Ha tinikangan, han pagtuha han Dyos han bug-os nga kalibutan ug han mga butang ha kalangitan an tuna waray katuhayan ngan waray pa sulod nga bisan ano nga butang. Putos hin kasisidman an mabalod nga kalalawdan nga nakalukop han ngatanan nga mga butang, ngan nahanoy ha bawbaw han tubig an gahom han Dyos. Niyan nagsiring an Dyos, “Magkamay-ada kapawa”—ngan pinmakita an kapawa. Nalipay an Dyos han iya hinkit-an. Ngan ginlain niya han kasisidman an kapawa, ngan ginngaranan niya nga “Adlaw” an kapawa ug “Gab-i” an kasisidman. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an syahan nga adlaw. Ginngaranan niya nga “Langit” an panganoron. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an ikaduha nga adlaw. Niyan nagsiring an Dyos, “An katubigan ha ubos han langit magtirok ngadto hin usa nga dapit basi pumakita an kamad-an,”—ngan natuman ini. Ginngaranan niya nga “Tuna” an kamad-an, ngan “Dagat” an nagtirok nga katubigan. Ngan nalipay an Dyos han iya hinkit-an. Niyan nagsiring hiya, “Magpaturok an tuna han magkalainlain nga mga tanom, adton mga nahatag hin binhe ngan adton mga nahatag hin bunga”—ngan natuman ini. Sanglit tinmurok ha tuna an magkalainlain nga mga tanom, ngan nalipay an Dyos han iya hinkit-an. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an ikatulo nga adlaw. Niyan nagsiring an Dyos, “Magpakita didto ha langit in mga suga nga maglalain han adlaw ug han gab-i, ngan amo an panigamnan han pagtikang han mga adlaw, mga tuig, ngan mga siringbahan nga pyesta; masiga ini hira didto ha langit basi makahatag ha tuna hin kapawa”—ngan natuman ini. Sanglit ginhimo han Dyos an duha nga dagko nga mga suga; an usa nga dako nga suga maghahatag hin kapawa ha bug-os nga adlaw ngan an ikaduha nga suga ha bug-os nga gab-i; naghimo liwat hiya han mga bitoon. Iginbutang niya an mga suga didto ha langit basi makalamrag han tuna, makapawa ha bug-os nga adlaw ug gab-i, ngan basi malain han kasisidman an kapawa. Ngan nalipay an Dyos han iya hinkit-an. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an ikaupat nga adlaw. Niyan nagsiring an Dyos, “Malukop hin magkalainlain nga buhi nga mga binuhat an katubigan, ngan maluob hin katamsihan an kahanginan.” Sanglit gintuha han Dyos an dagko nga kamanampan ha dagat, an magkalainlain nga mga binuhat nga nag-uokoy ha tubig, ngan an magkalainlain nga katamsihan. Ngan nalipay an Dyos han iya hinkit-an. Ginbendisyonan niya ini ngatanan ngan ginsiring an mga binuhat nga nag-uokoy ha tubig nga magdamo ini hira ngan pun-on nira an kadagatan, ngan ginsiring niya an katamsihan nga magdamo liwat hira. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an ikalima nga adlaw. Niyan nagsiring an Dyos, “Magkamay-ada an tuna magkalainlain nga kamanampan: ihayop ngan ihalas, dagko ngan gudti”—ngan natuman ini. Sanglit ginhimo han Dyos ini ngatanan ngan nalipay hiya han iya hinkit-an. Niyan nagsiring an Dyos, “Ngan yana paghihimoon ta an tawo; ha aton panagway ug ladawan hihimoon ta hiya. Maghahadi hiya han kaisdaan, katamsihan, ngan han ngatanan nga kamanampan, ihayop ngan ihalas, dagko ngan gudti!” Sanglit gintuha han Dyos an tawo, nga ginhimo hiya nga sugad ha iya ngahaw. Nagtuha hiya hin lalake ug babaye, ginbendisyonan hira ngan ginsiring, “Magkamay-ada kamo damo nga mga anak, basi mag-ukoy ha bug-os nga tuna an iyo mga tulin ngan paghadian nira ini. Iginbubutang ko kamo nga tinaporan han kaisdaan, han katamsihan, ngan han ngatanan nga ihalas nga kamanampan. Iginhatag ko an ngatanan nga magkalainlain nga mga binhe ngan an ngatanan nga magkalainlain nga mga bunga nga iyo kakaonon; kundi iginhatag ko an kabanwaan ngan an mga tanom para han ngatanan nga ihalas nga kamanampan ngan han ngatanan nga katamsihan”—ngan natuman ini. Nakita han Dyos an ngatanan nga iya ginhimo ngan nalipay hiya hin duro. Linmabay an kagab-ihon ngan inmabot an aga—amo adto an ikaunom nga adlaw. Sanglit nahuman an bug-os nga kalibutan ngan an mga butang ha kalangitan. Dida han ikapito ka adlaw, nahuman han Dyos an iya mga gintuha, ngan pinmahuway hiya. Ginbendisyonan niya an ikapito nga adlaw ngan ginlain niya ini sugad nga usa nga talagsaon nga adlaw, kay hito nga adlaw nahuman niya an iya pagtuha ngan hinmunong na hiya hin pagtuha. Ngan amo ini an paagi han pagtuhaa han bug-os nga kalibutan ngan han ngatanan nga aada ha langit. Han paghimoa han Ginoo nga Dyos han bug-os nga kalibutan, waray pa mga tanom dida han tuna ngan waray pa naturok nga mga binhe, kay waray pa man hiya magpadara hin uran, ngan waray pa tawo nga nag-uuma han tuna. Kundi naawas in tubig tikang ha ilarom han tuna ngan amo an nagtutubig han tuna. Niyan kinmuha an Ginoo nga Dyos hin tuna ngan naghimo hiya hin tawo; gininhawaan niya an irong han tawo ngan nabuhi an tawo. Niyan nagbutang an Ginoo nga Dyos hin usa nga tanaman didto ha Eden, didto ha Sinirangan, ngan didto iginbutang niya an tawo nga iya ginhimo. Ginpaturok niya didto an ngatanan nga magkalainlain nga magtahom nga mga kahoy nga nahatag hin magrasa nga mga bunga. Didto ha butnga han tanaman nakadto an kahoy nga nahatag hin kinabuhi, ngan an kahoy nga nahatag hin pakasabot han maupay ngan han maraot. Naawas in usa nga salog didto ha Eden ngan nagtutubig han tanaman; ha unhan han Eden nagsasanga ini ngan nahihimo nga upat nga mga salog. An syahan nga salog amo an Pison; naawas ini palibot han katunaan han Havila. ( Aadto hiaagii an puraw nga bulawan ngan an talagsaon liwat nga pahamot ngan mahal nga mga bato.) An ikaduha nga salog amo an Gihon; naawas ini palibot han katunaan han Cus. An ikatulo nga salog amo an Tigris nga naawas ha sinirangan han Asiria, ngan an ikaupat nga salog amo an Eufrates. Niyan iginbutang han Ginoo nga Dyos an tawo didto han Tanaman han Eden basi niya pag-umhon ngan pagbantayan. Ginsiring hiya han Dyos, “Makakakaon ka han bunga han bisan ano nga kahoy dinhe ha tanaman, labot han kahoy nga nahatag hin pakasabot han maupay ngan han maraot. Kinahanglan diri ka kumaon han bunga hito nga kahoy; kon kumaon ka hito, mapatay ka hito manta nga adlaw.” Niyan nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Diri maupay nga mag-usaan la an tawo. Maghihimo ako hin angay niya nga kaupod-upod nga mabulig ha iya.” Sanglit kinmuha hiya hin tuna ngan iya ginhimo an ngatanan nga kamanampan, ngan an ngatanan nga katamsihan, ngan gindara ini han Dyos ngadto han tawo basi pagngaranan niya ngatanan; sanglit amo ini an pagkamay-ada nira mga ngaran. Sanglit ginngaranan han tawo an ngatanan nga katamsihan, ngan an ngatanan nga kamanampan; kundi waray gud usa ha ira nga angay nga kaupod-upod hin pagbulig ha iya. Niyan dida han pagkaturog han tawo ginpahimuok hiya han Ginoo nga Dyos, ngan samtang hinmumuokan hiya, kinuha han Dyos in usa han mga gusok han tawo ngan ginputos ini hin unod. Ginhimo niya in usa nga babaye tikang han gusok nga ginkuha niya tikang han lalake, ngan gindara niya an babaye ngadto han lalake. Niyan nagsiring an lalake, “Iini na gud man in usa nga sugad ha akon kapareho— Tul-an nga tikang han akon tul-an, ngan unod nga tikang han akon unod. Tatawgon hiya nga ‘Babaye’ kay kinuha hiya tikang han lalake.” Sanglit amo ini an hinungdan nga an lalake kinahanglan bumaya han amay ug iroy niya ngan makigtampo han iya asawa, ngan hira nga duha uusa na la. Mga hubo-lubas nga duha an lalake ngan an babaye, kundi waray hira pagkaawod. Niyan an halas amo gud an labi ka listo han ngatanan nga mananap nga ginhimo han Ginoo nga Dyos. Ginpakianhan han halas an babaye, “Tinuod ba nga gindid-an kamo han Dyos hin pagkaon hin bunga tikang hin bisan ano nga kahoy dinhe han tanaman?” Binmaton an babaye, “Makakakaon kami han bunga hin bisan ano nga kahoy dinhe han tanaman, labot han kahoy nga aada ha butnga han tanaman. Gindid-an kami han Dyos hin pagkaon han bunga hito nga kahoy, o bisan pagkamkam hito; kon amon ini pagbuhaton, mapatay kami.” Binmaton an halas, “Buwa ito; diri kamo mapatay. Ginsiring ito han Dyos kay maaram hiya nga kon kumaon kamo han bunga, masusugad kamo han Dyos, ngan makakasabot kamo han maupay ngan han maraot.” Kinmita an babaye han kamatahom han kahoy ngan han kamarasa kaonon han bunga hini, ngan nakahunahuna hiya nga maupay gud an may-ada kinaadman. Sanglit kinmuha hiya hin pira ka bug-os nga bunga ngan kinmaon hiya. Niyan gintagan niya an iya bana ngan kinmaon liwat hiya hini. Han pakakaon gudla nira hini, nahibaro hira ngan nakasabot nga mga hubo hira; sanglit naghimo hira hin tapis hin mga dahon hin igos basi katabonan an ira lawas. Hito ngahaw nga kulopay hinbatian nira an Ginoo nga Dyos nga naglalakat dida han tanaman, ngan tinmago hira ha iya dida han kakahoyan. Kundi gintawag han Ginoo nga Dyos an lalake, “Hain ka?” Binmaton hiya, “Hinbatian ko ikaw dinhe han tanaman; nahadlok ako ngan tinmago ako ha imo, kay hubo ako.” “Hin-o an nagsumat ha imo nga hubo ka?” nagpakiana an Dyos. “Kinmaon ka ba han bunga nga igindiri ko ha imo?” Binmaton an lalake, “Gintagan ako han babaye nga imo iginbutang dinhe nga kaupod nakon, ngan kinmaon ako.” Ginpakianhan han Ginoo nga Dyos an babaye, “Kay ano nga ginbuhat mo ini?” Binmaton hiya, “Ginlimbongan ako han halas hin pagkaon hini.” Niyan ginsiring han Ginoo nga Dyos an halas, “Tungod hini pagsisirotan ko ikaw; han ngatanan nga kamanampan ikaw la mag-aantos hini nga gaba: tikang yana ha imo tiyan magdadanas ka ngan tapotapo an imo kakaonon samtang buhi ka pa. Hihimoon ko nga magkaaway kamo—hi ikaw ngan han babaye; dayuday magkaaway an iya ngan an imo mga tulin. An iya mga tulin amo an madugmok han imo ulo, ngan pagtutukbon man nimo an iya tikod.” Ngan nagsiring hiya ngadto han babaye, “Dudugangan ko an imo kakurian dida ha imo pagburod ngan an imo kasakitan dida ha imo pag-anak. Bisan pa ngani hini, mahigugma ka la gihapon han imo bana, ngan hiya magpapangulo ha imo.” Ngan nagsiring hiya ngadto han lalake, “Namati ka han imo asawa ngan kinmaon ka han bunga nga igindiri ko ha imo. Tungod han imo ginbuhat, higagabaan an tuna. Magkakabudlay ka hin duro ha bug-os mo nga kinabuhi hin pagpabunga hini hin igo nga pagkaon para ha imo. Maturok ha tuna in katungkan ngan kasapinitan, ngan an imo kakaonon amo an mga tanom ha kapatagan. Igbabalhas ka gud ngan gugul-a ka hin tinuod hin pagpabunga han tuna hin pagkaon ngada han pagbalik mo ngadto han tuna nga ginhimo ha imo. Ginhimo ka tikang hin tuna, ngan mabalik ka liwat hin ka tuna.” Ginngaranan ni Adan an iya asawa nga Eva kay amo hiya an iroy han ngatanan nga mga tawo. Ngan naghimo an Ginoo nga Dyos hin mga panapton nga anit hin mananap para kan Adan ngan han iya asawa, ngan iya ginbadoan hira. Niyan nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Yana nahimo na an tawo nga sugad ha aton ngan nasabot na han maupay ngan han maraot. Kinahanglan diri hiya pagtugotan hin pagkaon hin bunga tikang han kahoy nga nahatag hin kinabuhi, ngan mabuhi hin kadayonan.” Sanglit ginpaiwas hiya han Ginoo nga Dyos tikang han Tanaman han Eden ngan ginpapag-uma hiya han tuna nga ginhimo ha iya. Niyan ginbutangan niya didto han sinirangan nga dapit han tanaman hin buhi nga mga binuhat, ngan hin usa nga nag-iidlap nga espada nga waray hunong hin pagbinirik. Ginbuhat ini basi waray makahirani nga bisan hin-o han kahoy nga nahatag hin kinabuhi. Niyan nakighilawas hi Adan kan Eva nga iya asawa. Nagburod hi Eva ngan nag-anak hin lalake ngan nagsiring, “Tungod han bulig han Ginoo nagkamay-ada ako anak nga lalake.” Sanglit iya ginngaranan hiya nga Cain. Ngan nag-anak liwat hi Eva hin lain nga lalake, hi Abel. Nahimo hi Abel nga usa nga magmarangno hin mga karnero, kundi parauma hi Cain. Usa ka adlaw nagdara hi Cain hin mga abot han iya inani ngan iya iginhalad ini ngadto han Ginoo. Niyan nagdara hi Abel han suhag nga nati nga karnero nga igin-anak hin usa han iya mga karnero, gin-ihaw ini, ngan iginhatag an gimamay-upayi nga mga bahin hini. Nalipay an Ginoo kan Abel ngan han iya halad, kundi iginsikway niya hi Cain ngan an iya halad. Napungot hin duro hi Cain ngan nagkuriot hiya hin kasina. Niyan nagsiring an Ginoo kan Cain, “Kay ano nga nasisina ka? Kay ano nga nagkukuriot ka? Kon maupay an imo ginbuhat, mahiyomhiyom ka unta; kundi tungod nga maraot an imo ginbuhat, nagama ha imo an sala ngan karuyag na hikaptan ka niya, sanglit kinahanglan nga madaog ini nimo.” Niyan nagsiring hi Cain kan Abel nga iya bugto, “Tana, pakadto kita didto ha kaumhan.” Han nakadto na hira han kaumhan, dinasmagan ni Cain an iya bugto ngan ginpatay niya. Pinmakiana kan Cain an Ginoo, “Hain na hi Abel nga imo bugto?” Binmaton hiya, “Ambot. Ako ba an magmarangno han akon bugto?” Niyan nagsiring an Ginoo, “Kay ano nga ginbuhat mo ini nga makangingirhat nga butang? Nagoliat ngadi ha akon tikang ha tuna an dugo han imo bugto sugad hin goliat hin pagbulos. Yana gagabaan ka ngan diri ka na makakag-uma han tuna nga hinumban han dugo han imo bugto ngan an tuna daw binmuka han iya baba basi makausop han dugo han imo bugto nga imo ginpatay. Kon mag-uma ka, diri mahatag hin bisan ano nga abot an tuna; maglilinayawlayaw ka nga waray himangkaagan ug urokyan ha bawbaw han tuna.” Ngan ginsiring ni Cain an Ginoo, “Makuri ko ini maantos nga kastigo. Ginpapaiwas mo ako tikang han tuna ngan tikang ha imo atubangan. Maglilinayawlayaw ako nga waray urokyan ha bawbaw han tuna, ngan pagpapatayon ako han bisan hin-o nga makaagi ha akon.” Kundi binmaton an Ginoo, “Diri ini mahinanabo. Kon may-ada magpatay ha imo, pagbabaydan liwat ini hin pito nga kinabuhi.” Sanglit ginbutangan han Ginoo hi Cain hin tigaman basi diri hiya pagpatayon han bisan hin-o nga makakita ngan igkatapo niya. Ngan pinmahirayo hi Cain han Ginoo ngan nag-ukoy hiya didto hin usa nga tuna nga ginngaranan nga Nod ha sinirangan han Eden. Nag-anak hin usa nga lalake hira Cain ngan han iya asawa, ngan ginngaranan hiya nga Enoc. Niyan nagtindog hi Cain hin syudad ngan isinangay ini han iya anak. May-ada usa nga anak nga lalake hi Enoc nga ginngaranan nga Irad nga amo an amay ni Mehujael nga amay ni Matusael nga amay ni Lamec. May duha nga mga asawa hi Lamec: hira Ada ug Zila. Nag-anak hi Ada kan Jabal nga amo an ginikanan hadton mga magmarangno hin kahayopan ngan nag-uokoy dida hin mga tulda. An iya bugto amo hi Jubal nga ginikanan han ngatanan nga mga musikero nga nagtutukar han arpa ngan han plauta. Nag-anak hi Zila kan Tubal-cain nga maghirimo hin magkalainlain nga mga garamiton tikang hin bronse ug puthaw. Hi Naama amo an babaye nga bugto ni Tubal-cain. Ginsiring ni Lamec an iya kaasaw-an, “Ada ug Zila, pamatii ako. Nakamatay ako hin batan-on nga lalake kay ginsuntok ako niya. Kon pito nga kinabuhi an iginbabayad para hin pagpatay kan Cain, setentay siete nga kinabuhi an igbabayad kon pagpatayon ako.” Nag-anak liwat hin lain nga lalake hira Adan ngan han iya asawa. Nagsiring hi Eva kan Adan, “Gintagan ako han Dyos hin usa nga anak nga lalake nga liwan kan Abel nga ginpatay ni Cain.” Sanglit iya ginngaranan nga Set an bata. May-ada usa nga anak nga lalake hi Set nga ginngaranan niya nga Enos. Amo adto an panahon nga nagtikang an mga tawo hin pagsangpit ngan pagsingba han baraan nga ngaran han Ginoo. Amo ini an lista han mga tulin ni Adan. (Han pagtuhaa han Dyos han mga tawo, iya ginhimo hira nga ladawan han Dyos. Iya gintuha hira nga lalake ug babaye, ginbendisyonan hira, ngan ginngaranan hira nga “Tawo”.) Han 130 na an panuigon ni Adan, nagkamay-ada hiya usa nga anak nga lalake nga supo gud ha iya, ngan iya ginngaranan nga Set. Kahuman katawo ni Set, nabuhi pa hi Adan hin 800 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 930. Han 105 na hi Set, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Enos, ngan nabuhi pa hi Set hin 807 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 912. Han 90 na hi Enos, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Kenan, ngan nabuhi pa hi Enos hin 815 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 905. Han 70 na hi Kenan, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Mahalalel, ngan nabuhi pa hi Kenan hin 840 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 910. Han 65 na hi Mahalalel, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Jared, ngan nabuhi pa hi Mahalalel hin 830 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 895. Han 162 na hi Jared, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Enoc, ngan nabuhi pa hi Jared hin 800 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 962. Han 65 na hi Enoc, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Matusalem. Kahuman katawo ni Matusalem, hi Enoc nag-ataman han Dyos sulod hin 300 ka tuig, ngan nagkamay-ada hiya iba pa nga mga anak. Nakaabot hiya hin panuigon nga 365. Nag-ataman hiya han Dyos ha bug-os niya nga kinabuhi ngan katapos waray na hikit-i hiya, kay ginkuha hiya han Dyos. Han 187 na hi Matusalem, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Lamec, ngan nabuhi pa hi Matusalem hin 782 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 969. Han 182 na hi Lamec, nagkamay-ada hiya anak nga lalake, ngan nagsiring hiya, “Tikang han tuna nga gintunglo han Ginoo, ini nga bata amo an makakahatag hin pahalibway han ngatanan naton nga magkuri nga mga buruhaton”; sanglit iya ginngaranan ini nga bata nga Noe. Nabuhi pa hi Lamec hin 595 ka tuig. May-ada pa hiya iba nga mga anak, ngan namatay hiya ha panuigon nga 777. Han pag-abot ni Noe hin panuigon nga 500, nagkamay-ada hiya tulo nga mga anak nga kalalaken-an: hira Sem, Ham, ug Jafet. Hadto nga panahon nagdamo na an mga tawo ha bug-os nga kalibutan, ngan may-ada nira mga anak nga kababayen-an. Hinkit-an hin pira nga mga langitnon nga binuhat nga maghusay ini nga kababayen-an, sanglit pinangasawa nira an ira naruyagan. Niyan nagsiring an Ginoo, “Diri ako matugot nga mabuhi hin kadayonan an mga tawo kay may-ada nira kamatayon. Tikang yana diri na hira mabubuhi kapin hin 120 ka tuig.” Hadto nga mga adlaw, ngan bisan ha orhe na, may-ada mga higante dinhe ha tuna, nga mga tulin hin kababayen-an nga sugad ha aton ngan hin mga langitnon nga mga binuhat. Amo hira an mga gamhanan ngan bantogan nga kalalaken-an hadto nga kadaan nga panahon. Han pakasabot han Ginoo nga uraura na hin kamagraot an ngatanan nga mga tawo ha tuna, ngan dayuday mangil-ad an ira mga panhunahuna, nagbasol hiya nga iya ginhimo hira ngan iginbutang hira dinhe han tuna. Dako gud an iya pagbasol, sanglit nakasiring hiya, “Pagpupuohon ko ini nga mga tawo nga akon gintuha, pati an kamanampan, ngan an katamsihan, kay nagbabasol ako nga ginhimo ko hira.” Kundi hi Noe nakalipay han Ginoo. kundi magraot gud an ngatanan nga iba nga mga tawo ha atubangan han Dyos, ngan nakaluob na an ira kamaraot ha ngatanan nga dapit. Kinmita an Dyos han kalibutan ngan hinsabotan niya nga maraot gud ini, kay diri na matadong an kinabuhi han ngatanan nga mga tawo. Nagsiring an Dyos kan Noe, “Karuyag ko na gud pagpuo han ngatanan nga mga tawo. Pagpupuohon ko hira, kay puno na an kalibutan han ira magraot nga mga binuhatan. Paghimo hin arka para ha imo ngahaw tikang hin pinili nga kahoy; himoi ini hin mga kwarto, ngan buliha ini hin alkitran ha sulod ngan ha gawas. Himoa ini nga 133 ka metros an kahilaba, 22 ka metros an kahiluag, ngan 13 ka metros an kahitaas. Himoi hin atop an arka, ngan lat-angi hin 44 ka sentimetros tikang han atop ngada han mga ligid han arka. Himoa ini nga tulo ka andana, ngan butangi hin porta dida han kagiliran hini. Magpapadara ako hin lunop dinhe han tuna basi mapuo an ngatanan nga buhi nga mga binuhat. Magkakamatay an ngatanan dinhe ha tuna, kundi maghihimo ako ha imo hin ginsabotan. Sulod ikaw ngadto han arka upod an imo asawa, an imo mga anak nga kalalaken-an, ngan an ira kaasaw-an. Pagdara han ngatanan nga magkalainlain nga pagkaon para ha imo ngan para ha ira.” Ginbuhat ni Noe an ngatanan nga iginsugo han Dyos. Nagsiring an Ginoo kan Noe, “Sulod ngadto han arka upod an imo bug-os nga panimalay. Hinkit-an ko nga ikaw gudla dinhe ha bug-os nga kalibutan an matadong nga tawo. Pagdara hin pito ka padis han tagsa nga mananap nga malinis para hin paghalad kundi usa la ka padis han tagsa nga mananap nga mahugaw. Pagdara liwat hin pito ka padis han tagsa nga tamsi. Buhata ini basi mabuhi an tagsa nga mananap ug tamsi ngan diri hira mapuo dinhe han tuna. Kahuman hin pito ka adlaw tikang yana, pauuranon ko hin waray hunong sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i, basi mapuo an ngatanan nga buhi nga mga binuhat nga akon ginhimo.” Ngan gintuman ni Noe an ngatanan nga iginsugo han Dyos. Unom ka gatos na an panuigon ni Noe han paglunopi han tuna. Sinmulod ngadto han arka hi Noe ngan an iya asawa ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan an ira kaasaw-an basi diri hira mamatay han lunop. Paglabay hin pito ka adlaw, inmabot an lunop. Han 600 na an panuigon ni Noe, dida han ika-17 nga adlaw han ikaduha nga bulan, binmukal pag-awas an ngatanan nga mga burabod han dako nga katubigan ha kahiladman han tuna, nabuksan ha langit an ngatanan nga mga ganghaan han uran, ngan inmuranos ha tuna sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i. Hito ngahaw nga adlaw, sinmulod ngadto han arka hi Noe ngan an iya asawa upod an tulo nira nga mga anak, hira Sem, Ham, ug Jafet ngan an ira kaasaw-an. Upod ha ira sinmulod an tagsa nga mananap, ihayop ngan ihalas, dagko ngan gudti, ngan an tagsa nga tamsi. Inmupod kan Noe ngadto han arka in usa nga lalaki ngan usa nga babayi han tagsa nga buhi nga binuhat, sumala han iginsugo han Dyos. Ngan ginsadhan han Ginoo an porta han arka. Nagpadayon an lunop sulod hin kwarenta ka adlaw, ngan hinmilarom an tubig hin pagpalutaw han sakayan. Nagtikahilarom an tubig, ngan igin-anod-anod an sakayan ha bawbaw han tubig. Hinmilarom gud an tubig ngan linmapwas han labi ka higtaas nga kabukiran. Nagpadayon hin pagtubo an tubig tubtob nga inmabot ini hin mga pito ka metros an kahilarom ha bawbaw han pungkay han kabukiran. Nagkamatay an tagsa nga buhi nga binuhat ha tuna—an tagsa nga tamsi, tagsa nga mananap, ngan tagsa nga tawo. Nagkamatay an ngatanan nga buhi dinhe ha tuna. Ginpuo han Ginoo an ngatanan nga buhi nga mga binuhat dinhe han tuna—an mga tawo, kamanampan, ngan katamsihan. Hi Noe ngan adton mga kaupod la niya didto han arka an nahisalin nga buhi. Waray magtikang hin paghubas an tubig sulod hin 150 ka adlaw. Waray mahingalimot an Dyos kan Noe ngan han ngatanan nga kamanampan nga kaupod niya didto han arka. Ginpahuyop niya in usa nga hangin ngan nagtikang hin paghubas an tubig. Ginsadhan an mga burabod han katubigan ha kahiladman han tuna ngan an mga ganghaan han uran didto ha langit. Inmukoy an uran, ngan naghinayhinay hin paghubas an tubig sulod hin 150 ka adlaw. Dida han ika 17 nga adlaw han ikapito nga bulan nahisangya an arka didto hin usa nga bukid didto han kabukiran han Ararat. Nagpadayon hin paghubas an tubig, ngan dida han syahan nga adlaw han ika 10 nga bulan pinmakita an mga pungkay han kabukiran. Katapos hin 40 ka adlaw ginbuksan ni Noe in usa nga bintana ngan ginpagawas in usa nga uwak. Waray ini bumalik, kundi naglinupadlupad la ini tubtob han paghubas na gud han tubig. Hito ngahaw nga takna ginpagawas ni Noe in usa nga sarapati hin pagkita kon hinmubas na an tubig, kundi tungod nga natatahoban pa han tubig an tuna, waray makaagi an sarapati hin iya sadang kahugdonan. Binmalik ini ngadto han arka ngan kinaptan ini ni Noe ngan isinulod ngahaw ini han arka. Naghulat hiya hin pito pa ka adlaw ngan ginpagawas na liwat an sarapati. Binmalik ini ha iya han pagkagab-i nga nakakabanga hin lapyo pa nga dahon hin olibo. Sanglit nakasabot hi Noe nga hinmubas na an tubig. Niyan naghulat hiya hin pito pa ka adlaw ngan ginpagawas na liwat niya an sarapati; hini nga takna, waray na ini bumalik. Han 601 na an panuigon ni Noe, dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan, hinmubas na gud an tubig. Kinuha ni Noe an tahob han arka, tinman-aw hiya ha palibot ngan hinkit-an niya nga nagtitikamara na an tuna. Dida han ika 27 nga adlaw han ikaduha nga bulan, mamara na gud an tuna. Nagsiring an Dyos kan Noe, “Gawas na han arka upod an imo asawa, an imo mga anak, ngan an ira kaasaw-an. Pagawsa an ngatanan nga katamsihan ngan kamanampan, basi magdamo ngan magsarang ini ha bug-os nga tuna.” Sanglit ginmawas han arka hi Noe upod an iya asawa, an iya mga anak, ngan an ira kaasaw-an. Nagkagawas han arka an ngatanan nga kamanampan ug katamsihan nga burunyog dida han tagsa nira nga panon. Nagtindog hi Noe hin usa nga altar ngadto han Ginoo. Kinmuha hiya hin usa han tagsa nga mananap ug tamsi nga malinis para hin paghalad ngan gintubod ini hin bug-os dida han altar. Hinamotan an Ginoo han alimyon han halad, ngan nagsiring hiya ha iya ngahaw, “Diri ko na gud tutunglohon an tuna tungod han binubuhat han tawo; maaram ako nga tikang pa han iya pagkabata maraot na an iya mga panhunahuna. Diri ko na gud pagpupuohon an ngatanan nga buhi nga mga binuhat sugad han akon ginbuhat yana. Samtang aada pa an kalibutan, magkakamay-ada panahon hin pagtanom ngan panahon hin pag-ani. Dayuday magkakamay-ada kathagkot ngan katsirak, kathuraw ngan kat-uran, kaadlawon ngan kagab-ihon.” Ginbendisyonan han Dyos hi Noe ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan ginsiring niya, “Magdamo unta an iyo mga anak, basi makaluob an iyo mga tulin han bug-os nga tuna. Mahahadlok ha iyo an ngatanan nga kamanampan, katamsihan, ug kaisdaan. Itinutubyan ko ini ngatanan ha ubos han iyo gahom. Yana iyo na makakaon ini nga mga mananap sugad man an mga utanon; ihinahatag ko ini ngatanan para hin pagkaon niyo. Kinahanglan diri niyo pagkaonon an karne nga dugoan pa; igindidiri ko ini kay aada han dugo an kinabuhi. Kakastigohon an bisan hin-o nga magpatay hin tawo. Pagpapatayon an bisan ano nga mananap nga magpatay hin tawo. Ginhimo an tawo nga sugad han Dyos, sanglit pagpapatayon man han iya igkasi-tawo an bisan hin-o nga magpatay hin tawo. “Kinahanglan magkamay-ada kamo damo nga mga anak, basi makaluob an iyo mga tulin han bug-os nga tuna.” Nagsiring an Dyos kan Noe ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, “Ginhihimo ko yana an akon ginsaaran ha iyo ngan ha iyo mga tulin, ngan ha ngatanan nga buhi nga mga binuhat—ha ngatanan nga katamsihan ngan ngatanan nga kamanampan—ha ngatanan nga ginmawas tikang han arka upod ha iyo. Ginhihimo ko ha iyo an akon ginsaaran pinaagi hini nga mga pulong: nagsasaad ako nga diri ko na gud pagpupuohon pinaagi hin lunop an ngatanan nga buhi nga mga binuhat; diri na gud pagbubungkagon an tuna pinaagi hin lunop. Sugad nga tigaman han akon dayon nga ginsaaran nga akon ginhihimo ha iyo ngan ha ngatanan nga buhi nga mga binuhat, ibinubutang ko an akon balangaw didto han mga dampog. Magigin tigaman ini han akon ginsaaran nga akon ginhimo han kalibutan. Ha kada pagtitirok hin mga dampog ha langit, ngan nagpapakita an balangaw, mahinunumdoman ko an akon saad ngada ha iyo ngan ngadto han ngatanan nga kamanampan, nga diri ko na gud pagpupuohon pinaagi hin lunop an ngatanan nga buhi nga mga binuhat. Kon magpakita an balangaw didto han mga dampog, hikikit-an ko ini ngan mahinunumdom ako han dayon nga ginsaaran nakon ngan han ngatanan nga buhi nga mga binuhat ha bawbaw han tuna. Amo ito an tigaman han saad nga akon ginhihimo ngadto han ngatanan nga buhi nga mga binuhat.” An mga anak nga kalalaken-an ni Noe nga nagkagawas han arka amo hira Sem, Ham, ug Jafet. (Amo hi Ham an amay ni Canaan.) Ini nga tulo nga mga anak nga kalalaken-an ni Noe amo an ginikanan han ngatanan nga mga tawo ha tuna. Hi Noe nga usa nga parauma, amo an syahan nga tawo nga nag-uma hin urubasan. Katapos niya pag-inom han bino, nahubog hiya, naglubas han iya panapton, ngan hinmigda nga hubo didto han iya tulda. Han pakakita ni Ham nga amay ni Canaan, nga hubo an iya amay, ginmawas hiya ngan ginsumatan niya an iya duha nga kabugtoan nga kalalaken-an. Niyan kinmuha hira Sem ug Jafet hin hilawig nga panapton ngan ginbitad ini nga inunat dida han ira mga sugbong. Nagtipaisol hira hin paglakat ngadto han tulda ngan gintahoban nira an ira amay nga nalingiw hira basi diri hira kumita ha iya nga hubo. Han kahawhawi na kan Noe ngan han paghibaro niya han ginbuhat ha iya han iya puto nga lalake, nagsiring hiya, “Higabaan unta hi Canaan! Maooripon hiya han iya kabugtoan nga kalalaken-an. Pagdayawon an Ginoo nga Dyos ni Sem! Magigin oripon ni Sem hi Canaan. Pagpadamoon unta han Dyos hi Jafet! Mag-ukoy unta an iya mga tulin upod han mga tawo ni Sem! Magigin oripon ni Jafet hi Canaan.” Katapos han lunop, nabuhi pa hi Noe hin 350 ka tuig, ngan namatay hiya ha panuigon nga 950. Amo ini an mga tulin han mga anak nga kalalaken-an ni Noe, nga hira Sem, Ham, ug Jafet. Katapos han lunop nagkamay-ada mga anak nga kalalaken-an ini nga tulo nga mga anak. An mga anak nga kalalaken-an ni Jafet: hira Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesec, ug Tiras, amo an ginikanan han mga tawo nga nagdadara han ira mga ngaran. An mga anak ni Gomer amo hira Askenaz, Rifat, ug Togarma. An mga anak ni Javan amo hira Elisa, Tarsis, Kitim, ug Dodanim; amo hira an mga ginikanan han mga tawo nga nag-uokoy ha baybayon ngan didto han mga puro ha dagat. Amo ini an mga tulin ni Jafet, nga nag-uokoy didto han magkalainlain nira nga mga tribo ngan mga nasod, nga nagyayakan an tagsa nga hugpo han kalugaringon nga iya pinulongan. An mga anak nga kalalaken-an ni Ham: hira Cus, Ehipto, Libya, ug Canaan—amo an mga ginikanan han mga tawo nga nagdadara han ira mga ngaran. An mga anak ni Cus amo hira Saba, Habila, Sabata, Raama, ug Sabteca. An mga anak ni Raama amo hira Saba ug Dedan. May-ada hi Cus anak nga lalake nga ginngaranan nga Nimrod nga nagin syahan nga gamhanan han kalibutan. Tungod han bulig han Ginoo usa hiya nga dako nga parapanganop, ngan sanglit nasiring an mga tawo, “Himoon ka unta han Ginoo nga sugad kan Nimrod nga maupay nga parapanganop.” Ha tinikangan sakop niya an ginhadian han Babilon, Erec, ug Accad; sakop ini nga tulo han Babilonia. Tikang didto hito nga tuna kinmadto hi Nimrod ha Asiria ngan gintindog an mga syudad han Ninive, Rehobot-ir, Cala, ug Resen nga nabubutnga han Ninive ngan han dako nga syudad han Cala. An mga tulin ni Ehipto amo an mga tawo han Lydia, Anam, Lehab, Naftu, Patrus, Caslu, ngan han Creta, diin tinmikang an mga Filisteohanon. An mga anak nga kalalaken-an ni Canaan: hira Sidon, nga suhag, ug Het, amo an mga ginikanan han mga tawo nga nagdadara han ira mga ngaran. Ginikanan liwat hi Canaan han mga Jebuseohanon, mga Amoreohanon, mga Girgaseohanon, mga Hibeohanon, mga Arkeohanon, mga Sineohanon, mga Arbadeohanon, mga Semareohanon, ngan mga Hamateohanon. Nagsarang an magkalainlain nga mga tribo han mga Canaanhon, tubtob nga inmabot ha mga pag-ultan nga Canaanhon tikang ha Sidon tipatimogan ngadto ha Gerar nga hirani han Gaza, ngan tipasinirangan ngadto ha Sodoma, Gomora, Adma, ug Seboiim nga hirani ha Lasa. Amo ini an mga tulin ni Ham, nga nag-ukoy didto han magkalainlain nira nga mga tribo ngan mga nasod nga nagyayakan an tagsa nga hugpo han kalugaringon niya nga pinulongan. Hi Sem nga magurang nga bugto nga lalake ni Jafet amo an ginikanan han ngatanan nga mga Hebreohanon. An mga anak nga kalalaken-an ni Sem: hira Elam, Asur, Arfacsad, Lud, ug Aram, amo an mga ginikanan han mga tawo nga nagdadara han ira mga ngaran. An mga tulin ni Aram amo an mga tawo han Hus, Hul, Geter, ug Mosec. Hi Arfacsad amo an amay ni Sela nga amay ni Eber. May-ada duha nga mga anak nga lalake ni Eber: ginngaranan an usa nga Peleg, kay nagkabahinbahin an mga tawo han kalibutan sulod han iya panahon; ngan ginngaranan an ikaduha nga Joctan. An mga tulin ni Joctan amo an mga tawo han Almodad, Selef, Asarmot, Jera, Adoram, Usal, Dicla, Hebal, Abimael, Saba, Ofir, Habila, ug Jobab. Tinmikang kan Joctan hira ngatanan. An tuna nga ira gin-ukyan inmabot tikang ha Mesa ngadto ha Sefar didto han sinirangan nga sagkahon nga katunaan. Amo ini an mga tulin ni Sem, nga nag-uokoy didto han magkalainlain nira nga mga tribo ngan mga nasod nga nagyayakan an tagsa nga hugpo han kalugaringon niya nga pinulongan. Ini ngatanan nga mga tawo amo an mga tulin ni Noe, sumala han magkalainlain nira nga mga tulin dida han kada nasod. Katapos han lunop, mga tulin na han mga anak nga kalalaken-an ni Noe an ngatanan nga kanasoran han tuna. Ha syahan may-ada usa la nga pinulongan an mga tawo ha bug-os nga kalibutan ngan waray kalainan an mga pulong nga ira ginagamit. Samtang nagtitipakadto hira ha sinirangan, nahingadto hira ha kapatagan didto ha Babilonia ngan didto hira pag-ukoy. Naggipasiringsiring hira, “Tana, paghimo kita hin mga baldosa ngan banggaha ta hin maupay basi magmatig-a ini hin duro.” Sanglit nagkamay-ada hira mga baldosa nga igtirindog ngan alkitran hin pagturugkop han mga baldosa. Nagsiring hira, “Yana pagtindog kita hin usa nga syudad nga may-ada lantawan nga maabot ha langit, basi makaangkon kita hin ngaran para ha aton kalugaringon ngan diri kita magsarang ha bug-os nga tuna.” Niyan linmusad an Ginoo hin pagkita han syudad ngan han lantawan nga gintindog hito nga mga tawo, ngan nagsiring hiya, “Yana usa la nga katawhan ini hira ngatanan ngan nagyayakan hira hin usa la nga pinulongan; tinikangan pa la ini han ira nahuhunahunaan hin pagbuhat. Diri maiha mahihimo nira an bisan ano nga ira karuyag! Lusad kita ngan guponga ta an ira pinulongan basi diri hira magkasarabot.” Sanglit ginpasarang han Ginoo hira ngatanan ha bug-os nga tuna ngan ginpaukoy nira an pagtindog han syudad. Gintawag nga Babilon an syudad, kay didto gingupong han Ginoo an pinulongan han ngatanan nga mga tawo, ngan ginpasarang hira ha bug-os nga tuna. Amo ini an mga tulin ni Sem. Duha ka tuig katapos han lunop, han 100 na an panuigon ni Sem, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Arfacsad. Katapos hito nabuhi pa hiya hin 500 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 35 na an panuigon ni Arfacsad, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Sela; katapos hito nabuhi pa hiya hin 403 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 30 na an panuigon ni Sela, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Eber; katapos hito nabuhi pa hiya hin 403 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 34 na an panuigon ni Eber, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Peleg; katapos hito nabuhi pa hiya hin 430 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 30 na an panuigon ni Peleg, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Reu; katapos hito nabuhi pa hiya hin 209 ka tuig, ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 32 na an panuigon ni Reu, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Serug; katapos hito nabuhi pa hiya hin 207 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 30 na an panuigon ni Serug, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Nahor; katapos hito nabuhi pa hiya hin 200 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 29 na an panuigon ni Nahor, nagkamay-ada hiya anak nga lalake nga hi Tera; katapos hito nabuhi pa hiya hin 119 ka tuig ngan nagkamay-ada iba nga mga anak. Han 70 na an panuigon ni Tera, nagin amay hiya nira Abram, Nahor, ug Haran. Amo ini an mga tulin ni Tera nga amay nira Abram, Nahor, ug Haran. Hi Haran amo an amay ni Lot, ngan namatay hi Haran didto han iya natawhan nga bungto han Ur didto ha Babilonia samtang buhi pa an amay niya. Nangasawa hi Abram kan Sarai, ngan nangasawa hi Nahor kan Milca nga babaye nga anak ni Haran nga amay liwat ni Isca. Waray mag-anak hi Sarai. Gindara ni Tera hi Abram nga iya anak nga lalake, hi Lot nga iya apo, nga amo an anak nga lalake ni Haran, ngan hi Sarai nga iya umagad nga babaye, nga asawa ni Abram. Binayaan nira an syudad han Ur didto ha Babilonia ngan napakadto hira ha tuna han Canaan. Inmabot hira tubtob ha Haran ngan nag-ukoy hira didto. Didto namatay hi Tera ha panuigon nga 205. Nagsiring an Ginoo kan Abram, “Bayai an imo nasod, an imo kaurupdan, ngan an panimalay han imo amay, ngan pakadto hin usa nga tuna nga igtututdo ko ha imo. Tatagan ko ikaw hin damo nga mga tulin, ngan mahihimo hira nga usa nga dako nga nasod. Pagbebendisyonan ko ikaw ngan hihimoon ko nga bantogan an imo ngaran, basi mahimo ka nga usa nga bendisyon para han iba. Pagpapakaupayon ko adton mga magpapakaupay ha imo, Kundi pagtutunglohon ko adton mga magpapanhimaraot ha imo. Ngan pinaagi ha imo pagpapakaupayon ko an ngatanan nga mga nasod.” Han 75 na an panuigon ni Abram, ginmikan hiya tikang ha Haran, sumala han iginsiring ha iya han Ginoo ngan inmupod ha iya hi Lot. Gindara ni Abram hi Sarai nga iya asawa, hi Lot nga iya umangkon nga lalake, ngan an ngatanan nga manggad ngan ngatanan nga mga oripon nga ira naangkon didto ha Haran, ngan ginmikang hira ngadto ha tuna han Canaan. Han pag-abot nira didto ha Canaan, ginlatas ni Abram an tuna tubtob nga inmabot hiya ngadto han baraan nga kahoy han More, an baraan nga dapit didto ha Siquem. (Hito nga panahon nag-uokoy pa didto han tuna an mga Canaanhon.) Pinmakita an Ginoo kan Abram ngan nagsiring ha iya, “Amo ini an tuna nga ighahatag ko ngadto han imo mga tulin.” Niyan nagtindog didto hi Abram hin usa nga altar ngadto han Ginoo nga pinmakita ha iya. Katapos hito nagpadayon hiya tipatimogan ngadto han sagkahon nga tuna nga sinirangan han syudad han Betel, ngan nagkampo hiya ha butnga han Betel didto ha katundan ngan han Hai didto ha sinirangan. Nagtindog liwat hiya didto hin usa nga altar ngan nagsingba hiya han Ginoo. Niyan nagpadayon hiya tikang ha usa ngadto han sunod nga dapit, tipakadto han timogan nga bahin han Canaan. Kundi nagkamay-ada gutom didto ha Canaan, ngan nagrabe gud ini, sanglit nagtipatimogan pa hi Abram ngadto ha Ehipto, hin pag-ukoy didto hin madaliay. Han naitarabok na hiya han pag-ultan ngadto ha Ehipto, nagsiring hiya kan Sarai nga iya asawa, “Mahusay ka nga babaye. Kon hikit-an ka han mga Ehiptohanon, maghuhunahuna gud hira nga akon ka asawa, sanglit papatayon ako nira ngan tutugotan ka nga mabuhi. Sumati hira nga bugto ko ikaw; ngan tungod ha imo, diri ako nira paglalabtan ngan uupayon an ira pagdara ha akon.” Han pagtabok na niya han pag-ultan ngadto ha Ehipto, hinkit-an manggud han mga Ehiptohanon an iya asawa. Hinkit-an hi Sarai hin pira han mga opisyal han palasyo, ngan ginsumatan an hadi han pagkamahusay ni Sarai. Sanglit gindara hi Sarai ngadto han palasyo han hadi. Tungod ha iya, gin-ataman hin maupay han hadi hi Abram ngan gintagan hiya hin mga panon hin mga karnero, mga kanding, mga baka, mga asno, mga oripon, ngan mga kamelyo. Kundi tungod nga ginkuha man han hadi hi Sarai, ginpadad-an han Ginoo hin makaharadlok nga sakit an hadi ngan an mga tawo han iya palasyo. Niyan ginpasugoan han hadi hi Abram ngan ginpakianhan hiya, “Ano ini nga imo ginbuhat ha akon? Kay ano nga waray mo ako pagsumati nga asawa mo hiya? Kay ano hin pagsiring mo nga bugto mo la hiya, ngan tinmugot ka nga kuhaon ko hiya sugad nga akon asawa? Iini an imo asawa; dad-a hiya ngan iwas kamo dinhe!” Nagsugo an hadi han iya mga tawo, sanglit ginkuha nira hi Abram ngan ginpagawas hiya han nasod upod an iya asawa ngan an ngatanan nga iya mga hiagi. Tikang ha Ehipto, nagtipaamihanan hi Abram, ngadto han timogan nga bahin han Canaan, upod an iya asawa ngan an ngatanan nga iya mga hiagi, ngan inmupod ha iya hi Lot. Riko hin duro hi Abram hin mga karnero, mga kanding, ngan mga baka, sugad man hin salapi ug bulawan. Niyan binmaya hiya didto ngan nagbalhin hiya tikang ha usa nga kampo ngadto ha lain nga kampo tipakadto ha Betel. Inmabot hiya han dapit nga nabubutnga han Betel ug Hai, nga ginkampohan niya hadto anay ngan gintindogan niya hin usa nga altar. Didto nagsingba hiya han Ginoo. May-ada liwat hi Lot mga karnero, mga kanding, ngan mga baka, ngan may-ada liwat niya kalugaringon nga panimalay ngan mga surugoon. Sanglit diri na igo an tuna nga panabsaban para ha ira nga duha kay damo hin duro an ira kamanampan. Nag-aruaraway na an mga tawo nga nagmamangno han kamanampan ni Abram kontra han mga tawo nga nagmamangno han kamanampan ni Lot. (Hito nga panahon nag-uokoy pa dida han tuna an mga Canaanhon ngan an mga Periseohanon.) Niyan nagsiring hi Abram kan Lot, “Mag-uropod la kita ngan diri angay mag-aruaraway an imo mga tawo kontra han akon mga tawo. Sanglit pagbulag kita. Pagpili han tuna nga imo naruruyagan. Pakadto ikaw hin usa nga dapit, ngan mapakadto ako hin lain nga dapit.” Sanglit sinmiplat hi Lot ngan hinkit-an niya nga damo an tubig han bug-os nga Kahamub-an han Jordan, tubtob gud ngadto ha Zoar, nga sugad han Tanaman han Ginoo, o sugad han tuna han Ehipto. (Waray pa hini nga panahon pagbungkaga han Ginoo an mga syudad han Sodoma ug Gomora.) Sanglit ginpili ni Lot para ha iya ngahaw an bug-os nga Kahamub-an han Jordan ngan binmalhin hiya tipakadto ha sinirangan. Amo ito an paagi han ira pagkabulag. Nagpabilin hi Abram didto ha tuna han Canaan, ngan nag-ukoy hi Lot didto han mga syudad ha kahamub-an ngan nagkampo hiya ha hirani han Sodoma, kanay mga tawo magraot ngan dagko nga mga magpakasasala kontra han Ginoo. Han pagbaya na ni Lot, nagsiring an Ginoo ngadto Abram, “Tikang han imo hinmumutangan tan-aw hin maupay ngadto han ngatanan nga dapit. Ighahatag ko ha imo ngan han imo mga tulin an ngatanan nga tuna nga matatan-aw han imo mga mata, ngan pagtatag-iyahon ini niyo ha kadayonan. Tatagan ko ikaw hin damo hin duro nga mga tulin nga waray tawo nga makakaihap ha ira ngatanan; masusugad ini hin pag-ihap han tagsa nga tapotapo han tuna. Yana, kadto na ngan tan-awa an bug-os nga tuna, kay ighahatag ko ini ngatanan ha imo.” Sanglit ginbalhin ni Abram an iya kampo ngan nag-ukoy hiya ha hirani han baraan nga kakahoyan han Mamre didto ha Hebron, ngan didto nagtindog hiya hin usa nga altar ngadto han Ginoo. Nagkasarabot ini nga lima nga kahadian ngan gin-urosa nira an ira kasondalohan didto ha Kahamub-an han Sidim nga amo na yana an Dagat nga Patay. Gin-oripon hira ni Cedorlaomer sulod hin 12 ka tuig, kundi sinmupil hira ha iya dida han ika-13 nga tuig. Dida han ika-14 ka tuig, inmabot hi Cedorlaomer ngan an iya mga kausa upod an ira mga kasondalohan, ngan ginpirde nira an Refaim didto ha Asterot-Carnaim, an Zuzim didto ha Ham, an Emim didto han kapatagan han Kiriataim ngan an mga Horitanhon didto han kabukiran han Edom. Ira ginlanat hira tubtob ha Elparan, didto ha sidsid han kamingawan. Niyan binmalik hira ngan inmabot ngadto ha Cades (nga kinikilala hadto anay nga Enmisfat). Ginsakop nira an bug-os nga tuna han mga Amalekanhon, ngan ginpirde an mga Amoreohanon nga nag-uokoy didto ha Hazazon-Tamar. Niyan gin-andam han kahadian han Sodoma, Gomora, Adma, Seboiim, ug Bela an ira mga kasondalohan para hin away didto ha Kahamub-an han Sidim ngan nakig-away hira kontra han kahadian han Elam, Goiim, Babilonia, ug Elasar, upat nga kahadian kontra hin lima. Luob an kapatagan hin mga luong hin alkitran, ngan han pagkalagiw tikang han away han mga hadi han Sodoma ug Gomora, nahulog hira ngadto han mga luong hin alkitran; kundi nakakalagiw ngadto han kabukiran an tulo nga iba nga kahadian. Ginkuha han upat nga kahadian an ngatanan nga mga butang didto ha Sodoma ug Gomora, lakip an pagkaon, ngan nagkalakat hira. Didto ha Sodoma pag-ukoy hi Lot nga umangkon ni Abram, sanglit gindara hiya nira upod an ngatanan niya nga mga manggad. Kundi nakakalagiw in usa ka tawo nga nagsumat hini ngatanan kan Abram nga Hebreohanon. Nag-uokoy hi Abram ha hirani han baraan nga kakahoyan nga gintatag-iya ni Mamre nga Amoreohanon. Mga kadapig ni Abram hi Mamre ngan an iya kabugtoan nga kalalaken-an nga hira Escol ug Aner. Han pakabati ni Abram nga ginbihag an iya umangkon, gintirok niya an ngatanan nga mga paraaway nga kalalaken-an didto han iya kampo, 318 ngatanan, ngan ginlanat nira an upat nga kahadian tubtob gud ngadto ha Dan. Gin-upat niya ka hugpo an iya mga tawo, ginsulong ha gab-i an kaaway ngan ira ginpirde hira. Iya ginlanat an mga kaaway tubtob ha Hoba nga amihanan han Damasco, ngan ginbawi niya an ngatanan nga tinikas. Nabawi liwat niya an iya umangkon nga lalake nga hi Lot ngan an iya mga manggad, upod an kababayen-an ngan an iba pa nga mga bihag. Han pagbalik na ni Abram tikang han iya pagdaog kontra kan Cedorlaomer ngan han iba nga kahadian, tinmapo ha iya an hadi han Sodoma didto ha Kahamub-an han Save (nga tinatawag liwat nga Kahamub-an han Hadi). Ngan nagdara hin tinapay ngan hin bino ngadto kan Abram hi Melquisedec nga amo an hadi han Salem ngan usa liwat nga padi han Gihahataasi nga Dyos. Ginbendisyonan ni Melquisedec hi Abram ngan nagsiring, “Bendisyonan unta hi Abram han Gihahataasi nga Dyos nga naghimo han langit ug tuna! Pagdayawon unta an Gihahataasi nga Dyos nga nagpadaog ha imo kontra han imo mga kaaway!” Ngan gintagan ni Abram hi Melquisedec hin ikanapulo nga bahin han ngatanan nga tinikas nga nabawi ni Abram. Nagsiring kan Abram an hadi han Sodoma, “Imo na an mga naagaw, kundi ibalik ha akon an ngatanan ko nga mga tawo.” Binmaton hi Abram, “Nagsusumpa ako ha atubangan han Ginoo nga Gihahataasi nga Dyos, nga Maghirimo han langit ug tuna, nga diri ako magtitipig hin bisan ano nga imo, diri bisan inulang o sintas hin sapatos. Niyan diri ka gud makakasiring, ‘Ako an nagpariko kan Abram’. Diri ako makuha hin bisan ano para ha akon ngahaw. Kakarawton ko la an ginggamit han akon mga tawo. Kundi pakuhaa han ira bahin an akon mga kadapig nga hira Aner, Escol, ug Mamre.” Katapos hini nagkamay-ada panan-awon hi Abram, ngan hinbatian niya an Ginoo nga nagyayakan ha iya, “Ayaw kahadlok, Abram. Pananalipdan ko ikaw ha kataragman, ngan dako kaupay an balos nga ihahatag ko ha imo.” Kundi binmaton hi Abram, “O Ginoo nga Dyos, ano man nga kaupayan an akon makukuha han imo balos, kay waray ko man mga anak? Amo la hi Eliezer nga taga-Damasco an akon manurunod. Waray mo ako tagi hin mga anak, ngan usa han akon mga oripon an manununod han akon hiagi.” Niyan hinbatian na liwat niya an Ginoo, “Diri manununod han imo mga hiagi ini hi Eliezer nga oripon; an imo kalugaringon nga anak nga lalake amo an imo magigin manurunod.” Gindara hiya han Ginoo ngadto ha gawas ngan ginsiring, “Tan-awa daw an langit ngan ihapa an mga bitoon; magkakamay-ada ka sugad hito ka damo nga mga tulin.” Tinmapod hi Abram han Ginoo ngan tungod hini nalipay ha iya an Ginoo ngan ginkarawat hiya. Niyan nagsiring ha iya an Ginoo, “Amo ako an Ginoo nga nagdara ha imo tikang ha Ur didto ha Babilonia, ngan ihahatag ko ha imo ini nga tuna sugad nga imo na kalugaringon.” Kundi pinmakiana hi Abram, “Ginoo nga Dyos, uunanhon ko hin paghibaro nga ako an magtatag-iya hini?” Binmaton hiya, “Dad-i ako hin usa nga baka, usa nga kanding, ngan hin usa nga lalaki nga karnero, nga tulo ka tuig an panuigon han kada usa, ngan hin usa nga sarapati ngan hin usa nga tukmo.” Gindara ni Abram an mga mananap ngadto ha Dyos, ginpamikas ini, ngan ginturutugbang an mga pinikas ha duha ka rumbay; kundi waray niya pagpikasa an mga tamsi. Kon nahugdon an mga manaol ngada han mga patay nga lawas, gintatabog ini ni Abram. Han tikaturunod na an adlaw, nangaturog ngan nahimuok hi Abram. Inalpan hiya hin dako nga kahadlok nga nalisang hiya. Nagsiring ha iya an Ginoo, “An imo mga tulin mahihimo nga mga lumalangyaw didto hin lain nga tuna; maooripon hira didto ngan pagtatalumpigoson hira sulod hin 400 ka tuig. Kundi pagkakastigohon ko an nasod nga mag-ooripon ha ira, ngan kon bumaya na hira hito nga nag-oripon ha ira nga tuna, magdadara hira hin damo nga mga manggad. Ha imo nga bahin malalagas ka hin duro, mapatay ka nga murayaw, ngan iglulubong ka. Maagi anay in upat nga mga katulinan san-o bumalik nganhi an imo mga tulin, kay diri ko paiiwason an mga Amoreohanon tubtob nga magmaraot na gud hira hin duro nga kinahanglan na pagkastigohon ko hira.” Han katunod na han adlaw ngan masirom na, tigda la nga pinmakita in usa nga nag-aaraso nga daba ngan hin usa nga naglalahinggab nga sulo ngan linmabay ini ha butnga han mga pinikas nga mga mananap. Ngan dida ngahaw naghimo an Ginoo hin ginsaaran kan Abram. Nagsiring hiya, “Nagsasaad ako hin paghatag ha imo mga tulin hini ngatanan nga tuna tikang ha pag-ultan han Ehipto ngadto ha Salog han Eufrates, lakip an katunaan han mga Kinitanhon, mga Kinizitanhon, mga Kadmonitanhon, mga Hiteohanon, mga Periseohanon, mga Refaim, mga Amoreohanon, mga Canaanhon, mga Girgaseohanon, ngan han mga Jebuseohanon.” Waray mag-anak hi Sarai nga asawa ni Abram. Kundi may-ada hi Sarai usa nga Ehiptohanon nga oripon nga babaye nga ginngaranan nga Agar, sanglit nagsiring hiya kan Abram, “Waray ako tugoti han Ginoo hin pag-anak. Kay ano nga diri ka makighilawas han akon oripon nga babaye? Manggad nala mag-anak hiya para ha akon.” Inmuyon hi Abram han iginsiring ni Sarai. Sanglit iginhatag ni Sarai hi Agar ngadto kan Abram basi magin iya aruasawa. (Nahinabo ini katapos ni Abram mag-ukoy didto ha Canaan sulod hin 10 ka tuig.) Nakighilawas hi Abram kan Agar ngan nagburod hiya. Han pakasabot niya nga burod na hiya, nagmapinahitas-on hiya ngan gintamay niya hi Sarai. Niyan nagsiring hi Sarai kan Abram, “Sayop ini nimo nga gintatamay ako ni Agar. Iginhatag ko hiya ha imo, ngan tikang hiya mahibaro nga burod na hiya, gintamay na ako niya. Paghukman unta kita han Ginoo kon hin-o ha aton an matadong, ikaw ba o ako.” Binmaton hi Abram, “Oripon mo hiya ngan ikaw an magburuot ha iya. Buhata ha iya an bisan ano nga imo karuyag.” Niyan nagmaisog hin duro hi Sarai kan Agar sanglit linmayas hiya. Gintapo hi Agar han anghel han Ginoo didto hin usa nga burabod ha kamingawan dida han dalan tipakadto ha Sur, ngan ginsiring hiya, “Agar nga oripon ni Sarai, tikang ka diin ngan tipakain ka?” Binmaton hiya, “Napalagiw ako tikang han akon agaron nga babaye.” Nagsiring an anghel, “Balik ngadto ha iya ngan paoripon ha iya.” Niyan nagsiring pa hiya, “Tatagan ko ikaw hin damo hin duro nga mga tulin nga waray tawo nga makakaihap ha ira. Mag-aanak ka hin usa nga lalake ngan pagngangaranan mo hiya nga Ismael kay hinbatian han Ginoo an imo mga pagharoy. Kundi masusugad hin ihalas nga asno an imo anak; makontra hiya han tagsatagsa ngan kokontrahon man hiya han tagsatagsa. Mag-uokoy hiya nga hirayo han ngatanan niya nga kauropdan.” Nagpakiana hi Agar ha iya la ngahaw, “Hinkit-an ko ba hin tinuod an Dyos ngan nabuhi pa ako hin pagsumat hiunong hini?” Sanglit gintawag niya an Ginoo nga naghimangraw ha iya, “Usa ka Dyos nga Nakita.” Sanglit ginngaranan han mga tawo an atabay ha butnga han Cades ngan han Bered nga “An Atabay han Buhi nga Nakita ha Akon.” Nag-anak hi Agar hin usa nga lalaki ngan ginngaranan hiya ni Abram nga Ismael. An panuigon ni Abram hito nga panahon 86 na. Han 99 na an panuigon ni Abram, pinmakita ha iya an Ginoo ngan nagsiring, “Amo ako an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Pagsugta ako ngan dayuday pagbuhata an matadong. Maghihimo ako ha imo hin ginsaaran ngan tatagan ko ikaw hin damo nga mga tulin.” Hinmapa hi Abram, ngan nagsiring an Dyos, “Amo ini an ginsaaran nga akon hihimoon ha imo: nagsasaad ako nga mahihimo ka nga ginikanan hin damo nga mga nasod. Diri na Abram an imo ngaran, kundi Abraham na, kay hihimoon ko ikaw nga ginikanan hin damo nga mga nasod. Tatagan ko ikaw hin damo nga mga tulin, ngan magigin hadi in pira ha ira. Magkakamay-ada ka damo hin duro nga mga tulin nga mahihimo hira nga mga nasod. “Tutumanon ko an akon saad ha imo ngan han imo mga tulin ha tidaraon nga mga katulinan, sugad nga usa nga waray kataposan nga ginsaaran. Magigin Dyos ako nimo ngan an Dyos han imo mga tulin. Ighahatag ko ha imo ngan han imo mga tulin ini nga tuna diin usa ka nga lumalangyaw yana. Pagtatag-iyahon ha kadayonan han imo mga tulin an bug-os nga tuna han Canaan, ngan magigin Dyos ako nira.” Nagsiring an Dyos kan Abraham, “Kinahanglan umabuyon ka liwat hin pagtuman han aton ginsaaran, ikaw ngan an imo mga tulin ha tidaraon nga mga katulinan. Kinahanglan umabuyon ka ngan an imo mga tulin hin pagtori han tagsa nga lalake dida ha iyo. Kinahanglan pagtorion an kada usa, ngan mahihimo ini nga lawasnon nga tigaman hin pagpakita nga waray kataposan an aton ginsaaran. Diri na pag-iisipon nga sakop han akon mga tawo an bisan hin-o nga lalake nga diri pagtorion, kay waray hiya magtuman han aton ginsaaran.” Nagsiring an Dyos kan Abraham, “Ayaw na pagtawgon nga Sarai an imo asawa; tikang yana Sara na an iya ngaran. Pagbebendisyonan ko hiya, ngan tatagan ko ikaw hin usa nga anak nga lalake pinaagi ha iya. Pagbebendisyonan ko hiya, ngan mahihimo hiya nga iroy hin mga nasod, ngan magkakamay-ada kahadian dida han iya mga tulin.” Hinmapa hi Abraham, kundi nahipatawa hiya han pakahunahuna niya, “Makakaanak pa ba in usa nga lalake nga 100 na an iya panuigon? Mag-aanak pa ba hi Sara nga 90 na?” Ginpakianhan niya an Dyos, “Kay ano nga diri na la hi Ismael an himoon nga sumurunod ha akon?” Kundi nagsiring an Dyos, “Diri. Mag-aanak hi Sara nga imo asawa hin usa nga lalake ngan pagngangaranan mo hiya nga Isaac. Pagtutumanon ko ha kadayonan dida ha iya ngan han iya mga tulin an akon ginsaaran. Usa ini nga waray kataposan nga ginsaaran. Hinbatian ko an imo hangyo hiunong kan Ismael, sanglit pagbebendisyonan ko hiya ngan tatagan ko hiya hin damo nga mga anak ngan damo nga mga tulin. Magigin amay hiya hin dose nga mga punoan, ngan hihimoon ko nga usa nga dako nga nasod an iya mga tulin. Kundi pagtutumanon ko an akon ginsaaran dida kan Isaac nga imo anak nga lalake, nga ig-aanak ni Sara ha sugad hini nga panahon han sunod nga tuig.” Han kahuman paghimangraw han Dyos kan Abraham, iya binayaan hiya. Hito ngahaw nga adlaw, ginsugot ni Abraham an Dyos ngan gintori niya hi Ismael nga iya anak ngan an ngatanan nga iba pa nga kalalaken-an didto han iya balay, pati an mga oripon nga natawo didto han iya balay ngan adton iya mga pinalit. An panuigon ni Abraham 99 na han pagtoria ha iya, ngan 13 na an panuigon ni Ismael nga iya anak. Gintori hira nga duha hito manta nga adlaw, upod an ngatanan nga mga oripon ni Abraham. Pinmakita an Ginoo kan Abraham didto han baraan nga kakahoyan han Mamre. Han nalingkod hi Abraham dida han porta han iya tulda ha takna nga naudtohan an adlaw, hinmangad hiya ngan hinkit-an niya in tulo ka tawo nga natukdaw didto. Han paghikit-i gudla niya ha ira, dinmalagan hiya hin pagtapo ha ira. Hinmapa hiya ngan nagsiring, “Mga mano, ayaw gad kamo pagpadayon han iyo paglakat, kundi hapit kamo anay madaliay; andam ako hin pagsirbe ha iyo. Tugoti ako hin pagkuha hin tubig para hin panhimsaw niyo; makakapahuway kamo dinhe ha lindong hini nga kahoy. Makuha liwat ako hin gutiay nga pagkaon; makakapakusog ini ha iyo ha pagpadayon han iyo paglakat. Ginpasidunggan ako niyo pinaagi hin pagkanhi ha akon balay, sanglit tugoti gad ako hin pagsirbe ha iyo.” Binmaton hira, “Salamat ha imo; buhata an imo karuyag.” Nagdagmit hi Abraham ngadto han tulda ngan nagsiring kan Sara, “Dali kuha han gimamaupayi mo nga harina ngan paghimo hin tinapay.” Niyan dinmalagan hiya ngadto han turil ngan ginpili in usa nga nati nga baka nga bata pa ngan matambok, ngan iginhatag ini ngadto hin usa nga surugoon nga nagdagmit hin pag-andam hini. Kinmuha hi Abraham hin kisiyo, gatas, ngan han karne, ngan igindurot ini pagkaon ngadto han mga tawo. Didto ha sirong han kahoy, hiya gud an nagsirbe ha ira, ngan nangaon hira. Niyan pinmakiana kan Abraham an mga tawo, “Hain man hi Sara nga imo asawa?” “Aadto hiya ha sakob han tulda,” binmaton hiya. Nagsiring in usa ha ira, “Mabalik ako siyam ka bulan tikang yana, ngan mag-aanak hi Sara nga imo asawa hin usa nga lalake.” Nagpipinamati hi Sara ha luyo han tawo ha hirani han porta han tulda. Lagas na hin duro hira Abraham ug Sara, ngan hinmunong na an ikinabulan nga regla ni Sara. Sanglit nahipatawa hi Sara ha iya la ngahaw ngan nagsiring, “Yana nga lagas ngan laos na ako, maruruyag pa ba ako hin pakighilawas? Ngan labot pa, lagas na liwat hin duro an akon bana.” Niyan nagpakiana kan Abraham an Ginoo, “Kay ano nga nahipatawa ngan nagsiring man hi Sara, ‘Mag-aanak pa ba ako nga lagas na man ako hin duro?’ May-ada ba butang nga diri mahihimo han Ginoo? Sumala han akon iginsiring, siyam ka bulan tikang yana mabalik ako ngan mag-aanak hi Sara hin lalake.” Iginlirong ini ni Sara kay nahadlok hiya. Nagsiring hiya, “Waray ako tumawa.” Binmaton an Ginoo, “Ayaw na la paglirong, matuod nga tinmawa ka.” Niyan nagkalakat an mga tawo ngan kinmadto hira hin usa nga dapit nga hintatamdan nira an Sodoma, ngan binmunyog ha ira hi Abraham hin pagpagikan ha ira. Ngan nagsiring ha iya la ngahaw an Ginoo, “Diri ko pagtatagoon kan Abraham an akon nahuhunahunaan hin pagbuhat. Mahihimo nga dako ngan gamhanan nga nasod an iya mga tulin, ngan pinaagi ha iya pagbebendisyonan ko an ngatanan nga mga nasod. Ginpili ko hiya basi pagsugoon unta niya an iya mga anak nga kalalaken-an ngan an iya mga tulin hin pagsugot ha akon ngan pagbuhat han matadong ngan kaangayan. Kon pagbuhaton nira ini, pagtutumanon ko para ha iya an ngatanan nga akon iginsaad.” Niyan nagsiring an Ginoo kan Abraham, “May-ada magpakaharadlok nga mga sumbong kontra han Sodoma ug Gomora, ngan dako na hin duro an ira sala. Kinahanglan lumusad ako hin pag-usisa kon matuod ba o diri an mga sumbong nga akon hinbatian.” Niyan nagkalakat an duha ka tawo ngan nagtipakadto ha Sodoma, kundi pinmabilin an Ginoo upod kan Abraham. Gindaop ni Abraham an Ginoo ngan ginpakianhan, “Tinuod ba nga pagpupuohon mo an mga waray sala upod han mga salaan? Kon may-ada 50 nga magtadong nga mga tawo didto han syudad, pagpupuohon ba nimo an bug-os nga syudad? Diri mo ba pasasayloon an syudad basi matalwas an 50? Maaram ako nga diri mo pamamatayon an magtadong upod han mga salaan. Diri gud ini mahihimo! Diri gud ini pagbubuhaton nimo. Kon pagbuhaton mo ini, makakastigo an mga magtadong upod han mga salaan. Diri gud mahihimo ito! Kinahanglan magbuhat hin matadong an Maghurukom han bug-os nga tuna.” Binmaton an Ginoo, “Kon hiagian ko didto ha Sodoma in 50 nga magtadong nga mga tawo, pasasayloon ko an bug-os nga syudad tungod ha ira.” Nagyakan liwat hi Abraham, “Pasayloa intawon, O Ginoo, an akon pagpangahas hin pagpadayon hin pakighimangraw ha imo. Tawo man la ako, ngan waray ko gud katungod hin pagyakan hin bisan ano. Kundi bangin may-ada la 45 nga magtadong nga mga tawo, kulang hin lima nga mag 50. Pagpupuohon mo ba an bug-os nga syudad tungod nga nagkulang hin lima an magtadong?” Binmaton an Ginoo, “Diri ko pagbubungkagon an syudad kon hiagian ko didto in 45 nga magtadong nga mga tawo.” Nagyakan na liwat hi Abraham, “Bangin may-ada la 40.” Binmaton hiya, “Diri ko pagbubungkagon an syudad kon may-ada 40.” Nagsiring hi Abraham, “Ayaw gad kasina, O Ginoo, kundi kinahanglan magyakan na liwat ako. Ano man kon may-ada la 30?” Nagsiring hiya, “Diri ko pagbubungkagon ini kon hiagian ko in 30.” Nagsiring hi Abraham, “Pasayloa gad an akon pagpangahas hin pagpadayon hin pakighimangraw ha imo, O Ginoo. Pananglit 20 la in hiagian?” Nagsiring hiya, “Diri ko pagbubungkagon an syudad kon hiagian ko in 20.” Nagsiring hi Abraham, “Ayaw gad kasina, O Ginoo, ngan magyayakan ako hin makausa na gudla. Ano man kon 10 la an hiagian?” Nagsiring hiya, “Diri ko pagbubungkagon ini kon may-ada 10.” Katapos niya makighimangraw kan Abraham, linmakat an Ginoo, ngan inmoli hi Abraham. Han pag-abot han duha nga mga anghel ngadto ha Sodoma hito nga gab-i, nalingkod hi Lot dida han ganghaan han syudad. Han pakakita gudla niya ha ira, binmuhat hi Lot ngan gintapo hira. Hinmapa hiya ha atubangan nira, ngan nagsiring, “Mga mano, iini ako hin pagsirbe ha iyo. Pakadi gad kamo ha akon balay, basi makapanhimsaw kamo ngan didto magpalabay han gab-i. Ha pagkaaga makakabangon kamo hin timprano ngan makakagpadayon han iyo paglakat.” Kundi binmaton hira, “Ayaw, aanhi la kami ha plasa han syudad magpapalabay han gab-i.” Nagpadayon hiya hin paghangyo ha ira, ngan ha kataposan inmupod hira ha iya ngadto han iya balay. Ginsugo ni Lot an iya mga surugoon hin paghimo hin tinapay ngan pag-andam hin maupay nga pagkaon para han iya mga bisita. Han andam na ini, nangaon hira. Han waray pa mangangaturog an mga bisita, ginpalibotan han mga kalalaken-an han Sodoma an balay. Nakadto an ngatanan nga kalalaken-an han syudad, mga batan-on ngan mga tigurang. Gintawag nira hi Lot ngan ginpakianhan, “Hain na an mga lalake nga kinmanhi hin paghuron dinhe ha imo yana nga gab-i? Pagawsa hira ngadi ha amon!” Karuyag makighilawas ha ira an kalalaken-an han Sodoma. Ginmawas hi Lot ngan ginsadhan an porta ha luyo niya. Iya ginsiring hira, “Kasangkayan, nakikimalooy ako ha iyo, ayaw gad pagbuhata niyo in sugad kamaraot nga butang! Tan-awa, may-ada ko duha nga mga anak nga kababayen-an nga mga uray pa. Igagawas ko hira nganhi ha iyo ngan makakahimo kamo han bisan ano nga iyo karuyag pagbuhaton ha ira. Kundi ayaw niyo pagbuhati hin bisan ano ini nga mga tawo. Mga bisita ko hira dinhe han akon balay ngan kinahanglan pagpanalipdan ko hira.” Kundi nagsiring hira, “Pabay-i la kami. Diri ka taga dinhe! Baga hin-o ka nga magbubuot han amon pagbubuhaton? Iwas dida, kay kon diri, bangin ikaw lugod an amon pagbuhatan hin labaw pa ka mahilas nga butang!” Gintikwang nira hi Lot ngan hinmarani hira hin pagruba han porta. Kundi ginkaptan han duha nga tawo hi Lot, ngan ginbutong hiya ngadto ha sakob, ngan ginsadhan an porta. Niyan ginbuta an ngatanan nga kalalaken-an didto ha gawas, sanglit waray na hira makakatultol han porta. Nagsiring kan Lot an duha nga kalalaken-an, “Kon may-ada pa nimo iba nga mga tawo dinhe—mga anak nga kalalaken-an, mga anak nga kababayen-an, mga umagad nga kalalaken-an o bisan hin-o nga iba nga imo kauropdan nga nag-uokoy dinhe han syudad—pagawsa dayon hira ngatanan, kay pagbubungkagon namon ini nga dapit. Hinbatian han Ginoo an magpakalilisang nga mga sumbong kontra hini nga mga tawo ngan ginsugo kami hin pagbungkag han Sodoma.” Niyan kinmadto hi Lot han kalalaken-an nga nangangasawa han iya mga anak nga kababayen-an, ngan nagsiring, “Dali ngan gawas kamo dinhe; pagbubungkagon han Ginoo ini nga dapit.” Kundi naghunahuna hira nga nag-iintrimis la hiya. Han maagahon pa, gintinguha han mga anghel hin pagpadagmit kan Lot. “Dali!” nagsiring hira. “Dad-a an imo asawa ngan an duha mo nga mga anak nga kababayen-an ngan gawas kamo, basi diri kamo mamatay kon pagbungkagon an syudad.” Baga nag-alang pa hi Lot. Kundi nalooy ha iya an Ginoo; sanglit kinaptan han duha nga kalalaken-an hiya, an iya asawa, ngan an iya duha nga mga anak nga kababayen-an ngan ginpagawas hira han syudad. Ngan nagsiring an usa han mga anghel, “Dalagan kamo basi diri kamo magkamatay! Ayaw kamo paglingi ngan ayaw paghunong didto han kahamub-an. Dalagan kamo ngadto han kapungtoran basi diri kamo magkamatay!” Kundi binmaton hi Lot, “Kon mahimo, diri gad kami makadto hito nga dapit. Ginbuhat mo na ha akon in dako nga pagkalooy ngan gintalwas mo pa an akon kinabuhi. Kundi hirayo hin duro an kapungtoran; bangin hiabotan ako han karat-an, ngan mapatay ako ha diri pa ako maabot didto. Nakita ka ba ito nga gutiay nga bungto? Hirani la ito. Tugoti ako hin pagkadto—nakita ka man nga gutiay la ito nga dapit—ngan magagawas ako han kataragman.” Binmaton hiya, “Sigi, kadto na. Diri ko pagbubungkagon ito nga bungto. Dali! Dalagan! Waray ko mahihimo hin pagbungkag tubtob han imo pag-abot didto.” Tungod nga gintawag ini ni Lot nga gutiay, ginngaranan an bungto nga Zoar. Nasirang na an adlaw han pag-abot ni Lot ngadto ha Zoar. Ha gilayon ginpauranan han Ginoo an mga syudad han Sodoma ug Gomora hin nagkakalayo nga asufre, ngan ginbungkag ini ngan an bug-os nga kahamub-an, upod an ngatanan nga mga tawo didto, ngan an ngatanan nga naturok dida han tuna. Kundi linmingi an asawa ni Lot ngan nahimo hiya nga harigi nga asin. Timprano pa han pagkaaga nagdagmit hi Abraham ngadto han dapit nga iya gintukdawan ha atubangan han Ginoo. Ginlantaw niya an Sodoma ug Gomora ngan an bug-os nga kahamub-an, ngan hinkit-an niya in aso nga nag-usbok tikang han tuna, nga sugad hin aso nga tikang hin usa nga dako hin duro nga hudno. Kundi han pagbungkaga han Dyos han mga syudad han kahamub-an nga gin-ukyan ni Lot, waray hingalimot an Dyos kan Abraham, ngan gintalwas niya hi Lot han makalilisang nga kataragman. Tungod nga nahadlok hi Lot hin pag-ukoy didto ha Zoar, binmalhin hiya ngan an iya duha nga mga anak nga kababayen-an ngadto han kapungtoran, ngan nag-ukoy hira didto hin usa nga lungib. Nagsiring an magurang nga anak ngadto han iya bugto, “Nagtitikalagas na an aton amay, ngan waray na kalalaken-an dinhe ha bug-os nga kalibutan nga mangangasawa ha aton, basi magkamay-ada kita mga anak. Tana, paghubga ta an aton amay basi makadirig kita ha iya ngan magkamay-ada kita mga anak pinaagi ha iya.” Hito nga gab-i ginpainom nira hin bino an ira amay, ngan nakighilawas ha iya an magurang nga anak nga babaye. Kundi uraura hiya hin ka hubog nga waray hiya makasabot hini. Han pagkabuwas nagsiring an magurang nga anak ngadto han iya bugto, “Dinmirig ako ha iya kagab-i; yana paghubga ta liwat hiya niyan nga gab-i, ngan ikaw na man an dirig ha iya. Niyan nagkakamay-ada anak an kada usa ha aton pinaagi han aton tatay.” Sanglit hito nga gab-i ira ginhubog hiya, ngan nakighilawas ha iya an manghod nga anak. Hubog na liwat hiya hin duro sanglit waray gud hiya makasabot hini. Dida hini nga paagi nagburod an duha nga mga anak nga kababayen-an ni Lot, pinaagi han ira kalugaringon nga amay. Nag-anak hin lalake an magurang nga babaye ngan iya ginngaranan nga Moab. Amo hiya an ginikanan han yana nga mga Moabitanhon. Nag-anak liwat hin lalake an manghod ngan iya ginngaranan nga Benami. Amo hiya an ginikanan han yana nga mga Amonitanhon. Binmalhin hi Abraham tikang ha Mamre ngadto han timogan nga dapit han Canaan, ngan nag-ukoy hiya ha butnga han Cades ug Sur. Niyan, samtang nag-uokoy hiya didto ha Gerar, nagsiring hiya nga bugto la niya hi Sara nga iya asawa. Sanglit ginpakuha ni Hadi Abimelec hi Sara ngadto ha iya. Usa ka gab-i pinmakita an Dyos kan Abimelec dida hin usa nga inop ngan nagsiring, “Mapatay ka, kay ginkuha mo ini nga babaye; inasaw-an na hiya.” Kundi waray pa makighilawas kan Sara hi Abimelec, ngan nagsiring hiya, “Ginoo, waray ko sala! Papatayon mo ba ako ngan an akon mga tawo? Hi Abraham ngahaw an nagsiring nga bugto la niya hi Sara, ngan nagsiring hi Sara nga bugto niya hi Abraham. Ginbuhat ko ini hin murayaw nga konsensya, ngan waray ko nabuhat nga sayop.” Binmaton an Dyos dida han inop, “Oo, maaram ako nga ginbuhat mo ini hin murayaw nga konsensya, sanglit waray ko ikaw tugoti hin pakasala kontra ha akon ngan waray ko itugot nga makighilawas ka ha iya. Kundi yana, igbalik an babaye ngadto han iya bana. Usa nga manaragna an iya bana, ngan mag-aampo hiya para ha imo, basi diri ka mamatay. Kundi kon diri mo hiya igbalik, ginpapahimatngon ko ikaw nga mapatay ka, ikaw ngan an ngatanan mo nga mga tawo.” Timprano pa han pagkaaga gintawag ni Abimelec an ngatanan niya nga mga opisyal ngan ginsumatan hira kon ano an nahinabo, ngan nagkahahadlok gud hira. Niyan gintawag ni Abimelec hi Abraham ngan ginpakianhan hiya, “Ano an imo ginbuhat ha amon? Ano nga sayop an akon nabuhat ha imo nga tinagan mo kami hini nga dako nga karat-an, ako ngan an akon ginhadian, nga diri unta angay pagbuhaton mo ha akon? Kay ano nga imo man ini ginbuhat?” Binmaton hi Abraham, “An akon hunahuna nga waray ha iyo dinhe nahadlok han Dyos, ngan nga pagpapatayon ako nira basi la makuha nira an akon asawa. Tinuod gud nga bugto ko hiya nga babaye. Bugto ko hiya ha amay, kundi diri ha iroy, ngan pinangasawa ko hiya. Sanglit han pagsugoa ha akon han Dyos tikang han balay han akon amay ngadto hin langyaw nga mga tuna, ginsiring ko hiya, ‘Makakapakita ka han imo kamaunongon ha akon pinaagi hin pagsumat han tagsatagsa nga imo la ako bugto.’” Niyan ibinalik ni Abimelec hi Sara ngadto kan Abraham ngan gintagan pa hiya ni Abimelec hin mga karnero, mga baka, ngan hin mga oripon. Nagsiring hiya kan Abraham, “Iini an bug-os ko nga katunaan. Pag-ukoy bisan diin an imo karuyag.” Nagsiring hiya kan Sara, “Tinatagan ko an imo bugto nga lalake hin usa ka yukot ka bug-os nga salapi basi hisabotan han ngatanan nga upod nimo nga waray ka sala; nga waray mo nabuhat nga sayop.” Ginbendisyonan han Ginoo hi Sara sumala han iya iginsaad, ngan nagburod hiya ngan nag-anak hin lalake bisan kon lagas na hi Abraham. Natawo an bata dida han panahon nga igintalaan han Dyos. Ginngaranan hiya ni Abraham nga Isaac. Han walo na ka adlaw an iya edad, gintori hiya ni Abraham sumala han iginsugo han Dyos. Ang panuigon ni Abraham 100 na an han katawo ni Isaac. Nagsiring hi Sara, “Gindad-an ako han Dyos hin kalipay ngan pagtawa. Maduyog ha akon hin pagtawa an ngatanan nga makakabati hiunong hini.” Ngan nagpadayon hiya, “Hin-o in magsisiring kan Abraham nga magpapasuso pa hi Sara hin kabataan? Kundi nag-anak kami hin usa nga lalake dida han lagas na hiya.” Tinmubo an bata, ngan dida han adlaw han kalutas niya, naghatag hi Abraham hin dako nga panagtawo. Usa ka adlaw, nag-uuyag hi Ismael nga anak nira Abraham ug Agar nga Ehiptohanon, ngan hi Isaac nga anak ni Sara. Hinkit-an hira ni Sara ngan ginsiring niya hi Abraham, “Paiwasa ini nga oripon nga babaye ngan an iya anak. Kinahanglan an anak hini nga oripon nga babaye diri umangbit hin bisan ano nga bahin han imo manggad nga pagsusundon ni Isaac nga akon anak.” Nakapaguol ini hin duro kan Abraham, kay anak man liwat niya hi Ismael. Kundi nagsiring an Dyos kan Abraham, “Ayaw kabaraka hiunong han bata ngan kan Agar nga imo oripon. Buhata an isiring ha imo ni Sara, kay pinaagi ini kan Isaac nga magkakamay-ada ka han mga tulin nga akon iginsaad. Tatagan ko liwat hin damo nga mga anak hi Ismael, an anak han oripon nga babaye, basi mahimo hira nga usa nga nasod, kay anak mo liwat hiya.” Timprano pa han pagkaaga gintagan ni Abraham hi Agar hin pagkaon ngan hin supot nga anit nga puno hin tubig. Iginpababa niya an bata kan Agar ngan ginpalakat hiya. Linmakat hi Agar ngan nagsinudoysudoy didto ha kamingawan han Berseba. Han kaubos na han tubig, ginbayaan niya an bata ha sirong hin usa nga tanaman ngan linmingkod hiya didto hin mga 90 ka metros an kahirayo tikang han bata. Nagsiring hiya ha iya ngahaw, “Diri ako mailob hin pagkita nga mapatay an akon anak.” Samtang nalingkod hiya didto, nagtinangis an bata. Hinbatian han Dyos nga nagtitinangis an bata, ngan tikang ha langit nagyakan kan Agar an anghel han Dyos, “Ano an imo nagugul-an, Agar? Ayaw kahadlok. Hinbatian han Dyos nga nagtatangis an bata. Buhat, kadtoa, purota hiya, ngan pag-liawa hiya. Hihimoon ko in usa nga dako nga nasod tikang han iya mga tulin.” Niyan ginpakita han Dyos kan Agar in usa nga atabay. Kinmadto hiya ngan ginpuno hin tubig an supot nga anit ngan ginpainom an bata. Kaupod an Dyos han bata samtang nagtutubo hiya; nag-ukoy hiya didto ha kamingawan han Paran ngan nahimo hiya nga batid nga parapanganop. Nakaagi an iroy niya hin Ehiptohanon nga asawa para ha iya. Hito nga panahon, inmupod hi Abimelec kan Picol nga kapitan han iya kasondalohan, ngan nagsiring kan Abraham, “Kaupod nimo an Dyos ha ngatanan nga imo binubuhat. Sanglit pagsumpa dinhe ha atubangan han Dyos nga diri ka maglilingo ha akon, han akon mga anak, o han akon mga tulin. Nagin maunongon ako ha imo, sanglit pagsaad nga magmamaunongon ka liwat ha akon ngan hini nga nasod nga imo gin-uokyan.” Nagsiring hi Abraham, “Nagsaad ako.” Nagsumbong hi Abraham kan Abimelec hiunong hin usa nga atabay nga gin-agaw han mga surugoon ni Abimelec. Nagsiring hi Abimelec, “Diri ako maaram kon hin-o an nagbuhat hini. Waray mo man ako pagsumati hiunong hini, ngan syahan pa ini nga akon pakabati hini.” Niyan gintagan ni Abraham hi Abimelec hin mga karnero, ngan mga baka, ngan naghimo hira nga duha hin ginsabotan. Ginlain ni Abraham in pito nga mga nati nga karnero tikang han iya panon, ngan pinmakiana ha iya hi Abimelec, “Kay ano nga ginbuhat mo ito?” Binmaton hi Abraham, “Karawta ini nga pito nga mga nati nga karnero. Pinaagi hini, kinakarawat mo nga amo ako an nag-ukab hini nga atabay.” Sanglit gintawag an dapit nga Berseba kay didto pagsumpa hira nga duha. Katapos nira maghimo hini nga ginsabotan didto ha Berseba, binmalik hira Abimelec ug Picol ngadto ha Filistia. Niyan nagtanom hi Abraham hin kahoy nga tamarindo didto ha Berseba ngan nagsingba hiya han Ginoo nga Waray Kataposan nga Dyos. Nag-ukoy hi Abraham didto ha Filistia sulod hin maiha nga panahon. Waray pag-iha ginsarihan han Dyos hi Abraham. Gintawag hiya han Dyos, “Abraham!” Binmaton hi Abraham, “Oo, aadi ako namamati.” Nagsiring an Dyos, “Dad-a an imo anak nga lalake, an imo uusa la nga anak nga hi Isaac, nga imo gud hinihigugma, ngan pakadto han tuna han Moria. Didto hin usa nga bukid nga igpapakita ko ha imo, ighalad hiya ha akon sugad nga usa nga halad nga tinubod.” Timprano pa han pagkaaga nagtiak hi Abraham hin sungo para han halad nga tinubod, iginkarga ini han iya asno, ngan gindara niya hi Isaac ngan hin duha nga mga surugoon. Nagkalakat hira ngadto han dapit nga iginsumat ha iya han Dyos. Dida han ikatulo ka adlaw hinkit-an ni Abraham an dapit tikang ha hirayo. Niyan ginsiring niya an mga surugoon, “Pabilin kamo dinhe upod an asno. Makadto ako ngan an bata ngan magsisingba kami, ngan katapos mabalik kami nganhi ha iyo.” Ginpadara ni Abraham kan Isaac an sungo para han halad nga tinubod, ngan nagdara hi Abraham hin kutsilyo ngan hin mga baga hin pagharing han kalayo. Samtang naglalakat hira, nagyakan hi Isaac, “Tatay!” Binmaton hiya, “Ano, anak ko?” Pinmakiana hi Isaac, “Hinkikit-an ko nga may-ada mo mga baga ngan mga sungo, kundi hain man an nati nga karnero para han halad nga tinubod?” Binmaton hi Abraham, “An Dyos ngahaw an mahatag hin usa nga nati nga karnero.” Ngan nagpadayon hira hin pagkalakat. Han pag-abot na nira ngadto han dapit nga iginsumat han Dyos ha iya, nagtindog hi Abraham hin usa nga altar ngan iginpahimutang an mga sungo ha bawbaw hini. Katapos ginggapos niya an iya anak ngan ibinutang hiya dida han altar, ha bawbaw han mga sungo. Niyan pinurot ni Abraham an kutsilyo hin pagpatay han iya anak. Kundi nagtawag ha iya tikang ha langit an anghel han Ginoo, “Abraham, Abraham!” Binmaton hiya, “Oo, aadi ako.” “Ayaw pagsamara an bata o pagbuhati hiya hin bisan ano nga maraot,” nagsiring hiya. “Yana maaram na ako nga may-ada ka masinugtanon nga pagtahod han Dyos, kay waray mo ighalot ha akon an imo usa la nga anak.” Linmingi hi Abraham ngan hinkit-an niya in usa nga lalake nga karnero nga nasasagapot an mga sungay dida hin karupdopan. Iya ginkuha ini nga karnero, ngan iginhalad sugad nga halad nga tinubod liwan han iya anak. Ginngaranan ni Abraham adto nga dapit nga “Nahatag an Ginoo.” Ngan bisan yana nga adlaw nasiring pa in mga tawo, “Nahatag hiya didto han bukid han Ginoo.” Nagtawag hin ikaduha kan Abraham an anghel han Ginoo tikang ha langit, “Nagsusumpa ako pinaagi han akon kalugaringon nga ngaran—nagyayakan an Ginoo —nga pagbebendisyonan ko gud ikaw. Tungod nga imo ginbuhat ini ngan waray mo ighalot ha akon an imo usa la nga anak, nagsasaad ako nga ighahatag ko ha imo in mga tulin nga sugad kadamo han mga bitoon didto ha langit o han mga baras ha baybayon. Pagdadag-on han mga tulin nimo an ira mga kaaway. An ngatanan nga kanasoran mahangyo nga pagbendisyonan ko hira sugad han akon pagbendisyon han imo mga tulin—kay imo ginsugot an akon sugo.” Binmalik hi Abraham ngadto han iya mga surugoon, ngan nagburunyog hira ngadto ha Berseba, diin pag-ukoy hi Abraham. Paglabay hin panahon hinbaroan ni Abraham nga nag-anak hira Milca ug Nahor nga iya bugto hin walo nga mga anak: hira Uz nga suhag, Buz nga iya bugto nga lalake, Kemuel nga amay ni Aram, Cesed, Hazo, Pildas, Jidlaf, ug Betuel nga amay ni Rebecca. Igin-anak nira Milca ug Nahor nga bugto ni Abraham ini nga walo nga mga anak nga kalalaken-an. Nag-anak hi Reuma nga aruasawa ni Nahor kanda Teba, Gaham, Tahas, ug Maaca. Nakaabot hi Sara hin panuigon nga 127. Namatay hiya didto ha Hebron ha tuna han Canaan, ngan nagmasulob-on hi Abraham tungod han iya kamatay. Binayaan ni Abraham an dapit nga hinahayaran han lawas han iya asawa, kinmadto hiya han mga Hiteohanon, ngan nagsiring, “Usa ako nga lumalangyaw nga nag-uokoy dinhe ha iyo; papalita ako hin tuna, basi didto ko iglubngan an akon asawa.” Binmaton hira, “Mano, pamatii kami. Ginhahangad ka namon sugad nga usa nga gamhanan nga pangulo; iglubong an imo asawa didto han gimamaupayi nga lubnganan namon. Malilipay an bisan hin-o ha amon hin paghatag ha imo hin usa nga lubnganan, basi makaglubong ka ha iya.” Niyan yinmukbo hi Abraham ha atubangan nira, ngan nagsiring, “Kon naruruyag kamo nga iglubong ko dinhe an akon asawa, alayon paghangyo kan Efron nga anak nga lalake ni Zohar, nga igbaligya niya ha akon an Lungib han Macpela, nga hirani han ligid han iya uma. Alayon hin paghangyo ha iya nga igbaligya ini ha akon hin igo nga palit, dinhe ha iyo atubangan, basi matag-iya ko ini nga lubnganan nga tuna.” Nalingkod hi Efron upod han iba nga mga Hiteohanon dida han tirokan nga dapit didto han ulpotan han syudad. Binmaton hiya nga hinbabatian han tagsatagsa nga nakadto, “Mano, pamati, ighahatag ko ha imo an bug-os nga uma ngan an lungib nga aada hini. Dinhe ha atubangan han akon kalugaringon nga mga tawo ighahatag ko ini ha imo, basi makaglubong ka han imo asawa.” Kundi yinmukbo hi Abraham ha atubangan han mga Hiteohanon, ngan nagsiring kan Efron, basi makabati an tagsatagsa, “Alayon hin pamati ha akon. Papaliton ko an bug-os nga uma. Karawta an akon bayad, ngan iglulubong ko didto an akon asawa.” Binmaton hi Efron, “Mano, mapapalit ini nga tuna hin 400 la ka bug-os nga salapi, kundi ano gud ito para ha aton? Iglubong nala didto an imo asawa.” Tinmangdo hi Abraham ngan gintimbang niya an kantidad nga hinnabihan ni Efron dida han nanmamati nga mga tawo—400 ka bug-os nga salapi, sumala han nahigagaraan nga mga timbangan nga ginagamit han mga parabaligya. Sanglit nakabutong ni Abraham han tuna ni Efron didto ha Macpela ha sinirangan han Mamre. Lakip hini an uma, an lungib nga nakada hini, ngan an ngatanan nga kakahoyan didto han uma nga nakakaluob han bug-os nga tuna. Inmuyon hini an ngatanan nga mga Hiteohanon nga nakadto hadto nga miting nga hi Abraham amo na an tag-iya han tuna. Niyan iginlubong ni Abraham hi Sara nga iya asawa didto hito nga lungib ha tuna han Canaan. Sanglit nakatag-iya hi Abraham han uma ngan han lungib dida hini nga hadto anay gintag-iya han mga Hiteohanon, para hin usa nga lubnganan nga tuna. Yana lagas na hin duro hi Abraham, ngan ginpakaupay hiya han Ginoo ha ngatanan nga iya ginbuhat. Nagsiring hiya ha iya gimamagurangi nga surugoon, nga tinaporan han ngatanan niya nga manggad, “Igbutang an imo kamot ha butnga han akon mga paa ngan pagsumpa. Karuyag ko nga magsumpa ka ha ngaran han Ginoo nga Dyos han langit ug tuna, nga diri ka magpipili hin asawa para han akon anak nga lalake tikang han mga tawo dinhe ha Canaan. Kinahanglan bumalik ka ngadto han nasod nga akon natawhan, ngan kuha hin asawa tikang han akon kauropdan para kan Isaac nga akon anak.” Kundi pinmakiana an surugoon, “Ano man kon diri umalagad an babaye hin pagbaya han iya urukyan hin pag-upod ha akon nganhi hini nga tuna? Dadad-on ko ba an imo anak ngadto han tuna nga imo hadto gin-ukyan?” Binmaton hi Abraham, “Ayaw gud pagdad-a ngadto an akon anak! Gindara ako han Ginoo nga Dyos han langit, tikang han panimalay han akon amay ngan tikang han tuna han akon kauropdan, ngan iginsumpa niya ha akon nga iya ighahatag ini nga tuna ngadto han akon mga tulin. Susugoon niya hin pag-una ha imo an iya anghel basi makakuha ka didto hin asawa para han akon anak. Kon diri maruyag an babaye hin pag-upod ha imo, mahigagawas ka hini nga saad. Kundi kinahanglan diri mo gud pagdad-on ngadto an akon anak bisan ano an mahinabo.” Sanglit iginbutang han surugoon an iya kamot ha butnga han mga paa ni Abraham nga iya agaron, ngan nagsumpa hiya hin pagtuman han iginsiring ni Abraham. Kinmuha an surugoon nga tinaporan han mga hiagi ni Abraham hin napulo han mga kamelyo, ngan kinmadto hiya han syudad diin nag-ukoy hi Nahor, didto ha amihanan han Mesopotamia. Han pag-abot niya, iya pinapanluob an mga kamelyo hirani han atabay ka gawas han syudad. Kulopay na adto nga amo ini an takna nga igaralog han kababayen-an. Nag-ampo hiya, “O Ginoo nga Dyos ni Abraham nga akon agaron, magmainuswagon unta ako yana nga adlaw ngan tumana an imo saad ha akon agaron. Aanhi ako dinhe han atabay diin magkakaabot an kadaragan-an han syudad hin pag-alog hin tubig. Masiring ako ha usa ha ira, ‘Alayon, igbutang anay an imo tibod ngan paimna ako.’ Kon sumiring hiya, ‘Inom, ngan dadad-an ko liwat hin tubig an imo mga kamelyo,’ maamo unta hiya an imo ginpili para kan Isaac nga imo surugoon. Kon mahinabo ini, mahibabaro ako nga imo gintuman an imo saad ha akon agaron.” Waray pa ngani hiya pakakahuman hin pag-ampo, naabot man hi Rebecca nga nakakapas-an hin tibod. Anak hiya ni Betuel nga anak han bugto ni Abraham, hi Nahor ngan hi Milca nga iya asawa. Matahom hiya hin duro nga daragita ngan uray pa. Linmugsong hiya ngadto han atabay, ginpuno an iya tibod, ngan binmalik. Dinmalagan an surugoon hin pagtapo ha iya ngan sumiring, “Paimna gad ako tikang han imo tibod.” Nagsiring an daragita, “Inom, mano,” ngan pinalos dayon an tibod tikang han iya sugbong ngan kinaptan ini samtang nainom an surugoon. Han pakainom na han surugoon, nagsiring an daragita, “Magdadara liwat ako hin tubig para han imo mga kamelyo ngan paiimnon ko hira ngada han pagtakas nira.” Nagdali hiya hin paghuwad han iya tibod ngadto han irimnan han mga hayop, ngan dinmalagan hiya ngadto han atabay hin pagkuha pa hin tubig, tubtob han pagtakas hin pag-inom han ngatanan nga mga kamelyo han surugoon. Gin-ininaw la hin hilom han tawo an daragita hin pagkita kon ginpauswag ba hiya han Ginoo. Han kahuman han daragita pagpainom han mga kamelyo, kinmuha an tawo hin mahal nga bulawan nga singsing ngan igintaod ini ha irong han daragita, ngan ginsul-otan an iya mga butkon hin duha nga dagko nga mga pulseras nga bulawan. Nagsiring hiya, “Pagsumati gad ako kon hin-o an imo tatay. May-ada ba kwarto didto han iya balay nga sadang kahuronan ko ngan han akon mga tawo yana nga gab-i?” Binmaton hiya, “An akon amay amo hi Betuel nga anak ni Nahor ngan hi Milca. Damo in uhot ngan banwa nga tubong didto han amon balay, ngan may-ada didto dapit para ha iyo.” Niyan linmuhod an tawo ngan nagsingba han Ginoo. Nagsiring hiya, “Pagdayawon an Ginoo nga Dyos ni Abraham nga akon agaron, nga nagmatinumanon han iya saad ngadto han akon agaron. Ginmandoan ako han Ginoo ngadto gud han kauropdan han akon agaron.” Dinmalagan an daragita ngadto han balay han iya nanay ngan iginsumat an ngatanan nga nahinabo. Niyan may-ada hi Rebecca lalake nga bugto nga ginngaranan nga Laban, ngan dinmalagan hiya ngadto ha gawas hin pagkadto han atabay diin nakadto an surugoon ni Abraham. Hinkit-an ni Laban an singsing ha irong ngan an mga pulseras dida han mga butkon han iya bugto nga babaye ngan hinbatian niya kon ano an iginsumat ha iya han tawo. Kinmadto hiya han surugoon ni Abraham, nga natindog sapit han iya mga kamelyo didto han atabay, ngan nagsiring, “Upod ha akon ngadi ha balay. Usa ka nga tawo nga ginpakaupay han Ginoo. Kay ano nga nagtitinukdaw ka la dinhe ha gawas? May-ada ako kwarto nga andam para ha imo didto han akon balay, ngan may-ada dapit para han imo mga kamelyo.” Sanglit sinmakob han balay an tawo. Gindiskargahan ni Laban an mga kamelyo ngan gintubongan hin uhot ngan banwa. Niyan nagdara hiya hin tubig para hin panmusa han surugoon ni Abraham ngan han iya mga tawo. Han gindudurot na an pagkaon, nagsiring an tawo, “Diri ako makaon kon diri ko igsumat anay an kinahanglan ko igyakan.” Nagsiring hi Laban, “Ayaw paghialang, pagyakan.” Nagsiring hiya, “Amo ako an surugoon ni Abraham. Ginpakaupay gud han Ginoo an akon agaron ngan ginhimo hiya nga manggaranon. Iya gintagan hiya hin mga panon hin mga karnero ngan mga kanding, mga baka, salapi, bulawan, mga oripon nga kalalaken-an ngan kababayen-an, mga kamelyo, ngan mga asno. Nag-anak hi Sara nga asawa han akon agaron hin usa nga lalake bisan kon lagas na hiya. Iginhatag ha iya han akon agaron an ngatanan nga iya hiagi ug manggad. Ginpasaad ako han akon agaron upod in pagsumpa nga pagsusugton ko an iya sugo. Nagsiring hiya, ‘Ayaw gud pagpili para han akon anak nga lalake hin asawa tikang han kababayen-an dinhe ha tuna han Canaan. Pakadto lugod han mga tawo han akon amay, ngadto han akon kauropdan, ngan didto pagpili hin asawa para han akon anak!’ Ngan ginpakianhan ko an akon agaron, ‘Ano man kon diri umupod ha akon an babaye?’ Binmaton hiya, ‘Susugoon han Ginoo nga akon dayuday ginsugot an iya anghel hin pag-upod ha imo ngan magmamainuswagon ka. Makuha ka hin asawa para han akon anak tikang han akon kalugaringon nga mga tawo, tikang han panimalay han akon amay. May usa gudla nga paagi nga mahigagawas ka han imo sumpa: kon kumadto ka han akon kauropdan ngan kon pagdirion ka nira, niyan mahigagawas ka han imo sumpa.’ “Han pag-abot ko ngadto han atabay yana nga adlaw, nag-ampo ako, ‘O Ginoo nga Dyos ni Abraham nga akon agaron, tagi gad hin kauswagon an akon ginbubuhat. Aanhi ako ha atabay. Kon kumanhi in batan-on nga daragita hin pag-alog, mangangaro ako ha iya hin pag-inom tikang han iya tibod. Kon paimnon ako niya ngan magdara liwat hiya hin tubig para han akon mga kamelyo, maamo unta hiya an imo ginpili sugad nga asawa para han anak han akon agaron.’ Han waray pa kahuhuman an akon hilom nga pag-ampo, inmabot hi Rebecca nga nakakapas-an hin tibod nga surudlan hin tubig ngan linmugsong hiya ngadto han atabay hin pagkuha hin tubig. Nagsiring ako ha iya, ‘Paimna gad ako.’ Pinalos dayon niya an iya tibod tikang han iya sugbong ngan sumiring, ‘Inom ngan paiimnon ko liwat an imo mga kamelyo!’ Sanglit inminom ako ngan pinainom niya an mga kamelyo. Ginpakianhan ko hiya, ‘Hin-o an imo tatay?’ Ngan binmaton hiya, ‘An akon tatay amo hi Betuel nga anak ni Nahor ngan hi Milca.’ Niyan igintaod ko an singsing ngada han iya irong ngan an mga pulseras ngada han iya mga butkon. Linmuhod ako ngan ginsingba ko an Ginoo. Gindayaw ko an Ginoo nga Dyos ni Abraham nga akon agaron, nga nagmando ha akon nganhi gud han kauropdan han akon agaron, diin akon hin-agian an iya anak nga babaye para han anak han akon agaron. Yana kon buot mo pagtumanon an imo katungdanan ngan buhaton an matadong para han akon agaron, pagsumati gad ako; kon diri, pagsiring la, ngan ako na an labi nga maaram kon ano an angay ko pagbuhaton.” Binmaton hira Laban ug Betuel, “Tungod nga natikang man ini han Ginoo, waray namon hini mahihimo. Iini hi Rebecca; dad-a hiya ngan pagkalakat kamo. Himoa hiya nga asawa han anak han imo agaron, sumala han iginsiring han Ginoo ngahaw.” Han pakabati hini han surugoon ni Abraham, hinmapa hiya ngan nagsingba han Ginoo. Niyan iginggawas niya in panapton ngan salapi ug bulawan nga alahas, ngan iginhatag ini kan Rebecca. Gintagan liwat niya hin mahal nga mga bogay an bugto nga lalake ni Rebecca ngan an iya nanay. Niyan nangaon ngan nanginom an surugoon ni Abraham ngan an mga tawo nga kaupod niya, ngan nagpalabay hira han gab-i didto. Han pagbangon na nira han pagkaaga, nagsiring hiya, “Tugoti na ako hin pagbalik ngadto han akon agaron.” Kundi nagsiring an kan Rebecca bugto nga lalake ngan an iroy niya, “Tugoti anay an daragita hin pagpabilin upod ha amon sulod hin usa ka semana o napulo ka adlaw, ngan katapos, makakalakat na hiya.” Kundi nagsiring an surugoon, “Ayaw na kami paghawiri. Ginpauswag han Ginoo an akon paglakat; pabalika na ako ngadto han akon agaron.” Binmaton hira, “Tawaga ta an daragita ngan pakianhi ta kon ano an igsisiring niya.” Sanglit gintawag nira hi Rebecca ngan ginpakianhan, “Karuyag mo ba umupod hini nga tawo?” “Oo,” binmaton hiya. Sanglit tinugotan nira hi Rebecca ngan an tigurang nga surugoon nga babaye han panimalay hin pag-upod han surugoon ni Abraham ngan han iya mga tawo. Ngan ginbendisyonan nira hi Rebecca pinaagi hini nga mga pulong, “Mahimo ka unta, amon bugto nga babaye, nga iroy hin kadam-an nga mga tawo! Pagdag-on unta han imo mga tulin an mga syudad han ira mga kaaway!” Niyan nag-andam hi Rebecca ngan an iya kadaragan-an ngan sinmakay hira han mga kamelyo hin pag-upod han surugoon ni Abraham, ngan nagkalakat hira ngatanan. Kinmadto hi Isaac ha kamingawan han “An-Atabay-han Buhi-nga-Uusa-nga-Nakita-ha-Akon,” ngan nag-ukoy hiya didto han timogan nga dapit han Canaan. Ginmawas hiya dida han kulopay na hin pagsudoy han kaumhan, ngan hinkit-an niya in tiabot nga mga kamelyo. Han pakakita ni Rebecca kan Isaac, binmawas hiya han iya kamelyo, ngan ginpakianhan niya an surugoon ni Abraham, “Hin-o ito nga tawo nga naglalakat tipakanhi ha aton dida han kaumhan?” Binmaton an surugoon, “Amo hiya an akon agaron.” Sanglit kinuha ni Rebecca an iya bilo ngan tinahonan an iya bayhon. Ginsumatan han surugoon hi Isaac han ngatanan nga iya ginbuhat. Niyan gindara ni Isaac hi Rebecca ngadto han tulda nga gin-ukyan anay ni Sara nga iroy niya, ngan iya gin-asawa hi Rebecca. Ginhigugma ni Isaac hi Rebecca sanglit naliaw gud hiya tungod han pagkamatay han iroy niya. Nangasawa hi Abraham hin lain nga babaye nga ginngaranan nga Ketura. Nag-anak hira ngan hi Abraham kanda Zimran, Jocsan, Medan, Midian, Isbac, ug Sua. Hi Jocsan amo an amay nira Seba ug Dedan, ngan an mga tulin ni Dedan amo an mga Asurim, an mga Letusim, ngan an mga Leumin. An mga anak ni Midian amo hira Efa, Efer, Hanoc, Abida, ug Eldaa. Ini hira ngatanan amo an mga tulin ni Ketura. Iginhatag ni Abraham an ngatanan nga iya hiagi ngadto kan Isaac. Kundi han buhi pa hiya, gintagan niya hin mga regalo an mga anak nga kalalaken-an nga igin-anak nira ngan han iba nga iya kaasaw-an. Niyan ginpalakat niya ini nga mga anak tipakadto han tuna ha sinirangan, nga hirayo tikang kan Isaac nga iya anak. Iginlubong hiya nira Isaac ug Ismael nga iya mga anak didto han lungib han Macpela, didto han uma ha sinirangan han Mamre, nga gintag-iya anay ni Efron nga anak ni Zoar nga Hiteohanon. Amo ini an uma nga ginpalit ni Abraham tikang han mga Hiteohanon. Iginlubong didto nga duha hira Abraham ug Sara nga iya asawa. Han kamatay na ni Abraham, ginbendisyonan han Dyos hi Isaac nga iya anak, nga nag-ukoy ha hirani han atabay nga ginngaranan “An-Atabay-han Buhi-nga-Nakita-ha-Akon.” Hi Ismael nga anak nira Abraham ngan hi Agar nga Ehiptohanon nga oripon ni Sara, nagkamay-ada han nasunod nga mga anak nga kalalaken-an, nga iginlista ha pagkasunodsunod han ira katawo: hira Nebaiot, Kedar, Adbeel, Mibsam, Misma, Duma, Masa, Hadad, Tema, Jetor, Nafis, ug Kedema. Amo hira an ginikanan hin dose nga mga tribo, ngan iginsangay han ira mga ngaran an mga kabaryohan ngan mga karampohan nga ihinatag ha ira. An panuigon ni Ismael han iya kamatay 137 na. Nag-ukoy an mga tulin ni Ismael didto han katunaan nga nabubutnga han Havila ug Sur, ngadto han sinirangan han Ehipto, nga tipakadto ha Asiria. Nag-ukoy hira hirayo tikang han iba nga mga tulin ni Abraham. Amo ini an susumaton ni Isaac nga anak ni Abraham. An panuigon ni Isaac 40 na an han pangasawa niya kan Rebecca nga anak ni Betuel, (nga taga-Aramea ha Mesopotamia) ngan bugto ni Laban. Tungod nga waray man mga anak hi Rebecca, nag-ampo hi Isaac ngadto han Ginoo para ha iya. Ginbaton han Ginoo an iya pag-ampo, ngan nagburod hi Rebecca. Karuha an iginburod ni Rebecca, ngan han waray pa hira katatawo, nagpapadarudaisog hira ha sulod han iya tiyan. Nagsiring hiya, “Kay ano nga sugad hini an mahinanabo ha akon?” Sanglit kinmadto hiya han Ginoo hin pagpakiana. Nagsiring ha iya an Ginoo, “Aada ha imo tiyan in duha nga mga nasod; Mag-aanak ka hin duha nga magkontra nga mga tawo. Labi ka gamhanan an usa hini nga duha; Mag-aalagad han manghod an magurang.” Inmabot kan Rebecca an iya panahon hin pag-anak, ngan nag-anak hiya hin karuha nga kalalaken-an. Mapula an syahan, ngan barahiboon an bug-os niya nga lawas, sanglit ginngaranan hiya nga Esau. Natawo an ikaduha nga nakapot hin maupay han tikod ni Esau, sanglit ginngaranan hiya nga Jacob. 60 na an panuigon ni Isaac han katawo hira. Tinmubo an kabataan nga kalalaken-an, ngan nahimo hi Esau nga batid nga parapanganop, nga karuyag magsudoysudoy han kaumhan, kundi mahilomon la nga tawo hi Jacob nga karuyag magpabilin la ha balay. Ginpalabi ni Isaac hi Esau, kay nalipay hiya hin pagkaon han mga pinanganopan nga gin-ihaw niya, kundi ginpalabi ni Rebecca hi Jacob. Usa ka adlaw samtang naglalaga hi Jacob hin monggos, inmabot hi Esau tikang hin pagpanganop. Ginugutom hiya, ngan nagsiring hiya kan Jacob, “Ginugutom ako; tagi ako hito nga mapula nga linaga.” (Amo ito nga ginngaranan hiya nga Edom.) Binmaton hi Jacob, “Ighahatag ko ini ha imo kon ighatag mo ha akon an imo mga katungod hin pagkasuhag nga anak.” Nagsiring hi Esau, “Sigi, mapatay na ako hin gutom; ano nga kaupayan an mahihimo ha akon han akon mga katungod?” Binmaton hi Jacob, “Pagsumpa anay nga ighahatag mo ha akon an imo mga katungod.” Nagsumpa hi Esau ngan iginhatag niya kan Jacob an iya mga katungod. Niyan gintagan hiya ni Jacob hin pira nga tinapay ngan han linaga nga monggos. Kinmaon ngan inminom hi Esau ngan katapos binmuhat hiya ngan linmakat. Ginpakawaray la niya an iya mga katungod hin pagkasuhag nga anak. May-ada lain nga gutom didto han tuna labot han nahiuna dida han panahon ni Abraham. Kinmadto hi Isaac kan Abimelec nga hadi han mga Filisteohanon, didto ha Gerar. Pinmakita kan Isaac an Ginoo ngan nagsiring, “Ayaw pagkadto ha Ehipto; pabilin dinhe hini nga tuna nga ginpaukyan ko ha imo. Pag-ukoy la anay dinhe, ngan maupod ako ha imo ngan pagpapakaupayon ko ikaw. Ighahatag ko ha imo ngan han imo mga tulin ini ngatanan nga katunaan. Pagtutumanon ko an saad nga akon ginhimo kan Abraham nga imo amay. Tatagan ko ikaw hin mga tulin nga sugad ka damo han mga bitoon ha langit, ngan ighahatag ko ha ira ini ngatanan nga katunaan. Hahangyoon ako han ngatanan nga kanasoran hin pagpakaupay ha ira sugad han akon pagpakaupay han imo mga tulin. Pagpapakaupayon ko ikaw kay ginsugot ako ni Abraham, ngan gintuman niya an ngatanan nakon nga mga balaod ngan mga sugo.” Sanglit nag-ukoy hi Isaac didto ha Gerar. Han pagpakiana han mga tawo didto hiunong han iya asawa, nagsiring hiya nga bugto la hiya niya. Waray hiya magsumat nga iya asawa hiya, kay nahadlok hiya nga bangin pagpatayon hiya han mga tawo didto hin pag-agaw kan Rebecca nga mahusay hin duro. Han maiha na didto hi Isaac, tinmangbo hi hadi Abimelec ha iya bintana ngan hinkit-an hi Isaac ngan hi Rebecca nga nagkakarinyo. Ginpasugoan ni Abimelec hi Isaac ngan ginsiring, “Asawa mo ngay-an hiya! Kay ano nga nagsiring ka man nga bugto mo la hiya?” Binmaton hiya, “Naghunahuna ako nga bangin ako pagpatayon kon magsiring ako nga asawa ko hiya.” Nagsiring hi Abimelec, “Ano ini nga imo ginbuhat ha amon? Bangin sayonan la in usa han akon mga sakop hin pakigdirig han imo asawa, ngan ikaw ngahaw an pagbabasolon tungod han amon sala.” Ginpahimatngonan ni Abimelec an ngatanan nga mga tawo: “Pagpapatayon an bisan hin-o nga maglabot hini nga tawo o han iya asawa.” Nagpugas hi Isaac didto hito nga tuna, ngan hito nga tuig nag-ani hiya hin 100 ka pilo han iya iginpugas, kay ginpakaupay hiya han Ginoo. Nagpadayon hiya hin pagkamainauswagon ngan nahimo hiya nga manggaranon hin duro nga tawo. Tungod nga nagdamo an iya panon hin mga karnero ug mga baka, ngan damo an iya mga surugoon, naawa ha iya an mga Filisteohanon. Sanglit gintak-opan nira an ngatanan nga mga atabay nga gin-ukab han mga surugoon ni Abraham nga amay niya, han buhi pa hi Abraham. Niyan nagsiring hi Abimelec kan Isaac, “Gawas na kamo han amon nasod. Labi ka na hin gamhanan kay ha amon.” Sanglit linmakat hi Isaac, ngan nagkampo hiya didto ha Kahamub-an han Gerar, diin didto la anay hiya pag-ukoy. Gin-ukab na liwat niya an mga atabay nga gin-ukab han panahon ni Abraham ngan gintak-opan han mga Filisteohanon han kamatay ni Abraham. Ginngaranan ni Isaac an mga atabay hin amo ngahaw nga mga ngaran nga iginngaran hini han iya amay. Nag-ukab an mga surugoon ni Isaac hin usa nga atabay didto han kahamub-an ngan hin-agian nira in tubig. Nakigsuhay an mga magmarangno hin mga karnero han Gerar kontra han mga magmarangno hin mga karnero ni Isaac, ngan nagsiring, “Amon ini tubig.” Sanglit ginngaranan ni Isaac nga Esec an atabay, kay gin-away man hiya han taga-Gerar. Nag-ukab an mga surugoon ni Isaac hin lain nga atabay ngan nagkamay-ada liwat pakigsuhay hiunong hini nga atabay, sanglit ginngaranan niya ini nga Sitna, kay nasina man ha iya an mga taga-Gerar. Binmalhin hiya tikang didto ngan nag-ukab hin lain na liwat nga atabay. Waray na pagsuhay-suhay hiunong hini, sanglit ginngaranan niya ini nga Rehobut, an karuyag sidngon Kagawasan. Nagsiring hiya, “Yana gintagan na kita han Ginoo hin kagawasan hin pag-ukoy dinhe han tuna, ngan magmamainuswagon na kita dinhe.” Linmakat hi Isaac ngan kinmadto ha Berseba. Hito nga gab-i pinmakita ha iya an Ginoo ngan nagsiring, “Amo ako an Dyos ni Abraham nga imo amay. Ayaw kahadlok kay upod ako ha imo. Pagbebendisyonan ko ikaw ngan tatagan ko ikaw hin damo nga mga tulin, tungod han akon saad kan Abraham nga akon surugoon.” Nagtindog hi Isaac hin usa nga altar didto ngan nagsingba hiya han Ginoo. Katapos nagkampo hiya didto, ngan nag-ukab an iya mga surugoon hin lain nga atabay. Inmabot hin pakigkita kan Isaac hi Abimelec tikang ha Gerar upod hi Ahuzat nga iya magsaragdon ngan hi Ficol nga kapitan han iya kasondalohan. Sanglit pinmakiana hi Isaac, “Kay ano nga kinmanhi kamo yana hin pakigkita ha akon, nga waray man kamo pakigsangkay ha akon hadto ngan iyo pa ngani ako ginpaiwas han iyo nasod?” Binmaton hira, “Yana maaram na kami nga upod ha imo an Ginoo, ngan naghuhunahuna kami nga kinahanglan magkamay-ada naton ginsumpaan nga ginsaaran. Karuyag namon nga magsaad ka nga diri mo kami pagdadaoton, sugad nga waray kami magdaot ha imo. Nalooy kami ha imo ngan ginpalakat ka namon nga murayaw. Yana sayod kami nga ginpakaupay ka han Ginoo.” Nag-andam hi Isaac hin panagtawo para ha ira ngan nangaon ngan nag-irignom hira. Timprano pa han pagkaaga, nagsaad an tagsa nga tawo ngan ginparig-on ini pinaagi hin sumpa. Nagpagikan ha ira hi Isaac, ngan nagburublig hira nga mga magsarangkay na. Dida hito nga adlaw inmabot an mga surugoon ni Isaac ngan ginsumatan hiya hiunong han atabay nga ira gin-ukab. Nagsiring hira, “Hin-agian namon in tubig.” Ginngaranan niya nga Seba (karuyag sidngon Sumpa) an atabay. Tungod hini ginngaranan an syudad nga Berseba asta ngada yana. Han 40 na an panuigon ni Esau, nangasawa hiya hin duha nga Hititanhon nga kababayen-an: hira Judit nga anak ni Beeri, ngan hi Basemat nga anak ni Elon. Ini nga mga asawa ni Esau nakahatag hin kaguol ug kasubo kanda Isaac ug Rebecca. Lagas ngan buta na hi Isaac. Ginpasugoan niya hi Esau nga suhag niya nga anak, ngan nagsiring ha iya, “Anak!” “Oo tatay, aadi ako,” binmaton hiya. Nagsiring hi Isaac, “Nakita ka nga lagas na ako ngan bangin diri na maiha mapatay na ako. Kuhaa an imo pana, pakadto ha kaumhan, ngan panganop para ha akon. Igluto ako han marasa nga pagkaon nga akon ayon ngan igdurot ha akon. Katapos ko pagkaon, ighahatag ko ha imo an akon kataposan nga bendisyon san-o ako mamatay.” Samtang nagyayakan hi Isaac kan Esau, nagpipinamati hi Rebecca. Sanglit han paggawas ni Esau hin pagpanganop, ginsiring niya hi Jacob, “Hinbatian ko pala hi imo tatay nga nagsiring kan Esau, ‘Dad-i ako han imo pinanmanwaan ngan lutoa ini para ha akon. Katapos ko kaon, ighahatag ko ha imo an akon bendisyon ha atubangan han Ginoo san-o ako mamatay.’ Yana anak ko,” nagpadayon hi Rebecca, “pamati ha akon, ngan buhata an akon igtutugon ha imo. Pakadto han panon ngan pilia in duha nga magtambok nga nati nga mga kanding, basi makagluto ako han sura nga ayon gud ni imo tatay. Dadad-on mo ini ngadto ha iya, ngan ighahatag niya ha imo an iya bendisyon nga diri pa hiya mapatay.” Kundi nagsiring hi Jacob kan iya nanay, “Maaram ka man nga barahiboon nga tawo hi Esau, kundi mahamis an akon panit. Bangin hikapon ako han akon tatay ngan hisabtan niya nga ginlilimbongan ko hiya; bangin lugod higabaan ako ngan diri kabendisyonan.” Binmaton hi iya nanay, “Mahingadi unta ha akon an gaba kontra ha imo, anak ko. Sugta la an akon iginsiring ha imo ngan kadtoa ngan kuhaa para ha akon an mga kanding.” Sanglit ginkuha niya an mga kanding, ngan gindara ini ngadto kan iya nanay. Ginluto ni iya nanay an marasa nga pagkaon nga ayon gud ni iya tatay. Niyan kinuha ni Rebecca an gimamaupayi nga panapton ni Esau, nga ginhimos niya didto han balay, ngan iginsul-ot ini kan Jacob. Ginputos niya an mga butkon ni Jacob han mga anit han kanding ngan an waray barahibo nga bahin han iya liog. Iginhatag niya kan Jacob an marasa nga pagkaon upod an tinapay nga iya ginhimo. Niyan kinmadto hi Jacob kan iya tatay ngan nagsiring, “Tatay!” “Oo,” binmaton hi Isaac. “Hin-o ka ba nga akon anak?” Binmaton hi Jacob, “Hi Esau ako nga suhag mo nga anak. Ginbuhat ko an iginsiring mo ha akon. Lingkod ngan kaon kan akon pinanmanwaan nga akon dara ha imo, basi makagbendisyon ka ha akon.” Nagsiring hi Isaac, “Gin-unan-o mo hin madagmit nga pakadakop, anak ko?” Binmaton hi Jacob, “Ginbuligan ako han Ginoo nga imo Dyos.” Nagsiring hi Isaac kan Jacob, “Duruduok daw ngadi basi makahikap ako ha imo. Tinuod ba nga hi Esau ka?” Dinmuok hi Jacob ngadto kan iya tatay nga hinmikap ha iya ngan nagsiring, “Sugad han tingog ni Jacob an imo tingog, kundi sugad han mga butkon ni Esau an imo mga butkon.” Waray hiya kumilala kan Jacob, kay barahiboon an iya mga butkon sugad ha kan Esau. Han mahatag na unta hiya han iya bendisyon kan Jacob, pinmakiana anay hiya, “Tinuod ba nga hi Esau ka?” “Amo ako,” binmaton hiya. Nagsiring hi Isaac, “Dad-i ako han imo ginluto nga pinanmanwaan. Katapos ko kaon, ighahatag ko ha imo an akon bendisyon.” Gindara ini ni Jacob ngadto ha iya, ngan gindad-an liwat hiya hin bino nga irimnon. Katapos nagsiring ha iya hi iya tatay, “Duruduok ngadi ngan hadki ako, anak.” Samtang nadaop hi Jacob hin pagharok ha iya, nakabaho hi Isaac han panapton ni Jacob sanglit ginbendisyonan hiya ni Isaac. Nagsiring hiya, “Sugad hin alimyon hin usa nga uma nga ginpakaupay han Ginoo an mahamot nga baho han akon anak. Tagan ka unta han Dyos hin tun-og tikang ha langit ngan himoon nga maglangbo an imo kaumhan! Tagan ka unta niya hin damo gud nga mga pagkaon ug bino! Magin imo unta mga surugoon an kanasoran, ngan yumukbo unta ha imo atubangan an mga tawo. Maghadi ka unta han ngatanan mo nga kauropdan, ngan yumukbo unta ha imo atubangan an mga tulin han imo nanay. Mahigabaan unta adton mga magpapanhimaraot ha imo, ngan maghingaupay unta adton mga magpapakaupay ha imo.” Nahuman an pagbendisyon ni Isaac kan Jacob, ngan han paghilakat gud la ni Jacob, inmabot man hi Esau nga iya bugto tikang han panganop. Nagluto liwat hiya hin marasa nga pagkaon ngan gindara ini ngadto kan iya tatay. Nagsiring hiya, “Tatay, alayon hin paglingkod ngan kaon han karne nga akon pinanmanwaan, basi makagbendisyon ka ha akon.” “Hin-o ka ba?” pinmakiana hi Isaac. “Hi Esau ako nga imo suhag nga anak,” binmaton hiya. Nangurog hin duro an bug-os nga lawas ni Isaac ngan pinmakianan hiya, “Hin-o man ngay-an adto nga nag-ihaw hin hayop ngan nagdurot hini ha akon? Kinaon ko yana pa gudla han waray ka pa aabot. Iginhatag ko na ha iya an akon kataposan nga bendisyon, sanglit iya na adto ha kadayonan.” Han pakabati hini ni Esau, ginmuliat hiya hin pagtangis ngan nagsiring, “Tatay, tagi man liwat ako han imo bendisyon!” Binmaton hi Isaac, “Kinmanhi an imo bugto ngan ginlimbongan ako. Gin-agaw niya an imo bendisyon.” Nagsiring hi Esau, “Ikaduha na ini nga paglimbongi niya ha akon. Diri urosahon nga Jacob an iya ngaran. Ginkuha niya an akon mga katungod hin pagkasuhag nga anak, ngan yana ginkuha niya an akon bendisyon. Waray ka ba magsalin hin bendisyon para ha akon?” Binmaton hi Isaac, “Ginhimo ko na hiya nga imo agaron, ngan ginhimo ko nga iya mga oripon an ngatanan niya nga kauropdan. Gintagan ko hiya hin pagkaon ug bino. Yana waray na gud ako mahihimo para ha imo, anak!” Nagpadayon hi Esau hin pakimalooy han iya amay, “Uusa ba gudla an imo bendisyon, tatay? Bendisyoni gad liwat ako, tatay!” Ngan nagtangis hiya. Niyan nagsiring ha iya hi Isaac, “Waray tun-og tikang ha langit nga para ha imo. Waray maglangbo nga kaumhan nga para ha imo. Mabubuhi ka pinaagi han imo espada, Kundi magigin oripon ka han imo bugto. Kundi kon umato ka, Mahigagawas ka han iya gahom.” Napungot hi Esau kan Jacob, kay iginhatag ni iya tatay kan Jacob an bendisyon. Nakahunahuna hiya, “Diri na maiha an panahon hin pagkamasulob-on para han akon amay; katapos hito, papatayon ko hi Jacob nga akon bugto.” Kundi ha pakabati ni Rebecca han larang ni Esau, ginpasugoan niya hi Jacob, ngan ginsiring, “Pamati, naghuhunahuna hi Esau nga imo bugto hin pagbulos ngan pagpatay ha imo. Yana, anak, buhata an akon igtutugon ha imo. Pakadto dayon kan Laban nga akon bugto nga lalake didto ha Haran. Pagpabilin anay didto ha iya tubtob han paghagkot han kasina han imo bugto, ngan paghingalimot niya han imo ginbuhat ha iya. Niyan magsusugo ako hin tawo hin pagpauli ha imo. Kay ano nga mawawara dida han amo manta nga adlaw an duha ko nga mga anak nga kalalaken-an?” Nagsiring hi Rebecca kan Isaac, “Ginugul-an na ako hin duro tungod han langyaw nga kaasaw-an ni Esau. Kon mangasawa liwat hi Jacob hin usa hini nga mga kababayen-an nga Hityohanon, gabay na la ako mamatay.” Gintawag ni Isaac hi Jacob, ngan ginsiring, “Ayaw pangasawa hin babaye nga Canaanhon. Pakadto lugod ha Mesopotamia, ngadto han balay ni Betuel nga imo apoy, ngan pangasawa hin usa han kababayen-an didto, usa han babaye nga mga anak ni Laban nga imo bata. Pagbendisyonan unta han Dyos nga Labi Kamakagarahum an imo pag-asawa ngan tagan unta kamo hin damo nga mga anak, basi mahimo ka nga amay hin damo nga kanasoran! Pagbendisyonan ka unta niya ngan an imo mga tulin sugad han iya pagbendisyon kan Abraham, ngan makagtag-iya ka unta hini nga tuna nga imo gin-ukyan, ngan iginhatag han Dyos kan Abraham!” Ginpakadto ni Isaac ha Mesopotamia hi Jacob, ngadto kan Laban nga anak ni Betuel nga taga Aramea, ngan bugto ni Rebecca nga iroy nira Jacob ug Esau. Nahibaro hi Esau nga ginbendisyonan ni Isaac hi Jacob ngan ginpakadto hiya ha Mesopotamia hin pamiling hin asawa. Nahibaro liwat hiya nga han pagbendisyoni ni Isaac kan Jacob, gintugon hiya nga diri mangasawa hin babaye nga Canaanhon. Hinbaroan niya nga sinmugot hi Jacob kanda iya tatay ug nanay, ngan kinmadto hiya ha Mesopotamia. Sanglit nahisabtan ni Esau nga waray maruyag hi Isaac nga iya amay han kababayen-an nga Canaanhon. Sanglit kinmadto hiya kan Ismael nga anak ni Abraham, ngan pinangasawa niya an anak ni Ismael nga hi Mahalat nga bugto nga babaye ni Nebaiot. Binmaya hi Jacob han Berseba ngan linmakat hiya tipakadto ha Haran. Han katunod han adlaw inmabot hiya didto hin usa nga baraan nga dapit ngan nagkampo hiya didto. Hinmigda hiya hin pagkaturog nga nakakaulon hin bato. Nag-inop hiya nga hinkit-an niya in usa nga hagdan nga naabot tikang ha tuna ngadto ha langit, nga may mga anghel nga nagsisinakalusad dida hini nga hagdan. Ngan hinkit-an niya an Ginoo nga natukdaw ha sapit niya. Nagsiring an Ginoo, “Amo ako an Ginoo nga Dyos nira Abraham ug Isaac. Ighahatag ko ha imo ngan ha imo mga tulin ini nga tuna nga imo hinihigdaan. Magdadamo hira sugad han mga tapotapo han tuna. Pahihiluagon nira an ira katunaan ha ngatanan nga pag-ultan ngan pinaagi ha imo ngan han imo mga tulin pagpapakaupayon ko an ngatanan nga kanasoran. Hinumdomi, maupod ako ha imo ngan mananalipod ako ha imo bisan ngain ka kadto, ngan igbabalik ko ikaw nganhi hini nga tuna. Diri ko ikaw babayaan tubtob nga matuman ko an ngatanan nga akon iginsaad ha imo.” Nagmata hi Jacob ngan nagsiring, “Aanhi dinhe an Ginoo! Aanhi hiya dinhe hini nga dapit, ngan diri ngani ako maaram hini!” Nahadlok hiya ngan nagsiring, “Hin kamakaaramdok hini nga dapit! An balay gud ini han Dyos; an ganghaan gud ini ngadto ha langit.” Timprano pa han pagkaaga binmangon hi Jacob, kinuha niya an bato nga gin-unlan niya, ngan gintindog ini niya sugad nga usa nga hinumdoman. Niyan gin-ipisan ini niya hin lana hin olibo ha paghalad hini nga bato ngadto ha Dyos. Ginngaranan niya nga Betel an dapit. (Kinikilala nga Luz hadto anay ini nga bungto.) Niyan nagsumpa hi Jacob ngadto han Ginoo: “Kon mag-upod ka ha akon ngan panalipdan mo ako hini nga akon paglakaton, ngan tagan mo ako hin pagkaon ngan panapton, ngan kon makabalik ako nga talwas ngadto han balay han akon amay, niyan magigin Dyos ko gud ikaw. Ini nga bato nga hinumdoman nga akon gintindog, mahihimo nga usa nga dapit diin pagsisingbahon ka, ngan ighahatag ko ha imo an ikanapulo nga bahin han ngatanan nga imo ighatag ha akon.” Nagpadayon hi Jacob han iya paglakaton ngan nagtipakadto hiya han tuna ha Sinirangan. Ha gilayon inmabot hiya hin usa nga atabay didto han kaumhan nga may tulo ka panon hin mga karnero nga nanluluob ha palibot han atabay. Ginagamit ini nga atabay hin pagpainom han mga karnero. May dako nga bato ha bawbaw han ganggang han atabay. Kada pagtititirok didto han ngatanan nga mga panon, ginkakaliding han mga magmarangno hin mga karnero an bato ngan ginpapainom an mga karnero. Katapos, ibinabalik nira an bato. Ginpakianhan ni Jacob an mga magmarangno hin mga karnero, “Kasangkayan ko, taga diin kamo?” “Taga-Haran,” binmaton hira. Nagpakiana hiya, “Nakilala ba kamo kan Laban nga anak ni Nahor?” “Oo, nakilala kami,” binmaton hira. “Kumusta man hiya?” nagpakiana hiya. “Maupay man,” binmaton hira. “Tan-awa, aadi hi Raquel nga iya anak nga babaye upod an iya panon.” Nagsiring hi Jacob, “Tungod nga adlaw pa man adi ngan diri pa panahon hin pagpasulod han mga panon, kay ano nga diri niyo paimnon ini ngan igbalik ngahaw ngadto han panabsaban?” Binmaton hira, “Diri kami makakahimo hito tubtob nga aanhi na an ngatanan nga mga panon ngan kinaliding na an bato; niyan paiimnon na namon an mga panon.” Samtang nakikighimangraw pa ha ira hi Jacob, inmabot hi Raquel upod an panon. Han pakakita ni Jacob kan Raquel upod han panon ni Laban nga iya bata, kinmadto hiya han atabay, ginkaliding an bato, ngan ginpainom an mga karnero. Kahuman ginhadkan niya hi Raquel ngan nagtangis hiya tungod hin kalipay. Iya ginsumatan hiya, “Uropod ako ni imo tatay; anak ako ni Rebecca.” Dinmalagan dayon hi Raquel hin pagsumat kan iya tatay; ngan han pakabati la ni Laban han sumat hiunong han iya umangkon nga lalake nga hi Jacob, dinmalagan hiya hin pagtapo ha iya, ginggakos ngan ginhadkan hiya, ngan gindara hiya ngadto han balay. Han pagsumati na ni Jacob kan Laban han ngatanan nga nahinabo, nagsiring hi Laban, “Matuod gud nga akon ka kalugaringon nga unod ug dugo.” Nagpabilin didto hi Jacob sulod hin usa ka bulan. Nagsiring hi Laban kan Jacob, “Tungod la nga urupod ta ikaw, diri angay nga magbudlay ka hin waray la suhol. Ano man an imo karuyag nga suhol?” May-ada hi Laban duha nga mga anak nga kababayen-an; ginngaranan nga Lea an magurang ngan Raquel an manghod. Maghusay an mga mata ni Lea kundi maupay an tindog han lawas hi Raquel ngan matahum hiya. Naghigugma hi Jacob kan Raquel, sanglit nagsiring hiya, “Magtratrabaho ako para ha imo sulod hin pito ka tuig, kon ipaaasawa mo ha akon hi Raquel.” Binmaton hi Laban, “Gabay ko pa hiya ighatag ha imo kay ngadto hin iba nga tawo; pabilin dinhe upod ha akon.” Nagtrabaho hi Jacob hin pito ka tuig basi maasawa niya hi Raquel, nga daw sugad hin pira la ka adlaw an panahon para ha iya, kay naghigugma man hiya kan Raquel. Niyan nagsiring hi Jacob kan Laban, “Tapos na an igintalaan mo panahon; ipaasawa na ha akon an imo anak.” Sanglit naghatag hi Laban hin kombite hin pagkasal ngan gindapit niya an ngatanan. Kundi hito nga gab-i, diri hi Raquel, kundi hi Lea an gindara ni Laban ngadto kan Jacob ngan nakighilawas ha iya hi Jacob. (Iginhatag ni Laban kan Lea nga iya anak nga babaye hi Zilpa nga iya oripon nga babaye sugad nga iya surugoon.) Dida han pagkaaga na makasabot hi Jacob nga hi Lea ngay-an an iya kadirig. Kinmadto hiya kan Laban ngan nagsiring, “Kay ano nga ginbuhat mo ini ha akon? Nagtrabaho ako hin pangasawa kan Raquel. Kay ano nga ginlimbongan mo man ako?” Binmaton hi Laban, “Diri ini batasan dinhe nga ipaasawa an manghod nga anak nga babaye una han magurang. Hulata ngada han katapos han usa ka semana nga pagsalin-urog han pagkasal, ngan ighahatag ko ha imo hi Raquel, kon magtrabaho ka para ha akon sulod hin lain nga pito ka tuig.” Tinmangdo hi Jacob, ngan han katapos na han usa ka semana nga pagsalin-urog han pagkasal, iginhatag ni Laban hi Raquel nga babaye kan Jacob sugad nga iya asawa. (Iginhatag ni Laban kan Raquel nga iya anak nga babaye hi Bilha nga iya oripon nga babaye sugad nga iya surugoon.) Nakighilawas liwat hi Jacob kan Raquel, ngan iya ginhigugma hiya labaw pa kan Lea. Ngan nagtrabaho hi Jacob para kan Laban hin lain nga pito pa ka tuig. Han paghikit-i han Ginoo nga diri hinihigugma ni Jacob hi Lea, ginhimo niya nga mag-anak hi Lea, kundi nga magpabilin nga waray anak hi Raquel. Nagburod hi Lea ngan nag-anak hiya hin usa nga lalake. Nagsiring hiya, “Hinkit-an han Ginoo an akon kakurian, ngan yana mahigugma na ha akon an akon bana.” Sanglit iya ginngaranan hiya nga Ruben. Nagburod liwat hiya ngan nag-anak pa hin lalake. Nagsiring hiya, “Iginhatag liwat ha akon han Ginoo ini nga anak nga lalake kay hinbatian niya nga diri ako hinihigugma.” Sanglit iya ginngaranan hiya nga Simeon. Nagburod na liwat hiya ngan nag-anak hin lain liwat nga lalake. Nagsiring hiya, “Yana magigin suok na gud ha akon an akon bana kay igin-anak na namon in tulo nga mga anak nga kalalaken-an.” Sanglit iya ginngaranan hiya nga Levi. Niyan nagburod gihapon hiya ngan nag-anak pa hin lalake. Nagsiring hiya, “Yana pagdadayawon ko an Ginoo.” Sanglit iya ginngaranan hiya nga Juda. Ngan hinmunong hiya hin pag-anak. Kundi waray gud mag-anak hira Raquel ngan hi Jacob, sanglit naawa hi Raquel han iya bugto nga babaye, ngan nagsiring hiya kan Jacob, “Tagi ako hin mga anak kay kon diri, mapatay ako.” Nasina hi Jacob kan Raquel ngan nagsiring, “Diri ako makakaliwan han Dyos. Amo hiya an nagpupugong ha imo hin pagkamay-ada mga anak.” Nagsiring hi Raquel kan Jacob, “Iini hi Bilha nga akon oripon nga babaye; pakighilawas ha iya, basi mag-anak hiya para ha akon. Dida hini nga paagi mahihimo ako nga iroy pinaagi ha iya.” Sanglit iginhatag niya hi Bilha ngadto han iya bana, ngan nakighilawas ha iya hi Jacob. Nagburod hi Bilha ngan nag-anak hira ngan hi Jacob hin usa nga lalake. Nagsiring hi Raquel, “Naghukom an Dyos ugop ha akon. Pinanmatian niya an akon pag-ampo, ngan tinagan ako hin usa nga anak nga lalake”; sanglit ginngaranan hiya nga Dan. Nagburod liwat hi Bilha ngan nag-anak hira ngan hi Jacob hin ikaduha nga lalake. Nagsiring hi Raquel, “Nakig-away ako hin makuri nga pakig-away kontra han akon bugto nga babaye, kundi nagdaog ako”; sanglit iya ginngaranan hiya nga Neftali. Han pakasabot ni Lea nga inmukoy na hiya hin pag-anak, iginhatag niya hi Zilpa nga iya oripon nga babaye ngadto kan Jacob sugad nga iya asawa. Niyan nag-anak hira Zilpa ngan hi Jacob hin usa nga lalake. Nagsiring hi Lea, “Nagin palaran ako”; sanglit iya ginngaranan hiya nga Gad. Nag-anak liwat hira Zilpa ngan hi Jacob hin usa pa nga lalake, ngan nagsiring hi Lea, “Hin pagkamalipayon ko! Yana tatawgon na ako nga malipayon han kababayen-an”; sanglit iya ginngaranan hiya hin Aser. Ha panahon han pag-ani han trigo, kinmadto hi Ruben ha kaumhan ngan nakaagi hiya hin mga tanom nga mandragora, nga iya gindara ngadto kan Lea nga iya iroy. Nagsiring hi Raquel kan Lea, “Tagi gad ako hin pira ka bug-os han mga mandragora han imo anak.” Binmaton hi Lea, “Diri ba ini igo na nga ginkuha mo an akon bana? Yana nagtitinguha ka pa hin pagkuha han mga mandragora han akon anak?” Nagsiring hi Raquel, “Kon tagan mo ako han mga mandragora han imo anak, makakadirig ka kan Jacob niyan nga gab-i.” Han pag-uli ni Jacob tikang ha uma dida han gab-i na, ginmawas hi Lea hin pagtapo ha iya ngan nagsiring, “Madirig ka ha akon yana nga gab-i kay nagbayad ako para ha imo han mga mandragora han akon anak.” Sanglit hito nga gab-i nakighilawas ha iya hi Jacob. Ginbaton han Dyos an pag-ampo ni Lea, ngan nagburod hiya, ngan nag-anak hira ngan hi Jacob hin ikalima nga lalake. Nagsiring hi Lea, “Ginbalos ako han Dyos kay iginhatag ko an akon oripon ngadto han akon bana”; sanglit iya ginngaranan hiya nga Isacar. Nagburod na liwat hi Lea ngan nag-anak hira ngan hi Jacob hin ikaunom nga anak nga lalake. Nagsiring hiya, “Gintagan ako han Dyos hin mahal nga regalo. Yana kakarawton na ako han akon bana, kay nag-anak na kami hin unom nga kalalaken-an”; sanglit iya ginngaranan hiya nga Zabulon. Ha orhe na nag-anak hiya hin usa nga babaye nga iya ginngaranan nga Dina. Niyan nahinumdom an Dyos kan Raquel; binmaton niya an iya pag-ampo ngan ginhimo niya nga magkamay-ada hiya mga anak. Nagburod hiya ngan nag-anak hin usa nga lalake. Nagsiring hiya, “Ginkuha han Dyos an akon kaarawdan pinaagi hin pagtagi ha akon hin usa nga anak nga lalake. Tagan pa unta ako han Ginoo hin lain pa nga anak nga lalake”; sanglit iya ginngaranan hiya nga Jose. Han katawo na ni Jose, nagsiring hi Jacob kan Laban, “Palakta na ako basi makauli ako. Ighatag ha akon an akon mga asawa ngan mga anak nga akon nakarawat pinaagi han akon pagtrabaho para ha imo, ngan magikan ako. Maaram ka man han akon maupay nga pag-alagad ha imo.” Nagsiring ha iya hi Laban, “Tugoti ako hin pagsiring hini: hinbaroan ko pinaagi hin patagna nga ginpakaupay ako han Ginoo tungod ha imo. Sumati ako han imo mga suhol ngan pagbabaydan ko ini.” Binmaton hi Jacob, “Maaram ka man han akon pangabudlay para ha imo ngan han pagdamo han imo mga panon ka ubos han akon pagmangno. Han waray pa ako kakanhi diri ini damo, kundi yana nagdamo na hin duro, ngan ginpakaupay ka han Ginoo bisan ako ngain kadto. Yana akon naman panahon hin pagpanginano han akon kalugaringon nga kaupayan.” “Ano an akon igbabayad ha imo?” pinmakiana hi Laban. Binmaton hi Jacob, “Diri ako karuyag hin bisan ano nga mga suhol. Magpapadayon ako hin pagmangno han imo mga panon kon umabuyon ka hini nga hunahuna: Tugoti ako hin pagkadto han ngatanan mo nga mga panon yana nga adlaw, ngan hin pagkuha han tagsa nga itom nga nati nga karnero ngan han tagsa nga kabang o burikbutik nga nati nga kanding. Amo la ini an mga suhol nga akon karuyag. Ha mga adlaw nga tiarabot masayon la an imo pakahibaro kon magin tangkod ba ako. Kon ha san-o nga adlaw mag-usisa ka han akon suhol, kon may-ada ko kanding nga diri burikbutik o kabang, o karnero nga diri itom, mahibabaroan mo nga kinawat ini.” Binmaton hi Laban, “Nauyon ako. Bubuhaton ta sumala han imo siring.” Kundi hito nga adlaw ginkuha ni Laban an lalaki nga mga kanding nga burikbutik o kabang ngan an ngatanan nga mga babayi nga kanding nga burikbutik o kabang o busagon; ginkuha liwat niya an ngatanan nga itom nga mga karnero. Ginpamangnoan niya ini han iya mga anak nga kalalaken-an, ngan hinmirayo hira tikang kan Jacob upod ini nga panon ngadto hin dapit nga tulo ka adlaw nga paglakaton an kahirayo. Ginmangnoan ni Jacob an nahisalin han mga panon ni Laban. Kinmuha hi Jacob hin lapyo pa nga mga sanga hin alamo, abelyana, ngan kastanyo nga mga kahoy ngan ginpanitan niya in bahin han mga sanga sanglit baga may-ada busag nga mga samay pagkit-on. Iginbutang niya ini nga mga sanga ha atubangan han mga panon didto han ira irimnan nga mga balalong. Iya iginbutang ini didto, kay didto man pangangasta an mga hayop kon napakadto ini hin pag-inom. Sanglit kon nagbuburod an mga kanding ha atubangan han mga sanga, nag-aanak ini hin mga kanding nga tagiptipon, burikbutik, ngan kabang. Ginlain ni Jacob an mga karnero tikang han mga kanding, ngan ginpaatubang ini ngadto han burikbutik ngan itom nga kahayopan han panon ni Laban. Dida hini nga paagi gintirok niya an iya kalugaringon nga panon ngan iginlain ini tikang han panon ni Laban. Kon nangangasta na an magkusog nga kahayopan, iginbubutang ni Jacob an mga sanga ha atubangan hini didto han mga irimnan nga balalong basi magburod ini tampo han mga sanga. Kundi diri niya iginbubutang an mga sanga ha atubangan han magluyahon nga kahayopan. Waray pag-iha nahingadto kan Laban an ngatanan nga magluyahon nga kahayopan ngan kan Jacob an ngatanan nga magkusog nga kahayopan. Dida hini nga paagi nagriko hin duro hi Jacob. Damo an iya mga panon, mga oripon, mga kamelyo, ngan mga asno. Hinbatian ni Jacob nga nagnginginurutob an mga anak nga kalalaken-an ni Laban nga nasiring, “Ginkuha ni Jacob an ngatanan nga gintag-iya han amon amay. Nagriko hiya tungod han ngatanan nga mga manggad han amon amay.” Hinsabtan liwat ni Jacob nga diri na makisasangkayon ha iya hi Laban sugad han una. Niyan nagsiring ha iya an Ginoo, “Balik ngadto ha tuna han imo mga ginikanan ngan ngadto han imo mga kauropdan. Maupod ako ha imo.” Sanglit nagpatugon hi Jacob ngadto kanda Raquel ug Lea nga tapoon hiya nira didto han uma diin nakadto an iya mga panon. Nagsiring hiya ha ira, “Hinkit-an ko nga diri na gud makisasangkayon ha akon an iyo tatay sugad han una; kundi nagin kaupod ko la gihapon an Dyos han akon amay. Maaram man kamo nga duha nga nagkabudlay ako ha bug-os ko nga kusog para han iyo amay. Kundi ginlimbongan ako niya, ngan makanapulo na pagliwatliwata an akon suhol. Kundi waray tumugot an Dyos nga pagdaoton ako niya. Kada pagsisiring ni Laban, ‘An burikbutik nga mga kanding amo an imo mga suhol,’ nag-aanak hin mga burikbutik an ngatanan nga mga panon. Kon nasiring hiya, ‘An mga kabang nga mga kanding amo an imo mga suhol,’ nag-aanak hin mga kabang an ngatanan nga mga panon. Ginkuha han Dyos in mga panon tikang han iyo amay ngan iginhatag ini ha akon.” “Ha panahon han pangasta han kahayopan, nag-inop ako ngan hinkit-an ko nga mga tagiptipon, mga kabang, ngan mga burikbutik an mga lalaki nga kanding nga nangangasta. Naghimangraw ha akon dida han akon inop an anghel han Dyos ngan nagsiring, ‘Jacob!’ Binmaton ako, ‘Aadi akon.’ ‘Tan-awa daw,’ nagpadayon hiya, ‘mga tagiptipon, mga kabang, ngan mga burikbutik an lalaki nga mga kanding nga nangangasta. Itinugot ko ini kay hinkit-an ko an ngatanan nga binubuhat ha imo ni Laban. Amo ako an Dyos nga pinmakita ha imo didto ha Betel diin naghalad ka hin usa nga bato sugad nga usa nga hinumdoman pinaagi hin pag-ipisi mo hin lana hin olibo ha bawbaw hini, ngan didto nagsumpa ka liwat ha akon. Yana pag-andam, ngan uli ngadto han tuna nga imo natawhan.’” Binmaton kan Jacob hira Raquel ug Lea, “Waray na gud namon masusunod han amon amay. Gindudumara kami niya sugad na la hin mga lumalangyaw. Iginbaligya kami niya ngan yana nagasto na niya an ngatanan nga kwarta nga iginbayad ha iya para ha amon. Ini ngatanan nga mga manggad nga ginkuha han Dyos tikang han amon amay, amon ini ngan han amon mga anak. Buhata an bisan ano nga iginsiring ha imo han Dyos.” Linmakat hi Laban hin pag-arot han iya mga karnero, ngan han waray hiya didto ha balay, kinawat ni Raquel an kadiyosan han panimalay nga gintag-iya han iya amay. Ginlipat ni Jacob hi Laban pinaagi hin diri niya pagpahibaroa ha iya nga tilakat hiya. Gindara niya an ngatanan nga iya mga hiagi ngan binmaya hiya hin kadagmitan. Tinmabok hiya han Salog Eufrates ngan nagtipakadto hiya han sagkahon nga tuna han Galaad. Paglabay hin tulo ka adlaw ginsumatan hi Laban nga pinmalagiw hi Jacob. Igin-upod ni Laban an iya mga tawo ngan ginlanat hi Jacob sulod hin pito ka adlaw tubtob nga hin-abotan niya hi Jacob didto han sagkahon nga tuna han Galaad. Hito nga gab-i pinmakita an Dyos kan Laban dida hin usa nga inop ngan nagsiring ha iya, “Paghinay ngan ayaw gud pagpasipad-i hi Jacob hin bisan ano nga paagi.” Nagkampo hi Jacob didto hin usa nga bukid, ngan nagkampo hi Laban upod an iya mga tawo didto han sagkahon nga tuna han Galaad. Nagsiring hi Laban kan Jacob, “Kay ano nga ginlimbongan mo ako ngan gindara mo an akon mga anak nga kababayen-an sugad hin kababayen-an nga nabihag ha pag-awayan? Kay ano nga ginlimbongan mo ako ngan binmaya ka hin waray pagpahibaro ha akon? Kon ginsumatan mo la ako, ginpapagikanan ta ikaw hin mga pagrayhak ngan pagkanta nga dinuyogan han tokar hin mga tamborin ngan mga harpa. Waray mo ngani ako pahadka na man la hin panamilit han akon mga apo nga mga anak nga kababayen-an. Patuyaw ini nga imo ginbuhat! May-ada ko gahom hin pagdaot ha imo, kundi kagab-i nagpahimatngon ha akon an Dyos han imo amay hin diri pagtarhog ha imo hin bisan ano nga paagi. Maaram ako nga binmaya ka kay nahihidlaw ka na gud hin pag-uli, kundi kay ano nga ginkawat mo an akon kadiyosan?” Binmaton hi Jacob, “Nahadlok ako, kay bangin mo pagbawion ha akon an imo mga anak kababayen-an. Kundi kon hiagian mo ha bisan hin-o ha amon dinhe nga may-ada han imo kadiyosan, maupay nga patayon hiya. Dinhe ha atubangan han aton mga tawo sugad nga mga saksi, pamilnga in bisan ano nga imo gintatag-iya ngan kuhaa an imo.” Waray makasabot hi Jacob nga ginkawat ngay-an ni Raquel an kadiyosan ni Laban. Sinmulod hi Laban ngan gin-usisa niya an sakob han tulda ni Jacob. Katapos sinmulod hiya han tulda ni Lea ngan han tulda han duha nga mga oripon nga kababayen-an, kundi waray niya hiagii an iya kadiyosan. Niyan sinmulod hiya han tulda ni Raquel. Ginkuha ni Raquel an kadiyosan han panimalay ngan iginbutang ini dida han supot han muntora han kamelyo, ngan iya ini ginlingkoran. Gin-usisa ni Laban an bug-os nga tulda, kundi waray hiya makaagi. Nagsiring hi Raquel kan iya tatay, “Ayaw ako kasinahi, itay, kay diri ako makakahimo hin pagtindog ha imo atubangan kay rinirigla ako.” Nagpinamiling hi Laban, kundi waray gud niya makaagi han iya kadiyosan. Niyan waray na makapugong hi Jacob han iya kapungot. Ha iya kasina nagpakiana hiya, “Ano nga sayop an akon nabuhat? Ano nga balaod an akon natalapas nga nakahatag ha iyo hin katungod hin paglanat ha akon? Yana nga gin-usisa mo na an ngatanan nga akon mga kasangkapan, ano nga butang hin panimalay an imo hin-agian nga imo gintatag-iya? Igawas ito ngadi basi hikit-an han imo ngan han akon mga tawo, ngan papagbut-a hira kon hin-o ha aton an matadong. Kaupod ako nimo sulod hin 20 na ka tuig; waray umundang hin pag-anak an imo mga karnero ngan an imo mga kanding, ngan waray ako kumaon hin bisan usa nga karnero nga lalaki tikang han imo mga panon. Kada pagpapataya hin ihalas nga kamanampan in usa nga karnero, akon dayon gin-aangkon an kapirdehan. Waray ako magdara hini ngadto ha imo hin pagpakita nga diri ini sayop nakon. Nagkinahanglan ka gud nga akon pagbaydan an bisan ano nga nakawat ha adlaw o ha gab-i. Makadamo ako pag-antos han kapaso han adlaw, ngan han kahagkot han gab-i. Waray ko maupay nga pagkaturog. Amo ito an akon kahimtang sulod han 20 ka tuig nga upod ako ha imo. Nagkabudlay ako hin 14 ka tuig para han duha mo nga mga anak nga kababayen-an ngan unom ka tuig para han imo mga panon. Ngan bisan pa ngani, imo ginliwatliwat hin makanapulo an akon mga suhol. Kon diri pa upod ha akon an Dyos han akon mga ginikanan, nga Dyos nira Abraham ug Isaac, imo na unta ako ginpaiwas nga waray dara. Kundi hinkit-an han Dyos an akon kakurian ngan an buruhaton nga akon gintuman, ngan kagab-i iginhatag niya an iya paghukom.” Binmaton hi Laban kan Jacob, “Mga anak ko ini nga mga babaye; akon man an ira mga anak ngan akon ini nga mga panon. Ha pagkatinuod, akon an ngatanan nga imo hinkikit-an dinhe. Kundi tungod nga waray ko man mahihimo hin paghawid han akon mga anak nga kababayen-an ngan han ira mga anak, andam ako hin pakigsabot ha imo. Pagtambak kita hin mga bato hin pagpahinumdom ha aton hini nga aton ginsabotan.” Sanglit kinmuha hi Jacob hin usa nga bato ngan igintindog ini sugad nga usa nga hinumdoman. Ginsiring niya an iya mga tawo hin pagtirok hin mga bato ngan ira pagtambakon ini. Niyan nangaon hira ha ligid han tinambak nga mga bato. Ginngaranan ini ni Laban nga Jagar-sahaduta, samtang ginngaranan ini ni Jacob nga Galeed. Nagsiring hi Laban kan Jacob, “Magigin usa nga saksi ini nga tinambak nga mga bato para ha aton nga duha.” Amo ini nga ginngaranan nga Galeed ito nga dapit. Nagsiring liwat hi Laban, “Magbantay unta ha aton an Ginoo samtang nagkakabulag kita.” Sanglit ginngaranan liwat nga Mispa ini nga dapit. Nagpadayon hi Laban, “Kon diri mo upayon hin padara an akon mga anak nga kababayen-an, o kon mangasawa ka hin iba nga kababayen-an, bisan kon diri ko ini hibaroan, panumdom nga sayod ha aton an Dyos. Iini an mga bato nga akon gintambak ha butnga naton, ngan iini an bato nga hinumdoman. Mga pahanumdom nga duha ini nga tambak ngan ini nga bato nga hinumdoman. Diri gud ako matabok hini nga tambak hin pagsulong ha imo, ngan kinahanglan diri ka man tumabok hini o hini nga bato nga hinumdoman hin pagsulong ha akon. Maghuhukom ha aton an Dyos ni Abraham ngan an Dyos ni Nahor.” Niyan nagsumpa hi Jacob hin pagtuman hini nga saad ha ngaran han Dyos nga ginsingba ni Isaac nga iya amay. Nag-ihaw hiya hin usa nga mananap nga iya iginhalad nga halad nga tinubod didto han bukid, ngan gindapit niya an iya mga tawo ngadto han pangaon. Katapos nira mangaon, didto hira han bukid pagpalabay han gab-i. Temprano pa han pagkaaga ginhadkan ni Laban hin pagpanamilit an iya mga apo ngan an iya mga anak nga kababayen-an ngan inmoli hiya. Han nagpapadayon hin paglakat hi Jacob, tinmapo ha iya in mga anghel. Han paghikit-i niya ha ira, nagsiring hiya, “Kampo ini ha Dyos;” sanglit ginngaranan niya nga Mahanaim an dapit. Nagpauna hi Jacob hin mga surugoon ngadto kan Esau nga iya bugto didto ha tuna han Edumea. Iya gintugon hira hin pagsiring: “Ako, hi Jacob nga imo masinugtanon nga surugoon, nagsusumat han akon agaron nga hi Esau, nga nag-ukoy ako upod kan Laban ngan nalangan ako hin pagbalik ngada yana. May-ada ako mga baka, mga asno, mga karnero, mga kanding, ngan mga oripon. Nagpapadara ako hin pulong ngada ha imo, upod an paglaom nga kakarawaton mo ako.” Han pagbalik na han mga surugoon ngadto kan Jacob, nagsiring hira, “Kinmadto kami kan Esau nga imo bugto, ngan tinpakanhi na hiya hin pagtapo ha imo. May-ada niya 400 nga mga tawo nga upod niya.” Kinalasan ngan nabaraka hin duro hi Jacob. Ginduha niya ka hugpo an mga tawo nga upod niya, ngan hasta liwat an iya mga karnero, mga kanding, mga baka, ngan mga kamelyo. Naghunahuna hiya, “Kon umabot hi Esau ngan sulongon an syahan nga hugpo, bangin makapalagiw pa an ikaduha.” Niyan nag-ampo hi Jacob, “O Dyos ni Abraham nga akon apoy ngan Dyos ni Isaac nga akon amay, pamatii gad ako. Ginsiring mo ako, O Ginoo, hin pagbalik ngadto han akon tuna ngan ngadto han akon kauropdan, ngan pagbebendisyonan mo ako. Diri ako takos han ngatanan nga pagkalooy ngan pagkamatinumanon nga iginpakita mo ha akon nga imo surugoon. Tinmabok ako han Jordan nga waray ko dara, labot hin usa la nga tungkod, ngan yana binmalik ako upod ini nga duha nga mga hugpo. Nag-aampo ako nga talwason mo ako tikang kan Esau nga akon bugto. Nahahadlok ako—nahahadlok gud ako nga bangin makanhi hiya hin pagsulong ngan pagpuo ha amon ngatanan, lakip pa an kababayen-an ngan an kabataan. Hinumdomi nga nagsaad ka nga pagbebendisyonan mo ako ngan tatagan mo ako hin damo gud nga mga tulin nga diri maiihap, nga sugad kadamo han mga baras ha baybayon.” Ginlainlain niya nga mga panon ngan igintapod niya ngadto hin usa han iya mga surugoon an tagsa nga panon. Nagsiring hiya ha ira, “Pag-una kamo ha akon ngan tagi hin lugar tikang han usa nga panon ngadto han nasunod nga panon.” Gintugon niya an syahan nga surugoon, “Kon igkatapo ka kan Esau nga akon bugto ngan magpakiana hiya, ‘Hin-o an imo agaron? Tikain ka man? Kanay ini kahayopan nga nag-uuna ha imo?’ kinahanglan bumaton ka, ‘Kan Jacob ini nga imo surugoon. Iya iginpapadara ini nga usa nga regalo ngadto kan Esau nga iya agaron. Aadi hi Jacob ngahaw nasunod ha amon.’” Iginhatag niya an amo ngahaw nga tugon ngadto han ikaduha, han ikatulo, ngan ngadto han ngatanan nga mga tinaporan han mga panon, “Amo ini an kinahanglan niyo igsiring kan Esau kon igkatapo hiya niyo. Kinahanglan sumiring kamo, ‘Oo, aadi hi Jacob nga imo surugoon nasunod ha amon.’” Naghunahuna hi Jacob, “Paghuhugayon ko hiya pinaagi han mga regalo, ngan kon igkatapo ko hiya, bangin pasayloon ako niya.” Iya ginpauna ha iya an mga regalo, ngan nagpalabay hiya hito nga gab-i didto han kampo. Binmangon hi Jacob hito manta nga gab-i, gindara an iya duha nga mga asawa, an iya duha nga mga aruasawa, ngan an iya onse nga mga anak, ngan tinmabok hira han Salog han Jaboc. Katapos niya pagpataboka ha ira, iya liwat gindara ngadto ha tabok an ngatanan nga iya mga hiagi, kundi pinmabilin hiya nga nag-uusaan la. Niyan inmabot in usa ka tawo ngan nakigdulong ha iya tubtob gud han pagpunias han adlaw. Han pakasabot han tawo nga waray man hiya pakakadaog, gin-igo niya an pig-i ni Jacob ngan nalisa ini. Nagsiring an tawo, “Buhii na ako kay mapawa na.” “Diri ko ikaw bubuhian kon diri mo ako pagbendisyonan,” binmaton hi Jacob. “Ano an imo ngaran?” pinmakiana an tawo. “Jacob,” binmaton hiya. Nagsiring an tawo, “Diri na Jacob an imo ngaran. Nakigdulong ka han Dyos ngan han mga tawo, ngan nagdaog ka; sanglit Israel na an imo ngaran.” Nagsiring hi Jacob, “Yana pagsumati ako han imo ngaran.” Kundi binmaton hiya, “Kay ano nga karuyag mo mahibaro han akon ngaran?” Ngan ginbendisyonan niya hi Jacob. Nagsiring hi Jacob, “Iginkaatubang ko gud an Dyos ngan buhi pa man gihapon ako;” sanglit iya ginngaranan nga Peniel adto nga dapit. Nasirang na an adlaw han pagtalikod ni Jacob han Peniel, ngan nag-iingka hiya tungod han kaigo han iya pig-i. Bisan ngada yana nga adlaw diri nakaon an mga tulin ni Israel han ugaton nga unod nga tungod gud han pig-i, kay dida gud hini nga ugat naigo hi Jacob. Hinkit-an ni Jacob hi Esau nga tiarabot upod an iya 400 nga mga tawo, sanglit ginbahinbahin niya an iya mga anak kanda Lea, Raquel, ngan han duha nga mga aruasawa. Ginpauna niya an mga aruasawa ngan an ira mga anak; sunod hi Lea ngan an iya mga anak, ngan ha orhe na hira Raquel ug Jose. Nag-una ha ira hi Jacob ngan hinmapa hiya ha tuna hin makapito han tikaharani na hiya han iya bugto. Kundi dinmalagan hi Esau hin pagtapo ha iya, ginggakos, ngan ginhadkan hiya. Nagtangis hira nga duha. Han pagtan-aw ni Esau ngan han paghikit-i niya han kababayen-an ngan han kabataan, pinmakiana hiya, “Hin-o ini nga mga tawo nga upod mo?” Binmaton hi Jacob, “Amo ini, Mano an mga anak nga iginhatag ha akon han Dyos tungod han iya kamaupay.” Niyan dinmaop an mga aruasawa upod an ira mga anak ngan yinmukbo hira. Niyan dinmaop hi Lea ngan an iya mga anak, ngan ha kataposan dinmaop hira Jose ug Raquel ngan yinmukbo liwat hira. Pinmakiana hi Esau, “Ano man adto nga una nga hugpo nga akon iginkatapo? Ano man an karuyag sidngon hadto?” Binmaton hi Jacob, “Akon adto hatag nga pahalipay ha imo.” Kundi nagsiring hi Esau, “Bugto ko, igo na kadamo an akon hiagi; tipigi na la an imo.” Nagsiring hi Jacob, “Ayaw gad, kon nakapahalipay man ako ha imo, karawta gad an akon regalo. Para ha akon, an pakakita han imo bayhon, sugad hin pakakita han bayhon han Dyos, yana nga nakigsangkay ka na ha akon. Karawta gad ini nga regalo nga akon gindara para ha imo; nagmaloloy-on ha akon an Dyos ngan gintagan ako han ngatanan nga akon kinahanglan.” Nagpadayon hi Jacob hin paghangyo ha iya tubtob nga kinarawat ni Esau an iya mga regalo. Nagsiring hi Esau, “Pag-andam kita ngan pagkalakat. Mag-uuna ako ha imo.” Binmaton hi Jacob, “Maaram ka man nga magluya pa an kabataan, ngan kinahanglan pag-alagyamon ko an mga karnero ug mga baka upod an ira mga nati. Mapatay an bug-os nga panon kon pagpugson hin paglakat hin bisan usa la ka adlaw. Pag-una na la ha akon ngan masunod ako hin hinayhinay, ngan aalagdon ko sugad han mahihimo han mga baka ngan han kabataan tubtob nga hiabtan ko ikaw didto ha Edom.” Nagsiring hi Esau, “Niyan tugoti ako nga igbilin ko ha imo in pira han akon mga tawo.” Kundi binmaton hi Jacob, “Diri na ito kinahanglan, kay karuyag ko la nga malipay ka ha akon.” Sanglit hito nga adlaw ginmikan hi Esau hin pagbalik ngadto ha Edom. Kundi kinmadto hi Jacob ha Sucot diin nagbalay hiya para ha iya ngahaw ngan naghimo hin mga sirongan para han iya mga baka. Sanglit ginngaranan nga Sucot an dapit. Han iya pagbalik tikang ha Mesopotamia, inmabot hi Jacob hin waray ano man nga nahinabo ngadto han syudad han Siquem, didto ha tuna han Canaan, ngan nagkampo hiya didto hin usa nga uma nga hirani han syudad. Ginpalit niya adto nga bahin han uma hin 100 ka bug-os nga salapi tikang han mga tulin ni Hamor nga amay ni Siquem. Nagtindog hiya hin usa nga altar didto ngan ginngaranan ini nga El, an Dyos han Israel. Usa ka adlaw kinmadto hi Dina nga anak nga babaye nira Jacob ug Lea hin pagbisita hin mga kababayen-an nga taga-Canaan. Han paghikit-i kan Dina ni Siquem nga anak ni Hamor nga Hibeohanon, nga amo an punoan hito nga tuna, gindara ngan ginlugos hiya. Kundi hinusayan hi Siquem kan Dina sanglit hinmigugma hiya ha iya ngan gintalinguha niya nga paghigugmaon hiya ni Dina. Ginsiring niya an iya amay, “Karuyag ko asawahon ini nga babaye.” Hinbaroan ni Jacob nga ginpasipad-an an iya anak nga babaye, kundi tungod nga nakadto pa man an iya mga anak nga kalalaken-an ha kaumhan nga nagmamangno han iya mga hayop, waray la niya ginbuhat nga bisan ano tubtob han ira pagbalik. Ginmawas hi Hamor nga amay ni Siquem, hin pakighimangraw kan Jacob, samtang nga nagkakaabot man an mga anak nga kalalaken-an ni Jacob tikang han kaumhan. Han pakabati nira hiunong hini, nabido ngan napungot hira hin duro tungod nga ginbuhat ni Siquem in sugad nga butang ngan gintamay an mga tawo han Israel pinaagi hin paglugosa han babaye nga anak ni Jacob. Nagsiring hi Hamor kan Jacob, “Nahigugma hi Siquem nga akon anak han imo anak nga babaye; tugoti gad an akon anak hin pangasawa ha iya. Paghimo kita hin ginsabotan nga basi makahimo hin pangasawa an amon ngan han iyo mga tawo. Niyan makakag-ukoy kamo upod ha amon dinhe han amon tuna: makakag-ukoy kamo bisan diin an iyo karuyag, makakagpakabuhi kamo hin waray kaulangan, ngan makakagtag-iya kamo hin mga hiagi.” Niyan nagsiring hi Siquem ngadto han amay ngan kabugtoan ni Dina, “Ighatag gad ha akon ini nga pabor, ngan tatagan ko kamo han bisan ano nga iyo karuyag. Sumati ako kon ano nga mga regalo an iyo karuyag ngan pangaroi ako han gimamahali nga bugay para hin pagkasal. Ighahatag ko ha iyo an bisan ano nga iyo pangaroon, kon tutugotan la ako niyo hin pangasawa kan Dina.” Tungod nga ginpasipad-an man ni Siquem hi Dina nga bugto nira, ginbaton han mga anak ni Jacob hi Siquem ngan hi Hamor nga iya amay hin malimbong nga paagi. Nagsiring ha ira an mga anak ni Jacob, “Diri kami makakatugot han amon bugto nga babaye nga pangasaw-on hin usa ka tawo nga diri tinori; makaarawod ito para ha amon. Makakatangdo la kami kon magsugad kamo ha amon, pinaagi hin pagtori han ngatanan niyo nga kalalaken-an. Niyan matangdo kami nga mag-aragsawa an aton mga tawo. Mag-uokoy kami tampo ha iyo ngan magigin-usa na la kita nga katawhan. Kundi kon diri niyo pagtumanon ini nga pagtori; dadad-on namon hi Dina ngan malakat kami.” Nakalipay ini nga ira mga pulong kan Hamor ngan kan Siquem nga iya anak, ngan waray na maglangan an batan-on nga lalake hin pagtuman han iginsiring, kay nahigugma man hiya han babaye nga anak ni Jacob. Hi Siquem amo an labi ka tinahod nga kaapi han iya panimalay. Kinmadto hi Hamor ngan hi Siquem nga iya anak han dapit nga tirokan didto han ganghaan han bungto ngan nakighimangraw hira han ira mga igkasi taghimungto: “Makisasangkayon ini nga mga tawo; paukya ta hira upod ha aton dinhe ha aton tuna ngan tugoti ta hira hin pagpakabuhi hin waray kaulangan. Hiluag hin duro para ha ira liwat ini nga tuna. Pangasaw-a ta an ira mga anak nga kababayen-an. Kundi matangdo la ini nga mga tawo hin pag-ukoy dinhe ha aton ngan karuyag nira hin pakig-usa ha aton kon aton pagtorion an ngatanan naton nga kalalaken-an sugad nga mga tinori hira. Ighahatag nira ha aton an ngatanan nira nga kahayupan ngan an ngatanan nga ira mga hiagi. Sanglit uyoni ta la hira ngan makakag-ukoy hira dinhe ha aton.” Inmuyon an ngatanan nga mga tuminungnong han syudad han kan Hamor ug Siquem iginsumat ha ira, ngan gintori an ngatanan nga kalalaken-an. Paglabay hin tulo ka adlaw, han maundag pa an mga tinorian han kalalaken-an duha han mga anak ni Jacob, hira Simeon ug Levi nga kabugtoan ni Dina, kinmuha han ira mga espada, sinmakob hira han syudad nga waray gud katahapi hin maraot, ngan pinanmatay nira an ngatanan nga kalalaken-an, lakip hi Hamor ngan hi Siquem nga iya anak. Niyan ginkuha nira hi Dina tikang han balay ni Siquem, ngan nagkalakat hira. Katapos han panmatay, gintikasan an syudad han iba nga mga anak ni Jacob hin pagbulos tungod han paglugosa han ira bugto nga babaye. Gindara nira an mga panon, an mga baka, an mga asno, ngan an ngatanan didto han syudad ngan didto han kaumhan. Gindara nira an ngatanan nga mga manggad, ginbihag an ngatanan nga kababayen-an ngan kabataan, ngan gindara an ngatanan nga mga butang didto han kabablayan. Nagsiring hi Jacob kanda Simeon ug Levi, “Gindad-an ako niya hin kasamokan; yana magdudumot ha akon an mga Canaanhon, an mga Periseohanon, ngan an ngatanan nga mga tawo dida han tuna. Diri damo an akon mga tawo; kon mag-urosa hira kontra ha akon ngan sulongon ako, mapupuo an aton bug-os nga panimalay.” Kundi binmaton hira, “Diri kami makakatugot nga pagsusugaron la hin usa nga maraot nga babaye an amon bugto.” Nagsiring an Dyos kan Jacob, “Pakadto dayon ha Betel, ngan didto pag-ukoy. Pagtindog didto hin usa nga altar para ha akon nga Dyos nga pinmakita ha imo han napalagiw ka tikang kan Esau nga imo bugto.” Sanglit nagsiring hi Jacob ha iya panimalay ngan ha ngatanan nga kaupod niya, “Bayai an langyaw nga kadiyosan nga aada ha iyo; paglinis kamo ha iyo ngahaw ngan pagsul-ot kamo hin maglinis nga mga panapton. Mabaya kita dinhe ngan makadto kita ha Betel diin magtitindog ako hin usa nga altar para han Dyos nga binmulig ha akon ha panahon han akon kakurian, ngan nagin kaupod ko ha ngatanan nga dapit nga akon kinakadtoan.” Sanglit iginhatag nira kan Jacob an ngatanan nga langyaw nga kadiyosan nga nakada ha ira, ngan an mga ariyos liwat nga ira isinusul-ot. Iginlubong ini ni Jacob ha sirong han kahoy nga tuog nga hirani han Sequem. Han pagkalakat na nira Jacob ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, inalpan hin dako nga kahadlok an mga tawo han higrani nga mga bungto, ngan waray hira maglanat ha ira. Inmabot hi Jacob upod an ngatanan niya nga mga tawo ngadto ha Luz nga kinikilala na yana nga Betel, didto ha tuna han Canaan. Nagtindog hiya didto hin usa nga altar, ngan ginngaranan an dapit nga para han Dyos han Betel, kay didto pinmakita ha iya an Dyos han napalagiw hiya tikang han iya bugto. Namatay hi Debora nga yaya ni Rebecca, ngan iginlubong hiya ha sirong han kahoy nga tuog ha timogan nga dapit han Betel. Sanglit ginngaranan an dapit nga “Tuog hin Pagtangis.” Han pagbalik ni Jacob tikang ha Mesopotamia, pinmakita na liwat ha iya an Dyos, ngan ginbendisyonan hiya. Nagsiring ha iya an Dyos, “Jacob an imo ngaran, kundi tikang yana Israel na ngaran nimo.” Sanglit ginngaranan hiya han Dyos nga Israel. Ngan nagsiring ha iya an Dyos, “Amo ako an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Magdadamo an imo mga anak. Magtitikang ha imo in kanasoran ngan magigin ginikanan ka hin kahadian. Ighahatag ko ha imo an tuna nga iginhatag ko kan Abraham ngan kan Isaac, ngan ighahatag ko liwat ini ngadto han imo mga tulin nga masunod ha imo.” Niyan binayaan hiya han Dyos. Didto ha dapit diin nakighimangraw ha iya an Dyos, gintindog ni Jacob in usa nga bato nga hinumdoman, ngan iginhalad ini niya pinaagi hin pag-ipis hin bino ngan hin lana hin olibo ha bawbaw hini. Ginngaranan niya nga Betel ini nga dapit. Binmaya han Betel hi Jacob ngan an iya panimalay, ngan han hirayo pa hira tikang ha Efrata, inmabot an panahon han pag-anak ni Raquel, ngan ginkurian hiya. Dida han ginkukurian na gud hiya, nagsiring ha iya an partira, “Ayaw kahadlok, Raquel, kay lalake na liwat ini nga imo anak.” Kundi tikamaratay na hiya ginngaranan niya nga Benoni an iya anak, kundi ginngaranan hiya nga Benjamin han iya amay. Han kamatay ni Raquel, iginlubong hiya ha ligid han dalan tipakadto ha Efrata nga kinikilala na yana nga Betlehem. Nagtindog hi Jacob hin usa nga bato nga hinumdoman didto, ngan ngada yana nga adlaw nahimo ini nga tigaman han linubngan kan Raquel. Nagpadayon hi Jacob ngan nagkampo hiya didto han luyo nga dapit han lantawan han Eder. Samtang nag-uokoy hi Jacob didto hito nga tuna, nakighilawas hi Ruben kan Bilha nga usa han mga aruasawa han iya amay. Hinbaroan ini ni Jacob ngan duro gud an iya kapungot. May-ada dose nga mga anak nga kalalaken-an hi Jacob. An mga anak ni Lea amo hira Ruben (an suhag nga lalake ni Jacob), Simeon, Levi, Juda, Isacar, ug Zabulon. An mga anak ni Raquel amo hira Jose ug Benjamin. An mga anak ni Bilha nga oripon ni Raquel amo hira Dan ug Neftali. An mga anak ni Zilpa nga oripon ni Lea amo hira Gad ug Aser. Didto ha Mesopotamia katawo ini nga mga anak nga kalalaken-an. Kinmadto hi Jacob han iya amay nga hi Isaac didto ha Mamre nga hirani han Hebron, diin nag-ukoy hira Abraham ug Isaac. Nakaabot hi Isaac hin panuigon nga 180, ngan namatay hiya nga lagas na kaupay, ngan iginlubong hiya nira Esau ug Jacob nga iya mga anak. Amo ini an mga tulin ni Esau nga gintawag liwat nga Edom. Nangasawa hi Esau hin kababayen-an nga Canaanhon; hira Ada nga anak ni Elon nga Hiteohanon; Oholibama nga anak ni Ana nga anak nga lalake ni Zibeon nga Hibeohanon; ug Basemat nga anak nga babaye ni Ismael, ngan bugto ni Nebaiot. Nag-anak hi Ada kan Elifas; nag-anak hi Basemat kan Reuel; ngan nag-anak hi Oholibama kanda Jeus, Jalam, ug Core. Natawo ini ngatanan nga mga anak nga kalalaken-an ni Esau didto han tuna han Canaan. Niyan gindara ni Esau an iya kaasaw-an, an iya nga anak nga kalalaken-an, an iya mga anak nga kababayen-an, ngan an ngatanan nga mga tawo han iya balay, upod an ngatanan niya nga mga baka ngan ngatanan nga mga manggad nga iya naangkon didto ha tuna han Canaan, ngan pinmahirayo hiya tikang kan Jacob nga iya bugto ngadto hin lain nga tuna. Linmakat hiya kay diri na man nakakaakos hin pagbuhi ha ira an tuna nga gin-uokyan nira ngan hi Jacob. Damo na hin duro an ira mga baka ngan makuri na gud hira magkatampo. Sanglit nag-ukoy hi Esau didto han sagkahon nga tuna han Edom. Amo ini an mga tulin ni Esau nga ginikanan han mga Edomitanhon. Igin-anak nira Esau ug Oholibama nga babaye nga anak ni Ana nga anak ni Zibeon, in tulo nga kalalaken-an: hira Jeus, Jalam, ug Core. Amo ini an mga tribo nga tinmikang kan Esau. Hi Elifas nga suhag nga lalake ni Esau amo an ginikanan han nasunod nga mga tribo: nira Teman, Omar, Sefo, Kenaz, Core, Gatam, ug Amalec. Mga tulin ini ngatanan ni Ada nga asawa ni Esau. Hi Reuel nga anak ni Esau amo an ginikanan han nasunod nga mga tribo: nira Nahat, Sera, Sama, ug Masa. Mga tulin ini ngatanan ni Basemat nga asawa ni Esau. Tinmikang kan Esau an nasunod nga mga tribo pinaagi kan Oholibama nga iya asawa nga anak ni Ana: nira Jeus, Jalam, ug Core. Tinmikang kan Esau ini ngatanan nga mga tribo. Hi Lotan amo an ginikanan han mga banay nira Hadi ug Homam. (May-ada hi Lotan usa nga bugto nga babaye nga ginngaranan nga Timna.) Amo hi Sobal an ginikanan han mga banay nira Alvan, Manahat, Ebal, Sefo, ug Onam. May-ada hi Zibeon duha nga anak nga kalalaken-an: hira Aya ug Ana. (Amo ini an Ana nga nakaagi han mapaso nga mga burabod didto ha kamingawan han nagmamangno hiya han mga asno han iya amay.) Hi Eser amo an ginikanan han mga banay nira Bilhan, Saavan ug Jacan. Hi Disan amo an ginikanan han mga banay nira Hus ug Aran. Nagpadayon hi Jacob hin pag-ukoy didto ha tuna han Canaan nga gin-ukyan han iya amay, ngan amo ini an susumaton han panimalay ni Jacob. Hi Jose nga usa nga batan-on nga 17 an panuigon nagmangno han mga karnero ngan mga kanding upod han iya kabugtoan nga kalalaken-an nga mga anak ni Bilha ug Zilpa nga mga aruasawa han iya amay. Ginsumatan niya an iya amay hiunong han magraot nga mga binuhatan han iya kabugtoan. Ginhigugma ni Jacob hi Jose labaw han ngatanan niya nga mga anak, kay natawo ha iya hi Jose han lagas na hiya. Iginhimo hiya han iya amay hin hilawig nga bado nga may higlaba nga mga pako. Han pakakita han iya kabugtoan nga ginhigugma han ira amay hi Jose labaw han iya paghigugma ha ira, napungot gud hira han ira bugto, ngan puno hin kasina an ira pakighimangraw ha iya. Usa ka panahon nag-inop hi Jose, ngan han pagsumati niya han iya kabugtoan hiunong han inop, dinmugang la lugod hira hin kapungot ha iya. Nagsiring hiya, “Pamatii daw niyo an akon inop. Nakadto kita ngatanan han uma nanmumutok hin mga inani nga trigo, ngan binmangon an akon binutok nga inani ngan tinmindog hin matadong. Gin-alirongan an akon binutok han iyo mga binutok ngan nanyukbo ini ngadto han akon binutok nga trigo.” Nagpakiana an iya kabugtoan, “Naghuhunahuna ka ba nga mahihimo ka nga usa nga hadi ngan paghahadian mo kami?” Sanglit nagdugang la lugod an ira kapungot ha iya tungod han iya mga inop ngan tungod han iginsiring niya hiunong hini. Niyan nag-inop liwat hi Jose ngan iya ginsumatan an iya kabugtoan, “Nag-inop liwat ako diin akon hinkit-an an adlaw, an bulan, ngan an onse nga mga bitoon nga nanyuyukbo ha akon.” Ginsumatan liwat niya mahitungod han inop an iya amay, ngan gin-isgan hiya hin pagsiring: “Ano an karuyag sidngon hito nga imo inop? Naghuhunahuna ka ba nga makada ha imo hin pagyukbo an imo nanay, an imo kabugtoan, ngan hi ako?” Naawa ha iya an kabugtoan ni Jose, kundi ginpainoino han iya amay ini ngatanan nga mga butang. Usa ka adlaw han paghingadto ha Siquem han kabugtoan ni Jose hin pagmangno han panon han ira amay, nagsiring hi Jacob kan Jose, “Karuyag ko nga kumadto ka ha Siquem diin nagmamangno han panon an imo kabugtoan.” Binmaton hi Jose, “Andam ako.” Ginsiring hiya ni iya tatay, “Kadto na ngan kitaa kon maupay ba an kahimtang han imo kabugtoan ngan han panon; ngan balik hin pagsumati ako.” Sanglit ginpagikan hiya han iya amay tikang ha kahamub-an han Hebron. Inmabot hi Jose didto ha Siquem, ngan nagsinudoysudoy hiya didto han kaumhan. Hinkit-an hiya hin usa ka tawo ngan ginpakianhan hiya, “Ano an imo ginbibiling?” Binmaton hiya, “Nagbibiling ako han akon kabugtoan nga nagmamangno han ira panon. Makakagsumat ka ba ha akon kon hain hira?” Nagsiring an tawo, “Nagkalakat na hira. Hinbatian ko hira nga nagsiring nga tipakadto hira ha Dotan.” Sanglit ginlanat ni Jose an iya kabugtoan ngan hin-agian hira didto ha Dotan. Han hirayo pa hiya, hinkit-an na hiya han iya kabugtoan ngan san-o hiya makaabot ngadto ha ira, daan na hira naghunahuna hin maraot kontra ha iya ngan nagsarabot hira hin pagpatay ha iya. Naggipasiringsiring hira, “Iini na an parainop. Tana, pataya ta hiya ngan iglabog ta an iya lawas ngadto hin usa nga atabay nga mamara. Masiring kita nga ginpatay hiya hin ihalas nga mananap. Niyan kikitaon ta kon ano gud an dadangatan han iya mga inop.” Hinbatian hira ni Ruben ngan nagtalinguha hi Ruben hin pagtalwas kan Jose. “Ayaw ta hiya pagpataya,” nagsiring hiya. “Iglabog la hiya ngadto hini nga atabay dinhe ha kamingawan, kundi ayaw gud hiya pagdaota.” Iginsiring niya ini kay naghunahuna hiya hin pagtalwas kan Jose, ngan pagpabalik ha iya ngadto kan iya tatay. Han pag-abot ni Jose ngadto han iya kabugtoan, ginlubasan hiya han iya halawig nga bado nga hilaba an mga pako. Niyan gintalo hiya nira ngan iginlabog hiya ngadto han atabay nga mamara. Samtang nangangaon hira, hinkit-an nira in hugpo hin mga Ismaelita nga naglalakaton tikang ha Galaad ngadto ha Ehipto. Kargado hin mga pahamot ngan mga pasas an ira mga kamelyo. Nagsiring hi Juda ngadto han iya kabugtoan, “Ano an aton makukuha kon pagpatayon ta an aton bugto ngan iglirong ta an iya pagkamatay? Igbaligya ta lugod hiya ngadto hini nga mga Ismaelita. Ayaw ta hiya paglabti kay ha tinuod gud, aton man hiya bugto, ngan aton kasumpay hin tinae.” Inmuyon an iya kabugtoan, ngan han paglabay han mga magparatigayon nga Midianitanhon, ginkuha han kabugtoan hi Jose tikang han atabay ngan iginbaligya hiya hin 20 ka bug-os nga salapi ngadto han mga Ismaelita, nga nagdara ha iya ngadto ha Ehipto. Han pagbalik na ni Ruben ngadto han atabay ngan han pakakita niya nga waray na didto hi Jose, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido. Binmalik hiya ngadto han iya kabugtoan ngan nagsiring, “Waray na didto an bata! Ano daw la an akon pagbubuhaton?” Niyan nag-ihaw hira hin usa nga kanding ngan igintublob nira dida han dugo hini an hilawig nga bado ni Jose. Gindara nira an hilawig nga bado ngadto han ira amay ngan nagsiring, “Hin-agian namon ino. Bado ba ini han imo anak?” Kinilala ini han ira amay ngan nagsiring, “Oo, iya ini! Ginpatay daw hiya hin ihalas nga mananap. Ginhunothunot daw hi Jose nga akon anak!” Ginggisi ni Jacob an iya panapton tungod hin kabido ngan nagbado hiya hin sako. Nagmabidoon hiya hin maiha para han iya anak. Nagkaabot hin pagliaw ha iya an ngatanan niya nga mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an, kundi dinmiri hiya nga pagliawon hiya ngan nagsiring, “Malusad ako ngadto han kalibutan han mga patay nga masulob-on pa gihapon para han akon anak.” Sanglit nagpadayon hiya hin pagmasulob-on para kan Jose nga iya anak. Hito nga panahon didto ha Ehipto, iginbaligya han mga Midianitanhon hi Jose ngadto kan Potifar nga usa han mga opisyal han hadi, nga amo an kapitan han mga gwardya han palasyo. Hito nga panahon binayaan ni Juda an iya kabugtoan ngan linmungon kan Hira nga taga bungto han Adullam. Didto iginkita hi Juda hin usa nga babaye nga Canaanhon kanay amay ginngaranan nga Sua. Pinangasawa niya an babaye ngan nag-anak hira hin usa nga lalake nga ginngaranan niya nga Er. Nagburod liwat an babaye ngan nag-anak hin usa pa nga lalake ngan ginngaranan niya nga Onan. Nag-anak na liwat hiya hin usa nga lalake ngan ginngaranan niya nga Sela. Nakadto hi Juda ha Aczib han katawo han bata. Para kan Er nga iya suhag nga lalake kinmuha hi Juda hin usa nga asawa kanay ngaran amo hi Tamar. Maraot an ginawian ni Er ngan nakapabido ini han Ginoo, sanglit ginpatay hiya han Ginoo. Niyan nagsiring hi Juda kan Onan nga bugto ni Er, “Kadto na ngan pakighilawas han balo nga asawa han imo bugto. Tumana ha iya an imo katungdanan sugad nga bugto han iya bana, basi magkamay-ada mga tulin an imo bugto.” Kundi maaram hi Onan nga diri magigin iya an mga anak, sanglit han pakighilawas niya han balo nga asawa han iya bugto, ginkaragan niya an similya ngadto ha tuna, basi mawaray mga anak para han iya bugto. Nakapabido han Ginoo an iya ginbuhat, ngan ginpatay liwat hiya han Ginoo. Niyan nagsiring hi Juda kan Tamar nga iya umagad nga babaye, “Balik la anay ngadto han balay han imo amay ngan pagpabilin nga balo ngada han pagdako ni Sela nga akon anak.” Ginsiring niya ini kay nahadlok hiya nga pagpatayon liwat hi Sela sugad han iya kabugtoan. Sanglit inmoli nala hi Tamar. Waray pag-iha namatay an asawa ni Juda. Han katapos na han panahon han iya pagmabidoon, kinmadto hiya ha Timna diin gin-aarotan an iya mga karnero upod hi Hira nga taga-Adullam nga iya sangkay. May nagsumat kan Tamar nga tikadto ha Timna an iya ugangan nga lalake hin pag-arot han iya mga karnero. Sanglit ginliwanan niya an iya mga panapton hin balo, gintahoban hin panyo an iya bayhon, ngan linmingkod hiya dida han aragian ngadto ha Enaim nga usa nga bungto nga inaagian tipakadto ha Timna. Sugad han hinbaroan ni Tamar, olitawo na hi Sela nga puto nga lalake ni Juda, kundi waray hiya papangasaw-a ha iya. Han paghikit-i ni Juda kan Tamar, nakahunahuna hiya nga usa hiya nga mahugaw nga babaye, kay tinahoban man an iya bayhon. Dinmaop ha iya hi Juda dida han ligid han dalan ngan nagsiring, “Sigi, ano man nga bayad an imo karuyag?” (Waray hiya kalibutan nga amo hiya an iya umagad nga babaye.) Nagsiring an babaye, “Ano man an imo ighahatag ha akon?” Binmaton hiya, “Padadad-an ko ikaw hin usa nga nati nga kanding tikang han akon panon.” Nagsiring hiya, “Sigi, kon tatagan mo ako hin garantiya ngada han pagpadara mo han kanding.” “Ano man an akon ighahatag ha imo nga garantiya?” nagpakiana hiya. Binmaton an babaye, “An imo singsing, an imo kwentas, ngan an tungkod nga imo gindadara.” Iya ini iginhatag ha iya. Niyan nakighilawas hiya ha iya ngan nagburod an babaye. Inmoli hi Tamar, ginhukas an iya panyo, ngan iginbalik niya hin pagsul-ot an iya mga panapton hin balo. Ginpakadto ni Juda hi Hira nga iya sangkay hin pagdara han kanding ngan paglukat han garantiya tikang han babaye, kundi waray hi Tira pakaagi han babaye. Ginpakianhan niya in pira nga mga tawo didto ha Enaim, “Hain na an maraot nga babaye nga nakanhi ha ligid han dalan?” Binmaton hira, “Waray man maraot nga babaye dinhe tikang ha tinikangan.” Binmalik hiya ngadto kan Juda ngan nagsiring, “Waray ako makaagi han babaye. Nagsiring an mga tawo didto nga waray man maraot nga babaye didto tikang ha tinikangan.” Nagsiring hi Juda, “Patipigi nala ha iya adto nga mga butang. Diri ta karuyag nga pagtinawaan kita han mga tawo. Nagtalinguha gud ako hin pagbayad ha iya, kundi waray ka man pakaagi ha iya.” Paglabay hin mga tulo ka bulan, may nagsiring kan Juda, “Nanggawi hi Tamar nga imo umagad nga babaye sugad hin usa nga maraot nga babaye, ngan yana burod na hiya.” Nagsugo hi Juda, “Dad-a hiya ha gawas ngan sunoga hiya.” Han iginagawas na hiya, nagpatugon hiya ngadto han iya ugangan nga lalake: “An nakaburod ha akon amo an tawo nga tag-iya hini nga mga butang. Tan-awa daw ini ngan kitaa kon kan kanay gud ini nga singsing, kwentas, ngan ini nga tungkod.” Kinilala ni Juda ini nga mga butang ngan nagsiring, “May katadongan hiya. Waray ako pagtuman han akon katungdanan ha iya—kinahanglan unta nga akon hiya iginpaasawa kan Sela nga akon anak.” Ngan waray na gud makighilawas ha iya hi Juda. Han pag-abot na han panahon ha iya pag-anak, hinbaroan nga karuha an iya ig-aanak. Han nagbabati na hiya, iginawas in usa nga kamot han usa han karuha; kinaptan ini han partira, ginhigtan hin pula nga inulang, ngan nagsiring, “Amo ini an syahan matawo.” Kundi ginbutong liwat han bata hin pagbalik an iya kamot, ngan nahiuna hin katawo an iya bugto. Niyan nagsiring an partira, “O, nagpasig-una ka gud hin paggisi han imo gagawas!” Sanglit ginngaranan hiya nga Perez. Niyan natawo an iya bugto nga may pula nga inulang ha iya kamot, ngan ginngaranan hiya nga Sera. Niyan gindara hi Jose han mga Ismaelita ngadto ha Ehipto ngan iginbaligya hiya kan Potifar nga usa han mga opisyal han hadi, nga amo an kapitan han mga gwardya han palasyo. Nakada kan Jose an Ginoo ngan ginhimo hiya nga mainuswagon. Nag-ukoy hiya didto han balay han iya agaron nga Ehiptohanon, nga nakakita nga nakada kan Jose an Ginoo nga naghimo ha iya nga mainuswagon ha ngatanan nga iya ginbuhat. Nalipay ha iya hi Potifar ngan ginhimo hiya nga iya kalugaringon nga tinaporan. Sanglit ginbutang hiya nga tinaporan han iya kalugaringon nga panimalay ngan han ngatanan nga iya mga hiagi ug manggad. Tikang hito nga panahon, tungod kan Jose, ginpakaupay han Ginoo an panimalay han Ehiptohanon ngan an ngatanan niya nga mga butang nga nakada han iya balay ngan didto han iya kaumhan. Igintubyan ni Potifar an ngatanan nga iya gintatag-iya ngadto han pagmangno ni Jose ngan waray na hiya manginlabot hin bisan ano gawas la han iya pagkaon. Maupay an tindog han lawas ni Jose ngan gwapo hiya. Waray pag-iha nagtikang hin kaipa kan Jose an asawa han iya agaron ngan ginhangyo hi Jose nga makighilawas ha iya. Dinmiri hi Jose ngan nagsiring ha iya, “Tan-awa daw, diri nanginginlabot an akon agaron hin bisan ano dinhe ha balay kay aanhi man ako. Iginbutang ako niya nga tinaporan han ngatanan nga iya mga hiagi ug manggad. May-ada ako sugad kadako nga gahom han iya gahom dinhe hini nga balay, ngan waray niya igdiri ha akon an bisan ano labot la ha imo. Sanglit uunanhon ko hin pakagbuhat hin sugad kamalaw-ay nga butang ngan pakasala kontra han Dyos?” Bisan kon ginhangyo niya hi Jose adlaw-adlaw, waray gud umalagad hi Jose hin pakighilawas ha iya. Kundi usa ka adlaw, han pagsulod ni Jose han balay hin pagtuman han iya buruhaton, waray gud didto bisan usa han mga surugoon han balay. Kinaptan niya hi Jose ha iya hilawig nga bado ngan ginsiring, “Tana, dirig ha akon.” Kundi kinmalagiw hi Jose ngan dinmalagan ha gawas nga binayaan an iya hilawig nga bado dida han kamot han babaye. Han paghikit-i han babaye nga binayaan ni Jose an iya hilawig nga bado ngan dinmalagan ha gawas han balay, gintawag niya an iya mga surugoon ngan ginsiring hira, “Tan-awa daw ini! Gintatamay kita hini nga Hebreohanon nga gindara han akon bana nganhi ha balay. Sinmulod hiya han akon kwarto ngan nagsari hin paglugos ha akon, kundi ginmoliat ako hin dako sugad han akon mahimo. Han pakabati la niya han akon paggoliat, binayaan niya an iya hilawig nga bado dinhe ha akon ngan dinmalagan hiya ha gawas.” Ginhimos niya an hilawig nga bado ni Jose tubtob han pag-uli han agaron ni Jose. Niyan ginsumatan niya an agaron han amo manta nga sumat: “Sinmulod han akon kwarto ngan ginpasipad-an ako hito nga oripon nga Hebreohanon nga imo gindara nganhi. Kundi han paggoliat ko dinmalagan hiya ha gawas, nga binayaan niya an iya hilawig nga bado dinhe ha akon.” Napungot hin duro an agaron ni Jose ngan iginpadakop hiya ngan iginsulod ha prisohan han mga binilanggo han hadi, ngan didto nagpabilin hiya. Kundi nakada kan Jose an Ginoo ngan ginbendisyonan hiya, sanglit nalipay ha iya an gwardya han prisohan. Iginbutang niya hi Jose nga tinaporan han ngatanan nga mga priso ngan ginhimo hiya nga may kaakohan han ngatanan nga ginbubuhat didto han prisohan. Waray na manginlabot an gwardya han prisohan han bisan ano nga ginbubuhat ni Jose, kay nakada man kan Jose an Ginoo, ngan ginhimo hiya nga mainuswagon dida han ngatanan nga iya ginbuhat. Paglabay hin panahon nakatalapas han hadi han Ehipto an iya tinaporan han bino ngan an iya labaw nga parahimo hin tinapay. Nasina hiya hini nga duha nga mga opisyal, ngan ginpriso hira didto han balay han kapitan han gwardya, didto han amo manta nga dapit nga ginbutangan kan Jose. Nag-iha hira didto han prisohan, ngan ginhimo han kapitan hi Jose nga ira surugoon. Usa ka gab-i didto han prisohan nag-inop an tinaporan han bino ngan an labaw nga parahimo han tinapay, ngan may-ada magkalain nga kahulogan an ira mga inop. Han pagkadtoa ha ira ni Jose dida han aga, hinkit-an niya nga masulob-on hira. Nagpakiana hiya ha ira, “Kay ano nga masulob-on kamo hin duro pagkit-on yana adlaw?” Binmaton hira, “Nag-inop an kada usa ha amon ngan waray gud dinhe tawo nga nakakagsaysay han kahulogan han mga inop.” Nagsiring hi Jose, “An Dyos amo an nahatag hin kaaram hin paghubad hin mga inop. Sumati ako han iyo mga inop.” Sanglit nagsiring an tinaporan han bino, “Dida han akon inop may-ada usa ka puno hin ubas ha akon atubangan nga may-ada tulo nga mga sanga. Kahuman gud la panaringsing hini, nanmunga ini ngan nagkahihinog an mga ubas. Kinakaptan ko an kupa han hadi; sanglit kinuha ko an mga bunga han ubas ngan ginpuga ko ini ngadto han kupa, ngan iginhatag ko ini ha iya.” Nagsiring hi Jose, “Amo ini an kahulogan hini: an tulo nga mga sanga amo an tulo ka adlaw. Tulo nala ka adlaw bubuhian ka an han hadi, pasasayloon ka, ngan igbabalik ka ngadto han imo katungdanan. Ighahatag mo ha iya an iya kupa sugad han imo ginbuhat hadto anay han ikaw pa an iya tinaporan han bino. Kundi hinumdomi gad ako kon maghingaupay ka na, ngan malooy ka unta hin paghinabi ha akon ngadto han hadi ngan buligan ako hin paggawas dinhe hini nga prisohan. Ha tinuod gud, ginkawat la ako pagdad-a nganhi tikang han tuna han mga Hebreohanon, ngan bisan pa dinhe ha Ehipto waray ko ginbuhat nga bisan ano nga sadang pasikaran han akon kapriso.” Han pakakita han labaw nga parahimo han tinapay nga maupay an kahulogan han inop han tinaporan han bino, nagsiring hiya kan Jose, “Nag-inop liwat ako; nagtutukdo ako hin tulo nga mga basket nga surudlan hin tinapay. Didto han bawbaw nga basket nakadto an magkalainlain nga hinudno nga mga pagkaon nga para han hadi, ngan ginkikinaon ini han katamsihan.” Binmaton hi Jose, “Amo ini an kahulogan: an tulo nga mga basket amo an tulo ka adlaw. Tulo nala ka adlaw bubuhian ka na han hadi—ngan papupugotan ka niya! Niyan iya pagbibitayon an imo lawas dida hin usa nga palo ngan pangangaonon han katamsihan an imo unod.” Paglabay hin tulo ka adlaw, dida han kaadlawan han hadi naghatag hiya hin usa nga kombite para han ngatanan niya nga mga opisyal. Ginbuhian niya an iya tinaporan han bino ngan an iya lagaw nga parahimo hin tinapay ngan gindara hira ha atubangan han iya mga opisyal. Iginbalik niya an tinaporan han bino ngadto han iya una nga katungdanan, kundi iya iginpapatay an labaw nga parahimo hin tinapay. Natuman an ngatanan sugad gud han iginsiring ni Jose. Kundi waray nagud hinumdomi hi Jose han tinaporan han bino—iya hinkalimtan na gud la hiya. Paglabay hin duha ka tuig nag-inop an hadi han Ehipto nga natukdaw hiya ha ligid han Salog han Nilo. Nanagka tikang han salog in pito nga mga baka nga magtambok ngan maglibsog ngan nagtikang ini panabsab han mga banwa. Niyan nanagka liwat in pito nga lain nga mga baka nga maggasaay ngan nanhahataw an mga tulan hini. Tinmindog hira ha sapit han una nga mga baka dida han pangpang han salog, ngan pinangaon han pito nga maggasaay nga mga baka an pito nga magtambok nga mga baka. Onina nagmata an hadi. Nahingaturog liwat hiya ngan nag-inop hin ikaduha. Nagbuswak dida hin usa la nga lawas hin trigo in pito nga mga uhay nga maglibsog ngan magtimgas. Niyan binmuswak liwat in pito nga lain nga mga uhay hin trigo nga mga kuyapi ngan mga apa tungod han mapaso nga hangin, ngan ginlam-oy han kuyapi ngan apa nga mga uhay an pito nga mga uhay nga magtimgas. Nagmata an hadi ngan nakasabot hiya nga usa la adto nga inop. Han pagkaaga na naguol hiya, sanglit ginpasogoan niya an ngatanan nga mga salamangkero ngan mga makinaadmananon nga mga tawo han Ehipto. Iya ginsumatan hira han iya mga inop, kundi waray gud usa nga nakagsaysay han iya mga inop. Niyan nagsiring han hadi an tinaporan han bino, “Kinahanglan magtug-an ako yana nga adlaw nga nakasayop ako. Hadto, nasinahan mo an labaw nga parahimo hin tinapay ngan hi ako, ngan iginpapriso mo kami didto han balay han kapitan han gwardya. Usa ka gab-i nag-inop an kada usa ha amon ngan may-ada magkalain nga mga kahulogan an mga inop. Nakadto upod ha amon in usa nga batan-on nga Hebreohanon, nga oripon han kapitan han gwardya. Ginsumatan hiya namon han amon mga inop ngan iya ginhubad ini para ha amon. Natuman ini sumala gud han iya iginsiring: iginbalik mo ako ngadto han akon katungdanan, kundi ginpapatay mo an labaw nga parahimo hin tinapay.” Ginpasugoan han hadi hi Jose, ngan gindara hiya hin kadagmitan tikang han prisohan. Katapos niya magbarbas ngan magliwan, kinmadto hiya ha atubangan han hadi. Nagsiring ha iya an hadi, “Nag-inop ako ngan waray gud tawo nga nakakaghubad hini. Ginsumatan ako nga nakakahubad ka hin mga inop.” Binmaton hi Jose, “Diri ako makakahimo, Harangdon nga Hadi, kundi mahatag an Dyos hin maupay nga paghubad.” Niyan nanagka liwat in lain nga pito nga mga baka nga maggasaay ngan nanhahataw an ira mga tul-an. Amo hira an gigagasai nga mga baka nga akon hinkit-an ha bug-os nga tuna han Ehipto. Kinaon han maggasaay nga mga baka an magtambok nga mga baka, kundi waray gud nahibaro hini, kay maggasa man la gihapon hira pagkit-on sugad han una. Niyan nagmata ako. Nag-inop liwat ako nga hinkit-an ko in pito nga mga uhay hin trigo nga maglibsog ngan magtimgas nga nanbuswak dida hin usa la nga tanom. Niyan binmuswak in pito nga mga uhay hin trigo nga mga kuyapi ngan apa tungod han mapaso nga hangin. Ginlam-oy han kuyapi nga mga uhay an mga magtimgas. Iginsumat ko ini nga mga inop ngadto han mga salamangkero, kundi waray gud usa ha ira nga nakagsaysay han mga inop.” Nagsiring hi Jose han hadi, “Waray kalainan an kahulogan han duha nga mga inop; iginsumat ha imo han Dyos kon ano an iya pagbubuhaton. Pito ka tuig hin kahuraan an kahulogan han pito nga magtambok nga mga baka, ngan an pito nga magtimgas nga mga uhay hin trigo. Pito ka tuig nga gutom an pito nga maggasaay nga mga baka nga inmabot sunod hini ngan an pito nga kuyapi ngan apa nga mga uhay hin trigo. Amo gud ini sumala han akon iginsumat ha imo—iginpakita ha imo han Dyos kon ano an iya pagbubuhaton. Magkakamay-ada pito ka tuig nga kahuraan ha bug-os nga tuna han Ehipto. Katapos hito, magkakamay-ada pito ka tuig nga gutom, ngan hingangalimtan an ngatanan nga mag-upay nga katuigan, kay pinaagi han gutom mawawarayan gud an bug-os nga tuna. Hingangalimtan gud an panahon hin kahuraan kay makalilisang an masunod nga gutom. An pagduhaa hini nga imo inop, nangangahulogan nga ginlarang na gud ini han Dyos, ngan nga pagtutumanon manta ini niya ha diri na maiha. “Yana kinahanglan magpili ka hin tawo nga makinaadmananon ngan maaram ngan igbutang mo hiya nga tinaporan han nasod. Kinahanglan magtudlok ka liwat hin iba nga mga opisyal nga magdudumara han nasod nga makuhaa an ika-lima ka bahin han mga abot, sulod han pito ka tuig nga kahuraan. Papagtiroka hira han ngatanan nga pagkaon sulod han hura nga katuigan nga tiarabot, ngan tagi hira hin pagburot-an hin paghimos han mga trigo didto han mga syudad, ngan pagbantay hini. Magigin andam ini nga pagkaon para han nasod sulod han pito ka tuig nga gutom nga tiarabot dinhe ha Ehipto, basi diri gugutomon an mga tawo.” Gin-abuyonan han hadi ngan han iya mga opisyal ini nga larang, ngan nagsiring ha ira an hadi, “Diri na gud kita makakaagi hin mauruupay nga tawo kay kan Jose nga usa nga tawo nga may espiritu han Dyos dida ha iya.” Nagsiring an hadi kan Jose, “Iginpakita han Dyos ngada ha imo ini ngatanan, sanglit may-ada gud nimo darudako nga kinaadman ug kaaram kay han bisan hin-o. Igbubutang ko ikaw nga tinaporan han akon nasod ngan magsusugot han imo mga sugo an ngatanan nga akon mga tawo. Mag-iikaduha ka gud ha akon hin kagamhanan. Yana gintutudlok ko ikaw nga gobernador han bug-os nga Ehipto.” Ginhulso han hadi an iya singsing nga pinatikan han hadianon nga silyo tikang han iya tudlo ngan iginsul-ot ini dida han tudlo ni Jose. Iya ginsul-otan hi Jose hin hilawig nga bado nga lino nga pino, ngan ginkwintasan hiya hin bulawan. Iginhatag ha iya an ikaduha nga hadianon nga karuwahe nga ginsakyan ni Jose ngan nag-una ha iya an iya hadianon nga mga gwardya nga naggoliat, “Tagi hin lugar! Pagkaluhod kamo!” Sanglit gintudlok hi Jose nga gobernador han bug-os nga Ehipto. Nagsiring ha iya an hadi, “Amo ako an hadi—ngan waray tawo ha bug-os nga Ehipto nga makakagbuhat hin bisan ano, kon waray nimo pagtugot.” Sulod han pito ka tuig nga kahuraan naghatag an tuna hin damo gud nga mga abot. Gintirok ni Jose an ngatanan ngan ginhimos ini didto han mga syudad. Didto han kada syudad gintirok niya an pagkaon tikang han kaumhan ha palibot hini. May-ada damo hin duro nga mga liniso nga hinmunong nala hi Jose hin pagtinakos hini—pareho ini han baras ha baybayon. Han waray pa aabot an mga tuig han gutom, nagkamay-ada hira Jose ug Asemat duha nga mga anak nga kalalaken-an. Nagsiring hi Jose, “Ginpakalimot ako han Dyos han ngatanan ko nga mga pag-antos ngan han bug-os nga panimalay han akon amay”; sanglit ginngaranan niya nga Manases an iya suhag nga lalake. Nagsiring liwat hiya, “Gintagan ako han Dyos hin mga anak didto han tuna han akon kakurian”; sanglit ginngaranan niya nga Efraim an iya ikaduha nga anak nga lalake. Natapos an pito ka tuig nga kahuraan nga ginpahimulosan han tuna han Ehipto, ngan nagtikang an pito ka tuig nga gutom, sumala han iginsiring ni Jose. May-ada gutom didto han iba nga mga nasod, kundi may-ada pagkaon ha bug-os nga Ehipto. Han pagtikang na hin paggutoma han mga Ehiptohanon, nagsangpit hira han hadi hin pangaro hin pagkaon. Sanglit iya ginpakadto hira kan Jose ngan iginpabuhat niya an kan Jose iginsiring ha ira. Nagtikagrabi na an gutom ngan nagsarang na ini ha bug-os nga nasod, sanglit ginbuksan ni Jose an ngatanan nga mga kamalig nga hirimosan ngan ginbaligyaan hin trigo an mga Ehiptohanon. Inmabot ha Ehipto in mga tawo tikang ha bug-os nga kalibutan hin pagpalit hin trigo kan Jose, kay grabi na gud an gutom ha ngatanan nga mga dapit. Han paghibaro ni Jacob nga may-ada baligya nga trigo didto ha Ehipto, ginsiring niya an iya mga anak nga kalalaken-an, “Kay ano nga diri lugod kamo magmalahimo? Hinbatian ko nga may baligya nga trigo didto ha Ehipto; kadto ngan palit kamo basi diri kita mamatay hin gutom.” Sanglit kinmadto an kan Jose napulo nga kabugtoan ha amay hin pagpalit hin trigo didto ha Ehipto, kundi waray pagpaupda ha ira ni Jacob an tunay nga bugto ni Jose nga hi Benjamin, kay nahadlok hiya nga bangin may mahinabo ha iya. Nagkaabot an mga anak ni Jacob upod hin iba nga mga tawo hin pagpalit hin trigo, kay gutom na didto ha tuna han Canaan. Nagbabaligya hi Jose, sugad nga gobernador han tuna han Ehipto, hin trigo ngadto han mga tawo nga tikang han bug-os nga kalibutan. Sanglit nagkaabot an kabugtoan ni Jose ngan hinmapa hira ha atubangan niya. Han paghikit-i ni Jose han iya kabugtoan, kinmilala hiya ha ira, kundi waray hiya magpakilala ha ira. Iya gin-isgan hira hin pagpakiana, “Diin kamo tikang?” “Tikang kami ha Canaan ngan napalit kami hin pagkaon,” binmaton hira. Kinmilala hi Jose han iya kabugtoan, kundi waray hira kumilala ha iya. Nahinumdom hiya han iya mga inop mahitungod ha ira, ngan nagsiring hiya, “Mga espiya kamo; kinmanhi kamo hin pag-inaw kon hain an maluya nga dapit han amon nasod.” Binmaton hira, “Diri gad, ginoo. Kinmanhi kami sugad nga imo mga oripon, hin pagpalit hin pagkaon. Magburugto kami ngatanan. Diri gad kami mga espiya, ginoo, tangkod kami nga mga tawo.” Nagsiring ha ira hi Jose, “Diri! Kinmanhi kamo hin pag-inaw kon hain an maluya nga dapit han amon nasod.” Nagsiring hira, “Ginoo, dose kami ngatanan nga magburugto nga mga anak hin usa la ka tawo didto ha tuna han Canaan. Patay na an usa nga bugto, ngan upod han amon amay an gimamanghori.” Binmaton hi Jose, “Sumala han akon iginsiring, mga espiya gud kamo. Amo ini an paagi hin pagsari ha iyo: nagsusumpa ako pinaagi han ngaran han hadi nga diri gud kamo mabaya dinhe kon diri kumanhi anay an iyo gimamanghori nga bugto. Kinahanglan kumadto in usa ha iyo hin pagkuha ha iyo. Pagbabantayan an mahibibilin ha iyo tubtob nga hisabtan an kamatuoran han iyo isinsiring. Kon diri, sugad nga buhi gud an hadi, mga espiya gud kamo.” Katapos hito, iya ginpriso hira sulod hin tulo ka adlaw. Dida han ikatulo ka adlaw, nagsiring ha ira hi Jose, “Tawo ako nga may pagkahadlok han Dyos, ngan tatalwason ko an iyo mga kinabuhi, kundi may-ada niyo pagtutuman-on. Ha pagpakita nga mga tangkod kamo, magpapabilin in usa ha iyo didto han prisohan nga ginprisohan ha iyo; makakauli an iba ha iyo hin pagdara ngan han trigo nga iyo ginpalit para han iyo pinangagugutom nga mga panimalay. Ngan kinahanglan pagdad-on niyo nganhi ha akon an iyo gimamanghori nga bugto nga lalake. Magpapakita ini nga nagsumat kamo han kamatuoran, ngan diri ko kamo pamamatayon.” Inmabuyon hira hini, ngan naggipasiringsiring hira, “Tinuod nga nag-aantos na kita yana tungod han aton ginbuhat han aton bugto. Hinkit-an ta an dako niya nga kakurian han pakimalooy niya ha aton, kundi waray gud la kita mamati. Sanglit inmuntol ha aton yana ini nga kakurian.” Nagsiring hi Ruben, “Ginsiring ko kamo nga diri ta paglabtan an bata, kundi waray man kamo bumali. Sanglit yana sinusuktan na kita tungod han iya kamatayon.” Nasayoran ni Jose an ira iginsiring, kundi waray hira makasabot, kay nakigkarukayakan hira ha iya pinaagi hin parahubad. Binayaan hira ni Jose ngan nagtangis hiya. Han pakahimo na liwat niya hin pagyakan binmalik hiya, ginkuha niya hi Simeon, ngan ginpagapos hiya ha atubangan nira. Nagsugo hi Jose nga pun-on hin trigo an mga sako han iya kabugtoan, nga igbalik an kwarta han kada tawo ngadto han iya sako, ngan nga tagan hira hin pagkaon para han ira paglalaktan. Ginbuhat ini. Ginkargahan han kabugtoan an ira mga asno han trigo nga ira ginpalit, ngan nagkalakat hira. Didto han dapit nga ginpalabyan nira han gab-i, nag-abre han iya sako an usa ha ira hin pagtubong han iya asno, ngan hin-agian niya an iya kwarta dida han ganggang han iya sako. Gintawag ngan ginsiring niya an iya kabugtoan, “Igin-uli ha akon an akon kwarta! Aadi man ini han akon sako.” Pinangulba hira ngan naggiparupakiana hira tungod hin kahadlok, “Ano daw ini nga ginbuhat ha aton han Dyos?” Han pag-abot nira ngadto kan Jacob nga ira amay didto ha Canaan, ira ginsumatan hiya han ngatanan nga nahinabo ha ira: “Gin-isgan kami han gobernador han Ehipto ngan ginpasangilan kami nga mga espiya kontra han iya nasod. Binmaton kami, ‘Diri gad kami mga espiya, mga tangkod la kami nga mga tawo. Dose kami ngatanan nga magburugto, nga mga anak hin usa la nga amay. Patay na an usa nga bugto ngan aadto pa ha Canaan an gimamanghori, upod han amon amay.’ Binmaton an tawo, ‘Amo ini an paagi nga hibabaroan ko kon mga tangkod manggud kamo nga mga tawo: mapabilin upod ha akon in usa ha iyo; malakat an iba ha iyo hin pagdara hin trigo para han iyo ginugutom nga mga panimalay. Dad-a nganhi ha akon an iyo gimamanghori nga bugto. Niyan mahibabaroan ko nga diri kamo mga espiya, kundi tangkod nga mga tawo; igbabalik ko ha iyo an iyo bugto, ngan makakag-ukoy kamo dinhe ngan makakagpatigayon kamo.’” Niyan han paghuwara nira han ira mga sako, hin-agian han tagsatagsa ha ira an iya supot hin kwarta; ngan han paghikit-i nira han kwarta, nahadlok hira ngan hi Jacob nga ira amay. Nagsiring ha ira an ira tatay, “Karuyag ba niya nga mawara an ngatanan ko nga mga anak? Waray na hi Jose; waray na hi Simeon; ngan yana karuyag niyo kuhaon hi Benjamin. Ako amo an mag-aantos!” Nagsiring hi Ruben ngadto han iya amay, “Kon diri ko igbalik ha imo hi Benjamin, pataya an akon duha nga mga anak nga kalalaken-an. Igtapod hiya ha akon ngan igbabalik ko hiya.” Kundi nagsiring hi Jacob, “Diri makakaupod ha iyo an akon anak; patay na an iya bugto ngan hiya nala an nahibilin. Bangin la may mahinabo ha iya dida ha dalan. Lagas na ako, ngan makakamatay ha akon an kabidoan nga iyo paghihimoon ha akon.” Nagtikagrabi an gutom didto ha Canaan, ngan han kaubos na han ngatanan nga trigo nga ira gindara tikang ha Ehipto, nagsiring hi Jacob ha iya mga anak, “Balik kamo ngadto ngan palit hin gutiay nga pagkaon para ha aton.” Nagsiring ha iya hi Juda, “Ginpahimatngonan gud kami han tawo nga diri hiya makarawat ha amon kon diri upod namon an amon bugto. Kon tumugot ka nga umupod ha amon an amon bugto, makadto kami ngan mapalit hin pagkaon para ha imo. Kon diri ka tumugot, diri kami makadto, kay nagsiring ha amon an tawo nga diri gud kami kakarawaton niya gawas kon upod ha amon an amon bugto.” Nagsiring hi Jacob, “Kay ano hin pagdad-i niyo ha akon hin damo nga kakurian pinaagi hin pagsumat han tawo nga may-ada pa niyo iba nga bugto?” Nagbaton hira, “Nagpinakiana an tawo hiunong ha aton ngan han aton panimalay, ‘Buhi pa ba an iyo amay? May-ada pa ba kamo iba nga bugto nga lalake?’ Kinahanglan batonon namon an iya mga pakiana. Uunanhon namon hin paghibaro nga iya igpapakuha ha amon an amon bugto?” Nagsiring hi Juda ha iya amay, “Paupda ha akon an bata, ngan magkakalakat kami dayon, basi waray ha aton mamamatay hin gutom. Igsasaad ko sugad nga garantiya an akon kalugaringon nga kinabuhi ngan ako an labi nga maaram ha iya. Kon diri ko hiya mahigbalik ha imo ha maupay nga kahimtang, aangkonon ko an kasaypanan ha bug-os ko nga kinabuhi. Kon waray pa kami paghinulat hin maiha, ngada yana makaduha na unta kami pakabalik.” Nagsiring ha ira an ira amay, “Kon amo man ito an kinahanglan, buhata ini: dad-a ha iyo mga surudlan an gimamag-upayi nga mga abot han tuna sugad nga regalo para han gobernador: mga balsamo, mga dugos, mga pahamot, mga pili, ngan mga almendras. Pagdara liwat kamo hin duble kadamo nga kwarta, kay kinahanglan igbalik niyo an kwarta nga iginbutang dida ha ganggang han iyo mga sako. Bangin usa la ini nga kalipat. Dad-a an iyo bugto, ngan balik kamo dayon. Igtugot unta han Dyos nga Labi Kamakagarahum nga malooy ha iyo an tawo, basi igbalik ha iyo hin Benjamin ngan an usa pa niyo nga bugto. Para ha akon, kon kinahanglan mawara an akon mga anak, pag-aantoson ko ini.” Sanglit gindara han magburugto an mga regalo ngan duble kadamo nga kwarta, ngan ginmikan hira para ha Ehipto upod hi Benjamin. Didto pinmakita hira kan Jose. Han paghikit-i ni Jose kan Benjamin nga upod ha ira, nagsiring hiya ngadto han surugoon nga tinaporan han iya balay, “Dad-a ini nga mga tawo ngadto han akon balay. Maniningudto hira upod ha akon, sanglit pag-ihaw hin mananap ngan andama ini.” Ginbuhat han surugoon sumala han iginsugo ha iya, ngan gindara an magburugto ngadto han balay ni Jose. Samtang gindadara na hira ngadto han balay, nahadlok ngan naghunahuna hira, “Gindadara kita nganhi tungod han kwarta nga iginbutang dida han aton mga sako han syahan ta nga pagkanhi. Aawayon kita nira, kukuhaon an aton mga asno, ngan hihimoon kita nga iya mga oripon.” Sanglit dida han porta han balay, nagsiring hira ngadto han surugoon nga tinaporan, “Kon mahimo, mano, kinmanhi kami hadto makausa hin pagpalit hin pagkaon. Han pagkampo namon dida han amon pagtipauli, gin-abrehan namon an amon mga sako, ngan hin-agian han tagsa ka tawo an iya kwarta dida ha ganggang han iya sako—an ngatanan gud nga kwarta. Amon ini ginbalik nganhi ha imo. Nagdara liwat kami hin darudamo pa nga kwarta nga igpapalit hin dugang nga pagkaon. Diri kami maaram kon hin-o an nag-uli han amon mga kwarta ngadto han amon mga sako.” Nagsiring an surugoon, “Ayaw kamo kabaraka. Ayaw kamo kahadlok. Bangin iginbutang han iyo Dyos nga Dyos han iyo amay an kwarta dida han iyo mga sako para ha iyo. Kinmarawat man ako han iyo bayad.” Niyan gindara niya hi Simeon ngada ha ira. Gindara han surugoon an magburugto ngadto han balay. Iya gintagan hira hin tubig basi makagpanhimsaw hira, ngan gintubongan niya an ira mga asno. Gin-andam nira an ira mga regalo nga ighahatag nira kan Jose kon umabot hiya dida han udto, kay ginsumatan man hira nga makikigsaro hiya ha iya. Han pag-abot la ni Jose ha balay, gindara nira an regalo ngadto ha iya, ngan nanhapa hira ha iya atubangan. Nangumosta hiya ha ira hiunong han ira panlawas ngan katapos nagsiring, “Kumosta man an iyo tatay nga iyo iginsumat ha akon? Buhi pa ba hiya ngan maupay ba an iya panlawas?” Binmaton hira, “Buhi pa ngan maupay man gihapon an amon amay nga imo ubos nga surugoon.” Ngan nanluhod ngan nanyukbo hira ha iya atubangan. Han paghikit-i la ni Jose kan Benjamin nga iya bugto, nagsiring hiya, “O, amo ngay-an ini an iyo gimamanghori nga bugto nga iginsumat niyo ha akon. Pagbendisyonan ka unta han Dyos, anak ko.” Niyan binmaya hi Jose hin kadagmitan kay tugob na gud an iya kasingkasing hin kalooy para han iya bugto. Nag-iitarangis na hiya, sanglit sinmulod hiya han iya kwarto ngan nagtangis. Katapos niya maghiramos, ginmawas hiya nga ginpupugngan niya an iya kalugaringon ngan nagsugo hiya nga magdurot na han pagkaon. Gindurotan hi Jose dida hin usa nga lamesa ngan ha lain nga lamesa an iya kabugtoan. Gindurotan didto hin lain nga lamesa an mga Ehiptohanon nga nangangaon didto, kay ha ira paghunahuna makakapahiubos gud ha ira an pakigsaro han mga Hebreo. Ginpalingkod an kabugtoan nga naatubang kan Jose hin sunodsunod sumala han ira panuigon, tikang han gimamagurangi ngadto han gimamanghori. Han paghikit-i nira han ira sunodsunod nga pangalingkod, naggipasirusiplat hira hin paghipausa. Gindurotan hira hin pagkaon tikang didto han lamesa ni Jose, ngan gindurotan hi Benjamin hin lima ka pilo kadamo kay han igindurot han iba ha ira. Sanglit nangaon ngan nag-irignom hira upod kan Jose tubtob han pagkahuhubog nira. Ginsugo ni Jose an surugoon nga tinaporan han iya balay, “Pun-a hin trigo an mga sako han mga tawo tubtob han ira maaakos hin pagdara, ngan igsulod ha ganggang han iya sako an kwarta han kada tawo. Igsulod ha ganggang han sako han gimamanghori nga bugto an akon kupa nga salapi upod han kwarta nga palit han iya trigo.” Gintuman niya sumala han iginsugo ha iya. Timprano pa han pagkaaga, ginpalakat an magburugto dara an ira mga asno. Han diri pa hira hirayo tikang han syudad, ginsiring ni Jose an iya surugoon nga tinaporan han iya balay, “Dali ngan lanata an mga tawo. Kon hiabotan mo hira pakianhi hira, ‘Kay ano nga ginbalos man niyo hin maraot an maupay? Kay ano nga ginkawat niyo an kupa nga salapi han akon agaron? Amo ini an kupa nga iniimnan niya, an kupa nga ginagamit niya hin pagtagna han tiarabot nga panahon. Ginbuhat niyo in dako gud nga sala!’” Han paghiabti ha ira han surugoon, iginyakan niya ha ira ini ngahaw nga mga pulong. Ira ginbaton hiya, “Ano an karuyag mo sidngon, mano, hin pagyakan mo hin sugad hini? Nagsusumpa kami nga waray gud namon pagbuhata in sugad nga butang. Maaram ka man nga iginbalik ngani namon ha imo tikang ha tuna han Canaan an kwarta nga amon hin-agian dida han ganggang han amon mga sako. Kay ano nga mangangawat kami hin salapi o bulawan tikang han balay han imo agaron? Kon hiagian in usa ha amon nga may-ada hini nga kupa, kinahanglan pagpatayon hiya, ngan magigin mga oripon nimo kami ngatanan.” Nagsiring hiya, “Nauyon ako; kundi hiya la nga nakadara han kupa an magigin akon oripon, ngan mahigagawas-kamo ngatanan han kataragman.” Sanglit ginhaw-as dayon nira ha tuna an ira mga sako, ngan ginbukas an sako han kada tawo. Gin-usisa hin maupay han surugoon ni Jose tikang han gimamagurangi ngadto han gimamanghori, ngan hin-agian an kupa didto han sako ni Benjamin. Ginggisi han magburugto an ira mga panapton tungod hin kabidoan, iginkargahan han mga asno an ira mga sako, ngan binmalik hira ngadto han syudad. Han pag-abot nira Juda ngan han iya kabugtoan ngadto han balay ni Jose, nakadto pa hiya. Nanyukbo hira ha atubangan niya, ngan nagsiring hi Jose, “Ano an iyo ginbuhat? Diri ba kamo maaram nga mahibabaroan an iyo ginbubuhat hin usa ka tawo nga sugad ha akon, pinaagi hin pagtag-na?” “Ano man an amon igsisiring ha imo, ginoo?” binmaton hi Juda. “Uunanhon namon hin pakagdiwara? Uunanhon namon hin pakagpahayag nga waray kami kasal-anan? Ginpahayag han Dyos an amon sala. Yana mga oripon na nimo kami ngatanan, diri la hiya kan kanay hin-agian an kupa.” Nagsiring hi Jose, “Diri! Diri gud ako magbubuhat hito! Hiya la nga hin-agian ha iya an kupa an magigin akon oripon. Makakauli na an iba ha iyo ngadto han iyo amay; waray gud malalabot ha iyo.” Dinmaop hi Juda kan Jose ngan nagsiring, “Ginoo, tugoti gad ako hin pakighimangraw ha imo. Ayaw intawon ako kasinahi; sugad ka han hadi ngahaw namon. Ginpakianhan mo kami, ‘May-ada ba niyo amay, o lain nga bugto nga lalake?’ Binmaton kami, ‘May-ada pa kami amay nga lagas na ngan hin usa nga manghud nga lalake, nga anak niya dida han lagas na hiya. Patay na an bugto hini nga bata, ngan hiya na la an buhi pa nga anak han iroy niya: hinigugma hiya hin duro han amon amay.’ Ginsiring mo kami hin pagdara ha iya nganhi basi makakita ka ha iya, ngan binmaton kami nga diri makakabaya han iya amay an bata; kon buhaton niya ini mapatay an iya amay. Niyan nagsiring ka, ‘Diri kamo kakarawaton ha akon atubangan gawas kon umupod ha iyo an iyo gimamanghori nga bugto.’ “Han pagbalik namon ngadto han amon amay, amon hiya ginsumatan han imo iginsiring. Niyan ginpabalik kami niya ngan ginpapalit hin pagkaon. Binmaton kami, ‘Diri kami makakakadto; diri kami kakarawaton han tawo gawas kon upod namon an amon gimamanghori nga bugto. Makadto la kami kon bunyog namon an amon gimamanghori nga bugto.’ Nagsiring ha amon an amon amay, ‘Maaram man kamo nga duha la nga mga anak nga lalake an igin-anak namon ngan hi Raquel nga akon asawa. Binayaan na ako han usa ha ira. Bangin ginpikaspikas hiya hin magpintas nga mga mananap, kay waray ko na man hiya hikit-i tikang hiya lumakat. Kon kuhaon niyo ini nga usa tikang ha akon yana, ngan may-ada mahinabo ha iya makakamatay ha akon an kabidoan nga iyo bubuhaton ha akon kay lagas na ako.’” Labot pa hini iginsaad ko han akon amay an akon kinabuhi sugad nga garantiya han bata. Ginsiring ko hiya nga kon diri ko igbalik ha iya an bata, pag-aangkonon ko an sayop ha bug-os ko nga kinabuhi. Ngan yana, ginoo, magpapabilin ako dinhe sugad nga imo oripon saliwan han bata; pabalika hiya upod han iya kabugtoan. Uunanhon ko hin pakabalik ngadto han akon amay kon diri ko upod an bata? Diri ako mailob hin pagkita hini nga karat-an nga maabot han akon tatay.” Waray na pakakapugong hi Jose han iya mga pagbati ha atubangan han iya mga surugoon, sanglit iya ginsugo hira ngatanan hin pagbaya han kwarto. Waray na iba nga kaupod niya han pagpakilala ni Jose ngadto han iya kabugtoan. Nagtangis hiya upod in makusog nga mga pagbakho nga hinbatian hiya han mga Ehiptohanon, ngan gindara an sumat ngadto han palasyo han hadi. Nagsiring hi Jose ngadto han iya kabugtoan, “Amo ako hi Jose. Buhi pa ba an akon amay?” Kundi han pakabati hini han iya kabugtoan, nahadlok hira hin duro nga waray hira pakabaton. Niyan nagsiring ha ira hi Jose, “Alayon duok kamo ngadi.” Dinmuok hira ngan nagsiring hiya, “Amo ako hi Jose nga iyo bugto nga iginbaligya niyo nganhi ha Ehipto. Yana ayaw kamo kabaraka o pagbasol ha iyo ngahaw tungod nga iginbaligya ako niyo nganhi. An Dyos amo gud an nagpadara ha akon hin pag-una ha iyo nganhi hin pagtalwas han mga kinabuhi hin mga tawo. Ikaduha pala ka tuig ini nga gutom dinhe ha tuna; may-ada lilima pa ka tuig nga mawawaray pag-arado o pag-ani. Ginpauna ako ha iyo han Dyos hin pagtalwas ha iyo ha sugad hini nga urosahon nga paagi ngan pagsiguro nga mabuhi kamo ngan an iyo mga tulin. Sanglit diri gud kamo kundi an Dyos amo an nagpadara ha akon nganhi. Ginhimo ako niya nga gilalabawi nga opisyal han hadi. Amo ako an tinaporan han iya bug-os nga nasod; amo ako an punoan han bug-os nga Ehipto.” “Yana pagdagmit kamo hin pagbalik ngadto han akon tatay ngan sumati hiya nga amo ini an siring ni Jose nga iya anak, ‘Ginhimo ako han Dyos nga punoan han bug-os nga Ehipto; pakadi ha akon hin waray paglangan. Makakag-ukoy ka didto han katunaan han Gosen diin mahihirani kamo ha akon—ikaw, an imo mga anak, an imo mga apo, an imo mga karnero, an imo mga kanding, an imo mga baka, ngan an ngatanan nga iba pa nga imo mga hiagi. Kon aadto ka na ha Gosen, makakagmangno ako ha iyo. May lilima pa ka tuig nga gutom; ngan diri ko karuyag nga panggutomon ikaw, an imo panimalay, ngan an imo mga hayop.’” Nagpadayon hi Jose, “Yana nakakakita kamo ngatanan, ngan ikaw liwat Benjamin nga amo gud ako hi Jose. Sumati an akon tatay nga gamhanan na ako dinhe ha Ehipto ngan sumati hiya hiunong han ngatanan nga iyo hinkit-an. Niyan pagdagmit kamo ngan dad-a hiya nganhi.” Ginhangkopan niya hi Benjamin nga iya bugto ngan nagtangis hira nga duha; nagtangis liwat hi Benjamin samtang ginggagakos niya hi Jose. Ngan samtang nagtitinangis pa hi Jose, ginhangkopan niya an kada usa han iya kabugtoan ngan ginhagkan hira. Katapos hito, nakighimangraw na ha iya an iya kabugtoan. Han pag-abot han sumat ngadto ha palasyo nga nagkaabot an kabugtoan ni Jose, nalipay an hadi ngan an iya mga opisyal. Nagsiring an hadi kan Jose, “Sidnga an imo kabugtoan nga kargahan an ira mga hayop ngan bumalik hira ngadto han tuna han Canaan. Ipakuha ha ira an ira amay ngan an ira mga panimalay, ngan pabalika hira nganhi. Ighahatag ko ha ira an gimamaupayi nga tuna dinhe ha Ehipto, ngan mahuhura hira hin pagkaon. Ipadara liwat ha ira in mga karomata tikang ha Ehipto, para han ira kaasaw-an ngan han ira gudtiay nga kabataan, ngan paupda ha ira an ira amay. Diri hira angay mabaraka hin pagbaya han ira mga butang; magtatag-iya hira han gimamaupayi dinhe han bug-os nga tuna han Ehipto.” Gintuman han mga anak ni Jacob sumala han iginsiring ha ira. Gintagan hira ni Jose hin mga karomata ngan pagkaon para han ira paglalaktan sumala han iginsugo han hadi. Gintagan liwat niya hin liliwanan nga panapton an kada usa ha ira, kundi gintagan niya hi Benjamin hin tulo ka gatos ka bug-os nga salapi ngan lima nga liliwanan nga mga panapton. Ginpadad-an niya an iya amay hin napulo nga mga asno nga kargado han labi kamaupay, nga mga butang ha Ehipto, ngan napulo nga mga asno nga kargado hin mga liniso, tinapay, ngan iba pa nga pagkaon para han ira paglalaktan. Ginpagikan niya an iya kabugtoan ngan han nalakat na hira, gintugon niya hira, “Ayaw kamo pag-aruaraway dida han dalan.” Ginmawas hira han Ehipto ngan nangoli hira ngadto kan Jacob nga ira amay didto ha Canaan. Ira ginsumatan hiya, “Buhi pa hi Jose! Amo hiya an punoan han bug-os nga Ehipto!” Nahitingala hi Jacob, ngan waray gud hiya anay tutuod ha ira. Kundi han ira nagpagsumati ha iya han ngatanan nga iginsiring ha ira ni Jose, ngan han paghikit-i niya han mga karomata nga iginpadara ni Jose para hin pagdara ha iya ngadto ha Ehipto, nawara an iya paghitingala ngan nalipay hiya. Nagsiring hiya, “Buhi pa hi Jose nga akon anak! Amo la ini an akon pinangangaro. Kinahanglan kumadto ako ngan hikit-an ko hiya san-o ako mamatay.” Namutos ni Jacob han ngatanan nga iya mga hiagi ngan kinmadto hiya ha Berseba, diin naghalad hiya hin mga halad nga tinubod ngadto han Dyos ni Isaac nga iya amay. Naghimangraw ha iya an Dyos dida hin usa nga panan-awon ha gab-i ngan nagtawag, “Jacob, Jacob!” Binmaton hiya, “Oo, aadi ako.” “Amo ako an Dyos nga Dyos han imo amay,” nagsiring an Dyos. “Ayaw kahadlok hin pagkadto ha Ehipto; didto hihimoon ko nga dako nga nasod an imo mga tulin. Maupod ako ha imo ngadto ha Ehipto ngan igbabalik ko an imo mga tulin nganhi hini nga tuna. Aada ha imo kagiliran hi Jose kon mamatay ka.” Ginmikan hi Jacob tikang ha Berseba. Ginpasakay han iya mga anak hiya, an ira kabataan, ngan an ira kaasaw-an dida han mga karomata nga ginpadara han hadi han Ehipto. Gindara nira an ira mga hayop ngan an mga hiagi nga naangkon nira didto ha Canaan, ngan kinmadto hira ha Ehipto. Ginpaupod ni Jacob an ngatanan niya nga mga tulin: an iya mga anak nga kalalaken-an ngan mga apo nga kalalaken-an, ngan an iya mga anak nga kababayen-an ngan mga apo nga kababayen-an. Amo ini an mga kaapi han panimalay ni Jacob nga inmupod ha iya ngadto ha Ehipto: an gimamagurangi nga anak ni Jacob nga hi Ruben, ngan an mga anak nga kalalaken-an ni Ruben: hira Hanoc, Falu, Hesron, ug Carmi. Hi Simeon ngan an iya mga anak: hira Jemuel, Jamin, Ohad, Jaquin, Zohar, ug Saul nga anak hin babaye nga Canaanhon. Hi Levi ngan an iya mga anak: hira Gerson, Coat, ug Merari. Hi Juda ngan an iya mga anak: hira Sela, Peres, ug Sera (namatay didto ha Canaan an iba nga mga anak ni Juda nga hira Er ug Onan). Hira Hesron ug Hamul nga mga anak ni Peres. Hi Isacar ngan an iya mga anak: hira Tola, Pua, Jasub, ug Simron. Hi Zabulon ngan an iya mga anak: hira Sered, Elon, ug Jaleel. Amo ini an mga anak nga kalalaken-an nga igin-anak nira Lea ug Jacob didto ha Mesopotamia, labot kan Dina nga iya anak nga babaye. Naabot hin 33 ngatanan nga mga tulin nira Jacob ug Lea. Hi Gad ngan an iya mga anak: hira Sifeon, Hagi, Suni, Ezbon, Eri, Arod, ug Areli. Hi Aser ngan an iya mga anak: hira Jimna, Isva, Isvi, Beria, ug hi Sera nga ira bugto nga babaye. Hira Heber ug Malkiel nga mga anak ni Beria. Amo ini nga 16 an mga tulin nira Jacob ug Zilpa nga oripon nga babaye nga iginhatag ni Laban kan Lea nga iya anak. Nag-anak hira Raquel ug Jacob hin duha nga lalake: hira Jose ug Benjamin. May duha nga mga anak nga kalalaken-an hi Jose didto ha Ehipto: hira Manases ug Efraim, pinaagi kan Asenat nga anak ni Potifera nga padi didto ha Heliopolis. Hira Bela, Bequer, Asbel, Gera, Naaman, Ehi, Ros, Mupim, Hupim, ug Ard nga mga anak ni Benjamin. Amo ini nga 14 an mga tulin nira Jacob ug Raquel. Hi Dan ngan hi Husim nga iya anak. Hi Neftali ngan an iya mga anak: hira Jazeel, Guni, Jezer, ug Silem. Amo ini nga pito an mga tulin nira Jacob ug Bilha nga oripon nga babaye nga iginhatag ni Laban kan Raquel nga iya anak. Sesenta y seis ka tawo ngatanan an mga tulin ni Jacob nga kinmadto ha Ehipto, waray labot han kaasaw-an han iya mga anak. Natawo kan Jose didto ha Ehipto in duha nga mga anak nga kalalaken-an, ngan naabot hin 70 ka tawo ngatanan han panimalay ni Jacob an kinmadto ha Ehipto. Ginpauna ni Jacob hi Juda hin paghangyo kan Jose nga tapoon hira didto ha Gosen. Han pag-abot la nira, sinmakay hi Jose han iya karwahe ngan kinmadto ha Gosen hin pagtapo han iya tatay. Han pagkatapo nira, hinangkopan ni Jose an iya tatay ngan nagtinangis hiya hin maiha. Nagsiring hi Jacob kan Jose, “Andam na ako hin kamatay, yana nga hinkit-an ko na ikaw ngan maaram na ako nga buhi ka pa ngay-an.” Niyan nagsiring hi Jose ha iya kabugtoan ngan ha iba nga mga kaapi han panimalay han iya amay, “Kinahanglan kumadto ako ngan pagsumatan ko an hadi nga inmabot na ha akon an akon kabugtoan ngan an ngatanan nga mga kaapi han panimalay han akon amay nga nag-ukoy didto ha Canaan. Susumatan ko hiya nga mga magmarangno kamo hin mga karnero ngan nagmamangno kamo hin mga hayop, ngan iyo gindara an iyo mga panon hin mga karnero ngan mga baka ngan an ngatanan nga mga hiagi ug manggad. Kon tawgon kamo han hadi ngan magpakiana kon ano an iyo pagpakabuhi, sumati hiya hin tinuod nga magmarangno kamo hin mga hayop ha bug-os niyo nga kinabuhi, sugad han ginbuhat han iyo kaapoy-apoyan. Dida hini nga paagi pauokyon kamo niya didto han katunaan han Gosen.” Ginsiring ini ni Jose kay diri gud karuyag an mga Ehiptohanon hin mga magmarangno hin mga karnero. Sanglit gindara ni Jose in lima han iya kabugtoan ngan kinmadto hira han hadi. Ginsumatan niya an hadi, “Kinmanhi na tikang ha Canaan an akon amay ngan an akon kabugtoan upod an ira mga panon hin mga kakarnero, an ira mga baka, ngan an hiagi ug manggad. Aadto na hira yana ha katunaan han Gosen.” Niyan iginpakilala niya han hadi an iya kabugtoan. Ginpakianhan hira han hadi, “Ano an iyo pakabuhi?” Binmaton hira, “Magmarangno kami hin kahayopan, sugad han amon kaapoy-apoyan. Kinmanhi kami hin pag-ukoy dinhe hini nga nasod, kay makalilisang an gutom didto ha tuna han Canaan nga waray na panabsaban para han amon mga panon. Tugoti gad kami hin pag-ukoy didto han katunaan han Gosen.” Nagsiring an hadi kan Jose, “Yana nga nagkaabot na an imo amay ngan an imo kabugtoan, ira an tuna han Ehipto. Paukya hira didto han katunaan han Gosen, an labi hin kamaupay nga bahin han tuna. Ngan kon may-ada ha ira may katakos nga mga tawo, igbutang hira nga tinaporan han akon kalugaringon nga mga hayop.” Niyan gindara ni Jose hi Jacob nga iya amay ngan iginpakilala hiya han hadi. Ginbendisyonan ni Jacob an hadi, ngan ginpakianhan hiya han hadi, “Pira na an imo panuigon?” Binmaton hi Jacob, “Inmabot na hin 130 ka tuig an akon kinabuhi hin paglakaton. Halipotay ngan magkuri ito nga mga tuig, diri sugad han halawig nga kinabuhi han akon mga ginikanan dida han ira mga paglakaton.” Ginbendisyonan ni Jacob hin panamilit an hadi, ngan linmakat hiya. Ngan iginpahimutang ni Jose didto ha Ehipto an iya amay ngan an iya kabugtoan ngan tinagan hira hin mga hiagi didto han labi hin kamaupay nga bahin han tuna nga hirani han syudad han Rameses, sumala han iginsugo han hadi. Naghatag hi Jose hin pagkaon para han iya amay, han iya kabugtoan, ngan han ngatanan nga sakop han panimalay han iya amay, lakip an mga kabataan. Grabe na hin duro an gutom nga waray na gud pagkaon bisan diin ngan nagtikaluya na tungod hin kagutom an mga tawo han Ehipto ug Canaan. Samtang namamalit an mga tawo hin liniso, gintirok ni Jose an ngatanan nga kwarta ngan gindara ini niya ngadto han palasyo. Han kaubos na han ngatanan nga kwarta didto ha Ehipto ug Canaan, kinmadto kan Jose an mga Ehiptohanon ngan nagsiring, “Tagi kami hin pagkaon! Ayaw gad itugot nga magkamatay kami. Buhata na an sadang nimo mahimo! Waray na kami kwarta.” Binmaton hi Jose, “Dad-a an iyo mga baka; babalyoon ko ini hin pagkaon kon waray na niyo kwarta.” Sanglit gindara nira an ira mga hayop ngadto kan Jose, ngan iya gintagan hira hin pagkaon nga balyo han ira mga kabayo, mga karnero, mga kanding, mga baka, ngan mga asno. Hito nga tuig iya gintagan hira hin pagkaon nga balyo han ngatanan nira nga mga hayop. Han pagkasunod nga tuig kinmadto hira kan Jose ngan nagsiring, “Magsusumat kami han kamatuoran nga waray nagud kami kwarta ngan aada na ha imo an amon mga hayop. Waray na gud nahibilin nga sadang ighatag namon ha imo labot han amon mga lawas ngan han amon mga tuna. Ayaw gad itugot nga magkamatay kami. Buhata an sadang nimo mahimo. Ayaw gad itugot nga mahimo nga kamingawan an amon kaumhan. Palita kami ngan an amon tuna nga balyo hin pagkaon. Himoa kami nga mga oripon han hadi ngan ihahatag namon ha iya an amon tuna. Tagi kami hin trigo basi mabuhi kami, ngan hin binhe basi makagtanom kami han amon kaumhan.” Ginpalit ni Jose para han hadi an ngatanan nga tuna didto ha Ehipto. Napirit hin pagbaligya han ira tuna an ngatanan nga mga Ehiptohanon kay grabe na hin duro an gutom; sanglit natag-iya na han hadi an ngatanan nga katunaan. Ginhimo ni Jose nga mga oripon an mga tawo tikang ha usa ngadto ha luyo nga kataposan han Ehipto. An tuna la nga gintatag-iya han kapadian an waray niya pagpalita. Waray na nira kinahanglan hin pagbaligya han ira mga tuna, kay gintagan man hira han hadi hin bahin nga sadang nira kabuhian. Nagsiring hi Jose ha mga tawo, “Hinkit-an niyo nga ginpalit ko na kamo ngan an iyo mga tuna para han hadi. Iini in binhe para hin pagpugas didto han iyo kaumhan. Ha panahon han pag-ani, kinahanglan ighatag niyo an ikalima nga bahin ngadto han hadi. Makakagamit kamo han iba nga bahin para hin binhe ngan para hin pagkaon niyo ngan han iyo mga panimalay.” Binmaton hira, “Gintalwas mo an amon mga kinabuhi; kinalooyan mo kami, ngan mga oripon kami han hadi.” Sanglit ginhimo ni Jose ini nga balaod para han tuna ha Ehipto nga kinahanglan ighatag ngadto han hadi an ikalima nga bahin han ira inani. Gintutuman pa ini nga balaod ngada yana nga adlaw. An mga tuna la han kapadian an waray pagtag-iyaha han hadi. Nag-ukoy an mga Israelita didto ha Ehipto, didto han katunaan han Gosen, diin nagriko hira ngan nagdamo an ira mga anak. Nag-ukoy hi Jacob didto ha Ehipto hin 17 ka tuig, tubtob han pag-abot hin 147 an iya panuigon. Han harapit na hiya mamatay, gintawag niya hi Jose nga iya anak ngan iya ginsiring, “Igbutang an imo kamot ha butnga han akon mga paa ngan pagsumpa nga diri mo ako iglulubong dinhe ha Ehipto. Karuyag ko nga iglubong mo ako didto han ginlubngan han akon mga ginikanan; iggawas ako han Ehipto, ngan iglubong ako didto han dapit nga ginlubngan ha ira.” Binmaton hi Jose, “Pagbubuhaton ko sumala han imo siring.” Nagsiring hi Jacob, “Pagsumpa nga pagbubuhaton mo ini.” Nagsumpa hi Jose, ngan nagpasalamat han Dyos hi Jacob dida han iya higdaan. Paglabay hin pira ka adlaw, ginsumatan hi Jose nga masakit an iya amay. Sanglit gindara niya an iya duha nga mga anak nga kalalaken-an, hira Manases ug Efraim, ngan kinmadto hira hin pakigkita kan Jacob. Han pagsumati la kan Jacob nga inmabot hi Jose hin pakigkita ha iya, naniguro hiya hin paglingkod dida han higdaan. Nagsiring hi Jacob kan Jose, “Pinmakita ha akon an Dyos nga Labi Kamakagarahum didto ha Luz, didto ha tuna han Canaan, ngan ginbendisyonan ako. Nagsiring hiya ha akon, ‘Tatagan ko ikaw hin damo nga mga anak, basi mahimo an imo mga tulin nga damo nga mga nasod; ighahatag ko ini nga tuna ngadto han imo mga tulin sugad nga ira dayon nga panurundon.’” Nagpadayon hi Jacob, “Jose, akon an imo duha nga mga anak nga kalalaken-an nga natawo dinhe ha Ehipto han waray pa ako kakanhi; akon gud mga anak hira Efraim ug Manases sugad kanda Ruben ug Simeon. Kon may-ada pa nimo iba nga mga anak nga kalalaken-an, diri hira pag-iisipon nga akon; maaangkon nira an ira panurundon pinaagi kanda Efraim ug Manases. Binubuhat ko ini tungod kan Raquel nga imo nanay. Ha dako nga akon kabidoan, namatay hiya didto ha tuna han Canaan nga diri hirayo tikang ha Efrata, dida han naoli na ako tikang ha Mesopotamia. Iginlubong ko hiya didto ha ligid han dalan tipakadto ha Efrata.” (Betlehem na yana an Efrata.) Han paghikit-i la ni Jacob han mga anak ni Jose, nagpakiana hiya, “Hira hin-o ini?” Binmaton hi Jose, “Amo ini an akon mga anak nga kalalaken-an nga ginhatag han Dyos ha akon dinhe ha Ehipto.” Nagsiring hi Jacob, “Dad-a hira ngadi ha akon, basi pagbendisyonan ko hira.” Harap na hi Jacob tungod han iya panuigon ngan diri na hiya nakita hin maupay. Gindara ni Jose an kabataan ngadto ha iya ngan iya ginhangkopan ngan ginhadkan hira. Nagsiring hi Jacob kan Jose, “Waray na gud ako paghunahuna nga igkita ko pa ikaw, kundi yana ginpakita pa ngani ako han Dyos han imo mga anak.” Niyan ginkuha ni Jose tikang han mga paa ni Jacob an mga bata, ngan hinmapa hi Jose ha atubangan ni Jacob. Iginbutang ni Jose hi Efraim ha wala ni Jacob ngan hi Manases ha tuo. Kundi ginsuhi pagpandong ni Jacob an iya mga kamot, ngan iya iginpandong an iya tuo nga kamot dida han ulo ni Efraim, bisan kon manghod hiya, ngan iginpandong an iya wala nga kamot dida han ulo ni Manases nga amo an magurang. Niyan ginbendisyonan niya hi Jose: “Pagbendisyonan unta ini nga kabataan, han Dyos nga gin-alagad nira Abraham ug Isaac nga akon mga ginikanan! Pagbendisyonan unta hira han Dyos, nga nagdumara ha akon ngada yana gud nga adlaw! Pagbendisyonan unta hira han anghel nga nagtalwas ha akon tikang han ngatanan nga karat-an! Mabuhi unta ha kadayonan an akon ngaran ngan an ngaran nira Abraham ug Isaac nga akon mga ginikanan pinaagi hini nga kabataan! Magkamay-ada unta hira damo nga mga anak, damo nga mga tulin!” Waray malipay hi Jose han paghikit-i niya nga iginpandong han iya amay an iya tuo nga kamot dida han ulo ni Efraim; sanglit kinuha niya an kamot han iya amay hin pagbalhin hini tikang han ulo ni Efraim ngadto han ulo ni Manases. Ginsiring niya an iya tatay, “Diri amo ito, tatay. Amo ini an magurang nga bata; igpandong ha iya ulo an imo tuo nga kamot.” Dinmiri an iya amay nga nasiring, “Maaram ako, anak, maaram ako. Mahihimo liwat nga usa nga dako nga katawhan an mga tulin ni Manases. Kundi mahihimo nga labi hin kagamhanan an iya manghod kay ha iya, ngan mahihimo an iya mga tulin nga dagko nga mga nasod.” Sanglit iya ginbendisyonan hira hito nga adlaw, hin pagsiring, “Gagamiton han mga Israelita an iyo mga ngaran kon magbebendisyon hira. Masiring hira, ‘Bendisyonan unta kamo han Dyos sugad han pagbendisyon niya kanda Efraim ug Manases.’” Dida hini nga paagi ginpauna ni Jacob hi Efraim kan Manases. Niyan nagsiring hi Jacob kan Jose, “Sayod ka nga diri maiha mapatay na ako, kundi maupod ha imo an Dyos ngan igbabalik ka niya ngadto han tuna han imo kaapoy-apoyan. Ihinahatag ko ha imo ngan diri ngadto han imo kabugtoan an Siquem, ito nga malangbo nga tuna nga akon naagaw tikang han mga Amoreohanon pinaagi han akon espada ngan han akon pana.” Gintawag ni Jacob an iya mga anak nga kalalaken-an ngan ginsiring, “Pag-alirong kamo ha akon, ngan pagsusumatan ko kamo han mahinanabo ha iyo ha tiarabot nga panahon: “Pag-alirong ngan pamati kamo mga anak ni Jacob. Pamati kan Israel nga iyo amay. “Ruben nga akon suhag, amo ikaw an akon kusog, Ngan an syahan nga anak han akon pagkabatan-on, An labi hin ka parayawnon ngan labi hin ka makusog han ngatanan ko nga mga anak. Sugad ka hin nahaganas nga baha, Kundi diri ka mahihimo nga labi hin ka gamhanan, Kay nakighilawas ka han akon aruasawa, Ngan ginhugawan mo an higdaan han imo amay. “Magbugto hira Simeon ug Levi. Ginagamit nira hin paglupig an ira mga hinganiban. Diri ako mabulig han ira sekreto nga karukayakan, Diri ako maapi han ira mga katirok, Kay kon masina hira mapatay hira hin mga tawo, Ngan nabigting hira hin mga baka hin waray la hinungdan. Higabaan unta an ira kasina, kay maisog hira hin duro. Ngan an ira kapungot, kay madarahog hira hin duro. Igpapasarang ko hira ha bug-os nga tuna ni Israel. Pagbuburublagon ko hira dida han mga tawo ni Jacob. “Juda, pagdadayawon ka han imo kabugtoan. Kinakaptan mo ha liog an imo mga kaaway. Mayukbo ha imo atubangan an imo kabugtoan. Sugad hin liyon hi Juda, Nga napatay han iya natutukob ngan nabalik ngadto han iya pahuwayan, Ngan didto naunat ngan naluob. Waray gud nagpapasipara hin pagsamok ha iya. Kakaptan ni Juda an hadianon nga tungkod, Ngan dayuday maghahadi an iya mga tulin. Magdadara ha iya hin halad an kanasoran Ngan mayukbo hin pagsugot ha iya atubangan. Ihinihigot niya ha puno hin ubas an iya nati nga asno, Didto han gimamagupayi nga mga puno hin ubas. Binubunakan niya an iya panapton hin bino nga sugad ka mapula hin dugo. Magpula an iya mga mata tungod hin pag-ininom hin bino, Magbusag an iya mga ngipon tungod hin pag-ininom hin gatas. “Mag-uokoy ha ligid han dagat hi Zabulon. Magigin dunggoanan hin mga sakayan an iya baybayon. Maabot ha Sidon an iya katunaan. “Pareho la hin asno hi Isacar Nga naunat hin pagluob ha butnga han mga magbug-at nga mga dara han asno. Tungod nga nakita man hiya nga maupay an dapit nga pahuwayan Ngan makalilipay an tuna, Sanglit nakaob hiya hin pagdara han karga, Ngan napipirit hiya hin pagtrabaho sugad hin oripon. “Mahihinto nga pangulo han iya katawhan hi Dan. Masusugad hira han iba nga mga tribo han Israel. Magigin usa nga halas hi Dan dida ha ligid han dalan, Usa nga malara nga halas ha ligid han aragian, Nga natukob han tikod han kabayo, Sanglit nahuhulog ha luyo an nangangabayo. “Naghuhulat ako han imo pagtalwas, O Ginoo. “Pagsusulongon hi Gad hin hugpo hin mga tikasan, Kundi aasdangon ngan lalanaton niya hira. “Mabunga hin magrasa nga pagkaon an tuna ni Aser. Mahatag hiya hin pagkaon nga angay para hin usa nga hadi. “Usa nga layaw nga bugsok hi Neftali, Nga nag-aanak hin magtahom nga mga nati. “Sugad hi Jose hin ihalas nga asno ha ligid hin burabod, Sugad hin mailayat nga nati hin kabayo ha ligid hin pungtod. Sinusulong hiya hin waray kalooy han iya mga kaaway, Ngan ginlalanat hiya han ira mga pana. Kundi nagpapabilin nga marig-on an iya pana, Ngan ginpapakusog an iya mga butkon Pinaagi han gahom han Makagarahum nga Dyos ni Jacob, Pinaagi han Magmarangno han mga karnero, an Dako nga Bato han Israel. An Dyos han imo amay amo an nabulig ha imo, An Dyos nga Labi Kamakagarahum amo an nagbebendisyon ha imo. Pinaagi hin mga uran nga tikang ha igbaw, Ngan hin katubigan nga tikang ha kahiladman han tuna, Pagbebendisyonan liwat an iyo mga dughan ug taguangkan, Pagbebendisyonan an pagkaon ngan mga bukad, Pagbebendisyonan an kadaan nga kabukiran, An makalilipay nga mga butang nga tikang hin dayon nga mga pungtod. Mahingada unta han ulo ni Jose ini nga mga bendisyon, Dida ha agtang han usa nga nahimulag han iya kabugtoan. “Sugad hin mapintas nga lubo hi Benjamin. Pinapatay an iya tinutukob ngan kinakaon adlaw gab-i.” Amo ini an dose nga mga tribo han Israel. Amo liwat ini an ginhimangraw han ira amay han pagpanamilit niya han tagsa niya nga anak. Katapos hini ginsugo ni Jacob an iya mga anak, “Yana nga mapatay na ako hin pagtampo han akon mga tawo, iglubong ako niyo tampo han akon mga ginikanan didto han lungib nga aadto han uma ni Efron nga Hiteohanon, didto ha Macpela ha sinirangan nga dapit han Mamre ha tuna han Canaan. Ginpalit ni Abraham kan Efron nga Hiteohanon ini nga lungib ngan uma para hin lubnganan. Amo ito an ginlubngan nira kan Abraham ngan kan Sara nga iya asawa; amo ito an ira ginlubngan kan Isaac ngan kan Rebecca nga iya asawa; ngan amo ito an akon ginlubngan kan Lea. Ginpalit tikang han mga Hiteohanon an uma ngan an lungib nga aada hini. Iglubong ako niyo didto.” Han katapos ni Jacob pagtugon han iya mga anak, hinmigda hiya ngan namatay. Hinangkopan dayon ni Jose an iya amay ngan nagtinangis nga naghihinarok han iya bayhon. Niyan nagsugo hi Jose hin pagembalsamar han lawas han iya amay. Inmabot hini hin kwarenta ka adlaw nga amo an nahigaraan nga panahon hin pag-embalsamar. Nagmabidoon an mga Ehiptohanon sulod hin 70 ka adlaw para han amay ni Jose. Han katapos na han panahon han pagmasulob-on, nagsiring hi Jose ha mga opisyal han hadi, “Alayon hin pagdara ngadto han hadi ini nga mensahe: ‘Han tikamaratay an akon amay, ginpasumpa ako niya nga iglulubong ko hiya didto han lubnganan nga iya gin-andam didto ha tuna han Canaan. Sanglit, tugoti gad ako hin pagkadto ngan paglubong han akon amay, ngan katapos, mabalik ako.’” Binmaton an hadi, “Kadto na ngan iglubong an imo amay sumala han imo iginsumpa.” Sanglit kinmadto hi Jose hin paglubong han iya amay. Inmupod kan Jose an ngatanan nga mga opisyal han hadi, an katigurangan han iya palasyo, ngan an ngatanan nga mga dumagko han Ehipto. Nangupod ngatanan kan Jose an iya panimalay, an iya kabugtoan nga kalalaken-an, ngan an iba pa han panimalay han iya amay. An ira la gudtiay nga kabataan, ngan an ira mga karnero, mga kanding, ngan mga baka an nagpabilin didto han katunaan han Gosen. Binmunyog liwat ha iya in mga tawo nga mga dikaruwahe, ngan mga dikabayo; dako hin duro adto nga hugpo. Han pag-abot nira ngadto han giriokan nga dapit ha Atad ha sinirangan han Jordan, nagtaguminatay hira hin maiha, ngan ginbuhat ni Jose an mga seremonyas, sulod hin pito ka adlaw. Han paghikit-i la han mga taga-Canaan han mga tawo nga nagtataguminatay didto ha Atad, nagsiring hira, “Hin kamakatarag-ob nga seremonyas hin pagtaguminatay an ginbuhat han mga Ehiptohanon!” Amo ito nga ginngaranan nga Abel-Mizraim an dapit. Sanglit ginbuhat han mga anak ni Jacob sumala han iginsugo niya ha ira; ira gindara an iya lawas ngadto ha Canaan, ngan iginlubong ini didto han lungib ha Macpela ha sinirangan han Mamre, didto han uma nga ginpalit ni Abraham kan Efron nga Hiteohanon para hin lubnganan. Katapos iglubong ni Jose an iya amay, binmalik hiya ngadto ha Ehipto upod an iya kabugtoan ngan an ngatanan nga inmupod ha iya han paglubong. Han patay na an amay nira, nagsiring an kabugtoan ni Jose, “Ano daw la kon nagdudumot pa ha aton hi Jose, ngan naghunahuna hin pagbulos ha aton, tungod han ngatanan nga karat-an nga aton ginbuhat ha iya?” Sanglit nagpadara hira kan Jose hini nga mensahe: “Han waray pa kamamatay an aton amay, ginsiring kami niya hin paghangyo ha imo, ‘Pasayloa gud an sala nga ginbuhat han imo kabugtoan han pagbuhati nira ha imo hin maraot.’ Yana, pasayloa intawon kami han karat-an nga ginbuhat namon nga mga surugoon han Dyos han imo amay.” Nagtangis hi Jose han pakakarawat niya hini nga mensahe. Niyan nagkaabot an iya kabugtoan ngahaw ngan nanhapa ha iya atubangan. Nagsiring hira, “Aanhi kami ha imo atubangan sugad nga imo mga oripon.” Kundi nagsiring ha ira hi Jose, “Ayaw kamo kahadlok. Diri ako makakahimo hin pagsaliwan han Dyos. Naglarang kamo hin pagbuhat hin maraot kontra ha akon, kundi ginhimo ini han Dyos nga kaupayan basi matalwas an mga kinabuhi hin damo nga mga tawo nga buhi pa yana nga adlaw tungod han nahinabo. Waray niyo sadang kahadlokan. Pagmamangnoan ko kamo ngan an iyo mga anak.” Sanglit iya ginpasarig hira pinaagi hin maloloy-on nga mga pulong nga nakabantad han ira mga kasingkasing. Nagpadayon hi Jose hin pag-ukoy didto ha Ehipto upod han panimalay han iya amay; 110 na an iya panuigon han kamatay niya. Nahiabot pa hiya han mga anak ngan mga apo ni Efraim. Nahiabot pa liwat hiya hin pagkarawat ngadto han iya panimalay han mga anak ni Maquir nga anak ni Manases. Nagsiring hiya ha iya kabugtoan, “Mapatay na ako, kundi waray ruhaduha nga pagmamangnoan gud kamo han Dyos, ngan pagagawson kamo tikang hini nga tuna ngadto han tuna nga iginsumpa niya kanda Abraham, Isaac, ug Jacob.” Niyan ginhangyo ni Jose an iya mga tawo hin pagsumpa. Nagsiring hiya, “Pagsaari ako niyo nga kon pagdad-on na kamo han Dyos ngadto hito nga tuna, pagdadad-on man niyo ngadto an akon lawas.” Sanglit namatay hi Jose didto ha Ehipto ha panuigon nga 110. Ira gin-embalsamar an iya lawas, ngan iginsulod ini dida hin usa nga lungon. An mga anak ni Jacob nga inmupod ha iya ngadto ha Ehipto ngan an kada usa upod an iya panimalay, amo hira Ruben, Simeon, Levi, Juda, Isacar, Zabulon, Benjamin, Dan, Neftali, Gad ug Aser. Setenta hira ngatanan nga mga tawo nga tunay nga tulin ni Jacob. Hi Jose nga iya anak nakadto na ngadaan ha Ehipto. Linmabay in maiha nga katuigan ngan nagkamatay hira Jose, an ngatanan nga iya kabugtoan, ngan an ngatanan hini nga katulinan, kundi damo an mga anak han ira mga tulin nga mga Israelita. Nagdamo hira hin duro ngan nagmakusog gud hira ug nakaluob hira han Ehipto. Nagkamay-ada bag-o nga hadi didto ha Ehipto nga waray gud niya hinbaroan mahitungod kan Jose. Nagsiring hiya ha iya mga tawo, “Damo na hin duro ug magkusog na ini nga mga Israelita ngan makaharadlok na hira para ha aton. Ha panahon hin araway, bangin dumapig hira han aton mga kaaway ngan makig-away hira kontra ha aton, ngan kumalagiw hira tikang han nasod. Kinahanglan mamiling kita hin paagi hin pagpugong nga diri hira magtikadamo.” Sanglit iginbutang hira han mga Ehiptohanon ha ubos hin mga mag-isog nga mga kapatas nga magpapaantos ha ira pinaagi hin makuri nga trabaho. Gintindog han mga Israelita an mga syudad han Piton ug Rameses nga mga sentro nga hirimosan hin pagkaon han hadi. Kundi mas nga ginpakurian han mga Ehiptohanon an mga Israelita, nagtikadamo lugod hira ngan nalukop nira an tuna. Nagkahadlok han mga Israelita an mga Ehiptohanon, Niyan ginsiring han hadi han Ehipto hira Sifra ug Pua nga duha nga mga parahilot nga nagbulig hin pagpaanak han Hebreo nga kababayen-an, “Kon magpapaanak kamo han Hebreo nga kababayen-an, pataya niyo an bata, kon lalake ini; kundi kon babaye, pabay-i nga mabuhi an bata.” Kundi mahadlokon han Dyos an mga parahilot sanglit waray nira pagsugta an hadi; ira lugod tinugotan nga mabuhi an kabataan nga kalalaken-an. Ginpasugoan han hadi an mga parahilot ngan ginpakianhan hira, “Kay ano nga ginbuhat niyo ini? Kay ano nga tinugotan niyo nga mabuhi an kabataan nga kalalaken-an?” Binmaton hira, “Diri sugad han Hebreo nga kababayen-an an Ehiptohanon nga kababayen-an, madagmit la hira mag-anak, ngan natatawo na an bata ha diri pa kami naabot.” Ha kataposan nagsugo an hadi han ngatanan niya nga mga tawo, “Kuhaa niyo an tagsa nga bag-o nga natatawo nga lalake nga Hebreo ngan ilabog hiya ngadto han Salog Nilo, kundi tugoti nga mabuhi an ngatanan nga kabataan nga kababayen-an.” Dida hini nga panahon may-ada usa ka tawo nga sakop han tribo ni Levi, nga nangasawa hin babaye nga sakop han iya kalugaringon nga tribo ngan nag-anak hira hin lalake. Han paghikit-i han iroy nga mahusay hiya nga bata, iya gintago an bata sulod hin tulo ka bulan. Kundi han makuri na niya matago an bata, kinmuha hiya hin basket nga hinimo hin mga tangbo, ngan ginbuli ini hin alkitran basi diri sudlon hin tubig. Iginsulod niya an bata, ngan iya iginbutang ini didto han higtaas nga mga tangbo ha ligid han salog. Didto ha uruunhan nagtukdaw an bugto nga babaye han bata hin pag-inaw kon ano an mahinanabo han bata. Linmugsong ha salog an anak nga babaye han hadi hin pagkarigo, samtang naglalakat an iya mga surugoon nga kadaragan-an ha pangpang han salog. Ha gilayon iya hinkit-an an basket didto han higtaas nga mga tangbo, ngan ginsugo niya in usa nga oripon nga babaye hin pagkuha han basket. Ginbuksan han prinsesa an basket ngan hinkit-an niya in usa nga bata nga lalake. Nagtitinangis ini ngan nalooy hiya ngan nagsiring, “Usa gud ini han kabataan nga Hebreo.” Niyan ginpakianhan an prinsesa han babayehay nga bugto han bata, “Makadto ba ako hin pagtawag hin usa nga babaye nga Hebreo nga magpapasuso han bata para ha imo?” “Alayon, hin pagkadto,” binmaton hiya. Sanglit linmakat an babayehay ngan gindara niya an kalugaringon nga iroy han bata. Ginsiring han prinsesa an babaye, “Dad-a ini nga bata ngan pasusoha ini para ha akon, ngan susuholan ko ikaw.” Sanglit gindara han babaye an bata ngan ginpasuso ini niya. Han dakolaay na an bata, iya gindara an bata ngadto han babaye nga anak han hadi, nga naghablos hini nga bata sugad nga iya kalugaringon nga anak. Nagsiring hiya ha iya ngahaw, “Ginkuha ko hiya tikang han tubig, sanglit pagngangaranan ko hiya nga Moises.” Han dako na hi Moises, ginmawas hiya hin pagduaw han iya mga tawo nga mga Hebreo, ngan hinkit-an niya kon gin-unan-o hin pagpirita ha ira hin pagbuhat hin magbug-at nga buruhaton. Hinkit-an pa ngani niya in usa nga Ehiptohanon nga nagpapatay hin usa nga Hebreo, nga usa han iya kalugaringon nga mga tawo. Tinman-aw anay hi Moises, ngan han pakakita niya nga waray man nagkikita, ginpatay niya an Ehiptohanon ngan ginlubong niya an lawas dida han baras. Han pagkabuwas binmalik hiya ngan hinkit-an niya nga nag-aaway in duha nga mga Hebreo. Ginsiring niya an nakasayop, “Kay ano nga gintutubal mo in usa nga imo igkasi-Hebreo?” Binmaton an tawo, “Hin-o an naghimo ha imo nga amon punoan ngan maghurukom? Papatayon mo ba liwat ako sugad han pagpatay mo han Ehiptohanon?” Nahadlok hi Moises ngan nakapanhunahuna, “Nahibaroan ngay-an han mga tawo an akon ginbuhat.” Kundi pinaiwas hin mga magmarangno hin mga karnero an kababayen-an nga mga anak ni Jetro. Niyan ginbuligan hira ni Moises ngan iya ginpainom an ira kahayopan. Han pagbalik nira ngadto han ira amay, nagpakiana hiya, “Kay ano nga timprano pa man kamo manguli yana nga adlaw?” Binmaton hira, “Ginbuligan kami hin usa nga Ehiptohanon, sanglit nahiuna kami han mga magmarangno hin mga karnero, ngan iginsarok pa ngani kami niya hin tubig ngan ginpainom niya an amon mga hayop.” “Hain man hiya?” ginpakianhan niya an iya mga anak. “Kay ano nga ginbayaan la niyo an tawo didto ha gawas? Kadtoa ngan dapita hiya pagkaon upod ha aton.” Sanglit didto hi Moises pag-ukoy, ngan iginpaasawa ha iya ni Jetro hi Sefora nga iya anak. Nag-anak hira hin lalake. Nagsiring hi Moises ha iya la ngahaw, “Usa ako nga lumalangyaw dinhe hini nga tuna, sanglit pagngangaranan ko hiya nga Gerson.” Han paglabay hin pira ka tuig namatay an hadi han Ehipto, kundi waray hunong an araba han mga Israelita hiunong han ira pagkaoripon ngan nagtawag hira hin pakibulig. Inmabot an ira mga pangaraba ngadto han Dyos nga nakabati han ira mga pag-araba, ngan nahinumdom hiya han iya ginsaaran kanda Abraham, Isaac ug Jacob. Hinkit-an niya an pagkaoripon han mga Israelita, ngan nalooy hiya ha ira. Usa ka adlaw, han nagmamangno hi Moises han mga karnero ngan mga kanding ni Jetro nga iya ugangan nga lalake, nga padi han Madian, igintabok niya ha kamingawan an panon, ngan inmabot hiya didto ha Sinai, an baraan nga bukid. Didto pinmakita ha iya an anghel han Ginoo sugad hin usa nga laga nga nagawas tikang ha butnga hin tanom. Hinkit-an ni Moises nga naglalaga an tanom, kundi waray ini kauugtang. “Urosahon ini,” naghunahuna hiya. “Kay ano nga diri nauugtang an tanom? Maduok daw ako ngan kikitaon ko.” Han paghikit-i han Ginoo nga naduok hi Moises, nagtawag hiya ha butnga han tanom ngan nagsiring, “Moises, Moises!” Binmaton hiya, “Aadi ako.” Nagsiring an Dyos, “Ayaw na pagduruduok pa ngadi. Hukasa an imo sandalyas kay natukdaw ka dida hin baraan nga tuna. Ako amo an Dyos han imo kaapoy-apoyan, an Dyos nira Abraham, Isaac ug Jacob.” Sanglit gintahoban ni Moises an iya bayhon kay nahadlok hiya hin pagtan-aw han Dyos. Niyan nagsiring an Ginoo, “Hinkit-an ko an maraogdaog nga pagdumara han akon mga tawo didto ha Ehipto; hinbatian ko an ira pangaraba nga talwason ko hira tikang han mga mag-isog nga mga kapatas nira. Sayod ako han ngatanan ira mga pag-antos, sanglit linmusad ako hin pagtalwas ha ira tikang han mga Ehiptohanon, ngan pagdara ha ira tikang ha Ehipto ngadto hin usa nga malangbo ngan hiluag nga tuna, hin usa nga hura ngan matambok nga tuna nga inuokyan na yana han mga Canaanhon, han mga Hiteohanon, han mga Amoreohanon, han mga Periseohanon han mga Hibeohanon, ngan han mga Jebuseohanon. Hinbatian ko gud an pangaraba han akon mga tawo, ngan hinkit-an ko an pagraogdaoga ha ira han mga Ehiptohanon. Yana sinusugo ko ikaw ngadto han hadi han Ehipto basi makagmando ka han akon mga tawo hin paggawas tikang han iya nasod.” Kundi nagsiring han Dyos hi Moises, “Diri man ako kinikilala. Uunanhon ko hin pagkadto han hadi ngan pagpagawas han mga Israelita tikang ha Ehipto?” Binmaton an Dyos, “Maupod ako ha imo, ngan kon pagpagawson mo na an mga tawo tikang ha Ehipto, magsisingba kamo ha akon dinhe hini nga bukid. Amo ito an magpapamatuod nga ako an nagsugo ha imo.” Kundi binmaton hi Moises, “Kon kumadto ako han mga Israelita ngan sumiring ako ha ira, ‘Ginsugo ako han Dyos han iyo kaapoy-apoyan nganhi ha iyo,’ mapakiana hira ha akon, ‘Ano an iya ngaran?’ ano man an akon igsusumat ha ira?” Nagsiring an Dyos, “Ako amo hi ako. Kinahanglan sidngon mo hira: ‘An Amo Ako amo an nagsugo ha akon nganhi ha iyo.’ Sumati an mga Israelita nga ako amo an Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan, nga Dyos nira Abraham, Isaac, ug Jacob nga nagsugo ha imo ngadto ha ira. Amo ini an akon ngaran ha kadayonan; amo ini an igtatawag ha akon han ngatanan nga tiarabot nga mga katulinan. Kadto ngan tiroka an mga pangulo han Israel, ngan sumati hira nga pinmakita ha imo ako nga Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan, nga Dyos nira Abraham, Isaac, ug Jacob. Sumati hira nga kinmadto ako ha ira ngan hinkit-an ko an binubuhat ha ira han mga Ehiptohanon. Nagbuot na ako nga pagagawson ko hira tikang ha Ehipto, diin ginraraogdaog hira, ngan pagdadad-on ko hira ngadto hin usa nga hura ngan matambok nga tuna—an tuna han mga Canaanhon, han mga Hiteohanon, han mga Amoreohanon, han mga Periseohanon, han mga Hibeohanon, ngan han mga Jebuseohanon. “Mamamati an akon mga tawo han imo igsisiring ha ira. Katapos kinahanglan kumadto ka han hadi han Ehipto upod han mga pangulo han Israel, ngan sidnga hiya, ‘Nagpadayag ha amon an Ginoo nga Dyos han mga Hebreo. Yana tugoti kami hin paglakat hin tulo ka adlaw ngadto ha kamingawan hin paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han Ginoo nga amon Dyos.’ Maaram ako nga diri matugot ha iyo an hadi han Ehipto gawas kon piriton gud hiya. Kundi gagamiton ko an akon gahom, ngan kakastigohon ko an Ehipto pinaagi hin pagbuhat hin magpakaharadlok nga mga butang didto. Katapos hito, palalakton kamo niya. “Patatahoron ko ha iyo an mga taga-Ehipto basi kon bumaya na an akon mga tawo, diri hira malakat nga waray dara. Makadto an tagsa nga babaye nga Israelita han iya mga amyaw nga Ehiptohanon ngan ha bisan hin-o nga babaye nga Ehiptohanon nga nag-uokoy dida han iya balay, ngan mangangaro hin panapton ngan hin mga alahas nga bulawan ug salapi. Igsusul-ot ini han mga Israelita dida han ira mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an, ngan pagdadad-on nira an mga manggad han mga taga-Ehipto.” Niyan ginbaton ni Moises an Ginoo, “Kundi kon pananglit diri tumood ha akon an mga Israelita, ngan diri mamati han akon igsusumat ha ira, ano man an akon pagbubuhaton kon sumiring hira nga waray ka magpakita ha akon?” Sanglit nagpakiana ha iya an Ginoo, “Ano ito nga imo kinakaptan?” “Usa nga tungkod,” binmaton hiya. Nagsiring an Ginoo, “Ilabay ini ha tuna.” Han paglabayan hini ni Moises, nahimo ini nga usa nga halas, ngan dinmalagan hiya hin paglikay. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Abota ngan kapti ini ha may ikog.” Sanglit gin-abot ngan ginkaptan ini ni Moises, ngan nahimo na liwat ini nga tungkod. Nagsiring an Ginoo, “Buhata ini ngadto han mga Israelita hin pagmatuod nga pinmakita ha imo an Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan, nga Dyos nira Abraham, Isaac, ug Jacob.” Naghimangraw na liwat an Ginoo kan Moises, “Igsulod ngadto han imo panapton an imo kamot.” Sinmugot hiya ngan han paggawsan niya han iya kamot, may sakit na ini, luob na ini hin mabusag nga burikbutik nga sugad hin gapas. Niyan nagsiring an Ginoo, “Igbalik hin pagsulod an imo kamot.” Ibinalik niya ini, ngan han paggawsan niya hini, maupay na liwat sugad gud han iba nga bahin han iya lawas. Nagsiring an Ginoo, “Kon diri hira tumood ha imo o tumangdo han syahan nga milagro, matood hira hini nga ikaduha. Kon diri pa hira tumood ha imo bisan pa hini nga duha nga mga milagro, ngan kon diri hira mamati han imo igsusumat ha ira, kuha hin tubig tikang han Nilo ngan ighuwad ini dida han tuna. Mahihimo nga dugo an tubig.” Kundi nagsiring hi Moises, “Ayaw, Ginoo, ayaw ako pagsugoa. Waray pa gud ako mahimo nga maupay nga magyarakan ngan waray pa ako mahimo nga maupay nga magyarakan tikang maghimangraw ka ha akon. Maluya gud ako nga magyarakan, mahinay ngan nag-aalang.” Nagsiring ha iya an Ginoo, “Hin-o an nahatag han tawo han iya baba? Hin-o an naghihimo ha iya nga bungol o ngula? Hin-o an nahatag ha iya hin pakakita o naghihimo ha iya nga buta? Hi ako nga Ginoo. Hala, kadto na! Bubuligan ko ikaw hin pagyakan ngan susumatan ko ikaw han imo igyayakan.” Kundi binmaton hi Moises, “Ayaw ako, Ginoo, pagsugo gad hin lain nga tawo.” Tungod hini nasina kan Moises an Ginoo ngan nagsiring, “Ano man hi Aaron nga imo bugto nga Levita? Maaram ako nga maupay hiya mamulong. Ngani, makanhi hiya yana hin pagtapo ha imo, ngan malilipay hiya hin pagkita ha imo. Makakaghimangraw ka ha iya ngan makakagsumat ha iya kon ano an igsisiring. Bubuligan ko kamo nga duha hin pagyakan, ngan susumatan ko kamo kon ano an iyo pagbubuhaton. Hiya an magigin parayakan nimo ngan maghihimangraw hiya han mga tawo para ha imo. Niyan masusugad ka han Dyos nga magsusumat ha iya kon ano an igsisiring. Dad-a ini nga tungkod; kay magbubuhat ka hin mga milagro pinaagi hini.” Binmalik hi Moises ngadto kan Jetro nga iya ugangan nga lalake ngan nagsiring ha iya, “Tugoti gad ako hin pagbalik ngadto han akon kauropdan didto ha Ehipto hin panginano kon mga buhi pa hira.” Tinmugot hi Jetro ngan nanamilit hiya kan Moises. Han nakadto pa ha Madian hi Moises, nagsiring ha iya an Ginoo, “Balik ngadto ha Ehipto kay mga patay na ngatanan adton mga karuyag magpatay ha imo.” Sanglit gindara ni Moises an iya asawa ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, ginpasakay hira hin asno, ngan linmakat hira ngadto ha Ehipto, dara an tungkod nga iginpapadara ha iya han Dyos. Nagsiring na liwat kan Moises an Ginoo, “Yana nga tibalik ka na ngadto ha Ehipto, pagbuhata gud ha atubangan han hadi an ngatanan nga mga milagro nga iginhatag ko ha imo gahom hin pagbuhat. Kundi patitig-ahon ko an kasingkasing han hadi ngan diri niya tutugotan hin paglakat an mga tawo. Niyan kinahanglan pagsumatan mo hiya nga nasiring ako nga Ginoo, ‘Akon suhag nga lalake an Israel. Ginsiring ko ikaw nga palakton mo an akon anak basi magsingba hiya ha akon, kundi dinmiri ka. Yana papatayon ko an imo suhag nga lalake!’” Didto hin usa nga karampohan nga dapit dida han dalan tipakadto ha Ehipto, gintapo han Ginoo hi Moises ngan gin-iparatay hiya. Hini ngahaw nga takna nagsiring kan Aaron an Ginoo, “Pakadto ha kamingawan hin pagtapo kan Moises.” Sanglit kinmadto hi Aaron hin pagtapo kan Moises didto han baraan nga bukid; ngan han pagkatapo na nira, ginhadkan ni Aaron hi Moises. Niyan ginsumatan ni Moises hi Aaron han ngatanan nga iginsiring han Ginoo han pagsugoa niya kan Moises hin pagbalik ngadto ha Ehipto; ginsumatan liwat niya hi Aaron hiunong han mga milagro nga ginsugo han Ginoo nga pagbuhaton niya. Sanglit kinmadto ha Ehipto hira Moises ug Aaron ngan gintirok nira an ngatanan nga mga pangulo nga Israelita. Ginsumatan hira ni Aaron han ngatanan nga iginsiring han Ginoo kan Moises, ngan ginbuhat ni Moises atubangan han mga tawo an ngatanan nga mga milagro. Tinmoo hira, ngan han pakabati nira nga kinmada ha ira an Ginoo ngan hinkit-an niya an pagraogdaoga ha ira, nanyukbo ngan nagsingba hira. Katapos hini, kinmadto han hadi han Ehipto hira Moises ug Aaron ngan nagsiring, “Nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel, ‘Palakta an akon mga tawo, basi makagsaurog hira hin pyesta didto ha kamingawan ha pagpasidungog ha akon.’” “Hin-o man ito nga an Ginoo?” pinmakiana an hadi. “Kay ano nga mamamati ako ha iya ngan palalakton ko an Israel? Diri ako nakilala han Ginoo; ngan diri ko palalakton an Israel.” Binmaton hira Moises ug Aaron, “Nagpadayag ha amon an Dyos han mga Hebreo. Tugoti kami hin paglakat hin tulo ka adlaw ngadto ha kamingawan basi maghalad kami hin mga halad nga tinubod ngadto han Ginoo nga amon Dyos. Kon diri kami maghalad, pamamatayon kami niya pinaagi hin sakit o hin araway.” Nagsiring an hadi kanda Moises ug Aaron, “Kay ano nga ginpapaundang niyo an mga tawo han ira trabaho? Pabalika ito nga mga oripon ngadto han trabaho! Darudamo na ngani kamo nga mga tawo kay han mga Ehiptohanon. Ngan yana karuyag na niyo umundang hin pagtrabaho!” Hito manta nga adlaw ginsugo han hadi an mag-isog nga mga kapatas nga Ehiptohanon ngan an mga tinaporan nga mga Israelita, “Ayaw na niyo pagtagi an mga tawo hin mga uhot nga hirimoon nga baldosa; hira ngahaw an papagbilnga hini. Kundi papaghimoa hira hin amo la gihapon kadamo nga mga baldosa kay han una ngan ayaw gud niyo pagpaibani. Kulang hira hin trabaho, sanglit naghihinangyo hira nga tugotan hira hin paglakat ngan paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han ira Dyos! Dugangi hin trabaho ini nga mga tawo ngan ayaw pahunonga hira hin pagtrabaho basi mawaray na nira panahon hin pamati hin mga buwa.” Ginmawas an mag-isog nga mga kapatas han mga oripon ngan an mga tinaporan nga Israelita, ngan nagsiring hira ngadto han mga Israelita, “Nagsiring an hadi nga diri na kamo niya tatagan hin mga uhot. Nasiring hiya nga kamo ngahaw an kinahanglan mamiling hini, bisan diin niyo hiaagii ini, kundi kinahanglan himoon gihapon niyo an sugad kadamo nga mga baldosa.” Sanglit ginsahid han mga tawo an bug-os nga Ehipto hin pagbiling hin mga uhot. Ginpirit hira han mag-isog nga mga kapatas han mga oripon hin paghimo kada adlaw hin sugad gihapon kadamo nga mga baldosa han ira ginhimo hadto han gintatagan pa hira hin mga uhot. Ginhampak han mag-isog nga mga kapatas nga Ehiptohanon an mga tinaporan nga Israelita nga ira iginbutang nga tinaporan han trabaho ngan ginpakianhan hira, “Kay ano nga diri kamo naghihimo hin sugad kadamo nga mga baldosa han iyo ginhimo hadto?” Niyan kinmadto han hadi an mga tinaporan, ngan nagsumbong, “Kay ano nga ginbubuhat mo ini ha amon, Harangdon nga Hadi? Diri kami tinatagan hin mga uhot kundi pinapahimo la gihapon kami hin mga baldosa! Ngan yana ginhahampak kami ngan aada ha imo an kasaypanan.” Binmaton an hadi, “Mga hubya kamo ngan diri kamo karuyag magtrabaho, sanglit naghahangyo kamo ha akon nga tugotan kamo hin pagkadto ngan paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han Ginoo. Hala, balik kamo dayon hin pagtrabaho! Diri kamo tatagan hin mga uhot, kundi kinahanglan maghimo kamo gihapon hin amo ngahaw nga kadamo nga mga baldosa.” Hinsabtan han mga tinaporan nga makuri gud an ira kahimtang han pagsumati ha ira nga kinahanglan maghimo hira kada adlaw han sugad kadamo nga mga baldosa han ira ginhimo hadto. Han nabaya na hira, ira ginkatapo hira Moises ug Aaron, nga naghihinulat ha ira. Nagsiring hira kanda Moises ug Aaron, “Hinkit-an han Ginoo an iyo ginbuhat ngan kakastigohon kamo kay gin-aghat niyo hin kasina ha amon an hadi ngan an iya mga opisyal hin kasina ha amon. Iyo tinagan hira hin pasangil hin pagpatay ha amon.” Niyan binmalik na liwat ngadto han Ginoo hi Moises ngan nagsiring, “ Ginoo, kay ano nga ginpapag-antos mo an imo mga tawo? Kay ano nga ginpakanhi mo pa ako? Tikang la ako kumadto han hadi hin pakighimangraw para ha imo, iya na gintalumpigos hira. Ngan waray ka gud nabuhat hin pagbulig ha ira!” Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Yana hikikit-an mo an akon pagbubuhaton ngadto han hadi. Pagpipiriton ko hiya hin pagpalakat han akon mga tawo. Ngani pagpipiriton ko hiya hin pagpagawas ha ira tikang han iya tuna.” Naghimangraw kan Moises an Dyos ngan nagsiring, “Ako amo an Ginoo. Pinmakita ako nga Dyos nga Labi Kamakagarahum kan Abraham, kan Isaac, ngan kan Jacob kundi waray ako magpakilala ha ira pinaagi han akon baraan nga ngaran nga an Ginoo. Ginhimo ko liwat ha ira an akon ginsaaran ngan akon ginsaad hin paghatag ha ira han tuna han Canaan, an tuna diin hira nag-ukoy sugad nga mga lumalangyaw. Yana hinbatian ko an pag-araba han mga Israelita nga gin-oripon han mga Ehiptohanon, ngan nahinumdom ako han akon ginsaaran. Sanglit sumati an mga Israelita nga nasiring ako ha ira, ‘Amo ako an Ginoo; tatalwason ko kamo ngan igagawas ko kamo tikang han iyo pagkaoripon han mga Ehiptohanon. Babayawon ko an akon gamhanan nga butkon hin makalilisang nga pagkastigo ha ira, ngan tatalwason ko kamo. Hihimoon ko kamo nga akon kalugaringon nga mga tawo, ngan magigin Dyos ako niyo. Mahibabaroan niyo nga ako amo an Ginoo nga iyo Dyos, kon talwason ko na kamo tikang han pagkaoripon didto ha Ehipto. Dadad-on ko kamo ngadto han tuna nga akon iginsumpa hin paghatag kanda Abraham, Isaac, ug Jacob; ngan ighahatag ko ini ha iyo nga iyo kalugaringon nga malon. Amo ako an Ginoo.’” Ginsumatan hini ni Moises an mga Israelita, kundi waray gud hira mamati ha iya, kay nagturaw na hira tungod han ira mapait nga pagkaoripon. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kadto ngan sumati an hadi han Ehipto nga kinahanglan pagawson niya han iya tuna an mga Israelita.” Kundi binmaton hi Moises, “Diri ngani namamati ha akon an mga Israelita, asay pa ba an hadi? Maluya gud ako nga magyanakan.” Ginsugo han Ginoo hira Moises ug Aaron, “Sumati an mga Israelita ngan an hadi han Ehipto nga nagsugo ako ha iyo pagdumara han mga Israelita hin paggawas ha Ehipto.” May upat nga mga anak nga kalalaken-an hi Ruben nga suhag ni Jacob: hira Hanoc, Falu, Hesron, ug Carmi; amo hira an kaapoy-apoyan han mga banay nga isinangay han ira mga ngaran. May unom nga mga anak nga kalalaken-an hi Simeon: hira Jemuel, Jamin, Ohad, Jaquin, Zohar, ug Saul nga anak hin Canaanhon nga babaye; amo hira an kaapoy-apoyan han mga banay nga isinangay han ira mga ngaran. May tulo nga mga anak nga kalalaken-an hi Levi: hira Gerson, Coat, ug Merari; amo hira an kaapoy-apoyan han mga banay nga isinangay han ira mga ngaran. Inmabot hin 137 an panuigon ni Levi. May duha nga anak nga kalalaken-an hi Gerson: hira Libni ug Simei, ngan nagkamay-ada nira damo nga mga tulin. May upat nga mga anak nga kalalaken-an hi Coat: hira Amram, Isar, Hebron, ug Uziel. Inmabot hin 133 an panuigon ni Coat. May duha nga mga anak nga kalalaken-an hi Merari: hira Mali ug Musi. Amo ini an mga banay ni Levi upod an ira mga tulin. Pinangasawa ni Amram hi Jocabed, an babaye nga bugto han iya amay ngan nag-anak hira kanda Aaron ug Moises. Inmabot hin 137 an panuigon ni Amram. May tulo nga anak nga kalalaken-an hi Isar: hira Core, Nefeg, ug Zicri. May tulo liwat nga mga anak nga kalalaken-an hi Uziel: hira Misael, Elzafan, ug Sitri. Pinangasawa ni Aaron hi Elisabet nga anak ni Aminadab ngan bugto ni Naason; nag-anak hira kanda Nadab, Abiu, Eleazar, ug Itamar. May tulo nga mga anak nga kalalaken-an hi Core: hira Asir, Elcana, ug Abiasaf; amo hira an kaapoy-apoyan han mga hugpo han banay ni Core. Pinangasawa ni Eleazar nga anak ni Aaron, in usa han mga anak ni Futiel, ngan nag-anak hira kan Pinehas. Amo hira an mga puno han mga panimalay ngan han mga banay han tribo ni Levi. Amo ini hira Aaron ug Moises an ginsiring han Ginoo, “Kamo an magdudumara han mga tribo han Israel hin paggawas han Ehipto.” Amo ini hira Moises ug Aaron an nakighimangraw han hadi han Ehipto nga pagawson na an mga Israelita. Han paghimangraw han Ginoo kan Moises didto han tuna han Ehipto, nagsiring hiya, “Ako amo an Ginoo. Sumati an hadi han Ehipto han ngatanan nga akon igsisiring ko ha imo.” Kundi binmaton hi Moises, “Maaram ka nga maluya gud ako nga magyarakan; kay ano nga mamamati ha akon an hadi?” Nagsiring an Ginoo, “Hihimoon ko ikaw nga sugad han Dyos ha atubangan han hadi, ngan maghihimangraw ha iya hi Aaron nga imo bugto nga sugad hiya nga imo manaragna. Sumati hi Aaron han ngatanan nga igsusugo ko ha imo, ngan susumatan niya an hadi basi pagawson han mga Israelita tikang han iya nasod. Kundi patitig-ahon ko an kasingkasing han hadi, ngan diri hiya mamamati ha iyo, bisan damo nga magpakaharadlok nga mga butang an akon pagbuhaton didto ha Ehipto. Niyan ipadadara ko ngadto ha Ehipto in makalilisang nga kastigo, ngan dadad-on mo hin paggawas tikang han tuna an mga tribo han akon mga tawo. Niyan mahibabaro an mga Ehiptohanon nga ako amo an Ginoo, kon bayawon ko na an akon kamot kontra ha ira ngan pagawson ko na an mga Israelita tikang han ira nasod.” Ginbuhat nira Moises ug Aaron an iginsugo han Ginoo. Otsenta na an panuigon ni Moises, ngan 83 na an kan Aaron han paghimangraw nira han hadi. Nagsiring an Ginoo kanda Moises ngan Aaron, “Kon magkinahanglan an hadi nga magpakita kamo hin milagro, basi may karig-onan an iyo ginbubuhat, sidnga hi Aaron hin pagkuha han iya tungkod. Ig-itsa ini ngadto ha atubangan han hadi, ngan mahihimo ini nga halas.” Sanglit kinmadto han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginbuhat nira sumala han iginsugo han Ginoo. Gin-itsa ni Aaron an iya tungkod ngadto ha atubangan han hadi ngan han iya mga opisyal, ngan nahimo ini nga halas. Niyan iginpatawag han hadi an iya mga makinaadmananon ngan mga salamangkero, ngan pinaagi han ira salamangka ginbuhat nira an amo ngahaw nga butang. Igin-itsa nira an ira mga tungkod ngan nagkahihimo ini nga mga halas. Kundi ginlam-oy han tungkod ni Aaron an ira mga tungkod. Nagpabilin hin kamatig-a an kasingkasing han hadi ngan waray hiya mamati kanda Moises ug Aaron, sumala han iginsiring han Ginoo. Niyan nagsiring an Ginoo kan Moises, “Matig-a hin duro an ulo han hadi ngan nadiri hiya hin pagpalakat han mga tawo. Sanglit kadtoa ngan tapoa hiya ha pagkaaga, kon lumugsong hiya ngadto han Nilo. Dad-a an tungkod nga nahimo nga halas ngan hulata hiya ha ligid han salog. Niyan sidnga an hadi, ‘Ginsugo ako han Ginoo nga Dyos han mga Hebreo, hin pagsumat ha imo nga imo palakton an iya mga tawo, basi makagsingba hira ha iya didto han kamingawan. Kundi ngada yana, nagpapakabungol ka la. Yana, Harangdon nga Hadi, nasiring an Ginoo nga hibabaroan mo kon hin-o hiya pinaagi han iya pagbubuhaton. Kitaa, babalbagon ko hini nga tungkod an tubig ha bawbaw han salog, ngan mahihimo nga dugo an tubig. Magkakamatay an mga isda, ngan magbabaraho an salog, nga diri na makakainom hini an mga Ehiptohanon.’” Nagsiring an Ginoo ngadto kan Moises, “Sidnga hi Aaron nga dad-on an iya tungkod ngan alsahon ini ha igbaw han ngatanan nga mga salog, mga kanal, ngan mga libaong didto ha Ehipto. Mahihimo nga dugo an tubig, ngan nagkakamay-ada dugo ha bug-os nga tuna bisan pa didto han surudlan nga mga balde ngan mga tadyaw.” Niyan ginbuhat nira Moises ug Aaron sumala han iginsugo han Ginoo. Ha atubangan han hadi ngan han iya mga opisyal gin-alsa ni Aaron an iya tungkod ngan ginbalbag han tungkod an bawbaw han salog, ngan nahimo nga dugo an ngatanan nga katubigan. Nagkamatay an kaisdaan han salog, ngan nagbaraho nga waray na makainom hini an mga Ehiptohanon. Niyan ginbuhat han mga salamangkero han hadi an amo ngahaw nga butang pinaagi han ira salamangka, sanglit nagmatig-a la gihapon an kasingkasing han hadi. Sumala han iginsiring han Ginoo, dinmiri an hadi hin pamati kanda Moises ug Aaron. Linmakat lugod hiya ngan binmalik ngadto han iya palasyo ngan waray la hiya pakaalantad hini. Nag-ukab an ngatanan nga mga Ehiptohanon ha ligid han salog hin irimnon nga tubig, kay waray na hira pakakainom hin tubig tikang han salog. Linmabay in pito ka adlaw katapos han Ginoo pagbalbaga an salog. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kadtoa an hadi ngan sidnga hiya nga nasiring an Ginoo, ‘Palakta an akon mga tawo, basi makagsingba hira ha akon. Kon dumiri ka, pagkakastigohon ko an imo nasod pinaagi hin pagluoba hini hin mga pakla. Mapupuno hin damo nga mga pakla an Nilo nga babayaan nira ini ngan mapakadto han imo palasyo, han imo kwarto nga higdaan, han imo higdaan, han mga balay han imo mga opisyal ngan han imo mga tawo, ngan bisan pa ngadto han imo mga hudno ngan mga hurmaan hin tinapay. Malukso hira ngada ha imo, han imo mga tawo, ngan han ngatanan nga imo mga opisyal.’” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga hi Aaron nga kaptan niya an iya tungkod ha bawbaw han mga salog, han mga kanal, ngan han mga libaong, ngan paulpoton in mga pakla nga makakaluob han tuna han Ehipto.” Sanglit ginkaptan ni Aaron an iya tungkod ha bawbaw han ngatanan nga katubigan, ngan inmulpot an mga pakla ngan naluob an tuna. Kundi ginmamit hin salamangka an mga salamangkero ngan ira ginpaulpot liwat ha tuna in mga pakla. Iginpatawag han hadi hira Moises ug Aaron, ngan ginsiring, “Pag-ampo kamo han Ginoo nga kuhaon ini nga mga pakla ngan palalakton ko an iyo mga tawo, basi maghalad hira ha Ginoo hin mga halad nga tinubod.” Binmaton hi Moises, “Malilipay ako hin pag-ampo para ha imo. Kundi pagtalaan hin takna kon san-o ako pag-aampo para ha imo, han imo mga opisyal, ngan han imo mga tawo. Niyan babayaan ka han mga pakla ngan waray na gud mahibibilin labot la didto han Nilo.” Binmaton an hadi, “Pag-ampo buwas para ha akon.” Nagsiring hi Moises, “Bubuhaton ko sumala han imo pinangangaro, ngan niyan mahibabaro ka nga waray iba nga diyos nga sugad han Ginoo nga amon Dyos. Babayaan kamo han mga pakla, ikaw, an imo mga opisyal, ngan an imo mga tawo, ngan waray gud mahibibilin labot la didto han Nilo.” Niyan binayaan nira Moises ug Aaron an hadi ngan nag-ampo hi Moises han Ginoo nga kuhaon an mga pakla nga ginpadara niya ngadto han hadi. Ginbuhat han Ginoo sumala han pinangaro ni Moises, ngan nagkamatay an mga pakla didto han kabablayan, han mga bungsaran, ngan han mga kaumhan. Gintambak ini han mga Ehiptohanon hin dagko nga mga pundok, tubtob nga nagbaraho an tuna. Han paghikit-i han hadi nga nagkamatay na an mga pakla, nagmatig-a na liwat an iya kasingkasing, sumala han iginsiring han Ginoo, ngan waray gud hiya mamati kanda Moises ug Aaron. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga hi Aaron nga balbagon niya an tuna han iya tungkod, ngan mahihimo nga mga kuto an tapotapo ha bug-os nga tuna han Ehipto.” Sanglit ginbalbag ni Aaron han iya tungkod an tuna, ngan nahimo nga mga kuto an ngatanan nga tapotapo didto ha Ehipto nga nakaluob han mga tawo ngan han kamanampan. Nagtinguha an mga salamangkero hin paggamit han ira salamangka hin pagpaulpot hin mga kuto, kundi waray hira makahimo. May mga kuto ha ngatanan nga dapit, ngan ginsiring han mga salamangkero an hadi, “An Dyos an nagbuhat hini!” Kundi matig-a la gihapon an kasingkasing han hadi sumala han iginsiring han Ginoo, ngan waray gud hiya mamati kanda Moises ug Aaron. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Buwas hin aga kadtoa ngan tapoa an hadi kon lumugsong hiya ngadto han salog, ngan sidnga hiya nga nasiring an Ginoo, ‘Palakta an akon mga tawo, basi makagsingba hira ha akon. Kon dumiri ka, ginpapahimatngonan ko ikaw nga pagkakastigohon ko ikaw pinaagi hin pagpadara hin mga langaw ngada ha imo, han imo mga opisyal, ngan han imo mga tawo. Mapupuno hin mga langaw an kabablayan han mga Ehiptohanon ngan maluluob an tuna. Kundi igagawas ko an katunaan han Gosen nga inuokyan han akon mga tawo, basi mawaray kalangawan didto. Pagbubuhaton ko ini basi makasabot ka nga ako nga Ginoo amo an nagbubuhat hini ngatanan dinhe hini nga tuna. Paglalainon ko an akon mga tawo ngan an imo mga tawo. Mahinanabo ini nga milagro buwas.’” Iginpadara han Ginoo in dagko nga mga pangon hin kalangawan ngadto han palasyo han hadi ngan han kabablayan han iya mga opisyal. Nadaot an bug-os nga tuna han Ehipto tungod han kalangawan. Niyan iginpatawag han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginsiring, “Kadto na ngan paghalad kamo han iyo Dyos hin mga halad nga tinubod ngadto dinhe la ha sakob han nasod.” Binmaton hi Moises, “Diri maupay nga dinhe pagbuhaton ini, kay makakapaurit ini han mga Ehiptohanon kon maghalad kami hin mga mananap ngadto han Ginoo nga amon Dyos. Kon maghalad kami hin mga mananap nga makakapaurit han mga Ehiptohanon ngan ighalad ini ha dapit nga hikikit-an kami nira, pagbabatoon kami nira ngada han kamatay. Kinahanglan lumakat kami hin tulo ka adlaw ngadto han kamingawan hin paghalad ha Ginoo nga amon Dyos, hin mga halad nga tinubod sumala han iya iginsugo ha amon.” Nagsiring an hadi, “Tutugotan ko kamo hin paghalad han Ginoo nga iyo Dyos didto ha kamingawan kundi ayaw kamo pahirayo hin duro. Ig-ampo ako niyo.” Binmaton hi Moises, “Ha akon gud paghilakat, mag-aampo ako dayon ngadto han Ginoo nga buwas umiwas an mga langaw ha imo, han imo mga opisyal, ngan han imo mga tawo. Kundi kinahanglan diri mo na liwat kami paglimbongan, ngan pagpugngan mo an mga tawo hin paglakat basi maghalad hira han Ginoo.” Binayaan ni Moises an hadi, ngan nag-ampo hiya han Ginoo, ngan ginbuhat han Ginoo sumala han pinangaro ni Moises. Binayaan han kalangawan an hadi, an iya mga opisyal, ngan an iya mga tawo; waray gud nahibilin nga bisan usa nga langaw. Kundi bisan pa hini nga takna, nagmatig-a la gihapon an kasingkasing han hadi, ngan waray na liwat niya palakta an mga Israelita. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kadtoa an hadi ngan sidnga hiya nga nasiring an Ginoo nga Dyos han mga Hebreo, ‘Palakta an akon mga tawo, basi makagsingba hira ha akon. Kon dumiri ka na liwat hin pagpalakat ha ira, kakastigohon ko ikaw pinaagi hin pagpadara hin makalilisang nga sakit ngada han ngatanan mo nga kamananampan—han imo mga kabayo, mga asno, mga kamelyo, mga baka, mga karnero, ngan mga kanding. Paglalainon ko an kamanampan han mga Israelita ngan han kanan mga Ehiptohanon, ngan waray mapatay nga mananap nga gintatag-iya han mga Israelita. Igintalaan ko nga Ginoo, an buwas nga adlaw hin pagbuhat ko hini nga kastigo.’” Han pagkabuwas, ginbuhat han Ginoo sumala han iya iginsiring, ngan nagkamatay an ngatanan nga kamanampan han mga Ehiptohanon, kundi waray gud namatay han kanan mga Israelita. Nagpakiana an hadi kon ano an nahinabo, ngan ginsumatan hiya nga waray gud namatay han kamanampan han mga Israelita. Kundi matig-a la gihapon an iya kasingkasing ngan waray gud niya pagpalakta an mga tawo. Niyan nagsiring kanda Moises ug Aaron an Ginoo, “Kuha hin pira ka harop nga agbon tikang hin abo; igpasabrag ini kan Moises ngadto ha kahanginan ha atubangan han hadi. Magsasarang ini sugad hin pino nga tapotapo ha bug-os nga tuna han Ehipto, ngan ha ngatanan nga dapit. Makakahimo ini hin mga hubag nga nabusod dida han mga tawo ngan han kamanampan.” Sanglit kinmuha hira hin mga agbon ngan tinmindog hira ha atubangan han hadi; iginsabrag ini ni Moises ha kahanginan, ngan nakahimo hin mga hubag nga nabusod dida han mga tawo ngan han kamanampan. Pagbusod han mga hubag nahimo ini nga mga kapithok. Waray makaatubang kan Moises an mga salamangkero kay pinanhubagan hira, sugad na an iba nga mga Ehiptohanon. Kundi ginpatig-a han Ginoo an kasingkasing han hadi, ngan sumala han iya iginsiring, waray an hadi mamati kanda Moises ug Aaron. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Buwas hin aga kadto ngan pakigkita han hadi, ngan sidnga hiya nga nasiring an Ginoo nga Dyos han mga Hebreo, ‘Palakta an akon mga tawo basi makagsingba hira ha akon. Hini nga mga panahon kakastigohon ko diri la an imo mga opisyal ngan an imo mga tawo, kundi pati ikaw, basi hibaroan mo nga waray na sugad ha akon ha bug-os nga kalibutan. Kon ginbayaw ko an akon kamot hin paghampak ha imo ngan han imo mga tawo pinaagi hin sakit, waray ka na unta yana. Kundi tinugotan ko nga mabuhi ka, basi makakita ka han akon gahom, ngan mahibantog ako ha bug-os nga kalibutan. Kundi mapinahitas-on ka la gihapon ngan nadiri ka pagtugot hin pagpalakat han akon mga tawo. Ha sugad hini nga takna buwas igpapadara ko in uranos hin mga bato nga yelo, nga waray pa gud mahinabo ha bug-os nga Ehipto, ha bug-os nga kasaysayan han nasod. Sanglit pagsugo nga igsirong an imo hinuptan nga mga hayop ngan an ngatanan nga aadto ha gawas. Magkakahuglog in mga bato nga yelo ngada han mga tawo ngan kamanampan nga aadto ha gawas, nga diri mahisirong, ngan magkakamatay hira ngatanan.’” Nahadlok han iginsiring han Ginoo in pira han mga opisyal han hadi, sanglit iginsakob nira an ira mga oripon ngan kamanampan. Kundi waray la baliha han iba an pahimatngon han Ginoo, ngan ginpabay-an la ha gawas an ira mga oripon ngan kamanampan. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Bayawa an imo kamot ngan mauran ha bug-os nga tuna han Ehipto in mga bato nga yelo—ngada han mga tawo, han kamanampan, ngan han ngatanan nga mga tanom didto han kaumhan.” Sanglit ginbayaw ni Moises an iya tungkod ngadto ha langit, ngan iginpadara han Ginoo in dalugdog ngan mga bato nga yelo, ngan naigo han lilinti an tuna. Ginpadara han Ginoo in uranos hin mga bato nga yelo upod in lilinti nga nag-iiroidlap. Amo adto an gikukusogi nga uranos hin mga bato nga yelo nga nahinabo didto ha Ehipto ha bug-os nga kasaysayan hini nga nasod. Ha bug-os nga Ehipto ginpukan han mga bato nga yelo an ngatanan nga nakadto ha gawas, lakip an ngatanan nga mga tawo ngan kamanampan. Gindaot hini an ngatanan nga mga tanom ha kaumhan ngan ginpukan an ngatanan nga kakahoyan. An katunaan la han Gosen nga gin-ukyan han mga Israelita an waray urani han mga bato nga yelo. Ginpasugoan han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginsiring, “Nakasala ako hini nga takna; matadong an Ginoo, ngan sayop ako ngan an akon mga tawo. Pag-ampo han Ginoo; uraura na ini nga dalugdog ngan mga bato nga yelo! Nagsasaad ako hin pagpalakat ha iyo; diri na kinahanglan nga maglangan pa kamo.” Nagsiring ha iya hi Moises, “Ha paghigawas ko gud la han syudad, babayawon ko dayon an akon mga kamot ha pag-ampo ngadto han Ginoo. Maukoy an dalugdog ngan an mga bato nga yelo, basi mahibaro ka nga kanan Ginoo an tuna. Kundi maaram ako nga diri pa ikaw nahahadlok han Ginoo nga Dyos ngan an imo mga opisyal.” Nagkadudunot an tanom nga lino ngan an sebada, kay hinog na an sebada ngan nanmukad na an lino. Kundi waray may nadunot han trigo, kay orhe man an kahinog hini. Binayaan ni Moises an hadi, ginmawas hiya han syudad, ngan ginbayaw an iya mga kamot ha pag-ampo ngadto han Ginoo. Inmukoy ngatanan an dalugdog, an mga bato nga yelo, ngan an uran. Han paghikit-i la hini han hadi, nakasala na liwat hiya. Nagpadayon la gihapon hin kamagtig-a an kasingkasing han hadi ngan han iya mga opisyal, ngan sumala han iginsiring han Ginoo pinaagi kan Moises, waray gud pagpalakta han hadi an mga Israelita. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kadto ngan pakigkita han hadi. Ginpatig-a ko an kasingkasing niya ngan han iya mga opisyal, basi pagbuhaton ko dida ha ira ini nga mga milagro, ngan basi makagsumat ka han imo mga anak ngan mga apo kon gin-unan-o ko hin pagluronga han mga Ehiptohanon han pagbuhata ko han mga milagro. Mahibabaro kamo ngatanan nga ako amo an Ginoo.” Sanglit kinmadto han hadi hira Moises ug Aaron ngan nagsiring ha iya, “Nasiring an Ginoo nga Dyos han mga Hebreo, ‘Tubtob san-o an diri mo pagtubyan ha akon? Palakta an akon mga tawo, basi makagsingba hira ha akon. Kon magpadayon ka hin pagdumiri, buwas gud igpapadara ko nganhi han imo nasod in mga duron. Madadamo hin duro an mga duron ngan maluluob gud hini an tuna. Kakaonon hini an ngatanan nga waray mabungkag han mga bato nga yelo, bisan pa an nanhisalin nga kakahoyan. Pupun-on hini an imo mga palasyo ngan an kabablayan han ngatanan mo nga mga opisyal ngan ngatanan mo nga mga tawo. Labaw pa ini kamaraot kay han bisan ano nga hinkit-an han iyo kaapoy-apoyan.’” Katapos tinmalikod dayon hi Moises ngan linmakat. Ginsiring an hadi han iya mga opisyal, “Tubtob san-o an pakasamok ha aton hini nga tawo? Palakta an kalalaken-an nga mga Israelita basi makagsingba hira han Ginoo nga ira Dyos. Diri ka ba maaram nga nabubungkag na an Ehipto?” Sanglit pinabalik ngadto han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginsiring hira han hadi, “Makakalakat na kamo ngan makakagsingba han Ginoo nga iyo Dyos. Kundi hira hin-o gud an makadto?” Binmaton hi Moises, “Kami gud ngatanan, lakip an amon kabataan ngan an amon kalagasan. Dadad-on namon an amon mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an, amon mga karnero ngan mga kanding ngan an amon mga baka, kay kinahanglan magsaurog kami hin pyesta ha pagpasidungog han Ginoo.” Nagsiring an hadi, “Nagsusumpa ako pinaagi han Ginoo nga diri ko gud kamo tutugotan hin pagdara han iyo kababayen-an ngan kabataan! Dayag ini nga karuyag niyo hin pagsupil ha akon. Diri! An kalalaken-an la an makadto hin pagsingba han Ginoo, kon amo ito an iyo karuyag.” Katapos hito, pinaiwas hira Moises ug Aaron tikang ha atubangan han hadi. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Bayawa an imo kamot ha igbaw han tuna han Ehipto basi magkaabot an mga duron. Maabot ini ngan kakaonon an ngatanan nga naturok, ngan an ngatanan nga nahisalin han pag-uranos han mga bato nga yelo.” Sanglit ginbayaw ni Moises an iya tungkod ngan ha bug-os hito nga adlaw ngan gab-i ginpahuyop han Ginoo ngada ha tuna in hangin nga kabunghan. Han pagkaaga na, gindara hini an mga duron. Nagkaabot ini nga pinangon nga mga duron ngan hinmugdon ha bug-os nga nasod. Amo ini an gidadakoi nga mga pangon hin mga duron nga hinkit-an tikang ha tinikangan ngan diri na gud hikikit-an liwat. Naluob hini an tuna tubtob nga nag-iritom na la ini hin duron; ginkaon hini an bisan ano nga nahisalin han pag-uranos han mga bato nga yelo, lakip an ngatanan nga mga bunga han kakahoyan. Waray gud lapyo nga dahon nga nahisalin dida hin bisan ano nga kahoy o tanom ha bug-os nga tuna han Ehipto. Niyan ginpatawag hin kadagmitan han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginsiring, “Nakasala ako han Ginoo nga iyo Dyos ngan ha iyo. Yana pasayloa an akon sala hini yana nga takna ngan pag-ampo kamo han Ginoo nga iyo Dyos nga kuhaon tikang ha akon ini nga makamaratay nga kastigo.” Binayaan ni Moises an hadi, ngan nag-ampo hiya han Ginoo. Ngan ginpahuyop han Ginoo an hangin nga habagat, diri na an kabunghan, ngan napalid an mga duron ngadto han Dagat Suez. Waray bisan usa nga duron nga nahibilin ha bug-os nga Ehipto. Kundi ginpatig-a han Ginoo an kasingkasing han hadi ngan waray han hadi palakta an mga Israelita. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Bayawa tipalangit an imo kamot ngan malulukop an tuna han Ehipto hin madakmol nga kasisidman.” Ginbayaw ni Moises tipalangit an iya kamot ngan nagsirom ha bug-os nga Ehipto sulod hin tulo ka adlaw. Waray na gud maggigikitaay an mga Ehiptohanon ngan waray hira gumawas han balay sulod hito nga panahon. Kundi may-ada kapawa an mga Israelita didto han ira gin-uokyan. Gintawag han hadi hi Moises ngan ginsiring, “Makakalakat na kamo hin pagsingba han Ginoo; makakaupod ha iyo bisan an iyo kababayen-an ngan kabataan. Kundi kinahanglan magpabilin dinhe an iyo mga karnero, mga kanding, ngan mga baka.” Binmaton hi Moises, “Kon sugad, ikaw an mahatag ha amon hin mga mananap para hin mga halad nga tinubod nga ighahalad ngadto han Ginoo nga amon Dyos. Diri; dadad-on namon an amon kahayopan; waray igbibilin bisan mausa. Kinahanglan kami ngahaw an magpipili han kahayopan nga gagamiton namon hin pagsingba han Ginoo nga amon Dyos. Diri kami mahibabaro kon ano nga mga mananap an ighahalad ha iya tubtob han amon pag-abot didto.” Ginpatig-a han Ginoo an kasingkasing han hadi ngan waray gud hiya tumugot nga lumakat hira. Nagsiring kan Moises an hadi, “Iwas ha akon atubangan! Ayaw na gud ako pakitaa pa ha imo! Ha adlaw nga hikit-an ko ikaw, mapatay ka!” Binmaton hi Moises, “Sumala han imo siring, diri ka na gud makita ha akon.” Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Usa na la nga kastigo an akon igpapadara han hadi han Ehipto ngan han iya mga tawo. Katapos hito, palalakton na kamo niya. Ngani, paiiwason gud niya kamo ngatanan. Yana paghimangrawi an mga tawo han Israel ngan sidnga hira ngatanan nga pangaroan nira hin bulawan ngan salapi nga alahas an ira mga amyaw.” Ginlarang han Ginoo nga pagtahoron han mga Ehiptohanon an mga Israelita. Gin-isip gud han mga opisyal ngan han ngatanan nga mga tawo nga usa nga dako gud nga pagkatawo hi Moises. Niyan ginsiring ni Moises an hadi, “Nasiring an Ginoo, ‘Ha katutnga han gab-i maglalatas ako han Ehipto, ngan magkakamatay an ngatanan nga mga suhag nga lalake dinhe ha Ehipto, tikang han anak han hadi nga amo an manurunod han trono ngadto han anak han oripon nga babaye nga naggigiling hin trigo. Magkakamatay liwat an ngatanan nga suhag nga mga anak han ngatanan nga mga baka. Magkakamay-ada dagko nga mga pagnguyngoy ha bug-os nga Ehipto nga waray pa gud mahinabo hadto, ngan diri na liwat mahinanabo. Kundi waray ngani usa nga ayam nga mag-uosig ngadto han mga Israelita o han ira mga hayop. Niyan mahibabaro kamo nga ako nga Ginoo maglalain han mga Ehiptohanon tikang han mga Israelita.’” Gintapos ni Moises pinaagi hin pagsiring, “Madaop ngan mayukbo ha akon atubangan an ngatanan mo nga mga opisyal, ngan maghahangyo ini hira ha akon nga dad-on ko an ngatanan nga akon mga tawo ngan magkalakat hira. Katapos hito, malakat na ako.” Niyan ha dako nga kasina binayaan ni Moises an hadi. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Diri pa gihapon mamamati ha imo an hadi, basi pagbuhaton ko dinhe ha Ehipto in darudamo pa nga akon mga milagro.” Ginbuhat nira Moises ug Aaron ini ngatanan nga mga milagro ha atubangan han hadi, kundi ginpatig-a han Ginoo an kasingkasing han hadi, ngan waray gud niya tugoti hin pagbaya han iya nasod an mga Israelita. Naghimangraw an Ginoo kanda Moises ug Aaron didto ha Ehipto: “Amo ini an syahan nga bulan han tuig para ha iyo. Ighatag ini nga mga tugon ngadto han bug-os nga bungto han Israel: Dida han ikanapulo nga adlaw hini nga bulan kinahanglan magpili an kada tawo hin usa nga nati nga karnero o nati nga kanding para han iya panimalay. Kon diri damo an sakop han iya panimalay nga diri makakaubos hin bug-os nga nati nga karnero, mahihimo nga in usa nga karnero pagsaroan niya ngan han iya sapit nga amyaw, sumala han kadamo han mga tawo ngan sumala han kadamo nga makakaon han kada tawo. Makakagpili kamo hin karnero o kanding, kundi kinahanglan lalaki ini, usa ka tuig an panuigon, ngan waray gud mga karat-an. Laminga ini tubtob han ika-14 nga adlaw han bulan, diin dida hiton gab-i pag-iihawon han bug-os nga bungto han Israel an hayop. Makuha hira han dugo ngan igpapahid ini dida han mga harigi han porta ngan han baybayon nga igbaw han porta han kabalayan diin kakaonon an mga hayop. Hito nga gab-i pag-aaslon an inihaw, ngan kakaonon ini upod hin magpait nga mga panakot ngan hin tinapay nga waray patubo. Ayaw kamo pagkaon hin bisan ano nga bahin han gin-ihaw nga hilaw o linaga, kundi kaona ini nga gin-asal hin bug-os, lakip an ulo, an mga tiil, ngan an mga sulod han ginhawa. Kinahanglan diri kamo magsalin hin bisan ano hini ngada han pagkaaga; kon may mahisalin, kinahanglan pagsunogon ini. Kinahanglan kaonon ini niyo hin kadagmitan, nga nakabado na kamo nga daan, andam para hin paglakat, nga may sandalyas na an iyo mga tiil ngan tungkod ha iyo kamot. Amo ini an Paglabay nga pagbubuhaton niyo hin pagpasidungog ha akon nga Ginoo. “Dida hito nga gab-i maglalatas ako han tuna han Ehipto ngan papatayon ko an ngatanan nga suhag nga lalake, ma tawo ug ma mananap, ngan kakastigohon ko an ngatanan nga kadiyosan han Ehipto. Ako amo an Ginoo. Mahihimo nga tigaman han kabablayan nga iyo inuokyan an dugo dida ha mga harigi han porta. Kon hikit-an ko an dugo, lalabyan ko la kamo, ngan diri ko kamo paglalabtan kon kastigohon ko na an mga Ehiptohanon. Kinahanglan pagsaurogon niyo ini nga adlaw nga usa nga pyesta para han Ginoo hin pagpahinumdom ha iyo han ginbuhat nakon nga Ginoo. Pagsauroga niyo ini ha ngatanan nga tiarabot nga panahon.” Nagsiring an Ginoo, “Sulod hin pito ka adlaw, kinahanglan diri kamo kumaon hin tinapay nga may-ada patubo—kaona la niyo an tinapay nga waray patubo. Dida han syahan nga adlaw iggawas niyo ha iyo mga balay an ngatanan nga patubo hin tinapay, kay kon may kumaon hin tinapay nga may-ada patubo sulod hito nga pito ka adlaw, diri na hiya pag-iisipon nga sakop han akon mga tawo. Dida han syahan ngan dida liwat han ikapito nga adlaw kinahanglan magtitirok kamo hin pagsingba. Mapahuway kamo dida hito nga mga adlaw, kundi makakahimo kamo pag-andam hin pagkaon. Sauroga niyo ini kay dida hini nga adlaw ginpagawas ko tikang ha Ehipto an iyo mga tribo. Sanglit kinahanglan pagsaurogon niyo nga pyesta ini nga adlaw ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Kinahanglan diri kamo kumaon hin bisan ano nga tinapay nga may-ada patubo tikang han gab-i han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan ngadto han gab-i han ika-21 nga adlaw. Gintawag ni Moises an ngatanan nga mga pangulo han Israel, ngan ginsiring hira, “Magpili an tagsa ha iyo hin usa nga nati nga karnero o nati nga kanding ngan ihawa ini, basi makagsaurog han Paglabay an iyo mga panimalay. Kuha kamo hin sanga hin isopo, igtunlob ini ha dugo han hayop dida han makaong nga ginsudlan ngan igpahid an dugo dida han mga harigi han porta ngan han baybayan nga igbaw han porta han iyo balay. Waray usa ha iyo nga gumawas han balay ngada han pagkaaga. Kon maglatas na han Ehipto an Ginoo hin panmatay han mga Ehiptohanon, hikikit-an niya an dugo dida han mga baybayan ngan han mga harigi han porta, ngan diri niya tutugotan an Anghel han Kamatayon hin pagsulod han iyo mga balay ngan pagpatay ha iyo. Kinahanglan pagtumanon niyo ngan han iyo mga anak ha kadayonan ini nga mga turumanon. Kon sumulod na kamo han tuna nga iginsaad han Ginoo hin paghatag ha iyo, kinahanglan pagbuhaton niyo ini nga seremonyas. Kon magpakiana ha iyo an iyo mga anak, ‘Ano an kahulogan hini nga seremonyas?’ mabaton kamo, ‘Amo ini an halad han Paglabay hin pagpasidungog han Ginoo, kay ginlabyan la niya an kabablayan han mga Israelita didto ha Ehipto. Pinanmatay niya an mga Ehiptohanon, kundi gintalwas kami!’” Nanluhod ngan nagsingba an mga Israelita. Katapos linmakat hira ngan ginbuhat nira an iginsugo han Ginoo kanda Moises ug Aaron. Dida han katutnga na han kagab-ihon pinanmatay han Ginoo an ngatanan nga mga suhag nga kalalaken-an didto ha Ehipto, tikang han anak han hadi nga manurunod han trono, ngadto han anak han mga bihag didto ha prisohan; pinanmatay liwat an ngatanan nga mga suhag nga kamanampan. Hito nga gab-i nagmata an hadi, an iya mga opisyal, ngan an ngatanan nga mga Ehiptohanon. May-ada makusog nga panangis ha bug-os nga Ehipto, kay waray usa nga panimalay didto nga waray patay nga anak nga lalake. Hito ngahaw nga gab-i ginpatawag han hadi hira Moises ug Aaron ngan ginsiring, “Iwas, kamo ngan an mga Israelita! Bayai niyo an akon nasod; kadto ngan pagsingba kamo han Ginoo, sumala han iyo ginhangyo ha akon. Dad-a an iyo mga karnero, mga kanding, ngan mga baka, ngan pagkalakat na kamo. Ig-ampo man liwat ako nga bendisyonan ako.” Gin-agda han mga Ehiptohanon an mga tawo nga magdagmit hira hin pagbaya han nasod. Nagsiring hira, “Magkakamatay kami ngatanan kon diri kamo umiwas.” Sanglit ginpuno han mga tawo hin ira minasa nga waray patubo an ira mga hormaan hin tinapay, ginputos nira hin mga dugnit, ngan ginpas-an ini nira. Gintuman han mga Israelita an iginsiring ni Moises, ngan nangaro hira han mga Ehiptohanon hin bulawan ug salapi nga mga alahas ngan hin mga panapton. Ginlarang han Ginoo nga pagtahoron han mga Ehiptohanon an mga Israelita ngan gintagan hira han ira pinangaro. Dida hini nga paagi, gindara han mga Israelita an mga manggad han mga Ehiptohanon. Nagbaktas an mga Israelita tikang ha Rameses ngadto ha Sucot. May-ada mga 600,000 an kalalaken-an, labot han kababayen-an ngan kabataan. Inmupod liwat ha ira in damo nga iba nga mga tawo ngan damo nga mga karnero, mga kanding ngan mga baka. Naghudno hira hin tinapay nga waray patubo tikang han dara nira nga daan minasa tikang ha Ehipto, kay tigda la an pagpaiwasa ha ira nga waray na nira panahon hin pag-andam han ira pagkaon o hin minasa nga may-ada patubo. Nag-ukoy an mga Israelita didto ha Ehipto sulod hin 430 ka tuig. Dida han adlaw han katapos na han 430 ka tuig, binmaya han Ehipto an ngatanan nga mga tribo han mga tawo han Ginoo. Gab-i adto nga nag-agma an Ginoo hin pagpagawas ha ira tikang ha Ehipto; ighahalad ini ngahaw nga gab-i ngadto han Ginoo para ha ngatanan nga panahon nga tiarabot sugad nga gab-i nga kinahanglan mag-agma an mga Israelita. Nagsiring kanda Moises ug Aaron an Ginoo, “Amo ini an mga turumanon han Paglabay: Waray lumalangyaw nga makaon han ginhalad han Paglabay, kundi makakakaon hini in bisan hin-o nga oripon nga iyo pinalit, kon pagtorion hiya anay. Diri makakakaon hini adton lumalabay la nga umorukoy o sinuholan la nga paratrabaho. Kinahanglan kaonon ini ngatanan nga gin-andam ha sakob han balay nga gin-andaman; kinahanglan diri ini pagdad-on ha gawas. Ngan ayaw pagbaria in bisan usa nga tul-an han hayop. Kinahanglan pagsaurogon han bug-os nga bungto han Israel ini nga pyesta. Kundi waray makakakaon hini nga diri tinori nga lalake. Kon nag-ukoy dida ha iyo in usa nga lumalangyaw ngan karuyag hiya magsaurog han Paglabay hin pagpasidungog han Ginoo, kinahanglan iyo pagtorion anay an ngatanan nga kalalaken-an han iya panimalay. Niyan kinahanglan isipon na hiya nga sugad hin tunay nga natawo nga Israelita, ngan makakatampo na hiya han pyesta. Waray kalainan an mga turumanon han tunay nga natawo nga mga Israelita ngan han mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo ha iyo.” Sinmugot an ngatanan nga mga Israelita ngan gintuman nira an iginsugo han Ginoo kanda Moises ug Aaron. Dida hito manla nga adlaw ginpagawas han Ginoo an mga tribo nga Israelita tikang ha Ehipto. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Ighalad ha akon an ngatanan nga suhag nga kalalaken-an, kay akon an kada suhag nga lalake nga Israelita, ngan an kada suhag nga lalaki nga mananap.” Nagsiring hi Moises han mga tawo, “Hinumdomi ini nga adlaw—an adlaw han pagbaya niyo han Ehipto, an dapit diin mga oripon kamo. Amo ini an adlaw han pagpagawsa ha iyo han Ginoo pinaagi han iya dako nga gahom. Diri kamo makakaon han tinapay nga may-ada patubo. Mabaya kamo han Ehipto dida hini nga adlaw han syahan nga bulan, an bulan han Abib. Nagsaad han iyo kaapoy-apoyan an Ginoo hin paghatag ha iyo han tuna han mga Canaanhon, han mga Hiteohanon, han mga Amoreohanon, han mga Hibeohanon, ngan han mga Jebuseohanon. Kon pagdad-on na kamo niya ngadto hito nga hura ngan matambok nga tuna, kinahanglan pagsaurogon niyo ini nga pyesta dida han syahan nga bulan han kada tuig. Sulod hin pito ka adlaw kinahanglan kumaon kamo hin tinapay nga waray patubo, ngan dida han ikapito nga adlaw magsasaurog kamo hin pagpasidungog han Ginoo. Sulod hin pito ka adlaw kinahanglan diri kamo kumaon hin bisan ano nga tinapay nga may-ada patubo; kinahanglan waray patubo o waray tinapay nga may-ada patubo bisan diin nga dapit han iyo tuna. Kon magtikang na an pyesta, sumati an iyo mga anak nga kalalaken-an nga ginbubuhat niyo ini ngatanan tungod han ginbuhat ha iyo han Ginoo han pagawas niyo han Ehipto. Ini nga pagsaurog usa ini nga pahinumdom sugad hin ihinigot nga tigaman ha iyo kamot o ipinatik ha iyo agtang nga magpapahinumdom ini ha iyo basi magpadayon kamo hin pagsubay ngan pag-aram han Balaod han Ginoo tungod nga ginpagawas kamo han Ginoo tikang ha Ehipto pinaagi han iya dako nga gahom. Pagsauroga niyo ini nga pyesta dida han igintalaan nga panahon ha kada tuig. “Kon dad-on kamo han Ginoo ngadto han tuna han mga Canaanhon nga iginsaad hin paghatag ha iyo ngan han iyo kaapoy-apoyan, kinahanglan ighalad niyo ha Ginoo an ngatanan nga mga suhag nga lalake. Kanan Ginoo an ngatanan nga mga suhag nga lalaki han iyo kamanampan, kundi kinahanglan lukaton niyo ha iya an tagsa nga suhag nga asno nga lalaki pinaagi hin paghalad hin usa nga nati nga karnero. Kon diri niyo karuyag hin paglukat han asno, baria an liog hini. Kinahanglan lukaton niyo an kada suhag nga lalake nga iyo anak. Ha tiarabot nga panahon, kon pakianhan kamo han iyo anak kon ano an kahulogan hini nga turumanon, iyo babatonon hiya, ‘Pinaagi hin dako nga gahom, ginpagawas kami han Ginoo tikang ha Ehipto, an dapit diin gin-oripon kami. Han matig-a an kasingkasing han hadi han Ehipto ngan dinmiri hiya hin pagpalakat ha amon, ginpatay han Ginoo an ngatanan nga mga suhag nga kalalaken-an han tawo pati an lalaki han mananap didto han tuna han Ehipto. Amo ito nga iginhahalad namon han Ginoo an ngatanan nga mga suhag nga lalaki nga mananap, kundi linulukat namon an amon suhag nga kalalaken-an. Ini nga pagsaurog usa ini nga pahinumdom sugad hin ihinigot nga tigaman ha amon mga kamot o ipinatik ha amon mga agtang nga magpapahinumdom ini ha amon nga ginpagawas kami han Ginoo tikang ha Ehipto pinaagi han iya dako nga gahom.’” Han pagtugoti na han hadi han Ehipto nga an mga Israelita makakahimo na hin paglakat, waray hira dad-a han Dyos pinaagi han dalan nga nagliligid han baybayon tipakadto ha Filistia, bisan kon amo ini an laktod nga dalan. Naghunahuna an Dyos, “Diri ko karuyag nga mabalhin an hunahuna han mga tawo ngan bumalik hira ngadto ha Ehipto kon makasabot hira nga maasdang hira hin araway.” Iya lugod iginlibot hira han kamingawan tipakadto han Dagat Pula. Sangkap hin pakig-away an mga Israelita. Gindara ni Moises an mga tul-an ni Jose, sumala han pagpasumpaa ni Jose han mga Israelita nga tutumanon nira ini. Nagsiring hi Jose, “Kon pagtalwason na kamo han Dyos, kinahanglan pagdad-on niyo an akon mga tul-an tikang hini nga dapit.” Binayaan han mga Israelita an Sucot ngan nagkampo hira didto ha Etam, didto han ligid han kamingawan. Nag-uuna ha ira an Ginoo pinaagi hin harigi nga dampog kon adlaw hin pagtutdo ha ira han dalan, ngan pinaagi hin harigi nga kalayo kon gab-i ha paghatag ha ira hin kapawa, basi makagpadayon hira hin paglakat adlaw gab-i. Dayuday nag-una han mga tawo an harigi nga dampog kon adlaw ngan an harigi nga kalayo kon gab-i. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga an mga Israelita hin pagbalik ngan pagkampo ha atubangan han Pihahirot, ha butnga han Migdol ngan han Dagat Pula, hirani han Baal-sefon. Makakasiring an hadi nga nagkaburublag ngan nagsarang ha tuna an mga Israelita ngan diri makakagawas ha kamingawan. Patitig-ahon ko an kasingkasing han hadi ngan lalanaton kamo niya, ngan an akon pagdarag-an kontra han hadi ngan han iya kasondalohan makahatag ha akon hin dungog. Niyan mahibabaro an mga Ehiptohanon nga ako amo an Ginoo.” Ginbuhat han mga Israelita sumala han igintugon ha ira. Han pagsumati la han hadi han Ehipto nga nagpakakalagiw na an mga Israelita, naliwat an hunahuna niya ngan han iya mga opisyal, ngan nagsiring, “Ano ini nga aton ginbuhat? Tinugotan ta man hin pagpalagiw an mga Israelita, ngan waray na naton mga oripon!” Sanglit gin-andam han hadi an iya mga karuwahe ngan an iya kasondalohan hin pakig-away. Ginmawas hiya dara an ngatanan niya nga mga karuwahe, lakip an unom ka gatos nga gimamag-upayi nga mga karuwahe, nga minandoan han ira mga opisyal. Ginpatig-a han Ginoo an kasingkasing han hadi, ngan ginlanat an mga Israelita nga nabaya hin madinaogon an Ehipto. Ginlanat hira han kasondalohan nga Ehiptohanon dara an ngatanan nga mga kabayo, mga karuwahe, ngan mga dikabayo, ngan hin-abotan an mga Israelita didto han dapit nga ira ginkampohan, ha ligid han Dagat Pula, hirani han Pihahirot ug Baal-sefon. Han paghikit-i la han mga Israelita nga ginlalanat hira han hadi ngan han iya kasondalohan, nalisang hira ngan nanggogliat ngadto han Ginoo hin pakibulig. Nagsiring hira kan Moises, “Waray ba mga lubnganan didto ha Ehipto? Kinahanglan pa ba pagdad-on mo kami nganhi han kamingawan basi magkamatay? Tan-awa daw kon ano an imo ginbuhat hini nga pagpagawsa mo ha amon tikang ha Ehipto! Waray ba kami magsiring ha imo nga mahinanabo ini han waray pa kita lalakat? Ginsiring ka namon nga pabay-an mo na la kami, ngan magpapabilin kami nga mga oripon han mga Ehiptohanon. Mauroupay pa an kaoripon didto kay hin kamatay dinhe ha kamingawan.” Binmaton hi Moises, “Ayaw kamo kahadlok! Tindog la kamo ha iyo dapit, ngan makita kamo kon ano an pagbubuhaton han Ginoo hin pagtalwas ha iyo yana nga adlaw; diri nagud kamo makita liwat hini nga mga Ehiptohanon. An Ginoo amo an makikig-away para ha iyo, ngan an kinahanglan la niyo pagbuhaton amo an paghilom.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kay ano nga nagoliat ka hin pakibulig? Sidnga an mga tawo nga magpadayon hira tipaunhan. Alsaha an imo tungkod ngan kapti ini ha bawbaw han dagat. Magbubuhag an tubig ngan makakatabok an mga Israelita dida ha mamara nga salad han dagat nga ira aagian. Patitig-ahon ko hin duro an kasingkasing han mga Ehiptohanon basi paglanaton nira an mga tawo, ngan an akon pagdarag-an kontra han hadi, han iya kasondalohan, han iya mga karuwahe, ngan han iya mga dikabayo makakahatag ha akon hin dungog. Kon pirdehon ko na hira, mahibabaro an mga Ehiptohanon nga ako amo an Ginoo.” Binmalhin an anghel han Dyos nga nakada ha atubangan han kasondalohan han Israel, ngan kinmadto hiya ha talikoran. Binmalhin liwat ngadto ha talikoran an harigi nga dampog nga pinmabutnga ini han mga Ehiptohanon ngan han mga Israelita. Ginsidman han dampog an mga Ehiptohanon, kundi ginpawaan hini an mga tawo han Israel, sanglit waray magkahirani ha bug-os nga gab-i an mga kasondalohan han Israel ug Ehipto. Gin-unat ni Moises an iya kamot ha igbaw han dagat ngan ginbuhag han Ginoo an dagat pinaagi hin makusog nga hangin nga kabunghan. Naghinangin ha bug-os nga gab-i ngan nagmara an salad han dagat. Nabuhag an tubig, ngan tinmabok han dagat an mga Israelita dida han mamara nga salad, ngan ha igkasi ligid nahimo nga daw mga pader an tubig. Ginlanat hira han mga Ehiptohanon ngan ginsunod hira ngadto han dagat upod an ngatanan nira nga mga kabayo, mga karuwahe, ngan mga dikabayo. Han waray pa sisirang an adlaw, tinmangbo an Ginoo tikang han harigi nga kalayo ug dampog ngadto han kasondalohan nga Ehiptohanon, ngan ginlisang hira. Nagmatig-a an mga ruyda han ira mga karuwahe, sanglit nagkuri gud hira hin pagpadalagan han mga karuwahe. Nagsiring an mga Ehiptohanon, “Nakikig-away an Ginoo kontra ha aton para han mga Israelita. Isol kita dinhe!” Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Unata an imo kamot ha igbaw han dagat, ngan mabalik an tubig ngadto han mga Ehiptohanon ngan han ira mga karuwahe, ngan mga dikabayo.” Sanglit gin-unat ni Moises an iya kamot ha igbaw han dagat, ngan han pagkamaagahon binmalik an tubig ngadto han una niya nga kahilarom hini. Nagtalinguha an mga Ehiptohanon hin paglikay tikang han tubig, kundi iginduso hira han Ginoo ngadto han dagat. Binmalik an tubig ngan linapwasan an mga karuwahe, an mga dikabayo, ngan an ngatanan nga kasondalohan nga Ehiptohanon nga naglanat han mga Israelita ngadto han dagat; waray gud usa ha ira nga nahisalin. Kundi tinmabok han dagat an mga Israelita dida han mamara nga salad, nga may mga pader nga tubig ha igkasi ligid. Dida hito nga adlaw gintalwas han Ginoo an mga tawo han Israel tikang han mga Ehiptohanon, ngan hinkit-an han mga Israelita nga nagsasarang ha baybayon an mga patay nga mga Ehiptohanon. Han paghikit-i han mga Israelita han dako nga gahom nga ginamit han Ginoo hin pagpirde han mga Ehiptohanon, nahadlok hira nga puno hin pagtahod han Ginoo; ngan sinmarig hira han Ginoo ngan kan Moises nga iya surugoon. Niyan nagkanta hi Moises ngan an mga Israelita ngadto han Ginoo hini nga kanta: “Magkakanta ako han Ginoo tungod han iya mahimayaon nga pagdarag-an; gintabog niya an mga kabayo ug an mga dikabayo ngadto ha kadagatan. An Ginoo amo an akon kusog ngan akon kalipay; amo hiya an nagtalwas ha akon. Amo hiya an akon Dyos, ngan pagdadayawon ko hiya, hiya an Dyos han akon amay, ngan kakantahan ko an iya pagkagamhanan. Usa nga paraaway an Ginoo; an Ginoo amo an iya ngaran. “Iginlabog niya ha dagat an kasondalohan han Ehipto ngan an ira mga karuwahe; nagkalulumos didto han Dagat Pula an gimamag-upayi nga mga opisyal. Ginlapwasan hira han hilarom nga dagat; linmunod hira ha kahiladman sugad hin bato. “Makaaramdok an imo tuo nga kamot tungod han imo gahom, O Ginoo; gindudugmok hini an kaaway. Ginpupukan mo an imo mga kaaway tungod han imo kagamhanan; naglalaga an imo kasina, ngan inuugtang mo hira sugad hin uhot. Ginhuyop mo an dagat ngan nagpundok hin hitaas an tubig; tinmindog ini sugad hin pader; ngan nagmara an salad han dagat. Nagsiring an kaaway, ‘Lalanaton ngan dadakpon ko hira; pagbabahinbahinon ko an ira manggad ngan titikason ko an ngatanan nga akon naruruyagan. Huhulboton ko an akon espada, ngan aagawon ko an ngatanan nga ira mga butang.’ Kundi usa la nga huyop tikang ha imo, O Ginoo, nagkalulumos an mga Ehiptohanon; linmunod hira sugad hin timga didto han masulog nga tubig. “O Ginoo, hin-o han kadiyosan in sugad ha imo? Hin-o in sugad ha imo nga urosahon an pagkabaraan? Hin-o in nakakagbuhat hin mga milagro ngan gamhanan nga mga buhat sugad han imo. Gin-unat mo an imo tuo nga kamot, ngan ginlam-oy han tuna an amon mga kaaway. Ha kamatinumanon mo han imo saad, gindara mo an mga tawo nga imo ginbawi; gindara mo hira pinaagi han imo kusog ngadto han imo baraan nga tuna. Hinbatian han kanasoran ngan nangungurog hira hin kahadlok; inaalpan hin duro nga kakulba an mga Filisteohanon Nalilisang an mga pangulo han Edumea; nangungurog an gamhanan nga mga tawo han Moab; nagmamatalaw an mga tawo han Canaan. Inaalpan hira hin kakulba ngan kahadlok. Nakita hira han imo kusog, O Ginoo, ngan waray nira nahihimo tungod hin kahadlok, tubtob han pag-agi han imo mga tawo— an mga tawo nga imo gintalwas tikang hin pagkaoripon. Ginpasulod ngan ginpaukoy mo hira didto han imo bukid, an dapit nga imo ginpili, O Ginoo, nga imo urokyan, an Templo nga ikaw ngahaw an nagtindog. Maghahadi ka ha kadayonan, O Ginoo.” Nagtabok han dagat an mga Israelita dida hin mamara nga salad han dagat. Kundi han pagkadto na han dagat han mga karuwahe han mga taga-Ehipto upod an ira mga kabayo ngan mga dikabayo, ginpabalik han Ginoo an tubig ngan ginlapwasan hira. Ginkuha ni Miriam nga manaragna, nga bugto ni Aaron, an iya tamborin, ngan sinmunod ha iya an ngatanan nga kababayen-an nga nagtotokar hin mga tamborin ngan nagsasarayaw. Nagkanta hi Miriam para ha ira: “Pagkanta ha Ginoo tungod han iya mahimayaon nga pagdarag-an; gintabog niya an mga kabayo ngan an ira mga dikabayo ngadto ha kadagatan.” Niyan gindara ni Moises an mga tawo han Israel tikang han Dagat Pula ngadto ha kamingawan han Sur. Sulod hin tulo ka adlaw, ginlatas nira an kamingawan, kundi waray hira makaagi hin tubig. Niyan inamabot hira ngadto hin usa nga dapit nga ginngaranan nga Mara, kundi mapait hin duro an tubig didto nga waray hira makainom. Amo ito nga ginngaranan nga Mara ini nga dapit. Nagsumbong kan Moises an mga tawo ngan nagpakiana, “Ano an aton iimnon?” Nag-ampo hi Moises hin kinasingkasing ngadto han Ginoo, ngan ginpakita hiya han Ginoo hin lipak hin kahoy nga ipinilak niya ngadto han tubig, ngan waray na pagpait an tubig. Didto gintagan hira han Ginoo hin mga balaod nga pagtutumanon nira, ngan iya liwat ginsarihan hira didto. Nagsiring hiya, “Kon pagsugton ako niyo hin hingpit pinaagi hin pagbuhat han akon gin-iisip nga matadong, ngan pinaagi hin pagtuman han akon mga sugo, diri ko kamo kakastigohon hin bisan ano nga sakit nga gindara ko ngadto han mga Ehiptohanon. Ako amo an Ginoo nga nagtatambal ha iyo.” Sunod inmabot hira ngadto ha Elim, diin may-ada dose nga mga burabod ngan sitenta nga mga kahoy nga palmera; didto nagkampo hira ha ligid han tubig. Nagkalakat tikang ha Elim an bug-os nga bungto han mga Israelita ngan inmabot hira ngadto han kamingawan han Sin nga butnga han Elim ug Sinai dida han ika-15 nga adlaw han ikaduha nga bulan katapos nira bumaya han Ehipto. Didto han kamingawan nagngurutob hira ngatanan kontra kanda Moises ug Aaron ngan nagsiring hira, “Maupay pa kon ginpatay nala kami han Ginoo didto ha Ehipto. Didto nakakalingkod ngan nakakakaon pa kami hin karne ngan hin iba nga pagkaon sugad han amon karuyag. Kundi ginpagawas mo kami nganhi hini nga kamingawan basi mamatay kami ngatanan hin gutom.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Yana pauuranon ko tikang ha langit in pagkaon para ha iyo ngatanan. Kinahanglan gumawas kada adlaw an mga tawo ngan magtirok hira hin igo nga pagkaon para hito nga adlaw. Pinaagi hini, makakasabot na ako kon magsusunod ba hira han akon mga tugon. Dida han ikaunom nga adlaw, kinahanglan doblehon an ira pagtirok hin pagkaon, ngan andamon ini.” Sanglit nagsiring hira Moises ug Aaron ha ngatanan nga mga Israelita, “Yana nga gab-i mahibabaro kamo nga an Ginoo amo an nagdara ha iyo tikang ha Ehipto. Ha pagkaaga hikikit-an niyo an himaya han Ginoo. Hinbatian niya an iyo mga pagngurutob kontra ha iya—tinuod, kontra ha iya, kay nagtutuman la kami han iya mga tugon.” Niyan nagsiring hi Moises, “An Ginoo amo an maghahatag ha iyo hin karne nga pagkaon ha gab-i ngan hin tinapay tubtob han iyo karuyag ha aga, kay hinbatian niya an duro na nga iyo pagngurutob kontra ha iya. Kon nagngungurutob kamo kontra ha amon, ha tinuod, an Ginoo amo an iyo ginngungurutoban.” Nagsiring kan Aaron hi Moises, “Pakanhia an bug-os nga bungto ngan patindoga hira ha atubangan han Ginoo, kay hinbatian niya an ira mga pagngurutob.” Han naghihimangraw hi Aaron ngadto han bug-os nga katilingban, inmatubang hira ngadto han kamingawan, ngan ha gilayon pinmakita didto hin usa nga dampog an himaya han Ginoo. Nagsiring an Ginoo, “Hinbatian ko an mga pagngurutob han mga Israelita. Sumati hira nga ha pagkakulopay magkakamay-ada hira karne nga kakaonon, ngan ha pagkaaga magkakamay-ada hira han ngatanan nga tinapay nga ira karuyag. Niyan mahibabaro hira nga ako amo an Ginoo nga ira Dyos.” Dida han pagkagab-i nagkaabot in dako nga panon hin katamsihan nga sugad hin mga tukmo nga nakalukop han kampo, ngan han pagkaaga may-ada yamog nga nakaluob han kampo. Han kapara na han tun-og, nahibilin dida ha bawbaw han tuna in magnipis, magbusag, ngan mahumok nga butang nga sugad hin matapok nga bagtik nga yamog. Han paghikit-i la hini han mga Israelita, waray hira pakasabot kon ano ini, ngan may hinparupakiana ha hira, “Ano ini?” Nagsiring ha ira hi Moises, “Amo ini an pagkaon nga iginhatag ha iyo han Ginoo. Nagsugo an Ginoo nga magtirok hini an kada usa ha iyo sumala han iya ginkikinahanglan, duha ka litro an kada sakop han iya panimalay.” Ginbuhat ini han mga Israelita. May-ada ha ira nagtirok hin damo, ngan an iba gutiay la. Han pagtaksa na nira hini, waray man magsobra adton nagtirok hin damo ngan waray man magkulang an nagtirok hin gutiay la. Nagtirok an kada usa sugad gudla han iya kinahanglan. Nagsiring ha ira hi Moises, “Kinahanglan waray maghimos hin bisan ano hini para buwas.” Kundi waray bumali kan Moises an iba ha ira, ngan nagsalin hira. Han pagkaaga, uloron ngan mabaho na ini, sanglit nasina ha ira hi Moises. Ikinaaga nangunguha an kada usa sugad la han iya kinahanglan; ngan kon mapaso na an adlaw, natunaw adton nahibibilin ha tuna. Dida han ikaunom nga adlaw, nanguha hira hin doble nga pagkaon, tag-upat ka litro para han kada tawo. Nagkaabot an ngatanan nga mga pangulo han bungto, ngan ginsumatan nira hi Moises hiunong hini. Ngan nagsiring hiya ha ira, “Nagsugo an Ginoo nga baraan nga adlaw hin pagpahuway buwas, ngan ighahalad ha iya ini nga adlaw. Lutoa yana nga adlaw an karuyag niyo paglutoon, ngan lagaa an karuyag niyo paglagaon. Kinahanglan isalin ngan himoson para buwas an bisan ano nga nahisalin.” Sumala han iginsugo ni Moises, ginhimos nira ngada han pagkabuwas an nahisalin; waray ini pagbaho o pag-ulora. Nagsiring hi Moises, “Kaona niyo ini yana nga adlaw, kay adlaw yana hin pagpahuway nga iginhalad ngadto han Ginoo, ngan diri kamo makakaagi hin pagkaon ha gawas han kampo. Kinahanglan manguha kamo hin pagkaon sulod hin unom ka adlaw, kundi waray pagkaon nga iyo hiaagian dida han ikapito nga adlaw, an adlaw hin pagpahuway.” Dida han ikapito nga adlaw ginmawas in pipira han mga tawo basi manguha hin mga pagkaon, kundi waray hira makaagi. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Tubtob san-o an diri niyo pagsugot han akon mga sugo? Hinumdomi nga ako nga Ginoo naghatag ha iyo hin usa nga adlaw hin pagpahuway. Sanglit dida han ikaunom nga adlaw mahatag ako ha iyo hin pagkaon nga igo hin kanan duha ka adlaw. Dida han ikapito nga adlaw kinahanglan magpabilin an tagsatagsa dida han iya hinmumutangan ngan diri hiya bumaya han iya balay.” Sanglit waray magtrabaho an mga tawo dida han ikapito nga adlaw. Ginngaranan han mga tawo han Israel nga mana an pagkaon. Sugad ini hin gutiay ngan mabusag nga liso, ngan sugad an rasa hini hin magnipis nga mga bibingka nga sinaktan hin dugos. Nagsiring hi Moises, “Nagsugo ha aton an Ginoo hin pagtipig hin mana para han aton mga tulin, basi makakita hira han kaon nga iginhatag han Dyos hin pagpakaon ha aton dinhe han kamingawan han pagdad-a niya ha aton tikang ha Ehipto.” Nagsiring kan Aaron hi Moises, “Kuha hin usa nga tibod, sudli ini hin duha ka litro nga mana, ngan igbutang ini didto ha atubangan han Ginoo, basi paghimoson ini para han aton mga tulin.” Sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises, iginbutang ini ni Aaron ha atubangan han Kahon han Ginsaaran basi mahimos ini hin maupay. Mana an pagkaon han mga Israelita sulod han 40 ka tuig, tubtob han pag-abot nira ha tuna han Canaan nga ira gin-ukyan. ( Baynte ka litro an hin-aaraan nga taraksan nga ginggamit hadto nga panahon.) Binmaya han kamingawan han Sin an bug-os nga katilingban nga Israelita, ngan nagbinurubalhin hira hin dapit sumala han sugo ha ira han Ginoo. Nagkampo hira didto ha Refidim, kundi waray didto tubig nga irimnon. Nagngurutob hira kan Moises, ngan nagsiring, “Tagi kami hin tubig nga irimnon.” Binmaton hi Moises, “Kay ano nga nagnginginurutob kamo? Kay ano nga ginsasarihan man niyo an Ginoo?” Kundi inuuhaw na hin duro an mga tawo ngan nagpadayon hira hin pagngurutob kan Moises. Nagsiring hira, “Kay ano nga ginpagawas mo kami ha Ehipto? Pagpatay ba hin uhaw ha amon, han amon mga anak, ngan han amon kabakahan?” Nag-ampo hi Moises hin kinasingkasing ha Ginoo ngan nagsiring, “Ano an akon sadang pagbuhaton hini nga mga tawo? Andam na hira hin pagbato ha akon.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Paupda ha imo in pira han mga pangulo han Israel ngan pag-una kamo han mga tawo. Dad-a an tungkod nga imo iginbalbag han Nilo. Matindog ako ha imo atubangan dida hin usa nga bato didto ha Bukid Sinai. Balbaga an bato ngan maawas tikang hini in tubig nga irimnon para han mga tawo.” Ginbuhat ini ni Moises ha atubangan han mga pangulo han Israel. Ginngaranan niya nga Masa ug Meriba an dapit, kay nagngurutob an mga Israelita ngan ginsarihan nira an Ginoo han pagpakiana nira, “Kaupod ba naton an Ginoo o diri?” Nagkaabot an mga Amalekanhon ngan ginsulong nira an mga Israelita didto ha Refidim. Nagsiring kan Josue hi Moises, “Pagpili hin kalalaken-an nga makadto buwas hin pakig-away han mga Amalekanhon. Matindog ako ha bawbaw han pungtod ngan kakaptan ko an tungkod nga iginpadara ha akon han Dyos.” Ginbuhat ni Josue sumala han iginsugo ha iya ni Moises ngan ginmawas hi Josue hin pakig-away han mga Amalekanhon, samtang sinmagka hira Moises, Aaron ug Hur ngadto ha bawbaw han pungtod. Nakakadaog an mga Israelita kon binabayaw ni Moises an iya mga butkon, kundi nakakadaog an mga Amalekanhon kon ipinapaubos niya an iya mga butkon. Han pagbutlawa na han mga butkon ni Moises, kinmuha hira Aaron ug Hur hin usa nga bato nga ginpalingkuran kan Moises, samtang nagtindog hira sapit kan Moises ngan gin-alsa nira an mga butkon ni Moises nga diri magtipaubos, tubtob han katunod han adlaw. Hini nga paagi ginpirde ni Josue an mga Amalekanhon. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Igsurat an kasaysayan hiunong hini nga pagdarag-an basi mahinumdoman ini. Sumati hi Josue nga pagpupuohon ko an mga Amalekanhon.” Nagtindog hi Moises hin usa nga altar ngan ginngaranan ini nga “An Ginoo amo an akon Bandera.” Nagsiring hiya, “Alsaha hin hitaas an bandera han Ginoo! Magpapadayon an Ginoo hin pakig-away han mga Amalekanhon ha dayon nga katuigan!” Hinbatian ni Jetro nga padi han Madian, ngan ugangan ni Moises, an ngatanan nga ginbuhat han Dyos para kan Moises ngan han mga tawo han Israel, han pagpagawsa ha ira han Dyos tikang ha Ehipto. Sanglit kinmadto hiya kan Moises ngan upod niya hi Sefora nga asawa ni Moises, nga iginbilin la anay ha iya, ngan hira Gerson ug Eliezer nga mga anak niya nga kalalaken-an. (Nagsiring hi Moises, “Nagin lumalangyaw ako didto hin usa nga langyaw nga tuna;” sanglit ginngaranan niya nga Gerson an usa nga anak. Nagsiring liwat hiya, “Ginbuligan ako han Dyos han akon amay ngan gintalwas ako ha kamatayon tikang ha kamot han hadi han Ehipto;” sanglit ginngaranan niya nga Eliezer an ikaduha nga anak.) Kinmadto ha kamingawan nga ginkampohan ni Moises didto han baraan nga bukid hira Jetro ngan an asawa ni Moises ngan an duha niya nga mga anak. Nagpatugon hi Jetro kan Moises nga tiarabot hira, sanglit ginmawas hi Moises hin pagtapo ha iya. Yinmukbo hi Moises ha iya atubangan, ngan ginhadkan hiya. Naggipakurukumosta hira ngan sinmulod hira han tolda ni Moises. Ginsumatan ni Moises hi Jetro han ngatanan nga ginbuhat han Ginoo ngadto han hadi ngan han mga tawo han Ehipto basi matalwas an mga Israelita. Iya liwat ginsumatan hiya hiunong han mga kakurian nga gin-antos han mga tawo dida ha dalan ngan kon gin-unan-o han Ginoo hin pagtalwas ha ira. Duro an kalipay ni Jetro han pakabati niya hini ngatanan, ngan nagsiring hiya, “Pagdayawon an Ginoo nga nagtalwas ha iyo tikang han hadi ngan han mga tawo han Ehipto! Pagdayawon an Ginoo nga nagtalwas han iya mga tawo tikang han pagkaoripon! Yana maaram na ako nga larolabaw an Ginoo kay han ngatanan nga kadiyosan, kay ginbuhat niya ini tungod kay ginraogdaog hira han mga Ehiptohanon.” Niyan gindara ni Jetro in usa nga halad nga pagtutuboron hin bug-os, ngan iba pa nga mga halad para han Dyos; ngan inmupod ha iya hi Aaron ngan an ngatanan nga mga pangulo han Israel hin pakigsaro han baraan nga pangaon nga usa nga buhat hin pagsingba han Dyos. Han pagkabuwas, gintuhay ni Moises in mga kalipongan han mga tawo, ngan waray niya iba nga nabuhat tikang ha aga ngadto han pagkagab-i. Han pakakita ni Jetro han ngatanan nga ginbuhat ni Moises, pinmakiana hiya, “Ano ini nga imo ginbubuhat para han mga tawo? Kay ano nga naglilinugaring ka la hin pagbuhat hini, ngan magkulop la an pagtinukdaw han mga tawo dinhe hin pakighimangraw ha imo?” Binmaton hi Moises, “Kinahanglan pagbuhaton ko ini kay nadangop man ha akon an mga tawo hin panginsayod han kaburot-on han Dyos. Kon may kalipongan in duha ka tawo, nadangop hira ha akon, ngan gintutuhay ko kon hin-o ha ira an matadong, ngan gintututdoan ko hira han mga sugo ngan mga balaod han Dyos.” Niyan nagsiring hi Jetro, “Diri maupay ini nga imo ginbubuhat. Gugul-an ka hin duro pati ini nga mga tawo. Mabug-at ini hin duro para ha imo kon maglinugaring ka la. Yana sasagdonan ko ikaw hin maupay ngan mag-upod unta ha imo an Dyos. Matadong ini para ha imo hin pagtindog ha ngaran han mga tawo ha atubangan han Dyos ngan pagdara han ira mga kalipongan ngadto ha iya. Kinahanglan pagtutdoan mo hira han mga sugo han Dyos, ngan pagsaysayan mo hira kon uunanhon nira hin pag-alagad han ira kinabuhi ngan kon ano an angay nira pagbuhaton. Kundi labot hini, kinahanglan magpili ka hin takos nga mga tawo ngan tudloka hira nga mga pangulo han mga tawo: mga pangulo hin tinagyukot, tinaggatos, tinagsingkwenta, ngan, tinagpulo. Kinahanglan mga tawo hira nga mahadlokon han Dyos, nga katataporan, ngan diri kahuhukipan. Mag-aalagad hira nga mga maghurukom han mga tawo ug diri hira pagliliwanliwanan. Makakagdara hira ngada ha imo han ngatanan nga magkuri nga mga sumbong, kundi hira ngahaw an maghuhukom han ngatanan nga masarusayon nga mga kalipongan. Diri na ini mabug-at para ha imo kay magkakabahinbahin na man ini nga katungdanan. Kon pagbuhaton mo ini, sumala han iginsugo han Dyos, diri ka na gugul-an hin duro, ngan makakauli ini ngatanan nga mga tawo nga tuhay na an ira mga kalipongan.” Gintuman ni Moises an sagdon ni Jetro, ngan nagpili hiya hin takos nga mga tawo tikang dida han ngatanan nga mga Israelita, ngan gintudlok hira sugad nga mga pangulo hin tinagyukot, tinaggatos, tinagsingkwenta ngan tinagpulo. Nag-alagad hira nga mga permanente nga maghurukom para han mga tawo. Ira gindadara an magkuri nga mga sumbong ngadto kan Moises, kundi hira ngahaw an naghuhukom han masarusayon nga mga kalipongan. Katapos, nanamilit kan Jetro hi Moises ngan inmoli hi Jetro. ngan sinmagka han bukid hi Moises hin pakigkita han Dyos. Nagtawag an Ginoo kan Moises tikang han bukid ngan pinapaghimangraw hiya ha mga Israelita nga mga tulin ni Jacob hin pagsiring: “Hinkit-an niyo an ginbuhat ko nga Ginoo ha mga Ehiptohanon ngan an pagdara ko ha iyo nga sugad hin pagdara hin agila han iya mga piso ha bawbaw han iya mga pako, ngan gindara ko kamo nganhi ha akon. Yana, kon pagsugton ako niyo, ngan kon pagtumanon niyo an akon ginsaaran, magigin akon kamo kalugaringon nga mga tawo. Akon an bug-os nga tuna, kundi magigin akon kamo pinili nga mga tawo, mga tawo nga iginhalad ha akon gud la, ngan mag-aalagad kamo nga kapadian ha akon.” Sanglit linmugsong hi Moises ngan gintirok niya an mga pangulo han mga tawo ngan ginsumatan hira han ngatanan nga iginsugo ha iya han Ginoo. Niyan binmaton hin durungan an ngatanan nga mga tawo, “Pagbubuhaton namon an ngatanan nga iginsiring han Ginoo,” ngan ginsumatan hini ni Moises an Ginoo. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Mapakada ako ha imo dida hin madakmol nga dampog, basi makabati an mga tawo nga nakikighimangraw ako ha imo ngan basi tumoo na hira ha imo.” Ginsumatan ni Moises an Ginoo han iginbaton han mga tawo, ngan nagsiring ha iya an Ginoo, “Kadtoa an mga tawo ngan papaglinisa hira han ira kalugaringon yana ngan buwas para hin pagsingba. Kinahanglan pagbunakan nira an ira mga panapton, ngan maandam hira para sangbuwas nga adlaw. Dida hito nga adlaw malusad ako ngada ha Bukid Sinai diin hikikit-an ako han ngatanan nga mga tawo. Pagtigaman hin pag-ultan palibot han bukid. Kinahanglan diri magpasipara hin paglakad hini an mga tawo, ngan sidnga hira nga diri sumagka han bukid o bisan hin paghirani han bukid. An bisan hin-o nga makatamak ngan makalakad han pag-ultan, kinahanglan patayon hiya; kinahanglan pagbatohon o pagpanaon hiya, hin waray tawo nga maglalabot ha iya. Bubuhaton ini para han magpasipara nga mga tawo ngan mga mananap; kinahanglan patayon hira. Kundi kon patunggon na an trompeta, kinahanglan sumagka ngadto han bukid an mga tawo.” Niyan linmugsong han bukid hi Moises ngan ginsumatan an mga tawo nga mag-andam hira hin pagsingba. Sanglit ginbunakan nira an ira mga panapton, ngan ginsiring hira ni Moises, “kinahanglan maandam kamo dida han ikatulo ka adlaw ngan ayaw la anay kamo pakighilawas.” Dida han pagkaaga na han ikatulo ka adlaw nagdalugdog ngan nagkikidlat, pinmakita in usa nga madakmol nga dampog ha bawbaw han bukid, ngan hinbatian in makusog hin duro nga tunog hin trompeta. Nangurog hin kahadlok an ngatanan nga mga tawo didto han kampo. Gin-unhan hira ni Moises paggawas han kampo hin pakigkita han Dyos, ngan tinmindog hira didto han ubos han bukid. Naputos hin aso an bug-os nga Bukid Sinai, kay linmusad an Ginoo dida hin kalayo. Inmusbok an aso sugad hin tikang hin usa nga hudno, ngan nangurog hin duro an ngatanan nga mga tawo. Nagtikadako an tunog han trompeta. Nagyakan hi Moises ngan ginbaton hiya han Dyos pinaagi hin dalugdog. Linmusad an Ginoo ngadto han bawbaw han Bukid Sinai ngan ginpakadto hi Moises ha bawbaw han bukid. Sinmagka hi Moises ngan nagsiring ha iya an Ginoo, “Lusad ngan tugona an mga tawo nga diri hira lumakad han pag-ultan hin pagkadi ngan pagtan-aw ha akon; kon magtalapas hira hini, damo ha ira in magkakamatay. Kinahanglan maglinis ha ira ngahaw bisan an kapadian nga mahirani ha akon, kay kon diri, pagkakastigohon ko hira.” Nagsiring hi Moises han Ginoo, “Diri makakasagka an mga tawo, kay ginsugo mo kami nga pag-isipon namon nga baraan an bukid ngan amon paglibotan hin pag-ultan.” Binmaton an Ginoo, “Lusad ngan paupda ha imo hi Aaron kon bumalik ka. Kundi kinahanglan diri tumabok han pag-ultan an kapadian ngan an mga tawo hin pagkadi ha akon, kay kon tumabok hira, kakastigohon ko hira.” Sanglit linmugsong hi Moises ngadto han mga tawo ngan ginsumatan hira han iginsiring han Ginoo. Naghimangraw an Dyos, ngan amo ini an iya mga pulong: “Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos nga nagdara ha iyo tikang ha Ehipto, diin mga oripon kamo. “Ayaw kamo pagsingba hin lain nga diyos labot ha akon. “Ayaw kamo paghimo para ha iyo ngahaw hin mga ladawan hin bisan ano nga butang nga aadto ha langit, o aanhi ha tuna, o aadto ha tubig, ha ilarom han tuna. Ayaw kamo pagyukbo o pagsingba hin bisan ano nga diyosdiyos, kay ako amo an Ginoo nga iyo Dyos ngan maabugho ako nga Dyos. Kinakastigo ko adton mga nagdudumot ha akon ngan an ira mga tulin, tubtob ngadto han ikatulo ngan ikaupat nga katulinan. Kundi ipinapakita ko an akon paghigugma ngadto ha yinukot nga mga katulinan hadton mga nahigugma ha akon ngan nagsusugot han akon mga balaod. “Ayaw niyo paggamita an akon ngaran hin maraot nga panuyo, kay ako, an Ginoo nga iyo Dyos magakastigo han bisan hin-o nga nagamit han akon ngaran hin diri kaangayan. “Tumana niyo an Adlaw nga Igparahuway ngan pagbaraana ini nga adlaw. May-ada niyo unom ka adlaw hin pagbuhat han ngatanan niyo nga buruhaton, kundi adlaw hin pagpahuway an ikapito ka adlaw ngan ighahalad ini niyo ha akon. Dida hito nga adlaw kinahanglan waray magtrabaho—bisan kamo, an iyo mga anak, an iyo mga oripon, an iyo mga hayop, o an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida han iyo nasod. Sulod hin unom ka adlaw ako nga Ginoo naghimo han tuna, han langit, han kadagatan, ngan han ngatanan nga aada hini, kundi pinmahuway ako dida han ikapito nga adlaw. Amo ito nga ako nga Ginoo nagbendisyon han Adlaw nga Igparahuway ngan ginhimo ko ini nga baraan. “Tahora niyo an iyo amay ug an iyo iroy, basi maghilawig an iyo kinabuhi didto han tuna nga ihinahatag ko ha iyo. “Ayaw kamo pagpatay hin tawo. “Ayaw kamo panlibog. “Ayaw kamo pangawat. “Ayaw kamo pagsumbong hin buwa kontra han iyo igkasi-tawo. “Ayaw kamo kaipa han balay hin lain nga tawo; ayaw kaipa han iya asawa, han iya mga oripon, han iya mga baka, han iya mga asno, o han bisan ano nga iya mga butang.” Han pakabati han mga tawo han dalugdog ngan han tunog han trompeta, ngan han pakakita nira han kikidlat ngan han nag-usbok nga aso ha bukid, nangurog hira hin kahadlok ngan pinmahirayo hira hin pagtindog. Nagsiring hira kan Moises, “Mamamati kami kon ikaw an maghimangraw ha amon; kundi nahadlok kami nga, kon an Dyos an maghimangraw ha amon, magkakamatay kami.” Binmaton hi Moises, “Ayaw kamo kahadlok; kinmahi la an Dyos hin pagsari ha iyo ngan hin pag-aghat nga dayuday magsugot kamo ha iya, basi diri kamo makasala.” Kundi pinmahirayo la gihapon hin pagtindog an mga tawo, ngan hi Moises la an hinmarani han madakmol nga dampog diin nakadto an Dyos. Nagsugo an Ginoo kan Moises nga sidngon niya an mga Israelita: “Hinkit-an na niyo kon gin-unan-o ko nga Ginoo hin pakighimangraw ha iyo tikang ha langit. Ayaw kamo paghimo para ha iyo kalugaringon hin kadiyosan nga salapi o bulawan nga pagsisingbahon niyo ngan itatampo ha akon. Paghimo kamo hin altar nga tuna para ha akon, ngan ighalad dida hini an iyo mga karnero ngan mga baka sugad nga mga halad nga tinubod ngan sugad nga mga halad hin pakig-urosa. Ha tagsa nga dapit nga akon igingahin nga pagsisingbahan niyo ha akon, makada ako ha iyo ngan magbibendisyon ako ha iyo. Kon magtindog kamo hin altar nga bato para ha akon, ayaw niyo pagtindoga ini tikang hin tinabas nga mga bato, kay kon ginagamitan niyo hin tigib an pagtabas han mga bato, hinihimo ini niyo nga diri na angay hin paggamit para han akon. Ayaw kamo pagtindog hin altar para ha akon nga may-ada mga balitang tipaigbaw, kay bangin ha pagsaka humuwaw kamo. “Ighatag han mga Israelita inin nasunod nga mga balaod: Kon pumalit kamo hin oripon nga Hebreo, mag-aalagad hiya ha iyo sulod hin unom la ka tuig. Dida han ikapito ka tuig kinahanglan buhian hiya niyo nga waray pagbabaydan hin bisan ano. Kon diri hiya inasaw-an han kaoripon niya, kinahanglan diri hiya magdadara hin asawa kon umiwas hiya. Kundi kon inasaw-an hiya nga daan han kahimo niya nga oripon niyo, makakahimo hiya hin pagdara han iya asawa. Kon gintagan hiya han iya agaron hin asawa, ngan nag-anak hira, o kanan agaron an asawa ngan an iya mga anak, ngan maiwas an lalake nga hiya la. Kundi kon magpahayag an oripon nga nahigugma hiya han iya agaron, han iya asawa, ngan han iya mga anak, ngan diri karuyag nga buhian hiya, dadad-on hiya han iya agaron ngadto han dapit hin pagsingba. Didto patitindogon hiya han iya agaron ngan pasasandigon hiya ha may porta o ha may harigi han porta ngan tutuhogon an iya talinga. Katapos magigin oripon na hiya niya ha bug-os niya nga kinabuhi. “Kon igbaligya hin usa ka tawo an iya anak nga babaye hin kaoripon, diri hiya bubuhian sugad han mga oripon nga kalalaken-an. Kon iginbaligya hiya ngadto hin tawo nga naghuhunahuna hin pangasawa ha iya, kundi diri an tawo naruruyag ha iya, kinahanglan igbaligya hiya liwat ngadto han iya amay; diri makakagbaligya ha iya an iya agaron ngadto hin lumalangyaw, kay diri man maupay an iya pagdumara ha iya. Kon pumalit hin oripon nga babaye in usa ka tawo basi ipaasawa han iya anak nga lalake, kinahanglan pagdumaraon niya an babaye sugad hin iya anak nga babaye. Kon mamay-ada ikaduha nga asawa in usa ka tawo, kinahanglan magpadayon hiya hin paghatag han iya syahan nga asawa han amo ngahaw kadamo nga pagkaon ug panapton, ngan han amo ngahaw nga mga katungod nga iya hadto anay. Kon diri niya pagtumanon ini nga mga katungdanan ngadto han iya syahan nga asawa, kinahanglan iya buhian ini ngan diri na hiya makarawat hin bayad. “Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magkastigo hin tawo ngan makamatay ini ha iya. Kundi kon diri ini tinuyo ngan waray niya hunahuna hin pagpatay han tawo, makakapalagiw hiya ngadto hin dapit nga akon pipilion para ha iya, ngan waray ha iya maglalabot didto. Kundi kon masina in usa ka tawo ngan tuyoon niya hin pagpatay in lain nga tawo, kinahanglan patayon hiya bisan kon nakaayop na hiya han akon altar. “Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magkastigo han iya amay o iroy. “Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magbihag hin tawo, basi niya hin igbaligya o himoon nga oripon. “Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magtunglo han iya amay o iroy. “Kon may-ada mag-away ngan maigo hin bato o han iya kamauo an usa ka tawo kundi diri makamatay ha iya, diri kakastigohon an nakaigo. Kon kinahanglan humigda an tawo nga naigo, kundi ha orhe makabuhat ngan makalakat na bisan kon magtutungkod pa, magbabayad an tawo nga nakaigo ha iya han iya nakarag nga panahon ngan magmamangno ha iya ngada han iya pag-upay. “Kon latobon hin usa ka tawo an iya oripon nga lalake o babaye, ngan mamatay an oripon dida dayon, kinahanglan pagkastigohon an tawo. Kundi kon diri mamatay an oripon sulod hin usa o duha ka adlaw, diri pagkakastigohon an agaron, kay hiya man an tag-iya han oripon. “Kon nag-aaraway in mga tawo ngan makasabad hira hin usa nga burod ngan mapunitan ini hiya, kundi waray hiya mamatay, mumultahan an nakasabod ha iya hin kantidad nga pangangaroon han bana, nga uuyonan han mga maghurukom. Kundi kon mamatay ngani an babaye, kinahanglan kinabuhi an igbabayad para hin kinabuhi, mata para hin mata, ngipon para hin ngipon, kamot para hin kamot, tiil para hin tiil, kapaso para hin kapaso, samad para hin samad, pilas para hin pilas. “Kon igoon hin usa ka tawo ha usa nga mata an iya oripon nga babaye o lalake, ngan malukat ini, kinahanglan buhian niya an oripon sugad nga bayad para han mata. Kon ngihoan niya hin usa nga ngipon, kinahanglan buhian niya an oripon sugad nga bayad han ngipon. “Kon sungayon hin baka in usa ka tawo ngan mamatay an tawo, kinahanglan pagbatoon an baka ngan diri kaonon an karne hini; kundi diri pagkakastigohon an tag-iya han baka. Kundi kon hiara na an baka hin pagpinanungay hin mga tawo, ngan ginpahimatngonan na an tag-iya, kundi waray la ini gihapon isakob ha toril—niyan kon sungayon hini in usa ka tawo ngan mamatay, kinahanglan pagbatoon ini ngan papatayon liwat an tag-iya. Kundi, kon tugotan an tag-iya hin pagbayad hin multa basi magtalwas han iya kinabuhi, kinahanglan pagbaydan niya an bug-os nga kantidad nga ginkikinahanglan. Kon makamatay an baka hin usa nga bata nga lalake o babaye, gagamiton an amo ngahaw nga balaod. Kon makamatay an baka hin oripon nga lalake o babaye, pagbabaydan han tag-iya han baka hin traynta ka bug-os nga salapi, an tag-iya han oripon, ngan pagbabatoon an baka. “Kon buksan hin usa ka tawo in luong, o kon magluong hiya ngan diri niya pagtahoban ini, ngan mahulogan ini hin baka o asno, kinahanglan pagbaydan niya an hayop. Babaydan niya hin kwarta an tag-iya ngan maiya na an patay nga hayop. Kon patayon hin baka nga kanan usa ka tawo an baka hin lain nga tawo, igbabaligya han duha ka tawo an buhi nga baka ngan pagbabahinon nira an kwarta; pagbabahinon liwat nira an karne han patay nga hayop. Kundi kon hinbaroan ini nga hiara na an baka hin pagpinanungay, ngan waray la gihapon han tag-iya igsakob ha toril an baka, kinahanglan pagbaydan niya hin buhi nga baka an tawo, kundi maiiya na an patay nga baka. “Kon mangawat hin usa nga baka o karnero in usa ka tawo, ngan ihawon o igbaligya ini, kinahanglan pagbaydan niya hin lima nga baka an usa nga baka, ngan upat nga karnero an usa nga karnero. “Kon tugotan hin usa ka tawo nga manabsab an iya mga hayop didto hin usa nga uma o urubasan ngan magsarang ini ngan kaonon an mga tanom didto hin uma hin lain nga tawo, kinahanglan pagbaydan niya an napirde han mga bunga tikang han iya kalugaringon nga kaumhan o urubasan. “Kon magsurit han iya uma in usa ka tawo ngan maglarab ini ngadto hin uma hin lain nga tawo ngan makasunog hin trigo nga naturok o inani ngan tinambak na, magbabayad han ngatanan nga napirde an tawo nga nakasurit. “Kon tumangdo in usa ka tawo hin paghimos han kwarta o iba pa nga mahal nga mga butang hin lain nga tawo ngan kawaton ini ha iya balay, pababaydon an kawatan hin doble kon hidakpan hiya. Kundi kon diri hidakpan an kawatan, pagdadad-on an tawo nga naghimos han mahal nga mga butang ngadto han dapit hin pagsingba, ngan didto magsusumpa hiya nga waray hiya magkawat han mga butang han tawo. “Ha tagsa nga kalipongan hiunong hin hiagi, bisan baka ini, asno, karnero, panapton, o bisan ano nga nawara nga butang, dadad-on an duha ka tawo nga nag-aangkon han hiagi ngadto han dapit hin pagsingba. Magbabayad hin doble ngadto han usa ka tawo an tawo nga salaan sumala han pagpahayag han Dyos. “Kon tumangdo in usa ka tawo hin paghupot hin asno, baka, karnero, o iba nga hayop hin lain nga tawo, ngan mamatay an hayop, o masamad, o madara dida hin usa nga panikas, ngan kon waray man testigo, kinahanglan kumadto an tawo han dapit hin pagsingba ngan magsumpa hiya nga waray hiya magkawat han hayop han tag-iya. Kon waray man kawata han naghupot an hayop, aangkonon han tag-iya an napirde ngan diri kinahanglan magbayad ha iya an naghupot; kundi kon kawaton an hayop, kinahanglan pagbaydan han naghupot an tag-iya. Kon ginpatay ini hin magpintas nga mga mananap, pagdadad-on han naghupot an mga nanhisalin han ginpatay sugad nga saksi; diri hiya kinahanglan magbayad han ginpatay hin magpintas nga mga mananap. “Kon humuram hin hayop in usa ka tawo tikang hin lain nga tawo, ngan masamad o mamatay ini nga waray dida an tag-iya, kinahanglan nga magbayad han hayop an hinmuram. Kundi kon mahinabo ini nga nakada an tag-iya, diri kinahanglan magbayad an hinmuram. Kon ginplitehan ini nga hayop, an plite igo na nga bayad han napirde nga hayop. “Kon maglumay in usa nga lalake hin usa nga uray pa nga daraga nga waray pa niya kasabot, ngan makighilawas ha iya, kinahanglan baydan niya an bugay hin pagkasal ngan pangasaw-on niya an babaye. Kundi kon dumiri an amay han daraga nga pangasaw-on han lalake an iya anak, kinahanglan baydan han lalake an amay han daraga hin kwarta nga tupong han bugay para hin uray pa nga daraga nga karaslon. “Pataya niyo an bisan hin-o nga babaye nga diwatahan. “Pataya niyo an bisan hin-o nga tawo nga makighilawas hin mananap. “Pataya niyo an bisan hin-o nga maghalad ngadto hin bisan ano nga diyos labot ha akon nga Ginoo. “Ayaw niyo pagtalimpigosa o pagraogdaoga in lumalangyaw; panumdom nga mga lumalangyaw kamo hadto anay didto ha Ehipto. Ayaw niyo pagraogdaoga an bisan hin-o nga balo nga babaye o ilo. Kon pagbuhaton niyo ini, mabaton ha ira ako nga Ginoo kon magtawag hira ha akon hin pakibulig, ngan masisina ako ngan pamamatayon ko kamo didto ha pag-awayan. Mababalo an iyo kaasaw-an, ngan maiilo an iyo mga anak. “Kon mapahuram kamo hin kwarta ngadto hin bisan hin-o nga kablas han akon mga tawo, ayaw kamo pagsugad hin usa nga parapautang, ngan ayaw hiya pagsukti hin patubo. Kon an bisan hin-o kuhaan niyo in kurugpos nga garantiya hin iya utang, kinahanglan ig-uli niyo ini ha iya nga diri pa matutunod an adlaw, kay amo gudla ito an iya igkukurugpos basi hiya kapasoan. Ano pa man an iya ighihigda? Kon magtawag hiya ha akon hin pakibulig, babatonon ko hiya, kay maloloy-on ako. “Ayaw niyo pagpakaraota an Dyos, ngan ayaw kamo pagtunglo hin usa nga pangulo han iyo mga tawo. “Ighatag niyo ha akon an mga halad tikang han iyo trigo, han iyo bino, ngan han iyo lana hin olibo kon panahon na hin paghalad hini. “Ighatag ha akon an iyo suhag nga kalalaken-an. Ighatag ha akon an suhag han iyo mga baka ug mga karnero. An suhag nga lalaki magpabilin upod han iroy niya sulod hin pito ka adlaw ngan ighalad ini ha akon dida han ikawalo ka adlaw. “Akon kamo mga tawo, sanglit kinahanglan diri kamo kumaon han karne hin bisan ano nga mananap nga ginpatay hin ihalas nga mga mananap; ighatag lugod ini ngadto han kaayaman. “Ayaw kamo pagpasarang hin buwa nga mga hurobhurob, ngan ayaw kamo pagbulig hin salaan nga tawo pinaagi hin buwa nga pagsaksi. Ayaw kamo pagsunod han kadam-an kon magbuhat hira hin sayop, o kon magsaksi hira hin paglubag han katadongan. Ayaw kamo pagpakita hin pagdapig hin usa nga kablasanon dida han iya bista. “Kon hikit-an niyo nga nakabuhi in baka o asno han iyo kaaway, ig-uli ini ha iya. Kon matumba an iya asno tungod han mabug-at karga, buligi hiya hin pagpatindog han iya asno; ayaw pagpabay-i la hiya. “Ayaw niyo iglirong an katadongan ngadto hin usa nga kablasanon kon naatubang hiya han hukmanan. Ayaw paghimohimo hin buwa nga mga sumbong, ngan ayaw pagpataya in tawo nga waray sala, kay paghuhukman ko ha karat-an in bisan hin-o nga magbuhat hin sugad kamaraot nga butang. Ayaw kamo pagkarawat hin hukip, kay nakakabuta ini hin mga tawo hin pagkita han matadong, ngan nakakabungkag ini han katadongan nga tinitindogan hadton mga waray sala. “Ayaw niyo pagraogdaoga in lumalangyaw; maaram kamo kon ano in binabati hin usa nga lumalangyaw, kay nagin mga lumalangyaw man kamo didto ha Ehipto. “Sulod hin unom ka tuig, tamni an iyo tuna ngan tiroka an mga abot han iyo uma. Kundi ayaw pagtamni an iyo uma dida han ikapito ka tuig, ngan ayaw niyo pag-aniha in bisan ano nga maturok dida han iyo uma. Makakakaon an mga kablas han mga naturok dida han uma, ngan makakakaon an ihalas nga kamanampan han nahisalin. Amo ngahaw an buhata han iyo mga urubasan ngan han iyo mga kahoy nga olibo. “Pagtrabaho kamo sulod hin unom ka adlaw ha usa ka simana, kundi ayaw kamo pagtrabaho dida han ikapito ka adlaw, basi makapahuway an iyo mga oripon ngan an mga lumalangyaw nga nagtratrabaho para ha iyo, pati an iyo mga hayop. “Pamatii an ngatanan nga iginsiring ko, nga Ginoo, ha iyo. Ayaw kamo pag-ampo han iba nga kadiyosan; ayaw bisan hin paghinabi han ira mga ngaran. “Sauroga hin pagpasidungog ha akon in tulo nga mga pyesta ha kada tuig. Dida han bulan han Abib, nga amo ngahaw an bulan nga ibinaya niyo han Ehipto, sauroga niyo an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo ha paagi nga akon iginsugo ha iyo. Ayaw kamo pagkaon hin tinapay nga may-ada patubo sulod hin pito ka adlaw hini nga pyesta. Ayaw gud kamo pagkanhi hin pagsingba ha akon nga waray niyo dara nga halad. “Sauroga niyo an Pyesta han Pag-ani kon magtikang na kamo hin pag-ani han iyo mga abot. “Sauroga niyo an Pyesta han mga Payagpayag dida han tikatarapos na an katsirak kon manguha na kamo han mga bunga han iyo mga urubasan ngan mga tanom nga igos ug olibo ngan iyo na hiposon ha kamalig. Ha kada tuig dida hini nga tulo nga mga pyesta kinahanglan kumanhi an ngatanan nga iyo kalalaken-an basi magsingba ha akon, an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw kamo paghalad hin tinapay nga may patubo kon maghalad kamo ha akon hin hayop. Kinahanglan diri igsalin tubtob han pagkaaga an tambok han mga hayop nga iginhalad ha akon sulod hini nga mga pyesta. “Kada tuig dad-a niyo ngadto han balay han Ginoo nga iyo Dyos an syahan nga trigo nga iyo pag-anihon. “Ayaw niyo paglutoa in nati nga karnero o kanding dida han gatas han iroy hini. “Papag-unhon ko ha iyo in usa nga anghel basi manalipod ha iyo samtang nga naglalakat kamo, ngan hin pagdara ha iyo ngadto han dapit nga akon gin-andam. Pamatii ngan sugta hiya niyo. Ayaw kamo pagsupil ha iya. Diri hiya mapasaylo hin sugad nga pagsupil kay ginsugo ko hiya. Kundi kon magsugot kamo ha iya ngan magbuhat kamo han ngatanan nga akon pinapatuman ha iyo, ako an maasdang han ngatanan niyo nga mga kaaway. Mag-uuna ha iyo an akon anghel ngan pagdadad-on kamo ngadto han tuna han mga Amoreohanon, han mga Perizeohanon, han mga Canaanhon, han mga Hibeohanon, ngan han mga Jebuseohanon, ngan pagpupuohon ko hira. Ayaw kamo pagyukbo o pagsingba han ira kadiyosan, ngan ayaw niyo pagsunda an mga buruhaton han ira tuluohan. Bungkaga an ira kadiyosan ngan rub-a an ira baraan nga mga harigi nga bato. Kon iyo pagsingbahon ako, an Ginoo nga iyo Dyos, tatagan ko kamo hin pagkaon ug tubig ngan tatambalon ko an ngatanan niyo nga mga sakit. Didto han iyo tuna waray mapupunitan o mababaw-as nga babaye. Tatagan ko kamo hin higlawig nga kinabuhi. “Hahadlokon ko an mga tawo nga nakontra ha iyo; sasamokon ko an mga tawo nga nakikig-away ha iyo, ngan paiisolon ko tikang ha iyo an ngatanan niyo nga mga kaaway. Lilisangon ko an iyo mga kaaway; paiiwason ko an mga Hibeohanon, an mga Canaanhon, ngan an mga Hiteohanon samtang nasulong kamo. Diri ko hira paiiwason sulod la hin usa ka tuig; kon pagbuhaton ko ini mawawaray tawo an tuna ngan magdadamo hin duro an ihalas nga kamanampan. Paiiwason ko lugod hira hin hinayhinay tubtob nga igo na an iyo kadamo hin pagtag-iya han tuna. Paaaboton ko an mga pag-ultan han iyo tuna tikang han Dagat Aqaba ngadto han Salog han Eufrates, ngan tikang han Dagat Mediteraneo ngadto han kamingawan. Igtutubyan ko ha iyo gahom an mga umurukoy han tuna ngan tatabogon hira niyo samtang nasulong kamo. Ayaw kamo pakigsabot ha ira o han ira kadiyosan. Ayaw niyo pagtugoti ini nga mga tawo hin pag-ukoy ha iyo nasod; kay kon tugotan niyo, hira an mag-aghat ha iyo hin pakasala kontra ha akon. Kon magsingba kamo han ira kadiyosan, magigin makamaratay ini nga bitik para ha iyo.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sagka han bukid ngadi ha akon, ikaw ngan hira Aaron, Nadab, Abiu, ngan hin 70 han mga pangulo han Israel; ngan yukbo kamo hin pagsingba samtang antaw pa kamo ha akon. Ikaw la an mahirani ha akon, an iba diri maupod ha imo. Diri ngani angay sumagka han bukid an mga tawo.” Ginkadto ni Moises an mga tawo ngan ginsumatan niya han ngatanan nga mga sugo han Ginoo ngan han ngatanan nga mga turumanon. Nagdurungan hin pagbaton an mga tawo, “Pagtutumanon namon an ngatanan nga iginsiring han Ginoo.” Iginsurat ni Moises an ngatanan nga mga sugo han Ginoo. Temprano pa han pagkaaga nagtindog hiya hin usa nga altar didto ha ubos han bukid ngan nagbutang hin 12 nga mga bato, nga natindog han 12 nga mga tribo han Israel. Niyan nagsugo hiya hin batan-on nga kalalaken-an, basi maghalad han Ginoo hin mga hayop nga tutuboron ngan hin mga tudo nga baka nga ighahalad para hin pagkaurosa. Kinuha ni Moises an katunga han dugo han mga hayop ngan iginsulod ini dida han mga makaong; ngan an nahisalin nga katunga iginsablig niya ngada han altar. Niyan kinuha niya an basahan han ginsaaran, diin nahisurat an mga sugo han Ginoo, ngan ginbasa ini niya hin dako nga tingog basi hinbatian han mga tawo. Nagsiring hira, “Pagsusugton namon an Ginoo ngan pagtutumanon namon an ngatanan nga iya iginsugo.” Niyan kinuha ni Moises an dugo dida han mga makaong ngan iginsablig ini ngadto han mga tawo. Nagsiring hiya, “Amo ini an dugo nga nagparig-on han ginsaaran nga ginhimo han Ginoo ha iyo dida han paghatag niya ha iyo hini ngatanan nga mga sugo.” Sinmagka han bukid hira Moises, Aaron, Nadab, Abiu, ngan an 70 nga mga pangulo han Israel, ngan hinkit-an nira an Dyos han Israel. Ha ubos han iya mga tiil hinkit-an nira in sugad hin safiro nga taramakan nga maasol sugad han mahayag nga langit. Waray paglabti han Dyos ini nga mga pangulo han Israel; hinkit-an nira an Dyos, ngan kahuman nangaon ngan nag-irignom hira. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sagka han bukid ngadi ha akon ngan samtang aadi ka, ighahatag ko ha imo in duha nga mga papan nga bato nga ginsuratan ko han ngatanan nga mga balaod nga igtututdo mo han mga tawo.” Nag-andam hira Moises ug Josue nga iya kabulig ngan nagtikang hi Moises hin pagsagka han baraan nga bukid. Ginsiring ni Moises an mga pangulo, “Hulata kami dinhe ha kampo tubtob han amon pagbalik. Aanhi man ha iyo hira Aaron ug Ur; makakahimo hin pagdangop ha ira an bisan hin-o nga may turuhayon nga sumbong.” Sinmagka hi Moises han Bukid Sinai ngan natahoban an bukid hin dampog. Nagtipaunhan hi Moises hin pagsagka han bukid ngadto han dampog. Didto nagpabilin hiya sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga an mga Israelita nga mag-andam hira hin halad para ha akon. Karawata an bisan ano nga mga halad nga karuyag nira ighatag ha akon. Amo ini an imo kakarawaton nga mga halad: bulawan, salapi, ug bronse; lino nga pino, delana nga asul, granate, ngan pula, dugnit nga hinimo hin barahibo hin kanding, anit hin lalaki nga karnero nga tinina hin pula, anit hin kanding; kahoy nga akasya; lana para han mga lampara, mga pahamot para han lana nga igdirihog ngan pahamot para han insyenso; mga kornalina ngan iba pa nga mga alahas nga igburutang dida han baraan nga efod han Gilalabawi nga Padi ngan dida han iya tahob han dughan. Kinahanglan ighimo ako han mga tawo hin usa nga baraan nga Tulda, basi makag-ukoy ako tampo ha ira. Himoa an tulda ngan an ngatanan nga mga higamit hini sumala han surubdan nga ipakikita ko ha imo. “Paghimo hin usa nga Kahon tikang han kahoy nga akasya, nga 110 ka sentimetros an kahilaba, 66 ka sentimetros an kahilapad, ngan 66 ka sentimetros an kahitaas. Haklapi ini hin puraw nga bulawan ha sulod ngan ha gawas, ngan paliboti ini hin borlas nga bulawan nga ribite. Himoi ini hin upat nga maglidong nga sulpotan nga bulawan ngan igtaod ini ngada han upat nga mga tiiltiil han Kahon, duha ka maglidong nga sulpotan ha kada ligid. Paghimo hin mga parasgan nga kahoy nga akasya ngan putsa ini hin bulawan, ngan igsulpot ini dida han mga maglidong nga sulpotan ha kada ligid han Kahon. Ayaw pagtarutalsoa an mga parasgan dida han mga maglidong nga sulpotan. Niyan igsulod ha Kahon an duha nga mga papan nga bato nga ighahatag ko ha imo nga sinuratan han akon mga sugo. “Niyan paghimo hin takop nga puraw nga bulawan, nga 110 ka sentimetros an kahilaba ngan 66 ka sentimetros an kahilapad. Paghimo ma duha nga kerubin tikang hin pinilpig nga bulawan, nga tag usa para han kada kataposan han takop. Himoa ini nga unay gayod han takop. Mag-aatubang ha bawbaw han takop an mga kerubin nga buklad an ira mga pako nga makakapandong han takop. Igsulod ha Kahon an duha nga mga papan nga bato ngan ibutang ha bawbaw an takop. Didto makigkita ako ha imo. Tikang ha igbaw han takop, ha butnga han duha nga mga kerubin ighahatag ko ha imo an ngatanan ko nga mga balaod para han mga tawo han Israel. “Paghimo hin lamesa tikang hin kahoy nga akasya, nga 88 ka sentimetros an kahilaba, 44 ka sentimetros an kahilapad, ngan 66 ka sentimetros an kahitaas. Haklapi ini hin puraw nga bulawan ngan paliboti ini hin ribite nga bulawan. Paliboti ini hin moldora nga 7 1/2 ka sentimetros an kahilapad ngan paliboti hin bulawan nga ribite an moldora. Himoi ini hin upat nga maglidong nga sulpotan nga bulawan ngan igtaod ini dida han upat nga mga kanto diin aada an mga tiiltiil. Igbubutang ha hirani han moldora an mga maglidong nga sulpotan nga susuhotan han mga parasgan para hin pagdara han lamesa. Himoa an mga parasgan tikang hin kahoy nga akasya ngan putsa ini hin bulawan. Paghimo hin mga plato, mga tasa, mga tibodtibod, ngan mga makaong nga gagamiton para han mga halad nga irimnon. Hihimoon ini ngatanan tikang hin puraw nga bulawan. Igbubutang an lamesa dida ha atubangan han Kahon han Ginsaaran ngan dayuday aada ha bawbaw han lamesa an tinapay nga baraan nga iginhalad ha akon. “Paghimo hin usa nga kandilero nga puraw nga bulawan. Himoa an tungtongan ngan an lawas hini tikang hin pinilpig nga bulawan. An adorno nga mga bukad, upod an mga biyuos ngan mga petalo hini kinahanglan nga unay han lawas han kandilero. Maulbo tikang ha kagiliran hini in unom nga mga sanga, tagtulo kada ligid. An kada usa han unom nga mga sanga magkakamay-ada tulo nga mga bukad hin almendres nga adorno upod in mga biyuos ngan mga petalo. An lawas han kandilero magkakamay-ada adorno nga upat nga mga bukad nga sugad hin mga bukad hin almendres upod an mga biyuos ngan mga petalo. Magkakamay-ada usa nga biyuos ha ubos han kada usa han tulo ka padis nga mga sanga. Magigin usa la ka bug-os hin pinilpig nga bulawan an mga biyuos, an mga sanga, ngan an kandilero. Paghimo hin pito nga mga lampara para han kandilero ngan igbutang ini basi makalamrag ngadto ha atubangan. Himoa tikang hin puraw nga bulawan an mga kimpit ngan mga sangga han lampara. Gamit hin 35 ka kilo nga puraw nga bulawan hin paghimo han kandilero ngan han ngatanan nga mga kasangkapan hini. Himoa gud ini sumala han surubdan nga iginpakita ko ha imo didto ha bukid. “Paghimo kamo han akon Tulda. Para han sakob han akon Tulda, gamit kamo hin 10 ka tinabas nga lino nga pino nga ginhablonan hin asul, granate, ngan pula nga dilana. Bordahi ini hin mga dagway hin mga kerubin. Himoa an kada tinabas nga 12 ka metros an kahilaba ngan duha ka metros an kahilapad. Kinahanglan pareho kadagko an kada tinabas. Takiptakipa hin pagtahi an lima ka tinabas, ngan sugad man an lain nga lima nga tinabas. Himoi hin mga tarutalinga nga asul nga dugnit dida han sidsid han gawas nga tinabas han kada usa nga tinakip. Butangi hin 50 nga mga tarutalinga an syahan nga tinabas han syahan nga tinakip ngan 50 nga mga tarutalinga nga katugbang hini dida han kataposan nga tinabas han ikaduha nga tinakip. Paghimo hin 50 nga mga sab-itan nga bulawan nga gagamiton hin pagsumpay han duha nga tinakip basi mausa nala ka bug-os. “Paghimo hin tahob para han Tulda tikang hin onse ka pedaso nga mga dugnit nga hinimo hin barahibo hin kanding. Paprehoa kadagko ini ngatanan, nga 13 ka metros an kahilaba ngan duha ka metros an kahilapad. Taragkipa hin pagtahi an lima hini ngadto hin usa nga tinakip, ngan sugad man an lain nga unom ngadto hin lain nga tinakip. Piloa hin doble an ikaunom nga tinabas ngadto ha atubangan han Tulda. Butangi hin 50 nga mga tarutalinga dida han sidsid han kataposan nga tinabas han usa nga tinakip, ngan 50 nga mga tarutalinga dida han sidsid han ikaduha nga tinakip. Paghimo hin 50 nga bronse nga mga sab-itan ngan igbutang ini dida han mga tarutalinga hin pagsumpay han duha nga mga tinakip basi mausa nala nga tahob. Patuntuna ngadto ha luyo han Tulda an sobra nga katunga nga tinabas. An sobra nga 50 ka sentimetros ha kada ligid han kahilab-an han mga tinakip kinahanglan tumunton ngadto han mga ligid han Tulda basi ini makatabon. “Paghimo hin duha pa nga mga tahob, nga hinimo hin tinina nga pula nga anit hin karnero nga lalaki, ngan anit hin kanding an ikaduha. “Paghimo hin natindog nga mga balayan para han Tulda tikang hin kahoy nga akasya, nga upat ka metros an kahilaba ngan 66 ka sentimetros an kahilapad an kada usa, nga may duha nga mga tiiltiil nga magkatungod basi magkaturugkop an mga balayan. Kinahanglan may-ada hini nga mga tiiltiil an ngatanan nga mga balayan. Paghimo hin 20 nga mga balayan para han timogan nga ligid ngan hin 40 nga mga tungtongan nga salapi ha ubos balayan nga tagduha nga tungtongan ha ubos han kada usa nga balayan hin paghawid han duha nga mga tiiltiil hini. Paghimo hin 20 nga mga balayan para han amihanan nga ligid han Tulda, ngan 40 nga mga tungtongan nga salapi, nga tagduha ha ubos han kada balayan. Para han luyo han Tulda didto ha katundan, paghimo hin unom nga mga balayan, ngan duha nga mga balayan para han mga kanto. Tutugkopon tikang ha ubos ngadto ha igbaw ini nga mga balayan ha kanto. Susugaron hini an paghimo han duha nga mga balayan nga nagpoporma han duha nga mga kanto. Sanglit magkakamay-ada walo nga mga balayan nga may 16 nga mga tungtongan nga salapi, tagduha ha ubos han kada usa nga balayan. “Paghimo hin 15 nga mga palhog nga kahoy nga akasya, lima para han mga balayan dida han usa nga ligid han Tulda, lima para han mga balayan dida han ikaduha nga ligid, ngan lima para han mga balayan dida han katundan nga kataposan ha luyo han Tulda. Malahos an butnga nga palhog nga aada ha katunga han mga balayan matikang ha usa nga kataposan han Tulda ngadto ha luyo. Putsa hin bulawan an mga balayan ngan sigoha ini hin maupay pinaagi hin pagbutang hin mga sulpotan nga bulawan nga magtutugkop han mga palhog nga puputson liwat hin bulawan. Tindoga an Tulda sumala han surubdan nga iginpakita ko ha imo didto han bukid. “Paghimo hin usa nga biray nga lino nga pino nga hinablonan hin asul, granate, ngan pula nga delana. Bordahi ini hin mga dagway hin mga kerubin. Bitaya ini nga biray dida hin upat nga mga harigi nga kahoy nga akasya nga pinutos hin bulawan, nga binutangan hin mga sab-itan, ngan ipinadapat dida hin upat nga mga tungtongan nga salapi. Igbutang an biray ha ubos han rungbay han mga sab-itan didto han atop han Tulda, ngan igbutang ha luyo han biray an Kahon han Ginsaaran nga sinusudlan han duha nga mga papan nga bato. An biray amo an magbubulag han Baraan nga Dapit tikang han Labi Kabaraan nga Dapit. Takpi an Kahon han Ginsaaran. Ha gawas han Labi Kabaraan nga Dapit igbutang an lamesa hirani han amihanan nga dapit han Tulda ngan an kandilero hirani han timogan nga dapit atbang han lamesa. “Para han porta han Tulda paghimo hin biray nga lino nga pino nga hinablonan hin asul, granate, ngan pula nga delana ngan binordahan. Para hini nga biray paghimo hin lima nga mga harigi nga kahoy nga akasya, nga pinutos hin bulawan, ngan binutangan hin mga sab-itan nga bulawan; paghimo hin lima nga bronse nga mga tungtongan para hini nga mga harigi. “Paghimo hin usa nga altar tikang hin akasya nga kahoy. Kinahanglan kwadrado ini nga 2.2 ka metros an kahilaba, 2.2 ka metros an kahilapad, ngan 1.3 ka metros an kahitaas. Himoi ini hin mga sungaysungay ha bawbaw han upat nga mga kanto. Himoa ini nga unay han altar, ngan putsa hin bronse ini ngatanan. Paghimo hin mga surudlan hin mga agbon, mga sokwat, mga palanggana, mga iturugsok, ngan mga sangga hin mga baga hin kalayo. Kinahanglan mga bronse ini ngatanan nga mga garamiton. Paghimo hin rehas nga hinukot nga bronse ngan butangi ini hin upat nga mga maglidong nga sulpotan nga bronse dida han mga kanto hini. Igbutang an rehas ha ubos han moldora han altar, basi makaabot ini ha katunga han kahitaas han altar. Paghimo hin mga parasgan nga kahoy nga akasya, ngan putsa ini hin bronse, ngan isuhot ini dida han mga maglidong nga sulpotan ha kada ligid han altar, kon pagpasgon na ini. Himoa nga lungag an ubos han altar, ngan himoa an altar tikang hin mga tabla, sumala han surubdan nga igpapakita ko ha imo didto han bukid.” “Para han Tulda han Ginoo leboti ini hin alad nga mga biray nga lino nga pino. Didto han timogan nga ligid kinahanglan 44 ka metros an kahilaba han mga biray, nga tinukod hin 20 nga mga harigi nga bronse nga hinawiran hin 20 nga mga tungtongan nga bronse upod in mga sab-itan ngan mga tuko nga salapi. Amo ngahaw an buhata didto han amihanan nga ligid han alad. Didto han katundan nga ligid, magkakamay-ada mga biray nga 22 ka metros an kahiglaba, upod in napulo nga mga harigi ngan napulo nga mga tungtongan. Didto han sinirangan nga ligid, diin aadto an porta magigin 22 ka metros liwat an kahiluag han alad. Para han porta ngahaw magkakamay-ada usa nga biray nga 9 ka metros an kahilaba, nga hinimo tikang hin lino nga pino nga hinablonan hin asul, granate, ngan pula nga delana, ngan binordahan. Tutukoron ini hin upat nga mga harigi dida hin upat nga mga tungtongan. Dudurugtongon pina hin mga kable nga salapi an ngatanan nga mga harigi palibot han alad, ngan salapi an ira mga sab-itan, ngan bronse an ira tungtongan. Magigin 44 ka metros an kahilaba han alad, 22 ka metros an kahiluag, ngan 2.2 ka metros an kahitaas. Kinahanglan paghimoon an mga biray hin lino nga pino ngan an mga tungtongan hin bronse. Kinahanglan bronse an ngatanan nga garamiton nga ginagamit didto han Tulda, ngan an ngatanan nga mga usok para han Tulda ngan para han alad. “Sugoa an mga tawo han Israel nga dad-on ngada ha imo an gimamaupayi nga lana hin olibo para han lampara basi madagkotan ini kada gab-i. Igbubutang ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an lampara didto ha Tulda han Ginoo ha gawas han biray nga aada ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Kinahanglan mag-aga an paglaga hini ha akon atubangan. Kinahanglan pagtumanon han mga Israelita ngan han ira mga tulin ini nga sugo ha kadayonan. “Tawga hi Aaron nga imo bugto ngan an iya mga anak nga kalalaken-an: hira Nadab, Abiu, Eleazar, ug Itamar. Ilain hira han mga tawo han Israel, basi mag-alagad hira nga mga padi ha akon. Himoi hin padianon nga biste hi Aaron nga imo bugto, hin paghatag ha iya hin dungog ngan katahom. Tawga an ngatanan nga mga sastre nga akon tinagan hin kabatiran hin panahi ngan sidnga hira hin paghimo hin mga biste ni Aaron, basi ighalad niya nga usa nga padi ha pag-alagad ha akon. Sidnga hira hin paghimo han tahob han dughan, han efod, han kapa, han kamisadentro nga binordahan, han pudong, ngan han paha. Kinahanglan paghimoon nira ini nga padianon nga biste para kan Aaron nga imo bugto ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, basi makag-alagad hira nga akon mga padi. Ipagamit han batid nga mga sastre an delana nga asul, granate, ngan pula, tingkal nga bulawan, ngan lino nga pino. “Kinahanglan paghimoon nira an efod tikang hin delana nga asul, granate, ngan pula, tingkal nga bulawan, ngan lino nga pino nga binordahan. Butangi ini hin duha nga mga hapin ha sugbong nga ikakab-it ha duha nga ligid basi kataoran han efod. Igtaod ha efod in usa nga paha nga hinablon hin pino, nga hinimo tikang han amo ngahaw nga mga materyal, basi mausa nala ka pedaso an paha ngan han efod. Kuha ma duha nga kornalina nga bato, ngan iguhit dida hini nga mga bato an mga ngaran han dose nga mga anak ni Jacob, unom dida han usa nga bato ngan unom dida han ikaduha, ngan sunodsunoron an pagguhit han ira ngaran sumala han ira panuigon. Igpaguhit hin batid nga platero dida han duha nga mga bato an mga ngaran han mga anak ni Jacob, ngan ipadukot an mga bato dida hin mga tungtongan nga bulawan. Igtaod ini dida han mga iharapin ha sugbong han efod, ngan matindog ini han dose nga mga tribo han Israel. Hini nga paagi, pagdadad-on ni Aaron dida ha iya mga sugbong an ira mga ngaran, basi dayuday ako nga Ginoo mahinumdom han akon mga tawo. Paghimo ma duha nga mga tungtongan nga bulawan, ngan duha nga mga karukadena hin puraw nga bulawan nga linubag sugad hin mga lubid, ngan igtaod ini ngadto han mga tungtongan nga bulawan.” “Paghimo hin usa nga tahob ha dughan para han Labaw nga Padi nga gagamiton niya hin pagsabot han kaburot-on han Dyos. Himoa ini han amo ngahaw nga mga materyal han efod ngan alid-agid an kaborda. Kinahanglan kwadrado ngan pinilo ini hin doble, 22 ka sentimetros an kahilaba ngan 22 ka sentimetros an kahilapad. Ipadukot dida hini in upat ka rungbay nga mga mahal nga bato: rubi, tupasyo, ug karbungkol an syahan nga rungbay; esmeraldo, sapiro, ug dyamante an ikaduha nga rungbay; hasinto, agata, ug amatista an ikatulo nga rungbay; ngan birilo, kornalina, ug haspe an ikaupat nga rungbay. Kinahanglan ibawbaw ini dida hin mga tungtongan nga bulawan. Iguhit dida han kada usa hini nga dose nga mga mahal nga bato an ngaran han usa han mga anak ni Jacob, nga matindog han mga tribo han Israel. Para han tahob han dughan paghimo hin mga karukadena nga puraw nga bulawan, nga linubag sugad hin mga lubid. Paghimo ma duha nga bahol nga mga singsing nga bulawan ngan igtaod ini ngadto ha igbaw nga mga kanto han tahob ha dughan, ngan igkab-it ngada han duha nga mga bahol nga singsing an duha nga mga lubid nga bulawan. Igkab-it an luyo nga duha nga mga kataposan han mga lubid ngadto han duha nga mga tungtongan ngan ha amo nga paagi igsab-it ini ha atubangan han mga iharapin ha sugbong han efod. Niyan paghimo ma duha nga mga bahol nga singsing nga bulawan ngan igtaod ini ngada han ubos nga mga kanto han tahob ha dughan, ha sakob nga sidsid, sunod han efod. Paghimo ma duha pa nga mga bahol nga singsing nga bulawan ngan igtaod ini ngada han uruubos nga bahin han atubangan han duha nga mga igharapin ha sugbong han efod hirani han sinumpayan ngan igbaw han paha nga hinablon hin pino. Higti hin asul nga lubid an mga bahol nga singsing han tahob ha dughan ngadto han mga bahol nga singsing han efod, basi mahimutang hin maupay ha bawbaw han paha an tahob ha dughan ngan diri ini humukal. “Magsusul-ot hi Aaron hini nga tahob han dughan nga tinigiban han mga ngaran han mga tribo han Israel kon sumulod hiya ha Baraan nga Dapit, basi pirme mahinumdom ako nga Ginoo han akon mga tawo. Igbutang an Urim ug Tumim dida han tahob han dughan basi madara ini ni Aaron kon makadto hiya han akon baraan nga atubangan. Kinahanglan dayuday igsul-ot niya ini nga tahob han dughan, dida hin sugad nga mga higayon, basi makasabot hiya han akon kaburot-on para han mga tawo han Israel. “Kinahanglan paghimoon hin lubos nga asul nga delana an kapa nga nabawbaw han efod. Buhoi ini para han ulo, ngan tahii hin ribite nga hinablon an kwelyo basi diri ini magisi. Kinahanglan igsusul-ot ni Aaron ini nga kapa kon magtutuman hiya han mga buruhaton han iya pagkapadi. Kon masulod hiya ngadto ha akon atubangan didto han Baraan nga Dapit o kon magawas hiya hini, hibabatian an tinagingting han mga kampanilya, ngan diri hiya pagpapatayon. “Paghimo hin adorno nga puraw nga bulawan ngan iguhit nga mga pulong: ‘Iginhalad ngadto han Ginoo.’ Ighigot ini hin asul nga lubid ngada ha atubangan han pudong. Kinahanglan ig-alikos ini ni Aaron dida han iya agtang, basi kumarawat ako nga Ginoo han ngatanan nga mga halad nga ighahalad ha akon han mga Israelita, bisan kon magsayop an mga tawo hin paghalad hini. “Kinahanglan hinablon an bado ni Aaron hin lino nga pino, ngan hinimo an iya pudong hin lino nga pino ngan binordahan an iya paha. “Paghimo hin mga bado, mga paha, ngan mga pudong para han mga anak nga kalalaken-an ni Aaron ha pahatag ha ira hin dignidad ngan katahom. Igsul-ot kan Aaron nga imo bugto ngan han iya mga anak nga kalalaken-an ini nga mga biste. Katapos, ordinahe ngan ighalad hira pinaagi hin pagdihog ha ira hin lana hin olibo, basi mag-alagad hira nga kapadian ha akon. Ighimo hira hin haglipot nga mga saruwal nga lino, nga naabot ha paa, basi diri hira humuwaw. Kinahanglan dayuday igsul-ot ini ni Aaron ngan han iya mga anak kon masulod hira han Tulda han Ginoo o kon mahirani hira han altar ha pag-alagad nga kapadian didto han Baraan nga Dapit, basi diri hira humuwaw ngan diri hira patayon. Ha kadayonan ini nga turumanon para kan Aaron ngan han iya mga tulin. “Amo ini an imo pagbubuhaton kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an basi ighalad hira nga kapadian ha pag-alagad ha akon. Kuha hin usa nga nati nga baka nga lalaki ngan hin duha nga karnero nga lalaki nga waray mga dum-it. Gamita an gimamaupayi nga harina nga trigo, kundi waray patubo. Paghimo hin mga tinapay nga may lana hin olibo, ngan an iba waray lana hin olibo, ngan paghimo liwat hin magnipis nga torta nga hinirogan hin lana. Igsulod ini dida hin usa nga basket ngan ighalad ini ha akon kon maghalad ka han baka nga lalaki ngan han duha nga mga karnero nga lalaki. “Dad-a hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngadto han porta han akon Tulda, ngan pakarigoa hira sumala han seremonyas nga pinapagtuman ha ira. Niyan badoi hi Aaron han mga padianon nga biste: an bado, an efod, an kapa nga nagtatahob han efod, an tahob han dughan, ngan an paha. Igsul-ot ha iya an pudong, ngan ighigot ngada hini an adorno nga may ginuhit nga mga pulong: ‘Iginhalad ngadto han Ginoo.’ Niyan kuhaa an lana nga idirihog ngan ibubo ini ha iya ulo ngan dihogi hiya. “Dad-a an iya mga anak nga kalalaken-an ngan badoi hira; pahai an ira mga hawak ngan kaloi an ira mga ulo. Sugara hini an pag-ordin mo kan Aaron ngan han iya mga anak. Mag-aalagad ha akon nga kapadian hin kadayonan hira ngan an ira mga tulin. “Dad-a an baka nga lalaki ngadto ha atubangan han akon Tulda, ngan ipandong ha ulo han baka an mga kamot hi Aaron ngan an iya mga anak. Ihawa an baka didto han akon baraan nga atubangan ha may porta han Tulda. Kuha han dugo han baka ngan pinaagi han imo tudlo butangi hin dugo an mga sungay-sungay han altar. Katapos ighuwad an iba nga dugo ngada ha ubos han altar. Sunod, kuhaa an ngatanan nga sibo, an gimamaupayi nga bahin han atay, ngan an duha nga mga isul upod an sibo dida hini, ngan tubora ini dida han altar sugad nga halad ha akon. Kundi sunoga an unod, an panit, ngan an mga tinae hini didto ha gawas han kampo. Amo ini an halad hin pagkuha han mga sala han kapadian. “Kuhaa an usa han mga karnero nga lalaki ngan sidnga hi Aaron ngan an iya mga anak hin pagpandong han ira mga kamot ha ulo hini. Ihawa ini, ngan kuhaa an dugo ngan igsablig ngada han upat nga mga ligid han altar. Pag-atadoha an karnero nga lalaki; hugasi an sakob han ginhawa ngan an mangorhe nga mga paa hini, ngan igbawbaw ini han ulo ngan han iba nga mga gintiros. Tubora an bug-os nga karnero nga lalaki dida han altar nga usa nga halad nga pagkaon. Nakakapahimuot ha akon an kahamot hini nga halad. “Kuhaa an ikaduha nga karnero nga lalaki—an karnero nga para hin paghalad ngan sidnga hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an hin pagpandong han ira mga kamot ha ulo hini. Ihawa ini, ngan kuha han dugo ngan pahiri hin dugo an mga mitaybitay han tuo nga mga talinga nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, an mga tamuragko han ira tuo nga mga kamot, ngan an mga tamuragko han ira tuo nga mga tiil. Igsablig an iba nga dugo ngada han upat nga mga ligid han altar. Kuha han dugo nga aada han altar ngan han lana nga igdirihog, ngan igsablig ini ngadto kan Aaron ngan han iya mga biste, ngan ngadto han iya mga anak nga kalalaken-an ngan han ira mga biste. Katapos, nahimo na ang halad ngadi ha akon hiya, an iya mga anak nga kalalaken-an, ngan an ira mga biste. “Kuhaa an sibo han karnero nga lalaki, an matambok nga ikog, an sibo ha sakob han ginhawa, an gimamaupayi nga bahin han atay, an duha nga isul upod an sibo dida hini, ngan an tuo nga paa. Tikang dida han basket hin tinapay nga iginhalad ha akon kuha hin tag-usa ka bug-os han kada klasi hin tinapay: usa ka bug-os nga sinaktan hin lana hin olibo, usa ka bug-os nga waray lana hin olibo, ngan hin usa nga manipis nga torta. Igbutang ini ngatanan nga pagkaon dida han mga kamot ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an ngan ighalad ini ha akon nga linain nga regalo. Niyan kuhaa ini tikang ha ira ngan tubora dida han altar, ha bawbaw han halad nga tinubod, sugad nga halad nga pagkaon ha akon. Nakakapahimuot ha akon an kahamot hini nga halad. “Kuhaa an dughan hini nga karnero nga lalaki ngan ighalad ini ha akon sugad hin linain nga regalo. Ihahatag ko ha imo ini nga bahin han hayop. “Kon gin-oordinahan in usa nga padi, ighahalad ha akon an dughan ngan an paa han karnero nga lalaki nga ginagamit para han ordinasyon nga linain nga regalo ngan onina iglalain ini para han kapadian. Akon ini sugo nga diri maliliwat nga kanan kapadian an dughan ngan an paa han hayop kon maghahalad an akon mga tawo han ira mga halad hin pagkaurosa. Amo ini an regalo han mga tawo ha akon nga Ginoo. “Ighahatag an padianon nga mga biste ni Aaron ngadto han iya mga anak nga kalalaken-an kon mamatay hiya, basi igbado ini nira kon pag-ordinahan hira. Igbabado ini nga mga biste han anak ni Aaron nga masaliwan ha iya hin ka padi sulod hin pito ka adlaw ngan masulod ngadto han Tulda han Ginoo hin pag-alagad han Ginoo didto han Baraan nga Dapit. “Kuhaa an karne han karnero nga lalaki nga ginamit han ordinasyon ni Aaron ngan han iya mga anak nga mga kalalaken-an ngan lagaa ini didto hin baraan nga dapit. Kakaonon ini nira didto han porta han Tulda han Ginoo upod han tinapay nga nahisalin dida han basket. Kakaonon nira an ginamit dida han seremonyas hin pagpasaylo han ira ordinasyon. Kapadian la an makakakaon hini nga pagkaon kay baraan ini. Kon may mahisalin han karne o han tinapay ngada han pagkaaga, kinahanglan pagtuboron ini; kinahanglan diri ini kaonon, kay baraan ini. “Buhata sulod hin pito ka adlaw an ordinasyon kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an sumala han akon iginsugo ha imo. Kinahanglan maghalad ka kada adlaw hin baka nga lalaki nga usa nga halad nga tutuboron, basi pasayloon an sala. Makakalinis ini han altar. Niyan dihogi ini hin lana hin olibo basi mabaraan ini. Buhata ini kada adlaw sulod hin pito ka adlaw. Niyan mababaraan gud an altar, ngan madadaot an bisan hin-o o bisan ano nga magpasipara hin pagkapot hini tungod han gahom han pagkabaraan han altar. “Ha kada adlaw ha ngatanan nga panahon nga tiarabot paghalad dida han altar hin duha nga nati nga karnero nga tag-usa ka tuig an panuigon. Ighalad ha aga an usa ngan ha gab-i, an ikaduha. Upod han syahan nga nati nga karnero ighalad in mga usa ka kilo nga pino nga harina hin trigo nga sinaktan hin usa ka litro nga puraw nga lana hin olibo. Ipisa in usa ka litro nga bino nga halad nga irimnon. Ighalad ha gab-i an ikaduha nga nati nga karnero, ngan ighalad ini sugad nga kadamo han mga ginhalad ha aga. Halad ini nga pagkaon ha akon nga Ginoo, ngan nakakapahimuot ha akon han kahamot hini. Ha ngatanan nga panahon nga tiarabot ighahalad ha kadayonan ini nga hayop nga tutuboron ha akon atubangan didto han porta han Tulda han Ginoo. Amo ito an dapit diin makikigkita ako han akon mga tawo ngan makikighimangraw ako ha imo. Didto makikigkita ako han mga tawo han Israel, ngan himoon ko nga baraan an dapit tungod han akon himaya. Hihimoon ko nga baraan an Tulda ngan an altar, ngan lalainon ko hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ha pag-alagad ha akon nga akon kapadian. Mag-uokoy ako tampo han mga tawo han Israel ngan magigin Dyos ako nira. Mahibabaro hira nga ako amo an Ginoo nga ira Dyos nga nagdara ha ira tikang ha Ehipto basi makag-ukoy ako tampo ha ira. Ako amo an Ginoo nga ira Dyos. “Paghimo hin usa nga altar nga akasya nga para hin pagtubod hin insyenso. Kinahanglan kwadrado ini nga 45 ka sentimetros an kahilaba ngan 45 ka sentimetros an kahilapad, ngan 90 ka sentimetros an kahitaas. Kinahanglan nga unay han altar an mga sungay-sungay hini dida han upat nga mga kanto. Putsa hin puraw nga bulawan an bawbaw hini, an upat nga kagiliran, ngan an mga sungaysungay, ngan paliboti ini hin ribite nga bulawan. Himoi ini hin duha nga bulawan nga mga maglidong nga sulpotan nga susuhotan han mga parasgan kon pagpasgon ini ngan igtaod ini ha ubos han sidsid han duha nga kagiliran. Paghimo hin mga parasgan nga akasya ngan putsa ini hin bulawan. Igbutang ini nga altar ha gawas han biray nga ibinutang ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Amo ito an dapit diin makikigkita ako ha imo. Ha kada aga kinahanglan magtubod dida hini nga altar hin mahamot nga insyenso dida hini kon maabot hi Aaron hin pag-andam han mga lampara. Kinahanglan amo ngahaw an iya pagbuhaton ha kada gab-i kon magdadagkot hiya han mga lampara. Kinahanglan ipadayon ini nga paghalad hin insyenso ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Ayaw paghalad dida hini nga altar hin bisan ano nga igindidiri nga insyenso, o bisan ano nga halad nga mananap, o bisan ano nga halad nga pagkaon, ngan ayaw pag-ipisi ini hin bisan ano nga halad nga irimnon. Kinahanglan pagbubuhaton ni Aaron hin makausa ha kada tuig an seremonyas hin paglinis han altar pinaagi hin pagbutang han dugo han hayop nga iginhalad para hin sala dida han upat nga mga sungaysungay han altar. Kinahanglan pagbuhaton ini ha kada tuig ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Kinahanglan baraan gud ini nga altar nga iginhalad ha akon nga Ginoo.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kon mag-ihap ka han mga tawo han Israel, kinahanglan magbayad ha akon an kada tawo hin lukat han iya kinabuhi, basi waray karat-an nga umabot ha iya samtang iniihap an mga tawo. An ngatanan nga nahiupod han pag-ihap, kinahanglan magbayad han ginkikinahanglan nga kwarta nga tinimbang sumala han timbangan nga opisyal. Kinahanglan an tagsatagsa magbayad hini nga usa nga halad ha akon. Kinahanglan magbayad ha akon hini nga kantidad an tagsatagsa nga nahiuupod han pag-ihap, ha aton pa, an tagsa ka tawo nga 20 o sobra an panuigon. Diri mabayad hin sobra an riko, o hin kulang, an pobre, kon bumayad hira hini nga kantidad nga lukat han ira mga kinabuhi. Sukta ini nga kwarta tikang han mga tawo han Israel ngan gamita ini para han pag-alagad dida han Tulda han Ginoo. Ini nga buhis amo an lukat han ira kinabuhi, ngan mahinunumdom ako hin pagpanalipod ha ira.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Paghimo hin palanggana nga bronse, nga may tungtongan nga bronse. Igbutnga ini han Tulda ngan han altar, ngan sudli ini hin tubig. Gagamiton an tubig ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an hin panhunaw ngan panhimsaw samtang nga diri pa hira masulod han Tulda o mahirani han altar hin paghalad han pagkaon, ngan diri hira papatayon. Kinahanglan manhunaw ngan manhimsaw hira, basi diri hira mamatay. Turumanon ini nga kinahanglan pagsundan ha kadayonan nira ngan han ira mga tulin.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kuha han gimamaupayi nga mga pahamot—unom ka kilo nga tunaw nga mirra, tulo ka kilo nga kanila nga mahamot, tulo ka kilo nga kanya nga mahamot, ngan unom ka kilo nga kasya (tinimbang ngatanan sumala han timbangan nga opisyal). Dugangi hin usa ka galon nga lana hin olibo, ngan himoa in sagrado nga lana nga igdirihog, sinaktan hin pahamot. Gamita ini hin pagdihog han Tulda han Ginoo, han Kahon han Ginsaaran, han lamesa ngan han ngatanan nga mga garamiton hini, han kandilero ngan han mga garamiton hini, han altar nga pagtutuboran hin insyenso, han altar nga pagtutuboran han mga halad lakip an ngatanan nga mga garamiton hini, ngan han palanggana nga hurunawan lakip an tungtongan hini. Sugara hini nga paagi an paghalad hini nga mga butang ngan mababaraan gud ini ngatanan, ngan madadaot an bisan hin-o o bisan ano nga magpasipara hin pagkapot hini tungod han gahom han ira pagkabaraan. Niyan dihogi hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, ngan ordinahi hira hin ka padi ha pag-alagad ha akon. Sidnga an mga tawo han Israel, ‘Kinahanglan gamiton hin pag-alagad ha akon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot ini nga baraan nga lana nga igdirihog. Kinahanglan diri ibubo ini ngada hin ordinaryo la nga mga tawo, ngan kinahanglan diri kamo gumamit han amo ngahaw nga pagkasakot hin paghimo hin bisan ano nga igdirihog sugad hini. Baraan ini, sanglit kinahanglan diri kamo magpasipara hin paggamit hini. Diri na gud pag-iisipon nga kausa han akon katawhan an bisan hin-o nga maghimo hin sugad hini o maggamit hini ngada hin bisan hin-o nga diri padi.’” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kuha hin papreho ka damo ha kada usa han nasunod nga mga pahamot—estakte, onika galbano, ngan puraw nga insyenso. Gamita ini paghimo hin igharatad nga insyenso nga ginsakot sugad han ginbubuhat han parahimo hin pahamot. Asini ini basi mapuraw ngan mabaraan. Ligsa nga mapulbos in usa ka bahin hini, dad-a ini ngadto han akon Tulda, ngan igsaborak ini ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Isipa nga baraan gud ini nga insyenso. Ayaw paghimo hin lain nga insyenso nga magamit hin sugad nga pagkasakot han paghimoa hini nga insyenso para hin imo paggamit. Isipa ini nga baraan nga butang nga iginhalad ha akon. Diri na gud pag-iisipon nga kausa han akon mga tawo an bisan hin-o nga maghimo hin sugad hini basi gamiton nga pahamot.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Ginpili ko hi Bezalel nga anak ni Uri ngan apo ni Hur, nga sakop han tribo ni Juda, ngan ginpuno ko hiya han akon gahom. Gintagan ko hiya hin sarabutan, kabatiran, ngan hibaro para hin bisan ano nga de arte nga buhat— hiya an maghimo hin mga matahom nga debuho ngan magamit hiya hin bulawan, salapi, ug bronse; hiya an magtatabas hin mga mahal nga bato; an magguguhit hin kahoy; ngan han iba nga mga de arte nga buhat. Ginpili ko liwat hi Aholiab nga anak ni Ahisamac, nga sakop han tribo ni Dan hin pagbulig ha iya. Gintagan ko liwat hin hitaas nga hibaro an ngatanan nga batid nga mga trabahador, basi makahimo hira han ngatanan nga akon iginpapahimo ha ira: an akon Tulda, an Kahon han Ginsaaran upod an takop hini, an ngatanan nga mga kasangkapan han Tulda, an lamesa ngan an kasangkapan hini, an kandilero nga puraw nga bulawan ngan an ngatanan nga kasangkapan hini, an altar nga turuboran hin insyenso, an altar nga para han mga halad nga tutuboron ngan an ngatanan nga sangkapan hini, an palanggana nga hurunawan ngan an tungtongan hini, an magtahom nga padianon nga mga biste nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, nga gagamiton nira ha ira pagkapadi kon mag-aalagad hira ha akon, an lana nga igdirihog, ngan an insyenso nga mahamot nga para han Baraan nga Dapit. Ha paghimo hini ngatanan nga mga butang, kinahanglan pagbuhaton nira ini sumala han akon iginsugo ha imo.” Nagsugo kan Moises an Ginoo nga sidngon an mga tawo han Israel, “Tumana niyo an akon Adlaw nga Igparahuway, kay tigaman ini ha iyo ngan ha akon para han ngatanan nga panahon nga tiarabot, ha pagpakita nga ako nga Ginoo amo an naghimo ha iyo nga akon kalugaringon nga mga tawo. Kinahanglan pagtumanon niyo an Adlaw hin Igparahuway kay sagrado ini nga adlaw. Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga diri magtuman hini, kundi magbuhat hito nga adlaw. May-ada niyo unom ka adlaw hin pagtuman han iyo buruhaton, kundi an ikapito nga adlaw baraan ini nga adlaw hin pagpahuway nga iginhalad ha akon. Papatayon gud an bisan hin-o nga magbuhat hin bisan ano hito nga adlaw. Kinahanglan pagtumanon han mga tawo han Israel ini nga adlaw nga usa nga tigaman han ginsaaran. Ha kadayonan ini nga tigaman para han mga tawo han Israel ngan para ha akon, kay ako nga Ginoo naghimo han langit ngan han tuna sulod hin unom ka adlaw, ngan inmukoy ako hin pagbuhat ngan pinmahuway dida han ikapito ka adlaw.” Han kahuman han Dyos paghimangraw kan Moises didto ha Bukid Sinai, iya iginhatag kan Moises an duha nga mga papan nga bato nga sinuratan han Dyos ngahaw han iya mga sugo. Han pakasabot han mga tawo nga waray na lumugsong hi Moises tikang ha bukid, kundi nagpabilin hin maiha didto, nag-alirong hira kan Aaron ngan naghangyo ha iya, “Diri kami maaram kon ano an nahinabo hini nga tawo nga Moises nga nagdara ha amon tikang ha Ehipto, sanglit ighimo kami hin usa nga diyos nga magmamando ha amon.” Nagsiring ha ira hi Aaron, “Kuhaa an mga ariyos nga bulawan han iyo mga asawa, han iyo mga anak, ngan dad-a ini ngatanan nganhi ha akon.” Sanglit ginkuha han ngatanan nga mga tawo an ira mga ariyos nga bulawan ngan gindara ini ngadto kan Aaron. Kinarawat ni Aaron an mga ariyos, gintunaw ini, ngan gin-ipis an bulawan ngadto hin usa nga hormaan, ngan nahimo hiya in usa nga nati nga baka nga bulawan. Nagsiring an mga tawo, “Israel, amo ini an aton diyos nga nagdara ha aton tikang ha Ehipto!” Niyan nagtindog hi Aaron hin usa nga altar ha atubangan han baka nga bulawan ngan nagpahibaro ha mga tawo, “Buwas magpapasidungog kita han Ginoo.” Temprano pa han pagkaaga naghalad hira hin mga hayop nga tinubod, ngan hin iba pa nga para hin halad hin pagkaurosa nga ira kakaonon. Nagkalingkod an mga tawo hin pangaon ngan pag-irignom. Nagpatakas hira upod in mga maghilas ngan maglaw-ay nga buhat. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Lugsong dayon ngadto han mga tawo, kay nakasala ngan ginsikway ako han imo mga tawo nga imo gindara tikang ha Ehipto. Binayaan na nira an paagi nga ginsugo ko nga pagsundon nira; naghimo hira hin usa nga nati nga baka nga bulawan ngan ginsingba ngan ginhalaran ini nira. Nasiring hira nga amo ini an ira diyos nga nagpagawas ha ira ha Ehipto. Maaram ako han kamagtig-a han mga kasingkasing hini nga mga tawo. Yana, ayaw ako pagpugngi. Napupungot na ako ha ira ngan pagpupuohon ko hira. Niyan hihimoon ko ikaw ngan an imo mga tulin nga usa nga dako nga nasod.” Kundi nakimalooy han Ginoo nga iya Dyos hi Moises ngan nagsiring hiya, “ Ginoo, kay ano nga nasisina ka hin duro han imo mga tawo nga imo gintalwas tikang ha Ehipto pinaagi hin dako nga kusog ngan gahom? Makakasiring an mga Ehiptohanon nga ginpagawas mo ha Ehipto an imo mga tawo kay karuyag mo hin pagpatay ha ira didto ha kabukiran basi mapuo hira. Ayaw na gad kasina; liwata gad an imo hunahuna, ngan ayaw ipadara ngada han imo mga tawo ini nga karat-an. Hinumdomi hira Abraham, Isaac, ug Jacob nga imo mga surugoon. Hinumdomi an saad nga imo ginsumpaan ha imo ngaran nga ihahatag mo ha ira in mga tulin nga sugad kadamo han kabiton-an ha langit, ngan ihahatag mo ha ira mga tulin an ngatanan nga mga tuna nga imo iginsaad nga ira panurundon ha kadayonan.” Sanglit ginliwat han Ginoo an iya hunahuna, ngan waray na ipadara ngadto han iya mga tawo an karat-an nga iya ginhunahuna. Linmug-song han bukid hi Moises nga nakakadara han duha nga mga papan nga bato nga sinuratan paluyoluyo han mga sugo. Ginhimo han Dyos ngahaw an mga papan ngan igingguhit ngada hini an mga sugo. Hinbatian ni Josue nga nanggogogliat an mga tawo ngan nagsiring hiya kan Moises, “Hinbabatian ko an aringasa hin araway didto han kampo.” Nagsiring hi Moises, “Diri ito goliat hin pagdarag-an o hin pagtangis hin kapakyasan, kundi aringasa ito tungod hin karibhong.” Han hiraniay na gud han kampo hi Moises nga hinkit-an na niya an nati nga baka ngan an nagsasarayaw nga mga tawo, nasina hiya hin duro. Ipinusdak niya ngadto ha ubos han bukid an mga papan nga bato ngan napusak ini. Ginkuha niya an nati nga baka nga ira ginhimo, gintunaw ini, ginpulbos hin pino, ngan ginsaktan hin tubig. Katapos ginpainom niya hini an mga tawo han Israel. Nagsiring hiya kan Aaron, “Ano an ginbuhat ha imo hini nga mga tawo nga imo man hira pinapagbuhat hin sugad ka makaharadlok nga sala?” Binmaton hi Aaron, “Ayaw gad ako kasinahi; maaram ka man nga karuyag hini nga mga tawo an pagbuhat hin magraot. Nagsiring hira ha akon, ‘Diri kami maaram kon ano na an nahinabo hini nga tawo nga Moises nga nagpagawas ha amon ha Ehipto, sanglit ighimo kami hin usa nga diyos nga magmamando ha amon.’ Ginhangyo ko hira nga dad-on nira ngadi ha akon an ira mga alahas nga bulawan, ngan adton mga may-ada hini, ginkuha nira ini ngan iginhatag nira ha akon. Ipinilak ko an mga alahas ngadto han kalayo ngan ginmawas ini nga nati nga baka.” Hinkit-an ni Moises nga ginpasagdan la ni Aaron an mga tawo ngan nahimo la hira nga mga lurong ha atubangan han ira mga kaaway. Sanglit tinmindog hi Moises didto ha ganghaan han kampo ngan ginmoliat, “Pumakadi ha akon an ngatanan nga naugop han Ginoo!” Sanglit nag-alirong ha iya an ngatanan nga mga Levita, ngan nagsiring hiya ha ira, “Ginsusugo han Ginoo nga Dyos han Israel an tagsatagsa ha iyo hin pagtaklos han iya espada ngan paglatas han kampo tikang hini nga ganghaan ngadto ha luyo. Pamataya niyo an iyo kabugtoan nga kalalaken-an, an iyo kasangkayan, ngan an iyo mga amyaw.” Sinmugot an mga Levita ngan pinanmatay hito nga adlaw in mga tulo ka yukot nga mga tawo. Nagsiring hi Moises ha mga Levita, “Yana nga adlaw ginhalad niyo an iyo kalugaringon sugad nga kapadian kamo dida ha pag-alagad han Ginoo, pinaagi hin pagpatay han iyo mga anak nga kalalaken-an ngan kabugtoan nga kalalaken-an, sanglit ginbendisyonan kamo han Ginoo.” Han pagkabuwas nagsiring hi Moises ha mga tawo, “Nakabuhat kamo hin makaharadlok nga sala. Kundi yana, masagka na liwat ako han bukid ngadto han Ginoo; bangin makapatangdo ako han Ginoo hin pagpasaylo han iyo mga sala.” Sanglit binmalik hi Moises ngadto han Ginoo ngan nagsiring, “Nakabuhat ini nga mga tawo hin makaharadlok nga sala. Naghimo hira hin usa nga diyos nga bulawan ngan ira ginsingba ini. Pasayloa intawon an ira mga sala; kundi kon dumiri ka, paraa nala an akon ngaran dida han basahan nga ginsuratan mo han mga ngaran han imo mga tawo.” Binmaton an Ginoo, “An mga maaram la hadton mga nakasala ha akon an paparaon ko dida han akon basahan. Kadto na, dad-a an mga tawo ngadto han dapit nga akon iginhimangraw ha imo. Hinumdomi nga mag-uuna ha iyo an akon anghel, kundi maabot an panahon nga pagkakastigohon ko ini nga mga tawo tungod han ira sala.” Sanglit iginpadara han Ginoo in sakit ngadto han mga tawo, kay gin-aghat nira hi Aaron hin paghimo han bulawan nga nati nga baka. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Bayai ini nga dapit, ikaw ngan an mga tawo nga imo gindara tikang ha Ehipto, ngan kadto kamo han tuna nga iginsumpa ko hin paghatag kanda Abraham, Isaac, ug Jacob, ngan han ira mga tulin. Magpapadara ako hin usa nga anghel nga magtututdo ha iyo, ngan paiiwason ko an mga Canaanhon, an mga Amoreohanon, an mga Hiteohanon, an mga Pariseohanon, an mga Hibeohanon ngan an mga Jebuseohanon. Makadto kamo hin usa nga hura ngan matambok nga tuna. Kundi diri ako ngahaw maupod ha iyo, kay mga tawo kamo nga magtig-a an mga ulo ngan bangin puohon ko kamo dida ha dalan.” Han pakabati la hini han mga tawo, nagmabidoon hira, ngan waray na hira magsul-ot hin mga alahas, kay nagsugo an Ginoo kan Moises hin pagsumat ha ira, “Mga tawo kamo nga magtig-a an mga ulo. Kon umupod ako ha iyo bisan hin madaliay la, pagpupuohon ko kamo. Yana, kuhaa an iyo mga alahas, ngan ako an labi nga maaram kon ano an akon pagbubuhaton ha iyo.” Sanglit waray na magsul-ot hin mga alahas an mga tawo han Israel tikang hira bumaya han Bukid Sinai. Nabatasan ni Moises an pagdara han Tulda ngan pagtindog hini ha dapit nga hirayo ngan gawas han kampo han mga Israelita. Ginngaranan ini nga Tulda han Ginoo. Adton karuyag makighimangraw ngan manginsayod han Ginoo, napakadto la hini nga Tulda. Ha kada pagkakadto ni Moises, natindog an mga tawo dida han porta han ira mga tulda ngan ira gin-iininaw hi Moises tubtob han iya pagsulod hini nga Tulda han Ginoo. Kon nakakasulod na hi Moises, nahugdon an harigi nga dampog ngan nagpapabilin ini dida ha porta han Tulda, ngan nakikighimangraw kan Moises an Ginoo tikang han dampog. Kon nakita an mga tawo han harigi nga dampog didto han porta han Tulda nayukbo hira. Nag-aatubang hin paghimangraw hira Moises ngan an Ginoo, sugad gud hin usa ka tawo nga nakikighimangraw hin iya sangkay. Katapos, nabalik hi Moises ngadto han kampo, samtang nagpabilin didto han Tulda an batan-on nga iya kabulig, hi Josue nga anak ni Nun. Nagsiring hi Moises ha Ginoo, “Matuod gad nga ginsiring mo ako nga ako an magmamando hini nga mga tawo ngadto hito nga tuna, kundi waray mo ako pagsumati kon hin-o an imo paupdon ha akon. Nagsiring ka nga nakilala ka ha akon hin maupay ngan nalilipay ka ha akon. Yana, kon nalilipay ka ha akon, pagsumati ako han imo mga nahuhunahunaan, basi makag-alagad ako ha imo ngan magpadayon hin pagpahalipay ha imo. Hinumdomi liwat nga ginpili mo na ini nga nasod nga imo kalugaringon.” Nagsiring an Ginoo, “Maupod ako ha imo ngan ihahatag ko ha imo an pagdarag-an.” Binmaton hi Moises, “Kon diri ka umupod ha amon, ayaw kami pabayaa hini nga dapit. Uunanhon hin pakasabot namon nga nalilipay ka han imo mga tawo ngan ha akon, kon diri ka umupod ha amon? Diri ba an imo pag-upod ha amon amo an magpapakilala nga linain mo kami nga mga tawo kay han iba nga mga tawo han tuna?” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Pagbubuhaton ko sumala han imo pinangaro, kay nakilala ako hin maupay ha imo ngan nalilipay ako ha imo.” Niyan naghangyo hi Moises, “Pakitaa gad ako han imo himaya.” Binmaton an Ginoo, “Ipapakita ko ha imo atubangan an bug-os ko nga kahayag ngan igsusumat ko ha imo an akon baraan nga ngaran. Ako amo an Ginoo, ngan may-ada ko pagpaid ngan pagkalooy hadton mga nakakalipay ha akon. Diri ko ikaw pakikitaon han akon bayhon, kay waray tawo nga makakakita ha akon ngan magpapabilin nga buhi, kundi iini in dapit nga sapit ha akon diin makakatukdaw ka dida hin usa nga bato. Kon lumabay an akon himaya igbubutang ko ikaw dida hin usa nga kagutakan han bato ngan tatahoban ko ikaw han akon kamot ngada han akon pakalabay. Niyan kukuhaon ko an akon kamot, ngan hikikit-an mo an akon talikoran, kundi diri ka makita han akon bayhon.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Pagtabas hin duha nga mga papan nga bato nga sugad han una, ngan pagsusuratan ko ini han mga pulong nga nakada han una nga mga papan nga imo ginpusak. Pag-andam buwas han aga, ngan sagka han Bukid Sinai ngan pakigkita ha akon didto ha bawbaw han bukid. Kinahanglan waray maupod ha imo; kinahanglan waray tawo nga hikit-an ha bisan diin nga dapit han bukid; ngan waray mga karnero o mga baka nga mananabsab didto ha ubos han bukid.” Sanglit nagtabas hi Moises hin duha pa nga mga papan nga bato, ngan temprano pa han pagkaaga gindara ini niya ngadto ha igbaw han Bukid Sinai, sumala han iginsugo han Ginoo. Linmusad an Ginoo dida hin usa nga dampog, tinmindog didto sapit ha iya, ngan iginpabati an iya baraan nga ngaran, an Ginoo. Niyan linmabay an Ginoo ha iya atubangan ngan nagsiring, “Ako, an Ginoo, an Dyos nga tugob hin kalooy ngan hin pagpaid, diri madali masina, ngan nagpapakita hin dako nga paghigugma ngan pagkamatinumanon. Gintutuman ko an akon saad ha yinukot nga mga katulinan ngan ginpapasaylo ko an karat-an ngan sala; kundi diri ako magpapasibaya hin pagkastigo hin mga anak ngan mga apo ngadto han ikatulo ngan ikaupat nga katulinanan tungod han mga sala han ira mga ginikanan.” Hinmapa dayon hi Moises ha tuna ngan nagsingba. Nagsiring hiya, “O Ginoo, kon nalilipay ka ha akon, nahangyo ako nga umupod ka ha amon. Magtig-a an mga ulo hini nga mga tawo, kundi pasayloa an amon karat-an ngan an amon sala, ngan karawata kami nga imo kalugaringon nga mga tawo.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Nakikigsabot ako yana han mga tawo han Israel. Ha ira atubangan pagbubuhaton ko in dagko nga mga butang nga waray pa gud pagbuhata ha bisan diin nga tuna o ha bisan diin nga nasod. Hikikit-an han ngatanan nga mga tawo an dagko nga mga butang nga nahihimo nakon nga Ginoo, kay pagbubuhaton ko para ha imo in makaaramdok nga butang. Sugta niyo an mga balaod nga ighahatag ko ha iyo yana nga adlaw. Paiiwason ko an mga Amoreohanon, an mga Canaanhon, an mga Hiteohann, an mga Perizeohanon, an mga Hibeohanon, ngan an mga Jebuseohanon, samtang nasulong kamo. Ayaw kamo pakigsabot han mga tawo han nasod nga iyo kakadtoan, kay makamaratay ini nga bitik para ha iyo. Rub-a lugod niyo an ira mga altar, bungkaga an ira baraan nga mga harigi, ngan gun-oba an ira mga ladawan han diyosa Asera. “Ayaw kamo pagsingba hin lain nga diyos, kay maabugho ako nga Ginoo. Ayaw kamo pakigsabot hin kalinaw han mga tawo han nasod, kay dadapiton kamo nira hin pagtampo ha ira kon magsisingba ngan maghahalad hira ha ira pagano nga kadiyosan, ngan masusulay kamo hin pagkaon han karaonon nga iginhahalad nira ha ira kadiyosan. Bangin mangasawa an iyo mga anak nga kalalaken-an hito nga mga langyaw nga kababayen-an, ngan pagtutdoan an iyo mga anak hin diri na pagmatinumanon ha akon ngan hin pagsingba lugod han ira pagano nga kadiyosan. “Ayaw kamo paghimo ngan pagsingba hin kadiyosan nga metal. “Sauroga an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo. Sumala han iginsugo ko ha iyo, kaon kamo hin tinapay nga waray patubo sulod hin pito ka adlaw dida han bulan han Abib, kay ginmawas kamo ha Ehipto hito nga bulan. “Akon an kada suhag nga anak nga lalake ngan kada suhag nga lalaki nga hayop, kundi tutubson niyo an kada suhag nga asno pinaagi hin paghalad hin usa nga nati nga karnero. Kon diri niyo pagtubson ini, baria an liog hini. Tubsa niyo an kada suhag nga anak nga lalake. “Kinahanglan diri pumakita ha akon atubangan an waray iharalad. “May-ada niyo unom ka adlaw nga igtutuman han iyo buruhaton; ayaw kamo pagbuhat dida han ikapito ka adlaw, ayaw bisan ha panahon hin pag-arado o hin pag-ani. “Sauroga niyo an Pyesta han Pag-ani kon magtikang na kamo hin pag-ani han syahan nga mga abot han iyo trigo, ngan sauroga niyo an Pyesta han mga Payagpayag dida han tikatarapos na an kathuraw, kon nangunguha na kamo han mga bunga han iyo gintanom nga mga kahoy. “Kinahanglan makanhi makatulo ha kada tuig an ngatanan niyo nga kalalaken-an basi magsingba ha akon nga Ginoo, an Dyos han Israel. Katapos ko paiwasa an mga nasod ha iyo atubangan, ngan pahiluaga an iyo katunaan, waray na magpapasipara hin pag-agaw han iyo nasod sulod han panahon han tulo nga mga pyesta. “Ayaw kamo paghalad hin tinapay nga may patubo kon maghahalad kamo ha akon hin hayop. Ayaw kamo pagsalin tubtob han pagkaaga hin bisan ano nga bahin han hayop nga gin-ihaw dida han Pyesta han Paglabay. “Ha kada tuig dad-a niyo ngadto han balay han Ginoo an syahan nga mga gin-ani niyo. “Ayaw niyo paglutoa in nati nga karnero o kanding dida han gatas han iroy hini.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Igsurat ini nga mga pulong, kay pinasikad dida hini nga mga pulong naghihimo ako hin usa nga ginsaaran ha imo ngan han Israel.” Nagpabilin didto hi Moises sulod hin kwarenta ka adlaw ug gab-i upod han Ginoo, ngan waray hiya kumaon o uminom hin bisan ano. Iginsurat niya dida han mga papan nga bato an mga pulong han ginsaaran—an Napulo nga mga Sugo. Han paglugsong ni Moises han Bukid Sinai nga nakakadara han Napulo nga mga Sugo, waray hiya kalibutan nga nagmalamrag an iya bayhon tungod han iya pakighinimangraw han Ginoo. Tinman-aw kan Moises hi Aaron ngan an ngatanan nga mga tawo ngan hinkit-an nira nga malamrag an iya bayhon, ngan nahadlok hira hin paghirani ha iya. Kundi gintawag hira ni Moises, ngan dinmaop ha iya hi Aaron ngan an ngatanan nga mga pangulo han bungto, ngan nakighimangraw ha ira hi Moises. Katapos, nag-alirong ha iya an ngatanan nga mga tawo han Israel, ngan iginsumat ha ira ni Moises an ngatanan nga balaod nga iginhatag ha iya han Ginoo didto han Bukid han Sinai. Han katapos ni Moises makighimangraw ha ira, gintahoban niya hin bilo an iya bayhon. Ha kada pagkakadto ni Moises han Tulda han Ginoo hin pakighimangraw han Ginoo, kinukuha niya an tahob nga bilo. Kon nagawas na hiya, sinusumatan niya an mga tawo han Israel han ngatanan nga ipinapagsumat ha iya, ngan hinkikit-an nira nga malamrag an iya bayhon. Katapos tinatahoban ni Moises an iya bayhon ngada han sunod nga pakighimangraw liwat niya han Ginoo. Gintirok ni Moises an bug-os nga bungto han Israel ngan nagsiring ha ira, “Amo ini an iginsugo han Ginoo nga pagtutumanon niyo: May-ada niyo unom ka adlaw nga pagtuman han iyo buruhaton, kundi baraan an ikapito ka adlaw, usa nga baraan nga adlaw hin pagpahuway nga iginhalad para ha akon, an Ginoo. Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magbuhat hin bisan ano nga buruhaton dida hito nga adlaw. Igindidiri bisan pagdagkot hin kalayo didto han iyo mga balay kon Adlaw nga Igparahuway.” Ginsiring ni Moises an ngatanan nga mga tawo han Israel, “Amo ini an iginsugo han Ginoo: Paghalad kamo ha Ginoo. An tagsatagsa nga karuyag maghalad, kinahanglan magdara hin mga halad nga bulawan, salapi, o bronse; lino nga pino; delana nga asul, granate, ug pula; dugnit nga hinimo hin barahibo hin kanding; anit hin karnero nga lalaki nga tinina hin pula; anit hin kanding; kahoy nga akasya; lana para han mga lampara, mga pahamot para han lana nga igdirihog ngan pahamot para han insyenso; mga kornalina ngan iba pa nga mga alahas nga igburutang dida han efod ngan dida han tahob ha dughan han Labaw nga Padi. “Kinahanglan kumanhi an ngatanan nga batid nga trabahador dida ha iyo basi himoon an ngatanan nga iginsugo han Ginoo: an Tulda han Ginoo, an tahob hini ha sakob ngan ha gawas, an mga sab-itan ngan an mga balayan hini, an mga palhog, an mga harigi, ngan an mga tungtongan; an Kahon han Ginsaaran, ngan an mga kasangkapan hini: an mga parasgan, an takop, ngan an biray nga salipod hini; an lamesa upod an mga parasgan ngan an ngatanan nga kasangkapan hini; an tinapay nga igharalad ngadto sa Dyos; an kandilero para han suga ngan an kasangkapan hini; an mga lampara upod an mga lana hini; an altar nga surunogan hin insyenso ngan an mga parasgan hini; an lana nga igdirihog; an mahamot nga insyenso; an biray para han agian han Tulda; an altar nga surunogon han mga halad, upod hini an isinusumpay nga rehas nga bronse, an mga parasgan ngan an ngatanan nga kasangkapan hini; an palanggana nga hurunawan ngan an tungtongan hini; an mga biray para han alad, an mga harigi ngan mga tungtongan hini; an biray para han agian han alad; an mga usok ngan an pisi para han Tulda ngan han alad; ngan an magtahom nga mga biste nga sinusul-ot han kapadian kon nag-aalagad hira didto han Baraan nga Dapit—an baraan nga mga biste nira Aaron nga padi, ngan han iya mga anak nga kalalaken-an.” Nanguli an ngatanan nga mga tawo han Israel, ngan an tagsatagsa nga naruyag hin paghalad nagdara hin halad ngadto han Ginoo para hin paghimo han Tulda han Ginoo. Gindara nira an ngatanan nga ginkikinahanglan para hin pagsingba ngan para hin paghimo han padianon nga mga biste. An ngatanan nga kalalaken-an ug kababayen-an nga karuyag maghatag hin mga sabong nagdara hin mga alpiler nga isarabong mga ariyos, mga singsing, mga kwentas, ngan nagkadirodilain nga mga alahas nga bulawan, ngan iginhalad nira ini ngadto han Ginoo. Nagdara an iba hin magkalainlain nga tela: lino nga pino; delana nga asul, granate, o pula; dugnit nga barahibo hin kanding; anit hin karnero nga lalaki nga tinina hin pula; o anit hin kanding. Nagdara han ira halad ngadto ha Ginoo an iba nga may-ada salapi o bronse, ngan an iba nga may-ada kahoy nga akasya mga magagamit hin bisan ano nga buruhaton. Gindara han ngatanan nga batid nga parahablon nga kababayen-an in tingkal nga lino nga pino ngan tingkal nga delana nga asul, granate ug pula nga ira ginhimo. Naghimo liwat hira hin tingkal nga barahibo hin kanding. Nagdara an mga pangulo hin mga kornalina ngan iba pa nga mga alahas nga igburutang dida han efod ngan dida han tahob ha dughan, ngan mga pahamot ug lana para han mga lampara, para han lana nga igdirihog, ngan pahamot para han insyenso. An ngatanan nga mga tawo han Israel nga naruyag hin paghatag, nagdara han ira halad ngadto han Ginoo, para han buruhaton nga iya iginsugo kan Moises. Nagsiring hi Moises ha mga Israelita, “Ginpili han Ginoo hi Bezalel nga anak ni Uri ngan apo ni Hur, nga sakop han tribo ni Juda. Ginpuno hiya han Dyos han iya gahom ngan gintagan hiya hin kabatiran, hibaro ngan sarabotan para han bisan ano nga de arte nga buhat, para hin paghimo hin mga debuho nga magtahom nga magamit hiya hin bulawan, salapi, ug bronse; para hin pagtabas hin mga mahal nga bato; para hin pagguhit hin kahoy; ngan para han iba pa nga de arte nga buhat. Iginhatag han Ginoo ha iya ngan kan Aholiab nga anak ni Ahisamac, nga sakop han tribo ni Dan, an hibaro hin pagtutdo han iba han ira buruhaton. Iya iginhatag ha ira an kabatiran para han ngatanan nga buruhaton: ngadto han mga paradibuho, mga paraadorno, ngan mga parahablon hin lino nga pino; delana nga asul, granate, ug pula; ngan iba pa nga dugnit. Nakakahimo hira han ngatanan nga mga buruhaton, ngan mga batid hira nga mga paradebuho. “Kinahanglan himoon an ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo kanda Bezalel, Aholiab ngan han ngatanan nga mga trabahador nga gintagan han Ginoo hin kabatiran ngan hibaro, nga maaram maghimo han ngatanan nga ginkikinahanglan hin pagtindog han baraan nga Tulda.” Gintawag ni Moises hira Bezalel, Aholiab, ngan an ngatanan nga batid hini nga mga buhat nga tinagan han Dyos hin hibaro, ngan naruyag hin pagbulig. Ginsiring hira ni Moises nga magtikang na hira han ira trabaho. Kinarawat nira tikang kan Moises an ngatanan nga mga halad nga gindara han mga Israelita para hin pagtindog han baraan nga Tulda. Kundi nagpadayon an mga tawo han Israel hin pagdara ngadto kan Moises han ira mga halad ha kada aga; sanglit kinmadto an mga tawo nga batid hini nga mga buruhaton, ngan ginsiring nira hi Moises, “Sobra na han ginkikinahanglan an gindara han mga tawo para han buruhaton nga iginsugo han Ginoo.” Nagsugo hi Moises ha bug-os nga kampo nga diri na magdara hin amot para han baraan nga Tulda. Sanglit waray na magdara an mga tawo. Sobra na an iginhatag han mga tawo para han ginkikinahanglan han bug-os nga buruhaton. Ginhimo an Tulda han Ginoo han mga labi ka batid hini nga buruhaton. Ginhimo nira ini hin napulo ka tinabas nga pino nga lino, nga hinablonan hin delana nga asul, granate ug pula, ngan binordahan hin mga dagway hin mga kerubin. Papreho kadagko an kada tinabas nga 12 ka metros an kahilaba ngan duha ka metros an kahilapad. Gintaragkip nira pagtahi an lima nga tinabas ngan sugad man an lain nga lima nga tinabas. Ginhimoan nira hin mga tarutalinga nga asul nga dugnit dida han sidsid ha gawas nga tinabas han kada usa nga tinakip. Ginbutangan nira hin 50 nga mga tarutalinga an syahan nga tinabas han syahan nga tinakip, ngan 50 nga mga tarutalinga nga katugbang hini dida han kataposan nga tinabas han ikaduha nga tinakip. Ginhimo nira in 50 nga mga sab-itan nga bulawan nga gagamiton hin pagsumpay han duha nga mga tinakip basi mausa nala ka bug-os. Niyan naghimo hira hin tahob para han Tulda tikang hin onse nga mga tinabas nga hinimo hin barahibo hin kanding. Ginhimo ini nira hin papreho kadagko ngatanan, nga 13 ka metros an kahilaba ngan duha ka metros an kahilapad. Gintaragkip nira an lima ka tinabas ngadto hin usa nga tinakip, ngan sugad man an iba nga unom ka tinabas. Ginbutangan nira hin 50 nga mga tarutalinga dida han sidsid han kataposan nga tinabas han usa nga tinakip ngan 50 nga mga tarutalinga dida han sidsid han ikaduha nga tinakip. Naghimo hira hin 50 nga mga sab-itan nga bronse hin pagsumpay han duha nga mga tinakip basi mahimo in usa la nga tahob. Naghimo hira hin duha pa nga mga tahob, nga hinimo hin anit hin karnero nga lalaki nga tinina hin pula an usa, ngan anit nga kanding an ikaduha basi gamiton nga tahob ha gawas. Naghimo hira hin natindog nga mga balayan nga akasya para han Tulda. An kada balayan upat ka metros an kahitaas ngan 66 ka sentimetros an kahilapad, nga may duha nga mga tiiltiil nga magkatungod, basi magkatarugkop an mga balayan. May-ada hini nga mga tiiltiil an ngatanan nga mga balayan. Naghimo hira hin 20 nga mga balayan para ha timogan nga ligid, ngan hin 40 nga mga tungtongan nga salapi ha ubos han balayan, nga tag duha nga tungtongan ha ubos han kada balayan, hin pagsangga han duha nga mga tiiltiil hini. Naghimo hira hin 20 nga mga balayan para han amihanan nga ligid han Tulda, ngan hin 40 nga mga tungtongan nga salapi, nga tag duha ha ubos han kada balayan. Para han luyo han Tulda, didto ha katundan, naghimo hira hin unom nga mga balayan, ngan hin duha nga mga balayan para han mga kanto. Ginturugkop tikang ha ubos ngadto ha igbaw nga mga balayan. Ginhimo hin sugad hini an duha nga mga balayan han duha nga mga kanto. Sanglit may-ada walo nga mga balayan ngan 16 nga mga tungtongan nga salapi, nga tag duha ha ubos han kada balayan. Naghimo hira hin 15 nga mga palhog nga akasya, lima para han mga balayan didto han usa nga ligid han Tulda, lima para han mga balayan didto han ikaduha nga ligid, ngan lima para han mga balayan didto han katundan nga kataposan, ha luyo han Tulda. Nalahos tikang han usa nga kataposan han Tulda ngadto ha luyo an butnga nga palhog nga igintaod ha katungatunga han mga balayan. Ginputos nira hin bulawan an mga balayan, ngan ginsul-otan nira hin mga maglidong nga sulpotan nga bulawan nga magtutugkop han mga palhog nga pinutos liwat hin bulawan. Naghimo hira hin usa nga biray nga lino nga pino, nga ginhablonan hin asul, granate, ug pula nga delana, ngan ginbordahan ini hin mga dagway hin mga kerubin. Naghimo hira hin upat nga mga harigi nga akasya, nga pinutos hin bulawan ngan ginsul-otan nira hin mga sab-itan nga bulawan ha pagtukod han biray. Niyan naghimo hira hin upat nga mga tungtongan nga salapi nga magsasangga han mga harigi. Para han agian han Tulda naghimo hira hin usa nga biray nga lino nga pino, nga ginhablonan hin asul, granate, ug pula nga delana, ngan binordahan. Para hini nga biray naghimo hira hin lima nga mga harigi, nga sinul-otan hin mga sab-itan, ginputos hin bulawan an mga uloulo ngan an mga moldora hini, ngan naghimo hira hin lima nga mga tungtongan nga bronse para han mga harigi. Ginhimo ni Bezalel an Kahon han Ginsaaran tikang hin akasya, nga 110 ka sentimetros an kahilaba, 66 ka sentimetros an kahiluag, ngan 66 ka sentimetros an kahitaas. Ginhaklapan ini niya hin puraw nga bulawan ha sakob ngan ha gawas, ngan ginpalibotan niya hin ribite nga bulawan. Naghimo hiya hin upat nga mga maglidong nga sulpotan nga bulawan, ngan igintaod ini dida han upat nga mga tiiltiil han kahon, nga tag duha nga mga maglidong nga sulpotan ha kada ligid. Naghimo hiya hin mga parasgan nga akasya ngan ginputos ini hin bulawan, ngan iginsul-ot ini dida han mga maglidong nga sulpotan ha kada ligid han Kahon. Naghimo hiya hin takop nga puraw nga bulawan, nga 110 ka sentimetros an kahilaba ngan 66 ka sentimetros an kahilapad. Naghimo hiya hin duha nga mga kerubin tikang hin pinilpig nga bulawan, nga tag usa para han kada kataposan han takop. Ginhimo niya ini nga unay han takop. Nag-aatubang ha bawbaw han takop an mga kerubin, ngan nakakapandong han takop an ira binuklad nga mga pako. Ginhimo niya an lamesa nga akasya, nga 88 ka sentimetros an kahilaba, 44 ka sentimetros an kahilapad, ngan 66 ka sentimetros an kahitaas. Ginputos ini niya hin puraw nga bulawan ngan ginpalibotan ini hin ribite nga bulawan. Ginpalibutan ini niya hin moldora nga 25 ka milimetros an kahilapad ngan ginpalibotan hin ribite nga bulawan an moldora. Ginhimoan ini niya hin upat nga maglidong nga mga sulpotan nga bulawan, ngan igintaod ini dida han upat nga mga kanto diin nakada an mga tiiltiil. Igintaod ha hirani han moldora an mga sulpotan nga para han mga parasgan han lamesa. Ginhimo niya an mga parasgan nga akasya ngan ginputos ini hin bulawan. Ginhimo niya hin puraw nga bulawan an mga garamiton para han lamesa: an mga plato, an mga tasa, an mga tibod, ngan an mga makaong nga ginagamit para han mga halad nga irimnon. Ginhimo niya an kandilero hin puraw nga bulawan. Ginhimo niya an tungtongan ngan an lawas hini hin pinilpig nga bulawan; ginhimo nga unay han lawas han kandilero an mga bukad nga adorno, lakip an mga biyuos ngan mga petalo. Naulbo in unom nga mga sanga tikang han mga kagiliran hini nga tagtulo paluyo. An kada usa han unom nga mga sanga may-ada adorno nga tagtulo nga mga bukad hin almendras, upod in mga biyuos ngan mga petalo. May-ada upat nga adorno nga mga bukad an lawas han kandilero nga sugad hin mga bukad hin almendras, upod an mga biyuos ngan mga petalo. May tag usa nga biyuos ha ubos han kada usa han tulo ka padis nga mga sanga. Usa la ka bug-os hin pinilpig nga puraw nga bulawan an mga biyuos, an mga sanga, ngan an kandilero. Naghimo hiya hin pito nga mga lampara para han kandilero, ngan naghimo hiya hin puraw nga bulawan nga mga kimpit ngan mga saladang han suga. Ginamit niya in 35 ka kilo nga puraw nga bulawan hin paghimo han kandilero ngan han ngatanan nga kasangkapan hini. Ginhimo niya in usa nga altar nga akasya nga surunogan hin insyenso. Kwadrado ini nga 45 ka sentimetros an kahilaba ngan an kahilapad, ngan 90 ka sentimetros an kahitaas hini. Ginhimo nga unay han altar an mga sungaysungay hini dida han upat nga mga kanto. Ginputos niya hin puraw nga bulawan an bawbaw han altar, an upat nga mga ligid, ngan an mga sungaysungay hini, ngan ginpalibutan ini hin ribite nga bulawan. Ginhimoan ini niya hin duha nga mga maglidong nga sulpotan nga bulawan nga susuhotan han mga parasgan kon pagpasgon han altar ngan igintaod ini ha ubos han sidsid han duha nga kagiliran. Ginhimo niya an mga parasgan nga akasya ngan ginputos ini hin bulawan. Ginhimo liwat niya an baraan nga lana nga igdirihog ngan an puraw nga mahamot nga insyenso, nga ginsakot sugad han ginbubuhat han mga parahimo hin pahamot. Ginhimo niya in usa nga altar nga akasya nga surunogan han mga halad. Kwadrado ini nga 2.2 ka metros an kahilaba ngan an kahilapad, ngan 1.3 ka metros an kahitaas. Ginhimo niya nga unay han altar an mga sungaysungay ha bawbaw han upat nga mga kanto hini. Ginputos niya hin bronse ini ngatanan. Ginhimo liwat niya an ngatanan nga kasangkapan para han altar: an mga surudlan hin agbon, an mga sakwat, an mga palanggana, an mga iturugsok, ngan an mga sangga hin mga baga hin kalayo. Bronse ini ngatanan nga kasangkapan. Naghimo hiya hin usa nga rehas, hinukot nga bronse ngan iginbutang ini ha ubos han sidsid han altar, basi makaabot ini ha katungatunga han kahitaas han altar. Naghimo hiya hin upat nga mga maglidong nga sulpotan ngan igintaod ini dida han upat nga mga kanto. Ginhimo niya in mga parasgan nga akasya, ginputos ini hin bronse, ngan iginsul-ot dida han mga maglidong nga sulpotan ha kada ligid han altar. Ginhimo niya an altar hin mga tabla ngan lungag ini nga altar. Ginhimo niya an palanggana nga bronse ngan an bronse nga tungtongan hini tikang han mga salaming han kababayen-an nga nag-aataman didto han agian han Tulda han Ginoo. Para han alad han Tulda han Ginoo ginhimo niya in mga biray ngalino nga pino. Didto han timogan nga ligid han Tulda, 44 ka metros an kahilaba han mga biray, nga tinukod hin 20 nga mga usok nga bronse dida hin 20 nga mga tungtongan nga bronse, upod in mga sab-itan ngan mga tuko nga hinimo hin salapi. Amo ngahaw an alad didto han amihanan nga ligid. Didto han katundan nga ligid, may-ada mga biray nga 22 ka metros an kahilaba upod an napulo nga mga usok ngan napulo nga mga tungtongan, ngan upod an mga sab-itan ngan mga tuko nga salapi. Didto han sinirangan nga ligid, diin nakadto an agian, 22 ka metros liwat an kahaluag han alad. Hinimo hin lino nga pino an ngatanan nga mga biray palibot han alad. Hinimo hin bronse an mga tungtongan han mga usok, ngan hin salapi an mga sab-itan, an mga tuko, ngan an putos han mga uloulo han mga usok. Gindurudugtong pinaagi hin mga kable nga salapi an ngatanan nga mga usok palibot han alad. Hinimo hin lino nga pino an biray han agian han alad nga hinablonan hin asul, granate, ug pula nga delana, ngan binordahan. Siyam ka metros an kahilaba hini, ngan 2.2 ka metros an kahitaas, sugad han mga biray han alad. Tinukod ini hin upat nga mga usok dida hin upat nga mga tungtongan nga bronse. Hinimo hin salapi an mga sab-itan hini, an putos han mga uloulo hini, ngan an mga tuko hini. Hinimo hin bronse an ngatanan nga mga talibugsok han Tulda ngan han nagpapalibot nga alad. Iini an lista han kadamo han mga metal nga nagamit didto han Tulda han Ginoo nga ginhimosan han duha nga mga papan nga bato nga ginsuratan han Napulo nga Sugo. Sumala han sugo ni Moises ginlista ini han mga Levita nga nagbuhat ha ubos han pagdumara ni Itamar nga anak ni Aaron nga padi. Ginhimo ni Bezalel nga anak ni Uri ngan apo ni Hur, nga sakop han tribo ni Juda, an ngatanan nga iginsugo han Ginoo. An iya kabulig nga hi Aholiab nga anak ni Ahisamac, nga sakop han tribo ni Dan, usa nga paraguhit, paradebuho, ngan parahablon hin lino nga pino, ngan hin delana nga asul, granate, ug pula. May kabug-aton nga 1,000 ka kilo sumala han timbangan nga opisyal an ngatanan nga bulawan nga iginhalad ngadto han Ginoo para han baraan nga Tulda. Tinmimbang hin 3,430 ka kilo sumala han timbangan nga opisyal an salapi tikang han ginsensos nga bungto. Amo ini nga kadamo han ngatanan nga iginbayad han ngatanan nga mga tawo nga ginsensos, nga an kada usa nagbayad han ginkikinahanglan nga kantidad, nga gintimbang sumala han timbangan nga opisyal. May 603,550 nga kalalaken-an nga 20 ka tuig ngadto ha igbaw an panuigon nga ginsensos. Tikang han salapi nagamit in 3,400 ka kilo hin paghimo han 100 nga mga tungtongan nga 34 ka kilo an kada usa para han baraan nga Tulda ngan biray. Ginhimo niya an nahisalin pa nga 24 ka kilo nga salapi nga mga tuko, mga sab-itan han mga usok, ngan an putos han mga uloulo hini. Inmabot hin 2,425 ka kilo an bronse nga iginhalad ngadto han Ginoo. Tikang hini ginhimo niya an mga tungtongan han agian han Tulda han Ginoo, an altar nga bronse upod an rehas hini nga bronse, an ngatanan nga kasangkapan han altar, an mga tungtongan para han palibot nga alad ngan para han agian han alad, ngan an ngatanan nga mga talibugsok para han Tulda ngan han palibot nga alad. Tikang hin delana nga asul, granate, ug pula ginhimo nira an mga biste nga magtahom nga igsusul-ot han kapadian kon mag-aalagad hira didto han Baraan nga Dapit. Ginhimo nira para han Aaron an padianon nga mga biste, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Ginhimo nira an efod hin lino nga pino, delana nga asul, granate, ug pula, ngan mga tingkal nga bulawan. Nagpilpig hira hin mga magnipis nga bulawan ngan gintabastabas ini nira hin pino ngan iginhablon ngadto han lino nga pino, ngan ngadto han delana nga asul, granate, ug pula. Naghimo hira hin duha nga mga hapin han sugbong para han efod ngan iginkab-it ini nira ngada han mga kagiliran hini, basi kataoran han efod. Igintaod ngada han efod an paha nga pino an kahablon, nga hinimo han amo ngahaw nga mga materyal, basi mausa la ka pedaso an paha ngan han efod, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Gin-andam nira an mga kornalina ngan iginpadukot ini dida hin mga tungtongan nga bulawan; iginuhit hin maupay dida hini an mga ngaran han 12 nga mga anak ni Jacob. Igintaod ini ngada han mga hapin han sugbong han efod, nga natindog han 12 nga mga tribo han Israel, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Ginhimo nira an tahob han dughan han amo ngahaw nga mga materyal han efod ngan alid-agid an kaborda. Kwadrado ini ngan pinilo hin doble nga 22 ka sentimetros an kahilaba ngan an kahilapad. Ginpaduktan ini nira hin upat ka rungbay nga mga marahalon nga mga bato: an syahan nga rungbay; rubi, tupasyo, ug karbunkol; an ikaduha nga rungbay; esmeraldo, sapiro, ug dyamante; an ikatulo nga rungbay; hasinto, agata, ug amatista; ngan an ikaupat nga rungbay; birilo, kornalina, ug haspe. Iginbawbaw ini dida hin mga tungtongan nga bulawan. Igingguhit dida han kada usa han dose nga mga bato an ngaran hin usa han mga anak ni Jacob, basi magtindog ini han 12 nga mga tribo han Israel. Para han tahob han dughan naghimo hira hin mga karukadena hin puraw nga bulawan, nga linubag sugad hin lubid. Naghimo hira hin duha nga mga tungtongan nga bulawan ngan duha nga mga bahol nga singsing nga bulawan, ngan igintaod an duha nga bahol nga singsing ngadto han igbaw nga mga kanto han tahob han dughan. Iginsab-it nira ngada han duha nga mga bahol nga singsing han duha nga mga lubid nga bulawan, ngan iginsab-it ngada han duha nga mga tungtongan an lain nga duha nga kataposan han mga lubid, ngan ha amo nga paagi, isinab-it ini ngada han atubangan han mga hapin han sugbong han efod. Naghimo hira hin duha nga mga bahol nga singsing nga bulawan ngan igintaod ini ngada han ubos nga mga kanto han tahob han dughan, ha sakob nga sidsid sunod han efod. Naghimo hira hin duha pa nga mga bahol nga singsing nga bulawan ngan igintaod ini ngada han uruubos nga bahin han atubangan han duha nga mga hapin han sugbong han efod, nga hirani han sinumpayan ngan igbaw han paha nga hinablon hin pino. Sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises, iginhigot nira hin asul nga lubid an mga bahol nga singsing han tahob han dughan ngadto han mga bahol nga singsing han efod, basi mahimutang hin maupay ha bawbaw han paha ngan diri humukal an tahob han dughan. Ginhimo nira an kapa nga ibarawbaw han Efod tikang hin lubos nga delana nga asul. Ginparig-on an kwelyo ha ulo pinaagi hin pagtahii hin ribite nga hinablon basi diri ini magisi. Ginhimo nira para kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an mga bado, ngan an mga pudong, an mga kalo, an halipot nga mga saruwal nga lino, ngan an mga paha nga lino nga pino ngan delana nga asul, granate, ug pula, nga binordahan, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Ginhimo nira hin puraw nga bulawan an adorno nga baraan nga tigaman hin paghalad, ngan iginuhit nira ini nga mga pulong, “Iginhalad ngadto han Ginoo.” Iginhigot nira ini hin asul nga lubid ngada ha atubangan han pudong, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Nahuman an ngatanan nga buruhaton bahin han Tulda han Ginoo. Ginhimo han mga Israelita an ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Gindara nira ngadto kan Moises an Tulda, ngan an ngatanan nga kasangkapan hini: an mga sab-itan, an mga balayan, an mga palhog, an mga harigi ngan an mga tungtongan hini; an tahob nga anit hin karnero nga lalaki nga tinina hin pula; an tahob nga anit hin kanding, an salipod nga biray; an Kahon han Ginsaaran nga sinusudlan han mga papan nga bato, an mga parasgan ngan an takop hini; an lamesa ngan an ngatanan nga kasangkapan hini, an tinapay nga iharalad ngadto ha Dyos: an kandilero nga puraw nga bulawan, an mga lampara ngan an ngatanan nga kasangkapan hini, ngan an lana para han mga lampara; an altar nga bulawan; an lana nga igdirihog; an insyenso nga mahamot; an biray para han agian han Tulda; an altar nga bronse upod an rehas hini, an mga parasgan, ngan an ngatanan nga kasangkapan hini; an palanggana nga hurunawan ngan an mga tungtongan hini; an mga biray para han alad ngan an mga harigi ngan an mga tungtongan hini, an biray para han agian han alad ngan an mga pisi hini; an mga usok han Tulda; an ngatanan nga kasangkapan nga gagamiton didto han Tulda; ngan an magtahom nga mga biste nga igbarado han kapadian didto han Baraan nga Dapit—an baraan nga mga biste para kan Aaron nga padi ngan para han iya mga anak nga kalalaken-an. Ginbuhat han mga Israelita an ngatanan nga buruhaton sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Gin-usisa ni Moises an ngatanan nga mga butang ngan hinkit-an niya nga ginhimo nira ini ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo. Sanglit ginbendisyonan hira ni Moises. Nagsiring an Ginoo kan Moises, “Dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan tindoga an Tulda han Ginoo. Igsulod ngadto hini an Kahon han Ginsaaran nga sinusudlan han Napulo nga mga sugo ngan igtaod an biray ha atubangan han Kahon. Igsulod an lamesa ngan igbawbaw han lamesa an mga kasangkapan. Igsulod liwat an kandilero ngan igbutang dida hini an mga lampara. Igbutang ha atubangan han Kahon han Ginsaaran an altar nga bulawan nga pagtutuboran hin insyenso ngan igtaod an biray dida han agian han Tulda. Igbutang ha atubangan han Tulda an altar nga pagtutuboran hin mga halad. Igbutang ha butnga han Tulda ngan han altar an palanggana nga hurunawan, ngan sudli ini hin tubig. Paliboti hin alad an Tulda ngan butangi hin biray didto han agian han alad. “Niyan ighalad an Tulda ngan an ngatanan nga kasangkapan hini pinaagi hin pagdihog han Tulda han lana nga baraan, ngan mababaraan ini. Igsunod paghalad an altar ngan an ngatanan nga kasangkapan hini pinaagi hin pagdihog han altar ngan mababaraan gud ini. Ighalad liwat ha amo ngahaw nga paagi an palanggana nga hurunawan ngan an tungtongan ini. “Dad-a hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngadto han agian han Tulda ngan pakarigoa hira. Badoi hi Aaron han mga biste nga padianon, dihogi hiya, ngan ighalad hiya hin sugad nga paagi, basi makag-alagad hiya sugad nga padi. Dad-a an iya mga anak nga kalalaken-an ngan badoi hira. Niyan dihogi hira sugad han pagdihog mo han ira amay, basi mag-alagad hira nga akon kapadian. Maghihimo ha ira nga kapadian ha kadayonan ini nga pagdihog.” Ginbuhat ni Moises an ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo. Sanglit natindog an Tulda han Ginoo dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan han ikaduha nga tuig katapos nira bumaya han Ehipto. Iginpahimutang ni Moises an mga tungtongan hini, gintindog an mga balayan, iginsul-ot an mga palhog, ngan gintindog an mga usok hini. Ginbuklad niya an tahob ha bawbaw han Tulda ngan ginbawbawan ini niya han tahob ha gawas, sumala han iginsugo han Ginoo. Niyan kinuha niya an duha nga mga papan nga bato ngan iginsulod ini dida han Kahon han Ginsaaran. Iginsul-ot niya an mga parasgan dida han mga maglidong nga sulpotan han Kahon ngan gintakpan ini. Niyan iginsulod niya an Kahon ngadto han Tulda ngan igintaod an biray nga salipod. Dida hini nga paagi iya ginsalipdan an Kahon han Ginsaaran sumala han iginsugo han Ginoo. Iginsulod niya an lamesa ngadto han Tulda, didto han amihanan nga ligid ha gawas han biray, ngan iginbutang dida hini an tinapay nga iginhalad ngadto han Ginoo, sumala han iginsugo han Ginoo. Iginsulod niya ngadto han Tulda an kandilero tugbang han lamesa didto han timogan nga ligid, ngan gindagkotan niya an mga lampara didto ha atubangan han Ginoo, sumala han iginsugo han Ginoo. Iginsulod niya ngadto han Tulda an altar nga bulawan ha atubangan han biray, ngan gintubod an insyenso nga mahamot, sumala han iginsugo han Ginoo. Igintaod niya an biray didto han agian han Tulda, ngan iginbutang niya atubangan han biray an altar nga pagtutuboran han mga halad. Iginhalad niya dida hini an halad nga tinubod ngan an halad nga pagkaon, sumala han iginsugo han Ginoo. Iginbutang niya ha butnga han Tulda ngan han altar an palanggana nga hurunawan, ngan ginsudlan ini hin tubig. Nanhuhunaw ngan nanhihimsaw dida hini hi Moises, hi Aaron, ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, kon nasulod hira han Tulda o napakadto han altar, sumala han iginsugo han Ginoo. Gintindog ni Moises an alad palibot han Tulda ngan han altar, ngan igintaod an biray didto ha agian han alad. Sanglit nahuman niya an ngatanan nga buruhaton. Niyan gintahoban han dampog an Tulda ngan napuno ini han himaya han Ginoo. Tungod hini waray makasulod hi Moises ngadto han Tulda. Ginbabalhin han mga Israelita an ira kampo ngadto hin lain nga dapit dida la kon napaigbaw an dampog tikang han Tulda. Diri nira ginbabalhin an ira kampo samtang nagpapabilin didto an dampog. Sulod han ngatanan nira nga mga paglakaton nasabot nira nga aada han Tulda an Ginoo kon hinkikit-an nira an dampog han Ginoo ha igbaw han Tulda kon aldaw, ngan naglalaga nga kalayo kon gab-i. Nagtawag kan Moises an Ginoo tikang han iya Tulda ngan ginhatag kan Moises an nasunod nga mga turumanon nga pinapagtuman han mga Israelita kon maghalad hira han ira mga hayop nga pagtutuboron. Kon maghalad an bisan hin-o hin hayop nga pagtutuboron, makakahimo hiya hin paghalad hin usa han iya mga baka o usa han iya mga karnero o mga kanding. Kon maghalad hiya hin usa han iya mga baka basi pagtuboron, kinahanglan magdara hiya hin lalaki nga waray gud mga dum-it. Kinahanglan ighalad ini niya ngadto han agian han Tulda han Ginoo basi karawaton hiya han Ginoo. Ipapandong han tawo an iya kamot dida han ulo han hayop ngan kakarawaton ini nga usa nga halad nga pagtutuboron hin pagkuha han iya mga sala. Iihawon niya ha agian an baka ngan ighahalad an dugo ngadto han Ginoo han kapadian nga mga tulin ni Aaron, ngan onina isasablig an dugo ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar nga aada han agian han Tulda. Niyan pag-aanitan niya an hayop ngan pag-aatadohon niya. Maghaharing an kapadian hin mga sungo ha bawbaw han altar. Ibubutang nira dida han kalayo an mga gin-atado nga hayop, lakip an ulo ngan an tambok. Kinahanglan paghugasan han tawo an mga sakob han ginhawa ngan an mangorhi nga mga paa, ngan pagtuboron han nangungulo nga padi an bug-os nga halad dida han altar. Nakakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kon maghalad an tawo hin usa han iya mga karnero o mga kanding, kinahanglan lalaki ini ngan waray gud mga dum-it. Iihawon ini niya didto han amihanan nga dapit han altar ngan isasablig han kapadian an dugo hini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Katapos pag-aatadoha an inihaw, ibubutang han nangungulo nga padi an ngatanan nga mga bahin hini dida han kalayo lakip an ulo ngan an tambok. Kinahanglan paghugasan han tawo an mga sakob han ginhawa ngan an mangorhi nga mga paa, ngan ighahalad han padi an inihaw nga hayop ngadto han Ginoo ngan pagtutuboron ini ngatanan dida han altar. Nakakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kon maghalad an tawo hin usa nga tamsi nga pagtutuboron, kinahanglan usa ini nga sarapati o tukmo. Dadad-on ini han padi ngadto han altar, bibirikson an liog basi mapugot an ulo, ngan tutuboron an ulo dida ha altar. Ipapaturo an dugo hini ngada han ligid han altar. Kukuhaon niya an babalonan ngan an sulod hini ngan ilalabog ini ngadto ha sinirangan han altar nga binubutangan han mga agbon. Kakaptan niya an mga pako ngan pipikason niya an lawas hini, ngan diri bubutason an mga pako, ngan pagtutuboron ini nga bug-os dida han altar. Nakakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kon may maghalad hin pagkaon ngadto han Ginoo, kinahanglan iya paggilingon anay ini nga mahimo nga harina. Kinahanglan pagbutangan ini niya hin lana hin olibo ug insyenso, ngan pagdad-on ini ngadto han kapadian nga mga tulin ni Aaron. Makuha an nangungulo nga padi hin usa ka kumkom han harina ug hin lana ngan han ngatanan nga insyenso ngan pagtutuboron ini dida ha altar sugad hin usa nga hinumdoman nga ini ngatanan iginhalad ngadto han Ginoo. Makakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kanan kapadian na an salin han halad nga pagkaon labi hin baraan ini kay kinuha ini tikang han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo. Kon tinapay nga hinudno an ighalad, kinahanglan paghimoon ini nga waray patubo. Mahihimo nga magdakmol ini nga mga tinapay nga hinimo hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo, o magnipis nga mga torta nga pinahiran hin lana hin olibo. Kon tinapay nga linuto dida hin lata nga parilyahan an ighalad, kinahanglan paghimoon ini hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo, kundi waray patubo. Kunota ini ngan ipisi hin lana kon ighalad niyo ini. Kon tinapay nga linuto dida hin karaha an ighalad, kinahanglan paghimoon ini hin harina ngan lana hin olibo. Dad-a ini nga halad ngadto han Ginoo ngan ighatag ini ngadto han padi nga magdadara hini ngadto ha altar. Iibanan ini han padi sugad nga tigaman nga iginhalad na ini ngatanan ngadto han Ginoo ngan pagtutuboron ini niya dida han altar. Nakakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kanan kapadian na an salin han halad; labi hin ka baraan ini kay kinuha ini tikang han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo. Waray han mga halad nga pagkaon nga iyo ighahalad ngadto han Ginoo nga paghihimoon nga may patubo; kinahanglan diri gud kamo gumamit hin patubo o dugos dida hin pagkaon nga ighahalad ngadto han Ginoo. Pagdadad-on niyo ngadto han Ginoo in usa nga halad han syahan nga abot han gin-aani niyo ha kada tuig, kundi diri ini pagtutuboron dida han altar. Asini an tagsa nga halad nga pagkaon, kay natindog an asin han ginsaaran niyo ngan han Dyos. (Kinahanglan pag-asinan niyo an ngatanan niyo nga mga halad.) Kon magdara kamo ngadto han Ginoo hin usa nga halad han syahan nga iyo inani nga pagkaon, sanlaga o gilinga niyo an iyo ighahalad. Sakti ini hin lana hin olibo ngan hin insyenso. Pagtutuboron han padi ito nga bahin han giniling nga halad ug an lana sugad nga usa nga hinumdoman, ngan an ngatanan liwat nga insyenso, sugad nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo. Kon may maghalad hin usa han iya mga baka nga ipapahinungod para hin pagkaurosa, kinahanglan todo o umagwas ini ngan waray gud mga dum-it. Ipapandong han tawo an iya kamot dida han ulo han hayop ngan pag-iihawon ini didto han agian han Tulda han Ginoo. Isasablig han kapadian nga mga tulin ni Aaron an dugo hini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar ngan pagdadad-on inin nasunod nga mga bahin han hayop nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo: an ngatanan nga tambok ha sakob han ginhawa, an mga isol ngan an tambok hini, ngan an labi ka maupay nga bahin han atay. Pagtutuboron han kapadian ini ngatanan dida han altar upod han iba nga mga halad nga pagtutuboron. Nakakalipay han Ginoo an kahamot hini nga halad nga pagkaon. Kon usa nga karnero o kanding an gamiton para hin halad nga pagkaurosa, kinahanglan nga lalaki o babayi ini, kundi kinahanglan waray gud mga dum-it. Kon ighalad in usa nga karnero, ipapandong an iya kamot dida han ulo hini ngan pag-ihawon ini didto ha atubangan han Tulda. Isasablig han kapadian an dugo hini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar, ngan dadad-on inin nasunod nga mga bahin han hayop nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo: an tambok, an bug-os nga matambok nga ikog nga hinilap hirani han gutoguto, an ngatanan nga kinakas, an mga isol ngan an tambok dida hini, ngan an labi kamaupay nga bahin han atay. Pagtutuboron han nangungulo nga padi ini ngatanan dida han altar sugad nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo. Kon ighalad hin kanding, in usa ka tawo ipapandong an iya kamot dida han ulo hini ngan pag-iihawon ini didto ha atubangan han Tulda. Isasablig han kapadian an dugo hini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar, ngan ighahalad inin masunod nga mga bahin hini sugad nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo: an ngatanan nga kinakas, an mga isol ngan an tambok dida hini, ngan an labi kamaupay nga bahin han atay. Pagtutuboron han padi ini ngatanan dida han altar sugad nga usa nga halad nga pagkaon nga makakalipay ha Ginoo. Kanan Ginoo an ngatanan nga tambok. Waray Israelita nga makaon hin tambok o dugo; turumanon ini nga pagsusugton ha kadayonan han ngatanan nga mga Israelita bisan diin hira mag-uokoy. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagsumat han mga tawo han Israel nga adton makasala ngan makasupak hin diri tinuyo han mga sugo han Ginoo, kinahanglan magtuman hiya hinin nasunod nga mga lagda. Kon an Labaw nga Padi an nakasala, ngan tungod hini madarahigan hin sala an mga tawo, ighahalad niya in usa nga todo nga baka nga waray gud mga dum-it, ngan ighahalad ini ngadto han Ginoo para han iya sala. Pagdadad-on niya an baka ngadto han agian han Tulda, ipapandong niya an iya kamot dida han ulo hini ngan pag-iihawon ini didto ha atubangan han Ginoo. Niyan makuha an Labaw nga Padi hin dugo han baka ngan dadad-on ini ngadto han Tulda. Itutunlob niya an iya tudlo dida han dugo ngan iwawarikwik ini hin makapito ha atubangan han baraan nga biray. Niyan bubutangan niya hin dugo an mga sungaysungay han mga kanto han altar nga tuboran hin insyenso didto han Tulda. Ihuhuwad niya an salin han dugo ngada han ubos han altar nga tuboran hin mga halad nga aada han agian han Tulda. Tikang hini nga baka kukuhaon niya an ngatanan nga tambok, an tambok han mga sakob han ginhawa, an mga isol ngan an tambok hini, ngan an labi kamaupay nga bahin han atay. Kukuhaon han padi ini nga tambok ngan pagtutuboron ini dida han altar nga tuboran hin mga halad, sugad han ginbubuhat niya han tambok han mananap nga gin-ihaw para han halad nga pagkaurosa. Kundi kukuhaon niya an panit, an ngatanan nga unod, an ulo, an mga paa, an mga sakob han ginhawa upod an mga tinae, pagdadad-on ini ngatanan ha gawas han kampo ngadto han dapit nga malinis sumala han seremonyas, diin ihinuhuwad an agbon, ngan didto iya pagtutuboron ini dida hin ginharing nga mga sungo. Kon an bug-os nga bungto han Israel an nakasala ngan nakatalapas hin diri tinuyo hin usa han mga sugo han Ginoo, niyan ha paghibaroi gudla han sala, pagdadad-on han bungto in usa nga todo nga baka nga ira halad tungod hin sala. Pagdadad-on ini nira ngadto han Tulda han Ginoo; ipapandong han mga pangulo han bungto an ira mga kamot ha ulo hini, ngan pag-iihawon ini didto. Pagdadad-on han Labaw nga Padi in dugo han baka ngadto han Tulda, itutunlob an iya tudlo dida hini ngan iwawarikwik an dugo hin makapito ha atubangan han biray. Bubutangan niya hin dugo an mga sungaysungay han mga kanto han altar nga tuboran hin insyenso ha sakob han Tulda, ngan ihuhuwad an salin han dugo ngada han ubos han altar nga tuboran hin mga halad, nga aada han agian han Tulda. Niyan kukuhaon niya an ngatanan nga tambok han baka ngan pagtutuboron ini dida ha altar. Pagbubuhaton niya ngada hini nga baka an amo ngahaw nga iya ginbuhat ngada han baka nga halad tungod hin sala, ngan tungod hini maghahalad hiya para han sala han mga tawo, ngan pasasayloon hira. Niyan pagdadad-on niya an baka ngadto ha gawas han kampo ngan pagtutuboron ini, sugad han pagtubod niya han baka nga iginhalad para han iya kalugaringon nga sala. Halad ini hin pagkuha han sala han bungto. Kon usa nga punoan an nakasala ngan nakatalapas hiya nga diri tinuyo hin usa han mga sugo han Ginoo, niyan, ha pagpahibaroa gudla ha iya han iya sala, dadad-on niya nga iya halad in usa nga lalaki nga kanding nga waray gud mga dum-it. Ipapandong niya an iya kamot ha ulo hini ngan pag-iihawon ini didto han amihanan nga dapit han altar, diin gin-iihaw an mga hayop para han mga pagtutuboron nga halad. Halad ini hin pagkuha hin sala. Itutunlob han padi an iya tudlo dida han dugo han hayop, ibubutang ini dida han mga sungaysungay han mga kanto han altar, ngan ihuhuwad an salin han dugo ngada han ubos han altar. Niyan iya pagtutuboron dida han altar an ngatanan nga tambok han kanding sugad han pagtubod niya han tambok han mga hayop nga iniihaw para han mga halad nga pagkaurosa. Hini nga paagi pagtutuboron han padi an halad para han sala han punoan, ngan pasasayloon hiya. Kon ordinaryo nga tawo an nakasala ngan nakatalapas hiya nga diri tinuyo hin usa han mga sugo han Ginoo, niyan ha pagpahibaroa gudla ha iya han iya sala, dadad-on niya nga iya halad in usa nga babayi nga kanding nga waray mga dum-it. Ipapandong niya an iya kamot ha ulo hini ngan pag-iihawon an kanding didto han amihanan nga dapit han altar diin gin-iihaw an mga hayop para han mga tutuboron nga halad. Itutunlob han padi an iya tudlo dida han dugo han hayop, ibubutang ini dida han mga sungaysungay han mga kanto han altar, ngan ihuhuwad an salin nga dugo hini ngada han ubos han altar. Niyan kukuhaon niya an ngatanan nga tambok hini sugad nga kinukuha an tambok han mga hayop nga gin-iihaw para han mga halad nga pagkaurosa, ngan pagtutuboron ini niya dida han altar, ngan nakakalipay han Ginoo an kahamot hini. Hini nga paagi tutuboron han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Kon nagdara in usa ka tawo hin usa nga karnero nga halad hin sala, kinahanglan babayi ini nga waray mga dum-it. Ipapandong niya an iya kamot ha ulo hini ngan pag-iihawon ini didto han amihanan nga dapit han altar diin gin-iihaw an mga hayop para han mga tutuboron nga halad. Itutunlob han padi an iya tudlo dida han dugo han hayop, ibubutang ini dida han mga sungaysungay han mga kanto han altar, ngan ihuhuwad an salin han dugo ngada han ubos han altar. Niyan kukuhaon niya an ngatanan nga tambok hini sugad nga kinukuha an tambok han karnero nga gin-iihaw para han mga halad nga pagkaurosa, ngan pagtutuboron ini niya dida han altar upod an mga halad nga pagkaon nga iginhatag ngadto han Ginoo. Hini nga paagi tutuboron han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Ginkikinahanglan in mga halad tungod hin sala dida han nasunod nga mga higayon. Kon tawagon in usa ka tawo ngadto ha hukmanan hin paghatag hin kasayoran ngan diri hiya magsumat hiunong han iya hinkit-an o hinbatian, kinahanglan andam hiya hin pagkarawat han sirot tungod han karat-an nga maabot ha iya. Kon malipat in usa ka tawo hin pagkapot hin bisan ano nga mahugaw sumala han seremonyas, sugad pananglit hin usa nga patay nga hayop, mahugaw ngan makakasala hiya kon makasabot hiya han iya nabuhat. Kon malipat in usa ka tawo hin pagkapot hin bisan ano nga mahugaw nga aada ha tawo, bisan kon ano ini, makakasala hiya kon makasabot hiya han iya nabuhat. Kon magdalidali in usa ka tawo hin pagsumpa, hiunong hin bisan ano, makakasala hiya kon makasabot hiya han iya nabuhat. Kon salaan in usa ka tawo kinahanglan igkompisal niya an sala, ngan sugad nga sirot han iya sala, kinahanglan magdara hiya ngadto han Ginoo hin usa nga babayi nga karnero o kanding nga iya ighahalad. Ighahalad han padi an hayop nga tutuboron para han sala han tawo. Kon diri an tawo makahatag hin karnero o kanding, magdara hiya ngadto han Ginoo sugad nga bayad han iya sala hin duha nga sarapati o duha nga tukmo, an usa halad tungod han sala, ngan an ikaduha halad nga susunogon. Pagdadad-on ini niya ngadto han padi nga maghahalad anay han tamsi para han halad tungod hin sala. Babarion niya an liog hini, kundi diri pupugotan han ulo, ngan wawarikwik in bahin han dugo hini ngada han ligid han altar. Patuturoon an salin nga dugo ngada han ubos han altar. Halad ini hin pagkuha hin sala. Niyan ighahalad niya an ikaduha nga tamsi sugad nga halad nga susunogon sumala han mga turumanon. Hini nga paagi susunogon han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Kon an tawo diri makakahatag hin duha nga sarapati o duha nga tukmo, magdadara hiya hin usa ka kilo nga harina sugad nga halad tungod hin sala. Diri niya bubutangan ini hin lana hin olibo o insyenso, kay halad ini tungod hin sala, diri halad nga pagkaon. Pagdadad-on ini niya ngadto han padi nga makuha hin usa ka kumkom hini sugad nga iginhalad na nga hinumdoman ini ngatanan ngadto han Ginoo, ngan iya pagsusunogon ini dida han altar sugad nga usa nga halad nga pagkaon. Halad ini hin pagkuha hin sala. Hini nga paagi han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Kanan padi na an salin han harina, sugad han nahisalin dida han halad nga pagkaon. Iginhatag han Ginoo kan Moises inin masunod nga mga turumanon. Kon nakasala nga diri tinuyo ini bisan hin-o pinaagi hin diri pakadara ngadto han Ginoo han bayad hin mga butang nga baraan, magdadara hiya hin iya halad ngadto han Ginoo nga bayad hin usa nga lalaki nga karnero o kanding nga waray mga dum-it. Pag-iigoigoon an balor hini sumala han opisyal nga timbangan. Kinahanglan taparan niya an hinngalimtan niya hin pagdara, ngan kinahanglan dugangan ini niya hin 20 por syento. Ighahatag ini niya ngadto han padi, ngan tutuboron han padi an hayop nga usa nga halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Kon nakasala nga diri tinuyo an bisan hin-o hin pagsupak hin usa han mga sugo han Ginoo, salaan hiya ngan kinahanglan baydan niya an multa. Kinahanglan pagdad-on niya ngadto han padi sugad hin kabaraydan nga halad in usa nga lalaki nga karnero o kanding nga waray mga dum-it. Pag-iigoigoon an balor hini sumala han opisyal nga timbangan. Tutuboron han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Halad ini nga bayad han sala nga nabuhat niya kontra han Ginoo. Iginhatag han Ginoo kan Moises ini nga mga turumanon. Paghihimoon in usa nga paghalad kon may-ada nakasala kontra han Ginoo pinaagi hin diri pag-ooli han iginpahipos ha iya hin igkasi Israelita, sugad nga garantiya, o pinaagi hin pangawat ha iya, o pinaagi hin paglimbong ha iya, o pinaagi hin pagbuwa hiunong hin butang nga nawara ngan pagsumpa nga waray niya hiagii ini. Pagdadad-on niya ngadto han padi sugad nga iya halad nga bayad ngadto han Ginoo in usa nga lalaki nga karnero o kanding nga waray mga dum-it. Pag-iigoigoon an balor hini sumala han opisyal nga timbangan. Tuluboron han padi an halad para han sala han tawo, ngan pasasayloon hiya. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin paghatag kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an han masunod nga mga turumanon para hin mga sinunog nga halad. Babayaan an sinunog nga halad dida han altar ha bug-os nga gab-i, ngan diri paparongon an kalayo. Niyan kukuhaon han padi nga nakakasul-ot han iya kapa nga lino ngan halipot nga saruwal nga lino an tambokon nga agbon nga binayaan dida han altar, ngan ibubutang ini didto ha ligid han altar. Niyan magliliwan hiya han iya biste ngan dadad-on niya an agbon ngadto ha gawas han kampo, ngadto hin malinis nga dapit sumala han seremonyas. Kinahanglan diri kawarayan hin kalayo dida ha altar ngan diri gud ini pagparongon. Kada aga pagsusung-an ini han padi, ibabawbaw dida hini an halad nga susunogon, ngan pagsusunogon niya an tambok han halad nga pagkaurosa. Kinahanglan diri kawarayan hin kalayo dida ha altar ngan diri gud ini pagparongon. Amo ini an mga turumanon para han mga halad nga pagkaon. Pagdadad-on hin usa nga padi nga tulin ni Aaron an halad nga pagkaon ngadto han Ginoo ha atubangan han altar. Niyan maharop hiya hin usa ka kumkom han harina nga sinaktan hin lana ngan insyenso, ngan pagsusunogon ini dida ha altar ngan usa ini nga hinumdoman nga iginhalad na ini ngatanan ngadto han Ginoo. Nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga halad. Ha ngatanan nga panahon nga tiarabot makakakaon hini in bisan hin-o han mga tulin nga kalalaken-an ni Aaron sugad nga ira bahin nga waray katapos han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo. Bisan hin-o nga magpasipara hin pagkapot hin usa nga halad nga pagkaon, madadaot hiya tungod han gahom han pagkabaraan hini nga halad. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han pag-orden hin padi nga tulin ni Aaron. Dida han adlaw nga oordenahan hiya, maghahalad hiya ngadto han Ginoo hin usa ka kilo nga harina (sugad kadamo han ikinaadlaw nga halad nga pagkaon), an katunga ha aga ngan an katunga ha gab-i. Pagsasaktan ini hin lana ngan paglulutoon dida hin lata nga parilyahan, ngan katapos pagkukusaton ini ngan ipapahayag ini nga usa nga halad nga pagkaon kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Ha ngatanan nga panahon nga tiarabot paghihimoon ini nga paghalad han tagsa nga tulin ni Aaron, nga gin-ordenan hin ka Labaw nga Padi ha pag-alagad han Ginoo. Pagtutuboron ini ngatanan sugad han hayop nga tinubod ngadto han Ginoo. An ngatanan nga pagkaon nga ginhalad hin usa nga padi kinahanglan diri kaonon; kinahanglan pagsunogon ini ngatanan. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin paghatag kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an han masunod nga mga turumanon para hin mga halad tungod hin sala. Kinahanglan pag-ihawon an hayop para hin halad tungod hin sala didto han amihanan nga dapit han altar diin gin-iihaw an mga hayop para han mga gintutubod nga halad. Labi hin ka baraan ini nga halad. An padi nga naghahalad han hayop amo an makaon hini didto hin usa nga baraan nga dapit, ha bungsaran han Tulda han Ginoo. Bisan hin-o o bisan ano nga makakapot han unod han hayop, madadaot hiya tungod han gahom han pagkabaraan han halad. Kon matabsikan han dugo han hayop in bisan ano nga dugnit, kinahanglan paglabhan ini didto hin baraan nga dapit. Kinahanglan pagbuongon an daba nga ginlalagaan han karne, ngan kon gamiton in usa nga lutoan nga bronse, kinahanglan pagbagnosan ini ngan paghugasan hin maupay. Makakakaon hini nga halad in bisan hin-o nga lalake han padianon nga mga panimalay; labi ini hin baraan. Kundi kon pagdad-on ngadto han Tulda in bahin han dugo ngan gamiton ini dida han seremonyas hin pagkuha hin sala, kinahanglan diri pagkaonon an hayop; kinahanglan pagtuboron an halad nga hayop. Mga turumanon ini para hin mga halad hin pagbayad nga labi hin ka baraan nga mga halad. Pag-iihawon an hayop para hini nga halad didto han amihanan nga dapit han altar diin gin-iihaw an mga hayop para han mga gintutubod nga halad, ngan igsasablig an dugo hini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Kukuhaon an ngatanan nga tambok hini ngan ighahalad dida ha altar: an tambok ha ikog, an tambok nga nagpuputos han mga sakob han ginhawa, an mga isol ngan an tambok hini, ngan an labi kamaupay nga bahin han atay. Pagsusunogon han padi dida han altar an ngatanan nga tambok sugad nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo. Usa ini nga halad hin pagbayad. Makakakaon hini in bisan hin-o nga lalake han padianon nga mga panimalay, kundi kinahanglan kaonon ini didto hin baraan nga dapit, kay labi ini hin ka baraan. Usa la an turumanon para han halad tungod hin sala ngan han halad hin pagbayad: an karne kanan padi na nga nagtutubod han halad. An panit han hayop nga gintutubod kanan padi na nga nagtutubod han halad. An tagsa nga halad nga pagkaon nga ginluto dida hin hudno o dida hin karaha o dida hin lata nga parilyahan kanan padi na nga naghalad hini ngadto ha Dyos. Kundi an ngatanan nga diri linuto nga mga halad nga pagkaon, bisan sinaktan hin lana o waray sakot, kanan han ngatanan na nga kapadian nga tulin ni Aaron, ngan kinahanglan upayon an pagbahinbahin nira han halad. Mga turumanon ini para han mga halad hin pagkaurosa nga ighahalad ngadto han Ginoo. Kon himoon ini nga usa nga halad hin pagpasalamat ngadto sa Dyos, kinahanglan maghalad hiya, labot han hayop nga pagtutuboron, hin tinapay nga waray patubo; bisan magdakmol nga mga tinapay nga hinimo hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo, o magnipis nga mga torta nga pinahiran hin lana hin olibo, o mga torta nga hinimo hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo. Labot hini, maghahalad hiya hin mga tinapay nga ginhudno nga may patubo. Dadad-on niya in usa nga bahin han kada usa ka lain nga tinapay sugad na iya ini linain nga amot ngadto han Ginoo; bahin na ini han padi nga nagkuha han dugo han hayop ngan nagsablig hini ngada han altar. Kinahanglan kaonon an unod han hayop dida han adlaw nga igintubod hini; waray gud hini isasalin ngada han pagkaaga. Kon magdara in usa ka tawo hin usa nga halad hin pagkaurosa basi makagtuman hiya han iya pagsumpa o basi makahimo hiya hin kinasingkasing nga paghalad, diri kakaonon ini ngatanan hito nga adlaw nga gindara ini hin paghalad, kundi an mahisasalin mahihimo kaonan han sunod nga adlaw. Kinahanglan pagtuboron an karne nga mahisalin pa dida han ikatulo ka adlaw. Kon pagkaonon an bisan ano hini dida han ikatulo ka adlaw, diri ini nga halad kakarawaton han Dyos. Waray kapulsanan para ha iya ini nga halad, kundi pag-iisipon nga mahugaw, ngan an bisan hin-o nga kumaon hini, mag-aantos han karat-an nga iya dadangatan. Kon makasabod an karne hin bisan ano nga mahugaw sumala han seremonyas, kinahanglan diri ini pagkaonon, kundi kinahanglan pagtuboron ini ngatanan. Makakakaon han karne an bisan hin-o nga malinis sumala han seremonyas, kundi kon may diri malinis nga tawo nga kumaon hini, diri na gud hiya pag-iisipon nga usa han kanan Dyos mga tawo. Ngan kon may kumaon han karne hini nga halad katapos niya makakapot hin bisan ano nga mahugaw sumala han seremonyas, matikang ha tawo o ha mananap, diri na gud hiya pag-iisipon nga usa han kanan Dyos mga tawo. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. Diri kakaonon an tambok hin baka, karnero, o kanding. Kinahanglan diri kaonon an tambok hin mananap nga namatay ha iya kalugaringon o ginpatay hin ihalas nga mananap, kundi gamiton ini hin bisan ano nga tuyo. Diri na gud pag-iisipon nga usa han kanan Dyos mga tawo an bisan hin-o nga kumaon han tambok hin hayop nga gindara nga halad nga pagkaon ngadto hin Ginoo. Bisan diin pag-uokoy an mga Israelita, kinahanglan diri gud hira maggamit han dugo hin mga tamsi o mga mananap para hin pagkaon. Diri na gud pag-iisipon nga usa han kanan Dyos mga tawo an bisan hin-o nga magtalapas hini nga balaod. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. An bisan hin-o nga magdara hin halad hin pagkaurosa, kinahanglan magdara hin bahin han halad nga iya linain nga regalo ngadto han Ginoo, nga maglulugaring hiya hin pagdara hini sugad nga usa nga halad nga pagkaon. Pagdadad-on niya an tambok han hayop upod an dughan hini, ngan ihahalad ini sugad nga iya linain nga regalo ngadto han Ginoo. Pagtutuboron han padi an tambok dida han altar, kundi ihahatag ha kapadian an dughan. Ihahatag an tuo nga mangorhi nga paa han hayop sugad nga usa nga linain nga amot ngadto han padi nga maghalad han dugo ngan han tambok han halad hin pagkaurosa. Usa nga linain nga regalo an dughan han hayop, ngan usa nga linain nga amot an tuo nga mangorhi nga paa, nga ginkuha han Ginoo tikang han mga tawo han Israel ngan iginhatag ngadto han kapadian. Amo ini an kinahanglan ihatag han mga tawo han Israel ngadto han kapadian ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Amo ini an bahin han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo nga iginhatag kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an dida han adlaw han pag-ordenahi ha ira hin pagkapadi. Dida hito nga adlaw ginsugo han Ginoo an mga tawo han Israel hin paghatag ha ira hini nga bahin han halad. Turumanon ini nga kinahanglan pagsugton han mga tawo han Israel ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Sanglit amo ini an mga turumanon para han mga halad nga ginsusunog, han mga halad nga pagkaon, han mga halad tungod hin sala, han mga halad hin pagbayad, han mga halad para han ordenasyon hin padi, ngan han mga halad hin pagkaurosa. Iginhatag han Ginoo kan Moises ini nga mga sugo didto han Bukid Sinai, didto han kamingawan dida han adlaw han pagsugoa niya han mga tawo han Israel hin pagdara han ira mga halad. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Dad-a hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngadto han agian han akon Tulda ngan dad-a an padianon nga mga biste, an lana nga igdirihog, an todo nga baka para han halad tungod hin sala, an duha nga lalaki nga mga karnero, ngan an basket hin tinapay nga waray patubo. Niyan tiroka didto an bug-os nga bungto.” Gintuman ni Moises sumala han iginsugo han Ginoo, ngan han katirok na han bungto, iya ginsiring hira, “An akon yana pagbubuhaton amo an iginsugo ha akon han Ginoo.” Gindara ni Moises hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan iya ginpakarigos hira. Iginsul-ot niya kan Aaron an bado, an kapa, ngan an paha ha iya hawak. Iya iginsul-ot kan Aaron an efod ngan igintaod ini pinaagi hin pagbagkosi han iya hawak han paha nga hinablon hin pino. Iya iginsul-ot kan Aaron an tahob han dughan ngan igintaod dida hini an Urim ug Tumim. Iya iginsul-ot an pudong ha ulo ni Aaron, ngan ha atubangan hini igintaod niya an bulawan nga adorno, baraan nga tigaman hin paghalad, sumala han iginsugo han iya han Ginoo. Niyan kinuha ni Moises an lana nga igdirihog ngan gindihogan an Tulda han Ginoo ngan an ngatanan nga mga butang nga nakadto ha sakob hini, ngan hin sugad nga paagi, iya iginhalad ini ngatanan ngadto han Ginoo. Kinmuha hiya hin bahin han lana ngan iginsablig ini hin makapito ngada han altar ngan han kasangkapan hini, ngan ngada han palanggana ngan han tungtongan hini, basi ighalad ini ngadto han Ginoo. Gin-ordenahan niya hi Aaron pinaagi hin pagbob-i han iya ulo han igdirihog nga lana. Sunod, gindara ni Moises ha iya atubangan an mga anak nga kalalaken-an ni Aaron ngan ginbadoan hira, ginpahaan, ngan ginkaloan hira sumala han iginsugo han Ginoo. Niyan gindara ni Moises an todo nga baka para han halad tungod hin sala, ngan ipinandong nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an ira mga kamot dida han ulo han baka. Gin-ihaw ini ni Moises ngan kinmuha hiya han dugo, ngan pinaagi han iya tudlo iginpahid an dugo dida han mga sungaysungay han mga kanto han altar basi ighalad ini. Niyan ginhuwad niya an salin nga dugo ngada han ubos han altar. Hini nga paagi iya iginhalad ngan ginlinisan ngan nabaraan ini. Kinuha ni Moises an ngatanan nga tambok ha sakob han ginhawa, an labi hin kamaupay nga bahin han atay, ngan an mga isol upod an tambok hini, ngan ginsunog ini ngatanan dida ha altar. Kinuha niya an iba nga bahin han baka, lakip an panit hini, an unod, ngan an mga tinae, ngan ginsunog ini ha gawas han kampo sumala han iginsugo han Ginoo. Sunod, gindara ni Moises an lalaki nga karnero para han halad nga ginsusunog ngan ipinandong nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an ira mga kamot dida han ulo han karnero. Gin-ihaw ini ni Moises ngan iginsablig an dugo ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Niyan gindara ni Moises an ikaduha nga lalaki nga karnero nga para han pag-ordenar hin kapadian, ngan ipinandong nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an ira mga kamot dida han ulo han karnero. Gin-ihaw ini ni Moises ngan ginkuha niya an dugo ngan ipinahid ini dida han mitaybitay han kan Aaron tuo nga talinga, dida han tamuragko han iya tuo nga kamot, ngan dida han tamuragko han iya tuo nga tiil. Niyan gindara niya ha iya atubangan an mga anak nga kalalaken-an ni Aaron ngan ipinahid an dugo dida han mga mitaybitay han tuo nira nga mga talinga, dida han mga tamuragko han tuo nira nga mga kamot ngan dida han tamuragko han tuo nira nga mga tiil. Niyan iginsablig ni Moises an salin nga dugo ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Kinuha niya an tambok, an tambok ha ikog, an ngatanan nga tambok nga nagpuputos han mga sakob han ginhawa, an labi hin kamaupay nga bahin han atay, an mga isol upod an tambok hini, ngan an tuo nga mangorhi nga paa. Niyan kinmuha hiya hin usa ka bug-os nga tinapay nga nakada han basket han mga tinapay nga waray patubo, ngan iginhalad ini ngadto han Ginoo, usa ka bug-os nga sinaktan hin lana, ngan usa nga manipis nga torta, ngan iya ibinutang ini ha bawbaw han tambok ngan han tuo nga mangorhi nga paa. Iya iginbutang ini ngatanan nga pagkaon dida han mga kamot nira Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, ngan ira iginhalad ini nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo. Niyan kinuha ni Moises tikang ha ira an pagkaon ngan ginsunog ini dida ha altar, ha bawbaw han halad nga ginsunog, sugad nga usa nga halad para hin ordenasyon hin padi. Usa ini nga halad nga pagkaon, ngan nakalipay han Ginoo an alimyon hini. Niyan kinuha ni Moises an dughan ngan iginhalad ini nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo. Amo ini an bahin ni Moises nga kinuha tikang han lalaki nga karnero nga halad han ordenasyon. Ginbuhat ni Moises an ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo. Kinmuha hi Moises han igdirihog nga lana ngan han dugo nga nakada han altar, ngan iginsablig ini ngadto kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an ngan han ira mga biste. Hini nga paagi iginhalad niya ngadto han Ginoo hira ngan an ira mga biste. Nagsiring hi Moises kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, “Dad-a niyo an karne ngadto han agian han Tulda han Ginoo, paglagaa ini, ngan pangaona ini niyo didto upod han tinapay nga aadto han basket han mga halad para hin ordenasyon, sumala han iginsugo han Ginoo. Sunoga an bisan ano nga karne o tinapay nga nahisalin. Diri kamo mabaya han agian han Tulda sulod hin pito ka adlaw, ngada han kahuman han seremonyas han iyo ordenasyon. Ginsugo kita han Ginoo hin pagtuman han aton ginbuhat yana nga adlaw basi makuha an iyo sala. Kinahanglan magpabilin kamo didto han agian han Tulda adlaw gab-i sulod hin pito ka adlaw, ngan aada kamo hin pagtuman han iginsugo han Ginoo. Kon diri, mapatay kamo. Amo ini an iginsugo ha akon han Ginoo.” Sanglit ginbuhat ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an an ngatanan nga iginsugo han Ginoo pinaagi kan Moises. Dida han pagkabuwas kahuman han seremonyas han ordenasyon, gintawag ni Moises hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan an mga pangulo han Israel. Nagsiring hiya kan Aaron, “Kuha hin usa nga todo nga baka ngan hin usa nga lalaki nga karnero nga waray mga dum-it, ngan ighalad ini ngadto han Ginoo, an baka para hin halad tungod hin sala ngan an karnero para hin halad nga tutuboron. Niyan sidnga an mga tawo han Israel hin pagkuha hin usa nga lalaki nga kanding para hin halad tungod hin sala, usa nga nati nga baka nga usa ka tuig an panuigon, ngan usa nga nati nga karnero nga usa ka tuig an panuigon nga waray mga dum-it para hin halad nga tutuboron, ngan hin usa nga lalaki nga baka ngan hin usa nga lalaki nga karnero para hin halad hin pagkaurosa. Ighahalad ini nira ngadto han Ginoo upod han halad nga pagkaon nga sinaktan hin lana. Kinahanglan pagbuhaton ini nira kay mapakita ha ira an Ginoo yana nga adlaw.” Gindara nira ngadto ha atubangan han Tulda an ngatanan nga iginsugo ha ira ni Moises, ngan nagtirok didto an bug-os nga bungto basi magsingba hira han Ginoo. Nagsiring hi Moises, “Nagsugo ha iyo an Ginoo hin pagbuhat hini ngatanan, basi magpakita ha iyo an iya himaya.” Niyan nagsiring hiya kan Aaron, “Pakadto ha altar ngan dad-a an halad tungod hin sala ngan an halad nga tutuboron hin pagkuha han imo mga sala ngan han mga sala han mga tawo. Dad-a ini nga halad basi makuha an mga sala han mga tawo, sumala han iginsugo han Ginoo.” Kinmadto hi Aaron ha altar ngan gin-ihaw niya an todo nga baka para han iya kalugaringon nga halad tungod hin sala. Gindad-an hiya han iya mga anak nga kalalaken-an han dugo, ngan itinunlob niya dida hini an iya tudlo, ginpahiran han dugo an mga sungaysungay han mga kanto han altar, ngan iginhuwad an salin nga dugo ngada ha ubos han altar. Niyan gintubod niya dida han altar an tambok, an mga isol, ngan an labi hin kamaupay nga bahin han atay, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Kundi gintubod niya an karne ngan an panit ha gawas han kampo. Gin-ihaw niya an hayop nga para han iya kalugaringon nga halad nga tutuboron. Gindad-an hiya han iya mga anak nga kalalaken-an han dugo, ngan iginsablig ini niya ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Ira iginhatag ha iya an ulo ngan an iba nga mga bahin han hayop, ngan iya ini gintubod didto ha altar. Niyan ginhugasan niya an mga sakob han ginhawa ngan an mangorhi nga mga paa ngan gintubod ini didto han altar, ha bawbaw han iba nga halad nga tutuboron. Katapos, gindara niya an mga halad han mga tawo. Kinuha niya an kanding nga iharalad para han mga sala han mga tawo, gin-ihaw ngan ginhalad ini sugad han iya ginbuhat han iya kalugaringon nga halad tungod hin sala. Gindara liwat niya an hayop para han halad nga tutuboron ngan iginhalad ini sumala han mga turumanon. Gindara niya an halad nga pagkaon ngan kinmuha hiya hin usa ka kumkom nga harina ngan ginsunog ini didto han altar. (Labot la ini han ikinaadlaw nga halad nga ginsusunog.) Gin-ihaw niya an lalaki nga baka ngan an lalaki nga karnero nga usa nga halad hin pagkaurosa para han mga tawo. Gindad-an hiya han iya mga anak nga kalalaken-an han dugo, ngan iya iginsablig ini ngada han ngatanan nga upat nga mga ligid han altar. Iginbutang ni Aaron an magtambok nga mga bahin han lalaki nga baka ngan han lalaki nga karnero ha bawbaw han mga dughan han mga hayop ngan gindara ini ngatanan ngadto ha altar. Gintubod niya an tambok didto ha altar, ngan iginhalad an mga dughan ngan an tuo nga mangorhi nga mga paa sugad nga linain nga regalo ngadto han Ginoo para han kapadian, sumala han iginsugo ni Moises. Han kahuman na ni Aaron han ngatanan nga mga paghalad, ginbayaw niya an iya kamot ha igbaw han mga tawo ngan ginbendisyonan niya hira, ngan katapos, linmusad hiya. Sinmulod hira Moises ug Aaron ngadto han Tulda han Ginoo, ngan han paggawas nira, ginbendisyonan nira an mga tawo, ngan pinmakita ha ngatanan nga mga tawo an himaya han Ginoo. Ha gilayon nagpadara an Ginoo hin kalayo nga nag-ugtang an halad nga tutuboron ngan an magtambok nga mga bahin dida han altar. Han pakakita hini han mga tawo, ginmoliat hira ngatanan ngan hinmapa hira ha tuna. Kinmuha hira Nadab ug Abiu nga mga anak nga kalalaken-an ni Aaron han ira surudlan hin insyenso, ngan ginsudlan ini hin mga baga, ginbutangan hin insyenso, ngan iginhalad ngadto han Ginoo. Kundi naghalad hira hin diri baraan nga kalayo kay waray man hira sugoa han Ginoo hin paghalad hini. Ha gilayon nagpadara hin kalayo an Ginoo ngan ginsunog hira. Namatay hira ha atubangan han Ginoo. Niyan nagsiring hi Moises kan Aaron, “Amo ini an iginhimangraw han Ginoo han iya pagsiring, ‘Kinahanglan magtahod han akon pagkabaraan an ngatanan nga nag-aalagad ha akon; igpapadayag ko an akon himaya ngadto han akon mga tawo.’” Kundi hinmilom la hi Aaron. Gintawag ni Moises hira Misael ug Elzafan nga mga anak nga kalalaken-an ni Uziel nga bata ni Aaron, ngan nagsiring ha ira, “Kadi ngan kuhaa didi han baraan nga Tulda an mga lawas han iyo patod ngan igawas hira han kampo.” Sanglit dinmuok hira ngan kinaptan an mga panapton han mga minatay ngan gindara nira ngadto ha gawas han kampo sumala han iginsugo ni Moises. Niyan nagsiring hi Moises kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an nga hira Eleazar ug Itamar, “Ayaw niyo pagpabay-i nga gumok an iyo buhok o paggisia an iyo mga panapton hin pagpakita nga masulob-on kamo. Kon pagbuhaton ini niyo, mapatay kamo ngan masisina an Ginoo kontra han bug-os nga bungto. Kundi tutugotan an ngatanan nga iyo mga igkasi Israelita hin pagmabidoon tungod hadton ginpatay han Ginoo hin kalayo. Ayaw kamo pagbaya han agian han Tulda kay bangin mamatay kamo. Baraan na kamo kay gindihogan na kamo hin lana han Ginoo.” Sanglit ginbuhat nira sumala han iginsiring ni Moises. Nagsiring an Ginoo kan Aaron, “Kinahanglan diri sumulod han akon Tulda ikaw ngan an imo mga anak nga kalalaken-an katapos niyo uminom hin bino o bisan ano nga makahurubog nga irimnon; kon pagbuhaton niyo ini, mapatay kamo. Usa ini nga balaod nga pagtutumanon han ngatanan mo nga mga tulin. Kinahanglan mahibaroan mo an kalainan han mga butang nga baraan ngan han ordinaryo la nga mga butang, han malinis sumala han seremonyas ngan han diri malinis. Kinahanglan pagtutdoan mo an mga tawo han Israel han ngatanan nga mga balaod nga iginhatag ko ha imo pinaagi kan Moises.” Nagsiring hi Moises kan Aaron ngan han duha niya nga nahisalin nga mga anak nga kalalaken-an, hira Eleazar ug Itamar, “Kuhaa an halad nga pagkaon nga salin han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo, paghimo hin tinapay nga waray patubo ngan kaona ini ha ligid han altar, kay labi hin ka baraan ini nga halad. Kaona ini didto hin baraan nga dapit; bahin ini nimo ngan han imo mga anak nga kalalaken-an tikang han pagkaon nga iginhalad ngadto han Ginoo. Amo ito an iginsugo ha akon han Ginoo. Kundi makakahimo pagkaon kamo ngan an iyo mga panimalay han dughan ngan han mangorhi nga paa nga iginhalad nga linain nga regalo ngan an linain nga amot ngadto han Ginoo para han kapadian. Makakaon ini niyo bisan diin nga dapit nga malinis sumala han seremonyas. Iginhatag ha iyo ngan han iyo mga anak ini nga mga halad sugad nga iyo bahin tikang han mga halad hin pagkaurosa han mga tawo han Israel. Pagdadad-on nira an mangorhi nga paa ngan an dughan dungan han pagdara han tambok nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo. Ha kadayonan iyo ngan han iyo mga anak ini nga mga bahin, sumala han iginsugo han Ginoo.” Pinmakiana hi Moises hiunong han kanding nga halad tungod hin sala ngan hinbaroan niya nga gintubod na ini. Nasina hi Moises kanda Eleazar ug Itamar, ngan nagpakiana hiya, “Kay ano nga waray niyo kaona an halad tungod hin sala didto hin baraan nga dapit? Labi hin ka baraan ini ngan iginhatag ini ha iyo han Ginoo basi makuha an sala han bungto. Tungod nga waray man an dugo hini isakob han baraan nga Tulda, kinahanglan didto unta niyo kakaona an halad sumala han akon iginsugo.” Binmaton hi Aaron, “Kon akon ginkaon an halad tungod hin sala yana nga adlaw, makalipay ba ini han Ginoo? Yana nga adlaw iginhalad han mga tawo ngadto han Ginoo an ira halad tungod hin sala ngan gindara nira an ira halad nga tutuboron, kundi nanhinabo la gihapon ha akon ini nga makaharadlok nga mga butang.” Han pakabati hini ni Moises, tinmunga hiya han baton ni Aaron. Iginhatag han Ginoo kanda Moises ug Aaron ini nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. Makakakaon kamo hin bisan ano nga mananap ha tuna nga may mga bulag nga mga kulo ha tiil ngan nasibsib han banwa. Ayaw kamo pagkaon hin baboy. Kinahanglan iyo pag-isipon nga mahugaw; may hini bulag nga mga kulo, bisan kon diri ini sibsib han banwa. Ayaw kamo pagkaon hini nga mga mananap o bisan pagkapot han patay nga mga lawas hini; maghugaw ini hira. Makakakaon kamo hin bisan ano nga isda nga may mga kapay ngan mga hingbis, kundi kinahanglan diri niyo kaonon in bisan ano nga nag-uokoy ha tubig nga waray mga kapay ngan mga hingbis. Kinahanglan iyo pag-isipon nga mahugaw an sugad nga mga binuhat. Kinahanglan diri kamo kumaon hini, o bisan pagkapot han patay nga mga lawas hini. Kinahanglan diri kamo kumaon hin bisan ano nga naukoy ha tubig nga waray mga kapay ngan mga hingbis. Maghugaw an ngatanan nga pakoan nga gudtiay nga mga mananap, labot hadton mga nalukso. Makakakaon ikaw hin mga duron, mga budlo, o mga apan. Kundi kinahanglan iyo pag-isipon nga mahugaw an iba ngatanan nga gudtiay nga mga butang nga may mga pako ngan nagkakamang. Magpapabilin nga mahugaw tubtob ha pagkagab-i an bisan hin-o nga kumapot hini o han patay nga mga lawas hini. Ngan kon mahulogan han patay nga lawas hini in bisan ano nga butang, matatapunan hin ka mahugaw ito nga butang. Lakip hini an bisan ano nga garamiton nga kahoy, dugnit, anit, o sako hin bisan ano nga paggamit. Itutunlob ini ha tubig, kundi magpapabilin ini gihapon nga mahugaw tubtob ha pagkagab-i. Ngan kon mahulog in lawas hini ngadto hin daba, magmamahugaw an ngatanan nga aada ha sakob han daba, ngan kinahanglan pagbuongon an daba. Magmamahugaw an bisan ano nga makaraon nga maturoan hin tubig tikang hini nga daba, ngan mahugaw liwat an tubig nga irimnon tikang hini nga daba. Mahugaw an bisan ano nga butang nga kahulogan han patay nga mga lawas hini; rurub-on in bisan ano nga abohan o hudno nga kahulogan, kundi magpapabilin nga malinis in burabod o atabay, bisan kon magmahugaw an iba nga mga butang nga nadapat han patay nga mga lawas hini. Kon mahulog in usa hini ngada hin binhe nga igpurugas, magpapabilin nga malinis an binhe. Kundi kon ginpahuroman ha tubig an binhe, ngan mahulog ngada hini in usa nga patay nga lawas, mahugaw na an binhe. Kon mamatay in mananap nga mahimo niyo kaonon, nagmamahugaw tubtob ha pagkagab-i an bisan hin-o nga kumapot hini. Ngan an tawo nga kumaon hin bisan ano nga bahin han mananap, kinahanglan pagbunakan niya an iya panapton, kundi magmamahugaw la hiya gihapon tubtob ha pagkagab-i; an bisan hin-o nga magdara han patay nga lawas, kinahanglan pagbunakan an iya panapton, kundi magmamahugaw la hiya gihapon tubtob ha pagkagab-i. Kinahanglan diri kamo kumaon hin bisan ano han gudtiay nga mga mananap nga nagkikiwa dida ha tuna, bisan nagkakamang ini, o naglalakat ha upat nga mga tiil, o hin damo nga mga tiil. Ayaw paghugawi an iyo kalugaringon pinaagi hin pagkaon hin bisan ano hini. Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos, sanglit kinahanglan nga baraan an iyo kinabuhi kay baraan man ako. Ako amo an Ginoo nga nagpagawas ha iyo tikang ha Ehipto basi magin Dyos ako niyo. Kinahanglan baraan an iyo kinabuhi, kay baraan man ako. Sanglit amo ini an balaod hiunong han mga mananap, ngan mga tamsi, han ngatanan nga naukoy dida han tubig, ngan han ngatanan nga nagkikiwa dinhe han tuna. Kinahanglan mahibaro kamo hin maupay hin pagkilala han malinis ngan han mahugaw sumala han seremonyas, han mga mananap nga makakaon ngan hadton diri niyo makakaon. Iginhatag han Ginoo kan Moises ini nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. Sulod hin pito ka adlaw katapos mag-anak hin lalake in usa nga babaye, mahugaw hiya sumala han seremonyas sugad han mga adlaw nga inaabot hiya han iya ikinabulan nga regla. Dida han ikawalo ka adlaw pagtotorion an bata. Niyan mahulat an iroy hin 33 ka adlaw san-o hiya magmalinis tungod han kaibani ha iya hin dugo dida han iya pag-anak; kinahanglan diri hiya kumapot hin bisan ano nga baraan nga butang, ngan diri hiya sumakob han baraan nga Tulda tubtob han kahuman na han paglinis ha iya. Sulod hin 14 ka adlaw katapos mag-anak hin babaye in usa nga babaye, mahugaw hiya sumala han seremonyas, sugad nga mahugaw hiya kon inaabot hiya han iya ikinabulan nga regla. Niyan 66 pa ka adlaw nga magmamalinis hiya sumala han seremonyas tungod han kaibani ha iya hin dugo dida han iya pag-anak. Kon matapos na an panahon han paglinis tungod hin pag-anak niya—ma lalake o babaye, magdadara hiya ngadto han padi didto ha agian han Tulda han Ginoo hin usa nga nati nga karnero nga usa ka tuig an panuigon para hin halad nga tutuboron, ngan hin usa nga tukmo o sarapati para hin halad tungod hin sala. Ighahalad han padi ngadto han Ginoo an iya dara ngan pagbubuhaton an mga seremonyas hin pagkuha han iya pagkamahugaw, ngan magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Amo ini an angay pagbuhaton hin usa nga babaye katapos niya pag-anak. Kon diri man makakaakos an babaye hin nati nga karnero, magdadara hiya hin duha nga sarapati o duha nga tukmo, an usa para hin halad nga tutuboron ngan an ikaduha para hin halad tungod hin sala, ngan pagbubuhaton han padi an seremonyas hin pagkuha han iya pagkamahugaw, ngan magmamalinis hiya sumala han seremonyas. Iginhatag han Ginoo kanda Moises ug Aaron ini nga mga turumanon. Kon in usa ka tawo may-ada katol ha iya panit, o hubag o namumula nga mahirimo nga sanla, kinahanglan pagdad-on hiya ngadto han padi nga tulin ni Aaron. Uusisahon han padi an katol, ngan kon nagbusag na an mga buhok dida han katol ngan diri na la katol ha panit kundi hasta na ngadto han unod, sanla ini nga sakit ngan igpapahibaro han padi nga mahugaw ini nga tawo. Kon mabusag na an katol, kundi diri pa hilarom ngan diri pa mabusag an mga buhok, iglalain han padi ini nga tawo sulod hin pito ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw uusisahon na liwat hiya han padi, ngan kon ha iya paghunahuna amo la gihapon pagkit-on an katol ngan waray man pagsarang, iglalain ini nga tawo sulod hin pito pa ka adlaw. Uusisahon na liwat hiya han padi katapos han ikapito ka adlaw, ngan kon kinmupos na an katol ngan waray magsarang, iya igpapahibaro nga malinis na hiya sumala han seremonyas; usa la ini nga yano nga katol. Pagbubunakan han tawo an iya mga panapton ngan magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Kundi kon magsarang an katol kahuman hiya mausisa ngan igpahibaro hiya han padi nga malinis hiya, kinahanglan pumakita na liwat hiya han padi. Uusisahon na liwat hiya han padi, ngan kon hisabotan nga nagsarang an katol, igpapahibaro han padi nga mahugaw na liwat hiya; sanla ini nga sakit. Kon in usa ka tawo may sakit nga sanla, kinahanglan dad-on hiya ngadto han padi nga mag-uusisa ha iya. Kon may mabusag nga katol ha iya panit nga nakakapabusag han mga buhok dida han katol ngan puno ini hin nana, sanla ini nga maiha na kaupay. Igpapahibaro han padi nga mahugaw ini nga tawo ngan diri na kinahanglan nga iglain hiya, kay mahugaw gud hiya. Kon magsarang na an sakit ngan makalukop han bug-os nga lawas tikang ha alimpoporo ngadto ha rapadapa pag-uusisahon na liwat hiya han padi. Kon tinuod nga lukop na an bug-os nga lawas hin katol, igpapahibaro han padi nga diri mahugaw an tawo sumala han seremonyas. Kon nagbusag na an iya bug-os nga panit; malinis hiya sumala han seremonyas. Kundi kon hikit-an in mapula nga unod dida han katol, mahugaw ini nga tawo. Pagsususihon na liwat hiya han padi, ngan kon hikit-an nga mapula na an unod, igpapahibaro niya nga mahugaw an tawo. Nangangahulogan nga sanla in kinikita nga mapula nga unod, ngan mahugaw an tawo. Kundi kon mag-upay an katol ngan magmabusag na liwat, mapakadto an padi han tawo nga magsususi na liwat ha iya. Kon nagbusag na an katol, malinis na liwat hiya sumala han seremonyas, ngan igpapahibaro han padi nga malinis na hiya. Kon an bisan hin-o may hubag nga nag-upay na, ngan katapos, nagbulbog liwat ngan namula an hinubagan kon an mabusag nga nahubag nagtikapula, kinahanglan mapakadto hiya han padi. Pagsususihon hiya han padi, ngan kon hilarom na an hubag ngan nagbusag an mga buhok dida hini, igpapahibaro han padi nga mahugaw hiya. Sanla ini nga sakit nga nagtikang dida han hubag. Kundi kon kahuman pagsusiha han padi ngan hikit-an niya nga waray man magbusag an mga buhok dida hini ngan waray man maghilarom an hubag, kundi nangangapay la, iglalain hiya han padi sulod hin pito ka adlaw. Kundi kon magsarang ini nga mabusag nga nahubag, igpapahibaro han padi nga mahugaw hiya; may-ada hiya sakit nga sanla. Kundi kon diri ini magbalhin ngan diri magsarang, an ulat la ini nga nahibilin tikang han hubag, ngan igpapahibaro han padi nga malinis hiya sumala han seremonyas. Hiunong hin usa ka tawo nga nasunog, kon an unod nga nasunog magbusag o namumula nga pangapay, pagsususihon hiya han padi. Kon nagbusag an mga buhok dida hini nga nasunog nga panit ngan kon diri la an panit an nasunog kundi pati an unod dida hini, sanla ini nga sakit nga nagtikang dida han nasunog nga panit, ngan igpapahibaro han padi nga mahugaw ini nga tawo. Kon waray magbusag an mga buhok dida hini ngan aada la ha panit kundi nangangapay la, iglalain hiya han padi sulod hin pito ka adlaw. Pagsususihon na liwat hiya han padi dida han ikapito ka adlaw, ngan kon hisabotan nga nagsasarang ini, usa ini nga sakit nga sanla, ngan igpapahibaro han padi nga mahugaw ini nga tawo. Kon amo la gihapon ini ngan diri magsarang kundi nangangapay la, diri ini sanla. Igpapahibaro han padi nga malinis hiya sumala han seremonyas, kay ulat la ini han nasunog nga panit. Kon in usa nga lalake o usa nga babaye may-ada katol ha iya ulo o ha iya sulang, pagsususihon hiya han padi. Kon hisabotan nga diri la ini ha panit kundi nahiupod na an unod ngan an mga buhok dida hini madarag ngan halaghag na, sanla ini nga sakit, ngan igpapahibaro han padi nga mahugaw hiya nga tawo. Kundi, kon kahuman pagsusiha ha iya han padi, hisabotan nga ha panit la an sakit, ngan waray la gihapon mag-itom nga mga buhok dida hini, iglalain hiya han padi sulod hin pito pa ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw pagsususihon na liwat han padi an katol, ngan kon waray magsarang ngan waray man madarag nga mga barahibo dida hini, ngan aada la ha panit an katol, pagtutusaran han tawo an panit, palibot han katol. Niyan iglalain na liwat hiya han padi sulod hin lain nga pito pa ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw pagsususihon na liwat han padi an katol, ngan kon hisabotan nga waray ini magsarang ngan aada la ha panit, igpapahibaro han padi nga malinis an tawo sumala han seremonyas. Pagbubunakan han tawo an iya mga panapton ngan magmamalinis hiya. Kundi kon magsarang an katol kahuman igpahibaro nga malinis na hiya, sususihon na liwat hiya han padi. Kon nagsarang na an katol, bisan kon waray madarag nga mga buhok; dayag kaupay nga mahugaw ini nga tawo. Kundi kon ha paghunahuna han padi waray magsarang an katol ngan nanunubo dida hini in mag-itom nga mga buhok, nag-upay na an katol, ngan igpapahibaro han padi nga malinis na hiya nga tawo sumala han seremonyas. Kon an usa nga lalake o usa nga babaye may-ada pamusag ha iya panit, pagsususihon han padi ito nga tawo. Kon duason an pamusag hini, usa la ini nga alap-ap ha panit; malinis hiya nga tawo sumala han seremonyas. Kundi kon pumakita dida han kadangasan in nangangapay nga kamapula nga katol, sanla ini nga sakit. Pagsususihon hiya han padi, ngan kon tinuod nga may-ada nangangapay nga kamapula nga katol, igpapahibaro han padi nga mahugaw hiya, tungod han sanla nga sakit dida han iya ulo. An tawo nga may-ada sanla kinahanglan magbado hin gisi nga panapton diri magsudlay han iya buhok, magtahob han ubos nga bahin han iya nawong, ngan gumoliat hiya, “Mahugaw ako, mahugaw ako!” Magpapabilin hiya nga mahugaw samtang aada pa ha iya an sakit nga sanla, ngan kinahanglan mag-ukoy hiya ha gawas han kampo, hirayo han iba. Kon may alamag dida hin panapton, ma delana o lino, o dida hin bisan ano nga lino o delana nga dugnit, o dida hin anit, o bisan ano nga hinimo hin anit, kon may-ada ini pagkaberde o pagkapula, usa ini nga nagsasarang nga alamag ngan kinahanglan ipakita ini ha padi. Pagsususihon ini han padi ngan iglalain niya hin pagbutang sulod hin pito ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw pagsususihon na liwat niya ini, ngan kon nagsarang na an alamag, mahugaw ini nga butang. Susunogon ini han padi kay matapon ini nga alamag ngan kinahanglan sunogon ini hin kalayo. Kundi kon ha pagsusi han padi, hikikit-an niya nga waray magsarang an alamag dida han butang, magsusugo hiya nga paghugasan ini ngan iglain sulod hin pito pa ka adlaw. Iya na liwat ini pagsususihon, ngan kon waray maglubad an alamag, bisan kon waray magsarang ini, mahugaw la ini gihapon; kinahanglan pagsunogon ini nga butang, bisan kon an kadumgan aada ha atubangan o ha talikoran. Kundi kon ha pagsusi han padi naglubad na an alamag, gigision niya ini tikang han panapton o anit. Niyan kon pumakita na liwat an alamag, ngan magsarang na liwat ini, pagsusunogon han tag-iya ini nga butang. Kon paghugasan niya an butang ngan makuha an alamag, huhugasan na liwat ini niya ngan magmamalinis ini nga butang sumala han seremonyas. Sanglit amo ini an turumanon hiunong han alamag dida hin panapton, ma delana o lino ini, o dida hin lino o delana nga dugnit, o dida hin bisan ano nga hinimo hin anit. Iginhatag han Ginoo kan Moises inin masunod nga mga turumanon hiunong han seremonyas hin paglinis hin usa ka tawo nga nag-upay na han sakit nga sanla. Ha adlaw nga ginpahibaro nga malinis na hiya, pagdadad-on hiya ngadto han padi, ngan iggagawas hiya han kampo ngan didto pag-uusisahon hiya. Kon upay na an sakit, magsusugo an padi nga pagdad-on in duha nga mga tamsi nga maglinis sumala han seremonyas, upod in usa ka pedaso nga kahoy nga sidro, usa nga pula nga lubid, ngan hin usa nga sanga hin isopo. Niyan magsusugo an padi nga pag-ihawon an usa han duha nga tamsi ha bawbaw hin makaong nga kalot nga may sulod nga puraw nga tubig tikang hin burabod. Kukuhaon niya an ikaduha nga tamsi ngan itutunlob ini upod an kahoy nga sidro, an pula nga lubid, ngan an isopo dida han dugo han tamsi nga gin-ihaw. Igwawarikwik niya an dugo hin makapito ngadto han tawo nga paglilinisan han iya sakit nga sanla, ngan katapos igpapahibaro nga malinis na hiya. Palulupdon niya an buhi nga tamsi ha igbaw han kaumhan. Pagbubunakan han tawo an iya mga panapton, kikiskisan an iya ulo ngan makarigos hiya; niyan magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Makakasulod na hiya han kampo, kundi kinahanglan mag-ukoy hiya ha gawas han iya tulda sulod hin pito ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw kikiskisan na liwat niya an iya ulo, tutusaran an iya bungot, an iya mga kiray, ngan an iba pa nga buhok dida han iya lawas; pagbubunakan niya an iya mga panapton ngan makarigos hiya, ngan katapos magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Dida han ikawalo ka adlaw dadad-on niya in duha nga lalaki nga nati nga karnero ngan hin usa nga babayi nga karnero nga usa pa la ka tuig an panuigon, ngan waray mga dum-it; duha ka kilo nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo, ngan tunga hin litro nga lana hin olibo. Pagdadad-on han padi an tawo ngan ini nga mga halad ngadto han agian han Tulda han Ginoo. Niyan kukuhaon han padi an usa han duha nga lalaki nga mga nati nga karnero, upod an tunga hin litro nga lana hin olibo, ngan ighahalad ini nga usa nga halad hin pagbayad. Ighahalad niya ini nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo para han padi. Pag-iihawon niya an nati nga karnero didto han baraan nga dapit diin gin-iihaw an mga hayop para han mga halad tungod hin sala ngan an mga halad nga tutuboron. Kinahanglan pagbuhaton niya ini kay, sugad han halad tungod hin sala, para han padi an halad hin pagbayad ngan baraan ini kaupay. Makuha an padi hin dugo han nati nga karnero ngan igpapahid ini dida han mitaybitay han tuo nga talinga, dida han tamuragko han tuo nga kamot, ngan dida han tamuragko han tuo nga tiil han tawo nga igpapahibaro nga malinis na sumala han seremonyas. Makuha an padi hin lana han olibo ngan igbububo ini ngada han palad han iya kalugaringon nga wala nga kamot, itutunlob ngada hini in tudlo han iya tuo nga kamot, ngan igwawarikwik ini hin makapito didto han atubangan han Ginoo. Makuha hiya hin lana nga aada han palad han iya kamot ngan hin dugo han nati nga karnero ngan ipapahid ini dida han mitaybitay han tuo nga talinga, dida han tamuragko han tuo nga kamot, ngan dida han tamuragko han tuo nga tiil han tawo nga igpapahibaro nga malinis na sumala han seremonyas. Ipapahid niya dida han ulo han tawo an salin han lana nga aada han palad han iya kamot. Dida hini nga paagi pagbubuhaton niya an seremonyas hin paglinis. Niyan ighahalad han padi an halad tungod hin sala ngan pagbubuhaton niya an seremonyas hin paglinis. Katapos hito, pag-iihawon niya an hayop nga para han halad nga tutuboron, ngan ighahalad ini dida han altar upod an halad nga pagkaon. Dida hini nga paagi pagbubuhaton han padi an seremonyas hin paglinis, ngan magmamalinis an tawo sumala han seremonyas. Kon kablas an tawo nga diri hiya nakakaakos, magdadara hiya para han paglinis hin usa la nga lalaki nga karnero nga iya halad hin pagbayad tungod hin sala, nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo para han padi. Magdadara hiya hin usa la ka kilo nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo para hin usa nga halad nga pagkaon, ngan hin tunga hin litro nga lana hin olibo. Magdadara liwat hiya hin duha nga sarapati o duha nga tukmo, an usa para han halad tungod hin sala ngan an ikaduha para han halad nga tutuboron. Dida han ikawalo ka adlaw han iya paglinis pagdadad-on niya ini ngadto han padi dida han agian han Tulda. Kukuhaon han padi an nati nga karnero ngan an lana hin olibo ngan ighahalad ini nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo para han padi. Pag-iihawon niya an karnero ngan makuha hiya han dugo ngan ipapahid ini dida han mitaybitay han tuo nga talinga han tawo, dida han tamuragko han iya tuo nga kamot, ngan dida han tamuragko han iya tuo nga tiil. Maipis an padi han lana hin olibo ngada han palad han iya kalugaringon nga wala nga kamot, ngan pinaagi hin tudlo han iya tuo nga kamot igwawarikwik ini hin makapito didto ha atubangan han Ginoo. Ipapahid niya an lana ha amo manta nga mga dapit nga ginpahiran niya han dugo: dida han mitaybitay han tuo nga talinga han tawo, dida han tamuragko han iya tuo nga kamot, ngan dida han tamuragko han iya tuo nga tiil. Ipapahid niya dida ha ulo han tawo an salin nga lana dida han iya palad, ngan dida hini nga paagi pagbubuhaton niya an seremonyas hin paglinis. Kahuman, ighahalad niya an usa han duha nga sarapati o tukmo nga usa nga halad tungod hin sala, ngan an ikaduha usa nga halad nga tutuboron upod an halad nga pagkaon. Dida hini nga paagi pagbubuhaton han padi an seremonyas hin paglinis. Amo ini an mga turumanon para han tawo nga may-ada sakit nga sanla kundi diri nakakaakos hin paghatag han mga igharalad nga kinahanglanon kan balaod hin pagkalinis. Iginhatag han Ginoo kanda Moises ug Aaron inin masunod nga mga turumanon hiunong hin kabablayan nga tinaponan hin nagsasarang nga alamag. (Gagamiton ini nga mga turumanon kon makasulod na an mga tawo han Israel ngadto han tuna han Canaan nga iginhahatag ha ira han Ginoo nga ira panurundon.) Bisan hin-o nga makakaagi hin alamag dida han iya balay, kinahanglan kumadto ngan igsumat ini ha padi. Magsusugo an padi nga iggawas ha balay an ngatanan nga mga butang nga diri pa an padi makadto hin pag-usisa han alamag; kon diri, pag-iisipon nga mahugaw an ngatanan nga butang nga aada han balay. Niyan mapakadto han balay an padi ngan pag-uusisahon an alamag. Kon may-ada na baga birde o pula nga mga dapit nga daw nagkukutkot han bungbong, babayaan niya an balay ngan pagsasadhan ini sulod hin pito ka adlaw. Dida han ikapito ka adlaw mabalik hiya ngan pag-uusisahon na liwat an balay. Kon nagsarang na an alamag, magsusugo hiya nga kuhaon an mga bato diin hin-aagian an alamag ngan ilabog ini ngadto hin mahugaw nga dapit ha gawas han syudad. Katapos hito, kinahanglan pakarosan niya an ngatanan nga bungbong ha sakob ngan ilabog an kinaros ngadto hin mahugaw nga dapit ha gawas han syudad. Niyan gagamiton in iba nga mga bato hin pagliwan han mga bato nga ginkuha ngan gagamiton in bag-o nga papilit nga apog hin pagtahob han mga bungbong. Kon pumakita na liwat an alamag dida han balay kahuman pagkuhaa han mga bato ngan kahuman pagkarosi ngan pagtahobi hin semento an balay, makadto hin pagkita an padi. Kon nagsarang an alamag, mahugaw an balay. Kinahanglan pagrub-on an balay ngan kinahanglan igawas han syudad ngan pagdad-on ngadto hin mahugaw nga dapit an mga bato, an kahoy, ngan an ngatanan nga iginpapilit nga apog hini. Magmamahugaw ngada han pagkagab-i an bisan hin-o nga sumulod han balay nga sinadhan. Kinahanglan magbunak han iya mga panapton an bisan hin-o nga humigda o kumaon didto han balay. Kon ha pag-usisa han padi, waray na hikit-i an alamag kahuman pagtahobi hin papalit nga apog an balay, igpapahibaro han padi nga malinis na an balay sumala han seremonyas, kay nakuha na an ngatanan nga alamag. Ha paglinis han balay, magdadara hiya hin duha nga tamsi, hin kahoy nga sidro, hin usa nga pula nga lubid, ngan hin usa nga sanga hin isopo. Pag-iihawon niya an usa han duha nga tamsi ha bawbaw hin makaong nga kalot nga may sulod nga puraw nga tubig tikang hin burabod. Niyan kukuhaon niya an kahoy nga sidro, an isopo, an pula nga lubid, ngan an buhi nga tamsi, ngan itutunlob ini hira dida han dugo han tamsi nga gin-ihaw ngan dida han puraw nga tubig. Ngan pagsasabligan niya hin makapito an balay. Dida hini nga paagi paglilinisan niya an balay pinaagi han dugo han tamsi, han puraw nga tubig, han buhi nga tamsi, han kahoy nga sidro, han isopo, ngan han pula nga lubid. Katapos, palulupdon niya an buhi nga tamsi ngadto ha gawas han syudad ha igbaw han kaumhan. Dida hini nga paagi pagtutumanon niya an seremonyas hin paglinis han balay, ngan magmamalinis ini sumala han seremonyas. Amo ini an mga turumanon hiunong han sakit nga sanla, Amo ini nga mga balaod an nagpapahayag kon mahugaw o malinis ba in usa nga butang. Iginhatag han Ginoo kanda Moises ug Aaron inin masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. Bisan hin-o nga lalake nga may nag-aawas tikang han iya ikinatawo, mahugaw ini nga inaawas, bisan sigi pa hin pag-awas ini dida han iya ikinatawo o hinmunong na hin pag-awas. Mahugaw liwat an bisan ano nga iya higdaan o lingkoran. Bisan hin-o nga dumapat han iya higdaan o lumingkod han bisan ano nga ginlingkoran han tawo, kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. An bisan hin-o nga kumapot han tawo nga gin-aawasan kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kon an tawo nga gin-aawasan magtupra hin bisan hin-o nga malinis sumala han seremonyas, kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos ito nga tawo, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Mahugaw an bisan ano nga montora o lingkoran nga lingkoran han tawo nga gin-aawasan. An bisan hin-o nga dumapat han bisan ano nga ginlingkoran han tawo hitatap-unan hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. An bisan hin-o nga magdara hin bisan ano nga ginlingkoran han tawo, kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kon kamkamon in bisan hin-o han tawo nga gin-aawasan, nga waray anay hiya makapanhunaw, kinahanglan magbunak ito nga tawo han iya mga panapton ngan kumarigos, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kinahanglan pagbuongon an bisan ano nga daba nga kalot nga kamkamon han tawo, ngan kinahanglan paghugasan an bisan ano nga makaong nga kahoy nga iya kamkamon. Kon nag-upay na an tawo han iya sakit hin pag-inawasi han iya ikinatawo, kinahanglan maghulat hiya hin pito ka adlaw ngan pagbunakan niya an iya mga panapton ngan kumarigos hin puraw nga tubig nga tikang hin burabod, ngan magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Dida han ikawalo ka adlaw magdadara hiya hin duha nga sarapati o duha nga tukmo ngadto han agian han Tulda han Ginoo, ngan ihahatag ini ngadto han padi. Ighahalad han padi an usa nga sarapati o tukmo nga usa nga halad tungod hin sala, ngan an ikaduha para hin usa nga halad nga tutuboron. Dida hini nga paagi pagtutumanon niya an mga seremonyas hin paglinis para han tawo. Kon gawsan han iya binhe in usa nga lalake, kinahanglan karigoan niya an bug-os niya nga lawas, ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kinahanglan pagbunakan an bisan ano nga dugnit o anit nga mahulos han binhe, ngan magpapabilin pa ini hin ka mahugaw ngadahan pagkagab-i. Kahuman hin paghilawas in lalake ug babaye, kinahanglan kumarigos hira nga duha, ngan magpapabilin pa hira hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kon reniregla in usa nga babaye, magpapabilin hiya hin ka mahugaw sulod hin pito ka adlaw. Katatap-unan hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i an bisan hin-o nga kumapot ha iya. Katatap-unan hin ka mahugaw an bisan ano nga iya lingkoran o higdaan samtang reniregla hiya. Kon reniregla hiya ngan makighilawas ha iya in usa nga lalake matatap-unan an lalake han iya pagkamahugaw, ngan magpapabilin hiya nga mahugaw sulod hin pito ka adlaw, ngan mahugaw an bisan ano nga higdaan han lalake. Kon pagdinugoan in usa nga babaye sulod hin pira ka adlaw gawas han iya ikinabulan nga regla, o kon magpadayon an iya regla lahos na han nahigaraan nga panahon, magpapabilin hiya hin ka mahugaw samtang nagpapadayon an pagdinugoi ha iya, sugad nga mahugaw hiya kon inaabot hiya han iya ikinabulan nga regla. Mahugaw liwat an bisan ano nga higdaan nga iya higdaan ngan an bisan ano nga iya lingkoran sulod hini nga panahon. Mahugaw an bisan hin-o nga kumapot hini nga mga butang ngan kinahanglan magbunak hiya han iya mga panapton ngan kumarigos; ngan magpapabilin pa hiya hin ka mahugaw ngada han pagkagab-i. Kon umukoy na an pagdinugoi ha iya, kinahanglan maghulat hiya hin pito ka adlaw, ngan katapos hini magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Dida han ikawalo ka adlaw magdadara hiya hin duha nga sarapati o duha nga tukmo ngadto han padi didto han agian han Tulda han Ginoo. Ighahalad han padi an usa han sarapati o tukmo nga usa nga halad tungod hin sala, ngan an ikaduha sugad nga usa nga halad nga tutuboron, ngan dida hini nga paagi pagtutumanon niya an mga seremonyas hin paglinis para ha iya. Ginsiring han Ginoo hi Moises nga pahimatngonan niya an mga tawo han Israel mahitungod han ira pagkamahugaw, basi diri nira paghugawan an Tulda han Ginoo, nga nakada ha butnga han kampo. Kon paghugawan nira ini, panmamatayon hira. Amo ini an mga turumanon mahitungod hin usa nga lalake nga may nag-aawas ha iya ikinatawo o ginagawsan hin binhe, hin usa nga babaye nga inaabotan han iya ikinabulan nga regla, o hin usa nga lalake nga nakikighilawas hin usa nga babaye nga mahugaw sumala han seremonyas. Naghimangraw an Ginoo kan Moises kahuman han kamatay han duha nga anak nga kalalaken-an ni Aaron, nga ginpatay tungod han paghalad nira ngadto han Ginoo hin kalayo nga diri baraan. Nagsiring an Ginoo, “Sidnga hi Aaron nga imo bugto nga dida han angay nga takna makadto hiya ha luyo han biray ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit, kay amo ito an dapit diin mapakita ako dida hin usa nga dampog ha igbaw han takop han Kahon han Ginsaaran. Kon diri hiya magsugot, papatayon hiya. Makakasulod la hiya han Labi ka Baraan nga Dapit dida la kon magdara hiya hin usa nga lalaki nga nati nga baka para hin usa nga halad tungod hin sala, ngan hin usa nga lalaki nga karnero para hin usa nga halad nga tutuboron.” Niyan iginhatag han Ginoo an masunod nga mga turumanon: ha diri pa masulod hi Aaron ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit, kinahanglan kumarigos hiya ngan magsul-ot han padianon nga mga biste: an kapa, an halipot nga saruwal, an bakos, ngan an pudong. Ihahatag han bungto han Israel, kan Aaron in duha nga lalaki nga kanding para hin usa nga halad tungod hin sala ngan hin usa nga lalaki nga karnero para hin usa nga halad nga tutuboron. Ighahalad niya in usa nga lalaki nga baka nga usa nga halad nga tutuboron hin pagkuha han iya kalugaringon nga mga sala ngan han mga sala han iya panimalay. Niyan pagdadad-on niya an duha nga kanding ngadto han agian han Tulda han Ginoo. Didto magriripa hiya, nga magamit hin duha nga bato, an usa minarkahan hin “para han Ginoo ” ngan an ikaduha “para kan Azazel.” Ighahalad ni Aaron an kanding nga napili pinaagi han ripa para han Ginoo, ngan ighahalad ini nga usa nga halad tungod hin sala. Ighahalad nga buhi ngadto han Ginoo an kanding nga napili para kan Azazel ngan palalayawon ini didto ha kamingawan, ngadto kan Azazel, basi makuha an mga sala han mga tawo. Kon maghahalad hi Aaron han lalaki nga baka sugad nga halad tungod hin sala para ha iya ngahaw ngan han iya panimalay, makuha hiya hin usa nga surudlan nga puno hin mga baga tikang ha altar ngan hin duha ka harop nga mahamot nga insyenso ngan pagdadad-on ini ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit. Didto ha atubangan han Ginoo igbubutang niya an insyenso dida han mga baga, ngan makakalukop an aso han insyenso han takop han Kahon han Ginsaaran, basi diri niya hikit-an ini ngan diri hiya mamatay. Makuha hiya han dugo han lalaki nga baka, ngan pinaagi han iya tudlo igwawarikwik niya hin makapito an iba nga dugo ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Katapos hito, pag-iihawon niya an kanding nga para han halad tungod hin sala para han mga tawo. Pagdadad-on niya an dugo han kanding ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit, ngan igwawarikwik ini ngada han takop ngan ngada, ha atubangan han Kahon han Ginsaaran, sugad han iya ginbuhat han dugo han lalaki nga baka. Dida hini nga paagi pagbubuhaton niya an mga seremonyas hin paglinis han Labi ka Baraan nga Dapit tungod han kamahugaw han mga tawo han Israel ngan han ngatanan nira nga mga sala. Kinahanglan pagbuhaton niya ini ngadto han Tulda, kay natindog ini ha butnga han kampo nga mahugaw sumala han seremonyas. Tikang han pagsulod ni Aaron han Labi ka Baraan nga Dapit hin pagtuman han seremonyas han paglinis tubtob han iya paggawas kinahanglan waray gud tawo didto ha sakob han Tulda. Kahuman niya pagtuman han seremonyas para ha iya ngahaw, han iya panimalay, ngan han bug-os nga bungto, kinahanglan gumawas hiya ngadto han altar para han mga halad nga tutuboron, ngan paglilinisan ini niya. Kinahanglan kumuha hiya han dugo han lalaki nga baka ngan han dugo han kanding, ngan ipahid ini niya dida han mga sungaysungay han mga kanto han altar. Pinaagi han iya tudlo, kinahanglan iwarikwik niya hin makapito an iba nga dugo ngada han altar. Dida hini nga paagi paglilinisan niya ini tungod han mga sala han mga tawo han Israel ngan mababaraan ini. Kahuman ni Aaron pagbuhat han seremonyas hin paglinis han Labi ka Baraan nga Dapit, han iba pa nga bahin han Tulda han Ginoo, ngan han altar, ighahalad niya ngadto han Ginoo an buhi nga kanding nga napili para kan Azazel. Ipapandong niya ha ulo han kanding an duha niya nga kamot ngan igkokompisal ha bawbaw han ulo han kanding an ngatanan nga mga karat-an, mga sala, ngan mga pagsupil han mga tawo han Israel basi mahingadto ini ngatanan han ulo han kanding. Kahuman, palalayawon an kanding ngadto ha kamingawan pinaagi hin tawo nga gintudlok hin pagbuhat hini. Pagdadad-on han kanding an ngatanan nira nga mga sala ngadto hin tuna nga waray mga umurukoy. Niyan masulod hi Aaron han Tulda, paghuhuboon niya an padianon nga biste nga iya iginsul-ot san-o hiya sumulod han Labi ka Baraan nga Dapit, ngan iya igbibilin ini nga biste didto. Kinahanglan kumarigos hiya didto hin baraan nga dapit ngan magsul-ot han iya kalugaringon nga mga panapton. Katapos hito, magawas hiya ngan maghahalad han halad nga tutuboron basi makuha an iya kalugaringon nga mga sala ngan an mga sala han mga tawo. Pagtutuboron niya dida han altar an tambok han hayop nga gin-ihaw para han halad tungod hin sala. An tawo nga nagpalayaw han kanding ngadto han kamingawan, ngadto kan Azazel kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos san-o hiya bumalik ngadto han kampo. Igagawas han kampo ngan pagtutuboron didto an lalaki nga baka ngan an kanding nga ginamit para han halad tungod hin sala, kanay dugo gindara ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit hin pagkuha han mga sala. Pagtutuboron ngatanan an panit, an karne, ngan an mga tinae. An tawo nga magtubod han baka ug kanding kinahanglan magbunak han iya mga panapton ngan kumarigos ha diri pa hiya mabalik ngadto han kampo. Inin masunod nga mga turumanon kinahanglan pagsundon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Dida han ika-10 nga adlaw han ika-7 nga bulan kinahanglan magpuasa ngan diri magbuhat hin bisan ano nga buruhaton an mga Israelita ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira. Hito nga adlaw pagbubuhaton an seremonyas hin paglinis ha ira han ngatanan nira nga mga sala, basi magmalinis hira sumala han seremonyas. Baraan kaupay ito nga adlaw, nga magpupuasa hira ngan dida gud hira magbubuhat hin bisan ano. Pagtutumanon ini nga mga turumanon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. An Labaw nga Padi nga gin-ordenan ngan iginhalad hin pagsaliwan han iya amay amo an magbubuhat han seremonyas hin paglinis. Igsusul-ot niya an padianon nga mga biste ngan pagbubuhaton niya an seremonyas hin paglinis han Labi ka Baraan nga Dapit, han iba nga bahin han Tulda han Ginoo, han altar, han kapadian, ngan han ngatanan nga mga tawo han bungto. Pagtutumanon ini nga mga turumanon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Kinahanglan pagbuhaton ini nga seremonyas hin makausa ha kada tuig hin paglinis han mga tawo han Israel han ngatanan nira nga mga sala. Sanglit gintuman ni Moises sumala han iginsugo han Ginoo. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin paghatag kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an ngan han ngatanan nga mga tawo han Israel hinin masunod nga mga turumanon: An kahulogan hini nga sugo amo ini: nga pagdad-on na han mga tawo han Israel ngadto han Ginoo adton ira mga gin-ihaw nga ira ginhalad didto ha gawas han kampo. Pagdadad-on nira ngadto han padi didto han agian han Tulda ngan pag-iihawon ini nira nga mga halad hin pagkaurosa. Igsasablig han padi an dugo ngada han mga kagiliran han altar didto han agian han Tulda ngan pagtutuboron an tambok basi makahatag hin alimyon nga makakalipay han Ginoo. Kinahanglan diri na magtalapas han Ginoo an mga tawo han Israel pinaagi hin pag-ihaw han ira mga hayop didto han kaumhan ngan himoon nira nga mga halad nga tutuboron ngadto han mga yawa nga kanding. Kinahanglan pagtumanon ini nga lagda han mga tawo han Israel ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Bisan hin-o nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy dida han bungto nga maghalad hin mga hayop nga tutuboron o bisan ano nga halad ngadto han Ginoo nga diri didto ha agian han Tulda, diri na hiya pag-iisipon nga sakop han bungto han Dyos. Bisan hin-o nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy dida han bungto nga kumaon hin karne nga may-ada pa dugo, pagkokontrahon hiya han Ginoo ngan diri na hiya pag-iisipon nga sakop han iya bungto. Aada han dugo an kinabuhi han tagsa nga buhi nga binuhat, ngan tungod hini nagsugo an Ginoo nga pag-ipison dida han altar an ngatanan nga dugo para hin pagkuha han mga sala han mga tawo. An dugo nga amo an kinabuhi amo an nagkukuha han mga sala. Sanglit ginsiring han Ginoo an mga tawo han Israel nga diri hira o bisan hin-o nga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira kumaon hin bisan ano nga karne nga aada pa hini an dugo. Kon magdakop in bisan hin-o nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy dida han bungto hin mananap o tamsi nga malinis sumala han seremonyas, kinahanglan pagpaawason niya an dugo hini ngada ha tuna ngan pagtak-opan ini hin tuna. Aada han dugo an kinabuhi han tagsa nga buhi nga binuhat sanglit ginsiring han Ginoo an mga tawo han Israel nga diri hira kumaon hin bisan ano nga karne nga aada pa hini an dugo, ngan an bisan hin-o nga magpasipara hin pagbuhat hini, diri na pag-iisipon nga sakop han iya bungto. Bisan hin-o nga tawo, ma Israelita o lumalangyaw, nga kumaon hin karne hin mananap nga namatay ha iya la kalugaringon, o ginpatay hin ihalas nga mga mananap, kinahanglan magbunak han iya mga panapton, kumarigos, ngan humulat ngada han pagkagab-i, san-o hiya magmalinis na liwat. Kon diri niya pagtumanon ini, kinahanglan mag-antos hiya han mga bunga han iya pagtalapas. Ginsiring han Ginoo hi Moises nga sumatan an mga tawo han Israel, “Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos. Ayaw niyo pagsunda an mga ginbubuhat han mga tawo ha Ehipto nga iyo hadto anay gin-ukyan, o han mga tawo didto ha tuna han Canaan diin gindadara ko kamo yana. Pagsugta niyo an akon mga balaod ngan pagbuhata an akon igsusugo. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. Pagsunda niyo an mga turumanon ngan an mga balaod nga ihinahatag ko ha iyo. Matatalwas niyo an iyo kinabuhi kon magtuman kamo. Ako amo an Ginoo.” Iginhatag han Ginoo inin masunod nga mga turumanon. Ayaw pakighilawas bisan kan kanay nga imo uropod. Ayaw pagpakaalohi an imo amay pinaagi hin pakighilawas han imo iroy. Kinahanglan diri nimo pagpakaalohan an kalugaringon mo nga iroy. Ayaw pagpakaalohi an imo amay pinaagi hin pakighilawas bisan kan kanay han iba niya nga mga asawa. Ayaw pakighilawas han imo bugto nga babaye o han imo bugto ha amay o ha iroy nga babaye, bisan nagtubo o waray dida han amo manta nga balay upod ha iyo. Ayaw pakighilawas han imo apo nga babaye; makaarawod ini nga buhat. Ayaw pakighilawas han imo bugto ha gawas nga babaye; bugto mo liwat hiya. Ayaw pakighilawas han asawa han imo bata; dada mo liwat hiya. Ayaw pakighilawas han imo umagad nga babaye o han asawa han imo bugto. Ayaw pakighilawas han anak o apo nga babaye hin usa nga babaye nga imo iginkahilawas; bangin nauurupod pa hiya nimo, ngan mangil-ad ini nga buhat. Ayaw pagkuhaa an bugto nga babaye han iyo asawa nga usa han imo mga asawa samtang buhi pa an imo asawa. Ayaw pakighilawas hin babaye samtang reniregla hiya, kay mahugaw hiya sumala han seremonyas. Ayaw pakighilawas han asawa hin lain nga lalake, makakahugaw ini ha imo sumala han seremonyas. Ayaw igtubyan in bisan hin-o han imo mga anak nga pagsunogon basi ighalad ngadto han diyos nga hi Moloc, kay kon pagbuhaton mo ini, waray ka magtahod han ngaran han Dyos nga Ginoo. Waray gud lalake nga makighilawas hin igkasi lalake; napupungot gud hini an Dyos. Waray gud lalake o babaye nga makighilawas hin mananap; makakahugaw ha iya ini nga mangil-ad nga buhat. Ayaw kamo pagtugot nga mahugawan kamo pinaagi hini nga mga buhat, kay amo ini an nakahugaw han mga pagano nga nag-ukoy ha tuna una ha iyo, ngan ginpaiwas hira han Ginoo basi makasulod kamo. Nakahugaw han tuna an ira mga binuhatan, sanglit ginkastigo han Ginoo an tuna ngan ginsalikway han tuna an mga tawo nga naukoy didto. ngan diri kamo igsasalikway han tuna sugad han pagsalikwaya han mga pagano nga nag-ukoy didto una ha iyo. Maaram man kamo nga bisan hin-o nga magbuhat hin bisan hain hini nga mangil-ad nga mga butang, diri na hiya pag-iisipon nga sakop han bungto han Dyos. Ngan nagsiring an Ginoo, “Pagsugta niyo an mga sugo nga akon iginhatag ngan ayaw niyo pagsunda an mga binuhatan han mga tawo nga nag-ukoy didto han tuna una ha iyo, ngan ayaw gud pagtugot nga mahugawan kamo pinaagi hin pagbuhat hini nga mga maglaw-ay nga butang. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos.” Ginsiring han Ginoo hi Moises nga sidngon an bungto han Israel, “Pagbaraan kamo kay baraan ako nga Ginoo nga iyo Dyos. Kinahanglan tumahod an kada usa ha iyo han iya iroy ngan han iya amay, ngan kinahanglan pagtumanon niyo an Adlaw nga Iparahuway, sumala han akon iginsugo. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw ako niyo igsalikway ngan ayaw kamo pagsingba hin mga diyosdiyos; ayaw kamo paghimo hin mga diyos nga metal ngan ayaw kamo pagsingba ha ira. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Kon mag-ihaw kamo hin hayop para hin halad hin pagkaurosa, pagtumana niyo an mga turumanon nga akon iginhatag ha iyo, ngan kakarawton ko an iyo halad. Kinahanglan kaonon niyo an karne hito manta nga adlaw nga gin-ihaw an hayop o dida han sunod nga adlaw. Kinahanglan pagtuboron an karne nga nahisalin dida han ikatulo ka adlaw, kay mahugaw na ini sumala han seremonyas, ngan kon may kumaon hini, diri ko kakarawton ini nga halad. Bisan hin-o nga kumaon hini, magigin salaan hiya kay ginpasipad-an man niya an butang nga baraan nga iginhalad ha akon, ngan diri na hiya pag-iisipon nga sakop han akon bungto. “Kon mag-ani kamo didto han iyo kaumhan, ayaw niyo pag-aniha an aadto ha mga ligid han kaumhan, ngan ayaw na pagbalika hin pag-ani an mga nahisalin. Ayaw na niyo pagbalika hin pagkuha han mga ubas nga hinlikatan, o hin pamurot han mga ubas nga nagkataktak; pabay-i na la ini ha tuna para han mga kablas ngan mga lumalangyaw. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw kamo pangawat o panlimbong o pagbuwa. Ayaw kamo pagsaad ha akon ngaran kon maaram kamo nga diri kamo makakahimo hin pagtuman hini; naaalohan hito an akon ngaran. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw kamo pagsingabot bisan kan kanay o panikas ha iya. Ayaw niyo paglangana hin bisan hin usa la ka gab-i an mga suhol han tawo nga iyo sinuholan. Ayaw kamo pagtunglo hin tawo nga bungol, o pagbutang hin hiparakdolan ha atubangan hin tawo nga buta. Tahora ako niyo; hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Pagtangkod ngan pagmatadong kamo kon nagtutuhay kamo hin mga sumbong; ayaw kamo pagpakita nga nagapil kamo han mga kablas o nga nahadlok han mga riko. Ayaw kamo pagpasarang hin mga buwa hin bisan hin-o ngan kon ginbibista in usa ka tawo tungod han iya kinabuhi, pagyakan kamo kon makakabulig ha iya an iyo pagpamatuod. Hi ako an Ginoo. “Ayaw kamo pagdumot bisan kan kanay, kundi pakigtuhay ha iya basi diri kamo makasala tungod ha iya. Ayaw kamo pagbulos bisan kan kanay ngan dayuday magkinasina ha iya, kundi higugmaa niyo an iyo igkasi-tawo sugad han iyo paghigugma ha iyo kalugaringon. Hi ako an Ginoo. “Pagsugta niyo an akon mga sugo. Ayaw pagpakastaha an iyo mga hayop hin lain nga mamat nga mga hayop. Ayaw pagtanom hin duha ka lain nga binhe dida hin usa nga uma. Ayaw pagsul-ot hin panapton nga hinimo hin duha ka lain nga henero. “Kon in usa nga oripon nga babaye kinikilala nga aruasawa hin usa nga lalake kundi waray pa hiya kabaydi ngan kabuhii, ngan kon makighilawas ha iya in lain nga lalake, pagkakastigohon hira nga duha, kundi diri papatayon, kay oripon pa man an babaye. Magdadara an lalake hin usa nga lalaki nga karnero ngadto han agian han Tulda ha akon atubangan ngan ighahalad niya para hin pagbayad han iya nabuhat. An padi an magbubuhat han mga seremonyas hin paglinis, basi makuha an mga sala han tawo, ngan pasasayloon hiya han Dyos. “Kon sumulod na kamo han tuna han Canaan ngan magtanom kamo hin mga kahoy nga nabunga, pag-isipa niyo nga sulod han syahan nga tulo ka tuig mahugaw pa, sumala han seremonyas, an mga bunga hini. Sulod hito nga panahon kinahanglan diri niyo kaonon an mga bunga. Dida han ikaupat ka tuig ighahalad niyo an ngatanan nga mga bunga nga usa nga halad hin pagpakita han iyo pagpasalamat ha akon nga Ginoo. Kundi dida han ikalima ka tuig makakaon na niyo an bunga. Kon pagtumanon niyo ini, mamumunga hin darudamo pa an iyo kakahoyan. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw kamo pagkaon hin bisan ano nga karne nga aada pa hini an dugo. Ayaw gud kamo pagbuhat hin bisan ano nga salamangka. Ayaw niyo pag-aroti an buhok dida han mga ligid han iyo ulo o pagkortihi an iyo bungot, o pagtatohi o pagsamari an iyo lawas ha pagmasulob-on tungod hin mga minatay. Hi ako an Ginoo. “Ayaw niyo pagpakaalohi an iyo mga anak nga kababayen-an pinaagi hin pagbaligya han ira dungog didto ha templo; kon pagbuhaton ini niyo, magsisingba kamo hin lain nga kadiyosan ngan mapupuno hin kalaw-ayan an tuna. Pagtumana niyo an Adlaw nga Iparahuway ngan pagpasidunggi niyo an dapit nga ginsisingbahan ha akon. Hi ako an Ginoo. “Ayaw kamo pagpasagdon hin mga tawo nga espiritista ngan mga diwatahan. Kon pagbuhaton ini niyo, magmamahugaw kamo sumala han seremonyas. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Pagtahora niyo an kalagasan ngan pagpasidunggi hira. Pagsugta ngan kahadloki niyo ako. Hi ako an Ginoo. “Ayaw kamo pagraogdaog hin mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida han iyo tuna. Upaya an pagdumaraa niyo ha ira sugad han pagdumara niyo han iyo igkasi Israelita, ngan paghigugmaa hira sugad han iyo paghigugma han iyo kalugaringon. Hinumdomi nga hadto anay mga lumalangyaw man kamo didto ha tuna han Ehipto. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw niyo paglimbongi an bisan hin-o pinaagi hin paggamit hin diri tuhay nga mga suruklan, timbangan, ug taraksan. Gamit kamo hin tuhay nga mga suruklan, husto nga mga timbangan, ngan igo nga mga taraksan. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos ngan ako an nagpagawas ha iyo ha Ehipto. Pagtumana niyo an ngatanan ko nga mga balaod ngan mga sugo. Hi ako an Ginoo.” Ginsiring han Ginoo hi Moises, nga sidngon an mga tawo han Israel, “Kinahanglan pagbatoon han bug-os nga bungto ngada han kamatay an bisan hin-o ha iyo o bisan hin-o nga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo nga maghalad hin bisan hin-o han iya mga anak ngadto hin pagsingba han diyos nga hi Moloc. An bisan hin-o nga maghalad hin usa han iya mga anak ngadto kan Moloc ngan maghugaw han akon baraan nga Tulda ngan magpakaalo han akon baraan nga ngaran, pagkokontrahon ko hiya ngan diri ko na hiya pag-iisipon nga sakop han akon bungto. Kundi kon pagpasibay-an la han bungto an iya ginbuhat ngan diri hiya pagpatayon, ako ngahaw an makontra han tawo ngan han bug-os niya nga panimalay ngan han ngatanan nga nakabulig ha iya hin diri kamatinumanon ha akon ngan hin pagsingba kan Moloc. Diri ko na hira pag-iisipon nga akon mga tawo. “An bisan hin-o nga makadto hin pakisagdon hin mga tawo nga espiritista, pagkokontrahon ko hiya ngan diri ko na hiya pag-iisipon nga sakop han akon bungto. Pagbaraan kamo kay ako amo an Ginoo nga iyo Dyos. Pagsugta niyo an akon mga balaod, kay amo ako an Ginoo ngan ako an magbabaraan ha iyo.” Iginhatag han Ginoo inin masunod nga mga turumanon. Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magtunglo han iya amay o han iya iroy; hiya an pagsasalaon han iya kalugaringon nga kamatayon. Kon makighilawas in usa nga lalake han asawa han iya igkasi Israelita, kinahanglan patayon hira nga duha. Nagpapakaalo han iya amay an lalake nga makighilawas hin usa han mga asawa han iya amay, ngan kinahanglan patayon hiya ngan an babaye. Hira an pagsasalaon han ira kalugaringon nga kamatayon. Kon makighilawas in usa nga lalake han iya umagad nga babaye, kinahanglan patayon hira nga duha. Mangil-ad kaupay an ira ginbuhat, ngan hira an pagsasalaon han ira kalugaringon nga kamatayon. Kon makighilawas in usa nga lalake hin igkasi lalake, nakagbuhat hira hin mangil-ad ngan makaharadlok nga buhat, ngan kinahanglan patayon hira nga duha. Hira an pagsasalaon han ira kalugaringon nga kamatayon. Kon mangasawa in usa nga lalake hin usa nga babaye ngan han iroy han babaye, kinahanglan sunogon hira nga tulo tungod han makaarawod nga butang nga ira ginbuhat; kinahanglan diri itugot in sugad nga butang dida ha iyo. Kon makighilawas in usa ka tawo hin usa nga mananap, kinahanglan patayon hiya ngan an mananap. Kon magtinguha in usa nga babaye hin pakighilawas hin usa nga mananap, kinahanglan patayon hiya ngan an mananap. Hira an pagsasalaon han ira kalugaringon nga kamatayon. Kon mangasawa in usa nga lalake han iya bugto nga babaye o han iya bugto ha amay o ha iroy nga babaye, kinahanglan pakaalohan hira ha atubangan han mga tawo ngan paiwason hira han bungto. Nakighilawas hiya han iya bugto nga babaye ngan kinahanglan mag-antos hiya han mga bunga han iya pagtalapas. Kon makighilawas in usa nga lalake hin babaye nga reniregla, kinahanglan paiwason han bungto hira nga duha, kay ginsupak nira an mga turumanon hiunong han pagkamahugaw sumala han seremonyas. Kon makighilawas in usa nga lalake han iya dada, kinahanglan mag-antos hira nga duha han mga bunga han ira mangil-ad nga buhat. Kon makighilawas in usa nga lalake han asawa han iya bata, ginpakaalohan niya an iya bata, ngan kinahanglan pagsirotan hiya ngan han babaye tungod han ira sala; mapatay nga waray anak hira nga duha. Kon makighilawas in usa nga lalake han asawa han iya bugto, mapatay hira nga waray anak. Nakabuhat an lalake hin mahugaw nga butang sumala han seremonyas, ngan ginpakaalohan niya an iya bugto nga lalake. Nagsiring an Ginoo, “Pagtumana niyo an ngatanan ko nga mga balaod ngan mga sugo, basi diri kamo igsalikway han tuna han Canaan diin ngadto ta kamo pagdadad-a. Ayaw niyo pagsunda an mga batasan han mga tawo nga nag-uokoy didto; papaiwason ko ito nga mga pagano basi makasulod kamo han tuna. Napungot ako ha ira tungod hini ngatanan nira nga magraot nga mga binuhatan. Kundi iginsaad ko na ha iyo ini nga maupay ngan matambok nga tuna nga iyo panurundon, ngan ihahatag ko ini ha iyo. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos, ngan iginggahin ko na kamo han iba nga mga nasod. Sanglit kinahanglan mahibaro kamo hin paglain han mga mananap ngan mga tamsi nga malinis ngan adton diri malinis sumala han seremonyas. Ayaw kamo pagkaon han mga mananap ug tamsi nga ginpahayag ko na nga mahugaw, ngan makakahugaw ha iyo an pagkaon hini. Kinahanglan magbaraan kamo ngan maaakon gud kamo, kay ako an Ginoo ngan baraan ako. Iginlain ko na kamo han iba nga mga nasod basi kamo gud la an magin akon nasod. “Kinahanglan batoon ngada han kamatay an bisan hin-o nga lalake o babaye nga makisagdon hin espiritista ug diwatahan nga tawo. Bisan hin-o nga tawo nga magbuhat hini, hiya an pagsasalaon han iya kalugaringon nga kamatayon.” Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagsumat han kapadian nga mga tulin ni Aaron, “Kinahanglan waray padi nga maghugaw han iya kalugaringon pinaagi hin pagbulig han mga seremonyas hin paglubong hin minatay kon mamatay in usa nga uropod, labot kon iya ini iroy, amay, anak nga lalake, anak nga babaye, bugto nga lalake, o daraga nga bugto nga nag-uokoy dida han iya balay. Diri niya paghugawan an iya kalugaringon tungod han kamatay hadton mahimo nga mga kauropod niya pinaagi han iya pag-asawa. “Waray padi nga magkiskis han iya ulo o magkorti han iya bungot o magtato han iya lawas hin pagpakita nga nagmamasulob-on hiya. Kinahanglan magbaraan hiya ngan diri magpakaalo han akon ngaran. Naghahalad hiya ha akon hin mga halad nga pagkaon ngan kinahanglan nga baraan hiya. Diri mangasawa in usa nga padi hin usa nga babaye nga nagin maraot an dungog, o hin usa nga babaye nga diri na uray, o binulagan nga babaye, kay baraan hiya. Kinahanglan pag-isipon han mga tawo nga baraan an padi kay naghahalad hiya ha akon han mga halad nga pagkaon. Hi ako an Ginoo; baraan ako ngan ginbabaraan ko an akon mga tawo. Kon magbaligya han iya dungog in usa nga anak nga babaye hin padi, nagpapakaalo hiya han iya amay; kinahanglan sunogon hiya ngada han kamatay. “Gindihogan an Labaw nga Padi ha iya ulo han igdirihog nga lana ngan iginhalad hiya hin pagsul-ot han padianon nga mga biste sanglit kinahanglan diri niya pagpabay-an nga makurumos an iya buhok, ngan diri maggisi han iya mga panapton hin pagpakita nga nagmamasulob-on hiya. Kinahanglan mangasawa hiya hin babaye nga uray pa, diri hin usa nga balo, o binulagan nga babaye, o hin babaye nga nagin maraot an dungog. Kinahanglan mangasawa hiya hin usa nga uray pa, nga tikang han iya kalugaringon nga banay. Kon diri, magmamahugaw sumala han seremonyas an iya mga anak nga kinahanglan unta magin baraan. Hi ako an Ginoo ngan iginlain ko na hiya nga Labaw nga Padi.” Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagsiring kan Aaron, “Waray han imo mga tulin nga may mga karat-an ha lawas nga makakaghalad ha akon han halad nga pagkaon. Pagtutumanon ini ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Waray tawo nga may mga karat-an ha lawas nga makakaghalad: diri mahimo nga maghatad an buta, an piay, an may karat-an ha nawong, o may iba nga karat-an ha iya lawas; an tawo nga may kimay nga kamot o piay nga tiil; an tawo nga buktot o inano; an tawo nga may sakit ha mata o ha panit; ngan an tawo nga kapon. Waray tulin ni Aaron nga padi nga may mga karat-an ha lawas nga makakaghalad ha akon han halad nga pagkaon. Makakahimo hin pagkaon in sugad nga tawo han iginhalad ha akon nga pagkaon: an human na ighalad nga baraan nga pagkaon ngan an ginhahalad pa nga baraan nga pagkaon, kundi tungod nga may-ada niya karat-an ha lawas, diri hiya makakahirani han baraan nga biray o makakaduok han altar. Kinahanglan diri niya paghugawan ini nga baraan nga mga butang, kay hi ako an Ginoo ngan ginbabaraan ko ini ngatanan.” Amo ini an iginsiring ni Moises kan Aaron, ha mga anak nga kalalaken-an ni Aaron, ngan ha ngatanan nga mga tawo han Israel. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagsumat kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, “Kinahanglan diri niyo pagpakaalohan an akon baraan nga ngaran, sanglit pagtahora niyo an baraan nga mga halad nga iginpapahinungod ha akon han mga tawo han Israel. Hi ako an Ginoo. An bisan hin-o han iyo mga tulin, samtang mahugaw pa hiya sumala han seremonyas, nga magpasipara hin paghirani han baraan nga mga halad nga iginhalad ha akon han mga tawo han Israel, diri na gud hiya makakag-alagad dida han altar. Pagtutumanon ini ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Hi ako an Ginoo. “Waray han mga tulin ni Aaron nga may-ada sakit nga sanla, o may nag-aawas ha iya ikinatawo nga makakakaon han bisan ano han baraan nga mga halad tubtob nga magmalinis na hiya sumala han seremonyas. Mahugaw an bisan hin-o nga padi kon kumamkam hiya hin bisan ano nga mahugaw nga butang pinaagi hin pakasaghid hin minatay, o kon inawasan hiya han iya binhe, o kon nakabag-id hiya hin mahugaw nga mananap o tawo. An bisan hin-o nga padi nga nagin mahugaw magpapabilin nga mahugaw tubtob han pagkagab-i, ngan kinahanglan, diri hiya kumaon han bisan ano nga baraan nga mga halad tubtob han pakakarigos niya. Katunod han adlaw malinis na hiya, ngan makakakaon na hiya han baraan nga mga halad nga amo an iya pagkaon. Diri hiya makaon han karne han bisan ano nga mananap nga namatay ha iya kalugaringon o ginpatay hin ihalas nga kamanampan; makakahugaw ini ha iya. Hi ako an Ginoo. “Pagtutumanon han ngatanan nga kapadian an mga turumanon nga akon iginhatag. Kon diri, magigin salaan hira ngan mapatay hira kay ginsupak nira an baraan nga mga turumanon. Hi ako an Ginoo ngan ako an nagbabaraan ha ira. “An mga sakop gud la han padianon nga panimalay an makakakaon han bisan ano han baraan nga mga halad; waray iba nga makakakaon hini—diri ngani in bisan usa ka tawo nga nag-uokoy kaupod hin padi o sinuholan niya. Kundi an mga oripon han padi nga pinalit han iya kalugaringon nga kwarta o natawo dida han iya panimalay makakakaon han pagkaon nga kinakarawat han padi. Diri makakakaon hin bisan ano han baraan nga mga halad in babaye nga anak hin padi, nga nakaasawa hin diri padi. Kundi an anak nga babaye nga nabalo o binulagan, nga waray mga anak, ngan binmalik pag-ukoy didto han balay han iya amay, sugad nga usa nga sakop, makakakaon han pagkaon nga kinakarawat han iya amay nga usa nga padi. An mga sakop gud la han padianon nga panimalay an makakakaon hini. “Kon kumaon hin bisan ano han baraan nga mga halad in bisan hin-o nga diri sakop hin padianon nga panimalay, kundi diri niya tinuyo an pagkaon hini, kinahanglan baydan niya an padi han ngatanan upod an patubo nga 20 por syento. Diri pagpasipad-an han kapadian an baraan nga mga halad pinaagi hin pagtugot hin pagpakaon hini hin bisan hin-o nga tawo nga waray katungod hin pagkaon hini; magdadara ini hin kasal-anan ug kastigo ngada hin sugad nga tawo. Hi ako an Ginoo ngan ako an nagbabaraan han mga halad.” Ginsugo han Ginoo hi Moises hin paghatag kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an ngan han ngatanan nga mga tawo han Israel hinin masunod nga mga turumanon. Kon maghalad hin usa nga halad nga tutuboron in bisan hin-o nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy ha Israel, bisan hin pagtuman hin usa nga saad o hin usa nga iya kaburot-on nga halad, kinahanglan waray gud mga dum-it an hayop. Basi karawton ini, kinahanglan lalaki ini nga waray gud mga dum-it. Kon maghalad kamo hin bisan ano nga hayop nga may mga dum-it, diri ini kakarawton han Ginoo. Kon maghalad in usa ka tawo hin usa nga halad hin pagkaurosa ngadto han Ginoo, bangin ha pagtuman hin usa nga saad o hin usa nga iya kaburot-on nga halad, kinahanglan waray gud mga dum-it an hayop kon karuyag niyo nga karawton ini. Ayaw paghalad ha Ginoo hin hayop nga buta, o piang, o binigtingan, o may nag-aawas nga katol, o kaduntan, o tabukaw. Ayaw paghalad dida han altar hin sugad nga mga hayop para hin usa nga halad nga pagkaon. Makakaghalad kamo hin hayop nga may kulang o diri hingpit nga kaporma ha iya lawas sugad nga iyo kaburot-on nga halad, kundi diri ini kakarawton ha pagtuman hin usa nga saad. Ayaw paghalad ha Ginoo hin bisan ano nga hayop kanay mga lisik napusa, nautod, napilasan, o nakuha. Diri ini tugot dinhe ha iyo tuna. Ayaw kamo paghalad para hin usa nga halad nga pagkaon hin bisan ano nga hayop nga kanan lumalangyaw. Iniisip nga may karat-an in sugad nga mga hayop ngan diri ini kakarawaton. Ayaw niyo idungan hin paghalad nga tutuboron nga unong, ha amo manta nga adlaw, in baka ngan an iya nati, o in karnero ngan an iya nati, o in kanding ngan an iya nati. Kon maghalad kamo hin usa nga halad hin pagpasalamat ngadto han Ginoo, sunda niyo an mga turumanon basi karawton kamo; kaona ini niyo ha amo manta nga adlaw ngan ayaw gud pagsalin hini ngada han pagkabuwas. Nagsiring an Ginoo, “Pagsugta niyo an akon mga sugo; ako an Ginoo. Ayaw niyo pagpakaalohi an akon baraan nga ngaran; kinahanglan kilalahon ako nga baraan han ngatanan nga mga tawo han Israel. Hi ako an Ginoo ngan ako an nagbabaraan ha iyo; ngan ginpagawas ko kamo ha Ehipto basi ako magin iyo Dyos. Hi ako an Ginoo.” Iginhatag han Ginoo kan Moises inin masunod nga mga turumanon hiunong han mga pyesta nga pagsasaurogon diin magkakatirok hin pagsingba an mga tawo han Israel. May-ada niyo unom ka adlaw hin pagtuman han iyo mga buruhaton, kundi hinumdomi niyo nga an ikapito nga adlaw, nga Adlaw nga Igparahuway, usa ini nga adlaw hin pagpahuway. Ayaw kamo pagbuhat dida hini nga adlaw, kundi pag-urosa kamo hin pagsingba. Kanan Ginoo an Adlaw nga Igparahuway bisan diin kamo pag-uokoy. Igsangyaw niyo an masunod nga mga pyesta dida han igintalaan nga mga panahon. An Pyesta han Paglabay nga ginsasaurog ha pagpasidungog han Ginoo, natikang dida hiton katunod han adlaw han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan. Dida han ika-15 nga adlaw natikang an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo, ngan sulod hin pito ka adlaw kinahanglan diri kamo kumaon hin tinapay nga may-ada patubo. Dida han syahan hini nga mga adlaw magtitirok kamo hin pagsingba ngan diri kamo magbubuhat han iyo kada adlaw nga mga buruhaton. Ighalad niyo ha Ginoo an iyo mga halad nga pagkaon sulod han pito ka adlaw. Dida hiton ikapito ka adlaw magtitirok na liwat kamo hin pagsingba, ngan diri kamo magbubuhat han iyo kada adlaw nga mga buruhaton. Ighahalad ini niya nga usa nga linain nga halad ngadto han Ginoo basi karawaton kamo. Ighahalad ini han padi dida han adlaw nga sunod gud la han Adlaw nga Iparahuway. Dida han adlaw han paghalad niyo han halad nga pagkaon, paghalad liwat kamo hin usa nga halad nga tutuboron, nga usa nga nati nga karnero nga lalaki, nga usa ka tuig an panuigon, nga waray gud mga dum-it. Upod hini ighalad niyo in duha ka kilo nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo ngan himoa ini nga usa nga halad nga pagkaon. Nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga halad. Ighalad liwat niyo upod hini in usa ka litro nga bino. Ayaw kamo pagkaon hin bisan ano han bag-o nga binari, ma hilaw, ma sinanlag, o ma hinudno nga tinapay, tubtob han pagdad-a niyo hini nga halad ngadto sa Dyos. Kinahanglan tumanon ini nga turumanon han ngatanan niyo nga mga tulin ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Pag-ihap ma pito ka bug-os nga semana kahuman han Adlaw nga Iparahuway diin gindara niyo an usa ka upong nga inani ngan ginhalad niyo ngadto han Ginoo. Dida han ika-50 ka adlaw, an adlaw kahuman han ikapito nga Adlaw nga Iparahuway, paghalad ngadto han Ginoo hin lain nga bag-o nga halad nga pagkaon. Magdadara an tagsa nga panimalay hin duha ka bug-os nga tinapay ngan ighahalad ini ngadto han Ginoo nga usa nga linain nga regalo. Hihimoon an kada usa ka bug-os nga tinapay tikang hin mga duha ka kilo nga harina nga hinudno nga may-ada patubo, ngan ighahalad ini ngadto han Ginoo nga usa nga halad han syahan nga abot nga gin-ani. Ngan upod han tinapay ighahalad han bungto in pito nga mga nati nga karnero nga tag usa ka tuig an panuigon, usa liwat nga lalaki nga baka, ngan hin duha nga kanding, nga ubos waray gud mga dum-it. Ighahalad ini nga usa nga halad nga tutuboron ngadto han Ginoo upod in usa nga halad nga pagkaon ngan hin usa nga halad nga irimnon nga bino. Nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga halad. Paghalad liwat kamo hin usa nga kanding nga lalaki para hin usa nga halad tungod hin sala ngan hin duha nga lalaki nga mga nati nga karnero nga tag usa ka tuig an panuigon para hin usa nga halad hin pagkaurosa. Ighahalad han padi an tinapay upod an duha nga nati nga mga karnero sugad nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo para han kapadian. Baraan ini nga mga halad. Dida hito nga adlaw ayaw kamo pagbuhat han iyo kada adlaw nga mga buruhaton, kundi pagtirok kamo hin pagsingba. Kinahanglan pagtumanon han iyo mga tulin ini nga turumanon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot bisan diin hira pag-uokoy. Kon mag-aani kamo han iyo mga uma, ayaw niyo pag-aniha an aadto han mga ligid han mga uma, ngan ayaw na niyo pagbalika hin pag-ani an mga uhay nga hinlikatan; ibilin ini para han mga kablas ngan mga lumalangyaw. An Ginoo amo an iyo Dyos. Paghalad kamo hin usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo ngan ayaw kamo pagbuhat han iyo kada adlaw nga mga buruhaton. Ayaw kamo pagbuhat hito nga adlaw, kay adlaw ito hin pagbuhat han seremonyas hin pagkuha hin mga sala. An bisan hin-o nga magpasipara hin pagkaon hin bisan ano hito nga adlaw, diri na hiya pag-iisipon nga sakop han bungto han Dyos. Ngan kon may-ada magbuhat hin bisan ano nga buruhaton hito nga adlaw, an Ginoo ngahaw an mapatay ha iya. Pagtutumanon ini han ngatanan niyo nga mga tulin bisan diin hira pag-uokoy. Tikang han katunod han adlaw dida han ika-9 nga adlaw han bulan ngadto han katunod han adlaw dida han ika-10 nga adlaw, pagtumana niyo ini nga adlaw nga usa nga linain nga adlaw hin pagpahuway, ngan sulod hito nga adlaw ayaw kamo pagkaon hin bisan ano. Dida han syahan hini nga mga adlaw pagtirok kamo hin pagsingba ngan ayaw kamo pagbuhat han iyo kada adlaw nga mga buruhaton. Ha kada adlaw sulod han pito ka adlaw maghahalad kamo hin usa nga halad nga pagkaon. Dida han ikawalo nga adlaw pagtirok liwat kamo hin pagsingba ngan paghalad kamo hin usa nga halad nga pagkaon. Adlaw ini hin pagsingba, ngan ayaw gud kamo pagbuhat hin bisan ano nga buruhaton. ( Amo ini an mga pyesta nga siringbahon diin ginpapasidunggan niyo an Ginoo pinaagi hin pagtirok niyo hin pagsingba ngan hin paghalad hin mga halad nga pagkaon, mga halad nga tutuboron, mga halad nga inani, mga unong nga hayop, ngan mga halad nga bino, sumala han ginkikinahanglan adlaw-adlaw. Ini nga mga pyesta idinugang han mga Adlaw nga Igparahuway ngan idinugang ini nga mga halad han iyo nabatasan nga mga regalo, iyo mga halad hin pagtuman han mga ginsumpaan niyo, ngan iyo kaburot-on nga mga halad nga ihinahatag niyo ngadto han Ginoo.) Kon human na kamo pag-ani han iyo mga uma, pagsaurog kamo hini nga pyesta hin pito ka adlaw, tikang hiton ika-15 nga adlaw han ikapito nga bulan. Magigin usa nga linain nga adlaw hin pagpahuway an syahan nga adlaw. Dida hito nga adlaw pagkuha kamo han gimamag-upayi nga mga bunga han iyo nabunga nga mga kahoy, pagkuha kamo hin mga palwa hin palmera ngan hin lapyo nga mga sanga hin dahonan nga mga kahoy, ngan pagtikangi niyo in usa nga siringbahon nga pyesta ha pagpasidungog han Ginoo nga iyo Dyos. Pagsauroga niyo ini hin pito ka adlaw. Kinahanglan tumanon ini han iyo mga tulin ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Mag-uokoy an ngatanan nga mga tawo han Israel dida hin mga payag nga sirongan sulod hin pito ka adlaw, basi makasabot an iyo mga tulin nga pagbuot ini han Ginoo nga mag-ukoy an mga tawo han Israel dida hin yano nga mga payag han pagpagawsa ko ha ira han Ehipto. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. Sanglit ha sugad nga paagi iginhatag ni Moises ngadto han mga tawo han Israel an mga turumanon hin pagsaurog han mga siringbahon nga pyesta ha pagpasidungog han Ginoo. Ginsiring han Ginoo hi Moises nga sugoon niya an mga tawo han Israel hin pagdara hin puraw nga lana hin olibo para han mga lampara didto han Tulda, basi dayuday maglaga in usa nga suga. Kada gab-i paparoktan ini ni Aaron ngan palalagahon tubtob han pagkaaga, didto ha atubangan han Ginoo ha gawas han biray ha atubangan han Kahon han Ginsaaran nga aadto han Labi ka Baraan nga Dapit. Kinahanglan tumanon ini ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Hi Aaron an magmamangno han mga lampara dida han kandelero nga puraw nga bulawan ngan kinahanglan dayuday palagahon gud ini niya ha atubangan han Ginoo. Kuha kamo hin mga dose ka kilo nga harina ngan paghudno hin dose ka bug-os nga tinapay. Ibutang an mga tinapay dida hin duha ka rumbay, tag unom an kada rumbay, ha bawbaw han lamesa nga bulawan an bawbaw nga aadto ha atubangan han Ginoo. Butangi hin puraw nga insyenso an kada rumbay sugad nga usa nga hinumdoman nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo liwan han tinapay. Ha kada Adlaw nga Iparahuway, ha ngatanan nga panahon nga tiarabot, kinahanglan ibutang an tinapay ha atubangan han Ginoo. Padayon ini nga katungdanan han Israel. Kanda Aaron ngan han iya mga tulin ini nga mga tinapay, ngan kakaonon ini nira didto hin usa nga baraan nga dapit, kay baraan kaupay ini nga pagkaon nga halad ngadto han Ginoo para han kapadian. Ginpabantayan hiya ngan naghulat hira han Ginoo kon ano gud an igpapabuhat ha ira han Ginoo. Nagsiring an Ginoo kan Moises, “Igawas han kampo ito nga tawo. Ipapandong ha ulo han tawo an mga kamot han ngatanan nga nakabati han iya pagtunglo ha akon, ha pagpamatuod nga salaan hiya, ngan katapos, pagbabatoon hiya han bug-os nga bungto ngada han iya kamatay. Niyan sumati an mga tawo han Israel nga an bisan hin-o nga magtunglo han Dyos kinahanglan mag-antos hiya han mga bunga han iya pagtalapas, ngan kinahanglan patayon hiya. Bisan hin-o nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy ha Israel nga magtunglo han Ginoo, kinahanglan pagbatoon hiya han bug-os nga bungto ngada han iya kamatay. “Pagpapatayon man an bisan hin-o nga magpatay hin tawo, ngan bisan hin-o nga magpatay hin hayop hin iba nga tawo, kinahanglan liwanan ini niya; an prinsipyo amo ini: kon kinabuhi an imo ginkuha, kinabuhi liwat an imo igbabayad. “An tawo nga makadaot hin lain nga tawo, an bisan ano nga iya nabuhat pagbubuhaton man ini ha iya. Kon nakabari hiya hin usa nga tul-an, pagbabarian man hiya hin usa han iya mga tul-an; kon nakabuta hiya hin usa nga mata, pagbubutahon man an usa han iya mga mata. Kon nakangiho hiya hin usa nga ngipon, pagngingihoan man hiya hin usa han iya mga ngipon. Pagbubuhaton man ha iya an bisan ano nga pagdaot nga iya nabuhat ngadto hin lain nga tawo. Bisan hin-o nga magpatay hin mananap, kinahanglan pagliwanan niya ini, kundi an bisan hin-o nga magpatay hin tawo, kinahanglan patayon liwat hiya. Iginpapahinungod ini nga balaod ha iyo ngatanan nga mga Israelita ngan mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo, kay ako an Ginoo nga iyo Dyos.” Han kahuman ni Moises pagsiring hini ngadto han mga tawo han Israel, iginggawas nira ha kampo an tawo ngan ginbato hiya ngada han iya kamatay. Dida hini nga paagi gintuman han mga tawo han Israel an iginsugo han Ginoo kan Moises. Naghimangraw an Ginoo kan Moises didto ha Bukid Sinai ngan ginsugo hiya hin paghatag hinin masunod nga mga turumanon ngadto han mga tawo han Israel. Kon sumulod na kamo han tuna nga ighahatag ha iyo han Ginoo, kinahanglan pagpasidunggan niyo an Ginoo pinaagi hin diri pag-uma han tuna ha kada ikapito ka tuig. Kinahanglan pagtamnan niyo an iyo mga uma, paghawanan an iyo mga urubasan, ngan pag-anihon an iyo mga abot sulod hin unom ka tuig. Kundi tim-os gud nga pagpahuway han tuna an ikapito ka tuig, an tuig nga iginhalad ngadto han Ginoo. Ayaw niyo pagtamni an iyo mga uma o paghawani an iyo mga urubasan. Ayaw niyo pag-aniha an aranihon nga turok la ha iyo uma, ngan ayaw niyo panguhaa an mga ubas han iyo waray paghawani nga mga puno hin ubas. Usa ini ka tuig hin tim-os nga pagpahuway han tuna. Bisan kon diri niyo pag-umhon an tuna hito nga tuig, mahatag ini hin pagkaon para ha iyo, han iyo mga oripon, han iyo sinuholan nga mga tawo, han mga lumalangyaw nga nag-uokoy kaupod ha iyo, han iyo binuhi nga mga hayop, ngan han ihalas nga mga mananap didto han iyo kaumhan. Mahihimo kaonon an ngatanan nga abot han tuna. Pag-ihap hin pito ka tag pito ka tuig, nga maabot hin 49 ka tuig ngatanan. Niyan dida han ikanapulo nga adlaw han ikapito nga bulan, an Adlaw han Pagtubos, pagsugo hin usa ka tawo hin pagtrompeta ha bug-os nga tuna. Dida hini nga paagi iglalain niyo an ika-50 nga tuig ngan igsasangyaw niyo an kagawasan ngadto han ngatanan nga mga umurukoy han tuna. Sulod hini nga tuig ig-ooli ngadto han tunay nga tag-iya o han iya mga tulin an ngatanan nga hiagi nga iginbaligya, ngan igbabalik ngadto han iya panimalay an ngatanan nga iginbaligya nga oripon. Diri niyo pagtatamnan an iyo kaumhan o pag-aanihon an aranihon nga turok la ha iyo uma, o pangunguhaon an mga ubas didto han iyo mga urubasan nga waray niyo paghawani. Magigin baraan gud para ha iyo an bug-os nga tuig; kakaonon la niyo adton mga abot tikang han kaumhan nga waray niyo pagtrabaho-a. Dida hini nga tuig ig-ooli ngadto han tunay nga tag-iya an ngatanan nga hiagi nga iginbaligya. Sanglit kon magbaligya kamo hin tuna ngadto han iyo igkasi Israelita o pumalit kamo tikang ha iya hin tuna, ayaw niyo pagbuhata an diri kaangayan. Ipasikad an bayad han tuna dida han kadamo han mga tuig nga pagpupulsan an tuna ngada han pag-abot han Tuig han Pagpahioli. Kon damo pa an mga tuig, marumahal man an bayad, kundi kon gutiay na la an mga tuig, barubarato man an bayad, kay an iginbabaligya amo an kadamo han mga abot nga mahahatag han tuna. Ayaw paglimbong hin iyo igkasi Israelita, kundi kahadloki ngan tahora niyo an Ginoo nga iyo Dyos. Pagsugta niyo an ngatanan nga mga balaod ngan mga sugo han Ginoo, basi mamurayaw an iyo pag-ukoy didto han tuna nga iyo kakadtoan. Mahatag an tuna hin damo nga mga abot ngan magkakamay-ada kamo han ngatanan nga karuyag niyo nga pagkaon, ngan mag-uokoy kamo hin waray kataragman. Kundi bangin may-ada magpakiana kon ano man an iyo kaonon sulod han ikapito nga tuig nga waray kaumhan nga pagtatamnan ngan waray mga abot nga pag-aanihon? Pagbebendisyonan han Ginoo an tuna dida han ikaunom nga tuig basi makahatag ini hin igo nga pagkaon hin kanan duha ka tuig. Kon magtanom kamo han iyo mga uma dida han ikawalo nga tuig, kakaonon pa niyo an iyo gin-ani hadton ikaunom nga tuig, ngan magkakamay-ada kamo igo nga pagkaon tubtob han pag-ani han iyo igintanom hito nga tuig. Kinahanglan diri niyo igbaligya ha kadayonan an iyo tuna kay diri kamo an tag-iya han iyo tuna; an Dyos an tag-iya hini ngan sugad la kamo hin mga lumalangyaw nga gintugotan hin paggamit hini nga tuna. Kon ginbabaligya in tuna, kinahanglan kilalahon niyo an katungod han tunay nga tag-iya hin paglukat han tuna. Kon magin kablas in usa nga Israelita ngan mapirit hiya hin pagbaligya han iya tuna, lulukaton ini han iya gisusuoki nga urupod. Adton tawo nga waray urupod nga malukat hini, bangin magmainuswagon hiya ha orhe, ngan mamay-ada niya katakos hin paglukat hini. Ha sugad nga kahimtang, kinahanglan baydan niya an tawo nga pinmalit han tuna hin kantidad nga igo para han mga tuig nga nahibibilin pa ngada han Tuig han Pagpahioli, ngan mababawi niya an iya tuna. Kundi kon waray niya igo nga kwarta hin paglukat han tuna, magpapabilin ini ha ubos han pagdumara han tawo nga nakapalit hini ngada han Tuig han Pagpahioli. Dida hito nga tuig ig-ooli an tuna ngadto han tunay nga tag-iya hini. Kon magbaligya in usa ka tawo hin balay didto hin pinaderan nga syudad, may-ada niya katungod hin paglukat hini ha pagtagmo han syahan nga tuig tikang han pagpalita hini. Kundi kon diri ngani niya lukaton ini sulod hito nga tuig, nawawara an iya katungod hin paglukat han balay, ngan an balay maaangkon na ha kadayonan han nagpalit ngan han iya mga tulin; diri na ini ig-ooli dida han Tuig han Pagpahioli. Kundi pag-iisipon sugad hin mga uma in mga balay didto hin mga baryo nga waray mga pader; may katungod an tunay nga tag-iya hin paglukat hini, ngan ig-ooli ini dida han Tuig han Pagpahioli. Kundi may-ada katungod an mga Levita hin paglukat, ha bisan san-o nga panahon, han ira mga hiagi didto han mga syudad nga iginhatag ha ira hin pagdumara. Kon igbaligya hin usa nga Levita in usa nga balay didto hin usa hini nga mga syudad ngan waray ini lukata niya, kinahanglan ig-oli ini dida han Tuig han Pagpahioli, kay an mga balay nga gintatag-iya han mga Levita didto han ira mga syudad ira ini dayon nga hiagi dida han mga tawo han Israel. Kundi kinahanglan diri gud igbaligya an pasabsaban nga tuna palibot han mga syudad han mga Levita, kay ira ini hiagi ha kadayonan. Kon magin kablas in usa nga igkasi Israelita nga nag-uokoy hirani ha iyo ngan diri na hiya nakakabuhi han iya kalugaringon, kinahanglan buligan niyo hiya sugad han iyo pagbulig hin sinuholan nga tawo, basi makagpadayon hiya hin pag-ukoy hirani ha iyo. Ayaw hiya pagsukti hin patubo, kundi pagsugta an Dyos ngan paokya an iyo igkasi Israelita hirani ha iyo. Ayaw hiya pagpabayda hin patubo han kwarta nga iyo ginpahuram ha iya, ngan ayaw hiya pagpaganansyahi han pagkaon nga iyo ibinabaligya ha iya. Amo ini an sugo han Ginoo nga iyo Dyos nga nagpagawas ha iyo ha Ehipto basi ihatag ha iyo an tuna han Canaan ngan basi hiya magin iyo Dyos. Kon magin kablas na gud in usa nga igkasi Israelita nga nag-uokoy hirani ha iyo ngan mapirit hiya hin pagbaligya ha iyo han iya kalugaringon hin pagkaoripon, ayaw hiya pagpabuhata han mga buruhaton hin usa nga oripon. Mag-uokoy hiya upod ha iyo sugad hin usa nga sinuholan ngan mag-aalagad hiya ha iyo tubtob han Tuig han Pagpahioli. Dida hito nga tuig mabaya ha iyo hiya ngan an iya mga anak ngan mabalik hiya ngadto han iya panimalay ngan ngadto han tuna han iya mga ginikanan. Mga oripon han Ginoo an mga tawo han Israel, ngan iya ginpagawas hira ha Ehipto; kinahanglan diri hira igbaligya ngadto hin pagkaoripon. Ayaw niyo hira pagpakurii, kundi pagsugta niyo an iyo Dyos. Kon magkinahanglan kamo hin mga oripon, palita hira didto han mga nasod nga hirani ha iyo. Makakapalit liwat kamo han mga anak han mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo. Mahihimo nga magin iyo hiagi in sugad nga mga anak nga natawo dida han iyo tuna, ngan mahihimo igbilin niyo hira sugad hin panurundon ngadto han iyo mga anak nga kalalaken-an, nga kinahanglan pag-alagdon nira samtang buhi pa hira. Kundi kinahanglan diri gud niyo pagpakurian an bisan hin-o han iyo igkasi mga Israelita. Pananglit magriko in usa nga lumalangyaw nga nag-uokoy upod ha iyo, samtang magin kablas in usa nga igkasi Israelita ngan mapirit hiya hin pagbaligya han iya kalugaringon hin pagkaoripon ngadto hito nga lumalangyaw o ngadto hin usa nga sakop han iya panimalay. Katapos hiya igbaligya, may-ada pa gihapon hiya katungod nga malukat hiya. Usa han iya kabugtoan nga kalalaken-an, o iya bata, o iya patod, o iba han iya suok nga kaurupdan makakahimo hin paglukat ha iya; o kon makaagi hiya hin igo nga kwarta, makakahimo hiya hin paglugaring hin paglukat ha iya ngahaw. Kinahanglan makigkita hiya han tawo nga pinmalit ha iya, ngan kinahanglan pag-ihapon nira kon pira ka tuig tikang han pagbaligya ha iya ngadto han Tuig han Pagpahioli, ngan kinahanglan pag-igoigoon an bayad han iya kagawasan pinasikad han mga suhol nga iginbabayad ngadto hin usa nga sinuholan. nga daw sugad hin tinuig an pagsuhol ha iya. Kinahanglan diri gud hiya pagpakurian han iya agaron. Kon diri hiya pagbuhian ha bisan hain hini nga mga paagi, kinahanglan buhian hiya ngan an iya mga anak dida han Tuig han Pagpahioli. Diri mahihimo nga oripon ha kadayonan in usa nga Israelita, kay mga oripon han Ginoo an mga tawo han Israel. Iya ginpagawas hira ha Ehipto; hiya an Ginoo nga ira Dyos. Nagsiring an Ginoo, “Ayaw kamo paghimo hin mga diyosdiyos, o pagtindog hin tinigib nga mga ladawan, mga harigi nga bato, o tinigib nga mga bato nga iyo pagsisingbahon. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos. Pagtumana niyo an mga siringbahan nga pyesta ngan pagpasidunggi an dapit nga ginsisingbahan ha akon. Hi ako an Ginoo. “Kon mag-ukoy kamo hin kinabuhi sumala han akon mga balaod ngan magsugot kamo han akon mga sugo, ipadadara ko an uran ha igo nga panahon basi humatag hin damo nga mga abot an tuna ngan mamunga an kakahoyan. Magdadamo hin duro an iyo mga abot, nga mag-aani pa kamo hin trigo ha panahon nga igkuruha na hin mga ubas, ngan magkukuha pa kamo hin mga ubas ha panahon nga igtaranom na hin trigo. Magkakamay-ada kamo han ngatanan nga iyo karuyag kaonon, ngan makakag-ukoy kamo hin waray kataragman didto han iyo tuna. “Tatagan ko kamo hin kalinaw didto han iyo tuna, ngan makakakaturog kamo hin waray niyo sadang kahadlokan. Pagpupuohon ko an magpintas nga kamanampan didto han tuna, ngan mawawaray na araway didto. Magmamadaogon kamo kontra han iyo mga kaaway; makakapirde hin usa ka gatos an lima ha iyo ngan makakapirde hin napulo ka yukot an usa ka gatos. Pagbebendisyonan ko kamo ngan tatagan ko kamo hin damo nga mga anak; pagtutumanon ko an akon bahin han Ginsaaran nga akon ginhimo ha iyo. Magdadamo hin duro an iyo mga abot nga diri ini mauubos sulod hin usa ka tuig, ngan iglalabog niyo an nahisalin han daan nga inani basi may-ada kabutangan han bag-o nga mga inani. Mag-uokoy ako upod ha iyo didto han akon baraan nga Tulda, ngan diri ko gud kamo tatalikdan. Maupod ako ha iyo; magigin Dyos ako niyo, ngan magigin katawhan ko kamo. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos nga nagpagawas ha iyo ha Ehipto basi diri na gud kamo maoripon nira. Ginbungkag ko an gahom nga naggapos ha iyo ngan ginpalakat ko kamo hin waray kaawod.” Nagsiring an Ginoo, “Kon diri kamo magsugot han akon mga sugo, pagkakastigohon ko kamo. Kon dumiri kamo hin pagsugot han akon mga balaod ngan mga sugo, ngan diri kamo magtuman han ginsaaran nga akon ginhimo ha iyo, pagkakastigohon ko kamo. Padadad-an ko kamo hin damo nga mga karat-an—mga sakit nga diri nauupay ngan mga hiranat nga makakapabuta ha iyo ngan makakapagasa hin duro ha iyo. Magtatanom kamo, kundi waray la ini kaupayan ha iyo, kay pagsasakopon kamo han iyo mga kaaway ngan hira an makaon han iyo mga gintanom. Pagkokontrahon ko kamo basi mapirde kamo, ngan paghahadian kamo hadton mga nagdudumot ha iyo; mahahadlok kamo hin duro ngan madalagan kamo bisan kon waray naglalanat ha iyo. “Kon bisan pa hini ngatanan diri la gihapon kamo magsugot ha akon, pagdudugangan ko hin pito ka pilo an iyo kastigo. Pagpapaubson ko an iyo duro nga kamapahitas-on; mawawaray uran, magmamara ngan mababangkil sugad hin puthaw an iyo tuna. Makakawang la an ngatanan niyo nga pagkinabudlay, kay diri mahatag hin mga abot an iyo tuna ngan diri mamumunga an kakahoyan. “Kon magpadayon la kamo gihapon hin pag-ato ha akon ngan diri kamo magsugot ha akon, pagdudugangan ko na liwat hin pito ka pilo an iyo kastigo. Ipadadara ngada ha iyo in magpintas nga kamanampan, ngan pamamatayon hini an iyo mga anak, pupuohon an iyo kahayopan, ngan gutiay gud la an isasalin ha iyo nga waray na hikikit-an nga maglalakat dida han iyo mga dalan. “Kon katapos hini ngatanan nga mga kastigo, diri la gihapon kamo mamati ha akon, kundi magpadayon kamo hin pag-ato ha akon, niyan pagkokontrahon ko kamo ngan pagkakastigohon ko kamo hin pito pa ka pilo hin kamakuri kay han una. Ipadadara ko ha iyo in araway hin pagkastigo ha iyo tungod han diri niyo pagtuman han aton ginsaaran, ngan kon magtirok kamo didto han iyo mga syudad basi mamarayaw an iyo kamutangan, magpapadara ako ha iyo hin mga sakit nga makamaratay, ngan mapipirit kamo hin pagtubyan ngadto han iyo mga kaaway. Pag-uutdon ko an kinukuhaan han iyo pagkaon, basi usa na la nga hudnoan in gagamiton hin napulo nga kababayen-an hin pagluto han ngatanan nira nga tinapay. Igrarasyon nira an tinapay, ngan kahuman niyo kumaon hini ngatanan, gugutomon la gihapon kamo. “Kon katapos hini ngatanan, magpadayon la kamo gihapon hin pag-ato ngan diri pagsugot ha akon, niyan, ha akon kapungot, pagkokontrahon ko kamo ngan pagkakastigohon ko na liwat kamo hin pito pa ka pilo hin kamakuri kay han una. Makalilisang nga kagutom an maabot ha iyo nga mapupugos kamo hin pagkaon han iyo kalugaringon nga mga anak. Pagbubungkagon ko an iyo mga dapit hin pagsingba didto han kapungtoran, pagrurub-on ko an iyo mga altar hin insyenso, ngan igpipilak ko an iyo patay nga mga lawas ngadto han napukan nga mga diyosdiyos niyo. Ha akon duro nga kapungot paggugun-obon ko an iyo mga syudad, ngan an iyo mga dapit hin pagsingba, ngan diri ko na kakarawaton an iyo mga halad nga tinubod. Pagwawakayon ko gud an iyo tuna nga mahahadlok hin duro an mga kaaway nga nag-uokoy dida hini tungod han duro gud nga pagkabungkag hini. Padadad-an ko kamo hin araway ngan igpapasarang ko kamo didto hin langyaw nga mga tuna. Pagbabayaan niyo an iyo kalugaringon nga tuna, ngan pababay-an ko ha kabungkagan an iyo mga syudad. “Pahahadlokon ko hin duro kamo nga aadto ha pagkabihag nga makakapadalagan ha iyo bisan la an karasikas hin iginpapalid nga dahon. Magdadadlagan kamo sugad hin ginlalanat didto ha pag-awayan, ngan mapupukan kamo bisan waray kaaway nga hirani ha iyo. Magbabarangga kamo hin kalisang bisan kon waray naglalanat ha iyo, ngan diri kamo makakaato bisan kan kanay han iyo mga kaaway. Magkakamatay kamo didto ha pagkabihag, ngan lalam-oyon kamo han tuna han iyo mga kaaway. Manggagasa hin duro an pipira ha iyo nga mahisasalin nga buhi didto han tuna han iyo mga kaaway, tungod han iyo kalugaringon nga sala ngan tungod han sala han iyo kaapoy-apoyan. “Kundi magkokompisal an iyo mga tulin han ira mga sala ngan han mga sala han ira kaapoy-apoyan nga inmato ngan sinmupil ha akon, ngan nakaaghat ha akon hin pagkontra ha ira ngan pagpadara ha ira ngadto ha pagkabihag didto han tuna han ira mga kaaway. Ha kataposan, kon magpaubos na an iyo mga tulin ngan kon makabayad na hira han sirot han ira mga sala ug pagsupil, hinunumdoman ko an akon ginsaaran kan Jacob, kan Isaac, ngan kan Abraham, ngan pagbabag-ohon ko an akon saad hin paghatag han tuna ngadto han akon mga tawo. Kundi syahan, kinahanglan iwasan an tuna han ngatanan nga mga tawo niya basi makagpahimulos an tuna hin tim-os nga pagpahuway, ngan kinahanglan pagbaydan nira an bug-os nga sirot tungod han pagsikway nira han akon mga balaod ngan mga sugo. Kundi bisan pa hini, samtang aadto pa hira han tuna han ira mga kaaway, diri ko gud hira babayaan o pupuohon, basi diri mautod an akon ginsaaran nga ginhimo ko ha ira, ngan ako an Ginoo nga ira Dyos. Pagbabag-ohon ko an ginsaaran nga ginhimo ko ngan han ira kaapoy-apoyan dida han pagpakitaa ko han ngatanan nga mga nasod han akon gahom pinaagi han pagpagawsa ko ha Ehipto han akon mga tawo, basi ako nga Ginoo mahimo nga ira Dyos.” Ini ngatanan amo an mga balaod ngan mga sugo nga iginhatag han Ginoo kan Moises didto ha Bukid Sinai para han mga tawo han Israel. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel. Kon igintubyan na ngadto han Ginoo in usa ka tawo ha pagtuman hin usa nga linain nga pagsumpa, matatalwas ito nga tawo pinaagi hin pagbayad hinin masunod nga mga kabaraydan, Kon kablas kaupay an tawo nga nagsumpa, nga diri hiya nakakabayad han nababatasan nga kabaraydan, dadad-on ini nga tawo ngadto han padi, ngan pauubson han padi an kabaraydan nga maaakos han tawo hin pagbayad. Kon an pagsumpa hiunong hin hayop nga kinakarawat nga usa nga halad ngadto han Ginoo, baraan kaupay an tagsa nga regalo nga iginsaad ngadto han Ginoo, ngan diri makakaliwan hin lain nga hayop an tawo nga nagsumpa. Kon iya pagbuhaton ini, mahihimo nga kanan Ginoo an duha nga hayop. Kundi kon an pagsumpa hiunong hin mananap nga mahugaw sumala han seremonyas, nga diri kinakarawat nga usa nga halad ngadto han Ginoo, pagdadad-on han tawo ngadto han padi an hayop. An padi an mag-iigo kon pira an kabaraydan pinasikad dida han kamaupay o kamaraot han mananap, ngan diri na maliliwat ini nga kabaraydan. Kon karuyag han tawo hin paglukat han mananap, kinahanglan pagbaydan niya an kabaraydan upod in dugang nga 20 por syento. Kon maghalad in usa ka tawo han iya balay ngadto han Ginoo, an padi an mag-iigo han kabaraydan sumala han kamaupay o kamaraot han balay ngan diri na ini matatawaran. Kon karuyag han tawo nga naghalad han balay hin paglukat hini, kinahanglan pagbaydan niya an kabaraydan upod in dugang nga 20 por syento. Kon maghalad in usa ka tawo hin bahin han iya tuna ngadto han Ginoo, ipapasikad an kabaraydan dida han kadamo han binhe nga ginagamit hin pagpugas ha tuna, ha tag napulo ka bug-os nga salapi an kada 11 ka gantang nga sebada. Kon ighalad niya an tuna katapos gud la han Tuig han Pagpahioli, ipapasikad an kabaraydan dida han kadamo han mga tuig ngada han Tuig han Pagpahioli. Kon iya ighalad ini katapos lumabay in panahon tikang han Tuig han Pagpahioli, pag-iigoigoon han padi an kabaraydan hini pinasikad han kadamo han mga tuig nga nahibibilin pa ngada han Tuig han Pagpahioli, ngan pahahamub-an an kabaraydan. Kon karuyag han tawo nga naghalad han uma hin paglukat hini, kinahanglan baydan niya an kabaraydan upod in dugang nga 20 por syento. Kon igbaligya niya an tuna ngadto hin lain nga tawo, nga diri anay niya paglukaton ini tikang han Ginoo, mawawad-an hiya han iya katungod hin paglukat hini. Ha pag-abot han Tuig han Pagpahioli magigin kadayonan na ini nga hiagi han Ginoo; ighahatag ini ha kapadian. Kon ighalad hin usa ka tawo ngadto han Ginoo in usa nga uma nga iya napalit, ngan diri bahin han tuna nga iya nasunod, an padi an mag-iigoigo han kabaraydan pinasikad han kadamo han mga tuig ngada han Tuig han Pagpahioli, ngan kinahanglan pagbaydan han tawo an kabaraydan hito manta nga adlaw; kanan Ginoo na an kwarta. Pag-abot han Tuig han Pagpahioli, ig-ooli an tuna ngadto han tunay nga tag-iya o ngadto han iya mga tulin. Ipapasikad an ngatanan nga kabaraydan han timbangan nga ginagamit ha sanktuaryo. An Ginoo an tag-iya han mga suhag nga anak hin hayop, sanglit waray makakaghalad hini nga mga suhag ngadto han nga usa nga kaburot-on nga halad. Kanan Ginoo ini hira ma nati ini nga baka, o nati nga karnero, o nati nga kanding, kundi an suhag hin mananap nga diri malinis mahihimo malukat han igo nga ginkasarabotan nga kabaraydan upod in dugang nga 20 por syento. Kon diri ini paglukaton, mahihimo igbaligya ini ngadto ini lain nga tawo ha sugad gihapon nga kabaraydan. Waray makakagbaligya o makakalukat han iya kaburot-on nga iginhalad ngadto han Ginoo, bisan kon usa ini nga tawo, hayop, o tuna. Kanan Ginoo na ini ha kadayonan. Diri na ini malulukat, bisan pa ngani usa ka tawo nga iginhalad na; kinahanglan pagpatayon hiya. An Ginoo an tag-iya han ikanapulo nga bahin han ngatanan nga abot han tuna, bisan inani o bunga hin kahoy; sagrado ini para han Ginoo. Kon karuyag hin usa ka tawo hin paglukat hini, kinahanglan pagbaydan niya an angay nga kabaraydan upod in dugang nga 20 por syento. Kanan Ginoo an usa han kada napulo nga mga hayop. Dida han pag-ihap han mga hayop, kanan Ginoo an kada ikanapulo. Diri makakagbuot an tag-iya han mga hayop basi asay mapili an magraot la nga mga hayop, ngan diri hiya makakagbarubalyo hini. Kon pagbalyoan niya hin lain nga hayop in usa nga hayop, an Ginoo an tag-iya han duha nga hayop ngan diri na ini malulukat. Amo ini an mga sugo nga iginhatag han Ginoo kan Moises didto ha Bukid Sinai para han mga tawo han Israel. Dida han syahan nga adlaw han ikaduha nga bulan han ikaduha ka tuig tikang gumawas ha Ehipto an mga tawo han Israel, naghimangraw an Ginoo kan Moises didto han iya Tulda ha Kamingawan han Sinai. Nagsiring hiya, “Pag-iihapon niyo ngan hi Aaron an mga tawo han Israel pinaagi hin mga banay ngan pinaagi hin mga panimalay. Iglilista niyo an mga ngaran han ngatanan nga kalalaken-an nga 20 o labaw an panuigon nga angay magsondalo. Hahangyoon niyo hin pagbulig ha iyo in usa nga puno hin banay tikang han kada tribo.” sumala han iginsugo han Ginoo. Iginlista ni Moises an mga tawo didto ha Kamingawan han Sinai. Waray iglista upod han iba nga mga tribo an mga Levita kay nagsiring an Ginoo kan Moises, “Kon mag-ihap ka han kalalaken-an nga angay magsondalo, ayaw ig-upod an tribo ni Levi. Himoa lugod an mga Levita nga tinaporan han akon Tulda ngan han ngatanan nga mga kasangkapan hini. Hira an magdadara hini ngan han mga kasangkapan hini; hira an mag-aalagad ngan mag-aataman hini, ngan hira an magkakampo palibot han Tulda. Kada pagbabalhin niyo han iyo kampo, pagbubulkason han mga Levita an Tulda ngan pagtitindogon liwat ini didto han kada bag-o nga karampohan. An bisan hin-o nga humarani han Tulda pagpapatayon. Magkakampo an iba nga mga Israelita pinaagi han ira mga hugpok hin mga sondalo an kada tawo upod han iya kalugaringon nga hugpo ngan ha ubos han iya kalugaringon nga bandera. Kundi magkakampo an mga Levita palibot han Tulda ha pagbantay hini, basi waray tawo nga humarani ngan mag-aghat han akon kasina hin paghampak han bungto han Israel.” Sanglit ginbuhat han mga tawo han Israel an ngatanan nga iginsugo han Ginoo kan Moises. Iginhatag han Ginoo kanda Moises ug Aaron an masunod nga mga tugon. Kon magkampo an mga Israelita, magkampo an kada tawo ha ubos han iya hugpo hin kasondalohan ngan han bandera han iya kalugaringon nga banay. Pagtitindogon an kampo palibot han Tulda. Niyan magmamartsa an mga Levita ha butnga han syahan nga duha nga mga hugpo hin kasondalohan ngan han kataposan nga duha, ngan dadad-on nira an Tulda. Magmamartsa an kada hugpo hin kasondalohan sugad han pagkasunodsunod han ira pagkampo, ngan an kada usa ha ubos han bandera han iya hugpo. An kadamo han mga tawo han Israel 603,550 nga iginlista dida han mga hugpo hin kasondalohan pinaagi hin huruhugpo. Waray iglista an mga Levita upod han iba nga mga Israelita, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Sanglit ginbuhat han mga tawo han Israel an ngatanan nga iginsugo han Ginoo kan Moises. Nagkampo hira, nga an kada usa nakada ha ubos han iya kalugaringon nga bandera, ngan nagmartsa hira, nga an kada usa kaupod han iya kalugaringon nga banay. Amo ini an panimalay nira Aaron ug Moises dida han panahon han paghimangraw han Ginoo kan Moises didto ha Bukid Sinai. May upat nga mga anak nga kalalaken-an ni Aaron: hira Nadab nga suhag, Abiu, Eleazar, ug Itamar. Gindihogan ngan gin-ordenahan hira nga kapadian, kundi ginpatay hira Nadab ug Abiu han paghalad nira hin diri baraan nga kalayo ngadto han Ginoo didto ha Kamingawan han Sinai. Waray hira mga anak, sanglit nag-alagad nga mga padi hira Eleazar ug Itamar han panahon nga buhi pa hi Aaron. Nagsiring an Ginoo kan Moises, “Dad-a ha atubangan an tribo ni Levi ngan tudloka hira nga mga surugoon ni Aaron nga padi. Magtutuman hira han buruhaton nga ginkikinahanglan para han akon Tulda ngan magtutuman hira hin mga katungdanan para han kapadian ngan para han bug-os nga bungto. Paninimangnoon nira an ngatanan nga kasangkapan han Tulda ngan pagbubuhaton nira an mga katungdanan para han iba nga mga Israelita. An katungdanan la han mga Levita amo an pag-alagad kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an. Tutudlokon mo hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an hin pagbuhat han mga katungdanan han pagkapadi; papatayon an bisan hin-o nga magpapasipara hin pagbuhat han pagkapadi ni Aaron ug han iya mga anak.” Nagsiring an Ginoo kan Moises, Didto ha Kamingawan han Sinai ginsugo han Ginoo hi Moises hin paglista han mga Levita pinaagi hin mga banay ngan pinaagi hin mga panimalay, ngan ginlista an kada lalake nga usa ka bulan o labaw an panuigon ngan ginbuhat ini ni Moises. An mga panimalay nira Libni ug Simei amo an mga sakop han banay ni Gerson. An kadamo han iginlista nga kalalaken-an nga usa ka bulan o labaw an panuigon kapin hin 7,500. Pinapagkampo ini nga banay didto ha katundan, ha luyo han Tulda, nga hi Eliasaf nga anak ni Lael amo an puno han hugpo. May katungdanan hira para han Tulda, han mga tahob ha sakob ngan ha gawas hini, han biray para han agian, han mga biray para han bungsaran palibot han Tulda ngan han altar, ngan han biray para han agian han bungsaran. May katungdanan hira han ngatanan nga pag-alagad bahin hini nga mga butang. An mga panimalay nira Amram, Izhar, Hebron, ug Uziel amo an mga sakop han banay ni Coat. An kadamo han iginlista nga kalalaken-an nga usa ka bulan o labaw an panuigon kapin hin 8,600. Pinapagkampo ini nga banay didto ha timogan han Tulda, nga hi Elisafan nga anak ni Uziel amo an puno han hugpo. May katungdanan hira han Kahon han Ginsaaran, han lamesa, han kandilero, han mga altar, han mga garamiton nga ginagamit han kapadian didto han Baraan nga Dapit, ngan han biray dida han agian ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit. May katungdanan hira han ngatanan nga pag-alagad bahin hini nga mga butang. Hi Eleazar nga anak ni Aaron nga padi amo an puno han mga Levita. Tinaporan hiya hadton mga nagtutuman han mga buruhaton didto han Baraan nga Dapit. An mga panimalay nira Mahli ug Musi amo an mga sakop han banay ni Merari. An kadamo han iginlista nga kalalaken-an nga usa ka bulan o labaw an panuigon kapin hin 6,200. Pinapagkampo ini nga banay didto ha amihanan han Tulda, nga hi Zuriel nga anak ni Abihail amo an puno han hugpo. Iginhatag ha ira an katungdanan para han mga balayan han Tulda, han mga trangka hini, mga harigi, mga tungtongan, ngan han ngatanan nga mga kasangkapan hini. May katungdanan hira han ngatanan nga pag-alagad bahin hini nga mga butang. May katungdanan liwat hira han mga harigi, mga tungtongan, mga usok, ngan mga pisi para han bungsaran ha gawas. Pinapagkampo hira Moises ug Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an didto ha atubangan han Tulda ha sinirangan. May katungdanan hira hin pagtuman han mga ginbubuhat didto han Baraan nga Dapit para han mga tawo han Israel. Papatayon an bisan hin-o nga magpapasipara hin pagbuhat hini. An kadamo han ngatanan nga kalalaken-an nga Levita nga usa ka bulan o labaw an edad nga iginlista ni Moises pinaagi hin mga hugpo hin mga panimalay ha pagsugo han Ginoo kapin hin 22,000. Sinmugot hi Moises ngan iginlista niya an ngatanan nga suhag nga kalalaken-an nga usa ka bulan o labaw an panuigon; 22,273 ngatanan. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Yana ighalad an mga Levita nga akon mga liwan han ngatanan nga suhag nga kalalaken-an nga Israelita, ngan ighalad an kahayopan han mga Levita nga liwan han mga suhag han kahayopan han mga Israelita. Tungod nga nagsobra man hin 273 an kadamo han mga suhag nga kalalaken-an nga Israelita kay han mga Levita, kinahanglan lukaton mo an sobra nga mga anak nga kalalaken-an. Baydi hin lima ka bug-os nga salapi para han kada usa, sumala han suruklan nga opisyal, ngan ihatag ini nga kwarta ngadto kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an.” Sinmugot hi Moises ngan kinuha niya an 1,365 ka bug-os nga salapi, ngan iginhatag ini ngadto kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an. Ginsiring han Ginoo hira Moises ug Aaron nga pag-ihapon an Levita nga banay ni Coat pinaagi hin gurugudti nga mga banay ngan pinaagi hin mga panimalay, ngan iglista an ngatanan nga kalalaken-an nga 30 ngadto ha 50 an panuigon nga angay magtrabaho didto han Tulda han Ginoo. Nasasakop han ira pag-alagad an labi ka baraan nga mga butang. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga tugon. Kon panahon na hin pagbalhin hin kampo, masulod han Tulda hi Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, papaloson nira an biray ha atubangan han Kahon han Ginsaaran, ngan tatahoban hini an Kahon. Babawbawan nira ini hin tahob nga anit nga pino, tatahoban hin dugnit nga puros asul, ngan niyan igsusul-ot an mga parasgan. Tatahoban nira hin dugnit nga asul an lamesa para han tinapay nga iginhalad ha Ginoo ngan igbubutang dida hini an mga plato, an mga surudlan hin insyenso, an mga surudlan hin halad, ngan an mga tibod para hin halad nga bino. Kinahanglan dayuday may tinapay dida han lamesa. Tatahoban nira hin pula nga dugnit ini ngatanan, babawbawan ini hin tahob nga anit nga pino ngan niyan igsusul-ot an mga parasgan. Makuha hira hin asul nga dugnit ngan tatahoban an kandilero upod an mga lampara hini, mga kimpit, mga karaha, ngan an ngatanan nga mga surudlan hin lana hin olibo. Puputson nira ini ngan an ngatanan nga kasangkapan hini dida hin tahob nga anit nga pino ngan igbubutang ini dida hin ginpapasag nga papag. Sunod tatahoban nira hin dugnit nga asul an altar nga bulawan, babawbawan ini hin tahob nga anit nga pino, ngan niyan igsusul-ot an mga parasgan. Kukuhaon nira an ngatanan nga mga garamiton nga ginagamit didto han Baraan nga Dapit, puputson ini hin dugnit nga asul, babawbawan ini hin tahob nga anit nga pino, ngan igbubutang ini dida hin ginpapasag nga papag. Kukuhaon nira an agiw tikang han altar ngan tatahoban ini hin dugnit nga mapulapula. Ibubutang nira dida hini an ngatanan nga mga kasangkapan nga ginagamit ha pag-alagad didto han altar: mga karaha, mga iturugsok, mga pala, ngan mga palanggana. Niyan babawbawan ini nira hin tahob nga anit nga pino ngan igsusul-ot an mga parasgan. Kon panahon na hin pagbalhin hin kampo, makada an banay ni Coat hin pagdara han mga butang nga baraan dida la kon tapos na ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an pagtahobi ini ngan an ngatanan nga mga kasangkapan hini. Kinahanglan diri pagkaptan han banay ni Coat an mga butang nga baraan kay bangin hira mamatay. Amo ini an mga katungdanan han banay ni Coat ha kada pagbabalhina han Tulda. Katungdanan ni Eleazar nga anak ni Aaron an panimangno han bug-os nga Tulda ngan han lana para han mga lampara, an insyenso, an mga halad nga pagkaon, an lana nga igdirihog, ngan an iba pa nga mga butang didto ha sulod han Tulda nga iginhalad ngadto ha Ginoo. Nagsiring an Ginoo kanda Moises ug Aaron, Kundi kon sumulod han Tulda an mga sakop ni Coat ngan kumita han kapadian nga nag-aandam han mga butang nga baraan para hin pagbalhin, magkakamatay hira.” Ginsiring han Ginoo hi Moises nga pag-ihapon an Levita nga banay ni Gerson pinaagi hin gurugudti nga mga banay ngan pinaagi hin mga panimalay, ngan iglista an ngatanan nga kalalaken-an nga 30 ngadto ha 50 an panuigon nga angay magtrabaho didto han Tulda han Ginoo. Katungdanan nira an pagdara han masunod nga mga butang: an Tulda, an mga tahob ha sakob ngan ha gawas hini, an tahob nga anit nga pino ha bawbaw hini, an biray para han agian, an mga biray ngan mga pisi para han bungsaran palibot han Tulda ngan han altar, an mga biray para han agian han bungsaran, ngan an ngatanan nga mga garamiton nga ginagamit hin pagpahimutang hini nga mga butang. Tutumanon nira an ngatanan nga mga buruhaton nga ginkikinahanglan para hini nga mga butang. Kikitaon gud nira Moises ug Aaron nga pagtutumanon han mga sakop ni Gerson an ngatanan nga mga katungdanan ngan pagdadad-on nira an ngatanan nga pinapagdara ha ira nira Aaron ngan han iya mga anak. Amo ini an mga katungdanan han banay ni Gerson didto han Tulda; bubuhaton ini nira ha ubos han pagmando ni Itamar nga anak ni Aaron nga padi. Ginsiring han Ginoo hi Moises nga pag-ihapon an Levita nga banay ni Merari pinaagi hin gurugudti nga mga banay ngan pinaagi hin mga panimalay, ngan iglista an ngatanan nga mga kalalaken-an tikang ha 30 ngadto ha 50 an panuigon nga angay magtrabaho didto han Tulda han Ginoo. Katungdanan nira an pagdara han mga balayan, mga trangka, mga harigi, ngan mga tungtongan han Tulda, ngan han mga harigi, mga tungtongan, mga usok, ngan mga pisi han bungsaran palibot han Tulda, upod an ngatanan nga mga garamiton nga ginagamit hin pagpahimutang hini. Katungdanan han kada tawo an pagdara han mga butang nga igintudlok ha iya. Amo ini an mga katungdanan han banay ni Merari ha ira pag-alagad didto han Tulda; bubuhaton ini nira ha ubos han pagmando ni Itamar nga anak ni Aaron nga Padi. Iginlista an kada tawo sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises; ngan ha pagsugo han Ginoo pinaagi kan Moises, gintagan an kada tawo han iya buruhaton hin pag-alagad o pagdara. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sugoa an mga tawo han Israel nga pagawson nira ha kampo an ngatanan nga may sakit nga sanla o may nagaawas ha lawas, ngan an ngatanan nga maghugaw pinaagi hin pakakapot hin minatay. Igawas ini ngatanan nga mga tawo nga maghugaw sumala han seremonyas basi diri hira makahugaw han kampo diin nag-uokoy ako tampo han akon mga tawo.” Nagsugot an mga Israelita ngan ginpaiwas ha kampo hira ngatanan nga mahugaw. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga tugon para han mga tawo han Israel. Kon may-ada diri matinumanon han Ginoo ngan makasayop hiya kontra hin iba nga tawo, kinahanglan igkompisal niya an iya sala ngan pagbaydan han ngatanan an tawo nga iya nasal-an upod in dugang nga 20 por syento. Kundi kon namatay na adto nga tawo ngan waray niya suok nga urupod nga sadang pagbaydan, ihahatag ini ngadto han Ginoo para han padi. Dugang ini nga bayad han karnero nga lalaki nga ginagamit han seremonyas hin paglinis para han tawo nga salaan. An tagsa liwat nga linain nga amot nga iginhahalad han mga Israelita ngadto han Ginoo kanan padi na nga ira tinatagan hini nga halad. Hihiposon han tagsa nga padi an mga halad nga ihinahatag ha iya. Ginsugo han Ginoo hi Moises Bisan hain hini nga duha nga kaso, dadad-on han bana an iya asawa ngadto han padi. Dadad-on liwat niya an kinahanglan nga halad nga usa ka kilo nga harina nga sebada, kundi diri niya iipisan ini hin lana hin olibo o bubutangan hin insyenso, kay halad ini hin usa nga nagtatahap nga bana, nga ginhihimo basi mahisabotan an kamatuoran. Pakakadaon han padi ha iya atubangan an babaye ngan patitindogon hiya ha atubangan han altar. Maipis an padi hin baraan nga tubig ngadto hin kalot nga surudlan ngan makuha hin gutiay nga tuna nga aada han salog han Tulda han Ginoo, ngan ibubutang ini dida han tubig. Niyan babadbaron niya an tinalanay nga buhok han babaye ngan igbubutang ha kamot han babaye an harina nga halad. Kakaptan han padi an surudlan nga may mapait nga tubig nga nagdadara hin maldesyon. Niyan papapagsumpaon han padi an babaye hini nga sumpa nga ginyayakan han padi: “Kon waray lalake nga nakighilawas ha imo o waray ka maghugaw han imo kalugaringon, diri ka unta dudultan han gahom nga nagdadara hin maldesyon. Kundi kon naglingo ka han imo bana o naghugaw pinaagi hin pakighilawas hin iba nga lalake, maldesyonon ka unta han Ginoo ha butnga han imo mga tawo. Kumopos unta an imo ikinatawo ngan dumako an imo tiyan. Sumulod unta ha imo tiyan ini nga tubig ngan padakoon hini an imo tiyan ngan pakupson an imo ikinatawo.” Mabaton an babaye, “Nauyon ako; matuman unta an siring han Ginoo.” Niyan igsusurat han padi ini nga maldesyon ngan paparaon an sinurat pinaagi hin paghulos hini han tubig nga mapait. Ha diri pa niya paiimnon han tubig an babaye, nga bangin makapasakit hin duro ha iya, kukuhaon han padi an halad nga harina tikang han mga kamot han babaye, aalsahon ini ha paghalad ngadto han Ginoo, ngan ighahalad ini dida han altar. Niyan makuha hiya hin usa ka harop hini sugad nga usa nga halad nga hinumdoman ngan susunogon ini dida han altar. Ha kataposan, paiimnon niya han tubig an babaye. Kon tinuod nga nakapanlibog hiya, mahatag hin duro nga kasakit an tubig; madako an iya tiyan ngan makupos an iya ikinatawo. Mahihimo nga maldesyon an iya ngaran dida han iya mga tawo. Kundi kon diri hiya salaan, diri hiya madadaot ngan mag-aanak pa hiya. Matatalwas hin sala an bana, kundi kon salaan an babaye kinahanglan mag-antos hiya han mga bunga han iya pagtalapas. Ginsugo han Ginoo hi Moises, hin paghatag han masunod nga mga tugon ngadto han mga tawo han Israel. Bisan hin-o nga lalake o babaye nga maghimo hin usa nga linain nga sumpa hin pagka Nazarita ngan maghalad han iya kinabuhi ngadto han Ginoo, kinahanglan diri hiya uminom hin bino o makahurubog nga irimnon. Diri hiya uminom hin bisan ano nga irimnon nga hinimo hin ubas o kumaon hin mga ubas o mga pasas. Samtang nga Nazarita pa hiya, diri hiya makaon hin bisan ano nga natikang hin ubas, diri ngani hin mga liso o mga parot hin mga ubas. Samtang aada pa hiya ha ilarom han sumpa han pagka Nazarita, kinahanglan diri hiya magpaarot o magbarbas. Hinihigtan hiya han sumpa sulod han bug-os nga panahon nga iginhalad hiya ngadto han Ginoo, ngan patutuboon niya an iya buhok ug bungot. Samtang Nazarita pa hiya, iginhalad hiya ngadto han Ginoo. Kon mahugawan an iginhalad nga buhok hin Nazarita kay nakasapit hiya hin tawo nga tigda la nga namatay, kinahanglan humulat hiya hin pito ka adlaw ngan onina magkiskis hiya han iya buhok ngan magtosan han iya bungot; ngan magmamalinis na hiya sumala han seremonyas. Dida han ikawalo ka adlaw dadad-on niya in duha nga sarapati o duha nga tukmo ngadto han padi dida han agian han Tulda han Ginoo. Ighahalad han padi an usa nga usa nga halad tungod hin sala ngan an ikaduha, nga usa nga halad nga tutuboron, hin pagbuhat han seremonyas han paglinis para ha iya tungod han iya pakahirani hin patay nga lawas. Dida han amo manta nga adlaw ootrohon hin paghalad han tawo an iya buhok, ngan magtutuman na liwat hiya han iya panaad hin ka Nazarita ngadto han Ginoo. Waray gamit an una nga panaad kay nahugawan man an iya buhok nga iginhalad. Sugad nga usa nga bayad nga halad hin paglukat, magdadara hiya hin usa nga nati nga karnero nga usa ka tuig an panuigon. Kon nakatuman na han iya saad in usa nga Nazarita, bubuhaton niya an seremonyas. Makadto hiya ha agian han Tulda, ngan ighahalad niya ngadto han Ginoo in tulo nga mga hayop nga waray mga dum-it: usa nga nati nga karnero nga lalaki nga usa ka tuig an panuigon para hin usa nga halad nga tutuboron; usa nga nati nga karnero nga babayi nga usa ka tuig an panuigon para hin usa nga halad tungod hin sala, ngan hin usa nga karnero nga lalaki para hin usa nga halad hin pagkaurosa. Ighahalad liwat niya in usa ka basket nga tinapay nga waray patubo: magdakmol nga mga tinapay nga hinimo hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo, ngan dugang hini an ginkikinahanglan nga mga halad nga pagkaon ug bino. Pagdadad-on han padi ini ngatanan ngadto han Ginoo ngan ighahalad niya an halad tungod hin sala ngan an halad nga tutuboron. Ighahalad niya ngadto han Ginoo an karnero nga lalaki nga usa nga halad hin pagkaurosa ngan ighahalad ini upod an basket hin tinapay; ighahalad liwat niya an mga halad nga pagkaon ug bino. Dida han agian han Tulda pagkikiskisan han Nazarita an iya ulo ngan pagsusunogon an buhok didto han dapit nga ginsusunogan han halad hin pagkaurosa. Niyan, kon laga na an sugbong han karnero nga lalaki, kukuhaon ini han padi ngan igbubutang ini dida han mga kamot han Nazarita upod in usa nga madakmol nga tinapay ngan usa nga manipis nga torta nga kinuha dida han basket. Sunod, ighahalad ini han padi nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo; usa ini nga baraan nga halad para han padi, nga dugang han dughan ngan han paa han karnero nga lalaki nga kanan padi na sumala han balaod. Katapos hini nga seremonyas, makakainom na hin bino an Nazarita. Amo ini an mga turumanon para hin mga Nazarita; kundi kon magsaad in usa nga Nazarita hin halad nga lapos na han ginkikinahanglan han panaad nga iya ighahatag, kinahanglan pagtumanon gud niya an iya iginsaad. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagsumat kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an nga gamiton an masunod nga mga pulong ha pagbendisyon han mga tawo han Israel: Bendisyonan ngan mangnoan unta kamo han Ginoo; Magmaloloy-on ngan magmahigugmaon unta ha iyo an Ginoo; Magmaloloy-on unta ha iyo an Ginoo ngan ihatag unta ha iyo an kamurayaw. Ngan nagsiring an Ginoo, “Kon gamiton nira an akon ngaran nga usa nga bendisyon para han mga tawo han Israel, bebendisyonan ko hira.” Dida han adlaw han kahuman ni Moises pagtindog han Tulda han Ginoo, gindihogan ngan iginhalad niya an Tulda ngan an ngatanan nga mga kasangkapan hini, ngan an altar ngan an ngatanan nga mga kasangkapan han altar. nagsiring an Ginoo kan Moises, “Karawata ini nga mga regalo basi gamiton para han buruhaton dida han Tulda; ighatag ini ngadto han mga Levita, sumala han buruhaton nga ira pagtutumanon.” Sanglit iginhatag ni Moises an mga karomata ngan an mga baka ngadto han mga Levita. Iginhatag niya in duha nga karomata ngan upat nga mga baka ngadto han mga anak ni Gerson, ngan upat nga mga karomata ngan walo nga mga baka ngadto han mga anak ni Merari. Pagtutumanon an ngatanan nira nga buruhaton ha ubos han pagmando ni Itamar nga anak ni Aaron. Kundi waray tagi ni Moises hin mga karomata o mga baka an mga anak ni Coat, kay hira man an magdadara han baraan nga mga butang nga ira ginmamangnoan. Nagdara liwat an mga pangulo hin mga regalo para hin pagsaurog han paghalad han altar. Han andam na hira hin paghalad han ira mga regalo dida ha altar, nagsiring an Ginoo kan Moises, “Sumati an tagsa ha ira nga ha kada adlaw, sulod hin dose ka adlaw, magdadara han iya mga regalo in usa han mga pangulo para han paghalad han altar.” Han pagsulod ni Moises han Tulda hin pakighimangraw han Ginoo, hinbatian niya in tingog nga nagyayakan ha iya tikang ha igbaw han takop han Kahon han Ginsaaran, ha butnga han duha nga mga kerubin. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga hi Aaron nga kon magbutang hiya han pito nga mga lampara dida han kandilero, kinahanglan nga an pito nga mga lampara makalamrag han atubangan han kandilero.” Gintuman hi Aaron ngan iginbutang an mga lampara nga makalamrag han atubangan han kandilero. Hinimo an kandilero hin pinilpig nga bulawan tikang ha igbaw ngadto ha ubos, sumala han surubdan nga iginpakita han Ginoo kan Moises. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Laina an mga Levita tikang han iba nga mga tawo han Israel ngan linisi hira dida hinin masunod nga paagi: warikwiki hira han tubig hin paglinis ngan patosari ha ira an ira bug-os nga lawas ngan palabhi ha ira an ira mga panapton. Ngan magmamalinis hira sumala han seremonyas. Niyan magdadara hira hin nati nga baka nga lalaki ngan hin harina nga sinaktan hin lana hin olibo nga ginkikinahanglan nga halad nga pagkaon; ngan makuha ka hin lain nga baka nga lalaki para han halad tungod hin sala. Niyan pagtiroka an bug-os nga bungto han Israel ngan patindoga an mga Levita ha atubangan han akon Tulda. Igpapandong han mga tawo han Israel an ira mga kamot dida han mga ulo han mga Levita, ngan onina ighahalad ha akon ni Aaron an mga Levita nga usa nga linain nga regalo tikang han mga Israelita, basi magtuman hira han akon buruhaton. Niyan igpapandong han mga Levita an ira mga kamot dida han mga ulo han duha nga mga todo nga baka; ighahalad an usa nga halad tungod hin sala ngan an ikaduha, nga usa nga halad nga tutuboron, basi pagbuhaton an seremonyas hin paglinis para han mga Levita. “Ighalad an mga Levita nga usa nga linain nga regalo ha akon, ngan igbutang hira Aaron ngan an iya mga anak nga kalalaken-an nga tinaporan ha ira. Laina an mga Levita hin sugad hini nga paagi tikang han iba nga mga Israelita, basi maakon na hira. Katapos mo paglinisi ngan ighalad an mga Levita, makakagtrabaho na hira didto han Tulda. Gin-angkon ko na hira nga liwan han ngatanan nga suhag nga kalalaken-an han mga Israelita, ngan ako la an tag-iya ha ira. Han pamataya ko han ngatanan nga suhag didto ha Ehipto, iginhalad ko nga akon kalugaringon an suhag nga lalake han kada panimalay nga Israelita ngan an suhag han tagsa nga mananap. Kinukuha ko na yana an mga Levita nga liwan han ngatanan nga mga suhag han mga Israelita, ngan akon itinutubyan an mga Levita ngadto kan Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, nga usa nga regalo tikang han mga Israelita, hin pag-alagad dida han Tulda para han mga tawo han Israel ngan hin pagpanalipod han mga Israelita tikang han karat-an nga mahampak ha ira kon dumuok hira han Baraan nga Dapit.” Sanglit iginhalad an mga Levita nira Moises, Aaron ngan han ngatanan nga mga tawo han Israel, sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Naglinis ha ira ngahaw an mga Levita ngan naglaba han ira mga panapton, ngan iginhalad hira ni Aaron nga usa nga linain nga regalo ngadto han Ginoo. Ginbuhat liwat niya para ha ira an seremonyas hin paglinis. Ginbuhat han mga tawo an ngatanan nga iginsugo han Ginoo kan Moises hiunong han mga Levita. Sanglit nakag-alagad na an mga Levita didto ha sakob han Tulda ha ubos ni Aaron ngan han iya mga anak nga kalalaken-an. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Tikang ha panuigon nga 25 magbubuhat an tagsa nga Levita han iya mga katungdanan didto han akon Tulda, ngan ha panuigon nga 50 maukoy na hiya hin pag-alagad didto han Tulda. Katapos, makakahimo hiya hin pagbulig han iya igkasi mga Levita ha pagbuhat han ira mga katungdanan didto han Tulda, kundi kinahanglan diri hiya maglugaring hin pagtuman hin bisan ano nga buruhaton. Amo ini an paagi nga imo pagsusundon kon magbahinbahin ka han mga katungdanan han mga Levita.” Naghimangraw kan Moises an Ginoo didto han Kamingawan han Sinai, dida han syahan nga bulan han ikaduha ka tuig katapos bumaya han Ehipto an mga tawo han Israel. Nagsiring hiya, Sanglit ginsiring ni Moises an mga tawo nga pagsaurogon an Paglabay, ngan ginbuhat nira ini dida han gab-i han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan didto han Kamingawan han Sinai. Ginbuhat han mga tawo an ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises. Kundi may pipira ka tawo nga maghugaw sumala han seremonyas kay kinmapot hira hin minatay, ngan waray hira pakagsaurog han Paglabay dida hito nga adlaw. Kinmadto hira kanda Moises ug Aaron ngan nagsiring, “Mahugaw kami kay kinmapot kami hin minatay, kundi kay ano nga diri kamo ig-uupod han iba nga mga Israelita hin pagdara han halad ngadto han Ginoo?” Binmaton hi Moises, “Hulat kamo tubtob han pakakarawat ko hin mga tugon tikang han Ginoo.” Ginsiring han Ginoo hi Moises nga sidngon an mga tawo han Israel, “Kon mahugaw in bisan hin-o ha iyo o han iyo mga tulin tungod hin pagkapot hin minatay o kon hirayo hiya didto ha paglalaktan, kundi karuyag gihapon magsaurog han Paglabay, tinutugotan kamo hin pagsaurog hini dida han sunod nga bulan, dida han gab-i han ika-14 nga adlaw han ikaduha nga bulan. Pagsauroga ini pinaagi hin tinapay nga waray patubo ngan hin magpait nga mga dahon nga utanon. Ayaw pagsalin hin bisan ano han pagkaon tubtob han pagkaaga ngan ayaw pagbaria in bisan ano han mga tul-an han hayop. Pagsauroga an Paglabay sumala han ngatanan nga mga turumanon. Kundi an bisan hin-o nga malinis sumala han seremonyas ngan diri aadto hin paglalaktan ngan diri nagsasaurog han Paglabay, diri na hiya pag-iisipon nga kausa han akon mga tawo, kay waray niya maghalad ha akon dida han igintalaan nga panahon. Kinahanglan mag-antos hiya han mga bunga han iya sala. “Kon karuyag magsaurog han Paglabay in usa nga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo, kinahanglan pagsaurogon niya ini sumala han ngatanan nga mga turumanon ngan mga lagda. Amo la gihapon an balaod an pagsusundon han ngatanan, ma tuminungnong o lumalangyaw.” Kada pagtitipaigbaw han dampog, nabalhin hin kampo an mga tawo han Israel, ngan nagkakampo liwat hira didto han dapit nga hinuhugdonan han dampog. Nabalhin hin kampo an mga tawo ngan nagkakampo liwat hira sumala han sugo han Ginoo. Samtang nagpapabilin an dampog ha igbaw han Tulda, nagpapabilin man hira dida han ira ginkampohan. Kon nagpapabilin an dampog ha igbaw han Tulda sulod hin maiha nga panahon, nagsusugot hira han Ginoo ngan diri hira nabalhin. Usahay nagpapabilin an dampog ha igbaw han Tulda sulod hin pira la ka adlaw; ha bisan ano nga kaiha, nagpapabilin o nabalhin hira hin kampo sumala han sugo han Ginoo. Usahay nagpapabilin an dampog tikang la ha gab-i ngada han pagkaaga, ngan nabalhin hira dayon kon napaigbaw na an dampog. Nabalhin hira ha kada pagtitipaigbaw han dampog. Bisan duha la ini ka adlaw, usa ka bulan, usa ka tuig, o mairoiha, samtang nagpapabilin an dampog ha igbaw han Tulda, diri hira nabalhin; kundi kon napaigbaw na ini, nabalhin hira. Nagkakampo hira ngan nabalhin hin kampo ha pagsugot han mga sugo nga iginhatag han Ginoo pinaagi kan Moises. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Paghimo hin duha nga mga trompeta nga salapi nga gagamiton hin pagtirok han mga tawo ngan hin pagbalhin han kampo. Kon malanoy an pagpatunog han duha nga mga trompeta, mag-aalirong ha imo an bug-os nga bungto dida han agian han akon Tulda. Kundi kon usa la nga trompeta an patunggon, mag-aalirong ha imo an mga pangulo la han mga banay. Kon haliputay la an tunog an hibatian malakat hin pagbalhin an mga tribo nga nagkampo ha sinirangan. Kon makaduha ini nga haliputay nga mga tunog, malakat hin pagbalhin an mga tribo nga nagkampo ha timogan. Sanglit an haliputay nga mga tunog para hin pagbalhin hin kampo, ngan an hilawig nga mga tunog para hin pagtirok han bungto. An kapadian nga mga anak nga kalalaken-an ni Aaron amo an parahuyop han mga trompeta. “Pagtutumanon an masunod nga lagda para han ngatanan nga panahon nga tiarabot. Kon makig-away kamo didto han iyo tuna, hin pagpanalipod ha iyo ngahaw kontra hin kaaway nga masulong ha iyo, patungga an mga trompeta para hin pakig-away. Ako nga Ginoo nga iyo Dyos an mabulig ha iyo ngan tatalwason ko kamo ha iyo mga kaaway. Dida liwat hin malipayon nga mga katirok—ha iyo mga Pyesta hin Bag-o nga Subang han Bulan ngan ha iba niyo nga siringbahon nga mga pyesta—patungga niyo an mga trompeta kon dadad-on niyo an iyo mga halad nga tutuboron ngan an iyo mga halad hin pagkaurosa. Niyan bubuligan ko kamo. Hi ako an Ginoo nga iyo Dyos.” Dida han ika-20 nga adlaw han ikaduha nga bulan han ikaduha ka tuig katapos gumawas ha Ehipto an mga tawo, pinmaigbaw an dampog nga nakada ha bawbaw han Tulda han Ginoo, ngan nagtikang an mga Israelita han ira paglakat tikang han Kamingawan han Sinai. Hinmugdon an dampog didto han Kamingawan han Paran. Nagtikang hira hin pagkalakat sumala han sugo han Ginoo, pinaagi kan Moises, ngan ha kada pagbalhin nira, amo ini an pagkasunodsunod han ira kalakat: nag-uuna paggawas pinaagi hin mga hugpo hin kasondalohan amo an mga tawo ha ubos han bandera han tribo ni Juda, nga pinangulohan ni Naason nga anak ni Aminadab. Pinangulohan ni Natanael nga anak ni Zuar an tribo ni Isacar, ngan pinangulohan ni Eliab nga anak ni Helon an tribo ni Zabulon. Niyan ginbubulkas nira an Tulda ngan nasunod an mga banay nira Gerson ug Merari nga nagdadara han Tulda ngan han mga kasangkapan hini. Nasunod hini an mga hugpo hin kasondalohan hadton mga tawo ha ubos han bandera han tribo ni Ruben nga pinangulohan ni Elizur nga anak ni Sedeur. Pinangulohan ni Selumiel nga anak ni Zurisadai an tribo ni Simeon, ngan pinangulohan ni Eliasaf nga anak ni Deuel an tribo ni Gad. Nasunod liwat an Levita nga banay ni Coat, nga nagdadara han baraan nga mga butang. Ha pag-abot nira didto han sunod nga kampo, gintitindog na liwat an Tulda. Nasunod hini an mga hugpo hin kasondalohan hadton mga tawo ha ubos han bandera han tribo ni Efraim, nga pinangulohan ni Elisama nga anak ni Amiud. Pinangulohan ni Gamaliel nga anak ni Pedasur an tribo ni Manases, ngan pinangulohan ni Abidan nga anak ni Gideoni an tribo ni Benjamin. Ha kataposan amo an hugpo hin kasondalohan hadton mga tawo ha ubos han bandera han tribo ni Dan, nga nag-aalagad sugad nga bantay ha talikoran han ngatanan nga mga hugpo hin kasondalohan, ngan pinangulohan ini ni Ahiezer nga anak ni Amisadai. Pinangulohan ni Pagiel nga anak ni Ocran an tribo ni Aser, ngan hi Ahira, anak ni Enan, amo an nangungulo han banay ni Neftali. Amo ini an pagkasunodsunod han pagkalakat han kada hugpo hin kasondalohan ha kada pagbabalhin hin kampo ngan pagkakalakat han mga Israelita. Nagsiring hi Moises kan Hobab nga iya bayaw, nga anak ni Jetro nga taga-Midian, “Tikadto na kami han dapit nga ginsiring han Ginoo nga iya ighahatag ha amon. Nagsaad ha amon an Ginoo nga pauuswagon niya an Israel, sanglit upod ha amon kay babahinan ka namon.” Binmaton hi Hobab, “Diri ako. Mabalik ako ngadto han akon tuna nga natawhan.” “Ayaw gad kami pagbayai,” nagsiring hi Moises. “Ikaw an maaram kon diin kami makakagkampo didto han kamingawan ngan ikaw an magpapangulo ha amon. Kon umupod ka ha amon, pagbabahinan ka namon han ngatanan nga mga kaupayan nga ihinahatag ha amon han Ginoo.” Han pagbaya han mga tawo han Sinai nga baraan nga bukid, nagkalakat hira hin tulo ka adlaw. Dayuday nag-una ha ira an Kahon han Ginsaaran han Ginoo hin pagbiling hin dapit nga pagkakampohan nira. Ha pagbabalhin nira han tagsa nira nga kampo, napaigbaw ha ira kon adlaw an dampog han Ginoo. Ha kada paglalakat han Kahon han Ginsaaran, nasiring hi Moises, “Bangon, O Ginoo, pagburublaga an imo mga kaaway ngan taboga adton mga napupungot ha imo!” Ngan ha kada pag-uokoy han Kahon, nasiring hiya, “Balik, O Ginoo, nganhi hini nga yinukot nga mga panimalay han Israel.” Nagtikang an mga tawo hin pagngurutob han Ginoo hiunong han ira mga kakurian. Han paghibatii ha ira han Ginoo, nasina hiya ngan ginpadad-an hin kalayo an mga tawo. Naglarab ini dida ha ira ngan nakasunog hin usa nga kataposan nga dapit han kampo. Nagtawag an mga tawo kan Moises hin pakibulig; nag-ampo hi Moises ngadto han Ginoo ngan naparong an kalayo. Sanglit ginngaranan nga Tabera an dapit kay didto naglarab dida ha ira an kalayo han Ginoo. May mga lumalangyaw nga binmunyog han mga Israelita. Nahidlaw na gud hira hin pagkaon hin karne, ngan bisan an mga Israelita ngahaw nagtikang na hin pagngurutob: “Kon may-ada la unta naton karne! Didto ha Ehipto hura kita han ngatanan nga isda ngan diri naton pinalit. Nahinunumdom ba kamo han mga pipino, mga sandiya, mga ahos, mga sibuyas, ngan mga lasona? Kundi yana maluya na kita. Waray na sadang makaon—waray na gud, labot hini nga mana nga masumo na!” ( An mana sugad hin gudtiay nga mga liso nga baga labsag an kamadulaw. Hinbatian ni Moises an ngurutob han ngatanan nga mga tawo samtang nagpupurupundok hira dida han mga agian han ira mga tulda. Nabido hi Moises kay nasina ha ira an Ginoo, ngan nagsiring hiya han Ginoo, “Kay ano nga ginpakurian mo ako? Kay ano nga nabubudlay ka ha akon? Kay ano nga iginhatag mo ha akon an katungdanan hin pag-alagad hini ngatanan nga mga tawo? Waray ako magtuha o mag-anak ha ira! Kay ano nga pinapagmangnoan mo hira ha akon nga sugad ako hin yaya nga nagkukugos ha ira sugad hin mga minasus-an ngadto han tuna nga imo iginsaad ha ira kaapoy-apoyan? Hain ko man kukuhaa in igo nga karne para hini ngatanan nga mga tawo? Nagnginginurutob ngan nag-iinaro hira hin karne. Diri ako makakabaton ha akon kalugaringon hini ngatanan nga mga tawo; mabug-at ini hin duro para ha akon! Kon susugaron mo na manla ako hini, kalooyi ako ngan pataya na la ako, basi diri na ako mag-inantos hin maiha han imo pagkamaisog.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Tiroka in 70 nga tinahod nga mga tawo nga kinikilala nga mga pangulo han bungto, dad-a hira nganhi ha akon didto han akon Tulda, ngan patindoga hira didto, sapit ha imo. Malusad ako ngan makikighimangraw ako ha imo, ngan babahinan ko hira han espiritu nga akon iginhatag ha imo. Niyan makakabulig na hira ha imo hin pagtuman han katungdanan para hini nga mga tawo, ngan diri ka na maglulugaring hin pagdumara ha ira. Yana sidnga an mga tawo, ‘Paglinis kamo han iyo kalugaringon para han buwas nga adlaw; magkakamay-ada na kamo karne nga kakaonon. Hinbatian kamo han Ginoo nga nagnginginorutob ngan sinasablok na kamo hin karne, ngan nasiring kamo, “Mauruupay pa an amon kamutangan didto ha Ehipto.” Yana tatagan kamo han Ginoo hin karne nga kakaonon niyo. Kakaonon ini niyo diri la hin usa ka adlaw, o lima, o napulo, o bisan pa 20 ka adlaw, kundi sulod hin bug-os nga bulan, tubtob han pagsumhi ngan pagluwara ha iyo, nga kamo na an madiri hin pagkaon. Mahinanabo ini kay iginsikway niyo an Ginoo nga aanhi kaupod niyo, ngan nagngurutob kamo ha iya nga maupay pa unta waray kamo bumaya han Ehipto.’” Nagsiring hi Moises han Ginoo, “Iini ako nga nagmamangulo hin 600,000 nga mga tawo, ngan nasiring ka nga tatagan mo hira hin karne nga igo para hin usa ka bulan? May sadang ba kadamo nga mga baka ngan mga karnero para ha ira? Igo ba para ha ira an ngatanan nga kaisdaan ha dagat?” Binmaton an Ginoo, “May-ada ba katubtoban an akon gahom? Makita ka kon mahinanabo ba o diri an akon iginsiring!” Sanglit ginmawas hi Moises ngan ginsumatan niya an mga tawo han iginsiring han Ginoo. Gintirok niya in 70 han mga pangulo ngan iginbutang hira palibot han Tulda. Niyan linmusad an Ginoo dida han dampog ngan nakighimangraw ha iya. Kinuha niya in bahin han espiritu nga iginhatag niya kan Moises ngan iginhatag ini ngadto han 70 nga mga pangulo. Han katagi na ha ira han espiritu, naggogliat hira sugad hin mga manaragna, kundi waray la pag-iha. Nagpabilin didto han kampo in duha han 70 nga mga pangulo, hira Eldad ug Medad, ngan waray hira gumawas ngadto han Tulda. Didto han kampo ihinatag ha ira an espiritu ngan naggogliat liwat hira sugad hin mga manaragna. Dinmalagan in usa nga batan-on nga lalake hin pagsumat kan Moises han ginbubuhat nira Eldad ug Medad. Niyan nagyakan hi Josue nga anak ni Nun, nga nagin kabulig ni Moises tikang han batan-on pa hiya, ngan nagsiring kan Moises, “Agaron, sawaya hira!” Binmaton hi Moises, “Nababaraka ka ba tungod han akon kaupayan? Ihatag unta han Ginoo an iya espiritu ngadto han ngatanan niya nga mga tawo, ngan paguliaton hira ngatanan sugad hin mga manaragna!” Niyan binmalik ngadto han kampo hira Moises ngan an 70 nga mga pangulo han Israel. Ha gilayon inmabot in hangin nga sugo han Ginoo nga nagdara hin usa ka panon hin mga tuhil tikang ha dagat, nga nagkakalupad hin usa ka metro ha bawbaw han tuna. Nanhugdon ini dida han kampo ngan ginluob nira palibot han kampo ngan haluag hin duro an ira ginhagdonan. Sanglit nagpinanakop an mga tawo hin mga tuhil ha bug-os hito nga adlaw ug gab-i, ngan ha bug-os pa han sunod nga adlaw; waray usa nga nakatirok hin kulang hin usa ka sako. Gin-ihaw ngan ginbulad nira ini palibot han kampo. Samtang damo pa an ira pagkaon nga karne, nasina han mga tawo an Ginoo, ngan ginpadara in sakit ngada ha ira. Ginngaranan adto nga dapit hin Kibrot-Hataara o “Mga Lubnganan hin Pag-ungara” kay didto iginlubong nira an mga tawo nga nag-ungara hin karne. Tikang didto nagbalhin han kampo an mga tawo ngadto ha Hazerot. Nangasawa hi Moises hin usa nga babaye nga taga-Cusi ngan tungod hini ginsusnan hiya nira Miriam ug Aaron. Nagsiring hira, “Naghimangraw ba an Ginoo pinaagipinaagi la kan Moises? Waray ba liwat hiya maghimangraw pinaagi ha amon?” Hinbatian han Ginoo an ira iginsiring. ( Mapinaubsanon nga tawo hi Moises, labaw pa kamapinaubsanon kay hin bisan hin-o dinhe ha tuna.) Ha gilayon nagsiring an Ginoo kanda Moises, Aaron, ug Miriam, “Karuyag ko nga gumawas kamo nga tulo ngadto han akon Tulda.” Kinmadto hira, ngan linmusad an Ginoo dida hin usa nga harigi nga dampog, tinmindog dida han agian han Tulda, ngan nagtawag, “Aaron! Miriam!” Kinmadto ha atubangan hira nga duha, ngan nagsiring an Ginoo, “Yana pamatii an akon igsisiring! Kon may-ada mga manaragna dida ha iyo, nagpapadayag ako ha ira pinaagi hin mga panan-awon ngan naghihimangraw ako ha ira pinaagi hin mga inop. Iba ini kon naghihimangraw ako kan Moises nga akon surugoon; igintapod ko ha iya an ngatanan ko nga mga tawo nga Israelita. Sanglit nakikighimangraw ako ha iya nga nag-aatubang kami; diri pinaagi hin mga tirigohon; hinkit-an nga ngani niya an akon dagway! Kay ano nga nagpasipara kamo hin pagyakan kontra kan Moises nga akon surugoon?” Nasina ha ira an Ginoo; sanglit han pagbulag na han Ginoo, ngan pagbaya na han dampog tikang han Tulda, naluob dayon an panit ni Miriam hin sanla nga sakit ngan nagburusag ini sugad hin gapas. Han pagsiplat ha iya ni Aaron ngan han paghikit-i nga naluob hi Miriam han sakit nga sanla, nagsiring hiya kan Moises, “Mano, ayaw gad kami pagpaantosa hini nga kastigo tungod han amon linurong nga sala. Ayaw gad itugot nga masugad hiya hin natawo nga daan patay, kanay lawas hapit na madunot ha paggawas han tiyan ni iya nanay.” Sanglit nagtawag hi Moises han Ginoo, “O Dyos, tambala gad hiya!” Binmaton an Ginoo, “Kon gintuprahan hiya han iya amay dida han iya bayhon, pag-aantoson niya sulod hin pito ka adlaw an iya kaarawdan. Sanglit igawas hiya han kampo sulod hin usa ka semana, ngan katapos hito makakahimo na hiya hin pakasulod.” Iginggawas hi Miriam han kampo sulod hin pito ka adlaw, ngan waray magbalhin han kampo an mga tawo ngada han pakasulod na liwat ni Miriam han kampo. Niyan binmaya hira han Hazerot ngan nagkampo hira didto han kamingawan han Paran. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Pagpili hin usa han mga pangulo ha kada usa han dose nga mga tribo, ngan sugoa hira nga mga espiya hin pag-usisa han tuna han Canaan nga akon ihahatag han mga Israelita.” Amo ini an mga espiya nga ginsugo ni Moises hin pag-usisa han tuna. Ginliwanan niya hin Josue an ngaran ni Oseas nga anak ni Nun. Han pagsugoa na ha ira ni Moises, iya ginsiring hira, “Tikang dinhe pakadto kamo ha amihanan, kahuman ngadto ha timogan nga bahin han tuna han Canaan, ngan pagpadayon kamo ngadto han sagkahon nga katunaan. Panginanoa niyo kon ano ini nga tuna, kon damo ba an mga tawo nga nag-uokoy didto, ngan kon matiunan-o hin kamagkusog hira. Usisaha niyo kon maupay ba o maraot an tuna, ngan kon nag-uokoy an mga tawo dida hin mga bungto nga waray mga pader o dida ba hin pinaderan nga mga syudad. Usisaha niyo kon malangbo ba an tuna, ngan kon damo ba an mga kahoy. Ngan pagdara gud kamo hin mga bunga hin mga kahoy nga naturok didto.” (Panahon adto nga natikang pa la hin pagkahinog an mga ubas.) Sanglit napakadto ha amihanan an mga tawo ngan gin-usisa nira an tuna tikang han kamingawan han Zin didto ha timogan asta ngadto ha Rehob, nga hirani han Agianan han Hamat didto ha amihanan. Kinmadto hira anay ha timogan nga bahin han tuna, ngan inmabot ngadto ha Hebreo diin nag-ukoy an mga hugpo hin mga panimalay nira Ahiman, Sesai, ug Talmai nga mga tulin ni Anak nga higante. (Gintukod an Hebron hin pito ka tuig una pa han Zoan didto ha Ehipto.) Inmabot hira ngadto han Kahamub-an han Escol, ngan didto nag-utod hira hin sanga nga may usa ka urapong hin mga ubas nga mabug-at hin duro nga nagkinahanglan hin duha ka tawo hin pagpasag hini. Nagdara liwat hira ha ira pagbalik hin mga granada ngan mga igos. ( Ginngaranan adto nga dapit nga Kahamub-an han Escol tungod han urapong hin mga ubas nga gin-utod didto han mga Israelita.) Katapos nira pag-usisaha han tuna sulod hin kwarenta ka adlaw, binmalik an mga espiya ngadto kan Moises, Aaron, ngan han bug-os nga bungto han Israel didto ha Cades ha kamingawan han Paran. Iginsumat nira an ira hinkit-an ngan iginpakita nira an bunga nga ira gindara. Ginsumatan nira hi Moises, “Gin-usisa namon an tuna ngan hinbaroan namon nga maupay ngan malangbo ini; ngan iini in amon dara nga mga bunga. Kundi gamhanan an mga tawo nga nag-uokoy didto, ngan dagko hin duro ngan pinaderan an ira mga syudad. An maraot pa kay hinkit-an namon didto an mga tulin han mga higante. Nag-uokoy an mga Amalekanhon didto han timogan nga bahin han tuna; an mga Hiteohanon, mga Jebuseohanon, ngan mga Amoreohanon didto han sagkahon nga tuna; ngan an mga Canaanhon ha ligid han Dagat Mediteraneo ngan ha ligid han Salog Jordan.” Ginpahilom ni Caleb an mga tawo nga nagnginginurutob kontra kan Moises, ngan nagsiring hiya, “Kinahanglan sulongon ta yana an tuna ngan kuhaon ta ini; igo an aton kakusog hin pakakuha han tuna.” Kundi nagsiring an mga tawo nga inmupod kan Caleb, “Ayaw, diri pa kita igo kakusog hin pagsulong ha ira; mas gamhanan kay ha aton an mga tawo didto.” Sanglit ginpasarang nira in buwa nga sumat dida han mga Israelita mahitungod han tuna nga ira gin-usisa. Nagsiring hira, “Diri ngani igo an abot hito nga tuna hin pagpakaon han mga tawo nga nag-uokoy didto. Higtaas hin duro an ngatanan nga mga tawo nga amon hinkit-an, ngan hinkit-an pa ngani namon didto an mga higante nga tulin ni Anak. Inabat namon nga sugad la kami hin mga apan ka gudtiay, ngan amo gud ada an ira pagkita ha amon.” Ha bug-os nga gab-i nagtinangis an mga tawo ha dako nga tingog tungod han ira kakurian. Nagngurutob hira kontra kan Moises ug Aaron, ngan nagsiring, “Mauruupay pa kon nagkamatay kami didto ha Ehipto o bisan dinhe hini nga kamingawan! Kay ano nga gindadara kita han Ginoo ngadto hito nga tuna? Pamamatayon kita didto ha pag-awayan ngan pamimihagon an aton mga asawa ngan kabataan. Diri ba mauruupay pa an pagbalik ngadto ha Ehipto?” Sanglit may hinsiring ha ira, “Pagpili kita hin usa nga pangulo ngan balik kita ngadto ha Ehipto!” Niyan hinmapa ha tuna hira Moises ug Aaron ha atubangan han ngatanan nga mga tawo. Ngan ginggisi nira Josue nga anak ni Nun ug Caleb nga anak ni Jefone, an duha nga mga espiya an ira mga panapton tungod hin kabido, ngan nagsiring ha mga tawo, “Maupay hin duro an tuna nga amon gin-usisa. Kon nalilipay ha aton an Ginoo, pagdadad-on kita niya ngadto ngan ihahatag ha aton ito nga maupay ngan matambok nga tuna. Ayaw kamo pagsupil han Ginoo ngan ayaw kamo kahadlok han mga tawo nga nag-uokoy didto. Diri makuri an pagpirde ha ira. Kaupod ta an Ginoo ngan ginpirde na an kadiyosan nga nanalipod ha ira; sanglit ayaw kamo kahadlok.” Nakahunahuna hin pagpatay ha ira an bug-os nga bungto pinaagi hin pagbato ha ira, kundi ha gilayon hinkit-an han mga tawo an himaya han Ginoo nga pinmakita ha igbaw han Tulda. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Asta san-o ako igsasalikway hini nga mga tawo? Tubtob san-o an ira pagdiri hin pagsarig ha akon, bisan kon ginbuhat ko na dida ha ira in damo nga mga milagro? Padadad-an ko hira hin usa nga sakit ngan pupuohon ko hira, kundi hihimoon ko ikaw nga amay hin usa nga nasod nga mas dako ngan mas gamhanan kay ha ira!” Kundi nagsiring hi Moises han Ginoo, “Ginpagawas mo ha Ehipto ini nga mga tawo pinaagi han imo gahom. Kon hibatian han mga Ehiptohanon an imo ginbuhat han imo mga tawo, igsusumat ini nira ngadto han mga tawo nga nag-uokoy dinhe hini nga tuna. Hinbatian na hini nga mga tawo nga kaupod namon ikaw, O Ginoo, nga nagpapakita ka ha amon dida hin usa nga harigi nga dampog kon adlaw ngan hin usa nga harigi nga kalayo kon gab-i. Yana kon pamatayon mo an ngatanan mo nga mga tawo, masiring an mga nasod nga nakabati na han imo kabantogan, nga ginpamatay mo an imo mga tawo didto ha kamingawan, kay waray ka makahimo hin pagdara ha ira ngadto han tuna nga iginsaad mo hin paghatag ha ira. Sanglit yana, nag-aampo ako, O Ginoo, nga igpakita mo ha amon an imo gahom ngan buhaton mo an imo iginsaad han imo pagsiring, ‘Diri ako nga Ginoo masayon la masina, ngan ipinapakita ko in dako nga paghigugma ug pagkamatinumanon, ngan nagpapasaylo ako hin sala ngan hin pagsupil. Kundi kinakastigo ko gud an mga anak ngan mga apo ngadto han ikatulo ngan ikaupat ka lito, tungod han mga sala han ira mga kag-anak.’ Ngan yana, O Ginoo, sumala han pagkadako han imo diri nababalhin nga paghigugma, nag-aampo ako nga imo pasayloon an sala hini nga mga tawo, sugad han imo pagpasaylo ha ira tikang pa han ira pagbaya han Ehipto.” Binmaton an Ginoo, “Pasasayloon ko hira sumala han imo pinangaro. Kundi nagsasaad ako nga sugad nga buhi ako ngan sugad nga nakakaluob han tuna an akon himaya, waray mabubuhi hini nga mga tawo hin pagsulod ngadto hito nga tuna. Hinkit-an nira an akon himaya ngan an mga milagro nga akon ginbuhat didto ha Ehipto ngan didto ha kamingawan, kundi ginsarihan nira hin makadamo na an akon pagpailob, ngan dinmiri hira hin pagsugot ha akon. Diri manta hira makakasulod han tuna nga akon iginsaad ha ira mga ginikanan. Waray gud makakasulod hini hadton mga nagsalikway ha akon. Kundi tungod nga may iba nga panhunahuna hi Caleb nga akon surugoon ngan nagpabilin hiya hin kamaunongon ha akon, pagdadad-on ko hiya ngadto han tuna nga iya gin-usisa ngan pagtatag-iyahon han iya mga tulin an tuna kanay mga kahamub-an gin-uokyan yana han mga Amalekanhon ngan han mga Canaanhon. Balik kamo buwas ngan pasingadto kamo ha kamingawan nga tipakadto han dagat han Acaba.” Nagsiring an Ginoo kanda Moises ug Aaron, “Tubtob san-o an pagnginurutob kontra ha akon hini nga magraot nga mga tawo? Igo na an akon hinbatian hini nga mga pagngurutob. Yana ini an igbaton ha ira: ‘Nagsusumpa ako nga sugad nga buhi ako, pagbubuhaton ko ha iyo sugad gud han iyo pinangaro. Ako nga Ginoo an nagyakan. Magkakamatay kamo ngan magsasarang an iyo patay nga mga lawas dida hini nga kamingawan. Tungod nga nagngurutob kamo kontra ha akon, waray usa ha iyo nga labaw hin 20 an panuigon nga makakasulod hito nga tuna. Nagsaad ako nga ihahatag ko ha iyo ito nga tuna, kundi waray usa ha iyo nga makakakadto, labot kanda Caleb ug Josue. Nagsiring kamo nga pamimihagon an iyo mga kabataan, kundi pagdadad-on ko hira ngadto han tuna nga iyo iginsalikway, ngan magigin ira ini urokyan. Magkakamatay kamo dinhe hini nga kamingawan. Maglilinayawlayaw an iyo mga anak dinhe ha kamingawan sulod hin kwarenta ka tuig, nga mag-aantos tungod han iyo pagkabungalos ha akon, tubtob han kamatay han kataposan ha iyo. Mag-aantos kamo sulod hin kwarenta ka tuig tungod han mga bunga han iyo sala, usa ka tuig para han kada usa han kwarenta ka adlaw nga iyo ginamit hin pag-usisa han tuna. Hibabaroan niyo kon ano hin kamakuri an pagkontra ha akon! Nagsusumpa ako nga pagbubuhaton ko ini ha iyo nga magraot nga mga tawo nga nag-uurosa hin pagkontra ha akon. Magkakamatay kamo ngatanan dinhe hini nga kamingawan. Ako nga Ginoo an nagyakan.’” Han dose nga mga espiya hira Josue ug Caleb la an nahisalin nga buhi. Han pagsumati ni Moises han mga Israelita han iginsiring han Ginoo, nagmabidoon gud hira. Timprano pa han pagkaaga nagkalakat hira hin pagsulong han sagkahon nga tuna, ngan nagsiring hira, “Yana andam na kami hin pagkadto han dapit nga iginsumat ha amon han Ginoo. Tinuod gud nga nakasala kami.” Kundi nagsiring hi Moises, “Niyan kay ano man nga nasupak kamo yana han Ginoo? Diri kamo makakadaog! Ayaw kamo pagkadto. Diri upod niyo an Ginoo ngan pipirdehon kamo han iyo mga kaaway. Kon asdangon niyo an mga Amalekanhon ngan an mga Canaanhon, magkakamatay kamo didto ha pag-awayan; diri maupod ha iyo an Ginoo kay dinmiri kamo hin pagsunod ha iya.” Kundi nagpasipara la gihapon hira hin pagsagka han sagkahon nga tuna bisan kon waray bumaya han kampo an Kahon han Ginsaaran han Ginoo o hi Moises. Niyan ginsulong ngan ginpirde hira han mga Amalekanhon ngan han mga Canaanhon nga nag-ukoy didto, ngan ginlanat hira tubtob ngadto ha Horma. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel, nga pagtutumanon nira didto han tuna nga iya ighahatag ha ira. Mahihimo pagdad-on ngadto han Ginoo in usa nga todo nga baka, usa nga karnero nga lalaki, usa nga karnero o usa nga kanding sugad nga usa nga halad nga susunogon, o usa nga unong nga tutuboron ha pagtuman hin saad, o hin usa nga kaburot-on nga halad, o hin usa nga halad kon nagsasaurog kamo han mga siringbahon nga pyesta; nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga mga halad. Kon ighalad in karnero nga lalaki, ighalad liwat in duha ka kilo nga harina nga sinaktan hin 1 1/2 ka litro nga lana hin olibo. Usa ini nga halad nga pagkaon, ngan updan ini hin 1 1/2 ka litro nga bino. Nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga mga halad. Kon pagdad-on ngadto han Ginoo in todo nga baka nga usa nga halad nga susunogon, o nga usa nga hayop nga tutuboron ha pagtuman hin saad, o nga usa nga halad hin pagkaurosa, kinahanglan magdara hin usa nga halad nga pagkaon nga mga 3 ka kilo nga harina nga sinaktan hin mga 2 ka litro nga lana hin olibo, upod in mga 2 ka litro nga bino. Nakakalipay han Ginoo an alimyon hini nga mga halad. Amo ito an igin-uupod hin paghalad han kada baka nga todo, karnero nga todo, karnero nga babayi, o kanding. Kon sobra hin usa nga hayop an ighahalad, dudugangan hin angay nga kadamo an upod nga halad nga pagkaon. Pagbubuhaton ini han tagsa nga tuminungnong nga Israelita kon maghalad hiya hin usa nga halad nga pagkaon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Ngan kon may-ada usa nga lumalangyaw nga humarapit la o nag-uokoy hin dayon dida ha iyo, nga magdara hin halad nga pagkaon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo, pagtutumanon niya an amo ngahaw nga mga lagda. Ha ngatanan nga tiarabot nga panahon pagtutumanon niyo ngan han mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo an amo ngahaw nga mga lagda. Sugad man ha iyo an mga lumalangyaw ha atubangan han Ginoo; para ha iyo ngan ha ira man an amo ngahaw nga mga balaod ngan mga lagda. Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga turumanon para han mga tawo han Israel nga pagtutumanon nira didto han tuna nga iya ihahatag ha ira. Kon kumaon kamo han bisan ano nga abot ngan bunga han tuna didto, iglalain in pipira hini nga usa nga linain nga amot ngadto han Ginoo. Kon maghimo kamo hin tinapay, ighahalad nga usa nga linain nga amot ngadto han Ginoo an syahan nga tinapay nga hinimo tikang han bag-o nga inani. Ighahalad ini niyo ha amo ngahaw nga paagi han iyo paghalad han linain nga amot nga iyo ginhimo tikang han inani nga iyo ginggiok. Ha ngatanan nga tiarabot nga panahon ighahatag ngadto han Ginoo ini nga linain nga regalo tikang han tinapay nga iyo paghihimoon. Kundi pananglit may tawo nga mangalimot hin pagtuman hin pipira hini nga mga turumanon nga iginhatag han Ginoo kan Moises; ngan pananglit, ha panahon nga tiarabot diri makatuman an bungto han ngatanan nga iginsugo han Ginoo pinaagi kan Moises; kon nahimo an sayop tungod han katapang han bungto, maghahalad hira hin usa nga baka nga todo nga usa nga halad nga susunogon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo, upod an angay nga halad nga pagkaon ngan halad nga bino. Labot hini maghahalad hira hin usa nga kanding nga lalaki sugad nga usa nga halad tungod hin sala. Pagbubuhaton han padi an seremonyas hin paglinis para han bungto, ngan pasasayloon hira, kay diri man tinuyo an sayop, ngan gindara nira an ira halad tungod hin sala nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo. Pasasayloon an bug-os nga bungto han Israel ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira, kay nahiapi an ngatanan dida han pakasayop. Kon makasala hin diri tinuyo in usa ka tawo, maghahalad hiya hin usa nga kanding nga babayi, nga usa ka tuig an panuigon, nga usa nga halad tungod hin sala. Pagbubuhaton han padi didto han altar an seremonyas hin paglinis han tawo tikang han iya sala, ngan pasasayloon hiya. Amo ngahaw nga turumanon an pagsusundon han ngatanan nga nakakasala hin diri tinuyo, ma tuminungnong nga Israelita o lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira. Kundi bisan hin-o nga tawo nga makasala hin tinuyo, ma tuminungnong o lumalangyaw hiya, salaan hiya hin pagtamay han Ginoo, ngan papatayon hira, kay iginsalikway niya an iginsiring han Ginoo ngan gintuyo niya hin pagsupaka an usa han iya mga sugo. Hiya an mabaton han iya kalugaringon nga kamatayon. Makausa, samtang nakadto pa ha kamingawan an mga Israelita, hin-agian in usa ka tawo nga nangangahoy ha Adlaw nga Igparahuway. Gindara ini nga tawo ngadto kanda Moises, Aaron, ngan han bug-os nga bungto, ngan ginpabantayan la anay hiya kay diri pa man hira sayod hin maupay kon ano an pagbubuhaton ha iya. Niyan nagsiring an Ginoo kan Moises, “Kinahanglan patayon an tawo; pagbabatoon hiya han bug-os nga bungto ngada han kamatay didto ha gawas han kampo.” Sanglit gindara an tawo han bug-os nga bungto ngadto ha gawas han kampo ngan ginbato hiya ngada han kamatay sumala han iginsugo han Ginoo. Ginsugo han Ginoo hi Moises nga sidngon an mga tawo han Israel: “Himoi hin mga borlas dida han mga kanto han iyo mga panapton ngan butangi hin asol nga lubid an kada borlas. Pagbubuhaton ini niyo ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Makakapahinumdom ini nga borlas ha iyo. Ha kada pakakakita niyo han borlas, mahinunumdom kamo han ngatanan nga akon mga sugo ngan pagtutumanon niyo ini; niyan diri na kamo mabaya ha akon ngan diri magsusunod han iyo kalugaringon nga mga karuyagon ngan mga ungara. Magpapahinumdom ha iyo an mga borlas hin pagtuman han ngatanan ko nga mga sugo, ngan maaakon gud kamo ha ngatanan nga panahon. Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos; ginpagawas ko kamo ha Ehipto basi ako magin iyo Dyos. Ako amo an Ginoo.” Nagtirok hira ha atubangan nira Moises ug Aaron ngan nagsiring ha ira, “Sobra na an iyo binubuhat! Kanan Ginoo an ngatanan nga mga kaapi han bungto ngan kaupod naton ngatanan an Ginoo. Sanglit Moises, kay ano man nga nagpapakalabaw ka han bungto han Ginoo?” Han pakabati hini ni Moises, hinmapa hiya ha tuna ngan nag-ampo. Niyan nagsiring hiya kan Core ngan han iya mga kaupod, “Buwas han aga igpapakita ha aton han Ginoo kon hin-o gud an iya sakop; tutugotan niya an tawo nga iya ginpili, an tawo nga sakop niya, hin pagduok ha iya dida han altar. Nagpadayon hi Moises hin paghimangraw kan Core, “Pamati kamo nga mga Levita! Naghuhunahuna ba kamo nga gutiay la ini nga butang nga ginlain kamo han Dyos han Israel tikang han iba nga mga tawo han bungto, basi makaduok kamo ha iya, makagbuhat han iyo pag-alagad didto ha sakob han Tulda han Ginoo, ngan makag-alagad kamo han bungto? Gintugotan kamo ngan an ngatanan nga iba nga mga Levita nga maiyo ini nga dungog—ngan yana nagtitinguha liwat kamo nga maiyo an pagkapadi! Kon nagngungurutob kamo kontra kan Aaron, an Ginoo amo an ginkokontra niyo ngan han iyo mga sumurunod.” Niyan ginpasugoan ni Moises hira Datan ug Abiram, kundi nagsiring hira, “Diri kami makadto! Diri ba igo na nga ginpagawas mo kami han matambok nga tuna han Ehipto basi magkamatay kami dinhe ha kamingawan? Paghahadian ba liwat kami nimo? Waray ka gud magdara ha amon ngadto hin matambok nga tuna o maghatag ha amon hin kaumhan ngan mga urubasan nga amon panurundon, ngan yana nagtitinguha ka hin paglimbong ha amon. Diri kami makadto!” Nasina hi Moises ngan nagsiring hiya han Ginoo, “Ayaw pagkarawata in bisan ano nga mga halad nga pagdadad-on hini nga mga tawo. Waray ako magbuhat hin sayop hin bisan kan kanay ha ira; waray ngani ako magkuha hin bisan usa han ira mga asno.” Nagsiring kan Core hi Moises, “Buwas kinahanglan kumadto han Tulda han Ginoo ikaw ngan an imo 250 nga mga kaupod; makadto liwat hi Aaron. Makuha an kada usa ha iyo han iya surudlan hin insyenso, bubutangan ini hin insyenso, dadagkotan ini, ngan niyan ighahalad ini dida ha altar.” Sanglit kinuha han tagsa ka tawo an iya surudlan hin insyenso, binutangan ini hin mga baga ngan hin insyenso, ngan tinmindog hira dida han agian han Tulda upod hira Moises ug Aaron. Niyan gintirok ni Core an bug-os nga bungto, ngan nanindog hira nga naatubang kanda Moises ug Aaron dida han agian han Tulda. Ha gilayon pinmakita an himaya han Ginoo ngadto han bug-os nga bungto, ngan nagsiring an Ginoo kanda Moises ug Aaron, “Isol kamo tikang hini nga mga tawo kay pupuohon ko hira dayon.” Kundi hinmapa ha tuna hira Moises ug Aaron ngan nagsiring, “O Dyos, ikaw amo an burabod han ngatanan nga kinabuhi. Kon makasala in usa ka tawo, masisina ka ba han bug-os nga bungto?” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga an mga tawo nga pumahirayo hira han mga tulda nira Core, Datan, ug Abiram.” Niyan kinmadto hi Moises nga inupdan han mga pangulo han Israel kanda Datan ug Abiram. Nagsiring hi Moises ha mga tawo, “Pahirayo kamo han mga tulda hini nga magraot nga mga tawo ngan ayaw kamo pagkamkam hin bisan ano nga butang nga gintatag-iya nira, kay bangin kamo puohon upod ha ira tungod han ngatanan nira nga mga sala.” Sanglit pinmahirayo hira han mga tulda nira Core, Datan, ug Abiram. Ginmawas hira Datan ug Abiram ngan tinmindog dida han agian han ira mga tulda upod an ira kaasaw-an ngan mga anak. Nagsiring hi Moises han mga tawo, “Amo ini an paagi nga hibabaroan niyo nga ginsugo ako han Ginoo hin pagbuhat hini ngatanan nga mga butang ngan diri ini akon kalugaringon nga pagbuot nga gintuman ko ini. Kon magkamatay ini nga mga tawo hin ordinario la nga kamatayon, nga waray kastigo nga tikang sa Dyos, tigaman ini nga waray ako pagsugoa han Ginoo. Kundi kon pagbuhaton han Ginoo in butang nga waray pa hibatii, ngan bumuka an tuna ngan lam-oyon hira upod an ngatanan nira nga gintatag-iya, basi lumusad hira nga buhi ngadto han kalibutan han mga patay, hibabaroan niyo nga iginsalikway hini nga mga tawo an Ginoo.” Han kahuman gudla niya pagyakan, binmuka an tuna nga tungod nira Datan ug Abiram, ngan ginlam-oy hira ngan an ira mga panimalay, upod an ngatanan nga mga kaupod ni Core ngan an ira mga gintatag-iya. Sanglit linmugsong hira nga buhi ngadto han kalibutan han mga patay upod an ira mga gintatag-iya. Tinmak-om an tuna, natahoban hira ngan waray na hira hikit-i. Nanmalagiw an ngatanan nga mga tawo han Israel nga nakadto han pakabati nira han ira panangis. Naggogliat hira, “Dalagan kita! Bangin lam-oyon liwat kita han tuna!” Niyan nagpadara an Ginoo hin kalayo nga naglarab ngan nag-ugtang han 250 nga mga tawo nga naghalad han insyenso. Niyan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga hi Eleazar nga anak ni Aaron nga padi, nga panguhaon an bronse nga mga surudlan hin insyenso tikang han patay nga mga lawas han mga tawo nga nagkasusunog, ngan igpasarang an mga baga nga aada han mga surudlan hin insyenso didto hin lain nga dapit kay baraan ini nga mga surudlan. Nagin baraan ini han paghalaran hini dida han altar han Ginoo. Sanglit kuhaa an mga surudlan ha para hin insyenso hini nga mga tawo nga ginpatay tungod han ira mga sala, pilpiga ini hin manipis ngan himoa ini nga tahob han altar. Magigin pahimatngon ini ngadto han mga tawo han Israel.” Sanglit kinuha ni Eleazar nga padi an mga surudlan hin insyenso ngan iginpapilpig ini hin manipis basi himoon nga tahob han altar. Usa ini nga pahimatngon ha mga Israelita nga kinahanglan diri kumada ha altar hin pagsunog hin insyenso para han Ginoo an bisan hin-o nga diri tulin ni Aaron, kay bangin mamatay hiya sugad kan Core ngan han iya mga tawo. Ginbuhat ini ngatanan sumala han iginsugo han Ginoo kan Eleazar pinaagi kan Moises. Han pagkabuwas nagngurutob kontra kanda Moises ug Aaron an bug-os nga bungto ngan nagsiring, “Ginpatay niyo in pipira han mga tawo han Ginoo.” Katapos nira pagtirok ngatanan hin pagriwa kanda Moises ug Aaron, linmingi hira ngadto han Tulda ngan hinkit-an nira nga natahoban ini han dampog, ngan pinmakita an himaya han Ginoo. Kinmadto hira Moises ug Aaron ngan tinmindog ha atubangan han Tulda, ngan nagsiring kan Moises an Ginoo, “Isol kamo tikang hini nga mga tawo ngan pamamatayon ko hira yana ngahaw!” Hinmapa ha tuna hira nga duha, ngan nagsiring hi Moises kan Aaron, “Kuhaa an imo surudlan hin insyenso, butangi ini hin mga baga tikang han altar, ngan butangi hin insyenso. Niyan pagdagmit ngan dad-a ini ngadto han mga tawo ngan buhata an seremonyas hin paglinis ha ira. Dagmit! Ipinakita na han Ginoo an iya kasina ngan nagtikang na in panmatay ha ira pinaagi hin sakit.” Sinmugot hi Aaron, kinuha niya an iya surudlan hin insyenso, ngan dinmalagan hiya ngadto ha butnga han nagkakatirok nga mga tawo. Han paghikit-i niya nga nagtikang na an sakit, binutangan niya hin insyenso an mga baga ngan ginbuhat niya an seremonyas hin paglinis han mga tawo. Nakapahunong ini han sakit ngan nahibilin hiya nga natindog ha butnga han mga buhi ngan han mga patay. An kadamo han mga tawo nga nagkamatay kapin hin 14,700, waray labot hadton mga nagkamatay tungod han pag-ato ni Core. Han paghunong na han sakit, binmalik hi Aaron ngadto kan Moises didto han agian han Tulda. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sidnga an mga tawo han Israel nga tagan ka hin 12 nga mga tungkod, usa tikang han pangulo han kada tribo. Igsurat an ngaran han tagsa nga tawo dida han iya tungkod, ngan igsurat an ngaran ni Aaron dida han tungkod han tribo ni Levi. Magkakamay-ada usa nga tungkod para han kada usa nga pangulo han tribo. Dad-a ini ngadto han akon Tulda ngan igbutang ini ha atubangan han Kahon han Ginsaaran diin magkikita kita. Niyan mananaringsing an tungkod han tawo nga akon ginpili. Dida hini nga paagi pahuhunongon ko an dayuday nga pagnginurutob hini nga mga Israelita kontra ha imo.” Sanglit naghimangraw hi Moises ha mga Israelita, ngan gintagan hiya hin tag usa nga tungkod han kada usa han ira mga pangulo, usa para han kada tribo, 12 ngatanan, ngan an usa hadto nga mga tungkod amo an tungkod ni Aaron. Niyan ibinutang ni Moises an ngatanan nga mga tungkod didto han Tulda, ha atubangan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo. Han pagkabuwas, han pagsulod ni Moises han Tulda, hinkit-an niya nga nanaringsing na an tungkod ni Aaron nga natindog han tribo ni Levi. Namiyuos, namukad, ngan namunga ini hin hinog nga mga almendras! Gindara ni Moises an ngatanan nga mga tungkod ngan iginpakita ini han mga Israelita. Hinkit-an nira an nahinabo ngan ginkuha han kada pangulo an iya kalugaringon nga tungkod. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Ibalik an tungkod ni Aaron ngadto ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Hihiposon ini nga usa nga pahimatngon para han magsinupilon nga mga Israelita, nga kon diri umundang an ira pagnginurutob magkakamatay hira.” Ginbuhat ni Moises sumala han iginsugo han Ginoo. Nagsiring kan Moises an mga tawo han Israel, “Ta, kon amo ito, mapatay kami ngatanan! Kon mapatay an bisan hin-o nga mahirani han Tulda, gabay na la kami mamatay!” Nagsiring kan Aaron an Ginoo, “Kinahanglan mag-antos ikaw, an imo mga anak nga kalalaken-an, ngan an mga Levita han mga sirot hin bisan ano nga sala nga ginbuhat ha pag-alagad didto han akon Tulda; kundi ikaw la ngan an imo mga anak nga kalalaken-an an mag-aantos han mga sirot tungod han sala nga ginbuhat ha pag-alagad han pagkapadi. Pabuliga ha imo hin pagtrabaho an imo kauropdan nga tribo ni Levi samtang nag-aalagad didto han Tulda ikaw ngan an imo mga anak nga kalalaken-an. Magtutuman hira han ira mga katungdanan ngada ha imo ngan han ira mga katungdanan para han Tulda, kundi kinahanglan diri hira humirani han mga butang nga baraan didto han Baraan nga Dapit o humirani han altar. Kon makahiram hira, papatayon hira ngan ikaw. Magbubuhat hira kaupod ha imo ngan magtutuman han ira mga katungdanan para han ngatanan nga pag-alagad ha sakob han Tulda, kundi an tawo nga diri takos, diri makakagbuhat upod ha imo. Kinahanglan ikaw ngan an imo mga anak nga kalalaken-an la an magtutuman han mga katungdanan para han Baraan nga Dapit ngan han altar basi diri ko na liwat ipadapat an akon kasina kontra han mga tawo han Israel. Ako amo an nagpili han imo kauropdan nga mga Levita tikang han mga Israelita nga usa nga regalo ha imo. Iginhalad hira ha akon basi makagtuman hira han ira mga katungdanan ha sakob han Tulda. Kundi ikaw ngan an imo mga anak nga kalalaken-an la an magtutuman han ngatanan nga mga katungdanan han pagkapadi nga manginginlabot han altar ngan han mga butang nga aadto ha sakob han Labi ka Baraan nga Dapit. Iyo an pag-alagad hini nga mga butang, kay iginhatag ko ha iyo an regalo han pagkapadi. Papatayon an bisan hin-o nga diri takos nga tawo nga humarani han mga butang nga baraan.” Nagsiring kan Aaron an Ginoo, “Hinumdomi nga ihahatag ko ha imo an ngatanan nga linain nga mga amot nga ighahalad ha akon nga diri tutuboron nga mga hayop. Ihahatag ko ini ha imo ngan han imo mga tulin nga iyo bahin ha kadayonan. Han labi kabaraan nga mga halad nga diri tutuboron dida han altar, iyo an mga nasunod: an mga halad nga pagkaon, an mga halad tungod hin sala, ngan an mga halad hin paglukat. Imo ngan han imo mga anak nga kalalaken-an an ngatanan nga ihahalad ha akon nga mga halad nga baraan. Kinahanglan kaonon niyo ini nga mga butang didto hin usa nga baraan nga dapit, ngan mga kalalaken-an la an makakakaon hini; isipa ini nga baraan. “Labot hini, magigin iyo an bisan ano nga iba nga linain nga mga amot nga ighahalad ha akon han mga Israelita. Ihahatag ko ini ha imo, ha imo mga anak nga kalalaken-an, ngan mga anak nga kababayen-an ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Makakakaon hini an tagsa nga sakop han imo panimalay nga malinis sumala han seremonyas. “Ihahatag ko ha imo an gimamaupayi han syahan nga mga abot nga ihahatag ha akon han mga Israelita ha kada tuig: lana hin olibo, bino, ug trigo. Imo ini ngatanan. Makakakaon hini an tagsa nga sakop han imo panimalay nga malinis sumala han seremonyas. “Imo liwat an ngatanan nga ighahalad nga mga butang ha Israel nga iginhalad ha maupay nga kaburot-on. “Imo an tagsa nga suhag nga bata o hayop nga ihahalad ha akon han mga Israelita. Kundi kinahanglan karawton mo in bayad hin paglukat han tagsa nga suhag nga bata, ngan kinahanglan karawton liwat nimo an bayad para han tagsa nga suhag nga mananap nga mahugaw sumala han seremonyas. Tutubson an kabataan nga usa ka bulan pa la hin lima ka bug-os nga salapi, sumala han opisyal nga suruklan nga amo gud ini nga kabaraydan hin paglakat. Kundi diri tutubson an suhag han mga baka, mga karnero, ngan mga kanding; akon gud ini ngan kinahanglan ighalad nga mga hayop nga tutuboron. Isablig ngada han altar an dugo hini ngan tubora an tambok sugad nga halad nga pagkaon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Imo an karne hini, lakip an dughan ngan an tuo nga mangorhe nga paa han linain nga halad. “Ihahatag ko ha imo, ha imo mga anak nga kalalaken-an, ngan ha imo mga anak nga kababayen-an, ha ngatanan nga panahon nga tiarabot, an ngatanan nga linain nga mga amot nga ihahalad ha akon han mga Israelita. Amo ini an usa nga diri maliliwat nga ginsaaran nga ginhimo ko ha imo ngan han imo mga tulin.” Nagsiring kan Aaron an Ginoo, “Diri ka makarawat hin bisan ano nga hiagi nga surundanon, ngan waray tuna han Israel nga ihahatag ha imo. Ako nga Ginoo amo la an imo malon.” Nagsiring an Ginoo, “Iginhatag ko ha mga Levita an tagsa nga ikanapulo nga bahin nga ighahalad ha akon han mga tawo han Israel. Bayad ini para han ira pag-alagad hin pagmangno han akon Tulda. Kinahanglan diri humarani han Tulda an iba nga mga Israelita, basi diri ipadara ha ira an sirot han kamatayon. Tikang yana an mga Levita la an magmamangno han Tulda ngan magtutuman han ngatanan nga katungdanan para hini. Ha kadayonan ini nga turumanon ngan para liwat ini han iyo mga tulin. Waray surundanon nga malon didto ha Israel an mga Levita, kay iginhatag ko ha ira, sugad nga ira malon, an ikanapulo nga bahin nga ighahalad ha akon han mga Israelita nga usa nga linain nga amot. Sanglit ginsumatan ko hira nga waray nira surundanon nga malon didto ha Israel.” Ginsugo han Ginoo hi Moises nga sidngon an mga Levita: “Kon kumarawat kamo ha mga Israelita han ikanapulo nga bahin nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo malon, kinahanglan ighalad niyo an ikanapulo nga bahin hini nga usa nga linain nga amot ngadto han Ginoo. Liwan ini nga linain nga amot han halad nga bag-o nga pagkaon ngan bag-o nga bino nga ighahalad han parauma. Sanglit kinahanglan maghalad liwat kamo han linain nga amot nga kanan Ginoo tikang han ngatanan nga ikanapulo nga bahin nga kinakarawat niyo ha mga Israelita. Ighahatag niyo kan Aaron nga padi ini nga linain nga amot para han Ginoo. Ighatag ini niyo tikang han gimamaupayi nga iyo kinakarawat. Kon ighalad na niyo an gimamaupayi nga bahin, mahihimo nga hiposon na niyo an nahisalin, sugad nga ginhihipos han parauma an nahisalin katapos niya himoa an paghalad. Kamo ngan han iyo mga panimalay makakahimo hin pagkaon han nahisalin ha bisan diin nga dapit, kay mga suhol ini ha iyo tungod han iyo pag-alagad ha sakob han Tulda. Diri kamo makakasala kon kaonon niyo ini, kon iginhalad na niyo ngadto han Ginoo an gimamaupayi nga bahin hini. Kundi talinguhaa niyo nga diri niyo paghugawan an baraan nga mga hatag han mga Israelita pinaagi hin pagkaon han bisan ano hini nga mga regalo kon waray pa niyo ighalad an gimamaupayi nga bahin; kon pagbuhaton ini niyo, pamamatayon kamo.” Ginsugo han Ginoo hira Moises ug Aaron hin paghatag ha mga Israelita han masunod nga mga turumanon. Pagdara hin usa nga pula nga baka nga waray mga dum-it ngan waray pa gamita hin pag-uma, ngan ighatag ini kan Eleazar nga padi. Pagdadad-on ini ha gawas han kampo ngan pag-iihawon ha iya atubangan. Niyan makuha hi Eleazar hin dugo hini ngan pinaagi han iya tudlo iwawarikwik hin makapito tipakadto han Tulda. Pagtutuboron ha atubangan han padi an bug-os nga baka, lakip an panit, unod, dugo ngan mga tinae. Niyan makuha hiya hin kahoy nga sidro, usa nga sanga hin isopo, ngan usa nga pula nga lubid, ngan ilalabay ini ngadto han kalayo. Katapos, paglalabhan niya an iya panapton ngan makarigos hiya, ngan onina makakasulod na hiya han kampo; kundi mahugaw la hiya gihapon sumala han seremonyas ngada han pagkagab-i. Kinahanglan maglaba liwat han iya panapton an tawo nga nagtubod han baka, ngan makarigos hiya, kundi mahugaw la hiya gihapon ngada han pagkagab-i. Niyan titirokon hin usa ka tawo nga malinis sumala han seremonyas an mga agbon han tinubod nga baka ngan igbubutang ini dida hin usa nga dapit nga malinis sumala han seremonyas ha gawas han kampo, diin hihiposon ini para han bungto nga Israelita, ngan gagamiton ini hin pag-andam han tubig para han seremonyas hin paglinis. Binubuhat ini nga seremonyas hin pagkuha hin sala. Kinahanglan maglaba han iya panapton an tawo nga nagtirok han agbon, kundi mahugaw pa hiya ngada han pagkagab-i. Diri ini mababalhin nga turumanon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot han mga Israelita ngan han mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira. An bisan hin-o nga magkamkam hin minatay mahugaw hiya sumala han seremonyas sulod hin pito ka adlaw. Kinahanglan maglinis hiya han iya kalugaringon pinaagi han tubig para hin paglinis dida han ikatulo ngan han ikapito ka adlaw, ngan onina magmamalinis hiya. Kundi kon diri hiya maglinis han iya kalugaringon dida han ikatulo ngan han ikapito ka adlaw, diri hiya magmamalinis. Mahugaw la gihapon an bisan hin-o nga magkamkam hin minatay ngan diri maglinis han iya kalugaringon, kay waray hiya kahugasi han tubig para hin paglinis. Ginhuhugawan niya an Tulda han Ginoo, ngan diri na gud hiya pag-iisipon nga sakop han mga tawo han Dyos. Hiunong hin usa ka tawo nga mapatay ha sakob hin usa nga tulda, an bisan hin-o nga aada ha sakob hini nga tulda o sumulod hini ha panahon han kamatay hini nga tawo, nagmamahugaw sumala han seremonyas sulod hin pito ka adlaw. Nagmamahugaw liwat an tagsa nga tibod o daba nga waray takop ha sakob han tulda. Kon may tawo nga magkamkam hin tawo nga ginpatay o namatay ha iya la kalugaringon ha gawas hin balay, o kon may tawo nga magkamkam hin tul-an hin tawo o hin lubnganan, nagmamahugaw hiya sulod hin pito ka adlaw. Basi makuha an pagkamahugaw, makuha hin mga agbon han pula nga baka nga gintubod nga ginhalad tungod hin sala ngan igsusulod ini dida hin usa nga daba ngan dudugangan ini hin puraw nga tubig. Mahitungod han syahan nga paagi, makuha in tawo nga malinis sumala han seremonyas hin usa nga sanga hin isopo, itutunlob ini dida han tubig, ngan pagsasabligan niya an tulda, an ngatanan nga mga butang dida hini, ngan an mga tawo nga aadto ha sakob. Mahitungod han ikaduha nga paagi, an tawo nga malinis sumala han seremonyas amo an magsasablig han tawo nga kinmamkam han tul-an hin tawo o han patay nga lawas o han lubnganan. Dida han ikatulo ngan han ikapito ka adlaw, isasablig han tawo nga malinis sumala han seremonyas an tubig ngadto han mahugaw nga tawo. Dida han ikapito ka adlaw paglilinisan niya an tawo. Kahuman hini nga tawo maglaba han iya panapton ngan kumarigo, magmamalinis na hiya ha pagkatunod han adlaw. An bisan hin-o nga nagmahugaw sumala han seremonyas ngan diri maglinis han iya kalugaringon, nagpapabilin nga mahugaw la gihapon kay waray hiya kahugasi han tubig para hin paglinis. Ginhuhugawan niya an Tulda han Ginoo ngan diri na gud hiya pag-iisipon nga sakop han mga tawo han Dyos. Pagsusundon niyo ini nga turumanon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Kinahanglan liwat maglaba han iya panapton an tawo nga nagsablig han tubig para hin paglinis; nagpapabilin nga mahugaw sumala han seremonyas ngada han pagkagab-i an bisan hin-o nga magkamkam han tubig. Mahugaw an bisan ano nga pagkamkamon hin usa nga mahugaw nga tawo, ngan an bisan hin-o nga magkamkam han butang nga ginkamkam han mahugaw nga tawo nagpapabilin nga mahugaw ngada han pagkagab-i. Dida han syahan nga bulan inmabot an bug-os nga bungto han Israel ngadto ha kamingawan han Zin ngan nagkampo hira didto ha Cades. Didto namatay hi Miriam ngan iginlubong. Waray tubig didto han ira ginkampohan, sanglit gin-alirongan han mga tawo hira Moises ug Aaron, ngan nagsumbong: “Maupay pa ada kon nagkamatay na la kami ha atubangan han Tulda han Ginoo upod han amon mga igkasi Israelita. Kay ano nga gindara kami niyo nganhi hini nga kamingawan? Basi la magkamatay kami dinhe upod han amon mga kahayopan? Kay ano nga ginpagawas kami niyo ha Ehipto nganhi hini nga makalolooy nga dapit nga waray bisan ano nga naturok? Waray mga pugas, waray mga igos, waray mga ubas, waray mga granada. Waray ngani bisan tubig nga irimnon!” Hinmirayo tikang han mga tawo hira Moises ug Aaron ngan tinmindog dida han agian han Tulda. Hinmapa hira ha tuna, ngan pinmakita ha ira an himaya han Ginoo. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kuhaa an tungkod nga aadto ha atubangan han Kahon han Ginsaaran ngan tiroka niyo ngan hi Aaron an bug-os nga bungto. Didto ha atubangan nira ngatanan sidnga an bato nga aadto didto nga humatag hin tubig, ngan mabugwak in tubig tikang han bato para han mga tawo, basi uminom hira ngan an ira mga kahayopan.” Kinmadto hi Moises ngan ginkuha niya an tungkod sumala han iginsugo han Ginoo. Gintirok niya ngan hi Aaron an bug-os nga bungto ha atubangan han bato ngan nagsiring hi Moises, “Pamati, kamo nga mga magsinupilon! Makakuha ba kami hin tubig para ha iyo tikang hini nga bato?” Niyan inalsa ni Moises an tungkod ngan ginbalbag niya an bato hin makaduha, ngan binmugwak in dako nga sapa hin tubig, ngan nanginom an ngatanan nga mga tawo ngan mga hayop. Kundi ginbusaan han Ginoo hira Moises ug Aaron. Nagsiring hiya, “Tungod nga kulang kamo hin pagtoo nga makakapakita ako han akon baraan nga gahom ha atubangan han mga tawo han Israel, diri kamo magpapangulo ha ira ngadto han tuna nga akon iginsaad hin paghatag ha ira.” Nahinabo ini didto ha Meriba, diin nagnginurutob an mga tawo han Israel kontra han Ginoo ngan diin iginpakita niya ha ira an iya pagkabaraan. Tikang ha Cades nagpasugo hi Moises ngadto han hadi han Edom. Nagsiring an mga ginsugo, “Tikang ini nga mensahe han iyo kabugtoan nga mga tribo han Israel. Maaram man kamo han kakurian nga amon gin-antos, kon gin-unan-o han amon mga ginikanan in paghingadto ha Ehipto diin naiha an amon pag-ukoy didto. Ginpakurian han mga Ehiptohanon an amon mga ginikanan ngan kami, ngan nagsangpit kami han Ginoo hin pakibulig. Hinbatian niya an amon pagsangpit ngan nagsugo hiya hin usa nga anghel nga nagmando ha amon hin paggawas han Ehipto. Yana aadi kami ha Cades nga usa nga bungto hirani han pag-ultan han iyo katunaan. Tugoti gad kami hin pagtalabok han iyo tuna. Diri kami ngan an amon kabakahan masimang han dalan o mapasingadto han iyo kaumhan o mga urubasan, ngan diri kami mainom ha iyo mga atabay. Magsusulsog la kami han hiluag nga dalan tubtob nga mahigawas kami han iyo katunaan.” Kundi binmaton an mga Edomitanhon, “Diri kami natugot hin pagpaagi ha iyo dinhe han amon tuna! Kon magpasipara kamo, magawas kami hin pagsulong ha iyo.” Nagsiring an mga tawo han Israel, “Diri gud kami masimang han hiluag nga dalan, ngan kon kami o an amon mga hayop uminom han iyo tubig, babaydan namon ini—an pagtalabok la an amon kinahanglan.” Nagsiring gihapon an mga Edomitanhon, “Diri kami natugot!” Ngan nagkagawas hira upod in mga kasondalohan hin pagsulong han mga tawo han Israel. Tungod nga waray man tumugot an mga Edomitanhon han mga Israelita hin pagtalabok han ira tuna, linmipas an mga Israelita ngan nagbiling hin lain nga dalan. Binmaya han Cades an bug-os nga bungto han Israel ngan inmabot hira han Bukid Hor, ha pag-ultan han Edom. Didto nagsiring an Ginoo kanda Moises ug Aaron, “Diri masulod hi Aaron ngadto han tuna nga akon iginsaad hin paghatag han Israel; mapatay hiya, kay sinmupil kamo nga duha han akon sugo didto ha Meriba. Dad-a ngadto ha igbaw han Bukid Hor hi Aaron ngan hi Eleazar nga iya anak, ngan didto hugkasa an padianon nga mga kapa ni Aaron ngan igsul-ot ini kan Eleazar. Mapatay didto hi Aaron.” Gintuman ni Moises an iginsugo han Ginoo. Sinmagka hira han Bukid Hor ha atubangan han bug-os nga bungto, ngan ginhugkas ni Moises an padianon nga mga kapa ni Aaron ngan iginsul-ot ini kan Eleazar. Didto ha bawbaw han bukid namatay hi Aaron ngan binmalik paglugsong hira Moises ug Eleazar. Hinbaroan han bug-os nga bungto nga namatay hi Aaron, ngan nagmabidoon hira ngatanan tungod ha iya sulod hin 30 ka adlaw. Han pakabati han Canaanhon nga hadi han Arad didto ha timogan nga bahin han Canaan nga didto ha Atarim pag-agi an mga Israelita, ginsulong niya hira ngan ginbihag in pipira ha ira. Niyan nagsumpa an mga Israelita ngadto han Ginoo: “Kon itubyan mo ha amon ini nga mga tawo, pupukanon namon an ira mga syudad ngan an ngatanan nga mga tawo ngan ha amon kaburot-on ighahalad ha imo.” Binuligan hira han Ginoo ngan nadaog nira an mga Canaanhon. Sanglit ginpuo hin hingpit han mga Israelita an mga Canaanhon ngan an ira mga syudad, ngan ginngaranan hin Horma an dapit. Binmaya an mga Israelita han Bukid Hor ngan ginsulsog nira an dalan tipakadto ha Dagat Akaba, basi magligid hira han katunaan han Idumea. Kundi dida ha dalan nagnginurutob an mga tawo, ngan nagyakan hira kontra han Dyos ngan kan Moises. Nagsiring hira, “Kay ano nga ginpagawas mo kami ha Ehipto basi magkamatay dinhe hini nga kamingawan nga waray pagkaon o tubig? Sinusumhan na kami hini nga ginhatag nga pagkaon!” Niyan ginpadara han Ginoo in maglara nga mga halas ngada han mga tawo, ngan damo nga mga Israelita in pinangagat ngan nagkamatay. Kinmadto kan Moises an mga tawo ngan nagsiring, “Nakasala kami han amon pagngurutob kontra han Ginoo ngan kontra ha imo. Yana pag-ampo gad han Ginoo nga kuhaon ini nga kahalasan.” Sanglit igin-ampo ni Moises an mga tawo. Niyan ginpahimo han Ginoo hi Moises hin usa nga halas nga bronse ngan iginpabutang ini ha igbaw hin hilaba nga palo, basi an bisan hin-o nga kagton han halas kon makatan-aw hini mauupay hiya. Sanglit naghimo hi Moises hin usa nga halas nga bronse ngan ibinutang ini ha igbaw hin hilaba nga palo. An bisan hin-o nga ginkagat, natan-aw la han halas ngan nauupay. Nagpadayon pagbaktas an mga Israelita ngan nagkampo hira didto ha Obot. Han pagbaya nira hini nga dapit, nagkampo hira didto han guba nga bungto han Abarim, ha kamingawan nga sinirangan han katunaan han mga Moabita. Niyan nagkampo hira didto ha Kahamub-an han Zered. Tikang didto binmalhin liwat hira ngan nagkampo didto ha amihanan han Salog Arnon, didto han kamingawan nga naabot ngadto han katunaan han mga Amoreohanon. (An Arnon amo an pag-ultan han mga Moabita ngan han mga Amoreohanon.) Amo ito nga naghihinabi An Basahan han mga Pag-awayan han Ginoo, hiunong “…han bungto han Vaheb didto han dapit han Sufa, ngan han mga kahamub-an; han Salog Arnon, ngan han mga bakilid han kahamub-an nga naabot ngadto han bungto han Ar ngan tipakadto han pag-ultan han Moab.” Tikang didto nagpadayon hira ngadto hin usa nga dapit nga tinatawag ‘Mga Atabay’ diin nagsiring kan Moises an Ginoo, “Tiroka an mga tawo ngan tatagan ko hira hin tubig.” Hito nga panahon gin-awit han mga tawo han Israel hini nga kanta: “Mga atabay, paawasa an iyo tubig Ngan pagkakantahan namon ini hin usa nga kanta— An atabay nga gin-ukab hin mga prinsipe Ngan hin mga pangulo han mga tawo, Gin-ukab hin hadianon nga baston Ngan han ira mga tungkod.” Nagpadayon hira ngadto ha Matana, ngan tikang didto kinmadto hira ha Nahaliel, ngan tikang ha Nahaliel ngadto ha Bamot, ngan tikang ha Bamot ngadto han Kahamub-an ha katunaan han mga taga-Moab hirani han sampaw han Bukid Pisga nga natangbo han kamingawan. Niyan may mga ginsugo han mga tawo han Israel ngadto kan Sihon nga Amoreohanon nga hadi hin pagsiring: “Paagia kami han imo tuna. Diri kami ngan an amon mga baka masimang han dalan ngan diri kami makadto han imo kaumhan o mga urubasan, ngan diri kami mainom han tubig han imo mga atabay; magsusulsog la kami han hiluag nga dalan, tubtob nga mahigawas kami han imo katunaan.” Kundi waray gud tumugot hi Sihon han mga tawo han Israel hin pagtalabok han iya katunaan. Gintirok niya an iya kasondalohan ngan ginmawas hira ngadto ha Jahasa didto han kamingawan ngan ginsulong niya an mga Israelita. Kundi pinanmatay han mga Israelita in damo han kaaway didto ha pag-awayan ngan gin-ukyan han mga Israelita an ira tuna, tikang han Salog Arnon ha amihanan ngadto ha Jaboc, ha aton pa, ngadto han mga Amonitanhon. Tinmubtob la hira dinhe kay ginpanalipdan hin maupay an Amonitanhon nga pag-ultan. Sanglit ginbihag han mga tawo han Israel an ngatanan nga mga syudad nga Amoreohanon, lakip an Hesbon ngan an ngatanan nga nagpapalibot nga mga bungto, ngan gin-ukyan nira ini. An Hesbon amo an kapital nga syudad han Amoreohanon nga hadi Sihon nga nakig-away han una nga hadi han Moab ngan nagbihag han ngatanan niya nga tuna tubtob han Salog Arnon. Sanglit amo ini an ginkakanta han mga parasiday, “Pakadi kamo ha Hesbon, ngan tindoga na liwat niyo an syudad! Parig-ona niyo an syudad ni Sihon. Kay may nag-ulyab nga kalayo tikang ha Hesbon, mga siga tikang han syudad ni Sihon. Gin-ugtang hini an syudad han Ar didto ha Moab ngan an mga bukid han Arnon. Kamakalolooy nimo, Moab! Maaanaw kamo nga mga magsiringba kan Camos! Gintugotan niyo nga dumangop nga kalagiw an kalalaken-an, Ngan an kababayen-an mga bihag han hadi nga Amoreohanon. Kundi yana ginpuo na an ira mga tulin, Tikang ha Hesbon ngadto ha Dibon, Tikang ha Nasim ngadto ha Nofa nga hirani han Medeba.” Sanglit nag-ukoy an mga tawo han Israel didto han katunaan han mga Amoreohanon, ngan nagsugo hi Moises hin mga tawo hin pagpainaw kon ano an gimamaupayi nga paagi hin pagsulong han syudad han Jazer. Ginbihag han mga Israelita an Jazer ngan an mga nagpapalibot nga bungto, ngan ginpaiwas an mga Amoreohanon nga nag-uokoy didto. Niyan linmipas an mga Israelita ngan nagsulsog han dalan ngadto ha Basan, ngan ginmawas hi Hadi Og han Basan upod an iya kasondalohan hin pagsulong ha ira didto ha Edrei. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Ayaw kahadlok ha iya. Magdadaog ka kontra ha iya, han ngatanan niya nga mga tawo, ngan han iya tuna. Buhata ha iya an ginbuhat mo kan Sihon nga Amoreohanon nga hadi han Hesbon.” Sanglit pinanmatay han mga Israelita hi Og, an iya mga anak, ngan an ngatanan niya nga mga tawo, nga waray isinalin nga buhi; ngan katapos, gin-ukyan han mga Israelita an tuna ni Og. Nagpadayon pagbaktas an mga Israelita ngan nagkampo hira didto han kapatagan han Moab, ha sinirangan han Jordan ngan tugbang han Jerico. Han pakabati la ni Balak nga hadi han Moab, nga anak ni Zipor, han kadamo han mga Israelita ngan han ira ginbuhat han mga Amoreohanon, nahadlok hin duro hiya ngan an ngatanan nga mga tawo niya. Damo hin duro hira kay ha aton, sanglit pakadi gad ngan tungloa hira para ha akon. Niyan bangin makadaog na kita ha ira ngan makapaiwas ha ira tikang han tuna. Maaram ako nga kon nagbebendisyon ka, naghihingaupay an mga tawo, ngan kon nagtutunglo ka, naghihingaraot hira.” Sanglit gindara han mga taga-Moab ngan taga-Midian nga mga pangulo an bayad para han pagtunglo, kinmadto hira kan Balaam, ngan iginhatag ha iya an tugon ni Balak. Ginsiring hira ni Balaam, “Pabilin kamo dinhe yana nga gab-i, ngan buwas susumatan ko kamo han bisan ano nga igyakan ha akon han Ginoo.” Sanglit nagpabilin upod kan Balaam an mga pangulo nga taga-Moab. Kinmada kan Balaam an Dyos ngan nagpakiana, “Hin-o ini nga mga tawo nga kaupod mo?” Binmaton hiya, “Ginsugo hira ni Hadi Balak han Moab hin pagsumat ha akon nga nakakaluob na ha bug-os nga tuna in usa nga hugpo hin mga tawo nga nagkaabot tikang ha Ehipto. Karuyag niya nga pagtunglohon ko hira para ha iya, basi makaaway hiya ha ira ngan makapaiwas ha ira.” Nagsiring kan Balaam an Dyos, “Ayaw pag-upod hini nga mga tawo ngan ayaw pagtunglo-a an mga tawo han Israel, kay ginbendisyonan ko hira.” Han pagkaaga na, ginkadto ni Balaam an mga sinugo ni Balak ngan ginsiring hira, “Oli na la kamo; waray ako tugoti han Ginoo hin pag-upod ha iyo.” Sanglit binmalik hira ngadto kan Balak ngan ginsumatan nira hiya nga dinmiri hi Balaam hin pag-upod ha ira. Niyan nagsugo hi Balak hin darudamo nga mga pangulo nga mas dungganan kay han tuna. Kinmadto hira kan Balaam ngan iginhatag ha iya ini nga tugon tikang kan Balak: “Ayaw gad pagpaulang hin bisan ano hin pagkadi ha akon! Babaloson ko ikaw hin maupay ngan tutumanon ko an bisan ano nga imo igsiring. Pakadi gad ngan tunglo-a ini nga mga tawo para ha akon.” Kundi binmaton hi Balaam, “Bisan pa ihatag ha akon ni Balak an ngatanan nga salapi ug bulawan didto han iya palasyo, diri ako makakasupak han sugo han Ginoo nga akon Dyos. Tutumanon ko gud an gigugutiayi nga butang han iya sugo. Kundi pabilin kamo dinhe yana nga gab-i sugad han ginbuhat han iba, basi hibaroan ko kon may-ada ba o waray iba nga igsusumat ha akon han Ginoo.” Hito nga gab-i kinmada kan Balaam an Dyos ngan nagsiring, “Kon kinmanhi ini nga mga tawo hin paghangyo ha imo nga umupod ka ha ira, pag-andam ngan upod, kundi buhata la an akon igsisiring ha imo.” Sanglit han pagkaaga, ginmuntorahan ni Balaam an iya asno ngan inmupod hiya han taga-Moab nga mga pangulo. Nasina an Dyos nga inmupod hi Balaam ngan han nasakay hi Balaam han iya asno, nga inupdan han duha niya nga surugoon, tinmindog dida ha dalan an anghel han Ginoo hin pag-ulang ha iya. Han pakakita han asno nga natindog didto an anghel, nga nakakakapot hin espada, sinmimang ini han dalan ngan napakadto han kaumhan. Ginlatob ni Balaam an asno ngan ginpabalik ini ngadto han dalan. Niyan tinmindog an anghel dida han masigpit nga dalan, nga nabubutnga hin duha nga mga urubasan nga ha paluyo may-ada pader nga bato. Han pakakita la han asno han anghel, pinmaligid an asno han pader ngan naipit an tiil ni Balaam. Ginlatob na liwat ni Balaam an asno hin pagpalakat. Linmakat liwat ngadto ha unhan an anghel; tinmindog hiya dida hin masigpit nga dapit nga waray gud sadang agian ha ligid. Hini nga takna, han pakakita la han asno han anghel, linmuob an asno. Waray na hi Balaam makapugong han iya kasina ngan ginlatob niya an asno han iya tungkod. Niyan gintagan han Ginoo hin gahom hin pagyakan an asno ngan nagsiring ini kan Balaam, “Ano an ginbuhat ko ha imo? Kay ano nga ginlatob mo ako hin makatulo na?” Binmaton hi Balaam, “Kay gin-uwat mo la ako! Kon may-ada ko la espada, pinapatay ko gud ikaw.” Binmaton an asno, “Diri ba ako an amo ngahaw nga asno nga imo sarakyan ha bug-os mo nga kinabuhi? Ginbuhat ko na ba ha imo hadto in sugad hini?” “Waray,” binmaton hiya. Niyan ginpakita han Ginoo hi Balaam han anghel nga natindog didto, nga nakapot han iya espada; ngan hinmapa hi Balaam ha tuna. Pinmakiana an anghel, “Kay ano nga ginlatob mo hin sugad hini an imo asno hin makatulo na? Kinmanhi ako hin pag-ulang han imo dalan, kay diri ka unta angay lumakat. Kundi hinkit-an ako han imo asno ngan sinmimang ini hin makatulo. Kon waray ini sumimang, pinapatay ko unta ikaw ngan binubuhian ko an asno.” Binmaton hi Balaam, “Nakasala ako. Diri ako maaram nga natindog ka ha dalan hin pag-ulang ha akon; kundi yana kon naghuhunahuna ka man nga sayop para ha akon an pagpadayon, maoli na la ako.” Kundi nagsiring an anghel, “Upod na la hini nga mga tawo, kundi igyakan la an igsisiring ko ha imo.” Sanglit inmupod ha ira hi Balaam. Han pakabati ni Balak nga tiabot hi Balaam, gintapo niya hi Balaam didto ha Ar nga usa nga syudad ha tangpi han Salog Arnon didto han pag-ultan han Moab. Nagsiring ha iya hi Balak, “Kay ano nga waray ka kumanhi han syahan nga pagpasugoi ko ha imo? Naghunahuna ka ba nga diri ako makakabalos ha imo hin igo?” Binmaton hi Balaam, “Aanhi na ako, di' ba? Kundi yana, ano man in akon gahom? Makakaghimangraw la ako han igsisiring ha akon han Dyos.” Sanglit inmupod hi Balaam kan Balak ngadto han bungto han Quiriat-huzot, diin nag-ihaw hi Balak hin mga baka ngan mga karnero, ngan tinagan niya han karne hi Balaam ngan an mga pangulo nga upod niya. Han pagkaaga gindara ni Balak hi Balaam ngadto ha igbaw han Bamot-baal, diin hinkikit-an ni Balaam in usa ka hugpo han mga tawo han Israel. Nagsiring kan Balak hi Balaam, “Igtindog ako dinhe hin pito nga mga altar ngan dad-i ako hin pito nga mga baka nga todo ngan hin pito nga mga karnero nga lalaki.” Ginbuhat ni Balak sumala han iginsiring ha iya, ngan naghalad hiya ngan hi Balaam hin usa nga baka nga todo ngan usa nga karnero nga lalaki dida han kada altar. Niyan nagsiring kan Balak hi Balaam, “Tindog dinhe ha sapit han imo halad nga tinubod samtang makadto ako hin panginano kon makikigkita ba ha akon o diri an Ginoo. Pagsusumatan ko ikaw han bisan ano nga igpahibaro niya ha akon.” Sanglit sinmagka hiya nga nag-uusa an ngadto han sampaw hin usa nga pungtod, ngan gintapo hiya han Dyos. Nagsiring ha iya hi Balaam, “Gintindog ko na an pito nga mga altar ngan iginhalad ko dida han kada usa hini in usa nga baka nga todo ngan usa nga karnero nga lalaki.” Ginsumatan han Ginoo hi Balaam kon ano an iya isisiring ngan ginpabalik hiya ngadto kan Balak hin paghatag ha iya han tugon han Ginoo. Sanglit binmalik hiya ngan hin-agian niya hi Balak nga natindog pa ha sapit han iya halad nga tinubod upod an ngatanan nga mga pangulo han Moab. Iginyakan ni Balaam ini nga panagna: “Gindara ako ni Balak nga hadi han Moab Tikang ha Siria, tikang ha sinirangan nga kabukiran, ‘Kadi, paghimangraw para ha akon,’ nagsiring hiya. ‘Pagtunglo-a an mga tawo han Israel.’ Uunanhon ko hin pakagtunglo han waray pagtunglo-a han Dyos, O pakahimangraw hin karat-an kon waray man maghimangraw an Ginoo? Tikang han higtaas nga kababtoan nakakakita ako ha ira; Natan-aw ako ha ira tikang han kapungtoran. Usa hira nga nasod nga naglulugaring hin pag-ukoy; Maaram hira nga ginpakaupay hira labaw han iba nga mga nasod. Sugad han tapotapo an mga tulin han Israel— Damo hira hin duro nga diri maiihap. Itugot nga mamatay ako sugad nga usa han mga tawo han Dyos; Tugoti ako nga mamatay ha kamurayaw sugad han mga magtadong.” Niyan nagsiring kan Balaam hi Balak, “Ano an ginbuhat mo ha akon? Gindara ko ikaw nganhi basi pagtunglo-on mo an akon mga kaaway, kundi waray iba nga imo ginbuhat kon diri an pagbendisyon ha ira.” Binmaton hiya, “Nakakaghimangraw la ako han ipinapagyakan ha akon han Ginoo.” Niyan nagsiring kan Balaam hi Balak, “Upod ha akon ngadto hin lain nga dapit diin hikikit-an mo in pipira la han mga Israelita. Pagtunglo-a hira tikang hito nga dapit para ha akon.” Iya gindara hi Balaam ngadto ha uma han Zofim, didto han sampaw han Bukid Pisga. Gintindog liwat niya didto in pito nga mga altar ngan iginhalad ha kada usa hini in usa nga baka nga todo ngan usa nga karnero nga lalaki. Nagsiring kan Balak hi Balaam, “Tindog dinhe sapit han imo halad nga tinubod ngan makikigkita ako didto han Dyos.” “Gintapo han Ginoo hi Balaam, ginsumatan hiya han iya igsisiring, ngan ginpabalik hiya ngadto kan Balak hin paghatag ha iya han tugon han Ginoo. Sanglit binmalik hiya ngan hin-agian niya hi Balak nga natindog pa sapit han iya halad nga tinubod upod an mga pangulo han Moab. Pinmakiana hi Balak kon ano an iginsiring han Ginoo, ngan iginyakan ni Balaam ini nga panagna: Kadi, Balak nga anak ni Zipor, Ngan pamatii an akon igsisiring. An Dyos diri sugad hin mga tawo nga buwaon; Diri hiya tawo nga nabalhin han iya hunahuna. Binubuhat niya an bisan ano nga iya iginsaad; Naghihimangraw hiya ngan natutuman ini. Gintugon ako hin pagbendisyon, Ngan kon nagbebendisyon an Dyos, diri ako makakabaribad. Hinkikit-an ko nga daan nga an kabubwason han Israel Diri magdadara ha iya hin kapakyasan o kasamokan. Upod ha ira an Ginoo nga ira Dyos; Iginsasangyaw nira nga hiya amo an ira hadi. Ginpagawas hira han Dyos tikang ha Ehipto; Nakig-away hiya tungod ha ira sugad hin ihalas nga baka. Waray anting-anting, waray pagdiwata Nga magagamit kontra han nasod han Israel. Yana masiring an mga tawo mahitungod han Israel, ‘Tan-awa kon ano an ginbuhat han Dyos!’ Sugad an nasod han Israel hin makusog nga liyon; Diri ini nahunong kon diri makatukob ngan makalam-oy han iya hindakpan, Ngada han pakainom niya han dugo hadton iya mga ginpatay.” Niyan nagsiring kan Balaam hi Balak, “Nadiri ka hin pagtunglo han mga tawo han Israel, kundi ayaw man liwat hira pagbendisyoni!” Binmaton hi Balaam, “Waray ba ako magsiring ha imo nga pagbubuhaton ko an ngatanan nga iginsiring ha akon han Ginoo?” Nagsiring hi Balak, “Upod ha akon ngan dadad-on ko ikaw ngadto hin lain nga dapit. Bangin pa didto tumugot na ha imo an Dyos hin pagtunglo ha ira para ha akon.” Sanglit gindara niya hi Balaam ngadto ha sampaw han Bukid Peor nga natangbo han kamingawan. Ginsiring hiya ni Balaam, “Igtindog ako dinhe hin pito nga mga altar ngan dad-i ako hin pito nga mga baka nga todo ngan hin pito nga mga karnero nga lalaki.” Ginbuhat ni Balak an iginsiring ha iya, ngan iginhalad ha tagsa nga altar in usa nga baka nga todo ngan usa nga karnero nga lalaki. Ngada yana hinbaroan na ni Balaam nga karuyag han Dyos nga iya pagbendisyonan an mga tawo han Israel, sanglit waray na hiya magpamulat hin mga magraot nga tigaman sugad han iya ginbuhat hadto. Inmatubang hiya han kamingawan ngan hinkit-an niya an mga tawo han Israel nga nagkampo pinaagi han ira mga tribo. Pinmakada ha iya an espiritu han Dyos, ngan iginyakan niya ini nga panagna: “An tugon ni Balaam nga anak ni Beor, An mga pulong han tawo nga dayag an pagkita Ngan an pamati han iginyayakan han Dyos. Ha akon pagtutok, nakita ako dida hin usa nga inop Usa nga panan-awon nga tikang han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Magtahom an mga tulda han Israel, Sugad hin namamarapara nga rumbay hin mga palmera Sugad hin mga tanaman ha ligid hin salog, Sugad hin mga bukad nga igintanom han Ginoo, O hin mga sidro ha ligid han tubig. Magkakamay-ada hira hura nga uran Nga magtutubig han mga kaumhan nga pagtatamnan han ira binhe. Mas gamhanan kay kan Agag an ira hadi, Ngan maabot an iya ginhadian ngadto ha kahigrayoan. Ginpagawas hira han Dyos tikang ha Ehipto; Nakig-away hiya tungod ha ira sugad hin ihalas nga baka. Linalam-oy nira an ira mga kaaway, Dinudugmok an ira mga tul-an, binabari an ira mga pana. Sugad an nasod hin usa nga makusog nga liyon; Kon nakaturog ini waray magpapasipara hin pagpukaw. Bebendisyonan an bisan hin-o nga nagbebendisyon han Israel, Ngan tutunglohon an bisan hin-o nga magtunglo han Israel.” Ginkumo ni Balak an iya mga kamauo tungod hin kasina ngan nagsiring kan Balaam, “Gintawag ko ikaw hin pagtunglo han akon mga kaaway, kundi makatulo na yana nga imo lugod hira ginbendisyonan. Sanglit yana oli na la! Nagsaad ako hin pagbalos ha imo, kundi ginpugngan ka han Ginoo hin pagkarawat han balos.” Binmaton hi Balaam, “Ginsiring ko an imo mga sinugo ha akon nga bisan kon ihatag mo ha akon an ngatanan nga salapi ug bulawan didto han imo palasyo, diri ako makakasupak han sugo han Ginoo pinaagi hin pagbuhat hin bisan ano ha akon la kalugaringon. Ighihimangraw ko la an ipinapagyakan ha akon han Ginoo.” Nagsiring kan Balak hi Balaam, “Yana maoli na ako ngadto han akon kalugaringon nga mga tawo, kundi nga diri pa ako malakat, ginpapahimatngon ko ikaw kon ano an pagbubuhaton han mga tawo han Israel ngadto han imo mga tawo ha tiarabot nga panahon.” Niyan iya iginyakan ini nga panagna: “An tugon ni Balaam nga anak ni Beor, An mga pulong han tawo nga dayag an pagkita, Ngan an pamati han iginyayakan han Dyos Ngan nakarawat han hibaro nga natikang han Gihahataasi. Ha akon pagtutok nakita ko dida hin inop Usa nga panan-awon nga tikang han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Tinatan-aw ko an panahon nga tiarabot, Ngan nakita ako han nasod han Israel. Mabangon dida hini nga nasod in usa nga hadi nga sugad hin mapawa nga bitoon. Mapakita in baston tikang ha Israel. Hahampakon niya an mga pangulo han Moab Ngan lalatobon niya an ngatanan nga mga tawo han Set. Dadag-an niya an iya mga kaaway didto ha Edumea, Ngan tatag-iyahon niya an ira tuna, Samtang nagpapadayon nga madaogon an Israel. Pagtatamaktamakan hira han nasod han Israel, Ngan pagpupuohon an mga nanhisalin nga buhi.” Niyan dida han iya panan-awon hinkit-an ni Balaam an mga Amalekanhon ngan iginyakan niya ini nga panagna: “An Amalek amo an labi kagamhanan han ngatanan nga mga nasod, Kundi ha kataposan mawawara ini ha kadayonan.” Dida han iya panan-awon hinkit-an niya an mga Kinitanhon, ngan iginyakan niya ini nga panagna: “Marig-on gud an dapit mga imo inuokyan, Waray kataragman sugad hin usa nga salag nga didto hin hitaas nga umpas. Kundi pupuohon kamo nga mga Kinitanhon Kon pagbihagon na kamo han Asiria.” Iginyakan ni Balaam ini nga panagna: “Hin-o ini nga mga tawo nga nagtitirok didto ha amihanan? Magsasakay an mga parasulong tikang ha Kitim; Pipirdehon nira an Asiria ug Heber, Kundi mawawara liwat an Kitim ha kadayonan.” Niyan nag-andam hi Balaam ngan inmoli hiya, ngan limakat man hi Balak. Han pagkampo han mga Israelita didto han Kahamub-an han Akasya, nagtikang an kalalaken-an nga Israelita hin pakighilawas han kababayen-an nga Moabita nga nag-ukoy didto. Gindapit hira hini nga kababayen-an hin pagtambong han ira paghalad hin mga hayop nga tutuboron. An mga Israelita nangaon hini nga mga halad ngan nagsingba han diyos ni Moab, nga amo hi Baal han Peor. Sanglit nasina ha ira an Ginoo ngan nagsiring kan Moises, “Kuhaa an ngatanan nga mga pangulo han Israel ngan, ha pagsugot ha akon, pamataya hira ha atubangan han mga tawo ngan diri na gud ako masisina han mga tawo.” Ginsiring ni Moises an mga opisyal, “An kada usa ha iyo kinahanglan magpatay han ngatanan dida han iyo tribo nga nagsingba kan Baal han Peor.” Nagdara in usa han mga Israelita hin babaye nga taga-Midian ngadto han iya tulda ha atubangan ni Moises ngan han bug-os nga bungto samtang nagmamabidoon hira didto han agian han Tulda han Ginoo. Han paghikit-i hini ni Pinehas nga anak ni Eleazar ngan apo ni Aaron nga padi, binmuhat hiya ngan binmaya han katirok. Kinmuha hiya hin usa nga bangkaw, ginsunod an lalake ngan an babaye ngadto han tulda, ngan ginbangkaw hira ngan natahos an ira mga lawas. Dida hini hinmunong an sakit nga nakamatay hin mga tawo han Israel, kundi 24,000 nga mga tawo an namatay han sakit. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Tungod han ginbuhat ni Pinehas, diri na ako nasisina han mga tawo han Israel. Waray niya pagpasagdi an pagsingba hin bisan ano nga diyos labot ha akon, sanglit waray ko hira pagpuoha tungod han akon kasina. Sanglit sumati hiya nga maghihimo ako ha iya hin usa nga ginsaaran nga magpapadayon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Magpapahimulos hiya ngan an iya mga tulin hin ka padi ha kadayonan, ngan waray gud maliwan ha ira kay waray hiya tumugot hin iba nga diyos labot ha akon, ngan hiya an nagtalinguha nga mapasaylo an sala han mga tawo.” An ngaran han Israelita nga ginpatay upod han babaye nga taga-Midian amo hi Simri nga anak ni Salu, nga pangulo hin usa nga panimalay dida han tribo ni Simeon. Hi Cosbi an ngaran han babaye. Hi Zur nga amay ni Cosbi amo in usa nga punoan hin hugpo hin mga taga-Midian nga mga banay. Ginsugo han Ginoo hi Moises, “Sulonga an mga Midianitanhon ngan puoha hira, tungod han karat-an nga ginbuhat nira ha iyo han ira paglimbong ha iyo didto ha Peor, ngan tungod kan Cosbi nga ginpatay ha panahon han pag-abot han sakit didto ha Peor.” Katapos han sakit nga ginpadara han Ginoo, nagsiring an Ginoo kanda Moises ug Eleazar nga anak ni Aaron, “Pag-ihapa pinaagi hin mga panimalay an bug-os nga bungto han Israel, an ngatanan nga kalalaken-an nga 20 ngadto ha igbaw an panuigon nga angay na magsondalo.” An tribo ni Ruben (hi Ruben amo an suhag nga lalake ni Jacob): an mga banay nira Hanoc, Falu, Hesron, ug Carmi. May-ada kapin hin 43,730 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An mga tulin ni Falu amo hira Eliab ngan an iya mga anak: hira Nemuel, Datan, ug Abiram. (Amo ini nga Datan ug Abiram nga ginpili han bungto. Inatohan nira hira Moises ug Aaron ngan tinmampo hira kan Core, han pagsupil nira han Ginoo. Binmuka an tuna ngan ginlam-oy hira, ngan nagkamatay hira upod kan Core ngan han iya mga kaupod han pag-ugtanga hin kalayo in 250 nga mga tawo; nahimo hira nga pahimatngon para han mga tawo. Kundi waray magkamatay an mga anak ni Core.) An tribo ni Simeon: an mga banay nira Nemuel, Jamin, Jaquin, Sori, ug Saul. May-ada 22,200 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An tribo ni Gad: an mga banay nira Sifon, Aggi, Suni, Osni, Eri, Arod, ug Ariel. May-ada 40,500 nga kalalaken-an ini nga mga banay. May-ada 76,500 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An tribo ni Isacar: an mga banay nira Tola, Pua, Jasub, ug Simran. May-ada 64,300 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An tribo ni Zabulon: an mga banay nira Sered, Elon, ug Jalel. May-ada 60,500 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An mga tribo ni Jose nga amay hin duha nga mga anak nga kalalaken-an, hira Manases ug Efraim. An tribo ni Manases: hi Maquir nga anak ni Manases amo an amay ni Galaad. Amo ini an mga tulin ni Galaad: an mga banay nira Heser, Helek, Asriel, Siquem, Semida, ug Hefer. Kababayen-an la an mga anak ni Salfaad nga anak ni Hefer. An ira mga ngaran amo hira Maala, Noa, Hogla, Milca, ug Tirsa. May-ada 52,700 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An tribo ni Efraim: an mga banay nira Sutala, Bequer, ug Teen. Tikang kan Sutala an banay ni Heran. May-ada 32,500 nga kalalaken-an ini nga mga banay. Amo ini an mga banay nga tulin ni Jose. An tribo ni Benjamin: an mga banay nira Bela, Asbel, Airam, Sufam, ug Hupam. Tikang kan Bela an mga banay nira Ered ug Naaman. May-ada 45,600 nga kalalaken-an ini nga mga hugpo. An tribo ni Dan: an banay ni Suham nga may-ada 64,400 nga kalalaken-an. An tribo ni Aser: an mga banay nira Hemna, Jesui, ug Beria. Tikang kan Beria an mga banay nira Heber ug Melquiel. May anak nga babaye hi Aser nga ginngaranan kan Sera. May-ada 53,400 nga kalalaken-an ini nga mga banay. An tribo ni Neftali: an mga banay nira Jesiel, Guni, Jeser, ug Silim. May-ada 45,400 nga kalalaken-an ini nga mga banay. Inmabot hin 601,730 an kadamo han ngatanan nga kalalaken-an nga Israelita. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Pagbahinbahin an tuna ngadto han mga tribo sumala han ira kadagko. Sakop han tribo ni Levi an mga banay nira Gerson, Cohat, ug Merari. Upod hini dinhe an gurugudti nga mga banay nira Libni, Hebron, Moholi, Musi, ug Core. Hi Cohat amo an amay ni Amram nga nakaasawa kan Jocabed nga anak nga babaye ni Levi, nga natawo didto ha Ehipto. Igin-anak ni Jocabed para kan Amram in duha nga anak: hira Aaron ug Moises, ngan hin anak nga babaye nga hi Miriam. May upat nga mga anak hi Aaron: hira Nadab, Abihu, Eleazar, ug Itamar. Nagkamatay hira Nadab ug Abihu han paghalad nira hin kalayo nga diri baraan ngadto han Ginoo. Inmabot hin 23,000 an kadamo han mga Levita nga kalalaken-an nga usa ka bulan ngadto ha igbaw an panuigon. Ginlain la hira paglista tikang han iba nga mga Israelita, kay waray hira paghatagi hin bisan ano nga malon didto ha Israel. Iginlista nira Moises ug Eleazar ini ngatanan nga mga banay han pag-ihapa nira han mga Israelita didto ha kapatagan han Moab, nga tabok han Salog Jordan tikang ha Jerico. Naubos hin pagkamatay an mga tawo nga iginlista nira Moises ug Aaron dida han syahan nga pag-ihapa han mga Israelita didto han Kamingawan han Sinai. Nagsiring an Ginoo nga magkakamatay hira ngatanan didto ha kamingawan, ngan nagkamatay manggud hira, gawas kanda Caleb nga anak ni Jefone, ug Josue nga anak ni Nun. Hira Maala, Noa, Hogla, Milca, ug Tirsa amo an mga anak nga kababayen-an ni Salfaad nga anak ni Hefer nga anak ni Galaad nga anak ni Maquir nga anak ni Manases nga anak ni Jose. Kinmadto ngan tinmindog hira ha atubangan nira Moises, Eleazar nga padi, mga pangulo, ngan bug-os nga bungto dida han agian han Tulda han Ginoo, ngan nagsiring, “Namatay an amon amay didto ha kamingawan, nga waray makagbilin hin mga anak nga kalalaken-an. Diri hiya usa han mga kaupod ni Core nga sinmupil han Ginoo; namatay hiya tungod han iya kalugaringon nga sala. Tungod la nga waray niya mga anak nga kalalaken-an, kay ano nga mapapara an ngaran han amon amay tikang han mga tulin han Israel? Bahini man kami han iginhatag nga malon ha mga kauropdan han amon amay.” Gindara ni Moises an ira sumbong ngadto han Ginoo, ngan nagsiring ha iya an Ginoo, “Matadong an pinangangaro han mga anak nga kababayen-an ni Salfaad; tagi hira hin bahin han malon nga iginhatag ha mga kauropdan han ira amay. Ighatag ha ira an iya malon. Sumati an mga tawo han Israel nga kon mamatay in usa ka tawo nga waray anak nga lalake, ighahatag an iya malon ngadto han iya anak nga babaye. Kon waray niya anak nga babaye, ighahatag ini ngadto han iya kabugtoan nga kalalaken-an. Kon waray niya kabugtoan nga kalalaken-an, ighahatag ini ngadto han kabugtoan nga kalalaken-an han iya amay. Kon waray niya kabugtoan nga kalalaken-an o mga bata, niyan an tatagan hini amo an iya labi ka suok nga urupod, ngan pag-aangkonon ini nga iya kalugaringon nga malon. Pagtutumanon ini han mga tawo han Israel nga kinahanglanon nga balaod. Ako nga Ginoo amo an nagsugo ha imo.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Sagka han Bukid Abarim ngan lantawa an tuna nga akon ighahatag ha mga Israelita. Katapos mo paglantawa hini, mapatay ka sugad han imo bugto nga hi Aaron, kay sinmupil kamo nga duha han akon sugo didto han kamingawan han Zin. Han pagngurutob han bug-os nga bungto kontra ha akon didto ha Meriba, waray kamo magtug-an han akon baraan nga gahom ha ira atubangan.” (An Meriba amo an burabod didto ha Cades ha kamingawan han Zin.) Nag-ampo hi Moises, “O Ginoo nga Dyos, burabod han ngatanan nga kinabuhi, nag-aampo ako nga magtudlok ka hin usa ka tawo nga makakagpangulo han mga tawo, ngan makakagmando ha ira didto ha pag-awayan, basi an imo bungto diri masugad hin mga karnero nga waray magmarangno.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kuhaa hi Josue nga anak ni Nun, nga usa ka tawo nga takos, ngan ipandong an imo kamot dida han iya ulo. Patindoga hiya ha atubangan ni Eleazar nga padi ngan han bug-os nga bungto, ngan didto ha atubangan nira ngatanan, isangyaw hiya nga amo an masaliwan ha imo. Ihatag ha iya in bahin han imo pamunoan, basi pagsugton hiya han bug-os nga bungto han Israel. Aada an iya pagtapod kan Eleazar nga padi nga mahibabaro han akon kaburot-on pinaagi hin paggamit han Urim ug Tumim. Dida hini tututdoan ni Eleazar nga padi hi Josue ngan an bug-os nga bungto han Israel han ngatanan nira nga mga buruhaton.” Ginbuhat ni Moises sumala han iginsugo ha iya han Ginoo. Ginpatindog niya hi Josue ha atubangan ni Eleazar nga padi ngan han bug-os nga bungto. Sumala han iginsugo han Ginoo iginpandong ni Moises an iya mga kamot dida han ulo ni Josue, ngan iginsangyaw niya nga hi Josue amo an masaliwan ha iya. Ginsugo han Ginoo hi Moises hin pagtutdo han mga Israelita nga ighalad nira ngadto han Dyos dida han igintalaan nga mga panahon an ginkikinahanglan nga mga halad nga pagkaon nga nakakalipay ha iya. Amo ini an mga halad nga pagkaon nga pagdadad-on niyo ngadto han Ginoo; para han ikinaadlaw nga halad nga susunogon: duha nga nati nga mga karnero nga lalaki nga tag-usa ka tuig an panuigon, nga waray mga dum-it. Ihalad ha aga an syahan nga nati nga karnero ngan ha gab-i, an ikaduha, nga inupdan an kada usa hin usa nga halad nga pagkaon nga usa ka kilo nga harina nga sinaktan hin usa ka litro han gimamaupayi nga lana hin olibo. Amo ini an kada adlaw nga halad nga susunogon, nga iginhalad syahan didto ha Bukid Sinai nga usa nga halad nga pagkaon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Updi hin halad nga bino an syahan nga nati nga karnero; ipisa dida han altar in usa ka litro nga bino. Ha gab-i ighalad an ikaduha nga nati nga karnero ha amo ngahaw nga paagi han paghalad ha aga, upod liwat an halad nga bino. Usa liwat ini nga halad nga pagkaon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Dida han Adlaw nga Igparahuway ighalad in duha nga nati nga mga karnero nga lalaki nga tag-usa ka tuig an panuigon, nga waray mga dum-it, mga duha ka kilo nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo nga usa nga halad nga pagkaon, ngan an halad nga bino. Ighahalad ini nga halad nga susunogon ha kada Adlaw nga Igparahuway, labot han kada adlaw nga halad upod an halad nga bino. Ighalad in usa nga halad nga susunogon ngadto han Ginoo dida han syahan nga adlaw han kada bulan: duha nga mga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, pito nga nati nga mga karnero nga lalaki nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Sugad nga usa nga halad nga pagkaon, ighalad in harina nga sinaktan hin lana hin olibo: upod han kada baka nga todo, mga 3 ka kilo nga harina; upod han karnero nga lalaki, mga 2 ka kilo; ngan upod han kada nati nga karnero, ma usa ka kilo. Ini nga mga halad nga susunogon mga halad ini nga pagkaon kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. An angay nga halad nga bino amo in mga duha ka litro nga bino upod han kada baka nga todo, 1 1/2 ka litro upod han karnero nga lalaki, ngan usa ka litro upod han kada nati nga karnero. Amo ini an turumanon para han halad nga susunogon para han syahan nga adlaw han kada bulan ha bug-os nga tuig. Ngan labot han kada adlaw nga halad nga susunogon, upod an bino nga halad, ighalad in usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala. Pagsasaurogon an Pyesta han Paglabay ha pagpasidungog han Ginoo dida han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan. Dida han ika-15 nga adlaw, matikang in usa nga siringbahon nga pyesta nga naabot hin pito ka adlaw, nga sulod hini nga panahon tinapay la nga waray patubo an kakaonon. Dida han syahan nga adlaw han pyesta magtitirok kamo hin pagsingba ngan maundang kamo han iyo mga buhat. Paghalad kamo hin usa nga halad nga susunogon nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo: duha nga mga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, ngan pito nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Paghalad kamo han angay nga halad nga pagkaon nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo: mga 3 ka kilo upod han kada baka, mga duha ka kilo upod han karnero nga lalaki, ngan ma usa ka kilo upod han kada nati nga karnero. Paghalad liwat hin usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala, ngan pinaagi hini pagbubuhaton niyo an seremonyas hin paglinis para han mga tawo. Ighalad ini labot han ikinaaga nga halad nga susunogon. Ha amo ngahaw nga paagi paghalad ngadto han Ginoo hin usa nga halad nga pagkaon sulod hin pito ka adlaw, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo. Ighalad ini labot han kada adlaw nga halad nga susunogon ngan halad nga bino. Pagtirok kamo hin pagsingba dida han ikapito ka adlaw ngan ayaw kamo pagtrabaho. Dida han syahan nga adlaw han Pyesta han Pag-ani, kon maghahalad kamo han halad hin bag-o nga inani ngadto han Ginoo, pagtirok kamo hin pagsingba, ngan maundang kamo hin pagbuhat. Paghalad kamo hin usa nga halad nga susunogon, kanay alimyon nakakalipay han Ginoo: duha nga mga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, ngan pito nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Ighalad an angay nga halad nga pagkaon nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo: mga 3 ka kilo upod han kada baka nga todo, mga duha ka kilo upod han karnero nga lalaki, ngan ma usa ka kilo upod han kada nati nga karnero. Ighalad liwat in usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala, ngan dida hini pagbubuhaton niyo an seremonyas hin paglinis para han mga tawo. Ighalad ini ngan an halad nga bino labot han kada adlaw nga halad nga susunogon ngan halad nga pagkaon. Dida han syahan nga adlaw han ikapito nga bulan pagtirok kamo hin pagsingba, ngan maundang kamo hin pagbuhat. Dida hito nga adlaw patutunggon an mga trompeta. Pagdara hin usa nga halad nga susunogon ngadto han Ginoo, kanay alimyon nakakalipay ha iya: usa nga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, ngan pito nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Ighalad niyo an angay nga halad nga pagkaon nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo: mga 3 ka kilo upod han baka nga todo, mga duha ka kilo upod han karnero nga lalaki, ngan ma usa ka kilo upod han kada nati nga karnero. Ighalad liwat niyo in usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala, ngan pinaagi hini pagbubuhaton niyo an seremonyas hin paglinis para han mga tawo. Ighalad ini labot han nababatasan nga halad nga susunogon para han syahan nga adlaw han bulan upod an halad nga pagkaon, ngan han kada adlaw nga halad nga susunogon upod an halad nga pagkaon ngan halad nga bino. An alimyon hini nga mga halad nga pagkaon amo an nakakalipay han Ginoo. Pagtirok kamo hin pagsingba dida han ikanapulo nga adlaw han ikapito nga bulan; pagpuasa kamo ngan ayaw pagbuhat. Paghalad kamo hin usa nga halad nga susunogon ngadto han Ginoo, kanay alimyon nakakalipay ha iya: usa nga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, ngan pito nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Ighalad niyo an angay nga halad nga pagkaon nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo: mga 3 ka kilo nga harina upod han baka nga todo, mga duha ka kilo upod han karnero nga lalaki, ngan ma usa ka kilo upod han kada nati nga karnero. Ighalad liwat in usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala, labot han kanding nga iginhahalad dida han seremonyas hin paglinis para han mga tawo, ngan han kada adlaw nga halad nga susunogon upod an halad nga pagkaon, ngan halad nga bino. Pagtirok kamo hin pagsingba dida han ika-15 nga adlaw han ikapito nga bulan. Pagsauroga niyo ini nga pyesta ha pagpasidungog han Ginoo sulod hin pito ka adlaw ngan ayaw kamo pagbuhat. Dida hini nga syahan nga adlaw paghalad kamo hin usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo, kanay alimyon nakakalipay ha iya: 13 nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Ighalad an angay nga halad nga pagkaon nga harina nga sinaktan hin lana hin olibo: mga 3 ka kilo nga harina upod han kada baka nga todo, mga duha ka kilo upod han kada karnero nga lalaki, ngan ma usa ka kilo upod han kada nati nga karnero, upod an ginkikinahanglan nga mga halad nga bino. Ighalad liwat in usa nga kanding nga lalaki nga usa nga halad tungod hin sala. Ighalad ini labot han kada adlaw nga halad nga susunogon upod an halad nga pagkaon ngan halad nga bino. Dida han ikaduha ka adlaw paghalad kamo hin 12 nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikatulo ka adlaw paghalad kamo hin 11 nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikaupat ka adlaw paghalad kamo hin 10 nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikalima ka adlaw paghalad kamo hin siyam nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikaunom ka adlaw paghalad kamo hin walo nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikapito ka adlaw paghalad kamo hin pito nga nati nga mga baka nga todo, duha nga karnero nga lalaki, ngan 14 nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Dida han ikawalo ka adlaw pagtirok kamo hin pagsingba ngan ayaw kamo pagbuhat. Paghalad kamo hin usa nga halad nga susunogon nga usa nga halad nga pagkaon ngadto han Ginoo, kanay alimyon nakakalipay ha iya: usa nga baka nga todo, usa nga karnero nga lalaki, ngan pito nga nati nga mga karnero nga lalaki, nga tag-usa ka tuig an panuigon, ngatanan waray mga dum-it. Amo ini an mga turumanon mahitungod han mga halad nga susunogon, mga halad nga pagkaon, mga halad nga bino, ngan mga halad hin pagkaurosa nga iyo ighahalad ngadto han Ginoo dida han iyo gintalaan nga mga pyesta. Labot ini han mga halad nga ihinahatag niyo hin pagtuman hin saad o nga mga halad ha iyo kaburot-on. Sanglit ginsumatan ni Moises an mga tawo han Israel han ngatanan nga iginsugo ha iya han Ginoo. Iginhatag ni Moises an masunod nga mga tugon ngadto han mga pangulo han mga tribo han Israel. Kon magsaad ha Ginoo in usa ka tawo, ngan ginsumpaan ini niya, kinahanglan pagtumanon niya an iya saad, ngan talinguhaon niya hin pagbuhat han ngatanan nga iya iginsiring. Kon magsaad ha Ginoo in usa nga batan-on nga babaye nga nalungon pa ha balay han iya amay, ngan iya ini pagsumpaan, sa diri hin, kinahanglan pagbuhaton niya an ngatanan nga saad nga iya ginsumpaan, gawas kon ha paghibaroi han iya saad, rumiwa an iya amay. Kundi kon pagdid-an hiya han iya amay hin pagtuman han sumpa, ha paghibaro niya hini, diri kinahanglan nga magtuman hiya hini. Pasasayloon hiya han Ginoo kay gindid-an man hiya han iya amay. Kon pumaasawa in usa nga babaye samtang may-ada niya panaad nga iya ginsumpaan ngadto han Ginoo, magin tinuyo ini o dinalidalian la, kinahanglan pagtumanon niya an ngatanan nga iya saad nga ginsumpaan, gawas kon ha paghibaroi han iya saad, rumiwa an iya bana. Kundi kon pagdid-an hiya han iya bana hin pagtuman han sumpa, diri kinahanglan nga magtuman hiya hini. Pasasayloon hiya han Ginoo. Kinahanglan pagtumanon hin usa nga balo nga babaye o hin usa nga babaye nga binulagan hin bana, an tagsa nga saad nga iya ginsumpaan. Kon in usa nga inasaw-an nga babaye may-ada saad ngadto han Ginoo ngan iya ini ginsumpaan, kinahanglan pagbuhaton niya an ngatanan nga saad nga iya ginsumpaan, gawas kon ha paghibaroi han iya saad, rumiwa an iya bana. Kundi kon pagdid-an hiya han iya bana hin pagtuman han sumpa, diri kinahanglan nga magtuman hiya hini. Pasasayloon hiya han Ginoo, kay ginpugngan man hiya han iya bana hin pagtuman han iya ginsumpaan nga saad. May katungod an iya bana hin pagparig-on o pagsikway hin bisan ano nga sumpa o saad nga ginhimo han iya asawa. Kundi kon waray hiya rumiwa dida han adlaw han paghibaro niya han sumpa, kinahanglan pagbuhaton han iya asawa an ngatanan nga iya saad nga ginsumpaan. Tinugotan hiya han iya bana hin pagpadayon han saad pinaagi hin diri niya pagriwa dida han adlaw nga hinbaroan ini han iya bana. Kundi kon ha orhe igsikway han bana an saad nga ginsumpaan, kinahanglan mag-antos an bana han sirot nga unta ihahatag ha iya asawa. Amo ini an mga turumanon nga iginhatag han Ginoo kan Moises mahitungod han mga saad nga ginsumpaan hin diri inasaw-an nga babaye nga nalungon pa ha balay han iya amay o hin inasaw-an nga babaye. Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Kastigoha an mga taga-Midian tungod han ira ginbuhat han mga tawo han Israel. Katapos pagbuhata mo hini, mapatay ka.” Sanglit ginsiring ni Moises an mga tawo, “Pag-andam kamo hin pagsulong han mga taga-Midian ngan pamataya niyo hira tungod han ira ginbuhat kontra han Ginoo. Tikang han kada tribo han Israel ipadara niyo in usa ka yukot nga kalalaken-an ngadto ha pag-awayan.” Sanglit ginpili in usa ka yukot nga kalalaken-an ha kada tribo: 12,000 ngatanan nga kalalaken-an nga andam para hin pakig-away. Ginpadara hira ni Moises hin pakig-away ha ubos han pagpangulo ni Pinehas nga anak ni Eleazar nga padi nga tinaporan han mga butang nga baraan ngan han mga trompeta nga ginagamit para hin pagpahimatngon han mga sondalo. Ginsulong nira an Midian sumala han iginsugo han Ginoo kan Moises, ngan pinanmatay nira an ngatanan nga kalalaken-an, lakip an lima nga kahadian han Midian: hira Evi, Recem, Sur, Hur, ug Rebe. Ginpatay liwat nira hi Balaam nga anak ni Beor. Ginbihag han mga tawo han Israel an kababayen-an ngan an kabataan nga Midianitanhon, gin-agaw an ira mga baka ngan an ira mga karnero, gintikas an ngatanan nira nga manggad, ngan ginsunog an ngatanan nira nga mga syudad ngan mga kampo. Gindara nira an ngatanan nga ira natikas ngan nabihag, lakip an mga priso ngan an mga hayop, ngadto kanda Moises ug Eleazar, ngan ngadto han bungto han mga tawo han Israel nga nakadto han kampo didto ha kapatagan han Moab nga tabok han Jordan, atbang ha Jerico. Ginmawas han kampo hira Moises, Eleazar, ngan an ngatanan nga mga pangulo han bungto hin pagtapo han kasondalohan. Nasina hi Moises han mga opisyal nga mga kapitan hin mga hugpo hin mga kasondalohan nga inmoli tikang ha pag-awayan. Ginpakianhan hira niya, “Kay ano nga waray man niyo pamataya an ngatanan nga kababayen-an? Hinumdomi niyo nga an kababayen-an amo an nagsunod han mga tugon ni Balaam ngan nagtutdo han mga tawo didto ha Peor hin paglingo han Ginoo. Sanglit ginpadara han Ginoo in sakit ngada han mga tawo. Sanglit yana pataya niyo an tagsa nga bata nga lalake, ngan pataya an tagsa nga babaye nga diri na uray, kundi ayaw niyo ig-upod an ngatanan nga mga daragita ngan an ngatanan nga kababayen-an nga uray. Yana an ngatanan ha iyo nga nakamatay hin tawo o nakakamkam hin minatay kinahanglan gumawas la anay han kampo sulod hin pito ka adlaw. Dida han ikatulo ngan han ikapito ka adlaw paglinisi niyo an iyo kalugaringon ngan an kababayen-an nga iyo nabihag. Kinahanglan paglinisan liwat niyo an tagsa nga panapton ngan an ngatanan nga hinimo hin anit, barahibo hin kanding, o kahoy.” Ginsiring ni Eleazar nga padi an kalalaken-an nga inmoli tikang ha pag-awayan, “Amo ini an mga turumanon nga iginhatag han Ginoo kan Moises. Dida han ikapito ka adlaw kinahanglan paglabhan niyo an iyo mga panapton; niyan magmamalinis kamo sumala han seremonyas ngan tutugotan na kamo hin pagsulod han kampo.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Pag-iihapon nimo ngan ni Eleazar upod han iba nga mga pangulo han bungto an ngatanan nga naagaw ha pag-awayan, lakip an mga priso ngan an mga hayop. Parehoa an iyo pagtung-a han mga nakuha; an usa nga bahin para han nga sondalo, ngan an ikaduha para han iba han bungto. Tikang han bahin nga kanan mga sondalo, kuha nga pinakabuhis hin usa ha kada 500 nga mga priso para han Ginoo, ngan amo man liwat an kukuhaon ha mga baka, mga asno, mga karnero, ngan mga kanding. Ighatag ini ngadto kan Eleazar nga padi nga linain nga amot ngadto han Ginoo. Tikang han bahin nga kanan iba han mga tawo kuha hin usa ha kada 50 nga mga priso ngan amo man liwat an kukuhaon ha mga baka, mga karnero, mga asno, ngan mga kanding. Ighatag ini ngadto han mga Levita nga tinaporan han Tulda han Ginoo.” Ginbuhat nira Moises ug Eleazar an iginsugo han Ginoo. Sanglit iginhatag ni Moises kan Eleazar an buhis nga usa nga linain nga amot ngadto han Ginoo, sumala han iginsugo han Ginoo. Tikang hini nga bahin kinuha ni Moises in usa ha kada 50 nga mga priso ngan mga hayop, ngan iginhatag ini ngadto han mga Levita nga mga tinaporan han Tulda han Ginoo, sumala han iginsugo han Ginoo. Niyan kinmadto kan Moises an mga opisyal nga nagpangulo han kasondalohan, ngan nagsumat, “Gin-ihap namon an mga sondalo nga amon nasasakopan, ngan waray usa ha ira nga iniiliw. Sanglit gindadara namon an bulawan nga mga rayandayan, mga rayandayan ha butkon, mga pulseras, mga singsing, mga ariyos, ngan mga kwentas nga nakuha han kada usa ha amon. Ighahalad ini namon ngadto han Ginoo nga usa nga bayad han amon mga kinabuhi, basi pagpanalipdan kami niya.” Kinarawat nira Moises ug Eleazar an ngatanan nga bulawan nga mga rayandayan. Tinmimbang hin mga 200 ka kilo an ngatanan nga amot han mga opisyal. Ginhimos hadton diri mga opisyal an naagaw ha pag-awayan nga ira nakuha. Sanglit gindara nira Moises ug Eleazar an bulawan ngadto han Tulda basi pagpanalipdan han Ginoo an mga tawo han Israel. May damo hin duro nga kahayopan an mga tribo nira Ruben ug Gad. Han paghikit-i nira nga maupay gud an tuna han Jazer ug Galaad para hin kahayopan, kinmadto hira kanda Moises, Eleazar, ngan han iba nga mga pangulo han bungto ngan nagsiring, Ighatag gad ha amon ini nga tuna nga amon na malon, ngan ayaw na kami pagpataboka han Salog Jordan ngan pagpaokya didto.” Binmaton hi Moises, “Karuyag ba niyo magpabilin dinhe samtang mapakadto ha pag-awayan an iyo igkasi mga Israelita? Kay ano nga paghuhulopon niyo an mga tawo han Israel hin pagtabok han Jordan ngadto han tuna nga iginhatag ha ira han Ginoo? Amo gihapon an ginbuhat han iyo mga ginikanan han pagsugoa ko ha ira tikang ha Cades Barnea hin pag-usisa han tuna. Inmabot hira ngadto han Kahamub-an han Escol ngan hinkit-an nira an tuna kundi han pagbalik nira, ginhulop nira an mga tawo hin pagsulod han tuna nga iginhatag ha ira han Ginoo. Hito nga adlaw nasina an Ginoo, ngan nagsumpa: ‘Nagsusumpa ako nga tungod nga waray hira makig-unong ha akon, waray han kalalaken-an nga 20 ngadto ha igbaw an panuigon, nga ginmawas han Ehipto nga makakasulod han tuna nga iginsaad ko kanda Abraham, Isaac, ug Jacob.’ Diri makakasulod an ngatanan labot kanda Caleb nga anak ni Jefone nga Kenizitanhon ug Josue nga anak ni Nun; nakig-unong hira han Ginoo. Nasina han mga tawo an Ginoo, ngan naglayawlayaw hira didto ha kamingawan sulod hin 40 ka tuig, tubtob han pagkamatay hito nga bug-os nga katulinan nga nakasala ha iya. Ngan yana sinmaliwan kamo han iyo mga ginikanan, usa nga bag-o nga katulinan hin makasasala nga mga tawo nga andam na liwat hin pagtukso han Ginoo basi masina hiya han Israel. Kon kamo nga mga tawo han Ruben ug Gad diri sumunod ha iya yana, pasasagdan na liwat niya ini ngatanan nga mga tawo didto ha kamingawan, ngan kamo an pagsasalaon han ira pagkapukan.” Dinmaop hira kan Moises ngan nagsiring, “Tugoti kami anay hin pagtindog dinhe hin mga alad nga bato para han amon mga karnero, ngan hin pagtindog hin pinaderan nga mga bungto para han amon mga sakop. Niyan mag-aandam kami hin pag-upod han amon igkasi mga Israelita ngadto ha pag-awayan, ngan mag-uuna kami han pagsulong ngada han pakapahimutang namon ha ira didto han tuna nga ira malon, samtang nag-uokoy an amon mga sakop dinhe han pinaderan nga mga bungto nga waray sadang kahadlokan han mga tawo hini nga tuna. Diri kami maoli kon diri an iba nga mga Israelita makatag-iya han tuna nga iginhatag ha ira. Diri kami maaro hin malon ha ira didto han tabok han Jordan, kay kinmarawat na man kami han amon malon dinhe ha sinirangan han Jordan.” Binmaton hi Moises, “Kon tinuod an iyo iginsisiring, dinhe ha atubangan han Ginoo, pag-andam kamo ito yana hin pagkadto ha pag-awayan. Matabok han Jordan an ngatanan niyo nga mga sondalo, ngan ha ubos han pagpangulo han Ginoo, susulongon nira an aton mga kaaway tubtob nga pagpirdehon hira han Ginoo, ngan pagtag-iyahon an tuna. Katapos hito makakabalik na kamo, kay natuman na man niyo an iyo katungdanan ngadto han Ginoo ngan ngadto han iyo igkasi mga Israelita. Niyan ihahatag han Ginoo nga iyo malon an tuna ha sinirangan han Jordan. Kundi kon diri niyo pagtumanon an iyo saad, nagpapahimatngon ako ha iyo nga makakasala kamo kontra han Ginoo. Ayaw gud kamo pagsayop mahitungod hini; pagkakastigohon kamo tungod han iyo sala. Sanglit pagtindoga niyo an iyo mga bungto ngan an mga alad para han iyo mga karnero, kundi pagtumana niyo an iyo iginsaad!” Nagsiring an mga tawo han Gad ug Ruben, “Pagtutumanon namon sumala han imo iginsusugo ha amon. Nagpapabilin an amon mga asawa ngan kabataan ngan an amon mga baka ngan mga karnero dinhe ha mga bungto han Galaad. Kundi andam kami ngatanan hin pagkadto ha pag-awayan ha ubos han pagpangulo han Ginoo. Matabok kami han Jordan ngan makikig-away kami sumala han imo iginsiring ha amon.” Sanglit iginsugo ini ni Moises kanda Eleazar, Josue, ngan han iba nga mga pangulo han Israel: “Kon tumabok na han Jordan an mga tawo han Gad ug Ruben nga andam hin pakig-away ha pagmando han Ginoo, ngan kon makadaog kamo han tuna tungod han ira bulig, ihatag ha ira an tuna han Galaad nga ira malon. Kundi kon diri hira tumabok han Jordan ngan kumadto ha pag-awayan upod ha iyo, kakarawaton nira an ira malon didto han tuna han Canaan sugad ha iyo.” Binmaton an mga tawo han Gad ug Ruben, “Pagtutumanon namon sumala han iginsugo han Ginoo. Ha ubos han iya pagmando matabok kami ngadto han tuna han Canaan ngan makadto kami ha pag-awayan, basi makatag-iya kami gihapon han amon malon dinhe ha sinirangan han Jordan.” Sanglit iginggahin ni Moises an ngatanan nga katunaan ni Hadi Sihon han mga Amoreohanon ngan ni Hadi Og han Basan, lakip an mga bungto ngan an katunaan palibot hini ngadto han mga tribo nira Gad ug Ruben ngan han katunga han tribo ni Manases. Gintindog na liwat han tribo ni Gad an ginpaderan nga mga bungto han Dibon, Atarot, Aroer, Etrotsofan, Jaser, Jebaa, Betnimra, ug Betaran. Gintindog na liwat han tribo ni Ruben an Hesbon, Eleale, Quiriataim, Nebo, Baalmeon (ginliwat ini nga mga ngaran), ug Sibna. Gintagan nira hin bag-o nga ngaran an mga bungto nga ira na liwat gintindog. Ginsulong han banay ni Maquir nga anak ni Manases an tuna han Galaad; ira ini gin-ukyan, ngan ginpaiwas an mga Amoreohanon nga nakadto. Sanglit iginhatag ni Moises an Galaad ngadto han banay ni Maquir ngan nag-ukoy hira didto. Ginsulong ngan naagaw ni Jair nga sakop han tribo ni Manases in pipira nga mga baryo ngan ginngaranan ini nga “Kabaryohan ni Jair.” Ginsulong ngan naagaw ni Noba an Kenat ngan an mga baryo hini, ngan isinangay ha iya, sanglit ginngaranan hin Noba. An masunod nga kasaysayan naghahatag han mga ngaran han mga dapit nga ginkampohan han mga Israelita han pagbaya nira han Ehipto pinaagi han ira mga tribo ha ubos han pagpangulo nira Moises ug Aaron. Ha pagsugo han Ginoo, ginsurat ni Moises an ngaran han dapit ha kada pagkakampo nira. Binmaya han Ehipto an mga tawo han Israel dida han ika-15 nga adlaw han syahan nga bulan han tuig, an adlaw nga sunod han syahan nga Paglabay. Ha ubos han pagpanalipod han Ginoo binayaan nira an syudad han Ramses nga hinkikit-an hira han mga Ehiptohanon nga naglulubong han ira mga suhag nga kalalaken-an nga pinanmatay han Ginoo. Pinaagi hini iginpakita han Ginoo nga mas gamhanan hiya kay han kadiyosan han Ehipto. Binayaan han mga tawo han Israel an Ramses ngan nagkampo hira didto ha Sucot. Didto ha Etam ha ligid han kamingawan an sunod nira nga kampo. Tikang didto binmalik hira ngadto ha Pihahirot nga sinirangan han Baalsipon, ngan nagkampo hira hirani han Migdol. Binayaan nira an Pihahirot ngan naglatas hira han Dagat Pula ngadto han kamingawan han Sur; katapos hin tulo ka adlaw nga pagbinaktas, nagkampo hira didto ha Mara. Tikang didto kinmadto hira ha Elim diin nagkampo hira, kay may 12 nga mga burabod hin tubig ngan 70 nga mga kahoy nga palmira didto. Binayaan nira an Elim ngan nagkampo hira hirani han Dagat Suez. Didto han kamingawan han Sin an sunod nira nga kampo. Sunod nagkampo hira didto ha Dalfa, ngan katapos, didto ha Alus. An sunod didto ha Rafidim, diin waray nira irimnon nga tubig. Hinbatian han hadi han Arad didto ha timogan han Canaan nga tiarabot an mga Israelita. Iginhatag han Ginoo kan Moises didto ha kapatagan han Moab, nga tabok han Jordan atbang han Jerico, an masunod nga mga tugon para han Israel: “Kon tumabok na kamo han Jordan ngadto ha tuna han Canaan, kinahanglan paiwason niyo an ngatanan nga mga umurukoy han tuna. Pagbungkaga niyo an ngatanan nira nga bato ug metal nga mga diyosdiyos ngan an ngatanan nira nga mga dapit hin pagsingba. Pagtag-iyaha niyo an tuna ngan pag-ukoy kamo didto, kay ihinahatag ko ini ha iyo. Pagbahinbahina niyo an tuna ngadto han magkalainlain nga mga tribo ngan mga banay pinaagi hin ripa. Tagi hin haluag nga malon in dako nga banay, ngan hin haligot nga malon in gutiay nga banay. Kundi kon diri niyo paiwason an mga umurukoy han tuna, adton mga nanhibilin magsisinamok ha iyo sugad hin mga puling ha iyo mga mata ngan mga tunok ha iyo mga kagiliran, ngan makikig-away hira kontra ha iyo. Kon diri niyo hira paiwason, pagpupuohon ko kamo sugad nga ako naglarang hin pagpuo ha ira.” Iginhatag han Ginoo kan Moises an masunod nga mga tugon para han mga tawo han Israel: “Kon sumulod na kamo han Canaan nga tuna nga ihinahatag ko ha iyo, an mga pag-ultan han iyo katunaan amo inin masunod: an timogan nga pag-ultan matikang ha kamingawan han Zin ngan magliligid han pag-ultan han Edumea. Matikang ini ha sinirangan didto han timogan nga kataposan han Dagat Patay. Niyan maliko ini tipatimogan ngadto ha Aragian han Acrabim, ngan magpapadayon paglatas han Sin tubtob ha Cades Barnea didto ha timogan. Niyan maliko ini tipaamihan-katundan ngadto ha Adar ngan ngadto ha Asemona, diin maliko ini tipakadto ha kahamub-an didto han pag-ultan han Ehipto, ngan matatapos didto han Dagat Mediteraneo. “An katundan nga pag-ultan amo an Dagat Mediteraneo. “An amihan nga pag-ultan matadong tikang ha Dagat Mediteraneo ngadto han Bukid Hor, ngan tikang didto ngadto han Agianan han Hamat. Magpapadayon ini ngadto ha Sedad, ngan ngadto ha Seprona, ngan matatapos ini didto ha Enan. “An sinirangan nga pag-ultan matadong tikang ha Enan ngadto ha Sefama. Niyan magtitipatimogan ini ngadto ha Ribla, ha sinirangan han Ain, ngan magpapadayon ngadto han kapungtoran didto ha sinirangan nga baybayon han Lanaw Galilea, ngan tipatimogan ubay han Salog Jordan ngadto han Dagat Patay. “Amo ini an upat nga mga pag-ultan han iyo katunaan.” Sanglit nagsiring hi Moises ha mga Israelita, “Amo ini an tuna nga kakarawaton niyo pinaagi hin ripa, an tuna nga iginhatag han Ginoo ngadto han siyam ngan hin tunga nga mga tribo. Kinmarawat na han ira malon an mga tribo nira Ruben ug Gad ngan an sinirangan nga katunga han Manases, nga ginbahinbahin sumala han ira mga panimalay, didto ha sinirangan han Jordan nga tugbang han Jerico.” Nagsiring kan Moises an Ginoo, “Hira Eleazar nga padi ug Josue nga anak ni Nun amo an magbabahinbahin han tuna para han mga tawo. Kuha liwat hin usa nga pangulo tikang han kada tribo nga mabulig ha ira hin pagbahinbahin hini.” Amo ini an mga tawo nga gintudlok han Ginoo hin pagbahinbahin han malon para han mga tawo han Israel didto ha tuna han Canaan. Nagsiring kan Moises an Ginoo didto ha kapatagan han Moab nga tabok han Jordan, atbang han Jerico, “Sumati an mga Israelita nga tikang han malon nga ira kinakarawat, kinahanglan tagan nira an mga Levita hin mga syudad nga pag-uokyan ngan hin mga panabsaban nga tuna palibot han mga syudad. Pagtatag-iyahon han mga Levita ini nga mga syudad ngan mag-uokoy hira didto. An mga panabsaban nga tuna igagahin para han ira mga baka ngan ngatanan nira nga iba nga mga hayop. An panabsaban nga tuna matikang han mga pader han syudad tipagawas hin mga 470 ka metros palibot han syudad, basi magkamay-ada kwadrado nga dapit nga mga 950 ka metros an kada ligid, ngan aada ha butnga hini an syudad. Tatagan niyo an mga Levita hin unom nga mga syudad nga arayopan, nga dadangpan hin tawo kon makamatay hiya nga diri tinuyo. Labot hini, tagi hira hin 42 pa nga mga syudad upod an panabsaban nga mga tuna hini, nga maabot na ngatanan hin 48 nga mga syudad. Pag-iigoon an kadamo han mga syudad han mga Levita didto han kada tribo sumala han kadako han katunaan han kada tribo.” Gintugon han Ginoo hi Moises nga sidngon an mga tawo han Israel: “Kon tumabok na kamo han Salog Jordan ngan sumulod han tuna han Canaan, pagpili kamo hin mga syudad nga arayopan nga dadangpan hin tawo kon makamatay hiya nga diri tinuyo. Didto diri hiya paglalabtan han nagdudumot nga uropod han tawo nga namatay nga karuyag hin pagbulos. Diri papatayon in usa ka tawo nga iginsumbong hin pakamatay kon diri hiya anay tagan hin higayon hin pagpanalipod ha iya ha atubangan han mga tawo. Pagpili hin unom nga mga syudad, tulo ha sinirangan han Jordan ngan tulo ha tuna han Canaan. Hihimoon ini nga mga syudad nga arayopan para han mga Israelita ngan para han mga lumalangyaw nga lumalabay la o padayon nga mga umurokoy. Makakadalagan ngadto hin usa hini hin pagpalagiw in bisan hin-o nga makamatay hin tawo nga diri tinuyo. May katungdanan hin pagpatay han tawo nga nakamatay an gisusuoki nga uropod han tawo nga namatay. Kon hiagian an nakamatay, kinahanglan nga patayon hiya. “Kon magdumot in tawo ngan makamatay hiya han iya gindudumtan pinaagi hin pagtikwang ha iya o hin paglabay ha iya, o hin pagsuntok ha iya, salaan hiya hin pagpatay ngan maupay nga patayon hiya. May katungdanan hin pagbulos an gisusuoki nga uropod han tawo nga namatay. Kon hiagian an nakamatay, maupay nga patayon hiya. “Kundi pananglit nakamatay in usa ka tawo hin diri tinuyo hin tawo nga waray niya pagdumot, bisan pinaagi hin pagtikwang ha iya o hin paglabay ha iya, o pananglit nalipatan hin kalabay hin bato in usa ka tawo, ngan nakamatay hin usa ka tawo nga waray niya tuyo hin pagdaot, ngan diri niya kaaway, in sugad hini nga mga higayon, uugopan han bungto an tawo nga nakamatay ngan diri an nagdudumot hin pagbulos nga uropod han tawo nga namatay. An tawo nga salaan hin pagpatay tatalwason han bungto tikang han uropod han tawo nga namatay, ngan ira igbabalik ini hiya ngadto han syudad nga arayopan nga iya gindangpan. Kinahanglan mag-ukoy hiya didto ngada han kamatay han Labaw nga Padi. Kon an tawo nga salaan hin pakamatay, bumaya han syudad nga arayopan nga iya gindangpan, ngan kon hiagian hiya ngan patayon hiya han uropod han tawo nga namatay, diri salaan hin pagpatay an pagbulos hini nga tawo. Kinahanglan magpabilin didto han syudad nga arayopan an tawo nga salaan hin pakamatay ngada han kamatay han Labaw nga Padi, kundi katapos hini, makakahimo na hiya hin pakaoli. Iginpapahinungod ha iyo ngan han iyo mga tulin ini nga mga turumanon, bisan diin kamo mag-ukoy. “In usa ka tawo nga iginsumbong hin pagpatay mahihimo nga hisabtan hiya nga salaan ngan patayon hiya kahuman hisayori an iya kaso pinaagi hin duha o sobra pa nga mga testigo; diri igo in usa la nga saksi nga maghahatag hin kasayoran han kaso hin pagpatay. Kinahanglan pagpatayon in tawo nga makamatay. Diri hiya makakalikay hini nga sirot pinaagi hin pagbayad hin kwarta. Kon pinmalagiw in usa ka tawo ngadto hin usa nga syudad nga arayopan, ayaw hiya tugoti hin pagbayad basi la makaoli hiya nga diri pa mapatay an Labaw nga Padi. Kon pagbuhaton ini niyo, paghuhugawan niyo an tuna nga iyo gin-uokyan. Nakakahugaw han tuna an pagpatay hin tawo, ngan labot la han kamatayon han nakamatay, waray iba nga paagi hin paglinis han tuna diin ginpatay an tawo. Ayaw niyo paghugawi an tuna nga gin-uokyan niyo, kay amo ako an Ginoo ngan nag-uokoy ako dida han mga tawo han Israel.” Kinmadto kan Moises ngan han iba nga mga pangulo an mga puno han mga panimalay han banay ni Galaad nga anak ni Maquir ngan apo ni Manases nga anak ni Jose. Nagsiring hira, “Ginsugo kamo han Ginoo hin pagbahinbahin han tuna ngadto han mga tawo han Israel pinaagi hin ripa. Ginsugo liwat kamo niya hin paghatag han malon han amon uropod nga hi Salfaad ngadto han iya mga anak nga kababayen-an. Kundi hinumdomi nga kon pumaasawa hira hin kalalaken-an hin lain nga tribo, niyan pagtatag-iyahon hito nga tribo an ira malon ngan maiibanan an malon nga iginggahin ha amon. Dida han Tuig han Pagpahioli, kon mahibalik na ngadto han tunay nga mga tag-iya an ngatanan nga hiagi nga iginbaligya, mahidudugang na ha kadayonan an hiagi nga malon han mga anak nga kababayen-an ni Salfaad ngadto han tribo nga nakaasawa ha ira ngan maiiban ini tikang han amon tribo.” Sanglit iginhatag ni Moises ngadto han mga tawo han Israel an masunod nga sugo tikang han Ginoo. Nagsiring hiya, “Matadong an siring han tribo ni Manases, sanglit nasiring an Ginoo nga makakahimo hin pagpaasawa an mga anak nga kababayen-an ni Salfaad bisan hin-o nga ira karuyag, kundi ha sulod la han ira kalugaringon nga tribo. Magpapabilin dida han iya tribo an malon han tagsa nga Israelita. Kinahanglan pumaasawa hin tawo nga sakop han iya tribo an tagsa nga babaye nga nakarawat hin malon dida hin tribo nga Israelita. Dida hini nga paagi makarawat an kada Israelita han malon han iya mga ginikanan, ngan diri mababalhin an sinunod nga malon tikang hin usa nga tribo ngadto hin lain nga tribo. Magpapadayon an kada tribo hin pagtag-iya han kalugaringon nga iya malon.” Pinmaasawa hira ha sakob han mga banay han tribo ni Manases nga anak ni Jose, ngan nagpabilin an ira sinunod nga malon dida han tribo han ira amay. Amo ini an mga lagda ngan mga turumanon nga iginhatag han Ginoo ngadto han mga Israelita pinaagi kan Moises didto ha kapatagan han Moab nga tabok han Salog Jordan, atbang han Jerico. Aanhi hini nga basahan an mga pulong nga iginhimangraw ni Moises ha mga tawo han Israel han nakadto hira han kamingawan ha sinirangan nga dapit han Salog Jordan. Nakadto hira ha Kahamub-an han Jordan hirani han Suf, nga nabubutnga han bungto ha Paran ha usa nga ligid ngan han mga bungto han Tofel, Laban, Haserot, ug Disahab ha luyo nga ligid. ( Onse ka adlaw an pagbaktas tikang ha Bukid Sinai ngadto ha Cades Barnea kon aadto aagi han sagkahon nga nasod han Edumea.) Dida han syahan nga adlaw han ika-11 nga bulan han ika-40 nga tuig tikang han ira pagbaya ha Ehipto, ginsumatan ni Moises an mga tawo bahin han ngatanan nga iginsugo ha iya han Ginoo. Katapos ini han pakadaog han Ginoo kan Sihon nga hadi han mga Amoreohanon, nga naghadi didto han syudad han Hesbon, ngan kan Og nga hadi han Basan nga naghadi didto han mga syudad ha Astarot ug Edrei. Nakadto pa an mga tawo ha sinirangan nga dapit han Jordan didto han katunaan han Moab han pagtikang ni Moises hin pagsaysay han mga balaod ngan mga pagturon-an han Dyos. Nagsiring hiya, “Han nakadto pa kita ha Bukid Sinai, nagsiring ha aton an Ginoo nga aton Dyos, ‘Maiha na an iyo pag-inukoy dinhe hini nga bukid. Lakat kamo tikang dinhe ngan balhin kamo ngadto han sagkahon nga nasod han mga Amoreohanon ngan ngadto han ngatanan nga mga higrani nga katunaan—ngadto han Kahamub-an han Jordan, han sagkahon nga katunaan ngan kapatagan, han timogan nga katunaan, ngan ha baybayon han Mediteraneo. Kadto kamo ha tuna han Canaan ngan unhan pa han Kabukiran han Libano, tubtob ngadto han dako nga Salog Eufrates. Amo ini ngatanan an tuna nga iginsaad ko nga Ginoo hin paghatag ha iyo mga ginikanan, kanda Abraham, Isaac, ug Jacob ngan ngadto han ira mga tulin. Pakadto kamo ngan pag-ukoy kamo didto.’” Nagsiring han mga tawo hi Moises, “Han nakadto pa kita ha Bukid Sinai, nagsiring ako ha iyo, ‘Mabug-at para ha akon an katungdanan hin pagdumara ha iyo. Makuri ko na maakos kon pasagdan la ako. Ginpadamo kamo han Ginoo nga iyo Dyos sugad han kabiton-an ha langit. Padamoon pa unta kamo han Ginoo nga Dyos han iyo mga ginikanan hin usa pa ka yukot ka pilo, ngan pauswagon unta kamo sumala han iya iginsaad! Kundi uunanhon ko, kon hi ako la, hin pakaakos han mabug-at nga katungdanan hin pagtuhay han iyo mga kalipongan? Pagpili kamo hin makinaadmananon, masinaboton, ngan batid nga mga tawo tikang han kada tribo, ngan tutudlokon ko hira nga tinaporan ha iyo.’ Ngan inmuyon kamo nga amo ini an maupay pagbuhaton. Sanglit kinuha ko an makinaadmananon ngan batid nga mga pangulo nga iyo ginpili tikang han iyo mga tribo, ngan iginbutang ko hira nga mga tinaporan ha iyo. Tinaporan hin tinag-1,000 ka tawo an iba, hin tinag-100 an iba, hin tinag-50 an iba, ngan hin tinag-10 an iba. Gintudlok ko liwat in iba nga mga opisyal ha ngatanan nga mga tribo. “Hadto nga panahon gintugon ko hira an mga maghurukom niyo, ‘Pamatii niyo an mga kalipongan nga iginsusumbong han mga tawo ha iyo. Paghukmi hin waray pinaurog an tagsa nga kalipongan bisan kon bahin ini han iyo la kalugaringon nga mga tawo o kon nahiaapi hini in mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo ha iyo. Ayaw kamo pagpakita hin pagpaurog ha iyo mga paghukom; paghukmi an ngatanan hin amo ngahaw nga patakaran bisan kon hin-o hiya. Ayaw kahadlok bisan kan kanay kay tikang ha Dyos an iyo mga paghukom. Kon may kalipongan nga makuri gud para ha iyo, dad-a ini ngadi ha akon ngan ako an maghuhukom hini.’ Iginhatag ko liwat ha iyo in mga turumanon para han iba pa nga iyo pagbubuhaton. “Gintuman ta an iginsugo ha aton han Ginoo nga aton Dyos. Binayaan ta an Bukid Sinai ngan ginlatas ta an namamarapara ngan makaharadlok nga kamingawan tipakadto han sagkahon nga nasod han mga Amoreohanon. Han pag-abot ta ha Cades Barnea, “Kundi dinmaop kamo ha akon ngan nagsiring. ‘Pagsugo kita hin mga tawo nga mag-uuna ha aton hin pag-usisa han tuna basi makagsumat hira ha aton kon hain an gimamaupayi nga dalan nga aton pag-aagian ngan kon ano an kahimtang han mga syudad didto.’ “Baga maupay man adto nga iyo larang, sanglit nagpili ako hin 12 nga mga tawo, usa tikang han kada tribo. Sinmulod hira han sagkahon nga nasod tubtob ha Kahamub-an han Escol ngan gin-usisa nira ini. Gindad-an kita nira han ira pagbalik hin mga bunga hin kahoy nga ira hin-agian didto, ngan ginsumatan kita nira nga matambok an tuna nga iginhahatag ha aton han Ginoo nga aton Dyos. “Kundi sinmupil kamo han sugo han Ginoo nga iyo Dyos, ngan waray kamo sumulod han tuna. Man hin ngurutob ha iyo, ‘Napungot ha aton an Ginoo. Ginpagawas kita niya han Ehipto ha pagtubyan ha aton ngadto hini nga mga Amoreohanon, basi pamatayon kita nira. Kay ano nga makadto kita? Nahahadlok kita, labi na la kay ginsumatan kita han mga tawo nga aton ginsugo, nga an mga tawo didto magkurukusog ngan hiruhigtaas kay ha aton, ngan nag-uokoy hira hin mga syudad nga higtaas kaupay an mga pader. Hinkit-an nira didto in mga higante!’ “Kundi ginsiring ko kamo, ‘Ayaw kamo kahadlok hito nga mga tawo. Mag-uuna ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos, ngan hiya an makikig-away para ha iyo, sugad han iyo hinkit-an nga iya ginbuhat didto ha Ehipto ngan didto ha kamingawan. Hinkit-an niyo kon gin-unan-o niya an pagdara ha iyo ngan iginggawas kamo ha kataragman tubtob nganhi hini nga dapit, sugad han pagkugos hin usa nga amay han iya anak.’ Kundi bisan pa hini nga akon iginsiring, waray la kamo gihapon sumarig han Ginoo, nga dayuday amo an nag-una ha iyo hin pagbiling hin dapit nga iyo pagkakampohan. Basi makatultol kamo han dalan, nag-una hiya ha iyo pinaagi hin harigi nga kalayo kon gab-i, ngan pinaagi hin harigi nga dampog kon adlaw. “Hinbatian han Ginoo an iyo mga pagngurutob ngan nasina hiya, sanglit nagsumpa hiya, ‘Waray usa ha iyo tikang hini nga maraot nga katulinan nga makakasulod han matambok nga tuna nga akon iginsaad hin paghatag ha iyo kaapoy-apoyan. Hi Caleb la nga anak ni Jefone an makakasulod hini. Nagpabilin hiya nga matinumanon ha akon, ngan ighahatag ko ha iya ngan ha iya mga tulin an tuna nga iya gin-usisa.’ Tungod ha iyo nasina liwat ha akon an Ginoo ngan nagsiring, ‘Bisan ikaw, Moises, diri ka makakasulod han tuna. Kundi dasiga an tinguha han imo kabulig nga hi Josue nga anak ni Nun. Hiya an mangungulo han Israel hin pagtag-iya han tuna.’ “Niyan nagsiring an Ginoo ha aton ngatanan. ‘An iyo kabataan nga diri pa maaram kon ano an maraot o maupay amo la an masulod han tuna—an kabataan nga, siring niyo, aagawon han iyo mga kaaway. Ighahatag ko ha ira an tuna ngan tatag-iyahon ini nira. Kundi kamo nga mga tawo, balik kamo ngadto ha kamingawan ngan sulsoga niyo an dalan tipakadto han Dagat Aqaba.’ “Binmaton kamo, ‘Moises, nakasala kami kontra han Ginoo. Kundi yana masulong kami sumala han iginsugo ha amon han Ginoo nga aton Dyos.’ Niyan nag-andam hin pakig-away an kada usa ha iyo. An iyo hunahuna nga masayonay la an pagsulong han sagkahon nga nasod. “Kundi nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Sidnga hira nga diri sumulong, kay diri ako maupod ha ira, ngan pipirdehon hira han ira mga kaaway.’ Ginsumatan ko kamo han iginsiring ha akon han Ginoo, kundi waray la kamo bumali. Sinmupil kamo ha iya, ngan ha iyo kamapinahitas-on sinmulong kamo han sagkahon nga nasod. Niyan an mga Amoreohanon nga nag-uokoy hito nga kapungtoran nagkagawas kontra ha iyo sugad hin kabalay hin mga ligwan. Ginlanat kamo nira tubtob ha Horma ngan ginpirde kamo didto han sagkahon nga nasod han Edumea. Sanglit nangaraba kamo han Ginoo hin pakibulig ha iya, kundi waray hiya mamati o bumali ha iyo. “Sanglit katapos naton pag-ukoy hin maiha didto ha Cades, binmalik kita ngan kinmadto ha kamingawan; nagsulsog kita han dalan tipakadto han Dagat Aqaba sumala han iginsugo han Ginoo, ngan nag-iha kita hin paglinayawlayaw didto han sagkahon nga nasod han Edumea. “Niyan ginsiring ako han Ginoo nga maiha na an aton paglinayawlayaw didto hito nga kapungtoran, ngan kinahanglan magpadayon kita tipaamihanan. Ginsiring ako Niya hin paghatag ha iyo han nasunod nga mga tugon: ‘Matalabok kamo han sagkahon nga nasod han Edumea, an katunaan han iyo higrayo nga kauropdan, an mga tulin ni Esau. Mahahadlok hira ha iyo, kundi ayaw kamo pakig-away ha ira, kay diri gud ako mahatag hin usa ka pinit han ira tuna nga tutumban han iyo tiil. Kay iginhatag ko na an Edumea ngadto han mga tulin ni Esau. Palit kamo ha ira hin pagkaon ug tubig.’ “Hinumdomi nga ginbendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos dida han ngatanan niyo nga ginbuhat. Ginmangnoan kamo niya han paglatas niyo hini nga namamarapara nga kamingawan. Kaupod hiya niyo sulod hin 40 ka tuig, ngan nagkamay-ada kamo han ngatanan nga iyo ginkinahanglan. “Sanglit nagpadayon kita ngan binayaan ta an dalan tipakadto han Dagat Patay tikang han mga bungto han Elat ug Asiongaber, ngan linmiko kita tipaamihanan-sinirangan tipakadto ha Moab. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Ayaw niyo pagsamoka o pakig-awayi an mga tawo ha Moab, an mga tulin ni Lot. Iginhatag ko ha ira an syudad han Ar, ngan diri ko gud kamo tatagan hin bahin han ira tuna!’” ( Hadto anay nag-ukoy didto ha Ar in magkusog nga tulin hin mga higante nga gintawag nga mga Emim. Sugad hira kahigtaas han mga Anakim, nga lain nga tulin hin mga higante. Sugad han mga Anakim kinikilala liwat hira nga mga Refaim; kundi Emim an pagtawag ha ira han mga Moabita. Hadto anay nag-ukoy didto ha Edumea an mga Horitanhon, kundi ginpaiwas hira han mga tulin ni Esau, ginbungkag an ira nasod, ngan hira ngahaw an inmukoy didto, sugad han pagpaiwasa han mga Israelita han ira mga kaaway tikang han tuna nga iginhatag ha ira han Ginoo.) “Niyan tinmabok kita han Salog Sered sumala han iginsiring ha aton han Ginoo. Trayntai otso ka tuig an linabay tikang han pagbaya ta ha Cades Barnea. Nagkamatay na an ngatanan nga paraaway nga mga tawo hito nga katulinan sumala han iginsiring han Ginoo. Nagpadayon pagkontra ha ira an Ginoo tubtob nga naubos hira pagpataya han Ginoo. “Han kamatay na han ngatanan nga paraaway, nagsiring ha aton an Ginoo, ‘Yana nga adlaw matalabok na kamo han katunaan han Moab ngan ha Ar kamo maagi. Sanglit diri na kamo hirayo han tuna han mga tulin ni Amon nga mga tulin ni Lot. Ayaw niyo pagsamoka o pakig-awayi hira, kay diri ko kamo tatagan han tuna nga iginhatag ko ha ira.’” ( Kinikilala liwat ini nga katunaan nga tuna han mga Refaim, an ngaran han mga tawo nga hadto anay nag-ukoy didto; gintawag hira han mga Amonitanhon nga Zomzomim. Sugad hira kahigtaas han mga Anakim. Damo ngan magkusog hira nga mga tawo. Kundi ginpuo hira han Ginoo, sanglit gintag-iya han mga Amonitanhon an ira tuna ngan nag-ukoy ini hira didto. Amo liwat an ginbuhat han Ginoo para han mga tulin ni Esau, nga nag-uokoy didto han sagkahon nga nasod han Edumea. Ginpuo han Ginoo an mga tulin ni Hore, ngan gintag-iya han mga taga-Edumea an ira tuna ngan nag-ukoy ini hira didto ngada yana nga adlaw. Gin-ukyan hin mga tawo nga puro taga-Creta an tuna ha baybayon han Mediteraneo. Ginpuo nira an mga tulin ni Abim, an tunay nga mga umurokoy, ngan gintag-iya an ngatanan nira nga tuna tubtob han syudad han Gaza didto ha timogan.) “Kahuman ta pagtalabok han Moab, ginsiring kita han Ginoo, ‘Yana, pagkalakat na kamo ngan taboka niyo an Salog Arnon. Itutubyan ko ha iyo gahom hi Sihon an Amoreohanon nga hadi han Hesbon, upod an iya tuna. Sulonga hiya ngan didto kamo pag-ukoy han iya tuna. Tikang yana nga adlaw tatalinguhaon ko nga an mga tawo ha ngatanan nga dapit mahadlok ha iyo. Mangungurog hin kahadlok an ngatanan kon hinabihan an iyo ngaran.’ “Niyan tikang ha kamingawan han Cademot nagsugo ako hin mga surugoon ngadto kan Hadi Sihon han Hesbon dara an nasunod nga mga pulong hin kalinaw: ‘Paagia kami han imo nasod. Matadong la kami ngan diri gud masimang han dalan. Babaydan namon an amon kakaonon ngan an tubig nga amon iimnon. Karuyag la namon umagi dida han iyo nasod tubtob nga makatabok kami han Salog Jordan ngadto han tuna nga ihinahatag ha amon han Ginoo nga amon Dyos. Tinugotan kami han mga tulin ni Esau nga nag-uokoy didto ha Edumea, ngan han mga Moabita nga nag-uokoy didto ha Ar hin pagtalabok han ira katunaan.’ “Kundi waray kita tugoti ni Hadi Sihon hin pagtalabok han iya nasod. Ginpatig-a an iya ulo ngan ginhimo hiya nga masinupilon han Ginoo nga iyo Dyos, basi pagpirdehon ta hiya ngan agawon ta an iya katunaan nga inuokyan pa naton yana. “Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Tan-awa, ginhimo ko nga makalolooy ha imo atubangan hi Hadi Sihon ngan an iya tuna; pagtag-iyahan ngan pag-okyi niyo an iya tuna.’ Ginmawas hi Sihon upod an ngatanan niya nga mga tawo hin pakig-away ha aton hirani han bungto han Jahas, kundi igintubyan hiya han Ginoo nga aton Dyos ha aton gahom, ngan aton ginpatay hiya, an iya mga anak nga kalalaken-an, ngan an ngatanan niya nga mga tawo. Ha amo ngahaw nga panahon aton liwat ginbihag ngan ginbungkag an ngatanan nga mga bungto, ngan ginpamatay ta an ngatanan nga kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan. Waray naton isinalin nga buhi. Gintikas ta an mga baka ngan gintikasan an mga bungto. Ginpabihag ha aton han Ginoo nga aton Dyos an ngatanan nga mga bungto tikang ha Aroer didto ha ligid han Kahamub-an han Arnon, lakip an syudad didto ha butnga hito nga kahamub-an tubtob ngadto ha Galaad. Waray bungto nga pinaderan nga marig-on para ha aton. Kundi waray kita humarani han katunaan han mga Amonitanhon, o ngadto han mga pangpang han Salog Jaboc, o ngadto han mga bungto han sagkahon nga nasod, o ngadto han iba nga dapit nga igindiri ha aton han Ginoo nga aton Dyos. “Niyan nagtipaamihanan kita tipakadto ha katunaan han Basan, ngan ginmawas hi Hadi Og upod an ngatanan niya nga mga tawo hin pakig-away ha aton hirani han bungto han Edrei. Kundi nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Ayaw kahadlok ha iya. Itutubyan ko ha imo hiya, an iya mga tawo, ngan an ngatanan niya nga mga tuna. Buhata ha iya an ginbuhat mo kan Hadi Sihon, an Amoreohanon nga hadi han Hesbon.’ “Sanglit igintubyan liwat han Ginoo ha aton gahom hi Hadi Og ngan an iya mga tawo, ngan ginpamatay ta hira ngatanan. Ginbihag ta liwat an ngatanan niya nga mga bungto—waray usa nga waray naton makuha. Saysenta nga mga bungto ngatanan an aton ginbihag—an bug-os nga katunaan han Argob diin naghadi hi Hadi Og han Basan. Ginparig-on ini ngatanan nga mga bungto pinaagi hin higtaas nga mga pader, mga ganghaan nga mga barra hin pantrangka han mga ganghaan, ngan may-ada liwat damo nga mga baryo nga waray mga pader. Ginbungkag ta an ngatanan nga mga bungto ngan ginpamatay ta an ngatanan nga kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan, sugad han ginbuhat ta didto han mga bungto ni Hadi Sihon han Hesbon. Pinanguha ta an mga baka ngan gintikasan ta an mga bungto. “Hito nga panahon ginkuha ta tikang hito nga duha nga Amoreohanon nga mga hadi an tuna ha sinirangan han Salog Jordan, tikang ha Salog Arnon ngadto ha Bukid Hermon. ( Gintawag han mga Sidonianhon nga Sirion an Bukid Hermon, ngan Senir han mga Amoreohanon.) Ginkuha ta an ngatanan nga katunaan ni Hadi Og han Basan: an mga syudad didto han mga sampaw nga patag han kabukiran, an mga katunaan han Galaad ngan han Basan, tubtob han mga bungto han Saleca ug Edrei didto ha sinirangan.” ( Hi Hadi Og amo an kataposan han mga Refaim. An iya lungon nga bato, 2 1/2 ka metros an kahilapad ngan haros mag-5 ka metros an kahilaba sumala han opisyal nga suruklan. Ini nga lungon aadto pa yana han Amonitanhon nga syudad han Raba.) “Han pakatag-iya ta han tuna, iginhatag ko ha mga tribo nira Ruben ug Gad an katunaan nga amihanan han bungto han Aroer nga hirani han Salog ha Arnon ngan bahin han sagkahon nga tuna han Galaad, upod an mga bungto hini. Iginhatag ko ngadto han katunga nga tribo ni Manases an salin han Galaad ngan an bug-os nga katunaan han Argob diin paghadi hi Og.” (Ginkilala an Basan nga tuna han mga Refaim. Ginkuha ni Jair nga sakop han tribo ni Manases an bug-os nga katunaan han Argob, nga amo an Basan, tubtob ngadto han pag-ultan han Gesur ug Maaca. Isinangay niya an mga baryo han iya ngaran, ngan kinikilala pa ini ngada yana nga mga baryo ni Jair.) “Iginhatag ko an Galaad ngadto han banay ni Maquir han tribo ni Manases. Ngan iginhatag ko ngadto han mga tribo nira Ruben ug Gad an katunaan tikang ha Galaad ngadto han Salog Arnon. An butnga han salog amo an ira pag-ultan didto ha timogan ngan an Salog Jaboc amo an ira pag-ultan didto ha amihanan, ngan an usa nga bahin hini amo an Amonitanhon nga pag-ultan. Didto ha katundan naabot an ira katunaan ngadto han Salog Jordan, tikang ha Lanaw Galilea didto ha amihanan ngadto han Dagat Patay didto ha timogan ngan ngadto ha ubos han Bukid Pisga didto ha sinirangan. “Hito ngahaw nga panahon gintugon ko liwat hira hinin nasunod: ‘Iginhatag ha iyo han Ginoo nga aton Dyos ini nga tuna nga sinirangan han Jordan basi niyo pag-ukyan. Yana pagsangkapa hin hinganiban an iyo paraaway nga mga tawo ngan pataboka hira han Jordan una han iba nga mga tribo han Israel, basi makabulig ha ira hin pagtag-iya han ira tuna. An iyo la kaasaw-an, kabataan, ngan mga baka (maaram ako nga damo an iyo mga baka), an ibilin niyo didto han mga bungto nga akon iginhatag ha iyo. Buligi niyo an iyo igkasi mga Israelita tubtob nga makatag-iya hira han tuna nga ihahatag ha ira han Ginoo didto ha katundan han Jordan, ngan tubtob nga tugotan hira han Ginoo hin pag-ukoy nga malinawon sugad han iya ginbuhat na dinhe para ha iyo. Katapos hito, makakabalik na kamo nganhi hini nga tuna nga akon iginhatag ha iyo.’ “Niyan gintugon ko hi Josue: ‘Hinkit-an mo an ngatanan nga ginbuhat han Ginoo nga imo Dyos hadton duha nga mga hadi, hira Sihon ngan Og; ngan bubuhaton niya in sugad nga butang ngadto han iba kanay tuna iyo susulongon. Ayaw kahadlok ha ira, kay an Ginoo nga imo Dyos amo an makikig-away para ha imo.’” “Hito nga panahon nag-ampo ako hin kinasingkasing, ‘O Ginoo nga Dyos, maaram ako nga imo iginpakita ha akon an tinikangan pala han dagko ngan urosahon nga mga butang nga imo pagbubuhaton. Waray diyos didto ha langit o dinhe ha tuna nga makakagbuhat han gamhanan nga mga butang nga imo ginbuhat! Pataboka gad ako ha Salog Jordan, O Ginoo, ngan pakitaa ako han matambok nga tuna didto ha tabok, han matahom nga sagkahon nga tuna ngan han kabukiran han Libano.’ “Kundi tungod ha iyo nga mga tawo nasina ha akon an Ginoo ngan waray hiya mamati. Nagsiring lugod hiya, ‘Igo na ito! Ayaw na paghinabi hini nga butang. Pakadto han pungkay han Bukid Pisga ngan tan-aw ngadto ha amihanan ngan ngadto ha timogan, ngadto ha sinirangan ngan ngadto ha katundan. Tan-awa hin maupay an imo makikita nga mga tuna, kay diri ka gud makakatabok han Jordan. Tugona hi Josue. Dasiga an iya tinguha, kay hiya an magmamangulo han mga tawo hin pagtabok ngan pagtag-iya han tuna nga imo makikita.’ “Sanglit nagpabilin kita didto han kahamub-an nga atbang han bungto han Betpeor.” Niyan nagsiring han mga tawo hi Moises, “Pagsugta niyo an ngatanan nga mga balaod nga akon igintutdo ha iyo, basi mabuhi kamo ngan magtag-iya kamo han tuna nga ighahatag ha iyo han Ginoo nga Dyos han iyo mga ginikanan. Ayaw niyo pagdugangi hin bisan ano an akon iginsugo ha iyo, ngan ayaw liwat pag-ibani. Pagtumana an mga sugo han Ginoo nga iyo Dyos, nga akon iginhatag ha iyo. Hinkit-an niyo an ginbuhat han Ginoo didto ha Bukid Peor. Ginpuo niya an ngatanan nga nagsingba didto kan Baal kundi ngada ha iyo nga mga magtinumanon ngadto han Ginoo nga iyo Dyos nagpapabilin nga buhi ngada hini nga adlaw. “Igintutdo ko ha iyo an ngatanan nga mga balaod sumala han iginsugo ha akon han Ginoo nga akon Dyos. Pagtumana ini didto han tuna nga iyo susulongon ngan pagtatag-iyahon. Pagsugta ini niyo hin matinumanon basi makakilala an mga tawo han iba nga mga nasod han iyo kamakinaadmananon. Kon hibatian nira ini ngatanan nga mga balaod, masiring hira, ‘Waray ruhaduha may-ada kinaadman ug saraboton ini nga dako nga nasod!’ “Waray iba nga nasod, magkadiano hin kadako, nga may-ada diyos nga suok kaupay kon nagkikinahanglan hira ha iya nga malabaw pa kay han Ginoo nga aton Dyos. Pinamamatian kita kon natawag kita ha iya hin pakibulig. Waray iba nga nasod, magkadiano hin kadako, nga may mga balaod nga sugad hin kamagtadong hadton akon igintutdo ha iyo yana nga adlaw. Pagbantay gud kamo basi diri kamo mahingalimot, samtang buhi pa kamo, han iyo hinkit-an han iyo kalugaringon nga mga mata. Sumati an iyo mga anak ngan an iyo mga apo mahitungod han adlaw han pagtukdaw niyo ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos didto ha Bukid Sinai, han pagsiring ha akon han Ginoo, ‘Tiroka an mga tawo. Karuyag ko nga mamati hira han akon igsisiring, basi mahibaro hira hin pagsugot nga matinahuron ha akon samtang buhi pa hira, ngan basi pagtutdoan nira an ira mga anak hin pagsugot ha akon.’ “Sumati an iyo mga anak han pagkadto ngan pagtukdaw niyo didto han ubos han bukid nga natahoban hin magdakmol nga mga dampog nga nagawas in maitom nga aso ug kalayo nga nag-uulyab ngadto ha langit. Sumati hira han paghimangraw ha iyo han Ginoo tikang ha butnga han kalayo, han pakabati niyo ha iya nga nagyayakan, kundi waray kamo makakita ha iya. Ginsumatan kamo niya han kinahanglan niyo pagbuhaton ha pagtuman han ginsaaran nga iya ginhimo ha iyo—kinahanglan pagtumanon niyo an Napulo nga mga Sugo nga iya iginsurat dida hin duha nga mga papan nga bato. Ginsugo ako han Ginoo hin pagtutdo ha iyo han ngatanan nga mga balaod nga iyo pagtutumanon didto han tuna nga iyo na susulongon ngan tatag-iyahon. “Han paghimangraw ha iyo han Ginoo tikang ha butnga han kalayo didto ha Bukid Sinai, waray kamo makakita ha iya. Sanglit para han iyo kalugaringon nga kaupayan, talinguhaa gud niyo nga diri kamo makasala pinaagi hin paghimo hin mga diyosdiyos hin bisan ano gud nga hulagway—bisan lalake o babaye, bisan ano nga mananap o tamsi, nag-uusoy nga mananap o isda. Ayaw pagpasulay hin pagsingba ngan pag-alagad han iyo hinkikit-an didto ha langit—an adlaw, an bulan, ngan an mga bitoon. Iginhatag ini han Ginoo nga iyo Dyos ngadto han iba nga mga katawhan basi pagsingbahon nira. Kundi kamo amo an mga tawo nga iya gintalwas tikang ha Ehipto, usa nga naglalahinggab nga hudno. Ginpagawas kamo niya basi mahimo kamo nga iya kalugaringon nga mga tawo, asta ngada yana nga adlaw. Tungod ha iyo nasina ha akon an Ginoo nga aton Dyos ngan nagsumpa hiya nga diri ako makakatabok han Salog Jordan hin pagsulod han matambok nga tuna nga iya ihahatag ha iyo. Mapatay ako dinhe hini nga tuna ngan diri gud ako makakatabok han salog, kundi makakatabok kamo ngan magtatag-iya hito nga matambok nga tuna. Talinguhaa niyo nga diri gud niyo hingalimtan an ginsaaran nga ginhimo ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Pagsugta niyo an iya sugo nga nagdidiri ha iyo hin paghimo hin bisan ano nga diyosdiyos, kay an Ginoo nga iyo Dyos sugad hin naglalahinggab nga kalayo; naabugho gud hiya nga Dyos. “Bisan kon magmaiha na kamo didto han tuna ngan manganak ngan mangapo na kamo, ayaw gud kamo pagpakasala pinaagi hin paghimo hin diyosdiyos nga bisan ano nga hulagway. Maraot ini ha atubangan han Ginoo, ngan makakapasina ini ha iya. Sasangpiton ko an langit ngan an tuna nga mga saksi nakon kontra ha iyo yana nga adlaw, nga kon supakon ako niyo, maaanaw kamo dayon tikang han tuna nga pagtatag-iyahon niyo ha tabok han Jordan. Mapupuo gud kamo. Igpapasarang kamo han Ginoo didto han iba nga mga nasod, diin gutiay la ha iyo an mahibibilin nga buhi. Didto mag-aalagad kamo hin kadiyosan nga hinimo hin mga kamot hin tawo, kadiyosan nga kahoy ug bato, kadiyosan nga diri nakakakita o nakakabati, nakakakaon o nakakabaho. Didto magbibiling kamo han Ginoo nga iyo Dyos; ngan hiaagian niyo hiya kon kinasingkasing an iyo pagbiling ha iya. Kon aada na kamo ha kakurian ngan mahinabo ha iyo ini ngatanan nga mga butang, ha katapostaposan mabalik kamo gihapon ngadto han Ginoo ngan magsusugot kamo ha iya. Maloloy-on hiya nga Dyos. Diri kamo niya babayaan o pupuohon, ngan diri niya hingangalimtan an ginsaaran nga ginhimo niya ha iyo mga ginikanan. “Usisaha daw niyo an naglabay nga panahon, an panahon han waray pa kamo katatawo, ngadto pa gud han panahon han pagtuhaa han Dyos han tawo dinhe ha tuna. Usisaha an bug-os nga tuna. Nahinabo na ba in sugad hini kadako nga butang? May-ada na ba nakabati hin bisan ano nga sugad hini? May-ada ba mga tawo nga nabuhi katapos nira makabati hin diyos nga naghimangraw ha ira ha butnga hin kalayo, sugad han iyo hinbatian? May-ada na ba diyos nga nangahas hin pagkadto ngan pagkuha hin mga tawo tikang hin lain nga nasod ngan paghimo ha ira nga iya kalugaringon, sugad han ginbuhat ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos didto ha Ehipto? Ha atubangan gud han iyo mga mata ginamit niya an iya dako nga gahom ug kusog; ginpadara niya in mga peste ug araway, ginbuhat niya in mga milagro ngan mga orosahon, ngan ginpahinabo in magpakaharadlok nga mga butang. Iginpakita ini ha iyo han Ginoo, ha pagpamatuod ha iyo nga hiya gudla amo an Dyos ngan waray na iba. Ginpabati kamo niya han iya tingog tikang ha langit basi makagtutdo hiya ha iyo; ngan dinhe ha tuna ginpakita kamo niya han iya baraan nga kalayo, ngan naghimangraw hiya ha iyo ha butnga han kalayo. Tungod nga iya ginhigugma an iyo kaapoy-apoyan, ginpili kamo niya, ngan pinaagi han iya dako nga gahom, hiya ngahaw an nagpagawas ha iyo ha Ehipto. Han pagsulong niyo, iya gintabog in mga nasod nga mas dagko ngan mas gamhanan kay ha iyo, basi pasudlon kamo niya ngan ighatag ha iyo an ira tuna nga naangkon niyo ngada yana. Sanglit hinumdomi yana nga adlaw ngan ayaw gud niyo hingalimti: an Ginoo amo an Dyos didto ha langit ngan dinhe ha tuna. Waray na iba nga diyos. Pagsugta niyo an ngatanan niya nga mga balaod nga iginhatag ko ha iyo yana nga adlaw, ngan maghihingaupay kamo ngan an iyo mga tulin. Magpapadayon kamo hin pag-ukoy didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, nga maaangkon niyo ha kadayonan.” Niyan iginggahin ni Moises in tulo nga mga syudad ha sinirangan han Jordan, nga sadang kaayopan hin usa ka tawo ngan diri hiya paglabtan kon makamatay hiya, hin diri tinuyo, hin tawo nga diri niya kaaway. Makakapalagiw hiya ngadto hin usa hini nga mga syudad ngan diri hiya papatayon. Para han tribo ni Ruben an arayopan nga syudad amo an Beser didto ha kamingawan nga patag nga sampaw han bukid; para han tribo ni Gad, amo an Ramot didto ha katunaan han Galaad; ngan para han tribo ni Manases, amo an Golan didto ha katunaan han Basan. Iginhatag ni Moises ha mga tawo han Israel an mga balaod ngan mga pagturon-an han Dyos. Gintag-iya nira Moises an iya tuna, ngan an tuna ni Hadi Og ha Basan, nga lain nga Amoreohanon nga hadi nga nag-ukoy didto ha sinirangan han Jordan. An kahiluag hini nga tuna natikang ha bungto han Aroer ha ligid han Salog Arnon ngadto han Bukid Sion didto ha amihanan, nga amo an Bukid Hermon. Nahiupod liwat hini an ngatanan nga katunaan ha sinirangan han Salog Jordan ngadto han Dagat Patay didto ha timogan ngan ngadto ha ubos han Bukid Pisga didto ha sinirangan. Gintirok ni Moises an ngatanan nga mga tawo ha Israel ngan ginsiring hira, “Mga tawo ha Israel, pamatii an ngatanan nga mga balaod nga ihahatag ko ha iyo yana nga adlaw. Pag-admi ngan talinguhaa nga pagtumanon gud ini niyo. Didto ha Bukid Sinai naghimo hin ginsaaran an Ginoo nga aton Dyos diri la ha aton mga ginikanan, kundi ha aton ngatanan nga mga buhi pa yana nga adlaw. Didto han bukid nakig-atubang ha iyo hin pakighimangraw an Ginoo tikang ha butnga han kalayo. Hito nga takna nagpabutnga ako ha iyo ngan han Ginoo hin pagsumat ha iyo han iginsiring niya, kay nahadlok kamo han kalayo ngan waray kamo sumagka han bukid. “Nagsiring an Ginoo, ‘Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos nga nagpagawas ha iyo tikang ha Ehipto diin mga oripon kamo. “‘Ayaw kamo pagsingba hin lain nga diyos labot ha akon. “‘Ayaw kamo paghimo para ha iyo ngahaw hin mga ladawan hin bisan ano nga butang nga aadto ha langit, o aanhi ha tuna, o aadto ha tubig ha ilarom han tuna. Ayaw kamo pagyukbo o pagsingba hin bisan ano nga diyosdiyos, kay ako amo an Ginoo nga iyo Dyos ngan maabugho ako nga Dyos. Kinakastigo ko adton mga nagdudumot ha akon ngan an ira mga tulin tubtob han ikatulo ngan ikaupat nga katulinan. Kundi ipinapakita ko an akon paghigugma ngadto ha yinukot nga mga katulinan hadton mga nahigugma ha akon ngan nagsusugot han akon mga balaod. “‘Ayaw niyo paggamita an akon ngaran hin maraot nga panuyo, kay ako, nga Ginoo nga iyo Dyos, makastigo han bisan hin-o nga magamit han akon ngaran hin diri kaangayan. “‘Tumana niyo an Adlaw nga Igparahuway ngan ini nga adlaw sumala han iginsugo ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. May-ada niyo unom ka adlaw hin pagtuman han ngatanan niyo nga mga buruhaton, kundi adlaw hin pagpahuway an ikapito nga adlaw, ngan ighahalad ini niyo ha akon. Dida hito nga adlaw kinahanglan waray magtrabaho—bisan hi kamo, an iyo mga anak, an iyo mga oripon, an iyo mga hayop, o an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida han iyo nasod. Kinahanglan pumahuway an iyo mga oripon sugad ha iyo. Hinumdomi nga mga oripon kamo didto ha Ehipto ngan ako nga Ginoo nga iyo Dyos an nagtalwas ha iyo pinaagi han akon dako nga gahom ug kusog. Amo ito nga nagsusugo ako ha iyo nga iyo pagtumanon an Adlaw nga Igparahuway. “‘Tahora niyo an iyo amay ngan an iyo iroy sugad nga ako nga Ginoo nga iyo Dyos an nagsusugo ha iyo, basi maghingaupay kamo ngan maghilawig an iyo kinabuhi didto han tuna nga ihinahatag ko ha iyo. “‘Ayaw kamo pagpatay. “‘Ayaw kamo panlibog. “‘Ayaw kamo pangawat. “‘Ayaw kamo pagsumbong hin buwa kontra han iyo igkasi tawo. “‘Ayaw kamo kaipa han asawa hin iba nga tawo. Ayaw kaipa han iya balay, han iya tuna, han iya mga oripon, han iya mga baka, han iya mga asno, o han bisan ano nga iya mga butang.’ “Amo ini an mga sugo nga iginhatag ha iyo ngatanan han Ginoo han pagkatirok niyo didto han bukid. Han paghimangraw niya hin makusog nga tingog tikang ha butnga han kalayo ngan tikang han magdakmol nga mga dampog, iginhatag niya ini nga mga sugo ngan waray na iba. Katapos iya iginsurat ini dida hin duha nga mga papan nga bato ngan iginhatag ini ha akon. “Han naglalarab na an bug-os nga bukid ngan hinbatian niyo an tingog tikang han kasisidman, dinmaop ha akon an iyo mga pangulo ngan an mga puno han iyo mga tribo ngan nagsiring, ‘Iginpakita ha aton han Ginoo nga aton Dyos an iya pagkagamhanan ngan an iya pagkaharangdon han pakabati ta ha iya nga nagyayakan tikang ha butnga han kalayo! Yana nga adlaw aton hinkit-an nga mahihimo pa mabuhi in usa ka tawo bisan kon naghimangraw ha iya an Dyos. Kundi kay ano nga igbubutang ta na liwat an aton kinabuhi ha kataragman han kamatayon? Pagpupuohon kita hito nga makalilisang nga kalayo. Magkakamatay kita kon hibatian ta na liwat nga magyayakan an Ginoo nga aton Dyos. May-ada na ba tawo nga nabuhi katapos niya pakabati han buhi nga Dyos nga nagyayakan tikang hin kalayo? Pakadto, Moises, ngan pamatii an ngatanan nga igsisiring han Ginoo nga aton Dyos. Katapos balik ngahaw ngan sumati kami han iya iginsiring ha imo. Mamamati ngan magsusugot kami.’ “Han pakabati hini han Ginoo, nagsiring hiya ha akon, ‘Hinbatian ko an iginsiring hini nga mga tawo, ngan husto an ira iginsiring. Kon dayuday la unta nga sugad hini an ira pagbati! Kon dayuday la unta nga matahod hira ha akon ngan magsusugot han ngatanan ko nga mga sugo, basi maghingaupay hira ngan an ira mga tulin, ha kadayonan! Kadto ngan pabalika hira ngadto han ira mga tulda. Kundi ikaw, Moises, pabilin dinhe ha akon, ngan ighahatag ko ha imo an ngatanan ko nga mga balaod ngan mga sugo. Igtutdo ini ngadto han mga tawo, basi pagtumanon ini nira didto han tuna nga akon ihahatag ha ira.’ “Mga tawo han Israel, talinguhaa nga pagbuhaton gud niyo an ngatanan nga iginsugo ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Ayaw niyo pagsupaka an bisan ano han iya mga balaod. Tumana ini ngatanan, basi maghingaupay kamo ngan basi magpadayon kamo hin pag-ukoy didto han tuna nga iyo pagtatag-iyahon. “Amo ini an ngatanan nga mga balaod nga iginsugo ha akon han Ginoo nga iyo Dyos nga igtutdo ha iyo. Pagtumana ini niyo didto han tuna nga iyo na kakadtoan ngan pagtatag-iyahon. Samtang buhi pa kamo, kinahanglan pagtahoron niyo ngan han iyo mga tulin an Ginoo nga iyo Dyos, ngan pagtumanon niyo an ngatanan niya nga mga balaod nga akon ihahatag ha iyo, basi magmaiha an iyo pag-ukoy didto hito nga tuna. Mga tawo han Israel, pamatii ngan pagtumana ini niyo! Niyan maghihingaupay kamo, ngan mahihimo kamo nga gamhanan nga nasod ngan mag-uokoy kamo didto hito nga hura ngan matambok nga tuna, sumala han iginsaad han Ginoo nga Dyos han aton kaapoy-apoyan. “Israel, hinumdomi ini! An Ginoo —ngan an Ginoo gud la—amo an aton Dyos. Higugmaa an Ginoo nga iyo Dyos han bug-os niyo nga kasingkasing, han bug-os niyo nga kalag, ngan han bug-os niyo nga kusog. Ayaw gud niyo hingalimti ini nga mga sugo nga akon ihahatag ha iyo yana nga adlaw. Igtutdo ini ha iyo mga anak. Ayaw hunong hin pagtutdo hini didto ha iyo balay o kon naglalakaton kamo, kon napahuway kamo ngan kon nagtratrabaho kamo. Ighigot ini dida han iyo mga butkon ngan ibutang nga tigaman ha iyo mga agtang, basi diri niyo hingalimtan. Igsurat ini dida ha mga harigi ngan ha mga portahan han iyo mga balay. “Sumala han iginsaad han Ginoo nga iyo Dyos kanda Abraham, Isaac, ug Jacob, nga iyo kaapoy-apoyan, ighahatag ha iyo in tuna nga may dagko ngan mainuswagon nga mga syudad nga waray niyo pagtindoga. Mapupuno an kabablayan hin mag-upay nga mga butang nga diri kamo an nagsulod, ngan mamamay-ada mga atabay nga diri kamo an nag-ukab, ngan mga urubasan ngan kaolibohan nga diri kamo an nagtanom. Kon pagdad-on na kamo han Ginoo ngadto hini nga tuna ngan magpatakas na kamo han ngatanan nga karuyag niyo kaonon, talinguhaa gud nga diri niyo hingalimtan an Ginoo nga nagtalwas ha iyo tikang ha Ehipto, diin mga oripon kamo. Tahora niyo an Ginoo nga iyo Dyos, hiya la an pagsingbaha, ngan an iya la ngaran in gamita hin pagsumpa. Ayaw kamo pagsingba hin iba nga kadiyosan, hin bisan ano nga kadiyosan han mga katawhan palibot niyo. Kon magsingba kamo hin iba nga kadiyosan, an kasina han Ginoo makada ha iyo sugad hin kalayo ngan pagpupuohon kamo, kay maabugho an Ginoo nga iyo Dyos nga aada ha iyo. “Ayaw niyo pagsulaya an Ginoo nga iyo Dyos sugad han ginbuhat niyo didto ha Masa. Talinguhaa gud nga pagtumanon niyo an ngatanan nga mga balaod nga iginhatag niya ha iyo. Buhata niyo kon ano an igsiring han Ginoo nga matadong ngan maupay, ngan maghihingaupay kamo. Makakagtag-iya kamo han matambok nga tuna nga iginsaad han Ginoo ha iyo kaapoy-apoyan, ngan papaiwason niya an iyo mga kaaway sumala han iya iginsaad. “Ha mga panahon nga tiarabot mapakiana ha iyo an iyo mga anak, ‘Kay ano nga ginsugo kita han Ginoo nga aton Dyos hin pagtuman hini ngatanan nga mga balaod?’ Niyan sidnga hira, ‘Mga oripon kami hadto anay han hadi ha Ehipto ngan gintalwas kami han Ginoo pinaagi han iya dako nga gahom. Hinkit-an namon han amon kalugaringon nga mga mata an pagbuhat niya hin mga milagro ngan magpakalilisang nga mga butang ngadto han mga Ehiptohanon, ngadto han ira hadi, ngan ngadto han ngatanan niya nga mga opisyal. Gintalwas kami niya tikang ha Ehipto ngan gindara kami nganhi ngan iginhatag ha amon ini nga tuna, sumala han iya iginsaad ha aton kaapoy-apoyan. Niyan ginsugo kami han Ginoo nga aton Dyos hin pagtuman hini ngatanan nga mga balaod ngan pagtahod ha iya. Kon pagbuhaton ta ini, dayuday babantayan niya an aton nasod ngan pagpapauswagon ini. Kon magmatinumanon kita hin pagsugot han ngatanan nga iginsugo ha aton han Ginoo, malilipay hiya ha aton.’ “Pagdadad-on kamo han Ginoo nga iyo Dyos ngadto han tuna nga iyo pagtatag-iyahon, ngan paiiwason niya in damo nga mga nasod tikang hini nga tuna. Samtang nasulong kamo, paiiwason niya in pito nga mga nasod nga labi ka dagko ngan labi ka gamhanan kay ha iyo: an mga Hiteohanon, mga Girgaseohanon, mga Amoreohanon, mga Canaanhon, mga Periseohanon, mga Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon. Kon igtubyan na han Ginoo nga iyo Dyos ha iyo gahom ini nga mga tawo ngan pagpirdehon na hira niyo, kinahanglan pamatayon niyo hira ngatanan. Ayaw kamo pakigsarabot ha ira o pagpakita ha ira hin bisan ano nga pagkalooy. Ayaw kamo pangasawa han bisan hin-o ha ira, ngan ayaw liwat papangasaw-a ha ira an iyo mga anak, kay onina pabubulagon nira an iyo mga anak tikang han Ginoo ngadto hin pagsingba hin iba nga kadiyosan. Kon mahinabo ito, masisina ha iyo an Ginoo ngan pupuohon kamo dayon. Sanglit rub-a niyo an ira mga altar, dugmoka an ira baraan nga mga harigi nga bato, gun-oba an ira mga ladawan han ira diyosa nga hi Asera, ngan sunoga an ira mga diyosdiyos. Buhata ini niyo kay ginpili na kamo nga iya han Ginoo nga iyo Dyos. Ginpili kamo niya nga iya kalugaringon nga linain nga mga tawo tikang han ngatanan nga mga tawo han tuna. “Waray an Ginoo maghigugma ngan magpili ha iyo tungod nga darudamo kamo kay han iba nga mga nasod; kamo an gigugutiayi nga nasod dinhe ha tuna. Kundi ginhigugma kamo han Ginoo ngan karuyag niya tumanon an saad nga iya iginsaad ngadto ha iyo kaapoy-apoyan. Amo ito nga gintalwas kamo niya pinaagi han iya dako nga gahom, ngan gintalwas kamo tikang han iyo pagkaoripon han hadi han Ehipto. Hinumdomi niyo nga an Ginoo nga iyo Dyos amo la an Dyos ngan matinumanon hiya. Pagtutumanon niya an iya ginsaaran ngan ipakikita niya an iya dayuday nga paghigugma ngadto hin yinukot nga mga katulinan hadton mga nahigugma ha iya ngan nagsusugot han iya mga sugo, kundi diri hiya mag-aalang hin pagkastigo hadton mga napupungot ha iya. Sanglit yana tumana niyo an mga igintutdo ha iyo; sugta an ngatanan nga mga balaod nga iginhatag ko ha iyo yana nga adlaw. “Kon pamatian niyo ini nga mga sugo ngan pagsugton niyo nga matinumanon, niyan, magpapadayon an Ginoo nga iyo Dyos hin pagtuman han iya ginsaaran ha iyo ngan magpapakita hiya ha iyo han iya dayuday nga paghigugma, sumala han iya iginsaad ha iyo kaapoy-apoyan. Hihigugmaon ngan bebendisyonan kamo niya basi magdamo kamo ngan magkamay-ada niyo damo nga mga anak. Bebendisyonan niya an iyo kaumhan, basi mamay-ada niyo pagkaon, bino, ngan lana hin olibo; ngan bebendisyonan kamo niya pinaagi hin paghatag ha iyo hin damo nga mga baka ngan mga karnero. Ighahatag niya ha iyo ini ngatanan nga mga kaupayan didto han tuna nga iya iginsaad ngadto ha iyo kaapoy-apoyan nga iya ihahatag ha iyo. Waray mga tawo dinhe ha kalibutan nga mahuhura hin mga kaupayan sugad ha iyo. Waray mababaw-as ha iyo bisan han iyo kabakahan. Pananalipdan kamo han Ginoo tikang han ngatanan nga mga sakit ngan diri niya ipapadara ha iyo an magpakaharadlok nga mga sakit nga iyo gin-agian didto ha Ehipto, kundi ikakadto niya ini ha ngatanan niyo nga mga kaaway. Pagpuoha niyo an tagsa nga nasod nga igtubyan ha iyo gahom han Ginoo nga iyo Dyos, ngan ayaw hira pagpakitaa hin ano man nga pagkalooy. Ayaw niyo pagsingbaha an ira kadiyosan kay makakamatay ini ha iyo. “Ayaw kamo paghunahuna nga darudamo ha iyo ini nga mga tawo ngan diri kamo makakapaiwas ha ira. Ayaw kamo kahadlok ha ira; hinumdomi niyo an ginbuhat han Ginoo nga iyo Dyos ngadto han hadi han Ehipto ngan han ngatanan niya nga mga tawo. Hinumdomi an magpakaharadlok nga mga peste nga hinkit-an han kalugaringon niyo nga mga mata, an mga milagro ngan mga urosahon, ngan an dako nga gahom ug kusog nga ginamit han Ginoo nga iyo Dyos hin pagtalwas ha iyo. Pupuohon niya ini ngatanan nga mga tawo nga iyo nahahadlokan yana ha amo manta nga paagi han pagpuoha niya han mga Ehiptohanon. Magpapasarang pa ngani hiya hin kalisang dida ha ira, ngan pupuohon adton mga nangangalagiw ngan nananago. Sanglit ayaw kamo kahadlok hini nga mga tawo. Kaupod niyo an Ginoo nga iyo Dyos; gamhanan hiya nga Dyos ngan amo hiya an angay kahadlokan. Paiiwason niya hin hinayhinay ini nga mga nasod samtang nasulong kamo. Diri kamo dayon makakabungkag ha ira, kay kon buhaton niyo ini, magdadamo an magpintas nga kamanampan ngan makakapahadlok ini ha iyo. Igtutubyan han Ginoo ngada ha iyo gahom an iyo mga kaaway ngan paglilisangon hira niya ngada han kabungkag nira. Igtutubyan niya ha iyo gahom an ira kahadian. Pamamatayon hira niyo ngan mahihingalimtan na hira. Waray makakagpugong ha iyo; pupuohon niyo an ngatanan. Sunoga niyo an ira mga diyosdiyos. Ayaw niyo pag-ungaraa an salapi o bulawan nga aada hini ngan ayaw niyo pagkuhaa ini para ha iyo. Kon buhaton ini niyo, mapatay kamo, kay nakakapasina han Ginoo an pagsingba hin mga diyosdiyos. Ayaw niyo pagdad-a ini nga mga diyosdiyos ngadto han iyo mga balay, kay mahingangada ha iyo an pagtunglo han Ginoo hini nga kadiyosan. Kinahanglan kapungtan ngan pagtamayon niyo ini nga mga diyosdiyos, kay gintunglo ini han Ginoo. “Pagsugta nga matinumanon an ngatanan nga mga balaod nga akon iginsugo ha iyo yana nga adlaw, basi mabuhi, magdamo, ngan magtag-iya kamo han tuna nga iginsaad han Ginoo ha iyo kaapoy-apoyan. Hinumdomi an pagpangulo ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos dida hini nga maiha nga pagtalabok niyo han kamingawan hini nga naglabay nga 40 ka tuig, nga nagpadara hiya hin mga kakurian hin pagsari ha iyo, basi hibaroan niya an karuyag niyo pagbuhaton, ngan kon magsusugot ba kamo han iya mga sugo. Ginpagutoman kamo niya ngan gintagan kamo niya hin mana nga iyo kakaonon, nga waray pa gud katilawi niyo ngan han iyo kaapoy-apoyan. Ginbuhat ini niya hin pagtutdo ha iyo nga kinahanglan an tawo diri ikada ha pagkaon an iya pagtapod basi mabuhi hiya, kundi ha ngatanan nga iginyayakan han Ginoo. Sulod hini nga 40 ka tuig waray madumog an iyo mga panapton ngan waray manhubag an iyo mga tiil. Hinumdomi niyo nga nasaway ngan nakastigo ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos sugad hin usa nga amay nga nagtatadong han iya mga anak. Sanglit pagbuhata niyo sumala han iginsugo ha iyo han Ginoo: pag-ukoy kamo hin kinabuhi nga subay han iya mga balaod, ngan pagtahora niyo hiya. Dadad-on kamo han Ginoo nga iyo Dyos ngadto hin matambok nga tuna—usa nga tuna nga may-ada mga salog ngan mga burabod, ngan hin mga sapa ha ilarom han tuna nga nag-aawas ngadto han mga kahamub-an ngan kapungtoran; usa nga tuna nga hura hin trigo ug sebada, mga ubas, mga igos, mga granada, mga olibo, ug dugos. Diri gud kamo gugutomon o kukulangon hin pagkaon didto. May-ada puthaw an mga bato ngan ha mga bukid makakagmina kamo hin bronse. Magkakamay-ada kamo han ngatanan nga karuyag niyo kaonon, ngan kinahanglan magpasalamat kamo ha Ginoo nga iyo Dyos tungod han matambok nga tuna nga iya iginhatag ha iyo. “Talinguhaa nga diri gud niyo hingalimtan an Ginoo nga iyo Dyos; ayaw kamo pagpasibaya hin pagsugot han iya mga sugo nga ihahatag ko ha iyo yana nga adlaw. Kon mahura na kamo hin pagkaon, ngan makatindog na kamo hin mag-upay nga mga balay nga iyo pag-uokyan, ngan kon magdamo na an iyo mga baka ngan mga karnero, an iyo salapi ug bulawan, ngan an iba pa nga iyo gintatag-iya, talinguhaa gud nga diri kamo magmapinahitas-on ngan mahingalimot han Ginoo nga iyo Dyos nga nagtalwas ha iyo tikang ha Ehipto diin mga oripon anay kamo. Ginpangulohan kamo niya hin pagtalabok hito nga namamarapara ngan makaharadlok nga kamingawan nga lukop hin maglara nga mga halas ngan mga bungad. Bangkil ngan mamara adto nga tuna kundi tungod ha iyo ginpaawas niya in tubig tikang hin bato nga bantilis. Didto ha kamingawan gintagan kamo niya hin mana nga pagkaon nga waray pa gud katilawi han iyo kaapoy-apoyan. Ginpadad-an kamo hin mga kakurian hin pagsari ha iyo, basi ha kataposan makagbendisyon hiya ha iyo hin mag-upay nga mga butang. Sanglit ayaw kamo paghunahuna nga nagriko kamo pinaagi han iyo kalugaringon nga gahom ug kusog. Hinumdomi nga an Ginoo nga iyo Dyos amo an nahatag ha iyo hin gahom basi madamo an iyo bahandi ug manggad. Ginbuhat ini niya kay matinumanon pa hiya ngada yana nga adlaw han ginkasabotan nga iya ginhimo ha iyo kaapoy-apoyan. Ayaw gud kamo hingalimot han Ginoo nga iyo Dyos o hin pagsingba ngan pag-alagad hin iba nga kadiyosan. Kon pagbuhaton niyo ini, ginpapahimatngon ko kamo yana nga adlaw nga mapupuo gud kamo. Kon diri kamo magsugot han Ginoo, mapupuo kamo sugad hadton mga nasod nga iya pupuohon samtang masulong kamo. “Pamati, mga tawo han Israel! Yana nga adlaw matabok na kamo han Salog Jordan ngan aagawon niyo an tuna nga gintatag-iya han mga nasod nga labi ka dagko ngan labi ka gamhanan kay ha iyo. Hagluag an ira mga syudad ngan higtaas kaupayan mga pader. Higtaas ngan magkusog an mga tawo; mga higante hira ngan hinbatian na niyo dida ha mga karukayakan nga waray makakaato ha ira. Kundi yana hikikit-an niyo nga mag-uuna ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos sugad hin naglalahinggab nga kalayo. Pamamatayon hira niya samtang nasulong kamo, basi paiwason hira niyo ngan puohon dayon sumala han iya iginsaad. “Katapos hira paiwasa han Ginoo nga iyo Dyos tungod ha iyo, ayaw kamo paghunahuna nga ginpasulod kamo niya hin pagtag-iya hini nga tuna, kay takos kamo hini. Diri, paiiwason han Ginoo tungod ha iyo ini nga mga tawo kay magraot hira. Diri ini tungod nga mag-upay ngan magtadong kamo sanglit tinutugotan kamo han Ginoo hin pagtag-iya han ira tuna. Iya paiiwason hira kay magraot hira, ngan tungod kay gintutuman niya an iya iginsaad kanda Abraham, Isaac, ug Jacob nga iyo kaapoy-apoyan. Waray ruhaduha nga ihahatag ha iyo han Ginoo ini nga matambok nga tuna diri tungod nga takos kamo hini. Diri, mga tawo kamo nga magtig-a an mga ulo. “Ayaw niyo hingalimti nga iyo gin-aghat hin kasina an Ginoo nga iyo Dyos didto ha kamingawan. Tikang han adlaw han pagbaya niyo ha Ehipto ngada han adlaw han pag-abot niyo nganhi, inmato kamo ha iya. Bisan didto ha Bukid Sinai gin-aghat niyo hin kasina an Ginoo —kasina nga unta igo na hin pagpuo ha iyo. Sinmagka ako han bukid hin pagkarawat han mga papan nga bato nga ginsuratan han ginsaaran nga ginhimo ha iyo han Ginoo. Nagpabilin ako didto sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i ngan waray gud ako kumaon o uminom hin bisan ano. Niyan iginhatag ha akon han Ginoo an duha nga mga papan nga bato nga iya ginsuratan pinaagi han iya kalugaringon nga kamot han mga iginsiring niya ha iyo tikang ha butnga han kalayo hadto nga adlaw han pagkatirok niyo didto han bukid. Katapos hito nga 40 ka adlaw ug gab-i iginhatag ha akon han Ginoo an duha nga mga papan nga bato nga ginsuratan niya han ginsabotan. “Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Lugsong dayon han bukid kay an imo mga tawo nga imo ginpagawas han Ehipto nagmahugaw ngan nagbuhat na hin maraot. Tinmalikod na hira han iginsugo ko ha ira, ngan naghimo hira hin pinurog nga diyosdiyos para ha ira ngahaw.’ “Nagsiring liwat ha akon an Ginoo, ‘Maaram ako nga magtig-a an mga ulo hini nga mga tawo. Ayaw ako pagdid-i. Karuyag ko hin pagpuo ha ira basi hingalimtan na hira ha kadayonan. Niyan paghihimoon ko ikaw nga amay hin usa nga nasod nga labi ka dako ngan labi ka gamhanan kay ha ira.’ “Sanglit linmugsong ako han bukid, ngan akon dara an duha nga mga papan nga bato nga ginsuratan han ginsaaran. Nag-ulyab in kalayo tikang han bukid. Hinkit-an ko nga ginsupak na niyo an sugo nga iginhatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, ngan nakasala kamo ha iya pinaagi hin paghimo niyo hin pinurog nga diyosdiyos nga hin baka. Sanglit didto ha atubangan niyo ginpusdak ko an mga papan nga bato ngan napusak ini. Niyan hinmapa na liwat ako ha atubangan han Ginoo sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i, ngan waray ako kumaon o uminom hin bisan ano. Ginbuhat ko ini kay nakasala kamo han Ginoo ngan iyo gin-aghat hiya hin kasina. Nahadlok ako han mapintas nga kapungot han Ginoo, kay duro gud an iya kapungot nga karuyag na gud niya hin pagpuo ha iyo; kundi pinamatian na liwat ako han Ginoo. Napungot liwat hin duro kan Aaron an Ginoo nga karuyag niya hin pagpatay kan Aaron, kundi nag-ampo liwat ako para kan Aaron. Ginkuha ko adto nga ginhimo niyo nga butang nga nakahulog ha iyo hin pakasala—adto nga pinurog nga baka—ngan ilinabog ko ini ngadto han kalayo. Niyan ginpusak ngan ginpulbos ko ini, ngan iginlabog ko an pulbos ngadto han sapa nga nag-aawas tipaubos han bukid. “Gin-aghat liwat niyo hin kasina an Ginoo nga iyo Dyos han nakadto kamo ha Tabera, Masa, ug Kibrot Hataava. Ngan han pagsugoa ha iyo tikang ha Cades Barnea hin pagkadto ngan pagtag-iya han tuna nga iya ihahatag ha iyo, inmato kamo ha iya; waray kamo tumoo o sumugot ha iya. Tikang pa han pakakilala ko ha iyo, inmato na kamo han Ginoo. “Sanglit hinmapa ako ha atubangan han Ginoo sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i, kay hinbaroan ko nga karuyag na gud hiya hin pagpuo ha iyo. Ngan nag-ampo ako, ‘O Ginoo nga Dyos, ayaw gad pagpuoha an imo kalugaringon nga mga tawo, an mga tawo nga imo gintalwas ngan ginpagawas ha Ehipto pinaagi han imo dako nga kusog ug gahom. Hinumdomi hira Abraham, Isaac, ug Jacob nga imo mga surugoon, ngan ayaw gad pagdumot han kamagtig-a han ira mga ulo, han ira kamagraot, ngan han sala hini nga mga tawo. Kay masiring daw an mga Ehiptohanon nga waray ka makahimo hin pagdara han imo mga tawo ngadto han tuna nga imo iginsaad ha ira. Masiring hira nga imo gindara ngadto han kamingawan an imo mga tawo hin pagpatay ha ira, kay napungot ka ha ira. Kon baga sidngon, amo man ini nga mga tawo an imo ginpili nga imo kalugaringon, ngan ginpagawas mo ha Ehipto pinaagi han imo dako nga gahom ug kusog.’ “Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Pagtabas hin duha nga mga papan nga bato nga sugad han una, ngan paghimo hin Kahon nga kahoy nga pagsusudlan hini. Sagka ngadi ha akon ngadto han pungkay han bukid, ngan igsusurat ko dida hito nga mga papan an iginsurat ko dida han mga papan nga imo iginpusdak, ngan onina igsusulod mo ini didto han Kahon.’ “Sanglit naghimo ako hin Kahon nga akasya ngan nagtabas hin duha nga mga papan nga bato nga sugad han una ngan iginsagka ko ini ngadto han bukid. Niyan iginsurat han Ginoo dida hini nga mga papan an amo ngahaw nga mga pulong nga iginsurat niya didto han una, an Napulo nga mga Sugo nga iya iginhatag ha iyo han paghimangraw niya tikang ha butnga han kalayo hadto nga adlaw han pagkatirok niyo didto han bukid. Iginhatag ha akon han Ginoo an mga papan, ngan binayaan ko hiya ngan linmugsong ako han bukid. Niyan, sumala han iginsugo ha akon han Ginoo, iginsulod ko ini didto han Kahon nga akon ginhimo—ngan aadto ini tikang pa hadto ngada yana.” ( Nagkalakat an mga Israelita tikang han mga atabay nga gintatag-iya han mga tawo han Jaacan, ngan kinmadto hira ha Mosera. Didto namatay hi Aaron ngan iginlubong, ngan sinmaliwan ha iya nga padi hi Eleazar nga iya anak. Tikang didto kinmadto hira ha Gudgoda ngan nagpadayon ngadto ha Jotbata nga usa nga dapit nga may damo nga mga sapa. Didto han bukid gintudlok han Ginoo an mga tawo han tribo ni Levi nga amo an tinaporan han Kahon han Ginsaaran, nga mag-aalagad ha iya ha ira pagkapadi, ngan magbebendisyon ha iya ngaran. Ngan amo pa gihapon ini an ira mga katungdanan. Amo ito nga an tribo ni Levi waray nakarawat nga tuna nga ira malon, sugad han nakarawat han iba nga mga tribo; an nakarawat nira amo an katungod hin pagka mga padi han Ginoo, sumala han iginsaad han Ginoo nga iyo Dyos.) “Nagpabilin ako didto han bukid sulod hin 40 ka adlaw ug gab-i sugad han akon ginbuhat han una. Namati gihapon ha akon an Ginoo ngan inmuyon hiya hin diri pagpuo ha iyo. Niyan ginsiring ako niya hin pagbalik ngan pagpangulo ha iyo, basi makatag-iya kamo han tuna nga iya iginsaad hin paghatag ha iyo kaapoy-apoyan. “Yana, mga tawo han Israel, pamatii niyo an karuyag han Ginoo nga iyo Dyos nga pagtumanon niyo: Tahora niyo an Ginoo ngan tumana an ngatanan nga iya igsusugo ha iyo. Higugmaa hiya niyo, alagda hiya niyo ha bug-os niyo nga kasingkasing, ngan sugta niyo an ngatanan niya nga mga balaod. Ihahatag ko ini ha iyo yana nga adlaw para han iyo kaupayan. An Ginoo an tag-iya bisan han gihihitaasi nga kalangitan; iya liwat an tuna ngan an ngatanan nga aada hini. Kundi labis an paghigugma han Ginoo han iyo kaapoy-apoyan nga asay kamo an ginpili niya, diri an iba nga mga tawo, ngan kamo pa gihapon an iya pinili nga mga tawo asta ngada yana. Sanglit tikang yana pagsugot kamo han Ginoo ngan ayaw na pagpatig-aha an iyo mga ulo. An Ginoo nga iyo Dyos amo an gilalabawi nga Dyos han ngatanan nga kadiyosan ngan Ginoo han ngatanan nga mga ginoo. Dako, makagarahum, ngan makaaramdok hiya ngan angay hiya pagsugton. Waray hiya pinalabi ngan diri hiya nakarawat hin mga hukip. Gintatalingoha niya nga katagan hin katadongan an mga ilo ngan mga balo nga kababayen-an. Nahigugma hiya han mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo han aton mga tawo, ngan nahatag hiya ha ira hin pagkaon ngan mga panapton. Sanglit higugmaa niyo an mga lumalangyaw, kay mga lumalangyaw kamo hadto anay didto ha Ehipto. Tahora niyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan hiya gud la an iyo pagsingbaha. Pagmatinumanon kamo ha iya ngan ha ngaran han Ginoo pagsumpa kamo. Dayawa hiya niyo kay amo hiya an iyo Dyos, ngan hinkit-an niyo han iyo kalugaringon nga mga mata an dagko ngan urosahon nga mga butang nga ginbuhat niya para ha iyo. Han pagkadto ha Ehipto han iyo kaapoy-apoyan, 70 la hira ka tawo. Kundi yana ginhimo kamo han Ginoo nga iyo Dyos nga magdamo sugad kadamo han kabiton-an ha langit. “Higugmaa niyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan dayuday sugta niyo an ngatanan niya nga mga balaod. Hinumdomi niyo yana nga adlaw an iyo hinbaroan hiunong han Ginoo pinaagi han iyo mga hinbaroan ha iya. Kamo an may-ada hini nga mga hibaro, diri an iyo mga anak. Hinkit-an niyo an kanan Ginoo pagkadako, an iya gahom, an iya kusog, ngan an iya mga milagro. Hinkit-an niyo an ginbuhat niya ngadto han hadi ha Ehipto ngan ngadto han bug-os niya nga nasod. Hinkit-an niyo kon gin-unan-o han Ginoo hin pagpuo han Ehiptohanon nga kasondalohan, lakip an ira mga kabayo ngan mga karuwahe pinaagi hin paglumsa ha ira didto han Dagat Pula, han naglalanat hira ha iyo. Maaram kamo han ginbuhat han Ginoo para ha iyo didto ha kamingawan han waray pa kamo aabot nganhi. Hinumdomi niyo an ginbuhat niya kanda Datan ug Abiram nga mga anak ni Eliab han tribo ni Ruben. Ha atubangan han ngatanan binmuka an tuna ngan ginlam-oy hira, lakip an ira mga panimalay, an ira mga tulda, ngan an ngatanan nira nga mga surugoon ngan mga hayop. Tinuod, amo kamo an nakakita hini ngatanan nga dagko nga mga butang nga ginbuhat han Ginoo. “Tumana niyo an ngatanan nga akon iginsugo ha iyo yana nga adlaw basi kamo magmakusog ngan makahimo hin pagtag-iya han tuna nga iyo na kakadtoan. Ngan basi mag-ukoy kamo hin maiha didto han hura ngan matambok nga tuna nga iginsaad han Ginoo hin paghatag ha iyo kaapoy-apoyan ngan han ira mga tulin. An tuna nga iyo na pagtatag-iyahon diri sugad han tuna ha Ehipto nga iyo gin-ukyan hadto anay. Didto, han pagtanom niyo hin binhe, nagkabudlay kamo hin pagpatubig han iyo kaumhan; kundi an tuna nga iyo na susudlon amo an usa nga tuna hin kabukiran ngan mga kahamub-an, usa nga tuna nga tinutubigan hin uran. Ginmamangnoan han Ginoo nga iyo Dyos ini nga tuna ngan ginbabantayan ini niya ha bug-os nga tuig. “Sanglit tumana niyo an mga sugo nga akon ighahatag ha iyo yana nga adlaw; higugmaa an Ginoo nga iyo Dyos ngan pag-alagad hiya ha bug-os niyo nga kinasingkasing. Kon buhaton niyo ini, magpapadara hiya hin uran ha iyo tuna ha igo nga panahon nga magkikinahanglan kamo hin tubig, basi magkamay-ada niyo binhe, bino, ngan lana hin olibo, ngan kabanwaan para han iyo mga baka. Ngan mahuhura kamo han ngatanan nga pagkaon nga karuyag niyo. Ayaw itugot nga mahibulag kamo han Ginoo ngan asay niyo pagsingbahon ngan pag-alagdon in iba nga kadiyosan. Kon pagbuhaton niyo ini, masisina ha iyo an Ginoo. Diri na niya ihahatag an uran ngan magmamara hin duro an iyo tuna nga waray mga tanom nga maturok. Niyan magkakamatay kamo didto bisan kon maupay ini nga tuna nga ihinahatag niya ha iyo. “Hinumdomi ini nga mga sugo ngan tipigi ini ha iyo mga kasingkasing. Ighigot ini ha iyo mga butkon ngan ibutang ini nga tigaman ha iyo mga agtang basi diri niyo hingalimtan. Igtutdo ini ha iyo mga anak. Paghimangraw kamo hiunong hini kon aadto kamo han iyo balay ngan kon aadto kamo ha dalan, kon napahuway kamo ngan kon nagtratrabaho kamo. Igsurat ini niyo dida han mga harigi ngan han mga portahan han iyo mga balay. Niyan mag-uokoy hin maiha kamo ngan an iyo mga anak didto han tuna nga iginsaad han Ginoo nga iyo Dyos hin paghatag ngadto han iyo kaapoy-apoyan. Mag-uokoy kamo didto samtang may-ada pa langit ha igbaw han tuna. “Sugta niyo nga matinumanon an ngatanan nga akon iginsugo ha iyo: higugmaa an Ginoo nga iyo Dyos, tumana an ngatanan nga iya igsusugo, ngan tumana niyo an iya kaburot-on. Niyan iya paiiwason ito ngatanan nga mga nasod samtang nasulong kamo, ngan tatag-iyahon niyo an tuna nga kanan mga nasod nga labi ka dagko ngan labi ka gamhanan kay ha iyo. Ihahatag ha iyo an ngatanan nga tuna nga tutumoban han iyo mga tiil. Maabot an iyo katunaan tikang ha kamingawan didto ha timogan ngadto han Kabukiran han Libano didto ha amihanan, ngan tikang han Salog Eufrates didto ha sinirangan ngadto han Dagat Mediteraneo didto ha katundan. Bisan ngain kamo kadto hito nga tuna, tatalinguhaon han Ginoo nga iyo Dyos nga an mga tawo mahadlok ha iyo sumala han iya iginsaad, ngan waray tawo nga makakagpugong ha iyo. “Yana nga adlaw magpipili kamo han iyo karuyag: bendisyon o tunglo— bendisyon, kon pagsugton niyo an mga sugo han Ginoo nga iyo Dyos nga ighahatag ko ha iyo yana nga adlaw; kundi tunglo, kon pagsupakon niyo ini nga mga sugo ngan bumulag kamo hin pagsingba hin iba nga kadiyosan nga waray pa gud niyo pagsingbaha. Kon pagdad-on na kamo han Ginoo ngadto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon, igsasangyaw niyo an bendisyon tikang han Bukid Gerizim ngan an tunglo tikang han Bukid Ebal. ( Aadto ha katundan han Salog Jordan ini nga duha nga mga bukid, didto han katunaan han mga Canaanhon nga nag-uokoy didto han Kahamub-an han Jordan. Tipakatundan ini ngan diri hirayo tikang han baraan nga kakahoyan han More nga hirani han bungto han Gilgal.) Matabok na kamo han Salog Jordan ngan magtatag-iya han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, Kon makuha na niyo ini nga tuna ngan mag-ukoy na kamo didto, talinguhaa gud nga tumanon niyo an ngatanan nga mga balaod nga ihahatag ko ha iyo yana nga adlaw. “Amo ini an mga balaod nga iyo pagtutumanon samtang nag-uokoy kamo didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan. Pamatii ini! Didto han tuna nga iyo pagtatag-iyahon, bungkaga an ngatanan nga mga dapit nga ginsisingbahan han mga tawo han ira kadiyosan didto hin higtaas nga kabukiran, didto hin kapungtoran ngan didto ha puno hin magrampag nga kakahoyan. Rub-a niyo an ira mga altar ngan dugmoka an ira baraan nga mga harigi nga bato. Sunoga niyo an ira mga tigaman han diyosa nga hi Asera, ngan tiaka an ira mga diyosdiyos, basi diri na gud ini pagsingbahon didto hito nga mga dapit. “Ayaw kamo pagsingba han Ginoo nga iyo Dyos ha sugad nga paagi han pagsingba hini nga mga tawo han ira kadiyosan. Tikang han katunaan han ngatanan niyo nga mga tribo magpipili an Ginoo han usa nga dapit nga kakadtoan han mga tawo ha iya atubangan hin pagsingba ha iya. Didto ighahalad niyo an iyo mga halad nga pagtutuboron, an iyo mga ikanapulo nga bahin ngan an iyo iba nga mga halad, an mga regalo nga iyo iginsasaad han Ginoo an maupay nga kaburot-on nga mga halad, ngan an mga suhag han iyo mga baka ngan mga karnero. Didto ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos nga nagbendisyon ha iyo, makaon kamo ngan an iyo mga panimalay ngan magpapahimulos han mag-upay nga mga butang nga iyo ginkabudlayan. “Kon umabot na ito nga panahon, kinahanglan diri na niyo pagbuhaton an iyo hadto ginbuhat. Ngada yana nagpasagad la kamo hin pagsingba, bisan diin ug bisan ano nga iyo karuyag; kay aanhi pa man kamo ha gawas han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, diin makakag-ukoy kamo dida hin kalinaw. Kon tumabok na kamo han Salog Jordan, papatatag-iyahon kamo han Ginoo han tuna ngan pauokyon kamo didto. Tatalwason kamo niya tikang han ngatanan niyo nga mga kaaway, ngan makakag-ukoy kamo dida hin kalinaw. Magpipili an Ginoo han usa nga dapit diin pagsisingbahon hiya, ngan didto kinahanglan pagdad-on niyo ngadto ha iya an ngatanan nga akon iginsugo: an iyo mga halad nga pagtutuboron an iyo mga ikanapulo nga bahin ngan an iyo iba nga mga halad, ngan adton linain nga mga regalo nga iyo iginsasaad han Ginoo. Pagmalipayon kamo didto ha iya atubangan kaupod han iyo mga anak, mga surugoon, ngan han mga Levita nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto; hinumdomi niyo nga diri magtatag-iya an mga Levita hin tuna nga ira kalugaringon. Ayaw kamo pagdara han iyo mga halad nga susunogon ngadto hin bisan la diin nga dapit nga iyo karuyag; kinahanglan ighalad ini niyo didto han usa la nga dapit nga pagpipilion han Ginoo didto han katunaan han usa han iyo mga tribo. Didto la niyo ighalad an iyo mga halad nga susunogon, ngan pagbuhatan an iba pa nga akon iginsugo ha iyo. “Kundi tugot ha iya hin pag-ihaw ngan pagkaon han iyo mga hayop bisan diin kamo pag-ukoy. Makakahimo kamo hin pagkaon sugad han kadamo nga iginhahatag ha iyo han Ginoo. Makakahimo kamo ngatanan hin pagkaon, bisan malinis o mahugaw kamo sumala han seremonyas, sugad han pagkaon niyo han karne hin bugsok o hin oso. Kundi ayaw kamo pagkaon han dugo hini; kinahanglan ighuwad ini niyo ngada ha tuna. Kundi hadton iyo ighahalad ngadto han Ginoo nga diri gud kaonon didto han mga dapit nga iyo inuokyan: ayaw bisan an mga ikanapulo nga bahin han iyo binhe, iyo bino, ngan iyo lana hin olibo, bisan an mga suhag han iyo mga baka ug mga karnero, o an mga regalo nga iyo igsasaad han Ginoo, an iyo maupay nga kaburot-on nga mga halad, o iba pa nga mga halad. Kakaonon niyo ngan han iyo mga anak ini nga mga halad, kaupod han iyo mga surugoon ngan han mga Levita nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto, didto la ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos, didto han usa nga dapit hin pagsingba nga ginpili han Ginoo nga iyo Dyos. Ngan kinahanglan magmamalipayon kamo didto tungod han ngatanan nga ginbuhat niyo. Talinguhaa liwat niyo nga diri niyo pagpasibay-an an mga Levita, samtang nag-uokoy kamo didto han iyo tuna. “Kon pahiluagon na han Ginoo nga iyo Dyos an iyo katunaan, sumala han iya iginsaad, makakakaon kamo hin karne ha bisan san-o nga karuyag niyo. Kon hirayo hin duro an usa nga dapit hin pagsingba, niyan, kon karuyag niyo, makakag-ihaw kamo han baka o karnero nga iginhatag ha iyo han Ginoo, ngan makakaon niyo an karne didto han iyo balay sumala han akon iginsiring ha iyo. Makakahimo hin pagkaon hito nga karne an bisan hin-o nga malinis o mahugaw sumala han seremonyas sugad han iyo pagkaon han karne hin bugsok o oso. Ayaw la niyo pagkaona an karne nga may-ada pa dugo, kay aada han dugo an kinabuhi, ngan kinahanglan diri niyo kaonon an kinabuhi upod han karne. Ayaw niyo gamita an dugo para hin pagkaon; lugod ihuwad ini ngada ha tuna. Kon tumanon niyo ini nga sugo, malilipay an Ginoo, ngan maghihingaupay kamo ngan an iyo mga tulin. Dad-a niyo ngadto han usa nga dapit hin pagsingba an iyo mga halad ngan an mga regalo nga iyo iginsaad han Ginoo. Ighalad niyo didto an mga halad nga susunogon dida han altar han Ginoo. Ighalad liwat niyo adto nga mga hayop nga tutuboron nga kinakaon niyo an karne ngan ihuwad an dugo ngada han altar. Sugta niyo nga matinumanon an ngatanan nga iginsugo ko ha iyo, ngan maghihingaupay ha kadayonan kamo ngan an iyo mga tulin, kay bubuhaton niyo an matadong ngan an nakakalipay han Ginoo nga iyo Dyos. “Pagbubungkagon han Ginoo nga iyo Dyos an mga nasod samtang nasulong kamo han ira tuna, ngan pagtatag-iyahon niyo ini ngan mag-uokoy kamo didto. Katapos pagbungkaga han Ginoo hito nga mga nasod, talinguhaa nga diri niyo pagsundon an ira mga ginbubuhat bahin han ira tuloohan, kay makakamatay ito ha iyo. Ayaw kamo pagpakiana kon gin-uunan-o nira hin pagsingba han ira kadiyosan, kay bangin kamo masulay hin pagsingba ha amo ngahaw nga paagi. Ayaw niyo pagsingbaha an Ginoo nga iyo Dyos hin sugad nga paagi han ira pagsingba han ira kadiyosan, kay ha pagsingba nira han ira kadiyosan, ginbubuhat nira an ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga nangangalsan han Ginoo. Iginhahalad pa ngani nira an ira mga anak dida han kalayo ha ira mga altar. “Pagbuhata niyo an ngatanan nga akon iginsugo ha iyo; ayaw niyo pagdugangi o pag-ibani ini nga mga sugo. “Bangin magsaad hin pagbuhat hin milagro o hin urosahon in usa nga manaragna o parahubad hin mga inop, basi mahugay kamo hin pagsingba ngan pag-alagad hin kadiyosan nga waray pa niyo pagsingbaha. Bisan kon matuman an iya iginsasaad, ayaw kamo pamati ha iya. Ginagamit hiya han Ginoo nga iyo Dyos hin pagsari ha iyo, kon nahigugma ba kamo han Ginoo ha bug-os niyo nga kasingkasing. Sunda niyo an Ginoo ngan tahora hiya; sugta hiya niyo ngan tumana an iya mga sugo; singbaha niyo hiya ngan tumana an iya kaburot-on. Kundi pataya niyo in bisan hin-o nga parahubad hin mga inop o manaragna nga nagsusugo ha iyo hin pagsupil han Ginoo nga nagtalwas ha iyo tikang ha Ehipto diin mga oripon kamo. Maraot in sugad hini nga tawo ngan karuyag niya nga mahigawas kamo han kinabuhi nga iginhatag ha iyo han Ginoo pinaagi han iya mga sugo. Kinahanglan patayon niyo hiya basi diri mahingada ha iyo ini nga karat-an. “Bangin an iyo bugto nga lalake, o iyo anak nga lalake, o iyo anak nga babaye, o an asawa nga hinihigugma niyo, o an gisusuoki niyo nga sangkay, amo an maghugay ha iyo hin hilom hin pagsingba hin iba nga kadiyosan nga waray pa pagsingbaha niyo ngan han iyo kaapoy-apoyan. Bangin usa ha ira in mag-aghat ha iyo hin pagsingba han kadiyosan han mga tawo nga nag-uokoy hirani ha iyo o han kadiyosan hadton mga nag-uokoy ha hirayo. Kundi ayaw gud kamo pagpadara ha iya o bisan pamati ha iya. Ayaw hiya niyo kalooyi o pagpairi ngan ayaw hiya panalipdi. Pataya hiya! Kamo an mauna hin pagbato ha iya ngan sidnga an iba hin pagbato ha iya. Batoa hiya niyo ngada han kamatay! Nagtinguha hiya hin pagpabulag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos nga nagtalwas ha iyo tikang ha Ehipto diin mga oripon kamo. Niyan makakabati han nahinabo an ngatanan nga mga tawo han Israel; mahahadlok hira, ngan waray na gud magbubuhat hin sugad nga karat-an. “Kon mag-ukoy na kamo didto han mga bungto nga iginhatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, bangin makabati kamo nga may-ada waray pulos nga mga tawo han iyo nasod nga naglipat han mga tawo han ira bungto ngadto hin pagsingba hin kadiyosan nga waray pa niyo pagsingbaha. Kon makabati kamo hin sugad nga hurobhurob, usisaha niyo ini hin maupay; ngan kon matood man nga nahinabo ini nga maraot nga butang, pataya niyo an ngatanan nga mga tawo didto hito nga bungto ngan an ngatanan nira nga mga baka. Puohan gud niyo ito nga bungto. Tiroka niyo an ngatanan nga mga hiagi han mga tawo nga nag-uokoy didto, ngan tambaka ini didto ha plasa han bungto. Katapos, sunoga niyo an bungto ngan an ngatanan nga aadto ha sakob hini, sugad nga usa nga halad ngadto han Ginoo nga iyo Dyos. Kinahanglan pabay-an niyo ini nga bungto nga mabungkag ha kadayonan, ngan diri na liwat pagtindogon ini nga bungto. Ayaw kamo pagtipig para ha iyo hin bisan ano nga butang nga ginhukman na nga mabungkag, ngan mangangalimot an Ginoo han iya mapintas nga kapungot ngan kalolooyan kamo niya. Malolooy hiya ha iyo ngan padadamoon kamo nga mga tawo sumala han iya iginsaad ha iyo kaapoy-apoyan, kon pagsugton niyo an ngatanan niya nga mga sugo nga akon iginhatag ha iyo yana nga adlaw, ngan pagtumanon niyo an iya ginpapabuhat ha iyo. “Kamo amo an mga tawo han Ginoo nga iyo Dyos. Sanglit kon magmabidoon kamo tungod hin minatay, ayaw niyo pagsamara an iyo lawas o pagkiskisi an agtang han iyo ulo sugad han ginbubuhat han iba nga mga tawo. Gintatag-iya na kamo han Ginoo nga iyo Dyos; ginpili kamo niya nga magin iya kalugaringon nga mga tawo tikang han ngatanan nga mga katawhan nga nag-uokoy ha tuna. “Ayaw kamo pagkaon hin bisan ano nga iginpasabot na han Ginoo nga mahugaw. An mga mananap nga makakaon niyo amo ini: an baka, karnero, kanding, bugsok, ihalas nga karnero, ihalas nga kanding, o oso— bisan ano nga mga mananap nga may nagkakabahin nga mga kulo ngan nasabsab han banwa. Kundi diri makakaon an mga mananap labot kon nagkakabahin an mga kulo hini ngan nasabsab han banwa. Diri kamo makakakaon hin kamelyo, kuneho, o garong ha bato. Kinahanglan pag-isipon niyo nga mahugaw ini; nasabsab ini han banwa, kundi diri nagkakabahin an mga kulo. Ayaw kamo pagkaon hin baboy. Kinahanglan pag-isipon niyo nga mahugaw ini; nagkakabahin an mga kulo hini, kundi diri nasabsab hin banwa. Ayaw kamo pagkaon han bisan ano hini nga mga mananap o bisan pagkamkam han patay nga mga lawas hini. “Makakaon niyo in bisan ano nga isda nga may mga kapay ngan mga hingbis, kundi diri kamo makakakaon hin bisan ano nga nag-uokoy ha tubig nga waray mga kapay ngan mga hingbis; kinahanglan pag-isipon niyo nga mahugaw ini. “Makakaon niyo in bisan ano nga malinis nga tamsi. “Maghugaw an ngatanan nga pakoan nga gudtiay nga mga mananap; ayaw niyo pagkaona ini. Makakaon niyo in bisan ano nga malinis nga gudtiay nga mananap. “Ayaw kamo kaon hin bisan ano nga mananap nga napatay ha iya la kalugaringon. Mahihimo niyo ipakaon ini han mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo ha iyo, o makakagbaligya kamo hini ngadto han iba nga mga lumalangyaw. Kundi gintatag-iya kamo han Ginoo nga iyo Dyos; kamo amo an mga tawo niya. “Ayaw niyo paglutoa in nati nga karnero o kanding dida han gatas han iroy hini. “Igahin an ikanapulo nga bahin—an ikanapulo nga bahin han ngatanan nga abot han iyo kaumhan ha kada tuig. Niyan pakadto kamo han usa nga dapit nga ginpili han Ginoo nga iyo Dyos nga pagsisingbahan ha iya; ngan didto ha iya atubangan, kaona niyo an mga ikanapulo nga bahin han iyo binhe, bino, ug lana hin olibo, ngan an suhag han iyo mga baka ngan mga karnero. Pagbuhata ini niyo basi dayuday mahibaro kamo hin pagtahod han Ginoo nga iyo Dyos. Kon hirayo hin duro an iyo balay tikang han dapit hin pagsingba, ngan makuri para ha iyo an pagdara ngadto han ikanapulo nga bahin han mga abot nga iginpakaupay ha iyo han Ginoo, buhata niyo ini: Igbaligya an iyo ikanapulo nga bahin han mga abot ngan dad-a niyo an kwarta ngadto han usa nga dapit hin pagsingba. Gastoha ini niyo ha bisan ano nga iyo karuyagon—karne hin baka, karne hin nati nga karnero, bino, iba nga irimnon—ngan didto, ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos, kakaonon niyo ngan han iyo mga panimalay ngan magkakalipay kamo. “Ayaw niyo pagpasibay-i an mga Levita nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto; waray hira mga hiagi nga ira kalugaringon. Ha katapos han kada ikatulo ka tuig, dad-a niyo an ikanapulo nga bahin han ngatanan nga iyo mga abot ngan tipigi ini didto han iyo mga bungto. Para han mga Levita ini nga pagkaon, kay diri man hira nagtatag-iya hin mga hiagi, ngan para han mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto. Makadto hira ngan makuha han ngatanan nga ira kinahanglan. Buhata ini niyo, ngan bebendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos dida han ngatanan nga iyo binubuhat. “Ha katapos han kada ikapito ka tuig, kinahanglan paraon an ngatanan nga mga utang. Sugara hini an pagbuhat: an nagpautang ha iya igkasi Israelita kinahanglan nga paraon na an utang; kinahanglan nga diri na niya sukton an kwarta; an Ginoo ngahaw amo an nagpahayag nga ginpara na an utang. Makakahimo kamo hin pagsukot han nautang ha iyo hin usa nga lumalangyaw, kundi ayaw na kamo pagsukot han nautang ha iyo han iyo kalugaringon nga mga tawo. “Bebendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos didto han tuna nga iya ihahatag ha iyo. Waray bisan usa han iyo mga tawo nga makakablas kon magsugot kamo ha iya ngan magtuman kamo hin maupay han ngatanan nga akon iginsusugo ha iyo yana nga adlaw. Bebendisyonan kamo han Ginoo sumala han iya iginsaad. Makakahimo kamo hin pagpautang ngadto hin damo nga mga nasod, kundi ayaw kamo pangutang bisan kan kanay; paghahadian niyo in damo nga mga nasod, kundi waray nasod nga maghahadi ha iyo. “Kon may makalolooy nga iyo igkasi Israelita ha bisan diin nga mga bungto didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, ayaw kamo kahalot ngan pagdumiri hin pagbulig ha iya. Lugod pagmahinatagon kamo ngan pahudma hiya sugad han iya ginkikinahanglan. Ayaw kamo pagdumiri hin pagpahuram ha iya, tungod la nga hirani na an tuig hin pagpara han mga utang. Ayaw itugot niyo in sugad nga maraot nga panhunahuna. Kon dumiri kamo hin pagpautang, masangpit hiya han Ginoo kontra ha iyo, ngan kamo an makakasala. Ihatag ha iya hin huyayag nga kasingkasing, ngan bebendisyonan kamo han Ginoo ha ngatanan nga iyo pagbubuhaton. Dayuday magkakamay-ada mga Israelita nga kablas ngan makalolooy, sanglit nagsusugo ako ha iyo nga magmahinatagon kamo ha ira. “Kon may igkasi niyo Israelita nga lalake o babaye nga magbaligya ha iyo han iya kalugaringon sugad nga oripon, kinahanglan buhian hiya niyo katapos niya mag-alagad ha iyo sulod hin unom ka tuig. Han pag-abot han ikapito nga tuig kinahanglan buhian hiya niyo. Kon buhian na hiya niyo, ayaw hiya pagpalakta nga waray dara. Pabaloni hiya tikang han mga hatag ha iyo han Ginoo —karnero, pagkaon ug bino. Hinumdomi niyo nga mga oripon anay kamo didto ha Ehipto ngan gintalwas kamo han Ginoo nga iyo Dyos; sanglit iginhatag ko ha iyo ini nga sugo. “Kundi bangin diri karuyag bumaya ha iyo an iyo oripon; bangin nahigugma na hiya ha iyo ngan han iyo panimalay ngan karuyag niya hin pagpabilin dida ha iyo. Niyan dad-a hiya ngadto han porta han iyo balay ngan didto tuhoga an iya talinga; ngan maooripon na hiya niyo ha bug-os niya nga kinabuhi. Sugara an iyo pagdumara han iyo oripon nga babaye. Ayaw pagpakita hin maraot nga buot kon buhian niyo in usa nga oripon; nag-alagad na man hiya ha iyo hin unom ka tuig, ngan an iya suhol katunga la hin kanan sinuholan nga surugoon. Tumana ini niyo ngan bebendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos ha ngatanan nga iyo pagbubuhaton. “Igahin para han Ginoo nga iyo Dyos an ngatanan nga suhag nga mga lalaki han iyo mga baka ngan mga karnero; ayaw niyo gamita hin pag-uma ini nga mga baka ngan ayaw niyo aroti ini nga mga karnero. Kada tuig kakaonon ini niyo ngan han iyo mga panimalay ha atubangan han Ginoo didto han usa nga dapit hin pagsingba. Kundi kon may mga dum-it ini nga mga hayop, kon piay o buta ini, o may grabe nga karat-an, kinahanglan diri niyo ini ighalad ngadto han Ginoo nga iyo Dyos. Makakahimo kamo hin pagkaon hin sugad nga mga mananap didto han iyo mga balay. Makakakaon kamo ngatanan hini, bisan malinis o mahugaw kamo sumala han seremonyas sugad han iyo pagkaon hin bugsok o hin oso. Kundi ayaw niyo gamita an dugo hini para hin pagkaon; kinahanglan ihuwad ini ngada han tuna. “Pagpasidunggi niyo an Ginoo nga iyo Dyos pinaagi hin pagsaurog han Paglabay dida han bulan han Abib; gintalwas kamo niya tikang ha Ehipto dida han gab-i hini nga bulan. Kadto kamo han usa nga dapit hin pagsingba ngan pag-ihawa niyo didto in usa han iyo mga karnero o mga baka para han Paglabay nga pangaon, ha pagpasidungog han Ginoo nga iyo Dyos. Kon magsaurog kamo hini nga pangaon, ayaw kamo pagkaon hin tinapay nga may-ada patubo. Sulod hin pito ka adlaw kakaonon niyo in tinapay nga waray patubo, sugad han iyo ginbuhat han pagbaya niyo hin kadagmitan didto ha Ehipto. Kaona niyo ini nga tinapay—kay tigaman ini nga tinapay han iyo pag-antos—basi, samtang nga buhi pa kamo, mahinunumdom kamo han adlaw han paggawas niyo han Ehipto, ito nga dapit hin pag-antos. Sulod hin pito ka adlaw waray gud iparatubo didto han tagsatagsa nga balay; ngan an karne han hayop nga gin-ihaw dida han gab-i han syahan nga adlaw kinahanglan kaonon hito ngahaw nga gab-i. Lagaa niyo an karne ngan kaona ini didto hin usa nga dapit hin pagsingba; ngan pangoli kamo ha pagkaaga. Sulod han sunod nga unom ka adlaw kakaonon niyo in tinapay nga waray patubo, ngan dida han ikapito nga adlaw pagtirok kamo hin pagsingba han Ginoo nga iyo Dyos, ngan ayaw kamo pagtrabaho hito nga adlaw. “Pag-ihap kamo hin pito ka semana tikang han pagtikang niyo hin pag-ani, ngan pagsauroga an Pyesta han Pag-ani ha pagpasidungog han Ginoo nga iyo Dyos pinaagi hin pagdara ha iya hin maupay nga kaburot-on nga halad nga tumbas han mga kaupayan nga iginhatag niya ha iyo. Pagmalipayon kamo didto ha atubangan han Ginoo kaupod han iyo mga anak, iyo mga surugoon, ngan han mga Levita, mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto. Pagbuhata ini niyo didto hin usa nga dapit hin pagsingba. Talinguhaa gud niyo hin pagtuman hini nga mga sugo; ayaw niyo hingalimti nga mga oripon kamo didto ha Ehipto. “Katapos niyo maggiok han ngatanan niyo nga mga gin-ani, ngan magpii han ngatanan niyo nga mga ubas, pagsauroga niyo an Pyesta han mga Payagpayag sulod hin pito ka adlaw. Pagpahimulosi ini niyo kaupod han iyo mga anak, iyo mga surugoon, ngan han mga Levita, mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an nga nag-uokoy didto han iyo mga bungto. Pagpasidunggi niyo an Ginoo nga iyo Dyos pinaagi hin pagsaurog hini nga pyesta sulod hin pito ka adlaw didto hin usa nga dapit hin pagsingba. Pagmalipayon kamo kay ginbendisyonan han Ginoo an iyo mga gin-ani ngan an iyo mga buhat. “Kinahanglan makadto an ngatanan nga kalalaken-an han iyo nasod hin pagsingba han Ginoo didto hin usa nga dapit hin pagsingba hin makatulo ha usa ka tuig: ha Pyesta han Paglabay, ha Pyesta han Pag-ani, ngan ha Pyesta han mga Payagpayag. Kinahanglan magdara hin regalo an kada lalake, sugad han iya mahihimo nga tumbas han mga kaupayan nga iginhatag ha iya han Ginoo nga iyo Dyos. “Pagtudlok kamo hin mga maghurukom ngan iba nga mga opisyal didto han kada bungto nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Kinahanglan maghukom hira han mga tawo hin waray pinaurog. Kinahanglan matadong hira ngan diri magpakita nga may-ada hira pinalabi dida han ira mga paghukom; ngan diri hira kumarawat hin mga hukip, kay nakakabuta an mga regalo bisan han makinaadmananon ngan tangkod nga mga tawo, ngan nakakaaghat ha ira hin paghatag hin diri matadong nga mga paghukom. Dayuday pagmaupay ngan pagmatadong kamo basi makatag-iya kamo han tuna nga ihinahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos ngan basi magpadayon kamo hin pag-ukoy didto. “Kon maghimo kamo hin altar para han Ginoo nga iyo Dyos, ayaw niyo isapit ha altar in kahoy nga tigaman han diyosa nga hi Asera. Ayaw liwat niyo pagtindogi hin harigi nga bato para hin pagsingba hin diyosdiyos; nangangalas hini an Ginoo. “Ayaw kamo paghalad ngadto han Ginoo nga iyo Dyos hin baka o karnero nga may mga dum-it; nangangalas hini an Ginoo. “Pananglit hibatian niyo nga ha usa han iyo mga bungto may-ada lalake o babaye nga nakasala kontra han Ginoo ngan waray magtuman han iya ginsaaran pinaagi hin pagsingba ngan pag-alagad hin iba nga kadiyosan, o han adlaw, o han bulan, o han mga bitoon, nga supak han sugo han Ginoo. Kon hibatian niyo in sugad nga sumat, usisaha gud ini hin maupay. Kon matuod nga nahinabo ini nga maraot nga butang ha Israel, niyan dad-a niyo ito mga tawo ha gawas han bungto ngan pagbatoa hiya ngada han kamatay. Kundi pagpapatayon la hiya kon may duha o tulo nga mga testigo nga magpapamatuod kontra ha iya; diri hiya papatayon kon usa la an testigo. An mga testigo amo an mabalong han syahan nga mga bato, ngan katapos pagbabatoon ito nga tawo han iba nga mga tawo. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an. “Bangin may-ada magkuri hin duro nga turuhayon nga mga kalipongan han mga maghurukom didto han iyo mga bungto mahitungod hin mga katungod hin mga hiagi, o pagkasamad hin lawas hin tawo, o adton mga kalipongan hin magkalainlain nga pakamatay. Kon nahinabo ini, kadto kamo han usa nga dapit hin pagsingba nga ginpili han Ginoo nga iyo Dyos, ngan itubyan an iyo kalipongan ngadto han kapadian nga Levita ngan ngadto han labaw nga maghurukom nga natorno hito nga takna, ngan hira an papaghukma han kalipongan. Hira an maghuhukom hini, ngan kinahanglan tumanon niyo an ira igsisiring ha iyo. Karawata an ira paghukom ngan tumana hin tukib an ira mga tugon. Pagpapatayon an bisan hin-o nga magpasipara hin pagsupak han maghurukom o han padi nga natorno hito nga takna; ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an tikang ha Israel. Niyan hibabatian ini han ngatanan ngan mahahadlok hira ngan waray na magpapasipara hin pagbuhat hin sugad. “Katapos niyo pagtag-iya ngan pag-ukoy han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, niyan makakahunahuna kamo hin pagpili hin hadi, sugad han ngatanan nga mga nasod nga harani ha iyo. Talinguhaa niyo nga an tawo nga iyo pipilion nga magigin hadi, amo ngahaw an ginpili han Ginoo. Kinahanglan usa hiya han iyo kalugaringon nga mga tawo; ayaw niyo paghimoa nga iyo hadi in usa nga lumalangyaw. Kinahanglan diri mag-angkon an hadi hin damo nga mga kabayo para han iya kasondalohan, ngan diri hiya magsugo hin mga tawo ngadto ha Ehipto hin pagpalit hin mga kabayo, kay nagsiring an Ginoo nga diri na gud mabalik ngadto ha Ehipto an iya mga tawo. Kinahanglan diri damo an mga asawa han hadi kay bangin tumalikod hiya han Ginoo; ngan diri hiya mag-angkon para ha iya ngahaw hin damo nga salapi ug bulawan. Kon mahimo na hiya nga hadi, kinahanglan mamay-ada niya kopya han basahan han mga balaod ngan mga pagturon-an han Dyos, nga kinopya tikang han tunay nga kopya nga gintitipigan han Levita nga kapadian. Kinahanglan isapit ha iya ini nga basahan ngan magbasa hiya hini kada adlaw ha bug-os niya nga kinabuhi, basi mahibaro hiya hin pagtahod han Ginoo ngan pagsugot nga matinumanon han ngatanan nga iginsusugo han Ginoo. Makakapugong ini ha iya hin pakahunahuna nga mauruupay hiya kay han iya igkasi mga Israelita ngan hin pagsupak han mga sugo han Ginoo ha bisan ano nga paagi. Kon pagtumanon niya ini, maghahadi ha Israel hiya ngan an iya mga tulin sulod hin damo nga katuigan. “An padianon nga tribo ni Levi diri makarawat; hin bahin han tuna ha Israel; lugod mabubuhi hira pinaagi han mga halad ngan iba pa nga mga halad nga tutuboron nga ihinahatag ngadto han Ginoo. Diri hira magtatag-iya hin tuna, sugad han iba nga mga tribo; an ira bahin amo an katungod hin pagka mga padi han Ginoo, sumala han iginsaad han Ginoo. “Kon ighalad in baka o karnero, ihahatag ngadto han kapadian an sugbong, an sulang, ngan an tungol. Ihahatag ha ira an syahan nga bahin han mga pagkaon, bino, lana hin olibo, ug barahibo hin karnero. Ginpili han Ginoo nga kapadian ha kadayonan tikang han ngatanan niyo nga mga tribo an tribo ni Levi nga mag-aalagad ha iya. “Bisan hin-o nga Levita nga tikang han bisan ano nga bungto han Israel nga maruyag hin pag-alagad, makakahimo hin pagkadto han usa nga dapit hin pagsingba, ngan makakag-alagad hiya didto nga padi han Ginoo nga iya Dyos, sugad han iba nga mga Levita nga nag-aalagad didto. Makarawat hiya hin pareho kadamo nga pagkaon nga kinakarawat han iba nga kapadian, ngan makakagtipig hiya han bisan ano nga ipadara ha iya han iya panimalay. “Kon sumulod na kamo han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, ayaw kamo pagsubad han makapupungot nga mga binuhatan han mga nasod didto. Ayaw niyo ighalad an iyo mga anak nga tutuboron ha kalayo didto han iyo mga altar; ngan ayaw itugot nga magbuhat an iyo mga tawo hin bisan ano nga pagdiwata, o pagpangita hin mga tigaman hin tiarabot nga hinabo, o paggamit hin mga barang o mga lumay, ngan ayaw hira pasangpita han mga espiritu han mga minatay. Nangangalas an Ginoo nga iyo Dyos hin mga tawo nga nagbubuhat hini nga makapupungot nga mga butang, sanglit paiiwason niya ito nga mga nasod samtang nasulong kamo. Pagmatinumanon gud kamo ha Ginoo.” Niyan nagsiring hi Moises, “Didto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon, nagsusunod an mga tawo didto han sagdon han mga diwatahan ngan mga salamangkero, kundi diri natugot ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos nga buhaton ini niyo. Ipapadara niya ha iyo in usa nga manaragna nga sugad ha akon, nga tikang han iyo kalugaringon nga mga tawo, ngan magsusugot kamo ha iya. “Hadto nga adlaw han pagkatirok niyo didto ha Bukid Sinai, naghangyo kamo nga diri na niyo karuyag nga makabati pa kamo han Ginoo o nga makakita han iya makalilisang nga kalayo, kay nahadlok kamo nga magkamatay kamo. Sanglit nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Maupay an ira ginhangyo. Ipapadara ko ha ira in usa nga manaragna nga sugad ha imo, nga tikang han ira kalugaringon nga mga tawo; susumatan ko hiya han iya igsisiring, ngan susumatan niya an mga tawo han ngatanan nga akon igsusugo ha iya. Magyayakan hiya ha akon ngaran, ngan kakastigohon ko an bisan hin-o nga diri magsugot ha iya. Kundi kon may manaragna nga magpasipara hin pagyakan hin usa nga mensahe ha akon ngaran nga waray ko man hiya pagsugoa, kinahanglan mamatay hiya tungod hini, ngan sugad man an bisan hin-o nga manaragna nga magyakan ha ngaran hin iba nga kadiyosan.’ “Bangin mahiburong kamo kon uunanhon niyo hin pakasabot kon an mensahe hin usa nga manaragna diri natikang han Ginoo. Kon magyakan in usa nga manaragna ha ngaran han Ginoo ngan diri matuman an iya iginyakan, tigaman ini nga diri ini mensahe han Ginoo. Nagyakan ito nga manaragna ha iya la kalugaringon, ngan diri kamo angay mahadlok ha iya. “Katapos pagpuoha han Ginoo nga iyo Dyos han mga tawo kanay tuna ihinahatag niya ha iyo, ngan katapos niyo makuha an ira mga syudad ngan mga balay, ngan mag-ukoy na kamo didto, Kon in usa ka tawo makamatay hin diri tinuyo hin tawo nga diri niya kaaway, makakapalagiw hiya ngadto ha bisan hain hini nga mga syudad ngan matatalwas hiya. Pananglitan, may duha ka tawo nga makadto ha kagurangan pagpulod hin kahoy, ngan han nagpupulod hin kahoy an usa ha ira, nahulso han pulo an parakol niya ngan nakamatay han iya kaupod, makakaayop hiya ngadto han usa hini nga mga syudad ngan matatalwas hiya. Kon uusa la an syudad, bangin hirayo ini hin duro, ngan mahiabtan hiya han uropod nga may katungod hin pagbulos para han namatay, ngan ha iya kasina, makamatay hiya hin tawo nga waray sala. Diri man ngani tinuyo nga iya pakamatay hin usa ka tawo nga diri niya kaaway. Amo ito nga nagsusugo ako ha iyo hin paggahin hin tulo nga mga syudad. “Kon pahiluagon na han Ginoo nga iyo Dyos an iyo katunaan sumala han iya iginsumat han iyo kaapoy-apoyan, ngan ihatag na ha iyo an ngatanan nga tuna nga iya iginsaad, niyan magpipili kamo hin tulo pa nga mga syudad. (Ighahatag niya ha iyo ini nga tuna kon pagbuhaton niyo an ngatanan nga akon iginsusugo ha iyo yana nga adlaw, ngan kon paghigugmaon niyo an Ginoo nga iyo Dyos, ngan mag-ukoy kamo hin kinabuhi subay han iya mga pagturon-an.) Buhata ini niyo basi diri magkamatay an mga tawo nga waray sala ngan basi diri kamo magin salaan hin pagpatay ha ira didto han tuna nga ighahatag ha iyo han Ginoo. “Kundi pananglit tuyoon hin usa ka tawo hin pagpatay han iya kaaway, ngan katapos kumalagiw hiya ngadto hin usa hini nga mga syudad basi panalipdan hiya, dida hini nga higayon, ipakukuha hiya han mga pangulo han iya kalugaringon nga bungto ngan itutubyan hiya ngadto han uropod nga may katungod hin pagbulos hin pagpatay, basi patayon hiya. Ayaw niyo kalooyi hiya. Kuhaa tikang ha Israel ini nga parapamatay basi maghingaupay kamo. “Ayaw niyo pagbalhina an pag-ultan han tuna han imo amyaw nga gintindog hin maiha na didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. “Diri igo in usa la nga saksi hin pagsirot hin tawo hiunong hin pakasala; kinahanglan in duha o tulo nga mga saksi para hin pagpamatuod nga salaan in usa ka tawo. Kon magtinguha in usa ka tawo hin pagdaot hin iba nga tawo pinaagi hin pagbutangbutang ha iya hin sala, kinahanglan kumadto hira nga duha han usa nga dapit hin pagsingba ngan paghukman hira han kapadian nga mga maghurukom nga natorno hito nga takna. Pag-uusisahon hin maupay han mga maghurukom an kalipongan; ngan kon an tawo nagsumbong hin buwa kontra han iya igkasi Israelita, makarawat hiya han kastigo nga kakarawaton unta han iginsumbong nga tawo. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an. Niyan hibabaroan han ngatanan an nahinabo; mahahadlok hira ngan waray na gud magbubuhat hin sugad nga karat-an. Ha sugad nga mga kalipongan, ayaw pagpakita hin pagkalooy; an kinabuhi babaydan hin kinabuhi, an mata babaydan hin igkasi mata, an ngipon hin igkasi ngipon, an kamot hin igkasi kamot, ngan an tiil hin igkasi tiil. “Kon makadto kamo hin pag-atubang han iyo mga kaaway, ngan hikit-an niyo in mga karuwahe ngan mga kabayo ngan hin kasondalohan nga darudamo kay han iyo, ayaw kamo kahadlok ha ira. Maupod ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos nga nagtalwas ha iyo tikang ha Ehipto. Ha diri pa kamo makikig-away, makada anay ha atubangan in usa nga padi ngan masiring ngadto han kasondalohan, ‘Mga tawo han Israel, pamati kamo! Makadto kamo ha pag-awayan yana nga adlaw. Ayaw kamo kahadlok han iyo mga kaaway, o kahulop, o kalisang. Maupod ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan ihahatag ha iyo an pagdarag-an.’ “Niyan maghihimangraw han mga sondalo an mga opisyal ngan masiring, ‘May-ada ba dinhe tawo nga bag-o pa la nga nagbalay, kundi waray pa ighalad an balay? Kon may-ada, kinahanglan umoli anay hiya. Kay kon diri, kon mamatay hiya didto ha pag-awayan, iba nga tawo an maghahalad han iya balay. May-ada ba dinhe tawo nga bag-o pa la nga nagtanom hin urubasan, kundi waray pa makaani han mga ubas? Kon may-ada, kinahanglan umoli anay hiya. Kay kon diri, kon mamatay hiya didto ha pag-awayan, iba nga tawo an magpapahimulos han bino. May-ada ba dinhe tawo nga karaslon pa? Kon may-ada kinahanglan umoli anay hiya. Kay kon diri, kon mamatay hiya didto ha pag-awayan, iba nga lalake an mangangasawa han iya babaye nga karaslon.’ “Masiring liwat an mga opisyal ngadto han mga sondalo, ‘May-ada ba dinhe tawo nga nagtatalaw ngan nahahadlok? Kon may-ada kinahanglan umoli anay hiya. Kay kon diri, magtatalaw an iba tungod ha iya.’ Kahuman hin paghimangraw han mga opisyal ngadto han kasondalohan, magpipili na hira hin mga pangulo para han tagsa nga hugpo. “Kon masulong kamo hin usa nga syudad, tagi anay hin higayon hin pagtubyan han syudad an mga tawo. Kon buksan nira an mga ganghaan ngan tumubyan hira, magigin oripon niyo hira ngatanan ngan magbubuhat hira hin pinirit nga pagtrabaho para ha iyo. Kon diri tumubyan an mga tawo hito nga syudad, kundi makig-away hira ha iyo, paliboti ini han iyo kasondalohan. Niyan kon an syudad ipabihag na ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, pamataya niyo an ngatanan nga kalalaken-an han syudad. Kundi madadara niyo para ha iyo ngahaw an kababayen-an, an kabataan, an mga hayop, ngan an iba pa nga mga butang didto han syudad. Magagamit niyo an ngatanan nga mga butang nga gintatag-iya han iyo mga kaaway. Iginhatag ini ha iyo han Ginoo. Amo ito an iyo pagbubuhaton hadton mga syudad nga hirayo hin duro tikang han tuna nga iyo pag-uokyan. “Kundi kon maagaw niyo an mga syudad didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, pamataya niyo an ngatanan. Puoha gud an ngatanan nga mga tawo: an mga Hiteohanon, mga Amoreohanon, mga Canaanhon, mga Perizeohanon, mga Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon, sumala han iginsugo ha iyo han Ginoo. Pamataya hira basi diri hira makadarahig ha iyo hin pakasala kontra han Ginoo pinaagi hin pagtutdo ha iyo hin pagbuhat han ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga ginbubuhat kon nagsisingba hira han ira kadiyosan. “Kon nagiibirihag kamo hin syudad, ayaw niyo pagpudla an mga kahoy nga nabunga, bisan kon maiha an iyo pagsulong han syudad. Kaona niyo an mga bunga, kundi ayaw niyo pagpudla an mga kahoy; kay diri man niyo kaaway an mga kahoy. Mapupulod niyo an iba nga mga kahoy ngan magagamit niyo hin paghimo hin mga igburungkag tubtob han kaagaw han syudad. “Pananglit hiagian in usa ka tawo nga ginpatay didto hin usa nga uma ha sakob han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, ngan diri kamo maaram kon hin-o an nagpatay ha iya, kinahanglan gumawas an iyo mga pangulo ngan mga maghurukom ngan pagsusuklon nira an kahirayo tikang han dapit diin hin-agian an lawas ngadto han tagsa nga higrani nga mga bungto. Niyan an mga pangulo han bungto nga labi kaharani han lawas nga hin-agian magpipili hin nati nga baka nga waray pa gamita hin pag-uma. Pagdadad-on ini nira ngadto hin dapit nga hirani hin sapa nga diri hinuhubsan ngan an tuna waray pa gud pag-aradoha o pagtamni, ngan didto babarion nira an liog han baka. Makadto liwat an Levitanhon nga kapadian kay hira an magtutuhay han tagsa nga kalipongan nga kasakut in pagraogdaog. Ginpili hira han Ginoo nga iyo Dyos hin pag-alagad ha iya ngan hin pagbendisyon ha ngaran han Ginoo. Niyan manhuhunaw ha bawbaw han baka an ngatanan nga mga pangulo han bungto nga labi kaharani han dapit diin hin-agian an ginpatay nga tawo, ngan masiring hira, ‘Waray kami magpatay han tawo, ngan diri kami maaram kon hin-o an nagbuhat hini. O Ginoo, pasayloa an imo mga tawo nga Israel nga imo gintalwas tikang ha Ehipto. Pasayloa kami ngan ayaw kami pagsalaa tungod han pagpatay hin usa ka tawo nga waray sala.’ Sanglit ha pagtuman niyo han karuyag han Ginoo ipabuhat ha iyo, diri kamo pagsasalaon han pagpatay. “Kon ihatag na han Ginoo nga iyo Dyos an pagdarag-an, ngan makadara kamo hin mga preso, bangin hikit-an mo tampo ha ira in usa nga mahusay nga babaye nga imo kinakaruyag ngan buot mo pangasaw-on. Dad-a hiya ngadto han imo balay diin magkikiskis hiya han iya ulo, mamamaklo, ngan magliliwan han iya mga panapton. Mag-uokoy hiya didto han imo balay ngan magmamabidoon sulod hin usa ka bulan para han iya mga kag-anak; katapos hito, makakahimo ka na hin pangasawa ha iya. Paglabay hin panahon, kon dumiri ka na ha iya, bubuhian mo hiya basi lumakat hiya kon ngain hiya karuyag kumadto. Tungod nga ginpirit mo man hiya hin pakighilawas ha imo, diri ka makakag-oripon ngan makakagbaligya ha iya. “Pananglit duduha an asawa hin usa nga lalake, ngan igin-anak nira para ha iya in mga anak nga kalalaken-an, kundi an suhag diri anak han iya minahal nga asawa. Kon maglarang na an lalake hin pagbahinbahin han iya mga hiagi ngada han iya mga anak, diri hiya magpapalabi han anak nga lalake han iya minahal nga asawa pinaagi hin paghatag ha iya han bahin han kanan suhag nga lalake. Kinahanglan tagan niya an suhag nga lalake hin doble nga bahin han iya mga hiagi bisan kon diri niya anak han iya minahal nga asawa. Kinahanglan kilalahon niya an iya suhag nga lalake ngan ighatag ha iya an bahin nga iya katungod subay han balaod. “Pananglit may usa ka tawo nga may anak nga lalake nga matig-a an ulo ngan masinupilon, usa nga anak nga diri nasugot han iya mga kag-anak bisan kon ira kinakastigo hiya. Pagdadad-on hiya han iya mga kag-anak ngadto ha atubangan han mga pangulo han bungto nga inuokyan niya ngan ipapasusi hiya ha ira. Susumatan hira han mga kag-anak, ‘Matig-a an ulo ngan masinupilon an amon anak ngan diri nasugot ha amon; gastador hiya hin kwarta ngan parahubog.’ Niyan pagbabatoon han mga tawo han syudad ini nga anak ngada han kamatay niya, basi makuha niyo ini nga karat-an. Hibabatian han ngatanan didto ha Israel an nahinabo ngan mahahadlok hira. “Kon ginpatay in usa ka tawo tungod hin usa nga pagtalapas ngan ginbitay an iya lawas dida hin usa nga kahoy, kinahanglan diri magpabilin didto an lawas ha bug-os nga gab-i. Kinahanglan iglubong ini hito ngahaw nga adlaw, kay an ginbitay nga tawo nagdadara ngada ha tuna han tunglo han Dyos. Iglubong an lawas basi diri niyo mahugawan an tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. “Kon hikit-an niyo nga nakabuhi in baka o karnero hin iyo igkasi Israelita, ayaw ini pagpabay-i; ig-oli ini ngadto han tag-iya. Kundi kon hirayo hin duro an tag-iya hini o diri ka maaram kon hin-o an tag-iya hini, dad-a ini ha imo balay. Kon umabot an tag-iya nga nagbibiling hini, ighatag ini ha iya. Amo man gihapon kon hiagian mo in usa nga asno, o panapton o bisan ano nga nawara hin imo igkasi Israelita. “Kon natumba in asno o baka hin imo igkasi Israelita, ayaw ini pagpabay-i; buligi hiya hin pagpatukdaw liwat han iya hayop. “Diri magsul-ot an kababayen-an hin kanan kalalaken-an panapton, ngan sugad man an kalalaken-an diri magsul-ot hin kanan kababayen-an panapton; nangangalas an Ginoo nga iyo Dyos hin mga tawo nga nagbubuhat hin sugad. “Kon hiagian niyo in salag hin tamsi didto hin kahoy o dida ha tuna nga may iroy nga tamsi nga naluob dida han iya mga bonay o han iya mga piso, ayaw niyo pagdad-a an iroy nga tamsi. Madadara niyo an mga piso, kundi kinahanglan buhian niyo an iroy nga tamsi, basi mabuhi kamo hin maiha ngan mainuswagon nga kinabuhi. “Kon magtindog kamo hin bag-o nga balay, talinguhaa nga iyo pagbutangan hin ulang an barisbisan han atop. Niyan diri na kamo pagsasalaon kon may mahulog ngan mamatay. “Ayaw niyo pasirongi hin lain nga mga tanom an iyo mga urubasan; kon pagbuhaton ini niyo, diri tugot ha iyo in paggamit han mga ubas o han mga abot han ginpasirong nga tanom. “Ayaw niyo pagpadisa hin pag-arado in baka ug asno. “Ayaw kamo pagsul-ot hin dugnit nga ginhimo hin barahibo hin karnero ug lino, nga gin-usa la hin paghablon. “Tahii niyo hin mga puntiyas dida han upat nga mga kanto han iyo mga panapton.” “Pananglit in usa nga lalake mangasawa hin babaye, ngan katapos diri na hiya maruyag hini nga iya asawa; tungod hini, pagbubutangbutangan ngan igsusumbong niya nga diri hiya uray han pag-asawa nira. “Kon mahinabo ini, dadad-on han mga kag-anak han babaye an dugoon nga taplak han ira pagkasal nga nagpapamatuod nga uray an babaye, ngan ipapakita ini nira didto ha hukmanan ngadto han mga pangulo han bungto. Masiring ha ira an amay han babaye, ‘Iginpaasawa ko hini nga lalake an akon anak nga babaye, ngan yana diri na hiya naruruyag ha iya. Ginbutangbutangan niya an akon anak nga diri hiya uray han pangasaw-a niya ha iya. Kundi iini an saksi nga uray an akon anak nga babaye; kitaa ini nga dugoon nga taplak han pagkasal!’ Niyan kukuhaon han mga pangulo han bungto an bana ngan paglalatobon hiya. Pagmumultahan liwat hiya hin usa ka gatos ka bug-os nga salapi ngan ighahatag an kwarta ngadto han amay han babaye kay ginpakaalohan han lalake in usa nga Israelita nga babaye. Labot pa, magpapadayon nga iya asawa an babaye ngan diri na gud an lalake makakabulag ha iya samtang buhi pa hiya. “Kundi kon matuod an sumbong ngan waray man saksi nga uray an babaye, niyan dadad-on nira an babaye ngadto han agian han balay han iya amay, diin pagbabatoon hiya han kalalaken-an han iya syudad ngada han iya kamatay. Ginbuhat niya in makaarawod nga butang dida han aton mga tawo pinaagi hin pakighilawas nga waray pa hiya pangasaw-a, samtang nag-uokoy pa hiya didto han balay han iya amay. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an ha iyo bungto. “Kon hidakpan in usa nga lalake nga nakikighilawas hin asawa hin lain nga lalake, papatayon hira nga duha. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an ha iyo bungto. “Pananglit hidakpan in usa nga lalake didto hin bungto nga nakikighilawas hin babaye nga may kasabot na nga iba nga lalake. Iyo dadad-on hira nga duha ngadto ha gawas han bungto ngan pagbabatoon hira ngada han kamatay nira. Papatayon an babaye kay waray hiya gumoliat hin pakibulig bisan kon nakadto hiya ha sakob han bungto nga hibabatian unta hiya. Ngan papatayon an lalake kay nakighilawas hiya hin babaye nga may kasabot na. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an ha iyo bungto. “Pananglit maglugos in usa nga lalake didto ha kaumhan hin babaye nga may kasabot na nga lain nga lalake. Niyan an lalake la an papatayon. Diri paglalabtan an babaye kay waray hiya makasala hin sala nga angay hin kamatayon. Sugad ini nga kaso hin usa ka tawo nga dinmasmag hin lain nga tawo ngan ginpatay hiya. Ginlugos han lalake didto ha kaumhan an may kasabot na nga babaye, ngan bisan kon ginmoliat hiya hin pakibulig, waray gud tawo nga makakabulig ha iya. “Pananglit hidakpan in usa nga lalake nga naglulugos hin usa nga babaye nga waray pa igkasabot hin lalake. Pagbabaydan han lalake an amay han babaye han prisyo hin karaslon nga babaye nga 50 ka bug-os nga salapi, ngan magigin asawa hiya han lalake, kay ginpirit hiya hin pakighilawas ha iya. Diri na gud hiya makakabulag han babaye samtang buhi pa hiya. “Waray tawo nga magpakaalo han iya amay pinaagi hin pakighilawas han bisan hin-o han mga asawa han iya amay. “Waray tawo nga ginkapon o gin-utdan han iya ikinatawo nga masasakop han mga tawo han Ginoo. “Waray tawo nga anak ha gawas o bisan hin-o han mga tulin hini nga tawo, bisan ngadto han ikanapulo ka lito han iya katulinan nga masasakop han mga tawo han Ginoo. “Waray Amonitanhon o Moabita—o bisan hin-o han ira mga tulin, bisan ngadto han ikanapulo ka lito han iya katulinan nga masasakop han mga tawo han Ginoo. Waray hira humatag ha iyo hin pagkaon ug tubig han naglalakaton kamo tikang ha Ehipto, ngan nagsuhol hira kan Balaam nga anak ni Beor, nga taga syudad han Peor didto ha Mesopotamia, hin pagtunglo ha iyo. Kundi waray pamati kan Balaam an Ginoo nga iyo Dyos; ginhimo lugod niya nga bendisyon an pagtunglo ha iyo kay ginhigugma kamo niya. Samtang usa pa kamo nga nasod, ayaw gud niyo pagbuligi basi diri magmainuswagon ini nga mga nasod. “Ayaw niyo pagtamaya an mga Edomitanhon, kay uropod hira niyo. Ngan ayaw niyo pagtamaya an mga Ehiptohanon kay nag-ukoy kamo hadto anay didto han ira tuna. An ira mga tulin tikang han ikatulo ka lito han ira katulinan mahihimo masakop han mga tawo han Ginoo. “Kon aadto kamo ha kampo ha panahon hin araway, paglikyi niyo an bisan ano nga makakahugaw ha iyo. Kon magmahugaw in usa ka tawo tungod kay gin-awasan hiya han iya binhe dida han iya pag-inop ha gab-i, kinahanglan gumawas hiya han kampo ngan magpabilin anay hiya didto. Ha pagkakulop kinahanglan kumarigos hiya ngan ha pagkatunod han adlaw makakabalik na hiya ngadto han kampo. “Kinahanglan may-ada niyo dapit ha gawas han kampo nga kakadtoan niyo kon mauro kamo. Pagdara kamo hin lipak nga bahin han iyo kasangkapan basi kon mauro kamo, makakag-ukab kamo ngan kahuman niyo umuro tak-opan ngahaw an iyo gin-ukab. Himoa niyo an iyo kampo nga malinis ini sumala han seremonyas, kay kaupod niyo didto han iyo kampo an Ginoo nga iyo Dyos ha pagpanalipod ngan pagpadaog ha iyo kontra han iyo mga kaaway. Ayaw kamo pagbuhat hin bisan ano nga malaw-ay nga makakapabaya ha iyo han Ginoo. “Kon kumalagiw in usa nga oripon tikang han iya agaron ngan dumangop ha iyo hin pagpaugop, ayaw hiya pabalika. Paokya hiya ha bisan diin han iyo mga bungto nga iya karuyag ngan ayaw niyo hiya pagraogdaoga. “Kinahanglan waray Israelita nga babaye o lalake nga mahimo nga magbaraligya han iya dungog didto ha templo. Ayaw liwat gamita in kwarta nga tikang hini nga paagi didto ha Templo han Ginoo nga iyo Dyos ha pagtuman hin usa nga saad. Nangangalas an Ginoo hin sugad nga mga kababayen-an o kalalaken-an didto ha templo. “Kon magpautang kamo hin kwarta o pagkaon o bisan ano nga butang ngadto hin igkasi Israelita, ayaw hiya pagsukti hin patubo. Makakagpatubo kamo han iyo iginpapautang ngadto hin lumalangyaw, kundi diri han iginpapautang niyo ngadto hin igkasi Israelita. Tumana ini nga turumanon ngan bebendisyonan han Ginoo nga iyo Dyos an ngatanan nga iyo pagbuhaton didto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon. “Kon magsumpa kamo ha Ginoo nga iyo Dyos, ayaw paglangana an pagtuman han iyo iginsaad; pinapagtuman ha iyo han Ginoo an iyo iginsumpa ngan sala an diri pagtuman niyo han saad. Diri sala an diri pagsumpa ha Ginoo, kundi kon iyo la karuyag nga pagsaad, talinguhaa nga iyo tumanon ini. “Kon magbaktas kamo dida hin urubasan hin lain nga tawo, makakaon niyo an ngatanan nga ubas nga iyo karuyag, kundi kinahanglan diri kamo magdara hini ngadto ha iyo balay. Kon magbaktas kamo dida hin uma hin mga pugas hin lain nga tawo, makakahimo kamo hin pagkutos han mga uhay pinaagi la han iyo mga kamot, kundi ayaw gamit hin garab. “Pananglit mangasawa hin babaye in usa nga lalake, ngan katapos diri na hiya maruyag han babaye kay hin-agian niya in diri niya naruruyagan hiunong ha iya. Makakahimo an lalake hin pagsurat hin pakigbulag ngan ighahatag ini niya ngadto han babaye, ngan paiiwason niya ha iya balay an babaye. Niyan pananglit pumaasawa ini nga babaye hin lain nga lalake, ngan katapos an ikaduha nga lalake diri na liwat maruyag hini nga babaye, magsusurat liwat hiya hin pakigbulag, ighahatag ini ngadto han babaye, ngan paiiwason ini nga babaye ha iya balay. O pananglit mamatay an iya ikaduha nga bana. Diri na hiya mahihimo pangasaw-on han iya syahan nga bana; iisipon han bana nga mahugaw hiya nga babaye. Kon pangasaw-on na liwat niya an babaye, makangangalas ini para han Ginoo. Ayaw kamo pagbuhat hin sugad ka makaharadlok nga sala didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. “Kon bag-o pa la nga nakaasawa in usa nga lalake, kinahanglan diri hiya papagsondalohon o papagbuhaton hin bisan ano nga katungdanan ha gobyerno; kinahanglan igawas hiya hin katungdanan sulod hin usa ka tuig, basi magpabilin hiya ha balay ngan makalipay han iya asawa. “Kon magpautang kamo ha usa ka tawo, ayaw niyo pagkuhaa nga garantiya an iya gilingan nga bato nga iya ginagamit hin paggiling han iya kakaonon. Usa ini nga pagkuha niyo han ginagamit han panimalay hin pag-andam han ira pagkaon basi mabuhi hira. “Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga magpirit hin pagdara hin igkasi Israelita ngan paghimoon hiya nga iya oripon o igbaligya hiya ngadto hin pagkaoripon. Ha sugad hini nga paagi makukuha niyo ini nga karat-an ha iyo bungto. “Kon nag-aantos kamo hin makaharadlok nga sakit ha panit, kitaa gud nga talinguhaon niyo hin pagtuman han igintugon ha iyo han kapadian nga Levita; pagsunda niyo an mga tugon nga akon iginhatag ha ira. Hinumdomi niyo an ginbuhat han Ginoo nga iyo Dyos kan Miriam han paggawas niyo tikang ha Ehipto. “Kon magpautang kamo ha iyo igkasi tawo, ayaw kamo pagsulod han iya balay hin pagkuha han bado nga iya ighahatag ha iyo nga garantiya; hulat la kamo didto ha gawas ngan hiya an pahataga hini ha iyo. Kon kablas hiya nga tawo, ayaw ini pagtipigi ngada han pagkagab-i; ig-oli ini ha iya kada gab-i basi magamit ini niya hin pagkaturog. Niyan magpapasalamat hiya ngan malilipay ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos. “Ayaw niyo paglimbongi in usa nga kablas ngan makalolooy nga sinuholan nga surugoon, bisan igkasi Israelita hiya o lumalangyaw nga nag-uokoy didto hin usa han iyo mga bungto. Ha kada adlaw nga diri pa natutunod an adlaw, baydi hiya han suhol han iya trabaho hito nga adlaw; ginkikinahanglan niya an kwarta ngan naghuhulat hiya hini. Kon diri niyo hiya baydan, masangpit hiya han Ginoo kontra ha iyo ngan magigin salaan kamo. “Diri papatayon an mga kag-anak tungod han sala nga ginbuhat han ira mga anak, ngan diri papatayon an mga anak tungod han sala nga ginbuhat han ira mga kag-anak; papatayon in usa ka tawo tungod han iya kalugaringon nga sala nga iya nabuhat. “Ayaw niyo pagkuhai han ira mga katungod an mga lumalangyaw ngan mga ilo; ngan ayaw pagkuhaa nga garantiya hin utang an bado hin balo nga babaye. Hinumdomi niyo nga mga oripon kamo didto ha Ehipto ngan gintalwas kamo han Ginoo nga iyo Dyos; sanglit iginhatag ko ha iyo ini nga sugo. “Kon mag-ani kamo han iyo mga tanom ngan may-ada nabayaan niyo nga iyo gin-ani, ayaw na niyo pagbalika ini; igbilin niyo ini para han mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an, basi bendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos han ngatanan nga iyo ginbubuhat. Kon nanguha na kamo han iyo mga olibo, ayaw na niyo pagbalika hin pagkuha adton mga nanhisalin; para na ini han mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an. Kon manguha na kamo han iyo mga ubas, ayaw na niyo pagbalika an mga puno hin panguha hin ikaduha; para na han mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an an mga ubas nga nahisalin. Ayaw niyo hingalimti nga mga oripon kamo didto ha Ehipto; sanglit iginhatag ko ha iyo ini nga sugo. “Pananglit kumadto ha hukmanan in duha nga mga Israelita hin pagtuhay hin kalipongan, ngan igpahayag nga waray sala an usa ngan salaan an ikaduha. Kon ginsirotan hin paglatoba an salaan, pakukulbon hiya han maghurukom ngan igpapalatob. An kadamo han mga latob ipasisikad dida han sala nga iya nabuhat. Mahihimo hiya paglatobon hin 40 nga mga latob. Kon ipalatob hiya hin lapos na hin 40 ka latos, makaarawod ini para ha iya ha atubangan han mga tawo. “Ayaw niyo pagbusali an baka samtang ginagamit mo ini hin paggiok. “Kon magtampo hin balay in duha nga magbugto nga lalake ngan mamatay in usa ha ira nga waray anak nga lalake, kinahanglan diri ipaasawa an nabalo niya nga asawa hin tawo nga gawas han panimalay; katungdanan ini han lalake nga bugto han namatay hin pangasawa hini nga babaye nga nabalo. Iisipon an syahan nira nga anak nga lalake nga anak han namatay nga lalake basi magpadayon ha Israel an tulin han iya panimalay. Kundi kon diri maruyag hin pangasawa han babaye an bugto han namatay, makadto an babaye ha atubangan han mga pangulo han bungto ngan masiring, ‘Diri nagtutuman han iya katungdanan an bugto han akon namatay nga bana; nadiri hiya hin paghatag han iya bugto hin tulin dida han mga tawo han Israel.’ Niyan ipapatawag han mga pangulo han bungto an lalake ngan paghihimangrawan hiya. Kon dumiri la gihapon hiya hin pangasawa han nabalo nga babaye, dadaopon hiya han balo nga babaye dida ha atubangan han mga pangulo han bungto, huhukason niya in usa han mga sandalyas han lalake, tutuprahan an iya nawong, ngan masiring, ‘Amo ini an nahinanabo han tawo nga nadiri hin paghatag hin tulin ngadto han iya bugto nga lalake.’ Kikilal-on an iya panimalay didto ha Israel nga ‘an panimalay han tawo nga ginhukasan han iya sandalyas.’ “Kon mag-away in duha nga lalake ngan umugop an asawa han usa pinaagi hin pagrabot han ikinatawo han ikaduha, ayaw niyo kalooyi an babaye; utda an iya kamot. Gamita an ungod ngan toptop nga mga timbangan suroklan ngan mga taraksan, basi mag-ukoy kamo hin maiha didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Nangangalas an Ginoo hin mga tawo nga maglimbong. “Hinumdomi niyo an ginbuhat ha iyo han mga Amalekanhon han paggawas niyo ha Ehipto. Waray nira pagkahadlok han Dyos, sanglit ginsulong kamo nira ha talikoran han kinakapoy ngan binubutlaw pa kamo, ngan pinanmatay nira an ngatanan nga mga magluya na nga nakadto ha iyo luyo. Sanglit kon ihatag na ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos an tuna ngan matalwas na kamo han ngatanan niyo nga mga kaaway nga nag-uokoy palibot ha iyo, talinguhaa niyo hin pamatay han ngatanan nga mga Amalekanhon, basi waray na mahinumdom ha ira. Ayaw niyo ini hingalimti! “Kon magtag-iya na kamo han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos ngan mag-ukoy na kamo didto, kinahanglan an kada usa ha iyo nga magsulod kamo dida hin basket han syahan nga bahin han tagsa nga abot nga iyo gin-ani ngan kinahanglan dad-on ini niyo ngadto han usa nga dapit hin pagsingba. Kadtoa niyo an padi nga tinaporan hito nga takna ngan sidnga hiya, ‘Gintutug-an ko yana han Ginoo nga akon Dyos nga sinmulod na ako han tuna nga iya iginsaad ha amon kaapoy-apoyan nga ihahatag ha amon.’ “Kukuhaon han padi tikang ha imo an basket ngan ibubutang ini ha atubangan han altar han Ginoo nga iyo Dyos. Niyan didto ha atubangan han Ginoo imo igyayakan ini nga mga pulong: ‘Usa nga layaw nga Arameo an akon ginikanan. Gindara niya an iya panimalay hin pag-ukoy didto ha Ehipto. Diri hira damo han ira pagkadto ha Ehipto, kundi nahimo hira nga dako ngan gamhanan nga nasod. Ginraogdaog kami han mga Ehiptohanon ngan ginpirit kami hin pagtrabaho nga ira mga oripon. Niyan nagtawag kami hin pakibulig han Ginoo nga Dyos han amon kaapoy-apoyan. Pinamatian kami niya ngan hinkit-an niya an amon pag-antos, kakurian, ug kasakitan. Gintalwas kami niya tikang ha Ehipto pinaagi han iya dako nga gahom ug kusog. Ginbuhat niya in mga milagro ngan mga urosahon, ngan itinugot niya nga mahinabo in magpakaharadlok nga mga butang. Gindara kami niya nganhi ngan iginhatag ha amon ini nga hura ngan matambok nga tuna. Sanglit yana gindadad-an ko an Ginoo han syahan nga bahin han inani nga iya iginhatag ha akon.’ “Niyan igbutang niyo an basket ha atubangan han Ginoo ngan pagsingba kamo didto. Pagpasalamat kamo tungod han mag-upay nga mga butang nga iginhatag han Ginoo nga iyo Dyos ha iyo ngan han iyo panimalay; ngan patampoha ha iyo han iyo pagsaurog an mga Levita ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo. “Ha kada ikatulo ka tuig ighatag niyo an ikanapulo nga bahin—ikanapulo nga bahin han iyo mga abot—ngadto han mga Levita, mga lumalangyaw, mga ilo ngan mga balo nga kababayen-an, basi ha kada bungto magkamay-ada hira han ngatanan nga kinahanglan nira nga pagkaon. Kon mahimo na niyo ini, sidnga an Ginoo, ‘Waray ko ibinilin ha akon balay han baraan nga ikanapulo nga bahin; iginhatag ko na ini ngadto han mga Levita, mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an sumala han iginsugo mo ha akon. Waray ako magsupak o mahingalimot han imo mga sugo hiunong han ikanapulo nga bahin. Waray ako kumaon han bisan ano hini ha takna nga masulob-on ako; waray ako magdara han bisan ano hini ha gawas han akon balay han mahugaw pa ako sumala han seremonyas; ngan waray ako humatag han bisan ano hini nga usa nga halad para han mga minatay. Ginsugot ko ikaw, O Ginoo; ginbuhat ko an ngatanan nga imo iginsugo hiunong han ikanapulo nga bahin. Tamdi tikang han imo baraan nga dapit didto ha langit ngan bendisyoni an imo mga tawo nga Israel; bendisyoni liwat an hura ngan matambok nga tuna nga imo iginhatag ha amon sumala han imo iginsaad han amon kaapoy-apoyan.’ “Yana nga adlaw nagsusugo ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos nga tumanon niyo an ngatanan niya nga mga balaod; sanglit sugta ini niyo hin matinumanon ngan ha bug-os niyo nga kasingkasing. Yana nga adlaw kinilala niyo an Ginoo nga iyo Dyos; nagsaad kamo hin pagsugot ha iya, pagtuman han ngatanan niya nga mga balaod, ngan pagbuhat han ngatanan nga iya igsusugo. Yana nga adlaw ginkarawat kamo han Ginoo nga iya kalugaringon nga mga tawo sumala han iya iginsaad ha iyo; ngan nagsusugo hiya ha iyo nga magtuman kamo han ngatanan niya nga mga balaod. Hihimoon kamo niya nga larulabaw kay han ngatanan nga mga nasod nga iya ginhimo, ngan kinahanglan pagdayawon ngan pagpasidunggan niyo an iya ngaran. Magigin iya kamo kalugaringon nga mga tawo sumala han iya ginsaad.” Niyan upod an mga pangulo han Israel nagsiring ha mga tawo hi Moises, “Tumana niyo an ngatanan nga mga tugon nga akon ihahatag ha iyo yana nga adlaw. Dida han adlaw nga natabok na kamo han Salog Jordan ngan masulod han tuna nga ihinahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, kinahanglan magtindog kamo hin dagko nga mga bato, buliha ngan bawbawi ini hin apog, ngan isurat dida hini ini ngatanan nga mga balaod ngan mga pagturon-an. Kon makasulod na kamo han hura ngan matambok nga tuna nga iginsaad ha iyo han Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan, ngan aadto na kamo ha tabok han Jordan, tindoga niyo ini nga mga bato didto ha Bukid Ebal, sumala han akon igtutugon ha iyo yana nga adlaw, ngan buliha ngan bawbawi ini hin apog. Pagtindog kamo didto hin altar nga mga bato nga diri tinabas hin puthaw nga mga garamiton, kay kinahanglan paghimoon hin diri tinabas nga mga bato an bisan ano nga altar nga iyo pagtitindogon para han Ginoo nga iyo Dyos. Didto iyo ighahalad in mga hayop nga tutuboron, ngan didto iyo ighahalad ngan pangangaonon an iyo mga halad hin pagkaurosa, ngan pagpasalamat kamo ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos. Dida han mga bato nga binawbawan hin apog igsurat niyo hin dayag kaupay an tagsa nga pulong han mga balaod han Dyos.” Niyan upod an Levita nga kapadian nagsiring hi Moises ha ngatanan nga mga tawo han Israel, “Pagmingaw kamo, mga tawo han Israel, ngan pamatii ako niyo. Yana nga adlaw nahimo kamo nga mga tawo han Ginoo nga iyo Dyos; sanglit sugta hiya niyo ngan tumana an ngatanan niya nga mga balaod nga akon ihahatag ha iyo yana nga adlaw.” Niyan ginsiring ni Moises an mga tawo han Israel, “Kon makatabok na kamo han Jordan, matindog inin masunod nga mga tribo didto ha Bukid Gerizim samtang iginyayakan an mga bendisyon ngadto han mga tawo: Simeon, Levi, Juda, Isacar, Jose, ug Benjamin. Ngan matindog inin masunod nga mga tribo didto ha Bukid Ebal samtang iginyayakan an mga pagtunglo: Ruben, Gad, Aser, Zabulon, Dan, ug Neftali. Ighihimangraw han mga Levita hin dako nga tingog ini nga mga pulong: “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga maghimo hin diyosdiyos nga bato, kahoy, o metal, ngan magsingba hini hin hilom; nangangalas hini an Ginoo.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magpakaalo han iya amay o iroy.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magbalhin han tigaman hin pag-ultan han iya igkasi Israelita.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magtugway hin buta ngadto hin pagsimang han dalan.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magpugong han mga katungod han mga lumalangyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magpakaalo han iya amay pinaagi hin pakighilawas hin bisan hin-o han mga asawa han iya amay.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga makighilawas hin mananap.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga makighilawas han iya bugto nga babaye o bugto niya nga babaye ha amay o ha iroy.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga makighilawas han iya ugangan nga babaye.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga makasala hin pagpatay hin tawo hin hilom.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga magpasuhol hin pagpatay hin tawo nga waray sala.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “‘Higagabaan han Dyos an bisan hin-o nga diri magsugot han ngatanan nga mga balaod ngan mga pagturon-an han Dyos.’ “Ngan an ngatanan nga mga tawo mabaton, ‘Amen!’ “Kon pagsugton niyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan pagtumanon hin kinasingkasing an ngatanan niya nga mga sugo nga akon ihahatag ha iyo yana nga adlaw, hihimoon kamo niya nga larolabaw kay han bisan ano nga nasod dinhe ha tuna. Pagsugta an Ginoo nga iyo Dyos ngan magigin iyo ini ngatanan nga mga bendisyon: “Bebendisyonan han Ginoo an iyo mga bungto ngan an iyo kaumhan. “Bebendisyonan kamo han Ginoo hin damo nga mga anak, damo nga mga abot, ngan damo nga mga baka ug mga karnero. “Bebendisyonan han Ginoo an iyo inani nga mga abot ngan an iyo pagkaon. “Bebendisyonan han Ginoo an ngatanan nga ginbubuhat niyo. “Pagpipirdehon han Ginoo an iyo mga kaaway kon sulongon kamo nira. Masulong hira ha usa nga agian, kundi makalagiw hira ha iyo ha ngatanan nga mga agian. “Bebendisyonan han Ginoo nga iyo Dyos an iyo ginbubuhat ngan pagpupun-on hin pagkaon an iyo mga kamalig. Bebendisyonan kamo niya didto han tuna nga ighahatag niya ha iyo. “Kon pagsugton niyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan pagbuhaton niyo an ngatanan nga iya igsusugo ha iyo, hihimoon kamo niya nga iya kalugaringon nga mga tawo sumala han iya iginsaad. Niyan hikikit-an han ngatanan nga mga tawo dinhe ha tuna nga ginpili kamo han Ginoo nga iya kalugaringon nga mga tawo, ngan mahahadlok hira ha iyo. Tatagan kamo han Ginoo hin damo nga mga anak, damo nga kabakahan, ngan damo nga mga abot didto han tuna nga iya iginsaad han iyo kaapoy-apoyan nga iya ighahatag ha iyo. Igpapadara niya ha iyo in uran ha igo nga panahon tikang han iya hirimosan didto ha langit ngan bebendisyonan an ngatanan niyo nga ginbubuhat, basi makagpahuram kamo ngadto hin damo nga mga nasod, kundi diri kamo mangungutang bisan kan kanay. Hihimoon kamo han Ginoo nga iyo Dyos nga mga pangulo han mga nasod ngan diri mga sakop hini nga mga nasod; dayuday magmamainuswagon kamo ngan diri gud mapapakyas kamo kon pagsugton niyo nga matinumanon an ngatanan niya nga mga sugo nga akon ihahatag ha iyo yana nga adlaw. Kundi kinahanglan diri niyo pagsupakon ini hin bisan ano nga paagi, o hin pagsingba ngan pag-alagad hin iba nga kadiyosan. “Kundi kon iyo pagsupakon an Ginoo nga iyo Dyos ngan diri niyo pagtumanon hin kinasingkasing an iya mga sugo ngan mga balaod nga akon ighahatag ha iyo yana nga adlaw, mahinanabo ha iyo ini ngatanan nga mga karat-an: “Higagabaan han Ginoo an iyo mga bungto ngan an iyo kaumhan. “Higagabaan han Ginoo an iyo inani nga mga abot ngan an pagkaon nga gin-aandam niyo tikang hini nga mga abot. “Higagabaan kamo han Ginoo pinaagi hin paghatag ha iyo hin pira la nga mga anak, gutiay la nga mga abot, ngan pira la nga mga baka ug mga karnero. “Higagabaan han Ginoo an ngatanan nga iyo ginbubuhat. “Kon magbuhat kamo hin maraot ngan igsikway niyo an Ginoo, padadad-an kamo niya hin karat-an, kagupong, ug kasamok dida han ngatanan nga ginbubuhat niyo tubtob nga mapuo kamo dayon. Ipapadara ha iyo in sunodsunod nga mga sakit tubtob nga waray mahisalin ha iyo didto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon. Hahampakon kamo han Ginoo hin makatarapon nga mga sakit upod in panhupong ug hiranat; magpapadara hiya hin huraw ngan mapaso nga mga hangin basi mauga an iyo mga tanom. Diri mabaya ha iyo ini nga mga karat-an tubtob han iyo pagkamatay. Diri na mauran ngan masusugad hin puthaw kamatig-a an iyo tuna. Liwan han uran, magpapadara an Ginoo hin mga bagyo nga magtatapwad hin tapotapo ug baras tubtob han kapuo niyo. “Itutugot han Ginoo nga makadaog an iyo mga kaaway kontra ha iyo. Susulongon hira niyo tikang ha usa nga aragian, kundi makalagiw kamo ha ira ha ngatanan nga mga aragian, ngan mahahadlok hin duro an ngatanan nga mga tawo ha tuna kon hikit-an nira an nahinanabo ha iyo. Kon magkamatay kamo, maabot an katamsihan ngan magpintas nga kamanampan ngan kakaonon an iyo mga lawas ngan waray tawo nga magpapasipara hin pagtabog ha ira. Padadad-an kamo han Ginoo hin mga hubag sugad han ginbuhat niya han mga Ehiptohanon. Pararangrangon niya in mga kaduntan ha iyo mga lawas. Maluluob kamo hin mga nuka ngan sahid an pangatol han iyo kalawasan, kundi waray niyo hiaagian nga tambal hini. Hahampakon kamo han Ginoo hin pagkalurong, pagkabuta, ngan pagkagupong. Mangangapkap kamo ha kapaw-an han adlaw sugad hin buta ngan diri kamo makakatultol han iyo dalan. Diri kamo magmamainuswagon han bisan ano nga iyo pagbuhaton. Dayuday la kamo nga pagraraogdaogon ngan pagtitikasan ngan waray gud tawo nga mabulig ha iyo. “Igkakasabot kamo hin babaye, kundi iba nga tawo an mangangasawa ha iya. Magtitindog kamo hin balay, kundi diri gud kamo an maukoy han balay. Mag-uuma kamo hin urubasan, kundi diri gud kamo makakakaon han mga bunga hini. Pag-iihawon an iyo mga baka ha atubangan niyo, kundi diri kamo makakakaon han karne hini. Pagdadanason an iyo mga asno samtang nagkikita kamo, ngan diri na ini ig-ooli ha iyo. Ighahatag an iyo mga karnero ngadto han iyo mga kaaway ngan waray tawo nga mabulig ha iyo. Ighahatag nga mga oripon an iyo mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an ngadto hin mga lumalangyaw samtang nagkikita kamo. Adlaw-adlaw kakapoyon an iyo mga mata hin paghinulat, kundi kawang la kay diri na maoli an iyo mga anak. Kukuhaon hin langyaw nga nasod an ngatanan niyo nga mga abot nga iyo ginkabudlayan hin pagpatubo, samtang waray iba nga iyo kakarawaton, labot an dayuday la nga pagraogdaog ngan pagtalumpigos ha iyo. Makakapatuyaw ha iyo an iyo mga pag-antos. Lulubon han Ginoo an iyo mga bitiis ug tuhod hin mga mag-undag nga kaduntan nga diri mahunong hin pagbulbog; maluluob kamo hin mga hubag tikang ha iyo alimpupuro ngadto ha rapadapa. “Pagdadad-on han Ginoo kamo ngan an iyo hadi ngadto hin langyaw nga tuna nga waray pa hadto pag-okyi niyo o han iyo kaapoy-apoyan; didto mag-aalagad kamo hin kadiyosan nga kahoy ug bato. Didto han mga nasod nga pagpapasadngan ha iyo han Ginoo mahipapausa an mga tawo tungod han mga nahinabo ha iyo; pag-iintrimisan ngan pagyuyubiton kamo. “Magtatanom kamo hin damo nga mga binhe, kundi gutiay la an iyo pag-aanihon, kay kakaonon han mga duron an iyo mga tanom. Mag-uuma ngan magmamangno kamo hin mga urubasan, kundi diri kamo makakapangoha han mga bunga hini o makakainom han bino hini, kay kukutkoton hin mga ulod an mga puno hin ubas. Maturok an mga olibo nga kahoy bisan diin didto han iyo tuna, kundi mawawaray niyo bisan ano nga lana hin olibo, kay mapupurak an mga bunga. Magkakamay-ada niyo mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an, kundi mawawara hira ha iyo, kay dadad-on hira nga mga bihag. Kakaonon hin gudtiay nga mga mananap an ngatanan niyo nga mga kahoy ngan mga abot. “Magtitikagamhanan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy didto han iyo tuna, samtang magtitiluya an iyo gahom. Magkakamay-ada nira kwarta nga igpapautang ha iyo, kundi mawawaray kamo igpapautang ha ira. Ha kataposan paghahadian kamo nira. “Maabot ha iyo ini ngatanan nga mga karat-an, ngan diri ini mabulag ha iyo tubtob han kapuo niyo, kay waray niyo pagsugta an Ginoo nga iyo Dyos ngan waray niyo pagtumana an ngatanan nga mga balaod nga iya iginhatag ha iyo. Magigin tigaman ini han kanan Dyos paghukom ha kadayonan ha iyo ngan han iyo mga tulin. Ginpakaupay kamo han Ginoo ha ngatanan nga paagi, kundi waray kamo mag-alagad ha iya nga malipayon ug tikos nga kasingkasing. Sanglit mag-aalagad kamo han mga kaaway nga igpapadara han Ginoo kontra ha iyo. Gugutomon, uuhawon, ngan maghuhubo kamo—nga mawawarayan kamo han ngatanan nga mga butang. Pagraraogdaogon kamo han Ginoo ngada han kapuo niyo. Ipapadara ha iyo han Ginoo hin usa nga nasod tikang han mga sidsid han tuna, nga usa nga nasod nga diri niyo nasasayoran an yinaknan. Mahugdon hira hin tigda ngada ha iyo sugad hin agila. Magmamapintas hira ngan waray pagkalooy hin bisan hin-o, ma batan-on o tigurang. Kakaonon nira an iyo kabakahan ngan an iyo mga abot, ngan magkakamatay kamo hin gutom. Diri kamo nira sasalinan hin pagkaon, bino, lana hin olibo, kabakahan o kakarnerohan, ngan magkakamatay kamo. Susulongon nira an tagsa nga bungto didto han tuna nga ihahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos, ngan marurumpag an higtaas nga pinarig-on nga mga pader nga iyo sinasarigan. “Kon paglibotan na han iyo mga kaaway an iyo mga bungto, mawawarayan na kamo pagkaon ngan kakaonon na la niyo bisan an iyo mga anak nga iginhatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. “Kon diri niyo pagsugton nga matinumanon an ngatanan nga mga pagturon-an han Dyos nga nahisurat dida hini nga basahan, ngan kon diri niyo pagpasidunggan an urosahon ngan makaharadlok nga ngaran han Ginoo nga iyo Dyos, iya ipapadara ha iyo ngan han iyo mga tulin in mga sakit nga diri natatambal ngan hin magpakangingirhat nga mga peste. Iya ipapadara liwat ngada ha iyo an ngatanan nga magpakaharadlok nga mga sakit nga iyo gin-agian didto ha Ehipto ngan diri gud kamo mag-uupay. Ipapadara liwat niya an magkalainlain nga mga sakit ngan mga peste nga diri hinnanabihan dida hini nga basahan han mga balaod ngan mga pagturon-an han Dyos ngan mapupuo kamo. Bisan masugad kamo ka damo han kabiton-an didto ha langit, diri damo an mahisasalin ha iyo nga buhi, kay waray kamo magsugot han Ginoo nga iyo Dyos. Sugad nga nalipay an Ginoo hin pagpakaupay ngan pagpadamo ha iyo, malilipay man hiya hin pagbungkag ngan pagpuo ha iyo. Gagaboton kamo tikang han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon. “Ipapasarang kamo han Ginoo dida han ngatanan nga mga nasod, tikang ha usa nga sidsid han tuna ngadto ha luyo, ngan didto mag-aalagad kamo hin kadiyosan nga kahoy ug bato, kadiyosan nga waray pa hadto pagsingbaha niyo o han iyo kaapoy-apoyan. Diri kamo makakaagi hin kalinaw bisan diin, waray dapit nga iyo matatawag nga iyo kalugaringon; hahadlokon kamo han Ginoo dida hin duro nga kabaraka, kagupong, ngan pagturaw. Dayuday makulba an iyo kinabuhi. Magkikinahadlok kamo hin duro adlaw gab-i; ngan mag-uokoy kamo dida hin dayuday nga pagkinahadlok han kamatayon. Magpuputok hin kakulba an iyo mga kasingkasing tungod han ngatanan nga iyo hinkikit-an. Kada aga waray iba nga iyo hingyap kon diri an pagkagab-i; kada gab-i, waray iba nga iyo hingyap kon diri an pagkaaga. Ibabalik kamo han Ginoo ngadto ha Ehipto dida hin mga barko, bisan kon nagsiring hiya nga diri na gud kamo mabalik ngadto. Didto tatalinguhaon niyo hin pagbaligya han iyo kalugaringon ngadto han iyo mga kaaway sugad nga mga oripon, kundi waray maruruyag hin pagpalit ha iyo.” Amo ini an mga ipinapagtuman ha aton han ginsaaran nga ginsugo han Ginoo kan Moises nga paghimoon niya para han mga tawo han Israel didto han tuna han Moab. Labot la ini han ginsaaran nga ginhimo para ha ira han Ginoo didto ha Bukid Sinai. Gintirok ni Moises an ngatanan nga mga tawo han Israel ngan nagsiring ha ira, “Kinmita kamo han ginbuhat han Ginoo han hadi han Ehipto, han iya mga opisyal, ngan han bug-os niya nga nasod. Kinmita kamo han magpakangingirhat nga mga peste, an mga milagro, ngan an dagko nga mga urosahon nga ginbuhat han Ginoo. Kundi ngada yana nga adlaw waray niya itugot nga makasantop kamo han iyo hinbaroan ngan gin-agian. Sulod hin 40 ka tuig ginpangulohan kamo han Ginoo hin paglatas han kamingawan, ngan waray madunot an iyo mga panapton ngan mga sandalyas. Waray niyo tinapay nga pagkaon o bino o maisog nga irimnon, kundi gintagan kamo han Ginoo han iyo mga kinahanglanon basi katutdoan kamo nga hiya amo an iyo Dyos. Ngan han pag-abot naton nganhi hini nga dapit, ginmawas hira Hadi Sihon han Hesbon ug Hadi Og han Basan hin pakig-away ha aton. Kundi ginpirde ta hira, ginrikopohan ta an ira tuna, ngan ginbahinbahin ini nga tuna ngada han mga tribo nira Ruben, Gad, ngan han katunga han tribo ni Manases. Sugta niyo nga matinumanon an ngatanan nga mga ipinapagtuman hini nga ginsaaran, basi magmainuswagon kamo han ngatanan nga iyo ginbubuhat. “Yana nga adlaw natukdaw kamo ha atubangan han Ginoo nga iyo Dyos, kamo ngatanan—an iyo mga pangulo ngan mga opisyal, an iyo kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan, ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo ha iyo ngan nag-alagad ha iyo hin pangahoy ngan hin pag-alog. Aanhi kamo yana nga adlaw basi karawaton niyo an ginsaaran nga hihimoon ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos ngan magsasaad kamo hin pagtuman han mga katungdanan hini, basi himoon kamo yana han Ginoo nga iya mga tawo ngan magin Dyos hiya niyo, sumala han iya iginsaad ha iyo ngan kanda Abraham, Isaac, ug Jacob nga iyo kaapoy-apoyan. Diri kamo la an ginhihimoan han Ginoo hini nga ginsaaran upod an mga turumanon hini. Ginhihimo ini niya ha aton ngatanan nga natukdaw dinhe ha iya atubangan yana nga adlaw, ngan ha aton liwat mga tulin nga waray pa magkatatawo. “Mahinunumdom kamo han mga kakurian nga aton gin-antos didto ha Ehipto, ngan han aton paglatas han katunaan hin iba nga mga nasod. Hinkit-an niyo an ira makapupungot nga mga diyosdiyos nga kahoy, bato, salapi ug bulawan. Talinguhaa niyo nga waray lalake, babaye, panimalay, o tribo nga natukdaw dinhe yana nga adlaw nga mabaya han Ginoo nga aton Dyos ngan magsingba han kadiyosan han iba nga mga nasod. Bangin mamay-ada usa ha iyo nga masugad hin mapait ug makahihilo nga gamot para han mga tawo. Talinguhaa niyo nga waray usa dinhe yana nga adlaw nga namamati hini nga baraan nga mga turumanon, nga tungod kay ginbendisyonan na man hiya, magpapasagad na la hiya han iya kalugaringon nga paagi. Makakapuo ini ha iyo ngatanan, magmaupay ug magmaraot kamo. Diri mapasaylo an Ginoo hin sugad nga tawo. Susunogon lugod kamo han naglalaga nga kasina han Ginoo ngan mangangada ha iya an ngatanan nga gaba nga nahisurat dinhe hini nga basahan, tubtob han nga mapara han Ginoo an iya ngaran. Hihimoon hiya han Ginoo nga usa nga pananglitan ha atubangan han ngatanan nga mga tribo han Israel, ngan ipapadara ha iya in karat-an sumala han ngatanan nga mga gaba kon tunglo han ginsaaran nga nahisurat dinhe hini nga basahan han mga pagturon-an han Ginoo. “Ha tiarabot nga panahon makita an iyo mga tulin ngan mga lumalangyaw nga tikang ha higrayo nga mga tuna han mga karat-an ngan mga pag-antos nga ginpadara han Ginoo ngada han iyo tuna. Magigin bangkil nga kamad-an an kaumhan, nga luob hin asupre ug asin; diri gud katatamnan, ngan waray maturok didto bisan kabanwaan. Masusugad an iyo tuna han mga syudad han Sodoma ug Gomora, han Adma ug Seboiim nga ginbungkag han Ginoo tungod han duro na gud nga kasina. Niyan mapakiana an bug-os nga kalibutan, ‘Kay ano nga an ira tuna ginbungkag man han Ginoo? Ano an hinungdan han iya mapintas nga kasina?’ Ngan amo ini an baton, ‘Tungod kay ginsupak han mga tawo han Ginoo an ginsaaran nga ira ginhimo ha iya nga Dyos han ira kaapoy-apoyan, han pagpagawsa niya ha ira tikang ha Ehipto. Nag-alagad hira hin iba nga kadiyosan nga waray pa gud nira hadto pagsingbaha, kadiyosan nga igindiri ha ira han Ginoo hin pagsingbaha. Sanglit nasina han iya mga tawo an Ginoo ngan iginpadara ngada han ira tuna an ngatanan nga mga karat-an nga nahisurat dinhe hini nga basahan. Napungot hin duro an Ginoo, ngan ha iya dako nga kasina, ginpaiwas hira niya tikang han ira tuna ngan gihalen hira nga bihag ngadto hin usa nga langyaw nga tuna, ngan aadto pa hira yana nga adlaw.’ “May mga butang nga gintago han Ginoo nga aton Dyos; kundi iginpadayag niya an iya Balaod, ngan pagsusugton ini naton ngan han aton mga tulin ha kadayonan. “Pinapagpili ta kamo yana han iyo karuyag: bendisyon kon tunglo. Kon nahinabo na ha iyo ini ngatanan, ngan nag-uokoy na kamo dida han mga nasod nga diin iginpasarang kamo han Ginoo nga iyo Dyos, mahinunumdom kamo han iginpapili ko ha iyo. Kon bumalik kamo ngan an iyo mga tulin ngadto han Ginoo, ngan pagsugton niyo hin kinasingkasing an iya mga sugo nga ihinahatag ko ha iyo yana nga adlaw, niyan malolooy ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos. Igbabalik kamo niya tikang han mga nasod diin iginpasarang kamo, ngan magmamainuswagon na liwat kamo. Bisan kon ginpasarang kamo ngadto han gihihigrayoi nga mga sidsid han tuna, titirokon kamo han Ginoo nga iyo Dyos ngan ibabalik kamo, basi pagtag-iyahon na liwat niyo an tuna nga gin-ukyan hadto anay han iyo kaapoy-apoyan. Ngan magmamainuswagon ngan magdadamo kamo labaw pa kay han iyo kaapoy-apoyan. Mahatag an Ginoo nga Dyos ha iyo ngan han iyo mga tulin hin masinugtanon nga mga kasingkasing, basi higugmaon hiya niyo ha bug-os nga kasingkasing, ngan magpadayon kamo hin pag-ukoy didto hito nga tuna. Iya ikakadto ini ngatanan nga mga pagtunglo ha iyo mga kaaway nga nagdumot ngan nagraogdaog ha iyo, ngan magsusugot na liwat kamo ha iya ngan magtutuman han ngatanan niya nga mga sugo nga akon ihinahatag ha iyo yana nga adlaw. Pagpapakaupayon kamo han Ginoo dida han ngatanan nga ginbubuhat niyo; mamamay-ada niyo damo nga mga anak ngan damo nga kabakahan, ngan magdadamo an mga abot han iyo kaumhan. Malilipay an Ginoo hin pagpauswag ha iyo sugad nga nalipay hiya hin pagpauswag han iyo kaapoy-apoyan, kundi kinahanglan magsugot kamo ha iya ngan magtuman kamo han ngatanan niya nga mga balaod nga nahisurat dinhe hini nga basahan han iya mga pagturon-an. Kinahanglan bumalik kamo ngadto ha iya ha bug-os niyo nga kasingkasing. “Diri makuri hin duro o mahihimo niyo hin pagtuman an sugo nga ihahatag ko ha iyo yana nga adlaw. Diri ini aadto ha langit. Sanglit diri kamo kinahanglan pumakiana, ‘Hin-o in masaka ngadto ha langit ngan magdadara hini nganhi ha aton, basi makabati ngan makagsugot kita hini?’ Diri man ini aadto ha tabok han kalalawdan. Sanglit diri kamo kinahanglan pumakiana, ‘Hin-o in matabok han kalalawdan ngan magdadara hini nganhi ha aton, basi makabati ngan makagsugot kita hini?’ Diri, aada ini ha iyo. Aada ini ha iyo mga im-im ug kasingkasing, sanglit tumana ini niyo yana. “Yana nga adlaw ginpapagpili ko kamo han iyo karuyag: maupay o maraot, kinabuhi o kamatayon. Kon pagsugton niyo an mga sugo han Ginoo nga iyo Dyos, nga ihahatag ko ha iyo yana nga adlaw, kon iyo paghigugmaon hiya, pagsugton hiya, ngan pagtumanon an ngatanan niya nga mga balaod, niyan maghihingaupay kamo ngan mahihimo kamo nga usa nga nasod hin damo nga mga tawo. Bebendisyonan kamo han Ginoo nga iyo Dyos didto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon. Kundi kon sumupak ngan dumiri kamo hin pamati, ngan mahimulag kamo ngadto hin pagsingba hin iba nga kadiyosan, mapatay kamo—ginpapahimatngon ko kamo yana dinhe. Diri mag-iiha an iyo pag-ukoy didto hito nga tuna nga tabok han Jordan nga iyo na pagtatag-iyahon. Pinapagpili ko kamo yana han iyo karuyag, kinabuhi o kamatayon, bendisyon han Dyos o pagtunglo han Dyos; ngan gintatawag ko an langit ngan an tuna hin pagsaksi han iyo pagpili. Pilia an kinabuhi. Higugmaa an Ginoo nga iyo Dyos, pagsugta hiya, ngan pagtumana an iya kaburot-on ngan mag-uokoy kamo ngan an iyo mga tulin hin maiha didto han tuna nga iya iginsaad hin paghatag ngadto kanda Abraham, Isaac, ug Jacob nga iyo kaapoy-apoyan.” Nagpadayon hi Moises hin paghimangraw ngadto han mga tawo han Israel, ngan nagsiring, “120 na yana an akon panuigon ngan diri na ako makakahimo hin pagpangulo ha iyo. Ngan labot pa hini, nagsiring na ha akon an Ginoo nga diri ako matabok han Jordan. An Ginoo ngahaw nga iyo Dyos amo an mag-uuna ha iyo ngan magbubungkag han mga nasod didto, basi makagtag-iya kamo han ira tuna; ngan hi Josue an mahihimo nga pangulo niyo sumala han iginsiring han Ginoo. Pagbubungkagon han Ginoo ito nga mga tawo sugad nga ginpirde niya hira Sihon ngan Og nga mga hadi han mga Amoreohanon, ngan ginbungkag niya an ira nasod. Ihahatag ha iyo han Ginoo an pagdarag-an kontra ha ira, ngan buhata ha ira sumala han akon igintugon ha iyo. Pagmaisog ngan pagpakalalake kamo. Ayaw kamo kahadlok ha ira. An Ginoo ngahaw nga iyo Dyos amo an maupod ha iyo. Diri kamo niya pagkakawangon o pagbabayaan.” Niyan gintawag ni Moises hi Josue ngan ginsiring hiya ha atubangan han ngatanan nga mga tawo han Israel, “Pagmaisog ngan pagpakalalake; amo ikaw an magmamangulo hini nga mga tawo basi makagtag-iya hira han tuna nga iginsaad han Ginoo han ira kaapoy-apoyan. An Ginoo ngahaw amo an magtututdo ngan maupod ha imo. Diri ka niya pagkakawangon o pababayaan, sanglit ayaw pagtalaw o kahadlok.” Sanglit iginsurat ni Moises an Balaod han Dyos ngan iginhatag ini ngadto han Levita nga kapadian nga tinaporan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan ngadto han mga pangulo han Israel. Iya ginsugo hira, “Ha pagkatapos han kada pito ka tuig, kon maabot na an tuig hin pagpara han mga utang, basaha ini hin dako nga tingog dida han Pyesta han mga Payagpayag. Basaha ini ngadto han mga tawo han Israel kon makadto hira hin pagsingba han Ginoo nga iyo Dyos didto han usa nga dapit hin pagsingba. Tiroka an ngatanan nga kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan, ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida han iyo mga bungto, basi makabati han Balaod an ngatanan ngan mahibaro hira hin pagtahod han Ginoo nga iyo Dyos ngan pagsugot nga matinumanon han iya mga pagturon-an. Dida hini nga paagi hibabatian an Balaod han Ginoo nga iyo Dyos han iyo mga tulin nga waray pa gud makabati hini. Sanglit mahibabaro hira hin pagsugot han Ginoo samtang nag-uokoy hira didto han tuna nga iyo na pagtatag-iyahon didto ha tabok han Jordan.” Niyan nagsiring an Ginoo kan Moises, “Diri na maiha mapatay ka. Tawaga hi Josue ngan dad-a hiya ngadto han Tulda, basi makagtugon ako ha iya.” Kinmadto ha Tulda hira Moises ug Josue, ngan didto pinmakita ha ira an Ginoo dida hin usa nga harigi nga dampog nga tinmindog ha ligid han portahan han Tulda. Nagsiring an Ginoo kan Moises, “Diri na maiha mapatay ka, ngan kon patay ka na, diri na magmamatinumanon ha akon an mga tawo, ngan supakon nira an ginsaaran nga akon ginhimo ha ira. Babayaan ako nira ngan magsisingba tuna nga ira na susudlon. Kon mahinabo na ini, masisina ako ha ira; pababay-an ko hira ngan pupuohon hira. Maabot ha ira damo nga magpakangingirhat nga mga karat-an, ngan onina makakasabot hira nga nahinanabo ini ha ira kay ako nga ira Dyos diri na upod ha ira. Ngan diri na ako mabulig ha ira, kay nagbuhat hira hin maraot ngan nagsingba hin iba nga kadiyosan. “Yana igsurat ini nga kanta. Igtutdo ini han mga tawo han Israel, basi mahimo ini nga saksi kontra ha ira. Dadad-on ko hira ngadto hini nga hura ngan matambok nga tuna sumala han akon iginsaad han ira kaapoy-apoyan. Didto magkakamay-ada hira han ngatanan nga pagkaon nga ira karuyag, ngan himyang ug libyano an ira pag-ukoy. Kundi mabaya hira ngan magsisingba hin iba nga kadiyosan. Igsisikway ako nira ngan susupakon nira an akon ginsaaran, ngan maabot ha ira in damo nga magpakangingirhat nga mga karat-an. Kundi pagkakantahon la gihapon ini nga kanta ngan magpapadayon ini nga saksi kontra ha ira. Bisan yana nga diri ko pa hira dadad-on ngadto han tuna nga akon iginsaad hin paghatag ha ira, maaram na ako han ira ginhuhunahuna.” Hito manta nga adlaw iginsurat ni Moises an kanta ngan igintutdo ini han katawhan han Israel. Niyan naghimangraw an Ginoo kan Josue nga anak ni Nun ngan ginsiring hiya, “Pagmaisog ngan pagpakalalake. Magmamangulo ka han mga tawo han Israel ngadto han tuna nga iginsaad ko ha ira ngan maupod ako ha imo.” Iginsurat ni Moises an Balaod han Dyos dida hin usa nga basahan nga gin-upay gud niya nga waray hilikatan. Han kahuman niya, ginsiring niya an Levita nga kapadian nga tinaporan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo, “Dad-a ini nga basahan han Balaod han Dyos ngan ibutang ini dapit han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga iyo Dyos, basi magpabilin ini didto sugad nga saksi kontra han iya mga tawo. Maaram ako han kamagtig-a han ira mga ulo ngan han ira kamagsinupilon. Sinmupil hira kontra han Ginoo samtang nga buhi pa ako, ngan masupil hira hin labaw pa kon patay na ako. Tiroka ha akon atubangan an ngatanan niyo nga mga pangulo hin tribo ngan mga opisyal, basi makagsumat ako ha ira hini nga mga butang; tatawgon ko an langit ug an tuna nga magin akon saksi kontra ha ira. Maaram ako nga kon patay na ako, magmamaraot an mga tawo ngan magsisikway hira han akon igintutdo ha ira. Ngan ha panahon nga tiarabot maghihingaraot hira, kay tutuksohon nira an kasina han Ginoo pinaagi hin pagbuhat han iya igindiri.” Niyan iginyakan ni Moises an bug-os nga kanta samtang nanmamati an ngatanan nga mga tawo han Israel. “Tuna ug langit, pamatii an akon mga pulong, dungga hin maupay an akon igyayakan. Mahulog unta an akon pagturon-an sugad hin mga turo hin uran, ngan tumoro ha tuna sugad hin tun-og. Mahulog unta an akon mga pulong sugad hin mga tarahiti ngada han lingkod nga mga tanom, sugad hin mahinay nga uran ngada han lapyo pa nga kabanwaan. Dadayawon ko an ngaran han Ginoo, ngan igsusumat han iya mga tawo an iya pagkagamhanan. “An Ginoo amo an iyo gamhanan nga Bato, hingpit ngan matadong ha ngatanan niya nga mga paagi. Matinumanon ngan matood an iyo Dyos; matadong ngan maupay an iya buhat. Kundi malingo kamo, diri angay nga magin iya mga tawo, usa nga makasasala ngan malimbong nga nasod. Amo ba ini an pagdara niyo han Ginoo, kamo nga lurong ngan waray buot nga mga tawo? Iyo hiya amay ngan iyo hiya Magburuhat, ginhimo kamo niya nga usa nga nasod. “Hinumdomi niyo an mga naglabay nga panahon; pakianhi an iyo mga ginikanan ngan susumatan kamo; pakianhi an iyo mga katigurang ngan igsusumat ha iyo an nahinabo. Iginhatag han Gilalabawi ngadto han kanasoran an mga tuna nga ira malon; iginpahimutang niya an pag-uokyan han mga katawhan. Gintagan niya hin magbarantay nga langitnon an tagsa nga nasod, kundi iya ginpili an mga tulin ni Jacob para ha iya ngahaw. “Iya hin-agian hira nga nagsusudoysudoy ha kamingawan, nga usa nga mamingaw ngan dayuday la an kamahangin. Iya pinanalipdan ngan ginmangnoan hira, sugad han pagpanalipod niya han iya kalugaringon. Sugad hin agila nga nagtututdo han mga piso hin paglupad, iya binubuklad an iya mga pako basi makasakay an iya mga piso, ginpugngan han Ginoo an Israel hin pagkapukan. An Ginoo la an nagmando han iya mga tawo, nga waray buligi hiya hin langyaw nga diyos. “Ginpahadi niya hira han higtaas nga katunaan, ngan pagkaon nira an naturok didto ha kaumhan. Nakaagi hira hin dugos dida han kababtoan; tinmurok an ira mga olibo nga kakahoyan dida han batoon nga tuna. Hinmatag hin damo nga gatas an ira kabakahan ug kakandingan; nagkamay-ada hira han gimamag-upayi nga kakarnerohan, kakandingan, ngan kabakahan, han gimamaupayi nga trigo ngan han pinili nga bino. “Nagriko an mga tawo han Ginoo, kundi nagmasinupilon hira; magtambok hira ngan hura hin pagkaon. Ginbayaan nira an Dyos nga ira Magburuhat, ngan ginsalikway an ira makagarahum nga magtaralwas. Nangabugho an Ginoo tungod han ira pagsingba hin mga diyosdiyos; Nasina hiya han maraot nga ira ginbuhat. Naghalad hira ngadto hin kadiyosan nga diri ungod, bag-o nga kadiyosan nga diri kilala han ira kaapoy-apoyan, kadiyosan nga waray pa pagsingbaha han Israel. Nangalimot hira han ira Dyos, an makagarahum nira nga magtaralwas, an Dyos nga naghatag ha ira hin kinabuhi. “Nasina an Ginoo han pagkakita niya hini, ngan ginsikway niya an ngatanan nga iya mga anak, Nagsiring hiya, ‘Diri na ako mabulig ha ira; niyan hisasabutan ko kon ano an ira dadangatan, ito nga magtig-a an ulo ngan malingo nga mga tawo. Pinaagi han ira mga diyosdiyos gin-aghat ako nira hin kasina, hin pangabugho han tinatawag nira nga kadiyosan, nga diri matood nga kadiyosan. Sanglit magamit ako hin usa nga nasod hin pag-aghat ha ira hin kasina; basi mangabugho hira hin usa nga nasod hin mga lurong. Maglalarab an akon kasina sugad hin kalayo, ngan susunogon an ngatanan nga ada ha tuna. Maabot ini ngadto han kalibutan ha kahiladman, ngan uugtangon an mga gamot han kabukiran. “‘Dadad-an ko hira hin waray pagkatapos nga mga karat-an, ngan gagamiton ko an akon mga pana kontra ha ira. Mapatay hira hin gutom ug hiranat; magkakamatay hira hin makalilisang nga mga sakit. Susulongon hira hin magpintas nga kamanampan, kakagton hira hin maglara nga mga halas. Damo an papatayon dida han kakalsadahan; mahampak an kahadlok ha mga kabablayan. Magkakamatay an batan-on nga kalalaken-an ngan kababayen-an; Waray mabubuhi bisan an mga kalagsan ngan an mga minasus-an. Karuyag ko unta hin pagpuo ha ira, basi hingalimtan hira ha kadayonan. Kundi diri ako matugot nga maghinambog an ira mga kaaway, nga ira ginpirde an akon katawhan, kay ako man ngahaw an nagdugmok ha ira.’ “An Israel amo in usa nga nasod nga waray buot; waray gud nira pagsabot. Diri hira maaram kon kay ano nga ginpirde hira, diri hira nakakasabot han nahinabo. Kay ano nga ginpirde hin usa ka tawo in usa ka yukot, ngan hin duha la ka tawo an napulo ka yukot? Ginbayaan hira han Ginoo nga ira Dyos; iginsalikway hira han ira makagarahum nga Dyos. Maaram an ira mga kaaway nga magluya an ira kalugaringon nga kadiyosan, nga diri makagarahum sugad han Dyos han Israel. An ira mga kaaway nga sugad han Sodoma ug Gomora hin kamagraot, sugad hin mga ubas nga nahatag hin magpait ngan makahihilo nga mga bunga, sugad hin bino nga hinimo tikang han lara hin kahalasan. “Nanumdom an Ginoo han ginbuhat han ira mga kaaway; naghulat hiya han igo nga panahon hin pagkastigo ha ira. Mabulos ngan makastigo ha ira an Ginoo; maabot an panahon nga mapupukan hira; hirani na an adlaw han ira karat-an. Tatalwason han Ginoo an iya mga tawo, kon hikikit-an niya nga maluya na hira. Malolooy hiya hadton mga nag-aalagad ha iya, kon hikit-an niya an ira pagkamakalolooy. Niyan mapakiana an Ginoo han iya mga tawo, ‘Hain na adton gamhanan nga kadiyosan nga iyo ginsarigan? Iyo ginpakaon hira han tambok han iyo mga halad, ngan iyo ginhalaran hira hin irimnon nga bino. Pakanhia ngan pabuliga na hira ha iyo yana; padalagana hira hin pagtalwas ha iyo. “‘Ako, ngan ako gudla, amo an Dyos; waray na iba nga diyos nga matood. May gahom ako hin pagpatay ngan pagbuhi, pagsamad ngan pagtambal, ngan waray makakariwa han akon ginbubuhat. Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, inaalsa ko an akon kamot hin pagsumpa ngan babairon ko an akon nag-iidlap nga espada, ngan tatalinguhaon ko nga buhaton an katadongan. Mabulos ako han akon mga kaaway, ngan makastigo ako hadton mga nagdudumot ha akon. Maturo han ira dugo an akon mga pana, ngan papatayon han akon espada an ngatanan nga nakontra ha akon. Ngatanan mapatay adton mga nakikig-away ha akon; magkakamatay bisan an mga samaran ngan mga priso.’ “Mga nasod, kinahanglan pagdayawon niyo an katawhan han Ginoo — makastigo hiya han ngatanan nga magpapatay ha ira. Mabulos hiya han iya mga kaaway, ngan mapasaylo hiya han mga sala han iya mga tawo.” Iginyakan ini nga kanta nira Moises ug Josue nga anak ni Nun, basi makabati hini an mga tawo han Israel. Han kahuman ni Moises hin paghatag han mga tawo han mga pagturon-an han Dyos, nagsiring hiya, “Talinguhaa niyo nga tumanon ini ngatanan nga mga sugo nga akon iginhatag ha iyo yana nga adlaw. Ayaw hunong hin pagtutdo hini ngadto han iyo mga anak, basi magsugot hira nga matinumanon han ngatanan nga mga pagturon-an han Dyos. Diri ini nga mga pagturon-an mga pulong la, nga waray hinungdan; kundi kinabuhi ini niyo. Tumana ini ngan mahilawig an iyo kinabuhi didto hito nga tuna ha tabok han Jordan nga iyo na pagtatag-iyahon.” Hito manta nga adlaw nagsiring an Ginoo kan Moises, “Pakadto ha Kabukiran han Abarim didto han tuna han Moab nga tugbang han syudad han Jerico; sagka han Bukid Nebo ngan tan-awa an tuna han Canaan nga akon ighahatag na han mga tawo han Israel. Mapatay ka didto hito nga bukid sugad nga namatay hi Aaron nga imo bugto didto ha Bukid Hor, kay diri kamo nga duha matinumanon ha akon ha atubangan han mga tawo han Israel. Han nakadto ka han katubigan han Meriba nga hirani han bungto han Cades didto han kamingawan han Zin, waray mo ako pagpasidunggi ha atubangan han mga tawo. Makakalantaw ka la han tuna, kundi diri ka makakasulod han tuna nga akon ihahatag han mga tawo han Israel.” Amo ini an mga bendisyon nga iginyakan ni Moises nga tawo han Dyos ngadto han mga tawo han Israel han waray pa hiya kamamatay. Inmabot an Ginoo tikang ha Bukid Sinai; sinmirang hiya sugad han adlaw ha igbaw han Edumea, ngan ginpawaan niya an iya mga tawo tikang ha Bukid Paran. Kaupod niya in napulo ka yukot nga kaanghelisan, ngan naglalahinggab nga kalayo ha iya too nga kamot. Hinihigugma han Ginoo an iya mga tawo, ngan sinasalipdan niya an iya kalugaringon nga bungto. Sanglit mayukbo kita ha iya tiilan, ngan masugot han iya mga sugo. Masugot kita han Balaod nga iginhatag ha aton ni Moises, an gimamahali nga manggad han aton nasod. An Ginoo nahimo nga hadi han iya mga tawo nga Israel, han pagkatirok han ira mga tribo ngan mga pangulo. Nagsiring hi Moises mahitungod han tribo ni Ruben: “Diri unta mapuo hi Ruben, Bisan kon gutiay la hira nga mga tawo.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Juda: “O Ginoo, pamatii an ira pakibulig; Itampo na liwat hira han iba nga mga tribo. Pakig-away para ha ira, O Ginoo, Ngan buligi hira kontra han ira mga kaaway.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Levi: “Ipinapasabot mo, O Ginoo, an imo kaburot-on pinaagi han Urim ug Tumim nga ginbabantayan han mga Levita nga matinumanon mo nga mga surugoon; Ginsarihan mo hira didto ha Masa, Ngan hinsabotan mo nga matinumanon hira didto han katubigan han Meriba. Nagpakita hira hin darudako nga pag-ugop ha imo Kay han ira mga kag-anak, kabugtoan nga kalalaken-an, o mga anak. Ginsugot nira an imo mga sugo, Ngan nagmatinumanon hira han imo ginsabotan. Pagtututdoan nira an imo mga tawo hin pagsugot han imo Balaod; Maghahalad hira hin mga halad nga tutuboron dida ha imo altar. O Ginoo, buligi an ira tribo hin basi magmakusog; Pagmalipayon tungod han ira mga buhat. Dugmoka an ngatanan nira nga mga kaaway; Ayaw na gud hira pabangona.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Benjamin: “Amo ini an tribo nga hinihigugma ngan pinananalipdan han Ginoo; Iya binabantayan hira ha bug-os nga adlaw, Ngan aada hiya ha ira butnga.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Jose: “Bendisyonan unta han Ginoo hin uran an ira mga uma, Ngan hin tubig nga tikang ha ilarom han tuna. Bendisyonan unta an ira tuna hin mga bunga nga ginpahinog han adlaw, Nga hura han gimamag-upayi nga mga bunga han kada panahon hin panguha. Maluob unta hin pinili nga mga bunga an kadaan nira nga kabungtoran. Mapuno unta an ira tuna han ngatanan nga mag-upay, Nga ginbendisyonan pinaagi han pagkamaupay han Ginoo, Nga nagyakan tikang han naglalaga nga tanom. Mahingadto unta ini nga mga kaupayan ngadto han tribo ni Jose, Kay amo hiya an pangulo han iya kabugtoan nga kalalaken-an. May kusog hin usa nga baka nga todo hi Jose, May mga sungay hin ihalas nga baka. An iya mga sungay amo an mga yinukot nga sondalo ni Manases, Ngan an mga tinag-10 ka yukot nga sondalo ni Efraim. Pinaagi hini sinusungay niya an mga nasod. Ngan ginduduso hira ngadto han mga sidsid han tuna.” Nagsiring hiya mahitungod han mga tribo nira Zabulon ug Isacar: “Magmainuswagon unta hi Zabulon dida han ira pagpatigayon ha dagat, Magdamo unta an manggad ni Isacar didto han ira mga balay. Nagdadapit hira hin mga lumalangyaw ngadto han ira bukid, Ngan hira ngadto han angay nga mga halad, An ira manggad kinukuha ha kadagatan, Ngan an tinago nga manggad ha ligid han baybayon.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Gad: “Pagdayawon an Ginoo nga nagpahiluag han ira katunaan. Nagama hi Gad sugad hin usa nga liyon, Pinapang-it niya an butkon ngan an panit ha babaw han ulo. Nagpili hira han gimamaupayi han tuna para han ira kalugaringon; Iginahin ha ira an katungod hin usa nga pangulo. Ginsugot nira an mga sugo ngan balaod han Ginoo, Han pagkatirok han mga pangulo han Israel.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Dan: “Hi Dan amo in usa nga nati nga liyon; Nalukso hiya tikang ha Basan.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Neftali: “Ginhura hin kaupayan hi Neftali, tungod kay ginpalabi hiya han Ginoo; Naabot ha timogan an ira tuna tikang ha Lanaw Galilea.” Nagsiring hiya mahitungod han tribo ni Aser: “Ginpakaupay hi Aser labaw kay han iba nga mga tribo. Higugmaon unta hiya han iya kabugtoan nga kalalaken-an, Ngan mahura unta an iya tuna hin olibo nga kakahoyan, Mga puthaw an mga trangka han nga mga ganghaan, Ngan dayuday nga himyang an iya pag-ukoy.” Mga tawo han Israel, waray diyos nga sugad han iyo Dyos, nga nagtatarap han bug-os nga kalangitan, nga naglalatas han kadampogan hin pagbulig ha iyo. An Dyos amo an dayuday niyo nga panalipod an iya dayon nga mga butkon amo an nahawid ha iyo. Gintabog niya an iyo mga kaaway han pagsulong niyo, ngan ginsugo kamo hin pagpuo ha ira ngatanan. Sanglit maukoy ha kalinaw an mga tulin ni Jacob, nga himyang didto hin usa nga tuna nga puno hin pagkaon ug bino, diin an tun-og ha langit amo an nagbabaribi han tuna. Hin pagkamalipayon nimo, Israel! Waray usa nga sugad ha imo, nga usa nga nasod nga gintalwas han Ginoo. An Ginoo ngahaw amo an iyo taming ngan an iyo espada, hin pagpanalipod ngan pagpadaog ha iyo. Maabot hin pakimalooy an iyo mga kaaway, ngan iyo hira pagtatamaktamakan. Tikang ha kapatagan han Moab sinmagka hi Moises ha Bukid Nebo, ngadto ha sampaw han Bukid Pisga ha sinirangan han Jerico, ngan didto iginpakita ha iya han Ginoo an bug-os nga tuna: an katunaan han Galaad tubtob han bungto han Dan didto ha amihanan; an bug-os nga katunaan han Neftali; an mga katunaan han Efraim ug Manases; an katunaan han Juda tubtob han Dagat Mediterraneo didto ha katundan; an timogan nga bahin han Juda; ngan an kapatagan nga naabot tikang ha Zoar ngadto ha Jerico nga syudad hin kakahoyan nga palmera. Niyan nagsiring an Ginoo kan Moises, “Amo ini an tuna nga akon iginsaad kanda Abraham, Isaac, ug Jacob nga akon ihahatag ngadto han ira mga tulin. Ginpakita ko ikaw hini, kundi diri ko ikaw tutugotan hin pagkadto hini nga katunaan.” Sanglit namatay hi Moises nga surugoon han Ginoo didto han tuna han Moab, sumala han iginsiring han Ginoo. Iginlubong hiya han Ginoo didto hin usa nga Kahamub-an ha Moab, nga tugbang han bungto han Betpeor, kundi ngada yana nga adlaw waray maaram han dapit nga ginlubngan ha iya. Syento baynte an panuigon ni Moises han kamatay niya; makusog la gihapon hiya ngan maupay pa an iya pagkita. Nagmabidoon an mga tawo han Israel tungod ha iya sulod hin 30 ka adlaw didto han kapatagan han Moab. Napuno hin kinaadman hi Josue nga anak ni Nun, kay gintudlok hiya ni Moises nga iya saliwan. Nagsugot kan Josue an mga tawo han Israel ngan nagtuman han mga sugo nga iginhatag ha ira han Ginoo pinaagi kan Moises. Waray gud manaragna han Israel nga sugad kan Moises; nga suok kaupay han Ginoo. Waray na gud iba nga manaragna nga nagbuhat hin mga milagro ngan mga orosahon sugad hadton ipinapagbuhat han Ginoo kan Moises kontra han hadi han Ehipto, han iya mga opisyal ngan han bug-os nga nasod. Waray na iba nga manaragna nga nakagbuhat han dagko ngan magpakaharadlok nga mga butang nga ginbuhat ni Moises ha atubangan han bug-os nga Israel. Han kamatay na han surugoon han Ginoo, hi Moises, naghimangraw an Ginoo han kabulig ni Moises, hi Josue nga anak ni Nun. Nagsiring hiya, “Patay na hi Moises, an akon surugoon. Pag-andam kamo, ikaw ug an ngatanan nga mga tawo han Israel, ngan tabok kamo han Salog Jordan ngadto han tuna nga ighahatag ko ha ira. Sugad han akon siring kan Moises, iginhatag ko ha imo ug han ngatanan nga akon mga tawo an bug-os nga tuna nga iyo pag-aagian. An mga pag-ultan han iyo mga tuna matikang ha kamingawan didto ha timogan nga dapit ngadto han mga kabukiran han Libano ha amihanan nga dapit; tikang han Dako nga Salog Eufrates didto ha sinirangan nga dapit ngan matalabok han mga katunaan han mga Hiteohanon, ngadto han Dagat Mediteraneo ha katundan nga dapit. Josue, samtang nga buhi ka pa, waray gud makakadaog ha imo. Maupod ako ha imo sugad han akon pag-upod kan Moises. Dayuday maupod ako ha imo; diri gud ako mabaya ha imo. Dig-ona an imo kalugaringon ngan ipakita an imo pagtapod kay magigin pangulo ka hini nga mga tawo ha ira pagtag-iya hini nga tuna nga iginsaad ko han ira mga ginikanan. Dig-ona la an imo kasingkasing, ipakita an imo pagtapod; ayaw hingalimot hin pagsugot han bug-os nga Balaod nga ginhatag ha iyo han akon surugoon, hi Moises. Ayaw pagpasibay-i in bisan ano nga bahin hini ngan magmamainuswagon ka bisan ka pumakain. Dayuday basahon gud an Balaod dida han imo pagsingba. Pag-admi ini adlaw gab-i ngan tumana gud an ngatanan nga nahisurat dida han Balaod. Ngan magmamainuswagon ug magmamabinungahon an imo kinabuhi. Panumdom han akon sugo, “Dig-ona an imo kalugaringon ngan ipakita an imo pagtapod. Ayaw kahadlok ngan ayaw pagturaw, kay ako, an Ginoo nga iyo Dyos, dayuday kaupod nimo bisan kon pumakain ka.” Ug ginsugo ni Josue an mga pangulo hin pagsudoy han kampo ngan paghimangraw han mga tawo, “Andama niyo in pagkaon, kay pag-ikatolo ka adlaw matabok kamo han Salog Jordan hin pagtag-iya han tuna nga ighahatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos.” Ginsiring ni Josue an mga banay nira Ruben ug Gad ngan an katunga han banay ni Manases, “Panumdom han tugon ha iyo ni Moises, an surugoon han Ginoo, nga ihahatag han Ginoo nga iyo Dyos ini nga tuna ha may sinirangan han Jordan nga iyo puroy-anan. Mapabilin dinhe an iyo mga asawa, mga anak, ug an iyo kahayopan, kundi an iyo mga sondalo nga andam hin pakig-away, mag-uuna han iyo mga igkasi Israelita hin pagtabok basi makabulig ha ira hin pakig-away ngada han pakatag-iya nira han tuna didto ha katundan han Jordan nga iginhatag ha ira han Ginoo nga ira Dyos. Kon murayaw na an pag-ukoy han ngatanan nga mga banay han Israel, amo na an iyo pagbalik ngan mag-uokoy na kamo dinhe hinin iyo kalugaringon nga tuna ha may sinirangan han Jordan nga ihinatag ha iyo ni Moises, an surugoon han Ginoo.” Nagbaton hira kan Josue, “Tutumanon namon an ngatanan nga imo ginhimangraw ha amon ngan mapakadto kami ha bisan diin nga dapit kami pakadtoa. Masugot kami ha imo sugad nga dayuday sinmugot kami kan Moises. Updan ka unta han Ginoo nga imo Dyos sugad nga kaupod hiya ni Moises! Adton mariwa han imo gahom ug masupak han imo sugo, kinahanglan nga patayon. Rig-ona an imo kasingkasing ug ipakita an imo pagtapod.” Niyan nagpadara hi Josue hin duha nga mag-irinaw tikang han kampo ha Acacia ug ginsugo hira hin pagkadto ngan pag-usisa hin hilom han tuna han Canaan, labi na an syudad han Jerico. Han pag-abot nira ha Jerico, didto hira pahuway han gab-i ha balay ni Rahab, usa nga babaye nga maraot an dungog. Nakabati an hadi han Jerico nga may-ada mga Israelita nga sinmulod han syudad hadto nga gab-i hin pag-inaw han nasod, sanglit nagpatugon hiya kan Rahab: “An mga tawo nga sinmaka ha imo balay nakanhi hin pagtiktik han bug-os nga nasod! Pagawsa hira!” Binmaya han syudad an mga ginsugo han hadi ngan ginsadhan an ganghaan. Nagpinamiling hira han mga mag-irinaw nga Israelita tubtob han dapit diin an dalan natabok han Jordan. Han waray pa magkakahigda an mga mag-irinaw, sinmaka hi Rahab ngadto ha atop ngan ginsiring niya hira, “Maaram ako nga iginhatag ha iyo han Ginoo ini nga tuna. An ngatanan dinhe nahahadlok ha iyo. Nasumatan kami kon gin-unan-o han Ginoo hin pagpamara han Dagat nga Pula ha atubangan niyo han pagkalag-iw niyo ha Ehipto. Nakabati liwat kami han pagpataya niyo kanda Sihon ug Og, an duha nga mga Amoreohanon nga hadi ha sinirangan nga dapit han Jordan. Nahadlok kami han amon pakabati hini; tinmalaw na kami tungod ha iyo. An Ginoo nga iyo Dyos amo an Dyos han langit ha kahitas-an ug dinhe ha tuna. Igsumpa yana ha Ginoo nga uupayon niyo hin pagdumara han akon panimalay sugad han akon pagdumara ha iyo, ngan ipakita ha akon in mga tigaman nga makakatapod ako ha iyo. Pagsaad kamo ha akon nga tatalwason niyo an akon amay ug iroy, an akon mga kabugtoan ug an ira mga panimalay! Ayaw itugot nga pamatayon kami!” Sinmiring ha iya an mga tawo, “Kuhaon unta han Dyos an amon kinabuhi kon diri namon tumanon an amon mga ginyakan. Kon diri ka magsumat bisan kan kanay han amon ginbuhat, nagsasaad kami ha imo nga kon ihatag na ha amon han Ginoo ini nga tuna, uupayon namon an amon pagdumara ha imo.” Nag-ukoy hi Rahab dida hin balay nga dukot han pader han syudad, sanglit ginpalusad niya an mga tawo ha bintana pinaagi hin pisi. “Pakadto kamo ha sagkahon nga tuna,” nasiring hiya, “kay bangin kamo hiagian han mga tawo han hadi. Tago kamo didto hin tulo ka adlaw ngada han ira pagbalik. Kahuman hini, makakagpadayon na kamo han iyo kalakat.” Nagsiring ha iya an mga tawo, “Tutumanon namon ini nga imo ginpasaad ha amon. Amo ini an kinahanglan nimo buhaton. Kon sulongon na namon an iyo tuna, ihigot ini nga pula nga lubid ngadto han bintana nga gintontunan ha amon. Tiroka dinhe ha imo balay an imo amay ug iroy, an imo mga kabugtoan ngan an ngatanan nga sakop han panimalay ni imo tatay. Kon may-ada ha iyo gumawas han balay, iya na ito kasaypanan kon mamatay hiya, diri kami mabaton; kundi kon may-ada paghukaan ha sakob han imo balay, hi kami an mabaton hini. Kundi kon igsumat niyo an amon ginbuhat dinhe, diri kami kinahanglan magtuman han amon saad nga imo ginpasaad ha amon.” Tinmangdo hiya ngan ginpalakat hira. Han paghilakat na nira, ginhigot niya an pula nga lubid ngadto han bintana. An mga mag-irinaw pinmakadto han sagkahon nga tuna ngan tinmago hira didto. Ginpinamiling hira han mga tawo han hadi ha bug-os nga kaumhan hin tulo ka adlaw, kundi waray hira hiagii, sanglit binmalik hira ngadto ha Jerico. Ug an duha nga mag-irinaw linmusad tikang han sagkahon nga tuna, tinmalabok hira han salog, ngan inmoli hira ngadto kan Josue. Ginsumatan nira hi Josue han ngatanan nga nahitabo, ngan sinmiring hira, “Waray ruhaduha nga iginhatag ha aton han Ginoo an bug-os nga katunaan. Nagkakahadlok ha aton an ngatanan nga mga tawo didto.” Han pagkabuwas han aga binmuhat hin temprano hira Josue ug an ngatanan nga mga tawo han Israel, binmaya hira han kampo ha Acacia ngan pinmakadto hira ha Jordan diin nagkampo hira samtang naghuhulat hira hin pagtabok. Kahuman han ikatolo ka adlaw, an mga pangulo nagsudoy han kampo ug ginsiring nira an mga tawo, “Kon kumita kamo han mga padi nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga iyo Dyos, pamutos kamo ngan sunod ha ira. Syahan pa la ini niyo nga paghinganhi, sanglit ipapakita nira ha iyo an dalan nga iyo pag-aagian. Kundi ayaw kamo paghirani han Kahon han Ginsaaran; paorhe kamo hin mga usa ka kilometro.” Ginsiring ni Josue an mga tawo, “Paglinis kamo ha iyo kalugaringon kay buwas an Ginoo magbubuhat hin mga milagro dida ha iyo.” Ngan ginsiring niya an mga kapadian nga dad-on nira an Kahon han Ginsaaran ug mag-una hira han mga tawo. Gintuman ini nira sugad han siring niya ha ira. Nagsiring kan Josue an Ginoo, “An akon bubuhaton yana nga adlaw makakaaghat han ngatanan nga mga tawo hin pagpasidungog ha imo nga usa nga dako nga pagkatawo ngan makakasabot hira nga kaupod ako nimo sugad nga hadto kaupod ako ni Moises. Sumati an mga kapadian nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran nga ha pag-abot nira ha salog, kinahanglan lumugsong hira ha tubig ngan umukoy hira nga natukdaw hirani han pangpang.” Ngan nagsiring hi Josue han mga tawo, “Pakadi kamo ngan pamati kamo kon ano an ighihimangraw ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Ha iyo pagsulong, bubukoron gud niya an mga Canaanhon, mga Hiteohanon, mga Hibeohanon, mga Pereseohanon, mga Girgaseohanon, mga Amoreohanon, ngan an mga Jebuseohanon. Hibabaroan niyo nga aada ha iyo an buhi nga Dyos kon an Kahon han Ginsaaran han Ginoo han ngatanan nga tuna tumalabok han Jordan una ha iyo. Yana pagpili kamo hin dose nga mga kalalaken-an, usa ha kada tribo han Israel. Kon an mga kapadian nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran han Ginoo han ngatanan nga tuna lumugsong na ngadto ha tubig, maukoy hin pag-awas an Jordan ug an tubig nga tipailawod magpupundok ha usa nga dapit.” inmukoy dayon hin pag-awas an tubig ngan nagpundok didto ha may iraya, didto ha Adam, an syudad nga sapit la han Zaretan. Naukoy gud an pag-awas tipailawod ngadto han Patay nga Dagat ngan nakahimo an mga tawo hin pagtalabok harani ha Jerico. Samtang an mga tawo natalabok dida hin mamara nga tuna, tinmukdaw an kapadian nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran dida hin mamara nga tuna ha butnga han Jordan tubtob han pakatabok han ngatanan nga mga tawo. Kaubos hin pakatabok na han Jordan han bug-os nga nasod, sinmiring an Ginoo kan Josue, “Pagpili hin dose nga mga kalalaken-an, tag-usa ha kada tribo, ngan sugoa hira hin pagkuha hin dose nga mga bato didto ha butnga han Jordan, didto han amo ngahaw nga dapit nga gintindogan han kapadian. Ipadara ini nga mga bato ngan didto nira ibutang han dapit nga ira pagkakampohan yana nga gab-i.” Ug gintawag ni Josue an dose nga kalalaken-an nga iya ginpili, ngan iya sidngon, “Pakadto kamo ha Jordan, ug pag-una kamo han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga iyo Dyos. An tagsa ha iyo magpas-an hin bato, an tagsa nga bato matindog han tagsa nga tribo han Israel. Ini nga mga bato magpapahinumdom han mga tawo hiunong han ginbuhat han Ginoo ha ira. Kon ha mga tiarabot nga panahon, magpakiana an iyo mga anak kon ano an hinungdan hini nga mga bato para ha iyo, sumati hira nga inmukoy hin pag-awas an tubig ha Jordan dida han pagtabok han Kahon han Ginsaaran. Ini nga mga bato makakapahinumdom han mga tawo han Israel hiunong han nahitabo dinhe.” Gintuman han mga tawo an sugo ni Josue. Sumala han ginsiring han Ginoo kan Josue, kinmuha hira hin dose nga mga bato tikang ha butnga han Jordan, usa para han tagsa nga tribo han Israel, gindara nira ngadto han ira kampohan nga dapit, ngan didto ira ibinutang. Nagtindog liwat hi Josue hin dose nga bato didto ha butnga han Jordan diin nagtukdaw an mga kapadian nga nagpas-an han Kahon han Ginsaaran. (Aadto la gihapon ini nga mga bato.) An mga kapadian tinmukdaw ha butnga han Jordan tubtob nga matuman an ngatanan nga ginsugo han Ginoo kan Josue nga pagbuhaton han mga tawo. Amo ini an ginsugo ni Moises. Nagdali hin pagtabok han salog an mga tawo. Han didto na hira ha tabok, nag-una han mga tawo an kapadian nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran. An mga tawo han mga tribo nira Ruben, Gad, ngan han katunga han banay ni Manases nga andam hin pakig-away, nag-una pagtabok han kadam-an han mga tawo sugad han tugon ni Moises ha ira. Samtang nga nagkikita an Ginoo, kapin hin 40,000 nga mga tawo nga andam hin pakig-away in tinmabok ngadto han kapatagan harani han Jerico. Tungod han ginbuhat han Ginoo hito nga adlaw ginkilala hi Josue han mga tawo han Israel nga dako nga pagkatawo. Ginpasidunggan hiya nira ha bug-os nga iya kinabuhi sugad han ira pagpasidunggi kan Moises. Ug ginsiring han Ginoo hi Josue nga sidngon na niya an kapadian nga nagpapas-an han Kahon han Ginsaaran nga humaw-as na ha Jordan. Nagtuman hini hi Josue ngan han pag-abot ha pangpang han salog han kapadian, inmawas na liwat an salog ngan nagbaha an tubig ha mga pangpang. Tinmalabok han Jordan an mga tawo dida han ikanapulo ka adlaw han syahan nga bulan, ngan nagkampo hira didto ha Gilgal, ha may sinirangan han Jerico. Didto ni Josue tindoga an dose nga mga bato nga kinuha didto ha Jordan. Ngan ginsiring niya an mga tawo han Israel, “Ha panahon nga tiarabot, kon an iyo mga anak magpakiana kon ano an kahulogan hini nga mga bato, sumati niyo hira nga tinmabok han Jordan an Israel dida hin mamara nga tuna. Sumati niyo hira nga ginpahubas han Ginoo an tubig han Jordan tungod ha iyo basi kamo makatalabok sugad nga ginpamara niya an Dagat nga Pula tungod ha aton. Tungod hini makakasabot an ngatanan dinhe ha tuna nga makagarahum an Ginoo, ngan pagdadayawon niyo ha kadayunan an Ginoo nga iyo Dyos.” Hinbatian han ngatanan nga kahadian nga Amoreohanon ha katundan han Jordan ug han ngatanan nga kahadian nga Canaanhon ha ligid han Dagat Mediteraneo nga ginpahubas han Ginoo an salog han Jordan tubtob nga an mga tawo han Israel nakatabok ngatanan. Nagkahadlok ini hira ngan nagmatalaw na hira tungod han mga Israelita. Ginsiring han Ginoo hi Josue, “Paghimo hin mga kutsilyo tikang hin bato bantilis ngan toria an mga Israelita.” Gintuman ini ni Josue sugad han sugo ha iya han Ginoo, ngan iya gintori an mga Israelita didto hin dapit nga ginngaranan Torian nga Pungtod. An mga anak nga kalalaken-an hini nga mga tawo waray gud may natori ug amo ini nga bag-o nga tulin an ginpanori ni Josue. Kahuman han pagtoria han kalalaken-an, pinmabilin ini hira ha kampo tubtob han kaupay han katorian. Nagsiring an Ginoo kan Josue, “Yana ginkuha ko ha iyo an makaarawod nga kahimtang hin pagkaoripon didto ha Ehipto.” Sanglit ginngaranan hin Gilgal an dapit ngada yana. Samtang an mga Israelita nagkampo didto ha Gilgal dida han kapatagan harani han Jerico, nagsaurog hira han Paglabay dida han gab-i han ika-14 nga adlaw han bulan. An pagkabuwas nga adlaw amo an ira syahan nga pagkaon hin mga abot ha Canaan: sinanlag nga trigo ug tinapay nga waray patubo. Inmukoy na an mana hin kahulog tikang ha kahitas-an ug nawarayan na hini an mga Israelita. Tikang hadto an ira mga pagkaon tikang na han mga abot ha Canaan. Han haraniay na hi Josue ha Jerico, nakakita hiya hin tawo nga tinmukdaw ha iya atubangan nga nakakadara hin espada. Gindaop ini ni Josue ngan pinmakiana hiya, “Usa ka ba han amon mga sondalo kon kaaway ka ba namon?” “Waray hito nga duha,” binmaton an tawo. “Aanhi ako sugad nga kapitan han mga kasondalohan han Ginoo.” Hinmapa hi Josue ha tuna hin pagsingba ha iya ngan sinmiring hiya, “Ako an imo surugoon. Ano an imo karuyag nga akon pagbuhaton?” Ug an kapitan han kasondalohan han Ginoo nagsiring ha iya, “Hukasa an imo mga sandalyas, kay natukdaw ka dida hin baraan nga tuna.” Ngan gintuman ini ni Josue sugad han siring ha iya. An mga aragian han Jerico ginsadhan ug ginbantayan hin maupay basi diri makasulod an mga Israelita. Waray nakakasulod kon nakakagawas han syudad. Nagsiring kan Josue an Ginoo, “Itinutubyan ko ha imo an Jerico upod an iya mga kahadian ngan an ngatanan nga mga mag-isog nga sondalo. Ikaw ug an imo mga sondalo magmamartsa palibot han syudad makausa kada adlaw sulod hin unom ka adlaw. Pipito nga mga padi an mag-uuna han Kahon han Ginsaaran ug an tagsa ha ira may-ada dara nga budyong nga hinimo hin sungay hin lalaki nga karnero. Ha ikapito ka adlaw ikaw ug an imo mga sondalo magmamartsa palibot han syudad makapito upod an mga padi nga magpapatunog han ira mga budyong nga sungay. Ngan patutunggon nira hin maiha an mga budyong nga sungay. Pakabati gud niyo hini, an ngatanan nga mga tawo magdudurungan hin paggoliat hin dako nga tingog ngan marurumpag an mga pader han syudad. Ngan an ngatanan nga mga sondalo masulod dayon han syudad.” Gintawag ni Josue an kapadian ngan ginsiring hira, “Dad-a niyo an Kahon han Ginsaaran ngan pito ha iyo mag-uuna nga may-ada dara nga mga budyong nga sungay.” Niyan ginsugo niya an iya mga tawo hin pagtikang hin pagmartsa palibot han syudad upod in mga armado nga gwardya nga nag-uuna han Kahon han Ginsaaran. Kundi gintugon ni Josue an iya mga tawo nga diri hira gumoliat nga diri hira magyakan, gawas kon sugoon hira niya. Ginsugo niya an iya mga tawo nga ilibot nira han syudad an Kahon han Ginsaaran makausa. Kahuman binmalik hira ngadto ha kampo ngan didto hira pahuway. Dida hini nga ikaduha ka adlaw, nakausa hira paglibot han syudad ngan kahuman, inmoli hira ngadto ha kampo. Ginbuhat nira ini sakob hin unom ka adlaw. Han pag-ikapito ka adlaw, ha pagpunias han adlaw binmuhat hira ngan nagmartsa makapito palibot han syudad hin sugad nga paagi—amo la ini nga adlaw nga makapito hira pagmartsa palibot han syudad. Dida han ira ikapito nga paglibot, han tipagturunog na an mga kapadian han ira mga budyong, ginsugo ni Josue hin paggoliat an iya mga tawo. Nagsiring hiya, “Itinubyan na ha iyo han Ginoo an syudad! Kinahanglan nga pagbungkagon an syudad ug an ngatanan dida han syudad sugad nga halad ngadto han Ginoo. Hi Rahab la, an babaye nga maraot an bantog, ug an iya panimalay an mahigagawas hini nga karat-an, tungod kay gintago niya an aton mga mag-irinaw. Kundi ayaw gud kamo pagdara hin bisan ano nga naruba; kon buhaton niyo ini, igkakasaramok kamo ngan mabubungkag an kampo han mga Israelita. An ngatanan nga hinimo hin salapi, bulawan, bronse, ug puthaw iglalain para han Ginoo. Aadto ini hihiposa han hiriposan han mga manggad han Ginoo.” Sanglit nagpatunog han ira mga budyong an kapadian. Han pakabati han mga tawo, ginmoliat hira ngan nagkarurumpag an mga pader. Niyan an mga sondalo nagdayon ngadto han pungtod han syudad ngan narikupo nira an syudad. Pinamatay nira an ngatanan nga mga tawo dida han syudad pinaagi han ira espada—lalake ug babaye, lagas ug bata. Ira liwat pinamatay an mga baka, karnero ug mga kamelyo. Ginsiring ni Josue an duha nga mga mag-irinaw, “Pakadto han balay han babaye nga maraot an dungog ngan pagawsa hiya ug an iya panimalay sugad han iyo saad ha iya.” Sanglit kinmadto hira ngan ira gindara hi Rahab, upod an iya amay ug iroy, an iya kabugtoan, ug an iba han iya panimalay. Gindara hira ngatanan, an panimalay ug an mga oripon ngan igingawas hira ha kataragman ngadto hin dapit nga harani han kampo han mga Israelita. Kahuman ginsunog nira an syudad ngan naugtang an ngatanan labot hadton mga hinimo hin bulawan, salapi, bronse, ug puthaw nga ira ginkuha ngan ibinutang didto han hiriposan han mga manggad han Ginoo. Kundi gintalwas ni Josue an kinabuhi hi Rahab, an babaye nga maraot an dungog, ug an ngatanan niya nga kauropdan tungod kay gintago niya an duha nga mga mag-irinaw nga iya ginpadara ngadto ha Jerico. (An mga tulin ni Rahab nag-ukoy ha Israel ngada yana.) Hito manta nga takna nagpagawas hi Josue hin pahimatngon, “Higagabaan han Ginoo adton magtalinguha hin pagtindog liwat han syudad han Jerico. Kon hin-o an magbutang han patukoranan, kawawad-an han iya suhag nga lalake; Kon hin-o an magtindog han mga ganghaan, kawawad-an han iya puto nga lalake.” Sanglit kaupod ni Josue an Ginoo ug nahibantog hiya ha bug-os nga katunaan. Waray pagtumana an sugo han Ginoo ha mga Israelita nga diri hira magkuha hin bisan ano nga naguba didto ha Jerico. Ginsupak ini nga sugo hin usa ka tawo nga an ngaran hi Acan sanglit napungot gud an Ginoo han mga Israelita. (Anak hi Acan ni Carmi ug apo ni Sabdi ngan sakop han banay ni Sera, usa han tribo ni Juda.) Nagpadara hi Josue hin mga tawo tikang ha Jerico ngadto ha Ai, usa nga syudad ha sinirangan han Betel, harani han Betaben. Ginpakadto hira basi mag-usisa hira han tuna. Pakahuman nira, binmalik hira ngadto kan Josue hin pagsumat, “Waray kinahanglan nga makadto an ngatanan hin pagsulong han Ai. Pagpadara la hin magkaduha kon tulo ka yukot nga mga tawo. Ayaw ipadara an ngatanan nga kasondalohan ngadto hin pakig-away; diri ini dako nga syudad.” Sanglit mga tulo la ka yukot nga mga Israelita an sinmulong, kundi napirit hira hin pag-isol. Ginbukod hira han mga tawo han Ai tikang ha ganghaan han syudad tubtob ngadto han mga kababtoan ug kapin hin 36 an ginpatay nira samtang nalugsong hira han pungtod. Tinmalaw an mga Israelita ngan nahadlok hira. Tungod han ira kabido gingisi an ira bado ngan hinmapa ha tuna ha atubangan han Kahon han Ginsaaran hi Josue ug an mga pangulo han Israel tubtob han pagkagab-i. Nagbutang hira hin agbon ha ira ulo, ha pagpakita han ira kabidoan. Ngan nag-ampo hi Josue, “Ginoo nga DYOS kay ano nga ginpatabok pa man kami nimo han Jordan? Basi itubyan kami nimo ngadto han mga Amoreohanon? Basi mapuo kami? Kay ano nga waray na man la kami magpabilin didto ha tabok han Jordan? Ano man an akon masisiring yana, Ginoo nga an mga Israelita inmisol ha iya mga kaaway? Makakabati hini an mga Canaanhon ug an iba pa dinhe hini nga tuna. Maglilibot hira ha amon ngan pamamatayon kami ngatanan. Ug ano man an imo bubuhaton ha pagpanalipod han imo dungog?” Nagsiring kan Josue an Ginoo, “Buhat! Kay ano nga nahapa ka man ha tuna? Nakasala an Israel! Waray nira tumana an Ginsaaran nga ginsugo ko ha ira hin papagtuman. Ira ginkuha in mga butang nga ginlain na basi pagbungkagon. Ira ini pinangawat, nagbinuwa hira ngan gintampo nira han ira mga kalugaringon nga butang. Sanglit an mga Israelita waray makaato han ira mga kaaway. Inmisol hira han ira kaaway tungod kay hira ngahaw ginhukman na nga mapuo. Diri na ako magpapabilin dinhe ha iyo labot kon iyo pagbungkagon an mga butang nga waray itugot ha iyo hin pagkuha! Hala, buhat! Linisi an mga tawo sumala han mga seremonyas ngan andama hira hin pagkadi ha akon atubangan. Sumati hira nga maandam na hira buwas, kay ako, an Ginoo nga Dyos han Israel, may-ada ko igsisiring mahitungod hini: ‘Israel, may-ada dida ha imo mga butang nga akon ginsugo ha imo hin pagpabungkag! Diri ka makakaato han imo mga kaaway kon diri ini nga mga butang bayaan nimo!’ Sanglit sumati hira nga ha pagkaaga paaatubangon ko hira ha akon an tagsa nga tribo. An tribo nga akon pilion, maatubangan ha akon an tagsa nga iya banay. An banay nga akon pilion, maatubang ha akon an tagsa nga iya panimalay. An panimalay nga akon pilion, maatubangan ha akon an tagsa nga tawo hito nga panimalay. An tawo nga akon pilion ngan hiagian dida ha iya an mga butang nga puroohon, ini hiya pagsusunugon, upod an iya panimalay ug an ngatanan nga iya mga hiagi, kay nakahatag hiya hin makalilisang nga kaalo ha Israel ngan ginpasipad-an niya hin pagsupak an ginsaaran nga akon ginhimo ha mga tawo.” Temprano pa han pagkaaga gindara ni Josue an bug-os nga Israel, an tagsa nga tribo, ngadto ha atubangan ngan napili an tribo ni Juda. Gindara an tagsa nga banay han tribo ni Juda ug an napili amo an banay ni Zera. Gindara an tagsa nga panimalay han banay ni Zera, ngan napili an panimalay ni Zabdi. Gindara an tagsa nga tawo han panimalay ni Zabdi ug an napili amo hi Acan, an anak ni Carmi ug apo ni Zabdi. Nagsiring hi Josue kan Acan, “Anak ko, pagsumat han kamatuoran dinhe ha atubangan han Ginoo, an Dyos han Israel ngan igtug-an. Sumati ako yana han iyo ginbuhat. Ayaw ini pagtagoa ha akon.” “Tinuod,” binmaton hi Acan, “nga nakasala ako han Ginoo, an Dyos han Israel ug amo ini an akon ginbuhat. Usa han mga butang nga aton naagaw, akon hinkit-an in usa nga matahum nga kurugpos nga hinimo ha Babilonia, salapi nga kapin hin duha ka kilo, ngan hin usa ka bareta nga bulawan nga natimbang kapin hin tunga hin kilo. Kinaruyag ko gud ini nga mga butang ngan akon ginkuha. Hiaagian ini linubong didto han akon tulda upod an salapi nga aadto ha ilarom.” Nagpasugo hi Josue hin mga tawo nga nagdalagan ngadto han tulda ug ira hin-agian an mga butang nga iginlubong didto upod an salapi nga nakadto ha ilarom. Ira ini ginbukad ngan igingawas han tulda, ira gindara ngadto kan Josue ug han mga Israelita ngan ibinutang nira ha atubangan han Ginoo. Gindakop hi Acan nira Josue ug han mga Israelita ngan gin-agaw nira an salapi, an kurugpos, an bareta nga bulawan upod an mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an ni Acan, an iya mga baka, mga asno, mga karnero ug an iya tulda ngan an ngatanan nga iya mga butang. Gindara hira ngadto han kahamub-an nga ginngaranan nga Kahamub-an han Kasamok. Ngan nagsiring hi Josue, “Kay ano nga ginsamok mo man kami? Yana an Ginoo in magdadara hin kasamok ngada ha imo!” Ginbato han ngatanan nga mga tawo hi Acan tubtob han kamatay; ira liwat ginbato ug ginsunog ang iya panimalay ug mga hiagi. Gintabunan nira hiya hin dagko nga mga bato nga aadto pa ini ngada yana. Sanglit ginngaranan ini nga dapit nga Kahamub-an han Kasamok. Ngan waray na mapungot an Ginoo. Nagsiring kan Josue ang Ginoo, “Dad-a an ngatanan nga mga sondalo ngadto ha Ai. Ayaw kahadlok ug pagturaw. Itutubyan ko ha imo an hadi han Ai; an iya mga tawo, an iya syudad, ug an iya tuna imo ini ngatanan. Buhata ha Ai ug han iya hadi sugad han imo ginbuhat didto ha Jerico ug han iya hadi, kundi yana nga higayon, iyo na an mga hiagi ug mga hayop. Sulonga niyo hin kalit an syudad tikang ha likod.” Sanglit nag-andam hi Josue hin pagkadto ha Ai upod an iya mga sondalo. Ginpili niya in mga 30,000 han iya mag-upay nga mga sondalo ngan iya ginpakadto ha gab-i ngan iya gintugon, “Tago kamo didto ha luyo han syudad, kundi ayaw kamo paghirayo. Pag-andam kamo hin pagsulong. An akon mga tawo ug hi ako masulod han syudad. Kon an mga tawo ha Ai gumawas hin pakig-away ha amon, matalikod kami ngan madalagan, sugad han aton una nga ginbuhat hadto. Bubukoron kami nira tubtob nga madara namon hira ha gawas han syudad. Makakahunahuna hira nga nakalagiw kami ha ira sugad han amon ginbuhat hadto. Ngan magawas kamo tikang han iyo tinatagoan ngan agawa niyo an syudad. Ihahatag ini ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Kahuman niyo kaagaw han syudad, sunoga niyo, sugad han sugo han Ginoo. Amo ini an bubuhaton niyo.” Sanglit ginpakadto hira ni Josue ngan pinmakadto hira han ira taragoan ngan maghulat didto, ha katundan nga dapit han Ai, nabubutnga han Ai ug han Betel. Didto ha kampo hi Josue nagpalabay hira han gab-i. Temprano han pagkaaga, binmuhat hi Josue ngan iya gintawag an mga sondalo. Ngan hiya ug an mga pangulo han Israel an nag-una ha ira ngadto ha Ai. An mga sondalo nga upod ha iya nagpadayon ngadto han dako nga aragian han syudad ngan nagkampo hira didto han amihanan nga dapit han syudad ug may-ada kahamub-an nga nabubutnga ha ira ug han Ai. Kinmuha hiya hin kapin hin 5,000 nga mga tawo ngan pinatago hira didto ha katundan nga dapit han syudad, butnga han Ai ug Betel. Damo nga mga sondalo nga andam hin pakig-away in nakadto han dako nga kampo ha amihanan han syudad ug an iba nakadto ha may katundan nga dapit. Nagpalabay han gab-i hi Josue didto ha kahamub-an. Han pakakita han hadi han Ai han mga sondalo ni Josue, ginbukod niya dayon. Pinmakadto han kahamub-an han Jordan hiya ug an iya mga tawo hin pakig-away han mga Israelita didto han amo la ngahaw nga dapit hadto, waray hiya makahunahuna nga susulongon hiya tikang ha likod. Pinmasangil hira Josue ug an iya mga tawo nga nagtitipaisol hira ngan nanadlagan hira ngadto ha kamingawan. An ngatanan nga tawo han syudad ginsugo hin pagsibo ha ira ngan dida han ira pagbukod kan Josue, nagtikaharayo hira han syudad. An ngatanan nga mga tawo ha Ai nagbukod han mga Israelita ug an syudad ginbayaan nga bukas an mga aragian ug waray bisan usa nga nasalin hin pagpanalipod ha syudad. Nagsiring kan Josue an Ginoo, “Itudlok an imo bangkaw ngadto ha Ai kay ihinatag ko ini ha imo.” Gintuman ini ni Josue ug ha pag-isaha niya han iya kamot, an mga tawo nga natago nagkabuhat dayon ngan dinmalagan ngadto han syudad ug ira ini naagaw. Ira dayon ginsunog an syudad. Paglingi han mga tawo han Ai, kinmita hira han aso nga inmulbo tikadto ha langit. Diri na gud hira makakakalag-iw tungod kay an mga Israelita nga nanadlagan ngadto han kamingawan inmasdang ha ira hin pagkig-away ha ira. Pakakita ni Josue ug han iya mga tawo nga naagaw na an syudad ug nga ginsunog na, ira inatubang an mga tawo han Ai ug nagtikang hira hin pamatay. Niyan linmugsong an mga Israelita nga nakadto han syudad hin pag-api han araway. Sanglit hinkit-an han mga tawo han Ai nga ginpapalibotan gud hira han mga Israelita, ngan pinanmatay hira ngatanan. Waray gud may nakakakalag-iw ngan waray gud may nabuhi labot han hadi han Ai. Nabihag hiya ngan gindara hiya ngadto kan Josue. Pinamatay han mga Israelita an ngatanan nga ira kaaway didto han kamingawan diin ira ginbukod hira. Kahuman binmalik hira ngadto ha Ai ngan pinamatay nira an ngatanan didto. Iginahin para han Israelita an mga hayop ug an mga butang nga ira naagaw didto han syudad, sugad han sugo han Ginoo kan Josue. Ginsunog ni Josue an Ai ngan binayaan nga bungkag. Ngan waray na gud ini mabalhin asta ngada yana. Ginbitay nira ha kahoy an hadi han Ai ngan binayaan nira nga nabitay an lawas tubtob han pagkagab-i. Han katunod han adlaw, nagsugo hi Josue hin pagtanggal han lawas ngan ira ginlabog ngadto han ganghaan han syudad. Gintabonan ini nira hin dagko nga mga bato ug aadto pa ini yana. Ngan nagtindog hi Josue didto ha bukid han Ebal hin altar ngadto han Ginoo, an Dyos han Israel. Ginhimo ini niya subay han mga lagda nga ginhatag ni Moises, an surugoon han Ginoo, ngadto han mga Israelita, sugad han nahisurat dida han Balaod ni Moises: “usa nga altar nga hinimo hin bato nga waray tabasa hin garamiton nga puthaw.” Dida hini, ginhalad in mga tinubod nga mga unong ngadto han Ginoo ug ira liwat gindara ngadto an mga halad hin pagkaurosa. Didto ngahaw, samtang nagkikita an mga Israelita, ipinatik ha mga bato an Balaod nga ginsurat ni Moises. An mga Israelita, upod an ira mga pangulo, mga punoan, mga maghurukom, sugad man an mga lumalangyaw nga nakada ha ira, tinmindog ha kada kagiliran han Kahon han Ginsaaran, naatubang han kapadian nga Levita nga nagpapas-an han Kahon. Katunga han mga tawo natindog nga natalikod han Bukid Gerisim ug an katunga liwat natalikod han Bukid Ebal. Ginsugo hira ni Moises, an surugoon han Ginoo, nga buhaton ini nira kon umabot na an takna hin pagkarawat han bendisyon. Ginbasa ni Josue hin dako nga tingog an bug-os nga Balaod, upod an mga bendisyon ug mga tunglo, sumala han nahisurat dida han basahan han Balaod. An tagsa nga kasugoan ni Moises ginbasa ni Josue ha bug-os nga katirok, diin upod an kababayen-an ug kabataan, sugad man an mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira. An mga pagdarag-an han Israel nahisamwak ha ngatanan nga kahadian ha may katundan han Jordan—didto ha mga sagkahon nga mga tuna, ha ubos han mga pungtod, ug ha kabaybayonan han Dagat Mediteraneo ngadto pa gud ha may amihanan nga dapit han Libano; amo ini hira an mga hadi han mga Hiteohanon, mga Amoreohanon, mga Canaanhon, mga Periseohanon, mga Hibeohanon ngan mga Jebuseohanon. Nagtitirok hira ngatanan ngan gin-urosa nira an ira mga kasondalohan hin paggubat kan Josue ug han mga Israelita. Kundi an mga tawo ha Gabaon nga mga Hibeohanon nakabati han mga ginbuhat ni Josue didto ha Jerico ug Ai, ngan nagsarabot hira hin paglipat ha iya. Kinmadto hira hin pagkuha hin mga pagkaon ngan ira ginkarga ha mga asno an mga dumog nga sako ug tinangkopan nga mga anit nga surudlan hin bino. Nagbado hira hin dunot nga mga panapton ug mga upos na nga mga sandalyas nga ira na la gin-ayad. An ira gindara nga mga tinapay bahaw ug alamagon na. Kinmadto hira han kampo ha Gilgal ngan ginsiring nira hi Josue ug an mga Israelita, “Tikang kami ha higrayo nga tuna. Karuyag namon nga makigsabot kamo hin kalinaw ha amon.” Kundi sinmiring an mga Israelita, “Kay ano nga makigsabot man kami ha iyo? Bangin hiraniay la an iyo gin-uokyan.” Sinmiring hira kan Josue, “Andam kami hin pag-alagad ha imo.” Pinmakiana hi Josue ha ira, “Hira hino kamo? Tikang kamo diin?” Ginsumatan nira hini nga susumaton: “Tikang kami hin hirayo nga tuna ug kinmanhi kami kay nakabati man kami mahitungod han Ginoo nga iyo Dyos. Nakabati kami mahitungod han ngatanan nga iya ginbuhat didto ha Ehipto ug han iya ginbuhat han mga Amoreohanon nga kahadian ha sinirangan han Jordan: hira hadi Sihon han Hesebon ug hadi Og han Basan, nga nag-ukoy didto ha Astarot. An amon mga pangulo ug an ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy dinhe hinin amon tuna nagsugo ha amon hin pagkuha hin pagkaon ug andamon para han paglakat ngan hin pakigkita ha iyo, basi makasabot kamo nga andam kami hin pag-alagad ug pakigsabot ha iyo. Kitaa an amon tinapay. Han paggikan namon tipakanhi mapaso pa ini, kundi yana, bahaw ngan gin-alamag na. Pagsudli namon hini nga mga surudlan hin bino nga anit, mga bag-o pa ini, kundi kitaa, yana, mga burit na. An amon mga bado ug sandalyas mga daan na tungod han kaharayo han amon ginbaktasan.” Kinmarawat an mga tawo han Israel han pagkaon nga tikang ha ira, kundi waray hira pakiana han Ginoo hiunong hini. Nakigsabot hin pakigsangkay hi Josue han mga tawo han Gabaon ngan gintugotan hira nga mabuhi. An mga pangulo han bungto han Israel nagsumpa nga pagtutumanon nira an ira ginkasabotan. Tulo ka adlaw tikang han kahimo han ginsabotan, nahibaro an mga Israelita nga ini nga mga tawo nag-uokoy haraniay la ha ira. Sanglit pinmakadto an mga tawo han Israel ug katapos hin tulo ka adlaw inmabot hira ha mga syudad nga ira gin-uokyan: Gabaon, Cafira, Berot, ug Cariatiarim. Kundi waray makahimo an mga Israelita hin pagpatay ha ira, kay an ira mga pangulo nagsumpa man ha ira ha ngaran han Ginoo, an Dyos han Israel. An ngatanan nga mga tawo nagngurutob han ira mga pangulo hiunong hini, kundi binmaton hira, “Nagsumpa kami ha ira ha ngaran han Ginoo nga Dyos han Israel. Yana diri kita makakaghuka ha ira. Kinahanglan tugotan ta hira nga mabuhi tungod han aton saad; kon diri, sisirotan kita han Dyos. Ayaw naton hira pagpataya, kundi mangangahoy ug mangangalog hira para ha aton.” Amo ini an iginsagdon han mga pangulo. Ginpatawag ni Josue an mga tawo ha Gabaon ngan iya hira ginpakianhan, “Kay ano nga ginlipat man niyo kami ug nagsumat kamo nga tikang kamo hin hirayo nga dapit, kundi aanhi man la ngay-an kamo pag-uokoy? Tungod kay ginbuhat niyo ini, sisirotan kamo han Dyos. An iyo mga tawo dayuday mauoripon nga mangangahoy ug mag-aalog hira para han balay han akon Dyos.” Binmaton hira, “Amon ini ginbuhat, tungod kay nahibaro kami nga tinuod gud nga nagsugo an Ginoo nga iyo Dyos kan Moises, an iya surugoon, hin paghatag ha iyo hini nga tuna ug pagpatay han mga tawo nga nag-uokoy dinhe samtang nga nasulong kamo. Amon ini ginbuhat tungod kay nahadlok kami ha iyo; bangin kami pamatayon niyo. Yana aada kami ha iyo pagbuot; buhata ha amon an iyo nahuhunahunaan nga angay niyo buhaton.” Ug amo ini an ginbuhat ni Josue: ginpanalipdan hira ug waray niya tugoti an mga tawo ha Israel nga pamatayon hira. Kundi ginhimo niya hira nga mga oripon hin pangahoy ug pag-alog para han mga tawo han Israel ug para han altar han Ginoo. Nagpadayon hira pagtuman hini nga buhat tubtob ngada yana didto han dapit nga ginpili han Ginoo nga hiya pagsisingbahon. Nakabati hi Adonisedec, an hadi ha Jerusalem, nga ginbihag ug ginpukan ni Josue an syudad han Ai ug ginpatay an hadi hini nga syudad, sugad han iya ginbuhat han Jerico ug han iya hadi. Nakabati liwat hiya nga an mga tawo han Gabaon nakigdait han mga Israelita ug nag-uokoy na dida ha ira. An mga tawo ha Jerusalem nabaraka gayud tungod kay an Gabaon dako kaupay sugad han mga syudad nga may-ada hadi; darudako pa ini kay han syudad han Ai ug an iya mga kalalaken-an mga mag-upay nga mga sondalo. Sanglit hi Adonisedec nagpadara hini nga tugon ngadto kanda hadi Oham han Hebron, hadi Piram han Jarmut, hadi Jafia han Laquis, ug hadi Dabir han Eglon: “Pakadi kamo ngan buligi ako hin pagsulong han Gabaon tungod kay an mga tawo hini nga syudad nakigdait kan Josue ngan han mga Israelita.” Ini nga lima nga kahadian, an hadi han Jerusalem, Hebron, Jarmut, Laquis ug Eglon nagkaurosa an ira mga kasondalohan, ira ginlibotan an Gabaon ngan ira ginsulong. An mga tawo ha Gabaon nagsugo hin mga tawo ngadto kan Josue didto han kampo ha Gilgal hin pagsiring, “Ayaw kami bayai. Pakadi dayon ngan buligi kami! Talwasa kami! An mga hadi han mga Amoreohanon didto han sagkahon nga tuna nagkaurosa hin pagsulong ha amon!” Sanglit hi Josue ug an iya ngatanan mga sondalo, upod an gimamaupayi nga hugpo hin mga sondalo ginmikan tikang ha Gilgal. Nagsiring kan Josue an Ginoo, “Ayaw kahadlok ha ira. Ihinatag ko na ha imo an pagdarag-an. Waray usa ha ira nga makakaatubang hin pag-ato ha imo.” Ha bug-os nga gab-i nagpadayon hi Josue ug an iya mga kasondalohan hin paglakat tikang ha Gilgal ngadto ha Gabaon ngan ira kinalitan hin pagsulong an mga Amoreohanon. Kanan Ginoo pagbuot nga an mga Amoreohanon magkalilisang han pakakita nira han kasondalohan han Israel. Pinanmatay hira han mga Israelita didto ha Gabaon ngan ira pa hira ginbukod ngadto ha ubos nga aragian han bukid didto ha Betoron, ngan ira ginpadayon an ira pagsulong tubtob ha timogan nga dapit han Azeca ug Maceda. Samtang nangangalag-iw han mga kasondalohan han Israel an mga Amoreohanon nga nalugsong ha Betoron, ginpauranan hira han Ginoo hin dagko nga mga yelo tubtob han pag-abot nira ha Azeca. Darodamo an namatay tungod han pag-uran han yelo kay han pinamatay han mga Israelita. Dida han adlaw nga ihinatag han Ginoo ha mga tawo han Israel an pagdarag-an nira kontra han mga Amoreohanon, nagyakan ha Ginoo hi Josue. Ha atubangan han mga Israelita nagsiring hiya, “Adlaw, hunong ha tungod han Gabaon; Bulan, hunong ha tungod han Kahamub-an han Aiyalon.” Hinmunong an adlaw ngan waray na magkiwa an bulan tubtob nga nakadaog an mga Israelita han ira mga kaaway. Nahisurat ini dida han Basahan ni Jaser. Hinmunong an adlaw ha butnga han langit ngan waray gud matunod ha bug-os nga adlaw. Waray pa gud adlaw nga sugad hini tikang pa hadto ngan diri na gud ini mahitatabo nga an Ginoo sinmugot hin tawo. Inmugop an Ginoo han Israel. Kahuman hini, binmalik ngadto han kampo ha Gilgal hira Josue ug an iya mga kasondalohan. Lugaring nagpakakalag-iw an lima nga mga hadi nga Amoreohanon ug nagtitinago hira didto han lungib ha Maceda. May-ada nakaagi ha ira ngan nagsumat kan Josue kon diin hira pagtitinago. Nagsiring hi Josue, “Pakalidingi hin dagko nga mga bato an ganghaan han lungib. Butangi hin mga magbarantay didto kundi ayaw kamo pabilin didto. Ipadayon an iyo pagbukod han iyo mga kaaway ngan sulonga hira tikang ha likod; ayaw hira pasudla han ira mga syudad! An Ginoo nga iyo Dyos amo an maghahatag ha iyo hin pagdarag-an kontra ha ira.” Pinamatay hira ni Josue ug han mga tawo han Israel, ug an waray mamatay nakatago ha sakob han mga kota han ira mga syudad. An ngatanan nga mga tawo ni Josue waray maano ngan binmalik hira ngadto han kampo ha Maceda. Ug waray na bisan hin-o nga nagpasipara hin paghimangraw kontra han mga Israelita. Niyan nagsiring hi Josue, “Buksi an ganghaan han lungib ngan dad-a niyo ngadi ha akon an lima nga kahadian.” Sanglit ginbuksan nira an lungib ngan gindara ngadto kan Josue an mga hadi han Jerusalem, Hebron, Jarmut, Laquis ug Eglon. Gintawag ni Josue an ngatanan nga mga tawo han Israel ngan ginsugo niya an mga opisyal nga kaupod niya nga dumaop hira ngan ira pagtamakan an mga liog han kahadian. Ira ini gintuman. Ngan ginsiring ni Josue an mga opisyal, “Ayaw kamo kahadlok ug kahulop. Rig-ona an iyo kalugaringon ngan pagmaisog kamo kay amo ini an bubuhaton han Ginoo ngadto han iyo mga kaaway.” Kahuman ginpatay ni Josue an mga hadi ngan ginbitay didto hin lima nga kahoy diin an ira lawas nagpabilin tubtob han pagkagab-i. Han katunod han adlaw nagsugo hi Josue nga tanggalon an mga patay nga lawas ngan ilabog ngadto han amo la ngahaw nga lungib nga ira gintagoan. Ginsadhan ini nga lungib hin dagko nga mga bato ug aadto pa ini. Hito nga adlaw ginsulong ug nabihag ni Josue an Maceda ug an iya hadi. Pinamatay niya an ngatanan nga nakadto han syudad; waray gud may nahisalin bisan mausa. Iya ginbuhat ha hadi han Maceda sugad han iya ginbuhat ha hadi han Jerico. Kahuman hini, nagpadayon hi Josue ug an iya mga kasondalohan tikang ha Maceda ngadto ha Libna ug iya ini ginsulong. Ihinatag han Ginoo ha mga Israelita an pagdarag-an kontra han syudad ngan han iya hadi. Ginpatay gayud niya an ngatanan nga mga tawo dida hini nga syudad. Ginbuhat nira ha hadi sugad han ira ginbuhat ha hadi han Jerico. Kahuman liwat hini, nagpadayon hi Josue ug an iya mga kasondalohan tikang ha Libna ngadto ha Laquis, ginrikupo ngan ginsulong nira. Ihinatag han Ginoo ha mga Israelita an pagdarag-an kontra han Laquis dida han ikaduha ka adlaw nga ira araway. Sugad han ira ginbuhat didto ha Libna, waray isinalin bisan usa nga buhi, pinamatay nira an ngatanan didto han syudad. Inmugop han Laquis an hadi han Gezer, hi hadi Horam, kundi gindaog ni Josue hiya ug an iya kasondalohan ngan pinamatay gud hira ngatanan. Kahuman, hi Josue ug an iya kasondalohan tikang ha Laquis pinmakadto ha Eglon, ira ginrikupo ug ginsulong ini. Hito ngahaw nga adlaw ira nakuha an Eglon ngan pinamatay an ngatanan didto, sugad han ira ginbuhat didto ha Laquis. Kahuman hini, tikang ha Eglon sinmagka hi Josue ug an iya kasondalohan ngadto han mga pungtod han Hebron, ginsulong ini nira ngan ira nakuha. Ginpatay nira an hadi ug an ngatanan nga mga tawo didto han syudad upod an nakadto han mga higrani nga mga bungto. Ginpukan ni Josue an syudad sugad han iya ginbuhat han Eglon. Waray may nasalin nga buhi nga tawo. Niyan binmalik hi Josue ug an iya kasondalohan ngadto ha Debir ngan iya ini ginsulong. Nakuha ini niya upod an hadi ug an mga higrani nga mga bungto. Pinamatay nira an ngatanan didto hini nga mga bungto. Ginbuhat ni Josue didto ha Debir ug han iya hadi sugad han iya ginbuhat didto ha Hebron ug Libna ug han ira mga hadi. Nakuha ni Josue an bug-os nga katunaan. Gindaog niya an kahadian han sagkahon nga tuna, an mga bakilid ha sinirangan, an kapatagan ha katundan sugad man an mga banika ha timogan. Waray gud niya isinalin nga buhi. Pinamatay niya an ngatanan. Amo ini an sugo ha iya han Ginoo, an Dyos han Israel. An pakig-away ni Josue tinmikang ha Kades Barnea ha timogan ngan inmabot ngadto ha Gaza nga harani na ha baybayon, upod an katunaan han Gosen ug an tuna han Gabaon ha amihanan. Naagaw ni Josue ini nga kahadian ug an ira katunaan dida hin usa la nga pakig-away kay an Ginoo, an Dyos han Israel, inmugop han Israel. Kahuman hini, binmalik hi Josue ug an iya kasondalohan ngadto han kampo didto ha Gilgal. Han kasumati kan Jabin, an hadi han Asor, hiunong han mga pagdarag-an han mga Israelita, nagpadara hiya hin pulong ngadto kan Joab, an hadi ha Madon, ngadto han mga hadi ha Semeron ug Acsaf, ngan ngadto han kahadian han mga sagkahon nga tuna ha amihanan nga dapit, han Kahamub-an Jordan ha timogan nga dapit han lanaw han Galilea, han mga kapatagan ngan han baybayon harani han Dor. Nagpadara liwat hiya hin pulong ngadto han mga Canaanhon didto ha pataboktabok han Jordan, ngadto han mga Amoreohanon, mga Hiteohanon, mga Pereseohanon, ngan mga Jebuseohanon didto han sagkahon nga katunaan, sugad man ngadto han mga Hibeohanon nga nag-uokoy ha ubos han Bukid Hermon didto han tuna han Mispa. Pinmakadto ini ngatanan dara an ngatanan nira nga kasondalohan—kasondalohan nga sugad hin kadamo han kabadsan ha baybayon. Damo liwat an ira dara nga mga kabayo ug karuwahe. Nagkaurosa ini ngatanan nga kahadian ug nagtitirok hira ngan magkampo didto ha may Sapa Merom hin pakig-away han Israel. Nagsiring kan Josue an Ginoo, “Ayaw kahadlok ha ira. Buwas, ha sugad hini nga takna, uuboson ko na hira pamataya para han Israel. Bigtingi niyo an ira mga kabayo ngan sunoga niyo an ira mga karuwahe.” Sanglit kinmalit hin pagsulong ha ira didto han Sapa Merom hi Josue ug an iya mga tawo. Iginhatag han Ginoo ha mga Israelita an pagdarag-an kontra ha ira; ginsulong hira han mga Israelita ug ginbukod hira tubtob ha may amihanan nga dapit han Masirapotnaim ug Sidon ngan tubtob ha may sinirangan han kahamub-an han Mispa. Nagpadayon an away tubtob nga waray nahisalin nga buhi han mga kaaway. Gibuhat ha ira ni Josue sugad han sugo ha iya han Ginoo: pinanigtingan niya an ira mga kabayo ngan ginsunog niya an ira mga karuwahe. Niyan, binmalik hi Josue, iya nakuha an Asor ngan iya ginpatay an hadi. (Hadto nga panahon an Asor amo an labi ka makusog nga nasod hito ngatanan nga ginhadian.) Pinamatay nira didto an ngatanan nga mga tawo; waray may nasalin nga buhi ngan ginsunog pa nira an syudad. Gin-agaw ni Josue an ngatanan nga mga syudad ug an ira mga hadi, pinamatay an ngatanan nga mga tawo hini nga mga syudad sugad han sugo ha iya ni Moises, an surugoon han Ginoo. Kundi waray sunoga han mga Israelita an mga syudad nga gintindog ha mga pungtod labot han Asor nga ginsunog gud ni Josue. Ginkuha han mga tawo han Israel an ngatanan nga mga mahal nga butang ug mga kahayopan hini nga mga syudad ngan ginhipos nira para ha ira ngahaw. Kundi pinamatay nira an ngatanan nga mga tawo ngan waray gud nahisalin nga buhi. Ginhatag han Ginoo an iya mga sugo ngadto kan Moises, ihinatag liwat ini ni Moises ngadto kan Josue ngan gintuman ini ni Josue. Ginbuhat niya an ngatanan nga ginsugo han Ginoo kan Moises. Naagaw ni Josue an ngatanan nga katunaan—an mga sagkahon nga tuna ug an kapatagan, tipakadto ha amihanan ug ha timogan, an ngatanan nga tuna han Gosen ngan an banika nga katunaan tipakadto ha timogan han Gosen, sugad man an Kahamub-an Jordan. Usa gud la nga syudad an nakigsabot hin kalinaw han mga tawo han Israel. Amo ini an syudad han Gabaon diin nag-ukoy in mga Hibeohanon. An ngatanan nga iba ubos nakuha pinaagi hin pag-awayan. Gin-aghat hira han Ginoo hin pakig-away kontra han mga Israelita basi hira mapuo ngatanan ngan mamatay hira hin waray kalooy. Amo ini an sugo han Ginoo kan Moises. Hini nga panahon ginsulong ni Josue ug iya ginpuo an tulin hin mga higante nga ginngaranan nga Anakim nga nag-ukoy didto hin sagkahon nga tuna—didto ha Hebron, Dabir, Anab, ug didto han ngatanan nga sagkahon nga tuna han Juda ug Israel. Ini ngatanan ginpuo ni Josue upod an ira mga syudad. Waray bisan usa han mga Anakim in nahisalin didto ha tuna han Israel; may-ada pipira nga nahibilin didto ha Gaza, Gat, ug Asdod. Ginbihag ni Josue an bug-os nga katunaan sugad han sugo han Ginoo kan Moises. Ihinatag ini ni Josue ngadto han mga Israelita nga ira na kalugaringon ngan ginbahinbahin ini para han tagsa nga tribo. Ngan pinmahuway hin pakig-away an mga tawo. Nakuha ug gin-ukyan na han mga tawo han Israel an tuna ha sinirangan han Jordan, tikang ha Kahamub-an Arnon ngadto ha Kahamub-an Jordan tubtob ha may amihanan han Bukid Hermon. Duha nga hadi an ira nabihag. Usa hini amo hi Sihon, an hadi han mga Amoreohanon nga nag-ukoy didto ha Hesebon. Sakop han iya ginhadian an katunga han Galaad: tikang ha Aroer (ha ligid han Kahamub-an Arnon) ngan tikang han syudad ha butnga hini nga kahamub-an, tubtob han Salog Jaboc, ha pag-ultan han Amon; sakop hini an Kahamub-an Jordan tikang ha Lanaw Galilea, ha may timogan tipakadto ha Betsimot (sinirangan han Dagat nga Patay) ngan padayon ngadto ha ubos han Bukid Pisga. Ira liwat nabihag hi Og nga hadi han Basan, nga usa han kataposan han mga Repaim; naghadi hiya tikang ha Astarot ug Edrei. Sakop han iya ginhadian an Bukid Hermon, Saleca, ug an bug-os nga Basan tubtob ngadto han mga pag-ultan han Gesuri ug Macati sugad man an katunga han Galaad, tubtob ngadto han katunaan ni hadi Sihon han Hesebon. Nadaog ini nga duha nga mga hadi nira Moises ug han mga tawo han Israel. Ihinatag ni Moises an ira tuna ngadto han mga tribo nira Ruben, Gad, ngan katunga han tribo ni Manases nga maira na katunaan. Ginbihag ni Josue ug han mga tawo han Israel an ngatanan nga mga hadi didto han katunaan ha may katundan han Jordan, tikang ha Baalgad didto ha kahamub-an han Libano ngadto han Bukid Halac didto ha may timogan harani han Edumea. Ginbahinbahin ini nga tuna hi Josue ha mga tribo ngan ihinatag niya ha ira nga maira na ha kadayunan. Nahiuupod hini an sagkahon nga tuna, an kapatagan ha may katundan, an Kahamub-an Jordan ug an iya kapatagan, an mga bakilid ha sinirangan ug an mga banika nga tuna ha timogan. Ini nga tuna amo an gin-ukyan han mga Hiteohanon, mga Amoreohanon, mga Canaanhon, mga Periseohanon, mga Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon. Nadaog han mga tawo han Israel an mga hadi hini nga mga syudad: Jerico, Ai (harani han Betel), Jerusalem, Hebron, Jarmut, Laquis, Eglon, Gezer, Dabir, Gader, Herma, Arad, Libna, Adulam, Maceda, Betel, Tapua, Heper, Apec, Lasaron, Madon, Asor, Simeron, Acsaf, Tenac, Megido, Cades, Jacanan (ha Carmelo), Dor (ha may baybayon), Goim (didto ha Galilea ) ug Tirza—ngatanan 31 nga kahadian. Lagas na kaupay hi Josue. Nagsiring ha iya an Ginoo, “Lagas ka na kaupay, kundi damo pa in mga tuna nga kuruhaon: an ngatanan nga katunaan han Filistia ug Gesur, sugad man an ngatanan nga katunaan han Avim tipakadto ha timogan. (An tuna tikang han sapa Sihor, ha may pag-ultan han Ehipto, tubtob ha may amihanan didto han pag-ultan han Acaron gin-isip ini nga Canaanhon; nag-ukoy an mga hadi han mga Filisteohanon didto ha Gasa, Asoto, Ascalon, Gat, ug Acaron.) Aada pa an ngatanan nga katunaan han Canaan ug Maara (nga gintatag-iya han mga Sidoneanhon), ngadto ha Apeca, ha pag-ultan nga Amoreohanon; an tuna han mga Gebalhitanon; an bug-os nga Libano tipakadto ha sinirangan, tikang ha Baalgad, ha may timogan nga dapit han Bukid Hermon ngadto han Aragian Hamat. Nasasakob hini an ngatanan nga katunaan han mga Sidoneanhon nga nag-ukoy didto han sagkahon nga tuna butnga han Kabukiran Libano ug han Miserepot. Pagagawson ko ini ngatanan nga mga tawo samtang nasulong an mga tawo han Israel. Kinahanglan nga imo pagbahinbahinon an katunaan para han mga Israelita, sugad han akon sugo ha imo. Ug yana, bahina ini nga tuna para han siyam nga mga tribo ug katunga han tribo ni Manases nga maaangkon nira nga kalugaringon.” Daan na kinarawat han mga tribo nira Ruben ug Gad ngan han katunga han tribo ni Manases an tuna nga iginhatag ha ira ni Moises, an surugoon han Ginoo. Amo ini an tuna ha may sinirangan nga dapit han Salog Jordan. An ira katunaan inmabot ha Aroer (ha ligid han Kahamub-an han Arnon) ug han syudad ha butnga hini nga kahamub-an ngan lakip liwat an mga kahitas-an nga patag tikang ha Mediba ngadto ha Dibon. Inmunhan pa ini han pag-ultan han Amon ngan sakob hini an mga syudad nga ginmandoan ni Sihon, an hadi han mga Amoreohanon nga naghadi didto ha syudad han Hesebon. Nahiupod hini an Galaad, an mga katunaan han Gesur ug Maaca, an bug-os nga Bukid Hermon ngan an bug-os nga Basan tubtob ha Saleca. Nahiupod pa an ginhadian ni Og, an katapusan han mga Refaim nga naghadi didto ha Astarot ug Edrei. Nadaog ni Moises ini nga mga tawo ngan gintabog hira. Kundi waray taboga han mga Israelita an mga tawo ha Gesur ug Maaca; aadto pa ini pag-uokoy ha Israel. Waray maghatag hin tuna hi Moises ngadto han tribo ni Levi. Sugad han siring han Ginoo kan Moises, an bahin nira amo an mga halad ngadto han Ginoo. An mga tinubod nga mga halad ha altar amo an maaangkon nira. Tinagan ni Moises an mga panimalay han tribo ni Ruben hin usa ka bahin han tuna ug ini magigin ira kalugaringon. An ira katunaan naabot ngadto ha Aroer (ha ligid han kahamub-an han Arnon) ug han syudad ha butnga hini nga kahamub-an ngan lakip dinhe an ngatanan nga kahitas-an nga patag palibot han Medeba. Nahiupod hini an Hesebon ug an ngatanan nga syudad didto ha kahitas-an nga patag: an Dibon, Bamotbaal, an Baalmeon, an Haza, Sedimot, Mefaat, Cariatiarim, Sebma, Saratasar dida han pungtod han kahamub-an, an Betpogor, an mga bakilid han Bukid Pisga ug an Betesimot. Nahilakip hini dinhe an mga syudad ha kahitas-an nga patag ug an bug-os nga ginhadian ni Sihon, an hadi han mga Amoreohanon, nga naghadi didto ha Hesebon. Gindaog ini hiya ni Moises sugad man an mga punoan han Midian: hira Herri, Resem, Zur, Hur, ug Reba. Ini hira nagpangulo han tuna ha ngaran ni hadi Sihon. Usa hadton mga pinamatay han mga tawo han Israel amo hi Balaam, usa nga paratigo ug anak ni Beor. An Jordan amo an pag-ultan ha katundan han mga tuna han tribo ni Ruben. Amo ini an mga syudad ug mga bungto nga ihinatag ngadto han mga panimalay han tribo ni Ruben basi maira kalugaringon na nga tuna. Naghatag liwat hi Moises hin usa ka bahin nga tuna ngadto han mga panimalay han tribo ni Gad nga ira pagtatag-iyahon. Sakob han ira tuna an Jaser ug an ngatanan nga mga syudad han Galaad, katunga han tuna han Amon tubtob ha Aroer nga sinirangan han Raba; an ira tuna natikang ha Hesebon ngadto ha Ramotmaspe ug Betonim, tikang ha Manaim ngadto han pag-ultan han Lodebar. Didto han Kahamub-an Jordan, nahilakip hini an Betaram, Betnimra, Sucot, ug Sapon, sugad man an iba nga bahin han ginhadian ni Sihon, an hadi han Hesebon. An pag-ultan ha katundan amo an Salog Jordan ngadto ha amihanan tubtob han Lanaw Galilea. Amo ini an mga syudad ug bungto nga ihinatag han mga panimalay han tribo ni Gad nga ira matatag-iya. Ginhatag ni Moises ngadto han mga panimalay han katunga han tribo ni Manases in usa ka bahin han tuna basi makagtag-iya hira. An ira tuna naabot ngadto ha Manaim ngan lakip hini an bug-os nga tuna han Basan ug an bug-os nga ginhadian ni Og, an hadi han Basan sugad man han 60 nga kabaryohan han Jair didto ha Basan. Lakip pa liwat hini an katunga han Galaad sugad man an Astarot ug Edrei, an mga puno nga mga syudad han ginhadian ni Og didto ha Basan. Ini ngatanan ihinatag ngadto han katunga han mga panimalay nga natikang kan Makir, an anak ni Manases. Amo ini an pagbahin ni Moises han tuna ha sinirangan han Jerico ug han Jordan han nakadto hiya ha kapatagan han Moab. Kundi waray hi Moises maghatag hin tuna ngadto han tribo ni Levi. Ginsumatan hira nga an ira matatag-iya amo in bahin han mga halad ngadto han Ginoo, an Dyos han Israel. Inin masunod amo an sumat hiunong han pagbahin han tuna han Canaan ha katundan han Jordan para han mga tawo han Israel. Ginbahinbahin ini ngadto han mga tawo nira Eleazar, an padi, ni Josue, an anak ni Nun, ug han mga punoan han mga panimalay han mga tribo han Israel. Sumala han sugo han Ginoo kan Moises, an mga katunaan han siyam ug tunga nga mga tribo ha katundan han Jordan iginhatag ini pinaagi hin ripa. Ginbahin han mga tawo ha Israel an tuna sumala han sugo han Ginoo kan Moises. Usa ka adlaw may-ada mga tawo tikang han tribo ni Juda nga kinmadto kan Josue didto ha Gilgal. Usa ha ira, hi Caleb, anak ni Jefone nga Kenizitanhon, sinmiring ha iya, “Maaram ka kon ano an ginsiring han Ginoo didto ha Cades Barnea kan Moises, an tawo han Dyos mahitungod ha imo ug ha akon. Kwarenta an akon panuigon han pagsugoa ha akon ni Moises, an surugoon han Ginoo, tikang ha Cades Barnea hin pag-inaw hini nga tuna. Ginsumatan ko hiya bahin han akon hinsayoran didto. Kundi an mga tawo nga inmupod ha akon amo an naghadlok han aton mga tawo. Kundi nagtuman ako hin pagsugot han Ginoo, an akon Dyos. Tungod kay gintuman ko ini, nagsaad hi Moises ha akon nga an akon mga anak ug ako waray ruhaduha makarawat nga amon malon han tuna nga akon ginlaktan. Kundi kitaa, 45 ka tuig na tikang ini igyakan han Ginoo kan Moises. Amo adto nga panahon han pagbaktas ha kamingawan han Israel ug an Ginoo, sugad han iya ginsaad, amo in naghatag ha akon hin kinabuhi tubtob yana. Kitaa ako! Otsentay singko na inin akon panuigon ug makusog la ako gihapon sugad hadto han pagsugoa ha akon ni Moises. Makusog pa ako para hin pakig-away kon bisan ano nga butang. Ngan yana, ihatag gad ha akon an sagkahon nga tuna nga iginsaad ha akon han Ginoo hadto nga adlaw han pagsumat ha iyo nakon ug han akon mga tawo. Nagsumat kami ha iyo nga nakadto ha mga kinuta nga syudad in mga higante nga ginngaranan nga Anakim. Bangin an Ginoo umupod ha akon ug akon hira tabogon sugad han siring han Ginoo.” Ginbendisyonan ni Josue hi Caleb, anak ni Jefone, ngan iginhatag ha iya nga iya malon an syudad han Hebron. Gintatag-iya la gihapon an Hebron han mga tulin ni Caleb, anak ni Jefone nga Kenizitanhon, tungod kay matinumanon gud hiya hin pagsugot han Ginoo, an Dyos han Israel. Hadto anay, ginngaranan nga Arba an Hebron. (Hi Arba amo an labi ka gamhanan han mga Anakim.) May-ada na kalinaw yana didto hito nga dapit han tuna. An mga panimalay han tribo ni Juda kinmarawat hin usa ka bahin han katunaan nga amo inin masunod: Naabot an tuna ngadto ha pag-ultan han Edumea ha may timogan tubtob ha kamingawan han Sin ha labi ka timogan nga dapit. Ini nga pag-ultan ha timogan natikang ha kataposan nga timogan han Patay nga Dagat, natipatimogan tikang han Aragian han Acrabim asta ngadto ha Sin. Natipatimogan han Cades Barnea, inaagian an Esron ug ngadto ha Adar, naliko tipakadto ha Carca, inaagian na liwat an Asemona, ngan naubay han sapa didto ha pag-ultan han Ehipto ngadto ha Dagat Mediteraneo, diin natatapos an pag-ultan. Amo ini an pag-ultan ha timogan han Juda. An pag-ultan ha sinirangan amo an Dagat nga Patay ngan nagpapadayon ngadto han surok nga sapa nga inaawasan han Jordan. An pag-ultan ha amihanan nga dapit natikang didto ug nagpapadayon ngadto ha Bethogla ngan natipakadto ha amihanan han pungtod nga natangbo han Kahamub-an Jordan. Ngan natipasagka ini ngadto han Bato ni Bohan (anak ni Ruben hi Bohan), tikang han Kahamub-an Kasamokan ngadto ha Dabir ngan naliko tipaamihan ngadto ha Gilgal nga atbang han Aragian Adumin ha may timogan nga dapit han kahamub-an. Nagpapadayon ini ngadto han mga burabod han Ensemes ngan nagawas didto ha Enrogel ngan nalatas ini han Kahamub-an Hinom ha may timogan nga dapit han pungtod diin nahimutang an Jerusalem, an syudad han mga Jebuseohanon. Nagpapadayon an pag-ultan tipairaya ngadto han pungtod ha may katundan nga dapit han Kahamub-an Hinom, ha may amihanan nga kataposan han Kahamub-an Refaim. Tikang didto natipakadto han mga Burabod han Neptoa ngan nagawas ngadto han mga syudad nga harani han Bukid Efron. Didto naliko ini ngadto ha Baala (kon Cariatiarim) diin naglibot ini tipakatundan han Baala tipakadto han sagkahon nga tuna han Edumea, nagpadayon ngadto han amihanan nga dapit han Bukid Jarim (kon Keslon) ngan nalugsong ngadto ha Betsemes ngan nalabay ha Timna. Nagawas an pag-ultan ngadto han pungtod ha amihanan nga dapit han Ecron, naliko tipakadto ha Sicrona, nalabay han Bukid Baala ngan nagpapadayon ngadto ha Jebnel. Didto ini katatapos ha Dagat Mediteraneo, nga amo an pag-ultan ha amihanan nga dapit. Ha sakob hini nga mga pag-ultan pag-ukoy an mga panimalay ni Juda. Sugad han sugo han Ginoo kan Josue, usa ka bahin han katunaan han Juda ihinatag kan Caleb, anak ni Jefone nga tikang han tribo ni Juda. Kinarawat niya an Hebron, an syudad nga gintatag-iya ni Arba, amay ni Anak. Ginpaiwas ha syudad ni Caleb an mga sumurunod ni Anak—an mga banay ni Segai, Ahiman, ug Tolmai. Tikang didto napakadto hiya hin pagsulong han mga tawo nga nag-ukoy didto ha Dabir (an syudad nga hadto anay an ngaran Cariatseper). Sinmiring hi Caleb, “Ipapaasawa ko an akon anak, hi Acsa, ngadto han tawo nga makakakuha han Cariatseper.” Hi Otoniel, anak ni Kenas nga bugto ni Caleb, amo an nakaagaw han syudad, sanglit ipinaasawa ni Caleb ha iya hi Acsa nga anak niya. Ha adlaw han pagkasal ha ira, gin-agda hiya ni Otoniel nga pangaroon niya kan iya tatay in usa nga uma. Hinmaw-as hiya han iya asno ug gipakianhan hiya ni Caleb kon ano an iya karuyag. Nagbaton hiya, “Karuyag ko in tuna nga may-ada matubod nga tubig. An uma nga imo ginhatag ha akon aadto hin banika nga tuna.” Sanglit iginhatag ha iya ni Caleb an tuna nga may-ada mga burabod ha iraya ug ha ilawod. Amo ini an katunaan nga kinarawat han mga panimalay han tribo ni Juda nga ira malon. An mga syudad nga harayo kaupay tipakadto ha timogan nga malon nira ngan adton harani han pag-ultan han Edumea amo an Cabseel, Eder, Jagur, Kina, Dimona, Adada, Cades, Asor, Jetna, Sip, Telem, Balot, Asorhadata, Cariotesron (o Asor), Aman, Sama, Molada, Asergada, Hasemon, Betpelet, Hasersual, Berseba, Basiotia, Baala, Jim, Esem, Eltolad, Sesil, Horma, Siclag, Madmana, Sensena, Libaot, Silim, Ain, Ug Rimon: 29 nga mga syudad ngatanan, lakip an mga bungto nga harani ha ira. An mga syudad ha kapatagan amo ini: Estaol, Sarea, Asena, Sanoe, Enganim, Tapua, Eniam, Jerimut, Adulam, Soco, Aseca, Saraim, Aditaim, Gedera, ug Gederotaim: 14 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Upod liwat an Sanan, Hadasa, Magdalgad, Dilean, Mispa, Jectel, Laquis, Bascat, Eglon, Kebon, Lehinam, Kitlis, Gederot, Betdagon, Naama, ug Maceda: 16 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nahilakip liwat an Libna, Eter, Asan, Jepta, Esna, Nesib, Keila, Acsib, ug Marsa: siyam nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nahiupod pa gayud an Acaron ug an mga bungto ug mga baryo hini, ngan an ngatanan nga mga syudad ug mga bungto nga harani han Asoto, tikang ha Acaron ngadto ha dagat Mediteraneo. Nahiupod liwat an Asdod ug Gasa lakip an ira mga bungto ug mga baryo, naabot ngadto han sapa ha pag-ultan han Ehipto ngan han baybayon han Dagat Mediteraneo. Didto han sagkahon nga katunaan an Samir, Jetir, Sucot, Dana, Cariatsona (o Dabir), Anab, Estemo, Anim, Gosen, Olon, ug Gilo: 11 ka mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nakadto liwat an Arad, Ruma, Esaan, Janom, Betapua, Apeca, Humtan, Cariatarbe (o Hebron), ug Sior: siyam nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nahiupod liwat an Maon, Carmelo, Sip, Juta, Jezrael, Jocadam, Sanoe, Acain, Gabaa, ug Timna: napulo nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nahilakip pa gud an Halol, Besor, Cedor, Maret, Betanot, ug Eltecon: unom nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Nahiupod liwat an Cariatbaal (o Cariatiarim) ug Araba: duha nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Didto ha kamingawan an Betaraba, Medin, Sacaca, Nibsan, an Syudad hin Asin, ug an Engadi: unom nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Kundi an mga tawo ni Juda waray makapaiwas han mga Jebuseohanon nga nag-ukoy didto ha Jerusalem. Nag-uokoy la gihapon didto an mga Jebuseohanon tampo han mga tawo han Juda. An pag-ultan ha timogan han tuna nga iginmalon han mga sumurunod ni Jose natikang ha Jordan, harani ha Jerico, ha dapit nga sinirangan han mga burabod han Jerico, ngan natipakadto ha kamingawan. Tikang ha Jerico nasagka ini ngadto han sagkahon nga tuna tubtob ha Betel. Tikang ha Betel napakadto ha Lusa, nalabay tipakadto ha Atarot Adar, diin nag-ukoy an mga Arkitanhon. Natipakadto ini ha katundan, ha tuna han mga Japlitanhon ngadto han tuna ha kapatagan han Betoron. Nagpapadayon ini ngadto ha Gaser ngan natubtob ini ha Dagat Mediteraneo. Amo ini an nakarawat nga malon han mga sumurunod ni Jose, an mga tribo ni Efraim ug ni Manases. Amo ini an katunaan han mga panimalay ni Efraim: an ira pag-ultan natikang ha Atarot Adar ngan natipasinirangan ngadto ha iraya han Betoron, ngan tikang didto natipakadto ha Dagat Mediteraneo. An Macmetat nahimutang ha may amihanan nga dapit hini nga katunaan. Ha sinirangan linmiko an pag-ultan ngadto ha Tanatselo ngan natalabok ini tipakadto ha Janoe. Tikang ha Janoe, natipailawod ini ngadto ha Atarot ug Naara, naabot ha Jerico ngan aadto katatapos ha Jordan. Nagtipakatundan an pag-ultan tikang ha Tapua ngadto ha sapa han Cana asta ngadto ha Dagat Mediteraneo. Amo ini an katunaan nga iginhatag nga malon han mga panimalay han tribo ni Efraim, lakip an mga bungto ngan mga baryo nga nahasasakob han pag-ultan han Manases kundi ihinatag ngadto han mga Efraimhon. Kundi waray nira paiwasa an mga Canaanhon nga nag-ukoy ha Gazer, sanglit asta ngada yana an mga Canaanhon nag-uokoy tampo han mga Efraimhon, kundi gin-oripon hira. Usa ka bahin han katunaan ha katundan han Jordan ihinatag ngadto hin mga panimalay nga tulin ni Manases, an magurang nga anak ni Jose. Hi Makir nga amay ni Galaad amo an gimamagurangi nga anak ni Manases ngan usa hiya nga sondalo, sanglit ihinatag ha iya an Galaad ug Basan, ha sinirangan han Jordan. An katunaan ha katundan han Jordan ihinatag ha iba nga mga panimalay ni Manases: hira Abieser, Helec, Asriel, Siquem, Heper ug Semida. Amo ini an mga sumurunod nga kalalaken-an ni Manases, an anak ni Jose, ngan mga puno hira hin panimalay. Hi Salfaad, anak ni Heper nga anak ni Galaad nga anak ni Maquir nga anak ni Manases waray kalalaken-an nga anak, kundi ubos la kababayen-an. Amo ini hira Maala, Noa, Hegla, Melca ug Tersa. Pinmakadto hira kan Eleasar, an padi, ngan kan Josue, an anak ni Nun, ngan ngadto han mga puno, ngan sinmiring hira, “Nagsugo an Ginoo kan Moises nga tagan kami, sugad man an amon mga kauropdan nga kalalaken-an hin bahin han tuna nga amon malon.” Sanglit, sugad han sugo han Ginoo, tinagan hira hin tuna upod an ira kalalaken-an nga kauropdan. Sanglit kinmarawat hi Manases hin napulo ka bahin nga dugang han iginhatag kan Galaad ug Basan ha may sinirangan nga dapit han Jordan, tungod kay natagan hin tuna an iya mga sumurunod nga kababayen-an sugad man an kalalaken-an. An tuna han Galaad ihinatag ngadto han iba nga sumurunod ni Manases. An katunaan ni Manases natikang ha Aser ngadto ha Macmetat, ha sinirangan han Siquem. An pag-ultan nagpapadayon ngadto ha timogan ngan nahiuupod hini dinhe an mga tawo han Tapua. An tuna nga nalibot han Tapua hi Manases an nakakatag-iya kundi an bungto han Tapua, ha may pag-ultan, gintatag-iya han mga sumurunod ni Efraim. An pag-ultan nagtitipalawod ngadto ha sapa han Cana. An mga syudad ha timogan han sapa gintatag-iya ni Efraim, bisan kon nasasakob hira han katunaan ni Manases. An pag-ultan han Manases nagpapadayon ngadto ha amihanan nga dapit han sapa ngan natatapos didto ha Dagat Mediteraneo. An kan Efraim tipakadto ha timogan, ug an kan Manases tipakadto ha amihanan ug an Dagat Mediteraneo amo an ira pag-ultan ha katundan. An Aser tipakadto ha amihan-katundan ug an Isacar ha amihan-sinirangan. Ha sakob han katunaan ni Isacar ug Aser, gintatag-iya ni Manases an Betsan ug Jeblaam upod an mga bungto nga harani hini, sugad man an Dor (an nakadto ha baybayon), an Endor, Tenac, Megido ug an ira harani nga mga bungto. An mga tawo han Manases waray makahimo hin pagpaiwas han mga tawo nga nag-ukoy didto hini nga mga syudad, sanglit nagpadayon an mga Canaanhon hin pag-ukoy didto. Bisan han pagtikakusog na han mga Israelita, waray nira paiwasa an ngatanan nga mga Canaanhon, kundi ira ini hira gin-oripon. An mga sumurunod ni Jose sinmiring kan Josue, “Kay ano nga usa man la ka bahin an iginhatag nimo ha amon han katunaan nga amon malon? Damo kami hin duro kay ginbendisyonan kami han Ginoo.” Binmaton hi Josue, “Kay damo na gud kamo ngan haligutay na para ha iyo an sagkahon nga tuna han Efraim, pakadto kamo ha mga kagurangan ngan paghawan kamo didto han tuna han mga Periseohanon ug han mga Refaim.” Binmaton hira, “An sagkahon nga katunaan diri makakasadang ha amon kundi an mga Canaanhon didto ha kapatagan may-ada mga karuwahe nga puthaw, adton nag-uokoy didto ha Betsan ug han iya mga harani nga mga bungto ngan adton nag-uokoy didto han Kahamub-an Jezrael.” Sinmiring hi Josue ha mga tribo ni Efraim ug Manases ha katundan, “Tinuod nga damo na gud kamo ngan gamhanan na kamo, sanglit diri usa la ka bahin an iyo. An sagkahon nga katunaan pagtatag-iyahon niyo. Bisan kon kagurangan ini, iyo ini paghahawanan ngan magtatag-iya kamo hini tikang ha usa ngadto ha luyo nga kataposan. Paiwasa niyo an mga Canaanhon bisan kon may-ada nira mga karuwahe nga puthaw ngan mga magkusog nga tawo.” Katapos nira pakaagaw han tuna, an bug-os nga katilingban han Israel nagtitirok didto ha Silo ngan nagtindog han Tulda han Ginoo. May-ada pa pito nga mga tribo han mga tawo han Israel nga waray pa katagi han ira malon. Sanglit sinmiring hi Josue ha mga tawo, “Tubtob san-o an iyo paghulat san-o kamo sumulod ngan magtag-iya han tuna nga iginhatag ha iyo han Ginoo, an Dyos han iyo mga ginikanan? Tagi ako hin tolo ka tawo ha tagsa nga tribo. Papagsudoyon ko hira han bug-os nga katunaan hin pag-usisa han tuna nga karuyag nira maangkon. Ngan mabalik hira ngadi ha akon. An tuna pagbabahinbahinon hin pito ka bahin; magpapabilin an Juda didto han katunaan ha timogan ug hi Jose, didto ha amihanan. Isurat niyo an mga pag-ultan han pito ka bahin nga tuna ngan dad-a ini niyo ngadi ha akon. Kahuman magriripa ako basi hisabotan an kaburot-on sa Dyos hiunong ha iyo. Kundi an mga Levita diri makarawat hin bahin han tuna sugad ha iyo tungod kay an ira malon amo an pag-alagad hin pagkapadi han Ginoo. An mga tribo ni Gad, Ruben, ug ni Manases ha sinirangan natagan na han ira malon han tuna ha sinirangan han Jordan nga iginhatag ha ira ni Moises, an surugoon han Ginoo.” Nagkalakat an mga tawo hin panginano han katunaan kahuman tugona hira ni Moises: “Sudoya niyo an bug-os nga tuna ngan isurat niyo an mga pag-ultan hini, ngan balik kamo ngadi ha akon. Ngan dinhe ha Silo magriripa ako basi hisabotan ko an kaburut-on han Ginoo hiunong ha iyo.” Nagsudoy an mga tawo han bug-os nga tuna ngan ira ginsurat an pagbahinbahin nira han tuna hin pito ka bahin ngan naglista liwat hira han mga bungto. Ngan binmalik hira ngadto kan Josue didto ha kampo ha Silo. Nagripa hi Josue basi hisabotan niya an kaburot-on han Ginoo hiunong ha ira ngan gintagan han iya malon nga tuna an tagsa han nasasalin nga tribo han Israel. An tuna nga gintatag-iya han mga panimalay han tribo ni Benjamin amo an syahan nga malon nga iginhatag. Ini nga ira tuna nakada ha butnga han mga tribo ni Juda ug Jose. An pag-ultan ha amihanan natikang ha Jordan ngan nasagka han bakilid ha amihanan han Jerico ngan nagtipakatundan latas han sagkahon nga tuna tubtob han kamingawan han Betaben. Nagpadayon ini nga pag-ultan ngadto han bakilid ha timogan nga dapit han Luz (ginngaranan liwat nga Betel), ngan nagtilugsong ngadto ha Atarot Adar, didto han timogan nga dapit han bukid han Ubos nga Betoron. An pag-ultan linmiko ha timogan tikang ha katundan nga dapit hini nga bukid ngan nagpadayon ngadto ha Cariatbaal (o Cariatiarim) nga gintatag-iya han tribo ni Juda. Amo ini an pag-ultan ha katundan. An pag-ultan ha timogan natikang ha utlanan han Cariatiarim ngan natipakadto han mga burabod han Neptoa. Kahuman nalugsong ngadto ha ubos han bukid nga natangbo han Kahamub-an Hinom, didto ha amihanan nga kataposan han Kahamub-an Refaim. Ngan nagtipatimogan latas han Kahamub-an Hinom, ha timogan han tagaytay han mga Jebuseohanon tipakadto ha Enrogel. Kahuman naliko ini tipaamihanan ngadto ha Ensemes ngan padayon ngadto ha Gelilot, atbang han Aragian Adomim. Linmugsong an pag-ultan ngadto han Bato ni Bohan (anak ni Ruben hi Bohan) ngan inmagi tipaamihanan han tagaytay nga natangbo han Kahamub-an Jordan. Katapos linmugsong ini ngadto han kahamub-an, nga nag-agi ha amihanan han tagaytay han Bethogla, ngan natapos didto han surok ha amihanan han Dagat nga Patay, diin naawas ngadto an Salog Jordan. Amo ini an pag-ultan ha timogan nga dapit. An Jordan amo an pag-ultan ha sinirangan. Amo ini an mga pag-ultan han katunaan nga kinarawat nga ira malon han mga panimalay han tribo ni Benjamin. An mga syudad nga gintatag-iya han mga panimalay han tribo ni Benjamin amo an Jerico, Bethogla, Emecases, Betaraba, Samaraim, Betel, Avim, Para, Opra, Sefaramomi, Opni ug Geba: 12 nga mga syudad upod an mga bungto nga harani ha ira. Nakadto liwat an Gabaon, Rama, Berot, Mispa, Capara, Amosa, Requem, Jarepel, Tarela, Sela, Elep, Jebus (o Jerusalem), Gabaa ug Cariatiarim: 14 nga mga syudad upod an mga bungto nga harani nira. Amo ini an tuna nga nakarawat nga ira malon han mga panimalay han tribo ni Benjamin. An ikaduha nga malon nga tuna amo an iginhatag ngadto han mga panimalay han tribo ni Simeon. Ini nga tuna naabot ngadto han tuna nga malon han tribo ni Juda. Nahauupod hini dinhe an Berseba, Seba, Molada, Hasersusa, Bala, Esem, Eltolad, Betul, Horma, Siclag, Betmarcabot, Hasarsusa, Betlebaot ug Saruhen: 13 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Upod liwat dinhe an Ain, Remon, Ater, ug Asan: upat nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Naglakip ini han ngatanan nga mga bungto hirani nga mga syudad tubtob ha Baalatber (o Rama), didto ha timogan. Amo ini an katunaan nga nakarawat nga ira malon han mga panimalay han tribo ni Simeon. Tungod kay haruhaluag man an malon ni Juda kay han ginkikinahanglan niya, an usa nga bahin hini ihinatag ngadto han tribo ni Simeon. An ikatulo nga malon ihinatag han mga panimalay han tribo ni Zabulon. An tuna nga ira nakarawat inmabot ngadto ha Sarid. Tikang didto nagtipakatundan an pag-ultan ngadto ha Merala, kinmamit ini han Debaset ug han sapa ha sinirangan han Jeconam. Ha luyo nga dapit han Sarid nagtipasinirangan ini ngadto ha pag-ultan han Keseletabor, ngadto ha Daberet ngan sinmagka ha Japia. Nagpadayon tipasinirangan tikang didto ngadto ha Geteper ug Tacasim, liko ngadto ha Noa tipakadto ha Rimon. Didto ha amihanan nga dapit an pag-ultan linmiko ngadto ha Hanaton ngan natapos didto ha Kahamub-an Jeptael. Upod hini dinhe an mga syudad han Catet, Naalol, Semeron, Jedala ug Betlehem: 12 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Ini nga mga syudad ug an ira mga bungto nahasasakob han tuna nga ihinatag nga malon ha mga panimalay han tribo ni Zabulon. An ikaupat nga malon nga tuna ihinatag han mga panimalay han tribo ni Isacar. Nahiupod hini dinhe an Jezrael, Casalot, Sunem, Haparaim, Sion, Anaharat, Rabot, Ision, Abes, Ramet, Enganim, Enada, ug Betpases. Nakasakob liwat an pag-ultan han syudad han Tabor, Sehesima, ug Betsemes ngan natapos didto ha Jordan. Lakip hini dinhe in 16 nga mga syudad upod an mga bungto nga harani ha ira. Ini nga mga syudad upod an ira mga bungto nahasasakob han tuna nga malon ha mga panimalay han tribo ni Isacar. An ikalima nga malon nga tuna ihinatag han mga panimalay han tribo ni Aser. Upod hini nga tuna an Halcat, Cali, Beten, Acsap, Elmelec, Amad, ug Mesal. Ha katundan nakamit ini han Carmelo ug Sihorlabanat. Pagliko ha sinirangan, natipakadto an pag-ultan ha Betdagon, kinmamit liwat han Zabulon ug han Kahamub-an Jeptael dida han dalan tipakadto ha amihanan nga dapit ha Betemec ug Nehiel. Nagpapadayon ini tipaamihanan ngadto ha Cabul, Ebron, Rohob, Hamon, Cana, tubtob ngadto ha Sidon. An pag-ultan naliko ngadto ha Rama asta nga naabot ngadto han kinota nga syudad han Tiro; kahuman, naliko ini ngadto ha Hosa ngan aadto katatapos han Dagat Mediteraneo. Upod hini nga tuna an Mahalab, Acsiba, Ama, Apec, ug Rohob: 22 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Ini nga mga syudad ug mga bungto nahasasakob han tuna nga malon ha mga panimalay han tribo ni Aser. An ikaunom nga malon han tuna ihinatag ha mga panimalay han tribo ni Neftali. An iya pag-ultan natikang ha Helep ngadto han tuog didto ha Saananim, padayon ngadto ha Adaminekeb ngan ngadto ha Jabnael tubtob ha Lecum ngan natatapos didto ha Jordan. Tikang didto an pag-ultan nagtitipakatundan ngadto ha Asanotabor, tikang dinhe ngadto ha Hucoca ngan nakamit ini han tuna han Zabulon ha timogan, han tuna han Aser ha katundan ug an tuna han Jordan ha sinirangan. An mga kinota nga syudad amo an Asidim, Ser, Hamat, Recat, Kineret, Edama, Arama, Asor, Cades, Edrei, Enasor, Hiron, Magdalel, Horem, Betanat, ug Betsemes: 19 nga mga syudad lakip an mga bungto nga harani ha ira. Ini nga mga syudad ug an ira mga bungto nahasasakob han tuna nga iginhatag nga malon ha mga panimalay han tribo ni Neftali. An ikapito nga malon han tuna ihinatag ha mga panimalay han tribo ni Dan. Nahasasakop hini nga tuna an Sara, Estaol, Irsemes, Selebin, Aiyalon, Jeteha, Elon, Temna, Acron, Elteke, Gebeton, Balaat, Jud, Banebarac, Getrimon, Meriacon ug Aricon, sugad man an katunaan palibot han Jope. Han kawad-i hin tuna han mga tawo ni Dan, napakadto hira ha Lesem ngan ira ini ginsulong. Naagaw ini nira, pinamatay nira an mga tawo ngan gintag-iya nira an tuna. Nag-ukoy hira didto ngan ginbalhin nira an ngaran nga Lesem ngan ira ginngaranan nga Dan, isinangay han ira ginikanan, hi Dan. Ini nga mga syudad ug an ira mga bungto nahasasakob dida han tuna nga ihinatag nga malon ha mga panimalay han tribo ni Dan. Han katapos na han mga tawo han Israel hin pagbahinbahin han tuna, tinagan nira hi Josue, an anak ni Nun, hin iya kalugaringon nga malon. Sugad han sugo han Ginoo ihinatag nira ha iya an syudad nga iya pinangaro: Timnatsera, didto han sagkahon nga tuna han Efraim. Gintindog liwat niya an syudad ngan didto hiya ukoy. Ginmalonmalon ini nga mga tuna nira Eleazar, an padi, Josue, an anak ni Nun, ug han mga puno han mga panimalay han mga tribo ni Israel pinaagi hin ripa basi hisabotan an kaburut-on han Ginoo didto ha Silo, ha ganghaan han Tulda han Ginoo. Dida hini nga paagi, nahuman nira an pagmalonmalon han tuna. Niyan ginsiring han Ginoo hi Josue nga sidngon niya an mga tawo han Israel, “Pagpili kamo han mga syudad nga darangpan nga ginsiring ha iyo ni Moises sumala han akon sugo. Adton magpatay hin tawo nga diri niya tinuyo makakakadto hini nga syudad ngan makakalikay hiya han tawo nga nagdudumot ha iya. Makakakalag-iw hiya ngadto hin usa hini nga mga syudad, makakakadto hiya han hukmanan nga dapit nga aada ha ulpotan han syudad ngan igsasaysay niya ha mga puno hiunong han nahitabo. Ngan pasusudlon hiya ngadto han syudad ngan tatagan hiya hin dapit nga uokyan basi magpabilin hiya. Kon an tawo nga naghihingita hin pagbulos magsunod ha iya ngadto, kinahanglan nga an mga tawo han syudad diri magtubyan ha iya ngada hini nga tawo. Kinahanglan nga ira hiya panalipdan tungod kay diri man tinuyo an iya pakamatay ngan diri tungod hin kasina. Magpapabilin hiya dida ha syudad ngada han katuhay niya ha atubangan han katilingban ngan ngada han kamatay han Labaw nga Padi. Ug amo na an pag-uli han tawo ngadto han iya bungto.” Sanglit didto ha katundan nga dapit han Jordan, gingahin nira an Cades ha Galilea, ha sagkahon nga tuna han Neftali; an Siquem, ha sagkahon nga tuna ni Efraim; an Hebron, ha sagkahon nga tuna han Juda. Didto ha sinirangan nga dapit han Jordan, didto han kahitas-an nga patag han kamingawan ha sinirangan han Jerico, ginpili nira an Bosor didto han tuna ni Ruben; Ramot didto ha Galaad, ha tuna ni Gad; ug an Golan didto ha Basan, ha tuna ni Manases. Amo ini an mga syudad nga darangpan para han ngatanan nga mga tawo han Israel ug para han bisan hin-o nga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha ira. An bisan hin-o nga makamatay hin tawo nga diri tinuyo katatagan hin panalipod didto tikang han tawo nga nagdudumot ha iya; diri gud hiya papatayon kon diri hiya anay katagan hin kahusayan ha atubangan han katilingban. Pinmakadto an mga puno han mga panimalay han mga Levita ngadto kan Eleazar, an padi, kan Josue, an anak ni Nun, ug han mga puno han mga panimalay han ngatanan nga mga tribo han Israel. Didto ha Silo, ha tuna han Canaan, nagsiring ini hira ha ira, “Nagsugo an Ginoo pinaagi kan Moises nga ihahatag ha amon in mga syudad nga amon pag-uokyan sugad man hin mga panibsiban nga mga uma nga harani han mga syudad para han amon kahayopan.” Sugad han sugo han Ginoo an mga tawo han Israel naghatag han mga Levita hin mga syudad ug mga uma nga panibsiban tikang han ira mga katunaan. An syahan nga tagan hin mga syudad amo an mga panimalay han Levita nga banay ni Cohat. An mga panimalay nga tulin ni Aaron, an padi, tinagan hin 13 nga mga syudad tikang han katunaan han Juda, Simeon, ug Benjamin. An iban han banay ni Cohat tinagan hin 10 nga mga syudad tikang han katunaan han Efraim, Dan, ug Manases ha katundan. Tinagan an banay ni Gerson hin 13 nga mga syudad tikang han katunaan han Isacar, Aser, Neftali, ug Manases ha sinirangan. Tinagan an banay ni Merari hin 12 nga mga syudad tikang han katunaan han Ruben, Gad, ug Zabulon. Pinaagi hin ripa, iginhatag ini nga mga syudad ug an ira mga uma nga panibsiban ngadto han mga Levita sumala han sugo han Ginoo kan Moises. Amo ini an ngaran han mga syudad tikang han katunaan han Juda ug Simeon nga ihinatag han mga tulin ni Aaron nga tikang han banay ni Cohat nga tulin ni Levi. Amo ini an syahan nga ipinanhatag. Ihinatag ha ira an syudad han Arba (tatay ni Anak ini hi Arba), yana ginngaranan nga Hebron, didto han sagkahon nga tuna han Juda, upod an mga panibsiban nga uma nga sapit hini. Kundi, an mga uma han syudad ug an iya mga bungto daan na ihinatag kan Caleb, anak ni Jefone, nga iya malon. Labot han Hebron (usa han mga syudad nga darangpan), inin masunod ihinatag han mga tulin ni Aaron, an padi: Libna, Jeter, Estemo, Holon, Dabir, Ain, Jeta, ug Betsemes, upod an ira mga uma nga panibsiban: siyam nga mga syudad tikang han mga tribo ni Juda ug Simeon. Tikang han katunaan ni Benjamin, tinagan hira hin upat nga mga syudad: Gabaon, Geba, Anatot, ug Almon upod an ira mga uma nga panibsiban. Dies y nuebe ngatanan nga mga syudad upod an mga uma nga panibsiban an nahatag ngadto han kapadian nga tulin ni Aaron. An iba nga mga panimalay han Levita nga banay ni Cohat tinagan han mga syudad tikang han katunaan han Efraim. Tinagan hira hin upat nga mga syudad: Siquem ug an iya mga uma nga panibsiban didto han sagkahon nga tuna han Efraim (usa han mga syudad nga darangpan), Gezer, Kibsaim ug an Betoron upod an ira mga uma nga panibsiban. Tikang han katunaan han Dan tinagan hira hin upat nga mga syudad: Elteco, Gabaon, an Aiyalon ug an Gatremon, upod an mga uma nga panibsiban. Tikang han katunaan han Manases ha katundan tinagan hira hin duha nga mga syudad: Tanac ug Gatremon upod an ira mga uma nga panibsiban. Ini nga mga panimalay han banay ni Cohat kinmarawat hin napulo nga mga syudad upod an ira mga uma nga panibsiban. May lain liwat nga hugpo hin mga Levita, an banay ni Gerson, kinmarawat tikang han katunaan han Manases ha sinirangan hin duha nga mga syudad: Golan didto ha Basan (usa han mga syudad nga darangpan) ug Bosra upod an ira mga uma nga panibsiban. Tikang han katunaan han Isacar, kinmarawat hira hin upat nga mga syudad: Kision ug Daberat, Jaramut ug Enganim upod an ira mga panibsiban nga uma. Tikang han katunaan han Aser, kinmarawat hira hin upat nga mga syudad: Masal, Abdon, Helcat, ug Rohob upod an ira mga panibsiban nga uma. Tikang han katunaan han Neftali, kinmarawat hira hin tulo nga mga syudad: Cades ha Galilea, upod an iya mga uma nga panibsiban (usa han mga syudad nga darangpan), Hamotdor, ug Cartan upod an mga panibsiban nga uma. An magkalainlain nga panimalay han banay ni Gerson kinmarawat hin 13 nga mga syudad upod an ira mga panibsiban nga uma. An nahibilin nga mga Levita, an banay ni Merari, kinmarawat tikang han katunaan han Zabulon hin upat nga mga syudad: Jecnan, Karta, Damna ug Naalol upod an ira mga panibsiban nga uma. Tikang han katunaan han Ruben, kinmarawat hira hin upat nga mga syudad: Boser, Jasin, Cademot ug Mefaat upod an ira mga panibsiban nga uma. Tikang han tribo ni Gad, kinmarawat hira hin upat nga mga syudad: Ramot ha Galaad, upod an iya mga panibsiban nga uma (usa han mga syudad nga darangpan), Manaim, Hesebon ug an Jaser upod an ira panibsiban nga mga uma. An banay ni Merari natagan hin 12 nga mga syudad. Ngan ginhatag han Ginoo kan Israel an ngatanan nga katunaan nga iya ginsaad ha ira mga ginikanan. Han pakatag-iya nira hini, didto hira hini nga tuna pag-ukoy. Tinagan hira han Ginoo hin kalinaw ha bug-os nga katunaan, sugad nga iginsaad ini niya ha ira mga ginikanan. Waray bisan usa han ira mga kaaway nga nakadaog ha ira, tungod kay ihinatag ha ira han Ginoo an pagdarag-an kontra han ira mga kaaway. Gintuman han Ginoo an ngatanan nga mga saad nga iya ginhimo ha mga tawo han Israel. Gintawag ni Josue an ngatanan nga mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan. Ginsiring niya hira, “Gintuman niyo an ngatanan nga ginsugo ha iyo ni Moises, an surugoon han Ginoo, ngan nagsugot kamo han akon mga sugo. Ha ngatanan hini nga panahon waray kamo magpasibaya han iyo igkasi mga Israelita. Naghirot kamo ha pagtuman niyo han mga sugo han Ginoo nga iyo Dyos. Niyan, sugad han iya saad, ihinatag han Ginoo nga iyo Dyos, in kalinaw ha iyo mga igkasi Israelita. Sanglit uli kamo ngadto han tuna nga iyo malon, an tuna ha sinirangan nga dapit han Jordan nga ihinatag ha iyo ni Moises, an surugoon han Ginoo. Talingohaa nga tumanon niyo an balaod nga ginsugo ha iyo: higugmaa niyo an Ginoo nga iyo Dyos, tumana an iya kaburut-on, sugta an iya mga sugo, pagmatinumanon kamo ha iya, ngan pag-alagad ha iya ha bug-os niyo nga kasingkasing ug kalag.” Sanglit nanguli an mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan. Binayaan nira an iba nga mga tawo han Israel didto ha Silo ha tuna han Canaan ngan nagkalakat hira tipakadto han ira kalugaringon nga tuna, an tuna han Galaad nga ira kinuha nga malon sugad han sugo han Ginoo pinaagi kan Moises. Han pag-abot han mga tribo nira Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan didto ha Gelilot, nga bahin pa han katundan nga dapit han Jordan, nagtindog hira hin dako ug maanyag nga altar ha ligid han salog. An iba nga mga tawo han Israel ginsumatan, “Pamati kamo! An mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan nagtindog hin altar didto ha Gelilot nganhi ha aton dapit han Jordan.” Han pakabati han mga tawo han Israel hiunong hini, nagtitirok an bug-os nga katilingban didto ha Silo hin pakig-away kontra han mga tribo ha sinirangan. Ngan an mga tawo han Israel nagpadara kan Pinehas, anak ni Eleazar, an padi, ngadto han mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan didto han tuna han Galaad. Inmupod kan Pinehas in napulo nga dumagko nga mga tawo, an tagsa ha ira tikang hin usa han mga tribo ha katundan ug puno hin panimalay hin usa han mga banay. Kinmadto hira ha tuna han Galaad, ngadto han mga tawo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan ngan ha ngaran han katilingban han Ginoo nagsiring ini hira ha ira, “Kay ano nga ginbuhat man niyo ini nga karat-an kontra han Dyos han Israel? Sinmupil kamo han Ginoo pinaagi hin pagtindog hini nga altar para ha iyo. Diri na kamo nagsusunod ha iya. Nahanunumdom ba kamo han aton sala didto ha Peor nga ginkastigo han Ginoo an iya kalugaringon nga mga tawo pinaagi hin paghatag hin makamaratay nga matapon nga sakit? Nag-iinantos pa kita tungod hini. Diri ba igo na adto nga sala? Isasalikway ba niyo yana hiya? Kon sumupil kamo yana han Ginoo, magdudumot hiya buwas han ngatanan nga mga tawo han Israel. Niyan kon an iyo tuna diri angay pagsingbahan, tabok kamo ngadto ha tuna han Ginoo diin aadto an iya Tulda. Pagtag-iya kamo hin tuna dinhe ha amon. Kundi ayaw pagsupil han Ginoo o nga himoon kami niyo nga masupilon han Ginoo pinaagi hin pagtindog hin altar nga dugang han altar han Ginoo nga aton Dyos. Panumdom nga hi Acan, anak ni Sera, waray magtuman han sugo hiunong hin mga butang nga ginhukman na nga pagbubungkagon; ginsirotan an bug-os nga katilingban han Israel. Diri la hi Acan an namatay tungod han iya sala.” An mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan nagbaton han mga puno han mga panimalay han mga tribo ha katundan: “An makagarahum amo an Dyos! Hiya an Ginoo. An makagarahum amo an Dyos! Hiya amo an Ginoo! Maaram hiya kay ano nga ginbuhat ini namon ngan amon karuyag nga mahibaro liwat kamo. Kon sinmupil kami ngan waray kami pagtoo han Ginoo, ayaw na itugot nga mabuhi pa kami! Kon waray kami magsugot han Ginoo ngan nagtindog kami hin altar para hin pagtubod hin mga unong ug para hin mga halad nga pagkaon o mga halad hin pagdait, pagsirotan unta kami han Ginoo. Diri! Ginbuhat namon ini kay nahadlok kami nga ha tiarabot nga panahon an mga tulin niyo masiring ha mga tulin namon, ‘Ano man an iyo labot han Ginoo, an Dyos han Israel? Ginhimo niya an Jordan nga pag-ultan han tuna namon ug niyo nga mga tawo ni Ruben ug ni Gad. Waray niyo labot han Ginoo.’ Niyan an iyo nga sumurunod bangin magpaukoy han amon sumurunod hin pagsingba han Ginoo. Sanglit nagtindog kami hin altar, diri para hin pagtubod hin mga unong ug iba pa nga mga halad, kundi lugod mahimo nga usa nga tigaman para han amon ug han iyo mga tawo ngan para han mga sumurunod ha aton nga kami tinuod nagsisingba han Ginoo ha atubangan han iya sagrado nga Tulda dara an amon mga halad nga pagtutuboron ug an iba nga mga halad hin pagdait ug mga unong. Ginbuhat ini basi an iyo mga sumurunod diri makasiring nga an amon ginbuhat waray labot han Ginoo. Amon ito nahunahunaan nga kon pananglitan mahitabo ini, makakasiring an amon sumurunod, ‘Kitaa! An amon mga ginikanan naghimo hin altar sugad han altar han Ginoo. Diri para hin pagtubod hin mga halad ug unong kundi usa nga tigaman para han amon ug han iyo mga tawo.’ Ha pagkatinuod diri kami masupil han Ginoo o diri na mag-alagad ha iya yana pinaagi hin pagtindog hin altar nga pagtutuboran hin mga halad, bubutangan hin mga halad hin pagkaon o mga unong. Diri kami magtitindog hin lain nga altar labot han altar han Ginoo nga aton Dyos, nga natindog ha atubangan han Tulda han Ginoo.” Hi Pinehas, an padi, ug an napulo nga mga dumagko nga tawo han katilingban nga upod niya, an mga puno han mga panimalay han mga tribo ha katundan nakabati han ginsiring han mga tawo han mga tribo ni Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan ngan tinmunga hira. Nagsiring ha ira hi Pinehas, an anak ni Eleazar nga Padi, “Yana maaram na kami nga kaupod naton an Ginoo. Waray kamo pagsupil ha iya, sanglit ginggawas niyo an mga tawo han Israel han sirot han Ginoo.” Ngan binayaan ni Pinehas ug han mga dumagko nga pagkatawo an mga tawo ni Ruben ug Gad didto ha tuna han Galaad ngan inmoli hira ngadto ha Canaan, ngadto han mga tawo han Israel ngan ira hira ginsumatan. Tinmunga an mga Israelita ngan nagdayaw hira han Dyos. Waray na hira maghinabi hin pakig-away para paggun-ob han tuna nga inuokyan han mga tawo ni Ruben ug Gad. Sinmiring an mga tawo ni Ruben ug Gad, “Ini nga altar amo an saksi ha aton ngatanan nga Dyos an Ginoo.” Sanglit ira ginngaranan ini nga “Saksi.” Ha sakob hin maiha nga panahon gintagan an Israel han Ginoo hin kamutangan nga himyang kaupay ug waray na kaaway nga nagsamok ha ira. Hini nga panahon lagas na kaupay hi Josue, sanglit gintawag niya an ngatanan ha Israel, an mga katigurangan, an mga puno, maghurukom, ug mga punoan han mga tawo ngan nagsiring hiya, “Lagas na ako yana. Kinmita na kamo han ngatanan nga mga butang nga ginbuhat han Ginoo nga iyo Dyos, ha ngatanan nga mga nasod tungod ha iyo. An Ginoo nga iyo Dyos nakig-away tungod ha iyo. Ihinatag ko nga malon han iyo mga tribo an katunaan han mga nasod nga nahibilin pa sugad man hadton iba nga akon na nakuha, tikang han Salog Jordan ha sinirangan ngadto ha Dagat Mediteraneo ha katundan. Iginbuot han Ginoo nga iyo Dyos nga maisol hira ha iyo, ngan iya tatabogon dida ha iyo pagsulong. Magtatag-iya kamo han tuna, sugad han saad han Ginoo ha iyo. Sanglit paghirot hin pagtuman ug pagbuhat han ngatanan nga nahisurat dida han basahan han Balaod ni Moises. Ayaw kamo pagpasibaya hin bisan ano nga bahin hini nga basahan, ngan diri kamo makigtampo hini nga mga tawo nga nahibilin dida ha iyo o magyakan han mga ngaran han ira mga kadiyosan o maggamit kamo hito nga mga ngaran hin pagsumpa kon pagsingba hito nga kadiyosan kon lumuhod ha ira atubangan. Lugod pagmatinumanon han Ginoo, sugad nga nagmatinumanon kamo ngada yana. Gintabog han Ginoo in damo nga mga dagko ug gamhanan nga mga nasod samtang nga nasulong kamo ngan waray pa bisan usa nga nakahimo hin pag-asdang ha iyo. Bisan hin-o ha iyo makakapadalagan hin usa ka yukot nga mga tawo tungod kay an Ginoo nga iyo Dyos amo an nakikig-away para ha iyo sugad han iya ginsaad. Sanglit higugmaa gayud an Ginoo nga iyo Dyos. Kon diri kamo maaram umugop, ngan tumanpo kamo han mga nasod nga nag-uokoy dida ha iyo ngan makig-aragsawa kamo ha ira, waray ruhaduha an Ginoo nga iyo Dyos diri na magpapaiwas hini nga mga nasod samtang nasulong kamo. Lugod, dako ini nga kataragman para ha iyo, sugad hin bitik kon luong, ug sugad hin kamasakit hin lapdos ha iyo bungkog kon tunok ha iyo mga mata. Ngan magpapadayon ini tubtob nga waray bisan usa ha iyo nga mahisalin dida hini nga maupay nga tuna nga iginhatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. “Yana inmabot na an takna nga mapatay ako. Ngatanan kamo maaram ha iyo kasingkasing ug kalag nga ihinatag ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos an ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga iya ginsaad. An tagsa nga saad nga iya ginhimo, natuman; waray hini usa nga waray tumana. Kundi sugad nga gintuman niya an ngatanan nga saad nga iya ginhimo ha iyo, iya man liwat pagtutumanon an ngatanan nga iya tarhog ha iyo. Kon diri kamo magtuman han ginsaaran nga ginsugo ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos hin pagpatuman, ngan kon mag-alagad kamo ngan magsingba hin iba nga kadiyosan, tungod han iya kasina pagsisirotan kamo ngan waray bisan usa ha iyo nga mahibibilin dida hini nga maupay nga tuna nga iginhatag ha iyo.” Gintirok an ngatanan nga mga tribo han Israel didto ha Siquem. Gintawag niya an mga katigurangan, an mga puno, mga maghurukom, ug mga punoan han Israel, ngan pinmakadto hira ha atubangan han Dyos. Nagsiring hi Josue ha ngatanan nga mga tawo, “Amo ini an siring han Ginoo, an Dyos han Israel: ‘Hadto nga mga adlaw didto pag-ukoy an iyo mga ginikanan ha tabok han Salog Eufrates ngan nagsingba hira hin iba nga mga diyosdiyos. Usa hadton mga ginikanan amo hi Tera, an amay ni Abraham ug Nahor. Niyan ginkuha ko hi Abraham, an iyo ginikanan, tikang han tuna tabok han Eufrates ngan gindara ko hiya ngadto ha tuna han Canaan. Tinagan ko hiya hin damo nga mga tulin. Ihinatag ko ha iya hi Isaac ngan kan Isaac ihinatag ko hi Jacob ug Esau. Ihinatag ko kan Esau an sagkahon nga tuna han Edumea nga iya malon, kundi an iyo ginikanan, hi Jacob ug an iya mga anak napakadto ha Ehipto. Kahuman ginpadara ko hi Moises ug Aaron ngan ginhimo ko in dagko nga mga kataragman ha Ehipto. Kundi ginpagawas ta liwat kamo. Ginpagawas ko ha Ehipto an iyo mga ginikanan ngan ginbukod hira han mga taga-Ehipto dara an ira mga karuwahe ug mga dekabayo nga kasondalohan. Kundi han paghingadto han iyo mga ginikanan han Dagat nga Pula, nangaraba hira ha akon pangaro hin bulig, ngan ginbutangan ko hin kasisidman ha butnga nira ug han mga taga-Ehipto. Hin-abotan an mga taga-Ehipto han dagko nga balod han dagat ug nagkalulumos ini hira. Maaram kamo han akon ginbuhat ha Ehipto. “‘Naiha an iyo pag-ukoy ha kamingawan. Niyan gindara ta kamo ngadto ha tuna han mga Amoreohanon, nga nag-ukoy ha sinirangan nga dapit han Jordan. Nakig-away hira ha iyo kundi ihinatag ko ha iyo an pagdarag-an. Gin-agaw niyo an ira tuna ngan akon ginbungkag hira samtang nasulong kamo. Niyan hi Balac, anak ni Zifor, an hadi han Moab nakig-away kontra ha iyo. Nagpatugon hiya ngadto kan Balaam, anak ni Beor, ngan naghangyo hiya hin pagtunglo ha iyo. Kundi waray ako mamati kan Balaam, sanglit ginbendisyonan kamo niya ug dida hini nga paagi, natalwas kamo kan Balac. Tinmabok kamo han Jordan ngan inmabot kamo ha Jerico. Nakig-away ha iyo an mga tawo ha Jerico sugad man an mga Amoreohanon, Periseohanon, Canaanhon, Hiteohanon, Girgaseohanon, Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon. Kundi ihinatag ko ha iyo an pagdarag-an kontra ha ira. Samtang nasulong kamo, iginbuot ko nga magkalilisang hira basi madaog niyo an duha nga hadi nga Amoreohanon. Waray labot hini an iyo mga espada ug pana. Tinagan ta kamo hin tuna nga waray pa niyo hadto pag-umha ug mga syudad nga waray niyo pagtindoga. Yana aadto kamo naukoy, nakaon kamo hin mga ubas nga waray niyo pagtamna ug mga olibo nga tikang hin mga kahoy nga diri gintanom niyo.’ “Ngan yana,” nagpadayon hi Josue, “pagsingba kamo han Ginoo ngan pag-alagad kamo nga matinumanon ug matinuohon ha iya. Isalikway niyo an mga kadiyosan nga ginsingba han iyo mga ginikanan didto ha Mesopotamia ug Ehipto ngan asay gud la an Ginoo an iyo pag-alagad. Kon diri kamo karuyag hin pag-alagad ha iya, pagpili kamo yana nga adlaw kon hin-o an iyo pag-aalagdon: an mga kadiyosan nga ginsingba han iyo mga ginikanan didto ha Mesopotamia kon an mga kadiyosan han mga Amoreohanon, kanay tuna amo an iyo inuokyan. Bahin han akon panimalay ug ha akon, mag-aalagad kami han Ginoo.” Binmaton an mga tawo, “Diri namon igsasalikway an Ginoo tungod hin pag-alagad hin iba nga kadiyosan. An Ginoo nga amon Dyos amo an nagpagawas han amon ginikanan ug ha amon hin kaoripon didto ha Ehipto, ngan amon gud hinkit-an an mga milagro nga iya ginbuhat. Murayaw an amon kamutangan bisan kami diin kakadto nga dapit ha ngatanan nga nasod. Samtang nasulong kami ngadto hini nga tuna, gintabog han Ginoo an ngatanan nga Amoreohanon nga nag-ukoy dinhe. Sanglit mag-aalagad liwat kami han Ginoo. Amon hiya Dyos.” Nagsiring hi Josue ha mga tawo, “Kundi bangin kamo diri makag-alagad han Ginoo. Baraan hiya nga Dyos ngan diri hiya mapasaylo han iyo mga sala. Diri hiya matugot nga may-ada niya kaatbang, ngan kon isalikway niyo hiya tungod hin iyo pag-alagad hin langyaw nga kadiyosan, makontra hiya ha iyo ngan kakastigohon kamo. Pupuohon kamo bisan kon hadto maupay hiya ha iyo.” Nagsiring kan Josue an mga tawo, “Mag-aalagad kami han Ginoo!” Nagsiring ha ira hi Josue, “Kamo ngahaw an mga saksi nga iyo ini karuyag hin pag-alagad han Ginoo.” “Oo,” sinmiring hira, “hi kami an mga saksi.” “Kon sugad, bayai niyo an mga langyaw nga kadiyosan nga aada ha iyo,” nagsiring hiya, “ngan pagsumpa kamo nga maugop kamo han Ginoo, an Dyos han Israel.” Nagsiring kan Josue an mga tawo, “Mag-aalagad kami han Ginoo nga amon Dyos. Magtutuman kami han iya mga sugo.” Sanglit naghimo hi Josue hito nga adlaw hin ginsaaran para han mga tawo, ug didto ha Siquem gintagan hira hin mga balaod ug turumanon nga ira pagsusundon. Didto ini nga mga turumanon iginsurat ha basahan han Balaod han Dyos. Kahuman kinmuha hiya hin dako nga bato ngan iya ini gintindog ha ubos han kahoy nga tuog didto han baraan nga dapit han Ginoo. Nagsiring hiya ha mga tawo, “Ini nga bato amo an saksi. Hinbatian hini an ngatanan nga mga pulong nga ginluwas ha aton han Ginoo. Sanglit saksi ini kontra ha iyo, basi diri kamo umato sa Dyos.” Ngan ginpauli ni Josue an mga tawo, ngan an tagsatagsa inmoli ngadto han iya malon nga tuna. Kahuman hini, namatay hi Josue, an anak ni Nun, ngan 150 an iya panuigon. Ginlubong hiya nira didto han iya malon nga tuna ha Timnatsera ha sagkahon nga tuna han Efraim, ha amihanan nga dapit han Bukid Gaas. Samtang nga buhi pa hi Josue, an mga tawo nag-alagad han Ginoo ngan han kamatay niya, nagpadayon hira samtang nga buhi pa an ira mga puno nga kinmita, ha ira kalugaringon, han ngatanan nga ginbuhat han Ginoo para han Israel. An lawas ni Jose nga gindara han mga tawo han Israel tikang ha Ehipto ginlubong didto ha Siquem didto hin tuna nga ginpalit ni Jacob tikang han mga anak ni Hamor, an amay ni Siquem, hin 100 nga salapi. Ini nga tuna nasunod han mga tulin ni Jose. Hi Eleazar, anak ni Aaron, namatay ngan ginlubong didto ha Galaad, an bungto ha sagkahon nga tuna han Efraim nga ihinatag kan Pinehas, an iya anak. Kahuman kamatay ni Josue, nagpakiana han Ginoo an mga tawo han Israel, “Hain han amon mga tribo an mauna hin pagsulong han mga Canaanhon?” Binmaton an Ginoo, “An tribo ni Juda an mauna, kay igintubyan ko na ha ira ini nga tuna.” Ginsiring han mga tawo ni Juda an mga tawo ni Simeon, “Upod kamo ha amon ngadto han amon malon nga tuna, ngan pagbulig kita hin pakig-away han mga Canaanhon. Katapos, maupod kami ha iyo ngadto han iyo malon nga tuna.” Sanglit nagbulig an duha nga mga tribo nira Simeon ug Juda hin pakig-away. Ginpadaog hira han Ginoo kontra han mga Canaanhon ngan han mga Periseohanon, ngan ginpirde nira in 10,000 nga mga tawo didto ha Bezec. Hin-agian nira didto hi Adonisedec ngan pinakiawayan hiya. Kinmalagiw ini hiya, kundi ira ginbukod. Hindakpan hiya nira, ngan gin-utod an mga tamuragko han iya mga kamot ngan mga tiil. Nagsiring hi Adonisedec, “Setenta nga kahadian nga pinangutdan han mga tamuragko han ira mga tiil ngan mga kamot in nakahimo hin pagtimod han mga salin ha ilarom han akon lamesa. Ginbuhat na yana ha akon han Dyos an akon ginbuhat ha ira.” Gindara hiya ngadto ha Jerusalem diin didto hiya namatay. Ginsulong han mga tawo ni Juda an Jerusalem ngan ira ini narikopo. Pinamatay nira an mga tawo ngan ginsunog an syudad. Katapos hini nagpadayon hira hin pakig-away han mga Canaanhon nga nag-ukoy didto han sagkahon nga katunaan, ha ubos han mga bukid, ngan didto han mamara nga tuna tipakadto ha timogan. Ginsulong nira an mga Canaanhon nga nag-ukoy didto han syudad han Hebron nga ginngaranan anay nga Quiriat-arba. Didto ira ginpirde an mga banay nira Sesai, Ahiman, ug Talmai. Tikang didto ginsulong han mga tawo han Juda an syudad han Dabir nga hadto nga panahon ginngaranan nga Quiriat-sefer. Nagsiring in usa ha ira nga ginngaranan kan Caleb, “Ipapaasawa ko hi Acsa nga akon anak nga babaye han tawo nga makarikopo han Quiriat-sefer.” Hi Otoniel nga anak ni Cenaz nga manghod nga lalake ni Caleb, amo an nakarikopo han syudad, sanglit iginpaasawa ha iya ni Caleb hi Acsa nga iya anak. Dida han adlaw han pagkasal gin-aghat ni Otoniel hi Acsa nga mangaro hiya kan iya tatay hin uma. Hinmaw-as hi Acsa han iya asno, ngan ginpakianhan hiya ni Caleb kon ano an iya karuyag. Binmaton hiya, “Karuyag ko in mga burabod hin tubig, kay aadto man han mamara nga nasod an tuna nga iginhatag mo ha akon.” Sanglit iginhatag kan Acsa ni Caleb an ha iraya ug ha ilawod nga mga burabod. Binmunyog han mga tawo ni Juda an mga tulin han Kenitanhon nga ugangan nga lalake ni Moises tikang ha Jerico nga syudad hin mga palmera ngadto han bangkil nga tuna ha timogan han Arad didto ha Juda. Tinmampo hira han mga Amalekanhon. Binmunyog an mga tawo ni Juda han mga tawo ni Simeon ngan ginpirde nira an mga Canaanhon nga nag-ukoy didto han syudad han Sefaat. Gintunglo nira an syudad, ginbungkag ini, ngan ginngaranan ini nga Horma. Sumala han sugo ni Moises, iginhatag an Hebron kan Caleb nga nagpaiwas ha syudad han tulo nga mga banay nga mga tulin ni Anac. Kundi waray pagpaiwasa han mga tawo han tribo ni Benjamin an mga Jebuseohanon nga nag-uokoy didto ha Jerusalem, ngan tikang pa hadto nagpadayon an mga Jebuseohanon hin pag-ukoy didto tampo han mga tawo ni Benjamin. Iginkakita ini hira hin tawo nga nagawas han syudad, ngan ira ginsiring, “Igtutdo ha amon an pagsulod ngadto han syudad ngan diri ka namon paglalabtan.” Sanglit iya igintutdo ha ira, ngan pinamatay han mga tawo nira Efraim ug Manases an ngatanan nga mga tawo han syudad, labot hini nga tawo ngan han iya panimalay. Waray kaiha kinmadto ini nga tawo ha tuna han mga Hiteohanon, nagtindog didto hin usa nga syudad, ngan ginngaranan ini nga Luz nga amo la gihapon an ngaran hini ngada yana. Waray paiwasa han tribo ni Manases an mga tawo nga nag-uokoy didto han mga syudad han Betsan, Tanac, Dor, Heblaam, Megido, ngan an higrani nga mga bungto; nagpadayon an mga Canaanhon hin pag-ukoy didto. Han gamhanan na an mga Israelita, gin-oripon nira an mga Canaanhon, kundi waray nira paiwasa. Waray paiwasa han tribo ni Efraim an mga Canaanhon nga nag-uokoy didto han syudad han Gazer, sanglit nagpadayon an mga Canaanhon hin pag-ukoy didto tampo ha ira. Waray paiwasa han tribo ni Zabulon an mga tawo nga nag-uokoy didto han mga syudad han Cetron ug Naalo, sanglit nagpadayon an mga Canaanhon hin pag-ukoy didto tampo ha ira, kundi gin-oripon hira. Waray paiwasa han tribo ni Aser an mga tawo nga nag-uokoy didto han mga syudad han Acco, Sidon, Ahalab, Acazuz, Helba, Afic, ug Rehob. Nag-ukoy an mga tawo han Aser tampo han mga Canaanhon nga mga umurukoy han tuna, kay waray man hira paiwasa. Waray paiwasa han tribo ni Neftali an mga tawo nga nag-uokoy didto han mga syudad han Betsemes ug Betanat. Nag-ukoy an mga tawo han Neftali tampo han mga Canaanhon nga mga umurukoy han tuna, kundi gin-oripon hira. Gintabog han mga Amoreohanon an mga tawo han tribo ni Dan ngadto han sagkahon nga katunaan ngan waray hira palugsonga ngadto han kapatagan. Nagpadayon an mga Amoreohanon hin pag-ukoy didto ha Ayalon, Salabim, ngan ha Bukid Hares, kundi ginsakop hira han mga tribo ni Efraim ug Manases, ngan gin-oripon hira. An pag-ultan han mga Edomitanhon natikang ha amihanan nga dapit han Sela tipakadto han Aragian han Akrabim. Tikang ha Gilgal kinmadto ha Boquim an anghel han Ginoo ngan ginsiring an mga Israelita, “Ginkuha ko kamo tikang ha Ehipto ngan gindara ko kamo ngadto han tuna nga akon iginsaad han iyo mga ginikanan. Nagsiring ako, ‘Tutumanon ko gud an akon ginsaaran ha iyo. Kinahanglan diri kamo maghimo hin ginsabotan han mga tawo nga nag-uokoy dinhe hini nga tuna. Kinahanglan pagrub-on niyo an ira mga altar.’ Kundi waray niyo pagbuhata an akon iginsiring ha iyo. Ginbuhat lugod niyo an igindiri ha iyo. Sanglit susumatan ko kamo yana nga diri paiiwason ini nga mga tawo samtang nasulong kamo. Magigin kaaway hira niyo, ngan mabibitik kamo pinaagi han pagsingba han ira kadiyosan.” Han pagsiring hini han anghel, nagtangis an ngatanan nga mga tawo han Israel, sanglit ginngaranan nga Boquim ini nga dapit. Didto naghalad hira hin mga hayop nga ira tutuboron para han Ginoo. Ginpalakat ni Josue an mga tawo han Israel ngan tagsa ha ira nagtag-iya han iya malon nga tuna. Samtang buhi pa hi Josue, gin-alagad han mga tawo han Israel an Ginoo, ngan bisan pa han kamatay na niya, nagpadayon hira gihapon hin pag-alagad han Ginoo samtang buhi pa an mga pangulo nga nagpakakita han ngatanan nga dagko nga mga butang nga ginbuhat han Ginoo para han Israel. Namatay hi Josue nga anak ni Nun, nga surugoon han Ginoo ha panuigon nga 110. Iginlubong hiya didto han iya kalugaringon nga tuna ha Tamanatsare ha may sagkahon nga nasod han Efraim, ha amihanan han Bukid Gaas. Nagkamatay an bug-os niya nga katulinan. An sunod nga katulinan nahingalimot han Ginoo ngan han iya ginbuhat para han Israel. Niyan nakasala han Ginoo an mga tawo han Israel ngan nag-alagad na hira han mga Baal. Hinmunong hira hin pagsingba han Ginoo nga Dyos han ira mga ginikanan, an Dyos nga nagkuha ha ira ha Ehipto, ngan nagsingba na hira hin iba nga kadiyosan han mga tawo nga naglibot ha ira. Ginyukboan nira ini nga kadiyosan; sanglit nasina ha ira an Ginoo. Hinmunong hira hin pagsingba han Ginoo ngan gin-alagad nira an mga Baal ngan an mga Astarte. Sanglit napungot han Israel an Ginoo ngan itinugot han Ginoo nga sulongon ngan panikasan hira; nga marikopo hira han ira mga kaaway, ngan an mga Israelita waray na gud makakapanalipod ha ira ngahaw. Ha kada pagkakadto nira ha pag-awayan, an Ginoo an nakikig-away ha ira sumala han iya iginsiring. Nag-antos hira hin dako nga kakurian. Niyan tinagan han Ginoo an mga Israelita hin mga maghurukom nga amo an magtatalwas ha ira tikang han mga parapanikas. Kundi waray la mamati an mga Israelita han ira mga maghurukom. Waray na an mga Israelita magmatinumanon han Ginoo ngan nagsingba hira hin iba nga kadiyosan. Nagsugot an ira mga ginikanan han mga sugo han Ginoo, kundi waray magsugot ini nga bag-o nga katulinan. Kada pagtatagi han Ginoo hin maghurukom an Israel, binubuligan hiya han Ginoo ngan gintatalwas an mga tawo tikang han ira mga kaaway samtang buhi pa ito nga maghurukom. Kinalolooyan hira han Ginoo kay naghaharoy man hira tungod han ira pag-antos ngan pagtalumpigos ha ira. Kundi kon patay na an maghurukom nabalik an mga tawo ngadto han kadaan nga labaw pa kamaraot an ira ginbubuhat kay han una nga katulinan. Nag-aalagad ngan nagsisingba hira hin iba nga kadiyosan, ngan tinutuyo gud nira hin pagpadayon han ira magraot nga mga binuhatan. Niyan napupungot han Israel an Ginoo ngan nasiring, “Ginsupak hini nga nasod an ginsaaran nga akon ipinapagtuman han ira kaapoy-apoyan. Tungod nga waray hira magsugot ha akon, diri ko na paiiwason an mga nasod nga nag-uokoy pa han ira tuna han kamatay ni Josue. Gagamiton ko hira hin panginano kon magsusunod ba o diri han akon mga sugo ini nga mga Israelita, sugad han ginbuhat han ira kaapoy-apoyan.” Sanglit tinugotan han Ginoo ini nga mga nasod hin pagpabilin didto han ira tuna; waray niya tugoti hi Josue nga makadaog ha ira, ngan waray niya hira paiwasa dayon kahuman kamatay ni Josue. Sanglit may-ada mga nasod nga isinalin han Ginoo didto han ira tuna hin pagsari han mga Israelita, an mga Israelita nga waray mag-agi han mga araway didto ha Canaan. Ginbuhat ini niya basi katutdoan la han tagsa nga tulin hin mga Israelita hiunong hin araway, labi na adton waray pa mahingadto hin pag-awayan. An nahibilin didto han tuna amo an lima nga Filisteohanon nga mga syudad, an ngatanan nga mga Canaanhon, mga Sidoneanhon, ngan mga Hibeohanon nga nag-ukoy didto han Kabukiran han Libano tikang ha Bukid han Baal Hermon tubtob ha Agianan han Hamat. Hira amo an ginamit hin pagsari han Israel kon magsusugot ba hira o diri han mga sugo nga iginhatag han Ginoo ha ira kaapoy-apoyan pinaagi kan Moises. Sanglit nag-ukoy an mga Israelita tampo han mga Canaanhon, mga Hiteohanon, mga Amoreohanon, mga Pereseohanon, mga Hibeohanon, ngan mga Jebuseohanon. Nakig-aragsawa hira hini nga mga tawo ngan nagsingba hira han ira kadiyosan. Nahingalimot an mga tawo han Israel hin pagsingba han Ginoo nga ira Dyos; nakasala hira ha iya ngan nagsingba han mga diyosdiyos ni Baal ug Asera. Sanglit nasina han Israel an Ginoo ngan iginpabihag hira kan Hadi Cusan-rasataim han Mesopotamia. Ginsakop hira niya sulod hin walo ka tuig. Niyan nagsangpit han Ginoo an mga Israelita, ngan ginpadara niya in usa ka tawo hin pagtalwas ha ira. Amo ini hi Otoniel nga anak ni Kenes nga manghod nga lalake ni Caleb. Pinmakada ha iya an espiritu han Ginoo, ngan nahimo hiya nga pangulo han Israel. Nakig-away hi Otoniel kontra han hadi han Mesopotamia ngan ginpadaog hiya han Ginoo. Nagkamay-ada kalinaw didto han tuna sulod hin kwarenta ka tuig, ngan katapos namatay hi Otoniel. Nakasala na liwat han Ginoo an mga tawo han Israel. Tungod hini ginhimo han Ginoo hi Hadi Eglon han Moab nga mas gamhanan kay han Israel. Tinmampo hi Eglon han mga Amonitanhon ngan mga Amalekanhon; ginpirde nira an Israel ngan narikopohan nira an Jerico nga syudad hin mga palmeras. Ginsakop ni Eglon an mga Israelita sulod hin 18 ka tuig. Niyan nagsangpit han Ginoo an mga Israelita, ngan ginpadara niya in usa ka tawo hin pagtalwas ha ira. Amo ini hi Ehud nga walhon nga tawo, anak ni Gera nga sakop han tribo ni Benjamin. Ginsugo hi Ehud han mga tawo han Israel ngadto kan Hadi Eglon han Moab dara in mga regalo para ha iya. Naghimo hi Ehud hin espada nga paluyo an surab nga mga usa ngan hin tunga ka pyi an kahilaba. Igintaklos ini niya ha iya tuo nga kagiliran ha ilarom han iya panapton. Niyan iya gindara an mga regalo ngadto kan Eglon nga matambok hin duro nga tawo. Han paghatagan na ha iya ni Ehud han mga regalo, ginpauli niya an mga tawo nga nagdara hini. Kundi napakadto hi Ehud han tinibgan nga mga bato nga hirani han Gilgal, ngan binmalik hiya ngadto kan Eglon ngan nagsiring hiya, “Harangdon nga Hadi, may-ada ako sekreto nga mensahe para ha imo.” Sanglit ginsugo han hadi an iya mga surugoon hin pagpabaya ha ira. Ngan nagkagawas hira ngatanan. Niyan, han nalingkod an hadi nga nag-uusaan la ha iya mahagkot nga kwarto didto han atop, dinmaop ha iya hi Ehud ngan nagsiring, “May-ada ako usa nga mensahe nga tikang ha Dyos para ha imo.” Tinmindog an hadi. Pinaagi han iya wala nga kamot hinulbot ni Ehud an espada tikang han iya tuo nga kagiliran ngan iginbuno ini han tiyan han hadi. Nahisulod an bug-os nga espada pati an pulo ngan natahoban ini han tambok. Waray na ini hulbotan ni Ehud dida han tiyan han hadi, ngan tinmahos ini ha likod, ha butnga han iya mga paa. Niyan ginmawas hi Ehud, ginsadhan an mga porta, gintrangkahan ini, ngan linmakat hiya. Nagkaabot an mga surugoon ngan hinkit-an nira nga trangkado an mga porta, kundi naghunahuna hira nga naoro la an hadi. Naghulat hira hin igo nga kaiha, kundi waray la gihapon han hadi abrehi an porta. Kinuha nira an yawi ngan gin-abrehan nira an porta. Ngan nakadto an ira agaron nalunay ha salog patay na. Nakakalagiw hi Ehud samtang naghihinulat hira han paggawas han hadi. Linabyan niya an tinibgan nga mga bato ngan kinmalagiw hiya ngadto ha Seirata. Han pag-abot niya ngadto han sagkahon nga nasod han Efraim, nagpatunog hiya han trompeta hin pagtawag han mga tawo han Israel ngadto ha pag-awayan. Niyan linmugsong hira han kapungtoran ngan nag-uuna hiya ha ira. Iya ginsiring hira, “Sunod kamo ha akon! Ginpadaog kamo han Ginoo kontra han iyo mga kaaway nga mga Moabita.” Sanglit sinmunod hira kan Ehud hin paglugsong ngan ginbihag nira an dapit han Jordan nga tinatabokan han mga Moabita; waray nira tugoti hin pagtabok in bisan usa ka tawo. Hito nga adlaw pinamatay nira in mga 10,000 han gimamag-upayi nga mga sondalo nga Moabita; waray gud ha ira nakakalagiw. Hito nga adlaw ginpirde han mga Israelita an Moab, ngan nagkamay-ada kalinaw didto han tuna sulod hin 80 ka tuig. An sunod nga maghurukom amo hi Samgar nga anak ni Anat. Gintalwas liwat niya an Israel pinaagi hin pagpatay hin 600 nga mga Filisteohanon pinaagi hin iturugsok hin irong hin baka. Han kamatay ni Ehud, nakasala na liwat han Ginoo an mga tawo han Israel. Sanglit itinugot han Ginoo nga mabihag hira ni Jabin, usa nga Canaanhon nga hadi nga naghadi ha syudad han Hasor. An pangulo han iya kasondalohan amo hi Sisera nga nag-ukoy didto ha Haroset. May-ada hi Jabin 900 nga mga karuwahe nga hinimo hin puthaw, ngan maisog ug manaogdaog hiya nga hadi han mga tawo han Israel sulod hin 20 ka tuig. Niyan nagsangpit an mga tawo han Israel han Ginoo hin pakibulig. Hadto nga panahon an maghurukom han Israel amo hi Debora, nga asawa ni Lapidot, ngan usa hiya nga manaragna. Batasan niya an paglingkod ha puno hin usa nga palmera nga kahoy butnga han Rama ug Betel didto han sagkahon nga nasod han Efraim, ngan didto hito nga dapit napakadto ha iya an mga tawo han Israel hin pagpatuhay ha iya. Usa ka adlaw ginpasugoan niya hi Barac nga anak ni Abinoam, nga taga syudad han Cades ha Neftali ngan ginsiring niya, “Iginhatag ha imo han Ginoo nga Dyos han Israel ini nga sugo: ‘Kuha hin 10,000 nga mga tawo tikang han mga tribo nira Neftali ug Zabulon ngan dad-a hira ngadto ha Bukid Tabor. Dadad-on ko hi Sisera nga pangulo han kasondalohan ni Jabin hin pakig-away ha imo didto han Salog Cison. May-ada niya mga karuwahe ngan mga sondalo, kundi padadag-on ko ikaw kontra ha iya.’” Niyan binmaton hi Barac, “Makadto ako kon umupod ka ha akon, kundi kon diri ka umupod, diri man ako makadto.” Binmaton hi Debora, “Hala, maupod ako ha imo, kundi diri ka gud makarawat hin dungog han pagdarag-an, kay itutubyan han Ginoo hi Sisera ngadto hin usa nga babaye.” Sanglit inmupod hi Debora kan Barac ngadto ha Cades. Gintawag ni Barac ngadto ha Cades an mga tribo nira Zabulon ug Neftali, ngan sinmunod ha iya in 10,000 nga mga tawo. Inmupod ha iya hi Debora. Hini nga panahon gintindog ni Heber nga Kenitanhon an iya tulda duok ha Cades nga hirani han tuog nga kahoy didto ha Zaananim. Pinmahirayo hiya han iba nga mga Kenitanhon nga mga tulin ni Hobab nga bayaw ni Moises. Han paghibaro ni Sisera nga sinmagka hi Barac han Bukid Tabor, gintirok niya an iya 900 nga puthaw nga mga karuwahe ngan an ngatanan niya nga mga tawo, ngan ginpadara hira tikang ha Haroset ngadto han Salog Cison. Niyan nagsiring hi Debora kan Barac, “Lakat na! Nag-uuna ha imo an Ginoo! Yana nga adlaw iginhatag ha imo an pagdarag-an kontra kan Sisera.” Sanglit linmugsong hi Barac tikang ha Bukid Tabor upod an iya 10,000 nga mga tawo. Han pagsulong ni Barac upod an iya kasondalohan, ginlisang han Ginoo hi Sisera upod an ngatanan niya nga mga karuwahe ngan mga tawo. Hinmaw-as hi Sisera han iya karuwahe ngan pinmalagiw nga baktas. Ginbukod ni Barac an mga karuwahe ngan an kasondalohan ngadto ha Haroset, ngan pinamatay an ngatanan nga kasondalohan ni Sisera. Waray gud tawo nga nahisalin. Kinmalagiw hi Sisera ngadto han tulda ni Jael nga asawa ni Heber nga Kenitanhon, kay sangkay man han panimalay ni Heber hi Hadi Jabin han Hasor. Ginmawas hi Jael hin pagtapo kan Sisera ngan nagsiring ha iya, “Dayon ngan sulod han akon tulda. Ayaw kahadlok.” Sanglit sinmulod hiya ngan gintago hiya ni Jael ha luyo hin usa nga biray. Nagsiring hiya kan Jael, “Paimna gad ako hin tubig, kay inuuhaw ako.” Gin-abrehan niya an anit nga surudlan hin gatas, ginpainom hiya, ngan gintago na liwat hiya. Niyan ginsiring niya hi Jael, “Tindog didto ha porta han tulda, ngan kon may umabot ngan pumakiana ha imo kon may tawo dinhe, sidnga nga waray.” Guol hin duro hi Sisera nga nahingaturog hiya hin maupay. Niyan kinmuha hi Jael hin martilyo ngan hin usa nga talibugsok hin tulda, naghinayhinay hiya ngadto kan Sisera, ngan ginpatay hiya pinaagi hin pagtudsoka han iya ulo han talibugsok lahos ngadto ha tuna. Han pag-abot ni Barac nga namimiling kan Sisera, ginmawas hi Jael hin pagtapo ha iya ngan nagsiring ha iya, “Kadi! Ipakikita ko ha imo an tawo nga imo ginbibiling.” Sanglit sinmulod hiya upod kan Jael, ngan nakadto ha tuna hi Sisera nga patay na, nga natahos han iya ulo an talibugsok. Hito nga adlaw ginpadaog han Dyos an mga Israelita kontra kan Jabin nga Canaanhon nga Hadi. Ginpakurian gud hiya nira ngada han kamatay niya. Hito nga adlaw ginkanta nira Debora ug Barac ini nga kanta: Dayawa an Ginoo! Nagtinguha hin pakig-away an mga Israelita; binmulig nga malipayon an mga tawo. Pamati, kamo nga kahadian! Pamati, kamo nga mga punoan! Magkakanta ngan magtotokar ako ngadto han Ginoo nga Dyos han Israel. O Ginoo, han pagbaya mo han kabukiran han Seir, han paggawas mo tikang han katunaan han Edumea, nabay-og an tuna ngan inmuran tikang ha langit. Oo, nahuwad in tubig tikang han kadampogan. Nangurog an kabukiran ha atubangan han Ginoo han Sinai, ha atubangan han Ginoo nga Dyos han Israel. Ha mga adlaw ni Samgar nga anak ni Anat, ha mga adlaw ni Jael, waray na mga magbaraktas nga nagtalabok han tuna, ngan ginamit han mga naglalakaton an diri baraktasan nga mga dalan. Binayaan na an mga bungto han Israel, O Debora; pinasagdan na la ini ngada han imo pag-abot, han imo pag-abot nga sugad hin usa nga iroy para han Israel. Niyan nagkamay-ada araway didto han tuna han paggapil han mga Israelita hin bag-o nga kadiyosan. Han 40,000 nga mga tawo ha Israel, may-ada ba ha ira nagdara hin taming o bangkaw? Naduyog an akon kasingkasing han mga pangulo han Israel, han mga tawo nga binmulig nga malipayon. Dayawa an Ginoo! Igsumat ini, kamo nga nasakay hin busag nga mga asno, nga nasakay ha mga montora, ngan kamo nga kinahanglan magbaktas bisan pumakain kamo. Pamati! An mag-aringasa nga mga tawo nga nag-aalirong ha mga atabay nga nagsusumat hiunong han mga pagdarag-an han Ginoo, mga pagdarag-an han mga tawo han Israel! Niyan linmugsong an mga tawo han Ginoo tikang han ira mga syudad. Pag-una, Debora, pag-una! Pag-una! Pagkanta! Pag-una! Padayon, Barac nga anak ni Abinoam, dad-a an imo mga bihag! Niyan linmugsong an mga magtinumanon ngadto han ira mga pangulo; kinmadto ha iya an mga tawo han Ginoo nga andam hin pakig-away. Inmabot hira tikang ha Efraim ngan kinmadto ha kahamub-an, sunod han tribo ni Benjamin ngan han iya mga tawo, Linmugsong an mga pangulo tikang ha Maquir, ngan an mga opisyal tikang ha Zabulon. Inmabot an mga pangulo han Isacar upod kan Debora, oo, inmabot hi Isacar ngan hi Barac liwat, ngan ginsunod hiya nira ngadto han kahamub-an. Kundi nabahin an tribo ni Ruben; waray hira magkaarasya hin pagkanhi. Kay ano nga nagpabilen man hira upod han mga karnero? Hin pamati han mga magmarangno nga nagtatawag han mga panon? Oo, nabahin an tribo ni Ruben; waray hira magkaarasya hin pagkanhi. Nagpabilin an tribo ni Gad didto ha sinirangan han Jordan, ngan nagpabilin an tribo ni Dan didto han mga barko. Nagpabilin an tribo ni Aser didto ha ligid han dagat; nagpabilin hira didto han baybayon. Kundi an mga tawo han Zabulon ug Neftali nag-unong han ira mga kinabuhi didto han pag-awayan. Didto ha Tanac, ha ligid han sapa han Megido, nagkaabot ngan nag-araway an kahadian; nag-araway an kahadian han Canaan, kundi waray hira natikas nga salapi. Nakig-away an kabitun-an tikang ha langit; han paglatas hini han kalangitan, nakig-away ini kontra kan Sisera. Gin-anod hira hin usa nga baha didto han Cison— han masulog hin duro nga Salog Cison. Magbabaktas ako, magpapadayon hin pagbaktas ngan mangungusog ako. Niyan nagkaabot an mga kabayo nga nagdadadlagan, nga an ira mga tiil nagbabandok han tuna. “Tungloha an Meroz,” nasiring an anghel han Ginoo, “hin usa nga tunglo, usa nga tunglo dida hadton mga nag-uokoy didto. Waray hira umabot hin pagbulig han Ginoo, umabot sugad nga mga sondalo hin pakig-away para ha iya.” An labi ka palaran han kababayen-an amo hi Jael, nga asawa ni Heber nga Kenitanhon— an labi ka palaran han kababayen-an nga nag-uokoy ha mga tulda. Nangaro hin tubig hi Sisera, kundi tinagan hiya hin gatas; gindad-an hiya hin keso dida hin mahusay nga makaong. Ha usa niya nga kamot kinaptan niya in talibugsok hin tulda, ngan ha luyo, in martilyo hin panday; tinubal niya hi Sisera ngan gindugmok an iya ulo; gintugsok niya ngan natahos an iya ulo. Nahipaluhod hiya, natumba ngan nahipahigda ngan ginsipitan han tiil ni Jael. Ha tiilan ni Jael nahipaluhod hiya ngan natumba; natumba hiya nga patay ha tuna. Namintana an iroy ni Sisera; tinman-aw hiya ha luyo han siklat. “Kay ano daw la nga maiha man umabot an iya karuwahe?” pinmakiana hiya. “Kay ano nga waray pa man abot an iya kakabayohan?” Ginbaton hiya han iya mag-aram nga kababayen-an, ngan hiya la an binmaton han iya kalugaringon. “Namimiling la hira hin mga butang nga bibihagon ngan babahinbahinon, usa o duha nga babaye para han tagsa nga sondalo, marahalon nga dugnit para kan Sisera, binordahan nga mga dugnit para han liog han rayna.” Sanglit magkamatay unta an ngatanan mo nga mga kaaway, O Ginoo, kundi magmapawa unta an imo kasangkayan sugad han nasirang nga adlaw. Nakasala na liwat han Ginoo an mga tawo han Israel, sanglit nasakop hira han mga tawo han Madian sulod hin pito ka tuig. Makurukusog an mga Madianitanhon kay han Israel, ngan nanago an mga tawo han Israel ha mga lungib ngan ha mga dapit didto han kapungtoran. Kada pagtatanom han mga Israelita, sinusulong hira han mga Madianitanhon upod an mga Amalekanhon ngan an mga tribo ha kamingawan. Nagkakampo hira didto han tuna ngan gintitikas an mga tanom tubtob ha timogan nga dapit palibot han Gaza. Ira inaagaw an ngatanan nga mga karnero, mga baka, ngan mga asno, ngan waray gud isinasalin nga sadang kabuhian pa han mga Israelita. Naabot hira dara an ira kabakahan ngan mga tulda nga sugad kadakmol han mga duron. Damo hin duro hira ngan han ira mga kamelyo nga diri gud maiihap. Naabot hira ngan ginluluob nira an tuna, ngan waray mahihimo han Israel hin pagkontra ha ira. Niyan nagtawag an mga tawo han Israel ngadto han Ginoo hin pakibulig kontra han mga Madianitanhon. Ginpadad-an hira hin usa nga manaragna nga nagdara ha ira hini nga mensahe tikang han Ginoo nga Dyos han Israel: “Ginpagawas ko kamo tikang hin pagkaoripon didto ha Ehipto. Gintalwas ko kamo tikang han mga Ehiptohanon ngan tikang han mga tawo nga nakig-away ha iyo dinhe hini nga tuna. Ginpaiwas ko hira dida han pagsulong niyo, ngan iginhatag ko ha iyo an ira tuna. Ginsiring ko kamo nga ako amo an Ginoo nga iyo Dyos ngan diri gud kamo magsingba han kadiyosan han mga Amoreohanon, kanay tuna gin-uokyan na niyo. Kundi waray la kamo mamati ha akon.” Niyan inmabot an anghel han Ginoo ngadto han baryo han Ofra ngan linmingkod hiya ha puno hin tuog nga kahoy nga gintag-iya ni Joas nga sakop han banay ni Abiezer. Naggigiok hin trigo hi Gideon nga iya anak, nga natago didto hin usa nga piriihan hin ubas basi diri hiya hikit-an han mga Madianitanhon. Pinmakita ha iya didto an anghel han Ginoo ngan nagsiring, “Aada ha imo an Ginoo, ikaw nga maisog ngan kusgan nga tawo!” Nagsiring ha iya hi Gideon, “Kon lugaring makakapakiana ako ha imo, kay ano man nga nahinabo ha amon ini ngatanan kon aanhi ha amon an Ginoo? Ano an nahinabo han ngatanan nga urosahon nga mga butang nga iginsumat ha amon han amon mga ginikanan, nga ginbuhat han Ginoo —kon gin-unan-o niya hin pagpagawas ha ira tikang ha Ehipto? Ginbayaan na kami han Ginoo ngan igintubyan kami ngadto han gahom han mga Madianitanhon.” Niyan ginsugo hiya han Ginoo, “Lakat ngan gamita an bug-os mo nga kusog ngan talwasa an Israel ha mga Madianitanhon. Ako ngahaw an nagsusugo ha imo.” Binmaton hi Gideon, “Kundi, Ginoo, uunanhon ko hin pakatalwas han Israel? An akon banay amo an giluluyahi dida han tribo ni Manases, ngan ako an giuubosi nga sakop han akon panimalay.” Nagbaton an Ginoo, “Makakahimo ka hini kay bubuligan ko ikaw. Dudugmokon mo an mga Madianitanhon sugad kamasayon hin pagdugmok mo hin usa la hira ka tawo.” Binmaton hi Gideon, “Kon nalilipay ka ha akon, tagi ako hin tigaman nga ikaw amo an Ginoo. Ayaw gad anay paglakat ngada han pagduroti ko ha imo hin usa nga halad nga pagkaon.” Nagsiring hiya, “Mahulat ako ngada han imo pagbalik.” Sanglit sinmulod hi Gideon han iya balay, ngan nagluto hin nati nga kanding ngan ginamit niya in mga 30 ka kilo nga harina hin paghimo hin tinapay nga waray patubo. Iginsulod niya an karne ha usa nga basket ngan an sabaw ha usa nga daba, gindara ini ngadto han anghel han Ginoo ha puno han tuog nga kahoy, ngan iginhatag ini ha iya. Ginsiring hiya han anghel, “Ibutang an karne ngan an tinapay ha bawbaw hini nga bato, ngan ipisa an sabaw ngada hini nga bato.” Gintuman ini ni Gideon. Niyan ikinuhit han anghel han Ginoo an kataposan han iya tungkod han karne ngan han tinapay. Ginmawas in kalayo tikang han bato ngan gintubod an karne ngan an tinapay. Katapos waray na hikit-i an anghel. Niyan nakasabot hi Gideon nga anghel han Ginoo adto nga iya hinkit-an, ngan nagsiring hiya ha dako nga kahadlok, “O Ginoo nga Dyos! Hinkit-an ko gud an imo anghel ngan nagkaatubang gud kami!” Kundi nagsiring ha iya an Ginoo, “An kamurayaw maada ha imo! Ayaw kahadlok. Diri ka mapatay.” Nagtindog didto hi Gideon hin usa nga altar para han Ginoo ngan ginngaranan ini nga “An Ginoo amo an Kalinaw.” (Natindog pa gihapon ini nga altar didto ha Ofra nga gintatag-iya han banay ni Abiezer.) Hito nga gab-i nagsiring kan Gideon an Ginoo, “Dad-a an lalaki nga baka han imo amay ngan hin lain pa nga lalaki nga tudo nga baka nga pito ka tuig an panuigon, rub-a an altar para kan Baal nga gintatag-iya han imo amay ngan tumbaha an ladawan han diyosa nga hi Asera nga sapit han altar. Tindoga in maupay nga kahimo nga altar para han Ginoo nga imo Dyos ha bawbaw hini nga bungto. Niyan kuhaa an ikaduha nga lalaki nga baka ngan pagtubora ini hin bug-os sugad nga usa nga halad, ngan susong-an mo han imo gintumba nga ladawan ni Asera.” Sanglit gindara ni Gideon in napulo han iya mga surugoon ngan ginbuhat niya an iginsiring ha iya han Ginoo. Nahadlok hiya hin duro han iya panimalay ngan han mga tawo ha bungto hin pagbuhat hini ha adlaw, sanglit ginbuhat ini niya ha gab-i. Han pagbangon na han mga tawo han bungto han temprano pa han pagkaaga, hinbaroan nira nga ginruba na an altar para kan Baal ngan gintumba na an ladawan ni Asera, ngan gintubod na an ikaduha nga lalaki nga baka ha bawbaw han altar nga gintindog didto. Naggiparupakiana hira, “Hin-o an nagbuhat hini?” Gin-usisa nira ngan hinbaroan nga hi Gideon nga anak ni Joas amo an nagbuhat hini. Niyan ira ginsiring hi Joas, “Igawas ngadi an imo anak basi patayon hiya namon! Ginruba niya an altar para kan Baal ngan gintumba an ladawan ni Asera nga sapit han altar.” Kundi nagsiring hi Joas ha ngatanan nga nagkokontra ha iya, “Nakikiglantugi ba kamo para kan Baal? Naugop ba kamo ha iya? An bisan hin-o nga nakikiglantugi para ha iya, papatayon nga diri pa maaga. Kon usa nga diyos hi Baal, hiya an maglugaring hin pagpanalipod ha iya ngahaw, kay altar adto niya nga ginruba.” Tikang hadto kinilala hi Gideon nga Jerobaal, kay nagsiring man hi Joas, “Maglugaring hi Baal hin pagpanalipod ha iya ngahaw, kay altar adto niya nga ginruba.” Niyan nagtitirok an ngatanan nga mga Madianitanhon, mga Amalekanhon, ngan an mga tribo ha kamingawan, tinmabok hira han Salog Jordan ngan nagkampo didto han Kahamub-an Jezrael. Sinmakob kan Gideon an espiritu han Ginoo, ngan nagtrompeta hiya hin pagtawag han kalalaken-an han banay ni Abiezer nga sumunod ha iya. Nagsugo hiya hin mga magsarangyaw ha bug-os nga katunaan han duha nga bahin han Manases pagtawag ha ira nga sumunod ha iya. Nagsugo hiya hin mga magsarangyaw ngadto han mga tribo nira Aser, Zabulon, ug Neftali, ngan nagkaabot ini hira hin pagtampo ha iya. Niyan nagsiring hi Gideon ngadto han Dyos, “Nagsiring ka nga gagamiton mo ako hin pagtalwas han Israel. Kitaa, nagbubutang ako hin barahibo hin karnero dida han tuna nga amon ginggigiokan han trigo. Kon ha pagkaaga may-ada tun-og dida la han barahibo hin karnero, kundi waray ha tuna, ini nagpapasabot ha akon nga gagamiton mo ako hin pagtalwas han Israel.” Amo gud ini an nahinabo. Han pagbangon ni Gideon han temprano pa ha pagkaaga, ginpuga niya an barahibo hin karnero ngan nakakuha hiya tikang hini hin igo nga tun-og nga nakapuno hin usa nga makaong. Niyan nagsiring hi Gideon ngadto han Dyos, “Ayaw gad ako kasinahi; papagyakna ako hin makausa nala. Pasariha gad ako hin makausa pa pinaagi han barahibo hin karnero. Yana pamad-a an barahibo ngan hulsa an tuna.” Hito nga gab-i ginbuhat han Dyos an iya ginhangyo han Ginoo. Han pagkaaga na, mamara an barahibo han karnero, kundi mahulos hin tun-og an tuna. Usa ka adlaw binmuhat hin temprano pa hi Gideon ngan an ngatanan niya nga mga tawo ngan nagkampo hira ha ligid han Burabod han Harod. Nakadto an kampo han mga Madianitanhon han kahamub-an ha may amihanan nira, ha ligid han Pungtod More. Nagsiring an Ginoo kan Gideon, “Damo hin duro an imo mga tawo para ha akon hin paghatag ha ira han pagdarag-an kontra han mga Madianitanhon. Bangin makahunahuna hira nga hira la ngahaw an nakapadaog ha ira, ngan diri ako nira pagtagan hin dungog. Pahibaroa an mga tawo, ‘Adton hadlokon ha iyo, kinahanglan umoli hiya, ngan magpapabilin kami dinhe ha Bukid Galaad.’” Sanglit inmoli in 22,000 kundi nagpabilin in 10,000. Niyan nagsiring kan Gideon an Ginoo, “Damo pa hin duro an imo mga tawo. Ilugsong hira ngadto han tubig, ngan paglalainon ko hira para ha imo didto. Kon sidngon ko ikaw nga maupod ha imo in tawo, maupod hiya. Kon sidngon ko ikaw nga diri maupod ha imo in tawo, diri hiya maupod.” Iginlugsong ni Gideon an mga tawo ngadto han tubig, ngan ginsiring hiya han Ginoo, “Laina an ngatanan nga mga tawo nga malaklak han tubig pinaagi han ira dila sugad hin usa nga ayam ngan ayaw itampo han ngatanan nga maluhod hin pag-inom.” May-ada 300 nga mga tawo nga nagsalod hin tubig ha ira mga kamot ngan ginlaklak ini; linmuhod an ngatanan nga iba hin pag-inom. Nagsiring kan Gideon an Ginoo, “Tatalwason ko ikaw ngan padadag-on ko ikaw kontra han mga Madianitanhon pinaagi han 300 nga mga tawo nga linmaklak han tubig. Paulia an iba.” Sanglit ginpauli ni Gideon an ngatanan nga mga Israelita, labot han 300 nga nagtipig han ngatanan nga mga higamit ngan mga trompeta. Nakadto an kampo han mga Madianitanhon ha ubos nira didto han kahamub-an. Hito nga gab-i ginsugo hi Gideon han Ginoo, “Buhat ngan sulonga an kampo, ipadadaog ko ini ha imo. Kundi kon nahahadlok ka hin pagsulong, lugsong ngadto han kampo upod hi Pura nga imo surugoon. Makakabati ka han ira hirohimangraw ngan madadasig ka hin pagsulong.” Sanglit linmugsong hira Gideon ug Pura nga iya surugoon ngadto ha ligid han kampo han kaaway. An mga Madianitanhon, mga Amalekanhon, ngan an mga tawo han mga tribo han kamingawan nagpasarang didto ha kahamub-an sugad hin nahugdon nga mga duron. May-ada nira mga kamelyo nga sugad kadamo han baras ha baybayon. Han pag-abot ni Gideon, hinbatian niya in usa ka tawo nga nagsusumat han iya sangkay hiunong hin inop. Nagsiring hiya, “Nag-inop ako nga nagkaliding nganhi han aton kampo in tinapay nga sebada ngan binunggo hin tulda. Nabaliskad an tulda ngan hinapla ha tuna.” Binmaton an iya sangkay, “An espada ini ni Gideon, an Israelita nga anak ni Joas! Waray nagud iba nga karuyag sidngon hini! Ginpadaog hiya han Dyos kontra han Madian ngan han ngatanan nga aton kasondalohan!” Han pakabati ni Gideon hiunong han inop han tawo ngan han karuyag sidngon han inop, linmuhod hiya. Niyan binmalik hiya ngadto han kampo han mga Israelita ngan nagsiring, “Tindog kamo! Ihinahatag na ha iyo han Ginoo an pagdaog kontra han Madianitanhon nga kasondalohan!” Ginbahin niya hin tulo ka hugpo an iya tulo ka gatos nga mga tawo ngan gintagan niya an kada tawo hin usa nga trompeta ngan hin tibod nga may sulo ha sakob. Iya ginsiring hira, “Kon umabot ako ha ligid han kampo, paginawia ako niyo, ngan subara niyo an akon bubuhaton. Kon magpatunog hin trompeta ako ngan han akon hugpo, amo gihapon an iyo buhata palibot han kampo ngan goliat kamo, ‘Para han Ginoo ngan para kan Gideon!’” Inmabot ha ligid han kampo hi Gideon ngan an iya usa ka gatos nga mga tawo han harapit na magkatutnga han gab-i han kahuman pa gud la pagsaliwan han gwardya. Niya nagtrompeta hira ngan pinanmuong an mga tibod nga ira kinakaptan, ngan ginbuhat man ini han duha nga hugpo. Ginkaptan nira ngatanan an mga sulo ha ira wala nga mga kamot, an mga trompeta ha ira tuo, ngan ginmoliat hira, “Usa nga espada para han Ginoo ngan para kan Gideon!” Tinmindog an kada tawo ha iya dapit palibot han kampo, ngan nagdadlagan upod an pagsinggit an ngatanan nga kaaway nga kasondalohan. Samtang nagtrotrompeta an mga tawo ni Gideon, itinugot han Ginoo nga mag-urugnay hin pag-araway an ira kaaway nga kasondalohan pinaagi han ira espada. Nanmalagiw hira tipakadto ha Cerera tubtob ha Betsita, tubtob han bungto han Abel-mehola nga harani han Tabat. Niyan gintawag in mga tawo tikang han mga tribo nira Neftali, Aser, ug han duha nga bahin han Manases, ngan ira ginbukod an mga Madianitanhon. Ginsugo ni Gideon in mga magsarangyaw ha bug-os nga sagkahon nga tuna han Efraim hin pagsiring, “Lugsong kamo ngan sulonga niyo an mga Madianitanhon. Ulanga ngan bantayi niyo an Salog Jordan ngan an mga sapa tubtob ha Betbara basi diri makatabok an mga Madianitanhon.” Gintirok an mga tawo ni Efraim ngan ginbantayan nira an Salog Jordan ngan an mga sapa tubtob ha Betbara. Ginbihag nira hira Oreb ug Zeb nga duha nga mga punoan nga Madianitanhon; ginpatay nira hi Oreb didto han Bato ni Oreb, ngan hi Zeb didto han Piriihan hin Ubas ni Zeb. Nagpadayon hira hin pagbukod han mga Madianitanhon ngan ira gindara an mga ulo nira Oreb ug Zeb ngadto kan Gideon nga nakadto na ha sinirangan han Jordan. Niyan nagsiring an mga tawo ni Efraim ngadto kan Gideon, “Kay ano nga waray mo kami pagtawaga han pakig-away mo han mga Madianitanhon? Kay ano hin pagsugara mo hini ha amon?” Nagngurutob hira hin duro hiunong hini. Kundi iya ginsiring hira, “An akon nabuhat diri gud ikakatanding han iyo ginbuhat. Bisan an gutiay la nga ginbuhat niyo nga mga tawo ni Efraim, labaw pa gud han nabuhat han bug-os ko nga banay. Ngani, pinaagi han gahom han Dyos ginpatay niyo an duha nga mga punoan nga Madianitanhon nga hira Oreb ngan Zeb. Ano an akon nabuhat nga ikakatanding hito?” Han pagsiring niya hini, waray na hira masina hin duro. Hini nga panahon nakaabot ngan nakatabok na han Salog Jordan hi Gideon ngan an iya tulo ka gatos nga mga tawo. Kinakapoy na hira, kundi nagpapadayon gihapon hin pagbukod han ira mga kaaway. Han pag-abot nira didto ha Socot, nagsiring hiya han mga tawo han bungto, “Tagi gad an akon mga tawo hin pira la ka bug-os nga tinapay. Kinakapoy na hira ngan ginbubukod ko hira Zeba ug Zalmuna nga mga hadi nga Madianitanhon.” Kundi nagsiring an mga pangulo han Socot, “Kay ano nga tatagan namon hin pagkaon an imo kasondalohan? Waray pa ngani nimo mabihag hira Zeba ug Zalmuna.” Sanglit nagsiring hi Gideon, “Ta hala! Kon itubyan na ha akon han Ginoo hira Zeba ug Zalmuna, paghahampakon ko kamo hin mga tunok ngan mga sapinit tikang ha kamingawan!” Nagpadayon hi Gideon ngadto ha Penuel ngan naghangyo gihapon han mga tawo didto hin pagkaon, kundi iginhatag han mga tawo han Penuel in sugad nga baton han mga tawo han Socot. Sanglit nagsiring hiya ha ira, “Mabalik ako nga waray ako maano, ngan kon bumalik na ako, rurumpagon ko ini nga torre!” Nakadto ha Carcor hira Zeba ug Zalmuna upod an ira kasondalohan. Han ngatanan nga kasondalohan han mga tribo ha kamingawan, mga 15,000 nala an nahibilin; 120,000 nga mga sondalo an pinamatay na. Nagpadayon hi Gideon didto han dalan ha ligid han kamingawan nga sinirangan han Noba ug Jogbeha, ngan ginpakalasan hin pagsulong an kasondalohan. Namalagiw hira Zeba ug Zalmuna nga mga hadi nga Madianitanhon, kundi iya ginbukod ngan ginbihag hira, ngan nakapalisang ini han ngatanan nira nga kasondalohan. Han nabalik na hi Gideon tikang han pag-awayan pinaagi han Agianan han Hares, ginbihag niya in usa nga batan-on nga lalake nga taga-Socot ngan ginpakianhan hiya nira. Iginsurat hini nga batan-on para kan Gideon an mga ngaran han 77 nga dumagko nga mga tawo han Socot. Niyan kinmadto hi Gideon han mga tawo han Socot ngan nagsiring, “Nahinumdom pa ba kamo han diri niyo pagbulig ha akon? Nagsiring kamo nga diri kamo makakahatag hin pagkaon han akon kinakapoy na nga kasondalohan kay waray ko pa mabihag hira Zeba ug Zalmuna. Yana iini na hira!” Niyan kinmuha hiya hin mga tunok ngan mga sapinit tikang ha kamingawan ngan ginggamit ini hin pagkastigo han mga pangulo han Socot. Iya liwat ginrumpag an torre didto ha Penuel ngan pinamatay an kalalaken-an hito nga syudad. Niyan ginpakianhan ni Gideon hira Zeba ug Zalmuna, “Ano gud an iyo pagkita han pinamatay niyo nga kalalaken-an didto ha Tabor?” Binmaton hira, “Supo hira ha imo—an tagsa-tagsa ha ira sugad han anak hin usa nga hadi.” Nagsiring hi Gideon, “Mga kabugtoan ko hira kay mga anak han akon kalugaringon nga iroy. Nagsusumpa ako nga kon waray niyo pamataya hira, diri ko unta kamo pamamatayon.” Niyan ginsiring niya hi Jeter nga suhag niya nga lalake, “Hala, pamataya hira!” Kundi waray an bata humulbot han iya espada. Nag-alang hiya kay bata pa hiya. Niyan nagsiring hira Zeba ug Zalmuna kan Gideon, “Sigi na, ikaw ngahaw an pagpatay ha amon. Kay diri ini mahimo buhaton hin usa la nga bata.” Sanglit ginpatay hira ni Gideon ngan ginkuha an mga sabong nga nakada ha liog han ira mga kamelyo. Katapos, nagsiring kan Gideon an mga Israelita, “Ikaw na an amon pangulo—ikaw ngan an imo mga tulin nga masunod ha imo. Gintalwas mo kami ha mga Madianitanhon.” Binmaton hi Gideon, “Diri ako o an akon anak an iyo mga pangulo. An Ginoo amo an iyo pangulo.” Kundi nagsiring pa hiya, “Tugoti ako hin paghangyo hin usa nga butang ha iyo. Ihatag ha akon an mga ariyos nga iyo ginkuha.” (Sugad han iba nga mga tawo ha kamingawan, nagsul-ot an mga Madianitanhon hin ariyos nga bulawan.) Binmaton an mga tawo, “Malilipay kami hin paghatag hini ha imo.” Nagbitad hira hin dugnit ngan iginbutang dida hini han kada usa an mga ariyos nga iya ginkuha. Tinmimbang hin mga 20 ka kilo an mga ariyos nga bulawan nga nakuha ni Gideon, ngan labot la ini han mga rayandayan, mga kwentas, ngan granate nga mga panapton nga iginsul-ot han mga hadi nga Madianitanhon, ngan han mga sabong dida ha liog han ira mga kamelyo. Naghimo hi Gideon hin diyosdiyos nga bulawan ngan iginbutang ini didto han natawhan niya nga bungto han Ofra. Binmaya han Dyos an ngatanan nga mga Israelita ngan kinmadto hira hin pagsingba han diyosdiyos. Usa ini nga pagbitik kan Gideon ngan han iya panimalay. Sanglit ginpirde han mga Israelita an Madian ngan diri na ini hira kinahahadlokan. Nagkamay-ada kalinaw an tuna sulod hin 40 ka tuig, tubtob han kamatay ni Gideon. Binmalik hi Gideon ngadto han iya kalugaringon nga balay ngan didto hiya nag-ukoy. May-ada hiya 70 nga mga anak nga kalalaken-an, kay damo an iya asawa. May-ada liwat hiya babaye didto ha Sequim; nag-anak ini hiya hin lalake ngan ginngaranan niya nga Abimelec. Namatay hi Gideon nga anak ni Joas ha hitaas na gud nga panuigon ngan iginlubong hiya didto han lubnganan ni Joas nga iya amay ha Ofra nga bungto han banay ni Abiezer. Han kamatay na ni Gideon, waray na liwat magmatinumanon han Dyos an mga tawo han Israel ngan ginsingba nira an mga Baal. Ginhimo nira nga ira diyos hi Baal-han-Ginsabotan, ngan waray na hira mag-alagad han Ginoo nga ira Dyos nga nagtalwas ha ira ha ngatanan nira nga mga kaaway nga hirani la ha ira. Bungalos hira han panimalay ni Gideon ngan hinngalimtan nira an ngatanan nga kaupayan nga iya nabuhat para han Israel. Kinmadto hi Abimelec nga anak ni Gideon ha bungto han Siquem nga gin-ukyan han ngatanan nga kaurupdan han iroy niya, ngan ginpakianhan niya an mga tawo han Siquem, “Hain an iyo karuyag hini nga duha? Nga paghahadian kamo han ngatanan nga 70 nga mga anak nga kalalaken-an ni Gideon o hin usa la ka tawo? Hinumdomi niyo nga hi Abemilec iyo gayud kadugo.” Iginhimangraw ini para ha iya han mga kaurupdan han iroy niya ngadto han mga tawo han Siquem, ngan nagkaurosa an mga tawo han Siquem hin pagsunod kan Abimelec kay urupod man hiya nira. Ira gintagan hiya hin 70 ka bug-os nga salapi tikang han templo hi Baal-han-Ginsabotan, ngan ginamit niya ini nga kwarta hin pagsuhol hin mga bugoy basi tumampo ha iya. Kinmadto hiya han balay han iya amay didto ha Ofra, ngan didto ha bawbaw hin usa nga bato pinamatay niya an iya 70 nga kabugtoan nga kalalaken-an nga mga anak ni Gideon. Kundi tinmago hi Jotam an gimamanghori nga anak ni Gideon, ngan waray hiya mamatay. Niyan nagtitirok an ngatanan nga mga tawo ha Siquem ug Betmilo ngan kinmadto hira han baraan nga kahoy nga tuog didto ha Siquem diin ginhimo nira nga hadi hi Abimelec. Han pakabati ni Jotam hiunong hini, kinmadto ngan tinmindog hiya ha sampaw han Bukid Gerizim ngan ginggoliatan hira, “Pamatii ako niyo, mga tawo han Siquem, ngan pamatian unta kamo han Dyos! Usa hadto ka panahon nagkagawas an kakahoyan hin pagpili hin ira hadi. Ginsiring nira an kahoy nga olibo, ‘Paghadii kami.’ Binmaton an kahoy nga olibo, ‘Basi ako makaghadi ha iyo, babayaan ko daw an paghimo han akon lana nga ginagamit hin pagpasidungog hin kadiyosan ngan mga tawo.’ Niyan ginsiring han kakahoyan an kahoy nga igos, ‘Kadi ngan paghadii kami.’ Kundi binmaton an kahoy nga igos, ‘Basi ako makaghadi ha iyo, diri na daw ako makakahatag han akon magrasa ngan magtam-is nga mga bunga.’ Sanglit ginsiring han kakahoyan an ubas, ‘Kadi ngan paghadii kami.’ Kundi binmaton an ubas, ‘Basi makaghadi ako ha iyo, uundangon ko daw an paghatag hin bino nga nakakalipay hin kadiyosan ngan mga tawo.’ Sanglit ginsiring han ngatanan nga kakahoyan an tunukon nga kahoy, ‘Kadi ngan paghadii kami.’ Binmaton an tunukon nga kahoy, ‘Kon tinuod nga karuyag niyo nga himoon ako nga iyo hadi, kadi ngan sirong kamo ha akon lindong. Kon dumiri kamo, maglalarab in kalayo tikang han akon tunukon nga mga sanga ngan pag-uugtangon an mga sidro han Libano.’” Nagpadayon hi Jotam, “Sanglit yana, tinuod ngan kinasingkasing ba gud an paghimoa niyo kan Abimelec nga hadi? Gintahod ba niyo hi Gideon nga napahuway na ha kadayonan ngan ginpanimangno ba niyo hin maupay an iya panimalay, sumala han angay nga balos han iya mga binuhatan? Hinumdomi nga nakig-away para ha iyo an akon amay. Igin-unong niya an iya kinabuhi hin pagtalwas ha iyo tikang han mga Madianitanhon. Kundi yana sinmupil kamo han panimalay han akon amay. Pinamatay niyo an iya mga anak nga kalalaken-an—70 ka tawo ha bawbaw hin usa la nga bato—ngan tungod la nga hi Abimelec nga anak han iya surugoon nga babaye urupod niyo, iyo ginhimo hiya nga hadi han Siquem. Sanglit yana, kon kinasingkasing ngan tinuod an iyo ginbuhat kan Gideon ngan han iya panimalay yana nga adlaw, pagkalipay kamo upod kan Abimelec ngan maglipay hiya upod ha iyo. Kundi kon diri, maglarab unta in kalayo tikang kan Abimelec ngan pag-ugtangon an mga tawo han Siquem ug Betmilo. Maglarab unta in kalayo tikang han mga tawo han Siquem ug Betmilo ngan pag-ugtangon hi Abimelec.” Niyan tungod han iya kahadlok kan Abimelec nga iya bugto, kinmalagiw hi Jotam ngan didto nag-ukoy ha Beer. Naghadi han Israel hi Abimelec sulod hin tulo ka tuig. Niyan itinugot han Dyos nga magkaaway hi Abimelec ngan an mga tawo han Siquem; sanglit inmato hira kan Abimelec. Nahinabo ini basi magbayad han ira nabuhat nga sala hi Abimelec ngan an mga tawo han Siquem nga nag-aghat ha iya hin pagpatay han 70 nga mga anak nga kalalaken-an ni Gideon. Nagbutang an mga tawo ha Siquem hin mga tawo nga magama kan Abimelec, didto han mga sampaw han bukid ngan ira gintikasan an ngatanan nga naagi han ira dalan. Ginsumatan hi Abimelec hiunong hini. Niyan inmabot ha Siquem hi Gaal nga anak ni Ebed kaupod an iya kabugtoan nga kalalaken-an, ngan tinmapod ha iya an mga tawo han Siquem. Ginmawas hira ngatanan ngadto han ira mga urubasan ngan nanguha han mga ubas, ginhimo ini nga bino, ngan nagpyesta hira. Sinmulod hira ngadto han templo han ira diyos diin nangaon ngan nag-irignom hira ngan gin-intrimisan nira hi Abimelec. Nagsiring hi Gaal, “Ano ba kita nga mga tawo dinhe ha Siquem? Kay ano nga nag-aalagad kita kan Abimelec? Baga hin-o gud hiya? An anak ni Gideon! Ngan nagsusugot ha iya hi Zebul, kundi kay ano nga nag-aalagad kita ha iya? Unongi niyo hi Hamor nga iyo ginikanan, nga nagtukod han iyo banay! Kon ako pa unta an nagpapangulo hini nga mga tawo! Papatayon ko hi Abimelec! Sisidngon ko hiya, ‘Dugangi an imo kasondalohan, gawas, ngan pakig-away!’” Nasina hi Zebul nga pangulo han syudad han pagsumati ha iya han ginsiring ni Gaal. Nagpasugo hiya ngadto kan Abimelec didto ha Aruma hin pagsiring, “Nagkaabot ha Siquem hira Gaal nga anak ni Ebed ngan an iya kabugtoan nga kalalaken-an, ngan diri ka nira pasusudlon han syudad. Sanglit yana, kinahanglan lumakat ka ha gab-i, ikaw ngan an imo mga tawo ngan tumago kamo ha kaumhan. Bangon kamo buwas han aga, ha pagsirang han adlaw ngan sulonga an syudad hin kalit. Niyan kon gumawas hi Gaal ngan an iya mga tawo hin pakig-away ha imo, awaya hira sugad han imo mahimo!” Sanglit nagkalakat ha gab-i hi Abimelec ngan an ngatanan niya nga mga tawo ngan tinmago hira ha gawas han Siquem ug gin-upat ka hugpo an iya mga tawo. Han pakakita ni Abimelec ngan han iya mga tawo nga ginmawas hi Gaal ngan tinmindog ha ganghaan han syudad, binmuhat hira tikang han ira tinatagoan nga mga dapit. Hinkit-an hira ni Gaal ngan nagsiring ini hiya kan Zebul, “Kitaa! May mga tawo nga nagkakalugsong tikang han mga sampaw han bukid.” Binmaton hi Zebul, “Diri ito mga tawo. Mga lambong la ito didto han kabukiran.” Nagsiring na liwat hi Gaal, “Kitaa! May mga tawo nga nagkakalugsong tikang han sampaw han bukid ngan may-ada usa nga hugpo nga nagsusulsog han dalan tikang han kahoy nga tuog han mga paratigo!” Niyan nagsiring ha iya hi Zebul, “Hain na man yana an imo paghinambog? Ikaw an nagpakiana kay ano nga nag-aalagad kita hini nga tawo nga Abimelec. Amo ini nga mga tawo nga imo gin-inintrimisan. Gawas na ngan pakiawayi hira.” Gin-unhan ni Gaal hin paggawas an mga tawo han Siquem ngan nakig-away hira kan Abimelec. Ginlanat hi Gaal ni Abimelec ngan pinmalagiw hi Gaal. Damo an nagkasasamad bisan didto han ganghaan han syudad. Nag-ukoy hi Abimelec didto ha Aruma ngan ginpaiwas ni Zebul hi Gaal ngan an iya kabugtoan nga kalalaken-an, ha Siquem, basi diri na hira makag-ukoy didto. Han pagkabuwas hinbaroan ni Abimelec nga naglarang an mga tawo han Siquem hin paggawas ngadto ha kaumhan, sanglit gindara niya an iya mga tawo, gintulo niya kahugpo ngan tinmago hira hin paggawas didto han kaumhan. Han pagkakita niya han mga tawo nga nagkakagawas tikang han syudad, ginmawas hiya tikang han taragoan hin pamatay ha ira. Samtang nagdadali hi Abimelec ngan an iya hugpo ngadto ha unhan hin pagbantay han ganghaan han syudad, ginsulong han duha nga mga hugpo an mga tawo didto han kaumhan ngan pinamatay hira ngatanan. Nagpadayon an araway ha bug-os nga adlaw. Ginrikopohan ni Abimelec an syudad, pinamatay an mga tawo hini, ginwakay ini, ngan gintahoban hin asin an tuna. Han pakabati hiunong hini han ngatanan nga dumagko nga mga tawo nga nakadto han arayopan didto ha Siquem, inmayop hira didto han arayopan han templo ni Baal-han-Ginsabotan. Ginsumatan hi Abimelec nga nagtitirok hira didto, sanglit sinmagka hiya han Bukid Salmon upod an iya mga tawo. Didto kinmuha hiya hin parakol, nag-pulod hin sanga hin kahoy, ngan ginpas-an ini niya. Ginpadagmit niya an iya mga tawo hin pamulod han mga sanga. Sanglit nag-utod hin sanga an tagsa ka tawo, sinmunod hira kan Abimelec ngan gintambak nira an mga kahoy sapit han arayopan. Ira ini gindagkotan, nga nakadto ha sakob an mga tawo, ngan nagkamatay an ngatanan nga mga tawo didto han arayopan—mga usa ka yukot nga kalalaken-an ug kababayen-an. Niyan kinmadto ha Tebez hi Abimelec, ginpalibotan niya ang syudad, ngan iya nabihag. May-ada marig-on nga torre didto, ngan namalagiw ngadto hini an ngatanan nga kalalaken-an ug kababayen-an han syudad, lakip an mga pangulo. Nagtrangka hira ha sakob ngan sinmaka hira ngadto han atop. Han pag-abot ni Abimelec hin pagsulong han torre, kinmadto hiya ha porta hin pagsurit han torre. Kundi ginhulogan hiya hin usa nga babaye hin gilingan nga bato ngan nabasag an iya ulo. Niyan ha kadagmitan gintawag niya an batan-on nga lalake nga nagdadara han iya mga hinganiban ngan ginsiring hiya, “Hulbota an imo espada ngan pataya ako. Diri ko karuyag nga mahibantog nga ginpatay ako hin usa la nga babaye.” Sanglit ginbuno hiya han batan-on ngan namatay hiya. Han paghikit-i han mga Israelita nga patay na hi Abimelec, nanguli hira ngatanan. Sanglit amo ini nga ginbulos han Dyos hi Abimelec tungod han sala nga iya ginbuhat kontra han iya amay han pagpataya niya han 70 nga iya kabugtoan nga kalalaken-an. Ginpaantos liwat han Dyos an mga tawo han Siquem tungod han ira pagkamaraot, sumala han iginsiring ni Jotam nga anak ni Gideon, han pagtungloha niya ha ira. Han kamatay ni Abimelec, hi Tola nga anak ni Pua ngan apo ni Dodo amo an nagpangulo hin pagtalwas han Israel. Sakop hiya han tribo ni Isacar ngan nag-ukoy hiya didto ha Samir ha sagkahon nga nasod han Efraim. Pangulo hiya han Israel sulod hin 23 ka tuig. Katapos namatay hiya ngan ginlubong didto ha Samir. Katapos ni Tola inmabot hi Jair nga taga-Galaad. Nangulo hiya han Israel sulod hin 22 ka tuig. May-ada hiya 30 nga mga anak nga kalalaken-an nga an tagsa may-ada asno nga sarakyan. May-ada hira 30 nga mga syudad didto han tuna han Galaad, nga gintatawag pa gihapon ngada yana nga kabaryohan ni Jair. Namatay hi Jair ngan iginlubong didto ha Camon. Nakasala na liwat han Ginoo an mga Israelita pinaagi hin pagsingba han mga Baal ngan han mga Astarte, sugad man han kadiyosan han Siria, han Sidon, han Moab, han Amon, ngan han Filistia. Ginsikway nira an Ginoo ngan waray na hira magsingba ha iya. Sanglit nasina han mga Israelita an Ginoo, ngan ginpasakop hira han mga Filisteohanon ngan han mga Amonitanhon. Sulod hin 18 ka tuig ginraogdaog nga ginpakurian nira an ngatanan nga mga Israelita nga nag-ukoy didto han Amoreohanon nga tuna ha sinirangan han Salog Jordan didto ha Galaad. Tinmabok pa ngani han Jordan an mga Amonitanhon hin pakig-away han mga tribo han Juda, Benjamin, ug Efraim. Makuri an kamutangan han Israel. Niyan nagsangpit han Ginoo an mga Israelita ngan nagsiring, “Nakasala kami kontra ha imo kay ginsalikway ka namon nga amon Dyos ngan ginsingba namon an mga Baal.” Ginhatag ha ira han Ginoo ini nga baton: “Hadto nga panahon ginraogdaog kamo han mga Ehiptohanon, mga Amoreohanon, mga Amonitanhon, mga Filisteohanon, mga Sidonianhon, mga Amalekanhon, nga han mga Moanitanhon, ngan nagtawag kamo ha akon. Waray ko ba kamo pagtalwasa tikang ha ira? Kundi iyo ako gihapon ginbayaan ngan ginsingba niyo an iba nga kadiyosan, sanglit diri ko na kamo pagtatalwason liwat. Kadto ngan tawga niyo an kadiyosan nga iyo ginpili. Hira an patalwasa ha iyo kon magkukuri kamo.” Kundi nagsiring ha Ginoo an mga tawo han Israel, “Nakasala kami. Buhata an imo karuyag, kundi talwasa gad kami yana nga adlaw.” Sanglit iginsikway nira an ira langyaw nga kadiyosan ngan gin-alagad nira an Ginoo; ngan iginmasakit han Ginoo tungod han kakurian han Israel. Niyan nag-andam hin pakig-away an kasondalohan nga Amonitanhon ngan nagkampo hira didto ha Galaad. Nagtitirok an mga tawo han Israel ngan nagkampo hira didto ha Mizpa ha Galaad. Didto naggiparupakiana an mga tawo ngan an mga pangulo han mga tribo nga Israelita, “Hin-o an mangungulo han araway kontra han mga Amonitanhon? An magpangulo ha aton, amo an magigin pangulo han ngatanan didto ha Galaad.” Hi Jefte an maisog nga sondalo nga taga-Galaad amo an anak hin usa nga mahugaw nga babaye. Hi Galaad nga iya amay may-ada iba nga mga anak nga kalalaken-an han iya tinuod nga asawa. Han dagko na hira, ginpaiwas nira ha balay hi Jefte. Ginsiring hiya nira, “Diri ka makakapanunod hin bisan ano tikang han amon amay; anak ka hin lain nga babaye.” Pinmalagiw hi Jefte tikang han iya kabugtoan nga kalalaken-an ngan nag-ukoy hiya didto han tuna han Tob. Didto nakakabig hiya hin mga bugoy ngan nagsudoysudoy hira upod ha iya. Linmabay anay in panahon san-o makig-away an mga Amonitanhon kontra han Israel. Han paghinabo hini, kinmadto an mga pangulo han Galaad hin pagpabalik kan Jefte tikang ha tuna han Tob. Ginsiring hiya nira, “Kadi ngan pagpangulohi kami basi makaaway kami kontra han mga Amonitanhon.” Kundi binmaton hi Jefte, “Napungot kamo hin duro ha akon nga ginpirit ako niyo hin pag-iwas ha balay han akon amay. Kay ano nga napakanhi kamo ha akon yana nga aada na kamo ha kakurian?” Nagsiring hira kan Jefte, “Nabalik kami ngada ha imo yana kay karuyag namon nga umupod ka ha amon hin pakig-away han mga Amonitanhon ngan pangulohan mo an ngatanan nga mga tawo ha Galaad.” Nagsiring ha ira hi Jefte, “Kon paulion ako niyo hin pakig-away han mga Amonitanhon ngan padag-on ako han Ginoo, ako an iyo magigin punoan.” Binmaton hira, “Nauyon kami. An Ginoo amo an aton testigo.” Sanglit inmupod hi Jefte han mga pangulo han Galaad, ngan ginhimo hiya han mga tawo nga ira hadi ngan pangulo. Iginsaysay ni Jefte an iya mga karuyag ipatuman didto ha Mispa ha atubangan han Ginoo. Niyan nagsugo hi Jefte hin mga magsarangyaw ngadto han hadi han Amon hin pagsiring, “Ano in iyo pakiaway ha amon? Kay ano nga ginsulong niyo an akon nasod?” Ginbaton han hadi han Amon an ginsugo ni Jefte, “Han paggawas han mga Israelita tikang ha Ehipto, ginkuha nira an akon tuna tikang han Salog Arnon ngadto han Salog Jaboc ngan han Salog Jordan. Yana kinahanglan ig-uli ini niyo hin maupay nga kaburot-on.” Ginpabalik ni Jefte in mga magsarangyaw ngadto han hadi han Amon dara ini nga baton: “Diri ini matuod nga ginkuha han Israel an tuna han Moab o an tuna han Amon. Amo ini an nahinabo: han pagbaya han mga Israelita han Ehipto, nagbaktas hira han kamingawan ngadto han dagat han Aqaba ngan inmabot hira ha Cades. Niyan nagsugo hira hin mga magsarangyaw ngadto han hadi han Edumea hin pagsarit nga tugotan hira hin pag-agi han iya tuna. Kundi waray tumugot ha ira an hadi han Edumea. Nagsarit liwat hira han hadi han Moab, kundi waray liwat hiya tumugot ha ira hin pag-agi han iya tuna. Sanglit nagpabilin an mga Israelita didto ha Cades. Niyan nagpadayon hira hin pagbaktas han kamingawan ngan nagpalibot hira han tuna han Edumea ngan han tuna han Moab tubtob han pag-abot nira ngadto ha sinirangan han Moab didto ha luyo han Salog Arnon. Nagkampo hira didto, kundi waray hira tumabok han Arnon kay pag-ultan man ini han Moab. Niyan nagsugo an mga Israelita hin mga magsarangyaw ngadto kan Sihon nga Amoreohanon nga hadi han Hesebon, ngan nagsarit ha iya nga tugotan hira hin pag-agi han iya nasod ngadto han ira kalugaringon nga tuna. Kundi waray tumugot hi Sihon nga pagbuhaton ini han Israel. Iya lugod gintirok an ngatanan niya nga kasondalohan, nagkampo hira didto ha Jahaz, ngan ginsulong an Israel. Kundi ginpadaog han Ginoo nga Dyos han Israel an mga Israelita kontra kan Sihon ngan han iya kasondalohan. Sanglit gintag-iya han mga Israelita an ngatanan nga katunaan han mga Amoreohanon nga nag-ukoy didto hito nga nasod. Gintag-iya nira an ngatanan nga Amoreohanon nga katunaan tikang ha Arnon didto ha timogan ngadto ha Jaboc didto ha amihanan, ngan tikang han kamingawan didto ha sinirangan ngadto ha Jordan didto ha katundan. Sanglit an Ginoo nga Dyos han Israel amo an nagpaiwas han mga Amoreohanon para han mga Israelita nga iya mga tawo. Nagtitinguha ka ba hin pagbawi hini? Iyoha na la an bisan ano nga iginhatag ha imo ni Camos nga iyo diyos. Kundi aangkonon namon an ngatanan nga ginkuha han Ginoo nga amon Dyos para ha amon. Naghuhunahuna ka ba nga mauruupay ka pa kay kan Balac nga anak ni Sefor, nga hadi han Moab? Waray gud hiya umato han Israel, diri ba? Nakig-away ba hiya kontra ha amon? Sulod hin 300 ka tuig gin-ukyan han Israel an Hesebon ug Aroer, ngan an higrani nga mga bungto, ngan an ngatanan nga mga syudad dida han mga pangpang han Salog Arnon. Kay ano nga waray niyo pagbawia ini hadto nga panahon? Waray, waray gud ako magbuhat ha imo hin bisan ano nga sayop. Ikaw an nagsasayop pinaagi hin pakig-away ha akon. An Ginoo amo an maghurukom. Hiya an maghuhukom yana nga adlaw han mga Israelita ngan han mga Amonitanhon.” Kundi waray gud bumali an hadi han Amon hini nga mensahe tikang kan Jefte. Niyan kinmunsad ngada kan Jefte an Espiritu han Ginoo. Nagbaktas hiya han Galaad ug Manases ngan binmalik ngadto ha Mispa didto ha Galaad ngan nagpadayon ngadto ha Amon. Nagsaad han Ginoo hi Jefte: “Kon padag-on mo ako han mga Amonitanhon, tutuboron ko an syahan nga tawo nga magawas han akon balay hin pagtapo ha akon sugad nga usa nga halad kon bumalik na ako tikang ha pagdarag-an. Ighahalad ko ha imo ito nga tawo sugad nga usa nga halad nga tinubod.” Sanglit tinmabok han salog hi Jefte hin pakig-away han mga Amonitanhon, ngan ginpadaog hiya han Ginoo. Iya ginhampak hira tikang ha Aroer ngadto han dapit nga palibot han Menit, 20 nga mga syudad ngatanan, ngan tubtob ha Abel-keramim. Damo hin duro an pinamatay, ngan ginpirde han Israel an mga Amonitanhon. Han pag-uli na ni Jefte ngadto ha Mispa, ginmawas pagtapo ha iya an iya anak nga babaye, nga nagsisinayaw sinabayan hin tamborin. Usa gud la hiya nga iya anak. Han pakakita niya han iya anak, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido ngan nagsiring, “Pastilan, anak ko! Ginsasamad mo an akon kasingkasing! Kay ano nga ikaw pa man an magsasakit ha akon! Nagsumpa ako han Ginoo ngan diri ko na ini mababakwi!” Nagsiring an iya anak ha iya, “Kon nagsaad ka man han Ginoo, buhata an imo iginsaad nga bubuhaton mo ha akon, kay iginhatag ha imo han Ginoo an pagbulos han imo mga kaaway nga mga Amonitanhon.” Kundi ginsiring niya an iya amay, “Uusa la an akon hinahangyo ha imo para ha akon: Pabay-i ako sulod hin duha ka bulan, basi makagsudoysudoy ako didto han kabukiran kaupod han akon kasangkayan ngan magmabidoon kami han akon pagkauray nga akon kamamatyan.” Gintugotan niya an iya anak ngan ginpalakat niya sulod hin duha ka bulan. Sinmagka hiya ngan han iya kasangkayan ngadto han kabukiran ngan nagmabidoon hira tungod han iya pagkauray, nga mamamatay hiya nga waray asawa ngan waray anak. Katapos hin duha ka bulan binmalik hiya ngadto han iya amay. Gintuman han amay an iya iginsaad han Ginoo ngan namatay an iya anak nga uray pa. Amo ini an tinikangan han batasan didto ha Israel nga nagawas an kababayen-an nga Israelita sulod hin upat ka adlaw ha kada tuig hin pagmabidoon tungod han anak nga babaye ni Jefte nga taga-Galaad. Nag-andam hin pakig-away an mga tawo han Efraim. Tinmabok hira han Salog Jordan ngadto ha Zafron ngan nagsiring kan Jefte, “Kay ano hin pagtabok mo han pag-ultan hin pakig-away han Amonitanhon nga waray mo kami tawga hin pag-upod ha imo? Iuupod ka namon pagsunog han imo balay!” Kundi ginsiring hira ni Jefte, “May dako nga pagkabalingkot nakon ngan an akon mga tawo kontra han mga Amonitanhon. Gintawag ko man ngani kamo, kundi waray ako niyo pagtalwasa tikang ha ira. Han pakakita ko nga diri man kamo mabulig ha akon, gin-unong ko an akon kinabuhi ngan tinmabok ako han pag-ultan hin pakig-away ha ira, ngan ginpadaog ako han Ginoo kontra ha ira. Sanglit kay ano nga nakanhi kamo hin pakig-away ha akon yana?” Niyan gintirok ni Jefte an ngatanan nga kalalaken-an han Galaad, gin-away nira an mga tawo han Efraim, ngan ginpirde nira. (Nagsiring an mga taga-Efraim, “Mga kalagiw kamo tikang ha Efraim, kamo nga mga taga-Galaad dida ha Efraim ug Manases.”) Basi diri makapalagiw an mga taga-Efraim, ginrikopohan han mga taga-Galaad an mga dapit nga tarabokan han Jordan. Kon may naiparalagiw nga taga-Efraim nga nasarit hin pagtabok han salog, pinapakianhan hiya han mga tawo han Galaad, “Taga-Efraim ka ba?” Kon nabaton hiya, “Diri,” ginpapasiring hiya, “Shibolet.” Kundi kon diri ini hiya makaluwas hin maupay, kinakaptan ngan pinapatay ini hiya nira didto hin usa han mga tarabokan han Salog Jordan. Hito nga panahon 42,000 han mga taga-Efraim an pinamatay. Nangulo hi Jefte han Israel sulod hin unom ka tuig. Katapos namatay hiya ngan iginlubong didto han iya natawhan nga bungto ha Galaad. Sunod kan Jefte nangulo han Israel hi Ibzan nga taga-Betlehem. May-ada hiya 30 nga mga anak nga kalalaken-an ngan 30 nga mga anak nga kababayen-an. Iginpaasawa niya an iya mga anak nga kababayen-an ha gawas han iya banay, ngan nagdara hiya hin 30 nga kababayen-an nga tikang ha gawas han iya banay hin pagpaasawa han iya mga anak nga kalalaken-an. Nangulo hi Ibzan han Israel sulod hin pito ka tuig, katapos namatay hiya ngan iginlubong didto ha Betlehem. Sunod kan Ibzan nangulo han Israel hi Elon nga taga-Zabulon sulod hin napulo ka tuig. Katapos namatay hiya ngan iginlubong didto ha Ayalon, ha katunaan han Zabulon. Sunod kan Elon nangulo han Israel hi Abdon nga anak ni Ilel nga taga-Faraton. May-ada hiya 40 nga mga anak nga kalalaken-an ngan hin 30 nga mga apo nga kalalaken-an nga may-ada 70 nga mga sarakyan nga asno. Nangulo hi Abdon han Israel sulod hin walo ka tuig, katapos namatay hiya ngan iginlubong didto ha Faraton, ha katunaan han Efraim, didto han sagkahon nga nasod han mga Amalekanhon. Nakasala na liwat han Ginoo an mga Israelita ngan itinugot han Ginoo nga maghadi ha ira an mga Filisteohanon sulod hin 40 ka tuig. Hito nga panahon may-ada usa ka tawo nga ginngaranan kan Manoa nga taga bungto han Zora. Sakop hiya han tribo ni Dan. Baw-as an iya asawa ngan waray gud mag-anak. Pinmakita an anghel han Ginoo han babaye ngan nagsiring, “Waray ka gud mag-anak, kundi diri maiha magbuburod ka ngan mag-aanak hin lalake. Ayaw gud pag-inom hin bino o irimnon nga makahurobog o pagkaon hin bisan ano nga igindidiri nga pagkaon; ngan kon matawo na an imo anak nga lalake, kinahanglan diri mo gud hiya pag-arotan, kay tikang han adlaw han iya katawo ighahalad hiya ngadto sa Dyos usa nga Nazareo. Hiya an magtitikang hin pagtalwas han Israel tikang han mga Filisteohanon.” Niyan kinmadto an babaye ngan ginsiring an iya bana, “Kinmanhi ha akon in usa nga tawo han Dyos ngan sugad hiya han anghel han Dyos hin kamakaaramdok pagkit-on. Waray ko hiya pagpakianhi kon diin hiya tikang, ngan waray hiya magsumat ha akon han iya ngaran. Kundi ginsumatan ako niya nga magbuburod ngan mag-aanak ako hin lalake. Ginsiring ako niya nga diri ako uminom hin bino o makahurobog nga irimnon o kumaon hin bisan ano nga igindidiri nga pagkaon, kay ighahalad ngadto sa Dyos an bata, nga usa nga Nazareo samtang buhi pa hiya.” Niyan nag-ampo hi Manoa ngadto han Ginoo, “O Ginoo, pabalika gad nganhi ha amon an tawo han Dyos nga imo ginsugo ngan sumatan kami niya kon ano an kinahanglan namon buhaton han bata kon matawo na hiya.” Gintuman han Dyos an hangyo ni Manoa ngan binmalik an iya anghel ngadto han babaye samtang nalingkod ini hiya didto han uma. Diri upod niya hi Manoa nga iya bana, sanglit dinmalagan hiya dayon ngan ginsiring an iya bana, “Kitaa! Pinmakita na liwat ha akon an tawo nga kinmanhi ha akon hadton usa ka adlaw.” Binmuhat hi Manoa ngan sinmunod han iya asawa. Kinmadto hiya han tawo ngan nagpakiana, “Ikaw ba an tawo nga nakighimangraw han akon asawa?” “Oo,” binmaton hiya. Niyan nagsiring hi Manoa, “Ta yana, kon matuman na an imo mga pulong, ano man an kinahanglan buhaton namon han bata? Ano nga kinabuhi an kinahanglan niya pagsundon?” Binmaton an anghel han Ginoo, “Kinahanglan buhaton han imo asawa an ngatanan nga akon iginsiring ha iya. Kinahanglan diri gud hiya kumaon hin bisan ano nga natikang han puno han ubas; kinahanglan diri hiya uminom hin bino o makahurobog nga irimnon o kumaon hin bisan ano nga igindidiri nga pagkaon. Kinahanglan tumanon gud niya an ngatanan nga iginsiring ko ha iya.” Binmaton hi Manoa, “Sumati kami han imo ngaran, basi makagpasidungog kami ha imo kon matuman na an imo mga pulong.” Pinmakiana an anghel, “Kay ano nga karuyag niyo mahibaro han akon ngaran? Makatitingala ini nga ngaran.” Sanglit kinmuha hi Manoa hin nati nga kanding ngan hin trigo ngan iginhalad ini ha bawbaw han altar nga bato ngadto han Ginoo nga magburuhat hin makatitingala nga mga butang. Ginsiring ni Manoa an iya asawa, “Mamamatay gud kita kay kinita kita han Dyos!” Kundi binmaton an iya asawa, “Kon karuyag han Dyos hin pagpatay ha aton, diri unta niya kinakawarat an aton mga halad; diri unta niya ipinapakita ha aton ini ngatanan o sinusumatan kita hin sugad nga mga butang hini nga panahon.” Nag-anak hin lalake an asawa ni Manoa ngan ginngaranan niya nga Samson. Tinmubo an bata ngan ginbendisyonan hiya han Ginoo. Ngan nagtikang an espiritu han Ginoo hin pagpakusog ha iya samtang nakadto hiya ha butnga han Zora ug Estaol didto han kampo ni Dan. Usa ka adlaw linmugsong hi Samson ngadto ha Timna diin hinkit-an niya in usa nga babaye nga Filisteohanon. Inmoli hiya ngan ginsiring niya an iya amay ug iroy, “May babaye nga Filisteohanon didto ha Timna nga naruruyagan ko. Kuhaa hiya para ha akon; karuyag ko mangasawa ha iya.” Kundi ginpakianhan hiya han iya amay ug iroy, “Kay ano nga mapakadto ka pa hito nga pagano nga mga Filisteohanon hin pangasawa? Diri ka ba makakaagi hin babaye ha aton kalugaringon nga banay dida han ngatanan ta nga mga tawo?” Kundi ginsiring ni Samson an iya amay, “Amo hiya an karuyag ko nga iyo kuhaon para ha akon. Naruruyag ako ha iya.” Diri maaram an iya mga kag-anak nga an Ginoo amo an nagtutdo kan Samson hin pagbuhat hini, kay nangingita an Ginoo hin higayon hin pakig-away han mga Filisteohanon. Hini nga panahon an mga Filisteohanon amo an naghahadi han Israel. Sanglit linmugsong hi Samson ngadto ha Timna upod an iya amay ug iroy. Han nagbabaktas hira han mga urubasan didto, hinbatian ni Samson in ngurob hin usa nga batan-on nga liyon. Ha kadagmitan ginpakusog hi Samson han gahom han Ginoo, ngan iya ginpikas an liyon han iya mga kamot sugad la ini hin nati nga kanding. Kundi waray niya sumati an iya mga kag-anak han iya ginbuhat. Niyan kinmadto hiya ngan nakighimangraw hiya han babaye ngan naruyagan niya an babaye. Paglabay hin pira ka adlaw binmalik hi Samson hin pangasawa ha iya. Han naglalakat hiya, binmulag hiya han dalan panginano han liyon nga iya ginpatay, ngan nahipausa hiya nga ginbalayan hin putyukan ngan damo na an dugos dida han patay nga lawas han liyon. Ginkudkod niya an dugos upod an ginbalayan ngan kinaon ini niya samtang naglalakat hiya. Niyan kinmadto hiya han iya amay ug iroy ngan gintagan hira han dugos. Kinaon ini nira, kundi waray hira pagsumati ni Samson nga kinuha niya an dugos tikang han patay nga lawas han liyon. Kinmadto an iya amay ha balay han babaye ngan didto naghatag hi Samson hin panagtawo. Batasan ini han mga batan-on nga kalalaken-an didto. Han pakakita ha iya han mga Filisteohanon, nagsugo hira hin 30 nga mga batan-on nga kalalaken-an hin pagpaupod ha iya. Nagsiring hiya, “Tikang han nakaon ginmawas in karaonon; Tikang han makusog ginmawas in matam-is.” Paglabay hin tulo ka adlaw waray pa gihapon hira pakakasupat han tirigohon. Dida han kaupat ka adlaw ginsiring nira an asawa ni Samson, “Hugaya an imo bana hin pagsumat ha amon han kahulogan han tirigohon. Kon dumiri ka, susunogon namon an balay han imo amay ngan mahiuupod ka hin kasunog. Gindapit kami niyo nga duha basi la pagtikasan kami niyo, di ba?” Sanglit kinmadto kan Samson an iya asawa nga nagtatangis ngan nagsiring, “Diri ka gad nahigugma ha akon! Nasisina ka ha akon! Nagpatigo ka han akon kasangkayan kundi waray mo ako pagsumati han kahulogan hini!” Nagsiring hiya, “Kitaa daw, waray ko ngani pagsumati an akon amay ug iroy. Kay ano nga pagsusumatan ko ikaw?” Nagtinangis hiya sulod han pito ka adlaw han kombite. Kundi dida han ikapito ka adlaw ginsumatan hiya ni Samson han kahulogan han tirigohon, kay sinasamokan na ha iya hi Samson. Niyan ginsumatan niya an mga Filisteohanon. Sanglit dida han ikapito ka adlaw, han waray pa susulod hi Samson han kwarto nga katurogan, nagsiring ha iya an mga tawo han syudad, “Ano an matarutam-is kay hin dugos? Ano an makurukusog kay hin usa nga liyon?” Binmaton hi Samson, “Kon waray niyo gamita hin pag-arado an akon baka, Diri gud niyo hinbabaroan an kahulogan yana.” Ha gilayon ginpakusog hiya han gahom han Ginoo, ngan linmugsong hiya ngadto ha Ascalon diin ginpatay niya in 30 ka tawo, ginhuboan niya hira, ngan iginhatag an ira magtahom nga mga panapton ngadto han mga tawo nga nakasupat han tirigohon. Katapos, inmoli hiya nga duro an kasina tungod han nahinabo, ngan iginhatag an iya asawa ngadto han tawo nga iya abay dida han pagkasal. Naglabay hin panahon kinmadto hi Samson hin pagduaw han iya asawa ha panahon han kat-ani hin trigo ngan iya gindad-an hin usa nga nati nga kanding. Ginsiring niya an iya ugangan nga lalake, “Karuyag ko sumulod han kwarto han akon asawa.” Kundi waray hiya pasudla. Ginsiring niya hi Samson, “Kasiring ko gud nga nasina ka ha iya, sanglit iginhatag ko hiya han imo sangkay. Kundi mahuruhusay pa kay ha iya an iya manghod. Hiya na an imo asawaha.” Nagsiring hi Samson, “Hini nga higayon diri na ako manginginlabot han akon bubuhaton han mga Filisteohanon!” Sanglit linmakat hiya ngan nagdakop hin tulo ka gatos nga mga miro. Ginpadispadis niya paghigti an mga ikog han mga miro ngan gintaoran niya hin mga sulo dida han mga hinigtan. Niyan iya gindagkotan an mga sulo ngan ginbuhian an mga miro didto han kaumhan hin trigo han mga Filisteohanon. Nasunog diri la an mga binari na nga mga trigo, kundi upod pa an mga trigo nga aranihon. Nasunog liwat an kakahoyan nga olibo. Han pagpakiana han mga Filisteohanon kon hin-o an nagbuhat hini, nahibaroan nira nga ginbuhat ini ni Samson, kay iginhatag han iya ugangan nga lalake nga taga-Timna an asawa ni Samson ngadto han sangkay ni Samson. Sanglit kinmadto an mga Filisteohanon ngan ginsunog nira an babaye ngan an balay han iya amay. Ginsiring hira ni Samson, “Amo ngay-an ini an iyo ginbubuhat! Nagsusumpa ako nga diri ako maundang tubtob han pakabulos ko ha iyo!” Iya ginsulong hira hin waray kalooy ngan ginpatay in damo ha ira. Katapos kinmadto hiya ngan nagpabilin didto han lungib ha pangpang han kababto-an han Etam. Nagkaabot an mga Filisteohanon ngan nagkampo hira didto ha Juda. Ginsulong nira an bungto han Lehi. Nagpakiana ha ira an mga tawo han Juda, “Kay ano nga ginsulong kami niyo?” Binmaton hira, “Kinmanhi kami hin pagbihag kan Samson ngan pagbulos ha iya han ginbuhat niya ha amon.” Sanglit ini nga tulo ka yukot nga mga tawo han Juda kinmadto han lungib ha pangpang han kababtoan han Etam, ngan nagsiring kan Samson, “Diri ka ba maaram nga aton na mga punoan an mga Filisteohanon? Ano ini nga imo ginbuhat ha amon?” Binmaton hiya, “Ginbuhat ko ha ira sumala han ginbuhat nira ha akon.” Ginsiring hiya nira, “Kinmanhi kami hin paggapos ha imo basi igtubyan ka namon ha ira.” Nagsiring hi Samson, “Pagsumpa kamo nga diri kamo ngahaw an magpapatay ha akon.” “Diri,” binmaton hira, “gagaposon ka la namon ngan igtutubyan ka namon ha ira. Diri kami magpapatay ha imo.” Sanglit ira ginggapos hi Samson hin duha nga bag-o nga mga pisi ngan gindara hiya nira. Han pag-abot niya ngadto ha Lehi, nagdadlagan an mga Filisteohanon tipakadto ha iya nga naggogogliat. Ha kadagmitan ginpakusog hiya han gahom han Ginoo, ngan iya pinanrugtas an mga pisi ha iya mga butkon ngan mga kamot ngan sugad la ini hin sunog nga inulang. Niyan hin-agian niya in tul-an nga sulang hin asno nga bag-o pa la nga namatay. Iya ginpurot, ngan pinaagi hini ginpatay niya in 1,000 nga mga tawo. Sanglit nagkanta hi Samson, “Pinaagi hin usa nga tul-an nga sulang hin asno; pinatay ko in usa ka yukot nga mga tawo; Pinaagi hin tul-an nga sulang hin asno hira ginpurupundok ko.” Katapos hito iginlabog niya an tul-an nga sulang. Ginngaranan nga Ramat-lehi an dapit diin ini nahinabo. Niyan inuhaw hin duro hi Samson, sanglit nagtawag hiya han Ginoo ngan nagsiring, “Iginhatag mo ha akon ini nga dako nga pagdarag-an; ngan mapatay na ba ako hin uhaw yana ngan bihagon ako hini nga pagano nga mga Filisteohanon?” Niyan pinagutak han Dyos in usa nga dapit han tuna didto ha Lehi, ngan tinmubod in tubig. Inminom hi Samson ngan nagmalaksi an iya lawas. Sanglit ginngaranan an burabod nga Enhacore; aadto pa ini ha Lehi yana. Ginpangulohan ni Samson an Israel sulod hin 20 ka tuig samtang an mga Filisteohanon naghahadi han tuna. Usa ka adlaw kinmadto hi Samson han Filisteohanon nga syudad han Gasa, diin iginkakita hiya hin usa nga maraot in bantog nga babaye ngan nakighilawas hiya hini nga babaye. Hinbaroan han mga tawo han Gasa nga nakadto hi Samson, sanglit ira ginpalibotan an dapit ngan naghulat hira ha iya ha bug-os nga gab-i didto han ganghaan han syudad. Waray hira aringasa ha bug-os nga gab-i nga naghuhunahuna ha ira ngahaw, “Maghuhulat kita ngada han pagmalasibas han adlaw ngan papatayon ta hiya.” Kundi nagpabilin hi Samson ha higdaan tubtob la han pagkatutnga han gab-i. Niyan binmangon hiya ngan gin-alsa niya an ganghaan han syudad ngan ginggabot ini—an mga sada, an mga harigi, an trangka, ngan an ngatanan. Ginpas-an ini niya ngan gindara ngadto ha sampaw han pungtod nga natangbo han Hebron. Katapos hini hinmigugma hi Samson hin usa nga babaye nga ginngaranan kan Dalila nga nag-ukoy didto ha Kahamub-an han Sorec. Kinmadto ha iya an lima nga Filisteohanon nga kahadian ngan nagsiring, “Hugaya hi Samson basi magsumat ha imo kay ano nga makusog hiya hin duro ngan kon uunanhon nga madoag hiya namon, magapos hiya, ngan malupigan gud hiya. Kada usa ha amon mahatag ha imo hin 1,100 ka bug-os nga salapi.” Sanglit nagsiring hi Dalila kan Samson, “Sumati gad ako kon ano an nakakapakusog hin duro ha imo. Kon may tawo nga karuyag maggapos ngan magbihag ha imo, uunanhon niya hin pagbuhat hini?” Binmaton hi Samson, “Kon gaposon ako nira hin pito nga bag-o pa nga mga higot hin pana, nga diri pa uga, magmamaluya ako sugad han iba.” Sanglit gindad-an hi Dalila han kahadian nga Filisteohanon hin pito nga bag-o pa nga mga higot hin pana, nga diri uga, ngan ginggapos ni Dalila hi Samson. May niya mga tawo nga naghuhulat ha luyo nga kwarto, sanglit ginmoliat hiya, “Samson! Aadi na an mga Filisteohanon!” Kundi pinanrugtas ni Samson an mga higot hin pana sugad la hin inulang nga nauutod kon dinadapatan ini hin kalayo. Sanglit waray gihapon hira mahibaro han sekreto han iya kamakusog. Ginsiring ni Dalila hi Samson, “Kitaa, imo la ako ginlulurong ngan diri ka nagsusumat han kamatuoran. Sumati gad ako kon uunanhon hin paggapos ha imo.” Ginsiring hiya ni Samson, “Kon gaposon ako nira hin bag-o pa nga mga pisi nga waray pa gud gamita, magmamaluya ako sugad han iba.” Sanglit kinmuha hi Dalila hin bag-o nga mga pisi ngan ginggapos hiya. Kahuman ginmoliat hiya, “Samson! Aadi na an mga Filisteohanon!” Naghihinulat an mga tawo didto han luyo nga kwarto. Kundi pinanrugtas la ni Samson an mga pisi dida han iya mga butkon sugad hin inulang. Nagsiring hi Dalila kan Samson, “Ginlulurong mo gudla ako gihapon ngan diri ka nagsusumat ha akon han kamatuoran. Sumati gad ako kon uunanhon hin paggapos ha imo.” Ginsiring hiya ni Samson, “Kon talunayon mo an akon pito nga mga purikay hin buhok ngan hugton mo ini pinaagi hin sisip, magmaluya ako sugad han iba.” Sanglit ginliaw hiya ni Dalila hin pagpakaturog, kinaptan an iya pito nga mga purikay hin buhok, ngan gintalunay ini niya. Ginhugtan ini niya pinaagi hin sisip ngan ginmoliat hiya, “Samson! Aadi na an mga Filisteohanon!” Kundi nagmata hiya ngan ginbutong an iya tinalunay ngan ginsisipan nga buhok. Sanglit nagsiring ha iya hi Dalila, “Uunanhon mo hin pagsiring nga hinihigugma mo ako nga diri man ngay-an ini nimo kinasingkasing? Nakatulo mo na ako pagluronga ngan waray mo la gihapon ako sumati kon ano an nakakapakusog hin duro ha imo.” Waray hunong an iya pagpinakiana ha iya adlaw-adlaw. Inuyaman ngan ginul-an na hi Samson han duro nga iya pagsinamok hiunong hini, sanglit ha kataposan ginsumatan na la niya han kamatuoran. Nagsiring hiya, “Waray pa gud pag-aroti an akon buhok. Iginhalad ako sa Dyos sugad nga usa nga Nazareo tikang han akon katawo. Kon pag-arotan ako, mawawad-an ako han akon kusog ngan magmamaluya ako sugad na la han iba.” Han pakasabot ni Dalila nga ginsumatan hiya han kamatuoran, nagpatugon hiya han Filisteohanon nga kahadian ngan nagsiring, “Balik kamo ngadi makausa pa. Ginsumatan na ako niya han kamatuoran.” Niyan nagkaabot hira dara an ira kwarta. Ginliaw ni Dalila hi Samson ngadto hin pagkaturog ha iya paa, ngan nagtawag hiya hin tawo nga mag-aarot han kan Samson pito nga mga purikay hin buhok. Niyan iya ginpinaantos hi Samson kay nawad-an na hiya han iya kusog. Niyan ginmoliat hiya, “Samson! Aadi na an mga Filisteohanon!” Nagmata hiya ngan waray hiya bumuhat kay maluya na hiya. Nagsiring hiya, “Diri ako mabuhat yana, hin pagtalwas ha akon; ha iba na la nga adlaw.” Waray hiya kalibutan nga binmaya na ha iya an Ginoo. Ginbihag hiya han mga Filisteohanon ngan ginlukat an iya mga mata. Gindara hiya ngadto ha Gasa, ginkadenahan hiya hin bronse nga mga kadena, ngan ginpatrabaho hiya hin paggiling didto han prisohan. Kundi nagtikang na liwat hin pagtubo an iya buhok. Nagkatirok an Filisteohanon nga kahadian hin pagsaurog ngan paghalad hin mga hayop nga tutuboron ngadto kan Dagon nga ira diyos. Nagkaranta hira, “Ginpadaog kita han aton diyos kontra kan Samson nga aton kaaway!” Ginsiring ni Samson an bata nga nagtutugway ha iya, “Pakapta ako han mga harigi nga nahawid han balay. Karuyag ko sumandig dida han mga harigi.” Puno an balay hin kalalaken-an ngan kababayen-an. Nakadto an lima nga Filisteohanon nga kahadian ngan may-ada mga 3,000 nga kalalaken-an ngan kababayen-an didto han atop, nga nagkikita kan Samson nga nagliliaw ha ira. Niyan nag-ampo hi Samson, “O Ginoo nga Dyos, hinumdomi gad ako; ighatag gad ha akon, O Dyos, an akon kusog bisan hini nala nga takna, basi pinaagi hini nga usa nga paghampak, makabulos ako han mga Filisteohanon han paglukata nira han akon duha nga mga mata.” Sanglit kinaptan ni Samson an duha nga butnga nga mga harigi nga nahawid han balay. An usa nga harigi kinaptan han iya wala nga kamot ngan an usa han iya too nga kamot. Gintuwal niya ha bug-os nga kusog ngan ginmoliat, “Tugoti ako nga mamatay ako upod han mga Filisteohanon!” Narumpag an balay ngan nahipusdak ngada han lima nga kahadian ngan han ngatanan nga mga tawo nga nakadto. Ginpatay ni Samson in darudamo pa nga mga tawo dida han iya kamatay kay han buhi pa lugod hiya. Linmugsong an iya kabugtoan nga kalalaken-an ngan an iba pa han iya panimalay hin pagkuha han iya lawas. Iginbalik hiya nira ngan iginlubong ha butnga han Zora ug Estaol, didto han lubnganan ni Manoa nga iya amay. Nagin pangulo hiya han Israel sulod hin 20 ka tuig. May-ada hadto usa ka tawo nga ginngaranan kan Miqueas, nga nag-ukoy didto han sagkahon nga nasod han Efraim. Ginsiring niya an iroy niya, “Han pagkawata ha imo han 1,100 ka bug-os nga salapi, gintunglo mo an mga tawo. Hinbatian ko ikaw han pagbuhat mo hini. Kitaa, aadi ha akon an kwarta. Ako an nagkuha hini.” Nagsiring an iroy niya, “Bendisyonan ka unta han Ginoo, anak ko!” Igin-oli niya an kwarta ngadto han iroy niya ngan nagsiring an iroy niya, “Basi diri mahingadto han akon anak an pagtunglo, akon ighahalad an salapi ngadto han Ginoo. Gagamiton ini hin paghimo hin diyosdiyos nga kahoy nga pinutos hin salapi.” Niyan iginbalik liwat han anak an salapi ngadto han iroy niya. Kinuha niya in 200 ka bug-os han salapi ngan iginhatag ini han platero nga naghimo hin usa nga diyosdiyos nga kahoy ngan ginputos ini han salapi. Iginbutang ini didto han balay ni Miqueas. May-ada kalugaringon nga dapit hin pagsingba ini nga tawo nga hi Miqueas. Naghimo hiya hin mga diyosdiyos ngan hin usa nga efod, ngan gintudlok niya nga padi in usa han iya mga anak nga kalalaken-an. Waray hadi didto ha Israel hito nga panahon; nagbuhat an kada tawo han bisan ano nga iya karuyag. Hito ngahaw nga panahon may-ada usa nga batan-on nga Levita nga nag-ukoy anay didto han bungto han Betlehem ha Juda. Binmaya hiya han Betlehem hin pagbiling hin lain nga urokyan. Han naglilinakat hiya, nahingadto hiya han balay ni Miqueas, didto han sagkahon nga nasod han Efraim. Ginpakianhan hiya ni Miqueas, “Taga diin ka?” Binmaton hiya, “Usa ako nga Levita nga taga-Betlehem han Juda. Namimiling ako hin dapit nga akon uokyan.” Nagsiring hi Miqueas, “Pabilin dinhe ha akon. Hihimoon ko ikaw nga akon magsaragdon ug padi, ngan tatagan ko ikaw hin napulo ka bug-os nga salapi kada tuig, mga panapton, ngan imo pagkaon.” Inmuyon an batan-on nga Levita hin pagpabilin upod kan Miqueas ngan nahimo hiya nga sugad hin usa han iya mga anak. Gintudlok hiya nga padi ni Miqueas ngan nag-ukoy hiya didto han balay ni Miqueas. Nagsiring hi Miqueas, “Yana nga may-ada ko na Levita nga akon padi, maaram ako nga pagpapakaupayon na ako han Ginoo.” Waray hadi didto ha Israel hadto nga panahon. Hadto nga mga adlaw nagpinamiling an tribo ni Dan hin katunaan nga ira maaangkon ug mauokyan, kay waray pa hira kamaloni hin tuna dida han mga tribo han Israel. Sanglit nagpili an mga tawo han Dan hin lima nga may-ada gud hibaro nga kalalaken-an tikang han ngatanan nga mga panimalay han tribo ngan ginsugo hira tikang han mga bungto han Sora ug Estaol hin pag-usisa ngan pag-inaw han tuna. Han pag-abot nira didto han sagkahon nga nasod han Efraim, nagpabilin hira didto han balay ni Miqueas. Han nakadto hira, nakilal-an nira an yinaknan han batan-on nga Levita, sanglit gindaop nira ngan ginpakianhan, “Nag-aano ka dinhe? Hin-o an nagdara ha imo nganhi?” Binmaton hiya, “May-ada kami ginkasabotan ngan hi Miqueas nga nagsusuhol ha akon ha pag-alagad ko nga padi para ha iya.” Nagsiring hira ha iya, “Alayon hin pagpakiana han Dyos kon magmamainuswagon ba kami han amon paglakaton.” Binmaton an padi, “Waray niyo sadang kabarak-an. Ginmamangnoan kamo han Ginoo dida hini nga iyo paglakaton.” Sanglit nagkalakat an lima nga kalalaken-an ngan kinmadto hira han bungto han Lais. Hinkit-an nira an himyang nga pag-ukoy han mga tawo didto sugad han mga Sidoneanhon. Malinaw ngan mamingaw hira nga mga tawo, ngan waray mga lantogi didto. May-ada nira han ngatanan nga ira ginkikinahanglan. Harayo an ira gin-uokyan tikang han mga Sidoneanhon ngan waray nira panginlabot hin iba nga mga tawo. Han pagbalik na han lima nga kalalaken-an ngadto ha Sora ug Estaol, ginpakianhan hira han ira igkasi mga taga nasod kon ano an ira hinkit-an. Binmaton hira, “Tana, sulonga ta an Lais. Amon hinkit-an an tuna ngan maupay ini pag-okyan. Ayaw kamo pag-inukoy dinhe nga waray niyo buhat; pagdagmit kamo! Sudla ngan pagtag-iyaha niyo ini nga tuna. Pag-abot niyo didto, iyo hisasabotan nga an mga tawo diri matinahapon hin bisan ano. Dako ini nga nasod; may-ada ini han ngatanan nga karuruyagon hin usa ka tawo, ngan iginhatag ini ha iyo han Dyos.” Sanglit linmakat tikang ha Sora ug Estaol in 600 nga kalalaken-an nga sakop han tribo ni Dan, nga andam hin pakig-away. Sinmagka hira ngan nagkampo ha katundan han Kiriat Jearim han Juda. Amo ito nga gintatawag la gihapon ini nga dapit nga Kampo ni Dan. Tikang didto nagpadayon hira ngan inmabot hira ha balay ni Miqueas didto han sagkahon nga nasod han Efraim. Niyan nagsiring an lima nga kalalaken-an nga nag-inaw han tuna palibot han Lais, ngadto han ira mga kaupod, “Maaram ba kamo nga dinhe hin usa hini nga kabablayan may-ada diyosdiyos nga kahoy nga pinutos hin salapi? May-ada liwat lain nga mga diyosdiyos ngan hin usa nga efod. Ano ha iyo paghunahuna an angay naton buhaton?” Sanglit sinmulod hira ngadto han balay hi Miqueas, nga inuokyan han batan-on nga Levita, ngan pinangumosta nira an Levita. Hini nga takna nagkatukdaw didto ha ganghaan an 600 nga Danitanhon nga mga sondalo nga andam hin pakig-away. Sinmulod dayon han balay an lima nga mga mag-irinaw ngan ginkuha an diyosdiyos nga kahoy nga pinutos hin salapi, an iba nga mga diyosdiyos, ngan an efod, samtang nakadto ha ganghaan an padi kaupod han 600 nga mga tawo. Han pagsulod han mga tawo ngadto han balay ni Miqueas ngan pagkuha han baraan nga mga butang, ginpakianhan hira han padi, “Ano an iyo ginbubuhat?” Ginsiring hiya nira, “Hilom. Ayaw hin aringasa. Upod ha amon ngan amon ka padi ug magsaragdon. Diri ba mauruupay ha imo nga padi ka hin bug-os nga tribo nga Israelita kay ha panimalay hin usa la ka tawo?” Nakalipay ini han padi, sanglit kinuha niya an baraan nga mga butang ngan inmupod hiya ha ira. Binmalik hira ngan nagkalakat hira. Nag-una ha ira an ira kabataan, ira kabakahan, ngan an ira mga higamit. Hirayo na an ira ginlaktan tikang han balay nga tawagon ni Miqueas an iya mga kahigrani para hin pakig-away. Hin-abtan nira an mga Danitanhon, ngan gingoliatan hira. Linmingi an mga Danitanhon ngan ginpakianhan hi Miqueas, “Ano ini? Kay ano nga upod man nimo ini nga mag-aringasa nga mga tawo?” Binmaton hi Miqueas, “Kay ano nga nasiring kamo, ‘Ano ini?’ Ginkuha niyo an akon padi ngan an kadiyosan nga akon ginhimo ngan nagkalakat kamo! Ano pa man an nahibilin ha akon?” Ginsiring hiya han mga Danitanhon, “Maupay pa nga humilom ka na la, gawas kon karuyag mo nga masina ini nga mga tawo ngan sulongon kamo. Mamamatay ka ngan an bug-os mo nga panimalay.” Niyan nagpadayon hin pagkalakat an mga Danitanhon. Hinsabotan ni Miqueas nga makusog hira ngan diri hiya makakaato, sanglit binmalik na la hiya ngan inmoli. Ginliwanan nira an ngaran nga Lais. Ginngaranan nira hin Dan, kay amo ini an ngaran han ira ginikanan nga anak ni Jacob. Iginpahamutang han mga Danitanhon an mga diyosdiyos basi pagsingbahon, ngan nag-alagad nga padi hi Jonatan nga anak ni Gerson ngan apo ni Moises para han mga Danitanhon, ngan nag-alagad nga ira kapadian an iya mga tulin tubtob han kabihag han mga tawo. Nagpabilin didto an diyosdiyos ni Miqueas samtang nakadto pa ha Silo an Tulda diin ginsingba an Dyos. Hadto nga mga adlaw han waray pa hadi han Israel, may-ada usa nga Levita nga nag-ukoy didto hin harayo nga dapit han sagkahon nga nasod han Efraim. Nagdara hiya hin usa nga babaye nga taga-Betlehem han Juda nga iya gin-aruasawa. Kundi nasina ha iya an babaye ngan inmoli hiya ngadto han balay han iya amay didto ha Betlehem, ngan nagpabilin ini hiya didto hin upat ka bulan. Niyan naglanat an lalake ha iya ngan gin-aram-araman an babaye nga umoli ha iya. Gindara niya an iya surugoon ngan hin duha nga asno. Ginpauswag han babaye an Levita ngadto han balay, ngan han paghikit-i ha iya han amay han babaye, gin-abiabi hiya hin maupay. Ginhawiran hiya han amay, sanglit nagpabilin hiya sulod hin tulo ka adlaw. Didto an magtiayon pangaon ngan pagpalabay han mga gab-i. Dida han pagkaaga na han ikaupat ka adlaw nagmata hira hin temprano pa ngan nag-andam hin paglakat. Kundi nagsiring han Levita an amay han babaye, “Pangaon anay kamo basi diri kamo gutomon ha dalan. Niruniyan na kamo pagkalakat.” Sanglit nagkalingkod, nangaon, ngan nag-inom an Levita ug an amay han babaye. Niyan ginsiring hiya han amay han babaye, “Pagpalabay gad anay han gab-i dinhe ngan pagpakalipay ikaw.” Binmuhat an Levita hin pag-ilalakat, kundi ginhawiran hiya han amay, sanglit ginpalabay na liwat niya an gab-i didto. Han temprano pa han ikalima ka adlaw nag-ilalakat na liwat hiya, kundi nagsiring an amay han babaye, “Kaon gad anay kamo. Hulat nala ngada han pagkaligas.” Sanglit nagsaro hira. Han pag-ilalakat na liwat han tawo, han iya aruasawa, ngan han surugoon, nagsiring an amay, “Kitaa, tikagab-i na; maupay magpabilin na la kamo ha bug-os nga gab-i. Diri maiha magsisirom na; pabilin la dinhe ngan pagkalipay kamo. Buwas makakabangon kamo hin temprano para han iyo paglakat ngan pag-oli.” Sanglit linabyan la nira an Jebus ngan nagpadayon hira. Tunod na an adlaw han pag-abot nira ha Gabaa didto han katunaan han tribo ni Benjamin. Waray hira magsulsog han dalan. Sinmulod hira han bungto ngan nagkalingkod didto han plasa, kundi waray gud may nagpauswag ha ira hin pagpalabay han gab-i ha sakob hin balay. Han nakadto hira didto, may inmabot nga tigurang nga naoli na tikang ha iya uma. Taga didto gud hiya han sagkahon nga nasod han Efraim, kundi nag-uokoy na hiya didto ha Gabaa. (Sakop han tribo ni Benjamin an iba nga mga tawo didto.) Hinkit-an hira han tigurang nga nakada la hira ha plasa han syudad ngan ginpakianhan hiya, “Tikang kamo diin? Tikain man kamo?” Binmaton an Levita, “Tikang kami ha Betlehem han Juda ngan yana tioli na kami ngadto hin hirayo nga dapit didto han sagkahon nga nasod han Efraim. Waray ha amon napasaka hin pagpalabay han gab-i, bisan kon may namon pagkaon ug sakati para han amon mga asno, tinapay ug bino para ha akon ngan han akon aruasawa ngan para liwat han akon surugoon. May-ada kami han ngatanan nga amon kinahanglan.” Nagsiring an tigurang, “Dayon kamo ha akon balay! Mamangnoan ko kamo; ayaw kamo pagpalabay han gab-i dinhe ha plasa.” Sanglit gindara hira ngadto han iya balay ngan gintubongan an ira mga asno. Namusa an iya mga dinapit ngan nangaon hira. Nakada hira hin kalipay nga tigda la ginpalibotan an balay hin mga maghilas nga mga tawo han bungto ngan nagtikang hira hin pagtinuktok han porta. Ginsiring nira an tigurang, “Pagawsa ito nga tawo nga upod mo hin pag-oli. Karuyag namon makighilawas ha iya!” Kundi ginmawas an tigurang ngan nagsiring ha ira, “Ayaw, kasangkayan ko! Ayaw gad! Ayaw niyo pagbuhata in sugad kamaraot ngan kamalaw-ay nga butang! Akon bisita ini nga tawo. Kitaa! Aanhi an iya aruasawa ngan an akon kalugaringon nga uray nga anak nga babaye. Pagagawson ko hira yana ngan iyo na hira. Buhata niyo ha ira an bisan ano nga iyo karuyag. Kundi ayaw niyo pagbuhata ngada hini nga tawo in sugad kamangil-ad nga butang!” Kundi waray gud mamati ha iya an mga tawo. Sanglit kinuha han Levita an iya aruasawa ngan igingawas hiya ngadto ha ira. Ginlugos ngan ira ginpahimulosan an babaye ha bug-os nga gab-i ngan waray gud hira umundang ngada han pagkaaga. Han maagahon pa nagisaraka an babaye kundi natumba dida ha porta han balay han tigurang, diin nakadto an iya bana. Ngan ginagahan an babaye dida ha porta han balay. Binmuhat an iya bana hito nga aga, ngan han pag-abre niya han porta hinkit-an niya an iya aruasawa nga nalunay ha atubangan han balay, nga nag-ikinakaputan an iya mga kamot han porta. Nagsiring hiya, “Buhat. Pagkalakat na kita.” Kundi waray gud baton. Sanglit iginkarga an lawas han iya aruasawa dida han asno ngan inmoli hiya. Han pag-abot niya, sinmulod hiya han balay ngan kinmuha hin sundang. Kinuha niya an lawas han iya aruasawa ngan gin tiros ini hin dose ka bahin, ngan ginpadad-an hin usa ka bahin an kada usa han dose nga mga tribo han Israel. Nagsiring an ngatanan nga nakakita hini, “Waray pa gud kami makabati hin sugad nga butang! Waray pa gud mahinabo in sugad hini tikang han paggawas han mga Israelita han Ehipto! Kinahanglan may-ada naton buhaton mahitungod hini! Ano man an angay naton buhaton?” Pinamatian an pangaro hin pakibulig han ngatanan nga mga tawo han Israel tikang ha Dan didto ha amihanan ngadto ha Berseba didto ha timogan, sugad man an tikang ha tuna han Galaad didto ha sinirangan. Nagkatirok hira sugad hin usa nga hugpo ha atubangan han Ginoo didto ha Mispa. Nagtambong an mga pangulo han ngatanan nga mga tribo han Israel didto hini nga katirok han mga tawo han Dyos, ngan may 400,000 nga mga sondalo. Hito nga takna hinbatian han mga tawo han Benjamin nga nagkatirok didto ha Mispa an iba nga mga Israelita. Nagpakiana an mga Israelita, “Sumati kami, kay ano nga nahitabo man ini nga mangil-ad nga buhat?” Binmaton an Levita kanay aruasawa ginpatay, “Kinmadto ako ngan an akon aruasawa ha Gabaa didto han katunaan han Benjamin hin pagpalabay han gab-i. Han pagkagab-i nagkaabot an kalalaken-an han Gabaa hin pagkuha ha akon ngan ginpalibotan nira an balay. Gin-iparatay ako nira; kundi ginlugos lugod nira an akon aruasawa ngan namatay hiya. Ginkuha ko an iya lawas, gin tiros ko ini, ngan ginpadad-an ko hin tag usa ka pedaso an kada usa han dose nga mga tribo han Israel. Ginbuhat hini nga mga tawo in mangil-ad ngan malaw-ay nga buhat dinhe ha aton. Mga Israelita kamo ngatanan nga aanhi. Ano an aton bubuhaton mahitungod hini?” Nagkaurosa an ngatanan nga mga tawo hin pagsiring, “Waray bisan usa ha aton nga maoli bisan kon tulda o balay an iya inuokyan. Amo ini an aton bubuhaton: magriripa kita ngan magpipili hin mga tawo nga masulong han Gabaa. An ikanapulo nga bahin han mga tawo han Israel mahatag hin pagkaon para han kasondalohan ngan an iba makadto hin pagkastigo han Gabaa tungod hini nga malaw-ay nga buhat nga nahitabo dinhe ha Israel.” Sanglit nagkatirok an ngatanan nga kalalaken-an didto ha Israel ngan usa la an ira tuyo—pagsulong han bungto. Nagsugo an mga tribo han Israel hin mga magsarangyaw ngadto han bug-os nga katunaan han Benjamin hin pagsiring, “Ano ini nga kasal-anan nga iyo ginbuhat? Yana igtubyan ha amon ito nga maglaw-ay nga mga tawo ha Gabaa, basi pamatayon hira namon ngan makuha ini nga karat-an ha Israel.” Kundi waray la mamati an mga tawo han Benjamin han iba nga mga Israelita. Nagkaabot hira ha Gabaa tikang han ngatanan nga mga syudad han Benjamin hin pakig-away han iba nga mga tawo han Israel. Labot han tribo ni Benjamin, nagtirok an mga Israelita hin 400,000 nga tinutdoan nga mga sondalo. Kinmadto an mga Israelita ha Betel, ngan didto nagpakiana hira han Dyos, “Ano nga tribo an mauna hin pagsulong han mga Benjaminhon?” Binmaton an Ginoo, “An tribo ni Juda.” Sanglit han pagkaaga nagkalakat an mga Israelita ngan nagkampo hira hirani han syudad han Gabaa. Kinmadto hira hin pagsulong han kasondalohan han Benjamin, ngan iginbutang an ira mga sondalo ha dapit nga naatubang han syudad. Ginmawas han syudad an kasondalohan han Benjamin ngan waray pa ngani katunod an adlaw, nakamatay na hira hin 22,000 nga mga sondalo nga Israelita. Ginsulong nira hin ika duha an kasondalohan han Benjamin. Ngan ha ikaduha na nga paggawas han mga Benjaminhon tikang ha Gabaa, ira pinamatay in 18,000 nga tinutdoan nga mga sondalo nga Israelita. Niyan sinmagka an ngatanan nga mga tawo han Israel ngadto ha Betel ngan nagmabidoon hira. Nagkalingkod hira didto ha atubangan han Ginoo ngan waray mangaon hira tubtob han pagkagab-i. Naghalad hira hin mga halad hin pagdaet ngan hin mga halad nga tinubod—ini ngatanan ha atubangan han Ginoo. Sanglit ginpatago han mga Israelita an iba han mga sondalo palibot han Gabaa. Niyan ha ikatulo na ka adlaw ginsulong nira an kasondalohan han Benjamin ngan gin-atag nira ha pakig-away an ira mga sondalo nga naatubang han Gabaa, sugad han ira ginbuhat han una. Ginmawas an mga Benjaminhon hin pakig-away han mga Israelita tubtob nga hinmirayo hira han syudad. Sugad han ira ginbuhat han una, nagtikang hira hin pamatay han mga Israelita didto ha kaumhan, didto han dalan tipakadto ha Betel, ngan didto han dalan tipakadto ha Gabaa. Ginpatay nira in mga 30 nga mga Israelita. Nagsiring an mga Benjaminhon, “Ginpirde naton hira sugad han una.” Kundi inmisol an mga Israelita, ginlanat hira han mga Benjaminhon tubtob nga hinmirayo hira tikang han syudad ngadto han mga dalan. Sanglit han pag-isol han kadak-an nga mga kasondalohan han mga Israelita ngan nagkatirok liwat hira didto ha Baal-tamar, nagkagawas dayon an mga tawo nga nagpapalibot han Gabaa tikang han ira mga tagoan didto han batoon nga tuna palibot han syudad. Ginsulong an Gabaa hin 10,000 nga mga sondalo nga pinili hin maupay tikang han bug-os nga Israel, ngan mapintas gud an araway. Waray pakasabot an mga Benjaminhon nga gin-iiburungkag na hira. Ginpadaog han Ginoo an mga Israelita kontra han kasondalohan han Benjamin. Hito nga adlaw pinamatay han mga Israelita in 25,100 han mga kaaway, ngan nakasabot an mga Benjaminhon nga pirde na hira. Inmisol an kadak-an han kasondalohan nga Israelita tikang han mga Benjaminhon kay natapod hira han mga tawo nga ira ginpatago palibot han Gabaa. Nagdadlagan dayon ini nga mga tawo tipakadto ha Gabaa; nagsarang hira didto ha sakob han syudad ngan pinamatay nira an ngatanan nga mga tawo nga nakadto. Nagsarabot pinaagi hin sinyal an kadak-an han kasondalohan nga Israelita ngan an nanago nga mga tawo. Kon hikit-an nira in dako nga dampog hin aso nga nagtitipaigbaw tikang han bungto, mabalik an mga Israelita nga nakadto ha pag-awayan. Hini nga takna pinamatay na han mga Benjaminhon an 30 nga mga Israelita. Nagsiring hira ha ira ngahaw, “Ginpirde ha hira sugad han una.” Niyan pinmakita an sinyal; may dampog hin aso nga nagtipaigbaw tikang han bungto. Nanlingi an mga Benjaminhon ngan nanhipausa hin pagkita nga nasusunog an bug-os nga syudad. Niyan nanmalik an mga Israelita ngan nagkalilisang an mga Benjaminhon, kay nakasabot hira nga gin-iiburungkag na hira. Nanngisol hira tikang han mga Israelita ngan nagdadlagan tipakadto ha kaumhan, kundi waray hira makakalagiw. Nadakop hira ha butnga han kadak-an nga kasondalohan ngan han mga tawo nga nagkakagawas na tikang han syudad, ngan ginpu-o hira. Nabitik han mga Israelita an kaaway, ngan ginbukod nira hin waray paghunong tubtob hin dapit han sinirangan han Gabaa, nga namamatay ha ira samtang ginlalanat hira. Pinamatay in 18,000 han gimamag-upayi nga Benjaminhon nga mga sondalo. Tinmalikod an iba ngan nagdadlagan tipakadto ha kaumhan, ngadto ha Bato han Rimon. Pinamatay dida ha kadalanan in 5,000 ha ira. Nagpadayon an mga Israelita hin pagbukod han nahisalin tipakadto ha Gidom, ngan pinamatay in 2,000. Hito nga adlaw 25,000 ngatanan nga mga Benjaminhon an pinamatay—mag-isog nga mga sondalo hira ngatanan. Kundi 600 nga mga tawo an nakakalagiw ngadto han kaumhan, ngadto ha Bato han Rimon, ngan nagpabilin hira didto hin upat ka bulan. Binmalik an mga Israelita ngan nakiaway kontra han nahisalin nga mga Benjaminhon ngan pinamatay hira ngatanan—kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan, sugad man an kamanampan. Ginsunog nira an tagsa nga bungto didto hini nga dapit. Han pagkatirok han mga Israelita didto ha Mispa, nagsumpa hira han Ginoo: “Waray ha amon matugot hin usa nga Benjaminhon nga mangasawa hin usa han amon anak nga babaye.” Sanglit kinmadto ha Betel an mga tawo han Israel ngan didto nagkalingkod hira ha atubangan han Dyos ngada han pagkagab-i. Nagtinangis hira kay tugob hira hin kabido. “O Ginoo nga Dyos han Israel, kay ano nga nahinabo ini? Kay ano nga haros na mapara ha Israel an tribo ni Benjamin?” Temprano pa han pagkaaga nagkabuhat an mga tawo ngan nagtindog hin altar. Naghalad hira hin mga halad hin pagkaurosa ngan hin mga halad nga tinubod. Nagpakiana hira, “May-ada ba hugpo tikang han ngatanan nga mga tribo han Israel nga waray kumadto han katirok ha atubangan han Ginoo didto ha Mispa?” (Nagsumpa hira nga papatayon an bisan hin-o nga waray kumadto ha Mispa.) Nabido an mga tawo han Israel tungod han ira kabugtoan nga mga Benjaminhon ngan nagsiring, “Yana nga adlaw nawad-an an Israel hin usa han iya mga tribo. Ano an aton bubuhaton hin paghatag hin kaasaw-an han nahisalin nga kalalaken-an han Benjamin? Nagsumpa kita han Ginoo nga diri naton ighahatag ha ira in bisan usa han aton mga anak nga kababayen-an.” Han pagpakiana nira kon may-ada hugpo tikang han mga tribo han Israel nga waray makadto han katirok didto ha Mispa, hinbaroan nira nga waray usa nga taga-Habes didto ha Galaad nga kinmadto; han pagpundoka han mga tawo waray didto taga-Habes. Sanglit ginsugo han bungto in 12,000 han ira gimamag-isogi nga mga tawo ngan gintugon hira, “Kadtoa ngan pamataya niyo an ngatanan nga mga tawo didto ha Habes, lakip an kababayen-an ug kabataan. Pamataya an ngatanan nga kalalaken-an ngan an ngatanan nga kababayen-an nga diri na uray.” Hin-agian nira in 400 nga batan-on nga mga uray nga kababayen-an dida han mga tawo ha Habes, sanglit ira gindara ini hira ngadto han kampo didto ha Silo nga aadto ha tuna han Canaan. Niyan nagpatugon an bug-os nga bungto ngadto han mga Benjaminhon nga nakadto ha Bato ni Rimon ngan andam hira hin pagtapos na han araway. Binmalik an mga Benjaminhon, ngan iginhatag ha ira han iba nga mga Israelita an taga-Habes nga kababayen-an nga waray nira pamataya. Kundi an kadamo waray makasukol ha ira. Nabido an mga tawo tungod han mga Benjaminhon kay ginbungkag han Ginoo an pagkaurosa han mga tribo han Israel. Sanglit nagsiring an mga pangulo han bungto, “Waray na kababayen-an ha tribo ni Benjamin. Ano an aton bubuhaton basi makahatag kita hin kababayen-an nga aasawahon han mga kalalaken-an nga nahisalin? Kinahanglan diri mawad-an an Israel hin usa han iya dose nga mga tribo. Kinahanglan mangita kita hin paagi nga mabuhi an tribo ni Benjamin, kundi diri kita makakatugot ha ira hin pangasawa han aton mga anak nga kababayen-an, kay aton na gintunglo an bisan hin-o nga tumugot hin usa nga Benjaminhon hin pangasawa hin usa han aton mga anak nga kababayen-an.” Niyan naghunahuna hira, “Maabot na an ikinatuig nga pyesta han Ginoo didto ha Silo.” (Amihanan an Silo han Betel, timogan han Lebona, ngan sinirangan han dalan nga butnga han Betel ug Siquem.) Ginsiring nira an mga Benjaminhon, “Pakadto ngan panago kamo didto han mga urubasan ngan pagbantay kamo. Kon magkagawas na an kababayen-an han Silo hin pagsayaw ha panahon han pyesta, pagkagawas liwat kamo tikang han mga urubasan. An kada usa ha iyo magkuha hin babaye nga iya aasawahon ngan dad-a hira niyo kon mangoli na kamo ngadto han katunaan han Benjamin. Kon kumadto ha iyo hin pagbawi an ira mga amay o kabugtoan nga kalalaken-an, sidnga hira niyo, ‘Tugoti gad kami hin pag-asawa ha ira kay waray man namon hira bihaga didto ha pag-awayan. Ngan tungod kay waray man hira ihatag niyo ha amon, diri kamo nakakasala hin pagsupak han iyo saad.’” Ginbuhat ini han mga Benjaminhon; nagpili hin asawa an kada usa ha ira tikang han kababayen-an nga sinmayaw didto ha Silo ngan ira gindara. Niyan binmalik hira ngadto han ira kalugaringon nga katunaan, gintindog hin utro an ira mga bungto, ngan nag-ukoy hira didto. Ha amo ngahaw nga panahon nagkalakat an iba nga mga Israelita, ngan binmalik an kada tawo ngadto han iya kalugaringon nga tuna. Waray hadi didto ha Israel hadto nga panahon. Nagbuhat an kada tawo han bisan ano nga iya karuyag. namatay hi Elimelec ngan nag-usaan na la hi Naomi upod han iya duha nga mga anak nga kalalaken-an. Nangasawa ini nga mga anak hin kababayen-an nga taga-Moab: hira Orfa ug Ruth. Paglabay hin mga napulo ka tuig, namatay liwat hira Malon ug Quilion, ngan nag-usaan na gud la hi Naomi nga waray na bana ngan mga anak nga kalalaken-an. Waray pag-iha hinbatian ni Naomi nga ginpakaupay na han Ginoo an iya mga tawo pinaagi hin paghatag ha ira hin mag-upay nga mga abot han uma; sanglit nag-andam hiya hin pagbaya han Moab kaupod niya an iya duha nga mga umagad nga kababayen-an. Nagburunyog hira pagbalik ngadto ha Juda, kundi dida ha dalan, nagsiring hiya ha ira, “Oli na la kamo ngan lungon kamo han iyo mga nanay. Magmaupay unta ha iyo an Ginoo sugad han iyo kamaupay ha akon ngan hadton mga nagkamatay. Ngan tugotan unta kamo han Ginoo nga makabana na liwat an kada usa ha iyo ngan magkamay-ada kamo panimalay.” Sanglit ha pagpanamilit ha ira ginhadkan hira ni Naomi. Kundi nagtangis hira ngan nagsiring ha iya, “Diri! Maupod kami ha imo ngadto han imo mga tawo.” Kundi binmaton hi Naomi, “Kinahanglan bumalik kamo, mga anak ko. Kay ano nga maupod kamo ha akon? Mag-aanak pa ba ako hin kalalaken-an nga aasawahon niyo? Oli na la kamo kay lagas na ako hin duro ngan diri na ako makakaasawa. Bisan kon may paglaom pa ako ngan makabana yana nga gab-i ngan mag-anak hin kalalaken-an, mahulat ba kamo ngada han pagdagko nira? Makakapugong ba ini ha iyo hin pagpaasawa hin iba? Ayaw, mga anak ko, maaram kamo nga diri gud ini mahihimo. Gintalikdan na ako han Ginoo, ngan nabibido gud ako tungod ha iyo.” Nagtangis na liwat hira. Niyan ha pagpanamilit ha iya hinadkan ni Orfa an iya ugangan ngan inmoli hiya, kundi inmupod hi Ruth kan Naomi. Sanglit nagsiring ha iya hi Naomi, “Ruth, inmoli na an imo hipag ngadto han iya mga tawo ngan han iya diyos. Upod na la ha iya hin pag-oli.” Kundi binmaton hi Ruth, “Ayaw ako pabayaa ha imo. Maupod la ako ha imo. Bisan ngain ka kadto maupod ako ha imo; bisan diin ka pag-ukoy, didto man ako mag-uokoy. An imo mga tawo, akon man liwat mga tawo, ngan an imo Dyos, akon man liwat Dyos. Bisan diin ka kamatay, didto man ako kamamatay, ngan didto liwat ako iglulubong. An makalilisang nga sirot han Ginoo manganhi liwat ha akon kon may-ada makapabulag ha akon ha imo labot han kamatayon!” Han pagkasabot ni Naomi nga tiupod gud ha iya hi Ruth, waray na la hiya mag-aringasa. Nagpadayon hira paglakat tubtob han pag-abot nira ha Betlehem. Han pag-abot nira, narigumok an bug-os nga bungto, ngan nagsiring an kababayen-an didto, “Amo ba gud ini hi Naomi?” Binmaton hiya, “Ayaw na ako pagtawga nga Naomi. Tawga na la ako nga Mara, kay ginpakorian gud ako han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Damo an akon dara han pagbaya ko dinhe, kundi ginpabalik ako han Ginoo nga waray bisan ano. Kay ano nga tatawgon ako niyo nga Naomi nga ginsirotan na ako han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngan ginpakorian pa ako niya?” Sanglit amo ini an paghibalik ni Naomi tikang ha Moab upod hi Ruth nga iya umagad nga babaye nga taga-Moab. Han pag-abot nira ha Betlehem nagtitikang pala han pag-ani han sebada. May-ada hi Naomi uropod nga ginngaranan kan Boos, usa nga riko ngan hinangad nga tawo nga sakop han panimalay ni Elimelec nga iya bana. Usa ka adlaw nagsiring kan Naomi hi Ruth, “Tugoti ako hin pagkadto han kaumhan basi mag-ani ako han mga nalikatan han mga mag-arani. Waray ruhaduha may-ada tawo nga matugot ha akon hin pag-ani.” Binmaton hi Naomi, “Kadto na, anak.” Sanglit kinmadto hi Ruth han kaumhan, nagsunod han mga mag-arani, ngan nag-ani han ira mga nalikatan. Nahinabo nga nahingadto hiya hin uma nga gintatag-iya ni Boos. Waray pag-iha inmabot hi Boos tikang ha Betlehem ngan ginsiring niya an mga mag-arani, “An Ginoo maada unta ha iyo!” Binmaton hira, “Bendisyonan ka unta han Ginoo!” Ginpakianhan ni Boos an iya tinaporan, “Hin-o ito nga batan-on nga babaye?” Binmaton an tawo, “Amo hiya an taga langyaw nga babaye nga upod ni Naomi hin pag-oli tikang ha Moab. Nagsarit hiya nga masunod hiya han mag-arani hin panhiligad han inani. Naghiligad hiya tikang pa han aga ngan yana pa la hiya sisirong hin pagpahuway madaliay.” Niyan nagsiring kan Ruth hi Boos, “May-ada ko ha imo igsasagdon. Ayaw na pagkadto hin iba nga uma hin pag-ani. Dinhe na la pag-ani upod han kababayen-an. Inawa hira kon diin hira pag-aani, ngan upod ha ira. Gintugon ko na an akon mga tawo nga diri ka paglabtan. Ngan kon uuhawon ka, pakadto ngan inom han tubig tikang han mga biso nga ira ginsudlan.” Hinmapa hi Ruth ngan nagsiring kan Boos, “Kay ano nga nanginginano ka ha akon? Kay ano nga nalolooy ka man hin usa nga taga langyaw?” Binmaton hi Boos, “Hinbatian ko an ngatanan nga imo ginbuhat para han imo ugangan nga babaye tikang mamatay an imo bana. Sayod ako han pagbaya nimo han imo iroy ug amay ngan han imo kalugaringon nga tuna, ngan han imo pagkanhi hin pag-ukoy tampo hin mga tawo nga hadto diri nimo kinikilala. Baloson ka unta han Ginoo tungod han imo ginbuhat. Maangkon mo unta in tim-os nga balos tikang han Ginoo nga Dyos han Israel, nga imo dinangpan hin pagpanalipod!” Binmaton hi Ruth, “Maloloy-on ka hin duro ha akon. Gindasig mo ako pinaagi han imo manamit nga mga pulong ha akon, bisan kon diri ako tupong han usa han imo mga surugoon.” Ha takna na han pangaon nagsiring kan Ruth hi Boos, “Kadi na, kaon hin tinapay ngan itunlob ini ha sawsawan.” Sanglit linmingkod hiya tampo han mga mag-arani, ngan dinalhan hiya ni Boos hin sinanlag nga kan-on. Kinmaon hiya ngada han iya kabusog, ngan may-ada pa nasalin han iya pagkaon. Sanglit nanhiligad hi Ruth ngada han pagkagab-i. Kahuman niya paggiok hini nga iya gin-ani, nakatirok hiya hin kapin hin napulo ka kilo. Gindara ini niya han pagbalik niya ngadto ha bungto, ngan iginhatag ini niya han iya ugangan. Iginhatag liwat niya an salin han iya ginkaon. Pinmakiana ha iya hi Naomi, “Diin ka pag-ani yana nga adlaw? Kanay uma an imo gin-anihan? Bendisyonan unta han Dyos an tawo nga nanginano ha imo!” Sanglit ginsumatan ni Ruth hi Naomi nga didto hiya pag-ani hin uma nga gintatag-iya hin tawo nga ginngaranan kan Boos. Nagsiring hi Naomi, “Bendisyonan unta han Ginoo hi Boos! Dayuday nagtutuman an Ginoo han iya mga saad ngadto han mga buhi ug mga minatay.” Ngan nagsiring pa hiya, “Amon suok nga uropod ito nga tawo ngan usa hiya hadton may katungod hin panimangno ha amon.” Niyan nagsiring hi Ruth, “Labaw han ngatanan, ginsiring pa ako niya hin pagpadayon hin pag-ani upod han iya mga mag-arani tubtob han katubas.” Nagsiring kan Ruth hi Naomi, “Tinuod, anak ko, maupay gud nga didto ka mag-ani han uma ni Boos tampo han kababayen-an. Bangin ka pag-durugasan kon didto ka mag-ani hin iba nga uma.” Sanglit nag-ani hi Ruth tampo ha ira, ngan damo an natirok niya tubtob han kaani ngatanan han sebada ug trigo. Ngan nagpadayon hiya pakiglungan han iya ugangan nga babaye. Paghagos hin pira kaadlaw nagsiring kan Ruth hi Naomi, “Kinahanglan magbiling ako hin bana para ha imo, basi magkamay-ada ka hin imo kalugaringon nga panimalay. Panumdom nga amon uropod ini hi Boos, kanay kababayen-an imo inupdan hin pag-ani. Pamati. Yana nga gab-i maggigiok hiya han sebada. Sanglit karigos, pagpahamot, ngan pagbado han imo gimamaupayi nga panapton. Niyan pakadto han iya giriokan, kundi ayaw hiya pasabta nga aadto ka tubtob han kahuman niya pagkaon ngan pag-inom. Inawa hin maupay an dapit nga hinihigdaan niya, ngan kon nahingangaturog na hiya, kadtoa, buksa an iya taplak, ngan higda ha iya tiilan. Susumatan ka niya han imo pagbubuhaton.” Binmaton hi Ruth, “Bubuhaton ko an ngatanan nga imo ginsiring.” Sanglit kinmadto hi Ruth ha giriokan ngan ginbuhat niya sumala han ginsiring ha iya han iya ugangan nga babaye. Katapos ni Boos pagkaon ngan pag-inom, nagmalipayon hiya. Kinmadto hiya han tinambak nga sebada ngan hinmigda hiya hin pagkaturog. Dinmaop hi Ruth hin hinay-hinay, ginbukas niya an taplak, ngan hinmigda ha iya tiilan. Hito nga gab-i tigda hiya nga nagmata, linmimbag hiya, ngan nahipausa nga may babaye nga nahigda ha iya tiilan. “Hin-o ka?” pinmakiana hiya. “Hi Ruth ako,” binmaton hiya. “Tungod kay suok ka nga uropod, ikaw an may katungod hin pagmangno ha akon. Sanglit pangasaw-a gad ako.” Nagsiring hiya, “Bendisyonan ka unta han Ginoo. Ginpakita mo an imo labaw nga kamaunongon hin panimalay dida hini nga imo binubuhat yana kay han imo ginbuhat para han imo ugangan nga babaye. Makakahimo ka unta hin pamiling hin batan-on nga lalake, ma riko o ma kablas hiya. Kundi waray mo ini buhata. Sanglit ayaw kabaraka, Ruth. Akon bubuhaton an ngatanan nga imo pinangangaro. An ngatanan dinhe ha bungto nakilala nga maupay ka nga babaye. Matuod nga suok ako nimo nga uropod, ngan may katungod ko hin pagmangno ha imo, kundi may-ada surusuok pa kay ha akon nga imo uropod. Pabilin dinhe ha bug-os nga gab-i, ngan ha pagkaaga aton hisasabtan kon maninimangno ba hiya ha imo. Kon maruyag hiya, maupay man; kon diri, nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Dyos nga ako an maninimangno ha imo. Higda la yana ngan pabilin dinhe ngada han pagkaaga.” Sanglit hinmigda hiya ha iya tiilan ngada han pagkaaga, kundi binmangon hiya nga masirom pa basi diri hiya hikit-an, kay diri karuyag ni Boos nga may mahibaro nga nakadto hiya. Nagsiring ha iya hi Boos, “Huboa an imo kurugpos ngan bitara didi.” Iya ini ginbuhat, ngan ginsudlan ini ni Boos hin mga baynte ka kilo nga sebada, ngan ginbuligan hiya hin pagpas-an hini. Niyan inmoli hiya ngadto ha bungto ngan dara niya ini. Han pag-abot niya ha balay, ginpakianhan hiya han iya ugangan nga babaye, “Kumosta an imo lakat, anak?” Ginsumatan hiya ni Ruth han ngatanan nga ginbuhat ha iya ni Boos. Nagsiring pa hiya, “Ginsiring ako niya nga kinahanglan diri ako bumalik nganhi ha imo nga waray dara, sanglit iginhatag niya ha akon ini ngatanan nga sebada.” Nagsiring ha iya hi Naomi, “Hulat la anay, Ruth, tubtob nga kumita ka kon ano an dadangatan hini. Diri mapahuway hi Boos ngada han katuhay hini nga butang yana nga adlaw.” Kinmadto hi Boos han mitingan han bungto ngan didto linmingkod hiya. Niyan an kan Elimelec gisusuoki nga uropod, an tawo nga iginsumat ni Boos linmabay ngan gintawag hiya ni Boos, “Kadi ngan lingkod anay didi, sangkay.” Sanglit dinmaop hiya ngan linmingkod. Niyan kinmuha hi Boos hin napulo nga mga pangulo han bungto ngan ginpalingkod liwat hira didto. Han pagkalingkod na nira, nagsiring hiya han iya uropod, “Yana nga inmoli na hi Naomi tikang ha Moab, karuyag niya ibaligya an uma ni Elimelec nga aton uropod. Naghuhunahuna ako nga kinahanglan hibaroan mo ini. Sanglit yana, kon karuyag mo ini, palita ini ha atubangan hini nga mga tawo nga nagkakalingkod dinhe. Kundi kon diri mo karuyag ini, pagyakan, kay ikaw an syahan nga may katungod hin pagpalit hini, ngan sunod ako.” Nagsiring an tawo, “Papaliton ko ini.” Niyan nagsiring hi Boos, “Kon paliton mo an uma tikang kan Naomi, pinapalit mo liwat hi Ruth nga balo nga babaye nga taga-Moab, basi magpabilin an uma dida han panimalay han namatay.” Binmaton an tawo, “Kon amo man ito, bubul-iwan ko an akon katungod hin pagpalit han uma, kay karuyag sidngon hini nga diri makakapanunod hini an akon kalugaringon nga mga anak. Palita na la ini; diri na ako.” Hadto nga mga adlaw, kon nagtutuhay hin pagpalit o pagbaligya hin hiagi, batasan ini han magbaraligya hin paghukas han iya sandalyas ngan paghatag hini ngadto han pumaralit. Amo ini an paagi han mga Israelita ha pagpakita nga tuhay na an sarabot. Sanglit han pagsiring han tawo ngadto kan Boos, “Palita na la ini,” ginhukas niya an iya sandalyas ngan ginhatag ini niya ngadto kan Boos. Niyan ginsiring ni Boos an mga pangulo ngan an ngatanan nga nakadto, “Mga saksi kamo ngatanan yana nga adlaw nga akon na ginpalit kan Naomi an ngatanan nga gintatag-iya ni Elimelec ug han iya duha nga anak, hira Quilion ug Malon. Labot pa hini, akon na asawa hi Ruth nga taga-Moab nga balo ni Malon. Dida hini magpapabilin an hiagi dida han panimalay han namatay, ngan magpapadayon an tilitol han iya panimalay dida han iya katawhan ngan dida han bungto nga iya natawhan. Mga saksi kamo hini yana nga adlaw.” Nagsiring an mga pangulo ngan an iba nga mga tawo, “Oo, mga saksi kami. Himoon unta han Ginoo nga ini nga babaye nga imo maaasawa masugad kanda Raquel ug Lea nga nanganak hin damo para kan Jacob. Magmariko ka unta dida han banay ni Efrata, ngan mabantogan ka unta ha Betlehem. Masugad unta han panimalay ni Perez nga anak ni Juda ug Tamar an panimalay nga ihahatag ha imo han Ginoo pinaagi han mga anak hini nga batan-on nga babaye.” Sanglit gindara ha balay ni Boos hi Ruth nga iya asawa. Ginpakaupay hiya han Ginoo, ngan nagburod hiya ngan nag-anak hin lalake. Nagsiring kan Naomi an kababayen-an, “Dayawon an Ginoo! Yana nga adlaw gintagan ka niya hin apo nga maninimangno ha imo. Mabantogan unta ha Israel an bata! Nahigugma ha imo an imo umagad nga babaye, ngan ginbuhat niya para ha imo in labaw pa hin pito nga mga anak nga kalalaken-an. Ngan yana gintagan ka niya hin apo nga maghahatag ha imo hin bag-o nga kinabuhi ngan mahatag ha imo hin kahimyangan ha panahon han imo pagkalagas.” Ginkugos ni Naomi an bata, ginggakos niya, ngan ginmangnoan niya. Ginngaranan han mga amyaw nga kababayen-an hin Obed an bata. Ginsumatan nira an ngatanan, “Natawo kan Naomi in lalake nga bata!” Nahimo hi Obed nga amay ni Isai nga amay ni David. May hadto usa ka tawo nga Elcana an ngaran, sakop han tribo ni Efraim, nga nag-ukoy didto han bungto han Rama ha sagkahon nga katunaan han Efraim. Anak hiya ni Jeroham ngan apo ni Eliu, ug sakop han panimalay ni Tohu nga bahin han banay ni Zuf. May duha nga asawa ni Elcana, hira Ana ug Fenena. May mga anak hi Fenena, kundi waray hi Ana. Kada tuig nalakat hi Elcana tikang ha Rama ngan napakadto ha Silo hin pagsingba ngan paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, diin mga padi han Ginoo hira Ofni ug Pinehas nga duha nga anak ni Eli. Kada paghalad ni Elcana, binabahinan niya hi Fenena ug an iya mga anak. Ngan bisan kon labis an iya paghigugma kan Ana, tinatagan niya hin usa la ka bahin, kay pagbuot man han Ginoo nga diri hiya mag-anak. Masukot hiya pagtamayon ug pagpakaalohan ni Fenena, kay ginhimo hiya nga baw-as han Ginoo. Nagpadayon ini tuigtuig; kada pagkakadto nira han balay han Ginoo, duro gud an pagpinaantosa ni Fenena kan Ana nga nagtatangis nala hiya ngan diri gud nakaon. Danay pakianhan hiya ni Elcana nga iya bana, “Ana kay ano nga nagtitinangis ka? Kay ano nga diri ka nakaon? Kay ano nga dayuday mabidoon ka man? Diri ba ako nimo minahal labaw pa hin napulo nga mga anak nga kalalaken-an.” Nagsumpa hi Ana, “ Ginoo nga Labi Kamakagarahum, siplati gad ako nga imo surugoon! Tan-awa an akon kasakitan, ngan hinumdomi ako! Ayaw gad ako hingalimti! Kon imo ako tagan hin anak nga lalake, nagsasaad ako nga akon hiya ighahalad ha imo ha bug-os niya nga kinabuhi ngan diri ko gud hiya aarotan.” Naiha an pag-inampoon ni Ana ngadto han Ginoo ngan gin-ininaw ni Eli an iya mga im-im. Hilom la an iya pag-ampo; nagkikiwa an iya mga im-im, kundi waray niya tingog nga hinbabatian. Sanglit nakahunahuna hi Eli nga hubog hi Ana, ngan ginsiring hiya, “Ayaw na pagpakahubog! Ayaw na pag-ininom ngan upaya na an imo panhunahuna!” “Diri gad ako hubog,” binmaton hiya, “Waray gad ako pag-ininom! Masurub-on gud ako, ngan nag-inampo ako, basi makapahungaw ako han akon kakurian ngadto han Ginoo. Ayaw pakasiring nga maraot ako nga babaye. Nag-inampo ako hin sugad hini kay makalolooy an akon kahimtang.” Nagsiring hi Eli, “Lakat nga malinawon; ayaw na kaguol. Tagan ka unta han Dyos han Israel han imo pinangaro ha iya.” Binmaton hiya, “Magmaloloy-on ka unta ha akon.” Niyan linmakat hiya, kinmaon, ngan waray na pagmabidoon. Han pagkabuwas han aga binmuhat hin temprano hi Elcana ngan an iya panimalay, ngan katapos nira magsingba han Ginoo, inmoli hira ngadto ha Rama. Nakighilawas hi Elcana kan Ana nga iya asawa, ngan pinamatian han Ginoo an pag-ampo ni Ana. Nagburod hi Ana ngan nag-anak hin lalake. Iya ginngaranan nga Samuel, kay siring pa niya, “Gin-aro ko hiya han Ginoo.” Inmabot na liwat an turno ni Elcana ngan han iya panimalay hin pagkadto ha Silo hin paghalad ngadto han Ginoo han tinuig nga halad nga iya saad. Kundi hini nga higayon waray umopod hi Ana. Ginsiring niya an iya bana, “Malutas ngani an bata, dadad-on ko hiya ngadto han balay han Dyos, diin mag-uokoy hiya ha bug-os niya nga kinabuhi.” Binmaton hi Elcana, “Maupay man, buhata an imo ginhuhunahuna nga maupay; pabilin la anay ha balay ngada han kalutas han bata. Ngan itugot unta han Ginoo nga matuman an imo saad.” Sanglit pinmabilin hi Ana ha balay ngan ginmangnoan niya an iya anak. Han kalutas han bata, iya ini gindara ngadto ha Silo, ngan nagdara liwat hiya hin usa nga todo nga baka nga tulo ka tuig an panuigon, mga dose ka gantang nga harina, ngan hin usa nga supot nga anit nga puno hin bino. Gindara niya hi Samuel bisan kon bata pa ini hiya ngadto han balay han Ginoo didto ha Silo. Katapos pag-ihawa han baka, ira gindara an bata ngadto kan Eli. Nagsiring ha iya hi Ana, “Patabia daw ako; nahinumdom ka ba ha akon? Amo ako an babaye nga imo hinkit-an nga natindog dinhe, nga nag-inampo ngadto han Ginoo. Pinangaro ko ha iya ini nga bata, ngan pinamatian niya an akon pinangaro. Sanglit iginhahalad ko hiya han Ginoo. Samtang buhi pa hiya, magaalagad hiya han Ginoo.” Ngan didto nagsingba hira han Ginoo. Nag-ampo hi Ana: “Ginpuno han Ginoo hin kalipay an akon kasingkasing; kamalipayon ko tungod han iya ginbuhat! Gintataw-an ko la an akon mga kaaway; kamalipayon ko kay ginbuligan ako han Dyos! “Waray tawo nga baraan nga sugad han Ginoo; waray gud sugad ha iya, waray darangpan nga sugad han aton Dyos. Hunonga na an iyo duro nga paghinambog; hiloma na an iyo mapinahitas-on nga mga pulong. Kay an Ginoo amo in usa nga Dyos nga maaram, ngan naghuhukom hiya han ngatanan nga buhat han mga tawo. Nababari an mga pana han kusgan nga mga sondalo, kundi nagmamakusog an mga magluya. An mga tawo nga hadto anay hura hin pagkaon nagpapasuhol na yana basi makakaon; kundi may-ada na pagkaon an mga ginugutom. Ag-anak an baw-as nga asawa hin pito nga anak, kundi an iroy hin damo napuohan hin mga anak. Makakahimo an Ginoo hin pagpatay ngan hin paghatag liwat kinabuhi; pinapakadto niya an mga tawo ha kalibutan han mga patay, ngan ginkukuha liwat niya. Itinugot niya nga mapobre in pira nga mga tawo ngan mariko an iba; nga magpaubos in pipira ngan magamhanan an iba. Binabayaw niya an mga kablas tikang ha tuna, ngan binabangon niya an mga makalolooy ha ira kakurian. Ngan ginhihimo hira nga mga kaupod hin mga pangulo, ngan ibinubutang hira ha mga dapit nga dungganan. An Ginoo an tag-iya han mga patukoranan han tuna; nga ginpatindogan niya han kalibutan. “Pinananalipdan niya an matinumanon nga mga tawo, kundi naaanaw ha kasisidman an mga magraot diri nagdadaog in tawo pinaagi han iya kalugaringon nga kusog. Pupuohon an mga kaaway han Ginoo. Magoliat hiya sugad hin dalugdog tikang ha langit. Huhukman han Ginoo an bug-os nga kalibutan; tatagan niya hin gahom an iya hadi, ngan magmamadinaogon an iya pinili nga hadi.” Katapos inmoli hi Elcana ngadto ha Rama; kundi pinmabilin an bata nga hi Samuel didto ha Silo, ngan nag-alagad hiya han Ginoo ha ubos han pagdumara ni Eli nga padi. Mga bugoy an mga anak ni Eli. Waray nira pagtahod han Ginoo o han mga turumanon hiunong han angay pangaroon han kapadian tikang han mga tawo. Lugod, kon maghalad in usa ka tawo, naabot an surugoon han padi nga may dara nga tugsok nga tulo an kataisan. Samtang ginlalaga pa an karne, iya na tinutugsok an ginlalaga nga karne, ngan an bisan ano nga madara han tugsok kanan padi na. Amo ini an ira ginbubuhat han mga Israelita nga napakadto ha Silo hin paghalad. Labot pa hini, san-o ilain ngan tuboron an tambok, madaop an surugoon han padi ngan sisidngon an tawo nga naghahalad, “Tagi ako han unod nga igsurugba para han padi; diri hiya makarawat hin linaga nga karne, kundi karuyag niya an hilaw nga karne.” Kon magbaton an tawo, “Sunda ta la an angay buhaton. Sunoga ta anay an tambok, ngan katapos, kuhaa na an imo karuyag,” masiring an surugoon han padi, “Diri ito mahihimo! Kinahanglan ihatag mo ini ha akon yana! Kon dumiri ka, pipiriton ko ini hin pagkuha!” Makalilisang ini nga sala han mga anak ni Eli ha atubangan han Ginoo, kay waray gud nira pagtahod han mga halad ngadto han Ginoo. Hini ngahaw nga panahon nagpadayon an bata nga Samuel hin pag-alagad han Ginoo nga nakakasul-ot hin usa nga sagrado nga lino nga tapis. Kada tuig naghihimo an iroy niya hin gutiay nga bado nga hilawig ngan gindadara ini niya ngadto kan Samuel kon naupod hiya han iya bana hin pagtuman han tinuig nga paghalad. Niyan benebendisyonan ni Eli hi Elcana ngan an iya asawa, ngan ginsiring niya hi Elcana, “Tagan ka unta han Ginoo pinaagi hini nga babaye hin iba pa nga mga anak nga liwan han usa nga iyo iginhalad ha iya.” Katapos nira pagtuman, nauli hira. Ginpakaupay manggud han Ginoo hi Ana, ngan nag-anak hiya hin tulo pa nga kalalaken-an ngan hin duha nga kababayen-an. Tinmubo hi Samuel dida ha pag-alagad han Ginoo. Hini nga panahon lagas na kaupay hi Eli. Nagpipinakabati hiya han ngatanan nga ginbubuhat han iya mga anak ngadto han mga Israelita, ngan nakikighilawas pa ngani hira han kababayen-an nga nag-aalagad didto han aragian han Tulda han Ginoo. Sanglit nagsiring hiya ha ira, “Kay ano nga iyo ginbubuhat ini nga mga butang? Nagsusumat ha akon an ngatanan hiunong han magraot nga iyo ginbubuhat. Ayaw na niyo pagbuhata ini, mga anak ko! Uraura ini hin kamaraot nga ginyiyinakan han mga tawo han Ginoo. Kon nakakasala in usa ka tawo kontra hin iya igkasi-tawo, makakapanalipod ha iya an Dyos; kundi hin-o in makakapanalipod hin usa ka tawo nga nakakasala kontra han Ginoo?” Kundi waray gud hira pamati han ira amay, kay nagbuot na an Ginoo hin pagpatay ha ira. Nagpadayon hin pagtubo an bata nga Samuel ngan nakalipay gud hiya han Ginoo ngan han mga tawo. Inmabot kan Eli in usa nga manaragna dara ini nga mensahe han Ginoo: “Han mga oripon pa han hadi han Ehipto an imo ginikanan nga hi Aaron ngan an iya panimalay, nagpakilala ako kan Aaron. Tikang han ngatanan nga mga tribo han Israel akon ginpili an iya panimalay nga akon kapadian nga mag-aalagad didto han altar, magtutubod han insyenso, ngan magsusul-ot han efod ha akon atubangan. Ngan gintagan ko hira han katungod hin pag-angkon hin usa ka bahin han mga halad nga gintutubod didto ha altar. Sanglit kay ano nga naiipa ka pa han mga halad nga tinubod ngan han mga halad nga akon ginkikinahanglan tikang han akon mga tawo? Kay ano, Eli, nga imo ginpapasidunggan an imo mga anak labaw ha akon? Kay ano nga tinugotan mo man an imo mga anak hin pagkuha han gimama-upayi nga mga bahin han ngatanan nga mga halad nga iginpahinungod ha akon han akon mga tawo, sanglit magtambok na hira? Hadto nga panahon nagsaad ako an Ginoo nga Dyos han Israel, nga mag-aalagad ha akon nga kapadian an imo panimalay ngan an imo banay ha ngatanan nga katuigan. Kundi yana nasiring ako nga diri ko na gud ini pagtutumanon nga akon saad. Papasidunggan ko lugod adton mga nagpapasidungog ha akon, ngan tatamayon ko adton mga nagtatamay ha akon. Pamati, maabot an panahon nga pamamatayon ko an ngatanan nga batan-on nga kalalaken-an han imo panimalay ngan han imo banay, basi waray lalake han imo panimalay nga malalagas. Sasamokon ka ngan maaawa ka han ngatanan nga mga kaupayan nga akon ighahatag han iba nga mga tawo han Israel, kundi waray na malalagas dida han imo panimalay. Kundi bubuhion ko in usa han imo mga tulin, ngan mag-aalagad hiya nga padi ha akon. Kundi mabubuta hiya ngan mawawarayan gud hin paglaom, ngan aabotan hin tigda nga kamatayon an iba mo nga mga tulin. Kon mamatay na ha amo ngahaw nga adlaw hi Ofni ug Pinehas nga imo duha nga anak magpapakita ini ha imo nga matutuman an ngatanan nga akon iginyakan. Magpipili ako hin usa nga padi nga magmamatinumanon ha akon ngan magbubuhat han ngatanan nga karuyag ko ipabuhat ha iya. Tatagan ko hiya hin mga tulin nga dayuday mag-aalagad ha atubangan han akon pinili nga hadi. Mapakadto hito nga padi an bisan hin-o han imo mga tulin nga mahisalin nga buhi ngan maaro ha iya hin kwarta ug pagkaon, ngan makikimalooy ha iya nga pabuligon hiya han kapadian, basi may-ada niya makaon.” Hadto nga mga adlaw han nag-aalagad han Ginoo an bata nga hi Samuel ubos han pagdumara ni Eli, diri pa adto damo an mga mensahe han Ginoo, ngan talagsaon la an mga panan-awon nga tikang ha iya. Usa ka gab-i hi Eli nga haros buta na nakaturog didto han iya kalugaringon nga kwarto; nakaturog man hi Samuel didto ha balay han Ginoo diin nakadto an baraan nga Kahon han Ginsaaran. Han maagahon pa, samtang naglalaga pa an pakaagahan nga suga, nagtawag an Ginoo kan Samuel. Binmaton hiya, “Aadi ako!” ngan dinmalagan hiya ngadto kan Eli ngan nagsiring, “Nagtawag ka ha akon, ngan iini na ako.” Kundi binmaton hi Eli, “Waray ako magtawag ha imo; balik ha imo higdaan.” Sanglit binmalik hin paghigda hi Samuel. Nagtawag kan Samuel an Ginoo hin ikatulo; binmuhat hiya, kinmadto kan Eli ngan nagsiring, “Nagtawag ka ha akon, ngan iini na ako.” Niyan nakasabot hi Eli nga an Ginoo amo an nagtawag han bata, sanglit nagsiring hiya han bata, “Balik ha imo higdaan, ngan kon tawgon ka pa niya, sidnga, ‘Pagyakan, Ginoo, kay namamati an imo surugoon.’” Binmalik ha iya higdaan hi Samuel. Inmabot an Ginoo ngan tinmindog hiya didto, ngan nagtawag sugad han una, “Samuel! Samuel!” Binmaton hi Samuel, “Pagyakan; namamati an imo surugoon.” Nagsiring ha iya an Ginoo, “May adlaw nga may-ada ko makalilisang nga pagbubuhaton han mga tawo han Israel, nga mahahadlok gud an ngatanan nga makakabati hini. Dida hito nga adlaw tutumanon ko an ngatanan nakon nga mga pagtarhog kontra han panimalay ni Eli tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan. Ginsumatan ko na hiya nga kakastigohon ko ha kadayonan an iya panimalay, kay an iya mga anak nagnamastamas ha akon. Nahibaro hi Eli nga ginbinuhat ini han iya mga anak kundi waray niya sawaya hira. Sanglit iginsumpa ko ini han panimalay ni Eli nga waray gud halad nga tinubod o bisan ano nga halad nga makakapara han mga lara hini nga makalilisang nga sala.” Naghinigda hi Samuel ngada han pagkaaga; niyan binmuhat hiya ngan gin-abrehan niya an mga porta han balay han Ginoo. Nahadlok hiya hin pagsumat kan Eli mahitungod han panan-awon. Gintawag hiya ni Eli, “Samuel, anak ko!” “Aadi ako,” binmaton hi Samuel. Nagpakiana hi Eli, “Ano an iginsumat ha imo han Ginoo? Ayaw ako paglirongi hin bisan ano? Kakastigohon ka gayud han Dyos kon diri mo igsumat ha akon an ngatanan nga iya iginsiring.” Sanglit iginsumat ha iya ni Samuel an ngatanan; waray gud niya iginlirong nga bisan ano. Nagsiring hi Eli, “Amo hiya an Ginoo; tutumanon niya an bisan ano nga maupay gud buhaton niya.” Samtang nagtubo hi Samuel, kaupod niya an Ginoo, ngan gintuman niya an ngatanan nga iginyakan ni Samuel. Sanglit nahibaro an ngatanan nga mga tawo han Israel, tikang ha usa nga kataposan han tuna ngadto ha luyo, nga tinuod gud nga hi Samuel usa nga manaragna han Ginoo. Nagpadayon an Ginoo hin pagpadayag didto ha Silo, diin pinmakita ngan naghimangraw hiya kan Samuel. Ngan an ginhimangraw ni Samuel nahisangyaw ha bug-os nga Israel. Hito nga panahon nakig-away an mga Filisteohanon kontra han Israel. Ginmawas hin pakig-away an mga Israelita ngan nagkampo hira didto ha Ebenezer ngan an mga Filisteohanon didto ha Apek. Sinmulong an mga Filisteohanon, ngan katapos hin mapintas nga araway napirde nira an mga Israelita, ngan pinamatay nira in mga upat ka yukot ka tawo didto ha pag-awayan. Han pagbalik na han nahisalin nga mga sondalo ngadto ha kampo, nagsiring an mga pangulo han Israel, “Kay ano nga tinmugot man an Ginoo nga madaog kita han mga Filisteohanon yana nga adlaw? Tana, kuhaa ta an Kahon han Ginsaaran han Ginoo didto ha Silo basi umopod hiya ha aton ngan talwason kita ha aton mga kaaway.” Sanglit nagsugo hira hin mga surugoon ngadto ha Silo hin pagkuha han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga nalingkod ha trono ha igbaw han mga kerubin. Ngan binmunyog han Kahon han Ginsaaran hira Ofni ug Pinehas, an duha nga mga anak ni Eli. Han pag-abot na han Kahon han Ginsaaran, naggogliat an mga Israelita, nag-aningal an ira tingog nga nabay-og an tuna. Hinbatian han mga Filisteohanon an gogliat, ngan nagsiring hira, “Pamatii ta daw an dagko nga gogliat didto han kampo han mga Hebreo! Ano ba an karuyag sidngon hini?” Han paghibaro nira nga inmabot ngay-an an Kahon han Ginsaaran han Ginoo didto han kampo han mga Hebreo, nagkahahadlok hira ngan nagsiring, “Inmabot in usa nga diyos ngadto han ira kampo! Pirde na kita! Waray pa gud mahinabo ha aton in sugad hini! Hin-o in magtatalwas ha aton tikang hito nga gamhanan nga kadiyosan? Amo hira an kadiyosan nga nagpatay han mga Ehiptohanon didto ha kamingawan! Pagmaisog kamo, mga Filisteohanon! Pakig-away kamo ngan pagpakalalake, kay kon diri, maooripon kita han mga Hebreo sugad nga mga oripon man hira naton hadto. Sanglit pakig-away kamo ngan pagpakalalake kita hin kaisog.” Nakig-away hin maupay an mga Filisteohanon ngan ginpirde nira an mga Israelita nga nanadlagan hira tipaoli. Makalilisang adto nga pamatay; pinamatay in 30,000 nga mga sondalo nga Israelita. Naagaw an Kahon han Ginsaaran han Ginoo, ngan pinamatay hira Ofni ug Pinehas nga mga anak ni Eli. Nagdinalagan in usa ka tawo nga sakop han tribo ni Benjamin tikang ha pag-awayan ngadto ha Silo, ngan inmabot hiya hito ngahaw nga adlaw. Ha pagpakita han iya kabidoan, nagsul-ot hiya hin gisi nga panapton ngan ginbutangan niya hin tapotapo an iya ulo. Nalingkod hi Eli nagtitinan-aw ngadto ha unhan ha ligid han dalan tugob hin kabaraka mahitungod han Kahon han Ginsaaran. Nahisangyaw an sumat han tawo ha bug-os nga bungto, ngan an ngatanan nga mga tawo ginmoliat tungod hin kahadlok. Han pakabati ni Eli han aringasa, nagpakiana hiya, “Ano ini nga aringasa?” Nagdagmit an tawo ngadto kan Eli ngan ginsumatan hiya. ( Hi Eli hini nga panahon 98 na an panuigon ngan haros buta na gud hiya.) Nagsiring an tawo, “Kinmalagiw ako ha pag-awayan ngan nagdinalagan la ako nganhi yana nga adlaw.” Nagpakiana ha iya hi Eli, “Ano man an nahinabo, anak ko?” Binmaton an surugoon, “Nangalagiw an mga Israelita tikang han mga Filisteohanon; makalilisang gud ini nga kapirdehan naton! Labot pa hito, pinamatay an imo mga anak nga hira Ofni ug Pinehas, ngan naagaw an Kahon han Ginsaaran han Dyos!” Han paghinabihi la han tawo hiunong han Kahon han Ginsaaran, nahipahuyang hi Eli ha iya linilingkoran ha ligid han ganghaan. Lagas na gud hiya ngan matambok sanglit nabari an iya liog hadto nga iya kahuyang ngan namatay hiya. Nagin pangulo hiya han Israel sulod hin 40 ka tuig. Burod ngan tipag-aranak na gud an babaye nga umagad ni Eli ngan asawa ni Pinehas. Han pakabati niya nga nabihag na an kanan Dyos Kahon han Ginsaaran, ngan patay na an iya ugangan nga lalake ngan an iya bana, nagbati hiya dayon ngan nag-anak. Han tikamaratay na hiya, ginsiring hiya han kababayen-an nga binmulig ha iya hin pagpaanak, “Ayaw kahadlok! May-ada ka na usa nga lalake!” Kundi waray la hiya mamati ngan waray bumaton. Ginngaranan niya nga Icabod an bata, kay siring pa niya, “Binmaya na han Israel an himaya han Dyos”—tungod han kabihag han Kahon han Ginsaaran ngan han kamatay han iya ugangan nga lalake ngan han iya bana. Nagsiring hiya, “Binmaya na han Israel an himaya han Dyos, kay naagaw na an kanan Dyos Kahon han Ginsaaran.” Katapos mabihag han mga Filisteohanon an Kahon han Ginsaaran, gindara ini nira tikang ha Ebenezer ngadto han ira syudad han Asdod. Iginsulod ini nira han templo han ira diyos nga hi Dagon, ngan igintupad ini han ladawan ni Dagon. Temprano pa han pagkaaga hinkit-an han mga tawo han Asdod nga nakukulob na ha tuna an ladawan ni Dagon ha atubangan han kanan Ginoo Kahon han Ginsaaran. Sanglit gin-alsa ini nira ngan iginbalik ngadto han ginbutangan ha iya. Temprano pa han pagkasunod nga aga, hinkit-an nira nga nakukulob na liwat an ladawan ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Punggot na an ulo ngan an duha nga mga butkon ngan nakadto ini ha aragian han porta; bulag na han lawas. ( Amo ito nga bisan yana nga adlaw linalakdan la ito nga dapit han kapadian ni Dagon ngan han ngatanan nga iya mga maniringba didto ha Asdod ngan diri gud hira natamak hito nga dapit.) Ginkastigo han Ginoo an mga tawo han Asdod ngan iya ginhadlok hira. Iya ginkastigo hira ngan an mga tawo nga naukoy han higrani nga katunaan ngan pinapag-antos hira pinaagi hin mga hubag. Han pakasabot nira han nahinabo, nagsiring hira “Kinakastigo han Dyos han Israel kita ngan an aton diyos nga hi Dagon. Kinahanglan ipahirayo ha aton an Kahon han Ginsaaran.” Sanglit ginpasugoan nira an lima nga kahadian han mga Filisteohanon ngan ginpakianhan hira, “Ano an aton bubuhaton han Kahon han Ginsaaran han Dyos han Israel?” Binmaton hira, “Dad-a ini ngadto ha Gat.” Sanglit ira gindara ngadto ha Gat nga lain nga syudad nga Filisteohanon. Kundi han pag-abot hini didto, ginkastigo liwat han Ginoo ito nga syudad ngan narigumok an syudad. Iya kinastigo hira hin mga hubag nga nakasahid han ngatanan nga mga tawo han syudad, han mga batan-on ngan mga tigurang. Sanglit ira ginpadara an Kahon han Ginsaaran ngadto ha Ekron, nga lain liwat nga syudad nga Filisteohanon. Kundi han pag-abot hini didto, ginmoliat an mga tawo, “Ira gindara nganhi an Kahon han Ginsaaran han Dyos han Israel basi pamatayon kita ngatanan.” Sanglit ginpasugoan na liwat nira an ngatanan nga Filisteohanon nga kahadian, ngan ginsiring hira, “Igbalik an Kahon han Ginsaaran han Israel ngadto han iya kalugaringon nga dapit, basi diri mamatay kami ngan an amon mga panimalay.” Dako gud an karigumok han bug-os nga syudad kay gintiupay hira hin pagkastigoha han Dyos. Nagkamay-ada mga hubag bisan adton waray magkamamatay ngan naggogliat an mga tawo ha ira kadiyosan pangaro hin bulig. Katapos hin pito ka bulan nga nakadto ha Filistia an Kahon han Ginsaaran han Ginoo, gintawag han mga tawo an kapadian ngan an mga paratigo, ngan ginpakianhan hira, “Ano an angay naton buhaton han Kahon han Ginsaaran han Ginoo? Kon aton igbalik ini ngadto han dapit nga iya hinmumutangan, ano man an aton igpapabalon hini?” Binmaton hira, “Kon igbalik niyo an Kahon han Ginsaaran han Dyos han Israel, kinahanglan pabalonan niyo ini hin usa nga regalo ha iya hin pagbayad tungod han iyo sala. Kinahanglan diri bumalik an Kahon han Ginsaaran nga waray upod nga regalo. Dida hini nga paagi, matatambal kamo, ngan hibabaroan niyo kay ano nga ginkinastigo kamo niya.” “Ano nga regalo an amon igpapadara ha iya?” nagpakiana an mga tawo. Binmaton hira, “Lima ka bug-os nga bulawan nga ginporma sugad hin mga hubag ngan hin lima ka bug-os nga bulawan nga ginporma sugad hin yatot, tag-usa ka padis para han kada usa nga hadi nga Filisteohanon. Amo gihapon nga peste an iginpadara ha iyo ngatanan ngan han lima nga kahadian. Kinahanglan paghimoon niyo ini nga mga modelo han mga hubag ngan han mga yatot nga nakaluob hin pagbungkag han iyo nasod, ngan kinahanglan pagpasidunggan niyo an Dyos han Israel. Bangin undangon niya an pagkastigo ha iyo, han iyo kadiyosan, ngan han iyo tuna. Kay ano nga matig-a man an iyo ulo sugad han hadi han Ehipto ngan han mga Ehiptohanon? Ayaw niyo hingalimti kon gin-unan-o han Dyos hin paglurong ha ira tubtob han pagpagawsa nira han mga Israelita tikang ha Ehipto. Sanglit pag-andam kamo hin bag-o nga karomata ngan duha nga mga baka nga waray pa gud kasangati hin yugo. Igsangat ini ha karomata ngan taboga an mga nati hini hin pagpabalik ngadto han kamalig. Kuhaa an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan igkarga ini dida han karomata, ngan isapit liwat hini in kahon nga may sulod nga bulawan nga mga modelo nga iyo regalo para pagbayad han iyo mga sala. Iduso an karomata ngan papaglugaringa hin paglakat. Niyan bantayi ini; kon tadongon hini an bungto han Betsemes, karuyag sidngon hini nga an diyos han mga Israelita amo an nagpadara hini nga makalilisang nga kakurian. Kundi kon diri, aton hibabaroan nga diri hiya amo an nagpadara han peste; usa la ini nga nahinabo ha aton.” Gintuman nira an iginsiring ha ira: kinmuha hira hin duha nga baka ngan iginsangat ini ha karomata, ngan ginsadhan an mga nati didto han kamalig. Iginkarga nira an Kahon han Ginsaaran dida han karomata, upod an kahon nga ginsusudlan han bulawan nga mga modelo han mga yatot ngan mga hubag. Nagtipakadto an mga baka ha Betsemes, ngan gintadong ini nga dalan ngan waray gud lumiko. Nag-iininga an mga baka samtang naglalakat. Sinmunod an lima nga kahadian nga Filisteohanon tubtob han pag-ultan han Betsemes. Nag-aani hin trigo an mga tawo han Betsemes didto han kahamub-an ngan ha gilayon ira hinkit-an an Kahon han Ginsaaran, ngan tugob hira hin kalipay tungod han ira hinkit-an. Didto hunong an karomata hin usa nga uma nga gintag-iya ni Josue nga taga-Betsemes, didto hin dapit hirani hin usa nga dako nga bato. Gintiak han mga tawo an karomata, gin-ihaw an mga baka, ngan gintubod ini nga usa nga halad nga tinubod ngadto han Ginoo. Gin-alsa han mga Levita an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan an kahon nga may sulod nga bulawan nga mga modelo, ngan iginbutang ini dida ha bawbaw han dako nga bato. Niyan naghalad an mga tawo han Betsemes hin mga halad nga tinubod ngan iba nga mga halad ngadto han Ginoo. Kahuman nagkinita an lima nga kahadian nga Filisteohanon ngan inmoli hira ha Ekron hito ngahaw nga adlaw. Ginpadara han mga Filisteohanon an lima nga bulawan nga mga hubag sugad nga ira regalo ngadto han Ginoo hin pagbayad tungod han ira mga sala. Natindog ini para han mga syudad han Asdod, Gaza, Askelon, Gat, ug Ekron. An bulawan nga mga yatot natindog liwat para han tagsa nga syudad nga ginhahadian han lima nga kahadian nga Filisteohanon, an mga bungto nga ginpalibotan hin kota upod an mga baryo nga waray mga pader. Aadto pa yana an dako nga bato han uma ni Josue nga taga-Betsemes, nga ginbutangan han Kahon ha Ginsaaran han Ginoo sugad nga usa nga saksi han nahinabo. Ginpatay han Ginoo in 70 nga kalalaken-an han Betsemes kay hinmiling hira han Kahon han Ginsaaran. Ngan nagmabidoon an mga tawo kay damo ha ira an ginpatay han Ginoo. Sanglit nagsiring an mga tawo han Betsemes, “Hin-o in makakatindog ha atubangan han Ginoo, hini nga baraan nga Dyos? Ngain ta hiya dadad-a basi mahibulag hiya ha aton?” Nagpadara hira hin mga surugoon ngadto han mga tawo han Kiriat Jearim hin pagsiring, “Igin-uli na han mga Filisteohanon an Kahon han Ginsaaran han Ginoo. Lugsong kamo ngan kuhaa niyo ini.” Sanglit kinuha han mga tawo han Kiriat Jearim an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan iginbutang ini didto han balay hin usa ka tawo ngan ginngaranan nga Abinadab, nga nag-ukoy didto hin usa nga pungtod. An iya anak, hi Eleazar, amo an gintungdan hin pagkatinaporan han Kahon han Ginsaaran. Didto an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ha Kiriat Jearim mga kapin hin 20 ka tuig. Sulod hini nga panahon nag-ampo an ngatanan nga mga Israelita hin pakibulig han Ginoo. Ginsiring ni Samuel an mga tawo han Israel, “Kon kinasingkasing an iyo pagdangop han Ginoo, kinahanglan igsalikway niyo an ngatanan nga langyaw nga kadiyosan ngan an mga ladawan han diyosa Astarte. Itubyan hin hingpit an iyo kalugaringon ngadto han Ginoo ngan hiya gudla an iyo pagsingbaha, ngan tatalwason kamo niya ha gahom han mga Filisteohanon.” Sanglit iginsalikway han mga Israelita an ira mga diyosdiyos nga Baal ug Astarte, ngan an Ginoo an ira ginsingba. Niyan pinakadto ha Mispa ni Samuel an ngatanan nga Israelita, ngan ginsiring hira, “Mag-aampo ako han Ginoo didto para ha iyo.” Sanglit nagtirok hira ngatanan didto ha Mispa. Inmalog hira hin tubig ngan iginhuwad ini nga usa nga halad ngadto ha Ginoo, ngan nagpuasa hira hito nga adlaw. Nagsiring hira, “Nakasala kami han Ginoo.” (Didto ini ha Mispa diin hi Samuel pagtuhay hin mga kalipongan han mga Israelita.) Han pakabati han mga Filisteohanon nga nagtirok an mga Israelita didto ha Mispa, ginmuwa an lima nga kahadian nga Filisteohanon upod an ira mga tawo hin pakig-away ha ira. Nakahadlok an mga Israelita han pakabati nira ngan ginsiring nira hi Samuel, “Ipadayon an imo pag-ampo han Ginoo nga aton Dyos basi talwason kita ha mga Filisteohanon.” Nag-ihaw hi Samuel hin usa nga nati nga karnero ngan gintubod ini ngan ginhalad ngadto han Ginoo. Niyan nag-ampo hiya han Ginoo nga buligan an Israel, ngan pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo. Samtang naghahalad hi Samuel, sinmulong an mga Filisteohanon; kundi hito ngahaw nga takna, dinaguhob sugad hin dalogdog an tingog han Ginoo tikang ha langit. Duro hin kalisang an ira mga kaaway ngan nangalagiw tungod hin kahadlok. Nagkagawas an mga Israelita tikang ha Mispa ngan ginlanat nira an mga Filisteohanon tubtob ha Bitcar, ngan ira pinanmatay hira dida han dalan. Niyan kinmuha hi Samuel hin bato, gintindog ini ha butnga han Mispa ug Sen, ngan ginngaranan ini nga Ebenezer, kay nagsiring hiya, “Ginbuligan kita han Ginoo tubtob nganhi.” Sanglit napirde an mga Filisteohanon, ngan waray itugot han Ginoo nga sulongon nira an katunaan han Israel samtang buhi pa hi Samuel. Nahibalik ha Israel an ngatanan nga mga syudad nga naagaw han mga Filisteohanon ha butnga han Ekron ug Gat, sanglit nabawi han Israel an ngatanan nga katunaan niya, ngan nagkamay-ada liwat kalinaw han mga Israelita ngan han mga Canaanhon. Namunoan han Israel hi Samuel samtang buhi pa hiya. Kada tuig napakadto hiya ha Betel, Gilgal, ug Mispa, ngan didto hini nga mga dapit gintutuhay niya an mga kalipongan. Niyan, nauli hiya ngadto ha Rama, diin usa hiya nga maghurukom han mga Israelita. Didto ha Rama nagtindog hiya hin usa nga altar para han Ginoo. Han tigurang na hi Samuel, ginhimo niya an iya mga anak nga mga maghurukom didto ha Israel. Joel an ngaran han magurang nga anak ngan Abia an manghod; mga maghurukom hira didto ha Berseba. Kundi waray hira magsunod han mga susbaran han ira amay; asay la nira tuyo an panalapi, sanglit nakarawat hira hin mga hukip, ngan diri hira taptap magtuhay hin mga kalipongan. Niyan nagtirok an ngatanan nga mga pangulo han Israel, kinmadto hira kan Samuel didto ha Rama, ngan nagsiring ha iya, “Kitaa daw, tikalagas ka na ngan an imo mga anak diri nagsusunod han imo susbaranan. Sanglit pagtudlok hin usa nga hadi nga magpapangulo ha amon, basi magkamay-ada kami usa nga hadi sugad han iba nga mga nasod.” Nakabido kan Samuel an ira pangaro hin hadi; sanglit nag-ampo hiya han Ginoo, ngan nagsiring an Ginoo, “Pamatii an ngatanan nga pinangaro ha imo han mga tawo. Diri ikaw an ira ginsasalikway kundi hi ako. Tikang pa han pagdad-a ko ha ira tikang ha Ehipto, binmaya na hira ha akon ngan nagsingba hin iba nga kadiyosan; ngan yana ginbubuhat nira ha imo an masukot nira buhaton ha akon. Sanglit pamatii hira, kundi pahimatngoni gud hira hin maupay ngan pagsaysayi hira kon uunanhon han ira kahadian hin pagdumara ha ira.” An ngatanan nga tugon ha iya han Ginoo iginsumat ni Samuel ngadto han mga tawo nga naaro ha iya hin hadi. Iginsaysay ni Samuel, “Amo ini an bubuhaton ha iyo han iyo hadi. Hihimoon niya nga mga sondalo an iyo mga anak nga kalalaken-an; may-ada ha ira magmamaneho han iya mga karuwahe; an iba hihimoon nga iya dikabayo nga mga sondalo, ngan an iba pa madalagan hin pag-una han iya mga karuwahe. Hihimoon niya an iba ha ira nga mga opisyal nga tinaporan hin tinag-1,000 nga mga tawo, ngan an iba tinaporan hin tinag-50 nga mga tawo. Mag-aarado han iya mga uma an iyo mga anak nga kalalaken-an, mag-aani han iya mga aranihon, ngan manhihimo han iya mga hinganiban ngan kasangkapan han iya mga karuwahe. Maghihimo an iyo mga anak nga kababayen-an hin iya mga pahamot, ngan magbubuhat nga iya mga paraluto ngan mga parahudno. Kukuhaon niya an iyo gimamag-upayi nga mga uma, mga urubasan, ngan mga kaolibohan, ngan ighahatag ini niya ngadto han iya mga opisyal. Kukuhaon niya an ikanapulo nga bahin han iyo mga pagkaon ngan han iyo mga ubas para han iya mga opisyal han palasyo ngan iba pa nga mga opisyal. Kukuhaon niya an iyo mga surugoon, ngan an iyo gimamag-upayi nga kabakahan ngan kaasnohan, ngan magbubuhat ini hira para ha iya. Kukuhaon niya ha iyo an ikanapulo nga bahin han iyo mga panon, ngan mahihimo kamo ngahaw nga iya mga oripon. Kon umabot na ito nga panahon, mangurutob kamo tungod han iyo hadi nga kamo ngahaw an nagpili, kundi diri pamamatian han Ginoo an iyo mga sumbong.” Waray la bumali kan Samuel an mga tawo, kundi nagsiring hira, “Diri! Karuyag gud namon in usa nga hadi, basi masugad kami han iba nga mga nasod, nga may-ada namon kalugaringon nga hadi nga mamumuno ha amon, ngan mangungulo ha amon ha pag-awayan.” Pinamatian ni Samuel an ngatanan nga ira iginsiring ngan linmakat hiya ngan ginsumatan niya an Ginoo. Binmaton an Ginoo, “Buhata an ira karuyag ngan tagi hira hin usa nga hadi.” Katapos ginpaoli ni Samuel an ngatanan nga mga tawo han Israel. May-ada hadto usa nga riko ngan harangdon gud nga tawo nga ginngaranan nga Cis ngan sakop han tribo ni Benjamin. Anak hiya ni Abiel ngan apo ni Zeror, ngan sakop han panimalay ni Becorat nga bahin han banay ni Afia. May-ada hiya anak nga ginngaranan nga Saul, gwapo ngan batan-on. Hiruhitaas hiya hin bisan hin-o nga tawo didto ha Israel ngan waray makakalabaw ha iya hin ka gwapo. Nagsarang in mga asno ni Cis, sanglit nagsiring hiya kan Saul, “Paupda ha imo in usa han mga surugoon ngan pamilnga an mga asno.” Ginsudoy nira an sagkahon nga katunaan han Efraim ngan han katunaan han Salisa, kundi waray hira makaagi. Sanglit nagpadayon hira hin pagsudoy han katunaan han Saalim, kundi waray didto an mga asno. Niyan nagsudoy hira han katunaan ni Benjamin, kundi waray gihapon nira hiagii an mga asno. Han pag-abot nira han katunaan han Zuf, nagsiring hi Saul han iya surugoon, “Pangoli na kita, kay bangin an akon amay mabaraka na ha aton, diri na lugod han mga asno.” Binmaton an surugoon, “Anay daw! Dinhe hini nga bungto may-ada baraan nga tawo, nga tinahod kaupay, kay natutuman an ngatanan nga iya ginpapamulong. Pakadto kita ha iya kay bangin makagsumat hiya ha aton kon hain ta hiaagii an mga asno.” Pinmakiana hi Saul, “Kon kumadto kita ha iya, ano man in aton ighahatag ha iya? Naubos na an aton balon nga pagkaon ngan waray na gud kita sadang ihatag ha iya, di ba?” Binmaton an surugoon, “May-ada ako usa nga sensilyo nga salapi. Ihahatag ko ini ha iya, ngan susumatan kita niya kon hain ta hiaagii ini.” Sanglit nagpadayon hira Saul ngan an iya surugoon ngadto han bungto, ngan han nasulod na hira han bungto, hinkit-an nira hi Samuel nga nagawas tipakada ha ira ngan tipakadto na hiya han dapit hin pagsingba. Dida han adlaw han waray pa aabot hi Saul, nagsiring na an Ginoo kan Samuel, “Buwas han mga sugad hini nga takna pakakadtoon ko ha imo in usa ka tawo nga sakop han tribo ni Benjamin; dihogi hiya nga pangulo han akon mga tawo nga Israel, kay hiya an magtatalwas han Israel ha mga Filisteohanon. Hinkit-an ko an pag-antos han akon mga tawo, ngan hinbatian ko an ira mga pangaro hin pakibulig.” Han paghikit-i ni Samuel kan Saul, nagsiring ha iya an Ginoo, “Amo ini an tawo nga akon iginsumat ha imo. Hiya an maghahadi han akon mga tawo.” Niyan gindaop ni Saul hi Samuel nga nakada hirani han ganghaan, ngan nagpakiana hiya “Sumati daw ako, hain ba pag-uokoy an paratigo?” Binmaton hi Samuel, “Amo ako an paratigo. Pag-una kamo ha akon ngadto han dapit hin pagsingba. Makikigsaro ako ha iyo yana nga adlaw. Buwas han aga babatonon ko an ngatanan niyo nga mga pakiana ngan palalakton ko kamo. Mahitungod han mga asno nga nawara hin tulo na ka adlaw, ayaw kamo kabaraka hini; hin-agian na ini. Kundi hin-o gud an kinakaruyag, han mga tawo han Israel? Hi ikaw—ikaw ngan an panimalay han imo amay.” Binmaton hi Saul, “Sakop ako han tribo ni Benjamin nga amo an gigugutiayi nga tribo han Israel, ngan an akon panimalay amo an giuubosi han tribo ni Benjamin. Sanglit kay ano nga naghihimangraw ka ha akon hin sugad hini?” Niyan gindara ni Samuel hira Saul ngan an iya surugoon ngadto han dako nga kwarto, ngan iginhatag ha ira an syahan nga lingkoran ha lamesa diin nagkakalingkod an mga dinapit nga mga 30 ka tawo ngatanan. Nagsiring hi Samuel han paraluto, “Dad-a ngadi an karne nga akon iginpalain ha imo hin pagluto.” Sanglit gindara han paraluto an pinili nga bahin han paa ngan igindurot ini kan Saul. Nagsiring hi Samuel, “Kitaa, iini an bahin han karne nga gin-andam para ha imo. Kaona ini. Ginggahin ko ini para ha imo basi kaonon mo hini nga takna kaupod han mga tawo nga akon gindapit.” Sanglit kinmaon hi Saul upod kan Samuel hito nga adlaw. Linmugsong hira ngadto han bungto tikang han dapit hin pagsingba. Gin-andaman nira hi Saul hin higdaan didto han atop, ngan didto hiya kinmaturog. Han maagahon pa gintawag ni Samuel hi Saul, “Bangon na. Magpapagikan ako ha imo.” Binmangon hi Saul, ngan nagbunyog hira nga duha ngadto han kalsada. Han pag-abot nira ha ligid han bungto, nagsiring hi Samuel kan Saul, “Paunha ha aton an surugoon.” Linmakat an surugoon, ngan nagpadayon hi Samuel, “Hulat anay dinhe, ngan susumatan ko ikaw han iginsiring han Dyos.” Niyan kinmuha hi Samuel hin usa ka tibod nga lana hin olibo ngan iginbubo ini han ulo ni Saul, hinadkan hiya, ngan nagsiring, “Gindidihogan ka han Ginoo nga hadi han iya nasod Israel. Paghahadian mo an iya mga tawo ngan pananalipdan mo hira ha ngatanan nira nga mga kaaway. Ngan amo ini an tigaman nga ginpili ka han Ginoo nga hadi han iya mga tawo: Kon bumulag ka ha akon yana nga adlaw, igkakasugat mo in duha ka tawo hirani han lubnganan ni Raquel didto ha Selsa, ha katunaan ni Benjamin. Susumatan ka nira nga hin-agian na an mga asno nga iyo ginbibiniling, sanglit diri na kinahanglan mabaraka an imo amay hiunong hini kundi mabaraka lugod hiya hiunong ha imo, ngan waray hunong an pakiana niya, ‘Ano daw la an akon bubuhaton han akon anak?’ Magpapadayon ka tubtob pag-abot mo han baraan nga kahoy didto ha Tabor, diin igkakasugat mo in tulo ka tawo nga tikadto hin paghalad ngadto han Dyos didto ha Betel. Magtutugway hin tulo nga nati nga mga kanding an usa ha ira, magdadara hin tulo ka bug-os nga tinapay an ikaduha, ngan magbibitbit hin supot nga anit nga puno hin bino an ikatulo. Makikighimangraw hira ha imo ngan ihahatag ha imo in duha ka bug-os nga tinapay ngan imo ini kakarawton. Niyan, mapakadto ka ha Pungtod han Dyos didto ha Gabaa diin aadto in usa nga kampo hin mga Filisteohanon. Dida han aragian ngadto han bungto igkakatapo ka hin usa ka hugpo hin mga manaragna nga tilugsong tikang ha altar didto han pungtod nga nagtotokar hin mga arpa, mga gimbal, mga plawta ngan mga lira. Magsisinaragyaw ngan maggiginogliat hira. Ha gilayon gagamhan ka han espiritu han Ginoo, ngan maapi ka han ira sarayaw ngan gogliat, ngan maiiba ka na nga tawo. Kon mahinabo na ini nga mga butang, buhata an bisan ano nga ipapagbuhat ha imo han Dyos. Mag-uuna ka ha akon ngadto ha Gilgal, diin makikigkita ako ha imo ngan maghahalad hin mga halad nga tutuboron nga mga halad hin pagdait. Hulat didto hin pito ka adlaw ngada han akon pag-abot ngan susumatan ko ikaw han imo pagbubuhaton.” Han pagbaya na ni Saul kan Samuel, ginbag-o han Dyos an kasingkasing ni Saul. Ngan nahinabo hito nga adlaw an ngatanan nga iginsumat ha iya ni Samuel. Han pag-abot na ha Gabaa ni Saul ngan han iya surugoon, gintapo hiya hin usa ka hugpo hin mga manaragna. Ha gilayon gingamhan hiya han espiritu han Dyos ngan nanagna hiya upod ha ira. An mga tawo nga iya hadto mga kilala kinmita han ira ginbubuhat, ngan naggiparupakiana hira, “Ano ba an nahinabo han anak ni Cis? Usa ba hi Saul han mga manaragna?” Nagpakiana in usa ka tawo didto hito nga dapit, “Ano man ini nga iba nga mga manaragna—hin-o man ha iyo paghunahuna an ira mga amay?” Amo ini an tinikangan han darahonon, “Nahimo na ba nga usa nga manaragna hi Saul?” Han katapos ni Saul hin pagpanagna, kinmadto hiya han altar didto han pungtod. Nakakita ha iya ngan han iya surugoon an bata ni Saul, ngan ginpakianhan hira, “Tikang kamo diin?” Binmaton hi Saul, “Nagpinamiling kami han mga asno. Han waray kami pakakaagi hini, nakigkita kami kan Samuel.” Pinmakiana an bata ni Saul, “Ngan ano man an iya iginsumat ha iyo?” Binmaton hi Saul, “Ginsumatan kami nga hin-agian na an mga hayop,”—kundi waray niya pagsumati an iya bata han iginsiring ni Samuel hiunong han iya pagkahimo nga hadi. Gintawag ni Samuel an mga tawo didto ha Mispa basi magtirok ha atubangan han Ginoo, ngan nagsiring ha ira, “Nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel, ‘Gindara ko kamo tikang ha Ehipto ngan gintalwas ko kamo tikang han mga Ehiptohanon ngan han ngatanan nga iba nga mga tawo nga nagraogdaog ha iyo. Ako amo an iyo Dyos nga nagtatalwas ha iyo ha ngatanan niyo nga kasamokan ngan kakurian, kundi iginsalikway ako niyo yana nga adlaw, ngan naghangyo kamo ha akon nga tagan ko kamo hin usa nga hadi. Sanglit maupay nga magpurupundok kamo ha atubangan han Ginoo pinaagi han iyo mga tribo ngan han iyo mga banay.’” Niyan ginpadaop ni Samuel an kada tribo, ngan ginpili han Ginoo an tribo ni Benjamin. Niyan ginpadaop ni Samuel an mga panimalay han tribo ni Benjamin, ngan napili an panimalay ni Matri. Niyan dinmaop an kalalaken-an han panimalay ni Matri, ngan napili hi Saul nga anak ni Cis. Ginbiling hiya nira, kundi han waray hira makaagi ha iya, nagpakiana hira han Ginoo, “May-ada pa ba iba?” Binmaton an Ginoo, “Aadto hi Saul, natago ha luyo han mga pinutos.” Sanglit nagdadlagan hira ngan ira gindara hi Saul ha atubangan han mga tawo. Ngan han pagtukdaw, dayag kaupay nga hitaas hiya kay an iba tubtob la ha iya sugbong. Nagsiring hi Samuel han mga tawo, “Iini an tawo nga ginpili han Ginoo! Waray gud usa dinhe ha aton nga masugad ha iya!” Nanggogliat an ngatanan nga mga tawo, “Mabuhi an hadi!” Iginsaysay ni Samuel han mga tawo an mga katungod ngan mga katungdanan hin usa nga hadi, ngan katapos iginsurat ini dida hin usa nga basahon nga iya iginbutang didto hin usa nga baraan nga dapit. Katapos, ginpauli niya an ngatanan nga mga tawo. Inmoli liwat hi Saul ngadto ha Gabaa. Binmunyog ha iya in pipira nga gamhanan nga mga tawo kanay mga kasingkasing ginbantad han Ginoo. Kundi nagsiring in iba nga waray pulos nga mga tawo, “Uunanhon hini nga tawo hin pakabuhat ha aton hin bisan ano nga kaupayan?” Gintamay nira hi Saul ngan waray gud hira humatag ha iya hin bisan ano nga mga regalo. Paglabay hin mga usa ka bulan ginpangulohan ni Hadi Nahas han Amon an iya kasondalohan hin pagsulong han bungto han Jabes didto han katunaan han Galaad ngan ira ini ginpalibotan. Nagsiring an mga tawo han Jabes kan Nahas, “Pakigsabot ha amon, ngan mag-aalagad kami ha imo.” Binmaton hi Nahas, “Maghihimo ako hin usa nga ginsaaran ha iyo dida hin usa nga kondisyon: lulukaton ko an ngatanan nga tuo nga mata niyo, basi pagpakaalohan ko an bug-os nga Israel.” Nagsiring an mga pangulo han Jabes, “Tagi kami hin pito ka adlaw hin pagpadara hin mga surugoon pagpasabot han bug-os nga tuna han Israel. Kon waray magtalwas ha amon, ma-ampo na la kami ha imo.” Inmabot an mga surugoon ha Gabaa diin nag-ukoy hi Saul. Han pagsumati nira han mga tawo hiunong han nahinabo, nagtangis hira tungod hin kahulop. Naabot pa gud la hi Saul tikang ha uma dara an iya kabakahan, ngan nagpakiana hiya, “Ano ini? Kay ano nga nananangis man an mga tawo?” Ira ginsumatan hiya han iginsumat han mga surugoon nga tikang ha Jabes. Han pakabati hini ni Saul, napakada ha iya an espiritu han Dyos, ngan duro gud an iya kasina. Kinmuha hiya hin duha nga baka nga iya gin-ihaw ngan gin-atado. Ginpadara hin mga surugoon ini nga mga inatado ngadto han bug-os nga tuna han Israel upod ini nga pahimatngon: “An diri bumunyog kan Saul ug Samuel ngadto ha pag-awayan, susugaron hini an pag-atado han iya kabakahan!” Nahadlok an mga tawo han Israel han pagbubuhaton han Ginoo, ngan nagkagawas hira ngatanan. Gintirok hira ni Saul didto ha Bezek: may-ada 300,000 tikang ha Israel ngan 30,000 tikang ha Juda. Ginsiring nira an mga sinugo tikang ha Jabes, “Sumati an iyo mga tawo nga diri pa maudto buwas matatalwas na hira.” Han pakakarawat han mga tawo han Jabes han mensahe nalipay gud hira, ngan nagsiring hira kan Nahas, “Buwas matubyan kami ha imo, ngan buhata an imo karuyag ha amon.” Pagkabuwas han aga ginbahin ni Saul an iya mga tawo hin tulo ka hugpo, ngan han maagahon pa nagdagmit nira ngadto han kampo han kaaway, ngan ginsulong nira an mga Amonitanhon. Han pagkaudto pinamatay na nira an ira mga kaaway. Nagsarang an nanhibilin nga buhi ngan may hindadlagan na la an kada usa. Niyan nagsiring an mga tawo han Israel kan Samuel, “Hain na an mga tawo nga nagsiring nga diri angay maghadi ha aton hi Saul? Igtubyan hira ha amon ngan pamamatayon namon hira.” Kundi nagsiring hi Saul, “Waray tawo nga papatayon yana nga adlaw, kay amo ini an adlaw nga gintalwas han Ginoo an Israel.” Ngan nagsiring ha ira hi Samuel, “Pakadto kita ngatanan ha Gilgal ngan hin makausa pa igsangyaw ta hi Saul nga aton hadi.” Sanglit kinmadto hira ngatanan ha Gilgal, ngan didto han baraan nga dapit iginsangyaw nira hi Saul nga hadi. Naghalad hira hin mga halad hin pagdait, ngan ginsaurog nga malipayon hira Saul ngan an ngatanan nga mga tawo han Israel. Niyan nagsiring hi Samuel han mga tawo han Israel, “Gintuman ko na an iyo ginhangyo ha akon. Iginhatag ko ha iyo in usa nga hadi nga mamumuno ha iyo, ngan yana hiya an maghahadi ha iyo. Para ha akon, lagas na ako ngan ubanon na, ngan kaupod niyo an akon mga anak nga kalalaken-an. Nagpangulo ako ha iyo tikang han akon pagkabatan-on ngada yana. Iini ako. Kon nakasayop ako, igsumbong ako yana ha atubangan han Ginoo ngan han hadi nga iya ginpili. May ginkawatan ko ba hin baka o asno? May-ada ko ba ginlimbongan o ginraogdaog? May-ada ba naghukip ha akon? Kon nabuhat ko in bisan ano hini nga mga butang, babayaran ko an akon nakuha.” Binmaton an mga tawo, “Waray ka maglimbong o magraogdaog ha amon, waray ka ginkuha ha amon nga bisan ano.” Binmaton hi Samuel, “Yana nga adlaw mga testigo an Ginoo ngan an hadi nga iya ginpili nga waray kamo makaagi hin sala dinhe ha akon.” “Oo, saksi namon an Ginoo,” binmaton hira. Nagpadayon hi Samuel, “An Ginoo amo an nagpili kanda Moises ug Aaron, ngan amo hiya an nagdara han iyo kaapoy-apoyan tikang ha Ehipto. Yana tindog kamo dida han iyo hinmumutangan ngan igsusumbong ko kamo ha atubangan han Ginoo, pinaagi hin pagpahinumdom ha iyo han ngatanan nga ginbuhat han Ginoo hin pagtalwas ha iyo ngan han iyo kaapoy-apoyan. Han pagkadto ha Ehipto ni Jacob ngan han iya panimalay gintalumpigos hira han mga Ehiptohanon. Nagsangpit han Ginoo hin pakibulig an iyo kaapoy-apoyan. Ginsugo niya hira Moises ug Aaron hin pagdara ha ira tikang ha Ehipto ngan ginpahimutang hira dinhe hini nga tuna. Kundi nahingalimot an mga tawo han Ginoo nga ira Dyos, sanglit tinugotan niya an mga Filisteohanon, ngan an hadi han Moab, ngan hi Sisera nga kapitan han kasondalohan han syudad han Hazor hin pakiaway ngan pagpirde han iyo kaapoy-apoyan. Niyan nagsangpit hira han Ginoo hin pakibulig, ngan nagsiring, ‘Nakasala kami kay binmaya kami ha imo, O Ginoo, ngan nagsingba kami han mga diyosdiyos nira Baal ug Astarte. Talwasa kami tikang han amon mga kaaway, ngan magsisingba kami ha imo!’ Ngan ginpadara han Ginoo hi Gideon, sunod hi Barak, sunod hi Jefte, ngan ha kataposan hi ako. Gintalwas kamo namon ha iyo mga kaaway, ngan nag-ukoy kamo hin waray kataragman. Kundi han pakakita niyo nga tisurulong ha iyo hi Hadi Nahas han Amon, iyo ginsalikway nga hadi an Ginoo ngan nagsiring kamo ha akon, ‘Karuyag namon in usa nga hadi nga magmamangulo ha amon.’ “Yana iini na an hadi nga iyo ginpili; gin-aro hiya niyo, ngan yana iginhatag na hiya han Ginoo ngada ha iyo. Maghihingaupay kamo kon pagtahoron niyo an Ginoo nga iyo Dyos, mag-alagad kamo ha iya, mamati ha iya, ngan magsugot han iya mga sugo, ngan kon magsunod kamo ha iya sugad man an iyo hadi. Kon diri kamo mamati han Ginoo kundi sumupak lugod han iya mga sugo, makontra hiya ha iyo ngan han iyo hadi. Sanglit tindog kamo dida han iyo hinmumutangan ngan makita kamo han magpaaramdok nga butang nga bubuhaton han Ginoo. Kathuraw yana, di ba? Kundi mag-aampo ako, ngan magpapadara an Ginoo hin dalugdog ngan uran. Kon mahinabo ini, tigaman ini nga nakabuhat kamo hin dako nga sala kontra han Ginoo han pag-aro niyo ha iya hin usa nga hadi.” Sanglit nag-ampo hi Samuel, ngan hito ngahaw nga adlaw nagpadara an Ginoo hin dalugdog ug uran. Niyan nahadlok an ngatanan nga mga tawo han Ginoo ngan kan Samuel, ngan nagsiring hira kan Samuel, “Ig-ampo gad kami ngadto han Ginoo nga imo Dyos, basi diri kami magkamatay. Maaram na kami yana nga labot la han iba nga mga sala namon, nakasala kami pinaagi hin pag-aro hin usa nga hadi.” “Ayaw kamo kahadlok,” binmaton hi Samuel. “Bisan kon ginbuhat niyo in sugad kamaraot nga butang, ayaw kamo pagbaya han Ginoo, kundi pag-alagad kamo ha iya ha bug-os niyo nga kinasingkasing. Ayaw na kamo pagsunod hin diri matuod nga kadiyosan; diri ini makakabulig o makakatalwas ha iyo, kay diri ini matuod. Nagsumpa an Ginoo nga diri kamo igsasalikway niya, kay naglarang na hiya hin paghimo ha iyo nga iya kalugaringon nga mga tawo. Para ha akon, diri unta itugot han Ginoo nga makasala ako kontra ha iya pinaagi hin diri na pag-ampo para ha iyo. Igtututdo ko lugod ha iyo kon ano an maupay ngan matadong nga iyo bubuhaton. Sugta niyo an Ginoo ngan alagda hiya niyo nga matinumanon ngan ha bug-os nga kinasingkasing. Hinumdomi an dagko nga mga butang nga iya ginbuhat para ha iyo. Kundi kon magpadayon kamo hin pagpinakasala, pagpupuohon kamo ngan an iyo hadi.” Nagpili hi Saul hin tulo ka yukot nga kalalaken-an, nga ginbilin niya an duha ka yukot nga kaupod niya didto ha Micmas ngan didto han sagkahon nga tuna han Betel, ngan an usa ka yukot ginpaupod niya kan Jonatan nga iya anak ngadto ha Gabaa, didto han katunaan han tribo ni Benjamin. Ginpaoli ni Saul an iba nga mga tawo. Ginpatay ni Jonatan an kapitan nga Filisteohanon didto ha Geba, ngan hinbaroan ini han ngatanan nga mga Filisteohanon. Niyan nagpadara hi Saul hin mga surugoon basi maandam an mga Hebreo hin pagsulong pinaagi hin pagpatunog han trompeta ha bug-os nga nasod. Ginsumatan an ngatanan nga mga Israelita nga ginpatay ni Saul an kapitan nga Filisteohanon ngan nagdudumot ha ira an mga Filisteohanon. Sanglit napakadto an mga tawo hin pagtampo kan Saul didto ha Gilgal. Nagtirok an mga Filisteohanon hin pakig-away han mga Israelita; may nira 30,000 nga mga karuwahe, 6,000 nga mga dikabayo nga mga sondalo, ngan mga sondalo nga sugad kadamo han baras ha baybayon. Kinmadto hira ha Micmas ha sinirangan han Betaben, ngan nagkampo hira didto. Niyan ginsulong nira an mga Israelita, ngan makuri an kamutangan han mga Israelita kay ginlibotan hira. Nanago an iba nga mga Israelita didto hin mga lungib ngan mga buho o didto hin mga kababtoan, o hin mga luong ngan mga atabay; tinmabok an iba han salog Jordan ngadto han katunaan han Gad ug Galaad. Nakadto pa hi Saul ha Gilgal. Nangungurog hin kahadlok an mga tawo nga kaupod niya. Naghinulat hiya kan Samuel sulod hin pito ka adlaw, sumala han tugon ni Samuel ha iya, kundi waray gihapon umabot hi Samuel ngadto ha Gilgal. Nagtikang na hin pagbaya kan Saul an mga tawo, sanglit nagsiring hiya ha ira, “Dad-a niyo ngadi ha akon an mga halad nga tinubod ngan an mga halad hin pagkadait.” Naghalad hiya, ngan han tikahuruman na hiya, inmabot hi Samuel. Ginmawas hi Saul hin pagtapo ha iya, kundi nagsiring hi Samuel, “Ano an imo ginbuhat?” Binmaton hi Saul, “Binayaan ako han mga tawo, ngan waray ka pa man aabot sumala han imo siring. Labot pa hito, nagkatirok na an mga Filisteohanon didto ha Micmas. Sanglit naghunahuna ako, ‘Susulongon ako han mga Filisteohanon dinhe ha Gilgal, ngan waray pa ako makalipay han Ginoo.’ Sanglit nakahunahuna ako hin paghalad ha iya.” Binmaton hi Samuel, “Tinuyaw ito nga buhat. Waray mo pagtumana an iginsugo ha imo han Ginoo nga imo Dyos. Kon nagsugot ka la, tinutugotan unta niya ikaw ngan an imo mga tulin hin paghadi han Israel ha kadayonan. Kundi yana diri magpapadayon an imo paghadi. Tungod nga sinmupak ka ha iya, magbibiling an Ginoo han tawo nga iya karuyag igliwan ha imo hin paghadi han iya mga tawo.” Binmaya hi Samuel han Gilgal ngan nagpadayon han iya paglakat. An iba han mga tawo sinmunod kan Saul han pakigtampo niya han iya mga sondalo. Tikang ha Gilgal kinmadto hira ha Gabaa, didto han katunaan ni Benjamin. Gin-usisa ni Saul an iya mga sondalo nga mga unom nala ka gatos ka tawo. Nagkampo hira Saul, Jonatan nga iya anak, ngan an iya mga tawo didto ha Geba, didto han katunaan ni Benjamin; nakadto ha Micmas an kampo han mga Filisteohanon. Tikang han ira kampo sinmulong in tulo ka hugpo nga mga sondalo nga Filisteohanon; nagtipakadto an usa ka hugpo ha Ofra, didto han katunaan han Sual, nagtipakadto in lain nga hugpo ha Betoron, ngan an ikatulo nagtipakadto han pag-ultan nga natangbo han Kahamub-an han Zeboim ngan han kamingawan. Waray pa hadto mga panday hin puthaw didto ha Israel kay waray tugoti han mga Filisteohanon an mga Hebreo hin paghimo hin mga espada ngan hin mga bangkaw. ( Napakadto ha mga Filisteohanon an mga Israelita kon nagpapabaid hira han ira mga arado, mga piko, mga parakol, ngan mga garab; usa la ka salapi an bayad hin pagbaid hin parakol ngan hin pag-ayad hin tugsok, ngan duha la ka salapi an bayad hin pagbaid hin arado o piko.) Sanglit dida han adlaw han araway waray mga espada o mga bangkaw an mga sondalo nga Israelita labot la kan Saul ngan kan Jonatan nga iya anak. Nagpadara an mga Filisteohanon hin usa nga hugpo hin mga sondalo hin pagpanalipod han Aragian han Micmas. Usa ka adlaw ginsiring ni Jonatan an batan-on nga lalake nga paradara han iya mga hinganiban, “Tabok kita ngadto han kampo han mga Filisteohanon.” Kundi waray pagsumati ni Jonatan hi Saul nga iya amay nga nagkampo didto ha sirong hin kahoy nga granada ha Migron nga diri harayo tikang ha Gabaa; may upod niya nga mga 600 ka tawo. (Hi Ahias amo an padi nga nakakasul-ot han efod. Anak hiya ni Ahitob nga bugto ni Icabod nga anak ni Pinehas ngan apo ni Eli nga padi han Ginoo didto ha Silo.) Waray kalibutan an mga tawo nga linmakat hi Jonatan. Didto han Aragian han Micmas nga aagian ni Jonatan hin pagkadto han kampo han mga Filisteohanon, may-ada duha nga dagko nga magtarom nga mga bato, paluyo han aragian: gintawag nga Boses an usa ngan Sene an ikaduha. Nakadto an usa ha amihanan nga naatubang han Micmas, ngan an ikaduha ha timogan nga naatubang han Geba. Ginsiring ni Jonatan an batan-on nga lalake, “Tabok kita ngadto han kampo hito nga pagano nga mga Filisteohanon. Bangin pa buligan kita han Ginoo; kon buligan kita niya, waray makakapugong ha iya hin paghatag ha aton han pagdarag-an, bisan kon diri damo kita.” Binmaton an batan-on, “Upod ako ha imo bisan ano an imo karuyag pagbuhaton.” “Maupay,” nagsiring hi Jonatan. “Matabok ngan mapakita kita han mga Filisteohanon. Kon pahulaton kita nira ngan dumaop hira ha aton, magpapabilin la kita dida han aton hinmumutangan. Kundi kon padaopon kita nira, makadto kita, kay usa ini nga tigaman nga iginhatag ha aton han Ginoo an pagdarag-an kontra ha ira.” Sanglit pinmakita hira han mga Filisteohanon, ngan nagsiring an mga Filisteohanon, “Kitaa! Nagkakaguwa na in pipira nga mga Hebreo tikang han mga buho nga ira gintinagoan.” Niyan ira ginoliatan nira hira Jonatan ngan an batan-on nga lalake, “Sagka kamo ngadi! May-ada namon igsusumat ha iyo!” Ginsiring ni Jonatan an batan-on nga lalake, “Sunod ha akon. Iginhatag na han Ginoo an pagdarag-an han Israel kontra ha ira.” Nagkamang hi Jonatan paggawas han aragian ngan sinmunod ha iya an batan-on nga lalake. Pinakiawayan ni Jonatan ngan gintiupay hin pagsontoka an mga Filisteohanon ngan ginpatay hira han batan-on nga lalake. Dida hito nga syahan nga pamatay, mga baynte ka tawo an pinamatay nira Jonatan ngan han batan-on nga lalake, dida la hin haligutay la nga dapit. Nagkahadlok hin duro an ngatanan nga mga Filisteohanon didto han kaumhan; nangurog hin kahadlok an mga sumurulong ngan an mga sondalo didto han kampo; nabay-og an tuna, ngan nagkalilisang gud hira. Hinkit-an han nagbabantay nga mga tawo ni Saul didto ha Gabaa, didto han katunaan han Benjamin, nga nagdadalagan an mga Filisteohanon tungod hin kalisang. Sanglit nagsiring hi Saul ngadto han iya mga tawo, “Ihapa an mga sondalo ngan kitaa kon hin-o an waray dinhe.” Gin-ihap nira ini ngan ira hinbaroan nga waray didto hi Jonatan ngan an batan-on nga lalake nga iya paradara han mga hinganiban. “Dad-a nganhi an efod,” ginsiring ni Saul hi Ahias nga padi. (Hito nga adlaw gindadara ini ni Ahias ha atubangan han mga tawo han Israel.) Samtang naghihimangraw hi Saul ngadto han padi, nagtitikadugang man an pagkalilisang didto ha kampo han mga Filisteohanon, sanglit nagsiring ha iya hi Saul, “Waray na panahon hin pagpakiana han Ginoo!” Niyan ginsulong niya ngan han iya mga tawo an mga Filisteohanon nga nag-uurugnay na hin pag-araway tungod han ira kalisang. May pipira nga mga Hebreo nga dapig anay han mga Filisteohanon nga yana binmunyog ha ira ngadto han kampo, nagbalhin ngahaw han ira pagdapig ngan tinmampo na liwat hira kanda Saul ug Jonatan. An iba nga nagtitinago didto han kapungtoran han Efraim nakabati nga nanmamalagiw na an mga Filisteohanon, sanglit nakiaway liwat hira han mga Filisteohanon. Nakig-away gud hira unhan pa han Betaben. Gintalwas han Ginoo an Israel hito nga adlaw. Magluya na tungod hin gutom an mga Israelita hito nga adlaw, kay hi Saul upod hin pagsumpa nagsugo: “Maghihingaraot an bisan hin-o nga kumaon yana nga adlaw samtang nga diri pa ako nakakabulos han akon mga kaaway.” Sanglit waray gud may kinmaon hin bisan ano ha bug-os nga adlaw. Napasingadto hira ngatanan hin usa nga kagurangan ngan nakaagi hira hin dugos ha ngatanan nga dapit. Luob hin dugos an kagurangan, kundi waray tawo nga kinmaon hini kay nahadlok hira ngatanan han panhimaraot nga ginsiring ni Saul. Kundi waray makasabot hi Jonatan han pagpanhimaraota ni iya tatay han mga tawo; sanglit kinmuha hiya han dugos pinaagi han tungkod nga iya gindara, ngan ginkuhit niya ini dida hin balay han putyokan, ngan kinmaon hiya han dugos. Inmabat hiya dayon hin kakusog. Kundi ginsumatan hiya hin usa han mga tawo, “Maluya na kita ngatanan hin gutom, kundi gintarhog kami han imo amay nga nagsiring, ‘Maghihingaraot an bisan hin-o nga kumaon yana nga adlaw.’” Binmaton hi Jonatan, “Nakasamok la han mga tawo an ginbuhat han akon amay! Kitaa hin kamaupay na han akon pagbati nga kinmaon ako hin dugos! Mauruupay pa gud unta kon kinmaon an aton mga tawo han pagkaon nga ira nakuha yana nga adlaw han pagpirdeha nira han kaaway. Hunahunaa daw damo pa unta nga mga Filisteohanon an ira mapapatay!” Hito nga adlaw ginpirde han mga Israelita an mga Filisteohanon dida han ira pakig-away tikang ha Micmas ngadto ha Aiyalon. Hini nga takna magluya na hin duro tungod hin gutom an mga Israelita, sanglit nag-aragaw hira pagkuha han ira natikas ha ira mga kaaway, kinmuha hira hin mga karnero ngan hin mga baka, gin-ihaw ini nira dayon, ngan ginkaon an karne nga may-ada pa dugo. Ginsumatan hi Saul, “Kitaa, nakakasala an mga tawo supak han Ginoo pinaagi hin pagkaon hin karne nga may-ada dugo.” Ginmoliat hi Saul, “Mga maglingo kamo! Kalidinga niyo in bato ngadi ha akon.” Niyan nagsugo liwat hiya: “Sudoya an ngatanan nga mga tawo ngan ipadara nganhi an ira mga baka ngan mga karnero. Iihawon ngan kakaonon ini nira dinhe; kinahanglan diri hira makasala han Ginoo pinaagi hin pagkaon hin karne nga may-ada dugo.” Sanglit hito nga gab-i gindara nira ngatanan an ira kabakahan ngan gin-ihaw ini didto. Nagtindog hi Saul hin altar ngadto han Ginoo, syahan ini nga altar nga iya gintindog. Nagsiring hi Saul han iya mga tawo, “Lugsong kita ngan sulonga ta ha gab-i an mga Filisteohanon, panikasi ta hira ngada han pagkaaga, ngan pamataya ta hira ngatanan.” Binmaton hira, “Buhata an imo ginhuhunahuna nga maupay.” Kundi nagsiring an padi, “Pakianhi ta anay an Dyos.” Sanglit nagpakiana hi Saul han Dyos, “Susulongon ko ba an mga Filisteohanon? Padadag-on mo ba kami?” Kundi waray bumaton an Dyos hito nga adlaw. Niyan nagsiring hi Saul han mga pangulo han mga tawo, “Kadi kamo ngan panginanoa ta kon ano nga sala an nabuhat yana nga adlaw. Nagsasaad ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga nagpapadaog han Israel, nga papatayon an salaan, bisan kon akon anak hi Jonatan.” Kundi waray gud may sinmagbang. Niyan nagsiring ha ira hi Saul, “Tindog kamo ngatanan didto, ngan matindog kami ngan hi Jonatan didi.” Binmaton hira, “Buhata an imo ginhuhunahuna nga maupay.” Nagsiring hi Saul han Ginoo nga Dyos han Israel, “ Ginoo, kay ano nga waray mo ako pamatii yana nga adlaw? O Ginoo nga Dyos han Israel, pamatii ako pinaagi han baraan nga mga bato. Kon adto nga sala kan Jonatan o akon ba, pamatii ako pinaagi han Urim; kundi kon kanan imo mga tawo nga Israel, pamatii ako pinaagi han Tumim.” Hinsabotan nga salaan hira Jonatan ug Saul; ngan natalwas an mga tawo. Niyan nagsiring hi Saul, “Pilia kon hi ako ba o hi Jonatan nga akon anak.” Ngan hi Jonatan an salaan. Niyan nagpakiana hi Saul kan Jonatan, “Ano ba an imo ginbuhat?” Binmaton hi Jonatan, “Kinmaon ako hin gutiay nga dugos. Iini ako—andam ako hin kamatay.” Nagsiring ha iya hi Saul, “Patayon unta ako han Dyos kon diri ta ikaw patayon!” Kundi nagsiring an mga tawo kan Saul, “Papatayon ba hi Jonatan nga nakahatag hini nga dako nga pagdarag-an para han Israel? Diri! Nagsasaad kami pinaagi han buhi nga Ginoo, nga waray bisan usa nga buhok han iya ulo in mawawara. An iya ginbuhat yana nga adlaw iya ginbuhat binuligan han Dyos.” Sanglit gintalwas han mga tawo hi Jonatan ngan waray pagpataya. Katapos hito hinmunong hi Saul hin pagbukod han mga Filisteohanon, ngan inmoli hira ngadto han ira kalugaringon nga katunaan. Han hadi na han Israel hi Saul pinakiawayan niya an ngatanan niya nga mga kaaway bisan diin nga dapit: an mga tawo han Moab, han Amon, ngan han Edom, an kahadian han Zoba, ngan an mga Filisteohanon. Madaogon hiya bisan diin hiya pakig-away. Maisog hiya hin pakig-away ngan ginpirde niya an mga Amalekanhon. Gintalwas niya an mga Israelita tikang han ngatanan nga nagtikas ha ira. An kan Saul mga anak nga kalalaken-an amo hira Jonatan Isbi, ug Malquisua. An iya mga anak nga kababayen-an amo hira Merab nga magurang ngan hi Mical nga manghod. An iya asawa amo hi Ahinoam nga anak ni Ahimaas. An kapitan han iya kasondalohan amo hi Abner nga iya patod, nga anak ni Ner nga iya bata. Mga anak ni Abiel hira Cis nga amay ni Saul, ug Ner nga amay ni Abner. Samtang buhi pa hi Saul, nakig-away hiya hin mapintas kontra han mga Filisteohanon. Sanglit kada pakakaagi niya hin tawo nga makusog o maisog iya ginhihimo nga kaapi han iya kasondalohan. Nagsiring hi Samuel kan Saul, “Amo ako an ginsugo han Ginoo hin pagdihog ha imo nga hadi han iya mga tawo, an mga Israelita. Pamatii yana an igsisiring han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Kakastigohon niya an mga tawo han Amalek kay pinakiawayan han ira mga ginikanan an mga Israelita han paggawas hini nira ha Ehipto. Kadtoa ngan sulonga an mga Amalekanhon ngan puoha an ngatanan nga ira mga butang. Ayaw pagsalini hin bisan usa nga butang; pataya an ngatanan nga kalalaken-an, kababayen-an, kabataan, ngan mga minasus-an; an kabakahan, kakarnerohan, mga kamilyo, ngan mga asno.” Gintirok ni Saul ngan iya ginpanginano an iya kasondalohan didto ha Talem: may-ada 200,000 nga mga sondalo tikang ha Israel ngan 10,000 tikang ha Juda. Niyan kinmadto hiya ngan an iya mga tawo han syudad han Amalek, ngan gimnama hira didto hin usa nga walog. Ginpahimatngonan niya an mga Kenitanhon, mga tawo kanay mga ginikanan nalooy han mga Israelita han pag-abot hini nira tikang ha Ehipto: “Iwas kamo ngan bayai an mga Amalekanhon, basi diri ko kamo mahiupod hin pagpataya.” Sanglit binmaya an mga Kenitanhon. Ginpirde ni Saul an mga Amalekanhon, ha iya pakig-away tikang ha Habila ngadto ha Sur ha sinirangan han Ehipto. Ginbihag niya nga buhi hi Agag nga hadi han mga Amalekanhon, ngan pinamatay niya an ngatanan nga mga tawo. Kundi waray pataya ni Saul ngan han iya mga tawo hi Agag, ngan waray nira pamataya an gimamaupayi nga mga karnero ngan mga baka, an gimamaupayi nga mga nati nga baka, an mga nati nga karnero, o iba pa nga mga butang nga mag-upay; pinamatay nira ngatanan an mga waray gamit o waray pulos. Nagsiring an Ginoo kan Samuel, “Nagbabasol ako nga ginhimo ko nga hadi hi Saul; binmaya hiya ha akon ngan ginsupak niya an akon mga sugo.” Nasina hi Samuel ngan nakimalooy hiya han Ginoo ha bug-os nga gab-i. Sayo pa han pagkaaga linmakat hiya hin pagbiling kan Saul. Hinbatian niya nga kinmadto hi Saul ha bungto han Carmelo, diin nagtindog hiya hin usa nga monumento para ha iya ngahaw, ngan katapos kinmadto hiya ha Gilgal. Kinmadto hi Samuel kan Saul. Ginsiring ni Saul hi Samuel, “Bendisyonan ka unta han Ginoo, Samuel! Gintuman ko an sugo han Ginoo.” Pinmakiana hi Samuel, “Kay ano man nga hinbabatian ko in mga pag-ininga hin mga baka ngan pag-iniyak hin mga karnero?” Binmaton hi Saul, “Gintikas ini ha mga Amalekanhon han akon mga tawo. Iginsalin nira an gimamaupayi nga mga karnero ngan mga baka basi ighalad nira han Ginoo nga imo Dyos, ngan pinamatay namon an iba.” “Igo na,” nagsiring hi Samuel, “ngan igsusumat ko ha imo an iginsiring ha akon han Ginoo kagab-i.” “Sumati ako,” nagsiring hi Saul. Binmaton hi Samuel, “Bisan kon gin-iisip mo nga gutiay ka la nga pagkatawo, amo ikaw an pangulo han mga tribo han Israel. Gindihogan ka han Ginoo nga hadi han Israel, ngan ginsugo ka niya hin pagpuo hito nga magraot nga Amalekanhon. Ginsugo ka niya hin pagpatay ha ira ngatanan. Kay ano man nga waray ka magsugot ha iya? Kay ano nga nagdagmit ka la hin pag-agaw han tinikas, ngan pagbuhat han diri nakakalipay han Ginoo?” Binmaton hi Saul, “Ginsugot ko man an Ginoo. Gintuman ko an sugo niya ha akon, ginbihag ko hi Hadi Agag, ngan pinamatay ko an ngatanan nga mga Amalekanhon. Kundi waray pataya han akon mga tawo an gimamaupayi nga mga karnero ngan mga baka nga ira nabihag; ira gindara lugod ini nganhi ha Gilgal basi ighalad han Ginoo nga imo Dyos.” Nagsiring hi Samuel, “Hain an pinalabi han Ginoo: an pagsugot ba ha iya o an mga halad ngan mga hayop nga tutuboron? Mauruupay an pagsugot ha iya kay hin paghalad ha iya han gimamaupayi nga mga karnero. An pag-ato ha iya sugad la kamaraot han pagdiwata, ngan an pagkamahitas-on sugad la hin ka sala han pagsingba hin mga diyosdiyos. Tungod kay iginsikway mo an sugo han Ginoo, ginhukasan ka niya hin pagkahadi.” “Tinuod, nakasala ako,” binmaton hi Saul. “Akon ginsupak an sugo han Ginoo ngan an imo mga tugon. Nahadlok ako han akon mga tawo ngan tinugotan ko hira pagbuhat han ira karuyag. Kundi yana nakikimalooy ako ha imo, pasayloa an akon sala ngan bunyog gad ha akon hin pagbalik ngadto ha Gilgal, basi makagsingba ako han Ginoo.” “Diri ako mabunyog ha imo,” binmaton hi Samuel. “Iginsikway mo an sugo han Ginoo, ngan iginsikway ka man niya nga hadi han Israel.” Niyan tinmalikod hi Samuel hin pagbaya, kundi hinkaptan ni Saul an iya bado, ngan nagisi ini. Nagsiring ha iya hi Samuel, “Yana nga adlaw gin-agaw han Ginoo ha imo an ginhadian han Israel, ngan iginhatag ini hin usa ka tawo nga mauruupay ha imo. Diri nagbubuwa o nagbabalhin han iya hunahuna an harangdon nga Dyos han Israel. Diri hiya tawo—diri hiya nagbabalhin han iya hunahuna.” Binmaton hi Saul, “Nakasala ako. Kundi pasidunggi gad ako bisan gutiay la ha atubangan han mga pangulo han akon mga tawo ngan han bug-os nga Israel. Bunyog gad ha akon hin pagbalik basi makagsingba ako han Ginoo nga imo Dyos.” Sanglit binmunyog ha iya hi Samuel ngadto ha Gilgal, ngan nagsingba hi Saul han Ginoo. “Dad-a nganhi ha akon hi Hadi Agag,” nagsugo hi Samuel. Dinmaop ha iya hi Agag nga nangungurog hin kahadlok, nga naghuhunahuna ha iya ngahaw, “Hin kamapait nga butang an pagkamatay!” Nagsiring hi Samuel, “Sugad nga pinaagi han imo espada nawarayan anak in damo nga mga iroy, sanglit yana mawawarayan man anak an iroy nimo.” Ngan iya gintirotigbas hi Agag ha atubangan han altar didto ha Gilgal. Katapos kinmadto hi Samuel ha Rama ngan inmoli hi Saul ngadto ha Gabaa. Samtang buhi pa hi Samuel, waray na gud hiya igkakita han hadi; kundi nagmabidoon hiya tungod ha iya. Nagbasol an Ginoo nga ginhimo niya hi Saul nga hadi han Israel. Nagsiring an Ginoo kan Samuel, “Tubtob san-o an imo pagkamasulob-on tungod kan Saul? Iginsikway ko na hiya nga hadi han Israel. Kundi yana pun-a hin lana hin olibo an surudlan nga sungay ngan pakadto kan Isai nga taga-Betlehem, kay ginpili ko nga magin hadi in usa han iya mga anak nga kalalaken-an.” “Uunanhon ko hin pagkadto?” nagpakiana hi Samuel. “Kon mahiaro hini hi Saul, papatayon ako niya!” Binmaton an Ginoo, “Pagdara hin usa nga nati nga baka ngan siring nga nakadto ka hin paghalad han Ginoo hin hayop nga tutuboron. Dapita hi Isai hin paghalad, ngan susumatan ko ikaw kon ano an imo bubuhaton. Didihogan mo nga hadi an akon igsumat ha imo.” Gintuman ni Samuel an iginsiring ha iya han Ginoo ngan kinmadto hiya ha Betlehem. Gintapo hiya han mga pangulo han syudad, nga nangungurog nga nagsiring ha iya, “Malinawon ba ini nga imo pagduaw ha amon?” “Oo,” binmaton hiya. “Kinmanhi ako hin paghalad han Ginoo hin hayop nga tutuboron. Linisi an iyo kalugaringon ngan bunyog kamo ha akon.” Iya liwat pinapaglinis hi Isai ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, ngan gindapit hira hin paghalad. Han pag-abot nira, hinkit-an ni Samuel hi Eliab nga anak ni Isai ngan naghunahuna hiya, “Amo gud ada ini nga tawo nga natindog dinhe ha atubangan han Ginoo an iya ginpili.” Kundi nagsiring ha iya an Ginoo, “Ayaw pagtan-awa an iya kahitaas ngan kagwapo. Nadiri ako ha iya, kay an akon paghunahuna diri sugad hin paghukom hin tawo. Tinatan-aw han tawo an iya pamahongpahong, kundi tinatan-aw ko an kasingkasing.” Niyan gintawag ni Isai an iya anak nga hi Abinadab ngan gindara hiya ha atubangan ni Samuel. Kundi nagsiring hi Samuel, “Diri, waray liwat hiya pagpilia han Ginoo.” Niyan gindara ni Isai hi Sama. Nagsiring hi Samuel, “Diri, waray liwat hiya pagpilia han Ginoo.” Ha sugad hini nga paagi gindara ni Isai ha atubangan ni Samuel an pito han iya mga anak nga kalalaken-an. Ngan nagsiring ha iya hi Samuel, “Diri, waray usa hini ha ira nga ginpili han Ginoo.” Niyan nagpakiana ha iya hi Samuel, “May-ada ka pa ba iba nga anak nga kalalaken-an?” Binmaton hi Isai, “May-ada pa gimamanghori, kundi aadto hiya nagmamangno han mga karnero.” Nagsiring hi Samuel, “Pakanhia hiya. Diri kita maghahalad ngada han iya pag-abot.” Sanglit ginpasugoan hiya ni Isai. Usa hiya nga gwapo, maupay an panlawas nga batan-on nga lalake, ngan maanyag an iya mga mata. Nagsiring an Ginoo kan Samuel, “Amo ini hiya—dihogi hiya!” Kinuha ni Samuel an lana hin olibo ngan gindihogan niya hi David ha atubangan han iya kabugtoan. Ha gilayon pinakada kan David an espiritu han Ginoo ngan waray na bumulag ha iya tikang hito nga adlaw. Katapos, binmalik hi Samuel ngadto ha Rama. Binmaya kan Saul an espiritu han Ginoo, ngan ginsakit hiya hin usa nga maraot nga espiritu nga iginpadara han Ginoo. Nagsiring ha iya an iya mga surugoon, “Maaram kami nga ginsasakit ka hin usa nga maraot nga espiritu nga iginpadara han Dyos. Sanglit sugoa kami ngan magbibiling kami hin tawo nga maaram magharpa. Niyan kon makada ha imo an maraot nga espiritu, makakagtukar an tawo han iya arpa ngan hiuulian ka na liwat.” Ginsugo hira ni Saul, “Igbiling ako hin usa ka tawo nga maupay magtukar ngan dad-a hiya nganhi ha akon.” Nagsiring in usa han iya mga surugoon, “May-ada tawo nga hi Isai nga taga-Betlehem, nga may anak nga lalake nga maupay magtokar hin arpa. Maisog ngan gwapo liwat hiya nga tawo, maupay nga sondalo, ngan maaram magpahimutang hin pulong. Aada ha iya an Ginoo.” Sanglit nagpadara hi Saul hin mga surugoon ngadto kan Isai hin pagsiring, “Ipadara ha akon hi David nga imo anak nga nagmamangno han mga karnero.” Ginpadara ni Isai hi David ngadto kan Saul, ngan nagdara hi David hin usa nga nati nga kanding, usa nga asno nga kargado hin tinapay, ngan hin usa nga supot nga anit nga puno hin bino. Kinmadto hi David kan Saul ngan nag-alagad hi David ha iya. Naruyagan hiya ni Saul ngan ginpili hiya nga paradara han iya mga hinganiban. Niyan nagpatugon hi Saul kan Isai: “Naruruyag ako kan David. Tugoti hiya hin pag-alagad didi ha akon.” Tikang hadto, kon naabot kan Saul an maraot nga espiritu nga iginpadara han Dyos, nagtotokar dayon hi David han iya arpa. Nabaya an maraot nga espiritu, nagaan an lawas ni Saul, ngan nahiuulian na liwat hiya. Nagkatirok an mga Filisteohanon para hin araway didto ha Soco, usa nga bungto han Juda. Nagkampo hira didto hin usa nga dapit nga gintawag nga Efes Damim, butnga han Soco ug Azeca. Nagtirok liwat hira Saul ngan an mga Israelita ngan nagkampo hira didto ha Kahamub-an han Ela, diin nag-andam hira hin pakig-away han mga Filisteohanon. Nagkatirok an mga Filisteohanon didto hin usa nga pungtod ngan an mga Israelita didto hin lain nga pungtod, ngan nabubutnga nira in usa nga kahamub-an. Ginmawas tikang han kampo han mga Filisteohanon in usa ka tawo. Hi Goliat an iya ngaran ngan taga syudad han Gat. Karuyag niya pangayat han mga Israelita. Kapin hin tulo ka metros an iya kahitaas, ngan nakakasul-ot hiya hin tumbaga nga panalipod ha lawas, nga natimbang hin mga 50 ka kilo, ngan hin tumbaga nga helmet. May-ada niya polinas nga tumbaga ngan nakakadara hiya hin usa nga bronse nga bangkaw nga ikinakabilay niya ha iya sugbong. An iya bangkaw sugad kadako han likosan hin usa nga hablonan, ngan pito ka kilo an kabug-at han puthaw nga uloulo hini. Nag-uuna ha iya an nagdadara han iya taming. Tinmindog hi Goliat ngan ginoliatan an mga Israelita, “Nag-iinano kamo didto. Pagrungbay na kamo para hin away? Usa ako nga Filisteohanon, kamo mga oripon ni Saul! Pagpili kamo hin usa han iyo mga tawo nga igpapaaway ha akon. Kon magdaog hiya ngan patayon ako, magigin oripon kami niyo; kundi kon ako an magdaog ngan patayon ko hiya, magigin oripon kamo namon. Yana inaayat ko an kasondalohan han Israel. Pagpili kamo hin usa ka tawo nga igpapaaway ha akon!” Han pakabati hini ni Saul ngan han iya mga tawo nagkahadlok hira hin duro. Hi David amo an anak ni Isai nga sakop han tribo ni Efraim, nga taga-Betlehem han Juda. May-ada hi Isai walo nga mga anak nga kalalaken-an, ngan dida han panahon nga hadi hi Saul, lagas na hiya hin duro. Inmupod kan Saul an tulo han iya gimamagurangi nga mga anak nga kalalaken-an ngadto han araway: hi Eliab an suhag, sunod hi Abinadab, ngan hi Sama an ikatulo. Hi David an gimamanghori nga anak. Samtang upod ni Saul an tulo nga gimamagorangi nga kabugtoan, dayuday nag-inuulian hi David ngadto ha Betlehem hin pagmangno han mga karnero han iya amay. Waray hunong hin pangayat hi Goliat han mga Israelita kada aga ngan gab-i sulod hin kwarenta ka adlaw. Usa ka adlaw nagsiring hi Isai kan David, “Pagdara hin usa ka basket nga sinanlag nga pagkaon ngan hin napulo ka bug-os nga tinapay, ngan iduhol ini ha imo kabugtoan didto ha kampo. Ngan dad-a liwat ini nga napulo nga mga kiso ngadto han kapitan. Panginanoa kon matiunan-o na an kahimtang han imo kabugtoan, ngan ha imo pagbalik pagdara hin bisan ano ha pagkamatuod nga iginkakita mo hira ngan maupay an ira kahimtang. Aadto ha kahamub-an han Ela hira Hadi Saul, an imo kabugtoan, ngan an ngatanan nga mga Israelita nga nakikig-away han mga Filisteohanon.” Binmuhat hi David hin sayo han pagkaaga, nagbilin hin tawo nga magmamangno han mga karnero, kinuha an mga pagkaon, ngan linmakat sumala han tugon ha iya ni Isai. Inmabot hiya didto han kampo dida han nagkakagawas na an mga Israelita tipakadto ha pag-awayan, nga nangogogliat han pakiaway. Nag-asdangay an Filisteohanon ngan Israelita nga mga kasondalohan. Andam na hira nga duha hin pakig-away. Iginbilin ni David an pagkaon didto han opisyal nga tinaporan han mga higamit, dinmalagan hiya ngadto han dapit han pag-awayan, kinmadto han iya kabugtoan, ngan nakighimangraw hiya ha ira. Han nakikighimangraw hiya ha ira, ginmawas hi Goliat ngan gin-ayat an mga Israelita sugad han iya hadto pangayat. Ngan hinbatian hiya ni David. Han paghikit-i la han mga Israelita kan Goliat, nagdadlagan hira tungod hin kahadlok. May hinsiring ha ira, “Tan-awa daw hiya! Pamatii an iya pangayat! Nagsaad hi hadi Saul nga tatagan niya hin pahalipay an tawo nga makamatay ha iya, ipapaasawa liwat hini nga tawo an anak nga babaye han hadi, ngan diri na pababaydon hin mga buhis an panimalay han iya amay.” Nagpakiana hi David han mga tawo nga hirani ha iya, “Ano an ihahatag han tawo nga makamatay hini nga Filisteohanon ngan makatalwas han Israel hini nga kaarawdan? Hin-o gud ini nga pagano nga Filisteohanon nga nangangayat han kasondalohan han buhi nga Dyos?” Ira ginsumatan hiya kon ano an ihahatag han tawo nga makakamatay kan Goliat. Hinbatian ni Eliab, an gimamagurangi nga bugto ni David, nga nakikighimangraw hi David han mga tawo. Nasina hiya kan David ngan nagsiring, “Nag-aano ka dinhe? Hin-o man an nagmamangno han imo mga karnero didto ha kamingawan? Listo ka gud! Kinmanhi ka la hin pagkita han araway!” “Kay ano gud an akon ginbuhat?” nagpakiana hi David. “Diri ba ako makakahimo hin pagpakiana?” Kinmadto hiya hin pagpakiana hin lain nga tawo ngan amo la gihapon an baton han mga tawo. Hinbatian hin pipira ka tawo an iginsiring ni David ngan ginsumatan nira hi Saul, ngan iginpatawag hiya ni Saul. Nagsiring hi David kan Saul, “Harangdon nga Hadi, waray tawo nga kinahanglan mahadlok hini nga Filisteohanon! Ako an makadto ngan makikig-away ha iya.” “Ayaw,” binmaton hi Saul. “Uunanhon mo hin pakig-away ha iya? Usa ka la nga bata, ngan anad na hin pakiaway ini nga sondalo ha bug-os niya nga kinabuhi!” Nagsiring hi David, “Harangdon nga Hadi, magmarangno ako han mga karnero han akon amay. Ha takna nga tinatabag hin usa nga liyon o lubo in usa nga nati nga karnero, linalanat ko dayon ini, inaaway ko, ngan inaagaw ko an nati. Ngan kon inaatubang ako han liyon o lubo, pinipitlok ko ini ngan tinutubal ko ngada han kamatay. Nakamatay na ako hin mga liyon ngan hin mga lubo, ngan pagbubuhaton ko in sugad hini ngadto hini nga pagano nga Filisteohanon nga nangayat han kasondalohan han buhi nga Dyos. Gintalwas ako han Ginoo ha mga liyon ngan mga lubo; tatalwason ako niya hini nga Filisteohanon.” “Maupay,” binmaton hi Saul. “Kadto na, ngan updan ka unta han Ginoo.” Iginpasul-ot niya kan David an iya kalugaringon nga hinganiban: bronse nga helmet nga iya ikinalo kan David, ngan hin bado nga hinganiban. Igintaklos ni David an kan Saul espada ha bawbaw han hinganiban ngan nagsari hiya hin paglakat, kundi waray hiya pakahimo, kay diri man hiya hiara hin pagsul-ot hini. “Diri ako makakaaway kon magsul-ot ako hini ngatanan, kay diri ako hiara hini,” ginsiring niya hi Saul. Sanglit ginhugkas niya ini ngatanan. Kinuha niya an iya tungkod, ngan pinmurot hiya ha sapa hin lima nga mga bato nga lison ngan iginsulod ini ha iya supot. Dara an iya andam na nga labyog, ginmawas hiya hin pag-atubang kan Goliat. Nagtikang pagdaop hi Goliat ngadto kan David, nga nag-uuna ha iya an paradara han iya taming. Nagtipahirani na hiya, tubtob nga hinkit-an niya hin maupay hi David. Gintamay niya hi David kay usa la hiya nga bata nga mahusay pagkit-on. Nagsiring hiya kan David, “Ano an gamit hito nga tungkod? Usa ba ako nga ayam ha imo paghunahuna?” Ngan gintunglo niya hi David pinaagi han iya diyos. “Kadi na,” gin-ayat niya hi David, “ngan itutubong ko an imo lawas ha katamsihan ngan kamanampan basi nira kaonon!” Binmaton hi David, “Nakanhi ka kontra ha akon dara in espada, bangkaw, ngan hilaba nga tugsok, kundi nakanhi ako kontra ha imo ha ngaran han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han mga kasondalohan han Israel nga imo ginpinangayat. Yana gud nga adlaw igtutubyan ka han Ginoo ha akon gahom; pipirdehon ngan pupugotan ko ikaw han imo ulo. Ngan itutubong ko an mga lawas han kasondalohan nga Filisteohanon ngadto han katamsihan ngan kamanampan basi nira pangaonon. Niyan mahibabaro an bug-os nga kalibutan nga may-ada Dyos an Israel, ngan hisasabotan han ngatanan dinhe nga diri an Ginoo nagkikinahanglan hin mga espada o mga bangkaw hin pagtalwas han iya mga tawo. Madaogon hiya ha pag-awayan, ngan igtutubyan kamo ngatanan ha amon gahom.” Dinmasmag hi Goliat kan David, ngan dinmalagan dayon hi David hin pagtapo ha iya. Kinmuot hiya han iya supot ngan kinmuha hin usa nga bato nga iya iginlabyog ngadto kan Goliat. Naigo an agtang ni Goliat ngan nahilubong an bato ha ulo ni Goliat, ngan nahipakulob ha tuna hi Goliat. Sanglit, bisan waray usa nga espada, ginpirde ngan ginpatay ni David hi Goliat pinaagi la hin usa nga labyog ngan hin usa nga bato! Dinmalagan hiya ngadto kan Goliat; gintungtongan hiya, hinulbot niya an espada ni Goliat ginpatay ngan ginpugotan hiya. Han pakakita han mga Filisteohanon nga patay na an ira maisog nga sondalo, nagdadlagan hira. Ginmoliat an mga tawo han Israel ug Juda, ngan ginlanat nira an mga Filisteohanon tubtob gud ngadto ha Gat, ngan ngadto han mga ganghaan han Ekron. Nagkatutumba an mga Filisteohanon nga samad dida ha dalan nga tipakadto ha Saaraim, tubtob ha Gatug Ekron. Han pagbalik na han mga Israelita tikang han paglanat nira han mga Filisteohanon, pinanikasan nira an kampo han mga Filisteohanon. Ginkuha ni David an ulo ni Goliat ngan gindara ini ngadto ha Jerusalem, kundi iya ginhimos an mga hinganiban ni Goliat didto han iya kalugaringon nga tulda. Han pakakita ni Saul kan David nga tikadto na hin pakig-away kan Goliat, nagpakiana hiya kan Abner nga kapitan han iya kasondalohan, “Abner, kanay hiya anak?” “Waray ako kalibutan, Harangdon nga Hadi,” binmaton hi Abner. Nagsugo hi Saul, “Kadtoa ngan usisaha.” Sanglit han pagbalik ni David ngadto han kampo katapos niya pagpataya kan Goliat, gindara hiya ni Abner ngadto kan Saul. Nakakabitbit pa hi David han ulo ni Goliat. Ginpakianhan hiya ni Saul, “Batan-on, kanay ka anak?” Binmaton hi David, “Amo ako an anak ni Isai nga imo surugoon nga taga-Betlehem.” Nahuman an hiruhimangraw nira Saul ug David. Katapos naruyag hin duro kan David hi Jonatan nga anak nga lalake ni Saul. Ginhigugma hi David ni Jonatan sugad han iya paghigugma ha iya ngahaw. Tikang hadto nga adlaw ginhawiran ni Saul hi David ngan waray na hiya paulia. Nagsumpa hi Jonatan hin dayon nga pakigsangkay kan David, tungod han iya dako nga paghigugma ha iya. Ginhugkas niya an panapton nga iya iginsusul-ot ngan iginhatag ini kan David, upod liwat an iya hinganiban, ngan an iya espada, pana, ug paha. Nagmainuswagon hi David dida han ngatanan nga buruhaton nga iginsugo ha iya ni Saul, sanglit ginhimo hiya ni Saul nga usa nga opisyal han iya kasondalohan. Nakalipay ini han ngatanan nga mga opisyal ngan mga tawo ni Saul. Han nabalik na hi David katapos niya pakamatay kan Goliat, ngan han nangunguli na an mga sondalo, nagkagawas hin pagtapo kan Hadi Saul in kababayen-an tikang han ngatanan nga kaburubungtohan han Israel. Nag-awit hira hin malipayon nga mga kanta, nagsarayaw, ngan nagtokar hin mga tamburin ngan mga lira. Dida han ira pagsaurog nagkanta an kababayen-an, “Nakamatay hi Saul hin yinukot, kundi hi David hin tinag napulo ka yukot.” Waray maruyag hini hi Saul, ngan nasina hiya hin duro. Nagsiring hiya, “Kay ano nga nasiring hira nga tinag napulo ka yukot an namatay ni David kundi ako yinukot la? Diri maiha, hihimoon nira nga hadi hi David.” Sanglit tikang hito nga adlaw maabugho ngan matinahapon na hiya kan David. Han pagkabuwas tigda la nga sinmulod kan Saul in maraot nga espiritu nga tikang ha Dyos, ngan nagyinakan hiya nga maraot an ulo didto han iya balay sugad hin usa nga tuyaw. Nagtukar hi David han arpa sugad han iya binubuhat adlaw-adlaw, ngan nakapot hi Saul hin usa nga bangkaw. Naghunahuna hi Saul, “Itataod ko hiya ha bungbong,” ngan iya ginbangkaw hi David makaduha, kundi nakakalikay dayon hi David. Nahadlok hi Saul kan David kay upod na kan David an Ginoo ngan ginbayaan na hiya. Sanglit ginpaiwas hiya ni Saul ngan ginhimo hiya nga kapitan hin usa ka yukot nga mga tawo. Ginmandoan ni David an iya mga tawo ha didto pag-awayan, ngan nagmainuswagon hiya ha ngatanan nga iya ginbuhat, kay upod ha iya an Ginoo. Hinkit-an ni Saul an pag-uswag ni David ngan nagdugang an iya kahadlok ha iya. Kundi hinmigugma kan David an ngatanan didto ha Israel ug Juda, kay mainuswagon gud hiya nga pangulo. Niyan nagsiring hi Saul kan David, “Iini hi Merab nga akon magurang nga anak nga babaye. Igpapaasawa ko hiya ha imo, kon mag-aalagad ka ha akon sugad nga maisog ngan maunongon nga sondalo, ngan makikig-away ka han mga kaaway han Ginoo.” (Naghunahuna hi Saul nga dida hini nga paagi papatayon hi David han mga Filisteohanon, ngan diri na kinahanglan nga hiya an magbuhat hini.) Binmaton hi David, “Hin-o man ako ngan ano gud an akon panimalay nga magin umagad ako han hadi?” Kundi ha pag-abot na han panahon nga ipapaasawa na unta hi Merab kan David, iginpaasawa lugod hiya kan Adriel, nga taga-Mehola. Kundi nahigugma kan David hi Mical nga anak liwat ni Saul, ngan nalipay hi Saul han paghibaro niya hini. Naghunahuna hiya, “Ighahatag ko hi Mical ngadto kan David; gagamiton ko hiya hin pagbitik kan David, basi patayon hi David han mga Filisteohanon.” Sanglit nagsiring hi Saul kan David, hin ikaduha, “Magigin umagad ka nakon.” Ginsugo niya an iya mga opisyal hin paghimangraw hin hilit kan David ngan pagsumatan hiya, “Nalilipay ha imo an hadi ngan naruruyag ha imo an ngatanan nga mga opisyal; yana amo an maupay nga panahon para ha imo hin pangasawa han iya anak.” Sanglit iginsumat ini nira kan David, ngan binmaton hiya, “Dako ini nga dungog nga maumagad ako han hadi, dako gud para hin kablas ngan gutiay nga pagkatawo sugad ha akon.” Ginsumatan hi Saul han mga opisyal han iginsiring hi David, ngan ginsugo hira ni Saul hin pagsumat kan David: “An karuyag la ha imo han hadi sugad nga bugay para han karaslon amo an mga kayupapis han mga ikinatawo hin usa ka gatos nga patay nga mga Filisteohanon. Usa ini nga pagbulos han iya mga kaaway.” (Amo ini an larang ni Saul hin pagpatay kan David pinaagi han mga Filisteohanon.) Iginsumat kan David han mga opisyal ni Saul an iginsiring ni Saul, ngan nakalipay kan David nga hiya an magigin umagad han hadi. San-o umabot an adlaw han kasal, linmakat hira David ngan han iya mga tawo ngan pinamatay nira in duha ka gatos nga mga Filisteohanon. Gindara niya ngadto kan Saul an ira kayupapis han ira ikinatawo ngan gin-ihap ini ngatanan ha iya basi mahimo hiya nga umagad ni Saul. Sanglit iginpaasawa ni Saul kan David hi Mical nga iya anak. Nakasabot gud hi Saul nga upod kan David an Ginoo ngan nahigugma liwat ha iya hi Mical nga iya anak. Sanglit nagdugang an iya kahadlok kan David, ngan iya kaaway hi David samtang buhi pa hiya. Nagbalikbalik hin pakig-away an Filisteohanon nga mga kasondalohan, kundi ha kada araway, labaw nga mainuswagon hi David kay han iba nga mga opisyal ni Saul. Tungod hini nagin bantogan hin duro hi David. Ginsumatan ni Saul hi Jonatan nga iya anak ngan an ngatanan nga iya mga opisyal nga nakahunahuna hiya hin pagpatay kan David. Kundi nahigugma hin duro hi Jonatan kan David, sanglit iya ginsumatan hi David, “Gin-iiparatay ka han akon amay. Sanglit likay gud buwas han aga; pakadto hin usa nga tago nga dapit ngan pagpabilin didto. Makadto ako ngan uupdan ko an akon amay didto han uma nga imo tinatagoan, ngan makikighimangraw ako ha iya hiunong ha imo. Susumatan ta na la ikaw kon ano an akon hibaroan.” Gindayaw ni Jonatan hi David ha atubangan ni Saul ngan nagsiring, “Kay ano nga karuyag man nimo pagpatay kan David nga imo surugoon? Waray man hiya nabuhat ha imo nga maraot; lugod maupay man hiya mag-alagad ha imo. Igin-unong niya an iya kinabuhi han pagpataya niya kan Goliat, ngan ginbuhat han Ginoo in dako nga pagdarag-an para han Israel. Nalipay ka ngani han pakakita mo hini. Sanglit kay ano nga karuyag mo buhaton yana hin maraot hini nga tawo nga waray sala ngan patayon hi David hin waray ano man nga hinungdan?” Pinamatian ni Saul an ginsiring ni Jonatan ngan nagsumpa hiya ha ngaran han Ginoo nga diri niya papatayon hi David. Sanglit gintawag ni Jonatan hi David ngan ginsumatan niya han ngatanan; niyan iya gindara hi David ngadto kan Saul ngan nag-alagad hi David han hadi sugad han iya ginbuhat han una. May-ada na liwat araway kontra han mga Filisteohanon. Ginsulong hira ni David ngan damo an iya pinamatay sanglit nangalagiw an mga Filisteohanon. Usa ka adlaw sinmakob na liwat kan Saul in usa nga maraot nga espiritu nga tikang han Ginoo. Nalingkod hiya didto han iya balay nga nakapot han iya bangkaw, ngan nakadto hi David nagtotokar han iya arpa. Gintinguha ni Saul hin pagtaod kan David ha bungbong pinaagi han iya bangkaw, kundi nakalikay hi David, ngan ginmuot an bangkaw ha bungbong. Dinmalagan hi David ngan kinmalagiw. Hito ngahaw nga gab-i nagsugo hi Saul hin mga tawo hin pagbantay han balay ni David ngan pagpatay ha iya pagkaaga. Ginpahimatngonan hi David ni Mical nga iya asawa, “Kon diri ka kumalagiw yana nga gab-i, mapatay ka buwas.” Ginpalusad hi David ni Mical ha bintana, ngan dinmalagan ngan kinmalagiw hiya. Niyan kinuha ni Mical an diyosdiyos han panimalay, iginhigda ini niya dida han higdaan, ginpaolon ini hin ulonan nga hinimo hin barahibo hin kanding, ngan gintahoban. Han pag-abot na han mga tawo ni Saul pagkuha kan David, ginsumatan hira ni Mical nga masakit hiya. Kundi ginpabalik hira ni Saul. Ginsugo hira, “Dad-a hiya nganhi dida ha iya higdaan ngan papatayon ko hiya.” Sinmakob hira ngan ira hin-agian didto han higdaan an diyosdiyos han balay ngan an ulonan nga barahibo hin kanding nga inoonlan. Nagpakiana hi Saul kan Mical, “Kay ano nga ginlimbongan mo ako hin sugad hini ngan ginpakalagiw mo an akon kaaway?” Binmaton hiya, “Nagsiring hiya nga papatayon ako niya kon diri ko hiya buligan hin pagkalagiw.” Kinmalagiw hi David ngan kinmadto hiya kan Samuel didto ha Rama ngan iya ginsumatan hi Samuel han ngatanan nga ginbuhat ha iya ni Saul. Niyan kinmadto hiya ngan hi Samuel ha Naiot ngan nagpabilin hira didto. Ginsumatan hi Saul nga nakadto hi David ha Naiot didto ha Rama, sanglit nagsugo hiya hin mga tawo hin pagdakop ha iya. Hinkit-an nira an hugpo hin mga manaragna nga sigi an panagna ngan hi Samuel amo an nag-uuna ha ira. Niyan sinmakob an espiritu han Dyos han mga tawo ni Saul, ngan sigi liwat an ira panagna. Han paghibaro hini ni Saul, nagpadara hiya hin darudamo pa nga mga sinugo, ngan nanagna liwat ini hira. Nagpadara pa hiya hin mga sinugo ha ikatulo na, ngan amo gihapon an nahinabo ha ira. Sanglit hiya na gud an kinmadto ha Rama. Han pag-abot niya ngadto han dako nga atabay didto ha Secu, nagpakiana hiya kon hain hira Samuel ug David ngan ginsumatan hiya nga nakadto hira ha Naiot. Han nagtitipakadto na hiya, sinmakob liwat ha iya an espiritu han Dyos, ngan nanagna hiya dida han dalan asta ngadto ha Naiot. Ginlubas niya an iya panapton ngan nanagna ha atubangan ni Samuel, ngan hinmigda hiya nga hubo ha bug-os nga adlaw ug gab-i. (Amo ini an pagtikang han darawhonon, “Manaragna na ngay-an hi Saul?”) Niyan kinmalagiw hi David ha Naiot didto ha Rama, ngan kinmadto hiya kan Jonatan. Nagpakiana hiya, “Ano ba an akon nabuhat? Ano an akon sala? Ano nga sayop an akon nabuhat han imo amay nga karuyag man niya hin pagpatay ha akon?” Binmaton hi Jonatan, “Diri unta itugot han Dyos nga patayon ka! Iginsusumat ha akon han akon amay an ngatanan nga binubuhat niya, maimportante ini o diri, ngan waray gud niya iginlilirong ha akon. Diri gud ini matuod.” Kundi binmaton hi David, “Sayod gud an imo amay han imo pagmahal ha akon, ngan diri hiya karuyag magsumat ha imo han iya bubuhaton, kay mabibido ka hin duro. Nagsusumpa ako ha imo pinaagi han buhi nga Ginoo nga haraniay na ako ha kamatayon!” Nagsiring hi Jonatan, “Tutumanon ko an bisan ano nga imo karuyag.” Binmaton hi David, “Buwas amo an Pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan, ngan kinahanglan nga makigsaro ako han hadi. Kundi kon maupay ini para ha imo, tugoti ako hin pagtago didto ha uma ngada han pagkasangbuwas han gab-i. Kon iliwon ako han imo amay, sumati hiya nga nagsarit ako ha imo hin pagdali ngadto ha Betlehem, kay panahon ini han tinuig nga paghalad didto han akon bug-os nga panimalay. Kon sumiring hiya, ‘Maupay man,’ waray kahadlokan ko; kundi kon masina hiya, hibabaroan mo nga magtitinguha gud hiya hin pagpatay ha akon. Kundi kalooyi ako ngan tumana an iginsumpa mo ha akon. Kundi kon salaan man ako, ikaw na la an pagpatay ha akon! Kay ano nga dadad-on mo pa ako ngadto han imo amay basi patayon ako?” Binmaton hi Jonatan, “Ayaw gad paghunahuna hin sugad! Kon hinbaroan ko la nga may tuyo an akon amay hin pagpatay ha imo, diri ko ba ikaw pagsusumatan?” Sanglit nagpakiana hi David, “Hin-o man in magpapahibaro ha akon kon mangisog an imo amay hin pagbaton ha imo?” Binmaton hi Jonatan, “Tana, pakadto kita ha kaumhan.” Sanglit kinmadto hira, ngan nagsiring hi Jonatan kan David, “Maaton unta saksi an Ginoo nga Dyos han Israel! Ha sugad hini nga takna buwas ngan sangbuwas pakikianhan ko an akon amay. Kon maupay an iya paghunahuna ha imo, pahibabaroon ko ikaw. Kon magtuyo hiya hin pagpatay ha imo, patayon unta ako han Ginoo kon diri ko ikaw pahibaroon hini basi makapalagiw ka. Umupod unta ha imo an Ginoo sugad han iya pag-upod han akon amay! Ngan kon buhion pa ako, tumana gad an imo iginsumpa ngan unongi ako; kundi kon mamatay ako, igpakita an amo ngahaw nga imo pagmahal han akon panimalay ha kadayonan. Ngan kon pagpuohon na han Ginoo an ngatanan mo nga kaaway, diri la unta gihapon mabungkag an aton ginsaaran. Kon mabungkag ini, kakastigohon ka han Ginoo.” Ha makausa pa ginpasaad ni Jonatan hi David hin paghigugma ha iya, kay ginhigugma ni Jonatan hi David sugad han iya paghigugma ha iya ngahaw. Niyan nagsiring ha iya hi Jonatan, “Tungod nga Pyesta man han Bag-o nga Subang han Bulan buwas, iiliwon ka kon waray ka didto han pangaon. Ha pagkasangbuwas labi na gud nga iiliwon ka; sanglit pakadto han dapit nga gintagoan mo han una, ngan tago ha luyo han tinambak nga mga bato didto. Niyan mapana ako ngan pupontingon ko ito nga dapit hin makatulo. Niyan pakakadtoon ko an akon surugoon pamiling han mga pana. Ngan kon sidngon ko hiya, ‘Kitaa, aadi didi an mga pana hini nga ligid ha imo, kuhaa ini,’ karuyag sidngon hito nga waray na kataragman ngan makakagawas ka. Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga waray mo sadang kahadlokan. Kundi kon sidngon ko hiya, ‘Aadto an mga pana ha imo luyo,’ lakat dayon, kay ginpapalakat ka han Ginoo. Mahitungod han ginsaaran naton, an Ginoo an maaram nga tutumanon ta ini ha kadayonan.” Sanglit tinmago hi David didto han uma. Dida han Pyesta na han Bag-o nga Subang han Bulan, kinmadto hi Hadi Saul hin pagkaon, ngan linmingkod hiya dida han iya hin-aaraan nga dapit ha may bungbong. Linmingkod hi Abner sapit ha iya ngan hi Jonatan tugbang ha iya. Waray nalingkod dida han dapit ni David, kundi waray la mag-aringasa hi Saul hito nga adlaw, kay naghunahuna hiya, “May nahinabo ha iya, ngan diri pa hiya malinis sumala han seremonyas.” Han pagkabuwas, an sunod nga adlaw han Pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan, waray la gihapon nalingkod dida han dapit ni David, ngan nagpakiana hi Saul kan Jonatan, “Kay ano nga waray kumanhi hi David han pangaon kakulop o yana?” Binmaton hi Jonatan, “Nagsarit hiya ha akon nga makadto hiya ha Betlehem. Nagsiring hiya, ‘Tugoti gad ako hin pagkadto, kay nagsasaurog an amon panimalay han pyesta hin paghalad didto ha bungto, ngan nagsugo ha akon an akon bugto nga kumadto gud ako. Sanglit, kon sangkay ko man ikaw, tugoti ako hin pagkadto ngan pakigkita han akon mga kauropdan.’ Amo ito nga waray hiya dida han iya dapit dinhe han imo lamesa.” Napungot hin duro hi Saul kan Jonatan ngan ginsiring hiya, “Anak ka hin masinupilon ngan malingo nga iroy! Yana maaram na ako nga naugop ka kan David, ngan ginpapakaalohan mo la an imo kalugaringon ngan ito nga iroy mo! Diri ka ba maaram nga samtang buhi pa hi David, diri ka gud mahihimo nga hadi hini nga nasod? Kadto na, ngan dad-a hiya nganhi—kinahanglan mamatay hiya!” Binmaton hi Jonatan, “Kay ano nga papatayon hiya? Ano an iya nabuhat?” Dida hito, ginbangkaw ni Saul hi Jonatan hin pagpatay ha iya, ngan sinmabot hi Jonatan nga tuyo gud ni Saul hin pagpatay kan David. Binmuhat hi Jonatan ha lamesa nga napupungot gud ngan waray gud hiya kumaon hito nga adlaw—an ikaduha nga adlaw han Pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan. Duro gud an iya kabido hiunong kan David, kay ginpakaalohan hi David ni Saul. Han pagkaaga kinmadto hi Jonatan ha uma hin pakigkita kan David, sumala han ira sabot. Ginpaupod niya in usa nga bata nga lalake, ngan ginsiring niya, “Dalagan ngan pamilnga an mga pana nga akon iginpunting.” Dinmalagan an bata ngan ipinunting ni Jonatan an pana ha unhan niya. Han pag-abot han bata ngadto han dapit nga nahulogan han pana, ginmoliat hi Jonatan, “Aadto pa ha unhan an pana! Ayaw pagtinukdaw la dida! Dali!” Ginpurot han bata an pana ngan iginbalik ini ngadto han iya agaron, nga waray gud hiya kalibutan han karuyag sidngon; hi Jonatan ngan hi David la an maaram. Iginhatag ni Jonatan an iya mga hinganiban ngadto han bata ngan ginpauli niya ngadto ha bungto. Han paghilakat na han bata, binmuhat hi David ha luyo han tinambak nga mga bato, linmuhod, ngan yinmukbo ha tuna makatulo. Magkasi nagtatangis hira David ug Jonatan nga naghaharokay; darodako ngani an kabidoan ni David kay han kan Jonatan. Niyan nagsiring hi Jonatan kan David, “Maada unta ha imo an Dyos. Kikitaon gud han Ginoo nga tutumanon ha kadayonan an aton ginsumpaan nga ginhimo nimo ngan nakon, ngan han imo ngan akon mga tulin.” Niyan linmakat hi David, ngan binmalik hi Jonatan ngadto ha bungto. Kinmadto hi David kan Ahimelec nga padi didto ha Nob. Ginmawas hi Ahimelec nga nangungurog hin pagtapo ha iya ngan nagpakiana, “Kay ano nga usa ka man la nga nakanhi?” Binmaton hi David, “Aanhi ako kay ginsugo ako han hadi. Gintugon ako niya nga diri ako magsumat bisan kan kanay han iya ginsugo ha akon. Hiunong han akon mga tawo, ginsiring ko hira nga tapoon ako nira didto hin usa nga dapit. Sanglit yana ano man nga pagkaon an aada ha imo? Tagi ako hin lima ka bug-os nga tinapay o bisan ano nga aada ha imo.” Nagsiring an padi, “Waray ko ordinaryo nga tinapay, kundi tinapay la nga ginhalad na ha altar; ihahatag ko ini kon waray yana makighilawas an imo mga tawo.” “Waray gud hira magbuhat hito,” binmaton hi David. “Dayuday an akon mga tawo naglilinis ha ira ngahaw sumala han seremonyas bisan kon nagawas kami hin ordinaryo la lalakton; asay pa ba yana nga may-ada namon importante nga tuyo!” Sanglit iginhatag han padi an iginhalad na nga mga tinapay kan David, kay an nakada nga mga tinapay amo an mga tinapay nga iginhalad sa Dyos nga ginkuha niya tikang han baraan nga lamesa ngan ginliwanan ini hin bag-o nga tinapay. ( Iginkatuman nga hito nga adlaw nakadto hi Doeg nga taga-Edom, nga labaw nga magmarangno han kabakahan ni Saul, kay kinmadto hiya hin pagsingba.) Nagsiring hi David kan Ahimelec, “May-ada ba nimo bangkaw o espada nga ikakahatag ha akon? Uraura hin kaapiki an sugo han hadi nga waray ko na ngani panahon hin pagkuha han akon espada o hin bisan ano nga hinganiban.” Binmaton hi Ahimelec, “Aanhi ha akon an espada ni Goliat nga Filisteohanon nga imo ginpatay didto ha Kahamub-an han Ela; aadto ini ha luyo han efod, ngan pinutos hin dugnit. Kuhaa ini, amo gudla ini an hinganiban dinhe.” “Ihatag ini ha akon,” nagsiring hi David, “kay waray na mauruupay hini nga espada bisan diin.” Sanglit linmakat hi David. Pinalagiw hiya kan Saul, ngan kinmadto hiya kan Hadi Aquis han Gat. Nagsiring an mga opisyal han hadi, “Diri ba ini amo hi David nga hadi han iya nasod? Amo ini an tawo nga ginkanta han kababayen-an han nagsasarayaw hira nga nasiring, ‘Nakamatay hi Saul hin yinukot, kundi nakamatay hi David hin tinag napulo ka yukot.’” Gintirotimbang ni David ini nga ira mga pulong, ngan nahadlok hiya hin duro kan Hadi Aquis. Sanglit kon tampo ha ira hi David, nagpapakaluronglurong hi David, ngan an iya mga kiwa sugad hin usa nga tuyaw kon kinakaptan hiya nira. Nagbabagisbagis hiya ha mga ganghaan han syudad, ngan duro an iya paglalaway nga nahuhulos an iya bungot. Sanglit nagsiring hi Aquis han iya mga opisyal, “Kitaa daw! Tuyaw ini nga tawo! Kay ano nga gindara hiya niyo nganhi ha akon! Kinukulangan pa ba ako hin mga tuyaw? Kay ano nga gindad-an ako niyo hin usa pa nga nakakasamok ha akon pinaagi han iya tinuyaw nga mga panggawi dinhe pa gud han akon kalugaringon nga balay?” Kinmalagiw hi David tikang han syudad han Gat ngan kinmadto hiya hin usa nga lungib hirani han bungto han Adulam. Han paghibaro han iya kabugtoan ngan han iba han iya panimalay nga nakadto hiya, tinmampo hira ha iya. Kinmadto ha iya an mga tawo nga gintalumpigos, o mga utangan, o mga diskontento, mga 400 ka tawo ngatanan, ngan nahimo hiya nga ira pangulo. Tikang didto nagpadayon hi David ngadto ha Mispa didto ha Moab, ngan nagsiring han hadi han Moab, “Mahimo ba nga maanhi la anay an akon amay ug iroy ha imo tubtob han pakasabot ko han kaburot-on han Dyos ha akon?” Sanglit ibinilin ni David an iya mga kag-anak upod han hadi han Moab, ngan nag-ukoy hira didto samtang tinmago hi David didto han lungib. Niyan kinmadto kan David hi Gad nga manaragna ngan nagsiring, “Ayaw pag-ukoy dinhe; pakadto dayon han tuna han Juda.” Sanglit linmakat hi David ngan kinmadto hiya ha kagurangan han Haret. Usa ka adlaw nakadto hi Saul ha Gabaa, nalingkod hiya ha sirong hin usa nga kahoy nga tamarisko didto hin usa nga pungtod. Nakapot hiya hin bangkaw, ngan nag-aalirong ha iya an ngatanan niya nga mga opisyal. Ginsumatan hiya nga hinkit-an hi David ngan an iya mga tawo, ngan nagsiring hiya han iya mga opisyal, “Pamati kamo nga mga tawo ni Benjamin! Naghuhunahuna ba kamo nga tatagan kamo ngatanan ni David hin kaumhan ngan mga urubasan, ngan hihimoon kamo nga mga opisyal han iya kasondalohan? Amo ba ito an hinungdan nga nakahunahuna kamo hin paglingo ha akon? Waray usa ha iyo nga nagsumat ha akon nga an akon kalugaringon nga anak ngan hi David may-ada ginsabotan. Waray ha iyo nanginginlabot ha akon, o nagsusumat ha akon nga hi David, usa han akon mga tawo, namimiling yana hin usa nga higayon hin pagpatay ha akon, ngan gin-aghat hiya han akon anak!” Natindog didto hi Doeg nga taga-Edumea upod han mga opisyal ni Saul, ngan nagsiring hiya, “Hinkit-an ko hi David didto ha Nob han pagkadto niya kan Ahimelec nga anak ni Ahitub. Nagpakiana hi Ahimelec han Ginoo kon ano an angay pagbuhaton ni David, ngan katapos, gintagan niya hi David hin pagkaon ngan han espada ni Goliat nga Filisteohanon.” Sanglit iginpakuha ni Hadi Saul hi Ahimelec nga padi ngan an ngatanan niya nga kauropdan nga kapadian didto ha Nob. Kinmadto ini hira ha iya. Nagsiring hi Saul kan Ahimelec, “Pamati, Ahimelec!” “Namamati ako ha imo,” binmaton hiya. Ginpakianhan hiya ni Saul, “Kay ano nga nagsabot man kamo ngan hi David hin pakig-away ha akon? Kay ano nga tinagan mo hiya hin pagkaon ngan hin usa nga espada ngan nagpakiana ka han Dyos para ha iya? Yana inmato na hiya ha akon, ngan naghuhulat na la hiya hin usa nga higayon hin pagpatay ha akon!” Binmaton hi Ahimelec, “Hi David amo an labi kamatinumanon nga imo opisyal! Kalugaringon mo hiya nga umagad, kapitan han imo mga gwardya ngan tinahod gud han ngatanan didto han imo palasyo. Tinuod, nagpakiana ako han Dyos para ha iya, ngan diri ini syahan pa la. Hiunong hin paglarang hin paglingo ha imo, diri mo ako angay igsumbong, Harangdon nga Hadi, o bisan hin-o han akon panimalay. Waray gud ako hini hinbabaroan.” Nagsiring an hadi, “Ahimelec, kinahanglan mamatay ka ngan an ngatanan mo nga kauropdan!” Niyan ginsiring niya an mga gwardya nga natukdaw hirani ha iya, “Pamataya niyo an kapadian han Ginoo! Nakigsarabot hira kan David, ngan waray ako pagsumati nira nga kinmalagiw hiya, bisan kon maaram na hira nga daan hini.” Kundi dinmiri an mga gwardya hin pagpatay han kapadian han Ginoo. Sanglit nagsiring hi Saul kan Doeg, “Ikaw an pagpatay ha ira!”—ngan pinamatay hira ngatanan ni Doeg. Hito nga adlaw iya ginpatay in 85 nga kapadian nga may katungod hin pagsul-ot han efod. Iginpapatay liwat ni Saul an ngatanan nga mga umurokoy han Nob nga syudad hin kapadian: kalalaken-an ngan kababayen-an, kabataan ngan mga minasus-an, kabakahan, kaasnohan, ngan kakarnerohan—pinamatay hira ngatanan. Kundi nakapalagiw hi Abiatar nga usa han mga anak nga kalalaken-an ni Ahimelec, ngan kinmadto hiya ngan tinmampo kan David. Iginsumat niya kan David an pagpataya ni Saul han kapadian han Ginoo. Nagsiring ha iya hi David, “Han paghikit-i ko kan Doeg hito nga adlaw, maaram ako nga magsusumat gud hiya kan Saul. Sanglit ako an may baratonon han kamatayon han ngatanan mo nga kauropdan. Pabilin ha akon ngan ayaw kahadlok. Karuyag ni Saul hin pagpatay ha aton nga duha, kundi waray mahinanabo ha imo samtang upod ka ha akon.” Hinbatian ni David nga ginsusulong han mga Filisteohanon an bungto han Keila ngan gintikas nira an bag-o pa la nga mga inani nga trigo. Sanglit pinmakiana hiya han Ginoo, “Susulongon ko ba an mga Filisteohanon?” “Oo,” binmaton an Ginoo. “Sulonga hira ngan talwasa an Keila.” Kundi nagsiring kan David an iya mga tawo, “Igo na an aton kahadlok dinhe ha Juda; labi na nga madugang an aton kahadlok kon kumadto pa kita ha Keila ngan sulongon an Filisteohanon nga kasondalohan.” Sanglit pinmakiana na liwat hi David han Ginoo, ngan nagsiring ha iya an Ginoo, “Kadtoa ngan sulonga an Keila, kay padadag-on ko ikaw kontra han mga Filisteohanon.” Sanglit kinmadto ha Keila hi David ngan an iya mga tawo ngan ginsulong nira an mga Filisteohanon; pinamatay nira in kadam-an ha ira ngan gintikas nira an ira kabakahan. Sanglit gintalwas ni David an bungto. Han pagkalagiw ni Abiatar nga anak ni Ahimelec ngan pagtampo niya kan David didto ha Keila, gindara niya an efod. Nasumatan hi Saul nga kinmadto hi David ha Keila, ngan nagsiring hiya, “Igintubyan na han Dyos hi David ha akon gahom. Ginbitik ni David an iya kalugaringon pinaagi hin pagsulod niya hin pinaderan nga bungto nga may pinarig-on nga mga ganghaan.” Sanglit gin-andam ni Saul an iya kasondalohan hin pagsulong han Keila, ngan paglikos kan David ngan han iya mga tawo. Han paghibaro ni David nga nag-andam hi Saul hin pagsulong ha iya, nagsiring hiya kan Abiatar nga padi, “Dad-a nganhi an efod.” Niyan nagsiring hi David, “O Ginoo nga Dyos han Israel, hinbatian ko nga nag-andam na hi Saul hin pagkanhi ha Keila ngan pagbungkag hini nga bungto tungod ha akon nga imo surugoon. Igtutubyan ba ako han mga umurokoy han Keila ngadto kan Saul? Makanhi ba gud hi Saul sumala han akon hinbatian? O Ginoo nga Dyos han Israel, nakikimalooy ako ha imo nga pamatian mo ako!” Binmaton an Ginoo, “Makanhi hi Saul.” Nagpakiana na liwat hi David, “Ngan igtutubyan ba han mga umurokoy han Keila ako ngan an akon mga tawo ngadto kan Saul?” “Igtutubyan kamo,” binmaton an Ginoo. Sanglit binmaya dayon han Keila hi David ngan an iya mga tawo—mga 600 ngatanan—ngan nagpadayon hira hin paglakat ngan bisan la ngain hira. Han paghibaro ni Saul nga kinmalagiw na hi David ha Keila, waray na niya igpadayon an iya pagsulong han bungto. Nagtinago hi David didto han sagkahon nga tuna ha kamingawan hirani ha Zif. Nagpadayon hi Saul hin pagbiling ha iya, kundi waray han Dyos igtubyan hi David ha iya. Nahibaro hi David nga ginmawas hi Saul hin pagpatay ha iya. Nakadto hi David ha Hores, didto han kamingawan hirani han Zif. Didto kinmadto ha iya hi Jonatan ngan gin-aghat hiya upod an mga pagpatapod han mga pagpanalipod han Dyos, nga nagsiring ha iya, “Ayaw kahadlok. Diri makakadaot ha imo hi Saul nga akon amay. Maaram gud hiya nga amo ikaw an magigin hadi han Israel ngan magigin sugbong ako nimo.” Nagsinumpaay hira nga duha hin pagpadig-on han ira kamagsangkay. Nagpabilin hi David didto ha Hores, ngan inmoli hi Jonatan. May-ada pipira nga mga tawo nga taga-Zif nga kinmadto kan Saul didto ha Gabaa ngan nagsiring, “Nagtitinago hi David didto han amon katunaan han Hores, didto han Bukid han Haquila, ha timogan nga bahin han kamingawan han Juda. Maaram kami, Harangdon nga Hadi, nga karuyag gud nimo bihagon hi David sanglit pakadi han amon katunaan ngan tatalinguhaon namon nga madakop hiya.” Binmaton hi Saul, “Bendisyonan unta kamo han Ginoo kag malooy man kamo ha akon! Kadto na, ngan kitaa pa gud niyo; usisaha kon hain gud hiya ngan kon hin-o an nakakita ha iya didto. May nagsumat ha akon nga listo ini hiya. Usisaha gud an mga dapit nga iya tinatagoan, ngan balik kamo dayon hin pagsumat ha akon. Niyan maupod ako ha iyo, ngan kon aadto pa hiya han katunaan, pamimilngon ko gud hiya, bisan kon akon pag-usisahon an bug-os nga tuna han Juda.” Sanglit linmakat hira ngan binmalik ngadto ha Zif una kan Saul. Nakadto hi David ngan an iya mga tawo han kamingawan han Maon, didto hin usa nga maningaw nga kahamub-an ha timogan nga bahin han kamingawan han Juda. Nagkalakat hira Saul ngan an iya mga tawo hin pamiling kan David, kundi nahibaro hini hi David ngan kinmadto hi David hin usa nga batoon nga pungtod didto han kamingawan han Maon ngan nagpabilin hiya didto. Han pakabati ni Saul hiunong hini, ginlanat niya hi David. Nakadto hi Saul ngan an iya mga tawo han usa nga dapit han bukid, ngan hira David ngan han iya mga tawo nakadto liwat han luyo nga dapit han bukid. Nagdali hira hin paglikay kan Saul ngan han iya mga tawo nga nagaalikos na ha ira, ngan harapit na gud mabihag hi David ug an iya mga tawo. Hito manta nga takna inmabot in usa nga surugoon ngan nagsiring kan Saul, “Balik gud dayon! Sinusulong han mga Filisteohanon an nasod!” Sanglit inmundang hi Saul hin paglanat kan David ngan kinmadto hiya hin pakig-away han mga Filisteohanon. Sanglit ginngaranan ito nga dapit nga Pungtod hin Pagkabulag. Linmakat hi David ngan kinmadto hiya han katunaan han Engadi, diin nagtinago hiya. Han pagbalik ni Saul tikang han pakig-away niya han mga Filisteohanon, nasumatan hiya nga nakadto hi David han kamingawan hirani han Engadi. Gindara ni Saul in tulo ka yukot han gimamaupayi nga mga sondalo ha Israel ngan kinmadto hira hin pamiling kan David ngan han iya mga tawo ha sinirangan han dapit nga ginngangaranan nga kababtoan han Ihalas nga Kanding. Inmabot hiya didto hin usa nga lungib nga hirani hin mga toril hin kakarnerohan ha ligid han dalan, ngan sinmulod hiya hin pag-uro. Nahinabo nga amo ngahaw ini an lungib nga tinatagoan ni David ngan han iya mga tawo, ngan nakadto hira ha surusulod han lungib. Nagsiring an mga tawo kan David, “Higayon mo na ini! Itinutubyan han Ginoo ha imo gahom an imo kaaway, ngan makakagbuhat ka ha iya han bisan ano nga imo karuyag.” Naghinayhinay hi David hin pagkamang ngan gintabasan niya an bado ni Saul nga waray makasabot hi Saul. Kundi kahuman hini, nagbasol hi David, ngan nagsiring hiya han iya mga tawo, “Pugngan unta ako han Ginoo hin pagdaot han akon agaron nga ginpili han Ginoo nga hadi! Kinahanglan diri ko gud hiya pagdaoton, kay amo hiya an hadi nga ginpili han Ginoo!” Sanglit tinmoo kan David an iya mga tawo ngan waray nira sulonga hi Saul. Binmuhat hi Saul, ginmawas han lungib, ngan nagpadayon hin paglakat. Niyan ginmawas hi David sunod ha iya ngan gintawag ni David hi Saul, “Harangdon nga Hadi!” Linmingi hi Saul ngan yinmukbo hi David ha tuna hin paghatag hin katalahuran, ngan nagsiring, “Kay ano nga tinmoo ka man hin mga sumat hin mga tawo nga nasiring nga may-ada ako maraot nga nahuhunahunaan ha imo? Hinkit-an mo na nga yana didto ha sakob han lungib igintubyan ka han Ginoo ha akon gahom. Ginsiring ako han akon mga tawo nga patayon ko ikaw, kundi nalooy ako ha imo ngan ginsiring ko hira nga diri gud ako maglalabot ha imo, kay amo ikaw an ginpili han Ginoo nga hadi. Kitaa, amay ko, kitaa an tinabas han imo bado nga akon kinakaptan! Pinapatay ko unta ikaw, kundi gintabas ko la lugod ini. Angay na unta tuohan ini nga waray gud ako hunahuna hin pag-ato ha imo o hin pagpatay ha imo. Karuyag nimo hin pagpatay ha akon, bisan kon waray ako nabuhat nga sayop ha imo. Maghukom unta ha aton an Ginoo kon hin-o ha aton an sayop! Kastigohon ka unta tungod han imo pagkontraha ha akon, kay diri gud ako magdadaot ha imo. Maaram ka man han daan nga darawhonon, ‘Magraot la nga mga tawo an nagbubuhat hin maraot.’ Sanglit diri ko ikaw pagdadaoton. Hin-o an gin-iiparatay han hadi han Israel? Hin-o an iya ginbubukod! Usa nga patay nga ayam, usa nga purgas? An Ginoo amo an maghuhukom, ngan hiya an magbubuot kon hin-o ha aton an sayop. Hiya unta an manalipod ha akon, ngan magtalwas ha akon ha imo mga kamot!” Han katapos na ni David pagyakan, nagsiring hi Saul, “Ikaw ba hi David nga akon anak?” Ngan nagtangis hiya. Niyan nagsiring hiya kan David, “Matadong ka, ngan sayop ako. Maupay an imo mga ginbuhat ha akon, samtang ginbuhat ko in dako nga sayop ha imo! Yana nga adlaw nagpakita ka han imo pagkamaupay ha akon, kay waray mo ako pataya, bisan kon igintubyan ako han Ginoo ha imo gahom. Kon in usa ka tawo makadakop han iya kaaway, bubuhian pa niya? Bendisyonan ka unta han Ginoo tungod han imo ginbuhat ha akon yana nga adlaw! Yana maaram ako nga ikaw an magigin hadi han Israel, nga magpapadayon an ginhadian ha ubos han imo pagdumara. Kundi pagsaad ha akon ha ngaran han Ginoo nga imo tatalwason an akon mga tulin, basi diri gud hingalimtan an ngaran ko ngan han akon panimalay.” Nagsumpa hi David nga iya ini tutumanon. Niyan inmoli hi Saul, ngan binmalik hi David ngan an iya mga tawo ngadto han ira taragoan. Namatay hi Samuel. Nagtirok an ngatanan nga mga Israelita ngan nagmabidoon hira tungod ha iya. Niyan ira ginlubong hi Samuel didto han iya puroy-anan ha Rama. Katapos hini, kinmadto hi David ha kamingawan han Paran. ngan hinbaroan ini ni David nga nakadto ha kamingawan, sanglit nagsugo hiya hin napulo nga mga batan-on nga kalalaken-an hin pagkadto ha Carmelo, pamiling kan Nabal, ngan pangumosta ha iya. Iya gintugon hira nga sidngon hi Nabal: “Sangkay ko, nangungumosta ha imo hi David, upod an iya gimamag-upayi nga mga ungara para ha imo, han imo panimalay, ngan han ngatanan nga imo mga butang. Nahibaro hiya nga nag-aarot ka han imo mga karnero. Karuyag niya nga hibaroan mo nga iginkaurosa namon an imo magmarangno hin mga karnero ngan waray namon paglabti hira. Waray gud nawara han ira ginmamangnoan ha bug-os nga panahon nga nakadto hira ha Carmelo. Pakianhi la hira, ngan magsusumat hira ha imo. Kinmanhi kami ha panahon hin pyesta, ngan naghahangyo hi David nga pag-abiabihon mo kami hin maupay. Ighatag ha amon nga imo mga surugoon ngan kan David nga imo suok nga sangkay an imo mahihimo.” Iginhatag han mga tawo ni David ini nga mensahe kan Nabal ha ngaran ni David, ngan hinmulat hira kon ano an igsisiring ha ira. Ha katapos-taposan, binmaton hi Nabal, “Hi David? Hin-o hiya? Waray pa gud ako makabati hiunong ha iya! Puno an tuna hin kalagiw nga mga oripon yana nga mga adlaw! Diri ko ihahatag an akon tinapay ug tubig, ngan an mga hayop nga akon gin-ihaw para han akon mga paraarot hin karnero, ngadto hin mga tawo nga waray ko hibaroi kon mga taga diin hira!” Binmalik an iya mga tawo ngadto kan David ngan ginsumatan hiya han iginsiring ni Nabal. “Igtaklos an iyo mga espada,” nagsugo hi David, ngan ira ngatanan ginbuhat ini. Igintaklos liwat ni David an iya espada ngan linmakat hiya upod in mga 400 han iya mga tawo. Ginbilin niya in 200 hin pagbantay han mga higamit. Nagsiring in usa nga surugoon ni Nabal kan Abigail nga asawa ni Nabal, “Hinbatian mo ba? Nagsugo hi David hin iya mga surugoon tikang ha kamingawan ngan nangumosta han amon agaron, kundi iya gin-pakaalohan hira. Kundi maupay gud hira ha amon; waray gud kami paglabti nira, ngan ha bug-os nga panahon nga kaupod kami ha ira didto han kaumhan, waray gud nakawat han amon mga ginmamangnoan. Ginpanalipdan kami nira adlaw gab-i ha bug-os nga panahon nga kaupod kami nira hin pagmangno han amon mga panon. Paghunahunaa ini yana ngan himoa an imo angay pagbuhaton. Makaharadlok ini para han amon agaron ngan han bug-os niya nga panimalay. Maisog hiya nga diri gud hiya namamati bisan hin-o!” Nagtirok dayon hi Abigail hin 200 ka bug-os nga tinapay, duha nga mga supot nga anit nga puno hin bino, lima nga mga inihaw nga karnero, mga usa ka bakid nga sinanlag nga liniso, usa ka gatos ka orapong nga ubas, ngan 200 nga torta nga may-ada binulad nga mga igos, ngan iginkarga ini dida hin mga asno. Niyan nagsiring hiya han mga surugoon, “Pag-una kamo ngan masunod ako ha iyo.” Kundi waray la niya sumati an iya bana. Nakakasakay hiya han iya asno ngan dida hin linilikdoan hin usa nga pungtod ha gilayon nagkatapo hira ngan hi David ug an iya mga tawo nga tipakada ha iya. Nagpipinanhunahuna hi David, “Kay ano nga pinanalipdan ko pa an mga hiagi hito nga tawo dinhe ha kamingawan? Waray gud nakawat han iya ginpamangnoan, ngan amo ini an iya igbabalos ha akon han akon pagbulig ha iya? Patayon unta ako han Dyos kon diri ko pamatayon an ngatanan niya nga mga tawo nga diri pa maaaga!” Han paghikit-i la ni Abigail kan David, hinmaw-as hiya dayon ngan hinmapa hiya ha tuna, dida han tiilan ni David ngan nagsiring ha iya, “Pamatii gad ako, intawon! Tugoti ako hin pag-angkon han sayop. Ayaw gad pag-asahi hi Nabal nga waray pulos nga tawo! Amo gud hiya sugad han karuyag sidngon han iya ngaran—usa nga lurong! Waray ako didto han pag-abot han imo mga surugoon. An Ginoo amo an nagpugong ha imo basi diri ka maglugaring hin pagbulos ngan pagpatay han imo mga kaaway. Ngan yana nagsusumpa ako ha imo ha ngaran han buhi nga Ginoo nga kakastigohon an imo mga kaaway ngan an ngatanan nga karuyag magdaot ha imo sugad kan Nabal. Karawata gad ini nga regalo nga akon gindara ha imo, ngan ighatag ini ngadto han imo mga tawo. Pasayloa intawon ako han bisan ano nga sayop nga akon nabuhat. An Ginoo an maghihimo ha imo nga hadi, sugad man han imo mga tulin, kay ikaw an naasdang han iya mga pakig-away; ngan diri ka magbubuhat hin bisan ano nga maraot samtang buhi ka pa. Kon may sumulong ha imo ngan magtinguha hin pagpatay ha imo, babantayan ka hin maupay han Ginoo nga imo Dyos, sugad hin usa ka tawo nga nagbabantay hin mahal nga manggad. Kundi mahitungod han imo mga kaaway, iya iglalabog hira, sugad hin usa ka tawo nga nalabay hin mga bato pinaagi han iya labyog. Ngan kon tumanon na han Ginoo an ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga iginsaad niya ha imo, ngan himoon ka na nga hadi han Israel, diri ka na mabibido o magbabasol tungod hin pagpatay hin waray la hinungdan, o hin paglugaring hin pagbulos. Ngan, kon bendisyonan ka na han Ginoo, ayaw intawon hingalimti ako an imo nga oripon.” Nagsiring ha iya hi David, “Dayawon an Ginoo nga Dyos han Israel, nga nagsugo ha imo yana nga adlaw hin pagtapo ha akon! Salamat han Dyos tungod han imo maupay nga panhunahuna ngan han imo ginbuhat yana nga adlaw hin pagpugong ha akon han sala hin pagpatay ngan hin paglugaring hin pagbulos. Ginpugngan ako han Ginoo hin pagdaot ha imo. Kundi nagsusumpa ako ha ngaran han buhi nga Dyos han Israel nga kon waray ka magdagmit hin pagtapo ha akon, nagkakamatay unta an ngatanan nga mga tawo ni Nabal ha pagkaaga!” Niyan ginkarawat ni David an gindara ha iya ni Abigail ngan ginsiring hiya, “Oli na la ngan ayaw na kabaraka. Tutumanon ko an imo karuyag.” Binmalik hi Abigail ngadto kan Nabal nga hin-abutan niya didto han iya balay nga nagkombite hin angay la hin usa nga hadi. Hubog na hiya ngan malipayon, sanglit waray na la niya sumati ngada han pagkaaga. Niyan, han kahawhawi na ha iya, iginsumat ha iya ni Abigail an ngatanan. Inatake hiya hin tigda nga sakit ngan naparalisis hiya. Paglabay hin mga napulo ka adlaw, ginhampak han Ginoo hi Nabal ngan namatay. Han pakabati ni David nga namatay na hi Nabal, nagsiring hiya, “Dayawon an Ginoo! Ginbulos niya hi Nabal tungod han iya pag-pakaalohi ha akon, ngan ginpugngan ako nga iya surugoon hin pagbuhat hin maraot. Ginkastigo han Ginoo hi Nabal tungod han iya kamaraot.” Niyan nagpadara hi David hin mga tawo ngadto kan Abigail hin pagsumat ha iya nga karuyag mangasawa hi David ha iya. Kinmadto ha iya didto ha Carmelo an mga surugoon ni David ngan ginsiring hiya, “Ginsugo kami ni David hin pagkuha ha imo kay magigin-asawa ka niya.” Hinmapa ha tuna hi Abigail ngan nagsiring, “Surugoon ako niya ngan andam ako hin panmusa han iya mga surugoon.” Binmuhat hiya dayon ngan sinmakay han iya asno. Binmunyog hiya han mga surugoon ni David, ngan gin-updan hiya han iya lima nga mga surugoon nga kababayen-an, ngan gin-asawa hiya ni David. Pinangasawa liwat ni David hi Ahinoam nga taga-Jezrael ngan yana nahimo liwat hi Abigail nga iya asawa. Hito manta nga panahon ginkuha ni Saul hi Mical nga iya anak nga asawa anay ni David, ngan iginpaasawa kan Palti nga anak ni Lais, nga taga bungto han Galim. May inmabot nga mga tawo nga taga-Zif ngadto kan Saul didto ha Gabaa ngan ginsumatan hiya nga aadto hi David natago ha Bukid han Haquila, ha ligid han kamingawan han Juda. Kinmadto dayon hi Saul han kamingawan han Zif upod in tulo ka yukot han gimamaupayi nga mga sondalo hin pamiling kan David. Nagkampo hira ha ligid han dalan didto ha Bukid han Haquila. Nakadto pa hi David han kamingawan, ngan han paghibaro niya nga inmabot hi Saul hin pagbiling ha iya, nagsugo hiya hin mga mag-irinaw ngan hinbaroan niya nga tinuod nakadto hi Saul. Kinmadto hiya dayon ngan hin-agian niya an dapit nga kinakaturogan nira Saul ug Abner nga anak ni Ner, nga kapitan han kasondalohan ni Saul. Nakaturog hi Saul ha sakob han kampo ngan nagkampo an iya mga tawo palibot ha iya. Niyan nagpakiana hi David kanda Ahimelec nga Hiteohanon ngan Abisai nga bugto ni Joab (hi Sarvia an iroy nira), “Hin-o ha iyo nga duha in maupod ha akon ngadto han kampo ni Saul!” “Ako,” binmaton hi Abisai. Sanglit hito nga gab-i sinmulod hira David ug Abisai ngadto han kampo ni Saul, ngan hin-agian nira hi Saul nga nakaturog ha butnga han kampo nga inusok ha tuna an iya bangkaw hirani han iya ulo. Nangangaturog hira Abner ngan an iya kasondalohan palibot ha iya. Nagsiring hi Abisai kan David, “Igintubyan na han Dyos an imo kaaway ha imo gahom yana nga gab-i. Tugoti ako hin pagbangkaw ha iya han iya kalugaringon nga bangkaw ngan pagtaod ha iya ha tuna hin usa la ka pagbangkaw—diri kinahanglan hin ikaduha.” Kundi nagsiring hi David, “Ayaw hiya pagpataya! Kakastigohon manta han Ginoo an bisan hin-o nga magpatay han iya pinili nga hadi.” Nagpadayon hi David, “Ha ngaran han buhi nga Ginoo, maaram ako nga an Ginoo ngahaw amo an magpapatay kan Saul, kon umabot na an iya panahon, pinaagi hin sakit, o hin kamatay ha pag-awayan. Ipahirayo unta han Ginoo nga patayon ko an kanan Ginoo ginhimo nga hadi! Kuhaa ta la an iya bangkaw ngan an iya tibod hin tubig, ngan lakat kita.” Sanglit ginkuha ni David an bangkaw ngan an tibod hin tubig nga nakadto ha ligid han ulo ni Saul, ngan linmakat hiya ngan hi Abisai. Waray gud may nakakita ha ira, o nahibaro han nahinabo, o waray may nagmata hinmuokan hira ngatanan, kay ginpahimuok hira ngatanan han Ginoo. Niyan tinmabok hi David ngadto ha luyo han kahamub-an ha bawbaw han pungtod, nga hirayo na ha ira, ngan ginoliatan niya an kasondalohan ni Saul ngan hi Abner, “Abner! Nakakabati ka ba ha akon!” Nagpakiana hi Abner, “Hin-o ito nga naggiginoliat ngan nagpupukaw han hadi?” Binmaton hi David, “Abner, diri ba ikaw amo an tawo nga gamhanan ha Israel? Sanglit kay ano man nga diri mo pinananalipdan an hadi nga imo agaron? Yana pa gud la may-ada tawo nga sinmulod han kampo hin pagpatay han imo agaron. Waray ka magtuman han imo katungdanan, Abner! Nagsusumpa ako ha ngaran han buhi nga Ginoo nga angay kamo ngatanan magkamatay, kay waray niyo panalipdi an iyo agaron nga ginhimo nga hadi han Ginoo. Kitaa! Hain na man an bangkaw han hadi? Hain na an tibod hin tubig nga sapit gudla han iya ulo?” Kinmilala hi Saul han tingog ni David, ngan nagpakiana, “David, hi ikaw ba, anak ko?” “Oo, Harangdon nga Hadi,” binmaton hi David. Ngan nagsiring pa hiya, “Kay ano, Harangdon nga Hadi nga ginbubukod mo ako nga imo surugoon? Ano gud an akon nabuhat? Ano an akon sala? Harangdon nga Hadi, pamatii an akon igsisiring. Kon an Ginoo amo an nag-aghat ha imo hin pagkontra ha akon, mahihimo pa nga mabalhin an iya hunahuna pinaagi hin usa nga paghalad ha iya; kundi kon mga tawo la an nagbuhat hini, pagtunglohon unta hira han Ginoo. Kay ginpaiwas ako nira tikang han tuna han Ginoo ngadto hin usa nga nasod diin mga langyaw la nga kadiyosan an akon masisingba. Ayaw ako tugoti nga mamatay didto hin langyaw nga tuna nga hirayo han Ginoo. Kay ano nga makanhi an hadi han Israel hin pagpatay hin usa la nga purgas sugad ha akon? Kay ano nga pagbibilngon ako niya sugad hin usa nga ihalas nga tamsi?” Binmaton hi Saul, “Nakasayop ako. Balik, David nga akon anak! Diri ko na gud ikaw pagdadaoton, kay gintalwas mo an akon kinabuhi yana nga gab-i. Nalurong na ako. Ginbuhat ko in usa nga makalilisang nga butang!” Binmaton hi David, “Aadi an imo bangkaw, Harangdon nga Hadi. Pakadia hin pagkuha hini in usa han imo mga tawo. Binabalos han Ginoo adton mga matinumanon ngan mga magtadong. Yana nga adlaw igintubyan ka niya ha akon gahom, kundi waray ako magdaot ha imo nga ginhimo nga hadi han Ginoo. Sugad nga gintalwas ko an imo kinabuhi yana nga adlaw, buhaton man unta ha akon han Ginoo in sugad, ngan pagtalwason ako niya ha ngatanan nga kakurian!” Nagsiring hi Saul kan David, “Bendisyonan ka unta han Dyos, anak ko! Magmainuswagon ka dida han ngatanan nga imo pagbubuhaton!” Sanglit nagpadayon hi David ha iya paglakat ngan inmoli hi Saul. Nagsiring hi David ha iya kalugaringon, “Usa hini nga mga adlaw papatayon ako ni Saul. Maupay pa nga kumalagiw ako ngadto ha Filistia. Niyan maundang hi Saul hin pagbiniling ha akon didto ha Israel, ngan mahigagawas ako ha kataragman.” Sanglit kinmadto dayon hi David ngan an iya 600 nga mga tawo kan Aquis nga hadi han Gat, nga anak ni Maoc. Nag-ukoy hi David ngan an iya mga tawo upod an ira mga panimalay didto ha Gat. Upod ni David an iya duha nga asawa: hira Ahinoam nga taga-Jezrael, ngan Abigail nga balo ni Nabal nga taga-Carmelo. Han paghibaro ni Saul nga pinmalagiw na hi David ngadto ha Gat, inmundang hiya hin pagpinamiling ha iya. Nagsiring hi David kan Aquis, “Kon sangkay ka man nakon, tagi ako hin usa nga gutiay nga bungto nga akon pag-uokyan. Diri kinahanglan nga mag-ukoy ako tampo ha imo didto han kapital nga syudad.” Sanglit iginhatag ha iya ni Aquis an bungto han Siclag, ngan tungod hini gintag-iya an Siclag han kahadian han Juda tikang pa hadto. Naukoy hi David didto ha Filistia sulod hin 16 ka bulan. Sulod hito nga panahon, ginsulong ni David ngan han iya mga sakop an mga tawo han Gesur, Girzi, ug Amalec nga maiha na hin duro nga mga umurokoy didto hini nga mga katunaan. Ginsulong niya an ira tuna tubtob ha Sur, ngan ngadto pa gud ha Ehipto, ngan pinamamatay nira an ngatanan nga kalalaken-an ug kababayen-an ngan gintikas nira an kakarnerohan, kabakahan, kaasnohan, kakamelyohan, ngan bisan pa an mga panapton. Katapos binmalik hiya ngadto kan Aquis, nga napakiana ha iya, “Diin ka man sulong yana nga panahon?” Nagsumat ha iya hi David nga kinmadto hiya han timogan nga bahin han Juda, o han katunaan han tribo ni Jerameel, o han katunaan nga gin-ukyan han mga Kenitanhon. Ginhurot hin pamatay ni David an kalalaken-an ug kababayen-an, basi waray usa nga makabalik hin pagsumat kan Gat han tinuod nga ginbuhat niya ngan han iya mga tawo. Amo ini an ginbuhat ni David ha bug-os nga panahon han nakadto hiya ha Filistia. Kundi sinmarig hi Aquis kan David ngan naghunahuna hiya, “Nasisinahan hiya hin duro han iya kalugaringon nga mga tawo nga mga Israelita sanglit mag-aalagad hiya ha akon ha bug-os niya nga kinabuhi.” Hadto nga panahon gintirok han mga Filisteohanon an ira kasondalohan hin pakig-away han Israel, ngan nagsiring hi Aquis kan David, “Maaram ka na nga kinahanglan ikaw ngan an imo mga tawo dumapig ha akon hin pakig-away.” “Kinahanglan,” binmaton hi David, “surugoon mo ako, ngan makita ka han akon mahihimo.” Nagsiring hi Aquis, “Maupay! Hihimoon ko ikaw nga gwardya ha akon ha bug-os ko nga kinabuhi.” Patay na hi Samuel hini nga panahon ngan nagmasulob-on an ngatanan nga mga Israelita tungod ha iya, ngan iginlubong hiya didto han iya natawhan nga bungto han Rama. Ginpaiwas ni Saul ha Israel an ngatanan nga mga paratigo ngan mga espiritista. Nagkatirok an Filisteohanon nga mga sondalo ngan nagkampo hira hirani han bungto han Sunem; gintirok man ni Saul an mga Israelita ngan nagkampo hira didto han bukid han Gilboa. Han paghikit-i ni Saul han Filisteohanon nga kasondalohan nahadlok hiya hin duro, sanglit nagpakiana hiya han Ginoo kon ano an iya pagbubuhaton. Kundi waray gud pamatii hiya han Ginoo, bisan pinaagi hin mga inop, o hin paggamit hin Urim ug Tumim, o hin mga manaragna. Niyan nagsugo hi Saul han iya mga opisyal, “Igbiling ako hin usa nga babaye nga espiritista, ngan makadto ako ngan mapakiana ha iya.” “May-ada usa didto ha Endor,” binmaton hira. Sanglit nagtabon hi Saul basi diri kilal-on; lain nga panapton an iya ginbado, ngan ha pagsirom na kinmadto hiya hin pakigkita han babaye upod in duha han iya mga tawo. Nagsiring hiya han babaye, “Igpakiana ako han mga espiritu ngan sumati ako kon ano an mahinanabo. Tawga an espiritu han tawo nga akon pagngangaranan.” Binmaton an babaye, “Waray ruhaduha nga maaram ka na han ginbuhat ni Hadi Saul. Ginpaiwas niya ha Israel an ngatanan nga mga paratigo ngan mga espiritista. Sanglit kay ano nga gin-iibiritik mo ako basi ako pagpatayon?” Niyan nagsumpa hi Saul ngan nagsiring, “Ha ngaran han buhi nga Ginoo nagsasaad ako nga diri ka kakastigohon tungod hini nga imo ginbubuhat.” Nagpakiana an babaye, “Hin-o man an akon tatawgon para ha imo?” “Hi Samuel,” binmaton hiya. Han pakakita la han babaye kan Samuel, kinmurinit hiya ngan nagsiring kan Saul, “Kay ano nga ginlimbongan mo ako? Amo ka hi Hadi Saul!” “Ayaw kahadlok!” nagsiring ha iya an hadi. “Ano an imo hinkit-an?” Binmaton hiya, “Hinkit-an ko in usa nga espiritu nga nagawas tikang han tuna.” Pinmakiana hi Saul, “Ano an iya panagway?” Binmaton hiya, “Tikanhi in usa nga tawo nga nakakakirugpos.” Niyan nakasabot hi Saul nga hi Samuel ini, ngan hinmapa hiya ha tuna paghatag hin katalahuran. Nagsiring hi Samuel kan Saul, “Kay ano nga ginsamok mo ako? Kay ano nga ginpabalik mo ako?” Binmaton hi Saul, “Nasasamok ako hin duro! Nakikig-away ha akon an mga Filisteohanon ngan ginbayaan na ako han Dyos. Diri na hiya nabaton ha akon bisan pinaagi hin mga manaragna o hin mga inop. Sanglit gintawag ko ikaw, basi sumatan mo ako kon ano an sadang ko pagbuhaton.” Nagsiring hi Samuel, “Kay ano nga nagsangpit ka ha akon kon ginbayaan ka na man han Ginoo ngan kaaway mo na hiya? Ginbuhat ha imo han Ginoo an iya iginsumat ha imo pinaagi ha akon: ginkuha niya an ginhadian ha imo ngan iginhatag ini ngadto kan David. Ginsupak mo an sugo han Ginoo ngan waray mo pagpuoha an mga Amalekanhon ngan an ngatanan nga ira mga butang. Amo ini an ginbubuhat han Ginoo ha imo yana. Igtutubyan niya ikaw ngan an Israel ngadto han mga Filisteohanon. Buwas matampo ka na ha akon upod an imo mga anak nga kalalaken-an, ngan igtutubyan liwat han Ginoo an kasondalohan han Israel ngadto han mga Filisteohanon.” Natumba dayon hi Saul ngan binuntog dida ha tuna tungod han duro nga kahadlok han iginsiring ni Samuel. Nanluya hiya kay waray hiya kumaon hin bisan ano ha bug-os nga adlaw ug gab-i. Dinmaop ha iya an babaye ngan hinkit-an niya nga nahahadlok hiya hin duro, sanglit iya ginsiring hi Saul, “Igin-unong ko an akon kinabuhi pinaagi hin pagbuhat ko han imo ginhangyo. Yana tumana gad an akon pinangangaro. Paandama ako hin pagkaon para ha imo. Kinahanglan kumaon ka basi magmakusog ka ha imo paglakaton.” Binmaribad hi Saul ngan nagsiring hiya nga diri gud hiya makaon hin bisan ano. Kundi gin-aghat liwat hiya han iya mga opisyal nga kumaon hiya. Ha kataposan tinmangdo hiya, binmuhat hiya ngan linmingkod ha higdaan. Ha kadagmitan nag-ihaw an babaye hin usa nga pinatambok niya nga nati nga baka. Niyan kinmuha hiya hin harina, ginmasa ini ngan naghimo hin tinapay nga waray patubo. Igindurot niya an pagkaon ha atubangan ni Saul ngan han iya mga opisyal, ngan nangaon hira. Ngan linmakat hira hito ngahaw nga gab-i. Gintirok han mga Filisteohanon an ngatanan nira nga mga sondalo didto ha Afec, samtang nagkampo an mga Israelita didto han burabod ha Kahamub-an han Jezrael. Nagkagawas an lima nga kahadian nga Filisteohanon, upod an ira mga hugpo hin tinaggatos ngan hin tinagyukot nga mga tawo; nakadto ha orhe hi David ngan han iya mga tawo, kaupod hi Hadi Aquis. Hinkit-an hira han mga kapitan nga Filisteohanon ngan nagpakiana, “Ano an binubuhat dinhe hini nga mga Hebreo?” Binmaton hi Aquis, “Amo ini hi David nga usa nga opisyal ni Hadi Saul han Israel. Maiha na an iya pagtampo ha akon. Waray gud hiya nabuhat nga kasaypanan tikang hiya tumampo ha akon.” Kundi nasina kan Aquis an mga kapitan nga Filisteohanon ngan ginsiring hiya, “Paulia ito nga tawo ngadto han bungto nga imo iginhatag ha iya. Ayaw hiya paupda ha aton ha pag-awayan; bangin hiya kumontra ha aton ha panahon na han araway. Ano in mauruupay nga paagi para ha iya hin pakalipay han iya agaron kay han pagkamatay han aton mga tawo? Labot pa, amo ini hi David nga ginkanta han kababayen-an han nagsasarayaw hira, ‘Nakamatay hi Saul hin yinukot, kundi nakamatay hi David hin tinagnapulo ka yukot.’” Gintawag ni Aquis hi David ngan ginsiring hiya, “Nagsusumpa ako ha ngaran han buhi nga Dyos han Israel nga inmunong ka ha akon; ngan malilipay liwat ako kon umupod ka ha akon ha pag-awayan. Kay asta ngada yana waray ko hin-agian nga sayop dida ha imo tikang han paghinganhi mo ha akon. Kundi diri nakarawat ha imo an iba nga mga hadi. Sanglit uli nala anay ha maupay nga paglakat, ngan ayaw pagbuhat hin bisan ano nga makakapabido ha ira.” Binmaton hi David, “Ano nga sayop an akon nabuhat? Kon sumala han imo siring waray mo hin-agian ha akon nga kasaypanan tikang han pag-alagad ko ha imo, kay ano nga diri ako maupod ha imo nga akon agaron ug hadi ngan makig-away kontra han imo mga kaaway?” “Nauyon ako hito,” binmaton hi Aquis. “Gin-iisip ko ikaw nga maunongon sugad hin usa nga anghel han Dyos. Kundi nagsiring an iba nga kahadian nga diri ka makakaupod ha amon ngadto ha pag-awayan. Sanglit, David, buwas han aga, ha pagpawa gudla, pagkabuhat kamo hin sayo ngan pagkalakat kamo ngatanan nga binmaya kan Saul ngan kinmanhi ha akon.” Sanglit sayo pa han pagkaaga nagkalakat hira David ngan an iya mga tawo hin pagbalik ngadto ha Filistia, ngan nagpadayon an mga Filisteohanon ngadto ha Jezrael. Paglabay hin duha ka adlaw inmabot hi David ngan an iya mga tawo ha Siclag. Ginsulong han mga Amalekanhon an timogan han Juda ngan han Siclag. Ginsunog nira an bungto, ngan ginbihag an ngatanan nga kababayen-an; waray nira ginpatay nga tawo, kundi gindara nira an ngatanan. Han pag-abot nira David ngan han iya mga tawo, hinkit-an nira nga sunog na an bungto ngan ginbihag an ira mga asawa ngan mga anak. Nagtangis hira David ngan an iya mga tawo, ngan waray hira umundang ngada han panluya nira. Ginbihag bisan an duha nga asawa ni David, hira Ahinoam ug Abigail. Duro an kaguol ni David, kay napungot gud an iya mga tawo tungod han pagtikasa han ira mga anak, ngan karuyag nira pagbato kan David kundi gindasig hi David han Ginoo nga iya Dyos. Nagsiring hi David kan Abiatar nga padi, nga anak ni Ahimelec, “Dad-a ha akon an efod.” Ngan gindara ini ni Abiatar ngadto ha iya. Nagpakiana hi David han Ginoo, “Lalanaton ko ba adto nga mga parasulong ngan hiaabotan ko ba hira?” Binmaton hiya, “Lanata hira; hiaabotan mo hira ngan mababawi mo an mga nabihag ug natikas nira.” Sanglit nagkalakat hira David ngan han iya 600 nga mga tawo. Pag-abot nira ha Sapa han Besor, nagpabilin didto an iba ha ira. Nagpadayon hi David han iya paglanat upod an 400 na la nga mga tawo kay uraura na hin kamaluya an 200 nga mga tawo hin pagtabok han sapa, sanglit pinmabilin hira. Hin-agian han mga tawo nga kaupod ni David in usa nga lalakehay nga Ehiptohanon didto ha kaumhan ngan gindara hiya ngadto kan David. Ginpakaon ngan ginpainom hiya nira, tinagan hin binulad nga igos, ngan hin duha ka orapong nga ubas. Katapos niya kumaon, nagmalaksi hiya; waray ngay-an hiya makakaon o makainom sulod hin tulo ka adlaw. Ginpakianhan hiya ni David, “Hin-o an imo agaron, ngan taga diin ka?” Binmaton hiya, “Usa ako nga Ehiptohanon nga oripon hin usa nga Amalekanhon. Ginbayaan ako han akon agaron tulo na ka adlaw an linmabay, kay nasakit ako. Ginsulong namon an katunaan han mga Cretanhon didto han timogan nga dapit han Juda ngan an katunaan han banay ni Caleb, ngan ginsulong namon an Siclag.” Nagpakiana hi David, “Makatoltol ka ba han ginkampohan hito nga mga parasulong?” Binmaton hiya, “Makakahimo ako basta magsaad ka ha akon, ha ngaran han Dyos, nga diri mo ako papatayon o igtutubyan ha akon agaron.” Ngan gintutdoan niya hi David han ginkampohan hini nga mga tawo. Han pag-abot nira han dapit nga gintutdo ha iya, kinita niya nga nagsasarang an mga parasulong, nagpipinangaon, nag-iinirignom, ngan nagsasaurog tungod han damo hin duro nga mga tinikas nga ira naagaw didto ha Filistia ug Juda. Han maagahon pa han pagkabuwas, ginsulong hira ngan pinakiawayan ni David tubtob han pagkagab-i. Waray gud ha ira nakalikay gawas la hin upat ka gatos nga batan-on nga kalalaken-an nga nagpakasakay hin mga kamelyo ngan nagpakakalagiw. Nabawi ni David an ngatanan nga mga tawo ngan an ngatanan nga natikas han mga Amalekanhon, upod an iya duha nga asawa. Waray gud kulang bisan usa; nabawi ni David an ngatanan nga mga anak han iya mga tawo, ngan an ngatanan nga tinikas han mga Amalekanhon. Nabawi liwat niya an ngatanan nga mga panon hin kakarnerohan ngan kabakahan; ginpauna ha ira an ngatanan nga kabakahan ngan nagsiring hira, “Kan David ini!” Niyan binmalik hi David ngadto han 200 nga mga tawo nga uraura na hin kamaluya hin pagbunyog ha iya ngan nagpabilin na la didto ha Sapa han Besor. Dinmaop hira pagtapo kan David ngan han iya mga tawo, ngan ginsugat hira ni David ngan pinangumosta hira hin maupay. Kundi nagsiring in iba nga mag-isog ngan waray batasan nga mga tawo nga inmupod kan David, “Waray hira umupod ha aton, sanglit diri ta hira tatagan han aton mga naagaw. Ihahatag naton ha ira an ira mga asawa ngan mga anak ngan papaulion ta hira.” Kundi binmaton hi David, “Kabugtoan ko, ayaw niyo ini buhata kay hatag ini ha aton han Ginoo! Gintalwas kita niya ngan ginpadaog kita kontra han mga parasulong. Waray may maabuyon han iyo ginsiring! Kinahanglan pareho an pagbahin para han ngatanan. Makarawat hin pareho nga bahin an inmupod ngadto han pag-awayan ngan an nagpabilin pagbantay han mga higamit.” Ginhimo ini ni David nga usa nga balaod, ngan ginsunod ini han mga Israelita tikang hadto. Han pagbalik na ni David ngadto ha Siclag, ginpadad-an niya an iya kasangkayan nga mga pangulo han Juda hin bahin han mga naagaw upod an tugon, “Iini in usa nga regalo para ha iyo tikang han naagaw namon ha mga kaaway han Ginoo.” Iginpadara ini niya ngadto han mga tawo han Betel, ngadto han mga tawo han Rama didto han timogan nga bahin han Juda, ngan ngadto han mga tawo han mga bungto han Jatir, Aroer, Sifmot, Estemoa, ug Racal; ha banay ni Jerameel, ha mga Kenitanhon; ngan ha mga tawo han mga bungto han Horma, Borasan, Atac, ug Hebron. Iginpadara ini niya ha ngatanan nga mga dapit nga nahingadtoan niya ngan han iya mga tawo. Nakig-away an mga Filisteohanon kontra han mga Israelita didto ha Bukid Gilboa. Damo nga mga Israelita in pinamatay didto, ngan nangalagiw an iba ha ira, lakip hi Hadi Saul ngan an iya mga anak nga kalalaken-an. Kundi hin-abutan hira han mga Filisteohanon, ngan ginpatay hira Jonatan, Abinadab, ug Malquisua, an tulo nga mga anak ni Saul. Naalikosan hi Saul han iya mga kaaway, ngan naigo hiya hin mga pana ngan grabe an iya mga samad. Ginsiring niya an batan-on nga paradara han iya mga hinganiban, “Hulbota an imo espada ngan pataya ako, basi diri ako pagduyagan la ngan basi diri ini nga diri nakilala hin dyos nga mga Filisteohanon an makamatay ha akon.” Kundi nahadlok hin duro an batan-on hin pagbuhat hini. Sanglit hinulbot ni Saul an iya kalugaringon nga espada ngan nag-unay hiya. Hinkit-an han batan-on nga patay na hi Saul, sanglit nag-unay liwat hiya han iya kalugaringon nga espada ngan namatay hiya upod kan Saul. Amo ini an kaagi han kamatay ni Saul, han iya tulo nga mga anak nga kalalaken-an, ngan han batan-on nga lalake; nagkamamatay hito nga adlaw an ngatanan nga mga tawo ni Saul. Han paghibaro han mga Israelita didto ha luyo nga dapit han Kahamub-an han Jezrael ngan didto ha sinirangan han Salog Jordan nga nangalagiw na an mga sondalo han Israel ngan ginpatay na hira Saul ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, binayaan nira an ira mga bungto ngan nangalagiw hira. Niyan nagkaabot an mga Filisteohanon ngan ginrikopohan nira an mga bungto. Han pagkabuwas, kinmadto an mga Filisteohanon hin pagtikas han mga patay, ngan ira hin-agian an mga lawas nira Saul ngan han iya tulo nga mga anak nga kalalaken-an nga nalunay didto ha Bukid Gilboa. Ginpugotan nira hi Saul, ginhukas an iya mga hinganiban, ngan iginpadara ini hin mga magsarangyaw ngadto han bug-os nga Filistia hin pagsumat han ira mga diyosdiyos ngan han ira mga tawo. Niyan iginbutang nira an mga hinganiban ni Saul didto han templo han diyosa nga hi Astarte, ngan iginraysang nira an iya lawas ngadto han pader han syudad han Betsan. Han paghibaro la han mga tawo han Jabes didto ha Galaad han ginbuhat han mga Filisteohanon kan Saul, nagkagawas an duro kamag-isog nga mga tawo ngan nagbaktas hira ngadto ha Betsan ha bug-os nga gab-i. Gintanggal nira an mga lawas nira Saul ngan han iya mga anak nga kalalaken-an tikang han pader, iginbalik ini nira ngadto ha Jabes ngan ginsunog ini nira didto. Katapos ginkuha nira an mga tul-an ngan iginlubong ini didto han bungto han Jabes ha puno han kahoy nga tuog ngan nagpuasa hira sulod hin pito ka adlaw. Han kamatay na ni Saul, binmalik hi David tikang han iya pagdaog kontra han mga Amalekanhon ngan nagpabilin hiya didto ha Siclag hin duha ka adlaw. Ha ikatulo ka adlaw inmabot in batan-on nga lalake tikang han kampo ni Saul. Ha pagpakita han iya kabidoan, nagbado hiya hin gisi nga panapton ngan ginbutangan hin lapok an iya ulo. Dinmaop hiya kan David ngan hinmapa ha tuna ha paghatag hin katalahoran. Nagpakiana ha iya hi David, “Diin ka tikang?” “Nakakalagiw ako tikang han kampo han mga Israelita,” binmaton hiya. “Sumati ako han nahinabo,” nagsiring hi David. Binmaton hiya, “Nangalagiw tikang ha pag-awayan an amon kasondalohan ngan damo in nagkamatay han amon mga tawo. Namatay liwat hi Saul ngan hi Jonatan nga iya anak.” “Ano hin paghibaro mo nga patay na hira Saul ug Jonatan?” nagpakiana ha iya hi David. Binmaton hiya, “Nahinabo nga nakadto ako ha Bukid han Gilboa, ngan hinkit-an ko hi Saul nga nasandig dida han iya bangkaw, ngan ginlilibotan na hiya han mga karuwahe ngan han mga dikabayo han kaaway. Han paglingi niya, hinkit-an ako ngan gintawag ako niya. Binmaton ako, ‘Aadi ako!’ Nagpakiana hiya kon hin-o ako, ngan ginsumatan ko hiya nga Amalekanhon ako. Niyan nagsiring hiya, ‘Kadi ngan pataya ako! Grabe inin akon samad, ngan mapatay na ako.’ Sanglit dinmaop ako ha iya ngan ginpatay ko hiya, kay maaram ako nga diri na gud hiya mabubuhi. Niyan kinuha ko an korona ha iya ulo ngan an pulseras ha iya butkon, ngan gindara ko ini nganhi ha imo.” Ginggisi ni David an iya panapton tungod hin kabidoan ngan amo man an ginbuhat han ngatanan niya nga mga tawo. Nagmabidoon hira, ngan nagpuasa ngada han pagkagab-i para kanda Saul ug Jonatan, ngan para han Israel nga mga tawo han Ginoo, kay damo ha ira in nagkamatay didto han araway. “Taga diin ka man?” ginpakianhan ni David an batan-on nga lalake nga nagsumat ha iya. Binmaton hiya, “Amalekanhon ako, kundi nag-uokoy ako didto han iyo tuna.” Nagpakiana ha iya hi David, “Ano an kasugad nga nagpasipara ka pagpatay han kanan Ginoo pinili nga hadi?” Niyan gintawag ni David in usa han iya mga tawo ngan ginsiring, “Pataya hiya!” Gintigbas han tawo an Amalekanhon ngan namatay hiya, ngan ginsiring ni David an Amalekanhon, “Tinuyo-an mo ini. Ginhukman mo ha karat-an an imo kalugaringon han pagtug-an mo nga imo ginpatay an kanan Ginoo pinili nga magin hadi.” Ginkanta ni David an iya kasubo tungod kan Saul ngan han iya anak hi Jonatan, ngan nagsugo hiya nga igtutdo ini ha mga tawo han Juda. (Nahisurat ini dida han An Basahan ni Jasar.) “Mga patay na an at' mga punoan didto han kanan Israel kapungtoran! An mag-isog nga aton kasondalohan didto pagkamatay ngan didto kapukan! Didto ha Gat ayaw gud igsusumaton bisan ha mga kalsada han Ascalon. Mga anak Filisteohanon di' paglipayon pagano nga kababayen-an amo gihapon. “Mawaray na unta tun-og bisan uran mahulog ha Gilboa nga kabukiran; bisan pa an iya mga kaumahan hin mga abot diri hatagan. Kay an mga taming han mga mag-isog nalunay na didto, kamakaarawod! An kan Saul taming liwat nahiupod an kanan hadi taming gintaoy nagud. Makamaratay an kan Jonatan pana, waray kalooy an kan Saul espada, Mga gamhanan ira gud pinupukan, an kaaway pinamamatay ngatanan. “Saul ug Jonatan, mahal ngan magtahom; mabuhi, mamatay mag-usa gihapon. Malaksi pa hin agila kon palupdon, mas makusog pa gud kay hin mga liyon! “Kamo, han Israel nga kababayen-an, kamatay ni Saul iyo pagtangisan! Granate nga biste kamo ginbadoan, hin alahas bulawan ginsabongan. “An mga mag-isog nga kasondalohan ha pag-awayan natumba ug napukan. Hi Jonatan natumba ngan namatay man didto hadto nga pungkay hin kapungtoran. “Tungod ha imo, Jonatan, nga ak' bugto, nagtatangis ug nagmamabidoon ako, Ak' ka minahal, minayuyo, pinalangga, labaw pa hin babaye an ak' paghigugma. “An mga mag-isog nga kasondalohan, ngatanan natumba ug napukan. Waray na gud gamit ira hinganiban, waray na hinungdan, waray kapulsanan.” Katapos hini pinmakiana han Ginoo hi David, “Makadto ba ako hin pagsakop hin usa han mga bungto han Juda?” “Pakadto,” binmaton an Ginoo. “Ano man nga bungto?” pinmakiana hi David. “An Hebron,” nagsiring an Ginoo. Sanglit kinmadto ha Hebron hi David, dara an iya duha nga asawa: hi Ahinoam nga taga-Jezrael, ngan hi Abigail nga balo ni Nabal, nga taga-Carmelo. Gindara liwat niya an iya mga tawo ngan an ira mga panimalay, ngan nag-ukoy hira didto han mga bungto nga hirani han Hebron. Niyan nagkaabot ha Hebron an mga tawo han Juda ngan gindihogan nira hi David nga hadi han Juda. Han paghibaro ni David nga iginlubong na hi Saul han mga tawo han Jabes didto ha Galaad, may ginpakadto niya nga mga tawo dara ini nga mensahe: “Bendisyonan unta kamo han Ginoo tungod kay iyo man ginpakita an iyo pagmahal han iyo hadi pinaagi hin paglubong ha iya. Sanglit yana magmaloloy-on ngan magmatinumanon unta ha iyo an Ginoo. Uupayon ko liwat an panimangno ha iyo tungod han iyo ginbuhat. Pagmakusog ngan pagmaisog kamo! Patay na hi Saul nga iyo hadi, ngan gindihogan ako han mga tawo han Juda nga ira hadi.” Nakakalagiw ngadto ha Mahanaim ha tabok han Jordan an pangulo han kasondalohan ni Saul nga hi Abner nga anak ni Ner, upod hi Isboset nga anak ni Saul. Didto ginhimo ni Abner hi Isboset nga hadi han mga katunaan han Galaad, Aser, Jezrael, Efraim, ug Benjamin, ngan han bug-os nga Israel. Kwarenta na an iya panuigon han kahimo niya nga hadi han Israel ngan naghadi hiya hin duha ka tuig. Kundi inmugop kan David an tribo han Juda, ngan naghadi hiya han Juda didto ha Hebron hin pito hin tunga ka tuig. Tikang ha Mahanaim kinmadto han syudad han Gabaon hi Abner ngan an mga opisyal ni Isboset. Gintapo hira ni Joab nga anak ni Seruia ngan han iba nga mga opisyal ni David didto han linaw han Gabaon, diin nagkalingkod hira ngatanan, usa nga hugpo didto ha usa nga pangpang han linaw ngan an ikaduha nga hugpo ha tugbang nga pangpang. Nagsiring hi Abner kan Joab, “Papag-awaya ta in pira nga mga batan-on nga kalalaken-an han imo ngan han akon hugpo.” “Sigi,” binmaton hi Joab. Sanglit nag-away in dose nga mga tawo nga sakop ni Isboset ngan han tribo ni Benjamin kontra hin dose nga mga tawo nga sakop ni David. Nagkapotay ha ulo an kada magkontra ngan nagbunoay ha kagiliran han ira mga espada, sanglit nagkatutumba nga patay an ngatanan nga 24 ha ira. Sanglit ginngaranan nga “Patag hin mga Espada” ito nga dapit didto ha Gabaon. Niyan nahinabo in mapintas nga araway, ngan pinirde han kan David mga tawo hi Abner ngan an mga Israelita. Nakadto an tulo nga mga anak nga kalalaken-an ni Seruia: hira Joab, Abisai, ug Asahel. Malaksi dumalagan hi Asahel sugad kalaksi hin ihalas nga bugsok. Ginlanat niya hi Abner. Linmingi hi Abner ngan nagsiring, “Amo ka ba hi Asahel?” “Oo,” binmaton hiya. “Ayaw na paglinanat ha akon!” nagsiring hi Abner. “Lanata in usa han mga sondalo ngan kuhaa an iya dara.” Kundi nagpadayon paglanat ha iya hi Asahel. Ginsiring hiya ni Abner hin makausa pa, “Ayaw na ako paglinanata! Kay ano nga ginpipirit mo ako pagpatay ha imo? Uunanhon ko pa pakaatubang kan Joab nga imo bugto?” Kundi nagpadayon hin paglanat hi Asahel, sanglit ginbangkaw hiya ni Abner ha tiyan ngan tinmahos ha bungkog an bangkaw. Natumba nga patay hi Asahel, ngan an ngatanan nga napakadto hito nga dapit nga iya natumbahan tinmukdaw ngan waray may nag-aringasa ha ira. Kundi ginlanat na liwat nira Joab ug Abisai hi Abner, ngan han kulopay na inmabot hira Joab ngadto han pungtod han Ama, nga sinirangan han Gia dida han dalan tipakadto ha kamingawan han Gabaon. Nag-alirong liwat kan Abner an mga tawo nga sakop han tribo ni Benjamin ngan nag-andam hira hin pakig-away didto ha bawbaw hin pungtod. Ginmoliat hi Abner kan Joab, “Mag-iinaway ba kita ha kadayonan? Diri ka ba maaram nga ha kataposan kapaitan la an aton dadangatan? Mag-usa la kita hin nasod. San-o pa nimo susugoa an imo mga tawo nga umundang na hin paglinanat ha amon?” Binmaton hi Joab, “Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Dyos nga kon waray ka pa magyakan, mag-aga unta an paglinanat ha iyo han akon mga tawo.” Niyan nagtrompeta hi Joab pagpahunong na han iya mga tawo hin paglanat han mga Israelita; sanglit inmundang an araway. Naglatas han Kahamub-an han Jordan ha bug-os hito nga gab-i hi Abner ngan an iya mga tawo; tinmabok hira han Salog Jordan, ngan katapos paglinakat han bug-os nga aga, nahibalik hira ngadto ha Mahanaim. Han paghunong na ni Joab paglanat, gintirok niya an iya mga tawo ngan hinbaroan niya nga kulang hira hin 19, labot kan Asahel. Nakamatay an mga tawo ni David hin 360 han kan Abner mga tawo nga sakop han tribo ni Benjamin. Kinuha ni Joab ngan han iya mga tawo an lawas ni Asahel ngan iginlubong ini didto han lubnganan han ira panimalay didto ha Betlehem. Katapos nagbaktas hira ha bug-os nga gab-i ngan pagkamaagahon nahibalik hira ngadto ha Hebron. Nag-iha an pag-inaraway han kasondalohan nga naugop han panimalay ni Saul kontra han mga naugop han panimalay ni David. Nagtikakusog hi David samtang nagtikaluya an iya mga pangontra. Natawo kan David didto ha Hebron an masunod nga unom nga kalalaken-an, tikang han gimamagurangi: hi Amnon an suhag kanay iroy amo hi Ahinoam nga taga-Jezrael; sunod hi Quileab nga anak ni Abigail nga taga-Carmelo, nga nabalo kan Nabal; hi Absalon nga anak ni Maaca nga anak nga babaye ni Hadi Talmai han Gesur; hi Adonias nga anak ni Haguit; hi Sefatias nga anak ni Abital; hi Itream nga anak ni Egla. Ini ngatanan mga anak ni David ngan didto hira ngatanan natawo ha Hebron. Samtang nagpapadayon an away han kan David kasondalohan kontra han kasondalohan nga naugop han panimalay ni Saul, nagin gamhanan hi Abner han mga sakop ni Saul. Usa ka adlaw ginsumbong ni Isboset nga anak ni Saul hi Abner tungod hin pakigdirig niya kan Rispa nga anak ni Aia ngan aruasawa ni Saul. Nasina gud hi Abner. Ginmoliat hiya, “Naghuhunahuna ka ba nga maglilingo ako kan Saul? Naghuhunahuna ka ba nga nag-aalagad ako han Juda? Tikang ha tinikangan maunongon ako kan Saul nga imo amay, han iya kabugtoan, ngan han iya kasangkayan, ngan gintinguha ko nga diri ka pirdehon ni David; kundi yana gintatahapan mo ako hin kasal-anan hiunong hin babaye! Duro gud an kahadlok ni Isboset kan Abner nga waray hiya makayakan bisan usa ka pulong. Nagpasugo hi Abner ngadto kan David nga hito nga panahon nakadto pa ha Hebron, hin pagsiring, “Hin-o in maghahadi hini nga tuna? Pagsabot kita ngan bubuligan ko ikaw nga maimo an bug-os nga Israel.” “Maupay!” binmaton hi David. “Makikigsabot ako ha imo, kundi kinahanglan dad-on mo ngadi ha akon hi Mical nga anak ni Saul kon kumadi ka pakigkita ha akon.” Ngan nagsugo liwat hi David ngadto kan Isboset hin pagsiring, “Ibalik ha akon hi Mical nga akon asawa. Ginbaydan ko hin usa ka gatos nga kayupapis han ikinatawo hin mga Filisteohanon an pangasawa ko ha iya.” Sanglit iginpakuha ni Isboset hi Mical tikang han iya bana nga hi Paltiel nga anak ni Lais. Nagsinunod ha iya hi Paltiel tubtob gud ngadto han bungto han Bahurim, nga nagtitinangis samtang naglalakat hiya. Kundi han pagsidnga ha iya ni Abner, “Uli na,” inmoli hiya. Kinmadto hi Abner han mga pangulo han Israel ngan nagsiring ha ira, “Maiha na nga karuyag niyo nga hi David an maghadi ha iyo. Yana na an iyo higayon. Hinumdomi nga nagsiring an Ginoo, ‘Gagamiton ko hi David nga akon surugoon pagtalwas han akon mga tawo nga Israelita tikang han mga Filisteohanon ngan han ngatanan nga ira mga kaaway.’” Naghimangraw liwat hi Abner han mga tawo nga sakop han tribo ni Benjamin, ngan katapos kinmadto hiya ha Hebron pagsumat kan David han ginkauyonan nga bubuhaton han mga tawo han Benjamin ngan han Israel. Han pag-abot ni Abner upod in 20 ka tawo ngadto kan David didto ha Hebron, ginkombitehan hira ni David. Ginsiring ni Abner hi David, “Makadto na ako ngan tatalinguhaon ko nga makabig ngada han Imo Kaharangdon an bug-os nga Israel. Kakarawton ka nira nga hadi ngan maaangkon mo na an imo karuyag ngan maghahadi ka han bug-os nga tuna.” Ginpatapod ni David hi Abner nga waray maglalabot ha iya, ngan ginpagikan hiya. Waray pag-iha inmabot hi Joab ngan an iba nga mga opisyal ni David tikang hin pagsulong, nga dara in damo hin duro nga mga tinikas. Kundi waray na didto ha Hebron hi Abner, kay ginpagikan ngan ginpatapod na hiya ni David. Han pag-abot ni Joab ngan han iya mga tawo, ginsumatan hiya nga kinmadto kan Hadi David hi Abner ngan ginpagikan hiya ngan ginpatapod nga waray mahinanabo ha iya. Sanglit kinmadto han hadi hi Joab ngan nagsiring ha iya, “Ano ngani an imo ginbuhat? Kinmanhi na ha imo hi Abner—kay ano nga ginpagikan mo pa hiya? Kinmanhi hiya paglingo ha imo, ngan panginano han mga dapit nga imo kinakadtoan, ngan han imo ginbubuhat. Sayod ka man hini ngatanan!” Han pagbaya na niya kan David, iginpakuha ni Joab hi Abner ngan iginbalik hiya nira tikang ha Atabay han Sira; kundi waray kalibutan hini hi David. Han pag-abot ni Abner didto ha Hebron, gindara hiya ni Joab ngadto ha ligid han ganghaan, nga sugad hin karuyag makighimangraw ha iya hin hilit, ngan didto ginbuno hiya ha tiyan. Sanglit ginpatay hi Abner kay iya man ginpatay hi Asahel nga bugto ni Joab. Han paghibaro hini ni David, nagsiring hiya, “Sayod an Ginoo nga waray gud sala ako ngan an akon mga sakop han pagpataya kan Abner. Mahingada unta kan Joab ngan han iya panimalay an kastigo para hini! Mamay-ada unta tawo dida han iya panimalay nga masakit hin gonorea o sanla, o nga waray gamit ngan magluya, o mamatay ha pag-awayan, o mawaray igo nga pagkaon!” Sanglit binmulos kan Abner hira Joab ngan hi Abisai nga iya bugto tungod han pagpataya kan Asahel nga ira bugto didto han pag-awayan ha Gabaon. Niyan nagsugo hi David kan Joab ngan han iya mga tawo paggisi han ira mga panapton, pagsul-ot hin sako, ngan pagmabidoon para kan Abner. Ngan dida han paglubong naglakat hi Hadi David ha luyo han lungon. Iginlubong hi Abner didto ha Hebron, ngan nagtangis hin dako nga tingog an hadi didto han lubnganan, sugad man an ngatanan nga mga tawo. Ginkanta ni David ini nga pagnguyngoy para kan Abner: “Kinahanglan mamatay ba hi Abner sugad hin lurong? Iya mga kamot diri man hinigtan, iya mga tiil diri man pinandogan; Natumba hiya sugad hin kapukan hin usa ha atubangan hin mga kriminal!” Ngan gintangisan liwat hiya han mga tawo. Ha bug-os nga adlaw gintinguha han mga tawo nga kumaon hi David, kundi nagsumpa hiya, “Patayon unta ako han Dyos kon kumaon ako hin bisan ano nga diri pa natutunod an adlaw!” Nasayod ini hira ngan nalipay hira. Ha tinuod, nakalipay han mga tawo an ngatanan nga ginbuhat han hadi. Nasayod an ngatanan nga mga tawo ni David ngan an ngatanan nga mga tawo ha Israel nga waray labot an hadi han pagpataya kan Abner. Nagsiring an hadi han iya mga opisyal, “Diri ba kamo maaram nga namatay yana nga adlaw in usa nga dako nga pangulo ha Israel? Bisan kon ako an ginpili han Dyos nga hadi, naabat ako hin kaluya yana nga adlaw. Uraura hin kamagpintas para ha akon ini nga mga anak nga kalalaken-an ni Seruia! Kastigohon unta han Ginoo han angay ha ira ini nga mga kriminal!” Han paghibaro ni Isboset nga anak ni Saul nga ginpatay hi Abner didto ha Hebron, nahadlok hiya, ngan nalisang an bug-os nga mga tawo han Israel. May-ada hi Isboset duha nga mga opisyal. Amo ini hira an pangulo han hugpo para hin pagsulong, hira Baana ug Recab nga mga anak ni Rimon nga taga-Beerot nga sakop han tribo ni Benjamin. (Iniisip nga bahin han Benjamin an Beerot. Nangalagiw ngadto ha Gitaim an tinuod nga mga umurokoy han Beerot, diin nag-ukoy hira tikang pa hadto.) Usa pa nga kaliwat ni Saul amo hi Mefiboset nga anak ni Jonatan. Lima pa la an iya panuigon han pagpataya kanda Saul ug Jonatan. Han pag-abot tikang ha Jezrael han sumat nga patay na hira Saul ug Jonatan, ginpurot hiya han iya magmarangno ngan kinmalagiw; kundi han duro nga pagdagmit han magmarangno nabuhian ngan nahulog hiya, ngan napiay. Kinmadto han balay ni Isboset hira Recab ug Baana, ngan inmabot hira didto nga naudtohan an adlaw, samtang napahuway hi Isboset. Ginpiraw an babaye nga nagbabantay han porta samtang nagsisisig hiya hin trigo, ngan nahingaturog hiya, sanglit nakasulod dayon hira Recab ug Baana. Han didto na hira ha sakob, sinmulod hira han katurogan nga kwarto ni Isboset, diin hinmumuokan hiya, ngan ginpatay nira hiya. Niyan ginpugotan hiya nira, gindara an ulo, ngan naglatas hira ha bug-os nga gab-i han Kahamub-an han Jordan. Ginhatag nira an ulo kan Hadi David didto ha Hebron, ngan nagsiring ha iya, “Iini an ulo ni Isboset, nga anak ni Saul nga imo kaaway nga nag-iparatay ha imo. Yana nga adlaw gintugotan han Ginoo an Imo Kaharangdon hin pagbulos kan Saul ngan han iya mga tulin.” Ginbaton hira ni David, “Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga nagtalwas ha akon tikang han ngatanan nga kataragman! An magsarangyaw nga kinmadto ha akon didto ha Siclag nga nagsumat ha akon han kamatayon ni Saul, naghunahuna nga dara niya in maupay nga sumat. Gindakop ngan ginpapatay ko hiya. Amo adto an suhol nga akon iginhatag ha iya tungod han iya maupay nga sumat! Labaw pa gud hin kamaraot para han magraot nga mga tawo an pagpatay hin tawo nga waray sala, nga nakaturog la dida han iya kalugaringon nga balay! Yana bubulson ko kamo tungod han pagpatay niyo ha iya, ngan pupuohon ko kamo dinhe ha bawbaw han tuna!” Nagsugo hi David ngan ginpatay han iya mga sondalo hira Recab ug Baana, ngan gin-utod an ira mga kamot ngan mga tiil nga ira ginbitay hirani han linaw didto ha Hebron. Kinuha nira an ulo ni Isboset ngan iginlubong ini didto han lubnganan ni Abner ha Hebron. Ngan kinmadto kan David didto ha Hebron an ngatanan nga mga tribo han Israel ngan nagsiring ha iya, “Imo kami kalugaringon ha unod ug dugo. Han naglabay nga panahon, bisan han hadi pa namon hi Saul, nangulo ka na han mga tawo han Israel, didto ha pag-awayan, ngan nagsaad ha imo an Ginoo nga ikaw an magdudumara han iya mga tawo ngan magigin pangulo ka nira.” Sanglit kinmadto kan David didto ha Hebron an ngatanan nga mga pangulo han Israel. Nagsumpa hi David hin pakig-urosa ha ira, gindihogan hiya nira, ngan nahimo hiya nga hadi han Israel. Hi David 30 na an panuigon han kahimo niya nga hadi, ngan naghadi hiya hin 40 ka tuig. Naghadi hiya han Juda didto ha Hebron sulod hin pito ka tuig hin tunga, ngan han bug-os nga Israel ug Juda didto ha Jerusalem sulod hin 33 ka tuig. Inmabot an panahon nga ginsulong ni Hadi David ngan han iya mga tawo an Jerusalem. Naghunahuna an mga Jebuseohanon nga nag-ukoy didto nga diri makakabihag han syudad hi David sanglit nagsiring hira ha iya, “Diri ka gud makakasulod ngadi; makakapugong ha imo bisan an mga buta ngan an mga lulid la.” ( Kundi nabihag ni David an ira madig-on nga kota han Sion, ngan ginkilala ini nga “Syudad ni David.”) Hito nga adlaw, nagsiring hi David ha iya mga tawo, “May-ada ba dinhe ha iyo nagdudumot han mga Jebuseohanon sugad han akon pagdumot? Pagdumot nga igo pumatay ha ira? Kon may-ada, sagka kamo ngan didto kamo sulod han aragian han tubig ngan sulonga niyo an mga buta ngan mga lulid.” (Amo ini nga iginsiring, “Diri makakasulod han balay han Ginoo an mga buta ngan mga lulid.”) Katapos mabihag an madig-on nga kota, didto na pag-ukoy hi David ngan ginngaranan ini nga “Syudad ni David.” Gintindog niya an syudad ngan ginpalibotan ini hin pader tikang han dapit nga tinak-upan hin tuna didto han sinirangan nga ligid han pungtod. Nagtikakusog la hi David, kay nakada ha iya an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum. Nagsugo ngadto kan David hi Hadi Hiram han Tiro hin mga tawo nga may-ada dara nga mga troso nga sidro ngan hin mga panday ngan mga kantero para pagtindog hin palasyo. Sanglit nakasabot hi David nga ginpadig-on hiya han Ginoo nga hadi han Israel, ngan nagmainuswagon an iya ginhadian tungod han iya mga tawo. Han pagbalhin na ni David tikang ha Hebron ngadto ha Jerusalem, nadugangan pa an iya mga asawa ug aruasawa, ngan nagkamay-ada hiya damo pa nga mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Amo ini an mga anak nga natawo didto ha Jerusalem: hira Samua, Sobab, Natan, Solomon, Ibaar, Elisua, Nefeg, Jafia, Elisama, Eliada, ug Elifelet. Nasumatan an mga Filisteohanon nga ginhimo hi David nga hadi han Israel, sanglit nagkagawas an ira kasondalohan hin pagdakop ha iya. Han paghibaro hini ni David, linmugsong hiya ngadto hin pinadig-on nga kota. Nagkaabot ngadto ha Kahamub-an han Refaim an mga Filisteohanon ngan ginrikopohan ini. Nagpakiana han Ginoo hi David, “Susulongon ko ba an mga Filisteohanon? Padadag-on mo ba ako?” “Sulonga,” binmaton an Ginoo. “Padadag-on ko ikaw!” Sanglit kinmadto ha Baal Perazim hi David, ngan ginpirde niya didto an mga Filisteohanon. Nagsiring hiya, “An Ginoo, sugad hin pagbulwang hin baha, nakabungkag han akon mga kaaway.” Sanglit ginngaranan adto nga dapit nga Baal Perazim. Han pangalagiw han mga Filisteohanon, ginbayaan nira didto an ira mga diyosdiyos, ngan gindara ini ni David ngan han iya mga tawo. Niyan binmalik ngadto ha Kahamub-an han Refaim an mga Filisteohanon ngan ginrikopohan na liwat ini. Ginpakianhan na liwat ni David an Ginoo nga nagbaton, “Ayaw hira pagsulonga tikang dinhe, kundi libota ngan sulonga hira ha luyo, hirani han mga kahoy nga balsamo. Kon hibatian mo in mga aringasa sugad hin tubadok hin mga pitad ha bawbaw han kakahoyan, sulong dayon kamo, kay mag-uuna ako ha imo hin pagpukan han kasondalohan nga Filisteohanon.” Gintuman ni David an iginsugo han Ginoo, ngan nakatabog hiya han mga Filisteohanon tikang ha Gabaon tubtob gud ngadto ha Gezer. Gintirok na liwat ni David an gimamag-upayi nga mga sondalo didto ha Israel, nga inmabot ngatanan hin 30,000 nga kalalaken-an, ngan gindara ini niya ngadto ha Baala didto ha Juda, basi amo hira an magdara han Kahon han Ginsaaran han Dyos nga may-ada ngaran nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, kanay trono aadto ha igbaw han mga kerubin. Ira ginkuha ini ha balay ni Abinadab didto ha bawbaw han pungtod ngan ira ginkarga ini ha bag-o nga karomata. Hira Uza ug Ahio nga mga anak ni Abinadab amo an nagpapalakat han karomata, nga nag-uuna han karomata hi Ahio. Ha bug-os nira nga kusog, hira David ngan an ngatanan nga mga Israelita nagsasarayaw ngan nagkakaranta ha pagpasidungog han Ginoo. Nagtotokar hira hin mga arpa, mga lira, mga gimbal, mga kastanwelas, ngan mga bombo. Han pag-abot na nira han giriokan nga dapit han Nacon, natumba an mga baka ngan nagguguyod han karomata, ngan kinaptan dayon ni Uza an Kahon han Ginsaaran. Nasina dayon kan Uza an Ginoo nga Dyos ngan ginpatay hiya tungod kay kinaptan man niya an Kahon han Ginsaaran. Namatay hi Uza didto ha ligid han Kahon han Ginsaaran, sanglit tikang hadto gintawag nga Perez Uza adto nga dapit. Napungot hi David kay ginkastigo han Ginoo, ha iya kasina, hi Uza. Niyan nahadlok han Ginoo hi David ngan nagsiring hiya, “Uunanhon ko yana pakadara han Kahon han Ginsaaran?” Sanglit naglarang hiya nga diri na la dad-on an Kahon han Ginsaaran ngadto ha Jerusalem; linmiko lugod hiya ngan gindara ini ngadto han balay ni Obed Edom nga taga syudad han Gat. Nagpabilin ini didto hin pito ka bulan, ngan ginbendisyonan han Ginoo hi Obed Edom ngan an iya panimalay. Nahibaro hi Hadi David nga tungod han Kahon han Ginsaaran ginpakaupay han Ginoo an panimalay ni Obed Edom ngan an ngatanan nga nakada ha iya panimalay. Sanglit kinuha niya an Kahon han Ginsaaran tikang han balay ni Obed Edom basi dad-on ini ngadto ha Jerusalem pinaagi hin maribhong nga pagsaurog. Pakalakat la hin unom ka pitad han mga tawo nga nagpapasag han Kahon han Ginsaaran, ginpaukoy hira ni David samtang naghalad hiya han Ginoo hin tinubod nga todo nga baka ngan hin pinatambok nga nati nga baka. Nagsinayaw hi David, tugob hin kalipay, ha pagpasidungog han Ginoo, nga nakakatapis la hiya hin dugnit nga lino. Sanglit gindara niya ngan han ngatanan nga mga Israelita an Kahon han Ginsaaran ngadto ha Jerusalem inupdan hin rugyaw ngan tunog hin mga trompeta. Han gindadara na ngadto ha syudad an Kahon, timnangbo ha bintana hi Mical nga anak ni Saul ngan hinkit-an niya hi Hadi David nga nagluluksolukso ngan nagsisinayaw ha atubangan han Kahon han Ginsaaran, ngan waray gud makalipay ha iya an ginbuhat ni David. Gindara nira an Kahon ngan iginbutang ini dida han dapit nga burutangan hini ha sakob han Ginoo han Tulda nga gintindog ni David. Katapos naghalad hi David hin mga halad nga tinubod ngan hin mga halad hin pagdait. Han kahuman niya paghalad, ginbendisyonan niya an mga tawo ha ngaran han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ngan tinagan hira ngatanan hin pagkaon. Tinagan niya an kada lalake ug babaye didto ha Israel, hin tag-usa ka bug-os nga tinapay, usa ka gurot nga sinugba nga karne, ngan mga pasas. Katapos nangoli an ngatanan. Niyan, han pag-uli na ni David hin pagbendisyon han iya panimalay, ginmawas hi Mical hin pagtapo ha iya. Nagsiring hiya, “Pagkadako nga kadarayawan an naangkon han hadi han Israel yana nga adlaw! Sinmayaw hiya nga nagtatapis la sugad hin lurong ha atubangan han mga surugoon nga kababayen-an han iya mga opisyal hin waray kaawod!” Binmaton hi David, “Nagsinayaw ako ha pagpasidungog han Ginoo nga nagpili ha akon nga liwan han imo amay ngan han iya panimalay ngan naghimo ha akon nga pangulo han iya mga tawo nga Israel. Ngan magpapadayon ako pagsayaw ha pagpasidungog han Ginoo, ngan magmamakaarawod pa ako labaw pa han akon ginbuhat. Bangin pakaalohan ako nimo, kundi dadayawon ako hadto nga kababayen-an!” Waray gud mag-anak hi Mical nga anak ni Saul, asta nga namatay. Madig-on na an kamutangan ni Hadi David didto han iya palasyo, ngan gintalwas na hiya han Ginoo han ngatanan niya nga mga kaaway. Niyan nagsiring an hadi kan Natan, “Nag-uokoy ako dida hin balay nga hinimo hin mga kahoy nga sidro, kundi aada la hin tulda an Kahon han Ginsaaran han Dyos!” Binmaton hi Natan, “Buhata an imo ginhuhunahuna, kay aada ha imo an Ginoo.” Kundi hito nga gab-i nagsiring an Ginoo kan Natan, “Kadtoa ngan sumati hi David, an akon surugoon, nga nasiring ako ha iya, ‘Diri ikaw an magtitindog hin templo nga akon uokyan. Tikang han paggawara ko han mga tawo han Israel ha Ehipto ngada yana, waray pa gud ako mag-ukoy hin templo. Dida han paglakaton ha kamingawan, nagbarobalhin ako pag-ukoy dida hin tulda. Ha ngatanan nga akon paglakaton upod han mga tawo han Israel waray ako pakiana han mga pangulo nga akon gintudlok kay ano nga waray ako nira ighimo hin templo nga sidro.’ “Sanglit sumati hi David nga akon surugoon nga nasiring ha iya hi ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Ginkuha ko ikaw hin ka paramangno hin mga karnero didto han kaumhan ngan ginhimo ko ikaw nga pangulo han akon mga tawo nga Israel. Dayuday kaupod ako nimo bisan diin ka kadto, ngan ginpirde ko an ngatanan mo nga mga kaaway samtang nasulong ka ha ira. Hihimoon ko ikaw nga sugad ka bantogan han labi kagamhanan nga mga pangulo dinhe ha kalibutan. Kon mamatay ka na ngan iglubong tampo han imo mga ginikanan, hihimoon ko nga hadi in usa han imo mga anak ngan padidig-onon ko an iya ginhadian. Hiya amo an magtitindog hin templo para ha akon, ngan tatalinguhaon ko nga maghadi an iya katulinan ha kadayonan. Magigin amay ako niya ngan magigin anak ko hiya. Kon makasayop hiya, kakastigohon ko hiya sugad hin pagkastigo han iya anak hin usa nga amay. Kundi diri ko kukuhaon ha iya an akon tambulig, sugad han akon ginbuhat kan Saul nga akon ginkuha basi mahimo ka nga hadi. Dayuday magkakamay-ada mga tulin ngan magpapadayon an imo ginhadian. Diri gud matatapos an paghadi han imo katulinan.’” Iginsumat ni Natan kan David an ngatanan nga iginpadayag ha iya han Dyos. Niyan sinmulod hi David han Tulda han Ginoo, linmingkod, ngan nag-ampo hiya, “Diri ako takus, bisan ngani an akon panimalay han imo na ginbuhat ha akon, O Ginoo nga Dyos. Kundi ginbubuhat pa nimo in labaw pa gud, O Ginoo nga Dyos; nagsaad ka mahitungod han akon katulinan ha tiarabot nga katuigan. Ngan iginpakita mo ha akon an tiarabot ko nga mga katulinan, O Ginoo nga Dyos! Ano pa in akon igsisiring ha imo! Nakilala ka ha akon nga imo surugoon. Imo ini kaburot-on ngan paglarang hin pagbuhat hini; ginbuhat mo ini ngatanan nga dagko nga mga butang basi makagtutdo ka ha akon. Hin pagkagamhanan nimo, O Ginoo nga Dyos! Waray gud masugad ha imo; maaram gud kami nga ikaw la an Dyos. Waray iba nga nasod ha tuna nga sugad han Israel nga imo gintalwas hin pagkaoripon basi mahimo hira nga imo kalugaringon nga mga tawo. Nakapabantog ha imo ha bug-os nga kalibutan an dagko ngan urosahon nga mga butang nga imo ginbuhat para ha ira. Gintabog mo in iba nga mga nasod ngan an ira kadiyosan han pagsulong han imo mga tawo nga imo gintalwas tikang ha Ehipto basi magin imo kalugaringon hira. Ginhimo mo nga imo kalugaringon nga nasod an Israel ha kadayonan, ngan ikaw, O Ginoo, nahimo nga ira Dyos. “Ngan yana, O Ginoo nga Dyos, tumana ha ngatanan nga panahon an iginsaad mo mahitungod ha akon ngan han akon katulinan, ngan tumana an imo iginsiring nga imo bubuhaton. Mababantogan ka hin duro, ngan masiring ha kadayonan an mga tawo, ‘An Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an Dyos han Israel.’ Ngan imo ipapadayon ha ngatanan nga panahon an akon katulinan. O Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga Dyos han Israel! Nakadasig ini ha akon hin pag-ampo ha imo, kay iginpadayag mo ini ngatanan ha akon nga imo surugoon, ngan iginsumat mo ha akon nga imo hihimoon nga kahadian an akon katulinan. “Ngan yana, O Ginoo nga Dyos, ikaw amo an Dyos; dayuday nagtutuman ka han imo mga saad, ngan imo ginhimo ha akon ini nga makaaramdok nga saad. Nahangyo ako ha imo nga bendisyonan mo an akon katulinan basi magpadayon hira pagpahimulos han imo kamaloloy-on ngan kamaupay. Ikaw, O Ginoo nga Dyos an nagsaad hini, ngan magpabilin unta ha kadayonan an imo bendisyon dida han akon katulinan.” Waray kaiha ginsulong na liwat ni David an mga Filisteohanon, ginpirde hira, ngan waray na hin pagdumara han ira tuna. Ginpirde liwat niya an mga Moabitanhon; iya ginpapanhigda hira ha tuna, ngan ginpatay an duha han kada tulo ka tawo ha ira. Sanglit nasakop niya an mga Moabitanhon ngan nagbayad ha iya hin mga buhis. Niyan ginpirde niya hi Hadadeser nga anak ni Rehob nga hadi han Siriahanon nga lalawigan han Soba, han tikadto hi Hadadeser hin pagdumara na liwat han katunaan ha ligid han iraya nga Salog Eufrates. Nabihag ni David in 1,700 han iya mga dikabayo nga sondalo ngan 20,000 han iya iba nga mga sondalo. Ginpili niya in mga kabayo nga igo hin usa ka gatos nga mga karuwahe ngan pinamiangan an iba nga mga kabayo. Nagpadara hin kasondalohan an mga Siriahanon han Damasco hin pagbulig kan Hadi Hadadeser; pinakiawayan hira ni David ngan pinamatay in 22,000 ka tawo. Katapos nagtindog hiya hin mga kampo hin kasondalohan didto han ira katunaan, ngan nasakop niya hira ngan nagbayad hin mga buhis ha iya. Ginpadaog han Ginoo hi David ha ngatanan nga dapit. Gin-agaw ni David an bulawan nga mga taming nga dara han mga opisyal ni Hadadeser ngadto ha Jerusalem. Ginkuha liwat niya in kadam-an nga mga bronse tikang ha Beta ug Berotai nga mga syudad nga ginhahadian ni Hadadeser. Hinbatian ni Hadi Toi han Hamat nga ginpirde ni David an ngatanan nga kasondalohan ni Hadadeser. Sanglit ginsugo niya hi Joram nga iya anak pagpahalipay kan Hadi David ngan pagpasidungog ha iya kay ginpirde man niya hi Hadadeser nga makadamo na pakiawayi ni Toi. Gindad-an ni Joram hi David hin mga regalo nga hinimo hin bulawan, salapi, ug bronse. Iginhalad ini ni Hadi David nga garamiton hin pagsingba upod han salapi ug bulawan nga iya nakuha didto han mga nasod nga iya napirde— an Edumea, Moab, Filistia, ug Amalek—sugad man hin bahin han naagaw niya kan Hadadeser. Labi nga nabantogan hi David han pagbalik niya tikang hin pamatay hin 18,000 nga mga Edomitanhon didto ha Kahamub-an han Asin. Nagtindog hiya hin mga kampo hin kasondalohan ha bug-os nga Edumea, ngan nasakop niya an mga tawo didto. Ginpadaog han Ginoo hi David ha ngatanan nga dapit. Naghadi hi David han bug-os nga Israel, ngan gintalinguha niya nga dayuday nga maupay an iya pagdumara ngan waray pinalabi nga iya mga tawo. Hi Joab kanay iroy amo hi Seruia amo an pangulo han kasondalohan; hi Josafat nga anak ni Ahilud amo an tinaporan han mga sinurat; hira Sadoc nga anak ni Ahitob ngan hi Ahimelec nga anak ni Abiatar amo an kapadian; hi Seraias amo an sekretaryo han korte; hi Benaia nga anak ni Joiada amo an tinaporan han mga gwardya ni David; ngan kapadian liwat an mga anak ni David. Usa ka adlaw nagpakiana hi David, “May-ada pa ba nahibilin han panimalay ni Saul? Kon may-ada, karuyag ko magpakita hin kalooy ha iya tungod kan Jonatan.” May-ada hadto surugoon han panimalay ni Saul nga ginngaranan kan Siba ngan ginpakadto hiya kan David. Pinmakiana an hadi, “Hi Siba ka ba?” “Oo, hi ako nga imo surugoon,” binmaton hiya. Pinmakiana ha iya an hadi, “May-ada pa ba nahibilin han panimalay ni Saul, basi ipakita ko ha iya an kalooy han Dyos?” Binmaton hi Siba, “May-ada pa usa han mga anak nga kalalaken-an ni Jonatan. Piay hiya.” “Hain man hiya?” pinmakiana an hadi. Binmaton hi Siba, “Aadto hiya han balay ni Maquir nga anak ni Amiel didto ha Lodebar.” Sanglit iginpakuha ini nga tawo ni Hadi David. Han pag-abot ni Mefiboset nga anak ni Jonatan ngan apo ni Saul, yinmukbo hiya hin pagtahod ha atubangan ni David. Nagsiring hi David, “Mefiboset!” ngan binmaton hiya, “Amo ako, nga imo surugoon.” “Ayaw kahadlok,” binmaton hi David. “Kalolooyan ko ikaw tungod kan Jonatan nga imo amay. Ibabalik ko ha imo an ngatanan nga mga tuna ni Saul nga imo apoy, ngan dayuday aanhi ka na makaon saro ha akon.” Yinmukbo liwat hi Mefiboset ngan nagsiring, “Kay ano nga magmamaupay ka hin duro ha akon nga sugad man la ako hin patay nga ayam?” Niyan gintawag han hadi hi Siba nga surugoon ni Saul ngan ginsiring, “Akon ihinahatag kan Mefiboset nga apo han imo agaron an ngatanan nga gintag-iya ni Saul ngan han iya panimalay. Ikaw, an imo mga anak, ngan an imo mga surugoon amo an mag-uuma han tuna para han panimalay ni Saul nga imo agaron, ngan ihahatag mo an mga abot ha ira. Kundi dayuday aanhi ha akon, kasaro ha akon lamesa hi Mefiboset.” (May 15 nga mga anak nga kalalaken-an hi Siba ngan 20 nga mga surugoon.) Binmaton hi Siba, “Bubuhaton ko an ngatanan nga iginsusugo han Imo Kaharangdon.” Sanglit kinmaon hi Mefiboset didto han lamesa han hadi, sugad gudla hin usa han mga anak nga kalalaken-an han hadi. May batan-on nga anak nga lalake hi Mefiboset nga ginngaranan kan Mica. Nahimo nga mga surugoon ni Mefiboset an ngatanan nga kaapi han panimalay ni Siba. Sanglit nag-ukoy didto ha Jerusalem hi Mefiboset nga piay an duha nga tiil, nga dayuday kasaro han hadi. Waray kaiha namatay hi Hadi Nahas han Amon ngan hi Hanun nga iya anak an naghadi. Nagsiring hi David, “Kinahanglan ipakita ko kan Hanun an maunongon nga pakigsangkay, sugad han ginbuhat ha akon ni Nahas nga iya amay.” Sanglit nagpasugo hi David ngadto kan Hadi Hanun hin pagpasabot han iya kabidoan tungod han kamatay ni Hadi Nahas. Han pag-abot han ginsugo ngadto ha Amon, nagsiring han hadi an mga pangulo nga Amonitanhon, “Naghuhunahuna ka ba nga kadungganan ini ni imo tatay nga iginpadara ni David ini nga mga tawo pagpakita han iya kabidoan ha imo? Bangin diri! Iya ginsugo hira nganhi sugad nga mga mag-irinaw hin pag-usisa han syudad basi bihagon kita niya!” Gindakop ni Hanun an mga sinugo ni David, gintusaran an luyo nga katunga han ira mga bungot, gintabasan ha may hawak an ira mga panapton, ngan ginpalakat hira. Naawod hira hin duro hin pag-uli. Paghibaro ni David han nahinabo, nagpatugon hiya ha ira nga magpabilin la anay hira didto ha Jerico, ngan diri umuli ngada han pagtubo na liwat han ira mga bungot. Nakasabot an mga Amonitanhon nga hi David ira na kaaway, sanglit nagsuhol hira hin 20,000 nga mga sondalo nga Siriahanon nga taga-Betrehob ug Soba, 12,000 nga mga tawo nga taga-Tob, ngan han hadi han Maaca upod in 1,000 nga mga tawo. Hinbaroan ini ni David ngan ginsugo niya hi Joab hin pagsulong ha ira upod an ngatanan nga kasondalohan. Nagkagawas an mga Amonitanhon ngan nag-andam pakig-away dida han aragian ngadto ha Raba nga kapital nira nga syudad, samtang an iba, an mga Siriahanon ngan an mga tawo nga tikang ha Tob ug Maaca, nag-andam didto ha kapatagan. Hinsabotan ni Joab nga susulongon hiya han mga kaaway ha atubangan ngan ha talikoran, sanglit ginpili niya an gimamag-upayi nga mga sondalo han Israel ngan ginpaatubang hira han mga Siriahanon. Iginbutang niya an iba han iya kasondalohan ha ubos han pagdumara ni Abisai nga iya bugto, nga ginpaatubang ini hira han mga Amonitanhon. Nagsiring ha iya hi Joab, “Kon hikit-an mo nga pinipirde na kami han mga Siriahanon, pakadi ngan buligi ako, ngan kon hikit-an ko nga pinipirde kamo han mga Amonitanhon, makada ako ngan bubuligan ko ikaw. Pagmakusog ngan pagmaisog! Pakig-away kita hin maupay tungod han aton mga tawo ngan tungod han mga syudad han aton Dyos. Ngan matuman unta an kaburot-on han Ginoo!” Sinmulong hin pakig-away hi Joab ngan an iya mga tawo, ngan nangalagiw an mga Siriahanon. Han pakakita han mga Amonitanhon nga nangangalagiw na an mga Siriahanon, pinmalagiw liwat hira tikang kan Abisai ngan inmisol ngadto han syudad. Niyan binmalik hi Joab tikang han iya pakig-away han mga Amonitanhon ngan inmoli ngadto ha Jerusalem. Han pakakita han mga Siriahanon nga ginpirde na hira han mga Israelita, gintirok nira an ngatanan nira nga kasondalohan. Ginpasugoan ni Hadi Hadadeser an mga Siriahanon nga nakadto ha sinirangan nga daplin han Salog Eufrates, ngan inmabot hira ngadto ha Helam ha ubos han pagdumara ni Sobac nga pangulo han kasondalohan ni Hadi Hadadeser han Soba. Han paghibaroi hini ni David, iya gintirok an kasondalohan nga Israelita, tinmabok hiya han Salog Jordan, ngan inmabot ngadto ha Helam diin nag-andam an mga Siriahanon nga naatubang ha iya. Nagtikang an araway, ngan gintabog han mga Israelita an kasondalohan nga Siriahanon. Pinamatay ni David ngan han iya mga tawo in 700 nga Siriahanon nga mga dikaruwahe ngan 40,000 nga mga dikabayo, ngan ginsamad nira hi Sobac, an pangulo han mga kaaway nga namatay didto ha pag-awayan. Han paghikit-i la han mga hadi nga sakop ni Hadadeser nga ginpirde na hira han mga Israelita, nakigsabot hira hin kalinaw han Israel ngan nasakop hira han mga Israelita. Sanglit nahadlok na gud an mga Siriahanon hin pagbulig han mga Amonitanhon. Han tikahirani na an kathuraw, ha panahon han tuig nga nahiaaraan han mga hadi hin pakig-away, ginsugo ni David hi Joab, upod an iya mga opisyal ngan an Israelita nga kasondalohan; ginpirde nira an mga Amonitanhon ngan ira ginpalibotan an syudad han Raba. Kundi nagpabilin hi David didto ha Jerusalem. Usa ka kulopay, binmuhat hi David ha iya pagpahuway ngan sinmaka ngadto han atop han palasyo. Han naglalakatlakat hiya didto, hinkit-an niya in babaye nga nakarigo didto han iya balay. Mahusay hiya hin duro. Sanglit nagsugo hi David hin pagpanginano kon hin-o hiya, ngan hinbaroan nga hi Batseba hiya nga anak ni Eliam ngan asawa ni Urias nga Hiteohanon. Iginpakuha hiya ni David; gindara hiya ngan nakighilawas ha iya hi David. (Kahuhuman pa gudla niya han iya binulan nga seremonyas hin paglinis.) Katapos inmoli hiya. Waray kaiha nakasabot hiya nga burod na hiya ngan ginsumatan niya hi David. Ginpatugonan ni David hi Joab, “Pakadia ha akon hi Urias nga Hiteohanon.” Sanglit gindara ni Joab hi Urias ngadto kan David. Han pag-abot ni Urias, ginpakianhan hiya ni David han kahimtang ni Joab ngan han mga sondalo, ngan kon ano na an araway. Katapos nagsiring hiya kan Urias, “Uli na ngan pahuway anay.” Linmakat hi Urias ngan ginpalanatan hiya hin regalo ni David. Kundi waray umuli hi Urias; kinmaturog la lugod hiya didto han ganghaan han palasyo tampo han mga gwardya han hadi. Han paghibaroi la ni David nga waray umuli hi Urias, iya ginsiring, “Pag-uoli mo pa la katapos hin maiha nga pagbaya; kay ano nga waray ka man umuli?” Binmaton hi Urias, “Aadto ha pag-awayan an mga tawo han Israel ug Juda ngan upod nira an Kahon han Ginsaaran; nagkakampo ha kapatagan hi Joab nga akon kapitan ngan an iya mga opisyal. Uunanhon ko hin pag-uli, pagkaon ngan pag-inom, ngan pagdirig han akon asawa? Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Dyos nga diri gud ako makakahimo hin sugad nga butang!” Sanglit nagsiring hi David, “Kon sugad, pabilin na la dinhe yana nga adlaw ngan pababalikon ko ikaw buwas.” Sanglit nagpabilin hi Urias didto ha Jerusalem hito nga adlaw ngan han pagkabuwas. Gindapit hiya hin panihapon ni David ngan ginhubog hiya. Kundi waray gihapon umuli hi Urias hito nga gab-i, kinmaturog lugod hiya nagkurumpat han iya taklap didto han kwarto han mga gwardya. Han pagkaaga nagsurat hi David kan Joab ngan iginpadara ini kan Urias. Iginsurat niya: “Ikadto ha atubangan hi Urias diin makusog hin duro an araway; ngan isol ikaw ngan pabay-i hiya nga mamatay.” Sanglit han ginlilibotan ni Joab an syudad, ikinadto niya hi Urias hin dapit nga iya hinsabtan nga makusog an kaaway. Nagkagawas han syudad an kaaway nga kasondalohan, ngan pinakiawayan an kasondalohan ni Joab; may nagkamatay han mga opisyal ni David ngan namatay liwat hi Urias. Niyan nagpadara hi Joab ngadto kan David hin sumat hiunong han away, ngan iya gintugon an sinugo, “Katapos mo pagsumati kan David han ngatanan hiunong han araway, bangin masina hiya ngan pumakiana ha imo, ‘Kay ano hin paghirani niyo hin duro han syudad hin pakig-away ha ira? Diri ba kamo maaram nga magamit hira hin mga pana tikang han pader? Diri ba kamo nahinunumdom han kamatay ni Abimelec nga anak ni Jeroboset? Didto adto ha Tebes nga iginlabog hin babaye tikang han pader in gilingan nga bato nga amo an nakamatay ha iya. Sanglit kay ano nga dinmuok kamo han pader?’ Kon pakianhan ka hini han hadi, sumati hiya, ‘Namatay liwat hi Urias nga imo opisyal.’” Sanglit kinmadto kan David an sinugo ngan ginsumatan niya hi David han iginsugo ha iya ni Joab. Nagsiring hiya, “Makurukusog kay ha amon an amon mga kaaway ngan ginmawas hira han syudad pakig-away ha amon didto han kapatagan, kundi amon hira gintabog tipabalik ngadto han ganghaan han syudad. Niyan ginpamana kami nira tikang han pader, ngan nagkamatay in pira nga mga opisyal han Imo Kaharangdon; namatay liwat hi Urias nga imo opisyal.” Ginsiring ni David an sinugo, “Dasiga hi Joab ngan sumati hiya nga diri la mabaraka, kay waray gud maaram kon hin-o in mapatay didto hin pag-awayan. Sumati hiya nga sulongon hin makurukusog an syudad ngan kinahanglan nga maagaw ini.” Han paghibaro la ni Batseba nga namatay na an iya bana, nagmasulob-on hiya tungod han iya bana. Han katapos na han panahon hin pagmasulob-on, gindara hiya ni David ngadto han palasyo; nahimo hiya nga asawa ni David, ngan nag-anak hiya hin lalake. Kundi waray malipay an Ginoo han ginbuhat ni David. Ginpakadto han Ginoo kan David hi Natan, an manaragna. Nagsiring hi Natan kan David, “May duha ka tawo nga nag-ukoy didto hin usa nga bungto; riko an usa ngan pobre an ikaduha. Damo an mga baka ngan mga karnero han riko, samtang an pobre may usa la nga nati nga karnero nga iya pinalit. Ginmangnoan han pobre ini nga karnero, ngan tinmubo ini didto han iya balay tampo han iya mga anak. Gintubongan niya ini han kalugaringon niya nga pagkaon, ginpainom tikang han iya irimnon, ngan ginpalingkod ini dida ha iya paa. Sugad la hin anak niya nga babaye an nati nga karnero. Usa ka adlaw inmabot in usa nga bisita didto han balay han riko. Waray an riko maruyag pag-ihaw hin usa han iya mga hayop basi ipakaon han iya bisita; asay lugod niya kinuha an kanan pobre usa la nga nati nga karnero ngan gin-andam ini para han iya bisita.” Nasina hin duro hi David kontra han riko ngan nagsiring, “Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga angay mamatay an tawo nga nagbuhat hini! Kinahanglan pagbaydan niya hin upat ka pilo an iya kinuha, tungod han pagbuhat niya hin sugad kamabangis nga butang.” “Ikaw amo adto nga tawo,” nagsiring hi Natan kan David. “Ngan amo ini an siring han Ginoo nga Dyos han Israel: ‘Ginhimo ko ikaw nga hadi han Israel ngan gintalwas ta ikaw kan Saul. Iginhatag ko ha imo an iya ginhadian ngan an iya mga asawa; ginhimo ko ikaw nga hadi han Israel ug Juda. Kon diri pa ngani ini igo, ihinatag ko pa han imo in doble pa. Sanglit kay ano nga imo ginsupak an akon mga sugo? Kay ano nga ginbuhat mo ini nga karat-an? Imo ginpapatay didto ha pag-awayan hi Urias; ginpapatay mo hiya han mga Amonitanhon, ngan katapos gin-agaw mo an iya asawa! Sanglit mapatay hin makalilisang nga kamatayon in pira han imo mga panimalay ha kada katulinan, kay imo ako ginsupak ngan gin-agaw mo an asawa ni Urias. Iginsusumpa ko ha imo nga susugoon ko in usa han imo kalugaringon nga panimalay hin pagsamok ha imo. Makakasabot ka hini kon kuhaon ko ha imo an imo mga asawa ngan ihatag ko hira ngadto hin iba nga tawo; ngan makikighilawas hiya ha ira dida ha kapaw-an han adlaw. Imo ini gintago nga sala, kundi ipabubuhat ko ini ha kapaw-an han adlaw, ha atubangan han bug-os nga Israel.’” Nagsiring hi David, “Nakasala ako kontra han Ginoo.” Binmaton hi Natan, “Pinapasaylo ka han Ginoo; diri ka mapatay. Kundi tungod kay nagpasipara ka han Ginoo han pagbuhat mo hini, mapatay an imo anak.” Katapos inmoli hi Natan. Ginbuot han Ginoo nga masakit hin grabe an bata nga igin-anak kan David han asawa ni Urias. Nag-ampo hi David hin pakimalooy han Dyos nga mag-upay an bata. Nagpuasa hiya ngan kada gab-i nasulod hiya ngadto han iya kwarto ngan nahigda hiya ha salog ha bug-os nga gab-i. Kinmadto ha iya an mga opisyal han iya palasyo ngan ginpabuhat hiya nira, kundi dinmiri hiya ngan waray gud kumaon upod ha ira. Paglabay hin usa ka semana namatay an bata, ngan nahadlok hin pagsumat kan David an iya mga opisyal. Nagsiring hira, “Han buhi pa an bata, waray ngani bumaton ha aton hi David han paghimangraw ta ha iya. Uunanhon ta pakasumat ha iya nga patay na an iya anak? Bangin daw mag-unay hiya!” Han paghikit-i ni David nga naghuhuringhuring hira, nakasabot hiya nga patay na an bata. Sanglit iya ginpakianhan hira, “Patay na ba an bata?” “Oo, patay na,” binmaton hira. Binmuhat hi David, pinmarigo, nagsudlay, ngan nagliwan. Niyan kinmadto hiya han balay han Ginoo ngan nagsingba. Han pagbalik niya ngadto han palasyo, inmaro hiya hin pagkaon, ngan kinmaon hiya dayon han pagduroti ha iya. “Diri kami nasabot hini,” nagsiring an iya mga opisyal. “Han buhi pa an bata, nagtangis ka tungod ha iya ngan waray ka gud kumaon; kundi han kamatay na lugod niya, binmuhat ka ngan kinmaon!” “Oo,” binmaton hi David, “nagpuasa ngan nagtangis ako han buhi pa hiya. Naghunahuna ako nga bangin malooy ha akon an Ginoo ngan diri itugot nga mamatay an bata. Kundi yana nga patay na hiya, kay ano nga magpupuasa pa ako? May gahom ba ako pagbuhi han bata? May adlaw nga mapakadto ako ha iya, kundi diri na gud hiya makakabalik nganhi ha akon.” Niyan ginliaw ni David hi Batseba nga iya asawa. Nakighilawas hiya ha iya ngan nag-anak hin lalake hi Batseba ngan ginngaranan ni David kan Solomon. Ginhigugma han Ginoo an bata, ngan ginsugo hi Natan nga manaragna nga pagngaranan nga Jedidia an bata, kay ginhigugma hiya han Ginoo. Nagpadayon hi Joab pakig-away kontra han Raba nga kapital nga syudad han Amon, ngan gutiay na gud la marikopo ini. Nagsugo hiya hin mga tawo hin pagsumat kan David: “Ginsulong ko an Raba ngan nakuha ko an kinukuhaan han syudad hin tubig. Yana tiroka an iba han imo kasondalohan, sulonga an syudad, ngan ikaw ngahaw in paglugaring hin pagsulong, kay diri ko karuyag nga angkonon an dungog hin pakarikopo han syudad.” Sanglit gintirok ni David an iya kasondalohan, kinmadto ha Raba, ginsulong, ngan nakuha niya an syudad. Tikang han ulo han ladawan ni Moloc nga diyos han mga Amonitanhon, kinuha ni David in korona nga bulawan nga may-ada mga alahas ngan natimbang ini hin mga 33 ka kilo. Kinuha ni David an mga alahas ngan ibinutang dida han iya korona. Naagaw liwat niya in damo nga mga butang han syudad. Gindara niya an mga tawo han syudad, gintagan niya hin mga lagadi, piko, ug parakol, basi maghimo hira hin mga tiha. Amo gihapon an iya ginpabuhat ngadto han mga tawo han iba nga mga bungto han Amon. Katapos binmalik hiya ngadto ha Jerusalem pati an iya mga tawo. May mahusay nga bugto nga babaye hi Absalon nga anak ni David. Hi Tamar an ngaran hini nga babaye. Nahigugma ha iya hi Amnon nga lain nga anak ni David. Duro gud an iya paghigugma ha iya sanglit nasakit na la hiya, kay makuri gud makaasawa hiya kan Tamar; tungod kay uray man hiya, gindid-an hiya hin pakigkita hin kalalaken-an. Kundi may-ada hi Amnon sangkay nga listo. Hi Jonadab an iya ngaran ngan anak hiya ni Sama nga bugto ni David. Nagsiring kan Amnon hi Jonadab, “Anak ka man ada han hadi, kay ano nga kanunay ka man la mabidoon?” Binmaton hiya, “Nahigugma ako kan Tamar, an babaye nga bugto ni Absalon nga akon bugto ha amay.” Nagsiring ha iya hi Jonadab, “Pagpakasakitsakit ngan higda. Kon bumisita an imo amay, sidnga hiya, ‘Alayon pagpakanhi kan Tamar ngan hiya an magpakaon ha akon. Karuyag ko nga hiya an mag-andam han akon pagkaon dinhe ha akon atubangan, ngan hiya ngahaw an magpakaon ha akon.’” Sanglit nagpasakitsakit hi Amnon ngan hinmigda. Kinmadto pakigkita kan Amnon hi Hadi David, ngan nagsiring ha iya hi Amnon, “Alayon hin pagpakanhi kan Tamar basi magluto hin pira ka bug-os nga torta dinhe ha akon atubangan, ngan hiya ngahaw an magdurot ha akon.” Sanglit ginpatugonan ni David hi Tamar nga nakadto ha palasyo nga sidngon: “Pakadto han balay ni Amnon ngan andami hiya hin pagkaon.” Kinmadto hi Tamar ngan hinkit-an niya nga nahigda hi Amnon. Kinmuha hiya hin arina, ngan iya ini ginmasa ngan naghimo hiya hin torta ha atubangan ni Amnon. Niyan ginhudno niya an torta, ngan ginhaon ini niya ngan igindurot ha iya, kundi waray man hiya kumaon. Nagsiring hiya, “Pagawsa an ngatanan”—ngan nagkagawas hira ngatanan. Niyan nagsiring ha iya hi Amnon, “Dad-a ngadi ha akon higdaan an mga torta ngan ikaw ngahaw an magdurot ha akon.” Kinuha niya an mga torta ngan dinmaop ha iya. Han igindudurot na niya an torta kinaptan hiya ni Amnon ngan sidngon, “Dirig ha akon!” “Ayaw,” nagsiring hiya. “Ayaw gad ako pagpirita hin pagbuhat hin sugad kamakaarawod nga butang! Maraot gud ito! Uunanhon ko pa man pakaatubang han mga tawo? Ngan ikaw, pagpapakaalohan ka han mga tawo han Israel. Alayon hin paghimangraw han hadi, ngan maaram ako nga ihahatag ako niya ha imo.” Kundi waray la hiya mamati kan Tamar; ngan tungod nga makurukusog man hi Amnon ha iya, linupigan ngan ginlugos hiya. Niyan napungot ha iya hi Amnon; an iya kapungot yana labaw pa han iya paghigugma kan Tamar hadto. Nagsiring hiya kan Tamar, “Iwas!” “Diri ako,” binmaton hiya. “Larolabaw pa nga sala an pagpaiwas ha akon kay han imo pa gud la ginbuhat yana ha akon!” Kundi waray la pamati ha iya hi Amnon; gintawag niya an iya kalugaringon nga surugoon ngan ginsiring, “Kuhaa ini nga babaye ha akon atubangan. Pagawsa hiya ngan trangkahi an porta!” Ginpagawas hiya han surugoon ngan gintrangkahan an porta. Hilaba an bado ni Tamar ngan hilaba an mga pako han bado kay amo nga bado an ginagamit hin princesa nga diri inasaw-an hadto nga mga adlaw. Ginsabragan niya hin agbon an iya ulo, ginggisi an iya bado nga hilaba, ngan linmakat hiya nga nagtitinangis nga tinatakpo han iya kamot an iya bayhon. Han paghikit-i ha iya ni Absalon nga iya bugto, ginpakianhan hiya, “Ginlabtan ka ba ni Amnon? Alayon, bugto, ayaw nala pagkinasina hin duro. Bugto mo hiya ha amay, sanglit ayaw ini igsumat bisan kan kanay.” Ngan nag-ukoy hi Tamar nga mabidoon ngan nag-uusaan didto han balay ni Absalon. Han paghibaroi ni David han nahinabo, napungot hiya hin duro. Ngan napungot hin duro hi Absalon kan Amnon tungod han paglugosa niya kan Tamar nga iya bugto, sanglit waray na gud hiya bisan pakighimangraw ha iya. Paglabay hin duha ka tuig, ginpaarotan ni Absalon an iya mga karnero didto ha Baalhazor nga hirani han bungto han Efraim, ngan gindapit niya an ngatanan nga mga anak nga kalalaken-an han hadi. Kinmadto hiya kan Hadi David ngan nagsiring, “Harangdon nga hadi, ginpapaarotan ko an akon mga karnero. Pakadto gad ikaw ngan an imo mga opisyal hin pagduyog han mga kalipay.” “Diri, anak ko,” nagbaton an hadi. “Dako nga imo tirimangnoon kon kumadto kami ngatanan.” Ginpirit hiya ni Absalon, kundi waray gud tumangdo an hadi, ngan ginpauli na la niya hi Absalon. Kundi nagsiring hi Absalon, “Kon diri man, tugoti gad pagkadto bisan na la hi Amnon nga akon bugto.” “Kay ano nga makadto hiya?” pinmakiana an hadi. Kundi nagpinirit gud hi Absalon, hasta nga ha kataposan, tinugotan ni David pag-upod kan Absalon hi Amnon ngan an iba pa nga mga anak niya nga kalalaken-an. Nag-andam hi Absalon hin bangkite nga angay hin hadi, ngan gintugon an iya mga surugoon: “Kitaa niyo kon hubog na hi Amnon, ngan kon magsugo na ako, pataya hiya. Ayaw kahadlok. Aangkonon ko an pagpatay. Pagmaisog ngan ayaw kamo pag-alang!” Sanglit gintuman han mga surugoon an tugon ni Absalon ngan ira ginpatay hi Amnon. Sinmakay dayon han ira mga mula nga kabayo an iba nga mga anak ni David ngan nangalagiw hira. Han nagtitipauli na hira, nasumatan hi David: “Ginpatay ni Absalon an ngatanan nga imo mga anak nga kalalaken-an—waray gud nahisalin ha ira!” Tinmindog an hadi, ginggisi tungod hin kabido an iya panapton, ngan natumba ha tuna. Ginggisi liwat an ira mga panapton han kaupod niya nga iya mga surugoon. Kundi nagsiring hi Jonadab nga anak ni Sama nga bugto ni David, “Harangdon nga Hadi, waray nira pataya an ngatanan mo nga mga anak nga kalalaken-an; hi Amnon la an ginpatay. Daan na gud nagdidinumot hi Absalon kan Amnon tungod han paglugosa ni Amnon kan Tamar nga iya bugto. Sanglit ayaw pagtuod han sumat nga patay na an ngatanan mo nga mga anak nga kalalaken-an; hi Amnon la an ginpatay.” Hito nga panahon, kinmalagiw na hi Absalon. Hito ngahaw nga takna hinkit-an han gwardya nga sondalo in damo nga mga tawo nga nagkakalugsong han pungtod dida han dalan tikang ha Horonaim. Kinmadto an gwardya kan David ngan iginsumat an iya hinkit-an. Nagsiring hi Jonadab kan David, “Amo ito an imo mga anak nga kalalaken-an nga tikanhi, sumala han akon iginsiring.” Han kahuman la niya pagyakan hini, nagkasulod an mga anak ni David; nanangis hira, ngan nagtangis liwat hin duro hi David ngan an iya mga opisyal. Kundi han kahuman niya hin kamasulob-on tungod han kamatay ni Amnon, nahidlaw hiya hin duro kan Absalon. Hinbaroan ni Joab nga anak ni Seruia nga nahihidlaw hin duro hi Hadi David kan Absalon, sanglit iginpakuha niya in listo nga babaye nga nag-ukoy didto ha Tekoa. Han pag-abot la niya, ginsiring hiya ni Joab, “Pagpasangil nga masulob-on ka; pagbado hin kanan pagbasol, ngan ayaw pagsudlay. Pagpatoo-too nga maiha ka na nga namamatyan. Niyan kadtoa an hadi ngan sidnga hiya han akon igsisiring ha imo.” Katapos ginsumatan hiya ni Joab han iya igyayakan han hadi. Nasingadto han hadi an babaye, hinmapa hiya ha tuna ha paghatag hin katalahuran, ngan nagsiring, “Buligi gad ako, Harangdon nga Hadi!” “Ano an imo karuyag?” ginpakianhan hiya. Binmaton hiya, “Pobre ako nga balo. Patay na an akon bana. May-ada ako duha nga anak nga kalalaken-an, ngan usa ka adlaw nag-away hira didto ha kaumhan diin waray nakaghawid ha ira, ngan pinatay an usa ha ira. Ngan yana kontra ako han akon kauropdan, ngan karuyag nira nga itubyan ko ngadto ha ira an akon anak, basi patayon nira tungod han pagpataya niya han iya bugto. Kon buhaton nira ini, mawawaray na ako anak! Waray na an akon kataposan nga paglaom, ngan waray na anak nga lalake an akon bana nga magpapadayon han iya ngaran.” Binmaton an hadi, “Uli nala, ngan akon ini paninimangnoon.” Nagsiring hiya, “Harangdon nga Hadi, bisan ano an imo buhaton, aangkonon ko ngan han akon panimalay an kabasolan; diri hidadarahigan han sala ikaw ngan an hadianon nga panimalay.” Binmaton an hadi, “Kon may magtarhog ha imo, dad-a hiya nganhi ha akon ngan diri ka na gud pagsasamokon niya.” Nagsiring hiya, “Harangdon nga Hadi, alayon pag-ampo han Ginoo nga imo Dyos, basi diri makasala hin darudako pa an akon uropod nga karuyag bumulos tungod han kamatay han akon usa nga anak pinaagi hin pagpatay han usa ko pa nga anak.” Binmaton hi David, “Nagsasaad ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga diri gud paglalabtan an imo anak.” Nagsiring an babaye, “Alayon, Harangdon nga Hadi, tugoti gad ako pagyakan hin makausa nala.” “Sigi,” binmaton hiya. Nagsiring hiya, “Kay ano hin pagbuhat mo hin sugad nga kasaypanan ngadto han mga tawo han Dyos? Waray mo tugoti hin pag-uli an kalugaringon mo nga anak nga nahibulag, sanglit an imo iginyakan yana pa gudla amo an maghuhukom han imo kalugaringon. Mapatay kita ngatanan; sugad la kita hin tubig nga nahuwad ha tuna, ngan diri na mahibabalik. Bisan an Dyos diri nagbubuhi han mga patay na, kundi makakapauli an hadi hin tawo nga nahibulag ha iya. Yana, Harangdon nga Hadi, kinmanhi ako paghimangraw ha imo kay gintatarhog ako han mga tawo, sanglit nakahunahuna ako hin pakighimangraw ha imo ngan naglalaom ako nga imo bubuhaton an akon hinahangyo ha imo. Naghunahuna ako nga mamamati ka ha akon ngan tatalwason mo ako tikang hadton nag-iiparatay ha akon ngan han akon anak, ngan tungod hito maanaw na kami tikang han tuna nga iginhatag han Dyos ngadto han iya mga tawo. Naghunahuna ako, nga makakahatag hin kalinaw ha akon an imo saad, kay sugad hin anghel han Dyos an hadi, ngan nakakasabot hiya han maupay ngan han maraot. Updan ka unta han Ginoo nga imo Dyos!” Binmaton an hadi, “Mapakiana ako ha imo, ngan kinahanglan sumatan mo ako han bug-os nga kamatuoran.” “Pakianhi ako, Harangdon nga Hadi,” binmaton hiya. Nagpakiana an hadi, “Hi Joab ba an nagtutdo ha imo hini?” Binmaton hiya, “Harangdon nga Hadi, nagsusumpa ako pinaagi han ngatanan nga baraan nga diri gud ako makakalikay han imo pakiana. Tinuod gud ini nga hi Joab nga imo opisyal amo an nagtutdo ha akon kon ano an akon bubuhaton ngan kon ano an akon igsisiring. Kundi ginbuhat niya ini basi matuhay ini nga butang. Sugad han anghel han Dyos kamaaram gud an Imo Kaharangdon, ngan sayod ka han ngatanan nga nahinanabo.” Waray pag-iha nagsiring an hadi kan Joab, “Naglarang na ako hin pagbuhat han imo karuyag. Kadtoa ngan kuhaa an batan-on nga hi Absalon ngan ibalik hiya nganhi.” Hinmapa ha tuna hi Joab ha atubangan ni David ha paghatag hin katalahuran ngan nagsiring, “Bendisyonan ka unta han Dyos, Harangdon nga Hadi! Maaram na ako yana nga nalilipay ka ha akon, kay pinamatian mo an akon hangyo.” Niyan binmuhat hiya ngan kinmadto ha Gesur, ngan iginbalik hi Absalon ngadto ha Jerusalem. Kundi nagsugo an hadi nga diri mag-ukoy didto han palasyo hi Absalon. “Diri ko karuyag kumita ha iya,” nagsiring an hadi. Sanglit nag-ukoy hi Absalon didto han iya kalugaringon nga balay ngan waray hiya pumakita ha atubangan han hadi. Waray na malabaw hin kabantogan ha bug-os nga Israel tungod han iya kagwapo kay kan Absalon; waray hiya karat-an tikang han iya alimpoporo ngadto han iya rapadapa. Marabong an iya buhok ngan tinuig la an iya pagpaarot, kon duro na hin kahilaba ngan kabug-at an buhok. Matimbang ini hin sobra duha ka kilo, sumala han timbangan han hadi. May tulo nga mga anak nga kalalaken-an hi Absalon, ngan usa nga babaye nga ginngaranan kan Tamar, mahusay hin duro nga babaye. Nag-ukoy hi Absalon hin duha ka tuig didto ha Jerusalem ngan waray hiya igkakita han hadi. Niyan ginpasugoan niya hi Joab nga makadto hiya han hadi basi kabuligan hiya; kundi dinmiri hi Joab. Ginpasugoan na liwat hiya ni Absalon, kundi dinmiri gihapon hi Joab. Sanglit nagsiring hi Absalon han iya mga surugoon, “Kitaa, sapit la han akon uma an uma ni Joab, ngan may sebada ini nga tanom. Kadtoa niyo ngan sunoga.” Sanglit kinmadto hira ngan ginsunog an uma. Kinmadto dayon hi Joab han balay ni Absalon ngan nagpakiana, “Kay ano nga ginsunog han imo mga surugoon an akon uma?” Binmaton hi Absalon, “Kay waray ka man makanhi han pagpasugoi ko ha imo. Karuyag ko nga makadto ka han hadi hin pagpakiana para ha akon: ‘Kay ano nga binayaan ko man an Gesur ngan nakanhi ako? Mauruupay pa ada para ha akon kon nagpabilin na la ako didto.’” Ngan nagpadayon hi Absalon, “Karuyag ko nga himoon mo in paagi nga igkakita ko an hadi, ngan kon salaan man ako, patayon na la ako niya.” Sanglit kinmadto han hadi hi Joab ngan iginsumat ha iya an iginsiring ni Absalon. Ginpasugoan han hadi hi Absalon. Kinmadto hi Absalon ha iya ngan hinmapa ha tuna ha iya atubangan. Kinarawat hiya han hadi ngan hinadkan hiya. Katapos hini, nag-andam hi Absalon para ha iya ngahaw hin usa nga karuwahe ngan hin mga kabayo ngan hin 50 nga mga sondalo nga mag-uupodupod ha iya. Nabatasan ni Absalon hin pagmata hin sugo ngan magtinukdaw ha ligid han dalan dida ha may ganghaan han syudad. Kon may naabot nga tawo nga karuyag makigkita han hadi kay may-ada niya sumbong nga turuhayan, tinatawag hiya ni Absalon ngan ginpapakianhan kon taga diin hiya. Katapos pagsumat ha iya han tawo kon ano nga tribo an iya nasasakopan, nagsiring hi Absalon, “Tinuod, may katadungan ka, kundi waray natindog para han hadi nga mamamati han imo sumbong.” Ngan sinusumpayan pa niya, “Kon maghurukom pa unta ako! Kon may madangop ha akon nga may kalipongan o sumbong, pamamatian ko hiya ngan ihahatag ko ha iya an katadungan.” Kon may nadaop kan Absalon nga tawo ngan nayukbo ha iya atubangan, idinuduhol dayon niya an iya kamot, kinakaptan, ngan hinahadkan niya an tawo. Ginbuhat ini ni Absalon ha ngatanan nga Israelita nga nadangop han hadi hin pagpatuhay, sanglit nalukmay ni Absalon in damo nga mga Israelita. Katapos hin upat ka tuig, nagsiring hi Absalon kan Hadi David, “Tugoti ako hin pagkadto ha Hebron basi makatuman ako han akon iginsaad han Ginoo. Han nakadto pa ako ha Gesur didto ha Aram, nagsaad ako han Ginoo nga kon ibalik ako niya ngadto ha Jerusalem, masingba ako ha iya didto ha Hebron.” “Maupay na la nga imo paglakat,” nagsiring an hadi. Sanglit kinmadto ha Hebron hi Absalon. Kundi nagpadara hiya hin mga tawo ngadto han ngatanan nga mga tribo han Israel, hin pagsumat han mga tawo, “Kon hibatian niyo an tunog hin mga trompeta, goliat kamo, ‘Hadi na didto ha Hebron hi Absalon!’” May-ada duha ka gatos nga mga tawo nga inmupod kan Absalon, tikang ha Jerusalem nga mga dinapit niya ngan waray hira kalibutan han nahunahunaan ni Absalon. Ngan samtang naghalad hin mga hayop nga tuluboron, may ginpakadto niya ha bungto han Gilo pagkuha kan Ahitofel nga usa han mga parasagdon ni Hadi David. Nagtikakusog an hilit nga pagsupil ni Absalon han hadi, ngan nagtikadamo an iya mga sumurunod. Nagsumat kan David an usa nga ginsugo, “Damo na nga mga Israelita an inmapi kan Absalon.” Sanglit nagsiring hi David han ngatanan nga iya mga opisyal nga kaupod niya didto ha Jerusalem, “Kinahanglan umiwas kita dayon dinhe kon karuyag ta makalikay kan Absalon! Dagmit, kay bangin umabot na hiya ngan bihagon kita, ngan pamatayon an ngatanan dinhe han syudad!” “Oo, Harangdon nga Hadi,” binmaton hira. “Andam kami pagbuhat han bisan ano nga imo igsiring ha amon.” Sanglit linmakat an hadi nga upod an ngatanan niya nga panimalay ngan mga opisyal, gawas la hin napulo nga mga aruasawa nga iya ginbilin hin panimangno han palasyo. Han nabaya na han syudad an hadi ngan an ngatanan nga iya mga tawo, hinmapit hira dida han kataposan nga balay. Tinmindog tupad ha iya an ngatanan nga iya mga opisyal samtang nalabay ha iya atubangan an hadianon nga mga gwardya. Linmabay liwat an 600 nga mga sondalo nga sinmunod ha iya tikang ha Gat, ngan nagsiring an hadi kan Itai nga ira pangulo, “Kay ano nga naupod ka ha amon? Balik ngan pabilin upod han bag-o nga hadi. Lumalangyaw ka nga kalagiw ngan hirayo ka han imo kalugaringon nga nasod. Diri ka pa la maiha dinhe, sanglit kay ano nga mag-iinupod-upod ka ha akon? Diri ngani ako maaram kon mapakain ako. Balik ngan dad-a an imo mga kausa hin nasod—ngan hinaut unta nga malooy ha imo an Ginoo.” Kundi binmaton hi Itai, “Harangdon nga Hadi, nagsusumpa ako ha imo ha ngaran han Ginoo nga diri ako mabulag ha imo bisan ngain ka kadto, bisan pa kon kamatayon an aton dangatan.” “Kon sugad, maupay,” binmaton hi David. “Upod ha akon.” Sanglit inmupod hi Itai, dara an iya mga tawo ngan an ira mga sakop. Nagtangis hin dako nga tingog an mga tawo han mga dapit nga inaagian nira David ngan han iya mga kaupod. Tinmabok han Sapa han Kedron an hadi ngan tinmabok liwat an iya mga tawo nga nagpadayon ngadto ha kamingawan. Nakadto hi Sadoc nga padi ngan upod niya an mga Levita nga nagpapasag han baraan nga Kahon han Ginsaaran. Ira iginbutang ini ngan waray anay nira pag-alsaha tubtob nga maubos pagbaya han syudad an ngatanan nga mga tawo. Nakadto liwat hi Abiatar nga padi. Niyan nagsiring an hadi kan Sadoc, “Ibalik ngadto han syudad an Kahon han Ginsaaran. Kon nalilipay ha akon an Ginoo, pababalikon ako niya ha mga san-o nga adlaw hin pagkita han Kahon ngan han dapit nga iya hinmumutangan. Kundi kon diri na hiya nalilipay ha akon—ada, buhaton na la niya ha akon an iya karuyag.” Ngan nagsiring pa hiya kan Sadoc, “Tan-awa, dad-a hi Ahimaaz nga imo anak ngan hi Jonatan nga anak ni Abiatar ngan balik kamo ngadto han syudad. Aadto ako, mahulat ha mga tarabukan han salog didto ha kamingawan ngada han pakakarawat ko hin sumat tikang ha imo.” Sanglit iginbalik ngadto ha Jerusalem nira Sadoc ug Abiatar an Kahon han Ginsaaran ngan nagpabilin hira didto. Nagpadayon hi David nga nagtitinangis ngadto ha igbaw han Bukid han mga Olibo; waray hiya sandalyas ngan tinahoban an iya ulo tungod hin kabidoan. Tinahoban liwat an mga ulo han ngatanan nga nasunod ha iya ngan nagtitinangis hira. Han kasumati kan David nga tinmampo na hi Ahitofel kan Absalon, nag-ampo hiya, “O Ginoo, himoa gad nga waray kapulsanan an mga sagdon ni Ahitofel!” Han pakasampaw na ni David han pungtod diin may-ada didto dapit hin pagsingba, gintapo hiya ni Husai nga Arquitanhon, nga iya tinaporan nga sangkay, nga gisi an iya panapton ngan may lapok an iya ulo. Nagsiring ha iya hi David, “Diri ka makakabulig ha akon kon umupod ka ha akon, kundi makakabulig ka ha akon kon bumalik ka ngadto han syudad ngan sumatan mo hi Absalon nga mag-aalagad ka na ha iya sugad han imo pag-alagad han iya amay. Ngan buhata an ngatanan nga imo mahihimo pagsupak han bisan ano nga igsagdon ni Ahitofel. Aadto liwat hira Sadoc ug Abiatar nga mga padi; sumati hira han ngatanan nga imo hibabatian didto han palasyo han Gad. Upod ha ira hira Ahimaaz ug Jonatan nga ira mga anak ngan ngadto ha ira ipadara an ngatanan nga sumat nga imo hibabatian.” Sanglit binmalik ngadto han syudad hi Husai nga sangkay ni David, dida han tisakob na hi Absalon han syudad. Han pakaunhan na ni David han sampaw han pungtod, ginsugat hiya ni Siba, surugoon ni Mefiboset, nga dara in duha nga asno, kargado hin 200 nga tinapay, 100 ka urapong nga mga ubas, 100 ka urapong nga mga prutas, ngan usa ka supot nga anit nga puno hin bino. Nagpakiana ha iya hi David, “Aanhon mo ito ngatanan?” Binmaton hi Siba, “Sarakyan han panimalay han Imo Kaharangdon an mga asno, pagkaon han imo mga tawo an mga tinapay ngan mga prutas, ngan irimnon nira an bino kon aboton hira in kakapoy didto ha kamingawan.” Nagpakiana ha iya an hadi, “Hain man hi Mefiboset nga apo ni Saul nga imo agaron?” “Aadto hiya ha Jerusalem,” binmaton hi Siba, “kay naghuhunahuna hiya nga ibabalik na ha iya han mga Israelita an ginhadian ni Saul nga iya apoy.” Nagsiring kan Siba an hadi, “Imo na an ngatanan nga gintatag-iya ni Mefiboset.” “Imo ako surugoon,” binmaton hi Siba. “Dayuday makalipay unta ako han Imo Kaharangdon.” Han pag-abot ni David ngadto ha Bahurim, ginsugat hiya ni Simei nga anak ni Gera, nga usa han kauropdan ni Saul, nga waray hunong an pagbinuyayaw kan David. Ginbato ni Simei hi David ngan an iya mga opisyal, bisan kon ginlilibotan hi David han iya mga tawo ngan han iya mga gwardya. Ginbinuyayaw hiya ni Simei ngan ginsiring, “Iwas! Iwas! Parapamatay! Kriminal! Gin-agaw mo an ginhadian ni Saul, ngan ginkakastigo ka na yana han Ginoo tungod han damo nga pinamatay mo han panimalay ni Saul. Iginhatag na han Ginoo an ginhadian ngadto kan Absalon nga imo anak, ngan napukan ka na, ikaw nga parapamatay!” Nagsiring han hadi hi Abisai nga anak ni Seruia, “Harangdon nga Hadi, kay ano nga natugot ka la nga pagbinuyayawon ka hini nga ayam? Tugoti na gud ako hin pagdaop ha iya ngan pupugoton ko an iya ulo!” “Waray niyo labot hini,” nagsiring an hadi kan Abisai ug Joab nga iya bugto. “Kon gintunglo ako niya kay ginsugo hiya han Ginoo, hin-o man in magahom hin pagpakiana kay ano nga ginbuhat man niya ini?” Ngan nagsiring hi David kan Abisai ngan ha ngatanan nga iya mga opisyal, “Karuyag han akon kalugaringon nga anak nga patayon ako niya; sanglit kay ano nga nahipapausa kamo hini nga Benjaminhon? Ginsugo hiya han Ginoo hin pagtunglo; sanglit pabay-i la hiya ngan tugoti hiya hin pagtunglo ha akon. Manggad na la hikit-an han Ginoo an akon kasakitan ngan tagan ako hin mga kaupayan nga liwan han iya pagtunglo ha akon.” Sanglit nagpadayon hin pagkalakat hira David ngan an iya mga tawo. Ginsinunod hira ni Simei didto ha ligid han pungtod, nga nagbibinuyayaw, nagbibinato, ngan nagsisinabrag hin tuna ha ira. Kinapoy hin duro hi David ngan an ngatanan niya nga mga tawo han pag-abot nira han Jordan, ngan pinmahuway hira didto. Sinmulod ha Jerusalem hi Absalon ngan an ngatanan nga mga Israelita nga tinmampo ha iya, ngan upod nira hi Ahitofel. Han pagkakita la nira Absalon ug Husai, an sinarigan nga sangkay ni David, ginmoliat hi Husai, “Mabuhi an hadi! Mabuhi an hadi!” Pinmakiana ha iya hi Absalon, “Amo ba ini an imo pag-ugop kan David nga imo sangkay? Kay ano nga waray ka umupod ha iya?” Binmaton hi Husai, “Uunanhon ko man? Maupod ako han tawo nga ginpili han Ginoo, ngan han ngatanan nga mga Israelita. Magpapabilin ako ha imo. Labot pa, hin-o pa man an akon pag-aalagdon, kon diri an anak han akon agaron? Sugad nga nag-alagad ako han imo amay, mag-aalagad man ako ha imo.” Niyan inatubang ni Absalon hi Ahitofel ngan ginsiring, “Yana nga aanhi na kita, ano an imo sadang isagdon ha akon?” Binmaton hi Ahitofel, “Kadto na ngan pakighilawas han mga aruasawa han imo amay nga iginbilin niya hin panimangno han palasyo. Niyan mahibabaroan han ngatanan ha Israel nga imo ini gintuyo basi kontrahon ka han imo amay, ngan makakadasig ini han imo mga sakop.” Sanglit nagtulda hira didto han atop han palasyo para kan Absalon, ngan ha atubangan han ngatanan sinmulod hi Absalon hin pakighilawas han mga aruasawa han iya amay. Hadto nga mga adlaw, an bisan ano nga sagdon ni Ahitofel kinarawat nga daw pulong han Dyos; gintuman ini nira David ug Absalon. Niyan nagsiring hi Ahitofel kan Absalon, “Tugoti ako hin pagpili hin 12,000 nga mga tawo, ngan lalanaton ko hi David niyan nga gab-i. Susulongon ko hiya samtang binubutlaw ngan kinakapoy hiya. Kakalasan hiya, ngan mangangalagiw an ngatanan niya nga mga tawo. An hadi la an akon papatayon, ngan dadad-on ko ha imo an ngatanan niya nga mga tawo sugad hin asawa nga na-uli ngadto han iya bana. Karuyag mo pagpatay hin usa la ka tawo; ngan paghatag hin kalinaw han iba nga mga tawo.” Daw nakalipay ini nga sagdon kan Absalon ngan han ngatanan nga mga punoan nga Israelita. Nagsiring hi Absalon, “Tawaga liwat hi Husai, ngan pamatii ta kon ano man an iya igsisiring.” Han pag-abot ni Husai, ginsiring hiya ni Absalon, “Amo ini an iginsagdon ha amon ni Ahitofel; susundon ba namon ini? Kon diri, sumati kami kon ano an angay buhaton.” Binmaton hi Husai, “Diri maupay an iginsagdon ha iyo yana ni Ahitofel. Maaram ka man nga makarit nga paraaway hi David nga imo amay ngan an iya mga tawo, ngan magpintas hira sugad hin uso nga anakan nga inagawan han iya mga nati. Batid nga sondalo an imo amay ngan diri hiya natampo han iya mga tawo kon gab-i. Ito yana bangin natago hiya didto hin usa nga lungib o hin iba nga dapit. Ha pagsulonga ni David han imo mga tawo, masiring an bisan hin-o nga makabati hini nga napirde na an imo mga tawo. Niyan mahadlok an bisan hin-o nga giiisogi nga tawo, nga sugad hin mga liyon kamagpintas, kay maaram an ngatanan ha Israel nga makarit nga sondalo an imo amay, ngan mapintas nga paraaway an iya mga tawo. An akon sagdon amo ini: tiroka an ngatanan nga mga Israelita nga sugad kadamo han baras ha baybayon tikang ha Dan ngadto ha Berseba, ngan ikaw ngahaw an pagmando ha ira didto ha pag-awayan. Hiaagian ta hi David bisan hain hiya, ngan susulongon ta hiya hin tigda, ngan waray gud mahibibilin nga buhi ha ira. Kon umisol hiya ngadto hin syudad, magdadara hin mga pisi an ngatanan naton nga mga tawo ngan pupukanon ta an syudad ngadto han kahamub-an tubtob nga waray gud mahibilin nga bato ha bawbaw han pungtod.” Nagsiring hi Absalon ngan an ngatanan nga mga Israelita, “Mauruupay an sagdon ni Husai kay han kan Ahitofel.” Nagbuot an Ginoo nga diri sundon an maupay nga sagdon ni Ahitofel, basi mapukan hi Absalon. Niyan ginsumatan ni Husai hira Sadoc ug Abiatar nga mga padi han iya iginsagdon kanda Absalon ngan han mga punoan nga Israelita, ngan han iginsagdon ni Ahitofel. Iginsiring pa ni Husai, “Pagdagmit yana! Patugoni dayon hi David nga diri hiya magpabilin yana nga gab-i dida han mga tarabukan han salog didto ha kamingawan, kundi tumabok gud dayon han Jordan, basi diri madakop ngan patayon hiya ngan an ngatanan niya nga mga tawo.” Naghinulat didto han burabod han Enrogel, didto ha gawas la han Jerusalem, hira Jonatan nga anak ni Abiatar ngan hi Ahimaas nga anak ni Sadoc, kay diri hira buot hikit-an nga nasulod hira han syudad. Napakadto hin masukot in surugoon nga babaye pagsumat ha ira han mga nahinanabo, ngan hira liwat napakadto pagsumat kan Hadi David. Kundi usa ka adlaw hinkit-an hira hin lalakehay, nga nagsumat kan Absalon; sanglit nagdagmit hira pagtago didto han balay hin usa ka tawo ha Bahurim. May-ada hiya atabay hirani han iya balay, ngan tinmago hira didto. Gintahoban han asawa han tawo an ganggang han atabay; ngan ginbularan niya hin trigo, basi waray makasabot. Inmabot ngadto han balay an mga opisyal ni Absalon ngan nagpakiana han babaye, “Hain hira Ahimaas ug Jonatan?” “Tinmabok hira han salog,” binmaton hiya. Nagpinamiling ha ira an mga tawo kundi kay waray man makaagi, binmalik hira ngadto ha Jerusalem. Han pagkalakat na nira, ginmawas ha atabay hira Ahimaas ug Jonatan ngan kinmadto hira pagsumat kan Hadi David. Ginsumatan nira hi David han iginlarang ni Ahitofel kontra ha iya ngan nagsiring hira, “Pagdagmit ngan tabok dayon han salog.” Sanglit tinmabok han Jordan hira David ngan an iya mga tawo, ngan han pagkamaagahon didto na hira ngatanan ha tabok han Jordan. Han paghibaroi la ni Ahitofel nga waray pagsunda an iya sagdon, sinmakay hiya han iya asno, ngan inmoli ngadto han iya bungto. Katapos niya panhimos han iya mga butang, naghikog hiya. Iginlubong hiya didto han lubnganan han iya panimalay. Nakadto na hi David han bungto han Mahanaim han pakatabok han Jordan ni Absalon ngan han iya mga tawo. ( Iginbutang ni Absalon hi Amasa nga pangulo han kasondalohan nga liwan kan Joab. Anak hi Amasa ni Itra nga Ismaelita; hi Abigail amo an iroy niya, nga anak ni Nahas ngan bugto ni Seruia nga iroy ni Joab.) Nagkampo didto han tuna han Galaad hi Absalon ngan an iya mga tawo. Han pag-abot ni David didto ha Mahanaim, ginsugat hiya ni Sobi, anak ni Nahas nga taga syudad han Raba didto ha Amon, ngan ni Maquir, anak ni Amiel nga taga-Lodebar, ngan ni Barzilai, taga-Rogelim didto ha Galaad. Gintirok ni Hadi David an ngatanan nga iya mga tawo, ginbahinbahin ini hira ngadto hin mga hugpo nga tinagyukot ngan tinaggatos, ngan ginbutangan hin mga opisyal nga magmamando ha ira. Niyan iya ginpagawas hira hin tulo ka hugpo nga pinangulohan nira Joab, Abisai nga iya bugto, ngan Itai nga taga-Gat. Ngan nagsiring han iya mga tawo an hadi, “Maupod ako ngahaw ha iyo.” Binmaton hira, “Kinahanglan diri ka umupod ha amon. Waray la ini bali para han kaaway kon mangalagiw kami, o bisan pa mamatay in katunga ha amon; kundi bali ka hin napulo ka yukot ha amon. Mauruupay pa kon pumabilin ka la dinhe han syudad ngan magpadara ka hin bulig ha amon.” Binmaton an hadi, “Bubuhaton ko an maupay nga iyo nahuhunahunaan.” Niyan tinmindog hiya ha ligid han ganghaan han syudad samtang nagkakagawas an iya mga tawo ha mga hugpo nga tinagyukot ngan tinaggatos. Nagsugo hiya kanda Joab, Abisai, ug Itai: “Tungod ha akon, ayaw niyo paglabti an batan-on nga Absalon.” Hinbatian han ngatanan nga kasondalohan an tugon ni David han iya mga opisyal. Ginmawas ngadto han kapatagan an kasondalohan ni David ngan pinakiawayan an mga Israelita didto ha Kagurangan han Efraim. Pinirde han mga tawo ni David an mga Israelita; makalilisang adto nga pagkapirde, ngan 20,000 nga mga tawo an nagkamatay hito nga adlaw. Nagsarang an araway didto han kapatagan, ngan darudamo nga mga tawo an nagkamatay didto ha kagurangan kay han nagkamatay didto ha pag-awayan. Nahinabo nga iginkasugat hi Absalon hin mga tawo ni David. Nasakay hin mula hi Absalon, ngan han pagsuhot niya han marampag nga kahoy nga tuog, nahisang-at dida hin mga sanga an ulo ni Absalon. Binayaan hiya han mula ngan nahibilin nga nabitay ha kahoy hi Absalon. Hinkit-an hiya hin usa han mga tawo ni David ngan nagsumat dayon kan Joab, “Hinkit-an ko nga nabitay hi Absalon didto hin kahoy nga tuog!” Binmaton hi Joab, “Kon hinkit-an mo man hiya, kay ano nga waray mo hiya pataya dida dayon? Tinatagan ta ikaw hin 30 ka bug-os nga salapi ngan hin usa nga paha.” Kundi binmaton an tawo, “Bisan kon tagan mo ako hin usa ka yukot nga salapi, diri gud ako magpapasipara hin paglabot han anak han hadi. Hinbatian namon ngatanan an tugon han hadi ha imo, kan Abisai, ngan kan Itai, ‘Tungod ha akon, ayaw niyo paglabti an batan-on nga Absalon.’ Kundi kon ginsupak ko an hadi ngan ginpatay ko hi Absalon, hibabaroan ini gihapon han hadi, kay hinbabaroan niya an ngatanan—ngan diri ka ada mananalipod ha akon.” “Diri na ako magkakarag ha imo hin panahon,” nagsiring hi Joab. Kinmuha hiya hin tulo nga mga bangkaw ngan iginbangkaw ini han dughan ni Absalon, samtang buhi pa hiya nga nabitay didto han kahoy nga tuog. Niyan dinmaop kan Absalon in napulo han mga sondalo ni Joab, ngan ginhuman nira an pagpatay kan Absalon. Nagpatrompeta hi Joab pagpaundang han araway, ngan binmalik an iya kasondalohan tikang han pagbukod han mga Israelita. Ginkuha nira an lawas ni Absalon, iginlabog ini ngadto hin hilarom nga luong didto ha kagurangan, ngan gintak-opan ini hin dako nga tambak hin mga bato. Nangalagiw an ngatanan nga mga Israelita, an tagsatagsa ngadto han iya kalugaringon nga urokyan. Han buhi pa hi Absalon, nagtindog hiya hin munomento para ha iya didto ha Kahamub-an han Hadi, kay waray niya anak nga magpapadayon han iya ngaran. Sanglit ginngaranan ini niya han iya ngaran, ngan ngada yana nga adlaw kinikilala ini nga Munomento ni Absalon. Niyan nagsiring kan Joab hi Ahimaas nga anak ni Sadoc, “Tugoti ako pagdalagan ngadto han hadi dara an maupay nga sumat nga gintalwas hiya han Ginoo tikang ha iya mga kaaway.” “Ayaw,” nagsiring hi Joab, “diri ka magdadara hin bisan ano nga maupay nga sumat yana nga adlaw. Makakahimo ka ha iba nga adlaw, kundi diri yana, kay patay na an anak han hadi.” Niyan nagsiring hiya ngadto han iya oripon nga Sudanhon, “Kadto na ngan sumati an hadi han imo hinkit-an.” Yinmukbo an oripon ngan dinmalagan. Nagpadayon paghangyo hi Ahimaas, “Waray sapayan kon ano in mahinabo; tugoti gad ako pagdara liwat han sumat.” Nagpakiana hi Joab, “Kay ano nga karuyag ka magbuhat hini, anak ko? Waray man pahalipay nga ihahatag ha imo tungod hini.” Nagsiring gihapon hi Ahimaas, “Bisan ano in mahinabo, karuyag ko la kumadto.” Nagsiring hi Joab, “Ta, hala, kadto na.” Sanglit nagdalagan hiya pagtalabok han Kahamub-an han Jordan, ngan waray pag-iha hin unhan niya an oripon. Nalingkod hi David dida han dapit nga nabubutnga han duha nga mga porta han syudad. Sinmaka an gwardya ngadto han bawbaw han pader ngan tinmungtong dida han atop han porta; linmantaw hiya ha unhan ngan hinkit-an niya in usa la nga tawo nga nagdidinalagan. Ginmoliat hiya ngadto ha ubos pagsumat han hadi, ngan nagsiring an hadi, “Kon usa la hiya, maupay nga sumat an iya dara.” Nagtikahirani na hiya han porta. Niyan hinkit-an han gwardya in lain nga usa ka tawo nga nagdadalagan, ngan ginmoliat hiya ngadto han parabantay han porta, “Kitaa! Aadto in lain nga tawo nga nagdidinalagan!” Binmaton an hadi, “Nagdadara liwat ini hin maupay nga sumat.” Nagsiring an gwardya, “Nakikita ko nga sugad kan Ahimaas dumalagan an syahan nga tawo.” “Maupay hiya nga tawo,” nagsiring an hadi, “ngan nagdadara hiya hin maupay nga sumat.” Ginmoliat han hadi hi Ahimaas, hinmapa ha iya atubangan, ngan nagsiring, “Dayawon an Ginoo nga imo Dyos nga nagpadaog ha imo kontra han mga tawo nga sinmupil han Imo Kaharangdon!” Nagpakiana an hadi, “Kumosta man an batan-on nga Absalon?” Binmaton hi Ahimaas, “Han pagsugoa ha akon ni Joab nga imo opisyal, hinkit-an ko in dako nga karigumok, kundi waray ako pakasabot kon ano adto.” “Tukdaw anay didto,” ginsiring hiya han hadi, sanglit kinmadto hiya ngan hinmulat. Niyan inmabot an Sudanhon nga oripon ngan ginsiring an hadi, “May maupay ako nga sumat han Imo Kaharangdon! Ginpadaog ka han Ginoo yana nga adlaw kontra han ngatanan nga sinmupil ha imo!” “Kumosta man an batan-on nga Absalon?” nagpakiana an hadi. Binmaton an oripon, “Mahinabo unta ngadto han ngatanan mo nga mga kaaway, ngan han ngatanan nga sinmupil ha imo, an nahinabo ha iya.” Duro an kabido han hadi. Sinmaka hiya ngadto han kwarto ha igbaw han portahan ngan nagtangis. Waray hunong an iya pagtinangis upod an pagsiring, “Ay anak ko! Absalon nga anak ko! Anak ko nga Absalon! Gabay ako na la an namatay liwan ha imo, anak ko! Absalon nga akon anak!” Ginsumatan hi Joab nga nagtangis ngan nagmabidoon tungod kan Absalon hi Hadi David. Sanglit nahimo nga kabidoan han ngatanan nga kasondalohan ni David an kalipay han pagdarag-an hito nga adlaw, kay hinbatian nira nga mabidoon an hadi tungod han iya anak. Mamingaw la hira nga binmalik ngadto han syudad, sugad hin mga sondalo nga naaawod kay kinmalagiw hira ha pag-awayan. Tinahoban han hadi an iya nawong ngan nagtinangis hin dako nga tingog, “Ay anak ko! Akon anak nga Absalon! Absalon nga akon anak!” Kinmadto han balay han hadi hi Joab ngan nagsiring ha iya, “Ginpakaalohan mo yana nga adlaw an imo mga tawo—an mga tawo nga nagtalwas han imo kinabuhi ngan han kinabuhi han imo mga anak, ngan han imo mga asawa ngan mga aruasawa. Kinukontra mo adton mga nahigugma ha imo ngan asay mo inuugopan adton mga nagdudumot ha imo! Iginpadayag mo yana nga adlaw nga waray la pulos ha imo an imo mga opisyal ngan mga tawo. Hinkikit-an ko nga magmamalipayon ka pa ada kon buhi hi Absalon yana bisan kon maubos kami kamatay. Kadtoa yana ngan dasiga an imo mga tawo. Nagsusumpa ako pinaagi han ngaran han Ginoo nga kon dumiri ka, waray usa ha ira nga maupod ha imo buwas han aga. Amo ini an makaharadlok hin duro nga imo pag-aantoson ha bug-os mo nga kinabuhi.” Niyan tinmindog an hadi, napakadto hirani han ganghaan han syudad ngan linmingkod didto. Hinbaroan han iya mga tawo nga nakadto hiya, ngan nag-alirong ha iya hira ngatanan. Hini nga panahon, nangalagiw na an ngatanan nga mga Israelita an kada tawo ngadto han iya kalugaringon nga urokyan. Ha bug-os nga nasod nagkasaramok hira ha ira la ngahaw. May hinsiring ha ira, “Gintalwas kita ni Hadi David ha aton mga kaaway. Ginbawi kita niya ha mga Filisteohanon, kundi ginbayaan niya an nasod basi makalikay hiya kan Absalon. Gindihogan ta hi Absalon nga aton hadi, kundi ginpatay hiya didto ha pag-awayan. Sanglit kay ano nga waray man nagtitinguha hin pagpabalik kan Hadi David?” Inmabot ngadto kan Hadi David an sumat han mga ginsiring han mga Israelita. Sanglit ginsugo niya hira Sadoc ug Abiatar nga mga padi, nga pakianhan an mga pangulo han Juda, “Kay ano nga kamo an mauorhe hin pagbulig basi mahibalik an hadi ngadto han iya palasyo? Kamo an akon kauropdan nga akon mga kadugo; kay ano nga kamo in mauorhe hin pagpabalik ha akon?” Gintugon liwat hira ni David nga sidngon hi Amasa, “Uropod ko ikaw. Tikang yana ibinubutang ko ikaw nga tinaporan han kasondalohan, liwan kan Joab. Patayon unta ako han Dyos kon diri ko ini buhaton!” Nakakabig an mga pulong ni David han hingpit nga pag-ugop han ngatanan nga mga tawo han Juda, ngan ira ginpatugonan hi David nga bumalik na hiya upod an ngatanan niya nga mga opisyal. Dida han pagbalik niya, ginsugat an hadi didto han Salog Jordan han mga tawo han Juda nga kinmadto ha Gilgal hin pagbunyog kan David han pagtabok niya han salog. Ha amo nga takna nagdagmit ngadto ha Jordan hin pagsugot kan Hadi David hi Simei nga Benjaminhon, nga anak ni Gera nga taga-Bahurim. Upod niya in 1,000 nga mga tawo nga tikang han tribo ni Benjamin. Inmabot liwat hi Siba nga surugoon han panimalay ni Saul, upod an iya 15 nga mga anak nga kalalaken-an ngan 20 nga mga surugoon, ngan linmugsong hira ngadto han Jordan una pa han hadi. Binuligan nira hin pagtabok han salog an hadianon nga hugpo ngan hin pagbuhat han bisan ano nga karuyag han hadi. Han nag-aandam na pagtabok an hadi, hinmapa hi Simei ha atubangan niya ngan nagsiring, “Harangdon nga Hadi, hingalimti na gad la an sayop nga akon nabuhat hadto nga adlaw han pagbaya mo han Jerusalem. Ayaw na gad pagdumot ha akon o hingalimti na adto. Maaram ako nga nakasala ako, sanglit gintalinguha ko nga ako an masyahan tikang han mga tribo ha amihanan hin pagsugot han Imo Kaharangdon yana nga adlaw.” Sinmagbang hi Abisai nga anak ni Seruia, “Kinahanglan patayon hi Simei, kay ginpakaraot niya an hadi nga ginpili han Ginoo.” Kundi nagsiring hi David kanda Abisai ug Joab nga iya bugto, “Hin-o in nagpakiana ha iyo? Iyo ba ako tatagan hin kasamok? Ako amo na an hadi han Israel yana, ngan waray Israelita nga papatayon yana nga adlaw.” Ngan nagsiring hiya kan Simei, “Nagsusumpa ako ha imo nga diri ka papatayon.” Niyan linmugsong hin pagsugat han hadi hi Mefiboset nga apo ni Saul. Waray hiya manhimsaw, magbarbas, o maglaba han iya panapton tikang han pagbaya han hadi han Jerusalem ngada han pagbalik niya nga madaogon. Han pag-abot ni Mefiboset tikang ha Jerusalem hin pagsugat han hadi, nagsiring ha iya an hadi, “Mefiboset, kay ano nga waray ka umupod ha akon?” Binmaton hiya, “Maaram ka man, Harangdon nga Hadi, nga piay ako. Ginpamonturahan ko han akon surugoon an akon asno basi makasakay ako hin pagbunyog ha imo, kundi ginlingo ako niya. Ginbuwaan ka niya hiunong ha akon, Harangdon nga Hadi, kundi sugad ka hin anghel han Dyos, sanglit buhata an matadong ha imo. Angay pamatayon han Imo Kaharangdon an ngatanan nga sakop han panimalay han akon amay, kundi iginhatag mo ha akon an katungod hin pagsaro ha imo lamesa. Waray ako katungod hin pag-aro ha Imo Kaharangdon hin iba pa nga mga kaupayan.” Binmaton an hadi, “Diri na kinahanglan nga magyakan ka pa. Naglarang na ako nga magbabahin kamo ngan hi Siba han mga hiagi ni Saul.” Binmaton hi Mefiboset, “Ihatag na la ini ngatanan kan Siba. Igo na ha akon nga nakauli an Imo Kaharangdon nga waray maraot nga nahinabo ha imo.” Linmugsong liwat tikang ha Rogelim hi Barzilai nga taga-Galaad basi makaupod hiya han hadi hin pagtabok han Jordan. Lagas na hin duro hi Barzilai nga 80 na an iya panuigon. Riko hiya hin duro ngan gintagan niya an hadi hin pagkaon han nag-uokoy pa hiya didto ha Mahanaim. Nagsiring ha iya an hadi, “Upod ha akon ngadto ha Jerusalem ngan pagmamangnoan ko ikaw.” Kundi binmaton hi Barzilai, “Kay ano nga maupod pa ako han Imo Kaharangdon ngadto ha Jerusalem? Diri na maiha inin akon kinabuhi. An akon panuigon kapin hin 80 na ngan waray na nakakalipay ha akon. Diri na ako naabat hin rasa han akon kinakaon ngan iniinom, ngan diri na ako nabati han mga tingog hin mga magkaranta. Dako la ako nga arantoson han Imo Kaharangdon. Diri ako angay hin sugad ka dako nga balos. Sanglit mabunyog la ako ha imo ngadto ha uruunhan han Jordan. Katapos, tugoti ako pag-uli ngan mamatay hirani han lubnganan han akon mga kag-anak. Iini hi Quimam nga akon anak nga mag-aalagad ha imo; dad-a hiya, Harangdon nga Hadi, ngan buhata ha iya kon ano an maupay para ha imo.” Binmaton an hadi, “Dadad-on ko hiya ngan bubuhaton ko ha iya an bisan ano nga imo karuyag. Ngan bubuhaton ko para ha imo an bisan ano nga imo pangaroan.” Ngan tinmabok han Jordan hi David ngan an iya mga tawo. Hinadkan niya hi Barzilai ngan ginbendisyonan hiya; katapos, inmoli hi Barzilai. Han pakatabok na han hadi nga binunyogan han ngatanan nga mga tawo han Juda ngan katunga han mga tawo han Israel, nagpadayon hiya ngadto ha Gilgal ngan inmupod ha iya hi Quimam. Niyan kinmadto han hadi an ngatanan nga mga Israelita ngan nagsiring ha iya, “Harangdon nga Hadi, kay ano nga naghunahuna an amon kabugtoan nga mga tawo han Juda, nga may nira katungod pagdara ha imo, han imo panimalay, ngan han imo mga tawo hin pagtabok han Jordan?” Binmaton an mga tawo han Juda, “Ginbuhat namon ini kay aadi, kausa namon an hadi. Sanglit kay ano nga masisina man kamo? Waray hiya magbayad para han amon pagkaon, o maghatag hin bisan ano nga butang.” Nagbaton an mga Israelita, “Napulo pa ka pilo an amon katungod hin pag-angkon kan Hadi David kay ha iyo, bisan kon kausa niyo hiya. Kay ano nga gintatamay kami niyo? Ayaw niyo hingalimti nga kami an una maghimangraw mahitungod hin pagpabalik han hadi!” Kundi mag-iroisog an mga pulong han mga tawo han Juda kay han kanan mga tawo han Israel. Nahinabo nga didto ha Gilgal may usa nga bastos nga tawo, hi Seba nga anak ni Bicri, nga sakop han tribo ni Benjamin. Nagtrompeta hiya ngan ginmoliat, “Mapukan hi David! Diri kami masunod ha iya! Mga tawo han Israel, panguli kita!” Sanglit binmaya kan David an mga Israelita ngan inmupod hira kan Seba, kundi nagpabilin hin pag-ugop han hadi an mga tawo han Juda, ngan binmunyog hira kan David tikang ha Jordan ngadto ha Jerusalem. Han pag-abot ni David ngadto han iya palasyo didto ha Jerusalem, kinuha niya an napulo nga mga aruasawa nga ginbilin niya hin pagpanimangno han palasyo, ngan ginpabantayan niya hira. Gintagan hira niya han ira mga kinahanglanon, kundi waray hiya makighilawas ha ira. Waray na hira gawasgawas ngada han ira kamatay, nga nag-ukoy hira sugad hin mga balo. Nagsiring an hadi kan Amasa, “Tiroka an mga tawo han Juda ngan balik nganhi sangbuwas upod ha ira.” Linmakat hi Amasa hin pagtirok ha ira, kundi waray hira bumalik han adlaw nga igintalaan han hadi. Sanglit nagsiring an hadi kan Abisai, “Makakahatag ha aton hin darudako nga kasamok hi Seba kay kan Absalon. Dad-a an akon mga tawo ngan lanata hiya, kay bangin niya makuha in pira han ginpaderan nga mga bungto ngan makakalagiw ha aton.” Sanglit linmakat tikang ha Jerusalem upod kan Abisai an mga tawo ni Joab, an mga gwardya han hadi, ngan an ngatanan nga iba nga mga sondalo hin paglanat kan Seba. Han pag-abot nira ngadto han dako nga bato didto ha Gabaon, gintapo hira ni Amasa. Nakakabado hin uniporme hin sondalo hi Joab, nga may-ada espada nga itinaklos ha iya paha. Han pagdaop niya kan Amasa, nahulog an iya espada. Nagsiring hi Joab kan Amasa, “Kumosta ka, sangkay ko?” ngan kinaptan an iya bungot han tuo niya nga kamot basi hadkan hiya. Waray makatagam hi Amasa han espada nga kinakaptan ni Joab han iya luyo nga kamot, ngan binuno hiya ni Joab ha tiyan, ngan nahuwad ha tuna an iya tinai. Namatay hiya dayon, ngan waray na mag-otro hin pagbuno hi Joab. Niyan nagpadayon hi Joab ngan hi Abisai hin paglanat kan Seba. Tinmindog ha ligid han lawas ni Amasa in usa han mga tawo ni Joab ngan ginmoliat, “Sumunod kan Joab an ngatanan nga naugop kan Joab ug David!” Nalunay ha butnga han dalan an lawas ni Amasa nga putos hin dugo. Hinkit-an han tawo ni Joab nga nahunong an ngatanan kon nalabay han patay nga lawas, sanglit gindanas niya an lawas ngadto ha kahawnan ngan iya gintahoban. Han waray na an lawas dida ha dalan, sinmunod na kan Joab an ngatanan hin paglanat kan Seba. Nagbaktas hi Seba han katunaan han ngatanan nga tribo han Israel ngan inmabot hiya ngadto han syudad han Abel Betmaaca, ngan nagtirok an ngatanan nga mga sakop han hugpo hin mga panimalay ni Bicri ngan sinmunod ha iya ngadto han syudad. Hinbaroan han mga tawo ni Joab nga nakadto hi Seba, sanglit kinmadto hira ngan ginpalibotan nira an syudad. Naghimo hira hin mga higtaas nga trensera ligid han pader, ngan gin-ukaban liwat nira an ilarom han pader basi marumpag. May-ada makinaadmananon nga babaye didto han syudad nga naggoliat tikang han pader. “Pamati! Pamati! Pakanhia hi Joab—karuyag ko makighimangraw ha iya.” Kinmadto hi Joab, ngan ginpakianhan hiya han babaye, “Amo ka ba hi Joab?” “Oo, amo ako,” binmaton hiya. “Pamati ha akon,” nagsiring an babaye. “Namamati ako,” binmaton hiya. Nagsiring hiya, “Hadto nga mga adlaw nasiring hira, ‘Pakadto ngan pangaro hin sagdon han syudad han Abel ngan matutuhay dayon’—ngan amo gud ito an ira ginbuhat. Bantogan ini nga amon syudad; makisasangkayon ngan diri masamok an mga tawo han syudad. Kay ano nga gin-iiburungkag mo ini? Karuyag ba nimo gub-on an kanan Dyos syudad?” “Diri gud,” binmaton hi Joab. “Diri gud ako magruruba o magbubungkag han iyo syudad! Diri amo ito an amon tuyo. May usa ka tawo nga ginngaranan kan Seba nga anak ni Bicri, nga taga sagkahon nga katunaan han Efraim, nga nagtikang hin pagsupil kontra kan Hadi David. Itubyan ha akon ini nga tawo ngan mabaya ako han syudad.” Nagsiring an babaye, “Ilalabog namon luyo ha pader an iya ulo ngada ha imo.” Niyan kinmadto an babaye han mga tawo han syudad ngan ginsagdonan hira. Ira ginpugotan hi Seba ngan iginlabog ha pader an iya ulo ngadto kan Joab. Nagtrompeta hi Joab hin pagpabaya han iya mga tawo han syudad, ngan nannguli hira. Ngan binmalik hi Joab ngadto ha Jerusalem, ngadto han hadi. Hi Joab amo an labaw nga pangulo han kasondalohan han Israel; hi Benaias nga anak ni Joiada amo an puno han mga gwardya ni David; hi Adoram amo an tinaporan han inoripon nga trabaho; hi Josafat nga anak ni Ahilud amo an tinaporan han mga sinurat; hi Seva amo an sekretaryo han palasyo; hira Sadoc ug Abiatar amo an mga padi, ngan usa liwat han kan David kapadian amo hi Ira nga taga bungto han Jair. Dida han panahon han pagkahadi ni David may duro nga kagutom nga inmabot hin tulo ka tuig. Sanglit nagpakiana hi David han Ginoo hiunong hini, ngan nagsiring an Ginoo, “Nakasala hin pagpatay hi Saul ngan an iya panimalay; pinamatay niya an mga tawo han Gabaon.” ( Diri mga Israelita an mga tawo han Gabaon; gutiay la hira nga hugpo hin mga Amoreohanon nga ginsaaran han mga Israelita nga diri hira papatayon; kundi gintinguha ni Saul pagpuo ha ira tungod la han iya gugma para han mga tawo han Israel ug Juda.) Sanglit gintawag ni David an mga tawo han Gabaon ngan ginsiring hira, “Ano in akon mahihimo para ha iyo? Karuyag ko nga baydan an karat-an nga ginbuhat ngada ha iyo, basi makakarawat an mga tawo han Ginoo han iyo bendisyon.” Binmaton hira, “Diri matutuhay pinaagi hin salapi o bulawan an amon pakig-away kan Saul ngan han iya panimalay, ngan diri man namon karuyag pagpatay hin bisan hin-o nga Israelita.” “Kon sugad, ano man an iyo hunahuna nga akon bubuhaton para ha iyo?” nagpakiana hi David. Binmaton hira, “Karuyag ni Saul nga mapuo kami, ngan waray mahibilin nga buhi ha amon bisan diin dinhe ha Israel. Sanglit itubyan ha amon in pito han iya mga tulin nga kalalaken-an, ngan amon hira bibitayon ha atubangan han Ginoo didto ha Gabaa, an bungto nga natawhan ni Saul nga ginpili nga hadi han Ginoo.” Binmaton an hadi, “Itutubyan ko hira.” Kundi tungod han pagsumpaay nira David ngan hi Jonatan waray ig-upod ni David hi Mefiboset nga anak ni Jonatan, nga apo ni Saul. Kundi iya kinuha hira Armoni ug Mefiboset nga mga anak ni Saul ngan an iroy nira hi Rizpa nga anak ni Aia; kinuha liwat niya an lima nga mga anak ni Adriel nga anak nga lalake ni Barzilai nga taga-Mehola, ngan an asawa ni Adriel amo hi Merab nga anak nga babaye ni Saul. Igintubyan hira ni David ngadto han mga tawo han Gabaon ngan ginbitay hira didto han bukid ha atubangan han Ginoo —ngan urosa an pagkamatay nira nga pito. Pinamatay hira dida han syahan nga mga adlaw han pagkat-ani han sebada. Niyan kinmuha hin dugnit nga sako hi Rizpa nga aruasawa ni Saul, ngan anak ni Aia, ngan ginhimo ini niya nga basnig niya ngan didto hiya pag-inukoy han bato nga hinmumutangan han patay nga mga lawas, ngan didto hiya tikang han pagtikang han panahon hin kat-ani ngada han pagtikang han panahon hin kamauran. Kon adlaw ginbabantayan niya nga diri makahugdon an mga tamsi ngada han mga lawas, ngan kon gab-i ginbabantayan niya nga diri bangaon han mga mananap nga ihalas. Han paghibaroi ni David han ginbuhat ni Rizpa, ginkuha niya an mga tul-an nira Saul ug Jonatan nga iya anak tikang han mga tawo han Jabes didto ha Galaad. (Ira ginkawat ini didto han plasa han bungto ha Betsan diin ginbitay han mga Filisteohanon an mga lawas dida han adlaw han pagpataya nira kan Saul didto han Bukid Gilboa.) Ginkuha ni David an mga tul-an nira Saul ug Jonatan ngan gintirok liwat an mga tul-an han pito nga mga tawo nga ginbitay. Niyan iginlubong nira an mga tul-an nira Saul ug Jonatan didto han lubnganan ni Cis nga amay ni Saul, didto ha Zela, didto han katunaan han Benjamin, nga gintuman nira an ngatanan nga iginsugo han hadi. Katapos, pinamatian na han Dyos an ira mga pag-ampo para han nasod. Nakig-away na liwat an Israel kontra han mga Filisteohanon, ngan inmupod hi David han iya mga tawo hin pakig-away ha ira. Ginul-an hi David dida han usa han mga araway. May usa nga higante nga ginngaranan kan Isbibenob nga naghunahuna nga makakapatay hiya kan David. Nakakadara hiya hin bronse nga bangkaw nga sobra tulo ka kilo an kabug-at, ngan nakakataklos hin bag-o nga espada. Kundi binuligan hi David ni Abisai nga anak ni Seruia. Ginsulong ngan ginpatay ni Abisai an higante. Niyan ira pinapagsaad hi David nga diri na gud hiya umupod ha ira ngadto ha pag-awayan. Nagsiring hira, “Ikaw an paglaom han Israel ngan diri namon karuyag nga mamatay ka.” Katapos hini, may away na liwat didto ha Gob kontra han mga Filisteohanon, diin nakamatay hi Sibecai nga taga-Husa hin higante nga ginngaranan kan Saf. May lain pa nga away didto ha Gob kontra han mga Filisteohanon, ngan nakamatay hi Elhanan nga anak ni Jair, nga taga-Betlehem kan Goliat nga taga-Gat, kanay bangkaw may pulo nga sugad ka dako hin alikosan hin hablonan. Niyan may lain liwat nga away didto ha Gat, diin may higante nga makiawayon. Unom an iya mga tudlo ha kada kamot ngan ha kada tiil. Gin-ayat niya an mga Israelita ngan ginpatay hiya ni Jonatan nga anak ni Sama nga bugto ni David. Mga tulin ini nga upat nga nagkamatay han mga higante han Gat, ngan ginpatay hira ni David ngan han iya mga tawo. Ginhimangraw ni David ngadto han Ginoo an mga pulong hini nga kanta dida han adlaw han pagtalwasa ha iya han Ginoo ha mga kamot ni Saul ngan han iba nga mga kaaway niya: Akon bato, akon kota an Ginoo ngan hiya ha akon nagbawi. Akon darangpan nga bato an akon Dyos, akon taming ngan akon gahom. Akon arayupan, akon darangpan, akon manunubos ha mga magraogdaog. Natawag ako han Ginoo, takos hiya han akon pagdayeg. Ginggawas ako ha mga kasamokan. An mga balod han kamatayon nakalumos ha akon. An mga baha han akon kapukan nakadaog ha akon. An mga pisi han kamatayon nakahikog ha akon. An mga bitik han kamatayon nakapalisang ha akon. Ha akon kakurian, ginsangpit ko an Ginoo; gintawag ko an akon Dyos. Ha iya templo namati hiya ha akon, ngan an akon pangaraba dinmangat ha iya durunggan. Nabay-og ug nangurog an tuna; nabantad an patukoranan han langit. Kinmurog kay nasina hiya. Ha iya irong inmusbok in aso, ha iya baba, inmulyab in kalayo. Naglalahinggab nga mga baga nagawas tikang ha iya. Binuksan niya an kalangitan, ngan tuna an iya linusaran, upod in mga dampog nga maitom ha iya mga tiil nailarom. An anghel an iya sinasakyan, hataas an iya linolupdan. Masukot hiya hikit-an, ha bawbaw han kahanginan. Tabon niya an kasisidman, mga dampog hin tubig hiya ginugup-an. Mga baga nga naglalahinggab, hin kalayo naulyab. An Ginoo ginmoliat ha kalangitan, han Gihahataasi in tingog hinbatian. Tungod han iya pana hira nagsarang, han kikidlat hira nanadlagan. Nagmara an salad han kadagatan, patukoranan han tuna nabuksan. Kay han Ginoo nasinahan ug an kaaway iya gindumtan. Ginggawad ako niya ngan ginggawas ha katubigan ngan ako natalwas. Tikang han mga kaaway gintalwas ako han mga nagdudumot nga mga tawo. Waray ako makaato, kay makusog hira hin duro. Ginsulong ako takna nga kakurian, kundi han Ginoo ako ginsalipdan. Gin-agaw ako niya ha kataragman; tungod kay ako iya nalilipayan. An Ginoo nabalos kay ako matadong; ginpakaupay ako kay di' masupakon. Balaod han Ginoo ako masugtanon, han Dyos di' ako masinupilon. Gintuman ko an mga balaod niya, iya mga sugo waray ko pagsupaka. Maaram gud hiya nga diri ako salaan, nga nadiri ako pagbuhat hin karat-an. Sanglit nabalos kay ako matadong, sayod hiya nga diri ako masupakon. Matinumanon ka hadton diri malingo, hadto waray sayop, maupay ka hin duro. Maputli ka hadton putli ha hunahuna, ngan maisog ka hadton makasasala. Gintatalwas mo an mapinaubsanon, ginpapaubos an mapinahitas-on. Ikaw, O Ginoo, an akon kapawa; an kasisidman ko imo pinapara. Kusog hin pakiaway ha akon imo hinatag, ngan gahom hin mga panalipod pagbungkag. Ini nga Dyos hingpit an iya binuhatan, iya mga pulong katataporan! Taming hiya han ngatanan nga karuyag niya panalipdan. An Ginoo gudla an Dyos, hin-o pa man? An Dyos gudla amo an aton darangpan. Ini nga Dyos madig-on ko nga arayopan, an akon dalan nga waray kataragman. Diri magsasayop an akon mga pitad, sugad han bugsok ha bukid paglakat. Hin pag-away iya ako gintutdoan, hin pagpana akon gin-adman. O Ginoo, imo ako ginpanalipdan; Han imo tambulig ako nagamhanan. Waray mo itugot nga ako mabihag, nga ako mapukan, ha imo mahibulag. Ginlanat, ginpirde an kaaway nakon; ha ira pagbungkag waray ako humunong. Gintumba ko hira, diri na mabangon; tumba nga pirdedo ha tiilan nakon. Hatag ha akon kusog ha pag-awayan, Ha akon kaaway, akon pagdarag-an. Mga kaaway ko pinalagiw ha akon; an nagdumot ha akon maupay pagpuohon. Hin tambulig hira nangingita, kundi waray nakakatalwas ha ira. Han Ginoo hira nangaraba, kundi waray hira niya batona. Akon gindudugmok hira ngatanan, tapotapo an ira dinangatan. Akon hira gintatamaktamakan, sugad hin lapok ha kadalanan. Ha nasupil imo ako ginbawi, ngan han kanasoran ako imo ginpahadi. An diri ko kilala nga mga katawhan nahimo nga akon mga ginsakopan. Mga lumalangyaw ha akon nahapa, nasugot gud dayon kon nabati hira. Nangurog hin kahadlok mga lumalangyaw, paggawas ha kota, kay hira nagtalaw. Buhi gud ha kadayonan an Ginoo! Pagdayawon hiya nga akon bato! Isangyaw niyo an iya pagkagamhanan, han kusgan nga Dyos nga akon katalwasan! Akon pagdarag-an iya ginhatag, akon kaaway iya ginbihag. Akon nasakop an mga tawo, ngan ha kaaway natalwas ako. Ginpapadaog mo ako, Ginoo, kontra han ngatanan mga kaaway ko. Ngan imo akon ginpanalipdan han magpintas nga katawhan. Sanglit ikaw an akon dadayawon, ngan ha imo akon kakantahon. An mga pagdayaw ha imo la ngaran, ha butnga gud hadton mga kanasoran. Adton iya hadi han Dyos tinatagan hin dagko kaupay mga pagdarag-an. Han iya ginpili, David, katulinan, napakita hin gugma nga kadayonan. Hi David nga anak ni Isai amo an tawo nga ginhimo han Dyos nga gamhanan, nga ginpili nga hadi han Dyos ni Jacob, ngan amo an tagsurat hin makawiwili nga mga karantahon para han Israel. Amo ini an kataposan nga mga pulong ni David: Naghihimangraw pinaagi ha akon an Espiritu han Ginoo; aanhi han akon mga im-im an iya mensahe. Naghimangraw an Dyos han Israel; nagsiring ha akon an mananalipod han Israel: “An hadi nga naghahadi hin matadong, nga naghahadi hin matinahoron han Dyos, sugad han adlaw nga nasirang dida hin waray dampog nga kaagahon, han adlaw nga nagpaturok han kabanwaan katapos hin uran.” Ngan amo ini an pagpakaupay han Dyos han akon katulinan, kay ginhimo niya ha akon in dayon nga ginsabotan, ginsabotan nga diri mabubungkag, saad nga diri gud maliliwat. Amo gud la ini an akon gin-uungara, amo ini an akon pagdarag-an, ngan tutumanon manta ini han Dyos. Kundi sugad la hin mga tunok nga waray gamit an diri nakilala hin Dyos nga mga tawo. Kinahanglan nga hinapinan an kamot kon makapot ha ira. Kinahanglan puthaw an imo garamiton o bangkaw, tinuod gud an ira kaugtang ha kalayo. Amo ini an mga ngaran han bantogan nga mga sondalo ni David: an syahan amo hi Isboset nga taga-Hacmon, nga pangulo han “An Tutulo”; nakig-away hiya pinaagi han iya bangkaw kontra hin 800 nga mga tawo ngan pinamatay niya ngatanan dida hin usa la nga pakig-away. An ikaduha han bantogan nga kaapi han tutulo amo hi Eleazar nga anak ni Dodo nga sakop han banay ni Aho. Usa ka adlaw gin-ayat niya ngan hi David an mga Filisteohanon nga nagkatirok para hin araway. Inmisol an mga Israelita kundi nagpadayon hiya pakig-away kontra han mga Filisteohanon tubtob han pagbikogi han iya kamot nga waray na niya kabuhii an iya espada. Hito nga adlaw nagdaog an Ginoo hin dako nga pagdarag-an. Han kahuman na han araway, binmalik an mga Israelita ngadto han hinmumutangan ni Eleazar ngan ira pinanguhaan han mga hinganiban an mga patay. An ikatulo han bantogan nga kaapi han tutulo amo hi Sama nga anak ni Age nga taga-Arar. Nagkatirok didto ha Lehi an mga Filisteohanon diin may uma hin balatong didto. Nangalagiw an mga Israelita tikang han mga Filisteohanon, kundi tinindogan hin madig-on ni Sama an uma, iya ini ginpanalipdan, ngan pinamatay an mga Filisteohanon. Hito nga adlaw nagdaog hin dako nga pagdarag-an an Ginoo. Han harapit na magtikang an kat-ani, linmugsong in tulo han “An Traynta” ngadto han Lungib han Adulam, diin nakadto hi David, samtang nagkampo didto han Kahamub-an han Repaim in hugpo hin mga Filisteohanon. Hito nga panahon nakadto hi David hin usa nga pungtod nga pinaderan, ngan narikopohan an Betlehem hin hugpo hin mga Filisteohanon. Nahidlaw hi David ngan nagsiring, “Maupay unta kon may magdara ha akon in tubig tikang han atabay ha ligid han ganghaan han Betlehem.” Nagpirit hin pagtalabok ha butnga han kampo han mga Filisteohanon an bantogan nga tulo nga mga sondalo, inmalog hira didto han atabay ngan gindara ini ngadto kan David. Kundi waray hiya uminom; igin-ipis lugod ini niya nga iya halad ngadto han Ginoo, ngan nagsiring, “O Ginoo, diri ako makakainom hini! Masusugad ini hin pag-inom han dugo hini nga tulo ka tawo nga kon haros maunong an ira kinabuhi!” Sanglit dinmiri hiya hin pag-inom. Amo ini an maisog nga mga ginbuhat han tulo nga bantogan nga sondalo. Hi Abisai nga bugto ni Joab amo an pangulo han “An Bantogan nga Traynta.” Nakig-away hiya pinaagi han iya bangkaw kontra hin 300 nga mga tawo ngan pinamatay niya hira, ngan nabantogan hiya dida han “An Traynta.” Hiya an labi kabantogan han “An Traynta,” ngan nahimo nga ira pangulo, kundi diri hiya sugad kabantogan han “An Tutulo.” Bantogan liwat nga sondalo hi Benaias, nga anak ni Joyada nga taga-Cabseel; damo an iya magkarit nga mga binuhatan, upod in pagpatay niya hin duha nga mag-isog nga mga sondalo nga Moabita. Nakausa hiya dida hin mauran nga panahon sinmulod hin luong ngan nagpatay hiya hin liyon. Nagpatay liwat hiya hin higante nga Ehiptohanon nga nakakadara hin bangkaw. Ginbalbag ni Benaias an higante, gin-agaw an iya bangkaw, ngan ginpatay niya an higante pinaagi han iya naagaw nga bangkaw. Amo ini an maisog nga mga binuhatan ni Benaias, an usa han hugpo han “An Traynta.” Bantogan hiya ha sakob han ira hugpo, kundi diri hiya sugad ka bantogan han mga kaapi han hugpo han “An Tutulo.” Iginbutang hiya ni David nga tinaporan han iya kalugaringon nga mga gwardya. Dida hin lain nga higayon nasina han Israel an Ginoo, ngan gin-aghat niya hi David hin pagsamok ha ira. Nagsiring ha iya an Ginoo, “Kadtoa ngan ihapa an mga tawo han Israel ug Juda.” Sanglit ginsugo ni David hi Joab nga pangulo han iya kasondalohan: “Kadtoa upod an imo mga opisyal an ngatanan nga mga tribo han Israel, tikang ha usa nga kataposan han nasod ngadto ha luyo, ngan ihapa an mga tawo. Karuyag ko hibaroan an ira kadamo.” Kundi ginbaton ni Joab an hadi, “Harangdon nga Hadi, himoon unta han Ginoo nga imo Dyos nga an kadamo yana han mga tawo han Israel kadugangan pa unta hin usa ka gatos ka pilo, ngan mabuhi ka pa unta hin pagkita nga matutuman ini. Kundi kay ano nga karuyag han Imo Kaharangdon hin pagbuhat hini?” Kundi ginpatuman gud han hadi an iya sugo kanda Joab ngan han iya mga opisyal; binmaya hira ha iya atubangan ngan kinmadto hira hin pag-ihap han mga tawo han Israel. Tinmabok hira han Jordan ngan nagkampo didto ha timogan han Aroer nga syudad ha butnga han kahamub-an, didto han katunaan han Gad. Tikang didto nagtipaamihan hira ngadto ha Jazer, ngan nagpadayon ngadto ha Galaad, ngan ngadto ha Cades, didto han Hiteohanon nga katunaan. Katapos kinmadto hira ha Dan, ngan tikang ha Dan nagtipakatundan hira ngadto ha Sidon. Niyan nagtipatimogan hira ngadto han pinaderan nga syudad han Tiro, padayon ngadto han ngatanan nga mga syudad han mga Hiteohanon ngan han mga Canaanhon, ngan ha kataposan ngadto ha Berseba, didto han timogan nga bahin han Juda. Sanglit katapos hin siyam ka bulan ngan hin 20 ka adlaw binmalik hira ngadto ha Jerusalem kahuman nira sudoya an bug-os nga nasod. Iginsumat nira kan David an kadamo han kalalaken-an nga makakahimo hin pagsondalo: 800,000 didto ha Israel ngan 500,000 didto ha Juda. Kundi katapos ni David pagpaihap han mga tawo, nasamok an iya panhunahuna, ngan nagsiring hiya han Ginoo, “Nakasala ako hin dako han akon pagbuhat hini! Pasayloa ako. Linurong hin duro an akon ginbuhat.” kinmadto ha iya hi Gad ngan ginsumatan hiya han iginsiring han Ginoo ngan nagpakiana, “Hain man hini nga tutulo? Tulo ba ka tuig nga kagutom dinhe han imo tuna, o tulo ba ka bulan nga pagkinalagiw tikang han imo mga kaaway, o tulo ba ka adlaw nga peste dinhe han imo tuna? Pagpainoinoha ini yana ngan sumati ako han akon igbabaton han Ginoo.” Binmaton hi David, “Kamakahurulop hini nga akon kahimtang! Kundi diri ko karuyag nga kastigohon ako hin mga tawo. An Ginoo la an angay magkastigo ha amon, kay maloloy-on hiya.” Sanglit nagpadara hin peste ngadto ha Israel an Ginoo, nga nagtikang hito nga aga tubtob han takna nga iya igintalaan. Tikang ha usa nga kataposan han nasod ngadto ha luyo, 70,000 nga mga Israelita an nagkamatay. Han harapit na bungkagon han anghel han Ginoo an Jerusalem, nabalhin an hunahuna han Ginoo hin pagkastigo han mga tawo, ngan ginsiring han Ginoo an anghel nga nagpipinamatay ha ira, “Ukoy na! Igo na ito!” Natukdaw an anghel didto ha ligid han giriokan ni Arauna nga Jebuseohanon. Hinkit-an ni David an anghel nga namamatay han mga tawo, ngan ginsiring niya an Ginoo, “Ako an nakasala. Ako an nakasayop. Ano an nabuhat hini nga makalolooy nga mga tawo? Kinahanglan ako ngan an akon panimalay an imo kastigohon.” Hito ngahaw nga adlaw kinmadto kan David hi Gad ngan nagsiring ha iya, “Sagka ngadto ha giriokan ni Arauna ngan pagtindog hin altar para han Ginoo.” Gintuman ni David an sugo han Ginoo ngan kinmadto hiya sumala han iginsiring ha iya ni Gad. Tinmamod hi Arauna ngan iya hinkit-an nga nasagka tipakada ha iya hi David ngan an iya mga opisyal. Hinmapa hiya ha atubangan ni David, ngan nagpakiana, “Harangdon nga Hadi, kay ano nga kinmanhi ka?” Binmaton hi David, “Pagpalit han imo giriokan ngan pagtindog hin altar para han Ginoo, basi umukoy an peste.” “Kuhaa ini, Harangdon nga Hadi,” nagsiring hi Arauna, “ngan paghalad ngadto han Ginoo hin bisan ano nga imo karuyag. Iini ini nga mga baka nga tutuboron nga halad dida han altar; iini an mga yugo ngan an mga tabla han giriokan. Gamita ini nga sungo han paghalad. Iginhatag ini ngatanan han hadi ni Arauna ngan nagsiring ha iya, “Karawaton unta han Ginoo nga imo Dyos an imo halad.” Kundi binmaton an hadi, “Ayaw, babayaran ko ikaw. Diri ako maghahalad ngadto han Ginoo nga akon Dyos hin mga halad nga tutuboron nga diri ko babaydan.” Ngan ginpalit niya hin 50 ka bug-os nga salapi an giriokan ngan an mga baka. Katapos nagtindog hiya hin altar ngadto han Ginoo ngan naghalad hin mga hayop nga tutuboron ngan mga halad hin pagkigdait. Pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo ngan hinmunong an peste didto ha Israel. Lagas na hin duro hi Hadi David, ngan hagkuton na hiya bisan kon tinataklapan hiya han iya mga surugoon. Sanglit nagsiring ha iya an iya mga opisyal, “Harangdon nga Hadi, tugoti kami hin pagbiling hin usa nga daraga nga malungon ha imo ngan maninimangno ha imo. Madirig hiya ha imo basi mapasoan ka.” Sanglit namiling hira hin mahusay nga daraga ha bug-os nga Israel, ngan ira hin-agian didto ha Sunam in sugad nga daraga nga ginngaranan nga Abisag, ngan gindara hiya ngadto han hadi. Mahusay hiya hin duro, ngan nagsirbe ngan nanimangno hiya han hadi, kundi waray makighilawas ha iya an hadi. Nakighimangraw hiya kan Joab (kanay iroy amo hi Seruia) ngan kan Abiatar nga padi, ngan inmuyon hira hin pagbulig han iya tinguha. Kundi waray dumapig kan Adonias hira Sadoc nga padi, Benaias nga anak ni Joyada, Natan nga manaragna, Simei, Rei, ngan an kalugaringon nga mga gwardya ni David. Usa ka adlaw naghalad hi Adonias hin mga karnero, mga baka, ngan pinatambok nga mga nati nga baka nga tutuboron didto han dapit nga ginngangaranan nga Halas-Bato hirani han burabod han Enrogel. Gindapit niya an iba nga mga anak nga kalalaken-an ni Hadi David ngan an mga opisyal han hadi nga taga-Juda ngadto hini nga usa nga kombite, kundi waray niya pagdapita hi Solomon nga iya bugto ha amay, hi Natan nga manaragna, hi Benaias, ngan an mga gwardya han hadi. Niyan kinmadto hi Natan kan Batseba nga iroy ni Solomon, ngan ginpakianhan hiya, “Waray ka ba makabati nga naglugaring la hi Adonias nga anak ni Hagit hin paghimo han iya kalugaringon nga hadi? Ngan diri ngani maaram hini hi Hadi David! Kon karuyag mo nga matalwas an imo kinabuhi ngan an kinabuhi ni Solomon nga imo anak, nagsasagdon ako ha imo nga kadtoon mo dayon hi Hadi David ngan pakianhi hiya, ‘Harangdon nga Hadi, waray ka ba magsumpa ha akon nga hi Solomon nga akon anak amo an masunod ha imo hin pagkahadi? Sanglit naunan-o nga hadi na man hi Adonias?’” Ngan igindugang pa ni Natan, “Niyan, samtang nakikighimangraw ka pa kan Hadi David, masulod ako ngan didig-onan ko an imo sumat.” Sanglit kinmadto hi Batseba hin pakigkita han hadi didto han iya kwarto nga katurogan. Lagas na hin duro an hadi ngan ginmamangnoan hiya ni Abisag nga daraga nga taga-Sunam. Yinmukbo hi Batseba ha atubangan han hadi, ngan nagpakiana an hadi, “Ano an imo karuyag?” Binmaton hiya, “Harangdon nga Hadi, nagsumpa ka ha akon ha ngaran han Ginoo nga imo Dyos nga hi Solomon nga akon anak amo an maghahadi sunod ha imo. Kundi hadi na yana hi Adonias, ngan diri ka ngani maaram hini. Naghalad hiya hin damo nga mga baka nga lalaki, mga karnero, ngan mga nati nga baka nga pinatambok, ngan iya gindapit ngadto han kombite an imo mga anak nga kalalaken-an, hi Abiatar nga padi, ngan hi Joab nga kapitan han imo kasondalohan, kundi waray niya dapita hi Solomon nga imo anak. Harangdon nga Hadi, naghuhulat ha imo an bug-os nga Israel hin pagsumat ha ira kon hin-o an masunod ha imo hin pagkahadi. Kon diri mo ini buhaton, ha kamatay gud nimo, iisipon nga malingo hi Solomon nga akon anak ngan hi ako.” Samtang nagyiyinakan pa hiya, inmabot hi Natan didto han palasyo. Ginsumatan an hadi nga nakadto an manaragna, ngan sinmulod hi Natan ngan yinmukbo ha atubangan han hadi. Niyan nagsiring hiya, “Harangdon nga Hadi, iginpahibaro mo ba nga hi Adonias amo an masunod ha imo hin pagkahadi? Yana gud nga adlaw kinmadto hiya ngan naghalad hin damo nga mga baka nga lalaki, mga karnero, ngan mga nati nga baka nga pinatambok. Iya gindapit an ngatanan mo nga mga anak nga kalalaken-an, hi Joab nga kapitan han imo kasondalohan, ngan hi Abiatar nga padi, ngan yana nagkokombite hira upod ha iya ngan naggogogliat, ‘Mabuhi hi Hadi Adonias!’ Kundi, waray ako niya dapita, o hi Sadoc nga padi, o hi Benaias, o hi Solomon. Inmuyon ka ba hini ngatanan, Harangdon nga Hadi, ngan waray mo ngani pagsumati an imo mga opisyal kon hin-o an masunod ha imo hin pagkahadi?” Nagsiring hi Hadi David, “Pabalika hi Batseba nganhi ha sakob”—kinmadto hi Batseba ngan tinmindog ha iya atubangan. Niyan nagsiring ha iya an hadi, “Nagsasaad ako ha imo pinaagi han buhi nga Ginoo nga nagtalwas ha akon tikang han ngatanan ko nga mga kakurian, nga tutumanon ko yana nga adlaw an iginsaad ko ha imo ha ngaran han Ginoo nga Dyos han Israel, nga masunod ha akon hin pagkahadi hi Solomon nga imo anak.” Yinmukbo hi Batseba ngan nagsiring, “Mabuhi unta ha kadayonan an akon ginoo nga hadi!” Niyan iginpatawag ni Hadi David hira Sadoc, Natan, ug Benaias. Han pagsakob na nira, nagsiring hiya ha ira, “Paupda ha iyo an mga opisyal han akon palasyo; pasakya hi Solomon nga akon anak han akon kalugaringon nga kabayo nga mula, ngan bunyogi hiya ngadto ha Gihon, diin pagdidihogan hiya nira Sadoc ug Natan nga hadi han Israel. Niyan pagtrompeta kamo ngan goliat, ‘Mabuhi hi Hadi Solomon!’ Sunda hiya hin pagbalik nganhi, kon kumanhi na hiya hin paglingkod ha akon trono. Masunod hiya ha akon hin pagkahadi, kay amo hiya an akon ginpili nga magigin pangulo han Israel ug Juda.” “Matutuman ini,” binmaton hi Benaias, “ngan umuyon unta hini an Ginoo nga imo Dyos. Sugad nga nagin kaupod mo an Ginoo, Harangdon nga Hadi, umupod unta liwat hiya kan Solomon, ngan himoon unta niya nga lumabaw hin kamainuswagon an iya pagkahadi kay han imo pagkahadi.” Sanglit ginpasakay nira Sadoc, Natan, Benaias ngan han mga gwardya han hadi hi Solomon dida han kan Hadi David kabayo nga mula ngan ginbunyogan hiya ngadto ha Gihon. Kinuha ni Sadoc an surodlan han lana hin olibo nga iya gindara tikang han Tulda han Ginoo, ngan gindihogan niya hi Solomon. Nagtrompeta hira, ngan naggogliat an ngatanan nga mga tawo, “Mabuhi hi Hadi Solomon!” Niyan ginsunod hiya nira ngatanan hin pagbalik, nga naggogogliat tungod hin kalipay ngan nagplaplawta, nga nababay-og an tuna tungod han ira aringasa. Han kahuman na han kombite nira Adonias ngan an ngatanan niya nga mga dinapit, ira hinbatian an aringasa. Ngan han pakabati ni Joab han trompeta, nagpakiana hiya, “Ano ba an karuyag sidngon hito nga aringasa didto han syudad?” Han waray pa hiya kahuman pagyakan, inmabot hi Jonatan nga anak ni Abiatar nga padi. “Uswag,” nagsiring hi Adonias, “Maupay ka nga tawo—maupay ada nga sumat an imo gindadara.” “Nahadlok ako nga bangin diri maupay,” binmaton hi Jonatan. “Ginhimo nga hadi hi Solomon ni Harangdon nga Hadi David. Ginsugo niya hira Sadoc, Natan, Benaias, ngan an mga gwardya han hadi hin pagbunyog ha iya. Ginpasakay hiya nira dida han kanan hadi kabayo nga mula, ngan gindihogan hiya nga hadi nira Sadoc ug Natan didto ha Gihon. Niyan sinmulod hira han syudad, nga naggogogliat tungod hin kalipay, ngan nagrurugyaw yana an mga tawo. Amo ito an aringasa nga imo pa la hinbatian. Hi Solomon amo na an hadi yana. Labot pa hini, kinmadto an mga opisyal han palasyo hin pagpasidungog kan Harangdon nga Hadi David, ngan nagsiring, ‘Himoon unta han imo Dyos nga lumabaw ha imo hi Solomon hin kabantogan, ngan lumabaw unta ha imo hin kamainuswagon an iya pagkahadi!’ Niyan yinmukbo hi Hadi David hin pagsingba dida han iya higdaan, ngan nag-ampo, ‘Pagdayawon ta an Ginoo nga Dyos han Israel, nga yana nga adlaw naghimo hin usa han akon mga tulin hin pagkahadi sunod ha akon, ngan gintugotan pa ako nga mahiabot hini nga takna.’” Niyan nagkahadlok an mga dinapit ni Adonias, ngan nagkabuhat hira ngatanan ngan nagkalakat, an tagsatagsa ha iya kalugaringon nga dalan. Ha dako nga kahadlok kan Solomon, kinmadto hi Adonias han Tulda han Ginoo ngan kinmapot han mga kanto han altar. Ginsumatan hi Hadi Solomon nga nahadlok ha iya hi Adonias, ngan samtang nakapot hiya han mga kanto han altar, nagsiring hi Adonias, “Karuyag ko nga magsumpa anay ha akon hi Hadi Solomon nga diri ako niya papatayon.” Binmaton hi Solomon, “Kon maunongon hiya, diri ngani paglalabtan bisan usa nga buhok han iya ulo; kundi kon diri, mapatay hiya.” Niyan nagsugo hi Hadi Solomon nga kuhaon hi Adonias ngan dad-on hiya tikang han altar. Kinmadto han hadi hi Adonias ngan yinmukbo hiya ha iya atubangan, ngan nagsiring ha iya an hadi, “Makakaoli ka na.” Han tikamaratay na hi David, gintawag niya hi Solomon nga iya anak ngan iya iginhatag an kataposan niya nga mga tugon: “Inmabot na an takna han akon kamatay. Magmaisog ngan pagpakalalake, ngan buhata an isugo ha imo han Ginoo nga imo Dyos. Sugta an ngatanan niya nga mga balaod ngan mga sugo, sumala han nahisurat ha Balaod ni Moises, basi magmainuswagon ka ha ngatanan nga imo mga buhat, bisan ngain ka kadto. Kon pagsugton mo hiya, pagtutumanon han Ginoo an iya iginsaad han pagsumati niya ha akon nga maghahadi han Israel an akon mga tulin basta magsugot hira nga matinumanon han iya mga sugo ha bug-os nira nga kasingkasing ug kalag. “Labot pa hini, hinumdomi an ginbuhat ha akon ni Joab han pagpataya niya han duha nga kapitan han kasondalohan Israel, hira Abner nga anak ni Ner ug Amasa nga anak ni Jeter. Hinumdomi nga iya pinamatay hira ha panahon hin kalinaw sugad nga bulos hin mga pamatay nga ira nabuhat ha panahon hin aragway. Pinamatay niya in mga tawo nga waray sala, ngan yana ako an nagpapas-an han baratonon han iya ginbuhat, ngan gin-aantos ko an magraot nga mga bunga hini. Maaram ka han imo pagbubuhaton; kinahanglan diri mo hiya tugotan nga mamatay la hin sakit. “Kundi kalooyi an mga anak nga kalalaken-an ni Barzilai nga taga-Galaad ngan mangnoi hira, kay maloloy-on hira ha akon han nakalagiw ako tikang kan Absalon nga imo bugto. “Aada liwat hi Simei nga anak ni Gera nga taga bungto han Bahurim didto ha Benjamin. Gintunglo ako niya hin duro han adlaw han pagkadto ko ha Mahanaim, kundi han pagtapoa niya ha akon didto ha Salog Jordan, nagsumpa ako ha iya ha ngaran han Ginoo nga diri ko hiya igpapapatay. Kundi ayaw gud hiya tugoti nga diri makastigo. Maaram ka han imo pagbubuhaton, ngan kinahanglan kitaon mo gud nga papatayon hiya.” Namatay hi David ngan iginlubong didto han Syudad ni David. Naghadi hiya han Israel sulod hin 40 ka tuig; pito ka tuig didto ha Hebron ngan 33 ka tuig didto ha Jerusalem. Sinmunod hin pagkahadi hi Solomon kan David nga iya amay ngan makusog ngan gamhanan gud an iya ginhadian nga nasunod kan David. Niyan kinmadto hi Adonias nga anak ni Hagit kan Batseba nga iroy ni Solomon. Nagpakiana hi Batseba, “Pakigsangkay ba ini nga imo pagduaw?” “Oo, pakigsangkay ini,” binmaton hiya, ngan nagpadayon, “May-ada ko karuyag hangyoon ha imo.” “Ano ito?” nagpakiana hiya. Binmaton hi Adonias, “Maaram ka nga ako unta an nagigin hadi, ngan nagpaabot hini an ngatanan ha Israel. Kundi lain an nahinabo, ngan an akon bugto amo an nahimo nga hadi, kay amo man ini an kaburot-on han Ginoo. Ngan yana may-ada ako usa nga hangyo ha imo; ayaw gad ako pagbaribari.” “Ano man ito?” nagpakiana hi Batseba. Binmaton hi Adonias, “Hangyoa gad hi Hadi Solomon—maaram ako nga diri hiya mabaribad ha imo—nga ighatag ha akon hi Abisag, an daraga nga taga-Sunam, nga maakon asawa.” Binmaton hiya, “Maupay, hihimangrawan ko an hadi para ha imo.” Sanglit kinmadto han hadi hi Batseba hin pakighimangraw ha iya tungod kan Adonias. Tinmindog ngan yinmukbo an hadi hin pagpangumosta han iroy niya. Katapos, linmingkod hiya dida han iya trono, ngan ginpabutangan hin usa nga lingkoran ha iya tuo nga liningkoran ni Batseba. Nagsiring hi Batseba, “May-ada gad ako gutiay nga hinahangyo ha imo, ayaw gad ako pagbaribari.” “Ano man ito, nanay?” nagpakiana hiya, “Diri ko ikaw babaribaran.” Binmaton hi Batseba, “Ighatag gad kan Adonias nga imo bugto hi Abisag nga maiya asawa.” Kay ano nga nahangyo ka ha akon nga ihatag ko ha iya hi Abisag?” nagpakiana an hadi. “Bangin maupay nga hangyoon mo nga ihatag ko liwat ha iya an trono. Hiya man ngani an akon magurang nga bugto, ngan dapig ha iya hi Abiatar nga padi ngan hi Joab!” Niyan nagsumpa hi Solomon ha ngaran han Ginoo, “Patayon unta ako han Dyos kon diri ko pabaydon hi Adonias han iya kinabuhi tungod hini nga iya hangyo! Iginpahimutang na ako han Ginoo hin marig-on dida han trono han akon amay nga hi David; gintuman na niya an iya saad ngan iginhatag na an ginhadian ha akon ngan han akon mga tulin. Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga mapatay hi Adonias yana gud nga adlaw!” Sanglit ginsugo ni Hadi Solomon hi Benaias nga ginmawas hin pagpatay kan Adonias. Niyan nagsiring hi Hadi Solomon kan Abiatar nga padi, “Oli ha imo tuna didto ha Anatot. Angay ka unta mamatay, kundi diri ko ikaw igpapapatay yana, kay ikaw an gintaporan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo han kaupod ka pa han akon amay nga hi David, ngan nakaangbit ka han ngatanan niya nga mga kakurian.” Ngan ginhukasan ni Solomon hi Abiatar han iya pagkapadi, sanglit natuman an iginsiring han Ginoo didto ha Silo hiunong kan Eli nga padi ngan han iya mga tulin. Hinbatian ni Joab an nahinabo. (Binuligan niya hi Adonias, kundi waray hi Absalon.) Sanglit kinmalagiw hiya ngadto han Tulda han Ginoo ngan kinmapot hiya han mga kanto han altar. Han kasumati kan Hadi Solomon nga kinmalagiw hi Joab ngadto han baraan nga Tulda ngan nakadto hiya han altar, nagpasugo hi Solomon hin usa nga surugoon ngadto kan Joab hin pagpakiana ha iya kay ano nga pinmalagiw man hiya ngadto han altar. Binmaton hi Joab nga pinmalagiw hiya ngadto han Ginoo kay nahadlok hiya kan Solomon. Sanglit ginsugo ni Hadi Solomon hi Benaias, nga patayon niya hi Joab. Kinmadto hiya han Tulda han Ginoo, ngan ginsiring hi Joab, “Nagsugo an hadi nga gumawas ka.” “Diri ako,” binmaton hi Joab. “Aanhi ako kamamatay.” Binmalik hi Benaias ngadto han hadi ngan ginsumatan hiya han iginsiring ni Joab. “Buhata an iginsiring ni Joab,” binmaton hi Solomon. “Pataya ngan iglubong hiya. Niyan diri na ako o bisan hin-o nga mga tulin ni David pagbabasolon han ginbuhat ni Joab han pagpataya niya han waray sala nga mga tawo. Pagkakastigohon han Ginoo hi Joab tungod hadto nga mga panmatay nga iya ginbuhat hin waray kalibutan hi David nga akon amay. Ginpatay ni Joab in duha nga waray sala nga mga tawo nga mag-uruupay ka ha iya: hira Abner nga pangulo han kasondalohan han Israel, ngan Amasa nga pangulo han kasondalohan han Juda. Ha kadayonan mahingangadto kan Joab ngan han iya mga tulin an kastigo tungod han pamataya ha ira. Kundi dayuday ighahatag han Ginoo an kauswagan ngadto han mga tulin ni David nga malingkod dida han iya trono.” Sanglit kinmadto hi Benaias han Tulda han Ginoo ngan ginpatay hi Joab, ngan iginlubong hiya didto han iya tuna ha kamingawan. Ginhimo han hadi hi Benaias nga pangulo han kasondalohan liwan kan Joab ngan iginbutang hi Sadoc nga padi liwan kan Abiatar. Niyan ginpakuha han hadi hi Simei ngan ginsiring hiya, “Pagbalay para ha imo dinhe ha Jerusalem. Pag-okyi ini ngan ayaw paggawas han syudad. Kon gumawas ka ngan lumapos han Sapa nga Kidron, mapatay ka manta—ngan ikaw la ngahaw an pagbabasolon.” “Maupay man Harangdon nga Hadi,” binmaton hi Simei. “Pagbubuhaton ko an imo siring.” Sanglit nag-ukoy hiya hin maiha didto ha Jerusalem. Kundi han paglabay hin tulo ka tuig, kinmalagiw in duha han mga oripon ni Simei ngadto kan Aquis nga anak ni Maaca, an hadi han Gat. Han pakabati ni Simei nga nakadto hira ha Gat, sinmakay hiya han iya asno ngan kinmadto hiya kan Hadi Aquis didto ha Gat hin pamiling han iya mga oripon. Iya hin-agian hira ngan ginpauli hira. Han pakabati la ni Solomon han ginbuhat ni Simei, iya ginpatawag hiya ngan ginsiring, “Ginpasaad ko ikaw ha ngaran han Ginoo nga diri ka gumawas han Jerusalem. Ngan ginpahimatngonan ko ikaw nga kon gumawas ka, mapatay ka manta. Nagbaton ka nga nauyon ka hini ngan magsusugot ka ha akon. Sanglit kay ano nga waray mo tumana an imo saad ngan ginsupak mo an akon sugo? Maaram ka hin duro han ngatanan nga mga karat-an nga imo ginbuhat ha akon amay nga hi David. Kakastigohon ka han Ginoo tungod hini. Kundi pagbebendisyonan ako niya ngan paririg-onon niya ha kadayonan an ginhadian ni David.” Niyan nagsugo an hadi kan Benaias ngan ginmawas hi Benaias hin pagpatay kan Simei. Sanglit marig-on na gud an ginhadian dida ha pagdumara ni Solomon. Nakigkausa hi Solomon han hadi han Ehipto pinaagi hin pangasawa niya han anak nga babaye han hadi han Ehipto. Gindara ni Solomon an iya asawa ngadto han Syudad ni David tubtob han kahuman niya hin pagtindog han iya palasyo, han Templo, ngan han pader palibot han Jerusalem. Waray pa hadto pagtindoga in usa nga templo para han Ginoo, sanglit an mga tawo didto paghahalad ha mga altar nga gintindog ha mga pungtod. Ginhigugma ni Solomon an Ginoo, ngan ginsunod niya an mga tugon ni David nga iya amay; lugaring naghalad hiya hin mga hayop nga tutuboron didto hin nagkalainlain nga mga altar. Usa ka higayon kinmadto hiya ha Gabaon hin paghalad kay nakadto man an labi ka mahal nga altar. Han naglabay nga panahon naghalad na hi Solomon didto hito nga altar hin ginatosgatos nga mga halad nga tutuboron. Hito nga gab-i pinmakita ha iya an Ginoo dida hin usa nga inop ngan nagpakiana ha iya, “Ano an imo karuyag nga akon ihahatag ha imo?” Binmaton hi Solomon, “Nagpakita ka hin dako nga paghigugma kan David nga akon amay, nga imo surugoon, ngan maupay hiya, maunongon, ngan tangkod hiya nga tawo. Ngan nagpadayon ka hin pagpakita ha iya han imo dako ngan dayuday nga paghigugma pinaagi hin paghatag ha iya hin anak nga lalake nga yana naghahadi na liwan ha iya. O Ginoo nga Dyos, ginpasaliwan mo ako han akon amay hin pagkahadi, bisan kon bata pa ako ngan diri pa maaram hin pagpangulo hin mga tawo. Iini ako yana ha butnga han mga tawo nga imo ginpili nga imo kalugaringon, mga tawo nga uraura hin kadamo nga makuri maihap. Sanglit tagi ako han kinaadman nga akon kinahanglan hin matadong nga pagdumara han imo mga tawo ngan hin pakasabot kon ano an maupay ug maraot. Kay kon diri, uunanhon ko hin pakagpangulo hini nga imo damo nga mga tawo?” Nalipay an Ginoo nga nangaro hini hi Solomon, sanglit nagsiring ha iya an Ginoo, “Tungod nga nangaro ka han kinaadman basi magmatadong an imo pagpangulo, ngan waray ka lugod mangaro hin hilawig nga kinabuhi para ha imo ngahaw, o mga manggad, o han pagpuo han imo mga kaaway, pagtutumanon ko an imo ginpangaro. Ighahatag ko ha imo in larolabaw pa nga kinaadman ngan pagsabot kay han naangkon han bisan hin-o nga una ha imo o maaangkon han mga masunod ha imo. Ighahatag ko liwat ha imo an waray mo pangaroa; magkakamay-ada ka mga manggad ngan kadungganan ha bug-os mo nga kinabuhi, nga labaw gud kay han bisan hin-o nga hadi. Ngan kon magsugot ka ha akon ngan pagtumanon mo an akon mga balaod ngan mga sugo, sugad han ginbuhat ni David nga imo amay, pahihilawigon ko an imo kinabuhi.” Nagmata hi Solomon ngan nakasabot hiya nga nakighimangraw ha iya an Dyos pinaagi hin inop. Niyan kinmadto hiya ha Jerusalem ngan tinmindog ha atubangan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan naghalad ngadto han Ginoo hin mga halad nga tutuboron nga mga hayop ngan mga halad hin pakigdait. Katapos hito naghatag hiya hin kombite para han ngatanan niya nga mga opisyal. Usa ka adlaw dinmangop kan Hadi Solomon in duha nga mga magraot an bantog nga kababayen-an. Nagsiring an usa ha ira, “Harangdon nga Hadi, uusa la nga balay an inuokyan nakon ngan hini nga babaye, ngan nag-anak ako hin lalake samtang nakadto hiya. Paglabay hin duha ka adlaw katapos matawo an akon anak, nag-anak liwat hiya hin lalake. Duduha gud la kami didto han balay—waray iba nga kaupod namon. Usa ka gab-i nadat-ogan niya an iya anak ngan namatay. Binmuhat hiya hito nga gab-i, kinuha niya an akon anak nga kadirig ko samtang nakaturog ako, ngan gindara ngadto han iya higdaan; niyan iginbutang niya an patay nga bata ha akon sapit. Han pagkaaga na, han pagmata ko basi magpasuso han akon bata, hinkit-an ko nga patay na ini. Gintutukan ko hiya hin maupay ngan hinkit-an ko nga diri amo hiya an akon anak.” Kundi binmaton an usa nga babaye, “Diri! Akon an buhi nga bata, ngan imo an patay!” Binmaton an syahan nga babaye, “Diri! Imo an patay nga bata, ngan akon an buhi!” Sanglit naglantugi hira ha atubangan han hadi. Niyan nagsiring hi Hadi Solomon, “Nag-aangkon an kada usa ha iyo nga iya an buhi nga bata ngan kanan usa ha iyo an patay.” Nagpakuha hiya hin usa nga espada, ngan han nakada na an espada, nagsiring hiya, “Pikasa an buhi nga bata ngan ighatag an kada pikas ngadto han kada usa nga babaye.” An tinuod nga iroy kanay kasingkasing tugob hin paghigugma han iya anak, nagsiring han hadi, “Harangdon nga Hadi, ayaw gad pagpataya an bata! Ighatag na la ito ha iya!” Kundi nagsiring an usa nga babaye, “Ayaw ini ighatag ha bisan hin-o ha amon; sigi, pikasa ito.” Niyan nagsiring hi Solomon, “Ayaw pagpataya an bata! Ighatag ito ngadto han syahan nga babaye—amo hiya an tinuod nga iroy han bata.” Han pakabati la han mga tawo han Israel han paghukom ni Solomon, inalpan hira ngatanan hin dako nga pagtahod ha iya, kay hinbaroan nira nga tinagan hiya han Dyos hin kinaadman hin matadong nga pagtuhay hin mga kalipongan. Hi Solomon amo an hadi han bug-os nga Israel, ngan amo ini an iya labaw nga mga opisyal: An padi: hi Asarias nga anak ni Sadoc An mga sekretaryo han palasyo: hira Elihore ug Ahias nga mga anak ni Sisa An tinaporan han mga sinurat: hi Josafat nga anak ni Ahilud An pangulo han kasondalohan: hi Benaias nga anak ni Joyada Mga padi: hira Sadoc ug Abiatar An puno han mga gobernador han distrito: hi Asarias nga anak ni Natan An magsaragdon han hadi: an padi nga hi Sabod nga anak ni Natan An tinaporan han mga surugoon han palasyo: hi Ahisar An tinaporan han inoripon nga pagtrabaho: hi Adoniram nga anak ni Abda Nagtudlok hi Solomon hin 12 nga mga gobernador hin mga distrito didto ha Israel. Hira an nag-aandam nga an ira mga distrito makahatag hin pagkaon han hadi ngan han iya panimalay. An tagsa ka gobernador na turno hin usa ka bulan kada tuig. An nasunod amo an mga ngaran hini nga 12 nga mga opisyal ngan an mga distrito nga ira ginmamangnoan: hi Benhur: an sagkahon nga katunaan han Efraim hi Bendecar: an mga syudad han Macas, Saalbim, Bet Semes, Elon, ug Bet Hanan hi Benhesed: an mga syudad han Arubot ug Sucot, ngan an ngatanan nga katunaan han Efer hi Benabenadab nga nakaasawa kan Tafat nga anak ni Solomon: an bug-os nga katunaan han Dor hi Baana nga anak ni Ahilud: an mga syudad han Taanac Megido, ngan an ngatanan nga katunaan hirani ha Bet Sean, nga hirani han bungto han Saretan, ha tinmogan han bungto han Jezrael, tubtob ha syudad han Abel Mehola ngan han syudad han Jecmaam hi Bengeber: an syudad han Ramot ha Galaad, ngan an mga baryo han Galaad, nga gintatag-iya han banay ni Jair nga usa nga tulin ni Manases, ngan an katunaan han Argob didto ha Basan, 60 ngatanan nga dagko ngan pinaderan nga mga bungto, ngan hin bronse nga mga trangka han mga ganghaan hi Abinadab nga anak ni Ido: an distrito han Mahanaim hi Ahimaas nga nakaasawa kan Basemat nga lain nga anak ni Solomon: an katunaan han Neftali hi Baana nga anak ni Husai: an katunaan han Aser ngan an bungto han Belot hi Josafat nga anak ni Parua: an katunaan han Isacar hi Simei nga anak ni Ela: an katunaan han Benjamin hi Gaber nga anak ni Uri: an katunaan han Galaad nga ginhadian anay ni Hadi Sihon han mga Amoreohanon ngan ni Hadi Og han Basan Labot hini nga 12, may-ada usa nga gobernador han bug-os nga tuna. Sugad kadamo han baras ha baybayon an mga tawo han Juda ug Israel. May-ada nira pagkaon ug irimnon, ngan maglipayon an ira kinabuhi. Nagsakop an ginhadian ni Solomon han ngatanan nga mga nasod tikang han Salog Eufrates ha sinirangan ngadto ha Filistia ha katundan, ngan asta ngadto han pag-ultan han Ehipto ha timogan. Nagbayad ini hira hin mga buhis ngan nag-alagad hira ha iya samtang buhi pa hi Solomon. Kada adlaw nagpapadara hira ngadto kan Solomon hin mga pagkaon nga 70 ka bakid nga gimamaupayi nga arina ngan 150 ka bakid nga giniling nga sebada; napulo nga mga tinangkal nga baka, 20 nga layaw nga mga baka, ngan 100 nga mga karnero, labot han magkalainlain nga mga bugsok ngan mga tamsi. Naghadi hi Solomon han ngatanan nga katunaan ha katundan han Salog Eufrates, tikang ha Tipsa didto ha Eufrates, ngadto ha katundan tubtob ha syudad han Gaza. Sakop niya an ngatanan nga kahadian ha katundan han Eufrates, ngan waray na hiya pagsamoka han ngatanan nga kahigrani nga mga nasod. Samtang buhi pa hiya, nag-ukoy ha kalinaw an mga tawo han bug-os nga Juda ug Israel tikang ha Dan ngadto ha Berseba; an kada panimalay may-ada kalugaringon nga urubasan ngan kaigosan. May-ada hi Solomon 40,000 nga mga kwadra hin mga kabayo para hin karuwahe, ngan 12,000 para hin mga dikabayo nga mga sondalo. An iya dose nga mga gobernador, an kada usa ka bulan nga igintalaan ha iya nagdara han pagkaon nga kinahanglan ni Solomon ngan han ngatanan nga nakaon didto han palasyo; dayuday hira nagdara han ngatanan nga ginkinahanglan ha palasyo. Naghatag liwat an kada gobernador han iya bahin han sebada ug sakati, kon diin ini pagkinahanglana, para han mga kabayo han karuwahe ngan han mga hayop ha uma. Iginhatag han Dyos kan Solomon in talagsaon nga kinaadman ngan kaaram ngan dako gud nga hibaro nga makuri matukib. Labaw pa kamakinaadmananon hi Solomon kay han mga makinaadmananon ha Sinirangan, o han makinaadmananon han Ehipto. Amo hiya an gilalabawi nga makinaadmananon han ngatanan nga mga tawo: labaw pa kan Etan nga tulin ni Esdras, ngan kanda Heman, Calcol, ug Darda nga mga anak nga kalalaken-an ni Mahol. Nahibantog hiya ha ngatanan nga kahigrani nga mga nasod. Nagkumposo hiya hin 3,000 nga darahonon ngan kapin hin 1,000 nga mga karantahon. Naghinabi hiya hiunong hin mga kahoy ngan mga tanom, tikang han mga sidro han Libano ngadto han mga gudti nga banwa nga naturok ha mga pader. Naghinabi hiya hiunong hin kamanampan, katamsihan, mga nagkakamang ha tuna, ngan kaisdaan. Hinbatian an iya kinaadman han kahadian ha bug-os nga kalibutan, ngan nagpadara hira hin mga tawo hin pamati ha iya. Unob nga sangkay ni David hadto hi Hadi Hiram han Tiro, ngan han pakabati ni Hadi Hiram nga hi Solomon na an sinmaliwan han iya amay nga hi David hin pagkahadi, nagpadara hiya kan Solomon hin mga embahador. Nagpadara hi Solomon kan Hiram hini nga mensahe: “Maaram ka man nga tungod han waray hunong nga pakig-away han akon amay nga hi David kontra han kaaway nga mga nasod nga nagpalibot ha iya, waray hiya makagtindog hin usa nga templo diin pagsisingbahon an Ginoo nga iya Dyos. Waray hiya pakagtindog han templo tubtob han pagpadag-a ha iya han Ginoo kontra han ngatanan niya nga mga kaaway. Kundi yana gintagan na ako han Ginoo nga akon Dyos hin kalinaw ha ngatanan ko nga mga pag-ultan. Waray na ako mga kaaway, ngan waray na ako kakulba hin pagsulonga hin kaaway. Nagsaad an Ginoo kan David nga akon amay, ‘An imo anak nga akon hihimoon nga hadi sunod ha imo amo an magtitindog hin usa nga templo para ha akon.’ Ngan naglarang na ako yana hin pagtindog hito nga templo diin pagsisingbahon an Ginoo nga akon Dyos. Sanglit sugoa para ha akon an imo mga tawo ngadto ha Libano ngan igpulod ako nira hin mga sidro. Mabulig ha ira an akon mga tawo, ngan susuholan ko an imo mga tawo hin bisan pira nga imo karuyag. Sayod ka man nga diri mag-aram an akon mga tawo magpulod hin kahoy; diri sugad kamaupay han imo mga tawo.” Nalipay hin duro hi Hiram han pakakarawat niya han mensahe ni Solomon, ngan nagsiring hiya, “Pagdayawon an Ginoo yana nga adlaw tungod han paghatag niya kan David hin sugad ka makinaadmananon nga anak hin pagsaliwan ha iya hin pagkahadi hito nga bantogan nga nasod!” Niyan nagpadara hi Hiram kan Solomon hini nga mensahe: “Nakarawat ko an imo surat, ngan andam ako hin pagtuman han imo pinangangaro. Ighahatag ko an mga kahoy nga sidro ngan palotsina. An akon mga tawo amo an magsasaog han mga truso tikang ha Libano ngadto ha dagat ngan pagtatabawon ini nira basi palutawon ini ha ligid han dagat ngadto han dapit nga imo karuyag. Didto pagbubulagbulagon ini han akon mga tawo, ngan an imo na mga tawo an maninimangno hini. An ha imo nga bahin, karuyag ko unta nga tagan mo hin pagkaon an akon mga tawo.” Sanglit iginhatag ni Hiram kan Solomon an ngatanan nga sidro ngan palotsina nga mga truso nga iya karuyag, ngan iginhatag ni Solomon kan Hiram in 56,700 ka bakid nga trigo ngan 110,000 ka galon nga lana hin olibo ha kada tuig hin pagpakaon han mga tawo ni Hiram. Gintuman han Ginoo an iya saad ngan gintagan hi Solomon hin kinaadman. Nagkamay-ada kalinaw hira Hiram ug Solomon, ngan naghimo hira hin sinabotan hin pagkasangkay. Ginpirit ni Solomon hin pagtrabaho in 30,000 ka tawo tikang ha bug-os nga Israel, ngan iginbutang niya hi Adoniram nga tinaporan ha ira. Ginbahin niya ini nga mga tawo hin tulo ka hugpo nga tag 10,000 ka tawo an kada usa, ngan nagtrabaho an kada hugpo hin usa ka bulan didto ha Libano ngan duha ka bulan ha ira balay. May-ada liwat hi Solomon 80,000 ka tawo didto han sagkahon nga tuna nga nagtabas hin mga bato, ngan 70,000 ka tawo nga naghakot han mga bato, ngan ginbutangan niya hin 3,300 nga mga kapatas nga tinaporan hin pagpalakat han ira mga buruhaton. Ha pagsugo ni Hadi Solomon nagtabas hira hin pinili nga dagko nga mga bato bantilis para han patukoranan han Templo. Gin-andam han kanda Solomon ug Hiram mga magtratrabaho, ngan han mga tawo nga taga syudad han Biblos an mga bato ngan an mga kahoy nga igtirindog han Templo. Kwatro syintos otsenta ka tuig tikang han paggawas ha Ehipto han mga tawo han Israel, dida han ikaupat ka tuig nga paghadi han Israel ni Solomon, dida han ikaduha nga bulan han Zib, nagtikang hi Solomon hin pagtindog han Templo. Ha sakob hini 27 ka metros an kahilaba, siyam ka metros an kahiluag, ngan 13.5 ka metros an kahitaas. An aragian nga kwarto 4.5 ka metros an kahilaba ngan siyam ka metros an kahiluag pareho han kahiluag han Templo. An mga bungbong han Templo may-ada mga bintana nga haruhaligot ha gawas kay ha sakob. Dukot han gawas nga mga bungbong, ha mga ligid ngan ha likod han Templo, gintindog in suy-ab nga tulo ka andana, nga tag 2.2 ka metros an kahitaas han kada andana. An kahiluag han kada kwarto 2.2 ka metros ha giuubosi nga andana, 2.7 ka metros an butnga nga andana, ngan 3.1 ka metros an igbaw nga andana. Manirunipis an bungbong han Templo ha igbaw nga andana kay han bungbong ha ubos nga andana sanglit nakakatungtong an mga kwarto dida han bungbong, nga waray na iglubong ha bungbong an sapayan hini. An mga bato nga ginamit hin pagtindog han Templo didto pag-andama ha dapit nga ginkuhaan han mga tinabas nga bato, sanglit waray na aringasa hin mga martilyo, mga parakol, o iba nga mga garamiton nga puthaw samtang gintitindog an Templo. Nakadto han timogan nga ligid han Templo an aragian ngadto han giuubosi nga andana han suy-ab, nga may hagdan tipakadto han ikaduha ngan ikatulo nga andana. Sanglit nahuman ni Hadi Solomon an pagtindog han Templo. Binutangan niya hin alkoba nga hinimo hin mga baybayan ngan mga tabla nga sidro. Igindukot ha gawas han mga bungbong han Templo an tulo ka andana nga suy-ab, nga tag 2.2 ka metros kahitaas an kada andana pinaagi hin mga baybayan nga sidro. Nagsiring kan Solomon an Ginoo, “Kon tumanon mo an ngatanan ko nga mga balaod ngan mga sugo, pagbubuhaton ko ha imo an iginsaad ko kan David nga imo amay. Mag-uokoy ako tampo han akon mga tawo nga Israelita dinhe hini nga Templo nga imo gintindog, ngan diri ko hira pababay-an.” Sanglit nahuman ni Solomon an pagtindog han Templo. Ginhaklapan niya hin mga tabla nga sidro an sakob nga mga bungbong han templo tikang ha salog ngadto han alkoba, ngan ginsalogan niya hin palotsina. Ikinadto ha kataposan han Templo an surusulod nga kwarto nga gintawag nga Labi Kabaraan nga Dapit. Siyam ka metros an kahilaba hini, ngan binongbongan ini hin tabla nga sidro tikang ha salog ngadto ha alkoba. An kwarto ha atubangan han Labi Kabaraan nga Dapit 18 ka metros an kahilaba. Inadurnohan an mga tabla nga sidro hin ginuhit nga mga milon ngan mga bukad; luob hin sidro an bug-os nga sakob, sanglit diri hinkikit-an an mga bato han mga bungbong. Ikinadto ha likod nga kataposan han Templo an Labi Kabaraan nga Dapit, nga bubutangan han Kahon han Ginsaaran han Ginoo. Ini nga surusulod nga kwarto siyam ka metros an kahilaba, siyam ka metros an kahiluag, ngan siyam ka metros an kahitaas, nga luob binawbawan ngatanan hin puraw nga bulawan. Binawbawan an altar hin mga tabla nga sidro. Luob binawbawan hin bulawan an sakob han Templo, ngan ginkutayan hin bulawan nga mga kadena an aragian han surusulod nga baraan nga kwarto nga luob binawbawan liwat hin bulawan. Luob binawbawan hin bulawan an bug-os nga sakob han Templo, sugad man an altar didto han Labi Kabaraan nga Dapit. Iginbutang ha sakob han Labi Kabaraan nga Dapit in duha nga mga kerubin nga hinimo tikang hin kahoy nga olibo, nga 4.4 ka metros an kahitaas han kada usa. Gintupad ini ha sakob han Labi Kabaraan nga Dapit, sanglit naghihiabot an kataposan han duha nira nga binuklad nga mga pako ha butnga han ruwang ngan nadapat an kataposan han luyo nira nga mga pako ha paluyo nga mga bungbong. Putos hin bulawan an duha nga mga kerubin. Puro inadornohan an mga bungbong han dako nga kwarto ngan han surusulod nga kwarto hin ginuhit nga mga hitsura hin mga kerubin, mga kahoy nga palmera, ngan mga bukad. Binawbawan hin bulawan bisan ngani an salog. Igintaod in doble nga sada nga hinimo hin kahoy nga olibo dida han aragian han Labi Kabaraan nga Dapit; may natais nga arko an igbaw han portahan. Inadurnohan an mga sada hin ginuhit nga mga hitsura hin mga kerubin, mga kahoy nga palmera, ngan mga bukad. Binawbawan hin bulawan an mga sada, an mga kerubin, ngan an mga kahoy nga palmera. Ginhimo in usa nga rektanggulo nga balayan hin porta nga kahoy nga olibo para han aragian ngadto han dako nga kwarto. May-ada duduha nga pilopilo nga mga sada nga hinimo hin kahoy nga palotsina, ngan inadornohan hin ginuhit nga hitsura hin mga kerubin, mga kahoy nga palmera, ngan mga bukad, nga sahid binawbawan hin bulawan. Gintindog ha atubangan han Templo in usa nga surusulod nga bungsaran nga ginpalibutan hin mga pader, nga may usa ka sapad nga sidro nga mga baybayan ha kada tulo ka sapad nga tinabas nga bato. Iginpahimutang an patukoranan han Templo dida han ikaduha nga bulan han Zib, han ikaupat ka tuig nga pagkahadi ni Solomon. Nahuman ngatanan an Templo sumala gud han plano dida han ikawalo nga bulan han Bul, han ika-11 ka tuig nga pagkahadi ni Solomon. Inmabot hin pito ka tuig an pagtindog ni Solomon han Templo. Nagtindog liwat hi Solomon hin usa nga palasyo para ha iya, ngan inmabot an iya pagtindog hini hin 13 ka tuig. May-ada tulo ka rumbay hin mga bintana an kada usa han duduha nga mga bungbong ha ligid. May-ada rektanggulo nga mga balayan an mga porta ngan an mga bintana, ngan nag-aatubang an tulo ka rumbay nga mga bintana ha magtugbang nga bungbong. An Ruwang han mga Harigi 22 ka metros an kahilaba ngan 13.5 ka metros an kahiluag. May-ada ini inatopan nga balkon nga tinukod hin mga harigi. An Ruwang han Trono nga tinatawag liwat nga Ruwang nga Hukmanan, diin gintuhay ni Solomon in mga kalipongan, may-ada mga bungbong nga sidro tikang ha salog ngadto han mga pagbo. Ginhimo sugad han iba nga balay an kan Solomon kalugaringon nga urokyan didto hin lain nga bungsaran luyo han Ruwang nga Hukmanan. Gintindog liwat niya in sugad nga balay para han iya asawa nga anak han hadi han Ehipto. Hinimo ini ngatanan nga mga balay lakip an dako nga bungsaran, tikang ha mga patukoranan ngadto han mga barisbisan hin pinili nga mga bato nga gin-andam didto han gintatabasan han mga bato, nga gintabas hin igo nga sukol, nga ginturupong hin mga lagadi an gawas ngan an sulod nga mga bayhon. Hinimo hin dagko nga mga bato an mga patukoranan, nga gin-andam didto han dapit nga tarabasan hin bato, nga tag tulo ka metros an kahiglaba han iba ngan upat ka metros an kahiglaba han iba. Ha bawbaw hini may-ada iba liwat nga mga bato nga gintabas hin igo nga sukol, ngan mga baybayan nga sidro. An bungsaran han palasyo, an surusulod nga bungsaran han Templo, ngan an aragian nga kwarto han Templo may-ada mga pader nga may-ada usa ka sapad nga mga baybayan nga sidro ha kada tulo ka sapad nga tinabas nga mga bato. Ginpakuha ni Hadi Solomon in usa ka tawo nga ginngaranan nga Hiram, nga batid nga panday hin bronse, tikang ha syudad han Tiro. Nagin batid liwat nga panday hin bronse an iya amay nga patay na nga taga-Tiro; sakop han tribo ni Neftali an iroy niya. Maaram ngan batid gud nga panday hin bronse hi Hiram. Ginkarawat niya an pagdapit ni Hadi Solomon nga magin tinaporan hiya han ngatanan nga buruhaton nga nagamit hin bronse. Ginhimo ni Hiram in duha nga bronse nga mga harigi nga walo ka metros an kahitaas ngan 5.3 ka metros an likos han kada usa, ngan ginbutang niya ini nga mga harigi didto han aragian han Templo. Ginhimo liwat niya in duha nga bronse nga mga uloulo hin harigi, nga 2.2 ka metros an kahitaas han kada usa, nga iginbutang ha bawbaw han mga harigi. Inadornohan an bawbaw han kada harigi hin hinukot nga mga kadena, ngan hin duha ka rumbay nga bronse nga mga granada. Sugad hin mga bukad nga liryo an mga uloulo han harigi nga 1.8 ka metros an kahitaas, ngan iginbutang ini ha bawbaw hin linidong nga bahin ha igbaw han adorno nga kadena. May-ada 200 nga mga granada ha duha nga rumbay palibot han kada uloulo han harigi. Iginbutang ni Hiram ha atubangan han aragian han Templo ini nga duha nga bronse nga mga harigi: ginngaranan nga Aquin an usa nga harigi ha timogan, ngan Boos an didto ha amihanan. Nakada ha bawbaw han mga harigi an mga uloulo nga hitsura hin mga liryo an kaguhit. Sanglit nahuman an trabaho han mga harigi. Naghimo hi Hiram hin malidong nga bronse nga tangke nga 2.2 ka metros an kahilarom, 4.4 ka metros an kahiluag, ngan 13.2 ka metros an likos. Ha palibot han gawas nga gangang han tangke may-ada duha ka rumbay nga bronse nga mga milon nga gindebuho upod han tangke. Nagtungtong an tangke dida han mga bungkog hin 12 nga bronse nga mga baka nga nangangatubang tipagawas: tulo tipaamihanan, tulo tipakatundan, tulo tipatimogan, ngan tulo tipasinirangan. Tulo ka pulgada an kadakmol han ligid han tangke. An ligid han gangang sugad hin kanan kupa nga nabawod tipagawas, sugad hin nabuklad nga liryo. Mga 10,000 ka galon an sulod han tangke. Naghimo liwat hi Hiram hin napulo nga bronse nga mga karomata; an kada usa 1.8 ka metros an kahilaba, 1.8 ka metros an kahiluag, ngan 1.3 ka metros an kahitaas. Hinimo ini tikang hin kwadrado nga mga tabla nga iginbutang dida hin mga balayan, nga may-ada dagway hin mga liyon, mga tudo nga baka, ngan mga kerubin dida han mga tabla; ngan dida han bawbaw han mga balayan ha igbaw ngan ha ubos han mga liyon ngan mga tudo may-ada mga korona nga inadornohan. May-ada upat nga bronse nga mga ruyda nga may-ada bronse nga mga ihe an kada karomata. Dida han upat nga mga kanto may-ada bronse nga mga tuko para hin sangga; inadornohan an upat nga mga tuko hin mga korona. May-ada malidong nga balayan ha bawbaw hini para han sangga. Natubaw tipaigbaw hin 18 ka pulgada tikang ha bawbaw han karomata ngan hin pito ka pulgada tipaubos. Ginpalibotan ini hin ginuhit nga mga adorno. An mga ruyda 25 ka pulgada an kahigtaas; aada ini ha ilarom han mga tabla, ngan usa la ka bug-os an ihe ngan an karomata. Sugad hin kanan karuwahe, an iya mga ruyda; puros bronse an mga ihe, mga yanta, mga rayos, ngan an mga butnga han ruyda. May-ada upat nga mga tuko dida han ilarom nga mga kanto han kada karomata, nga usa la ka bug-os ngan han karomata. May-ada siyam ka pulgada nga banda palibot han bawbaw han kada karomata; usa la ka bug-os an karomata, an mga tuko hini, ngan an mga tabla. Inadornohan an mga tuko ngan an mga tabla hin mga dagway hin mga kerubin, mga liyon, ngan mga kahoy nga palmera, ngan ginpalibotan hin mga korona. Sanglit amo ini an paghimo han mga karomata; papreho hira ngatanan ha kadako ngan ha dagway. Naghimo liwat hi Hiram hin napulo nga mga palanggana, usa para han tagsa nga karomata. An kada palanggana 1.8 ka metros an kahilapad, ngan nasulod hin 200 ka galon. Iginbutang niya an lima nga mga karomata didto han timogan nga ligid han Templo, ngan an iba nga lima didto han amihanan nga ligid; iginbutang niya an tangke didto han timog-sinirangan nga kanto. Ginpahimo han hadi ini ngatanan didto han pandayan hin puthaw ha butnga han Sucot ug Saretan, didto han Kahamub-an han Jordan. Waray igpatimbang ni Solomon ini nga bronse nga mga garamiton kay uraora ini hin kadamo, sanglit waray hibaroi an kabug-aton hini. Nagpahimo liwat hi Solomon hin bulawan nga mga garamiton para han Templo: an altar, an lamesa para han baraan nga tinapay, an 10 nga mga kandilero nga natindog ha atubangan han Labi Kabaraan nga Dapit, lima didto ha timogan nga ligid ngan lima didto ha amihanan; an mga bukad, mga lampara, ngan mga kimpit; an mga kopa, mga igpaparong hin lampara, mga makaong, mga surodlan hin insyenso, ngan an mga sangga nga ginagamit hin pagdara hin mga baga; ngan an mga bisagra para han mga porta han Labi Kabaraan nga Dapit ngan han garugawas nga mga porta han Templo. Hinimo hin bulawan ini ngatanan nga mga kasangkapan. Han kahuman na ni Hadi Solomon han ngatanan nga mga buruhaton didto ha Templo, iginsulod niya didto han mga hirimosan nga kwarto han Templo an ngatanan nga mga iginhalad ha Ginoo ni David nga iya amay—an salapi, bulawan, ngan iba pa nga mga butang. Niyan ginpatawag ni Hadi Solomon an ngatanan nga mga pangulo han mga tribo ngan han mga banay han Israel ngan nagtirok hira didto ha Jerusalem basi pagdad-on an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngadto han Templo tikang ha Sion nga Syudad ni David. Nagkatirok hira ngatanan ha panahon han Pyesta han mga Payagpayag ha bulan han Etanim nga ikapito nga bulan. Han katirok na han ngatanan nga mga pangulo, ginpas-an han kapadian an Kahon han Ginsaaran, ngan gindara ini ngadto ha Templo. Ginbalhin han mga Levita ngan han kapadian ngadto han Templo an Tulda han Ginoo ngan an ngatanan nga mga kasangkapan hini. Nagkatirok ha atubangan han Kahon han Ginsaaran hira Hadi Solomon ngan an ngatanan nga mga tawo han Israel, ngan naghalad hira hin damo kaupay nga mga karnero ngan mga baka. Niyan gindara han kapadian an Kahon han Ginsaaran ngadto han Templo ngan iginbutang ini didto han Labi Kabaraan nga Dapit, ha ubos han mga kerubin. An binuklad nira nga mga pako nakatahob han Kahon han Ginsaaran ngan han mga parasgan hini. Hinkikit-an an mga kataposan han mga parasgan hin bisan hin-o nga natukdaw ha atubangan gud han Labi Kabaraan nga Dapit kundi diri ini hinkikit-an ha iba nga dapit. (Aadto pa ini nga mga parasgan yana nga adlaw.) Waray gud sulod an Kahon han Ginsaaran labot han duha nga mga papan nga bato nga iginsulod ni Moises didto ha Bukid Sinai, diin naghimo an Ginoo hin ginsaaran han mga tawo han Israel han paggawas nira ha Ehipto. Han nagkakagawas na han Templo an kapadian, naluob dayon an Templo hin dampog, nga nasilaw han mabislaw nga kapawa han Ginoo, ngan waray na hira makagpadayon hin pagsingba. Niyan nag-ampo hi Solomon, “Ikaw, O Ginoo, an nagbutang han adlaw didto ha langit, kundi ginpili mo hin pag-ukoy ha mga dampog ngan kasisidman. Yana gintindogan ko ikaw hin harangdon nga templo, usa nga dapit nga imo pag-uokyan ha kadayonan.” Samtang nagkakatukdaw didto an mga tawo, inmatubang ha ira hi Hadi Solomon, ngan naghangyo hiya nga pagbendisyonan hira han Dyos. Nagsiring hiya, “Pagdayawon an Ginoo nga Dyos han Israel! Gintuman niya an saad nga ginhimo kan David nga akon amay, han iya pagsidnga ha iya, ‘Tikang han pagpagawsa ko ha Ehipto han akon mga tawo nga Israel, waray ako magpili hin bisan ano nga syudad ha bug-os nga tuna han Israel nga pagtitindogan hin usa nga templo nga pagsisingbahan ha akon. Kundi ginpili ko ikaw, David, nga maghahadi han akon mga tawo.’” Ngan nagpadayon hi Solomon, “Naruyag hin pagtindog hin usa nga templo hi David nga akon amay, diin pagsisingbahon an Ginoo nga Dyos han Israel, kundi nagsiring kan David an Ginoo, ‘Maupay an imo pag-ungara hin pagtindog hin usa nga templo para ha akon, kundi diri ikaw kundi an imo anak amo an magtitindog han templo!’ “Ngan yana gintuman na han Ginoo an iya saad. Sinmaliwan ako han akon amay nga hadi han Israel, ngan gintindog ko an Templo diin pagsisingbahon an Ginoo nga Dyos han Israel. Gin-andaman ko liwat hin usa nga dapit didto han Templo para han Kahon han Ginsaaran nga sinusudlan han mga papan nga bato han ginsaaran nga ginhimo han Ginoo ngan han aton kaapoy-apoyan han pagpagawsa niya ha ira ha Ehipto.” Niyan, ha atubangan han mga tawo, kinmadto ngan tinmindog hi Solomon ha atubangan han altar, diin ginbayaw niya an iya mga kamot ngan nag-ampo, “O Ginoo nga Dyos han Israel, waray diyos nga sugad ha imo ha bug-os langit ug tuna! Gintutuman mo an imo ginsaaran, ngan dayuday an imo paghigugma han imo mga tawo nga kinasingkasing nagsusugot ha imo. Gintuman mo an imo saad kan David nga akon amay nga imo surugoon ngan natuman yana nga adlaw an tagsa nga pulong. Ngan yana, O Ginoo nga Dyos han Israel, nag-aampo ako nga imo liwat pagtumanon an lain nga imo saad nga imo ginhimo ha akon amay han pagsidnga mo ha iya nga dayuday magkakamay-ada usa han iya mga tulin nga maghahadi han Israel, basta magsugot hira hin maupay sugad han imo ginbuhat. Sanglit yana, nag-aampo ako, O Dyos han Israel, nga imo pagtumanon ini nga imo ginsaad kan David nga akon amay, nga imo surugoon. “Kundi makakahimo ka ba, O Dyos, hin pag-ukoy dinhe ha tuna? Diri ngani igo nga imo urokyan an bug-os nga kalangitan, sanglit uunanhon nga maigo ka dinhe hini nga Templo nga akon gintindog? O Ginoo nga akon Dyos, imo ako surugoon. Pamatii gad an akon pag-ampo, ngan itugot an akon mga hangyo ha imo yana. Bantayi adlaw gab-i ini nga templo, ini nga dapit nga imo ginpili, diin pagsisingbahon ka. Pamatii ako kon naatubang ako hini nga Templo ngan nag-aampo. Pamatii an akon mga pag-ampo ngan an pag-ampo han imo mga tawo kon naatubang hira hini nga dapit ngan nag-aampo. Pamatii kami didto han imo urokyan ha langit ngan pasayloa kami. “Kon iginsusumbong in usa ka tawo hin pakasala hin iya amyaw ngan pagdad-on hiya ha imo altar dinhe hini nga Templo ngan papagsumpaon nga diri hiya salaan, O Ginoo, pamati didto ha langit ngan paghukmi an imo mga surugoon. Kastigoha an salaan sumala han angay ha iya, ngan talwasa an diri salaan. “Kon pirdehon han ira mga kaaway an imo mga tawo nga Israel tungod han ira pakasala ha imo, ngan onina, magbasol ngan kumanhi hira hini nga Templo hin pag-ampo nga mapinaubsanon pangaro hin pasaylo, pamatii hira didto ha langit. Pasayloa an mga sala han imo mga tawo ngan igbalik hira ngadto han tuna nga imo iginhatag ha ira kaapoy-apoyan. “Kon makasala ha imo an imo mga tawo, ngan kastigohon mo hira hin diri paghatag hin uran, ngan onina, magbasol hira ngan umatubang nganhi hini nga Templo, mag-ampo, ngan magdayaw ha imo, pamatii hira didto ha langit. Pasayloa an mga sala han hadi ngan han mga tawo han Israel ngan tutdoi hira hin pagbuhat han matadong. Niyan, O Ginoo, ipadara an uran nganhi hini nga imo tuna nga iginhatag mo ha imo mga tawo nga ira dayon nga panurundon. “Kon may-ada gutom dinhe ha tuna, o piste, o madaot an mga tanom tungod hin nakalilisang nga sirak, o hin mga kabalay hin duron, o kon sulongon han ira mga kaaway an imo mga tawo, o kon may-ada balatian o sakit dida ha ira, pamatii an ira mga pag-ampo. Kon may-ada han imo mga tawo nga Israel, nga tungod hin kinasingkasing nga pagbasol, magbayaw han ira mga kamot ha pag-ampo nganhi hini nga templo, pamatii an ira pag-ampo. Pamatii hira ha imo urokyan didto ha langit, pasayloa hira, ngan buligi hira. Ikaw la an sayod han mga hunahuna han ngatanan nga mga tawo. Buhata ha kada tawo sumala han angay ha iya, basi magsugot ha imo an imo mga tawo ha ngatanan nga panahon nga aanhi hira ha tuna nga imo iginhatag ha ira kaapoy-apoyan. pamatii an iya pag-ampo. Pamatii hiya didto ha langit diin nag-uokoy ka, ngan buhata an iya ginhahangyo ha imo, basi kumilala ngan mahadlok ha imo an ngatanan nga mga tawo han kalibutan ngan magsugot hira ha imo sugad han ginbubuhat han imo mga tawo nga Israel. Niyan mahibabaro hira nga ini nga Templo nga akon gintindog amo an dapit nga angay pagsingbahan ha imo. “Kon sugoon mo an imo mga tawo hin pagkadto ha pag-awayan kontra han ira mga kaaway, ngan mag-ampo hira ha imo bisan kon hain hira nga dapit, nga maatubang nganhi hini nga syudad nga imo ginpili ngan hini nga Templo nga akon gintindog para ha imo, pamatii an ira pag-ampo. Pamatii hira didto ha langit, ngan ihatag ha ira an pagdarag-an. “Kon makasala ha imo an imo mga tawo—ngan waray man ngani tawo nga diri nakakasala—ngan ha imo kasina ipapirde mo hira han ira mga kaaway ngan ipahalin mo hira nga mga bihag ngadto hin iba nga tuna, bisan kon hirayo hin duro ito nga tuna, pamatii an mga pag-ampo han imo mga tawo. Kon didto hito nga tuna magbasol hira ngan mag-ampo ha imo, ngan magkumpisal han ira kamakasasala ngan kamaraot, pamatii an ira mga pag-ampo, O Ginoo. Kon didto hito nga tuna magbasol hira hin tinuod ngan kinasingkasing, ngan mag-ampo hira ha imo nga naatubang nganhi hini nga tuna nga imo iginhatag ha ira kaapoy-apoyan, hini nga syudad nga imo ginpili, ngan hini nga Templo nga akon gintindog para ha imo, niyan pamatii an ira mga pag-ampo. Pamatii hira didto han imo urokyan ha langit, ngan kalooyi hira. Pasayloa an ngatanan nira nga mga sala ngan an ira pagsupil ha imo, ngan itugot nga malooy ha ira an ira mga kaaway. Imo hira kalugaringon nga mga tawo nga imo ginpagawas ha Ehipto nga sugad hin naglalarab nga hudno. “O Ginoo nga Dyos, dayuday magmaloloy-on ka unta han imo mga tawo nga Israel ngan han ira hadi, ngan pamatii an ira pag-ampo, kon magsangpit hira hin pakibulig ha imo. Ginpili mo hira tikang han ngatanan nga mga katawhan nga magin imo kalugaringon nga mga tawo, sumala han imo iginsiring ha ira pinaagi kan Moises nga imo surugoon, han pagpagawsa mo ha Ehipto han amon kaapoy-apoyan.” Katapos ni Solomon mag-ampo ha Ginoo, tinmindog hiya ha atubangan han altar, diin hiya naglinuhod nga binayaw an iya mga kamot. Ha dako nga tingog ginhangyo niya nga bendisyonan han Dyos an ngatanan nga mga tawo nga nagtitirok didto. Nagsiring hiya, “Pagdayawon an Ginoo nga naghatag hin kalinaw ha iya mga tawo, sumala han iya iginsaad. Gintuman niya an ngatanan nga mag-upay nga iya iginsaad, pinaagi kan Moises nga iya surugoon. Mag-upod unta ha aton an Ginoo nga aton Dyos, sugad han iya pag-upod han aton kaapoy-apoyan; diri unta kita niya bayaan o pasibay-an; himoon unta kita niya nga masinugtanon ha iya, basi dayuday mag-ukoy kita hin kinabuhi nga nakakalipay ha iya, ngan magtuman han ngatanan nga mga balaod ngan mga sugo nga iya iginhatag ha aton kaapoy-apoyan. Hinumdoman unta ha ngatanan nga panahon han Ginoo nga aton Dyos ini nga pag-ampo ngan ini nga mga pangamuyo nga akon ginhangyo ha iya. Dayuday magmaloloy-on unta hiya han mga tawo han Israel ngan han ira hadi, sumala han ira adlaw-adlaw nga mga kinahanglanon, basi mahibaroan han ngatanan nga mga nasod han kalibutan nga an Ginoo gudla amo an Dyos—waray na iba. Dayuday magmatinumanon unta ha iya, an Ginoo nga aton Dyos kamo nga iya mga tawo, nga nagsusugot han ngatanan niya nga mga balaod ngan mga sugo, sugad han iyo ginbubuhat yana nga adlaw.” Niyan naghalad ngadto han Ginoo hi Hadi Solomon ngan an ngatanan nga mga tawo hin mga hayop nga tutuboron. Naghalad hiya hin 22,000 nga mga baka ngan 120,000 nga mga karnero nga mga halad hin pakigdait. Sanglit pinaagi hini nga mga buhat han hadi ngan han ngatanan nga mga tawo ira ginhalad an Templo, ngadto han Ginoo nga Dyos. Hito manta nga adlaw iya liwat ginhalad an butnga nga bahin han bungsaran, an dapit ha atubangan han Templo ngan iya ginhalaran hin mga hayop nga tinubod nga mga bug-os pa, hin mga halad nga pagkaon, ngan han tambok han mga hayop han mga halad hin pakigdait. Ginbuhat ini niya kay haligotay para hini ngatanan nga mga halad an bronse nga altar. Didto ngahaw han Templo ginsaurog ni Solomon ngan han ngatanan nga mga tawo han Israel pito ka adlaw an Pyesta han mga Payagpayag. Nakadto in kadam-an kaupay nga mga tawo tikang ha Agianan han Hamat ha amihanan, ngan ha pag-ultan han Ehipto ha timogan. Ginpauli ni Solomon an mga tawo dida na han ikawalo ka adlaw. Gindayaw hiya nira ngatanan, ngan nanguli hira nga malipayon tungod han ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga iginhatag han Ginoo kan David nga iya surugoon ngan han iya mga tawo nga Israel. Han kahuman ni Hadi Solomon magtindog han Templo ngan han palasyo ngan ngatanan nga iba pa nga karuyag niya pagtindogon, pinmakita na liwat ha iya an Ginoo, sugad han iya pagpakita didto ha Gabaon. Nagsiring ha iya an Ginoo, “Hinbatian ko an imo pag-ampo. Ginhalad ko nga mabaraan ini nga Templo nga imo gintindog nga dapit diin pagsisingbahon ako ha kadayonan. Pagbabantayan ngan pananalipdan ko ini ha ngatanan nga panahon. Kon mag-alagad ka ha akon ha katangkod ngan kaligdong sugad han pag-alagad ni David nga imo amay, ngan kon pagtumanon mo an ngatanan nga akon iginsugo ha imo ngan magsugot han akon mga balaod, pagtutumanon ko an akon iginsaad kan David nga imo amay han pagsidnga ko ha iya nga dayuday paghahadian ha kadayonan an Israel han iya mga tulin. Kundi kon umundang hin pagsunod ha akon ikaw o an imo mga tulin, ngan sumupak han mga balaod ngan mga sugo nga akon iginhatag ha imo, ngan mag-alagad ngan magsingba hin iba nga kadiyosan, tungod hini kukuhaon ko an akon mga tawo nga Israel tikang han tuna nga akon iginhatag ha ira. Akon liwat pababay-an ini nga Templo nga akon ginhalad nga pagsisingbahan ha akon ngan pag-iintrimisan ngan pagtatamayon an Israel han mga tawo ha ngatanan nga dapit. Mahihimo ini nga Templo nga tambak hin mga binungkag, ngan mahipapaudong ngan mahipapausa an ngatanan nga malabay. Mapakiana hira, ‘Kay ano nga ginbuhat ini han Ginoo ngada hini nga tuna ngan hini nga Templo?’ Ngan mabaton an mga tawo, ‘Tungod ini nga ginsikway han mga tawo an Ginoo nga ira Dyos nga nagpagawas han ira kaapoy-apoyan tikang ha Ehipto. Nag-alagad ngan nagsingba hira hin iba nga kadiyosan. Sanglit gindad-an hira han Ginoo hini nga mga karat-an.’” Inmabot hin 20 ka tuig an pagtindog ni Solomon han Templo ngan han iya palasyo. Tinagan hiya ni Hadi Hiram han Tiro han ngatanan nga sidro ngan palotsina, ngan han ngatanan nga bulawan nga iya ginkinahanglan para hini nga trabaho. Han kahuman na han pagtindog hini, tinagan ni Hadi Solomon hi Hiram hin 20 nga mga bungto ha katunaan han Galilea. Kinmadto hi Hiram hin pag-osisa hini nga mga bungto, ngan waray hiya maruyag hini. Sanglit nagsiring hiya kan Solomon, “Bugto ko, amo ba ini an mga bungto nga iginhatag mo ha akon?” Tungod hini, gintatawag la gihapon nga Cabul ini nga dapit. Ginpadad-an ni Hiram hi Solomon hin hirani 5,000 ka kilo nga bulawan. Ginamit ni Solomon in pinirit nga pagtrabaho hin pagtindog han Templo ngan han palasyo, ngan han pader han syudad, ngan pagtak-op han tuna didto han sinirangan nga dapit han syudad. Gipirit liwat niya an mga tawo hin pag-ayad han mga syudad han Hasor, Megido, ug Gaser. ( Ginsulong an Gaser han hadi han Ehipto ngan ginbihag niya ini. Pinamatay niya an mga umurokoy hini ngan ginsunog an syudad. Ngan iya iginhatag ini nga syudad ha iya anak nga babaye sugad nga bugay, han pakaasawa niya kan Solomon, ngan gin-ayad ini ni Solomon.) Pinaagi han iya pinirit nga pagpatrabaho, gintindog liwat ni Solomon an ilawod nga Betoron, an Baalat, an Tamar ha kamingawan han Juda, an mga syudad nga hinihimosan han iya mga pagkaon, an mga syudad para han iya mga kabayo ngan mga karuwahe, ngan an ngatanan pa nga iba nga karuyag niya pagtindogon ha Jerusalem, ha Libano, ngan bisan diin han iya ginhadian. Waray ikadto ni Solomon han pinugos nga pagtrabaho an mga Israelita; nag-alagad hira sugad nga iya mga sondalo, mga opisyal, mga pangulo hin kasondalohan, mga kapitan hin mga karuwahe, ngan mga dikabayo nga sondalo. May-ada 550 nga mga opisyal nga tinaporan han pinugos nga mga tawo nga nagtrabaho han kan Solomon magkalainlain nga mga buruhaton. Gintak-opan ni Solomon an tuna ha sinirangan han syudad katapos an iya asawa nga anak han hadi han Ehipto bumalhin tikang han syudad ni David ngadto han palasyo nga gintindog ni Solomon para ha iya. Makatulo ha kada tuig naghalad hi Solomon hin mga hayop nga tutuboron ngan mga halad hin pagkaurosa didto han altar nga iya gintindog ngadto han Ginoo. Nagtubod liwat hiya hin insyenso ngadto han Ginoo. Sanglit nahuman niya an pagtindog han Templo. Nagtukod liwat hi Hadi Solomon hin damo nga mga barko didto ha Asiongaber nga hirani han Elat, ha baybayon han Dagat Acaba, ha tuna han Edumea. Nagpadara hi Hadi Hiram hin batid nga mga tripulante nga tikang han iya mga barko hin pagbulig han mga tawo ni Solomon. Nagsakay hira ngadto ha tuna han Ofir, ngan nagdara pagbalik ngadto kan Solomon hin hirani 16,000 ka kilo nga bulawan. Hinbatian han rayna han Seba an bantog ni Solomon, ngan nasingadto hiya ha Jerusalem hin pagsari ha iya pinaagi hin magkuri nga mga pakiana. Nagdara hiya hin damo nga mga surugoon, sugad man hin mga kamilyo nga kargado hin mga panakot, mga alahas, ngan damo nga bulawan. Han pagkakita na niya ngan hi Solomon, ginpakianhan niya hi Solomon han ngatanan nga mga pakiana nga iya nahuhunahunaan. Ginbaton ni Solomon ini ngatanan; waray butang nga makuri ha iya hin pagsaysay. Nakabati an rayna han Seba han dako nga kinaadman ni Solomon, ngan hinkit-an niya an palasyo nga iya gintindog, an pagkaon nga igindurot dida han iya lamesa, an mga kwarto han iya mga opisyal han palasyo, an pag-alagad han iya mga surugoon, ngan an magtahom nga mga uniporme han iya mga surugoon, an iya mga tinaporan han bino, ngan an mga hayop nga tinubod nga iya iginhalad didto ha Templo. Dako gud an iya katingala tungod han katahom hini ngatanan. Nagsiring hiya kan Hadi Solomon, “Matuod gud an akon hinbatian didto han akon kalugaringon nga nasod hiunong ha imo ngan han imo kinaadman! Kundi waray ako makakatuod hini tubtob han paghinganhi ngan paghikit-i ko hini ngatanan han akon kalugaringon nga mga mata. Kundi diri ngani katunga an akon hinbatian; labaw gud kaupay han iginsumat ha akon an imo kinaadman ug manggad. Hin kapalaran han imo mga asawa! Hin kapalaran liwat han imo mga tawo nga dayuday nag-aalagad ha imo atubangan ngan nakakahigayon hin pamati han imo makinaadmananon nga mga pulong! Pagdayawon an Ginoo nga imo Dyos! Iginpakita niya an iya kalipay ha imo pinaagi hin paghimoa ha imo nga hadi han Israel. Tungod nga padayon an iya paghigugma han Israel, ginhimo ka niya nga ira hadi, basi makahatag ka ha mga tawo hin matadong nga balaod ug katadongan.” Niyan naghatag an rayna han Seba kan Hadi Solomon hin mga regalo nga mga 5,000 ka kilo nga bulawan, ngan damo kaupay nga mga panakot ngan mga alahas. Amo ini an gidadamoi nga mga panakot nga nakarawat ni Solomon tikang ha tinikangan. ( Dugang pa hini ngatanan an kan Hiram mga barko nga nagdara hin bulawan tikang ha Ofir, nagdara liwat hin damo hin duro nga mga kahoy nga almug ngan mga alahas. Ginggamit ni Solomon an kahoy hin paghimo hin mga barandilyas han Templo ngan han palasyo, ngan hin paghimo liwat hin mga arpa ngan mga lira para han mga paratokar. Amo adto an gimamag-upayi nga mga kahoy nga almug nga nadara ngadto ha Israel; waray na masugad hadto hin kamaupay nga mga kahoy nga almug.) Tinagan ni Hadi Solomon an rayna han Seba han ngatanan nga iya pinangaro, labot la han nahiaaraan nga mga regalo nga ginhatag ni Hadi Solomon tungod han iya kamahinatagon. Katapos inmoli hiya ngan an iya mga surugoon ngadto ha tuna han Seba. Ha kada tuig nakarawat hi Hadi Solomon hin kapin hin 25,000 ka kilo nga bulawan, labot han mga buhis nga tikang ha mga magparatigayon, ha mga ganansya hin patigayon, ngan ha mga hadi han Arabia ngan han mga gobernador han mga distrito nga Israelita. Naghimo hi Solomon hin 200 nga higlapad nga mga taming tikang hin pinilpig nga bulawan nga an kada usa nakagamit hin mga pito ka kilo nga bulawan. Naghimo liwat hiya hin 300 nga gurugudti nga mga taming nga ginbawbawan an kada usa hin hirani duha ka kilo nga bulawan. Iginpabutang niya ini ngatanan nga mga taming didto han Ruwang han Kagurangan han Libano. Nagpahimo liwat an hadi hin dako nga trono. May bahin nga pinutos hin marpil ngan an iba nga bahin puraw nga bulawan. Hinimo hin bulawan an ngatanan nga irimnan nga mga kupa ni Solomon, ngan hinimo hin puraw nga bulawan an ngatanan nga mga garamiton ha Ruwang han Kagurangan han Libano. Waray salapi nga ginggamit, kay waray pag-isipa nga mahal an salapi ha panahon ni Solomon. May-ada hiya mga barko ha kalalawdan, nga nabiyahe upod han mga barko ni Hadi Hiram. Kada tulo ka tuig nabalik an iya mga barko nga may dara nga bulawan, salapi, marpil, mga urang-utang, ngan mga ulot. Linabwan hin kariko ngan kamakinaadmananon ni Hadi Solomon an bisan hin-o nga hadi ha kalibutan, ngan karuyag an bug-os nga kalibutan hin pagkadto ngan pamati han kinaadman nga iginhatag ha iya han Dyos. Nagdara hin mga regalo an ngatanan nga napakadto ha iya—mga butang nga salapi ug bulawan, mga higlawig nga panapton, mga hinganiban, mga panakot, mga kabayo, ngan mga mula. Nagpadayon ini tuig-tuig. Nagtukod hi Solomon hin ipangaraway nga hugpo hin 1,400 nga mga karuwahe ngan 12,000 nga mga kabayo. Iginbutang niya an pira hini ha Jerusalem ngan an iba ha iba nga mga syudad. Han panahon han iya pagkahadi sugad la hin bato ka kumon an salapi ha Jerusalem, ngan an kahoy nga sidro sugad kadamo han kahoy nga sikamura nga nakakaluob ha ubos nga kapungtoran han Juda. Kinaptan han mga magparatigayon han hadi an pagbaligya hin mga kabayo tikang ha Musri ug Cilicia, ngan an pagbaligya hin mga karuwahe tikang ha Ehipto. Ginbaligyaan nira an Hiteohanon ngan Siriahanon nga kahadian hin mga kabayo ngan mga karuwahe, hin tag 600 ka bug-os nga salapi an kada karuwahe, ngan tag 150 ka bug-os nga salapi an kada kabayo. Damo nga langyaw nga kababayen-an an ginhigugma ni Solomon. Labot han anak nga babaye han hadi han Ehipto, nangasawa hiya hin Hiteohanon nga kababayen-an, ngan kababayen-an nga taga-Moab, Amon, Edumea, ug Sidon. Iya pinangasawa hira bisan kon nagsugo an Ginoo nga diri makig-asawa an mga Israelita hini nga mga tawo, kay hira an magkakabig han mga Israelita hin pagsingba hin iba nga kadiyosan. Nangasawa hi Solomon hin 700 nga mga prinsesa, ngan may-ada liwat hiya 300 nga mga aruasawa. Nakabig nira hi Solomon hin pagbaya han Dyos, ngan han lagas na hiya, ira gin-aghat hiya hin pagsingba hin langyaw nga kadiyosan. Waray na hiya magmatinumanon han Ginoo nga iya Dyos, sugad han kamatinumanon ni David nga iya amay. Ginsingba niya hi Astarot nga diyosa han Sidon, ngan hi Moloc nga makauurit nga diyos han Amon. Nakasala hiya han Ginoo ngan waray na magsunod hin tinuod han Ginoo sugad kan David nga iya amay. Nagtindog hiya hin usa nga dapit hin pagsingba ha bawbaw han bukid ha sinirangan han Jerusalem nga pagsisingbahan kan Camos, an makauurit nga diyos han Moab, ngan hin usa nga dapit hin pagsingba kan Moloc, an makauurit nga diyos han Amon. Nagtindog liwat hiya hin mga dapit hin pagsingba diin nakakagtubod hin insyenso an ngatanan niya nga langyaw nga kaasaw-an ngan nakakaghalad hin mga hayop nga tutuboron ngadto han ira kalugaringon nga kadiyosan. ngan nagsiring ha iya an Ginoo, “Tungod nga imo gintuyo hin diri pagtuman han aton ginsabotan ngan pagsupak han akon mga sugo, nagsusumpa ako nga babawion ko ha imo an ginhadian ngan ighahatag ko ini ngadto hin usa han imo mga opisyal. Kundi, tungod kan David nga imo amay diri ko ini pagbubuhaton ha panahon nga buhi ka pa, kundi ha panahon han pagkahadi han imo anak. Ngan diri ko babawion ha iya an bug-os nga ginhadian, kundi bibilinan ko hiya hin usa nga tribo, tungod kan David nga akon surugoon ngan tungod han Jerusalem nga syudad nga akon ginpili.” Sanglit gin-aghat han Ginoo hi Hadad nga sakop han hadianon nga panimalay han Edumea hin pagkontra kan Solomon. labot kan Hadad ngan hin pira han kanan iya amay mga surugoon nga Edomitanhon, nga nakapalagiw ngadto ha Ehipto. (Bata pa hadto hi Hadad.) Binmaya hira han Madian, ngan kinmadto ha Paran, diin tinmampo ha ira in pira nga mga tawo. Niyan kinmadto hira ha Ehipto ngan nakigkita hira han hadi nga naghatag kan Hadad hin tuna ngan hin balay, ngan naghatag pa ha iya hin pagkaon. Iginkasangkay ni Hadad an hadi, ngan iginpaasawa han hadi kan Hadad an iya hipag nga bugto nga babaye ni Rayna Tapenes. Nag-anak hira hin lalake, hi Genubat, nga ginmangnoan han rayna didto ha palasyo, diin nag-ukoy hiya upod han mga anak nga kalalaken-an han hadi. Han kasumati kan Hadad didto ha Ehipto nga patay na hi David ngan hi Joab nga pangulo han kasondalohan, ginsiring ni Hadad an hadi, “Tugoti ako hin pag-uli ngadto han akon kalugaringon nga nasod.” “Kay ano?” nagpakiana an hadi. “May-ada ba waray ko ighatag ha imo? Amo ba ito nga karuyag ka umuli kay diri ako nakakahatag han ngatanan mo nga ungara?” “Diri gad, kundi tugoti la ako hin pag-uli,” ginbaton ni Hadad an hadi. Ngan inmoli hiya ngadto han iya nasod. Naghadi hi Hadad han Edumea, kundi maraot ngan makaharadlok hiya nga kaaway han Israel. Gin-aghat liwat han Dyos hin pagkontra kan Solomon hi Razon nga anak ni Eliada. Kinmalagiw hi Razon kan Hadi Hadadeser han Soba, nga iya agaron, ngan nahimo hiya nga puno hin usa nga hugpo hin mga bandido. (Nahinabo ini han pagpirdeha ni David kan Hadadeser, ngan han pamataya niya han iya Siriahanon nga mga kasagabay.) Kinmadto ha Damasco hi Razon ngan an iya mga tawo ngan nag-ukoy didto, diin ginhimo niya han iya mga tawo nga hadi han Siria. Usa hiya nga kaaway han Israel han buhi pa hi Solomon. Kinmontra liwat kan Hadi Solomon in usa han iya mga opisyal, hi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga taga-Sarida ha Efraim. Balo an iroy niya nga ginngaranan kan Serua. Amo ini an susumaton han iya pagkontra kan Solomon. Nagsugo hi Solomon hin pagpatak-op han sinirangan nga dapit han Jerusalem ngan hin pagdugang han mga pader han syudad. May pagkatakos nga batan-on hi Jeroboam, ngan han paghikit-i ni Solomon nga maduruto hiya, ginhimo hiya nga tinaporan han ngatanan nga pinirit nga pagtrabaho ha katunaan han mga tribo ni Manases ug Efraim. Usa ka adlaw han nagbabaktas hi Jeroboam tikang ha Jerusalem, gintapo hiya ha dalan ni Ahias nga manaragna nga taga-Silo dida han nag-uusaan la hi Jeroboam hin pagbaktas. Bag-o an hilawing nga bado ni Ahias; ginhubo ito niya ngan ginpikaspikas hin 12 ka bahin, ngan ginsiring hi Jeroboam, “Kuha para ha imo hin napulo ka bahin, kay nasiring ha imo an Ginoo nga Dyos han Israel, ‘Babawion ko kan Solomon an ginhadian, ngan ihahatag ko ha imo in napulo nga mga tribo. Igbibilin ko kan Solomon in usa nga tribo tungod kan David nga akon surugoon ngan tungod han Jerusalem nga syudad nga akon ginpili nga akon kalugaringon tikang han bug-os nga tuna han Israel. Bubuhaton ko ini kay iginsikway na ako ni Solomon ngan nagsingba na hiya kan Astarot nga diyos han Sidon; kan Camos nga diyos han Moab; ngan kan Moloc nga diyos han Amon. Sinmupak na ha akon hi Solomon; nagsayop na hiya ngan waray na magtuman han akon mga balaod ngan mga sugo sugad han pagtuman ni David nga iya amay. Kundi diri ko kukuhaon kan Solomon an bug-os nga ginhadian, ngan magpapadayon hiya hin pagkahadi samtang buhi pa hiya, tungod kan David nga akon surugoon, nga akon ginpili ngan nagsugot han akon mga balaod ngan mga sugo. Babawian ko han ginhadian an anak ni Solomon, ngan ihahatag ko ha imo in napulo nga mga tribo. Usa la nga tribo an ihahatag ko han anak ni Solomon, basi dayuday may-ada usa nga tulin ni David nga akon surugoon, nga maghahadi ha Jerusalem, an syudad nga akon ginpili nga dapit diin ako ginsisingba. Jeroboam, hihimoon ko ikaw nga hadi han Israel, ngan paghahadian mo an ngatanan nga katunaan nga imo karuyag. Kon magsugot ka ha akon hin hingpit, mag-ukoy subay han akon mga balaod, ngan magbuhat ka han akon isinusugo, sugad han ginbuhat ni David nga akon surugoon, dayuday ako maupod ha imo. Hihimoon ko ikaw nga hadi han Israel ngan papapaghadion ko sunod ha imo an imo mga tulin sugad han ginbuhat ko kan David. Tungod han sala ni Solomon, kakastigohon ko an mga tulin ni David, kundi diri ha kadayonan.’” Sanglit nakahunahuna hi Solomon hin pagpatay kan Jeroboam, kundi kinmalagiw hiya ngadto kan Hadi Sesac han Ehipto, ngan nagpabilin hiya didto ngada han kamatay ni Solomon. An ngatanan nga iba pa nga buhat ni Solomon, an iya bug-os nga binuhatan ngan an iya kinaadman nahisurat ngatanan dida han Kasaysayan ni Solomon. Naghadi hiya ha bug-os nga Israel didto ha Jerusalem sulod hin 40 ka tuig. Namatay hi Solomon ngan iginlubong ha syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Roboam nga iya anak. Kinmadto ha Siquem hi Roboam, diin nagtitirok an ngatanan nga mga tawo han amihanan nga Israel hin paghimo ha iya nga hadi. Han kasumati hini kan Jeroboam nga anak ni Nebat, nga kinmadto ha Ehipto hin pagpalagiw kan Hadi Solomon, inmoli hiya tikang ha Ehipto. Ginpasugoan hiya han mga tawo han amihanan nga mga tribo, ngan kinmadto hira ngatanan kan Roboam ngan nagsiring ha iya, “Ginpakurian kami ni Solomon nga imo amay ngan ginpabug-atan kami niya. Kon makahimo ka hin pagpagaan ngan pagmasarusayon han amon kinabuhi, magmamaunongon kami nga imo mga sakop.” Binmaton hiya, “Balik kamo katapos hin tulo ka adlaw, ngan babatonon ko kamo.” Sanglit nagkalakat hira. Nagpakiana hi Roboam han larulagas na nga mga tawo nga nag-alagad hin ka magsaragdon ni Solomon nga iya amay, “Ano an iyo igsasagdon nga angay ko igbaton hini nga mga tawo?” Binmaton hira, “Kon karuyag mo nga magmaupay an imo pag-alagad hini nga mga tawo, ihatag an ira pinangangaro, ngan dayuday hira mag-aalagad ha imo hin maunongon.” Kundi nagpakabungol la hi Roboam han ira sagdon. Kinmadto lugod hiya han iya kalugaringon nga mga magsaragdon nga mga batan-on nga kalalaken-an nga nagtubo kaupod niya. Nagpakiana hiya ha ira, “Ano an iyo igsasagdon nga akon ha mga tawo nga naghahangyo ha akon nga pagaanon ko an ira mga pinas-an?” Binmaton hira, “Amo ini an kinahanglan igsiring mo ha ira; ‘Darudako an akon tamuyingking kay han hawak han akon amay. Kon ginpabug-atan kamo han akon amay, maburubug-at an akon ipapapas-an ha iyo. Ginlatob kamo niya hin mga latigo; kundi paghahampakon ko kamo hin mga latigo nga tunokon!’” Paglabay hin tulo ka adlaw, binmalik kan Hadi Roboam hi Jeroboam ngan an ngatanan nga mga tawo, sumala han tugon niya ha ira, ngan gin-isgan la lugod hira. Waray baliha han hadi an sagdon han larulagas nga mga magsaragdon, ngan ginhimangrawan an mga tawo, sumala han iginsagdon han batan-on nga mga magsaragdon. Nagsiring hiya, “Kon ginpabug-atan kamo han akon amay, maburubug-at pa an akon ipapapas-an ha iyo. Ginlatob kamo niya hin mga latigo, kundi paghahampakon ko kamo hin mga latigo nga tunokon!” Pagbuot adto han Ginoo diri hiya mamati han mga tawo, basi matuman an iya saad kan Jeroboam nga anak ni Nebat pinaagi kan manaragna Ahias nga taga-Silo. Han pakasabot han mga tawo nga diri gud mamamati ha ira an hadi, naggogliat hira, “Mapukan hi David ngan an iya panimalay! Ano gud an ira nabuhat para ha aton? Mga tawo han Israel panguli kita! Pasagdi na la hi Reboam!” Sanglit sinmupil an mga tawo han Israel, ngan ginbayaan nira hi Roboam nga hadi la han mga tawo nga nag-ukoy ha katunaan han Juda. Niyan ginsugo ni Hadi Roboam hi Aduram nga tinaporan han pinirit nga pagtrabaho hin pagkadto han mga Israelita, kundi ira ginbato ini hiya ngada han kamatay. Tungod hini sinmakay dayon hi Roboam han iya karuwahe ngan kinmalagiw ngadto ha Jerusalem. Tikang hito nga panahon, sinmupil na han panimalay ni David an mga tawo han amihanan nga ginhadian han Israel. Han paghibaro la han mga tawo han Israel nga binmalik na hi Jeroboam tikang ha Ehipto, ira gindapit hiya ngadto hin usa nga katirok han mga tawo, ngan ira ginhimo hiya nga hadi han Israel. An tribo la ni Juda an nagpabilin hin pag-ugop han mga tulin ni David. Han pag-abot ni Roboam ha Jerusalem, iya gintirok in 180,000 han iya gimamag-upayi nga mga sondalo han mga tribo ni Juda ug Benjamin. Nakahunahuna hiya hin pakig-away basi mahibalik ngada ha iya pagdumara an amihanan nga mga tribo han Israel. Kundi ginsiring han Dyos hi Semaias nga manaragna nga pahibaroon hi Hadi Roboam han Juda ngan an ngatanan nga mga tawo han mga tribo han Juda ug Benjamin nga nagsiring an Ginoo: “Ayaw niyo pagsulonga an iyo kalugaringon nga igkasi mga Israel. Panguli kamo ngatanan, kay akon ini pagbuot nga mahinabo ini.” Ginsugot nira ngatanan an sugo han Ginoo ngan nanguli hira. Ginpadig-on ni Hadi Jeroboam han Israel an bungto han Siquem didto han sagkahon nga nasod han Efraim ngan nag-ukoy la anay hiya didto. Niyan binmaya hiya ngan ginpadig-on an bungto han Fanuel. Katapos niya pakahunahuna hini, naghimo hiya hin duha nga bulawan nga mga tudo nga baka ngan nagsiring hiya ha iya mga tawo, “Maiha na an iyo pagkinadto ha Jerusalem hin pagsingba. Mga tawo han Israel, iini an iyo mga diyos nga nagpagawas ha iyo ha Ehipto!” Iginbutang niya an usa nga bulawan nga baka didto ha Betel ngan an ikaduha didto ha Dan. Sanglit nakasala an mga tawo kay napakadto hira ha Betel ngan ha Dan hin pagsingba. Nagtindog liwat hi Jeroboam hin mga dapit hin pagsingba ha bawbaw hin mga pungtod, ngan nagpili hiya hin kapadian tikang hin mga panimalay nga diri sakop han tribo ni Levi. Nagtukod liwat hi Jeroboam hin siringbahon nga pyesta dida han ika-15 nga adlaw han ikawalo nga bulan, sugad han pyesta ha Juda. Naghalad hiya hin mga hayop nga tinubod didto han altar ha Betel ngadto han bulawan nga mga baka nga iya ginhimo, ngan ginbutang niya ha Betel an kapadian nga mag-aalagad han mga altar nga iya gintindog. Ngan dida han ika-15 nga adlaw han ikawalo nga bulan, an adlaw nga gintalaan niya ngahaw, kinmadto hiya ha Betel ngan naghalad hiya hin usa nga hayop nga tinubod dida han altar, ha pagsaurog han pyesta nga iya gintukod para ha mga tawo han Israel. Ha pagsugo han Ginoo, kinmadto ha Betel in usa nga manaragna nga taga-Juda, ngan inmabot hiya didto samtang naghahalad ha altar hi Jeroboam. Ha pagtuman han sugo han Ginoo, ginpanhimaraot han manaragna an altar: “O altar, altar, amo ini an siring han Ginoo: ‘Matatawo ha panimalay ni David in usa nga bata nga Josias an ngaran. Iya pangingihawon ha bawbaw nimo an kapadian nga nag-aalagad didto han pagano nga mga altar, nga naghahalad ha bawbaw nimo hin mga hayop nga tutuboron, ngan susunogon niya ha bawbaw nimo in mga tul-an hin mga tawo!’” Ngan nagpadayon hin pagsiring an manaragna, “Mabubungkag ini nga altar, ngan magsasarang an mga agbon dida hini. Niyan mahibabaroan mo nga naghimangraw ha akon an Ginoo.” Han pakabati la hini ni Hadi Jeroboam, iya gintudlok an manaragna ngan nagsugo, “Dakpa ito nga tawo!” Dida dayon tinmikig an butkon han hadi sanglit waray na ini niya mabutong hin pagbalik. Dida dayon narumpag an altar ngan nahuwad ha tuna an mga agbon, sumala han igintagna han manaragna ha ngaran han Ginoo. Nagsiring ha manaragna hi Hadi Jeroboam, “Ig-ampo gad ako ngadto han Ginoo nga imo Dyos, ngan hangyoa hiya nga tambalon an akon butkon!” Nag-ampo han Ginoo an manaragna ngan naupay an butkon han hadi. Niyan nagsiring ha manaragna an hadi, “Upod ha akon hin pag-uli ngan kaon anay. Babaloson ko ikaw tungod han imo ginbuhat.” Binmaton an manaragna, “Bisan kon ighatag mo ha akon an katunga han imo manggad, diri ako maupod ha imo, o makaon o mainom hin bisan ano upod ha imo. Nagsugo ha akon an Ginoo nga diri ako kumaon o uminom hin bisan ano, ngan diri umuli ha amo ngahaw nga dalan nga akon inagian hin pagkanhi.” Sanglit ha iya pagbalik waray hiya umagi ha amo ngahaw nga dalan nga iya inagian, kundi pinaagi hin lain na nga dalan. Hito nga panahon may-ada lagas nga manaragna nga nag-uokoy didto ha Betel. Inmabot an iya mga anak nga kalalaken-an ngan ginsumatan hiya han ginbuhat han manaragna nga taga-Juda hito nga adlaw, ngan han iya iginsiring kan Hadi Jeroboam. “Hain man nga dalan an iya inagian han paglakat niya?” nagpakiana ha ira an lagas nga manaragna. Ginpakita nira ha iya an dalan, ngan ginpamonturahan niya ha ira an iya asno. Sinmakay hiya hin paglanat han manaragna nga taga-Juda, ngan iya hin-agian hiya nga nalingkod ha sirong hin kahoy nga tuog. Nagpakiana hiya, “Ikaw ba an manaragna nga taga-Juda?” “Amo ako,” binmaton an tawo. “Upod ha akon hin pag-uli ngan kaon anay upod ha akon,” nagsiring hiya. Kundi binmaton an manaragna nga taga-Juda, “Diri ako makakaupod ha imo hin pag-uli o makakakarawat han imo pag-abiabi. Ngan diri ako makaon o mainom hin bisan ano upod ha imo dinhe, kay nagsugo ha akon an Ginoo hin diri pagkaon o pag-inom hin bisan ano, ngan hin diri pag-uli ha amo ngahaw nga dalan nga akon inagian han akon pagkanhi.” Niyan nagsiring ha iya an lagas nga manaragna nga taga-Betel, “Manaragna liwat ako sugad ha imo, ngan ha pagsugo han Ginoo ginsiring ako hin usa nga anghel nga paupdon ka ha akon hin pag-uli ngan pag-abiabihon ko ikaw.” Kundi nagbuwa la an lagas nga manaragna. Sanglit inmupod hin pag-uli han lagas nga manaragna an taga-Juda nga manaragna ngan kinmaon upod ha iya. Han natangka pa hira ha lamesa inmabot ngada han lagas nga manaragna an pulong, han Ginoo, ngan ginmoliat hiya ngadto han manaragna nga taga-Juda, “Nasiring an Ginoo nga sinmupak ka ha iya ngan waray mo pagbuhata an iya iginsugo ha imo. Binmalik ka lugod ngan kinmaon didto hin dapit nga igindiri niya ha imo. Tungod hini pagpapatayon ka ngan diri iglulubong an imo lawas ha lubnganan han imo panimalay.” Katapos nira mangaon, ginmonturahan han lagas nga manaragna an asno para han manaragna nga taga-Juda, ngan sinmakay hiya. Dida ha dalan gintapo hiya hin liyon ngan ginpatay hiya. Linmunay ha dalan an iya lawas, ngan tinmindog sapit ha iya an asno ngan an liyon. Linmabay in pira nga mga tawo ngan hinkit-an an lawas dida ha dalan, pati an liyon nga natindog sapit ha iya. Nagpadayon hira ha Betel ngan iginsumat an ira hinkit-an. Han pakabati han lagas nga manaragna hiunong hini, nagsiring hiya, “Amo ito an manaragna nga sinmupak han sugo han Ginoo! Sanglit nagsugo an Ginoo hin usa nga liyon hin pagdasmag ngan pagpatay ha iya, sumala han iginsiring han Ginoo.” Niyan, ginsiring niya an iya mga anak nga kalalaken-an, “Igmontura ako han akon asno.” Sinmakay hiya ngan hin-agian niya an lawas han manaragna nga nalunay ha dalan, nga natukdaw sapit han lawas an asno ngan an liyon. Waray kaona han liyon an lawas o dasmagi an asno. Gin-alsa han lagas nga manaragna an lawas, iginkarga ini dida han asno, ngan iginbalik ini ha Betel, basi magtaguminatay ngan iglubong. Iya iginlubong ha iya kalugaringon nga lubnganan han iya panimalay, ngan nagmabidoon hiya ngan an iya mga anak, nga nasiring, “O bugto ko, akon bugto!” Katapos han paglubong nagsiring ha iya mga anak an lagas nga manaragna, “Kon mamatay ako, dinhe ako iglubong hini nga lubnganan, ngan itupad ha iya an akon lawas. Matutuman manta an mga pulong nga iya iginyakan ha pagsugo han Ginoo kontra han altar ha Betel ngan kontra han ngatanan nga mga dapit hin pagsingba ha mga bungto han Samaria.” Waray gihapon bumaya hi Hadi Jeroboam han iya magraot nga mga paagi, kundi nagpadayon hin pagpili hin kapadian nga diri mga Levita hin pag-alagad ha mga altar nga iya gintindog. Gin-ordinahan niya hin padi an bisan hin-o nga karuyag hin pagkapadi. Amo ini nga sala an nakabungkag ngan nakapuo han iya hadianon nga panimalay. Hito nga panahon nasakit hi Abias nga anak nga lalake ni Hadi Jeroboam. Nagsiring ha iya asawa hi Jeroboam, “Pagpalain han imo hetsura basi waray tawo nga makakilala ha imo, ngan pakadto ha Silo diin nag-uokoy hi Ahias, an manaragna nga nagsiring nga ako an maghahadi han Israel. Dad-i hiya hin napulo ka bug-os nga tinapay, mga pira nga mga torta, ngan hin usa ka tibod nga dugos. Pakianhi hiya kon ano an dadangatan han aton anak, ngan pagsusumatan ka niya.” Sanglit kinmadto hiya han balay ni Ahias didto ha Silo. Diri na hi Ahias nakita tungod hin kalagas. Ginsumatan hiya han Ginoo nga tiabot an asawa ni Jeroboam hin pagpakiana ha iya hiunong han iya anak nga lalake nga masakit. Ngan ginsumatan hi Ahias han Ginoo kon ano an iya igsisiring. Han pag-abot na han asawa ni Jeroboam, waray hiya magpakilala. Kundi han pakabati ni Ahias nga tisulod na hiya han porta, nagsiring hiya, “Uswag. Maaram ako nga asawa ka ni Jeroboam. Kay ano nga diri ka karuyag hikilal-an? May-ada ako maraot nga sumat para ha imo. Kadtoa ngan sumati hi Jeroboam nga amo ini an sinisiring ha iya han Ginoo nga Dyos han Israel: ‘Ginpili ko ikaw tikang han mga tawo ngan ginhimo nga hadi han akon mga tawo nga Israel. Kinuha ko an ginhadian tikang han mga tulin ni David ngan iginhatag ko ini ha imo. Kundi waray ka magsugad kan David nga akon surugoon, nga maunongon ha akon, nagsugot han akon mga sugo, ngan nagbuhat han akon la kinaruruyag. Nakasala ka hin labaw pa gud nga mga sala kay hadton mga naghadi una ha imo. Iginsikway mo ako ngan gin-aghat mo an akon kasina pinaagi hin paghimo hin mga diyosdiyos ngan hin metal nga mga ladawan nga siringbahon. Tungod hini pagdadad-on ko hin karat-an an imo hadianon nga panimalay ngan pupuohon ko an ngatanan mo nga mga tulin nga kalalaken-an, ma batan-on o tigurang. Pupuohon ko an imo panimalay; pagsisilhigon ko hira sugad hin tai. Kakaonon hin mga ayam an bisan hin-o nga sakop han imo panimalay nga mamatay ha syudad, ngan kakaonon hin katamsihan an mamatay ha kaumhan. Ako nga Ginoo an nagyakan.’” Ngan nagpadayon hi Ahias hin pagsiring ha asawa ni Jeroboam, “Yana uli na. Ha pagsulod mo gud han bungto mamamatay an imo anak. Magmamabidoon an ngatanan nga mga tawo han Israel para ha iya ngan iglulubong hiya. Hiya la an sakop han panimalay ni Jeroboam nga iglulubong hin maupay, kay hiya la an nalipayan han Ginoo nga Dyos han Israel. Magbubutang an Ginoo hin usa nga hadi han Israel nga magtatapos han hadianon nga panimalay ni Jeroboam. Kakastigohon han Ginoo an Israel, ngan mababay-og hiya sugad hin usa nga tigbaw ha sapa nga nababay-og. Gagaboton niya an mga tawo han Israel tikang hini nga maupay nga tuna nga iya iginhatag ha ira kaapoy-apoyan, ngan igpapasarang hira ha unhan pa han Salog Eufrates, kay gin-aghat nira an iya kasina pinaagi hin panhimo hin mga ladawan han diyosa nga hi Asera. Babayaan han Ginoo an Israel kay nakasala hi Jeroboam ngan gintutdoan niya hin pakasala an mga tawo han Israel.” Inmoli an asawa ni Jeroboam ngadto ha Tersa. Han pagsulod niya han iya balay namatay an bata. Nagmabidoon an katawhan han Israel tungod han bata ngan iginlubong ini hiya, sumala han iginsiring han Ginoo pinaagi han iya surugoon nga hi Ahias nga manaragna. An iba pa nga nabuhat ni Hadi Jeroboam, an mga away nga iya pinakiawayan ngan an paagi han iya paghadi, nahisurat ngatanan dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Naghadi hi Jeroboam sulod hin 22 ka tuig. Namatay hiya ngan iginlubong, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Nadab nga iya anak. An panuigon ni Roboam nga anak ni Solomon 41 han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya hin 17 ka tuig didto ha Jerusalem, an syudad nga ginpili han Ginoo tikang han ngatanan nga katunaan han Israel, nga amo an dapit diin pagsisingbahon hiya. Hi Naama nga taga-Amon amo an iroy ni Roboam. Nakasala han Ginoo an mga tawo han Juda ngan nakaaghat ini han kasina han Ginoo ha ira larulabaw pa kay han ginbuhat han ngatanan nga ira kaapoy-apoyan. Nagtindog hira hin mga dapit hin pagsingba para hin buwa nga kadiyosan, ngan nagtindog hin mga harigi nga bato ngan mga ladawan hin pagsingba kan Asera ha bawbaw han mga pungtod ngan ha sirong hin magrampag nga mga kahoy. An giraraoti han ngatanan amo nga may-ada kalalaken-an ngan kababayen-an nga maraot an ira dungog nga nag-aalagad didto han mga pagano nga mga dapit hin pagsingba. Ginbuhat han mga tawo han Juda an ngatanan nga makaarawod nga mga binuhatan han mga tawo nga ginpaiwas han Ginoo tikang han tuna samtang nasulong han nasod an mga Israelita. Dida han ikalima ka tuig nga pagkahadi ni Roboam, ginsulong ni Hadi Sesac han Ehipto an Jerusalem. Ginkuha niya an ngatanan nga mga manggad ha Templo ngan ha palasyo, lakip an mga taming nga bulawan nga ginhimo ni Solomon. Ginliwanan ini ni Hadi Roboam hin mga taming nga bronse ngan igintubyan ini ngadto han mga opisyal nga tinaporan han mga gwardya nga nagbabantay han mga ganghaan han palasyo. Ha kada pagkakadto ha Templo han hadi, ginagawas han mga gwardya an mga taming ngan katapos ibinabalik ini ngadto ha kwarto han mga gwardya. An iba pa nga nabuhat ni Hadi Roboam nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda. Sulod hini nga panahon waray hunong an pag-inaway nira Roboam ug Jeroboam. Namatay hi Roboam ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan han Syudad ni David (hi Naama nga taga-Amon amo an iroy niya), ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Abias nga iya anak. Dida han ika-18 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Jeroboam han Israel, nahimo hi Abias nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya hin tulo ka tuig ha Jerusalem. Hi Maaca nga anak ni Absalom amo an iroy niya. Ginbuhat niya an amo ngahaw nga mga sala nga ginbuhat han iya amay ngan waray hiya magmatinumanon han Ginoo nga iya Dyos, sugad han kamatinumanon ni David nga apoy han iya amay. Kundi tungod kan David naghatag an Ginoo nga iya Dyos kan Abias hin usa nga anak nga lalake nga maghahadi sunod ha iya didto ha Jerusalem ngan magpapakusog han Jerusalem. Ginbuhat ini han Ginoo kay ginbuhat ni David an nakalipay ha iya ngan waray gud hiya sumupak hin bisan ano han iya mga sugo, labot la han kaso hiunong kan Urias nga Hiteohanon. Waray hunong an pag-inaway nira Abias ug Jeroboam sulod han bug-os nga panahon han pagkahadi ni Abias. Nahisurat an iba pa nga nabuhat ni Abias dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda. Namatay hi Abias ngan iginlubong hiya didto han Syudad ni David ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Asa nga iya anak. Dida han ika-20 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Jeroboam han Israel nahimo nga hadi han Juda hi Asa, ngan naghadi hiya hin 41 ka tuig didto ha Jerusalem. Hi Maaca nga anak ni Absalom amo an iya apoy nga babaye. Ginbuhat ni Asa an nakalipay han Ginoo, sugad han ginbuhat ni David nga iya ginikanan. Ginpaiwas niya ha nasod an ngatanan nga kalalaken-an ngan kababayen-an nga magraot an dungog nga nag-aalagad didto han pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan ginkuha niya an ngatanan nga mga diyosdiyos nga ginhimo han mga una ha iya. Ginhukasan niya hin ka rayna nga iroy hi Maaca nga iya apoy, kay naghimo hiya hin malaw-ay nga ladawan ni Asera nga diyosa hin kamaanak. Gintiak ni Asa an diyosdiyos ngan ginsunog ini hirani han Kahamub-an Kidron. Bisan kon waray panrub-a ni Asa an ngatanan nga pagano nga mga dapit hin pagsingba, nagpabilin hiya nga matinumanon ha Ginoo ha bug-os niya nga kinabuhi. Iginbutang niya ha Templo an ngatanan nga mga butang nga iginhalad ha Dyos han iya amay, sugad man an mga bulawan ug salapi nga garamiton nga iginhalad niya ngahaw. Waray hunong an pag-inaway nira Hadi Asa han Juda ngan Hadi Baasa han Israel han mga buhi pa hira. Ginsulong ni Baasa an Juda ngan ginpaderan niya an Rama basi waray na makasulod ngan makagawas han Juda. Sanglit kinuha ni Hadi Asa an ngatanan nga salapi ug bulawan nga nahibilin ha Templo ngan ha palasyo, ngan ginpadara ini ha Damasco, pinaagi hin pira han iya mga opisyal, ngadto kan Hadi Benadad han Siria, nga anak ni Tabremon ngan apo ni Hezion, upod ini nga tugon: “Pagsangkay kita, sugad han aton mga amay. Regalo ko ha imo ini nga salapi ug bulawan. Utda na an imo pakigsangkay kan Hadi Baasa han Israel, basi kuhaon niya an iya mga sondalo ha akon katunaan.” Inmuyon hi Hadi Benadad han larang ni Asa, ngan ginsugo an iya mga kapitan ngan an ira mga kasondalohan hin pagsulong han mga syudad han Israel. Nabihag nira an Ahion, Dan, Abelbet Maaca, an distrito nga hirani han Lanaw Galilea, ngan an bug-os nga katunaan han Neftali. Han pakabati ni Hadi Baasa han nahinabo, hinmunong hiya hin pagpader han Rama ngan kinmadto hiya ha Terza. Niyan nagsugo hi Hadi Asa ha bug-os nga Juda nga bumulig gud hin waray baribad an ngatanan hin paghakot tikang ha Rama han mga bato ngan mga kahoy nga ginggamit ni Baasa hin pagpader han syudad. Ginamit ni Asa ini nga mga butang hin pagpader han Mispa ngan han Geba nga usa nga syudad didto ha katunaan han Benjamin. Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Hadi Asa, an iya maisogon nga mga pakig-away ngan an mga bungto nga iya ginpaderan, dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda. Kundi nalulid hiya han lagas na tungod hin sakit ha tiil. Namatay hi Asa ngan ginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Josafat nga iya anak. Dida han ikaduha ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asa han Juda, nahimo nga hadi han Israel hi Nadab nga anak ni Hadi Jeroboam, ngan naghadi hiya hin duha ka tuig. Sugad han iya amay nga una ha iya, nakasala hiya han Ginoo ngan gintutdoan niya hin pakasala an Israel. Naglarang hin mabudhion kontra kan Nadab hi Baasa nga anak ni Ahias, han tribo han Isacar, ngan ginpatay hi Nadab han ginpapalibutan ni Nadab ngan han iya kasondalohan an syudad han Gebeton didto ha Filistia. Nahinabo ini dida han ikatulo ka tuig nga paghadi han Juda ni Hadi Asa. Sanglit sinmaliwan hi Baasa kan Nadab hin pagkahadi han Israel. Gintikangan niya dayon hin pamatay han ngatanan nga mga sakop han panimalay ni Jeroboam. Sumala han iginsiring han Ginoo pinaagi kan Ahias nga iya surugoon, nga manaragna nga taga-Silo, pinamatay an ngatanan nga mga sakop han panimalay ni Jeroboam; waray gud usa nga nahibilin nga buhi. Nahinabo ini kay gin-aghat ni Jeroboam an kasina han Ginoo nga Dyos han Israel, tungod han mga sala nga iya nabuhat ngan han pag-aghata niya hin pakasala an Israel. Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Nadab dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Waray hunong an pag-inaway nira Hadi Asa han Juda ngan Hadi Baasa han Israel han mga buhi pa hira. Dida han ikatulo ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asa han Juda, nahimo nga hadi han bug-os nga Israel hi Baasa nga anak ni Ahias, ngan naghadi hiya didto ha Tersa hin 24 ka tuig. Sugad kan Hadi Jeroboam nga una ha iya, nakasala hiya han Ginoo ngan gintutdoan niya hin pakasala an Israel. Naghimangraw an Ginoo kan Jehu nga manaragna nga anak ni Hanani, ngan iginhatag ha iya ini nga mensahe para kan Baasa: “Waray may nakilala ha imo hadto, kundi ginhimo ko ikaw nga pangulo han akon mga tawo nga Israel. Ngan yana nakasala ka sugad kan Jeroboam, ngan gintutdoan mo hin pakasala an akon mga tawo. An ira mga sala amo an nakaaghat ha akon hin kasina, sanglit pupuohon ko ikaw ngan an imo panimalay, sugad han akon ginbuhat kan Jeroboam. Kakaonon hin mga ayam an bisan hin-o nga sakop han imo panimalay nga mapatay ha syudad, ngan kakaonon hin katamsihan an bisan hin-o nga mapatay ha kaumhan.” Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Baasa, ngan an ngatanan niya nga pakig-away ngan an iya kagamhanan dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Namatay hi Baasa ngan iginlubong hiya didto ha Tersa, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Ela nga iya anak. Iginhatag ni Jehu nga manaragna an mensahe han Ginoo kontra kan Baasa ngan han iya panimalay tungod han mga sala nga nabuhat ni Baasa ha atubangan han Ginoo. Nasina ha iya an Ginoo diri la tungod han maraot nga iya ginbuhat, sugad han ginbuhat ni Hadi Jeroboam nga una ha iya, kundi tungod liwat nga iya pinamatay an ngatanan nga mga sakop han panimalay ni Jeroboam. Dida han ika-26 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asa, nahimo nga hadi han Israel hi Ela nga anak ni Baasa, ngan naghadi hiya didto ha Tersa hin duha ka tuig. Naglarang hin pagpatay ha iya hi Simbri nga usa han iya mga opisyal, nga tinaporan han katunga han mga karuwahe han hadi. Usa ka adlaw didto ha Tersa naghubog an hadi ha balay ni Arza nga tinaporan han palasyo. Sinmakob han balay hi Simbri, ginpatay niya hi Ela, ngan sinmaliwan hiya ha iya hin pagkahadi. Nahinabo ini dida han ika-27 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asa han Juda. Han pagkahadi gudla ni Simbri, iya dayon pinamatay an ngatanan nga mga sakop han panimalay ni Baasa. Ginpatay an ngatanan nga kalalaken-an nga uropod ngan sangkay niya. Sanglit, sumala han iginsiring han Ginoo kontra kan Baasa pinaagi kan Jehu nga manaragna, pinamatay ni Simbri an bug-os nga panimalay ni Baasa. Tungod han ira pagsingba hin mga diyosdiyos, ngan tungod han ira pagtutdoi han Israel ngadto hin pakasala gin-aghat ni Baasa ngan ni Ela nga iya anak an kasina han Ginoo nga Dyos han Israel. Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Ela dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Dida han ika-27 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Asa, naghadi han Israel hi Simbri hin pito ka adlaw didto ha Tersa. Ginpalibotan han mga sondalo han Israel an syudad han Gebeton ha Filistia, ngan han pakabati nira nga ginlingo ngan ginpatay ni Simbri an hadi, dida dayon ira iginsangyaw nga hadi han Israel hi Omri, an ira pangulo. Binayaan ni Omri ngan han iya kasondalohan an Gebeton ngan ginpalibotan nira an Tersa. Han paghikit-i ni Simbri nga nakuha na an syudad, sinmulod hiya ngadto han gisusulori nga kota han palasyo, ginsunog niya an palasyo, ngan nahiupod hiya hin kasunog ngan namatay hiya. Nahinabo ini tungod han iya mga sala kontra han Ginoo. Sugad kan Jeroboam nga una ha iya, ginbido niya an Ginoo tungod han iya mga sala ngan tungod han pagtutdoi niya hin pakasala an Israel. Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Simbri, lakip an maraot nga plano han iya paglingo, dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Nabahin an mga tawo han Israel: naruyag han iba ha ira nga himoon nga hadi hi Tibni nga anak ni Ginat, ngan an iba, karuyag hi Omri. Ha kataposan, nagdaog adton mga naruyag kan Omri; namatay hi Tibni ngan nahimo nga hadi hi Omri. Sanglit dida han ika-31 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Asa, nahimo hi Omri nga hadi han Israel, ngan naghadi hiya sulod hin 12 ka tuig. Naghadi hiya didto ha Tersa han syahan nga unom ka tuig, ngan iya ginpalit kan Semer an pungtod han Samaria hin 6,000 ka bug-os nga salapi. Ginpaderan ni Omri an pungtod, nagtindog hiya hin bungto didto, ngan ginngaranan ini nga Samaria, ha pagpasidungog kan Semer nga una nga tag-iya han pungtod. Nakasala han Ginoo hi Omri hin labaw pa kay kan bisan hin-o nga una ha iya. Sugad kan Jeroboam nga una ha iya, nasina ha iya an Ginoo nga Dyos han Israel, tungod han iya mga sala, ngan tungod han pagtutdoi niya hin pakasala han mga tawo han Israel ngan pagsingba hin mga diyosdiyos. Nahisurat an ngatanan nga nabuhat ni Omri, lakip an iya mga pakig-away dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Namatay hi Omri ngan iginlubong hiya didto ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Acab nga iya anak. Dida han ika-38 ka tuig han pagkahadi han Juda ni Hadi Asa, nahimo nga hadi han Israel hi Acab nga anak ni Omri, ngan naghadi hiya didto ha Samaria sulod hin 22 ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo hin labaw pa kay han mga una ha iya. Diri pa igo ha iya an pakasala sugad kan Hadi Jeroboam; linmabaw pa gud hiya ngan nangasawa kan Jezebel nga anak ni Hadi Etbaal han Sidon, ngan nagsingba hiya kan Baal. Nagtindog hiya hin templo para kan Baal didto ha Samaria, naghimo hin altar para ha iya, ngan iginbutang an altar didto han templo. Naghimo liwat hiya hin ladawan ni Asera nga diyosa. Ginbuhat niya in labaw pa kay han ngatanan nga mga hadi han Israel nga una ha iya hin pag-aghat han kasina han Ginoo nga Dyos han Israel. Han panahon han iya pagkahadi gin-otro pagtindog ni Hiel nga taga-Betel an Jerico. Sumala han igintagna han Ginoo pinaagi kan Josue nga anak ni Nun, namatay hi Abiram nga suhag nga lalake ni Hiel dida han pagbutang ni Hiel han patukoranan han Jerico, ngan namatay hi Segub nga iya gimamanghori nga anak nga lalake dida han pagtindog niya han mga ganghaan. Nagsiring kan Hadi Acab in usa nga manaragna nga ginngaranan kan Elias nga taga-Tisbe ha Galaad, “Nagsusumat ako ha imo ha ngaran han Ginoo, an buhi nga Dyos han Israel nga akon gin-aalagad, nga mawawaray tun-og o uran sulod hinin masunod nga pira ka tuig, ngada han akon liwat pagsiring ha imo.” Niyan nagsiring kan Elias an Ginoo, “Bayai ini nga dapit ngan pakadto ha sinirangan ngan tago hirani han Sapa han Kerit ha sinirangan han Jordan. Mahatag ha imo an sapa hin irimnon nga tubig, ngan ginsugo ko na an mga uwak hin pagdara ha imo hin pagkaon didto.” Sinmugot hi Elias han sugo han Ginoo, ngan kinmadto ngan nag-ukoy hiya ha ligid han Sapa Kerit. An tubig han sapa amo iya irimnon, ngan an mga uwak an nagdara ha iya hin tinapay ug karne kada aga ngan kada gab-i. Waray pag-iha nagmara an sapa tungod hin kawaray uran. Niyan nagsiring kan Elias an Ginoo, “Pakadto ha bungto han Sarefta hirani han Sidon, ngan pag-ukoy didto. Ginsugo ko na in usa nga balo nga babaye nga nag-uokoy didto hin pagpakaon ha imo.” Sanglit kinmadto ha Sarefta hi Elias, ngan han pag-abot niya ha ganghaan han bungto, hinkit-an niya in usa nga balo nga babaye nga nangangahoy hin mga igsurungo. Nagsiring iya ha hi Elias, “Alayon, dad-i ako hin irimnon nga tubig.” Ngan han tikuha na hiya hin tubig, nagsiring liwat hi Elias, “Alayon dad-i liwat ako hin tinapay.” Binmaton hiya, “Sayod an buhi nga Ginoo nga imo Dyos, nga waray na ako tinapay. Uusa na la kaharop an akon arina nga aada hin usa nga makaong ngan gutiay nga lana hin olibo nga aada hin usa nga tibod. Kinmanhi ako pangahoy hin mga igsurungo basi gamiton ko hin pagluto han gutiay pa nga nahibibilin para han akon anak ngan ha akon. Kataposan ini nga amon pagkaon, ngan kahuman, mapatay kami hin gutom.” “Ayaw kabaraka,” nagsiring ha iya hi Elias, “Kadto na nga lutoa an iyo pagkaon. Kundi unaha hin paghimo in usa nga gutiay nga tinapay tikang han aada ha imo ngan dad-a anay nganhi ha akon, ngan katapos, lutoa na an salin para ha imo ngan han imo anak nga lalake. Kay amo ini an siring han Ginoo nga Dyos han Israel, ‘Diri mauubosan hin arina an makaong ngan diri huhubsan hin lana an tibod ngada han adlaw nga magpapadara hin uran ako nga Ginoo.’” Linmakat an balo ngan gintuman niya an iginsiring ha iya ni Elias, ngan nagkamay-ada hira ngatanan igo nga pagkaon sulod hin damo nga mga adlaw. Sumala han iginsaad han Ginoo kan Elias, waray gud man kaubosi hin arina an makaong o mahubsi hin lana an tibod. Waray kaiha nasakit an anak nga lalake han balo; nagtikagrabe hiya ngan ha kataposan namatay hiya. Nagsiring kan Elias an balo, “Tawo han Dyos, kay ano nga ginbuhat mo ini ha akon? Kinmanhi ka ba hin pagpahinumdom ha akon han akon mga sala, basi mamatay an akon anak?” “Ikadi ha akon an bata,” nagsiring hi Elias. Kinuha ni Elias an bata tikang han mga butkon han nanay, gindara hiya ngadto ha igbaw nga kwarto nga iya inuokyan, ngan iginhulid an bata ha higdaan. Niyan nag-ampo hi Elias ha dako nga tingog, “O Ginoo nga akon Dyos, kay ano nga ginbuhat mo hini nga balo in sugad kamakalilisang nga butang? Nagin maloloy-on hiya hin pagmangno ha akon, ngan yana ginpatay mo an iya anak!” Niyan gintungbawan ni Elias hin makatulo an bata ngan nag-ampo, “O Ginoo nga akon Dyos, igbalik gad ngada hini nga bata an iya kinabuhi!” Binmaton han Ginoo an kan Elias pag-ampo; ginminhawa na liwat an bata ngan nabuhi. Iginlusad ni Elias an bata ngadto han iroy niya, ngan nagsiring ha iya, “Kitaa, buhi na an imo anak?” Binmaton hiya, “Yana maaram na ako nga tawo ka han Dyos ngan tinuod gud nga nakikighimangraw ha imo an Ginoo!” Paglabay hin pira ka adlaw, dida han ikatulo ka tuig na han kathuraw, nagsiring kan Elias an Ginoo, “Pakadto ngan pakigkita kan Hadi Acab, ngan magpapauran ako.” Sanglit kinmadto hi Elias. Makalilisang na gud an gutom didto ha Samaria, sanglit gintawag ni Acab hi Obdias nga tinaporan han palasyo. (Masiningbahon han Ginoo hi Obdias, ngan han pamatay ni Jezebel an mga manaragna han Ginoo, gintago ni Obdias in 100 han mga manaragna didto hin mga lungib, hin duha ka hugpo nga tinagsingkwenta, ngan gintagan hira hin pagkaon ug tubig.) Nagsiring kan Abdias hi Acab, “Tana ngan usisaha ta an ngatanan nga mga burabod ngan mga sapa dinhe han tuna hin pagkita kon makaagi ba kita hin igo nga kabanwaan hin basi mabuhi an mga kabayo ngan mga mula. Diri ada kinahanglan nga mangihaw kita han aton mga hayop.” Nagkasabot hira kon ngain nga bahin han tuna kakadto hin pag-usisa an kada usa ha ira, ngan nagbulag hira hin pagkalakat. Samtang naglalakat na hi Obdias, iginkasugat dayon niya hi Elias. Nakakilala hiya kan Elias, yinmukbo hiya ha iya atubangan ngan nagpakiana, “Sir, ikaw ba hi Elias?” “Oo, hi Elias ako,” binmaton hiya. “Kadtoa ngan sumati an imo agaron nga hadi nga aanhi ako.” Binmaton hi Obdias, “Ano an akon nabuhat nga karuyag mo man nga patayon ako ni Hadi Acab? Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga imo Dyos, nga nagbiniling ha imo an hadi ha ngatanan nga mga nasod han kalibutan. Kon sinusumatan hiya hin punoan hin usa nga nasod nga waray ka didto han iya nasod, ginpapasumpa gud ni Acab an punoan hito nga nasod nga waray ka gud hiagii. Ngan yana karuyag mo ba nga kumadto ako ha iya hin pagsumat nga aanhi ka? Niyan kon ha paghilakat ko, pagdad-on ka han espiritu han Ginoo ngadto hin dapit nga diri hinbabaroan? Niyan, kon sumatan ko hi Acab nga aanhi ka, ngan diri hiya makaagi ha imo, papatayon daw ako niya. Hinumdomi nga masingbahon gud ako han Ginoo tikang pa han akon kabata. Waray ka ba makabati nga han pamatay ni Jezebel han mga manaragna han Ginoo, akon gintago didto hin mga lungib in 100 ha ira, ha duha ka hugpo nga tinagsingkwenta, ngan gintagan ko hira hin pagkaon ug tubig? Sanglit kay ano nga ginsusugo mo ako hin pagkadto ngan pagsumat han hadi nga aanhi ka? Papatayon ako niya?” Binmaton hi Elias, “Nagsasaad ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga akon gin-aalagad, nga mapakita ako han hadi yana nga adlaw.” Sanglit kinmadto hi Obdias kan Hadi Acab ngan iya ginsumatan hiya, ngan kinmadto hi Acab hin pakigkita kan Elias. Han pakakita ha iya ni Acab nagsiring hiya, “Aanhi ka manla ngay-an—ikaw nga nakakasamok hin duro han Israel!” “Diri ako an masamok,” binmaton hi Elias. “Ikaw an masamok—ikaw ngan an imo amay. Imo ginsusupak an mga sugo han Ginoo ngan ginsisingba an mga diyosdiyos ni Baal. Yana sugoa an ngatanan nga mga tawo han Israel nga makigkita hira ha akon didto ha Bukid Carmelo. Ig-upod an 450 nga mga manaragna ni Baal ngan 400 nga mga manaragna han diyosa nga hi Asera nga ginmamangnoan ni Rayna Jezebel.” Sanglit gintirok ni Acab didto ha Bukid Carmelo an ngatanan nga mga Israelita ngan an mga manaragna ni Baal. Ginkadto ni Elias an mga tawo ngan ginsiring, “San-o pa niyo titibwaya an iyo panhunahuna? Kon an Ginoo amo an Dyos, hiya an pagsingbaha; kundi kon hi Baal amo an Dyos, hiya an pagsingbaha!” Kundi waray mag-aringasa an mga tawo. Niyan nagsiring hi Elias, “Ako nala an nahisasalin nga manaragna han Ginoo, kundi may-ada 450 nga mga manaragna hi Baal. Pagdara kamo nganhi hin duha nga tudo nga mga baka; pakuhaa an mga manaragna ni Baal hin usa, ipaihaw ngan ipaatadoha ini, ngan igbawbaw ini dida han kahoy—kundi ayaw pagdagkoti ini. Pagbubuhaton ko man in sugad han usa nga baka. Niyan papag-ampoa an mga manaragna ni Baal ngadto han ira diyos, ngan mag-aampo man ako ngadto han Ginoo; kon hin-o nga diyos an magpadara hin kalayo—amo hiya an Dyos.” Iginggoliat han mga tawo an ira pag-uyon. Niyan nagsiring hi Elias ha mga manaragna ni Baal, “Tungod nga damo kamo, kuha na kamo hin usa nga tudo ngan kamo an una hin pag-andam. Pag-ampo kamo ngadto han iyo diyos, kundi ayaw niyo pagdagkoti an kahoy.” Kinuha nira an baka nga ihinatag ha ira, gin-andam ini nira, ngan nag-inampo hira kan Baal ngada han pagkaudto. Naggogliat hira, “Batona kami, O Baal!” ngan nagsinaragyaw hira palibot han altar nga ira gintindog. Kundi waray gud may binmaton. Han udto na nagtikang hi Elias hin pag-inintrimis ha ira: “Darudakoa an iyo pag-ampo! Diyos man ada hiya! Bangin nag-iinop hiya o bangin nauro, o bangin linmakat hiya! O bangin nakaturog hiya nga kinahanglan pukawon hiya niyo!” Sanglit nag-ampo hin darudako nga tingog an mga manaragna, ngan nag-unay hira hin pagsamad ha ira ngahaw pinaagi hin mga kutsilyo ngan mga daga, sumala han ira seremonyas, tubtob nga nagdurugo na hira. Nagpadayon hira hin pag-ampo ngada han pagkakulop; kundi waray man gihapon may binmaton, waray ngani tunog nga hinbatian. Niyan ginsiring ni Elias an mga tawo, “Duok kamo ngadi ha akon,” ngan nag-alirong hira ngatanan ha iya. Iya gin-ayad an altar han Ginoo nga naruba na. Kinmuha hiya hin 12 nga mga bato, usa para han tagsa han 12 nga mga tribo, nga ginngaranan para han mga anak ni Jacob, an tawo nga ginngaranan han Ginoo kan Israel. Pinaagi hini nga mga bato gintindog liwat niya an altar para hin pagsingba han Ginoo. Gipalibotan niya hin kali an altar ngan masulod an kali hin mga upat ka galon nga tubig. Niyan iginbawbaw niya an kahoy dida han altar, gin-atado an baka, ngan iginbaw ini dida han kahoy. Nagsiring hiya, “Takbohi an halad ngan an kahoy hin upat ka tadyaw nga tubig.” Ginbuhat nira ini ngan nagsiring hiya, “Takbohi liwat ini”—ngan ginbuhat nira. “Liwati pa,” nagsiring hiya—ngan ginbuhat liwat nira. Nag-awas na an tubig palibot han altar ngan napuno an kali. Ha takna han kulop nga paghalad, dinmaop ha altar hi Elias nga manaragna ngan nag-ampo, “O Ginoo nga Dyos ni Abraham, ni Isaac, ug ni Jacob, ipakita yana nga amo ka an Dyos han Israel, ngan nga ako amo an imo surugoon, ngan imo ini sugo hin pagbuhat hini ngatanan. Batona ako, O Ginoo, batona ako, basi mahibaro ini nga mga tawo nga ikaw nga Ginoo amo an Dyos, ngan imo karuyag nga bumalik hira ha imo.” Nagpadara hin kalayo an Ginoo ngan gin-ugtang an halad, an kahoy, ngan an mga bato, ginsunog an tuna ngan ginpamara an tubig dida han kali. Han pakakita la hini han mga tawo, nanhapa hira ha tuna ngan naggogliat, “An Ginoo amo an Dyos; an Ginoo gudla amo an Dyos!” Nagsugo hi Elias, “Dakpa an mga manaragna ni Baal; waray gud makakalagiw ha ira bisan usa!” Gindakop hira ngatanan han mga tawo ngan gindara hira ni Elias ngadto ha Sapa Kison ngan pinanmatay hira. Niyan nagsiring kan Hadi Acab hi Elias, “Hala, kadto na, ngan kaon. Hinbabatian ko in bunok hin uran nga tiarabot.” Han paglakat na ni Acab hin pagkaon, sinmagka hi Elias ha sampaw han Bukid Carmelo, diin yinmukbo hiya ha tuna, nga nabubutnga an iya ulo dida han iya mga tuhod. Nagsiring hiya ha iya surugoon, “Kadto na ngan lantaw tipadagat.” Kinmadto an surugoon ngan binmalik, nga nasiring, “Waray ako hinkit-an nga bisan ano.” Makapito hiya sugoa ni Elias hin pagkadto ngan paglantaw. Han ikapito na binmalik hiya ngan nagsiring, “Hinkit-an ko in usa nga gutiay nga dampog nga sugad la hin kamaoo kadako, nga nagtitipaigbaw tikang han dagat.” Ginsugo ni Elias an iya surugoon, “Kadtoa hi Hadi Acab ngan sidnga hiya hin pagsakay na han iya karuwahe ngan pag-uli basi diri hiya mabalaong han uran.” Waray pag-iha naluob an langit hin mag-itom nga mga dampog, hinmangin, ngan inmuran hin makusog. Sinmakay hi Acab han iya karuwahe ngan ginmikan ngadto ha Jezrael. Inmabot kan Elias an gahom han Ginoo; ginbakosan ni Elias ha iya hawak an iya bado ngan dinmalagan hiya nga nag-uuna kan Acab tubtob gud ngadto ha Jezrael. Ginsumatan ni Hadi Acab hi Jezebel nga iya asawa han ngatanan nga ginbuhat ni Elias, ngan kon gin-unan-o niya hin pagpatay han ngatanan nga mga manaragna ni Baal. Ginpatugonan ni Jezebel hi Elias: “Patayon unta ako han kadiyosan kon diri ko pagbuhaton ha imo ha sugad hini nga takna buwas, an ginbuhat mo ha mga manaragna.” Nahadlok hi Elias ngan pinmalagiw hiya; gindara niya an iya surugoon ngan kinmadto hira ha Berseba ha Juda. Ginbilin ni Elias didto an surugoon, ngan nagbaktas hi Elias hin bug-os nga adlaw ngadto ha kamingawan. Inmukoy hiya ngan linmingkod ha lindong hin usa nga kahoy, ngan nag-ungara nga mamatay na la hiya. Nag-ampo hiya, “Uraora na ini, O Ginoo. Kuhaa na la an akon kinabuhi; gabay pa ako mamatay!” Hinmigda hiya ha sirong han kahoy ngan nahingaturog. Ha gilayon kinablit hiya hin usa nga anghel ngan ginsiring, “Buhat ngan kaon.” Linmingi hiya, ngan hinkit-an niya hirani han iya ulo in usa ka bug-os nga tinapay ngan usa nga tibod hin tubig. Kinmaon ngan inminom hiya, ngan hinmigda liwat. Binmalik an anghel han Ginoo ngan ginpukaw hiya hin ikaduha, nga nagsiring, “Buhat ngan kaon, kay hirayo hin duro an imo paglalakton.” Binmuhat hi Elias, kinmaon ngan inminom, ngan linmaksi ngan nagmakusog hiya ngan nakailob hiya hin pagbaktas hin 40 ka adlaw ngadto ha Sinai, an baraan nga bukid. Didto sinmulod hiya hin usa nga lungib ngan nagpalabay han gab-i. Ha gilayon naghimangraw ha iya an Ginoo, “Elias, nag-aano ka dinhe?” Binmaton hiya, “O Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, ikaw gud la an akon gin-alagad. Kundi ginsupak han mga tawo han Israel an ira ginsaaran ha imo, ginruba an imo mga altar, ngan pinanmatay an ngatanan mo nga mga manaragna. Ako na la an nahibilin—ngan karuyag pa nira nga patayon ako.” Nagsiring ha iya an Ginoo, “Gawas ngan tindog ha akon atubangan ha bawbaw han bukid.” Niyan linmabay an Ginoo, ngan nagpadara hin makusog nga alipuros nga nakabay-og han kapungtoran ngan nakabuak han kababtoan—kundi waray dida han alipuros an Ginoo. Hinmugpoy an hangin ngan linminog—kundi waray dida han linog an Ginoo. Katapos han linog nagkamay-ada kalayo—kundi waray dida han kalayo an Ginoo. Ngan katapos han kalayo nagkamay-ada huring hin usa nga tingog. Han pakabati hini ni Elias, tinahoban niya han iya kurumpos an iya bayhon ngan ginmawas hiya ngan tinmindog ha ganggang han lungib. Nagsiring ha iya in usa nga tingog, “Elias, nag-aano ka dinhe?” Binmaton hiya, “O Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, ikaw gud la an akon gin-alagad. Kundi ginsupak han mga tawo han Israel an ira ginsaaran ha imo, ginruba an imo mga altar, ngan pinanmatay an ngatanan mo nga mga manaragna. Ako na la an nahibilin—ngan karuyag pa nira patayon ako.” Nagsiring an Ginoo, “Balik ngadto ha kamingawan hirani han Damasco, ngan sulod ha syudad ngan dihogi hi Hasael sugad nga hadi han Siria; dihogi hi Jehu nga anak ni Namsi sugad nga hadi han Israel, ngan dihogi hi Eliseo nga anak ni Safat, nga taga-Abelmiula nga masaliwan ha imo hin ka manaragna. Papatayon ni Jehu an bisan hin-o nga makalikay han pamatay ni Hasael, ngan papatayon ni Eliseo an bisan hin-o nga makalikay han pamatay ni Jehu. Kundi sasalinan ko an Israel hin 7,000 nga mga tawo—adton ngatanan nga mga maunongon ha akon ngan waray yumukbo kan Baal o humarok han iya ladawan.” Linmakat hi Elias ngan hin-agian niya hi Eliseo nga nag-aarado upod in 12 ka padis nga baka; 11 ka padis an nag-uuna ha iya ngan nag-aarado hiya upod han kataposan nga padis. Ginhubo ni Elias an iya kurugpos ngan iginsablay ini kan Eliseo. Sanglit binayaan ni Eliseo an iya mga baka, linmanat hiya kan Elias, ngan nagsiring, “Pahadka ako anay hin pagpanamilit han akon amay ug iroy, ngan niyan maupod ako ha imo.” Binmaton hi Elias, “Kadto na. Diri ako maghahawid ha imo.” Niyan ginkadto ni Eliseo an iya padis nga baka, gin-ihaw ini, ngan ginluto an karne, ngan an yugo an iginsungo. Iginhatag niya ha mga tawo an karne, ngan nangaon hira. Katapos linmakat hi Eliseo ngan inmupod kan Elias sugad nga iya kabulig. Gintirok ni Hadi Benadad han Siria an ngatanan niya nga kasondalohan, ngan inupdan hin 32 nga iba nga mga punoan upod an ira kakabayohan ngan mga karuwahe, ginpalibotan ngan ginsulong niya an Samaria. Nagsugo hiya hin mga surugoon ngadto han syudad hin pagsumat kan Hadi Acab han Israel, “Ginkikinahanglan ni Hadi Benadad nga igtubyan mo ha iya an imo salapi ug bulawan, an imo mga asawa ngan an imo mga anak.” Binmaton hi Acab, “Sumati ha Hadi Benadad nga akon ginoo nga nauyon ako; maaangkon ako niya ngan an ngatanan nga akon mga butang.” Waray kaiha binmalik kan Acab an mga sinugo dara in lain nga mga pangaro ni Benadad: “Nagpatugon ako ha imo nga imo igtubyan ha akon an imo salapi ug bulawan, an imo mga asawa ngan an imo mga anak. Kundi yana, akon igpapadara an akon mga opisyal hin pag-usisa han imo palasyo ngan han mga balay han imo mga opisyal, ngan pagkuha han ngatanan nga karuyagon nira. Makada hira buwas ha mga sugad hini nga takna.” Ginpatawag ni Hadi Acab an ngatanan nga mga pangulo han nasod ngan ginsiring niya, “Hinkikit-an niyo an karuyag hini nga tawo nga bungkagon kita. Nagpatugon hiya ha akon hin pag-aro han akon mga asawa ngan mga anak, han akon salapi ug bulawan, ngan inmuyon ako.” Binmaton an mga pangulo ngan an mga tawo, “Ayaw hiya pamatii; ayaw pag-uyon.” Sanglit ginbaton ni Acab an mga sinugo ni Benadad, “Sumati an hadi nga akon ginoo nga inmuyon ako han syahan nga gin-aro niya, kundi diri ako makakauyon han ikaduha.” Linmakat an mga sinugo ngan binmalik dara in bag-o nga tugon tikang kan Benadad: “Magdadara ako hin igo kadamo nga mga tawo hin pagbungkag hini nga imo syudad ngan paghahakoton nira an mga rinuba. Hampakon unta ako han kadiyosan kon diri ko pagbuhaton ini!” Binmaton hi Hadi Acab, “Sumati hi Hadi Benadad nga an tinuod nga sondalo aada paghihinambog kon human na an araway, diri kon waray pa pag-araway.” Nakarawat ni Benadad an baton ni Acab han nag-iirignom hiya ngan an iba nga mga pangulo nga iya mga kasagabay didto han ira mga tulda. Ginsugo niya an iya mga tawo hin pag-andam hin pagsulong han syudad, sanglit ginmios hira hin pagsulong. Hito manta nga panahon kinmadto kan Hadi Acab in usa nga manaragna ngan nagsiring, “Nasiring an Ginoo, ‘Ayaw kahadlok hito nga damo nga kasondalohan! Padadag-on ko ikaw kontra ha ira yana nga adlaw, ngan mahibabaroan mo nga ako amo an Ginoo.’” Nagpakiana hi Acab, “Hin-o man an mag-uuna hin pagsulong?” Binmaton an manaragna, “Nasiring an Ginoo nga an batan-on nga mga sondalo nga sakop han pagmando han mga gobernador han distrito, amo an mag-uuna.” Nagpakiana an hadi, “Hin-o man an magmamando han kadak-an nga kasondalohan?” “Ikaw,” binmaton an manaragna. Sanglit gintawag han hadi an batan-on nga mga sondalo nga sakop han mga kapitan han distrito, 232 ngatanan. Niyan gintawag niya an Israelita nga kasondalohan, 7,000 ka tawo ngatanan. Nagtikang an araway dida han udto samtang nag-iirignom ha ira mga tulda hi Benadad ngan an iya 32 nga mga kasagabay. Inmuna hin pagsulong an batan-on nga mga sondalo. Nagsumat kan Benadad an iya ginpadara nga mga mag-irinaw, nga may hugpo hin mga sondalo nga tigawas ha Samaria. Nagsugo hi Benadad, “Dakpa hira nga mga buhi, bisan kon tikanhi hira hin pakig-away o hin pakigsabot hin kalinaw.” Nag-una hin pagsulong an batan-on nga mga sondalo, nga ginsunod han Israelita nga kasondalohan, ngan ginpatay han kada usa ha ira an iya iginkaaway. Nanngalagiw an mga Siriahanon nga ginlalanat han mga Israelita, kundi nakakalagiw nga dikabayo hi Benadad nga inupdan hin pira nga mga dikabayo nga iya mga sondalo. Kinmadto han pag-awayan hi Hadi Acab, ginbihag niya an mga kabayo ngan mga karuwahe, ngan gintiupay niya hin pagpirdeha an mga Siriahanon. Niyan kinmadto kan Hadi Acab an manaragna ngan nagsiring, “Balik ngan andama hin maupay an imo kasondalohan, kay masulong liwat an hadi han Siria han sunod nga katsirak.” Nagsiring kan Hadi Benadad an iya mga opisyal, “Mga diyos han kabukiran an mga diyos han Israel, sanglit ginpirde kita han mga Israelita. Kundi waray ruhaduha nga pipirdehon ta hira kon pakiawayan ta hira ha kapatagan. Yana kuhaa han ira pagdumara an 32 nga mga punoan ngan liwani hira hin mga kapitan. Niyan tindoga in kasondalohan nga sugad ka damo han una nga binmulag ha imo, nga may-ada sugad ka damo nga mga kabayo ngan mga karuwahe. Makikig-away kita han mga Israelita ha kapatagan ngan pipirdehon ta na hira.” Inmuyon hi Hadi Benadad ngan ginsunod niya an ira sagdon. Han pagtikang na han katsirak gintawag niya an iya mga tawo ngan inmupod hiya ha ira ngadto ha syudad han Afec hin pagsulong han mga Israelita. Nag-andam liwat an mga Israelita; ginmawas hira ngan nagkampo hin duha ka hugpo nga naatubang han mga Siriahanon. Sugad la hin duduha nga gudti nga mga panon hin kakandingan an mga Israelita kon itanding han mga Siriahanon nga nagsasarang ha bug-os nga kaumhan. Kinmadto kan Hadi Acab in usa nga manaragna ngan nagsiring, “Amo ini an siring han Ginoo: ‘Tungod nga nasiring an mga Siriahanon nga diyos ako han kapungtoran ngan diri han kapatagan, padadag-on ko ikaw han ira damo hin duro nga kasondalohan, ngan mahibabaroan mo ngan han imo mga tawo nga ako amo an Ginoo.’” Sulod hin pito ka adlaw nagpabilin an mga Siriahanon ngan an mga Israelita didto han ira mga kampo nga nag-aatubang. Dida han ikapito nga adlaw, nagtikang hira hin pag-araway ngan nakamatay an mga Israelita hin 100,000 nga mga Siriahanon. Nangalagiw an mga nanhibilin nga buhi ngadto han syudad han Afec diin nadat-ogan han mga pader han syudad in 27,000 ha ira. Nakakalagiw liwat hi Benadad ngadto han syudad, ngan tinmago hiya ha luyo nga kwarto hin usa nga balay. Kinmadto ha iya an iya mga opisyal ngan nagsiring, “Hinbatian namon nga maloloy-on kuno an mga hadi nga Israelita. Tugoti kami hin pagtapis hin sako, ngan paghigot hin mga pisi ha amon mga liog, ngan pagkadto han hadi han Israel, manggad na la talwason niya an imo kinabuhi.” Sanglit nagtapis hira hin sako ngan naghigot hin pisi ha ira mga liog, ngan kinmadto hira kan Acab ngan nagsiring, “Nakikimalooy ha imo hi Benadad nga imo surugoon, nga diri mo hiya patayon.” Binmaton hi Acab, “Buhi pa ba hiya? Maupay! Sugad la hiya hin akon bugto!” Nagbinantay hin maupay nga higayon an mga opisyal ni Benadad, ngan han pagsiring ni Acab nga “bugto,” ginpahimolosan dayon ini nira ngan nagsiring, “Sumala han imo siring, bugto mo hi Benadad!” Nagsugo hi Acab, “Dad-a hiya nganhi ha akon.” Han pag-abot ni Benadad, ginpasakay hiya ni Acab upod ha iya dida han karuwahe. Nagsiring ha iya hi Benadad, “Igbabalik ko ha imo an mga bungto nga kinuha han akon amay tikang han imo amay, ngan makakagtindog ka hin mga merkado hin pagpatigayon didto ha Damasco, sugad han ginbuhat han akon amay didto ha Samaria.” Binmaton hi Acab, “Dida hini nga imo iginsumat ha akon, bubuhian ko ikaw!” Naghimo hira hin ginsabotan hin pagkasangkay, ngan ginpalakat hi Benadad. Ha pagsugo han Ginoo, nagsugo hin iya igkasi manaragna in usa nga kaapi hin hugpo hin mga manaragna, “Suntoka ako!” Kundi dinmiri hiya, sanglit nagsiring ha iya an manaragna, “Tungod nga ginsupak mo an sugo han Ginoo, papatayon ka hin liyon ha pagbaya mo gud la ha akon.” Ngan han paghilakat gud hiya, inmabot in usa nga liyon ngan ginpatay hiya. Niyan kinmadto hin lain nga tawo ini ngahaw nga manaragna ngan nagsiring, “Suntoka ako!” Sinmugot ini nga tawo ngan makusog an kasuntok ha iya. Ginbutok han manaragna hin dugnit an iya bayhon, basi diri hiya kilal-on, ngan kinmadto ngan tinmindog ha ligid han dalan, hin paghuhulat nga lumabay an hadi han Israel. Han nalabay na an hadi, gintawag hiya han manaragna ngan ginsiring, “Harangdon nga Hadi, han nakikig-away ako didto ha pag-awayan, gindad-an ako hin usa nga sondalo hin nabihag nga kaaway ngan ginsiring ako, ‘Bantayi ini nga tawo; kon makakalagiw hiya, babaydan mo ini han imo kinabuhi, o hin multa nga 3,000 ka bug-os nga salapi.’ Kundi nalibang ako hin iba nga mga butang, ngan nakakalagiw an tawo.” Binmaton an hadi, “Ikaw an naghukom ha imo ngahaw, ngan kinahanglan pagbaydan mo an sirot.” Ginbuksan han manaragna an iya bayhon, ngan nakakilala dayon an hadi nga usa hiya han mga manaragna. Niyan nagsiring ha hadi an manaragna, “Amo ini an pulong han Ginoo; ‘Tungod nga imo tinugotan hin pagkalagiw an tawo nga ginsugo ko nga pagpatayon, pagbabaydan mo ini han imo kinabuhi, ngan mapupuo an imo kasondalohan kay ginpakalagiw mo an iya kasondalohan.’” Inmoli ha Samaria an hadi nga puno hin kahadlok, ngan mabidoon. Hirani han palasyo ni Hadi Acab didto ha Jezrael may-ada usa nga urubasan nga gintag-iya hin usa ka tawo nga ginngaranan kan Nabot. Usa ka adlaw nagsiring kan Nabot hi Acab, “Ighatag ha akon an imo urubasan; sapit la ito han akon palasyo, ngan karuyag ko gamiton an tuna nga tanaman hin mga utanon. Tatagan ko ikaw hin mauruupay nga urubasan, o kon karuyag mo, papaliton ko hin maupay nga prisyo.” Binmaton hi Nabot, “Sinunod ko ini nga urubasan tikang han akon kaapoy-apoyan. Diri unta itugot han Ginoo nga ighatag ko ha imo an akon malon han akon kaapoy-apoyan.” Inmoli hi Acab nga mabidoon ngan nasisina tungod han iginsiring ha iya ni Nabot. Hinmigda hiya nga naatubang han bungbong, ngan dinmiri hiya hin pagkaon. Dinmaop ha iya hi Jezebel nga iya asawa ngan nagpakiana, “Kay ano nga mabidoon ka? Kay ano nga diri ka nakaon?” Binmaton hiya, “Tungod han iginsiring ha akon ni Nabot. Ginhangyo ko hin pagpalit an iya urubasan, o kon karuyag niya, babalyoan ko hiya hin iba, kundi nagsiring hiya nga diri ko matatag-iya ito nga iya urubasan!” Binmaton hi Jezebel, “Oy, diri ba ikaw amo an hadi? Buhat, pagkalipay ngan kaon. Kukuhaon ko para ha imo an urubasan ni Nabot!” Niyan nagsurat hi Jezebel hin mga surat, ginpirmahan ini han ngaran ni Acab, ginsilyohan han silyo han hadi, ngan ginpadara ha mga opisyal ngan dumagko nga mga tuminungnong han Jezrael. Nagsiring an mga sinurat: “Igsangyaw in usa ka adlaw nga pagpuasa, tiroka an mga tawo, ngan pasidunggi hi Nabot. Kuha hin duha nga mga bugoy nga magsusumbong ha iya hiunong hin pagpakaraot han Dyos ngan han hadi. Katapos dad-a hiya ha gawas han syudad ngan batoa hiya ngada han kamatay.” Ginbuhat han mga opisyal ngan han mga dumagko nga mga tuminungnong han Jezrael an iginsugo ni Jezebel. Ginsangyaw nira in usa ka adlaw nga pagpuasa, gintirok an mga tawo, ngan ginpasidunggan hi Nabot. Iginsumbong hiya ha kadam-an han duha nga mga bugoy hiunong hin pagpakaraot han Dyos ngan han dadi, sanglit gindara hiya ha gawas han syudad ngan ginbato ngada han kamatay. Ginpasumatan nira hi Jezebel nga patay na hi Nabot. Han pakabati la hini ni Jezebel, nagsiring hiya kan Acab, “Patay na hi Nabot. Kadto na ngan pagtag-iyaha an urubasan nga waray niya igbaligya ha imo.” Kinmadto dayon hi Acab hin pagtag-iya han urubasan. Niyan nagsiring an Ginoo kan Elias nga manaragna nga taga-Tisbe, “Kadtoa hi Hadi Acab han Samaria. Hiaagian mo hiya didto han urubasan ni Nabot, nga iya na gintatag-iya. Sumati hiya nga nasiring ha iya ako nga Ginoo, ‘Katapos mo pagpataya han tawo, kukuhaon mo ba liwat an iya tuna?’ Sumati hiya nga amo ini an akon isinisiring, ‘Dida gud han dapit nga ginlaklakan han mga ayam han dugo ni Nabot, paglalaklakon man nira an imo dugo!’” Han paghikit-i la ni Acab kan Elias, nagsiring hiya, “Hin-abtan mo ba ako, akon kaaway?” “Oo, hin-abtan ko ikaw,” binmaton hi Elias. “Nagpatakas ka hin pagbuhat han sayop ha atubangan han Ginoo. Sanglit nasiring ha imo an Ginoo, ‘Pagdadad-an ko ikaw hin karat-an. Igsisikway ko ikaw, ngan pagpupuohon ko an ngatanan nga kalalaken-an han imo panimalay, batan-on ngan tigurang. Masusugad an imo panimalay han mga panimalay nira Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat ngan Hadi Baasa nga anak ni Ahias, kay imo ako gintukso hin kasina han pagtutdoi mo hin pakasala an Israel!’ Ngan mahitungod kan Jezebel, nasiring an Ginoo nga kakaonon hin mga ayam an iya lawas didto ha syudad han Jezrael. Kakaonon hin mga ayam an bisan hin-o han imo mga uropod nga mamatay ha syudad, ngan kakaonon hin katamsihan an bisan hin-o nga mamatay ha kaumhan.” ( Waray na gud iba nga nagpatakas hin pagbuhat hin kasaypanan ha atubangan han Ginoo sugad kan Acab—hi Jezebel nga iya asawa amo an nag-aghat ini ngatanan. Ginbuhat niya an labi hin kamakaarawod nga mga sala hin pagsingba hin mga diyosdiyos, sugad han ginbuhat han mga Amoreohanon nga gintabog han Ginoo tikang han tuna samtang nasulong an mga tawo han Israel.) Han kahuman hin pagyakan ni Elias, ginggisi ni Acab an iya mga panapton, ginhubo ini niya, ngan nagsul-ot hin bado nga sako. Dinmiri hiya hin pagkaon, kinmaturog nga sako an bado, ngan nagmasamdong ngan nagmabidoon hiya. Nagsiring kan manaragna Elias an Ginoo, “Hinkit-an mo ba kon gin-unan-o ni Acab hin pagpaubos ha akon atubangan? Tungod nga ginbuhat niya ini, diri ko pagdadad-on ha iya an karat-an ha panahon nga buhi pa hiya; pagdadad-on ko an karat-an ngada han panimalay ni Acab ha panahon nga an iya anak amo na an hadi.” Waray pag-away an Israel ug Siria sulod han sunod nga duha ka tuig. Kundi dida han ikatulo ka tuig, kinmadto hin pakigkita kan Hadi Acab han Israel hi Hadi Josafat han Juda. Ginpakianhan ni Acab an iya mga opisyal, “Kay ano nga waray man naton ginbuhat hin pagbawi han Ramot didto ha Galaad tikang han hadi han Siria? Diri ba aton an Ramot?” Ngan nagpakiana kan Josafat hi Acab, “Maupod ka ba ha akon hin pagsulong han Ramot?” Binmaton hi Josafat, “Andam ako kon andam ka na, ngan sugad man an akon mga sondalo ngan an akon dikabayo nga mga sondalo. Kundi pakianhi ta anay an Ginoo.” Sanglit iginpatawag ni Acab an mga manaragna, nga mga 400 hira, ngan ginpakianhan hira, “Makadto ba ako hin pagsulong han Ramot, o diri?” Binmaton hira, “Sulonga ito. Padadag-on ka han Ginoo.” Kundi nagpakiana hi Josafat, “Waray na ba iba nga manaragna han Ginoo nga mapapakianahan naton?” Binmaton hi Acab, “May-ada pa usa, hi Miqueas nga anak ni Imla. Kundi napupungot ako ha iya, kay diri gud hiya nananagna hin maupay para ha akon; pirme la maraot.” “Ayaw pagyakan hin sugad hito,” binmaton hi Josafat. Niyan gintawag ni Acab in usa nga opisyal han palasyo ngan iya ginpakuha dayon hi Miqueas. Nalingkod ha ira mga trono didto han giriokan ha gawas gudla han ganghaan ha Samaria an duha nga mga hadi, nga nakakabado han ira hadianon nga mga panapton, ngan nananagna ha atubangan nira an ngatanan nga mga manaragna. Usa ha ira, hi Sedequias nga anak ni Canaan, naghimo hin puthaw nga mga budyong ngan nagsiring kan Acab, “Amo ini an siring han Ginoo: ‘Pinaagi hini makikig-away ka han mga Siriahanon tubtob nga puohon mo hira.’” Amo gihapon an iginsiring han iba nga mga manaragna. Nagsiring hira, “Sulonga an Ramot ngan magdadaog ka. Padadag-on ka han Ginoo.” Hito nga takna ginsiring hi Miqueas han opisyal nga kinmadto hin pagkuha ha iya, “Nanagna an ngatanan nga mga manaragna hin pagdarag-an han hadi, ngan kinahanglan amo man an imo pagbuhaton.” Kundi binmaton hi Miqueas, “Pinaagi han buhi nga Ginoo, nagsasaad ako nga akon igyayakan an igsiring la ha akon han Ginoo!” Han pag-abot na niya ha atubangan ni Hadi Acab, nagpakiana ha iya an hadi, “Miqueas makadto ba hi Hadi Josafat ug ako hin pagsulong han Ramot, o diri?” “Sulonga,” binmaton hi Miqueas, “magdadaog gud kamo. Padadag-on kamo han Ginoo.” Binmaton hi Acab, “Makakapira ba ako pagsisiring ha imo nga an kamatuoran la an imo igyakan ha akon ha ngaran han Ginoo?” Binmaton hi Miqueas, “Hinkikit-an ko an mga tawo han Israel nga nagsasarang ha bawbaw han kapungtoran sugad hin mga karnero nga waray magmarangno. Ngan nagsiring an Ginoo, ‘Waray pangulo ini nga mga tawo; paulia hira ha kalinaw.’” Nagsiring kan Josafat hi Acab, “Diri ba ginsumatan ko ikaw nga diri gud hiya nananagna hin bisan ano nga maupay para ha akon? Pirme la maraot.” Nagpadayon hi Miqueas, “Pamatii yana an isinisiring han Ginoo! Hinkit-an ko an Ginoo nga nalingkod ha iya trono didto ha langit, upod an ngatanan niya nga mga anghel nga naninindog sapit ha iya. Nagpakiana an Ginoo ‘Hin-o in maglilimbong kan Acab basi kumadto hiya ha Ramot ngan pagpatayon didto?’ Magkalainlain an iginsiring han mga anghel, tubtob nga may-ada dinmaop nga usa nga espiritu, mga tinmindog ha atubangan han Ginoo, ngan nagsiring, ‘Ako an naglilimbong kan Acab!’ ‘Uunanhon mo man?’ nagpakiana an Ginoo. Binmaton an espiritu, ‘Makadto ako ngan hihimoon ko nga magbinuwa an ngatanan nga mga manaragna ni Acab.’ Nagsiring an Ginoo, ‘Kadto na ngan paglimbongi hiya. Magmainuswagon ka unta!’” Ngan gintapos ni Miqueas, “Amo ini an nahinabo. Ginpabuwa ha imo han Ginoo ini nga mga manaragna. Kundi naglarang na hiya nga igkikita ka hin karat-an!” Niyan dinmaop kan Miqueas hi Sedequias nga manaragna ngan gintampalo hiya, ngan nagpakiana, “Kakan-o ngani bumulag ha akon an espiritu han Ginoo ngan makighimangraw ha imo?” “Hibabaroan mo ini kon tumago ka na didto hin surusulod nga kwarto,” binmaton hi Miqueas. Niyan nagsugo hi Hadi Acab hin usa han iya mga opisyal. “Dakpa hi Miqueas ngan dad-a hiya ngadto kan Amon nga gobernador han syudad, ngan ngadto kan Prinsipe Joas. Sidnga hira nga pagprisohon ini hiya, ngan tagan hin tubig ug tinapay ngada han pagbalik ko nga talwas.” Binmaton hi Miqueas, “Kon bumalik ka nga talwas, tigaman ini nga waray maghimangraw ha akon an Ginoo.” Ngan nagsiring pa hiya, “Pamati kamo ngatanan han akon iginsiring ha iya!” Niyan kinmadto hin pagsulong han Ramot ha Galaad hira Hadi Acab han Israel ngan Hadi Josafat han Juda. Nagsiring kan Josafat hi Acab, “Ha pagkadto naton ha pag-awayan, diri ako magpapakilala, kundi pagbado ikaw han imo hadianon nga mga panapton.” Sanglit kinmadto ha pag-awayan an hadi han Israel nga waray hiya magpakilala. Ginsugo han hadi han Siria an iya 32 nga mga kapitan hin mga karuwahe nga diri nira sulongon an bisan hin-o labot han hadi han Israel. Sanglit han paghikit-i nira kan Hadi Josafat, naghunahuna hira ngatanan nga amo hiya an hadi han Israel, ngan ira ginsulong hiya. Kundi han paggogliat niya, nasabtan nira nga diri hiya amo an hadi han Israel, ngan inmundang hira hin paglanat ha iya. Kundi may sondalo nga Siriahanon nga pinmana ngan natapngan hin kaigo hi Hadi Acab dida han sinumpayan han iya hinganiban ngan han tahob han iya dughan. “Samad ako!” ginsiring niya an paramaneho han iya karuwahe, “Liko ngan igawas ako han pag-awayan.” Samtang nagpapadayon an away, nagpabilin hi Hadi Acab nga natitindog dida han iya karuwahe, nga naatubang han mga Siriahanon. Nag-awas an dugo han iya kasamdan ngan naluob an salog han iya karuwahe, ngan namatay hiya dida han gab-i na. Han tikaturunod na an adlaw ginmawas in sugo ha mga Israelita nga kasondalohan, “Umuli na an kada tawo ha iya kalugaringon nga nasod ug syudad!” Sanglit namatay hi Hadi Acab. Gindara an iya lawas ngadto ha Samaria ngan iginlubong. Ginhugasan an iya karuwahe didto ha linaw han Samaria, diin ginlaklak hin kaayaman an iya dugo, ngan nangarigo didto an magraot an dungog nga kababayen-an, sumala han iginsiring han Ginoo. Nahisurat an ngatanan nga mga nabuhat hi Hadi Acab, lakip an susumaton hiunong han iya palasyo nga inadornohan hin marpil ngan han ngatanan nga mga syudad nga iya gintindog, dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Han kamatay niya, sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Ahasias nga iya anak. Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Hadi Acab, nahimo nga hadi han Juda hi Josafat nga anak ni Asa, ha panuigon nga 35, ngan naghadi hiya didto ha Jerusalem sulod hin 25 ka tuig. Hi Asuba nga anak ni Salai, amo an iroy niya. Sugad kan Asa nga iya amay nga una ha iya, ginbuhat niya an matadong ha atubangan han Ginoo; kundi waray niya pagrub-a an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan didto nagpadayon an mga tawo hin paghalad hin mga hayop nga tutuboron ngan pagsunog hin insyenso. Nakigsangkay han hadi han Israel hi Josafat. Nahisurat an ngatanan nga iba pa nga nabuhat ni Josafat, an ngatanan niya nga kamaisog ngan an iya mga pakig-away, dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda. Ginpaiwas niya an ngatanan nga magraot in bantog nga kalalaken-an ngan kababayen-an nga nag-aalagad didto han pagano nga mga altar nga nahibilin pa tikang han panahon ni Asa nga iya amay. Waray hadi ha tuna han Edumea; gindumara ini hin tinaporan nga gintudlok han hadi han Juda. May-ada hi Hadi Josafat iginpahimo nga dagko nga mga barko nga magbiyahe ngadto ha tuna han Ofir para hin bulawan; kundi nagkaruruba ini didto ha Eziongaber ngan waray na gud makabiyahe. Niyan naglarang hi Hadi Ahasias han Israel nga paupdon an iya mga tawo hin pagbiyahe han mga tawo ni Josafat, kundi dinmiri hi Josafat. Namatay hi Josafat ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Joram nga iya anak. Dida han ika-17 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Josafat, nahimo nga hadi han Israel hi Ahasias nga anak ni Acab, ngan naghadi hiya didto ha Samaria sulod hin duha ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, ngan nagsunod han maraot nga susbaranan nira Acab ug Jezebel nga amay ug iroy niya, ngan ni Hadi Jeroboam nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Nagsingba ngan nag-alagad hiya kan Baal, ngan sugad han iya amay nga una ha iya, gintukso niya an kasina han Ginoo nga Dyos han Israel. Han kamatay ni Hadi Acab han Israel, nakig-away han Israel an nasod han Moab. Nahulog hi Hadi Ahasias han Israel tikang han balkon ha atop han iya palasyo ha Samaria, ngan nasakit hiya. Sanglit may-ada hiya ginsugo hin pagpakiana kan Baalsebub nga diyos han Filisteohanon nga syudad han Ekron, basi hibaroan kon mag-uupay pa ba hiya o diri. Kundi nagsugo kan Elias nga manaragna nga taga-Tisbe in anghel han Ginoo hin pagkadto ngan pagtapo han mga sinugo ni Hadi Ahasias ngan pagpakiana ha ira, “Kay ano nga napakadto kamo hin pagpakiana kan Baalsebub nga diyos han Ekron? Tungod ba nga naghuhunahuna kamo nga waray na Dyos ha Israel? Sumati niyo an hadi nga nasiring an Ginoo, ‘Diri ka na mag-uupay han imo sakit; mapatay ka!’” Gintuman ni Elias an iginsugo han Ginoo, ngan binmalik ngadto han hadi an mga sinugo. Nagpakiana an hadi, “Kay ano nga binmalik man kamo?” Binmaton hira, “Gintapo kami hin tawo nga nagpabalik ha amon hin pagsumat ha imo nga nasiring an Ginoo, ‘Kay ano nga nagsugo ka hin mga tawo hin pagpakiana kan Baalsebub nga diyos han Ekron? Tungod ba ini nga naghuhunahuna ka nga waray na dyos ha Israel? Diri ka na mag-uupay han imo sakit; mapatay ka!’” Nagpakiana an hadi, “Ano an panagway han tawo?” Binmaton hira, “An iya bado kanan anit hin mananap sugad man an iya bakos ha hawak.” “Hi Elias adto!” nagsiring an hadi. Niyan nagsugo hiya hin opisyal upod in 50 ka tawo hin pagkuha kan Elias. Hin-agian hiya nga nalingkod ha bawbaw hin pungtod, ngan nagsiring ha iya an opisyal, “Tawo han Dyos, nagsugo an hadi nga lumugsong ka.” Binmaton hi Elias, “Kon tawo man ako han Dyos, kumunsad unta tikang ha langit in kalayo ngan sunogon ka ngan an imo mga tawo ngada hin kamatay niyo!” Kinmunsad dayon in kalayo, ginsunog an opisyal ngan an iya mga tawo ngan namatay hira. Nagsugo an hadi hin lain nga opisyal upod in 50 ka tawo, nga kinmadto ngan nagsiring kan Elias, “Tawo han Dyos, nagsugo an hadi nga lumugsong ka dayon!” Binmaton hi Elias, “Kon tawo man ako han Dyos, kumunsad unta tikang ha langit in kalayo ngan sunogon ka ngan an imo mga tawo ngada hin kamatay niyo!” Kinmunsad dayon in kalayo, ginsunog an opisyal ngan an iya mga tawo, ngan namatay hira. Makausa pa nagsugo an hadi hin lain nga opisyal upod in 50 ka tawo. Sinmagka hiya han pungtod, linmuhod ha atubangan ni Elias, ngan nakimalooy, “Tawo han Dyos, kalooyi intawon ako ngan an akon mga tawo. Ayaw gad kami pamataya! Ginpamatay hin kalayo nga tikang ha langit an duha nga mga opisyal ngan an ira mga tawo; kundi kalooyi intawon ako!” Nagsiring kan Elias an anghel han Ginoo, “Lugsong upod ha iya, ngan ayaw kahadlok.” Sanglit inmupod hi Elias han opisyal ngadto han hadi, ngan ginsiring an hadi, “Amo ini an siring han Ginoo: ‘Tungod nga nagsugo ka hin pagpakiana kan Baalsebub nga diyos han Ekron—sugad hin waray na Dyos ha Israel nga sadang pakianhan—diri ka mag-uupay; mapatay ka!’” Namatay hi Ahasias, sumala han iginsiring han Ginoo kan Elias. Waray mga anak nga lalake hi Ahasias, sanglit sinmunod ha iya hin pagkahadi hi Joram nga iya bugto, dida han ikaduha ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joram nga anak ni Josafat. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Hadi Ahasias. Inmabot an panahon nga dadad-on na han Ginoo ngadto ha langit hi Elias pinaagi hin buhawi. Linmakat hira Elias ug Eliseo tikang ha Gilgal, ngan dida ha dalan nagsiring kan Eliseo hi Elias, “Dinhe ka la anay, kay ginsugo ako han Ginoo hin pagkadto ha Betel.” Kundi binmaton hi Eliseo, “Nagsusumpa ako han buhi nga Ginoo ngan ha imo, nga diri ko ikaw babayaan.” Sanglit nag-upod hira ngadto ha Betel. Nasingadto kan Eliseo in hugpo hin mga manaragna nga nag-uokoy didto, ngan nagpakiana ha iya, “Maaram ka ba nga kukuhaon ha imo han Ginoo an imo agaron yana nga adlaw?” “Oo, maaram ako,” binmaton hi Eliseo, “kundi ayaw kita paghimangraw hiunong hito.” Ngan nagsiring kan Eliseo hi Elias, “Dinhe ka la anay, kay ginsugo ako han Ginoo hin pagkadto ha Jerico.” Kundi binmaton hi Eliseo, “Nagsusumpa ako han buhi nga Ginoo ngan ha imo, nga diri ko ikaw babayaan.” Sanglit nagpadayon hira ngadto ha Jerico. Tinmapo kan Eliseo in hugpo hin mga manaragna nga nag-uokoy didto, ngan nagpakiana ha iya, “Maaram ka ba nga kukuhaon na ha imo han Ginoo an imo agaron yana nga adlaw?” “Oo, maaram ako,” binmaton hi Eliseo, “kundi ayaw kita paghimangraw hiunong hito.” Niyan nagsiring kan Eliseo hi Elias, “Dinhe ka la anay, kay ginsugo ako han Ginoo hin pagkadto ha Salog Jordan.” Kundi nagbaton hi Eliseo, “Nagsusumpa ako han buhi nga Dyos ngan ha imo, nga diri ko ikaw babayaan.” Sanglit nagbunyog hira, ngan sinmunod ha ira ngadto ha Jordan in 50 han mga manaragna. Hinmunong hira Elias ug Eliseo ha ligid han salog, ngan inmantaw hin pagtukdaw an 50 nga mga manaragna. Niyan ginhukas ni Elias an iya kurugpos, ginlukot niya, ngan iginlamba ha tubig; nabuhag an tubig ngan tinmabok hira Elias ug Eliseo ha mamara nga tuna. Didto, ginsiring ni Elias hi Eliseo, “Pagsumati ako kon ano an imo karuyag nga sadang ko buhaton ha imo samtang nga diri pa ako kukuhaon.” Binmaton hi Eliseo, “Bahini ako hin duha ka pilo han imo gahom.” “Makuri ito mahatag nga imo hangyo,” binmaton hi Elias. “Kundi kakarawaton mo ito kon kumita ka ha akon nga kinukuha ha imo; kon diri ka kumita, diri mo ito kakarawaton.” Nagpadayon hira paghimangraw samtang nakada hira ha dalan, ngan tigda la ginbutngaan hira hin karuwahe nga kalayo nga dinadanas hin nagkakalayo nga mga kabayo, ngan ikinayab ha langit pinaagi hin buhawe hi Elias. Hinkit-an ini ni Eliseo ngan ginmoliat hiya kan Elias, “Amay ko, amay ko! Gamhanan nga mananalipod han Israel! Naanaw ka na!” Ngan waray na gud niya hikit-i hi Elias. Ginpikas ni Eliseo an iya kurugpos tungod hin kabidoan. Niyan pinurot niya an kan Elias kurugpos nga nahulog niya, ngan binmalik hiya ngan tinmukdaw ha pangpang han Jordan. Ginlamba niya an tubig han kurugpos ni Elias, kundi waray mabuhag an tubig. Nagsiring hiya, “Hain na an Ginoo nga Dyos ni Elias?” Ginlamba liwat niya an tubig ngan nabuhag an tubig, ngan tinmabok hiya dida hini. Hinkit-an hiya han 50 nga mga manaragna nga taga-Jerico ngan nagsiring hira, “Aada na kan Eliseo an gahom ni Elias.” Gintapo hiya nira ngan yinmukbo ha iya atubangan, ngan nagsiring, “50 kami nga aanhi nga puros magkusog nga mga tawo. Tugoti kami hin pagbiling han imo agaron. Bangin gindara hiya han espiritu han Ginoo ngan ginbayaan didto hin bukid o didto hin kahamub-an.” “Ayaw,” binmaton hi Eliseo, “Ayaw gud kamo pagbiling ha iya.” Kundi nagpirit hira tubtob nga tinmangdo na la hi Eliseo ngan tinugotan hira. Nagkalakat an 50 ha ira ngan namiling kan Elias ha ngatanan nga dapit hin tulo ka adlaw, kundi waray gud makaagi ha iya. Binmalik hira kan Eliseo nga naghulat ha ira didto ha Jerico, ngan nagsiring hiya ha ira, “Diri ba nagsiring ako ha iyo nga diri kamo magbiling ha iya?” Nasingadto kan Eliseo in mga tawo nga taga-Jerico ngan nagsiring, “Sugad han imo hinbabaroan, maupay pagpuy-an ini nga syudad kundi maraot an iya tubig ngan damo an napupunitan.” Nagsugo hi Eliseo, “Dad-i ako hin asin dida hin bag-o nga uhataw.” Gindara ini ha iya, ngan nasingadto hiya ha burabod han syudad, gin-asinan niya an tubig ngan nagsiring, “Amo ini an siring han Ginoo: ‘Ginpupuraw ko ini nga tubig, ngan diri na ini makakamatay o makakapunit.’” Ngan tikang hadto nagin puraw na an tubig, sumala han iginsiring ni Eliseo. Tikang ha Jerico nasingadto ha Betel hi Eliseo, ngan dida ha dalan nagkagawas han bungto in kabataan nga kalalaken-an ngan nag-intrimis ha iya. Naggogliat hira, “Iwas dinhe, ikaw nga dangas!” Linmingi hi Eliseo, tinutokan hira, ngan gintunglo hira ha ngaran han Ginoo. Ngan ginmawas ha kagurangan in duha nga babayi nga mga uso ngan ginhunothunot in 42 han kabataan. Nagpadayon hi Eliseo ngadto ha Bukid Carmelo, ngan katapos, binmalik hiya ngadto ha Samaria. Dida han ika-18 ka tuig han pagkahadi han Juda ni Hadi Josafat, nahimo nga hadi han Israel hi Joram nga anak ni Acab, ngan naghadi hiya hin 12 ka tuig ha Samaria. Nakasala hiya han Ginoo, kundi diri hiya sugad kamaraot han amay o han iroy niya nga hi Jezebel; ginkuha niya an ladawan nga gintindog han iya amay para han pagsingba kan Baal. Kundi sugad kan Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga una ha iya, gintutdoan niya hin pakasala an Israel, ngan waray gud hiya umundang hin pakasala. Nagmangno hin mga karnero hi Hadi Mesa han Moab, ngan kada tuig nahatag hiya ha hadi han Israel hin buhis nga 100,000 nga mga nati nga karnero ngan hin barahibo hin 100,000 nga mga karnero. Kundi han kamatay ni Hadi Acab han Israel, nakig-away han Israel hi Mesa. Ginmawas dayon han Samaria hi Hadi Joram ngan gintirok an ngatanan niya nga kasondalohan. Nagpatugon hiya kan Hadi Josafat han Juda: “Kinmontra ha akon an hadi han Moab; maupod ka ba ha akon hin pakig-away ha iya?” Nagbaton hi Hadi Josafat, “Maupod ako. Andam ako sugad ha imo, ngan sugad man an akon mga tawo ngan an akon mga kabayo. Hain man kita aagi hin pagsulong ha iya?” Nagbaton hi Joram, “An hilaba nga dalan ha kamingawan han Edom an aton aagian.” Sanglit nagburunyog hira Hadi Joram ngan an mga hadi han Juda ug Edom. Katapos hin pito ka adlaw nga pagbinaktas, naubosan hira hin tubig, ngan waray na gud nahisalin para han mga tawo o han mga kargahan nga hayop. “Ta, waray na kita mahihimo!” nagsiring hi Hadi Joram. “Igintubyan han Ginoo ha mga kamot han hadi han Moab kita nga tulo!” Nagpakiana hi Hadi Josafat, “May-ada ba dinhe manaragna nga aton susugoon hin pagpakiana han Ginoo?” Binmaton in usa nga opisyal han mga sondalo ni Hadi Joram, “Aanhi hi Eliseo nga anak ni Safat. Kabulig hiya anay ni Elias.” Nagsiring hi Hadi Josafat, “Matuod hiya nga manaragna.” Sanglit nasingadto kan Eliseo an tulo nga kahadian. “Kay ano nga mabulig ako ha imo?” ginsiring ni Eliseo an hadi han Israel. “Kadto ngan pakianhi an mga manaragna nga ginpakianhan han imo amay ug iroy.” Binmaton hi Joram, “Ayaw gad! An Ginoo man an nagtubyan ha amon nga tulo nga kahadian ha kamot han hadi han Moab.” Binmaton hi Eliseo, “Sugad nga buhi an Ginoo nga akon gin-aalagad, diri unta ako manginginlabot ha imo kon diri la tungod hin pagtahod ko kan Hadi Josafat han Juda. Dad-i ako hin musikiro yana.” Samtang nagtutukar han iya arpa an musikiro, inmabot kan Eliseo an gahom han Ginoo, ngan nagsiring hiya, “Amo ini an siring han Ginoo: ‘Lub-a niyo hin kali ini nga hinubsan nga sapa. Bisan kon diri kamo kumita hin uran o hangin, mapupuno hin tubig ini nga hinubsan nga sapa, ngan makakainom an iyo kabakahan, ngan an iyo kargahan nga mga hayop.’” Ngan nagpadayon hi Eliseo, “Kundi masayon la para han Ginoo ini nga buruhaton; padadag-on liwat kamo niya kontra han mga Moabita. Aagawon niyo an ngatanan nira nga magtahom nga pinaderan nga mga syudad; pupudlon niyo an ngatanan nira nga mga kahoy nga nabunga, tatak-opan an ngatanan nira nga mga burabod, ngan dadaoton an ngatanan nira nga maglangbo nga kaumhan pinaagi hin pagpasarangi han uma hin mga bato.” Pagkabuwas han aga, ha takna nga paghalad hin mga hayop nga tutuboron, inmawas in tubig tikang ha Edumea, ngan naluob an tuna. Pakabati la han mga Moabita nga inmabot hin pakiaway ha ira an tulo nga kahadian, gintawag an ngatanan nga mga tawo nga nakakadara na hin hinganiban, tikang han gimamagurangi ngadto han gimamanghori, ngan naghulat hira didto han pag-ultan. Han pagbangon nira han pagkabuwas han aga, sinirakan han adlaw an tubig, ngan mapula an tubig pagkit-on sugad hin dugo. “Dugo ito!” naggoliat hira. “Bangin nag-inaraway ngan nagpinatayay yana an tulo nga mga hadi ug an ira kasondalohan! Tana, panikasi ta an ira kampo!” Kundi han pag-abot nira ha kampo, ginsulong hira han mga Israelita ngan inmisol hira. Nagpadayon paglanat an mga Israelita. Ginpatay nira an mga Moabita, ngan ginbungkag an ira mga syudad. Kon nalabay hira hin malangbo nga uma, naitsa ngadto han uma hin usa nga bato an kada Israelita, tubtob nga nagsarang in damo nga mga bato didto han mga kaumhan; gintak-opan liwat nira an mga burabod ngan ginpulod an mga kahoy nga nabunga. Ha kataposan, an kapital na la nga syudad han Kirhareset an nahibilin, ngan ginpalibotan ngan ginsulong ini han mga Israelita. Han pakasabot han hadi han Moab nga napipirde na hiya, nagpaupod hiya hin 700 nga mga mag-upay gumamit hin espada ngan nagpirit hiya hin pagtarop ha butnga han kaaway ngan pagkalagiw ngadto han hadi han Siria, kundi waray hiya pakahimo. Sanglit kinuha niya an iya suhag nga lalake nga sumurunod ha iya hin pagkahadi, ngan ha bawbaw han pader han syudad iginhalad hiya nga unong nga tutuboron ngadto han diyos han Moab. Nahadlok an mga Israelita, sanglit inmisol hira han syudad ngan inmoli ha ira kalugaringon nga nasod. Kinmadto kan Eliseo an balo nga asawa hin usa han mga manaragna ngan nagsiring, “Patay na an akon bana! Maaram ka man nga tawo hiya nga mahadlokon han Dyos, kundi may nakadto ha akon nga tawo nga iya nautangan. Kinukuha niya an akon duha nga anak nga kalalaken-an basi maoripon nga bayad han utang han akon bana.” “Ano man an akon mabubuhat ha imo?” pinmakiana hi Eliseo. “Sumati ako, ano pa in aada ha imo balay?” Binmaton an balo, “Waray na gud, labot hin usa nala nga gutiay nga tibod hin lana hin olibo.” “Pakadto ha imo mga kahigrani ngan huram ha ira hin damo nga mga tibod nga waray sulod,” ginsiring hiya ni Eliseo. “Niyan, pakadto ha sakob han balay ikaw ngan an imo mga anak nga kalalaken-an, sadhi an porta, ngan ipisa an lana ngadto han mga tibod. Ipiliw an kada tibod nga mapupuno.” Sanglit sinmulod han iya balay an babaye upod an iya mga anak nga kalalaken-an, ginsadhan an porta, ngan gin-ipis an lana ngadto han mga tibod nga gindara ha iya han iya mga anak. Han kapun-i na nira han ngatanan nga mga tibod, nagpakiana an babaye kon may-ada pa ba iba. “Kataposan na ito,” binmaton an usa han iya mga anak. Ngan inmukoy pag-awas an lana. Binmalik hiya ngadto kan Eliseo nga manaragna nga nagsiring ha iya, “Ibaligya an lana ngan baydi an ngatanan niyo nga utang, ngan mamamay-ada pa sobra nga kwarta nga kabubuhian nimo ngan han imo mga anak.” Usa ka adlaw nasingadto ha Sunem hi Eliseo, diin naukoy in riko nga babaye. Gindapit niya hin pagkaon hi Eliseo, ngan tikang hadto didto na hiya nakaon ha iya balay kada pagkakadto niya ha Sunem. Nagsiring ha iya bana an babaye, “Maaram ako nga baraan ini nga tawo nga agsob masinganhi ha aton. Paghimo kita hin gutiay nga kwarto ha atop, butangi naton hin higdaan, lamesa, lingkoran, ug suga, ngan makakapahuway hiya didto kada pagduduaw niya ha aton.” Usa ka adlaw binmalik ha Sunem hi Eliseo ngan sinmaka hiya ha iya kwarto hin pagpahuway. Ginsugo niya hi Gihasi nga iya surugoon hin pagtawag han babaye. Han pag-abot han babaye ngadto kan Eliseo, nagsiring hi Eliseo kan Gihasi, “Pakianhi hiya kon ano an akon igbabalos ha iya han ngatanan nga iya ginbuhat hin paghatag han aton mga kinahanglanon. Bangin maruyag hiya nga kumadto ako han hadi o han kapitan han kasondalohan ngan maghimangraw ako ha iya para ha iya.” Binmaton an babaye, “May-ada na ako han ngatanan nga akon kinahanglan dinhe kaupod han akon mga tawo.” Nagpakiana kan Gihasi hi Eliseo, “Ano man ngay-an an akon mahihimo ha iya?” Binmaton hiya, “Ada, waray hiya anak, ngan lagas na an iya bana.” “Pakanhia hiya,” nagsugo hi Eliseo. Inmabot an babaye ngan tinmindog ha porta, ngan nagsiring ha iya hi Eliseo, “Ha sugad hini nga panahon han sunod nga tuig magkukugos ka hin anak nga lalake.” Nagsiring hiya, “Ha? Ayaw gad pagbinuwa. Tawo ka man han Dyos!” Kundi, sumala han iginsiring ni Eliseo, nag-anak hiya hin lalake han pagkasunod nga tuig ha amo nga takna nga ginsaad ni Eliseo. Han dako na an bata, usa ka aga ha panahon han kat-ani, kinmadto an bata kan iya tatay nga nakadto ha uma upod han mga mag-arani. Tigda la nga ginmoliat an bata kan iya tatay, “Masakit an akon ulo! Masakit an akon ulo!” “Iuli an bata ngadto kan iya nanay,” nagsugo an amay. Gindara han surugoon ngadto han nanay an bata, nga ginpalingkod ha iya paa ngada han pagkaudto, ngan namatay an bata. Gindara an bata ni iya nanay ngadto han kwarto ni Eliseo, ginhayad ha higdaan, ginsadhan an porta, ngan linmakat an nanay. Niyan gintawag niya an iya bana ngan ginsiring, “Pakanhia in usa nga surugoon dara in usa nga asno. Kinahanglan kumadto ako kan Eliseo nga manaragna. Mabalik ako dayon.” “Kay ano nga makadto ka yana nga adlaw?” nagpakiana an iya bana. “Diri man yana Adlaw nga Iparahuway o pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan.” “Bisan la,” binmaton hiya. Ngan ginpamunturahan niya an asno ngan ginsiring an surugoon, “Palaksiha an asno ngan ayaw pagpahinaya, kon diri ko ikaw sidngon.” Sanglit linmakat hiya ngan nasingadto kan Eliseo ha Bukid Carmelo. Hinkit-an hiya ni Eliseo nga hirayo pa hiya, ngan nagsiring hi Eliseo kan Gihasi nga iya surugoon, “Tan-awa tikanhi an babaye nga taga-Sunem! Tapoa dayon ngan pangumostaha hiya, an iya bana, ngan an iya anak.” Ginsumatan han babaye hi Gihasi nga maupay man an ngatanan, kundi han pag-abot niya kan Eliseo yinmukbo hiya ha atubangan niya ngan kinaptan an iya mga tiil. Gin-iitirikwang na hiya ni Gihasi, kundi nagsiring hi Eliseo, “Pabay-i la hiya. Diri ka ba nakita nga mabidoon hin duro hiya? Ngan waray ako pagsumati hini han Ginoo.” Nagsiring ha iya an babaye, “Inmaro ba ako ha imo hin anak? Diri ba ako nagsiring ha imo nga ayaw ako paglimbongi?” Inmatubang kan Gihasi hi Eliseo ngan ginsiring, “Dali! Dad-a an akon tungkod ngan lakat dayon. Ayaw gud pakighimangraw bisan kanay nga imo igkasugat, ngan ayaw pagbaton kon may magpakiana ha imo. Pasingadto dayon han balay ngan ipadapat ha bawbaw han bata an akon tungkod.” Nagsiring kan Eliseo an babaye, “Nagsusumpa ako han buhi nga Ginoo ngan ha imo nga diri ako malakat kon diri ka umupod!” Sanglit inmupod han babayi kan Eliseo. Nag-una hi Gihasi ngan ipinadapat ha bawbaw han bata an tungkod ni Eliseo, kundi waray gud tingog o tigaman hin kinabuhi. Sanglit binmalik hiya pakigkita kan Eliseo ngan nagsiring, “Waray man pagmata an bata.” Han pag-abot ni Eliseo, hiya la an sinmulod han kwarto ngan hinkit-an nga hinayad ha higdaan an patay nga bata. Sinadhan niya an porta, ngan nag-ampo ngadto han Ginoo. Katapos tinungbawan niya an bata ngan ibinutang an iya baba, mga mata, ngan mga kamot ha baba, mga mata, ngan mga kamot han bata. Han natugbaw hiya han bata, nagtikang pagpaso an lawas han bata. Binmuhat hi Eliseo, naglakatlakat ha kwarto, ngan binmalik pagtugbaw han bata. Sinmunga hin makapito an bata, ngan katapos, pinmukrat. Gintawag ni Eliseo hi Gihasi ngan ginpatawag niya an iroy han bata. Han pagsulod han babaye, nagsiring ha iya hi Eliseo, “Iini an imo anak.” Hinmapa an nanay ha iya tiilan; katapos, kinuha niya an iya anak ngan lumakat. Ha usa ka higayon, han may gutom ha bug-os nga tuna, binmalik ha Gilgal hi Eliseo. Samtang nagtututdo hiya han hugpo hin mga manaragna, nagpasugo hiya nga isun-ad an dako nga daba ngan mag-utan para ha ira. Nasingadto ha kaumhan in usa ha ira panguha hin mga utanon. Nakaagi hiya hin ihalas nga nakambod nga utanon ngan pinanguha niya an mga bunga tubtob han iya maakos. Gindara niya ini, gintirostiros, ngan gin-utan, bisan kon waray hiya kumilala kon mga ano adto. Gindurot an utan basi kaonon han mga tawo, kundi han pakatilaw la nira, ginmoliat hira kan Eliseo, “Makahirilo ini!”—ngan waray gud hira mangaon. Inmaro hi Eliseo hin gutiay nga kan-on, iginbutang ngadto han daba, ngan nagsiring, “Idurot ha ira an utan.” Ngan waray may nahilo ha ira. Hin lain nga higayon, inmabot in tawo nga taga-Baalsalisa, nga nagdara kan Eliseo hin 20 ka bug-os nga tinapay nga hinimo han syahan nga inani nga sebada hadto nga tuig ngan pira ka upong han bag-o nga inani. Ginsugo ni Eliseo an iya surugoon nga ipakaon ini han hugpo hin mga manaragna, kundi binmaton hiya, “Makakasadang ba ini hin usa ka gatos nga mga tawo?” Binmaton hi Eliseo, “Ipakaon ito ha ira, kay nagsiring an Ginoo nga mangangaon hira ngan may-ada pa masasalin.” Sanglit igindurot ha ira han surugoon an pagkaon, ngan sumala han iginsiring han Ginoo, nangaon hira ngatanan ngan may-ada pa salin. Tinahod gud ngan pinalabi han hadi han Siria hi Naaman nga kapitan han kasondalohan nga Siriahanon, kay pinaagi ha iya ginpadaog han Ginoo an kasondalohan nga Siriahanon. Gamhanan hiya nga sondalo, kundi sanlahon hiya. Ha usa han ira mga pagsulong han Israel, nabihag han mga Siriahanon in babayehay nga Israelita, nga nahimo nga surugoon han asawa ni Naaman. Usa ka takna nagsiring ha iya agaron nga babaye ini nga babayehay, “Maupay unta kon makakadto han manaragna nga nag-uokoy ha Samaria an akon agaron nga lalake! Tatambalon hiya han iya sakit.” Han pakabati hini ni Naaman, nasingadto hiya han hadi ngan ginsumatan niya han iginsiring han babayehay. Nagsiring an hadi, “Kadtoa an hadi han Israel ngan dad-a ha iya ini nga surat.” Sanglit linmakat hi Naaman dara in 30,000 ka bug-os nga salapi, 6,000 ka bug-os nga bulawan, ngan napulo nga magtahom nga mga panapton. Nasiring an surat nga iya dara: “Magpapakilala kan Naaman nga akon opisyal ini nga surat. Karuyag ko nga tambalon mo hiya han iya sakit.” Han pakabasa la han surat han hadi han Israel, ginggisi niya an iya panapton ngan nagsiring, “Naglalaom ba an hadi han Siria nga matatambal ko ini nga tawo? Naghuhunahuna ba hiya nga Dyos ako nga may gahom han kinabuhi ug kamatayon? Dayag ini nga nagbibiling la hiya hin pakiaway ha akon!” Han pakabati ni manaragna Eliseo han nahinabo, nagpatugon hiya han hadi: “Kay ano nga naguguol ka hin duro? Pakadia ha akon an tawo ngan pakikitaon ko hiya nga may-ada manaragna ha Israel!” Sanglit nasingadto hi Naaman upod an iya mga kabayo ngan karuwahe, ngan inmukoy hiya ha aragian han balay ni Eliseo. Nagsugo hin surugoon hi Eliseo nga sumatan hi Naaman nga kumadto ngan lumurop hiya ha Salog Jordan makapito, ngan mauupay an iya sakit. Kundi linmakat hi Naaman nga puno hin kasina ngan nasiring ha iya ngahaw, “Kasiring ko adto nga makadi hiya ha akon, mag-aampo ngadto ha Ginoo nga iya Dyos, magpapandong han iya kamot ha bawbaw han akon sakit, ngan tatambalon ako! Labot pa, diri ba mauruupay han bisan ano nga salog ha Israel an mga salog han Abana ug Farfar ha Damasco? Didto nala unta ako malurop ngan maupay!” Sanglit tinmalikod ngan linmakat hiya nga puno in kasina. Dinmaop ha iya an iya mga surugoon ngan nagsiring, “Kon ginsugo ka han manaragna hin pagbuhat hin butang nga makuri, gintutuman mo ada. Yana, kay ano nga diri ka na la lumurop sumala han iya iginsiring, ngan maupay?” Sanglit linmugsong ha Jordan hi Naaman ngan linmurop hiya makapito sumala han iginsiring ni Eliseo, ngan naupay gud hiya. Nagmaupay ngan nagmahamis na an iya lawas sugad hin kanan bata. Binmalik hiya kan Eliseo upod an ngatanan niya nga mga tawo ngan nagsiring, “Yana maaram na ako nga waray iba nga diyos kundi an Dyos la han Israel; sanglit karawata gad inin akon regalo.” Binmaton hi Eliseo, “Sugad nga buhi an Dyos nga akon gin-aalagad, diri ako makarawat hin regalo.” Nagpirit hi Naaman nga karawton niya kundi dinmiri gud hiya. Sanglit nagsiring hi Naaman, “Kon diri ka makarawat han akon regalo, tagi ako hin tuna nga duha ka karga hin mula nga dadad-on ko hin pag-uli, kay tikang yana, diri na ako maghahalad ngadto hin iba nga diyos kundi ngadto la han Ginoo. Sanglit naglalaom ako nga pasasayloon ako han Ginoo kon paupdon ako han akon hadi ngadto ha templo ni Remon nga diyos han Siria, ngan magsingba ha iya. Waray ruhaduha nga pasasayloon ako han Ginoo!” “Maupay na la nga imo paglakat,” nagsiring hi Eliseo. Ngan linmakat hi Naaman. Hiraniay pa la an iya nalalaktan, han pakahunahuna ni Gihasi nga surugoon ni Eliseo, “Ginpalakat han akon agaron hi Naaman nga waray ngani pabayda hin bisan ano! Kinakarawat unta niya an ihinahatag ha iya hadto nga Siriahanon. Sugad nga buhi an Ginoo, lalanaton ko hiya ngan kukuhaan ko hiya hin bisan ano.” Sanglit ginlanat niya hi Naaman. Han pakakita ni Naaman nga ginlalanat hiya hin tawo, hinmaw-as hiya han iya karuwahe hin pagtapo ha iya, ngan nagpakiana, “Ano na?” “Waray gad,” binmaton hi Gihasi. “Kundi ginsugo ako han akon agaron hin pagsumat ha imo nga yana pa gud la inmabot in duha nga kaapi han hugpo hin mga manaragna ha sagkahon nga nasod han Efraim, ngan karuyag niya nga tagan mo hira matulo ka yukot ka bug-os nga salapi ngan maduha nga magtahom nga mga panapton.” Binmaton hi Naaman, “Dad-a na la in unom ka yukot ka bug-os nga salapi.” Nagpirit hi Naaman nga karawton ni Gihasi, iginsulod an salapi hin duha nga supot, ginhatag ini upod an duha nga magtahom nga mga panapton ha duha han iya mga surugoon, ngan ginsugo hira hin pag-una kan Gihasi, dara an iya mga regalo. Han pag-abot nira han pungtod nga gin-uokyan ni Eliseo, kinuha ni Gihasi an duha nga mga supot ngan gindara ha sakob han balay. Katapos ginpabalik niya an mga surugoon ni Naaman. Binmalik hiya ngadto han balay, ngan ginpakianhan hiya ni Eliseo, “Nasingain ka?” “Dinhe gad la, ako,” binmaton hiya. Kundi nagsiring hi Eliseo, “Waray ba ako didto ha espiritu han paghaw-as han tawo han iya karuwahe hin pagtapo ha imo? Diri ini panahon hin pagkarawat hin kwarta ngan mga panapton, kakahoyan nga olibo ngan mga urubasan, mga karnero ngan mga baka, o mga surugoon! Sanglit mahingangada ha imo an sanla ni Naaman, ngan tatap-onan han sanla ha kadayonan ikaw ngan an imo mga tulin!” Han paglakat ni Gihasi, sanlahon na hiya—sugad hin gapas kabusag an iya panit. Nagsumbong kan Eliseo an hugpo hin mga manaragna nga iya gindudumara, “Gutiay hin duro an dapit nga amon inuokyan! Tugoti kami hin pagkadto ha Jordan ngan pagpulod hin mga kahoy basi magtindog kami hin amon urokyan.” “Pakadto kamo,” binmaton hi Eliseo. Naghangyo in usa ha ira nga umupod ha ira hi Eliseo; tinmangdo hiya, ngan nagburunyog hira. Nagtikang hira pamulod hin mga kahoy han pag-abot nira ha Jordan. Samtang nagpupulod in usa ha ira, nahulog ha tubig an surab han iya parakol. Ginmoliat hiya kan Eliseo, “Ano an akon bubuhaton? Hinuram ko la adto!” Pinmakiana hi Eliseo, “Diin kahulog?” Ginpakita hiya han tawo han dapit nga nahulogan, ngan inmutod hin sanga hi Eliseo, igin-itsa ito ha tubig, ngan linmutaw an surab han parakol. “Purota,” nagsugo hi Eliseo, ngan ginpurot han tawo. Nakig-away han Israel an hadi han Siria. Nakigsarabot hiya han iya mga opisyal, ngan nagpili hin dapit nga iya pagkakampohan. Kundi ginpatugonan ni Eliseo an hadi han Israel, ngan ginpahimatngonan an hadi nga diri humarani hito nga dapit, kay magama didto an mga Siriahanon. Sanglit ginpahimatngonan han hadi han Israel an mga tawo nga nag-uokoy didto nga magbantay hira. Nakadamo ini mahinabo. Nasamok an hunahuna han hadi han Siria; ginpatawag niya an iya mga opisyal ngan ginpakianhan hira, “Hin-o ha iyo in naugop han hadi han Israel?” Binmaton in usa ha ira, “Waray, Harangdon nga Hadi. An manaragna, hi Eliseo, amo an parasumat han hadi han Israel han imo iginyayakan nga sekreto bisan didto han imo kalugaringon nga kwarto.” “Bilnga niyo hiya basi nakon ipadakop,” nagsugo an hadi. Nasumatan an hadi nga nakadto ha Dotan hi Eliseo. Nagpadara hiya hin damo nga kasondalohan upod in kakabayohan ngan mga karuwahe. Gab-i hira inmabot han bungto ngan ginpalibotan nira an Dotan. Sayo pa han pagkaaga, binmangon an surugoon ni Eliseo, ginmawas han balay, ngan kinmita han Siriahanon nga kasondalohan, upod an ira kakabayohan ngan mga karuwahe, nga nagpapalibot han bungto. Binmalik hiya ngan ginsiring hi Eliseo, “Waray na mahihimo naton. Ginpalibotan na kita.” Binmaton hi Eliseo, “Ayaw kahadlok. Darudamo ha ira an naugop ha aton.” Ngan nag-ampo hiya, “O Ginoo, pukrata an iya mga mata, ngan pakitaa hiya.” Pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo, ngan han paghangad han surugoon ni Eliseo, hinkit-an niya nga an ligid han pungtod luob na hin kakabayohan ngan mga karuwahe nga kalayo nga nagpapanalipod kan Eliseo. Han pagsulong na han mga Siriahanon, nag-ampo hi Eliseo, “O Ginoo, butaha ini nga mga tawo.” Pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo ngan ginbuta hira. Ngan nasingadto ha ira hi Eliseo ngan nagsiring, “Diri ini amo an dalan; diri ini amo an bungto nga iyo ginbibiling. Sunod ha akon ngan itututdo ko kamo han tawo nga iyo ginbibiling.” Ngan gindara niya hira ngadto ha Samaria. Han paghisulod na nira han syudad, nag-ampo hi Eliseo, “O Ginoo, pukrata an ira mga mata, ngan pakitaa hira.” Pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo; nagpakakita hira, ngan nakasabot hira nga nakadto na hira ha sakob han Samaria. Han pakakita han hadi han Israel han mga Siriahanon, nagpakiana hiya kan Eliseo, “Ano, pamamatayon ko ba hira?” “Ayaw,” binmaton hiya. “Bisan ngani an mga sondalo nga imo nabihag ha pag-awayan diri angay nimo patayon. Pakaona ngan paimna hira, ngan pabalika hira ngadto han ira hadi.” Sanglit naghatag ha ira hin dako nga kombite an hadi han Israel; ngan katapos nira pangaon ngan panginom, ginpabalik niya hira ngadto han hadi han Siria. Tikang hadto waray na sumulong han tuna han Israel an mga Siriahanon. Paglabay hin panahon, ginpangulohan ni Hadi Benadad han Siria an bug-os niya nga kasondalohan ngan ginpalibotan nira an syudad han Samaria. Tungod hini nga pagsulong, makalilisang an gutom ha syudad, nga iginbaligya na hin 80 ka bug-os nga salapi an usa nga ulo hin asno, ngan lima ka bug-os nga salapi an usa hin tunga ka salmonan nga iti hin sarapati. Han paglabay han hadi han Israel hirani han pader han syudad, may ginmoliat ha iya nga babaye, “Buligi ako, Harangdon nga Hadi!” Binmaton hiya, “Kon diri nabulig ha imo an Ginoo, ano man an akon pakabulig ha imo? May-ada pa ba ako trigo o bino? Ano an nakakasamok ha imo?” Binmaton hiya, “Naghangyo ha akon hadton usa ka adlaw ini nga babaye nga kakaonon namon an akon anak, ngan pagkabuwas an iya na man anak an amon kakaonon. Sanglit ginluto namon an akon anak ngan ginkaon. Pagkabuwas ginsiring ko hiya nga kakaonon na namon an iya anak, kundi gintago niya an iya anak.” Han pakabati hini han hadi, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabaraka, ngan hinkit-an hiya han mga tawo nga hirani han pader nga nakakasul-ot hiya hin sako ha ilarom han iya panapton. Nagsiring hiya, “Patayon unta ako han Dyos kon diri mapugotan hi Eliseo yana nga adlaw!” Ngan nagsugo hiya hin surugoon pagkuha kan Eliseo. Hini nga higayon nakadto ha iya balay hi Eliseo kaupod in katigurangan nga naduaw ha iya. Han waray pa aabot an sinugo han hadi, nagsiring ha katigurangan hi Eliseo, “An hadi nagsugo hin tawo hin pagpatay ha akon. Pag-abot han iya ginsugo, sadhi an porta ngan ayaw hiya pasudla. Masunod gud dayon ha iya an hadi.” Pakahuman la niya pagyakan, inmabot an hadi ngan nagsiring, “An Ginoo an nagpadara ha aton hini nga kakurian! Sanglit diri na ako mahulat han iya kon ano an iya bubuhaton.” Binmaton hi Eliseo, “Pamatii an siring han Ginoo! Hini nga takna buwas, makakapalit ka na ha merkado han Samaria hin mga duha ka gantang nga trigo o mga upat ka gantang nga sebada hin usa la ka bug-os nga salapi!” Nagsiring kan Eliseo an opisyal nga kaupod han hadi, “Diri gud matutuman an iya ginsiring bisan pa kon buksan han Ginoo an mga bintana ha langit!” Binmaton hi Eliseo, “Makita ka nga matutuman ini kundi diri ka hini makakakaon.” Nakadto ha gawas han mga ganghaan han syudad in upat nga mga sanlahon, ngan naggipasiringsiring hira, “Kay ano nga nag-iinukoy kita dinhe ngada han kamatay? Diri na kinahanglan sumulod pa kita ha syudad, kay mapatay la kita didto hin gutom; kundi kon dinhe kita pag-inukoy mapatay la kita gihapon. Sanglit pakadto kita ha kampo han mga Siriahanon. Kon patayon kita nira, mapatay manla kita gihapon, kundi bangin talwason nira an aton mga kinabuhi.” Sanglit, han tipagsisirom na, napasingadto hira ha kampo han mga Siriahanon, kundi han pag-abot nira didto, waray man tawo nga ira hinkit-an. Ginpabati han Ginoo an mga Siriahanon hin aringasa nga sugad hin nasulong nga damo nga kasondalohan upod in kakabayohan ngan mga karuwahe, ngan naghunahuna an mga Siriahanon nga nagsuhol an hadi han Israel han Hiteohanon ngan Ehiptohanon nga kahadian ngan han ira kasondalohan hin pagsulong ha ira. Sanglit nangalagiw hito nga gab-i an mga Siriahanon, ngan binayaan an ira mga tulda, mga kabayo, mga asno, ngan an kampo nga waray nira dara bisan ano. Han pag-abot han upat nga sanlahon ha ligid han kampo, sinmulod hira hin tulda, nangaon ngan nanginom, nanguha han salapi, bulawan, ug mga panapton nga ira hin-agian, ngan nagkalakat ngan gintago ini; katapos binmalik hira, sinmulod hin lain nga tulda, ngan ginbuhat nira sugad han ira ginbuhat han una. Kundi naggipasiringsiring hira, “Diri ada maupay inin aton ginbubuhat. May-ada kita maupay nga sumat ngan kinahanglan diri naton paghilomon la ini. Kon humulat pa kita ngada han pagkaaga pagsumat hini, kakastigohon gud kita. Kadto kita yana dayon ngan sumati ta an mga opisyal han hadi!” Sanglit ginbayaan nira an kampo han mga Siriahanon, nasingadto ha syudad, ngan gintawag an mga gwardya han mga ganghaan, “Nasingadto kami han kampo han mga Siriahanon ngan waray kami hinkit-an o hinbatian nga tawo; hinigtan pa an mga kabayo ngan mga asno, ngan amo gud la gihapon an kahimtang han mga tulda nga binayaan han mga Siriahanon.” Iginpahibaro han mga gwardya an sumat, ngan iginsumat ini ha palasyo. Gab-i pa adto, kundi binmangon ha iya higdaan an hadi ngan nagsiring ha iya mga opisyal, “Susumatan ko kamo han nahuhunahunaan han mga Siriahanon: Maaram hira nga gutom dinhe, sanglit binayaan nira an ira kampo ngan nanago ha ligid han kaumhan. Naghuhunahuna hira nga magawas kita han syudad pamiling hin pagkaon, ngan niyan dadakpon kita nira nga mga buhi ngan bibihagon an syudad.” Nagsiring in usa han iya mga opisyal, “Magkakamatay manla gihapon an mga tawo dinhe ha syudad sugad hadton nagkamatay na. Sanglit pagsugo kita hin mga tawo nga masakay han lima nga kabayo nga nahibilin, basi hibaroan naton kon ano gud an nahinabo.” Nagpili hira hin mga tawo, ngan ginsugo hira han hadi pinasakay ha duha nga karuwahe upod an tugon pagkadto ngan panginano han nahinabo han kasondalohan nga Siriahanon. Nakaabot ha Jordan an mga tawo, ngan ira hinkit-an ha dalan an mga panapton ngan mga garamiton nga binayaan han mga Siriahanon han nangangalagiw hira. Niyan binmalik hira ngan nagsumat han hadi. Nagkagawas an mga tawo han Samaria ngan gintikasan nira an Siriahanon nga kampo. Ngan sumala han iginsiring han Ginoo, iginbaligya hin usa la ka bug-os nga salapi an duha ka gantang nga giuupayi nga trigo o upat ka gantang nga sebada. Nahinabo nga ginsugo han hadi han Israel an opisyal nga naninimangno ha iya hin pagbantay han ganghaan han syudad. Ngan gintamaktamakan han mga tawo ini nga opisyal ngada han kamatay; namatay hiya sumala han igintagna ni Eliseo han pakigkita ha iya han hadi. Ginsumatan ni Eliseo an hadi nga hito nga takna han pagkabuwas ibabaligya ha merkado han Samaria hin usa la ka bug-os nga salapi in mga duha ka gantang nga giuupayi nga trigo o mga upat ka gantang nga sebada, nga ginbaton han opisyal, “Diri gud ito mahinanabo—bisan pa kon buksan han Ginoo an mga bintana ha langit.” Ngan binmaton hi Eliseo, “Makita ka nga matutuman ini kundi diri ka hini makakakaon.” Ngan amo gud ini an nahinabo ha iya—namatay hiya nga gintamaktamakan han mga tawo ha ganghaan han syudad. Niyan ginsumatan ni Eliseo an babaye nga nag-ukoy ha Sunem, kanay anak iya ginbanhaw, nga magpapadara hin pito ka tuig nga gutom ha tuna an Ginoo, ngan kinahanglan lumakat hiya upod an iya panimalay ngan mag-ukoy hin didto hin iba nga tuna. Gintuman niya an mga tugon ni Eliseo ngan linmakat upod an iya panimalay ngan nag-ukoy ha Filistia hin pito ka tuig. Katapos han pito ka tuig, binmalik hiya ha Israel, ngan nasingadto han hadi hin paghangyo nga iuli ha iya an iya balay ngan an iya tuna. Hin-agian niya an hadi nga nakikighimangraw kan Gihasi nga surugoon ni Eliseo; karuyag mahibaro an hadi han mga milagro ni Eliseo. Samtang nagsusumat han hadi hi Gihasi kon gin-unan-o ni Eliseo hin pagbanhaw hin patay nga tawo, naghangyo han hadi an babaye hiunong han iya balay ug tuna. Nagsiring ha hadi hi Gihasi, “Harangdon nga Hadi, amo ini an babaye ngan amo ini an iya anak nga ginbanhaw ni Eliseo!” Ha pagbaton han mga pakiana han hadi, ginpamatud-an han babaye an sumat ni Gihasi, sanglit nagtawag an hadi hin usa nga opisyal ngan gintugon nga iuli ha babaye an ngatanan nga iya katigayonan, upod an mga abot han iya kaumhan sulod han pito ka tuig nga nakadto hiya ha lain nga tuna. Nasingadto ha Damasco hi Eliseo ha panahon nga masakit hi Hadi Benadad han Siria. Han kasumati han hadi nga nakadto hi Eliseo, nagsiring hiya kan Hasael nga usa han iya mga opisyal, “Pagdara hin regalo ngadto han manaragna ngan hangyoa hiya hin pagpakiana han Ginoo kon mag-uupay pa ba ako o diri.” Sanglit ginkargahan ni Hasael han ngatanan nga giuupayi nga mga abot han Damasco in 40 nga mga kamelyo, ngan nasingadto kan Eliseo. Han pagkakita la nira, nagsiring hi Hasael, “Ginsugo ako ni Hadi Benadad nga imo surugoon hin pagpakiana ha imo kon mag-uupay pa ba hiya han iya sakit o diri.” Binmaton hi Eliseo, “Nagpadayag ha akon an Ginoo nga mamamatay hiya; kundi kadtoa ngan sumati nga mag-uupay hiya.” Niyan tinutokan ni Eliseo hi Hasael hin matarom nga siplat tubtob nga waray mahimurayaw hi Hasael, ngan dayon nagtangis hi Eliseo. “Kay ano nga nagtatangis ka man?” nagpakiana hi Hasael. Binmaton hi Eliseo, “Kay maaram ako han makangingirhat nga mga karat-an nga pagbubuhaton mo ha mga tawo han Israel. Susunogon mo an ira mga kota, pamamatayon an giuupayi nira nga mga batan-on nga kalalaken-an, pagtitirostiroson mo an ira kabataan, ngan wawakayon mo an ira mga burod nga kababayen-an.” “Kay hin-o gud ako nga magigin gamhanan?” nagpakiana hi Hasael. “Diri ngani ako kinikilala.” Binmaton hi Eliseo, “Nagpakita ha akon an Ginoo nga maghahadi ka han Siria.” Binmalik kan Benadad hi Hasael nga ginpakianhan han hadi, “Ano an siring ni Eliseo?” Binmaton hi Hasael, “Nagsumat hiya ha akon nga mag-uupay ka gud.” Kundi han pagkabuwas kinmuha hin taplak hi Hasael, ginhulos ini ngan igintahob han nawong han hadi basi mamatay hiya. Ngan sinmaliwan kan Benadad hi Hasael hin pagkahadi han Siria. Dida han ikalima ka tuig han pagkahadi han Israel ni Joram nga anak ni Acab, nahimo nga hadi han Juda hi Joram nga anak ni Josafat. An iya panuigon 32 han pagtikang han iya pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin walo ka tuig. Anak ni Acab an iya asawa, ngan sugad han panimalay ni Acab ginsunod niya an magraot nga mga paagi han mga hadi han Israel. Nakasala hiya han Ginoo, kundi diri buot magbungkag han Juda an Ginoo, kay nagsaad hiya kan David nga iya surugoon nga magpapadayon hin paghadi an iya mga tulin. Ha panahon han pagkahadi ni Joram, sinmupil han Juda an Edumea ngan naglugaring hin ginhadian. Sanglit kinmadto ha Sair hi Joram upod an ngatanan niya nga mga karuwahe, diin ginpalibotan hira han Edomitanhon nga kasondalohan. Kundi ha gab-i nakagawas ngan nakakalagiw hiya ngan an mga kapitan han iya mga karuwahe, ngan nangalagiw ngadto han ira mga puroy-anan an iya mga sondalo. Tikang hadto an Edumea diri na sakop han Juda. Hini ngahaw nga panahon sinmupil liwat an syudad han Libna. Nahisurat an iba pa nga nabuhat ni Joram dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda. Namatay hi Joram ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Ahasias nga iya anak. Dida han ika-12 ka tuig han pagkahadi han Israel ni Joram nga anak ni Acab, nahimo nga hadi han Juda hi Ahasias nga anak ni Joram. Baynte dos an iya panuigon han pagtikang niya hin pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin usa ka tuig. Hi Atalia nga apo nga babaye ni Hadi Omri han Israel amo an iroy niya. Tungod nga naumagad hi Ahasias ni Hadi Acab, nakasala han Ginoo hi Ahasias sugad gud han ginbuhat han panimalay ni Acab. Inmupod kan Hadi Joram han Israel hi Hadi Ahasias hin pakig-away kan Hadi Hasael han Siria. Nag-araway ha Ramot ha Galaad an mga kasondalohan, ngan nasamad hi Joram ha pag-awayan. Binmalik hiya ha syudad han Jezrael hin pagtambal han iya kasamdan, ngan nasingadto hin pagduaw ha iya hi Ahasias. Niyan gintawag ni Eliseo in usa han batan-on nga mga manaragna ngan ginsiring niya, “Pag-andam ngan pakadto ha Ramot ha Galaad. Dad-a ini nga tibod hin lana hin olibo, ngan ha pag-abot mo didto, pamilnga hi Jehu nga anak ni Josafat ngan apo ni Nimsi. Dad-a hiya ngadto hin hilit nga kwarto nga hirayo han iya mga kaurosa. Bub-i an iya ulo hini nga lana hin olibo, ngan siring, ‘Nasiring an Ginoo nga gindidihogan ka niya nga hadi han Israel.’ Katapos palagiw dayon; ayaw gud paglangan.” Sanglit kinmadto ha Ramot an batan-on nga manaragna, diin may-ada katirok an mga opisyal han kasondalohan. Nagsiring hiya, “Harangdon nga pangulo, may mensahe ako ha imo.” Nagpakiana hi Jehu, “Hin-o ha amon an ginhihimangrawan mo?” “Ikaw, harangdon nga pangulo,” binmaton hiya. Niyan sinmulod han balay hira nga duha, ngan ginbubo han batan-on nga manaragna ha ulo ni Jehu an lana hin olibo ngan nagsiring, “Nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel: ‘Gindidihogan ko ikaw nga hadi han akon mga tawo nga Israelita. Kinahanglan nga patayon mo an hadi nga imo agaron, an anak ni Acab, basi ako makabulos kan Jezebel tungod han pagpataya niya han akon mga manaragna ngan han iba ko nga mga surugoon. Mapatay an ngatanan nga sakop han panimalay ngan mga tulin ni Acab; pupuohon ko an ngatanan nga kalalaken-an ha iya panimalay, batan-on ug lagas. Bubuhaton ko ha iya panimalay an ginbuhat ko han mga panimalay hi Hadi Jeroboam ug Hadi Baasa han Israel. Diri ilulubong hi Jezebel; kakaonon hin mga ayam an iya lawas didto ha katunaan han Jezrael.’” Katapos niya pagsiring hini, binmaya han kwarto an batan-on nga manaragna ngan pinmalagiw. Binmalik hi Jehu ha iya igkasi mga opisyal nga nagpakiana ha iya, “Kumusta man? Ano ba an tuyo ha imo hadto nga lurong?” “Maaram na kamo han iya tuyo,” binmaton hi Jehu. “Diri, diri kami maaram,” binmaton hira. “Sumati kami han iya iginsiring!” “Ginsumatan ako nga nasiring an Ginoo: ‘Gindidihogan ko ikaw nga hadi han Israel,’” binmaton hi Jehu. Ha gilayon ginbitad han iya igkasi mga opisyal didto ha bawbaw han balitang han hagdan an ira mga kurugpos nga gintindogan ni Jehu; nagtrompeta, ngan naggogliat hira, “Hadi na hi Jehu!” Ngan sinmakay hiya han iya karuwahe ngan ginmikan ngadto ha Jezrael. Waray pa kauupay hi Joram, ngan nakadto hi Hadi Ahasias han Juda, naduaw ha iya. Hinkit-an han gwardya nga nakadto han lantawan ha Jezrael, hi Jehu ngan an iya mga tawo nga nadaop ha ira. Ginmoliat hiya, “May-ada mga dikabayo nga tipakanhi!” Nagbaton hi Joram, “Pagsugo hin dikabayo hin panginano kon mga sangkay o mga kaaway ba hira.” Nangabayo hin pagtapo kan Jehu an sinugo, ngan nagsiring ha iya, “Karuyag mahibaro an hadi kon sangkay ka ba nga nakanhi.” Binmaton hi Jehu, “Waray ka hini labot; sunod ha akon.” Nagsumat an gwardya han lantawan nga an sinugo nakaabot ngadto han hugpo kundi diri na hiya mabalik. Nagsugo liwat hin lain nga nagpakiana kan Jehu han amo gihapon nga pakiana. Binmaton liwat hi Jehu, “Waray ka hini labot, sunod ha akon.” Nagsumat na liwat an gwardya nga nakaabot han hugpo an sinugo kundi diri na hiya mabalik. Ngan nagsiring liwat hiya, “Sugad hin tuyaw magpadalagan han iya karuwahe an puno han hugpo, sugad gud kan Jehu!” “Andama an akon karuwahe,” nagsugo hi Joram. Sinmakay hiya ngan hi Hadi Ahasias, ha ira kalugaringon nga mga karuwahe, ngan gintapo nira hi Jehu. Ginkatapo hiya nira ha uma nga gintag-iya anay ni Nabot. “Kalinaw ba an imo tuyo hin pagkanhi?” nagpakiana ha iya hi Joram. “Uunanhon hin pagkamay-ada kalinaw,” binmaton hi Jehu, “nga may-ada pa mga pagdiwata ngan pagsingba hin mga diyosdiyos nga gintikangan ni Jezebel nga iroy mo?” “Paglingo ini, Ahasias!” Ginmoliat hi Joram, pinatalikod niya an iya karuwahe ngan pinmalagiw. Hinulbot ni Jehu an iya pana ngan ginpana niya hi Joram ha bug-os niya nga kusog. Naigo ha bungkog hi Joram ngan tinmahos han iya kasingkasing an pana. Natumba nga patay hi Joram ha iya karuwahe, ngan nagsiring hi Jehu kan Badecer nga iya kabulig, “Kuhaa an iya lawas ngan ilabog ngadto han uma nga gintag-iya anay ni Nabot. Panumdom nga han nagsasakay kita ha luyo ni Acab nga amay ni Hadi Joram, nagyakan hini nga mga pulong kontra kan Acab an Ginoo: ‘Hinkit-an ko kakulop an pagpatay kan Nabot ngan han iya mga anak nga kalalaken-an. Ngan nagsasaad ako nga kakastigohon ko ikaw dinhe hini ngahaw nga uma.’ Sanglit kuhaa an lawas ni Joram,” ginsugo ni Jehu an iya kabulig, “ngan ilabog ngadto han uma nga gintag-iya anay ni Nabot, sumala han iginsiring han Ginoo.” Hinkit-an ni Hadi Ahasias an nahinabo, sanglit pinmalagiw hiya ha iya karuwahe tipakadto ha bungto han Betagan, ngan ginlanat hiya ni Jehu. “Pataya liwat hiya!” nagsugo hi Jehu han iya mga tawo, ngan ginsamad hiya nira samtang nasakay hiya han iya karuwahe tipasagka ngadto ha Gub, hirani han bungto han Jeblaam. Kundi nakahimo pa hiya hin pagpadayon tubtob nga nakaabot hiya ha syudad han Megido, diin namatay hiya. Iginbalik han iya mga opisyal an iya lawas ngadto ha Jerusalem sakay han iya karuwahe, ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David. Nahimo nga hadi han Juda hi Ahasias dida han ika-11 ka tuig han pagkahadi han Israel ni Joram nga anak ni Acab. Han pag-abot ha Jezrael ni Jehu, hinbatian na ni Jezebel an nahinabo. Nagpahusay hiya han iya mga mata ngan nag-ayad han iya buhok ngan tinmamod ha bintana han palasyo. Han nasulod han ganghaan hi Jehu, ginmoliat hi Jezebel, “Ikaw nga Simbri! Ikaw nga parapamatay! Kay ano nga aanhi ka?” Hinmangad hi Jehu ngan ginmoliat, “Hin-o an naugop ha akon?” Tinamuran hiya ha bintana hin duha o tulo nga mga yunuko, ngan ginsiring hira ni Jehu, “Ilabog ha ubos hi Jezebel!” Iginlabog hiya ha ubos, ngan nagtabsik an iya dugo ngada han pader ngan han mga kabayo. Ginpataraan ni Jehu an iya lawas han iya mga kabayo ug karuwahe, sinmulod hi Jehu han palasyo, ngan kinmaon. Dida na hiya sumiring, “Kuhaa ito nga maraot nga babaye ngan ilubong hiya kay anak man hiya hin hadi.” Kundi an mga tawo nga kinmadto hin paglubong unta ha iya waray makaagi han lawas labot han tul-an han iya ulo, ngan an mga tul-an han iya mga kamot ngan mga tiil. Pagsumati nira hini kan Jehu, nagsiring hiya, “Amo ini an iginsiring han Ginoo nga mahinanabo dida han paghimangraw niya kan Elias nga iya surugoon: ‘Kakaonon hin kaayaman an lawas ni Jezebel didto ha katunaan han Jezrael. Magsasarang didto sugad hin tai an iya patay nga lawas, ngan waray na gud makilala ha iya.’” May-ada 70 nga mga anak nga kalalaken-an ni Hadi Acab nga nag-uokoy ha syudad han Samaria. Nagsurat hi Jehu ngan ginpadad-an niya an mga punoan han syudad, an mga dumagko nga mga tuminungnong, ngan an mga magmarangno han mga anak ni Acab. Amo ini an surat: “Kamo an mga tinaporan han mga anak han hadi, ngan may niyo mga karuwahe, mga kabayo, mga hinganiban, ngan mga pinaderan nga mga syudad. Sanglit ha pakakarawat niyo hini nga surat, pagpili kamo han gimamaupayi han mga anak han hadi, himoa hiya nga hadi, ngan pakiaway hin pagpanalipod ha iya.” Nahadlok hin duro an mga punoan han Samaria. Nagsiring hira, “Uunanhon ta hin pakaato kan Jehu nga waray ngani makaato hi Hadi Joram o hi Hadi Ahasias?” Sanglit nagpadara kan Jehu hini nga mensahe an mga opisyal nga tinaporan han palasyo ngan an opisyal nga tinaporan han syudad, upod an dumagko nga mga tuminungnong ngan an mga magmarangno han mga anak: “Mga surugoon kami nimo, ngan andam kami hin pagbuhat han bisan ano nga imo isisiring. Kundi diri kami maghihimo nga hadi hin bisan hin-o; buhata an imo ginhuhunahuna nga maupay.” Nagpadara ha ira hin lain nga surat hi Jehu: “Kon naugop kamo ha akon, ngan andam hin pagtuman han akon mga sugo, dad-a niyo ha akon ngadto ha Jezrael buwas ha sugad hini nga takna an mga ulo han mga anak nga kalalaken-an ni Hadi Acab.” Gindudumara han dumagko nga mga tuminungnong han Samaria an 70 nga mga anak nga kalalaken-an ni Acab. Han pakakarawat nira han surat ni Jehu, ginpamatay han mga pangulo han Samaria an ngatanan nga 70 nga mga anak nga kalalaken-an ni Acab, iginsulod hin mga alat an ira mga ulo, ngan ginpadara ngadto kan Jehu didto ha Jezrael. Han kasumati kan Jehu nga inmabot na an mga ulo han mga anak ni Acab, nagsugo hiya nga tambakon hira hin duha ka pundok didto ha ganghaan han syudad, ngan pabay-an ngada han pagkaaga. Han aga na nasingadto ha ganghaan hi Jehu ngan nagsiring ha mga tawo nga nakadto, “Ako an naglarang hin paglingo kan Hadi Joram ngan pagpatay ha iya; waray kamo kasal-anan. Kundi hin-o an nagpatay hini ngatanan? Sabuta niyo nga matutuman an ngatanan nga iginsiring han Ginoo hiunong han panimalay ni Acab. Gintuman han Ginoo an iya iginsaad kan Elias nga iya manaragna.” Sanglit ginpatay ni Jehu an ngatanan nga kauropdan ni Acab nga nag-uokoy ha Jezrael, ngan an ngatanan nga mga opisyal, suok nga kasangkayan, ngan kapadian ni Acab; waray ha ira nahisalin nga buhi. Binayaan ni Jehu an Jezrael ngan kinmadto hiya ha Samaria. Dida ha dalan, ha dapit nga tinatawag “Kampo han mga Magmarangno hin mga Karnero,” iginkatapo niya in pira nga kauropdan ni anay Hadi Ahasias han Juda, ngan ginpakianhan hira, “Hira hin-o kamo?” “Kauropdan kami ni Ahasias,” binmaton hira. “Tikadto kami ha Jezrael hin pagduaw han mga anak ni Rayna Jezebel ngan han iba han hadianon nga panimalay.” Nagsugo han iya mga tawo hi Jehu, “Dad-a hira nga buhi!” Gindakop hira, ngan ginpamatay hirani hin luong. Kwarentay dos hira ngatanan, ngan waray ha ira nahisalin nga buhi. Nagpadayon hin paglakat hi Jehu, ngan ha dalan gintapo hiya ni Jonadab nga anak ni Recab. Nangumosta ha iya hi Jehu nga nagsiring, “Kinasingkasing ba an imo pakigsangkay ha akon, sugad han akon pakigsangkay ha imo?” “Oo,” binmaton hi Jonadab. “Kon sugad, paglamano kita,” binmaton hi Jehu. Naglamano hira, ngan ginbuligan hiya ni Jehu hin pagsakay han karuwahe, ngan nagsiring, “Upod ha akon ngan makita ka han akon pagsingba han Ginoo.” Ngan nag-upod hira hin pagsakay ngadto ha Samaria. Han pag-abot nira didto, pinamatay ni Jehu an ngatanan nga kauropdan ni Acab, nga waray gud isinalin bisan usa. Amo ini an iginsiring han Ginoo kan Elias. Gintirok ni Jehu an mga tawo han Samaria, ngan nagsiring ha ira, “Gin-alagad ni Hadi Acab an diyos nga hi Baal, kundi labaw pa an akon pag-alagad ha iya. Tiroka an ngatanan nga mga manaragna ni Baal, an ngatanan nga nasingba ha iya, ngan an ngatanan nga iya kapadian. Waray hini baribad kay may-ada ako dako nga halad nga tutuboron nga ipapahinungod ko kan Baal, ngan papatayon an bisan hin-o nga diri tumampo.” (Pasangil la ini ni Jehu basi niya pamatayon an ngatanan nga mga nasingba kan Baal.) Niyan nagsugo hi Jehu, “Isangyaw in adlaw hin pagsingba hin pagpasidungog kan Baal!” Ginhimo an pasangyaw, ngan ginpahibaro ni Jehu an bug-os nga tuna han Israel. Inmabot an ngatanan nga nasingba kan Baal; waray gud bisan usa nga nahigawas. Sinmulod hira ngatanan ha templo ni Baal, nga napuno an templo tikang ha usa nga kataposan ngadto ha luyo. Niyan ginsugo ni Jehu an padi nga tinaporan han baraan nga mga panapton nga igawas ini ngan ipanhatag ha mga maniringba. Katapos hito, sinmulod han templo hi Jehu upod hi Jonadab nga anak ni Recab, ngan nagsiring hi Jehu ha mga tawo didto, “Talinguhaa nga an mga nasingba la kan Baal an aanhi, ngan waray makasulod nga nasingba han Ginoo.” Ngan sinmulod hiya ngan hi Jonadab hin paghalad kan Baal hin mga halad ngan mga hayop nga tutuboron. Iginbutang niya nga daan ha gawas han templo in 80 ka tawo, ngan gintugon hira, “Kinahanglan pamatayon niyo ngatanan ini nga mga tawo; babaydan han iya kinabuhi an bisan hin-o nga tumugot hin pagpakalagiw hin usa ha ira!” Han pakahalad na ni Jehu han mga hayop nga tutuboron, ginsiring niya dayon an mga gwardya ngan mga opisyal, “Sulod na ngan pamataya hira ngatanan; ayaw gud papalagiwa in bisan hin-o!” Sinmulod hira nga mga hinulbot an mga espada, ginpamatay an ngatanan nga maniringba, ngan gindanas ha gawas an ira mga lawas. Niyan sinmulod hira ha surusakob nga baraan nga kwarto han templo, iginggawas an baraan nga harigi nga nakadto, ngan ginsunog nira. Sanglit ginbungkag nira an baraan nga harigi ngan an templo, ngan ginhimo ito nga urohan—nga ngada yana urohan la gihapon. Amo ito an paagi nga ginamit ni Jehu hin pagpuo han pagsingba kan Baal ha Israel. Kundi ginsubad niya an sala ni Hadi Jeroboam nga nagtutdo han Israel ha pakasala hin pagsingba han bulawan nga mga baka nga iya gintindog ha Betel ngan ha Dan. Nagsiring kan Jehu an Ginoo, “Ginbuhat mo ha mga tulin ni Acab an ngatanan nga karuyag ko ipabuhat ha imo. Sanglit nagsasaad ako ha imo nga maghahadi han Israel an imo mga panimalay ngadto han ikaupat nga katulinan.” Kundi nagpasibaya hi Jehu hin pagsugot hin kinasingkasing han balaod han Ginoo nga Dyos han Israel; ginsunod lugod niya an paagi ni Jeroboam nga nagtutdo han Israel ha pakasala. Hadto nga panahon nagtikang an Ginoo hin pag-iban han katunaan han Israel. Nasakop ni Hadi Hasael han Siria an ngatanan nga katunaan nga Israelita ha sinirangan han Jordan, tubtob gud ha bungto han Aroer ha Salog Arnon ha timogan—sakob hini an mga katunaan han Galaad ug Basan, diin gin-ukyan han mga tribo ni Gad, Ruben, ug Manases. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Jehu, upod an iya mga pakiaway. Namatay hiya ngan iginlubong ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hini pagkahadi hi Joacaz nga iya anak. Naghadi han Israel hi Jehu hin 28 ka tuig. Didto hiya pag-ukoy ha Samaria. Han paghibaro la ni Atalia nga iroy ni Hadi Ahasias, nga ginpatay an iya anak, ginpapatay dayon niya an ngatanan nga kaapi han hadianon nga panimalay. Hi Joas la nga anak ni Ahasias an waray kamatay. Gin-iiparatay na hiya upod han iba, kundi gintago hiya ni Joseba nga iya dada. (Anak hiya nga babaye ni Hadi Joram ngan bugto hiya ni Ahasias.) Gindara niya ngadto han higdaan nga kwarto han Templo hi Joas ngan an iya paramangno, ngan gintago hiya, sanglit waray hiya kamatay. Ginmangnoan niya hin unom ka tuig an bata ngan gintago niya ha Templo, samtang nagpapangulo nga rayna hi Atalia. Kundi dida han ikapito ka tuig, ginpakuha ni Joyada nga padi an mga opisyal nga tinaporan han mga gwardya han hadi ngan an mga gwardya han palasyo, ngan ginpakadto hira ha Templo, diin ginpasumpa hira niya nga umuyon hira han iya plano. Katapos, iginpakita niya ha ira hi Joas nga anak ni Hadi Ahasias, ngan iginhatag ha ira ini nga mga sugo: “Kon kumanhi kamo hin pagbuhat han iyo katungdanan ha Adlaw nga Iparahuway, magbabantay han palasyo an usa han ikatulo nga hugpo ha iyo; magbabantay ha Ganghaan han Sur in lain liwat nga ikatulo nga hugpo ngan magbabantay han ganghaan kaupod han iba nga mga gwardya in lain pa nga ikatulo nga hugpo. Magbabantay han Templo ha pagpanalipod han hadi an duha nga hugpo nga waray turno ha Adlaw nga Iparahuway. Babantayan niyo hi Hadi Joas, nga daan andam an iyo mga espada, ngan ayaw niyo hiya bayai bisan mapakain hiya. Kinahanglan patayon niyo an bisan hin-o nga humarani ha iyo.” Ginsugot han mga opisyal an mga sugo ni Joyada, ngan gindara ngadto ha iya an ira mga tawo—adton mga waray turno ha Adlaw nga Iparahuway ngan adton mga may-ada turno. Iginhatag niya ha mga opisyal an mga bangkaw ngan mga taming ni Hadi David, nga gintago ha Templo, ngan iginbutang niya an mga tawo, nga nagdadara han ira mga espada, palibot han sinirangan nga ligid han Templo, hin pagpanalipod han hadi. Ngan gindara ha gawas ni Joyada hi Joas, iginbutang ha iya ulo an korona, ngan iginhatag ha iya an balaod hin pagkahadi. Niyan gindihogan hiya ngan iginpasangyaw hiya nga hadi. Nagparakpak ngan nangogliat an mga tawo, “Mabuhi an hadi!” Hinbatian ni Rayna Atalia an aringasa han mga gwardya ngan han mga tawo, sanglit nagdagmit hiya ngadto ha Templo diin nagtirok an kadam-an. Hinkit-an niya didto an bag-o nga hadi nga natindog ha ligid han harigi ha aragian han Templo, sugad han nabatasan. Ginlilibotan hiya han mga opisyal ngan han mga paratrompeta, ngan nangogogliat nga malipayon an ngatanan nga mga tawo ngan nagtrotrompeta. Ginggisi ni Atalia an iya mga panapton ngan ginmoliat, “Mga maglingo kamo! Mga maglingo kamo!” Diri karuyag ni Joyada nga patayon hi Atalia didto ha dapit han Templo, sanglit nagsugo hiya han mga opisyal han kasondalohan, “Dad-a hiya ha gawas didto ha butnga han mga rungbay hin mga gwardya, ngan pataya an bisan hin-o nga magpasipara hin pagtalwas ha iya.” Gindakop hiya nira, gindara ngadto ha palasyo, pinaagi han Ganghaan han Kabayo ngan didto ginpatay hiya. Pinaagi han sagdon ni Joyada nga hadi ngan han mga tawo, naghimo hira hin ginsaaran ha Ginoo nga magigin mga tawo hira han Ginoo; ngan ginhimo liwat in ginsaaran para han hadi ngan han mga tawo. Nasingadto ha templo ni Baal an mga tawo hin pagbungkag han templo; ginruba nira didto an mga altar ngan an mga ladawan, ngan ginpatay hi Matan nga padi ni Baal didto ha atubangan han mga altar. Binutangan ni Joyada hin mga gwardya an Templo, ngan niyan binmunyog han hadi an mga opisyal, an mga gwardya han hadi, an mga gwardya han palasyo, ngan hi Joyada tikang ha Templo ngadto ha palasyo, nga ginsusunod han ngatanan nga mga tawo. Sinmulod an hadi pinaagi han Ganghaan han Gwardya, ngan linmingkod ha trono. Malipayon an ngatanan nga mga tawo, ngan mamingaw an syudad, katapos pagpataya kan Atalia didto ha palasyo. Pito ka tuig an panuigon ni Joas han paghadi niya han Juda. Dida han ikapito ka tuig han pagkahadi han Israel ni Hadi Jehu, nahimo nga hadi han Juda hi Joas, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 40 ka tuig. Hi Sebia nga taga syudad han Berseba an iroy niya. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo ha bug-os niya nga kinabuhi, kay gintutdoan hiya ni Joyada nga padi. Kundi waray niya pamungkaga an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan nagpadayon an mga tawo hin paghalad didto hin mga hayop nga tutuboron ngan pagsunog hin insyenso. Gintawag ni Joas an kapadian ngan ginsugo hira nga tirokon an kwarta nga bayad han mga paghalad ha Templo, pati an mga bayad han kada adlaw nga mga paghalad ngan an kwarta nga huyayag nga hatag han mga tawo. An tagsa nga padi amo an magtitirok han kwarta nga hatag han mga tawo nga iya ginmamangnoan, ngan gagamiton ini hin pag-ayad han Templo, sumala han pagkinahanglan. Kundi ngada han ika-23 ka tuig nga pagkahadi ni Joas waray la gihapon matikangi han kapadian an pag-ayad han Templo. Sanglit gintawag niya hi Joyada ngan an iba nga kapadian ngan ginpakianhan hira, “Kay ano nga diri kamo nag-aayad han Templo? Tikang yana diri na kamo magtitipig han kwarta nga iyo kinakarawat kinahanglan ihatag ito niyo ha akon basi makag-ayad kita han Templo.” Inmuyon hini an kapadian, ngan inmuyon liwat hira ngan an hadi an magdumara han pag-ayad han Templo. Niyan kinmuha hin kahon hi Joyada, ginbuhoan an takop, ngan iginbutang ini ha ligid han altar, ha tuo nga ligid ha pagsulod mo han Templo. Amo an nagsusulod ngada han kahon an kapadian nga nagbabantay han portahan han Templo han ngatanan nga kwarta nga iginhahatag han mga nasingba. Kon damo na ngani an kwarta ha sulod han kahon, naabot an sekretaryo han hadi ngan an Labaw nga Padi, gin-iihap an kwarta ngan isinusulod ha mga supot. Katapos mahilista an kadamo han kwarta, ihinahatag nira an kwarta ngadto ha mga tawo nga tinaporan han trabaho ha Templo, ngan sinusuholan nira an mga panday, an mga magtirindog, an mga parasemento, ngan an mga paratabas hin bato, ipinapalit han kahoy ngan han mga bato nga ginagamit ha mga pag-ayad, ngan ibinabayad han iba pa nga mga kinahanglanon. Kundi waray han kwarta ginagamit hin pagbayad hin paghimo hin salapi nga mga kupa, mga makaong, mga trompeta o mga garamiton hin pag-andam han mga suga, o bisan ano nga garamiton nga salapi o bulawan. Ginagamit an kwarta hin pagsuhol han mga nagtratrabaho ngan pagpalit han mga kinahanglanon han mga pag-ayad. Tangkod hin duro an mga tawo nga tinaporan han trabaho, sanglit waray na hira pagkinahanglana nga maghatag hira hin kasayoran han kwarta nga ira kinarawat. Diri upod dinhe an kwarta nga hatag para han mga halad hin paglukat ngan han mga halad tungod hin sala; bahin ini han kapadian. Hadto nga panahon ginsulong ni Hadi Hasael han Siria an syudad han Gat ngan nakuha an syudad. Niyan naglarang hiya hin pagsulong han Jerusalem. Kinuha ni Hadi Joas han Juda an ngatanan nga mga halad nga iginhalad ngadto han Ginoo nira Hadi Josafat, Joram, ug Ahasias nga mga una ha iya, upod an kalugaringon niya nga mga halad, ngan an ngatanan nga bulawan ha mga hirimosan han Templo ngan han palasyo, ngan iginpadara ini nga regalo kan Hadi Hasael. Niyan binmaya han Jerusalem hi Hadi Hasael. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Hadi Joas. Dida han ika-23 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joas nga anak ni Ahasias, nahimo nga hadi han Israel hi Joacas nga anak ni Jehu, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin 17 ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo sugad kan Hadi Jeroboam nga una ha iya, ngan gintutdoan niya hin pakasala an Israel; waray gud hiya bumaya han iya magraot nga mga binuhatan. Sanglit nasina han Israel an Ginoo, ngan tinugotan niya nga magpadayon hira Hadi Hasael han Siria ug Benadad nga iya anak hin pagpirde han Israel. Niyan nag-ampo ha Ginoo hi Joacas, ngan pinamatian han Ginoo an iya pag-ampo, kay hinkit-an han Ginoo nga gintatalumpigos han hadi han Siria an mga Israelita. Ginpadad-an han Ginoo an Israel hin pangulo nga nagtalwas ha ira ha mga Siriahanon, sanglit nagkamay-ada kalinaw an mga Israelita, sugad hadto anay. Kundi waray gihapon nira bayai an mga sala nga igintutdo ni Hadi Jeroboam han Israel kundi nagpadayon lugod hin pakasala; ngan nagpabilin ha Samaria an ladawan han diyosa nga Asera. Waray na nahibilin han kasondalohan ni Joacas labot hin 50 nga mga dikabayo, 10 nga mga karuwahe, ngan 10,000 nga mga sondalo, kay ginpamatay han hadi han Siria an iba ha ira; nga gintamaktamakan hira sugad hin tapotapo. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Joacas, ngan an ngatanan nga iya pakiaway. Namatay hiya ngan iginlubong ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Joas nga iya anak. Dida han ika-37 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Joas, nahimo nga hadi han Israel hi Joas nga anak ni Joacas, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin 17 ka tuig. Nakasala liwat hiya ha Ginoo ngan nagsunod han magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Joas, lakip an iya pakiaway kontra kan Hadi Amasias han Juda. Namatay hi Joas ngan iginlubong didto han hadianon nga mga lubnganan ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Jeroboam II nga iya anak. Nasakit hin grabe hi Eliseo nga manaragna, ngan han tikamaratay na hiya, dinmuaw ha iya hi Hadi Joas han Israel. Nagsiring an hadi nga nagtatangis, “Amay ko, amay ko! Ikaw an madig-on nga nanalipod han Israel!” Ginsugo hiya ni Eliseo, “Kuha hin bawog ngan mga udyong hin pana.” Kinuha ini ni Joas ngan ginpaandam ha iya ni Eliseo. Ginbingat han hadi an bawog, ngan kinaptan ni Eliseo an mga kamot han hadi. Niyan, ha pagsugot han iginsiring han manaragna, inabrehan han hadi an bintana nga naatubang ha Siria. “Pana na!” nagsugo hi Eliseo. Han pakapana gudla han hadi, sinmiring an manaragna, “Ikaw an pana han Ginoo, nga igdadaog niya han Siria. Aawayon mo didto ha Afek an mga Siriahanon tubtob nga pirdehon mo hira.” Niyan ginsugo ni Eliseo an hadi hin pagkuha han iba nga mga udyong ngan ipana ini ha tuna. Pinmana ha tuna an hadi hin makatulo, ngan inmukoy. Nakapasina ini kan Eliseo, ngan ginsiring niya an hadi, “Unta napana ka hin makalima o makaunom, ngan imo gud an bug-os nga pagdarag-on kontra han mga Siriahanon; kundi yana pipirdehon mo hira hin makatulo la.” Namatay hi Eliseo ngan iginlubong. Kada tuig nababatasan han mga hugpo hin mga Moabita hin pagsulong han tuna han Israel. Usa ka higayon dida hin paglubong, hinkit-an in usa hini nga mga hugpo, ngan iginlabog nala han mga maglurubong an minatay ngadto han lubnganan ni Eliseo, ngan nagdadlagan hira. Han pagdapat gudla han lawas dida han mga tul-an ni Eliseo, nabuhi an minatay ngan tinmukdaw. Gintalumpigos an mga Israelita ni Hadi Hasael han Siria ha bug-os nga panahon nga pagkahadi ni Joacas, kundi nalooy ngan pinmaid ha ira an Ginoo. Waray hiya tumugot nga mapuo an Israel, kundi ginbuligan hira, tungod han iya ginsaaran kan Abraham, Isaac, ug Jacob. Waray gud hiya mahingalimot han iya mga tawo. Dida han kamatay ni Hadi Hasael han Siria, nahimo nga hadi hi Benadad nga iya anak. Niyan ginpirde nakatulo ni Hadi Joas han Israel hi Benadad, ngan nabawi an mga syudad nga nabihag ni Benadad ha panahon han pagkahadi ni Joacas nga amay ni Joas. Dida han ikaduha ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Joas nga anak ni Joacas, nahimo nga hadi han Juda hi Amasias nga anak ni Joas. Baynte singko an iya panuigon han pagtikang niya hin pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 29 ka tuig. Iroy niya hi Joadan nga taga-Jerusalem. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo, kundi diri hiya sugad kan Hadi David nga iya ginikanan; ginbuhat lugod niya an ginbuhat ni Joas nga iya amay. Waray niya bungkaga an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan nagpadayon an mga tawo hin paghalad didto hin mga hayop nga tutuboron ngan pagsunog hin insyenso. Han marig-on na ha kagamhanan hi Amasias, pinamatay niya an mga opisyal nga nagpatay han iya amay nga hadi. Waray niya pataya an ira mga anak kundi gintuman an iginsugo han Ginoo dida han Balaod ni Moises: “Diri papatayon an mga kag-anak tungod han mga sala han ira mga anak, ngan diri papatayon an mga anak tungod han mga sala han ira mga kag-anak; papatayon in tawo tungod hin sala nga iya ginbuhat.” Ginpatay ni Amasias didto ha Kahamub-an han Asin nga timogan han Dagat nga Patay in 10,000 nga mga sondalo nga Edomitanhon; ginbihag niya ha pag-awayan an syudad han Sela, ngan ginngaranan ini nga Jokteel, nga amo pa gihapon an ngaran ngada yana. Niyan nagsugo hi Amasias hin mga tawo ngadto kan Hadi Joas han Israel, hin pagsumat nga karuyag ni Hadi Amasias hin pakig-atubang ha iya didto ha pag-awayan. Kundi ginpadara ni Joas ini nga baton: “Usa ka higayon didto ha Bukid Libano, nagpatugon in sapinit ngadto hin sidro: ‘Ipaasawa an imo anak nga babaye ha akon anak nga lalake.’ Linmabay in mapintas nga mananap ngan gintamaktamakan an sapinit. Amasias, ginpirde mo na an mga Edomitanhon, ngan mapinahitas-on ka na yana. Igo nala an imo bantog ngan pahuway na ha balay. Kay ano nga nag-aaghat ka pa hin kasamok nga magdadara la ini hin karat-an ha imo ngan han imo mga tawo?” Kundi waray pamati hi Amasias, sanglit ginmawas hi Hadi Joas upod an iya mga tawo ngan pinakiawayan hi Hadi Amasias didto ha Betsemes ha Juda. Napirde an kasondalohan ni Amasias, ngan namalagiw ha ira mga puroy-anan an ngatanan nga iya kasondalohan. Ginbihag ni Joas hi Amasias, ginsulong an Jerusalem, ngan ginruba an pader han syudad tikang ha Ganghaan Efraim ngadto han Ganghaan Kanto, nga mga 200 ka metro an kahilaba. Ginkuha niya an ngatanan nga salapi ug bulawan nga iya hin-agian, ngan an ngatanan nga garamiton han Templo ngan an ngatanan nga mga manggad han palasyo, ngan gindara ini han pagbalik niya ngadto ha Samaria. Nagdara liwat hiya hin mga tawo nga iya hindakpan. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Joas, lakip an iya pakiaway kontra kan Hadi Amasias han Juda. Namatay hi Joas ngan iginlubong didto han hadianon nga mga lubnganan ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Jeroboam II nga iya anak. Nag-ukoy hi Hadi Amasias han Juda hin 15 ka tuig pa tikang han kamatay ni Hadi Joas han Israel. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Amasias. May plano didto ha Jerusalem hin pagpatay kan Amasias, sanglit kinmalagiw hiya ngadto ha syudad han Laquis, kundi ginsunod hiya han iya mga kaaway ngan ginpatay hiya didto. Iginbalik ha Jerusalem an iya lawas nga isinakay hin kabayo, ngan iginlubong didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David. Ngan ginkoronahan nga hadi han mga tawo han Juda hi Oseas nga iya anak nga 16 an panuigon. Han patay na an iya amay nabawi ngan gin-ayad ni Oseas an Elat. Dida han ika-15 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Amasias nga anak ni Joas, nahimo nga hadi han Israel hi Jeroboam II nga anak ni Joas, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin 41 ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, kay nagsunod hiya han magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga una ha iya, nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Nabawi niya an ngatanan nga katunaan nga sakop anay han Israel, tikang ha Agianan han Hamat ha amihanan ngadto ha Dagat nga Patay ha timogan. Amo ini an iginsaad han Ginoo nga Dyos han Israel, pinaagi kan manaragna Jonas nga iya surugoon, nga anak ni Amitai, nga taga-Gat nga sakop han Ofer. Hinkit-an han Ginoo an makalilisang nga pag-antos han mga Israelita; waray gud nabulig ha ira. Kundi diri tuyo han Ginoo hin pagpuo ha kadayonan han Israel, sanglit gintalwas niya hira pinaagi kan Hadi Jeroboam II. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Jeroboam II, an iya maisog nga mga pakig-away, ngan an pagbalikan niya han Damasco ug Hamat ngadto ha Israel. Namatay hi Jeroboam II ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Zacarias nga iya anak. Dida han ika-27 ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Hadi Jeroboam II, nahimo nga hadi han Juda hi Oseas nga anak ni Amasias. An iya panuigon 16 han pagtikang han iya pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 52 ka tuig. Iroy niya hi Jecolias nga taga-Jerusalem. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo, kay nagsunod hiya han mga binuhatan han iya amay. Kundi waray pagbungkaga niya an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan nagpadayon hin paghalad an mga tawo hin mga hayop nga tutuboron ngan pagsunog hin insyenso. Ginhampak han Ginoo ni Oseas hin sakit nga sanla nga waray na gud hiya maupay ha bug-os niya nga kinabuhi. Nag-ukoy hiya didto han kalugaringon niya nga balay, kinuhaan hiya han ngatanan nga katungdanan, samtang nagdumara han nasod hi Jotam nga iya anak. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Oseas. Namatay hi Oseas ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Jotam nga iya anak. Dida han ika-38 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Oseas, nahimo nga hadi han Israel hi Zacarias nga anak ni Jeroboam II, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin unom ka bulan. Nakasala hiya han Ginoo sugad han mga una ha iya. Ginsunod niya an magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Ginlingo hi Hadi Zacarias ni Salum nga anak ni Jabes, ginpatay hiya ni Salum didto ha Iblaam, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Zacarias. Sanglit natuman an iginsaad han Ginoo kan Hadi Jehu: “Magigin kahadian han Israel tubtob han ikaupat nga katulinan an imo mga panimalay.” Dida han ika-39 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Oseas, nahimo nga hadi han Israel hi Salum nga anak ni Jabes, ngan naghadi hiya ha Samaria hin usa ka bulan. Tikang ha Tersa nasingadto ha Samaria hi Menahem nga anak ni Gadi, ginpatay niya hi Salum, nga sinmaliwan ha iya hin pagkahadi. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Salum, lakip in susumaton han iya paglingo. Samtang nauli tikang ha Tersa hi Menahem, ginbungkag niya an syudad han Tapua, an mga umurokoy, ngan an nagpapalibot nga katunaan, kay waray man hiya pasudla han syudad. Ginwakay pa ngani niya an mga tiyan han mga burod nga kababayen-an. Dida han ika-39 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Oseas, nahimo nga hadi han Israel hi Menahem nga anak ni Gadi, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin napulo ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, kay nagsunod hiya han magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nagtutdo han Israel hin pakasala ngada han iya kamatay. Ginsulong an Israel ni Tiglatpiliser nga emperador han Asiria ngan gintagan hiya ni Menahem hin 38 ka tonelada nga salapi basi buligan niya hi Menahem hin pagpadig-on han iya gahom hin pagdumara han nasod. Nakuha ni Menahem an kwarta han mga riko nga tawo han Israel pinaagi hin pagpirit han tagsa ha ira basi makaamot hin 50 ka bug-os nga salapi. Sanglit inmoli ngadto ha iya kalugaringon nga nasod hi Tiglatpiliser. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Menahem. Namatay hiya ngan iginlubong, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Pecahiyas nga iya anak. Dida han ika-50 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Oseas, nahimo nga hadi han Israel hi Pecahiyas nga anak ni Menahem, ngan naghadi ini hiya ha Samaria hin duha ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, kay nagsunod hiya han magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Ginlingo hi Pecahiyas ni Peka, anak ni Remalias, usa nga opisyal han iya kasondalohan upod in 50 ka tawo nga mga taga-Galaad; ginpatay nira hi Pecahiyas didto han kota han palasyo ha Samaria, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Pecahiyas. Dida han ika-52 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Oseas, nahimo nga hadi han Israel hi Peka nga anak ni Remalias, ngan naghadi hiya ha Samaria hin 20 ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, ngan nagsunod hiya han magraot nga mga binuhatan ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nagtutdo han Israel hin pakasala. Panahon adto nga hadi hi Peka nga narikopo ni Tiglatpiliser nga emperador han Asiria an mga syudad han Ayon, Abel Bet Maaca, Janoa, Kedes, ug Asor, ngan an katunaan han Galaad, Galilea, ug Neftali, ngan ginhalin ngadto ha Asiria an mga tawo nga ira ginbihag. Dida han ika-20 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Jotam nga anak ni Oseas, ginlingo hi Hadi Peka ni Osias nga anak ni Ela, ginpatay niya an hadi ngan ginsaliwanan niya hin pagkahadi. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel an iba pa nga nabuhat ni Peka. Dida han ikaduha ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Peka nga anak ni Remalias, nahimo nga hadi han Juda hi Jotam nga anak ni Oseas. Baynte singko an iya panuigon han pagtikang han iya pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 16 ka tuig. Iroy niya hi Jerusa nga anak ni Sadoc. Ginbuhat ni Jotam an nakakalipay han Ginoo, ngan nagsunod hiya han mga binuhatan ni Oseas nga iya amay. Kundi waray pagbungkaga an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan nagpadayon hin paghalad an mga tawo hin mga hayop nga tutuboron ngan pagsunog hin insyenso. Hi Jotam an nagtindog han Amihanan nga Ganghaan han Templo. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Jotam. Panahon adto han iya pagkahadi nga ginpadara han Ginoo hira Hadi Rasin han Siria ug Hadi Peka han Israel hin pagsulong han Juda. Namatay hi Jotam ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Acas nga iya anak. Dida han ika-17 ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Peka nga anak ni Remalias, nahimo nga hadi han Juda hi Acas nga anak ni Jotam. Baynte an iya panuigon han pagtikang han iya pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 16 ka tuig. Waray hiya magsunod han maupay nga susbaranan ni Hadi David nga iya ginikanan; ginbuhat lugod niya an diri nakakalipay han Ginoo nga iya Dyos, ngan ginsunod niya an susbaranan han mga hadi han Israel. Gin-unong ngani niya hin paghalaran ngadto han mga diyosdiyos an iya kalugaringon nga anak nga lalake, ngan ginsubad niya an magraot nga binuhatan han mga tawo nga gintabog han Ginoo tikang han tuna samtang nasulong an mga Israelita. Naghalad hin mga hayop nga tutuboron ngan nagsunog hin insyenso hi Acas didto han pagano nga mga dapit hin pagsingba, ha kapungtoran, ngan ha sirong han kada marampag nga kahoy. Ginsulong ngan ginpalibotan an Jerusalem nira Hadi Rasin han Siria ug Hadi Peka han Israel, kundi waray hira makapirde kan Acas. ( Hito ngahaw nga panahon nabawi han hadi han Edumea an syudad han Elat, ngan ginpaiwas an mga taga-Juda nga nag-uokoy didto. Nag-ukoy ha Elat an mga Edomitanhon, ngan aadto pa hira didto ngada yana.) Nagsugo hi Acas hin mga tawo ngadto kan Tiglatpiliser nga emperador han Asiria, dara ini nga mensahe: “Ako an imo matinumanon nga surugoon. Kadi ngan talwasa ako ha mga hadi han Siria ug han Israel, nga nakikiaway ha akon.” Ginkuha ni Acas ha Templo ngan ha hirimosan han palasyo an salapi ug bulawan ngan ginpadara ini nga regalo. Ha pagbaton han hangyo ni Acas, ginsulong ni Tiglatpiliser ngan han iya kasondalohan an Damasco, nakuha nira an syudad, ginpatay nira hi Hadi Rasin, ngan gindara ha Kir nga mga priso an mga tawo. Han pagkadto ha Damasco ni Hadi Acas hin pagtapo kan Emperador Tiglatpiliser, hinkit-an niya didto an altar, ngan ginpadara niya kan Urias nga padi in tama nga surubdan. Sanglit nagtindog hi Urias hin altar sugad han surubdan, ngan ginhuman niya san-o umuli hi Acas. Pagbalik ni Acas tikang ha Damasco, hinkit-an niya nga human na an altar, sanglit nagtubod hiya hin hayop ug naghalad hiya hin mga pagkaon, ngan nag-ipis hin bino ngan han dugo hin pagkigdait nga halad ha altar. Nakada ha butnga han bag-o nga altar ngan han Templo an bronse nga altar nga iginhalad ngadto han Ginoo, sanglit ginbalhin ini ni Acas ngadto ha amihanan nga ligid han iya bag-o nga altar. Niyan, ginsugo niya hi Urias: “Gamita ini nga akon dako nga altar para han tinubod nga mga halad ha aga ngan han pagkaon nga mga halad ha gab-i, han tinubod nga mga halad ngan han pagkaon nga mga halad han hadi ngan han mga tawo, ngan han bino nga mga halad han mga tawo. Ipisa ngada ha altar an dugo han ngatanan nga mga hayop nga iginhahalad. Kundi ilain para ha akon an bronse nga altar kay gagamiton ko para hin pagdiwata.” Ginbuhat ni Urias an iginsugo han hadi. Pinanangtang ni Hadi Acas an bronse nga mga karomata nga ginagamit ha Templo ngan ginkuha an mga sangga nga nakada han karomata; ginkuha liwat niya an bronse nga tangke ha mga bungkog han dose nga bronse nga mga todo nga baka, ngan iginbutang an tangke dida hin bato nga patukoranan. Ngan ha paglipay han Asiriahanon nga emperador, ginkuha liwat ni Acas ha Templo an burutangan han hadianon nga trono, ngan ginsadhan an kalugaringon nga aragian han hadi ngadto ha Templo. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Hadi Acas. Namatay hi Acas ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Ezequias nga iya anak. Dida han ika-12 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Hadi Acas, nahimo nga hadi han Israel hi Hosea nga anak ni Ela, ngan naghadi hiya ha Samaria hin siyam ka tuig. Nakasala hiya han Ginoo, kundi diri sugad gud han una nga mga hadi nga naghadi han Israel. Nakig-away ha iya hi Emperador Salmanaser han Asiria; nagpasakop hi Hosea kan Salmanaser ngan nagbayad ha iya hin buhis kada tuig. Kundi usa ka panahon nagpasugo hi Hosea ngadto kan Hadi Sua han Ehipto hin pangaro hin bulig ha iya, ngan waray na hiya magbayad ha Asiria han tinuig nga buhis. Han paghibaro hini ni Salmanaser, iginpadakop niya hi Hosea ngan iginpapriso. Niyan ginsulong ni Salmanaser an Israel, ngan ginrikopohan niya an Samaria sulod hin tulo ka tuig. Dida han ikasiyam ka tuig han pagkahadi ni Hosea, ginbihag han Asiriahanon nga emperador an Samaria, gindara ha Asiria nga mga priso an mga Israelita, ngan ikinadto ha syudad han Hala in pira ha ira, an iba didto ha may Salog Habor ha distrito han Gosan, ngan an iba ha mga syudad han Media. Napukan an Samaria kay an mga Israelita nakasala han Ginoo nga ira Dyos nga nagtalwas ha ira tikang han hadi han Ehipto ngan nagpangulo ha ira hin paggawas han Ehipto. Nagsingba hira hin iba nga kadiyosan, nagsunod han mga batasan han mga tawo nga gintabog han Ginoo samtang nasulong an iya mga tawo, ngan nagtuman han mga pamatasan nga igintutdo han kahadian han Israel. Nagbuhat an mga Israelita hin mga butang nga diri tugot han Ginoo nga ira Dyos. Nagtindog hira hin pagano nga mga dapit hin pagsingba ha ngatanan nira nga kapungtoran, tikang han gigugutiayi nga baryo ngadto han gidadakoi nga syudad. Nagtindog hira hin mga harigi nga bato ngan mga ladawan han diyosa nga hi Asera ha ngatanan nga kapungtoran ngan ha sirong han kada marampag nga kahoy, ngan nagsunog hira hin insyenso ha ngatanan nga pagano nga mga altar, ngan nagsunod han binuhatan han mga tawo nga ginpaiwas han Ginoo. Gin-aghat nira nga masina an Ginoo pinaagi han ngatanan nira nga magraot nga mga buhat, ngan ginsupak nira an sugo han Ginoo nga diri hira magsingba hin mga diyosdiyos. Nagsugo an Ginoo hin iya mga magsarangyaw ngan mga manaragna hin pagpahimatngon han Israel ug Juda: “Bayai an magraot niyo nga mga binuhatan ngan sugta an akon mga sugo nga aada han Balaod nga iginhatag ko ha iyo kaapoy-apoyan, ngan iginduhol ko ha iyo pinaagi han akon mga surugoon nga mga manaragna.” Kundi waray hira magsugot; magtig-a an ira mga ulo sugad han ira kaapoy-apoyan nga waray pagtoo han Ginoo nga ira Dyos. Dinmiri hira hin pagsugot han iya mga tugon, waray hira magtuman han ginsaaran nga ginhimo niya ha ira kaapoy-apoyan, ngan nagpakabungol hira han iya mga pahimatngon. Nagsingba hira hin waray pulos nga mga diyosdiyos ngan nagin waray pulos hira ngahaw, ngan nagsunod hira han mga batasan han mga higrani nga nasod, nga sinmupak han sugo han Ginoo nga diri hira magsubad ha ira. Ginsupak nira an ngatanan nga mga balaod han Ginoo nga ira Dyos ngan naghimo hin duha nga metal nga baka basi pagsingbahon. Naghimo liwat hira hin ladawan han diyosa nga hi Asera, nagsingba han mga bituon, ngan nag-alagad han diyos nga hi Baal. Gin-unong nira an ira mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an ngan ginhalad nira nga halad nga tutuboron ngadto han pagano nga kadiyosan. Ginggamit nira in mga paratigo ngan mga paradiwata, ngan nagtubyan ha ira kalugaringon hin pagbuhat hin sala ha atubangan han Ginoo, sanglit nasina gud an Ginoo. Nasina han mga Israelita an Ginoo ngan ginpaiwas hira ha iya atubangan, nga an tribo ni Juda na la an isinalin. Kundi bisan pa an mga tawo han Juda waray magsugot han mga balaod han Ginoo nga ira Dyos; ginsubad nira an mga batasan nga ginsunod han mga tawo han Israel. Ginsikway han Ginoo an ngatanan nga mga Israelita; ginkastigo ngan gintubyan hira ha magbangis nga mga kaaway, tubtob nga ha kataposan, ginpaiwas niya hira ha iya atubangan. Han bulag na han Juda, an nasod han Israel, ginhimo han mga Israelita nga ira hadi hi Jeroboam nga anak ni Nebat. Ginsugo hira ni Jeroboam hin pagbaya han Ginoo, ngan nagtutdo ha ira hin pagbuhat hin makalilisang nga mga sala. Nagsunod hira kan Jeroboam ngan nagpadayon hin pagbuhat han ngatanan nga mga sala nga ginbuhat niya, tubtob nga ha kataposan, ginpaiwas hira han Ginoo ha iya atubangan, sumala han iginpahimatngon niya pinaagi han iya mga surugoon nga mga manaragna. Sanglit ginhalin nga mga bihag ngadto ha Asiria an mga tawo han Israel, diin aadto pa hira ngada yana. Nagdara an emperador han Asiria hin mga tawo tikang han mga syudad han Babilonia, Cuta, Aba, Hamat, ug Sefarbaim, ngan iginpahimutang hira ha mga syudad han Samaria, liwan han ginbihag nga mga Israelita. Gintag-iya nira ini nga mga syudad ngan nag-ukoy hira didto. Han bag-o pa hira nga nag-uokoy didto, waray hira magsingba han Ginoo, sanglit nagpadara an Ginoo hin mga liyon nga nagpatay hin pira ha ira. Nasumatan an emperador han Asiria nga diri mag-aram han balaod han diyos hito nga tuna an mga tawo nga iginpahimutang niya ha mga syudad han Samaria, sanglit nagpadara an diyos hin mga liyon nga amo an nagpipinamatay. Sanglit nagsugo an emperador: “Pabalika in usa han kapadian nga aton ginbihag; pabalika ngan paukya hiya didto, basi tutdoan niya an mga tawo han balaod han diyos hito nga tuna.” Sanglit kinmadto ngan nag-ukoy ha Betel in padi nga Israelita nga nabihag tikang ha Samaria, ngan nagtutdo hiya han mga tawo hin pagsingba han Ginoo. Kundi nagpadayon hin paghimo han ira kalugaringon nga mga diyosdiyos an mga tawo nga nag-ukoy didto ha Samaria, ngan iginbutang ini ha mga arampoan nga gintindog han mga Israelita. Naghimo hin mga diyosdiyos didto han mga syudad nga inuokyan nira an tagsa ka lain nga hugpo: an mga tawo han Babilonia naghimo hin mga diyosdiyos ni Sucotbemot; mga diyosdiyos ni Nergel, an mga tawo han Cuta; mga diyosdiyos ni Asima, an mga tawo han Hamat; mga diyosdiyos ni Nebas ug Tartac, an mga tawo han Abit; ngan an mga tawo han Sefarbaim nagtubyan han ira mga anak nga halad nga tinubod ngadto han ira mga diyos nga amo hira Adramelec ug Anamelec. Nagsingba liwat han Ginoo ini nga mga tawo, ngan nagpili tikang ha ira ngahaw hin mga tawo nga hihimoon nga kapadian basi mag-alagad didto han pagano nga mga dapit hin pagsingba ngan maghalad didto hin mga hayop nga tutuboron para ha ira. Sanglit nagsingba hira han Ginoo, kundi nagsingba liwat han ira kalugaringon nga kadiyosan, sumala han mga batasan han mga nasod diin hira tikang. Nagpapadayon pa hira ngada yana nga adlaw han ira daan nga mga pamatasan. Diri hira nagsisingba han Ginoo, o nagsusugot han mga balaod ngan mga sugo nga iginhatag niya ha mga tulin ni Jacob nga ginngaranan niya kan Israel. Naghimo ha ira hin ginsaaran an Ginoo ngan nagsugo ha ira: “Ayaw kamo pagsingba hin iba nga kadiyosan; ayaw pagyukbo ha ira, o pag-alagad ha ira, o paghalad ha ira hin hayop nga tutuboron. Kahadloki niyo ako, an Ginoo nga nagpagawas ha iyo ha Ehipto pinaagi hin dako nga gahom ug kusog; mayukbo kamo ha akon ngan maghahalad ha akon hin mga hayop nga tutuboron. Dayuday kamo magsusugot han mga balaod ngan mga sugo nga iginsurat ko para ha iyo. Ayaw kamo kahadlok hin iba nga kadiyosan, ngan ayaw kamo kalimot han ginsaaran nga ginhimo ko ha iyo. Kahadloki niyo ako, an Ginoo nga iyo Dyos, ngan tatalwason ko kamo han iyo mga kaaway.” Kundi waray gud la pamati ito nga mga tawo, ngan nagpadayon hira hin pagsunod han ira daan nga mga batasan. Sanglit nagsingba han Ginoo ito nga mga tawo, kundi nagsingba liwat han ira mga diyosdiyos; ngan ngada yana nga adlaw amo la gihapon an ginbubuhat han ira mga tulin. Dida han ikatulo ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Hosea nga anak ni Ela, nahimo nga hadi han Juda hi Ezequias nga anak ni Acas. Baynte singko an iya panuigon han pagtikang niya hin pagkahadi, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 29 ka tuig. Iroy niya hi Abiha nga anak ni Zacarias. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo, ngan nagsunod han susbaranan ni Hadi David nga iya ginikanan. Ginbungkag niya an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ginrugmok an mga harigi nga bato, ngan ginpukan an baraan nga mga ladawan ni Asera nga diyosa. Ginpusak liwat niya an bronse nga halas nga ginhimo ni Moises, nga ginngangaranan nga Nohestan. Ngada hadto nga panahon nagsunog hin insyenso an mga tawo han Israel hin pagpasidungog han halas. Sinmarig han Ginoo nga Dyos han Israel hi Ezequias; waray na gud hadi nga sugad ha iya an Juda, bisan una o orhe ha iya. Matinumanon hiya han Ginoo, ngan waray gud sumupak ha iya, kundi nagtuman gud han ngatanan nga mga sugo nga iginhatag kan Moises han Ginoo. Sanglit kaupod niya an Ginoo, ngan mainuswagon an ngatanan nga ginbuhat niya. Sinmupil hiya han emperador han Asiria, ngan waray gud magpasakop ha iya. Ginpirde niya an mga Filisteohanon ngan ginsulong an ira katunaan tikang han gigugutiayi nga baryo ngadto han gidadakoi nga syudad, lakip an Gasa ngan an hirani hini nga katunaan. Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi ni Ezequias—nga amo an ikapito ka tuig nga pagkahadi han Israel ni Hadi Hosea—ginsulong ni Emperador Salmanaser han Asiria an Israel, ngan ginpalibotan an Samaria. Napukan an Samaria dida han ikatulo ka tuig nga pagsulonga ha iya; ikaunom ini ka tuig nga pagkahadi ni Ezequias ngan ikasiyam ka tuig nga pagkahadi ni Hosea. Gindara ngadto ha Asiria han Asiriahanon nga emperador an mga Israelita nga ira nabihag ngan iginpahimutang ha syudad han Hala an pira ha ira, hirani han Salog Habor didto han distrito han Gosan an iba, ngan ha mga syudad han Media an iba. Napukan an Samaria kay waray magsugot han Ginoo nga ira Dyos an mga Israelita, kundi ginsupak an ginsaaran nga ginhimo niya ha ira ngan waray magsugot han ngatanan nga mga balaod nga iginhatag kan Moises nga surugoon han Ginoo. Waray gud hira mamati o magsugot. Dida han ika-14 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Ezequias, ginsulong ni Senaquerib nga emperador han Asiria an pinaderan nga mga syudad han Juda ngan narikopohan niya. Nagpadara hin mensahe hi Ezequias kan Senaquerib nga nakadto ha Laquis: “Nakasayop ako; pahunonga gad an imo pagsulong ngan babaydan ko ikaw bisan pira an imo pangaroon.” Nagbaton an emperador nga kinahanglan tagan hiya hin 10,000 ka kilo nga salapi ngan 1,000 ka kilo nga bulawan ni Ezequias. Ginpadara ha iya ni Ezequias an ngatanan nga salapi ha Templo ngan ha hirimosan han palasyo; ginlaknit liwat niya an bulawan ha mga porta han Templo ngan an bulawan ha mga harigi han porta nga iya iginhaklop, ngan iginpadara ini kan Senaquerib. Tikang ha Laquis nagpadara hin damo nga kasondalohan an Asiriahanon nga emperador hin pagsulong kan Ezequias didto ha Jerusalem; ginmandoan ini han iya tulo nga gilalabawi nga mga opisyal. Han pag-abot nira ha Jerusalem, ginkampohan nira an dalan ha ligid han kali nga inaagian han tubig tikang han linaw ha iraya, nga gintratrabahoan han mga parahablon. Niyan ginpasugoan nira hi Hadi Ezequias, ngan ginmawas hin pagtapo ha ira in tulo han iya mga opisyal: hi Eliaquim nga anak ni Hilquias, nga tinaporan han palasyo; hi Sebna nga sekretaryo han palasyo; ngan hi Joas nga anak ni Asaf, nga tinaporan han mga sinurat. Nagsiring ha ira in usa han mga opisyal nga Asiriahanon nga karuyag hibaroan han emperador kon ano an tinataporan ni Hadi Ezequias. Nagsiring liwat hiya, “Naghuhunahuna ba kamo nga makakaliwan han kabatiran ngan kakusog ha pag-awayan an mga pulong? Hin-o ha iyo paghunahuna an mabulig ha iyo hin pagsupil han Asiria? Natapod ba kamo nga an Ehipto mabulig ha iyo kundi masusugad la ini hin nagtutungkod hin tangbo—madagmit ini mabari ngan mababasoni an iyo kamot. Amo ito an hadi han Ehipto kon may-ada natapod ha iya.” Nagpadayon pa hiya, “O masiring ba kamo ha akon nga natapod kamo han Ginoo nga iyo Dyos? Ginbungkag ni Ezequias an mga arampoan ngan mga altar han Ginoo, ngan niyan ginsumatan an mga tawo han Juda ug Jerusalem nga magsingba hira didto la han altar ha Jerusalem. Makikigsabot ako ha iyo ha ngaran han emperador. Tatagan ko kamo hin 2,000 nga mga kabayo kon makaagi kamo hin sugad kadamo nga mga tawo nga masakay ha ira! Diri ngani kamo sadang itanding han giuubosi nga opisyal nga Asiriahanon, kundi nagpaabot kamo nga padadad-an kamo han mga Ehiptohanon hin mga karuwahe ngan mga dikabayo nga sondalo! Naghuhunahuna ba kamo nga ginsulong ngan ginbungkag ko an iyo nasod hin waray la tambulig han Ginoo? Ginsugo ako han Ginoo hin pagsulong ngan pagbungkag han iyo nasod.” Niyan nagsiring ha opisyal hira Eliaquim, Sebna, ug Joas, “Paghimangraw ha pinulongan nga Aramaico, kay nakakasabot kami hito nga pinulongan. Ayaw pagyakan hin Hebreo nga pinulongan; namamati an ngatanan nga mga tawo ha bawbaw han pader.” Binmaton hiya, “Naghuhunahuna ba kamo nga ginsugo ako han emperador hin pagsumat hini ngatanan nga mga butang ha iyo la ngan han hadi? Diri, naghihimangraw liwat ako ha mga tawo nga nanlilingkod ha bawbaw han pader, nga mangangaon han kalugaringon nira nga tai ngan manginginom han kalugaringon nira nga ihi, sugad han pagbubuhaton niyo.” Niyan tinmindog hiya ngan ginmoliat hin pulong nga Hebreo, “Pamati han iginsisiring ha iyo han emperador han Asiria! Ginpapahimatngon kamo nga diri kamo magpalimbong kan Ezequias. Diri makakatalwas ha iyo hi Ezequias. Ngan ayaw niyo hiya tugoti nga hugayon kamo hin pagtahod han Ginoo. Ayaw kamo paghunahuna nga tatalwason kamo han Ginoo ngan pupugngan an Asiriahanon nga kasondalohan hin pagbihag han iyo syudad. Ayaw niyo pamatii hi Ezequias. Nagsusugo an emperador han Asiria nga gumawas kamo ngan itubyan niyo ha amon an syudad. Tutugotan kamo ngatanan hin pagkaon hin ubas han kalugaringon niyo nga urubasan, ngan igos ha kalugaringon niyo nga kaigosan ngan pag-inom hin tubig han kalugaringon niyo nga mga atabay— tubtob nga ipahimutang kamo han emperador didto hin tuna nga sugad han iyo kalugaringon nga tuna, may-ada urubasan nga nahatag hin bino, ngan may mga inani nga mahihimo nga tinapay; tuna ito hin mga olibo, lana hin olibo, ug dugos. Kon tumanon niyo an iya mga sugo, diri kamo mapatay kundi mabubuhi kamo. Ayaw kamo pagpalimbong kan Ezequias hin paghunahuna nga tatalwason kamo han Ginoo. Gintalwas ba han kadiyosan han iba nga mga nasod an ira mga tuna tikang han emperador han Asiria? Hain na hira yana, an kadiyosan han Hamat ug Arfad? Hain na an kadiyosan han Sefarbaim, Hana, ug Ava? May-ada ba ha ira nagtalwas han Samaria? Kakan-o ba magtalwas han ira nasod tikang han amon emperador in usa han kadiyosan hini ngatanan nga mga nasod? Sanglit ano nga naghuhunahuna kamo nga makakatalwas han Jerusalem an Ginoo?” Naghilom la an mga tawo sumala han iginsugo ha ira ni Hadi Ezequias, ngan waray hira magbaton. Niyan ginggisi nira Eliaquim, Sebna, ug Joas an ira mga panapton tungod hin kabido, ngan linmakat hira ngan ginsumatan nira hi Hadi Ezequias han siring han Asiriahanon nga opisyal. Han pakabati la ni Hadi Ezequias han ira sumat, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido, nagsul-ot hiya hin sako ngan nasingadto ha Templo han Ginoo. Ginsugo niya ngadto kan manaragna Isaias nga anak ni Amos hi Eliaquim nga opisyal ngan tinaporan han palasyo, hi Sebna nga sekretaryo han palasyo, ngan an labaw nga kapadian. Nagbado liwat hira hin sako. Amo ini an mensahe nga iginpadara ha ira ngadto kan Isaias: “Adlaw yana hin pag-antos, pagkastigo, ngan kaarawdan. Sugad kami hin babaye nga tipag-aranak kundi diri nakakahimo kay maluya hin duro. Nagsugo han iya labaw nga opisyal an taga-Asiria nga emperador hin pagpakaalo han buhi nga Dyos. Hibatian unta han Ginoo nga imo Dyos ini nga mga pagpakaalo ngan kastigohon adton mga naghimangraw hini. Sanglit ig-ampo ha Dyos adton aton mga tawo nga nahisalin.” Han pakakarawat la ni Isaias han mensahe ni Hadi Ezequias, iginpabalik niya ini nga baton: “Nasiring ha imo an Ginoo nga diri ka mahadlok han mga taga-Asiria han ira pagsiring nga diri an Ginoo makakatalwas ha imo. Pababation han Ginoo an emperador hin hurobhurob nga makakapabalik ha iya ngadto ha kalugaringon niya nga nasod, ngan didto ipapapatay hiya han Ginoo.” Nahibaro an Asiriahanon nga opisyal nga binmaya han Laquis an ira emperador hin pagsulong han hirani nga syudad han Libna, sanglit nasingadto hiya hin pangaro hin sagdon ha iya. Inmabot ha mga taga-Asiria in sumat nga masulong ha ira an Ehiptohanon nga kasondalohan nga pinangulohan ni Hadi Tirhaca han Sudan. Han pakabati hini han emperador, nagpadara hiya hin surat kan Hadi Ezequias han Juda hin pagsumat ha iya, “Nagsumat ha imo an Dyos nga imo sinasarigan nga diri ka mahuhulog ha akon mga kamot, kundi ayaw pagpalimbong. Hinbatian mo na man kon ano an binubuhat han taga-Asiria nga emperador ha bisan ano nga nasod nga iya karuyag hin pagbungkag. Naghuhunahuna ka ba nga makakalikay ka? Ginbungkag han akon kaapoy-apoyan an mga syudad han Gosan, Haran, ug Resef, ngan pinamatay an mga tawo han Bet Eden nga nag-ukoy ha Telasar, ngan waray han ira kadiyosan nakatalwas ha ira. Hain na man an kadiyosan han mga syudad han Hamat, Arfad, Sefarbaim, Hana, ug Ava?” Kinarawat ni Hadi Ezequias an surat ngan ginbasa niya. Niyan nasingadto hiya ha Templo ngan iginbutang an surat ha atubangan han Ginoo, ngan nag-ampo, “O Ginoo nga Dyos han Israel, nga nalingkod ka didto han imo harangdon nga trono, ikaw la an Dyos nga naghahadi han ngatanan nga mga ginhadian ha kalibutan. Ginhimo mo an langit ngan an tuna. Yana, Ginoo, tan-awa an nahinanabo ha amon. Pamatii an ngatanan nga iginyayakan ni Senaquerib hin pagpakaalo ha imo, an buhi nga Dyos. Maaram kami ngatanan, O Ginoo, nga ginbungkag han mga emperador han Asiria in damo nga mga nasod ngan an ira mga tuna ginbayaan han mga tawo ngan ginsunog an ira kadiyosan—nga diri man ngani kadiyosan kundi mga ladawan la nga kahoy ug bato nga hinimo hin mga kamot hin tawo. Yana, O Ginoo nga amon Dyos, talwasa kami han mga taga-Asiria, basi mahibaro an ngatanan nga mga nasod han kalibutan nga hi ikaw la, O Ginoo, amo an Dyos.” Niyan nagpatugon hi Isaias hin pagsumat kan Hadi Ezequias nga pinamatian han Ginoo an pag-ampo han hadi. Nagsiring an Ginoo, “Nakakatawa ngan nag-iinintrimis ha imo, Senaquerib, an syudad han Jerusalem. Hin-o, ha imo paghunahuna, an gintinamay ngan gin-inintrimisan mo? Waray ka gud pagtahod ha akon, an baraan nga Dyos han Israel. Ginsugo mo an imo mga magsarangyaw hin paghambog ha akon nga ginpirde han ngatanan mo nga mga karuwahe an gihihitaasi nga mga bukid, bisan pa an sampaw han Bukid Libano. Naghambog ka nga ginpulod mo didto an gihihitaasi nga mga sidro ngan an giuupayi nga mga kahoy nga sipre, ngan naabot mo an gihihirayoi nga mga bahin han mga kagurangan. Naghambog ka nga gin-ukab mo in mga atabay ngan inminom ka hin tubig ha langyaw nga mga tuna, ngan ginyatakan han mga tiil han imo kasondalohan basi magmara an Salog Nilo. “Waray ba nimo hibatii nga ginlarang ko ini ngatanan hin maiha na nga panahon? Ngan yana gintuman ko na ini. Gintagan ko ikaw hin gahom hin pagbungkag han pinaderan nga mga syudad nga mahimo na la nga tinambak hin mga ginruba. Magluya an mga tawo nga nag-ukoy didto. Pinangalasan hira ngan nahipausa. Sugad hira hin banwa ha uma o hin mga banwa nga naturok ha atop, nga madagmit malaya kon pinapasoan han hangin nga kabunghan. “Kundi sayod ako han ngatanan ha imo, han imo binubuhat ngan han imo kinakadtoan. Sayod ako han imo kapungot ha akon. Nakarawat ko an sumat hiunong han imo kapungot ngan han imo pagpahitaas, ngan yana gagarongan ngan bubukadohan ko ikaw, ngan pababalikon ko ikaw ha amo ngahaw nga dalan nga imo inagian.” Niyan nagsiring kan Hadi Ezequias hi Isaias, “Iini in tigaman han mahinanabo. Yana ngan han sunod nga tuig makaon kamo hin mga pugas nga turok la ha kapatagan, kundi ha masunod nga tuig makakagtanom na kamo han iyo mga pugas ngan maaani ito niyo, ngan makakagtanom hin mga ubas ngan makakaon niyo an mga bunga. Magmamainuswagon an mahisalin ha Juda sugad hin mga tanom nga hilarom an panggamot ngan nanmumunga hin maupay. May mahisasalin nga mga tawo ha Jerusalem ngan ha Bukid Sion, kay karuyag gud han Ginoo nga mahinabo ini.” Amo ini an iginsiring han Ginoo mahitungod han taga-Asiria nga emperador: “Diri hiya masulod hini nga syudad o magpapasipara hin pagpara bisan makausa. Waray mga sondalo nga may mga taming nga mahirani han syudad, ngan waray mga tagaytay hin panalipod nga hihimoon palibot han syudad. Mabalik hiya ha amo ngahaw nga dalan nga iya inagian, ngan diri hiya masulod hini nga syudad. Ako, an Ginoo, an nagyakan. Pananalipdan ko ini nga syudad ngan tatalwason ko para han kalugaringon ko nga kadungganan ngan tungod han saad nga akon ginhimo kan David nga akon surugoon.” Hito nga gab-i nasingadto han Asiriahanon nga kampo in usa nga anghel han Ginoo ngan ginpatay in 185,000 nga mga sondalo. Han maagahon pa han pagkabuwas nanhihigda hira didto, patay na ngatanan! Sanglit inmisol hi Senaquerib nga Asiriahanon nga emperador, ngan inmoli ha Ninibe. Usa ka adlaw han nasingba hiya ha templo han iya diyos nga hi Nisroc, ginpatay hiya han mga espada nira Adramelec ug Sarasar nga duha han iya mga anak nga kalalaken-an, ngan katapos kinmalagiw ini hira ngadto ha tuna han Ararat. Sinmaliwan ha iya hin pagka-emperador hi Esarhadon nga iya liwat anak. Hadto nga panahon, nasakit hi Hadi Ezequias ngan harapit na mamatay. Nasingadto hin pagduaw ha iya hi manaragna Isaias nga anak ni Amos, ngan nagsiring ha iya, “Nasiring an Ginoo nga kinahanglan husayon mo an ngatanan mo nga mga butang, kay diri ka na mag-uupay. Pag-andam nala kay mapatay ka.” Linmingi hi Ezequias ha bungbong ngan nag-ampo: “Hinumdomi, O Ginoo, nga nag-alagad ako ha imo nga matinumanon ngan maunongon, ngan dayuday gintuman ko an karuyag mo ipabuhat ha akon.” Ngan nagtangis hiya hin duro. Binayaan ni Isaias an hadi, kundi san-o hiya lumapos han butnga nga libong han palasyo, ginsiring hiya han Ginoo, hin pagbalik ngadto kan Ezequias nga pangulo han mga tawo han Ginoo, ngan pagsiring ha iya, “Hinbatian ko, an Ginoo nga Dyos ni David nga imo ginikanan, an imo pag-ampo ngan hinkit-an ko an imo mga luha. Tatambalan ko ikaw ngan paglabay hin tulo ka adlaw makadto ka ha Templo. Dudugangan ko hin 15 ka tuig an imo kinabuhi. Tatalwason ko han emperador han Asiria ikaw ngan ini nga syudad han Jerusalem. Pananalipdan ko ini nga syudad para han kalugaringon ko nga kadungganan ngan tungod han saad nga akon ginhimo kan David nga akon surugoon.” Niyan ginsiring ni Isaias an mga tinapuran han hadi nga tamposan hin binayo nga igos an iya hubag, ngan mauupay hiya. Nagpakiana hi Hadi Ezequias, “Ano an tigaman nga tatambalan ako han Ginoo ngan makakakadto ako ha Templo paglabay hin tulo ka adlaw?” Binmaton hi Isaias, “Tatagan ka han Ginoo hin tigaman nga magtutuman hiya han iya saad. Yana, karuyag ba nimo nga umunhan an lambong hin napulo ka pitad o umisol hin napulo ka pitad?” Binmaton hi Ezequias, “Masayon an pagpaunhan han lambong hin napulo ka pitad! Paisola ini hin napulo ka pitad.” Nag-ampo ha Ginoo hi Isaias, ngan ginpaisol niya hin napulo ka pitad an lambong dida han hagdanan nga ginhimo ni Hadi Acas. Hadto nga amo nga panahon an hadi han Babilonia, hi Merodacbaladan, nga anak ni Baladan, nakabati nga nasakit hi Hadi Ezequias, sanglit ginpadad-an niya hin surat ug regalo. Ginkarawat ni Ezequias an mga sinugo ngan ginpakita hira han iya karikohan—an iya salapi ug bulawan, an iya mga panakot ngan mga pahamot, ngan an ngatanan niya nga garamiton hin pakig-away. Waray butang ha iya mga hirimosan o bisan diin ha iya ginhadian nga waray niya ipakita ha ira. Niyan kinmadto kan Hadi Ezequias hi manaragna Isaias ngan nagpakiana, “Diin tikang ini nga mga tawo, ngan ano an ira iginsiring ha imo?” Binmaton hi Ezequias, “Tikang hira ha Babilonia nga hirayo hin duro nga nasod.” “Ano an ira hinkit-an ha palasyo?” pinmakiana hi Isaias. Binmaton hiya, “Hinkit-an nira an ngatanan. Waray butang ha mga hirimosan nga waray ko ipakita ha ira.” Niyan ginsiring ni Isaias an hadi, “Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga maabot in panahon nga dadad-on ha Babilonia an ngatanan nga butang ha imo palasyo, an ngatanan nga gintirok han imo kaapoy-apoyan ngada hini nga adlaw. Waray gud mahibibilin. Dadad-on in pira han imo kalugaringon nga suok nga mga tulin, ngan hihimoon nga mga yunuko basi mag-alagad ha palasyo han hadi han Babilonia.” An kasabot ni Hadi Ezequias nga an buot sidngon han mensahe nga magkakamay-ada kalinaw ngan kahimyangan ha iya panahon, sanglit binmaton hiya, “Maupay an mensahe han Ginoo nga ihinatag mo ha akon.” Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Hadi Ezequias, an iya mga paki-away, ngan an susumaton han paghimo niya hin linaw ngan hin aragian hin tubig ngadto ha syudad. Namatay hi Ezequias ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Manases nga iya anak. Dose ka tuig an panuigon ni Manases han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 55 ka tuig. Iroy niya hi Hafsiba. Nakasala hiya han Ginoo. Nagsunod hiya han makapupungot nga mga ginawian han mga nasod nga ginpaiwas han Ginoo tikang han tuna samtang nasulong an iya mga tawo. Gin-ayad ni Manases an pagano nga mga dapit hin pagsingba nga ginruba ni Ezequias nga iya amay; gintindog niya in mga altar ha pagsingba kan Baal, ngan naghimo hin ladawan han diyosa nga hi Asera, sugad han ginbuhat ni Hadi Acab han Israel. Ginsingba liwat ni Manases an mga bitoon. Gintindog niya in pagano nga mga altar didto ha Templo, ha dapit nga iginsiring han Ginoo nga pagsisingbahan ha iya. Gintindog niya didto han duha nga mga libong han Templo in mga altar ha pagsingba han mga bitoon. Gintubyan niya ngan ginhalad nga tinubod an iya kalugaringon nga anak nga lalake. Ginmamit hiya hin diwata ug salamangka ngan nagpakiana hiya hin mga paratigo ngan mga espiritista. Nakasala hiya hin duro han Ginoo ngan gin-aghat niya an iya kasina. Iginbutang niya ha Templo an ladawan han diyosa nga hi Asera, didto han dapit nga iginsiring han Ginoo kan David ngan kan Solomon nga iya anak: “Dinhe hini nga Templo ha Jerusalem, amo an dapit nga akon ginpili tikang han ngatanan nga katunaan han 12 nga mga tribo han Israel, nga dapit nga pagsisingbahan ha akon. Ngan kon magsugot an mga tawo han Israel han ngatanan ko nga mga sugo, ngan magtuman han bug-os nga Balaod nga iginhatag ha ira ni Moises nga akon surugoon, diri ako matugot nga paiwason hira tikang han tuna nga iginhatag ko ha ira kaapoy-apoyan.” Kundi waray magsugot han Ginoo an mga tawo han Juda, ngan gintutdoan hira ni Manases hin pagbuhat hin darudagko nga mga sala kay han nabuhat han mga nasod nga ginpaiwas han Ginoo samtang nasulong an iya mga tawo. Nagsiring an Ginoo pinaagi han iya mga surugoon ngan mga manaragna, “Ginbuhat ni Hadi Manases ini nga makapupungot nga mga butang, mga butang nga labaw pa gud kamaraot han ginbuhat han mga Canaanhon; ngan gintutdoan niya hin pakasala an mga tawo han Juda pinaagi han iya mga diyosdiyos. Sanglit ihahatag ko, an Dyos han Israel, in sugad kadako nga karat-an ha Jerusalem ug Juda, nga mahititingala gud an bisan hin-o nga makabati hini. Kakastigohon ko an Jerusalem sugad han ginbuhat ko han Samaria, sugad han ginbuhat ko kan Hadi Acab han Israel ngan han iya mga tulin. Pupuohon ko an mga tawo han Jerusalem, waray mahisasalin, sugad kalimpyo hin plato nga ginhinisan ngan ginkulob. Pasasagdan ko an nahibibilin nga mga tawo, ngan itutubyan ko hira ha ira mga kaaway nga magbibihag ha ira ngan magtitikas han ira tuna. Bubuhaton ko ini ha akon mga tawo kay nakasala hira ha akon, ngan nag-aghat ha akon nga masina ako tikang pa han paggawas han ira kaapoy-apoyan ha Ehipto ngada hini nga adlaw.” Ginpatay ni Manases in damo hin duro nga mga tawo nga waray sala, nga binmaha hin dugo an mga kakalsadahan han Jerusalem; ginbuhat ini niya labot la han pagtutdoi niya han mga tawo han Juda hin pagsingba hin mga diyosdiyos nga nakapasala ha ira han Ginoo. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Manases, lakip an mga sala nga ginbuhat niya. Namatay hi Manases ngan iginlubong hiya didto han tanaman ni Usa nga tanaman han palasyo, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Amon nga iya anak. Baynte dos an panuigon ni Amon han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin duha ka tuig. Iroy niya hi Mesolemit nga anak ni Harus, nga taga-Jotba. Nakasala hiya han Ginoo sugad kan Manases nga iya amay; ginsubad niya an mga ginawian han iya amay, ngan ginsingba niya an mga diyosdiyos nga ginsingba han iya amay. Ginsikway niya an Ginoo nga Dyos han iya kaapoy-apoyan, ngan ginsupak an mga sugo han Ginoo. Ginlingo hi Amon han mga opisyal niya, ngan ginpatay hiya didto ha palasyo. Kundi ginpatay han mga tawo han Juda an mga nagpatay kan Amon, ngan ginhimo nira nga hadi hi Josias nga iya anak. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Amon. Iginlubong hi Amon ha lubnganan didto han tanaman ni Usa, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Josias nga iya anak. Walo pa la an panuigon ni Josias han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 31 ka tuig. Iroy niya hi Idida nga anak ni Hadaya, nga taga-Boscat. Ginbuhat ni Josias an nakakalipay han Ginoo; ginsunod niya an susbaranan han iya ginikanan, hi Hadi David, nga nagsugot hin matadong han ngatanan nga mga balaod han Dyos. Dida han ika-18 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Josias, ginsugo niya hin pagkadto ha Templo an sekretaryo nga hi Safan nga anak ni Asia ngan apo ni Mesulam, dara an sugo: “Kadto han Labaw nga Padi nga hi Hilkias ngan ipaihap an kwarta nga natirok han kapadian nga nagbabantay han aragian han Templo tikang han mga tawo. Ipahatag an kwarta ngadto han mga tawo nga tinaporan han pag-ayad han Templo. Kinahanglan baydan nira an mga panday, an mga magtirindog, an mga parasimento, ngan papaliton an mga kahoy ngan an mga bato nga ginagamit ha pag-ayad. Tangkod hin duro an mga tawo nga tinaporan han trabaho, sanglit diri na kinahanglan nga maghatag hira hin katuhayan hiunong han mga gasto.” Igindul-ong ni Safan kan Hilkias an sugo han hadi, ngan nagsumat kan Safan hi Hilkias nga hin-agian niya didto ha Templo An Basahan han Balaod. Ginhatag ha iya ni Hilkias an basahan, ngan ginbasa ini ni Safan. Katapos inmoli hiya ngadto han hadi ngan nagsumat: “Ginkuha han imo mga surugoon an kwarta ha Templo ngan iginhatag na ha mga tawo nga tinaporan han pag-ayad han Templo.” Ngan nagsiring hiya, “Iini in basahan nga ginhatag ha akon ni Hilkias.” Ngan ginbasa ini niya hin dako nga tingog ha atubangan han hadi. Han pakabati han hadi, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido. Ginpatawag niya hi Hilkias, hi Safan, hi Ahikam nga iya anak nga lalake, hi Acbor nga anak nga lalake ni Mikias, ngan hi Asias nga surugoon han hadi, ngan ginsugo hira: “Kadto ngan pakianhi an Ginoo para ha akon ngan para han ngatanan nga mga tawo han Juda hiunong han mga pagturon-an hini nga basahan. Nasisina ha aton an Ginoo, kay waray pagbuhata han aton kaapoy-apoyan an iginsiring hini nga basahan nga kinahanglan pagbuhaton.” Linmakat hira Hilkias, Safan, Ahikam, Acbor, ug Asias pagpakiana hin babaye nga ginngangaranan kan Hulda nga manaragna nga nag-uokoy didto hin bag-o nga dapit ha Jerusalem. (Tinaporan han mga bisti han Templo an iya bana nga hi Salum nga anak ni Tecba ngan apo hi Harhas.) Iginsumat nira han babaye an nahinabo, ngan ginsiring hira han babaye nga bumalik hira ngadto han hadi ngan isumat ha iya an masunod nga mensahe han Ginoo: “Kakastigohon ko an Jerusalem ngan an ngatanan niya nga mga tawo, sumala han nahisurat ha basahan nga ginbasa han hadi. Iginsikway ako nira ngan naghalad hin mga hayop nga tutuboron ha iba nga kadiyosan ngan an ngatanan nga ira nabuhat amo an nagogliat han akon kasina. Tugob an akon kasina han Jerusalem, ngan diri ini magpapapas dayon. Mahitungod han hadi, amo ini an ipasiring ko, an Ginoo nga Dyos han Israel: Hinbatian mo an nahisurat ha basahan, ngan nagbasol ngan nagpaubos ka ha akon atubangan, nga naggisi han imo mga panapton ngan nagtangis han pakabati mo han akon pagtarhoga hin pagkastigo han Jerusalem ngan han iya mga tawo. Hihimoon ko ito nga makaarawod nga taran-awon, usa nga dapit kanay ngaran gagamiton han mga tawo hin pagpakaraot. Kundi hinbatian ko an imo pag-ampo, sanglit diri mo hikikit-an an kastigo nga dadad-on ko ha Jerusalem. Tutugotan ko nga mamatay ka ha kamurayaw.” Binmalik kan Hadi Josias an mga tawo dara ini nga mensahe. Ginpatawag ni Hadi Josias an ngatanan nga mga pangulo han Juda ug Jerusalem, ngan nagburunyog hira ngadto ha Templo, inupdan han kapadian ngan han mga manaragna, ngan han ngatanan nga mga tawo han Jerusalem, riko ug pobre. Ha atubangan nira ngatanan ginbasa hin dako nga tingog han hadi an bug-os nga Basahan han Ginsaaran nga hin-agian didto ha Templo. Tinmindog hiya sapit han harigi ngan nagsaad ha Ginoo nga masugot hiya han Ginoo ngan magtutuman hiya han mga balaod ngan mga sugo ha bug-os niya nga kasingkasing ug kalag, ngan magbubuhat han mga ginkikinahanglan han ginsaaran, sumala han nahisurat ha basahan. Nagsaad an ngatanan nga mga tawo hin pagtuman han ginsaaran. Katapos ginsugo ni Josias hi Hilkias nga Labaw nga Padi, an iya kabulig nga kapadian, ngan an mga gwardya ha aragian han Templo, nga igawas han Templo an ngatanan nga mga butang nga ginagamit ha pagsingba kan Baal, han diyosa nga hi Asera, ngan han mga bitoon. Ginsunog han hadi ha gawas han syudad hirani han Kahamub-an Kidron ini ngatanan nga mga butang, ngan gindara ngadto ha Betel an mga agbon. Ginhukasan niya an kapadian nga gin-ordinahan han kahadian han Juda hin paghalad hin mga hayop nga tutuboron dida han pagano nga mga altar didto han mga syudad han Juda ngan ha mga dapit nga hirani han Jerusalem—an ngatanan nga kapadian nga naghalad hin mga hayop nga tutuboron kan Baal, han adlaw, han bulan, han mga planeta, ngan han mga bitoon. Ginkuha niya ha Templo an ladawan ni Asera, iginggawas ini han syudad ngadto ha Kahamub-an Kidron, ginsunog ini, ginpulbos an mga agbon, ngan ginsaburak didto han lulubngan han mga tawo. Ginruba niya an mga urokyan didto ha Templo nga inuokyan han magraot in dungog nga kababayen-an ug kalalaken-an. (Didto paghahablon an mga kababayen-an hin mga panapton nga higlawig nga ginagamit hin pagsingba kan Asera.) Gindara niya ngadto ha Jerusalem an kapadian nga nakadto anay ha mga syudad han Juda, ngan ha bug-os nga nasod ginruba niya an mga altar nga ginhalaran nira hin mga hayop nga tutuboron. Ginruba liwat niya an mga altar nga hirani han ganghaan nga gintindog ni Josue nga gobernador han syudad, nga nawawala han dako nga ganghaan ha pagsulod mo han syudad. Waray tugoti ini nga kapadian hin pag-alagad ha Templo kundi makakahimo hira hin pagkaon han tinapay nga waray patubo nga gin-andam para han ira igkasi kapadian. Ginpukan liwat ni Hadi Josias an Tofet, an pagano nga dapit hin pagsingba didto ha Kahamub-an Hinom, basi waray na han iya anak nga lalake o babaye makaghalad hin hayop nga tutuboron ngadto han diyos nga hi Moloc. Kinuha liwat niya an mga kabayo nga iginhalad han mga hadi han Juda hin pagsingba han adlaw, ngan ginsunog an mga karuwahe nga ginggamit han ira pagsingba. (Ginhimos ini ha libong han Templo, hirani han ganghaan ngan diri hirayo han urokyan ni Natanmelec, usa nga dako nga opisyal.) Ginruba ni Hadi Josias an mga altar nga gintindog han mga hadi han Juda ha atop han palasyo, igbaw han kwarto ni Hadi Acas, pati an mga altar nga gintindog ni Hadi Manases didto han duha nga libong han Templo; ginrumok niya an mga altar ngan iginlabog ini ngadto ha Kahamub-an Kidron. Ginpukan ni Josias an mga altar nga gintindog ni Hadi Solomon ha sinirangan han Jerusalem, ha timogan han Bukid han mga Olibo, para han pagsingba han makapupungot nga mga diyosdiyos—hi Astarot nga diyosa han Sidon, hi Camos nga diyos han Moab, ngan hi Moloc nga diyos han Amon. Ginrumok ni Hadi Josias an bato nga mga harigi, ginruba an ladawan han diyosa nga hi Asera, ngan ginluob niya hin mga tul-an hin tawo an tuna nga gintindogan hini mga kadiyosan. Ginruba liwat ni Josias an dapit hin pagsingba ha Betel, nga gintindog ni Hadi Jeroboam nga anak ni Nebat, nga nagtutdo hin pakasala han Israel. Ginrumpag ni Josias an altar, ginrumok ngan ginpulbos an mga bato; ginsunog liwat niya an ladawan nga iginhalad ha pagsingba kan Asera. Niyan tinman-aw hi Josias palibot ngan hinkit-an niya in mga lubnganan didto han pungtod; ginpakuha niya an mga tul-an ngan ginsungo ha altar. Tungod hini nga iya ginbuhat, ginhugawan niya an altar, ngan natuman niya an igintagna han manaragna hadto pa ha panahon han pagsaurog nira hin pyesta samtang natindog sapit han altar hi Hadi Jeroboam. Sinmiplat hi Hadi Josias ngan hinkit-an an lubnganan han manaragna nga naghatag hini nga panagna. “Kanay ito lubnganan?” pinmakiana hiya. Binmaton an mga tawo han Betel, “Lubnganan ito han manaragna nga inmabot tikang ha Juda ngan nanagna hini nga mga butang nga ginbuhat mo hini nga altar.” “Pabay-i la ito,” nagsugo hi Josias, “kinahanglan diri pagbantaron an iya mga tul-an.” Sanglit waray paglabti an iya mga tul-an, sugad man adton kanan manaragna nga tikang ha Samaria. Ginruba ni Hadi Josias ha kada syudad han Israel an ngatanan nga pagano nga mga dapit hin pagsingba, nga gintindog han mga hadi han Israel, nga tungod hini nakaaghat han kasina han Ginoo. Ginbuhat niya hini ngatanan nga mga altar an ginbuhat niya ha Betel. Ginpamatay niya an ngatanan nga pagano nga kapadian dida han mga altar nga ira gin-alagaran ngan ginsunog niya in mga tul-an hin tawo ha tagsa nga altar. Katapos inmoli hiya ha Jerusalem. Ginsugo ni Hadi Josias an mga tawo hin pagsaurog han Paglabay ha pagpasidungog han Ginoo nga ira Dyos, sumala han nahisurat dida han Basahan han Ginsaaran. Waray pa gud Paglabay nga sugad hini nga ginsaurog han bisan hin-o nga hadi han Israel o han Juda, tikang han panahon nga mga maghurukom pa an nagdudumara han nasod. Kundi yana ha ika-18 ka tuig nga pagkahadi ni Josias, ginsaurog ha Jerusalem an Paglabay. Basi pagtumanon an mga balaod nga nahisurat ha basahan nga hin-agian ha Templo ni Hilkias nga Labaw nga Padi, ginkuha ni Hadi Josias ha Jerusalem ngan ha bug-os nga Juda an ngatanan nga mga diwatahan ngan mga paratigo, ngan an ngatanan nga kadiyosan ha panimalay, mga diyosdiyos, ngan iba pa nga pagano nga mga garamiton hin pagsingba. Waray pa gud hadi nga una o orhe ha iya nga sugad ha iya nga nag-alagad han Ginoo ha bug-os niya nga kasingkasing, hunahuna, ug kusog, nga nagsugot han ngatanan nga Balaod ni Moises. Kundi waray gihapon mapapas an mapintas nga kasina han Ginoo kontra han Juda tungod han ginbuhat ni Hadi Manases. Nagsiring an Ginoo, “Bubuhaton ko han Juda an ginbuhat ko han Israel: paiiwason ko ha akon atubangan an mga tawo han Juda, ngan isisikway ko an Jerusalem nga ginpili ko nga syudad, ngan an Templo, an dapit nga ginsiring ko nga pagsisingbahan ha akon.” Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba pa nga nabuhat ni Hadi Josias. Samtang hadi pa hi Josias, nagpangulo hin kasondalohan hi Hadi Neco han Ehipto ngan kinmadto hira ha salog han Eufrates hin pagbulig han hadi han Asiria. Gintapo ni Hadi Josias an kasondalohan nga Ehiptohanon didto ha Megido, ngan namatay hi Hadi Josias ha pag-awayan. Ginbutang ha karuwahe an iya lawas ngan gindara han iya mga opisyal ngadto ha Jerusalem, diin iginlubong hiya didto han lubnganan han mga hadi. Ginpili han mga tawo han Juda hi Joacas nga anak ni Josias, ngan gindihogan hiya nga hadi. Baynte tres na an panuigon ni Joacas han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin tulo ka bulan. Iroy niya hi Hamutal nga anak ni Jeremias nga taga syudad han Libna. Nakasala han Ginoo hi Joacas kay nagsunod hiya han susbaranan han iya kaapoy-apoyan. Natapos an iya paghadi han pagbihaga ha iya ni Hadi Neco han Ehipto didto ha Ribla, ha tuna han Hamat, ngan ginpabayad an Juda hin buhis nga 3,400 ka kilo nga salapi ngan 34 ka kilo nga bulawan. Ginhimo ni Hadi Neco nga hadi han Juda hi Eliaquim nga anak liwat ni Josias nga liwan kan Josias, ngan Joakim an iya ngaran han paghadi niya. Gindara ha Ehipto ni Hadi Neco hi Joacas, ngan namatay hiya didto. Nagsukot hin buhis ha mga tawo hi Hadi Joakim, sumala han angay han ira hiagi, basi makatirok han kantidad nga ginkikinahanglan hin pagbayad han buhis nga gin-aro han hadi han Ehipto. Baynte singko na an panuigon ni Joakim han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 11 ka tuig. Iroy niya hi Sebida nga anak ni Fadaya nga taga-Ruma. Nakasala han Ginoo hi Joakim, nga nagsunod hiya han susbaranan han iya kaapoy-apoyan. Samtang hadi hi Joakim, ginsulong ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia an Juda ngan sulod hin tulo ka tuig napugos hi Joakim hin pagpasakop ha iya; ngan niyan sinmupil hiya. Nagpadara an Ginoo kontra kan Joakim hin armado nga mga hugpo hin mga Babilonianhon, mga Siriahanon, mga Moabita, ngan mga Amonitanhon, basi mabungkag an Juda, sumala han iginsiring han Ginoo pinaagi han iya mga surugoon nga mga manaragna. Nahinabo ini tungod han sugo han Ginoo, basi paiwason ha iya atubangan an mga tawo han Juda, tungod han ngatanan nga mga sala nga ginbuhat ni Hadi Manases, ngan labi na gud tungod han ngatanan nga pinamatay niya nga waray sala nga mga tawo. Tungod hito waray makapasaylo kan Manases an Ginoo. Nahisurat dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda an iba nga nabuhat ni Joakim. Namatay hi Joakim, ngan sinmunod ha iya hin paghadi hi Joaquin nga iya anak. Waray na gud gumawas han Ehipto an hadi han Ehipto ngan an iya kasondalohan, kay ginsakop na han hadi han Babilonia an ngatanan nga katunaan nga ginsakop anay han Ehipto, tikang ha Salog Eufrates ngadto ha amihanan nga pag-ultan han Ehipto. Nahimo nga hadi han Juda hi Joaquin han 18 pa la an iya panuigon ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin tulo ka bulan. Iroy niya hi Nehosta nga anak ni Elnatan, nga taga-Jerusalem. Nakasala han Ginoo hi Joaquin, nga nagsunod hiya han susbaranan han iya amay. Panahon adto han iya pagkahadi nga ginsulong an Jerusalem han kasondalohan nga Babilonianhon, nga ginpangulohan han mga opisyal ni Hadi Nabucodonosor, ngan ginpalibotan an syudad. Ha panahon nga ginpapalibotan an syudad, inmabot ha Jerusalem hi Nabucodonosor, ngan tinmubyan ha mga Babilonianhon hi Hadi Joaquin, upod an iroy niya, an mga anak niya nga kalalaken-an, an iya mga opisyal, ngan an mga opisyal han palasyo. Ginbihag ni Nabucodonosor hi Joaquin dida han ikawalo ka tuig nga pagkahadi niya, ngan gindara ha Babilonia an ngatanan nga mga manggad han Templo ngan han palasyo. Sumala han igintagna han Ginoo, ginbuong ni Nabucodonosor an ngatanan nga bulawan nga mga garamiton nga ginhimo ni Hadi Solomon para ha Templo nga paggamit. Gindara ni Nabucodonosor nga mga bihag an mga tawo han Jerusalem, an ngatanan nga mga prinsipi, ngan an ngatanan nga dumagko nga mga tawo, 10,000 ngatanan. Gindara liwat niya an ngatanan nga batid nga mga trabahador, an mga panday hin puthaw, ngan ginbilin la an ginpopobrehi nga mga tawo han Juda. Gindara ha Babilonia nga bihag ni Nabucodonosor hi Joaquin, upod an iroy ni Joaquin, an iya mga asawa, an iya mga opisyal, ngan an dumagko nga mga tawo han Juda. Ginhalin nga bihag ha Babilonia ni Nabucodonosor an ngatanan nga dumagko nga mga tawo, 7,000 ngatanan, ngan 1,000 nga batid nga mga trabahador, upod an mga panday hin puthaw; mag-upay an panlawas nira ngatanan, nga angay hira hin pagsondalo. Ginhimo ni Nabucodonosor nga hadi han Juda hi Matanias nga bata hi Joaquin, ngan Sedequias an iya ngaran han paghadi niya. Baynte uno na an panuigon ni Sedequias han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 11 ka tuig. Iroy niya hi Hamutal nga anak ni Jeremias, nga taga syudad han Libna. Nakasala han Ginoo hi Sedequias, sugad han ginbuhat ni Hadi Joakim. Nasinahan gud han Ginoo an mga tawo han Jerusalem ug Juda nga ginpaiwas hira niya ha iya atubangan. Sinmupil kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia hi Sedequias. Sanglit ha ikanapulo ka adlaw han ikanapulo ka bulan han ikasiyam ka tuig nga paghadi ni Sedequias, inmabot hi Nabucodonosor upod an ngatanan niya nga kasondalohan ngan ginsulong niya an Jerusalem. Nagkampo hira ha gawas han syudad, naghimo hin mga tagaytay para hin pagsulong palibot han syudad, ngan ginpadayon nira pag-alikos han syudad tubtob han ika-11 ka tuig nga paghadi ni Sedequias. Dida han ikasiyam ka adlaw han ikaupat ka bulan hito ngahaw nga tuig, han uraura na an gutom nga waray na gud nahibilin nga pagkaon han mga tawo, ginbuhoan an mga pader han syudad, ngan bisan kon ginpapalibotan han mga Babilonianhon an syudad, nakakalagiw ha gab-i an hadi ngan an ngatanan niya nga mga sondalo. Inmagi hira ha tanaman han hadi ngadto han ganghaan nga nabubutnga han duha nga mga pader, ngan nangalagiw tipakadto ha Kahamub-an Jordan. Kundi ginlanat han Babilonianhon nga kasondalohan hi Hadi Sedequias ngan ginbihag hiya didto ha kapatagan hirani han Jerico; ginbayaan hiya han ngatanan niya nga mga sondalo. Gindara hi Sedequias ngadto kan Nabucodonosor nga nakadto ha syudad han Ribla, ngan didto ginhukman hiya ni Nabucodonosor. Ha atubangan ni Sedequias, ginpatay an iya mga anak nga kalalaken-an; niyan ginpalukat ni Nabucodonosor an mga mata ni Sedequias, ginpakadenahan hiya, ngan gindara ngadto ha Babilonia. Dida han ikapito ka adlaw han ikalima ka bulan han ika-19 ka tuig nga pagkahadi han Babilonia ni Nabucodonosor, sinmulod ha Jerusalem hi Nebusaradan nga parasagdon han hadi ngan kapitan han iya kasondalohan. Ginsunog niya an Templo, an palasyo, ngan an mga balay han ngatanan nga dumagko nga mga tawo han Jerusalem, ngan ginrumpag han iya mga sondalo an mga pader han syudad. Katapos gindara ni Nebusaradan ngadto ha Babilonia an mga tawo nga nahibilin ha syudad, an nahibilin nga batid nga mga trabahador, ngan adton mga tinmampo han mga Babilonianhon. Kundi ginbilin niya didto ha Juda in pira han gipopobrehi nga mga tawo, nga waray mga hiagi, ngan ginpatrabaho hira ha mga urubasan ngan mga uma. Ginrumok han mga Babilonianhon an bronse nga mga harigi ngan an mga karro nga nakada ha Templo, upod an dako nga bronse nga tangke, ngan gindara ha Babilonia an ngatanan nga bronse. Ginkuha liwat nira an mga pala ngan an mga surudlan hin agbon nga ginagamit hin paglimpyo han altar, an mga garamiton nga ginagamit hin pag-andam han mga suga, an mga makaong nga ginagamit pagsalod han dugo han mga halad nga tinubod, an mga makaong nga ginagamit pagsunog hin insyenso, ngan an iba pa nga bronse nga mga butang nga ginagamit hin pag-alagad ha Templo. Ginkuha nira an ngatanan nga hinimo hin bulawan ug salapi, lakip an gudti nga mga makaong ngan an mga karaha nga ginagamit hin pagdara hin mga baga. Uraura hin kabug-at pagtimbangon an mga butang nga bronse nga ginhimo ni Hadi Solomon para han Templo—an duha nga mga harigi, an mga karomata ngan an dako nga tangke. Walo ka metros an kahitaas han kada usa han harigi, nga may bronse nga uloulo ha bawbaw, nga 1.3 ka metros an kahitaas. May hinakot nga kadena nga bronse palibot han kada uloulo nga inadornohan hin mga granada nga bronse. Labot han mga garamiton nga naagaw gindara nga mga bihag ni Nebusaradan nga kapitan nga opisyal hi Seraias nga Labaw nga Padi, hi Sofonias nga ikaduha nga padi, ngan an tulo pa nga dumagko nga mga opisyal han Templo. Tikang ha syudad ginkuha niya an tawo nga nagpangulo han kasondalohan, lima nga mga parasagdon han hadi nga nakadto pa ha syudad, an kabulig han kapitan nga tinaporan han mga sinurat, ngan 60 nga iba pa nga dumagko nga mga tawo. Gindara hira ni Nebusaradan ngadto han hadi han Babilonia, nga nakadto ha syudad han Ribla, ha tuna han Hamat. Didto iginpakastigo hira han hadi ngan iginpapatay. Ginhimo ni Hadi Nabucodonosor nga gobernador han Juda hi Gedalias nga anak ni Ahicam ngan apo ni Safan, ngan igintapod ha iya an ngatanan nga waray pagdad-a ngadto ha Babilonia. Han pakabati hini han Judiyo nga mga opisyal ngan mga sondalo nga waray magtubyan ngadto han hadi, tinmampo hira kan Gedalias didto ha Mispa. Ini nga mga opisyal amo hira Ismael nga anak ni Natanias, Johanan nga anak ni Carias, Seraias nga anak ni Tanehumet nga taga bungto han Netofa, ngan hi Jesonias nga usa nga Maacatitanhon. Nagsiring ha ira hi Gedalias, “Nagsusumpa ako ha iyo nga diri na angay niyo kahadlokan an mga opisyal nga Babilonianhon. Pag-ukoy na kamo dinhe hini nga tuna, pag-alagad kamo han hadi han Babilonia, ngan maghihingaupay kamo.” Kundi dida han ikapito ka bulan hito nga tuig, nasingadto ha Mispa hi Ismael nga anak ni Natanias ngan apo ni Elisama nga sakop han hadianon nga panimalay, upod in napulo ka tawo, pinakiawayan nira hi Gedalias ngan ginpatay nira hiya. Ginpatay liwat niya an mga Israelita ngan mga Babilonianhon nga kaupod niya didto. Katapos nagkalakat ngan napasingadto ha Ehipto an ngatanan nga mga Israelita, riko ug pobre, lakip an mga opisyal han kasondalohan, kay nagkahadlok hira han mga Babilonianhon. Dida han tuig han kahimo nga hadi han Babilonia ni Ebilmerodac, nalooy hiya kan Hadi Joaquin han Juda ngan ginbuhian hi Joaquin. Nahinabo ini dida han ika-27 nga adlaw han ika-12 nga bulan han ika-37 ka tuig nga kabihag ni Joaquin. Nalooy ha iya hi Ebilmerodac, ngan gintagan hiya hin katungdanan nga darudako in dungog han iba nga mga hadi nga nabihag upod ha iya ha Babilonia. Sanglit tinugotan hi Joaquin hin paglubas han iya mga panapton hin ka priso, ngan pagkaon ha lamesa han hadi samtang nga buhi pa hiya. Kada adlaw, samtang buhi pa hiya, gintagan hiya hin panggasto para han iya mga kinahanglanon. Amo ini an sunodsunod nga mga ginikanan tikang kan Adan: Adan, Set, Enos, Kenan, Mahalalel, Hared, Enoc, Matusalem, Lamec, Noe. Hi Noe may-ada tulo nga mga anak: hira Sem, Ham, ug Jafet. An mga anak ni Jafet amo hira Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Mesec, ug Tiras, nga amo an mga ginikanan han katawhan nga nagdara han ira mga ngaran. An mga anak ni Gomer amo hira Ascenez, Rifat, ug Togorma. An mga anak ni Javan amo hira Elisa, Tarsis, Ciprus, ug Roda. An mga anak ni Ham amo hira Cus, Ehipto, Libya, ug Canaan, nga amo an mga ginikanan han katawhan nga nagdara han ira mga ngaran. An mga anak ni Cus amo hira Seba, Habila, Sabata, Raama, ug Sabteca. An mga anak ni Raama amo hira Saba ug Dedan. ( Hi Cus amo an amay ni Nimrod, an syahan nga gamhanan nga tawo han tuna.) An mga tulin ni Ehipto amo an mga tawo ha Lidia, Anam, Lehab, Naftu, Patrus, Caslu, ug Creta (nga amo an ginikanan han mga Filisteohanon). An mga anak ni Canaan amo hira Sidon, an timagurangi, ug Het, nga amo an mga ginikanan han katawhan nga nagdadara han ira mga ngaran. An mga tulin ni Canaan amo an mga Jebuseohanon, Amoreohanon, Girgaseohanon, Hebeohanon, Arkeohanon, Sineohanon, Arbadeohanon, Semareohanon, ug Hamateohanon. An mga anak ni Sem amo hira Elam, Asur, Arfacsad, Lud, Aram, Hus, Hul, Geter, ug Mosec, nga amo an mga ginikanan han katawhan nga nagdara han ira mga ngaran. Hi Arfacsad amo an amay ni Sela nga amay ni Eber. May-ada duha nga anak hi Eber: an usa ginngaranan nga Peleg, tungod kay ha iya panahon nagkabahin man an mga tawo han kalibutan, ug an usa ginngaranan nga Joctan. Hi Joctan amo an amay ni Almodad, Selef, Asarmot, Jera, Adoram, Usal, Dicla, Hebal, Abimael, Saba, Ofir, Habila, ug Jobab. Tikang kan Sem ngadto kan Abraham an sunodsunod nga mga ginikanan amo ini: Sem, Arfacsad, Sela, Eber, Peleg, Ragu, Serug, Nacor, Tera, ug Abram (nga kinikilala liwat han ngaran nga Abraham). May-ada duha nga anak hi Abraham: hira Isaac ug Ismael. An mga anak ni Ismael nahimo nga mga pangulo hin 12 nga mga tribo: hira Nebaiot (an ngaran han timagurangi nga anak ni Ismael), Kedar, Adbeel, Mibsam, Misma, Duma, Masa, Hadad, Tema, Jetor, Nafis, ug Kedema. May-ada aruasawa hi Abraham ug Ketura an iya ngaran. Nag-anak hira kanda Zamran, Locsan, Medan, Midian, Jesbec, ug Sua. An mga anak ni Jocsan amo hira Saba ug Dadan; an mga anak ni Midian amo hira Efa, Efer, Hanoc, Abida, ug Eldea. Amay hi Abraham ni Isaac. May-ada duha nga anak hi Isaac: hira Esau ug Jacob. An mga anak ni Esau amo hira Elifas, Reuel, Jeus, Halam, ug Cora. An mga anak ni Elifas amo hira Teman, Omar, Sefo, Gatam, Kenaz, Timna, ug Amalec. An mga anak ni Reuel amo hira Nahat, Sera, Sama, ug Masa. An mga anak ni Seir amo hira Lotan, Sobal, Zibeon, Ana, Dison, Eser, ug Disan. Duha an mga anak ni Lotan: hira Hori ug Homam. Hi Timna amo an bugto nga babaye ni Lotan. An mga anak ni Sobal amo hira Alvan, Manahat, Ebal, Sefo, ug Onam. Duha an mga anak ni Zibeon, hira Aya ug Ana. May-ada anak hi Ana nga hi Dison ngan an mga anak ni Dison amo hira Hamran, Esban, Itran, ug Queran. An mga anak ni Eser amo hira Bilhan, Saban, ug Jacan. An duha nga mga anak ni Disan amo hira Hus ug Aran. An mga tawo ha Edumea nagkabahin hinin masunod nga mga tribo: Timna, Alva, Oholibama, Ela, Pinon, Kenas, Timan, Mibsar, Magdiel, ug Iram. Inin masunod amo an mga anak ni Jacob: Ruben, Simeon, Levi, Juda, Isacar, Zabulon, Dan, Jose, Benjamin, Neftali, Gad, ug Aser. An mga anak ni Juda amo inin masunod: Er, Onan, ug Sela. An ira iroy amo hi Sua nga taga-Canaan. Hi Er, an timagurangi nga iya anak uraura hin kamaraogdaog, sanglit ginpatay hiya han Ginoo. May-ada pa hi Juda duha nga anak: hira Peres ug Sera ngan an ira iroy amo hi Tamar nga umagad ni Juda. Hi Peres may-ada duha nga anak: hira Hesron ug Hamul. Hi Sera nga iya bugto may-ada lima nga mga anak: hira Simri, Etan, Reman, Calcal, ug Darda. Hi Carmi usa han mga sumusunod ni Sera may-ada anak nga hi Acan nga nakahatag hin dako nga kasamok ha mga tawo han Israel pinaagi hin pagpasipara hin mga butang nga iginhalad ngadto han Ginoo. Hi Etan may-ada usa nga anak nga amo hi Asarias. Hi Hesron may-ada tulo nga mga anak: hira Jerameel, Ram, ug Caleb. Amo ini an mga sunodsunod nga ginikanan tikang kan Ram ngadto kan Isai: Ram, Amminadab, Naason (kilala nga tawo han tribo ni Juda), Salmon, Boos, Obed, ug Isai. Hi Isai may-ada pito nga mga anak. Tikang han timagurangi amo inin pagkasunodsunod: Eliab, Abinadab, Sama, Netanael, Radai, Asom, ug David. May-ada nira duha nga bugto nga babaye: hira Seruia ug Abigail. Tulo an mga anak ni Seruia: hira Abisai, Joab, ug Asahel. Hi Amasa amo an anak ni Abigail ngan an amay ni Amasa amo hi Jeter, usa nga Ismaelita. May-ada anak hi Hesron. Hi Caleb an iya ngaran ngan an iya asawa amo hi Asuba; may-ada nira anak nga babaye, hi Jeriot. An iba niya nga mga anak amo hira Jaser, Sobab, ug Ardon. Han kamatay ni Asuba, nangasawa hi Caleb kan Efrata ug may-ada hira usa nga anak nga amo hi Hur. Hi Uri amo an anak ni Hur ug hi Besaleel amo an iya apo. Han 60 na an panuigon ni Hesron, gin-asawa niya an anak ni Maquir, nga bugto nga babaye ni Galaad. May-ada nira anak nga an ngaran hi Segub ngan ini hi Segub may-ada liwat anak nga hi Jair. Nagmangulo hi Jair hin 23 nga mga syudad didto han tuna ni Galaad. Kundi an mga ginhadian nira Gesur ug Aram nakabihag hin 60 nga mga bungto didto, lakip an mga baryo ni Jair ug Kenat ngan han mga higrani nga bungto. An ngatanan nga tawo nga naukoy didto mga tulin ni Maquir, an amay ni Galaad. Han kamatay ni Hesron, gin-asawa ni Caleb nga iya anak, hi Efrata nga asawa han iya amay. Nag-anak hira kan Asur nga amay ni Tecoa. Hi Jerameel, an timagurangi nga anak ni Hesron, may-ada lima nga mga anak: hi Ram, an timagurangi, hi Buna, hi Aram, hi Asom, ug hi Ahias. Hi Onam may-ada duha nga anak: hira Samai ug Jada. Hi Samai may-ada liwat duha nga anak: hira Nadab ug Abisur. Gin-asawa ni Abisur hi Abigail ngan may-ada nira duha nga anak: hira Aban ug Molid. Hi Nadab nga bugto ni Abisur may-ada duha nga anak: hira Saled ug Afaim, kundi namatay hi Saled nga waray mga anak. Hi Afaim amo an amay ni Jesi, ug hi Jesi amo an amay ni Sesan. Hi Sesan amo an amay ni Alai. Hi Jada, an bugto ni Samai, may-ada duha nga anak: hira Jeter ug Jonatan, kundi namatay hi Jeter nga waray mga anak. May-ada duha nga anak hi Jonatan: hira Petel ug Sisa. Ini hira ngatanan mga tulin ni Jerameel. Waray anak nga lalake hi Sesan, ubos la mga babaye. May-ada ni Sesan usa nga oripon nga Ehiptohanon, hi Joraa, ngan iginpaasawa ini hiya han usa nga anak nga babaye niya. Nag-anak ini hira kan Atai. Hi Mesa amo an timagurangi nga anak ni Caleb nga bugto ni Jerameel. Hi Mesa amo an amay ni Sif. Hi Sif amo an amay ni Maresa ug ini hi Maresa amo an amay ni Hebron. Hi Hebron may-ada upat nga anak: hira Cora, Tafua, Rekem, ug Sama. Hi Sama amo an amay ni Raham ug apo ni Jorkiam. Hi Rekem, nga bugto ni Sama, amo an amay ni Samai nga amay ni Maon ngan ini hi Maon amo an amay ni Betsur. Hi Caleb may-ada aruasawa nga an ngaran hi Efa. May-ada hira nga duha mga anak: hira Haran, Mosa, ug Gazes. Ini hi Haran may-ada liwat anak nga an ngaran hi Gazes. ( May-ada tawo nga an ngaran hi Hadai ngan ini nga tawo may-ada unom nga anak: hira Regem, Joatan, Gesan, Pelet, Efa, ug Saaf.) May-ada liwat lain nga aruasawa hi Caleb, hi Maaca, ngan may-ada nira duha nga anak: hira Saber ug Terhana. Nag-anak pa ini hiya hin duha: hi Saaf nga amay ni Madmana ug hi Seba nga amay ni Maobeda ug ni Gabaa. May-ada pa ni Caleb usa nga anak nga babaye, hi Acsa. Amo ini an mga tulin pa ni Caleb. Hi Hur amo an timagurangi nga anak nira Caleb ug Efrata. Nag-anak hi Hur kan Sobal nga amay ni Kiriat Jearim; kan Salma nga amay ni Betlehem ug kan Haref nga amay ni Betgader. Hi Sobal amo an nagtindog han syudad han Jearim ngan hiya an ginikanan han mga tawo han Haroe, ug katunga han molupyo han Menuhot, ug han mga banay nga nag-ukoy didto ha bungto han Jearim: an mga Itrihanon, Putihanon, Sumatihanon, ug mga Misrahanon. (An mga tawo han mga syudad han Sora ug Estaol mga sakop ini hira hini nga mga banay.) Hi Salma amo an nagtukod han Betlehem; hiya an ginikanan han mga tawo han Netofat, Atrobetihoab, ug an katunga han mga Manahatnon nga amo an mga Sorihanon. ( Inin masunod amo an mga banay han mga magsusurat nga nag-ukoy didto ha Jabes: an mga Tiratihanon, Simeatihanon, ug mga Sucatihanon. Mga Kenihanon ini hira nga nakig-aragsawa han mga Recabihanon.) Ini nga unom natawo didto ha Hebron sulod han pito ka tuig ug unom ka bulan nga pagkahadi ni David. Didto ha Jerusalem, naghadi hi David sulod hin 33 ka tuig, ngan damo an iya mga anak nga natawo didto: hira Simaa, Sobab, Natan, ug Solomon. Mga anak ini hira nira David ug Batseba nga anak hi Amiel; May-ada pa niya siyam nga mga anak: hira Ibaar, Elisua, Elifelet, Noge, Nefeg, Japia, Elisama, Eliada, ug Elifelet. Labot hini, may-ada pa niya mga anak nga iya ug han iya mga aruasawa. Hi Tamar la an iya anak nga babaye. Hi Josias may-ada upat nga anak: hira Johanan, Joakim, Sedequias, ug Joas. Hi Joakim may-ada duha nga anak: hira Joaquin ug Sedequias. Amo ini an mga tulin ni Hadi Joaquin nga ginhalin han mga taga-Babilonia. May-ada pito nga anak hi Joaquin: hira Salatiel, Melquiram, Pedayas, Senesar, Jecamias, Hosama, ug Nabadias. May-ada duha nga anak ni Pedayas: hira Sorobabel ug Simei. Amay hi Sorobabel hin duha nga anak: hira Mesolam ug Ananias. May-ada nira bugto nga babaye, hi Salomit. May-ada pa hi Sorobabel lima nga anak: hira Hasaban, Ohol, Baraquias, Hasadias, ug Jusabesed. Hi Ananias may-ada duha nga anak: hira Pelatias ug Jesaias. Hi Jesaias amo an amay ni Refaias nga amay ni Arnan nga amay ni Obadias nga amay ni Secanias. Hi Secanias may-ada usa nga anak, hi Semaias. May-ada mga anak hi Semaias: hira Hatus, Igal, Baria, Naaria, ug Safat. Hi Naaria may-ada tulo nga anak: hira Elioenai, Ezequias, ug Esricam. May-ada pito nga anak hi Elioenai: hira Hodavias, Eliasib, Pelaias, Acub, Johanan, Delaias, ug Anani. Inin masunod amo an mga anak ni Juda: hira Fares, Jezron, Carmi, Hur, ug Sobal. May-ada anak hi Sobal nga amo hi Raias. Amay ini hiya ni Jaat nga amay nira Aumai ug Laad. Tulin ini hira han mga Zorahanon. Hi Asur nga amay ni Tecoa may-ada duha nga asawa: hira Halaa ug Naara. Hi Asur ngan hi Naara may-ada upat nga anak: hira Ausan, Hefer, Temani, ug Ahastari. Hi Asur ngan hi Halaa may-ada tulo nga anak: hira Seret, Isaar, ug Etnan. Hi Cos amo an amay ni Anob ug Soboba ngan an ginikanan han mga banay ni Aharehel, an anak ni Arum. Hi Jabes amo an labi ka tinahod han iya mga kabugtoan. Ginngaranan hiya han iya nanay nga Jabes tungod kay ginkurian hiya han pag-anak niya kan Jabes. Kundi nag-ampo hi Jabes ngadto han Ginoo, “Bendisyoni ako, Ginoo, ngan ihatag ha akon in hiluag nga tuna. Upod ha akon ngan bantayi ako ha ngatanan nga karat-an nga makakahatag ha akon hin kagul-anan.” Ngan pinamatian hiya han Ginoo. Hi Caleb, an bugto ni Sua, may-ada anak, hi Mehir. Hi Mehir amo an amay ni Eston. Hi Eston may-ada tulo nga anak: hira Betrafa, Fese, ug hi Tehina nga amay ni Naas. Mga ginikanan hira hadton mga nag-ukoy ha Reca. Hi Kenes may-ada duha nga anak: hira Otoniel ug Saraya; hi Otoniel may-ada duha nga anak: hira Hatat ug Maonati. Hi Maonati amo an amay ni Ofra. Hi Saraya amo an amay ni Joab nga amay ni Herasim. Ginngaranan hi Herasim kay an nag-ukoy hini nga dapit mga batid man han mga de arte nga buhat. Hi Caleb nga anak ni Jefone may-ada tulo nga anak: hira Hir, Ela, ug Naam. Hi Ela amo an amay ni Kenes. Hi Jaleleel may-ada upat nga anak: hira Sif, Sifa, Tiria, ug Asareel. An bugto ni Naam gin-asawa ni Odaya. Hi Odaya amo an amay nira Ceila nga taga-Garmi ug ni Estamo nga taga-Maaca. May-ada upat nga anak hi Simon: hira Amon, Rina, Hanan ug Tilon. Hi Jesi may-ada duha nga anak: hira Zoet ug Benazoet. Hi Sela amo an usa han mga anak ni Juda. Upod han iya mga tulin hi Er, nga nagtindog han bungto han Leca; hi Laada nga nagtindog han bungto han Maresa: an banay hin mga parahablon hin lino nga nag-ukoy didto han bungto han Betasbes; hi Jokim ug an mga tawo nga taga-Gozeba; hi Joas ngan hi Saraf nga nakaasawa hin mga taga-Moab nga kababayen-an ngan nag-ukoy didto ha Betlehem. (Tikang ini ha daan na kaupay nga mga sinurat.) Mga parahimo hira hin daba para han hadi ngan nag-ukoy hira didto han mga bungto han Netaim ug Gedera. Amo ini an mga tulin ni Simeon: hira Nemuel, Jamin, Jarib, Zara, ug Saul. Hi Selum amo an anak ni Saul; hi Salum amay ni Mabsam nga amay ni Masma. Hi Masma may-ada mga anak: hira Hamuel, Sacur, ug Simei. Hi Simei may-ada 16 nga anak nga kalalaken-an ug unom nga kababayen-an, kundi an mga kauropdan ni Simei diri damo an mga anak, sanglit waray magdamo an tulin ni Simeon; diri sugad han tribo ni Juda. Tubtob han panahon ni Hadi David, didto pag-ukoy an mga tulin ni Simeon hinin masunod nga mga bungto: Berseba, Molada, Hazarsual, Bala, Asom, Tolad, Batuel, Horma, Siklag, Betmarkabot, Hazarsusim, Betberei, ug Saarim. Nag-ukoy liwat hira didto hin lain nga lima nga mga dapit: ha Etam, Ain, Remon, Toquen, ug Asan, lakip an mga higrani nga mga baryo, tubtob ngadto ha timogan-katundan sugad han bungto han Baal. Amo ini an mga dapit nga ira gin-ukyan ngan may-ada nira hinipos nga sinurat bahin han ira tulin. nagsarang hira hin pag-ukoy tubtob ngadto ha katundan, hirani ha Gerar, ngan didto han sinirangan nga dapit han kahamub-an han syudad may-ada nira panabsaban han ira mga karnero. Nakaagi hira hin haluag nga maglangbo nga panabsaban didto han kaumhan diin malinaw ngan murayaw an kahimtang han mga tawo. An mga tawo nga nag-ukoy anay didto amo an mga tulin ni Ham. Ha panahon ni Hadi Ezequias han Juda, ini nga hinnabihan nga mga tawo kinmadto ha Gerar ngan ira ginbungkag an mga tulda ug mga payag han mga tawo nga nag-uokoy didto. Ginpaiwas nira an mga tawo ngan hira an nag-ukoy didto tungod kay haluag an panabsaban para han ira mga karnero. An 500 nga mga kaapi han tribo ni Simeon napakadto ha sinirangan nga dapit, ngadto ha Edumea. Pinangulohan ini hira han mga anak ni Isi: hira Faltias, Naarias, Rafaias, ug Usiel. Pinamatay nira didto an mga tulin ni Amalec ngan didto na hira pag-ukoy ngada yana. Amo ini an mga tulin ni Ruben, an timagurangi nga anak ni Jacob. (Tungod kay nakighilawas hi Ruben han usa han aruasawa han iya amay, kinuha ha iya an katungod han ka suhag nga anak ngan iginhatag kan Jose. Kundi an tribo ni Juda amo an labi ka gamhanan kay amo an naghatag hin pangulo para han ngatanan nga tribo.) Hi Ruben, an timagurangi han mga anak ni Jacob, may-ada upat nga anak: hira Hanoc, Falu, Hesron, ug Carmi. Amo ini an mga pangulo han banay ha panahon ni Ruben: hira Jeiel, Zacarias, ug Bela nga anak ni Azaz ngan apo ni Sama han banay ni Joel. Didto pag-ukoy ini nga banay ha Aroer ngan tubtob ha Nebo, ha amihanan nga dapit ug ha Beelmeon. Damo an ira panon hin kahayopan didto ha tuna han Galaad, sanglit inmukoy hira ha tuna ha sinirangan nga dapit han kamingawan nga namamarapara ngadto ha Eufrates nga salog. Ha panahon ni Hadi Saul, ginsulong han tribo ni Ruben an mga tulin ni Agar ngan ira ini pinamatay ha pag-awayan. Gin-ukyan nira an tuna ha sinirangan nga dapit han Galaad. An tribo ni Gad nag-ukoy ha amihanan nga dapit han tuna ni Ruben, didto han tuna han Basan tubtob ngadto ha sinirangan nga dapit han Selca. Hi Joel an pangulo hini nga mag-uruna nga banay ug hi Safan, han ikaduha nga banay. Hira Janai ug Safat mga pangulo liwat hin lain nga mga banay han Basan. An iba nga mga kaapi han tulin nasasakop hinin masunod nga mga banay: Micael, Mosulam, Sebe, Jorai, Jacan, Zia, ug Eber. Pito hira ngatanan nga banay. Mga tulin hira ni Abihael nga anak ni Hori kanay mga ginikanan amo inin masunod: Jara, Galaad, Micael, Jesesai, Hedo, ug Bus. Hi Ahi, nga anak ni Abdiel ngan apo ni Guni amo an pangulo hini nga mga banay. Didto hira pag-ukoy ha tuna han Basan ug Galaad, didto han mga bungto hini nga katunaan ngan didto han panabsaban nga tuna han Saron. ( Ginhipos ini nga mga sinurat ha panahon ni Hadi Jotam han Juda ug ni Hadi Jeroboam han Israel.) Dida han mga tribo nira Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan may-ada 44,760 nga mga sondalo nga batid hin paggamit hin mga taming, espada, ug pana. Nakig-away hira kontra han mga tribo ni Agar, Itor, Napis, ug Nodab. Sinmarig hira han Dyos, nag-ampo hira pangaro hin bulig ngan pinamatian hira han Dyos. Nakadaog hira kontra han tribo ni Agar ug han iya mga kasagabay. Nabihag nira in 50,000 nga kamelyo, 250,000 nga karnero, 2,000 nga asno, ngan 100,000 nga mga sondalo. Damo an ira ginpatay nga ira mga kaaway tungod kay pagbuot man han Dyos adto nga ira pakig-away. Ngan nagpadayon hira hin pag-ukoy didto hito nga tuna tubtob han paghalina ha ira. An mga tawo ha Sinirangan Manases nag-ukoy didto ha tuna han Basan tubtob ha Baalhermon, Sanir ngan Bukid Hermon ngan nagdamo hira kaupay. Inin masunod amo an mga pangulo han ira mga banay: hira Efer, Hisi, Eliel, Ezriel, Jeremias, Odoias, ug Hediel. Mga bantugan ini hira nga pangulo han ira mga banay. Kundi an mga tawo waray magmatinumanon ha Dyos han ira mga ginikanan ngan ira ginsalikway. Nagsingba hira han mga kadiyosan han mga nasod nga ginpaiwas han Dyos. Sanglit gintugotan han Dyos hi Emperador Pul han Asiria (kinikilala liwat nga Tiglatpiliser) hin pagsulong han ira tuna. Ginhalin an mga tribo ni Ruben, Gad, ngan an ha Sinirangan Manases ngan gindara hira ngadto ha Lahela, Habor, ug Ara ngan ngadto han Gosan nga salog; aadto pa hira ngada yana. Hi Levi may-ada tulo nga anak: hira Gerson, Cohat, ug Merari. Hi Cohat may-ada upat nga anak: hira Amram, Isar, Hebron, ug Usiel. Hi Amram may-ada duha nga lalake: hira Aaron ug Moises ngan hin usa nga babaye, hi Miriam. Hi Aaron may-ada upat nga anak: hira Nadab, Abihu, Eleasar, ug Itamar. An mga tulin ni Eleazar amo inin masunod: Pinehas, Abisue, Boci, Uzi, Saraias, Merayot, Amarias, Aguitob, Sadoc, Aquimas, Asarias, ug Johanan. Hi Johanan may-ada liwat anak nga hi Asarias (nga nag-alagad didto han Templo nga gintindog ni Hadi Solomon didto ha Jerusalem). Hi Asarias may-ada liwat anak nga hi Amarias nga amay ni Aquitob nga amay ni Sadoc. Hi Sadoc amay liwat ni Selum nga amay ni Helkias nga amay ni Asarias. Hi Asarias amay ni Saraias nga amay ni Josedec. Ginhalin hi Josedec ni Hadi Nabucodonosor upod han mga tawo han Juda ug Jerusalem nga iginpabihag han Ginoo. May-ada hi Levi tulo nga anak: hira Gerson, Cohat, ug Merari. Kada usa ha ira may-ada mga anak. May-ada duha nga anak hi Gerson: hira Libni ug Simei. Hi Cohat may-ada upat nga anak: hira Amram, Isar, Hebron, ug Usiel. May-ada duha nga anak hi Merari: hira Moholi ug Musi. Amo ini an mga tulin ni Gerson: hira Libni, Jahat, Zama, Ado, Joa, Sera, ug Jetrai. Amo ini an mga tulin ni Cohat: hira Aminadab, Core, Asir, Abiasaf, Elcana, lain nga Asir nga anak ni Elcana, Tahat, Uriel, Uzias, ug Saul. Hi Elcana may-ada duha nga anak: hira Amasai ug Aquimot. Amo ini an mga tulin ni Aquimot: hira Elcana, anak ini ni Aquimot, Sofai, Nahat, Elab, Jeroboam, ngan hin lain nga Elcana nga anak liwat ni Jeroboam. Hi Samuel may-ada duha nga anak: hira Joel, an magurang ug Abias, an manghod. Amo ini an mga tulin ni Merari: hira Moholi, Libni, Simei, Uza, Samaa, Hagia, ug Asaya. Kahuman pagdad-a han Kahon han Ginsaaran ngadto ha Tulda han Ginoo, nagtudlok hi Hadi David hin mga tawo nga tinaporan bahin han mga karantahon. Nag-alagad hira ha atubangan han Tulda han Ginoo tubtob nga natukod ni Hadi Solomon an Templo han Ginoo ha Jerusalem ug nagsarosando hira hin pagtuman han ira mga buruhaton. Inin masunod amo ini hira an gintubyanan hini nga buruhaton upod an ira mga anak: Ha banay ni Cohat: hi Hemam nga anak ni Joel amo an pangulo han syahan nga hugpo hin magkaranta. An iya panimalay nahisasakob han tribo ni Jacob. Amo ini an pagkasunodsunod han iya mga ginikanan balik ngadto kan Jacob: Heman, Joel, Samuel, Elcana, Jeroham, Eliel, Tohu, Sug, Elcana, Mahat, Amasai, Elcana, Joel, Azarias, Sofonias, Tahat, Asir, Ebiasaf, Core, Isar, Cohat, Levi, Jacob. Hi Asaf amo an pangulo han ikaduha nga hugpo hin magkaranta. An iya panimalay nahisasakob han tribo ni Levi. Amo ini an pagkasunodsunod han iya mga ginikanan balik ngadto kan Levi: Asaf, Baraquias, Samaa, Micael, Basaya, Melquia, Atanai, Zara, Adaya, Etan, Sama, Simei, Jet, Gerson, ug Levi. Hi Etan han banay ni Merari amo an pangulo han ikatulo nga hugpo hin magkaranta. An iya panimalay nahisasakob han tribo ni Levi. Amo ini an pagkasunodsunod han iya mga ginikanan balik ngadto kan Levi: Etan, Cusi, Abdi, Maloc, Asabias, Amasias, Helkias, Amasai, Boni, Somer, Moholi, Musi, Merari, Levi. An ira igkasi mga Levita tinagan hin iba nga mga buruhaton didto han siringbahan nira nga dapit. Hi Aaron ug an iya mga tulin amo an nagdara han mga halad hin insyenso ngan amo an naghalad han mga hayop nga tutuboron nga ginsusunog didto ha altar. Hira an may-ada katungdanan hin pag-alagad han ngatanan nga pagsingba didto han Labi Kabaraan nga Dapit ngan han mga hayop nga tutuboron nga ginagamit han Dyos hin pagpasaylo han mga sala han Israel. Gintuman nira ini sumala han lagda nga iginhatag kan Moises, an surugoon han Dyos. Amo ini an mga tulin ni Aaron: hira Eleazar, Pinehas, Abisue, Boci, Uzi, Saraias, Merayot, Amarias, Aquitob, Sadoc, ug Aquimas. Amo ini an mga tuna nga iginahin ha mga tulin ni Aaron han banay ni Cohat. Hira an kinmarawat han syahan nga malon nga iginahin ha mga Levita. Nasasakop hini an Hebron didto ha tuna han Juda ngan han naglilibot nga panabsaban nga tuna. An mga kaumhan ug mga baryo nga kanan syudad iginahin para kan Caleb, an anak ni Jefone. Didto ha tuna ni Benjamin, iginahin ini nga mga bungto: Gabaa, Almat, ug Anatot, lakip an mga panabsaban hini nga mga bungto. Inmabot ini ngatanan hin 13 nga mga bungto nga ira gin-ukyan. Napulo nga mga bungto han tuna han Manases ha katundan an iginahin pinaagi hin ripa para han iba nga mga panimalay han banay ni Cohat. Para han banay ni Gerson, pinaagi hin panimalay, iginahin in 13 nga mga bungto didto han katunaan ni Isacar, Aser, Neftali, ug Manases ha sinirangan han Basan. Para han banay ni Merari, pinaagi hin panimalay, iginahin in 12 nga mga bungto didto han katunaan ni Ruben, Gad, ug Zabulon. Dida hini nga paagi an mga tawo han Israel naggahin hin mga bungto nga uokyan han mga Levita ngan gin-upod dinhe an mga panabsaban han kada bungto. ( An mga bungto dida han katunaan han Juda, Simeon, ug Benjamin, iginahin liwat pinaagi hin ripa.) May-ada mga panimalay han banay ni Cohat nga ginahinan han mga bungto ug panabsaban didto han katunaan ni Efraim. Amo ini an Siquem, an darangpanan nga syudad, didto han mga kapungtoran han Efraim, an Gazer, Jecmaan, Betoron, Helon, ug Gatrimon. Didto han katunaan han Manases ha katundan, iginahin ha ira an mga bungto han Aner ug Balaam lakip an mga panabsaban han kada bungto. An mga panimalay han banay ni Gerson ginahinan hinin masunod nga mga bungto lakip an mga panabsaban han kada bungto: Didto han katunaan ni Manases ha sinirangan: an Golan han Basan ug an Astarot. Didto han katunaan ni Neftali: an Cades ha Galilea, Hamon, ug Kariataim. An iba nga mga panimalay han banay ni Merari ginahinan hinin masunod nga mga bungto lakip an mga panabsaban han kada bungto: Didto han katunaan ni Zabulon: an Rimono ug Tabor. May-ada upat nga anak hi Isacar: hira Tola, Jasub, Pua, ug Simron. Hi Tola may-ada unom nga anak: hira Uzi, Rafaya, Jeriel, Jamai, Jebsem, ug Samuel. Amo ini hira an mga pangulo han mga panimalay han banay ni Tola ngan mga bantogan ini hira nga mga sondalo. Ha panahon ni Hadi David nag-abot hin 22,600 an ira mga tulin. Hi Uzi may-ada usa nga anak, hi Israhia ngan hi Israhia may-ada upat nga anak: hira Micael, Obadias, Joel, ug Jesia. Mga pangulo ini hira hin mga panimalay. Damo liwat an ira mga asawa ug mga anak nga an ira tulin nakahatag hin 36,000 nga mga sondalo. An sinurat nga lista han ngatanan nga panimalay han tribo ni Isacar nag-abot hin 87,000 nga mga kalalaken-an nga batid nga mga paraaway. Hi Benjamin may-ada tulo nga anak: hira Bela, Becor, ug Jadiel. Hi Bela may-ada lima nga anak: hira Esbon, Uzi, Uziel, Jerimot, ug Urai. Mga puno ini hira hin mga panimalay dida han banay, ngan mga bantogan nga mga sondalo. Lakip han ira tulin in 22,034 nga mga batid nga paraaway. Amo ini an mga anak ni Becor: hira Samira, Joas, Elieser, Elioenai, Amri, Jerimot, Abia, Anatot, ug Almat. Dida han sinurat nga lista han ira tulin pinaagi hin mga panimalay may-ada nalista nga 20,200 nga mga batid nga paraaway. Hi Jadiel may-ada usa nga anak, hi Balan, ngan may-ada hi Balan pito nga anak: hira Jehus, Benjamin, Aod, Canana, Zetan, Tarsis, ug Ahisabar. Mga puno ini hira hin mga panimalay dida han banay, ngan mga bantogan nga mga sondalo. Lakip dida han ira tulin in 17,200 nga batid nga mga paraaway. Upod dida hini nga tribo hira Sefam ug Hafam nga mga anak ni Hir. Usa la an anak ni Dan: hi Hasim. May-ada upat nga anak hi Neftali: hira Jasiel, Guni, Jeser, ug Selum. (Mga tulin ini hira ni Bilha.) Hi Manases may-ada duha nga anak: hira Esriel ug Maquir nga amay ni Galaad. (An aruasawa ni Manases ngan iroy hini nira amo in usa nga babaye nga taga-Aramea.) Hi Maquir nakaagi hin maaasawa nira Hafam ug Sefam. An bugto nga babaye ni Maquir amo hi Maaca. May-ada ikaduha nga anak ni Maquir nga amo hi Salfaad, ug ubos la kababayen-an an anak ni Salfaad. Hi Maaca nga asawa ni Maquir nag-anak hin duha: hira Fares ug Sares. Hi Sares may-ada duha nga anak: hira Ulam ug Recan. Hi Ulam may-ada anak, hi Dedan. Amo ini an mga tulin ni Galaad, nga anak ni Maquir ug apo ni Manases. Hi Hamolequet, nga bugto nga babaye ni Galaad, amo an iroy nira Isod, Abieser, ug Mohola. ( An mga anak ni Semida amo hira Ahin, Siquem, Leci, ug Aniam.) Amo ini an mga tulin ni Efraim: hira Sutala, Bared, Tahat, Eliada, Tahat, Sabad, ug Sutala. May-ada pa duha nga anak hi Efraim: hira Eser ug Eliada nga ginpatay dida han ira pangawat han mga baka han mga taga-Gat. Nagmasulob-on an ira Amay, hi Efraim, hin maiha nga mga adlaw ngan kinmadto ha iya an iya mga kabugtoan hin pagliaw ha iya. Niyan nakighilawas hiya han iya asawa ug nag-anak hira. Ginngaranan niya kan Berias tungod han kasamokan nga inmabot han ira panimalay. May-ada hi Efraim anak nga babaye, hi Sara. Amo ini hiya an nagtindog han duha nga bungto han Betoron: an Iraya Betoron ug an Ilawod Betoron ngan han bungto han Osensera. May-ada liwat anak hi Efraim nga lalake, hi Rafa, kanay mga tulin amo inin masunod: Resef, Tale, Taan, Laadan, Amiud, ug Elisama nga amay ni Nun. Hi Nun amo an amay ni Josue. An mga katunaan nga ira nakuha ngan gin-ukyan amo an Betel ug an mga bungto nga palibot han Betel tubtob ngadto ha sinirangan nga dapit, ha Noran ug ngadto ha katundan nga dapit, ha Gaser ug an mga bungto palibot hini. Lakip dinhe an mga syudad han Siquem ug Aza, ug an mga bungto palibot hini nga mga syudad. An mga tulin ni Manases amo an nakatag-iya han mga syudad han Betsan, Tanac, Magido, ug Dor ngan an ngatanan nga mga bungto palibot hini nga mga syudad. Amo ini ngatanan an mga katunaan ug dapit nga gin-ukyan han mga tulin ni Jose nga anak ni Jacob. Inin masunod amo an mga anak ni Aser: hira Jemha, Jesua, Jesui, ug Beria, ug usa nga anak nga babaye, hi Sara. Hi Beria may-ada duha nga anak: hira Heber ug Melquiel nga amay ni Barsahit. May-ada tulo nga mga anak hi Heber: hira Heplat, Somer, ug Jotam, ngan hi Sua amo an iya anak nga babaye. Hi Heplat may-ada tulo liwat nga anak: hira Fosec, Bemhal, ug Asbat. Hi Somer nga bugto ni Jeplat may-ada tulo nga anak: hira Roaga, Haba, ug Aram. Hi Jotam nga bugto ni Heplat, may-ada upat nga anak: hira Sofa, Jemna, Celes, ug Amal. An mga tulin ni Sofa amo hira Sue, Harnaper, Sual, Beri, Hamra, Bosor, Hod, Sama, Salusa, Jetran, ug Bera. An mga tulin ni Jeter amo hira Jefone, Fasfa, ug Ara. Hi Hola may-ada liwat tulo nga anak: hira Arae, Haniel, ug Resia. Ini ngatanan mga tulin ni Aser. Mga puno ini hira hin mga panimalay, bantogan nga mga paraaway, ngan hinangad nga mga pangulo. Lakip hini nga mga tulin ni Aser in 26,000 nga mga tawo nga batid nga mga paraaway. Hi Benjamin may-ada lima nga anak. Tikang ha timagurangi, amo ini hira Bela, Asbel, Ahara, Nohaa, ug Rafa, nga amo an timanghuri. Hi Bela may-ada mga anak: hira Adar, Gera, Abiud, Abisue, Naaman, Ahoe, Gera, Sefufan, ug Huram. Jeus, Sequia, ug Marma. May-ada liwat niya anak kan Husim: hira Abitud ug Elfaal. Hi Elfaal may-ada tulo nga anak: hira Heber, Misaam, ug Samad nga amo an nagtindog han mga syudad han Ono ug Lod lakip an mga higrani nga mga baryo hini nga mga syudad. Hira Beria ug Sama amo an mga puno hin mga panimalay nga nag-ukoy didto ha syudad han Ayalon nga nagpaiwas han mga tawo nga nag-ukoy didto ha syudad han Gat. An mga tulin ni Beria amo hira Ahio, Sesac, Jerimot, Sabadia, Arad, Eder, Micael, Jezfa, ug Joha. An mga tulin ni Elfaal amo hira Sabadia, Mesolam, Hezec, Heber, Jesamari, Jeslie, ug Jobad. An mga tulin ni Simei amo hira Jacim, Secri, Zabdi, Elioenai, Seletai, Eliel, Adaya, Baraya, ug Samarat. An mga tulin ni Sesac amo hira Jesfam, Heber, Eliel, Abdon, Secri, Hanan, Hananias, Elam, Anatotia, Jefdaya, ug Fanuel. An mga tulin ni Jeroham amo hira Samsari, Sohoria, Otolia, Jersia, Elia, ug Secri. Amo ini an nahisurat dida han lista nga mga pangulo han ira tagsa nga banay. Didto hira mag-ukoy ha Jerusalem. Nagtukod hi Jeliel han syudad han Gabaon ug didto hiya nag-ukoy. Hi Maaca an iya asawa ug an iya timagurangi nga anak amo hi Abdon. An iya iba nga mga anak amo hira Sur, Kis, Baal, Ner, Nadab, Gedeor, Ahio, Zaquir, ug Macelot, an amay ni Samaa. Ini hira didto mag-ukoy atbang han iba nga mga panimalay han ira banay. Hi Ner amo an amay ni Kis ug hi Kis amo an amay ni Hadi Saul. May-ada hi Saul upat nga anak: hira Jonatan, Melquisoa, Abinadab, ug Esbaal. Hi Jonatan may-ada anak, hi Meribaal nga amay ni Mica. Hi Mica may-ada mga anak: hira Fiton, Melec, Taraa, ug Ahas. Hi Ahas amo an amay ni Joada nga may-ada tulo nga mga anak: hira Alamat, Asmot, ug Zamri nga amay ni Mosa. Hi Mosa amo an amay ni Binea nga amay ni Rafa nga amay ni Elasa nga amay ni Asel. Hi Asel may-ada unom nga mga anak: hira Esricam, Bocru, Ismahel, Saria, Obadia, ug Hanan. An bugto ni Asel nga hi Esec may-ada tulo nga anak: hira Ulam, Jeus, ug Elifale. An mga anak ni Ulam mga batid nga paraaway ug hin paggamit hin pana. Ngatanan maabot hin 150 an iya mga anak ug apo nga kalalaken-an. Ini ngatanan mga tulin ni Benjamin. An ngatanan nga mga tawo han Israel nahilista sumala han banay nga ira nasasakopan ug nahisurat ini dida han Basahan han Kahadian han Israel. An mga tawo han Juda ginhalin ngadto ha Babilonia kay sirot ini ha ira tungod han ira pakasala. An una nga inmoli ngadto han ira puroy-anan ha ira mga syudad amo an mga Israelita nga diri mga sondalo, an mga kapadian, mga Levita, ug an mga trabahador han Templo. An mga tawo han mga tribo ni Juda, Benjamin, Efraim, ug Manases inmoli ngadto ha Jerusalem ug didto hira nag-ukoy. May-ada mga 956 nga mga panimalay han tribo nga nag-ukoy didto. An mga nahiasoy dinhe nga kalalaken-an amo an mga puno han ira mga banay. An mga kapadian nga mga puno han tagsa nga banay inmabot hin 1,760 ngatanan. Ngan hiara na ini hira han mga buruhaton ha Templo. Inin masunod nga mga magbarantay han templo nag-ukoy ha Jerusalem: hira Selum, Acub, Telmon, ug Ahinam. Hi Selum an ira pangulo. Tubtob hini nga panahon, an mga kaapi han ira mga banay amo an nagbantay didto han aragian ha sinirangan han Ganghaan han Hadi. Hadto anay didto hira pagbabantay han mga aragian han mga kampo han mga Levita. Hi Selum nga anak ni Cora ngan apo ni Ebiasaf upod an iya igkasi kaapi han banay ni Cora amo an may katungod han pagbantay han portahan han Tulda han Ginoo, sugad han ira mga ginikanan han hira pa an nagbabantay han kampo han Ginoo. Hi Pinehas nga anak ni Eleasar amo hadto anay an nagdumara ha ira ug an Ginoo dayuday kaupod niya. Hi Zacarias nga anak ni Mosolamia amo liwat an bantay han portahan han Tulda han Ginoo. Ini hira ngatanan nga ginpili hin ka magbarantay han mga portahan ug aragian inmabot hin 212 ka tawo. Ginlista hira sumala han banay ug han mga baryo diin hira nag-ukoy. Hira Hadi David ug Samuel, an manaragna, an nagbutang han ira mga ginikanan ngada hini nga importante nga katungdanan hin pagbantay han Tulda ug han Templo han Ginoo. Hira ug an ira mga tulin nagpadayon hin pagbantay han mga aragian ngadto han Templo. May-ada mga aragian ha sinirangan, katundan, amihanan, ug timogan nga dapit ug an tagsa hini may-ada pangulo nga magbarantay. Binubuligan ini nga mga magbarantay han ira mga kauropdan nga nag-uokoy didto han mga baryo ngan nagsasarosando hira hin pagbantay hin pito ka adlaw an kada usa ha ira. An upat nga mga pangulo han mga magbarantay mga Levita ngan hira an may katungdanan hin panginano bahin han pagbantay han templo. Hira liwat an nanginginano han mga kwarto han Templo ug han mga garamiton nga ginhipos didto. Aadto hira pag-uokoy harani han Templo tungod kay ira man katungdanan an pagbantay han Templo ngan pag-abre han mga portahan kada aga. An iba nga mga Levita amo an may katungdanan hin panginano nga waray mawara han mga garamiton nga ginagamit para hin pagsingba ha Templo. An iba amo an nanginginano han mga kasangkapan ug han arina, bino, lana hin olibo, insyenso, ug mga pahamot. Kundi an katungdanan han mga pagsakot han mga pahamot kanan mga kapadian ini. Hi Matatias, usa nga Levita, an timagurangi nga anak ni Selum han banay ni Cora amo an gintubyanan hin pag-andam han mga hinudno nga halad nga pagkaon. An mga kaapi han banay ni Cohat amo an gintubyanan hin pag-andam han mga baraan nga tinapay para han Templo kada Adlaw nga Iparahuway. May-ada mga panimalay nga Levita nga gintubyanan hin panginano han mga karantahon ha Templo. An mga pangulo hini nga mga panimalay aada pag-uokoy ha mga balay han Templo ngan waray hira tagi hin iba nga buruhaton kay dayuday andam hira kon tawagon hin pagkanta ha Templo adlaw gab-i. Ini nga mga tawo mga pangulo ini hin mga Levita nga banay ngan didto hira pag-ukoy ha Jerusalem. Hi Jahiel amo an nagtindog han syudad han Gabaon ngan didto hiya pag-ukoy. Hi Maaca an iya asawa. Hi Abdon an iya timagurangi nga anak ngan an iya iba nga mga anak amo hira Sur, Kis, Baal, Ner, Nadab, Gedor, Ahio, Zacarias, ug Macelot nga amay ni Samaan. Didto hira pag-ukoy ha Jerusalem upod han iba nga panimalay han ira banay. Hi Ner amo an amay ni Kis ug hi Kis amo an amay ni Saul. May-ada hi Saul upat nga anak: hira Jonatan, Malquisua, Abinadab, ug Esbaal. Hi Jonatan may-ada anak, hi Meribaal nga amay ni Mica. May-ada upat nga anak hi Mica: hira Fiton, Melec, Taraa, ug Ahas. Hi Ahas amo an amay ni Jara nga amay nira Alamat, Asmot, ug Samri nga amay ni Mosa. Hi Mosa amo an amay ni Banas nga amay ni Rafaya nga amay ni Elasa nga amay ni Asel. May-ada unom nga anak hi Asel: hira Esricam, Bocru, Ismael, Saria, Odias, ug Hanan. Nakig-away an mga Filisteohanon kontra han mga Israelita didto ha bukid han Gilboa. Damo nga mga Israelita in pinamatay didto, ngan nangalagiw an iba ha ira, lakip hi Hadi Saul ngan an iya mga anak nga kalalaken-an. Kundi hin-abotan hira han mga Filisteohanon ngan ginpatay hira Jonatan, Abinadab, ug Malquisua an tulo nga mga anak ni Saul. Naalikosan hi Saul han iya mga kaaway ngan naigo hiya hin mga pana ngan grabe an iya mga samad. Ginsiring niya an batan-on nga paradara han iya hinganiban, “Hulbota an imo espada ngan pataya ako, basi diri ako pagduyagan la hini nga diri nakilala hin dyos nga mga Filisteohanon.” Kundi nahadlok hin duro an batan-on hin pagbuhat hini. Sanglit hinulbot ni Saul an iya kalugaringon nga espada ngan nag-unay hiya. Hinkit-an han batan-on nga patay na hi Saul, sanglit nag-unay liwat hiya han iya kalugaringon nga espada ngan namatay hiya. Nag-urungan kamatay hi Saul ug an iya tulo nga mga anak ngan waray ini hira bilin nga mga tulin nga maliwan hin pagkahadi han ira amay. Han paghibaro han mga Israelita nga nag-uokoy didto han kahamub-an han Jezrael nga nangalag-iw na an mga sondalo han Israel ngan ginpatay na hira Saul ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, binayaan nira an ira mga bungto ngan nangalag-iw hira. Niyan nagkaabot an mga Filisteohanon ngan ginrikopohan nira an mga bungto. Han pagkabuwas kahuman han araway, kinmadto an mga Filisteohanon hin pagtikas han mga patay, ngan ira hin-agian an mga lawas nira Saul ngan han iya tulo nga mga anak nga kalalaken-an nga nalunay didto ha Bukid Gilboa. Ginpugotan nira hi Saul, ginhukas an iya mga hinganiban, ngan ginpadara ini hin mga magsarangyaw ngadto han bug-os nga Filistia hin pagsumat han ira mga diyosdiyos ngan han ira mga tawo. Niyan iginbutang nira an mga hinganiban ni Saul didto hin usa han ira mga templo ngan ginbitay an ulo ni Saul didto han templo ni Dagon, an ira dyos. Han paghibaro han mga tawo han Jabes didto ha Galaad han ginbuhat han mga Filisteohanon kan Saul, nagkagawas an duro ka mag-isog nga mga tawo ngan kinmadto hira hin pagkuha han mga lawas nira Saul ug han iya mga anak ngan ira ini gindara ngadto ha Jabes. Ira iginlubong an mga lawas didto ha Jabes ha puno hin kahoy nga tuog ngan nagpuasa hira hin pito ka adlaw. Namatay hi Saul tungod kay diri hiya matinumanon ha Ginoo. Waray hiya pagsugot han mga sugo han Ginoo; asay lugod niya pinangaroan hin sagdon an mga espiritu han mga minatay. Sanglit ginpatay hiya han Ginoo ngan iginhatag an pagdumara han ginhadian ngadto kan David nga anak ni Isai. Ngan kinmadto kan David didto ha Hebron an ngatanan nga mga tawo han Israel ngan nagsiring ha iya, “Imo kami kalugaringon nga unod ug dugo. Han naglabay nga panahon, bisan han hadi pa namon ni Saul, nangulo ka na han mga tawo han Israel didto ha pag-awayan, nagsaad ha imo an Ginoo nga imo Dyos nga ikaw an magdudumara han iya mga tawo ngan magigin pangulo ka nira.” Sanglit kinmadto kan David didto ha Hebron an ngatanan nga mga pangulo han Israel. Nagsumpa hi David hin pakig-urosa ha ira, gindihogan hiya nira ngan nahimo hiya nga hadi han Israel, sumala han ginsaad han Ginoo pinaagi kan Samuel. Ginsulong ni Hadi David ug han ngatanan nga mga Israelita an syudad han Jerusalem. Jebus an ngaran hadto anay han syudad han Jerusalem ug an mga Jebuseohanon, an tunay nga mga umurokoy han tuna, didto pag-ukoy ha Jerusalem. Ginsiring hi David han mga Jebuseohanon nga diri gud hiya makakasulod han syudad kundi naagaw ni David an ira balwarte han Sion ngan kinilala na ini nga “Syudad ni David.” Nagsiring hi David, “An syahan nga tawo nga makamatay hin taga-Jebus mahihimo nga pangulo hin kasondalohan.” Hi Joab, an anak ni Seruia, amo an nag-una hin pagsulong ngan nahimo hiya nga pangulo hin kasondalohan. Tungod kay didto man hi David pag-ukoy ha balwarte, ginngaranan ini nga “Syudad ni David.” Gintindog na liwat niya an syudad. Didto hiya pagtikang han dapit nga gintak-opan hin tuna ha sinirangan nga dapit han pungtod ngan hi Joab na an nagtindog liwat han iba nga bahin han syudad. Nagtikakusog hi David tungod kay kaupod niya an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Amo ini an mga ngaran han bantogan nga mga sondalo ni David. Upod han iba nga mga tawo han Israel, hira an nakabulig nga mahimo hiya nga hadi sumala han saad han Ginoo ngan hira an nakapakusog han ginhadian. An syahan amo hi Jesbaam han banay ni Hecamoni ug hiya an pangulo han sinisiring “An Tutulo.” Nakig-away hiya pinaagi han iya bangkaw kontra hin 300 ka tawo ngan pinamatay niya ini ngatanan dida hin usa la nga pakig-away. An sunod dida han bantogan nga “Tutulo” amo hi Eleazar, anak ni Dodo nga sakop han banay ni Aho. Inmugop hiya kan David ngan nakig-away hiya kontra han mga Filisteohanon didto ha Pasdamim. Nakadto hiya ha uma hin mga sebada han pag-isol han mga Israelita, sanglit hiya ug an iya mga tawo ha butnga han iya uma nakig-away han mga Filisteohanon. Ginpadaog hira han Ginoo hito nga adlaw. Usa ka adlaw an tulo han mga 30 nga pangulo hin mga sondalo kinmadto han bato diin nakadto hi David harani han lungib han Odolam samtang nagkampo an mga Filisteohanon didto ha kahamub-an han Rafaim. Dida hini nga higayon nakadto hi David hin usa nga pinaderan nga pungtod ug may hugpo hin mga Filisteohanon nga nakarikopo han Betlehem. Inuhaw hi David ngan nagsiring, “Maupay unta kon may magdara ha akon hin tubig tikang han atabay ha ligid han ganghaan han Betlehem.” Nagpirit hin pagtalabok ha butnga han kampo han mga Filisteohanon an bantogan nga tulo nga mga sondalo, inmalog hira didto han atabay, ngan gindara ini ngadto kan David. Kundi waray hi David uminom; igin-ipis lugod ini niya nga iya halad ngadto han Ginoo, ngan nagsiring, “Diri ako makakainom hini! Masusugad ini hin pag-inom han dugo hini nga tulo ka tawo nga kon haros maunong an ira kinabuhi!” Sanglit dinmiri hiya hin pag-inom. Amo ini an maisog nga mga ginbuhat han tulo nga bantogan nga sondalo. Hi Abisai, an bugto ni Joab, amo an pangulo han “Bantogan nga Traynta.” Nakig-away hiya pinaagi han iya bangkaw kontra hin 300 nga mga tawo ngan pinamatay niya hira ngan nabantogan hiya dida han hugpo han “Bantogan nga Traynta.” Hiya an labi ka bantogan hini nga ira hugpo ngan nahimo hiya nga ira pangulo kundi diri hiya sugad ka bantogan han mga kaapi han “Tutulo.” Hi Benaias, anak ni Joyada nga taga-Cabseel usa liwat nga bantogan nga sondalo; damo an iya mga magkarit nga binuhatan upod in pagpatay niya hin duha nga mag-isog nga sondalo nga Moabita. Nakausa, dida hin mauran nga panahon, sinmulod hiya hin luong ngan nagpatay hin liyon. Nagpatay pa hiya hin higante nga Ehiptohanon nga nakakadara hin bangkaw. Ginbalbag ni Benaias an higante, gin-agaw an iya bangkaw, ngan ginpatay niya an higante pinaagi han iya naagaw nga bangkaw. Amo ini an maisog nga mga binuhatan ni Benaias, an usa han hugpo han “Traynta.” Bantogan hiya ha sakob han ira hugpo kundi diri hiya sugad ka bantogan han mga kaapi han hugpo han “Tutulo.” Iginbutang hiya ni David nga tinaporan han iya kalugaringon nga mga gwardya. Didto hi David pag-ukoy ha Siclag, an bungto nga iya kinadtoan han iya pagkalagiw kan Hadi Saul. Tinmampo ha iya didto in mga batid ngan katataporan nga mga sondalo, mga sakop han tribo ni Benjamin nga banay liwat ni Saul. Ini nga mga sondalo nga hag-id maggamit hin pana ngan maglabyong hin mga bato, bisan wala ug tuo nga kamot. Amo ini an mga ngaran han mga bantogan ngan mga mag-aram nga mga sondalo tikang han tribo ni Gad nga tinmampo han mga sondalo ni David han nakadto hi David han balwarte ha kamingawan. Mga batid ini hira hin paggamit hin taming ug mga bangkaw, ngan mga mag-isog ini hira sugad hin mga liyon ug maglaksi ini hira sugad han mga ihalag nga bugsok. An iba hini nga mga sondalo tikang han tribo ni Gad ginhimo nga mga higtaas nga ranggo nga opisyal nga nagmangulo hin tinagyukot nga mga tawo; an barobata nga mga opisyal ginhimo nga mga pangulo hin tinaggatos nga mga tawo. Dida han syahan nga bulan han tuig, ha panahon nga nabaha an Salog Jordan, tinmabok hira han salog, ginsarang nira an mga tawo nga naukoy didto han mga kahamub-an ha sinirangan ug katundan nga dapit han salog. May-ada usa ka hugpo hin mga tawo tikang han mga tribo nira Benjamin ug Juda nga kinmadto han balwarte nga inuokyan ni David. Gintapo hira ni David ngan ginsiring, “Kon an iyo pagkanhi pakigsangkay ngan pagbulig ha akon, akon ta kamo kakarawaton. Tampo kamo ha amon! Kundi kon an iyo tuyo amo an paglingo ha akon ug pagtubyan ha akon ngadto han akon mga kaaway, bisan kon waray ko hunahuna hin pagraogdaog ha iyo, makakasabot an Dyos han amon mga ginikanan ngan kakastigohon kamo niya.” Kinmunsad an espiritu han Dyos ngada kan Amasai, nga pangulo han “Traynta,” ngan nagsiring hiya, “David, anak ni Isai, imo kami mga sondalo! Magmainuswagon unta ikaw ug adton mga nabulig ha imo! An Dyos naugop ha imo.” Kinarawat hira ni David ngan ginhimo hira nga mga opisyal han iya kasondalohan. May-ada mga sondalo tikang han tribo ni Manases nga tinmampo kan David dida han pagsulong niya ug han mga Filisteohanon kontra kan Hadi Saul. Ha pagkatinuod waray hi David magbulig han mga Filisteohanon kay an ira mga hadi nahadlok nga paglingoon hira ni David ngan igtubyan hira ngadto han ira una nga agaron, hi Hadi Saul; sanglit ginpabalik hiya ngadto ha Siclag. Amo ini an mga sondalo nga tinmampo kan David dida han pag-uli na niya; hira Edna, Josabad, Jedihel, Micael, Josabad, Eliu, ug Salati. Mga opisyal ini hira hin tinagyukot nga mga sondalo didto han tribo ni Manases. Gintudlok liwat hira ni David nga mga opisyal han iya mga kasondalohan kay mga bantogan hira nga mga sondalo. Nahimo liwat hira nga mga opisyal han kasondalohan han Israel. Kon haros kada adlaw may-ada bag-o nga kalalaken-an nga tinmampo han hugpo han kasondalohan ni David, sanglit nagtikadamo an iya hugpo hin kasondalohan. Ini ngatanan nga mga sondalo nga andam hin pakig-away, kinmadto ha Hebron kay karuyag gud nira nga hi David maghadi han bug-os nga Israel. An iba nga mga tawo han Israel nakig-usa ha ira para hin amo gihapon nga panuyo paghimo kan David nga hadi. Didto hira upod kan David sulod hin tulo ka adlaw, nangaon ug nag-irignom hira kay gin-andaman man hira han ira mga igkasi taga-Israel. Tikang ha mga higrayo nga dapit sugad han mga amihanan nga tribo ni Isacar, Zabulon, ug Neftali, inmabot an mga tawo nga may-ada dara nga mga kamelyo, asno, kabayo, ug mga baka nga kargado hin mga pagkaon—arina, igos, pasas, bino, ug lana hin olibo. Nagdara liwat hira hin mga irihawon nga mga baka ug karnero. Ini ngatanan ira pagpakita han kalipay han bug-os nga nasod han Israel. Nakighimangraw hi David han mga opisyal nga nagmamando hin tinagyukot ug tinaggatos nga mga sondalo. Niyan ginpasangyaw niya ha ngatanan nga mga tawo han Israel, “Kon umabuyon kamo ha akon ngan kon kaburot-on han Ginoo nga Dyos, magpapadara kita hin mga surugoon ngadto han aton mga tawo, han mga kapadian ug Levita didto han ira mga bungto hin pagsumat ha ira basi makanhi hira. Ngan mag-uorusa kita hin paglakat basi makuha naton an Kahon han Ginsaaran nga waray pagdiparaa ni Saul han hadi pa hiya.” Inmuyon an mga tawo ngan nagkasarabot hira. Sanglit gintirok ni David an mga tawo tikang ha ngatanan nga dapit han Israel, tikang ha pag-ultan han Ehipto didto ha timogan ngadto han Aragian Hamat ha amihanan nga dapit basi madara han Kahon han Ginsaaran tikang ha Kiriat Jearim ngadto ha Jerusalem. Kinmadto hi David ug an mga tawo ha syudad han Baala, ha aton pa, Kiriat Jearim, didto ha Juda hin pagkuha han Kahon han Ginsaaran nga nagdara han ngaran han Ginoo nga nalingkod ha bawbaw han mga kerubin. Didto nira kuhaa an Kahon han Ginsaaran ha balay ni Abinadab ngan iginbutang nira ha bag-o nga karomata. Hira Uza ug Ahio amo an napapalakat han karomata, samtang hi David ug an mga tawo nagsasarayaw ha bug-os nira nga kusog ha pagpasidungog han Dyos. Nagkanta ngan nagtokar hira hin mga arpa, lira, bumbo, gimbal, ug trompeta. Han pag-abot nira han giriokan nga dapit ni Quidon, natumba an mga baka nga nagguguyod han karomata ngan kinaptan dayon ni Uza an Kahon han Ginsaaran. Nasina dayon kan Uza an Ginoo nga Dyos ngan ginpatay hiya tungod kay kinaptan niya an Kahon han Ginsaaran. Didto namatay hi Uza ha atubangan han Dyos, sanglit tikang hadto ginngaranan nga Perez Uza ito nga dapit. Napungot hi David kay ginkastigo han Ginoo, ha iya kasina, hi Uza. Niyan nahadlok han Ginoo hi David ngan nagsiring hiya, “Uunanhon ko yana hin pakadara han Kahon han Ginsaaran?” Sanglit naglarang hiya nga diri na la pagdad-on an Kahon han Ginsaaran ngadto ha Jerusalem; lugod iginbilin ini niya didto han balay ni Obed Edom nga taga syudad han Gat hin tulo ka bulan, ngan ginbendisyonan han Ginoo an panimalay ni Obed Edom ug an ngatanan nga iya hiagi. Nagsugo ngadto kan David hi Hadi Hiram han Tiro hin mga tawo nga may-ada dara nga mga troso nga sidro ngan hin mga kantero ug mga panday para hin pagtindog hin palasyo. Sanglit nakasabot hi David nga ginpadig-on hiya han Ginoo nga hadi han Israel ngan nagmainuswagon an iya ginhadian tungod han iya mga tawo. Didto ha Jerusalem, nadugangan pa an iya mga asawa ug mga anak. Amo ini an iya mga anak nga natawo didto ha Jerusalem: hira Samua, Sobab, Natan, Solomon, Ibaar, Elisua, Elifelet, Noga, Nefeg, Jafia, Elisama, Baayada, ug usa pa nga Elifelet. Han kasumati han mga Filisteohanon nga ginhimo hi David nga hadi han bug-os nga Israel, nagkagawas an ira kasondalohan hin pagdakop ha iya. Sanglit linmakat hi David hin pagtapo ha ira. Nagkaabot hin pagsulong han kahamub-an han Refaim an mga Filisteohanon. Nagpakiana han Dyos hi David, “Susulongon ko ba an mga Filisteohanon? Padadag-on mo ba ako?” Binmaton an Ginoo, “Sulonga. Padadag-on ko ikaw.” Sanglit ginsulong hira ni David didto ha Baal Perazim ngan ginpirde niya didto an mga Filisteohanon. Nagsiring hiya, “Ginggamit ako han Ginoo hin pagbungkag han akon mga kaaway sugad hin pagbulwang hin baha.” Sanglit ginngaranan adto nga dapit hin Baal Perazim. Han pangalag-iw han mga Filisteohanon, ginbayaan nira didto an ira mga diyosdiyos ngan ginpasunog ini ni David. Niyan binmalik an mga Filisteohanon ngadto han kahamub-an ngan ira na liwat ginsulong. Ginpakianhan na liwat ni David an Ginoo nga nagbaton, “Ayaw hira pagsulonga tikang dinhe, kundi libota ngan sulonga hira ha luyo, hirani han mga kahoy nga balsamo. Kon hibatian mo in aringasa sugad hin tubadok hin mga tiil ha bawbaw han kakahoyan, sulong dayon kamo, kay mag-uuna ako ha imo hin pagpukan han kasondalohan nga Filisteohanon.” Gintuman ni David an iginsugo han Ginoo ngan nakapaiwas hiya han mga Filisteohanon tikang ha Gabaon tubtob ngadto ha Gezer. Nabantogan hi David bisan diin nga dapit ngan nahadlok ha iya an mga nasod. Para han iya kalugaringon nga paggamit, nagtindog hin mga balay hi David didto han Syudad ni David. Nag-andam liwat hiya hin dapit nga bubutangan han Kahon han Ginsaaran ngan nagtukod hiya hin tulda para han Kahon han Ginsaaran. Niyan, nagsiring hiya, “An mga Levita la an makakadara han Kahon han Ginsaaran kay hira man an gintudlok han Ginoo hin pagdara hini ug hin pag-alagad ha iya ha kadayonan.” Sanglit gintawag ni David an ngatanan nga mga tawo han Israel ngadto ha Jerusalem basi madara an Kahon han Ginsaaran ngadto han iya gin-andam nga dapit. Kasunod, ginpasugoan niya an mga tulin ni Aaron ug an mga Levita. Tikang han Levita nga banay ni Cohat, inmabot hi Uriel nga tinaporan hin 120 nga sakop han iya banay; tikang han banay ni Merari, inmabot hi Asaya nga tinaporan hin 220 nga sakop han iya banay; tikang han banay ni Gerson, inmabot hi Joel nga tinaporan hin 130 nga sakop han iya banay; tikang han banay ni Elisafan, inmabot hi Semeias nga tinaporan hin 200 nga sakop han iya banay; tikang han banay ni Hebron, inmabot hi Eliel nga tinaporan hin 80 nga sakop han iya banay; ug tikang han banay ni Oziel, inmabot hi Abinadab nga tinaporan hin 112 nga sakop han iya banay. Niyan gintawag ni David an duha nga mga padi, hira Sadoc ug Abiatar ngan han unom nga mga Levita, hira Uriel, Asaya, Joel, Semeya, Eliel, ug Aminadab. Ginsiring niya an mga Levita, “Mga pangulo kamo han mga Levita nga banay. Paglinis kamo han iyo kalugaringon ug linisi liwat an iyo igkasi Levita basi kamo an magdara han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga Dyos han Israel ngadto han dapit nga gin-andam nga bubutangan han Kahon han Ginsaaran. Tungod kay waray man kamo didto han syahan nga pagdara hini, ginkastigo kita han Ginoo nga Dyos kay waray man kita maghatag han angay nga pagsingba ha iya.” Niyan an mga padi ug an mga Levita naglinis han ira kalugaringon basi hira an magdara han Kahon han Ginsaaran han Ginoo nga Dyos han Israel. Ginpasag an Kahon han Ginsaaran han mga Levita sumala han sugo han Ginoo kan Moises. Ginsugo ni David an mga pangulo han mga Levita hin pagpili hin mga Levita nga magkakanta ug magtotokar han mga arpa ug gimbal. Tungod kay batid hin musika hi Conenias ginpili hiya nira nga tinaporan han mga parakanta nga mga Levita; Sanglit hira David, an mga pangulo han Israel, ug an mga opisyales han kasondalohan kinmadto han balay ni Obed Edom hin pagkuha han Kahon han Ginsaaran ngan nagkamay-ada hira hin maribhong nga pagsaurog. Naghalad hira hin pito nga todo nga baka, pito nga karnero kay waray nira pagruhaduha nga bubuligan hira han Ginoo hin pagdara han Kahon han Ginsaaran. Nakakasul-ot hi David han gimamaupayi nga lino, sugad man an mga parakanta, hi Conenias nga ira tinaporan, ngan an mga Levita nga nagdadara han Kahon. Nakakasul-ot liwat han efod hi David. Ginbunyogan han ngatanan nga mga Israelita an Kahon han Ginsaaran ngadto ha Jerusalem ngan dida ha dalan naggogliat hira hin kalipay, nagpatunog han mga trompeta, mga budyong, ug mga gimbal ngan nagtokar han mga arpa. Samtang gindara an Kahon ngadto ha syudad, hi Mical, an anak nga babaye ni Saul, tinmangbo ha bentana ngan kinmita kan David nga nagsisinayaw ngan naambak tugob hin kalipay ngan nakuhaan hi Mical hin gana kan David. Gindara nira an Kahon han Ginsaaran ngadto ha sakob han tulda nga gin-andam ni David. Nagdara hira hin mga halad nga tutuboron ug mga halad hin pagkaurosa ngadto han Dyos. Kahuman ni David pagtubod han mga halad, ginbendisyonan niya an mga tawo ha ngaran han Ginoo ngan gintagan han pagkaon an ngatanan. Gintagan an kada usa hin usa ka bug-os nga tinapay, usa nga sinugba nga karne ug hin mga pasas. Nagtudlok hi David hin mga Levita nga magpapangulo han mga tawo ha ira pagsingba han Ginoo, an Dyos han Israel, ha atubangan han Kahon han Ginsaaran, pinaagi hin pagkanta ha pagdayaw ha iya. Hi Asaf amo an pinakalabaw nira ug an iya mga kabulig amo hira Zacarias, Jahiel, Matatias, Eliab, Barnaias, Obed Edom ug Jehiel. Amo ini hira an nakapot han mga arpa. Hi Asaf amo an nakapot han gimbal ug an duha nga mga padi, hira Banaias ug Jaziel amo an nagpapatunog han mga trompeta ha atubangan han Kahon han Ginsaaran. Amo ini nga higayon nga ihinatag ni David kanda Asaf ug han iya mga kausa nga Levita an katungdanan hin pagkanta han mga pagdayaw ngadto han Ginoo. Pagpasalamat ngadto han Ginoo, igsangyaw an iya kagamhanan, sumati an mga nasod han iya ginbuhat. Pagdaywa an Ginoo; igsumat an mga makaaramdok nga butang nga iya ginbuhat. Paglipay tungod nga sakop kita niya, maglipay an ngatanan nga nagsisingba ha iya! Pakadto ha Ginoo hin pakibulig, dayuday singbaha hiya. An Ginoo amo an aton Dyos; an iya mga sugo para han ngatanan. Ayaw hingalimti an ginsaaran han Ginoo nga ginhimo niya nga magpadayon, an ginsabotan nga ginhimo niya kan Abraham, an iya iginsaad ha kan Isaac. Naghimo an Ginoo hin ginsaaran kan Jacob, nga magpapadayon tubtob ha kataposan. “Ihahatag ko ha imo an tuna han Canaan”, nasiring hiya, “Magigin iyo ini malon.” Diri anay damo an mga tawo han Dyos, mga lumalangyaw didto ha tuna han Canaan. Nagsudoysudoy hira ha mga katunaan, ha ngatanan nga mga kanasoran. Kundi waray itugot han Ginoo nga pagraogdaogon hira, hin pagpanalipod ha ira, nagpahimatngon hiya han mga hadi, “Ayaw paglabti an akon pinili nga mga surugoon; sugad man an akon mga manaragna.” Pag-awit ngadto han Ginoo, an bug-os nga kalibutan! Ipasangyaw kada adlaw an maupay nga sumat nga gintalwas kita niya. Ipasangyaw an iya himaya ngadto han kanasoran, an iya pagkamakagarahum ngadto han mga tawo. Gamhanan an Ginoo ngan angay hiya pagdayawon, angay hiya pagpasidunggan labaw han iba nga kadiyosan. An kadiyosan han iba nga kanasoran mga hinimo la nga dyos, kundi an Ginoo amo an naghimo han kalangitan. Lukop hiya han himaya ug kaharangdon, an gahom ug kalipay nakakaluob han Templo. Dayawa an Ginoo, mga tawo ha tuna, dayawa an iya gahom ug himaya. Dayawa an mahimayaon nga ngaran han Ginoo, pagdara hin halad ngan pakadto han iya templo. Yukbo ha atubangan han Ginoo kon hiya magpakita ha iya pagkabaraan; pangurog hin kahadlok ha iya atubangan, kamo nga aanhi ha tuna! Madig-on an katindog han tuna ngan diri gud ini mawawaring. Paglipay, tuna ug langit! Sumati an mga nasod nga hadi an Ginoo. Rayhak, dagat, ug an mga binuhat dida ha imo, paglipay, mga kaumhan ug an mga tanom dida ha imo! An mga kahoy ha kagurangan magoliat hin kalipay, kon makanhi an Ginoo hin paghadi han tuna. Pagpasalamat han Ginoo, kay maupay hiya; an iya gugma waray kataposan. Sidnga hiya, “Talwasa kami, O Dyos nga amon Manunubos; tiroka kami ngatanan; tubsa kami ha mga kanasoran, basi kami magpasalamat ngan magdayaw han imo ngaran.” Dayawa an Ginoo, an Dyos han Israel! Dayawa hiya yana ug ha kadayonan! Niyan an ngatanan nga mga tawo nagbaton, “Amen,” ngan nagdayaw hira han Ginoo. Iginbuot ni Hadi David nga diri pagliwanliwanan hin katinaporan han mga buruhaton hin pagsingba hira Asaf ug an iya igkasi mga Levita didto han dapit nga ginbutangan han Kahon han Ginsaaran. Kinahanglan magtuman hira kada adlaw han ira katungdanan didto. Mabulig ha ira hira Obed Edom, an anak ni Iditon, ngan in 68 nga mga sakop han iya banay. Hira Hosa ug an usa liwat nga Obed Edom amo an mga gwardya han mga aragian han Templo. Hira Sadoc, an padi, ug an iya igkasi kapadian amo an tinaporan han mga buruhaton hin pagsingba han Ginoo didto han siringbahan nga dapit ha Gabaon. Kada aga ug gab-i magtutubod hira hin bug-os nga mga hayop didto han altar sumala han iginsurat dida han Balaod nga iginhatag han Ginoo ha mga Israelita. Upod ha ira amo hira Heman ug Iditon ug an iba pa nga napili hin pagpasalamat han Ginoo kay an iya gugma waray pagkatapos. Hira Heman ug Iditon amo an mga tinaporan han mga trompeta, mga gimbal, ug an iba nga mga turunggon nga ginpapatokar kon nagkakanta han mga awit hin pagdayaw. An mga sakop han banay ni Iditon amo an tinaporan hin paggwardya han mga aragian. Niyan nangoli an ngatanan ngan inmoli liwat hi David basi igkaurosa hiya anay han iya panimalay. Didto na naukoy hi Hadi David han iya palasyo. Usa ka adlaw ginpasugoan niya hi Natan, an manaragna, ngan iya ginsiring, “Nag-uokoy ako yana dida hin balay nga hinimo hin mga kahoy nga sidro, kundi aada la hin tulda an Kahon han Ginsaaran han Dyos.” Nagsiring hi Natan, “Buhata an imo ginhuhunahunaan, kay aada ha imo an Ginoo.” Kundi hito nga gab-i, an Dyos nagsiring kan Natan, “Kadtoa ngan sumati hi David, an akon surugoon, nga nasiring ako ha iya, ‘Diri ikaw an magtitindog hin templo nga akon uokyan. Tikang han pagkuhaa ko han mga tawo han Israel ha Ehipto ngada yana, waray pa gud ako mag-ukoy hin templo; dayuday nag-ukoy ako dida hin mga tulda ngan nagbarobalhin ako didto ha kamingawan. Ha ngatanan nga akon paglakaton upod han mga tawo han Israel, waray ako pakiana han mga pangulo nga akon gintudlok kay ano nga waray ako nira ighimo hin templo nga sidro.’ “Sanglit sumati hi David, an akon surugoon, nga nasiring ha iya hi ako, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Ginkuha ko ikaw tikang hin ka paramangno hin mga karnero didto han kaumhan ngan ginhimo ko ikaw nga pangulo han akon nga tawo nga Israel. Dayuday kaupod ako nimo bisan diin ka kadto, ngan ginpirde ko an ngatanan nga imo kaaway samtang nasulong ka ha ira. Hihimoon ko ikaw nga sugad hin ka bantogan han labi kagamhanan nga mga pangulo dinhe ha kalibutan. Kon mamatay ka na ngan iglubong tampo han imo mga ginikanan, hihimoon ko nga hadi in usa han imo mga anak ngan padidig-onon ko an iya ginhadian. Hiya amo an magtitindog hin templo para ha akon ngan tatalingohaon ko nga maghadi an iya katulinan ha kadayonan. Ako an iya amay ug hiya an akon anak. Diri ko kukuhaon ha iya an akon tambulig, sugad han akon ginbuhat kan Saul nga akon ginkuha basi mahimo ka nga hadi. Ibubutang ko hiya nga tinaporan han akon mga tawo ug han akon ginhadian ha kadayonan. Waray kataposan an iya katulinan.’” Iginsumat ni Natan kan David an ngatanan nga iginpadayag ha iya han Dyos. Niyan sinmulod hi David han Tulda han Ginoo, linmingkod, ngan nag-ampo hiya, “Diri ako takos, bisan ngani an akon panimalay, han imo na ginbuhat ha akon, O Ginoo nga akon Dyos. Kundi yana, darudamo pa an imo ginbubuhat para ha akon; nagsaad ka mahitungod han akon katulinan ha tiarabot nga mga katuigan, ngan ikaw, O Dyos, nagdudumara ha akon sugad nga dako ako nga pagkatawo. Ano pa in akon igsisiring ha imo! Nakilala ka ha akon kundi ginpapasidunggan mo ako, an imo surugoon. Imo ini kaburot-on ngan paglarang nga buhaton mo ini para ha akon ngan pagpakita ha akon han tiarabot nga akon pagkagamhanan. Ginoo, waray gud masugad ha imo; dayuday maaram kami nga ikaw la an Dyos. Waray iba nga nasod ha tuna sugad han Israel nga imo gintalwas hin pagkaoripon basi mahimo hira nga imo kalugaringon nga mga tawo. Nakabantog ha imo ha bug-os nga kalibutan an dagko nga urosahon nga mga butang nga imo ginbuhat para ha ira. Gintalwas mo tikang ha Ehipto an imo mga tawo ngan gintabog mo in iba nga mga nasod samtang nasulong an imo mga tawo. Ginhimo mo nga imo kalugaringon nga mga tawo an Israel ha kadayonan ngan ikaw, O Ginoo, nahimo nga ira Dyos. “Ngan yana, O Ginoo nga Dyos, tumana ha ngatanan nga panahon an iginsaad mo mahitungod ha akon ngan han akon katulinan, ngan tumana an imo ginsiring nga imo bubuhaton. Mababantogan ka hin duro ngan masiring ha kadayonan an mga tawo, ‘An Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an Dyos han Israel!’ Ngan imo ipadadayon ha ngatanan nga panahon an akon katulinan. Nakakadasig ini ha akon hin pag-ampo ha imo kay iginpadayag mo ini ngatanan ha akon, an imo surugoon, ngan iginsumat mo ha akon nga imo hihimoon nga kahadian an akon katulinan. Ginoo, ikaw an Dyos ngan imo ini ginhimo ha akon ini nga makaaramdok nga saad. Nahangyo ako ha imo nga bendisyonan mo an akon mga tulin basi magpadayon hira hin pagpahimulos han imo kamaloloy-on ngan kamaupay. Ikaw, Ginoo, an nagbendisyon ha ira ngan an imo bendisyon magpapabilin dida ha ira ha kadayonan.” Waray kaiha ginsulong na liwat ni David an mga Filisteohanon ngan ginpirde hira ni David. Naagaw ni David an syudad han Gat ug an mga higrani nga baryo. Ginpirde liwat niya an mga Moabitanhon nga nasakop niya ngan nagbayad ini hira ha iya hin mga buhis. Kahuman, ginsulong ni David hi Hadadeser nga hadi han Soba, harani han katunaan han Hamat, kay karuyag ni Hadadeser hin pag-agaw han katunaan didto ha iraya han Salog Eufrates. Naagaw ni David in harani 1,000 nga mga karuwahe, 7,000 nga mga dikabayo nga sondalo, ug 20,000 nga mga baktas nga sondalo. Ginpili niya in mga kabayo nga igo hin usa ka gatos nga mga karuwahe ngan an iba nga kabayo iya pinamiangan. Nagpadara hin kasondalohan an mga Siriahanon han Damasco hin pagbulig kan Hadi Hadadeser; pinakiawayan hira ni David ngan pinamatay in 22,000 ka tawo. Katapos nagtindog hi David hin mga kampo hin kasondalohan didto han ira katunaan, nasakop hira ni David ngan nagbayad ha iya hin mga buhis. Ginpadaog han Ginoo hi David ha ngatanan nga dapit. Gin-agaw ni David an bulawan nga mga taming nga dara han mga opisyal ni Hadadeser ngadto ha Jerusalem. Ginkuha liwat niya in kadam-an nga mga bronse tikang ha Tebat ug Cun, mga syudad ha ginhadian ni Hadadeser. (Ginamit ni Solomon ini nga bronse hin paghimo han tangke, han mga harigi, ug han mga bronse nga garamiton para han Templo.) Hinbatian ni Hadi Toi han Hamat nga ginpirde ni David an ngatanan nga kasondalohan ni Hadadeser. Sanglit ginsugo niya hi Joram nga iya anak hin pagpahalipay kan Hadi David ngan pagpasidungog ha iya kay ginpirde man niya hi Hadadeser nga nakadamo na pakiawayi ni Toi. Gindad-an ni Joram hi David hin mga regalo nga hinimo hin bulawan, salapi, ug bronse. Iginhalad ini ni Hadi David nga mga garamiton hin pagsingba, upod an salapi ug bulawan nga iya nakuha didto han mga nasod nga iya napirde—an Edumea, Moab, Amon, Filistia, ug Amalec. Hi Abisai, an anak ni Seruia, nakapirde han mga Edomitanhon didto han Kahamub-an Asin ngan pinamatay niya in 18,000 nga mga tawo. Nagtindog hiya hin mga kampo hin kasondalohan ha bug-os nga katunaan han Edumea ngan nasakop niya an mga tawo didto. Ginpadaog han Ginoo hi David ha ngatanan nga dapit. Naghadi hi David han bug-os nga Israel ngan gintalinguha niya nga dayuday ug maupay an iya pagdumara ngan waray pinalabi nga iya mga tawo. Hi Joab, nga bugto ni Abisai amo an pangulo han kasondalohan; hi Josafat nga anak ni Ahilud amo an tinaporan han mga sinurat; hira Sadoc nga anak ni Ahitob ngan hi Ahimelec, nga anak ni Abiatar, amo an kapadian; hi Saraias amo an sekretaryo han korte; hi Benaias, an anak ni Joyada amo an tinaporan han mga gwardya ni David; ngan an mga anak ni David amo an nagkapot han higtaas nga mga katundanan. Waray kaiha namatay hi Hadi Nahas han Amon ngan hi Hanun, an iya anak, an naghadi. Nagsiring hi David, “Kinahanglan ipakita ko kan Hanun an maunongon nga pakigsangkay sugad han ginbuhat ha akon ni Nahas nga iya amay.” Sanglit nagsugo hi David ngadto kan Hadi Hanun hin pagpasabot han iya kabidoan tungod han kamatay ni Hadi Nahas. Han pag-abot han ginsugo ngadto ha Amon, ngan nakigkita hira kan Hadi Hanun, nagsiring ha hadi an mga pangulo nga Amonitanhon, “Naghunahuna ka ba nga kadungganan ini ni imo tatay nga ginpadara ni David ini nga mga tawo hin pagpakita han iya kabidoan ha imo? Bangin diri! Iya ginsugo hira nganhi sugad nga mga mag-irinaw hin pag-usisa han syudad basi bihagon kita niya.” Gindakop ni Hanun an mga sinugo ni David, gintosaran an ira mga bungot, gintabasan ha may hawak an ira mga panapton, ngan ginpalakat hira. Naawod hira hin duro hin pag-uli. Paghibaro ni David han nahinabo, nagpatugon hiya ha ira nga magpabilin la anay hira didto ha Jerico ngan diri umoli ngada han pagtubo na liwat han ira mga bungot. Nakasabot hi Hanun ug an mga Amonitanhon nga hi David ira na kaaway, sanglit nagbayad hira hin kapin hin 40 ka tonelada nga salapi para pagsuhol hin mga karuwahe ug mga magmamaneho han mga karuwahe tikang ha iraya han Mesopotamia ngan tikang han mga katunaan han Maaca ug Soba. Inmabot an 32,000 nga mga karuwahe nga ira ginsuholan ug an kasondalohan han Hadi han Maaca ngan nagkampo hira hirani han Medaba. Ginmawas liwat ha ira mga syudad an mga Amonitanhon ngan nag-andam hin pakiaway. Han pakabati ni David han nahinanabo, ginpasugoan niya hi Joab ug an ngatanan niya nga kasondalohan. Nagkagawas an mga Amonitanhon ngan nag-andam hin pakiaway dida han aragian ngadto ha Raba, an kapital han ira syudad, ug an mga kahadian nga inmabot hin pagbulig nag-andam hin pakiaway didto ha kapatagan. Hinsabotan ni Joab nga susulongon hiya han mga kaaway ha atubangan ngan ha talikoran, sanglit ginpili niya an gimamag-upayi nga mga sondalo han Israel ngan ginpaatubang hira han mga Siriahanon. Iginbutang niya an iba han iya kasondalohan ha ubos han pagdumara ni Abisai nga iya bugto, nga ginpaatubang ini hira han mga Amonitanhon. Nagsiring ha iya hi Joab, “Kon hikit-an mo nga pinipirde na kami han mga Siriahanon, pakadi ngan buligi ako, ngan kon hikit-an ko nga ginpipirde kamo han mga Amonitanhon, makada ako ngan bubuligan ta ikaw. Pagmakusog ngan pagmaisog! Pakig-away kita hin maupay tungod han aton mga tawo ngan tungod han mga syudad han aton Dyos. Ngan matuman unta an kaburot-on han Ginoo.” Sinmulong hin pakiaway hi Joab ngan an iya mga tawo ug nangalagiw an mga Siriahanon. Han pakakita han mga Amonitanhon nga nangangalagiw na an mga Siriahanon, pinmalagiw liwat hira tikang kan Abisai ngan inmisol ngadto han syudad. Niyan binmalik hi Joab ngadto ha Jerusalem. Nakasabot an mga Siriahanon nga ginpirde na hira han mga Israelita, sanglit nagdara hira hin kasondalohan tikang han mga katunaan han Siria ha sinirangan nga dapit han Salog Eufrates ngan ibinutang ini hira ha ubos han pagdumara ni Sobac, an pangulo han kasondalohan ni Hadi Hadadeser han Soba. Han pakabati hini ni David, iya gintirok an kasondalohan nga Israelita tinmabok hiya han Salog Jordan ngan inmabot hira ngadto ha Helam diin nag-andam hira hin pakig-atubang han mga Siriahanon. Nagtikang an araway ngan gintabog han mga Israelita an kasondalohan nga Siriahanon. Pinamatay ni David ngan han iya mga tawo in 7,000 nga mga nagmamaneho han mga karuwahe ngan hin 40,000 nga mga sondalo. Ginpatay liwat nira hi Sobac, an pangulo han mga sondalo nga Siriahanon. Han pakasabot la han mga hadi nga sakop ni Hadadeser nga ginpirde na hira han mga Israelita, nakigsabot hira hin kalinaw han Israel ngan nasakop hira han mga Israelita. Sanglit nahadlok na an mga Siriahanon hin pagbulig han mga Amonitanhon. Niyan han pag-abot han panahon han pamukad, ha panahon nga nababatasan han mga hadi hin pagkadto ha pag-awayan, hi Joab, upod an mga sondalo han Israel, sinmulong han tuna han mga Amonitanhon; nagpabilin hi David didto ha Jerusalem. Ginsulong nira an syudad han Raba, nakiaway hira, ngan ira ginbungkag an syudad. Hi Molec, an diyos han mga Amonitanhon, may-ada bulawan nga korona nga natimbang hin 33 ka kilo. May-ada ini mga alahas nga ginkuha ni David ngan iginbutang dida han iya korona. Naagaw liwat niya in damo nga mga butang han syudad. Gindara niya an mga tawo han syudad ngan pinapagtrabaho niya. Tinagan niya hin mga lagadi, piko, ngan parakol. Amo gihapon an iya ginpabuhat han mga tawo han iba nga mga bungto han Amon. Katapos binmalik hiya, pati an iya mga tawo, ngadto ha Jerusalem. Kahuman hini, nagkamay-ada araway kontra han mga Filisteohanon didto ha Geser. Nahitabo ini tungod kay ginpatay ni Sobocai nga taga-Husat hi Safai, usa nga higante, ngan napirde an mga Filisteohanon. Niyan may-ada liwat lain nga araway kontra han mga Filisteohanon ngan nakamatay hi Elhanan, an anak ni Jair kan Lami, nga bugto ni Goliat nga taga-Gat, kanay bangkaw may pulo nga sugad ka dako hin alikosan hin hablonan. Niyan may-ada lain liwat nga araway didto ha Gat, diin may-ada higante nga unom an iya mga tudlo ha kada kamot ngan ha kada tiil. Tulin hiya han mga kadaan nga mga higante. Gin-ayat niya an mga Israelita ngan ginpatay hiya ni Jonatan, an anak ni Simias nga bugto ni David. Ini nga tulo nga ginpatay ni David ug han iya mga tawo mga tulin ini hira han mga higante ha Gat. Karuyag magsamok hi Satanas han mga tawo han Israel ug gin-aghat niya hi David hin pagpaihap han mga tawo. Nagsugo hi David kan Joab ug han iba nga mga opisyal, “Pakadto kamo ha bug-os nga Israel ngan ihapa niya an mga tawo. Karuyag ko hibaroan kon pipira an mga tawo ngatanan.” Binmaton hi Joab, “Himoon unta han Ginoo nga imo Dyos nga an kadamo han mga tawo han Israel kadugangan pa unta hin usa ka gatos ka pilo! Harangdon nga Hadi, imo ini ngatanan mga surugoon. Kay ano nga karuyag man nimo buhaton ini ngan kahuman pagsalaon mo an bug-os nga nasod?” Kundi ginpatuman gud han hadi kan Joab an iya sugo. Linmakat hi Joab, nagsudoy han bug-os nga katunaan han Israel ngan binmalik ngadto ha Jerusalem. Naghatag hiya hin kasayoran kan Hadi David mahitungod han kadamo han kalalaken-an nga angay magsondalo: 1,100,000 didto ha Israel ug 470,000 didto ha Juda. Tungod kay waray man umabuyon hi Joab han sugo han hadi, waray niya pag-ihapa an mga tribo nira Levi ug Benjamin. Nabido an Dyos tungod han ginbuhat, sanglit ginkastigo niya an mga Israelita. Nagsiring hi David ha Dyos, “Nakasala ako nga gayud han akon pagbuhat hini! Pasayloa ako. Linurong an akon ginbuhat.” Nagsiring an Ginoo kan Gad, an manaragna ni David, “Kadtoa ngan sumati hi David nga pinapagpili ko hiya hinin tutulo. Tutumanon ko an bisan hain hini nga iya pagpilion.” Napakadto hi Gad kan David, ginsumatan niya han siring ha iya han Ginoo, ngan pinmakiana hiya kan David, “Hain man hini nga tutulo? Tulo ka tuig nga kagutom? Tulo ba ka bulan nga pagkinalagiw mo ha imo mga kaaway? O tulo ka adlaw nga susulongon kamo han Ginoo ngan ipapadara niya in peste ngan pamamatayon kamo ngatanan hin anghel? Ano ba an akon igbabaton han Ginoo?” Binmaton hi David kan Gad, “Kamakahurulop hini nga akon kahimtang! Kundi diri ko karuyag nga kastigohon ako hin mga tawo. An Ginoo la an angay magkastigo ha akon, kay maloloy-on hiya.” Sanglit nagpadara an Ginoo hin peste ha bug-os nga Israel ngan 70,000 nga mga tawo an namatay. Niyan nagpadara hiya hin anghel basi bungkagon an Jerusalem kundi nagbalhin hiya han iya hunahuna ngan ginsiring an anghel, “Ukoy na! Igo na ito!” Natukdaw an anghel didto ha ligid han giriokan ni Arauna, an Jebuseohanon. Kinmita hi David han anghel nga natukdaw didto han dampog, nakakadara hin espada ngan andam na hin pagbungkag han Jerusalem. Niyan hi David ug an mga pangulo han mga tawo—ngatanan nakakasul-ot hin sako—hinmapa ha tuna. Nag-ampo hi David, “O Dyos, ako an nakasala. Ako an nagsugo hin pagpaihap han mga tawo. Ano an nabuhat hini nga mga makalolooy nga tawo? Ginoo, an akon Dyos, kastigoha ako ug an akon panimalay ngan ayaw paglabti an imo mga tawo.” An anghel han Ginoo nagsiring kan Gad nga sugoon hi David hin pagtindog hin altar para han Ginoo didto han giriokan ni Arauna. Sinmugot hi David han sugo han Ginoo ngan kinmadto hiya sumala han ginsiring ha iya ni Gad. Didto ha giriokan, naggigiok hin trigo hira Arauna ug an iya upat nga mga anak, ngan han pakakita nira han anghel, dinmalagan ngan tinmago an mga anak ni Arauna. Pakakita ni Arauna nga tipakada ha iya hi David, binayaan niya an giriokan ngan hinmapa hiya ha tuna. Nagsiring hi David ha iya, “Ibaligya ha akon an imo giriokan basi ako makatindog hin altar para han Ginoo nga pag-aampoan ta basi umukoy na an peste. Babaydan ta ikaw han ngatanan.” “Dad-a ini, Harangdon nga Hadi”, nagsiring hi Arauna, “ngan buhata an imo karuyag. Iini in mga baka nga imo tutuboron hin paghalad ha altar ug iini an mga tabla han giriokan ngan isungo ini, ngan iini in trigo nga ighahalad liwat nimo. Hinahatag ko ini ngatanan ha imo.” Kundi binmaton an hadi, “Ayaw! Babaydan ta ikaw han ngatanan. Diri ako maghahalad ha Ginoo hin butang nga imo ug diri akon, hin butang nga waray ko kabaydi.” Ginbaydan niya hi Arauna hin 6,000 nga bulawan para han iya giriokan. Nagtindog hiya hin altar para han Ginoo didto ngan nagdara hiya hin mga susunogon nga halad ug mga halad hin pakig-urosa. Nag-ampo hiya ngan pinamatian hiya han Ginoo pinaagi hin pagpadara hin kalayo tikang ha langit nga nagtubod han mga halad dida han altar. Ginsiring han Ginoo an anghel nga diri na gamiton niya an espada. Sinmugot an anghel. Nakasabot hi David nga pinamatian han Ginoo an iya mga pag-ampo, sanglit naghalad hiya hin mga hayop nga tutuboron didto han altar ha giriokan nga dapit ni Arauna. Hini nga panahon nakadto pa ha Gabaon an Tulda han Ginoo nga gintindog ni Moises didto ha kamingawan, ug an altar nga ginsusunogan ug gintutuboran han mga halad; kundi hi David waray makahimo hin pagkadto hin pagsingba han Dyos kay nahadlok hiya han espada han anghel han Ginoo. Sanglit nagsiring hi David, “Aanhi dinhe titindogan an Templo han Ginoo nga Dyos ug an altar nga tutuboran han mga tawo han Israel han ira mga halad.” Nagsugo hi Hadi David han ngatanan nga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha tuna han Israel nga magtirok hira, ngan gintagan hira hin trabaho. May-ada ha ira nag-andam hin mga tinabas nga bato para hin pagtindog han Templo. Naghatag hi David hin damo nga puthaw nga hihimoon nga mga rupang ug mga trangka han mga kahoy nga mga porta, ngan naghatag pa hiya hin damo nga bronse. Pinapagdara niya an mga tawo han Tiro hin damo nga mga troso nga sidro. Naghunahuna hi David, “Kinahanglan ngan an Templo nga titindogon ni Solomon, an akon anak, magmatahum ngan magmabantogan. Kundi bata pa hi Solomon ngan kulang pa hin hibaro bahin hini nga mga butang, sanglit ako an mag-aandam para han pagtindog han Templo.” Sanglit nagtirok hi David han ngatanan nga gagamiton ngan gin-andam ini niya san-o hiya mamatay. Ginpasugoan niya an iya anak, hi Solomon, ngan ginmandoan niya hin pagtukod han templo han Ginoo, an Dyos han Israel. Ginsiring hi Solomon ni David, “Anak ko, karuyag ko unta hin pagtindog hin templo basi ako makapasidungog han Ginoo nga akon Dyos. Kundi ginsiring ako han Ginoo nga damo an akon namatay ha pag-awayan ngan damo adto nga mga araway nga aton gin-atubang. Sanglit tungod kay damo nga dugo an nakarag tungod ha akon, waray an Ginoo tumogot nga ako an magtindog han templo para ha iya. Kundi nagsaad hiya ha akon. Nagsiring hiya, ‘Magkakamay-ada ka anak nga maghahadi dida hin kalinaw, kay diri na magsasamok an iya mga kaaway. Hi Solomon an iya ngaran kay ha panahon han iya pagkahadi, ihahatag ha Israel in kalinaw ug kahimyangan. Hiya an magtutukod hin templo para ha akon. Hiya amo an akon anak ngan ako an iya amay. Maghahadi ha kadayonan han Israel an iya mga tulin.’” Nagpadayon hi David hin pagsiring, “Yana, anak ko, maada unta ha imo an Ginoo nga Dyos, ngan tumanon unta an iya saad basi magmainuswagon ka hin pagtukod han templo para ha iya. Ngan ihatag unta ha imo han Ginoo nga Dyos an hibaro ug kinaadman basi makaghadi ka han Israel sumala han iya Balaod. Magmamainuswagon ka kon imo tumanon an ngatanan nga balaod nga ginhatag han Ginoo kan Moises para han Israel. Pagmaisog ngan pakalalake ngan ayaw kahadlok hin bisan ano. Bahin han Templo, ha akon paniguro nakatirok ako hin haros 4,000 ka tonelada nga bulawan ug salapi nga gagamiton hin pagtindog han Templo. Labot hini, may-ada damo nga natirok nga bronse ug puthaw. Andam na liwat an mga kahoy ug mga bato, kundi kinahanglan dugangan ini nga natirok. Damo an imo trabahador. May-ada mga tawo nga magkukuha hin mga bato ngan may-ada mga magsesemento ngan mga panday, sugad man hin damo nga mga batid hin magkalainlain nga buhat bahin hin bulawan, salapi, bronse, ug puthaw. Yana tikangi an trabaho ngan an Ginoo maada unta ha imo!” Nagmando hi David han ngatanan nga pangulo han Israel nga buligan nira hi Solomon. Nagsiring hiya ha ira, “Gin-updan kamo han Ginoo nga iyo Dyos ngan tinagan kamo hin kalinaw ha bug-os nga nasod. Napirde ko an ngatanan nga mga tawo nga nag-ukoy dinhe hini nga tuna ngan yana sakop hira niyo ug han Ginoo. Yana pag-alagad kamo han Ginoo nga iyo Dyos ha bug-os niyo nga kinabuhi. Tikangi na hin pagtindog han templo, basi mahibutang ha sakob an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan an iba nga mga baraan nga garamiton para han pagsingba ha iya.” Han lagas na hi David, gintudlok niya hi Solomon, an iya anak, nga hadi han Israel. Gintirok ni Hadi David an ngatanan nga mga pangulo han Israel ngan an ngatanan nga kapadian ug mga Levita. Ginpaihap an ngatanan nga mga lalake nga Levita nga 30 ug labaw na an panuigon. Inmabot hin 38,000 ngatanan. Nagtudlok an hadi hin 24,000 ka tawo para han pagdumara han buruhaton ha templo; 6,000 ka tawo nga mga sekretaryo ngan maghurukom; an mga magbarantay han mga portahan 4,000; ngan 4,000 nga paratokar hin pagdayaw han Ginoo pinaagi hin mga turonggon nga ginhatag han hadi. Gintulo ka hugpo ni David an mga Levita pinaagi han mga banay nira: Gerson, Cohat, ug Merari. Duha an anak ni Gerson: hira Leedan ug Simei. Tulo an anak ni Leedan: hira Jahiel, Zetan, ug Joel, mga pangulo ini hira han mga banay ni Leedan. (Tulo an anak ni Simei: hira Salomit, Hosiel, ug Aran.) Upat an anak ni Cohat: hira Amram, Isaar, Hebron, ug Uziel. An iya timagurangi nga anak, hi Amram, amo an amay nira Aaron ug Moises. (Hi Aaron ug an iya mga tulin amo an tinaporan hin panimangno han mga baraan nga garamiton, hin pagsunog han insyenso dida ha pagsingba han Ginoo, hin pag-alagad ha iya ngan pagbendisyon han mga tawo ha ngaran han Ginoo. Kundi an mga anak ni Moises, an tawo han Dyos, nahiupod dida han banay han mga Levita.) Duha an anak ni Moises: hira Gerson ug Eliezer. Hi Gerson may-ada anak nga pangulo, hi Sebuel. Usa la an anak ni Eliezer, hi Rohobias, kundi damo an mga tulin ni Rohobias. An ikaduha nga anak ni Cohat, hi Isaar may-ada anak, hi Salomit nga pangulo hin banay. An ikatulo nga anak ni Cohat, hi Hebron, may-ada upat nga anak: hira Jerias, Amarias, Jahasiel, ug Jecmaam. An ikaupat nga anak ni Cohat, hi Usiel, may-ada duha nga anak: hira Mica ug Jesia. Duha an anak ni Merari: hira Moholi ug Musi. May-ada duha nga anak hi Moholi: hira Eleasar ug Kis, kundi namatay hi Eleasar nga waray anak nga lalake, ubos la babaye. Ini nga mga anak nga kababayen-an ni Eleasar pinangasawa han ira mga patod, an mga anak ni Kis. An ikaduha nga anak ni Merari, hi Musi, may-ada tulo nga anak: hira Moholi, Eder, ug Jeremot. Amo ini an mga tulin ni Levi nga ginsurat pinaagi hin mga banay ug panimalay. An ngatanan nga iya mga tulin nga 20 ug labaw an panuigon, may-ada bahin han mga buruhaton dida han Templo han Ginoo. Nagsiring hi David, “An Ginoo nga Dyos han Israel naghatag hin kalinaw han iya mga tawo ngan hiya ngahaw mag-uokoy ha kadayonan didto ha Jerusalem. Sanglit diri na kinahanglan nga pagdaradaraon an Tulda han Ginoo ug an ngatanan nga baraan nga mga garamiton.” Pinasikad dida han kataposan nga mga sugo ni David, an ngatanan nga mga Levita nga nakaabot na hin 20 an panuigon ginlista para han buruhaton nga amo ini: pagbulig han kapadian nga tulin ni Aaron dida han pag-andam para hin pagsingba ha Templo; panimangno han mga bungsaran ug mga kwarto han Templo; pagbantay nga diri kahugawan an mga baraan nga butang; pag-andam han tinapay nga ginhalad ngadto han Dyos, han arina nga ginagamit hin paghalad, han tinapay nga waray patubo, han pagkaon nga halad, han arina nga inahogan hin lana hin olibo; pagtimbang ug pagtakus han mga halad, ngan pag-awit ha pagdayaw han Ginoo kada aga ug gab-i ngan kon may-ada ginsusunog nga mga halad ha Adlaw nga Iparahuway, pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan, ug iba pa nga mga siringbahon nga pyesta. Ihinatag ha mga Levita an mga buruhaton bahin han pagsingba han Ginoo ha ngatanan nga takna. Ira liwat katungdanan an panimangno han Tulda han Ginoo ug han Templo ngan pagbulig han ira kauropdan, an kapadian nga tulin ni Aaron, dida han pagsingba ha Templo. Amo ini an mga hugpo nga nasasakopan han mga tulin ni Aaron. Upat an anak ni Aaron: hira Nadab, Abihu, Eleasar, ug Itamar. Namatay hira Nadab ug Abihu nga buhi pa an ira amay ngan waray nira mga tulin, ngan nahimo nga padi hira Eleasar ug Itamar. Gin-upat ka hugpo ni David an mga tulin ni Aaron sumala han ira mga buruhaton. Binuligan hiya ni Sadoc, usa nga tulin ni Eleasar ug ni Ahimelec, usa nga tulin ni Itamar. Gin-16 ka hugpo an mga tulin ni Eleasar, samtang gin-walo ka hugpo an mga tulin ni Itamar: ginsugad ini hin pagbahin tungod kay darodamo an kalalaken-an nga puno hin mga panimalay dida han mga tulin ni Eleasar. Tungod kay kinahanglan man nga kumuha hin mga opisyal han Templo ug mga pangulo dida han mga tulin nira Eleasar ug Itamar, an mga pagbahinbahin han mga buruhaton ginpaagi hin ripa. An mga tulin nira Eleazar ug Itamar nagsarosando pinaagi hin ripa. Niyan ginsumat ini ni Simei, an anak ni Natanael ngan sekretaryo nga Levita. An mga saksi amo an hadi, an mga opisyal han hadi, hi Sadoc nga padi, hi Ahimelec nga anak ni Abiatar, an mga pangulo han mga panimalay han kapadian, ug an mga panimalay nga Levita. Ginsurat ini nga mga tawo sumala han ira pagsarosando hin pagkadto ha Templo ug an pagtuman han mga buruhaton nga ginhatag ha ira han ira ginikanan, hi Aaron, ha pagsugot han mga sugo han Ginoo nga Dyos han Israel. Amo ini an iba nga mga puno hin mga panimalay nga mga tulin ni Levi: hi Jehedia, tulin ni Amram han banay ni Subael; hi Jesias nga anak ni Rohobias; hi Joat nga anak ni Salemot nga anak ni Isaari; hira Jerian, Amarias, Jehazeel, ug Jecmaan nga mga anak ni Hebron, tikang ha timagurangi, hi Jerian; hi Samir, tulin ni Uziel nga anak ni Mica; hi Zacarias nga anak ni Jesia nga anak ni Uziel nga bugto ni Mica; hira Moholi, Musi, ug Osia nga mga tulin ni Merari. Tulo an anak ni Osia: hira Soam, Zacur, ug Ibri. Tulo an anak ni Musi: hira Moholi, Eder, ug Jerimot. Amo ini an mga panimalay han mga Levita. An puno han tagsa nga panimalay ug usa han mga manghod nga kabugtoan nga lalake han puno han tapa nga panimalay nagripa para han ira buruhaton, sugad han ginbuhat han ira mga kauropdan, an kapadian nga tulin ni Aaron. An mga saksi amo hi Hadi David, Sadoc, Ahimelec, ngan an mga puno han mga panimalay han kapadian ug mga Levita. Ginpili ni Hadi David ngan han mga pangulo han mga Levita inin masunod nga mga banay ni Levi para hin pagdumara han mga buruhaton ha Templo: hira Asaf, Heman, ug Jediton. Hira an magsasaysay han mensahe han Dyos dinuyogan han tokar hin mga arpa ug mga gimbal. Amo ini an lista han mga napili nga tawo nga magdudumara han pagsingba ha Templo upod an buruhaton han kada hugpo. An upat nga anak ni Asaf: hira Zacur, Jose, Natanias, ug Asarela. Pinangungulohan hira ni Asaf nga amo an nagpasangyaw han mensahe han Dyos kon nasugo an hadi. An unom nga anak ni Jediton: hira Godolias, Sori, Jeseias, Semeias, Jasabias, ug Matatias. Ha ubos han pagdumara han ira away ginpasangyaw nira an mensahe han Dyos dinuyogan han tokar han mga arpa ngan nagkanta hira hin pagdayaw ug pagpasalamat han Ginoo. An 14 nga anak ni Heman: Bocias, Matanias, Uziel, Sobuel, Jerimot, Hananias, Hanani, Eliata, Gedelti, Romantieser, Jesbacasa, Meloti, Otir, ug Mahasiot. Ginhatag han Dyos kan Heman, an manaragna han hadi, ini nga 14 nga anak nga lalake ngan hin tulo nga anak nga babaye, sugad han iya saad, basi makahatag hin dungog kan Heman. An ngatanan nga iya anak nga lalake maaram magtokar han gimbal ug arpa ha ubos han pagdumara ni ira tatay, para hin pagduyog han pagsingba ha Templo. Ubos han mando han hadi hira Asaf, Jediton, ug Heman. Mga hag-id ini nga mga 24 ka tawo hin pagtokar hin mga turonggon; ngan an ira igkasi mga Levita gintutdoan hin maupay hin pagkanta. Iini hira ngatanan 288. Basi hisabotan an ira buruhaton, nagripa hira—bisan kon bata o lagas hiya, hiara na hiya han buruhaton o magtirikang pa la. Amo ini an mga buruhaton nga iginhatag han mga Levita nga mga gwardya han Templo. Tikang han banay ni Cora, may-ada usa nga Levita, hi Meselemias, an anak ni Core, han panimalay ni Asaf. Amo ini an iya pito nga mga anak tikang han timagurangi: hira Zacarias, Jadihel, Sabadias, Jatanael, Elam, Jobanan, ug Elioenai. May-ada liwat usa nga Levita, hi Obed Edom nga may-ada walo nga mga anak nga tikang han timagurangi amo hira Semeias, Josabad, Joaha, Sacar, Natanael, Amiel, Isacar, ug Polati. An tulin ni Obed Edom nakahatag hin 62 nga mga takos nga tawo han buruhaton nga ihinatag ha ira. An tulin ni Meselemias nakahatag hin 18 nga sugad liwat ka takos nga mga tawo. Tikang han banay ni Merari, may-ada usa nga Levita, hi Hosa nga may-ada upat nga anak: hira Simri (ginhimo hiya nga pangulo bisan kon diri hiya an timagurangi), Helkias, Tabelias, ug Zacarias. May-ada 13 nga mga sakop han panimalay ni Hosa nga natuklok hin ka mga gwardya han Templo. Ginhurohugpo an mga gwardya han Templo sumala han ira banay ngan tinagan hira hin mga buruhaton ha Templo, sugad han iba nga mga Levita. An tagsa nga panimalay, bisan ano an iya kadako, nagripa basi hisabotan kon hain nga portahan an ira pagbabantayan. Ihinatag kan Selemias an paggwardya han portahan ha sinirangan ug an iya anak, hi Zacarias, an tawo nga maupay maghatag hin sagdon, nakadara han portahan ha amihanan han Templo. Ihinatag kan Obed Edom an timogan nga portahan ug an iya mga anak, an paggwardya han mga hirimosan han mga garamiton. Ihinatag kanda Sefim ug Hosa an katundan nga portahan ngan an Aragian Salekit ha iraya nga dapit ligid han dalan. May-ada mga turno han pagkasunodsunod han paggwardya. Didto ha sinirangan nga portahan, unom an gwardya kada adlaw; ha amihanan nga portahan, upat; ug ha timogan nga portahan, upat. Kada adlaw upat an gwardya han mga hirimosan hin mga garamiton. Harani han katundan nga buhatan, uupat an mga gwardya ligid ha dalan ug an duha, didto ha sakob han buhatan. Amo ini an ihinatag nga mga turumanon han mga gwardya han banay ni Cora ug Merari. An iba han ira igkasi mga Levita ginhimo nga mga tinaporan han hirimosan han bahandi han Templo ug han mga kwarto nga hirimosan han mga halad nga sagrado. Hi Leedan, usa han mga anak ni Gerson, amo an ginikanan hin mga hugpo hin panimalay, upod ini an panimalay ni Jehieli, an iya anak. An duha nga mga anak ni Leedan, hira Zatan ug Joel, amo an tinaporan han hirimosan han bahandi han Templo ug han mga hirimosan nga kwarto. Tinagan liwat hin turumanon an mga tulin ni Amram, Isaar, Hebron, ug Oziel. Hi Sobael, anak ni Gerson han banay ni Moises, amo an labaw nga tinubyanan han hirimosan han bahandi han Templo. Hi Eliezer nga bugto ni Gerson sakop han banay ni Salomit. Hi Eliezer amo an amay ni Rahabias nga amay ni Isaias nga amay ni Joram nga amay ni Zecri nga amay ni Salomit. Hi Salomit ug an mga sakop han iya panimalay amo an mga tinaporan han ngatanan nga hatag nga iginhalad ni Hadi David ngadto han Dyos, han mga puno han panimalay, han mga pangulo han mga hugpo hin mga banay, ug han mga opisyal han kasondalohan. Gindara nira an ira naagaw ha pag-awayan nga ira ginhalad ini hira basi magamit han mga buruhaton ha Templo. Hi Salomit ug an iya panimalay amo an tinaporan han ngatanan nga iginhalad basi magamit ha Templo, upod an mga regalo nga gindara ni Samuel, an manaragna, ni Hadi Saul, ni Abner nga anak ni Ner, ug ni Joab nga anak ni Seruia. Dida han mga tulin ni Isaar, hi Conenias ug an iya mga anak gintagan hin katungdanan gawas han templo. Ginhimo hira nga mga opisyal ug mga maghurukom. An iba ha ira mga sekretaryo. Dida han mga tulin ni Hebron, hi Hasabias ug an iya mga kauropdan, kapin hin 1,700 ngatanan, nga may-ada pagkatakos han buruhaton nga ihinatag ha ira, ginhimo hira nga mga tinaporan han mga buruhaton bahin han Dyos ug han hadi didto ha Israel, ha katundan nga dapit han Salog Jordan. Hi Jerias amo an pangulo han mga tulin ni Hebron. Dida han ika-40 ka tuig han pagkahadi ni David, gin-usisa an mga tulin ni Hebron, ngan hinsabotan nga may-ada mga bantogan nga mga sondalo nga sakop hini nga tulin nga naukoy didto ha Jaser didto han katunaan han Galaad. Nagpili hi David hin 2,700 nga mga bantogan nga mga puno hin panimalay tikang han mga kauropdan ni Jerias ngan ginhimo hira nga mga tinaporan han mga buruhaton bahin han Dyos ug han hadi didto ha Israel ha sinirangan nga dapit han Salog Jordan: an mga katunaan nira Ruben, Gad, ug Manases ha sinirangan. Amo ini an lista han mga puno han mga panimalay nga Levita ug mga pangulo han banay ngan han mga opisyal nga nag-alagad han mga buruhaton han ginhadian. Kada bulan han tuig may lain nga hugpo hira 24,000 nga mga tawo nga natorno han mga buruhaton han ginhadian ha ubos han pagdumara han pangulo hito nga bulan. Waray ni Hadi David ipaihap an mga tawo nga ubos hin 20 an panuigon. Kay nagsaad man an Ginoo nga padadamoon niya an mga tawo ha Israel sugad han mga bitoon ha kalangitan. Hi Joab nga anak ni Seruia nagpaihap han mga tawo kundi waray ini mahuman. Ginkastigo han Dyos an Israel tungod hini nga pag-ihap han mga tawo, sanglit waray ini mahisurat ha mantalaan ni Hadi David. Hi Jonatan, an bata ni Hadi David nahimo nga magsaragdon han hadi tungod kay may-ada niya kinaadman ngan maupay nga parasurat. Hiya ug hi Jahiel nga anak ni Acamoni amo an nahimo nga tinaporan hin pagtutdo han mga anak han hadi. Hi Ahitofel amo an magsaragdon han hadi ug hi Cusai nga taga-Arac amo an suok nga sangkay nga parakianhan han hadi. Han kamatay ni Ahitofel, nahimo nga magsaragdon han hadi hira Abiatar ug Joyada nga anak ni Banaias. Hi Joab amo an pangulo han hugpo han kasondalohan han hadi. Ginpatawag ni David ngadto ha Jerusalem an ngatanan nga mga dagko nga pagkatawo han Israel. Sanglit nagtitirok didto ha Jerusalem an mga pangulo han mga tribo, an mga tagdumara han mga buruhaton han ginhadian, an mga puno han mga banay, an mga tinaporan han mga hiagi ug kahayopan han hadi ug han iya mga anak, an ngatanan nga mga opisyal han palasyo, mga pangulo han mga sondalo ug an mga dagko nga pagkatawo han mga bungto. Tinmukdaw hi David ha ira atubangan ngan namulong ha ira, “Mga tawo ko, pamati kamo ha akon. Karuyag ko magtindog hin templo nga bubutangan han Kahon han Ginsaaran, ngan puroy-anan han aton Ginoo nga Dyos. Damo na an akon gin-andam para hin pagtindog han templo basi ako makagpasidungog han Ginoo, kundi waray ako tugoti niya tungod kay sondalo ako ngan damo nga dugo an akon nakarag. Ginpili han Ginoo nga Dyos han Israel hi ako ug an akon mga tulin nga amo an maghadi han Israel ha kadayonan. Didto hiya kuha han tribo ni Juda han mahihimo nga pangulo han iya mga tawo ngan dida han tribo ni Juda, ginpili niya an panimalay han akon amay. Tikang hito nga panimalay, iya karuyag hin pagkuha ha akon ngan ginhimo ako niya nga hadi han bug-os nga Israel. Gintagan ako hin damo nga mga anak, ngan usa hini, napili nga maliwan ha akon hin paghadi han Israel, an ginhadian han Ginoo. Amo ini hi Solomon, nga akon anak. “Nagsiring an Ginoo ha akon, ‘An imo anak, hi Solomon, amo an magtitindog han akon Templo. Ginpili ko hiya nga akon anak ngan ako an iya amay. Waray kataposan an iya ginhadian, kon magsugot hiya han ngatanan nga akon mga balaod ngan mga sugo.’ “Sanglit yana, akon mga tawo, ha atubangan han aton Dyos ngan hini nga katirok han bug-os nga Israel, an bungto han Ginoo, nagmamando ako ha iyo nga upayon niyo hin pagsugot han ngatanan nga mga butang nga ginsugo ha aton han Ginoo nga aton Dyos, basi magpadayon kamo hin pagtag-iya hini nga matambok nga tuna ngan basi liwat mahibilin niyo ha masunod nga mga katulinan ha kadayonan.” Ngan ginsiring ni David hi Solomon, “Anak ko, nag-aaghat ako ha imo nga kilal-on ngan karawaton mo an Dyos han imo amay ngan alagda hiya ha bug-os mo nga kasingkasing ngan ha bug-os mo nga hunahuna. Maaram hiya han akon mga hunahuna ug mga hingyap. Kon dumangop ka ha iya, kakarawaton ka niya; kon tumalikod ka ha iya, igsasalikway ka ha kadayonan. Pamomdum nga ginpili ka han Ginoo basi ikaw an magtindog han Templo. Buhata ini yana—ngan ayaw kahulop. Pagmadinasigon.” Ihinatag ni David kan Solomon an mga plano han ngatanan nga titindogon: an mga hirimosan nga kwarto ug an iba nga mga kwarto, Labi Kabaraan nga Dapit diin ginpapasaylo an mga sala. Upod liwat an mga plano han mga bungsaran han Templo, ug an naglilibot nga mga kwarto, an mga kwarto para han mga garamiton han Templo ug han mga hatag nga ginhalad ngadto han Ginoo. Ihinatag liwat ha iya ni David an mga plano han paghurohugpo han mga kapadian ug mga Levita para han pagtuman han iya mga buruhaton didto ha Templo ngan han panimangno han ngatanan nga garamiton han templo. Gintutdoan niya hira kon ano kadamo nga bulawan ngan salapi an magagamit hin paghimo han mga garamiton; para han tapa nga suga ngan kandelero, han mga salapi nga lamesa ngan han bulawan nga lamesa nga ginbubutangan han mga tinapay nga ginhalad ngadto han Ginoo nga Dyos. Gintutdoan liwat niya hira kon ano kadamo nga tunay nga bulawan an magagamit hin paghimo hin mga tinidor, mga makaong, mga tadyaw ngan amo kadamo nga salapi ngan bulawan para hin paghimo han mga plato, ngan pira ka damo nga tunay nga bulawan an gagamiton hin paghimo han altar han insyenso ngan han mga karuwahe ngan para han mga kerubin nga binuklad an mga pako ha bawbaw han Kahon han Ginsaaran han Ginoo. Nagsiring hi Hadi David, “Ini ngatanan aada han plano nga gin-andam sumala han mga ipinapagbuhat han Ginoo.” Ginsiring ni Hadi David hi Solomon, an iya anak, “Pagmadinasigon. Ayaw kahulop. Pakalalake. Tikangi an trabaho ngan ayaw paulang bisan kan kanay. An Ginoo nga Dyos nga akon gin-aalagad maupod ha imo. Diri ka niya pababay-an kundi mabulig hiya ha imo ngada han kahuman han trabaho hin pagtindog han Templo. An kapadian ngan mga Levita andam na hin pagtuman han ira mga buruhaton didto ha Templo. Damo nga trabahador nga batid han mga buhat nga ihahatag ha ira in mabulig ha imo, ngan an ngatanan nga mga tawo ug an ira mga pangulo andam na hin pagbuhat han imo igsusugo ha ira.” Ginpasabot ni Hadi David an bug-os nga katirok, “An akon anak, hi Solomon, amo an ginpili han Dyos, kundi bata pa hiya ngan kulang pa hin hibaro bahin hini nga mga butang. Makalilisang inin inaatubang nga buruhaton, kay diri la ini palasyo hin tawo kundi templo ini han Ginoo nga Dyos. Gintalingoha ko an pag-andam han mga itirindog han Templo—bulawan, salapi, bronse, puthaw, mga tablon, mga mahal nga bato, mga magranggat nga bato, mga de kolor nga bato, ngan mga marmol. Labot hini nga akon gin-andam naghatag pa ako, tikang han akon kalugaringon nga hiagi, hin salapi ug bulawan tungod han dako nga gugma ko han Templo han Dyos. Naghatag ako hin 115,000 ka kilo han gimamaupayi nga bulawan ngan 265,000 ka kilo han tunay nga salapi para han pag-adorno han mga bongbong han Templo ngan han mga garamiton nga metal. Yana hin-o ha iyo in may-ada kasingkasing hin paghatag hin regalo para han Ginoo?” Niyan an mga puno han mga banay, an mga pangulo han mga tribo, an mga pangulo han mga sondalo, an mga tinaporan hin pagdumara han mga hiagi han hadi naghatag hin kinasingkasing para han mga buruhaton han Templo: 190,000 ka kilo nga bulawan; 380,000 ka kilo nga salapi; 675,000 ka kilo nga bronse, ngan 3,750,000 ka kilo nga puthaw. Adton may-ada mga mahal nga bato naghatag para han hirimosan han bahandi han Templo ngan gindumara ini ni Jahiel nga sakop han Levita nga banay ni Gerson. Kinasingkasing an paghatag han mga tawo ngan malipayon hira kay damo gud an ira natirok. Uraura gud an kalipay liwat ni David. Ha atubangan han katirok, nagdayaw hi David han Ginoo. Nagsiring hiya, “ Ginoo nga Dyos han amon ginikanan nga hi Jacob, dayawon ka ha kadayonan! Imo an gahom, pagkaharangdon, himaya, kamatahum, ngan pagdarag-an. Imo an ngatanan nga aadto ha langit ug aanhi ha tuna, ngan ikaw an hadi, ngan labaw ikaw han ngatanan. An mga bahandi ug manggad natikang ha imo; naghahadi ka han ngatanan pinaagi han imo kusog ug gahom; ngan nahatag ka ha ngatanan hin gahom ngan hin kusog. Yana, nagpapasalamat kami ha imo nga amon Dyos ngan gindadayaw namon an imo mahimayaon nga ngaran. “Kundi, ha pagkatinuod, an akon mga tawo ug ako diri makakahatag ha imo, kay an ngatanan hatag man nimo ha amon, ngan amon la ibinabalik ha imo an imo ginhatag ha amon. Maaram ka, Ginoo, nga sugad la kami dinhe ha kalibutan hin mga ginhalin nga mga oripon ug mga lumalangyaw sugad han amon mga ginikanan. Lumalabay la an amon kinabuhi ngan mapatay kami. O Ginoo nga amon Dyos, gindara namon ini ngatanan nga bahandi ug manggad basi matindog an imo templo ngan magdayaw kami han imo baraan nga ngaran, kundi tikang ini ngatanan ha imo ngan ikaw an tag-iya hini ngatanan. Maaram ako ngan ginsasarihan mo an kasingkasing han tawo ngan nalilipay ka han tawo nga tangkod ug matadong; kinasingkasing an akon paghatag hini ha imo ngan kinmita ako nga malipayon an mga tawo nga nagtirok dinhe hin pagdara hin mga halad ha imo. O Ginoo nga Dyos han amon mga ginikanan, hira Abraham, Isaac, ug Jacob, himoa nga magpadayon an amon mga tinguha hin kamakusog dida han mga kasingkasing han imo mga tawo ngan dayuday magpabilin unta hira hin kamatinumanon ha imo. Ihatag ha akon anak, hi Solomon, an kinasingkasing nga paghingyap hin pagsugot han ngatanan nga imo igsusugo ha iya ngan paghingyap hin pagtindog han Templo nga akon na gin-andaman.” Niyan nagsiring hi David ha mga tawo, “Dayawa an Ginoo nga iyo Dyos!” Ngan nagdayaw han Ginoo nga Dyos han ira mga ginikanan an bug-os nga katirok, ngan yinmukbo hira ngan nagpasidungog han Ginoo ug han hadi. Han pagkasunod nga adlaw, nag-ihaw hira hin mga hayop ngan ira ginhalad nga mga unong nga tutuboron ngadto han Ginoo, ngan kahuman, iginpakaon han mga tawo. Labot la hini, may-ada nira mga halad nga susunogon: 1,000 nga mga todo nga baka, 1,000 nga mga todo nga karnero, 1,000 nga mga nati nga karnero. Gintubod ini nira didto han altar. Nagdara liwat hira hin mga halad nga bino. Sanglit hadto nga adlaw nagmaribhong hira samtang nangaon ngan nag-inom hira ha atubangan han Ginoo. Ha ikaduha nga higayon, ginpasangyaw nira nga hadi hi Solomon. Ha ngaran han Ginoo gindihogan nira hi Solomon nga ira hadi ug hi Sadoc nga ira padi. Sinmaliwan hi Solomon kan David, an iya amay, hin pagkahadi ngan linmingkod hiya ha trono nga gintindog han Ginoo. Nagmainuswagon hiya nga hadi ngan nagsugot ha iya an bug-os nga nasod han Israel. An ngatanan nga mga pangulo ngan mga sondalo, ngan bisan an mga anak ni David nga iya mga kabugtoan, nagsaad hin pag-ugop kan Hadi Solomon. Ginhimo han Ginoo nga an bug-os nga nasod magtahod upod in kahadlok kan Solomon ngan nagamhanan hiya labaw pa han iba nga mga hadi han Israel. Namatay hiya dida ha iya pagkalagas, riko ngan dungganan. Sinaliwanan hiya hin ka hadi ni Solomon, an iya anak. An kasaysayan han kinabuhi ni Hadi David tikang han tinikangan ngada han kamatay niya nahisurat dida han mga mantalaan han tulo nga manaragna, hira Samuel, Natan, ug Gad. Naghinabi an mga mantalaan bahin han iya pagkahadi, han iya pagkagamhanan nga hadi, ngan han ngatanan nga nahinabo ha iya, han Israel, ug an mga higrani nga mga ginhadian. Madig-on an pagpangulo ni Solomon nga anak ni Hadi David, han ginhadian han Israel, ngan ginbendisyonan hiya han Ginoo nga iya Dyos hin damo nga kaupayan ngan ginhimo hiya nga labi kagamhanan nga hadi. Ginpatugonan ni Hadi Solomon an ngatanan niya nga mga opisyal nga tinaporan hin tinagyukot ngan tinaggatos nga mga sondalo, ngatanan nga mga opisyal han gobyerno, ngatanan nga mga puno han mga panimalay, ngan ngatanan nga mga tawo, basi makaupod hira ha iya ngadto han siringbahan nga dapit ha Gabaon. Kinmadto hira kay didto ibutang an Tulda nga inuokyan han Ginoo, nga ginhimo ni Moises nga surugoon han Ginoo didto ha kamingawan. ( Kundi nakadto ha Jerusalem an Kahon han Ginsaaran nga ginbutang dida hin tulda nga gintindog ni Hadi David han pagdad-a niya han Kahon tikang ha Kiriat Jearim.) Nakadto liwat ha Gabaon, ha atubangan han Tulda nga inuokyan han Ginoo, an bronse nga altar nga ginhimo ni Besaleel nga anak ni Uri ngan apo ni Hur. Didto ginsingba an Ginoo ni Hadi Solomon ngan han ngatanan nga mga tawo. Ha atubangan han Tulda ginsingba han hadi an Ginoo pinaagi hin paghalad hin mga hayop nga tutuboron ha altar nga bronse; ginpaihaw niya in usa ka yukot nga mga mananap ngan gintubod nga bug-os ha bawbaw hini nga altar. Hito nga gab-i pinmakita kan Solomon an Dyos ngan nagpakiana, “Ano an imo karuyag nga akon ihahatag ha imo?” Binmaton hi Solomon, “Ginpakita mo in dako ngan waray paglubad nga paghigugma kan David nga akon amay, ngan yana ginpasunod mo ako ha iya nga hadi. O Ginoo nga Dyos, tumana an saad nga ginhimo mo han akon amay. Ginhimo mo ako nga hadi hin mga tawo nga uraura hin kadamo nga makuri maihap, sanglit tagi ako hin kinaadman ug hibaro nga akon kinahanglan hin pagdumara ha ira. Kay hin-o in makakagdumara hin maupay hin sugad ka damo nga mga tawo?” Nagbaton kan Solomon an Dyos, “Waray ka magsayop han imo ginpili. Waray ka mangaro hin karikohan o manggad, kabantogan, kamatayon han imo mga kaaway, o bisan hin hilawig nga kinabuhi para ha imo ngahaw, kundi pinangaro mo lugod in kinaadman ug hibaro basi makagdumara ka han akon mga tawo nga akon ginpahadian ha imo. Tatagan ko ikaw hin kinaadman ug hibaro. Ngan labot hini, tatagan ko ikaw hin karikohan, manggad, ug kabantogan nga labaw han naangkon hin bisan hin-o nga hadi nga una ha imo o maaangkon han masunod ha imo.” Sanglit binayaan ni Solomon an siringbahan nga dapit didto ha Gabaon nga diin nakadto an Tulda nga inuokyan han Ginoo, ngan binmalik hiya ha Jerusalem. Didto naghadi hiya han Israel. Gintirok niya in 1,400 nga mga karuwahe ngan 12,000 nga dikabayo nga mga sondalo. Ginbutang niya ha Jerusalem an pira hini ha ira, ngan ginbutang niya an iba didto ha magkalainlain nga mga syudad. Ha panahon han iya paghadi nahimo nga sugad la hin bato ka komon an salapi ug bulawan ha Jerusalem, ngan an mga kahoy nga sidro sugad la kadamo han sikomoro nga mga kahoy nga naturok bisan diin nga dapit ha ubos han mga kapungtoran han Juda. An mga magparatigayon han hadi amo an labi nga maaram magbaligya hin mga kabayo tikang ha Musri ug Cilicia, ngan an pagbaligya hin mga karuwahe tikang ha Ehipto. Ginbaligyaan nira hin mga kabayo ngan mga karuwahe an mga Hiteohanon ug Siriahanon nga kahadian, nga pinapalit ha ira hin 600 ka bug-os nga salapi an kada usa nga karuwahe, ngan 150 ka bug-os nga salapi an kada usa nga kabayo. Nagbuot hi Hadi Solomon nga magtindog hin templo diin pagsisingbahon an Ginoo, ngan magtindog liwat hin palasyo para ha iya. Nagtudlok hiya hin 70,000 nga mga tawo nga parahakot han mga materiales ngan 80,000 nga mga tawo nga paratabas hin mga bato. An mga tawo nga tinaporan hini nga buruhaton 3,600 an tanan. Nagpatugon hi Solomon hini nga mensahe kan Hadi Hiram han Tiro: “Pakigsabot ha akon sugad han imo ginbuhat ha akon amay han imo pagbaligyai ha iya hin mga kahoy nga sidro para hin pagtindog han iya palasyo. Nagtitindog ako hin templo ha pagpasidungog han Ginoo nga akon Dyos. Magigin baraan ini nga dapit nga pagsisingbahan ko ngan han akon mga tawo pinaagi hin pagsunog hin maghamot nga mga insyenso diin magpapadayon kami hin paghalad ha iya hin baraan nga tinapay, ngan maghahalad kami hin mga hayop nga tutuboron kada aga ug gab-i, sugad man ha mga Adlaw nga Iparahuway, mga Pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan, ngan iba pa nga baraan nga mga adlaw nga makakagsingba kami han Ginoo nga amon Dyos. Ginsugo niya an Israel nga buhaton ini ha kadayonan. Naghuhunahuna ako hin pagtindog hin dako nga templo, kay gamhanan an amon Dyos labaw pa hin bisan hin-o nga diyos. Ha pagkatinuod, waray gad makakatindog hin templo para han Dyos, kay bisan pa an bug-os nga kalangitan diri igo para ha iya. Sanglit hin-o ngani ako nga magtitindog hin templo para ha iya? An akon la mahihimo amo an pagtindog hin templo diin pagsusunogan hin insyenso ngadto ha Dyos. Sanglit yana padad-i ako hin tawo nga batid hin paghimo hin mga butang tikang hin bulawan, salapi, bronse, ug puthaw, ngan maupay maghablon hin mga badoon nga asol, granate, ngan pula, ngan mga batid magborda ha mga kahoy, metal, ug badoon, basi makabulig han akon mga trabahador dinhe ha Juda ug Jerusalem nga ginpili han akon amay. Maaram ako nga batid an imo mga paragkahoy, sanglit padad-i ako hin sidro, palotsina, ug sandalo nga mga troso tikang ha Libano. Andam ako hin pagpadara han akon mga tawo hin pagbulig han imo mga tawo basi madarodamo an madara nga mga kahoy, kay magigin dako ngan matahom gud ini nga templo nga akon titindogon. Para han pagkaon han imo mga paragkahoy, padadad-an ko ikaw hin 46,667 ka bakid nga trigo, 46,667 ka bakid nga sebada, 110,000 ka galon nga bino, ngan 110,000 ka galon nga lana hin olibo.” Ginbalos ni Hadi Hiram hi Solomon. Nagsurat hiya, “Tungod nga hinihigugma han Ginoo an iya mga tawo, ginhimo ka niya nga ira hadi. Dayawon an Ginoo nga Dyos han Israel, nga Magburuhat han langit ug tuna! Iginhatag niya kan Hadi David in makinaadmananon nga anak nga puno hin kinaadman ug sarabotan, nga yana nagbuot hin pagtindog hin templo para han Ginoo ngan hin palasyo para ha iya. Ginpapadara ko ha imo hi Hiram, usa nga tawo nga maaram ngan batid bahin hini nga trabaho. Sakop han tribo ni Dan an iroy niya ngan taga-Tiro an iya amay. Maaram hiya maghimo hin mga butang nga bulawan, salapi, bronse, puthaw, bato, ug kahoy. Nakakagborda hiya hin asol, granate, ug pula nga dugnit ngan hin lino. Nakakahimo hiya han ngatanan nga pagdibuho ngan nakakasunod han bisan ano nga borda nga ipapagbuhat ha iya. Magtratrabaho hiya upod han imo batid nga mga tawo ngan hadton mga tawo nga ginpili ni Hadi David nga imo amay. Sanglit yana ipadara ha amon an trigo, sebada, bino, ngan lana hin olibo nga imo iginsaad. Pupudlon namon ha Kabukiran han Libano an ngatanan nga sidro nga imo kinahanglan, pagtatabawon ini ha dagat tubtob ha Jope. Tikang didto an imo na mga tawo an magdadara han mga kahoy ngadto ha Jerusalem.” Ginpaihap ni Hadi Solomon an ngatanan nga mga lumalangyaw nga nag-uokoy ha tuna han Israel, sugad han ginbuhat hadto ni David nga iya amay. May-ada 153,600 nga nag-uokoy nga mga lumalangyaw. Gintudlok niya in 70,000 ha ira hin paghakot han mga materiales ngan 80,000 hin pagtabas hin mga bato ha kabukiran, ngan 3,600 nga mga tinaporan nga magpapalakat hin maupay han mga buruhaton. Gin-andam na nga daan ni Hadi David nga amay ni Solomon in dapit para han Templo. Aadto ini ha Jerusalem, ha bukid han Moria, an dapit nga ginamit nga giriokan ni Ornan nga Jebuseohanon. Gintikangan ni Hadi Solomon an pagtindog ha ikaduha ka bulan han ikaupat ka tuig han iya paghadi. An Templo nga gintindog ni Hadi Solomon 30 ka metros an kahilaba ngan 10 ka metros an kahiluag. May-ada kwarto ha portahan han Templo. An iya kahiluag sugad han kahiluag han Templo, nga 10 ka metros, ngan 60 ka metros an kahitaas. Hinaklapan hin puraw nga bulawan an sakob han kwarto. Ginbungbungan hin sidro an sunod nga hiluag nga kwarto ngan ginhaklapan hin gimamaupayi nga bulawan nga may-ada debuho nga mga kahoy nga palmera ngan mga karukadena. Gin-adornohan han hadi an Templo hin magtahom nga mahal nga mga bato ngan hin bulawan nga ginpalit tikang ha tuna han Parbaim. Ginluob niya hin bulawan an mga bungbong han Templo, an mga pagbo, an mga aragian, ngan an mga porta. Iginuhit ha mga bungbong in mga debuho nga kerubin. An surusulod nga kwarto nga tinatawag nga Labi ka Baraan nga Dapit 10 ka metros an kahilaba ngan 10 ka metros an kahiluag, nga amo an kahiluag han Templo. An bulawan an ginamit hin pagputos han mga bungbong han Labi ka Baraan nga Dapit 25,000 ka kilo; sobra 600 ka gramos nga bulawan an ginamit hin paghimo hin mga raysang, ngan ginluob liwat hin bulawan an mga bungbong han mga kwarto ha igbaw. Nagpahimo liwat an hadi han iya mga paragtrabaho hin duha nga metal nga kerubin, ginputos ini hin bulawan, ngan iginbutang didto han Labi ka Baraan nga Dapit, Hinimo an biray han Labi ka Baraan nga Dapit hin lino ngan hin iba nga mga dugnit nga gintina hin asol, granate, ug pula, nga may mga borda nga kerubin. Nagpahimo an hadi hin duha nga mga harigi nga 15 1/2 ka metros an kahitaas han kada usa, ngan iginbutang ini ha atubangan han Templo. May uloulo an kada usa nga 2.2 ka metros an kahitaas. Gin-adornohan an igbaw han mga harigi hin hinokot nga mga kadena ngan hin usa ka gatos nga bronse nga mga granada. Iginbutang an mga harigi ha mga ligid han aragian han Templo; ginngaranan nga Jaquin an ha timogan nga ligid ngan Boos an ha amihanan. Ginpahimo ni Hadi Solomon in bronse nga altar nga siyam ka metros ka kwadrado ngan 4 1/2 ka metros an kahitaas. Ginhimo liwat niya in malidong nga tangke nga bronse nga 2.2 ka metros an kahitaas, 4 1/2 ka metros an diyametro, ngan 13.2 ka metros an likos. May duha ka rungbay hin mga borda nga nagtutupad palibot ha gawas nga ganggang han tangke. Dagway hin mga baka an igindungan hin pagdibuho dida han pagpormaha han tangke. Natungtong an tangke ha mga bungkog hin dose nga bronse nga mga baka nga naatubang tipagawas: tulo, tipaamihanan, tulo, tipakatunda, tulo, tipatimogan, ngan tulo, tipasinirangan. Tulo ka pulgada an kadakmol han ligid han tangke. An ligid han ganggang sugad hin kanan kupa nga nabawod tipagawas sugad hin nabuklad nga bukad. Nasulod hin mga 15,000 ka galon an tangke. Naghimo liwat hira hin napulo nga mga hugasan nga palanggana nga ibinutang an lima ha timogan nga ligid han Templo ngan ha amihanan nga ligid an lima. Ginagamit ini hin paghugas han mga bahin han mga hayop nga tutuboron. Gagamiton han kapadian hin panhugas an tubig didto han dako nga tangke. Naghimo hira hin sulod nga bungsaran para han kapadian, ngan gawas liwat nga bungsaran. Ginputos hin bronse an mga sada han mga portahan ha butnga han mga bungsaran. Iginbutang an tangke hirani han timogan-sinirangan nga kanto han Templo. Iginpahimo han hadi ini ngatanan didto hin pandayan hin puthaw ha butnga han Sucot ug Sereda didto ha Kahamub-an Jordan. Damo hin duro an nahimo nga mga garamiton sanglit waray tawo nga nakaihap han kabug-at han nagamit nga bronse. Iginpahimo liwat ni Hadi Solomon in mga garamiton nga bulawan para han Templo: an altar ngan an mga lamesa para han tinapay nga halad ngadto sa Dyos; an mga kandelero ngan an mga suga nga hinimo han gimamaupayi nga bulawan nga para hin pag-agma ha atubangan han Labi ka Baraan nga Dapit, sumala han plano; an mga adorno nga mga bukad, an mga suga, ngan an mga kimpit; an mga ipaparong han mga suga, an mga makaong, an mga plato para han insyenso, ngan an mga sangga nga ginagamit hin pagdara hin mga baga. Ginhimo hin puraw nga bulawan ini ngatanan nga mga garamiton. Binawbawan hin bulawan an garugawas nga mga porta han Templo ngan an mga porta han Labi ka Baraan nga Dapit. Han kahuman na ni Hadi Solomon han ngatanan nga buruhaton ha Templo, iginsulod niya ha hirimosan nga mga kwarto han Templo an ngatanan nga mga butang nga iginhalad ha Ginoo ni David nga iya amay—an salapi, bulawan, ngan iba pa nga mga butang. Niyan ginpatawag ni Hadi Solomon an ngatanan nga mga pangulo han mga tribo ngan mga banay han Israel, nga magtitirok hira ha Jerusalem, basi dad-on ngadto ha Templo an Kahon han Ginsaaran han Ginoo tikang ha Sion, an Syudad ni David. Nagtitirok hira ngatanan ha panahon han Pyesta han mga Sirongan. Han katirok na han mga pangulo, ginpas-an han mga Levita an Kahon han Ginsaaran, ngan gindara ini ngadto han Templo. Ginbalhin liwat han kapadian ngan han mga Levita ngadto han Templo an Tulda nga inuokyan han Ginoo ngan an ngatanan nga mga kasangkapan. Nagtitirok ha atubangan han Kahon han Ginsaaran hi Hadi Solomon ngan an ngatanan nga mga tawo han Israel, ngan naghalad hira hin damo kaupay nga mga karnero ngan mga baka. Onina gindara han kapadian ngadto han Templo an Kahon han Ginsaaran han Ginoo ngan iginbutang ini didto han Labi ka Baraan nga Dapit, ha ubos han mga kerubin. An binuklad nira nga mga pako nakatahob han Kahon ngan han mga parasgan. An kataposan han mga parasgan hikikit-an hin bisan hin-o nga matukdaw ha atubangan han Labi ka Baraan nga Dapit, ngan diri gud ha iba nga dapit. (Aadto pa ngada yana an mga parasgan.) Waray gud sulod an Kahon han Ginsaaran labot han duha nga mga tabla nga bato nga iginsulod ni Moises didto ha Bukid Sinai diin naghimo an Ginoo hin ginsaaran ha mga tawo han Israel han paggawas nira ha Ehipto. Niyan nag-ampo hi Hadi Solomon, “ Ginoo, ginpili mo hin pag-ukoy ha mga dampog ug kasisidman. Yana igintindog ko ikaw hin harangdon nga templo, usa nga dapit nga imo uokyan ha kadayonan.” Natindog didto an ngatanan nga mga tawo han Israel. Inmatubang ha ira an hadi ngan naghangyo hiya nga bendisyonan hira han Dyos. Nagsiring hiya, “Dayawon an Ginoo nga Dyos han Israel! Gintuman niya an saad nga iya ginhimo kan David nga akon amay han pagsidnga ha iya, ‘Tikang han pagpagawsa ko han akon mga tawo ha Ehipto ngada yana, waray ako magpili hin bisan ano nga syudad ha bug-os nga tuna han Israel nga pagtitindogan hin templo nga pagsisingbahan ha akon, ngan waray ako magpili hin bisan hin-o nga magmamando han akon mga tawo nga Israel. Kundi yana ginpili ko an Jerusalem nga dapit nga pagsisingbahan ha akon, ngan ikaw, David, nga maghahadi han akon mga tawo.’” Ngan nagpadayon hi Solomon, “Karuyag hi David nga akon amay magtindog hin templo diin pagsisingbahon an Ginoo nga Dyos han Israel, ngan nagsiring kan David an Ginoo, ‘Waray ka pagsayop hin pagtindog hin templo para ha akon, kundi diri ikaw an magtitindog hini. An imo kalugaringon nga anak amo an magtitindog han akon templo.’ “Yana gintuman han Ginoo an iya saad: sinmunod ako han akon amay nga hadi han Israel, ngan gintindog ko in templo nga pagsisingbahon han Ginoo nga Dyos han Israel. Gin-andaman ko liwat dapit ha Templo an Kahon han Ginsaaran nga sinusudlan han mga tabla nga bato han Ginsaaran nga ginhimo han Ginoo ha mga tawo han Israel.” Niyan ha atubangan han mga tawo kinmadto ngan tinmindog hi Solomon ha atubangan han altar. Ginbayaw niya an iya mga kamot ha pag-ampo. ( Naghimo hi Solomon hin turongtongan nga bronse ngan iginbutang ini ha butnga han bungsaran. An kwadrado 2.2 ka metros ngan 1.3 ka metros an kahitaas hini. Sinmaka hiya hini nga torongtongan, linmuhod ha dapit nga nakikita hiya han ngatanan, ngan ginbayaw niya ha langit an iya mga kamot.) Nag-ampo hiya, “O Ginoo nga Dyos han Israel, waray diyos nga sugad ha imo ha bug-os nga langit ug tuna. Matinumanon ka han imo ginsaaran ha imo mga tawo ngan dayuday an imo paghigugma ha ira nga nagsusugot ha imo hin kinasingkasing. Gintuman mo an imo saad kan David nga akon amay nga imo surugoon; natuman yana nga adlaw an tagsa nga pulong. Sanglit, yana, O Ginoo nga Dyos han Israel, tumana an lain nga saad nga imo ginhimo ha akon amay han pagsidnga mo ha iya nga dayuday mamamay-ada usa han iya mga tulin nga magpapangulo nga hadi han Israel, kon magsugot hira hin maupay han imo Balaod sugad han iya ginbuhat. Sanglit yana, O Ginoo nga Dyos han Israel, tumana an ngatanan nga imo iginsaad kan David nga imo surugoon. “Kundi, makakahimo ka ba, O Dyos, hin pag-ukoy dinhe ha tuna tampo han mga tawo? Diri ngani igo nga imo urokyan an bug-os nga kalangitan, sanglit uunanhon nga maigo ka dinhe hini nga Templo nga akon gintindog? O Ginoo nga akon Dyos, surugoon mo ako. Pamatii an akon pag-ampo ngan itugot an akon mga hangyo ha imo. Bantayi adlaw gab-i ini nga Templo. Nagsaad ka nga amo ini an dapit nga pagsisingbahan ha imo, sanglit pamatii ako kon naatubang ako hini nga Templo ngan nag-aampo. Pamatii an akon mga pag-ampo ngan an mga pag-ampo han imo mga tawo nga Israel kon naatubang hira hini nga dapit ngan nag-aampo. Pamatii ngan pasayloa kami didto ha imo urokyan ha langit. “Kon iginsusumbong in tawo hin pakasala hin iya amyaw ngan dad-on ha imo altar dinhe hini nga Templo ngan papagsumpaon nga waray niya sala, O Ginoo, pamatii didto ha langit ngan hukmi an imo surugoon. Kastigoha an salaan sumala han angay ha iya ngan talwasa an waray sala. “Kon pirdehon han ira mga kaaway an Israel tungod han ira pakasala ha imo, ngan niyan magbasol ngan makanhi hini nga Templo hin pag-ampo nga mapinaubsanon pangaro han imo pasaylo, pamatii hira didto ha langit. Pasayloa an mga sala han imo mga tawo ngan ibalik hira ngadto han tuna nga iginhatag mo ha ira ngan ha ira kaapoy-apoyan. “Kon pinupugngan mo an uran tungod nga nakasala ha imo an imo mga tawo, ngan kon magbasol ngan umatubang hira hini nga Templo hin pag-ampo nga mapinaubsanon ha imo, O Ginoo, pamatii hira didto ha langit ngan pasayloa an mga sala han imo mga surugoon, an mga tawo han Israel, ngan tutdoi hira hin pagbuhat han matadong. Katapos, O Ginoo, ipadara an uran nganhi hini nga imo tuna nga iginhatag mo ha imo mga tawo nga dayon nga ira malon. “Kon may-ada gutom ha tuna o piste o madaot an mga tanom han makalilisang nga sirak o hin mga kabalay hin mga duron, o kon sulongon an imo mga tawo han ira mga kaaway, o kon may sakit o balatian dida ha ira, pamatii an ira mga pag-ampo. Kon may-ada han imo mga tawo nga Israel, tungod hin kinasingkasing nga pagbasol, magbayaw han ira mga kamot ha pag-ampo nganhi hini nga Templo, pamatii an ira pag-ampo, pamatii hira ha imo urokyan didto ha langit ngan pasayloa hira. Ikaw gudla an sayod han mga panhunahuna han tawo. Buhata ha kada tawo sumala han angay ha iya, basi tumahod ha imo an imo mga tawo ngan sumugot ha imo ha ngatanan nga panahon nga nag-uokoy hira ha tuna nga imo iginhatag ha amon kaapoy-apoyan. “Kon makabati in lumalangyaw nga naukoy hin hirayo nga tuna han imo pagkadako ug pagkagamhanan ngan han imo kamabinuligon, ngan niyan makanhi hira hin pag-ampo dida hini nga Templo, pamatii an iya pag-ampo. Ha langit nga imo gin-uokyan, pamatii hira ngan buhata an ira pinangangaro ha imo, basi kumilala ha imo ngan magsugot ha imo an ngatanan nga mga tawo ha kalibutan sugad han binubuhat han imo mga tawo nga Israel. Niyan mahibabaro hira nga ini nga Templo nga akon gintindog amo an dapit nga angay pagsingbahan ha imo. “Kon sugoon mo an imo mga tawo hin pagkadto ha pag-awayan kontra han ira mga kaaway ngan mag-ampo hira ha imo bisan hain hira nga dapit nga naatubang hini nga syudad nga imo ginpili ngan hini nga Templo nga akon gintindog para ha imo, pamatii an ira mga pag-ampo. Pamatii hira didto ha langit ngan ihatag ha ira an pagdarag-an. “Kon makasala ha imo an imo mga tawo—ngan waray tawo nga diri nakakasala—nga ha imo kasina ipapirde mo hira han ira mga kaaway ngan ipahalin mo hira nga bihag ngadto hin lain nga tuna, bisan kon hirayo ito nga tuna, pamatii an mga pag-ampo han imo mga tawo. Kon didto hito nga tuna magbasol ngan mag-ampo hira ha imo, ngan magkompisal han ira kamakasasala ngan kamaraot, pamatii an ira mga pag-ampo, O Ginoo. Kon didto hito nga tuna magbasol hira hin tinuod ngan kinasingkasing ngan mag-ampo ha imo nga naatubang hira hini nga tuna nga imo iginhatag ha amon kaapoy-apoyan, hini nga syudad nga imo ginpili, ngan hini nga Templo nga gintindog ko para ha imo, niyan pamatii an ira mga pag-ampo, didto han imo urokyan ha langit, pamatii ngan kaluoyi hira ngan pasayloa an ngatanan nga mga sala han imo mga tawo. “Yana, O Dyos ko, siplati kami ngan pamatii an mga pag-ampo nga iginhalad dida hini nga dapit. Bangon yana, O Ginoo nga Dyos, ngan upod han Kahon han Ginsaaran nga tigaman han imo gahom, sulod han Templo ngan pabilin dinhe ha kadayonan. Bendisyoni an imo kapadian han ngatanan nga ira ginbubuhat ngan magmalipayon unta an ngatanan mo nga mga tawo tungod han imo pagkamaupay ha ira. O Ginoo nga Dyos, ayaw isikway an hadi nga imo ginpili. Hinumdomi an imo paghigugma kan David nga imo surugoon.” Han katapos pag-ampo ni Solomon, kinmunsad in kalayo tikang ha langit ngan gintubod an iginhalad nga mga hayop, ngan napuno an Templo han mabislaw nga kapawa han Ginoo. Tungod nga puno man an Templo han mabislaw nga kapawa, waray makasulod an kapadian. Han paghikit-i la han mga tawo han Israel han kalayo nga kinmunsad tikang ha langit ngan han kapawa nga nakapuno han Templo, yinmukbo hira ha tuna hin pagsingba han Dyos ngan nagdayaw hira ha iya tungod han iya pagkamaupay ngan han iya dayon nga paghigugma. Niyan naghalad ngadto han Ginoo hi Solomon ngan an ngatanan nga mga tawo hin mga hayop nga tutuboron. Naghalad hiya hin 22,000 nga mga baka ug 120,000 nga mga karnero nga mga halad hin pakigdait. Sanglit pinaagi hini nga mga buhat niya ngan han ngatanan nga mga tawo ira ginhalad an Templo. Tinmindog an kapadian didto ha mga dapit nga igintudlok ha ira, ngan tinmindog nga naatubang ha ira an mga Levita nga nagdadayaw han Dyos, dinuyogan han mga turonggon nga iginhatag ha ira ni Hadi David, ngan nagkanta hira han karantahon, “Ha kadayonan an Iya Paghigugma!” sumala han sugo ha ira ni David. Nagtrompeta an kapadian samtang natindog an ngatanan nga mga tawo. Iginhalad liwat ni Solomon an butnga nga bahin han bungsaran, an dapit ha atubangan han Templo, ngan iya ini ginhalaran hin mga hayop nga gintubod nga mga bug-os pa; han mga halad hin pagkaon, ngan han tambok han mga halad hin pakigdait. Ginbuhat niya ini kay haligutay para hini ngatanan nga mga halad an altar nga bronse nga iya ginhimo. Ginsaurog ni Solomon ngan han ngatanan nga mga tawo han Israel hin pito ka adlaw an Pyesta han mga Sirongan. May-ada damo nga mga tawo tikang ha Aragian han Hamat ha amihanan ngan han pag-ultan han Ehipto ha timogan. Ginamit nira in pito ka adlaw para han paghalad han altar ngan pito pa ka adlaw para han pyesta. Ha kataposan nga adlaw may nira pangatapusan nga pagsaurog, ngan han pagkabuwas, an ika-23 ka adlaw han ikapito nga bulan, ginpauli ni Solomon an mga tawo. Malipayon gud hira tungod han ngatanan nga kaupayan nga iginhatag han Ginoo ha iya mga tawo nga Israel, kan David, ngan kan Solomon. Han kahuman na magtindog hi Hadi Solomon han Templo ngan han palasyo, nga natuman niya nga mainuswagon an iya ngatanan mga plano, pinmakita ha iya ha gab-i an Ginoo. Nagsiring ha iya an Ginoo, “Pinamatian ko an imo pag-ampo ngan kinakarawat ko ini nga Templo nga dapit nga paghahalaran ha akon han mga hayop nga tutuboron. Kon parad-an kamo han maiha nga huraw o hin mga duron hin pagkaon han mga tanom, o hin sakit an akon mga tawo, ngan mag-ampo hira ha akon ngan magbasol ngan bumaya han maraot nga ira binuhatan, niyan pamamatian ko hira didto ha langit, pasasayloon ko an ira mga sala, ngan magmamainuswagon hira dinhe han ira tuna. Babantayan ko ini nga Templo ngan andam ako hin pamati han ngatanan nga mga pag-ampo nga iginhahalad dinhe, kay ginpili ngan ginhalad ko ini nga dapit nga pagsisingbahan ha akon ha kadayonan. Babantayan ngan pananalipdan ko ini ha ngatanan nga panahon. Kon mag-alagad ka nga matinumanon ha akon sugad han ginbuhat ni David nga imo amay, ngan magsugot ka han akon mga balaod ngan magbuhat ka han ngatanan nga akon iginsugo ha imo, tutumanon ko an saad nga akon ginhimo kan David nga imo amay han pagsidnga ko ha iya nga paghahadian an Israel han iya mga tulin ha kadayonan. Kundi kon supakon mo ngan han imo mga tawo an mga balaod ngan mga sugo nga iginhatag ko ha imo ngan magsingba kamo hin iba nga kadiyosan, niyan kukuhaon ko ikaw ha tuna nga iginhatag ko ha imo, ngan isisikway ko ini nga Templo nga akon ginhalad nga dapit nga pagsisingbahan ha akon. Pag-iintrimisan ngan pagtatamayon ini nga Templo han mga tawo ha ngatanan nga dapit. “Ginpapasidunggan na gud yana an Templo, kundi onina mahipapausa hini an ngatanan nga malabay ngan mapakiana, ‘Kay ano nga ginbuhat ini han Ginoo hini nga tuna ngan hini nga Templo?’ Mabaton an mga tawo, ‘Tungod ini nga ginbayaan nira an Ginoo nga ira Dyos nga nagpagawas han ira kaapoy-apoyan tikang ha Ehipto. Gin-alagad nira in iba nga kadiyosan ngan ira ginsingba. Sanglit ihinatag ha ira han Ginoo ini nga karat-an.’” Inmabot hin 20 ka tuig an pagtindog ni Solomon han Templo ngan han iya palasyo. Gin-ayad niya liwat an mga syudad nga iginhatag ha iya ni Hadi Hiram, ngan ginpadara niya in mga Israelita hin pag-ukoy hini nga mga syudad. Ginbihag niya an katunaan han Hamat ug Soba ngan ginpaderan an syudad han Tadmor ha kamingawan. Gin-ayad niya an ngatanan nga hirimosan nga mga syudad han Hamat. Gin-ayad liwat ni Solomon an nasunod nga mga syudad: an Iraya nga Betoron ug an Ilawod nga Betoron (mga pinaderan nga mga syudad nga may-ada mga aragian nga katratrangkahan), an syudad han Baalat, an ngatanan nga mga hirimosan nga syudad, ngan an mga syudad nga ginbutangan niya han iya mga kabayo ngan mga karuwahe. Gintuman niya an iya mga plano hin pagtindog ha Jerusalem, ha Libano, ngan ha ngatanan nga katunaan nga ginhahadian niya. Waray ikadto an mga Israelita hin pinugos nga pagtrabaho, kundi ikinadto hira hin pagkasondalo, mga opisyal, mga kapitan hin mga karuwahe ngan mga sondalo nga dikabayo. May 250 nga mga opisyal nga mga tinaporan han pinugos nga pagtrabaho han magkalainlain nga mga buruhaton hin pagtindog hin balay. Ginbalhin ni Solomon an iya asawa nga anak han hadi han Ehipto, tikang ha Syudad ni David ngadto hin balay nga gintindog niya para ha iya. Nagsiring hiya, “Kinahanglan diri hiya umukoy ha palasyo ni Hadi David han Israel, kay baraan an bisan ano nga dapit nga hinmutangan han Kahon han Ginsaaran.” Ginhalad ni Solomon ngadto han Ginoo in mga hayop nga tutuboron ha altar nga iya gintindog ha atubangan han Templo. Gindara niya ngadto ha altar in mga halad nga tinubod sumala han mga ginkikinahanglan han Balaod ni Moises ha kada baraan nga adlaw: mga Adlaw nga Iparahuway, mga Pyesta hin Bag-o nga Subang han Bulan, ngan an tutulo nga ikinatuig nga mga pyesta—an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo, an Pyesta han Pag-ani, ngan an Pyesta han mga Sirongan. Ha pagtuman han mga sugo nga iginpahamtang ni David nga iya amay, gintukod niya an ikinaadlaw nga buruhaton han kapadian ngan han mga Levita nga nabulig han kapadian bahin han mga karantahon ngan han mga buruhaton ha Templo. Ginhurohugpo liwat niya an mga gwardya han Templo basi magtuman han ira ikinaadlaw nga mga katungdanan ha kada ganghaan, sumala han mga sugo ni David nga tawo han Dyos. Gintuman gud hin maupay an mga tugon nga iginhatag ni David han kapadian ngan han mga Levita mahitungod han hirimosan nga mga balay ngan han iba pa nga mga butang. Hini nga panahon nahuman na gud an ngatanan nga mga buruhaton ni Solomon. Nagmainuswagon an ngatanan nga buruhaton tikang han pagpahimutang han patukoranan han Templo han Ginoo ngadto han kahuman han Templo. Niyan kinmadto hi Solomon ha Asiongaber ug Elat nga mga duruongan ha baybayon han Dagat Aqaba didto han tuna han Edumea. Ginpadad-an hiya ni Hadi Hiram hin mga barko ha ubos han pagmando han iya kalugaringon nga mga opisyal nga gindudumara hin batid nga mga tripulante. Nagsakay hira kaupod han mga opisyal ni Solomon ngadto ha tuna han Ofir ngan iginbalik kan Solomon in mga 16,000 ka kilo nga bulawan. Hinbatian han rayna han Saba an bantog ni Hadi Solomon, ngan nasingadto hiya ha Jerusalem hin pagsari ha iya pinaagi hin magkuri nga mga pakiana. Nagdara hiya hin damo nga mga surugoon, sugad man mga kamelyo nga kargado hin mga panakot, mga alahas, ngan damo gud nga bulawan. Han pagkita na niya ngan hi Solomon, ginpakianhan niya hi Solomon han ngatanan nga mga pakiana nga iya nahuhunahunaan. Ginbaton ni Solomon ini ngatanan; waray butang nga makuri ha iya hin pagsaysay. Binmati an rayna han Saba han dako nga kinaadman ni Solomon ngan kinmita hiya han palasyo nga iya gintindog, han pagkaon nga igindurot ha iya lamesa, an mga kwarto han iya mga opisyal, an pag-alagad ha iya han iya mga sakop ha palasyo, ngan an mga uniporme han mga surugoon nga nagsisirbe ha iya ha mga kombite, ngan an mga hayop nga tinubod nga iya iginhalad ha Templo. Dako gud an iya katingala tungod han katahom hini ngatanan. Ginsiring niya an hadi, “Matuod gud an akon hinbatian didto ha akon kalugaringon nga nasod mahitungod ha imo ngan han imo kinaadman! Waray ako tumuod han ira iginsumat ha akon tubtob han akon pagkanhi ngan pakakita ko hini ha akon kalugaringon nga mga mata. Diri ngani katunga an akon hinbatian. Labaw pa an imo kinaadman han iginsumat ha akon han mga tawo. Hin kapalaran han mga tawo nga dayuday nag-aalagad ha imo atubangan, ngan namamati han imo makinaadmananon nga mga pulong! Dayawon an Ginoo nga imo Dyos! Iginpakita niya an iya kalipay ha imo pinaagi hin paghimoa ha imo nga hadi nga magpapangulo ha iya ngaran. Tungod nga hinihigugma niya an Israel nga iya mga tawo ngan naruruyag nga magpadayon hira ha kadayonan, ginhimo ka niya nga ira hadi basi padayonon mo an balaod ug katadongan.” Naghatag hiya kan Hadi Solomon han mga regalo nga iya gindara: hirani 5,000 ka kilo nga bulawan ngan damo hin duro nga mga panakot ngan mga alahas. Waray nagud masugad ka mag-upay nga mga panakot hadton iginhatag han rayna han Saba kan Hadi Solomon. ( An mga tawo ni Hadi Hiram ug Hadi Solomon nga nagdara hin bulawan tikang ha Ofir nagdara liwat hin sandalo nga kahoy ngan mga alahas. Ginggamit ni Solomon an kahoy hin paghimo hin mga hagdan han Templo ngan han iya palasyo ngan paghimo hin mga arpa ngan mga lira para han mga paragtokar. Waray pa sugad hito nga hinkit-an hadto ha tuna han Juda.) Gintagan ni Hadi Solomon an rayna han Saba han ngatanan nga iya pinangaro. Labot la ini han iya iginhatag ha iya nga balyo han mga regalo nga gindara niya kan Solomon. Niyan inmoli hiya ngan an iya mga surugoon ngadto ha tuna han Saba. Kada tuig nakarawat hi Hadi Solomon hin sobra 25,000 ka kilo nga bulawan, labot han mga buhis nga iginbayad han mga magparatigayon ngan mga nigosyante. Gindad-an liwat hiya hin salapi ug bulawan han kahadian han Arabia ngan han mga gobernador han mga distrito nga Israelita. Naghimo hi Solomon hin 200 nga higlapad nga mga taming nga pinutos hin mga pito ka kilo nga pinilpig nga bulawan an kada usa, ngan 300 nga harohagligot nga mga taming nga pinutos hin mga upat ka kilo nga pinilpig nga bulawan an kada usa. Iginpabutang niya ini nga mga taming didto ha Ruwang han Kagurangan Libano. Iginpahimo liwat han hadi in dako nga trono. Pinutos hin marpil in usa ka bahin hini ngan pinutos hin puraw nga bulawan an iba nga bahin. May unom nga mga balitang ngadto han trono ngan may taramakan ha ubos nga pinutos liwat hin bulawan. May mga hangbuyan ha paluyo nga ligid han trono, ngan may natindog nga dagway hin liyon ha kada ligid. Nakada ha mga balitang in dose nga dagway hin mga liyon, pinaligiran an kada balitang hin duha nga bulto hin liyon. Waray pa trono nga sugad hini ha bisan diin nga ginhadian. Hinimo hin bulawan an ngatanan nga irimnan nga mga kopa ni Hadi Solomon, ngan puraw nga bulawan an ngatanan nga mga garamiton ha Ruwang han Kagurangan Libano. Waray pag-isipa an salapi nga mahal ha panahon ni Solomon. May-ada niya mga barko ha kalalawdan nga nabiyahe upod han mga barko ni Hadi Hiram. Kada tulo ka tuig nabalik an iya mga barko nga may dara nga bulawan, salapi, marpil, mga urang-utang, ngan mga ulot. Linabwan ni Hadi Solomon hin kariko ngan kamakinaadmananon an bisan hin-o nga hadi ha kalibutan. Napakiana ha iya hira ngatanan, hin pamati han kinaadman nga iginhatag ha iya han Dyos. Nagdara kan Solomon an kada usa ha ira in mga regalo—mga hinimo hin salapi ug bulawan, hilawig nga mga panapton, mga hinganiban, mga panakot, mga kabayo, ngan mga mula. Nagpadayon ini tuigtuig. May-ada liwat hi Hadi Solomon 4,000 nga mga balaybalay han iya mga karuwahe ngan mga kabayo, ngan may-ada niya 12,000 nga mga kabayo nga para hin dikabayo nga mga sondalo. An pira hini ginbutang niya ha Jerusalem, ngan an iba ginbutang niya ha iba nga mga syudad. Gilalabawi hiya nga punoan han ngatanan nga kahadian han katunaan tikang ha Salog Eufrates ngadto ha Filistia ngan ha pag-ultan han Ehipto. Ha panahon han iya paghadi sugad la hin bato ka kumon an salapi ha Jerusalem, ngan an mga sidro sugad ka damo hin duro han mga sikomoro nga nakakaluob ha ubos han kapungtoran han Juda. Pinmalit hi Solomon hin mga kabayo tikang ha Musri ngan tikang han ngatanan nga mga nasod. Iginsurat an iba nga mga nahimo ni Solomon tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan dida han Kasaysayan ni Natan nga Manaragna, dida han Panagna ni Ahias han Silo, ngan dida han Mga Panan-awon ni Ido nga Manaragna, nga naghihinabi liwat han pagkahadi ni Hadi Jeroboam han Israel. Naghadi didto ha Jerusalem hi Solomon han bug-os nga Israel hin 40 ka tuig. Namatay hiya ngan iginlubong ha Syudad ni David, ngan sinmunod ha iya hin pagkahadi hi Roboam nga iya anak. Nasingadto hi Roboam ha Siquem diin nagtitirok an ngatanan nga mga tawo han amihanan nga Israel basi himoon hiya nga hadi. Han kasumati hini kan Jeroboam nga anak ni Nabat nga kinmadto ha Ehipto hin pagpalagiw kan Hadi Solomon, inmoli hiya. Ginpasugoan hiya han mga tawo han amihanan nga mga tribo ngan hira ngatanan nasingadto kan Roboam ngan nagsiring ha iya, “Ginpakurian kami ni Solomon, an imo amay ngan ginpabug-atan kami niya. Kon makahimo ka hin pagpagaan ngan pagmasarosayon han amon kinabuhi, magmamaunongon kami nga imo mga sakop.” Binmaton hi Roboam, “Balik kamo katapos hin tulo ka adlaw ngan babatonon ta kamo.” Sanglit nagkalakat hira. Ginpakianhan ni Hadi Roboam an larolagas nga mga tawo nga nag-alagad nga mga magsaragdon ni Solomon nga iya amay, “Ano an iyo isasagdon nga sadang ko ibaton hini nga mga tawo?” Binmaton hira, “Kon karuyag mo nga magmaupay an imo pag-alagad hini nga mga tawo ihatag an ira pinangangaro ngan dayuday mag-aalagad hira ha imo.” Kundi nagpakabungol la hi Roboam han sagdon han larolagas nga mga tawo ngan kinmadto lugod hiya han batan-on nga kalalaken-an nga katubo niya ngan amo na an iya mga magsaragdon. Nagpakiana hiya, “Ano an iyo isasagdon nga akon bubuhaton? Ano an akon isisiring ha mga tawo nga naghangyo ha akon nga pagan-on ko an ira mga darad-on?” Binmaton hira, “Amo ini an imo isisiring ha ira: ‘Darudako an akon tamuyingking kay han hawak han akon amay.’ Sidnga hira, ‘Kon pinabug-atan kamo han akon amay; maburubug-at pa an akon ipapapas-an ha iyo. Ginlamba kamo niya hin mga latigo; kundi kakastigohon ta kamo hin mga balbag!’” Katapos hin tulo ka adlaw, binmalik kan Roboam hi Jeroboam ngan an ngatanan nga mga tawo sumala han iya tugon ha ira. Ngan nasinahan la lugod hira. Ginpabay-an niya an sagdon han larolagas nga mga magsaragdon, ngan ginhimangrawan niya an mga tawo sumala han siring han iya batan-on nga mga magsaragdon. Nagsiring hiya, “Kon ginpabug-atan kamo han akon amay; maburubug-at pa an akon ipapapas-an ha iyo. Ginlamba kamo niya hin mga latigo; kakastigohon ko kamo hin mga balbag.” Kaburot-on ini han Ginoo nga Dyos nga matuman an iya iginyakan kan Jeroboam nga anak ni Nabat pinaagi kan manaragna Ahias nga taga-Silo. Sanglit waray an hadi mamati han mga tawo. Han pakasabot han mga tawo nga diri gud mamamati ha ira an hadi, ginmoliat hira, “Mapukan hi David ngan an iya panimalay! Ano gud an ira nabuhat para ha aton? Mga tawo han Israel, panguli kita! Pasagdi ta hi Roboam!” Sanglit sinmupil an mga tawo han Israel, ngan ginbayaan hi Roboam nga hadi han mga tawo nga nag-uokoy ha katunaan han Juda. Niyan ginsugo ni Hadi Roboam hi Adoniram nga tinaporan han pinugos nga pagtrabaho, hin pagkadto han mga Israelita, kundi ginbato hiya nira ngada han kamatay. Tungod hini sinmakay dayon hi Roboam han iya karuwahe ngan kinmalagiw ngadto ha Jerusalem. Tikang hadto nga panahon sinmupil han panimalay ni David an mga tawo han amihanan nga ginhadian han Israel. Han pag-abot ni Hadi Roboam ha Jerusalem, gintirok niya in 180,000 han iya gimamaupayi nga mga sondalo han mga tribo han Benjamin ug Juda. Nakahunahuna hiya hin paki-away basi mahibalik ngada ha iya pagdumara an amihanan nga mga tribo han Israel. Kundi ginsiring han Dyos hi manaragna Semaias nga pahibaroon hi Hadi Roboam han Juda ngan an ngatanan nga mga tawo han mga tribo han Juda ug Benjamin nga nasiring an Ginoo, “Ayaw pagsulonga an iyo igkasi mga Israelita. Pangoli kamo ngatanan, kay akon ini pagbuot nga nahinabo.” Ginsugot nira ngatanan an sugo han Ginoo ngan waray hira makig-away kan Jeroboam. Nagpabilin ha Jerusalem hi Roboam ngan ginpalibotan niya hin mga pader an masunod nga mga syudad han Juda ug Benjamin: an Betlehem, Etam, Tecoa, Betsur, Soko, Adulam, Gat, Maresa, Sif, Adoram, Laquis, Aseka, Sora, Ayalon, ug Hebron. Ginpaderan niya hin maupay ini nga mga syudad ngan nagtudlok hiya hin kapitan para han kada usa hini, ngan ginbutangan niya an kada usa hin mga pagkaon, lana hin olibo, ug bino, ngan mga taming ug mga bangkaw liwat. Sanglit ginpadayon niya hin pagdumara han Juda ug Benjamin. Tikang han ngatanan nga katunaan han Israel nagkaabot ha timogan ngadto ha Juda in kapadian ngan mga Levita. Binayaan han mga Levita an ira mga panabsaban ngan iba nga tuna ngan binmalhin hira ngadto ha Juda ug Jerusalem, kay waray hira himoa nga mga padi ha pag-alagad han Ginoo ni Hadi Jeroboam han Israel ngan han iya mga sumurunod. Gintudlok ni Jeroboam in iya kalugaringon nga kapadian hin pag-alagad ha mga pagano nga mga dapit hin pagsingba ngan pagsingba hin mga yawa ngan han mga diyosdiyos nga iya ginhimo ha dagway hin mga baka. Ginsunod an mga Levita ngadto ha Jerusalem hin mga tawo tikang ha ngatanan nga mga tribo han Israel nga karuyag magsingba hin kinasingkasing han Ginoo nga Dyos han Israel, basi makaghalad hira hin mga hayop nga tutuboron ngadto han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan. Nakagparig-on ini han ginhadian han Juda, ngan ginbuligan nira hin tulo ka tuig hi Roboam nga anak ni Solomon ngan nag-ukoy hira sugad han ira pag-alagad hadto kan Hadi David ug Hadi Solomon. Pinangasawa ni Roboam hi Mahalat nga anak ni Jerimot nga anak ni David, ngan an iroy niya amo hi Abihail nga anak ni Eliab ngan apo nga babaye ni Isai. May tulo nira nga mga anak nga kalalaken-an: hira Jeus, Semarias, ug Saham. Niyan pinangasawa niya hi Maaca nga anak ni Absalom, ngan may-ada nira upat nga mga anak nga kalalaken-an: hira Abias, Etai, Sisa, ug Selomit. May 18 nga kaasaw-an ngan 60 nga mga aruasawa ngatanan hi Roboam, ngan nagin amay hiya hin 28 nga mga anak nga kalalaken-an ug 60 nga kababayen-an. Ginhigugma niya hi Maaca labaw han ngatanan niya nga kaasaw-an ngan mga aruasawa, ngan ginpalabi niya hi Abias nga anak nga lalake ni Maaca labaw han ngatanan niya nga mga anak, ngan ginpili niya nga amo an masaliwan ha iya hin pagkahadi. Tinagan ni Roboam hin mga katungdanan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan iginbutang hira ha pinaderan nga mga syudad ha bug-os nga Juda ug Benjamin. Gintagan niya hira hin damo nga mga pagkaon ngan iginbiling liwat hira hin damo nga mga asawa. Han pakagparig-on na ni Roboam han iya kagamhanan hin pagkahadi, ginsikway niya ngan han ngatanan niya nga mga tawo an Balaod han Ginoo. Dida han ikalima ka tuig nga pagkahadi ni Roboam ginkastigo hira tungod han ira paglingo han Ginoo. Ginsulong ni Hadi Sisac han Ehipto an Jerusalem hin kasondalohan nga may 1,200 nga mga karuwahe, 60,000 nga dikabayo nga mga sondalo, ngan hin mga sondalo nga diri maiihap, lakip in Libianhon, Sukitanhon, ug Sudanhon nga mga sondalo. Ginbihag ni Hadi Sisac an pinaderan nga mga syudad han Juda ngan inmabot tubtob ha Jerusalem. Kinmadto hi Semias nga manaragna kan Hadi Roboam ngan han mga pangulo han Juda nga nagtitirok didto ha Jerusalem hin paglikay kan Sisac. Ginsiring hira ni Semias, “Amo ini an mensahe ha iyo han Ginoo: ‘Iginsikway ako niyo, sanglit yana igintubyan ko man kamo ngadto kan Sisac.’” Nagmatuod an hadi ngan an mga pangulo nga nakasala hira ngan nagsiring hira, “Matadong an ginbubuhat han Ginoo.” Han pakakita hini han Ginoo, naghimangraw liwat hiya kan Semias ngan nagsiring ha iya, “Tungod nga nagtug-an hira han ira sala, diri ko hira pupuohon. Kundi kon sumulong hi Sisac, magkukuri hira hin pakalikay. Diri maabat an Jerusalem han bug-os nga kusog han akon kasina, kundi sasakopon hira ni Sisac, ngan mahibabaro hira han kalainan han pag-alagad ha akon ngan han pag-alagad hin mga punoan nga tunan-on.” Inmabot ha Jerusalem hi Hadi Sisac ngan ginkuha an mga manggad han templo ngan han palasyo. Ginkuha niya an ngatanan, lakip an mga taming nga bulawan nga ginhimo ni Solomon. Ginliwanan ini ni Roboam hin mga taming nga bronse ngan igintapod ini ha mga opisyal nga nagbabantay han mga ganghaan han palasyo. Kada pagkakadto han hadi ha Templo, ginagawas han mga gwardya an mga taming, ngan kahuman, ibinabalik ini ngadto han kwarto han mga gwardya. Tungod nga nagpaubos hiya ha Ginoo, waray gud hiya pagpuoha han kasina han Ginoo, ngan naghingaupay an Juda. Naghadi hi Roboam ha Jerusalem ngan nagmakusog ngan gamhanan hiya nga hadi. An iya panuigon 41 han pagtikang niya hin paghadi ngan naghadi hiya hin 17 ka tuig ha Jerusalem nga amo an syudad nga ginpili han Ginoo tikang han ngatanan nga katunaan han Israel, nga dapit nga pagsisingbahan ha iya. Hi Naama nga taga-Amon amo an iroy ni Roboam. Ginbuhat ni Roboam an maraot kay waray hiya magtinguha hin paghibaro han kaburot-on han Ginoo. Hiaagian an mga buhat ni Roboam tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan ngan an mga sinurat han iya panimalay dida han Kasaysayan ni Semias nga Manaragna ngan dida han Kasaysayan ni Ido nga Manaragna. Waray hunong an pag-inaway nira Roboam ug Jeroboam. Namatay hi Roboam ngan iginlubong didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Abias nga iya anak. Dida han ika-18 ka tuig han pagkahadi ni Hadi Jeroboam han Israel, nahimo nga hadi han Juda hi Abias, ngan naghadi hiya hin tulo ka tuig ha Jerusalem. Hi Micaias nga iroy niya amo an anak ni Uriel nga taga syudad han Gabaa. Nag-away hira Abias ug Jeroboam. Nagtukod hi Abias hin 400,000 nga mga sondalo ngan inmato ha iya hi Jeroboam nga may 800,000 nga mga sondalo. Nagkatapo an mga kasondalohan nira nga duha didto han sagkahon nga katunaan han Efraim. Sinmagka ha Bukid Semeron hi Hadi Abias ngan gintawag hi Jeroboam ngan an mga Israelita: “Pamatii ako niyo!” nagsiring hiya. “Diri ba kamo maaram nga naghimo an Ginoo nga Dyos han Israel hin ginsaaran kan David, ngan ginhatag kan David ngan han iya mga tulin an dayon nga pagkahadi han Israel? Sinmupil kan Solomon nga iya hadi hi Jeroboam nga anak ni Nabat. Niyan nagtirok hiya hin hugpo hin mga bugoy nga inmato kan Roboam nga anak ni Solomon; batan-on pa hi Roboam ngan diri pa gud batid hin pakig-away. Yana buot kamo makiaway han ginhadian han Ginoo nga iginhatag han Ginoo ha mga tulin ni David. May-ada niyo damo nga kasondalohan ngan aada ha iyo an bulawan nga mga baka nga ginhimo ni Jeroboam nga iyo kadiyosan. Ginpaiwas niyo an kapadian han Ginoo, nga mga tulin ni Aaron ngan ginpaiwas niyo an mga Levita. Iyo ginliwanan hira hin kapadian sugad han ginbuhat han iba nga mga nasod. Bisan hin-o nga magdara hin todo nga baka o pito nga mga karnero nahihimo nga padi hito nga iyo gintatawag nga kadiyosan. “Kundi gin-aalagad pa namon an Ginoo ngan waray kami magsikway ha iya. Nagtutuman han ira mga katungdanan an kapadian nga tikang kan Aaron ngan binubuligan hira han mga Levita. Naghahalad hira hin insyenso ngan hin hayop nga gintutubod hin bug-os kada aga ug gab-i. Gindadara nira an mga halad nga tinapay ngadto ha lamesa nga malinis sumala han seremonyas, ngan gindadagkotan nira kada gab-i an mga suga ha kandilero nga bulawan. Ginbubuhat namon an iginsugo han Ginoo, kundi iginsikway hiya niyo. An Ginoo ngahaw amo an amon pangulo ngan aanhi an iya kapadian nga may mga trompeta nga andam hin pagpatunog hini ngan pagtawag ha amon hin pakig-away ha iyo. Mga tawo han Israel, ayaw kamo pakiaway han Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan! Diri kamo makakadaog!” Hito manta nga takna nagsugo hi Jeroboam hin iya mga sondalo hin paggama tikang ha talikoran han kasondalohan han Juda samtang pinakiawayan nira an iba ha atubangan. Hinkit-an han mga kasondalohan han Juda nga ginpapalibotan hira. Nagtawag hira han Ginoo hin pakibulig ngan nagtrompeta an kapadian. Naggogliat hin dako an mga sondalo han Juda ngan sinmulong hira nga ginmandoan ni Abias; ginpirde han Dyos hi Jeroboam ngan an kasondalohan nga Israelita. Nanngalagiw tikang han mga sondalo han Juda an mga Israelita ngan igintubyan hira han Dyos ngadto han mga sondalo han Juda. Ginpirde ni Abias ngan han iya kasondalohan hin makalilisang nga pagkapirde an mga Israelita—pinamatay in 500,000 han gimamag-upayi nga mga sondalo han Israel. Sanglit nagmadinaogon kontra han Israel an mga tawo han Juda kay sinmarig hira han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan. Ginlanat ni Abias an kasondalohan ni Jeroboam ngan nakuha nira in pira han iya mga syudad: an Betel, Jesana, ug Efron, ngan an kabaryohan nga hirani han tagsa hini nga mga syudad. Waray na gud mabawi ni Jeroboam an iya gahom ha sakob han pagkahadi ni Abias. Ha kataposan ginhampak hiya han Ginoo ngan namatay hiya. Kundi nagtikagamhanan la hi Abias. May-ada niya 14 nga mga asawa, ngan amay hiya hin 22 nga mga anak nga kalalaken-an ug 16 nga kababayen-an. Nahisurat an iba nga kasaysayan ni Abias, an iya ginyakan ngan an iya ginbuhat dida han Kasaysayan ni Ido nga Manaragna. Namatay hi Hadi Abias ngan iginlubong didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David. Sinmunod ha iya hin pagkahadi hi Asa nga iya anak, ngan nagpahimulos an tuna hin napulo ka tuig nga kalinaw ubos han pagdumara ni Asa. Nakalipay hi Asa han Ginoo nga iya Dyos pinaagi hin pagbuhat hin matadong ngan maupay. Ginkuha niya an langyaw nga mga altar ngan an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ginrumok an baraan nga mga harigi nga bato, ngan pinanmulod an mga ladawan han diyosa nga hi Asera. Ginsugo niya an mga tawo han Juda hin pagbuhat han kaburot-on han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan ngan pagsugot han iya mga pagturon-an ngan mga sugo. Malinaw an ginhadian ha ilarom han iya pagdumara kay iya ginkuha an pagano nga mga dapit hin pagsingba ngan an mga altar hin insyenso ha ngatanan nga mga syudad han Juda. Nagtindog hiya hin pinaderan nga mga kota para han mga syudad han Juda ha iya panahon, ngan waray gud away sulod hin pira ka tuig kay gintagan hiya hin kalinaw han Ginoo. Ginsiring niya an mga tawo han Juda, “Parig-ona ta an mga syudad pinaagi hin pagtindog hin mga pader ngan mga torre, ngan mga ganghaan nga kasasadhan ngan katratrangkahan. Aton ini nga tuna kay gintuman ta an kaburot-on han Ginoo nga aton Dyos. Pinanalipdan kita niya ngan tinagan kita hin kalinaw ha bug-os nga tuna.” Sanglit nagtindog ngan nagmainuswagon hira. May-ada hi Hadi Asa kasondalohan nga 300,000 ka tawo nga taga-Juda, nga sangkap hin mga taming ngan mga bangkaw, ngan 280,000 ka tawo nga taga-Benjamin, nga sangkap hin mga taming ngan mga pana. Mga mag-isog ug batid nga mga tawo hira ngatanan. Ginsulong an Juda hin Sudanhon nga ginngaranan kan Sera upod in kasondalohan nga 1,000,000 ka tawo ngan 300 nga mga karuwahe ngan inmabot hira tubtob ha Maresa. Ginmawas hi Asa hin pakiaway ha iya, ngan nagkatapo hira nga duha didto han Kahamub-an Sefata nga hirani han Maresa. Nag-ampo hi Asa ngadto han Ginoo nga iya Dyos, “O Ginoo, waray sugad ha imo nga nabulig hin maluya nga kasondalohan kontra hin makusog nga kasondalohan. Buligi na kami yana, O Ginoo nga amon Dyos, kay nasarig kami ha imo, ngan ha imo ngaran ginmawas kami hin pakig-away hini nga damo hin duro nga kasondalohan. O Ginoo, ikaw amo an amon Dyos; waray gad tawo nga makakadaog ha imo.” Ginpirde han Ginoo an kasondalohan nga Sudanhon han pagsulonga ha ira ni Asa ngan han kasondalohan nga taga-Juda. Nanmalagiw hira, ngan ginlanat hira ni Asa ngan han iya mga sondalo tubtob ha Gerar. Damo an pinamatay nga mga Sudanhon sanglit waray na an kasondalohan makagsarabot hin pakiaway. Gindaog hira han Ginoo ngan han iya kasondalohan, ngan ginkuha han kasondalohan in damo nga mga inagaw. Niyan nakahimo hira hin pagbungkag han mga syudad palibot han Gerar kay nahadlok gud han Ginoo an mga tawo didto. Gintikasan han kasondalohan ito ngatanan nga mga syudad ngan gindara in damo hin duro nga mga tinikas. Ginsulong liwat nira an mga kampo hin mga magmarangno hin mga karnero ngan gindara in damo nga mga karnero ngan mga kamelyo. Niyan binmalik hira ngadto ha Jerusalem. Inmabot an espiritu han Dyos kan Asarias nga anak ni Obed, ngan ginmawas hiya pagsugat kan Hadi Asa. Nagtawag hiya, “Pamatii ako, Hadi Asa, ngan kamo ngatanan nga mga tawo han Juda ug Benjamin! Upod niyo an Ginoo samtang nga upod kamo niya. Kon mamiling kamo ha iya, hiaagian hiya niyo, kundi kon bumaya kamo, isisikway kamo niya. Sulod hin maiha nga panahon nag-ukoy an Israel nga waray matuod nga Dyos, waray kapadian nga nagtututdo ha ira, ngan waray balaod. Kundi han pag-abot hin kakurian, dinmangop hira han Ginoo nga Dyos han Israel. Ginbiling hiya nira ngan hin-agian hiya. Hito nga mga adlaw makulba ngan makaharadlok an paglinakatlakat kay may kakurian ngan kasamokan ha tagsa nga tuna. Gintalumpigos hin usa nga nasod in lain nga nasod, ngan gintalumpigos hin usa nga syudad in lain nga syudad, kay gindad-an hira han Dyos hin kasamokan ug kakurian. Kundi kinahanglan magmakusog kamo ngan diri kamo mahulop. Babaloson an iyo ginbubuhat.” Han pakabati ni Asa han panagna nga iginhimangraw ni Asarias nga anak ni Obed, nadasig hiya. Ginkuha niya an ngatanan nga mga diyosdiyos ha tuna han Juda ug Benjamin ngan an ngatanan nga mga diyosdiyos ha mga syudad nga nabihag niya ha sagkahon nga katunaan han Efraim. Gin-ayad liwat niya an altar han Ginoo nga natindog ha bungsaran han Templo. Dinmapig kan Asa in damo nga mga tawo tikang ha Efraim, Manases, ug Simeon ngan nag-ukoy hira ha iya ginhadian, kay hinkit-an nira nga upod niya an Ginoo. Ginpatawag ni Asa hira ngatanan ngan an mga tawo han Juda ug Benjamin. Nagtitirok hira ha Jerusalem ha ikatulo nga bulan han ika-15 ka tuig nga pagkahadi ni Asa. Hito nga adlaw naghalad hira ngadto han Ginoo hin mga hayop nga tutuboron tikang han mga gintikas: 700 nga mga baka ngan 7,000 nga mga karnero. Naghimo hira hin ginsaaran diin nagkasarabot hira hin pagsingba han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan ha bug-os nira nga kasingkasing ug kalag. Papatayon an bisan hin-o nga batan-on o tigurang, lalake o babaye nga diri magsingba ha iya. Ha dako nga tingog nagsumpa hira ha ngaran han Ginoo nga ira tutumanon an ginsaaran, ngan katapos naggogliat ngan nagtrompeta hira. Malipayon an ngatanan nga mga tawo han Juda kay ginhimo nira ha bug-os nga kasingkasing ini nga ginsaaran. Nalipay hira ha pagsingba han Ginoo, ngan ginkarawat hira niya ngan gintagan hira hin kalinaw ha ngatanan nga dapit. Gintangtang ni Hadi Asa hi Maaca nga apoy niya han iya katungdanan nga iroy nga rayna, kay naghimo hiya hin malaw-ay nga ladawan ni Asera nga diyosa. Gintiak ni Asa an diyosdiyos, ngan ginsunog didto ha Kahamub-an Kidron. Bisan kon waray pagrub-a ni Asa an ngatanan nga pagano nga mga siringbahan, nagpabilin hiya nga matinumanon ha Ginoo ha bug-os niya nga kinabuhi. Iginbutang niya ha Templo an ngatanan nga mga iginhalad ha Dyos ni Abias nga iya amay, sugad man an bulawan ug salapi nga mga garamiton nga iya iginhalad. Waray na gud araway ngada han ika-35 ka tuig nga iya pagkahadi. Dida han ika-36 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asa han Juda, ginsulong ni Hadi Baasa han Israel an Juda ngan ginpaderan niya an Rama basi waray na makasulod ngan makagawas ha Juda. Sanglit kinuha ni Hadi Asa an salapi ug bulawan tikang han mga manggad han Templo ngan han palasyo ngan ginpadara ini ngadto ha Damasco kan Hadi Benadad han Siria, upod ini nga tugon: “Pagsangkay kita sugad han aton mga amay. Regalo ko ha imo ini nga salapi ug bulawan. Yana utda an imo pakigsangkay kan Hadi Baasa han Israel basi kuhaon niya an iya mga sondalo ha akon katunaan.” Inmuyon hi Benadad han larang ni Asa ngan ginsugo an iya mga kapitan ngan an ira mga kasondalohan hin pagsulong han mga syudad han Israel. Nakuha nira an Iyon, Dan, Abelmaim, ngan an ngatanan nga mga syudad han Neftali nga ginhimosan han mga pagkaon. Han pakabati ni Hadi Baasa han nahinabo, ginpahunong niya an pagpader han Rama ngan ginbayaan an mga buruhaton. Niyan gintirok ni Hadi Asa in mga tawo tikang ha bug-os nga Juda ngan ginpahakot niya ha ira an mga bato ngan mga kahoy nga ginggamit ni Baasa ha Rama ngan ginggamit nira ini hin pagpader han mga syudad han Geba ug Mispa. Hito nga panahon kinmadto kan Hadi Asa hi Manaragna Hanani ngan nagsiring, “Tungod nga sinmarig ka han hadi han Siria ngan waray ka lugos sumarig han Ginoo nga imo Dyos, nakalikay ha imo an kasondalohan han hadi han Israel. Waray ba an mga Sudanhon ug mga taga-Libya damo nga mga kasondalohan upod in damo nga mga karuwahe ngan mga dikabayo nga sondalo? Kundi tungod nga sinmarig ka han Ginoo, ginpadaog ka niya kontra ha ira. Ginbabantayan hin maupay han Ginoo an bug-os nga kalibutan hin pagpakusog hadton mga tawo kanay mga kasingkasing maunongon ha iya. Nagbuhat ka hin linurong, sanglit tikang yana diri ka mahunong hin pakiaway.” Nasina hi Hadi Asa han manaragna, ngan iya ginpakadenahan hi Hanani. Hito ngahaw nga panahon nagtikang hi Asa hin pagkamabangis ngadto hin pira nga mga tawo. Nahisurat an ngatanan nga mga hinabo han pagkahadi ni Asa tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan dida han Kasaysayan han Kahadian ha Juda ug Israel. Dida han ika-39 ka tuig nga pagkahadi ni Asa, nalulid hiya tungod hin makuri nga sakit ha tiil; kundi bisan pa hini waray hiya makibulig han Ginoo, kundi han mga doktor. Paglabay hin duha ka tuig, namatay hiya ngan iginlubong ha lubnganan nga bato nga ginpaukal niya para ha iya didto ha Syudad ni David. Ginggamit nira in mga pahamot ngan mga lana nga pinahamotan hin pag-andam han paglubong han iya lawas, ngan dako an ira tap-ong tungod han pagkamabidoon nira han iya pagkamatay. Sinmunod hi Josafat kan Asa nga iya amay hin pagkahadi ngan ginpadig-on niya an iya kabutang kontra han Israel. Binutangan niya hin mga sondalo an pinaderan nga mga syudad han Juda, an kaumhan han Juda, ngan an mga syudad nga naagaw ni Asa tikang han katunaan han Efraim. Ginbendisyonan han Ginoo hi Josafat kay ginsunod niya an susbaranan han una nga kinabuhi han iya amay ngan waray hiya magsingba kan Baal. Gin-alagad niya an Dyos han iya amay, ginsugot an mga sugo han Dyos, ngan waray niya pagsubara an mga binuhatan han kahadian han Israel. Malig-on an pagdumara ni Josafat han ginhadian han Juda, ngan gindad-an hiya hin mga regalo han ngatanan nga mga tawo, sanglit nagriko ngan nagin dungganan hiya. Nagmadasigon hiya hin pag-alagad han Ginoo ngan ginbungkag niya didto ha Juda an ngatanan nga pagano nga mga dapit hin pagsingba ngan an mga ladawan han diyosa nga hi Asera. Dida han ikatulo ka tuig nga iya pagkahadi, ginsugo niya an masunod nga mga opisyal hin pagtutdo han mga tawo ha mga syudad han Juda: hira Benail, Obdias, Zacarias, Natanael, ug Miqueas. Gin-updan hira hin siyam nga mga Levita, ngan duha nga kapadian. An mga Levita amo hira Semias, Natanias, Sabadias, Asahel, Semiramot, Jonatan, Adonias, Tobias, ug Tobadonias; ngan hira Elisama ug Joram an kapadian. Gindara nira an basahan han Balaod han Ginoo ngan ginlatas nira an ngatanan nga kaburubungtohan han Juda ngan igintutdo ini ha mga tawo. Ginlarang han Ginoo nga an ngatanan nga nagpapalibot nga mga ginhadian mahadlok hin pakiaway kan Hadi Josafat. May-ada mga Filisteohanon nga nagdara kan Josafat hin damo nga salapi ug iba pa nga mga regalo, ngan nagdara liwat ha iya in mga taga-Arabia hin 7,700 nga mga karnero ug 7,700 nga mga kanding. Sanglit dinmugang an pagkagamhanan ni Josafat. Nagtindog hiya hin pinaderan nga mga kota ngan mga syudad ha bug-os nga Juda, nga ginhimosan hin damo nga mga pagkaon ngan mga higamit. Ginbutang niya ha Jerusalem hin bantogan nga mga opisyal, sumala han ira mga banay. Hi Adnas amo an kapitan han mga sondalo han mga banay han Juda ngan may-ada niya 300,000 nga mga sondalo. Nasunod ha iya hi Johanan nga may-ada 280,000 nga mga sondalo, ngan an ikatulo amo hi Amasias nga anak ni Sicri, nga may-ada 200,000 nga mga sondalo. (Pagburot-an ini ni Amasias nga mag-alagad hiya han Ginoo.) Hi Eliada amo an kapitan han mga sondalo han mga banay han Benjamin. Bantogan hiya nga sondalo nga nagdudumara hin 200,000 nga mga tawo nga sangkap hin mga taming ngan mga pana. Nasunod ha iya hi Josabad nga may-ada 180,000 nga mga tawo nga sangkap gud hin pakig-away. Nag-alagad han hadi ha Jerusalem ini nga mga tawo, ngan labot hini iginbutang niya in iba nga mga sondalo ha iba pa nga pinaderan nga mga syudad han Juda. Han riko ngan bantogan na hi Hadi Josafat han Juda, ginpakisabotan niya in sakop han iya panimalay nga mangasawa han panimalay ni Hadi Acab han Israel. Katapos hin pira ka tuig kinmadto ha syudad han Samaria hi Josafat hin pagduaw kan Acab. Ha pagpasidungog kan Josafat ngan han iya mga kaupod, iginpaihaw ni Acab in damo nga mga karnero ngan mga baka para hin kombite. Gintinguha niya hin paghugay kan Josafat nga umupod ha iya hin pagsulong han syudad han Ramot ha Galaad. Pinmakiana hiya, “Maupod ka ba ha akon hin pagsulong han Ramot?” Binmaton hi Josafat, “Andam ako ngan sugad man an akon kasondalohan kon andam ka na. Maupod kami ha imo.” Niyan nagpadayon hiya, “Kundi pakianhi ta anay an Ginoo.” Sanglit gintawag ni Acab an mga manaragna, mga 400 ha ira, ngan ginpakianhan hira, “Makadto ba ako ngan masulong han Ramot o diri?” Binmaton hira, “Sulonga ini. Padadag-on ka han Dyos.” Kundi nagpakiana hi Josafat, “Waray na ba lain nga manaragna nga mapapakianhan naton han Ginoo?” Binmaton hi Acab, “May-ada uusa pa, hi Miqueas nga anak ni Imla. Kundi napupungot ako ha iya kay diri gud hiya nananagna hin maupay para ha akon; pirme la maraot!” Binmaton hi Josafat, “Diri ka angay magyakan hito!” Sanglit gintawag ni Hadi Acab in opisyal han palasyo ngan ginpakuha dayon niya hi Miqueas. Nakakabado ha ira hadianon nga mga panapton an duha nga hadi nga nagkakalingkod ha ira mga trono dida han giriokan ha may ganghaan han Samaria, ngan nananagna ha atubangan nira an ngatanan nga mga manaragna. Usa ha ira, hi Sedequias nga anak ni Canaana, naghimo hin puthaw nga mga sungay, ngan nagsiring kan Acab, “Amo ini an siring han Ginoo, ‘Pinaagi hini makikig-away ka han mga Sirianhon ngan magdadaog ka ha ira.’” Amo ngahaw ini an ginhimangraw han ngatanan nga iba nga mga manaragna. Nagsiring hira, “Sulonga an Ramot ngan magdadaog ka. Padadag-on ka han Ginoo.” Hito ngahaw nga takna nagsiring kan Miqueas an opisyal nga ginpakadto hin pagkuha ha iya, “Nanagna hin kauswagan para han hadi an ngatanan nga iba nga mga manaragna, sanglit maupay buhaton mo man in sugad.” Kundi binmaton hi Miqueas, “Sugad nga buhi an Ginoo, igyayakan ko an iginpapasumat ha akon han akon Ginoo!” Han pag-abot na niya ha atubangan ni Hadi Acab, ginpakianhan hiya han hadi, “Miqueas, makadto ba hi Hadi Josafat ug ako ngan susulongon ba namon an Ramot o diri?” “Sulonga!” binmaton hi Miqueas. “Magdadaog gud kamo. Padadag-on kamo han Ginoo.” Kundi binmaton hi Acab, “Kon nagyayakan ka ha ngaran han Ginoo, pagsumat han kamatuoran! Makakapira ako sisiring ha imo?” Binmaton hi Miqueas, “Nakita ako han kasondalohan han Israel nga nagsasarang ha kapungtoran sugad hin mga karnero nga waray magmarangno. Ngan nagsiring an Ginoo, ‘Waray pangulo ini nga mga tawo; papangulia hira nga malinawon.’” Nagsiring kan Josafat hi Acab, “Ginsiring ko na ikaw nga diri gud hiya nananagna hin maupay para ha akon; pirme gud la maraot.” Nagpadayon hi Miqueas: “Yana pamatii an siring han Ginoo! Nakita ako han Ginoo nga nalingkod ha iya trono ha langit upod an ngatanan niya nga mga anghel nga nanunukdaw sapit ha iya. Nagpakiana an Ginoo, ‘Hin-o an maglilimbong kan Acab basi kumadto ngan mamatay hiya ha Ramot?’ Magkalainlain an siring han mga anghel, tubtob nga kinmada ha atubangan in usa nga espiritu, hinmarani han Ginoo ngan nagsiring, ‘Ako an maglilimbong ha iya.’ ‘Uunanhon man nimo?’ nagpakiana an Ginoo. Binmaton an espiritu, ‘Makadto ako ngan tutugotan ko an ngatanan nga mga manaragna nga magbuwa hira kan Acab.’ Nagsiring an Ginoo, ‘Kadto na ngan paglimbongi hiya. Magmamainuswagon ka.’” Niyan gintapos ni Miqueas: “Amo ini an nahinabo. Itinugot han Ginoo nga ini nga imo mga manaragna magbuwa ha imo. Kundi igintalaan na han Ginoo nga igkatapo ka hin karat-an!” Niyan gindaop ni manaragna Sedequias hi Miqueas, gintampalo hiya, ngan ginpakianhan, “Kakan-o pa bumaya ha akon an espiritu han Ginoo ngan makighimangraw ha imo?” Binmaton hi Miqueas, “Hisasabtan mo ini kon makadto ka ha surusulod nga kwarto hin pagtago.” Niyan ginsugo ni Hadi Acab in usa han iya mga opisyal, “Dakpa hi Miqueas ngan dad-a hiya kan Amon nga gobernador han syudad, ngan kan Prinsipe Joas. Sidnga hira nga isulod hiya ha prisohan ngan tagan hiya hin tinapay ug tubig ngada han akon pagbalik nga talwas tikang ha pakig-away.” Sinmiring hi Miqueas, “Kon bumalik ka nga talwas, tigaman ini nga waray makighimangraw ha akon an Ginoo!” Ngan nagpadayon pa hiya, “Pamati, kamo ngatanan, han akon iginsiring!” Niyan kinmadto hira Hadi Acab han Israel ug Hadi Josafat han Juda hin pagsulong han syudad han Ramot ha Galaad. Nagsiring kan Josafat hi Acab, “Ha pagkadto naton ha pag-awayan, diri ako magpapakilala, kundi pagsul-ot ikaw han imo hadianon nga panapton.” Sanglit kinmadto ha pag-awayan an hadi han Israel nga iba an iya panapton. Ginsugo han hadi han Siria an iya mga kapitan hin mga karuwahe nga an hadi han Israel gud la an ira sulongon. Sanglit han pakakita nira kan Hadi Josafat, nakahunahuna hira ngatanan nga amo hiya an hadi han Israel, ngan binmalik hira hin pagsulong ha iya. Kundi ginmoliat hi Josafat ngan gintalwas hiya han Ginoo nga Dyos, ngan ginpahirayo ha iya an pagsulong. Hinkit-an han mga kapitan han mga karuwahe nga diri amo hiya an hadi han Israel, sanglit hinmunong hira hin paglanat ha iya. Kundi nahinabo nga pinmana in sondalo nga Siriahanon nga nakaigo kan Hadi Acab dida han ginkakatakipan han iya hinganiban. “Nasamad ako!” ginmoliat hiya ngadto han paramaneho han iya karuwahe. “Liko ngan igawas ako ha pag-awayan!” Samtang nagpapadayon pa an araway, nagpabilin hi Hadi Acab nga natindog nga nakakasandig ha iya karuwahe, nga naatubang han mga Siriahanon. Namatay hiya ha pagkatunod han adlaw. Binmalik nga talwas hi Hadi Josafat han Juda ngadto han iya palasyo ha Jerusalem. Kinmadto pagtapo han hadi in manaragna nga hi Jehu nga anak ni Hanani, ngan nagsiring ha iya, “Matadong ba ha imo hunahuna an pagbulig hadton mga magraot ngan pagdapig hadton mga nasisina han Ginoo? Nasinahan ka han Ginoo tungod han imo ginbuhat. Kundi bisan pa hini, may-ada gihapon maupay dida ha imo. Ginkuha mo an ngatanan nga mga ladawan han diyosa nga hi Asera nga ginsingba han mga tawo, ngan nagtinguha ka hin pagsunod han kaburot-on han Dyos.” Bisan kon nag-ukoy ha Jerusalem hi Hadi Josafat, dayuday hiya nagsusudoy han mga tawo tikang ha Berseba ha timogan ngadto ha sidsid han sagkahon nga nasod han Efraim ha amihanan, basi pabalikon niya an mga tawo ngadto han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan. Nagtudlok hiya hin mga maghurukom ha kada usa han pinaderan nga mga syudad han Juda, ngan gintugon hira: “Paghirot kamo hin paghukom; diri ini tungod hin kaburot-on han tawo, kundi kaburot-on ini han Ginoo, ngan upod hiya niyo kon naghuhukom kamo. Tahora niyo an Ginoo ngan paghinay kamo kay diri matugot an Ginoo nga aton Dyos nga maglimbong kamo o may-ada niyo mga pinili, o magkarawat kamo hin mga hukip.” Ha Jerusalem nagtudlok hi Josafat hin mga Levita, kapadian, ngan hin pira han mga dumagko nga mga tuminungnong nga mga maghurukom hin mga kalipongan bahin hin pagsupak han Balaod han Ginoo o mga turuhayon han mga umurokoy han syudad. Gintugon niya hira: “Kinahanglan buhaton niyo an iyo mga katungdanan ha pagtahod han Ginoo, nga magsugot kamo ha iya nga matinumanon ha ngatanan nga iyo ginbubuhat. Kon an iyo igkasi mga tuminungnong tikang ha usa hini nga mga syudad may-ada sumbong bahin hin pagpatay o bisan ano nga pakasupak hin balaod o sugo, kinahanglan tugonon hin maupay niyo hira kon uunanhon nira hin pag-atubang han bista, basi diri hira makasala han Ginoo. Gawas kon buhaton ini niyo, aabaton niyo ngan han iyo igkasi mga tuminungnong an kasina han Ginoo. Kundi kon pagbuhaton niyo an iyo katungdanan, diri kamo makakasala. Hi Amarias nga Labaw nga Padi amo an kataposan nga magtutuhay han ngatanan nga kalipongan mahitungod han Ginoo, ngan hi Sabadias nga anak ni Ismael nga gobernador han Juda, amo an kataposan nga labaw nga magtutuhay han ngatanan nga kalipongan mahitungod han hadi. May katungdanan an mga Levita nga kinahanglan matuman an mga paghukom han mga hukmanan. Pagmadasigon kamo ngan pagtumana niyo ini nga mga tugon ngan diri mabulag an Ginoo han matadong!” Paglabay hini nga panahon, ginsulong an Juda han mga kasondalohan han Moab ug Amon kaupod an mga Meunitanhon nga ira kasagabay. Inmabot in mga magsarangyaw ngan nagsumat kan Hadi Josafat: “Nagkaabot pagsulong ha imo in damo nga kasondalohan nga taga-Edumea tikang ha luyo han Dagat Pula. Nakuha na nira an Asasontamar.” (Lain ini nga ngaran han En-gadi.) Kinalasan hi Josafat ngan nag-ampo han Ginoo nga tutdoan hiya kon ano an maupay buhaton. Niyan nagsugo hiya nga magpuasa an bug-os nga nasod. Tikang han tagsa nga syudad han Juda nagdagmit an mga tawo hin pagkadto ha Jerusalem hin paghangyo han Ginoo nga tutdoan hira, ngan nagtitirok hira ug an mga tawo han Jerusalem didto han bag-o nga bungsaran han Templo. Kinmadto ngan tinmindog hi Hadi Josafat ha atubangan nira ngan nag-ampo hin dako nga tingog, “O Ginoo nga Dyos han amon kaapoy-apoyan, naghahadi ka tikang ha langit han ngatanan nga mga nasod han kalibutan. Gamhanan ngan makusog ka, ngan waray makakaato ha imo. Amo ikaw an amon Dyos. Han pagbalhin han imo mga tawo nga Israel nganhi hini nga tuna, ginpaiwas mo an mga tawo nga nag-uokoy dinhe ngan ginhatag mo an tuna ha mga tulin ni Abraham, an imo sangkay, nga magin ira ha kadayonan. Nag-ukoy na hira dinhe ngan nagtindog hin templo hin pagpasidungog ha imo, ngan maaram hira nga kon pagkastigohon hira hin bisan ano nga karat-an—araway o sakit o gutom—makakahimo hira hin pagkanhi ngan hin pag-atubang hini nga Templo diin ikaw ginsisingba. Makakag-ampo hira ha imo ha ira kakurian ngan pamamatian ngan tatalwason mo hira. “Yana ginsulong kami han mga tawo han Amon, Moab, ug Edumea. Han pagkagawas ha Ehipto han amon kaapoy-apoyan, waray mo hira tugoti hin pagsulod hito nga mga tuna. Sanglit ginlipasan la han amon kaapoy-apoyan ini nga mga tuna ngan waray ini nira pagbungkaga. Amo ini an ira iginbabalos ha amon—nakanhi hira hin pagpaiwas ha amon han tuna nga iginhatag mo ha amon. Amo ikaw an amon Dyos! Kastigoha hira kay makalolooy kami ha atubangan hini nga damo nga kasondalohan nga nasulong ha amon. Diri kami maaram kon ano an amon bubuhaton, sanglit nakikibulig kami ha imo.” Nagkatukdaw didto ha Templo an ngatanan nga kalalaken-an han Juda upod an ira kaasaw-an ug kabataan. Inmabot an espiritu han Ginoo ngada hin usa nga Levita nga nakada ha kadam-an nga mga tawo. An iya ngaran hi Jahasiel, ngan anak hiya ni Zacarias. Sakop hiya han banay ni Asaf ngan tulin hiya ni Asaf pinaagi kan Matanias, Jeiel, ug Benaya. Nagsiring hi Jahasiel, “Harangdon nga Hadi ngan kamo ngatanan nga mga tawo han Juda ug Jerusalem, nasiring an Ginoo nga kinahanglan diri kamo mahulop o mahadlok hin pag-atubang hini nga damo nga kasondalohan. An Dyos an labi maaram han araway, diri hi kamo. Sulonga hira buwas samtang magawas hira han agianan ha Sis. Igkakatapo niyo hira ha kataposan han kahamub-an nga tipakadto ha kamingawan nga hirani han Jeruel. Diri kinahanglan nga kamo an makiaway ha ira. Tindog la kamo ha iyo mga dapit ngan paghulat kamo; makita kamo nga padadag-on kamo han Ginoo. Mga tawo han Juda ug Jerusalem, ayaw pag-alang o kahadlok. Gawas kamo ngadto ha pag-awayan, ngan maupod ha iyo an Ginoo.” Niyan hinmapa hi Hadi Josafat, ngan yinmukbo an mga tawo upod ha iya ngan nagsingba hira han Ginoo. Nanindog an mga sakop han Levita nga mga banay nira Coat ug Cora ngan nagdayaw han Ginoo nga Dyos han Israel hin dako nga paggoliat. Temprano pa han pagkaaga ginmawas an mga tawo ngadto ha kamingawan nga hirani han Tecoa. Han nagtitipagawas hira, namulong ha ira hi Josafat hin pagsiring: “Mga tawo han Juda ug Jerusalem! Sarigi niyo an Ginoo nga iyo Dyos ngan magmamadig-on kamo. Tuohi niyo an iginsumat ha iyo han iya mga manaragna ngan magmamainuswagon kamo.” Katapos niya makigsarabot han mga tawo, ginsugo han hadi in pira nga mga parakanta nga magsul-ot hin higlawig nga mga bado para hin baraan nga katirok, ngan mag-una han kasondalohan, nga nagkakaranta, “Dayawa an Ginoo! Waray kataposan an iya gugma!” Han pagtikang na nira hin pagkanta, ginlisang han Ginoo an nasulong nga mga kasondalohan. Ginsulong han mga Amonitanhon ug mga Moabita an Edomeanhon nga kasondalohan ngan damo an nagkamatay, ngan katapos hira ngahaw nag-urugnay hin pamatay ha ira mga igkasi sondalo. Han pag-abot han taga-Juda nga kasondalohan ngadto hin torre ha kamingawan, tinman-aw hira ngadto han pag-awayan ngan hinkit-an nira nga nalunay hira ngatanan ha tuna nga mga patay na. Waray usa ha ira nga nakapalagiw. Inmabot hi Josafat ngan an iya mga sondalo hin pagkuha han mga naagaw nira, ngan hin-agian nira in damo nga mga baka, mga pagkaon, mga panapton, ngan iba pa nga mahal nga mga butang. Tulo ka adlaw an ira pagtirok han mga inagaw nira, kundi waray hira makaakos hin pagdara hini ngatanan. Ha ikaupat ka adlaw nagtitirok hira ha Kahamub-an Beraca ngan gindayaw nira an Ginoo tungod han ngatanan nga iya ginbuhat. Amo ito nga gintawag nga “Beraca” ini nga kahamub-an. Ginmandoan ni Josafat an iya mga sondalo hin pagbalik ha Jerusalem nga madinaogon, kay ginpirde han Ginoo an ira mga kaaway. Han pag-abot nira han syudad, naglakat hira nga tinokaran han mga arpa ngan mga trompeta ngadto ha Templo. Nahadlok an tagsa nga nasod nga nakabati nga ginpirde han Ginoo an mga kaaway han Israel, sanglit naghadi ha kalinaw hi Josafat, ngan gintagan hiya han Dyos hin kalinaw bisan diin han iya ginhadian. Nahimo hi Josafat nga hadi han Juda ha panuigon nga 35 ngan 25 ka tuig an iya pagkahadi ha Jerusalem. Hi Asuba nga anak ni Salai amo an iroy niya. Sugad kan Asa nga iya amay nga una ha iya ginbuhat niya an matadong ha atubangan han Ginoo; kundi waray niya bungkaga an pagano nga mga dapit hin pagsingba. Waray gihapon an mga tawo magsingba hin kinasingkasing han Dyos han ira kaapoy-apoyan. Nahisurat an ngatanan nga iba pa nga ginbuhat ni Josafat tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan dida han Kasaysayan ni Jehu nga anak ni Hanani, nga bahin han Kasaysayan han Kahadian han Israel. Ha usa ka panahon nakigsangkay hi Hadi Josafat kan Hadi Ahasias han Israel nga damo an ginbuhat nga maraot. Naghimo hira ha duruongan han Asiongaber hin mga barko nga nabiyahe ha kalalawdan. Kundi ginpahimatngon hi Josafat ni Eliezer nga anak ni Dodaba nga taga bungto han Maresa, “Bubungkagon han Ginoo an imo gintindog kay nakigsangkay ka kan Ahasias.” Ngan naruba ngatanan an mga barko ngan waray gud makabiyahe. Namatay hi Josafat ngan iginlubong ha hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Joram nga iya anak. May unom nga kabugtoan nga kalalaken-an hi Joram nga anak ni Hadi Josafat: hira Asarias, Jahiel, Zacarias, Asarias, Micael, ug Safatias. Gintagan hira han ira amay hin damo nga bulawan, salapi, ngan iba pa nga mahal nga mga hiagi, ngan iginbutang an tagsa ha ira nga tinaporan hin usa han mga pinaderan nga mga syudad han Juda. Kundi tungod nga suhag man hi Joram, ginhimo hiya ni Josafat nga iya sumurunod. Han madig-on na an pagdumara ni Joram han ginhadian, iginpapatay niya an ngatanan niya nga kabugtoan nga kalalaken-an lakip in pira nga mga opisyal nga Israelita. An panuigon ni Joram 32 han kahimo niya nga hadi ngan naghadi hiya hin walo ka tuig ha Jerusalem. Ginsunod niya an maraot nga susbaranan ni Hadi Acab ngan han iba pa nga kahadian han Israel, kay pinangasawa niya in usa han mga anak nga kababayen-an ni Acab. Nakasala hiya han Ginoo, kundi diri buot an Ginoo magbungkag han hadianon nga panimalay ni David, kay naghimo hiya hin ginsaaran kan David ngan nagsaad nga maghahadi ha kadayonan an iya mga tulin. Han panahon han pagkahadi ni Joram, sinmupil han Juda an Edumea nga binmulag ngan nahimo nga lain nga ginhadian. Sanglit ginmawas hi Joram ngan an iya mga opisyal upod an ira mga karuwahe ngan ginsulong nira an Edumea. Didto ginpalibotan hira han kasondalohan nga Edomeanhon, kundi nagpakalusot ngan nagpakapalagiw hira ha gab-i. Tikang hadto waray na masakop an Edumea han Juda. Hini manta nga panahon sinmupil liwat an syudad han Libna, kay ginsikway ni Joram an Ginoo nga Dyos han iya kaapoy-apoyan. Gintindog pa ngani niya in pagano nga mga dapit hin pagsingba ha sagkahon nga katunaan han Juda ngan gintutdoan niya an mga tawo han Juda ug Jerusalem hin pakasala han Ginoo. Ginsuratan hi Joram ni manaragna Elias hinin nasunod: “Naghuhukom ha imo an Ginoo nga Dyos ni David nga imo ginikanan, kay waray ka magsunod han susbaranan ni Hadi Josafat nga imo amay o ni Hadi Asa nga imo apoy. Ginsunod mo lugod an mga susbaranan han kahadian han Israel ngan gintutdoan mo an mga tawo han Juda ug Jerusalem hin paglingo han Dyos, sugad nga gintutdoan ni Acab ngan han iya mga sumusunod an Israel hin paglingo han Ginoo. Pinamatay mo pa ngani an imo kabugtoan nga kalalaken-an nga mag-uruopay pa kay ha imo nga mga tawo. Tungod hini kakastigohon han Ginoo an imo mga tawo, an imo mga anak, ngan an imo kaasaw-an, ngan bubungkagon an imo mga hiagi. Mag-aantos ka hin sakit ha tinai nga adlaw-adlaw magtitikadugang an kasakit nga imo babation.” May mga Filisteohanon ngan mga Arabeanhon nga nag-ukoy hirani han gin-ukyan hin mga Sudanhon ha ligid han baybayon. Gin-aghat hira han Ginoo hin pakig-away kan Joram. Ginsulong nira an Juda, gintikasan an hadianon nga palasyo, ngan gindara nga mga bihag an ngatanan nga kaasaw-an ngan mga anak nga kalalaken-an han hadi labot kan Ahasias nga puto niya nga lalake. Niyan katapos hini ngatanan, pinapag-antos han Ginoo an hadi hin sakit ha tinai. Sulod hin mga duha ka tuig nagtikagrabe la ini tubtob nga ha kataposan namatay an hadi ha dako nga pag-antos. Waray magtap-ong nga tigaman han ira pagkamasulob-on para ha iya an iya mga sakop sugad han ginbuhat nira para han iya kaapoy-apoyan. Nahimo nga hadi hi Joram ha panuigon nga 32 ngan naghadi hiya hin walo ka tuig ha Jerusalem. Waray gud nabido han iya pagkamatay. Iginlubong hiya didto han Syudad ni David, kundi diri didto han hadianon nga mga lubnganan. Sinmulong in pira nga mga Arabeanhon ngan ginpatay nira an ngatanan nga mga anak nga kalalaken-an ni Hadi Joram labot kan Ahasias, an gimamanghori nga anak. Sanglit ginhimo han mga tawo han Jerusalem hi Ahasias nga hadi nga sumurunod han iya amay. Nakasala hiya han Ginoo, kay han kamatay han iya amay nahimo nga iya mga magsaragdon in iba nga mga sakop han panimalay ni Hadi Acab ngan amo ini hira an makapukan ha iya. Ha pagsunod han ira sagdon, tinmampo hiya kan Hadi Joram han Israel hin pakiaway kontra kan Hadi Hasael han Siria. Nag-araway an mga kasondalohan didto ha Ramot ha Galaad, ngan nasamad ha pag-awayan hi Joram. Binmalik hi Joram ha syudad han Jezrael hin pagpatambal han iya mga kasamdan, ngan kinmadto hi Ahasias hin pagduaw ha iya. Ginamit han Dyos ini nga pagduaw kan Joram hin pagpukan kan Ahasias. Han nakadto hi Ahasias, iginkita niya ug ni Joram in tawo nga ginngaranan kan Jehu nga anak ni Nimsi, nga ginpili han Ginoo hin pagbungkag han hadianon nga panimalay ni Acab. Dida nga ginpapahimutang ni Jehu an sirot han Dyos ngada han hadianon nga panimalay ni Acab, iginhitapo niya in hugpo hin mga pangulo nga taga-Juda ngan mga umangkon nga kalalaken-an ni Ahasias, nga inmupod kan Ahasias ha iya pagduaw kan Hadi Joram. Pinamatay ni Jehu hira ngatanan. Iginpabiling niya hi Ahasias ngan hin-agian hiya nga natago didto ha Samaria. Gindara nira hi Ahasias ngadto kan Jehu ngan ginpatay hiya. Kundi iginlubong nira an iya lawas ha pagtahod nira kan Hadi Josafat nga iya apoy, nga nagbuhat han ngatanan nga iya mahimo hin pag-alagad han Ginoo. Waray gud nahisalin nga sakop han panimalay ni Ahasias nga masunod ha iya hin pagkahadi. Han paghibaro la ni Atalia nga iroy ni Hadi Ahasias nga patay na an iya anak, nagsugo hiya nga pamatayon an ngatanan nga mga sakop han hadianon nga panimalay han Juda. May-ada hi Ahasias bugto nga babaye ha amay la, hi Joseba nga asawa hin padi nga ginngaranan kan Joyada. Gintalwas niya hin sekreto hi Joas nga usa han mga anak nga kalalaken-an ni Ahasias. Ginkuha niya ini hiya tikang han iba nga mga prinsipe nga gin-iiparatay ngan gintago hiya ug in usa nga nagtimangno ha iya didto ha usa nga higdaan nga kwarto han Templo. Pinaagi han pagtagoa ha iya gintalwas niya hi Joas tikang han kamatayon ha mga kamot ni Atalia. Nagpabilin hiya didto hin pagtago hin unom ka tuig samtang rayna hi Atalia. Katapos paghulat hin unom ka tuig, naglarang hi Joyada nga padi nga panahon na hin pagkiwa para han ginhadian. Nakigsabot hiya hin lima nga mga opisyal han kasondalohan: hira Asarias nga anak ni Jeroham, Ismael nga anak ni Johanan, Asarias nga anak ni Obed, Maasias nga anak ni Adaia, ug Elisafat nga anak ni Sicri. Nagkalakat hira ngadto ha ngatanan nga mga syudad han Juda ngan gin-upod nira hin pagbalik ha Jerusalem an mga Levita ug an ngatanan nga mga puno han mga banay. Nagtitirok hira ngatanan ha Templo ngan didto naghimo hira hin ginsabotan kan Joas nga anak han hadi. Nagsiring ha ira hi Joyada, “Iini an anak han namatay nga hadi. Hiya na yana an hadi sumala han iginsugo han Ginoo ha mga tulin ni David. Amo ini an aton bubuhaton. Han Adlaw nga Iparahuway, kon magbuhat na an kapadian ug mga Levita han ira mga katungdanan, magbabantay han ganghaan han Templo an ikatulo ka bahin han mga sondalo, magbabantay han hadianon nga palasyo in lain nga ikatulo ka bahin, ngan ibubutang an iba ha Ganghaan Patukoranan. Magtitirok an ngatanan nga mga tawo ha bungsaran han Templo. Waray masulod han Templo labot han kapadian ngan han mga Levita nga aada ha pag-alagad ha Templo. Makakasakob hira kay baraan na man hira, kundi kinahanglan magsugot han mga tugon han Ginoo an iba han mga tawo ngan magpabilin ha gawas. Kinahanglan magbantay palibot han hadi an mga Levita nga hinulbot an ira mga espada, ngan mag-upod han hadi bisan makain an hadi. Kinahanglan patayon an bisan hin-o nga mag-iisurulod han Templo.” Gintuman han mga Levita ngan han mga tawo han Juda an mga tugon ni Joyada. Waray paulia an mga tawo han kahuman na nira han ira mga buruhaton ha Adlaw nga Iparahuway sanglit an mga kapitan waray magkulang hadton maturno hin pagtrabaho ug hadton maliwan han iya turno. Iginhatag ni Joyada ha mga opisyal an mga bangkaw ngan mga taming nga gintag-iya anay ni Hadi David ngan ginhimos ha Templo. Iginbutang niya an mga tawo nga hinulbot ngadaan an mga espada ha atubangan han Templo, pagpanalipod han hadi. Niyan iginggawas ni Joyada hi Joas, ginkoronahan hiya, ngan gintagan hiya hin kopya han mga balaod mahitungod han pagkahadi. Sanglit ginhimo hiya nga hadi. Gindihogan hi Joas ni Joyada nga padi ngan han iya mga anak nga kalalaken-an, ngan nanggogliat an ngatanan, “Mabuhi an hadi!” Hinbatian ni Atalia an mga tawo nga nagkakalipay para han hadi, sanglit nagdagmit hiya ngadto ha Templo diin nagtitirok na an kadam-an. Didto hinkit-an niya an bag-o nga hadi ha aragian han Templo, nga natindog ha ligid han harigi nga igin-andam para han kahadian, ngan ginpapalibotan hiya han mga opisyal han kasondalohan ngan han mga paratrompeta. Nanggogogliat nga malipayon an ngatanan nga mga tawo ngan nagpapatunog han ira mga trompeta, ngan an mga musikero han Templo dara an ira mga turonggon, nag-uuna han pagsaurog nira han hadi. Ginggisi ni Atalia tungod hin kabido an iya panapton ngan ginmoliat, “Paglingo! Paglingo!” Waray karuyag hi Joyada nga patayon hi Atalia didto ha dapit han Templo, sanglit gintawag niya an mga opisyal han kasondalohan ngan ginsiring, “Dad-a hiya ngadto ha gawas ha butnga han mga gwardya ngan pataya niyo an bisan hin-o nga mag-itaralwas ha iya.” Gindakop nira hi Atalia, gindara hiya ngadto ha palasyo, ngan ginpatay hiya didto ha Ganghaan han Kabayo. Ginpatampo ha iya ni Joyada nga padi hi Hadi Joas ngan an mga tawo basi maghimo hira hin ginsaaran nga magigin mga tawo hira han Ginoo. Niyan kinmadto hira ngatanan ha templo ni Baal ngan ira ini ginruba. Ginbungkag nira an mga altar ngan an mga diyosdiyos didto, ngan ginpatay nira hi Matan nga padi ni Baal ha atubangan han mga altar. Ginbutang ni Joyada an kapadian ngan an mga Levita nga tinaporan han buruhaton ha Templo. Tutumanon nira an mga katungdanan nga iginhatag ha ira ni Hadi David ngan tutuboron an mga hayop nga iginhalad ngadto han Ginoo sumala han Balaod ni Moises. Tinaporan liwat hira han pagkanta ngan han mga pagsaurog. Ginbutangan liwat ni Joyada hin mga gwardya an mga ganghaan han Templo nga magpapaiwas han bisan hin-o nga mahugaw sumala han seremonyas. Tinmampo kan Joyada an mga pangulo han kasondalohan, an dumagko nga mga tuminungnong, an mga opisyal, ngan an iba han mga tawo, ngan ira gindara an hadi tikang ha Templo ngadto ha palasyo. Sinmulod hira han dako nga portahan, ngan linmingkod an hadi ha iya trono. Nagmalipayon an ngatanan nga mga tawo ngan nagmingaw an syudad yana nga patay na hi Atalia. Pito ka tuig an panuigon ni Joas han kahimo niya nga hadi ngan naghadi hiya hin 40 ka tuig ha Jerusalem. Hi Sebia amo an iroy niya nga taga syudad han Berseba. Ginbuhat niya an nakalilipay ha Ginoo samtang nga buhi pa hi Joyada nga padi. Ginpili ni Joyada in duha nga asawa para kan Hadi Joas ngan nag-anak hira hin kalalaken-an ug kababayen-an. Han hadi na hiya, naglarang hi Joas hin pag-ayad han Templo. Ginsugo niya an kapadian ngan an mga Levita hin pagkadto ha mga syudad han Juda ngan pagtirok hin igo nga kwarta tikang han ngatanan nga mga tawo basi ha ikinatuig makag-ayad hira han Templo. Ginsiring niya hira nga buhaton dayon ini nira, kundi naglangan an mga Levita, sanglit gintawag ni Joas hi Joyada nga ira pangulo ngan ginpakianhan hiya, “Kay ano nga waray mo pagtalinguhaa nga an mga Levita magtirok tikang ha Juda ug Jerusalem han buhis nga ginkinahanglan ni Moises nga surugoon han Ginoo nga ihatag han mga tawo para han Tulda nga inuokyan han Ginoo?” ( Ginhugawan an Templo han mga sumusunod ni Atalia, an maraot nga babaye, ngan ginggamit in damo nga baraan nga mga butang ha pagsingba kan Baal.) Ginsugo han hadi an mga Levita hin paghimo hin kahon nga surudlan han mga amot ngan pagbutang hini didto ha ganghaan han Templo. Ginpasangyaw nira ha bug-os nga Jerusalem ug Juda nga dad-on han ngatanan ngadto han Ginoo an buhis nga didto ha kamingawan syahan gintirok ni Moises nga surugoon han Dyos. Nakalipay ini han mga tawo ngan han ira mga pangulo, ngan gindara nira an ira iburuhis nga kwarta ngan iginsulod nira ha kahon. Kada adlaw dinadara han mga Levita an kahon ngadto han opisyal han palasyo nga tinaporan han pagtirok han kwarta. Kon puno na an kahon, kinukuha an kwarta han sekretaryo han palasyo ngan han tumindog han Labaw nga Padi ngan ibinabalik an kahon ngadto han dapit ha may portahan. Sanglit nakatirok hira hin damo nga kwarta. Ihinahatag han hadi ngan ni Joyada an kwarta ngadto hadton mga tinaporan han pag-ayad han Templo, ngan nagsuhol hira hin mga kantero, mga panday, ngan mga paragtrabaho hin metal basi maayad dayon an Templo. Gintrabaho hin maupay han ngatanan nga mga paragtrabaho, ngan gin-ayad nira an Templo sugad han daan nga katindog nga madig-on la gihapon. Han kahuman na han mga pag-ayad, iginbalik ngadto han hadi ngan kan Joyada an nahisalin nga bulawan ug salapi, nga ginggamit hin paghimo hin mga makaong ngan iba pa nga mga garamiton para han Templo. Samtang nga buhi pa hi Joyada, diri gud naaawnan hin paghalad ha Templo hin mga hayop nga tutuboron. Pakaabot ni Joyada hin panuigon nga 130, namatay hiya. Iginlubong hiya nira didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David ug usa hini nga pagpakilala han iya maupay nga pag-alagad han mga tawo han Israel, han Dyos, ngan han Templo. Kundi han patay na hi Joyada, ginhugay hi Hadi Joas han mga pangulo han Juda, ngan namati lugod hiya ha ira. Sanglit hinmunong an mga tawo hin pagsingba ha Templo han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan, ngan nagtikang hira hin pagsingba hin mga diyosdiyos ngan han mga ladawan han diyosa nga hi Asera. Tungod hini nga ira mga sala, nasinahan han Ginoo an Juda ug Jerusalem. Ginsugo han Ginoo in mga manaragna hin pagpahimatngon ha ira nga bumalik hira ha iya, kundi dinmiri hin pamati an mga tawo. Niyan ginbut-an han espiritu han Dyos hi Zacarias nga anak ni Joyada nga padi. Tinmindog hiya ha dapit diin nakikita hiya han mga tawo ngan ginmoliat hiya, “Napakiana an Ginoo nga Dyos, kay ano nga ginsupak niyo an iya mga sugo ngan kamo la ngahaw in nagdadara hin karat-an ha iyo? Ginsalikway hiya niyo, sanglit iginsalikway man kamo niya!” Binmulig hi Hadi Joas hin paglingo kan Zacarias, ngan ginsugo niya an mga tawo hin pagbato kan Zacarias didto ha bungsaran han Templo. Hinngalimtan han hadi an maunongon nga pag-alagad nga ginpakita ha iya ni Joyada nga amay ni Zacarias, ngan iginpapatay niya hi Zacarias. Han tikamaratay na hi Zacarias, ginmoliat hiya, “Makasabot unta an Ginoo han imo ginbubuhat ngan kastigohon ka unta!” Han pag-abot han panahon han kat-uran hito nga tuig, ginsulong an Juda ug Jerusalem han kasondalohan han Siria, ginpatay an ngatanan nga mga pangulo, ngan gindara in damo nga ira mga inagaw ngadto ha Damasco. Gutiay la an kasondalohan nga Siriahanon, kundi tinugotan hira han Ginoo nga makadaog hira han damo nga kasondalohan nga taga-Juda, kay iginsalikway man han mga tawo hiya, an Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan. Ha sugad hini ginkastigo hi Hadi Joas. Nasamad hiya hin grabe, ngan han pag-isol na han kaaway, ginkontra hiya hin duha han iya mga opisyal ngan ginpatay hiya ha iya higdaan ngan pagbulos ini ha iya kay iya man ginpatay an anak nga lalake ni Joyada nga padi. Iginlubong hiya ha Syudad ni David, kundi diri didto han hadianon nga mga lubnganan. ( Adton mga kinmontra ha iya amo hira Sabad nga anak hin babaye nga Amonitanhon nga ginngaranan kan Simeat, ug Josabad nga anak hin babaye nga Moabita nga ginngaranan kan Semrit.) Dida han Pagsaysay han Basahan han Kahadian may mga susumaton han mga anak nga kalalaken-an ni Joas, mga panagna nga ginhimangraw kontra ha iya, ngan mga sinurat mahitungod han iya pagtindog hin utro han Templo. Sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Amasias nga iya anak. Baynte singko an panuigon ni Amasias han kahimo niya nga hadi ngan naghadi hiya hin 29 ka tuig ha Jerusalem. An iroy niya amo hi Joadan nga taga-Jerusalem. Ginbuhat niya an nakakalipay ha Ginoo, kundi diri gud kinasingkasing. Han marig-on na gud an iya gahom ginpatay niya an mga opisyal nga nagpatay han iya amay. Kundi waray niya pagpataya an ira mga anak kay ginsunod niya an iginsugo han Ginoo dida han Balaod ni Moises: “Diri papatayon an mga kag-anak tungod han mga sala nga ginbuhat han ira mga anak, ngan diri papatayon an mga anak tungod han mga sala nga ginbuhat han ira mga kag-anak; papatayon in tawo tungod han iya kalugaringon nga sala.” Gintindog nga mga hugpo hin kasondalohan ni Hadi Amasias an ngatanan nga kalalaken-an han Juda ug Benjamin sumala han hugpo hin mga panimalay nga nagsasakop ha ira, ngan ginbutangan hin mga opisyal hin pagdumara hin hugpo nga tinagyukot ka tawo ngan mga hugpo nga tinaggatos ka tawo. Lakip hini an ngatanan nga kalalaken-an nga 20 ngadto ha igbaw an panuigon nga 300,000 ngatanan. Mga pinili hira nga mga sondalo, nga andam hin pakiaway ngan batid maggamit hin mga bangkaw ngan mga taming. Labot hini nagsuhol hiya hin 100,000 nga mga sondalo nga taga-Israel nga binaydan hin mga 4,000 ka kilo nga salapi. Kundi kinmadto han hadi in manaragna ngan nagsiring ha iya, “Ayaw paupda ha imo ini nga mga sondalo nga Israelita. Diri upod an Ginoo hini nga mga tawo nga tikang ha Amihanan nga Ginhadian. Bangin ka makahunahuna nga makakahimo hira nga magmakusog ka ha pag-awayan, kundi an Dyos amo an may gahom hin paghatag hin pagdarag-an o kapirdehan, ngan ipapapirde ka niya han imo mga kaaway.” Ginpakianhan ni Amasias an manaragna, “Kundi ano na man adto ngatanan nga salapi nga iginbayad ko na para ha ira?” Binmaton an manaragna, “Makakahatag ha imo an Ginoo hin labaw pa han imo nahatag!” Sanglit ginpalakat ngan ginpauli ni Amasias an sinuholan nga mga sondalo. Tungod hini nanguli ini hira nga duro an kasina ha mga tawo han Juda. Nagmaisog hi Amasias ngan gindara niya an iya kasondalohan ngadto ha Kahamub-an Asin. Didto nakig-away hira ngan ginpatay in 10,000 nga mga sondalo nga Edomitanhon ngan ginbihag in lain nga 10,000. Gindara nira an mga bihag ngadto ha bawbaw han umpas didto ha syudad han Sela ngan ginhulog hira, sanglit nagkamamatay hira didto han kababtoan ha ubos. Hito ngahaw nga panahon an mga syudad han mga taga-Juda nga nabubutnga han Samaria ug Betoron ginsulong han mga sondalo nga Israelita nga waray paupda ni Amasias ngadto ha pag-awayan; ira ginpatay in 3,000 nga mga tawo ngan ira ginbihag in damo nga mga tinikas. Han pagbalik na ni Amasias tikang han pakadaog niya han mga Edomitanhon, gindara han pagbalik niya an ira mga diyosdiyos, iginpahimutang ini, ginsingba, ngan gintuboran ini hin insyenso. Nakapasina ini han Ginoo, sanglit nagsugo hiya hin manaragna ngadto kan Amasias. Nagpakiana an manaragna, “Kay ano nga ginsingba mo in langyaw nga kadiyosan ngan diri ngani makakatalwas han ira kalugaringon nga mga tawo tikang han imo gahom?” Sinmagbang dayon hi Amasias, “Kakan-o ka pa namon paghimoa nga magsaragdon han hadi? Hunong na pagyinakan; kon diri ka buot mamatay!” Hinmunong an manaragna kundi nagsiring anay, “Yana maaram ako nga naglarang na an Dyos hin pagpukan ha imo kay ginbuhat mo ini ngatanan ngan waray ka mamati han akon sagdon.” Naglarang kontra han Israel hi Hadi Amasias ngan an iya mga magsaragdon. Niyan nagpadara hiya hin mensahe ngadto kan Hadi Joas han Israel nga anak ni Joacas nga apo ni Jehu, hin pag-ayat ha iya hin pakiaway. Ginpadara ni Joas kan Amasias ini nga baton: “Makausa nagpadara hin mensahe ngadto hin sidro in sapinit ha Kabukiran Libano: ‘Ipaasawa ha akon anak nga lalake an imo anak nga babaye.’ Linmabay in ihalas nga mananap ngan gintamaktamakan an tanom nga sapinit. Yana Amasias, naghihinambog ka nga imo ginpirde an mga Edomitanhon, kundi ginsasagdonan ko ikaw nga magpabilin ka ha imo balay. Kay ano nga nag-uugsong ka hin kasamok nga magdadara la hin karat-an ha imo ngan ha imo mga tawo?” Kundi nagpakabungol la hi Amasias. Kaburot-on ini han Dyos nga pirdehon hi Amasias kay ginsingba niya an mga diyosdiyos nga Edomitanhon. Sanglit nakig-away hi Hadi Joas han Israel kan Hadi Amasias han Juda. Nagkatapo hira didto ha Betsemes ha Juda, napirde an kasondalohan nga mga taga-Juda, ngan namalagiw an mga sondalo ngadto han ira mga balay. Ginbihag ni Joas hi Amasias ngan gindara ini hiya ngadto ha Jerusalem. Didto ginruba ni Joas an pader han syudad tikang ha Ganghaan Efraim ngadto han Kanto Ganghaan, nga mga 200 ka metros an kahirayo. Gindara han pagbalik niya ngadto ha Samaria, an ngatanan nga bulawan ug salapi ha Templo, an mga garamiton han Templo nga ginbantayan han mga tulin ni Obed Edom, ngan an mga manggad han palasyo. Gindara liwat niya in mga tawo nga ira hindakpan. Nabuhi pa hi Amasias han Juda hin 15 pa ka tuig tikang mamatay hi Hadi Joas han Israel. Nahisurat an iba pa nga mga butang nga ginbuhat ni Amasias tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan han iya paghadi dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda ug Israel. Tikang pa han panahon han pagsupil niya han Ginoo, may-ada na naghunahuna hin pagkontra ha iya didto ha Jerusalem. Ha kataposan pinmalagiw hiya ngadto ha syudad han Laquis, kundi ginsunod hiya han iya mga kaaway ngan ginpatay hiya didto. Isinakay an iya lawas dida hin kabayo ngadto ha Jerusalem, ngan iginlubong hiya didto han hadianon nga mga lubnganan ha Syudad ni David. Ginpili han ngatanan nga mga tawo han Juda hi Oseas nga anak ni Amasias, nga 16 an panuigon ha pagsaliwan niya han iya amay hin pagkahadi. ( Katapos adto han kamatay ni Amasias nga ginbawi ni Oseas an Elat ngan gin-ayad niya an syudad.) Nahimo nga hadi hi Oseas ha panuigon nga 16, ngan naghadi hiya ha Jerusalem hin 52 ka tuig. Hi Jecolias nga taga-Jerusalem amo an iroy niya. Ha pagsunod han susbaranan han iya amay, ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo. Samtang buhi pa hi Zacarias nga iya magsaragdon, gin-alagad niya nga matinumanon an Ginoo, ngan ginbendisyonan hiya han Dyos. Nakiaway hi Oseas han mga Filisteohanon. Ginruba niya an mga pader han mga syudad han Gat, Jabnia, ug Asdod, ngan gintindog niya in pinaderan nga mga syudad nga hirani han Asdod ngan ha iba pa nga dapit han Filistia. Ginbuligan hiya han Dyos hin pagpirde han mga Filisteohanon, han mga Arabeanhon nga nag-uokoy ha Gorbaal, ngan han mga Meunitanhon. Nagbayad hin buhis kan Oseas an mga Amonitanhon, ngan nahimo hiya nga gamhanan nga hadi nga inmabot ha Ehipto an iya kabantogan. Ginparig-on ni Oseas an mga kota han Jerusalem pinaagi hin pagtindog hin mga lantawon didto ha Kanto Ganghaan, ha Kahamub-an Ganghaan, ngan ha dapit nga linilikdoan han pader. Gintindog liwat niya in pinaderan nga mga lantawan ha kaumhan, ngan gin-ukab in damo nga mga atabay kay damo an iya panon hin kabakahan ha katundan nga kapungtoran ug kapatagan. Gin-aghat niya an mga tawo hin pagtanom hin mga urubasan ha sagkahon nga katunaan ngan pag-uma han malangbo nga tuna, kay may hilig niya hin pag-uma. May-ada niya damo nga kasondalohan nga andam pakiaway. Gintipigan an mga sinurat han mga kasondalohan nira Jehiel ug Maasias nga iya mga sekretaryo, ha ubos han pagdumara ni Hananias nga sakop han hugpo hin mga opisyal han hadi. Ginmandoan an kasondalohan hin 2,600 nga mga opisyal. Ilarom han ira pagdumara in 307,500 nga mga sondalo nga takos hin pakiaway para han hadi kontra han iya mga kaaway. Gintagan ni Oseas an kasondalohan hin mga taming, mga bangkaw, mga helmet, mga hinganiban ha lawas, mga pana ngan mga udyong, ngan mga bato nga ilalabyog. Didto ha Jerusalem nagpahimo hiya hin kasangkapan para hin pagpana ngan paglabyog hin dagko nga mga bato tikang han mga torre ngan mga kanto han pader han syudad. Nahisangyaw an iya kabantogan ha ngatanan nga dapit ngan nahimo hiya nga gamhanan tungod han tambulig nga iya nakarawat tikang han Dyos. Kundi han gamhanan na hi Hadi Oseas, nagmapinahitas-on hiya ngan nagdalan ini ngadto han iya pagkapukan. Inatohan niya an Ginoo nga iya Dyos pinaagi hin pagsulod niya han Templo hin pagtubod hin insyenso ha altar. Inmugop han hadi hi Azarias nga padi ngan upod niya in 80 nga magkusog ngan mag-isog nga kapadian ngan inmato hira ha iya. Sinmiring hira, “Oseas! Waray mo katungod hin pagtubod hin insyenso ngadto han Ginoo. An kapadian la nga tikang kan Aaron an may katungod hin pagbuhat hini. Bayai ini nga baraan nga dapit. Nakasayop ka han Ginoo nga Dyos, ngan kinuhaan ka na han bendisyon han Ginoo.” Natindog hi Oseas didto ha Templo sapit han altar han insyenso ngan nagdara hiya han turuboran han insyenso. Nasina hiya han kapadian, ngan dida dayon binmutho ha iya agtang in matapon nga sakit ha panit. Tinutokan ni Azarias ngan han iba nga kapadian an agtang han hadi. Nahadlok hira ngan ginpirit nira an hadi nga gumawas han Templo. Nagdagmit hiya paggawas kay ginkastigo hiya han Ginoo. Ngada han iya kamatay mahugaw hi Hadi Oseas sumala han seremonyas tungod han iya sakit. Tungod nga waray na hiya pasudla han Templo, nag-ukoy hiya ha iya kalugaringon nga balay, nga kinuhaan hiya han ngatanan niya nga katungdanan, samtang hi Jotam nga iya anak an nagpangulo han nasod. Iginsurat ni manaragna Isaias nga anak ni Amoz an ngatanan nga iba pa nga mga butang nga ginbuhat ni Hadi Oseas han iya pagkahadi. Namatay hi Oseas ngan iginlubong ha lurubngan nga tuna han kahadian, kundi tungod han iya sakit, waray hiya iglubong didto han hadianon nga mga lubnganan. Sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Jotam nga iya anak. Nahimo nga hadi hi Jotam ha panuigon nga 25 ngan naghadi hiya hin 16 ka tuig ha Jerusalem. Hi Jerusa nga anak ni Sadoc amo an iroy niya. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo sugad han ginbuhat han iya amay, kundi waray hiya makasala pinaagi hin pagtubod hin insyenso ha Templo, diri sugad han iya amay. Kundi nagpadayon pakasala an mga tawo. Gintindog ni Jotam an Amihanan Ganghaan han Templo ngan dako nga trabaho an iya nahimo ha pagpader han syudad ha dapit han Jerusalem nga tinatawag nga Opel. Gintindog niya ha kabukiran han Juda in mga syudad ngan gintindog niya ha mga kagurangan in mga kota ngan mga lantawan. Pinakiawayan niya an hadi han Amon ngan an iya kasondalohan ngan ginpirde niya hira. Niyan ginpugos niya an mga Amonitanhon hin pagbayad ha iya hinin masunod nga buhis kada tuig sulod hin tulo ka tuig: 4,000 ka kilo nga salapi, 23,333 ka bakid nga trigo, ngan 23,333 ka bakid nga sebada. Nagin gamhanan hi Jotam kay ginsugot niya nga matinumanon an Ginoo nga iya Dyos. Nahisurat ngatanan an iba nga mga hinabo han pagkahadi ni Jotam, an iya mga pakiaway, ngan an iya mga paagi dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel ug Juda. Baynte singko an panuigon ni Jotam han kahimo niya nga hadi, ngan naghadi hiya hin 16 ka tuig ha Jerusalem. Namatay hiya ngan iginlubong ha Syudad ni David ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Acas nga iya anak. Nahimo nga hadi hi Acas ha panuigon nga 20 ngan naghadi hiya hin 16 ka tuig ha Jerusalem. Waray niya pagsunda an maupay nga susbaranan ni Hadi David nga iya ginikanan; ginbuhat lugod niya an waray makalipay han Ginoo, ngan ginsunod an susbaranan han kahadian han Israel. Nagpahimo hiya hin metal nga mga ladawan ni Baal, nagtubod hin insyenso didto ha Kahamub-an Benhinon, ngan nagtubyan pa ngani han iya kalugaringon nga mga anak nga kalalaken-an nga mga halad nga tinubod ngadto han mga diyosdiyos, pagsubad han makapupungot nga binuhatan han mga tawo nga ginpaiwas han Ginoo samtang nasulong han tuna an mga Israelita. Naghalad hi Acas hin mga hayop nga tutuboron ngan nagtubod hin insyenso didto han pagano nga mga dapit hin pagsingba, ha mga kapungtoran, ngan ha sirong han tagsa nga marampag nga kahoy. Ginpatay hin sondalo nga Israelita nga ginngaranan kan Sicri hi Maasias nga anak ni Hadi Acas, hi Asricam nga nagpapalakat han palasyo, ngan hi Elcana nga sugbong han hadi. Bisan kon igkasi nira mga taga nasod an mga taga-Juda, ginbihag han kasondalohan nga Israelita in 200,000 nga kababayen-an ug kabataan ngan iginbalik hira ha Samaria upod hin damo hin duro nga mga naagaw nira. Nag-ukoy ha syudad han Samaria in tawo nga ginngaranan kan Oded nga manaragna han Ginoo. Gintapo niya an nangunguli nga kasondalohan nga Israelita upod an ira mga bihag nga mga taga-Juda dida han ulpatan han syudad ngan nagsiring hiya, “Nasina han Juda an Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan ngan iginpapirde hira ha iyo, kundi yana hinbatian niya an makalilisang niyo nga pamatay ha ira. Ngan yana karuyag niyo hin pag-oripon han kalalaken-an ug kababayen-an han Jerusalem ug Juda. Diri ba kamo maaram nga nakasala liwat kamo han Ginoo nga iyo Dyos? Pamati kamo ha akon! Iyo mga kadugo ini nga mga bihag. Paulia hira niyo, kon diri, kakastigohon kamo han Ginoo tungod han iya kasina.” Rinmiwa liwat han mga ginbuhat han kasondalohan in upat han dumagko nga mga tawo han Amihanan Ginhadian nga amo hira Asarias nga anak ni Johanan, Baraquias nga anak ni Mesolamot, Ezequias nga anak ni Alum, ug Amasa nga anak ni Adlai. Sinmiring hira, “Ayaw pagdad-a nganhi ito nga mga bihag! Nakasala na kita han Ginoo ngan tungod han iya kasina, ginkastigo kita. Yana karuyag niyo buhaton in butang nga makakapadugang han aton sala.” Sanglit igintubyan ha kasondalohan an mga bihag ngan an mga tinikas ngadto han mga tawo ngan han ira mga pangulo, ngan gintudlok an upat nga mga tawo hin paghatag ha mga bihag hin mga panapton tikang han mga natikas nira. Gintagan hira hin mga panapton ngan mga sandalyas, gintagan hira hin igo nga pagkaon ug pag-inom, ngan gindihogan hin lana hin olibo an ira mga kasamdan. Ginpasakay ha mga asno an magluya hin duro ngan iginbalik an ngatanan nga mga bihag ngadto han katunaan han Juda, didto ha Jerico nga syudad hin palmera nga mga kahoy. Niyan nanguli ha Samaria an mga Israelita. Hini manta nga panahon ginsulong han mga Filisteohanon an mga bungto ha ubos han mga kapungtoran ha katundan ngan ha timogan han Juda. Naagaw nira an mga syudad han Betsemes, Aylon, ug Gaderot ngan an mga syudad han Soco, Temna, ug Gemso upod an ira kabaryohan ngan nag-ukoy hira didto. Gindad-an han Ginoo hin kasamokan an Juda kay gintalumpigos ni Hadi Acas han Juda an mga katungod han iya mga tawo ngan inatohan niya an Ginoo. Waray lugod bumulig kan Acas an Asirianhon nga emperador, kundi kinmontra ha iya ngan nakahatag hin kasamokan. Sanglit ginkuha ni Acas an bulawan ha Templo, ha palasyo, ngan ha kabablayan han mga pangulo han mga tawo, ngan iginhatag ini ngadto han emperador, kundi bisan pa ini waray gihapon makakabig han hadi han Asiria nga bumulig ha iya. Han nabubutnga hiya hin damo nga kasamokan, dinmuroy lugod hin pagpinakasala ini nga tawo nga Acas. Naghalad hiya hin mga hayop nga tutuboron ha kadiyosan han mga Siriahanon nga nagpirde ha iya. Sinmiring hiya, “Ginbuligan han kadiyosan nga Siriahanon an kahadian han Siria, sanglit kon maghalad ako ha ira, bangin buligan liwat ako nira.” Nakahatag ini hin karat-an ha iya ngan ha iya nasod. Labot la hini, ginkuha niya an ngatanan nga kasangkapan han Templo ngan pinanruba niya. Ginsadhan niya an Templo ngan nagtindog hiya hin mga altar ha tagsa nga dapit han Jerusalem. Gintindog niya in pagano nga mga dapit hin pagsingba ha tagsa nga syudad ug bungto han Juda nga pagtutuboran hin insyenso para han langyaw nga kadiyosan. Tungod hini, hiya ngahaw an nagpukaw han kasina ha iya han Ginoo nga Dyos han iya kaapoy-apoyan. Nahisurat an ngatanan nga iba pa nga mga hinabo han iya pagkahadi tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan dida han Kasaysayan han Kahadian han Juda ug Israel. Namatay hi Hadi Acas ngan iginlubong ha Jerusalem, kundi diri didto han hadianon nga mga lubnganan. Sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Ezequias nga iya anak. Nahimo nga hadi han Juda hi Ezequias ha panuigon nga 25 ngan naghadi hiya hin 29 ka tuig ha Jerusalem. Hi Abiha nga anak ni Zacarias amo an iroy niya. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo ha pagsunod han susbaranan ni Hadi David nga iya ginikanan. Dida han syahan nga bulan han tuig han kahimo nga hadi ni Ezequias, gin-abrehan niya hin otro an mga ganghaan han Templo ngan iya ginpaayad. Gintirok niya in hugpo hin kapadian ngan mga Levita ha sinirangan nga bungsaran han Templo, ngan naghimangraw hiya ha ira. Sinmiring hiya, “Kinahanglan nga baraan an iyo kinabuhi, kamo nga mga Levita, ngan linisan niyo an Templo han Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan. Kuhaa niyo an ngatanan nga nakakahugaw han Templo. An aton kaapoy-apoyan waray magmatinumanon han Ginoo nga Dyos ngan ginbuhat nira adton waray makalipay ha iya. Iginsikway hiya nira ngan tinalikdan an dapit nga iya inuokyan. Ginsadhan nira an mga porta han Templo, ginpabay-an nga maparong an mga aragmahan nga suga, ngan waray magtubod hin insyenso o maghalad hin mga hayop nga tutuboron ha Templo han Dyos han Israel. Tungod hini nasina han Juda ug Jerusalem an Ginoo, ngan an ngatanan nga mga tawo natingala ngan nahadlok hini nga iya ginbuhat ha ira. Maaram gud kamo hini. Pinamatay ha pag-awayan an aton mga ginikanan, ngan ginbihag nira an aton kaasaw-an ngan mga anak. “Naglarang ako yana hin paghimo hin ginsaaran han Ginoo nga Dyos han Israel, basi diri na hiya masina ha aton. Mga anak, ayaw na kamo pagkarag hin panahon. Amo kamo an ginpili han Ginoo hin pagtubod hin insyenso ngadto ha iya ngan pagpangulo han mga tawo hin pagsingba ha iya.” Gintirok hini nga mga tawo an ira igkasi mga Israelita, ngan naglinis hira ngatanan han ira kalugaringon sumala han seremonyas. Niyan sumala han iginsugo ha ira han hadi, ginlinisan nira an Templo sumala han Balaod han Ginoo. Sinmulod an kapadian hin paglinis han Templo, ngan iginggawas nira ngadto ha bungsaran han Templo an ngatanan nga mahugaw. Tikang didto gindara ini ngatanan han mga Levita ha gawas han syudad ngadto ha Kahamub-an Kidron. Gintikangan an paglinis dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan, ngan ha ikawalo ka adlaw nahuman nira ini ngatanan, lakip an kwarto nga aragian ngadto han Templo. Niyan nagtrabaho hira hin walo pa ka adlaw tubtob han ika 16 han bulan hin pag-andam han Templo para hin pagsingba. Iginsumat han mga Levita kan Hadi Ezequias inin nasunod: “Nahuman na namon an seremonyas hin paglinis han bug-os nga Templo, lakip an altar han mga halad nga tinubod, an lamesa han tinapay nga baraan, ngan an ngatanan nga kasangkapan han Templo. Iginbalik liwat namon an ngatanan nga kasangkapan nga ginkuha ni Hadi Acas hadto nga mga tuig nga ginsalikway niya an Dyos, ngan amon ini iginhalad hin otro. Aada ini ngatanan ha atubangan han altar han Ginoo.” Gintirok ni Hadi Ezequias hin waray paglangan an dumagko nga mga tawo han syudad ngan nagburunyog hira ngadto ha Templo. Nagdara hira hin pito nga mga todo nga baka, pito nga mga karnero, pito nga mga nati nga karnero, ngan pito nga mga kanding nga halad hin pagkuha han mga sala han hadianon nga panimalay ngan han mga tawo han Juda, ngan ha paglinis han Templo. Ginsugo han hadi an kapadian nga mga tulin ni Aaron hin paghalad ha altar han mga mananap nga tutuboron. Gin-ihaw han kapadian syahan an mga todo, sunod an mga karnero, ngan an mga nati nga karnero, ngan iginsablig ha altar an dugo han tagsa nga halad nga tinubod. Ha kataposan gindara nira an mga kanding ngadto han hadi ngan han iba nga magsiringba ngan ginpandongan ini han ira mga kamot. Niyan gin-ihaw han kapadian an mga kanding ngan gin-ipis ha altar an dugo hini nga mga halad hin pagkuha han sala han ngatanan nga mga tawo kay iginsugo han hadi nga himoon an mga halad nga tinubod ngan mga halad tungod han sala para han bug-os nga Israel. Ginsunod han hadi an mga tugon nga iginhatag han Ginoo kan Hadi David pinaagi kan Gad nga manaragna han hadi ngan pinaagi kan manaragna Natan. Iginbutang niya ha Templo in mga Levita nga may mga arpa ngan mga gimbal, mga turonggon nga sugad han ginggamit ni Hadi David. Tinmukdaw liwat didto an kapadian nga may mga trompeta. Nagsugo hi Ezequias nga dad-on an halad nga tutuboron; ngan han pagtikang han paghalad, nagkanta an mga tawo hin pagdayaw ngadto han Ginoo, ngan nagtikang hin pagtokar an mga musikero han mga trompeta ngan han ngatanan nga iba nga mga turonggon. Binmuyog hin pagsingba an ngatanan nga nakadto ngan nagpadayon an pagkanta ngan an pagtokar ngada han katubod han ngatanan nga mga halad. Niyan nagkaluhod ngan nagsingba han Dyos hi Hadi Ezequias ngan an ngatanan nga mga tawo. Ginsugo an mga Levita han hadi ngan han mga pangulo han nasod hin pagkanta ngadto han Ginoo han mga karantahon hin pagdayaw nga ginsurat ni David ngan ni Asaf nga manaragna. Sanglit nagkaranta an ngatanan ha dako nga kalipay samtang nanluluhod ngan nagsisingba hira han Dyos. Sinmiring ha mga tawo hi Ezequias, “Yana nga mga malinis na kamo sumala han seremonyas, pagdara kamo hin mga halad nga tinubod hin pagpasalamat han Ginoo.” Sinmugot hira ngan ha ira kaburot-on nagdara liwat in pira ha ira hin mga mananap nga mga halad nga tutuboron. Gindara nira ngadto ha Ginoo in 70 nga mga todo nga baka, 100 nga mga karnero, ngan 200 nga mga nati nga karnero nga mga halad nga tinubod. Gindara liwat nira in 600 nga mga todo nga baka, 3,000 nga mga karnero nga mga halad para hin pagkaon han mga tawo. Tungod nga diri man igo an kadamo han kapadian hin pag-ihaw hini ngatanan nga mga mananap, ginbuligan hira han mga Levita ngada han kahuman han buruhaton. Hini nga panahon darudamo pa nga kapadian an nagkalilinisan sumala han seremonyas. (Labaw pa kamatinumanon an mga Levita kay han kapadian hin paglinis han ira kalugaringon.) Labot la hin paghalad han mga halad nga gintutubod hin bug-os, may katungdanan an kapadian hin pagtubod han tambok nga iginhalad tikang han mga halad nga ginkaon han mga tawo, ngan pag-ipis han bino nga iginhalad upod han mga halad nga tinubod. Dida hini nahibalik na liwat an pagsingba ha Templo. Nalipay hi Hadi Ezequias ngan an mga tawo kay ginbuligan hira han Dyos hin pagbuhat hini ngatanan hin madagmit. Nagkasarabot an hadi ngan an mga tawo, sanglit gindapit nira an ngatanan nga mga Israelita, tikang ha Dan ha amihanan ngadto ha Berseba ha timogan, nga magtitirok hira didto ha Jerusalem ngan magsaurog han Paglabay sumala han Balaod, ngan magmadarodamo unta hira kay naiha na nga waray hira makakagsaurog han Paglabay. Ha pagsugo han hadi ngan han iya mga opisyal ginmawas in mga magsarangyaw ngadto ha bug-os nga Juda ug Israel dara an nasunod nga pagdapit: “Mga tawo han Israel, natalwas kamo ngan nakalikay kamo han gahom han mga Asiriahanon. Yana balik kamo ha Ginoo nga Dyos ni Abraham, Isaac, ug Jacob, ngan malolooy hiya ha iyo. Ayaw kamo pagsubad han iyo kaapoy-apoyan ngan han iyo igkasi mga Israelita nga waray magmatinumanon han Ginoo nga ira Dyos. Sumala han iyo hinkit-an, ginkastigo gud hira han Ginoo. Ayaw niyo pagtig-aha an iyo ulo sugad ha ira, kundi sugta niyo an Ginoo. Pakadi ha Templo ha Jerusalem nga ginbaraan ha kadayonan han Ginoo nga iyo Dyos, ngan singbaha hiya basi diri na hiya masina ha iyo. Kon bumalik kamo ngadto han Ginoo, niyan adton mga nagbihag han iyo kauropdan malolooy ha ira ngan pauolion hira. Nalolooy ngan napaid an Ginoo nga iyo Dyos, ngan kon bumalik kamo ha iya, andam hiya hin pagkarawat ha iyo.” Kinmadto an mga magsarangyaw ha tagsa nga syudad ha katunaan han mga tribo ni Efraim ug Manases, ngan ngadto pa han tribo ni Zabulon ha amihanan, kundi gintaw-an ngan gin-intrimisan la hira han mga tawo. Kundi may-ada gihapon pipira tikang han mga tribo ni Aser, Manases, ug Zabulon nga buot makadto ha Jerusalem. Kaupod han Juda an Dyos ngan gin-urosa niya an mga tawo han ira tinguha hin pagsugot han kaburot-on han Dyos pinaagi hin pagsunod han mga sugo han hadi ngan han iya mga opisyal. Nagtitirok ha Jerusalem in damo hin duro nga mga tawo dida han ikaduha nga bulan para hin pagsaurog han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo. Ginkuha nira an ngatanan nga mga altar nga ginggamit ha Jerusalem hin paghalad hin mga hayop nga tinubod ngan pagtubod hin insyenso ngan iginlabog ini ngadto ha Kahamub-an Kidron. Ngan ha ika-14 nga adlaw han bulan gin-ihaw an mga nati nga karnero para han halad han Paglabay. An kapadian ngan mga Levita nga diri mga malinis napuno hin kaawod; sanglit iginhalad nira an ira kalugaringon ngadto han Ginoo ngan yana makakahimo na hira hin paghalad didto ha Templo hin mga hayop nga tutuboron. Kinmadto hira ha ira hin-araan nga mga dapit ha Templo sumala han mga tugon han Balaod ni Moises nga tawo han Dyos. Iginhatag han mga Levita an dugo han mga halad nga tinubod ngadto han kapadian ngan iginsablig ini ha altar. Tungod nga diri malinis in damo han mga tawo, waray hira makag-ihaw han mga nati nga karnero han Paglabay, sanglit an mga Levita an nag-ihaw para ha ira ngan iginhalad ngadto han Ginoo an mga nati nga karnero. Labot hini, damo hadton nagkaabot tikang han mga tribo ni Efraim, Manases, Isacar, ug Zabulon an waray magtuman han rito hin paglinis sanglit diri naangay nga magtuman hira han Paglabay. Iginhalad ni Hadi Ezequias ini nga pag-ampo para ha ira: “O Ginoo nga Dyos han amon kaapoy-apoyan, ha imo pagkamaupay pasayloa adton mga nagsisingba ha imo hin kinasingkasing, bisan kon diri hira malinis.” Ginbaton han Ginoo an pag-ampo ni Ezequias; ginpasaylo niya an mga tawo ngan waray niya hira pagkastigoha. Sulod hin pito ka adlaw ginsaurog upod in dako nga kalipay han mga tawo nga nagtitirok ha Jerusalem an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo, ngan adlaw-adlaw gindayaw an Ginoo han mga Levita ngan han kapadian ha bug-os nira nga kusog. Gindayaw ni Ezequias an mga Levita tungod han ira kamaaram hin pagdumara han mga tawo ha ira pagsingba han Ginoo. Katapos hin pito ka adlaw nga paghalad nira hin mga halad ha pagdayaw han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan, nagkasarabot hira ngatanan nga ipadayon an ira pagsaurog hin pito pa ka adlaw. Sanglit nagsaurog hira nga malipayon. Hinmatag hi Hadi Ezequias hin 1,000 nga mga todo nga baka ngan 7,000 nga mga karnero nga iihawon ngan kakaonon han mga tawo, ngan hinmatag liwat ha ira an mga opisyal hin lain nga 1,000 nga mga todo nga baka ngan 10,000 nga mga karnero. Ginbuhat hin damo hin duro nga kapadian an seremonyas hin paglinis han ira kalugaringon. Sanglit nagmalipayon an ngatanan—an mga tawo han Juda, an kapadian, an mga Levita, an mga tawo nga nagkaabot tikang ha amihanan, ngan an mga lumalangyaw nga didto na nag-ukoy ha Israel ug Juda. Napuno hin kalipay an syudad han Jerusalem kay waray pa nahinabo nga sugad hini tikang pa han mga adlaw ni Hadi Solomon nga anak ni David. Ginhangyo han kapadian ngan han mga Levita an bendisyon han Ginoo. An ira mga pag-ampo inmabot ngadto han urokyan han Dyos didto ha langit ngan pinamatian an ira mga pag-ampo. Kahuman han pyesta, kinmadto an ngatanan nga mga tawo han Israel ha tagsa nga syudad han Juda ngan ginbungkag an mga harigi nga bato, ginruba an mga ladawan han diyosa nga hi Asera, an mga altar, ngan an pagano nga mga dapit hin pagsingba. Amo gihapon an ira ginbuhat didto ha bug-os nga Juda ngan ha katunaan han Benjamin, Efraim, ug Manases; katapos, nanguli hira ngatanan. Gintukod hin otro ni Hadi Ezequias an hugpo han kapadian ngan mga Levita, ngan tinagan hin buruhaton an tagsa nga hugpo. Lakip hini an paghalad han mga hayop nga tutuboron ngan han mga halad hin pakigdait, hin pag-api han pagsingba ha Templo, ngan pagdayaw ngan pagpasalamat didto han magkalainlain nga mga bahin han Templo. Tikang han iya kalugaringon nga mga panon ngan mga hayop naghatag hi Ezequias hin mga hayop para han mga halad nga tutuboron ha kada aga ug gab-i, ngan para hadton mga ighahalad ha Adlaw nga Iparahuway, ha Pyesta han Bag-o nga Subang han Bulan, ngan ha iba pa nga mga pyesta nga ginkikinahanglan han Balaod han Ginoo. Labot hini, ginsugo han hadi an mga tawo han Jerusalem nga dad-on nira an mga halad nga bahin han kapadian ngan han mga Levita, basi makaghatag hira han ngatanan nira nga panahon ha mga kinahanglanon han Balaod han Ginoo. Han paghatagan han sugo, gindara dayon han mga tawo han Israel in mga regalo han ira gimamag-upayi nga mga pagkaon, bino, lana hin olibo, dugos, ngan iba pa nga mga abot han uma, ngan gindara liwat nira an mga ikanapulo ka bahin han ngatanan nga ira gintatag-iya. Gindara han ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy ha mga syudad han Juda an mga ikanapulo ka bahin han ira mga baka ngan mga karnero, ngan gindara liwat nira in damo gud nga mga regalo nga iginhalad nira ngadto han Ginoo nga ira Dyos. Nagtikang hin pagkaabot an mga regalo dida han ikatulo nga bulan ngan nagtikadamo ini ngan natapos dida han ikapito nga bulan. Han pakakita ni Hadi Ezequias ngan han iya mga opisyal han kadamo han iginhatag, gindayaw nira an Ginoo ngan gindayaw an iya mga tawo nga Israel. Ginhimangrawan han hadi an kapadian ngan an mga Levita mahitungod hini nga mga regalo, ngan nagsiring ha iya hi Asarias nga Labaw nga Padi, nga tulin ni Sadoc, “Tikang han pagtikang han mga tawo hin pagdara han ira mga regalo ngadto ha Templo, may-ada na igo nga pagkaon ngan damo pa an sobra. Naangkon naton ini ngatanan kay ginbendisyonan han Dyos an iya mga tawo.” Ginsugo hira han hadi hin pag-andam hin mga kwarto ha Templo nga hirimosan han mga regalo, ngan iginbutang nira dida hini an ngatanan nga mga regalo ngan mga ikanapulo nga bahin han ira mga abot ug ginkabudlayan. Ginbutang nira nga tinaporan in usa nga Levita nga ginngaranan kan Conenias ngan ginhimo nga iya supli hi Simei nga iya bugto. Gintudlok in napulo nga mga Levita nga mabulig liwat ha ira: hira Jeheil, Asarias, Nahat, Asahel, Jerimot, Josabad, Eliel, Ismaquias, Mahat, ug Benaias. Ginbuhat ini ngatanan ha ubos han pagburot-an nira Hadi Ezequias ug Asarias, an Labaw nga Padi. Hi Core nga anak ni Imna, usa nga Levita nga puno nga gwardya han Sinirangan Ganghaan han Templo amo an tinaporan han pagkarawat han mga regalo nga iginhahalad ngadto han Ginoo ngan han paghatag hini nga mga regalo. Ha iba nga mga syudad nga gin-ukyan hin kapadian, ginbuligan hiya hini nga buruhaton han iba nga mga Levita: hira Eden, Miniamin, Jesua, Semias, Amarias, ug Secanias. Parapreho an paghatag nira han pagkaon ha ira igkasi mga Levita sumala han ira mga buruhaton, ngan diri pinaagi hin banay. Gintagan nira hin bahin an ngatanan nga kalalaken-an nga traynta an panuigon ngadto ha igbaw, nga may-ada mga katungdanan ha Templo adlaw-adlaw sumala han ira mga kahimtang. Gintagan an kapadian han ira mga buruhaton pinaagi hin banay, ngan gintagan an mga Levita nga 20 an panuigon ngadto ha igbaw han ira mga buruhaton pinaagi hin mga hugpo hin magtratrabaho. Iginlista hira ngatanan upod an ira kaasaw-an, mga anak, ngan iba pa nga mga sakop, kay matinumanon man ini hira hin paglinis han ira kalugaringon basi maandam hin pagtuman han mga buruhaton. Dida han kapadian nga nag-ukoy ha mga syudad nga iginhatag ngadto han mga tulin ni Aaron o ha mga tuna nga panabsaban nga sakop hini nga syudad, may-ada katataporan nga mga tawo nga nanhatag han pagkaon ha ngatanan nga kalalaken-an ha mga panimalay hin kapadian, ngan ha ngatanan nga nakada ha mga lista han Levita nga mga banay. Ha bug-os nga Juda ginbuhat ni Hadi Ezequias an matadong ngan an nakakalipay ha Ginoo nga iya Dyos. Nagmainuswagon hiya kay an ngatanan nga ginbuhat niya para han Templo o ha pagtuman han Balaod, ginbuhat niya ha espiritu hin hingpit nga kamaunongon ngan pag-alagad han iya Dyos. Katapos hini nga mga hinabo, nag-alagad hi Hadi Ezequias nga matinumanon han Ginoo. Ginsulong an Juda ni Senaquerib nga emperador han Asiria. Ginpalibotan niya an pinaderan nga mga syudad ngan ginsugo an iya kasondalohan hin pagruba han mga pader basi hira makasulod. Han pakasabot ni Ezequias nga nakahunahuna hi Senaquerib hin pagsulong liwat han Jerusalem, Ginparig-on han hadi an mga kota han syudad pinaagi hin pag-ayad han pader, pagtindog hin mga lantawan ha bawbaw hini, ngan pagtindog hin pader ha gawas. Labot hini, gin-ayad niya an mga kota nga gintindog didto han tuna nga gintak-opan ha sinirangan han daan nga bahin han Jerusalem. Ginpahimo liwat niya in damo nga mga bangkaw ngan mga taming. Iginbutang niya an ngatanan nga kalalaken-an ha syudad ha ubos han pagmando hin mga opisyal han kasondalohan ngan gintirok hira didto han plasa ha ganghaan han syudad. Nagsiring hiya ha ira, “Pagsarig ngan pagmadasigon kamo ngan ayaw kamo kahadlok han emperador nga Asiriahanon o han kasondalohan nga iya ginmamandoan. May-ada kita labaw nga gahom nga dapig ha aton kay han gahom nga dapig ha ira. May-ada nira gahom nga kanan tawo la, kundi may-ada naton Ginoo nga aton Dyos nga mabulig ha aton ngan maatubang han aton mga pakig-away.” Nadasig an mga tawo hini nga mga pulong han ira hadi. Paglabay hin panahon, samtang nakadto pa ha Laquis hi Senaquerib ngan an iya kasondalohan, ginpadara niya kan Ezequias ngan han mga tawo han Juda nga kaupod niya ha Jerusalem ini nga mensahe: “Nagpapakiana ako, hi Senaquerib nga emperador han Asiria, kon ano an iyo tinataporan nga nagpapabilin man kamo ha Jerusalem bisan kon ginpalibotan na an syudad? Ginsumatan kamo ni Ezequias nga tatalwason kamo han Ginoo nga iyo Dyos tikang ha amon gahom, kundi ginlilimbongan la kamo ni Ezequias ngan mapatay kamo hin gutom ug uhaw. Amo hiya an nagbungkag han mga siringbahan ngan mga altar han Ginoo ngan nagsugo han mga tawo han Juda ug Jerusalem hin pagsingba ngan pagtubod hin insyenso didto hin usa la nga altar. Diri ba kamo maaram han ginbuhat ko ngan han akon kaapoy-apoyan han mga tawo han iba nga mga nasod? Gintalwas ba han kadiyosan hin iba nga mga nasod an ira mga tawo tikang han emperador han Asiria? Kakan-o pa man an mga kadiyosan hini nga mga nasod magtalwas han ira tuna tikang ha amon? Niyan ano man an iyo ginlalaoman nga makakatalwas ha iyo an iyo diyos? Sanglit ayaw kamo pagpalimbong o pagpalipat kan Ezequias. Ayaw kamo pagtuod ha iya! Waray gud diyos hin bisan ano nga nasod nga nakatalwas han iya mga tawo tikang hin Asiriahanon nga emperador. Sanglit diri gud makakatalwas ha iyo ini nga diyos niyo!” Nagyakan pa gud hin magraot nga mga butang an mga opisyal nga Asiriahanon mahitungod han Ginoo nga Dyos ngan kan Ezequias nga surugoon han Ginoo. Gintamay an Ginoo nga Dyos han Israel han surat han emperador. Nagsiring ini, “Waray magtalwas han ira mga tawo tikang ha akon gahom an kadiyosan han mga nasod, ngan diri liwat magtatalwas han iya mga tawo tikang ha akon an diyos ni Ezequias.” Iginggoliat ini han mga opisyal ha pinulongan nga Hebreo para hin paghadlok ngan paghulop han mga tawo han Jerusalem nga nakadto ha bawbaw han pader han syudad, basi magmasayon an pag-agaw han syudad. Naghimangraw hira mahitungod han Dyos han Jerusalem sugad la han ira paghimangraw hiunong han kadiyosan han iba nga mga katawhan, nga mga diyosdiyos la nga hinimo hin mga kamot hin tawo. Niyan nag-ampo ngadto han Dyos ngan nangaro hin pakibulig hi Hadi Ezequias ngan an manaragna nga hi Isaias nga anak ni Amoz. Nagsugo an Ginoo hin anghel hin pagpatay han mga sondalo ngan mga opisyal han kasondalohan nga Asiriahanon. Sanglit binmalik ha Asiria an emperador nga puno hin kaalo. Usa ka adlaw han nakadto hiya ha templo han iya diyos, ginpatay hiya hin pira han iya mga anak nga kalalaken-an pinaagi han ira mga espada. Ha sugad hini nga paagi, gintalwas han Ginoo hi Hadi Ezequias ngan an mga tawo han Jerusalem tikang han gahom ni Senaquerib nga emperador han Asiria ngan tikang liwat han iba nira nga mga kaaway. Nagkamay-ada kalinaw an mga tawo, lakip an ngatanan nga kahigrani nga mga nasod. Kinmadto ha Jerusalem in damo nga mga tawo nga nagdara hin mga halad ngadto han Ginoo ngan mga regalo kan Ezequias, sanglit tikang hito nga panahon ginpasidunggan hi Ezequias han ngatanan nga mga nasod. Hini nga panahon nasakit ngan haros na mamatay hi Hadi Ezequias. Nag-ampo hiya ngan gintagan hiya han Ginoo hin tigaman nga mag-uupay hiya. Kundi mapinahitas-on hin duro hi Ezequias hin pagpasalamat han Ginoo han ngatanan nga bulig ha iya han Ginoo, ngan tungod hini nag-antos an Juda ug Jerusalem. Kundi ha kataposan nagpaubos hi Ezequias ngan an mga tawo han Jerusalem, sanglit waray pagkastigoha han Ginoo an mga tawo ngada han kamatay ni Ezequias. Nagriko hi Hadi Ezequias ngan ginpasidunggan hiya han ngatanan nga mga tawo. Nagpahimo hiya hin mga kwarto nga hirimosan han iya bulawan, salapi, mga mahal nga bato, mga panakot, mga taming, ngan iba pa nga mahal nga mga butang. Labot hini, naghimo hiya hin mga kamalig nga hirimosan han iya mga pagkaon, bino, ug lana hin olibo; mga balaybalay han iya mga baka; ngan mga alad han iya mga karnero. Labot hini ngatanan, gintagan hiya han Dyos hin damo nga kakarnerohan ug kabakahan ngan damo an iya mga manggad, nga nagtindog hiya hin damo nga mga syudad. Amo ini hi Ezequias an nagsagpo han inaawasan han Burabod Gihon ngan ginpasimang an tubig ngadto hin dapit ha sakob han mga pader han Jerusalem. Nagmainuswagon hi Ezequias han ngatanan nga iya ginbuhat, ngan bisan han pag-abot han mga sinugo nga mga taga-Babilonia hin pagpakiana han talagsaon nga nahinabo ha tuna, ginpabay-an la han Dyos hi Ezequias han iya kalugaringon nga paagi, basi la kasarihan hiya ngan hisabotan kon ano gud an nakada ha iya kasingkasing. Nahisurat an iba pa nga ginbuhat ni Hadi Ezequias ngan an iya kamatinumanon han Ginoo dida han Panan-awon ni Manaragna Isaias nga Anak ni Amoz ngan ha Kasaysayan han Kahadian han Juda ug Israel. Namatay hi Ezequias ngan iginlubong ha igbaw nga bahin han hadianon nga mga lubnganan. Han iya kamatay ginpasidunggan hiya han ngatanan nga mga tawo han Juda ug Jerusalem. Sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Manases nga iya anak. Dose an panuigon ni Manases han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya hin 55 ka tuig ha Jerusalem. Tungod kay nagsunod man hiya han makaoorit nga mga binuhatan han mga nasod nga ginpaiwas han Ginoo samtang nasulong an iya mga tawo han tuna, nakasala hi Manases han Ginoo. Gin-ayad niya an pagano nga mga dapit hin pagsingba nga ginruba ni Ezequias nga iya amay. Nagtindog hiya hin mga altar para hin pagsingba kan Baal, naghimo hin mga ladawan han diyosa nga hi Asera, ngan nagsingba han mga bitoon. Nagtindog hiya hin pagano nga mga altar didto han Templo, didto han dapit nga ginsiring han Ginoo nga pagsisingbahon hiya ha kadayonan. Didto han duha nga mga bungsaran han Templo nagtindog hiya hin mga altar para hin pagsingba han mga bitoon. Iginhalad niya an iya mga anak nga kalalaken-an nga mga unong nga tinubod didto ha Kahamub-an Hinom. Nagbuhat hiya hin pagdiwata ug salamangka, ngan nagpakiana hiya hin mga paratigo ngan mga espiritista. Nakasala hiya hin duro han Ginoo ngan nasina gud an Ginoo ha iya. Iginbutang niya in ladawan didto han Templo didto han dapit nga ginsiring han Dyos kan David ug Solomon nga iya anak: “Dinhe ha Jerusalem, dinhe hini nga Templo, amo an dapit nga akon ginpili tikang han ngatanan nga katunaan han dose nga mga tribo han Israel, nga dapit nga pagsisingbahan ha akon. Ngan kon pagsugton han mga tawo han Israel an ngatanan nga akon mga sugo ngan pagtumanon an bug-os nga Balaod nga iginhatag ha ira ni Moises nga akon surugoon, diri ko paiiwason hira ha tuna nga akon iginhatag ha ira kaapoy-apoyan.” Ginmandoan ni Manases an mga tawo han Juda hin pagbuhat hin darudagko pa gud nga mga sala kay han ginbuhat han mga nasod nga ginpaiwas han Ginoo samtang nasulong han tuna an iya mga tawo. Bisan kon ginpahimatngon han Ginoo hi Manases ngan an iya mga tawo, dinmiri hira hin pamati. Sanglit itinugot han Ginoo nga sulongon an Juda han kasondalohan nga Asiriahanon. Ginbihag nira hi Manases, ginpandogan an iya mga tiil, ginposasan, ngan gindara hiya ngadto ha Babilonia. Ha iya pag-antos nagmapinaubsanon hiya, dinmangop hiya han Ginoo nga iya Dyos, ngan nangaro han iya tambulig. Pinamatian han Dyos an pag-ampo ni Manases ngan tinugotan hiya hin paguli ngadto ha Jerusalem ngan magpadayon han iya pagkahadi didto. Tungod hini nakasabot hi Manases nga Dyos an Ginoo. Katapos hini ginpahitaas ni Manases an ha gawas nga pader ha sinirangan han Syudad ni David, tikang hin dapit ha kahamub-an nga hirani han Burabod Gihon ha amihanan ngadto ha Ganghaan Isda ngan ha dapit han syudad nga ginngaranan nga Opel. Ginbutangan liwat niya hin opisyal hin kasondalohan nga nagpapangulo hin hugpo hin mga sondalo ha kada pinaderan nga syudad han Juda. Ginkuha niya ha Templo an langyaw nga kadiyosan ngan an ladawan nga iya iginbutang didto, ngan an pagano nga mga altar nga nakadto ha pungtod nga tinitindogan han Templo ngan ha iba pa nga mga dapit ha Jerusalem; iginggawas niya han syudad ini ngatanan nga mga butang ngan iya pinanlabog. Gin-ayad liwat niya an altar diin ginsingba an Ginoo, ngan naghalad hiya dida hini nga altar hin mga halad hin pakigdait ngan hin mga halad hin pagpasalamat. Ginsugo niya an ngatanan nga mga tawo han Juda hin pagsingba han Ginoo nga Dyos han Israel. Bisan kon nagpadayon an mga tawo hin paghalad hin mga hayop nga tutuboron ha iba nga mga dapit hin pagsingba, iginhalad nira ini ngadto gud la han Ginoo. Nahisurat an iba pa nga ginbuhat ni Manases dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel, an pag-ampo niya ha Dyos, ngan an mga mensahe han mga manaragna nga naghimangraw ha iya ha ngaran han Ginoo nga Dyos han Israel. Nahisurat ngatanan dida han Kasaysayan han mga Manaragna, an pag-ampo han hadi ngan an baton han Dyos, ngan in susumaton han mga sala nga iya nabuhat han waray pa hiya magbasol—an karat-an nga iya ginbuhat, an pagano nga mga dapit hin pagsingba, ngan an mga ladawan han diyosa nga hi Asera nga iya ginhimo, ngan an mga diyosdiyos nga iya ginsingba. Namatay hi Manases ngan iginlubong ha palasyo, ngan sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Amon nga iya anak. Baynte dos an panuigon ni Amon han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya hin duha ka tuig ha Jerusalem. Sugad kan Manases nga iya amay nakasala hiya han Ginoo, ngan ginsingba niya an mga diyosdiyos nga ginsingba han iya amay. Kundi diri sugad han iya amay, waray hiya magmapinaubsanon ngan dumangop han Ginoo; labaw pa ngani hiya hin kamakasasala kay han iya amay. Kinmontra ha iya an mga opisyal ni Amon ngan ginpatay hiya didto ha palasyo. Ginpatay han mga tawo han Juda an mga nagpatay kan Amon ngan ginhimo nira nga hadi hi Josias nga iya anak. Walo an panuigon ni Josias han kahimo niya nga hadi han Juda ngan naghadi hiya hin 31 ka tuig ha Jerusalem. Ginbuhat niya an nakakalipay han Ginoo; ginsunod niya an susbaranan ni Hadi David nga iya ginikanan ngan ginsugot gud niya an ngatanan nga mga balaod han Dyos. Dida han ikawalo ka tuig nga pagkahadi ni Josias, samtang bata pa hiya, nagtikang hiya hin pagsingba han Dyos ni Hadi David nga iya ginikanan. Paglabay hin upat ka tuig, gintikangan niya hin pagruba an pagano nga mga dapit hin pagsingba, an mga ladawan han diyosa nga hi Asera, ngan an ngatanan nga iba nga mga diyosdiyos. Ginsugo niya an iya mga tawo hin pagbungkag han mga altar nga ginsingbahan kan Baal ngan han mga altar han insyenso nga hirani hini. Gindugmok nira an mga ladawan ni Asera ngan an ngatanan nga iba nga mga diyosdiyos ngan ginpasarang an tapotapo hini ha mga lubnganan han mga tawo nga nagsingba hini nga kadiyosan. Ginsunog niya an mga tul-an han pagano nga kapadian ha mga altar nga ginsingbahan nira. Pinaagi hini ginlinisan niya an Juda ug Jerusalem sumala han seremonyas ngan nagin baraan ini nga mga dapit. Amo gihapon an iya ginbuhat ha mga syudad ngan ha mga nagkaguguba nga dapit han Manases, Efraim, ug Simeon, ngan tubtob ha Neftali ha amihanan. Ha bug-os nga katunaan han Amihanan nga Ginhadian ginpukan niya an mga altar ngan an mga ladawan ni Asera, gindugmok an mga diyosdiyos, ngan gintipiktipik an ngatanan nga mga altar hin insyenso. Katapos inmoli hiya ha Jerusalem. Dida han ika-18 ka tuig nga iya pagkahadi, katapos niya paglinisi an tuna ngan an Templo pinaagi hin pag-utod han pagano nga pagsingba, ginsugo ni Hadi Josias in tulo ka tawo hin pag-ayad han Templo han Ginoo nga Dyos: hira Safan nga anak ni Asia, Amasias nga gobernador han Jerusalem, ug Joa nga anak ni Joaeas, an labaw nga opisyal. Iginhatag kan Hilkias, an Labaw nga Padi, an kwarta nga gintirok ha Templo han mga gwardya nga Levita. (Gintirok ini tikang han mga tawo han Efraim ug Manases ngan han iba ha Amihanan nga Ginhadian, ngan tikang han mga tawo han Juda, Benjamin, ug Jerusalem.) Niyan iginhatag ini nga kwarta ngadto han tulo ka tawo nga tinaporan han mga pag-ayad han Templo, ngan iginhatag ini nira ha mga panday ngan ha mga magtirindog para hin pagpalit han mga bato ngan han mga kahoy nga ginamit hin pag-ayad han mga balay nga ginpabay-an nga madumog han kahadian han Juda. Tangkod gud an mga tawo nga nagtrabaho. Gindumara hira hin upat nga mga Levita: hira Jahat ug Abdias han banay ni Merari, ngan hira Zacarias ug Mesulam han banay ni Cohat. (Batid nga mga musikero an ngatanan nga mga Levita.) An iba nga mga Levita amo an tinaporan hin paghakot hin mga materyal ngan pagdumara han mga paragtrabaho ha magkalainlain nga mga buruhaton, ngan an iba nagtipig hin mga sinurat o mga gwardya han mga ganghaan. Samtang iginggagawas an kwarta ha kwarto nga hirimosan, hin-agian ni Hilkias an basahan han Balaod han Ginoo, an Balaod nga iginhatag han Dyos kan Moises. Nagsiring hiya kan Safan, “Hin-agian ko dinhe ha Templo an basahan han Balaod.” Iginhatag niya kan Safan an basahan, ngan gindara ini ni Safan ngadto han hadi. Nagsumat hiya, “Ginbuhat namon an ngatanan nga imo ginsugo. Ginkuha namon an kwarta nga ginhimos ha Templo ngan iginhatag ini ngadto han mga paragtrabaho ngan han mga nagdudumara ha ira.” Niyan nagpadayon hiya, “Aadi in basahan nga iginhatag ha akon ni Hilkias.” Ngan ginbasa ini ni Safan hin dako nga tingog ngadto han hadi. Han pakabati la han hadi han basahan nga ginbabasa, ginggisi niya ha kahadlok an iya panapton ngan iginhatag ini nga sugo ngadto kanda Hilkias, Ahikam nga anak ni Safan, Abdon nga anak ni Mikias, Safan nga sekretaryo han palasyo, ug Asias nga surugoon han hadi: “Kadto ngan pakianhi an Ginoo hiunong ha akon ngan han mga tawo nga nagpapabilin pa ha Israel ug Juda. Usisaha an mga pagturon-an hini nga basahan. Nasisina ha aton an Ginoo, kay waray pagsugta han aton kaapoy-apoyan an pulong han Ginoo ngan waray pagbuhata an kinahanglan pagbuhaton nga ginsisiring hini nga basahan.” Ginsugo han hadi hi Hilkias ngan an iba hin pagpakiana hin babaye nga ginngaranan kan Hulda nga usa nga manaragna nga nag-uokoy ha barubag-o pa nga bahin han Jerusalem. (Hi Salum nga iya bana, nga anak ni Tecba ngan apo ni Harhas amo an tinaporan han higlawig nga mga panapton han Templo.) Iginsumat nira ha iya an nahinabo, ngan ginsiring niya hira nga bumalik ngadto han hadi ngan ihatag ha iya ini nga mensahe tikang han Ginoo: “Kakastigohon ko an Jerusalem ngan an ngatanan nga mga tawo pinaagi han mga tunglo nga nahisurat ha basahan nga ginbasa ngadto han hadi. Iginsikway ako nira ngan naghalad hira hin mga hayop nga tinubod ngadto ha iba nga kadiyosan, sanglit nasina ako tungod han ngatanan nga ira ginbuhat. Nasina ako han Jerusalem ngan diri ini mahugpoy. Mahitungod han hadi, amo ini an igsisiring ko, an Ginoo nga Dyos han Israel: Pinamatian mo an nahisurat ha basahan, ngan nagbasol nga nagpaubos ka ha akon atubangan, pinaagi han paggisi han imo panapton ngan pagtangis han imo pakabati han akon pagtarhoga hin pagkastigo han Jerusalem ngan han iya mga tawo. Hinbatian ko an imo pag-ampo. An kastigo nga akon dadad-on ha Jerusalem aada ko ihahatag kon mamatay ka na. Tutugotan ko ikaw nga mamatay ka ha kamurayaw.” Binmalik ngadto kan Hadi Josias an mga tawo dara ini nga mensahe. Ginpatawag ni Hadi Josias an ngatanan nga mga pangulo han Juda ug Jerusalem, ngan nagburunyog hira ngadto ha Templo, inupdan han kapadian ngan han mga Levita, ngan han ngatanan nga mga tawo nga riko ug pobre. Ha atubangan nira ngatanan ginbasa han hadi hin dako nga tingog an bug-os nga basahan nga hin-agian ha Templo. Tinmindog hiya sapit han hadianon nga harigi ngan naghimo hin ginsaaran ha Ginoo hin pagsugot ha iya, pagtuman han iya mga balaod ngan mga sugo ha bug-os niya nga kasingkasing ug kalag, ngan pagbuhat han mga ginkikinahanglan han ginsaaran sumala han nahisurat dida han basahan. Ginpasaad niya an mga tawo han Benjamin ngan an ngatanan nga nakadto ha Jerusalem hin pagtuman han ginsaaran. Sanglit ginsugot han mga tawo han Jerusalem an mga ginkikinahanglan han ginsaaran nga ira ginhimo ngadto han Dyos han ira kaapoy-apoyan. Ginbungkag ni Hadi Josias an ngatanan nga makaoorit nga mga diyosdiyos nga nakada ha katunaan nga gintatag-iya han mga tawo han Israel, ngan samtang buhi pa hiya, ginkinahanglan niya an mga tawo nga mag-alagad han Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan. Ginsaurog ni Hadi Josias ha Jerusalem an Paglabay ha pagpasidungog han Ginoo; dida han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan gin-ihaw nira an mga hayop para han pyesta. Iginhatag niya ha kapadian an mga katungdanan nga ira pagbubuhaton ha Templo ngan gin-aghat hira nga pagbuhaton ini hin maupay. Ginhatag liwat niya ini nga mga tugon ha mga Levita nga mga magturutdo han Israel, nga iginhalad ngadto han Ginoo: “Isulod an baraan nga Kahon han Ginsaaran ha Templo nga gintindog ni Hadi Solomon nga anak ni David. Diri na niyo ini pagdadaradaraon ngadto hin magkalainlain nga dapit, kundi mag-aalagad kamo han Ginoo nga iyo Dyos ngan han iya mga tawo nga Israel. Kadto na kamo han iyo mga dapit ha Templo pinaagi hin banay sumala han mga katungdanan nga iginhatag ha iyo ni Hadi David ngan ni Hadi Solomon nga iya anak, ngan tindog kamo ha baraan nga dapit basi magamit an iba ha iyo hin pagbulig han kada panimalay han mga tawo han Israel. Iihawon niyo an mga nati nga karnero ngan an mga kanding han Paglabay. Niyan paglinis kamo sumala han seremonyas ngan andama niyo an mga iharalad basi makatuman an iyo igkasi mga Israelita han mga tugon nga iginhatag han Ginoo pinaagi kan Moises.” Para han gagamiton han mga tawo ha Pagsaurog han Paglabay nag-amot hi Hadi Josias tikang han iya kalugaringon nga mga panon hin 30,000 nga mga karnero, mga nati nga karnero, ngan mga nati nga kanding, ngan 3,000 nga mga todo nga baka. Imnamot liwat an iya mga opisyal para han gagamiton han mga tawo, han kapadian, ngan han mga Levita. Niyan gintagan an kapadian nira Hilkias, an Labaw nga Padi, Zacarias ug Jehiel, an mga opisyal nga tinaporan han Templo hin 2,600 nga mga nati nga karnero ngan mga nati nga kanding ngan 300 nga mga todo nga baka para han mga halad nga tutuboron ha panahon han pyesta. Imnamot hira Conanias, Semias ngan an iya bugto nga lalake nga hi Natanael, Hasabias, Jehiel, ug Josabad nga mga pangulo han mga Levita hin 5,000 nga mga nati nga karnero ngan mga nati nga kanding, ngan 500 nga mga todo nga baka nga ihahalad han mga Levita nga mga halad nga tutuboron. Han andam na an ngatanan para han Paglabay, tinmindog ha ira mga dapit an kapadian ngan an mga Levita sumala han iginsugo han hadi. Katapos pag-ihawa han mga nati nga karnero ngan mga kanding, gin-anitan ini han mga Levita ngan iginsablig han kapadian ha altar an dugo. Niyan ginbahinbahin nira ngadto ha mga tawo pinaagi hin mga pundok hin panimalay an mga mananap para han mga halad nga tutuboron, basi ighalad nira ini sumala han mga tugon dida han Balaod ni Moises. Ginsugba han mga Levita an mga halad han Paglabay sumala han mga turumanon, ngan ginlaga an mga halad ha mga daba, mga kaldero, ngan mga karaha, ngan igindurot dayon ha mga tawo an linuto. Katapos hini naggahin an mga Levita hin karne para ha ira ngahaw ngan para han kapadian nga tulin ni Aaron, kay nalibang an kapadian tubtob han pagkagab-i hin pagtubod han mga bug-os nga hayop ngan han tambok nga mga halad. Nakada ini nga mga musikero han Levita nga banay ni Asaf ha mga dapit nga igintudlok ha ira han mga tugon ni Hadi David: hira Asaf, Heman, ug Jedutun nga mga manaragna han hadi. Waray na kinahanglan an mga gwardya ha mga ganghaan han Templo hin pagbaya han ira mga buruhaton, kay gin-andam han iba nga mga Levita an Paglabay para ha ira. Sanglit sumala han iginsugo ni Hadi Josias, ginbuhat an ngatanan hito nga adlaw ha pagsingba han Ginoo, ha pagtuman han Pyesta han Paglabay, ngan ha paghalad han mga hayop nga tutuboron ha altar. Ginsaurog hin pito ka adlaw an Paglabay ngan an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo han ngatanan nga mga tawo han Israel nga nakadto. Waray pa gud pagsauroga an Paglabay hin sugad hini tikang pa han mga adlaw ni manaragna Samuel. Waray pa gud han una nga kahadian nagsaurog han Paglabay nga sugad hini nga ginsaurog ni Hadi Josias, han kapadian, han mga Levita, ngan han mga tawo han Juda, Israel, ug Jerusalem han ika-18 ka tuig nga pagkahadi ni Josias. Katapos pagbuhata ni Hadi Josias ini ngatanan para han Templo, nagmando hin kasondalohan hi Hadi Neco han Ehipto hin pakig-away didto ha Carkemis, ha Salog Eufrates. Gintinguha ni Josias hin pagpugong ha iya, kundi ginpadad-an ni Neco hi Josias hini nga mensahe: “Diri ka hini hilalabtan, Hadi han Juda, hini nga away nga akon inaatubang. Waray ako kumanhi hin pakiaway ha imo, kundi han akon mga kaaway, ngan ginpapadagmit ako han Dyos. Dapig ha akon an Dyos, sanglit ayaw ako pag-ulanga kay bangin pagdaoton ka niya.” Kundi naglarang na gud hi Josias hin pakiaway. Dinmiri hiya pamati han iginsiring han Dyos pinaagi kan Hadi Neco, sanglit waray la hiya magpakilala ngan kinmadto hiya ha pag-awayan ha kapatagan han Megido. Dida han away naigo hi Hadi Josias hin mga pana hin mga taga-Ehipto. Ginsugo niya an iya mga surugoon, “Ipahirayo ako kay grabe an akon kasamdan!” Ginbalhin hiya nira tikang han iya karuwahe ngadto hin lain niya nga karuwahe ngan gindara hiya ngadto ha Jerusalem. Didto han hadianon nga mga lubngaan. Nagmabidoon an ngatanan nga mga tawo han Juda ug Jerusalem tungod han iya pagkamatay. Nagkomposo hi manaragna Jeremias hin usa nga pagnguyngoy para kan Hadi Josias. Nahimo na nga batasan han Israel, han mga magkaranta nga kalalaken-an ug kababayen-an hin paggamit hini nga kanta kon nagmamabidoon hira tungod ha iya. Hiaagian an kanta dida han tinirok nga mga pagnguyngoy ni Jeremias. Ginpili han mga tawo han Juda hi Joacas nga anak ni Josias ngan gindihogan hiya nga hadi didto ha Jerusalem. Baynte tres an panuigon ni Joacas han kahimo niya nga hadi han Juda ngan naghadi hiya hin tulo ka bulan ha Jerusalem. Ginpriso hiya ni Hadi Neco ngan ginpabayad an Juda hin buhis nga mga 3,500 ka kilo nga salapi ngan mga 34 ka kilo nga bulawan. Ginhimo ni Neco nga hadi han Juda hi Eliaquim nga bugto ni Joacas, ngan ginliwanan an iya ngaran hin Joakim. Gindara ni Neco hi Joacas ngadto ha Ehipto. Baynte singko an panuigon ni Joakim han kahimo niya nga hadi han Juda ngan naghadi hiya hin 11 ka tuig ha Jerusalem. Ginsulong ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia an Juda, nabihag hi Joakim, ngan gindara hiya nga kinadenahan ngadto ha Babilonia. Gindara ni Nabucodonosor in pira han mga manggad han Templo ngan iginbutang ini ha iya palasyo ha Babilonia. Nahisurat an ngatanan nga ginbuhat ni Joakim dida han Kasaysayan han Kahadian han Israel ug Juda, lakip an makapupungot nga iya mga binuhatan ngan an karat-an nga iya nabuhat. Sinmaliwan ha iya hin pagkahadi hi Joaquin nga iya anak. Dyisiotso an panuigon ni Joaquin han kahimo niya nga hadi han Juda ngan naghadi hiya hin tulo ka bulan ug napulo ka adlaw ha Jerusalem. Nakasala liwat hiya han Ginoo. Han pagtikang na han panahon han katsirak, gindara nga bihag ni Hadi Nabucodonosor ngadto ha Babilonia hi Joaquin ngan gindara liwat niya an mga manggad han Templo. Niyan ginhimo ni Nabucodonosor nga hadi han Juda ug Jerusalem hi Sedequias nga bata ni Joaquin. Baynte uno an panuigon ni Sedequias han kahimo niya nga hadi han Juda ngan naghadi hiya hin 11 ka tuig ha Jerusalem. Nakasala hiya han Ginoo ngan waray hiya mamati nga mapinaubsanon kan manaragna Jeremias nga naghimangraw han pulong han Ginoo. Sinmupil hi Sedequias kan Hadi Nabucodonosor nga nagpugos ha iya hin pagsumpa ha ngaran han Ginoo nga magmamaunongon hiya kan Nabucodonosor. Nagdumiri gud hiya hin pagbasol ngan pagbalik ngadto han Ginoo nga Dyos han Israel. Labot hini, ginsunod han mga pangulo han Juda, han kapadian, ngan han mga tawo an makapupungot nga susbaranan han mga nasod nga nagpapalibot ha ira ha pagsingba hin mga diyosdiyos, sanglit ginhugawan nira an Templo nga ginbaraan han Ginoo. Nagpadayon an Ginoo nga Dyos han ira kaapoy-apoyan hin pagpadara hin mga manaragna hin pagpahimatngon han iya mga tawo, kay karuyag niya nga matalwas hira ngan an Templo. Kundi gin-intrimisan la nira an mga sinugo han Dyos, ginpasibay-an nira an iya mga pulong, ngan gintaw-an nira an iya mga manaragna, tubtob nga ha kataposan duro na gud an kasina han Dyos han iya mga tawo nga waray na gud makakalikay han iya kasina. Sanglit itinugot han Ginoo nga sulongon hira han hadi han Babilonia. Pinamatay han hadi an batan-on nga kalalaken-an han Juda bisan ha sakob han Templo. Waray gud niya kalooy bisan kan kanay, batan-on o tigurang, lalake o babaye, masakiton o maupay an panlawas, igintubyan han Dyos hira ngatanan ha iya. Gintikasan han hadi han Babilonia an Templo, an hirimosan han manggad ha Templo, ngan an manggad han hadi ngan han iya mga opisyal, ngan gindara ini ngatanan ngadto ha Babilonia. Ginsunog niya an Templo ngan an syudad upod an ngatanan nga mga palasyo ngan an ngatanan nga mga manggad, ngan ginruba an pader han syudad. Gindara niya ha Babilonia an ngatanan nga nanhisalin nga buhi, diin nag-alagad hira nga mga oripon niya ngan han iya mga tulin ngada han pagkatukod han ginhadian han Persia. Sanglit natuman an igintagna han Ginoo pinaagi han manaragna Jeremias: “Magpapabilin nga binayaan an tuna sulod hin 70 ka tuig ha pagbayad han waray pagtumana nga mga pagpahuway.” Dida han syahan nga tuig nga pagkaemperador ni Ciro han Persia, gintuman han Ginoo an iya iginsiring pinaagi kan manaragna Jeremias. Gin-aghat niya hi Ciro hin pagpagawas hinin masunod nga sugo ngan pagpadara hini nga sinurat basi basahon hin dako nga tingog ha bug-os niya nga ginhadian. “Amo ini an sugo ni Ciro nga Emperador han Persia. Ginhimo ako nga punoan han bug-os nga kalibutan han Ginoo nga Dyos han langit, ngan iginhatag ha akon an katungdanan hin pagtindog hin templo para ha iya didto ha Jerusalem, ha Juda. Yana pakadto kamo ngatanan nga mga tawo han Dyos, ngan maada unta ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos.” Dida han syahan nga tuig nga emperador han Persia hi Ciro, gintuman han Ginoo an iya ginsiring pinaagi kan Jeremias, an manaragna. Gin-aghat niya hi Ciro nga magpagawas hin usa nga sugo ngan isumat ini niya basi ipasangyaw ha ngatanan nga mga dapit han iya ginhadian: “Amo ini an sugo ni Ciro nga emperador han Persia: Ginhimo ako han Ginoo nga Dyos han Langit, nga pangulo han bug-os nga kalibutan ngan iginhatag ha akon an katungod hin pagtindog para ha iya hin templo ha Jerusalem, didto ha Juda. Maada unta an Dyos ha iyo ngatanan nga mga tawo niya. Mapakadto kamo ha Jerusalem ngan iyo na liwat titindogon an Templo han Ginoo nga Dyos han Israel, an Dyos nga ginsisingba didto ha Jerusalem. Kon may-ada han iya iginhalin nga mga tawo in magkinahanglan hin bulig basi hira makauli, an ira mga amyaw kinahanglan bumulig ha ira. Kinahanglan tagan hira hin salapi ug bulawan, mga garamiton ngan kargahan nga mga hayop, sugad man hin mga halad nga ira dadad-on ngadto han Templo han Dyos ha Jerusalem.” Niyan nag-andam hin pagkadto ha Jerusalem ngan hin pagtindog na liwat han Templo han Ginoo an mga pangulo han mga banay han mga tribo nira Juda ug Benjamin, an kapadian ngan mga Levita, ngan an ngatanan kanay kasingkasing gin-aghat han Ginoo. Binmulig ha ira an ngatanan nira nga mga amyaw hin paghatag ha ira hin damo nga mga butang: salapi nga mga garamiton, bulawan, mga kasangkapan, kargahan nga mga hayop, iba pa nga mga marahalon, ngan mga halad para ha Templo. Igin-uli ha ira ni Emperador Ciro an mga makaong ngan mga kupa nga ginkuha ha Jerusalem ni Hadi Nabucodonosor ngan iginbutang ha templo han iya kadiyosan. Iginhatag ini niya kan Mitridates nga tinaporan han hirimosan han manggad ngan naghatag hiya hin kasayoran ngadto kan Sesbasar nga gobernador han Juda, May-ada 5,400 ngatanan nga bulawan ug salapi nga mga makaong ngan iba pa nga mga garamiton nga gindara ni Sesbasar han pag-uli na niya ngan an iba nga mga bihag tikang ha Babilonia ngadto ha Jerusalem. Binmaya han lalawigan han Babilonia in damo nga mga bihag ngan inmoli hira ha Jerusalem ug Juda, an tagsa ngadto han iya kalugaringon nga bungto. Nag-ukoy ha pagkabihag ha Babilonia an ira mga panimalay tikang pa han pagbihaga ha ira ni Hadi Nabucodonosor. Mga pangulo nira hira Zorobabel, Josue, Nehemias, Seraias, Rehelias, Mardoqueo, Bilsan, Mesfar, Begvai, Rehum ug Baana. Amo ini an lista han mga banay han Israel, lakip an kadamo han kada banay nga inmoli tikang han pagkabihag: Kapin hin 392 ngatanan an kadamo han mga tulin han mga trabahador han templo ngan han mga surugoon ni Solomon nga inmoli tikang han pagkabihag. Ginsumatan hira han Judiyo nga gobernador nga diri hira makakakaon han pagkaon nga iginhalad sa Dyos tubtob nga may-ada padi nga makakagamit han Urim ug Tumim. Han pag-abot han mga nabihag didto han Templo han Ginoo ha Jerusalem, naghatag hin mga halad ha huyayag nga kasingkasing in pira han mga pangulo han mga banay ha pagbulig hin pagtindog na liwat han Templo dida han daan nga iya hinmutangan. Naghatag hira tubtob han ira mahimo para hini nga buruhaton, ngan inmabot an ngatanan hin 1,030 ka libra nga bulawan, 5,740 ka libra nga salapi, ngan 100 nga higlawig nga mga panapton hin kapadian. Nag-ukoy ha sakob han Jerusalem o hirani han syudad an kapadian, an mga Levita, ngan in pira han mga tawo; nag-ukoy ha higrani nga kabungtohan an mga musikero, an mga magbarantay han templo, ngan an mga trabahador han Templo; ngan nag-ukoy ha kabungtohan nga gin-ukyan han ira mga ginikanan an iba han mga Israelita. Han pag-abot han ikapito ka bulan, nahimutang na an mga tawo han Israel ha ira mga bungto. Niyan nagtitirok hira ngatanan ha Jerusalem, ngan gintindog na liwat an altar han Dyos han Israel nira Josue nga anak ni Josadac, ngan han iya igkasi kapadian, ngan ni Sorobabel nga anak ni Salatiel, upod an iya kauropdan, basi hira makaghalad dida hin mga hayop nga tutuboron sumala han mga tugon nga ginsurat ha Balaod ni Moises nga pinili han Dyos. Bisan kon an mga inmoli nga nabihag mahadlok han mga tawo nga naokoy dida hini nga tuna, gintindog gihapon nira an altar didto han amo la ngahaw nga dapit nga iya hinmutangan. Niyan naghalad na liwat hira dida han altar han mga unong nga tutuboron adlaw-adlaw ha aga ug gab-i. Ginsaurog nira an Pyesta han mga Sirongan sumala han mga turumanon; ngan ginhimo nira an adlaw-adlaw nga paghalad han mga unong nga tutuboron para hito nga adlaw; ngan labot hini, naghalad hira han mga unong nga kinahanglan tuboron ngatanan ngan adton mga iginhahalad ha Pyesta han Subang nga Bulan ngan ha iba pa nga mga katirok diin ginsisingba an Ginoo, sugad man an ngatanan nga mga halad nga kinasingkasing an ira paghatag hini Ginoo. Bisan waray pa mahimutang an patukoranan han Templo, nagtikang na an mga tawo hin paghalad ha Ginoo hin mga unong nga tutuboron ha syahan nga adlaw han ikapito nga bulan. Naghatag an mga tawo hin kwarta nga iginsuhol han mga parahimo hin baldosa ngan han mga panday, ngan naghatag hin pagkaon, irimnon, ngan lana hin olibo ngan ginpadara ini ngadto han mga syudad han Tiro ug Sidon nga balyo hin mga kahoy nga sidro tikang ha Libano, ngan dadad-on ha Jope pinaagi ha dagat. Ginbuhat ini ngatanan, tugot ni Emperador Ciro han Persia. Sanglit nagtikang hira pagtrabaho ha ikaduha nga bulan han tuig tikang han ira pagbalik ha Jerusalem, didto han dapit nga gintindogan anay han Templo han Ginoo. Binmulig hini nga buhat hira Sorobabel, Josue, ngan an iba pa nga ira igkasi mga taghimungto, an kapadian, ngan an mga Levita, ngan an ngatanan nga mga bihag nga binmalik ha Jerusalem. Ginhimo nga mga tinaporan han pagtindog na liwat han Templo an ngatanan nga mga Levita nga 20 ka tuig o lapos na an edad. Nagkaurosa ha pagkatinaporan han pagtindog na liwat han Templo hira Josue nga Levita ngan an iya mga anak nga kalalaken-an ngan kauropdan, ngan hi Cadmiel ngan an iya mga anak nga kalalaken-an, nga banay ni Hodavias. (Ginbuligan hira han mga Levita han banay ni Henadad.) Han pagtikang han mga tawo hin pagbutang han patukoranan han Templo, kinmada ha atubangan an kapadian nga nakakabado han ira higlawig nga mga panapton, ngan may mga trompeta, ngan tinmindog an mga Levita nga sakop han banay ni Asaf nga may dara nira nga mga gimbal. Gindayaw nira an Ginoo sumala han mga turumanon nga iginhatag pa ni Hadi David. Ginkanta nira an mga pagdayaw han Ginoo ngan nagpasalamat hira. Ginbalikbalik nira ini nga baton: “Maupay an Ginoo, ug an iya gugma han Israel waray kataposan.” Naggogliat ha bug-os nira nga kusog an ngatanan nga mga tawo, nga nagdadayaw han Ginoo, kay nahimutang na an patukoranan han Templo. Damo nga larulagas na nga kapadian, mga Levita, ngan mga puno han mga banay an kinmita han syahan nga Templo. Nagtangis ngan nagnguyngoy hira samtang nakita hira nga iginpapahimutang an patukoranan han Templo. Kundi naggogoliat hin kalipay an iba nga nakadto. Waray na an mga tawo makasabot kon hain an goliat hin kalipay o kon hain an mga pagtangis, kay duro hin kadako an aringasa nga harayo an latos han ira aringasa. Hinbatian han mga kaaway han mga tawo han mga banay nira Juda ug Benjamin nga ootrohon hin pagtindog an Templo han Ginoo nga Dyos han Israel hadton mga inmoli tikang han paghalina ha ira. Nakigkita hira kan Sorobabel ngan han mga puno han mga banay ngan nagsiring, “Pabuliga kami ha iyo hin pagtindog han Templo. Nasingba kami han amo ngahaw nga Dyos nga iyo ginsisingba, ngan naghinalad kami ha iya tikang pa han pagdad-a ha amon ni Esardad nga hadi han Asiria.” Ginsiring hira nira Sorobabel, Josue, ngan han mga puno han mga banay, “Diri kami nagkikinahanglan han iyo bulig hin pagtindog han templo han Ginoo nga amon Dyos. Kamo la an magtitindog hini sumala han sugo ha amon ni Emperador Ciro han Persia.” Niyan nagtalinguha an mga tawo nga naukoy han tuna hin paghulop ngan paghadlok han mga Judiyo ngan hin pagpugong nga diri hira magtrabaho. Ginhukipan liwat nira in mga opisyal nga taga-Persia hin pag-ulang-ulang ha ira. Ginbinuhat ini nira ha bug-os nga panahon han pagkahadi ni Emperador Ciro ngan tubtob pa han pagkahadi ni Emperador Dario. Han pagtikang han pagkahadi ni Emperador Asuero, nagpasaka hin sinurat nga mga sumbong an mga kaaway han mga tawo nga naukoy ha Juda ug Jerusalem. Niyan han hadi liwat hi Emperador Artajerjes han Persia, nagsurat ngadto han emperador hira Baselan, Mitdridates, ug Tabel ngan an ira mga kaurosa. Ginsurat ha pinulongan nga Aramaica ngan kinahanglan nga paghubaron an kahulogan kon basahon. Nagsurat liwat hi Rehum nga gobernador ngan hi Simsai nga sekretaryo han lalawigan ngadto kan Emperador Artajerjes hiunong han Jerusalem nga amo ini masunod: “Tikang kan Rehum nga gobernador, kan Simsai nga sekretaryo han lalawigan, ngan han ira mga kauropdan, han mga maghurukom, ngan han iba nga mga opisyal, nga taga-Erec, taga-Babilonia, ngan taga-Susa didto ha tuna han Elam, ngan upod an iba nga mga tawo nga ginbalhin han makusog ngan gamhanan nga Asulbanipal tikang han ira mga urokyan ngan iginpahimutang ha syudad han Samaria ngan ha iba nga dapit han Katundan han Eufrates nga Lalawigan.” Amo ini an surat nga ira ginpadara: “Ngadto kan Emperador Artajerjes tikang han iya mga surugoon nga mga tawo ha Katundan han Eufrates. “Karuyag namon nga mahibaro an Imo Kaharangdon nga an mga Judiyo nga nagkaabot dinhe tikang han iba nimo nga katunaan nag-uokoy na ha Jerusalem ngan nagaayad na liwat hito nga maraot ngan masupilon nga syudad. Nagtikang na hira hin pagtindog liwat han mga pader ngan diri ngani maiiha nga mahuhuman nira. Harangdon nga Emperador, kon matindog na liwat ini nga syudad ngan mahuman na an mga pader, maundang pagbayad han ira mga buhis an mga tawo, ngan makunhod gud an panalapi han ginhadian. Yana, tungod nga may kabaralsan man kami han Imo Kaharangdon diri namon karuyag nga mahinabo ini, sanglit nagsasagdon kami nga magsugo ka hin pagpausisa han mga tinipig nga sinurat han imo mga ginikanan. Kon buhaton mo ini, hibabaroan mo nga dayuday masupilon ini nga syudad, ngan tikang pa ha kadaanan nga mga panahon nakahatag ini hin kasamokan ha mga kahadian ngan mga punoan han mga lalawigan. An iya mga tawo makuri gud sumugot han mga punoan. Amo ini nga ginbungkag an syudad. Sanglit natoo kami nga kon matindog na liwat ini nga syudad ngan mahuman na an iya mga pader, diri na makakag-angkon an Imo Kaharangdon han Katundan han Eufrates nga Lalawigan.” Nagpadara hini nga balos an emperador: “Kumosta kan Rehum nga gobernador, kan Simsai nga sekretaryo han lalawigan, ngan han ira mga kauropod nga naukoy ha Samaria ngan ha iba pa ha Katundan han Eufrates. “Ginbasa ha akon an surat nga iyo ginpadara. Nagsugo ako hin pag-usisa, ngan hinbaroan nga tikang pa ha kadaanan nga mga panahon sinmupil an Jerusalem han mga gamhanan nga kahadian, ngan puno ini hin masupilon ngan magsamok nga mga tawo. Naghadi didto in gamhanan nga kahadian ngan nagpangulo han bug-os nga lalawigan ha Katundan han Eufrates, ngan nangaro hin mga buhis ngan mga kabaraydan. Sanglit kinahanglan magpagawas kamo hin sugo nga diri ipadayon an pag-ayad han syudad hini nga mga tawo tubtob nga kumarawat kamo hin sugo tikang ha akon. Buhata ini dayon basi waray na karat-an nga mahinabo han akon mga ginpapanuyo.” Kahuman gudla basaha ini nga surat ni Emperador Artajerjes ngada kanda Rehum, Simsai, ngan ha ira mga kauropod, nagdagmit hira ngadto ha Jerusalem ngan ginpirit nira hin pagpaukoy han trabaho an mga Judiyo. Sanglit amo ini an nahinabo nga an trabaho han Templo waray na ipadayon ngada han ikaduha ka tuig nga paghadi ni Emperador Dario han Persia. Hadto nga panahon nagtikang hin pagyakan ha ngatanan han Dyos han Israel an duha nga mga manaragna nga amo hira Hageo ug Zacarias nga anak ni Edo ngadto han mga Judiyo nga naukoy ha Juda ug Jerusalem. Han pakabati nira Sorobabel nga anak ni Salatiel, ug Josue nga anak ni Josadac hini nga mga mensahe, nagtikang hira hin pagtindog han Templo ha Jerusalem ngan ginbuligan hira han duha nga mga manaragna. Kinmadto dayon ha Jerusalem hira Gobernador Tatenai han Katundan han Eufrates, ngan hi Setarbozenai, ngan an ira igkasi mga opisyal ngan nagsiring: “Hin-o in nagsugo ha iyo hin pagtindog ngan paghuman hini nga templo?” Nagpakiana liwat hira han mga ngaran han ngatanan nga mga tawo nga nabulig hin pagtindog han Templo. Kundi an Dyos nagbabantay han Judiyo nga mga pangulo, ngan waray maglabot an Persiahanon nga mga opisyal waray gud magpasipara hin pagpaukoy han trabaho tubtob nga makagsurat hira kan Emperador Dario ngan makakarawat hira hin iya balos. Amo ini an ira ginpadara nga surat ngadto han emperador: “Ngadto kan Emperador Dario, maghadi ka unta ha kalinaw. “Kinahanglan mahibaro an Imo Kaharangdon nga nasingadto kami ha lalawigan han Juda ngan hin-agian namon an Templo han makagarahom nga Dyos nga gintitindog na liwat hin dagko nga mga baldosa ngan mga tablon hin kahoy nga ipinakopkop ha pader. Gin-uupay gud nira an pagtindog ngan nagpapadayon tubtob ngada yana. “Niyan ginpakianhan namon an mga pangulo kon hin-o in nagsugo ha ira hin pagtindog na liwat han Templo ngan hin pagbutang hin mga kasangkapan. Ginpakianhan liwat hira namon han ira mga ngaran basi makagsumat kami ha imo kon hin-o an mga pangulo hini nga buhat. “Nagbaton hira nga mga surugoon hira han Dyos han langit ngan han tuna, ngan ira gintitindog na liwat an Templo nga hadto nga nag-agi nga mga katuigan gintindog ngan ginhuman hin usa nga gamhanan nga hadi han Israel. Kundi tungod kay nasina an Dyos han ira mga ginikanan, itinugot niya nga madaog hira ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia, usa nga hadi han Babilonia. Ginbungkag an Templo ngan ginbihag ha Babilonia an mga tawo. Niyan nagsiring hira nga dida han syahan nga tuig nga pagkahadi ni Hadi Ciro han Babilonia, nagsugo hiya nga tindogon na liwat an Templo. Iginbalik niya an bulawan ug salapi nga mga garamiton nga ginkuha ni Nabucodonosor ha Templo ha Jerusalem ngan iginbutang ha templo ha Babilonia. Ginhatag ni Emperador Ciro ini nga mga garamiton ha tawo nga ginngaranan kan Sesbasar, nga gintudlok niya nga gobernador han Juda. Ginsiring hiya han emperador nga dad-on an mga garamiton ngan ig-uli ha Templo ha Jerusalem, ngan tindogon na liwat an Templo dida han una nga dapit nga iya hinmutangan. Sanglit inmabot hi Sesbasar ngan iginpahimutang an patukoranan; nagpadayon an buruhaton tikang hadto ngada yana, kundi waray pa ini mahuman. “Yana, kon makakalipay ini han Imo Kaharangdon, ipausisa dida han hadianon nga mga sinurat ha Babilonia basi hisabutan kon nagsugo ba hi Emperador Ciro nga tindogon liwat an Templo ha Jerusalem, ngan pahibaroa kami han imo kaburot-on bahin hini nga butang.” Sanglit nagsugo hi Emperador Dario nga usisahon an hadianon nga mga sinurat nga ginhipos didto ha Babilonia. Kundi didto mahiagii ha syudad han Ecbatana, ha lalawigan han Media in linikid nga basahan diin nahisurat inin masunod: “Dida han syahan nga tuig nga iya pagkahadi, nagsugo hi Emperador Ciro nga tindogon liwat an Templo ha Jerusalem, usa nga dapit nga pagbubuhatan han mga paghalad ngan pagsusunogan hin mga halad nga tutuboron, 90 ka pyi an kahitaas han Templo ngan 90 ka pyi an kahiluag. Titindogon an mga pader pinaagi hin usa ka sapad nga kahoy ha bawbaw hin kada tulo ka sapad nga bato. Babaydan an ngatanan nga gasto tikang han hiriposan han manggad han hadi. Kinahanglan nga ibalik liwat ha iya dapit ha Templo han Jerusalem an bulawan ngan salapi nga mga garamiton nga gindara ha Babilonia ni Hadi Nabucodonosor tikang ha Jerusalem.” Niyan iginpadara ni Emperador Dario ini nga balos: “Ngadto kan Tatenai nga gobernador han Katundan han Eufrates, kan Setharbozenai, ngan igkasi mga opisyal ha Katundan han Eufrates. “Pahirayo kamo han Templo ngan ayaw niyo pag-ulanga an trabaho. Papagtindog han Templo han Dyos an gobernador han Juda ngan an mga pangulo nga Judiyo dida han una nga dapit nga iya hinmutangan. Nagsusugo ako ha iyo nga buligan hira niyo hin pagtindog han templo. Kinahanglan nga kabaydan dayon an ira gastos tikang han hinipos nga salapi han hadi nga natirok tikang han mga buhis ha Katundan han Eufrates, basi diri maulang an trabaho. Tatagan niyo adlaw-adlaw hin waray gud paglangan, an kapadian ha Jerusalem han bisan ano nga ira ginkikinahanglan: mga nati nga baka, mga karnero, o mga kordero nga mga halad nga tutuboron ngadto han Dyos han langit, o trigo, asin, bino, o lana hin olibo. Bubuhaton ini basi makaghalad hira hin mga unong nga tinubod nga makakalipay han Dyos han langit, ngan makag-ampo hira han iya bendisyon para ha akon ngan para han akon mga anak. Nagsusugo pa ako nga kon may magtalapas hini nga sugo, kukuhaon in usa nga gipat ha iya balay, tataison ini, ngan ipapatuhos ha iya lawas. Katapos hihimoon nga tinambak nga sighot an iya balay. Pukanon unta han Dyos nga nagpili han Jerusalem nga dapit nga pagsisingbahan ha iya an bisan hin-o nga hadi o nasod nga magtalapas hini nga sugo ngan magtalinguha hin pagbungkag han Templo han Jerusalem. Ako, hi Dario, an nagsugo hini. Kinahanglan pagsugton gud an akon sugo.” Niyan gintuman nira Gobernador Tatenai, Setharbozenai, ngan han ira igkasi mga opisyal sumala han iginsugo han emperador. Nagpadayon hin pagtindog han Templo an mga pangulo nga Judiyo sumala han ginsiring ha ira nira Hageo ug Zacarias nga mga manaragna. Nahuman nira an Templo sumala han iginsugo ha ira han Dyos han Israel, ngan nira Ciro, Dario, ug Artajerjes nga mga hadi han Persia. Nahuman nira an Templo dida han ikatulo nga adlaw han bulan Adar, ha ikaunom ka tuig nga pagkahadi ni Dario. An mga tawo han Israel—an kapadian, an mga Levita, ngan an iba pa nga binalik na tikang han ira kahalin—naghalad nga malipayon han templo. Para han paghalad hini nga Templo naghalad hira hin 100 nga mga tudo nga baka, 200 nga mga karnero, ngan 400 nga mga kordero, nga mga unong nga tutuboron ngan hin dose nga lalaki nga mga kanding nga ira halad tungod hin sala, tag-usa ha tagsa nga tribo han Israel. Nagtindog hira hin hugpo hin kapadian ngan mga Levita para han mga buruhaton han Templo ha Jerusalem, sumala han mga tugon nga nahisurat ha basahan ni Moises. Dida han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan han pagkasunod nga tuig nagsaurog han Paglabay an mga tawo nga binalik tikang han paghalina ha ira. Naglinis han ira kalugaringon an kapadian ngan an mga Levita, ngan malinis na hira sumala han seremonyas. Gin-ihaw han mga Levita an mga hayop nga tutuboron nga unong han Paglabay para han ngatanan nga mga tawo nga binalik tikang ha paghalina ha ira, para han kapadian, ngan para ha ira ngahaw. Nangaon an ngatanan nga mga Israelita nga binalik tikang ha paghalina ha ira ngan adton ngatanan nga binmaya han pagano nga mga paagi han iba nga mga tawo nga tinmampo ha ira dida han tuna ngan kinmada hin pagsingba han Ginoo nga Dyos han Israel. Nagsaurog hira hin pito ka adlaw nga malipayon han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo. Malipayon gud hira kay ginhimo han Ginoo nga umabuyon ha ira an emperador han Asiria, ngan ginbuligan hira han hadi han ira pagtindog na liwat han Templo han Dyos han Israel. Paglabay hin damo nga mga tuig, han hadi hi Artajerjes han Persia, may usa ka tawo nga ginngaranan kan Esdras nga inmabot ha Jerusalem tikang ha Babilonia. Tulin hiya ni Aaron, an Labaw nga Padi, kay anak hiya ni Seraias, nga anak ni Azarias nga anak ni Hilkias nga anak ni Salum nga anak ni Sadoc nga anak ni Ahitub nga anak ni Amarias nga anak ni Azarias nga anak ni Merayot, nga anak ni Sarahias nga anak ni Usi nga anak ni Boki nga anak ni Abisua nga anak ni Pinehas nga anak ni Eleazar nga anak ni Aaron. Iginhalad ni Esdras an iya kinabuhi hin pag-aram han Balaod han Ginoo, hin pagtuman hini, ngan hin pagtutdo han mga tawo han Israel han ngatanan nga mga sugo ngan mga turumanon han Balaod. Ginhatag ni Emperador Artajerjes inin masunod nga dokumento kan Esdras nga padi ngan magturutdo han balaod, ngan hitaas an hibaro bahin han mga balaod ngan mga sugo nga iginhatag ha Israel han Ginoo. “Tikang kan Emperador Artajerjes, ngadto kan Padi Esdras, an magturutdo han Balaod han Dyos han Langit. “Nagsusugo ako nga ha bug-os ko nga ginhadian, tugotan hin pag-upod ha imo ngadto ha Jerusalem an ngatanan nga mga Israelita nga karuyag umupod ha imo. Nagsusugo ako, lakip an akon pito nga mga magsaragdon, nga usisahon mo an kahimtang ha Jerusalem ug Juda, pagkita kon ginsusugot ba hin maupay an Balaod han imo Dyos, nga igintapod ha imo. Magdadara ka han mga halad nga bulawan ug salapi nga karuyag ko ngan han akon mga magsaragdon ighatag han Dyos han Israel, kanay Templo aadto ha Jerusalem. Dadad-on liwat nimo an ngatanan nga salapi ug bulawan nga imo natirok ha bug-os nga lalawigan han Babilonia ngan an mga halad nga ihatag han mga Israelita ngan han ira kapadian para han Templo han ira Dyos ha Jerusalem. “Upaya an paggawi hini nga kwarta ngan palit hin tudo nga mga baka, mga karnero nga lalaki, mga nati nga karnero, mga inani nga pugas ug bino, ngan ihalad ini ngatanan ha altar han Templo ha Jerusalem. Mahimo nga gamiton nimo an sobra nga salapi ug bulawan hin bisan ano nga karuyag mo ngan han imo mga igkasi Israelita, sumala han kaburot-on han iyo Dyos. Dad-a ngadto sa Dyos ha Jerusalem an ngatanan nga mga garamiton nga iginhatag ha imo hin paggamit para ha mga buruhaton ha Templo. Ngan kon ano pa an imo kinahanglan para han Templo, makakahimo ka pagkuha hin kwarta didto han hirimosan han manggad han hadi. “Nagsusugo ako han ngatanan nga mga tesorero ha Katundan han Eufrates nga Lalawigan hin paghatag dayon kan Esdras nga padi ngan magturutdo han Balaod han Dyos han Langit, han ngatanan nga iya pangangaroon ha iyo, tubtob hin 7,500 ka libra nga salapi, 500 ka bakid nga trigo, 550 ka galon nga bino, 550 ka galon nga lana hin olibo, ngan sumala han kadamo nga ginkikinahanglan nga asin. Kinahanglan ihatag gud niyo an ngatanan nga ginkikinahanglan han Dyos han Langit para han iya Templo, ngan siguroha niyo nga diri gud an ira Dyos masina ha akon ngan hadton masunod ha akon nga mga kahadian. Gindidid-an ko kamo hin pagsukot hin mga buhis han kapadian, han mga Levita, mga musikero, mga gwardya, mga magtratrabaho, o iba pa nga may labot hini nga Templo. “Ikaw, Esdras, ha paggamit nimo han kinaadman nga iginhatag ha imo han Dyos, magtutudlok ka hin mga magburuot ngan mga maghurukom nga magpapangulo han ngatanan nga mga tawo ha Katundan han Eufrates nga nag-uokoy dida hin pagkilala ha Balaod han imo Dyos. Kinahanglan itutdo mo ito nga Balaod hin bisan hin-o nga diri pa maaram. Kon may magtalapas han mga balaod han imo Dyos o han mga balaod han ginhadian, kinahanglan kastigohon hiya dayon: pinaagi hin pagpatay, o hin pagpaiwas ha nasod, o hin pag-agawi han iya mga hiagi, o hin pagkapreso.” Nagsiring hi Esdras, “Dayawon an Ginoo nga Dyos han akon kaapoy-apoyan! Ginhimo niya nga an emperador maruyag hin pagpasidungog han Templo han Ginoo ha Jerusalem hini nga paagi! Tungod han kalooy han Dyos nalipay ha akon an emperador, an iya mga magsaragdon, ngan an ngatanan niya nga gamhanan nga mga opisyal. Gintagan ako han Ginoo hin kaisog, ngan nakabig ko in damo nga mga puno hin mga banay han Israel hin pag-uli upod ha akon.” Amo ini an lista han mga puno han mga banay nga ginhalin ngadto ha Babilonia ngan binmalik ha Jerusalem upod kan Esdras han hadi pa hi Artajerjes: Gintirok ko hira ngatanan ha ligid han salog nga tipakadto ha bungto han Ahava, ngan nagkampo kami didto hin tulo ka adlaw. Hinsabotan ko nga may-ada kapadian an hugpo, kundi waray mga Levita. Ginpasugoan ko in siyam nga mga pangulo: hira Eliezer, Ariel, Semaias, Elnatan, Jarib, Elnatan, Natan, Zacarias, ug Mosulam, ngan hin duha nga mga magturutdo: hira Joiarib ug Elnatan. Ginpakadto ko hira kan Edo nga puno han katig-oban ha Casfia hin paghangyo ha iya ngan han iya mga kauropod nga mga magtratrabaho han Templo, nga padad-an kami hin mga tawo nga magaalagad ha Templo han Dyos. Pinaagi han kalooy han Dyos, ginpadara nira ha amon hi Sarabias, tawo nga may katakos, usa nga Levita han banay ni Mali; inmupod ha iya in 18 han iya mga anak nga kalalaken-an ngan kabugtoan nga kalalaken-an. Ginpadara liwat nira hira Hasabias ug Isaias han banay ni Merari, upod in 20 han ira kauropdan. Labot hini, may-ada 220 nga mga magtratrabaho han Templo, kanay mga ginikanan gintudlok ni Hadi David ngan han iya mga opisyal hin pagbulig han mga Levita. Iginlista an ngatanan nira nga mga ngaran. Didto ha ligid han Salog Ahava nagsugo ako nga magpuasa kami ngatanan basi magpaubos kami ha atubangan han amon Dyos, ngan maghangyo kami ha iya nga iya kami mandoan ha amon paglalaktan ngan panalipdan kami, an amon mga anak, ngan an ngatanan namon nga mga hiagi. Naawod ako hin paghangyo han emperador nga tagan kami hin dikabayo nga mga sondalo nga magbabantay ha amon ha mga kaaway dida ha paglalaktan, kay ginsumatan ko hiya nga nabendisyon an amon Dyos han ngatanan nga nasarig ha iya, kundi nasisina ngan nakastigo hiya han bisan hin-o nga nasalikway ha iya. Sanglit nagpuasa ngan nag-ampo kami nga panalipdan kami han Dyos, ngan pinamatian niya an amon mga pag-ampo. Tikang han mga namumuno nga kapadian, ginpili ko hira Sarabias, Hasabias, ngan hin napulo pa nga kapadian. Katapos, gintimbang ko an salapi, an bulawan, ngan an mga garamiton nga iginhatag han emperador, han iya mga magsaragdon ngan mga opisyal, ngan han mga tawo han Israel basi gamiton didto ha Templo, ngan iginhatag ini ngadto han kapadian. Ginsiring ko hira, “Iginhalad kamo para ha Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan, ngan sugad man an ngatanan nga salapi ug bulawan nga mga garamiton nga gindara ngadto han Ginoo hin kinasingkasing nga paghalad. Bantayi ini hin maupay ngada han pag-abot niyo ha Templo. Didto ha mga kwarto han kapadian timbanga ini nga iyo dara ngan itubyan ha mga pangulo han kapadian ngan han mga Levita, ngan ha mga pangulo han mga tawo han Israel ha Jerusalem.” Sanglit ginmangnoan han kapadian ngan han mga Levita an salapi, an bulawan, ngan an mga garamiton, basi dad-on ini ngadto han Templo ha Jerusalem. Ika-12 adto nga adlaw han syahan nga bulan nga bumaya kami han Salog Ahava ngan kinmadto kami ha Jerusalem. Kaupod namon an Ginoo ngan pinanalipdan kami niya han mga pagsulong hin kaaway ngan hin paggama dida han amon paglakaton. Han pag-abot namon ha Jerusalem, pinmahuway kami hin tulo ka adlaw. Kahuman ha ikaupat ka adlaw nasingadto kami ha Templo, gintimbang namon an salapi, an bulawan, ngan an mga garamiton, ngan igintubyan ini ngatanan ngadto kan Meremot nga padi, nga anak ni Urias. Kaupod niya hira Eleazar nga anak ni Pinehas, ngan hin duha nga mga Levita: hira Jozabad nga anak ni Josue, ngan hi Noadias nga anak ni Binui. Gin-ihap ngan gintimbang an ngatanan, ngan ginlista gud an timbang han ngatanan. Naghalad hin mga unong nga tinubod ngadto han Dyos han Israel an ngatanan nga binmalik tikang han paghalina ha ira. Naghalad hira hin 12 nga mga tudo nga baka para han bug-os nga Israel, 96 nga mga karnero nga lalaki, ngan 77 nga mga nati nga karnero; naghalad liwat hira hin 12 nga mga kanding basi malinisan hira han ira mga sala. Gintubod ini ngatanan nga mga mananap nga halad ngadto han Ginoo. Kinuha liwat nira an dokumento nga iginhatag ha ira han emperador ngan iginhatag ini ha mga gobernador ngan mga opisyal han Katundan han Eufrates nga Lalawigan, nga binmulig han mga tawo ngan han pagsingba ha Templo. Katapos pagbuhata ini ngatanan, inmabot in mga pangulo han mga tawo han Israel ngan nagsumat ini hira ha akon nga an mga tawo, an kapadian, ngan an mga Levita waray lumain han mga tawo han higrani nga mga nasod—an Canaan, Amon, Moab, ug Ehipto—o han mga Hiteohanon, Periseohanon, Jebuseohanon, ngan mga Amoreohanon. Ginbuhat nira an makaarawod nga mga butang nga ginbuhat hini nga mga tawo. Nangasawa hin langyaw nga kababayen-an an kalalaken-an nga mga Judiyo, sanglit nahugawan an baraan nga mga tawo han Dyos. An mga pangulo ngan mga opisyal amo an nag-una hini nga mga pagtalapas. Han pakabati ko hini, ginggisi ko an akon panapton tungod hin pagturaw, ginrabot ko an akon buhok ngan akon bungot, ngan linmingkod ako nga mabidoon. Linmingkod ako didto nga mabidoon ngada han pag-abot han takna han ikinagab-i nga paghalad, ngan nag-alirong ha akon an mga tawo—an ngatanan nga nahadlok tungod han iginsiring han Dyos han Israel mahitungod han mga sala hadton mga binmalik na tikang han paghalina ha ira. Han takna na han gab-i nga paghalad, binmuhat ako ha akon lingkoran ngan samtang nakakabado pa ako han gisi nga panapton, linmuhod ako hin pag-ampo ngan gin-alsa ko an akon mga kamot ngadto han Ginoo nga akon Dyos. Nagsiring ako, “O Dyos, ikinaaawod ko ngan waray ako nawong hin pag-atubang ha imo. Nagtikahitaas na an tambak han amon sala nga linapos na han amon ulo; naabot na ngani ngadto ha kalangitan. Tikang pa han mga adlaw han amon kaapoy-apoyan ngada yana kami, an imo mga tawo, nagbuhat hin dagko nga mga sala. Tungod han amon mga sala, nahingadto kami, an amon kahadian ug kapadian ha mga kamot hin langyaw nga kahadian; ginpatay, gintikasan, ngan ginbihag kami, ngan naalohan gud kami sugad hinin kamutangan namon yana. Yana, sulod hin haliputay nga panahon, O Ginoo nga amon Dyos, nalooy ka ha amon ngan itinugot mo nga makapalagiw ha pagkabihag ngan mag-ukoy ha kahimyangan in pira ha amon dinhe hini nga baraan nga dapit. Iginlikay mo kami ha pagkaoripon ngan iginhatag mo ha amon in bag-o nga kinabuhi. Mga oripon kami, kundi waray mo kami pabay-i ha pagkaoripon. Nagbuot ka nga umugop ha amon an mga emperador han Persia ngan tumugot ini hira ha amon hin pag-ukoy ngan pagtindog na liwat han imo Templo nga naruba, ngan hin pakaagi han amon katalwasan didto ha Juda ug Jerusalem. “Kundi yana, O Dyos, ano in amon masisiring katapos han ngatanan nga nahinabo? Ginsupak na liwat namon an ngatanan nga mga sugo nga imo ginhatag ha amon pinaagi han imo mga surugoon nga mga manaragna. Nagsumat hira ha amon nga mahugaw an tuna nga amon pag-uokyan, kay ginpuno han mga tawo nga nag-ukoy hito hin makaarawod ngan maghugaw nga mga binuhatan an ngatanan nga katunaan. Ginsiring kami nira nga diri gud kami makig-aragsawa hito nga mga tawo ngan diri gud kami bumulig basi hira magmainuswagon kon karuyag namon magpahimulos han tuna ngan ipasunod ini ha kadayonan han amon mga tulin. Bisan han katapos han ngatanan nga nahinabo ha amon nga ihinatag mo nga sirot han amon mga sala ngan mga sayop, maaram kami nga ikaw nga amon Dyos nagkastigo ha amon ngani kulang pa ini han angay ha amon nga kastigo ngan gintugotan mo pa kami nga mabuhi. Niyan pababay-an na la namon an imo mga sugo ngan makikig-aragsawa kami hini nga magraogdaog nga mga tawo? Kon buhaton namon ini, mapupungot ka gud ha amon ngan pupuohon mo kami, ngan diri ka na matugot nga may mabuhi pa ha amon. O Ginoo nga Dyos han Israel, matadong ka, kundi gintugotan mo kami nga mabuhi. Nagkokompisal kami ha imo han amon sala; waray gud kami katungod hin pagkada ha imo atubangan.” Samtang nayukbo hi Esdras hin pag-ampo ha atubangan han Templo, nga nagtatangis ngan nagkokompisal hini nga mga sala, ginlibotan hiya hin dako nga hugpo hin mga Israelita nga nagtitinangis—mga kalalaken-an, kababayen-an, ngan kabataan. Niyan nagsiring kan Esdras hi Secanias, anak ni Jehiel han banay ni Elam, “Binayaan namon an pagtoo han Dyos pinaagi hin pangasawa hin langyaw nga kababayen-an, kundi bisan pa ngani, may-ada pa gihapon paglaom an Israel. Sanglit yana kinahanglan magsumpa kami ha amon Dyos nga amon paiiwason ini nga kababayen-an ngan an ira mga anak. Tutumanon namon an igsagdon nimo ngan han iba pa nga natahod han mga sugo han Dyos. Bubuhaton namon an kinahanglan ipapagtuman ha amon han Balaod han Dyos. Buhata kay katungdanan mo ini. Mabulig kami ha imo, sanglit padayona ngan buhata ini.” Sanglit pinapagsumpa ni Esdras an mga pangulo han kapadian, han mga Levita, ngan han iba nga mga tawo nga kinahanglan tumanon nira an ginlarang ni Secanias. Niyan tikang ha atubangan han Templo nasingadto hi Esdras han dapit nga inookyan ni Johanan nga anak ni Eliasib, ngan didto hiya pagpalabay han gab-i nga mabidoon tungod han damo nga mga sala nga ginbuhat han mga nabihag. Waray hiya kumaon o uminom hin bisan ano. Sanglit sakob han tulo ka adlaw, dida han ika-20 nga adlaw han ika-9 nga bulan, napakadto ha Jerusalem an ngatanan nga kalalaken-an nga nag-uokoy ha katunaan han Juda ug Benjamin ngan nagtitirok hira ha plasa han Templo. Binmunok ngan makusog an uran. Nangungurog an ngatanan nga mga tawo tungod han kahadlok ug tungod han kahagkot. Tinmindog hi Esdras ngan naghimangraw ha ira. Nagsiring hiya, “Nakagtalapas kamo ngan gindugangan niyo an sala han Israel pinaagi hin pangasawa hin langyaw nga kababayen-an. Sanglit yana, ikompisal niyo an iyo mga sala ngadto han Ginoo nga Dyos han iyo kaapoy-apoyan, ngan buhata niyo an makakapahimuot ha iya. Bulag kamo han mga tawo nga taga-langyaw nga nag-uokoy ha aton tuna ngan paiwasa an iyo langyaw nga mga asawa.” Nangogliat pagbaton an mga tawo, “Bubuhaton namon an imo ginsiring!” Nagpadayon hira, “Kundi damo hin duro ini nga mga tawo ngan makusog an uran. Diri kami mailob pagtinukdaw ngan pag-antos han katun-og kon waray namon kasirongan. Diri ini mahihimo hin usa o duha la ka adlaw, kay damo hin duro ha amon an nahiaapi hini nga sala. Paokya didto ha Jerusalem an aton mga opisyal ngan hira an manginano hini nga butang. Niyan pakanhia ha igintalaan nga panahon an tagsatagsa nga may langyaw nga asawa ha aton mga syudad, upod an mga pangulo ngan mga maghurukom han iya syudad. Dida hini mapopoypoy an kasina han Dyos hini nga kahimtang.” Waray rinmiwa hini nga larang labot kan Jonatan nga anak ni Asahel, ngan kan Jaaseia nga anak ni Tekoa, nga inugopan nira Mesulam ug ni Sabetai, usa nga Levita. Gintuman ini han mga nahibalik nga mga nabihag, sanglit gintudlok ni Esdras nga padi hin mga tawo tikang han mga puno han mga banay ngan ginsurat an ira mga ngaran. Dida han syahan nga adlaw han ika-10 nga bulan nagtikang hira hin pag-usisa, ngan sulod han masunod nga tulo ka bulan ira naihap an ngatanan nga kalalaken-an nga may-ada mga langyaw nga asawa. Amo ini an lista han kalalaken-an nga may-ada langyaw nga mga asawa: Kapadian, nga ginlista pinaagi hin mga banay: Banay ni Josue ngan han iya kabugtoan nga kalalaken-an nga mga anak ni Jozadac: hira Maasias, Eliezer, Jarib, ug Gedalias. Nagsaad hira hin pakigbulag han ira mga asawa, ngan naghalad hira hin lalaki nga karnero nga unong nga tutuboron para han ira mga sala. Banay ni Emer: hira Hanani ug Sebadias Banay ni Harim: hira Maaseias, Elias, Semaias, Jehiel, ug Uzias Banay ni Pasur: hira Elioenai, Maaseias, Ismael, Natanael, Jozabad, ug Elasa Mga Levita: Hira Jozabad, Simei, Kelaias (tinatawag liwat nga Kelita), Fetaias, Juda, ug Eliezer Mga Musikero: Eliasib Mga Magbarantay han Templo: Hira Salum, Telem, ug Uri Iba pa: Banay ni Faros: hira Remeya, Jezias, Malquias, Miamin, Eleazar, Hasabias, ug Benaias Banay ni Elam: hira Matanias, Zacarias, Jehiel, Abdi, Jeremot, ug Elias Banay ni Zatu: hira Elioenai, Eliasib, Matanias, Jeremot, Sabad, ug Asisa Banay ni Bebai: hira Jehoanan, Ananias, Sabai, ug Atalai Banay ni Bani: hira Mesolam, Maluc, Adaias, Jasub, Saal, ug Jeremot Banay ni Fahatmoab: hira Edna, Calal, Benaias, Maaseias, Matanias, Besalel, Benui, ug Manases Banay ni Hasum: hira Matenai, Matata, Sabad, Elifelet, Jeremai, Manases, ug Simei Banay ni Nebo: hira Jehiel, Matatias, Sabad, Sebina, Jadai, Joel, ug Benaias Ini ngatanan nga kalalaken-an may-ada mga langyaw nga asawa. Nakigbulag hira han ira mga asawa, ngan ira ini ginpaiwas upod an ira mga anak. Amo ini an susumaton han mga nahimo ni Nehemias nga anak ni Hacalias. Dida han bulan han Kisleb, han ika-20 ka tuig nga emperador han Persia hi Artajerjes, samtang nakadto ako, hi Nehemias, ha Susa nga kapital nga syudad, inmabot hi Hanani, usa han akon kabugtoan tikang ha Juda, upod in pipira ka tawo tikang ha Juda. Ginpakianhan ko hira hiunong han Jerusalem ngan hiunong han amon igkasi mga Judiyo nga binalik na tikang ha paghalina ha ira didto ha Babilonia. Ginsumatan ako nira nga nagkukuri gud adton mga nanhisalin nga buhi ngan nahiuli na ngadto han ira kalugaringon nga tuna ngan gintatamay ini hira han mga nag-uokoy nga mga taglangyaw harani ha ira. Ginsumatan liwat ako nira nga ruba pa an mga pader han Jerusalem ngan waray pa maayad an mga ganghaan tikang han pagsunoga han syudad. Han pakabati ko hini, linmingkod ngan nagtangis ako. Nagmabidoon ako sulod hin pira ka adlaw ngan waray gud ako kumaon. Nag-ampo ako ngadto han Dyos, “O Ginoo nga Dyos han Langit! Gamhanan ka nga Dyos ngan nahadlok kami ha imo. Gintutuman mo gud an imo ginsaaran hadton mga nahigugma ha imo ngan nagbubuhat han imo mga sugo. Tan-awa ako, O Ginoo, ngan pamatii an akon pag-ampo, samtang nag-aampo ako adlaw gab-i para han imo surugoon nga mga tawo han Israel. Gintutug-an ko nga kami, an mga tawo han Israel nakasala ha imo. Nakasala ako ngan an akon kaapoy-apoyan. Ginraogdaog ka namon ngan waray namon pagtumana an imo mga sugo. Waray namon pagtumana an imo mga balaod nga ginhatag mo ha amon pinaagi kan Moises, an imo surugoon. Hinumdomi yana an imo ginsiring kan Moises: ‘Kon diri kamo, an mga tawo han Israel, magmatinumanon ha akon, igpapasarang ko kamo dida han iba nga mga nasod. Kundi kon bumalik kamo ha akon ngan buhaton niyo an akon iginsugo ha iyo, ibabalik ko kamo ngadto han dapit nga ginpili ko nga pagsisingbahan niyo ha akon bisan kon nagsasarang na kamo ha bug-os nga katunaan.’ “O Ginoo, amo ini an imo mga surugoon, an imo kalugaringon nga mga tawo. Gintalwas mo hira pinaagi han imo dako nga gahom ug kusog. Pamatii na yana an akon pag-ampo ngan an mga pag-ampo han iba mo nga mga surugoon nga karuyag magpasidungog ha imo. Ihatag ha akon yana an kumainuswagon ngan malooy gad ha akon an emperador.” Hadto nga mga adlaw ako an tinaporan han bino han emperador. Usa ka adlaw, paglabay hin upat ka bulan, han nakaon hi emperador Artajerjes, gintagayan ko hiya han bino. Waray pa gud hiya makakita ha akon nga mabidoon, sanglit nagpakiana hiya, “Kay ano nga mabidoon ka pagkit-on? Diri ka man masakit. Kay ano nga diri ka man malipayon?” Nahadlok ako ngan ginbaton ko hiya, “Mabuhi unta hin kadayonan an hadi! Uunanhon ko nga diri ako magmabidoon kon naruba man an syudad nga ginlubngan han akon kaapoy-apoyan ngan ginsunog an iya mga ganghaan?” Nagpakiana an emperador, “Ano man an imo karuyag?” Nag-ampo ako ngadto han Dyos han Langit, ngan katapos nagsiring ako ha emperador, “Kon ikalipay ako han emperador ngan kon pamatian niya an akon hangyo, tugoti ako hin pagkadto han tuna han Juda, ngadto han syudad nga ginlubngan han akon kaapoy-apoyan, basi akon pag-aydon na liwat an syudad.” Pinamatian an akon hangyo han emperador (samtang nasapit ha iya an iya asawa). Ginpakianhan ako niya kon maiha ba ako didto ngan kon san-o ako mabalik, ngan ginsumatan ko hiya. Niyan naghangyo ako ha iya nga tagan ako niya hin mga surat ngadto han mga gobernador han Lalawigan han Katundan-han-Eufrates, basi ako paagion nira ngadto ha Juda. Naghangyo liwat ako hin surat ngadto kan Asaf nga tinaporan han mga kagurangan han hadi basi ako katagan hin kahoy para han mga ganghaan han kota nga nagbabantay han Templo, para han mga pader han syudad, ngan para han balay nga akon pag-uokyan. Iginhatag ha akon han emperador an ngatanan nga akon ginhangyo, kay upod ko man an Dyos. Ginpaupdan ako han emperador hin mga opisyal hin kasondalohan ngan hin mga dikabayo nga mga sondalo. Han pag-abot ko ha Katundan-han-Eufrates, iginhatag ko an mga surat han emperador ngadto han mga gobernador. Kundi nakabati hira Sanbalat nga taga bungto han Betoron ug Tobias nga usa nga opisyal ha lalawigan han Amon, nga may inmabot para hin pagpakaupay han mga tawo han Israel, ngan nangalas gud hira. Nagpadayon ako ngadto ha Jerusalem, ngan sulod hin tulo ka adlaw waray ako ginsumat nga bisan hin-o han igindasig ha akon han Dyos hin pagpabuhat para han Jerusalem. Niyan dida han katutnga han kagab-ihon binmangon ako ngan ginmawas ako upod in pira han akon mga kaupod. An asno nga akon ginsakyan amo la an hayop nga amon dara. Gab-i pa adto han pagbaya ko han syudad pinaagi han Ganghaan Kahamub-an didto ha katundan, ngan nagtipatimogan ako ug linabyan ko an Busay Dragon ngadto han Ganghaan Harapilan. Gin-usisa ko an ruba nga mga pader han syudad ngan an mga ganghaan nga nagkasusunog. Niyan didto ha sinirangan han syudad nagtipaamihanan ako ngadto han Ganghaan Busay ngan han Lanaw han Hadi. An asno nga akon sinasakyan waray makasulsog hin agian dida han nagkaruruba, sanglit linmugsong ako ngadto han Kahamub-an Kidron ngan nagpadayon ako pagsakay han asno ngan nagkinita ako han pader. Katapos binmalik ako han dalan nga akon gin-agian ngan inmoli ako ngadto han syudad pinaagi han Ganghaan Kahamub-an. Waray may nahibaro han mga opisyal hito nga dapit kon napakain ako ngan kon ano an akon ginbuhat, kay waray ko may ginsumatan nga bisan hin-o han akon igkasi mga Judiyo—an kapadian, an mga pangulo, an mga opisyal, o bisan hin-o nga mabulig han buruhaton. Kundi yana nagsiring ako ha ira, “Kitaa niyo an kamakuri han aton kamutangan, kay nabungkag an Jerusalem ngan mga ruba an iya mga ganghaan! Tindoga ta liwat an mga pader han syudad basi mawaray na an aton kaarawdan.” Ngan iginsumat ko ha ira nga kaupod ngan kabulig ko an Dyos, ngan an iginsiring ha akon han emperador. Binmaton hira, “Tikangi ta na an pag-ayad liwat han syudad.” Ngan nag-andam hira basi katikangan an buruhaton. Han paghibaro nira Sanbalat, Tobias, ngan usa nga Arabe nga ginngaranan kan Gesem, han nahunahunaan namon hin pagbuhat, gintawa-an kami nira ngan ginsiring, “Ano ba ini nga iyo nahunahunaan hin pagbuhat? Karuyag ba niyo sidngon nga maato kamo han hadi?” Binmaton ako, “Upod an bulig han Dyos han Langit, magmainuswagon gud kami hini nga amon inaatubang nga buhat. Kundi waray niyo katungod han bisan ano nga hiagi dinhe ha Jerusalem, ngan waray niyo bahin han iya mga handomanan.” Sugad hini an pagtindog na liwat han pader han syudad. Gintindog na liwat nira Eliasib nga Labaw nga Padi ngan han iya igkasi kapadian an ganghaan nga ginngaranan an Ganghaan han mga Karnero, iginhalad ini nira, ngan iginpahimutang an mga portahan. Iginhalad nira an pader tubtob han Lantawan nga ginngaranan an Lantawan han Usa ka Gatos ngan han Torre ni Hananel. Gintindog han mga tawo han Jerico an sapit nga bahin han pader nga gintindog ni Eliasib. Sunod han mga taga-Jerico, nagtindog liwat hi Sacur nga anak ni Amri. Gintindog han banay ni Hasana an Ganghaan han Isda. Ginpahimutang nira an mga baybayan ngan an mga ganghaan, ngan igintaod an mga sira ngan mga trangka han ganghaan. Sunod ha ira, nagtindog liwat hi Meremot nga anak ni Urias ngan apo ni Acos. Sunod ha iya, hi Mesolam, nga anak ni Baraquias ngan apo ni Mesesabel nag-ayad liwat. Sunod ha kan Mesolam, nagtindog liwat hi Sadoc nga anak ni Baana. Gintindog han mga tawo han Tecoa an sunod nga bahin, kundi dinmiri an dumagko nga mga tawo han bungto han kinamot nga trabaho nga iginhatag ha ira han mga kapatas. Gintindog liwat nira Joyada nga anak ni Fasea ug Mesolam nga anak ni Besodia an Ganghaan han Jesana. Ginpahimutang nira an mga baybayon ngan an mga portahan, ngan igintaod an mga sira ngan mga trangka han ganghaan. Gintindog nira Meltias nga taga-Gabaon, Jadon nga taga-Meronot, ngan han mga tawo han Gabaon ug Mispa an sapit nga bahin, tubtob han inuokyan han gobernador han Katundan-han-Eufrates. Gintindog ni Usiel nga anak ni Araias, nga panday hin bulawan an sapit nga bahin. Gintindog ni Ananias nga parahimo hin mga pahamot an sapit nga bahin tubtob han Pader nga Hiluag. Gintindog ni Refaya nga anak ni Hur, nga punoan han katunga nga Distrito han Jerusalem an sapit nga bahin. Gintindog ni Jedaias nga anak ni Haromat an sapit nga bahin nga hirani han iya kalugaringon nga balay. Sunod kan Jedaias, nagtindog liwat hi Hatus nga anak ni Hasebnias. Gintindog nira Melquias nga anak ni Harim ug Hasub nga anak ni Pahat Moab an sunod nga bahin ngan an Torre han mga Hudno. Sunod ha ira, nagtindog liwat hi Salum nga anak ni Halohes, nga punoan han lain nga katunga nga Distrito han Jerusalem, han sapit nga bahin. (Binmulig pagtrabaho an iya mga anak nga kababayen-an.) Gintindog liwat nira Hanun ngan han mga umurokoy han syudad han Sanoa an Ganghaan Kahamub-an. Iginpahimutang nira an mga ganghaan ngan igintaod an mga sira ngan an mga trangka han ganghaan, ngan gin-ayad nira in 1,500 ka pyi han pader, tubtob han Ganghaan nga Harapilan. Gintindog liwat ni Melquias nga anak ni Recab, nga punoan han Distrito han Betakerim an Ganghaan nga Harapilan. Iginpahimutang niya an mga ganghaan ngan igintaod an mga sira ngan an mga trangka han ganghaan. Gintindog liwat ni Salum nga anak ni Colhose, nga punoan han Distrito han Mispa, an Ganghaan han Busay. Gin-atpan niya an aragian, iginpahimutang an mga ganghaan, ngan igintaod an mga sira ngan an mga trangka. Didto han Linaw Siloe gintindog niya an pader nga sapit han tanaman han hadi, tubtob han mga hagdan nga nalugsong tikang han Syudad ni David. Gintindog ni Nehemias nga anak ni Asboc, nga punoan han katunga nga Distrito han Betsur, an sunod nga bahin tubtob han lubnganan ni David, han linaw, ngan han balay han kasondalohan. Inin nasunod nga mga Levita nagbag-o hin pagtindog han sunod nga pipira nga mga bahin han pader: Gintindog ni Rehum nga anak ni Bani an sunod nga bahin. Sunod kan Rehum gintindog ni Hasabias nga punoan han katunga nga Distrito han Keila an sapit nga bahin para han iya distrito. Gintindog ni Bavai nga anak ni Enadad, nga punoan han lain nga katunga nga Distrito han Keila, an sapit nga bahin ni Hasabias. Gintindog ni Ezer nga anak ni Josue, nga punoan han Mispa an sapit nga bahin ha atubangan han hirimosan han mga hinganiban tubtob han dapit nga linilikoan han pader. Gintindog ni Baruc nga anak ni Sabai an sapit nga bahin tubtob han aragian ngadto han balay ni Eliasib an Labaw nga Padi. Gintindog ni Meremot nga anak ni Urias ngan apo ni Acos an sapit nga bahin tubtob han kataposan han balay ni Eliasib. Gin-otro hin pagtindog hinin nasunod nga kapadian an sunod nga pipira nga mga bahin han pader: Gintindog han kapadian nga tikang han mga dapit harani han Jerusalem an sunod nga bahin. Gintindog nira Benjamin ug Hasub an sapit nga bahin nga atubangan la han ira mga balay. Gintindog ni Asarias nga anak ni Maasias ngan apo ni Ananias an sapit nga bahin nga atubangan han iya balay. Gintindog ni Binui nga anak ni Enadad an sapit nga bahin, tikang han balay ni Asarias ngadto han kanto han pader. Gintindog han mga tawo han Tecoa an sapit nga bahin, ug ikaduha na nira ini nga gintindog, tikang hin dapit nga tugbang han dako nga lantawan nga nagbabantay han Templo tubtob han pader nga hirani han Ofel. Gintindog hin usa ka hugpo hin kapadian an sapit nga bahin nga tipaamihanan tikang han Ganghaan Kabayo; an kada usa ha ira nagtindog ha atubangan han iya kalugaringon nga balay. Gintindog ni Sadoc nga anak ni Emer an sapit nga bahin nga atubangan han iya balay. Gintindog ni Semias nga anak ni Seconias, nga bantay han Ganghaan ha Sinirangan, an sapit nga bahin. Gintindog nira Ananias nga anak ni Selemias ug Hanun nga ikaunom nga anak ni Selef an sapit nga bahin, ug ikaduha na ini nga ira gintindog. Gintindog ni Mesolam nga anak ni Baraquias an sapit nga bahin nga atubangan han iya balay. Gintindog ni Melquias nga panday hin bulawan an sapit nga bahin tubtob han balay nga ginggamit han mga trabahador han Templo ngan han mga magparatigayon nga nakada ha ligid han Ganghaan Mifcad ngadto han Templo nga hirani han kwarto ha bawbaw han amihan-sinirangan nga kanto han pader. Gintindog han mga panday hin bulawan ngan han mga magparatigayon an kataposan nga bahin tikang han kwarto dida han kanto tubtob han Ganghaan Karnero. Han pakabati ni Sanbalat nga gintikangan na namon nga mga Judiyo an pagbag-o hin pagtindog han pader, napungot hiya ngan nagtikang hin pagyubit ha amon. Ha atubangan han iya mga kaupod ngan han Samariahanon nga kasondalohan nagsiring hiya, “Ano an nahunahunaan hini nga mga makalolooy nga mga Judiyo hin pagbuhat hini? Naghuhunahuna ba hira hin pagbag-o hin pagtindog han syudad? Naghuhunahuna ba hira nga pinaagi hin paghalad hin mga unong nga tutuboron mahuhuman nira an buruhaton hin usa ka adlaw? Makakahimo ba hira hin itirindog nga mga bato tikang hin mga tambak han nasunog nga mga rinuba?” Tinmupad hi Tobias ha iya, ngan nagsiring hiya, “Ano nga pader an ira pagtitindogon? Makakatumba hini bisan la in usa nga garong!” Nag-ampo ako, “Pamatii, O Dyos, an ira pagtamay ha amon! An ira pagtamay umomban unta ngada han ira mga ulo. Itugot nga pagtikasan hira han ngatanan nga ira gintatag-iya ngan ipabihag hira ngadto hin langyaw nga tuna. Ayaw hira pagpasayloa han maraot nira nga mga buhat, ngan ayaw hingalimti an ira mga sala, kay ira gintamay kami nga mga magtirindog.” Sanglit nagpadayon kami hin pagtindog na liwat han pader, ngan waray pag-iha nahuman an katunga han kahitaas hini, kay nagtinguha gud hin pagtrabaho an mga tawo. Hinbatian nira Sanbalat, Tobias, ngan han katawhan han Arabia, Amon, ug Asdod nga mainuswagon an amon pag-ayad han pader han Jerusalem, ngan amon na gintuhusan an mga buhang han pader, ngan napungot hira hin duro. Sanglit nagkasarabot hira ngatanan hin pagsulong han Jerusalem ngan paghimo hin kasamok. Kundi nag-ampo kami ngadto han amon Dyos ngan nagbutang kami hin mga magbarantay han mga ganghaan adlaw gab-i. May kanta an mga tawo han Juda: “Naluya kami tungod han mabug-at nga mga darad-on; Uraura ka damo han rinuba nga amon harakoton; An pagtindog han pader yana nga adlaw uunanhon man namon?” Hunahuna han amon mga kaaway nga diri kami nakita ha ira o nga diri kami mahibabaro han nahinanabo tubtob han paghisakbi ha amon pinaagi hin pagpatay ha amon ngan hin pagpaundang han amon buruhaton. Kundi an mga Judiyo nga nag-uokoy tampo han amon mga kaaway kinmadto ha amon ngan nakadamo pagsumat ha amon nga an amon mga kaaway masulong ha amon. Sanglit ginsangkap ko an mga tawo hin mga espada, mga bangkaw, ngan mga pana, ngan iginpahimutang ko hira sumala han ira tagsa nga banay ha luyo han mga dapit han pader nga waray pa maayad. Hinkit-an ko nga nababaraka an mga tawo, sanglit ginsiring ko hira, an ira mga pangulo, ngan mga opisyal, “Ayaw kamo kahadlok han aton mga kaaway. Hinumdomi niyo nga gamhanan ngan makaharadlok an Ginoo, ngan paki-away kamo para han iyo igkasi mga Israelita, iyo mga anak, iyo mga asawa, ngan iyo mga panimalay.” Hinbaroan han aton mga kaaway nga aton hinsabtan an ira nahunahunaan ha aton ngan nasayod hira nga an Dyos ngahaw an nagkawang han ira mga maraot nga hunahuna. Niyan binmalik kami ngatanan hin pag-ayad han pader. Tikang hadto nga adlaw, katunga han akon mga tawo an nagtrabaho ngan an katunga nagbantay ngan may-ada nira mga tabon ha dughan para hin pakig-away ngan sangkap hira hin mga bangkaw, mga taming, ngan mga pana. Ngan iginhatag han amon mga pangulo an ira tim-os nga pagbulig han mga tawo nga nag-aayad han pader. Bisan adton mga parahakot han itirindog nga mga materyal nagamit han usa nga kamot hin paghakot ngan an usa liwat nga kamot nakapot hin hinganiban, ngan an ngatanan nga mga magtirindog nagtaklos hin espada ha ira hawak. Kaupod ko an parahuyop han trompeta. Ginsiring ko an mga tawo, an ira mga opisyal ngan mga pangulo. “Hinmirayo na an aton pag-ayad ngan hiluag na an aton pagkaburublag ha bawbaw han pader. Kon hibatian niyo an trompeta, pag-alirong kamo ha akon. An aton Dyos an makikig-away para ha aton.” Sanglit kada adlaw, tikang han maagahon pa ngada han pagsirang han kabitun-an ha gab-i, katunga ha amon an nagtrabaho han pader samtang an katunga nagbantay nga may mga bangkaw. Hini nga panahon ginsiring ko an mga tinaporan nga kinahanglan aanhi ha Jerusalem an pagkaturog kada gab-i hira ngan an ngatanan nira nga mga kabulig basi kabantayan namon an syudad kon gab-i ngan makagtrabaho kami kon adlaw. Waray ako maglubas han akon mga panapton bisan ha gab-i, sugad man an akon mga kaupod, an akon mga surugoon, ngan an mga magbarantay ha akon, ngan diri namon ibinubulag an amon mga hinganiban. Paglabay hin panahon nagngurutob kontra han ira igkasi mga Judiyo in damo nga kalalaken-an ngan kababayen-an. May-ada ha ira nagsiring, “Dagko inin amon mga panimalay. Nagkikinahanglan kami hin pagkaon basi kami mabuhi.” Nagsiring an iba, “Napirit kami pagprinda han amon mga uma, mga urubasan, ngan mga balay basi la makapalit kami hin igo nga pagkaon nga diri la kami panggutomon.” May iba pa nga nagsiring, “Nangutang kami hin kwarta hin pagbayad ngadto han hadi han buhis han amon mga uma ngan mga urubasan. Mga kadugo man kami han amon igkasi mga Judiyo. Diri ba an amon mga anak sugad kamaupay han ira mga anak? Kundi ginpapaoripon namon an amon mga anak. Nahibaligya na ngani nga mga oripon an iba han amon mga anak nga kababayen-an. Waray gud namon mahihimo kay ginkuha ha amon an amon mga uma ngan mga urubasan.” Han pakabati ko han ira mga ngurutob, nasina ako, ngan naglarang ako dayon hin paggios. Ginbusaan ko an mga pangulo ngan mga opisyal han katawhan ngan ginsiring ko hira, “Iyo ginraogdaog an iyo kabugtoan!” Nagtawag ako hin katirok han mga tawo hin pagtuhay ha ira, ngan nagsiring ako, “Sugad han aton nahimo ginlukat naton an aton kabugtoan nga mga Judiyo nga nagbaligya ha ira ngahaw ngadto hin mga lumalangyaw. Yana iyo ginpipirit an iyo kalugaringon nga kabugtoan hin pagbaligya han ira kalugaringon ngada ha iyo nga ira igkasi mga Judiyo!” Nagmingaw an mga pangulo ngan waray gud hira sadang igyakan. Niyan nagsiring ako, “Sayop an iyo ginbubuhat! Angay niyo pagtahoron an Dyos ngan pagbuhaton an matadong. Dida hini diri unta tinatagan niyo an aton mga kaaway nga mga Hentil hin higayon hin pagtamay ha aton. Ginpautang ko an mga tawo hin kwarta ug pagkaon, sugad man an akon mga kaupod, ngan an mga tawo nga nagtratrabaho para ha akon. Yana ayaw ta na hira pabayda. Paraa an ngatanan nga mga utang ha iyo—kwarta o pagkaon o bino o lana hin olibo. Ngan yana dayon igbalik ha ira an ira mga uma, mga urubasan, mga tanaman hin olibo, ngan mga balay!” Binmaton an mga pangulo, “Tutumanon namon an imo siring. Ig-uuli namon an mga hiagi ngan diri na kami masukot ha ira han mga utang.” Gintawag ko an kapadian ngan ginpasumpa ko ha ira atubangan an mga pangulo nga ira gud tumanon an saad nga ira pa gudla ginhimo. Niyan ginhukas ko an hilapad nga bakos ha akon hawak ngan igintugyab ko ini, ngan nagsiring ako, “Susugaron hini han Dyos an pagtugyab han bisan hin-o ha iyo nga diri nagtuman han iya saad. Kukuhaon han Dyos an iyo mga balay ngan an ngatanan nga iyo gintatag-iya, ngan waray gud igsasalin ha iyo.” Nagsiring an ngatanan nga nagtambong, “Amen!” Ngan gindayaw nira an Ginoo. Ngan gintuman han mga pangulo an ira saad. Sulod han bug-os nga dose ka tuig nga gobernador ako han tuna han Juda, tikang han ika-20 ka tuig nga emperador hi Artajerjes ngada han iya ika-32 ka tuig, waray gud ako o an akon mga kauropdan kumarawat han pagkaon nga bahin han akon pagka gobernador. An tagsa nga gobernador nga una ha akon nakapabug-at han mga tawo ngan nangaro hin 40 ka bug-os nga salapi kada adlaw para hin pagkaon ug bino. Ginraogdaog an mga tawo bisan han ira mga surugoon. Kundi iba an akon ginbuhat kay ginpasidunggan ko an Dyos. Ibinutang ko an akon bug-os nga kusog dida han pagtindog na liwat han pader ngan waray ako mag-angkon hin bisan ano nga hiagi. An ngatanan nga nagtrabaho para ha akon binmulig han pag-ayad. Dayuday ko ginpakaon ha akon lamesa in 150 nga mga Judiyo ngan an ira mga pangulo, labot han ngatanan nga mga tawo nga dinmuaw ha akon tikang han higrani nga mga nasod. Kada adlaw nagharo ako hin usa nga baka, unom han gimamag-upayi nga mga karnero, ngan damo nga mga manok, ngan kada ikanapulo ka adlaw nadurot ako hin damo nga bino. Kundi sayod ako nga mabug-at na ini nga mga ginpapas-an han mga tawo, sanglit waray ko nala aroa an katungod nga ihinahatag ha akon pagka gobernahat. Nag-aampo ako ha imo, O Dyos, nga hinumdoman mo an ngatanan nga akon ginbuhat para hini nga mga tawo. Nakabati hira Sanbalat, Tobias, Gesem, ngan an iba nga amon mga kaaway nga nahuman na namon an pagtindog han pader. Waray na mga buhang nga nahibilin dida hini bisan kon waray pa namon mahimutang an mga ganghaan dida han mga aragian. Sanglit nagpadara ha akon hin mensahe hira Sanbalat ug Gesem. Naghangyo hira ha akon nga kon mahimo karuyag nira makigkita ha akon didto hin usa han mga baryo ha kapatagan han Ono. Usa ini nga ira pagbitik ha akon kay tuyo nira hin pagdaot ha akon. Nagpasugo ako hin mga tawo hin pagsiring ha ira, “Importante inin akon trabaho ngan diri ako makakabaya. Diri mahihimo nga paundangon ko an trabaho tungod la hin pakigkita ha iyo.” Nakaupat ipadara ha akon an amo ngahaw nga mensahe, ngan ha kada mensahe ginpadara ko ha ira an amo liwat nga baton. Niyan ginsugo ni Sanbalat in usa han iya mga surugoon hin pagdara para ha akon han ikalima nga surat ngan ini inabrehan nga daan. Amo ini an surat: “Nasumatan kami ni Gesem ngan han mga higrani nga mga nasod nga nakahunahuna ka ngan an mga Judiyo hin pagsupil, sanglit iyo gintindog na liwat an pader. Nasiring pa hi Gesem nga karuyag ka nga mahimo nga hadi ngan nagpili ka na hin mga manaragna nga amo an magpapakilala ha imo dinhe ha Jerusalem nga ikaw amo an hadi han Juda. Waray ruhaduha hibabatian na ini han hadi, sanglit maupay kon magkita kita basi paghiruhimangrawan ta ini nga kahimtang.” Ginpadara ko ngadto ha iya ini nga baton: “Waray gud kamatuoran an imo ginsiring. Imo la ini ngatanan hinimohimo.” Nagtalinguha hira hin pagtarhog ha amon basi maundang an trabaho. Nag-ampo ako, “Kundi tagi ako yana hin kusog, O Dyos!” Hini nga panahon dinmuaw ako kan Semias nga anak ni Delaia ngan apo ni Metabel nga waray makakabaya han iya balay. Nagsiring hiya ha akon, “Kinahanglan tumago kita nga duha didto han Baraan nga Dapit han Templo ngan trangkahan ta an mga porta, kay tikanhi hira hin pagpatay ha imo. Makanhi hira yana nga gab-i hin pagpatay ha imo.” Binmaton ako, “Diri ako an tawo nga nadalagan ngan natago. Naghuhunahuna ka ba nga tatalwason ko an akon kinabuhi pinaagi hin pagtago didto han Templo? Diri ko ini bubuhaton.” Han pagpainoinoha ko hini, nasayoran ko nga waray maghimangraw an Dyos kan Semias, kundi nga ginhukipan hiya nira Tobias ug Sanbalat hin paghatag ha akon hini nga pahimatngon. Ginsuholan hiya nira hin paghadlok ha akon basi ako makasala, ngan basi madaot nira an akon dungog ngan kaalohan ako. Nag-ampo ako, “Hinumdomi, O Dyos, an ginbuhat nira Tobias ug Sanbalat ngan kastigoha hira. Hinumdomi ito nga babaye nga hi Noadias ngan an iba nga mga manaragna nga nagtalinguha hin paghadlok ha akon.” Katapos hin 52 ka adlaw nga trabaho, nahuman kaayad an bug-os nga pader dida han ika-25 nga adlaw han bulan han Elul. Han pakabati hini han amon mga kaaway didto han mga hagrani nga mga nasod, nakasabot hira nga waray nira nawong ig-atubang hin tawo, kay hinbaroan man han ngatanan nga nahuman an trabaho pinaagi han pagbulig han Dyos. Sulod han bug-os hini nga panahon nagsinuratay hira Tobias ngan an mga pangulo nga Judiyo. Damo nga mga tawo didto ha Juda nga inmugop ha iya tungod han iya ugangan nga lalake nga Judiyo, hi Secanias nga anak ni Ara. Labot hini nakaasawa an iya anak nga hi Johanan han anak nga babaye ni Mesolam nga anak ni Baraquias. Naghimangraw ha akon atubangan an mga tawo hiunong han mag-upay nga mga binuhatan ni Tobias ngan danay sumatan hiya han ngatanan nga akon iginsiring. Ngan nagpadayon hiya hin pagsinurat ha akon basi mahadlok ako. Ngan yana human na kaayad an pader, iginpahimutang na an mga ganghaan, ngan tinagan na han ira buruhaton an mga gwardya han Templo, an mga magkaranta, ngan an iba nga mga Levita. Igintapod ko ngadto hin duha ka tawo an pagdumara han syudad han Jerusalem: hira Hanani nga akon bugto ug Ananias nga amo an labaw nga kapitan han kota. Kasasarigan ngan mahadlokon han Dyos hi Ananias labaw pa han iba nga mga tawo. Ginsiring ko hira nga diri pagbuksan ha aga an mga ganghaan han Jerusalem ngada han pagsiring na gud han adlaw, ngan pagsadhan ngan pagtrangkahan ini ha diri pa nabaya an mga gwardya ha pagkatunod han adlaw. Ginsiring ko liwat hira hin pagtudlok hin mga gwardya tikang dida han mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem ngan pagbutang han iba ha ira didto han mga gwardyahan ngan an iba ha ira hin pagsudoysudoy han dapit nga harani han ira kalugaringon nga kabablayan. Dako nga syudad an Jerusalem, kundi gutiay la nga mga tawo an nag-uokoy dida hini, ngan diri pa damo nga mga balay an nagkatitindog. Gindasig ako han Dyos hin pagtirok han mga tawo ngan han ira mga pangulo ngan mga opisyal, ngan hin pag-usisa han mga sinurat hiunong han ira panimalay. Hin-agian ko an mga sinurat hiunong hadton mga una nga inmoli tikang han paghalina ha ira, ngan amo ini an kasayoran nga akon hin-agian: Damo han mga bihag an binmaya han lalawigan han Babilonia ngan inmoli ngadto ha Jerusalem ug Juda, an kada usa ngadto han iya kalugaringon nga bungto. Nag-ukoy nga mga bihag didto ha Babilonia an ira mga panimalay tikang pa han pagdad-a ha ira nga mga preso ni Nabucodonosor. An ira mga pangulo amo hira Zorobabel, Josue, Nehemias, Azarias, Raamias, Nahamani, Mardoqueo, Bilsan, Misperet, Begvai, Nahum, ug Baana. May-ada 392 an kadamo han ngatanan han mga trabahador han Templo ngan mga surugoon ni Solomon nga binmalik tikang han kahalin nira hin kabihag. Gindid-an hira han Judiyo nga gobernador hin pagkaon han pagkaon nga iginhalad ngadto ha Dyos tubtob nga may-ada padi nga makakagamit han Urim ug Tumim. Nag-ukoy didto han mga bungto ngan mga syudad han Juda an ngatanan nga mga tawo han Israel—an kapadian, an mga Levita, an mga magbarantay han Templo, an mga musikero, damo nga ordinaryo nga mga tawo, ngan an mga trabahador han Templo. Dida han ikapito nga bulan napahimutang na an ngatanan nga mga tawo han Israel dida han ira mga bungto. Dida han syahan nga adlaw hito nga bulan nagtitirok hira ngatanan didto ha Jerusalem, didto han plasa ha sulod gudla han Ganghaan Tubig. Ginhangyo nira hin pagkuha han basahan han Balaod hi Esdras nga padi ngan batid han Balaod nga iginhatag han Ginoo ha Israel pinaagi kan Moises. Sanglit gindara ini ni Esdras ngadto han dapit nga ginkatirokan han mga tawo—kalalaken-an, kababayen-an, ngan an kabataan nga igo na hin pakasabot. Didto han plasa ha ligid han ganghaan iya ginbasa ha ira an Balaod tikang ha maagahon pa ngadto han pagkaudto, ngan namati hin maupay hira ngatanan. Nagtindog hi Esdras dida hin kahoy nga entablado nga gintindog para hini nga higayon. Nagtindog ha iyo tuo inin nasunod nga mga tawo: hira Matatias, Semaya, Anaias, Urias, Hilkias, ug Maasias; ngan nagtindog ha iya wala inin nasunod: hira Pedaias, Misael, Melquias, Hasum, Hasbadana, Zacarias, ug Mesolam. Han natindog hi Esdras didto han entablado nga hiruhitaas han mga tawo, tinmutok ha iya an ngatanan nga mga tawo. Han pagbuklad gud niya han basahan, nagkatukdaw hira ngatanan. Nagsiring hi Esdras, “Dayawon an Ginoo, an gamhanan nga Dyos!” Gin-alsa han ngatanan nga mga tawo an ira mga kamot ngan binmaton, “Amen! Amen!” Nanhapa hira ha tuna hin pagsingba. Binmangon hira ngan tinmindog hira ngatanan. Ginsaysay ha ira an Balaod hinin nasunod nga mga Levita: hira Josue, Bani, Serebias, Jamin, Acub, Sabetai, Odias, Maasias, Kelita, Azarias, Josabed, Hanan, ug Palaya. Ginhubad nira an Balaod han Dyos ngan ginsaysay ini basi makasabot an mga tawo. Han pakabati han mga tawo han ginpapagtuman ha ira han Balaod, nagtikang hira pagtangis. Sanglit ginsiring nira Nehemias nga gobernador, Esdras nga padi nga batid han Balaod, ngan han mga Levita nga nagsasaysay han Balaod, an ngatanan nga mga tawo, “Baraan para han Ginoo nga iyo Dyos ini nga adlaw, sanglit diri kamo angay magmabidoon o magtangis. Yana panguli kamo ngan pagkombite. Bahini han iyo pagkaon ug bino adton mga nagkukulang hin pagkaon. Baraan para han aton Ginoo yana nga adlaw, sanglit ayaw kamo pagmabidoon. Magpapakusog ha iyo an kalipay nga ihinahatag ha iyo han Ginoo.” Naglibot an mga Levita hin pagliaw han mga tawo ngan pagsiring ha ira nga diri hira magmabidoon dida hin sugad nga baraan nga adlaw. Sanglit nanguli an ngatanan nga mga tawo ngan nangaon ngan nanginom nga malipayon ngan ginbahinan nira adton waray pagkaon kay nasayoran nira an ginbasa ha ira. Han pagkabuwas kinmadto kan Esdras an mga puno han mga banay, upod an kapadian ngan an mga Levita, basi makagtoon hira han Balaod. Hinbaroan nira nga an Balaod nga iginhatag han Ginoo pinaagi kan Moises nagsugo nga mag-ukoy la anay an mga tawo han Israel dida hin mga payagpayag sulod han Pyesta han mga Sirongan. Sanglit ira iginhatag inin masunod nga mga tugon ngan iginpadara ini bug-os nga Jerusalem ngan ha iba nga mga syudad ngan mga bungto: “Kadto kamo han kapungtoran ngan panguha kamo hin mga sanga hin mga palotsina, mga olibo, mga mirtel, mga palmera, ngan iba pa nga mga kahoy nga hihimoon nga mga payagpayag sumala han mga tugon nga nahisurat dida han Balaod.” Sanglit nanguha an mga tawo hin mga sanga ngan naghimo hin mga payagpayag didto han patag nga mga atop han ira kabablayan, didto han ira mga bungsaran, didto han bungsaran han Templo, ngan didto han mga plasa ha ligid han Ganghaan Tubig ngan didto han ligid han Ganghaan ni Efraim. Nanhimo hin mga payagpayag an ngatanan nga mga tawo nga binalik tikang han pagkahalin nira hin kabihag ngan ira ini gin-ukyan. Syahan pa ini pagbuhaton tikang han mga adlaw ni Josue nga anak ni Nun, ngan malipayon gud an ngatanan. Tikang han syahan nga adlaw han pyesta ngadto han kataposan nga adlaw ira ginbasa ha kada adlaw in usa nga bahin han Balaod han Dyos. Nagsaurog hira sulod hin pito ka adlaw, ngan dida han ikawalo nga adlaw may-ada pangatapusan nga mga seremonyas sumala han ginkinahanglan han Balaod. Ginbasa ha ira an Balaod han Ginoo nga ira Dyos sulod hin mga tulo ka oras, ngan ha sunod nga mga tulo ka oras ginkompisal nira an ira mga sala ngan ginsingba nira an Ginoo nga ira Dyos. May entablado para han mga Levita ngan tinmukdaw dida hini hira Josue, Bani, Cadmiel, Sebanias, Boni, Serebias, Bani, ug Kanani. Nag-ampo hira hin dako nga tingog ngadto han Ginoo nga ira Dyos. Nagtawag para hin pagsingba inin masunod nga mga Levita: hira Josue, Cadmiel, Bani, Sabanias, Serebias, Odias, Sebanias, ug Fetahias. Nagsiring hira: “Tindog kamo ngan pagdayawa an Ginoo nga iyo Dyos; pagdayawa hiya ha kadayonan! Magdayaw an ngatanan nga mga tawo han iya harangdon nga ngaran, bisan kon diri igo an pagdayaw han tawo.” Niyan nag-ampo an mga tawo han Israel hin sugad hini: “Ikaw, O Ginoo, ikaw la an Ginoo; ginhimo mo an kalangitan ngan an kabitun-an han langit. Ginhimo mo an tuna ug dagat ngan an ngatanan nga aada ha ira; iginhatag mo an kinabuhi ngadto han ngatanan. Nayukbo ngan nasingba ha imo an langitnon nga mga kagamhanan. Ikaw, O Ginoo nga Dyos, an nagpili kan Abram ngan nagmando ka ha iya hin paggawas han Ur didto ha Babilonia; ginbalhin mo nga Abraham an iya ngaran nga Abram. Hinbaroan mo nga matinumanon hiya ha imo, ngan naghimo ka ha iya hin ginsaaran. Nagsaad ka hin paghatag ha iya han tuna han mga Canaanhon, han tuna han mga Hiteohanon, ngan mga Amoreohanon, han tuna han mga Periseohanon, mga Jebuseohanon, mga Gergaseohanon, nga magigin tuna nga pag-uokyan han iya mga tulin. Gintuman mo an imo saad, kay matinumanon ka. “Hinkit-an mo an pag-antos han amon kaapoy-apoyan didto ha Ehipto; hinbatian mo an ira pagtawag hin pakibulig didto han Pula nga Dagat. Ginbuhat mo in urosahon nga mga milagro kontra han hadi, kontra han iya mga opisyal ngan han mga tawo han iya tuna, kay hinbaroan mo an ira pagtalumpigos han imo mga tawo. Sanglit napasidunggan an imo ngaran tubtob ngada yana nga adlaw. Ginbuhag mo an dagat hin paghimo hin agian para han imo mga tawo, ngan gin-unhan mo hira hin paglatas dida hin mamara nga salad han dagat. Nagkalulumos adton mga naglanat ha ira dida han hilarom nga tubig, sugad hira hin bato nga linmunod dida ha higtaas nga balod han dagat. Ginmandoan mo hira kon adlaw pinaagi hin dampog, ngan gintiwakan mo an ira dalan kon gab-i pinaagi hin kalayo. Didto ha Bukid Sinai linmusad ka tikang ha langit; nakighimangraw ka han imo mga tawo ngan gintagan mo hira hin mag-upay nga mga balaod ngan magtadong nga mga pagturon-an. Gintutdoan mo hira hin paglihe ngan pagsantos han imo Adlaw nga Iparahuway, ngan iginhatag mo ha ira an imo mga balaod pinaagi kan Moises nga imo surugoon. “Han paggutuma ha ira, gintagan mo hira hin tinapay nga tikang ha langit, ngan tubig nga tikang hin bato han pag-uhawa ha ira. Ginsiring mo hira hin pagtag-iya han tuna nga imo iginsaad hin paghatag ha ira. Kundi nagmapinahitas-on ngan nagmatig-a an ulo han amon kaapoy-apoyan, ngan dinmiri hira hin pagsugot han imo mga sugo. Dinmiri hira hin pagsugot; hinngalimtan nira an ngatanan nga imo ginbuhat; hinngalimtan nira an mga milagro nga imo ginbuhat. Ha ira pagpalabilabi nagpili hira hin pangulo nga magdadara ha ira hin pagbalik ngadto hin pagkaoripon ha Ehipto, Kundi Dyos ka nga napasaylo; maloloy-on ngan mahigugmaon ka, mahinay ka masina. Dako an imo pagkalooy; waray mo hira igsalikway. Naghimo hira hin diyosdiyos nga bulawan nga baka, ngan nagsiring nga amo ini an diyos nga nagmando ha ira tikang ha Ehipto! Hin pagkadako han ira pagpakaalo ha imo, O Ginoo! Kundi waray mo hira igsalikway didto han kamingawan, kay dako an imo pagkalooy. Waray mo kuhaa an dampog o an kalayo nga nagtutdo ha ira han agian ha adlaw ug gab-i. Ha imo pagkamaupay gintutdoan mo hira han angay nira pagbuhaton, ginpakaon mo hira hin mana ngan gintagan mo hira hin tubig nga irimnon. Sulod hin 40 ka tuig didto han kamingawan gintagan mo hira han ngatanan nga ira ginkinahanglan; waray madunot an ira mga panapton, ngan waray manhubag hin kaul-ol an ira mga tiil. “Ginpasakop mo ha ira in mga nasod ngan mga ginhadian, mga tuna nga katakip han ira kalugaringon nga tuna. Ginsakop nira an tuna han Hesebon, diin naghadi hi Sihon, ngan an tuna han Basan, diin naghadi hi Og. Gintagan mo hira hin mga anak nga sugad kadamo han kabitun-an ha langit, ngan ginpatag-iya ngan ginpaukoy mo hira didto han tuna nga imo iginsaad nga ihahatag ngadto han ira kaapoy-apoyan. Ginsakop nira an tuna han Canaan; gindaog mo an mga tawo nga nag-ukoy didto. Gintagan mo an imo mga tawo han gahom hin pagbuhat han ira mga karuyag pagbuhaton han mga tawo ug kahadian han Canaan. Ginbihag han imo mga tawo in pinarig-on nga mga syudad, maglangbo nga tuna, kabablayan nga puno hin mga manggad, mga atabay nga inukad na, olibo nga kakahoyan, namumunga nga kakahoyan, ngan mga urubasan. Nangaon hira ngatanan ngan nagkabubusog nanambok ug naglipay; tungod han ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga imo iginhatag ha ira. “Kundi sinmupil ngan sinmupak ha imo an imo mga tawo; tinalikdan nira an imo Balaod. Pinamatay nira an mga manaragna nga nagpahimatngon ha ira, hin pagbalik ngada ha imo. Nakadamo hira hin pagpakaalo ha imo, sanglit tinugotan mo an ira mga kaaway hin pagsakop ngan paghadi ha ira. Dida han ira kakurian nagtawag hira ha imo hin pakibulig, ngan pinamatian mo hira tikang ha langit. Ha imo dako nga pagkalooy ginpadad-an mo hira hin mga pangulo nga nagtalwas ha ira tikang han ira mga kaaway. Han pagbalik na han kalinaw, nakasala na liwat hira, ngan tinugotan mo na liwat an ira mga kaaway hin pagsakop ha ira. Kundi han pagbasol ngan paghangyo nira nga talwason mo hira, pinamatian mo hira didto ha langit, ngan ha makadamo nga higayon gintalwas mo hira ha imo dako nga pagkalooy. Ginpahimatngon mo hira hin pagsugot han imo mga pagturon-an, kundi ha ira kamagpinahitas-on ginsalikway nira an imo mga balaod bisan kon an pagtuman han imo Balaod amo an dalan ngadto ha kinabuhi. Tungod han kamagtig-a han ira mga ulo, dinmiri hira hin pagsugot. Tuigtuig nagpahimatngon ka nga mailobon ha ira. Gindasig mo an imo mga manaragna hin paghimangraw ha ira, kundi mga bungol an imo mga tawo, sanglit tinugotan mo nga pagsakopon hira hin iba nga mga nasod. Kundi tungod nga dako an imo pagkalooy, waray mo igsalikway o pagpuoha hira. Mahigugmaon ngan maloloy-on ka nga Dyos! “O Dyos nga amon Dyos, hin pagkagamhanan nimo! Hin kamakusog ngan angay kahadlokan! Gintuman mo nga mainalagdon an mga saad han imo ginsaaran. Tikang pa han pagraogdaoga ha amon han Asiriahanon nga kahadian, bisan tubtob ngada yana, kamakalilisang han amon gin-antos! Nag-antos an amon kahadian, amon mga pangulo, amon kapadian ngan mga manaragna, amon kaapoy-apoyan ngan an ngatanan namon nga mga tawo. Hinumdomi an makalilisang nga amon gin-antos! Matadong an imo buhat hin pagkastigo ha amon; nagmatinumanon ka bisan kon nakasala kami. Waray magtuman han imo Balaod an amon kaapoy-apoyan, amon kahadian, amon mga pangulo ngan kapadian. Waray hira mamati han imo mga sugo ngan mga pahimatngon. Tinmugot ka nga paghadian an imo mga tawo han pag-ukoy nira didto han hiluag ngan matambok nga tuna nga imo iginhatag ha ira; kundi waray hira bumaya han ira sala ngan waray hira mag-alagad ha imo. Ngan yana mga oripon kami didto han tuna nga imo iginhatag ha amon, ini nga matambok nga tuna nga naghahatag ha amon hin pagkaon. An mga abot han tuna ihinahatag la ha mga kahadian nga imo iginbutang hin paghadi ha amon, kay nakasala kami, Nagpapasagad la hira han ira karuyag buhaton ha amon ngan han amon kahayopan, ngan makalilisang an amon paghimakuri!” Tungod han ngatanan nga nahinabo, naghimo kami, an mga tawo han Israel, hin sinurat nga katangdoan, ngan ginsilyohan ini han amon mga pangulo, han amon mga Levita, ngan han amon kapadian. An syahan nga nagpirma amo an gobernador, hi Nehemias, nga anak ni Hacalias, ngan sunod nagpirma hi Sedekias. Nagpirma liwat an mga nasunod: Kami nga mga tawo han Israel, an kapadian, an mga Levita, an mga gwardya han Templo, an mga musikero han Templo, an mga trabahador han Templo, ngan an ngatanan nga ha pagsugot han Balaod han Dyos binmulag han mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida han amon tuna, kami kaupod an amon mga asawa ngan an ngatanan namon nga mga anak nga may igo na nga pagsabot, naduyog han amon mga pangulo hin pagsumpa, nga sisiratan kami hin paghigabai kon pagsupakon namon ini; nga mag-uokoy kami hin kinabuhi sumala han Balaod han Dyos, nga iginhatag han Dyos pinaagi kan Moises nga iya surugoon; nga magsusugot kami han ngatanan nga iginsusugo ha amon han Ginoo nga amon Ginoo; ngan nga magtutuman kami han ngatanan niya nga mga balaod ngan mga turumanon. Diri kami makikig-asawa han mga taga langyaw nga nag-uokoy dida han amon tuna. Kon magdara in mga taga langyaw hin mga inani nga pugas o bisan ano nga butang nga igbabaligya ha amon dida han Adlaw nga Iparahuway o han bisan ano nga baraan nga adlaw, diri kami mapalit tikang ha ira. Diri kami mag-uuma han tuna ha kada ikapito ka tuig, ngan diri kami masukot han ngatanan nga mga utang. Kada tuig maamot an kada usa ha amon hin upat ka gramo nga salapi nga ibubulig hin pagbayad han mga gasto han Templo. Tatalinguhaon namon nga masangkap an Templo para hin pagsingba hini masunod nga mga tinmangnoan: an baraan nga tinapay, an ikinaadlaw nga halad nga inani nga pugas, an mga hayop han ikinaadlaw nga mga unong nga tutuboron, an baraan nga mga halad para han mga Adlaw nga Iparahuway, mga Pyesta han Subang nga Bulan, ngan iba pa nga mga pyesta, an iba nga baraan nga mga halad, an mga halad hin pagkuha han mga sala han Israel, ngan an bisan ano nga iba pa nga ginkikinahanglan para han Templo. Kami, an mga tawo, kapadian, ngan mga Levita, magriripa kada tuig basi hisabotan kon hain nga banay an mahatag hin mga sungo para pagtubod han mga unong nga halad ngadto han Ginoo nga amon Dyos, sumala han mga ginkikinahanglan han Balaod. Pagdadad-on namon ngadto han Templo kada tuig in halad han syahan nga inani nga pugas ngan han syahan nga mga bunga nga mahihinog dida han amon mga kakahoyan. Pagdadad-on namon ngadto han kapadian han Templo an suhag nga lalake nga matawo ha kada usa ha amon, ngan didto ighahalad hiya namon ngadto ha Dyos sumala han ginkikinahanglan han Balaod. Ighahalad liwat namon an suhag nga baka nga ig-anak han kada usa han amon mga baka, ngan an suhag nga karnero o kanding nga ig-anak han kada usa han amon mga karnero o mga kanding. Pagdadad-on namon ngadto han kapadian han Templo an minasa nga hinimo tikang han syahan nga inani nga pugas ha kada tuig ngan an amon iba nga mga halad nga bino, lana hin olibo, ngan ngatanan nga mga bunga hin kahoy. Pagdadad-on namon an mga ikanapulo ka bahin tikang han mga abot han amon tuna ngadto han mga Levita nga tinaporan hin pagkarawat han mga ikanapulo ka bahin didto han amon kabaryohan ngan kaumhan. Maupod han mga Levita an kapadian nga tulin ni Aaron kon mangaro na hira han mga ikanapulo ka bahin, ngan para han paggamit didto han Templo, dadad-on han mga Levita ngadto han hirimosan nga mga kwarto han Templo an ikanapulo nga bahin han ngatanan nga nakuha nira nga mga ikanapulo ka bahin han mga abot han tawo. Dadad-on han mga tawo han Israel ngan han mga Levita an mga amot nga inani nga pugas, bino, ug lana hin olibo ngadto han hirimosan nga mga kwarto diin ginhihipos an mga kasangkapan han Templo ngan diin nag-uokoy an nag-aalagad nga kapadian hito nga adlaw, an mga gwardya han Templo, ngan an mga magkaranta han Templo. Diri namon pagpapasibay-an an balay han amon Dyos. Nag-ukoy ha Jerusalem an mga pangulo ngan nagripa an iba nga mga tawo basi ha kada napulo nga mga panimalay magpili hira hin usa nga panimalay nga makadto hin pag-ukoy didto han baraan nga syudad han Jerusalem, samtang an siyam naman mag-uokoy didto han iba nga mga syudad ngan mga bungto. Gindayaw han mga tawo an bisan hin-o nga nagbulontad hin pag-ukoy didto ha Jerusalem. Didto han iba nga mga bungto ngan mga syudad han Juda nag-ukoy didto han ira kalugaringon nga tuna an mga tawo han Israel, an kapadian, an mga Levita, an mga trabahador han Templo, ngan an mga tulin han mga surugoon ni Solomon. An nasunod amo an lista han dumagko nga mga tuminungnong han lalawigan han Juda nga nag-ukoy didto ha Jerusalem: Mga Sakop han tribo ni Juda: Hi Ataias nga anak ni Oseas ngan apo ni Zacarias. Lakip dinhe an iba nga kaapoy-apoyan nga amo hira Amarias, Sefatias, ug Malabel nga mga tulin ni Perez nga anak ni Juda. Hi Maasias nga anak ni Baruc ngan apo ni Colose. Lakip dinhe an iba nga kaapoy-apoyan nga amo hira Hasias, Adaias, Joyarib, ug Zacarias nga mga tulin ni Sela nga anak ni Juda. Tikang han mga tulin ni Perez, 468 nga bantogan nga mga tawo an nag-ukoy didto ha Jerusalem. Mga Sakop han tribo ni Benjamin: Hi Selum nga anak ni Mesolam ngan apo ni Joed. Lakip dinhe an iba nga kaapoy-apoyan nga amo hira Pedaias, Colias, Maasias, Etehel, ug Isaias. Hi Gabai ug Silai nga suok nga kauropdan ni Selum. An mga sakop han tribo ni Benjamin nga nag-ukoy didto ha Jerusalem, 928 ngatanan. Hi Joel nga anak ni Sicri amo an ira pangulo ngan hi Judas nga anak ni Senua amo an ikaduha nga opisyal dida han syudad. An Kapadian: Hi Jedaias nga anak ni Joyarib ngan hi Jaquin. Hi Seraias nga anak ni Hilkias ngan apo ni Mesolam. Nahilakip dinhe an iya kaapoy-apoyan nga amo hira Sadoc, Merayot, ug Ahitob nga amo an Labaw nga Padi. An mga sakop hini nga banay nga nag-alagad didto han Templo, 822 ngatanan. Hi Adaias nga anak ni Jeroham ngan apo ni Felelias. Nahilakip dinhe an iya kaapoy-apoyan nga amo hira Amsi, Zacarias, Fasur, ug Malquias. An mga sakop hini nga banay nga mga puno hin mga panimalay, 342 ngatanan. Hi Amasai nga anak ni Azarel ngan apo ni Ahas. Nahilakip dinhe an iya kaapoy-apoyan nga amo hira Mosolamot ug Emer. May 128 nga mga sakop hini nga banay nga bantogan nga mga sondalo. Hi Sabdiel an ira pangulo nga sakop hin tinahod nga panimalay. An mga Levita: Hi Semias nga anak ni Hasub ngan apo ni Asaricam. Nahilakip dinhe an iya kaapoy-apoyan nga amo hira Hasabias ug Buni. Hi Sabetaias ug Josabad nga kinikilala nga mga Levita nga tinaporan han buruhaton ha gawas han Templo. Hi Matanias nga anak ni Mica ngan apo ni Zabadias nga tulin ni Asaf. Nangulo hiya han mga Musikero han Templo ha pagkanta han pag-ampo hin pagpasalamat. Hi Bacbukias nga kabulig ni Matanias. Hi Abdias nga anak ni Samua ngan apo ni Galal nga tulin ni Iditom. An mga Levita nga nag-ukoy didto han baraan nga syudad han Jerusalem, 284 ngatanan. Mga gwardya han Templo: Hira Acub, Talmon, ngan an ira mga kauropdan, 172 ngatanan. Nag-ukoy an iba nga mga tawo han Israel ngan an salin nga kapadian ngan mga Levita didto han ira kalugaringon nga tuna ha iba nga mga syudad ngan mga bungto han Juda. Nag-ukoy an mga trabahador han Templo didto han bahin han Jerusalem nga gintatawag nga Ofel, ngan nagtrabaho hira ha ubos han pagdumara nira Siha ug Gasfa. Hi Usi nga anak ni Bani ngan apo ni Hasabias amo an nagdumara han mga Levita nga nag-ukoy didto ha Jerusalem. Nahilakip han iya kaapoy-apoyan hira Matanias ug Mica, ngan sakop hiya han banay ni Asaf, an banay nga tinaporan han musika para han mga pagsingba ha Templo. May-ada mga sugo han hadi nga nagpapahayag han mga turno han mga banay hin pagpangulo han musika han Templo ha kada adlaw. Nagrepresentar hi Fetahias nga anak ni Mesesabel han banay ni Sara ngan han tribo ni Juda nga amo an natindog para han mga tawo han Israel didto ha palasyo han Persia. Damo han mga tawo an nag-ukoy didto han mga bungto nga hirani han ira kaumhan. Adton mga sakop han tribo ni Juda nag-ukoy didto ha Kariatarbe, Dibon, Cabseel, ngan didto han kabaryohan nga hirani hini nga mga syudad. Nag-ukoy liwat hira didto han mga syudad han Jesua, Molada, Betfalet, Hazarsual, Berseba, ngan didto han kabaryohan hini nga mga syudad. Nag-ukoy hira didto han syudad han Siclag, didto ha Mocona, ngan didto han kabaryohan hini, didto ha Remon, Saraa, Jerimut, didto ha Sanoa, Odolam, ngan didto han kabaryohan nga hirani hini nga mga bungto. Nag-ukoy hira didto ha Laquis ngan didto han higrani nga kaumhan, ngan ha Aseca ngan didto han kabaryohan hini. Ha aton pa, nag-ukoy an mga tawo han Juda ha katunaan nga nabubutnga han Berseba didto ha timogan ngan Kahamub-an Hinom didto ha amihanan. Nag-ukoy an mga tawo han tribo ni Benjamin tikang ha Geba didto ha amihanan ngadto ha Micmas, Ai, Betel, ngan didto han higrani nga kabaryohan, didto ha Anatot, Nob, Ananias, Asor, Rama, Gitaim, Hadid, Seboim, Nebalat, Lod, ug Ono, ngan didto han Kahamub-an han Mga Tawo nga Batid Magtrabaho. Ginpaukoy tampo han mga tawo ni Benjamin in pipira nga hugpo hin mga Levita nga nag-ukoy didto han katunaan han Juda. An masunod amo an lista han kapadian ngan mga Levita nga binmalik tikang han halina ha ira hin kabihag upod kan Zorobabel nga anak ni Salatiel ngan kan Josue nga Labaw nga Padi: Mga Levita: An nasunod amo an mga tinaporan han pagkanta han mga karantahon hin pagpasalamat: hira Josue, Binui, Cadmiel, Serebias, Juda, ug Matanias. An nasunod amo an hugpo hin mga magkaranta nga nabulig ha ira hin pagkanta han mga batonbaton: hira Bacbuquias, Uno, ngan an ira igkasi mga Levita. Hi Josue amo an amay ni Joaquim nga amay ni Eliasib nga amay ni Joyada; hi Joyada amo an amay ni Jonatan nga amay ni Jadua. Gintipigan in sinurat hiunong han mga puno han Levita ngan han padianon nga mga banay sulod han panahon han nasunod nga Labaw nga Kapadian: Eliasib, Joyada, Johanan, ug Jadua. Nahuman ini nga surat han emperador han Persia hi Dario. Kundi nahisurat dida han opisyal nga mga sinurat an mga puno han Levita nga mga banay tubtob la han panahon ni Johanan nga apo ni Eliasib. Ha ilarom han pagmando nira Hasebias, Serebias, Josue, Binui, ug Cadmiel, ginhuruhugpo an mga Levita. Duha ka hugpo ha kada panahon an nagbabatonbaton pagdayaw ngan pagpasalamat han Dyos, sumala han mga tugon ni Hadi David nga tawo han Dyos. An nasunod nga mga gwardya han Templo amo an tinaporan hin pagbantay han hirimosan nga mga kwarto ha ligid han mga ganghaan ngadto han Templo: hira Matanias, Becbecia, Obadias, Mesolam, Telmon, ug Acub. Nag-ukoy ini nga mga tawo sulod han panahon nira Joakim nga anak ni Josue ngan apo ni Josadac, gobernador Nehemias ug hi Esdras nga padi ngan magturutdo han Balaod. Han paghalaran han pader han syudad han Jerusalem, gindara ngadto ha Jerusalem an mga Levita tikang han ngatanan nga dapit nga ira gin-ukyan basi makatampo hira han pagsaurog han paghalad pinaagi hin mga kanta hin pagpasalamat ngan han tokar hin mga gimbal ngan mga arpa. Nagtitirok an mga Levita nga mga panimalay hin mga magkaranta tikang han dapit nga ira gin-ukyan palibot han Jerusalem ngan tikang han mga bungto palibot han Netofa, ngan tikang ha Gilgal, Geba, ug Asmavet. Nagbuhat an kapadian ngan an mga Levita hin seremonyas hin paglinis han ira kalugaringon, han mga tawo, han mga ganghaan, ngan han pader han syudad. Gintirok ko an mga pangulo han Juda didto ha bawbaw han pader ngan iginbutang ko hira nga tinaporan hin duha nga dagko nga mga hugpo nga amo an magpapasalamat sa Dyos ug maglilibot han syudad. Nagtipatuo an syahan nga hugpo ha bawbaw han pader tipakadto han Ganghaan Sighot. Naglakat hi Oseas ha luyo han mga magkaranta nga ginsunod han katunga han mga pangulo han Juda. Ginsunod hiya hin iba nga mga sakop han iya banay—hira Semias, Azarel, Milalai, Gilalai, Maai, Natanael, Juda, ug Ananias—nga nagdara an ngatanan hin mga turonggon sugad han ginggamit hin pagtokar ni Hadi David nga tawo han Dyos. Nag-una hini nga hugpo dida han prosisyon hi Esdras an magturutdo. Didto han Ganghaan Busay sinmaka hira han mga balitang nga tipakadto han Syudad ni David, linmabay hira han palasyo ni David, ngan binmalik ngadto han pader didto han Ganghaan Tubig, didto ha sinirangan han syudad. Nagtipawala ha bawbaw han pader an ikaduha nga hugpo hadton mga nagpapasalamat, ngan sinmunod ako upod an katunga han mga tawo. Linabyan namon an Lantawan mga Hudno ngadto han Hiluag nga Pader, ngan tikang didto linabyan namon an Ganghaan ni Efraim, an Ganghaan ni Jesana, an Ganghaan Isda, an Lantawan ni Hananel, ngan an Lantawan Gatos, ngadto han Ganghaan Karnero. Didto kami abot hirani han ganghaan ngadto han Templo. Sanglit an duha nga mga hugpo nga nagpapasalamat han Dyos nakaabot han dapit han Templo. Labot han mga pangulo nga kaupod ko, an akon hugpo naglakip han nasunod nga kapadian nga nagpapatunog hin mga trompeta: hira Eliaquim, Maasias, Miamin, Mecias, Elioenai, Zacarias, ug Ananias, ngan ginsunod hira nira Maasias, Semias, Eleazar, Asi, Johanan, Melquias, Elam, ug Ezer. Nagkanta ha ira gidadakoi nga tingog an mga magkaranta nga pinangulohan ni Jesrias. Dida hito nga adlaw, damo nga mga unong nga tinubod an iginhalad ngan nagrayhak gud an mga tawo kay ginlipay gud hira han Dyos. Binmulig han pagsaurog an kababayen-an ngan an kabataan, ngan hinbatian an aringasa nira ngatanan hin paglipay didto ha kahigrayoan. Hito nga panahon iginbutang in mga tawo nga tinaporan han hirimosan nga mga kwarto nga gintitipigan han mga amot para han Templo, lakip an mga ikanapulo nga bahin ngan an syahan nga mga inani ha pugas ug bunga nga abot han uma ha kada tuig. Ini nga mga tawo amo an may katungod hin pagkuha han mga amot tikang han kaumhan nga higrani han magkalainlain nga mga syudad para han kapadian ngan han mga Levita nga sugo han Balaod. An ngatanan nga mga tawo han Juda nalipay han kapadian ngan han mga Levita, kay ginbuhat nira an mga seremonyas hin paglinis ngan han iba pa nga mga seremonyas nga iginsugo han Dyos. Gintuman liwat han mga musikero han Templo ngan han mga gwardya han Templo an ira mga katungdanan sumala han mga turumanon nga ginhimo ni Hadi David ngan ni Solomon nga iya anak. Tikang pa han panahon ni Hadi David ngan ni Asaf nga musikero, an mga musikero amo an nag-uuna han mga karantahon hin pagdayaw ngan pagpasalamt ngadto ha Dyos. Dida han panahon ni Zorobabel ngan han panahon liwat ni Nehemias naghatag an ngatanan nga mga tawo han Israel hin inadlaw nga mga regalo para han pagbulig han mga musikero han Templo ngan han mga gwardya han Templo. Naghatag an mga tawo hin baraan nga halad ngadto han mga Levita, ngan an mga Levita naghatag han bahin nga malon han kapadian. Han ginbabasa hin dako nga tingog an Balaod ni Moises ngadto han mga tawo, nahiagian nira an nahisurat nga nasiring nga diri tugot para han Amonitanhon o Moabitanhon hin pag-api han mga tawo han Dyos. Tungod ini kay an mga tawo han Amon ug Moab waray maghatag hin pagkaon ug tubig han mga Israelita han tikang hira ha Ehipto. Ginsuholan lugod nira hi Balaam hin pagpakaraot han mga Israelita, kundi ginhimo han aton Dyos nga bendisyon an pagpakaraot. Han pakabati han mga tawo han Israel hini nga ginbasa nga balaod, ginpagawas nira han bungto an ngatanan nga mga lumalangyaw. Maiha na an maupay nga pagkasabot nira Tobias ug Eliasib nga padi ngan tinaporan han hirimosan nga mga kwarto han Templo. Tinugotan niya hi Tobias hin paggamit hin usa nga dako nga kwarto nga para la hin paghimos han mga halad nga inani nga pugas ug insyenso, han mga kasangkapan nga ginagamit didto han Templo, han mga halad para han kapadian, ngan han mga ikanapulo nga bahin han mga inani nga pugas, bino, ug lana hin olibo nga iginhatag ngadto han mga Levita, ngadto han mga musikero han Templo, ngan ngadto han mga gwardya han Templo. Waray ako didto ha Jerusalem han pagkahitabo hini, kay dida han ika-32 ka tuig nga hadi han Babilonia hi Artajerjes, binmalik ako ngadto hin pakigkita ha iya. Nag-iha ako didto ngan kahuman naghangyo han hadi nga mabalik ako ngadto ha Jerusalem ngan tinugutan ako niya. Didto hin kalasan ako han paghibaro ko nga ginpagamit ni Eliasib kan Tobias in usa nga kwarto didto han Templo. Napungot ako hin duro ngan pinanlabog ko ha gawas an ngatanan nga mga butang ni Tobias. Nagsugo ako nga paglinisan pinaagi hin seremonyas an mga kwarto ngan ibalik an mga kasangkapan han Templo, an mga halad nga inani ha pugas, ngan an insyenso. Hinbaroan ko liwat nga an mga musikero han Templo ngan an iba nga mga Levita, binmaya han Jerusalem ngan nanmalik ngadto han ira kaumhan kay waray na man nahatag ha ira hin igo nira nga kabubuhian. Nasinahan ko an mga opisyal kay itinugot nira nga pagpasibay-an an Templo. Ngan iginbalik ko ngadto han Templo an mga Levita ngan an mga musikero, ngan ginpatrabaho ko na liwat hira. Niyan nagtikang na liwat an ngatanan nga mga tawo han Israel hin pagdara han ira mga ikanapulo ka bahin nga inani ha pugas, bino, ug lana hin olibo ngadto han hirimosan nga mga kwarto han Templo. Iginbutang ko an masunod nga mga tawo nga mga tinaporan han hirimosan nga mga kwarto: hira Selemias nga padi, Sadoc nga magturutdo han Balaod, ngan Pedaias nga Levita. Kabulig nira hi Henan nga anak ni Sacur ngan apo ni Matanias. Maaram ako nga katataporan ko ini nga mga tawo, nga mga tangkod ini hira ha paghatag han mga bahin han ira igkasi trabahador. Hinumdomi, O Dyos ko, ini ngatanan nga mga butang nga akon ginbuhat para han imo Templo ngan han mga buruhaton bahin hin pagsingba hini. Hadto nga panahon hinkit-an ko in mga tawo didto ha Juda nga nagpipii hin ubas dida han Adlaw nga Iparahuway. Nagkakarga an iba hin mga inani nga pugas, bino, ubas, igos, ngan iba pa nga mga butang ha ira mga asno, ngan gindadara ini ngadto ha Jerusalem; ginpahimatngonan ko hira nga diri magbaligya hin bisan ano ha Adlaw nga Iparahuway. May mga tawo nga taga syudad han Tiro nga nag-ukoy didto ha Jerusalem, ngan nagdara hira hin isda, ngan iba pa nga mga butang ngadto han syudad basi ibaligya nira ngadto han amon mga tawo dida han Adlaw nga Iparahuway. Nasinahan ko an mga pangulo nga Judiyo ngan ginsiring ko hira, “Tan-awa niyo an maraot nga iyo ginbubuhat! Ginpapasipad-an niyo an Adlaw nga Iparahuway. Amo ini an pangatadungan kay ano nga ginkastigo han Dyos an iyo kaapoy-apoyan dida han pagbungkaga niya hini nga syudad. Kundi gindudugangan pa niyo an kasina han Dyos han Israel pinaagi hin pagpasipara niyo han Adlaw nga Iparahuway.” Sanglit nagsugo ako nga sadhan an mga ganghaan han syudad ha pagtikang han kada Adlaw nga Iparahuway, ha pagsisirom gud, ngan diri abrehan ini ngada han katapos han Adlaw nga Iparahuway. Iginbutang ko dida han mga ganghaan in pipira han akon mga tawo hin pagbantay nga waray gud pagdad-on ngadto han syudad mga magparatigayon nga nagbaligya hin magkalainlain nga mga ibaraligya dida han Adlaw nga Iparahuway. Makausa o makaduha nga may nagpalabay han gab-i han Biernes didto ha gawas han pader han syudad. Ginpahimatngonan ko hira, “Waray la gamit an iyo paghinulat han kaagahon dida ha gawas: Kon mag-otro pa kamo, gagamitan ko na kamo hin kusog!” Tikang hadto waray na hira bumalik dida han Adlaw nga Iparahuway. Ginsugo ko an mga Levita nga maglinis ha ira ngahaw ngan pagbantayan nira an mga ganghaan ha pagkita nga paglihian gud an Adlaw nga Iparahuway. Hinumdomi liwat ako, O Dyos, tungod hini, ngan talwasa ako tungod han imo daku nga gugma. Hito nga panahon akon liwat hinbaroan nga damo han mga Judiyo nga kalalaken-an in nangasawa hin kababayen-an nga taga-Asdod, Amon, ug Moab. Katunga han ira mga anak in nagyakan na han yinaknan han Asdod o iba pa nga yinaknan, ngan diri lugod hira maaram magyakan han amon yinaknan. Ginbusaan ko an kalalaken-an, ginpakaraot ko hira ngan ginlatob ko hira, ngan ginrabotan ko han ira buhok. Katapos ginpasumpa ko hira ha ngaran han Dyos nga diri nagud hira ngan an ira mga anak makig-asawa hin mga lumalangyaw. Ginsiring ko hira, “Langyaw nga kababayen-an an nakaaghat kan Hadi Solomon hin pakasala. Darudako hiya nga hadi kay han iba nga kahadian han iba nga kanasoran. Ginhigugma hiya han Dyos ngan ginhimo hiya nga hadi han bug-os nga Israel, kundi nahulog hiya ngadto hini nga sala. Magsusunod ba kami han iyo susbaranan ngan amon ba pagsusupakon an aton Dyos pinaagi hin pangasawa hin langyaw nga kababayen-an?” Anak hi Joyada ni Eliasib nga Labaw nga Padi, kundi nangasawa an usa han iya mga anak nga kalalaken-an han anak ni Sanbalat nga taga-Betoron, sanglit ginpaiwas ko ha Jerusalem hi Joyada. Hinumdomi, O Dyos, kon gin-unan-o hito nga mga tawo hin paghugaw han katungdanan han pagkapadi ngan han ginsaaran nga ginhimo mo han kapadian ngan han mga Levita. Ginlinisan ko an mga tawo han ngatanan nga langyaw nga mga butang; gin-andam ko in mga turumanon para han kapadian ngan han mga Levita, basi mahibaro an kada usa han iya katungdanan. Gintuhay ko nga dad-on ha angay nga panahon an kahoy nga igsusungo hin pagtubod han mga halad, ngan dad-on han mga tawo an ira mga halad han syahan nga inani nga pugas ngan han syahan nga abot nga mga bunga. Hinumdomi ini ngatanan, O Dyos, ngan ipahinungod ini para han akon kaupayan. Dida han ikatulo ka tuig nga iya pagkahadi, nagbangkite hiya para han ngatanan niya nga mga opisyal ngan mga punoan. Nagtambong hini an mga labaw han kasondalohan han Persia ug Media, sugad man an mga gobernador ngan harangdon nga mga tawo han mga lalawigan. Sulod hin unom ka bulan iginpakita niya an mga manggad han hadianon nga palasyo ha pagpakita han iya pagkagamhanan ug pagkaharangdon. Naghatag liwat hin bangkite an hadi para han ngatanan nga mga tawo, riko ngan pobre, didto han kapital nga syudad han Susa. Inmabot ini hin usa ka semana ngan ginbuhat ini didto han mga tanaman han hadianon nga palasyo. Gin-adornohan an bungsaran hin busag ngan asul nga mga biray nga kotoniya, nga tinaod hin mga lubid nga pino nga granate nga lino ngada hin mga singsing nga salapi dida hin mga harigi nga marmol. Iginbutang in mga sarandigan nga bulawan ug salapi didto han bungsaran nga sinalogan hin busag nga marmol, pula nga mainggat nga perlas, ngan mahal nga mga bato. Igindurot in mga irimnon dida hin magkalainlain nga bulawan nga mga kopa, ngan ginpatakasan hira han hadi hin irimnon. Waray katubtoban an paghatag han mga irimnon; nagsugo an hadi ngadto han mga surugoon han palasyo nga paimnon an ngatanan sugad han ira karuyag. Hito liwat nga takna nagpabangkite hi Rayna Vasti para han kababayen-an didto ha sakob han hadianon nga palasyo. Dida han ikapito ka adlaw han kanan hadi bangkite nag-ininom ngan malipayon gayud an hadi, sanglit ginpasulod niya an pito nga mga yunuko nga iya kalugaringon nga mga surugoon: hira Maumam, Basata, Harbona, Bagata, Abgata, Zetar, ug Carcas. Iya ginsugo hira nga dad-on ha atubangan niya hi Rayna Vasti, nga nakakasul-ot han iya hadianon nga korona. Mahusay nga babaye an rayna, ngan karuyag han hadi iparayaw an iya katahom ngadto han mga opisyal ngan han ngatanan nga iya mga dinapit. Kundi han pagsumati han mga surugoon kan Rayna Vasti hiunong han sugo han hadi, dinmiri hiya hin pagkadto. Nasina hin duro an hadi. Niyan nabatasan han hadi an pangaro hin sagdon hiunong hin balaod ngan paghukom, sanglit gintawag niya an iya mga batid nga magsaragdon nga maaram kon ano an angay buhaton. Adton agsob niya pangaroan hin sagdon amo hira Carsena, Zetar, Admata, Tarsis, Mares, Marsana, ug Mamucan—pito nga mga opisyal han Persia ug Media nga nagkapot han gihahataasi nga mga katungdanan didto han ginhadian. Ginsiring niya ini nga mga tawo, “Nagsugo ako, hi Asuero, han akon mga surugoon ngadto kan Rayna Vasti hin pagpakanhi ha iya ha akon, ngan dinmiri hiya hin pagsugot ha akon! Ano an siring han balaod nga angay naton buhaton ha iya?” Niyan nagpahayag hi Mamucan ngadto han hadi ngan han iya mga opisyal: “Ginpakaalohan ni Rayna Vasti diri la an hadi, kundi hasta liwat an iya mga opisyal—ha kamatuoran, hasta an tagsa nga lalake han ginhadian! Matikang hin pagtamay han iya bana an tagsa nga babaye dinhe han ginhadian ha takna nga hibatian niya an ginbuhat han rayna. Masiring hira, ‘Ginsugo ni Hadi Asuero hi Rayna Vasti hin pagkadto ha iya ngan dinmiri hiya.’ Kon makabati an mga asawa han hadianon nga mga opisyal han Persia ug Media hiunong han ginawian han rayna, igsisinumat ini nira ngadto han ira mga bana ha diri pa matutunod an adlaw. Mawawaray pagtahod an mga asawa han ira mga bana ha ngatanan nga dapit, ngan masisina han ira mga asawa an mga bana. Kon maruruyag ka, Harangdon nga Hadi, pagpagawas hin hadianon nga sugo nga diri na gud hi Vasti pumakita ha atubangan han hadi. Ipasurat ini dida han mga balaod han Persia ug Media, basi diri na gud ini pagliwaton. Niyan ihatag an iya pagkarayna ngadto hin mauruupay nga babaye. Kon hibaroan na an imo sugo ha bug-os hini nga haluag nga ginhadian, ihahatag na han tagsa nga babaye an angay nga pagtahod han iya bana, ma riko o pobre hiya.” Naruyagan han hadi ngan han iya mga opisyal ini nga hunahuna, ngan ginbuhat han hadi an ginlarang ni Mamucan. Nagpadara hiya hin mensahe ngadto han tagsa nga lalawigan ha pinulongan ngan paagi hin pagsurat hito nga lalawigan, nga nagsusugo nga kinahanglan an tagsa nga bana amo an magin agaron ngan magburuot han iya panimalay. Niyan, bisan kon hinmugpoy na an kasina han hadi, nagpinan hunahuna gihapon hiya hiunong han ginbuhat ni Vasti ngan hiunong han iya sugo kontra ha iya. Sanglit nagsiring in pipira han mga magsaragdon han hadi nga suok ha iya, “Kay ano nga diri ka magpabiling hin maghusay ngan batan-on nga mga uray nga kababayen-an? Makakagtudlok ka hin mga opisyal didto han tagsa nga lalawigan han imo ginhadian, ngan sugoa hira hin pagdara han ira hin-agian nga mga maghusay nga kadaragan-an ngadto han urokyan han imo kababayen-an dinhe ha Susa nga kapital nga syudad. Himoa nga ira magbarantay hi Hegai nga yunuko nga imo tinaporan han imo kababayen-an, ngan tagi hira hin mga pagpahusay. Niyan kuhaa an imo pinakamahusay ha ira ngan himoa hiya nga rayna nga liwan kan Vasti.” Nakahunahuna an hadi nga maupay ini nga sagdon, sanglit ginsunod niya ini. Didto ha Susa nag-ukoy in usa nga Judiyo nga ginngaranan kan Mardoqueo nga anak ni Jair; sakop hiya han tribo ni Benjamin ngan tulin nira Cis ug Simei. Han paghalina ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia kan Hadi Joaquin han Juda tikang ha Jerusalem upod in hugpo hin mga bihag, usa ha ira hi Mardoqueo. May-ada niya patod nga hi Ester, kanay Hebreo nga ngaran amo hi Hadasa; mahusay hiya nga daraga ngan maupay an katindog han iya lawas. Han kamatay han iya mga kag-anak, ginhablos hiya ni Mardoqueo ngan ginmangnoan hiya sugad hin iya kalugaringon nga anak nga babaye. Han pagpagawas na han hadi han iya bag-o nga sugo, ngan damo nga kadaragan-an an gindara ngadto ha Susa, nahiupod ha ira hi Ester. Iginbutang hiya liwat didto han hadianon nga palasyo ha ubos han pagmangno ni Hegai nga tinaporan han urokyan han kababayen-an. Naruyagan ni Hegai hi Ester ngan ginpalabi hiya ni Hegai. Gintikangan niya dayon an pagpahusay kan Ester pinaagi hin masahi ngan linain nga pagkaon. Ihinatag ha iya an gimamaupayi nga dapit didto han urokyan han kababayen-an ngan pito nga kadaragan-an nga pinili gud tikang han hadianon nga palasyo an nag-alagad ha iya. Niyan, tungod han sagdon ni Mardoqueo, ginhilom la ni Ester nga Judiyo hiya. Kada adlaw agsob umagi hi Mardoqueo ha atubangan han bungsaran han urokyan han kababayen-an, basi hibaroan niya kon matiunan-o na an kahimtang ni Ester ngan kon ano an iya dadangatan. Naabot hin usa ka tuig an kaiha hin pagpahusay han kababayen-an—mga masahi hin lana hin mirra sulod hin unom ka bulan ngan hin lana hin balsamo sulod hin unom liwat ka bulan. Katapos hito, gindadara ngadto kan Hadi Asuero an tagsa nga babaye. Makakagsul-ot an babaye hin bisan ano nga iya karuyagon kon tikadto na hiya ha palasyo tikang han urokyan han kababayen-an. Napakadto hiya ha gab-i, ngan ha pagkaaga dinadara hiya ngadto hin lain nga urokyan hin kababayen-an ngan pinapamangnoan hiya kan Saasgas nga yunuko nga tinaporan han mga aruasawa han hadi. Diri na hiya nabalik ngadto han hadi labot kon karuyagan gud hiya ngan ipatawag hiya. Inmabot an panahon ni Ester hin pagkadto han hadi. Hi Ester nga anak ni Abihail ngan patod ni Mardoqueo nga naghablos ha iya sugad nga anak niya; hi Ester nga dinayaw han ngatanan nga nakakita ha iya. Pag-abot na han iya turno, iginsul-ot niya an iginsagdon ha iya ni Hegai nga yunuko nga tinaporan han urokyan han kababayen-an. Sanglit dida han ikapito ka tuig nga pagkahadi ni Asuero, dida han ikanapulo nga bulan, an bulan han Tebet, gindara hi Ester ngadto kan Hadi Asuero didto han hadianon nga palasyo. Naruyagan hiya han hadi labaw han ngatanan nga kadaragan-an, ngan nadaog niya an kanan hadi pagpaura ngan paghigugma labaw han iba nga kababayen-an. Iginbutang han hadi kan Ester an hadianon nga korona ngan ginhimo hiya nga rayna, liwan kan Vasti. Niyan naghatag hin dako nga bangkite an hadi hin pagpasidungog kan Ester, ngan gindapit an ngatanan niya nga mga opisyal ngan mga punoan. Iginpasangyaw niya in pyesta opisyal para han bug-os nga ginhadian ngan naghatag hiya hin damo nga mga regalo nga angay hin usa nga hadi. Hito nga panahon gintudlok na han hadi hi Mardoqueo nga usa nga opisyal han iya pamunoan. Hiunong kan Ester, waray pa gihapon niya igpahibaro nga Judiyo hiya. Gintugon hiya ni Mardoqueo nga diri hiya magsumat bisan kan kanay, ngan iya gud ini gintuman sugad han pagsugot niya han gutiay pa hiya ha ubos han iya pagmangno. Sulod han panahon nga hi Mardoqueo usa nga opisyal didto han palasyo, hira Bagatan ug Tares nga duha han mga yunuko han palasyo nga nagbantay han aragian ngadto han mga kwarto han hadi nagdumot kan Hadi Asuero ngan nakahunahuna hira hin pagpatay ha iya. Hinbaroan ini ni Mardoqueo ngan ginsumatan niya hi Rayna Ester. Nagsumat liwat hi Ester han hadi mahitungod han nahibaroan ni Mardoqueo. Nagkamay-ada pag-usisa ngan nasabtan nga matuod an sumat, sanglit ginbitay hira Bagatan ug Tares. Nagsugo an hadi nga igsurat ini nga hinabo dida han opisyal nga mga kasaysayan han ginhadian. Inmagi in panahon ngan ginpahitaas ni Hadi Asuero in usa ka tawo nga ginngaranan kan Aman ngadto han katungdanan hin pagka gilalabawi nga opisyal han iya ginhadian. Anak hi Aman ni Hamedata nga tulin ni Agag. Ginsugo han hadi an ngatanan nga mga opisyal nga nag-aalagad ha iya hin pagpakita han ira pagtahod kan Aman pinaagi hin pagluhod ngan pagyukbo ha iya atubangan. Ginbuhat ini nira ngatanan labot kan Mardoqueo. Ginpakianhan hiya han iba nga mga opisyal nga nag-aalagad han hadi kay ano nga nasupak hiya han sugo han hadi; gin-aghat hiya nira adlaw-adlaw hin pagsugot, kundi waray gud hiya mamati ha ira. Nagsiring hiya, “Judiyo ako ngan diri ako makakayukbo ha atubangan ni Aman.” Sanglit ginsumatan nira hi Aman mahitungod hini. Nahiburong hiya kon pasasagdan ba la niya hi Mardoqueo. Napungot hin duro hi Aman han iya pakasabot nga diri maluhod ngan mayukbo ha iya atubangan hi Mardoqueo, ngan han paghibaroi niya nga Judiyo hi Mardoqueo, naglarang hiya hin pagkastigo diri la kan Mardoqueo, kundi nakahunahuna hiya hin pagpatay han ngatanan nga mga Judiyo ha bug-os nga ginhadian han Persia. Dida han ika-12 ka tuig nga pagkahadi ni Hadi Asuero, dida han syahan nga bulan an bulan han Nisan, nagsugo hi Aman hin pagripa (gintawag ini nga “purim”) basi hibaroan an igo nga adlaw ug bulan hin pagtuman han iya plano. Nasabtan dida han ripa an ika-13 nga adlaw han ika-12 nga bulan han Adar. Sanglit ginsumatan ni Aman an hadi, “May hugpo hin mga tawo nga nagsasarang ha bug-os mo nga ginhadian ngan aadto ha bisan diin nga dapit han tagsa nga lalawigan. Lain an ira mga pamatasan kay hadton iba nga mga tawo. Labot pa, diri hira nasugot han mga balaod han ginhadian, sanglit diri ini para han imo kaupayan kon pasagdan mo la hira. Kon maupay ini para ha imo, Harangdon nga Hadi, pagpagawas hin sugo nga kinahanglan pamatayon hira. Kon pagbuhaton mo ini, nagpapasarig ako nga makakabutang ako hin 375,000 ka kilo nga salapi ngadto han hadianon nga hirimosan hin manggad para han pagpalakat han ginhadian.” Ginhuslo han hadi an iya singsing nga ginagamit hin pagtimbre han mga pasangyaw ngan paghimo hini nga opisyal, ngan iginhatag ini kan Aman nga kaaway han mga Judiyo, nga anak ni Hamedata nga tulin ni Agag. Ginsiring hiya han hadi, “Ikaw an labi nga maaram han mga tawo ngan han ira kwarta; buhata ha ira sumala han imo karuyag.” Sanglit dida han ika-13 nga adlaw han syahan nga bulan, gintawag ni Aman an mga paragsurat han hadi ngan iginpasurat ha ira in usa nga pasangyaw nga paghuhubaron ngadto han tagsa nga pinulongan ngan tagsa nga paagi hin pagsurat han mga lalawigan nga sakop han ginhadian ngan ipapadara ini ngadto han ngatanan nga mga punoan, mga gobernador, ngan mga opisyal. Ginpagawas ini ha ngaran ni Hadi Asuero ngan gintimbrehan han iya singsing. Gindara ini nga pasangyaw hin mga mensahero ngadto han tagsa nga lalawigan han ginhadian. Nagsugo ini nga sulod hin usa ka adlaw, an ika-13 nga adlaw han bulan han Adar, pamamatayon an ngatanan nga mga Judiyo—batan-on ngan tigurang, kababayen-an ngan kabataan. Pamamatayon hira hin waray kalooy ngan panimikasan hira han ira mga hiagi. Ipapasabot ha atubangan han mga tawo an sulod hini nga pasangyaw didto han tagsa nga lalawigan, basi maandam an ngatanan kon umabot na ito nga adlaw. Ha pagsugo han hadi, iginpasabot ha atubangan han mga tawo an sugo didto ha Susa, an kapital nga syudad, ngan gindara an sumat hin mga mensahero ngadto han mga lalawigan. Linmingkod an hadi ngan hi Aman ngan nag-inom hira samtang naririgumok an syudad han Susa. Han paghibaro la ni Mardoqueo han ngatanan nga ginbuhat, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido. Niyan nagbado hiya hin sako, ginluob niya hin agbon an iya ulo, ngan naglinakat hiya ha sakob han syudad, ngan nagngunguyngoy ha dako nga tingog tungod han iya kagul-anan, tubtob nga inmabot hiya ngadto han aragian han palasyo. Waray hiya sumulod kay igindidiri man hin pagsakob an may bado nga sako. Ha ngatanan nga mga lalawigan, diin iginpahibaro an pasangyaw han hadi dako an pagkasubo han mga Judiyo. Nagpuasa hira, nagtangis, nagnguyngoy, ngan kadam-an ha ira in nagbado hin sako ngan nanhigda ha mga agbon. Han pagsumati kan Ester han iya mga surugoon nga kababayen-an ngan han mga yunuko han ginbuhat ni Mardoqueo, naguol gud hiya. Ginpadad-an niya hi Mardoqueo hin mga panapton nga iya igsusul-ot liwan han bado nga sako, kundi waray hiya kumarawat hini. Niyan gintawag niya hi Hatac nga usa han mga yunuko han palasyo nga gintudlok han hadi sugad nga surugoon ni Ester, ngan ginsugo niya hi Ester hin pagkadto kan Mardoqueo hin pag-usisa kon ano an hinungdan han iya ginbuhat. Kinmadto kan Mardoqueo hi Hatac didto han plasa han syudad dida han aragian han palasyo. Ginsumatan hiya ni Mardoqueo han ngatanan nga nahinabo ha iya ngan kon pira gud nga kwarta an iginsaad ni Aman nga ibubutang ngadto han hadianon nga hirimosan hin manggad kon pamatayon an ngatanan nga mga Judiyo. Gintagan ni Mardoqueo hi Hatac hin kopya han pasangyaw nga iginpagawas didto ha Susa, nga nagsusugo hin pamatay han mga Judiyo. Ginpadara ini ni Mardoqueo ngadto kan Ester, ginsaysayan niya an kahimtang, ngan naghangyo hiya nga kadtoon niya hin pakimalooy an hadi ngan hangyoon an hadi nga kalooyan an iya mga tawo. Gintuman ini ni Hatac. Gintagan hiya ni Ester hini nga mensahe ngan pinabalik hiya ngadto kan Mardoqueo: “Kon may bisan hin-o, ma lalake o babaye, nga kumadto han sakob nga bungsaran han palasyo ngan makigkita han hadi hin waray man hiya ipatawag, kinahanglan patayon ito nga tawo. Amo ini an balaod; maaram hini an ngatanan, tikang han mga magsaragdon han hadi ngadto han mga tawo ha mga lalawigan. May usa la nga paagi hin paglikay hini nga balaod: kon ipaabot han hadi ngadto han tawo an iya bulawan nga baston, diri papatayon ito nga tawo. Kundi usa na ka bulan tikang ako ipatawag han hadi.” Han pakakarawat ni Mardoqueo han mensahe ni Ester, iya ginpadad-an hi Ester hini nga pahimatngon: “Ayaw pakasiring nga makakalikay ka kay han iba nga mga Judiyo tungod la nga aada ka han hadianon nga palasyo. Kon humilom ka la dida hin sugad hini nga panahon, maabot ngadto han mga Judiyo in bulig nga tikang ha langit ngan matatalwas hira, kundi mamamatay ka ngan mapupuo an panimalay han imo ginikanan. Kundi hin-o man ngani in maaram—bangin ginhimo ka nga rayna para hin sugad hini nga panahon!” Ginpadad-an ni Ester hi Mardoqueo hini nga baton: “Kadto na ngan tiroka an ngatanan nga mga Judiyo didto ha Susa; pagpuasa ngan pag-ampo kamo para ha akon. Ayaw kamo pagkaon o pag-inom hin bisan ano sulod hin tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i. Amo gihapon an bubuhaton nakon ngan han akon mga surugoon nga kababayen-an. Kahuman makadto ako han hadi bisan kon supak ini han balaod. Waray sapayan kon mamatay ako tungod hin pagbuhat hini.” Sanglit linmakat hi Mardoqueo ngan gintuman niya an ngatanan nga iginpabuhat ha iya ni Ester. Dida han ikatulo ka adlaw han iya pagpuasa, ginsul-ot ni Ester an iya hadianon nga panapton, ngan kinmadto hiya ha sakob nga bungsaran han palasyo, ngan tinmindog hiya nga naatubang han kwarto han trono. Nakadto ha sakob an hadi nga nalingkod didto han hadianon nga trono, nga naatubang han aragian. Han paghikit-i han hadi kan Rayna Ester nga natindog didto ha gawas, nalipay ha iya an hadi ngan idinuhol niya an bulawan nga baston ngadto ha iya. Sanglit dinmuol hi Ester ngan kinaptan niya an baston. “Ano an imo tuyo, Rayna Ester?” pinmakiana an hadi, “Sumati ako han imo karuyag ngan tatagan ta ikaw, bisan pa an katunga han akon ginhadian.” Binmaton hi Ester, “Kon maruruyag ka, Harangdon nga Hadi, karuyag ko hin pagdapit ha imo ug kan Aman niyan nga gab-i ngadto hin bangkite nga akon gin-aandam para ha iyo.” Sanglit ginpasugoan han hadi hi Aman nga pumakada dayon, basi makadto hira han bangkite ni Ester. Kinmadto an hadi ngan hi Aman ngan samtang nag-iinom hira, ginsiring hiya han hadi, “Sumati ako han imo karuyag ngan tatagan ta ikaw. Ihahatag ko an imo pinangangaro, bisan kon pangaroon mo an katunga han akon ginhadian.” Binmaton hi Ester, “Kon malolooy ka, Harangdon nga Hadi, hin paghatag han akon pinangangaro, karuyag ko nga dapiton ko liwat ikaw ngan hi Aman buwas ngadto hin lain nga bangkite nga akon pag-aandamon para ha iyo. Didto hito nga bangkite susumatan ko ikaw han akon karuyag.” Han pagbaya ni Aman han bangkite, malipayon hiya ngan maupay an iya kabuot. Kundi hinkit-an niya hi Mardoqueo nga nakada han aragian han palasyo, ngan tungod nga waray hi Mardoqueo tumindog o pumakita hin ano man nga tigaman hin pagtahod ha iya han pag-agi niya, napungot hin duro hi Aman. Kundi pinudngan niya an iya kasinahon ngan nagpadayon hiya pag-uli. Niyan gindapit niya an iya kasangkayan ngadto han iya balay ngan ginhangyo niya hi Zares nga iya asawa nga tumampo ha ira. Pinmarayaw hiya ha ira han iya pagkamanggaranon, han kadamo han iya mga anak, han pagpauswaga ha iya han hadi ngadto hin hitaas nga katungdanan, ngan han pagka-importante gud niya labaw pa han bisan hin-o nga mga opisyal han hadi. “Labaw pa hini,” nagpadayon hi Aman, “naghatag hi Rayna Ester hin bangkite para gudla han hadi ngan ha akon, ngan gindapit pa kami gihapon buwas. Kundi waray la ini ngatanan kaupayan para ha akon samtang nga hinkikit-an ko pa ito nga Judiyo nga hi Mardoqueo, nga nalingkod dida han aragian han palasyo.” Sanglit nagsiring an iya asawa ngan an ngatanan niya nga kasangkayan, “Kay ano nga diri ka magpatindog hin biritayan nga 22 ka metros an kahitaas? Buwas han aga makakahangyo ka han hadi nga bitayon hi Mardoqueo dida hini, ngan makakakadto ka nga malipayon han bangkite.” Naghunahuna hi Aman nga maupay ini nga larang, sanglit iginpatindog niya an biritayan. Hito manta nga gab-i waray higangaturog an hadi, sanglit iya iginpakuha an opisyal nga mga sinurat han ginhadian ngan iginpabasa ngadto ha iya. Nahiupod an bahin nga ira ginbasa an kasaysayan hiunong han paghibaroi ni Mardoqueo han malingoon nga plano hin pag-iparatay han hadi—malingoon nga plano nga ginhimo nira Bagatan ug Tares nga duha nga mga yunuko han palasyo nga nagbantay han mga kwarto han hadi. Pinmakiana an hadi, “Ano an aton nabuhat hin pagpasidungog ngan pagbalos kan Mardoqueo tungod hini?” Binmaton an iya surugoon, “Waray naton nabuhat para ha iya.” “Hin-o han akon mga opisyal an aanhi ha palasyo?” nagpakiana an hadi. Nasakob pa gudla han bungsaran hi Aman; inmabot hiya hin paghangyo han hadi nga bitayon hi Mardoqueo didto han biritayan nga gin-andam na. Sanglit binmaton an mga surugoon, “Aadi hi Aman nga naghuhulat hin pakigkita ha imo.” “Pasudla hiya,” nagsiring an hadi. Sanglit sinmulod hi Aman ngan nagsiring ha iya an hadi, “May-ada usa ka tawo nga karuyag ko gud pagpasidunggan. Ano an angay ko pagbuhaton para hini nga tawo?” Naghunahuna hi Aman ha iya ngahaw, “Yana, hin-o pa man an karuyag pagpasidunggan han hadi? Ako gud ini, waray iba.” Niyan sugoa in usa han imo gilalabawi nga mga opisyal hin pagbado han tawo hini nga mga panapton, ngan papagtugwaya hiya han kabayo nga sinasakyan han tawo ha paglatas han plasa han syudad. Papagsangyawa an opisyal samtang naglalakat hira: ‘Kitaa niyo kon inuunan-o han hadi hin pagbalos hin usa nga tawo nga karuyag niya pagpasidunggan!’” Niyan nagsiring kan Aman an hadi, “Pagdali ngan kuhaa an panapton ngan an kabayo, ngan ihatag ini nga mga pagpasidungog para kan Mardoqueo nga Judiyo. Buhata para ha iya an ngatanan nga imo iginsiring. Hiaagian mo hiya nga nalingkod didto han aragian han palasyo.” Sanglit kinuha ni Aman an mga panapton ngan an kabayo, ngan iginsul-ot niya kan Mardoqueo an mga panapton. Sinmakay han kabayo hi Mardoqueo ngan gintugwayan ini ni Aman hin paglatas han plasa han syudad, nga nagsasangyaw ngadto han mga tawo samtang naglalakat hira, “Kitaa niyo kon gin-uunan-o han hadi hin pagbalos hin usa nga tawo nga karuyag niya pagpasidunggan!” Niyan binmalik hi Mardoqueo ngadto han aragian han palasyo, samtang nagdagmit pag-uli hi Aman nga nagtatahob han iya bayhon tungod hin kaawod. Ginsumatan niya an iya asawa ngan an ngatanan niya nga kasangkayan han ngatanan nga nahinabo ha iya. Niyan ginsiring hiya han iya asawa ngan han mga mag-aram nga kasangkayan niya, “Nagtitikang na nga lulupigan ka ni Mardoqueo. Usa hiya nga Judiyo ngan diri ka gud makakadaog ha iya. Lulupigan ka gud niya.” Samtang nagkakarukayakan pa hira nagkaabot an mga yunuko han palasyo nga nagdadagmit hin pagdara kan Aman ngadto han bangkite ni Ester. Sanglit kinmadto an hadi ngan hi Aman hin pakigsaro kan Ester hin ikaduha na. Samtang nag-iinom hira, ginpakianhan na liwat hiya han hadi, “Yana, Rayna Ester, ano man an imo karuyag? Sumati ako ngan tatagan ta ikaw. Ihahatag ko ha imo bisan pa an katunga han ginhadian.” Binmaton hi Rayna Ester, “Kon maruruyag ka, Harangdon nga Hadi, hin paghatag han akon ubos nga pinangangaro, hingyap ko nga mabuhi unta ako ngan mabuhi man unta an akon mga tawo. Iginbaligya na ngadto hin pagpuoha ako ngan an akon mga tawo. Kon iginbabaligya la kami ngadto hin pagkaoripon, mahilom nala unta ako ngan diri na magsasamok ako ha imo hiunong hini, kundi may-ada karuyag hin pagbungkag ngan hin pagpuo gud ha amon.” Niyan ginpakianhan ni Hadi Asuero hi Rayna Ester, “Hin-o ini nga nagpapasipara hin pagbuhat hin sugad nga butang? Hain ini nga tawo?” Binmaton hi Ester, “An amon kaaway, an nagtitimaraot ha amon, amo ini an maraot nga tawo, hi Aman!” Ha dako nga kahadlok inmatubang hi Aman han hadi ngan han rayna. Binmuhat an hadi tungod hin kapungot, binmaya han kwarto, ngan ginmawas ngadto han mga tanaman han palasyo. Hinkit-an ni Aman nga naglarang na gud an hadi hin pagkastigo ha iya tungod hini, sanglit nagpabilin hiya hin pakimalooy kan Rayna Ester tungod han iya kinabuhi. Han pagbalik han hadi ngadto han kwarto tikang han mga tanaman, nakulob pa gudla ni Aman ngada han sandigan ni Ester hin paghangyo han iya kalooy. Pakakita hini han hadi, ginmoliat hiya, “Paglulugoson ba hini nga tawo an rayna dinhe ha akon atubangan, ngan dinhe han akon kalugaringon nga palasyo?” Nagyayakan pa ngani an hadi nga gintahoban dayon han mga yunuko an ulo ni Aman. Niyan nagsiring hi Harbona nga usa ha ira, “Nagpatindog pa ngani hi Aman hin biritayan nga 22 ka metros an kahitaas basi pagbitayon niya hi Mardoqueo nga nagtalwas han kinabuhi han Harangdon nga Hadi.” “Bitaya hi Aman dida hito nga bintayan!” nagsugo an hadi. Sanglit ginbitay hi Aman dida han biritayan nga ginpatindog niya para kan Mardoqueo. Niyan napuypoy an kasina han hadi. Hito manta nga adlaw iginhatag ni Hadi Asuero kan Rayna Ester an ngatanan nga mga hiagi ni Aman nga kaaway han mga Judiyo. Ginsumatan ni Ester an hadi nga uropod niya ni Mardoqueo, ngan tikang hadto tinugotan na hi Mardoqueo hin pagsakob ngadto ha atubangan han hadi. Ginhulso han hadi an iya singsing nga ginagamit hin pagtimbre (nga iya ginbawi tikang kan Aman) ngan iginhatag ini ngadto kan Mardoqueo. Iginbutang ni Ester hi Mardoqueo nga tinaporan han mga hiagi ni Aman. Niyan naghimangraw na liwat hi Ester ngadto han hadi, nga hinmapa hiya ha iya tiilan ngan nagtangis. Nakimalooy hiya han hadi nga pugngan an malingoon nga larang kontra han mga Judiyo nga ginhimo ni Aman nga tulin ni Agag. Idinuhol han hadi an iya bulawan nga baston ngadto ha iya, sanglit tinmindog hiya ngan nagsiring, “Kon maruruyag an Harangdon nga Hadi, ngan kon napaid ka man ha akon, ngan kon daw matadong ini ha imo, pagpagawas gad hin pasangyaw nga diri ipadayon an mga sugo ni Aman—adto nga mga sugo nga ginhatag han anak ni Hamedata nga tulin ni Agag para han pagpuo han ngatanan nga mga Judiyo dinhe han ginhadian. Uunanhon ko hin pakailob hini kon umabot ini nga karat-an ngada han akon mga tawo, ngan pamatayon an akon kalugaringon nga kauropdan?” Niyan nagsiring hi Hadi Asuero kanda Rayna Ester ug Mardoqueo nga Judiyo, “Tan-awa ginbitay ko na hi Aman tungod han iya malingoon nga larang kontra han mga Judiyo, ngan iginhatag ko na kan Ester an mga hiagi ni Aman. Kundi diri mababakwi in usa nga pasangyaw nga iginpagawas na ha ngaran han hadi ngan gintimbrehan na han hadianon nga singsing. Kundi makakahimo ka hin pagsurat ngadto han mga Judiyo hin bisan ano nga imo karuyag; ngan makakagsurat ka hini ha akon ngaran ngan titimbrehan mo han hadianon nga singsing.” Nahinabo ini dida han ika-23 nga adlaw han ikatulo nga bulan, an bulan han Siban. Gintawag ni Mardoqueo an mga paragsurat han hadi ngan iginpasurat in mga surat ngadto han mga Judiyo, ngan ngadto han mga gobernador, mga punoan, ngan mga opisyal han ngatanan nga 127 nga mga lalawigan tikang ha India ngadto ha Sudan. Ginsurat ini nga mga surat ngadto han kada lalawigan ha kalugaringon nga pinulongan ngan paagi hin pagsurat han tagsa nga lalawigan, ngan ngadto han mga Judiyo ha ira kalugaringon nga pinulongan ngan paagi hin pagsurat. Iginpasurat ni Mardoqueo an mga surat ha ngaran ni Hadi Asuero ngan gintimbrehan ini han hadianon nga singsing. Iginpadara ini hin mga dikabayo ngan mensahero ngan mga maglaksi an ginamit nga mga kabayo kay tikang han mga kamalig hin kabayo han hadi. Iginsaysay hini nga mga surat nga an hadi matugot nga magtitirok an mga Judiyo ha tagsa nga syudad para hin pagpanalipod han ira kalugaringon. Kon sulongon an kalalaken-an nga mga Judiyo, an ira mga anak o an ira kababayen-an hin armado nga mga tawo hin bisan ano nga nasod didto hin bisan ano nga lalawigan, tinugotan an mga Judiyo hin pakig-away ngan hin pamatay han mga sumurulong; ngan makakahimo hira hin pagkuha han ira mga hiagi. Pagtutumanon ini nga sugo ha bug-os nga Ginhadian han Persia dida han adlaw nga igintalaan han panmatay han mga Judiyo, dida han ika-13 nga adlaw han Adar, an ika-12 nga bulan. Igpapasangyaw ini nga usa nga balaod ngan igpapahibaro ha ngatanan nga mga tawo, didto han tagsa nga lalawigan, basi maandam an mga Judiyo hin pagbulos han ira kaaway kon umabot na ito nga adlaw. An mga sinugo han hadi sinmakay hin mga malaksi nga kabayo han hadi. Iginpasangyaw liwat an sugo didto ha Susa nga kapital nga syudad. Binmaya hi Mardoqueo han palasyo nga nakakabado hin hadianon nga asul ngan busag nga panapton, usa nga kurugpos nga pino nga granate nga lino, ngan hin maanyag nga bulawan nga korona. Niyan nagrugyaw an mga kakalsadahan han Susa hin mga pagkalipay ngan malipayon nga mga gogliat. Para han mga Judiyo may pagrayhak ngan kahimyangan, kalipayan ngan pagbati hin pagdarag-an. Didto han tagsa nga syudad ug lalawigan, bisan diin pagbasaha an kanan hadi pasangyaw, nagsaurog an mga Judiyo hin pyesta pinaagi hin pangaon ug kalipay. Ha kamatuoran, damo nga mga tawo in nahimo nga mga Judiyo kay nahadlok na man hira han mga Judiyo. Inmabot an ika-13 nga adlaw han Adar nga amo an adlaw nga igintalaan hin pagtuman han hadianon nga pasangyaw, an adlaw nga ginlaoman han mga kaaway han mga Judiyo nga maooripon na nira an mga Judiyo. Kundi gindaog lugod hira han mga Judiyo. Didto han bahin han tagsa nga syudad han ginhadian diin nag-uokoy an mga Judiyo, nagtitirok an mga Judiyo hin pagsulong han bisan hin-o nga nagpasipara hin pagdaot ha ira. Nahadlok ha ira an mga tawo ha ngatanan nga dapit ngan waray gud may naato ha ira. Ha kamatuoran, ginbuligan an mga Judiyo han ngatanan nga mga opisyal han lalawigan—mga gobernador, mga punoan, ngan mga tumindog han hadi, kay nahadlok hira ngatanan kan Mardoqueo. Nahibantog na ha bug-os nga ginhadian nga gamhanan na hi Mardoqueo didto han palasyo ngan nagtitikadako an iya kagamhanan. Sanglit nakagbuhat an mga Judiyo han ira karuyag buhaton han ira mga kaaway. Ira ginsulong an ira mga kaaway pinaagi hin mga espada ngan pinanmatay hira. Didto ha Susa nga kapital nga syudad pinamatay han mga Judiyo in 500 nga mga tawo. Hito manta nga adlaw iginsumat ngadto han hadi an kadamo han mga tawo nga pinamatay didto ha Susa. Niyan nagsiring kan Rayna Ester an hadi, “Didto la ha Susa pinamatay han mga Judiyo in 500 nga mga tawo lakip an napulo nga mga anak ni Aman. Ano daw an ira ginbuhat didto han mga lalawigan! Ano pa an imo karuyag yana? Ihahatag ini ha imo. Sumati ako kon ano pa an imo karuyag, ngan ihahatag ini ha imo.” Binmaton hi Ester, “Kon maruruyag ka, Harangdon nga Hadi, itugot nga buhaton buwas nga adlaw han mga Judiyo didto ha Susa an itinugot mo ha ira hin pagbuhat yana nga adlaw. Ngan ipabitay didto han biritayan an mga lawas han napulo nga mga anak ni Aman.” Nagsugo an hadi nga buhaton ini ngan iginpagawas didto ha Susa an pasangyaw. Ginpadayag ha ngatanan nga mga tawo an mga lawas han napulo nga mga anak ni Aman. Dida han ika-14 nga adlaw han Adar, nagtitirok ngahaw an mga Judiyo han Susa ngan pinamatay in 300 pa nga mga tawo didto han syudad. Kundi waray gihapon hira manikas. Nagtitirok liwat an mga Judiyo didto han mga lalawigan hin pagpanalipod han ira kalugaringon. Ginbulos nira an ira mga kaaway pinaagi hin pagpatay hin 75,000 nga mga tawo nga nagdumot ha ira. Kundi waray hira manikas. Dida ini han ika-13 nga adlaw han Adar. Dida han pagkabuwas nga ika-14 nga adlaw, waray na hira panmatay, ngan ginhimo nira ini nga malipayon nga adlaw hin pagkombite. Kundi ginhimo han mga Judiyo han Susa nga pyesta opisyal an ika-15 nga adlaw, tungod nga pinamatay nira an ira mga kaaway dida han ika-13 ngan ika-14 nga mga adlaw, ngan pinmahuway hira hin panmatay dida han ika-15. Amo ini nga ginsasaurog han mga Judiyo nga nag-uokoy didto han gutiay nga mga bungto an ika-14 nga adlaw han bulan han Adar, usa nga malipayon nga pyesta opisyal, nga panahon hin pagkombite ngan paghinatagay hin mga regalo nga pagkaon. Iginpasurat ni Mardoqueo ini nga mga hinabo ngan nagpadara hiya hin mga surat ha ngatanan nga mga Judiyo nga higrani ngan higrayo ha bug-os nga Ginhadian han Persia, nga nagpapahimangno ha ira hin pagsaurog han ika-14 ngan ika-15 nga mga adlaw han Adar sugad nga mga pyesta opisyal ha kada tuig. Amo ini an mga adlaw diin natalwas an mga Judiyo tikang han ira mga kaaway; amo ini an bulan nga an ira panahon hin kabidoan ngan pagturaw naliwanan hin panahon hin pagrayhak ngan pagkalipay. Gin-aghat hira hin pagsaurog hini nga mga adlaw upod in mga kombite ngan mga panagtawo, paghinatagay hin mga regalo nga pagkaon, ngan maghatag liwat han mga kablas. Sanglit ginsunod han mga Judiyo an kan Mardoqueo mga tugon, ngan nahimo na nga batasan an tinuig nga pagsaurog. Ginhimo ni Aman nga anak ni Hamedata nga tulin ni Agag, nga kaaway han ngatanan nga mga Judiyo, in mga ripa (“purim” an tawag hini) hin pagtalaan han adlaw hin pagpuo han mga Judiyo; naglarang hiya hin pagpuo ha ira. Kundi kinmadto han hadi hi Ester, ngan nagpagawas an hadi hin sinurat nga mga sugo nga tungod hini nag-antos hi Aman kay asay lugod an namatay, diri an mga Judiyo—ginbitay hiya ngan an iya mga anak didto han biritayan. Amo ito nga tinatawag an mga pyesta opisyal nga Purim, an pulong para hin “ripa”. Tungod han surat ni Mardoqueo ngan tungod han ngatanan nga nanhinabo ha ira, ginhimo ini han mga Judiyo nga turumanon nira, han ira mga tulin, ngan bisan hin-o nga magigin Judiyo, nga dida han angay nga panahon ha kada tuig dayuday pagsasaurogon ini nga duha ka adlaw sumala han mga tugon ni Mardoqueo. Ginkaurosaan ini nga an tagsa nga panimalay nga Judiyo han kada tiarabot nga katulinan, didto han tagsa nga lalawigan ngan tagsa nga syudad kinahanglan mahinumdom ngan magsaurog han mga adlaw han Purim ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Niyan nagsurat liwat hi Rayna Ester nga anak ni Abihail, upod kan Mardoqueo, hin paghatag han iya bug-os nga pagburot-an hin pagparig-on han surat hiunong han Purim nga ginsurat hin uruuna pa ni Mardoqueo. Ginpadara ini nga surat ngadto han ngatanan nga mga Judiyo, ngan ginpadad-an hin mga kopya an ngatanan nga 127 nga mga lalawigan han Ginhadian han Persia, basi makab-ot in kalinaw ngan kahimyangan han mga Judiyo, ngan nag-aghat ha ira ngan han ira mga tulin, hin pagsaurog han mga adlaw han Purim dida han angay nga panahon, sugad han ira paghimo hin mga turumanon para han pagsaurog hin mga pagpuasa ngan mga panahon hin pagkamasulob-on. Iginsugo ini nira Mardoqueo ug Rayna Ester. Iginsurat dida hin linikid nga basahan an sugo ni Ester hin pagparig-on han mga turumanon para han Purim. Ginpahamtang ni Hadi Asuero in pinugos nga pagtrabaho dida han mga tawo han baybayon nga katunaan han iya ginhadian sugad man hadton mga didto ha kaumhan. Nahisurat dida han opisyal nga mga sinurat han kahadian han Persia ug Media an ngatanan nga dagko ngan urosahon nga mga butang nga iya ginbuhat, sugad man an bug-os nga susumaton han pagpauswaga niya kan Mardoqueo ngadto hin hitaas nga katungdanan. Ikaduha la hin katungdanan kan Hadi Asuero hi Mardoqueo nga Judiyo. Ginpasidunggan ngan gintahod gud hiya han iya mga igkasi Judiyo. Nagbuhat hiya para han kaupayan han iya mga tawo ngan han kahimyangan han ngatanan nira nga mga tulin. May hadto tawo nga Job an ngaran, nga nag-ukoy didto han tuna han Uza. Matadong an iya kinabuhi ug ginsingba niya an Dyos. Waray gud may nakakasoson han iya kinabuhi ngan mahirot hiya basi diri hiya makabuhat hin bisan ano nga maraot. May niya pito nga anak nga kalalaken-an ngan tulo nga anak nga kababayen-an. May-ada niya 7,000 nga mga karnero, 3,000 nga mga kamelyo, 1,000 nga mga baka, ngan 500 nga mga asno. Damo an iya mga surugoon, ngan hiya an giririkohi nga tawo didto ha sinirangan. Nabatasan han iya anak nga kalalaken-an an pagsarusaliwan hin pagkombite nga tinambogan nira ngatanan, ngan dayuday ginpapatampo nira an tulo nga ira kabugtoan nga kababayen-an. Ikinaaga kahuman han kada kombite, sayo pa nabangon hi Job ngan magtubod hiya hin mga halad ha paglinis han tagsa niya nga mga anak. Dayuday niya ini ginbubuhat kay naghunahuna hiya nga bangin la nakasala in usa ha ira hin pagpakaraot han Dyos, nga diri nira tinuyo. Han pag-abot han adlaw nga mapakita an langitnon nga mga binuhat ha atubangan han Ginoo, nakadto, upod ha ira hi Satanas. Nagpakiana ha iya an Ginoo, “Nag-inano ka la?” Binmaton hi Satanas, “Nagsinudoysudoy ako ngadto nganhi ngan naglinayawlayaw ako ha bug-os nga tuna.” Nagpakiana an Ginoo, “Hinkit-an mo ba hi Job nga akon surugoon? Waray gud usa dida ha tuna nga makakasugad ha iya hin kamatinumanon ngan kamaupay. Masingbahon hiya ha akon ngan mahirot hiya basi diri hiya makabuhat hin bisan ano nga maraot.” Binmaton hi Satanas, “Magsisingba ba hi Job ha imo kon waray niya sadang makuha hini nga buhat? Dayuday ginpanalipdan mo hiya ngan an iya panimalay ngan an ngatanan nga iya gintatag-iya. Ginbendisyonan mo an ngatanan nga iya ginbubuhat, ngan tinagan mo hiya hin mga baka nga nakakaluob han bug-os nga tuna. Kundi kon pananglit kuhaon mo ini ngatanan nga imo hatag ha iya, waray ruhaduha pagmamaldisyonon ka niya hin tinuod.” Nagsiring kan Satanas an Ginoo, “Sigi, aada ha imo gahom an ngatanan nga gintatag-iya niya, kundi ayaw gud paglabti hi Job.” Sanglit linmakat hi Satanas. Usa ka adlaw han nagkokombite an mga anak ni Job didto han balay han ira gimamagurangi nga bugto nga lalake, inmabot ngadto kan Job in usa nga surugoon nga nagdadalagan. Nagsiring hiya, “Nag-aarado kami han kaumhan upod an mga baka ngan nakadto an mga asno hin hirani nga toril. Tigda la nga sinmulong an mga Sabiyanhon ngan pinanikas ini ngatanan. Pinamatay nira an ngatanan nimo nga mga surugoon labot ha akon. Ako gudla an nakapalagiw hin pagsumat ha imo.” Waray pa hiya katatapos hin pagyakan, inmabot liwat in lain nga surugoon ngan nagsiring, “Ginlintian an mga karnero ngan an mga paramangno ngan nagkamatay hira ngatanan. Ako gudla an nakapalagiw hin pagsumat ha imo.” Samtang nagyiyinakan pa hiya, inmabot liwat in lain nga surugoon ngan nagsiring, “Ginrikopohan kami hin tulo nga hugpo hin mga parasulong nga Caldiyanhon, gindara an mga kamelyo, ngan pinamatay an ngatanan nimo nga mga surugoon labot ha akon. Ako gudla an nakapalagiw hin pagsumat ha imo.” Waray pa hiya katatapos hin pagyakan, inmabot na liwat in lain nga surugoon ngan nagsiring, “Nagkokombite an imo mga anak didto han balay han imo suhag nga lalake, han pag-abot hin alipuros tikang ha kamingawan. Ginpukan an balay ngan namatay hira ngatanan. Ako gudla an nakapalagiw hin pagsumat ha imo.” Niyan tinmindog hi Job ngan ginggisi an iya panapton tungod hin kabido. Ginkiskisan niya an iya ulo ngan kinmulob hiya ha tuna. Nagsiring hiya, “Natawo ako nga waray bisan ano, ngan mapatay ako nga waray bisan ano. Naghatag an Ginoo, ngan yana ginbawi niya. Dayawon unta an iya ngaran!” Bisan pa kon nahinabo ini ngatanan, waray hi Job magmahay ngan magbasol han Dyos; sanglit waray hiya makasala. Han pag-abot na liwat han adlaw nga mapakita an langitnon nga mga binuhat ha atubangan han Ginoo, nakadto upod gihapon ha ira hi Satanas. Ginpakianhan hiya han Ginoo, “Tikang ka diin?” Binmaton hi Satanas, “Nagsinudoysudoy ako ngadto nganhi naglinayawlayaw ako ha bug-os nga tuna.” Nagpakiana an Ginoo, “Hinkit-an mo ba hi Job nga akon surugoon? Waray gud usa dida ha tuna nga makakasugad ha iya hin kamatinumanon ngan kamaupay. Masingbahon hiya ha akon ngan mahirot hiya basi diri hiya makabuhat hin bisan ano nga maraot. Gin-aghat mo ako nga tugotan ko ikaw hin pagpaantos ha iya hin waray la hinungdan, kundi nagpabilin nga matinumanon gihapon hi Job.” Binmaton hi Satanas, “Ihahatag hin tawo an ngatanan nga iya mga butang basi la hiya mabuhi. Kundi pananglit lub-on mo hin sakit an iya lawas, waray ruhaduha pagmamaldisyonon ka niya hin tinuod.” Sanglit nagsiring an Ginoo kan Satanas, “Sigi, aada hiya han imo gahom, kundi ayaw baya hiya pagpataya.” Niyan linmakat hi Satanas tikang ha atubangan han Ginoo. Ginluob ni Satanas an lawas ni Job hin mga magbaho nga kapithok ug hubag tikang han rapadapa ngadto ha alimpupuno. Linmingkod hi Job dida han harapilan hin mga sighot ngan kinmuha hiya hin bika para pagkalot han iya mga kaduntan. Nagsiring ha iya an iya asawa, “Magpapadayon ka la gihapon hin kamatinumanon? Kay ano nga diri mo pagmaldisyonon an Dyos, ngan mamatay nala?” Binmaton hi Job, “Diri ka nasabot han imo ginyiyinakan! Kon nagpapadara an Dyos ha aton hin kaupayan, aton ini kinakarawat. Kay ano nga magngungurotob kita kon nagpapadara hiya hin kakurian?” Bisan pa dida ha butnga han iya mga pag-antos, waray gud hi Job magyakan hin bisan ano nga pagpasulabi han Dyos. An tulo han mga sangkay ni Job amo hira Elipaz nga taga syudad han Teman, Bildad nga taga tuna han Sua, ug Sopar nga taga tuna han Naama. Han pakabati nira han makuri hin duro nga gin-inantos ni Job, nakahunahuna hira hin pagduaw ngan pagliaw ha iya. Han hirayo pa hira, hinkit-an nira hi Job, kundi waray hira makakilala ha iya. Han pakakilala na nira ha iya, nagtangis ngan nagnguyngoy hira; ginggisi nira an ira mga panapton tungod hin kabido ngan nagsabrag hin tapotapo ngadto ha igbaw ngan ngada han ira mga ulo. Niyan linmingkod hira dida ha tuna upod kan Job sulod hin pito ka adlaw ug gab-i nga waray yakanyakan, kay hinkit-an nira an makalilisang nga iya mga gin-aantos. Katapos hini nagyakan hi Job ngan ginmaldisyon niya an adlaw nga iya natawhan. Himoa nga kasisidman ito nga adlaw, O Dyos. Ayaw na gud hinumdomi ito nga adlaw; ayaw na gud ini paglamragi. Himoa ini nga adlaw hin kadulman ngan madakmol nga kasisidman; tahobi ini hin mga dampog ngan talinguhaa nga maanaw an adlaw. Paraa ito nga gab-i tikang han tuig, ngan ayaw na gud ini ipaupod han ihap; himoa ini nga mabidoon ngan waray kalipay nga gab-i. Sugoa an mga diwatahan hin pagmaldisyon hito nga adlaw, hira nga mag-aram magmanso han Lebiatan. Pugngi hin pagsirang an makabugwas; ayaw itugot nga may-ada kaagahon kahuman han gab-i. Maldisyona ito nga gab-i nga amo an nagpakatawo ha akon, ngan naghatag ha akon hin kakurian ngan kabidoan. Gabay pa namatay ako ha sakob han tiyan han akon iroy, o namatay ha takna han akon katawo. Kay ano nga ginsaluro ako han akon iroy ha iya mga tuhod? Kay ano nga ginpasuso ako niya? Kon namatay ako hadto, napahuway na unta ako yana, nakaturog sugad han kahadian ngan mga punoan nga nag-ayad hin kadaan nga mga palasyo. Niyan nakaturog na unta ako sugad hin mga prinsipe nga nagpuno han ira mga balay hin bulawan ug salapi, o nakaturog sugad hin bata nga natawo nga daan patay. Didto ha lubnganan nahunong na an karat-an han magraot nga mga tawo, ngan ha kataposan napahuway na an binubutlaw nga mga magburudlay. Nagpapahimulos hin kalinaw bisan an mga priso, nga diri na nabati han mga goliat ngan mag-isog nga mga sugo. Aadto an ngatanan, an bantogan ngan an diri kinikilala, ngan ha kataposan talwas na an mga oripon. Kay ano nga ginbubuhi an mga tawo basi la mag-antos? Kay ano nga tinatagan pa hin kapawa an mga tawo nga aada ha kabidoan? Naghuhulat hira han kamatayon, kundi diri man ini naabot; Gabay nira angkonon in usa nga lubnganan kay hin bisan ano nga manggad. Diri hira malipayon tubtob nga patay ngan iginlubong na hira; ginlilirong han Dyos an ira kabubwason ngan ginpipiit hira ha bisan diin nga dapit. Pagkaon unta an akon tuyo, nagmamabidoon lugod ako, ngan diri gud ako nakakahunong hin pagharoy. Nahinanabo an ngatanan nga akon nahahadlokan ngan nalilisangan. Waray ko kalinaw, waray pagpahuway, ngan diri gud natatapos an akon mga kakurian. Gintutdoan mo in damo nga mga tawo, ngan ginpakusog mo in magluya nga mga kamot. Han paghipakdol han maluya ngan binubutlaw, gindasig mo hiya hin pagtindog pinaagi han imo mga pulong. Yana ikaw na an aada ha kakurian, ngan magkukuri ka kon uunanhon mo hin pagkarawat hini ngatanan. Nagsingba ka han Dyos ngan waray ikakasuson han imo kinabuhi; sanglit angay ka tumapod ngan lumaom. Yana panhunahuna daw! Pagngaran daw hin usa nga hinabo diin nahingadto hin karat-an in usa ka tawo nga matadong. Hinkit-an ko in mga tawo nga nag-arado hin kanan karat-an mga uma, ngan kamaraogdaog an gintanom sugad hin binhe; yana an ira naani amo an kamaraogdaog ngan karat-an. Sugad hin bagyo ginpukan hira han Dyos tungod han iya kasina. Nangurob ngan nauwang an mga magraogdaog sugad hin mga liyon, kundi pinapamingaw hira han Dyos ngan ginrurumok an ira mga ngipon. Sugad hin mga liyon nga waray gud nadadakop ngan nakakaon, napatay hira ngan nagsasarang an ngatanan nira nga mga anak. Makausa inmabot hin hilom in usa nga mensahe, duro hin kahilom nga makuri ngani ako makabati. Sugad hin ngarat ginsamok an akon pagkaturog. Nangurog ako ngan nahadlok; nangurog hin kahadlok an bug-os ko nga lawas. Sinmaping ha akon bayhon in mahinay nga harupoy, ngan namarat hin kahadlok an barahibo han akon panit. Hinkit-an ko in natindog didto; tinutokan ko ini, kundi waray ako pakasabot kon ano adto. Niyan hinbatian ko in tingog ha butnga han kamingaw: “May-ada ba matadong nga tawo ha atubangan han Dyos, o may-ada ba putli nga tawo ha atubangan han iya Magburuhat? Diri an Dyos nasarig han iya langitnon nga mga surugoon; nakakaagi hiya hin sayop bisan han iya mga anghel. Naghuhunahuna ka ba nga masarig hiya hin usa han iya ginbuhat tikang ha tuna, hin usa ka butang nga tapotapo nga mahimo koromsom sugad hin tangkob? Bangin ha aga buhi pa in usa ka tawo, kundi bangin diri ngani hisabotan nga patay na hiya nga diri pa naabot an kagab-ihon. Kukuhaon an ngatanan nga iya mga butang; napatay hiya, kulang la gihapon hin kinaadman.” Pagsangpit, Job. Tan-awa kon may nabaton ba. May-ada ba anghel nga sadang mo dangpan? Linurong ngan tinuyaw nga buhat an pagkinaguol kon haros ikamatay nga inupdan hin pagdumot. Kinmita ako hin mga lurong nga himyang an ira kahimtang, kundi ginmaldisyon ko dayon an ira mga panimalay. Mawawaray na gud kahimyangan an ira mga anak; waray natindog didto ha hukmanan hin pagpanalipod ha ira. Kakaonon hin ginugutom nga mga tawo an mga abot han lurong— bisan pa an mga ginpugas dida han mga katungkan — ngan maaawa han iya manggad an inuuhaw nga mga tawo. Diri natubo dida han tuna an karat-an, amo man gihapon an kakurian. Diri! Tawo an nagdadara hin kakurian ha iya la ngahaw, sugad gud nga nataprik tipaigbaw an mga sispas tikang hin kalayo. Kon ako ha imo, madangop ako han Dyos, ngan itutubyan ko ha iya an akon kasugaran. Diri kita nakakasabot han dagko nga mga butang nga iya ginbubuhat, ngan waray pagkatapos an iya mga milagro. Pinauuranan niya an tuna ngan pinatutubigan an kaumhan. Tinuod, an Dyos amo an nagpapabangon han mapinaubsanon, ngan naglilipay han ngatanan nga masulob-on. bisan ha udto nangangapkap hira dida han kasisidman. Kundi tinatalwas han Dyos ha kamatayon an mga kablas, tinatalwas niya an mga magpakalolooy hadton nagraraogdaog ha ira. Tinatagan niya hin paglaom an mga kablas ngan pinapamingaw niya an mga magraogdaog. Malipayon an tawo nga ginsasagdonan han Dyos! Ayaw kasina kon ginsasaway ka niya. Binubutok han Dyos an mga kasamdan nga hiya an tinikangan; iya kamot an nagsasamad ha imo, kundi iya liwat kamot an nagtatambal. Tatalwason ka niya tikang han karat-an ha takna ngatanan; bubuhion ka niya ha panahon han katgutom, ngan ha panahon han araway igagawas ka niya ha kamatayon. Tatalwason ka han Dyos tikang han pagpakaraot; tatalwason ka niya kon umabot an pagkapukan. Pagtataw-an mo la an panlupig ngan kagutom, ngan diri ka mahahadlok han ihalas nga kamanampan. Diri na batoon an aradohon nga imo mga uma; diri ka na susulongon hin ihalas nga kamanampan. Niyan mag-uokoy ka nga murayaw didto han imo tulda; kon tan-awon mo an imo mga karnero, hikikit-an mo nga harayo hira ha kataragman. An imo mga anak magmamadamo sugad kadamo han mga dahon han kabanwaan han pasabsaban. Sugad hin mga hinog nga trigo nga diri na maiha pag-anihon, mapatay ka nga lagas ka na ha panuigon. Job, hinbaroan namon ini pinaagi hin maiha nga pag-aram. Matuod ini, sanglit karawata ini yana para han imo kalugaringon. maburubug-at pa ini kay han mga baras han dagat, sanglit ayaw hipausa han akon inapiki nga mga pulong. Ginpana ako han Dyos nga Labi Kamakagarahum ngan nagsarang ha akon lawas an lara. Gin-andam na han Dyos an iya mga paghadlok ha akon. Malipay na an asno kon nananabsab hiya hin banwa, ngan mahilom la an baka kon nananabsab hin sakati. Kundi hin-o in gaganahan hin pagkaon hin matab-ang nga waray rasa nga pagkaon? Ano ngani an rasa han musagbusag hin bonay? Waray ako gana hin sugad nga mga pagkaon, ngan nakakapasakit la ha akon an ngatanan nga akon kinakaon. Kay ano nga diri ihinahatag ha akon han Dyos an akon pinangangaro? Kay ano nga diri niya pinamamatian an akon pag-ampo? Kon tibwayon nala unta han Dyos hin pagpatay ha akon! Kon hibabaroan ko la nga tutud-on ini niya, malukso ako hin kalipay, bisan diunan-o kadako an akon kasakitan. Maaram ako nga baraan an Dyos; waray pa gud nakon supaka an iya mga sugo. Ano pa nga kusog an akon igpapadayon hin kabuhi? Kay ano nga nabubuhi pa ako nga waray na man ako paglaom? Hinimo ba ako hin bato? Bronse ba an akon lawas? Waray ko na kusog hin pagtalwas ha akon ngahaw; waray ko na sadang dangpan hin pangaro hin bulig. Dida hin kakurian nga sugad hini nagkikinahanglan ako hin maunungon nga kasangkayan— bisan kon iginsalikway ko an Dyos o waray. Kundi kamo nga akon kasangkayan, ginlilimbongan ako niyo sugad hin mga sapa nga nahubas kon waray uran. Puno hin mga yelo an mga sapa, kundi kon pinapasoan an mga yelo natutunaw ngan nahubas ngan nagmamara an mga sapa. Nawawara in mga naglalakaton ha ira pamiling hin tubig; nagsusudoysudoy ngan napatay hira didto ha kamingawan. Namimiling in mga naglalakaton nga tikang ha Seba ug Tema. Kundi napatay an ira paglaom ha ligid hin magmara nga mga sapa. Para ha akon sugad kamo hito nga mga sapa, nakita kamo han akon kasugaran ngan naisol kamo hin kahadlok. Ginhangyo ko ba kamo nga tagan ako niyo hin regalo, o maghukip kamo hin iba nga tawo para ha akon, o magtalwas ha akon tikang hin kaaway o hin maraogdaog? Hala, tutdoi ako; sumati ako han akon mga sayop. Mahilom ngan mamamati ako ha iyo. Nakakakabig in tangkod nga mga pulong, kundi nagyiyinakan kamo nga waray mga buot. Naghuhunahuna kamo nga waray hinungdan an akon ginyiyinakan; kay ano man nga binabaton niyo an akon mga pulong hin pagturaw? Bisan an mga ilo nga oripon iyo ginriripa, bisan an iyo suok nga kasangkayan iyo sinisingabot basi magriko la kamo! Tutoki ako niyo. Diri ako magbubuwa. Labis na an iyo ginbuhat. Undang na kamo hin pagbuhat han diri matadong. Ayaw ako niyo paghukmi kay matadong ako. Kundi naghuhunahuna kamo nga nagbibinuwa la ako— an iyo hunahuna nga diri ako makakasabot han kalainan han matadong ngan han sayop. An kinabuhi han tawo sugad hin pinirit nga pag-alagad hin kasondalohan, sugad hin kinabuhi hin makuri ngan kinamot nga trabaho, sugad hin oripon nga nangangandoy hin mahagkot nga lindong; sugad hin magburudlay nga naghuhulat han iya suhol. Sunodsunod an mga bulan nga waray na ako sadang kabuhian; sunodsunod an kagab-ihon nga nahatag la ha akon hin kabidoan. Kon nahigda ako hin pagkaturog, kamaiha matapos an usa ka oras; mag-aga la an akon lurulimbag ngan karuyag ko na la nga maaga na. Luob hin mga ulod an akon lawas; putos ini hin mga nuka; nagnanana an akon mga kaduntan. Nalabay hin waray paglaom an akon mga adlaw, nalabay nga malarulaksi pa kay hin lansadira hin parahablon. Hinumdomi, O Dyos, nga usa la nga ginhawa an akon kinabuhi; natapos na an akon kalipayan. Yana nakita ka ha akon, kundi tikang yana diri ka na gud makita ha akon. Kon mamiling ka ha akon, nawawara ako. Diri! Diri ako makakahilom! Nasisina ngan napupungot gud ako. Kinahanglan magyakan ako. Kay ano nga ginpapabantayan mo ako? Naghuhunahuna ka ba nga higante ako nga mananap ha dagat? Nahigda ako ngan karuyag ko hin pagpahuway; nangingita ako hin makakapagaan han akon kasakitan. Kundi ikaw—ginhahadlok mo ako hin mga inop; pinapadad-an mo ako hin mga panan-awon nga magpakaharadlok tungod hini, gabay na la ako pitlokon basi mamatay, kay nga mabuhi dida hini nga makalolooy nga lawas. Diri na ako makakaantos. Ginugul-an na ako hini nga kinabuhi. Pasagdi nala ako. Waray na hinungdan an akon kinabuhi. Kay ano nga importante gud ha imo an tawo? Kay ano nga nanginginano ka man han iya ginbubuhat? Gin-uusisa mo hiya ha kada aga ngan ginsasarihan mo hiya ha kada gutlo. Diri ka ba makakalingiw anay ngada nga matulon ko an akon laway? Nadadaot ka ba han akon sala, ikaw nga nagpriso ha akon? Kay ano nga ginhimo mo ako nga punta blanko han imo mga pagponting? Mabug-at ba gud ako nga pinas-an mo? Diri ka ba makakapasaylo han akon sala? Diri ka ba makakapasaylo han sayop nga akon ginbuhat? Diri maiha makadto na ako han akon lubnganan, ngan kon mamiling ka ha akon, mawawara ako. Diri gud an Dyos naglulubag han katadongan; diri gud niya kinakawang an pagbuhat han matadong. Nakasala han Dyos an imo mga anak, sanglit iya ginkastigo hira sumala han angay ha ira. Kundi balik yana ngan hangyoa an Dyos nga Labi Kamakagarahum; kon tangkod ka gudman ngan putli, maabot ngan mabulig ha imo an Dyos, ngan ipapahiuli an imo panimalay sugad nga balos ha imo. Diri gud ikakatanding an ngatanan mo nga manggad nga nawara han ihahatag unina ha imo han Dyos. Palandonga hin madaliay an kadaan nga kinaadman; painuinoha an mga kamatuoran nga hinbaroan han aton mga ginikanan. Halipot la an aton kinabuhi ngan waray naton hinbaroan; nalabay kita han tuna sugad la hin mga lambong. Kundi patutdoa ha imo an kadaan nga mga makinaadmananon; pamati han ira igsisiring: “Diri makakaturok an mga tangbo ha dapit nga waray tubig; aadto la ini naturok ha mga tubigon nga tuna. Kon nahubas an tubig, ini an syahan nga nalalaya, nga diri pa ngani igo pag-utdon ngan waray pa gamit. Sugad hini nga mga tangbo an mga tawo nga diri nakilala han Dyos; waray na an ira paglaom kon hinngangalimtan nira an Dyos. Nasarig hira hin usa nga inulang—hin usa la nga lawa. Kon sumandig hira dida hin lawa, makakahawid ba ini ha ira? Kon kumapyot hira hin usa nga inulang, makakabulig ba ini ha ira hin pagtukdaw? Naturok an magraot nga mga tawo sugad hin mga banwa nga sinisirakan han adlaw, sugad hin mga banwa nga nakakaluob han bug-os nga tanaman. Naguop han kababtoan an ira mga gamot ngan nakapyot gud ha tagsa nga bato. Kundi gabota daw ini— waray ngani may maaram nga nakada ini. Tinuod, amo la ito an kalipay han magraot nga mga tawo; naabot na ngani in iba, sinasaliwanan hira. Kundi diri gud pababay-an han Dyos an mga matinumanon, o diri mabulig hiya han magraot nga mga tawo. Patataw-on ka niya ngan pagogoliaton ka liwat, kundi pagpapakaalohan niya adton mga nagdudumot ha imo, ngan mawawara an mga urokyan han mga magraogdaog.” Uunanhon hin usa ka tawo hin pakiglantugi ha iya? Han yinukot nga iya pakiana waray gud tawo nga makakabaton ha iya. Makinaadmananon ngan gamhanan gud an Dyos; waray tawo nga makakaato ha iya. Binabalhin niya an kabukiran hin diri hiya nagpapahibaro, ngan tungod han iya kasina binubungkag ini niya. Nagpapadara hin mga linog an Dyos ngan binabay-og an tuna; inuuy-og niya an mga harigi nga tinutungtongan han tuna. Makakagpugong hiya han pagsirang han adlaw ngan hin pagsanag han mga bitoon ha gab-i. Waray may binmulig han Dyos hin pagbitad han kalangitan, o hin pagtamak han taludtod han higante nga mananap ha dagat. Gintaod han Dyos didto ha langit an mga bitoon—an Kabo, an Orion, an Pleyades, ngan an mga bitoon han timogan. Diri kita nakakasabot han dagko nga mga butang nga iya ginbubuhat, ngan waray pagkatapos an iya mga milagro. Nalabay an Dyos, kundi diri ako nakita ha iya. Nakuha hiya han iya kinaruruyag, ngan waray nakakapugong ha iya; waray nangangahas hin pagpakiana ha iya, “Ano an imo ginbubuhat?” Dayuday an kasina han Dyos. Gindugmok niya an iya mga kaaway, nga binmulig kan Rahab nga higante nga mananap ha dagat hin pag-ato ha iya. Sanglit ano man nga mga pulong an akon igbabaton han Dyos? Bisan kon waray ako sala, an akon la mahihimo amo an pakimalooy han Dyos nga akon maghurukom. Kundi bisan pa ngani kon tugotan ako niya hin pagyakan, diri ako makakatuo nga mamamati hiya ha akon. Ginpapadara niya in mga bagyo hin paghampak ngan pagsamad ha akon hin waray gud ano man nga hinungdan. Diri ngani ako niya pinagiginhawa; ginpuno niya hin kapaitan an akon kinabuhi. Sasarihan ko ba hin paggamit hin kusog? Hin kusog kontra han Dyos? Isusumbong ko ba hiya ha hukmanan? Hin-o man an magpapakadto ha iya? Waray ko sala ngan matinumanon ako, kundi daw salaan an akon mga pulong, ngan daw hinuhukman ako han ngatanan nga akon ginyayakan. Kon napatay hin tigda in usa ka tawo nga waray sala, nakakatawo an Dyos. Iginhatag han Dyos an kalibutan ngadto han mga magraot. Ginbuta niya an ngatanan nga mga maghurukom. Ngan kon waray magbuhat hini an Dyos, hin-o pa man? Madagmit an paglabay han akon mga adlaw, waray gud usa hini nga maupay. Nalabay an akon kinabuhi sugad han labi kamatulin nga sakayan, sugad kalaksi hin agila nga nadagit hin koneho. Tungod nga ginsasala man ako han Dyos, kay ano man nga mapaalantad man ako? Waray sabon nga makakahugas han akon mga sala. Iginhahapil ako han Dyos ngadto hin luong hin mga hugaw, ngan bisan an akon panapton, naaawod ha akon. Kon tawo la an Dyos, makakabaton ako ha iya; makakakadto kami ha hukmanan hin pagtuhay han amon kalipongan. Kundi waray gud makakagtuhay ha amon— waray makakaghukom han Dyos ngan ha akon. Hunong na gad hin pagkastigo ha akon, O Dyos! Ayaw na gad ako paghadloka! Diri ako nahahadlok. Magyayakan ako, kay maaram ako han akon binabati ha akon kalugaringon nga kasingkasing. Ginugul-an na ako hini nga kinabuhi. Pamatii an akon mapait nga sumbong. Ayaw ako paghukmi, O Dyos. Sumati ako! Ano ngani an sumbong kontra ha akon? Matadong ba para ha imo an imo pagraogdaog ha akon? An pagtamay nimo han imo la ngahaw ginhimo? Ngan katapos hin paghiyom han mga larang han magraot nga mga tawo? An imo pagkita han mga butang sugad ba han amon? An imo kinabuhi sugad ba kahalipot han amon? Niyan kay ano man nga imo gin-uusisa an ngatanan ko nga mga sala, ngan imo ginbibiling an tagsa nakon nga sayop? Maaram ka nga diri ako salaan, ngan waray makakatalwas ha akon tikang ha imo. An imo mga kamot amo an naghimo han dagway han akon lawas, ngan yana amo gihapon nga imo mga kamot an magpupuo ha akon. Panumdom nga ginhimo mo ako tikang hin lapok; pupusakon mo ba ako basi mahibalik ako hin ka tapotapo? Tinagan mo hin gahom an akon amay basi matawo ako; ginpatubo mo ako ha sakob han tiyan han akon nanay. Ginhimo mo an akon lawas nga may-ada mga tul-an ngan mga unod, ngan ginputos mo an mga tul-an hin mga ugat ug panit. Gintagan mo ako hin kinabuhi ngan hin dayuday nga gugma nga waray paglubad ngan ginbuhi ako han imo pagmangno. Kundi yana maaram na ako nga ha ngatanan hito nga panahon nakahunahuna ka hin sekreto la hin pagdaot ha akon. Nagbinantay ka hin pag-inaw kon makasala ako, basi makabaribad ka hin pagpasaylo ha akon. Ha kada pakakasala ko, nakakasamok ako ha imo, kundi kon nagbubuhat ako hin matadong, diri man la nimo ini binabale. Makalolooy ako ngan putos hin kaalo. Kon naghihingaupay man lugaring ako, ginbibiling mo ako sugad hin liyon; nagbubuhat ka pa ngani hin mga milagro hin pagdaot la ha akon. Dayuday may testigo ka kontra ha akon; nagtitikadugang an imo kasina ha akon; dayuday naglalarang ka hin bag-o nga pagsulong. Kay ano nga ginpakatawo mo ako, O Dyos? Gabay ako namatay nga waray pa may kinmita ha akon. Maupay pa kon iginlubong ako dayon tikang ha tiyan ni nanay ngan sugad ini hin waray ako matawo. Diri ba harapit na matapos an akon kinabuhi? Pabay-i nala ako! Papahimulosa ako han panahon nga nahibibilin pa ha akon. Magikan na ako ngan diri na gud ako mabalik— makadto hin masirom ngan madulom nga tuna, usa nga tuna hin kasisidman, mga lambong, ngan kasamokan, diin kasisidman bisan an kapawa. Job, naghuhunahuna ka ba nga diri kami makakabaton ha imo? Nga nakakapamingaw ha amon an mga pagbiaybiay mo nga mga pulong? Nasiring ka nga matuod an imo ginyayakan; ngan nasiring ka nga putli ka ha atubangan han Dyos! Maupay unta kon batonon ka han Dyos! Susumatan ka niya nga damo an pamayhon han kinaadman; may mga butang nga makuri matukib han hibaro hin tawo. Kinakastigo ka han Dyos ngan kulang pa ini han angay ha imo. Hibabaroan mo ba an katubtoban ngan mga pag-ultan han pagkaharangdon ngan pagkagamhanan han Dyos? Hirohitaas pa ini han langit ngan diri nimo ini maaabot. Maaram an Dyos han kalibutan han mga patay, kundi diri ka maaram hini. Haruhalapad pa kay han tuna an pagkaharangdon han Dyos, hiruhiluag pa kay han dagat. Kon dakpon ka han Dyos ngan dad-on ka ngadto ha hukmanan, hin-o man an makakapugong ha iya? Maaram an Dyos han waray pulos nga mga tawo; nakita hiya han ngatanan nira nga magraot nga mga buhat. Matikang hin pagkamaaram an lurong nga mga tawo kon matawo nga daan maanad an ihalas nga mga asno. Job, pagmatadong ha imo kasingkasing. Bayawa an imo mga kamot ngadto ha Dyos. Paiwasa an maraot ngan sayop ha imo panimalay. Niyan atubanga hin waray pagkahadlok ngan hin kaisog na liwat an kalibutan. Niyan mawawara an ngatanan nga nakakasamok ha imo panumdoman, sugad hin mga baha nga inmagi na ngan waray na nanunumdom. Magmamaparupawa kay han naudtohan nga adlaw an imo kinabuhi, ngan masanag sugad han pagpunias han kaagahon an gisisiromi nga mga takna han kinabuhi. Mag-uokoy ka nga himyang ngan malaomon; pananalipdan ka han Dyos ngan tatagan ka hin pahuway. Diri ka mahahadlok han imo mga kaaway; mapaugop ha imo in damo nga mga tawo. Kundi masiplat ha bisan diin nga dapit an mga magraogdaog upod an pagturaw, ngan makakasabot hira nga waray gud nira sadang palagiwan. Nga aabutan hira han kamatayon, amo la an ira paglaom. Kundi may-ada ko man buot nga sugad nga may-ada niyo; diri gud ako ubos ha iyo; maaram an tagsatagsa han ngatanan nga iyo ginsiring. Gintataw-an na ako yana bisan han akon kasangkayan, nagtitinawa hira bisan kon matadong ako ngan waray ako sala; kundi may-ada hadto panahon nga ginbaton han Dyos an akon mga pag-ampo. Waray kamo mga kasamokan kundi gin-iintrimisan ako niyo; ginsusuntok niyo in tawo nga tikaturumba na. Kundi nag-uokoy ha kalinaw in mga kawatan ngan mga tawo nga diri nakilala hin Dyos, bisan kon an ira la diyos amo an kalugaringon nira nga kusog. Damo an igtututdo ha iyo han katamsihan ngan kamanampan; pakianhi an mga binuhat ha tuna ug ha dagat mahitungod han ira kinaadman. Maaram ini ngatanan nga ginhimo hira han kamot han Ginoo. An Dyos amo an nagdudumara han kinabuhi han iya mga binuhat; aada ha iya gahom an kinabuhi han tagsa nga tawo. Kundi sugad nga naruruyag an iyo dila hin pagtilaw hin pagkaon, naruruyag man an iyo mga durunggan hin pamati hin mga pulong. Kon nagbubungkag an Dyos, hin-o man in makakaayad? ngan hin-o an makakapagawas han tawo nga ginpripriso han Dyos? Naabot an huraw kon ginbubut-an han Dyos nga diri umuran; naabot an mga baha kon binubuhian niya an tubig. Makusog an Dyos ngan kanunay hiya madaogon, aada ha iya gahom an ginlilimbongan ngan an mga maglimbong. Binabawi niya an kinaadman hin mga punoan, ngan itinutugot niya nga masugad hin mga lurong an mga pangulo. Pinapalusad niya ha trono in kahadian ngan iya ini ginpripriso; ginpapaubos niya in kapadian ngan mga tawo nga gamhanan. Pinapahilom niya in mga kasasarigan nga tawo, ngan kinukuha niya an kinaadman han mga kalagsan. Pinapakaalohan niya adton aada han kagamhanan, ngan hinuhukasan niya hin kusog in mga punoan. Pinapawaan niya an mga dapit nga masirom sugad han kamatayon. Ginhihimo niya nga makusog ug gamhanan in mga nasod, kundi katapos, iya gindadaog ngan ginpupukan liwat ini. Hinihimo niya nga mga lurong an ira mga pangulo, ngan pinapagsudoysudoy hira nga nagugupong ngan nawawara; nangangapkap hira ha kasisidman ngan nagruruogduog hira sugad hin mga hubog. Kundi nakikiglaris ako han Dyos, diri ha iyo; karuyag ko makiglantugi ha iya han akon kalipongan. Tinatahoban la niyo hin mga buwa an iyo katapang; sugad kamo hin mga doktor nga diri nakakatambal. Ayaw kamo hin pagyinakan, ngan may-ada makakahunahuna nga makinaadmananon kamo! Pamati samtang iginsusumat ko an akon sumbong. Kay ano nga nagbibinuwa kamo? Naghuhunahuna ba kamo nga makakabulig han Dyos an iyo mga buwa? Nagtitinguha ba kamo hin pagpanalipod han Dyos? Makikiglantugi ba kamo han iya kalipongan didto ha hukmanan? Kon pag-usisahon kamo hin maupay han Dyos, may-ada ba niya hiaagian dida ha iyo nga maupay? Naghuhunahuna ba kamo nga mauuwat niyo an Dyos sugad han pag-uwat niyo hin mga tawo? Bisan kon diri kamo magpakilala nga may-ada niyo pinalabi, sasawayon kamo niya, ngan hahadlokon kamo han iya gahom. Sugad la hin mga agbon kawaray gamit an iyo mga darahonon; sugad la hin lutak kamaluya an iyo mga pangatadongan. Paghilom kamo ngan tugoti ako hin paghimangraw, ngan pasagdi nala kon ano an dumangat ha akon. Andam ako hin pag-unong han akon kinabuhi. Nawad-an na ako han ngatanan nga paglaom, sanglit baga ano man kon patayon ako han Dyos? Kundi igsusumat ko manta ha iya an akon sumbong. Bangin ngani makatalwas ha akon an akon kaisog, kay waray maraot nga tawo nga magpapasipara hin pakig-atubang han Dyos. Yana pamatii hin maupay an akon pagsaysay. Andam na ako hin pagsumat han akon sumbong, kay maaram ako nga matadong ako. Makanhi ka ba hin pagsumbong ha akon, O Dyos? Kon imo ini pagbuhaton, andam ako hin paghilom ngan hin kamatay. Paaroa ako hin duha nga butang; uyoni ini, ngan diri na ako matago ha imo; undang na hin pagkastigo ha akon, ngan ayaw ako paglisanga hin kahadlok ha imo. Ikaw anay an pagyakan, O Dyos, ngan mabaton ako. Kon diri, ako anay an magyayakan ngan batona ako. Ano an akon mga sala? Ano nga mga sayop an akon nabuhat? Ano nga pagtalapas an iginpahamtang ha akon? Kay ano nga nalikay ka ha akon? Kay ano nga iniisip mo ako sugad hin usa nga kaaway? Ginhahadlok mo ba ako? Usa la ako nga dahon; an imo ginlalanat usa la nga uga nga uhot. Ginpasalawad mo in magpait nga mga sumbong kontra ha akon, bisan hiunong han akon mga ginbuhat han batan-on pa ako. Kinakadenahan mo an akon mga tiil; binabantayan mo an akon tagsa nga pitad, ngan inuusisa mo pa ngani an mga tunob han akon mga tiil. Tungod hini, napupukan ako sugad hin gabok nga kahoy, sugad hin gintatangkob nga bado. Natatawo kita ngatanan nga maluya ngan makalolooy. An kinabuhi han ngatanan haliputay ngan puno hin kasamokan. Naturok ngan sugad hin bukad nalalaya kita dayon; ngan napaanaw kita sugad hin mga lambong. Matan-aw ka ba ha akon, O Dyos, o dadad-on mo ba ako ngadto ha hukmanan ngan paghuhukman mo ba ako? Waray gud magawas nga malinis tikang hin bisan ano nga mahugaw sugad han tawo. Ginlarang na nga daan an kahilawig han iya kinabuhi— an kadamo han iya mga bulan. Igintalaan mo na ini, ngan diri na ini maliliwat. Ayaw siplat ha iya ngan pabay-i la hiya; tugoti hiya hin pagpahimulos han iya makuri nga kinabuhi—kon makakahimo hiya. May paglaom pa in usa nga kahoy nga ginpulod na; mabubuhi pa ini ngan mananaringsing. Bisan magurang an mga gamot hini, ngan mauga an tuod dida ha tuna, kundi kon katubigan ini, mananaringsing ini sugad hin linghod nga tanom. Kundi napatay in usa nga tawo, ngan amo ito an iya kataposan; napatay hiya, ngan hain man hiya? Sugad hin mga salog nga diri na naawas, ngan mga lanaw nga hinubsan, napatay an mga tawo nga diri na gud mabangon. Diri na gud hira magmamata samtang may-ada pa kalangitan; magpapadayon na la hira hin pagkaturog. Karuyag ko unta nga tagoon mo ako didto han kalibutan han mga patay; patagoa ako tubtob han pagpapas han imo kasina, ngan unina pagtalaan hin panahon nga amo an imo paghinumdom ha akon. Kon mamatay in usa ka tawo, mabubuhi pa ba hiya? Kundi maghuhulat ako hin mauruupay nga mga panahon, maghuhulat ngada han katapos hini nga panahon hin kakurian. Niyan matawag ka ngan mabaton ako, ngan malilipay ka ha akon nga imo binuhat. Niyan babantayan mo an tagsa ko nga pitad, kundi diri mo pag-uusisahon an akon mga sala. Pasasayloon mo ngan hikakalimtan mo ini; paparaon mo an ngatanan nga mga sayop nga akon nabuhat. Maabot an panahon nga magtitimpag an kabukiran, ngan mababalhin an mga pangpang. Maibas an mga bato pinaagi han daganas han tubig ngan maaanas an tuna pinaagi hin makusog nga uran; sanglit binubungkag mo an kanan tawo paglaom han kinabuhi. Dinadaog mo in usa ka tawo ngan pinapaiwas mo hiya ha kadayonan; ha kamatayon naliliwat an iya panagway. Nakarawat hin kadungganan an iya mga anak nga kalalaken-an, kundi diri gud niya ini hinbabaroan, diri liwat hiya ginsusumatan kon naaalohan hira. An iya la inaabat amo an kamaol-ol han iya kalugaringon nga lawas ngan an kaguol han iya kalugaringon nga hunahuna. Waray makinaadmananon nga tawo nga magyayakan sugad han imo pagyakan, o mananalipod ha iya ngahaw pinaagi hin mga pulong nga waray hinungdan. Kon pataksan ka la han imo karuyag, waray gud mahahadlok han Dyos; waray gud mag-aampo ha iya. An imo kamaraogdaog hinsasabotan dida han imo mga pulong; karuyag ka tumago ha luyo hin listo nga mga pulong. Waray na kinahanglan nga maghukom pa ako ha imo; ginhuhukman ka na han tagsa nga pulong nga imo ginhihimangraw. Naghuhunahuna ka ba nga ikaw an syahan nga tawo nga natawo? Nakadto ka ba han paghimoa han Dyos han kabukiran? Hinbatian mo ba an mga iginlarang han Dyos? Ikaw la ba an tag-iya han kinaadman han tawo? Waray nimo hinbabaroan nga diri namon hinbabaroan. Hinbaroan namon an amon kinaadman tikang hin ubanon na nga mga tawo— mga tawo nga una pa matawo kan imo tatay. Tinatagan ka han Dyos hin pahalibyaw; kay ano nga waray mo ini karawta? Naghimangraw kami tungod ha iya hin maglumo nga mga pulong. Kundi kinalasan ka ngan tinutokan mo kami hin kasina. Kay ano nga nasina ka han Dyos ngan ginpakaraot mo hiya? May-ada ba tinuod nga putli nga tawo? May-ada ba tinuod nga matadong ha atubangan han Dyos? Kitaa daw, diri ngani an Dyos nasarig han iya mga anghel; bisan ngani ini hira diri mga putli ha iya pagtan-aw. An tawo pa ba nga sugad la hin tubig an iya pag-inom hin karat-an? Tinuod, maraot ngan waray gud pulos an tawo. Pamatii daw, Job, an akon hinbabaroan. Gintutdoan ako han makinaadmananon nga mga tawo hin mga kamaturoran, nga ira hinbaroan tikang han ira mga ginikanan, ngan waray nira gintago nga mga sekreto. Waray nag-ukoy ha ira tuna nga mga lumalangyaw; waray ha ira nagtutdo hin pagsalikway han Dyos. An maraot nga tawo nga nagtatalumpigos hin iba mag-aantos samtang buhi pa hiya. Hibabatian niya in magpakaharadlok nga mga tingog, ngan susulongon hiya hin mga tikasan ha takna nga naghuhunahuna hiya nga waray maglalabot ha iya. Waray niya paglaom hin pakalikay tikang han kasisidman, kay naghuhulat in usa nga espada hin pagpatay ha iya, ngan naghuhulat in mga manaol hin pagkaon han iya lawas. Maaram hiya nga masirom an iya kabubwason; An karat-an gamhanan sugad hin hadi, andam hin pagsulong ha iya. Amo ito an dadangatan han tawo nga naalsa han iya kamauo kontra han Dyos, ngan naato han Labi Kamakagarahum. Amo ito an tawo nga nagpukan hin mga syudad, ngan nag-agaw hin mga balay kanay mga tag-iya nanngalagiw, kundi an araway an magbubungkag hito nga mga syudad ngan mga balay. Diri mag-iiha an iya pagkariko; waray mga hiagi niya nga magpapadayon. Mapapara bisan ngani an iya lambong, ngan diri hiya makakalikay han kasisidman. Masusugad hiya hin kahoy kanay mga sanga gintutubod hin kalayo, kanay mga bukad ginpapalid han hangin. Kon lurong hiya nga asay niya sinasarigan an karat-an, karat-an man an igbabalos ha iya. Malalaya hiya nga diri pa naabot an iya panahon, malalaya sugad hin sanga ngan diri na gud mananaringsing. Masusugad hiya hin mga ubas nga natataktak an hilaw nga mga bunga; sugad hin mga olibo nga nararapdag an mga bukad. Mawawaray mga tulin an mga tawo nga diri nakilala hin dyos, ngan kalayo an magbubungkag han mga balay nga gintindog pinaagi hin mga hukip. Amo ini an mga tawo nga naglalarang hin kasamokan ngan nagbubuhat hin maraot; an ira mga kasingkasing dayuday puno hin paglimbong. Waray ba kataposan an iyo pagyinakan? Dayuday ba kamo an mahatag han kataposan nga pulong? Kon kamo an ako ngan ako an kamo, makakayakan man ako han ngatanan nga iyo ginyiyinakan. Makakahimo ako hin pagpilingpiling ha iyo ngan paglumsan ko kamo pinaagi han baha hin mga pulong. Makakagpadasig ako ha iyo pinaagi hin sagdon ngan magyiyinakan ako hin pagliaw ha iyo. Kundi diri man nakakabulig an bisan ano nga akon igyinakan, ngan an paghilom diri man nakakaiban han akon pag-antos. Ginpagul-an mo ako, O Dyos; itinugot mo nga patayon an akon panimalay. Gindakop mo ako; kaaway ko ikaw. Panit ngan mga tul-an na la ako, ngan gin-isip ini han mga tawo nga tinuod nga ako salaan. Tungod han iya kasina ginpipikaspikas ako han Dyos, ginpapamudlatan ako niya tungod hin kapungot. Ginyuyubitan ako han mga tawo; gin-aalirongan ngan gintatampalo ako nira. Igintubyan ako han Dyos ngadto hin magraot nga mga tawo. Nag-ukoy ako ha kalinaw, kundi ginpitlok ako han Dyos, iginrambo ngan gindugmok ako. Ginhimo ako han Dyos nga punta blanko han iya mga pagpunting, ngan pinapana ako niya paluyoluyo— mga pana nga natahos ngan nasamad ha akon; ngan waray gud hiya magpakita hin kalooy. Nakadamo ako niya pagsamara; sinusulong ako niya sugad hin sondalo nga natuyaw tungod hin kapungot. Nagmasulob-on ako ngan nagbado ako hin sako, ngan nalingkod ako ha tuna ngan waray ko na kusog hin pag-ato. Nagtinangis ako tubtob han pamula han akon bayhon, ngan panhupong ngan panngapay han akon mga mata, kundi waray ako salin hin panlupig hin tawo, ngan kinasingkasing an akon pag-ampo ha Dyos. O Tuna, ayaw gad pagtagoa an mga sayop nga ginbuhat ha akon! Ayaw gad paghiloma an akon pagtawag han katadongan! May-ada usa didto ha langit nga matindog ngan madapig ha akon. Ginyuyubit ako han akon kasangkayan; nadaligdig ha akon mga mata in mga luha ngadto ha Dyos. Karuyag ko nga may mangamuyo ha Dyos para ha akon, sugad hin tawo nga nangangamuyo para han iya sangkay. Nalabay na an akon mga tuig, ngan naglalakat ako ha dalan nga waray na pagbalik. Matatapos na an akon kinabuhi. Makuri na an akon pagginhawa; ngan andam na an lubnganan para ha akon. Nakita ako han mapait nga pagbiaybiay ha akon han mga tawo. Waray ako maglimbong, O Dyos. Karawata gad an akon pulong. Waray na iba nga magsasaksi han akon iginyayakan. Ginsadhan mo an ira sarabotan; basi hira diri makasabot han katadungan; sanglit, ayaw gad itugot nga pagdag-on ako nira. Dida hin kadaan nga darahonon, ginlilingo hin tawo an iya kasangkayan tungod la hin kwarta, ngan nag-aantos hini an iya mga anak. Ngan yana ginagamit han mga tawo ini nga darahonon kontra ha akon; nadaop hira ha akon ngan gintutoprahan an akon bayhon. Haros na ako mabuta tungod han akon kabidoan; sugad nala hin mga manipis nga lambong an kamagasa han akon mga butkon ngan mga bitiis. Nahipapausa adton mga napaka tangkod, ngan ginhuhukman ako nira ngatanan sugad nga usa nga diri nakilala hin diyos. Adton mga napaka dungganan nagmamatuod ha ira ngahaw nga magtadong hira. Kundi kon hira ngatanan dumangop ngan umatubang ha akon, diri ngani ako makakaagi hin bisan usa ha ira nga makinaadmananon. Linmabay na an akon mga adlaw; nakawang an akon mga plano; waray na an akon paglaom. Kundi nasiring an akon kasangkayan nga sugad la han kapawa han adlaw an gab-i; nasiring hira nga hirani na an kapawa, kundi maaram ako nga nagpapabilin ako ha kasisidman. An akon nala paglaom amo an kalibutan han mga patay, diin mahigda ako hin pagkaturog ha kasisidman. Tatawgon ko nga akon amay an lubnganan, ngan akon iroy ngan kabugtoan nga kababayen-an an mga ulod nga nagkakaon ha akon. Hain na man didto an akon paglaom? May-ada ba didto paglaom? Diri maupod ha akon an paglaom kon lumusad na ako ngadto han kalibutan han mga patay. Ano in pakasiring nimo nga sugad kami hin mga baka hin kaowat? Gindadaot mo la an imo kalugaringon tungod han imo kasina. Babayaan ba an tuna tungod han imo kasina? Babalhinon ba han Dyos an kabukiran basi makalipay hiya ha imo? Paparongon gihapon an suga han maraot nga tawo; diri na gud ini malaga. Magmamasirom an suga sakob han iya tulda. Hadto matapod an iya mga pitad, kundi yana nahipapakdol na hiya; natutumba hiya tungod han iya maraot nga mga larang. Naglalakat hiya ngadto hin pukot ngan nagagapos an iya mga tiil; nabibitik an iya mga tikod ngan diri na gud hiya makakagawas. May tinago nga bitik dida ha tuna; iginbutang in usa nga pukot dida han iya aragian. Bisan diin naglilibot an kakulba; nasunod ini ha iya bisan hiya diin magpitad. Riko hiya anay, kundi yana ginugutom na hiya; natindog ngan naghuhulat ha iya ligid an karat-an. Naluluob an iya lawas hin makamaratay nga sakit, nga nakakapadunot han iya mga butkon ngan mga bitiis. Ginpipirit hiya hin paggawas ha tulda nga iya gin-ukyan nga malinawon, ngan dinadanas hiya hin pag-atubang kan Hadi Kamatayon. Yana makakaukoy in bisan hin-o didto han iya tulda katapos igpasarang in asufre ha paglinis hini. Laya ngan uga na an iya mga gamot ngan mga sanga. Natapos an iya kabantogan didto han iya kalugaringon nga tuna ngan didto ha kahigrayuan; waray na gud nahinunumdom ha iya. Paiiwason hiya tikang han tuna han mga buhi, tikang han kapawa ngadto han kasisidman. Waray niya mga tulin, waray mga nahibilin nga buhi. Tikang ha sinirangan ngadto ha katundan, nangungurog hin kahadlok an ngatanan nga nakakabati han iya kasugaran. Amo ito an dadangatan han magraot nga mga tawo, an dadangatan hadton mga diri nanginginlabot han Dyos. Diri kamo nahunong hin pagtamay ha akon ngan diri kamo naaawod han iyo pagraogdaog ha akon. Kon nakasayop ako, akon la ini, waray niyo hini labot. Naghuhunahuna kamo nga mauruupay kamo ha akon, ngan gin-iisip niyo an akon mga kakurian nga nagpapamatuod nga salaan ako. Diri ba kamo maaram nga an Dyos amo an nagbuhat hini? Iginbutang niya in bitik hin pagdakop ha akon. Nariwa ako han iya pagraogdaog, kundi waray man namamati; waray namamati han akon pagtawag hin katadongan. Gin-ulang han Dyos an akon dalan, ngan diri ako nakakaagi; masirom hin duro ug diri ako nakakatoltol han akon dalan. Ginkuha niya an ngatanan ko nga manggad, ngan gindaot niya an akon dungog. Ginhampak niya an akon bug-os nga lawas. Ginggabot niya an akon paglaom ngan binayaan ako niya basi malaya ngan mamatay. Nasisina ngan napupungot gud ha akon an Dyos; gindudumara ako niya sugad han iya labi nga gindudumtan nga kaaway. Ginsusugo niya an iya kasondalohan hin pagsulong ha akon; nag-uukab hira hin tuna hin paghimo hin mga trinsera ngan ginpapalibotan nira an akon tulda. Itinugot han Dyos nga igsikway ako han akon kabugtoan nga kalalaken-an; ngan diri na ngani nakilala ha akon an akon hadto kasangkayan; waray na an akon kauropdan ngan kasangkayan. Hinngalimtan na ako hadton mga gindapit ngadto han akon balay; gin-iisip ako han akon mga surugoon nga kababayen-an sugad hin lumalangyaw ug diri kinikilala nga tawo. Kon natawag ako hin usa nakon nga surugoon, diri hiya nabaton, bisan kon hinahangyo ko hiya hin pagbulig ha akon. Diri nailob an akon asawa han baho han akon ginhawa, ngan diri napahirani ha akon an akon kalugaringon nga kabugtoan nga kalalaken-an. Gintatamay ngan gintatawaan ako han kabataan kon nakita hira ha akon. Ginkakadiri ako han akon gisusuoki nga kasangkayan; ginkontra na ako hadton akon minahal nga mga hinigugma. Nahukal an akon panit ha akon mga tul-an; haros na ako mamatay. Akon kamo kasangkayan! Kaluoyi gad ako niyo! Ginhampak ako han kamot han Dyos. Kay ano nga pagpapakurian man ako niyo sugad han pagpakurii ha akon han Dyos? Diri pa ba igo an pagsakita niyo ha akon? Karuyag ko unta nga may-ada manumdom han akon mga pulong ngan igsurat ini dida hin basahan! O pinaagi hin tigib iguhit an akon mga pulong dida hin bato, ngan igsurat ini basi diri hingalimtan ha kadayunan. Kundi maaram ako nga may-ada usa didto ha langit nga maabot ha kataposan hin pagpanalipod ha akon. Bisan kon ginkaon na hin sakit an akon panit, samtang aanhi pa ako hini nga lawas makita ako han Dyos. Makita ako ha iya pinaagi han akon kalugaringon nga mga mata, ngan diri na hiya usa nga diri kinikilala. Waray na an akon kadasig kay nagsiring kamo, “Uunanhon man namon hin pagsakit ha iya?” Namiling kamo hin pasangil hin pagsulong ha akon. Kundi yana, kahadloki niyo an espada— an espada nga nagdadara han kanan Dyos kapungot han sala, basi hibaroan niyo nga may-ada usa nga naghuhukom. Usa nga insulto an imo ginyakan, kundi maaram ako bumaton ha imo. Maaram ka man nga tikang pa han kadaan nga mga panahon, han syahan nga pagbutangan han tawo dinhe ha tuna, waray maraot nga tawo nga nagmalipayon hin maiha. Mahimo nga gamhanan hiya, nga humitaas hiya ngadto ha langit, nga gamhanan gud nga an iya ulo masokdo han mga dampog, kundi mahipapalid hiya sugad hin tapotapo. Adton mga nakakilala ha iya mahipapausa kon nahingain hiya. Maaanaw hiya sugad hin inop, sugad hin panan-awon ha gab-i, ngan diri na gud hiya hikikit-an. Mawawara hiya tikang han dapit nga iya anay gin-ukyan; ngan babaydan han iya mga anak an iya nakawat ha mga kablas. Batan-on ngan matibaksi hadto an iya lawas, kundi diri maiha mahihimo ini nga tapotapo. Kundi kon maadto na ini ha tiyan nagpapait an pagkaon, sugad kamapait hin bisan ano nga hilo. Isinusuka han maraot nga tawo an mga manggad nga iya kinawat; binabawi ini han Dyos, bisan pa kon aadto ha iya tiyan. Sugad hin hilo an tinutulon han maraot nga tawo; nakakamatay ini ha iya sugad hin pagsugod hin malara nga halas. Diri hiya makakakita hin mga salog nga lana hin olibo, o hin mga sapa nga nag-aawas hin gatas ug dugos. Bubul-iwan niya an ngatanan nga iya ginkabudlayan; waray na niya higayon hin pagpahimulos han iya bahandi, kay iya gintalumpigos ngan ginpabay-an an mga kablas, ngan gin-agaw niya in mga balay nga gintindog hin iba nga tawo. Diri gud napupudngan an iya kahalot. Kon nakaon hiya, inuubos niya ngatanan, kundi diri nag-iiha an iya kamainuswagon. Dida ha pungkay han iya kamainuswagon, mapipisa hiya tungod han kabug-at han ngatanan nga kakurian. Patakasa hiya hin pagkaon! Kakastigohon hiya han Dyos tungod han iya kapungot ngan kasina. Kon makalikay hiya han puthaw nga espada, maiigo hiya hin bronse nga pana. Nalahos ha iya lawas in pana; nagtuturo han iya dugo an nainggat nga kataisan han pana, ngan inaalpan hin kahadlok an iya kasingkasing. Mawawara an ngatanan nga iya gintirok; susunogon hiya ngan an bug-os niya nga panimalay hin kalayo nga diri tikang hin tawo. Ginpapadayag han langit an sala hini nga tawo, ngan saksi an tuna kontra ha iya. Ig-aanod an ngatanan niya nga manggad dida han baha han kasina han Dyos. Amo ini an kapalaran han magraot nga mga tawo, an kapalaran nga igintatalaan ha ira han Dyos. Tagi ako hin higayon hin paghimangraw ngan niyan, kon tapos na ako, pagbiaybiaya ako niyo kon karuyag niyo. Diri ako nakikiglantugi hin mga tawo nga may-ada kamatayon; may-ada ko maupay nga rason hin diri na pakaantos. Tan-awa daw ako niyo. Diri ba ito igo nga makatutok kamo ha akon upod in paghipausa ug paghilom? Kon ginhuhunahuna ko an nahinabo ha akon, kinakalosan ako, ngan kinukulba ngan nangungurog ako. Kay ano nga tinutugotan man han Dyos nga mabuhi an magraot nga mga tawo ngan malagas ngan magmainuswagon hira? May nira mga anak ngan mga apo, ngan nakakakita pa hira han pagtubo han ira mga anak ug mga apo. Diri an Dyos nagdadara hin karat-an ngadto han ira mga balay; diri gud hira mag-uokoy ha kahadlok. Tinuod, nagdadamo an ngatanan nira nga kabakahan ngan nag-aanak hin waray naninimangno. Nagdadadlagan ngan nag-uurugyag an ira mga anak sugad hin mga nati nga karnero ngan nagsasarayaw dinuyogan han tokar hin mga arpa ngan mga plawta. Malinawon an bug-os nira nga kinabuhi, ngan namamatay hira nga murayaw ngan waray pag-antos. Masiring ha Dyos an mga magraot nga tawo nga pabay-an la hira; diri nira karuyag nga mahibaro hira han kaburot-on han Dyos para han ira mga kinabuhi. Naghuhunahuna hira nga waray nira kinahanglan hin pag-alagad han Dyos, ngan waray makukuha nga kaupayan an pag-ampo ha iya. Nasiring hira nga an pag-uswag nira pinaagi la han ira kalugaringon nga kusog, kundi diri ako makakauyon han ira panhunahuna. Naparong na ba an kapawa hin maraot nga tawo? Nahingadto na ba hin karat-an in usa ha ira? Ginkastigo na ba han Dyos an mga magraot, ha iya kasina, ngan ginpalid na ba hira han hangin sugad hin uhot o sugad hin tapotapo nga pinapalid hin alipuros? Nasiring kamo nga kinakastigo han Dyos in usa nga anak tungod han mga sala han iya amay. Diri! Ipakastigo han Dyos an mga nakakasala ngahaw; ipakita ini niya nga iya ini ginbubuhat tungod han ira mga sala. Paantosa han ira kalugaringon nga kastigo an mga makasasala; paabata hira han kapungot han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Kon tapos na an kinabuhi hin usa ka tawo, nababaraka ba hiya kon ano an dadangatan han iya mga anak? Makakagtutdo ba han Dyos in usa ka tawo, han Dyos nga naghuhukom bisan hadton aadto ha kahitas-an? Waray gud kalipay an iba; nabubuhi ngan napatay hira nga mabidoon an ira mga kasingkasing. Kundi an ngatanan waray hini pinili, napatay ngan iginlulubong; napuputos hin mga ulod hira ngatanan. Maaram ako han madumtanon niyo nga mga panhunahuna. Napakiana kamo, “Hain na man yana an balay han dako nga pagkatawo, an tawo nga nagbuhat hin maraot?” Waray pa ba kamo pakighimangraw hin mga tawo nga naglalakaton? Diri ba kamo maaram han mga sumat nga ira dara ha ira pagbalik? Dida han adlaw nga nasisina ngan nagkakastigo an Dyos, an maraot nga tawo amo lugod an nahigagawas. Waray nagsusumbong hin maraot nga tawo, o nabulos ha iya han ngatanan nga iya nabuhat. Kon gindadara na hiya ngadto han lubnganan, ngadto han iya lubnganan nga binantayan hin maupay, nabunyog hin paglubong in yinukot nga mga tawo, ngan bisan an tuna naghihirot nga diri makabug-at han iya lawas. Ngan kamo! Nagtitinguha kamo hin pagliaw ha akon pinaagi hin kalurongan! Buwa an ngatanan nga iyo hinahatag nga baton! Nakakaupay ba han Dyos an imo pagbuhat hin matadong, o nakakabulig ba ha iya an imo pagkamaupay? Diri ini tungod nga may-ada nimo pagtahod han Dyos nga sinasaway ka niya ngan gindadara ka ngadto ha hukmanan. Diri, tungod ini han imo damo nga mga pakasala; tungod ini han ngatanan nga mga magraot nga imo ginbubuhat. Basi makabayad an imo bugto nga lalake han kwarta nga iya inutang ha imo, kinuha mo an iya panapton ngan waray mo gud iginbilin nga iya liliwanan nga bado. Waray mo paimna adton mga ginugol-an, ngan waray mo pakaona adton mga ginugutom. Ginamit mo an imo gahom ngan an imo katungdanan hin pag-angkon han bug-os nga tuna. Diri la nga dinmiri ka hin pagbulig hin mga balo nga kababayen-an, kundi imo liwat gintikasan ngan ginraogdaog in mga ilo. Sanglit yana may-ada mga luong palibot ha imo, ngan tigda la mapupuno ka hin kahadlok. Nagmasirom nga diri ka na nakakakita, ngan linalapwas ka hin baha. Diri ba nag-uokoy an Dyos didto han gihihitaasi nga kalangitan ngan tinatamdan niya an mga bitoon, bisan kon higtaas ini? Kundi napakiana ka, “Ano an hinbabaroan han Dyos? Sinasalipdan hiya han mga dampog—uunanhon niya hin pakaghukom ha aton?” An imo hunahuna nga an madakmol nga dampog nakakasalipod han iya pagkita, samtang naglalakat hiya dida ha bawbaw han langit. Nagtitinguha ka ba hin paglakat dida han mga aragian nga dayuday ginsunod han magraot nga mga tawo? Bisan han waray pa abot an ira panahon, gin-anod na hira hin baha. Amo ini an mga tawo nga nagsikway han Dyos, ngan tinmoo nga waray gud niya mahihimo ha ira. Kundi an Dyos amo an nagpauswag ha ira— diri ako nakakasabot han mga panhunahuna han mga magraot. Nalilipay an mag-upay nga mga tawo ngan natawa an mga waray sala kon hinkikit-an nira nga kinakastigo an mga magraot. Ginbubungkag an ngatanan nga gintatag-iya han mga magraot, ngan gin-uugtang hin kalayo an bisan ano nga nahisasalin. Sanglit, Job, pakigsangkay han Dyos ngan ayaw na hiya pagdumaraa sugad hin usa nga kaaway; kon imo ini pagbuhaton, pagpapakaupayon ka niya. Karawta an pagturon-an nga iya ihinahatag; tipigi an iya mga pulong dida han imo kasingkasing. Tinuod, kinahanglan bumalik ka nga mapinaubsanon ngadto ha Dyos, ngan utda an ngatanan nga mga magraot nga ginbubuhat dida han imo balay. Ilabog an imo bulawan; ihapil an imo labi ka mahal nga bulawan ngadto han mamara nga sapa. Himoa nga imo bulawan an Dyos nga Labi Kamakagarahum, ngan himoa hiya nga sugad hin hitaas nga tambak hin salapi para ha imo. Niyan dayuday ka na masarig han Dyos ngan mahibabaro ka nga amo hiya an burabod han imo kalipay. Kon mag-aampo ka, babatonon ka niya, ngan tutumanon mo an mga pagsumpa nga imo iginsaad. Magmamainuswagon ka dida han ngatanan nga imo ginbubuhat, ngan masirang in kapawa dida han imo aragian. Pinapaubos han Dyos an mga mapinahitas-on ngan tinatalwas niya an mga mapinaubsanon. Tatalwason ka niya kon waray mo sala, kon matadong an imo ginbubuhat. Maupay unta hibaroan ko kon hain hiya pamimilnga, ngan kon uunanhon ko hin pagkadto han dapit nga aadto hiya! Igsasaysay ko gud an akon kalipongan dida ha iya atubangan, ngan igpapahamtang ko an ngatanan nga mga pangatadongan para ha akon. Karuyag ko hibaroan kon ano an iya igsisiring ngan kon uunanhon niya hin pagbaton ha akon. Gagamiton ba han Dyos an ngatanan niya nga kusog kontra ha akon? Diri, mamamati hiya samtang nagyayakan ako. Tangkod ako; makakapadayag ako han akon pangatadongan ha atubangan han Dyos; paghuhukman ako niya nga waray gud ako sala ha kadayonan. Ginbiling ko an Dyos didto ha Sinirangan, kundi waray hiya didto; waray ako pakaagi ha iya han pagbilnga ko ha iya didto ha Katundan. Nagtrabaho an Dyos didto ha Amihanan ngan ha Timogan, kundi waray ko gihapon hiya hikit-i. Kundi maaram an Dyos han tagsa ko nga pagpitad; kon pagsarihan ako niya, hibabaroan niya nga putli ako. Ginsusunod ko hin maupay an dalan nga iya pinipili, ngan diri gud ako nasimang. Dayuday ginbubuhat ko an iginsusugo han Dyos; ginsusunod ko an iya kaburot-on, diri an akon kalugaringon nga mga ungara. Waray gud niya pagkabalhin, waray makakaato ha iya, o makakagpugong ha iya hin pagbuhat han iya karuyag pagbuhaton. Tutumanon niya an iya iginlarang para ha akon; ito nga larang usa la han damo niya nga mga larang; nangungurog ako hin kahadlok ha iya atubangan. Kay ano nga diri an Dyos nagtatalaan han panahon hin paghukom, han adlaw hin katadungan para hadton mga nag-aalagad ha iya? Ginbabalhin hin mga tawo an mga tigaman hin pag-ultan basi la makaangkon hin hiruhiluag nga tuna; nangangawat hira hin mga karnero ngan itinatampo ini han ira kalugaringon nga mga panon. Kinukuha nira in mga asno nga gintatag-iya hin mga ilo, ngan kinakaptan nira an baka hin balo nga babaye ngada han iya pakabayad han iya utang. Diri nira tinutugotan nga an mga kablas makaangkon han ira mga katungod, ngan ginpipirit nira an mga makalolooy hin pagdalagan ngan pagtago. Sanglit an mga kablas, sugad hin ihalas nga mga asno, namimiling hin pagkaon didto han mamara nga kamingawan; waray na iba nga dapit nga ira pagbibilngan hin pagkaon para han ira mga anak. Mag-aani hira hin mga uma nga diri ira ngan manmumuro hira hin mga ubas didto han mga urubasan hin magraot nga mga tawo. Ha gab-i nakaturog hira nga waray ngani taklap, waray gud bisan ano nga sadang igpapaso ha ira ha panahon han kathagkot. Nahuhumog hira han uran didto han kabukiran, ngan nagdadaisog hira hin pagsirong ha ligid han kababtoan. Gin-ooripon hin magraot nga mga tawo in mga minasus-an nga waray mga amay, ngan kinukuha nira an mga anak han kablas nga tawo sugad nga bayad hin mga utang. Kundi magawas hin pagbuhat an mga kablas bisan kon waray mga bado nga igsusul-ot nira; nag-aani hira hin trigo bisan kon ginugutom hira. Nagpipii hira hin mga olibo para hin lana, ngan mga ubas para hin bino, kundi hira ngahaw an inuuhaw. Naghaharoy didto han mga syudad an mga ginsamad ngan mga tikamaratay, kundi diri pinamamatian han Dyos an ira mga pag-ampo. May-ada mga tawo nga nagsisikway han kapawa; diri hira nasabot o nasunod han pagtugway ha ira han kapawa. Ha kaagahon nabangon ngan nagawas an parapamatay hin pagpatay han pobre, ngan ha gab-i, nagawas hin pangawat. Naghuhulat han kakurolpon an parapanlibog; tinatahoban niya an iya bayhon basi diri hiya kilal-on. Ha gab-i nasulod hin kabablayan an mga kawatan, kundi ha adlaw natago hira ngan nalikay han kapawa. Nahadlok hira han kapawa han adlaw, kundi diri nakakapahadlok ha ira an kasisidman. Igin-aanod ha baha an maraot nga tawo, ngan mamaldisyonon han Dyos an tuna nga iya gintatag-iya; diri na gud hiya nagbubuhat didto han iya mga urubasan. Sugad nga natutunaw an yelo tungod han kapaso ngan huraw, nawawara man an makasasala tikang han tuna han mga buhi. Diri na nahinunumdom ha iya bisan pa ngani an iroy niya; kinakaon hiya hin mga ulod ngan nadudunot sugad hin gabok nga kahoy. Nahinanabo ini kay ginraogdaog niya an mga balo nga kababayen-an ngan waray niya kaluoyi an baw-as nga kababayen-an. Pinaagi han iya kusog, binubungkag han Dyos an mga gamhanan; ginbubuhat ini han Dyos, ngan namamatay an maraot nga tawo. Bangin tugotan hiya han Dyos hin pag-ukoy nga himyang, kundi ginbabantayan hiya ha ngatanan nga panahon. Magmamainuswagon hin madaliay la an maraot nga tawo, kundi unina nalalaya hiya sugad hin banwa, sugad hin gingarab nga uhot. May-ada ba makakaglirong hini? May-ada ba makakagpanhimuwa ha iyo han akon mga pulong? May-ada ba makakag-ihap han mga anghel nga nag-aalagad ha iya? May-ada ba dapit nga diri sinisirakan han kapawa han Dyos? May-ada ba matadong o maputli ha atubangan han Dyos? Ha iya pagkita diri ngani mapawa an bulan o puraw an mga bitoon. Asay pa ba an tawo, ito nga ulod, ito nga gutiay nga mananap? Ano gud an pulos han tawo ha atubangan han Dyos? Nahatag ka hin sugad ka maupay nga sagdon ngan napaangbit ka han imo hibaro ngadto hin usa nga lurong nga sugad ha akon! Hin-o man ha imo paghunahuna an mamamati han ngatanan mo nga mga pulong? Hin-o ba an nagdasig ha imo hin paghimangraw hin sugad hini? Nakurog an mga espiritu han mga patay didto han katubigan ha ilarom han tuna. Dayag sa Dyos an kalibutan han mga patay; waray nakakasalipod han iya pagkita. Ginbitad han Dyos an amihanan nga bahin han langit, ngan ginpalutaw an tuna dida hin kawadahan. An Dyos amo an nahatag hin tubig han mga dampog, ngan nagpupugong nga diri maburit an mga dampog tungod han kabug-at han tubig. Tinatago niya an kadayaw nga bulan didto ha luyo hin dampog. Ginlain niya an kapawa tikang han kasisidman, pinaagi hin iya iginbagis nga nalibot ha bawbaw han kadagatan. Kon ginbabay-og niya an mga harigi nga natukod han langit, nangungurog ini hin kahadlok. An iya gahom amo an nakadaog han dagat, pinaagi han iya kabatiran ginpukan niya an higante nga mananap nga hi Rahab. An iya ginhawa amo an nakapahayag han langit, ngan an iya kamot amo an nagpatay han napalagiw nga higante nga mananap. Kundi mga tigaman la ini han iya gahom, an mga huring la nga aton hinbatian. Hin-o gud an makakasabot han tinuod nga pagkagamhanan han Dyos? samtang tinatagan pa ako han Dyos hin kinabuhi, diri gud magyayakan an akon mga im-im hin bisan ano nga maraot, diri gud magbubuwa an akon dila. Diri gud ako masiring nga waray niyo sayop nga mga tawo; magpapadayon ako hin pag-ugop han akon kawaray sala tubtob han akon kamatay. Diri gud ako matangdo nga sayop ako; mahawan an akon konsensya. Kastigohon unta sugad hin magraogdaog ngan diri magtadong nga mga tawo an ngatanan nga naato ngan nakikiaway ha akon. Ano ba an paglaom han diri nakilala hin Dyos nga mga tawo ha takna nga aaroan hira han Dyos hin kasayoran han ira kinabuhi? Kon naabot an kakurian, pamamatian ba han Dyos an ira mga pagsangpit? Naungara unta hira han kalipay nga iya ihinahatag; nag-ampo unta hira hin dayuday ha iya. Tugoti ako hin pagtutdo ha iyo han pagkadako han gahom han Dyos, ngan hin pagsaysay han iginlarang han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Sanglit diri ko ini bubuhaton kay kamo ngahaw nakakita man hini. Kay ano nga nagyayakan kamo hin sugad nga kalurongan? Sugad hini an pagkastigo han Dyos nga Labi Kamakagarahum han magraot ngan mag-isog nga mga tawo. Bangin damo an ira mga anak nga kalalaken-an, kundi magkakamatay ha pag-awayan hira ngatanan; an ira mga kabataan waray igo nga pagkaon. Mapatay hin sakit adton mga nahisasalin nga buhi, ngan bisan an ira mga balo nga kababayen-an diri magmamasulob-on tungod han ira pagkamatay. Bangin damo hin duro an salapi nga pag-iihapon han mga magraot, ngan darudamo nga mga panapton kay han ginkikinahanglan han tawo; kundi iba nga maupay nga tawo an magsusul-ot han mga panapton, ngan iba nga tangkod nga tawo an magdadara han ira salapi. Nagtitindog an mga magraot hin mga balay nga sugad hin balay hin lawalawa o sugad han payag hin usa nga oripon nga nagbabantay han kaumhan. Katapos han adlaw mahigda hira nga riko, ngan ha ira pagmata, waray na an ira mga manggad. Malilisang hira tungod hin kahadlok nga sugad hin tigda nga baha; igpapalid hira hin hangin ha kagab-ihon. Ipapalid hira tikang han ira mga balay han hangin nga kabunghan; aagmakan hira hini hin waray pagkalooy, samtang nagtatalinguha gud hira hin pagkalagiw. Mapuros an hangin ha ira samtang nagdadadlagan hira, ngan ginhahadlok hira hin makalilisang nga gahom. May-ada mga mina diin gin-uukab an salapi; may-ada mga dapit diin ginpupurog an bulawan. Gin-uukab han mga tawo an puthaw tikang ha tuna, ngan gintutunaw an tumbaga tikang ha mga bato. Kinakadto han mga tawo an gihihilaromi nga kasisidman. Gin-uusisa nira an mga kahiladman han tuna ngan gin-uukab nira in mga bato didto han kasisidman. Hirayo hin mga puroy-anan hin tawo, ug mga aragian ngan baktasan hin mga tawo, didto nagmimina an mga tawo. Didto nagtratrabaho hira butnga hin kamingaw, nakapyot hin mga pisi. Naturok an pagkaon ngatanan ha bawbaw han tuna, kundi ha ilarom han tuna ngahaw ginpupusak ngan gindudugmok an ngatanan. May mga safiro an mga bato han tuna, ngan may bulawan an tapotapo hini. Waray banog nga nakakakita han mga baktasan ngadto han mga mina, ngan waray gud manaol nga nalupad ha igbaw hini. Waray gud liyon o iba nga ihalas nga mananap nga naglalakat hito nga mamingaw nga mga baktasan. Nag-uukab an mga tawo han bantilis nga mga bato, nagpapangas hira hin mga bukid. Ha ira paglungag han bukid, nakakaagi hira hin mahal nga mga bato. Nag-uukab hira tubtob han mga surok hin mga salog, ngan gindadara nira ha gawas an natatago. Kundi hain man hiaagii an kinaadman? Hain man naton hibabaroi an pagsabot? Diri hiaagian an kinaadman dida han mga tawo; waray maaram han matuod nga pulos hini. An mga kahiladman han kalalawdan ngan kadagatan nasiring nga diri hiaagian didto an kinaadman. Diri ini mapapalit hin salapi o bulawan. Diri makakatupong han kamahal hini an gimamahali nga bulawan ngan mga alahas. Labaw pa kay han bulawan an kamahal hini, kay hin bulawan nga surudlan o gimamaupayi nga salaming. Labaw pa hin kamahal an kinaadman kay han koralino o kristal o mga rubi. Diri makakatanding han kamahal han kinaadman an gimamaupayi nga topasyo ngan an gipupurawi nga bulawan. Hain man ngay-an an burabod han kinaadman? Hain man naton hibabaroi an pagsabot? Waray buhi nga binuhat nga makakakita hini, bisan ngani in tamsi nga nalupad. Bisan an kamatayon ug kabungkagan nasiring nga hinbatian la nira in mga sumat-sumat. An Dyos la an maaram han dalan, hiya la an maaram han dapit diin hiaagian an kinaadman, Kay nakita hiya han mga kataposan han tuna, Nakita hiya han ngatanan ha ilarom han kalangitan. Dida nga gintagan han Dyos hin gahom an hangin, dida nga ginlarang niya an kahiluag han dagat; Dida nga ginlarang han Dyos kon diin mahuhulog an uran, ngan kon diin paaagia an mga dampog nga nagdadara hin lilinti; Dida hini kinita niya an kinaadman ngan ginsarihan kon pagpupulsan ba ini— naruyag hiya ngan iya ginmahal. Nagsiring an Dyos ngadto han mga tawo, “Basi kamo magmakinaadmananon, kinahanglan tahoron niyo an Ginoo. Basi kamo makasabot, kinahanglan bayaan niyo an maraot.” Naghimangraw na liwat hi Job. Maupay unta kon mahibalik pa an akon kinabuhi sugad hadto nga kahimtang nga ginbabantayan pa ako han Dyos. Dayuday kaupod ko an Dyos hadto, ngan naghatag hiya ha akon hin kapawa ha paglatas ko han kasisidman. Amo adto an mga adlaw nga mainuswagon ako, ngan an pakigsangkay han Dyos nakapanalipod han akon panimalay. Kaupod ko hadto an Dyos nga Labi Kamakagarahum, ngan kalungon ha akon an akon mga anak. Hinmatag an akon mga baka ngan mga kanding hin damo nga gatas, ngan tinmurok an akon mga olibo didto han uraura kabatoon nga mga tuna. Kon may-ada katirok an mga katigurangan han syudad, ngan nalingkod ako tampo ha ira, napiliw dayon an batan-on nga kalalaken-an kon nakita hira ha akon, ngan natindog an mga kalagsan hin pagtahod ha akon. Naukoy pagyakan an mga pangulo han mga tawo; nahilom bisan pa an labi ka dumagko nga mga tawo. An ngatanan nga nakita ha akon ngan nabati hiunong ha akon, may mag-upay nga mga sumat hiunong han akon nabuhat. Kon natawag an mga kablas, nabulig ako ha ira; ginbuligan ko an mga ilo nga waray dinadangpan. Gindayaw ako hin mga tawo nga makalolooy hin duro, ngan ginbuligan ko in mga balo nga kababayen-an basi hiagian nira in kahimyangan. Dayuday matadong ngan maupay an akon panggawi. Mga mata ako para han mga buta, ngan mga tiil ako para han mga piay. Sugad ako hin amay para han mga kablas ngan inugopan ko an mga diri kinikilala nga nagkukuri. Ginbungkag ko an gahom hin magtalumpigos nga mga tawo ngan gintabangan ko an ira mga ginraogdaog. Dayuday naglalaom ako nga mahilawig an akon kinabuhi, ngan aadto ako ha balay mapatay nga murayaw an akon panhunahuna. Sugad ako hin usa nga kahoy kanay mga gamot dayuday natatagan hin tubig, ngan kanay mga sanga nahuhumog hin tun-og. Dayuday hadto gindadayaw ako han ngatanan, ngan waray gud ako lumuya. Kon nasagdon ako, nahilom an mga tawo ngan namamati hira hin maupay han akon ginyayakan; waray na hira sadang igdugang kon human na ako pagyakan. Nasalupsop an akon mga pulong sugad hin mga turo hin uran; kinakarawat ini han ngatanan, sugad han pagkarawat han mga parauma hin uran nga diri pa naabot an katsirak. Nahiyom ako ha ira kon nawad-an na hira hin pagtapod; nakapadasig ha ira an mahiyomhiyom ko nga bayhon. Nangulo ako ngan ako ngahaw an naghimo han mga kaladnganan; gindumara ko hira sugad han hadi nga nagdudumara han iya mga kasondalohan, ngan ginliaw ko hira dida han ira kabidoan. Kundi yana gin-iinintrimisan na la ako hin mga tawo nga marumanghod kay ha akon! Kanunay waray gamit an ira mga amay nga diri ko ngani karuyag nga bumulig hira han akon kaayaman hin pagbantay han mga karnero. Hugpo hira hin guol na nga mga tawo, nga magluya na hin duro hin pagbudlay para ha akon. Mga kablas ngan uraura hira hin ka mga gutom, nga nakibkib hira hin uga nga mga gamot— ha gab-i didto hin mga kamingawan. Ginggabot ngan ginkaon nira an mga tanom ha kamingawan, bisan an waray rasa nga mga gamot han tangbo! Gintabog hira han ngatanan pinaagi hin mga gogliat, sugad hin nagoliat hira ngadto hin mga kawatan. Nag-ukoy hira didto hin mga lungib, didto hin mga kalungagan ha mga ligid hin mga umpas. Nauwang sugad hin kamanampan didto ha kagurangan, ngan nagpupurundok hira ha ilarom han mga kabagwakan. Usa nga waray la pulos nga hugpo hin waray gud gamit nga mga tawo! Ginpaiwas hira tikang han tuna. Yana naabot hira ngan ira ako gintitinawaan; irintrimisan na gudla ako nira. Dinidiri ako nira; an ira hunahuna nga diri na ako naangay para ha ira, ngan nakanhi pa ngani hira hin pagtupra han akon bayhon. Tungod nga ginhimo ako han Dyos nga maluya ngan makalolooy, tinmalikod hira ha akon ha bug-os nira nga kapungot. Sinusulong ako hini nga masamok nga hugpo; ginsisibo ako nira; gin-aandam nira an ira kataposan nga pagsulong. Gin-uulang nira an akon pagpalagiw ngan gintitinguha nira hin pagsamad ha akon; ngan waray gud nakakapugong ha ira. Nalusot hira ha mga buho dida han akon mga panalipdanan, ngan dinadasmagan ako nira. Dinadaog ako hin kahadlok. Nawawara sugad hin hangin an akon kaligdong, ngan sugad hin dampog an akon kauswagan. Yana tikamaratay na ako; waray pahalibway para han akon pag-antos. Ha gab-i mangutngot ngatanan an akon mga tul-an; diri gud nahunong an kaol-ol ngan an kamaundag. Ginrarabnot han Dyos an akon kwelyo ngan ginkukurumos an akon mga panapton. Linalabog ako niya ngadto han lunayan sugad nala ako hin lapok. Nagtatawag ako ha imo, O Dyos, kundi diri ka gud nabaton; ngan kon nag-aampo ako, diri ka namamati. Ginraraogdaog mo ako; ginpakurian mo ako hin waray pagkalooy. Iginpapalid mo ako han hangin; gin-bunalbunal mo ako dida hin makusog nga bagyo. Maaram ako nga gindadara mo ako ngadto han akon kamatayon, ngadto han kasugaran nga gin-andam mo para han ngatanan. Kay ano nga sinusulong mo in napukan na nga tawo, in usa nga waray na gud mahihimo kon diri an pakimalooy nala? Waray ba ako pagtangis para han mga tawo nga nagkukuri ngan magmabidoon para hadton mga nagkikinahanglan? Naglaom ako hin kalipay ngan kapawa, kundi inmabot lugod in kakurian ngan kasisidman. Ginsasamok ako hin kabaraka ngan kasakit; adlaw-adlaw an akon pag-antos. Naglalakat ako ha kadulman, nga waray gud bisan ano nga kapawa han adlaw; natindog ako dida ha atubangan han mga tawo ngan nahangyo hin tambulig. An akon tingog sugad kamabidoon ngan kamamingaw han malanoy nga pag-uwang hin usa nga lubo o hin duong. Nangangapay na an akon panit; namamaso ako tungod hin hiranat. Kon hadto hinbatian ko in malipayon nga tokar, yana hinbabatian ko nala in kasubo ngan pagtangis. Nagsumpa ako hin diri na gud pagsiplat hin daraga tungod hin kaipa. Ano an ginbubuhat ha aton han Dyos nga Labi Kamakagarahum? Gin-uunan-o niya hin pagbalos han mga buhat han tawo? Nagpapadara hiya hin karat-an ngan kabungkagan ngadto han mga nagbubuhat hin maraot. Maaram an Dyos han ngatanan nga akon ginbubuhat; nakita hiya han tagsa nakon nga pagpitad. Nagsusumpa ako nga waray gud ako makabalot hin maraot, ngan waray gud ako maglimbong han iba nga mga tawo. Mahihimo nga ibutang ako han Dyos dida hin tuptop nga mga timbangan, ngan makita hiya nga waray ako sala. Kon sinmimang ako han matadong nga dalan, o nagpalukmay ako han maraot, kon nahugawan hin sala an akon mga kamot, niyan puoha an akon mga abot, o ipakaon hin iba an akon mga tanom. Kon naipa ako han asawa han akon amyaw, ngan naghulat ako nga natago ha gawas han iya porta, niyan mahimo nga an akon asawa magluto hin pagkaon para hin lain nga tawo ngan mahimo nga dumirig hiya hin lain nga tawo. Angay pagkastigohon hin kamatayon in sugad nga karat-an. Masusugad ini hin makaburungkag nga kalayo ha impyerno nga mag-uugtang han ngatanan nga akon mga butang. Kon nangurutob kontra ha akon in usa han akon mga surugoon, pinamamatian ko hiya ngan inuupay ko an akon pagdara ha iya. Kon waray ko ini pagbuhata, uunanhon ko hin pakaatubang han Dyos? Ano an akon isisiring kon kumanhi na an Dyos hin paghukom ha akon? An Dyos nga nagtuha ha akon amo ngahaw an nagtuha han akon mga surugoon. Waray gud ako dumiri hin pagbulig han mga kablas; waray gud ako tumugot nga magturaw ha ira kinabuhi an mga balo nga kababayen-an, o tumugot nga gutomon an mga ilo samtang nakaon ako. Ginmangnoan ko hira ha bug-os ko nga kinabuhi. Kon hin-agian ko in usa nga makalolooy, nga makuri makapalit hin panapton, tinatagan ko hiya hin bado nga delana nga hinimo han barahibo han kalugaringon ko nga panon hin mga karnero. Ngan gindadayaw ako niya ha bug-os nga kasingkasing. Kon nakalimbong ako hin ilo, tungod kay maaram ako nga makakadaog ako didto ha hukmanan, niyan mabari unta an akon mga butkon; matangtang unta ini ha akon mga sugbong. Tungod nga nahahadlok ako han kastigo han Dyos, diri gud ako makakagbuhat hin sugad nga butang. Waray gud ako sumarig han karikohan, o pumarayaw han akon manggad. Waray gud ako magsingba han adlaw dida han iya kamapawa, o han bulan dida han iya bug-os nga kamatahom. Waray ako mahugay hin pagpasidungog ha ira pinaagi hin pagharok han akon kamot hin pagpakita han akon pagsingba ha ira. Angay pagkastigohon hin kamatayon in sugad nga sala; usa ini nga paglinong han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Waray gud ako malipay han pag-antos han akon mga kaaway, o malipay han pahingadto hira ha karat-an; waray gud ako makasala pinaagi hin pag-ampo nga mamatay hira. Maaram an ngatanan nga mga tawo nga nagtrabaho para ha akon nga dayuday ginkarawat ko an mga diri kinikilala nga tawo. Gindapit ko ngadto han akon balay an mga naglalakaton, ngan waray ko gud hira tugoti nga kumaturog dida han kakalsadahan. An iba nga mga tawo nagtatago han ira mga sala, kundi waray ko gud ini pagbuhata. Waray gud ako mahadlok han igsisiring han mga tawo hiunong ha akon; waray gud ako maghilom o mag-inukoy la ha sulod han balay, kay diri ako nahahadlok han ira pagtamay. Waray ba mamamati han akon iginyayakan? Nagsusumpa ako nga matuod an tagsa nga pulong. Pabatona ha akon an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Kon an mga sumbong nga ginsalawad han akon kaaway kontra ha akon iginsurat la basi mabasa ko ini, ipaparayaw ko ini dida han akon sugbong, ngan isusul-ot ko ini ha akon ulo sugad hin korona. Igsusumat ko ha Dyos an ngatanan nga akon ginbuhat, ngan matindog ako hin waray kahadlok ha iya atubangan. Kon kinawat ko an tuna nga akon gin-uuma ngan inagaw ko ini han mga matuod nga tag-iya hini— kon kinmaon ako han pagkaon nga gintanom didto, kundi pinagutoman ko an mga parauma nga nagpatubo hini— niyan tumurok unta in kabanwaan ngan katungkan nga liwan han gintanom nga trigo ug sebada. Natapos an mga pulong ni Job. Tungod nga gindig-onan man hi Job nga waray niya sala, hinmunong hin pagbaton kan Job an tulo ka tawo. Kundi may tawo nga nagpipinamati nga ginngaran kan Elihu, nga waray na gud pakakapugong han iya kasinahon, kay ginpakamatadong man ni Job an iya kalugaringon ngan ginbasol niya an Dyos. (Anak hi Elihu ni Barakel nga tulin ni Buz, ngan sakop han banay ni Ram.) Nasina liwat hiya han tulo nga kasangkayan ni Job. Waray na gud hira pakakabaton kan Job, ngan nagpakita ini nga daw sayop an Dyos. Tungod nga hi Elihu an gimamanghuri ha ira didto, hinmulat hiya tubtob nga nahuman hin paghimangraw an ngatanan. Han pakakita niya nga waray pakakabaton kan Job an tulo ka tawo, nasina hiya ngan nagtikang hiya hin paghimangraw. Batan-on pa ako ngan mga lagas na kamo, sanglit nahadlok ako hin pagsumat ha iyo han akon ginhuhunahuna. Nagsiring ako ha akon ngahaw nga kinahanglan maghimangraw kamo, nga kinahanglan magpaangbit han iyo kinaadman kamo nga tirutigurang nga mga tawo. Kundi an espiritu han Dyos nga Labi Kamakagarahum amo an napakada han mga tawo ngan nahatag ha ira hin pagsabot. Diri an pagtikalagas an nakakahimo han mga tawo nga makinaadmananon, o nakakabulig ha ira hin paghibaro han matadong. Sanglit yana karuyag ko nga mamati kamo ha akon; tugoti ako hin pagsumat ha iyo han akon ginhuhunahuna. Namati ako nga mapinailobon samtang naghihimangraw kamo, ngan hinmulat ako samtang nangingita kamo hin makinaadmananon nga mga yayaknon. Namati ako hin maupay ngan hinbatian ko nga napakyas kamo; waray niyo panhimuwaa an iginsiring ni Job. Uunanhon niyo hin pakasiring nga hin-agian niyo an kinaadman? Kinahanglan batonon han Dyos hi Job, kay napakyas man kamo. Naghimangraw hi Job ha iyo, diri ngadi ha akon, kundi diri gud ako mabaton sugad han paagi nga iyo ginbuhat. Nawarayan na hira hin mga pulong, Job; waray na hira igbaraton ha imo. Maghihinulat la gihapon ako kon nahilom na hira? Natindog hira kundi waray na nira sadang igyakan. Diri, mabaton man liwat ako yana, ngan susumatan ko ikaw han akon ginhuhunahuna. Diri na ako makakahulat hin diri pagyakan, diri ko na napupugngan an akon mga pulong. Kon diri ako matagan hin higayon hin pagyakan, mabuto ako sugad hin anit nga surudlan nga puno hin bag-o nga bino. Diri na ako makakailob; kinahanglan magyakan ako. Waray ako inuugopan dida hini nga lantugi; diri ako mag-uulog-ulog bisan kan kanay. Diri ako maaram mag-ulog-ulog, ngan pagkakastigohon dayon ako han Dyos kon akon buhaton ini. Ngan yana, Job, pamatii hin maupay an ngatanan nga akon igsisiring. Andam na ako hin pagyakan han aadi han akon hunahuna. Tangkod an ngatanan ko nga mga pulong, ngan nagyayakan ako han kamatuoran. Ginhimo ako ngan gintagan hin kinabuhi han espiritu han Dyos. Batona ako kon makakahimo ka. Andama an imo mga pangatadongan. Ikaw ug ako waray kalainan ha atubangan han Dyos, kita nga duha ginhimo tikang hin lapok. Sanglit diri ka angay mahadlok ha akon; diri ko ikaw pagraraogdaogon. Iini an akon hinbatian nga imo siring: “Diri ako salaan; waray ko nabuhat nga sayop. Inosente ako ngan waray ko sala. Kundi namimiling hin mga pasangil an Dyos hin pagkontra ha akon, ngan gin-iisip ako niya sugad hin usa nga kaaway. Kinakadenahan niya an akon mga tiil; binabantayan niya an tagsa ko nga pagkiwa.” Kundi, Job, pagsusumatan ko ikaw nga sayop ka. Labaw gud an Dyos kay han bisan hin-o nga tawo. Kay ano nga ginsasala mo an Dyos nga diri hiya nabaton han mga sumbong hin usa ka tawo? Bisan kon nagbalikbalik an Dyos hin pagyakan, waray namamati ha iya. Ha gab-i kon nangangaturog na an mga tawo, naghihimangraw an Dyos pinaagi hin mga inop ngan mga panan-awon. Gintitinguha niya nga mamati hira han iya iginyayakan, ngan nahahadlok hira han iya mga pahimatngon. Naghihimangraw an Dyos basi umukoy na hira hin pagpinakasala, ngan basi matalwas hira tikang han pagkamapinahitas-on. Diri hiya matugot nga mapukan hira; gintatalwas hira niya tikang han kamatayon. Sinasaway han Dyos in usa ka tawo pinaagi hin paghatag ha iya hin sakit ngan pagpaul-oli han iya lawas. Nawawad-an hin gana an masakit nga tawo, ngan masukasuka para ha iya bisan an girarasahi nga pagkaon. Naggiginasa hin duro an iya lawas; hinkikit-an mo an ngatanan niya nga mga tul-an; tikaradto na hiya han kalibutan han mga patay. Bangin kumanhi in usa nga anghel hin pagbulig ha iya— usa han mga yinukot nga mga anghel han Dyos, nga nagpapahinumdom han mga tawo han ira katungdanan. Tungod hin kalooy, masiring an anghel, “Buhii hiya! Diri hiya malusad ngadto han kalibutan han mga patay. Iini an lukat han pagtalwas ha iya.” Magtitikabata ngan magtitikakusog na liwat an iya lawas; kon mag-ampo hiya, mabaton ha iya an Dyos; pagsisingbahon niya nga malipayon an Dyos; para ha iya pagtatadongon na liwat han Dyos an ngatanan nga mga butang. Magtutug-an hiya ha atubangan han mga tawo, “Nakasala ako. Waray ko pagbuhata an matadong, kundi gintalwas ako han Dyos. Ginpugngan ako niya hin pagkadto han kalibutan han mga patay, sanglit buhi pa ako gihapon.” Agsob pagbuhaton han Dyos ini ngatanan; tinatalwas niya an kinabuhi hin usa ka tawo, ngan tinatagan hiya han kalipay hin matadong nga kinabuhi. Job, pamatii an akon iginyayakan; paghilom ngan payakna ako. Kundi kon may-ada nimo igsisiring, pabatia ako hini; kakarawaton ko nga malipayon nga waray ka sayop. Kundi kon diri, paghilom ngan pamatii ako, ngan pagtututdoan ko ikaw hin pagkamakinaadmananon. Hisasabotan niyo nga marasa an pagkaon kon tinitilawan niyo ini; kundi diri kamo mahibabaro hin makinaadmananon nga mga pulong kon mamati la kamo. Aada na ini ha aton an pagturotimbang kon hain an matadong. Nasiring hi Job nga waray nya sala, nga nadiri an Dyos hin paghatag ha iya hin katadongan. Napakiana hiya, “Uunanhon ko hin pakagbuwa ngan pakasiring nga sayop ako? Nasamad ako hin grabe kundi waray ako sala.” Kinmita na ba kamto hin tawo nga sugad kan Job? Waray gud niya pagtahod han Dyos. Karuyag niya hin pakigtampo hin magraot nga mga tawo, ngan pakig-inupod-upod hin mga makasasala. Nasiring hiya nga waray gudla kaupayan an pagsunod han kaburot-on han Dyos. Pamatii ako niyo, kamo nga mga tawo nga masinaboton! Nagbubuhat ba hin sayop an Dyos nga Labi Kamakagarahum? Binabalos niya an mga tawo han ira ginbubuhat, ngan gindudumara hira sugad han angay ha ira. Diri nagbubuhat hin maraot an Dyos nga Labi Kamakagarahum; diri gud hiya nagraraogdaog bisan kan kanay. Kinuha ba han Dyos an iya gahom tikang hin iba nga tawo? May-ada ba nagbutang ha iya nga tinaporan han kalibutan? Kon bawion han Dyos an ginhawa han kinabuhi, magkakamatay an ngatanan nga buhi, ngan mabalik na liwat hira hin katapotapo. Yana pamatii ako niyo kon mga mag-aram man kamo. Ginhuhukman ba niyo an matadong nga Dyos? Naghuhunahuna ba kamo nga nadiri hiya kan katadongan? Ginhuhukman han Dyos in kahadian ngan mga punoan, kon waray mga pulos o mga magraot hira. Diri hiya nadapig hin mga punoan o nagpapalabi han mga riko labaw han mga pobre, kay gintuha niya an ngatanan. Mahihimo mamatay hin tigda la ha gab-i in usa ka tawo. Hinahampak han Dyos in mga tawo ngan nagkakamatay hira. Diri makuri para ha iya in pagpatay han mga gamhanan. Binabantayan niya an tagsa nga pitad han mga tawo. Waray kasisidman nga igo hin kamasirom nga in makasasala makatago tikang han Dyos. Diri an Dyos magtatalaan hin panahon nga kumadto ha iya an mga tawo basi niya paghukman. Diri kinahanglan nga magpakiana hiya basi makuha in mga pangulo ngan liwanan hira hin iba. Tungod nga maaram hiya han ira ginbubuhat, iya pinupukan ngan pinamamatay hira ha gab-i. Kinakastigo niya an mga makasasala ha atubangan han ngatanan, kay inmundang hira hin pagsunod ha iya, ngan ginpasibay-an nira an ngatanan niya nga mga sugo. Ginpirit nira an mga pobre hin pagsangpit han Dyos, ngan hinbatian niya an ira mga pagtawag hin pakibulig. Kon maglarang an Dyos hin diri pagbuhat, waray makakasuson ha iya. Kon talikdan niya an tawo, makalolooy gud an mga tawo. Waray gud mahihimo han mga nasod hin pagpugong nga diri hira paghadian hin magraogdaog nga mga tawo nga diri nakilala hin dyos. Job, iginkompisal mo ba ngadto sa Dyos an imo mga sala, ngan nagsaad hin diri na pagpakasala? Ginhangyo mo ba an Dyos nga ipakita niya ha imo an imo mga sayop, ngan tinmangdo ka ba hin diri na pagbuhat hin maraot? Sugad nga nariwa ka man han ginbubuhat han Dyos, makakalaom ka ba nga pagbubuhaton niya an imo karuyag? Ikaw an pagbaton diri ako; sumati kami yana han imo ginhuhunahuna. Mauyon gud an bisan hin-o nga may buot nga tawo; masiring an bisan hin-o nga makinaadmananon nga tawo nga namamati ha akon nga ha iya katapang naghimangraw hi Job, ngan waray gudla hinungdan an iya iginyayakan. Painuinoha daw an ngatanan nga ginyayakan ni Job; makakasabot kamo nga naghihimangraw hiya sugad hin maraot nga tawo. Dinudugangan niya hin pagribok an iya mga sala; ginpapakaalohan niya an Dyos ha atubangan naton ngatanan. o pagpakiana han Dyos, “Nakakadarahig ba ha imo an akon sala? Ano man an akon nakuha hin diri pakasala?” Babatonon ko ikaw ngan an imo kasangkayan liwat. Tan-awa daw an langit! Kitaa hin kahitaas han mga dampog! Kon nakakasala ka, diri ito nakakadaot han Dyos. Kon nakakadamo ka pakakasayop, nakakadarahig ba ini ha iya? Nabulig ka ba han Dyos pinaagi han imo pagkamatadong? Diri an Dyos nagkikinahanglan ha imo. An imo igkasi-tawo amo an nag-aantos tungod han imo mga sala, ngan an maupay mo nga ginbubuhat nakakabulig ha iya. Kon ginraraogdaog an mga tawo, naghaharoy hira; nasangpit hira hin usa nga magtatalwas ha ira. Kundi diri hira naayop han Dyos nga Magburuhat nira, nga nahatag ha ira hin paglaom dida han gisisiromi nira nga mga takna. Diri hira naayop han Dyos nga naghihimo ha aton nga makinaadmananon, nga labaw ka makinaadmananon an tawo kay han bisan ano nga mananap o tamsi. Natawag hira hin pakibulig, kundi diri nabaton an Dyos, kay mga magpinahitas-on ngan magraot hira nga mga tawo. Waray la pulos para ha ira an pagtawag; diri nakita o nadungog ha ira an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Job, nasiring ka nga diri ka nakita han Dyos, kundi hulat upod in pag-ilob kay hinbatian na niya an imo sumbong. An imo hunahuna nga diri nakastigo an Dyos, nga diri gud hiya nanginginano han sala. Waray la pulos para ha imo an pagyinakan; dayag kaupay nga diri ka maaram han imo ginyiyinakan. Dako an akon hibaro, gagamiton ko an akon hinsasabotan ha pagpamatuod nga matadong an Dyos nga Magburuhat ha akon. Waray bisan ano nga buwa han akon igyayakan ha imo; nakita ka ha imo atubangan in tinuod nga makinaadmananon nga tawo. Hin pagkagamhanan han Dyos! Diri hiya nagtatamay hin bisan hin-o; waray gud bisan ano nga diri niya hinsasabtan. Diri hiya natugot nga magpadayon kabuhi an mga makasasala, ngan dayuday niya gindudumara hin matadong an mga pobre. Ginpapanalipdan niya adton mga magtadong; iya tinutugotan hira hin paghadi sugad hin kahadian, ngan ginpapasidunggan hira ha kadayonan. Kundi kon kinadenahan in mga tawo, nga nag-aantos tungod han ira ginbuhat, ipinapakita ha ira han Dyos an ira mga sala ngan an ira pagkamapinahitas-on. Ginpapabati hira han iya pahimatngon nga kinahanglan bumaya hira han maraot. Kon magsugot hira han Dyos ngan mag-alagad ha iya, mag-uokoy hira ha kalinaw ngan kahimyangan ha bug-os nira nga kinabuhi. Kon diri, diri hira masabot nga mapatay hira ngan matabok hira han sapa ngadto han kalibutan han mga patay. Nagpapadayon hin kasina adton mga diri nakilala hin diyos, ngan bisan kon ginkakastigo hira, diri hira nag-aampo hin pakibulig. Nagkakamatay hira nga mga batan-on pa, ngan ginugul-an hira tungod hin kinabuhi nga makaarawod. Kundi gintututdoan han Dyos an mga tawo pinaagi hin pag-antos, ngan ginagamit niya an kasakitan hin pagpukrat han ira mga mata. Ginpagawas ka han Dyos tikang han kakurian, ngan tinugotan ka hin pagpahimulos hin kahimyangan, gintambakan hin pagkaon an imo lamesa. Kundi yana kinakastigo ka sumala han angay ha imo. Paghinay nga diri ka paglimbongan hin mga hukip, o diri ka sumimang han matadong nga dalan tungod han imo bahandi. Diri makakaupay ha imo an pagtawag hin pakibulig; diri makakabulig ha imo yana an bug-os mo nga kusog. Ayaw pag-ungara nga umabot an kagab-ihon, an panahon nga maaanaw an kanasoran. Paghirot nga diri ka madara han maraot; tinagan ka hin pag-antos basi diri mahingadto ka ha karat-an. Hinumdomi an pagkadako han gahom han Dyos; amo hiya an gidadakoi nga magturutdo han ngatanan. Waray makakagtutdo han Dyos kon ano an iya pagbubuhaton, o makakagsumbong ha iya tungod hin maraot nga iya ginbuhat. Dayuday hiya gindadayaw tungod han iya ginbubuhat; kinahanglan pagdayawon mo liwat hiya. Hinkit-an han ngatanan an iya ginbuhat; kundi makita la kita hini ha tay-aw. Diri gud kita makakatugkad han iya pagkadako, o makakaihap han kadamo han iya mga katuigan. An Dyos amo an nakuha hin tubig tikang han tuna ngan hinihimo ini nga uran. Pinatuturo niya an uran tikang han mga dampog, ngan nabunok ini para han ngatanan nga mga tawo. Waray maaram kon inuunan-o an pag-anod-anod han mga dampog, o an pagdinagurob han dalugdog nga nakakaluob han langit nga inuokyan han Dyos. Pinapaidlap niya an kikidlat ha bug-os nga kalangitan, kundi nagpapabilin nga masirom an mga kahiladman han dagat. Amo ini an paagi han iya pagpakaon han mga tawo, ngan paghatag hin hura nga pagkaon. Kinakaptan niya an kikidlat, ngan sinusugo ini nga maigo an iya ginpupunting. Nagpapahibaro an dalugdog han tiarabot nga bagyo, ngan maaram an kabakahan nga tiarabot an bagyo. An bagyo nakakapakusog han putok han akon kasingkasing. Pamati, kamo ngatanan, han tingog han Dyos, han dalugdog nga tikang han iya baba. Pinapaidlap niya an kikidlat nga natarap han langit; tikang ha usa nga sidsid han tuna ngadto ha luyo. Niyan hinbabatian an aningal han iya tingog, an makusog nga hugan-ob hin dalugdog, samtang nag-iiroidlap an kikidlat. Ha pagsugo han Dyos nahinanabo in makatitingala nga mga butang, urosahon nga mga butang nga makuri naton hisabutan. Sinusugo niya an yelo nga mahulog ha tuna, ngan nagpapadara hiya hin makusog nga uran. Ginpapaukoy niya an trabaho han mga tawo; iya pinapakita hira han iya mahihimo. Napakadto han ira mga luoban an ihalas nga kamanampan. Tikang ha timogan an alipuros, ngan tikang ha amihanan an makalilisang nga kamahagkot. Nakakabagtik han katubigan an ginhawa han Dyos, ngan nahihimo ini nga bug-os nga yelo. Nag-iidlap an kikidlat tikang han mga dampog, samtang nag-aanod-anod an mga dampog ha pagbuot han Dyos. Gintutuman an ngatanan nga pinapagbuhat han Dyos ha ira, ha ngatanan nga dapit ha bug-os nga kalibutan. Pinapadara han Dyos an uran hin pagtubig han tuna; mahihimo ipadara ini niya hin pagkastigo hin mga tawo, o pagpakita ha ira han iya paghigugma. Hunong hin madaliay, Job, ngan pamati; pagpainoinoha an urosahon nga mga butang nga binubuhat han Dyos. Maaram ka ba kon inuunan-o han Dyos hin pagsugo basi makaidlap an kikidlat tikang han mga dampog? Maaram ka ba kon inuunan-o han mga dampog basi hira maglutawlutaw didto ha langit, nga buhat han kahiburongan nga gahom han Dyos? Job diri ka makakasabot hini, mag-aantos ka la han kapaso kon manggutak an tuna hin pagmara tungod han hangin nga timog. Makakabulig ka ba han Dyos hin pagbitad han langit ngan hin pagpatig-a hini sugad hin pinainggat nga metal? Tutdoi kami han amon igsisiring ha Dyos; waray sulod an amon mga hunahuna; waray gud namon sadang igyakan. Diri ako maghahangyo hin pakighimangraw han Dyos; kay ano nga tatagan ko hiya hin higayon hin pagpuo ha akon? Ngan yana mabislaw an kapawa didto ha langit, mapawa hin duro nga makuri ini mabuslong; ngan ginhawanan han hangin an langit. Hinkit-an didto ha amihanan in bulawanon nga sulhog, ngan nakapuno ha aton an makaaramdok nga himaya han Dyos. Gamhanan kaupay an Dyos nga makuri kita makahirani ha iya; matadong hiya ngan waray niya pinalabi dida han iya mga pagdumara han mga tawo. Sanglit diri urosahon nga may-ada kaamdok ha iya an ngatanan, ngan ginpapasibay-an niya adton mga napaka makinaadmananon. Niyan tikang han alipuros naghimangraw an Ginoo kan Job. Baga hin-o ka nga nasuson han akon kinaadman pinaagi han imo tapang ngan waray hinungdan nga mga pulong? Tindog hin maupay ngan pagpakalalake ngan batona an akon mga ipapakiana ha imo. Nakadto ka ba han paghimoa ko han kalibutan? Kon maaram ka gudman, sumati daw ako mahitungod hini. Hin-o an naglarang han kadako han kalibutan? Hin-o an nagsukol han kahiluag hini? Maaram ka ba han ngatanan nga mga baton? Ano an tinutungtongan han mga harigi nga nahawid han tuna? Hin-o an nagbutang han patukoranan han kalibutan? Dida han kaagahon hito nga adlaw nagdurungan pagkanta an kabiton-an, ngan ginmoliat hin kalipay an langitnon nga mga binuhat. Hin-o an nagsada han mga ganghaan ha pagpugong han dagat han iya bungkalas nga pag-awas tikang han kahiladman han tuna? Amo ako an nagpandong han dagat pinaagi hin mga dampog, ngan ginlukop ko ini hin kasisidman. Nagbutang ako hin pag-ultan han dagat ngan ginsagpo ko ini ha luyo basi diri makalapwas. Ginsiring ko ini, “Tubtob ka la dinhe ngan ayaw na pagtipaunhan! Dinhe la matubtob an imo mga dagko nga balod.” Job, sulod han bug-os mo nga kinabuhi nagsugo ka na ba hin pagpasirang han adlaw? Nagsugo ka na ba han kaagahon nga lub-on niya hin kapawa an tuna ngan kapawaan an mga magraot basi mahadlok ngan gumawas ha ira mga taragoan? Tungod han pagsirang han adlaw napapawaan an kapungtoran ngan mga kahamub-an sugad han mga piniloan nga sidsid hin usa nga panapton, nga sugad ka dayag han lutop hin silyo dida hin lapok. Masilaw hin duro para han mga magraot an kapawa han adlaw, ngan naghihialang hira hin panlupig hin mga tawo. Nahingadto ka na ba han mga burabod, didto han mga kahiladman han dagat? Nakaglakat ka na ba didto ha salad han kalalawdan? May-ada na ba nagpakita ha imo han mga ganghaan nga nagbabantay han masirom nga kalibutan han mga patay? May-ada mo ba nahuhunahuna kon matiunan-o kadako an kalibutan? Batona ako kon maaram ka. Maaram ka ba kon diin tikang an kapawa, o kon ano an surok han kasisidman? Makagbuot ka ba ha ira kon ano kahirayo an ira kakadtoan, o makapabalik ka ba ha ira? Maaram ako nga makakahimo ka, kay lagas ka na man hin duro, ngan nakadto ka ngani han paghimoa han kalibutan! Nakaduaw ka na ba han hirimosan nga mga kwarto nga akon ginbutangan han mga yelo? Gin-aandam ko ini para hin mga panahon hin kakurian; para hin mga adlaw hin pakig-away ug gubat. Nahingadto ka na ba han dapit nga sinisirangan han adlaw, o han dapit diin natikang hin paghuyop an hangin nga kabunghan? Hin-o an nag-ukab hin dalan para han uran, ngan naghawan han dalan para han makusog nga uranos? Hin-o an nagpapauran didto han dapit nga waray naukoy na tawo? Hin-o an nagpapatubig han mamara ngan bangkil nga tuna, basi tumurok an kabanwaan? May-ada ba amay an uran o an tun-og? Hin-o an iroy han mga yelo, nga nakakapabagtik han katubigan ug han dagat sugad hin bato? Makakagbutok ka ba han Pleyades o makakaghubad han mga higot han Orion? Makakagtutdo ka ba han mga bitoon ha kada panahon, ngan makakagtugway han Dako ngan han Gutiay nga Kabo nga kabiton-an? Maaram ka ba han mga balaod nga nagdudumara han kalangitan, ngan makakahimo ka ba hin paggamit hini para ha tuna? Makakagoliat ka ba hin pagsugo han mga dampog, nga paghumogon ka nira hin uran? Ngan kon sugoon mo an kikidlat hin pag-idlap, makada ba ini ha imo nga masiring, “Aadi ako ha pag-alagad ha imo”? Hin-o an nagsusumat han tamsi nga ibis nga mabaha an Nilo, o hin-o an nagsusumat han sunoy nga maabot na an uran? Hin-o an makinaadmananon nga makakaihap han mga dampog, ngan makakagpakiling han mga dampog basi makauran, uran nga nakakapatig-a basi magburubuk-ol an mga tapotapo? Nakakaagi ka ba hin pagkaon para han mga liyon, ngan binubusog mo ba in ginugutom nga nati nga mga liyon, kon natago ini didto han mga lungib, o nagama didto han ira nga luoban? Hin-o man an nagtutubong han mga uwak kon nagsusudoysudoy ini nga ginugutom, kon nangangaro ha akon hin pagkaon an ira mga piso? Maaram ka ba han takna nga igin-aanak han mga kanding ha bukid? Nakakita ka na ba hin nag-aanak nga ihalas nga bugsok? Maaram ka ba han kaiha han ira pagburod? Maaram ka ba han panahon han ira pag-anak? Maaram ka ba kon san-o hira maluob hin pag-anak? Didto han kagurangan nagmamakusog an mga nati; nabaya ini ngan diri na nabalik. Hin-o an naghatag han ihalas nga mga asno hin layaw nga kinabuhi? Hin-o an nagbuhi ngan nagpalayaw ha ira? Iginhatag ko an kamingawan nga ira urokyan, ngan ginpaukoy ini didto han kapatagan nga maasin. Napahirayo hira han maaringasa nga mga syudad, ngan waray makakagpaanad ngan makakagpirit ha ira hin pagbuhat. An kabukiran amo an mga toril nga ira pananabsaban, diin nangingita hira hin bisan ano nga lapyo nga banwa nga sadang makaon. Magtratrabaho ba para ha imo in simaron nga baka? Naruruyag ba ini hin pagluob didto han imo kamalig kon gab-i na? Mahihigtan mo ba ini hin pisi ngan makakapaarado ka ba ha iya? O magagamit mo ba ini hin pagpakaros han imo kaumhan? Makakatapod ka ba han iya kakusgan, basi buhaton niya an imo mabug-at nga trabaho? Naglalaom ka ba nga makakagamit ka ha iya hin paghakot han imo inani, ngan pagdara han giniok ngadto han imo kamalig? Hinkamalaksi pumalapaka an mga pako hin duong nga tamsi! Kundi waray duong nga makakalupad sugad hin talabong. Binabayaan han duong an iya mga bunay dida ha tuna, basi ini pagpasoan han alisngaw han tuna. Diri ini maaram nga bangin tamakan an iya mga bunay o buongon hin ihalas nga mananap. Sugadsugad nga diri iya an mga bunay, ngan diri ini nababaraka nga nakarag la an iya mga pagkabudlay. Amo ako an naghimo ha iya nga lurong ngan waray ko tagi hiya hin kinaadman. Kundi kon natikang na hiya hin pagdalagan, gintataw-an la niya an bisan ano nga kabayo ngan sumarakay. Ikaw ba, Job, an naghatag hin kusog han mga kabayo, ngan naghatag ha ira han hilawig nga mga bungday? Ginpalukso mo ba ini sugad hin mga duron, ngan ginhadlok mo an mga tawo pinaagi han ira hirihiri? Ginkokotkot nira an tuna didto han kahamub-an; nadasmag hira ngadto ha pag-awayan ha bug-os nira nga kusog. Diri ini maaram kon ano an kahadlok, ngan waray espada nga nakakapaisol ha ira. An mga hinganiban nga gindadara han mga nangangabayo ha ira nangangaradol ngan nag-iidlap. Tungod hin kasindak nabungkalas an kakabayohan; diri gud hira nahahawiran kon magpatunog na han trompeta. Naghihirihiri ini ha kada pagtutunog han trompeta; nakakabaho ini hin away nga hirayo pa, ngan nakakabati hira han goliat kon nasugo an mga opisyal. Ikaw ba an nagtutdo han banog hin paglupad? kon binubuklad tipatimogan an iya mga pako? Nahulat ba han imo sugo in usa nga agila hin paghimo han salag didto ha pungkay han kabukiran? Nagsasalag hiya didto han gihahagtaasi nga mga bato, ngan hinihimo niya nga marig-on nga arayopan an mga tais nga talimpungayan. Tikang didto nagbabantay hiya ha hirani ngan ha hirayo hin sadang niya patayon ngan kaonon. Maglulupadlupad an mga agila harani han patay nga mga lawas, ngan nainom han dugo an piso pa nga mga agila. Labaw na han kaangayan an akon iginyakan. Niyan tikang han bagyo naghimangraw na liwat an Ginoo kan Job. Tindog na ngan pagpakalalake, ngan batona an akon mga pakiana. Karuyag mo ba ipasabot nga diri ako matadong— pagsasayopon mo ba ako ngan ikaw amo an matadong? Sugad ka ba ha akon kakusog? Makusog ba an pag-aningal han imo tingog sugad kakusog han akon? Kon makakahimo ka, tindog ha imo dungog ngan parayaw; pagbisti hin pagkaharangdon ngan pagkatahom. Tan-awa adton mga magpinahitas-on; ihuwad an imo kasina ngan himoa nga magpaubos hira. Tinuod, tan-awa ngan himoa nga magpaubos hira; pataya an mga magraot dida han ira tinitindogan. Iglubong hira ngatanan dida ha tuna; gaposa hira didto ha kalibutan han mga patay. Niyan ako an syahan nga magdadayaw ha imo, ngan matangdo ako nga ikaw an nakadaog han pagdarag-an para ha imo. Tan-awa an higante nga mananap nga Behemot; gintuha ko ini ngan gintuha ko man ikaw. Nakaon ini hin banwa sugad hin baka, kundi hin kamakusog han iya lawas, ngan hin kadako hin gahom dida ha iya mga kusog. Natindog an iya ikog sugad hin sidro, ngan magkusog an iya mga bitiis. Sugad hin bronse kamarig-on an iya mga tul-an, ngan sugad hin puthaw nga mga barra an iya mga bitiis. Ini an labi ka makatitingala han ngatanan nga akon mga binuhat! An iya Magburuhat la an makakadaog ha iya. Naturok an banwa nga gintutubong ha iya, dida han kapungtoran nga gin-uuyagan han mga ihalas nga kamanampan. Naluob hiya ha sirong han mga katungkan, ngan natago didto ha mga tangbo han bangalog. Nasirong hiya ha lindong han mga katungkan ngan han mga kahoy nga naloyloy an mga sanga ha ligid han sapa. Diri hiya nahahadlok hin masulog nga salog; diri hiya napaalantod bisan dinadasmagan han Jordan an iya bayhon. Hin-o in makakabuta ngan makakadakop ha iya? O hin-o in makakabitik han iya simod? Makakawil mo ba an Lebiatan, o mahihigtan mo hin pisi an iya dila? Matutuhog mo ba hin pisi an iya simod, o makakaw-itan mo ba an iya sulang? Maghahangyo ba hiya ha imo nga buhian mo hiya? Makikimalooy ba hiya ha imo? Makikigsabot ba hiya ha imo ngan magsasaad ba hiya hin pag-alagad ha imo ha kadayonan? Hihigtan mo la ini sugad hin hinuptan nga tamsi, sugad hin usa nga butang nga magliliaw han imo mga surugoon nga kababayen-an? Mag-aaragaw ba an mga mangirisda hin pagpalit ha iya? Pag-aatadohon ba ini han mga negosyante hin pagbaligya? Maluluob mo ba an iya panit hin pagtusoktusoka han ipangirisda nga mga bangkaw, o madudultan mo hin pana an iya ulo? Pag-onggita hiya hin makausa ngan magmamaan ka gud; diri mo na gud hingangalimtan an away! Bisan hin-o nga nakakakita kan Lebiatan nagmamatalaw ngan nahihiraptay ha tuna. Mapintas hiya kon inuunggit; waray magpapasipara hin pag-ato ha iya. Hin-o in makakaaway hini ngan diri hiya maaano? Waray gud makakahimo hini ha bug-os nga kalibutan. Tugoti ako hin pagsumat ha imo hiunong han mga bitiis ni Lebiatan, ngan hin pagsaysay han kadako ngan kakusog niya. Waray makakariksi han iya panit, o makakatahos han bado nga puthaw nga iginsusul-ot hini. Hin-o an makakapanganga han iya baba, nga may-ada makangingirhat nga mga ngipon? Hinimo an iya bungkog hin mga rumbay nga mga taming nga ginturotugkop, ngan matig-a sugad hin bato. Igintugkop an kada usa ngadto han sunod hin sigo gud, ngan diri ngani makakaagi bisan in hangin. Maupay gud an pagkaturogkop hini ngatanan ngan waray gud makakagburublag hini. Naidlap in kapawa kon ginsusunga hiya, ngan nasilaw an mga mata hini sugad han nasirang nga adlaw. Naulyab in mga laga tikang han iya baba, ngan nagkakalupad in mga sispa. Nag-uusbok hin aso tikang han iya irong sugad hin aso hin mga banwa nga ginharing ha ilarom hin usa nga daba. Nakakasunog an iya ginhawa; naulyab in mga laga tikang han iya baba. Kusgan an iya liog nga nahahadlok an ngatanan nga iginkakatapo ha iya. Waray maluya nga bahin ha iya panit; matig-a ngan madig-on ini sugad hin puthaw. Kublan an iya kasingkasing sugad hin bato; matig-a sugad hin gilingan nga bato. Kon nabangon hiya, nahahadlok bisan an gikukusogi; makalolooy hira tungod hin kahadlok. Waray espada nga makakasamad ha iya waray bangkaw o pana o sugob nga makakamatay ha iya. Para ha iya malubay an puthaw sugad la hin uhot, ngan malumo an bronse sugad la hin gabok nga kahoy. Waray pana nga makakapadalagan ha iya, sugad la hin mga uhot kagaanay an mga bato nga ilinalabay ngadto hini. Para ha iya an iturubal sugad la hin uhot hin kahumok, ngan nagtitinawa la hiya kon binabangkaw hiya han mga tawo. An iya tiyan sugad hin magtarom nga mga buong nga daba; ginpupusok hini an lapokon nga tuna sugad hin usa nga pakaras. Ginkukutaw niya an dagat sugad hin nagkakaladkad nga tubig, ngan pinapabura ini sugad hin linaso nga lana nga na bukal ha daba. Ibinibilin niya in mahamis nga dalan ha iya luyo, ngan nabalod ngan nabora an dagat nga iya inaagian. Waray gud bisan ano ha tuna nga makakatanding ha iya; usa ini nga binuhat nga waray pagkahadlok. Ubos gud ha iya pagkit-on bisan an labi ka magpinahitas-on nga mga mananap; hadi hiya han ngatanan nga ihalas nga kamanampan. Niyan binmaton han Ginoo hi Job. Maaram ako, Ginoo, nga labi ka hin kagamhanan; nga makakahimo ka han ngatanan nga imo karuyag. Napakiana ka kon ano nga sinususnan ko an imo kinaadman, nga usa man la ako nga tawo nga waray hibaro. Naghimangraw ako hiunong hin mga butang nga waray nakon hisabti, hiunong hin mga urosahon nga makuri ko hin duro matukib. Ginsiring mo ako nga pamatian ta ikaw samtang naghihimangraw ka, ngan pagbaton han imo mga pakiana. Hadto anay hinbaroan ko la an iginsumat ha akon han iba, kundi yana hinkit-an ko na ikaw han akon kalugaringon nga mga mata. Sanglit naaawod ako han ngatanan nga akon iginyakan, ngan nagbabasol ako nga nahigda ha tapotapo ngan ha mga agbon. Katapos han Ginoo paghimangraw kan Job, ginsiring han Ginoo hi Elipas, “Nasisina ako ha imo ngan han imo duha nga kasangkayan, kay waray kamo maghimangraw han kamatuoran hiunong ha akon, sugad han ginbuhat ni Job nga akon surugoon. Yana pagdara ngadto kan Job hin pito nga mga todo nga baka ngan pito nga mga karnero nga lalaki, ngan ighalad ini sugad nga mga halad nga tinubod para ha iyo. Mag-aampo hi Job para ha iyo, ngan pamamatian ko an iya pag-ampo, ngan diri ko kamo pagpapakaalohan sugad han angay ha iyo. Waray kamo maghimangraw han kamatuoran hiunong ha akon sugad han iya ginbuhat.” Gintuman nira Elipas, Bildad, ug Sopar an iginpabuhat ha ira han Ginoo, ngan ginbaton han Ginoo an pag-ampo ni Job. Niyan katapos ni Job pag-ampo para han iya tulo nga kasangkayan, nagmainuswagon na liwat hiya ngan gintagan hiya han Ginoo hin doble pa kay han iya gintag-iya hadto anay. Dinmuaw kan Job an ngatanan niya nga kabugtoan nga kalalaken-an ug kababayen-an ngan an iya hadto anay kasangkayan ngan nakigkombite ha iya didto han iya balay. Ginpakita nira an ira pagpaid ngan ginliaw hiya tungod han ngatanan nga kakurian nga ginhatag ha iya han Ginoo. An kada usa ha ira maghatag ha iya hin kwarta ngan hin bulawan nga singsing. Ginpakaupay han Ginoo an kataposan nga mga tuig ni Job labaw pa han pagpakaupay niya han una. Nagtag-iya pa hi Job hin 14,000 nga mga karnero, 6,000 nga mga kamelyo, 2,000 nga mga baka, ngan 1,000 nga mga asno. Nagin amay pa hiya hin pito nga mga anak nga kalalaken-an ngan tulo nga kababayen-an. Ginngaranan niya kan Jemima an suhag nga babaye, Kesiya an ikaduha, ngan Keren-hapuc an puto. Waray na iba nga kababayen-an ha bug-os nga kalibutan nga sugad kamaghusay han mga anak nga kababayen-an ni Job. Gintagan hira han ira amay hin bahin han panurundon kaupod han ira kabugtoan nga kalalaken-an. Katapos hini nakaabot pa hi Job hin panuigon nga 140, igo nga kaiha hin pakakita han iya mga apo, ngan mga apo han iya mga apo. Ngan namatay hiya nga lagas na gud hin duro. Palaran an tawo nga diri natuod han sagdon han mga magraot, nga diri nasunod han susbaranan han mga makasasala o natampo hadton nagtatamay han Dyos. Lugod, ikinalilipay niya an pag-aram han balaod han Ginoo, ngan pamalandong hini ha adlaw ngan ha gab-i. Pareho hiya hin kahoy nga naturok ha ligid hin sapa, nga nabunga ha igo nga panahon, ngan diri nalalaya an iya mga dahon. Nauswag hiya han ngatanan nga iya binubuhat. Diri sugad hini adton mga magraot, kundi sugad hira hin ohot nga iginpapalid han hangin. Sanglit pagsisirotan han Dyos an mga makasasala ngan ibubulag hira tikang han mga magtadong. Kay an Dyos an nagmamangno han iya mga tawo, kundi mawawara han kadayonan an mga nagbubuhat hin karat-an. Kay ano nga an kanasoran, nagplano man hin kasamokan? Kay ano nga an mga tawo, waray hangkag nga hin plano naghimo? Nasupak, nasupil an ira kahadian, nagkaarabuyon pa an ira mga punoan; han Ginoo nga Dyos hin pagkontra, pati an Hadi nga ginpili nira. “Gawas kita han pagkahadi nira, isalikway ta an ira pagdumara.” Amo ini an siring nira. Tikang ha langit han iya trono, gintinawaan la hira han Ginoo. Gintamay an ira maluya nga plano. Ha iya kasina, hira ginpahimangno; ginhadlok hira han kapungot niya nga duro. Iya siring, “Ha Sion, bukid nga baraan, an akon hadi akon igbubutang.” Siring han hadi, “Akon ipapahibaro, an pulong ha akon han Ginoo. Nagsiring hiya, ‘Ikaw an anak ko, Yana nga adlaw ako an amay nimo. Pangaro kay ikaw akon tatagan, imo an ngatanan nga kanasoran, ug an bug-os nga kalibutan. Mahigpit nga gahom an imo paghadi ha ira, Magsasarang hira sugad hin buong nga daba.’” Mga kahadian, pamatii ako, hini nga akon pahimatngon ha iyo; pag-aram kamo hini nga pagturon-an, kamo nga mga punoan han kalibutan: Pagataman upod hin kahadlok han Ginoo, ha iya atubangan pangurog ngan yukbo; ngan bangin dumugang an iya kasina, ngan mapatay kamo hin tigda. Malipayon an ngatanan nga mapakadto, hin panalipod ha iya pangaro. Damo, O Ginoo, an akon mga kaaway, damo gud kaupay an nakontra ha akon! Nagyayakan hira hiunong ha akon ngan nasiring, “Diri gud hiya bubuligan han Dyos.” Kundi ikaw, O Ginoo, an akon panalipod tikang han kataragman; tinatagan mo ako hin pagdarag-an ngan pinapahiuli mo an akon kusog. Ha Ginoo nagtawag ako hin tambulig, ngan iya ako ginbaton tikang han iya baraan nga bukid. Nahigda ako ngan nakaturog, ngan ha bug-os nga gab-i pinananalipdan ako han Ginoo. Diri ako nahahadlok han yinukot-yukot nga mga kaaway nga nagpapalibot ha akon. Kadi, O Ginoo! O Dyos ko, talwasa ako! Kastigoha an ngatanan ko nga mga kaaway ngan ayaw na hira tugoti hin pagdaot ha akon. An katalwason natikang han Ginoo — pagbendisyonan unta niya an iya katawhan. Batona ako ha akon pag-ampo, O Dyos nga akon mananalipod! Ginbuligan mo ako dida han akon kakurian. Kalooyi ako yana ngan pamatii an akon pag-ampo. Tubtob san-o pa an iyo pagtamay ha akon, kamo nga mga tawo? Tubtob san-o an iyo pagkinaruyag han buwa ngan waray pulos nga mga pulong? Hibaroi nga ginpili han Ginoo an mga magtadong para ha iya ngahaw, ngan pinamamatian niya ako kon nagsasangpit ako ha iya. Kahadlok ngan undang na pagpinakasala; paghunahunaa ini hin maupay kon ha mamingaw napahuway ka. Ighalad ngadto ha Ginoo an angay nga mga halad, ngan sarigi hiya hin matuod. Damo an mga nag-aampo, “Hatagi kami hin damo nga mga kaupayan, O Ginoo. Siplati kami han imo pagkalooy!” Kundi an kalipay nga imo iginhatag ha akon darudamo pa gud kay han ira makakarawat upod han ngatanan nira nga pagkaon ug bino. Ha akon pagpahuway, nakaturog ako ha kalinaw; kay ikaw la, O Ginoo, an nagmamangno ha akon. Dungga an akon mga pulong, O Ginoo, ngan pamatii an akon mga pangaraba. Pamatii an akon pagtawag hin pakibulig, o hadi ko ngan Dyos ko! Ha imo ako nag-aampo. Ha kaagahon dinudungog mo an akon tingog; ha pagsirang han adlaw naghahalad ako han akon pag-ampo ngan hinuhulat ko an imo baton. Usa ka nga Dyos nga diri nalilipay han maraot nga binuhatan; diri ka natugot hin karat-an ha imo atubangan. Nangangalas ka pagtan-aw han mga magpahitas-on; Napupungtan mo an ngatanan nga magburuhat hin magraot. Ginpupuo mo an ngatanan nga mga buwaon ngan gintatamay an mga magpintas ngan mga maglimbong. Kundi tungod han imo dako nga gugma makakasulod ako ngadto ha imo balay; Makakasingba ako ha imo baraan nga Templo ngan mayukbo ako pagtahod ha imo. Ginoo, damo gud an akon mga kaaway! Mandoi ako hin pagbuhat han imo kabubut-on; himoa nga matadong an imo dalan nga akon pagsusundon. Diri gud kasasarigan an pulong han akon mga kaaway; an ira la karuyag amo an pagpatay. Manamit ngan matam-is an ira mga pulong, kundi puno gud ini hin makamaratay nga limbong. Paghukmi ngan siroti hira, O Dyos; magdara unta han ira pagkapukan an ira kalugaringon nga magraot nga mga tinguha. Paiwasa hira ha imo atubangan tungod han damo nira nga mga sala, ngan han ira pagsupil ha imo. Kundi magkakalipay an ngatanan nga gintalwas mo; dayuday makakagkanta hira hin kalipay. Panalipdi adton mga nahigugma ha imo; tungod ha imo malipayon gud hira. Bendisyoni adton mga magsinugtanon ha imo, O Ginoo; nananalipod ha ira an imo gugma sugad hin taming. Ginoo, ayaw ha akon pagdumot ug kasina! Ha imo kapungot, ayaw ako pagkastigoha! Kalooyi ako nga tugob hin kaluya, Ginoo. Tagi ako hin kusog, kapoy na ako hin duro. An bug-os ko nga kinabuhi, lonlon kasakitan. Maiha pa ba, Ginoo, an imo ha akon pagtabang? Pakadi, Ginoo, ngan ako talwasa; ha imo kalooy, ha kamatayon ako bawia. Hingangalimtan ka ha tuna han mga patay; an mga pagdayaw ha imo waray. Maluya na ako tungod han kabidoan, Kada gab-i mahulos an akon higdaan; hamog na hin mga luha an akon ulonan, tungod han pagtangis nga diri kapupudngan. Makuri na an akon pagkita, kay nanhuhupong na an akon mga mata, han pagtinangis nga waray na hunong, buhat ha akon han mga kaaway nakon. Pahirayo ha akon, kamo nga nagbuhat hin karat-an. An akon pagtangis, han Ginoo pinamatian; nabaton hiya han akon pangaro hin pakitabang; ngan an akon pag-ampo dayuday pinamamatian. An akon mga kaaway masabot han mapait nga kaalo, han pagkakawang han ira mga paniguro; magkakasaramok hira ngan mangangalagiw. Ginoo, akon Dyos, ako nadangop hin panalipod; Talwasa ako ngan bawia han mga nagbubukod, bangin sugad hin liyon ako nira dad-on ha dapit nga waray makakatalwas ha akon, ngan didto ira ako paghunothunoton. tugoti an kaaway ha akon paglanat, tugoti pagtigbas, ha akon pagpatay, bayaan ha tuna kinabuhi waray. Bangon, O Ginoo, tungod han imo kasina! Tindog ngan an pamintas han kaaway asdanga; pagmata, panginano ug buligi ako! An katadongan ha imo an nagsusugo. Tiroka ngada ha imo an ngatanan nga katawhan, ngan paghadi ikaw ha ira tikang ha kahitas-an. Ikaw an maghurukom han ngatanan nga mga tawo. Upaya ha akon an paghukom kay waray sala ako. Ikaw an Dyos nga matadong, naghuhukom han hunahuna ug karuyagan namon. Han magraogdaog nga tawo paukya an karat-an, ngan tagi hin pahalipay an tawo nga buotan. An Dyos amo an nasalipod ha akon; natalwas hiya hadton mga masinugtanon. An Dyos matadong nga maghurukom han ngatanan, an magraogdaog kanunay iya pagsisirotan. Kon diri hira magbalhin han ira mga ginawian, an bangkaw babairon han Dyos, an pana ha ira andam; kinukuha niya an nakakamatay nga mga hinganiban, ngan an mga pana binabawog niya nga daan. Kitaa, kamaraot an hunahuna hini nga mga tawo; limbon an ira ginbuhat ngan samok an panuyo. Dida an bitik nga para han iba ira gin-andam, waray iba, lugod, hira la ngahaw an hinsakban. An ira kamaraot amo ngahaw an nagsirot ha ira, ngan sinakitan hira tungod han ira pakigburoka. Han Ginoo tungod han iya katadongan, nagpasalamat ako; magaawit ako hin pagdayaw, han Gihahataasi nga Ginoo. O Ginoo nga Ginoo namon, kinikita ha tuna an imo kaharangdon! An pagdayaw ha imo naabot ha kalangitan; ginkakanta han kabataan ug minasus-an. Ha mga kaaway, waray nimo kahadlok, kakulba; pinakikiawayan mo adton ha imo nakontra. Kon nakita ako han ginhimo mo nga kalangitan, han bulan ug han bitoon ha ira hinmumutangan— ano ngani an tawo nga imo hinunumduman? tawo man la hiya, nga imo nababarak-an? Ginhimo ubos ha imo kundi imo hiya ginpudong-pudongan, han kaudganan han pagkaharangdon ug pagkadungganan. Gintudlok mo hiya nga hadi han binuhat ngatanan; ginbutang mo hiya labaw han ngatanan nga mga butang: han mga karnero, kabakahan ug ihalas nga kamanampan, han katamsihan, kaisdaan ug an mga buhat ha kadagatan. O Ginoo nga Ginoo namon, kinikita ha tuna an imo kaharangdon! Ha bug-os nga kasingkasing ko, ha imo, Ginoo, ako magdadayaw; han mga buhat nga orosahon nimo, ngatanan akon igpapasangyaw. Tungod han Dyos nga Labi Kamakagarahum, hin pagdayaw, mag-aawit ako nga malipayon. Pag-abot mo, inmisol an akon mga kaaway, hira ngatanan napukan ug nagkamatay. Tangkod ngan tuptop an imo nga paghukom, ngan imo gin-upay an paghukom ha akon. Ginsirotan mo an mga tawo nga pagano; an mga magraogdaog imo liwat ginpuo; ngan waray na mahinunumdom ha ira nga tawo. An amon mga kaaway napukan na ha kadayonan, an ira mga syudad imo ginbungkag, ginpukan, ngan ha kadayonan hira hingangalimtan. Kundi an Ginoo amo an hadi ha kadayonan; nagtindog hiya hin lingkoran nga hukmanan. Matadong an iya paghadi han bug-os nga kalibutan; naghuhukom hiya han kanasoran dida hin katadongan. Han mga ginraogdaog an Ginoo amo an darangpan, himyang nga arayopan ha panahon hin kasamokan. Masarig ha imo, adton nakilala ha imo, Ginoo; kay diri ka nasalikway hadton nadangop ha imo. Ngadto han Ginoo, hadi han Sion, pag-awit kamo ha iya hin pagdayaw! An iya mga ginbuhat nga orosahon, ha kanasoran iyo igpasangyaw! An mga nag-aantos han Dyos hinnunumdoman, an ira mga pagtangis diri hinngangalimtan; adton magpakaraot ha ira, iya ginsisirotan. Kalooyi ako ngan kitaa, Ginoo! Ha akon mga kaaway an gin-aantos ko! Ginoo, ha kamatayon bawia ako, Basi ako makatukdaw ha atubangan han Jerusalem nga mga katawhan; ngan makagsumat ako ha ira ngatanan, an gindayaw ko ha imo nga mga butang. Nalilipay ako kay ikaw an akon katalwasan. Nagbuho an mga tawo nga diri diyosnon; nahulog hira ngahaw ngadto hito nga luong; hira an hinsakban han bitik nga ira kalugaringon. An Ginoo ha iya ngahaw nagpakita, pinaagi han matadong nga paghukom niya, an mga magraogdaog nahisakban han ira la ngahaw mga binuhatan. An kamatayon amo an dadangatan, han ngatanan nga mga tampalasan; ug amo gihapon an sangpotanan, hadton masalikway han Dyos nga katawhan. An mga nagkikinahanglan diri pasisibay-an, an paglaom han mga kablas ha kadayonan. Pakadi, Ginoo! Ayaw itugot nga an tawo ha imo umato! Ha imo atubangan an mga diri diyosnon dad-on mo, ngan ipakita ha ira an matadong nga paghukom nimo. Mahadlok unta hira ha imo, Ginoo; makasabot unta nga may kamatayon hira nga tawo. O Ginoo, ano nga hirayo ka man, Ngan natago ha takna hin kakurian? Gindaot an kablas han mapahitas-on, ha ira mga bitik, hira dadakpon. Naghahambog adton maraot nga tawo, tungod han magraot nga iya mga gusto; nagtatamay ngan nasikway han Ginoo, adton mga tawo nga halot hin duro. Yawan-on nga tawo diri nagdidipara, mahitungod hadto nga Ginoo niya; ha iya parayaw naghunahuna, nga an Dyos ha iya waray hinungdan la. Adton yawan-on nagmamainuswagon ngan ngatanan niya nga buruhaton. Diri masabot han kanan Dyos paghukom, han iya mga kaaway mayubiton. Nasiring hiya ha iya kalugaringon, “Diri manta ako nga pagkawangon; ngan diri gud nakon hingangadtoan, hin bisan ano nga mga kakurian.” Puno hin pagdaot an iya pamulong, mga panarhog ug pulong nga buwaon; madagmit magyakan hin madinumtanon, ngan magraot gud iya mga yayaknon. Natago hiya ngahaw ha mga baryo, hin paggama hin waray sala nga mga tawo. Didto iya hira ginbibinantayan, basi an makalolooy ira hidakpan. Nahulat daw liyon ha iya tagoan, an kablas iya gud ginbibinantayan; basi mahibitik niya, tinagan hin paon; ngan kon mabitik, iya pagdadanason. An magpakalolooy nahirugmok na, tungod hin kakusog, ginpirde na hira. Siring hin maraot, “Dyos diri nadipara, napiyong man hiya, diri gud nakita.” O Ginoo, an magraot kastigoha, an mga nag-aantos, ayaw limota. Unanhon pagtamay han Dyos han magraot, ngan masiring, “Diri an Dyos nasirot”? Sayod ka han kasamok ug kakurian, ngan pirme ka gud la andam hin pagtabang. An makalolooy ha imo natubyan; an kablas pirme nimo ginbubuligan. Utda an gahom han magbangis nga tawo, ngan mga matinalapasnon ha imo; mga sayop nira tagi hin kastigo, tubtob nga diri na magbuhat hin otro. An Ginoo hadi nga waray katubtoban, nagpadayon hin waray kataposan. An nasingba hin lain nga kadiyosan, maaanaw gud ha iya katunaan. Pamatii, Ginoo, an mga pag-ampo han mapainubsanon nga mga tawo; tagi ini nga mga tawo han kadasig nimo, ngan pamatii an ira pangamuyo. Sugad man han ginraogdaog ug ilo, para ha ira kaupayan an paghukom nimo; basi an mga tawo nga aanhi pa ha tuna, diri makahatag hin kahadlok ha ira. Para han akon himyang nga kamutangan, an Ginoo an akon sinasarigan. Kalurong mo nga masiring ka ha akon, “Daw tamsi ha bukid lupad dayon, kay an mga pana daan na ginbawog, ha kasisidman han mga magraogdaog. Waray mahihimo han tawo nga buotan, kon an ngatanan magsarang, mapukan.” Aada an Ginoo han baraan nga templo, ngan aadto ha langit an iya trono. Nagbabantay hiya han mga katawhan, ngan maaram hiya han ira binuhatan. Mga buotan iya gin-uusisa, amo man liwat adton mga maghuka. Kinasingkasing gud an iya kasina, hadton diri han balaod nakilala. Iya gindadad-an an mga maghuka hin baga ug asupre nga naglalaga. Matadong ngan nahigugma an Ginoo, han mag-upay nga buhat han mga tawo; hira nga magtutuman hini ngatanan, mabubuhi gud ha iya atubangan. Tabangi kamo, O Ginoo! Kay waray na gud nahibilin nga maupay nga tawo; ngan waray na gud hiaagian nga tangkod nga mga tawo. Nagbibinuwaay hira ngatanan; hin pag-ulog-ulog naglilinimbongay hira. Pahiloma, O Ginoo, an mga dila nga nag-ulog-ulog ha imo! Takpi an mga baba nga naghihinambog hin pagsiring, “Pinaagi han amon mga pulong, kukuhaon namon an amon karuyag. Yayaknon namon an amon hingyap, ngan waray makakapugong ha amon.” “Kundi maabot gud ako,” nasiring an Ginoo, “Kay ginraraogdaog an mga kablas ngan nag-aaraba an mga ginpapakurian. Tatagan ko hira han katalwasan nga ira ginhihingyap.” Masasarigan an mga iginsaad han Ginoo; pareho hin katinuod han salapi nga ginpurog hin makapito didto ha hudnoan. Panalipdi kami, O Ginoo, bantayi kami tikang hini nga magraot nga mga tawo. Aada ha ngatanan nga dapit an mga magraot, ngan an karat-an amo an gindadayaw nira. Tubtob san-o an imo paghingalimot ha akon, O Ginoo? Ha kadayonan ba? Tubtob san-o an imo pagtago ha akon? Tubtob san-o an akon pag-ilob han kakurian? ngan pagkinabido adlaw gab-i? Tubtob san-o an pagdinaog ha akon han akon mga kaaway? Tan-awa ako, O Ginoo nga akon Dyos, ngan batona ako. Ibalik an akon kusog, ayaw itugot nga mamatay ako. Ayaw itugot nga sumiring an akon mga kaaway, “Amon hiya gindaog.” Ayaw hira tugoti nga magrayhak tungod han akon pagkapukan. Natapod ako han imo dayuday nga paghigugma; malilipay ako, kay tatalwason mo ako. Magkakanta ako ha imo, O Ginoo, kay nagin maupay ka ha akon. An mga lurong nasiring ha ira kalugaringon, “Waray gud Dyos!” Mga magraot hira ngatanan, ngan ginbuhat nira in magpakalilisang nga mga butang; waray gud usa nga nagbubuhat hin matadong. Tikang ha langit natan-aw an Ginoo ngadto han anak han mga tawo pagkita kon may-ada ba nagawi hin matadong, ngan nagsisingba ha iya. Kundi nagsayop hira ngatanan; hira ngatanan ubos magraot. Waray usa ha ira nga nagbubuhat hin matadong, waray gud bisan usa. “Diri ba hira maaram?” napakiana an Ginoo. “Mga tapang ba ini ngatanan nga mga magburuhat hin maraot? Nabubuhi hira pinaagi hin panikas han akon mga tawo, ngan diri hira nag-aampo ha akon.” Kundi malilisang gud hira, kay kaupod an Dyos han mga nasugot ha iya. Ginkakawang han mga magburuhat hin maraot an mga larang han kablas, kundi an Ginoo amo an iya panalipod. Nag-aampo ako nga umabot na unta an katalwasan tikang ha Sion ngadto ha Israel. Hin ka malipayon han mga tawo han Israel kon ibalik na liwat han Ginoo an ira kamainuswagon! Hin-o an makakasulod nga mga tawo, Ginoo, han imo baraan nga templo? Hin-o man ha imo in mag-aataman ha Sion, an imo bukid nga baraan? An tawo la nga han Dyos masinugtanon, ha ngatanan nga butang diri masuson; ngan dayuday nagbubuhat hin matadong, matuod ug angkod iya mga pulong, an diri nayubit pagtamay han iba, diri nagdadaot kasangkayan niya, diri napasarang hin sumat nga buwa, ha mga kaamyaw, kahigrani niya. An nasikway han Dyos iya sinusosnan, an masinugtanon ginpapasidunggan; iya mga saad pirme gintutuman, bisan pa madako iya kabaraydan. Tungod hin kalooy hiya napautang, hin mga patubo waray kinahanglan; ngan diri gud hiya nga nahuhukipan, pagtestigo kontra han diri salaan. Adton magbuhat hini nga mga butang, aada pirme hin waray kahadlokan. O Dyos, panalipdi ngan bantayi ako, nadangop ako hin pag-ayop ha imo. Siring ko ha imo, “Ikaw, Ginoo ko, akon kaupayan natikang ha imo.” Pagkamaupay gud han matinumanon nga mga katawhan han Ginoo naton! An pakigkaupod ha ira hin dayon, gidadakoi gud nga kalipay nakon. Ha ira ngahaw damo nga kasamokan, an naayop hin lain nga kadiyosan; mapahirayo ako han ira paghalad, han ira kadiyosan hin pag-alagad. Ikaw la, O Dyos, an akon maaangkon, ngan ikaw gud la an mahatag ha akon han ngatanan nga mga kinahanglanon; aada ha imo kamot an akon kabubuwason. Imo mga hatag hin kaurosahon, kamag-upay an imo upa ha akon. Dayawon an Dyos, an nagdara ha akon, ha gab-i akon konsensya nagpahinumdom. Pirme aanhi ha akon an Ginoo, suok hiya, diri mababantad ako. Magpapasalamat ako nga malipayon, ngan waray gud sadang kahadlokan nakon. Kay imo ako ginsalipdan han kamatayon, pirme ako ha imo masinugtanon. Ngan diri ka gud ha akon masalikway, nga mahitampo ako han mga patay. Ipapakita mo ha akon an dalan, han kinabuhi nga waray kataposan; malipayon ako ha imo atubangan, han tim-os nga kalipay ha kadayonan. Pamatii, O Ginoo, an akon matadong nga pangamuyo; tagda an akon pagtawag hin pakibulig! Pamatii an akon pag-ampo, kay waray limbong dinhe ha akon. Maghuhukom ka dapig ha akon, kay maaram ka han matadong. Maaram ka han akon kasingkasing; dinuduaw mo ako ha kagab-ihon. Gin-usisa mo ako hin hingpit ngan waray mo hin-agian nga maraot nga ungara didi ha akon; diri ako nagyayakan hin maraot sugad han binubuhat han iba; Ginsugot ko an imo sugo ngan waray ako magsunod han agianan han pagraogdaog. Naglakat ako pirme ha imo dalan ngan waray sumimang tikang hito. Nag-aampo ako ha imo, O Dyos, kay nabaton ka ha akon; sanglit lingia gadman ako ngan pamatii an akon mga pulong. Magtaralwas, ipadayag an imo urusahon nga gugma; ha imo kilid talwas kami tikang han amon mga kaaway. Salipdi ako, sugad gud han pagpanalipod mo han imo gud mga mata; tagoa ako dida han lambong han imo mga pako, tikang han mga atake han mga magraot. Ginlilibotan ako han akon mga kaaway nga puno hin pagdumot; waray nira kalooy ngan nagyayakan hira hin mapahitas-on. Yana ginpapalibotan ako nira bisan diin ako aatubang naghuhulat la hin higayon pagpukan ha akon. Sugad hira hin mga liyon nga karuyag maghunothunot ha akon, sugad hin batan-on nga mga liyon nga naghuhulat ha akon ha ira mga taragoan. Kadi, O Ginoo, asdangi an akon mga kaaway ngan dag-a hira! Talwasa ako tikang han mga magraot pinaagi han imo ispada; talwasa ako tikang ha ira pinaagi han imo gahom, tikang hadton may-ada han ngatanan nga ira karuyag hini nga kinabuhi. Siroti hira han mga pag-antos nga imo igin-andam para ha ira; mamay-ada unta igo nga mga pag-antos para han ira mga anak, ngan mga salin pa para han mga anak han ira mga anak! Igkikita ko ikaw, kay matadong ako, ngan ha akon pagmata, lilipayon ako han imo pakigkaupod. Pagkadako han akon gugma ha imo, kay ikaw an panalipod ko, Ginoo! An Ginoo an naalinsakob ha akon, makusog nga arayopan ngan madig-on. An Dyos an akon sinasalirongan, kon upod ha iya waray kahadlokan. Sukad hin taming iya ako sinasalipdan, ngan dida ha iya waray kabarak-an. Dayawon an Ginoo nga gintawag nakon, kay ha mga kaaway ako tatalwason. Nag-aalirong ha akon an kamatayon; balod han kapukan linmapwas ha akon. An pagkamatay aanhi man ha akon; han lubnganan hi ako kakarawaton. Ha kakurian, gintawag ko an Ginoo; ginsangpit ko hiya nga buligan ako. Didto ha templo iya ako ginbaton, namati hiya han pakibulig nakon. Nabay-og ug nangurog an katunaan, ngan an patukoranan han kabukiran. Nangutak, nag-abogabog an ngatanan tungod kay an Dyos may-ada nasinahan. Ha iya irong imalisbok an aso, ha baba, bangga nga baga ug kalayo. Linmusad hiya han kabuksi han langit; lukop an tiil hin dampog nga mangitngit. Pakoan nga binuhat iya ginsakyan, hinmanoy hiya ha pako han kahanginan. Natahoban hiya han kasisidman; tubigon nga dampog hiya ginlibotan. Ha iya atubangan kikidlat tinmikang, hin dagko nga bato hin yelo sinundan. Hin mga lamrag hin kalayo inopdan, inmagi ha madakmol nga kadampogan. An Ginoo ha langit an dinmalogdog, hinsabtan kanan Gilalabawi tingog. Iya pinamana, kaaway ginsarang, tungod han kikidlat hira nanadlagan. Nahidayag an salad han kadagatan, ngan patukoranan han tuna nabuksan; ha pagsaway han kaaway mo, Ginoo, ngan tungod hin kasina ginnguroban mo. An Ginoo tikang ha mga kahitas-an, tinmamod hiya ngan iya ako kinaptan; ngan iya ako ginbutong hin paggawad, tikang kanan tubig hilarom nga salad. Hiya an nagtalwas, nagbawi ha akon, ha mga gamhanan nga kaaway gahom; ug ha ngatanan nga akon kasina, para ha akon mga kusgan gud hira. Sinmulong hira ha akon kakurian, kundi han Ginoo ako ginsalipdan. Gintalwas ako niya ha kataragman, tungod kay hiya an akon ginlipayan. Mabalos an Ginoo han akon kamatadong, kay waray sala, iya ako dadayawon. An balaod han Ginoo akon ginsugot, han akon Dyos waray ako tumalikod. An ngatanan nga balaod akon gintuman, sugad man an iya mga pagturon-an; Nga waray ako sala, hiya maaram, ug an sayop akon binabayaan. Matadong ko nga buhat binabalos niya, kay maaram hiya waray ako sala. Matinumanon ka hadton nagtutuman, hadton mga hingpit hatag mo kaupayan. Malinis ka para han mga maglinis, kundi maisog ka para han maglaris; Gintatalwas mo an mapinaubsanon, ginpapaubos an mapinahitas-on. Hin kalamrag imo ako tinatagan, ginkukuha mo an akon kasisidman; Kusog hin pagsulong imo akon tinatagan, ngan gahom pagbungkag han salipdanan. Pagkahingpit han kanan Dyos binuhatan; an iya mga pulong katataporan! Usa nga taming itatanding ha iya, hadton iya panalipod nangingita. An Ginoo gud la an Dyos, waray iba, an Dyos gud la amo an panalipod ta. Hiya an Dyos nga ha akon nagpadig-on, ug nagbabantay ha akon paglakaton. Ginpadig-on ako daw tiil hin bugsok, ha kabukiran waray ko kahadlok. Pakig-away gintutdoan ako niya, basi magamit ko an madig-on nga pana. Ikaw an nasalipod ha akon, Ginoo, ngan nagtatalwas ha akon hin tutoo; nakapakusog ha akon an panimangno, ug pagbantay ha akon han gahom nimo. Waray mo itugot nga ako hidakpan, ngan hin kapukan, diri ako maaram; Akon mga kaaway akon ginbukod; waray ako hunong tubtob nga madaog. Hira ginhahanpak ko ngan nagkatumba, ha atubangan ko nadaog ko hira. Nahatag ka hin kusog ha pag-awayan, kon han kaaway ko, an pagdarag-an. Mga kaaway ko tinatabog nimo, an magdumot ha akon imo ginpupuo. Nagsasangpit hira nga imo buligan, kundi waray ihatag an katalwasan; an Ginoo an ira gintitinawag, kundi waray gud ha ira gumagad. Akon hira gindudugmok gud hin pino, sugad han ginpapalid nga tapotapo; ngan akon hira gintatamaktamakan, pareho hin lapok ha kakalsadahan. Tikang hin masupilon gud nga katawhan, imo ako gindid-an hin katalwasan; pinapaghadi mo ako hin katawhan, hin diri kilala ko nga ginsakopan. Mga lumalangyaw ha akon atubangan, nayukbo ug nasugot han akon yakan; Han ira kaisog hira nawawad-an, nakurog tikang ha ira salipdanan. Ginoo nga Dyos mabuhi ka hin dayon, akon panalipod hiya pagdayawon; Igsasangyaw gud an iya kagamhanan, an naghatag ha akon hin katalwasan. Iya ako gintatagan hin pagdarag-an, supak han nakontra ha akon ngatanan; iya ginsasakop an akon kanasoran, Gintalwas ako ha akon kaaway man. Imo ako ginpadaog, O Ginoo, Kontra gud hadton mga kaaway ko; ngan ginpanalipdan pa gud ako nimo, tikang hadton magpintas nga mga tawo. Sanglit ako man nagdadayaw ha imo, dida ha butnga hini nga mga tawo; ngan akon ta kamo pagkakantahan, mga kanta hin pagdayaw han imo ngaran. Ginpadaog gud han Dyos an iya hadi, ginpakita in gugma han iya ginpili; ngadto kan David nga iya gindihogan, ngan ha iya tulin ha kadayonan. Dayag ha langit kanan Dyos kagamhanan! Klaro nakikita iya binuhatan! Adlaw-adlaw nagpapahibaro ini, ngan ginbabalik pagsumat gab-i-gab-i. Waray nira pulong o waray mga yakan, waray nira tingog nga hinbabatian. Kundi ira mensahe han tuna ginmuop, nga ha bug-os nga kalibutan nakalukop. Tulda han adlaw han Dyos ginpahamutang, nga kada aga napunias, nasirang; sugad gud han malipayon nga karaslon, ngan mag-uroyag nga madalagan dayon. An adlaw natikang ha usa nga dapit, ngan natalabok ngat' ha luyo han langit; Ha iya kamapaso ug kamaping-it, waray makakatago, bisan pa kalit. Hingpit an balaod nga kanan Ginoo, nahatag ini hin kusog nga bag-o. An sugo han Ginoo kasasarigan, ha mga tapang nahatag hin kinaadman. Magtadong kanan Ginoo turumanon, hadton mga natuman nga malipayon. Matadong an kanan Ginoo mga sugo, han hunahuna nahatag hin hibaro. Pagsingba han Ginoo buhat nga maupay, Magpapadayon ug hin katapos waray. Hukom han Ginoo matadong ngatanan, waray pinipili, waray dinapigan. Mahal pa kay han pinurog nga bulawan, mas matam-is pa han dugos han putyokan. Imo oripon hin kaaram natagan, Balos ini niya han akon pagtuman. Han iya ngahaw sayop waray nakita, han tago nga sala, hi ako bawia. Han tinuyo nga sala, ako talwasa, ayaw hira ha akon papaghadia. Ngan mahihingpit an akon kinabuhi, ngan magagawas na han sala nga grabi. Itugot nga inin akon mga pulong, pati inin akon mga pamalandong, ha atubangan mo unta karawaton, Ginoo, darangpan, manunubos nakon! Magbaton unta ha imo an Ginoo, dida ha butnga han kakurian nimo! Hinaot pa unta nga an Dyos ni Jacob, maghatag ha imo hini nga panalipod. Ha iya Templo iya ka unta buligan, ha Bukid Sion iya ka panabangan. An imo mga halad karawaton niya, tinubod nga unong makalipay unta; Tagan ka unta han imo inuungara, umuswag unta an imo ginhunahuna. Nagoliat kami, an mga malipayon, han pagdarag-an nga hinatag ha amon. Hin pagdayaw han Dyos pagsaurogon, ug an imo panuyo han Dyos batonon. Sayod na ako nga han Dyos tinatagan, an pinili nga hadi han pagdarag-an. Ha baraan nga langit, hiya nabaton, nahatag hin pakadaog an iya gahom. May natapod han ira mga karomata, han ira mga kabayo, an iba; kundi an ha amon waray sasarigan, labot han Ginoo han kagamhanan. Mahipapakdol ini nga katawhan, matukdaw kami, diri mapupukan. Padag-a gad, Ginoo, an amon hadi, kon amon ka tawagon, batona kami. An hadi tugob hin kalipay, Ginoo, kay hin kusog hin pakadaog tinagan mo. Iginhatag mo an iya karuyagon, ngan an iya panuyo imo ginbaton. Nagdara ka hin damo nga kaupayan, ginkoronahan mo hiya hin bulawan. Hin kinabuhi imo hiya tinagan, an kinabuhi nga waray katubtoban. Tungod han imo bulig, hiya ginhimaya, dungog ngan bantog tinagan mo hiya. Kaupayan nga dayon upod ha iya, nakapuno hin kalipay kay tampo ka. Ihinatag han hadi an iya pagtoo, han Labi Kamakagarahum nga Ginoo. Tungod han dayon nga gugma ha Ginoo, dayudad waray ha iya mag-aano. An mga kaaway han hadi dadakpon, adton nagdudumot, iya bibihagon. Hiya daw kalayo nga naglalahinggab; pag-abot niya, hiya an magbubungkag; Lalom-oyon hira han Dyos nga nasisina, an kalayo an mag-uugtang ha ira. Ubos mapatay an mga tulin nira, ngatanan han hadi pupuohon hira. Kontra ha iya magraot an ira plano, kundi diri ini hira makakahimo. Ha ira ipupunting an mga pana, ngan matalikod ug madalagan hira; Ginoo, an kusog mo gindadayaw namon. An gahom hin pagdayaw amon kakantahon. Dyos ko, Dyos ko, kay ano nga ginpabay-an mo ako? Nagtawag ako hin waray hunong nga pakibulig kundi waray gudla gihapon umabot ini ha akon. Ha adlaw natawag ako ha imo, O Dyos ko, kundi diri ako nakakapahuway. Ginpasidunggan ka nga amo an Baraan, an gindadayaw han Israel. Ginsasarigan ka han amon kaapoy-apoyan; ginsarigan ka nira, ngan gintalwas mo hira. Gintawag ka nira ngan nakalikay hira hin kataragman. Ginsarigan ka nira ngan waray hira magbasol. Kundi diri ako tawo, ulod la ako, tinamay ngan yinubit han ngatanan! Gintataw-an ako han ngatanan nga nakita ha akon; nanyayam-id hira ngan naglilingolingo. “Tinmapod ka han Ginoo,” nasiring hira. “Kay ano nga diri ka tinatalwas niya? Kon kinaruruyag ka han Ginoo, kay ano nga diri ka niya binubuligan?” Ikaw an nagtalwas ha akon dida han akon katawo, ngan pinanalipdan mo han minasus-an pa ako. Tinmapod ako ha imo tikang pa han akon katawo, ngan ikaw gud an akon Dyos tikang pa hadto. Ayaw pahirayo ha akon! Kay hirani an kasamokan ngan waray gud iba nga mabangon ha akon. Damo nga mga kaaway an naglilibot ha akon pareho hin todo nga mga baka, aada hira naglilibot ha akon, pareho hin magpintas nga mga todo tikang han tuna ha Basan. Nanganga an ira baba pareho hin mga liyon, nga nagngungurob pag-ibaranghag ha akon. Nawara na an akon kusog, sugad hin tubig nga nahuwad ha tuna. Nanhilisa an ngatanan ko nga tul-an; sugad hin tunaw nga sibo an akon kasingkasing. Sugad kamamara hin tapotapo an akon but-ol, ngan nadukot an akon dila ha langag-langag han akon baba. Ginbayaan mo ako sugad hin patay dida ha tapotapo han tuna. Ginlilibotan ako hin hugpo nga mga yawan-on; ginduduok ako nira pareho hin kaayaman; ginkakagat nira an akon mga kamot ngan mga tiil. Nakikita an ngatanan ko nga mga tul-an. Natutok ngan namumudlat ha akon an akon mga kaaway. Ginriripahan nira an akon mga panapton ngan hira la ngahaw an nagbahinbahin. O Ginoo, ayaw ako pagbayai! Kadi dayon pagtalwas ha akon! Talwasa ako tikang han espada; talwasa ako tikang hini nga kaayaman. Bawia ako tikang hini nga mga liyon; waray ko gud mahihimo hini nga ihalas nga mga todo. Susumatan ko an akon mga tawo han imo nabuhat, pagdadayawon ko ikaw ha ira katirok: “Pagdayawa hiya, kamo nga mga surugoon han Ginoo! Pasidunggi hiya, kamo nga mga tulin ni Jacob! Pagsingbaha hiya, kamo nga mga tawo han Israel! Diri niya ginpapabay-an an mga kablas o ginlilimot an ira pag-antos; diri niya hira binabayaan kundi binabaton niya kon natawag hira hin pakibulig.” Dida han dako nga katirok pagdadayawon ko ikaw tungod han imo nabuhat; ha atubangan hadton nagsisingba ha imo maghahalad ako hin mga halad nga akon iginsaad. Makaon an mga kablas ngan mabubusog; magdadayaw ha iya adton makada han Ginoo. Magmainuswagon unta hira ha kadayonan! An ngatanan nga mga nasod manunumdom han Ginoo. Mapakadto hira ha iya tikang ha ngatanan nga mga dapit han tuna; magsisingba ha iya an ngatanan nga katawhan. Hadi an Ginoo, ngan naghahadi hiya han kanasoran. Mayukbo ha iya an ngatanan nga magpinahitas-on; mayukbo ha iya atubangan an ngatanan nga mamaratyon. Mag-aalagad ha iya an umaabot nga mga katulinan; an mga tawo maghihimangraw han Ginoo ngadto han tiarabot nga katulinan. Pagsusumatan an mga tawo nga waray pa matawo: “Gintalwas han Ginoo an iya mga tawo.” An Ginoo an magmarangno ha akon, dida ha iya waray ko iiliwon. Gindara ako ngadto hin kabanwaan, ngadto hin pahuwayan nga kapatagan. Gindara ako niya ngadto han linaw, tubig nga bulong hin kapaso ug kauhaw. Hin bag-o nga kusog hi ako tinagan, ha matadong nga dalan ako gin-unhan; pagtuman niya han iya ginsaaran. Bisan kon magtarap ako han kasisidman, Ginoo, waray ko sadang kahadlokan; kay ikaw man an akon inuupdan, imo tungkod ug tabog an akon abayan. Hin sasaro para ha akon ikaw naghikay, ha atubangan han akon mga kaaway. Kinarawat ako, imo ginpasidunggan, ginpalapwas nimo an akon irimnan. Magpapabilin an imo paghigugma, samtang nga aanhi pa ako ha tuna. Ngan an imo balay akon puroy-anan, nga buhi pa ako ha mga katuigan. An Ginoo han kalibutan an tag-iya, an ngatanan pa nga butang nga aada: Pati an tuna upod an mga butang, hiya an tag-ada hini ngatanan. Ha hilarom nga dagat iya ini gintindog, didto ha ilarom han tuna iya gin-usok; ngan ginbutang an mga patukoranan, didto ha kahiladman han kalalawdan. Hin-o an may katungod nga mga tawo, pagsagka ngadto ha pungtod han Ginoo? Hin-o in makakahimo hin pagkadto pagsakob han iya baraan nga Templo? Amo adton mga putli ha buhat nira, ngan malinis an ira panhunahuna; nga diri nasingba han mga kadiyosan, o nagkakawang han mga ginsaaran. Pagpapakaupayon gud han Ginoo, ngan pagtatalwason in sugad nga tawo. An Dyos amo gud an magpapahibaro, nga waray hira sala nga bisan ano. Ini nga mga tawo han Dyos madangop, ha atubangan han Ginoo ni Jacob. Buksi hin maupay an mga ganghaan, abrehi an mga daan nga portahan; kay amo ini an iya pag-aagian, han kusgan nga hadi han kahimayaan. Hin-o ini nga hadi han kahimayaan? An Ginoo nga makusog ngan gamhanan; an Ginoo nga dara an pagdarag-an, pag-uli niya tikang ha pag-awayan. Buksi hin maupay an mga ganghaan, abrehi an mga daan nga portahan; kay masulod na an hadi nga bantogan, nga amo an hadi han kahimayaan. Hin-o ini nga hadi han kahimayaan? An Ginoo hiya han kasondalohan; an Ginoo nga dara an pagdarag-an, hiya an hadi han kahimayaan! Nag-aampo ako ha imo, O Ginoo; nasarig ako ha imo nga akon Dyos. Talwasa ako tikang han kaarawdan han kapirdehan; ayaw itugot nga manhambog ha akon an akon mga kaaway! Diri naabot an kapirdehan hadton mga nasarig ha imo, kundi hadton mga madagmit sumupil ha imo. Ginoo, tutdoi ako han imo mga paagi, ipahayag hira ha akon. Tutdoi ako pagkinabuhi sumala han imo kamatuoran, Nasarig ako ha imo ha bug-os nga adlaw kay ikaw man an akon Magtaralwas. Ginoo, hinumdomi an imo pagkalooy ngan dayon nga paghigugma nga iginpakita mo tikang pa hin maiha na nga panahon. Pasaylo-a an mga sala ngan kasaypanan han akon pagkabatan-on. Tungod han imo dayuday nga paghigugma ngan pagkamaupay, hinumdomi ako, O Ginoo! Matadong ngan maupay an Ginoo; nagtututdo hiya han dalan nga angay pag-agian han mga makasasala. Nagmamando hiya han mapinaubsanon ha matadong nga paagi ngan nagtututdo ha ira han iya kaburut-on. Nagmamando hiya hin mahigugmaon ngan matinumanon han ngatanan nga nagsusugot han iya ginkauyonan ngan han iya mga sugo. Tumana an imo saad, O Ginoo, ngan pasayloa an akon mga sala, kay damo hira hin duro. Mahibabaro tikang ha iya han dalan nga angay nira pag-agian adton mga nagsusugot han Ginoo. Magmamainuswagon hira pirme, ngan an ira kabataan magpupuyo ha tuna hin waray kataragman. Sangkay an Ginoo hadton mga nasugot ha iya, ngan nagtututdo hiya ha ira han iya ginkasabotan. Nakikibulig ako han Ginoo ha ngatanan nga panahon, ngan tinatalwas ako niya tikang han kataragman. Lingia gadman ako, O Ginoo, ngan kalooyi ako, kay nag-uusaan la ngan maluya ako. Kuhaa an ngatanan nga akon kabaraka ngan talwasa ako tikang han ngatanan ko nga kakurian. Hunahunaa an ngatanan ko nga kagul-anan ngan pag-antos ngan pasaylo-a an ngatanan ko nga mga sala. Tan-awa daw an ngatanan ko nga mga kaaway; kitaa an duro gud nga pagdumot nira ha akon! Panalipdi ngan talwasa ako; ipahirayo ako hin kapirdehan kay naayop ako ha imo hin pagpanalipod. Buhion unta ako han akon kamaupay ngan kamaligdong, kay nasarig ako ha imo. O Dyos, talwasa an imo katawhan, tikang han ngatanan nira nga kakurian! Ipahayag, O Ginoo, nga waray ko sala, kay nagbubuhat ako han matadong ngan nasarig ako ha imo hin hingpit. Usisaha, O Ginoo, ngan pruybahi ako, paghukmi an akon mga ungara ngan panhunahuna. Nagmamando ha akon an imo dayon nga paghigugma; nag-uuna pirme ha akon an imo kamatinumanon. Diri ako nakikig-upod han waray pulos nga mga tawo; waray ko labot han mga salingkapaw. Nangangalas ako pakigkaupod han magraot nga mga tawo ngan naglilikay ako han mga magraot. Naghuhunaw ako, O Ginoo, pagpakita nga waray ko sala ngan naglilibot han imo altar hin pagsingba. Nagkakanta ako hin mga pagpasalamat ngan nagsusumat han ngatanan nga orosahon mo nga mga binuhatan. Hinihigugma ko, O Ginoo, an balay nga imo inuokyan, diin nagpupuyo an imo kaanyag. Ayaw ako paglaglaga upod han mga makasasala; talwasa ako tikang han kapalaran han mga parapamatay hin tawo— nga nagbubuhat hin maraot ha ngatanan nga panahon ngan andam pirme paghukip. An para ha akon, nagbubuhat ako hin matadong; kalooyi ako ngan talwasa ako! Talwas ako tikang han ngatanan nga kataragman; gindadayaw ko an Ginoo dida hin pagsingba ha kadam-an! An Dyos akon kapawa ug katalwasan, sanglit waray sadang ko nga kahadlokan. Sinasalipdan ako ha kataragman, hin kakulba diri ako hisasakban. Kon han magraot ako sulongon, patayon, hira mapapakdol, matutumba dayon. Kon hin kasondalohan ako alirongan, waray bisan ano nga kahahadlokan; kon an mga kaaway sumulong ha akon, an Dyos an akon tataporan gihapon. Usa nga butang an akon pinangangaro, usa gud la an akon hinahangyo; nga mag-ukoy ako ha balay han Ginoo, ngatanan nga adlaw samtang buhi pa ako; basi mamalandong ako han iya kaupayan, ngan mangaro han iya kasalagdonan. Ha panahon han akon mga kasamokan, hiya an akon angay sasalirongan; waray ko kahadlokan ha iya Templo, ngan murayaw ako ha bawbaw hin bato. An mga kaaway nga nag-aalirong, akon gud hira ngatanan pagdadag-on. Puno hin kalipay maghahalad ako, ngan mag-aawit pagdayaw han Ginoo. Pamatii, ako nga natawag, Ginoo. Kalooyi ngan batona intawon ako! Pagsiring nimo, “Magsingba ka ha akon,” binmaton ako, “Akon ka dadaopon.” Ayaw gad tago ha akon atubangan! Ayaw hin kasina ha akon pagpahamtang; ayaw isikway an imo surugoon, kay hi ikaw man la an panabang nakon. Ayaw ako bulagi, ayaw bayai, Ginoo nga Dyos an akon mamamawi. Babayaan pa ako han kag-anak ko, Kundi an Ginoo ha akon matimangno. Itutdo an imo karuyag ha akon, Ginoo, an kinahanglan ko buhaton. Ha matadong nga dalan ikaw pagtugway, kay damo inin akon mga kaaway. Ayaw ako ha mga kaaway itubyan, buwa ug tarhog ha akon igpapukan. Maaram ako nga hikikit-an ko pa, an pagkamaupay han Ginoo yana; Pagtapod ug paglaom han Ginoo, ayaw pagturaw, lugod, ha iya tuo. O Ginoo nga akon mananalipod, nagsasangpit ako ha imo. Pamatii an akon pagtawag! Kon diri mo ako batunon, mahitatampo ako hadton napakadto ha kalibutan han mga patay. Pamatii ako kon magtawag ako ha imo hin pakibulig, kon alsahon ko an akon mga kamot ngadto han imo baraan nga Templo. Ayaw ako paghukmi kaupod han mga magraot, hadton mga nagbubuhat hin karat-an— mga tawo kanay mga pulong makisasangkayon, kundi may pagdumot ha ira mga kasingkasing. Kastigoha hira tungod han ira ginbuhat, tungod han karat-an nga ira nabuhat. Kastigoha hira tungod han ngatanan nira nga mga binuhatan; hatagi hira han angay ha ira! Diri nira gintatagad an ginbuhat han Ginoo o bisan pa an iya hinimo; sanglit kakastigohon niya hira ngan bubungkagon hira ha kadayonan. Pagdayawa an Ginoo; pinamatian niya an akon pagtawag hin pakibulig. Naugop ngan nananalipod ha akon an Ginoo; nasarig ako ha iya. Binubuligan ako niya ngan ginlilipay niya ako; gindadayaw ko hiya hin malipayon nga mga kanta. Inuogopan han Ginoo an iya mga tawo; pinananalipdan ngan tinatalwas niya an iya pinili nga hadi. Talwasa an imo mga tawo, O Ginoo, ngan pakaupaya adton gin-angkon nimo nga mga tawo. Magin ira ka magmarangno, ngan pagmangnoi hira ha kadayonan. Dayawa an Ginoo, ha langit kagamhanan, an iya gahom ngan an kahimayaan; Dayawa an iya matahom nga ngaran, Singbaha niyo an Usa nga Baraan. Ha dagat hibabatian an Ginoo, nagdadalugdog an gamhanan nga Dyos ko; an dako niya nga aningal hinbatian, ha bawbaw han hiluag nga kalalawdan. An dalugdog nga tingog han Dyos hinbatian, ha bug-os nga kusog ug kahimayaan; Tungod han tingog, mga sidro napukan, bisan mga sidro nga ha Libano tikang. Mga bukid ha Libano ginpalukso, daw mga nati nga baka nga nasoso; linmukso liwat an Bukid Hermon, pareho hin todo nga baka pagkit-on. Kinmikidlat tungod han Ginoo nga tingog, ngan an mga kamingawan nagkabay-og; Bisan ngani an Kades nga kamingawan, nabay-og nga waray na hitupngan. Nabari an mga sanga han kakahoyan, ngan nataktak an mga kadahonan; ha paggoliat ha Templo han ngatanan, “Ngadto han Dyos, Ginoo an kadungganan.” Naghahadi an Ginoo ha kadayonan, hadi han higlarom nga mga katubigan; Iya katawhan hin kusog tinagan, hin kalinaw hira ginbendisyonan. Nagdadayaw ako ha imo, Ginoo, kay imo na man gintalwas ako, waray mo itugot mga kaaway nakon, nga ira na la ako pagyinubiton. Nagsangpit ako ha imo, akon Ginoo, Pakibulig ngan gintambal mo ako. Ikakadto na ako ha Kahiladman, kundi kamatayon ko imo ginpudngan. Pagkanta, pagdayaw kamo han Ginoo, kamo, iya matinumanon nga mga tawo; ginbuhat ha imo, ayaw hingalimti, ngan hiya, an Baraan, pasalamati. Diri nag-iiha an iya kasina, ha kadayonan pagkamaupay niya; bisan pa ha gab-i may-ada mga luha, kundi kalipay naabot pagkaaga. Waray ko kahadlok ngan natapod ako, waray ha akon makakadaog nga tawo. Ginoo nga Dyos maupay ka ha akon, daw balwarte ha bukid ako nasalirong; kundi ha akon waray ka man pakita, sanglit inatpan gud ako hin kakulba. Nagtawag man ako ha imo, Ginoo, nakimalooy han pakibulig nimo; “Ano nga maupay an imo aangkonon? Ano an kapulsanan nga kakarawaton? Kon dad-on ta ikaw han akon kamatayon ngan ikadto ta ikaw han akon mga lubong? Nakakahimo ba pagdayaw ha imo adton mga patay na nga mga tawo? Nakakasangyaw ba hira ha imo didto han waray kapakyas nga kamaupay mo? Pamatii, Ginoo, ngan kalooyi, intawon hi ako, Ginoo, buligi!” Imo ginlipay hin sayaw an kabido, nalipay ako, nakuha an kasubo. Sanglit diri na gud ako magmimingaw, akon kakantahon in mga pagdayaw; Ginoo, hi ikaw gud la an Dyos nakon, akon ka pasasalamatan hin dayon. Nadangop ako ha imo, Ginoo, hin pagpanalipod; ayaw gud itugot nga pagdag-on ako. Dyos ka nga matadong, talwasa ako, ako nag-aampo! Pamatii ako! Talwasa ako yana! Magin akon ka darangpanan hin pagpanalipod ha akon; akon panalipod hin pagtalwas ha akon. Ikaw an akon arayopan ngan akon panalipod; mandoi ngan pag-unhi ako sugad han imo iginsaad. Talwasa ako han bitik nga gin-andam ha akon; kay ikaw an akon darangpanan. Ha imo kamot itinutubyan ko an akon espiritu. Tatalwason mo ako, Ginoo; matinumanon ka nga Dyos. Napupungot ka hadton nagsisingba hin buwa nga kadiyosan, kundi nasarig ako ha imo. Marayhak ako ngan malilipay tungod han imo dayuday nga paghigugma. Nakita ka han akon pag-antos; maaram ka han akon kakurian. Waray mo ako ipabihag han akon mga kaaway; tinagan mo ako hin kagawasan pagkadto bisan diin nga akon karuyag. Kalooyi ako, O Ginoo, kay aada ako ha kakurian; kapoy na an akon mga mata hin duro nga pagtinangis; bug-os ko nga lawas guol na kaupay. Natutugob na gud ako hin kabidoan, ngan an pagtinangis nagpahalipot han akon kinabuhi. Maluya na ako tungod han akon mga kagul-anan, nagngungotngot bisan an akon mga tul-an. An ngatanan ko nga kaaway ngan mga kaamyaw, nagyuyubit ha akon; adton akon mga kakilala nahahadlok ha akon; kon hinkikit-an nira ako ha kalsada nalikay hira. Hinkalimtan ako han ngatanan, daw sugad hin patay na ako; sugad nala ako hin ipirilak nga butang. Nabati ako hin damo nga kaaway nga naghuhuringhuring; naglilibot ha akon in dako nga kahadlok. Naglalarang hira pagsupil ha akon, pagkuha han akon kinabuhi. Kundi an akon pagsarig aada ha imo, O Ginoo; ikaw an akon Dyos. Dayuday ginmamangnoan mo ako; talwasa ako han akon mga kaaway, hadton mga nagtitimaraot ha akon. Kalooyi an imo surugoon; talwasa ako ha imo dayuday nga paghigugma. Nagtatawag ako ha imo, O Ginoo; ayaw gad ako pagpakaalohi. Pagpakaalohan unta an mga yawan-on; mahingadto unta hira hin hilom ha kalibutan han mga patay. Pahiluma ito nga mga buwaon, an ngatanan nga magpinahitas-on ug maglabyaw nga nagpapakaraot han mga magtadong. Hin pagkaorosahon han mag-upay nga mga butang nga imo gin-aandam para hadton nagpapasidungog ha imo! Maaram an ngatanan han imo pagkamaupay sinasalipdan mo hin madig-on adton nasarig ha imo. Tinatago mo hira hin waray pagkahadlok ha imo atubangan, tikang han mabudhion nga mga larang han mga tawo; hin waray kakulba nga sirongan gintatago mo hira tikang han mga pagtamay han ira mga kaaway. Pagdayawa an Ginoo! Hin kaorosahan han iya iginpakita nga gugma ha akon han pagpaliboti ngan pagsulonga ha akon! Nahadlok ako ngan naghunahuna nga gintabog na ako niya tikang ha iya atubangan. Kundi binmati hiya han akon pangaraba, han pagtawaga ko ha iya hin pakibulig. Higugmaa an Ginoo, kamo ngatanan nga iya katawhan. Pinananalipdan han Ginoo an mga matinumanon, kundi kinakastigo an magpinahitas-on sugad han angay ha ira. Magmakusog ngan magmaisog kamo ngatanan nga malaomon ha Ginoo. Malipayon adton mga ginpasaylo, han ira mga sala ug mga pag-ato. Palaran an tawo nga diri paghukman, han Ginoo han iya mga karat-an; ngan waray dida ha iya kinabuhi, an mga paglimbong, mga pagtiyupi. Han waray ko pa ha imo igtutug-an, ini gud nga akon mga kasal-anan, waray na haros an akon kagul-anan, hin pagtinangis ko ha adlaw ngatanan. Adlaw, gab-i, Ginoo, an imo kastigo, tubtob nga naubos na gud an kusog ko; daw yamog nga madagmit dayon maanaw, tungod han kapaso han sirak han adlaw. Niyan ngada ha imo akon gintug-an, waray ko tagoa mga kasaypanan; karuyag ko gud hin pagtug-an ha imo, ngan an mga sala ko imo ginpasaylo. Adton mainampoon nimo nga mga tawo, kon may kinahanglan, nag-ampo ha imo; kon umabot in lunop hin kakurian, diri gud hira han lunop hiaabutan. Hi ikaw amo an akon taragoan, pagagawson mo ako ha kakurian; igsisinggit ko an imo katalwasan, kay imo man ako pinapanalipdan. Siring han Dyos, “Igtututdo ko an dalan, ngan akon hiya hin sagdon tatagan. Ayaw na pagtig-aha an imo ulo, nga pareho hin mula o hin kabayo; nga kinahanglan hin latob ug bukado, basi magsugot ngan tumuod ha imo.” An magraot lonlon an mga arantoson, kundi waray hini an masinarigon; Han Ginoo hira pasasalirongon, hadton iya gugma nga nagpapadayon. Paglipay ngan pagrayhak ngatanan kamo, kamo adton mga magtadong nga tawo; tungod kay ginbuhat ha iyo han Ginoo, an iyo kalipay igoliat niyo. Ngatanan nga magtadong, paglipay kamo, tungod hadton mga ginbuhat han Ginoo; kamo ngatanan, dayawa hiya niyo, ngatanan nga masinugtanon nga tawo. An Ginoo aton pagpasalamatan, nga tokar hin mga arpa dinuyogan. Hiya liwat angay naton pagkantahan, upod in mga turunggon nga dinul'san. Hiya angay niyo nga pagkantahan, bag-o nga mga kanta nga sinabayan; sanglit an arpa upaya an kaangay, ug igoliat an iyo mga kalipay. Matuod an mga pulong han Ginoo, an iya buhat katataporan nimo. Hinigugma han Ginoo an matadong, lukop an tuna han iya gugma nga dayon. Ha pulong han Dyos nahimo an kalangitan, an adlaw, an bulan, ngan an kabiton-an. Iya gintirok an mga kadagatan, ngan ginhipos niya an mga kalawdan. Tahora an Ginoo, bug-os nga tuna, katawhan ngatanan, pasidunggi hiya! Kalibutan nahimo ha pulong niya, pagsugo niya, ngatanan pinmakita. Han Dyos ginpakyas kanan kanasoran tuyo, waray itugot matuman an ira plano. Padayon an iya nahunahunaan, an iya panuyo waray kataposan. Palaran an nasod nga Dyos an Ginoo, sugad man an pinili nga mga tawo. Tikang ha langit tinmamod an Ginoo, ngan kinita niya an ngatanan nga mga tawo. Tikang didto han iya ginhadian, an mga umurukoy iya tinatamdan. Hiya an nabantad han ira hunahuna, han ngatanan nga buhat maaram hiya. An pagdarag-an han hadi diri aada, han makusog nga kasondalohan niya; an usa nga sondalo madinaogon, diri hin kusog nga iya kalugaringon. An para araway nga mga kabayo, hin pakadaog waray mahihimo. An ira kamakusog ug kamaisog, diri makakabulig hin pakadaog. An mga ginbabantayan han Ginoo, An natahod ha iya nga mga tawo. An may paglaom natoo ha iya, an nasarig han iya dayon nga gugma. Ira mga kalag iya tatalwason, tikang han kaoripon han kamatayon; ngan iya ini hira pagbubuhion, ha mga panahon nga may-ada katgutom. An Ginoo an amon ginlalaoman, amon panalipod ngan amon katabang. Hiya an surok han amon kalipayan, natapod kami han iya mahal nga ngaran. Sanglit, O Ginoo, hinaot pa unta, nga maamon an dayuday mo nga gugma; samtang ibinubutang namon an paglaom, dida ha imo, Ginoo nga Dyos namon. Pasalamatan ko pirme an Ginoo, pagdayaw ha iya di' maundang ako. Tungod han iya buhat ak' dadayawon, an ginsakit mamati, magmalipayon! An pagkaharangdon han aton Ginoo, upod ha akon isangyaw na gud niyo; pagdayaw ha iya mag-urusa kita, aton pagbayawon adton ngaran niya. Nag-ampo ak' ngan ginbaton han Ginoo, gintalwas niya han tanan kahadlok ko. Tan-aw ha iya ngan magmalipayon man; di' na mahiawod, di' na maalohan. Nasangpit an kabos ngan nabaton hiya, natalwas han tanan kakurian nira. Anghel han Ginoo bantay, panalipod, an ha Ginoo nahadlok ngan natahod. Ha imo ngahaw, Ginoo, usisaha, makikita mo nga maupay gud hiya; palaran an tawo, waray kabaraka, kon iya katalwasan tikang ha iya. Sanglit kamo nga mga katawhan niya iyo pasidunggan gud an Ginoo ta. An tanan nga masinugtanon ha iya diri gud kulangan kinahanglan nira. Bisan mga liyon may'da pagkagutom, may'da nira pagkukulang hin pagkaon; kundi an ha Ginoo masinugtanon hin kaupayan diri gud kukulangon. Kadi ngan pamatii na ako niyo, kamo nga batan-on nga kasangkayan ko; Ngan susumatan, tututdoan ko kamo han paagi hin pagtahod han Ginoo. Han kinabuhi magpahimulos ka ba? Mabuhi hin dugay ngan malipayon pa? Ayaw gud pagyinakan hin maraot na, ayaw na pagsinumat hin mga buwa. Likyi'n maraot, an maupay buhata, ungara han kalinaw, talinguhaa. Nagbabantay an Ginoo han magtadong, ngan ira mga pagtangis gindudungog. Kontra hiya han nabuhat hin karat-an, ngan limoton hira han ira katawhan. An Ginoo namamati han magtadong, kakurian nira iya kukuhaon. Hiraniay gad la an aton Ginoo hadton mga nahuhulop na hin duro. Tinatalwas niya adton nagugupong, an nawad-an na han tanan nga paglaom. Damo an gin-aantos nga kakurian hadton mga mag-upay gud nga katawhan; kundi an Ginoo may'da katalwasan, tinatalwas hira hini gud ngatanan. Han Ginoo gudman hira babantayan, di' gud madudugmok ira mga tul-an. An magraot patayon man han karat-an, an nadumot han magtadong sisirotan. Kanan Ginoo nga mga surugoon han Ginoo manta hira tatalwason; diri gudman niya hira sisirotan an naayop ha iya nga panalipdan. Kontraha adton mga nakontra ha akon, O Ginoo, ngan awaya adton mga nakikiaway ha akon! Dad-a an imo taming ug hinganiban ngan kadi pagbulig ha akon. Alsaha an imo bangkaw ngan iaraway nga atsa kontra han mga nagbubukod ha akon. Sumati ako nga ikaw an akon Magtaralwas! Mapirde ngan maalohan unta an mga nagtitinguha pag-iparatay ha akon! Magbalik ngan magupong unta an mga naglalarang hin paglingo kontra ha akon! Mapariho unta hira han upa nga iginpapalid han hangin, Samtang binubukod hira han anghel han Ginoo! Magmasirom ngan magmadalunot unta an ira aragian samtang hinahampak hira han anghel han Ginoo! Nagbutang hira hin bitik para ha akon hin waray ano man nga hinungdan ngan nagbuho hin hilarom nga luong pagdakop ha akon. Kundi hiaabtan hira hin kabungkagan ha diri pa nira hibabaroan ito; mag-uunay hira kadakop han ira kalugaringon nga bitik ngan kahulog ha luong nga ira ginbuho! Niyan magmamalipayon ako tungod han Ginoo; magmamalipayon ako kay gintalwas ako niya. Masiring ako ha Ginoo hin kinasingkasing, “Waray gud usa nga pariho ha imo! Pinananalipdan mo an maluya tikang han makusog, an pobre ngan kabos tikang han nagtatalumpigos!” Natestigo kontra ha akon an magraot nga mga tawo ngan isinusumbong ako hin mga sala nga waray ko gud labot. Binabalos nira hin maraot an maupay ko nga buhat ngan nagtuturaw gud ako. Kundi nagbisti ako hin kamabidoon han kasakit nira; nag-antos pa ako hin pagpuasa; nag-ampo ako nga dinuko an akon ulo, sugad han akon pag-aampo para hin sangkay o hin bugto. Naglinibotlibot ako nga natamod hin kamabidun-on, sugad hin usa nga nagmamabidoon para han iroy niya. Malipayon hira ngatanan han nagkukuri ako ngan gin-alirongan ako pag-intrimis ha akon; ginbunalan ako hin mga lumalangyaw ngan ginsinuntok ako. Ginpaantos ako nira ngan gin-inintrimisan ako nga magtarom an paniplat ha akon hin kapungot. Tubtob san-o, O Ginoo, an imo pagtinan-awon? Tabangi ako tikang han ira mga pag-atake; talwasa an akon kinabuhi tikang hini nga mga liyon! Niyan magpapasalamat ako ha imo dida ha dako nga katig-oban, magdadayaw ako ha imo ha atubangan hin damo nga mga tawo. Ayaw tugoti nga maghiyukat han akon kapirdehan an akon mga kaaway, adto nga mga buwaon! Ayaw tugoti nga magpakirokiro hin kalipay han akon kabidoan an mga nagdudumot ha akon hin waray ano man nga hinungdan! Diri hira naghihimangraw hin makisasangkayon nga paagi; nagtutuha la lugod hira han ngatanan nga klase hin mga buwa hiunong han makimurayaw nga katawhan. Iginsusumbong ako nira nga naggogoliat, “Hinkit-an namon an imo ginbuhat!” Kundi hinkit-an mo ini, Ginoo. Sanglit, ayaw gad paghilom, O Ginoo; ayaw gad ikaw pagpahirayo! Pagmata na Ginoo ngan panalipdi ako; buhat na, Dyos ko, ngan ugopi an akon katadongan. Matadong ka, Ginoo, sanglit ipahayag nga waray ko sala; Ayaw tugoti, O Dyos ko, nga manhiyukat ha akon an mga kaaway ko! Ayaw hira tugoti nga sumiring ha ira kalugaringon, “Maupay! Natuman gud an aton karuyag.” Ayaw hira tugoti nga sumiring, “Gindaog hiya namon!” Magupong unta ngan mapirde hin hingpit adton mga nanhihiyukat han akon pag-antos; matugob unta hin kaawod ngan kaalo adton mga napakamauruupay kay ha akon! Gomoliat unta hin kalipay adton mga nalilipay nga natalwas ako, ngan magpadayon pagsiring, “Harangdon an Ginoo; nalilipay hiya han pag-uswag han iya surugoon!” Niyan igsasangyaw ko an imo pagkamatadong, ngan pagdadayawon ko ikaw ha bug-os nga adlaw. An sala nagyayakan ngadto han maraot nga tawo ha kahiladman han iya kasingkasing; sinisikway niya an Dyos ngan waray niya pagtahod ha iya. Tungod nga hitaas an iya paghunahuna han iya kalugaringon, naghuhunahuna hiya nga diri an Dyos mahibabaro han iya sala ngan paghuhukman ini. Maraot gud an iya pamulong ngan puno hin limbong diri na gud hiya nagbubuhat han matadong ngan maupay. Naglalarang hiya hin magraot nga mga larang samtang nahigda hiya; waray gud maupay nga iya ginbubuhat, ngan diri gud niya isinisikway an bisan ano nga maraot. Ginoo, an imo dayuday nga paghigugma naabot ngadto ha kalangitan, an imo kamatinumanon ngadto ha panganuron. An imo pagkamatadong nananawantawan sugad han kabukiran; an imo paghukom sugad han mga kahiladman han dagat. Mga tawo ug kamanampan aada han imo pagmangno. Hin pagkamahal, O Dyos, han imo dayuday nga paghigugma! Hin-aagian namon in panalipod ha ilarom han lambong han imo mga pako. Nagpapatakas kami han pagkaon nga imo gin-aandam; ginpapainom mo kami tikang han salog han imo pagkamaupay. Ikaw an surok han ngatanan nga kinabuhi, ngan tungod han imo kapawa kinikita namon an kapawa. Padayon hin paghigugma hadton mga nakilala ha imo ngan pagbuhat hin maupay ngadto hadton mga magtadong. Ayaw tugoti an mga magpahitas-on hin pagsulong ha akon o palayason ako han mga magraot. Kitaa, kon diin kapukan an mga magburuhat hin maraot. Nahigda hira didto, diri na makakabangon. Ayaw kabaraka tungod han magraot; ayaw kaawa hadton nagbubuhat hin sayop. Mawawara hira dayon sugad hin banwa; mamamatay hira sugad hin mga tanom nga nalalaya. Sarig han Ginoo ngan pagbuhat hin maupay; pag-ukoy ha tuna ngan pagpahimulos nga waray kahadlok. Pamilnga an imo kalipayan dida ha Ginoo, ngan tatagan ka niya han ungara han imo kasingkasing. Ihatag han Ginoo an imo kalugaringon; sarig ha iya ngan bubuligan ka; hihimoon niya an imo pagkamatadong nga sumirang sugad han naudtohan nga adlaw. Paghilom ha atubangan han Ginoo; ngan paghulat hin mapailubon ha iya; ayaw kabaraka mahitungod hadton mga mainuswagon, o hadton nagpapadayon han ira magraot nga mga plano. Diri ka masina ngan ayaw kabaraka; kasamokan la an dadangatan hini. Adton nasarig han Ginoo magtatag-iya han tuna, kundi an mga magraot paiiwason niya. Diri maiha mawawara an mga magraot; mamimiling ka ha ira kundi diri mo hira hiaagian; kundi an mga mapinaubsanon an magtatag-iya han tuna, ngan magpapahimulos hin kauswagan ngan kalinaw. Naglalarang an maraot kontra han maupay nga tawo ngan natutuk ha iya upod an kapungot. Kundi gintataw-an la han Ginoo an mga magraot, kay maaram hiya nga diri maiha mawawara hira. An mga magraot nahulbot han ira mga espada ngan binabawag an ira mga pana pagpatay han mga kablas ngan mga nagkikinahanglan, panmatay han mga nagbubuhat han matadong; kundi pamamatayon hira han ira kalugaringon nga espada, ngan magrurugtab an ira mga pana. An gutiay nga gintatag-iya hin maupay nga tawo labaw pa han manggad han ngatanan nga magraot, kay kukuhaon han Ginoo an kusog han mga magraot, kundi panananalipdan niya adton mga magtadong. Nagmamangno an Ginoo hadton mga nagsusugot ha iya, ngan maiira hin kadayonan an tuna. Diri hira mag-aantos kon makuri an panahon; mahuhura hira ha panahon hin katgutom. Kundi magkakamatay an mga magraot; mawawara an mga kaaway han Ginoo sugad han mga bukad ha kagurangan, mapapara hira sugad hin aso. Nautang an maraot ngan diri na gud nabayad, kundi mahinatagon an tawo nga maupay. Magtatag-iya han tuna adto nga ginpakaupay han Ginoo, kundi pagtatabugon adton mga ginpanhimaraot niya. Nagmamando an Ginoo han dalan nga pag-aagian hin usa ka tawo ngan nananalipod hadton mga nakakalipay ha iya. Kon matumba hira, diri madadayon an ira pagkatumba, kay babangonon hira han Ginoo. Batan-on ako hadto, ngan yana tigurang na kundi waray pa gud ako kumita hin maupay nga tawo nga iginsikway han Ginoo o an iya mga anak nga magpakilimos hin pagkaon. Ha ngatanan nga panahon hiya mahinatagon ngan napautang ha iba, ngan nagigin kaupayan an iya mga anak. Bayai an maraot ngan buhata an maupay, ngan an imo mga tulin pirme mag-uokoy ha tuna; kay an Ginoo nahigugma han matadong ngan diri nagsisikway han iya mga tawo nga matinumanon. Pinananalipdan niya hira hin dayon, kundi an mga tulin han mga magraot iya paiiwason. An magtadong magtatag-iya han tuna ngan mag-uokoy dida hini han kadayonan. Makinaadmanon an mga pulong hin maupay nga tawo, ngan dayuday hiya nagyayakan hin matadong. Tinitipigan niya an balaod han Dyos ha iya kasingkasing ngan diri gud niya ini binabayaan. An maraot nga tawo nagbabantay hin tawo nga maupay ngan nag-iiparatay ha iya; kundi diri hiya itutubyan han Ginoo ngadto han gahom han iya kaaway, o pasisirotan hiya kon hiya pagdad-on ha hukmanan. Paglaomi an Ginoo ngan sugta an iya mga sugo; pasisidunggan ka niya pinaagi han imo pagtag-iya han tuna, ngan hikikit-an mo nga paiiwason an mga magraot. Hinkilal-an ko in maraot nga tawo nga maraogdaog; nalabaw hiya pareho hin sedro ha Libano; kundi han paglabay ko liwat, waray na hiya didto; ginbiling ko hiya kundi waray ko na hiya hikit-i. Tigamni an maupay nga tawo, ngan kitaa an matadong; kay an tawo nga murayaw may-ada gud mga tulin, kundi pagbubungkagon gud an mga makasasala, ngan pagpupuohon an ira mga tulin. An Ginoo nagtatalwas han mga magtadong ngan nananalipod ha ira ha panahon hin kakurian. Binubuligan niya hira ngan tinatalwas hira; tinatalwas niya hira tikang han mga magraot; kay nadangop man hira ha iya basi panalipdan. O Ginoo, ayaw ako siroti ha imo kasina, o kastigoha ha imo kapungot. Ginsamad mo ako han imo mga pana; ginbunalan mo ako. Tungod han imo kasina, sinasakitan gud ako; masakit gud an akon bug-os nga lawas tungod han akon mga sala. Nalulumos ako han akon mga pagtalapas; usa hira nga paras-anon nga mabug-at pagdad-on. Tungod han akon kalurongan naninimaho ngan nagdudunot an akon mga kasamdan. Nahirugmok na gud ako hin duro; nagmamabidoon ako ha bug-os nga adlaw. Hitaas hin duro an akon hiranat ngan waray gud kaupayan ha akon lawas. Kinakapoy na gud ako ngan nahirugmok na; masakit an akon kasingkasing ngan nag-aaraba ako hin kamaol-ol. O Ginoo, maaram ka han akon inuungara; hinbabatian mo an ngatanan ko nga pag-araba. Makusog an pagputok han akon kasingkasing, nawara na an akon kusog, ngan nawad-an na hin kapawa an akon mga mata. Diri na napahirani an akon kasangkayan ngan mga kaamyaw, tungod han akon mga kasamdan; bisan an akon panimalay napahirayo ha akon. Adton nag-iiparatay ha akon nagbubutang hin mga bitik para ha akon, ngan adton karuyag magsamad ha akon, nagtatarhog pagpukan ha akon; diri gud hira nahunong hin pagbudhi ha akon. Sugad ako hin bungol ngan diri nakakabati, sugad hin ngula ngan diri nakakayakan. Sugad ako hin tawo nga diri nabaton, kay diri hiya nakakabati. Kundi nasarig ako ha imo, O Ginoo; ngan ikaw, O Ginoo nga akon Dyos, an mabaton ha akon. Ayaw papaglipaya na akon mga kaaway kon mahitalindas ako; ayaw hira papaghamboga han akon pagkapukan! Harapit na gud ako mapukan ngan dayuday ako sinasakitan. Akon ginkukumpisal an akon mga sala; nasasamok ako tungod ha ira. An akon mga kaaway mag-upay an lawas ngan magkusog damo an nagdudumot ha akon hin waray la hinungdan. Adton nabalos hin maraot tungod hin maupay nakontra ha akon kay nagtitingoha ako pagbuhat hin matadong. Ayaw ako pagpabay-i, O Ginoo; ayaw pagpahirayo ha akon, O akon Dyos! Buligi na ako, O Ginoo, nga akon magtaralwas! Nagsiring ako, “Maghihirot ako han akon binubuhat nga diri ako makasala pinaagi han akon dila; diri ako magyayakan hin bisan ano samtang hirani an magraot nga mga tawo.” Naghilom ako ngan waray magyakan hin bisan usa ka pulong, bisan ngani hiunong hin ano man nga maupay! Kundi nagdugang la an akon pag-antos, ngan naguol gud an akon kasingkasing. Mas nasamok lugod ako han akon paghinunahuna; waray na gud ako makailob hin diri pagpakiana: “ Ginoo, tubtob san-o ako mabubuhi? San-o ako kamamatay? Pagsumati ako kon ano kadali matatapos an akon kinabuhi.” Ginpahalipot mo la an akon kinabuhi! Daw waray la ano man ha imo panan-aw an bug-os ko nga panahon. Ha tinuod, pareho la hin usa ka ginhawa an tagsa nga tawo nga buhi, pareho la hin usa nga lambong! Waray la hinungdan an ngatanan nga iya binubuhat; nagtitirok hiya hin manggad, kundi diri maaram kon hin-o an makakaangkon hito! Sanglit, ano pa man an akon kalalaoman, O Ginoo? Aada gud ha imo an akon paglaom. Talwasa ako han ngatanan nga akon mga sala ngan ayaw tugoti nga magbiaybiay ha akon an mga lurong. Mahilom ako, diri ako magyayakan, kay ginpaantos mo ako hin sugad hini. Ayaw na ako pagkastigoha! Haros na ako mamatay tungod han imo mga hampak! Kinakastigo mo pinaagi han imo mga pagbadlong an mga sala hin tawo, ngan linalaglag mo an iya hinihigugma pareho hin alibangbang. Ha tinuod, pareho la hin usa ka ginhawa an tagsa nga tawo! Dungga an akon pag-ampo, O Ginoo, ngan pamatii an akon pangaraba; ayaw paghilom kon nagsasangpit ako ha imo! Pareho han akon mga kaapoy-apoyan, bisita ako nimo hin halipot la nga panahon. Pabay-i la ako basi makaangkon hin kalipayan, ha diri pa ako mabulag ngan mawawaray na. Duro gud an akon paghinulat han kanan Ginoo tambulig; ngan namati hiya ha akon ngan nadungog an akon pagsangpit. Ginkuha ako niya tikang hin makaharadlok nga luong, tikang hin malapok nga buho! Ginpahimutang ako niya nga talwas na dida hin bato ngan ginparig-on ako. Gintutdoan ako niya pagkanta hin bag-o nga kanta, kanta hin pagdayaw ha aton Dyos. Mahahadlok in damo nga makakakita hini, ngan masarig hira han Ginoo. Palaran an tawo nga nasarig han Ginoo, nga diri napakadto ha mga diyosdiyos, o natampo hadton mga nagsisingba hin buwa nga mga diyos. O Ginoo nga akon Dyos, ginhimo mo para ha amon in damo nga mga butang; Waray na gud mapareho ha imo! Naghimo ka hin damo nga orosahon nga mga larang para ha amon. Kon tinguhaon ko paghimangraw ha ira ngatanan, darudamo pa gud hira han akon mahisusumat. Diri ka naruruyag hin mga halad-sinunog ngan mga halad; diri ka nangangaro hin mga mananap nga ginsunog hin bug-os ha halaran, o mga halad-sinunog pagkuha hin mga sala. Gintagan mo lugod ako hin mga igdurungog pamati ha imo, sanglit binmaton ako, “Iini ako: aada ha basahan han Balaod an imo mga tugon para ha akon. Hin kamaruruyagon ko pagbuhat han imo kaburut-on, O Dyos ko! Tinitipigan ko ha akon kasingkasing an imo pagturon-an.” Iginsumat ko an maupay nga sumat nga nagtatalwas ka, dida han katig-oban han ngatanan nimo nga mga tawo, O Ginoo. Maaram ka nga diri gud ako mahunong pagsinumat hito. Waray ko pagtagoa ha akon la ngahaw an sumat han katalwasan; dayuday iginhimangraw ko an imo kamatinumanon ngan tambulig. Waray ako maghilom dida han katig-oban han ngatanan nimo nga mga tawo mahitungod han imo dayuday nga gugma ngan kamaunongon. Maaram ako nga diri ka gud mahunong hin kamaloloy-on ha akon, O Ginoo! Pirme mananalipod ha akon an imo gugma ngan kamaunongon. Ginpapalibotan ako hin damo nga mga kakurian nga diri gud maiihap! Hin-abtan ako han akon mga sala, ngan diri na gud ako nakakakita; labaw pa hira kadamo han mga buhok han akon ulo, ngan nawad-an ako han akon kaisog. Talwasa ako, O Ginoo! Buligi ako yana! Magupong unta ngan mapirde hin hingpit adton mga nagtitinguha hin pag-iparatay ha akon. Magbalik unta ngan maalohan adton mga nalilipay tungod han akon mga kakurian! Manluya unta tungod han ira kapirdehan adton mga nag-iinintrimis ha akon! Magrayhak ngan magmalipayon unta an ngatanan nga nadangop ha imo! Dayuday sumiring unta an ngatanan nga nahigugma han imo katalwasan, “Hin pagkadako gud han Ginoo!” Maluya ako ngan waray gud nahihimo, kundi ginhuhunahuna mo ako, O Ginoo. Ikaw an akon parabulig ngan magtaralwas— ayaw na paglangan, O Dyos ko! Pagkapalaran gud hadton mga tawo nga may'da pagpaid hadton mga pobre; kay bubuligan man hira han Ginoo ha takna nga hira amo na'n magkuri. Pananalipdan gud han Ginoo hira ngan titipigan an kinabuhi nira, pagpapakaupayon dinhe ha tuna, kahulog ha ira kaaway diri na. Han Ginoo hira manta bubuligan ha takna nga may'da ira balatian; ira mga sakit iya tatambalon, maupay panlawas pahiuulion. Siring ko, “ Ginoo, ako nakasala, malooy ka ha ak' ngan ako tambala.” Mga kaaway ko ak' ginyuyubitan. Buot nira ak' mamatay, hingalimtan. Diri tangkod adton naduaw ha akon, pagtirok la hin ha akon igsususon. Katapos nalakat ngan igsinumaton ha tanan nga dapit hin waray paghunong. Naghuhoringhoring hiunong ha akon an tanan nga ha akon madinumtanon; ira ginlalarang, ginpapamalandong an giraraoti nga para ha akon. Siring nira, “Hiya grabi masakiton, ha iya higdaan diri na mabangon.” Suok gud nga sangkay kinmontra ha akon, an ak' sinarigan, saro ha pagkaon. Kalooyi gadman ako, O Ginoo, pabalika maupay nga panlawas ko. Pabalika basi ako makahimo, hin pagbulos hadton mga kaaway ko. Kalipay mo ha ak' ako masasayod, kay ha akon diri hira madadaog. Im' ak' bubuligan kay ako matadong. Im' pagbantay ha akon magpapadayon. Sanglit an Ginoo amo'n pagdayawon, hiya nga Dyos han Israel ha gihapon! Pagdayawon hiya yana nga panahon, ngan ha kadayonan unta pagtumanon! Sugad hin bugsok nga inuuhaw hin mahagkot nga tubig, inuuhaw man ako ha imo, O Dyos. Inuuhaw ako ha imo, an buhi nga Dyos. San-o ako kakadto ngan pagsisingba ha imo atubangan? Adlaw gab-i nagtatangis ako, ngan an mga luha amo la an akon pagkaon; ha dayuday napakiana ha akon an akon mga kaaway, “Hain man an imo Dyos?” Masakit an akon kasingkasing kon akon hinnunumduman an naglabay nga panahon, han akon pagbunyog han kadam-an ngadto ha balay han Dyos, ngan ginmandoan hira samtang nagkakalakat, usa nga hugpo nga malipayon, nga nagkakaranta ngan naggogogliat hin mga pagdayaw ngadto han Dyos. Kay ano nga masulob-on man ako? Kay ano nga nasasamok ako? Maglalaom ako han Dyos, ngan ha makausa pa pagdadayawon ko hiya, akon magtaralwas ngan akon Dyos. Ipakita unta han Ginoo an iya dayuday nga paghigugma ha adlaw basi makagkanta ako ha gab-i, pag-ampo ngadto han Dyos han akon kinabuhi. Nasiring ako ha Dyos nga akon mananalipod, “Kay ano in paghingalimti mo ha akon? Kay ano nga magpapadayon hin pag-antos han kabangis han akon mga kaaway?” Gindudugmok ako han ira mga pagtamay; samtang nagpipinakiana hira ha akon, “Hain an imo Dyos?” Kay ano nga masulob-on man ako? Kay ano nga nasasamok man ako? Maglalaom ako han Dyos, ngan ha makausa pa pagdadayawon ko hiya akon magtaralwas ngan akon Dyos. O Dyos, ipahayag nga diri ako salaan, ngan panalipdi an akon hingyap kontra han mga diri dyosnon; talwasa ako han buwaon ngan magraot nga mga tawo! Ikaw amo an akon mananalipod; kay ano nga ginpabay-an mo ako? Kay ano nga magpapadayon ako pag-antos han pagkabangis han akon mga kaaway? Pasigaha an imo kapawa ngan an imo kamatuoran; pagmandoan unta ako nira ngan pabalikon ha Sion, nga imo baraan nga pungtod, ngan ha imo Templo, nga imo gin-uokyan. Niyan mapakadto ako ha imo altar, O Dyos; ikaw an burabod han akon kalipayan. Patotokaron ko an akon arpa ngan magkakanta ako ha imo, O Dyos, nga akon Dyos. Kay ano nga mabidoon man ako? Kay ano nga nasasamok man ako? Maglalaom ako han Dyos, ngan ha makausa pa pagdadayawon ko hiya akon magtaralwas ngan akon Dyos. Hinbatian han amon mga talinga, O Dyos, ginsumatan kami han amon mga ginikanan, hiunong han dagko nga mga butang nga imo ginbuhat ha ira panahon, han kamaihaan na nga mga adlaw. Kon ginpaunan-o mo pagtabog han kanasoran ngan iginpahimutang mo an imo mga tawo dida han ira tuna; kon ginpaunan-o mo pagkastigo han iba nga mga nasod ngan pagpauswag mo han imo kalugaringon nga mga tawo. Waray pagdag-a han imo mga tawo an tuna pinaagi han ira mga espada; diri pinaagi han ira gahom an ira pagdarag-an; kundi pinaagi ini han imo gahom ngan imo kusog, pinaagi han pagpatapod nimo nga aada ka ha ira, nga nagpakita nga imo hira ginhigugma. Ikaw an akon hadi ngan akon Dyos; ginpapadaog mo an imo mga tawo, ngan pinaagi han imo gahom ginpupukan namon an amon mga kaaway. Diri ako nasarig han akon pana o han akon espada hin pagtalwas ha akon; kundi gintalwas mo kami han amon mga kaaway ngan gindaog mo adton mga nagdudumot ha amon. Pagdadayawon ka namon ha gihapon ngan pagpapasalamatan ka namon hin dayon. Kundi yana iginsikway mo kami ngan imo iginpapirde; diri ka na nabunyog han amon kasondalohan. Ginpadalagan mo kami han amon mga kaaway, ngan gintikasan kami nira. Iginpaihaw mo kami sugad hin mga karnero; ginpasarang mo kami ha langyaw nga kanasoran. Iginbaligya mo an imo mga tawo hin barato la nga palit daw sugad hin gutiay gudla an ira kapulsanan. Hinkikit-an han amon mga amyaw an ginbuhat mo ha amon, ngan ginyuyubitan ug gintataw-an la nira kami. Ginhimo mo kami nga suronlugon la dida han mga nasod; usa nga pataraw-an han mga tawo. Aada ako pirme ha kaarawdan; napuputos ako hin kaalo ha pagpinamati han mga pagsunlog ngan mga pagtamay han akon mga kaaway ngan hadton mga nagdudumot ha akon. Ngatanan ini nanhinabo ha amon, bisan kon waray kami mahingalimot ha imo o waray magtuman han ginsabotan nga imo ginhimo ha amon. Waray kami maglingo ha imo waray namon pagsupaka an imo mga sugo. Kundi ginbayaan mo kami nga waray mahihimo dida han ihalas nga kamanampan; ginpabay-an mo la kami ha dako nga kasisidman. Kon hinmunong kami pagsingba han amon Dyos ngan nag-ampo ngadto hin langyaw nga diyos, hinbabaroan manta nimo ini, kay maaram ka han amon sekreto nga mga panhunahuna. Kundi tungod ha imo ginpapatay kami ha bug-os nga adlaw, gin-iisip kami sugad hin mga karnero nga irihawon. Pagmata, O Ginoo! Kay ano nga nakaturog ka? Bangon! Ayaw kami igsikway hin dayon! Kay ano nga natago ka ha amon? Ayaw hingalimti an amon pag-antos ngan kasakitan! Napukan kami ngan nahirugmok ha tuna; nalunay kami ha tapotapo. Buhat ngan buligi kami! Tungod han imo dayuday nga paghigugma, talwasa kami! Maghusay nga pulong ha akon nagpuno, samtang para'n hadi ak' nagkukumpuso; Pareho han pluma ini nga dila ko, hin magsusurat nga duro hin ka listo. Ha tanan nga mga gin-anak hin tawo, ikaw gud an labaw ha ira ka gwapo; tin-aw ka mamulong listo magdiskurso, ginpakaupay ka pirme han Ginoo. Itaod na yana an imo espada, itaklos ha hawak, hadi nga kusgan ka; ikaw naghahadi gamhanan ha tuna, talahoron ka gud ngan harangdon ka pa! Ha kaharangdon sulong ha pagdarag-an, an matuod, matadong imo ugopan; pagpapadag-on ka han imo kakusgan, dagko'ng pagdarag-an maimo ngatanan. Imo mga pana duro'n kamag-idlot, ha kasingkasing han kaaway nadulot, mga nasod nahuhulog ha im' kamot, ha imo tiilan hira nagsusugot. An trono nga han Dyos ginhatag ha imo, magpapabilin hin kadayonan ito; matadong ka maghadi'n ginhadian mo. Mahal mo'n matadong, maraot kontra mo. Sanglit tungod hito an Dyos nga Dyos nimo, ha imo nagpili, nagdihog ha imo. Igin-ipis ha im' kalipay nga damo, labaw hadton iba nga bisan pa hin-o. Mga panapton mo maghamot ngatanan, nga han mira, aloy, kasya binutangan; palasyo nga marpil an tinitikangan han mga turunggon nga im' kaliawan. Tampo han im' korte han kababayen-an, didto'n mga anak hadton kahadian; rayna ha im' tuo rinayan-dayanan, han gimamahali nga mga bulawan. Karaslon han hadi, ako pamatii, katawhan, kauropdan mo hingalimti: Kahusay mo uungaraon han hadi, hiya'n agaron mo, hiya an yukboi. Adton katawhan nga mga taga-Tiro, magdadara ha im' hin mga rigalo; ngan adton katawhan nga riko hin duro, magtitinguha pakigsangkay ha imo. Adton prinsisa aadto ha palasyo, rinayan-dayanan, kahusay hin duro! bulawan an borda hadton iya bado, an iya panapton may kolor nga damo. Ngadto gud han hadi hiya ginbunyogan, ginsusunod han iya kadaragan-an; bunyog hira niya nga ginpasidunggan ngan gindara liwat hira ha hadi man. Upod adton rayhak ngan an kalipayan, upod an kalipay ngan rayhak han tanan; hira naabot ngatanan minandoan palasyo han hadi ira sinusudlan. O Hadi ko, magdamo'n im' kabataan, pagliwan han imo mga ginikanan; ikaw maghihimo ha ira ngatanan, han bug-os nga tuna, nga mga punoan. An bantog mo mabubuhi na hin dayon, tungod hinin kompuso nga karantahon; ha tanan nga tiarabot nga panahon, han ngatanan ikaw na'n pagdadayawon. An Dyos an at' kusog ngan an panalipod, kon may kasamokan andam pagbulig gud. Sanglit di' mahadlok, bis' tuna mabay-og, bis' an kabukiran ha dagat mahulog. Bis' an mga dagat magmadlos, magngurob, ngan an kapungtoran magkaabog-abog. Syudad han Dyos may lipay tikang hin salog, ha baraan balay han Gilabawi gud. An Dyos nagpupuyo dida hit' nga syudad, ngan diri gud ito manta mababantad. Ha temprano pa gud hiton kaagahon naabot na hiya pagbulig gihapon. Adton mga nasod magkalisang-lisang, magkakababay-og mga ginhadian, an Dyos magyayakan, daw dalugdog gudman. Magkakatutunaw adton katunaan. Upod ta'n Ginoo Labaw han Ngatanan. Dyos ni Jacob amo an at' darangpanan; Kadi, kitaa an iya binuhatan, mga buhat niya nga kahiburongan. Mga araway ginpapahunong niya, ha bug-os gud nga kalibutan ha tuna. Iya ginbabari mga bangkaw, pana ngan an mga taming iya ginsusugba. “Hunong hin pag-araway,” an siring niya, “ngan nga ako amo an Dyos kilalaha; labaw nga pangulo hadton kanasoran, sugad man han bug-os gud nga kalibutan.” An Ginoo Labi Kamakagarahum, amo an aanhi nga kaupod naton. Hiya amo ngahaw an Dyos ni Jacob man ngan amo man hiya an at' darangpanan. Pamakpak na kamo nga may kalipayan, kamo ngatanan gud nga mga katawhan; hin pagdayaw an Dyos iyo goliatan, hin dagko nga tingog iyo pagkantahan. An Ginoo angay niyo kahadlokan, an Dyos nga Gilalabawi han Ngatanan. Hiya amo an hadi nga dako gudman, nga nagkahadi han bug-os kalibutan. Iya kita gintagan hin pagdarag-an, kontra hin damo gud nga mga katawhan; ngan iya ha aton nga ginpahadian, adton damo hin duro nga kanasoran. Hiya an nagpili hin para ha aton, hadton tuna nga aton gud panurundon; ini an tuna nga pagtatag-iyahon, hadton katawhan nga iya higugmaon. Napakadto na an Dyos han iya trono, may mga gogliat hin kalipay didto, ngan may-ada mga pagtrompeta'n dagko, samtang nasaka na adto nga Ginoo. Pagkanta ngadto ha Dyos hin malipayon, pagkanta hin pagdayaw ha hadi naton. Hadi'n Dyos han tanan nga kalibutanon, pagdayawa hiya'n mga karantahon! Nalingkod adton Dyos nga amo'n Ginoo, didto hadton iya baraan nga trono; ngan iya ginhahadian tikang didto, an ngatanan nga kanasoran hin tawo. Natim-os kahadian han kanasoran, upod han katawhan han Dyos ni Abraham. Labaw kagamhanan han kasondalohan, naghahadi hiya labaw han ngatanan. An Ginoo hin pagkabantogan gudman, dayaw ha iya hin dako kinahanglan; nga ha syudad han aton Dyos pagtitikang, didto han iya gud pungtod nga baraan. Hin pagkahitaas ngan pagkamatahom, hadton bukid han Dyos nga an ngaran Sion; syudad ini hadton hadi nga bantogan, nga naglilipay han bug-os kalibutan. Kanan hini nga Dyos iginpakita na, nga waray kataragman kon upod ha iya; dit' ha sakob hadton mga salipdanan, nga amo an kanan syudad arayopan. Nagkatitirok an mga kanasoran, pagsulong han Sion, bukid nga baraan; Han ira pagkit-i, ira naburongan, hira nagkahadlok, largo pandadlagan. Didto hito hira hin kulba inalpan, hin baga kahadlok ngan hin kasakitan. Sugad hin babaye nga tipag-aranak, daw hin mga barko hin bagyo gindagmak. An buhat han Dyos amon na hinbatian, ngan amon na ini yana gud hinkit-an; dit' han syudad han amon Dyos nga gamhanan, waray na kataragman hin kadayonan. O Dyos, didto hadton sakob han im' Templo, am' ginhandom an dayuday nga gugma mo. Ikaw gindadayaw hadton mga tawo, ha ngatanan gud nga mga dapit didto. Ngan naabot adton imo kabantogan, ngadto hadton bug-os gud nga katunaan; nga im' ginhahadian hin katadongan; magkalipay an ha Sion nga katawhan. Hin katadongan gudman naghuhukom ka, mga syudad han Juda, pagkalipay na. Mga tawo han Dyos, Sion paglibota ngan an mga torre hini pag-ihapa. Mga pader hini panginanoa na, mga panalipdanan pag-usisaha; basi mahimo gud nga makagsumat ka, han masunod nga mga kaliwatan pa. Sugad hini hira imo susumatan: “Ini nga Dyos aton Dyos hin kadayonan; iya manta kita nga pagmamandoan, ha tanan tiabot nga kapanahonan.” Pamatii ini niyo ngatanan! Pamati, ngatanan nga katawhan ha ngatanan nga dapit, an dagko ngan sugad man an gudti, sugad man an riko ngan an pobre. Mamamalandong ako hin maligdong nga mga panhunahuna; magyayakan ako hin mga pulong han kinaadman. Paiinuinohon ko in tirigohon ngan igsasaysay ko an kahulogan hito samtang nagtutukar ako han arpa. Diri ako nahahadlok ha mga panahon hin kataragman, kon ginlilibotan ako hin yawan-on nga mga kaaway, hin mga tawo nga nasarig han ira mga manggad, nga naghahambog han ira dagko nga karikohan. Diri gud makakatubos an tawo ha iya ngahaw; diri hiya makakabayad ha Dyos han prisyo han iya kinabuhi, kay mahal hin duro an bayad han kinabuhi hin tawo. Diri manta hiya makakabayad hin igo pagtalwas ha iya tikang han lubnganan, basi mabuhi hiya hin kadayonan. Kinikita niya nga namamatay bisan pa an mga tawo nga makinaadmananon, sugad man an lurong ngan buang nga mga tawo. Ibinibilin nira ngatanan ha ira mga kaliwat an ira mga manggad. An ira mga lubnganan an dayon nira nga mga puroy-anan; nagpupuyo hira didto ha ngatanan nga panahon, bisan kon hadto anay, may nira mga tuna nga ira kalugaringon. Diri makakatalwas tikang han kamatayon an pagkaharangdon hin tawo, mamamatay hiya sugad han kamanampan. Kitaa daw an nahinanabo hadton nasarig han ira kalugaringon an kapalaran hadton mga nakukontento la han ira manggad— gintalaan hira nga mamatay sugad hin karnero, ngan magigin magmarangno nira an kamatayon. Ha kaagahon magdadaog ha ira an mga magtadong, samtang nadudunot an ira mga lawas ha tuna han mga patay, hirayo han ira mga puroy-anan. Kundi tatalwason ako han Dyos; kukuhaon ako niya tikang han gahom han kamatayon. Ayaw kahadlok kon nagririko in tawo, kon nagtitikadako an iya manggad; diri hiya makakadara hito kon napatay hiya; diri maupod ha iya ha lubnganan an iya manggad. Bisan kon natunga hini nga kinabuhi in usa ka tawo, ngan gindadayaw hiya kay mainuswagon, matampo hiya han ngatanan niya nga kaapoy-apoyan ha kamatayon, diin nagpapabilin hin kadayonan an kasisidman. Diri makakatalwas tikang han kamatayon an pagkaharangdon hin tawo; mamamatay hiya sugad han kamanampan. Nagyayakan an Ginoo, an Dyos nga Labi Kamakagarahum; gintatawag niya an bug-os nga tuna tikang ha sinirangan ngadto ha katundan. Nasanag an Dyos tikang ha Sion; an syudad hingpit han iya katahom. Tiarabot an aton Dyos, kundi diri ha kahilom; ha atubangan niya may naglalahimgad nga kalayo, ha palibot niya may makusog nga bagyo. Gintatawag niya an langit ug tuna sugad nga mga saksi han iya paghukom han iya mga tawo. Nasiring hiya, “Pagtiroka an akon magtinumanon nga mga tawo, adton naghimo hin ginsabotan kaupod ha akon pinaagi hin paghalad hin tinubod nga mga unong.” Nagsasangyaw an kalangitan nga matadong an Dyos, nga hiya ngahaw usa nga maghurukom. “Pamati, o akon mga tawo, ngan magyayakan ako; magpapamatuod ako kontra ha imo, Israel. Amo ako an Dyos nga iyo Dyos. Diri ako nagsasaway ha iyo tungod han iyo mga tinubod nga unong, ngan han mga tinubod nga halad nga ha dayuday iyo gindadara ha akon. Diri ako nagkikinahanglan hin mga todo nga baka tikang han iyo kaumhan o kakandingan tikang han iyo mga panon; kay akon man an ngatanan nga kamanampan ha kagurangan pati an kabakahan ha yinukot nga kapungtoran. Akon an ngatanan nga katamsihan ha kalangitan, ngan an ngatanan nga buhi nga mga binuhat ha kaumhan. “Kon gutomon ako, diri ko ikaw pagsusumatan, kay an kalibutan ngan an ngatanan nga aada hini, akon man. Nakaon ba ako han karne hin kabakahan o mainom han dugo hin kakandingan? An pagpasalamat asay ighalad niyo ngadto ha Dyos, ngan ihatag han Labi Kamakagarahum an iyo iginsaad. Tawaga ako niyo kon naabot an kakurian; tatalwason ko kamo, ngan pagdadayawon ako niyo.” Kundi nasiring an Dyos ngadto han mga magraot, “Kay ano nga ginpapamatbat niyo an akon mga sugo? Kay ano nga ginhihimangraw niyo an akon ginsaaran? Nadiri kamo nga pagsawayan ko kamo; iginsisikway niyo an akon mga sugo. Nakikigsangkay kamo han kawatan nga iyo hinkikit-an, ngan nakikigtampo kamo hin mga manlilibog. “Andam kamo pirme pagyakan hin maraot; diri kamo nag-aalang hin pagbuwa. Andam kamo pagsumbong han iyo kalugaringon nga kabugtoan ngan pagpangita hin ira kasaypanan. Ginbuhat niyo ini ngatanan ngan waray la ako magyakan, sanglit naghunahuna kamo nga pareho la ako ha iyo. Kundi yana ginsasaway ko kamo ngan nagsusumbong ako ha atubangan niyo. “Pamatii ini niyo, kamo nga nagpapasibaya ha akon, kay kon diri, bubungkagon ko kamo, ngan waray gud makakatalwas ha iyo. An pagpasalamat amo an tinubod nga unong nga nagpapasidungog ha akon, ngan tatalwason ko gud an ngatanan nga nagsusugot ha akon.” Kalooyi gad ako, O Dyos, tungod han imo dayuday nga paghigugma. Tungod han imo dako nga pagkalooy paraa an akon mga sala! Hugasi an ngatanan ko nga karat-an ngan linisi ako han akon sala! Hinbabaroan ko an akon mga pagtalapas; hinsasabtan ko permi an akon mga sala. Nakasala ako ha imo—ha imo gudla, ngan ginbuhat ko an maraot ha imo atubangan. Sanglit matadong an imo paghukom ha akon; ngan waray sayop an imo paghatag hin sirot. Maraot ako tikang pa han akon katawo; makasasala ako nga daan tikang pa han iginbuburod pa la ako. Pagkatangkod ug kamatuoran an imo ginkikinahanglan; pun-a an akon hunahuna han imo kinaadman. Kuhaa an akon sala, ngan magmamalinis ako; hugasi ako, ngan magmamabusag ako labaw pa hin gapas. Pabatia ako han mga tingog hin kalipay ngan pagrayhak; ngan bisan kon gindugmok mo ako magmamalipayon ako gihapon. Piyonga an imo mga mata ha akon mga sala ngan paraa an ngatanan ko nga karat-an. Linisi an akon kasingkasing, O Dyos, ngan pagbag-ohi ako hin mapinadayonon nga espiritu. Ayaw ako isikway ha imo atubangan, ngan ayaw kuhaa ha akon an imo baraan nga espiritu. Ipahioli ha akon an kalipay han imo katalwasan, ngan andama ako hin pagsugot ha imo. Niyan an mga makasasala pagtututdoan ko han imo mga paagi, ngan mabalik hira ha imo. O Dyos nga akon magtaralwas, bawia ako han sala han pagpatay, ngan igsasangyaw ko nga malipayon an imo pagkamatadong. Buligi ako pagyakan, O Ginoo, ngan pagdadayawon ko ikaw. Diri ka naruruyag hin mga tinubod nga unong, kay ighahalad ko unta ini; diri ka nalilipay hin mga tinubod nga halad. An akon halad amo in usa nga mapinaubsanon nga espiritu, O Dyos; diri mo pagtatamayon in mapinaubsanon nga nagbabasol nga kasingkasing. O Dyos, kalooyi an Sion ha imo maupay nga kaburut-on ngan buligi hiya; pag-ayda an mga pader han Jerusalem. Niyan malilipay ka han angay nga mga halad ngan han amon mga tinubod nga halad; ngan ighahalad in mga baka ha imo halaran. Kay ano nga ipinaparayaw mo an imo karat-an, kusgan nga tawo? Dayon an kanan Dyos kamatinumanon. Naglalarang ka ha bug-os nga adlaw ha pagdaot hin iba nga mga tawo; pareho hin matarom nga labaha an imo dila. Dayuday ka naghihinimohimo hin mga buwa. Hinihigugma mo an maraot labaw han maupay ngan an pagbuwa labaw han kamatuoran. Naruruyag ka hin pagdaot hin mga tawo pinaagi han imo mga pulong, ikaw nga buwaon! Sanglit pupukanon ka ha kadayonan han Dyos; kakaptan ka niya ngan aagawon ka tikang han imo balay; kukuhaon ka niya tikang han kalibutan han mga buhi. Hikikit-an ini han magtadong nga mga tawo ngan mahahadlok hira; niyan pagtataw-an ka nira ngan masiring, “Kitaa, iini in tawo nga waray tumapod han Dyos sugad nga iya arayopan, kundi sinmarig la lugod han iya dako nga karikohan ngan nangita hin karig-onan dida han iya pagkamaraot.” Kundi sugad ako hin kahoy nga olibo nga naturok ha balay han Dyos. Nasarig ako han iya dayuday nga paghigugma hin kadayonan. Dayuday pasasalamatan ko ikaw, Dyos, tungod han imo ginbuhat; ha atubangan han imo mga tawo igsasangyaw ko an imo pagkamaupay. Nasiring ha ira ngahaw an mga lurong, “Waray Dyos.” Magraot hira ngatanan, ngan nagbuhat hira hin makalilisang nga mga butang; waray gud usa nga nagbubuhat hin matadong. Natan-aw an Dyos tikang ha langit ngadto han mga tawo pagkita kon may-ada ba ha ira maaram, nga nagsisingba ha iya. Kundi binmulag hira ngatanan; hira ngatanan ubos magraot. Waray usa ha ira nga nagbubuhat hin maupay, waray bisan usa. “Diri ba hira maaram?” napakiana an Dyos, “Mga tapang ba ini nga mga magburuhat hin maraot? Nabubuhi hira pinaagi hin panikas han akon katawhan, ngan diri gud hira nag-aampo ha akon.” Kundi mahahadlok gud hira, sugad han waray pa gud nira kahadloki, kay pagpapasadngon han Dyos an mga tul-an han mga kaaway han iya mga tawo. Iginsikway hira han Dyos, sanglit pagpipirdehon gud hira han Israel. Umabot unta ha Israel an katalwasan tikang ha Sion. Hin kamalipayon han mga tawo han Israel kon pauswagon na liwat hira han Dyos! O Dyos, talwasa ako pinaagi han imo gahom; talwasa ako pinaagi han imo kusog! Pamatii an akon pag-ampo, O Dyos; pamatii an akon mga pulong! Tiabot pag-atake ha akon an magpahitas-on nga mga tawo; nagtitinguha pag-iparatay ha akon an magbangis nga mga tawo— mga tawo nga diri nanginginlabot han Dyos. Maaram ako nga an Dyos an akon parabulig, nga an Ginoo an akon paragpanalipod! Kastigohon unta han Dyos an akon mga kaaway pinaagi han ira kalugaringon nga karat-an! Paglalaglagon hira niya kay matinumanon hiya. Ginoo, malipayon ako nga maghahalad ha imo hin halad-sinunog; magpapasalamat ako ha imo, kay maupay ka. Gintalwas mo ako tikang han ngatanan ko nga kakurian, ngan hinkit-an ko nga napirde an akon mga kaaway. O Dyos, pamatii an akon pag-ampo; ayaw gad pagtalikdi an akon pangaraba! Pamatii ngan batona ako; ginuguol gud ako han akon mga kabaraka. Naaringit ako han mga panarhog han akon mga kaaway, han pagtalumpigos han mga magraot. Nagsasamok hira ha akon; nasisina ngan nagdudumot hira ha akon. Nahahadlok gud an akon kasingkasing, ngan binubug-atan ako han mga kangirhat han kamatayon. Inaalpan ako hin kahadlok ngan pangurog; dinadaog ako hin duro nga kahadlok. Nasiring ako, “Kon may-ada ko pa unta mga pako, pareho hin sarapati! Malupad gud ako ngan mamimiling hin papahuwayan! Malupad ako hin hirayo hin duro ngan mag-uokoy ako ha kamingawan. Magdadagmit ako pamiling hin taragoan tikang han namimintas nga unos ngan han bagyo.” Laglaga hira, O Ginoo, ngan guponga an ira pamulong! Nakita ako hin pagraogdaog ngan karibokan ha syudad. Naglilibot hira han syudad adlaw gab-i ha bawbaw han mga pader hito; puno ito hin karat-an ngan kakurian. May kabungkagan ha ngatanan nga dapit; puno hin pagtalumpigos ngan paglimbong an kakalsadahan. Maiilob ko ito kon kaaway ito nga nag-iintrimis ha akon; makakatago ako tikang ha iya kon kaaway ito nga naghihinambog ha akon. Kundi ikaw man ngay-an nga akon kaupod-upod, kausa ko ngan suok nga sangkay! Nagkaada kita suok nga paghimangraway ngan binmunyog kita han mga tawo ngadto ha templo. Umabot unta dayon ha akon mga kaaway an kamatayon; mahingadto unta hira nga buhi pa ha tuna han mga patay! Aada an karat-an ha ira mga puroy-anan ngan ha ira mga kasingkasing. Kundi nakikibulig ako han Ginoo nga Dyos, ngan tatalwason ako niya. Napaigbaw ngadto ha iya ha aga, udto, ngan gab-i an akon mga sumbong ngan mga araba, ngan mamamati hiya han akon tingog. Pababalikon niya ako nga talwas tikang han mga araway nga akon inaasdang kontra hin damo hin duro nga mga kaaway. Mamamati ha akon ngan pipirdehon hira han Dyos nga naghadi tikang pa gud ha tinikangan; waray nira mahihimo mahitungod hito, kay diri man hira nahahadlok ha iya. Gin-atake an iya kasangkayan han akon kaupod-upod hadto anay; waray tumana an iya saad. Madarudalunot pa hin mantikilya an iya mga pulong, kundi may niya pagdumot ha iya kasingkasing. Sugad hin lana kadalunot an iya mga pulong, kundi nakakasamad hira pareho hin magtarom nga mga espada. Itubyan ha Ginoo an imo mga kakurian, ngan sasapnayon ka niya; diri gud hiya matugot nga mapirde an maupay nga tawo. Kundi ilalabog mo, O Dyos, ngadto ha mga kahiladman ha ubos, adton mga parapamatay ngan mga buwaon, ha diri pa nagkakatunga an ira kinabuhi. An para ha akon, masarig ako ha imo. Kalooyi ako, O Dyos, kay gin-aatake ako; gintitimaraot ako han akon mga kaaway ha ngatanan nga panahon! Gin-aatake ako han akon mga kaaway ha bug-os nga adlaw. Damo hin duro an nakikiaway ha akon. Nasarig ako ha imo, kon nahahadlok ako, O Gilalabawi. Nasarig ako han Dyos ngan nagdadayaw han iya saad; nasarig ako ha iya, ngan diri ako mahahadlok. Ano in mabubuhat ha akon hin tawo la? Ginpapakurian ako han akon mga kaaway han ngatanan nga akon binubuhat; pirme la hira naghuhunahuna kon uunanhon nira paghibang ha akon! Nagtitirok hira dida hin taragoan nga lugar ngan gin-iininaw an ngatanan nga akon binubuhat, ngan naglalaom pag-iparatay ha akon. Hampaka hira, O Dyos, tungod han ira karat-an; dag-a han imo kasina ini nga mga tawo! Sayod ka han akon kakurian; imo iginlista an akon mga luha. Diri ba hira listado ha imo basahan? Mangingisol an akon mga kaaway ha adlaw nga magtawag ako ha imo. Maaram ako hini kay dapig ha akon an Dyos! Nasarig ako han Dyos ngan nagdadayaw han iya saad; pagdadayawon ko an saad han Ginoo. Nasarig ako ha iya, ngan diri ako mahahadlok. Ano in mabubuhat ha akon hin tawo la? O Dyos, ihahalad ko ha imo an akon iginsaad; ihahatag ko ha imo an akon halad hin pagdayaw, kay gintalwas mo ako tikang han kamatayon ngan tikang hin pagkapirde. Sanglit naglalakat ako ha atubangan han Dyos, dida han kapawa nga nalamrag han mga buhi. Kalooyi ako, O Dyos, kalooyi ako, kay nadangop ako ha imo nga matalwas. Nakakaagi ako hin panalipod ha lambong han imo mga pako, tubtob nga lumabay an ngatanan nga kataragman. Nagtatawag ako han Dyos, an Gilalabawi, han Dyos nga nahatag han ngatanan nga akon mga kinahanglanon. Mabaton hiya tikang ha langit ngan tatalwason ako; dadag-on niya an mga paraatake ha akon. Ipapakita ha akon han Dyos an iya dayuday nga paghigugma ngan pagkamatinumanon. Nahigda ako ha butnga hin mga liyon, nga andam pagbanghag hin mga tawo. Sugad hin mga bangkaw ngan mga pana an ira mga ngipon; sugad hin magtarom nga mga espada an ira mga dila. Ipakita ha langit an imo pagkaharangdon, O Dyos, ngan ha bug-os nga tuna an imo kadungganan! Nagbitad hin pukot pagdakop ha akon an akon mga kaaway; dinadaog ako hin kabaraka. Nagluong hira ha akon aragian, kundi hira la ngahaw an nagkahuglog ngadto hito. Andam na ako, O Dyos; andam na gud ako! Magkakanta ngan magdadayaw ako ha imo! Pagmata na, kalag ko! Pagmata na, arpa ngan salteryo ko! Pupukawon ko an adlaw! Pasasalamatan ko ikaw ha butnga han mga nasod, O Ginoo! Pagdadayawon ko ikaw ha butnga han mga katawhan! Naabot ha langit an imo dayuday nga paghigugma, ngan ha mga panganoron an imo kamatinumanon. Ipakita ha langit an imo kaharangdon, O Dyos, ngan ha bug-os nga tuna an imo kadungganan! Nahatag ba kamo hin matadong nga paghukom, kamo nga mga punoan? Naghuhukom ba kamo hin matadong han ngatanan nga mga tawo? Diri! Naghuhunahuna la kamo han maraot nga iyo mabubuhat, ngan ginhihimo niyo in mga panlupig ha tuna. Nagsisinayop an magraot nga mga tawo ha bug-os nira nga kinabuhi; nagbibinuwa hira tikang gud han ira katawo. Puno hira hin hilo sugad hin mga halas; sinasagpo nira an ira mga talinga sugad hin mga bungol nga ibingan, nga diri hinbabatian an tingog han mga maglulumay hin mga halas, o an ginyayakan han listo nga salamangkero. Pusaka an mga ngipon hini nga magpintas nga mga liyon, O Dyos. Mawara unta hira pareho hin tubig nga nag-iinawas; madugmok unta hira sugad hin mga banwa dida ha agianan. Mapareho unta hira hin mga suso nga natutunaw ngadto hin pagka apog; masugad unta hira hin minasus-an nga natawo nga patay nga diri na gud makita han kapawa. Ha diri pa nira hinbabaroan ini, gingagarab hira sugad hin mga banwa; ha iya mapintas nga kasina hinuhuyop hira han Dyos samtang mga buhi pa hira. Malilipay an mga magtadong kon hinkikit-an nira nga kinakastigo an mga makasasala; pagtatamakan nira an dugo han mga magraot. Masiring an mga tawo: “Binabalos manggod an mga magtadong; may-ada gud man Dyos nga naghuhukom han kalibutan!” Dyos ko, talwasa ako han akon mga kaaway; panalipdi ako hadton mga nasulong ha akon! Talwasa ako hadton magraot nga mga tawo; bawia ako hadton mga parapamatay! Tan-awa! Naghuhulat hira hin pagpatay ha akon; nagkakaorosa kontra ha akon an magpintas nga mga tawo. Diri ini tungod hin sala o sayop nga akon nabuhat, tungod hin akon la sayop, O Ginoo, nga nagdadali hira ngan nag-aandam pagsulong ha akon. Bangon, Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, ngan buligi ako; tan-awa ha imo ngahaw, O Dyos han Israel! Pagmata ngan kastigoha an mga nasod; ayaw paghatagi hin kalooy an mga maglingo! Nabalik hira ha gab-i, nangunguwang sugad hin kaayaman samtang nagsusudoy-sudoy hira han syudad. Pamatii an ira mga pagtamay ngan mga panarhog. An ira mga dila pareho hin mga espada ha ira mga baba, kundi naghuhunahuna hira nga waray namamati ha ira. Kundi gintataw-an mo la hira, O Ginoo; ginyuyubitan mo an ngatanan nga kanasoran. May-ada ko pagtapod han imo kusog; ikaw an akon arayopan, O Dyos. Hinihigugma ako han akon Dyos ngan makadi hiya ha akon; pakikitaon ako niya han pagkapirde han akon mga kaaway. Ayaw hira pagpataya, O Dyos, kay bangin hingalimot an akon mga tawo. Papagsaranga hira pinaagi han imo kusog, O Ginoo, nga amon mananalipod. An sala aada ha ira mga im-im; salaan an ngatanan nira nga mga pulong; mabitik unta hira han ira kamapinahitas-on! Tungod nga nagpapakaraot ngan nagbubuwa hira, bungkaga hira ha imo kasina; puoha gud hira. Niyan mahibabaro an ngatanan nga an Dyos naghahadi ha Israel, nga an iya paghadi ha bug-os gud nga tuna. An akon mga kaaway nabalik ha gab-i, nangunguwang sugad hin kaayaman samtang nagsusudoysudoy hira han syudad, sugad hin kaayaman nga nagsusudoysudoy pamiring hin sadang kaonon ngan nangunguwang kon diri hira natunga. Kundi kakantahon ko an imo kusog; kada aga magoliat ako hin pagkanta han imo dayuday nga paghigugma. Ikaw an akon nagin arayopan, panalipdanan ha panahon han akon kakurian. Iginsalikway mo kami, O Dyos, ngan ginpirde mo kami; nasinahan mo kami—kundi yana balik gad ha amon. Ginpakurog mo an tuna, ngan gin-abrehan mo ini; yana pagbulnga an mga kasamdan hini kay nagbuburublag na. Ginpaantos mo hin duro an imo mga tawo; ginpainom mo kami hin bino nga nakapariigdiig ha amon. Ginpahimatngan mo adton may pagtahod ha imo basi makalikay hira han kabungkagan. Talwasa kami pinaagi han imo kusog; batona an amon pag-ampo basi matalwas an mga tawo nga imo hinihigugma. Ha iya dapit nga baraan nagyakan an Dyos, “Ha kadaogan pagbabahinon ko an Siquem ngan ighahatag ko an Patag Sucot ha akon mga tawo. An Galaad akon, sugad man an Manases; an Efraim an akon helmet ngan an Juda an tigaman han akon pagburut-an. Kundi gagamiton ko an Moab nga akon palanggana ngan ipipilak ko ha Edumea an akon sandalyas, sugad nga tigaman nga gintatag-iya ko ini. Uunanhon han Filistia paggoliat nga nakadaog hiya ha akon?” Hin-o, O Dyos, an magdadara ha akon ngadto han pinadig-on nga syudad? Hin-o an magmamando ha akon ngadto ha Edumea? Iginsikway ba kami nimo hin tinuod? Diri ka ba mabunyog han amon kasondalohan? Buligi kami kontra han kaaway, kay waray la pulos an bulig han tawo. Kon dapig ha amon an Dyos magdadaog kami; pipirdehon niya an amon mga kaaway. Pamatii an akon pagtangis, O Dyos ko, dungga an akon pag-ampo. Dida ha pagturaw ug tikang ha hirayo, nasangpit ug natawag ako ha imo. Dad-a ako ngadto han bato nga arayaban, kay ikaw man an akon sinasarigan; ha akon mga kaaway makusog nga darangpan. Paukya ako didto han imo arampoan, ha ubos han imo mga pako, mawaray ko kahadlokan. O Dyos, an akon mga saad imo pinamatian, kanan natahod ha imo, imo ako tinagan. Tagi pa hin damo nga mga tuig an hadi, humilawig unta an iya kinabuhi! Maghadi unta hiya, O Dyos, ha imo atubangan, han imo gugma, imo unta hiya panalipdan. Kanunay magkakanta ako ha imo hin pagdayaw, ha paghalad han akon iginsaad adlaw-adlaw. An Dyos gudla an akon gintataporan, natikang ha iya an ak' katalwasan. Hiya'n panalipod, magtaralwas nakon, akon salipdanan, di' ak' pipirdehon. Tubtob pa gud san-o nga kamo ngatanan magsulong hin tawo, ha iya paghibang; nga diri ngani an iya kamakusog masugad hin alad nga nahihirugmok? Karuyag la niyo, iyo ginlalarang, amo gudla adton ha iya pagpukan; tikang han iya mga pagkadungganan, mga buwa an iyo nalilipayan. Matuod daw mga pakaupay gudman, adton mga pulong' iyo ginyayakan; kundi ha salad han iyo mga dughan, mga panhimaraot an iyo larang. An Dyos gudla an akon gintataporan, hiya gudla an akon ginlalaoman. Hiya'n ak' magtaralwas ngan salipdanan, kabulig ko hiya, w'ray ko kapirdehan. An Dyos amo an akon sinasarigan, han akon katalwasan ngan kadungganan. Hiya an ak' mananalipod nga kusgan, amo hiya an akon gud salipdanan. Katawhan ko, an Dyos amo an sarigan, ha ngatanan nga mga kapanahonan; sumati han tanan mo nga kakurian, kay amo man hiya'n aton arayopan. Tanan tawo daw hin us' la nga ginhawa, magin dako, gutiay w'ray balor hira; kon imo timbangon magaanay gudla magarugaan pa kay hin gininhawa. Ayaw pagsarigi an pagraogdaog, ayaw pagriko hin panikas, panlupog; bisan an im' kariko magdugang na gud, ayaw dida igsandig an im' pagtapod. Di' la makausa nga Dyos an nagyakan, di' la makausa nga ak' hinbatian; siring niya nga iya an kagamhanan ngan an iya gugma nagpapadayon man. Ikaw ngahaw an nagbabalos, Ginoo, han ngatanan ngan tagsatagsa ka tawo; an im' pagbalos iginbabasar nimo, sumala han tanan nga ira nahimo. O Dyos, ikaw amo gudla an Dyos nakon, ngan pirme ko ikaw nga pangangandoyon; ngan an bug-os gud nga pagkatawo nakon, nag-uungara ha imo hin padayon. Kauhaw han kalag ko para ha imo, sugad hin tuna nga uga na hin duro; nga waray gud tubig bis' usa ka turo, akon unod nangangandoy gud ha imo. Sanglit pakitaa gudman ak' ha imo, didto hadton ruwang hadton imo Templo; pakitaa ako kon matiunan-o, an pagkagamhanan, pagkaharangdon mo. Kay han kinabuhi mauruupay pa, adton imo dayuday nga paghigugma; sanglit akon mga im-im nagkakanta, ngan akon gudman nga pagdadayawon ka. Magpapasalamat gud ako ha imo, samtang nga iini ngan buhi pa ako; akon mga kamot aalsahon ngadto, ngadto ha imo para gud hin pag-ampo. Akon kalag akon gud pakakaonon, ngan mabusog ini ngan di' na gutomon; ngan magkakanta gud ak' hin malipayon, pagdayaw ha imo an ak' kakantahon. Ikaw an akon gud nahinunumduman, ha akon paghigda ha akon higdaan; ha bug-os nga gab-i ginpipinanumdom, kay dayuday nagin kabulig ka nakon. Tungod hin kalipay ako nagkakanta, ha lambong han imo mga pako manta. Ha imo an akon kalag pahangkopa, tuo mo nga kamot ha ak' patalwasa. Ha tuna han mga patay pakadtoon, adton may tinguha pagpatay ha akon. Dit' ha pag-awayan hira pagpatayon, hin mga lubo ira lawas kaonon. Tungod han Dyos an hadi malilipay man, tungod nga gintagan hiya'n pagdarag-an. Tanan nga nagsusumpa ha iya ngaran, kundi baba nga buwaon pagtatakpan. Nagkukuri ako, O Dyos, pamatii an akon pag-ampo! Nahahadlok ako—talwasa ako tikang ha akon mga kaaway! Panalipdi ako tikang han malingoon nga mga larang han mga magraot, tikang hin magsamok nga mga hugpo hin magraot nga mga tawo. Ginbabaid nira sugad hin mga espada an ira mga dila, ngan ihinihimunta sugad hin mga pana in magpait nga mga pulong. Nagama hira pagpana han mag-upay nga mga tawo; natigda hira pagpana, ngan diri nahahadlok. Nag-iinaghatay hira han ira magraot ngan malingoon nga mga larang; nagsasarabot hira kon diin nira ibubutang an ira mga bitik. Nasiring hira, “Kinahanglan waray makakita ha ira.” Naglalarang hira hin magraot ngan nasiring, “Naglarang kami hin hingpit nga karat-an.” Urosahon gud an kasingkasing ug hunahuna han tawo! Kundi pinapana hira han Dyos, ngan nasasamad hira dayon. Paglalaglagon hira niya tungod han ira mga pulong; magpipilingpiling an ngatanan nga makakakita ha ira. Mahahadlok hira ngatanan; magsusumat hira han ginbuhat han Dyos ngan maghuhunahuna hiunong han iya mga binuhatan. Magkakalipay an ngatanan nga magtadong tungod han ginbuhat han Ginoo; matatalwas hira dida ha iya; magdadayaw ha iya an ngatanan nga mag-upay nga mga tawo. O Dyos, ini matadong para ha amon, nga didto ha Sion ikaw pagdayawon; mga saad namon ha im' pagtumanon, kay am' mga pag-ampo im' binabaton. Makadto ha imo an tawo ngatanan, tungod hadton ira mga kasal-anan. Di' magdaog hira tungod kay salaan, kundi imo hira ginpapasaylo man. Palaran an mga ginpipili nimo nga magpuyo didto han imo sanktuaryo; mabubusog kami han kaupayan mo, didto han im' balay, baraan nga Templo. O Dyos nga amo an magtaralwas namon; imo kami tinatalwas, binabaton; pinaagi hin pagpadaog ha amon, ngan pagbuhat mo hin mga urosahon. Ikaw an sinasarigan han katawhan, ha ngatanan nga dapit han kalibutan; didto hadton higrayo nga katunaan, ha pataboktabok hadton kadagatan. Iginpahimutang mo an kabukiran pinaagi hadton imo pagkakusgan; ha pagpakita han imo kagamhanan, nga binubugkos han imo pagkakusgan. Sinasaway mo'n ngurob han kadagatan, ngan an aringasa hadton kabaloran; imo pinapamingaw an katawhan, tikang han ira rugyaw ngan karibhongan. Nahiudong an bug-os nga kalibutan, han im' nabuhat dagko nga mga butang; nakaparugyaw an imo binuhatan, ha paluyoluyo hinin katunaan. Pagpaid han tuna im' pinapakita, pinaagi hin pagpauran ha ira; amo ini an nag-aabuno manta, ngan nagpapatambok hadton mga tuna. Ginpupuno mo'n tubig an mga sapa, nga ha tuna imo ginpahimutang na; amo ini hira an nagpapabunga, hin damo nga abot hadton mga tuna. Amo ini'n paagi han pagbuhat mo: imo tinatagan hin uran nga damo; adton mga kaumhan nga inarado, ngan ha tubig ginpapahuroman nimo. Ngan an tuna imo man ginpapalumo, hadton tarahiti, nga tinuroturo; hadton mga gahi amo'n napatubo, ngan hin hura nga babrion an hatag mo! Tanan nga dapit nga im' kinakadtoan, nagkakamay-ada mga kahuraan; Puno' mga panon adton panabsaban, puno hin pagrayhak adton kapungtoran. Kakarnerohan nagpuno han kaumhan, puno man hin trigo mga kahamub-an; nagoliat ngan narayhak an ngatanan, ngan nagkakaranta nga may kalipayan. Ngadto ha Dyos goliat hin malipayon, tanan nga katawhan, hiya pagdayawon! Pasidungog han iya ngaran kantahon, halari hin pagdayaw nga malipayon! Siring ngadto ha Dyos, “Pagkaurosahon! hadton mga butang nga im' buruhaton! imo gahom hin pagkadako hin duro, mga kaaway mo ha im' nanyuyukbo. Nagsisingba ha imo an katawhan, an tagsa nga tawo hinin kalibutan; pagdayaw ha im' ira ginkakantahan, hin kanta hin pagdayaw an imo ngaran.” Kadi kitaa kanan Dyos binuhatan, dagkong mga buhat dida han katawhan. Ginhimo niya an dagat nga kamad-an, ginlaktan pagtabok han at' kaapoyan. Didto hito kami gudman nanagrakya, tungod hadton mga ginbuhat gud niya; Naghahadi hiya gud in kadayonan pinaagi'n iya kusog nga gamhanan. Ngan ginbabantayan niya'n kanasoran, mga masupilon diri tutugotan. Pagdayaw han Dyos, kamo nasod ngatanan, himoa'n iyo pagdayaw nga hidunggan. Iya gintugot nga kita mabuhi pa, ngan waray tumugot nga mapukan kita. O Dyos, kami imo nga ginsarihan na, daw salapi ha kalayo pag-uraya. Nga mabitik kami imo tinugotan, hin magbug-at nga darad-on ginpapas-an; nga han am' kaaway pagtamak-tamakan, kalayo ngan baha amon ginlatasan. Kundi ito yana kami im' gindara, ngat' hin dapit nga waray kataragman na. Ha im' balay mga halad pagtubora; sugad nga halad han akon iginsumpa. Ighatag ko ha im' an ak' ginsumpaan, han nakadto ak' han mga kakurian. Maghahalad ako hin kakarnerohan, nga pagtutuboron dida han halaran. Maghahalad ak' ha im' hin kabakahan, ngan hin halad pa nga mga kakandingan; tikang hini maalimwag kaasohan, masaka ha langit ngat' ha kahitas-an. Kamo ngatanan nga ha Dyos matahoron, kadi ha akon ngan iyo pamation; kay akon igsasaysay an susumaton, han ngatanan nga ginbuhat n'ya ha akon. Nagsangpit ak' hin pakibulig ha iya, ngan ak' hiya gindayaw hin mga kanta. Kon ginpabay-an ko an ak' mga sala, diri gud ak' pinamamatian niya. Kundi ha tinuod han Dyos ak' hindunggan, an ak' pag-ampo iya pinamatian. Tungod hini an Dyos ak' gindadayaw man, tungod kay an iya gugma di' naundang. O Dyos, pagmaloloy-on manggad ha amon, imo unta kami pagpakaupayon. Tan-awa kami ha im' kamaloloy-on, nga sabton han 'tanan imo kaburut-on. Tanan mga nasod unta mahibaro, han katalwasan nga natikang ha imo. Magdayaw unta, O Dyos, an mga tawo, tanan nga katawhan magdayaw ha imo! Maglipay na unta adton kanasoran, ngan magkaranta na nga may kalipayan. Kay matadong an paghukom mo han tanan, ngatanan nga nasod im' ginmamandoan. Magdayaw unta, O Dyos, an mga tawo, tanan nga katawhan magdayaw ha imo. Kay an katunaan nanmunga hin duro, naghatag hin abot, hin ani nga husto. An Dyos, nga aton Dyos naglipay ha aton, an Dyos amo an ha aton nagbendisyon. Katawhan ha tanan dapit mag-uruyon pagyukbo ha iya hin matinahoron. Bumuhat na an Dyos, hinaot pa unta, ngan pasadngon adton mga kaaway n'ya; hinaot nga an nagdudumot ha iya, kumalagiw tikang ha atubangan n'ya. Daw sugad hin iginpapalid nga aso, tatabogon hira niya hin tutoo. Daw sibo nga natutunaw ha kalayo, ha Dyos magkamatay magraot nga tawo! Kundi magmamalipayon an magtadong, ha prisensya han Dyos hira malipayon. An ira kalipay nga pagbabation, rayhak nga matuod, waray na matupong. Pagkanta ha Dyos dayawa'n iya ngaran, an nasakay ha dampog angay kantahan; An Ginoo amo adton iya ngaran, pagmalipayon ha iya atubangan! Ikaw an Dyos nga amo an nagpupuyo, adton hadton imo baraan nga templo, amay nga napaid hadton mga ilo, ngan nananalipod hadton mga balo. An minimingaw tinatagan puroy-an, ngan an mga priso ira katalwasan. Kundi adton mga masupilon gudman, adto pagpupuyo dit' ha kamingawan. Ha im' pagmando, O Dyos, han im' katawhan, han imo paglatas hadton kamingawan. Han pag-abot han Dyos linminog, inmuran, an Dyos han Israel ngan Dyos han Sinai man. Imo ginpabunok in banos nga uran, ngan ginpatambok mo uga nga kaumhan. Didto na pagpuyo an imo katawhan, ha kamaupay mo kablas nabuligan. An Ginoo nga Dyos naghatag han sugo, ngan ginsumat ini'n babaye nga damo: “Nakalagiw na an mga hadi,” kuno “upod liwat an ira mga sondalo!” An didto ha balay nga kababayen-an amo an nagbahinbahin han dinag-an. Sugad hira'n tukmo nga sinalapian, nainggat an pako putos hin bulawan. (Ano'n iba niyo bilin ha toril man?) Ha Bukid Salmon hin yelo ginpauran han pagpasaranga hadton kahadian han aton Dyos nga Gamhanan han Ngatanan. Hin pagkagamhanan han Bukid ha Basan, bukid nga damo gud adton kasampawan! Kay ano nga imo la ginyuyubitan, an bukid nga han Dyos ginpili pag-okyan? Imo gintatan-aw, imo gintamay man, tikang han higtaas mo nga kasampawan. Bukid nga ginpili asay pag-uokyan han at' Ginoo hin waray kataposan. Upod an gamhanan nga kakar'wahian nga yinukotyukot kon iphon an tanan. Tikang ha Sinai naabot Ginoo man ngadto hadton dapit niya nga baraan. Nasagka man hiya nga't ha kahitas-an, dara adton mga bihag nga kadam-an. Mga masupilon hiya tinatagan, an Ginoo nga Dyos didto an urokyan. Dayawa an Ginoo nga nagdadara, han adlaw-adlaw nga mga darad-on ta. Amo hiya an Dyos nga natalwas manta, an Dyos nga natalwas nga Dyos naton yana. Hiya an Ginoo, an Ginoo naton, nga nagtatalwas tikang han kamatayon. Ulo han kaaway iya bubuongon, adton naawil han sala pagpadayon. Amo ini'n iginsiring han Ginoo, “Iyo mga kaaway igbabalik ko; an tikang ha Basan dadad-on ha iyo, tikang han dagat nga higlarom hin duro. Pababalikon ko hira nga't ha iyo, bas' makagyapak kam' hadton ira dugo; ngan makaglaklak an kaayaman niyo tubtob gud han ira karuyag mahimo.” O Dyos, an martsa han imo kadaogan, hinkit-an gud han ngatanan nga katawhan. An prusisyon han Dyos nga akon hadi man ngadto han iya dapit gud nga baraan. Mga magkaranta an ha atubangan, an mga musikero ha talikoran; ha butnga nira dida'n kadaragan-an nga mga tamburin ira tinukaran. “Dayawon ha kalipay an Dyos han tanan, dida han katirok han iya katawhan. Pagdayawon an Ginoo han ngatanan nga kanan Israel mga katulinan!” Una an Benjamin, gutiay nga tribo, ngan pundok han Juda ngan mga pangulo; sinusundan ini hadton mga puno hadton Zabulon ug Neftali nga tribo. O Dyos ipakita an kagamhanan mo, gahom nga tungod ha amon im' ginhimo. Ha Jerusalem tikang gud han im' Templo, diin kahadian ha im' nagregalo. Sawaya'n Ehipto, adton mananap man, ngan aada dida han kabunglayonan; sayawa'n mga nasod daw kabakahan, upod gud an ira mga kanatihan. Sawaya tubtob nga yumukbo gud hira, ngan maghalad ha im' han salapi nira; in sugad nga katawhan, Dyos, pagsaranga, hira nga hin araway naruruyag la! Mga imbahador magkakaabot na, tikang ha Ehipto hirayo nga tuna; an taga-Etiopia han kamot maalsa, mag-aampo ha Dyos an katawhan nira. Mga ginhadian ha tuna, pagkanta, pagkanta, an Ginoo an pagdayawa, ha langit nga kadaan nasakay hiya! Tingog niya nga gamhanan pamatia! Isangyaw an kanan Dyos pagkagamhanan, iya pagkaharangdon ha Israel man; an iya kagamhanan ha kalangitan, ipahinungod gud ha Dyos it' ngatanan. Hin pagkaurosahon hinin Dyos gudman, nga aada han dapit n'ya nga baraan! Kusog, gahom, katawhan n'ya tinatagan. An Dyos han Israel dayawon han 'tanan! Luwasa ako, O Dyos! Napaliog na ha akon an tubig. Nauunlod ako dida hin hilarom nga lapok, ngan waray gud marig-on nga tuna; aada ako ha hilarom nga tubig ngan ginlulumsan ako han mga balod. Kinakapoy na ako pagtinawag hin bulig, ngan masakit na an akon but-ol; masirom na an akon mga mata hin pagpinangita han imo tambulig. Darudamo pa han mga buhok han akon ulo an mga nagdudumot ha akon hin waray hinungdan; magkusog ngan karuyag pumatay ha akon adton mga nagbubuwa kon kay ano nga akon hira mga kaaway. Iginpauli nira ha akon in mga butang nga waray ko pagkawata. Diri natatago ha imo, O Dyos, an akon mga sala; maaram ka han akon kalurong-lurong hadto! Ayaw itugot nga magpakaalo ako hadton mga nasarig ha imo, O Ginoo nga Diyos nga Labi Kamakagarahum! Ayaw itugot nga magpahiubos ako hadton mga nagsisingba ha imo, O Dyos han Israel! Tungod ito ha imo nga ginyubitan ako, ngan nga napuputos ako hin kaalo. Sugad ako hin dumuruong ha akon kabugtoan, sugad hin lumalangyaw ha akon panimalay. Naglalaga ha akon sugad hin kalayo an akon kasindak para han imo Templo; nahuhulog ha akon an mga pagyubit nga iginlabay ha imo. Nagpapaubos ako ha akon ngahaw pinaagi hin pagpuasa, ngan gintatamay ako han mga tawo. Nagbibisti ako hin mga panapton han kabidoan, ngan gin-iintrimisan ako nira. Naghihiruhimangraw hira ha mga kalsada hiunong ha akon, ngan nagkukumposo hin mga kanta hiunong ha akon an mga parahubog. Kundi para ha akon, mag-aampo ako ha imo, O Ginoo; batona ako, O Dyos, ha panahon nga imo pinili, tungod han imo dako nga gugma, kay imo tinutuman an imo saad pagtalwas. Talwasa ako tikang han pagkaunlod ha lapok; talwasa ako tikang han akon mga kaaway, ngan tikang han hilarom nga tubig. Ayaw itugot nga lapwason ako han baha; ayaw ako itugot nga malumos ha mga kahiladman, o itunod ha lubnganan. Batona ako, O Ginoo, ha kamaupay han imo dayuday nga paghigugma; lingia ako, ha imo dako nga pagkalooy! Ayaw tagoi an imo surugoon; batona ako yana—nagkukuri gud ako! Pakadi ha akon ngan talwasa ako; bawia ako tikang han akon mga kaaway. Maaram ka kon gin-unan-o pagyubit ha akon, kon gin-unan-o pagpakaalo ngan pagpahiubos ha akon; hinkikit-an mo an ngatanan nga akon mga kaaway. Nasamad an akon kasingkasing han mga pagyubit, ngan makalolooy gud ako. Nagpaabot ako hin pagpaid, kundi waray gud; hin pagliaw, kundi waray gud inmabot. Gintagan ako nira hin hilo, han ginugutom ako; gintagan ako nira hin suoy, han inuuhaw ako. Magin ira unta kabungkagan an ira mga kumbiti; magin ira unta pagkapukan an ira mga pagsalin-urog! Butaha hira basi diri na makakita; paluyaha dayuday an ira mga taludtod! Huwara ha ira an imo kasina; pahiabti hira han imo kapungot! Mabinayaan unta an ira mga kampo; waray unta mahibilin nga buhi ha ira mga tolda! Gintitimaraot nira adton imo mga ginhampak; naghihiruhimangraw hira hiunong han mga pag-antos hadton imo mga ginsamad. Ilista an ngatanan nira nga mga sala; ayaw hira bahini han imo katalwasan. Mapara unta an ira mga ngaran tikang han basahon han mga buhi; diri unta hira mahiupod han lista han imo katawhan. Kundi makalolooy gud ako ngan inuul-olan; alsaha ako, O Dyos, ngan talwasa ako! Dadayawon ko hin kanta an Dyos; igsasangyaw ko an iya pagkadako pinaagi hin pagpasalamat ha iya. Makakalipay ini han Ginoo labaw pa hin paghalad ha iya hin baka, labaw pa gud hin paghatag ha iya hin todo nga baka. Malilipay an mga magpakalolooy kon makakita hira hini; madadasig adton mga nagsisingba han Dyos. Namamati an Ginoo hadton mga nagkikinahanglan, ngan diri nalilimot han iya katawhan ha bilanggoan. Pagdayawa an Dyos, langit ug tuna, an kadagatan ngan ngatanan nga mga binuhat dida ha ira! Tatalwason niya an Sion, ngan titindogon liwat an mga bungto han Juda; mag-uokoy didto an iya mga tawo ngan ira aangkonon an tuna; panunundon ito han mga tulin han iya mga surugoon, ngan mag-uokoy didto adton mga nahigugma ha iya. Talwasa ako, O Dyos! Ginoo, buligi na ako yana! Mapirde ngan magupong unta adton mga nagtitinguha hin pag-iparatay ha akon! Magbalik ngan maalohan unta adton mga nalilipay tungod han akon mga kakurian! Magturaw unta tungod han ira kapirdehan adton mga nag-iintrimis ha akon! Magrayhak ngan magmalipayon unta an ngatanan nga nadangop ha imo! Dayuday sumiring unta an ngatanan nga nahigugma han imo katalwasan, “Pagkadako gud han Dyos!” Maluya ngan waray gud nakon mahihimo; dali na ngadi ha akon, O Dyos. Ikaw an akon magtaralwas— ayaw na gad paglangan, O Ginoo! Ginoo, talwas ako dida ha imo; ayaw gud ipapirde ako! Buligi ngan bawia ako, kay matadong ka. Pamatii ngan talwasa ako! Magin marig-on ka nga akon salipdanan, ngan marig-on nga kuta nga arayopan pagsalipod ha akon; ikaw an akon arayopan ngan panalipod. Bawia ako, O Dyos ko, tikang han magraot nga mga tawo, tikang han gahom han magbangis ngan yawan-on nga mga tawo. Nalaom ako ha imo gudla, O Ginoo nga Dyos; sinmarig ako ha imo tikang han bata pa ako. Tinmapod ako ha imo ha bug-os ko nga kinabuhi; pinanalipdan mo ako tikang pa han akon katawo; dayuday pagdadayawon ko ikaw! Nagin urosahon ha kadam-an an akon kinabuhi, kundi ikaw an akon makusog nga nananalipod. Gindadayaw ko ikaw ha bug-os nga adlaw, ngan ginsasangyaw an imo kaanyag. Ayaw ako isikway yana nga tigurang na ako; ayaw ako pabay-i yana nga maluya na ako! Karuyag ako patayon han akon mga kaaway; nagsasarabot ngan naglalarang hira hin malingoon kontra ha akon. Nasiring hira, “Ginpabay-an na hiya han Dyos; bukora ngan dakpa ta hiya, kay waray na matabang ha iya!” Ayaw gad pagpahirayo hin duro, O Dyos; buligi ako yana, O Dyos ko! Mapirde ngan malaglag unta adton mga nagtitimaraot ha akon! Mahiubos ngan maalohan unta adton mga nagtitinguha paghibang ha akon! Dayuday gud ikaw an akon paglalaoman; magtitidugang la an akon pagdayaw ha imo. Igsusumat ko an imo pagkamatadong; maghihimangraw ako ha bug-os nga adlaw han imo katalwasan, bisan kon labaw ito han akon masasabtan. Dadayawon ko an imo gahom, O Ginoo nga Dyos; igsasangyaw ko an imo gudla pagkamatadong. Gintutdoan mo ako tikang pa han akon kabatan-on, ngan iginsusumat ko pa gihapon an imo urosahon nga mga buhat. Ayaw ako pagpabay-i, O Dyos, yana nga tigurang na ako ngan mabusag na an ako buhok! Updi ako samtang iginsasangyaw ko an imo gahom ngan kusog ha ngatanan nga katulinan nga tiarabot. Naabot ha kalangitan an imo pagkamatadong, O Dyos. Nagbuhat ka hin dagko nga mga butang; waray na gud masugad ha imo! Ginpadad-an mo ako hin mga kakurian ngan pag-antos, kundi ipapahiuli mo an akon kusog; babawion mo ako tikang han lubnganan. Padadarudakoon mo an akon dungog, pagliliawon mo na liwat ako. Pagdadayawon ko gud ikaw upod han arpa; pagdadayawon ko an imo kamatinumanon, O Dyos ko. Magtotokar ako ha akon arpa hin mga himno ha imo, an Baraan nga Uusa ha Israel. Magoliat ako hin kalipay samtang nagtotokar ako ha imo; magkakanta ako upod han akon bug-os nga kalag, kay gintalwas mo ako. Maghihimangraw ako ha bug-os nga adlaw han imo pagkamatadong, kay napirde ngan naalohan na adton mga nagtinguha hin paghibang ha akon. Hin paghukom, O Dyos, an hadi tutdoan, paangbita hiya han im' katadongan; Basi an imo katawhan paghadian hin matadong pati an mga kablas man. Magmainuswagon na unta an tuna, ngan an pagkamatadong pagbuhaton na. An kablas paghukman hin matadong unta, ngan magraogdaog iya dugmokon na. Pagsingbahon ka unta han im' katawhan, samtang nga an adlaw ha igbaw nasirang; samtang nahatag pa'n kapawa an bulan ha ngatanan gud nga mga katuigan. Mapariho unta an hadi hin uran, o hin tarahiti ha mga kaumhan; ha iya panahon mamay katadongan, ngan pag-uswag samtang nasirang an bulan. Umabot unta an iya ginhadian ha pataboktabok hadton kadagatan; tikang han salog nga Eufrates an ngaran, ngadto pa gud ha sidsid han kalibutan. Adton mga katawhan ha kamingawan, manyuyukbo na ha iya atubangan; ngan an mga kaaway niya ngatanan manlulunay na ha katapotapohan. Kahadian ha kapupud-an, Espania, hin mga regalo ha iya magdara; mga hadi ha Arabia ug Etiopia, magdadara'n mga halad nga't ha iya. Adton mga kahadian gud ngatanan, manyuyukbo na ha iya atubangan; tanan nga mga nasod ha kalibutan, mag-aalagad ha iya an ngatanan. Mga kablas nga nagtatawag ha iya, iya manta nga binubuligan hira; sugad man an mga tawo nga kabos na, ngan adton mga ginpasibay-an nala. Nalolooy hiya han kablas, magluya, tinatalwas man adton mga runos na. Tinatalwas tikang pagraogdaoga, ira kinabuhi mahal gud ha iya. Mabuhi an hadi ha takna ngatanan! Bulawan ha Arabia h'ya paghatagan; ig-aampo hiya ha takna ngatanan, maiya pirme kanan Dyos kaupayan. Hinaot pa unta nga magmadamo na, an makaraon nga matubo ha tuna; adton kabukiran maluob hin bunga, masugad han Libano iya kahura. Mapuno an mga syudad hin katawhan, sugad han pagtabo hadton kabanwaan. Iya ngaran diri unta hingalimtan, daw adlaw magdayon iya kabantogan. Dayawon unta h'ya han nasod ngatanan, pangaroon ha Dyos han 'tanan katawhan; nga tagan hira han Dyos hin kaupayan, sugad han ginbuhat ngadto han hadi man. An Dyos ha Israel, Ginoo, dayawon, h'ya la'n nagbubuhat mga urosahon; Harangdon nga ngaran n'ya daygon hin dayon, kahuraan niya an tuna pagpun-on. Amen! Amen! An kataposan han mga pag-ampo ni David nga anak ni Isai. Maupay gud an Dyos han mga Israelita, hadton may kinasingkasing nga paghigugma. Kundi, harapit na an akon pagtapod mawara, ngan an akon pagtoo kon haros na mapara. Tungod kay han mapahitas-on ako naawa, kon nakita ako nga maupay an kinabuhi nira. Hin mga pag-antos hira nahigawas, magkusog ug mag-upay an ira mga lawas. Sugad han iba, waray nira kakurian, ngan waray nira mga kasamokan. Sanglit an parayaw kuwentas nira ha liog, ira la panapton an kamaraogdaog. Ha ira kasingkasing nagawas an karat-an, an ira hunahuna puno hin katuyawan. Matamay han iba, maraot an yayaknon, ngan magraogdaog, mga parayawnon. Ira ginyuyubit an Dyos ha kalangitan, hambog hira magsugo dinhe ha kalibutan. Sanglit bisan an magtinuohon ha ira nasunod, han ira mga yayaknon, hira natuod. Siring nira, “An Dyos diri mahibabaro, an Gilalabawi diri manginginano.” Amo ini an kinabuhi han magraot nga tawo, hura na hira, karuyag pa magriko. Kawang la ngay-an an akon pagkaputli ngan han kawaray sala han akon kinabuhi? Bug-os nga adlaw ako nag-aantos, Dyos ko, ha kada aga imo ako ginkakastigo. Kon ginyakan ko in sugad nga butang, sugad nga diri ako kausa han imo katawhan. Sanglit gintinguha ko nga ini akon hisabtan, bisan kon may-ada damo nga mga kakurian. Didto ko hisayri ha imo Templo, kon ano han magraot an mahinanabo. Ibubutang mo hira ha madalunot nga dalan, basi mahitalindas ngadto ha pagkapukan. Ha gilayon hira mapupukan, makangingirhat an ira kataposan. Sugad hin inop nga napapas ha aga, ha imo pagmata, dayon nawawara. Han mapait an akon panumdoman, ngan ginsakit inin akon balatian. Owat gud man ako sugad hin kamanampan, ha imo waray ako sarabotan. Kundi dayuday diri ako napahirayo ha imo, ngan ha imo kamot tinutugwayan nimo ako. Imo mga sagdon ha akon nagmamando, ha kataposan ako an pasisidunggan nimo. Ikaw an akon paglaom didto ha himaya, ano pa an akon bibilngon dinhe ha tuna? Hunahuna ug lawas ko bangin magmaluya, kundi an Dyos, nga kusog ko, an akon ungara. Tinuod nga magkakamatay manta, adton ha imo nagpapasibaya. Kundi para ha akon hin kamakaaramdok, kon ako ha Ginoo mahiduok! Han Ginoo nga Dyos ako masalirong, ngan magsasangyaw han iya buruhaton! Kay ano, O Dyos, nga ginpapabay-an mo kami? han imo mga tawo masisina ka ba hin pirme? Panumdom gad han ginpili mo nga katawhan, nga imo gin-angkon na hadto pa nga katuigan; nga imo ginlukat han pagkaoripon, ngan ginhimo nga imo tribo nga kalugaringon. Dumdoma an Bukid Sion nga imo gin-ukyan. Kadi, pagsudoy ha bug-os nga kabungkagan; an amon mga kaaway amo an nagpukan, ha sulod han Templo ginpuo an ngatanan. An mga kaaway sinmulod han Templo, nagoliat nga madinaogon kontra ha imo; ug didto an ira bandera ira ginbutang, tigaman han ira pagdarag-an. Sugad hin paragkahoy nga mga tawo, nga namumulod hadton kahoy nga damo. Tabla nga mga bungbong ira ginmaso, han ira mga parakol ug martilyo. Ginsuritan nira adton imo Templo, ginhugawan an siringbahan ha imo. Ira ginwakay, ginbungkag an ngatanan. An pagpirde ha amon ira na ginlarang. Ira ginsuritan ngan ira gin-ugtang, ha tuna an mga dapit nga baraan. Waray na an baraan nga pangilal'an, bisan an mga manaragna ngatanan; ngan waray gud bisan usa nga maaram, kon tubtob san-o ini nga kahimtang. Tubtob san-o, Dyos, kami pagtitinawaan, han amon mga kaaway pagdidinurugasan? Padayon ba ini, waray kataposan, nga pagyinubit nira han imo ngaran? Kay ano nga imo kami ginpabay-an, ngan dinmiri ka man ha amon pagtabang? Kay ano nga diri kami nimo buligan, mga kamot nimo imo ginhahawiran? Kundi hadi an Dyos ha tinikangan pa, nga nagmadinaogon dinhe ha tuna. Tungod han gahom mo, imo ginbuhag an dagat, ulo han mananap ha dagat imo ginpusak. Ginpusak mo an ulo ni Lebiatan, ug gintubong mo ha ihalas nga kamanampam. Imo ginpaawas mga burabod ug tuboran, imo ginpamara an dagko nga kasapaan. An adlaw ug gab-i gintuha nimo, an adlaw ug bulan ginpahimutang mo. Tinagan mo an tuna hin pag-ultan, an kathagkot ug katsirak imo iginbutang. Kundi hinumdomi ini, Ginoo, imo kaaway nag-iinintrimis ha imo. Diri ha imo hira nakilala, ngan nagyuyubit, nagtatamay pa hira. Ayaw hira, O Dyos, isalikway, ngadto ha mga magbangis nga kaaway. An imo makalolooy nga katawhan, an ginpakaraot, diri mo hingalimtan. Hinumdomi adto nga ginkasarabotan, ginhimo mo ha amon, imo mga katawhan. Kay ha mga dapit nga may kasisidman, an mga pagraogdaog hiaagian. Diri unta adton mga ginraogdaog, ha kaarawdan hira mahulog; kundi hira nga aada ha kakablasan, papagdayawa na han imo ngaran! Bangon na gad, O Dyos, ngan imo ugopan, panalipdi an imo mga katuyoanan; adton diri diyosnon imo hinumdoman, nga nag-iinintrimis ha imo adlaw ngatanan. Ayaw hingalimti mga kaaway nimo, nga ha ira kapungot nagoliat hin dagko; adton aringasa ira ginhihimo, waray hunong nga samok han mga kontra nimo. O Dyos, ikaw am' ginpapasalamatan! An im' pagkadako amon ginsasangyaw; ngan am' iginsusumat an mga butang nga urosahon nga imo binuhatan! Nagsisiring an Dyos, “Ako nagtalaan hin panahon nga para na han hukmanan; diin akon paghuhukman an ngatanan, hin paghukom nga waray gud inugopan. Bisan pa mangurog inin kalibutan, ngan an mga umurukoy hit' ngatanan; bisan pa mabay-og adton katunaan, ak' paririg-onon an patukoranan. Ginsisiring ko adton mga yawan-on nga diri na hira magpinahitas-on; akon ginsisiring hira nga humunong adton ira duro nga paghinambogon.” Di' tikang ha sinirangan o katundan, o tikang ha amihanan o timogan. An paghukom, kundi Dyos an naglalarang, may ginsisirotan, may ginbubuhian. Kay may-ada kinakaptan an Ginoo, nga daw usa nga tagayan nga ginpuno; puno hin bag-o ngan mapintas nga bino, nga bino han iya kasina nga duro. Ngan iya man ini nga pag-iipison, ngan mainom hini an mga yawan-on; ngan ira gud ini nga pagtutungkason, ngan kataposan nga turo uuboson. Kundi di' gud ako gihapon mahunong, an kan Jacob Dyos ak' paghihimangrawon; ngan akon man liwat pagkikinantahon, mga pagdayaw ha iya hin padayon. Iya pag-uutdon ngan pagbubungkagon, adton mga sungay, gahom han yawan-on; kundi iya manta nga patutuboon an pagkagamhanan han mga magtadong. Kilala gudman an Dyos didto ha Juda, didto ha Israel bantogan gud hiya. Ngan an Jerusalem puroy-anan niya, ha bukid han Sion nag-uokoy hiya. Didto iya pinanmungkag, pinanruba, an kanan mga kaaway mga pana; ira mga taming, ngan mga espada, ngan ngatanan mga hinganiban nira. O Dyos hin pagkamakagarahum nimo; matuod gudman hin pagkaharangdon mo; han nabalik ka tikang han kabukiran, diin mga kaaway mo ginpirde man! Ira gud pinannguhaan han ngatanan, an mag-isog nira nga kasondalohan; nanlunay na ha dayon nga pahuwayan, w'ray na gamit ira kusog, kabatiran. Han imo pagtarhog, pagsaway ha ira, O Ginoo nga Dyos, nga Dyos ni Jacob ka; kakabayohan ngan sumarakay nira pareho nahulog ngan nagkakatumba. Ikaw, Ginoo, hin kamakalilisang! amo ikaw an angay gud kahadlokan; waray gud ha imo nga nakakaasdang, ha takna nga mayda nim' nasisinahan. Tikang ha langit paghukom im' ginyakan, ngan nagmingaw, nahadlok an kalibutan. Han imo pagtindog ngan imo paglarang, pagtalwas han ginraogdaog ngatanan. Nabunga la'n kasina han mga tawo, hin damo pa nga pagdayaw gud ha imo; adton nanhisalin han away nga tawo an magsasaurog han mga pyesta mo. Ha Ginoo nga imo Dyos ihatag na an imo ginsumpa, ginsaad ha iya hin mga regalo ha iya padad-a tanan mga nasod nga kahigrani ta. Ginhihimo han Dyos nga an mga tawo ha iya mahadlok tumahod, yumukbo. Gin-usmod mga prinsipi nga garboso, ginlilisang an kahadian nga dagko. Ha Dyos nagtatawag hin makusog ako bas' pamatian gintawag ko hin dako. Ha mga panahon han kakurian ko, ha Ginoo gud la ako nag-aampo. Mag-aga nga ampo alsa'n kamot nakon, kundi hin pagliaw waray la gihapon; Nanhahayhay ako kon Dyos gindudumdom, kon namamalandong, ako nagugupong. Ha bug-os nga gab-i ako ginhuhukaw, turaw na gud ako di' makahimangraw; Ak' gindumdom an naglabay mga adlaw, daan nga katuigan akon ginlantaw. Ginpainoino ko ha kagab-ihon ini'n pakiana han ak' pamalandong: “Dayuday masikway Ginoo ha akon? Di' na ba ha akon h'ya magmalipayon? Waray na ba hiya ha ak' paghigugma? Waray na ba adton mga saad niya? Nalimot ba an Dyos hin kamaloloy-on? Kasina'n liwan iya kamapairon?” Niyan amo ini an ak' iginyakan, “Amo ini'n labaw nga ak' nabidoan— Nga an Ginoo nga Labaw han Ngatanan, ini nga Dyos diri na ngay-an gamhanan.” Dagko mo nga buhat handom ko, Ginoo; an urosahon nga ginbuhat mo hadto. Tanan nga im' buhat paghahandomon ko, palandong ko'n tanan gamhanan buhat mo. O Dyos, an tagsa nga buhat mo baraan, waray dyos sugad ha im' kagamhanan. Amo ikaw an Dyos nga nagbubuhat man hin mga milagro nga katingalhan. Imo iginpakita ha kanasoran an im' kamakusog ngan pagkagamhanan. Han im' gahom gintalwas mo'n im' katawhan, an kan Jacob ngan kan Jose katulinan. Pagkita im', O Dyos, han katubigan, nahadlok, nangurog mga kahiladman. Nagkinikidlat dayon gindalugdogan, ngan nag-inuranos adton kadampogan. Nag-aningal an imo kadalugdogan, naglilipak an imo kakikidlatan; an bug-os nga tuna ira natiwakan, nangurog, nabay-og inin kalibutan. Ginlatas mo'n mga balod, kahiladman, kundi imo lutop waray gud hinkit-an; daw hin bantay katawhan im' ginmandoan, kan Moises, Aaron nga im' tinaporan. Akon mga tawo, pamati han akon pagturon-an, ngan tigamni an akon mga ginyayakan; Kay akon igtutug-an yana ha iyo, an kadaanan nga mga misteryo. Mga butang nga aton hinbabaroan, tikang han aton mga ginikanan; diri ini iglilirong ha aton kabataan, Sunod nga katulinan amon pagsusumatan. Mga tawo han Israel hin balaod gintagan, ngan hin mga sugo an kan Jacob katulinan; ginsugo an aton mga ginikanan, pagtutdo han balaod ha ira kabataan. Basi mahibaro an sunod nga katulinan, matutdoan liwat an ira kabataan. Ha Dyos an ira pagtapod igbubutang, an iya mga buhat diri hingangalimtan, kundi dayuday han iya mga sugo magtutuman. Diri hira magsusubad han ira mga ginikanan, nga masupilon, maglaris nga katawhan; kanay pagsarig han Dyos waray karig-onan, ngan waray ha iya magpadayon hin pagtuman. Tulin ni Efraim nga sangkap hin pana, nanadlagan han pag-araway nira. Ginsaaran han Dyos waray nira pagtipiga, waray nira sugta an mga balaod niya. An iya ginbuhat ira hinngalimtan, sugad han mga milagro nga ira hinkit-an. Samtang nagkikita an ira ginikanan, han mga milagro didto ha Soan. Ginbuhag an dagat ug hira tinmalabok, an tubig daw pader iya ginpatindog. Ha adlaw, hin dampog ginmandoan hira, ngan ha gab-i, may kalayo nga suga. Bato ha kamingawan iya ginbuka, inmawas in tubig nga ginpainom ha ira. Tinmubod in burabod tikang han bato, usa nga salog hin tubig an nahimo. Kundi nagpadayon hira hin pakasala, didto ha kamingawan han Dyos inmato hira. An pagsari han Dyos ira gintuyo, an ira karuyag nga pagkaon hira nangaro. Siring nira, “Makakahimo an Dyos nga Ginoo, ha kamingawan pag-andam hin sasaro? Tinuod nga bato an ginbalbag niya, binmugwak in tubig ngan tigda ginmuwa; ha iya katawhan nakahatag ba hiya, hin tinuod nga tinapay ug karne nga sora?” Sanglit nasina gud hito an Ginoo, iya ginsulong hira hin kalayo; kasina dinmugang kay waray nira pagtoo, ngan pagsarig nga makakatalwas an Ginoo. Kundi ngadto ha langit nagsangpit hiya, ngan nagsugo pagbukas han mga porta. Pagkaon ha langit ginhatag ha ira, han pagpaurani ha ira hin mana. Tinapay hin anghel an ira pinangaon, iginhatag ha ira hin patakas an kada malon. Hangin ha sinirangan ginpahuyop niya, tungod han iya gahom, timog an ginpaguwa. Damo nga mga tamsi an iya ginpahugdon, sugad hin kadamo han baras ha baybayon. Ginpahugdon ini ha butnga han ginkampohan, palibot han mga tulda han kapatagan. Sanglit nangaon, nabusog an katawhan, iginhatag han Dyos an ira kinahanglan. Kundi samtang nagpipinangaon hira, an Dyos ha ira inalpan hin kasina. An maisog nga tawo iya ginpukan, sugad man han kan Israel batan-on nga kalalaken-an. Bisan may milagro, an mga tawo nagpinakasala, ngan nawarayan hin pagtapod ha iya. Sanglit usa nga hangos gintapos an kinabuhi nira, pinaagi hin tigda ug kalit nga disgrasya. Kundi kon ginpapatay niya an iba, may nagbabasol, nabalik ha iya; nagbabasol hira ngan nag-aampo pa, hin tinuodtuod ngadto ha iya. Nanumdom hira nga an Dyos ira darangpan, ngan an Labi Kamakagarahum ha ira natabang. Kundi an ira mga pulong puros buwa, an ginyakan nira mga ulog-ulog la. Nagpadayon hira hin kamalingoon, ug han ginsaaran diri matinumanon. Kundi maloloy-on an Dyos han iya katawhan, iya ginpapasaylo an ira mga kasal-anan; waray man niya puoha an ngatanan, agsob nga an iya kasina iya ginpupudngan. Nahinumdom hiya nga an mga tawo magluya, daw sugad hin hangin lumalabay la. Didto ha kamingawan, agsob hira inmato, ginbido hiya nira hin makadamo. Agsob nira an Dyos pagsarihan, an baraan ha Israel pagpakurian. Ira hinngalimtan an iya kagamhanan, nga amo an nagtalwas ha ira ngatanan. Han iya pagbuhat hin mga milagro, ha patag han Soan, didto ha Ehipto. Mga salog ginhimo niya nga dugo, basi diri makainom an taga-Ehipto. Ginpadara in kalangawan hin pagsakit ha ira, ngan an napaklahan hin pagdaot han ira uma. Mga kabalay hin duron iya ginpadara, nagkaon han tanom ug nagbungkag han uma. Tungod han yelo nga mga uran, namatay an mga ubas ug kaigosan. Tungod han hagkot nagpatay an kabakahan, ngan an ira mga panon ginlintian. Tungod han iya kapungot iya hira ginpakurian, mga anghel nga magburungkag iya hira ginparad-an. Gintuman gud niya an iya kasina, waray hira talwasa, hin peste pinamatay hira. Pinamatay mga suhag nga kalalaken-an, han taga-Ehipto panimalay ngatanan. Ngan nag-una hiya han iya katawhan, daw sugad hira hin kakarnerohan; ngan iya gud hira gintugwayan, han paglatas nira han kamingawan. Gin-unhan niya, waray nira kahadlokan, ira kaaway han dagat natak-opan. Gindara ngadto ha tuna niya nga baraan, ngadto han gindaog niya nga kabukiran. Gintabog niya an mga kanasoran, samtang nasulong an iya katawhan; ngatanan han tribo han Israel tinagan, hin sadang nira pahuwayan. Kundi inmato hira han Dyos nga gamhanan, sinmupil gud hira, ira ginsarihan; han iya mga sugo waray hira magtuman. Sugad han ira mga ginikanan, masupilon hira, diri kasasarigan; sugad hin pana nga may kabalikoan. Gin-orit hiya han ira siringbahan, ngan napungot hiya han ira ladawan. Han pakakita han Dyos, napuno hin kapungot, sanglit an Israel ginsalikway niya hin tinuod. Ginbayaan an iya tulda didto ha Silo, an iya gin-ukyan tampo han mga tawo. An mga kaaway iya hira tinugotan, pagbihag han Kahon han Ginsaaran; tigaman han iya himaya ug kagamhanan. Iya gud napungtan, iya nasinahan, an kalugaringon niya nga katawhan; ngan mga kaaway nira iya tinugotan, nga pamatayon hira ngatanan. Kaolitawhan nagkamatay ha pag-awayan, nga waray nangasawa han ira kadaragan-an. Kapadian ginlugos hin pamataya, waray makagtangis an mga balo nira. Ha kataposan an Ginoo nagmata, daw sugad hin ginmumuokan la; sugad hiya hin maisog nga tawo, nga linmaksi tungod han bino. An mga kaaway iya ginsibo, ngadto hin kapukan nga makaaalo. Kan Jose katulinan ginsalikway niya, tribo ni Efraim waray niya pilia. Lugod 'say ginpili an tribo ni Juda, ngan an Bukid Sion nga iya hinigugma. Didto pagtindoga an templo niya, sugad hin urokyan niya didto ha himaya. Ginparig-on niya sugad han tuna, nga diri mababantad ha ngatanan nga takna. Ginpili hi David, surugoon niya, tikang ha panabsaban hiya ginkuha. Diin nagmangno han mga karnero nga nati, ngan ginhimo hiya han Israel nga hadi. Ngan amo an magin magmarangno ngani, hadton mga tawo nga kanan Dyos pinili. Nagmangno hi David hadto nga katawhan, hin hingpit nga pag-alagad ini gin-opdan; hin kinasingkasing iya ginmandoan, ngan iya hira hin maupay gintutdoan. O Dyos, ginsulong han mga Hentil an tuna han imo mga tawo! Ginhugawan nira an imo baraan nga Templo ngan ginbayaan an Jerusalem nga bungkag na. Ginbayaan nira nga kaonon han katamsihan an mga lawas han imo mga tawo, para han ihalas nga kamanampan an mga lawas han imo mga surugoon. Ginpaawas nira sugad hin tubig an dugo han imo mga tawo; inmawas an dugo sugad hin tubig ha bug-os nga Jerusalem, ngan waray nahisalin paglubong han mga minatay. Gin-iintrimisan kami han mga nasod palibot namon; gintitinawaan ngan gin-uuyan-uyan kami nira. Tubtob san-o an imo kasina ha amon, O Ginoo? Kadayonan ba? Magpapadayon ba paglaga sugad hin kalayo an imo kasina? Kasinahi an mga nasod nga diri nagsisingba ha imo, an mga tawo nga nagsisikway ha imo. Pinanmatay nira an amon mga tawo ngan ginbungkag an amon nasod. Ayaw kami pagkastigoha tungod han mga sala han amon kaapoy-apoyan, kundi kalooyi kami yana, kay waray na gud kami paglaom. Buligi kami, O Dyos nga amon magtaralwas, tungod han imo kalugaringon nga kadungganan; bawia kami ngan pasayloa an amon mga sala, basi pagdayawon ka han mga tawo. Kay ano nga mapakiana ha amon an mga nasod, “Hain man an iyo Dyos?” Pakitaa kami han imo pagkastigo han mga nasod tungod han ira pagpaawas han dugo ha imo mga surugoon! Pamatii an mga pag-araba han mga binilanggo, ngan talwasa pinaagi han imo dako nga gahom adton mga sinirotan hin kamatayon. O Ginoo, bulsa hin pito ka pilo an iba nga mga nasod, tungod han ngatanan nga ira mga pagyubit ha imo. Ngan kami nga imo mga tawo, an kakarnerohan han imo panon, magpapasalamat ha imo hin kadayonan, ngan magdadayaw ha imo ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Pamatii kami, O Magmarangno han Israel; dungga kami, pangulo han imo panon. O ikaw nga nalingkod han imo trono dida han kerubim, ipadayag an imo gugma han mga tribo ni Efraim, Benjamin, ug Manases! Ipakita ha amon an imo kusog; kadi ngan talwasa kami! Pabalika kami, O Dyos! Ipakita ha amon an imo gugma ngan matatalwas kami! Tubtob san-o pa, O Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an kasina mo han mga pag-ampo han imo mga tawo? Ginpakaon mo kami hin mga luha, ginpainom hin dako nga kupa hin mga luha. Pinapag-aragway mo an higrani nga mga nasod tungod han amon tuna, ngan nag-iintrimis ha amon an amon mga kaaway. Pabalika kami, O Dyos nga Labi Kamakagarahum! Ipakita ha amon an imo gugma ngan matatalwas kami! Gindara mo tikang ha Ehipto in balagon hin ubas; gintabog mo in iba nga mga nasod ngan igintanom ito ha ira tuna. Ginhawanan mo an lugar nga tinutudkan hito; nanggamot ito hin hilarom, ngan nagsarang ha bug-os nga tuna. Natahoban an kabungtoran han lindong hito, an dagko hin duro nga mga sidro, upod an mga sanga hito. Inmabot an iya mga sanga ngadto han Dagat Mediteraneo, ngan hasta pa ngadto han Salog Eufrates. Kay ano nga ginruba mo an mga pader palibot hito? Makakapangawat na yana han ubas hito an bisan hin-o nga nalabay, yinayatakan ito hin ihalas nga kababoyan, ngan kinakaon ito han ngatanan nga ihalas nga kamanampan. Lingia kami, O Dyos nga Labi Kamakagarahum! Tamdi kami tikang ha langit; kadi ngan panimangnoa an imo balagon hin ubas! Kadi ngan panimangnoa ini nga balagon nga ikaw ngahaw an nagtanom, ini nga luyat nga balagon nga imo ginpakusog hin duro! Ginsunog ngan ginpulod ito han amon mga kaaway; tan-awa hira ha kasina ngan laglaga hira! Panalipdi ngan bantayi an katawhan nga imo ginpili, an nasod nga imo ginpakusog hin duro! Diri na gud kami matalikod ha imo; buhia kami, ngan pagdadayawon ka namon. Pabalika kami, O Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum! Ipakita ha amon an imo gugma, ngan matatalwas kami! Goliat hin kalipay ha Dyos nga aton mananalipod; pagkanta hin mga pagdayaw ngadto han Dyos ni Jacob! Tikangi an tokar ngan tokari an mga tamborin, pagtokar hin matahom nga tokar ha mga arpa ngan mga salteryo. Huypa an budyong para han pyesta; kon bag-o an bulan ngan kon kadayaw ito. Amo ini an balaod ha Israel, usa nga sugo tikang han Dyos ni Jacob. Iginsugo niya ito ha mga tawo han Israel, han pagsulonga niya han tuna han Ehipto. Nabati ako hin diri kinikilala nga tingog nga nasiring, “Ginkuha ko ha iyo an magbug-at nga mga pinas-an; iginpabutang ko ha iyo an iyo mga alat. Nagtawag kamo ha akon ngan gintalwas ko kamo han nakada kamo ha kakurian. Ginbaton ko kamo tikang han akon taragoan dida han bagyo; Ginpruybahan ko kamo didto han mga sapa ha Meriba. Pamati han akon pahimangno, akon katawhan; O Israel, karuyag ko unta nga mamati kamo ha akon! Kinahanglan diri gud kamo mag-alagad hin langyaw nga diyos, o magsingba kan bisan hin-o gawas ha akon. Amo ako an Ginoo nga imo Dyos nga nagpagawas ha imo han tuna han Ehipto. Nganga ngan huhungiton ko ikaw. “Kundi waray gud mamati ha akon an akon katawhan; waray gud magsugot ha akon an Israel. Sanglit ginpasagdan ko hira han ira kamasupakon ngan tinugotan pagbuhat han ira kinaruruyag. Ungara ko gud unta nga mamati ha akon an akon katawhan; Ungara ko gud unta nga magsugot hira ha akon! Pipirdehon ko dayon an ira mga kaaway ngan dadag-on an ngatanan nga ira mga pangontra. Mayukbo hin kahadlok ha akon atubangan adton mga nagdudumot ha akon; mawawaray kataposan an ira kastigo. Pakakaonon ko ikaw han gimamaupayi nga trigo ngan patutunghon ko ikaw hin ihalas nga dugos.” Nangungulo an Dyos didto ha langit nga hukmanan, diin naghuhukom hiya han mga kadiyosan: “Undang na paghukom hadton diri mga husto, ngan pagpalabi hadton mga magraot nga tawo. Panalipdi adton mga kablas ug ilo, ugopi adton mga waray ug kabos hin duro. An mga pobre, makalolooy, tabangan mo, bawia ha gahom han magraot nga tawo. “Katapang niyo, kulang hin sarabotan, hin kamagraot niyo nga katawhan; waray na ha iyo an katadongan, nawara na dinhe hinin kalibutan. ‘Mga diyos kamo' akon na ginyakan, Anak han Gilalabawi kamo ngatanan.’ Kundi mapatay kamo sugad hin tawo, sugad hin hadi an kapukan niyo.” Bangon, O Dyos, mandoi an kalibutan, kay ikaw an tag-iya han kanasoran. Ayaw na gad, O Dyos, ayaw na paghilom, ayaw na pagmingaw ngan ayaw na paghinadong. Tan-awa! Mga kaaway ha imo naato, nasupil adton nagdudumot ha imo. Hilit nga paglarang supak han imo katawhan, sugad man hadton imo pinanalipdan. Siring nira, “Gun-oba ta an ira nasod, an Israel hingalimtan na hin tinuod.” Nagkauroyon hira han ira mga plano, nagkaurosa hira hin pagkontra ha imo: mga tawo ha Edumea, mga Ismaelitanhon, mga tawo ha Moab, ngan Agaritanhon, Gabal, Amon, Amalek nga mga tawo, an ha Filistia, ngan an didto ha Tiro; pati an Asiria ha ira tinmampo, upod an kan Lot kusgan nga mga tawo. An ginbuhat mo han mga Medianitanhon, ngadto ha ira imo man liwat pagbubuhaton; ngan amo gihapon ngadto kan Sisera, ngan kan Jabin ha salog Kison buhata. Imo didto ha Endor ginpirde hira, an ira mga lawas nadunot ha tuna. Buhata ngadto han mga puno nira, sugad ha kan Oreb ug Zeeb nga duha. Dag-a an ngatanan nga punoan nira, sugad han buhat mo kan Seba ug Salmuna. Nga nagsiring, “Aangkonon namon an tuna, nga kanan Dyos ginhimo ngan gintag-iya.” Dyos ko, itugot hin pagpasarang ha ira, sugad hin tapotapo hinin tuna; masugad hira han mga uhot ug upa, nga han hangin ginpapalidpalid la. Sugad hin kalayo nga nakakaugtang, han mga kabukiran ug kagurangan. Han imo alipuros hira imo tabogon, han makusog nga hangin imo hira hadlokon. Magtabon unta hin kaawod, Ginoo, itugot nga magtug-an hira ha imo. Pirdeha ngan hadloka ha kadayonan, hingpit nga kaalo an ira kamatyan. Kumilala unta hira nga ikaw la an Ginoo, waray na gud iba; an Dyos an Gilalabawi nga punoan, nga hadi han ngatanan nga kalibutan. Hin kahinigugma ko han imo Templo, O Ginoo, Labi Kamakagarahum nimo! Duro na gud an akon pag-ikaradto, nahihidlaw ako han mga ruwang mo. Mga ruwang hadton Templo han Ginoo amo'n ginhihingyap han kinabuhi ko. Hin malipayon gud magkakanta ako, ngadto hadton Dyos nga buhi hin tutoo! Bisan katamsihan may-ada urokyan, mga balinsasayaw nagsasalag man. Ha may altar piso nira ginmangnoan, Dyos, Hadi, Ginoo Gamhanan han 'tanan. Pagkamalipayon, hin pagkapalaran, adto hira nga im' templo an urokyan! Dayuday ikaw nira ginkakantahan, ha im' nag-aawit mga padayaw man! Hin pagkapalaran, pagkamalipayon han may kusog nga tikang ha im' naangkon; an may'da kasindak hin paglinakaton, ha dalan tikadto ha Bukid Sion! Samtang hira nagdayon ha paglalaktan, paglatas hadton patag han kamamad-an; nagin dapit adto'n mga katubigan, luob hin lanaw han temprano nga uran. Nagtitikakusog, waray maluyahon, samtang naglalakat hira pagpadayon; Dyos han mga diyos ira kikitaon, didto hadton dapit nga Bukid Sion. Dyos ni Jacob, pag-ampo ko pamatian, O Dyos, nga Dyos nga Gamhanan han Ngatanan. Amon hadi, O Dyos, tagi'n kalipayan, hadi nga pinili, imo dinihogan. An usa ka adlaw dida han im' Templo, labaw pa hin yukot dit' ha gawas hito; gabay ha porta han balay han Dyos ako kay ha balay han magraot ak' magpuyo. Ginoo an panalipod, arayopan, ngan amo an aton hadi nga gamhanan; an nahatag ha aton hin kaupayan, hin mga kalooy ngan hin kadungganan. Waray maupay nga iya pinupugngan hadton mga magtadong an binuhatan. Palaran an tawo kanay sariganan Ikaw nga Dyos nga Gamhanan han Ngatanan. Ginoo, an imo tuna imo kinalooyan, an Israel ibinalik mo liwat han iya kauswagan. Ginpasaylo nimo an mga sala han imo katawhan, sugad man an ira mga magraot nga binuhatan. Inmundang ka ha ira hin kasina, an imo kapungot waray mo ipadapat ha ira. O Dyos, magtaralwas, kami ha imo pabalika, an imo kabido ha amon ihunong na. An imo kasina, waray ba katapos ha amon? Ngan an imo ba pagdumot ha amon magpapadayon? Pagbag-oha gad inin kusog namon, ngan amon ka gud pagdadayawon. Ha amon ipakita an gugma nga dayon, Ginoo, ihatag ha amon an bulig mo nga matalwason. Namamati ako han kanan Dyos mga pulong, nga nasaad hin kalinaw ug kadait ha aton; kon kita diri han maraot nga paagi magpadayon. Waray ruhaduha hin pagtalwas hiya andam, hadton nahatag ha iya hin kadungganan; ngan aanhi an iya katalwasan, magpapabilin ha aton katunaan. Magtatapo an gugma ug an kamatinumanon, maghahangkopay an kalinaw ug an kamatadong; Tikang ha tuna an kamatinumanon, tikang ha langit an pagpamatadong. An Ginoo an magpapauswag ha aton, ngan mahatag an tuna hin hura nga aranihon. Mag-uuna han Ginoo an pagkamatadong, ngan mag-aandam han dalan para ha aton. Pamatii ngan batona ako, Ginoo, kay maluya ngan makalolooy ako. Talwasa ako ha kamot han kamatayon, kay ako ha imo matinumanon. Talwasa ako kay imo ako surugoon, ngan ha imo ako masinarigon. Akon ikaw Dyos, kalooyi ako, ha bug-os nga adlaw nag-aampo ako ha imo. An imo surugoon lipaya, Ginoo, kay maabot ha imo an akon mga pag-ampo. Maupay ka ha amon ngan maloloy-on, hadton nag-aampo ha imo, ikaw mahigugmaon. Pamatii, Ginoo, an akon mga pag-ampo, pamatii an akon pagtawag hin bulig ha imo. Natawag ako ha imo ha takna hin kakurian, kay an akon mga pag-ampo imo pinamamatian. Waray diyos nga sugad ha imo, Ginoo, ngan han imo mga buhat waray makakahimo. An ngatanan nga imo ginhimo nga kanasoran, nayukbo pagdayeg han imo kagamhanan. O Dyos makagarahum nagbuhat hin mga urosahon, waray gud iba, ikaw gud la an Dyos namon. Tutdoi ako, Ginoo, han imo karuyag, tutdoi ako hin mainampoon nga pag-alagad, nga tutumanon ko hin waray pagbaribad. Ako ha imo, Ginoo, kinasingkasing nagdadayaw, an imo gahom ha kadayonan akon igpapasangyaw. Hin pagkadako han imo gugma nga waray pagkabalhin, ngan an akon kalag ha lubnganan waray mo igbilin. O Dyos, an mga tawo nga mapahitas-on, nagkaabot hin pagkontra ha akon; buot ako patayon hin magbangis nga hugpo, hadton diri karuyag mamati ha imo. Kundi ikaw Dyos an mahigugmaon ug maloloy-on, kanunay mailobon ug matinumanon. Kalooyi gad ako ngan lingia, tagi hin kusog ngan dayon talwasa; kay nag-ataman ako ha imo hin dayuday, sugad gud han pag-alagad ni nanay. Ipakita, Ginoo, an imo pagkamaupay, basi makaawod an ha akon nagtatamay; kon kumita hira han hatag mo nga pahalibway. An Dyos an nagtindog hadton syudad niya, ha baraan nga bukid ini pagtindoga. Syudad Jerusalem iya hinigugma, labaw bis' diin ha Israel nga tuna. Syudad han Dyos, imo na nga pamatian, Mga butang ur'sahon iya ginyakan: “Paglista ko'n mga nasod nga natuman, lakip ko'n Ehipto ug Babilonia man. Ngan masiring ak' hiunong han Filistia, hiunong han Tiro ngan hadton Etiopia; nga hira ngatanan masasakop niya, masasakop han Jerusalem nga tuna.” Hiunong han Sion ini'n igyayakan: tanan nasod maiiya ginsakopan; ngan an Dyos nga amo'n Labaw han ngatanan, mahatag gud ha iya hin karig-onan. Malista'n Ginoo han mga katawhan, bas' magin taga-Jerusalem an tanan. An ngatanan nga didto'n iya urokyan, magkakaranta ngan magsasarayaw man. O Ginoo nga Dyos, akon magtaralwas, nagtatawag ako ha bug-os nga adlaw, ngan napakada ako ha imo atubangan ha gab-i. Pamatii an akon pag-ampo; dungga an akon pagtawag hin tambulig! Dinmangat ha akon in damo gud nga kakurian ngan hirani na ako han kamatayon. Sugad ako han ngatanan nga iba nga tikamaratay; waray na an ngatanan ko nga kusog. Ginpabay-an ako tampo han mga patay; sugad ako han mga pinanmatay nga hinayad ha ira mga lubnganan, nga imo na hinngalimtan hin hingpit, nga diri na gud nimo mabubuligan. Iginlabog mo ako ngadto han mga kahiladman han lubnganan, ngadto han gisisiromi ngan gihihilaromi nga luong. Dinadat-ogan ako han imo kasina, ngan narurugmok ako ha ilarom han mga balod hito. Ginpabayaan mo ako han akon mga kasangkayan; ginhimo mo ako nga kaharadlokan nira. Ginpriso ako ngan diri na makakapalagiw; masirom an akon pagkita tungod hin kabidoan. O Ginoo, nagtatawag ako ha imo kada adlaw, ngan inaalsa ko an akon mga kamot ngadto ha imo ha pag-ampo! Nagbubuhat ka ba hin mga milagro para han mga patay? Nabangon ba hira ngan nagdadayaw ha imo? Ginhihimangraw ba ha lubnganan an imo dayuday nga paghigugma, o an imo kamatinumanon ha dapit han kabungkagan? Hinkikit-an ba didto hito nga dapit han kasisidman an imo mga milagro, o an imo pagkamaupay ha tuna han kamatayon? O Ginoo, nagtatawag ako ha imo hin pakibulig; nag-aampo ako ha imo kada aga. Kay ano nga iginsisikway mo ako, Ginoo? Kay ano nga tinatagoan mo ako? Nag-antos ako ngan nag-ikamaratay na tikang pa han akon pagkabata; guol na ako hin duro tungod han imo mga kastigo. Nadagmak ha akon an imo mapintas nga kasina; naglalaglag ha akon an imo makaharadlok nga mga pagtimaraot. Nagpapalibot hira ha akon sugad hin baha ha bug-os nga adlaw; gindudutdot ako nira paluyoluyo. Ginpabayaan mo ako bisan pa han akon suok gud nga kasangkayan; an kasisidman nala an nahibilin nga akon kaupod-upod. O Ginoo, pirme ako magkakanta, hadton imo dayuday nga paghigugma; igsasangyaw hin dayon han akon baba an imo pagkamatinumanon manta. Maaram gad ako nga magpapadayon, an im' gugma ha ngatanan nga panahon; nga adton imo pagkamatinumanon, sugad gud han langit kamapidayonon. Siring mo, “Naghimo ak' hin ginsaaran, kaupod han tawo nga ak' ginpili man; ngan may-ada tawo nga ak' ginsaaran, nga ak' surugoon nga David an ngaran. Usa hadton imo mga katulinan, an pirme maghahadi ha kadayonan; ngan padayon ko gud nga pananalipdan, an imo panimalay hin kahadian.” Nagkakanta adton mga kalangitan, han im' urosahon mga binuhatan; ira ginkakanta ha mga baraan, adton im' pagkamatinumanon gudman. Ha bug-os nga kalangitan, O Ginoo, waray bisan usa nga sugad ha imo; waray han langitnon nga binuhat mo, nga ha imo gud magigin kapareho. Amo ikaw adton gintatahod gudman, didto han konsilyo han mga baraan; ikaw amo'n dako ngan makalilisang, nga angay gud kahadlokan han ngatanan. O Dyos nga Makagarahum han Ngatanan, waray gud masugad ha im' kagamhanan; dida hadton mga butang gud ngatanan, O Ginoo matinumanon ka gudman. Im' ginhahadian dagat nga gamhanan, im' ginpalinaw rumpat han kabaloran. Rahab nga higante hadton kadagatan, imo ini ginpatay gindugmok gudman. Pinaagi han im' kusog nga gamhanan, mga kaaway mo ginpirde mo gudman. Imo inin tuna pati kalangitan, tanan butang hini imo hinimoan. Im' buhat an amihanan ug timogan, Tabor, Hermon malipay 'kaw kakantahan. Hin pagkamakagarahum nimo gudman! Hin pagkadako gud han im' pagkakusgan. Igintitindog an imo ginhadian, dida han hustisya ngan han katadongan; an pagkamatinumanon ngan gugma man, ha ngatanan nga buhat mo hinkikit-an. Hin pagkamalipayon han mga tawo, nga nagkakaranta pagsingba ha imo; adto hira nga aada pagpupuyo, dida han kalamrag han pagkalooy mo! Tungod ha imo hira nagmamalipayon, ha bug-os gud nga takna han kaadlawon; ngan ira ka pirme nga pagdadayawon, tungod hadton imo pagkamaupayon. Kami amo an imo ginhahatagan, hin dagko nimo nga mga pagdarag-an; imo kami ginhihimo nga daogan, dida hadton imo paghigugma gudman. Ikaw, O Ginoo, amo an nagpili, hin mananalipod tinagan mo kami; an Baraan nga Dyos han Israel ngani, amo an naghatag ha amon hin hadi. Siring mo ha dugay na nga panan-awon, ha matinumanon mo nga surugoon, “Usa ka tawo an akon ginbuligan, usa hiya nga sondalo nga bantogan. Han trono amo h'ya an akon gintagan, akon ginpili h'ya tikang han katawhan. Akon surugoon David ginpili ko, ngan h'ya an ginhimo ko nga hadi niyo. Akon kusog pirme mag-upod ha iya, akon gahom magin kusog pa gud niya. Di' mag-uswag ha iya'n iya pangontra, han mga magroat di' mapirde hiya. Iya mga kaaway ak' dudugmokon, an nagdumot ha iya pagpapatayon. Ha iya ak' mahigugma ngan maunong, akon hiya dayuday pagpapadag-on. Ak' paaabotan iya ginhadian, tikang ha Eufrates nga't han kadagatan. ‘Ikaw akon amay,’ sidngon ako niya, ‘Akon Dyos, panalipod, magtaralwas pa.’ Suhag nga ak' anak h'ya ak' hihimoon, tanan kahadian hiya'n palalabwon. Saad ko ha iya pirme tutumanon, ak' ginsaaran ha iya magpadayon. Panimalay niya kanan kahadian, magdadayon sugad hadton kalangitan; dida hadton iya mga katulinan, pirme may'da usa nga maghahadi man. “Kundi kon an iya mga katulinan, han akon balaod diri na magtuman; ngan kon diri nagud hira nga magpuyo, sumala han akon mga iginsugo, kon ak' mga tugon di' na pagbalihon, ngan ak' kasugoanan di' na tumanon; niyan akon hira pagkakastigohon, tungod hadton ira pagkamasal-anon. Akon hira pagpapaantoson gudman, tungod hadton ira mga kasaypanan; Kundi gugma ko ha iya di' maundang, saad ko ha iya diri makakawang. Di' ko pag-uutdon o pagsusupakon, adton ginsaaran mga ginbuhat namon; ngan diri ko manta nga pagbabakwion, bisan usa hadton ginsaaran namon. “Makausa ngan para han kadayonan, nagsaad ak' ha baraan ko nga ngaran; diri ko hi David pagbibinuwaan, pirme manta hiya may'da katulinan. Ngan ak' babantayan iya ginhadian, samtang aada pa an adlaw nasirang. Magpapadayon it' sugad hadton bulan, ngan tangkod nga saksi dit' ha kalangitan.” Kundi pili mo nga hadi im' nangalsan, ngan im' hiya ginsikway ngan ginbayaan. Imo iginsikway iyo ginsaaran, korona n'ya ginlahog ha kahugawan. Imo ginrumpag an iya kapaderan, ginwakay an iya mga arayopan. Hiya han lumalabay ginkakawatan, han 'ya kahigrani gintitinawaan. Iya mga kaaway im' ginpadaog, hira gud ngatanan imo ginlipay gud. Im' ginwaray pulos iya hinganiban, ngan ginpapirde mo dit' ha pag-awayan. Han iya sitro im' hiya ginkuhaan, an iya trono ha tuna im' ginpukan. Ha di' pa panahon im' h'ya gintigurang, ngan imo pa hiya ginpakaalohan. Padayon ba'n pagtago mo, O Ginoo? Tubtob san-o'n paglaga han kasina mo? Dumdoma halipot la'n kinabuhi ko, tanan mamaratyon an imo ginhimo! Hin-o'n mabubuhi nga di' gud mapatay? Uunanhon han lubnganan makalikay? O Ginoo, hain naman adton una nga mga pruyba han imo paghigugma? Hain naman adton mga ginsaaran nga ngadto kan David imo ginsumpaan? Ayaw hingalimti kon inuunan-o an pagyubit ha ak' nga surugoon mo. Kon gin-uunan-o an pagpailob ko, han ngatanan nga pagtamay han pagano. Ginyuyubit gud han mga kaaway mo, an im' ginpili nga hadi, O Ginoo! Ira gudman hiya nga gin-iinsulto, ha bis' diin nga dapit h'ya napakadto. Pagdayawon la gihapon an Ginoo hin kadayonan. Amen! Unta mahimo! Pirme ka, Ginoo, nga amon puroy-anan. Han waray pa nimo himoa an kabukiran, han waray pa mahimugso an kalibutan, Dyos ka, waray tinikangan ug ha kadayonan. Imo ginsugo pagpabalik an mga tawo, ha daan niya nga kahimtang nga tapotapo. Yukot nga mga tuig ha imo pagtan-aw, sugad la hira hin usa ka adlaw. Sugad hin kakulop nga linmabay na, sugad hin takna ha gab-i nga pag-agma. Imo mga tawo dinhe kinukuha, gin-aanod kami sugad la hin baha; kinabuhi namon diri nag-iiha, sugad la hin inop kon naaga na. Sugad la kami hadton mga banwa, nga natumos dida hiton aga. Natubo, nabuswak, ngan nabukad hira, ha pagkagab-i narapdag, nalalaya. Napupuo kami han imo kasina, nalilisang kami kon napupungot ka. Ha imo atubangan aada an amon mga sala, waray natatago, imo ngatanan kinikita. Halipot an amon kinabuhi tungod han imo kasina, sugad hin huring, nagpapapas dayon, nawawara. Sitenta ka tuig amon aabuton, bangin otsenta kon may kusog pa namon; kundi puno ini hin kasamok, kagul-anan, niyan natatapos, waray na hinkikit-an. Hin-o an sayod han imo kasina? Kon an kahadlok nga iya madadara? Itutdo nga lumalabay la an kinabuhi, basi mamay-ada kinaadman kami. Tubtob san-o an imo kasina ha amon, Ginoo, kalooyi an mga surugoon nimo. Kada aga pun-a kami han imo gugma, basi kami ha imo dayuday magkanta. Tagi kami yana hin mga kalipayan, nga sukol han amon mga kabidoan; han naglabay nga mga katuigan. Pakitaa kami, imo mga surugoon, hadton mga buhat mo nga urosahon; amon katulinan imo pakitaon, hadton imo dako nga pagkaharangdon. Ginoo, amon Dyos, ibilin an imo bendisyon, basi an amon mga buhat magmainuswagon. An napakadto han Ginoo hin pagsalirong, ngan hin pagsalipod, han Makagarahum, an makakasiring hini ha Ginoo, “Amo ikaw an naugop ha akon ug nasalipod, ikaw an akon Dyos; aada ha imo an akon pagtapod.” Igagawas ako niya ha ngatanan nga kataragman; ngan han ngatanan nga nakakamatay nga balatian. Tatahoban ka han iya mga pako, waray mo kahadlok, ha iya pagmangno. Kataragman ha gab-i, ayaw kahadlok, ha adlaw nga pagsulong, ayaw kahulop. Ug hin sakit nga tikang ha kasisidman, ngan han magraot nga buhat ha kapaw-an. Damo ha imo ligid in bangin mapukan, hin darodamo pa ikaw paglilibotan, kundi diri ka gud paglalabtan. Han imo mga mata, imo hikikit-an, nga an mga magraot iya pagsisirotan. An Ginoo imo nagin darangpanan, an Gilalabawi imo nagin salipdanan. Waray ha imo masulong nga karat-an, ngan waray masupil han imo puroy-anan. Mga anghel han Dyos ikaw pagmamangnoan, pagbantay ha imo dida ha paglalaktan. Sasapnayon ka nira basi diri ka mapilasan, an imo mga tiil diri mahisampak ha kababtoan. Mga liyon ug halas imo pagtatamakan, magpintas nga liyon ug mga ibingan. Nasiring man an Dyos, “Akon tatalwason hira nga nahigugma ha akon; an ngatanan nga magtug-an nga ako Ginoo, akon pananalipdan. Kon magtawag hira akon pamamatian, uupdan ko hira kon may-ada kakurian; tatabangan hira ngan pagpapasidunggan. Babaloson ko hira hin kinabuhi nga dayon, ngan akon hira ngatanan pagtatalwason.” Kamakaruruyag hinin aton buhat, ngadto ha Ginoo hin pagpasalamat; pagkanta hin mga pagdayaw ha imo, pagtahod han Gilalabawi nga Dyos ko. Pagsangyaw ha aga han dayon gugma mo, ha gab-i han kamatinumanon nimo. Duyog dinulosan mga instrumento, ngan duyog man liwat kanan arpa tono. Ginoo, im' mga buhat nga gamhanan, amo'n nakalipay hinin akon dughan; tungod hadton imo mga binuhatan, nagkakanta ako nga may kalipayan. Pagkaurosahon buhat mo, Ginoo! kahaglarom mga panghunahuna mo! Mga tapang hini di' mahibabaro, diri masasayod in lurong nga tawo: an magraogdaog magdamo daw banwa, ngan mga magraot umuswag ha tuna; Kundi uuboson kapuo gud hira, kay ha kadayonan, Ginoo, labaw ka. Maaram gud kami, am' hinbabaroan, im' mga kaaway magkakamatay man. Adton mga magraot nga katawhan, mapupukan, mapipirde gud ngatanan. Ginpakusog ako daw baka nga todo, ngan hin kalipayan tinagan pa nimo. Kapirde han kaaway ko ak' hinkit-an, pagnguyngoy han magraot ak' hinbatian. Nalangbo daw lubi an mga magtadong, matubo daw tuog didto ha Libano. Daw kakahuyan ha balay han Ginoo, nga narampag dida han kanan Dyos Templo. Nabunga pa bisan kon mga lanyog na, ngan pirme magdig-on ngan dahonan hira. Tigaman ini matadong an Ginoo, waray sayop hiya nga panalipod ko. Hadi an Ginoo! Hiya binadoan hin pagkaharangdon ngan hin pagkakusgan. Diri mababantad inin kalibutan, iginpahimutang gud ha kadig-onan. Im' trono, Ginoo, tindog na nga daan, nga marig-on tikang pa ha tinikangan. San-o magtikang an mga katuigan, ikaw nakada na ha kamaihaan. Mga kahiladman hadton kalalawdan, nga hin aringasa amo'n tinikangan. (Nagoliat, nasinggit, ngan nagngungurob, han pagkadagko han ira mga balod.) Labaw pa gud hiya hin pagkagamhanan, kay han dinaguhob hadton kalalawdan, kay han mga balod hadton kadagatan, Ginoo ha langit gamhanan han tanan. O Ginoo, an imo mga balaod, waray pagkabantad nagpapadayon gud; ngan an imo Templo baraan nga gayod, ha kadayonan gud baraan matuod. O Ginoo, ikaw Dyos nga nakastigo, ipadayag na gud an pagkasina mo! Maghurukom ka han ngatanan nga tawo, mga palabihon balosi hin igo. An kalipay han magraot tubtob san-o? Magpapadayon ba hira, O Ginoo? Tubtob san-o'n ira kamapahitas-on? Ngan mga sala nira paghinambogon? Katawhan mo dinudugmok, O Ginoo, ginsasakit nira ngatanan nga imo. Ginpapatay nira mga ilo, balo, ngan mga langyaw nga dinhe pagpupuyo. Ngan amo man ini'n ginyayakan nira, “An Ginoo diri ha aton nakita; an Dyos han Israel, diri manta hiya nga makakasabot han ginbubuhat ta!” Katawhan ko, ano hin katapang niyo? San-o pa ba kamo nga mahibabaro? Dyos an naghimo han mata ug talinga; diri ba mabati hiya ngan makita? Hadton mga nasod hiya magmarangno, di' ba hiya ha ira magkakastigo? Hiya magturutdo han tanan nga tawo, sanglit di' ba hiya an mahibabaro? Maaram gud an Ginoo han ngatanan, bisan pa han ira ginhunahunaan; maaram gud hiya bis' han kalurongan han ira paagi hin pangatadongan. Palaran an tinutdoan mo, Ginoo, an tinututdoan han balaod nimo. Ha mga kasamok ginpapahuway mo, tubtob an magraot mahilubong nimo. Bunyog an Ginoo han iya katawhan, mga sakop niya diri bubulagan. Magmamatadong na liwat an hukmanan, ngatanan magtadong ito uogopan. Hin-o ha iyo in inmugop ha akon, supak han magbangis ngan diri magtadong? Kon di' pa'n Ginoo'n binmulig ha akon, binmaya na ako, ha tuna ginlubong. Han pagsiring ko, “Nahuhulog na ako,” naghawid, Ginoo, an dayon'g gugma mo. Kon nababaraka, nagugupong ako, ginliliaw ngan ginlilipay ak' nimo. Waray ka labot han magraot nga hukom, nga ginagamit an balaod panlimbong; nga nagsasarabot kontra han magtadong, ngan ginsisirotan hira'n kamatayon. Kundi han Ginoo Dyos ak' sinalipdan. Tungod han ira karat-an sisirotan; pupuohon tungod ira kasal-anan, Ginoo nga Dyos ta ha ira mapukan. Kadi, an Ginoo aton pagdayawon! Magkanta, magrayhak kit' hin malipayon; ngadto han Dyos hiya'n panalipod naton, hiya nga magtaralwas ta an pagdaygon. Hin pagpasalamat ngadto kit' ha iya, magrugya hin mga pagdayaw nga kanta, kay an Ginoo amo'n Dyos nga gamhanan, hadi nga gamhanan kay han kadiyosan. Naghahadi hiya han bug-os nga tuna, mga kahitas-an, kahiladman iya; iya'n kadagatan nga ginhimo niya, pati katunaan nga iya ginporma. Kadi, yukbo kita, aton pagsingbahon, luhod ha Ginoo, naghimo ha aton! Kay amo man ada hiya an Dyos naton, kita katawhan, gin-ataman nga panon. Pamati hiya nagyayakan yana: “Kasingkasing niyo ayaw patig-aha; sugad kaapoyan niyo ha Meriba, sugad didto han kamingawan ha Masa. Didto ak' ginsulay, ira ginsarihan, bis' ak' mga buhat ira nakita na; Kwarenta anyos ak' kasina ha ira, siring ko, ‘Hin kamasinupilon nira! Nadiri pagsugot han ak' mga sugo.’ Sanglit nasina ngan nakasumpa ako: ‘Hadton tuna diri gud masulod kamo nga amo na unta an pahuway niyo.’” Kanta ha Ginoo hin bag-o nga kanta! Kanta ha Ginoo, an bug-os nga tuna! Kanta ha Ginoo, pagdayawa hiya! Kada adlaw sumat katalwasan niya. Ha kanasoran iyo igpakilala iya pagkaharangdon, iya himaya, ngan an mga gamhanan nga buhat niya ha ngatanan nga katawhan han tuna. An Ginoo dako nga pagkaharangdon, ngan kinahanglan gud hiya pagdayawon. Angay gudman hiya nga pagpasidunggan labaw han ngatanan gud nga kadiyosan. Mga ladawan gud la an kadiyosan han ngatanan gud nga kanasoran. Kundi an Ginoo hiya amo gudman an naghimo han bug-os nga kalangitan. Pagkadungganan ha iya nag-alirong, sugad man an iya nga pagkaharangdon; ha iya Templo amo an nagpupuno an iya kaanyag ngan gahom nga dako. Dayawa'n Ginoo, katawhan ha tuna, dayawa an iya gahom ug himaya. Dayawa'n mahimayaon ngaran niya, didto han iya Templo paghalaran ta. Yukbo kamo ha iya gud atubangan, kon pumakita an Labi Kabaraan; panngurog ha iya kamo gud ngatanan, ngatanan nga katawhan ha kalibutan. Sidnga'n kanasoran, “ Ginoo hadi na! An kalibutan ginpahimutang niya. Diri mabantad kay iya ginparig-on, katawhan paghuhukman gud hin matadong.” Pagkalipay kamo, tuna, kalangitan! Uwang, dagat, ug binuhat ha imo man; pagkalipay kamo nga mga kaumhan, ngan mga binuhat ha imo ngatanan. Niyan magrarayhak tanan kakahoyan ha Ginoo kay maabot hiya gud man, katawhan ha tuna iya paghadian han pagkamatadong ngan kamatuoran. Hadi an Ginoo! Pagkalipay, tuna! Kapupod-an ha dagat, pagkalipay na! Magdakmol nga dampog nalibot ha iya; matadong ug husto an paghadi niya. Kalayo amo an ha iya nauna, pag-ugtang han kaaway palibot niya. Iya kikidlat lamrag ha kalibutan, nakurog an tuna nga linalamragan. Natutunaw bisan adton kabukiran, sugad hin taro ha iya atubangan; kay amo gud hiya an Ginoo gudman, an Ginoo han bug-os nga kalibutan. Iginsasangyaw na hadton kalangitan ha ngatanan adton iya katadongan; ngan han mga nasod ini hinkikit-an. An himaya niya kita han katawhan. Tanan nga nasingba hin mga ladawan puro hira manta nga kaaalohan; an ngatanan gud nga kadiyosdiyosan hira mayukbo ha iya atubangan. An imo katawhan, an bungto han Sion nalilipay hira nagmamalipayon; mga syudad han Juda rayhak gihapon, tungod, O Dyos, han imo mga paghukom. Ginoo Makagarahum han Ngatanan, labaw nga punoan hinin kalibutan; larulabaw ka hin duro han ngatanan, han ngatanan gud nga kadiyosdiyosan. An aton Ginoo nahigugma gudman hadton mga nagdudumot han karat-an; iya mga tawo pinananalipdan, binabawi ha magraot nga katawhan. Nasilaw an lamrag ha mga magtadong, an mga mag-upay nagmamalipayon; rayhak ha Ginoo, magtadong ngatanan, iya baraan ngaran pasalamatan. Bag-o nga kanta ha Ginoo kantahon, kay ginbuhat niya mga urosahon! Han iya baraan nga kusog ug gahom an pagdarag-an iya na gud naangkon. An Ginoo amo'n nagpahibaro na han iya pagdarag-an, iya victorya; ha mga nasod ginpahibaro niya adton iya gahom nga nagtatalwas pa. Saad ha Israel gintuman gud niya upod dayuday pag-unong, paghigugma; pagdarag-an han aton Dyos an nakita han mga katawhan ha tanan nga tuna. Magrugyaw ha Ginoo, tanan nga tuna, pagrayhak hin kanta, pagdayawa hiya. Ngadto ha Ginoo hin dayaw pagkanta! Ngan pagtokar dida hadton mga arpa. Upod hadton tunog han mga trompeta, pati adton mga budyong pagpatungga; ngan gogliat tungod hin kalipay kita ngadto ha Ginoo nga amo'n hadi ta. Pangawan na kamo tanan kadagatan, ngan ha iya mga binuhat ngatanan. Pagkanta na kamo, mga katunaan, ngan an ngatanan nga dida an urokyan. Pagparakpak kamo, mga kasapaan! Pagkaranta kamo, mga kapungtoran! Pagduruyog kamo nga may kalipayan, didto han aton Ginoo atubangan! Kay makanhi hiya, tuna hahadian, iya paghahadian mga katawhan! An bug-os nga tuna hinin kalibutan subay han hustisya ug han kaangayan. An naghahadi amo na an Ginoo, yana pakuroga na an mga tawo igbaw'n mga kerubin an iya trono, hiya nalingkod, tuna bay-og hin duro. Gamhanan an Ginoo didto ha Sion, hiya'n labaw han tanan nga mga nasod. Tanan magdayaw ngaran n'ya nga harangdon ngan dako ug hiya baraan gihapon. Gamhanan hadi, higugma mo'n matadong, ha Israel hustisya im' ginparig-on; ikaw an nagdara han pagkamatadong, ngan pagtagad han ngatanan nga turopong. An Ginoo aton gud nga pagdayawon, amo hiya an Ginoo nga Dyos naton, didto han iyo trono aton singbahon, pagkabaraan niya, aton pagdaygon! Moises ug Aaron iya kapadian, ngan hi Samuel usa liwat han kadam-an nga nag-ampo, nagsangpit han iya ngaran, nagsangpit han Ginoo ngan ginbaton man. An iya paagi ha ira pagyakan, harigi nga dampog an gintitikangan; mga balaod niya ira gintuman, an ginhatag niya nga kasugoanan. At' Ginoo nga Dyos ha ira nagbaton, ikaw nga Dyos, ha ira mapasayloon; kundi ikaw an nakastigo gihapon hadton ira mga pagkamasal-anon. An Ginoo nga aton Dyos pagdayawon, didto han iya baraan gud nga pungtod ngan angay gud hiya naton pagsingbahon, kay baraan an Ginoo nga Dyos naton. Pagrayhak ha Ginoo, bug-os nga tuna. Hin malipayon an Ginoo singbaha; ngan pumakada ha atubangan niya, upod in malipayon nga mga kanta! Ayaw gud kalimot nga Dyos an Ginoo! Amo hiya adton ha aton naghimo. Hiya an tag-iya ha aton nga tawo, katawhan kita niya, iya karnero. Sulod kita ngadto hadton Templo niya, upod adton mga pagpasalamat ta. Upod an pagdayaw in' nga dapit sudla! Pagpasalamat ngan pagdayawa hiya! An Ginoo hin pagkamaupay gudman, buhi an iya gugma ha kadayonan; amo man an iya kamatinumanon, ha kagihaponan gud nagpapadayon. Pag-unong, kamatadong ak' kakantahon, ha imo, Ginoo, akon aawiton. Panggawi ko diri magmamasalaypon; san-o ka pa ngani kakadi ha akon? Magpuputli ako han akon urokyan; magraot nga buhat di' ko tutugotan. Napupungtan ko an mga binuhatan han nabaya han Dyos nga mga katawhan. Diri ako manginginlabot ha ira, (ngan maupay nga pasagdan nala hira.) Diri na gud ako magmamalimbongon, bis' karat-an diri paghunahunaon. Tawo nga matamay akon pupuohon, nga han iya sangkay naglilinibakon. Diri manta ako hin tawo mauyon, hadton parayawan ngan mapahitas-on. An matinumanon han Dyos karuyag ko, ngan pauokyon ko ha akon palasyo; hira nga tinuod nga tangkod nga tawo, pagsirbe ha akon hira tugotan ko. Waray gudman mga tawo nga buwaon nga makakaukoy ha palasyo nakon; waray salingkapaw man nga malimbongon ha atubangan ko makakagpadayon. Adlaw-adlaw akon gud pagpupuohon, tanan nga magraot hinin tuna naton; tanan nga magraot ak' paiiwason, tikang hadton syudad han Ginoo naton. Ginoo, pamatii an akon mga pag-ampo, ngan dungga an pakibulig ko ha imo. Ayaw gad intawon talikdi ako, kon han kasamokan ako mapupuno. Pamatii ngan ha gilayon batona ako. Naaanaw ako sugad hin aso, nauugtang an akon lawas ha kalayo. Naturaw na ako daw banwa nga uga, ha akon pagkaon waray na ako gana. Dako hin duro an akon pangaraba, magasa na gud ako, panit, tul-an na la. Daw tamsi nga layaw didto ha kamingawan, daw bukaw didto hin rinuba nga binayaan. Ha akon paghigda, waray ko pagpiyong, daw nag-uusaan nga tamsi ha atop han bobong. Ha bug-os nga adlaw diri gud nahunong, an mga kaaway pagyubit ha akon; hira ha akon magbibiaybiay an akon ngaran ginamit hin pagtamay. Mga agbon amo an akon pagkaon, sinaktan hin luha an akon irinmon. Tungod han kapungot mo ug kasinahon, ginpurot mo ako ngan ginlabog dayon. Daw lambong ha gab-i an kinabuhi nakon, sugad ako hin banwa nga uga an mga dahon. Kundi ikaw, Ginoo, hadi nga dayon, mga katulinan ha imo manunumdom. Ikaw mabangon ngan napaid han Sion, kay inmabot gihapon ini nga panahon; hin paghatag han imo kalooy ha iya, amo na gud ini an igo nga takna. Minahal hiya han mga surugoon nimo, bisan kon human na hiya mapuo; maloloy-on hira gihapon ha iya, bisan kon ginbayaan hiya nga guba. Mahahadlok han Ginoo an kanasoran, ngan han iya gahom adton kahadian. Kon tindogon na an Sion nga bungto, ipapadayag an iya pagkadako. Iya na gud nga pamamatian, adton ginpabay-an nga iya katawhan. Diri na gud niya pagpapakabungolan, adton ira mga pag-ampo ngatanan. Isurat kanan Ginoo binuhatan, para han tiarabot nga katulinan; basi an waray pa matawo nga katawhan, ha iya man liwat magdayaw ngatanan. An tuna han Ginoo gintinangboan, tikang hadton dapit niya nga baraan; tikang didto dayuday niya ginkikinitaan, an tuna ha ubos han mga katawhan. Tungod nga karuyag niya hibatian, mga araba didto ha bilanggoan; pagtalwas gud hadton mga sinirotan, han kamatayon nga ira dadangatan. Ipasangyaw ha Sion an ngaran han Ginoo, magdayaw ha Jerusalem an mga tawo. Kon an mga nasod ug ginhadian magtampo, ngan magsingba na gud hira han Ginoo. Ginpaluya ako ha akon pagkabatan-on, ginpahalipot niya an kinabuhi nakon. Ayaw anay, Dyos ko, ako pagkuhaa, samtang nga an akon panuigon bata pa. O Ginoo, buhi ka ha kadayonan, ginhimo an tuna ha kamaihaan; ngan pinaagi han mga kamot nimo, imo pa an kalangitan ginhimo. Ngatanan maaanaw kundi magpapadayon ka, sugad hin panapton madudumog hira; sugad hin dugnit imo liliwanan, mauubos manta kawara ngatanan. Kundi amo ka gihapon, waray kataposan. Murayaw an kahimtang han amon kabataan; mag-uokoy dayuday ira katulinan, ha ubos han imo panalipdanan. An Ginoo, kalag ko, imo pagdayawon, an iya baraan nga ngaran akon pagdayegon. An Ginoo, kalag ko, imo pagdayawon, an iya pagkamaupay diri mo limoton. Napasaylo hiya han akon mga sala, an akon mga sakit gintatambal niya. Pinapahirayo ako niya ha lubnganan, gugma ug kalooy ako niya tinatagan. An akon kinabuhi iya ginpupun-an, han iya mga mag-upay nga butang. Basi ako magpadayon hin kabata ug kakusog, sugad hin kusgan ug malaksi nga banog. Ginoo, naugop ka han mga ginraraogdaog, ngan tinatagan mo hira han ira katungod. Mga larang niya hi Moises ginsumatan, an Israel iya ginpakita han iya kagamhanan. An Ginoo maloloy-on ug mahigugmaon, mahinay masina, may gugma nga dayon. Diri hiya kanunay nagbibinusa, diri kadayunan an iya kasina. Diri kita niya ginsisirotan, sumala ha igo ha aton ug kaangayan. Diri man kita niya ginbabalosan, sumala han aton mga kasal-anan. Sugad kahitaas hadton kalangitan, ha igbaw han tuna hinin kalibutan; amon man kadako an iya paghigugma, hadton may pagtahod, kahadlok ha iya. Sugad nga hirayo adton sinirangan, han namamarapara nga katundan; amo man an kahirayo han iya pagkuha, tikang ha aton han aton mga sala. Sugad nga an amay han iya anak maloloy-on, amo man an Ginoo hadton ha iya mahadlokon. Maaram hiya kon ano an iya ginhimo ha aton, nga tapotapo kita, hiya nanunumdom. An kinabuhi han tawo sugad la hin banwa, bukad ha kapatagan nga namumukad na. Paghuypa han hangin, nawawara dayon, ngan diri na gud ini hira kikitaon. Kundi an gugma han Ginoo nagpapadayon, han mga tawo nga ha iya mahadlokon; ngan magpapadayon an iya kaupayan, ngadto han ngatanan nga mga katulinan, ngadto han nagtutuman han ginsaaran, ngan hadton nasugot han iya kasugoanan. Gintindog ha langit an trono han Ginoo, hiya an hadi han ngatanan nga hinimo. Kusgan nga mga anghel, dayawa an Ginoo, namamati, natuman han iya mga sugo. Dayawa an Ginoo, kamo ngatanan, mga kagamhanan ha kalangitan; hi kamo nga iya mga surugoon, nga nagtutuman han iya kaburot-on. Ngatanan kamo, an Ginoo dayawa, nga iya ginbuhat ug iya gintuha; bisan diin nga dapit nga paghadian niya, kalag ko, an imo Ginoo pagdayawa. Pagdayawa an Ginoo, O kalag ko! O Ginoo nga akon Dyos pagkadako! Kaharangdon, kadungganan an bado mo, naputos ka ngahaw han kapawa nimo. Daw tulda ginbitad mo an kalangitan, ngan imo gintindog an imo urokyan; didto ini ha igbaw han katubigan, imo karuwahe mga kadampogan. Pako han hangin an imo ginlalaktan. Imo magsarangyaw adton kahanginan ngan an mga idlap han kakikidlatan, ginagamit nga mga surugoon man. Marig-on gud an imo pagpahimutang han tuna dit' han iya patukoranan. Diri ini mawawaring, mababantad, binawbawan ini hadton katubigan. Daw hin panapton adto nga katubigan, nga nagtahob bisan pa han kabukiran. Han pagsaway mo hadto nga kalalawdan, nanlikay gud dayon nanmalagiw gudman. Nagdagmit gad hira hin pagpahirayo, pagbati nira'n im' goliat nga sugo. Sulhog kabukiran nga't han kahamub-an, nga't han dapit nira nga im' gintalaan. Iginpahimutang mo an katutoban, nga diri gud nira nga paglalahosan. Basi diri nira na gud paglunopan an bug-os nga tuna hinin kalibutan. Im' paawas burabod ha kahamub-an, tubig nagsupatsupat han kabukiran. Nagpainom ihalas nga kamanampan, bulong kauhaw han layaw kaasnohan. Nagsasalag, nag-aawit katamsihan di't han higrani nga mga kakahoyan. Tikang langit uran mo ha kabukiran, puno'n tuna han im' mga kaupayan. Imo ginpalangbo adton kabanwaan, para panabsaban hadton kahayopan; mga tanom hin paggamit han katawhan, maiya pagkaon tikang katunaan. Ngan basi makahimo hiya hin bino nga amo'n nakakapalaksi han tawo, lana hin olibo iya maglilipay, nahatag na iya'n kusog an tinapay. Adton mga sidro didto ha Libano, dayuday may uran nga tubig nga damo; amo ini an kahoy gud han Ginoo, hiya an nagtanom, hiya'n nagpatubo. Nagsasalag didto adton katamsihan, adton mga talabong, ha kakahoyan. Higtaas nga bukid, an kakakandingan, mga umpas, han koneho taragoan. Tuha mo an bula, panahon tigaman, katunod han adlaw iya hinbaroan. Himo mo an gab-i ngan ha kasisidman, nasudoy an ihalas nga kamanampan. Ngurob hin panganop mga nati liyon, pangita han hatag han Dyos nga pagkaon. Pagpunias, paglamrag han kaadlawon, balik pagluob ha ira mga dugmon. Niyan adton mga tawo man nabangon, pagbuhat han ira mga buruhaton; padayon an ira pagkinabudlayon, tubtob han pag-abot na han kagab-ihon. O Ginoo ka damo nga mga butang an im' ginhimo han imo kinaadman; ikaw an nagbuhat hini gud ngatanan, puno na han im' buhat an kalibutan. Ada an kadagatan ngan kalalawdan, duro hin kadagko ngan kahagluag man; ada an di' maisip nga mga butang, an dagko ngan gudti nga im' binuhatan. Ada paglalayag mga kabarkohan, ada pagmumulay dako nga Lebiatan; ito nga higante hiton kadagatan, nga imo man liwat ini binuhatan. Nasarig ha imo ini gud ngatanan, hin mga pagkaon, ira kinahanglan; an imo ginhatag ira ginpupulsan, han imo pagkaon hira busog gudman. Hadlok hira kon imo binabayaan, patay hira kon imo binabawian; han im' gininhawa patay kon kuhaan, ngan balik ha tuna diin hira tikang. Kundi kon nahatag ka ngadto ha ira han im' gininhawa, hira natutuha; hin bag-o nga kinabuhi nahatag ka ngadto ha kalibutan dinhe ha tuna. Magpabilin na unta ha kadayonan an himaya han Dyos, iya kagamhan! An Ginoo unta magmalipayon man, tungod hadton iya mga binuhatan! Kon iya tinatan-aw an kalibutan, nakurog dayon ha tuna an ngatanan; kon iya hinihikap an kabukiran, nauskok dayon an mga kaasohan. Magkakanta ako ngadto ha Ginoo ha bug-os gud hini nga kinabuhi ko; samtang buhi pa magkakanta gud ako, hin pagdayaw han Dyos nga akon Ginoo. Makalipay unta ha iya'n ak' kanta, kay ginlilipay man liwat ako niya. Mapuo na unta dinhe hinin tuna an mga magraot ngan makasasala. Pagdayawa an Ginoo, O kalag ko! Pagdayawa, pagdayawa an Ginoo! Pagpasalamati niyo an Ginoo ngan igpasangyaw an iya pagkadako; igpahayag an iya mga nahimo, dida han kanasoran igsumat niyo! Pagkantahi hin pagdayaw an Ginoo, sumat nga ur'sahon iya nahimo. Pagkalipay kamo kay iya na kita tanan nga nasingba ha iya magrakya. Dangop ha Ginoo nga kamo buligan, ngan magsingba ha iya hin kadayonan; ngan angay gud niyo nga paghinumdoman mga buhat niya nga kahiburongan. Hinumdomi an iya mga milagro, ngan mga paghukom nga iya nahimo; tulin ni Abraham nga iya ginsugo, ngan tulin ni Jacob pinili nga tawo. Amo hiya an aton Dyos nga Ginoo, para han ngatanan iya mga sugo. Gintutuman niya iya ginsaaran, mga saad 'ya yukot nga katulinan. Tutumanon iya sabot kan Abraham, ngan an iya saad ngadto kan Isaac. May ginsaaran an Ginoo kan Jacob, an ginsaaran nga magpapadayon gud. Siring niya, “Ikaw an akon tatagan han bug-os nga katunaan han Canaan; ini magigin imo kalugaringon, sugad nga imo gud ini panurondon.” Mga tawo han Dyos bisan gutiay la, mga langya la ha Canaan nga tuna. Ha mga nasod nagsudoysudoy hira, mga ginhadian hinngadtoan nira. Waray hiya tugot hira pagdaoton, sanglit mga hadi 'ya ginpahimatngon: “Di' paglabtan akon mga dinihogan, mga manaragna ko di' paghukaan.” Ira nasod gindad-an niya hin gutom, ginkuha an tanan nira nga pagkaon. Kundi ginpauna niya in batan-on, hi Jose nga ginbaligya nga oripon. Mga tiil niya an ginkadinahan, ngan an iya liog hin puthaw ginhigtan. Tubtob nga an iya gintagna matuman, an pulong han Ginoo ginpamatud-an. Hadi han Ehipto h'ya ginpabuhian, gintalwas h'ya han hadi han kanasoran. Hiya ginhimo nga amo'n tinaporan, han iya gobyerno, iya kagamhanan. H'ya na'n magburuot han bug-os nga tuna, mga opisyal han hadi ubos niya; mga magsaragdon iya gintatadagan, gintutudoan niya hin kinaadman. Niyan hi Jacob kinmadto ha Ehipto, ngan didto h'ya hini nga nasod pagpuyo. Ngan didto ginhimo ini han Ginoo, nga magdamo'n anak han 'ya mga tawo. Ngan ginhimo hira didto nga gamhanan, labaw kay han ira kaaway ngatanan. Kundi didto iya katawhan gindumtan, iya mga surugoon ginlimbongan. Iya surugoon nga Moises ginsugo, ngan Aaron nga ginpili ginpakadto; ginbuhat nira'n buhat han Dyos nga dagko, ngan mga milagro didto ha Ehipto. Gindad-an n'ya an tuna hin kasisidman, kundi Ehiptohanon w'ray gud magtuman; ginhimo mga dugo ira kasalogan, ngan ginpatay niya'n tanan kaisdaan. Naluob ira tuna hin kapaklahan, bis' an palasyo'n hadi ira ginsudlan; pagsugo han Dyos, langaw ngan kanamokan nagluob gud ha bug-os nga katunaan. Hulog mga yelo saliwan han uran, nga lilinti idlap ha katunaan; ginrugmok kaigosan ngan urubasan, ngan gintumba'n tanan gud nga kakahoyan. Pagsugo n'ya nagkaabot mga duron, diri gud maihap nga minilyon-milyon; ngatanan nga tanom hini ginpangaon, pati an ngatanan nira nga babrion. Ginpatay n'ya suhag nga kalalaken-an dit' han Ehiptohanon nga kabablayan; mga Israelita iya ginmandoan, nagkalakat dara'n salapi, bulawan. Ngan magkusog ini nga iya katawhan, mag-upay an panlawas nira ngatanan; mga 'hiptohanon hira nahadlokan, ngan nalipay hira nga ira bayaan. Katawhan han Dyos hin dampog ginpandongan, ngan ha gab-i hin kalayo ginlamragan; hira nangaro, ginhatag katamsihan, damo nga pagkaon tikang kalangitan. Ginbuka n'yan bato ngan tubig inmawas, daw hin sapa han kamingawan paglatas; baraan nga saad iya hinnumdoman nga't han surugoon n'ya nga hi Abraham. Sanglit ha pagguwa iya ginmandoan, adton pinili gud niya nga katawhan; ngan tungod hin dako gud nga kalipayan, gogliat an ira pagkanta ngatanan. Iya ginhatag ha ira'n katunaan, nga tuna nga kanan iba nga katawhan; katapos iya gud hira gintugotan, nga magtag-iya hadton ira kaumhan. Ginbuhat n'ya ini basi an katawhan, managsugot han iya kabalaoran; ngan an iya mga sugo tumanon man, pagdayawon an Ginoo han ngatanan! Dayawon an Ginoo! Pagpasalamati liwat hiya niyo; kay tugob hiya hin kamaupay, kay dayon an iya gugma ug dayuday. Hin-o gud ha aton in makakagsumat, hadton iya gamhanan nga mga buhat? Hin-o gud ha aton in makakagpakita, hin igo, angay nga pagdayaw ha iya? Pagkapalaran han mga nagsusugot, hin pagtuman hadton iya mga balaod; ngan nagbubuhat hadton katadongan, ha gihapon ug ha takna gud ngatanan. Hinumdomi gad man ako, Ginoo, kon natabang ka han imo mga tawo; ha imo mga pagbulig sakopa gad ako, kon an imo katawhan gintatalwas nimo. Pakitaa ako han pag-uswag han imo katawhan, ipaangbit ha akon kanan nasod kalipayan; basi magmalipay ngan magrayhak ako, kaupod han mga ginsakopan nimo. Nakasala kami ngan an amon ginikanan, kay ginbuhat namon in mga karat-an. Mga ginikanan namon ha Ehipto, waray makasabot han ginbuhat nimo. Mga urosahon nalimot na hira, han mga ginpakita nga gugma niya; han Makagarahum sinmupil pa hira, didto han dagat nga gintabukan nira. Kundi iya gihapon hira gintalwas, sugad gud han iya ha ira ginluwas; basi ha ira hiya makagpakita, han dako nga pagkagamhanan niya. An Lusayon nga Dagat ginsugo niya, ngan hinmubas dayon ito ngan nagmara; ha iya katawhan hiya an nag-una, han pagtabok nira han salad nga mamara. Sanglit ginbawi na liwat hira niya, tikang hadton mga nagdumot ha ira; ngan iya man gihapon hira gintalwas, tikang han kaaway nira nga magpintas. Ginlumsan han tubig an kaaway nira, waray nahibilin bisan gud la usa. Katawhan niya tinmuod han saad niya, ngan ha pagdayaw ha iya nagkaranta. Kundi madali la nira hingalimtan, an dagko niya nga mga binuhatan; waray na maghulat han iya paglarang, kundi nagbuhat han ira naruyagan. Nag-ungara hira didto ha kamingawan, ngan an Dyos ira gud ginsarihan. Sanglit an ira gin-aro, iya gintagan, kundi mangirhat nga peste iya ginparad-an. Didto inmawa kan Moises an katawhan, ngan kan Aaron nga kanan Dyos baraan. Binmuka an tuna, ginlam-oy hi Datan, ngan nahilubong an mga sakop ni Abiram. Kalayo linmusad ug hira nasuritan, an ngatanan nga mga ginsakopan; nasunog, naugtang hira ngatanan, an iya mga magraot nga katawhan. Ha Horeb naghimo hin nati nga bulawan, ngan ginsingba nira ini nga ladawan. An kaanyag han Dyos ginbalyoan nira, ladawan hin hayop nga nakaon hin banwa. Nalimot hira han Dyos nga nagtalwas ha ira, ha Ehipto pinaagi han dagko nga buhat niya; ha Lusayon nga Dagat ginbuhat niya, mga urosahon, makatitingala! Sanglit, siring han Dyos, hira pagpupuohon, kon diri pa hi Moises, an iya surugoon; inmabtubang han Dyos basi hin pagpugong, han iya kapungot nga diri ipadayon. Ngan dinmiri hira han maupay nga tuna, kay waray nira pagsarig han ginsaad niya. Nagngurutob hira didto han ira tulda, an Ginoo nagpakabungol la ha ira. Sanglit iya hira ginpahimatngonan, papatayon hira didto ha kamingawan. Ira katulinan in magpapatsarang, magkakamatay ha langyaw nga kanasoran. Ngan an kanan Dyos katawhan tinmampo na, hin pagsingba kan Baal ha Peor nga tuna; han iginhahalad kinmaon pa hira, ngadto hadton patay nga kadiyosan nira. Gin-aghat an kanan Ginoo kasina, pinaagi hadton ginawian nira; ngan peste, malara ngan makalilisang, dida ha ira binmutho, nagsarang. Ginkastigo ni Penihas adton mga salaan, tungod hini an peste inmundang. Tungod hini diri hiya hingangalimtan, ngan magpapadayon ha takna ngatanan. Gin-urit an Ginoo didto ha Meriba, ngan nabido hi Moises tungod ha ira. Natagan hi Moises hin dako nga kabidoan, nga nagyinakan hin diri kaangayan. Mga Hentil waray nira pamataya, sugad han ginsugo han Ginoo ha ira. Kundi lugod ha ira nakig-aragsawa, ngan nagsubad han mga ginawian nira. Mga ladawan ginsingba han katawhan, natinikangan ini han ira kabungkagan. Ira iginhalad an ira kabataan, ngadto han kadiyosan han Canaan. Ginpamatay nira ini nga katawhan, ira mga anak, inosente pa man; tungod han pamatay nga makalilisang, an ira kalugaringon nga tuna nahugawan. Nahugawan liwat an ira mga binuhatan, han pagsirbe han Dyos waray hira makagtuman. Sanglit an Ginoo duro hin kasina, iya ginsalikway an katawhan niya. Basi mabihag hira, iya hira ginpabay-an, han mga kaaway hira ginhadian. Gintalumpigos hira han mga kaaway nira, ngan ginraogdaog ug gin-oripon pa. Nakadamo hira han ira Dyos pagtalwasa, kundi an pag-ato asay an ginpili nira. Hira nagtikalodlod ha pakasala. Kundi pinamatian han Ginoo pa, an ira pagsangpit, ira pangaraba; ngan ginpanimangno an kakurian nira. Iya gindumdom an ira ginkasarabotan, tungod han iya gugma, iya hira ginturosan. Waray magdumot, kinalooyan hira, han nagbihag, ug nagbilanggo ha ira. Ginoo, amon Dyos, kami pagtalwasa, tikang han kanasoran kami tiroka; basi baraan mo nga ngaran amon pagdayawon, ngan pagpasalamatan ka namon nga malipayon. An Dyos ha Israel, Ginoo dayawon! Dayawon ta hiya yana ug ha gihapon; ngatanan nga tawo, “Amen” an igbaton, pagdayawon hiya nga Ginoo naton! “Adton Ginoo pagpasalamatan ta, kay maupay ngan padayon nahigugma!” Hini nga mga pulong sarabat kita, adton ngatanan nga gintalwas na niya. Ginbawi kam' tikang mga kaaway man; ginbalik tikang han langyaw kanasoran; tikang ha sinirangan ngan ha katundan, ngan tikang ha amihanan ngan timogan. May nagsudoysudoy hadton kamingawan, waray makaagi'n syudad nga urokyan. Nag-antos hin kagutom ngan kauhaw man, waray nagud nira sadang paglaoman. Niyan ha butnga han ira kakurian, an Ginoo ira ginsangpit, gintawag; ngan iya tinagan hira'n katalwasan, tikang hadton ira mga kasakitan. Ginmandoan hira ha tadong nga dalan, ngadto hadton syudad nga ira gin-ukyan. Ginoo ira gud pagpasalamatan, tungod han gugma n'ya nga ha kadayonan, tungod urosahon ginbuhat ha ira. Mga inuuhaw'ya pinapatunga; mga ginugutom binubusog niya pinaagi'n mga kaupayan niya. May nag-ukoy ha kadulom, kasisidman, nag-antos nga priso nga kinadenahan. Kay ginsupak nira an kasugoanan han Dyos nga Makagarahum han ngatanan. Iginsikway nira iya mga sagdon, guol gud han magkuri nga buruhaton. Natutumba hira tungod nga gul-anon, waray gud nabulig ha ira pagbangon. Niyan ha butnga han ira kakurian, an Ginoo ira ginsangpit, gintawag; ngan iya tinagan hira'n katalwasan, tikang hadton ira mga kasakitan. Iginggawas han kadulman, kasisidman, ngan ginrugmok an ira kakadenahan; Ginoo ira gud pagpasalamatan, tungod han gugma niya nga ha kadayonan. Tungod urosahon ginbuhat ha ira, bronse'ng mga sada iya rinuruba; iya binabari, pinanlalambos pa, adton mga barra nga puthaw nga trangka. Mga lurong adton pipira ha ira, nag-aantos tungod ira mga sala. Bis' ano'ng pagkaon waray hira gana, ngan harapit na gud magkamatay hira. Niyan ha butnga han ira kakurian, an Ginoo ira ginsangpit, gintawag; ngan iya tinagan hira'n katalwasan tikang hadton ira mga kasakitan. Hadton iya sugo hira gintambal man, ngan gintalwas hira tikang han lubnganan; Ginoo ira gud pagpasalamatan, tungod han gugma niya nga kadayonan. Tungod urosahon ginbuhat ha ira, maghalad hin mga tinubod gud hira; ha pagpasalamat, maglipay, magkanta, igsumat gud tanan nga ginbuhat niya. May'da nanagsakay hadton kalalawdan, nga nagpakabuhi dit' han kadagatan; nabuhat han Ginoo ira hinkit-an, ur'sahon buhat n'ya dit' han kahiladman. Hangin nagmakusog han iya pagsugo, ngan an mga balod iya ginpadagko. Gin-alsa ha igbaw adton mga barko, ngan dayon gin-unlod hilarom hin duro. Dida han sugad nga mga kataragman, nanagturaw na gud adton katawhan; daw hin hubog hira nanagkimpang-kimpang, waray na gamit an ira kabatiran. Niyan ha butnga han ira kakurian, an Ginoo ira ginsangpit, gintawag; ngan iya tinagan hira'n katalwasan, tikang hadton ira mga kasakitan. Nagrumpat nga bagyo ginpahugpoy niya, ngan an mga balod hini naglinaw na. Tungod han kalinaw nagmalipay hira, ngan gindara hira ngat' han buot nira. Ginoo ira gud pagpasalamatan, tungod han gugma niya nga kadayonan. Tungod urosahon ginbuhat ha ira, iya pagkadako igsangyaw gud nira. Ira igsangyaw gud iya pagkadako, didto han katirok hadton mga tawo; kinahanglan hiya pagdayawon niyo, ha atubangan gud han mga pangulo. Kasapaan ginhimo n'ya'ng kamingawan, an mga burabod nagin kamamad-an. Magtambok nga tuna nagin kaparatan, kay magraot an nag-ukoy nga katawhan. Iya ginhimo nga adton kamamad-an, magin mga burabod hin katubigan; ngan an nanggugutak na nga katunaan, magin mga burabod nga nag-aawas. Hin pag-ukoy didto iya tinugotan, adton mga gutom na gud nga katawhan; ngan didto hin syudad ira gintindogan, adton syudad nga ira na pag-uokyan. Ira ginpugasan an mga kaumhan, ngan nagtanom hira'n mga urobasan; katapos ira man ini gin-anihan, ngan hinmatag hin damo nga kabungaan. Iya ginpakaupay iya katawhan, ngan nagdamo adton ira kabataan; waray n'ya tugoti nga magtikaiban, mga panon hadton ira kabakahan. Han kapirde, kaalohi han katawhan, hin duro nga talumpigos, kasakitan, mga magsarakit ha ira nangalsan, ngan ginsarang hira dit' han kagugub-an. Kundi ginbawi n'ya'n mga kablasanon, tikang hadton ira mga arantoson; panimalay nira ginhimo gihapon, nga magdamo sugad hadton mga panon. Hinkit-an man ini han mga magtadong, ngan amo man hira nga nagmalipayon; kundi an ngatanan nga mga yawan-on, han Dyos manta hira pagpapamingawon. Unta an mga makinaadmananon, ini'ng mga butang ira palandongon, ira unta nga pagpainoinohon, adton kanan Ginoo gugma nga dayon. Andam na ako, O Dyos; Andam na gud ako! Magkakanta ngan magdadayaw ako ha imo! Pagmata, O kalag ko! Pagmata, akon arpa ngan lira nga sugad hin sista. Pupukawon ko an kaagahon! Magpapasalamat ako ha imo, O Ginoo, ha butnga han mga nasod, Magdadayaw ako ha imo ha butnga han mga tawo! Nalapos han kalangitan an imo dayuday nga paghigugma, tubtob ha panganuron an imo kamatinumanon. O Dyos, ipahayag ha langit an imo pagkadako, ngan ha bug-os nga tuna an imo gahom! Talwasa kami pinaagi han imo kusog; batona an akon pag-ampo, basi mabawi unta an katawhan nga imo hinihigugma. Nagsiring an Dyos dida han iya baraan nga arampoan, “Ha pagdarag-an pagbabahinon ko an Siquem, ngan ipanhahatag ha akon katawhan an Kahamub-an han Sucot. Akon an Galaad, ngan sugad man an Manases; akon helmet an Efraim, ngan akon hadianon nga tungkod an Juda. Kundi gagamiton ko sugad hin palanggana an Moab ngan sugad hin butangan hin sapatos an Edumea. Magoliat ako hin pagdarag-an an kontra han Filistia.” Hin-o in magdadara ha akon, O Dyos, ngadto han ginparig-on nga syudad? Hin-o in magdadara ha akon ha Edumea? Iginsikway mo na ba kami hin tinuod? Diri ka na ba maupod han amon kasondalohan? Buligi kami pakiasdang han kaaway, kay kawang la an tambulig hin tawo! Magdadaog kita, kon maugop ha aton an Dyos, pipirdehon niya an aton mga kaaway. O Dyos, ikaw an gindadayaw nakon, an imo paghilom ayaw ipadayon! Ginsulong ako han magraot, buwaon, nga nagbibinuwa hiunong ha akon. Magpakaharadlok nga mga butang, an ira ha akon ginbubutangbutang; Ngan ira ako hin waray la hinungdan, ginpakaraot ha ira mga yakan. Han maupay asay la ginbalos an maraot, han akon paghigugma, asay la an pagdumot. Han akon kaaway, an magraot an papaghukma, ngan usa han iya kaaway in magsumbong ha iya. Han sayop magtug-an kon paghukman na hiya, bisan an iya pag-ampo isipon nga sala. Iya kinabuhi matapus na unta, ngan an iya buhat iba an magdara. Magkaiilo unta an kabataan niya, ngan mabalo na an iya asawa. Makilimos unta an iya kabataan, ngan waray na balay nga ira olian. Paiwason unta ini hira ngatanan, tikang han nagun-ob nga ira gin-ukyan. Kuhaon unta an ngatanan nga iya mga butang, hadton nga tawo nga iya nautangan; ngan han mga langyaw hiya unta bawian, han ngatanan nga iya ginkabudlayan. Waray na unta pumaid ha iya bisan la usa, ngan manimangno han mga ilo niya. Mamatay unta an ngatanan niya mga katulinan, ngan an iya ngaran ira na hingalimtan. Hinaut unta nga han Ginoo hinumdoman, an karat-an han iya mga ginikanan. Ngan hin pasaylo diri gud kahatagan, kanan iroy niya mga kasal-anan. Dayuday nga diri unta hingalimtan, han Ginoo an ira mga kasal-anan; kundi hira ngahaw an mga ginikanan, diri angay na hinumdoman. Waray hin kalooy ini nga tawo makahunahuna, kundi ginpakurian, ginpatay niya; an mga kablas, makalolooy ngan magluya. An panhimaraot iya naruyagan, an gaba ha iya unta umumban; dinmiri gud paghatag hin kaupayan, hin kaupayan liwat diri hiya tagan! Masayunay la niya an panhimaraot, sugad han iya bado hin pagsul-ot; sumalopsop sugad hin tubig ha iya kalawasan, ngan sugad hin lana ha iya mga tul-an. Sugad hin bado ha iya unta makaputos, sugad hin paha ha iya mag-aalikos. Sugara gud hini, O Ginoo, han akon mga kaaway an imo kastigo; adton mga nagpapakaraot ha akon, pinaagi han ira magpintas nga pulong. Kundi, Ginoo, Dyos ko, tabangi ako, sumala hadton ha akon iginsaad nimo; tabangi gad ako ngan imo talwason, tungod han dako mo nga paghigugma ha akon. Kablas na ako ngan nagkikinahanglan, tugob an akon kasingkasing hin kasakitan. Daw lambong ha gab-i, haros diri hikit-an, napapalid ako sugad hin apan. Tungod hin gutom an akon tuhod magluya, lawas ko manipis, duro hin kagasa. Kon nakita hira, ginyuyubit ako, nagpipilingpiling an ira mga ulo. Tabangi ako, O Dyos nga akon Ginoo, talwasa gad tungod han dayon nga gugma mo. Ipasabot gad han mga kaaway ko, ikaw an natalwas ha akon hin tutoo. Bangin ira ako panhimaraoton, kundi ikaw in maglilipay ha akon; maraogdaog ha akon, imo pagdag-on, ngan ako, surugoon mo, magmalipayon. Hinaut nga adton mga kaaway ko, maputos na hira hin kaalo; isul-ot na nira an ira kaawod nga duro, sugad hin hilawig nga ira mga bado. Hin dako nga tingog ngadto han Ginoo, magpapasalamat gud ha iya ako; ngan hiya gud an pagdadayawon ko, dida han katirok han mga tawo. Tungod kay iya gud ginpapanalipdan, an kablas nga tawo iya inuogopan; iya gintatalwas nga diri patayon, han nagsirot ha iya nga maghurukom. Siring han Ginoo ha akon ginoo, “Didi ikaw lingkod hini'n akon tuo, tubtob hira adton mga kaaway mo himoon ko nga turumbanan gud nimo.” Larang han Ginoo, ha Sion matikang an im' hadianon nga pagkagamhanan. Nasiring gud hiya, “Imo paghadian adton imo mga kaaway ngatanan.” Mabulontad pag-away an im' katawhan ha adlaw umasdang ka ha pag-awayan; daw tun-og makadto im' kalalaken-an ha imo ha baraan nga kabukiran. Iginsumpa ini ha aton Ginoo, ngan diri gud niya babakwion ito: “Magpapadayon gud an pagkapadi mo, kan Melquisedec padianon nga hugpo.” Sapit gudla dida hiton imo tuo aada dayuday hiya nga Ginoo, hiya an magpupukan han kahadian ha adlaw nga may-ada niya napupungtan. Adton mga nasod iya paghuhukman, lulub-on hin patay adton pag-awayan; iya pipirdehon adton kahadian ha bug-os han hiluag nga katunaan. Tikang hadton sapa ha ligid han dalan, aadto an kanan hadi pag-iimnan; in bag-o nga kusog iya maaangkon, matindog na hiya nga madinaogon. O, pagdayawon gud naton an Ginoo! Ha Ginoo magpapasalamat ako, inupdan han bug-os nga kasingkasing ko, dida han katirok iya mga tawo. Pagkadagko gud ngan pagkaurosahon han kanan Ginoo mga buruhaton; nga ha ira nagmalipayon an tanan, karuyag gud nira ito mahisabtan. Puno'n kadungganan ngan pagkaharangdon, an tanan nga iya mga buruhaton; sugad man hadton iya pagkamatadong, waray kataposan ngan nagpapadayon. Urosahon niya mga ginawian, di' hiya natugot nga at' hingalimtan; hiya an Ginoo napaid han tanan mahigugmaon ngan malolooyon man. Hiya an nahatag hin mga pagkaon, ha ira nga ha iya gud mahadlokon; ngan diri gud hiya nga malilimoton hadton iya mga ginsaad ha aton. Iya ginpakita ha iya katawhan adton iya dako nga pagkagamhanan; pinaagi han paghatagi ha ira hadton kanan lumalangyaw mga tuna. An buhat niya magtadong an ngatanan, kasarigan an iya kasugoanan. Nagpapadayon gud ha takna ngatanan nga pagtutumanon ha kamatuoran. Ha iya katawhan, pagtalwas gindara, ngan ginpakisabutan gud niya hira. Ginkauyonan nga magpapadayon pa, baraan gudman ngan gamhanan pa hiya! An pagkahadlok ha Dyos nga Ginoo man amo an tinikangan han kinaadman, an magbuhat hito may'da sarabotan, hiya pagdadayawon ha kadayonan! Dayawon an Ginoo! Malipayon an tawo nga natahod han Ginoo, nga nalilipay pagtuman han iya mga sugo! An mga anak han tawo nga buotan, dinhe ha tuna magagamhanan; magmamalipayon an iya katulinan. An iya panimalay magigin manggaran, magmamainuswagon hiya ha kadayonan. An kapawa malamrag ha kasisidman, para hadton mga tawo nga buotan; para hadton maloloy-on ug magtadong, ngan han mga tawo nga mahigugmaon. Palaran an tawo nga diri makuri utangan, ngan tangkod an iya mga binuhatan. Diri mapapakyas an tawo nga buotan, ngan dayuday diri ini hira hingangalimtan. Hiya an tawo nga waray kahadlokan, han magraot nga sumat nga iya hinbabatian; an pagtoo niya may-ada kadig-onan, kay Ginoo la an iya sinasarigan. Waray niya kabaraka ug kagupong, waray dida ha iya an kamahadlokon; waray ruhaduha nga iya kikitaon, nga an iya mga kaaway pagpupukanon. Hadton mga kablas hiya mahinatagon, waray utlanan an iya kamaloloy-on; hiya an magigin makagarahum, ngan takus man liwat pagtahoron. Kon nakita hini, an magraot nasisina, nabuslong ha pagdumot ug dayon nawawara; an ira paglaom, an ira mga ungara, ha kadayonan gud an ira kapara. Pagdayawa an Ginoo hin tutoo! Kamo mga surugoon han Ginoo, pagdayawa niyo adton iya ngaran, Pagdayawa yana ngan ha kadayonan! Tikang ha sinirangan nga't ha katundan, pagdayawon gud niyo an iya ngaran! Ginoo 'n naghadi'n tanan kanasoran, labaw han langit an iya kadungganan. Waray sugad han aton Dyos nga Ginoo, igbaw han kalangitan h'ya pagpupuyo; kundi tikang didto natangbo man hiya, pagkita han kalangitan ngan han tuna. Adton mga pobre iya inaalsa tikang hadton tapotapo hinin tuna; adton kablasanon binabangon niya tikang hadton mga kakurian nira. Ngan gintampo nira han mga punoan, ngan mga prinsipe han iya katawhan. An baw-as gintatagan hin panimalay, ngan may mga anak hiya ginlilipay. Pagdayawa an Ginoo! Han pagbaya han Israel nga katawhan tikang dit' han Ehipto nga katunaan, han pag-iwas han kan Jacob kaliwatan tikang han tuna nga langyaw an yinaknan. Nahimo an Juda nga amo'n katawhan nga kanan Ginoo nasod nga baraan; ngan nahimo an Israel nga iya man kalugaringon niya nga ginsakopan. Tinman-aw an dagat dayon dumalagan, hinmunong pag-awas an Salog Jordan. Linmukso daw kanding adton kabukiran, ngan daw nati' nga karnero'n kapungtoran. Ano ini, Dagat, nga dinmalagan ka? Ngan ikaw man, Jordan, waray umawas na? Ano, kabukiran, daw kanding naglukso? Ngan kapungtoran daw nati nga karnero? Kurog, tuna, ha pag-abot han Ginoo, dit' ha atubangan han Dyos ni Jacob; ngan naghimo'n katubigan hadton bato, ngan mga burabod han umpas nga sigo. Kinahanglan ha imo la paghimoon an pagdayaw, O Ginoo, di' ha amon. Tungod ha im' gugma nga mapadayonon, ngan tungod han imo kamatinumanon. Kay ano nga kami ginpapakianhan han mga nasod, “Iyo Dyos hain na man?” An amon Dyos aadto ha kalangitan, ginbubuhat n'ya iya naruruyagan. Salapi, bulawan ira kadiyosan, nga himo hin mga kamot hin katawhan. May nira baba nga di' nakakayakan, ngan mga mata nga waray hinkikit-an. May nira diri nadungog nga talinga, diri nakakabaho adton irong nira; may-ada mga kamot nga diri naabat, ngan may tiil nga diri nakakalakat. Waray gud tingog nga nahihimo nira, masugad unta an naghimo ha ira; masugad han diyos nga ira ginporma an ngatanan gud nga nasarig ha ira. Katawhan Israel, sarigi'n Ginoo, kabulig ngan panalipod hiya niyo. Kapadian han Dyos, sarigi'n Ginoo, kabulig ngan panalipod hiya niyo. Magsiringba han Dyos, sarigi'n Ginoo, kabulig ngan panalipod hiya niyo. An Ginoo nahinunumdom ha aton, iya kita nga pagpapakaupayon. Ginpapakaupay niya an ngatanan nga nagbubuhat ha iy'n kadungganan; an mga natahod ha iyo ngatanan, pareho madagko o magudtiay man. Hatagan unta han Dyos hin kaanakan— kamo ngan an iyo mga katulinan. Kamo han Ginoo unta bendisyonan, han naghimo han langit ngan kalibutan! Iya han Ginoo adton kalangitan, kundi ginhatag n'ya'n tuna ha katawhan. Mga patay diri han Dyos magdadayaw, hadton nalusad ha tuna nga mamingaw. Kundi kita nga amo'n mga buhi pa, kita an magpapasalamat ha iya; ito yana gud ngan ha kadayonan na, pagdayawon an Ginoo! Pagdayawa! Akon hinihigugma gud an Ginoo, kay iya man pinamamatian ako. Pinamamatian ak' mga pag-ampo, namamati hiya kada pagtawag ko. Adton kataragman hadton kamatayon, amo an pirme naglilibot ha akon; an duro nga kahadlok hadton lubnganan, amo ini an ha akon nadutdot man. Nag-antos ako hin duro nga kakulba, ngan hin pagturaw gud ngan hin kabaraka. Niyan nagtawag ak' ngadto han Ginoo, “Intawon, Ginoo, talwasa gad ako!” Maloloy-on ngan maupay an Ginoo, an aton Dyos mapinairon hin duro. Gin-aagak niya an kablas nga tawo, han kataragman gintalwas niya ako. Sarig, tapod nala, O kasingkasing ko, balik, O kalag ko, nga't han pahuway mo; kay nagin maupay ha ak' an Ginoo, ngan iya gintagad hin maupay ako. An Ginoo amo'n nagtalwas ha akon tikang han kataragman han kamatayon; iya ginpahiran mga luha nakon, ngan iya ginpugngan nga ak' pagpirdehon. Amo ito nga naglalakat na ako dida ha atubangan na han Ginoo; ha kalibutan han mga buhi didto, akon gintipigan an akon pagtoo. Natoo pa bisan nagsiring na ako, “Nahirugmok na gud ako hin kompleto;” bisan kon nahadlok ngan nasiring ako, “Waray nagud usa nga kasarigan ko.” Ano an ak' igbabalos han Ginoo, han ngatanan niya nga kaupayan ko? Pagdadad-an ko h'ya hin halad nga bino, nga pasalamat nga gintalwas n'ya ako. Babaydan ko'n Ginoo 'n ak' ginsumpaan, dida ha katirok han iya katawhan; ha pagtan-aw han Ginoo mahal gudman an kamatayon han 'ya mga baraan. Imo ako surugoon, O Ginoo, ngan nag-aalagad gud ako ha imo; sugad gud han ginbuhat hadton nanay ko, tikang hin kamatay gintalwas mo ako. Ighahalad, ighahatag ko ha imo, halad nga tinubod nga pasalamat ko; ngan maghahalad ak' han akon pag-ampo, ngan matatawag han ngaran han Ginoo. Dayawa'n Ginoo, tanan kanasoran! Pagdayawa hiya, tanan nga katawhan! Iya gugma ha aton kadako gudman! Pagkamatinumanon n'ya kadayonan! Pagdayawa an Ginoo! Pasalamati'n Ginoo, maupay h'ya, kadayonan gud an iya paghigugma. An katawhan han Israel pagpasidnga, “Kadayonan gud an iya paghigugma.” Adton kapadian han Dyos pagpasidnga, “Kadayonan gud an iya paghigugma.” Tanan nga nahadlok ha iya pasidnga, “Kadayonan gud an iya paghigugma.” Ha butnga han akon mga pagkagupong, an Ginoo amo an gintawag nakon; ngan iya man ako gihapon ginbaton, ngan hiya gud adton nagtalwas ha akon. Diri ak' mahadlok, upod ko'n Ginoo, ano'n mahihimo ha akon han tawo? Nabulig gud ha akon adton Ginoo, hikikit-an ko'n kaaway nga pirdedo. Mas maupay an pagsarig han Ginoo, kay hin pagtapod gudla han mga tawo. Gabay an Ginoo amo'n sarigan ko, kay hin tawhanon la nga mga pangulo. Damo'n kaaway in naglibot ha akon, kundi nabungkag ko han kanan Dyos gahom! Ginlibotan nira'n tanan ligid nakon, kundi ginbungkag ko han kanan Dyos gahom! Daw hin mga buyog ako giblibotan, kundi nasunog dayon daw kakugonan; tungod han kanan Ginoo kagamhanan, akon hira nagkabubungkag ngatanan. Ginpiit gud ako haros mapirde na, kundi an Ginoo ha ak' binmulig pa. Gahom, kusog ginhatagan ako niya, ngan amo gud an magtaralwas ko hiya. Pamatii an kanta han pagdarag-an, ha mga tulda han kanan Dyos katawhan: “Kanan Ginoo dako nga kagamhanan amo'n nakagbuhat hini gud ngatanan.” Inin iya ngahaw nga pagkagamhanan an nagdara ha aton hin pagdarag-an; gamhanan nga kamot han Ginoo gudman nagpadaog ha at' dit' ha pag-awayan. Di' gud mamamatay, mabubuhi ako, magsusumat kanan Ginoo nahimo. Gintiupay ako niya hin kastigo, kundi waray tugot nga mamatay ako. Abrihe ha akon an porta han Templo, bas' sumulod pagdayaw han Ginoo ko! Amo ini portahan han Ginoo, an magtadong la an makakasakob hito! Nagdadayaw ako ha imo, Ginoo, kay ak' pinamatian ngan ginbaton mo, kay hin pagdarag-an gintagan mo ako, ngan nahimo ka gud nga magtaralwas ko! Bato nga ginsikway han panday ngatanan, nahimo nga ulo nga patukoranan. Kanan Ginoo gud ini binuhatan, pagkadako hito nga kahiburongan! Ini'n adlaw han pagdaog han Ginoo, pagkalipay kit' ngan magsaurog hito! Talwasa kami, talwasa, O Ginoo, tagi'n kagawasan, nahangyo ha imo. An naabot han Dyos unta bendisyonan, an nakanhi ha kanan Ginoo ngaran! Tatagan ka gud namon hin kaupayan, tikang didto han Templo han Ginoo man! Dyos an Ginoo; nagin maupay ha am', an malipay nga pagsaurog tikangan; dara'n mga sanga nga mga dahonan, ngan magmartsa palibot dit' han halaran. Dyos ko ikaw ginpapasalamatan ko, akon igsasangyaw an im' pagkadako. Pasalamati kay maupay'n Ginoo, iya paghigugma kadayonan ito. Palaran adton waray kasaypanan, ngan han balaod han Ginoo nagtutuman. An magsunod han iya mga sugo malipayon, ngan ha bug-os nga kasingkasing masinugtanon. Diri gud magbubuhat hira hin karat-an, maglalakat hira han kanan Ginoo nga dalan. Imo mga balaod kami imo gintagan, ngan imo ha amon pinapagtuman. Hinaot unta nga ako makagtuman, hin pagbantay han imo mga pagturon-an. Kon an ngatanan nga sugo akon pagsundon, an kaawod ug kaalo diri ko maaangkon. Kinasingkasing an akon pagdayaw ha imo, kon an matadong nga paghukom an hibaroan ko. Mga balaod nimo akon pagtutumanon, ayaw gad pagpasibaya ha akon. Uunanhon hin pagkaputli hin batan-on? Kon an imo mga sugo iya pagtumanon. Hin kinasingkasing magsisirbe ako ha imo, ayaw itugot nga talikdan ko an imo mga sugo. Ha kasingkasing gintipig ko an imo balaod, basi diri ako makasala ha imo hin tinuod. Gindadayaw ta ikaw, O Ginoo, an imo mga paagi ha akon itutdo. Akon liwat igpapasangyaw ha tingog nga dako, an mga balaod nga ha akon ginhatag nimo. Nalipay ako hin pagtuman han imo mga sugo, labaw hin pakaangkon hin manggad nga damo. An imo mga tugon akon gin-aadman, ginsususi ko an imo mga pagturon-an. Imo mga balaod akon nalilipayan, imo mga sugo diri ko hingangalimtan. Ha akon, an imo surugoon, upaya an pagtutdo, basi ha pagsugot han imo pagturon-an mabuhi ako. Abrihe an akon mga mata basi ko hikit-an, ha imo balaod, an mga kamatuoran. Diri ako mag-iiha dinhe ha tuna, ayaw na an imo mga sugo ha akon tagoa. An kalag ko nasasakit hin pag-ungara, han imo mga paghukom ha ngatanan nga takna. Imo ginsasaway an mga mapinahitas-on, gabaan unta adton diri magsinugtanon. Ha ira mga pagyubit ug pagtamay ako gawsa, kay akon man gintuman an imo mga lagda. Bisan kon an mga punoan magkaurosa, pagplano ha akon hin pagkontra. Mga turumanon nimo akon pag-aadman, Ngan diri ko gud pagpapasibay-an. An imo mga sugo nakakalipay ha akon, kay amo an akon mga magsaragdon. Nalunay ako nga maluya dida ha tapotapo, buhia gad ako sugad han saad nimo. Gintug-an ko an mga buhat ko ngatanan, sanglit imo ako pinamatian; tutdoi ako han imo mga dalan. Buligi ako basi an imo mga balaod akon santapon, ngan an imo mga pagturon-an akon pamamalandongon. Hin mga kabidoan ako nadaog, sugad han imo mga saad tagi ako hin kusog. Ayaw itugot nga ha karat-an ako mahingadto, sugad han imo mga balaod ha akon itutdo. Igintug-an ko an akon kamasinugtanon, pinamatian ko an imo mga paghukom. Ginoo, ginsunod ko an imo kaladnganan, ayaw gad itugot nga akon kaalohan. Akon ini nga pagtatalingohaon, ngan an imo nga sugo akon pagsusugton. Tungod nga ighahatag mo man ha akon, an dugang pa nga pagkamasinaboton. Tutdoi gad ako, O akon Ginoo, han kahulogan han mga balaod mo; akon gud ini susugton ngan tutumanon, ha takna ngatanan han kinabuhi nakon. Igsaysay ha akon an mga balaod nimo, hin kinasingkasing pagtitipigan ko. Itugot nga imo mga sugo akon matuman, kay aada ha ira an akon kalipayan. Ihatag ha akon han balaod mo paghingyap, labaw hin pagbiling hin mga manggad. Pudngi hadton waray pulos nga ungara, ha imo mga saad ako pagpakaupaya. Tumana an imo saad ha akon, kay usa ako nga imo surugoon— an imo ginhimo nga saad, hadton ha imo nag-aalagad. Igawas ako han mga pagtamay, an imo paghukom urusahon kaupay. Karuyag ko han imo mga sugo pagtuman, buhia gad ako kay matadong ka man. Ipakita, O Ginoo, an imo gugma ha akon, sugad han imo siring nga ako tatalwason. An mga magtamay ha akon babatonon nakon, kay nasarig ako hadton imo mga pulong. Payakna ako han imo kamatuoran, kay imo mga paghukom akon ginlalauman. Han imo balaod ako pirme nagtutuman, hin kadayonan ngan waray kataposan. Mag-uokoy ako ha hingpit nga kagawasan, kay akon ginsusugot an imo pagturon-an. Imo mga sugo igsumat ha mga kahadian, ngan diri gud ako kaaalohan. Hiaagian ko an akon kalipayan, dida han imo mga sugo pagtuman. Kay ako hinmigugma han imo mga sugo, papalandongon ko an imo mga igintutdo. Panumdom han saad mo ha imo surugoon, ini an naghatag ha akon hin paglaom. Bisan ha pag-antos nakaliaw ha akon, kay an imo saad nagin kinabuhi nakon. Han mga mapahitas-on ako gintatamay, kundi waray ko an imo balaod isalikway. Akon gindumdom an daan mo nga paghukom, amo, O Ginoo, an nagliaw ha akon. Kon an magraot nasupak han imo balaod, nasisina gud ako hin tinuod. Dinhe han akon kinabuhi nga tunan-on, an imo mga sugo an akon karantahon. Ha gab-i, O Ginoo, akon ta ikaw gindudumdom, ngan an imo balaod akon ginpapalandong. Nagin kaupayan, kalipayan nakon, kon an imo mga sugo an akon pagsugton. Ikaw la, Ginoo, an akon ginkikinahanglan, igsasaad ko, han imo balaod hin pagtuman. Hin kinasingkasing ako naghahangyo, sugad han imo saad, kalooyan mo ako. An akon mga panggawi akon ginpapalandong, ngan nagsaad ako pagtuman han imo mga tugon. Ngan diri manta nakon paglalanganon, an imo mga sugo akon pagsusugton. Ginbibitik ako han magraot nga mga tawo, kundi diri ko hingangalimtan an balaod nimo. Nagmamata ako ha tabis han kagab-ihon, pagdayaw han matadong mo nga paghukom. Sangkay ako hadton nag-aalagad ha imo, han ngatanan nga nagtutuman han imo mga sugo. An tuna puno han imo gugma, O Ginoo, han imo mga sugo tutdoi ako. Imo gintuman an imo saad, O Ginoo, maupay ka ha akon, an surugoon nimo. Tagi hin kinaadman ug hibaro, kay han imo mga sugo, natapod ako. Nagin maraot ako, san-o ka magkastigo, kundi yana imo pulong gintutuman ko. Kamaupay mo, pagkamaloloy-on, an imo mga sugo itutdo ha akon. Nagbinuwa an mapahitas-on bahin ha akon, kundi susugton ko an imo mga tugon. Waray gud sarabutan ini nga mga tawo, kundi nalilipay ako han balaod nimo. Nakaupay ha akon an imo mga kastigo, kay han imo mga sugo natutdoan ako. Ha akon, labaw an balaod nga hatag mo, kay han mga bahandi hinin tuna nimo. Imo ako ginhimo ngan ginpanalipdan, tutdoi ako basi an mga sugo akon hisabtan. Adton ha imo matinahuron, nalipay kon hira makita ha akon, kay han imo saad ako masinarigon. Magtadong, Ginoo, an imo mga paghukom, imo ako ginsirotan kay ikaw matinumanon. An imo dayon nga gugma nakakaliaw ha akon, kay saad man ini ha akon, an imo surugoon. Kalooyi ako ngan mabubuhi ako, kay nalilipay ako han imo mga sugo. Adton mapahitas-on unta kaalohan, kay nagsumbong hin waray kamatuoran. An para ha akon, akon papalandongon, an imo mga mag-upay nga tugon. An natahod ha imo mapakadi ha akon, sugad man an magtuon han imo mga tugon. Mahingpit unta an pagtuman han imo kaladnganan, ngan mahigagawas ako han makaarawod nga kapakyasan. O Ginoo, duro na an akon kagul-anan hin paghinulat han imo katalwasan. An imo mga pulong an akon ginlalaoman. An akon mga mata kapoy ug rutay, han imo mga saad hin pagbinantay. Samtang yana ha imo ako napakiana, “An imo pagbulig ha akon, san-o pa?” Waray ako gamit, daw baya nga anit hin bino, kundi diri ko hingangalimtan an imo mga sugo. Tubtob san-o pa man an paghulat nakon, nga an nagpaantos ha akon imo kastigohon? Namagluong hira basi ako nira dakpon, im' nga mga tawo nga mapahitas-on. An mga sugo nimo ngatanan, angay gud ug igo kasarigan. Ginpakaraot ako han mga tawo, han mga buwaon—buligi ako! Haros na gud ako nira pagpatayon, kundi waray ko igsalikway an imo mga sagdon. Upaya ako tungod han imo gugma, basi imo mga balaod tumanon ko na. Waray kataposan, O Ginoo, an imo mga pulong, ini didto ha langit magpapadayon. An imo kamatinumanon ha dayon nga panahon, ngan an gintindog nga tuna napabilin gihapon. Ngada yana nagpabilin an mga butang, kay imo man ini pagburot-an; kay surogoon man an ngatanan. Kon an imo balaod diri surok han akon kalipayan, bangin patay na ako tungod han mga kakurian. Imo mga tugon diri ko pababay-an, kay tungod hini, hin kinabuhi ako natagan. Imo na man ako—imo ako tabangan! Imo mga sugo gintinguha ko hin pagtuman. Nagama an magraot hin pagpatay ha akon, kundi an imo balaod akon papalandongon. Akon hinbaroan nga an ngatanan may utlanan, kundi an imo mga sugo may kahingpitan. Ginmamahal ko an imo mga balaod, ha bug-os nga adlaw gindumdom ko hin tinuod. Imo mga sugo diri ko isasalikway, sanglit mas maaram ako kay han akon mga kaaway. Mas nasabot ako kay han akon mga magturutdo, kay han imo mga pagturon-an namamalandong ako. Labaw han kalagsan an akon kinaadman, kay an imo mga sugo akon gintutuman. Binayaan ko an magraot nga ginawian, kay karuyag ko han imo pulong pagtuman. Waray pagpabay-i an imo pagturon-an, kay an akon magturutdo hi ikaw man. Hin kamatam-is han imo mga tugon, mas matam-is pa kay han dugos nga pagkaon. Tikang han imo balaod an akon kinaadman, sanglit na diri ako han magraot nga ginawian. Suga nga nag-uuna ha akon an imo pulong, ngan amo an kapawa para han dalan nakon. An baraan ko nga saad akon pagtutumanon, hin pagsugot han tutdo mo nga matadong. An akon mga kakurian, Ginoo, mabug-at kaupay, buhia gad ako, tumana an saad mo hadto anay. Karawata an akon pagpasalamat ha imo, Ginoo, ngan tutdoi ako han imo mga sugo. Andam ako han akon kinabuhi hin pagtubyan, an imo mga balaod diri ko hingangalimtan. Ginbibitik ako han magraot nga mga tawo, kundi waray ako magsupak han imo mga sugo. Akon dayon nga hiagi an imo mga sugo, amo ini an kalipay han kasingkasing ko. An pagsugot han balaod mo akon gintug-an, nga akon ipapadayon tubtob ha kataposan. Napupungot ako hadton mga maglingo, kundi hinihigugma ko an balaod nimo. Ikaw an panalipod nga naugop ha akon, han imo mga saad aada an akon paglaom. Iwas kamo ha akon, kamo nga makasasala, akon susugton an kanan Dyos mga lagda. An ginsaad mo nga kusog ako hatagi, ngan tungod hini ako mabubuhi; ha akon paglaom ayaw ako pagpakaalohi. Kapti ako basi diri na ako mabaraka, imo mga sugo susundon ko manta. Ginsalikway mo an nasupak han imo sugo, kawang la an ira malimbongon nga plano. Gin-isip mo nga siot an magraot nga tawo, sanglit ginhigugma ko an imo mga sugo. Tungod ha imo makulba para ha akon, ngan nahadlok ako han imo paghukom. Matadong ngan maupay an akon binuhatan, ha mga kaaway diri mo ako pababay-an. Saari hin pagbulig an imo surugoon, nga diri ha akon magsakit an magpahitas-on. Kapoy na an akon mga mata hin pagbantay, han katalwasan nga iginsaad mo kanunay. Pamatii ako sumala han imo gugma, ngan tutdoi ako han imo mga lagda. Imo ako oripon, tagi hin sarabotan, basi hisabotan ko an imo pagturon-an. Takna yana hin pagbuhat, O Ginoo, kay an mga tawo diri nagtutuman han imo sugo. Hinihigugma ko an imo mga sugo, labaw pa gud hadton bulawan nga tutoo. An ngatanan mo nga tugon akon gintutuman, an maraot nga mga paagi akon gindudumtan. An imo mga pagturon-an urosahon, hin kinasingkasing ginsusugot nakon. Nahatag hin kapawa an dayag nga pagturon-an, an mga tapang natatagan hin kinaadman. Naghahangos ako ha akon pagnganga, han imo mga sugo ha akon pag-ungara. Lingia ngan kalooyi ako yana, sugad han ginbuhat mo han ha imo nahigugma. Sugad han imo saad, ayaw ako ipapukan, ayaw ako ipadaog han mga karat-an. Tubsa ako han magraogdaog nga mga tawo, basi amo la an akon pagsugton an imo mga sugo. Ha imo atubangan ako pagpakaupaya, ngan itutdo ha akon an imo mga lagda. Mga luha ko nadaligdig sugad hin sapa, kay han imo balaod an mga tawo natipa. Matadong ka gud hin duro, O Ginoo, ngan sugad man an mga balaod nimo. Mga turumanon nga ginhatag nimo, hingpit kamatadong, maupay hin duro. Nalaga daw kalayo an akon kasina, kay ginsalikway han kaaway an imo mga lagda. An imo mga saad waray pagruhaduha, ngan amo ini an akon hinihigugma. Tinamay la ako, waray kapulsanan, kundi diri ako malilimot han imo pagturon-an. Pagkamatadong mo, waray kataposan, ngan an imo balaod puno hin kamatuoran. Hin kasamok ug kasakitan ako napupuno, kundi nakakalipay ha akon an imo mga sugo. Kanunay matadong an imo mga pagturon-an, basi ako mabuhi, tagi ako hin sarabotan. Kinasingkasing an akon pagtawag ha imo, O Ginoo, batona ngan pamatii ako; ngan pagtutumanon ko an imo mga sugo. Natawag ako ha imo ngan ako talwasa, ngan magsusunod ako han imo mga lagda. Ha aga pa nasangpit ako han pagbulig mo, an saad nimo an ginlalaoman ko. Ha bug-os nga gab-i nagmamata ako, pagpinamalandong han mga tugon nimo. Kay dayon an imo gugma, dungga ako, Ginoo, hawiri an akon kinabuhi, kalooyi ako. Magpintas nga paropamatay harani ha akon, han imo balaod diri gud hira matinumanon. Kundi suok ka ha akon, O Ginoo, ngan waray pagkabalhin an imo mga sugo. Hadto pa nasabtan ko an imo mga tugon, imo pagbuot nga ini magpapadayon. Kitaa an akon pag-antos ngan talwasa ako, kay waray ko bayai an balaod nimo. Ugopi ako, O Ginoo, ngan panalipdi, talwasa ako kay saad man nimo ini. Diri matatalwas an mga magraogdaog, kay diri hira nasugot han imo balaod. An imo pagpaid dako kaupay, Ginoo, ipakita an imo kalooy ug talwasa ako. Damo an ha akon nagraraogdaog, kundi waray ko bayai an imo balaod. Kon nakita ako han mga maglingo, nangangalas gud ako hin duro; kay diri hira nagtutuman han imo mga sugo. Kitaa an akon gugma han imo pagturon-an, padayon an gugma mo, ihatag an katalwasan. An imo mga balaod ubos kamatuoran, an magtadong mo nga sugo waray kataposan. Gintalumpigos ako han mga gamhanan, kundi an imo balaod akon ginpasidunggan. Malipay ako tungod han imo mga saad, sugad hin nakaagi hin damo nga manggad. Nasisina ug nadiri ako han mga buwa, kundi an imo balaod akon hinihigugma. Nakakapito kada adlaw an akon pagpasalamat, tungod han mga magtadong mo nga mga buhat. Himyang an mga tawo nga han balaod nahigugma, ngan waray gud makakapukan ha ira. Naghuhulat ako han pagtalwas mo, Ginoo, ngan pagtutumanon ko an imo mga sugo. Ginsusugot ko an imo mga pagturon-an, kinasingkasing an akon paghigugma han ngatanan. Ginsusugot ko an imo mga sugo ug mga tutdo, nakita ka han ngatanan nga mga buhat ko. Padangata ha imo an akon pakibulig, Ginoo! Tagi hin pagsabot sumala han saad nimo. Pamatii gad man an akon mga pag-ampo, sumala han imo saad, talwasa ako. Dayuday ako magdadayaw ha imo, kay an imo balaod ha akon igintututdo. An imo mga balaod akon pagkakantahon, kay an imo mga sugo puros magtadong. Dayuday maandam ka hin pagbulig ha akon, kay imo mga sugo akon pagsusundon. Nangangandoy ako han pagtalwas mo ha akon, ha imo balaod ako magmamalipayon. Hin kinabuhi ako imo gad tagan, Basi hi ikaw la an akon pag-awitan. Hinaot pa unta nga ako kabuligan, pinaagi han imo mga pagturon-an. Nagsinudoy ako daw karnero nga nawara, sanglit pakadi gad ngan pamilnga. Ako, an imo surugoon, Ginoo, pangitaa, kay han imo mga balaod waray ako magpasibaya. Nagtawag ako ha Ginoo han nakada ako ha kakurian, ngan ginbaton ako niya. Talwasa ako, O Ginoo, tikang han mga buwaon ngan mga maglingo! Ano an bubuhaton han Dyos ha iyo nga mga buwaon? Uunanhon niya pagkastigo ha iyo? Pinaagi hin magtarom nga mga pana hin sondalo, pinaagi hin naglalaga nga mga baga! Sugad kamaraot hin pag-ukoy ha Mesec an pag-ukoy tampo ha iyo, o tampo han katawhan han Kedar! Nakag-ukoy ako hin maiha hin duro upod hin katawhan nga nagdudumot han kalinaw! Karuyag nira in araway, kon nagyayakan ako hiunong hin kalinaw. Tinman-aw ak' ngadto hadton kabukiran; diin ba titikang adton akon tabang? Akon tabang natikang han Ginoo man, nga naghimo han tawo ngan kalangitan. Diri hiya matugot nga mapukan ka, imo panalipod pirme nagmamata. Panalipod han Israel pagtan-awa, diri piraw ngan di' nakaturog hiya. Magbabantay gud ha imo an Ginoo, sapit nimo hiya pagpandong ha imo. Kapaso han adlaw di' ka maaano, O bulan ha gab-i di' ka mapapaso. Tikang han ngatanan mga kataragman, tatalwason ka han Dyos, pananalipdan. Ha imo pag-abot ngan imo paggikan, bantay mo h'ya yana ngan ha kadayonan. Nalipay ako han sidngon ako nira, “Ngat' han balay han Ginoo kadto kita.” Jerusalem, aanhi na kami yana, naninindog sakob han im' mga porta! Jerusalem, syudad nga nahibalik na, ngadto hin matahom nga pagkaurosa! Amo ini an kinakadtoan nira, nga mga tribo han Israel nga tana. Kadto hin pagpasalamat han Ginoo, sumala han iya ha ira ginsugo. Kahadian han Israel napakadto, hin paghukom hadton ira mga tawo. Kanan Jerusalem kalinaw ig-ampo: “Mag-uswag unta an may gugma ha imo! Magmalinaw unta sakob han pader mo, ngan im' mga palasyo man masiguro.” Tungod hadton akon mga kauropdan, ngan tungod man han ak' mga kasangkayan; Jerusalem an sisidngon ko ngadaan, “Maimo na unta an kamurayawan!” Tungod naman hadton balay han Ginoo, balay han Ginoo nga amo an Dyos ko. Akon gudman ini nga gin-iinampo, an para han mga kauswagan nimo. O Ginoo, nahangad ako ha imo, ngadto ha langit diin naghahadi ka. Sugad nga natapod han iya agaron an surugoon, ngan natapod han iya agaron nga babaye an surugoon nga babaye, sanglit nahangad man kami ha imo, O Ginoo, nga amon Dyos, tubtob nga malooy ka ha amon. Kalooyi kami, O Ginoo, kalooyi kami; kay ginyinubitan kami hin duro! Maiha na nga gintamay kami han mga riko, ngan ginyubitan han magpahitas-on nga mga paratalumpigos! Ano daw la gudman an nahinanabo, kon diri pa dapig ha at' an Ginoo? O Israel, pagbatonon ini niyo! “Kon di' pa dapig an Ginoo ha aton, han pagsulong han mga kaaway naton; bangin buhi kita nga paglalam-oyon, tungod han duro nga kasina ha aton. Bangin kita igin-anod na han baha, ngan ginlapwas pagud hadton tubig ada. Hadto pa gud nagkakalulumos kita, tungod hadton sulog nga nagrurumpat na.” Ha Ginoo pagpasalamat gud kita waray h'ya tumogot mapuo kit' nira. Sugad mga tamsi nga nakabuhi na, tikang hadton bitik nagdakop ha ira. Adton bitik amo gud adton naruba, amo ini nga nagpakabuhi kita. Natikang han Ginoo an tambulig ta, nga naghimo hadton langit ngan han tuna. Adton mga ha Ginoo masarigon, amo an pareho han Bukid Sion, diri na gud ini nga pagbabay-ogon, ngan diri gud ini nga pagbabantaron. Sugad nga an Jerusalem ginlibotan, hadton mga pungtod, mga kabukiran, libot man han Ginoo iya katawhan, tikang na gud yana ngan ha kadayonan. Diri pirme maghahadi an yawan-on, didto hadton tuna han mga magtadong. Kay kon amo ito an pagbubuhaton, magbubuhat hin magraot an magtadong. Buhati gad hin mag-upay, O Ginoo, adton mga mag-upay nga mga tawo; ngadto hadton masinugtanon ha imo, hadton imo ha ira iginsusugo! Kundi kon im' kastigohon an yawan-on, angay liwat nimo nga pagkastigohon adton binmaya na han im' mga sagdon, ma kanan Israel an kamalinawon! Sugad la adto hin inop, han pagpabalika ha aton han Ginoo ngadto ha Sion! Hin kamakusog han aton pagkatatawa, hin kamalipayon han aton pagkaranta! Niyan nagsiring hiunong ha aton an iba nga mga nasod, “Nagbuhat an Ginoo hin dagko nga mga butang para ha ira!” Tinuod gud nga nagbuhat hiya hin dagko nga mga butang para ha aton; hin kamalipayon naton hadto! O Ginoo, ibalik kami ha amon tuna, sugad gud han pagpapabalik hin tubig ngadto han magmara nga mga salog pinaagi han imo uran. Papagbaria hin malipayon, adton mga nagtangis han pagpugas nira! Mabalik ngan magkakanta hin malipayon, nga nagdadara han binari, adton mga nagtangis han paggawas nira nga gindadara an binhe! Waray la gamit an buhat han mga panday, kon diri an Ginoo an nagtitindog han balay; waray la pulos an pagbinantay han mga gwardya kon diri an Ginoo an nananalipod han syudad. Waray la pulos in duro nga pagpinakabuhi, pagbangon hin temprano pa ngan paghigda hin tabis na, kay pinapapahuway man han Ginoo adton mga hinihigugma niya. Hatag tikang han Ginoo an mga anak; tinuod gud hira nga kaupayan. Sugad hin mga pana ha kamot hin sondalo, an mga anak hin usa ka tawo kon batan-on pa hiya. Palaran an tawo nga may damo nga sugad nga mga pana! Diri na gud hiya mapipirde, kon iginkikita niya an iya mga kaaway ha lugar han hukmanan. Palaran adton nahadlok han Ginoo, an nagtutuman han iya mga sugo! Maaangkon mo an ginkinahanglan mo, may kalipay ngan kauswagan pa nimo. Magigin-pareho an imo asawa hin ubas ha balay, damo gud an bunga. Mga anak mo mapapareho hira, hin olibo palibot han im' lamesa. Sugad hini an kaupayan hin tawo, kon nahahadlok gud hiya an Ginoo. Paglilipayon gud hiya hin tutoo. Ha Sion an Dyos maglipay gud ha imo! Kauswagan hadton Jerusalem unta tanan nga adlaw mo imo makikita! Makita mo unta kaapuhan mo pa! Ha Israel an kalinaw maiya na! Isumat, Israel, kon ginpaunan-o, han mga kaaway pagsakit ha imo. Nga ha imo nagtimaraot hin duro, tikang pa gud han pagkabatan-on nimo! “Tikang pa gud han akon pagkabatan-on, nga ira na ako pagtimaraoton. Duro gud an pagtimaraot ha akon, kundi waray hira magdaog gihapon. Akon bungkog ira ginsamad-samaran, pareho hin uma nga gin-aradohan. Kundi an Ginoo nga matadong gudman, han pagkaoripon ako gintalwas man.” An tanan unta nga nadumot han Sion mapirde na unta ngan pagtatabugon! Mapareho hira hin banwa ha bubong, diri pa natubo nauuga dayon. Waray nakuha o nabutok pagdara, waray lumalabay masiring ha iya, “Pakaupayon ka han Ginoo unta! ha ngaran han Ginoo paglipayon ka!” Ha butnga han akon pagturaw, O Ginoo, natawag ug nasangpit ako ha imo. Pamatii, Ginoo, an akon mga pangamuyo, dungga an akon pangaro han tambulig nimo. Kon manumdom ka han amon mga kasal-anan, hin-o man an diri kasisirotan? Kundi ha amon ikaw napasaylo, sanglit magsusugot gud kami ha imo. Naghihinulat ako han bulig han Ginoo, ngan han iya mga pulong natapod ako. Ngan naghuhulat ako han Ginoo, labaw pa han mga sirino nga naghuhulat han kaagahon nga bag-o— labaw pa han mga sirino nga naghuhulat han kaagahon nga bag-o. O Israel, an Ginoo paglaomi, kay an iya gugma dayuday gud pirme, ngan andam hiya hin katalwasan pagserbi. Tutobson niya an mga tawo han Israel, han ngatanan nira nga mga pagsupil. Ginoo, waray na'n kamapahitas-on, ngan waray na'n akon kamaparayawon. Waray na an dagko nga bagay ha akon, o an mga butang nga makuri sabton. Kundi kontento ako ngan murayaw pa, malinaw an buot nga sugad hin bata, nga ada ha dughan han iroy nahigda, sugad man kasingkasing ko malinaw na. Sanglit, O Israel, laoman gud nimo nga kasasarigan hiya nga Ginoo. Laoman, sarigan tikang ito niyan, ngan kadayonan waray kataposan. Ayaw hingalimti hi David, Ginoo, sugad man han magkuri iya nahimo. An pagsumpa niya ha Ginoo hadto ha Gamhanan nga Dyos ni Israel, kuno: “Diri ak' mauli ha akon higdaan, diri ko pahuwayan o katurogan. Tubtob an Ginoo hin dapit katagan, balay han kan Israel Dyos nga Gamhanan.” Ha Betlehem amon ito hinbatian, hiunong han Kahon hadton Ginsaaran. Ngan amon gihapon ito hin-agian, didto han kan Jaar mga kapatagan. Amon iginsiring, “Aton na kadtoon, adton urokyanan han Ginoo naton; ngan didto aton na hiya pagsingbahon, atubangan han iya trono gihapon!” Kadi ha pahuwayanan mo, Ginoo, upod hadton Kahon han Ginsaaran. Ini an tigaman, ini an simbolo, han imo kakusgan ngan kagamhanan mo. Igsangyaw na unta han im' kapadian, nga magtaralwas ka han imo katawhan. Manggogliat unta nga may kalipayan hira adton imo katawhan ngatanan! Tungod gud kan David, iginsaad nimo ngadto gud ha iya nga surugoon mo. Ayaw isalikway, ayaw pahirayo, han im' pinili nga hadi, O Ginoo! Ginhimo kan David saad nga sagrado, ngan diri na nimo babawion ito: “Usa han im' anak pahahadion ko, maghahadi hiya sunod gud ha imo. Kon an imo mga anak magtuman la han ak' ginsaaran ngan sugo ha ira; mga anak liwat nira masunod pa ha imo ngan maghahadi tanan takna.” An Sion man an ginpili han Ginoo, karuyag gud niya an pag-ukoy didto: “Amo ini an dayon nga urokyan ko, dinhe'n karuyag ko nga maghadi ako. An Sion an akon tatagan, pupun-on han tanan nga iya pagkinahanglanon. Iya mga kablas akon pagbubusgon hin ira kinahanglanon nga pagkaon. Kapadian niya ak' pasasangyawon nga ako gud amo'n natalwas gihapon. Ngan katawhan niya magkikinantahon, magkakanta gud hira hin malipayon. Dinhe usa han kan David kaliwatan hihimoon ko nga hadi nga gamhanan. Dinhe an pinili ko nga hadi gudman an paghadi niya akon babantayan. Iya mga kaaway ak' susul-utan, mga panapton han ira kaarawdan. Kundi bahin hadton iya ginhadian magigin-bungaan ngan may kauswagan.” Kamakaruruyag ngan makaaramdok pagkit-on kon nagkakaurosa hin pag-ukoy an magtinuohon. Sugad ini hin iidirihog nga lana nga marahalon, nga naturo tikang han ulo ug bungot ni Aaron, ngadto ha kwelyo han iya hilawig nga panapton. Sugad ini han tun-og ha Bukid Hermon, nga naturo ha kabukiran han Sion. Didto an Ginoo pagsaad hin bendisyon, hadton kinabuhi nga nagpapadayon. Tana, kamo, Ginoo pagdayawa na, tanan kamo mga surugoon niya. Tanan naalagad, nasirbe ha iya ha kagab-ihon didto han Templo niya. Alsa'n mga kamot pag-ampo ha Templo, ngan pagdayawon gud niyo an Ginoo! An Ginoo nga langit, tuna naghimo, tikang ha Sion pakaupayon kamo! Day'gon an Ginoo! Ngaran n'ya dayawon, kamo nga iya gud mga surugoon, nga nanindog ha balay han Ginoo, dit' ha sakob han kanan atong Dyos Templo. Dayawa'n Ginoo, kay maupay hiya, kay maloloy-on h'ya, kantahi'n ngaran n'ya. Ginpili hi Jacob para gud ha iya, katawhan Israel gin-angkon pa niya. Sayod ako nga an Ginoo gamhanan, labaw pa gud hiya han diyos ngatanan. Binubuhat niya'n iya naruyagan ha langit, tuna, dagat, nga kahiladman. Dara niya kanan bagyo kadampogan, tikang gud han sidsid hinin kalibutan. Nahimo hin kikidlat para han uran dara'n hangin tikang han iya himosan. Ginpatay n'ya'n tanan suhag ha Ehipto hadto mga hayop ngan han mga tawo. Didto nagpakita hin mga milagro, kontra kan Paraon ngan tanan pangulo. Damo'n mga nasod nga ginbungkag niya, ginpatay gamhanan mga hadi nira; hi Sihon, hadi han mga Amorita, ngan hi Og nga hadi han Basan nga tuna. Ngan ginpatay pa an tanan kahadian han mga ginhadian di't ha Canaan. Ginhatag ira tuna ha 'ya katawhan, katawhan Israel an iya tinagan. Pirme manta ini nga hibabaroan, nga ikaw, Ginoo, an Dyos han ngatanan. Ngan pirme ka liwat nga hinunumdoman han ngatanan gud nga mga katulinan. An Ginoo magmamalolooyon man, hadton iya ngahaw nga mga katawhan. Iya hira tatagan na'n kagawasan, hira nga iya mga surugoon man. Mga diyosdiyos hadton kanasoran, hinimo la hin salapi ug bulawan. Pinorma la hira hin mga katawhan, kanan tawo mga kamot hinimoan. Diri nagyayakan adton ira baba, ira mga mata, diri man nakita. Ngan diri nabati, an ira talinga, waray gininhawa adton ira baba. Mapareho unta han diyosdiyos man, nga ira la ngahaw mga hinimoan, adton nanaghimo ha ira ngatanan, ngan an nasarig ha ira nga katawhan. Katawhan Israel, dayawa'n Ginoo! Kapadian han Dyos, dayawa'n Ginoo! Ngan mga Levita, dayawa'n Ginoo! Tanan nga nahadlok, dayawa'n Ginoo! Aton pagdayawon hiya nga Ginoo, tikang han Sion, an ha bukid nga bungto. Hiya nga ha Jerusalem nagpupuyo, aton pagdayawon, hiya nga Ginoo! Adton Ginoo pagpasalamatan ta, kay padayon gud an iya paghigugma. Pagpasalamatan kay maupay hiya, kay padayon gud an iya paghigugma. Dyos han kadiyosan pasalamatan ta kay padayon gud an iya paghigugma. Labaw han tanan nga kadiyosan hiya, kay padayon gud an iya paghigugma. An gigagamhani pasalamatan ta, kay padayon gud an iya paghigugma; Ginoo han mga Ginoo man hiya, kay padayon gud an iya paghigugma. An nagbubuhat hin dagko hiya gudla, kay padayon gud an iya paghigugma. Dagko'ng mga milagro an buhat niya, kay padayon gud an iya paghigugma. An kalangitan amo an buhat niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Iya ginbuhat han kinaadman niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Amo hiya an nagbitad hadton tuna, kay padayon gud an iya paghigugma. Ha bawbaw han katubigan gintindog n'ya, kay padayon gud an iya paghigugma. Iya ginhimo an dagko nga kapawa, kay padayon gud an iya paghigugma. An adlaw ngan an bulan ginhimo niya, kay padayon gud an iya paghigugma. An adlaw hin paghadi an kaadlawon, kay padayon gud an iya paghigugma. Bulan, kabiton-an hadi'n kagab-ihon, kay padayon gud an iya paghigugma. Mga Ehiptohanon ginpatay niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Mga suhag nga kalalaken-an nira, kay padayon gud an iya paghigugma. Tikang ha Ehipto ginmandoan hira, kay padayon gud an iya paghigugma. An katawhan ini han Israel niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Pinaagi han kusgan nga kamot niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Han gamhanan nga butkon gindara hira, kay padayon gud an iya paghigugma. Ginbuhag niya adton Dagat Pula, kay padayon gud an iya paghigugma. Dida hin ginpaagi'n katawhan n'ya, kay padayon gud an iya paghigugma. An hadi han Ehipto ginlumos niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Pati an mga kasondalohan niya, kay padayon gud an iya paghigugma. An iya katawhan ginmandoan niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Paglatas han kamingawan nga mamara, kay padayon gud an iya paghigugma. Gamhanan kahadian ginpatay niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Bantog nga kahadian ginpatay niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Ginpatay hadi Sihon nga Amorita, kay padayon gud an iya paghigugma. Pati hi Og nga hadi han Basan hiya, kay padayon gud an iya paghigugma. Iya iginhatag adton ira tuna, kay padayon gud an iya paghigugma. Ginhatag ngadto hadton katawhan niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Ngadto ha Israel iginhatag niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Ha kan Israel nga surugoon niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Waray gudman kita niya paglimota, kay padayon gud an iya paghigugma. Bisan dida han ginpirde na gud kita, kay padayon gud an iya paghigugma. Ngan iya man nga ginpabuhian kita, kay padayon gud an iya paghigugma. Ginlibre tikang han mga kaaway ta, kay padayon gud an iya paghigugma. Hin mga pagkaon gintatagan niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Tanan mga buhi nga binuhat niya, kay padayon gud an iya paghigugma. Ighatag an mga pagpasalamat ta, kay padayon gud an iya paghigugma. An Dyos han langit pagpasalamati na, kay padayon gud an iya paghigugma. Nanlingkod ngan nagtangis kami ha ligid han mga salog han Babilonia, dida han amon paghinumdom han Sion. Iginsab-ong namon an amon mga arpa ha mga kahoy nga hirani didto. Ginpakanta kami hadton mga nagbihag ha amon; ginsiring kami pagliaw ha ira: “Kantahi kami hin kanta hiunong han Sion!” Uunanhon namon pakagkanta han kanta han Ginoo didto hin langyaw nga tuna? Diri na gud ako unta makagtokar liwat han arpa, kon hingalimtan ko ikaw, O Jerusalem! Diri na gud ako unta makagkanta liwat kon diri ako mahinumdom ha imo, kon diri ako maghunahuna ha imo sugad hin akon gilalabawi nga kalipay! Hinumdomi, O Ginoo, kon ano an ginbuhat han mga Edomitanhon, ha adlaw han kabihag han Jerusalem. Hinumdomi kon gin-unan-o nira pagsiniring, “Bungkaga gud ito ngada ha tuna!” O Babilonia, pagbubungkagon ka! Palaran an tawo nga mabalos ha imo tungod han imo ginbuhat ha amon— nga makuha han imo mga minasus-an, ngan ilamba hira dida hin bato! Nagpapasalamat ak' ha im', Ginoo, tikang gud han bug-os nga kasingkasing ko. Nagkakanta ako pagdayaw ha imo, atubangan han kadiyosan nga palso. Gin-atubang ko baraan mo nga Templo, nayukbo nga nadayaw han ngaran nimo. Tungod han imo gugma nga kadayonan, ngan han imo pagkamatinumanon man. Imo ginpakita nga labaw han tanan, an im' mga sugo ngan an imo ngaran. Han akon pagtawag imo ginbaton man, im' ak' ginpakusog han imo kakusgan. Ha tuna, Ginoo, tanan kahadian, magdadayaw ha im' hira gud ngatanan. Kay im' mga saad ira hinbatian, ira kakantahon imo binuhatan. Magkanta han dako nim' nga kagamhanan, bisan kon an Ginoo hitaas gudman. Hiya napaid han ubos an kahimtang, han mapahitas-on di' h'ya katagoan. Kon ginlilibotan ak' hin kakurian, im' gintatalwas han mga kataragman. Mga kaaway ko im' inaatohan, gintatalwas ako han im' kagamhanan. Tanan mo nga saad im' pagtutumanon, O Ginoo, an im' gugma an padayon. Hingpita gad adton imo gintikangan, gintikangan nga buhat, di' mo talikdan. O Ginoo, gin-usisa mo ako, ngan kinikilala mo ako. Maaram ka han ngatanan nga akon binubuhat, nasasabtan mo tikang hin hirayo an ngatanan nga akon panhunahuna. Kinikita mo ako, kon nagbubuhat o kon napahuway ba ako; maaram ka han ngatanan nga akon mga ginawian. Maaram ka na ngadaan han akon igsisiring bisan diri pa ako nagyayakan. Gin-aalirongan mo ako, ha kada ligid; pinananalipdan mo ako han imo gahom. Urosahon kaupay an imo pagkilala ha akon; uraura ito hin kahilarom nga di' ko matugkad. Ngain man ako papalagiw tikang han imo espiritu? Ngain man ako lilikaw han imo presensya? Kon kumadto ako ha langit, aadto ka; kon pumahuway ako ha lubnganan, aadto ka. Kon lumupad ako lahos pa han sinirangan, o mag-ukoy ha gihaharayoi nga lugar han katundan, aadto ka didto pagmando ha akon, aadto ka didto pagbulig ha akon. Makakahangyo ako han kasisidman pagtago ha akon, o han kapawa nga nagpapalibot ha akon nga magin kagab-ihon. Kundi diri masirom ha imo bisan pa an kasisidman, ngan sugad gudla han adlaw kalamrag an gab-i. Pareho la ha imo an kasisidman ngan an kapawa. Ikaw an naghimo han tagsa ko nga bahin; ginturugkop mo ako ha tagoangkan han akon iroy. Gindadayaw ko ikaw kay angay ka kahadlokan; makabuburong ngan urosahon an ngatanan nga imo binubuhat. Sayod ako hito ha bug-os ko nga kasingkasing. Hinkit-an mo nga ginpuporma an akon mga tul-an, ginhinayhinay pagturogkopa ha tagoangkan han ako iroy, han nagtutubo ako hin sekreto didto. Hinkit-an mo ako han waray pa ako katatawo. Iginlista ngatanan ha imo basahon an mga adlaw nga ginhimo para ha akon, han waray pa ngani magtikang in bisan usa ha ira. O Dyos, pagkamakuri para ha akon han imo mga panhunahuna; pagkadamo gud hin duro nira! Kon ihapon ko hira, labaw pa hira kadamo han baras. Upod la gihapon ako nimo, ha akon pagmata. O Dyos, karuyag ko gud unta nga imo pamatayon an mga magraot! Karuyag ko gud unta nga pababay-an la ako han magpintas nga mga tawo! Nagpapakaraot hira ha imo; nagyayakan hira hin magraot nga mga butang kontra han imo ngaran. O Ginoo, napupungot gud ako hadton mga napupungot ha imo! Gintatamay ko gud adton mga nasupil ha imo! Hingpit gud an akon kapungot ha ira; Iniisip ko hira nga akon mga kaaway. Susiha ako, O Dyos, ngan tugkara an akon kasingkasing; sarihi ako, ngan santopa an akon mga panhunahuna. Kitaa kon may-ada bisan ano nga karat-an ha akon, ngan mandoi ako dida han dayon nga agianan. Talwasa ako intawon, O Ginoo, tikang hadton magraot nga mga tawo; ha mga magbangis nga tawo ako ipahirayo. Dayuday hira naglalarang hin karat-an, dayuday nag-aaghat hira hin kasamokan. Mga dila nira baga hin magpintas nga kahalasan, mga pulong nira daw hara hin ibingan. O Ginoo, imo ako panalipdan, tikang han kanan magraot nga kagamhanan. Talwasa ako han magbangis nga katawhan, nga naglalarang han akon pagkapukan. Nagbitik ha akon an mga parayawan, hin pukot ako ira ginbitaran. Ngan ginbutang nira hirani han dalan, in damo nga bitik basi ako hidakpan. “Dyos ko ikaw,” nasiring ako ha Ginoo, O Ginoo, pamatii an akon pangamuyo; nga natawag, nasangpit han tambulig nimo, Ginoo nga Dyos, makusog nga akon darangpan, sinasalipdan mo ako ha pag-awayan. O Ginoo, ayaw gad ihatag, ha mga magraot an ira karuyag; pakyasa an ira mga paglarang! An akon mga kaaway diri gad tugotan, nga maangkon nira an pagdarag-an; adton mga tarhog ha ira umumban. An mga kalayo nga baga mahulog ha ira, manhiluong unta hira ngan diri na makaguwa. Diri unta umuswag an nagsumbong hin buwa, an magbangis nga mga tawo mapuo na hira. Ginoo, maaram ako nga daan, nga an mga kablas imo inuugopan. Ngan imo man liwat pinananalipdan, adton kanan kablas mga katungdanan. Adton magtadong manggad nga mga tawo, magdadayaw ha imo hin tutoo; ngan mag-uokoy ha atubangan nimo. Nasangpit ako ha imo, Ginoo, tabangi ako, pamatii ako kon matawag ako ha imo. Karawata an akon pag-ampo sugad hin insyenso, an akon binayaw nga kamot, gab-i nga halad ha imo. O Ginoo, bantayi gad an akon baba, ngan butangi an akon mga im-im hin gwardya. Ayaw itugot nga magbuhat ako hin karat-an, ngan umungay ako han magraot nga katawhan. Diri unta ako makatampo han ira sasaro, han ira mga patuyaw nga karisyo. Bangin ako hin maupay nga tawo pagsirotan, ngan tungod hin kalooy iya ako pagbusaan. Kundi diri ako makarawat hin kadungganan, tikang ha mga magraot nga katawhan. Kon an punoan nira ha umpas hulogon, an mga tawo matuod han akon mga pulong. Sugad hin kahoy nga ginbukabuka, an ira tul-an nagsasarang ha lubnganan nga tuna. Kundi ako, O Dyos nga akon Ginoo, magpapadayon hin pagsarig ha imo. Akon ginbibiling an panalipod mo, ayaw gad itugot nga mamatay ako. Ha ira bitik panalipdi ako, ngan han mga tarhog han magraot nga tawo. Ha ira ngahaw bitik hira hidadakpan, samtang ako malabay diri hisasakban. Hin pakibulig natawag ako han Ginoo, ha iya ako nanginginyupo. Dara ha iya an akon mga sumbong, pati adton mga nakakasamok ha akon. Kon harapit na ako humunong, maaram na hiya han angay ko buhaton. Dida han dalan nga linalaktan nakon, mga kaaway ko nagbibitik ha akon. Ha akon pagsiplat nakikita ko nga waray usa nga ha akon naninimangno; waray naugop ug nalolooy nga tawo. Nasangpit ako hin pakibulig han Ginoo, ikaw, O Ginoo, an panalipod ko, ikaw la an kinahanglan ko ha kalibutan. An akon pakibulig imo gad pamatian, kay tugob na ako hin mga kabidoan. Ha mga kaaway imo ako talwason, kay makurukusog hira ha akon. Bawion mo ako ha akon mga kakurian, ngan akon gud ikaw pagpapasalamatan. Dida han katirok han imo mga katawhan, kay ha akon naghatag ka hin kaupayan. O Ginoo, pamatii an akon pag-ampo, dungga an akon pakimalooy ha imo. Ha imo kamatadong, dungga an akon panginyupo, ha imo kamatinumanon, batona intawon ako. Ayaw na ako pagsarihi intawon, ako, an ubos mo nga surugoon. Ha imo atubangan waray tawo nga matadong. Ha akon mga kaaway ako gindudumtan, hingpit gud an akon pagkapukan. Ginpriso ha masirom nga bilanggoan, daw patay ako hin kamaihaan. Sanglit andam ako hin pagtubyan, kay tugob ako hin damo nga kasamokan. An naglabay nga panahon ikaw hinumdoman, sugad man an ngatanan mo nga binuhatan. Makuri ko gud ini hingalimtan. Binabayaw ko an mga kamot nakon, nasangpit ha imo nga mainampoon. An akon kalag uraura hin pag-uhawa, sugad hin mamara nga tuna. Pamatii na yana ako, Ginoo, hin paglaom nawad-an na ako. Ha akon ayaw gad pagtago, bangin ako ha mga patay mahitampo. Pahanumdoma ako ha ikinaaga, han imo waray pagkabalhin nga gugma. Naglalaom ako nga pamatian mo an akon pag-ampo, ipakita an dalan diin ako mapasingadto. Nadangop ako ha imo hin panalipod, Ginoo, ha akon mga kaaway talwasa ako. Ikaw an Dyos nakon, tutdoi ako han imo kaburut-on. Ipakita ha akon an imo kamaupay, dida ha dalan ikaw ha akon magtugway. Sumala han saad mo, Ginoo, ako bawia, ha imo kalooy, ha akon kasamokan talwasa. Tungod kay imo ako hinihigugma, an akon mga kaaway pamataya. Kay imo man ako surugoon, imo pagpuohon an maraogdaog ha akon. An Ginoo amo gud an darayawon, kay amo man hiya'n panalipod nakon. Ha pag-awayan h'ya'n natutdo ha akon ngan nag-aandam ha akon hin pagsulong. Hiya'n akon panalipod ngan depensa, akon arayopan ngan magtaralwas pa, bas' masiguro nasarig ak' ha iya, sakop kong' katawhan gindadaog niya. Ano manggud inin tawo, O Ginoo, nga imo man hiya pinanginginano? Tawo man la unta kay ano gud ito nga pinaninimangno gud hiya nimo? Hiya, inin tawo, iya kapareho, daw usa la nga pagginhawa hin tawo. Mga adlaw niya halipot hin duro, sugad la hin lambong nga nalabay ito. Hiliga, O Ginoo, an kalangitan, kadi ngan lumusad ka ha katunaan. Ngan imo kamkamon adton kabukiran, ngan hira man-uusbok hin kaasuhan. Mga kikidlat imo na paidlapon, mga kaaway mo hira pasarangon. Imo mga pana imo palatoson, ngan imo na hira papagdadlaganon. Unata'n im' kamot tikang kahitas-an, ngan talwasa ak' tikang han katubigan; Bawia ako tikang han kagamhanan hadton mga langyaw nga mga katawhan. Kanay mga baba sigi'n pagbinuwa, diri gud nasumat hin matuod hira; Nagbubuwa inupdan pa hin panumpa, nabatasan nira iton pagbinuwa. Bag-o nga kanta, Dyos, ikaw kakantahan, makanta ako hin arpa dinuyogan. Kahadian tinagan mo'n pagdarag-an, surugoon David tagi'n katalwasan. Han magbangis nga kaaway ak' talwasa, gahom han mga langyaw ako bawia. Diri gud nasumat hin matuod hira, nagbubuwa inupdan pa hin panumpa. An pagkabatan-on mga anak namon masugad unta hin magrampag nga tanom. Am' kadaragan-an harigi magtahom, nga kanan palasyo mga dikorasyon. Mga kurob namon mapuno na unta han tagsa kalain hadton mga bunga. Mga karnero han mga kaumhan ta magyinukot-yukot mga anak nira. Mag-anak hin damo an am' kabakahan, waray kapunitan o bisan kawad-an. Mawaray unta ha at' kakalsadahan magnguyngoy tungod hin mga kakurian! Palaran gudman in sugad nga katawhan, an nasod nga may sugad nga kaupayan. Palaran gudman in sugad nga katawhan, kanay Dyos amo gud adton Ginoo man! Isangyaw ko ikaw, O Dyos, ngan hadi ko, magpapasalamat hin dayon ha imo. Adlaw-adlaw magpapasalamat ako, hin waray paghunong ikaw dayawon ko. Pagkadako gudman niya nga Ginoo, angay hiya pagdayawon hin tutoo. Diri gud masantop iya pagkadako, labaw pa gud han ngatanan kahibaro. An ngatanan gud nga imo binuhatan pagdadayawon ha tanan katuigan. Dagkong' mga buhat mo igsasangyaw man han sunod-sunod nga mga katulinan. Imo kagamhanan ngan pagkaharangdon hadton mga tawo paghihimangrawon. Akon dudumdumon, pamamalandungon, mga binuhatan mo nga urosahon. Paghihimangrawon buhat mo'ng gamhanan, ngan im' pagkadako ak' igsasangyaw man. Igsusumat nira'n imo kaupayan, hiunong han im' kalooy kakantahan. Ginoo mahigugmaon, maloloy-on, mahinay masina, may gugma nga dayon. Maupay ha tanan hiya nga Ginoo, ha tanan binuhat napaid hin husto. Tanan nga im' mga binuhat, Ginoo, mananagdayaw gud ngatanan ha imo. Ngan pagpapasalamatan ka na hadto, han ngatanan gud nga imo mga tawo. An kaharangdon han imo ginhadian amo gud an ira paghihimangrawan. Ira igsusumat ngadto han ngatanan an imo kakusgan, imo kagamhanan. Hisabtan han tanan buhat mong' gamhanan, ngan an kaanyag gud han im' ginhadian. An im' ginhadian magpapadayon man, maghahadi ka hin waray kataposan. Iya saad, Ginoo matinumanon, ngan tangkod han iya mga buruhaton. Iya binubuligan an nagugupong, an ginraogdaog iya binabangon. Natan-aw nga malinaumon ha iya, an ngatanan butang nga mga buhi pa. Ngan ha ira ihinahatag man niya, an pagkaon kon kinahanglan gud nira. Igo an ihinahatag n'ya han tanan, ginbubusog ira mga kinahanglan; Ginoo matadong iya binuhatan, tanan nga buhat niya maloloy-on man. Duok h'ya han tanan natawag ha iya, kon kinasingkasing an pagtawag nira. Tumanon ungara'n nahadlok ha iya, pinamamatian, tinatalwas hira. Nahigugma ha iya, pananalipdan, kundi bubungkagon yawan-on ngatanan. Daygon ko'n Ginoo ngan putli n'yang ngaran, daygon hin dayon han binuhat ngatanan! Pagdayawa, pagdayawa an Ginoo! Pagdayawa an Ginoo, O kalag ko! Dayawon ko hiya samtang buhi ako, hiya an pagkikinantahan nga Dyos ko. Ayaw tapod tawo nga mga pangulo, waray tawo makakatalwas ha imo. Kamatay nira balik ha tapotapo, tapos dayon an tanan nga ira plano. Hin pagkapalaran hadton tawo gudman, ngan an Dyos ni Jacob an iya katabang. Ngan kon adton iya gud sinasarigan, amo an Ginoo nga Dyos nga gamhanan. Amo hiya'n Magturuha han ngatanan, han langit, han tuna, ngan han kadagatan. Ngan an tanan nga aada ha ira man, iya gintutuman mga ginsaaran. Naghuhukom hiya ngan inuogopan, adton ginsasakit ngan ginlulupigan. Adton gutom hin pagkaon gintatagan, mga priso iya gud ginbubuhian. Iya ginpapakita an mga buta, iya ginbabangon adton natutumba. Magtadong katawhan iya hinigugma, mga dumuruong ginmamangnoan n'ya. Hadi gud hin kadayonan an Ginoo, maghahadi gudman, O Sion, an Dyos mo. Para han ngatanan nga panahon ito, pagdayawon, pagdayawon an Ginoo! Pagdayawon an Ginoo! Pagdayawon! Maupay an pagkanta nga't han Dyos naton. Pagdayaw pinaagi hin karantahon, pagdayaw ha iya maupay, matadong. Iginpapahiuli na han Ginoo, Jerusalem ngan bihag nga mga tawo. Iya gintatambal mga nabibido, ira mga samad ginbubutok ito. Gin-isip na niya mga kabiton-an, gintatawag an tagsa ha iya ngaran. An aton Ginoo dako ngan gamhanan, diri matugkad an iya kinaadman. Ginbabayaw n'ya an mapinaubsanon, kundi gindudugmok ha tuna'n yawan-on. Dayawa an Ginoo hin karantahon, ngadto han aton Dyos arpa pagtokaron. Gin-aatag n'ya ha langit kadampogan, inin tuna iya ginpapaoranan. Ngan ginpapatubo n'ya an kabanwaan, didto ha bawbaw han mga kapungtoran. Han ira pagkaon iya gintatagan, an ginugutom nga mga kamanampan. Ngan iya man liwat nga gintutubongan, an nangingiyak piso nga katamsihan. Diri aada an iya kalipayan dida han magkusog nga kakabayohan. Ngan diri man ada'n iya kaliawan han mag-isog nga mga kasondalohan. Kundi asay lugod nalilipayan n'ya, adton nahadlok ngan natahod ha iya. Adton naglalaom, nasarig, natagya, dida han dayuday n'ya nga paghigugma. Jerusalem, pagdayawa an Ginoo! O Sion, pagdayawa adton Dyos nimo! Ginpaparig-on n'ya mga ganghaan mo, ginpapakaupay n'ya im' mga tawo. Gintatalwas n'ya an im' mga pag-ultan, tikang han tanan nga mga kataragman. Ngan iya ka gud ginpapatagusyahan hadton giuupayi nga katrigohan. Usa nga pagsugo n'ya ngadto han tuna, ngan tuman gud dayon an ginyakan niya. Adton esno gin-aatag ini niya, pareho hin taplak, taplak nga delana. Bagtik na nga tun-og iya ginsasarang nga daw tapotapo o daw hin agbon man. Ginsusugo niya an yelo nga uran, nga daw mga graba nga nabunok gudman. Waray nailob han iya ginpadara nga duro nga kahagkot nganhi ha tuna. Katapos nagsusugo na liwat hiya, ngan an yelo natutunaw, nawawara. Iya ginsusugo adton kahanginan, ngan naawas liwat adton katubigan. Nahatag h'ya'n pulong ha iya katawhan, kan Israel mga balaod, tugon man. Waray gudman ini niya pagbuhata ngadto han mga kanasoran nga iba. Mga balaod n'ya di' mag-aram hira. An Ginoo pagdayawa, pagdayawa! Pagdayawa, pagdayawa an Ginoo! Tikang ha langit dayawa an Ginoo; kamo ngatanan nga nag-uokoy didto, didto han kahitas-an ngatanan kamo. Pagdayawa gud hiya niyo ngatanan, kamo nga iya mga kaangelisan. Ngan dayawa man hiya niyo ngatanan, nga iya langitnon nga kasondalohan. Pagdayawa hiya, adlaw ngan han bulan, pagdayawa, magpawa nga kabiton-an. Dayawa, gihitaasi'ng kalangitan, ngan an igbaw han langit nga katubigan. Papagdayawa an binuhat ngatanan, padayawa han kanan Ginoo ngaran! Kay nagsugo hiya ha iya pagyakan, ngan nahimo hira nga iya ginlarang. Ha iya ngahaw nga pagsugo, pagyakan, ini nga mga binuhat nanhimutang. Ha ira mga dapit nga kadayonan, ngan diri na hira makakalaris man. Dayawa'n Ginoo tikang katunaan, kamanampan ha dagat ngan kahiladman. Linti, uran yelo, esno, kadampogan, kabagyohan, iya sugo gintutuman. Pagdayawa hiya, pungtod, kabukiran, prutas nga kakahoyan ngan kagurangan. Hayop, layaw nga kamanampan ngatanan, adton mga halad ngan an katamsihan. Dawaya h'ya, tanan hadi ngan katawhan, tanan nga prinsipe ngan mga punoan. An kadaragan-an ngan kaolitawhan, mga tigurang ngan mga kabataan. Papagdayawa niyo hira ngatanan, padayawa han kanan Ginoo ngaran. Iya ngaran labaw gudman han ngatanan, gahom n'ya igbaw han tuna, kalangitan. Adton iya nasod iya ginparig-on, bas' han iya katawhan h'ya pagdayawon. Katawhan Israel iya higugmaon. Pagdayawon an Ginoo, pagdayawon. Pagdayawa an Ginoo, pagdayawa! Pagkantahi an Dyos hin bag-o nga kanta. Didto an matinumanon katawhan n'ya, ha ira katirok pagdayawa hiya! O Israel, magmalipayon na kamo, tungod hadton Dyos nga iyo Maghirimo. Katawhan han Sion magrayhak na kamo, nga tungod man liwat hadton hadi niyo. Adton iya ngaran iyo pagdayawon, pinaagi man hin mga sarayawon. Mga bumbo, mga arpa pagtokaron, dida han pagdayaw ha iya gihapon. An kanan Ginoo gud nalilipayan, amo gud adton iya mga katawhan. An mapaubsanon ginpapasidunggan, hin paghatag ha ira hin pagdarag-an. Papagrayhaka ha ira kadaogan adton kanan Dyos gud mga katawhan. Ngan papagkantaha nga may kalipayan, ha bug-os nga gab-i nga may kombite man. Hin dagko nga tingog papaggogliata, samtang ira gindadayaw an Dyos nira. Upod in magtarom nira nga espada, nga pagkakaptan han mga kamot nira. Basi pagpirdehon adton kanasoran, ngan pagkastigohon an mga katawhan. Basi kadenahan ira kahadian, ngan hin puthaw an ira mga punoan. Basi pagkastigohon an kanasoran, sumala hadton kanan Dyos iginmandar. Pagdarag-an ini han iya katawhan. Pagdayawa an Ginoo, dayawa man! Pagdayawa, pagdayawa an Ginoo! Pagdayawa an Dyos dit' han iya Templo. Dit' ha langit pagdayawa hiya niyo, dayawa an iya kakusgan hin duro! Pagdayawa h'ya kay dagko an nahimo, dayawa an labaw n'ya nga pagkadako! Hin mga trompeta pagdayawa niyo, hin mga arpa ngan hin mga salteryo! Hin gimbal ug sayaw pagdayawa hiya, dayawa hin mga arpa, mga plawta! Tunog hin mga datsin dayawa hiya, hin dagko nga datsin hiya pagdayawa! Tanan butang ha Ginoo padayawa, tanan butang buhi nga naggiginhawa! Pagdayawa an Ginoo, pagdayawa! Pagdayawa an Dyos, pagdayawa hiya! An mga darahonon ni Solomon nga anak ni David ngan hadi han Israel. Iini in mga darahonon nga makakabulig ha imo hin pagkilala han kinaadman ngan maupay nga sagdon, ngan hin pagsabot han hilarum nga mga kahulogan hin mga paaliday. Makakatutdo ini ha imo hin pag-ukoy hin usa nga kinabuhi nga masinaboton, ngan kon uunanhon hin pagkatangkod, pagkamatadong, ngan pagkamaupay. Makakahimo ini nga magkaada hibaro an usa ka tawo nga kulang pa hin gin-agian ha kinabuhi, ngan makakatutdo han mga batan-on hin pagkamakugi. Makakadugang pa ngani ini nga mga darahonon hin hibaro ngadto hadton mga makinaadmananon, ngan makakahatag hin sagdon hadton mga mag-aram, basi makasabot hira han tinago nga mga kahulogan hin mga darahonon ngan han mga problema nga ginpapakiana han mga makinaadmananon. An pagtahod han Ginoo amo an tinikangan han kinaadman. Kundi an lurong nga mga tawo waray pagtahod han kinaadman ngan nadiri hira nga katutdoan. Anak ko, pamatii an igintututdo ha imo han imo amay ngan tumana an tugon ni imo nanay. Makakapaupay han imo pamatasan an ira igintutdo ha imo sugad nga nakakadugang han imo kamatahum in usa nga maanyag nga alikos ha liog o kwentas. Anak ko, ayaw itugot nga pagsulayon ka hin mga makasasala. Pananglit masiring hira, “Tana, pamiling kita hin aton papatayon! Duyagi ta in waray sala nga mga tawo hin baga inintrimis la! Bangin buhi ngan mag-upay pa hira han paghiagii ta ha ira, kundi patay na hira kon human na kita hin pagduyag ha ira! Hiaagian ta an magkalainlain nga mga manggad ngan pagpupun-on ta hin mga tinikas an aton mga balay! Tana, ngan api ha amon, ngan pagbabahinbahinon naton an ngatanan nga aton makawat.” Anak ko, ayaw bunyog hin sugad nga mga tawo. Pahirayo ha ira. Diri hira nag-aalang hin pagbuhat hin maraot. Dayuday andam hira hin pagpatay. Waray la gamit in pagbitad hin pukot kon nagkikinita an tamsi nga karuyag mo batungon, kundi in sugad nga mga tawo nag-aandam hin bitik para ha ira ngahaw, usa nga bitik nga ira kamamatyan. May-ada man ta gaba an paingawat nga amo an kamatay han kawatan—amo ini an nahinanabo han bisan hin-o nga nabubuhi pinaagi hin panlupig. Pamati! Natawag an kinaadman didto han kadalanan ngan han mga taboan, nga nagoliat didto han mga ganghaan han syudad, ngan han bisan diin nga gintitirokan han mga tawo: “Mga lurong! Tubtob san-o an iyo karuyag hin pagkalurong? Tubtob san-o an iyo pagkalipay hin pagtamay han hibaro? Waray pa ba kamo pagmaan? Pamati kon sawayon ko kamo; sasagdonan ko kamo hin maupay ngan babahinan ko kamo han akon hibaro. Nagtinawag ako ha iyo hin pagdapit ha iyo, kundi waray gud kamo pamati. Waray la kamo bumale ha akon. Ginpakalimutan la niyo an ngatanan ko nga sagdon, ngan waray gud kamo maruyag nga pagtutdoan ko kamo. Sanglit kon abuton na kamo hin kakurian, magtitinawa la ako ha iyo. Pag-iintrimisan ko la kamo kon humampak na an kasamokan— kon umabot ini ha iyo sugad hin bagyo nga nagdadara hin alipuros han kasamokan, ngan aada kamo nag-aantos han kasakitan ug kakurian. Niyan matawag kamo ha akon, kundi diri ako mabaton. Mamimiling kamo ha akon ha ngatanan nga dapit, kundi diri ako niyo hiaagian. Waray gud gamit ha iyo an hibaro, ngan dayuday la kamo nagdudumiri hin pagsugot han Ginoo. Waray gud kamo magkinahanglan han akon sagdon o bumale ha akon han pagwaydongi ko ha iyo. Sanglit angay kamo mag-antos, ngan an iyo kalugaringon nga mga ginawian makakapasakit ha iyo. Napatay an tapang nga mga tawo kay sinisikway nira an kinaadman. Napatay liwat an lurong nga mga tawo tungod han ira kakulang hin panginlabot. Kundi diri gud maaano an bisan hin-o nga mamati ha akon. Waray niya kataragman, ngan waray gud angay niya kahahadlokan nga maraot.” Anak ko, pag-admi an akon igintutdo ha imo, ngan ayaw gud hingalimti an iginpabuhat ko ha imo. Pamatii an kinaadman, ngan talinguhaa hin pagsabot hini. Tinuod, pangaroa nga mahibaro ka; pangamuyo nga makasabot ka. Pamilnga ini sugad han imo paniguro hin pagbiling hin salapi, o hin tinago nga manggad. Kon buhaton mo ini, hibabaroan mo kon ano an karuyag sidngon hin pagtahod han Ginoo, ngan mauswag an imo paghibaro mahitungod han Dyos. An Ginoo amo an nahatag hin kinaadman. Natikang ha iya an hibaro ngan an pagsabot. Binubuligan ngan pinanalipdan niya an magtadong ngan tangkod nga mga tawo. Pinanalipdan niya adton mga mag-upay magdumara han iba, ngan ginbabantayan niya adton mga magtinumanon ha iya. Kon mamati ka ha akon, hibabaroan mo an matadonng, an husto, ngan an maupay. Hibabaroan mo an angay mo buhaton. Magmamakinaadmananon ka, ngan makakalipay ha imo an imo hibaro. Pananalipdan ka han imo kaaram ug pagsabot, ngan pupugngan ka basi diri ka makagbuhat hin sayop. Ipapahirayo ka ha mga tawo nga nag-uugsong hin kasamok pinaagi han ira mga pulong— mga tawo nga binmaya na hin matadong nga kinabuhi ngan nag-uokoy na ha kasisidman han sala, mga tawo nga nalilipay hin pagbuhat hin sayop ngan nagpapatakas hin magraot nga ginawian, diri katataporan ngan diri gud kasasarigan ini nga mga tawo. Makakahimo ka hin pagpugong basi diri ka masulay hin malaw-ay nga babaye nga maghuhugay ha imo pinaagi han iya magtam-is nga mga pulong, nga malingo han iya kalugaringon nga bana, ngan waray na pagmahal han iya baraan nga mga ginsumpaan. Kon kumadto ka han iya balay, naglalakat ka dida han dalan tipakadto ha kamatayon. An pagkadto didto amo an pagpahirani han kalibutan han mga patay. Waray may dinmuaw ha iya nga nahibalik. Diri na gud hiya makakabalik ngadto han dalan han kinabuhi. Sanglit kinahanglan sundon mo an susbaranan han mag-upay nga mga tawo, ngan mag-ukoy ka hin matadong nga kinabuhi. Mag-ukoy dinhe hini nga aton tuna an magtadong ngan maligdong nga mga tawo. Kundi aagawon han Dyos dinhe ha tuna an magraot nga mga tawo, ngan gagaboton ha tuna an mga makasasala sugad hin mga tanom. Anak ko, ayaw hingalimti an akon igintutdo ha imo. Dayuday hinumdomi an iginpabuhat ko ha imo. Mahatag ha imo an akon pagturon-an hin hilawig ngan mainuswagon nga kinabuhi. Ayaw gud bayai an kamaunongon ngan kamatinumanon. Ikwentas ini ha imo liog; isurat ini dida han imo kasingkasing. Kon buhaton mo ini, malilipay ha imo an Dyos ngan an tawo. Sarigi an Ginoo ha bug-os mo kasingkasing. Ayaw gud pagtapod han imo kamaaram. Hinumdomi an Ginoo dida han ngatanan nga imo ginbubuhat, ngan ipakikita niya ha imo an matadong nga paagi. Ayaw gud paghunahuna nga maaram ka labaw han imo hinbabaroan; sugta la an Ginoo ngan ayaw pagbuhat hin maraot. Kon buhaton mo ini, masusugad ini hin maupay nga bulong nga magtatambal han imo mga samad ngan makakaiban han kamaol-ol han imo kasawdan. Pagpasidunggi an Ginoo pinaagi hin paghalad ngadto ha iya han gimamaupayi han ngatanan nga mga abot han imo tuna. Kon buhaton mo ini, mapupuno hin mga inani nga abot an imo mga buhos, ngan magsasapay hin bino an imo mga surudlan. Anak ko, kon busaan ka han Ginoo, pamati hin maupay ngan karawata ini nga usa nga pahimangno ha imo. Binubusaan han Ginoo adton iya mga hinihigugma, sugad nga binubusaan hin usa nga amay an iya pinaura nga anak. Palaran an tawo nga may-ada kinaadman ngan pagsabot. Darudamo pa an makukuha hini kay han salapi; marumahal pa ini ha imo kay hin bulawan. Marumahal pa an kinaadman kay hin mga alahas; waray bisan ano nga butang nga imo minahal in malabaw han kinaadman. Nahatag ha imo an kinaadman hin hilawig nga kinabuhi, sugad man hin manggad ngan kadungganan. Nakakalipay han imo kinabuhi an kinaadman, ngan kalinaw ini ha imo paglalaktan. Malipayon adton diri nabaya han kinaadman ngan an makaangkon ha iya may-ada kinaadman: Gintuha han Ginoo an tuna pinaagi han iya kinaadman; iginpahimutang niya an langit pinaagi han iya hibaro. Ginpaawas han iya kinaadman an mga salog, ngan ginpauran ha tuna an mga dampog. Anak ko, tipigi an imo kinaadman ug pagsabot. Ayaw gud ini ibulag ha imo. Tatagan ka hini hin maupay ngan malipayon nga kinabuhi. Diri ka mahahadlok ug diri ka kukulbaon ha imo paglalaktan ngan diri ka ngani mahipapakdol. Diri ka mahahadlok ha imo paghigda, ngan makaturog ka nga malinawon ha bug-os nga gab-i. Diri ka mababaraka hiunong hin tigda nga mga karat-an nga naabot sugad hin usa nga bagyo para han mga maghuka nga mga tawo. Pananalipdan ka han Ginoo; diri hiya matugot nga mabitik ka. Kon makakahimo ka, pagbuhat hin maupay hadton mga nagkikinahanglan hini. Ayaw gud pahulata an imo amyaw ngada han pagkabuwas pa, kon makakabulig ka ha iya yana. Ayaw paglarang hin bisan ano nga makakabido han imo amyaw; nag-uokoy hiya sapit ha imo ngan natapod hiya ha imo. Ayaw pakiglantugi bisan kan kanay hin waray la hinungdan, kon waray man ada hiya magbuhat ha imo hin bisan ano nga maraot. Ayaw kaawa han mga mag-isog ngan magraogdaog o ayaw pakahunahuna hin pagsubad han ira maraot nga buhat, kay napupungot an Ginoo hadton mga tawo nga nagbubuhat hin maraot, kundi natapod hiya han mga magtadong. Ginagabaan han Ginoo an mga panimalay han mga magraot, kundi ginpapakaupay niya an mga panimalay han mga magtadong. Para ha iya waray gamit an mga magpinahitas-on, kundi kinalolooyan niya an mga magpinaubsanon. Makakaangkon an mga makinaadmananon hin kadungganan kundi an mga lurong maglulugaring la hin pagdugang han ira kaarawdan. Mga anak ko, pamatii an igintutdo ha iyo han iyo amay. Pamati hin maupay ngan makakaangkon kamo hin hibaro. Maupay an akon igintututdo ha iyo, sanglit hinumdomi ini ngatanan. Han gutiay pa ako, nga amo la nga lalake nga anak han akon mga kag-anak, gintutdoan ako han akon amay. Nagsiring hiya ha akon, “Hinumdomi an akon iginsiring ngan ayaw gud ini hingalimti. Tumana ini, ngan mabubuhi ka. Angkona an kinaadman ug an maupay nga pagsabot! Ayaw hingalimti o pagpasibay-i an akon iginsiring. Ayaw bayai an kinaadman, ngan pananalipdan ka niya; higugmaa hiya, ngan babantayan ka niya. An pakaangkon hin kinaadman amo an gimamaupayi nga butang nga imo mahihimo. Bisan ano pa an imo maangkon, angkona gud an maupay nga pagsabot. Higugmaa an kinaadman, ngan pahihitas-on ka niya. Hangkopi hiya ngan papasidunggan ka niya. Hiya an imo matahom nga korona ha imo ulo.” Pamati ha akon, anak ko. Karawta hin kinasingkasing an akon igsusumat ha imo ngan mag-uokoy ka hin hilawig nga kinabuhi. Gintutdoan ko ikaw hin kinaadman ngan hin pagkamatadong ha imo kinabuhi. Waray makakaulang ha imo kon maglakat ka hin matadong, ngan diri ka mahipapakdol kon dumalagan ka. Dayuday hinumdomi an imo gin-adman. Kinabuhi mo an imo hinbaroan—bantayi ini hin maupay. Ayaw pag-inupod-upod han magraot nga mga tawo. Ayaw pagsunod han susbaranan han mga magraot. Ayaw buhata ini! Pahirayo tikang han karat-an! Talikdi ini, ngan pagpadayon dida han imo dalan. Diri nahingangaturog an mga magraogdaog kon diri hira nakakagbuhat hin sayop. Nagmiminata la hira, tubtob nga makahimo hira hin paghuka hin tawo. An pagkamaraogdaog ngan pagkamaraot amo na an ira pagkaon ug irimnon. An dalan nga linalaktan han mga magtadong sugad han pagpunias ha kaagahon nga nagtitilamrag an iya kapawa tubtob ha pagsirang han bug-os nga adlaw. Kundi an dalan han mga magraogdaog sugad han gab-i hin kamasirom. Natutumba hira, kundi diri hira nakakakita han ira nahipakdolan. Anak ko, pamati han akon igsisiring. Pamatii an akon mga pulong. Ayaw gud ini pabulaga ha imo. Panumdoma ngan tipigi ini dida ha imo kasingkasing. Mahatag ini hin kinabuhi ngan maupay nga panlawas ha bisan kan kanay nga makakasabot hini. Bantayi an imo paghunahuna; kay burabod ini han imo kinabuhi. Ayaw gud pagyakan hin bisan ano nga diri matuod. Ayaw gud pag-ungay hin mga buwa ngan hin maglimbong nga mga pulong. Siplat hin matadong upod in tangkod nga pagtapod; ayaw pagtamod hin kaawod. Pag-inoinoha hin maupay an imo pagbubuhaton, ngan magmamainuswagon an bisan ano nga imo pagbubuhaton. Likayi an karat-an ngan tadong ha imo paglakat. Ayaw gud pagsimang han matadong nga dalan. Anak ko, pamatii hin maupay an akon kinaadman ngan hibaro. Niyan mahibabaro ka hin panggawi hin maupay, ngan hisasabotan dida han imo mga pulong nga may-ada ka hibaro. Bangin sugad han dugos hin kamatam-is an mga im-im han asawa hin iba nga lalake ngan sugad han lana hin olibo hin kamanamit an iya mga harok, kundi katapos hini ngatanan, waray ibibilin ha imo kundi an kapaitan ngan kasakitan. Iglulusad ka niya ngadto han kalibutan han mga patay; an dalan nga iya paglalaktan amo an dalan ngadto ha kamatayon. Diri hiya magsusulsog han dalan han kinabuhi; kundi nahisasalaag hiya, ngan diri ngani hiya masabat. Yana pamatii ako, mga anak ko; ngan ayaw gud hingalimti an akon igsisiring. Pahirayo hin sugad nga babaye! Ayaw paghirani bisan han iya porta! Kon buhaton ini niyo, aagawon han iba an pagtahod nga iyo hadto anay, ngan magkakamatay kamo nga mga batan-on pa ha mga kamot hin waray pagkalooy nga mga tawo. Tinuod, kukuhaon hin mga diri niyo kinikilala an ngatanan niyo nga manggad, ngan tatag-iyahon hin iba nga mga tawo an iyo ginkabudlayan. Maghaharoy kamo kon aada na kamo ha tangpi han kamatayon, ngan waray na niyo kusog ngan magluya na kamo hin duro, ngan masiring kamo, “Kay ano nga waray pa man ako magmaan? Kay ano nga waray man ako tumugot nga sawayon ako? Waray gud ako mamati han akon mga magturutdo. Waray ako bumale ha ira. Ngan ha gilayon hinbaroan ko dayon nga ginpakaalohan ako ha atubangan han kadam-an.” Ayaw paglingo han imo kalugaringon nga asawa, ngan ihatag ha iya la an imo paghigugma. Diri makakahatag ha imo hin kaupayan adton imo mga anak ha gawas. Kinahanglan tumubo an imo mga anak basi makabulig ha imo, ngan diri an mga diri nimo kinikilala. Sanglit pagmalipayon upod an imo asawa ngan bilnga an imo kalipay dida han babaye nga imo pinangasawa— nga sugad hin bugsok kamahusay ngan kamatahom. Makalipay unta ha imo an iya kaanyag, ngan itugot nga lub-on ka niya han iya gugma. Anak ko, kay ano nga ihahatag mo ha iba nga babaye an imo paghigugma? Kay ano nga palalabihon mo an kaanyag han asawa hin iba nga lalake? Nakita an Ginoo han ngatanan nga imo ginbubuhat. Nakita hiya bisan pumakain ka. Usa nga bitik an mga sala hin usa nga maraogdaog nga tawo. Nadadakop hiya dida han pukot han iya kalugaringon nga sala. Namamatay hiya kay kulang hiya hin pagpugong han iya kalugaringon. Magdadara ha iya ngadto han iya lubnganan an dako niya nga pagkalurong. Anak ko, nagsaad ka ba nga ikaw an mabayad hin kanan iba mga utang? Nadakop ka na ba pinaagi han imo kalugaringon nga mga pulong, nabitik pinaagi han imo kalugaringon nga mga saad? Kon sugad, anak ko, aada ka ha gahom hito nga tawo, kundi iini in paagi nga makakahimo ka hin paggawas: pagdali ngadto ha iya, ngan hangyoa hiya nga buhian ka. Ayaw gud itugot nga mahingaturog ka o nga pumahuway ka. Pag-iginagawasan han bitik sugad hin tamsi o hin bugsok nga nalikay tikang hin usa nga parapanganop. Kinahanglan mahibaro an hubya nga mga tawo hin mga pagturon-an tikang han mga tubak. Waray nira pangulo, pinakalabaw, o punoan, kundi, ha panahon han katsirak nagtitirok hira hin ira pagkaon, nga ira pag-andam para han kat-uran. Tubtob san-o an paghinigda han hubya nga tawo? San-o pa ba hiya babangon? “Mapiyong ako hin madaliay,” nasiring hiya; “Makirugtol ako ngan mapahuway la ako anay.” Kundi samtang nakaturog hiya, susulongon hiya han kakablasan nga sugad hin armado nga tikasan. Nagsusudoysudoy hin pagbinuwa an waray pulos ngan magraogdaog nga mga tawo. Nakiro ngan nasenyas hira hin paglipat ha imo, samtang maraot an ira nahuhunahunaan hin pagpasarang hin kasamokan ha ngatanan nga dapit. Tungod hini, tigda la nga hahampakon hira hin karat-an, ngan masasamad hira ngan makuri ini matambal. Anak ko, buhata an iginsugo ha imo han imo amay, ngan ayaw gud hingalimti an igintutdo ha imo han imo nanay. Dayuday tipigi an ira mga pulong dida han imo kasingkasing. An ira pagturon-an amo an mag-uuna ha imo paglalakton, amo an mananalipod ha imo kon gab-i, ngan magsasagdon ha imo kon adlaw. Nasilaw nga kapawa an ira mga pagtutdo; nakakatutdo ha imo hin pag-ukoy hin matadong nga kinabuhi an ira pagwaydong. Makakapahirayo ini ha imo tikang han magraot nga kababayen-an, tikang han nakakalukmay nga mga pulong han mga asawa hin iba nga mga lalake. Ayaw pagpasulay han ira kamaghusay; ayaw pagpabitik han ira maglimbong nga mga mata. Mahihimo nga suholan la hin usa ka bug-os nga tinapay an usa nga maraot nga babaye, kundi makakaputo an panlibog. Makakaghabak ka ba hin kalayo nga diri masusunog an imo panapton? Makakaglakat ka ba ha bawbaw hin mga baga nga diri mapapaso an imo mga tiil? Amo ini an mahitatabo kon makigdirig ka han asawa hin iba nga lalake. Mag-aantos an bisan hin-o nga nagbubuhat hini. Diri an mga tawo nagtatamay hin kawatan kon nangangawat hiya hin pagkaon tungod hin kagutom; kundi kon hidakpan hiya, kinahanglan magbayad hiya hin pito ka pilo—kinahanglan itubyan niya an ngatanan nga iya hiagi. Kundi waray gud buot an tawo nga nanlilibog. Gindadaot la niya ngahaw an iya kalugaringon. Pagpapakaalohan ngan paglalatobon hiya; maaalohan hiya ha kadayonan. Uraura gud hin kasina in usa nga bana kon nangangabugho hiya; waray katubtoban an iya pagbulos. Diri gud hiya mapabayad; waray regalo nga makakapahugpoy han iya kasina. Anak ko, hinumdomi an akon iginsiring ngan ayaw gud hingalimti an iginpabuhat ko ha imo. Buhata an akon igintugon ngan mabubuhi ka. Sunda hin maupay an akon pagturon-an sugad han imo pagbantay han imo mga mata. Dayuday tipigi an akon pagturon-an; igsurat ini dida han imo kasingkasing. Pagdumaraa an kinaadman sugad hin bugto mo nga babaye, ngan an pagsabot sugad hin suok mo gud nga sangkay. Amo ini an makakapahirayo ha imo tikang han kaasaw-an han iba nga kalalaken-an, tikang han kababayen-an nga may nakakalukmay nga mga pulong. Usa ka higayon dida han namimintana ako ha akon balay, hinkit-an ko in damo nga kulang hin hibaro nga mga batan-on nga kalalaken-an, kundi hinkit-an ko in usa nga waray buot nga batan-on. Naglalakat hiya ha kalsada hirani han kanto nga inuokyan hin usa nga babaye. Linmabay hiya hirani han balay han babaye han masirom na an kagab-ihon. Niyan gintapo hiya han babaye nga nakakabado sugad hin usa nga maraot nga babaye nga maraot gud an iya tuyo. Mailob ngan waray alo hiya nga babaye nga dayuday nagsusudoy-sudoy han kakalsadahan, o naghihinulat nga natukdaw dida hin usa nga kanto, usahay didto ha mga kalsada, usahay didto ha merkado. Inagbayan niya an batan-on nga lalake, hinagkan niya, tinutokan hiya ngan ginsiring, “Naghalad ako yana nga adlaw, ngan may-ada ako sora tikang han mga halad nga gin-ihaw. Sanglit ginmawas ako pamiling ha imo. Karuyag ko gud ikaw igkita, ngan yana nagkita kita. Ginbasingan ko na an akon higdaan hin mga taklap nga dekolor nga lino nga tikang ha Ehipto. Ginpahamotan ko ini hin mirra, aloe, ug kanela. Tana, pagpahimulos kita han gugma ha bug-os nga gab-i. Magpapatakas kita hin kalipay. Waray didto ha balay an akon bana. Linmakat hiya ngadto han kahigrayuan. Dara niya in damo nga kwarta, sanglit diri hiya mauli sulod hin duha ka semana.” Sanglit iya ginsulay an batan-on han iya kaanyag ngan nadara niya an batan-on pinaagi han manamit niya nga pulong. Binunyog dayon ha iya an batan-on sugad hin usa nga baka nga tikadto ha irihawan, nga sugad hin usa nga bugsok nga nagluluksolukso tikadto hin usa nga bitik diin tatahoson hin pana an iya kasingkasing. Sugad hiya hin usa nga tamsi nga tikadto hin usa nga pukot—waray hiya kalibutan nga maoonong an iya kinabuhi. Sanglit mga anak ko, pamati kamo ha akon. Pamatii hin maupay an akon igsisiring. Ayaw ipabihag an iyo kasingkasing hin sugad nga babaye; ayaw kamo pagsinudoysudoy hin pamiling ha iya. Hiya an nakakapukan hin damo nga kalalaken-an, ngan hiya an tinikangan han pagkamatay hin diri maiihap nga mga tawo. Kon makadto kamo ha iya balay, magtitipakadto kamo han kalibutan han mga patay. Amo ini in usa nga laktod nga aragian ngadto ha kamatayon. Pamati! Nagtatawag an Kinaadman. Naggogoliat an Pagsabot! Natindog hiya ha bawbaw han kapungtoran hirani han dalan ngan dida han ginsasang-an han mga dalan. Nagtatawag hiya dida han mga aragian ngadto han syudad, ha ligid han mga ganghaan: “O katawhan, naghahangyo ako ha iyo; nagtatawag ako han ngatanan dinhe ha tuna. Mga tapang ba kamo? Pag-admi an pagkamaaram. Mga lurong ba kamo? Pag-admi an pagkamay-ada buot. Pamatii an akon mag-upay nga mga pulong; matadong an ngatanan nga iginsusumat ko ha iyo. An akon iginyayakan amo an kamatuoran; nakapupungot ha akon an mga buwa. Matuod an ngatanan nga akon igyayakan; waray hini buwa o paglipatlipat. Klaro ini ngatanan ngadto han tawo nga may kaaram; yano ini kaupay ngadto han mga nanhibaro. Pilia an akon tugon, diri an salapi; pilia an hibaro, diri an mahal nga bulawan. “Amo ako an Kinaadman, labaw pa ako kay hin mga alahas; diri makakatanding ha akon an bisan ano nga ungara nimo. Amo ako an Kinaadman, ngan may-ada ko pagsabot; may-ada ko hibaro ngan maupay nga paghukom. An pagtahod han Ginoo amo an pagdumot han maraot; napupungtan ko an kamapinahitas-on ngan an kamalabyaw, pati an magraot nga mga paagi ngan buwa nga mga pulong. Naglalarang ako ngan akon ini gintutuman. May-ada ko pagsabot ngan makusog ako. Binubuligan ko in kahadian hin paghadi, ngan in mga punoan hin paghimo hin mag-upay nga mga balaod. Nangungulo an kada punoan ha tuna tungod han akon tambulig, an mga magbaralaod ngan harangdon nga mga tawo. Hinihigugma ko adton mga nahigugma ha akon; makakaagi ha akon an bisan hin-o nga namimiling ha akon. May-ada ko iharatag nga karikohan ngan kadungganan, kahuraan ngan kauswagan. An imo makukuha ha akon larulabaw pa kay han mahal nga bulawan, kay han tunay nga salapi. Naglalakat ako ha dalan han pagkamatadong; ginsusulsog ko an mga aragian han katadongan, nahatag ako hin bahandi ngadto hadton mga nahigugma ha akon, nga ginpupuno ko an ira kabablayan hin mga manggad. “Gintuha ako han Ginoo una han ngatanan, an syahan han iya mga binuhat, ha maiha na nga panahon. Ginhimo ako hadto ha tinikangan pa gud, dida han syahan, han waray pa paghihimoa an kalibutan. Natawo ako han waray pa an kalalawdan, han waray pa mga burabod hin katubigan. Natawo ako han waray pa an kabukiran, han waray pa igbubutang an kapungtoran, han waray pa an Dyos maghimo han tuna ngan han kaumhan, o bisan han syahan nga kumkom hin tuna. Nakadto ako han pagbutangan niya han kalangitan, han pagdus-oga niya han kasidsiran han langit ngadto ha tabok han kalalawdan, han pagbutangan niya han panganod ha langit, han pag-buksi niya han mga burabod han kalalawdan, ngan han pagsugoa han mga tubig han kadagatan nga diri maglapwas han ira utlanan. Nakadto ako han pagbutangan niya han mga patukoranan han tuna. Sapit ako niya sugad hin parahimo hin plano, ako an iya adlaw-adlaw nga burabod hin kalipay, nga dayuday malipayon ha iya atubangan— malipayon dinhe ha kalibutan ngan malipayon dida han mga anak han tawo. “Yana, mga batan-on nga kalalaken-an, pamatii ako niyo. Buhata an akon iginsiring ngan magmamalipayon kamo. Pamatii an igintutdo ha iyo. Pagmakinaadmananon; ayaw pagpasibay-i ini. Magmamalipayon an tawo nga namamati ha akon— an tawo nga nagbabantay han akon porta ha kada adlaw, nga naghuhulat didto han aragian ngadto han akon urokyan. May-ada kinabuhi an tawo nga makakaagi ha akon, ngan malilipay ha iya an Ginoo. Nagdadaot han iya kalugaringon an tawo nga diri makakaagi ha akon; nahigugma han kamatayon an bisan hin-o nga nagdudumot ha akon.” Gintindog han kinaadman an iya balay, ngan ginbutangan ini hin pito nga mga harigi. Nagpaihaw hiya para hin usa nga kombite, nagsakot hin mga panakot dida han bino, ngan nag-andam han lamesa. Nagsugo hiya han iya surugoon nga kababayen-an hin pagdapit han mga tawo tikang han gihahataasi nga dapit han bungto: “Sulod ngadi, tapang nga mga tawo!” Ngan nagsiring hiya ngadto han lurong nga tawo, “Kadi, kaon han akon gin-andam ngan inom han bino nga akon ginsampuran hin pahamot. Ayaw na pag-upod-upod han tapang nga mga tawo, ngan mabubuhi ka. Sulsoga an dalan han hibaro.” Kon sawayon mo in tawo nga malabyaw, pagtatamayon ka la niya. Kon sawayon mo in tawo nga maraot, pagbibidoan ka la niya. Ayaw gud pagsaway hin tawo nga malabyaw; pagdudumtan ka niya tungod hini. Kundi kon sawayon mo in tawo nga makinaadmananon, tatahoron ka niya. An bisan ano nga isiring mo ngadto hin tawo nga makinaadmananon makakadugang han iya kinaadman. An bisan ano nga igtutdo mo ngadto hin tawo nga matadong makakadugang han iya hibaro. Basi mamay-ada ka kinaadman kinahanglan tumahod ka anay han Ginoo. Kon nakilala ka ha Iya, an Usa nga Baraan, may-ada ka pagsabot. Makakapahilawig han imo kinabuhi an kinaadman. Ikaw la ngahaw an magpapahimulos kon may nimo kinaadman, kundi kon igsikway mo ini, ikaw la ngahaw an mag-aantos. Maaringasa, tapang, ngan waray alo an lurong nga babaye. Nalingkod hiya dida han porta han iya balay, o dida hin lingkoran didto han gihahataasi nga dapit han bungto, ngan nagtatawag han mga tawo nga malabay tipakadto han ira pagpakabuhi o pagpatigayon. “Sulod kamo ngadi, tapang nga mga tawo!” Nasiring hiya ngadto han lurong nga tawo, “Matarutam-is an kinawat nga tubig. Mas marasa an kinawat nga tinapay.” Waray kalibutan adton mga pinmadara ha iya nga namamatay an mga tawo nga napakadto han iya balay, nga adton mga nakasulod na aadto na ha kahiladman han kalibutan han mga patay. Amo ini an mga darahonon ni Solomon: Nakakalipay han iya amay in usa nga anak nga makinaadmananon; nakakabido han iya nanay in anak nga lurong. Diri makakaupay ha imo in manggad nga imo naangkon pinaagi hin limbong, kundi makakatalwas han imo kinabuhi an pagkatangkod. Diri an Ginoo matugot nga panggutomon an mag-upay nga mga tawo, ngan diri hiya matugot nga an mga magraot makaangkon han ira mga ungara. Makakapobre ha imo an pagkahubya, kundi makakapariko ha imo an pagkamaduruto. An tawo nga may buot nag-aandam hin paghipos han mga abot kon maabot na an igo nga panahon; kundi makaarawod an pagkinaturog kon panahon na hin kat-ani. An tawo nga maupay makarawat hin mga kaupayan. An mga pulong hin maraogdaog nga tawo nakakatahob han maisog nga iya kinaiya. Hinunumdoman nga usa nga bendisyon an mag-upay nga mga tawo, kundi an mga magraot hingangalimtan dayon. Nakarawat hin maupay nga sagdon an tawo nga may buot. Maghihikaraot an mga tawo nga nagyayakan hin linurong. Waray kataragman an tangkod nga mga tawo, kundi hidadakpan an mga maglimbong. Nakakasamok an tawo nga nagtatago han kamatuoran, kundi an nagsususon hin dayag nakakahatag hin kalinaw. Burabod hin kinabuhi an mga pulong hin maupay nga tawo, kundi an mga pulong hin maraogdaog nga tawo nakakatahob han maisog nga iya kinaiya. An pagdumot nag-aaghat hin kasamokan, kundi an gugma nagpapasaylo han ngatanan nga mga sayop. Suloran an mga pulong hin tawo nga maaram, kundi an lurong nga mga tawo angay pagkastigohon. Nagtitirok an mga makinaadmananon han ngatanan nga hibaro nga ira maaangkon, kundi diri hirayo an kasamok kon nagyayakan in mga lurong. An manggad nananalipod han mga riko; an kakablasan nagbubungkag han mga pobre. Kinabuhi an balos hin pagbuhat hin maupay, kundi an sala nag-aaghat hin pagbuhat pa hin darudamo nga sala. Mabubuhi an mga tawo nga namamati kon hira ginwawaydongan, kundi aada ha kataragman adton diri natangdo nga sayop hira. Buwaon hiya nga tawo, an nagtatago han iya pagdumot; lurong an bisan hin-o nga naglilibak. Kon magpatakas ka hin pagyinakan, madagmit ka makasala. Kon makinaadmananon ka, mahilom ka la. Sugad hin puraw nga salapi an mga pulong hin maupay nga tawo; waray pulos an mga panhunahuna hin maraot nga tawo. Nakakabulig hin damo nga mga tawo an mga pulong hin tawo nga maupay, kundi makakamatay ha imo ngahaw an kalurongan. Nakakapariko ha imo an bendisyon han Ginoo, an imo kamakugi diri nakakadugang han imo karikohan. Lurong an nalilipay hin pagbuhat hin kasaypanan. Ikinalilipay an kinaadman han mga tawo nga mag-aram. Naaangkon han magtadong an ira ungara, kundi maaangkon han magraot an ira gud kinahahadlokan. Iginpapalid an mga magraot kon naabot an mga bagyo, kundi dayuday murayaw an kamutangan han tangkod nga mga tawo. Ayaw papagtrabahoa ha imo an hubya nga tawo; mangilo hiya sugad hin suoy ha imo mga ngipon o mahapdos hiya sugad hin aso ha imo mga mata. Tahora an Ginoo ngan mahilawig an imo kinabuhi. Napatay dayon an mga magraot ha diri pa nira panahon. An mga paglaom han mga mag-upay nagdadalan ngadto ha kalipayan, kundi an mga magraot waray gud nira sadang paglauman. Pinananalipdan han Ginoo an tangkod nga mga tawo, kundi iya ginpupuo adton mga nagbubuhat hin kasaypanan. An magtadong nga mga tawo dayuday nag-uokoy ha kalinaw, kundi an mga magraot diri mabubuhi ha tuna. An mga magtadong nagyayakan hin kinaadman, kundi diri tutugotan an dila nga magyakan hin maraot. Maaram an mga magtadong han angay pagyaknon, kundi dayuday nakakabido an mga pulong han maraogdaog nga mga tawo. Napupungtan han Ginoo an mga tawo nga nagamit hin diri tuptop nga mga timbangan. Timbangan nga tuptop amo an iya nalilipayan. Maaalohan dayon an mga tawo nga magpinahitas-on; labaw kamaaram an pagkamananong. Kon maupay ka, gintututdoan ka han pagkatangkod. An mga tawo nga diri kasasarigan napupukan pinaagi han kalugaringon nira nga pagkamalimbong. Diri makakabulig ha imo an mga manggad ha adlaw han imo kamatayon, kundi makakatalwas han imo kinabuhi an pagkamatadong. Tungod han pagkamatadong han waray sala nga mga tawo, masarosayon an ira kinabuhi, kundi an magraot nga tawo magdadara la ngahaw han iya kalugaringon nga pagkapukan. An pagkamatadong nagtatalwas han tawo nga tangkod, kundi an diri kasasarigan nga tawo nabibitik han kalugaringon niya nga kahalot. Kon napatay in maraot nga tawo, napatay man an iya paglaom. Kawang la ngay-an an pagtapod dida han bahandi. Pinananalipdan ha kakurian an magtadong nga mga tawo; naabot lugod ini ngadto han mga magraot. Makakabungkag ha imo an mga yakan han diri nakilala hin diyos nga mga tawo, kundi an kinaadman han mga magtadong makakatalwas ha imo. Malipayon in usa nga syudad kon naghihikaupay an mga magtadong, ngan may mga pagrugyaw kon nagkakamatay an mga magraot. Nauswag in usa nga syudad kon ginbebendisyonan ini han mga magtadong, kundi nabubungkag ini han mga maldisyon han magraot nga mga tawo. Usa nga kalurongan an pagtamay hin iba nga mga tawo, kundi nahilom la an mga tawo nga may pagsabot. Diri nakakatago hin sekreto an malibak nga tawo, kundi an tawo nga kasasarigan matataporan mo hin sekreto. Napupukan in usa nga nasod kon waray ini magsaragdon. Aada an kalinaw kon damo an iya mga mag-upay nga magsaragdon. Kon magsaad ka hin pagbayad hin utang hin lumalangyaw magbabasol ka ha orhe; maupay na la ha imo kon diri ka umapi. Tinatahod an babaye nga buotan, kundi usa nga kaarawdan an babaye nga waray batasan. Diri gud magkakamay-ada kwarta an hubya nga tawo, kundi magririko an tawo nga maduruto. Kon maloloy-on ka, kaupayan ini para ha imo, kundi kon maisog ka, ikaw la ngahaw in nagdadaot ha imo. Waray mahihimo nga kaupayan an magraot nga mga tawo, kundi kon pagbuhaton mo an matadong, may-ada balos nga maabot ha imo. Mabubuhi an bisan hin-o nga nagtitinguha hin pagbuhat hin matadong, kundi mapatay an bisan hin-o nga nagpapadayon hin pagbuhat hin sala. Napupungtan han Ginoo an mga tawo nga magraot an panhunahuna, kundi hinihigugma niya adton mga nagbubuhat hin matadong. Kakastigohon manta an magraot nga mga tawo, kundi makakalikay hini adton mga magtadong. An katahom hin babaye nga waray maupay nga paghukom sugad la hin singsing nga bulawan ha simod hin baboy. An ungara han mga mag-upay nga tawo, maupay pirme an dinadangatan; kon nakakakuha an mga magraot han ira karuyag, nasisina an ngatanan. May mga tawo nga nagpapatakas hin paggasto ngan nagtitikariko la gihapon. Tihik an iba hin paggasto, ngan nagtitikapobre la lugod. Pagmahinatagon ngan magmamainuswagon ka. Buligi an iba ngan bubuligan ka. Ginpapakaraot han mga tawo an nagtatago hin mga inani nga pagkaon ngan naghuhulat hin mahal nga prisyo, kundi gindadayaw nira an tawo nga nagpapagawas dayon basi mahibaligya ngadto han mga tawo. Tatahoron ka kon mag-upay an imo katuyoanan, kundi kon tadungan mo in kasamokan, imo ito hiaagian. Mapupukan adton mga natapod han ira manggad sugad han nagkakataktak nga mga dahon, kundi magmamainuswagon an mga magtadong sugad hin lapyo nga mga dahon. An tawo nga nagsasamok han iya panimalay mawawarayan gud ha kataposan. An mga lurong dayuday surugoon han mga makinaadmananon. Nahatag hin kinabuhi an pagkamatadong, kundi kinukuha ini han pagkamaraogdaog. Binabalos dinhe ha tuna an mga mag-upay, sanglit waray ruhaduha kakastigohon manta an mga magraot ngan mga magpakasasala. An bisan hin-o nga mahigugma hin hibaro naruruyag nga pagsagdonan hiya kon hiya makasala. Lurong an tawo nga napupungot kon ginsasagdonan hiya. Nalilipay an Ginoo han mag-upay nga mga tawo, kundi sinisirotan niya adton mga naglalarang hin maraot. Diri nakakahatag hin karig-onan an pagkamaraot, kundi marig-on gud an magtadong nga mga tawo. An maupay nga asawa amo an parayaw ngan kalipay han iya bana; kundi an asawa nga nagpapakaalo han iya bana sugad hin kanser ha iya mga tul-an. Maupay magdumara ha imo an tangkod nga mga tawo; karuyag la han mga magraot an paglimbong ha imo. Makamaratay an mga pulong han mga magraot, kundi an mga pulong han mga magtadong nakakatalwas hadton mga gintatarhog. Napupukan an mga magraot nga tawo ngan waray nabibilin han ira mga tulin, kundi nagpapadayon an mga panimalay han mga magtadong. Pagdadayawon ka kon ikaw masinaboton; kundi pagtatamayon ka, kon usa ka nga lurong. Mauruupay pa an kablas nga pagkatawo nga magbubudlay basi mabuhi, kay han nagpapakamay-ada kundi ginugutom. Nagmamangno an maupay nga tawo han iya kahayopan, kundi an mga magraot nga tawo waray kalooy han ira ginmamangnoan. Damo an pagkaon han parauma nga maduruto, kundi an lurong nga tawo nagkakarag hin panahon dida hin waray pulos nga mga trabaho. Karuyag la han mga magraot an pagbiling hin magraot nga mga buruhaton, kundi makuri mawaring an mga magtadong. Nabibitik an maraot nga tawo pinaagi han iya kalugaringon nga mga pulong, kundi nahigagawas hin kasamokan an tawo nga tangkod. Nasandig an imo balos dida han imo pulong ngan han imo buhat; makarawat ka han angay ha imo. Naghuhunahuna an mga lurong nga tawo nga matadong an ira ginbubuhat. Namamati hin sagdon an mga makinaadmananon. Kon nauurit in usa nga lurong, iya iginpapahibaro ini dayon, kundi an pagtamay waray la bali para hin tawo nga maaram. Kon nagsusumat ka han kamatuoran, natutuman an katadongan, kundi kon nagbibinuwa ka, gintatamay mo an pagkamatadong. Sugad hin espada nakakasamad hin grabe an dinalidali nga mga pulong, kundi nakakatambal an mga pulong hin makinaadmananon. An buwa diri gud nag-iiha, kundi mabubuhi ha kadayonan an kamatuoran. Naglilimbong ha ira la kalugaringon adton mga naglalarang hin karat-an, kundi adton mga nagbubuhat hin maupay makakaangkon hin kalipay. Waray nahinanabo nga maraot ngadto han magtadong nga mga tawo, kundi waray gud naaangkon an magraot kon diri an kakurian. Napupungtan han Ginoo an mga buwaon, kundi nalilipayan adton mga nagtutuman han ira pulong. Ginhihilom han mga mag-aram an ira hinbabaroan, kundi iginpapasangyaw han mga lurong an ira kalurongan. Mahatag ha imo hin gahom an pagkamaduruto, kundi makakapaoripon ha imo an pagkahubya. Makakapaguol ha imo an pagkabaraka, kundi makakalipay ha imo an manamit nga mga pulong. Mag-uruna han iya sangkay an matadong nga tawo, kundi nakakapasimang ha ira an aragianan han mga magraot. Kon hubya ka nga tawo, diri mo gud maaangkon an imo gintutuyo, kundi maaangkon mo in manggad kon ikaw maduruto. Dalan ngadto ha kinabuhi an pagkamatadong; kundi an pagkamaraot dalan ngadto ha kamatayon. Namamati an anak nga makinaadmananon han kanan iya amay pagwaydong, kundi diri gud natangdo nga sayop hiya an mapahitas-on. Binabalos an mga mag-upay tungod han ira mag-upay nga mga pulong, kundi nagbibiling hin kasamok adton mga maglimbong. Hiroti an imo iginyayakan ngan mapapanalipdan an imo kinabuhi. An nagpapasagad la hin pagyinakan, nagsasamad la ha iya ngahaw. Bisan diunan-o an pagkinaruyag hin usa nga hubya, diri gud ini niya makukuha. Maaangkon han maduruto an ngatanan nga iya mga ungara. Nadiri hin mga buwa an tangkod nga mga tawo, kundi an mga pulong han mga magraogdaog nga tawo makaarawod ngan makaaralo. Nananalipod han mga waray sala an pagkamatadong, kundi an pagkamaraogdaog amo an pagkapukan han mga makasasala. May mga tawo nga napakariko kundi waray nira bisan ano. Napakapobre la an iba bisan kon may-ada manggad nira. Nagamit han iya kwarta in usa nga riko hin pagpanalipod han iya kinabuhi, kundi waray nagtatarhog hin kablas nga tawo. Sugad hin suga nga malamrag an mga magtadong; sugad an mga magraot hin suga nga tikapaparong. Kasamokan la an nahihimo han mapahitas-on. Mauruupay pa an pangaro hin sagdon. Kon masayon an pakaangkon mo han imo manggad, madali man ini nimo mawara. Kon ginbalhasan mo an imo pagpatigayon, darudamo an imo maaangkon. Kon nakakawang an paglaom, nasasamad an kasingkasing, kundi nagmamalipayon ka kon natutuman an imo ungara. Kon isalikway mo an maupay nga sagdon, nagbibiling ka hin kasamokan; sunda an maupay nga sagdon ngan waray mo kahahadlokan. Burabod hin kinabuhi an mga pagturon-an han makinaadmananon; makakabulig ini ha imo hin paglikay kon aada ka ha kataragman. Nakakaaghat hin pagtahod an pagkamaaram, kundi adton mga diri kasasarigan aada ha dalan tipakadto ha pagkapukan. Dayuday nanhuhunahuna anay an mga tawo nga may buot san-o hira magbuhat, kundi iginpapasangyaw han mga lurong an ira pagkatapang. Nakakahatag hin kasamokan in mga sinugo nga diri katataporan, kundi nagdadara hin kalinaw adton mga kasasarigan. An nadiri hin pag-aram, mapopobre ngan maaalohan, kundi an namamati hin waydong pagpapasidunggan. Hin kamaupay kon an imo ungara natutuman! Nadiri an mga lurong hin pagbaya han karat-an. Pakig-upod-upod han mga makinaadmananon ngan magmamakinaadmananon ka. Kon makigsangkay ka hin mga lurong, maghihikaraot ka. Nasunod an kasamokan bisan pumakain an mga makasasala, kundi pagbabaloson hin mga kaupayan an mga magtadong. An tawo nga maupay may manggad nga ibibilin han iya kaapohan, kundi an kanan makasasala manggad mahingangadto han mga magtadong. Damo nga pagkaon para han mga pobre an makukuha dida hin waray pag-umha nga tuna, kay ginpupudngan man ini nga pag-umhan han magraot nga mga tawo. Kon diri mo kastigohon an imo anak, diri ka nahigugma ha iya. Kon nahigugma ka ha iya, pagwawaydongan mo hiya. May igo nga pagkaon an mga magtadong, kundi an mga magraot dayuday ginugutom. Maupay an pagdumara han mga panimalay tungod han kinaadman han kababayen-an, kundi nabubungkag ini pinaagi hin kalurongan. Pagtangkod ngan nagpapakita ka nga may pagtahod ka han Ginoo. Pagmalimbong ngan nagpapakita ka nga gintatamay mo hiya. Nagpapatakas hin pagyinakan an mapinahitas-on nga lurong; napapanalipdan in makinaadmananon tungod an iya mga pulong. Mawawaray sulod an imo buhos, kon waray kabakahan nga mag-aarado, kundi kon may mga baka, mapupuno ini hin inani nga abot. An tangkod nga testigo dayuday nagsusumat han kamatuoran, kundi an diri kasasarigan nga testigo pagbinuwa la an nahihimo. Diri gud magmamakinaadmananon an parayawnon nga mga tawo, kundi an mga masinaboton masayon la mahibaro. Pahirayo han lurong nga mga tawo; waray gud nira mahitututdo ha imo. Kay ano nga makinaadmananon an listo nga tawo? Kay maaram hiya han angay pagbuhaton. Kay ano nga danay malurong in tawo? Kay naghuhunahuna hiya nga hiya la an maaram. Diri nababaraka an mga lurong kon nakakasala hira, kundi an mga mag-upay naruruyag nga pasayloon. Imo kalugaringon an imo kalipay; sugad man an imo kabido. Waray tawo nga makakaangbit hini ha imo. Matindog pa gihapon an balay hin tawo nga matadong katapos mabungkag an balay han tawo nga maraogdaog. An imo ginhuhunahuna nga matadong nga dalan, bangin kamatayon an hingangadtoan. Mahimo nga an pagtawa makatago hin kabidoan. Kon tapos na han kalipayan, aada la gihapon an kabidoan. Makarawat an magraot nga mga tawo han angay ha ira; babaloson an mag-upay nga mga tawo tungod han ira mga binuhatan. Natuod hin bisan ano in usa nga lurong; kundi an mga mag-aram nagbabantay han ira mga pitad. Naghihirot hin kasamok an mga tawo nga may-ada buot, kundi an mga lurong diri naghihirot ngan diri naghuhunahuna anay. Mga linurong an binubuhat hin mga tawo nga mapaso an ulo, kundi mapinailobon an mga makinaadmananon. Naaangkon han mga tapang an angay han ira kalurongan, kundi an mga listo binabalos hin hibaro. Mayukbo an mga magraot ngadto han mga magtadong, ngan makikimalooy ha ira nga mapinaubsanon. Waray naruruyag hin kablas nga tawo, bisan an iya amyaw, kundi damo an kasangkayan han mga riko. Kon karuyag mo nga magmalipayon ka, kalooyi an mga kablasanon; sala an pagtamay bisan kan kanay. Sasarigan ngan tatahoron ka han iba kon magbuhat ka hin kaupayan; nagsasayop ka kon magbuhat ka hin karat-an. Pagkabudlay, ngan magkakamay-ada ka kabubuhian; kon lumingkod ka la ngan magyinakan, maiimo an kakablasan. Binabalos hin manggad an mga makinaadmananon, kundi an mga lurong hinbabaroan pinaagi han ira kalurongan. Nagtatalwas hin mga kinabuhi in testigo nga nagsusumat han kamatuoran; naglilingo hiya hin mga tawo kon nagbibinuwa hiya. An pagtahod han Ginoo usa nga pagtapod ngan karig-onan han tawo ngan han iya panimalay. Karuyag ka ba maglikay han kamatayon? Tahom an Ginoo kay burabod hiya han kinabuhi. An kanan hadi kagamhanan nasandig dida han kadamo han iya ginhahadian nga mga tawo; kon waray niya mga tawo, waray man hiya gahom. Makinaadmananon ka kon ikaw mapinailobon, kundi kon pungtanaon ka, nagpapadayag ini han imo kalurong. An murayaw nga hunahuna nakakaupay han panlawas, kundi an pangabugho sugad hin kanser. Kon ginraraogdaog mo an kablas nga mga tawo, gintatamay mo an Dyos nga naghimo ha ira; kundi an pagkalooy han mga pobre amo an pagpasidungog ha iya. Napupukan an mga maraot pinaagi han ira magraot nga binuhatan, kundi pinananalipdan an mga mag-upay pinaagi han ira kamaligdong. Aada an kinaadman ha panhunahuna hin tawo nga maaram; waray gud hinbabaroan an mga lurong hiunong han kinaadman. An pagkamatadong nakakapakusog hin usa nga nasod, kundi an kasal-anan amo an kaarawdan hin bisan ano nga nasod. Nakakalipay han kahadian an mag-aram nga mga opisyal, kundi kinakastigo nira adton mga nagpapakaalo ha ira. An malumo nga pagbaton nakakapahugpoy hin kasina, kundi an maisog nga mga pulong nakakaaghat la lugod. Kon nagyayakan an mga makinaadmananon, an ira hibaro nakakabihag hin mga tawo, kundi tinuyaw la an isinasagbang han mga lurong. Nakita an Ginoo han nahinanabo ha ngatanan nga dapit; nakita hiya han aton ginbubuhat—magmaupay o magmaraot. Nahatag hin kinabuhi an maloloy-on nga mga pulong, kundi nakakasamad han imo kasingkasing an magpintas nga yayaknon. Linurong an pagpasibaya han igintutdo ha imo han imo amay; maupay gud an pagkarawat han iya mga sagdon. Hinihipos han mga magtadong an ira manggad, kundi nawawara an kanan mga magraot kon naabot an kakurian. Nagpapasarang hin hibaro an mga makinaadmananon, diri an mga lurong. Kon nag-aampo an mga mag-upay nalilipay an Ginoo, kundi napupungot hiya han mga halad nga gindadara ha iya han magraot nga mga tawo. Napupungot an Ginoo han mga paagi han magraot nga mga tawo, kundi nahigugma hiya hadton nagbubuhat hin matadong. Kakastigohon ka hin duro kon magbuhat ka hin kasaypanan; mapatay ka kon nadiri ka pamati hin sagdon. Maaram gud an Ginoo kon hin-o an aadto han kalibutan han mga patay; sanglit uunanhon hin usa ka tawo hin pakatago tikang han Dyos han iya mga panhunahuna? Diri napasagdon an mga parayawnon diri gud hira naaro hin sagdon hadton mga mas makinaadmananon. Mahiyomhiyom an mga tawo kon hira malipayon, kundi masulob-on pagkit-on kon hira mabidoon. Karuyag hin pag-aram an mga tawo nga mag-aram, kundi kontento la hin katapang an mga lurong. Dayuday nga paniguro an kinabuhi han mga tinamay nga mga tawo, kundi dayuday nagpapahimulos han ira kinabuhi an mga maglipayon. Gabay la makablas ngan may pagkahadlok han Ginoo, kay han pagkariko ngan aada ha kasamokan. Gabay la kumaon hin utan nga kasaro an imo mga hinigugma, kay hin pagkaon hin karne an sora kundi aada an kapungot. An magpaso nga ulo amo an tinikangan hin lantugi, kundi nagdadara hin kalinaw an kamapailobon. Igkikita ka hin kakurian bisan diin kon ikaw hubya, kundi mawawaray mo kasamokan kon tangkod ka la. Nakakalipay han iya amay an anak nga makinaadmananon; nagtatamay han iroy niya an tawo nga lurong. An mga tawo nga lurong nalilipay han ira kalurongan, kundi an mga makinaadmananon magbubuhat han matadong. Pamatii an ngatanan nga sagdon nga ihahatag ha imo ngan magmamainuswagon ka; kon waray mo hini waray ka mahihimo. Hin kamakalilipay kon hin-aagian an angay nga pulong para han angay nga panahon! Naglalakat an mga makinaadmananon han dalan tipaigbaw ngadto ha kinabuhi, diri han dalan nga tipaubos ngadto ha kamatayon. Gugub-on han Ginoo an kabablayan han mga magpinahitas-on, kundi pananalipdan niya an hiagi hin usa nga balo. Napupungot an Ginoo han magraot nga mga panhunahuna, kundi nalilipay hiya han mga pulong nga makiaangayon. An linimbong nga pinakabuhian nagdadara hin kasamok ha iya panimalay. Ayaw gud pagpahukip ngan mahilawig an imo kinabuhi. Naghuhunahuna anay an mga mag-upay nga diri pa hira nabaton. Nakakasamok an mga magraot nga nasagbang la dayon. Kon nag-aampo an mga magtadong namamati an Ginoo, kundi pinapasibay-an niya adton magraot nga mga tawo. Nakakalipay ha imo an maghiyomhiyom nga mga bayhon, ngan nakakaliaw ha imo an maupay nga sumat. Kon namamati ka hin mga waydong, usa ka nga makinaadmananon. Kon nadiri ka pag-aram, gindadaot mo an imo kalugaringon. Kon nakarawat ka hin waydong, mahihimo ka nga makinaadmananon. An pagtahod han Ginoo amo in usa nga pag-aradman. Kinahanglan magmapinaubsanon ka san-o ka kumarawat hin kadungganan. Makakaghimo kita han aton mga larang, kundi an Dyos an may-ada kataposan nga pulong. Makakahunahuna ka nga matadong an ngatanan nga imo binubuhat, kundi ginhuhukman han Ginoo an imo katuyoanan. Hangyoa an Ginoo nga bendisyonan niya an imo mga larang, ngan magmamainuswagon ka hini hin pagtuman. May sangputanan an ngatanan nga ginhimo han Ginoo; ngan an pagkapukan an sangputanan han magraot nga mga tawo. Napupungot an Ginoo han ngatanan nga mapahitas-on; diri gud hiya matugot nga diri hira pagkastigohon. Ayaw palingo ngan pagmatinumanon, ngan pasasayloon han Dyos an imo sala. Kahadloki an Ginoo ngan waray maraot nga mahinanabo ha imo. Kon nakakalipay ka han Ginoo, mahihimo mo nga kasangkayan an imo mga kaaway. Gabay may-ada ka la gutiay nga maangkon mo ha tangkod nga pagpatigayon, kay hin dako nga kinikita ha paagi nga linimbong. Makakahimo ka han imo mga larang, kundi an Dyos an magbubuot han imo mga ginawian. Nagyayakan an hadi upod in gahom nga dyosnon; dayuday matadong an iya mga paghukom. Karuyag han Ginoo nga tuptop an mga timbangan ngan mga taraksan, ngan an pagbaligya makisubay han kaangayan. Diri an kahadian makakatugot hin pagbuhat hin maraot; kay an pagkamatadong an nakakapakusog han pamunoan. Naruruyag in hadi hin pamati han kamatuoran; ngan hinihigugma niya adton mga nagyayakan hini. Magtitinguha hin pagpahalipay han hadi in usa nga makinaadmananon; kon mapungot an hadi, bangin may-ada niya patayon. Sugad han mga dampog nga nagdadara hin uran ha pag-abot han kathuraw an pagkalooy han hadi—aada an kinabuhi. Mauruupay pa gud han salapi ug bulawan an pag-angkon han hibaro ug kinaadman. Naglalakat an mga mag-upay ha dalan nga naglilikay han karat-an; sanglit bantayi an imo ginlalaktan ngan magtatalwas ini han imo kinabuhi. Nagdadalan an kamapahitas-on ngadto ha pagkapukan, ngan an kamalabyaw ngadto ha pagkabungkag. Mauruupay pa an kakablas ngan an pagpaubos kay hin pag-angbit han tinikas han mga mapahitas-on. Pamatii an igintututdo ha imo ngan ikaw magmamainuswagon; sarigi an Ginoo, ngan ikaw magmamalipayon. Kinikilala tungod han iya pagsabot an usa nga makinaadmananon; labi na nga nakakakabig hiya kon mag-upay an iya mga pulong. An kinaadman amo an burabod hin kinabuhi para han mga makinaadmananon, kundi karag la nga panahon an pagtutdo hin mga lurong. Nanhuhunahuna anay an mga mag-aram san-o hira magyakan; sanglit mas nakakakabig an ira iginyayakan. Sugad hin dugos an mga pulong nga maloloy-on, matam-is ngan maupay ini para han imo panlawas. An imo ginhuhunahuna nga matadong nga dalan bangin makagdara ha imo ngadto ha kamatayon. Nakakapaduruto an gana hin usa nga magburudlay, kay karuyag niya pagbusgon an iya kagutom. An magraot nga mga tawo nangingita hin mga paagi hin pagdaot hin iba; naglalaga hin karat-an bisan an ira mga pulong. Ginpapasarang an paglibak hin magraot nga mga tawo; nag-aaghat hira hin kasamok ngan nakakautod hin pagkamagsarangkay. Ginlilimbongan hin mag-isog nga mga tawo an ira kasangkayan ngan gindadara hira ngadto ha karat-an. Pagtagam hin mga tawo nga nahiyom ngan nakiro ha iyo; ha luyo hini maraot an ira tuyo. An hilawig nga kinabuhi amo an balos han mga magtadong; korona hin kadungganan an pagkaubanon. Mauruupay an pagkamapailobon kay han pagkagamhanan. Mauruupay an pagpugong han imo kalugaringon kay hin paghadi hin bug-os nga syudad. Nagriripa an mga tawo basi mahibaro han kaburot-on han Dyos, kundi an Dyos ngahaw amo an nagbubuot hini. Mauruupay pa an pagkaon hin pangkag nga tinapay nga murayaw an imo hunahuna, kay hin pagkamay-ada kombite didto hin balay nga puno hin kasamokan. Pagbubut-an hin maaram nga surugoon an waray pulos nga anak han iya agaron, ngan makakaangbit hiya han panurondon. Sugad nga gin-pupurog an salapi ug bulawan pinaagi hin kalayo, amo man liwat an kasingkasing han tawo. Pinamamatian han magraot nga mga tawo an magraot nga mga hunahuna, ngan pinamamatian han mga buwaon an mga buwa. Kon pag-intrimisan mo an mga kablas, gintatamay mo an Dyos nga naghimo ha ira. Pagkakastigohon ka kon nalilipay ka han karat-an nga madangat han iba. Ipinaparayaw han mga kalagsan an ira kaapohan, sugad nga ipinaparayaw han mga anak an ira mga amay. Diri nagbubuwa an gintatahod nga mga tawo, ngan waray gud pulos nga ginyayakan an mga lurong. May mga tawo nga naghuhunahuna nga sugad hin anting-anting an usa nga hukip; natoo hira nga nakakahimo ini hin bisan ano. Kon karuyag mo nga karuyagon ka han mga tawo, pasayloa hira kon makasayop hira ha imo. An pagdumdum hin mga sayop nakakabungkag hin kamagsarangkay. Darudamo an hinbabaroan hin tawo nga maaram tikang hin usa nga pagbusa kay han hinbabaroan hin usa nga lurong tikang hin gatos nga hampak ha iya. Maabot an kamatayon sugad hin maisog nga sinugo ngadto han mga magraot nga dayuday nag-aaghat hin kasamok. Mauruupay pa nga igkatapo ka hin uso nga kinawatan han iya mga nati, kay nga igkatapo ka hin lurong nga linurong an iya binubuhat. Kon baloson mo hin maraot an maupay, diri gud maiwas an karat-an ha imo balay. An pagtikang hin lantugi sugad han syahan nga pagkabulwang hin patubigan, saropa ini dayon nga diri pa ini nagtitikadako. An paghukom ha karat-an han waray sala o pagbuhi han salaan—ini nga duha nangangalsan han Ginoo. Diri nakakaupay hin lurong an paggasto para hin pag-aram kay waray man niya sarabotan. Dayuday nagsisighigugmaay an mga magsarangkay. Ano ba an pagkamagburugto, kon diri an pag-inangbitay hin kakurian? An tawo la nga waray sarabotan an nagsasaad hin pagbayad han kanan iba mga utang. An naruruyag hin sala naruruyag hin kasamokan. Kon dayuday ka naghihinambog, nagbibiling ka hin samok. Bisan hin-o nga naghuhunahuna ngan nagyayakan hin maraot, waray gud kaupayan nga iya pagpapaaboton kundi karat-an la. Waray gud iba kondiri an kabidoan ug kasubo la para hin amay nga may anak nga nagbubuhat hin mga linurong. Nakakapaupay han imo panlawas an pagkamalipayon. Mahinay nga kamatayon an dayuday nga pagkamasamdong. Nakarawat an magraot nga mga maghurukom hin sekreto nga mga hukip, sanglit diri natutuman an katadongan. Tinatadong han tawo nga maaram an maupay nga ginawian, kundi nakipat ha ngatanan nga dapit in usa nga lurong. Nakakapabido han iya amay in anak nga lurong, ngan nakakapasubo hin mapait han iroy niya. Diri matadong an pagmulta hin waray sala nga tawo; nasusuhi an katadongan kon kinakastigo an mga mag-upay. An tawo nga may hibaro diri mayakan. An mga tawo nga murayaw an hunahuna may tinuod nga kaaram. Bisan ngani an lurong, kon nahilom hiya ngan natak-om han iya baba, bangin paghunahunaon nga makinaadmananon ngan maaram. An mga tawo nga diri nakikig-urosa han iba, naghuhunahuna la han ira kalugaringon; diri hira nauyon han kanan iba hinbabaroan nga matadong. Diri nababaraka in usa nga lurong, makasabot hiya o diri; karuyag la niya magpakita nga listo hiya. Diri nagkakabulag an sala ug kaarawdan. Wad-a an imo dungog ngan tatamayon ka. An mga pulong hin usa ka tawo mahihimo nga burabod hin kinaadman, nga sugad kahilarom han kalalawdan ngan sugad kamatin-aw hin nag-aawas nga sapa. Diri matadong nga ugopan an mga salaan ngan diri pagtagan han ira katadongan adton mga waray sala. Kon magtikang hin pakiglantugi in usa nga lurong naungara hiya nga paglatobon hiya. Kon nagyayakan in usa nga lurong gindadaot niya an iya kalugaringon; nabibitik hiya dida han iya mga pulong. Marasa hin duro an paglinibak—hin kaupay la pagtinulonon! An tawo nga hubya sugad ka maraot hin tawo nga parapanruba. Sugad an Ginoo hin marig-on nga lantawan nga darangpan han mga magtadong basi makalikay hira han karat-an. Kundi naghuhunahuna an mga riko nga pinananalipdan hira han ira manggad sugad hin higtaas ngan magrig-on nga mga pader palibot hin syudad. Waray tawo nga tinatahod labot kon hiya mapinaubsanon; tipakadto ha pagkapukan an mga magpinahitas-on. Pamati anay san-o ka bumaton, kay kon diri, bangin ka pagpakaalohan ngan sidngon ka nga lurong. An imo tinguha nga mabuhi ka makakapalaksi ha imo kon may nimo sakit, kundi kon mawara an imo tinguha, waray na an imo paglaom. Dayuday naruruyag ngan andam hin pag-aram an masinabuton nga mga tawo. Karuyag mo ba makigkita hin dako nga pagkatawo? Magmamasayon la ini kon dad-an mo hiya hin regalo. Daw pirme matadong an una magyakan didto ha hukmanan, tubtob hin pagpakianhi ha iya han iya kontra. Kon nagkakasupak didto ha hukmanan in magkasi gamhanan, an pagripa an makakagtuhay han ginkakalipongan. Buligi an imo bugto ngan pananalipdan ka niya sugad hin marig-on nga pader hin syudad, kundi kon makig-away ka ha iya, diri ka na pauuswagon niya ha iya balay. Kinahanglan mabuhi ka bisan ano an imo dangatan tungod han imo ginyinakan. Makakabuhi o makakamatay ha imo an imo ginyayakan, sanglit kinahanglan andam ka hin pagkarawat han imo dadangatan tungod han imo mga pulong. Hiya nga nakakaagi hin asawa, nakakaagi hin maupay nga butang; nagpapakita ini nga maupay ha iya an Ginoo. Kon nagyayakan an pobre nga tawo kinahanglan nga magmatinahoron hiya, kundi maisog an riko kon hiya nabaton. May mga pagkasangkay nga diri nag-iiha; kundi may-ada kasangkayan nga mas maunongon pa kay hin kabugtoan. Mauruupay pa an pobre kundi tangkod nga tawo kay hin usa nga lurong nga buwaon. Diri maupay an kasindak nga waray hibaro; an kawaray pagpailob magdadara ha imo hin kasamok. May mga tawo nga naghihingaraot pinaagi han ira linurong nga mga ginawian, ngan katapos, an Ginoo an ira ginbabasol. Pirme nakakaagi an mga riko hin bag-o nga kasangkayan, kundi masakot la bayaan an mga pobre han pipira la nga ira mga sangkay. Kakastigohon ka kon magbuwa ka didto ha hukmanan—diri ka gud makakalikay. Nagtitinguha an ngatanan hin pakigsangkay han mga dagko nga pagkatawo; nakikigsangkay an ngatanan hadton mga nahatag hin mga regalo. Bisan pa an kabugtoan hin pobre nga tawo diri ha iya nagkikinahanglan, diri urosahon nga waray gud niya kasangkayan. Bisan diunano an iya paniguro, waray gud niya iginkakasangkay. Pagbuhati hin maupay an imo kalugaringon ngan pag-admi an ngatanan nga imo mahihimo; niyan hinumdomi an imo hinbabaroan ngan magmamainuswagon ka. Diri makakalikay han kastigo an tawo nga nagbibinuwa didto ha hukmanan; maghihikaraot gud hiya. Kinahanglan an mga lurong diri mag-ukoy ha kahuraan, ngan diri paghadian hin mga oripon an mga dagko nga pagkatawo. Kon maupay an imo panhunahuna pagpupugngan mo an imo kasina. Kon may makasayop ha imo, dako ini nga kadungganan kon diri ka magsukmat ha iya. Sugad han ngurob hin liyon an kanan hadi kasina, kundi an iya pagkalooy sugad han ginpipinamulat nga uran. Makakadaot han iya amay an anak nga lurong. An asawa nga maaringasa ngan mamugo sugad hin tubig nga nagtitinuro. Makakapanunod in usa ka tawo hin balay ug kwarta tikang han iya mga kag-anak, kundi an Ginoo la an makakahatag ha iya hin maupay nga asawa. Padayon hin paghinubya; padayon hin pagkaturog, kundi gugutomon ka. Tumana an mga balaod han Dyos ngan mabubuhi ka hin maiha; kon pagpasibay-an mo ini, mapatay ka. Kon nahatag ka ngadto han mga kablas sugad ini hin ginpapautang mo an Ginoo, ngan an Ginoo an mabayad ha imo. Tutdoi hin matadong an imo mga anak samtang bata pa ngan masayunay pa hira mahibaro. Kon diri mo ini pagbuhaton, binubuligan mo la hira hin pagdaot han ira kalugaringon. Kon may tawo nga pungtanon, hiya an mabaton han iya dadangatan. Kon gawson mo hiya tikang ha kasamok makausa, kinahanglan nga pagbubuhaton mo liwat ini. Kon mamati ka hin sagdon ngan karuyag mo hin pag-aram, may adlaw nga maaangkon mo an kinaadman. Makakaglarang in mga tawo hin magkalainlain nga mga butang, kundi na kaburot-on la han Ginoo amo an matutuman. An pagkahalot usa nga kaarawdan; mauruupay pa an mga kablas kay hin mga buwaon. Pagtahora an Ginoo ngan mabubuhi ka hin maiha, nga kontento ngan talwas tikang han mga kataragman. May mga tawo nga uraura na hin kahubya bisan hin paghungit han pagkaon ha ira mga baba. Kinahanglan pagkastigohon an nagpapalabilabi, basi mahibaro hin pagturon-an an mga tapang. Kon ikaw makinaadmananon mahibabaro ka kon ikaw pagsawayon. An tawo la nga waray alo ngan waray batasan an magraraogdaog han iya tatay, o magpapaiwas han iya nanay tikang han iya panimalay. Anak ko, kon umundang ka hin pag-aram, diri maiha imo papabay-an an imo na hinbaroan. Waray katadongan kon nagtitinguha in usa nga testigo hin pagdaot hin tawo. An mga magraot naruruyag han karat-an. Paghahampakon manta in lurong nga mapinahitas-on. Nakakapaaringasa ngan nakakapatuyaw ha imo an duro nga pag-ininom. An pagkahubog usa nga pagkalurong. Kahadloki an nasisina nga hadi sugad han imo pagkahadlok hin nagngungurob nga liyon; an pag-aghat ha iya ngadto hin kasina usa nga pag-unay han imo kalugaringon. Bisan hin-o nga lurong nakakatikang hin mga lantugi; an maupay buhaton amo an paglikay hini. An parauma nga uraura hin kahubya hin pag-arado han iya kaumhan ha angay nga panahon, pag-abot han kat-ani waray gud niya pag-aanihon. An kanan tawo panhunahuna sugad hin tubig dida hin hilarom nga atabay, kundi an tawo nga maaram magbibiling hin paagi hin pagkuha han tubig. Nagsusumat an ngatanan nga hira matinumanon ngan diri maaram maglingo, kundi makuri hiagian in sugad nga tawo? Palaran an mga anak kon may nira amay nga tangkod ngan nagbubuhat hin matadong. Nalingkod an hadi dida han iya hukmanan ngan maaram hiya han maraot, kon iya ini hinkikit-an. May-ada ba gud tawo nga makakasiring nga malimpyo na an iya kasingkasing, ngan nalinisan na hiya han iya sala? Napupungot an Ginoo hin mga tawo nga nagamit hin diri tuptop nga mga timbangan ngan mga taraksan. Bisan an bata nagpapakita kon hin-o hiya pinaagi han iya mga buhat, hisasabtan mo kon tangkod ngan maupay hiya. Naghatag ha aton an Ginoo hin mga mata nga igkirita, ngan mga durunggan nga igpamarati. Mapopobre ka kon kanunay magkinaturog ka la. Pagmaduruto ngan magkakamay-ada ka damo nga pagkaon. Waray hunong hin pagngurotob an pumaralit nga mahal hin duro an presyo, kundi katapos nalakat hiya ngan naparayaw nga hiya nakahangyo. Kon maaram ka han imo ginyiyinakan, may-ada ka naangkon nga marumahal pa kay hin mga alahas ug bulawan. An bisan hin-o nga lurong nga nagsasaad hin pagbayad han utang hin tawo nga diri niya kinikilala angay kuhaan han iya kalugaringon nga hiagi basi magamit hin pagbayad. An imo maangkon pinaagi hin limbong, pagpapahimulosan mo sugad han girarasahi nga pagkaon, kundi ha kataposan, masusugad ini hin usa ka timo nga baras. Pangaro hin maupay nga sagdon ngan ikaw magmamainuswagon, kon waray ka maupay nga plano hin pakig-away, ayaw pagpasipara hin pagsulong. Diri gud an paglibak makakatipig hin sekreto. Pahirayo tikang hin mga tawo nga magyakan hin duro. Kon pagpakaraoton mo an imo mga kag-anak, matatapos an imo kinabuhi sugad hin suga nga napaparong dida han kasisidman. Kon masayon la nimo maangkon an imo manggad, gutiay la nga kaupayan an ihahatag hini ha imo. Ayaw paglugaring hin pagbulos hin kasaypanan. Sarigi la an Ginoo ngan iya ka bubuligan. Napupungot an Ginoo hin mga tawo nga nagamit hin diri tuptop nga mga timbangan. An Ginoo an nagbuot han aton dalan; sanglit uunanhon hin tawo hin pakasabot kon tikain an iya kalugaringon nga kinabuhi? Paghunahunaa anay hin maupay nga diri ka pa magsasaad hin halad ngadto ha Dyos. Bangin mo ini pagbasolan ha orhe. Nakakasabot in hadi nga makinaadmananon kon hin-o in nagbubuhat hin sayop, ngan pagkakastigohon hiya hin waray kalooy. Gintagan kita han Ginoo hin hunahuna ug konsensya; diri kita makakatago tikang ha aton kalugaringon. Magpapabilin an hadi dida ha kagamhanan samtang tangkod, matadong, ngan maupay an iya pamunoan. Dinadayaw ta an kusog han mga batan-on, ngan tinatahod ta an mga uban han pagkalagas. Usahay kinahanglan ta in makuri nga kaagi ha kinabuhi, basi makabalhin kita han aton mga paagi. Gindudumara han Ginoo an kanan hadi hunahuna, hin sugad kamasayon han iya pagmando han pag-awas hin usa nga sapa. Mahihimo maghunahuna ka nga matadong an ngatanan nga imo ginbubuhat, kundi hinumdomi nga an Ginoo amo an naghuhukom han imo mga panuyo. Buhata an matadong ngan maupay; labaw ini nga nakakalipay han Ginoo kay hin paghalad ha iya hin mga tutuboron nga halad. Ginbubut-an an mga magraot han ira kamapinahitas-on ngan kamalabyaw, ngan sala ini. Paglarang hin maupay ngan magkakamay-ada ka bahandi; kon inapiki an imo buhat maiimo la an kakablasan. An karikohan nga naaangkon mo pinaagi hin limbong nawawara dayon; kundi pagdadad-on ka anay hini ngadto ha ganggang han kamatayon. Paghuhukman an mga magraot pinaagi han ira kalugaringon nga kamaraogdaog; nadiri hira hin pagbuhat han matadong. Baliko an dalan nga ginlalaktan han mga salaan; matadong an ginbubuhat han mga waray sala nga tawo. Mauruupay pa an pag-ukoy ha atop hin balay, kay hin pakiglungon hin asawa nga mamugo ngan maaringasa. An mga magraot dayuday la gutom hin karat-an; waray gud tawo nga ira nalolooyan. Kon kinakastigo an tawo nga mayubiton, bisan an tapang makakakuha dida hini hin pagturon-an. Mahibabaro an makinaadmananon han igintututdo ha iya. Maaram an matadong nga Dyos han mga nahinanabo didto han mga panimalay han mga magraot ngan iya pagpupukanon hira. Kon diri mo pamatian an pakibulig han mga kablas, diri man pamamatian an imo tawag hin pakibulig. Kon may tawo nga nasisina ha imo, makakapahugpoy ha iya in regalo nga ihinahatag hin sekreto. Kon binubuhat an katadongan, an mga mag-upay malipayon, kundi an mga magraot nagkakahadlok. Ginhuhulat han kamatayon an bisan hin-o nga nagpapasagad la ngan diri nagamit han iya maupay nga hunahuna. An pagpatakas hin kalipayan, bino, ngan marasa nga pagkaon, diri gud makakapariko ha imo. An mga magraot amo ngahaw an mahiaagom han pag-antos nga ira gintitinguha hin pagdara ngadto han mga buotan. Mauruupay an pag-ukoy ha kamingawan, kay hin pagtampo hin asawa nga mamugo ngan masuson. Nag-uokoy an mga makinaadmananon ha kahuraan ug karikohan, kundi ginagasto la dayon han mga lurong an kwarta nga ira hin-aagian. Pagmaloloy-on ngan ayaw paglimbong ngan mabubuhi ka hin maiha; pagtatahoron ngan pagdudumaraon ka hin maupay han iba. Nakakabihag in listo gud nga heneral hin syudad nga binantayan hin mag-isog nga mga sondalo, ngan nakakarumpag han mga pader nga ira sinasarigan. Paghiroti an imo ginyayakan, kon buot ka mahigawas hin kasamokan. Ipakita ha akon in mapahitas-on nga tawo, ngan ipakikita ko ha imo in parayawnon, malabyaw ngan diri maaram mag-alagyan nga tawo. Naglulugaring la hin pagpatay ha iya ngahaw an hubya nga tawo, nga nadiri hin pagtrabaho; an iya la binubuhat amo an paghunahuna han mga butang nga iya karuyag maangkon. Kundi mahinatagon an matadong nga tawo ngan huyayag an kasingkasing hin paghatag. Napupungot an Ginoo kon naghahalad ha iya an magraot nga mga tawo, labi na gud kon binubuhat nira ini tikang hin magraot nga mga panuyo. Diri tinutuod an buwaon nga testigo, kundi kinakarawat an pulong hin tawo nga naghuhunahuna anay hin maupay. Natapod ha ira ngahaw an magtadong nga mga tawo, napakamag-isog an mga magraot nga tawo. An kinaadman, an kabaltok, ngan an katarom han hunahuna waray la ini pulos kon nakontra ha imo an Ginoo. Makakahimo ka hin pag-andam hin mga kabayo para ha pag-awayan, kundi an Ginoo amo an nahatag hin pagdarag-an. Kon papilion ka han maupay nga bantog ngan han dako nga karikohan, pilia an maupay nga bantog. An mga kablas ngan an mga riko may-ada ginkakausaan: hira nga duha ginhimo han Ginoo. Makita ngan malikay an may buot nga mga tawo han tiarabot nga kasamokan, kundi matapo lugod han kasamokan an tapang nga tawo, ngan ha orhe iya ini pagbabasolan. Pagtahora an Ginoo ngan pagmapinaubsanon, ngan maiimo an karikohan, kadungganan, ngan hilawig nga kinabuhi. Kon nahigugma ka han imo kinabuhi, likayi an mga bitik dida han dalan nga nagdadakop han magraot nga mga tawo. Pagtutdoi an bata nga magmatadong an iya kinabuhi, ngan hinunumdoman ini niya ha bug-os niya nga kinabuhi. Mga oripon han riko an mga kablas nga tawo. Pag-utang hin kwarta ngan maooripon ka han tawo nga imo gin-utangan. Kon magpugas ka han mga binhe hin diri pagkamatadong, maturok an karat-an ngan diri ka na makakagtalumpigos han iba. Pagmahinatagon ngan paangbita an mga kablas han imo pagkaon. Bebendisyonan ka tungod hini. Ayaw pahirani hin tawo nga mapahitas-on ngan mawawaray na an mga lantugi, pagkaaragway, o pagsinukmatay. Kon naruruyag ka hin kasingkasing nga malinis ngan manamit nga pamulong, an hadi magigin imo sangkay. Binabantayan han Ginoo nga matipigan an kamatuoran pinaagi han iya panhimuwa han mga pulong han mga buwaon. Aadto la ha sakob han balay an tawo nga hubya; nahahadlok hiya nga patayon hiya hin liyon kon hiya gumawas. Usa nga bitik an mga pulong hin babaye nga parapanlibog—nadadakop hini adton mga napupungtan han Ginoo. Kinaiya han kabataan an pagbuhat hin tinuyaw ngan binatabata nga mga butang, kundi an angay nga kastigo an makakatutdo ha ira hin pagkamaupay. Kon magrenegalo ka ha mga riko o magraogdaog ka han mga kablas basi magriko ka, mapopobre ka lugod. Pamati, ngan igtututdo ko ha imo an iginsiring han mga makinaadmananon. Pag-admi an ira mga pagturon-an, ngan malilipay ka kon hinumdoman ngan masag-ulo mo ini. Karuyag ko nga sumarig ka han Ginoo; sanglit igsusumat ko ini ha imo yana. Iginsurat ko para ha imo in 30 nga mga puplonganon. Aada hini an hibaro ngan maupay nga sagdon, ngan magtututdo ini ha imo kon ano gud an kamatuoran. Niyan kon sugoon ka hin pag-usisa hini, makakahatag ka han tinuod nga baton. Ayaw singabot han mga kablas tungod la nga makakahimo ka hini; ayaw pahimulosi adton mga makalolooy didto ha hukmanan. An Ginoo an makikiglantugi para ha ira han ira kalipongan, ngan pagtatarhogon niya an bisan hin-o nga nagtatarhog han ira kinabuhi. Ayaw pakigsangkay hin mga tawo nga mag-isog ngan uraura hin kapungtanon. Bangin ka makatuon han ira mga batasan ngan diri ka na makakahimo hin pagbaya hini. Ayaw pagsaad hin pagbayad hin kanan iba mga utang, kay kon diri ka makabayad, kukuhaon nira bisan pa an imo higdaan. Ayaw gud pagbalhina an kadaan nga pag-ultan nga iginbutang han imo kaapoy-apoyan. Ipakita ha akon in tawo nga maupay magtuman han iya buruhaton, ngan ipakikita ko ha imo in tawo nga mauruupay kay han kadam-an ngan angay nga kaupod-upod hin kahadian. Kon makigsaro ka hin dako nga pagkatawo, ayaw hingalimot kon hin-o an imo kasaro. Pugngi an imo kalugaringon kon may gana ka hin pagkaon. Ayaw kalamot han magrasa nga pagkaon nga iya igindudurot; bangin tuyo la niya hin pagbitik ha imo. Panhunahuna hin maupay nga diri ka maguol hin duro hin pag-irinirikohan. Mahihimo mawara an imo kwarta ha usa la kadali, sugad nga tinuboan ini hin pako ngan linmupad sugad hin agila. Ayaw pagkaon ha lamesa hin tawo nga kuripot; o kalamot han magrasa nga pagkaon nga igdudurot niya. “Kaon ngan dugang pa,” nasiring hiya, kundi balitaw diri ini ungod-ungod. An iya tinuod nga kinaiya aada ha iya la hunahuna. Igsusuka mo an imo ginkaon, ngan makakarag la an ngatanan mo nga pag-ulog-ulog. Ayaw pagyakan nga makakabati in usa nga lurong; diri hiya maruruyag han imo mag-upay nga mga pulong. Ayaw gud pagbalhina an kadaan nga pag-ultan o pag-agawa an tuna nga gintatag-iya hin mga ilo. An Ginoo amo an ira makusog nga mananalipod ngan hiya an makikiglantugi ha imo han ira kalipongan. Pamatii hin maupay an imo magturutdo ngan pag-aram han ngatanan nga imo mahihimo. Ayaw pag-alang hin pagtadong hin bata. Diri makakamatay ha iya an angay nga paglamba. Ha kamatuoran, makakatalwas lugod ini han iya kinabuhi. Anak ko, kon magmakinaadmananon ka, malilipay gud ako. Maparayaw gud ako kon hibatian ko ikaw nga nagyayakan hin mga pulong han kinaadman. Ayaw kaawa han mga magpakasasala. Himoa nga tinguha han imo kinabuhi an pagtahod han Ginoo. Kon pagbuhaton mo ini malamrag an imo kabubwason. Pamati, anak ko, pagmakinaadmananon, ngan hunahunaa gud hin maupay an imo pag-ukoy dinhe ha tuna. Ayaw pakig-upod-upod hin mga tawo nga labis in pag-ininom ngan pagkinaon. Maghihingalooy gayud an mga parahubog ngan mga maglamon. Kon pagkinaon ngan pagkinaturog la an imo pagbuhaton, diri maiha, magbabado ka hin mga trapo. Pamatii an imo amay; kon diri hiya, diri ka mahihimugso dinhe ha kalibutan. Kon lagas na an imo nanay, ipakita an imo pagdayaw ha iya. An kamatuoran, kinaadman, paghibaro, ngan maupay nga buot—angay ini paliton, kundi diri ini mahibabaligya kay mahal hin duro para ha imo. May katungdanan hin pagmalipayon an amay hin tawo nga matadong. Makakapahalipay ha imo in anak nga makinaadmananon. Himoa nga malipay an imo tatay ug nanay tungod ha imo. Tagi hito nga kalipay an imo nanay. Anak ko, pamati hin maupay, ngan himoa an akon kinabuhi nga imo susbaranan. Makamaratay nga bitik an mga babaye nga maraot an dungog ngan maglaw-ay nga kababayen-an. Nagama hira ha imo sugad hin mga tikasan, ngan hira an tinikangan han kamalingoon hin damo nga kalalaken-an. Ayaw itugot nga masulay ka hin bino, bisan kon mapulapula ini ngan nabulang ha imo mga mata, ngan manamit la pagtunlon. Pagkaaga maabat ka sugad hin tinukob ka hin malara nga halas. Malingaw pa iton imo ulo ngan turad ka pa magyakan. Maabat ka sugad hin aadto ka ha kalalawdan ngan dinadagat ka, nga baga nagdidigwa ka kay karuyag ka magsuka. Niyan masiring ka, “Naigo ada ako, o ginlatob ada ako, kundi diri ako hini nahinunumdom. Kay ano nga diri ako nakakagmata? Kinahanglan ko na liwat in irimnon.” Ayaw kaawa hin magraot nga mga tawo ngan ayaw pakigsarangkay ha ira. An pagsamok la an ira ginhuhunahuna; ha kada pagyayakan nira, may nauunong nga tawo. Gintitindog an mga panimalay dida han patukoranan nga kinaadman ug pagsabot. Kon may-ada hibaro, sangkap an mga kwarto hin marahalon ngan magtahom nga mga butang. Mauruupay an pagkamakinaadmananon kay han pagkamakusog. Tinuod, labaw ka importante an hibaro kay han kusog. Ngani, kinahanglan ka magplano hin maupay san-o ka umatubang ha pag-awayan, ngan kon darudamo an mag-upay nga sagdon nga imo maangkon, darudako man an imo higayon hin pagdaog. Makuri hin duro natukib hin usa nga lurong an mga puplonganon nga makinaadmananon. Waray gud niya sadang ibaton kon importante nga mga butang an ginkakarukayakan. Kon dayuday ka naglalarang hin maraot, mahibabantog ka nga makisasamokon. Salaan an bisan ano nga ginlalarang hin usa nga lurong. Nangangalas an mga tawo hin usa ka tawo nga matamay han iba. Kon maluya ka ha takna hin kakurian, tinuod nga maluya ka gudman. Ayaw pag-alang hin pagtalwas hin ginraraogdaog nga tawo nga gin-iiparatay. Bangin sumiring ka nga waray mo labot hini, kundi maaram an Dyos ngan naghuhukom hiya han imo mga panuyo. Dayuday hiya nagkikita ha imo; maaram hiya hini. Ngan babaloson ka niya sumala han imo ginbubuhat. Anak ko, kaon hin dugos, kay maupay ini para ha imo. Ngan sugad nga matam-is ha imo dila an dugos tikang han balay han putyukan, masisiguro mo nga maupay an kinaadman para han imo kalag. Angkona ini ngan may-ada ka mapawa nga kabubwason. Ayaw pagsubad han mga magraot nga naglalarang hin pagtikas hin tangkod nga tawo o hin pag-agaw han iya puroy-anan. Bisan makapira katumba in tangkod nga tawo, mabangon liwat hiya dayon. Kundi mapupukan ha kataragman an mga magraot. Ayaw pagmalipay kon nahuhulog an imo kaaway ha karat-an ngan ayaw pagrayhak kon nahipapakdol hiya. Maaram an Ginoo kon naghihiyukat ka ha iya, ngan diri maruruyag hini an Ginoo; ngan bangin diri na lugod hiya pagkastigohon. Ayaw kabaraka tungod han magraot nga mga tawo; ayaw kaawa ha ira. Waray kabubwason an maraot nga tawo—waray gud niya sadang paglaoman. Anak ko, tahora an Ginoo, ngan pasidunggi an hadi. Ayaw gud pag-api hin mga tawo nga nasupil ha ira; maghihikaraot in sugad nga mga tawo ha usa la kadali. Maaram ka ba han karat-an nga mahihimo han Dyos o han hadi? Iginsiring liwat han mga makinaadmananon ini nga mga puplonganon: Sayop para hin usa nga maghurukom nga may niya dinadapigan. Kon paghukman niya nga waray sala in tawo nga salaan, panhihimaraoton hiya ngan pagdudumtan hiya han ngatanan. Kundi an mga maghurukom nga nagkakastigo han salaan, maghihikaupay ngan magpapahimulos hin maupay niya nga bantog. Tigaman hin matuod nga pagkasangkay an tangkod nga baton. Ayaw anay pagbalay ngan pagtukod hin panimalay ngada han kaandam han imo kaumhan, ngan sigurado ka na nga may nimo kabubuhian. Ayaw pagtestigo kontra hin tawo kon waray mo sadang pasikaran, o pagyakan hin malimbongon nga mga butang hiunong ha iya. Ayaw pagsiring, “Bubuhaton ko ha iya sumala han ginbuhat niya ha akon! Bubulson ko hiya.” Linmabay ako han kaumhan ngan mga urubasan hin hubya ngan lurong nga tawo. Luob ini hin katungkan ngan higtaas nga kabanwaan. Ruba na an mga pader nga bato palibot han uma. Gintan-aw ko ini, namalangdong ako, ngan hinbaroan ko ini nga pagturon-an: Hala, pahuway la anay; sigi, katurog la. Kirogtol la ngan pahuway hin madaliay, kundi samtang nakaturog ka, susulongon ka han kakablasan sugad hin armado nga tikasan. Iini pa in mga darahonon ni Solomon nga kinopya hin mga tawo didto han palasyo ni Hadi Ezequias han Juda. Kanan Dyos kaburot-on nga diri kita makatukib hin iya mga butang; kanan hadi karuyag nga igsaysay hin dayag an iya hinsabotan nga mga butang. Diri mo gud hinsasabtan an ginhuhunahuna hin usa nga hadi; diri ta matutukib an iya mga panhunahuna, sugad nga diri maaabot an mga kahitas-an han langit o matutugkad an mga kahiladman han kalalawdan. Kuhaa an mga hugaw han salapi, ngan makakahimo an platero hin matahom nga butang. Ipahirayo han hadi an magraot nga mga magsaragdon, ngan an iya pamunoan mababantogan tungod han iya pagkamatadong. Kon aada ka ha atubangan han hadi, ayaw pagpakalalake o pagpakaimportante. Mauruupay pa nga pauswagon ka ngadto hin hiruhitaas nga lingkoran kay nga ipahatag an imo dapit ngadto hin darudako nga pagkatawo. Ayaw pagdalidali hin pagsumbong ha hukmanan mahitungod han imo hinkit-an. Kon unina hisabotan hin iba nga testigo nga sayop ka, mag-aano ka man? Kon ikaw ngan an imo amyaw may kalipongan, kamo nala an pagtuhay hini ngan ayaw ipadayag in bisan ano nga mga sekreto. Kay kon diri, mahibabaro an ngatanan nga diri ka nakakatipig hin sekreto, ngan diri na gud mabulag ha imo an kaarawdan. In usa nga panhunahuna nga maupay nga kapulong sugad hin sabong nga bulawan nga iginborda dida hin salapi. An pagpahimangno nga ihinahatag hin tawo nga maaram ngadto hin tawo nga andam hin pamati maromahal pa kay hin mga singsing o alahas nga hinimo han labi ka puraw nga bulawan. An katataporan nga sinugo nakakapahalibway han nagsugo ha iya, sugad hin mahagkot nga tubig dida han kapaso han kat-ani. An mga tawo nga nagsasaad kundi diri gud nagtutuman, sugad hira hin mga dampog ug hangin nga waray dara nga uran. Tungod hin mailobon nga pagmaymay, madadara nimo bisan an labi kamakusog nga maato ha imo, ngan makakakabig ka pa ngani hin mga punoan. Ayaw gud pagkaon hin dugos nga lapas na han kasadangan, kay bangin ka magsuka. Ayaw pakighampang hin agsob han imo kahigrani; bangin sumhan hiya ngan masina ha imo. An diri matuod nga sumbong sugad kamakamaratay hin espada, balbag, o matarom nga pana. An imo pagtapod hin tawo nga diri kasasarigan ha panahon hin kakurian sugad hin pagsamsam nga may-ada mo matingotingo nga ngipon o paglakat nga nag-iingka ka. An paglipay hin usa ka tawo nga mabidoon pinaagi han pagkaato, sugad ini hin paglubas ha iya kon mahagkot an panahon o pagbagnos hin asin dida hin iya kasamdan. Kon ginugutom na an imo kaaway, pakaona hiya; kon hiya inuuhaw, paimna; makakapaawod ini ha iya hin duro, ngan pagbabaloson ka han Ginoo. An paglibak nagdadara hin kasina, sugad nga nagdadara hin uran an hangin nga amihan. Mauruupay pa an pag-ukoy didto ha atop hin balay kay hin paglungon hin asawa nga mamugo ug maaringasa. An pakabati hin maupay nga sumat tikang hin hirayo nga tuna sugad hin pag-inom hin mahagkot nga tubig kon pinapasoan ngan inuuhaw ka. An maupay nga tawo nga napadaog hin maraot nga tawo nakakapahinumdom ha imo hin burabod nga nahugawan o atabay nga hiniloan. Diri maupay para ha imo an labis na nga pagkaon hin dugos, sugad man an pagtinguha hin sobra na nga pagdayaw ha imo. Kon diri ka nakakapugong han imo kasina, sugad ka hin kamakalolooy hin syudad nga waray mga pader, nga andam hin pagsulonga. Diri nahaaangay an pagdayaw hin usa nga lurong, sugad ini hin yelo ha panahon nga katsirak o uran ha panahon hin kat-ani. Diri ka dudutlan hin gaba labot kon angay ini ha imo; sugad ini hin nalabay ngan diri gud nahapon nga mga tamsi. Kinahanglan paglatigohon mo an kabayo, pagbukadohan mo an asno, ngan paglambahon mo an lurong nga tawo. Kon pagbatonon mo in linurong nga pakiana, sugad ka la hin kalurong han tawo nga nagpakiana hini. Batona hin linurong an linurong nga pakiana, ngan makakasabot an nagpakiana nga diri ngay-an hiya sugad hin kalisto ha iya paghunahuna. Kon padad-on mo hin mensahe an tawo nga lurong, nag-uunay ka la hin pag-utod han imo mga tiil, nagbibiling ka hin kasamokan. An lurong nga nagamit hin darahonon, sugad la hin piay nga nagamit han iya mga tiil. An nagdadayaw hin lurong nga tawo sugad hin tawo nga nagamit hin usa nga bato nga bala han iya santik. An lurong nga nagsasag-ulo hin maupay nga puplonganon nakakapahinumdom ha imo hin hubog nga nagkukuha hin basuni dida han iya kamot. An agaron nga nagsusuhol hin bisan hin-o nga lurong o parahubog nga nalabay, sugad hin parapana nga nakakasamad kan bisan hin-o. An lurong nga nagliliwat hin tinuyaw nga iya nabuhat, sugad hin ayam nga nalaklak han iya iginsuka. Mauruupay pa an gilulurongi nga tawo kay hin tawo nga napakamakinaadmananon, kundi diri man ngay-an. Kay ano nga diri nagawas han iya balay an tawo nga hubya? Ano an iya nahahadlokan? Mga liyon ba? Naglulurulimbag dida han iya higdaan an tawo nga hubya. Diri hiya napahirayo sugad hin sada nga natataod hin bisagra ngan sigi la an pagkinaaroabre. May mga tawo nga duro na hin kahubya bisan hin paghungit hin pagkaon ha ira mga baba. Naghuhunahuna in tawo nga hubya nga labaw hiya hin kalisto kay hin pito ka tawo nga nakakahatag hin maupay nga pangatadungan para han ira panhunahuna. An paghiapi hin lantugi nga waray mo labot, sugad la hin pagdakop hin ayam nga nalabay ha kalsada pinaagi hin paggamit ha talinga. Napaparong an kalayo kon waray sungo; naundang an lantugi kon waray paglibak. An uring nakakapasiga han mga baga, an sungo nakakapalaga han kalayo, ngan an mga magsamok nakakaaghat hin mga lantugi. Hin kamarasa han paglinibak! Hin kamakaruruyag gud hin pagtulon hini! An diri kinasingkasing nga pagyakan nga nagtatahob han imo matuod nga ginhuhunahuna sugad hin mainggat nga pintora ha matapok nga daba. An malabyaw nagtatago han iya kapungot ha luyo hin mga ulog-ulog. Bangin maupay pamation an mga pulong, kundi ayaw hiya pagtuora, kay nagsasapay hin pagdumot an iya kasingkasing. Bangin matahoban niya an iya kapungot, kundi makita an ngatanan han magraot nga mga butang nga iya ginbubuhat. An mga tawo nga nagbubutang hin bitik para hin iba, nabibitik ngahaw hira. Napupusdakan hin tuna an mga tawo nga nagtitikang hin pagpanas hin tuna. Kinahanglan magdumot ka anay han tawo nga karuyag mo pagdaoton pinaagi hin mga buwa. An diri kinasingkasing nga pagyakan nagdadara gudla hin karat-an. Ayaw gud paghinambog mahitungod han buwas nga adlaw. Diri ka maaram han mahinanabo tikang yana ngada buwas. Ayaw gud pagdayaw han imo kalugaringon; an iba nga mga tawo an pagpabuhata hini—bisan an mga diri nimo kinikilala. An kabug-at han baras ug bato diri mahitatanding han kamabug-at han kasamok nga kanan kalurongan nahihimo. Mapintas ngan nakakadaot an kasina, kundi diri gud ini ikatatanding han pangabugho. Mauruupay pa nga sawayon ha dayag in usa ka tawo, kay nga makahunahuna hiya nga waray mo panginlabot ha iya. Bisan kon nakakapasakit ha imo in sangkay, an tuyo niya maupay. Kundi pagtagam, kon aagbayan ka hin kaaway. Kon busog ka na, an dugos imo didirion, kundi kon ginugutom ka, bisan an mapait nga pagkaon matam-is gihapon. Sugad hin tamsi nga bulag han iya salag an tawo nga bulag han iya puroy-anan. Nakakalipay ha imo an mga agwa ngan maghamot nga lana, kundi an kasamok nakakabungkag hin murayaw mo nga hunahuna. Ayaw hingalimti an imo o an kan imo tatay kasangkayan. Ayaw pakibulig hin bugto kon aada ka ha kakurian. Labaw pa nga makakabulig ha imo an amyaw nga hiraniay, kay hin usa nga bugto nga hirayo. Pagmakinaadmananon, anak ko, ngan ako magmamalipayon; may-ada ko igbabaton han bisan hin-o nga nasuson ha akon. Makita ngan malikay an may buot nga mga tawo han tiarabot nga kasamokan, kundi matapo lugod han kasamokan an tapang nga tawo, ngan ha orhe iya ini pagbabasolan. An bisan hin-o nga lurong nga nagsasaad hin pagbayad han utang hin tawo nga diri kinikilala, angay kuhaan han iya kalugaringon nga hiagi, basi magamit hin pagbayad. Gabay lugod nimo igmaldisyon an imo sangkay kag hin pagpukaw ha iya pinaagi hin goliat nga pangumosta. An asawa nga mamugo ngan maaringasa sugad hin tubig nga nagtitinuro dida hin adlaw nga mauran. Uunanhon mo hin pagpahilom ha iya? Nagsari ka na ba hin pagpugong han hangin o pagsalod hin lana ha imo kamot? Nahibabaro an mga tawo tikang han igkasi-tawo, sugad nga ginbabaid an puthaw hin igkasi puthaw. Pagmangnoi an kahoy nga igos ngan magkakamay-ada mo mga igos nga kakaonon. Pagpapasidunggan an surugoon nga nagmamangno han iya agaron. Imo ngahaw bayhon an hikikit-an mo nga nalambong ha tubig ngan hinkikit-an mo dida han imo kasingkasing an imo kalugaringon. An mga ungara han tawo sugad han kalibutan han mga patay; may-ada pirme dapit para han ngatanan. Ginpupurog han kalayo an salapi ug bulawan; mahihimo liwat nga pagsarihan an dungog han tawo. Bisan haros mo patayon in usa nga lurong pinaagi hin latob, diri ka gud makakakuha han iya pagkalurong. Pagmangnoi gud hin maupay an imo mga karnero ug kabakahan, kay diri kadayonan an manggad. Bisan ngani an mga nasod may-ada kataposan. Garaba an sakati, harasa an kabanwaan didto han kapungtoran, samtang nanunubo pa an sunod nga mga sakati. Makakaghimo ka hin mga panapton tikang han barahibo han imo kakarnerohan, ngan makakapalit ka hin tuna pinaagi han kwarta nga palit han iba nimo nga kakandingan. Mahatag hin gatas para ha imo ngan han imo panimalay an mahibilin mo nga mga kanding, ngan para liwat han imo mga surugoon nga kababayen-an. Napalagiw an mga magraot bisan waray naglalanat ha ira, kundi an tangkod nga tawo maisog sugad hin liyon. Kon nakakasala in usa nga nasod nagsasarusaliwan an iya mga punoan. Kundi magmamarig-on ngan magpapadayon kon may-ada mag-aram ngan masinabuton nga mga pangulo. An punoan nga nagtatalumpigos han mga pobre, sugad hin makusog nga uran nga nakakadaot han mga tanom. Kon diri ka natahod han balaod, imo dinadapigan an mga magraot; kundi nakontra ka ha ira kon imo ini gintutuman. An mga magraot diri maaram han katadongan, kundi adton mga nagsisingba han Ginoo nakakasabot hini hin maupay. Mauruupay pa an kablas ngan tangkod nga tawo kay han malimbong ngan riko nga tawo. Maaram an batan-on nga nagsusugot han balaod. Kaarawdan han iya amay an nakikigsangkay han mga bugoy. Kon magriko ka pinaagi hin dagko nga mga patubo ngan sumingabot ka hin mga tawo, mahingangadto an imo manggad hin tawo nga maloloy-on han mga kablas. Kon diri ka nagtutuman han mga balaod, makapupungot pamation han Dyos an imo mga pag-ampo. Kon pagbitkon mo in tawo nga tangkod basi magbuhat hin maraot, mahuhulog ka ngadto han imo kalugaringon nga bitik. Babaloson hin maupay an mga diri salaan. Dayuday naghuhunahuna an mga riko nga hira makinaadmananon, kundi mas maaram an pobre nga nakakasabot hiunong ha iya. Kon nagdadaog an mga magtadong, nagsasaurog an ngatanan, kundi natago an mga tawo kon an mga magraot an namumunoan. Diri ka gud magmamainuswagon kon tagoon mo an imo kasal-anan. Igkompisal ngan bayai ini ngan han Dyos ikaw kalolooyan. Dayuday pagsugta an Ginoo ngan ikaw magmamalipayon. Kon matig-a an imo ulo, ikaw pagdadaoton. Ha ilarom hin maraot nga punoan makalolooy an mga kablas, sugad hiya kamakaharadlok hin nagngungurob nga liyon o nabanghag nga uso. An punoan nga waray buot nahihimo nga usa nga maisog ngan maraogdaog nga tawo. An tawo nga diri malimbong magigin punoan hin maiha. An tawo nga salaan hin pagpatay malaksi mag-ukab han iya kalugaringon nga lubnganan. Ayaw hiya pagsawaya. Pagtangkod ngan mawawaray mo kataragman. Kon malimbong ka, mapupukan ka hin tigda. An maduruto nga parauma damo an pagkaon. Dayuday mapopobre an mga tawo nga nagkakarag hin panahon. An tangkod nga mga tawo mag-uokoy hin hura ngan malipayon nga kinabuhi. Kon nagdadagmit ka hin pag-irinirikohan, pagkakastigohon ka. Sayop an pagpakita hin pagpaurog. Kundi magbubuhat hin sayop in mga maghurukom kon kumarawat hira bisan han gigugutiayi nga hukip. Nagdadagmit hin pag-irinirikohan an maimat nga mga tawo nga diri hira maaram kon san-o maabot ha ira an kakablasan. Sawaya in tawo ngan ha orhe malilipay hiya hini labaw han pag-ulog-ulog. An bisan hin-o nga naghuhunahuna nga diri sayop an pangawat han iya mga kag-anak sugad la hiya hin hiara na nga kawatan. Nakakasamok la an pagkahalot; mauruupay pa ha imo an pagsarig han Ginoo. Linurong an pagsunod han imo kalugaringon nga mga panhunahuna. Likayi an kataragman ngan sunda an mga pagtutdo han mga labi ka makinaadmananon nga mga tawo. Paghatag ngadto han mga kablas ngan diri ka gud magkukulang. Kon piyongon mo an imo mga mata ngadto han mga kablas, damo nga mga tawo in makakapagaba ha imo. Nananago an mga tawo kon namumunoan an mga magraot. Kundi kon napupukan an magraot nga mga punoan, maghahadi na liwat an mga magtadong. Kon nagtitikatig-a la an imo ulo ha kada pagsasawaya ha imo, may adlaw nga mapupukan ka ngan diri ka na gud makakabangon. Ipakita ha akon in matadong nga punoan, ngan ipakikita ko ha imo in malipayon nga mga tawo. Ipakita ha akon in maraot nga punoan, ngan ipakikita ko ha imo in makalolooy nga mga tawo. Malilipay ha imo an imo amay kon pagmahalon mo an kinaadman. Linurong la an pagkarag hin kwarta ha mga maghugaw nga kababayen-an. Magmamarig-on an nasod kon katadongan an kanan hadi gintitinguha, kundi iya pagbubungkagon an iya nasod kon nagtitinguha la hiya hin kwarta. Kon nag-uulog-ulog ka han imo kasangkayan, nagbubutang ka la hin bitik para ha imo ngahaw. Nabibitik an magraot nga mga tawo dida han ira kalugaringon nga mga kasal-anan, samtang an mga tangkod mga maglipayon ngan may kagawasan. An tawo nga maupay maaram han mga katungod han mga kablas, kundi diri nakakasabot an mga magraot hin sugad nga mga butang. Nakakaribok hin bug-os nga mga syudad an mga tawo nga diri nanginginlabot han iba. Nakakahatag hin kalinaw adton mga makinaadmananon. Kon nagsusumbong in tawo nga maaram kontra hin usa nga lurong, nagtitinawa la an lurong, maaringasa hiya ngan palabilabihon. An magraogdaog nga mga tawo nangangalas hin tawo, nga tangkod, kundi an tangkod nga tawo pinanalipdan han mga magtadong. Iginpapadayag han mga lurong an ira kasina, kundi an tawo nga may buot maaram magpailob ngan magpugong han iya kasina. Kon mamati an punoan hin sumat nga diri matuod, magigin mga buwaon an ngatanan niya nga mga opisyal. An pobre ngan an nagtatalumpigos ha iya may-ada ginkakausaan—hira nga duha tinagan han Ginoo hin mga mata. Kon panalipdan hin hadi an mga katungod han mga pobre mag-iiha an iya paghadi. An pagsaway ngan pagkastigo maupay para han kabataan. Kon pasagdan la in usa nga bata han iya karuyag, maaawod an iya nanay tungod ha iya. Nagdudugang an pagtalapas kon an mga magraot an mamumunoan. Kundi an mga magtadong magigin saksi han ira pagkapukan. Tutdoi hin matadong an imo anak, ngan dayuday ka malilipay ha iya. Diri ka gud niya pagpapakaalohan. An nasod nga diri minandoan han Dyos waray katuhayan. Malipayon an tawo nga nagtutuman han balaod han Dyos. Diri ka makakagsaway hin surugoon pinaagi la hin mga pulong; bangin makasayod hiya ha imo, kundi diri ka niya pamamatian. May-ada pa paglaom para hin usa nga lurong kay hin tawo nga diri nanhuhunahuna, nga nayayakan la dayon. Kon tagan mo an imo surugoon han ngatanan nga iya karuyag tikang han pagkabata, may adlaw nga kukuhaon niya an ngatanan nga imo gintatag-iya. An mga tawo nga madali masina nakakaaghat hin damo nga mga lantugi ngan kasamokan. Magdadara han imo pagkapukan an pagkamapinahitas-on, kundi pagtatahoron ka kon ikaw mapinaubsanon. An kabulig hin kawatan amo an iya dako nga kaaway. Kakastigohon hiya kon magsumat hiya han kamatuoran didto ha hukmanan, ngan kon diri hiya magsumat, higagabaan hiya han Dyos. May kataragman an pagkabaraka han ginhuhunahuna ha imo han iba, kundi waray ka na kataragman kon sumarig ka han Ginoo. Naruruyag an ngatanan han maupay nga kaburot-on han punoan, kundi tikang gud la han Ginoo nga makakarawat ka han katadongan. Nagdudumot han mga magtadong an mga magraot, ngan nagdudumot han mga magraot an mga magtadong. Amo ini an matinahoron nga mga puplonganon ni Agur nga anak ni Jake: “Diri aanhi ha akon an Dyos, diri aanhi ha akon an Dyos, ngan makalolooy ako. Mas baga la ako hin mananap kay hin tawo. Waray ko buot nga angay hin tawo. Waray gud ako mahibaro hin bisan ano nga kinaadman, ngan diri gud ako maaram mahitungod han Dyos. Hin-o gud in nakatukib na han langitnon nga hibaro? Hin-o gud in nakasalod na han hangin dida han iya kamot? O nakagputos na hin tubig dida hin dugnit? O nakagpahimutang na han mga pag-ultan han tuna? Hin-o hiya, kon maaram ka? Hin-o an iya anak? “Gintutuman han Dyos an ngatanan nga iya iginsasaad. Sugad hiya hin taming para han ngatanan nga naayop ha iya. Kon sumiring ka nga nagsiring hiya hin butang nga waray gud niya pagyakna, bubusaan ka niya, ngan igpapakita niya nga buwaon ka.” Naghahangyo ako ha imo, O Dyos, nga tagan mo ako hin duha nga mga butang ha diri pa ako mapatay: pugngi ako hin pagbuwa, ngan ayaw ako tugoti nga magin riko o pobre. Sanglit tagi la ako hin igo nga pagkaon nga akon kinahanglan. Kon may-ada ko damo, bangin ako sumiring nga diri na ako nagkikinahanglan ha imo. Kundi kon pobre ako, bangin ako mangawat ngan pagpakaalohan ko an akon Dyos. Ayaw gud pagsuson hin usa nga surugoon ha atubangan han iya agaron, basi diri ka igmaldisyon ngan mag-antos tungod hini. May mga tawo nga nagmamaldisyon han ira mga amay, ngan diri nagdadayaw han ira mga nanay. May mga tawo nga naghuhunahuna nga mga putli kuno hira, kundi ha tinuod mga maghugaw hira. May mga tawo nga naghuhunahuna nga maupay gud hira—hin kamaupay gudman nira ha ira la hunahuna! May mga tawo nga nasingabot han mga kablas ngan mga magpakalolooy; amo ito an paagi han ira pagpakabuhi. An linta may duha nga anak nga kababayen-an, ngan “Tagi ako,” an ira mga ngaran. May upat nga mga butang ngan diri gud ini hira natunga: an kalibutan han mga patay, an babaye nga baw-as, an mamara nga tuna nga nagkikinahanglan hin uran, ngan an naglalahinggab nga kalayo nga diri napupugngan. Bisan hin-o nga nagyuyubit han iya amay o nagtatamay han iya nanay kon lagas na, angay hiya itubong ha mga manaol o paglukaton hin mga uwak an iya mga mata. May upat nga mga butang nga makuri ko matukib: usa nga agila nga nalupad didto ha langit, usa nga halas nga nagkakamang dida hin kababtoan, usa nga barko nga nanabatas han kadagatan ngan usa nga lalake ug usa nga babaye nga nagsisihigugmaay. Sugad hini an binubuhat hin usa nga asawa nga malingo: nanlilibog hiya, nakarigo, ngan nasiring, “Waray gud bisan ano nga maraot nga akon nabuhat!” May upat nga mga butang nga makuri karawaton han mga tawo dinhe ha tuna: usa nga oripon nga nahimo nga hadi, usa nga lurong nga patakas hin pagkaon, usa nga tinamay nga babaye nga nakaasawa, ngan usa nga surugoon nga babaye nga sinmaliwan han iya agaron nga babaye. May upat nga mga mananap ha tuna nga gudtiay kundi mga listo hin duro: mga tubak: mga magluyahon la hira, kundi ha panahon han katsirak nagtitirok han ira pagkaon. Mga kuniho ha bato: diri liwat hira mga magkusog, kundi nag-uokoy hira dida han kababtoan. Mga duron: waray nira hadi, kundi burunyog gud kon nagkakalupad hira. Mga taguto: makakaptan mo in usa ha imo kamot, kundi hiaagian mo hira didto hin mga palasyo. May upat nga mga binuhat nga makaruruyag pagkit-on kon naglalakat hira: mga liyon, an labi kamakusog han ngatanan nga kamanampan ngan waray nahahadlokan; mga kanding, naglalakat nga mga sunoy, ngan mga hadi ha atubangan han ira mga tawo. Kon nalurong ka na hin pagmapinahitas-on ngan paglarang hin maraot, hunong ngan panhunahuna! Kon durohon mo hin pagbati han gatas, makakakuha ka hin mantikilya. Kon suntokon mo an irong, magdudugo ini. Kon aghaton mo an kasina, mahingangadto ka hin kasamokan. Amo ini an matinahoron nga mga puplonganon nga igintutdo kan hadi Lemuel han iroy niya: “Ikaw an akon kalugaringon nga hinigugma nga anak, nga baton han akon mga pag-ampo. Ano an akon igsisiring ha imo? Ayaw pagkaragi an ngatanan mo nga kusog dida hin pakighilawas, ngan an ngatanan mo nga kwarta dida hin kababayen-an; ginpukan na nira in kahadian. Pamati, Lemuel. Kinahanglan an mga hadi diri uminom hin bino, o mag-ungara hin makahurubog nga irimnon. Kon nainom hira, hinngangalimtan nira an mga balaod, ngan ginpapasibay-an nira an mga katungod han mga tawo nga magpakalolooy. An makahurubog nga irimnon angay la hin mga tawo nga tikamaratay, ngan hin mga tawo nga aada ha kakurian. Paimna hira basi hingalimtan nira an ira kakablasan ngan kakurian. “Pagyakan para han mga tawo nga diri nakakayakan para han ira kalugaringon. Panalipdi an mga katungod han ngatanan nga mga magpakalolooy. Pagyakan para ha ira ngan magin matadong ka nga maghurukom. Panalipdi an mga katungod han mga kablas ngan mga magpakalolooy.” Hin kamakuri hiagian in katataporan nga asawa! Labaw pa gud hin mga alahas an kamahal niya! Tinataporan hiya han iya bana, ngan diri gud mapapobre an iya bana. Samtang hiya buhi pa ginbubuhat niya an maupay, ngan diri an maraot para han iya bana. Naduruto hiya hin paghimo hin lino ngan delana nga panapton. Nagdadara hiya hin pagkaon tikang ha kahigrayoan sugad han ginbubuhat hin paragpatigayon nga mga barko. Masirom pa an kaagahon nabangon na hiya hin pag-andam hin pagkaon para han panimalay niya, ngan pagtutdo han mga surugoon nga kababayen-an han ira pagbubuhaton. Inuusisa niya in tuna ngan pinapalit ini, ngan pinaagi han kwarta nga iya pinakabuhian, nagtatanom hiya hin urubasan. Maupay gud hiya nga nagbubudlay, makusog ngan maduruto. Maaram hiya han kamahal han ngatanan nga iya hinihimo, ngan nag-aagma hiya ha gab-i hin pagtrabaho. Nalugaring hiya hin paghimo hin mga inulang, ngan naghahablon hiya han iya kalugaringon nga panapton. Mahinatagon hiya han mga kablas ngan magpakalolooy. Ha panahon hin kathagkot diri hiya nababaraka, kay may magdakmol nga mga panapton an panimalay niya. Naghihimo hiya hin mga basing ha higdaan, ngan nagbabado hin manipis nga lino nga pula. Kinikilala hin maupay an iya bana nga usa han mga dumagko nga mga tuminungnong. Naghihimo hiya hin mga paha ngan mga panapton, ngan ibinabaligya ini ngadto han mga magparatigayon. Makusog ngan tinahod hiya, ngan diri hiya nababaraka han kabubwason. An iya mga pulong puno hin kinaadman, ngan igintututdo niya an pagkamaloloy-on. Dayuday hiya may-ada buruhaton, ngan iya pinaninimangno an kanan iya panimalay mga kinahanglanon. Ginpapasidunggan hiya han iya mga anak, ngan gindadayaw hiya han iya bana. Nasiring an iya bana, “Damo an kababayen-an nga mag-upay nga mga asawa, kundi ikaw amo an labi kamaupay ha ira ngatanan.” Malimbong an kamaanyag ngan nalubad an kamahusay kundi an babaye nga nagpapasidungog han Ginoo angay gud pagdayawon. Pasidunggi hiya tungod han ngatanan nga iya ginbubuhat. Angay hiya pagtahoron han ngatanan. Amo ini an mga pulong han Magwarali nga anak ni David, nga hadi ha Jerusalem: Waray la kapulsanan, waray kapulsanan, nasiring an Magwarali. Waray kapulsanan an kinabuhi. An ngatanan waray la kapulsanan. Nagkinabudlay ngan nagginuol kamo ha bug-os niyo nga kinabuhi, ngan may-ada ba niyo nakuha? Nagliwanliwan in mga katulinan, kundi amo la gihapon an kalibutan. Nasirang an adlaw ngan natutunod la gihapon, ngan naghihinayhinay hin pagbalik ngadto han dapit nga iya titikangan hin pagsirang. Nahangin tipatimogan, nahangin tipaamihanan, naglilinibotlibot, ngan nabalik na liwat. Natipakadto ha dagat an ngatanan nga mga salog, kundi diri pa napupuno an dagat. Nabalik an tubig ha mga dapit nga gintitikangan han mga salog ngan naawas na liwat. Nahatag hin kagul-anan an ngatanan nga mga butang—kagul-anan nga diri sadang mahiasoy. Diri gud natunga hin pagkinita an aton mga mata o pagpinamati an aton mga durunggan. An nahinabo na, mahinanabo liwat. An ginbuhat na, pagbubuhaton liwat. Waray gud bag-o dinhe ha kalibutan. Nasiring hira, “Kitaa, iini in bag-o.” Kundi diri ini bag-o, nahinabo na ini hadto pa, han waray pa kita katatawo. Waray nahinunumdom han nahinabo hadto pa, ngan waray na mga adlaw nga tiarabot mahinunumdom han nahinanabo yana ngan han umarabot. Ako, an Magwarali, nag-ukoy ha Jerusalem, ngan hadi ako han Israel. Gintalinguha ko hin pag-usisa ngan pag-aram han ngatanan nga ginbuhat dinhe hini nga kalibutan. Iginpahamtang ha aton han Dyos in makalolooy nga kapalaran. Hinkit-an ko an ngatanan nga ginbuhat dinhe hini nga kalibutan, ngan susumatan ko kamo nga waray la kapulsanan ini ngatanan. Sugad la kita hin tawo nga nagdadakop han hangin. Diri niyo matatadong an baliko ngan diri niyo maiihap an waray dida. Nagsiring ako ha akon ngahaw, “Nagin dako ako nga pagkatawo, nga labaw gud hin kamaaram hin bisan hin-o nga naghadi ha Jerusalem una ha akon. Maaram ako kon ano gud an kinaadman ngan an hibaro.” Gintalinguha ko nga akon hibaroan an kalainan han kaaram ug kalurongan, han kinaadman ug katuyawan. Kundi hinbaroan ko nga maupay pa magdinakop ako han hangin. Kon darudako an imo kinaadman, darudamo man an imo kabidoan; kon darudako an imo hinbabaroan, darudako man an imo pag-aantoson. Naglarang ako hin pagpahalipay ha akon ngahaw ngan pag-usisa kon ano gud an kalipayan. Kundi hinbaroan ko nga waray la gihapon ini kapulsanan. Nasayoran ko nga kalurongan la an pagtawa, ngan diri nakakaupay ha imo an pagrayhak. Dara han akon pag-ungara hin kinaadman, naglarang ako hin paglipay ha akon ngahaw pinaagi hin irimnon ngan pagliaw-libang. Naghunahuna ako nga bangin amo ini an gimamaupayi nga mabubuhat han mga tawo sulod han ira halipot nga kinabuhi ha tuna. Nahimo ko in dagko nga mga buruhaton: Nagtindog ako hin kabablayan, ngan nagtanom ako hin mga urubasan. May-ada ako mga tanaman ngan mga uma hin nabunga nga mga kakahoyan; nag-ukab ako hin mga bobon basi katubigan an akon uma. Namalit ako hin damo nga mga oripon, ngan may mga oripon nga nagkatatawo ha akon balay. Darudamo an akon kahayopan hin bisan hin-o nga nag-ukoy ha Jerusalem. Nakatirok liwat ako hin salapi ug bulawan tikang han hadianon nga mga manggad han mga tuna nga akon nasakopan. Nagkanta ha pagliaw ha akon in mga kalalaken-an ug kababayen-an, ngan naangkon ko an ngatanan nga kababayen-an nga akon naruruyagan. Tinuod nga dako ako, darudako pa bisan kan kanay nga nag-ukoy ha Jerusalem, ngan waray gud magkawang ha akon an akon kinaadman. Naangkon ko an ngatanan nga akon kinaruyag. Waray ko pagdid-i hin kalipayan an akon kalugaringon. Nalipay ako han ngatanan nga akon ginkabudlayan, ngan amo ini ngatanan an akon balos. Niyan ginpainoino ko an ngatanan nga akon nabuhat ngan an kakurian nga akon inatubang hin pagbuhat hini, ngan hinsabotan ko nga waray la kapulsanan ini. Sugad la ini hin tawo nga nagdadakop han hangin—waray gudla kapulsanan. Ha katapostaposan, an mahihimo la hin hadi amo la an ginbuhat han una nga kahadian. Sanglit nagpainoino ako kon ano an kahulogan han kamaaram, han katuyaw, ngan han kalurong. Maaram ako hini, “Mauruupay an kinaadman kay han kalurongan, sugad nga mauruupay an kapawa kay han kasisidman. Nakakakita an mga mag-aram kon tikain hira, kundi diri an mga lurong.” Kundi maaram liwat ako nga amo la gihapon nga kapalaran an ginhuhulat naton ngatanan. Naghunahuna ako, “Mahinanabo liwat ha akon an nahinanabo han mga lurong. Sanglit ano gud an akon nakuha han akon duro hin kamaaram?” “Waray gud,” binmaton ako. Waray nahinunumdom han mga mag-aram, ngan waray liwat nahinunumdom han mga lurong. Ha tiarabot nga mga adlaw, hingangalimtan kita ngatanan. Mapatay kita ngatanan—an mag-aram sugad man an lurong. Sanglit nawaray la hinungdan para ha akon an kinabuhi, kay waray man ini iginhatag ha akon, labot hin kasamokan. Waray gudla kapulsanan ini ngatanan; nagdinakop la ako han hangin. Waray gudla hinungdan para ha akon an ngatanan nga akon ginkabudlayan ngan naangkon, kay akon hinbaroan nga ibibilin ko ini ha akon sumurunod; ngan hin-o in maaram nga bangin maaram o lurong hiya? Kundi hiya an magtatag-iya han ngatanan nga akon ginkabudlayan ngan han ngatanan nga naangkon han akon kinaadman dinhe hini nga kalibutan. Waray gudla pulos ini ngatanan! Sanglit nagbasol ako nga nagpinangusog ako hin duro. Nagkakabudlay ka hin butang ha bug-os mo nga kinaadman, hibaro, ug sarabutan, ngan katapos ibibilin mo ini ngatanan hin tawo nga waray gud pagkabudlay hini. Waray la ini pulos ngan diri gud angay buhaton! Nagkakabudlay ngan nababaraka ka ha bug-os mo nga kinabuhi, ngan ano man an imo makukuha hini? Samtang buhi ka pa, kabaraka ug kasakit la ha kasingkasing an gindadara han ngatanan nga imo binubuhat. Bisan ha kagab-ihon diri nakakapahuway an imo hunahuna. Waray gudla kapulsanan ini ngatanan. An gimamaupayi nga mabubuhat hin tawo amo an pagkaon ngan pag-inom, ngan pagpahimulos han iya pinakabuhian. Kundi hinsabtan ko nga bisan pa ngani ini natikang ha Dyos. Uunanhon nimo pakakaon o pagmalipayon? Nahatag an Dyos hin kinaadman, hibaro, ug kalipayan hadton mga nakakalipay ha iya, kundi pinapagkabudlay niya an mga makasasala, hin pagpakabuhi ngan pagtirok, basi an ira hin-aagian ihatag hadton mga nakakalipay ha iya. Waray gud la kapulsanan ini ngatanan ngan sugad la ini hin nagdadakop han hangin. An ngatanan dinhe ha kalibutan nahinanabo ha panahon nga gintalaan han Dyos. Igintatalaan niya an panahon hin katawo ngan an panahon hin kamatay, an panahon hin pagtanom ngan an panahon hin paggabot, an panahon hin pagpatay ngan an panahon hin pagtambal, an panahon hin pagruba ngan an panahon hin pagtindog. Igintatalaan niya an panahon hin pagbido ngan an panahon hin paglipay, an panahon hin pagkasubo ngan an panahon hin pagsayaw, an panahon hin pakighilawas ngan an panahon hin diri pakighilawas, an panahon hin pagharok ngan an panahon hin diri pagharok. Igintatalaan niya an panahon hin pamiling ngan an panahon hin pagwara, an panahon hin pagtipig ngan an panahon hin paglabog, an panahon hin paggisi ngan an panahon hin pagtangkop, an panahon hin pagmingaw ngan an panahon hin pagyakan. Igintatalaan niya an panahon hin paghigugma ngan an panahon hin pagdumot, an panahon hin araway ngan an panahon hin kalinaw. Ano an aton naaangkon han ngatanan nga aton ginkabudlayan? Maaram ako han magbug-at nga mga darad-on nga iginbutang ha aton han Dyos. Igintalaan niya an angay nga panahon han ngatanan nga mga butang. Gintagan kita niya hin ungara hin paghibaro han kabubwason, kundi diri gud niya ihinahatag ha aton an kalipay hin pakasayod gud han iya ginbubuhat. Sanglit hinsabtan ko nga an maupay la nga mabubuhat naton amo an pagkalipay ngan pagbuhat sugad han aton mahihimo samtang buhi pa kita. Kinahanglan kumaon ngan uminom kita ngatanan ngan magpahimulos kita han aton ginkabudlayan, kay hatag ini han Dyos. Maaram ako nga magpapadayon gud an ngatanan nga ginbubuhat han Dyos. Diri ka makakadugang o makakaiban hin bisan ano hini. Usa nga butang nga karuyag han Dyos amo nga tumahod kita ha iya. An nahinanabo yana ngan mahinanabo pa, nahinabo na hadto. Ginliliwatliwat la han Dyos an amo ngahaw nga mga hinabo. Labot la hini, akon liwat hinsabotan nga dinhe ha kalibutan an kamaraogdaog aadto ha dapit nga angay unta hiagian an maupay ngan an matadong. Nagsiring ako ha akon ngahaw, “Waray pinalabi an paghukom han Dyos han mga magtadong ngan han mga magraot, kay mahinanabo man ha igintalaan nga panahon an ngatanan nga butang ngan ngatanan nga buhat.” Nakahunahuna ako nga ginsasarihan kita han Dyos ha pagpakita ha aton nga sugad la kita hin mga mananap. Ngani, waray kalainan an kapalaran nga naghuhulat han tawo ngan han mananap. Napatay an tawo sugad han mananap, kay hira nga duha mga binuhat. Diri labaw han mananap an tawo, kay waray la kahulogan ha ira nga duha an kinabuhi. Amo ngahaw nga dapit an ira kakadtoan—an tapotapo. Tinmikang hira ha tapotapo, ngan amo gihapon mabalik hira ha tapotapo. Uunanhon hin paghibaroi han tawo nga natipaigbaw an espiritu hin tawo ngan natipatuna an espiritu hin mananap? Sanglit nakasabot ako nga an maupay nga sadang naton buhaton amo an pagpahimulos han aton ginkabudlayan. Waray na iba nga aton mabubuhat. Waray paagi para ha aton hin pakasabot kon ano an mahinanabo ha aton katapos ta kamatay. Niyan akon liwat ginpainoino an mga karat-an nga nagpapadayon dinhe ha kalibutan. Nagtatangis an mga gintatalumpigos, ngan waray gud nabulig ha ira. Waray nabulig ha ira kay gamhanan man an mga nagtatalumpigos ha ira. Naawa ako hadton mga nagkamatay ngan binmaya na; mauruupay pa hira hadton mga buhi pa. Kundi mauruupay pa gud ha ira nga duha adton waray magkatatawo, nga waray pa makakita han mga karat-an nga nagpapadayon dinhe ha kalibutan. Akon liwat hinbaroan an duro nga pagpanangusog han mga tawo basi hira magmainuswagon: kay naawa hira han mga butang han ira mga amyaw. Kundi waray la ini pulos. Sugad la ini hin pagdinakop han hangin. Nasiring hira nga lurong in tawo nga nakugos han iya mga kamot ngan mamatay hin gutom. Bangin la, kundi mauruupay pa nga may-ada bisan gutiay la, ngan murayaw an hunahuna, kay hin pagkinabudlay ha ngatanan nga panahon han duha niya nga mga kamot, hin paniguro hin pagdinadakopan la han hangin. Hinsabotan ko pa ha kinabuhi in lain liwat nga waray kapulsanan. Iini in tawo nga nag-uusaan la. Waray niya anak, waray bugto, kundi dayuday hiya nagkikinabudlay, nga diri gud natunga han iya manggad. Para kanay an iya ginkikinabudlayan hin duro, nga diri na ngani hiya nakakagpahimulos hin mga kalipayan? Waray liwat ini kapulsanan ngan makalolooy la nga paagi hin pag-ukoy dinhe ha kalibutan. An duduha mauruupay han uusa la, kay makakagtrabaho hin maupay hira nga duha. Kon matumba an usa ha ira makakabulig hin pagbangon ha iya an ikaduha. Kundi kon nag-uusaan la in tawo ngan matumba hiya, makuri ini kay waray man mabulig ha iya. Kon mahagkot an panahon, nakakagdirig an duduha ngan papasoan hira, kundi uunanhon mo pagpapaso kon uusa ka la? An duha ka tawo makakaato hin pagsulong nga makakapirde hin usa la ka tawo. An pisi nga tinulotulo makuri mautod. Ginpainoino ko an ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy hini nga kalibutan, ngan nasabtan ko nga dida ha ira, may batan-on nga lalake nga masaliwan han hadi. Bangin waray katubtoban an kadamo han mga tawo nga ginhahadian hin usa nga hadi, kundi kon patay na hiya, waray manunumdom han iya nabuhat. Waray la ini kapulsanan. Sugad la ini hin pagdinakop han hangin. Paghinay kon makadto ka ha Templo. Mauruupay pa in pagkadto hin pag-aram kay hin paghalad hin mga unong, sugad hin lurong nga mga tawo nga diri maaram kon ano an matadong ngan an sayop. Panhunahuna anay san-o ka magyakan, ngan ayaw pagdalidali hin pagsaad sa Dyos. Aadto hiya ha langit ngan aanhi ka ha tuna, sanglit ayaw pagyakan labaw han angay mo igyakan. Kon dako an imo kabaraka madagmit ka makag-inop hin maraot, ngan kon magpasagad ka ha imo pagyakan, madagmit ka makayakan hin tinuyaw. Sanglit kon magsasaad ka sa Dyos, tumana ini dayon. Waray niya pagkinahanglan hin lurong, sanglit tumana an imo ginsaad. Gabay ka pa diri magsaad, kay hin magsaad ka ngan diri nimo tumanon. Ayaw itugot nga an imo mga pulong makapasala ha imo, basi sidngon mo an padi han Dyos nga diri mo tinuyo. Kay ano nga imo man tinagan hin higayon nga an Dyos masina ha imo? Kay ano nga ipabungkag mo ha iya an imo ginkabudlayan? Kinahanglan tumahod ka gihapon han Dyos, bisan pa kon damo an imo mga inop, damo an imo mga buhat nga waray pulos, ngan damo an imo mga yakan. Ayaw hipausa kon kinikita mo nga gintatalumpigos han kagamhanan an mga kablas, ngan iginlilirong ha ira an katadongan ngan an ira mga katungod. Pinananalipdan han labaw ha iya an tagsa nga opisyal, ngan pinananalipdan liwat hira han larulabaw ha ira nga mga opisyal. Bisan ngani hadi nasarig han aranihon. Kon nahigugma ka hin kwarta diri ka gud matunga; kon karuyag mo nga magriko, diri ka gud makakaangkon han ngatanan nga imo kinaruruyag. Waray la ini kapulsanan. Kon riko ka, darudamo man an imo pakakaonon. An imo la maaangkon amo an imo paghibaro nga riko ka. An tawo nga paragtrabaho bangin waray igo nga pagkaon, kundi maupay an iya pagkaturog ha gab-i. Kundi makuri mahingaturog in riko kay damo an iya nababarak-an. Iini in makalilisang nga butang nga akon hinkit-an dinhe ha kalibutan: may mga tawo nga nagtitirok han ira kwarta para hin panahon nga magkinahanglan hira hini, kundi ha maraot nga pagpatigayon nauubos ini ngan waray na ngani nabibilin para han ira mga anak. Nabaya kita hini nga kalibutan sugad gud han aton pagkatawo dinhe nga waray gud naton dara. Bisan pa han ngatanan naton nga pagkabudlay, waray gud naton bisan ano nga madadara. Diri gud ini an angay buhaton! Malakat kita sugad gud han aton pag-abot. Nagkikinabudlay kita ngan nagtitinguha kita hin pagdakop han hangin, ngan ano man an aton naaangkon? Nag-uokoy kita hin kinabuhi ha kasisidman ug kabidoan, dida hin kabaraka, kasina, ngan kasakit. Iini in akon hinbaroan: an angay buhaton han tawo amo an pagkaon ngan pag-inom, ngan pagpahimulos han iya ginkabudlayan sulod han halipot nga kinabuhi nga iginhatag ha iya han Dyos; amo ini an kapalaran han tawo. Kon tagan han Dyos hin manggad ug hiagi in tawo, ngan pagpahimulosan ini niya, kinahanglan magpasalamat hiya ngan magpahimulos han iya ginkabudlayan, kay hatag ini han Dyos. Tungod nga tinmugot an Dyos nga magmalipayon hiya, diri hiya mababaraka hin duro han kahalipot la han kinabuhi. Hinkit-an ko in karat-an nga ginbubuhat dinhe ha kalibutan. Mahatag an Dyos ha usa ka tawo hin manggad, dungog, ug hiagi, ngan han ngatanan nga iya kinaruruyag, kundi diri hiya matugot nga magpahimulos hini an tawo. An diri lugod kinikilala an magpapahimulos hini. Waray ini pulos ngan diri gud ini angay buhaton. Bisan pa mag-usa ka gatos an mga anak hin tawo ngan mahilawig an iya kinabuhi, kundi bisan pa mahilawig an iya kinabuhi, kon diri hiya makaangkon han iya bahin hin kalipayan han kinabuhi ngan diri hiya mahilubong hin maupay, niyan masiring ako nga maupay pa nga natawo hiya nga daan patay. Waray kapulsanan an iya katawo, kay maanaw la hiya ngadto ha kasisidman, ngan hinngangalimtan. Diri gud hiya makita han kapawa han adlaw, o masasayod kon ano an kinabuhi, kundi nakapahuway gihapon hiya. Labi na an tawo nga diri gud nagpapahimulos han kinabuhi, bisan kon mabuhi hiya hin duha ka yukot ka tuig. Ha katapostaposan, makadto hira nga duha ha amo la ngahaw nga dapit. Nagbubuhat in tawo han ngatanan niya nga mga buruhaton basi la makakaon hiya, kundi diri gud hiya nasasadngan. Ano man an kalainan han lurong ug han maaram? Ano nga kaupayan an maaangkon han kablas nga tawo kon mahibaro hiya hin pag-atubang han kinabuhi? Waray la ini kapulsanan; sugad la ini hin pagdakop han hangin. Maupay pa nga makontento ka han aada ha imo kay hin pag-inungara hin iba pa nga mga butang. Ginlarang hin maiha na nga panahon an ngatanan nga mahinanabo, ngan maaram kita ngatanan nga diri makakalantugi in tawo hadton makurukusog ha iya. Kon mauruiha an imo pakiglantugi, labi na nga waray kapulsanan ini, ngan waray nimo makukuha. Uunanhon hin paghibaro hin tawo kon ano an maupay ha iya dinhe hini nga halipot ngan waray pulos nga iya kinabuhi—kinabuhi nga nalabay sugad la hin lambong? Uunanhon hin paghibaro hin usa ka tawo kon ano an mahinanabo dinhe ha kalibutan katapos niya mamatay? Mauruupay pa hin marahalon nga pahamot an maupay nga dungog; ngan mauruupay pa han adlaw han imo katawo an adlaw han imo kamatay. Mauruupay an pagkadto hin balay nga may kabidoan kay hin pagkadto hin balay nga may panagtawo, basi an mga buhi dayuday mahinumdom nga naghuhulat ha aton ngatanan an kamatayon. Mauruupay pa han pagtawa an kabido, bangin makakabido ini han imo nawong, kundi nakakabaid ini han imo sarabotan. Lurong in tawo nga dayuday la naghuhunahuna hin kalipayan. Naghuhunahuna hin kamatayon in tawo nga may kinaadman. Mauruupay pa nga sawayon ka han mga may kinaadman, kay pagkantahan ka hin mga pagdayaw han mga lurong. Sugad la ini hin mga tunok nga nagbibiribti ha kalayo kon natawa in lurong; waray la ini kahulogan. Kon naglilimbong in tawo nga may kinaadman sugad hiya hin lurong. Kon nakarawat ka hin hukip, gindadaot mo an imo pagkatawo. Mauruupay pa han iya tinikangan an kataposan hin usa nga butang. Mauruupay pa han kamapinahitas-on an kamapinailobon. Pugngi an imo kapungot; tinuyaw an pagtipig hin pagdumot. Ayaw pakiana, “Kay ano nga mauruupay man an aton pagkabutang hadto kay hiton yana?” Diri ini maupay nga pakiana. An ngatanan nga buhi kinahanglan nga may-ada kinaadman; sugad ini kamaupay hin pagkarawat hin panurondon, ngan mahatag ini ha imo hin kahimyangan sugad han ihinahatag han kwarta. Nakakatalwas ha imo an kinaadman—amo ini an nakakaupay han hibaro. Painoinoha an ginbuhat han Dyos. Hin-o in makakatadong han ginbaliko han Dyos? Pagmalipayon kon maupay an imo kamutangan ha kinabuhi, ngan kon naabot an kakurian, panumdoma la nga an Dyos an nagpapadara hin kalipayan ug kakurian, diri ka gud maaram kon ano an sunod nga mahinanabo. Waray gudla pulos an akon kinabuhi, kundi hinkit-an ko an ngatanan. May-ada napatay dayon bisan kon maupay hiya nga tawo; may-ada liwat hilawig nga kinabuhi, bisan kon maraot hiya nga tawo. Sanglit ayaw pag-uraura hin kamaupay o hin kamaaram—kay ano nga naglulugaring ka man hin pagpatay ha imo? Kundi ayaw liwat pag-uraura hin kamaraot o hin kalurong—kay ano nga magpakamatay ka ha diri pa nimo panahon? Ayaw pagpalabi hin bisan hain hini nga duha. Magmamainuswagon ka man gihapon kon mahibaro ka hin pagtahod han Ginoo. Dako an mahihimo han kinaadman para hin tawo kay han nahihimo hin napulo nga mga punoan para hin usa nga syudad. Waray tawo ha tuna nga dayuday nagbubuhat hin matadong ngan diri gud nagsasayop. Ayaw pamati han ngatanan nga iginyayakan han mga tawo—bangin hibatian mo nga gintatamay ka han imo surugoon, ngan maaram ka ngahaw nga nakadamo ka na magtamay hin iba nga mga tawo. Ginamit ko an akon kinaadman hin pagsari hini ngatanan. Nagtalinguha ako hin pagkamaaram, kundi makuri ko na maabot ini. Uunanhon hin tawo hin paghibaro han kahulogan han kinabuhi? Uraura ini hin kahilarom para ha aton, ngan uraura ini hin kamakuri hisabtan. Kundi nagtalinguha gud ako hin pag-aram ngan pagtoon; gintalinguha ko gud hin pamiling han kinaadman ngan han mga baton han akon mga pakiana, ngan akon hinbaroan an kamaraot ngan kalurong han katuyawan. Hinsabtan ko in labaw pa kamapait kay han kamatayon—an babaye. Dadakpon ka han gugma nga iya ihinahalad ha imo; sugad hin bitik o sugad hin pukot; ngan an iya mga butkon nga nagakos ha imo nakapot sugad hin kadena. Nakakalipay ha iya an tawo nga nakakalipay han Dyos, kundi dinadakop niya an makasasala. Tinuod, hinsabtan ko ini hin hinayhinay, samtang nangingita ako hin mga baton, nagsiring an Magwarali. Nangita ako hin iba nga mga baton, kundi waray ko gud hin-agian. Nakaagi ako hin usa nga lalake ha usa ka yukot nga angay ko pagtahoron, kundi waray gud usa nga babaye. Amo la ini an akon hinbaroan: ginhimo kita nga yano han Dyos, kundi ginhimo ta nga uraura hin ka masamok an aton kalugaringon. An tawo la nga may kinaadman an maaram kon ano gud an kahulogan han mga butang. An kinaadman nakakapahiyom ha iya, ngan nakakapawara han iya mga pagmud-ot. Buhata an isinusugo han hadi, ngan ayaw pagdalidali hin pagsaad ha Dyos. Nakakahimo an hadi hin bisan ano nga iya karuyagon, sanglit pahirayo ha iya atubangan; ayaw pabilin dida hin sugad ka makulba nga dapit. May gahom an hadi hin pagbuhat hin bisan ano, ngan waray nakakariwa ha iya. Diri ka maaano samtang nga nagsusugot han iya mga sugo, ngan maaram an tawo nga may kinaadman kon uunanhon ngan kon san-o bubuhata ini. May igo nga panahon ngan igo nga paagi hin pagbuhat han ngatanan, kundi gutiay gudla an aton hinbabaroan! Waray ha aton maaram kon ano an mahinanabo, ngan waray tawo nga makakagsumat ha aton hini. Waray tawo nga makakahawid han iya kamatayon o makakaugsod han adlaw han iya kamatayon. Amo ito an away nga diri naton kalilikyan ha aton pag-inagawasan hini; diri kita makakalimbong. Hinkit-an ko ini ngatanan dida han akon pagpainoino han mga ginbubuhat dinhe ha kalibutan, kalibutan nga diin gamhanan an iba nga mga tawo, ngan an iba ginraogdaog. Hinkit-an ko in magraogdaog nga mga tawo nga iginlubong ha ira mga lubnganan, kundi ha pagbalik na tikang han paglubong, gindayaw hira han mga tawo didto ha syudad nga ginbuhatan nira han ira karat-an. Waray la ini kapulsanan. Kay ano nga madali la magbuhat hin mga karat-an an mga tawo? Kay diri man kinakastigo dayon an karat-an. Makakagbuhat hin usa ka gatos nga karat-an in makasasala ngan buhi la hiya gihapon. Maaram ako han ira sinisiring: “Kon may-ada ka pagtahod han Dyos, magmamaupay an ngatanan, kundi diri ini magmamaupay para han mga magraot. Sugad la hin lambong an ira kinabuhi, ngan mapatay hira nga bata pa, kay diri hira natahod han Dyos.” Kundi linurong la ini. Tan-awa daw an nahinanabo dinhe ha kalibutan: usahay an mga magtadong an nakakaangkon han kastigo nga para han mga magraot, ngan an mga magraot an nakakaangkon han balos nga para han mga magtadong. Nasiring ako nga waray la ini kapulsanan. Sanglit nagmamatuod ako nga kinahanglan an tawo magpahimulos han iya kalugaringon, kay an iya kalipayan hini nga kinabuhi amo la an pagkaon, pag-inom, ngan an paglitaw-libang. Makakahimo hiya hini samtang nagkakabudlay hiya dida ha iya pag-ukoy hin kinabuhi nga iginhatag ha iya han Dyos dinhe ha kalibutan. Ha kada ko pagtatalinguha nga mamay-ada ako kinaadman, ngan mahibaroan ko an nahihinabo ha kalibutan, nasabtan ko nga bisan ka mag-agma adlaw gab-i, diri ka gud makakasabot han ginbubuhat han Dyos. Bisan unanhon mo hin paniguro, diri ka gud mahibabaro hini. Bangin sumiring an mga may kinaadman nga maaram hira, kundi diri hira maaram. Ginpainoino ko gud hin maiha ini ngatanan, ngan hinkit-an ko nga an Dyos amo an nagbubuot han mga panggawi han mga may kinaadman ngan mga magtadong, bisan an ira paghigugma ngan an ira pagdumot. Waray bisan usa nga maaram han iya kabubwason. Waray ini kalainan. Amo ngahaw nga kapalaran an naabot ha mga magtadong ngan ha mga magraogdaog, ha mga mag-upay ngan ha mga magraot, ha mga mainampoon ngan ha mga diri mainampoon, ha mga naghahalad hin mga unong nga tutuboron ngan ha mga diri naghahalad. An maupay sugad la hiya han makasasala; an nagsusumpa sugad la hiya han diri nagsusumpa. Usa an kapalaran para han ngatanan, ngan ini sugad hin kasayop han bisan ano nga nahinanabo dinhe ha kalibutan. Samtang buhi pa an tawo, puno hin karat-an ug tinuyaw an iya hunahuna, ngan namamatay hiya dayon. Kundi an bisan hin-o nga buhi pa dinhe ha kalibutan han mga buhi may-ada paglaom. An buhi nga ayam mauruupay kay han patay nga liyon. Maaram an mga buhi nga mapatay hira, kundi an mga patay waray gud hinbabaroan. Waray na maabot nga balos; hinngalimtan na la hira. Inmupod han ira kamatayon an ira mga paghigugma, an ira mga pagdumot, ngan an ira mga pagbati. Waray na gud nira labot han bisan ano nga nahinanabo dinhe ha kalibutan. Pagpadayon la—pagpatakas hin pagkaon ngan pagkalipay; inom han imo bino ngan pagrayhak. Diri manginginlabot an Dyos. Dayuday pagpakita nga malipayon ngan mahiyomhiyom ka. Pahimulosi an kinabuhi upod han babaye nga imo hinigugma samtang nga buhi ka pa hin waray la pulos nga imo kinabuhi nga iginhatag ha imo han Dyos dinhe ha kalibutan. Pahimulosi ini nga mga waray pulos nga adlaw han imo kinabuhi, kay amo la an maaangkon mo nga balos han ngatanan mo nga kakurian. Panigurohi an bisan ano nga imo pagbubuhaton, kay didto ha kalibutan han mga patay nga imo kakadtoan waray na buhat, waray na hunahuna, waray na hibaro, ngan waray na kinaadman. Hinsabtan ko in lain pa nga butang dinhe ha kalibutan. Diri kanunay nagdadaog han mga pagrumba an mga maglaksi dumalagan, ngan diri kanunay nagdadaog han mga araway an mga mag-isog. Diri dayuday maupay an panginabuhi han mga mag-aram; diri kanunay nagririko an mga may-ada hibaro, ngan diri kanunay nahingangadto ha higtaas nga mga katungdanan an takos nga mga tawo. Nahinanabo ha ngatanan an kadimalas. Diri mo gud hinbabaroan kon san-o aabot an imo panahon. Sugad hin mga tamsi nga tigda la nga nabibitik o sugad hin mga isda nga nadadakop ha pukot, nabibitik man kita ha usa nga maraot nga takna nga diri gud naton ginpapaabot. May-ada pa ako hinkit-an nga maupay nga susgaranan kon gin-uunan-o naton hin pagtagad han kinaadman dinhe ha kalibutan. May-ada hadto gutiay nga bungto nga diri damo an mga umurokoy. Ginsulong ini hin gamhanan nga hadi. Ginpalibotan niya ini ngan nag-andam hin pagruba han mga pader. Nag-ukoy didto in tawo nga pobre kundi listo gud nga makakatalwas unta hiya han bungto. Kundi waray gud may nahinumdom ha iya. Dayuday nagsiring ako nga an kinaadman mauruupay kay han kusog, kundi waray gud naghuhunahuna nga in pobre nga tawo may-ada kinaadman, o nga pamatian an iya mga pulong. Mauruupay pa an pagpamati han manamit nga mga pulong hin tawo nga may kinaadman kay han mga goliat hin punoan dida ha katirok hin mga lurong. Darudamo an nahihimo nga kaupayan han kinaadman kay han mga hinganiban, kundi damo nga kaupayan an nadadaot hin usa nga makasasala. Nagbabaraho in usa ka botelya nga pahamot tungod hin patay nga mga langaw, ngan hinngangalimtan an gidadakoi nga kinaadman tungod hin gutiay nga kalurongan. Kinaiya hin tawo nga may kinaadman an pagbuhat han matadong, ngan kinaiya hin lurong an pagbuhat han kasaypanan. Hisasabtan an iya kalurongan bisan han mga diri kinikilala nga mga tawo nga iya igkakatapo ha dalan; hinsasabotan han ngatanan nga lurong hiya. Ayaw pag-iwas han imo katungdanan kon masina ha imo an imo punoan; mapapasaylo an imo dagko nga mga kasaypanan kon humilom ka la ngan diri bumaton ha iya. Iini in karat-an nga akon hinkit-an ha kalibutan—karat-an nga binubuhat hin mga punoan. Tinatagan hin higtaas nga mga katungdanan in lurong nga mga tawo, kundi hinngangalimtan an mga riko. Hinkit-an ko in dikabayo nga mga oripon, samtang naglalakat la nga baktas sugad hin mga oripon an mga dagko nga pagkatawo. Kon magluong ka, mahuhulog ka ngadto han luong. Kon magruba ka, basi makalusot ka han pader, kakagton ka hin halas. Kon magpusak ka hin mga bato, an bato an makakasamad ha imo. Kon magtiak ka hin kahoy, masasamad ka hini. Kon mangarol an imo parakol ngan diri mo pagbairon, mangungusog ka hin duro hin paggamit hini. Maupay nga andamon mo hin temprano an imo buruhaton. Kawang la an kamaaram mo hin paglumay hin halas kon mauna an halas hin pagkagat ha imo. An pulong hin tawo nga may kinaadman nahatag hin dungog ha iya, kundi an mga pulong in tawo nga lurong nakakapukan han iya kalugaringon. Intremes la anay an pagtikang, ngan ha katapusan, tinuyaw na nga mga pulong. Diri nahunong hin pagyinakan an luong. Waray usa nga maaram han sunod nga mahinanabo, ngan waray makakagsumat ha aton han mahinanabo katapos ta kamatay. An tawo la nga uraura na hin kalurong nga diri na nakakatultol han iya balay an maggugool han iya kalugaringon hin waray la hinungdan nga trabaho. Masamok in nasod kon batan-on pa an iya hadi, ngan mag-aga la hin kombite an iya mga pangulo. Kundi palaran in nasod nga may hadi nga naglulugaring han iya mga kaladnganan, ngan may mga pangulo nga maaram mag-igo han pagkaon ug pag-inom. Kon uraura na hin kahubya in tawo hin pag-ayad han iya atop, magtuturo ini ngan marurumpag an iya balay. Nakakalipay ha imo an pagkombite, ngan nakakapalaksi ha imo an bino, kundi diri ka makakaangkon hini nga duha kon waray nimo kwarta. Ayaw pagsuson han hadi, bisan hin hilom la, ngan ayaw pagsuson han riko, bisan ha imo higdaan nga kwarto. Bangin pagdad-on hin tamsi an iginyakan nimo ngan pagsumatan hira han imo iginsiring. Ipuhunan an imo kwarta ha langyaw nga pagpatigayon, ngan paglabay hin mga adlaw makakaganansya ka. Ibutang an imo mga puhunan didto hin pira nga mga dapit, o bisan pa ha damo nga mga dapit, kay diri ka gud maaram han kadimalasan nga maabot ha imo dinhe ha kalibutan. Bisan ngain an kapukan han kahoy, aadto ini himumutang han iya napukanan. Kon duro na kadakmol an mga dampog, inuuran ini. Kon humulat ka pa han igo nga hangin ngan han maupay nga panahon, diri ka gud makakagtanom, ngan waray nimo pag-aanihon. Ginhimo han Dyos an ngatanan, ngan diri mo hisasabtan an ginbubuhat niya, sugad nga diri mo hinsasabtan an pagtikang hin bag-o nga kinabuhi dida ha tiyan hin usa nga burod. Pagtanom ha aga ngan ha gab-i, kay diri ka maaram kon matubo ba hin maupay ini ngatanan, o kon an syahan nga pagpugas magmamauruupay ba han ikaduha. Maupay an pagpahimulos han kapawa han adlaw. Pagpasalamat han Dyos han kada tuig han imo kinabuhi. Bisan magdiunan-o hin kahilawig han imo kinabuhi, hinumdomi nga labaw pa gud hin kamaiha han panahon nga aadto ka ha lubnganan ngan patay ka na. Waray na gud naton sadang paglaoman didto. Mga batan-on, pagpahimulosi an iyo pagkabatan-on. Pagmalipayon samtang batan-on ka pa. Buhata an iyo karuyag ngan tumana an ungara han iyo kasingkasing. Kundi panumdom kamo nga huhukman kamo han Dyos pinaagi han bisan ano nga ginbubuhat niyo. Ayaw itugot nga may-ada butang nga makapaguol o makapasakit ha iyo. Diri gud mag-iiha an iyo pagkabatan-on. Sanglit hinumdomi an iyo Magburuhat samtang nga batan-on pa kamo, nga diri pa naabot adton magsulob-on nga mga adlaw ngan mga tuig, nga masiring kamo, “Waray ako makagpahimulos han kinabuhi.” Amo ito nga panahon nga magmamadulom ha iyo an kapawa han adlaw, han bulan, ngan han mga bitoon, ngan diri na gud magpapapas an magdakmol nga mga dampog. Niyan mangungurog an iyo mga butkon nga nagpanalipod ha iyo, ngan manluluya an iyo mga bitiis nga magkusog pa yana. Kulang na an iyo mga ngipon hin pagsamsam han iyo kinakaon, ngan magmamadaparap an pagkita han iyo mga mata. Diri na mabati an iyo mga durunggan han aringasa ha kalsada. Makuri na kamo makabati han aringasa han gilingan o han tokar han mga turonggan, kundi mapupukaw kamo ha iyo pagkaturog bisan la han honi hin tamsi. Mahalawhaw para ha iyo an higtaas nga mga dapit ngan makuri na an iyo paglakat. Pag-uubanon na kamo; magsasagodsod na an iyo pagpitad, ngan mawawaray na an ngatanan nga mga hingyap. Mauli kita ha aton kataposan nga pahuwayan, ngan niyan magkakamay-ada pagkasubo ha mga kadalanan. Mauutod an kadena nga salapi, ngan mahuhulog ngan mabubuong an suga nga bulawan; mauutod an pisi ha atabay ngan mabubuong an biso hin tubig. Mabalik ha tapotapo han tuna an aton mga lawas, ngan mabalik an aton espiritu ngadto sa Dyos nga naghatag hini ha aton. Waray la kapulsanan, waray la kapulsanan, nagsiring an Magwarali. Waray la kapulsanan ini ngatanan! Kundi tungod nga may kinaadman an Magwarali, nagpadayon hiya hin pagtutdo han mga tawo han iya hinbaroan. Nag-aram hiya hin mga darahonon ngan ginsarihan niya an ira kamatuoran. Nagtalinguha an Magwarali hin pamiling hin nakakaliaw nga mga pulong, kundi tangkod an mga pulong nga iya ginsurat. An mga puplonganon han mga may kinaadman sugad hin tais nga mga tabog nga ginagamit han mga magmarangno hin pagtugway han mga karnero, ngan an tinirok nga mga darahonon napabilin ha hunahuna sugad hin mga raysang nga ginpadulot hin maupay. Iginhatag ini han Dyos nga amo la nga Magmarangno ha aton ngatanan. Anak, may-ada pa angay mo pagbantayan. Waray kataposan an pagsurat hin mga basahan, ngan makakapaluya ha imo in duro nga pag-inaram. Katapos hini ngatanan, usa nga butang an angay igsiring: Tahora an Dyos ngan tumana an iya mga sugo, kay amo la ini an tuyo han paghimoa han tawo. An Dyos an maghuhukom han ngatanan nga aton ginbubuhat, magmaupay o magmaraot, bisan an mga butang nga ginbuhat hin hilom. Ini an labi kamatahom nga mga kanta ni Solomon. Ginluob mo ako hin mga harok han imo mga im-im; an imo gugma matam-is pa kay han bino. An paghinabe han imo ngaran; nagpapahinumdom han alimyon han imo pagkamahamot. Sanglit tunay an paghigugma han mga daraga ha imo. Dad-a ako ngan pagkalakat kita; ikaw an akon hadi ngan dad-a ako ngadto han imo kwarto. Magmamalipayon kita nga duha; patakas hin pag-inom ngan wad-a ta dida ha paghigugma an aton kalugaringon. Diri urosahon nga hinihigugma ka han ngatanan nga kababayen-an! Kababayen-an han Jerusalem, tinuod nga tabunon ako kundi mahusay, tabunon ako sugad han mga tulda ha kamingawan han Kedar, kundi mahusay sugad han mga kurtina ha palasyo ni Solomon. Ayaw ako pagtamaya tungod han akon panit, kay sinirakan ako han adlaw. Nasina ha akon an akon kabugtoan nga kalalaken-an ngan ginpatrabaho ako nira ha urubasan; ngan waray na ako panahon hin pagmangno han akon kalugaringon. Sumati ako, akon hinigugma, ngain mo dadad-a hin pagpanibsib an imo mga panon? Diin ini hira sisirong han naudto nga adlaw? Kay ano nga aadto ta man ikaw bibilnga han mga panon han iba nga mga magmarangno? Diri ka ba maaram han dapit, ikaw, an labi kamatahom han kababayen-an? Lakat ngan sunda an panon; pamiling hin panibsiban han imo kakandingan, hirani han mga tulda han mga magmarangno. Ikaw nga akon hinigugma nakakakabig hin kalalaken-an, sugad nga in babayi nga kabayo nakakapukaw han balatian han lalaki nga mga kabayo han mga karuwahe ni Faraon. Matahom an imo hilaba mga buhok nga matabon han imo mga bayhon, ngan natunton ha imo liog sugad hin mga alahas. Kundi ighihimo ka namon hin kwentas nga bulawan, nga may mga sabong nga salapi. Samtang nahigda an akon hadi, naluob an hangin hin alimyon han akon pahamot. Mahamot sugad hin mirra an akon higugmaon samtang nasandig hiya ha akon mga dughan. An akon hinigugma sugad han mga bukad ha kapatagan nga namumukalkag ha mga urubasan han Engadi. Hin kamahusay nimo, akon hinigugma; nasilaw gud hin gugma an imo mga mata! Hin kagwapo nimo, akon minahal; nakakalipay ka gud ha akon! Aton higdaan an linghod nga kabanwaan; nga paduros han aton balay an mga sidro, ngan aton alkoba an mga kahoy nga sipres. Usa la ako nga bukad ha kapatagan han Saron, usa nga liryo ha kahimub-an hin bukid. Sugad hin liryo dida hin katungkan amo man an akon hinigugma dida han kababayen-an. Kon itanding hin iba nga kalalaken-an, an akon minahal, sugad hin kahoy nga mansanas dida ha butnga han kagurangan. Karuyag ko hin pagsirong ha iya landong, ngan pagtilaw han matam-is niya nga bunga. Gindara ako niya ha iya kombitehan, ngan gintahoban ako niya han bandera han gugma. Pakusga ako hin mga pasas, ngan pakaona ako hin mga mansanas! Kay naluya ako tungod hin balatian han gugma. Inuunlan ko an iya wala nga kamot, ngan nahapuhap ha akon an iya tuo nga kamot. Saari ako niyo, kababayen-an han Jerusalem; pagsumpa kamo pinaagi han malaksi nga bugsok nga diri niyo sasamokon an amon paghigugma. Nabati ako han tingog han akon higugmaon. Naabot hiya nga nagdadalagan ha kabukiran, ngan ha kapungtoran ngadi ha akon. Sugad hin malaksi nga bugsok an akon hinigugma, sugad hin nati nga lalaki nga bugsok. Natindog hiya ha ligid han pader. Nahiling hiya ha bintana, ngan nag-iinaw hiya dida han mga rehas. Nakikighimangraw ha akon an akon higugmaon. Sanglit kadi na, akon hinigugma; akon minahal, bunyog ha akon. Linmabay na an kathagkot; hinmunong na an pag-inuran; namumukalkag ha kaumhan an mga bukad. Amo ini an panahon hin pagkanta, hinbabatian ha kaumhan an honi han mga sarapati. Nagtikang na an pagkahinog han mga igos; nangangalimyon an namumukad nga mga ubas. Sanglit kadi na, akon hinigugma, akon minahal, bunyog ha akon. Sugad ka hin sarapati nga natago ha mga lungag hin bato. Pakitaa ako han imo mahusay nga bayhon ngan pabatia ako han imo manamit nga tingog. Dakpa an mga miro, an gudtiay nga mga miro, nga diri pa nira pupuohon an aton namumukad nga urubasan. Akon hiya, an akon higugmaon, ngan iya man ako. Ginpapasibsib niya an iya panon dida han mga liryo ngada han panharupoy ha kaagahon ngan kapara han kasisidman. Balik gad, akon hinigugma, sugad hin malaksi nga bugsok, sugad hin lalaki nga bugsok ha kabukiran han Betero. Ha akon pagkaturog ha kada gab-i, gin-inop ko an akon higugmaon; ginbiling ko hiya, kundi waray ko hiya hiagii. Ginsinudoysudoy ko an syudad, ha kakalsadahan ngan mga kasuoksuokan. Ginbiling ko an akon higugmaon. Ginbiniling ko, kundi waray ko hiya hiagii. Hinkit-an ako han nagsusudoy nga mga magbarantay han syudad. Ginpakianhan ko hira, “Waray ba kamo makakita han akon higugmaon?” Ha akon gudla pagbaya ha ira, hin-agian ko hiya. Ginkaptan ko hiya ngan waray ko na hiya buhii tubtob nga gindara ko hiya ha balay han akon iroy, ngadto han kwarto nga akon natawohan. Saari ako niyo, kababayen-an han Jerusalem, pagsumpa pinaagi han maglaksi nga mga bugsok nga diri niyo sasamokon an amon paghigugma. Ano ba ini nga tikanhi tikang ha sinirangan, sugad hin harigi nga aso, nga nangangalimyon hin insyenso ug mirra, an insyenso nga iginbaligya han mga magparatigayon? Kitaa! Amo ini hi Solomon nga sakay han iya trono; saysenta nga mga sondalo an gwardya ha iya, an gimamaupayi nga mga sondalo ha Israel. Batid hira ngatanan han espada; batid gud hira ngan nalagas na la hira ha pag-awayan. Sangkap hin espada an kada usa ha ira, andam kon sulongon hira ha gab-i. Nasakay hin trono hi Hadi Solomon nga hinimo han gimamahali nga kahoy. Pinutos hin salapi an mga harigi hini; hinapinan ini hin dugnit ngan sinamay hin bulawan. Pinutos hin dugnit nga mapula an mga kohen hini, nga ginhablon han kababayen-an han Jerusalem. Kababayen-an han Sion, kadi ngan kitaa hi Hadi Solomon. Nakakasul-ot hiya han korona nga iginbutang han iroy niya ha iya ulo, ha adlaw han pagkasla ha iya, ha adlaw han iya pagkalipay ngan pagrayhak. Hin pagkamahusay mo, akon hinigugma! Nasilaw gud hin gugma an imo mga mata ha luyo han imo masilag nga bilo! Nasayaw an imo buhok sugad hin panon hin kakandingan nga nagkakalugsong ha kapungtoran han Galaad. Mabusag an imo mga ngipon sugad han kabusag han mga karnero nga bag-o pa gudla nga inarotan ngan kinarigosan. Waray gud hini may naiban; padispadis gud ini ngatanan. Sugad an imo mga im-im hin pula nga laso; matahom pagkit-on kon nagyayakan ka! Nasilaw an imo mga bayhon ha luyo han imo masilag nga bilo. Sugad han lantawan ni David an imo liog, malidong ngan mahamis, nga may nabitay nga kwentas nga sugad hin usa ka yukot nga mga taming. Sugad hin maglaksi nga mga bugsok an imo mga suso, hin magkaruha nga mga bugsok nga naninibsib hin mga liryo. Mapakadto ako ha pungtod han mirra, an pungtod hin insyenso, ngada han pagharupoy ha kaagahon ngan han pagpapas han kasisidman. Hin kamahusay nimo, akon hinigugma, hin kahingpit gud nimo! Upod ha akon tikang ha Kabukiran han Libano, akon pangarasaw-on, upod ha akon tikang ha Libano. Lugsong tikang ha sampaw han Bukid Amana, tikang ha Bukid Senir ngan Bukid Hermon, diin nag-uokoy an mga liyon ngan mga leyopardo. An paniplat han imo mga mata, akon hinigugma ug pangarasaw-on, ngan an kwentas nga imo bitay an nakabihag han akon kasingkasing. Nakakalipay ha akon an imo pagmahal, akon hinigugma ug pangarasaw-on. Matam-is pa kay han bino an imo paghigugma; maharuhamot pa kay hin bisan ano nga balsamo imo pahamot. Aada ha imo mga im-im an rasa hin dugos, akon minahal, gatas ug dugos para ha akon an imo mga dila. May-ada han ngatanan nga alimyon han Libano an imo panapton. Usa nga tinago nga tanaman an akon hinigugma ngan pangarasaw-on, inalad nga tanaman, kalugaringon nga burabod; maupay an pagtubo didto han mga tanom. Natubo ini sugad hin mga granada, nga magrasa an mga bunga. Diri nagkukulang hin nardo ug tiena, hin asafran, kalamos, ug kanela, o hin magkalainlain nga insyenso. Naturok didto an mirra ug aloe, upod pa an iba nga mga maghamot nga kahoy. Tinutubigan hin mga burabod an tanaman, an mga sapa hin masulog nga tubig, nga nag-aawas tikang ha Kabukiran han Libano. Pagmata na, Hangin nga Amihan. Hangin nga Habagat, hangini an akon tanaman; pun-a hin alimyon an kahanginan. Pakadtoa ha iya tanaman an akon higugmaon ngan pakaona han labi kamarasa nga mga bunga. Sinmulod ako ha akon tanaman, akon hinigugma, akon pangarasaw-on. Nanguha ako hin balsamo ug mirra; kinmaon ako han balayan nga puno hin dugos inminom ako han bino ug gatas. Kaon ngan inom, mga hinigugma, tubtob han iyo kahubog han gugma! Samtang nakaturog ako, waray hunong hin pagputok han akon kasingkasing. Nag-inop ako nga nagtuktok ha porta an akon higugmaon. Pasudla ako, akon minahal, akon higugmaon, akon sarapati. Mahulos na hin tun-og inin akon ulo, ngan humog na hin yamog an akon buhok. Naghubo na ako; kay ano nga magbabado na liwat ako? Nanhimsaw na ako; kay ano nga huhugawan ko na liwat an akon mga tiil? Kinaptan han akon higugmaon an porta, ngan nalipay ako nga hirani hiya. Andam na ako hin pagpasulod ha iya. Naputos hin mirra an akon mga kamot, Nagturo han tunaw nga mirra an akon mga tudlo, han pagkapti ko han trangka han porta. Binuksan ko an porta para han akon higugmaon, kundi waray na hiya dida. Ungara ko gud hin pamati han iya tingog! Ginbiling ko hiya, kundi waray ko na hiagii; gintawag ko hiya, kundi waray na hiya bumaton. Hin-agian ako han mga magbarantay nga nagsusudoy han syudad; ginbalbag ngan ginsamad ako nira; gingisi han mga gwardya han pader an akon kurugpos. Kababayen-an han Jerusalem, saari ako niyo nga kon hiagian niyo an akon higugmaon, sumati hiya niyo nga masakit na ako tungod hin paghigugma. O labi kamaanyag han kababayen-an, lain ba han iba an imo higugmaon? Ano gud an makawiwili dida ha iya nga pasasaaron mo man kami? Gwapo ngan makusog an akon hinigugma; usa la hiya ha napulo ka yukot. Mahal pa hiya kay han bulawan; kurong an iya buhok, nga lubos maitom sugad hin uwak. Maanyag an iya mga mata sugad han mga sarapati ha ligid hin masulog nga sapa, mga sarapati nga kinarigosan hin gatas, ngan nag-uokoy ha ligid han sapa. An iya mga bayhon matahom sugad hin tanaman, nga puno hin mga tanom nga maghamot. Sugad hin mga liryo an iya mga im-im, nga hulos han tunaw nga mirra. Bibyooson an iya mga kamot, ngan nakakasul-ot hiya hin mga singsing nga may mga mahal nga bato. Sugad hin mahamis nga marpil an iya lawas, nga luob hin mga bato nga sapira. Mga harigi nga alabastro an iya mga paa, nga ipinatungtong hin bulawan. Makaaramdok hiya sugad han Kabukiran han Libano, nga may nananawantawan nga mga sidro! Matam-is paghadkan an iya baba; aada ha iya an ngatanan ko nga ungara. Amo ini hiya, an akon higugmaon, O kababayen-an han Jerusalem. O labi kamatahom han kababayen-an, diin pakadto an imo higugmaon? Sumati kami han dalan nga iya gin-agian, basi kabuligan ka hin pamiling ha iya. Kinmadto ha iya tanaman an akon higugmaon, diin naturok didto an mga kahoy nga balsamo. Nagpasibsib hiya han iya panon didto ha tanaman, ngan nanguha hiya hin mga liryo. Akon hiya, an akon higugmaon, ngan iya man ako; nagpasibsib hiya han iya panon dida han mga liryo. Sugad ka han Jerusalem kamahusay, akon hinigugma, sugad ka kamatahom han syudad han Tirsa, sugad ka kamakaaramdok hini nga dagko nga mga syudad. Ilingiw ha akon an imo mga mata; kay nabibihag ako hini. Nagsasayaw an imo buhok sugad hin panon hin kakandingan, nga nagkakalugsong ha kapungtoran han Galaad. Sugad kamagbusag an imo mga ngipon hin panon hin kakarnerohan, nga bag-o pala nga ginkurigosan. Waray gud hini may naiban; padispadis gud ini ngatanan. Nasilaw an imo mga bayhon ha luyo han imo masilag nga bilo. Makakaangkon an hadi hin 60 nga mga rayna, hin 80 nga mga aruasawa, ngan diri maihap nga kadaragan-an! Kundi usa gudla an akon hinigugma, ngan sugad hiya hin sarapati kamahusay. Usa gudla hiya nga anak nga babaye han iya nanay, an pinauna nga bata han iroy niya. Natan-aw ngan nadayaw ha iya an ngatanan nga kababayen-an. Nagkakanta an mga rayna ngan mga aruasawa han ira mga pagdayaw ha iya. Hin-o ba ini kanay paniplat sugad hin kaagahon? Maanyag sugad han bulan ngan mapawa sugad han adlaw? Linmugsong ako tikang han mga almendras hin pagkita han linghod nga mga tanom ha kahamub-an, hin pagkita han lapyo nga mga dahon ha mga ubas ngan han mga biyuos nga bukad han mga kahoy nga granada. Nangungurog ako; gindasig mo ako hin paghigugma sugad han kutsero han karuwahe tipakadto ha pag-awayan. Sayaw, sayaw, daragita han Sulam. Pakitaa kami han imo pagsayaw. Kay ano nga karuyag niyo kumita ha akon samtang nasayaw ako ha butnga hin mga rumbay hin mga magkirita? Hin pagkamaanyag mo nga babaye! Hin pagkamatahom han imo mga tiil nga may sandalyas. An kabawog han imo mga paa buhat hin usa nga iskultor. An imo pusod sugad hin surudlan nga dayuday puno hin mahamot nga bino. An imo hawak sugad hin usa nga upong hin trigo, nga ginpapalibotan hin mga liryo. Sugad hin magkaruha nga bugsok an imo mga suso, sugad hin duha nga maglaksi nga mga bugsok. Sugad hin torre nga marpil an imo liog. An imo mga mata sugad han mga linaw ha syudad han Hesebon, hirani han ganghaan hito nga syudad nga dako. An imo irong sugad han lantawan han Libano, nga naatubang han Damasco. An paghangad han imo ulo sugad han Bukid Carmelo. An tinalunay mo nga buhok matahom sugad han gimamaupayi nga satin; nakakabihag hin hadi an kamaanyag hini nga buhok. Hin pagkamahusay mo, hin pagkamatahom mo! Hin pagkahingpit han mga kalipay han imo paghigugma! Sugad ka hin kahoy nga palmera kamalubay, ngan an imo mga suso mga urapong han mga bunga han palmera. Akon pagsasak-on an kahoy nga palmera, ngan pamumuroon ko an iya mga bunga. Ha akon an imo mga suso, sugad hin mga urapong hin ubas. An imo gininhawa sugad han alimyon han mansanas, ngan an imo baba sugad han labi kamaramit nga bino. Niyan paawasa an bino nga diri nahapit ha mga im-im ug ngipon han akon higugmaon, kundi nadayon la ngadto ha iya but-ol. Iya ako han akon hinigugma, ngan naungara hiya ha akon. Tana, higugmaon, kadto kita ha kaumhan, ngan didto kita ha kabaryohan hin pagpalabay han kagab-ihon. Mabangon kita hin sayo ngan kikitaon ta an mga puno hin ubas kon nanaringsing na ini, kon nanmuklad na an mga biyuos, ngan kon nanmukad na an mga granada. Didto igtutug-an ko ha imo an akon paghigugma. Mangangalimyon ha imo an mga mandragora, ngan an ngatanan nga mag-upay nga mga bunga aada ha aton portahan. Gin-andam ko para ha imo, akon hinigugma, an daan ngan an bag-o nga makakahatag ha aton hin kalipay. Hingyap ko nga bugto ka unta nakon nga lalake, nga ginpasuso ha dughan han akon iroy. Basi kon magkatapo kita ha kalsada, makaharok ako ha imo hin waray manginginlabot ha aton. Dadad-on ko ikaw ngadto ha balay han akon iroy, diin makakatutdo ka ha akon hin paghigugma. Tatagan ko ikaw hin pinahamotan nga bino, ngan paiimnon ta ikaw han akon bino nga granada. Inuunlan ko an imo wala nga kamot, ngan nahapuhap ha akon an tuo mo nga kamot. Kababayen-an han Jerusalem, saari ako niyo nga diri niyo pagsasamokon an amon paghigugma. Hin-o ini nga naabot tikang ha kamingawan, nga nag-aagbayay ngan han iya hinigugma? Ginpukaw ko ikaw ha sirong han kahoy nga mansanas, ha dapit nga imo natawhan. Sadhi an imo kasingkasing ha ngatanan nga paghigugma labot ha akon, ayaw na paggakos hin iba labot ha akon. Sugad kagamhanan han kamatayon an paghigugma; sugad kamapintas han kamatayon an pag-abugho. Naglalarab ini ngan naglalaga sugad hin naglalahinggab nga kalayo. Waray tubig nga makakaparong; waray baha nga makakasubo hini. Kundi kon may-ada magtinguha hin pagpalit hin gugma pinaagi han iya manggad, pagtamay la an iya maaangkon. May namon batan-on nga bugto nga babaye, ngan gudtiay pa an iya mga suso. Ano an amon bubuhaton para ha iya kon umabot in ulitawo nga mangulitawo ha iya? Kon usa hiya nga pader, pananalipdan namon hiya hin torre nga salapi. Kundi kon usa hiya nga ganghaan, pananalipdan namon hiya hin sidro nga mga tabla. Usa ako nga pader ngan an mga torre hini amo an akon mga suso. Maaram an akon higugmaon nga kon upod ako ha iya, hiaagian ko an kahimyang ug kamurayaw. May-ada urubasan hi Solomon didto hin dapit nga ginngaranan Baal Hamon. Ngan ginpahuram ini niya ngadto hin mag-uruma; nabayad an kada usa hin usa ka yukot nga salapi. Hipusa, Solomon, an imo usa ka yukot nga salapi, ngan babahinan ko hin duha ka gatos nga salapi an mga mag-uruma. May-ada ko kalugaringon nga urubasan. Pabatia ako han imo tingog tikang ha tanaman, akon hinigugma; naghuhulat an akon mga kaurusa hin pamati han imo mga pulong. Kadi ha akon, akon higugmaon, sugad hin malaksi nga bugsok, sugad hin bugsok nga lalaki ha kabukiran nga naturok in mga maghamot nga tanom. Aanhi hini nga basahan an mga mensahe mahitungod han Juda ug Jerusalem nga iginpadayag han Dyos kan Isaias nga anak ni Amoz, ha panahon nga mga hadi han Juda hira Oseas, Jotam, Acas ug Ezequias. Nagsiring an Ginoo, “Tuna ug langit, pamatii an akon igyayakan! Sinmupil ha akon an mga anak nga akon ginmangnoan. Maupay pa an baka kay nakilala han iya agaron ngan an asno nakilala han pasungan nga gintutubongan ha iya han agaron kundi an akon mga tawo, an Israel, diri maaram ngan diri nasabot.” Maghihikaraot ka, ikaw nga makasasala nga nasod, kamo nga maghugaw ngan magraot nga mga tawo! Binubug-atan kamo han iyo mga sala! Ginsikway niyo an Ginoo nga baraan nga Dyos han Israel, ngan tinmalikod kamo ha iya. Kay ano nga nagpapadayon kamo hin pagsupil? Karuyag ba niyo nga kastigohon pa kamo? Israel, luob na hin kasamdan an imo ulo, ngan masakiton an imo kasingkasing ug hunahuna. Waray gud maupay nga bahin han imo lawas tikang ha alimpoporo ngadto ha rapadapa han imo tiil. Luob ka hin mga pilas, mga kaduntan, ngan mga kasamdan nga waray paglinisi, pagbutka ngan pagtambala. Ginpuo an imo nasod ngan gin-ugtang an imo mga syudad. Ha imo atubangan ginrikupo hin mga lumalangyaw an imo tuna ngan ginpanruba an ngatanan nga mga butang. An Jerusalem la an nahisalin, usa nga syudad nga ginsulong—nga waray panalipod sugad hin payag hin magmarangno hin urubasan, o hin sirongan didto hin uma hin mga pipino. Kon waray itugot han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga mabuhi in pira nga mga tawo, napupukan gud an bug-os nga Jerusalem, sugad han Sodoma ug Gomora. Mga tawo han Jerusalem, an iyo mga punoan ngan an iyo mga tawo sugad hadton mga taga Sodoma ug Gomora. Pamatii an igyayakan ha iyo han Ginoo. Pamatii an igtututdo ha iyo han aton Dyos. Nasiring hiya, “Naghuhunahuna ba kamo nga naruruyag ako hini ngatanan nga mga halad nga iyo gintutubod para ha akon? Sinusumhan na ako han mga karnero nga iyo gintutubod nga mga halad, ngan han mga tambok han iyo mag-upay nga mga hayop. Inuuyaman na ako han dugo han mga todo nga baka, mga karnero, ngan mga kanding. Hin-o ba an naghangyo ha iyo nga dad-on ha akon ini ngatanan kon makanhi kamo hin pagsingba ha akon? Hin-o an naghangyo ha iyo hini nga pagpasipara dinhe han akon Templo? Waray la gamit an pagdara han iyo mga halad. Ikinangangalas ko an baho han insyenso nga iyo gintutubod. Diri na ako nakakailob han iyo mga Pyesta han Subang nga Bulan, han iyo mga Adlaw nga Iparahuway, ngan han iyo siringbahon nga katirok, nahugawan ini ngatanan han iyo mga sala. Napupungot ako han iyo mga Pyesta han Subang nga Bulan ngan baraan nga mga adlaw; paras-anon ini nga ginugul-an na ako hin pagdinara. “Kon bayawon niyo an iyo mga kamot ha pag-ampo, diri ako magkikita ha iyo. Magkadiano kadamo an iyo pag-ampo, diri ako mamamati, kay puros dugo an iyo mga kamot. Paglinis kamo. Paukya na ini ngatanan nga magraot nga akon nakikita nga iyo ginbubuhat. Tinuod, ukoy na kamo hin pagbuhat hin maraot, ngan pag-aram kamo hin pagbuhat hin maupay. Tinguhaa nga pagbuhaton an katadongan—buligi an mga gintatalumpigos, tagi han ira mga katungod an mga ilo, ngan panalipdi an mga balo nga kababayen-an.” Nasiring an Ginoo, “Yana pagtuhay kita. Nadum-itan kamo hin pula tungod hin sala, kundi huhugasan ko kamo basi kamo magmalinis sugad hin gapas. Bisan kon an iyo mga dum-it lubos hin kapula, magmamabusag gud kamo sugad hin lubos kabusag nga barahibo hin karnero. Kon magsugot la kamo ha akon, makaon kamo han mag-upay nga mga abot han tuna. Kundi kon umato kamo ha akon, magkakamatay kamo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” An syudad nga matinumanon hadto anay sugad na yana hin babaye nga maraot in dungog. Han una nga panahon puno ini hin magtadong nga mga tawo, kundi yana mga parapamatay nala an nahisasalen. Jerusalem, sugad ka hin salapi hadto anay, kundi yana waray ka na pulos; sugad ka hin manamit nga bino, kundi yana tubig ka na la. Mga magsinupilon an imo mga pangulo ngan kasangkayan hira hin mga kawatan; dayuday nakarawat hira hin mga regalo ngan mga hukip. Diri gud nira pinananalipdan an mga ilo didto ha hukmanan, o pinamamatian an mga balo nga kababayen-an kon magsusumbong hira didto ha hukmanan. Sanglit pamatii yana an igyayakan han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, an gamhanan nga Dyos han Israel; “Bubulson ko kamo nga akon mga kaaway, ngan diri na kamo makakasamok ha akon. Magios ako kontra ha iyo. Pagpupurogon ko kamo sugad han pagpurog hin metal, ngan kukuhaon ko an ngatanan nga iyo mga hugaw. Tatagan ko kamo yana hin mga pangulo ngan mga magsaragdon nga sugad hadton mga una nga panahon. Niyan tatawgon an Jerusalem nga matadong ngan matinumanon nga syudad.” Tungod nga matadong an Ginoo, tatalwason niya an Jerusalem ngan an ngatanan didto nga magbabasol. Kundi dudugmokon niya an ngatanan nga makakasala ngan masupil ha iya, pamamatayon niya an ngatanan nga masalikway ha iya. Magbabasol kamo nga nagsingba hin mga kahoy ngan nag-ataman hin baraan nga mga tanaman. Malalaya kamo sugad hin tikamaratay nga tuog, sugad hin tanaman nga diri natutubigan. Sugad nga nasusuritan in mga uhot pinaagi hin sispas, mabubungkag man an gamhanan nga mga tawo pinaagi han ira kalugaringon nga magraot nga mga buhat, ngan waray bisan hin-o nga makakapugong han ira pagkabungkag. Iini an mensahe nga iginhatag han Dyos kan Isaias nga anak ni Amoz hiunong han Juda ug Jerusalem. Ha mga adlaw nga tiarabot an bukid nga tinitindogan han Templo amo an labi kahitaas han ngatanan, nga mananawantawan han ngatanan nga kapungtoran. Maawas ngadto hini in damo nga mga nasod, ngan masiring an ira mga tawo, “Sagka kita han pungtod han Ginoo, ngadto han Templo han Dyos han Israel. Basi pagtutdoan kita niya han karuyag niya ipabuhat ha aton; ngan maglakat kita dida han mga agian nga iya ginpili. Kay tikang ha Jerusalem an pagturon-an han Ginoo; tikang ha Sion nagyayakan hiya han iya mga tawo.” Magtutuhay hiya hin mga kalipongan dida han dagko nga mga nasod. Pipilpigon nira an ira mga espada ngan hihimoon nga mga arado, ngan an ira mga bangkaw hihimoon nga mga garab. Diri na gud makikig-away an mga nasod, diri na gud mag-aandam para hin araway. Mga tulin ni Jacob, paglakat na kita dida han kapawa nga ihinatag ha akon han Ginoo! O Dyos, iginsikway mo an imo mga tawo nga mga tulin ni Jacob! Puno an tuna hin mga pagdiwata nga tikang ha Sinirangan, ngan tikang ha Filistia. Nagsusunod an mga tawo hin langyaw nga mga batasan. Puno an ira tuna hin salapi ug bulawan, ngan diri maiihap an ira mga manggad. Puno an ira tuna hin mga kabayo, ngan diri maiihap an ira mga karuwahe. Puno an ira tuna hin mga diyosdiyos ngan nagsisingba hira hin mga butang nga hinimo han ira kalugaringon nga mga kamot. Mahiuubos ngan maaalohan an ngatanan. Ayaw hira pagpasayloa, O Ginoo! Matago hira ha sakob hin mga lungib didto han batoon nga kapungtoran, o magbubuho dida han tuna basi hira makalikay han kasina han Ginoo ngan hin pagtago tikang han iya gahom ngan pagkaharangdon! Maabot in adlaw nga matatapos an kamapinahitas-on han tawo, ngan mabubungkag an kaparayawnon han tawo. Niyan an Ginoo na gud la an pagdadayawon. Dida hito nga adlaw papaubson han Ginoo nga Labi Kamakagarahum an ngatanan nga gamhanan, an ngatanan nga mapinahitas-on ngan maparayawnon. Pagpupudlon niya an higtaas nga mga sidro han Libano ngan an ngatanan nga mga tuog didto ha tuna han Basan. Papatagon niya an higtaas nga kabukiran ngan kapungtoran, an tagsa nga hitaas nga torre, ngan an mga pader han tagsa nga kuta. Lulunoron niya bisan an labi kadagko ngan labi katahom nga mga barko. Matago an mga tawo ha sakob hin mga lungib didto han batoon nga kapungtoran, o magbubuho dida han tuna hin paglikay han kasina han Ginoo ngan hin pagtago tikang han iya gahom ngan pagkaharangdon, kon kumanhi na hiya hin pagbay-og han tuna. Kon umabot na ito nga adlaw, ilalabog nira an bulawan ug salapi nga mga diyosdiyos nga ira ginhimo, ngan babayaan nira ini ngadto han mga yatot ngan mga kulalaknit. Kon kumanhi na an Ginoo hin pagbay-og han tuna, matago an mga tawo ha sakob hin mga buho ngan mga lungib didto han batoon nga kapungtoran hin paglikay han iya kasina ngan hin pagtago tikang han iya gahom ngan pagkaharangdon. Ayaw na pagtapod dida hin mga tawo nga may kamatayon. Ano gud an ira kapulsanan? Karuyag kuhaon han Ginoo, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, tikang ha Jerusalem ug Juda an bisan ano ngan an bisan hin-o nga sinasarigan han mga tawo. Kukuhaon niya an ira pagkaon ngan an ira tubig, an ira mga bayani ngan an ira mga sondalo, an ira mga maghurukom ngan an ira mga manaragna, an ira mga parapanhimalad ngan an ira mga dumagko han nasod, an ira mga pangulo hin kasondalohan ngan mga pangulo han ira gobyerno, an ira mga hinangad nga tawo ngan an ngatanan nga diwatero nga maaram magpugong hin mga hinabo han kalibutan. Itutugot han Ginoo nga mangno-an an mga tawo hin mga bata pa nga kalalaken-an. An tawo masingabot han iya igkasi-tawo. An mga batan-on diri matahod han ira mga tigurang, ngan an bastos nga mga tawo diri matahod han ira mga labaw. Maabot in panahon nga an mga sakop hin banay magpipili hin usa han ira mga kaapi ngan sisidngon niya, “May-ada ka pa man ginbabado, sanglit ikaw an pagpangulo ha amon hini nga panahon hin kakurian.” Kundi mabaton hiya, “Ayaw ako! Diri ako makakabulig ha iyo. Waray ko liwat pagkaon o panapton. Ayaw ako paghimoa nga iyo pangulo!” Tinuod, maghihikaraot an Jerusalem! Napupukan na an Juda! Kontra na han Ginoo an ngatanan nga ira pulong ngan buhat; ginpakaalohan nira ha atubangan han mga tawo an Dyos. An ira mga pagpalabilabi amo an saksi kontra ha ira. Nagpapakasala hira ngan waray na kaawod han ginbuhat han mga tawo han Sodoma. Maghihikaraot hira ngan hira la ngahaw an sadang pagbasolon. Magmamalipayon an magtadong nga mga tawo, ngan maghihingaupay hira. Magpapahimulos hira han ira ginkabudlayan. Kundi maghihikaraot an magraot nga mga tawo; bubuhaton ha ira an ira ginbuhat ha iba. Nagtatalumpigos han akon mga tawo an mga nagpapahuram hin kwarta ngan naglilimbong ha ira an mga nagpapautang ha ira. Mga tawo ko, ginlilipatlipat kamo han iyo mga pangulo, sanglit diri kamo maaram kon ngain kamo kakadto. Andam na an Ginoo hin pag-asoy han iya sumbong, andam na hiya hin paghukom han iya mga tawo. Gindara han Ginoo ngadto ha hukmanan an mga katigurangan ngan mga pangulo han iya mga tawo. Amo ini an iya sumbong: “Gintikas niyo in mga urubasan ngan ginpuno niyo an kabablayan han iyo naagaw han mga kablas. Waray niyo katungod hin pagpuo han akon mga tawo ngan hin pagsingabot han mga kablas. Ako nga Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Tan-awa hin kamalabyaw han kababayen-an han Jerusalem! Nahangad hira kon naglalakat ngan makairipa an ira paniplat. Mahinay an ira pagpitad ngan nalagapak an ira sapatos kon nalakat. Kundi sisirotan ko hira—magrurubo an ira buhok pinaagi hin mga katol ngan madadangas hira.” Maabot in adlaw nga kukuhaon han Ginoo tikang han kababayen-an han Jerusalem an ngatanan nira nga ipinaparayaw—an mga sab-ong nga ira ginsusul-ot dida han ira mga mukubuko han tiil, han ira mga ulo, han ira mga liog, ngan dida han ira mga butkon. Kukuhaon niya an ira mga bilo ngan an ira mga pandong; an mga pulseras ug mga paha nga may-ada lumay; an mga singsing dida han ira mga tudlo ngan han ira mga irong; an ngatanan nira nga marahalon nga mga bado nga higlaba, mga kapa, mga kurugpos, ngan mga pitaka; an ira masilag nga mga panapton, an ira lino nga mga panyolito, an mga baliog, ngan higlaba nga mga taong dida han ira mga ulo. Imbes nga magamit hira hin mga pahamot, magmamabaho lugod hira; imbes mag-upay nga mga paha, magamit hira hin bahol nga mga pisi; imbes maghusay nga mga buhok, madadangas hira; imbes marahalon nga mga panapton, magsusul-ot hira hin gisigisi nga bado; mahihimo nga kaarawdan an ira katahom! Pamamatayon didto ha pag-awayan an mga tawo han syudad, tinuod, bisan pa an labi ka kusgan nga mga tawo. Magmamabidoon ngan magngunguyngoy an mga ganghaan han syudad ngan an syudad masusugad hin babaye nga hubolubas nga nalumpagi ha tuna. Kon umabot na ito nga panahon, makapyot in pito nga kababayen-an hin usa nga lalake ngan masiring hira, “Ayaw kabaraka, may-ada namon pagkaon ug panapton; tugoti kami hin pagsumat han mga tawo nga amon ka bana, basi diri kami mag-antos han kaarawdan hin kawaray bana.” Maabot an panahon nga hihimoon han Ginoo nga an tagsa nga tanom ug kahoy dida han tuna matubo nga matahom ug dagko nga mga kahoy. Malilipay ngan maparayaw an ngatanan nga mga tawo han Israel nga mahisalin nga buhi tungod han mga abot han tuna. Tatawgon nga baraan an tagsa nga mahibilin didto ha Jerusalem nga ginbuot han Dyos nga mabuhi. Pinaagi han iya gahom huhukman ngan pupurogon han Ginoo an nasod ngan huhugason an sala han Jerusalem ngan an dugo nga gin-ula didto. Niyan ha igbaw han Bukid Sion ngan ha igbaw han mga tawo nga nagtitirok didto, magpapadara an Ginoo hin dampog kon adlaw, ngan hin aso ngan hin masilaw nga laga kon gab-i. Tatahoban ngan luluobon han himaya han Ginoo an bug-os nga syudad. Lilindongan han iya himaya an syudad tikang han kapaso han adlaw, ngan hihimoon ini nga darangpan, nga sirongan kon mauran o kon mabagyo. Pamati samtang magkakanta ako han akon hinigugma, hin usa nga kanta hin gugma mahitungod han iya urubasan: May urubasan an akon hinigugma didto hin malangbo nga pungtod. Nag-ukal hiya han tuna ngan ginhawanan ini niya han mga bato; nagtanom hiya hin labi kamanamit nga mga ubas. Nagtindog hiya hin lantawan ha butnga han urubasan, ha pagbantay hini, ginbutangan niya hin piriihan han ubas ngan surudlan han bino. Naghulat hiya nga mahinong an mga ubas, kundi maaslom man an mga bunga. Sanglit yana nasiring an akon sangkay, “Kamo nga mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem ug Juda, paghukmi niyo ako ngan an akon urubasan. May-ada ba waray ko pagbuhata para han urubasan? Niyan kay ano man nga namunga ini hin mag-aslom nga mga ubas, ngan diri an akon ginpapaabot nga magtam-is nga mga ubas? “Iini an akon bubuhaton han akon urubasan. Kukuhaon ko an palibot nga alad, rurub-on ko an pader nga salipod han urubasan, ngan pasusudlon ko in ihalas nga kamanampan basi kaonon an mga bunga ngan pagtamaktamakan an urubasan. Patutuboan ko dida hini in kabanwaan. Diri ko pagtatag-an an mga sanga o pagdadalosan an tuna; kundi patutudkon ko in mga tunokon nga kabanwaan. Hahawiran ko ngani an mga dampog basi diri makauran.” An Israel amo an urubasan han Ginoo nga Labi Kamakagarahum; an mga tawo han Juda amo an mga ubas nga iya gintanom. Naglaom hiya nga magbubuhat hira hin maupay, kundi nanmatay lugod hira! Naglaom hiya nga magbubuhat hira han matadong, kundi naggogliat lugod pangaro hin katadongan an ira mga gintalumpigos! Maghihikaraot kamo! Napalit kamo hin mga balay ngan mga uma basi madugangan an iyo mga hiagi. Diri maiha mawawaray na dapit nga pag-uokyan han iba nga mga tawo, ngan kamo na la an mag-uokoy dinhe han tuna. Hinbatian ko nga nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Waray na maukoy ngan mga ruba na an dagko ngan magtahom nga kabablayan. Mahatag hin usa la ka galon nga bino an duha ka ektarya nga urubasan. Maani hin mga tunga la hin bakid an lima ka bakid nga binhe.” Maghihikaraot kamo! Nabangon kamo hin temprano pa ha aga basi makatikang hin pag-inom, ngan nag-aagma tubtob ha tabis han kagab-ihon hin paghinubog. Didto han iyo mga kombite may-ada niyo banda hin mga turunggon ngan bino. Kundi diri kamo nasabot han ginbubuhat han Ginoo, sanglit pagdadad-on kamo nga mga bihag. Magkakamatay hin gutom an iyo mga pangulo ngan magkakamatay hin uhaw an iba nga mga tawo. Ginugutom ha ira an kalibutan han mga patay ngan daan na nanganga an iya baba hin paglam-oy hini nga mga harangdon han Jerusalem upod an maaringasa nga hugpo han iba nga mga tawo. Maaalohan an ngatanan ngan pauubson an ngatanan nga magpapahitas-on. Kundi mapakita han iya pagkagamhanan an Ginoo nga Labi Kamakagarahum pinaagi hin pagbuhat han matadong ngan mapadayag han iya pagkabaraan pinaagi hin paghukom han iya mga tawo. Didto han mga rinuba han mga syudad mananabsab an nati nga mga karnero ngan an nati nga mga kanding. Maghihikaraot kamo! Diri kamo makakalikay han iyo mga sala. Nasiring kamo, “Padagmita an Ginoo ngan hin pagtuman han iya ginsiring nga iya bubuhaton, basi makita ini namon. Ipatuman han baraan nga Dyos han Israel an iya mga nahuhunahunaan; kikitaon naton kon ano gud an iya karuyag sidngon.” Maghihikaraot kamo! Ginmaraot niyo an maupay ngan ginmaupay niyo an maraot. An kasisidman ginhimo niyo nga kapawa ngan an kapawa kasisidman. An mapait ginhimo niyo nga matam-is ngan an matam-is mapait. Maghihikaraot kamo! An iyo hunahuna nga hitaas an iyo hibaro, ngan mga listo kamo hin duro. Maghihikaraot kamo! Maunongon la kamo bahin hin pag-inom hin bino! Mag-isog ngan waray niyo hin pagkahadlok kon bahin hin pagsalakot la hin mga irimnon! Kundi tungod kay hinuhukipan kamo, binubuhian niyo an salaan nga mga tawo ngan diri niyo tinatagan hin katadongan an waray sala nga mga tawo. Sanglit yana, sugad nga madagmit pagduktan hin kalayo an mga uhot ngan an mamara nga banwa, madudunot an iyo mga gamit ngan mararapdag an iyo mga bukad, kay iginsikway niyo an igintutdo ha aton han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, an baraan nga Dyos han Israel. Napukaw an kasina han Ginoo han iya mga tawo ngan andam na an iya kamot hin pagkastigo ha ira. Mababay-og an kabukiran ngan babayaan ha kakalsadahan sugad hin sighot an mga lawas hadton mga magkakamatay. Kundi bisan pa ngani, diri mapupuypoy an kasina han Ginoo, ngan andam la gihapon an iya kamot hin pagkastigo. Mahatag an Ginoo hin tigaman kon magtawag hiya hin hirayo nga nasod. Mataghoy hiya ha ira ngan maabot ini hira tikang ha mga sidsid han tuna. Ngan kitaa, naabot hira nga maglaksi ngan magdagmit! Waray ha ira kinakapoy; waray ha ira nahipapakdol. Waray ha ira pinipiraw o waray ha ira nakaturog. Waray paha nga nga hinmukal; waray sintas hin sandalyas nga nautod. Magtahom an ira mga udyong han pana, ngan an mga bawog han pana nabingat na ngan andam na hin pagpana. Sugad hin bantilis hin kamagtig-a an mga kulo han ira mga kabayo ngan nakaliding sugad hin buhawi an mga ruyda han ira mga karuwahe. Nagngungurob an ira mga sondalo sugad hin mga liyon nga nagpatay hin mananap ngan gindara ini ngadto hin dapit nga waray makakaagaw hini tikang ha ira. Kon umabot na ito nga adlaw pagngunguroban nira an Israel nga sugad han dagat hin kamaaringasa. Tan-awa daw ini nga nasod! Kasisidman ngan kagul-anan bisan diin nga dapit! An kapawa nagmasirom kay natahoban hin dampog. Dida han tuig nga namatyan ni Hadi Oseas hinkit-an ko an Ginoo. Nalingkod hiya dida han iya trono nga hitaas ngan mahimayaon, ngan an iya kapa nakaluob han bug-os nga Templo. Natukdaw palibot ha iya in maranggat nga mga binuhat, nga may tag-unom nga mga pako an kada usa. An duha nga pako natahob han bayhon han kada usa nga binuhat, ngan duha liwat nga pako natahob han lawas niya, ngan an duha pa liwat nga pako ginagamit niya hin paglupad. Nagbabatonbaton hira: “Baraan, baraan, baraan! Baraan an Ginoo nga Labi Kamakagarahum! An iya himaya nakakapuno ha kalibutan.” Nakabay-og han patukoranan han Templo an ira mga tingog ngan napuno hin aso an Templo. Nagsiring ako, “Waray na ako paglaom. Kamakalolooy ko kay salaan an tagsa nga pulong nga nagawas han akon mga im-im ngan nag-uokoy ako tampo hin mga tawo nga salaan an tagsa nira nga pulong. Ngan bisan pa ngani, hini hinkit-an ko han akon kalugaringon nga mga mata an Hadi nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum!” Niyan linmupad ngadi ha akon in usa han mga binuhat. Nagdara hiya hin baga nga iya kinuha tikang han altar pinaagi hin kimpit. Dinapatan niya han naglalaga nga baga an akon mga im-im ngan nagsiring, “Dinmapat ini han imo mga im-im, ngan yana nakuha na an imo kasal-anan ngan ginpasaylo na an imo mga sala.” Niyan hinbatian ko an Ginoo nga nasiring, “Hin-o an akon susugoon? Hin-o an amon magigin magsarangyaw?” Binmaton ako, “Ako an makadto! Sugoa ako!” Sanglit ginpalakat ako niya ngan ginpahatag ini nga mensahe ngadto han mga tawo: “Bisan unanhon niyo hin pagpinamati, diri kamo makakasabot. Bisan unanhon niyo hin pagkinita, diri kamo mahibabaro han nahinanabo.” Niyan nagsiring hiya ha akon, “Pakubali an mga hunahuna hini nga mga tawo, himoa nga mabungol an ira mga durunggan, ngan mabuta an ira mga mata, basi diri hira makakita o makabati o makasabot. Kay kon makakita, makabati o makasabot hira, bangin bumalik hira ha akon ngan tambalon ko hira.” Pinmakiana ako, “Ginoo, tubtob san-o ini nga kahimtang?” Binmaton hiya, “Tubtob han pagkaruruba ngan kawaray na mga tawo han mga syudad—tubtob han kawaray na mga umurokoy han kabablayan—tubtob han kawaray na gud gamit ngan kabinayaan na han tuna. Paiiwason ko ngadto hin hirayo nga dapit an mga tawo ngan hihimoon ko nga kamingawan an bug-os nga tuna. Bisan kon usa la ha kada napulo ka tawo an mahibilin ha tuna, pagpupuohon ko liwat hira; masusugad hira han tuod hin kahoy nga tuog nga ginpulod.” (An tuod han tuog natindog para hin bag-o nga tinikangan bahin han mga tawo han Dyos.) Han paghadi han Juda ni Hadi Acas nga anak ni Jotam ngan apo ni Oseas, ginsulong an Jerusalem nira Rezin nga hadi han Siria, ngan hi Peka nga anak ni Remalias, nga hadi han Israel, kundi waray hira pakarikupo han Jerusalem. Han kasumati han hadi han Juda nga nakadto na han katunaan han Israel an mga kasondalohan han Siria, duro an kahadlok han hadi ngan han ngatanan niya nga mga tawo nga nangurog hira sugad hin kakahoyan nga nababay-og kon nahangin. Nagsiring an Ginoo kan Isaias, “Dad-a hi Sear Yasub nga imo anak ngan tapoa hi Hadi Acas. Hiaagian mo hiya dida han dalan nga gintratrabahoan han mga parahablon hin panapton, didto han kataposan han kali nga inaawasan han tubig tikang han iraya ngalinaw. Sidnga hiya nga magtagam, maghilom la, ngan diri mahadlok o mabaraka. Sugad la han aso hin duha nga tikaurupos hin kaugtang nga sungo ngan diri makababaraka an kasina ni Hadi Rezin ngan han iya mga Siriahanon, ngan ni Hadi Peka. Nakahunahuna hin paglarang hin mabudhion an Siria upod an Israel ngan an iya hadi. Nakahunahuna hira hin pagsulong han Juda, hin paghadlok han mga tawo basi umugop ha ira, ngan hin paghimo nga hadi han anak ni Tabeel. “Kundi ako nga Ginoo an nasiring nga diri gud ini mahinanabo. Kay ano? Kay diri makurukusog an Siria kon itanding han Damasco nga kapital nga syudad hini, ngan diri makurukusog an Damasco kay kan Hadi Rezin. Mahitungod han Israel, sulod hin 65 ka tuig uraura ini kaguba ngan diri na matindog ini nga usa nga nasod. Diri makurukusog an Israel kay han Samaria nga kapital nga syudad hini, ngan diri makurukusog an Samaria kay kan Hadi Peka. “Kon diri marig-on an imo pagtoo, diri ka gud mailob.” Nagpadara an Ginoo hin lain nga mensahe ngadto kan Acas: “Pangaroi hin tigaman an Ginoo nga imo Dyos. Diri ngani tikang ha kahiladman han kalibutan han mga patay o tikang didto ha kahitas-an.” Binmaton hi Acas, “Diri ako maaro hin tigaman. Diri ko pagsasarihan an Ginoo.” Nagbaton hi Isaias, “Pamati yana, mga tulin ni Hadi David. Kon diri maupay para ha iyo an paghulop han mga tawo—paghuhulopon ba liwat niyo an akon Dyos? Sanglit an Ginoo ngahaw an mahatag ha iyo hin tigaman: Mag-aanak hin lalake in usa nga burod nga daragita ngan pagngangaranan hiya nga ‘Emmanuel’. Ha panahon nga igo na an iya panuigon hin pakasabot han maupay ngan han maraot, mainom na an mga tawo hin gatas ngan makaon hin dugos. Bisan ha diri pa maabot ito nga panahon, pagbabayaan na an mga tuna hito nga duha nga mga hadi nga naghahadlok ha iyo. “Ipadadara han Ginoo ngada ha imo han imo mga tawo, ngan han bug-os nga hadianon nga panimalay, in mga adlaw hin kasamokan nga makalilisang pa kay han bisan ano nga adlaw nga inmabot tikang mahibulag han Juda an ginhadian han Israel—ipadadara niya an hadi han Asiria! “Kon umabot na ito nga panahon, mataghoy an Ginoo, usa ini nga tigaman hin pagpakanhi han mga Ehiptohanon sugad hin mga langyaw nga tikang han labi ka hirayo nga mga sapa han Nilo, ngan pagpakanhi han mga Asiriahanon nga sugad hin mga putyukan nga tikang han ira tuna. Mahugdon ini hira ha mga higtaas nga pangpang ngan ha mga kalungagan hin dagko nga mga bato, ngan lulub-on nira an mga katungkan ngan an mga panabsaban. “Kon umabot na ito nga panahon, magsusuhol an Ginoo hin paraarot nga tikang ha tabok han Eufrates—an hadi han Asiria—ngan hiya an magkikiskis han iyo mga ulo ngan magbabarbas han iyo mga bungot lakip an buhok han iyo mga lawas. “Kon umabot na ito nga panahon, bisan kon in usa nga parauma may usa la nga nati nga baka ngan duha nga kanding, mahatag ini hin damo nga gatas nga diri gud hiya kukulangan hin gatas para pagkaon. Tinuod, an ngatanan nga mahisalin nga buhi dinhe han tuna may-ada gatas ug dugos nga pagkaon. “Kon umabot na ito nga panahon, mahihimo nga katungkan an mga urubasan nga hadto gintamnan hin yinukot nga mga ubas, nga mapapalit hin usa ka yukot ka bug-os nga salapi. Tungod kay katungkan man, manganganop didto an mga parapanganop. Tinuod, maluluob an bug-os nga nasod hin mga katungkan. An ngatanan nga kapungtoran nga gintamnan hadto anay hin mga makaraon maluluob na hin katungkan nga kabagwakan nga makuri hin tawo hingadtoan. Mahihimo na la ini nga lalayawan hin mga baka ngan mga karnero.” Nasiring ha akon an Ginoo, “Kuha hin hilapad nga susuratan ngan surati ini hin dagko nga mga letra: ‘Madagmit nga Inagaw, Malaksi nga Tinikas.’ Kuha hin duha nga kasasarigan nga mga tawo nga mga saksi, hira Urias nga padi ug Zacarias nga anak ni Jeberequias.” Waray pag-iha nagburod an akon asawa. Han katawo han amon anak nga lalake, ginsiring ako han Ginoo, “Ngarani hiya nga ‘Madagmit-nga-Inagaw-an-Malaksi-nga-Tinikas.’ Ha diri pa ngani an bata maaram hin pagyakan, ‘Nanay ug Tatay’, dadad-on na han hadi han Asiria an ngatanan nga ira inagaw nga mga manggad han Damasco ngan an ngatanan nga tinikas han Samaria dadad-on han hadi han Asiria.” Naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Tungod kay ini nga mga tawo waray uminom han malinaw nga tubig nga naawas tikang han Sapa han Siloa ngan tungod kay nangungurog hira hin kahadlok ha atubangan ni Hadi Rezin ug Hadi Peka, ipadadara ko, nga Ginoo, an hadi han Asiria ngan an ngatanan niya nga kasondalohan hin pagsulong han Juda. Masulong hira sugad hin usa nga daralwa han Salog Eufrates, nga nalapwas ha mga pangpang hini nga salog. Lulunopan hini an Juda tubtob ha sugbong an kahilarom ngan lalapwason an ngatanan.” Upod naton an Dyos! Pananalipdan an tuna han binuklad niya nga mga pako. Pagtirok kamo tungod hin kahadlok, kamo nga kanasoran! Pamati, kamo nga higrayo nga mga dapit han tuna. Pag-andam hin pakig-away, kundi kahadlok kamo! Tinuod, pag-andam, kundi kahadlok kamo! Himoa na an iyo mga plano! Kundi diri gud kamo makakadaog. Igsumat an ngatanan nga iyo karuyag! Kundi waray la pulos ini ngatanan, kay an Dyos aanhi ha amon. Pinaagi han iya dako nga gahom ginpahimatngon ako han Ginoo hin diri pagsunod han dalan nga ginlalaktan han mga tawo. Nagsiring hiya, “Ayaw pag-api han mabudhion nga mga larang han mga tawo ngan ayaw kahadlok han mga butang nga ira nahahadlokan. Hinumdomi nga baraan ako, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum; ako amo an imo kinahanglan kahadlokan. Tungod han akon makaaramdok nga pagkabaraan, sugad ako hin bato nga nahipapakdolan han mga tawo; sugad ako hin bitik nga magdadakop han mga tawo han mga ginhadian han Juda ug Israel, ngan han nga tawo han Jerusalem. Damo an mahipapakdol; mapupukan ngan mapatay hira. Mabibitik hira.” Kinahanglan pagbantayan ngan pagtipigan niyo an akon mga tinun-an, an mga mensahe nga iginhatag ha akon han Dyos. Natatago an Ginoo ha iya mga tawo, kundi nasarig ngan nalaom ako ha iya. Iini ako upod ko an mga anak nga iginhatag ha akon han Ginoo. An Ginoo nga Labi Kamakagarahum, kanay trono aadto ha Bukid Sion nagsugo ha amon sugad nga buhi nga mga mensahe ngadto han mga tawo han Israel. Kundi hahangyoon kamo hin mga tawo nga mangaro kamo hin mga mensahe tikang hin mga parapanhimalad ngan mga espiritista nga mga yakinbotan. Masiring hira, “Kon baga sidngon, kinahanglan mangaro an mga tawo hin mga mensahe tikang han mga espiritu ngan makighimangraw han mga minatay hiunong han mga buhi.” Babatonon niyo hira, “Pamati han igintututdo ha iyo han Ginoo! Ayaw kamo pamati han mga espiritista—diri makakaupay ha iyo an ira ighihimangraw ha iyo.” Mahisasalaag ha bug-os nga tuna an mga tawo nga nawad-an na hin paglaom ngan mga ginugutom. Dida han ira kagutom ngan kasina pagpapakaraoton nira an ira hadi ngan an ira Dyos. Bangin humangad hira ngadto ha langit, o tumamod nganhi ha tuna, kundi waray nira makikita labot hin kasamok ngan kasisidman, makaharadlok nga kasisidman nga amo an ira dadangatan. Waray nira sadang ka palagiwan tikang hini nga panahon hin kasamokan. Ginpakaalohan hadto anay an tuna han mga tribo han Zabulon ug Neftali, kundi pagpapasidunggan han tidaraon nga panahon ini nga katunaan, tikang ha Mediteraneo tipasinirangan ngadto han tuna didto han tabok han Jordan, ngan ngadto pa ha Galilea nga gin-uokyan han mga lumalangyaw. Kinmita hin dako nga kapawa an mga tawo nga naglalakat ha kasisidman. Adton nag-ukoy didto hin masirom nga tuna, yana sinmirang na ha ira in kapawa. Tinagan mo hira hin dako nga kalipay, O Ginoo; ngan ginlipay mo hira. Narayhak hira tungod han imo ginbuhat, sugad han pagrayhak hin mga tawo kon nag-aani hira, o kon nagbabahinbahin hira han ira tinikas nga mga manggad. Kay ginbari mo an yugo nga nakapabug-at ha ira ngan an tungkod nga naghampak han ira mga sugbong. Ginpirde mo an nasod nga nagtalumpigos ngan nagpahimulos han imo mga tawo, sugad han pagdag-a mo han kasondalohan han Madian hadton maiha na nga panahon. Pagsusunogon hin kalayo an mga butas han nasulong nga kasondalohan ngan an ngatanan nga mga panapton nira nga humog hin dugo! Natawo ha aton in bata! Iginhatag ha aton in anak nga lalake! Ngan magigin punoan hiya naton. Pagtatawgon hiya nga “Urusahon nga Magsaragdon,” “Gamhanan nga Dyos,” “Amay nga Waray Kataposan,” “Prinsipe han Kamurayaw.” Magpapadayon hin kamainuswagon an iya hadianon nga gahom; dayuday magmamalinaw an iya ginhadian. Maghahadi hiya nga sumurunod ni Hadi David, ngan ipapakita niya an iya gahom dida han pagkamatadong ug katadongan, tikang yana tubtob han kataposan nga panahon. Pagbubuhaton gud ini ngatanan han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Ginhukman na han Ginoo an ginhadian han Israel nga mga tulin ni Jacob. An ngatanan nga mga tawo han Israel ngan an ngatanan nga nag-uokoy didto han syudad han Samaria makakasabot nga iya na ini ginbuhat. Yana mapinahitas-on ngan mapinarayawnon hira. Nasiring hira, “Napukan na an mga tiha nga balay, kundi pagliliwanan ini namon hin mga balay nga bato. Pinanngutod na an mga balayan nga kahoy nga sikamuro, kundi pagliliwanan ini namon han labi kamarig-on nga kahoy nga sidro.” Gin-aghat han Ginoo nga sulongon hira han ira mga kaaway. Andam na an Siria ha sinirangan ngan an Filistia ha katundan hin paglam-oy han Israel. Kundi bisan pa hini, diri natatapos an kasina han Ginoo; andam la gihapon an iya kamot hin pagkastigo. Waray magbasol an mga tawo han Israel; bisan kon ginkastigo na hira han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, waray hira bumalik ngadto ha iya. Sakob hin usa la ka adlaw pagkakastigohon han Ginoo an mga pangulo han Israel ngan an mga tawo han syudad; pupugotan hira hin ulo ug ikog. An ulo amo an tigurang ug dungganan nga mga tawo—ngan an ikog amo an mga manaragna kanay mga pagturon-an puros nga buwa! Ginlipatlipat ngan ginggupong hira hadton mga nagmamangulo hini nga mga tawo. Sanglit diri an Ginoo matugot nga makakalagiw in bisan hin-o han batan-on nga kalalaken-an, ngan diri niya kalolooyan in bisan hin-o han mga balo nga kababayen-an ngan mga ilo, kay an ngatanan nga mga tawo diri natoo han Dyos ngan magraogdaog, ngan an ngatanan nga ira ginyayakan mga magraot. Kundi bisan pa ngani diri la gihapon matatapos an kasina han Ginoo, ngan andam la gihapon hiya hin pagkastigo. An kamaraogdaog han mga tawo nakakasunog sugad hin kalayo nga nag-uugtang hin katungkan nga kabagwakan. Nakakasunog ini sugad hin kalayo ha kagurangan nga nagpapaulyab hin mga magdakmol nga aso. Tungod kay nasisina an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, naglalaga sugad hin kalayo ha bug-os nga tuna an iya pagkastigo ngan nakakapuo han mga tawo, ngan waray tawo nga makakatalwas han iya igkasi-tawo. Ha bisan diin nga dapit han nasod inaagaw han mga tawo an bisan ano nga pagkaon nga ira hin-aagian, kundi mga gutom la hira gihapon. Kinakaon nira bisan an ira kalugaringon nga mga anak! Naggigipasulongsulong an mga tawo han Manases ug Efraim ngan sinusulong nira nga duha an Juda. Kundi bisan pa ngani diri napupuypoy an kasina han Ginoo; andam la gihapon an iya kamot hin pagkastigo. Maghihikaraot kamo! Naghihimo kamo hin diri magtadong nga mga balaod nga nagtatalumpigos han akon mga tawo. Amo ini an iyo paagi hin pagkuha han mga katungod ngan katadungan han mga kablas. Amo ini an iyo paagi hin pag-agaw han hiagi han mga balo nga kababayen-an ngan mga ilo. Mag-aano man kamo kon pagkastigohon na kamo han Dyos? Mag-aano man kamo kon pagdad-an kamo niya hin karat-an tikang hin hirayo nga nasod? Ngain man kamo dadalagan hin pakibulig? Diin man niyo tatagoa an iyo mga manggad? Pamamatayon kamo didto ha pag-awayan o pagdadanason kamo sugad nga mga priso. Kundi bisan pa ngani, diri mapupuypoy an kasina han Ginoo, ngan andam la gihapon an iya kamot hin pagkastigo. Nagsiring an Ginoo, “Asiria! Gagamiton ko an Asiria sugad hin balbag hin pagkastigo hadton akon mga nasisinahan. Ginsugo ko an Asiria hin pagsulong hin nasod nga diri natoo hin diyos, hin mga tawo nga nag-aghat ha akon hin kasina. Ginsugo ko hira hin panikas, pangawat, ngan pagtamaktamak han mga tawo sugad hin lamsaw dida han kakalsadahan.” Kundi an hadi nga Asiriahanon may-ada nahuhunahunaan nga magpintas nga mga larang. Naglarang hiya hin pagbungkag hin damo nga mga nasod. Naghihinambog hiya, “Hadi an kada usa han akon mga kapitan! Gindaog ko an mga syudad han Calno ug Carquemis ngan an mga syudad han Hamat ug Arfad. Gindaog ko an Samaria ug Damasco. Gin-abot ko hin pagkastigo adton mga ginhadian nga nagsisingba hin mga diyosdiyos, mga diyosdiyos nga darudamo pa kay hadton kanan Jerusalem ug Samaria. Ginpukan ko an Samaria ngan an ngatanan nga mga diyosdiyos hini, ngan amo ngahaw an akon pagbubuhaton han Jerusalem ngan han mga ladawan nga ginsisingba didto.” Kundi nasiring an Ginoo, “Kon mahuman ko na an akon ginbubuhat didto ha Bukid Sion ngan didto ha Jerusalem, pagkakastigohon ko an hadi han Asiria tungod han ngatanan niya nga paghambog ngan pagpahitaas.” Naghihinambog an hadi han Asiria, “Ako gud la an nagbuhat hini ngatanan. Makusog, makinaadmananon, ngan listo ako. Ginpara ko an mga pag-ultan hin mga nasod ngan ginkuha ko an mga manggad nga ira ginhimos. Sugad hin todo nga baka gintamaktamakan ko an mga tawo nga nag-uokoy didto. Sugad hin salag hin tamsi an mga nasod han kalibutan. Waray ako pagkuri hin pagkuha han ira mga manggad sugad nga masayonay in panguha hin mga bunay hin tamsi. Waray gud bisan usa nga tamsi nga nagbuklad han iya pako nga nagpalapaka hin pako, nagnganga ngan nagpiyaik hin paghadlok ha akon!” Kundi nasiring an Ginoo, “Makakasiring ba in usa nga parakol nga larulabaw hiya hin kagamhanan kay han tawo nga nagamit hini? Labaw pa ba ka importante in usa nga lagadi kay han tawo nga nagamit han lagadi? Diri an balbag an nag-aalsa hin tawo, kundi an tawo an nag-aalsa hin balbag.” Magpapadara an Ginoo nga Labi Kamakagarahum han sakit basi pagkastigohon niya adton mga mag-upay an panlawas yana. Dida ha ira dayuday magdidilaab in kalayo. Mahihimo nga kalayo an Dyos nga kapawa han Israel. Mahihimo nga usa nga laga an baraan nga Dyos han Israel, nga mag-uugtang han ngatanan sulod hin usa la ka adlaw, bisan han mga katungkan nga kabagwakan. Mabubungkag gud an maglangbo nga kaumhan ug kagurangan, ha amo nga paagi nga napatay in usa ka tawo tungod hin makamaratay nga sakit. Pira nala nga kahoy an mahisasalin, nga maiihap ini bisan hin gutiay nga bata. Maabot in panahon nga an mga tawo han Israel nga nahisalin nga buhi diri na matapod han nasod nga haros magbungkag ha ira. Masarig na hira hin inungod han Ginoo nga baraan nga Dyos han Israel. Mabalik in pira la han mga tawo han Israel ngadto han ira makagarahum nga Dyos. Bisan kon yana damo an mga tawo han Israel sugad han mga baras ha baybayon, gutiay la ha ira in mabalik. Naghuhulat han mga tawo an ira kapukan, nga angay han ira pagkamaraot. Tinuod, pagtutumanon han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an pagbungkag han bug-os nga nasod sumala han iya ginsiring. Nasiring an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum ngadto han iya mga tawo nga nag-uokoy didto ha Sion, “Ayaw kamo kahadlok han mga Asiriahanon bisan kon ginatatalumpigos kamo nira sugad han ginbuhat ha iyo han mga Ehiptohanon. Diri na maiha tataposon ko an pagkastigo ha iyo, ngan katapos hini akon liwat hira pupukanon. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an maglalatob ha ira sugad han akon ginbuhat han mga tawo han Madian didto han Bato han Oreb. Kakastigohon ko an Asiria sugad han akon pagkastigo han Ehipto. Kon umabot na ito nga panahon bubuhian ko kamo tikang han gahom han Asiria, ngan diri na kamo magpapas-an han ira yugo.” Ginrikupo han kaaway nga kasondalohan an syudad han Ayat. Inmagi hira ha Migron. Iginbilin nira didto ha Micmas an ira mga kasangkapan. Inmagi na hira han masigpit nga aragian ngan nagpapalabay hira han gab-i didto ha Geba. Nahahadlok hin duro an mga tawo didto han bungto han Rama ngan nanngalagiw an mga tawo didto ha Gabaa, an natawhan nga bungto ni Hadi Saul. Goliat kamo nga mga tawo han Galim! Pamati kamo nga mga tawo han Laisa! Baton kamo nga mga tawo han Anatot! Nanngangalagiw an mga tawo han Madmena ug Gebim. Yana nga adlaw an kaaway nakasalakay na han bungto han Nob, ngan didto inaalsa nira an ira mga kamauo kontra han Bukid Sion, kontra han syudad han Jerusalem. Rurumpagon hira han Ginoo nga Labi Kamakagarahum sugad hin mga sanga nga nagkabanggi tikang hin usa nga kahoy. Pagpapaubson ngan pagpapakaalohan an labi ka mapinahitas-on ngan an labi ka gamhanan ha ira. Pupuohon hira han Ginoo sugad hin mga kahoy nga ginpulod hin parakol didto han butnga han kagurangan, sugad nga kapukan han labi ka maupay nga mga kahoy han Libano! Sugad hin kahoy nga ginpulod an hadianon nga panimalay ni David; kundi sugad nga nananaringsing an puno han kahoy nga ginpulod, mabangon man in bag-o nga hadi tikang han mga tulin ni David. Mahatag ha iya hin kinaadman an espiritu han Ginoo, ngan hin hibaro ngan hin kaabtik hin paghadi han mga tawo han Ginoo. Makakasabot hiya han kaburut-on han Ginoo ngan han pagtahod ha iya, ngan malilipay hiya hin pag-alagad han Ginoo. Diri hiya maghuhukom sumala han iya hinkikit-an o hinbabatian; maghuhukom hiya hin matadong han mga kablas, ngan maugop hiya han mga katungod han mga magpakalolooy. Pinaagi han iya sugo pagkakastigohon niya an mga tawo, ngan papatayon niya an magraot nga mga tawo. Matadong ngan maligdong an iya paghadi han iya mga tawo. Magtatampo nga malinawon an mga lubo ngan mga karnero, ngan madirig an mga leyopardo han nati nga mga kanding. Magsasaro an nati nga mga baka ngan hati nga mga liyon, ngan pagmamangnoan ini hin gudti nga kabataan. Magsasaro an mga baka ngan mga uso, ngan magdidirig nga malinawon an ira mga nati. Makaon an mga liyon han uhot nga kinakaon han mga baka. Diri paglalabtan bisan in usa nga minasus-an kon mag-uyag hiya hirani hin malara nga halas. Didto ha Sion nga baraan nga bukid han Dyos mawawaray gud bisan ano nga nakakadarahog o maraot. Mapupuno an tuna han hibaro han Ginoo sugad nga puno hin tubig an kadagatan. Maabot in adlaw nga magigin tigaman han mga nasod an bag-o nga hadi nga tikang han hadianon nga panimalay ni David. Magtititirok hira didto han iya hadianon nga syudad ngan pagpapasidunggan hiya nira. Kon umabot na ini nga adlaw gagamiton na liwat han Ginoo an iya gahom ngan pauulion adton iya mga tawo nga nahibilin didto ha Asiria, ha Ehipto, didto han katunaan han Patros, Sudan, Elam, Babilonia, ug Hamat, ngan didto han kabaybayonan ngan mga puro ha dagat. Iisahon han Ginoo in tigaman nga bandera ha pagpakita han kanasoran nga gintitirok na liwat niya an nagsarang nga mga tawo han Israel ug Juda, ngan ibabalik hira tikang han upat nga mga kanto han tuna. Diri na maaawa han Juda an ginhadian han Israel, ngan diri na magigin kaaway han Israel an Juda. Mag-uusa hira hin pagsulong han mga Filisteohanon didto ha katundan ngan hin panikas han mga tawo nga nag-uokoy didto ha sinirangan. Pagsasakopon nira an mga tawo han Edumea ug Moab, ngan magsusugot ha ira an mga tawo han Amon. Pahuhubson han Ginoo an Dagat Suez ngan pahuhuypon niya in mapaso nga hangin basi magmara an Eufrates, ngan magbibilin hin pito la nga gudtiay nga mga sapa, basi makatabok in bisan hin-o nga maglakat. Mag-aandam hiya hin hiluag nga baraktasan tikang ha Asiria para hadton iya mga tawo, an Israel, nga nahisalin nga buhi didto, sugad nga may-ada dalan para han ira kaapoy-apoyan hadto han paggawas nira han Ehipto. Maabot in adlaw nga magkakanta in mga tawo, “O Ginoo, nagpapasalamat ako ha imo! Nasina ka ha akon, kundi yana ginlipay mo ako ngan diri ka na nasisina. An Dyos an akon magtaralwas; masarig ako ha iya ngan diri ako mahahadlok. Nahatag ha akon hin gahom ug kusog an Ginoo; hiya an akon magtaralwas. Sugad nga nakakalipay han mga inuuhaw an matugnaw nga tubig, nalilipay man an mga tawo han Dyos kon talwason niya hira.” Maabot in adlaw nga magkakanta in mga tawo, “Pagpasalamat han Ginoo! Tawga hiya hin pagbulig ha imo! Sumati han iya ginbuhat an ngatanan nga kanasoran! Sumati hira han iya pagkagamhanan! Pagkanta ngadto han Ginoo tungod han makaaramdok nga mga butang nga iya ginbuhat. Igsumat ini ha bug-os nga kalibutan. Pagoliata ngan pakantaha an ngatanan nga nag-uokoy didto ha Sion! Gamhanan an baraan nga Dyos han Israel, ngan nag-uokoy hiya tampo han iya mga tawo.” Mensahe ini hiunong han Babilonia nga kinarawat ni Isaias nga anak ni Amoz tikang sa Dyos. Isaha an bandera ha pag-awayan didto ha bawbaw hin mahawan nga pungtod! Goliat ngadto han mga sondalo ngan alsaha an imo kamot sugad nga sinyal para ha ira hin pagsulong han mga ganghaan han natataporan nga syudad. Gintawag han Ginoo an iya mag-isog ngan magsinarigon nga mga sondalo nga makiaway hira para han Ginoo ngan pagkastigohon hira adton nasisinahan niya. Pamatii an aringasa didto han kabukiran—an danaguhob hin dako nga hugpo hin mga tawo, an aringasa hin nagtititirok nga mga nasod nga mga ginhadian. An Ginoo han mga Kasondalohan nag-aandam han iya kasondalohan para hin away. Naabot hira tikang hin higrayo nga mga nasod didto han mga sidsid han tuna. Ha iya kasina naabot an Ginoo hin pagpuo han bug-os nga nasod. Goliat tungod hin kasakit! Hirani na an adlaw han Ginoo, maabot na an adlaw nga pupuohon han Labi Kamakagarahum an nasod. Manluluyloy an mabanlod nga mga kamot, ngan magtatalaw an ngatanan. Mahahadlok hin duro hira ngatanan ngan aabotan hira hin kasakit, sugad hin babaye nga tipag-aranak. Maggigipasirusiplat hira upod in kahadlok, ngan manluluspad an ira mga bayhon tungod hin kaawod. Maabot an adlaw han Ginoo —ito nga mapintas nga adlaw han iya makalilisang nga kasina ngan kapungot. Mahihimo nga kamingawan an tuna, ngan pupuohon an tagsa nga makasasala. Diri na masiga an tagsa nga bitoon ngan an tagsa nga hugpo hin kabiton-an, magmamasirom an adlaw ha iya pagsirang, ngan diri mahatag hin kapawa an bulan. Nasiring an Ginoo, “Dadad-an ko hin karat-an an tuna ngan pagkakastigohon ko an ngatanan nga mga magraot tungod han ira mga sala. Pagpapaubson ko an ngatanan nga mapinahitas-on ngan kakastigohon ko an mga magraogdaog ngan magbangis. Adton mga mahisasalin nga buhi makuri hiagian sugad hin tunay nga bulawan. Hito nga adlaw kon magpakita na ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum han akon kapungot, makurog an kalangitan, ngan mababay-og an tuna tikang han iya hinmumutangan. “An mga lumalangyaw nga nag-uokoy didto ha Babilonia mapalagiw ngadto han ira kalugaringon nga mga tuna ngan magsasarang sugad hin bugsok nga nalikay han mga parapanakop, sugad hin mga karnero nga waray paramangno. Bubun-on an bisan hin-o nga hidakpan basi mamatay. Ha ira atubangan, ipanrarambo ha tuna an ira mga minasus-an, paninikasan an ira kabablayan, ngan panlulugoson an ira mga asawa.” Nasiring an Ginoo, “Gin-aaghat ko an mga Mediahanon hin pagsulong han Babilonia. Para ha ira waray la an salapi ngan diri hira nasusulay hin bulawan. Pamamatayon nira pinaagi han ira mga pana an batan-on nga kalalaken-an. Diri hira mapakita hin kalooy han mga minasus-an ngan hin pagpaid han kabataan. Labi hin kamatahom an Babilonia han ngatanan nga ginhadian; amo hiya an parayaw han iya mga tawo. Kundi ako nga Ginoo an magpupukan han Babilonia sugad han akon ginbuhat han Sodoma ug Gomora! Waray na gud mag-uokoy didto. Waray na gud maglalakaton nga taga-Arabia nga magtitindog han iya tulda didto; ngan waray na magmarangno nga magpapasabsab han iya panon didto. Magigin dapit ini nga urokyan hin mga mananap ha kamingawan, ngan saralagan hin mga bukaw. Mag-uokoy didto an mga duong, ngan mag-aaruambak dida han mga nagkaruruba an ihalas nga mga kanding. Mag-aaningal ha mga torre ngan ha mga palasyo an mga uwang han ihalas nga kaayaman ngan mga lubo. Inmabot na an panahon han Babilonia! Matatapos na an iya mga adlaw.” Magmamaloloy-on na liwat an Ginoo han iya mga tawo, an Israel, ngan pipilion hira nga iya kalugaringon. Pauokyon na liwat hira didto han ira kalugaringon nga tuna, ngan magkakaabot ngan mag-uokoy tampo ha ira in mga lumalangyaw. Mabulig in damo nga mga nasod basi an mga tawo han Israel mahibalik ngadto han tuna nga iginhatag ha ira han Ginoo, ngan didto mag-aalagad an mga nasod sugad nga mga oripon han Israel. Bibihagon han Israel adton mga nagbihag anay ha ira ngan paghahadian han mga tawo han Israel adton mga nagtalumpigos ha ira. Ihahatag han Ginoo ngadto han mga tawo han Israel an pakapahuway tikang han ira kasakit ngan pag-antos, ngan ha makuri nga trabaho nga iginpugos ha ira. Kon buhaton niya ini, pagyuyubiton nira an hadi han Babilonia ngan masiring: “Napukan na an mabangis nga hadi! Diri na gud hiya makakapanlupig! Gintapos na han Ginoo an gahom han magraot nga mga punoan nga nagraogdaog han mga katawhan ngan waray gud umundang hin pagtimaraot han mga nasod nga ira ginpirde. Ha kataposan an bug-os nga kalibutan may-ada na pahuway ngan kalinaw, ngan magkakanta nga malipayon an ngatanan. Marayhak an sipres nga mga kahoy ngan an mga sidro han Libano, tungod han napukan nga hadi, kay waray na magpupulod hini nga mga kahoy yana nga patay na hiya! “Nag-aandam an kalibutan han mga patay hin pagtapo han hadi han Babilonia. An mga kalag hadton mga gamhanan anay dinhe ha tuna nalilisang. Nabangon tikang han ira mga trono an mga kalag han kahadian. Natawag hira ngatanan ngadto han hadi han Babilonia, ‘Yana sugad ka na ha amon kamaluya! Kausa ka na namon! Hadto anay ginpasidunggan ka hin tokar hin mga arpa, kundi yana aanhi ka na ha kalibutan han mga patay! An mga igis han mga langaw amo na an imo higdaan ngan an mga ulod amo an imo taplak!’” Nahulog ka tikang ha langit, Hadi han Babilonia, an mapawa nga makabugwas! Hadto anay ginrikupo mo in mga nasod, kundi yana iginlabog ka na ngadto han tuna. Nagtalinguha ka hin pagsaka ngadto ha langit, ngan pagbutang han imo trono ha igbaw han gihihitaasi nga mga bitoon. Naghunahuna ka hin paglingkod sugad hin hadi didto hito nga bukid ha amihanan nga gintititirokan han kadiyosan. Nagsiring ka nga masaka ka ngadto han mga talimpongayan han mga dampog ngan masusugad ka han Labi Kamakagarahum. Kundi igin-unlod ka lugod ngadto han gihihilaromi nga bahin han kalibutan han mga patay. Matutok ngan mamumudlat ha imo an mga patay. Mapakiana hira, “Amo ba ini an tawo nga nakabay-og han tuna ngan nakapakurog hin mga ginhadian? Amo ba ini an tawo nga nagbungkag hin mga syudad ngan naghimo han kalibutan nga usa nga kamingawan? Amo ba ini an tawo nga waray gud magpagawas han iya mga priso o magpauli ha ira ngadto han ira kalugaringon nga tuna?” Nahigda an ngatanan nga kahadian han tuna didto han ira magtahom nga mga lubnganan, kundi waray ka lubnganan ngan iginlabog ka ngadto ha gawas basi madunot an imo patay nga lawas. Gintahoban ka han mga lawas hin mga sondalo nga ginpamatay ha pag-awayan, iginlabog ka upod ha ira ngadto hin batoon nga luong, ngan gintamaktamakan ka. Diri ka iglulubong sugad hin iba nga kahadian, kay ginruba mo an imo nasod ngan ginpamatay mo an imo kalugaringon nga mga tawo. Waray mabubuhi bisan usa han imo magraogdaog nga panimalay. Andama na an pagpatay han mga anak hini nga hadi tungod han mga sala han ira kaapoy-apoyan, basi waray ha ira maghadi han tuna o magtindog hin mga syudad dinhe ha tuna. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Susulongon ko an Babilonia ngan gugub-on ko ini nga syudad. Waray ko gud isasalin—waray ko gud isasalin nga buhi bisan an kabataan. Ako nga Ginoo an nagyakan. Hihimoon ko nga halbo nga kabagwakan an Babilonia, ngan mag-uokoy didto an mga bukaw. Uupayon ko hin pagsilhig han Babilonia basi waray mabilin nga bisan ano nga butang. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Nagsumpa an Ginoo nga Labi Kamakagarahum: “Mahinanabo gud an akon ginlarang. Matutuman gud an akon gintinguha hin pagbuhat. Pagbubungkagon ko an mga Asiriahanon didto han akon tuna nga Israel ngan pagtatamaktamakan hira didto han akon kabukiran. Tatalwason ko an akon mga tawo han yugo nga Asiriahanon ngan han ira mga ginpapas-an nga magbug-at. Amo ini an akon larang para han kalibutan, ngan andam na ako hin pagkastigo han mga nasod.” Nagtitinguha gud an Ginoo nga Labi Kamakagarahum hin pagbuhat hini; andam na an iya butkon hin pagkastigo, ngan waray makakapugong ha iya. Mensahe ini nga iginsangyaw dida han tuig nga namatyan ni Hadi Acas. Mga tawo han Filistia, nabari an tungkod nga naghampak ha iyo, kundi ayaw kamo pagkalipay, kay kon napatay in usa nga halas nasaliwan liwat in labaw pa hin kamalara nga halas ngan nahihimo ini nga nalupad nga dragon! Magmarangno an Ginoo han mga pobre han iya mga tawo ngan iya pauokyon hira hin waray kataragman. Kundi iya padadad-an kamo nga mga Filisteohanon hin makalilisang nga gutom ngan waray gud mahisasalin nga buhi ha iyo. Goliat ngan pagngaro hin bulig, kamo ngatanan nga mga syudad nga Filisteohanon! Kahadlok hin duro, kamo ngatanan! Naabot tikang ha amihanan in dampog hin tapotapo—kasondalohan ini ngan mag-isog ini hira ngatanan. Uunanhon naton hin pagbaton han mga magsarangyaw nga nakanhi ha aton tikang ha Filistia? Susumatan ta hira nga gintindog na han Ginoo an Sion, ngan waray na kataragman didto ngan himyang na an kamutangan han iya nag-antos nga mga tawo. Mensahe ini mahitungod han Moab. Nabungkag ha usa la ka gab-i an mga syudad han Ar ug Kir, ngan nagmamingaw an tuna han Moab. Sinmagka han pungtod an mga tawo han Dibon hin pagtangis didto han siringbahan nga dapit. Nagnguyngoy an mga tawo han Moab tungod han mga syudad han Nebo ug Medeba; nagkiskis ngan nagbarbas hira tungod hin kabido. Nagbado hin sako an mga tawo dida han kakalsadahan; mabidoon ngan nanangis an mga tawo dida han mga plasa han syudad ngan didto han mga atop han ira mga balay. Nagnguyngoy hin dagko nga tingog an mga tawo han Hesebon ug Eleale, ngan hinbatian an ira pagtangis tubtob ha Jehasa. Nangurog bisan an mga sondalo; waray na an ira kaisog. Nasubo an akon kasingkasing tungod han Moab! Nanmalagiw an mga tawo ngadto han bungto han Zoar ug Eglat Selisiya. Nagsagka han dalan an iba ngadto ha Luhit ngan naglakat hira nga nagtitinangis; nanmalagiw nga tugob hin kabidoan an iba ngadto han Horonaim. Nagmara an sapa han Nimrim, nanlaya na an mga banwa ha ligid han sapa, ngan waray na an malangbo nga kabanwaan. Ginlatas han mga tawo an Kahamub-an ha ligid han Salog Zered, ngan nagtinguha hira hin pagpalagiw dara an ngatanan nira nga mga hiagi. Hinbatian an aringasa hin pagtangis ha bisan diin nga mga pag-ultan han Moab. Hinbatian ini didto han mga bungto han Eglaim ug Beer-Elim. Didto han bungto han Dibon mapula an salog tungod hin dugo, ngan nag-andam an Dyos hin labi pa kamaraot nga butang para han mga tawo didto. Tinuod, malasaw in mga dugo tungod han pamatay han ngatanan nga nahibilin didto ha Moab. Tikang han syudad han Sela didto han kamingawan nagpadara an mga tawo han Moab hin nati nga karnero sugad nga regalo ngadto han naghahadi didto ha Jerusalem. Naghulat hira didto han mga pangpang han Salog Arnon ngan nagbinalikbalik hira sugad hin mga tamsi nga gintabog tikang han ira salag. Nagsiring hira ngadto han mga tawo han Juda, “Sumati kami kon ano an amon pagbubuhaton. Panalipdi kami sugad hin kahoy nga nahatag hin lindong nga makakapahagkot ha amon han naudtohon nga adlaw, ngan basi makapahuway kami dida han iyo lindong. Mga kalagiw kami; tagoa kami dida hin dapit nga waray makakaagi ha amon. Paukya kami dinhe han iyo tuna. Panalipdi kami tikang hadton karuyag magbungkag ha amon.” (Matatapos an pagtalumpigos ngan pagkabungkag, ngan mga patay na adton mga nagpupuo han nasod. Niyan magigin hadi in usa han mga tulin ni David ngan maghahadi hiya nga matinumanon ngan mahigugmaon han katawhan. Pagbubuhaton niya dayon an matadong ngan tatalinguhaon gud niya nga pagbuhaton an katadongan.) Nagsiring an mga tawo han Juda, “Hinbatian namon an kamapinahitas-on han mga tawo han Moab. Maaram kami nga magraogdaog ngan mga parayawnon hira, kundi waray sulod an ira mga panhambog.” Magngunguyngoy an mga tawo han Moab tungod han mga kakurian nga ira gin-aantos. Magngunguyngoy hira ngatanan kon mahinunumdom hira han mag-upay nga pagkaon nga agsob nira kaonon didto han syudad han Kir Hareset. Magtuturaw ha hira. Nabungkag na an mga uma nga hirani han Hesebon ngan an mga urubasan han Sibma—adto nga mga urubasan kanay bino nakapahubog han mga punoan han mga nasod. Ha usa ka panahon inmabot an mga sanga han mga ubas ngadto han syudad han Jazer, ngan nagtipasinirangan ngadto ha kamingawan ngan tipakatundan ngadto ha tabok han Dagat nga Patay. Yana nagtatangis ako tungod han mga ubas han Sibma sugad han akon pagtangis tungod han Jazer. Nanmimilaybigay an akon luha para han Hesebon ug Eleale, kay waray man inani nga makakalipay han mga tawo. Waray na yana maglipayon didto han maglangbo nga kaumhan. Waray nagoliat o nagkakanta didto han mga urubasan. Waray na nagpipii han ubas hin paghimo hin bino; natapos na an gogliat hin pagkalipay. Naghaharoy ako hin kabido para han Moab, ngan para han Kir Hareset. Ginugul-an na an mga tawo han Moab hin pagkinadto han ira mga siringbahan ha bukid ngan pag-inampo didto han ira mga templo, kundi diri ini makakaupay ha ira. Amo ito an mensahe nga ginhatag han Ginoo hadto pa mahitungod han Moab. Ngan yana nasiring an Ginoo, “Sulod gudla han tulo ka tuig maaanaw an damo nga bahandi han Moab. Tikang han damo niya nga mga tawo, gutiay la an mahisasalin na buhi, ngan mga magluya hira.” Nagsiring an Ginoo, “Diri na syudad an Damasco; usa na la nga tambak hin mga rinuba. Babayaan ha kadayonan an mga syudad han Siria. Usa na la nga panabsaban hin kakarnerohan ug kabakahan ngan mga layaw la ini hira. Waray panalipod an Israel ngan diri na talwas an Damasco. Maaalohan sugad han mga tawo han Israel adton mga Siriahanon nga mahisalin nga buhi. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Maabot in adlaw nga matatapos an pagkagamhanan han Israel ngan mapopobre ini nga riko nga tuna. An Israel daw usa nga uma nga human na pag-anihi, masusugad hin kamamingaw hin usa nga uma didto han Kahamub-an han Refaim kahuman panguhai han iya mga abot. Gutiay la nga mga tawo an mahisasalin nga buhi, ngan masusugad an Israel hin usa nga olibo nga pinannguhaan han ngatanan nga mga bunga labot hin duha o tulo didto ha talimpungayan, o hin pira na la nga nahisalin dida han uruubos nga mga sanga. Ako nga Ginoo nga Dyos han Israel an nagyakan.” Kon umabot na ito nga adlaw, madangop an mga tawo hin pagpabulig han ira Magburuhat, an baraan nga Dyos han Israel. Diri na hira matapod han mga altar nga ginhimo han ira kalugaringon nga mga kamot, o masarig han ira kalugaringon nga mga buhat—mga tigaman han diyosa Asera ngan han mga altar nga tuboran hin insyenso. Kon umabot na ito nga adlaw, babayaan in pinarig-on nga mga syudad ngan babayaan ini nga mga ruba sugad han mga syudad nga ginbayaan han mga Hibeohanon ngan han mga Amoreohanon han pagpalagiw nira tikang han mga tawo han Israel. Israel, nangalimot ka na han Dyos nga nagtatalwas ngan nananalipod ha imo sugad hin marig-on nga bato. Nagtanom ka lugod hin baraan nga mga tanaman para hin diyos basi magsingba ka hin langyaw nga kadiyosan. Kundi bisan kon tinmurok ngan binmukod ini hito manta nga aga han imo pagtamna, waray la gihapon nimo aanihon labot hin mga kakurian ngan hin kasakit nga waray pagkatapos. Nagkasaramok in gamhanan nga mga nasod, nga may aringasa sugad han dinaguhob han dagat, sugad han kapusak hin dagko nga mga balod. Nasulong an mga nasod sugad hin nadasmag nga mga balod. Kundi sinasaway ini han Dyos ngan naisol ini. Ipinapalid ini sugad hin tapotapo ha ligid hin bukid, ngan sugad hin uhot nga ginsasarang hin buhawi. Ha pagkagab-i hira an nagdadara han kahadlok, kundi ha pagkaaga waray na ini! Amo ini an dadangatan han ngatanan nga naninikas han aton tuna. Ha unhan han mga salog han Sudan may usa nga tuna diin hinbabatian an palapaka hin mga pako. Tikang hito nga tuna may-ada mga sinugo nga ginpadara tikang ha iraya han Nilo nga sakay hin mga sakayan nga hinimo hin mga tangbo. Uli ngadto han iyo tuna, maglaksi nga mga magsarangyaw! Ibalik niyo an mensahe ngadto han iyo tuna nga nagkakabahinbahin tungod hin mga salog, ngadto han iyo makusog ngan gamhanan nga nasod, ngadto han iyo higtaas ngan maghamis in panit nga mga tawo nga nahahadlokan ha bug-os nga kalibutan. Pamati, kamo ngatanan nga nag-uokoy dinhe ha tuna! Pangitaa in usa nga sinyal nga bandera nga pag-iisahon didto han mga sampaw han bukid! Pamatia an pagtunog han trompeta! Nagsiring ha akon an Ginoo, “Matamod ako tikang ha langit hin hinayhinay sugad han pagporma han tun-og dida han mapaso nga mga kagab-ihon ha panahon han kat-ani, sugad kamalinaw han pagsirak han adlaw kon naudtohan. Ha diri pa pangunguhaon an mga ubas, kon magkataktak na an mga bukad ngan mahinog na an mga ubas, pagbubungkagon han kaaway an mga Sudanhon hin sugad hin matarom nga kutsilyo nga masayonay makautod hin mga sanga hin usa nga ubas. Babayaan nga waray mga tabon an patay nga mga lawas han ira mga sondalo para han katamsihan ngan han ihalas nga kamanampan. Ha panahon han kathuraw kakaonon hira han mga tamsi ngan ha panahon han kat-uran kakaonon hira han kamanampan.” Maabot in panahon nga makarawat an Ginoo nga Labi Kamakagarahum hin mga halad tikang hini nga tuna nga nagkabahinbahin tungod hin mga salog, hini nga makusog ngan gamhanan nga nasod, hini nga higtaas ngan maghamis in panit nga mga tawo nga nahahadlokan ha bug-os nga kalibutan. Maabot hira ngadto han Bukid Sion diin ginsisingba an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Mensahe ini mahitungod han Ehipto. Tikadto ha Ehipto an Ginoo nga malaksi an kasakay dida hin usa nga dampog. Nangungurog ha iya atubangan an mga diyosdiyos nga Ehiptohanon, ngan nawawad-an han ira kaisog an mga tawo han Ehipto. Nasiring an Ginoo, “May-ada aruaraway han mga tawo. Itutugot ko nga magkaaway didto ha Ehipto an bugto kontra hin bugto ngan amyaw kontra hin amyaw. Mag-aaruaraway an magkontra nga mga syudad ngan mag-aaruaraway hin pag-angkon hin gahom an magkontra nga mga hadi. Papakyason ko an mga larang han mga Ehiptohanon ngan kukuhaon ko an ira kadasig. Makikibulig hira han ira mga diyosdiyos ngan mapakiana hira han ira mga espiritista ngan maaro hira hin sagdon han mga espiritu han patay. Itutubyan ko an mga Ehiptohanon ngadto hin manlulupig, ngadto hin mabangis nga hadi nga maghahadi ha ira. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Mahubas an tubig didto han Nilo ngan hinayhinay magmamara an salog. Magbabaho an mga inaagian han salog samtang nga hinayhinay an pagmara hini. Magkakalalaya an mga tangbo ngan mga bariis, ngan an mga tanom dida han mga pangpang han Nilo mauuga ngan igpapalid. Maghaharoy ngan magtatangis an ngatanan nga mga mangirisda dida han Nilo; waray na gamit an ira mga kawil ngan an ira mga pukot. Magtuturaw adton mga parahimo hin lino nga mga panapton; magmamabidoon ngan waray paglaom an mga parahablon ngan batid nga mga trabahador. Mga lurong an mga pangulo han syudad han Zoan! Nahatag hin tinuyaw nga sagdon an labi ka makinaadmananon nga mga tawo han Ehipto! Inuunan-o nira hin pagpasipara hin pagsumat han hadi nga mga sumurunod hira han kadaan nga mga mag-aram ngan kahadian? Hadi han Ehipto, hain na man adton imo listo nga mga parasagdon? Bangin makagsumat hira ha imo kon ano an mga larang han Ginoo nga Labi Kamakagarahum para han Ehipto. Mga lurong an mga pangulo han Zoan ug Menfis. Hira unta an magpapangulo han nasod, kundi ira la lugod ginlipatlipat hira. Itinugot han Ginoo nga maghatag hira hin nakakagupong nga sagdon. Tungod hini sayop la ngatanan an ginbubuhat han Ehipto ngan nagpaparingpading sugad hin hubog nga nababakinas ha iya kalugaringon nga suka. Didto ha Ehipto waray riko o pobre, importante o diri kinikilala nga tawo nga makakabulig. Maabot in panahon nga an mga tawo han Ehipto masusugad hin kababayen-an ka awdanon. Mangungurog hira hin kahadlok kon hikit-an nira nga andam na an kamot han Ginoo nga Labi Kamakagarahum hin pagkastigo ha ira. Mahahadlok hin duro han Juda an mga tawo han Ehipto kon manunumdom hira han ira dadangatan nga igin-andam han Ginoo nga Labi Kamakagarahum para ha ira. Kon umabot na ito nga panahon, an pinulongan nga Hebreo amo an gagamiton didto hin lima nga mga syudad nga Ehiptohanon. Magsusumpa didto an mga tawo ha ngaran han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Tatawgon nga “Syudad han Adlaw” in usa han mga syudad. Kon umabot na ito nga panahon, may-ada altar ngadto han Ginoo didto han tuna han Ehipto ngan hin harigi nga bato nga iginhalad ngadto na iya didto han pag-ultan han Ehipto. Mahihimo nga mga tigaman ini nga an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nag-uokoy ha Ehipto. Kon pagtalumpigoson an mga tawo didto ngan magtawag hira hin pakibulig han Ginoo, magpapadara hiya hin tawo nga magtatalwas ha ira. Magpapakilala an Ginoo ngadto han mga Ehiptohanon ngan makilala ngan magsisingba hira ha iya, ngan magdadara hira ngadto ha iya hin mga halad nga tutuboron ngan mga halad. Magsasaad hira ha iya ngan pagtutumanon nira an ira iginsaad. Kakastigohon han Ginoo an mga Ehiptohanon, kundi iya liwat tatambalon hira. Mabalik hira ngadto ha iya ngan pamamatian niya an ira mga pag-ampo ngan tatambalon hira. Kon umabot na ito nga panahon, may-ada na hiluag nga dalan tikang ha Ehipto ngadto ha Asiria. Mapakadto ha Asiria an mga Ehiptohanon ngan ngadto ha Ehipto an mga Asiriahanon, ngan mag-urosa hin pagsingba an mga tawo hini nga duha nga mga nasod. Kon umabot na ito nga panahon, matupong an Israel han Ehipto ug Asiria, ngan ini nga tulo nga mga nasod mahihimo nga bendisyon ngadto han bug-os nga kalibutan. Pagbebendisyonan hira han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngan masiring, “Pagbebendisyonan ko ikaw, Ehipto nga akon mga tawo; ikaw, Asiria nga binuhat han akon mga kamot; ngan ikaw, Israel nga akon pinili nga mga tawo.” Ha ilarom han pagsugo ni Hadi Sargon han Asiria, ginsulong han gilalabawi nga kapitan han kasondalohan nga Asiriahanon an Filisteohanon nga syudad han Asdod. Tulo ka tuig an inmagi nga nagtugon an Ginoo kan Isaias nga anak ni Amoz nga iya hukason an iya mga sandalyas ngan huboon an panapton nga sako nga iya ginsul-ot. Sinmugot hiya ngan naglinakat hiya nga hubo ngan waray sandalyas. Han kabihag na han Asdod, nagsiring an Ginoo, “Naglinakat hi Isaias nga akon surugoon sulod hin tulo ka tuig nga hubo ngan waray sandalyas. Tigaman ini han mahinanabo ngadto han Ehipto ug Sudan. Pagtutugwayan han hadi han Asiria an mga priso nga iya nabihag nga mga hubo tikang han duha nga mga nasod. Maglalakat an mga batan-on ngan an mga tigurang nga hubo ug waray sandalyas, nga nakikita an ira mga pugtot, usa ini nga kaarawdan han Ehipto. Manluluya ha kaawod adton mga nagsarig han Sudan ngan nagparayaw han Ehipto, maluya na tungod hin kaawod ngan waray na nira paglaom. Kon umabot na ito nga panahon, masiring an mga tawo nga nag-uokoy didto han baybayon han Filistia, ‘Tan-awa daw an nahinabo han mga tawo nga aton ginsarigan basi panalipdan kita niya tikang han hadi han Asiria! Uunanhon naton hin paglikay nga diri kita mamatay?’” Mensahe ini mahitungod han Babilonia. Maabot in karat-an tikang hin usa nga makaharadlok nga tuna sugad hin buhawi nga nalabay ha kamingawan. Hinkit-an ko in usa nga panan-awon hin makalilisang nga mga hinabo, usa nga panan-awon hin paglingo ngan pagkabungkag. Sulong kamo, kasondalohan han Elam! Paliboti an mga syudad, kasondalohan han Media! Tataposon na han Dyos an pag-antos nga iginpahimutang han Babilonia. Makakahatag hin kahadlok ug hin kasakit ha akon an akon hinkit-an ngan hinbatian dida han panan-awon, kasakit nga sugad hin kanan babaye nga tipag-aranak. Duro hin kamalipong hiton akon ulo ngan nangungurog ako hin kahadlok. Karuyag ko na la nga umabot an kagab-ihon, kundi kahadlok man la an dinmangat ha akon. Dida han panan-awon andam na in panagtawo; ginbanigan na an salog nga panlilingkoran han mga dinapit. Nangangaon ngan nag-iirignom na hira. Tigda la nga nag-aningal an sugo, “Mga opisyal! Andama an iyo mga taming!” Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Kadto ngan pagbutang hin gwardya ngan tugona hiya nga igsumat niya an iya hinkit-an. Kon hikit-an niya in mga tawo nga naabot nga dikabayo nga padispadis, ngan in mga tawo nga nasakay hin mga asno ngan mga kamelyo, kinahanglan iya pagbantayan hira hin maupay.” Naggoliat an gwardya, “Sir, nagbinantay ako adlaw gab-i.” Tigda la, aadi na hira! Mga dikabayo ngan padispadis. Nagsusumat an gwardya, “Napukan na an Babilonia! Nanhirugmok dida ha tuna an ngatanan nga mga diyosdiyos nga ira ginsingba.” Akon katawhan nga Israel, ginggiok kamo sugad hin trigo, kundi yana igsusumat ko ha iyo an maupay nga sumat nga akon hinbatian tikang han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel. Mensahe ini mahitungod han Edumea. May nagtawag ngadi ha akon tikang ha Edumea, “Gwardya, maiha pa ba mag-aga? Sumati ako kon san-o an gab-i matatapos.” Nabaton ako, “Maabot an kaagahon, kundi kahuman masunod an kagab-ihon! Kon karuyag mo liwat hin pagpakiana, balik la ngan pakiana.” Mensahe ini mahitungod han Arabia. Mga tawo han Dedan, kamo nga mga hugpo hin naglalakaton ha kamingawan ngan nagkakampo didto han waray tanom nga nasod han Arabia, paimna niyo an inuuhaw nga mga tawo nga mapakada ha iyo. Kamo nga mga tawo han tuna han Tema, pakaona niyo an mga kalagiw. Nanmalagiw an mga tawo ha paglikay han mga espada nga andam na hin pagpatay ha ira, han mga pana nga andam na hin pagpara ha ira, ngan han ngatanan nga kataragman han away. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Sulod hin usa gudla ka tuig matatapos an pagkagamhanan han mga tribo han Kedar. An mga parapana, amo an giiisogi nga mga tawo han Kedar, kundi diri damo ha ira an mahisasalin. Ako nga Ginoo nga Dyos han Israel an nagyakan.” Mensahe ini mahitungod han Kahamub-an han Panan-awon. Ano an nahinanabo? Kay ano nga nagsasaurog an ngatanan nga mga tawo han syudad didto han mga atop han kabablayan? Nagrurugyaw an bug-os nga syudad, nga puno hin aringasa ngan kasindak. An iyo mga tawo nga nagkamatay hin pakig-away waray ngatanan kamatay ha pag-awayan. Nagdadlagan an ngatanan niyo nga mga pangulo ngan nabihag hira ha waray pa ngani hira makapana. Sanglit pabay-i la ako nga magtatangis hin mapait tungod hadton ngatanan nga nagkamatay nga akon mga tawo. Ayaw la ako pagliawa. Panahon ini hin pagkalisang, pagkapirde, ngan pagkagupong didto han Kahamub-an han Panan-awon, ngan iginpadara ini ha aton han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum. Ginrumpag an mga pader han aton syudad ngan nag-aningal dida ha kapungtoran an mga gogliat hin pakibulig. Inmabot nga nangangabayo an mga sondalo nga tikang han tuna han Elam, nga sangkap hin mga pana. Gin-andam na an mga taming han mga sondalo nga tikang han tuna han Kir. Luob hin mga karuwahe an maglangbo nga mga kahamub-an han Juda; natindog ha atubangan han mga ganghaan han Jerusalem an dikabayo nga mga sondalo. Narumpag an ngatanan nga mga panalipod han Juda. Han paghinabo hini, iginggawas niyo an mga hinganiban tikang han hirimosan han mga hinganiban ha pag-awayan. nagtindog kamo hin biriawan hin tubig ha sakob han syudad nga mabiaw han tubig nga naawas tikang han daan nga linaw. Kundi nagpakabungol la kamo han Dyos nga maiha na nga naglarang hiya hini ngatanan ngan iya na pagbuot nga mahinanabo. Hadto gintinawag kamo han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum hin pagtangis ngan pagmabidoon, hin pagkiskis han iyo mga ulo, ngan hin pagbado hin sako. Nagtinawa ngan nagsaurog la lugod kamo. Nag-ihaw kamo hin mga karnero ngan mga baka para han iyo pagkaon ngan nag-irignom kamo hin bino. Nagsiring kamo, “Gabay kita mangaon ngan mag-irignom, kay magkakamatay man kita buwas.” An Ginoo, nga Dyos nga Labi Kamakagarahum amo ngahaw an naghimangraw ha akon, “Diri gud mapapasaylo ha ira ini nga karat-an samtang buhi pa hira. Ako nga Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Ginpakadto ako han Ginoo nga Labi Kamakagarahum kan Sebna nga tinaporan han hadianon nga panimalay ngan gintugon ako hin pagsiring ha iya, “Ha imo paghunahuna hin-o ka ba? Ano an imo katungod hin pag-ukab hin lubnganan para ha imo ngahaw dida han batoon nga ligid han pungtod? Bangin dako ka nga pagkatawo, kundi pupuroton ngan ilalabog ka han Ginoo. Pupuroton ka niya sugad hin bula ngan ilalabog ka ngadto hin darudako nga nasod. Mapatay ka didto sapit han mga karuwahe nga imo ipinaparayaw. Nagpakaalo ka han panimalay han imo agaron. Kukuhaon ka han Ginoo tikang han imo katungdanan ngan pupukanon ka tikang han imo hitaas nga kahimtang!” Nagsiring kan Sebna an Ginoo, “Kon mahinabo na ito, ipapatawag ko hi Eliaquim nga akon surugoon nga anak ni Hilquias. Isusul-ot ko ha iya an imo opisyal nga bado ug paha ngan ihahatag ko ha iya an ngatanan nga imo hadto anay gahom. Masusugad hiya hin amay para han mga tawo han Jerusalem ug Juda. Tatagan ko hiya hin bug-os nga gahom ha ilarom han hadi nga tulin ni David. Makapot hiya han mga yawi han katungdanan; waray magsasada han iya pag-aabrehan, ngan waray mag-aabre han iya pagsasadhan. Igtataod ko hiya hin marig-on sugad hin usa nga usok ngan magigin burabod hiya hin kadungganan para han bug-os niya nga panimalay. “Kundi iya dako nga pinas-an an ngatanan niya nga kauropdan ngan mga sinakop. Makab-it hira ha iya sugad hin mga daba ngan mga kaldero nga nanmimitay dida hin usa nga usok! Kon mahinabo na ito, magagabot ngan matutumba an usok nga igintaod hin marig-on. Ngan amo na ini an kataposan han ngatanan nga nanmimitay dida han usok.” An Ginoo an nagyakan. Mensahe ini mahitungod han Tiro. Igoliat an iyo kabidoan, kamo nga mga tripulante han mga barko ha kalalawdan! Nabungkag na an Tiro nga iyo kalugaringon nga duruongan; mga ruba na an kabablayan ngan an pantalan. Hinbaroan niyo an sumat tikang han mga barko nga inmoli tikang ha Cipre. Pagnguyngoy kamo nga mga magparatigayon han Sidon! Ginsugo niyo in mga tawo hin pagtabok han dagat para hin pagpalit ngan pagbaligya han mga inani didto ha Ehipto, ngan para hin pagpatigayon didto han ngatanan nga mga nasod. Naalohan ka, syudad han Sidon! Ginsalikway ka han dagat ngan han dagko nga mga kahiladman han kalalawdan ngan nasiring ini hira, “Waray gud ako mag-anak. Waray gud ako magmangno hin mga anak nga kalalaken-an o kababayen-an.” Malilisang ngan mahahadlok bisan an mga Ehiptohanon kon mahibaro hira nga nabungkag na an Tiro. Igoliat an iyo kabidoan, kamo nga mga tawo han Finicia! Likay kamo ngadto ha Espania! Amo ba ini an malipayon nga syudad han Tiro nga gintindog hadton una pa nga panahon? Amo ba ini an syudad nga nagpadara han iya mga tawo ngadto ha tabok han kadagatan basi mag-ukoy didto hin mga tuna nga sakop han iya nasod? Hin-o ngani an naglarang hini ngatanan kontra han Tiro, an hadianon nga syudad kanay mga prinsipe nga magparatigayon amo an dungganan gud nga mga tawo ha tuna? Ginlarang ini han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Ginlarang ini niya basi matapos na an ira pagparayaw han ira nabuhat, ngan pagtamayon an ira dungganan nga mga tawo. Kadto na ngan pag-umha niyo an tuna, kamo nga mga tawo nga aadto han ginsakop nga mga tuna didto ha Espania! Waray na gud may mananalipod ha iyo. Ipinandong han Ginoo an iya kamot han dagat ngan han mga napukan nga mga ginhadian. Ginsugo niya nga pagbungkagon an mga merkado hin pagpatigayon didto ha Finicia. Syudad han Sidon, natapos na an imo kalipayan, ngan gintalumpigos an imo mga tawo. Bisan kon lumikay hira ngadto ha Cipre, diri la gihapon hira mahigagawas han mga kataragman. ( Diri an mga Asiriahanon, kundi an mga Babilonianhon, an nagpasalakay han Tiro hin magpintas nga mga mananap. An mga Babilonianhon an nagtindog hin mga lantawan, nagrumpag han marig-on nga mga kuta han Tiro, ngan nagruba han syudad. ) Igoliat an iyo kabidoan, kamo nga mga tripulante didto ha kalalawdan! Nabungkag na an syudad nga iyo gintaporan. Maabot in panahon nga hingangalimtan an Tiro sulod hin 70 ka tuig, ha panahon hin usa nga hadi. Kon matapos na ini nga mga katuigan, an Tiro masusugad han babaye nga maraot an dungog dida han karantahon nga nasiring: Dad-a an imo arpa, libota an bungto, ikaw nga makalolooy ngan hinngalimtan nga babaye nga maraot an dungog! Magtokar ngan magkanta ka, hin basi mahibalik na liwat an mga tawo. Kon matapos na an 70 ka tuig, pababalikon han Ginoo an Tiro ngadto han iya daan nga pagpatigayon, ngan magpapasuhol hiya han ngatanan nga mga ginhadian han kalibutan. Ighahalad niya ngadto han Ginoo an kwarta nga iya makikita pinaagi hin pagpatigayon. Diri ini niya hihimoson, kundi gagamiton an iya kwarta han mga nagsisingba han Ginoo hin pagpalit han pagkaon ngan han panapton nga kinahanglan nira. Pupuohon han Ginoo an tuna ngan babayaan ini nga waray umurokoy. Papanason niya an bawbaw han tuna ngan igpapasarang niya an mga umurokoy. Pareho an dadangatan han ngatanan—an kapadian ngan an mga tawo, nga oripon ngan mga agaron, mga mamaralit ngan mga magbaraligya, mga parapautang ngan mga umurutang, mga riko ngan mga pobre. Mapupuo ngan maruruba gud an tuna. An Ginoo an nagyakan ngan matutuman gud ini. Magmamara ngan malalaya an tuna; manluluya an bug-os nga kalibutan; magdudunot an tuna ug langit. Ginhugawan han mga tawo an tuna pinaagi hin pagsupak han mga balaod han Dyos ngan pagtalapas han dayon nga ginsaaran nga iya ginhimo. Sanglit ginpanhimaraot han Dyos an tuna. Nagbabayad an mga tawo hini tungod han ira ginbuhat. Pipirapira na la an nahisasalin nga buhi. Nalalaya an mga ubas, ngan nagtitikahubas an bino. Mabidoon na an ngatanan nga hadto anay malipayon, ngan inmukoy na an malipayon nga tokar han ira mga arpa ngan mga gimbal. Waray na malipayon nga pagkanta dida han mga irignom hin bino; waray na karuyag tumilaw han rasa hini. Masamok an ngatanan didto han syudad ngan nagsasada an mga tawo didto han ira mga balay basi magawas hira han kataragman. Naggoliat an mga tawo dida han kakalsadahan kay waray na man bino. Naanaw na ha kadayonan an kalipay; nawara na ini dinhe ha tuna. Ruba na an syudad, ngan narumpag na an mga ganghaan. Amo ini an mahinanabo didto han tagsa nga nasod ha bug-os nga kalibutan. Sugad ini kon tubas na an pag-ani, ngan kon pinannguha na an mga olibo tikang han tagsa nga kahoy ngan gintimod na hin panmuro an mga ubas. Magkakanta tungod hin kalipay adton mga mahisasalin nga buhi. Magsasangyaw han pagkaharangdon han Dyos adton aadto ha Katundan, ngan magdadayaw ha iya adton aadto ha Sinirangan. Magdadayaw han Ginoo nga Dyos han Israel an mga tawo nga nag-uokoy didto ha mga baybayon. Tikang didto han gihihigrayoi nga mga dapit han kalibutan hibabatian ta in mga kanta hin pagdayaw han Israel, an matadong nga nasod. Kundi waray na ako paglaom! Nagtitikaluya na ako. Nagpapadayon hin panlingo an mga maglingo, ngan nagtitikaraot la an ira paglingo. Pamatii ako niyo, kamo ngatanan! May-ada mga magpakaharadlok, mga luong, ngan mga bitik nga naghuhulat ha iyo. Mahuhulog ngadto hin luong an bisan hin-o nga naglilikay han makaharadlok, ngan mabibitik an naglilikay han luong. Mabunok tikang ha langit, ngan mababay-og an mga patukoranan han tuna. Maguak, magutak, ngan magkakabubuka an tuna. Magririigdiig an tuna sugad hin hubog, mag-aabog-abog sugad hin nga gintitiupay hin bagyo. Binubug-atan an kalibutan tungod han mga sala; mahirurugmok ini ngan diri na gud makakabangon. Maabot in panahon nga pagkakastigohon han Ginoo an mga kagamhanan ha igbaw, ngan an mga punoan han tuna. Pagtitirokon han Dyos han kahadian sugad hin mga priso dida hin usa nga luong. Iya pagpriprisohon hira ngada han pag-abot han panahon han pagkastigo ha ira. Magsisirom an bulan ngan diri na masiga an adlaw, kay maghahadi an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Maghahadi hiya didto ha Jerusalem, didto ha Bukid Sion, ngan hikikit-an han mga pangulo han mga tawo an kapawa han iya gahom. O Ginoo, ikaw an akon Dyos; pagpasidunggan ko ikaw ngan pagdadayawon ko an imo ngaran. Ginbuhat mo in makaaramdok nga mga butang; gintuman mo hin matinumanon an mga larang nga imo ginhimo hadto nga mga panahon. Ginhimo mo an mga syudad nga tambak hin mga rinuba ngan ginbungkag mo an marig-on nga mga kuta. Mga ruba na an mga palasyo nga gintindog han amon mga kaaway. Pagdadayawon ka han mga tawo hin gamhanan nga mga nasod; kahahadlokan ka didto han mga syudad hin magbangis nga mga nasod. Inmayop ha imo an mga pobre ngan mga makalolooy ngan natalwas hira ha mga panahon hin kakurian. Ginpasirong mo hira kon may-ada bagyo ngan ginlindongan mo hira kon maping-it an kamapaso han adlaw. Nasulong in magbangis nga mga tawo, sugad hin bagyo nga nadasmag hin pader, pareho hin kathuraw didto hin mamara nga tuna. Kundi ginpamingaw mo, O Ginoo, an amon mga kaaway; ginpapahilom mo an mga gogliat hin magbangis nga mga tawo, sugad nga ginpapahagkot hin dampog in mapaso nga adlaw. Dinhe ha Bukid Sion mag-aandam an Ginoo nga Makagarahum han Ngatanan hin bangkite para han ngatanan nga mga nasod han kalibutan—bangkite han girarasahi nga pagkaon ngan han gimamaupayi nga bino. Dinhe kukuhaon niya dayon an dampog han kabidoan nga nagtinahob han ngatanan nga mga nasod. Pagbubungkagon hin kadayonan han Ginoo nga Dyos an kamatayon! Papahiron niya an mga luha tikang han ngatanan nga mga mata ngan kukuhaon niya an kaarawdan nga gin-antos han iya katawhan ha bug-os nga kalibutan. An Ginoo an nagyakan. Kon mahinabo na ini, masiring an ngatanan, “Amo hiya an amon Dyos! Sinmarig kita ha iya ngan gintalwas kita niya. Amo hiya an Ginoo! Sinmarig kita ha iya, ngan malipayon ngan narayhak na kita, kay gintalwas kita niya.” Pananalipdan han Ginoo an Bukid Sion, kundi pagtatamaktamakan niya an mga tawo han Moab, sugad nga gintatamaktamakan an uhot dida hin tai. Magkakapakapa hira han ira mga kamot sugad hin naglalangoy hira, kundi pagpapakaalohan hira han Dyos, ngan manruruydoy an ira mga kamot. Pagbubungkagon han Dyos an marig-on nga mga kuta han Moab upod an higtaas nga mga pader, ngan patitimpagon ini ha tuna ngan pupusakon ngada hin ka tapotapo. Maabot in adlaw nga magkakanta an mga tawo hini nga kanta didto han tuna han Juda: Marig-on an amon syudad! An Dyos ngahaw an nananalipod han mga pader hini! Abrihe an mga ganghaan han syudad ngan pasudla an matinumanon nga nasod, an nasod kanay mga tawo nagbubuhat han matadong. Ikaw, O Ginoo, an nahatag hin hingpit nga kamurayaw ngadto hadton mga magrig-on an panuyo ngan mga nasarig ha imo. Sarig ha kadayonan ha Ginoo; dayuday pananalipdan kita niya. Ginpahiubos niya adton mga magpinahitas-on, ginbungkag niya an marig-on nga syudad nga ira gin-ukyan, ngan ginrumpag ngadto hin ka tapotapo an mga pader hini. Ginyatakyatakan na ini hadton mga gintalumpigos ngan ira gintamaktamakan. O Ginoo, imo ginhahawanan an agian para han mag-upay nga mga tawo; patag an dalan nga ira ginlalaktan. Ginsusunod namon an imo kaburot-on ngan naglalaom kami ha imo; ikaw gudla an amon inuungara. Naghihingyap ako ha imo ha bug-os ko nga kasingkasing kon gab-i; kon paghukman mo an tuna ngan an mga tawo mahibabaroan nira ngatanan an katadongan. Bisan kon maloloy-on ka han magraot nga mga tawo diri gud hira nahibabaro hin pagbuhat hin matadong. Bisan dinhe hini nga tuna hin magtadong nga mga tawo, nagbubuhat gihapon hira hin sayop; nadiri hira pagkilala han imo pagkaharangdon. Diri maaram an imo mga kaaway nga kakastigohon mo hira. O Ginoo, pagpakaalohi ngan papag-antosa hira, papag-antosa hira han kastigo nga imo gin-andam. Pakit-a hira han kadako han imo paghigugma han imo mga tawo. O Ginoo, ihatag ha amon in kauswagan; an ngatanan nga amon nahihimo, bunga ini han imo ginbubuhat. O Ginoo nga amon Dyos, gindumara kami hin iba nga mga punoan, kundi ikaw gudla an amon Ginoo. Yana mga patay na hira ngan diri na gud mabubuhi; diri na mabangon an ira mga kalag, kay ginkastigo ngan ginpuo mo hira. Waray na gud nahinunumdom ha ira. O Ginoo, ginpadako mo an amon nasod, nga ginpahiluag mo an katunaan han kada pag-ultan; ngan nakagpasidungog ini ha imo. O Ginoo, ginkastigo mo an imo mga tawo ngan ha kasakitan nag-ampo hira ha imo. Ikaw, O Ginoo, an nagpatangis ha amon, sugad nga nagtatangis ha kasakit in babaye nga tipag-aranak. Naglubag kami hin kasakit, kundi waray namon igin-anak. Waray kami nadaog para han amon tuna; waray gud kami nahimo. Mabubuhi gihapon adton amon mga tawo nga nagkamatay! Mababanhaw an ira mga lawas! An ngatanan nga nangangaturog didto han ira mga lubnganan magmamata ngan magkakanta tungod hin kalipay! Sugad nga an yamog nakakapatugnaw han tuna, pagbubuhion man han Ginoo adton mga maiha na nga nagkamatay. Mga tawo ko, sulod kamo ngadto han iyo kabablayan ngan sadhi an iyo porta. Tago kamo hin madaliay ngada han paglabay han kasina han Dyos. Maabot an Ginoo tikang han iya langitnon nga urokyan hin pagkastigo han mga tawo han tuna tungod han ira mga sala. Igpapadayag an mga panmatay nga ginbuhat hin hilom dinhe ha tuna, ngan diri na gud matatago ha tuna adton mga pinanmatay. Dida hito nga adlaw gagamiton han Ginoo an iya gamhanan ngan makamaratay nga espada hin pagkastigo kan Lebiatan, ito nga nagpupulidpulid ngan naglulubaglubag nga dragon, ngan hin pagpatay han higante nga mananap nga nag-uokoy didto ha dagat. Dida hito nga adlaw masiring an Ginoo hiunong han iya matahom nga urubasan, “Dayuday ginbabantayan ngan ginbabaribhan ko ini. Ginbabantayan ko ini adlaw gab-i basi diri paglabtan. Diri na ako nasisina han urubasan. Kon may-ada mga katungkan nga kinahanglan pagpuohon, uugtangon ko gud ini. Kundi kon an mga kaaway han akon mga tawo karuyag han akon pagpanalipod, makigsangkay hira ha akon. Tinuod, makigsangkay hira ha akon.” Ha mga adlaw nga tiarabot an mga tawo han Israel nga mga tulin ni Jacob, manggagamot sugad hin kahoy ngan manmumukad ngan mananaringsing hira. Maluluob an tuna han ira mga bunga. Waray pagkastigoha han Ginoo an Israel sugad han iya pagkastigo han iya mga kaaway, o waray kawad-i hin sugad kadamo nga mga tawo. Ginkastigo han Ginoo an iya mga tawo pinaagi hin paghalina ha ira ngadto ha pagkabihag. Iya ginkuha hira pinaagi hin makusog nga hangin nga tikang ha sinirangan. Kundi pasasayloon la an mga sala han Israel kon pagdugmokon na sugad hin tisa an mga bato han pagano nga mga altar ngan kon waray na mahisalin nga mga tigaman han diyosa Asera o mga altar hin insyenso. Ruba na an pinarig-on nga syudad. Ginbayaan ini sugad hin mahawan nga kamingawan. Nahimo ini nga panabsaban hin kabakahan diin hira makakapahuway ngan makakapanabsab. Mga laya ngan mga bari na an mga sanga han mga kahoy, ngan an kababayen-an nangangahoy hini nga ira isurungo. Diri mapaid o malolooy ha ira an Dyos nga ira Magburuhat kay waray gud makasabot an mga tawo. Dida hito nga adlaw pagtitirokon han Ginoo hin tag-usausa an iya mga tawo tikang ha Eufrates ngadto ha pag-ultan han Ehipto sugad nga nahilalain an trigo tikang han uhot dida han paggiok. Kon umabot na ito nga adlaw patutunggon in usa nga trompeta hin pagpabalik tikang ha Asiria ug Ehipto han ngatanan nga mga Israelita nga mga bihag didto. Magkakaabot ngan magsisingba hira han Ginoo didto ha Jerusalem, dida han iya baraan nga pungtod! Maghihikaraot an ginhadian han Israel! Magpapapas an iya gahom sugad han korona hin mga bukad dida han mga ulo han hubog nga mga pangulo han nasod. Ginpahamotan an magpinahitas-on nira nga mga ulo, kundi aada nalunay hira nga duro hin ka hubog. May-ada an Ginoo uusa nga makusog ngan gamhanan, nga andam hin pagsulong ha ira, usa nga maabot sugad hin makusog nga uran hin mga bato nga yelo, sugad hin uranos, sugad hin makusog nga pagbuklos hin daralwa, ngan masalakay han tuna. Pagtatamaktamakan an pagkamapinahitas-on hito nga hubog nga mga pangulo. An magpapapas nga gahom hito nga magpinahitas-on nga mga pangulo mawawara sugad han syahan nga mga igos ha panahon han panmunga, nga binuburo ngan kinakaon dayon kon nahihinog ini nga mga bunga. Maabot in adlaw nga an Ginoo nga Labi Kamakagarahum masusugad hin matahom nga korona hin mga bukad para han iya mga tawo nga nahisasalin nga buhi. Tatagan niya hin matadong nga panhunahuna adton mga mag-aalagad nga mga maghurukom, ngan kaisog adton mga nananalipod han mga ganghaan han syudad kon sinusulong ini. Uraura hin kahubog bisan an mga manaragna ngan an kapadian nga nagririigdiig na hira. Nagpalakas la hira hin pag-ininom han bino ngan makahurubog nga irimon nga nanhihipakdol hira ha kagupong. Duro hin kahubog an mga manaragna nga diri hira nakakasabot han mga panan-awon nga ginpadara han Dyos, ngan hubog hin duro an kapadian nga diri na hira nakakagtuhay han mga kalipongan nga gindadara ngada ha ira. Luob hin suka an mga lamesa nga ira linilingkoran, ngan waray gud malimpyo nga dapit nga nahibilin. Nangurutob hira hiunong ha akon. Nasiring hira, “Hin-o an iya gintututdoan? Hin-o ba in magsasaysay han iya mensahe? Angay la ini para han mga minasus-an nga kalulutas pa la! Gintututdoan kita niya hin tinag usa ka letra, tinag usa ka linya, ug tinag usa ka leksyon.” Kon diri kamo mamati ha akon, niyan gagamiton han Dyos in mga lumalangyaw kanay pinulongan malain pamation hin pagtutdo ha iyo hin leksyon. Gintagan kamo niya hin pahuway ngan ginliaw kamo ngatanan, kundi dinmiri kamo hin pamati ha iya. Sanglit pagtututdoan kamo han Ginoo hin tinag usa ka letra, tinag usa ka linya, ngan tinag usa ka leksyon. Niyan mahipapakdol kamo ha kada niyo pagpipitad. Masasamad, mabibitik, ngan mapripriso kamo. Sanglit pamati han igyayakan han Ginoo, kamo nga magraogdaog nga mga tawo nga nagdudumara hini nga mga tawo dinhe ha Jerusalem. Naghihinambog kamo nga nakigsarabot na kamo han kamatayon, ngan nagkatangdoan na kamo han kalibutan han mga patay. Nasisiguro niyo nga mahigagawas kamo han karat-an kon umabot ini, kay natapod kamo han mga buwa ug limbong nga makakapanalipod ha iyo. Sanglit amo ini an igsisiring han Ginoo nga Dyos: “Iginbutang ko didto ha Sion in usa nga patukoranan nga marig-on ngan makusog. Iginbutang ko dida hini in bug-os unay nga lintungayan nga bato nga sinuratan han mga pulong, ‘Mapinailobon liwat an marig-on nga pagtuo.’ An katadungan amo an isurukol nga lubid para han patukoranan ngan an pagkatangkod amo an tunton.” An mga bato nga yelo amo an magsisilhig han ngatanan nga buwa nga iyo tinataporan, an mga baha amo an magbubungkag han iyo kahimyangan. Babarion an ginsabotan nga ginhimo niyo, ngan han kamatayon ngan paparaon an ginkatangdoan niyo ngan han kalibutan han mga patay. Kon humampak na an karat-an, dadaogon kamo. Diri mahunong hin paghampak ha iyo ha ikinaaga, ngan pag-aantoson ini niyo adlaw gab-i. An kada bag-o nga mensahe nga tikang ha Dyos magdadara ha iyo hin bag-o nga kahadlokan! Masusugad kamo han tawo dida han darahonon nga karuyag kumaturog dida hin higdaan nga halipot para ha iya nga diri hiya nakakaunat, nga may niya taklap nga haligot para ha iya nga diri hiya nakakakurumpot. Makikiaway an Ginoo sugad han iya ginbuhat didto han Bukid Perasim ngan didto han kahamub-an han Gabaon, basi buhaton niya an iya karuyag pagbuhaton, bisan kon danay urosahon an iya mga ginawian. Huhumanon gud niya an iya buruhaton, an iya makaaramdok nga buruhaton. Ayaw niyo pagtinawai an pahimatngon nga ihinahatag ko ha iyo! Kon pagtinawaan niyo, magkukuri kamo hin pagpalagiw. Hinbatian ko na an larang han Ginoo nga Labi Kamakagarahum hin pagbungkag han bug-os nga nasod. Pamati han akon igyayakan; pamatii hin maupay an akon igsusumat ha iyo. Waray parauma nga dayuday la an pag-inarado han iya uma ngan pag-inandam hini para hin pagtanom. Kundi kon andam na an tuna, nagtatanom hiya hin mga magagamit nga panakot sugad han sibuyas ug luy-a. Magtatanom hiya dida ha mga tudling hin trigo ug sebada, ngan didto han mga ligid han iya ginpupugasan hin iba nga mga binhe. Maaram ini hiya magbuhat, kay gintutdoan hiya han Dyos. Diri gud hiya nagamit hin hilapad nga bolo hin pagbukad han mga sibuyas ug luy-a; kundi nagamit lugod hiya hin magaan la nga mga kahoy nga igo la an kadagko. Diri niya dinudugmok an trigo pinaagi hin padayon la nga pagginiok. Maaram hiya nga an maupay nga paggiok amo an pagpakaliding han karomata dida han mga trigo ngan diri napapanitan an mga tipasi. Hatag han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ini ngatanan nga kinaadman. Makaaramdok an mga larang han Dyos, ngan dayuday gud natutuman ini! Ginhukman na an altar han Dyos, nga amo an Jerusalem! Maghihikaraot an syudad nga ginkampohan ni David! Paligara ngan palabya in usa o duha ka tuig, upod an mga kombite ngan mga pyesta hini, ngan katapos pupukanon han Dyos an syudad nga tinatawag nga “altar han Dyos.” May-ada panangis ngan pagnguyngoy ngan masusugad an bug-os nga syudad hin altar nga luob hin dugo! Susulongon han Dyos an syudad, paglilibotan ini, ngan ririkupohon an bug-os nga syudad. An Jerusalem masusugad hin kalag nga naghihimakuri hin pagyakan tikang ha kahiladman, hin pinirit nga tingog hin sinagpo nga baba nga natikang ha tuna. Jerusalem, igpapadpad sugad hin tapotapo an ngatanan nga mga lumalangyaw nga nasulong ha imo, ngan igpapalid sugad hin uhot an ira magbangis nga mga kasondalohan. Tigda la ngan ha waray pagpaabota, tatalwason kamo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum pinaagi hin magkusog nga mga dalugdog ngan mga linog. Magpapadara hiya hin mga bagyo ngan naglalahinggab nga kalayo; niyan maaanaw sugad hin inop, sugad hin panan-awon dida ha kagab-ihon, an ngatanan nga mga kasondalohan han mga nasod nga nasulong han syudad han altar han Dyos, an ngatanan nira nga mga hinganiban, ngan mga kasangkapan. An ngatanan nga mga nasod nga nagtitirok hin pagsulong han Jerusalem masusugad hin ginugutom nga tawo nga nag-iinop nga nakaon hiya, ngan nagmata hiya nga ginugutom la hiya gihapon, o sugad hin tawo nga makalilisang an pag-uhawa nga nag-iinop nga nainom hiya, ngan nagmata hiya nga mamara an iya but-ol. Pagpadayon kamo hin pagkalurong! Pagpadayon kamo hin pagkabuta! Paghubog kamo bisan waray bino! Pagparingpading bisan waray kamo uminom hin usa ka turo! Ginpiraw kamo han Ginoo, nga andam na kamo hin pagkaturog. An mga manaragna amo an mga mata han mga tawo, kundi ginbuta hira han Dyos. Diri ipapasabot ha iyo an kahulogan han tagsa nga panan-awon; masusugad ini hin tinimrihan nga linikid nga basahan. Kon dad-on ini niyo ngadto hin maaram magbasa, ngan ipabasa ini ngada ha iyo, masiring hiya nga diri hiya makakahimo kay tinimrihan man ini. Kon ihatag ini niyo ngadto hin diri nakakabasa ngan ipabasa ini ngada ha iyo, mabaton hiya nga diri man hiya maaram magbasa. Nagsiring an Ginoo, “Nasiring ini nga mga tawo nga nagsisingba hira ha akon, kundi waray la kahulogan an ira mga pulong, ngan hirayo ha akon an ira mga kasingkasing. An ira tuluohan waray iba kundi mga turumanon ngan mga sinunod nga pamatasan hin tawo nga ira la ginsag-ulo. Sanglit pakakalasan ko hira hin waray nira paghunahunaa, nga sunodsunod nga hampak. Mahihimo nga mga lurong adton mga makinaadmananon ngan mawawaray la kapulsanan an ngatanan nira nga pagkalisto.” Maghihikaraot adton nagtitinguha hin pagtago tikang han Ginoo han ira mga larang! Gintatago nira hin pagbuhat an ira mga plano nga magraot kay naghuhunahuna hira nga waray nakita ha ira o masabot han ira ginbubuhat. Ginbabaliskad nira an ngatanan. Hain an mas importante, an parahimo ba hin daba o an lutak? Makakasiring ba ngadto hin tawo in usa nga butang nga iya ginhimo, “Waray ka maghimo ha akon?” O makakasiring ba ini ha iya, “Diri ka maaram han imo binubuhat?” Sumala han siring han puplonganon: “Diri maiha mahihimo nga uma nga tuna an kagurangan, ngan mabalik ngadto hin ka kagurangan an gin-uma nga tuna.” Kon umabot na ito nga adlaw, makakabati an bungol kon basahon in basahan hin dako nga tingog, ngan mapukrat ngan makakakita an buta nga nag-ukoy ha kasisidman. Makakaangkon na liwat an pobre ngan mapinaubsanon nga mga tawo han kalipayan nga ihahatag han Ginoo nga baraan nga Dyos han Israel. Amo na ini an kataposan hadton mga nagtatalumpigos han iba nga mga tawo ngan nagyuyubit han Dyos. Pagpupuohon an tagsa nga makasasala. Pagpupuohon han Dyos adton mga nagraogdaog han iba nga mga tawo, adton mga nagpupugong nga diri pagkastigohon an mga magtinalapasnon, ngan adton mga nagbibinuwa, basi an tangkod nga mga tawo diri katagan han katadungan. Sanglit nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel, nga nagtalwas kan Abraham tikang ha kakurian, “Mga tawo ko, diri na gud kamo pagpakaalohan, ngan diri na gud manluluspad hin kaawod an iyo mga bayhon. Kon hikit-an niyo an mga anak nga akon ihahatag ha iyo, niyan magmamatuod kamo nga ako amo an baraan nga Dyos han Israel. Pagpapasidunggan ako niyo ngan magsisingba kamo ha akon. Mahibabaro hin pakasabot an lurong nga mga tawo, ngan adton mga dayuday la nagnginginurutob malilipay nga pagtututdoan hira.” Nagyakan an Ginoo: “Maghihikaraot adton mga nagdudumara han Juda, kay sinmupil hira ha akon. Nagsunod hira hin mga larang nga waray ko paghimoa, ngan nagpirma hira hin mga ginsabotan nga supak han akon kaburot-on, sanglit nagtambak hira hin mga sala. Dinmangop hira ha Ehipto hin pakibulig, ngan waray mangaro ha akon hin sagdon. Karuyag nira nga panalipdan hira han Ehipto, sanglit sinmarig hira han hadi han Ehipto. Kundi waray gahom an hadi hin pagbulig ha ira, ngan an pagpanalipod han Ehipto nahimo nga ira karat-an. Bisan kon inmabot na an ira mga sinugo ngadto han Ehiptohanon nga mga syudad han Zoan ug Hanes, nagbasol an mga tawo han Juda nga sinmarig hira hito nga malingo nga nasod, nga nagpakyas ha ira han nagpaabot hira hin tambulig.” Mensahe ini han Dyos mahitungod han mga mananap didto ha timogan nga kamingawan: “Ginlatas han mga sinugo in makulba nga nasod diin naukoy in mga liyon, mga maglara nga halas, ngan in nanlulupad nga mga dragon. Ginkakargahan nira an ira mga asno ngan mga kamelyo hin mahal nga mga regalo para hin nasod nga diri gud makakabulig ha ira. Waray la pulos an bulig nga ihinahatag han Ehipto. Sanglit gin-agnayan ko an Ehipto hin ‘An Diri Mahuka nga Dragon.’” Gintugon ako han Dyos hin pagsurat dida hin usa nga basahan kon matiunan-o an mga tawo, basi ha tiarabot nga panahon himoon ini nga saksi han ira pagkamaraogdaog. Dayuday hira nasupil han Dyos, dayuday nagbibinuwa, ngan dayuday nagpakabungol hira han mga pagturon-an han Ginoo. Ginsaway nira an mga manaragna hin pagpahibaro. Nasiring hira, “Ayaw kami paghimangrawi hiunong han matadong. Pagsumati kami han amon karuyag hibatian. Pabay-i la kami han amon natatan-aw ha amon mga panumdoman. Iwas kamo han amon dalan ngan ayaw pag-ulanga an amon aragian. Diri kami naruruyag hin pamati hiunong han baraan nga Dyos han Israel.” Kundi amo ini an sinisiring han baraan nga Dyos han Israel; “Ginpabay-an la niyo an akon iginsumat ha iyo ngan nasarig kamo hin panlupig ngan panlimbong. Mga salaan kamo. Sugad la kamo hin hitaas nga pader nga ginmutak ngadto ha ubos; tigda la nga matutumba kamo. Marurumok kamo sugad hin daba nga lutak nga napusak gud hin maupay nga waray ngani bisan usa ka tipik nga sadang kasudlan hin mga baga, o magamit hin pagkabo hin tubig tikang hin atabay.” Nasiring an Ginoo nga Dyos nga Baraan han Israel ngadto han mga tawo: “Balik kamo ngan tapod hin hilom ha akon. Niyan magmamakusog ngan magmamahimyang kamo.” Kundi nadiri kamo hin pagbuhat hini. Naglalarang lugod kamo hin paglikay han iyo mga kaaway pinaagi hin pagsakay hin maglaksi nga mga kabayo. Ngan matuod ini—an pagpalagiw amo an kinahanglan pagbuhaton niyo! Naghuhunahuna kamo nga malaksi na an iyo mga kabayo, kundi maglarulaksi pa adton mga naglalanat ha iyo! Makalagiw in usa ka yukot ha iyo kon makakita kamo hin usa nga kaaway nga sondalo, kundi igo la in lima nga mga sondalo hin pagtabog ha iyo ngatanan. Waray gud mahisasalin han iyo kasondalohan labot hin nag-uusaan la nga palo hin bandera didto ha sampaw hin usa nga pungtod. Kundi naghuhulat an Ginoo hin pagpakita han iya kalooy ha iyo. Andam hiya hin pagpaid ha iyo, kay dayuday ginbubuhat niya an matadong. Malipayon adton mga nasarig han Ginoo. Diri na gud magtatangis kamo nga mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem, Malolooyon an Ginoo, ngan kon magtawag kamo hin pakibulig ha iya, pamamatian kamo niya. Tatagan kamo han Ginoo hin kakurian, kundi aada hiya ngahaw ha pagtutdo ha iyo, ngan diri na kamo magpipinamiling ha iya. Kon sumimang kamo han dalan ngadto ha tuo o ha wala, hibabatian niyo ha luyo an iya tingog nga nasiring, “Aadi an dalan, sulsoga ini niyo.” Kukuhaon niyo an iyo mga diyosdiyos nga pinutos hin salapi ngan hin bulawan ngan ilalabog ini niyo sugad hin sighot, ngan magoliat kamo, “Iwas ha akon atubangan!” Ha kada pagtatanom niyo han iyo mga binhe, magpapadara an Ginoo hin uran hin pagpatubo han iyo tanom, ngan mahatag ha iyo hin hura nga aranihon, ngan hin damo nga panabsaban han iyo kabakahan. An mga baka ngan mga asno nga nag-aarado han iyo kaumhan mananabsab han gimamaupayi nga banwa. Dida han adlaw kon mapukan na han iyo mga kaaway an marig-on nga mga kuta ngan panmatayon na an ira mga tawo, mag-aawas in mga sapa tikang han tagsa nga bukid ngan tagsa nga pungtod. An bulan masusugad han adlaw hin kamapawa, ngan magpipito ka pilo an kamapawa han adlaw, sugad han kapawa hin kanan pito ka adlaw. Mahinanabo ini ngatanan kon pagbutkon ngan pagtambalon na han Ginoo an mga kasamdan nga iya iginhatag han iya mga tawo han pagkastigoha ha ira. Hikikit-an didto ha hirayo an gahom ngan an himaya han Ginoo. Makikita an iya kasina pinaagi hin kalayo ug aso. Magyayakan hiya ngan an iya mga pulong maglalaga sugad hin kalayo. Ipapadara niya an hangin ha iya atubangan sugad hin baha nga nag-aanod han ngatanan nga mga butang. Ginsisilhig niya an mga nasod basi mabungkag ngatanan ngan tataposon niya an ira magraot nga mga larang. Kundi kamo nga mga tawo han Dyos, magmamalipayon ngan magkakanta kamo sugad han iyo ginbubuhat ha gab-i hin usa nga baraan nga pyesta. Magmamalipayon kamo sugad hadton mga naglalakat nga tinukaran hin mga plawta dida han ira pagtipakadto han Templo han Ginoo nga mananalipod han Israel. Ipapabati han Ginoo han ngatanan an iya hadianon nga tingog ngan maabat hira han kusog han iya kasina. Magkakamay-ada mga laga, magkusog nga uranos, bato nga yelo, ngan mga bunok hin uran. Magkakahadlok an mga Asiriahanon kon makabati hira han tingog han Ginoo ngan abaton nira an kakusog han iya pagkastigo. Samtang nga ginhahampak hira han Dyos, duduyogan ini han iya mga tawo pinaagi han tokar hin mga gimbal ngan mga arpa. An Dyos ngahaw an makikig-away kontra han mga Asiriahanon. Gin-andam hin maiha na in usa nga dapit nga may dako nga kalayo nga magsusunog han hadi han Asiria. Hilarom ngan hiluag ini, ngan gintambakan hin damo nga kahoy. An ginhawa han Ginoo nga sugad hin sapa nga kalayo amo an magpapalaga hini. Maghihikaraot adton mga napakadto ha Ehipto hin pakibulig! Nasarig hira han dako nga kusog hin kasondalohan han Ehipto—mga kabayo, mga karuwahe, ngan mga sondalo. Kundi diri hira nasarig han Ginoo nga baraan nga Dyos han Israel, o diri hira napabulig ha iya. Maaram hiya kon ano an pagbubuhaton! Magpapadara hiya hin karat-an. Pagtutumanon niya an iya mga pagtarhog hin pagkastigo han magraot nga mga tawo ngan hadton mga nananalipod ha ira. Diri kadiyosan an mga Ehiptohanon—mga tawo la hira! Diri espiritu kundi mananap la an ira mga kabayo! Kon nagios an Ginoo, mahirurusmok an makusog nga nasod, ngan mapupukan an ginbuligan hini niya nga nasod. Mabubungkag ini nga duha. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Bisan unanhon hin pag-inaringasa ngan in pagginoliat han mga magmarangno hin karnero, diri hira makakahadlok hin liyon basi bayaan han liyon an iya natukob nga karnero; ha amo nga pagkaagi waray man makakapugong ha akon, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, hin pagpanalipod han Bukid Sion. Sugad nga naglulupadlupad in usa nga tamsi tungod han iya salag basi kabantayan an iya mga piso, ako man nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an mananalipod ngan magtatalwas han Jerusalem.” Nagsiring an Dyos, “Mga tawo han Israel, nakasala ngan inmato kamo han akon. Kundi yana balik kamo ha akon! Maabot in panahon nga ilalabog niyo ngatanan an salaan nga mga diyosdiyos nga hinimo niyo hin salapi ug bulawan. Mabubungkag an Asiria didto ha pag-awayan kundi diri pinaagi hin gahom hin tawo. Mangangalagiw an mga Asiriahanon tikang ha pag-awayan ngan maooripon an ira batan-on nga kalalaken-an. Makalagiw an ira hadi ha dako nga kalisang ngan mahahadlok an mga opisyal, nga babayaan nira an ira mga bandera.” Nagyakan an Ginoo —an Ginoo nga ginsisingba didto ha Jerusalem, ngan kanay kalayo naglalahinggab didto para han tutuboron nga mga halad. Ha mga san-o nga adlaw magkakamay-ada hadi nga maghahadi hin maligdong, ngan mga pangulo han nasod nga magpapangulo hin matadong. An kada usa ha ira masusugad hin sirongan kon may-ada makusog nga hangin, nga usa nga dapit nga taragoan kon may-ada mga bagyo. Masusugad hira hin mga sapa nga nag-aawas didto hin kamingawan, sugad han lambong hin dako nga bato didto hin mahawan ngan baw-as nga tuna. Bubuksan an ira mga mata ngan mga talinga para han mga kinahanglanon han mga tawo. Diri na hira madagmit mangalas ngan magbubuhat hira nga masinabtanon, ngan magyayakan hira han ira karuyag sidngon. Waray na maghuhunahuna nga dungganan in usa nga lurong o masiring nga tangkod in usa nga bugoy. Nagyayakan hin linurong in usa nga lurong ngan naghuhunahuna hiya hin magraot nga pagbubuhaton. Usa nga pagtamay han Ginoo an iya binubuhat ngan iya ginyayakan, ngan diri gud hiya nagpapakaon han ginugutom o nagpapainom han mga inuuhaw. Maraot in tuyaw nga tawo ngan nagbubuhat hiya hin maraot nga mga butang; naglalarang hiya hin pagdaot han mga pobre pinaagi hin mga buwa ngan diri paghatag ha ira han ira mga katungod. Kundi nagbubuhat hin tangkod an dungganan nga tawo ngan inuugopan niya an matadong. Kamo nga kababayen-an nga nag-uokoy ha kahimyangan, nga waray mga kabaraka, pamatii an akon igsisiring. Bangin mga himyang kamo yana, kundi hini nga takna han sunod nga tuig magtuturaw kamo, kay waray na mga ubas nga iyo pangunguhaon. Nag-ukoy kamo ha kahimyangan, nga waray mga kabaraka; kundi yana, pangurog kamo ha kahadlok! Huboa an iyo mga panapton ngan pagtapis kamo hin gisi nga mga dugnit. Pukpoka an iyo mga dughan tungod hin kabido, kay nabungkag na an maglangbo nga kaumhan ngan an mga urubasan, ngan maturok ha tuna han akon mga tawo an katungkan nga kabagwakan. Pagtangisi an ngatanan nga kabablayan diin malipayon hadto an mga tawo ngan an syudad nga maribhong hadto anay. Babayaan bisan an palasyo ngan babayaan gud an kapital nga syudad. Mabubungkag ha kadayonan an kabablayan ngan an mga salipod han syudad. Mga layaw didto in ihalas nga mga asno ngan an mga karnero makakaagi didto hin panabsan. Kundi hin makausa pa ipapadara ha aton han Dyos an iya espiritu. Magmamabinungaon na an mga kamingawan ngan damo na nga mga abot an makukuha ha mga kaumhan. Pagbubuhaton an pagkamatadong ngan an katadongan didto ha ngatanan nga dapit han tuna. Magkakamay-ada dayon nga kalinaw ug kahimyangan, kay pagtutumanon man han ngatanan an matadong. An mga tawo han Dyos waray na pagkabaraka ngan maghahadi an kalinaw ha ira mga balay. ( Kundi mauran hin mga bato nga yelo didto han mga kagurangan ngan mapupuo an syudad.) Kundi magmamalipayon an ngatanan kay may damo na nga tubig para han mga tanom ngan mga panabsaban ha ngatanan nga dapit para han mga asno ngan kabakahan. Maghihikaraot an amon mga kaaway! Nanikas ngan nanlingo hira, bisan kon waray nagtikas o naglingo ha ira. Kundi matatapos an ira panahon hin panikas ngan panlingo, ngan pagtitikasan ngan paglilingoon man hira. O Ginoo, kalooyi kami. Naglaom kami ha imo. Panalipdi kami adlaw-adlaw ngan talwasa kami ha mga panahon hin kakurian. Kon nakikiaway ka para ha amon, nakalagiw an mga nasod tikang han aringasa han araway. Inaagaw ngan gintitikas an ira mga hiagi ngan naangkon nga mga butang. Hin pagkagamhanan han Ginoo! Ginhahadian niya an ngatanan. Pupun-on niya an Jerusalem hin katadongan ngan pagkamatadong, ngan paririg-on niya an nasod. Dayuday pananalipdan niya an iya mga tawo ngan iya tatagan hira hin kinaadman ug hibaro. An ira gidadakoi nga manggad amo an pagtahod ngan pagsingba han Ginoo. An mag-isog nga mga tawo naaro hin bulig. Nagtatangis hin mapait an mga sinugo nga nagtinguha nga magkamay-ada kalinaw. Makulba an paglakat ha higluag nga mga dalan sanglit waray na tawo nga naagi hito nga dalan. Waray tumana an mga ginsabotan, ngan gintalapas an mga ginkatangdoan. Waray na gud tinatahod. Waray na tamni ngan binayaan na an tuna. Nanlaya na an mga kagurangan han Libano, sugad na hin kamingawan an malangbo nga kahamub-an han Saron, ngan nagkarapdag na an mga dahon han kakahoyan didto ha Basan ngan didto han Bukid Carmelo. Nagsiring an Ginoo ngadto han mga nasod, “Yana, makilos ako! Ipapakita ko an akon pagkagamhanan. Waray pulos an iyo mga larang, ngan waray la gamit an ngatanan nga iyo ginbuhat. An akon espiritu sugad hin kalayo nga magpupuo ha iyo. Madudugmok kamo sugad hin mga palanas nga bato nga ginbangga basi hin mahimo nga apog, sugad hin mga tunok nga gin-ugtang ngada hin kaagbon. Pamati kamo ngatanan nga aanhi ha hirani ug aadto ha hirayo, han akon ginbuhat ngan kilalaha niyo an akon gahom.” Nangungurog tungod hin kahadlok an mga makasasala nga mga tawo han Sion. Nasiring hira, “An paghukom han Dyos sugad hin kalayo nga naglalaga ha kadayonan. May-ada ba ha aton mabubuhi dida hin sugad nga kalayo?” Mabubuhi kamo kon magyakan ngan magbuhat kamo han matadong. Ayaw paggamita an iyo gahom hin paglimbong han mga pobre, ngan ayaw kamo pagkarawat hin mga hukip. Ayaw kamo pagtampo hadton mga naglalarang hin pagpatay o hin pagbuhat hin magraot nga mga butang. Niyan waray niyo sadang kahadlokan; waray niyo kakulba kay sugad kamo hin aadto hin marig-on nga kuta. Diri kamo kukulangan hin pagkaon ngan hin tubig nga irimnon. Makita na liwat kamo hin usa nga hadi nga harangdon ngan nakita pa kamo hin usa nga tuna nga hiluag. Aada na la ha iyo panumdoman an iyo daan nga mga pagkahadlok hin langyaw nga mga parasukot hin buhis ngan mga tiktik. Diri na gud kamo makita in maglabyaw nga mga lumalangyaw nga nagyayakan hin pinulongan nga diri niyo nasasayoran. Tan-awa niyo an Sion, an syudad nga ginsasaurogan naton han aton baraan nga mga pyesta. Tan-awa an Jerusalem, usa nga mamingaw nga dapit nga maupay pag-ukyan, usa nga diri barubalhin nga tulda, kanay mga usok diri gud ginagabot, ngan kanay mga pisi diri gud nauutod. Ipapakita ha aton han Ginoo an iya himaya. Mag-uokoy kita ha ligid hin dagko nga mga salog ngan mga sapa, kundi waray mga kaaway nga barko nga magpapasipara hin pag-agi hini nga mga salog ug sapa. Waray na gud tawo nga nag-uokoy dinhe hinin aton tuna nga magngungurutob na liwat nga masakit hiya, ngan pasasayloon han Ginoo an ngatanan nga mga sala. Kadi kamo, nga tawo han ngatanan nga kanasoran! Pag-alirong kamo ngan pamati. Pakadi ngan pamati kamo, an bug-os nga tuna, ngan an ngatanan nga nag-uokoy ha tuna. An Ginoo nasisina han ngatanan nga kanasoran ngan han ngatanan nga ira mga kasondalohan. Iya ginhukman na hira ngadto hin pagkabungkag. Diri iglulubong an patay nira nga mga lawas, kundi malunay an mga lawas nga nadudunot ngan nagbabaraho; ngan magmamapula tungod han dugo an kabukiran. Pupusakon hin maupay sugad hin katapotapo an adlaw, bulan, ngan mga bitoon. Maaanaw an langit sugad hin ginlukot nga linikid nga basahan, ngan matataktak an mga bitoon sugad hin nagkakahuglog nga mga dahon hin ubas ug igos. Gin-andam na han Ginoo an iya espada didto ha langit, ngan yana hahampakon na niya an Edumea, an mga tawo nga iya na ginhukman hin pagpuo. An iya espada natina han dugo han mga nati nga karnero ug kanding ngan nagmasinaw tungod han tambok han mga isol han mga karnero. Magtutubod an Ginoo hin mga halad didto han syudad han Bozra; damo an ginpangihaw didto han tuna han Edumea. Papatayon an mga tawo sugad hin ihalas nga mga baka ngan nati nga mga todo, ngan natutumog hin dugo ngan maluluob hin tambok an tuna. Amo ini an panahon nga tatalwason han Ginoo an Sion ngan pipirdehon niya an iya mga kaaway. Mahihimo nga alkitran an mga salog han Edumea ngan mahihimo nga asupre an tuna. Maglalaga an bug-os nga nasod sugad hin alkitran. Maglalaga ini adlaw gab-i ngan mag-iinaso ha kadayonan. Mawawaray gamit an tuna ha ngatanan nga katuigan, ngan waray na gud tawo nga maagi didto. Pag-uokyan an tuna hin mga bukaw ngan mga uwak. Paghihimoon na liwat ini han Ginoo nga waray gamit nga kamingawan sugad han hadto anay han waray pa an Dyos pagtuha han kalibutan. Mawawaray hadi nga magdudumara han nasod, ngan mawawaray na an ngatanan nga mga pangulo. Maturok an mga katungkan nga kabagwakan didto han ngatanan nga mga palasyo ngan pinaderan nga mga bungto, ngan pag-uokyan ini han mga lubo ngan mga bukaw. Mga layaw didto an magpintas ngan yawan-on nga kamanampan. Mapakadto an higante nga mananap ha gab-i hin pamiling hin dapit nga iya papahuwayan. Aadto an mga bukaw pagsasalag, pagbubuhay, pagpupusa, ngan pagmamangno han ira mga piso. Maglulupadlupad didto in mga panon hin mga manaol. Usisaha dida han basahan han mga buhi han Ginoo ngan basaha kon ano an iya karuyag sidngon. Waray usa hini nga mga binuhat nga mawawara ngan waray usa nga mawawaray padis. Kanan Ginoo ini pagbuot; hiya ngahaw an magtitirok hini. An Ginoo amo an magbabahinbahin han tuna para ha ira, ngan tatagan hin bahin an kada usa ha ira. Mag-uokoy hira didto han tuna ha ngatanan nga katuigan ngan hira an magtatag-iya hini ha kadayonan. Marayhak an kamingawan, ngan manbubuswak an mga bukad didto han waray gamit nga mga tuna. Makanta ngan magoliat an kamingawan tungod hin kalipay; masusugad ini hin kamatahom han Kabukiran han Libano ngan sugad hin kamalangbo han kaumhan han Carmelo ug Saron. Makita an ngatanan han kaanyag han Ginoo, makita han iya pagkagamhanan ngan pagkaharangdon. Pakusga an mga kamot nga kinakapoy ngan an mga tuhod nga magluya. Sidnga an ngatanan nga nagtuturaw, “Pagdasig ngan ayaw kamo kahadlok! Tikanhi na an Dyos hin pagtalwas ha iyo, Tikanhi na hin pagkastigo han iyo mga kaaway.” Makakakita an mga buta, ngan makakabati an mga bungol. Maglulukso ngan magsasayaw an mga piay, ngan maggogogliat adton mga ngula tungod hin kalipay. Mag-aawas didto han kamingawan in mga sapa hin tubig; mahihimo nga lanaw an mapaso nga kabadsan, ngan maluluob hin mga burabod an mamara nga tuna. Maturok in mga tangbo ngan mga bariis didto han dapit nga gin-ukyan anay hin mga lubo. Magkakamay-ada didto hiluag nga dalan nga tinatawag “An Dalan han Pagkabaraan.” Waray gud makasasala nga maglalakat dida hito nga dalan; waray mga lurong nga magpapasimang hadton mga naagi hini nga dalan. Waray mga liyon nga mag-uokoy didto; waray magpintas nga kamanampan nga maagi hito nga dalan. Maglalakat dida hito nga dalan hin pag-uli adton mga gintalwas han Ginoo. Maabot hira nga malipayon ngadto ha Jerusalem, nga nagkakanta ngan naggogogliat tungod hin kalipay. Magmamalipayon hira ha kadayonan, nga talwas na hira han ira kabidoan ngan kagul-anan. Dida han ika-14 ka tuig nga pagkahadi ni Ezequias han Juda, ginsulong ni Senaquerib, an emperador han Asiria an pinarig-on nga mga syudad han Juda ngan narikopo ini. Niyan ginsugo niya an iya labaw nga opisyal hin pagkadto ha Jerusalem tikang ha Laquis dara in damo nga kasondalohan hin paghangyo kan Hadi Ezequias nga umampo na la hiya. Ginrikopohan han opisyal an dalan diin naghahablon an mga parahimo hin panapton, dida ha ligid han kali nga inaawasan han tubig tikang han iraya nga linaw. Gintago hiya hin tulo nga mga taga-Juda: hira Eliaquim nga anak ni Hilquias, an opisyal nga tinaporan han palasyo; Sebna nga sekretaryo han palasyo, ug Joas nga anak ni Asaf, an opisyal nga tinaporan han mga sinurat. Ginsiring hira han opisyal nga Asiriahanon nga karuyag mahibaroan han hadi kon ano an tinataporan ni Hadi Ezequias. Nagpakiana hiya, “Naghuhunahuna ba kamo nga in mga pulong makakasaliwan han kabatiran ngan kusog hin kasondalohan? Hin-o ha iyo paghunahuna in mabulig ha iyo hin pagsupil han Asiria? Naglalaom kamo nga mabulig ha iyo an Ehipto, kundi sugad la ito hin tangbo nga tungkod—mababari ini ngan mababasuni an imo kamot. Sugad hito an hadi han Ehipto kon may nasarig ha iya.” Nagpadayon an opisyal nga Asiriahanon, “O pagsusumatan ba ako niyo nga nasarig kamo han Ginoo nga iyo Dyos? Mga siringbahan ngan mga altar han Ginoo an ginbungkag ni Ezequias. Ginsugo niya an mga tawo han Juda ug Jerusalem nga magsingba hira didto hin usa la nga altar, sanglit ginbungkag niya an iba nga mga altar. Nahangyo ako ha iyo ha ngaran han hadi. Tatagan ko kamo hin duha ka yukot nga mga kabayo kon makaagi kamo hin sugad ka damo nga mga tawo nga masakay! Diri ngani kamo tupong bisan han giuubosi nga opisyal nga Asiriahanon, kundi naglalaom la kamo gihapon nga padadad-an kamo han mga Ehiptohanon hin mga karuwahe ngan dikabayo nga mga sondalo. Naghuhunahuna nga ba kamo nga ginsulong ngan ginbungkag ko an iyo nasod nga waray la hini bulig an Ginoo? An Ginoo ngahaw an nagsiring ha akon hin pagsulong ngan pagbungkag han iyo nasod.” Niyan ginsiring nira Eliaquim, Sebna, ug Joas an opisyal, “Pagyakan ha amon hin pinulongan nga Aramaico kay nasabot kami hini. Ayaw pagyakan hin Hebreo kay namamati an ngatanan nga mga tawo didto ha bawbaw han pader.” Binmaton hiya, “Naghuhunahuna ba kamo ngan ginsugo ako han hadi hin paghimangraw ha iyo ngan han iyo hadi la? Diri, naghihimangraw liwat ako ngadto han mga tawo nga nagkakalingkod didto ha bawbaw han pader, nga makaon han ira tai ngan mainom han ira ihi, ngan amo gihapon an iyo bubuhaton.” Niyan tinmindog an opisyal ngan ginmoliat ha Hebreo, “Pamati kamo han igyayakan ha iyo han emperador han Asiria. Nagpapahimatngon hiya ha iyo nga diri kamo magpalimbong kan Ezequias. Diri makakatalwas ha iyo hi Ezequias. Ayaw liwat kamo pagpakabig ha iya hin pagsarig han Ginoo. Ayaw kamo paghunahuna nga tatalwason kamo han Ginoo ngan pupugngan niya an amon kasondalohan nga Asiriahanon hin pagbihag han iyo syudad. Ayaw kamo pamati kan Ezequias. Nagsusugo ha iyo an emperador han Asiria nga gumawas kamo han syudad ngan umampo kamo ha iya. Tutugotan kamo ngatanan hin pagkaon hin mga ubas tikang han iyo kalugaringon nga mga urubasan ngan mga igos tikang han iyo kalugaringon nga tanaman, ngan pag-inom hin tubig tikang han iyo kalugaringon nga mga atabay— tubtob nga ipahimutang kamo han hadi didto hin tuna nga sugad han iyo kalugaringon nga tuna, diin may mga urubasan nga mahatag hin bino ngan mga inani hin paghimo hin tinapay. Ayaw kamo pagpalimbong kan Ezequias ngadto hin pakahunahuna nga tatalwason kamo han Ginoo. Gintalwas ba an ira mga nasod han mga lumalangyaw nga kadiyosan tikang han emperador han Asiria? Hain na man hira yana nga kadiyosan han Hamat ug Arpad? Hain na an kadiyosan han Sefarbaim? May-ada ba ha ira nagtalwas han Samaria? Kakan-o in usa han kadiyosan hini ngatanan nga mga nasod magtalwas han ira nasod tikang han amon hadi? Niyan ano man an nakapahunahuna ha iyo nga an Ginoo makakatalwas han Jerusalem?” Naghilom la an mga tawo sumala han iginsiring ha ira ni Hadi Ezequias ngan waray gud hira magbaton. Niyan ginggisi nira Eliaquim, Sebna, ug Joas an ira mga panapton tungod hin kabido ngan linmakat hira hin pagsumat han hadi han iginsiring han opisyal nga Asiriahanon. Han pakabati gudla ni Hadi Ezequias han ira sumat, ginggisi niya an iya panapton tungod hin kabido, nagbado hiya hin sako, ngan kinmadto hiya ha Templo han Ginoo. Ginsugo niya hira Eliaquim, an opisyal nga tinaporan han palasyo, Sebna, an sekretaryo han palasyo, ngan an labaw nga kapadian ngadto kan manaragna Isaias nga anak ni Amoz. Nagbado liwat hira hin sako. Amo ini an mensahe nga iginhatag niya ha ira para kan Isaias: “Adlaw yana hin pag-antos; kinakastigo ngan naaalohan kita. Sugad kita hin babaye nga tipag-aranak, kundi maluya hin duro hiya hin pagpahimugso han bata. Ginsugo han emperador nga Asiriahanon an iya labaw nga opisyal hin pagtamay han buhi nga Dyos. Pamatian unta han Ginoo nga imo Dyos ini nga mga pagtamay ngan kastigohon unta adton mga nagyakan hini nga mga pagtamay. Sanglit ig-ampo ngadto ha Dyos adton mga nahisalin nga buhi han aton mga tawo.” Han pakakarawat ni Isaias han mensahe ni Hadi Ezequias, ginpadara niya ini nga baton: “Nasiring ha imo an Ginoo nga diri ka mahadlok han mga Asiriahanon pinaagi han ira pagsiring nga diri makakatalwas ha imo an Ginoo. Pababation han Ginoo an hadi hin sumat-sumat nga makakapabalik ha iya ngadto han iya kalugaringon nga nasod, ngan didto ipapapatay hiya han Ginoo.” Nahibaro an opisyal nga Asiriahanon nga linmakat na tikang ha Laquis an hadi ngan nakiaway hiya kontra han hirani nga syudad han Libna; sanglit kinmadto an opisyal hin pagpakiana ha iya. Nasumatan an mga Asiriahanon nga tiarabot hin pakiaway ha ira an kasondalohan nga mga Ehiptohanon, nga minandoan ni Hadi Tirhaca han Sudan. Han pakabati hini han hadi, nagsurat hiya ngadto kan Hadi Ezequias han Juda hin pagsiring ha iya, “Ginsumatan ka han diyos nga imo sinasarigan nga diri ka mahuhulog ngadto han akon mga kamot, kundi ayaw hito pagpalimbong. Hinbatian mo na an ginbuhat hin emperador nga Asiriahanon ngadto hin bisan ano nga nasod nga karuyag niya pagpukanon. Naghuhunahuna ka ba nga makakalikay ka? Ginbungkag han akon kaapoy-apoyan an mga syudad han Gosan, Haran, ug Resef, ngan pinamatay nira an mga tawo han Bet Eden nga nag-ukoy didto ha Telasar, ngan waray gud han ira kadiyosan makatalwas ha ira. Hain na an kahadian han mga syudad han Hamat, Arfad, Sefarbaim, Hana, ug Ava?” Ginkuha ni Hadi Ezequias an surat tikang han mga magsarangyaw ngan ginbasa niya. Niyan kinmadto hiya han Templo, ginbuklad an surat didto ha atubangan han Ginoo, ngan nag-ampo, “O Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga Dyos han Israel, nga nalingkod ha igbaw han pakoan nga mga binuhat, ikaw gudla an Dyos nga naghahadi han ngatanan nga ginhadian han kalibutan. Imo gintuha an tuna ngan an langit. Yana, O Ginoo, pamatii ngan tan-awa an nahinanabo ha akon. Pamatii an ngatanan nga iginyayakan ni Senaquerib hin pagtamay ha imo, an buhi nga Dyos. Maaram kami ngatanan, O Ginoo, nga ginbungkag han mga hadi han Asiria in damo nga mga nasod, ginpukan an ira mga tuna, ngan gin-ugtang an ira kadiyosan—nga diri man ngani kadiyosan, kundi mga ladawan la nga kahoy ug bato nga hinimo hin mga kamot hin tawo. Sanglit yana, O Ginoo nga amon Dyos, talwasa kami tikang han mga Asiriahanon, basi kumilala an ngatanan nga kanasoran han kalibutan nga ikaw gud la an Dyos.” Niyan ginpadara ni Isaias in mensahe hin pagsumat kan Hadi Ezequias ngan ha pagbaton han pag-ampo han hadi, nagsiring an Ginoo, “Senaquerib, gintataw-an ngan gin-iintrimisan ka han syudad han Jerusalem. Hin-o ha imo paghunahuna an imo gintamay ngan ginyinubitan? Waray mo pagtahora ako nga baraan nga Dyos han Israel. Ginsugo mo an imo mga surugoon hin paghinambog ha akon nga pinaagi han imo mga karuwahe ginsagka mo an labi kahitaas nga kabukiran han Libano. Naghinambog ka nga didto ginpulod mo an labi kahitaas nga mga sidro ngan an gimamag-upayi nga mga kahoy nga sipres, ngan nga nakasurop ka ngadto han butnga han mga kagurangan. Naghinambog ka nga nag-ukab ka hin mga atabay ngan gin-inom mo in tubig didto hin langyaw nga mga tuna, ngan nga gintamaktamakan han imo mga sondalo hin pagpamara han Salog Nilo. “Waray mo ba hibatii nga ginlarang ko ini ngatanan hin maiha na nga panahon? Ngan yana gintuman ko na ini. Gintagan ko ikaw hin gahom hin pagbungkag hin pinarig-on nga mga syudad. Waray gud gahom an mga tawo nga nag-ukoy didto. Kinalasan ngan nagupong hira. Sugad hira hin tanom didto hin usa nga uma o hin mga banwa nga naturok didto hin usa nga atop nga nalalaya kon nahuyop in mapaso nga hangin nga kabunghan. “Kundi maaram ako han ngatanan mahitungod ha imo, han imo mga buhat ngan kon tikain ka. Maaram ako nga napupungot ka gud ha akon. Nakarawat ko an sumat hiunong hito nga kapungot ngan hito nga imo kamapinahitas-on, ngan yana pagkakaw-itan ko an imo irong ngan pagbubukadohan ko an imo baba, ngan ibabalik ko ikaw pinaagi han amo ngahaw nga dalan nga imo kinanhian.” Niyan nagsiring hi Isaias kan Hadi Ezequias, “Iini in tigaman han mahinanabo. Yana nga tuig ngan han sunod an imo pagkaon amo an bunga han tanom nga tinmurok la ha tuna ngan waray mo pagtamna, kundi han sunod nga tuig makakagpugas ka na ngan pag-aanihon mo, ngan makakagtanom ka hin ubas ngan an mga bunga hini amo an imo kakaonon. Adton mahisalin ha Juda magpapadayon hin kabuhi sugad hin mga tanom nga nanggagamot hin hilarom ha tuna ngan nanmumunga. Magkakamay-ada mga tawo nga mahisasalin nga buhi didto ha Jerusalem ngan didto han Bukid Sion kay naglarang na an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga mahinanabo gud ini. “Ngan amo ini an iginsiring han Ginoo mahitungod han Asiriahanon nga emperador: ‘Diri hiya masulod hini nga syudad o diri niya ini papanaon. Waray mga sondalo nga may mga taming nga mapahirani han syudad, ngan waray mga tagaytay nga pagtitindogon palibot han syudad. Mabalik hiya pinaagi han amo ngahaw nga dalan nga iya kinanhian, nga diri hiya masulod hini nga syudad. Ako nga Ginoo an nagyakan. Pananalipdan ngan tatalwason ko ini nga syudad para han akon kalugaringon nga kadungganan ngan tungod han akon iginsaad kan David nga akon surugoon!’” Kinmadto han kampo nga Asiriahanon in usa nga anghel han Ginoo ngan pinamatay niya in 185,000 nga mga sondalo. Ha kaagahon han pagkabuwas, nalunay na hira ngatanan nga patay na! Niyan inmisol hi Senaquerib nga hadi nga Asiriahanon ngan binmalik ngadto ha Ninibe. Usa ka adlaw han nagsisingba hiya didto han templo ni Nisroc nga iya diyos, ginpatay hiya pinaagi han mga espada nira Adramelec ug Sarasar nga duha han iya mga anak nga kalalaken-an, ngan katapos pinmalagiw hira ngadto han tuna han Ararat. Sinmaliwan ha iya hin pagkaemperador hi Esarhadon nga usa liwat han iya mga anak. Hadto nga panahon nasakit ngan haros mamatay hi Hadi Ezequias. Kinmadto hi manaragna Isaias nga anak ni Amoz hin pakigkita ha iya ngan pagsiring, “Nasiring an Ginoo nga kinahanglan husayon mo an imo panimalay kay diri ka na mag-uupay. Pag-andam na la ikaw hin kamatay.” Linmingi hi Ezequias ngadto han bungbong ngan nag-ampo: “Hinumdomi, O Ginoo, nga nag-alagad ako nga matinumanon ngan maunongon ha imo, ngan dayuday gintinguha ko hin pagbuhat han imo kaburot-on.” Niyan nagtangis ngan nagnguyngoy hiya hin mapait. Niyan ginsugo hi Isaias han Ginoo hin pagbalik ngadto kan Ezequias ngan pagsiring ha iya, “Nakabati ako nga Ginoo nga Dyos ni David nga imo ginikanan han imo pag-ampo ngan hinkit-an ko an imo mga luha; tutugotan ko ikaw nga mabuhi ka pa hin kinse ka tuig. Tatalwason ko ikaw ngan ini nga syudad han Jerusalem tikang han emperador han Asiria, ngan padadayonon ko an pagpanalipod han syudad.” Binmaton hi Isaias, “Tatagan ka hin tigaman han Ginoo nga magpapamatuod nga tutumanon niya an iya saad. Dida han hagdan nga gintindog ni Hadi Acas paiisolon han Ginoo an lambong hin napulo ka pitad.” Ngan inmisol an lambong hin napulo ka pitad. Katapos mag-upay hi Ezequias han iya sakit, ginsurat niya ini nga kanta hin pagdayaw: An akon pakasabot nga mapatay ako dida ha akon pagkabatan-on Ngan makadto na ako han kalibutan han mga patay, Ngan diri na gud ako mabubuhi. An akon pakasabot nga dida hini nga kalibutan han mga buhi Diri na ako igkakakita han Ginoo O hin bisan hin-o nga buhi nga tawo. Nautod ngan natapos an akon kinabuhi, Sugad hin tulda nga ginbulkas, Sugad hin dugnit nga gintabas tikang hin usa nga hablonan. An akon pakasabot nga gintapos na han Dyos an akon kinabuhi. Igintangis ko an kamasakit ha bug-os nga gab-i, Sugad hin gindudugmok hin liyon an akon mga tul-an. An akon pakasabot nga gintatapos na han Dyos an akon kinabuhi. Maluya ngan hagawhaw la an akon tingog, Ngan nagharoy ako sugad hin sarapati. Ruthay na an akon mga mata hin pagsiniplat ha langit. O, Ginoo, talwasa gad ako tikang hini ngatanan nga kakurian. Ano an akon mahihimo kay ginbuhat na man ini han Ginoo? Mabug-on an akon kasingkasing ngan diri ako nahingangaturog. O Ginoo, an akon kinabuhi para na ha imo, para ha imo gudla! Ibalik an akon maupay nga panlawas Ngan ipadayon an akon kinabuhi. Mahihimo nga kamurayaw an akon kapaitan. Gintalwas mo an akon kinabuhi tikang ha ngatanan nga kataragman; Ginpasaylo mo an ngatanan ko nga mga sala. Waray makakagdayaw ha imo didto han kalibutan han mga patay; Diri makakasarig an mga patay dida han imo pagkamatinumanon. An mga buhi amo an magdadayaw ha imo, Sugad nga gindadayaw ko ikaw yana. Nagsusumat an mga amay ha ira mga anak mahitungod han imo pagkamatinumanon. O Ginoo, gin-upay mo ako! Magtotokar kami hin mga arpa ngan magkakanta hin pagdayaw ha imo, Magkakanta kami hin pagdayaw didto han imo Templo samtang nga mga buhi pa kami. Ginsiring ni Isaias an hadi nga pagtamposan an iya hubag hin tampos nga hinimo tikang hin mga igos, ngan mag-uupay hiya. Niyan pinmakiana hi Hadi Ezequias, “Ano man an tigaman nga magpapamatuod nga makakahimo ako hin pagkadto han Templo?” Hito nga panahon hinbatian ni Merodac Baladan nga anak ni Baladan, nga hadi han Babilonia, nga nasakit hi Hadi Ezequias, sanglit iya ginpadad-an an hadi hin surat ngan hin regalo. Ginkarawat ni Ezequias an mga sinugo ngan iya ginpakita ha ira an iya karikohan—an iya salapi ug bulawan, an iya mga panakot ngan mga pahamot, ngan an ngatanan niya nga kasangkapan ha pag-awayan. Waray gud dida han iya mga hirimosan o bisan diin didto han iya ginhadian nga waray niya igpakita ha ira. Niyan kinmadto kan Hadi Ezequias hi Isaias nga manaragna ngan nagpakiana, “Tikang diin ini nga mga tawo ngan ano an ira iginsiring ha imo?” Binmaton hi Ezequias, “Tikang hira hin hirayo nga tuna, tikang hira ha Babilonia.” “Ano man an ira hinkit-an dinhe ha palasyo?” “Hinkit-an nira an ngatanan. Waray gud bisan ano dida han mga hirimosan nga waray ko igpakita ha ira.” Niyan ginsiring ni Isaias an hadi, “Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga maabot in panahon nga pagdadad-on ngadto ha Babilonia an ngatanan dinhe han imo palasyo, an ngatanan nga ginhimos han imo kaapoy-apoyan tubtob ngada hini nga adlaw. Waray gud mahibibilin. Pagdadad-on in kapid-an han imo suok nga mga tulin ngan hihimoon hira nga mga kapon basi mag-aalagad hira didto han palasyo han hadi han Babilonia.” An kasiring ni Hadi Ezequias nga magkakamay-ada kalinaw ngan kahimyangan ha sulod han iya panahon, sanglit binmaton hiya, “Maupay an mensahe nga imo iginhatag ha akon tikang han Ginoo.” “Pagliawa an akon mga tawo,” nasiring an aton Dyos, “Pagliawa hira! Dasiga an mga tawo han Jerusalem. Sumati hira nga igo na an ira pag-antos, ngan ginpasaylo na an ira mga sala. Ginkastigo ko na hira hin igo tungod han ngatanan nira nga mga sala.” Nagoliat in usa nga tingog, “Andama didto han kamingawan an dalan para han Ginoo! Tadonga an mahawan nga dalan didto han kamingawan para han aton Dyos! Tak-opi an tagsa nga kahamub-an, panasa an tagsa nga bukid. Pataga an kapungtoran; ngan hamisa an batoon nga tuna. Niyan igpapadayag an himaya han Ginoo, ngan hikikit-an ini han ngatanan nga katawhan. An Ginoo ngahaw an nagyakan hini.” Nagoliat in usa nga tingog, “Igsangyaw in usa nga mensahe!” Napakiana ako, “Ano nga mensahe an akon igsasangyaw?” “Igsangyaw nga an ngatanan nga mga tawo sugad la hin banwa sugad la han mga bukad ha kapatagan nga nalalaya la dayon. Nalalaya an banwa ngan nararapdag an mga bukad kon huypon ini han ginhawa han Ginoo. An mga tawo sugad la han mga banwa! Oo, nalalaya an banwa ngan nararapdag an mga bukad, kundi nagpapadayon an pulong han aton Dyos.” Jerusalem, sagka ngadto hin hitaas nga bukid, ngan igsangyaw an maupay nga sumat! Goliat hin dako nga tingog, Sion; ipahibaro an maupay nga sumat! Pagyakan ngan ayaw kahadlok, Sumati an mga bungto han Juda, nga maabot na an ira Dyos! Maabot na an Ginoo nga Dyos paghadi makagarahum hiya nga hadi, ngan dara niya an mga tawo nga iya gintalwas. Pagmamangnoan niya an iya panon sugad hin magmarangno han mga karnero; pagtitirokon niya an nati nga mga karnero, ngan iya hira kukugoson; ngan iya aagakon adton anakan nga mga karnero. May-ada ba makakagtakos han kalalawdan pinaagi hin mga harop, o makakagsukol han langit pinaagi han iya mga dangaw? May-ada ba makakasulod han bug-os nga tuna dida hin usa nga tasa, o makakagtimbang han kabug-at han kabukiran ngan kapungtoran pinaagi hin timbangan? May-ada ba makakasugo han Ginoo han iya pagbubuhaton? Hin-o an makakagtutdo o makakagsagdon ha iya? Hin-o ba an pinapakianhan han Dyos basi mahibaro ngan makasabot hiya ngan makakag-aram kon uunanhon an pagbuhat han mga butang? Para ha Ginoo waray hinungdan an mga nasod; sugad la hira hin usa ka turo nga tubig, sugad la hin tapotapo kagaan an higrayo nga kapupud-an. An ngatanan nga kamanampan didto han mga kagurangan han Libano diri ngani igo para hin tutuboron nga mga halad ngadto han aton Dyos, ngan an kakahoyan hini diri ngani igo hin pagharing han kalayo. Waray gud hinungdan para ha iya an mga nasod. Kanay niyo itatanding an Dyos? Uunanhon nimo hin pag-asoy kon hin-o in masusugad ha iya? Diri hiya sugad hin diyosdiyos nga hinimo hin mga panday, nga mga panday hin metal han pinuputos hin bulawan ngan ibinubutang dida hin tungtongan nga salapi. An tawo nga diri nakakaakos hin salapi ug bulawan napili hin kahoy nga diri gabok. Namimiling hiya hin hag-id nga paragtrabaho basi himoon niya in ladawan nga mahadong la. Diri ka ba maaram? Waray ka ba pagsumati hadto pa? Waray ka ba makabati kon gin-unan-o an pagtikang han kalibutan? Ginhimo ini hadton usa nga nalingkod didto han iya trono ha igbaw han tuna ngan lahos pa han langit; an mga tawo ha ubos sugad la hin mga tubak kagudtiay pagkit-on! Ginbitad niya an langit sugad hin biray, sugad hin tulda nga pag-uokyan. Pinupukan niya in gamhanan nga mga punoan, ngan binabawian niya han ira gahom. Sugad hira hin linghod pa nga mga tanom, nga pagtatamna ngan waray pa pakapanggamot. Kon hinuhuyop ini hin hangin, nalalaya ngan iginpapalid sugad hin uhot. Kanay niyo itatanding an baraan nga Dyos? May-ada pa ba iba nga sugad ha iya? Hangad daw ngadto ha langit! Hin-o an nagtuha han mga bitoon nga imo hinkikit-an? Hiya nga nagpagawas ha ira sugad hin hugpo hin mga sondalo; maaram hiya han kadamo hini, ngan gintagan niya hin ngaran an kada usa! Tungod han iya pagkagamhanan waray gud usa hini nga nawawara! Israel, kay ano man nga nangurutob ka nga diri nasabot an Ginoo han imo mga kakurian, o diri nababaraka kon nag-aantos ka han mga pagraogdaog ha imo? Diri ka ba maaram? Waray ka ba makabati? An Ginoo amo an waray kataposan nga Dyos; gintuha niya an bug-os nga kalibutan. Diri gud hiya kinakapoy o ginugul-an. Waray gud nakakatugkad han iya mga panhunahuna. Ginpapakusog niya adton mga magluya ngan kinakapoy. Nanluluya bisan adton mga batan-on; matutumba hin kakapoy an batan-on nga kalalaken-an. Kundi adton mga nasarig han tambulig han Ginoo tatagan hin bag-o nga kusog. Malupad hira sugad hin mga agila; madalagan hira kundi diri kakapoyon; magbabaktas hira kundi diri manluluya. Nasiring an Dyos, “Pagmingaw ngan pamati ha akon, kamo nga higrayo nga katunaan! Pag-andam hin pagsumbong han iyo kalipongan didto ha hukmanan; tatagan kamo hin higayon hin pagyakan. Dangop kamo ha akon basi maghukom kita kon hin-o an matadong. “Hin-o an nagdara han tawo nga madinaogon nga tikang ha sinirangan, ngan hin-o an nagpadaog ha iya bisan ngain hiya kakadto? Hin-o an nagpadaog ha iya kontra han mga hadi ngan mga nasod? Ginpukan hira han iya espada nga daw sugad la hira hin tapotapo! Ginpasarang hira han iya mga pana sugad hin uhot nga iginpalid han hangin! Iya ginlanat hira ngan nagpadayon hiya paglanat nga waray kahadlok, uraura hin kamalaksi nga haros tumukal hiya ha tuna! Hin-o adto nga nagpahinabo hini? Hin-o an nagbuot han lakat han kasaysayan han kalibutan? Ako nga Ginoo nakadto na ha tinikangan pa, ngan ako an Ginoo nga Dyos aadto liwat ha kataposan. “Hinkit-an an akon ginbuhat han mga tawo didto han higrayo nga katunaan; kinalasan hira ngan nangurog hin kahadlok. Sanglit nagtitirok hira ngatanan ngan napakanhi hira. An kada usa han mga nagbudlay nabulig ngan nadasig han ira igkasi magburudlay. Nasiring an panday ngadto han platero, ‘Maupay nga pagkabuhat!’ An tawo nga naghahamis han diyosdiyos nagdasig han tawo nga nagtutugkop basi mahimo an ladawan. Nasiring hira, ‘Maupay an pagkasolda!’— ngan igintataod nira an diyosdiyos pinaagi hin mga raysang. “Kundi ikaw, Israel nga akon surugoon, amo kamo an mga tawo nga akon ginpili, an mga tulin ni Abraham nga akon sangkay. Gindara ko kamo tikang han mga sidsid han tuna; gintawag ko kamo tikang han gihihigrayoi nga mga kanto hini, ngan nagsiring ha iyo, ‘Amo kamo an akon surugoon.’ Waray ko kamo igsikway, kundi ginpili ko kamo. Ayaw kamo kahadlok—kaupod ako niyo! Ako amo an iyo Dyos—ayaw kamo kaawod! Pakukusgon ngan bubuligan ko kamo; pananalipdan ngan tatalwason ko kamo. “Adton mga nasisina ha iyo, mahibabaro han kaarawdan han pagkapirde. Magkakamatay adton mga nakikig-away ha iyo; ngan mapapara hira ha tuna. Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos; ginpakusog ngan ginsiring ko kamo, ‘Ayaw kamo kahadlok; bubuligan ko kamo.’” Nagsiring an Ginoo, “Bisan kon gutiay ngan maluya kamo, Israel, ayaw kamo kahadlok; bubuligan ko kamo. Ako an baraan nga Dyos han Israel amo an nagtatalwas ha iyo. Hihimoon ko kamo nga sugad hin giriokan nga tabla, nga may bag-o ngan magtarom nga mga ngipon. Paggigiokon ngan pagbubungkagon niyo ini mga bukid; madudugmok in kapungtoran ngan pupusakon nga mahimo nga tapotapo. Itatakyab ini niyo; igpapalid ini han hangin, ngan igpapasarang ini pinaagi han bagyo. Niyan magmamalipayon kamo kay ako amo an iyo Dyos; iyo pagdadayawon ako nga baraan nga Dyos han Israel. “Kon ha ira pagkinahanglan mamiling hin tubig an akon mga tawo, kon magmara na hin uhaw an ira mga but-ol, niyan ako nga Ginoo an mabaton han ira pag-ampo; diri gud ako nga Dyos han Israel magsasalikway ha ira. Paaawason ko in mga salog dida hin bangkil nga kapungtoran, ngan mga burabod hin tubig didto han mga kahamub-an. Hihimoon ko an kamingawan nga mga linaw hin tubig, ngan an mamara nga tuna nga masulog nga burabod. Patutudkon ko didto ha kamingawan in mga kahoy nga sidro, ngan mga kahoy nga akasya, mga mirtol, ngan mga olibo. Maturok in mga kagurangan didto hin bangkil nga tuna, mga kagurangan hin palotsina, aguho, ug sipre. Hikikit-an ini hin mga tawo ngan hibabaroan nira nga ako nga Ginoo an nagbuhat hini. Makakasabot hira nga ginbuhat ini han baraan nga Dyos han Israel.” Amo ini an karuyag sidngon han Ginoo nga hadi han Israel: “Kamo nga kadiyosan han mga nasod, ipahamtang an iyo sumbong. Dad-a an gimamaupayi niyo nga mga pangatadongan! Pakadi ngan panagna han mahinanabo, basi mahibaroan namon kon nahinanabo na ini. Isaysay ngadto han hukmanan an mga nahinabo han nag-agi nga panahon, ngan pagsumati kami han kahulogan hini, Pagsumati kami han mahinanabo han tiarabot nga panahon— niyan mahibabaroan namon nga kadiyosan kamo! Pagbuhat kamo hin maupay o pagdara hin karat-an; basi mahadlok ngan kulbaon kami! Waray la hinungdan kamo ngan an ngatanan nga iyo ginbubuhat; makapupungot adton mga nagsisingba ha iyo! “Ginpili ko in tawo nga nag-uokoy didto ha sinirangan; pasusulongon ko hiya tikang ha amihanan. Tatamakan niya in mga punoan nga daw sugad la hira hin mga lapok. Sugad hin parahimo hin daba nga nagtatamaktamak hin lutak nga hirimoon nga daba. Hin-o ha iyo in nagtigo nga mahinanabo ini, basi makasiring kami nga matadong manggud kamo? Waray gud ha iyo nagyakan hin usa ka pulong mahitungod hini; waray gud may nakabati nga maghimangraw kamo hin bisan ano! Ako nga Ginoo amo an syahan nga nagpasangyaw han sumat didto ha Sion; nagsugo ako hin magsarangyaw ngadto ha Jerusalem hin pagsiring, ‘Nagtitikanhi na an iyo mga tawo! Nauli na hira.’ Han pagtan-aw ko dida han kadiyosan, waray gud ha ira may sadang igyakan nga bisan ano; waray gud nakakabaton han akon mga pakiana. Waray la pulos ini ngatanan nga kadiyosan; waray gud nira mahihimo— magluya ngan waray gahom ini nga mga diyosdiyos.” Nasiring an Ginoo, “Iini an akon surugoon nga akon ginpakusog— an akon pinili nga nakakalipay ha akon. Ginpuno ko hiya han akon espiritu, ngan dadad-on niya in katadongan ngadto han tagsa nga nasod. Diri hiya magoliat o masinggit, o diri dako an iya tingog kon mamulong hiya didto han kakalsadahan. Diri hiya magbabari hin nabawog nga tangbo, o magpaparong hin tikapaparong na nga suga. Dadad-an niya an ngatanan hin katadongan nga waray pagkatapos. Diri hiya mawawad-an hin paglaom o kadasig; paririg-on niya an katadongan dinhe ha tuna. Naghuhulat han iya pagturon-an an higrayo nga katunaan.” Gintuha han Dyos an kalangitan ngan ginbitad niya ini; ginporma niya an tuna ngan an ngatanan nga nag-uokoy dida hini, gintagan niya hin kinabuhi ug ginhawa an ngatanan nga katawhan hini. Ngan yana nasiring an Ginoo nga Dyos ngadto han iya surugoon, “Ako nga Ginoo an nagtawag ha imo ngan naghatag ha imo hin gahom, basi talinguhaon mo nga pagbuhaton an katadongan dinhe ha tuna. Pinaagi ha imo hihimoon ko in ginsaaran ha ngatanan nga mga tawo; pinaagi ha imo pagdadad-an ko hin kapawa an mga nasod. Bubuksan mo an mga mata han mga buta, ngan pagagawson mo adton aadto ha magsirom nga mga prisohan. “Ako gudla an Ginoo nga imo Diyos. Waray iba nga diyos nga maangbit han akon kadungganan; diri ko paaangbiton an mga diyosdiyos han pagdayaw ha akon. Natuman na an mga butang nga akon gintagna. Yana pagsusumatan ko ikaw hin bag-o nga mga butang, nga diri pa ini mahinanabo.” Pagkanta ngadto han Ginoo hin bag-o nga kanta; kantaha an pagdayaw ha iya, bug-os nga kalibutan! Pagdayawa hiya, kamo nga nagsasakay ha dagat; pagdayawa hiya, kamo ngatanan nga mga binuhat dida ha dagat! Pagkanta, higrayo nga katunaan ngan an ngatanan nga nag-uokoy didto! Magdayaw han Dyos an kamingawan ngan an mga bungto hini, magdayaw ha iya an mga tawo han Kedar! Goliat tungod hin kalipay tikang han mga sampaw han kabukiran adton mga nag-uokoy didto han syudad han Sela! Magdayaw ngan magpasidungog han Ginoo adton mga nag-uokoy didto hin higrayo nga katunaan! Nagawas an Ginoo hin pakiaway sugad hin paraaway nga andam ngan may karuyag tinguha gud hin pakiaway. Nagoliat hiya hin araway, an goliat ha pag-awayan; ipinapakita niya an iya gahom kontra han iya mga kaaway. Nagsiring an Dyos, “Hinmilom ako sulod hin maiha nga panahon; waray ko pamatii an akon mga tawo. Kundi inmabot na an panahon hin pagkilos; nagoliat ako sugad hin babaye nga tipag-aranak. Pagbubungkagon ko an kapungtoran ngan kabukiran, ngan uugahon ko an kabanwaan ngan kakahoyan. Hihimoon ko nga mga kamingawan an mga kahamub-an ha ligid hin salog, ngan pamamad-on ko an mga linaw hin tubig. “Pagtutugwayan ko an akon buta nga mga tawo dida hin mga dalan nga waray pa nira pag-agii. Hihimoon ko nga kapawa an ira kasisidman, ngan paghahamison ko an sagkahon nga tuna ha ira atubangan. Amo ini an akon mga saad, ngan pagtutumanon ko gud ini hin waray pagkapakyas. Pagpapaubson ngan pagpapakaalohan an ngatanan nga nasarig dida hin mga diyosdiyos, nga nagtatawag han mga ladawan nga ira kadiyosan.” Nasiring an Ginoo, “Pamati kamo, bungol nga mga tawo! Tan-aw hin maupay, kamo nga mga buta! May-ada pa ba burubuta kay han akon surugoon, ngan burubungol kay han magsarangyaw nga akon sinusugo? Israel, damo na gud an imo hinkit-an, kundi ano man an kahulogan hini para ha imo? May-ada mo mga durunggan nga ipamarati, kundi ano gud an imo hinbatian?” An Ginoo amo in usa nga Dyos nga nagtitinguha hin pagtalwas, sanglit ginpasidunggan niya an iya mga balaod ngan mga pagturon-an, ngan karuyag niya nga pagpasidunggan man ini han iya mga tawo. Kundi yana gintikasan na an iya mga tawo; ginsadhan hira didto hin mga prisohan nga lungib ngan gintago didto hin mga bilanggoan. Gintikasan ngan ginpangawatan hira, ngan waray gud nagtatalwas ha ira. May-ada ba ha iyo mamamati hini? Tikang yana mamamati ba kamo hin maupay? Hin-o an nagtubyan han Israel ngadto han mga tikasan? An Ginoo ngahaw adto nga aton ginsal-an! Kanay balaod waray naton pagtumana, Diri kita nagkikinabuhi sugad han iya karuyag, o waray magsugot han mga pagturun-an nga iginhatag niya ha aton. Sanglit ginpaabat kita niya han kusog han iya kasina, ngan ginpaantos kita han kapintas han araway. Sugad hin kalayo naglaga an iya kasina ha bug-os nga Israel, kundi waray kita makatagam; napaso kita; ngan waray la kita pakaalantad. Israel, nagsiring an Ginoo nga nagtuha ha imo, “Ayaw kahadlok kay gintubos ko ikaw, Gintawag ko ikaw pinaagi han imo ngaran kay akon ka na. Kon maglatas ka hin higlarom nga katubigan, maupod ako ha imo; diri ka malulumos han imo mga kakurian. Kon umagi ka hin kalayo, diri ka masusunog; diri makakadaot ha imo an naabot nga magkuri nga mga pagsulay. Kay ako amo an Ginoo nga imo Dyos, an baraan nga Dyos han Israel, nga magtatalwas ha imo. Igintubyan ko an Ehipto nga lukat para ha imo; an Sudan ug Seba nga balyo ha imo. Igintubyan ko in bug-os nga kanasoran hin pagtalwas han imo kinabuhi, kay mahal ka ha akon, ngan kay nahigugma ako ha imo ngan karuyag ko hin pagpasidungog ha imo. Ayaw kahadlok kay kaupod mo ako! “Ibabalik ko an imo mga tawo tikang han hirayo nga sinirangan ngan han labi ka hirayo nga katundan. Sisidngon ko an amihanan hin pagpalakat ha ira, ngan an timogan hin diri paghawid ha ira. Pabalika an akon mga tawo tikang han higrayo nga katunaan, tikang han tagsa nga bahin han kalibutan. Akon hira kalugaringon nga mga tawo, ngan gintuha ko hira hin pagpasidungog ha akon.” Nagsiring an Dyos, “Ipatawag ngadto ha hukmanan an akon mga tawo. May-ada nira mga mata, kundi mga buta hira! may-ada nira mga durunggan, kundi mga bungol hira! Ipatawag an mga nasod hin pagtambong han bista. Hin-o han ira kadiyosan an makakatigo han tiarabot nga panahon? Hin-o ha ira an nagtigo han nahinanabo na yana? Ipadara hini nga kadiyosan an ira mga saksi hin pagpamatuod nga matadong hira, hin pagpamatuod nga may kamatuoran an ira mga pulong. “Mga tawo han Israel, kamo an akon mga saksi; ginpili ko kamo nga akon surugoon, basi kumilala ngan tumoo kamo ha akon, ngan sumabot kamo nga ako gudla an Dyos. Labot ha akon waray na iba nga diyos; waray na gud iba hadto pa, ngan waray na gud iba nga tiarabot. “Ako gudla amo an Ginoo, an amo la nga makakatalwas ha iyo. Igintagna ko an mahinanabo, ngan kinmanhi ako hin pagbulig ha iyo. Waray pa gud langyaw nga diyos nga nagbuhat hini; kamo an akon mga saksi. Ako amo an Dyos ngan dayuday Dyos ako gihapon. Waray makakalikay tikang han akon gahom; waray makakaliwat han akon ginbubuhat.” Nasiring an baraan nga Dyos han Israel, an Ginoo nga nagtutubos ha iyo, “Ha pagtalwas ha iyo, susugoon ko in kasondalohan kontra han Babilonia; pagrurub-on ko an mga ganghaan han syudad, ngan mahihimo nga mga pagtangis an mga goliat han mga tawo didto. Ako amo an Ginoo nga iyo baraan nga Dyos, gintuha ko kamo, Israel, ngan ako amo an iyo hadi.” Han maiha na nga panahon naghimo an Ginoo hin dalan nga natabok han dagat, hin aragian nga natabok han mabalod nga katubigan. Gindara niya in gamhanan nga kasondalohan ngadto ha pagkapukan, kasondalohan nga may mga karuwahe ngan kakabayohan. Nagkatutumba hira ngan diri na gud mabangon, naparong hira sugad han laga hin suga! Kundi nasiring an Ginoo, “Ayaw na panumdoma han inmagi nga mga hinabo o paghunahuna han nahinabo hin maiha na. Bantayi an bag-o nga butang nga akon pagbubuhaton. Nahinanabo na ini—yana hikikit-an na niyo ini! Maghihimo ako hin dalan nga maglalatas han kamingawan, ngan didto tatagan ko kamo hin mga sapa hin tubig. Pagpapasidunggan ako bisan han ihalas nga kamanampan; pagdadayawon ako han mga lubo ngan mga duong kon paawason ko na in mga salog didto ha kamingawan basi makahatag hin tubig ngadto han akon pinili nga mga tawo. Amo hira an mga tawo nga akon ginhimo para ha akon ngahaw, ngan magkakanta hira hin mga pagdayaw ha akon!” Nagsiring an Ginoo, “Kundi sinumhan na kamo ha akon, Israel, waray kamo magsingba ha akon. Waray niyo pagdad-a ha akon an iyo mga halad nga tinubod nga mga karnero; waray ako niyo pagpasidunggi pinaagi han iyo mga halad nga tinubod. Waray ko kamo pagpabug-ati pinaagi hin pagpirit ha iyo hin paghatag hin mga halad, o hin pagpagul-i pinaagi hin pag-inaro ko ha iyo hin insyenso. Waray kamo pumalit hin insyenso para ha akon, o magbusog ha akon pinaagi han tambok han iyo kahayopan. Ginpabug-atan lugod ako niyo pinaagi han iyo mga sala; ginpagul-an ako niyo pinaagi han mga sayop nga iyo ginbuhat. Kundi ako amo an Dyos nga nagpapasaylo han iyo mga sala, ngan ginbubuhat ko ini kay amo gud ini ako. Diri ko na pag-iisipon ha iyo an iyo mga sala. “Kadto kita han hukmanan; dad-a an iyo sumbong! Ipasaka an iyo kaso hin pagpamatuod nga matadong kamo! Nakasala an iyo syahan nga ginikanan; nakasala ha akon an iyo mga pangulo; ngan ginhugawan han iyo mga punoan an akon baraan nga ruwang. Sanglit gindara ko ngada ha Israel in pagkabungkag, tinugotan ko nga pagtamayon an akon kalugaringon nga mga tawo.” Nagsiring an Ginoo, “Pamati yana, Israel nga akon surugoon, nga akon pinili nga mga tawo nga mga tulin ni Jacob. Ako amo an Ginoo nga nagtuha ha iyo; ginbuligan ko kamo tikang pa han iyo katawo. Ayaw kamo kahadlok; akon kamo surugoon, an akon pinili nga mga tawo nga akon hinigugma. “Tatagan ko hin tubig an inuuhaw nga tuna, ngan paaawason in mga sapa didto han mamara nga tuna. Ibububo ko an akon espiritu ngada han iyo mga anak, ngan an akon bendisyon ngada han iyo mga tulin. Matubo hira sugad hin banwa nga dayuday may tubig, sugad hin mga tangbo ha ligid hin masulog nga mga sapa. “Masiring an kada usa han mga tawo, ‘Kanan Ginoo ako.’ Makanhi hira hin pagtampo han mga tawo han Israel. Isusurat han kada usa dida han iya kamot an ngaran han Ginoo, ngan matawag ha iya kalugaringon usa hiya han mga tawo han Dyos.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga naghahadi ngan nananalipod han Israel, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum: “Ako amo an syahan, an kataposan, an amo gudla nga Dyos; waray na iba nga diyos labot ha akon. May-ada pa ba iba nga makakagbuhat han akon ginbuhat? Hin-o an makakatagna han ngatanan nga mahinanabo tikang gud han tinikangan ngadto han kataposan han panahon? Ayaw kamo kahadlok, akon mga tawo! Maaram kamo nga tikang pa han kadaan nga mga panahon ngada yana, igintagna ko an ngatanan nga mahinanabo, ngan kamo an akon mga saksi! May-ada pa ba lain nga diyos? May-ada pa ba gamhanan nga diyos nga waray ko pa hibatii?” Waray gudla pulos an ngatanan nga naghihimo hin mga diyosdiyos, ngan waray gudla gamit an kadiyosan nga ginpapakamahal nira. Mga buta ngan tapang adton mga nagsisingba hini nga kadiyosan—ngan pagpapakaalohan hira. Waray la pulos an paghimo hin ladawan nga metal ngan pagsingbahon ini sugad hin usa nga diyos! Pagpapakaalohan an ngatanan nga nagsisingba hini. Mga tawo gudla an naghihimo hin mga diyosdiyos. Pakanhia hira ngan paatubanga han bista—mahahadlok ngan maaalohan gud hira. Nakuha an platero hin pinit nga metal ngan ginbabangga ini ha kalayo. Ginmamartilyo han iya makusog nga butkon an metal ngada nga makahimo hiya hin ladawan. Ha iya pagtrabaho, ginugutom, inuuhaw, ngan kinakapoy hiya. Sinusukol han panday an kahoy. Nagbabangis hiya hin bug-os na lawas pinaagi hin tisa nga susundon han iya pagguhit, ngan gintitigib ini han iya mga garamiton. Hinihimo ini niya nga dagway hin tawo, hin tawo nga matahom ngan ibubutang ini didto han iya balay. Bangin magpulod hiya hin mga sidro nga iya gagamiton, o magpili hin tuog o sipres nga kahoy tikang ha kagurangan. O bangin magtanom hiya hin sidro ngan maghulat han uran hin pagpatubo hini nga kahoy. May tawo nga magamit hin bahin han kahoy para hin pagsungo, ngan may-ada liwat magamit para hin paghimo hin diyosdiyos. May-ada pa liwat magamit hin bahin hini para hin pagharing basi hiya magdangdang ngan pasuan; may-ada liwat para hin paghimo hin tinapay. Ginhihimo niya nga diyos an iba nga bahin hini ngan ginsisingba ini niya. Iginhaharing niya an iba nga bahin han kahoy; ginsusugbaan niya hin karne, kinakaon ini niya, ngan nabubusog hiya. Nagdadangdang hiya nga nasiring, “Hin kamaupay ngan igo la an kamapaso! Hin kamaupay han kalayo!” An salin han kahoy ginhihimo niya nga diyosdiyos ngan yinuyukboan ngan ginsisingba ini niya. Nag-aampo hiya ngada hini ngan nasiring, “Ikaw an akon diyos—talwasa ako!” Tuyaw hin duro in sugad nga mga tawo nga diri hira nakakasabot han ira binubuhat. Pinipiyong nira an ira mga mata ngan an ira mga hunahuna basi diri hira makasabot han kamatuoran. Waray gud buot o sarabotan an parahimo hin diyosdiyos hin pagsiring, “Gin-ugtang ko in bahin han kahoy. Naghimo ako hin tinapay dida han mga baga hini, ngan nagsugba ako hin karne ngan ginkaon ko ini. Ngan ginhimo ko nga diyosdiyos an salin han kahoy. Iini ako nayukbo ngada hin usa katipak nga kahoy!” Sugad la ini hin pagkaon hin agbon. Ginlipat gud hiya han iya linurong nga mga panhunahuna nga waray gud hiya kaupayan. Diri hiya matangdo nga diri gud diyos an kinakaptan niya nga diyosdiyos. Nagsiring an Ginoo, “Hinumdomi ini, Israel; hinumdomi nga akon kamo surugoon, Gintuha ko kamo nga magin akon surugoon, ngan diri ko gud kamo hingangalimtan. Ginpadpad ko an iyo mga sala sugad hin dampog. Balik kamo ngadi ha akon. Ako amo an nagtalwas ha iyo.” Goliat tungod hin kalipay, kamo nga kalangitan! Goliat, an kahiladman han tuna! Goliat tungod hin kalipay, kabukiran ngan tagsa nga kahoy ha kagurangan! Iginpakita han Ginoo an iya pagkagamhanan pinaagi hin pagtubos han iya mga tawo, an Israel. “Ako amo an Ginoo nga iyo manunubos; Ako amo an nagtuha ha iyo. Ako amo an Ginoo nga Magburuhat han ngatanan nga mga butang. Ako gudla an nagbitad han kalangitan; waray binmulig ha akon han paghimoa ko han tuna. Ginhimo ko nga mga lurong an mga parapanhimalad, ngan ginpakyas ko an mga panagna han mga paratigo. Gindiwara ko an mga pulong han mga makinaadmananon, ngan ginpakita ko nga kalurongan la an ira kinaadman. Kundi kon magtagna an akon surugoon, kon magsugo ako hin magsarangyaw hin pagpadayag han akon mga larang, gintatalinguha ko nga matuman ito nga mga larang ngan mga panagna. Ginsumatan ko an Jerusalem nga mag-uokoy na liwat didto in mga tawo, ngan an mga syudad han Juda pagtitindogon hin utro. Mabangon ito nga mga syudad tikang han pagkapukan. Ginpamara ko an kalalawdan pinaagi hin usa ka pulong hin pagsugo. Nagsiring ako kan Ciro, ‘Amo ikaw an maghahadi para ha akon; pagbubuhaton mo an karuyag ko ipabuhat ha imo: magsusugo ka nga pagtindogon hin utro an Jerusalem, ngan ipahimutang an mga patukoranan han Templo.’” Ginpile han Ginoo nga magin hadi hi Ciro. Gintudlok hiya basi pagsakopon niya in mga nasod; ginsugo hiya basi kahukasan an kahadian han ira gahom; bubuksan han Ginoo an mga ganghaan hin mga syudad para ha iya. Nagsiring kan Ciro an Ginoo, “Ako ngahaw an mag-aandam han imo aragian, an magpapatag han kabukiran ngan kapungtoran. Pagrurub-on ko in mga ganghaan nga bronse, ngan pamamarion ko an mga trangka nga puthaw. Tatagan ko ikaw hin mga manggad nga tikang hin magsirom ngan tago nga mga dapit; niyan mahibabaroan mo nga ako amo an Ginoo, ngan nga gintawag ka han Dyos han Israel pinaagi han imo ngaran. Gintutudlok ko ikaw hin pagbulig han Israel nga akon surugoon, an mga tawo nga akon ginpili. Ginpasidunggan ko gud ikaw, bisan kon diri ka nakilala ha akon. “Amo ako an Ginoo; waray na iba nga diyos, tatagan ko ikaw han kusog nga imo kinahanglan, bisan kon diri ka nakilala ha akon. Ginbubuhat ko ini basi mahibaro an ngatanan tikang ha usa nga kataposan han kalibutan ngadto ha luyo, nga ako amo an Ginoo, ngan waray na gud iba nga diyos. Gintuha ko an kapawa ug kasisidman; gindara ko in kaupayan ug karat-an. Ako nga Ginoo an nagbuhat hini ngatanan nga mga butang. Magpapadara ako hin kadaogan nga tikang ha langit sugad hin uran; ngan maabre an tuna hin pagkarawat hini, ngan mamumukad hin katalwasan ngan katadongan. Ako nga Ginoo an magpapahinabo hini.” Magpapasipara ba hin pakiglantugi in usa nga daba kontra han maghirimo ha iya, usa nga daba nga sugad la han iba? Magpapakiana ba an lutak kon ano an binubuhat han magdaraba? Magngungurutob ba an daba nga diri maaram an maghirimo ha iya? May-ada ba magpapasipara hin pagsiring ngadto han iya mga kag-anak, “Kay ano nga ginhimo ako niyo nga maamo ako yana?” Nagsiring an Ginoo nga baraan nga Dyos han Israel, nga nagbubuot han tiarabot nga panahon: “Waray mo katungod hin pagpakiana ha akon hiunong han akon mga anak, o hin pagtutdo ha akon han angay ko pagbuhaton! Ako amo an naghimo han tuna, ngan nagtuha han mga tawo ha pag-ukoy dinhe ha tuna. Pinaagi han akon gahom ginbitad ko an kalangitan; ginmandoan ko an adlaw, an bulan, ngan an mga bitoon. Ako ngahaw an nag-aghat kan Ciro, nga pagtumanon niya an akon tuyo hin pagpahamtang han katadongan. Pagtatadongon an tagsa nga dalan nga iya paglalaktan. Pagtitindogon niya hin utro an Jerusalem nga akon syudad, ngan bubuhian niya an nabihag nga akon mga tawo. Waray nagsuhol o naghukip ha iya hin pagbuhat hini.” An Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan. Nagsiring an Ginoo ngadto ha Israel, “Maiimo an karikohan han Ehipto ug Sudan, ngan maiimo nga oripon an higtaas nga kalalaken-an han Seba; magsusunod ha imo hira nga kinadenahan. Mayukbo hira ha imo ngan magtutug-an, ‘An Dyos aada ha imo—hiya gudla amo an Dyos. An Dyos han Israel nga nagtalwas han iya mga tawo, amo an usa nga Dyos nga waray magpakita han iya kalugaringon. Maaawod adton ngatanan nga naghimo hin mga diyosdiyos; kaalohan hira ngatanan. Kundi gintalwas han Ginoo an Israel ngan ha kadayonan an pagdarag-an han Israel; diri gud kaaalohan an iya mga tawo!’” Gintuha han Ginoo an kalangitan— amo hiya an Dyos! Ginporma ngan ginhimo niya an tuna— ginhimo niya ini ngan ginpadig-on ini niya ha kadayonan! Waray ini niya paghimoa nga kamingawan, kundi ginhimo niya basi pag-ukyan hin mga tawo. Amo hiya an nagsiring, “Ako amo an Ginoo, ngan waray na gud iba nga diyos. Waray ko tagoa an akon mga pulong, o an akon mga tuyo. Waray ako mag-ungara nga an mga tawo han Israel magbiling ha akon didto ha kamingawan. Ako amo an Ginoo, ngan nagyayakan ako han kamatuoran; iginpapahibaro ko an matadong.” Nagsiring an Ginoo, “Pagtitirok kamo, mga tawo han mga nasod, ngatanan kamo nga nahisalin nga buhi dida han pagkapukan han ginhadian; daop kamo para han pagbista! An mga tawo nga naparayaw han ira mga diyosdiyos nga kahoy ngan nag-aampo ngadto hin kadiyosan nga diri nakakatalwas ha ira— waray gud hinbabaroan ini nga mga tawo! Kadi ngan ipasaka ha hukmanan an iyo sumbong; talinguhaa nga magkasarabot hira. Hin-o an nagtagna hini hadto kon ano an mahinanabo? Diri ba hi ako nga Ginoo nga Dyos nga nagtatalwas han iya mga tawo? Waray na iba nga diyos. “Balik kamo ngadi ha akon yana ngan matatalwas kamo, mga tawo ha bug-os nga kalibutan! Ako gudla amo an Dyos. Matuod an akon saad, ngan diri ini maliliwat. Nagsusumpa ako ha akon kalugaringon; Madaraon an ngatanan ngan maluhod ha akon atubangan, ngan magsusumpa nga maunong hira ha akon. “Masiring hira nga pinaagi la ha akon hiaagian an pagdarag-an ug kusog; kundi maaalohan an ngatanan nga nagdudumot ha akon. Ako nga Ginoo an magtatalwas han ngatanan nga mga tulin ni Jacob, ngan magdadayaw hira ha akon. “Amo ini an kataposan para han kadiyosan han Babilonia! Ginsingba hadto anay nira hi Bel ug Nebo, kundi yana ginkarga na la hira ha mga asno, usa nga mabug-at nga darad-on para han mga taludtod hin kinakapoy nga mga mananap! Diri makakatalwas ha ira ngahaw an mga diyosdiyos; ginbihag ngan gin-agaw hira. Amo ini an kataposan han kadiyosan han Babilonia! “Pamati ha akon, kamo nga mga tulin ni Jacob, an ngatanan nga nahisalin han akon mga tawo. Ginmangnoan ko kamo tikang han iyo katawo. Ako an iyo Dyos, ngan mamangnoan ko kamo tubtob han iyo kalagas ngan pag-ubana ha iyo. Ginhimo ko kamo ngan mamangnoan ko kamo; bubuligan ngan tatalwason ko kamo. “Kan kanay ako niyo itatanding?” nasiring an Ginoo, “May-ada pa ba iba nga sugad ha akon?” Binubuksan hin mga tawo an ira mga pitaka ngan hinuhuwad in bulawan; tinitimbang nira in salapi. Nagsusuhol hira hin platero para hin paghimo hin diyos; katapos yinuyukboan nira ngan ginsisingba ini nira! Pinapas-an ngan gindadara nira ini; iginpapahimutang ini nira ngan didto natindog ini, ngan nahadong la ha iya binubutangan. “Kon may nag-aampo ngada hini, diri ini nakakabaton, o diri nakakatalwas ha iya tikang hin kakurian. “Hinumdomi ini niyo nga mga makasasala; painoinoha an akon ginbuhat. Hinumdomi an nahinabo hin maiha na; kilalaha nga ako gudla amo an Dyos ngan waray na gud iba nga sugad ha akon. Tikang ha tinikangan pa gintagna ko na an dadangatan; hadto pa gud iginsumat ko na ngadaan an mahinanabo. Nagsiring ako nga diri gud mapapakyas an akon mga larang; nga pagtutumanon ko gud an ngatanan nga ginlarang ko hin pagbuhata. Gintawag ko in tawo hin pagkanhi tikang ha sinirangan; mahugdon hiya sugad hin banog, ngan pagtutumanon niya an akon ginlarang. Iginyakan ko ini ngan pagtutumanon gud ini. “Pamati ha akon, kamo nga mga tawo nga magtig-a an ulo, nga naghuhunahuna nga hirayo hin duro an pagdarag-an. Hiraniay na ha iyo an adlaw han pagdarag-an— diri gud ini hirayo hin duro. Diri malalangan an akon pagtalwas. Tatalwason ko an Jerusalem ngan pagpapasidunggan didto an Israel.” Nagsiring an Ginoo, “Babilonia, lusad tikang han imo trono, ngan lingkod dida han tapotapo han tuna. Hadto anay sugad ka hin uray nga babaye, usa nga syudad nga waray pa mapukan, kundi diri ka na gud mahinlo ngan hamili! Oripon ka na yana! Birika an gilingan! Gilinga an harina! Hukasa an imo taong! Huboa an imo magtahom nga mga panapton! Alsaha an imo saya ha pagtabok han mga sapa! Hikikit-an hin mga tawo nga hubo ka; Hikikit-an ka nira nga ginpaubos ngan ginpakaalohan ka. Mabulos ako ngan waray makakapugong ha akon.” Tutubson kita han baraan nga Dyos han Israel— An Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an iya ngaran. Nasiring an Ginoo ngadto ha Babilonia, “Lingkod hin hilom ngan ha kasisidman; diri ka na tatawgon nira nga rayna hin kanasoran! Nasina ako han akon mga tawo; gindumara ko hira sugad hin akon na hira ginsalikway: Igintubyan ko hira ha imo gahom, ngan waray mo hira kalooyi; ginpakurian mo bisan an mga tigurang. Naghunahuna ka nga waray pagkatapos an imo ka rayna, ngan waray mo gud pagpainoinoha ini nga mga butang o paghunahunaa an imo dadangatan. “Pamati hini, ikaw nga mahigugmaon hin kalipay ikaw nga naghuhunahuna nga talwas ka na ngan waray na kataragman. Nasiring ka nga sugad ka gud han Dyos hin kagamhanan— nga waray na gud iba nga masusugad ha imo. Naghunahuna ka nga diri ka gud mababalo, o mag-aantos han kawaray mga anak. Kundi ha usa la kadali, ha usa la ka adlaw, mahinanabo ini nga duha nga mga butang. Bisan pa ano nga diwata an imo gamiton, mawawad-an ka han imo bana ngan han imo mga anak. “Natapod ka gud ha imo ngahaw dida han imo kamaraot; naghunahuna ka nga waray makakakita ha imo. An imo kinaadman ug hibaro amo an nakapahirayo ha imo, ngan nagsiring ka ha imo ngahaw, ‘Ako amo an Dyos— waray na gud iba nga sugad ha akon!’ Maabot ha imo an karat-an, ngan waray han imo mga diwata nga makakapugong hini. Tigda la nga maabot ha imo an pagkapukan— pagkabungkag nga waray mo pag-inopa! Tipigi an ngatanan mo nga mga diwata ngan mga lumay; nga ginggamit mo tikang han imo kabatan-on. Bangin makabulig ini ha imo; bangin makapahadlok ka han imo mga kaaway. Waray mo gahom bisan kon kinarawat mo in mga sagdon. Padaopa ngan patalwasa ha imo an imo mga paratigo— adton mga tawo nga nag-aaram han mga bitoon, nga nag-uusisa han mga dapit han kalangitan, ngan nagsusumat ha imo pinaagi han bulan kon ano an mahinanabo ha imo. “Masusugad hira hin uhot, ngan uugtangon hira hin kalayo! Diri ngani hira makakatalwas han ira kalugaringon— makalilisang an kapaso para ha ira an kalayo, diri kalayo nga igo la hin pagdangdang ha ira! Amo la ito an kaupayan nga mahihimo nira ha imo— hito nga mga paratigo nga imo ginpakianhan ha bug-os mo nga kinabuhi. Babayaan ka nira ngatanan ngan may hin lakat la ha ira, ngan waray mahisasalin ha ira hin pagtalwas ha imo.” Pamati hini, mga tawo han Israel, kamo nga tinmikang kan Juda; Nagsusumpa kamo ha ngaran han Ginoo, ngan nasiring kamo nga nagsisingba kamo han Dyos han Israel— kundi diri kamatuoran an iyo ginyayakan. Kundi naparayaw kamo hin pagsiring nga mga tuminungnong kamo han baraan nga syudad, ngan natapod kamo han Dyos han Israel, kanay ngaran amo an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Nagsiring an Ginoo ngadto ha Israel, “Maiha na nga gintagna ko kon ano an mahinanabo; niyan tigda la nga gintuman ko ini! Hinbaroan ko nga magmamatig-a an iyo ulo, sugad hin puthaw natikig an iyo liog ngan sugad hin bronse kamakugnot an iyo agtang. Sanglit gintagna ko hin maiha na an iyo tiarabot nga panahon, ngan gin-unahan ko hin pagsumat han mga butang nga diri pa ini nahinanabo, basi diri kamo sumiring nga gintalinguha nga mahinabo ini han iyo mga diyosdiyos ngan mga ladawan. “Nanhinabo na an ngatanan nga akon igintagna; kinahanglan nga tumuod kamo nga diri sayop an akon mga panagna. Yana pagsusumatan ko kamo hin bag-o nga mga butang nga tiarabot, mga hinabo nga waray ko igpadayag hadto. Karuyag ko nga mahinabo ini yana; waray pa gud sugad hini nga nahinabo hadto. Kon nahinabo ini hadto, masiring kamo nga hinbaroan na niyo ini ngatanan. Nasayod ako nga diri kamo kasasarigan, nga daan bantog na kamo nga mga masupilon. Sanglit waray ini niyo hibatii, ngan waray pulong hiunong hini nga inmabot ha iyo mga talinga. “Basi pagdayawon hin mga tawo an akon ngaran, ginpupugngan ko an akon kasina; gin-iilob ko la ini ngan diri na ako magpupukan ha iyo. Ginsarihan ko kamo dida hin kalayo hin pag-antos, sugad nga ginpupurog an salapi dida hin hudno. Kundi hinbaroan ko nga waray kamo pulos. Natuman an akon ginbuhat tungod la ha akon— diri ako matugot nga pagpakaalohan an akon ngaran, o makaangbit an bisan hin-o han akon himaya nga akon ngan para ha akon gud la.” Nagsiring an Ginoo, “Pamati ha akon, Israel, an mga tawo nga akon gintawag! Ako amo an Dyos, an syahan, an kataposan, an amo la nga Dyos! Ginhimo han akon mga kamot an mga patukoranan han tuna; ngan ginbitad ko an kalangitan. Kon gintatawag ko an tuna ug langit, nadaop hira dayon ha akon. “Pagtitirok ngan pamati, kamo ngatanan! Waray han kadiyosan makagtagna nga susulongon an Babilonia han tawo nga akon ginpili; pagtutumanon niya an karuyag ko ipabuhat ha iya. Amo ako an naghimangraw ngan nagtawag ha iya; ginpagawas ko hiya ngan gintalinguha ko nga magmainuswagon hiya. “Duok kamo ha akon ngan pamatii yana an akon igsisiring. Naghimangraw ako hin dayag tikang pa ha tinikangan, ngan dayuday ginhimo ko nga matuman an akon mga pulong.” (Yana iginhatag ha akon han Ginoo nga Dyos an iya gahom ngan ginsugo ako.) Nagsiring an baraan nga Dyos han Israel, an Ginoo nga nagtutubos ha iyo: “Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos, nga karuyag magtutdo ha iyo tungod han iyo kalugaringon nga kaupayan, ngan nagmando ha iyo didto han dalan nga iyo pag-aagian. “Kon pinamatian la unta niyo an akon mga sugo! Mag-aawas unta para ha iyo in mga kaupayan sugad hin sapa nga diri nahubas! Maabot unta ha iyo an pagdarag-an sugad han mga balod nga nalapya ha baybayon. Masusugad unta han mga baras kadamo an iyo mga tulin, ngan gintalinguha ko nga diri gud hira pagpuo.” Pagkagawas kamo tikang ha Babilonia, pagkalakat kamo nga talwas! Igoliat nga malipayon an sumat; isangyaw ini ha ngatanan nga dapit: “Gintalwas han Ginoo an Israel nga iya surugoon!” Han pagdad-a han Ginoo han iya mga tawo hin paglatas han mapaso ngan mamara nga kamingawan, waray hira mag-antos hin kauhaw. Ginpaawas niya para ha ira in tubig tikang hin bato; ginbuka niya an bato ngan inmawas an tubig. Nasiring an Ginoo, “Waray kamurayaw para hin mga makasasala.” Pamati ha akon, higrayo nga kanasoran, kamo nga mga tawo nga harayo hin duro an gin-uokyan! Ginpili ako han Ginoo han waray pa ako katatawo, ngan gintudlok ako nga magin iya surugoon. Ginhimo niya an akon mga pulong nga sugad hin espada kamatarom. Ginpanalipdan ako niya pinaagi han iya kalugaringon nga kamot. Ginhimo ako niya nga sugad hin pana nga matarom ngan andam paggamita. Nagsiring hiya ha akon, “Israel, ikaw an akon surugoon; pagdadayawon ako hin mga tawo tungod ha imo.” Nagsiring ako, “Nagkabudlay ako, kundi hin kawaray pulos hini! Ginggamit ko an akon kusog, kundi waray ko man nahimo nga bisan ano.” Kundi makakasarig ako han Ginoo nga pananalipdan niya an akon mga katadongan; pagbabaloson ako niya tungod han akon ginbubuhat. Gintudlok ako han Ginoo han waray pa ako katatawo; ginhimo ako niya nga iya surugoon ha pagpabalik han iya mga tawo, ha pagpabalik han nagsasarang nga mga tawo han Israel. Ginpasidunggan ako han Ginoo; amo hiya an surok han akon kusog. Nagsiring ha akon an Ginoo, “May-ada ko darudako nga buruhaton para ha imo nga akon surugoon. Diri la nga ibabalik an kagamhanan han nanhisalin nga mga tawo han Israel, kundi hihimoon ko liwat ikaw nga kapawa ngadto han mga nasod— basi matalwas an bug-os nga kalibutan.” Nagsiring an baraan nga Dyos ngan manunubos han Israel ngadto han tinamay kaupay, nga gindudumtan han mga nasod, ngan surugoon hin mga punoan: “Hikikit-an han mga hadi nga binuhian ka na ngan matindog hira hin pagtahod ha imo; hikikit-an liwat ini han mga prinsipe, ngan mayukbo hira hin pagpasidungog ha imo.” Mahinanabo ini kay ginpili han Ginoo an iya surugoon; gintuman han baraan nga Dyos an iya mga saad han Israel. Nagsiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo, “Kon umabot na an panahon hin pagtalwas ha iyo, maugop ako ha iyo nga babatonon ko an iyo mga pagtawag hin pakibulig. Babantayan ngan pananalipdan ko kamo, ngan pinaagi ha iyo maghihimo ako hin ginsaaran han ngatanan nga mga tawo. Pauokyon ko na liwat kamo didto han iyo tuna nga yana usa nga kamingawan. Masiring ako ngadto han mga priso, ‘Pagkagawas na kamo!’ ngan ngadto hadton mga aada ha kasisidman, ‘Pagkagawas na kamo ngadto ha kapaw-an!’ Masusugad hira hin mga karnero nga nananabsab dida han kapungtoran; diri na gud hira gugutomon o uuhawon. Diri makakadaot ha ira an adlaw o an kapaso han kamingawan, kay pagmamandoan hira hin usa nga nahigugma ha ira. Pagdadad-on niya hira ngadto hin mga burabod hin tubig. “Maghihimo ako hin hiluag nga dalan didto han kabukiran, ngan mag-aandam ako hin dalan nga paglalaktan han akon mga tawo. Maabot an akon mga tawo tikang ha kahigrayoan, tikang ha amihanan ngan ha katundan, ngan tikang ha Aswan didto ha timogan.” Pagkanta, kalangitan! Goliat tungod hin kalipay, tuna! Pagkanta, kabukiran! Pagliliawon han Ginoo an iya mga tawo; kalolooyan niya an iya nag-aantos nga mga tawo. Kundi nagsiring an mga tawo han Jerusalem, “Ginsikway na kami han Ginoo! Hinngalimtan na kami niya.” Sanglit mabaton an Ginoo, “Hinngangalimtan ba hin usa nga babaye an iya minasus-an, ngan diri ba niya hihigugmaon an bata nga iya gin-anak? Bisan hingalimtan hin usa nga iroy an iya anak, diri ko gud kamo hingangalimtan. Jerusalem, diri ko gud ikaw hingangalimtan! Iginsurat ko an imo ngaran dida han palad han akon mga kamot. “Maabot na adton mga magtitindog hin utro ha imo, ngan mabaya adton mga nagbungkag ha imo. Tan-aw bisan diin nga dapit ngan kitaa an nahinanabo! Nagtititirok an imo mga tawo—nauli na hira! Sugad nga buhi gud ako nga Dyos, ipaparayaw mo an imo mga tawo, sugad nga ipinaparayaw an iya mga alahas hin usa nga karaslon nga babaye. “Ginbungkag ngan ginbayaan an imo nasod— kundi yana mahaligotay na ini hin duro para hadton magkakaabot hin pag-ukoy ha nasod! Ngan mahihirayo hin duro tikang ha imo adton mga nagbungkag ha imo. May adlaw nga masiring ha imo an imo mga tawo nga natawo didto ha pagkabihag, ‘Haligotay ini nga tuna— kinahanglan namon in hiruhiluag nga dapit nga pag-uokyan!’ Niyan masiring ka ha imo ngahaw, ‘Hin-o an mga ginikanan hini ngatanan nga mga kabataan? Nawara an akon mga anak ngan diri na ako mag-aanak. Ginbihag ngan ginpaiwas ako— hin-o an nagmangno hini nga mga anak? Ginbayaan ako nga nag-uusaan— diin tikang ini nga mga anak?’” Nagsiring an Ginoo nga Dyos ngadto han iya mga tawo: “Masinyas ako ngadto han mga nasod, ngan pauulion nira an iyo mga anak. Masusugad hin mga amay niyo in kahadian; masusugad hin mga iroy niyo in mga rayna. Mayukbo hira ha iyo atubangan ngan magpapasidungog hira ha iyo; magtatahod nga mapinaubsanon hira ha iyo. Niyan mahibabaro kamo nga ako amo an Ginoo; waray maaalohan han mga naghuhulat han akon tambulig.” Makakakuha ba kamo han gintikas hin usa nga sondalo? Makakatalwas ba kamo han mga priso hin usa nga mabangis nga tawo? Nabaton an Ginoo, “Amo gud ito an mahinanabo. Kukuhaon an mga priso han sondalo, ngan aagawon an gintikas han mabangis nga tawo. Pakikiawayan ko an bisan hin-o nga makikiaway ha iyo, ngan tatalwason ko an iyo mga anak. Hihimoon ko nga magpaunay-unay hin pagpatay an mga nagtalumpigos ha iyo; mahuhubog hira hin panmatay ngan panmintas. Niyan mahibabaroan han ngatanan nga mga tawo nga ako amo an Ginoo, nga nagtatalwas ngan nagtutubos ha iyo. Mahibabaro hira nga ako amo an gamhanan nga Dyos han Israel.” Nasiring an Ginoo, “Naghuhunahuna ba kamo nga ginpaiwas ko an akon mga tawo, sugad hin lalake nga nakigbulag han iya asawa? Hain man an mga karig-onan han pagbulag? Naghuhunahuna ba kamo nga iginbaligya ko kamo ngadto ha pagkabihag sugad hin tawo nga nagbaligya han iya mga anak hin kaoripon? Diri, nahingadto kamo na pagkabihag tungod han iyo mga sala; ginpaiwas kamo tungod han iyo mga pagtalapas. “Kay ano nga waray bumaton an akon mga tawo han pagkadtoa ko hin pagtalwas ha ira? Kay ano nga waray hira bumaton han akon pagtawag ha ira? Waray ko ba kusog hin pagtalwas ha ira? Makakahimo ako hin pagpahubas han dagat pinaagi hin usa la ka pagsugo, ngan an mga salog hihimoon ko nga kamingawan, sanglit magkakamatay an kaisdaan dida hini tungod hin kakulang hin tubig. Makakapasirom ako han langit, sugad hin nagmasulob-on ini tungod han patay.” Gintutdoan ako han Ginoo nga Dyos kon ano an akon igsisiring, basi makahatag ako hin kusog hadton mga ginugul-an. Kada aga gin-aaghat ako niya hin pamati han iya igtututdo ha akon. Gintagan ako han Ginoo hin pagsabot, ngan waray ako sumupil o bumaya ha iya. Ginlubasan ko an akon taludtod ngadto hadton mga naghahampak ha akon, tinugotan ko hira hin pagtamay ha akon, han pagrabot han akon bungot, ngan pagtupra ha akon bayhon. Kundi diri makakadaot ha akon an ira mga pagtamay, kay ginbubuligan ako han Ginoo nga Dyos. Maniniguro ako nga mailob ko ini, maaram ako nga diri ako kaalohan, kay hirani an Dyos ha akon, ngan magpapamatuod hiya nga waray ko sala. May-ada ba nagpapasipara hin pagsumbong kontra ha akon? Pakadtoa kami ha hukmanan! Ipadara ha iya an iya sumbong! An Ginoo nga Dyos ngahaw an nananalipod ha akon— sanglit hin-o an makakagpamatuod nga salaan ako? Mawawara an ngatanan nga nagsusumbong kontra ha akon; mapapara hira sugad hin dugnit nga gintangkob! Kamo ngatanan nga nagtatahod han Ginoo ngan nagsusugot han mga pulong han iya surugoon, bangin masirom manggud an agian nga iyo ginlalaktan, kundi sarig kamo han Ginoo, tapod kamo han iyo Dyos. Kamo ngatanan nga naglalarang hin pagbungkag han iba pagbubungkagon liwat kamo pinaagi han iyo kalugaringon nga mga larang! An Ginoo ngahaw an magpapahinabo hini; mag-aantos kamo hin makalolooy nga kapalaran. Nagsiring an Ginoo, “Pamati ha akon, kamo nga naruruyag nga matalwas, kamo nga nadangop ha akon hin pakibulig. Paghunahunaa niyo an bato diin kamo tinmikang, an bukid nga bato diin kamo gin-ukad. Paghunahunaa niyo hi Abraham nga iyo ginikanan, ngan hi Sara nga nag-anak ha iyo. Waray anak hi Abraham han pagtawga ko ha iya, kundi ginbendisyonan ko hiya ngan gintagan ko hiya hin mga anak; ginpadamo ko an iya mga tulin. “Kalolooyan ko an Jerusalem, an ngatanan nga nag-uokoy didto han mga naruba han syudad. Bisan kon kamingawan na an iya tuna, hihimoon ko ini nga usa nga tanaman, sugad han tanaman nga akon gintanom didto ha Eden. Mahiaagian didto an kalipay ngan pagrayhak, ngan mga kanta hin pagdayaw ngan pagpasalamat ha akon. “Pamati ha akon, mga tawo ko, pamatii an akon igyayakan; Ihahatag ko an akon pagturon-an ngadto han mga nasod; mahatag ha ira hin kapawa an akon mga balaod. Maabot ako hin kadagmitan ngan tatalwason ko hira; hirani na an panahon han akon pagdarag-an. Ako ngahaw an maghahadi han mga nasod. Naghuhulat han akon pag-abot an higrayo nga katunaan; naghuhulat hira ha akon nga malaomon nga tatalwason ko hira. Hangad ngadto han kalangitan; tan-awa an tuna! Mapapara an kalangitan sugad hin aso; madudumog an tuna sugad hin daan nga panapton, ngan magkakamatay an ngatanan nga mga tawo hini sugad hin kalangawan. Kundi magpapadayon an katalwasan nga akon dadad-on; ngan diri matatapos an akon pagdarag-an. “Pamati ha akon, kamo nga maaram han matadong, kamo nga kinmarawat hin kinasingkasing gud han akon pagturon-an. Ayaw kamo kahadlok kon pagyuyubiton ngan pagtatamayon kamo han mga tawo; mapapara hira sugad hin gintangkob nga panapton! Kundi magpapadayon an katalwasan nga akon dadad-on; diri matatapos an akon pagdarag-an.” Pagmata, O Ginoo, ngan buligi kami! Gamita an imo gahom ngan talwasa kami; gamita ini sugad han imo ginbuhat han naglabay na nga mga panahon. Ikaw an nagtirutigbas kan Rahab nga higante ha dagat. Ikaw liwat an nagpahubas han dagat, ngan naghimo hin agian ha dagat, basi makatabok adton imo pagtutubson nga mga tawo. Magkakaabot nga malipayon ngadto ha Jerusalem adton imo mga gintalwas, nga nagkakaranta ngan naggogogliat tungod hin kalipay. Magmamalipayon hira ha kadayonan, nga talwas na ha kadayonan tikang han kabidoan ug kasakitan. Nagsiring an Ginoo, “Ako amo an nagliliaw ha iyo, Kay ano nga nahahadlok kamo hin tawo nga may-ada kamatayon nga sugad la hiya hin banwa? Hinngalimtan na ba niyo an Ginoo nga naghimo ha iyo, nga nagbitad han kalangitan ngan nagpahimutang han mga patukoranan han tuna? Kay ano nga nag-uokoy kamo ha waray hunong nga pagkahadlok han kasina hadton mga nagtatalumpigos ha iyo, hadton mga andam hin pagbungkag ha iyo? Diri na gud an ira kapungot makakadapat ha iyo! Diri maiha bubuhian na adton mga priso; mag-uokoy hira hin hilawig nga kinabuhi, ngan magkakamay-ada hira han ngatanan nga pagkaon nga ira kinahanglan. “Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos; inuukay ko an dagat ngan pinapangurob ko an mga balod hini. An akon ngaran amo an Ginoo nga Labi Kamakagarahum! Ginbitad ko an kalangitan ngan ginpahimutang ko an mga patukoranan han tuna; nasiring ako ngadto ha Jerusalem, ‘Akon kamo mga tawo! iginhatag ko ha iyo an akon pagturon-an, ngan pinanalipdan ko kamo pinaagi han akon kamot.’” Pagmata na, Jerusalem! Pagmata ngan bangon na! Gin-inom mo na an kopa hin pagkastigo nga iginpainom ha imo han Ginoo tungod han iya kasina; gintungkas mo ini ngan nakapariigdiig ini ha imo. Waray gud magmamando ha imo, waray gud dida han imo mga tawo nga magtutugway ha imo. Nahulog ha imo in doble nga karat-an; ginpuo an imo tuna pinaagi hin araway, ngan ginggutom an imo mga tawo. Waray gud may pinmaid ha imo. Dida han kanto han tagsa nga kalsada natutumba an imo mga tawo tungod hin kamaluya; sugad hira hin bugsok nga nadakop dida hin usa nga pukot hin parapanganop. Inabat nira an kusog han kasina han Dyos. Kamo nga nag-aantos nga mga tawo han Jerusalem, kamo nga nagririigdiig nga daw sugad hin mga hubog, nananalipod ha iyo ngan nasiring an Ginoo nga iyo Dyos, “Kinukuha ko an kopa nga iginhatag ko ha iyo tungod han akon kasina. Diri na gud niyo pag-iimnon an bino nga nakakapariigdiig ha iyo. Ihahatag ko ini ngadto hadton mga nagtalumpigos ha iyo, ngadto hadton mga nagpahigda ha iyo ha kakalsadahan, ngan nagtamaktamak ha iyo nga daw sugad la hin tapotapo kamo.” Jerusalem, pagmakusog ngan paggamhanan na liwat! Baraan nga syudad han Dyos, isul-ot an maanyag mo nga bado. Diri na gud masulod han imo mga ganghaan an mga pagano, Pagtalinguha nga buhian ka na, Jerusalem! Bangon tikang han tapotapo ngan lingkod dida han imo trono. Tangtanga an mga kadena nga naggagapos ha iyo nga binihag nga mga tawo han Sion! Nasiring an Ginoo nga Dyos, ngadto han iya mga tawo, “Han kahimo niyo nga mga oripon, waray kwarta nga iginbayad ha iyo; ha amo man nga pagkaagi, waray igbabayad hin paglukat ha iyo. Han pagkadto niyo hin pag-ukoy didto ha Ehipto sugad nga mga lumalangyaw, ginbuhat ini niyo ha iyo kalugaringon nga kaburot-on; lugaring gin-agaw kamo han Asiria pinaagi hin kusog ngan waray gud hini iginbayad para ha iyo. Ngan yana amo ngahaw an nahinabo didto ha Babilonia; mga bihag kamo ngan waray gud iginbayad hin paglukat ha iyo. Adton mga nagdumara ha iyo naghinambog ngan waray hunong an pagtamay ha akon. Maabot an panahon nga makilala kamo nga ako amo an Dyos ngan naghimangraw ako ha iyo.” Hin kamakaruruyag pagkit-on hin usa nga magsarangyaw nga naabot nga naglalatas han kabukiran, nga nagdadara hin maupay nga sumat, an sumat hin kalinaw! Nagpapahibaro hiya hin pagdarag-an, ngan nasiring ngadto ha Sion, “Hadi an imo Dyos!” Naggogogliat adton mga nagbabantay han syudad, nag-uurosa hira hin paggoliat tungod hin kalipay. Nakakakita hira ha ira kalugaringon nga mga mata han pagbalik han Ginoo ngadto ha Sion. Pagrayhak hin mga goliat nga malipayon, kamo nga mga ginruba didto ha Jerusalem! Babawion han Ginoo an iya syudad ngan pagliliawon niya an iya mga tawo. Paggagamiton han Ginoo an iya baraan nga gahom; pagtatalwason niya an iya mga tawo, ngan makita hini an bug-os nga kalibutan. Bayai gud niyo an Babilonia, kamo ngatanan nga nagdadara han mga garamiton han Templo. Ayaw pagkamkam han igindidiri nga butang; pagbaraan kamo ha iyo ngahaw ngan lakat kamo. Hini nga panahon diri kamo kinahanglan magdagmit hin pagbaya; waray man niyo hunahuna hin pagkalagiw! Pagmamandoan kamo han Ginoo nga iyo Dyos, ngan bisan diin nga dapit pananalipdan kamo niya. Nagsiring an Ginoo, “Magmamainuswagon an akon surugoon dida han iya buruhaton; ngan pagpapasidunggan gud hiya. Nahadlok in damo nga mga tawo han pakakita nira ha iya; maraot hin duro an iya hitsura nga haros diri na hiya tawo pagkit-on. Kundi yana mahipapausa ha iya in damo nga kanasoran, ngan diri makakayakan in kahadian tungod han ira paghipausa. Makita ngan masasayod hira han butang nga waray pa gud nira hibaroi.” Mabaton an mga tawo, “Hin-o man an matuo han amon yana iginsumat? Kan kanay man ipakita an kamot han Ginoo? Kaburot-on adto han Ginoo nga an iya surugoon tumubo sugad hin tanom nga ginmamot dida hin mamara nga tuna. Waray niya kaligdong o katahom nga makakaaghat ha aton hin pagtan-aw ha iya. Waray gud pagkatahom dida ha iya waray gud ano man nga makakakabig ha aton ngada ha iya. Gintamay ngan ginsalikway ta hiya; gin-ilob niya an pag-antos ug kasakitan. Waray gud ngani natan-aw ha iya— ginpabay-an ta hiya ngan ginpakawaray ta la hiya. “Kundi gin-ilob niya an pag-antos nga aton unta arantoson, an kasakitan nga kita unta an magdadara. An aton hunahuna nga an iya pag-antos usa nga kastigo nga iginpadara han Dyos. Kundi ginsamad hiya tungod han aton mga sala, ginhampak hiya tungod han karat-an nga aton ginbuhat. Natambal kita pinaagi han kastigo nga iya gin-antos, nag-upay kita pinaagi han mga hampak nga iya kinarawat. Sugad kita ngatanan hin mga karnero nga nagkawawara, an kada usa ha aton napakadto han iya kalugaringon nga aragian. Kundi kinarawat han Ginoo an kastigo, an kastigo nga angay ha aton ngatanan. “Ginpakurian gud hiya, kundi gin-ilob la ini niya nga mapinaubsanon; waray gud hiya magyakan. Sugad hin nati nga karnero nga pag-iihawon na, sugad hin karnero nga pag-aarotan na, waray gud hiya magyakan. Gindakop, ginhukman, ngan gindara hiya basi patayon, ngan waray gud may nabaraka hiunong han iya dadangatan. Ginpatay hiya tungod han mga sala han aton mga tawo. Iginbutang hiya didto hin usa nga lubnganan, tampo han mga magraot, iginlubong hiya tampo han mga riko, bisan kon waray gud hiya magtalapas o waray gud magbuwa.” Nagsiring an Ginoo, “Akon kaburot-on adto nga mag-antos hiya; usa nga paghalad an iya kamatayon nga magdadara hin pasaylo. Sanglit makita hiya han iya mga tulin; mag-uokoy hiya hin hilawig nga kinabuhi, ngan pinaagi ha iya matutuman an akon kaburot-on. Katapos hin kinabuhi nga tugob hin pag-antos, magmamalipayon na liwat hiya; hibabaroan niya nga waray makawang an iya pag-antos. An akon hinigugma nga surugoon nga akon nalilipayan, amo an magdadara han kastigo para hin amo nga mga tawo, ngan tungod ha iya akon hira pasasayloon. Sanglit tatagan ko hiya hin dapit nga dungganan, usa nga dapit nga tampo han dagko ngan gamhanan nga mga tawo. Kinasingkasing an pagtubyan niya han iya kinabuhi, ngan nakaangkit hiya han dinangatan han magraot nga mga tawo. An iya pag-antos iginliwan han damo nga mga sala, ngan nag-ampo hiya basi pasayloon unta hira.” Jerusalem, sugad ka na la hin baw-as nga babaye, kundi yana makakahimo ka na hin pagkanta ngan paggoliat tungod hin kalipay. Yana darudamo an imo mga anak kay hin babaye nga waray bayai han iya bana! Padarudakoa an tulda nga imo inuokyan; pahiruhilab-i an iya mga pisi ngan parig-ona an mga usok! Ipauunhan an imo mga pag-ultan ha paluyoluyo; babawion han imo mga tawo an tuna nga gin-uokyan yana han iba nga mga nasod. Maluluob hin mga tawo an mga syudad nga binayaan na yana. Ayaw kahadlok—diri ka na pagpapakaalohan; diri ka na maaawod. Hingangalimtan mo an imo kamalingo sugad hin batan-on nga asawa; ngan an imo makahurulop nga pag-usaan sugad hin balo nga babaye. Masusugad hin imo bana an imo Magturuha— an Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an iya ngaran! Tutubson ka han baraan nga Dyos han Israel— amo hiya an punoan han bug-os nga kalibutan. Israel, sugad ka hin batan-on nga asawa nga binayaan han iya bana ngan tugob ka hin kabidoan. Kundi karuyag han Ginoo nga bumalik ka ngadto ha iya ngan masiring hiya: “Binayaan ko ikaw hin usa la kadali; kukuhaon ko ikaw pinaagi hin dako nga paghigugma. Tinmalikod ako nga nasisina hin madaliay la; kundi hihigugmaon ko na ikaw ha kadayonan.” Amo ini an siring han Ginoo nga magtutubos ha imo. “Dida han panahon ni Noe nagsaad ako nga diri ko na gud paglulunopan an tuna. Yana nagsasaad ako nga diri na ako masisina ha imo; diri ako magsasaway o magkakastigo ha imo. Marurumpag pa an kabukiran ngan kapungtoran, kundi diri gud matatapos an akon paghigugma ha imo; pagtutumanon ko ha kadayonan an akon saad hin kalinaw.” Amo ini an siring han Ginoo nga nahigugma ha imo. Nagsiring an Ginoo, “O Jerusalem, ikaw nga nag-aantos ngan makalolooy nga syudad, nga waray gud nagliliaw ha imo, pagtitindogon ko hin utro an imo mga patukoranan dida hin mahal nga mga bato. Mga rubi an ibubutang ko ha imo mga lantawan, ha imo mga ganghaan an mga bato nga mag-inggat nga nasilaw sugad hin kalayo, ngan mga alahas an pader nga palibot ha imo. “Ako ngahaw an magtututdo han imo mga tawo, ngan maghahatag ha ira hin kauswagan ngan kalinaw. Magpapakusog ha imo an katadongan ngan an pagkamatadong. Mahigagawas ka na han pagtalumpigos ngan pagkahadlok. Kon may-ada sumulong ha imo, ginbubuhat niya ini kontra han akon kaburot-on; mapupukan an bisan hin-o nga makiaway ha imo! “Gintuha ko an platero nga naghaharing hin kalayo ngan nagpipilpig hin mga hinganiban. Gintuha ko liwat an sondalo nga nagamit han mga hinganiban hin pagpatay. Kundi waray hinganiban nga makakadaot ha imo; makakabaton ka han ngatanan nga nagsusumbong ha imo, Pananalipdan ko an akon mga surugoon, ngan ihahatag ko ha ira an pagdarag-an.” An Ginoo an nagyakan. Nagsiring an Ginoo, “Kadi, kamo ngatanan nga inuuhaw— aadi in tubig! Kadi, kamo nga mga waray kwarta— palit kamo ngan kaon! Kadi, palit kamo hin bino ug gatas— diri ini pababaydan ha iyo! Kay ano nga ginagasto niyo in kwarta dida hin diri nakakabusog? Kay ano nga ginagasto niyo an iyo mga suhol ngan ginugutom la kamo gihapon? Pamati kamo ha akon ngan buhata niyo an akon igsisiring, ngan magpapahimulos kamo han gimamaupayi nga pagkaon. “Pamati yana, mga tawo ko, ngan daop kamo ha akon; daop ha akon ngan mabubuhi kamo! Hihimoon ko ha iyo in dayon nga ginsabotan, ngan ihahatag ko ha iyo an mga kaupayan nga akon iginsaad kan David. Ginhimo ko hiya nga pangulo ngan gilalabawi nga kapitan hin mga nasod, ngan pinaagi ha iya iginpakita ko ha ira an akon gahom. Yana tatawagon niyo in langyaw nga mga nasod; ha usa ka panahon waray hira kumilala ha iyo, kundi yana madalagan hira hin pagtapo ha iyo! Ako nga Ginoo nga iyo Dyos, an baraan nga Dyos han Israel, amo an magtatalinguha nga mahinabo ini ngatanan; pagpapasidunggan ngan paghihimayaon ko kamo.” Balik kamo ngadto han Ginoo ngan pag-ampo kamo ha iya yana nga hirani hiya. Sidnga an mga magraot nga bayaan nira an ira maraot nga pagkinabuhi, ngan balhinon na nira an ira maraot nga panhunahuna. Pabalika hira ngadto han Ginoo nga aton Dyos; malolooyon hiya ngan madagmit magpasaylo. Nasiring an Ginoo, “Diri sugad han iyo panhunahuna an akon panhunahuna, ngan lain han iyo mga paagi an akon mga paagi. Sugad nga hitaas an kalangitan ha igbaw han tuna, hitaas man han iyo mga paagi ngan panhunahuna an akon mga paagi ngan panhunahuna. “Sugad an akon pulong han esno ug han uran, nga nahuhulog tikang ha langit hin pagtubig han tuna. Pinapatubo hini an mga tanom nga nahatag hin binhe para han parauma, hin pagtanom ngan hin pagkaon para han mga tawo. Sanglit amo man an pulong nga akon ginyayakan— magtutuman manta han akon ipinapagbuhat; pagbubuhaton gud hini an ngatanan nga diri gud mapapakyas. “Babayaan niyo nga malipayon kamo an Babilonia; dadad-on kamo nga malinawon ha paggawas niyo han syudad. Magkakaranta an kabukiran ngan kapungtoran, ngan maggogoliat an kakahoyan tungod hin kalipay! Maturok in mga kahoy nga sipres dida han tinutudkan yana hin mga sapinit; matubo in mga kahoy nga mirtol nga liwan han katungkan. Usa nga tigaman ini nga diri magpapapas, usa nga hinumdoman han ginbuhat ko, an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo ngadto han iya katawhan, “Buhata niyo an igo ngan matadong kay diri maiha tatalwason ko kamo. Pagpapakaupayon ko adton mga dayuday naglilihe han Adlaw nga Iparahuway, ngan adton diri nagpapasipara hini nga Adlaw. Pagpapakaupayon ko adton mga diri nagbubuhat hin bisan ano nga maraot.” Kinahanglan diri sumiring in lumalangyaw nga tinmampo na han mga tawo han Dyos, “Diri matugot ha akon an Ginoo hin pagsingba tampo han iya mga tawo.” Kinahanglan diri maghunahuna in tawo nga yunuko, nga tungod nga diri na hiya makakaanak, diri na gud hiya kausa han mga tawo han Dyos. Nasiring an Ginoo ngadto han sugad hini nga tawo, “Kon pagpasidunggan mo ako pinaagi hin pagtuman han Adlaw nga Iparahuway, ngan kon pagbuhaton mo an nakakalipay ha akon, ngan pagtumanon mo hin kinasingkasing an akon ginsaaran, niyan diri hingangalimtan dayon an imo ngaran didto han akon Templo ngan dida han akon mga tawo kay hin nagkamay-ada ka la mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an. Diri ka gud hingangalimtan.” Ngan nagsiring an Ginoo ngadto hadton mga lumalangyaw nga kausa na han iya mga tawo, nga nahigugma ngan nag-aalagad ha iya, nga nagtutuman han Adlaw nga Iparahuway, ngan nagtutuman hin kinasingkasing han iya ginsaaran: “Pagdadad-on ko kamo ngadto han Sion nga akon baraan nga pungtod, paglilipayon ko kamo didto han akon balay hin pag-ampo, ngan kakarawaton ko an mga halad nga tinubod nga iyo iginhahalad dida han akon altar. Tatawgon an akon Templo nga usa nga balay hin pag-ampo para han mga tawo han ngatanan nga mga nasod.” Nagsaad an Ginoo nga Dyos, nga nagpauli han iya mga tawo nga Israel tikang ha pagkabihag, nga dadad-on pa niya an iba nga mga tawo hin pagtampo ha ira. Ginpakanhi han Ginoo an langyaw nga mga nasod sugad hin magpintas nga kamanampan ngan ginpanlam-oy an iya mga tawo. Nasiring hiya, “Mga buta an ngatanan nga mga pangulo nga angay unta magpahimatngon han akon mga tawo! Waray gud nira hinbabaroan nga bisan ano. Sugad la hira hin kaayaman nga parabantay nga diri nag-uusig—nalukot la ini ngan nag-iinop. Karuyag la nira an pagkinaturog! Sugad hira hin lamot nga kaayaman nga diri gud nabubusog. Waray gud sarabotan ini nga mga pangulo. Nagpapabuot la han iya karuyag an tagsa ha ira, ngan nangingita han iya la kalugaringon nga kaupayan. Nasiring man ini nga mga parahubog, ‘Tana, kuha kita hin bino ngan pagpatakas kita hin pag-inom! Himoon ta nga an buwas masugad hito yana ngan bangin mamauruupay pa!’” Kon napatay in maupay nga mga tawo, waray usa nga nababaraka o waray nanginginano ha iya. Kundi kon napatay in nga mag-upay nga mga tawo, waray karat-an nga nakakadaot ha ira. May kamurayaw ngan pagpahuway ha kamatayon adton mga mag-upay an kinabuhi. Daop ngadi basi paghukman kamo nga mga makasasala! Sugad la kamo han mga diwatahan, mga manlilibog, ngan mga babaye nga magraot in dungog. Hin-o an iyo gin-iintrimisan? Hin-o an ginyuyubitan niyo nga mga buwaon? Ginsisingba niyo an kadiyosan han pagkahimungaan pinaagi han iyo pakighilawas ha sirong han iyo baraan nga mga kahoy. Iginhahalad niyo an iyo mga anak sugad nga mga halad nga tinubod didto han batoon nga mga lungib nga hirani hin hinubsan nga mga sapa. Kinukuha niyo didto in maghamis nga mga bato ngan ginsisingba niyo ini sugad nga kadiyosan. Gin-iipisan niyo hin bino nga iyo mga halad ngan iyo gindadara in mga halad nga pagkaon. Naghuhunahuna ba kamo nga nalilipay ako hini ngatanan? Napakadto kamo han higtaas nga mga bukid pagtubod hin mga halad ngan hin pakighilawas. Ginbubutang niyo an iyo maglaw-ay nga mga diyosdiyos ha sakob, hirani han iyo mga porta. Ginsasalikway ako niyo; naghuhubo kamo ngan napakadto kamo han iyo dagko nga mga higdaan upod an iyo mga hinigugma nga iyo binabaydan basi la makigdirig ha iyo. Ngan didto pinapatakasan niyo an iyo kaipahon. Nagbubutang kamo han iyo mga pahamot ngan mga iharaplas ngan napakadto kamo hin pagsingba han diyos nga hi Molec. Nagpapadara kamo hin mga sinugo ngadto ha kahigrayoan, bisan pa ngadto ha kalibutan han mga patay hin pamiling la hin kadiyosan nga pagsisingbahon. Nagguguol kamo pagpinamiling hin iba nga kadiyosan, kundi diri gud kamo naundang. Naghuhunahuna kamo nga nahatag ha iyo hin kusog an iyo maglaw-ay nga mga diyosdiyos, sanglit diri gud kamo nanluluya. Nasiring an Ginoo, “Hin-o ini nga kadiyosan nga nakakapahadlok ha iyo, sanglit nagbibinuwa kamo ha akon, ngan nangangalimot na kamo ha akon? Inmukoy ba kamo hin pagpasidungog ha akon tungod nga nagmingaw man ako hin maiha? Naghuhunahuna kamo nga matadong an iyo binubuhat, kundi ipapadayag ko an iyo mga ginawian, ngan diri gud makakabulig ha iyo an iyo mga diyosdiyos. Kon tumawag kamo hin pakibulig, asay an iyo mga diyosdiyos an papagtalwasa ha iyo. Igpapalid ini hin usa la ka paghuyop hin hangin! Kundi mag-uokoy didto han tuna adton mga nasarig ha akon ngan pagsisingbahon ako nira didto han akon Templo.” Nasiring an Ginoo, “Pabalika ha akon an akon mga tawo. Kuhaa an ngatanan nga nakakaulang ha ira aragian! Himoa an dalan ngan andama ini! “Ako amo an gilalabawi ngan baraan nga Dyos, nga buhi ha kadayonan. Nag-uokoy ako didto hin hitaas ngan baraan nga dapit, kundi nag-uokoy liwat ako upod hin mga tawo nga mapinaubsanon ngan mabinasolon, basi makapahiuli ako han ira pagtapod ug paglaom. Gintagan ko hin kinabuhi an akon mga tawo, ngan diri ako magpapadayon hin pagsumbong ha ira o hin pagkasina ha ira ha kadayonan. Nasina ako ha ira tungod han ira sala ug kahalot, sanglit ginkastigo ngan ginpabay-an ko hira. Kundi magtig-a gud an ira ulo ngan nagpadayon gudla hira han ira kalugaringon nga paagi. “Hinkit-an ko an ira panggawi; kundi pagtatambalon ko hira. Pagmamandoan ngan bubuligan ko hira, ngan pagliliawon ko adton mga mabidoon. Ihinahatag ko in kalinaw ngadto han ngatanan, han mga higrani ngan han mga higrayo! Pagtatambalon ko an akon mga tawo. Kundi sugad an magraot nga mga tawo hin mabalod nga dagat kanay mga balod sunodsunod an pag-abot, nga nagdadara hin sighot ug lapok. Waray gud kamurayaw para han mga makasasala,” nasiring an Ginoo. Nagsiring an Ginoo, “Goliat hin dako tubtob han imo mahimo! Sumati an akon katawhan nga Israel hiunong han ira mga sala! Ginsisingba ako nira adlaw-adlaw. Nagsiring hira nga nagtitinguha hira hin paghibaro han akon mga paagi ngan pagsugot han akon mga balaod. Nasiring hira nga karuyag nira nga tagan ko hira hin matadong nga mga balaod, ngan nalilipay hira hin pagsingba ha akon.” Napakiana an mga tawo, “Kay ano nga magpupuasa kami kon diri man ini hinkikit-an han Ginoo? Kay ano nga mag-aantos kami hin diri pagkaon kon diri man hiya nanginginano ha amon?” Nasiring ha ira an Ginoo, “An kamatuoran amo ini: nga dida ha iyo pagpuasa, asay la niyo ginbibiling an iyo la kalugaringon nga mga kaupayan ngan ginpapakurian niyo an mga nagkakabudlay para ha iyo. Nahimo la an iyo pagpuasa nga higayon hin pagkabirubingkil, hin pakig-away, kon mahimo pa ngani, hin paggamit han iyo kamauo. Naghuhunahuna ba kamo nga ini nga paagi hin pagpuasa makakaaghat ha akon hin pagpamati han iyo mga pag-ampo? Kon nagpupuasa kamo, ginpapaantos niyo an iyo kalugaringon; natamod kamo sugad hin dahon hin banwa, ngan nagbibitad kamo hin dugnit nga sako ngan ginpapasarangan niyo hin mga agbon ngan iyo ini hinihigdaan. Amo ba ito an iyo tinatawag nga pagpuasa? Naghuhunahuna ba kamo nga malilipay ako hini? “Amo ini an paagi hin pagpuasa nga akon karuyag: Tangtanga niyo an mga kadena hin pagtalumpigos ngan an yugo hin diri pagkamatadong, ngan buhii an mga gintatalumpigos. Bahini han iyo pagkaon an mga ginugutom ngan pasak-a ha iyo mga balay an mga pobre nga waray mga urokyan. Tagi hin panapton adton waray iginbabado, ngan ayaw pagbaribad hin pagbulig han iyo kalugaringon nga kauropdan. “Niyan masirak ha iyo an akon maupay nga kaburot-on sugad han nasirang nga adlaw, ngan mag-uupay dayon an iyo mga samad. Dayuday maupod ako ha iyo hin pagtalwas ha iyo; pananalipdan ko kamo ha bisan diin nga dapit. Kon mag-ampo kamo, pamamatian ko kamo. Mabaton ako kon tumawag kamo ha akon. “Kon undangon niyo an pagtalumpigos, an tagsa nga gawi hin pagtamay, ngan an tagsa nga maraot nga pulong; kon tagan niyo hin pagkaon an mga ginugutom ngan pagbusgon niyo adton mga nagkikinahanglan, niyan mahihimo nga kapawa han naudtohan nga adlaw an kasisidman nga nagpapalibot ha iyo. Ngan dayuday ko kamo pagmamandoan ngan pagbubusgon han mag-upay nga mga butang. Pakukusgon ngan pagpapakaupayon ko kamo. Masusugad kamo hin tanaman nga may-ada tubig, sugad hin burabod nga diri hinuhubsan. Pagtitindogon hin utro han iyo mga tawo an maiha na nga nagkaruruba, ngan pagtitindogon liwat ini hira dida han daan nga mga patukoranan. Mahibabantog kamo nga mga tawo nga nag-ayad han mga pader, nga nagpahiuli han nagkaruruba nga kabablayan.” Nagsiring an Ginoo, “Kon paglihi-an niyo an Adlaw nga Iparahuway, ngan diri niyo pagbuhaton an iyo la kalugaringon nga mga kaupayan dida hito nga adlaw; kon iyo pagmahalon an akon baraan nga adlaw ngan pagpasidunggan ini pinaagi hin diri paglakat, pagtrabaho, o paghimangraw hin waray la pulos dida hito nga adlaw, niyan hiaagian niyo an kalipay nga natikang han pag-alagad ha akon. Pagpapasidunggan ko kamo ha bug-os nga kalibutan, ngan pagpapahimulosan niyo an tuna nga akon iginhatag kan Jacob nga iyo ginikanan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Ayaw kamo paghunahuna nga maluya hin duro an Ginoo hin pagtalwas ha iyo, o bungol hin duro hin pagpamati han iyo pagtawag hin pakibulig! Tungod ini han iyo mga sala nga diri hiya nabati ha iyo. An iyo mga sala amo an nakapabulag ha iyo tikang han Dyos kon nagtitinguha kamo hin pagsingba ha iya. Mga salaan kamo hin pagbinuwa, panlupig, ngan pagpatay. Napakadto kamo ha hukmanan kundi diri kamo nadapig han katadongan. Natapod kamo hin mga buwa basi la kamo makadaog han iyo kaso. Gintutuman niyo an iyo mga larang hin pagdaot han iba. Dayuday la kamo naglalarang hin maraot ngan diri ngani kamo nakakahulat hin pagbuhat hini. Diri gud kamo nag-aalang hin pagpatay hin tawo nga waray sala. Ibinibilin niyo in kabungkagan ngan kapirdehan ha bisan diin nga dapit nga iyo kinakadtoan, ngan waray gud tawo nga himyang an kamutangan kon aada kamo. Diri matadong an ngatanan nga binubuhat niyo. Naglalakat kamo dida hin baliko nga agian ngan waray gud tawo nga naglalakat hito nga agian nga magagawas hin kataragman. Nasiring an mga tawo, “Maaram na kami yana kon kay ano nga diri kami tinatalwas han Dyos tikang hadton mga nagtatalumpigos ha amon. Naglalaom kami hin kapawaan nga amon paglalaktan, kundi asay la lugod an kasisidman, ngan nangangapkap kami sugad hin mga buta. Nahipapakdol kami bisan kon udto nga daw sugad hin gab-i na ini, nga daw sugad hin aadto kami han masirom nga kalibutan han mga patay. Nahahadlok ngan kinukurian kami. Naghihiningyapan kami han Dyos nga talwason kami niya tikang han pagtalumpigos ug kasaypanan, kundi waray gud nahinanabo ha amon. “ Ginoo, damo gud an amon mga pagtalapas kontra ha imo. An amon ngahaw mga sala an nagsusumbong ha amon. Maaram gud kami hini ngatanan. Sinmupil kami ha imo, iginsalikway ka namon, ngan dinmiri kami hin pagsunod ha imo. Gintalumpigos namon in iba nga mga tawo ngan binmaya kami ha imo. Buwaon an amon mga panhunahuna ngan mga buwa an amon mga pulong. Ginsalikway namon an katadongan ngan hinmirayo ha amon an matadong. Napupukan an kamatuoran didto han mga plasa, ngan diri ngani nakakasulod an pagkatangkod. Kulang na an pagkatangkod, sanglit adton naundang hin pagbuhat hin maraot amo lugod an gintatalumpigos.” Hinkit-an ini han Ginoo ngan nabido hiya tungod kay waray na an pagkamatadong. Nahipausa hiya nga waray gud nabulig han mga gintatalumpigos. Sanglit gagamiton niya an iya kalugaringon nga gahom hin pagtalwas ha ira ngan hin paghatag ha ira han pagdarag-an. Igsusul-ot niya an pagkamatadong sugad hin bado nga hinganiban ngan an nagtatalwas nga gahom sugad hin helmet. Igbabado niya an makusog nga tinguha hin pagtadong han mga butang, ngan hin pagkastigo ngan pagbulos han mga sayop nga gin-aantos han mga tawo. Kakastigohon niya an iya mga kaaway sumala han ira nabuhat, bisan pa adton mga nag-uokoy didto han higrayo nga katunaan. Mahahadlok ha iya ngan han iya dako nga gahom an ngatanan tikang ha sinirangan ngadto ha katundan. Maabot hiya sugad hin nabuklos nga salog, sugad hin makusog nga hangin. Nagsiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo, “Maabot ako ngadto ha Jerusalem hin pagpanalipod ngan pagtalwas ha iyo ngatanan nga nabaya han iyo mga sala. Ngan maghihimo ako hin ginsaaran ha iyo: Iginhatag ko ha iyo an akon gahom ngan an akon mga pagturon-an nga basi maiyo ha kadayonan, ngan tikang yana magsusugot kamo ha akon ngan magtututdo kamo han iyo mga anak ngan han iyo mga tulin hin pagsugot ha akon ha ngatanan nga panahon nga tiarabot.” Bangon, Jerusalem, ngan sirang sugad han adlaw; Nasilaw ngada ha imo an himaya han Ginoo! Matatahoban hin kasisidman an iba nga mga nasod, Kundi masilaw ngada ha imo an kapawa han Ginoo; Maupod ha imo an kalamrag han iya himaya! Makakabig an kanasoran ngadto han imo kapawa, Ngan an kahadian ngadto han pagpunias han imo bag-o nga adlaw! Siplat ha bisan diin nga dapit ngan kitaa an nahinanabo: Nagtititirok an imo mga tawo hin pag-uli! Magkakaabot an imo mga anak nga kalalaken-an tikang ha kahigrayoan; Kukugoson an imo mga anak nga kababayen-an sugad hin kabataan. Hikikit-an mo ini ngan matutugob ka hin kalipay; Mangungurog ka tungod hin karayhak. Pagdadad-on an manggad han mga nasod ngada ha imo; Magkakaabot an ira mga bahandi tikang ha tabok han dagat. Magkakaabot in damo nga mga kamelyo tikang ha Madian ug Efa. Magkakaabot ini tikang ha Seba, nga nagdadara hin bulawan ug insyenso. Igsusumat han mga tawo an maupay nga sumat hiunong han ginbuhat han Dyos! Pagdadad-on ngada ha imo sugad nga mga halad nga tinubod An ngatanan nga mga karnero han Cedar ug Nebaiot, Ngan ighahalad dida han altar hin pagpahalipay han Ginoo. Hihimoon han Ginoo an iya Templo nga labaw pa hin kamaanyag. Ano ini nga nagpapaanod-anod nga sugad hin mga dampog, Sugad hin mga sarapati nga nangunguli? Mga sakayan ini nga nagkakaabot tikang ha higrayo nga katunaan, Nga nagdadara han mga nauli na nga mga tawo han Dyos. Nagdadara hira hin salapi ug bulawan Ha pagpasidungog han ngaran han Ginoo, An baraan nga Dyos han Israel, Nga nag-aghat han ngatanan nga mga nasod hin pagpasidungog han iya mga tawo. Nasiring an Ginoo ngadto ha Jerusalem, “Pagtitindogon hin utro hin mga lumalangyaw an imo mga pader, Ngan mag-aalagad ha imo an ira kahadian. Ginkastigo ko ikaw ha akon kasina, Kundi yana pakikitaon ko ikaw han akon pagpalabi ngan pagkalooy. Bubuksan adlaw gab-i an imo mga ganghaan, Basi pagdad-an ka han ira mga manggad Han kahadian han kanasoran. Kundi pagpupuohon gud An mga nasod nga diri nag-aalagad ha imo. “An kahoy nga palotsina, an junipero, ug an sipres, Nga gimamaupayi nga mga kahoy tikang han mga kagurangan han Libano, Pagdadad-on hin pagtindog hin utro ha imo, Jerusalem, Hin pagkamatahom han akon Templo, Hin pagkamaanyag han akon syudad. Magkakaabot an mga anak nga kalalaken-an hadton mga nagtalumpigos ha imo, Ngan mayukbo hira hin pagtahod ha imo. Magsisingba ha imo tiilan an ngatanan nga hadto anay nagtamay ha imo. Tatawgon ka nira, ‘An Syudad han Ginoo.’ ‘Sion, an Syudad han Baraan nga Dyos han Israel.’ “Diri ka na gud igsasalikway ngan pagdudumtan, Nga usa nga syudad nga binayaan ngan mamingaw. Hihimoon ko ikaw nga gamhanan ngan matahom, Nga usa nga dapit hin kalipay nga waray pagkatapos. Magmamangno ha imo in kanasoran ngan kahadian Sugad hin usa nga iroy nga nagpapasuso han iya anak. Hibabaroan mo nga ako nga Ginoo amo an nagtalwas ha imo, Nga nagtutubos ha imo an makagarahum nga Dyos han Israel. “Pagdadad-an ko ikaw hin bulawan nga liwan hin bronse. Salapi ug bronse nga liwan hin puthaw ug kahoy; Ngan puthaw nga liwan hin bato. Diri ka na gud pagtatalumpigoson han imo mga punoan; Mamumunoan hira pinaagi hin katadongan ngan kalinaw. Diri na gud hibabatian an mga aringasa hin panlupig; Diri na liwat pagbubungkagon an imo nasod. Pananalipdan ko ikaw sugad hin pader; Pagdadayawon mo ako kay gintalwas ko ikaw. “Diri na an adlaw an imo kapawa kon adlaw, O an bulan an imo kapawa kon gab-i. Ako nga Ginoo an imo dayon nga kapawa; Masilaw ngada ha imo an kapawa han akon kamaanyag. Matatapos an imo mga adlaw hin kabidoan. Ako nga Ginoo an imo nga waray kataposan, Ngan magpapadayon an kapawa labaw pa kay han adlaw ug bulan. Pagbubuhaton han ngatanan mo nga mga tawo an matadong, Ngan pagtatag-iyahon nira ha kadayonan an tuna. Gintanom ngan ginhimo ko hira, Basi ipadayag nira an akon pagkagamhanan ngadto han ngatanan. Mahihimo nga sugad kadako hin usa nga gamhanan nga nasod Bisan an gigugutiayi ngan giuubosi mo nga panimalay! Kon umabot na an igo nga panahon Tatalinguhaon nga mahinabo ini hin kadagmitan. Ako amo an Ginoo!” Aadi ha akon an espiritu han Ginoo nga Dyos. Ginpili ngan ginsugo ako niya Hin pagdara hin maupay nga sumat ngadto han mga kablas. Hin pagtambal han mga masulob-on, Hin pagpahibaro hin katalwasan ngadto han mga bihag, Ngan hin kagawasan ngadto hadton mga priso. Ginsugo ako niya hin pagsangyaw Ngan inmabot na an panahon Nga tatalwason han Ginoo an iya mga tawo Ngan pipirdehon an ira mga kaaway. Ginsugo ako niya hin pagliaw han ngatanan nga mabidoon, Paghatag ngadto hadton mga mabidoon didto ha Sion Hin rayhak ug kalipay nga liwan hin kabidoan, Hin usa nga kanta hin pagdayaw nga liwan hin kabido. Masusugad hira hin mga kahoy Nga igintanom han Ginoo ngahaw. Pagbubuhaton nira ngatanan an matadong, Ngan pagdadayawon nira an Dyos tungod han iya ginbuhat. Pagtitindogon nira hin utro in mga syudad nga maiha na hin duro nga nagkaruruba. Akon mga tawo, mag-aalagad ha iyo in mga lumalangyaw, Pagbabantayan nira an iyo mga panon, Ngan pag-uumhon nira an iyo tuna ngan pagmamangnoan an iyo mga urubasan. Ngan hikikilal-an kamo nga kapadian han Ginoo, Ngan mga surugoon han aton Dyos. Pagpapahimulosan niyo an bahandi han mga nasod, Ngan maparayaw kamo nga iyo ini ngatanan. Natapos na an iyo kaawod ngan kaalo. Mag-uokoy kamo didto han iyo kalugaringon nga tuna, Ngan maduha ka pilo an iyo mga bahandi! Magpapadayon gud an iyo kalipay. Nasiring an Ginoo, “Hinihigugma ko an pagkamatadong, ngan napupungtan ko an pagtalumpigos ngan an pagtalapas. Babaloson ko nga matinumanon an akon mga tawo, Ngan maghihimo ako hin dayon nga ginsaaran ha ira. Mababantogan hira dida han kanasoran; Mahibabaro an ngatanan nga nakita ha ira Nga usa hira nga mga tawo nga akon ginpakaupay.” Nagrayhak an Jerusalem tungod han ginbuhat han Ginoo. Sugad hiya hin karaslon nga babaye nga ginbadoan para han iya pagkasal. Ginbadoan hiya han Dyos hin katalwasan ngan pagdarag-an! Sugad nga naturok ngan natubo gud an mga binhe, Pagtatalwason han Ginoo nga Dyos an iya mga tawo, Ngan pagdadayawon an Ginoo han ngatanan nga mga nasod. Magyayakan ako hin pagdasig han Jerusalem; Diri ako mahilom tubtob nga matalwas hiya, Ngan maglamrag an iya pagdarag-an sugad hin sulo ha kagab-ihon. Jerusalem, nakita an mga nasod ha imo nga madinaogon! Makita han imo kaanyag an ngatanan nira nga kahadian. Tatawgon ka hin bag-o nga ngaran, Usa nga ngaran nga iginhatag han Ginoo. Masusugad ka hin usa nga matahom nga korona para han Ginoo. Diri ka na gud tatawagon nga “Sinalikway,” O tatawagon an imo tuna nga “An Binayaan nga Asawa.” “Nalilipay ha Iya an Dyos” an magigin bag-o nimo nga ngaran! Tatawagon an imo tuna nga “Ginkasal-Nga-Malipayon,” Kay nalilipay ha imo an Ginoo, Ngan sugad hiya hin usa nga bana han imo tuna. Sugad hin usa nga olitawo nga nangangasawa hin uray nga babaye, Pangangasaw-on ka niya nga nagtuha ha imo. Sugad nga nalilipay in usa nga bana han iya asawa, Malilipay man ha imo an imo Dyos. Jerusalem, nagbutang ako hin mga gwardya dida han imo mga pader, Kinahanglan aada gud hira ha ira dapit adlaw gab-i. Ikaw nga nagpahinumdom han Ginoo han iya mga saad Diri ka gud magpahuway. Ngan diri gud hiya tugotan nga mahingalimot ha ira. Kinahanglan diri gud hira hiya papahuwayon tubtob nga ipahiuli niya an Jerusalem Ngan himoon niya ini nga usa nga syudad nga gindadayaw han bug-os nga kalibutan! Iginsumpa na han Ginoo, Ngan pagtutumanon niya ini pinaagi han iya gahom: “Diri ko gud ihahatag an iyo pagkaon ngadto han iyo mga kaaway. Ngan diri na an mga lumalangyaw mainom han iyo bino. Kundi kamo nga nagtanom ngan nag-ani, Amo an makaon han tinapay ngan magdadayaw han Ginoo. Kamo nga nagmangno ngan nanmuro han mga ubas Amo an mainom han bino didto han mga bungsaran han akon Templo.” Mga tawo han Jerusalem, pagkagawas kamo han syudad Ngan paghimo hin dalan para han nangunguli niyo nga mga tawo! Pag-andam kamo hin hiluag nga dalan; hawani ini hin mga bato! Pag-isa hin sinyal basi makahibaro an mga nasod Nga nagpapahibaro an Ginoo ngadto han bug-os nga tuna: “Sumati an mga tawo han Jerusalem Nga tikanhi na an Ginoo hin pagtalwas ha iyo, Nga gindadara niya an mga tawo nga iya gintalwas.” Pagtatawgon kamo nga “Baraan-nga-Katawhan-han-Dyos,” “An-Katawhan-nga-Gintubos-han- Ginoo.” Pagtatawgon an Jerusalem nga “An-Syudad-nga-Hinihigugma-han-Dyos,” “An-Syudad-nga-Waray-Igsalikway-han-Dyos.” Hin-o ini nga tikanhi tikang han syudad han Bozra didto ha Edumea? Hin-o ini nga nakakabado hin panapton nga pula, nga naglalakat nga may-ada gahom ug kusog? Amo ini an Ginoo nga may gahom hin pagtalwas, nga tikanhi na hin pagpahibaro han iya pagdarag-an. “Kay ano nga mapula an iya panapton, nga sugad hin kanan tawo nga nagtatamaktamak hin mga ubas para hin paghimo hin bino?” Mabaton an Ginoo, “Gintamaktamakan ko an mga nasod sugad hin mga ubas, ngan waray gud inmabot hin pagbulig ha akon. Gintamaktamakan ko hira ha akon kasina, ngan nakadum-it an ira dugo han ngatanan ko nga panapton. Iginlarang ko nga inmabot na an panahon hin pagtalwas han akon mga tawo; panahon na ini hin pagkastigo han ira mga kaaway. Nahipausa ako nga ha akon pagtan-aw, waray ko hinkit-an nga mabulig ha akon. Kundi nakapakusog ha akon an akon kasina, ngan ako ngahaw an nakadara han pagdarag-an. Ha akon kasina gintamaktamakan ko in bug-os nga mga nasod ngan ginpuo ko hira. Ginhuwad ko ngada ha tuna an ira dugo nga nahatag hin kinabuhi.” Igsusumat ko an waray pagkapakyas nga paghigugma han Ginoo; gindadayaw ko hiya tungod han ngatanan nga ginbuhat niya para ha aton. Ginhura niya hin kaupayan an mga tawo han Israel, tungod han iya pagkalooy ngan dayuday nga paghigugma. Nagsiring an Ginoo, “Akon hira mga tawo; diri hira maglilimbong ha akon.” Sanglit iya gintalwas hira tikang han ngatanan nira nga mga pag-antos. Diri adto usa nga anghel, kundi an Ginoo ngahaw an nagtalwas ha ira. Iya gintalwas hira tungod han iya paghigugma ngan pagpaid. Iya hira dayuday ginmangnoan han una pa nga mga adlaw, kundi sinmupil hira ha iya ngan ginbido an iya baraan nga espiritu. Sanglit nahimo an Ginoo nga ira kaaway ngan nakig-away kontra ha ira. Kundi hinnumdoman nira an nag-agi nga mga adlaw ni Moises nga surugoon han Ginoo, ngan pinmakiana hira, “Hain na man yana an Ginoo nga nagtalwas han mga pangulo han iya mga tawo basi diri hira malumos ha dagat? Hain na an Ginoo nga naghatag han iya espiritu ngadto kan Moises? Sugad nga gintutugwayan an kabakahan ngadto han malangbo nga kahamub-an, gintagan man han Ginoo an iya mga tawo hin pagpahuway. Ginmandoan niya an iya mga tawo, ngan napasidunggan an iya ngaran. O Ginoo, tamdi kami tikang han imo mahimayaon ngan baraan nga urokyan didto ha langit. Hain na man an imo dako nga pagpaid para ha amon? Hain na an imo gahom? Hain na man an imo paghigugma ngan pagkalooy? Ayaw gad kami pagpabay-i. Ikaw an amon amay. Diri makilala ha amon hira Abraham ug Jacob nga amon kaapoy-apoyan, kundi ikaw, O Ginoo, amo an amon amay nga dayuday nagtutubos ha amon. Kay ano nga itinugot mo man nga mahisalaag kami tikang han imo mga paagi? Kay ano nga ginpatig-a mo hin duro an amon mga ulo sanglit nabulag kami ha imo? Balik gad, tungod hadton mga nag-aalagad ha imo, tungod han mga tawo nga dayuday mo na gin-angkon. Gintabog hin madaliay han amon mga kaaway kami nga imo baraan nga mga tawo; gintamaktamakan nira an imo baraan nga ruwang. An imo pagdumara ha amon baga sugad hin diri ka namon punoan, sugad hin diri kami nimo mga tawo. Kay ano nga diri mo ginririksi hin pag-abre han langit ngan lumusad ka? Kon nakita ha imo an kabukiran, nababay-og ini hira hin kahadlok! Nangungurog ini sugad hin tubig nga nagkakaladkad ha bawbaw hin mapaso nga kalayo. Kadi ngan ipadayag an imo gahom ngadto han imo mga kaaway, ngan pakuroga an mga nasod dida ha imo atubangan! May panahon hadto nga kinmanhi ka ngan nagbuhat hin magpakaharadlok nga mga butang nga waray namon pagpaabota; hinkit-an ka han kabukiran ngan nagkababay-og ini tungod hin kahadlok. Waray pa may nakakita o nakabati hin Dyos nga sugad ha imo, nga nagbubuhat hin sugad nga mga binuhatan para hadton mga naglalaom ha iya. Kinakarawat mo adton mga nalilipay hin pagbuhat hin matadong, adton mga nahinunumdom han imo karuyag para han ira kinabuhi. Nasina ka ha amon, kundi nagpadayon kami hin pagpinakasala; bisan pa ha imo dako nga kasina nagpadayon kami hin pagbuhat hin sayop tikang pa han kadaan nga mga panahon. Nagin salaan kami ngatanan; mahugaw gud bisan pa an amon gimamag-upayi nga mga binuhatan. Tungod han amon mga sala sugad la kami hin mga dahon nga laya ngan iginpapalid han hangin. Waray gud nag-aampo ngada ha imo; waray gud nadangop ha imo hin pakibulig. Tinmago ka tikang ha amon ngan ginpabay-an mo kami tungod han amon mga sala. Kundi ikaw, O Ginoo, amo an amon amay. Sugad kami hin lapok ngan ikaw sugad hin parahimo hin daba. Ginhimo mo kami, sanglit ayaw kami kasinahi hin duro, o pagsalaon mo kami ha kadayonan. Mga tawo kami nimo; kalooyi gad kami. Sugad hin kamingawan an imo baraan nga mga syudad; binayaan nga ruba an Jerusalem, ngan ginbungkag hin kalayo an amon Templo nga baraan ngan matahom nga dapit diin gindayaw ka han amon kaapoy-apoyan. Nagkaruruba an ngatanan nga mga dapit nga amon ginmahal. O Ginoo, diri ka ba nababantad tungod hini ngatanan? Diri ka ba magbubuhat hin bisan ano, ngan paaantoson mo na la kami labaw han amon maiilob? Nagsiring an Ginoo, “Andam na ako hin pagbaton han mga pag-ampo han akon mga tawo, kundi waray man hira mag-ampo. Andam na ako basi hiagian ako nira, kundi waray ngani hira magtinguha hin pagbiling ha akon. Waray mag-ampo ngadi ha akon an nasod, bisan kon dayuday andam ako hin pagbaton, ‘Iini ako; bubuligan ko kamo.’ Dayuday ako andam hin pagkarawat han akon mga tawo nga diri gud napasaway hin pagbuhat hin sayop ngan nagsusunod han ira la kalugaringon nga paagi. Nagpapadayon hira hin kawaray alo hin pag-aghat ha akon ngadto hin kasina. Naghahalad hira hin pagano nga mga halad nga tinubod didto hin baraan nga mga tanaman, ngan nagtutubod hin insyenso dida hin pagano nga mga altar. Kon gab-i napakadto hira hin mga lungib ngan mga lubnganan hin pagpakiana han mga espiritu han mga patay. Nakaon hira hin karne nga baboy ngan nahigop hin sabaw hin karne nga iginhalad didto hin pagano nga mga paghalad. Niyan nasiring hira ngadto han iba, ‘Pahirayo kamo ha akon kay baraan kami kaupay ngan diri tugot nga kumamkam kamo ha amon!’ Diri ako makakailob hin mga tawo nga sugad hini—an akon kasina kontra ha ira sugad hin kalayo nga waray pagkaparong. “Ginlarang ko na an kastigo para ha ira ngan iginsurat na an ira sirot. Diri ko pagpapabay-an an ira ginbuhat, kundi pababaydon ko hira tungod han ira mga sala ngan han mga sala han ira kaapoy-apoyan. Nagtubod hira hin insyenso didto hin pagano nga pungtod hin mga siringbahan ngan ginpakaraot ako nira. Sanglit pagkakastigohon ko hira sumala han angay han ira naglabay nga mga binuhatan.” Nagsiring an Ginoo, “Waray magkakarag hin mag-upay nga mga ubas; ginhihimo lugod nira nga bino ini. Diri ko man liwat pagpupuohon an ngatanan ko nga mga tawo—tatalwason ko adton mga nag-aalagad ha akon. Pagpapakaupayon ko an mga Israelita nga sakop han tribo ni Juda, ngan pagtatag-iyahon han ira mga tulin an akon tuna hin kabukiran. Mag-uokoy didto an akon pinili nga mga tawo nga nag-aalagad ha akon. Pagsisingbahon ako nira ngan pagtutugwayan nira an ira kakarnerohan ngan kabakahan ngadto hin panabsaban didto han Kapatagan han Saron didto ha katundan, ngan didto han Kahamub-an han Kasamokan didto ha sinirangan. “Kundi magigin iba ini para ha iyo nga nagsasalikway ha akon, nga nagpapasibaya han Sion, an akon baraan nga pungtod, ngan nagsisingba kanda Gad ug Meni nga kadiyosan hin buynas ug kapalaran. Magigin kapalaran ini niyo hin pag-atubang hin tigda nga kamatayon, kay waray kamo magbaton han pagtawaga ko ha iyo o mamati han akon paghimangraw. Ginpili niyo an pagsupak ha akon ngan pagbuhat hin maraot. Sanglit nagsusumat ako ha iyo nga magkakamay-ada damo nga pagkaon ug pag-inom adton mga nagsisingba ngan nagsusugot ha akon, kundi panggugutomon ngan pangunguhawon kamo. Magmamalipayon hira, kundi pagpapakaalohan kamo. Magkakanta hira tungod hin kalipay, kundi magtatangis kamo nga masulob-on an iyo kasingkasing. Gagamiton han akon pinili nga mga tawo an iyo ngaran hin paggaba ha iyo. Ako nga Ginoo nga Dyos amo an magpapatay ha iyo. Kundi tatagan ko hin bag-o nga ngaran adton mga nagsusugot ha akon. Bisan hin-o nga nangangaro hin bendisyon dinhe han tuna, mangangaro liwat nga pagbendisyonan hiya han Dyos nga matinumanon. Bisan hin-o nga nagsusumpa, magsusumpa hiya pinaagi han ngaran han Dyos nga matinumanon. Mawawara ngan mahingangalimtan an mga nag-agi nga kakurian.” Nagsiring an Ginoo, “Naghihimo ako hin bag-o nga tuna ngan bag-o nga kalangitan. Hingangalimtan hin hingpit an nag-agi nga mga hinabo. Pagmalipayon ngan pagrayhak ha kadayonan dida han akon ginbuhat. Marayhak gud an bag-o nga Jerusalem nga akon hihimoon, ngan magmamalipayon an iya mga tawo. Marayhak gud ako ngahaw tungod han Jerusalem ngan han iya mga tawo. Mawawaray na pagtangis didto, waray na pagtawag hin pakibulig. Diri na mapatay an kabataan nga minasus-an pa la, ngan hilawig an kinabuhi han ngatanan nga mga tawo. Pag-iisipon nga batan-on pa adton mga 100 na an panuigon. Magigin tigaman han akon pagkastigo ha ira an kamatay nga diri pa maabot hito nga panuigon. Magmamainuswagon an ira mga ginbubuhat, ngan diri mahingangadto hin karat-an an ira mga anak. Pagpapakaupayon ko hira ngan an ira mga tulin ha ngatanan nga panahon nga tiarabot. Bisan diri pa nahuhuman an pag-ampo nira ha akon, babatonon ko na an ira mga pag-ampo. Magsasaro an mga lubo ngan an mga nati nga karnero; makaon hin uhot an mga liyon sugad han mga baka, ngan diri na gud makaharadlok an mga halas. Waray na madarahog o maraot didto ha Sion, an akon baraan nga pungtod.” Nasiring an Ginoo, “Akon trono an langit ngan akon tungtongan an tuna. Sanglit ano man nga balay an iyo pagtitindogon para ha akon, ano nga dapit an akon pag-uokyan? Ako an nagtuha han bug-os nga kalibutan! Nalilipay ako hadton mga nagpapaubos ngan nagbabasol, hadton nahahadlok ngan nagsusugot ha akon. “Nagbubuhat an mga tawo sumala han ira karuyag. Waray la ha ira kon mag-ihaw hira hin baka nga tutuboron nira nga mga halad o maghalad hira hin tawo; kon maghalad hira hin nati nga karnero o magbirikis hira han liog hin ayam, kon maghalad hira hin inani nga pagkaon o maghalad hira hin dugo hin baboy; kon maghalad hira hin insyenso o mag-ampo hira ngadto hin diyosdiyos. Nalilipay hira dida hin magpakapupungot nga mga paagi hin pagsingba. Sanglit pagdadad-an ko hira hin karat-an—an mga butang nga ira gud nahahadlokan—kay waray may binmaton han akon pagtawag o nanmati han akon paghimangraw. Ginpili nira an pagsupak ha akon ngan pagbuhat hin maraot.” Pamati han igyayakan han Ginoo, kamo nga nahahadlok ngan nagsusugot ha iya: “Tungod nga matinumanon kamo ha akon, napupungot ha iyo in pipira han iyo kalugaringon nga mga tawo ngan diri hira mangingilabot ha iyo. Nagyuyubit hira ha iyo ngan nasiring, ‘Ipakita han Ginoo an iya pagkagamhanan ngan talwason kamo niya basi hikit-an namon nga nagrarayhak kamo.’ Kundi hira ngahaw an pagpapakaalohan! Pamati! Ito nga dako nga aringasa didto han syudad, ito nga aringasa didto han Templo amo an aringasa han Ginoo nga nagkakastigo han iya mga kaaway! “An akon baraan nga syudad sugad hin babaye nga tipag-aranak. Waray pa ngani hiya magbati, tigda la nga nag-anak hiya. May-ada na ba nakakita o nakabati hin sugad nga butang? May-ada na ba nasod nga natawo sulod hin usa la ka adlaw? Diri an Sion mag-aantos hin maiha ha diri pa matatawo an nasod. Ayaw kamo paghunahuna nga bisan kon takna na hin pag-anak han akon mga tawo, nga hahawiran ko nga diri ini hira matawo.” An Ginoo an nagyakan. Pagrayhak duyog han Jerusalem; pagkalipay tungod ha iya, kamo ngatanan nga nahigugma hini nga syudad! Pagrayhak duyog ha iya yana, kamo ngatanan nga nagmabidoon tungod ha iya! Pagpahimulos kamo han iya kauswagan, sugad hin minasus-an nga nasuso dida han iroy niya. Nasiring an Ginoo, “Pagdadad-an ko kamo hin dayon nga kauswagan; mag-aawas ngada ha iyo an bahandi han mga nasod sugad hin salog nga waray paghubas. Masusugad kamo hin minasus-an nga ginpapasuso han iroy niya, nga iya kinukugos ngan gin-uugayan hin gugma. Pagliliawon ko kamo didto ha Jerusalem sugad hin usa nga iroy nga nagliliaw han iya anak. Kon hikit-an niyo nga nahinanabo ini, pagmalipayon kamo; magpapakusog ngan magpapalibsog ini ha iyo. Niyan mahibabaroan niyo nga nabulig ako nga Ginoo hadton mga nagsusugot ha akon ngan nagpapakita ako han akon kasina kontra han akon mga kaaway.” Makanhi an Ginoo dara in kalayo. Masakay hiya dida han mga pako hin bagyo para hin pagkastigo hadton mga nasisinahan niya. Pagkakastigohon niya pinaagi hin kalayo ug espada an ngatanan nga mga tawo han kalibutan nga iya hiaagian nga salaan—ngan damo in pamamatayon han Ginoo. Nasiring an Ginoo, “Hirani na an kataposan hadton mga nag-uuray han ira kalugaringon para hin pagano nga pagsingba, nga nagproprosisyon ngadto hin baraan nga mga tanaman ngan nakaon hin karne nga baboy ug yatot ngan iba pa nga makapupungot nga pagkaon. Maaram ako han ira mga hunahuna ngan han ira mga buhat. Makanhi ako hin pagtirok han mga tawo han ngatanan nga mga nasod. Kon magtitirok na hira, makita hira kon ano an nahihimo han akon gahom, ngan mahibabaroan nira nga ako amo an nagkakastigo ha ira. “Kundi tatalwason ko in kapid-an ha ira ngan susugoon ko hira ngadto han kanasoran ngan higrayo nga katunaan nga waray pa makabati han akon kabantogan o makakita han akon pagkadako ngan pagkagamhanan: ngadto ha Espania, Libya, ug Lidia, upod an batid nga mga parapana hini, ngan ngadto ha Tubal ug Grecia. Isasangyaw nira dida hini nga mga nasod an akon pagkagamhanan. Papaulion nira an ngatanan niyo nga igkasi mga nasodnon tikang han kanasoran sugad hin usa nga regalo ha akon. Ira pagdadad-on hira ngadto han akon baraan nga pungtod didto ha Jerusalem nga sakay hin mga kabayo, mga mula, ngan mga kamelyo, ngan hin mga karuwahe ngan mga karomata, sugad nga gindadara han mga Israelita ngadto han Templo in mga halad nga pagkaon dida hin mga surudlan nga maglinis sumala han seremonyas. Hihimoon ko in pipira ha ira nga mga padi ngan mga Levita. “Sugad nga magpapabilin an bag-o nga tuna ngan bag-o nga langit pinaagi han akon gahom, magpapabilin man an iyo mga tulin ngan an iyo ngaran. Ha kada Pyesta han Subang nga Bulan ngan kada Adlaw nga Iparahuway, makanhi an mga tawo han tagsa nga nasod hin pagsingba ha akon dinhe ha Jerusalem,” nagsiring an Ginoo. “Ha ira panguli, makita hira han patay nga mga lawas hadton mga sinmupil ha akon. Diri gud magkakamatay an mga ulod nga nagkakaon ha ira, ngan diri gud mapaparong an kalayo nga nagsusunog ha ira. Makapupungot hira pagkit-on han ngatanan nga mga tawo.” Ini nga basahan amo an susumaton han iginyakan ni Jeremias nga anak ni Hilkias nga usa han kapadian han bungto han Anatot didto han katunaan han Benjamin. Naghimangraw an Ginoo kan Jeremias dida han ika-13 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Josias nga anak ni Amon, ngan naghimangraw na liwat an Ginoo ha iya han hadi na hi Joakim nga anak ni Josias. Katapos hito, naghimangraw ha iya an Ginoo hin makadamo tubtob han ika-11 ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias nga anak ni Josias. Dida han ikalima ka bulan hito nga tuig ginhalin an mga tawo han Jerusalem ngadto ha pagkabihag. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Han waray ka pa igpapanamkon ha tiyan, nakilala na ako ha imo, ngan han waray ka pa katawo, ginhalad ngan ginpili ko na ikaw nga manaragna han mga nasod.” Binmaton ako, “O Ginoo nga Dyos, diri ako maaram magyakan; batan-on pa ako kaupay.” Kundi nagsiring ha akon an Ginoo, “Ayaw pagsiring nga batan-on ka pa kaupay, kundi pakadto han mga tawo nga akon padadad-an ha imo, ngan sumati hira han ngatanan nga akon igsusugo ha imo hin pagyakan. Ayaw kahadlok ha ira, kay aada ako ha imo hin pagpanalipod ha imo. Ako nga Ginoo an nagyakan!” Niyan, kinamkam han Ginoo an akon mga im-im, ngan nagsiring ha akon, “Pamati, ihinahatag ko ha imo an mga pulong nga kinahanglan imo igyakan. Yana nga adlaw ihinahatag ko ha imo in gahom hin pagbuot han mga nasod ngan mga ginhadian, hin paggabot ngan pagbungkag, hin pagpuo ngan pagpukan, hin pagtindog ngan hin pagtanom.” Nagpakiana ha akon an Ginoo, “Jeremias, ano an imo hinkikit-an.” Binmaton ako, “Usa nga sanga hin kahoy nga almendras.” “Maupay an imo pagkita,” nagsiring an Ginoo, “ngan nagbabantay ako nga matuman an akon mga pulong.” Niyan naghimangraw liwat ha akon an Ginoo, “Ano pa an imo hinkikit-an?” nagpakiana hiya. Binmaton ako, “Hinkikit-an ko in usa nga nagkakaladkad nga daba didto ha amihanan, ngan tikahuruwad na ini nganhi.” Nagsiring hiya ha akon, “An makalilisang nga karat-an masukob tikang ha amihanan ngada han ngatanan nga nag-uokoy dinhe hini nga tuna, kay ginpapakanhi ko an ngatanan nga mga nasod ha amihanan. Pagtitindogon han ira kahadian an ira mga trono dida han mga ganghaan han Jerusalem ngan han mga pader nga naglilibot han syudad, ngan han ngatanan nga mga higrani nga syudad han Juda. Kakastigohon ko an akon mga tawo kay nakasala hira; ginsalikway ako nira, naghalad hira hin mga halad nga tinubod ngadto hin lain nga kadiyosan, ngan naghimo hira hin mga diyosdiyos nga ira ginsingba. Pag-andam, Jeremias; kadtoa ngan pagsumati hira han ngatanan nga ipinapagsumat ko ha imo. Ayaw kahadlok ha ira yana, kay kon diri, ikaw lugod an akon paghahadlokon kon kaupod ka na nira. Ginsiring ako han Ginoo hin pagsangyaw hini nga mensahe ngadto han ngatanan nga mga tawo didto ha Jerusalem: “Nahinunumdom ako han imo pagkamatinumanon han batan-on ka pa, han imo paghigugma ha akon han bag-o pa kita nga mag-asawa; ginsunod mo ako didto han kamingawan, didto hin tuna nga waray pa pagtamni. Israel, ako gud la an nagtag-iya ha imo; ikaw an akon baraan nga hiagi. Akon ginpadad-an hin pag-antos ngan kakurian an ngatanan nga nagraogdaog ha imo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Pamati han mensahe han Ginoo, kamo nga mga tulin ni Jacob, kamo nga mga tribo han Israel. Nagsiring an Ginoo: “Ano an mga sumbong kontra ha akon han iyo kaapoy-apoyan? Kay ano nga tinmalikod man hira ha akon? Nagsingba hira hin waray pulos nga mga diyosdiyos ngan nawaray pulos hira ngahaw. Waray hira manimangno ha akon, bisan kon gintalwas ko hira tikang ha Ehipto ngan gindara ko hira ngadto han kamingawan: nga usa nga tuna nga waray tanom ngan puno hin mga luong nga baras, nga usa nga mamara ngan makaharadlok nga tuna, nga waray gud tawo nga nag-uokoy, ngan waray gud ngani tawo nga nagbabaktas. Gindara ko hira ngadto hin usa nga malangbo nga tuna, basi magpahimulos hira han mga abot ngan han iba pa nga mga kaupayan. Kundi ginbungkag lugod nira an akon tuna; ginhugawan nira an nasod nga iginhatag ko ha ira. Waray magpakiana an kapadian, ‘Hain na an Ginoo?’ Waray kumilala ha akon an kalugaringon ko nga kapadian. Sinmupil ha akon an mga punoan; naghimangraw ha ngaran ni Baal an mga manaragna, ngan nagsingba hin waray pulos nga mga diyosdiyos. “Sanglit magsusumbong na liwat ako nga Ginoo kontra han akon mga tawo. Magsusumbong ako kontra han ira mga tulin. Pakadto ha katundan ngadto ha puro han Cipre, ngan pagsugo hin tawo tipasinirangan ngadto ha tuna han Kedar. Hikikit-an mo nga waray pa gud nahinabo hadto nga sugad hini yana. Waray pa gud iba nga nasod nga nagliwan han iya kadiyosan, bisan kon diri ini mga tinuod. Kundi asay iginliwan han akon mga tawo ha akon, an Dyos nga naghatag ha ira hin kadungganan, in kadiyosan nga waray ngani gahom para ha ira kalugaringon. Sanglit ginbay-og ko an langit upod an kahadlok, basi maburong ngan mahipausa hira, kay nakasala an akon mga tawo hin duha nga mga sala: binayaan nira ako, an burabod hin puraw nga tubig; ngan nag-ukad hira hin mga surudlan hin tubig, nga buong nga mga surudlan nga diri gud nakakabiaw hin tubig. “Diri usa nga oripon an Israel; waray hiya matawo hin pagkaoripon. Sanglit kay ano nga ginbibiling man hiya han iya mga kaaway? Nagngurob an iya mga kaaway sugad hin mga liyon; ginhimo nira nga usa nga kamingawan an iya tuna; ngan nagkaruruba an iya mga bungto ngan ira ginbabayaan. Tinuod, gindugmok an iya ulo han mga tawo han Memfis ug Tafanes. Israel, ikaw ngahaw an nagdara hini nga karat-an ngada ha imo! Ginbayaan mo ako nga Ginoo nga imo Dyos, han gintutugwayan ko ikaw dida han dalan. Ano gud an imo makukuha kon bumalik ka ngadto ha Ehipto hin pag-inom han tubig han Nilo? Ano gud an imo makukuha kon kumadto ka ha Asiria hin pag-inom han tubig han Eufrates? An imo ngahaw maraot nga buhat amo an magsisirot ha imo, ngan an imo pagtalikod ha akon amo an maghuhukom ha karat-an ha imo. Hibabaroan mo nga mapait ngan sayop ngay-an an pagsalikway ha akon, an Ginoo nga imo Dyos, ngan an diri na pagtahod ha akon. Ako nga Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Israel, maiha na nga ginsalikway mo an akon pagburot-an; dinmiri ka hin pagsugot ngan pagsingba ha akon. Didto han kada hitaas nga pungtod ngan ha sirong han kada marampag nga kahoy, nagsingba ka hin kadiyosan hin pagpabunga. Gintanom ko ikaw sugad hin pinili nga ubas tikang han gimamaupayi nga binhe. Kundi kitaa kon ano an imo dinangatan! Sugad ka hin dunot ngan waray pulos nga ubas. Bisan kon upayon an pagsabon ha imo, hikikit-an ko la gihapon an boring han imo sala. Ano hin pakasiring mo nga waray ka maghugaw ha imo ngahaw, nga waray ka magsingba kan Baal? kitaa kon ano an imo pakasala didto han kahamub-an; kitaa kon ano an imo ginbuhat. Sugad ka hin ihalas nga kamelyo nga namamanggas, nga makuri mahigtan, nga nagdadagmit ngadto han kamingawan. Kon namamanggas hiya, hin-o in makakapugong ha iya? Masayonay la hiya daupon hin lalaki; dayuday hiya andam ha panahon hin pangasta. Israel, ayaw pagginuola an imo mga tiil o pagpamad-a an imo but-ol hin paglinanat hin iba nga kadiyosan. Kundi nasiring ka, ‘Diri! Diri na ako makakabalik. Ginhigugma ko na in langyaw nga kadiyosan, ngan akon ini hira pagsusundon.’” Nasiring an Ginoo, “Sugad nga naaalohan in usa nga kawatan kon hindadakpan hiya, maaalohan man kamo ngatanan nga mga tawo han Israel—an iyo kahadian ngan mga opisyal, an iyo kapadian ngan mga manaragna. Maaalohan kamo ngatanan nga nasiring nga amay niyo in usa nga kahoy ngan iroy niyo in usa nga bato. Mahinanabo ini kay binmaya kamo ha akon, ngan waray lugod kamo bumalik ha akon. Kundi kon nagkukuri kamo, hinahangyo ako niyo hin pagkada ngan pagtalwas ha iyo. “Hain na man an kadiyosan nga iyo pinanhimo para ha iyo? Kon nagkukuri kamo, patalwasa ini hira ha iyo—kon makakahimo ini! Juda, sugad kadamo han imo mga syudad an imo kadiyosan. Ano an imo sumbong? Kay ano nga sinmupil ka ha akon? Ginkastigo ko ikaw, kundi waray ka magmaan; waray ka gud magpasaway ha akon. Sugad hin usa nga namimintas nga liyon pinanmatay mo an imo mga manaragna. Mga tawo han Israel, pamati han akon igyayakan. Sugad na la ba ako hin kamingawan ha iyo, sugad hin usa nga masirom ngan makaharadlok nga tuna? Kay ano man nga nasiring kamo nga magpapatakas la kamo han iyo karuyag, ngan diri na gud kamo mabalik ha akon? Nahingangalimot ba han iya alahas in usa nga daraga, o han iya biste hin pagkasal in usa nga karaslon nga babaye? Kundi hinngalimtan na ako han akon mga tawo sulod hin diri na maiihap nga mga adlaw. Maaram gud kamo maglanat han iyo mga hinigugma. Makakag-aram ha iyo bisan an giraraoti nga kababayen-an. Nadum-itan an iyo mga panapton han dugo han mga kablas ngan mga waray sala, diri han dugo han mga kawatan. “Kundi bisan pa hini ngatanan, nasiring ka, ‘Waray ko sala; diri na gud nasisina ha akon an Ginoo.’ Kundi ako nga Ginoo an magkakastigo ha imo kay naglilirong ka han imo pakasala. Ginpakabarato mo la an imo kalugaringon pinaagi hin pagdangop mo han kadiyosan han iba nga mga nasod. Pagpapakaalohan ka han Ehipto sugad han ginbuhat ha imo han Asiria. Matalikod ka han Ehipto nga matamod ka hin kaalo. Ako nga Ginoo an nagsalikway hadton mga tinataporan mo; waray ka gud makukuha nga bisan ano ha ira.” Nasiring an Ginoo, “Kon bulagan hin usa nga lalake an iya asawa, ngan an babaye bumaya ha iya ngan maasawa hin lain nga lalake, diri na an bana makakabawi ha iya. Makakahugaw gud ini hin duro han tuna. Kundi, Israel, nagkamay-ada ka damo na nga mga hinigugma, ngan yana karuyag ka bumalik ha akon! Hangad daw ngadto han mga sampaw han kapungtoran. May-ada ba dapit nga waray nimo pagbuhati sugad hin usa nga mahugaw nga babaye? Ha ligid han dalan naghulat ka han imo mga hinigugma, sugad hin usa nga taga-Arabia nga nagama ha kamingawan. Ginhugawan mo an tuna pinaagi han imo pagkamahugaw nga babaye. Amo ini nga ginpugngan an mga uran, ngan waray umabot an uran ha pagtikang han katsirak. Sugad ka hin usa nga mahugaw nga babaye pagkit-on; waray ka gud alo. “Ngan yana nasiring ka ha akon, ‘Ikaw an akon amay, ngan ginhigugma mo ako tikang pa han akon pagkabata. Diri ka dayuday masisina; diri ka mapupungot ha akon ha kadayonan.’ Israel, amo ito an imo iginyakan, kundi ginbuhat mo an ngatanan nga karat-an nga imo mahihimo.” Han hadi pa hi Josias, nagsiring ha akon an Ginoo, “Hinkit-an mo ba an ginbuhat han Israel, ito nga babaye nga diri matinumanon? Binayaan ako niya ngan nanggawi hiya sugad hin usa nga mahugaw nga babaye dida han kada hitaas nga pungtod ngan ha sirong han kada marampag nga kahoy. Naghunahuna ako nga mabalik gud hiya ha akon katapos niya pagbuhata ini ngatanan. Kundi waray hiya bumalik, ngan hinkit-an ini ngatanan ni Juda nga diri matinumanon niya nga bugto. Hinkit-an liwat ni Juda nga ginbulagan ko hi Israel ngan ginpaiwas ko hiya kay binmaya hiya ha akon ngan nahimo nga usa nga mahugaw nga babaye. Kundi waray mahadlok hi Juda nga diri matinumanon nga bugto ni Israel. Nahimo liwat hiya nga usa nga mahugaw nga babaye, ngan waray gud hiya maawod. Ginhugawan niya an tuna, ngan nanlibog hiya pinaagi hin pagsingba hin mga bato ngan mga kahoy. Ngan katapos hini ngatanan, pinmasangil la hi Juda nga diri matinumanon nga bugto ni Israel hin pagbalik ha akon; diri gud hiya tangkod. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Niyan nagsumat ha akon an Ginoo nga bisan kon binmaya na ha iya an Israel, nagpakita an Israel nga mauruupay hiya kay han Juda. Ginsiring ako niya nga kadtoon ngan sidngon ko hi Israel, “Diri matinumanon nga Israel, balik ngadi ha akon. Maloloy-on ako ngan diri ako masisina; diri ako masisina ha imo ha kadayonan. Karawata la nga salaan ka ngan nga sinmupil ka han Ginoo nga imo Dyos. Igkompisal nga ihinatag mo an imo paghigugma ngadto han langyaw nga kadiyosan ha sirong han kada marampag nga kahoy, ngan nga waray ka magsugot han akon mga sugo. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Balik ha akon, kamo nga diri matinumanon nga mga tawo, gintatag-iya ko kamo. Kukuhaon ko in usa ha iyo tikang han kada bungto ngan duha tikang han kada banay, ngan ibabalik ko kamo ngadto ha Bukid Sion. Tatagan ko kamo hin mga punoan nga magsusugot ha akon, ngan maghahadi hira ha iyo nga makinaadmananon ngan masinaboton. Niyan kon magdamo na kamo didto hito nga tuna, diri na maghihimangraw an mga tawo hiunong han akon Kahon han Ginsaaran. Diri na hira maghuhunahuna o mahinunumdom hini; diri na ngani hira magkikinahanglan hini, o maghihimo pa hin lain nga Kahon. Kon umabot na ito nga panahon, pagtatawgon an Jerusalem nga ‘An Trono han Ginoo,’ ngan magtititirok didto an ngatanan nga mga nasod hin pagsingba ha akon. Diri na nira pagbubuhaton an igsisiring han ira magtig-a ngan magraot nga mga kasingkasing. Magkakausa na an Juda ug an Israel, ngan magdudungan hira hin pag-abot tikang ha pagkabihag didto han nasod ha amihanan, ngan mabalik hira ngadto han tuna nga iginhatag ko han iyo kaapoy-apoyan sugad nga usa nga dayon nga panurundon.” Nasiring an Ginoo, “Israel, karuyag ko unta hin pagkarawat ha iyo nga akon anak, ngan hin paghatag ha imo hin makaruruyag nga tuna, an gimamaupayi nga tuna ha bug-os nga kalibutan. Karuyag ko unta nga tawgon mo ako nga imo amay, ngan diri mo na gud bayaan. Kundi sugad hin malingo nga asawa, waray ka magmatinumanon ha akon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Hinbabatian in aringasa didto han mga sampaw han kapungtoran: mga tawo ini han Israel nga nananangis ngan nakikimalooy, kay nag-ukoy hira hin salaan nga kinabuhi, ngan hinngalimtan nira an Ginoo nga ira Dyos. Balik, kamo ngatanan nga binmaya han Ginoo; pagtatambalon kamo niya ngan paghihimoon kamo nga matinumanon ha iya. Nasiring kamo, “Tinuod, mabalik kami ha Ginoo kay amo hiya an amon Dyos. Waray gud makabulig ha amon an amon pagano nga pagsingba didto han mga sampaw han kapungtoran. An Ginoo la nga amon Dyos an makakabulig han Israel. Kundi an pagsingba kan Baal, an diyos nga waray pagkaalo nakawara la han amon mga panon ngan kahayopan, han amon mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an—han ngatanan nga ginkabudlayan han amon kaapoy-apoyan tikang pa hadto nga mga panahon. Kinahanglan humigda kami ha kaawod ngan magpatahob kami han amon kaarawdan. Dayuday nakasala kami ngan an amon kaapoy-apoyan han Ginoo nga amon Dyos; waray gud namon pagsugta an iya mga sugo.” Nasiring an Ginoo, “Mga tawo han Israel, kon karuyag niyo hin pagbalik, balik kamo ngadi ha akon. Kon isalikway niyo an mga diyosdiyos nga akon nangangalsan ngan magmatinumanon na kamo ha akon, tutugotan ko na kamo hin pagsumpa ha akon ngaran. Niyan hahangyoon ako han ngatanan nga mga nasod hin pagpakaupay ha ira, ngan pagdadayawon ako nira.” Nasiring an Ginoo ngadto han mga tawo han Juda ug Jerusalem, “Pag-aradoha na niyo an iyo ginpabay-an nga kaumhan; ayaw isabod an iyo mga binhe dida han katungkan. Pagtumana niyo an iyo ginsaaran ha akon nga iyo Ginoo, ngan ighalad ha akon an iyo mga kalugaringon, kamo nga mga tawo han Juda ug Jerusalem. Kon dumiri kamo, maglalaga an akon kasina sugad hin kalayo, tungod han magraot nga mga butang nga iyo ginbuhat. Maglalaga ini ngan waray gud makakaparong hini.” Patungga an trompeta ha bug-os nga tuna! Goliat hin dako ngan malanoy nga tingog! Sidnga an mga tawo han Juda ug Jerusalem nga manadlagan hira ngadto han pinarig-on nga mga syudad. Igtutdo an dalan ngadto ha Sion! Palagiw basi matalwas kamo! Ayaw paglangan! Nagdadara an Ginoo hin karat-an ngan dako nga kataragman tikang ha amihanan. Sugad hin usa nga liyon nga nagawas tikang han iya taragoan, ginmawas in usa nga magburungkag hin mga nasod. Tikanhi hiya hin pagbungkag han Juda. Pagbabayaan nga mga ruba an mga syudad han Juda, ngan pangingiwasan han mga mangurokoy hini. Sanglit pagbado kamo hin sako, pagtangis ngan pagnguyngoy, kay waray bumaya han Juda an mapintas nga kasina han Ginoo. Nagsiring an Ginoo, “Hito nga adlaw magmamatalaw an kahadian ngan mga opisyal; mahahadlok an kapadian ngan mahipapausa an mga manaragna.” Niyan nagsiring ako, “O Ginoo nga Dyos, ginlimbongan gud nimo an mga tawo han Jerusalem! Nagsiring ka nga magkakamay-ada kalinaw, kundi aada hira ha kataragman nga papatayon hira han espada.” Maabot an panahon nga pagsusumatan an mga tawo han Jerusalem nga mahuyop ngadto ha ira in usa nga maalindanga nga hangin tikang ha kamingawan. Diri ini harupoy la nga nagpapalid hin uhot— makurukusog ini nga hangin nga maabot ha pagsugo han Ginoo! An Ginoo ngahaw amo an maghuhukom han iya mga tawo. Tan-awa, tiabot na an kaaway sugad hin mga dampog. Sugad hin buhawi an iya mga karuwahe hin pakig-away, ngan malarolaksi kay hin mga agila an iya kakabayohan. Pirde na kita! Magkakamatay na kita! Jerusalem, linisi an karat-an tikang han imo kasingkasing basi matalwas ka. Tubtob san-o an pagpadayon nimo han imo magraot nga panhunahuna? Nagpapahibaro han maraot nga sumat in mga magsarangyaw nga tikang han syudad han Dan ngan tikang han kapungtoran han Efraim. Kinmanhi hira hin pagpahimatngon han mga nasod ngan pagsumat han Jerusalem nga tiabot na in mga kaaway tikang hin usa nga hirayo nga nasod. Maggogogliat ini nga mga kaaway kontra han mga syudad han Juda, ngan paglilibotan nira an Jerusalem sugad hin mga tawo nga nagbabantay hin usa nga uma, kay sinmupil han Ginoo an iya mga tawo. An Ginoo an nagyakan. Juda, imo ini kasaypanan, tungod han imo maraot nga kinabuhi ngan mga buhat. An imo sala amo an hinungdan hini nga pag-antos; nakasamad ini han imo kasingkasing. Hin kamaul-ol! Diri ako nailob han kamaul-ol! An akon kasingkasing! Makusog an pagputok han akon kasingkasing! Diri ako nakakahilom; hinbabatian ko an tunog han mga trompeta, ngan an gogliat hin araway. Nagsusunodsunod in mga karat-an; naruba na an bug-os nga nasod. Tigda la nga naruba an amon mga tulda, ngan nagisi an mga biray hini. Tubtob san-o pa an akon pagpakita han mapintas nga araway ngan pakabati han tunog han mga trompeta? Nasiring an Ginoo, “Lurong na an akon mga tawo; diri hira nakilala ha akon. Sugad hira hin lurong nga kabataan; waray nira sarabotan. Nahibaro hira hin pagbuhat han maraot, kundi mga bulok hira hin pagbuhat han matadong.” Tinmamod ako ha tuna—sugad ini hin hiluag nga kamingawan; hinmangad ako ha langit—waray ini kapawa. Tinman-aw ako ngadto han kabukiran—nangungurog ini, ngan nagbabarubay-og an kapungtoran. Hinkit-an ko nga waray na mga tawo; nagkalupad na an katamsihan. Nahimo nga usa nga kamingawan an malangbo nga tuna; mga ruba na an mga syudad hini, tungod han mapintas nga kasina han Ginoo. ( Nagsiring an Ginoo nga hihimoon niya nga usa nga kamingawan an bug-os nga tuna, kundi diri niya ini pagbubungkagon ngatanan.) Magmamasulob-on an tuna, magsisirom an langit. An Ginoo an nagyakan ngan diri hiya magbabalhin han iya hunahuna. Naglarang na hiya ngan diri na niya ini babawion. Ha pakabati han aringasa han mga dikabayo ngan mga parapana, mangangalagiw an ngatanan. May-ada madalagan ngadto han kagurangan, magsasaka dida han kababtoan an iba. Mawawaray gud tawo an tagsa nga bungto, ngan waray na didto mag-uokoy. Jerusalem, maghihikaraot ka! Kay ano nga nagbabado ka pa hin pula? Kay ano nga nagsusul-ot ka hin mga alahas ngan nagpipintar han imo mga mata? Waray na gamit an imo pagpahusay! Iginsikway ka na han imo mga hinigugma, ngan karuyag nira nga pagpatayon ka. Hinbatian ko in usa nga pagtangis nga sugad hin usa nga babaye nga nagbabati, usa nga kurinit nga sugad hin usa nga babaye nga nag-aanak han iya suhag. Amo ini an pagtangis han Jerusalem nga nagkukuri hin pagginhawa, nga nagdudupa han iya kamot ngan nasiring, “Mapatay na ako! Tiabot na hira hin pagpatay ha akon!” Mga tawo han Jerusalem, sudoya an iyo kakalsadahan! Paniplat ha ngatanan nga dapit! Kamo ngahaw an kita! Usisaha niyo an mga taboan! Makakaagi ba kamo hin usa ka tawo nga nagbubuhat hin matadong, ngan nagtatalinguha hin diri paglingo han Dyos? Kon makaagi kamo, pasasayloon han Ginoo an Jerusalem. Bisan kon nasiring kamo nga nagsisingba kamo han Ginoo, diri matuod an iyo ginyayakan. Tinuod nga nangingita an Ginoo hin pagkamatinumanon. Ginhampak kamo niya, kundi waray la kamo bumali; gindugmok kamo niya, kundi dinmiri kamo hin paghibaro. Magtig-a an iyo mga ulo, ngan waray kamo bumaya han iyo mga sala. Niyan naghunahuna ako, “An mga kablas ngan mga tapang la ini. Nanggagawi hira hin linurong; diri hira maaram kon ano an ginkikinahanglan han ira Dyos, kon ano an karuyag ipabuhat ha ira han Ginoo. Mapakadto ako han mga tawo nga gamhanan, ngan makikighimangraw ako ha ira. Maaram gud hira kon ano an ginkikinahanglan han ira Dyos, kon ano an karuyag ipabuhat ha ira han Ginoo.” Kundi ginsalikway nira ngatanan an pagburot-an han Ginoo, nga dinmiri hira hin pagsugot ha iya. Amo ito nga pamamatayon hira hin mga liyon nga tikang han kagurangan; paghuhunothunoton hira hin mga lubo nga tikang han kamingawan, ngan magsusudoysudoy han ira mga bungto in mga leyopardo. Kon gumawas ito nga mga tawo, pagpipikaspikason hira, kay damo hin duro an ira mga sala, ngan dayuday hira nabaya han Dyos. Pinmakiana an Ginoo, “Kay ano nga pasasayloon ko an mga sala han akon mga tawo? Ginbayaan na ako nira, ngan nagsingba na hira hin diri ungod nga kadiyosan. Ginpakaon ko an akon mga tawo tubtob han kabusog nira, kundi nanlibog hira, ngan ginkaragan nira an ira panahon upod hin maghugaw nga kababayen-an. Sugad hira hin busog nga mga kabayo nga lalaki nga namamanggas, nangingipa han asawa han iya amyaw an tagsatagsa ha ira. Diri ko ba hira pagkakastigohon tungod hini nga mga butang, ngan pagbubulson in sugad hini nga nasod? Magsusugo ako hin mga kaaway hin pamulod han mga urubasan han akon mga tawo, kundi diri ipapaubos hin pamulod. Sisidngon ko hira hin pagutod han mga sanga, kay diri na ito akon mga sanga. Ginlingo na gud ako han mga tawo han Israel ug Juda, Ako nga Ginoo an nagyakan.” Iginlirong han iya mga tawo an Ginoo, ngan nagsiring, “Diri manggud hiya magbubuhat hin bisan ano. Mawawaray naton kakurian; mawawaray naton araway o katgutom.” Mga tawo han Israel, magsusugo an Ginoo hin usa nga hirayo nga nasod hin pagsulong ha iyo. Makusog ngan kadaan ini nga nasod, usa nga nasod nga diri niyo hinbabaroan an ira pinulongan. Gamhanan nga mga sondalo an ira mga parapana, nga nanmamatay hira hin waray pagkalooy. Pangangaonon nira an iyo mga abot ngan an iyo mga pagkaon; panmamatayon nira an iyo mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Pangingihawon nira an iyo mga panon ngan an iyo kahayopan, ngan pupuohon nira an iyo mga ubas ngan mga igos. Pagbubungkagon han ira kasondalohan an pinarig-on nga mga syudad nga iyo dinadangpan. Nasiring an Ginoo, “Kundi bisan hito nga mga adlaw diri ko gud pagpupuohon an akon mga tawo. Jeremias, kon magpakiana hira kon kay ano nga ginbuhat ko ini ngatanan, sumati hira nga sugad nga binmaya hira ha akon ngan nag-alagad hin langyaw nga kadiyosan didto ha ira kalugaringon nga tuna, mag-aalagad man hira hin mga diri nira kinikilala didto hin usa nga tuna nga diri ira.” Nasiring an Ginoo, “Sumati an mga tulin ni Jacob, sumati an mga tawo han Juda: Pamati, kamo nga lurong ngan waray buot nga mga tawo nga may-ada mga mata, kundi diri nakakakita, ngan may-ada mga talinga, kundi diri nakakabati. Ako amo an Ginoo; kay ano nga diri kamo natahod ha akon? Kay ano nga diri kamo nakurog ha akon atubangan? Iginbutang ko an baybayon sugad nga pag-ultan han dagat, an usa nga dayon nga pag-ultan ngan diri ini matatabok. Bisan magrumpat ngan madagko an mga balod han dagat, diri gud malalapwas an pag-ultan. Kundi kamo nga mga tawo! Magtig-a an iyo mga ulo ngan magsinupilon kamo; tinmalikod ngan binayaan kamo ha akon. Waray gud kamo maghunahuna hin pagpasidungog ha akon, bisan kon nagpapadara ako hin uran ha pagtikang han kat-uran ngan ha pagtikang han pananom, basi makag-ani kamo ha kada tuig. Kundi tungod han iyo mga sala nawaray ini nga mag-upay nga mga butang dida ha iyo. “Nag-uokoy tampo han akon mga tawo in magraot nga mga tawo; sugad hira hin mga tawo nga nagbibitad hin mga pukot para hin pagdakop hin mga tamsi, kundi ira man lugod ginagamit hin pagbitik hin mga tawo. Sugad nga ginpupuno han parapanganop hin mga tamsi, an iya kurungan, ginpuno nira hin mga tinikas an ira mga balay. Sanglit mga gamhanan ngan riko hira, ngan magtambok ngan dayuday mga busog hira. Waray katubtoban an ira magraot nga mga binuhatan. Diri nira tinatagan an mga ilo han ira mga katungod o waray nira pag-ugop han katadongan han mga ginraraogdaog. “Kundi ako nga Ginoo an magkakastigo ha ira tungod hini nga mga butang; bubulson ko ini nga nasod. Nahinabo dinhe ha tuna in usa nga makalilisang ngan makaharadlok nga butang: puro la mga buwa an ginyayakan han mga manaragna; nagdudumara an kapadian sumala han sugo ha ira han mga manaragna, ngan diri la nariwa an akon mga tawo. Kundi ano man an ira pagbubuhaton kon matapos na ini ngatanan?” Mga tawo han Benjamin, palagiw basi matalwas kamo! Palagiw kamo tikang ha Jerusalem! Pagtrompeta didto ha Tekoa, ngan ipakita in usa nga tigaman nga kalayo didto ha Bet Haquerem. Maabot tikang ha amihanan in karat-an ngan kabungkagan. Matahom an syudad han Sion, kundi pagbubungkagon ini; magkakampo didto in kahadian upod an ira mga kasondalohan. Magtutulda hira ha palibot han syudad, ngan magkakampo an tagsatagsa bisan diin an iya karuyag. Masiring hira, “Pag-andam hin pagsulong han Jerusalem! Pag-andam! Masulong kita yana nga udto!” Kundi masiring hira, “Orhe na kita hin duro, tikaturunod na an adlaw, ngan matikang na an kamasirom han kagab-ihon. Masulong kita ha gab-i; pagbubungkagon ta an mga kota han syudad.” Ginsugo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ini nga mga hadi hin pagpulod hin mga kahoy ngan pagtindog hin mga salipdanan basi sumulong hira han Jerusalem. Nagsiring hiya, “Pagkakastigohon ko ini nga syudad kay puno ini hin pagraogdaog. Sugad nga dayuday bag-o an tubig han atabay, bag-o man liwat an karat-an han Jerusalem. Hinbabatian ko in panlupig ngan panmungkag ha sakob han syudad; mga sakit ngan mga samad la an akon hinkikit-an. Mga tawo han Jerusalem, himoa nga usa nga pahimatngon ha iyo nga mga kakurian, kay kon diri, babayaan ko kamo; hihimoon ko nga usa nga kamingawan an iyo syudad, ngan waray didto tawo nga mag-uokoy.” Nagsiring ha akon an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Mawawarayan gud an Israel sugad hin usa nga ubas nga pinanguhaan han ngatanan niya nga mga bunga. Sanglit kinahanglan pagtalwason mo an ngatanan sugad han imo mahihimo samtang may panahon pa.” Binmaton ako, “Hin-o in mamamati ha akon kon maghimangraw ngan magpahimatngon ako ha ira? Magtig-a an ira mga ulo ngan nadiri hira hin pamati han imo mensahe; gintitinawaan la nira an iginpapahimangraw mo ha akon. Naglalaga liwat didi ha akon an imo kasina ha ira, O Ginoo, ngan diri na gud ako makakailob hini.” Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Ihuwad an akon kasina ngadto han kabataan didto han kakalsadahan ngan didto han mga katirok han mga batan-on nga kalalaken-an. Pagbibihagon an mga bana ngan mga asawa, ngan diri mahigagawas hini bisan an mga lagas na. Itutubyan ngadto han iba nga mga tawo an ira kabablayan, ngan sugad man an ira kaumhan ngan kaasaw-an. Pagkakastigohon ko an mga tawo hini nga tuna. Nanlilimbong hin pagmalaangkon hin kwarta an ngatanan ma dagko ug ma gudti; nanlilimbong han mga tawo bisan an mga manaragna ngan kapadian. Para ha ira sugad la hin mga pilas an mga kasamdan han akon mga tawo. Nasiring hira nga ‘maupay an ngatanan’ bisan kon maaram hira nga diri maupay an ira kahimtang. Nanhiawod ba hira tungod nga ira ginbuhat ini nga makapupungot nga mga butang? Waray, waray gud hira manhiawod; diri ngani hira napihaw hin kaawod. Sanglit mapupukan hira sugad han pagkapukan han iba. Kon pagkastigohon ko na hira, amo na ito an kataposan nira. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo, “Tukdaw didto han ginsasang-an han mga dalan ngan panan-aw. Pagpakiana kon hain an kadaan nga mga agian ngan kon hain an gimamaupayi nga dalan. Sunda ini nga dalan ngan mag-uokoy kamo dida ha kalinaw.” Kundi nagsiring hira, “Diri, diri kami!” Niyan nagtudlok an Ginoo hin mga magbarantay basi mamati hira han pahimatngon han trompeta. Kundi nagsiring hira, “Diri kami mamamati.” Sanglit nagsiring an Ginoo, “Pamati, kamo nga mga nasod, ngan hibaroi an mahinanabo han akon mga tawo. Pamati, tuna! Pupuohon ko ini nga mga tawo sugad nga usa nga kastigo han ngatanan nira nga mga larang, kay ginsalikway nira an akon pagturon-an ngan waray hira magsugot han akon mga pulong. Ano an labot ko han insyenso nga ira gindadara ha akon tikang ha Seba, o han mga pahamot tikang ha hirayo nga tuna? Diri ako makarawat han ira mga halad o malilipay ha ira mga halad nga tinubod. Sanglit tatalinguhaon ko nga mahipakdol ngan matumba ini nga mga tawo. Magkakamatay an mga amay ngan mga anak nga kalalaken-an, sugad man an mga sangkay ngan mga amyaw.” Nasiring an Ginoo, “Maabot in mga tawo tikang hin usa nga nasod didto ha amihanan; nag-aandam hin pagsulong in usa nga gamhanan nga hirayo nga nasod. Gindara nira an ira mga pana ngan mga espada; mag-isog ngan waray nira kalooy. Sugad hin nagrurumpat nga dagat an ira aringasa kon nangangabayo hira. Andam na hira hin pakig-away han Jerusalem.” “Hinbatian namon an sumat,” nasiring an mga tawo han Jerusalem, “ngan mabutlaw an amon mga kamot; inaalpan kami hin kabaraka ug kaul-ol sugad hin usa nga babaye nga tipag-aranak. Diri kami nagpapasipara hin pagkadto ha kaumhan, o hin paglakat didto han kadalanan, kay sangkap hin hinganiban an amon mga kaaway ngan makulba an amon kinabuhi.” Nasiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo, “Pagbado kamo hin sako ngan pulilid kamo ha mga agbon. Pagmasulob-on hin magpait nga pagtangis sugad han iyo pagmasulob-on para han iyo usa la nga anak, kay masulong hin tigda an nasod nga makanhi hin pagpukan ha iyo. Jeremias, sarihi an akon mga tawo, sugad han pagpurog mo hin metal, basi hisabotan mo an ira kinaiya. Magtig-a an mga ulo nira ngan magsinupilon hira ngatanan, nga sugad hin bronse ug puthaw hin kamatig-a. Magraot hira ngatanan, nga nagsusudoysudoy hira hin paglinibak. Bangga hin maupay an hudno, kundi diri natutunaw ngan diri naawas an mga hugaw nga metal. Kawang la an paglinis ko han akon mga tawo kay diri man nakukuha adton magraot nga mga tawo. Pagtatawgon hira nga waray pulos nga hugaw hin metal, kay ako nga Ginoo amo an nagsalikway ha ira.” Ayaw na kamo pagtuod hito nga malimbongon nga mga pulong, ‘Talwas na kami! Templo ini han Ginoo, Templo ini han Ginoo, Templo ini han Ginoo!’ “Liwata an iyo panggawi han iyo kinabuhi ngan balhina na an iyo maraot nga binuhatan. Upaya an iyo pagdumara han iba nga mga tawo. Ayaw na kamo pagsingabot hin mga langyaw, mga ilo, ngan mga balo nga kababayen-an. Ayaw na panmatay hin waray sala nga mga tawo dinhe hini nga tuna. Ayaw na pagsingba hin iba nga kadiyosan kay makakadadaot ini ha iyo. Kon magmaupay kamo, tutugotan ko kamo hin pag-ukoy dinhe hini nga tuna nga akon iginhatag han iyo kaapoy-apoyan nga ira dayon nga panurundon. “Kitaa, nasarig la kamo hin malimbong nga mga pulong. Nangangawat kamo, nanmamatay, nanlilibog, nanunumpa hin buwa, nagtutubod hin mga halad ngadto kan Baal, ngan nagsisingba hin kadiyosan nga waray pa niyo kilal-a hadto. Binubuhat niyo ini nga mga butang nga akon napupungtan, ngan katapos napakanhi kamo ngan natindog ha akon atubangan, dinhe han kalugaringon ko nga Templo, ngan nasiring, ‘Talwas na kami!’ An iyo pakasiring nga tagoan hin mga tikasan an akon Templo? Hinkit-an ko an iyo ginbubuhat. Pasingadto kamo ha Silo, nga amo an syahan nga dapit nga akon ginpili nga pagsisingbahan ha akon, ngan kitaa niyo an akon ginbuhat hini tungod han mga sala han akon katawhan nga Israel. Ginbuhat niyo ini ngatanan nga mga sala, ngan bisan kon naghimangraw ako ha iyo hin makadamo, dinmiri kamo hin pamati. Waray gud la kamo pamati han pagtawaga ko ha iyo. Sanglit pagbubuhaton ko ngada hini nga akon Templo nga iyo sinasarigan an ginbuhat ko ngadto ha Silo. Dinhe hini nga dapit nga iginhatag ko ha iyo kaapoy-apoyan ngan ha iyo, pagbubuhaton ko an amo manta nga butang nga ginbuhat ko didto ha Silo. Paiiwason ko kamo ha akon atubangan sugad han akon pagpaiwas han iyo kauropdan nga mga tawo han Israel. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Jeremias, ayaw ig-ampo ini nga mga tawo. Ayaw pagtangis o pag-ampo para ha ira; ayaw pakimalooy ha akon, kay diri ako mamamati ha imo. Diri ka ba nakita han ira ginbubuhat didto han mga syudad han Juda ngan didto han kakalsadahan han Jerusalem? Nangangahoy an kabataan, naghaharing an kalalaken-an, ngan nagmamasa hin harina an kababayen-an hin paghimo hin mga tinapay para han diyosa nga ira gintatawag nga Rayna han Langit. Naipis liwat hira hin mga halad nga bino para han iba nga kadiyosan, kay tuyo nira hin pagsakit ha akon. Kundi ako ba an tinuod nga ira ginsasakit? Diri, ginsasakit nira ngan ginpapakaalohan an ira kalugaringon. Sanglit ako nga Ginoo nga Dyos an mag-iipis han akon mapintas nga kasina ngada hini nga Templo. Pag-iipison ko ini ngada han mga tawo ngan ha mga mananap, ngan bisan pa ha kakahoyan ngan ha mga abot. Masusugad an akon kasina hin kalayo nga waray makakaparong. “Mga tawo ko, may-ada mga halad nga ginuugtang niyo dida han altar, ngan may-ada liwat mga halad nga itinutugot ha iyo hin pagkaon. Kundi nasiring ako nga Ginoo nga maupay nala nga kaonon niyo ini ngatanan. Waray ako maghatag han iyo kaapoy-apoyan hin mga sugo hiunong hin mga halad nga tinubod o bisan ano nga mga halad, han pagpagawsa ko ha ira ha Ehipto. Kundi nagsugo ako ha ira nga magsugot ha akon, basi magin Dyos ako nira ngan magin mga tawo nakon hira. Ngan gintugon ko hira nga mag-ukoy hira hin kinabuhi sumala han akon iginsugo ha ira, basi maghingaupay hira. Kundi waray hira magsugot o mamati ha akon. Ginbuhat lugod nira an bisan ano nga ginsugo han ira masinupilon ngan magraot nga kasingkasing, ngan nagtikaraot la lugod hira ngan waray hira maghingaupay. Tikang pa han adlaw han paggawas han iyo kaapoy-apoyan ha Ehipto ngada yana nga adlaw, nagpadayon ako hin pagpadara ha iyo han akon mga surugoon nga mga manaragna. Kundi waray gud bisan usa ha ira nga namati o binmali. Linmabaw pa lugod kamo han iyo kaapoy-apoyan hin kamagtig-a hin mga ulo ngan kamagsinupilon. “Sanglit, Jeremias, ighihimangraw mo ini ngatanan nga mga pulong ngadto han akon mga tawo, kundi diri hira mamamati ha imo; tatawagon mo hira, kundi diri hira mabaton. Susumatan mo hira nga diri nagsusugot an ira nasod ha akon nga Ginoo nga ira Dyos, o diri nagmamaan hira han kastigo nga iginhatag ha ira. Patay na an kamatuoran ngan diri na ngani hira karuyag maghinabi hiunong hini. “Pagmabidoon, mga tawo han Jerusalem; arota an iyo buhok ngan ilabog ini. Pagkanta hin usa nga kanta hin paglubong didto han mga sampaw han kapungtoran, kay nasisina ako nga Ginoo, ngan ginsalikway ko an akon mga tawo. “Nagbuhat hin maraot an mga tawo han Juda. Iginbutang nira didto han akon Templo an ira mga diyosdiyos nga akon napupungtan ngan ginhugawan nira an Templo. Didto ha Kahamub-an han Hinom nagtindog hira hin usa nga altar nga gintawag nga Topet, basi sunogon nga halad an ira mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Waray ako magsugo ha ira hin pagbuhat hini—waray ngani ini nakon paghunahunaa. Sanglit maabot an panahon nga diri na ini pagtatawgon nga Topet o Kahamub-an han Hinom, kundi Kahamub-an nga Irihawan. Iglulubong nira didto an mga tawo kay mawawaray na iba nga dapit nga paglulubngan ha ira. Mahihimo nga pagkaon para han katamsihan ug ihalas nga kamanampan an patay nga mga lawas, ngan waray na magtatabog ha ira. Mahihimo nga usa nga kamingawan an tuna. Didto han mga syudad han Juda ngan didto han kakalsadahan han Jerusalem diri na hibabatian an mga tunog hin pagrayhak ngan pagkalipay ngan an malipayon nga mga tunog hin mga kombite hin pagkasal. “Hito nga panahon pangunguhaon tikang han ira mga lubnganan an mga tul-an han kahadian ngan han mga opisyal han Juda, sugad man an mga tul-an han kapadian, han mga manaragna, ngan han iba nga mga tawo nga nag-ukoy didto ha Jerusalem. An ira mga tul-an diri pagtitirokon ngan diri iglulubong kundi masusugad nala ini hin mga tai ha bawbaw han tuna. Igpapasarang ini ha atubangan han adlaw, han bulan, ngan han mga bitoon nga ginhigugma ngan gin-alagad hini nga mga tawo, ngan ira pinamatian ngan ginsingba. Ngan an mga tawo nga nahisalin nga buhi hini nga maraot nga nasod, nga nag-uokoy didto han mga dapit nga akon ginpasadngan ha ira mag-apil hin kamatay kay hin kabuhi. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Ginsugo ako han Ginoo hin pagsiring ngadto han iya mga tawo, “Kon may natutumba, diri ba hiya nabuhat? Kon may nawawara han dalan, diri ba hiya nabalik? Sanglit, kay ano man, mga tawo ko, nga nabaya kamo ha akon ngan diri na gud kamo namalik? Nakupkop kamo han iyo mga diyosdiyos ngan nadiri na kamo hin pagbalik ha akon. Namati ako hin maupay, kundi waray kamo magyakan han kamatuoran. Waray usa ha iyo nga nagbasol tungod han iya pagkamaraot; waray usa ha iyo nga pinmakiana, ‘Ano nga sayop an akon nabuhat?’ Nagpapatakas an tagsatagsa han iya kalugaringon nga paagi sugad hin usa nga kabayo nga nagdadali ngadto ha pag-awayan. Bisan an mga talabong mag-aram kon panahon na hin pagbalik; maaram an mga sarapati, mga balinsasayaw, ngan mga tuhil kon panahon na hin pagbalhin. Kundi, mga tawo ko, diri kamo maaram han mga balaod nga amo an nagdudumara ha iyo. Ano hin pakasiring niyo nga makinaadmananon kamo, ngan maaram kamo han akon mga balaod? Kitaa, an mga balaod ginliwanan han mga magturutdo nga diri tangkod. Naalohan an iyo makinaadmananon nga mga tawo; nagugupong ngan nabibitik hira. Ginsalikway nira an akon mga pulong; ano na man yana an ira kinaadman? Sanglit ighahatag ko an ira kaumhan ngadto hin bag-o nga mga tag-iya, ngan ngadto ha iba nga kalalaken-an an ira kaasaw-an. Nanlilimbong hin pagmalaangkon hin kwarta an ngatanan, ma dagko ngan ma gudti. Bisan pa an mga manaragna ngan kapadian naglilimbong han mga tawo. Para ha ira sugad la hin mga pilas an mga kasamdan han akon mga tawo. ‘Maupay na an ngatanan,’ nasiring hira bisan kon maaram hira nga diri maupay an ira kahimtang. Mga tawo ko, naawod ba kamo tungod nga ginbuhat niyo ini nga makapupungot nga mga butang? Waray, waray gud kamo mahikaawod; diri ngani kamo napihaw hin kaawod! Sanglit mapupukan kamo sugad han pagkapukan han iba; kon pagkastigohon ko na kamo, kataposan na ini niyo. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Karuyag ko pagtirokon an akon mga tawo sugad hin tawo nga nagtitirok han iya gin-ani; kundi sugad hira hin ubas nga waray bunga, sugad hira hin igos nga waray mga bunga; bisan an mga dahon mga laya na. Sanglit tinugotan ko an mga taga gawas hin pagtag-iya han tuna.” “Kay ano nga nagliliningkod pa kita?” napakiana an mga tawo han Dyos. “Tana, pagdadlagan kita ngadto han pinarig-on nga mga syudad ngan didto kita pakakamatay. Ginhukman na han Ginoo nga aton Dyos nga magkamatay kita; tinagan kita niya hin hilo nga irimnon, kay nakasala kita ha iya. Naglaom kita hin kalinaw ngan hin panahon hin pagtambal, kundi waray la ini gamit; kahadlok lugod an inmabot. Aadto na ha syudad han Dan an aton mga kaaway; hinbabatian ta an paghangos han ira kakabayohan. Nangungurog an bug-os nga tuna kon naghihirihiri an ira kakabayohan. Kinmanhi an aton mga kaaway hin pagbungkag han aton tuna ngan han ngatanan nga aada hini, han aton syudad ngan han ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy ha syudad. “Pagbantay!” nasiring an Ginoo, “nagpapadara ako ha iyo hin kahalasan, maglara nga kahalasan nga diri malulumay, ngan pangangagton kamo hini nga mga halas.” Diri mapupuypoy an akon kabidoan; masakit an akon kasingkasing. Pamati! Ha bug-os nga tuna. Hinbabatian ko an mga nananangis han akon mga tawo ha bug-os nga tuna, “Waray na ba didto ha Sion an Ginoo? Waray na ba didto an hadi han Sion?” Nabaton an Ginoo nga ira hadi, “Kay ano nga gin-aghat ako niyo hin kasina pinaagi hin pagsingba han iyo mga diyosdiyos ngan pinaagi han iyo pagyukbo han iyo waray pulos nga langyaw nga kadiyosan?” Nananangis an mga tawo, “Inmagi na an katsirak, tapos na an kat-ani, kundi waray pa kami matalwas.” Nasamad an akon kasingkasing kay napuo an akon mga tawo; nagmamabidoon ako; nanluluya gud ako. Waray ba bulong didto ha Galaad? Waray ba mga magtarambal didto? Kay ano man nga waray matambal an akon mga tawo? Maupay pa unta kon atabay hin tubig an akon ulo, ngan burabod hin mga luha an akon mga mata, basi makagtangis ako adlaw gab-i tungod han pinanmatay nga akon mga tawo. Maupay pa unta kon may dapit nga akon pag-uokyan didto han kamingawan, basi mahirayo ako han akon mga tawo. Kay diri magtinumanon hira ngatanan, ngan hugpo hira hin mga maglingo. Dayuday andam hira hin pagbinuwa; naghahadi ha tuna an kamalimbong, ngan diri lugod an kamatuoran. Nasiring an Ginoo, “Sunodsunod an pagbuhat hin karat-an han akon mga tawo, ngan diri hira nagtutug-an nga ako amo an ira Dyos.” Kinahanglan an tagsatagsa magtagam kontra han iya sangkay, ngan diri tumapod han iya bugto nga lalake; kay sugad kan Jacob malingo an kada bugto, ngan nagpapakaraot han iya kasangkayan an tagsatagsa. Tungod hini nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Pagpupurogon ko sugad hin metal an akon mga tawo, ngan pagsasarihan ko hira. Nagbuhat hin maraot an akon mga tawo— ano pa an akon sadang pagbuhaton ha ira? Sugad hin makamaratay nga mga pana an ira mga dila; waray hunong an ira pagbinuwa. An tagsatagsa ha ira naghihimangraw hin pakigsangkay han iya amyaw, kundi ha tinuod an ira tuyo amo an pagbitik ha iya. Diri ko ba hira pagkakastigohon tungod hini nga mga butang? Diri ko ba pagbubulson in usa nga nasod nga sugad hini? Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring ako, “Magmamasulob-on ako tungod han kabukiran, ngan magngunguyngoy tungod han mga panabsaban; kay nagmara na ini, ngan waray na may naagi. Diri na hibabatian an pag-inga han kabakahan; nagkalupad na an katamsihan ngan nagkalakat na an mga ihalas nga kamanampan.” Nasiring an Ginoo, “Hihimoon ko nga tambak hin mga rinuba an Jerusalem, nga usa nga dapit nga urokyan hin mga lubo; mahihimo nga kamingawan an mga syudad han Juda, nga usa nga dapit nga waray na mga tawo.” Pinmakiana ako, “ Ginoo, kay ano nga nabungkag man an tuna ngan mamara sugad hin kamingawan, sanglit waray na may naagi dida hini? Hin-o in may kinaadman basi makasabot hini? Hin-o an ginsaysayan mo hini basi makagsumat hiya han iba?” Binmaton an Ginoo, “Nahinabo ini kay ginsalikway han akon mga tawo an pagturon-an nga iginhatag ko ha ira. Waray nira pagsugta o pagbuhata an akon iginsiring ha ira. Nagmatig-a lugod an ira mga ulo ngan nagsingba hira han mga diyosdiyos ni Baal sumala han igintutdo ha ira han ira mga ginikanan. Sanglit pamatii an pagbubuhaton ko nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel: Tatagan ko an akon mga tawo hin magpait nga mga tanom nga ira kakaonon ngan hilo nga ira iimnon. Igpapasarang ko hira didto han mga nasod nga waray pa hibatii nira o han ira kaapoy-apoyan; ngan susulongon hira hin kaaway nga mga kasondalohan tubtob nga mapuo ko hira.” Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Palandonga an nahinanabo! Pakanhia an mga nagtataguminatay, an kababayen-an nga nagkakanta hin mga kanta hin paglubong.” Nagsiring an mga tawo, “Padagmita hira ngan pakantaha para ha amon hin usa nga kanta hin paglubong, tubtob nga mapuno an amon mga mata hin mga luha, ngan mahumog an amon mga pirok tungod hin pagtinangis.” Pamatii an panangis didto ha Sion: “Nabungkag na kita! Naalohan na gud kita! Kinahanglan bayaan ta an aton tuna; nagkarurumpag na an aton kabablayan.” Nagsiring ako, “Kamo nga kababayen-an, pamatii an Ginoo, ngan pamatii an iya mga pulong. Tutdoi hin pagnguyngoy an iyo mga anak nga kababayen-an, ngan hin pagkanta hin karantahon hin paglubong an iyo kasangkayan. Sinmakob an kamatayon pinaagi han aton mga bintana ngan sinmulod han aton mga palasyo; ginpatay hini an kabataan didto han kakalsadahan, ngan an batan-on nga kalalaken-an didto han mga taboan. Nagsasarang an patay nga mga lawas ha ngatanan nga dapit sugad hin mga tinambak hin tai didto han kaumhan, sugad hin gin-ani nga pugas nga ginbayaan han mga mag-arani, mga inani nga waray tawo nga naninirok. Amo ini an iginpasiring ha akon han Ginoo.” Nasiring an Ginoo, “Diri angay pumarayaw han ira kinaadman an makinaadmananon nga mga tawo, o han ira kamagkusog, an magkusog nga mga tawo, o han ira mga manggad an mga riko. Kon may-ada tawo nga karuyag pumarayaw, kinahanglan pumarayaw hiya nga nakilala ngan nakakasabot hiya ha akon, kay dayuday an akon paghigugma, ngan binubuhat ko an maupay ngan matadong. Amo ini nga mga butang an nakakalipay ha akon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Mga tawo han Israel, pamatii an mensahe ha iyo han Ginoo. Nasiring hiya, “Ayaw niyo pagsunda an mga paagi han iba nga mga nasod; ayaw kamo kaalantad hin mga urosahon nga mga taran-awon didto ha langit, bisan kon nahahadlok hin duro an iba nga mga nasod. Waray pulos an tuloohan hini nga mga tawo. Ginpupulod in usa nga kahoy didto han kagurangan; ginhihimo ini nga ladawan ngan ginpuputos ini hin salapi ug bulawan. Ginraraysang ini hin maupay basi diri ini matumba ngan mahulog. An sugad nga mga diyosdiyos sugad hin mga pahoy didto hin usa nga uma hin mga melon; diri ini hira nakakayakan; kinahanglan pagdad-on hira, kay diri ini hira nakakalakat. Ayaw kamo kahadlok ha ira: diri ini hira makakadaot ha iyo, ngan diri ini hira makakahatag hin kaupayan ha iyo.” Ginoo, waray usa nga sugad ha imo: makagarahom ka, ngan harangdon ngan gamhanan an imo ngaran. Hin-o an diri magpapasidungog ha imo nga hadi han ngatanan nga kanasoran? Angay ka pagpasidunggan. Waray usa nga sugad ha imo dida han ngatanan nga mga makinaadmananon han kanasoran, o dida hin bisan hin-o han ira kahadian. Mga tuyaw ngan lurong hira ngatanan. Ano an ira hibabaroan tikang hin kahoy nga mga diyosdiyos? Pinutos an ira mga diyosdiyos hin salapi nga tikang ha Espania, ngan hin bulawan nga tikang ha Ufas, nga hinimo ngatanan hin batid gud nga mga panday; binadoan ini hin diubi ngan pula nga dugnit nga hinablon hin batid nga mga parahablon. Kundi ikaw, O Ginoo, amo an matuod nga Dyos, ikaw amo an buhi nga Dyos, ngan an hadi nga waray kataposan. Kon nasisina ka nangungurog an kalibutan; ngan waray nasod nga diri nahahadlok kon nasisina ka. ( Kamo nga mga tawo kinahanglan magsumat ha ira nga pagbubungkagon an kadiyosan nga waray maghimo han tuna ug han langit. Maaanaw na ini hira dinhe ha tuna.) Ginhimo han Ginoo an tuna pinaagi han iya gahom; ginpahimutang niya an kalibutan pinaagi han iya kinaadman, ngan ginbitad niya an kalangitan. Ha iya pagsugo nagngungurob an katubigan han igbaw han langit; gindadara niya in mga dampog tikang han mga sidsid han tuna. Ginpapakikidlat niya dida han uran, ngan ginpapagawas an hangin tikang han iya kwarto nga hirimosan. Ha pagtan-aw nira hini, nakakasabot an mga tawo han ira kalurong ngan kawaray buot; nagtuturaw adton mga naghihimo hin mga diyosdiyos, kay mga buwa ngan waray kinabuhi an kadiyosan nga ira ginhihimo. Waray mga pulos ini ngan angay pagtamayon: pagbubungkagon ini kon umabot na an Ginoo hin pagsirot ha ira. Diri sugad hini an Dyos ni Jacob; hiya amo an naghimo han ngatanan nga mga butang, ngan ginpili niya an Israel nga iya kalugaringon nga mga tawo. An Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an iya ngaran. Mga tawo han Jerusalem, ginsusulong kamo! Paniroka niyo an iyo mga gintatag-iya! Paiiwason na kamo han Ginoo ngadto ha gawas hini nga tuna; pakukurian kamo niya tubtob nga mawaray bisan usa nga mahisalin ha iyo. An Ginoo an nagyakan. Nanangis an mga tawo han Jerusalem, “Masakit kaupay ini para ha amon! Diri nag-uupay an amon kasamdan. Ngan diri na ini namon maaantos! Mga ruba na an amon mga tulda; narugtas na an mga pisi nga higot han mga tulda. Binayaan kami han amon mga anak; waray na nahisalin hin pagtaod liwat han amon mga tulda; waray na magbubutang han mga biray hini.” Binmaton ako, “Mga lurong an aton mga pangulo; diri hira nahangyo han Ginoo hin pakibulig. Sanglit napakyas an ira mga buhat, ngan nagsarang an aton mga tawo. Pamati! Inmabot na in sumat! May dako nga kasamok didto hin usa nga nasod ha amihanan; hihimoon han kasondalohan hini nga nasod nga kamingawan an mga syudad han Juda, nga usa nga dapit nga urokyan hin mga lubo.” Ginoo, maaram ako nga waray tawo nga magburuot han iya kabubwason; waray tawo nga makakagbuot han iya kalugaringon nga kinabuhi. Sawaya an imo mga tawo, O Ginoo, kundi ayaw kami pagpakurii hin duro, o pagkastigoha kon nasisina ka; basi diri kami maubos hin kamatay. Ihuwad an imo kasina ngadto han mga nasod nga diri nagsisingba ha imo, ngan ngadto han mga tawo nga nagsisikway ha imo. Pinanmatay nira an imo mga tawo; ginpuo kami nira, ngan binayaan nga ruba an amon nasod. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Pamatii an mga lagda han ginsaaran. Sumati an mga tawo han Juda ug Jerusalem nga nagpahamtang ako nga Ginoo nga Dyos han Israel hin gaba ha tagsa nga diri nagsusugot han mga lagda hini nga ginsaaran. Amo ini an ginsaaran nga ginhimo ko ha ira kaapoy-apoyan han pagpagawsa ko ha ira han Ehipto nga tuna nga sugad hin naglalahinggab nga hudno. Gintugon ko hira hin pagsugot ha akon ngan hin pagbuhat han ngatanan nga akon iginsugo. Gintugon ko hira nga kon magsugot hira, akon hira mga tawo ngan ako ira Dyos. Niyan pagtutumanon ko an saad nga akon iginsaad han ira kaapoy-apoyan, ngan ighahatag ko ha ira an hura ngan malangbo nga tuna nga ira na yana gintatag-iya.” Tinmangdo ako han Ginoo. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Pakadto ha mga syudad han Juda ngan ha kakalsadahan han Jerusalem. Igsangyaw didto an akon mensahe, ngan sumati an mga tawo nga kinahanglan mamati hira han mga lagda han ginsaaran ngan hin pagtumanon nira ini. Han pagpagawsa ko ha Ehipto han ira kaapoy-apoyan, ginpahimatngon ko hira hin pagsugot ha akon ngan nagpadayon ako hin pagpahimatngon han mga tawo tubtob ngada yana nga adlaw. Kundi waray hira mamati o magsugot. Nagpadayon la lugod an tagsatagsa hin pagmatig-a han iya ulo ngan pagbuhat hin maraot. Ginsugo ko hira hin pagtuman han ginsaaran, kundi dinmiri hira. Sanglit iginpahamtang ko ha ira an ngatanan nga mga kastigo nga iginsaysay dida hini.” Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Nakahunahuna hin paglingo ha akon an mga tawo han Juda ug Jerusalem. Binmalik hira hin pagbuhat han mga sala han ira kaapoy-apoyan, ngan dinmiri hira hin pagbuhat han akon igintugon ha ira; nagsingba hira hin iba nga kadiyosan. Ginsupak han Israel ug Juda an ginsaaran nga akon ginhimo ha ira kaapoy-apoyan. Sanglit yana, nagpapahimatngon ha ira ako nga Ginoo nga ipadadara ko ha ira in karat-an, ngan diri hira makakalikay. Ngan kon magtawag hira hin pakibulig ha akon, diri ako mamamati ha ira. Niyan an mga tawo han Juda ug Jerusalem mapakadto han kadiyosan nga ira ginhalaran hin mga halad nga tinubod, ngan magsasangpit ha ira hin pakibulig. Kundi diri makakatalwas ha ira ito nga kadiyosan kon umabot na ini nga karat-an. An mga tawo han Juda may-ada damo nga kadiyosan nga sugad kadamo han ira mga syudad, ngan nagtindog an mga umurokoy han Jerusalem hin damo nga mga altar nga sugad kadamo han kakalsadahan han syudad para hin pagtubod hin mga halad ngadto kan Baal nga makapupungot nga diyos. Jeremias, ayaw pag-ampo o pangamuyo ha akon para hini nga mga tawo. Kon aada hira ha kakurian ngan magsangpit hira ha akon hin pakibulig, diri ako mamamati ha ira.” Nasiring an Ginoo, “Nagbubuhat hin magraot nga mga butang an mga tawo nga akon hinihigugma. Ano an ira katungod hin pagsulod han akon Templo? Naghunahuna ba hira nga makakapugong hira hin karat-an pinaagi hin paghimo hin mga saad ngan paghalad hin mga mananap nga tinubod? Niyan magkakalipay ba hira? Gintawag ko hira hadto nga usa nga dahonan nga olibo, nga luob hin magtahom nga mga bunga; kundi yana, upod in hinaguhob nga sugad hin dalugdog, pagsusuritan ko an mga dahon hini ngan pag-uutdon ko an mga sanga. “Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an nagtanom han Juda ug Israel; kundi yana tinatarhog ko hira hin karat-an. Ira ini kasaypanan kay nagpinakasala hira; gin-aghat ako nira hin kasina pinaagi han ira pagtubod hin mga halad ngadto kan Baal.” Ginsumatan ako han Ginoo nga an akon mga kaaway nakahunahuna hin paglingo ha akon. Sugad la ako hin maaghop nga nati nga karnero nga ginkuha basi pag-ihawon, ngan waray ako kalibutan nga an ira magraot nga mga larang kontra ngay-an ha akon. Nagsiring hira, “Pagpudla ta an kahoy samtang linghod pa ini; pataya ta hiya basi waray na mahinumdom ha iya.” Niyan nag-ampo ako, “O Ginoo nga Labi Kamakagarahum, matadong ka nga maghurukom; ginsasarihan mo an mga panhunahuna ngan mga pagbati han mga tawo. Igintubyan ko ha imo mga kamot an akon gintutuyo; sanglit pakitaa ako han imo pagbulos hini nga mga tawo.” Karuyag ako patayon han mga tawo han Anatot ngan ginsiring ako nira nga papatayon ako nira kon magpadayon ako hin pagsangyaw han mensahe han Ginoo. Sanglit nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Pagkakastigohon ko hira! Panmamatayon didto ha pag-awayan an ira batan-on nga kalalaken-an; magkakamatay hin gutom an ira mga anak. Igintalaan ko na in panahon hin pagdara hin karat-an ngadto han mga tawo han Anatot, ngan kon umabot na ito nga panahon, waray ha ira mahisasalin nga buhi.” “ Ginoo, kon makiglantugi ako ha imo hiunong han akon sumbong, diri ka magsasayop kay matadong ka. Kundi kinahanglan pakianhan ko ikaw mahitungod han katadongan. Kay ano nga mainuswagon man an magraot nga mga tawo? Kay ano nga naghihingaupay man an maglimbong nga mga tawo? Gintatanom mo hira ngan nanggagamot; natubo ngan nanmumunga hira. Dayuday naghihimangraw hira hin maupay hiunong ha imo, kundi diri gud kinasingkasing an ira pagtagad ha imo. Kundi, O Ginoo, nakilala ka ha akon; nakita ka han akon binubuhat, ngan han akon paghigugma ha imo. Danasa ini nga magraot nga mga tawo sugad hin karnero nga irihawon; bantayi hira tubtob han pag-ihawa ha ira. Ngada san-o ini nga pagmara han amon tuna, ngan an pagkalaya han kabanwaan ha tagsa nga uma? Nagkakamatay an kamanampan ngan katamsihan tungod han pagkamaraogdaog han amon mga tawo, mga tawo nga nasiring, ‘Diri nakita an Dyos han amon ginbubuhat.’” Nagsiring an Ginoo, “Jeremias, kon ginugul-an ka hin pakigrumba hin mga tawo, uunanhon mo hin pakigrumba hin mga kabayo? Kon diri ka ngani nakakatindog ha mahawan nga tuna, uunanhon mo hin pakatindog didto ha kagurangan ha ligid han Jordan? Ginlingo ka ngani han imo kabugtoan nga kalalaken-an nga mga sakop han kalugaringon mo nga panimalay; naapi hira han mga pagpakaraot ha imo. Ayaw pagtapod ha ira, bisan kon maghihimangraw hira hin pakigsangkay ha imo.” Nasiring an Ginoo, “Ginbayaan ko na an Israel; ginsalikway ko na an akon pinili nga nasod. Igintubyan ko na an mga tawo nga akon hinihigugma, ngadto ha gahom han ira mga kaaway. Inmato ha akon an akon pinili nga mga tawo; sugad hin usa nga liyon ha kagurangan nagngurob hira ha akon, sanglit napupungot ako ha ira. Sugad hin usa nga tamsi an akon pinili nga mga tawo, nga ginburubligan hin mga banog. Tawga an ihalas nga kamanampan ngan padaopa hira hin pagtampo han sasaro! Ginbungkag an akon urubasan hin damo nga langyaw nga mga punoan; ginhimo nira nga usa nga kamingawan an akon matahom nga tuna. Ginhimo ini nira nga waray gamit nga tuna; mamingaw ini nga tuna ha akon atubangan. Nahimo nga usa nga kamingawan an bug-os nga tuna, ngan waray tawo nga naninimangno. Dida han ngatanan nga higtaas nga mga dapit han kamingawan inmabot in mga tawo hin panikas. Ginpadara ko in araway basi mapukan an bug-os nga tuna; waray na tawo nga makakag-ukoy dida ha kalinaw. Nagtanom hin trigo an akon mga tawo, kundi nag-ani hira hin mga banwa; nagkabudlay hira hin duro, kundi waray gud nira nakuha. Tungod han akon mapintas nga kasina, nakawang la an ira mga abot.” Nasiring an Ginoo, “May-ada ako igyayakan mahitungod han mga kahigrani han Israel nga nagbungkag han tuna nga akon iginhatag ngadto han akon nasod nga Israel. Paiiwason ko tikang han ira mga nasod ito nga magraot nga mga tawo sugad hin gin-abot nga tanom, ngan tatalwason ko an Juda tikang ha ira. Kundi katapos ko pagpaiwasa ha ira, kalolooyan ko hira; ibabalik ko an tagsa nga nasod ngadto han kalugaringon niya nga tuna ngan ngadto han kalugaringon niya nga nasod. Kon karawton nira hin kinasingkasing an tuluohan han akon mga tawo ngan magsumpa hira hin pagsiring, ‘Sugad nga buhi an Ginoo ’—sumala han igintutdo nira hadto han akon mga tawo hin pagsumpa kan Baal—niyan magigin bahin liwat hira han akon mga tawo, ngan magmamainuswagon hira. Kundi kon diri magsugot in bisan ano nga nasod, gagaboton ngan pupuohon ko gud ito nga nasod. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Ginpapalit ako han Ginoo hin lino nga karsonsilyo ngan ginpasul-ot ini ha akon; kundi gintugon ako niya nga diri ko ini hulson ha tubig. Sanglit pinmalit ako hini ngan ginsul-ot ko. Niyan naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo ngan nagsiring, “Pakadto ha Salog Eufrates ngan tagoa an karsonsilyo didto hin usa nga buho ha kababtoan.” Sanglit kinmadto ako ngan gintago ko ini ha hirani han Eufrates. Paglabay hin panahon ginpabalik ako han Ginoo ngadto ha Eufrates hin pagkuha han karsonsilyo. Sanglit binmalik ako, ngan han paghiagii ko han dapit nga gintagoan ko han karsonsilyo, hinkit-an ko nga dumog na ini ngan waray na gud gamit. Niyan naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Amo ini an paagi nga gagamiton ko hin pagbungkag han kaparayawnon han Juda ngan han hitaas nga kaparayawnon han Jerusalem. Dinmiri hin pagsugot ha akon ini nga magraogdaog nga mga tawo. Magtig-a an ira mga ulo ngan magraogdaog la hira gihapon sugad han hadto anay, ngan nagsingba ngan nag-alagad hira hin iba nga kadiyosan. Sanglit masusugad hira hini nga karsonsilyo nga waray na gud gamit. Sugad nga nahuot ha hawak in usa nga karsonsilyo, gintalinguha ko man nga kumopkop gud ha akon an ngatanan nga mga tawo han Israel ug Juda. Ginbuhat ko ini basi magin akon hira mga tawo, ngan magdayaw ngan magpasidungog hira han akon ngaran; kundi waray gud hira magsugot ha akon.” Nagsiring ha akon an Ginoo nga Dyos, “Jeremias, sidnga an mga tawo han Israel nga kinahanglan sudlan nira hin bino an kada tibod hin bino. Mabaton hira nga maaram hira nga kinahanglan sudlan hin bino an kada tibod hin bino. Niyan sidnga hira nga ako nga Ginoo amo an magsusulod hin bino han mga tawo dinhe hini nga tuna tubtob han pagkahuhubog nira: an kahadian nga mga tulin ni David, an kapadian, an mga manaragna, ngan an ngatanan nga mga tawo han Jerusalem. Niyan pagbubungkagon ko hira sugad hin pagkairintok hin mga tibod, an kalagasan ngan mga batan-on. Waray pagkalooy o pagpaid nga makakahawid ha akon hin pagpatay ha ira.” Mga tawo han Israel, nagyakan an Ginoo! Pagpaubos kamo ngan pamati ha iya. Pasidunggi an Ginoo, nga iyo Dyos, ha diri pa hiya magdadara hin kasisidman, ngan mahipakdol kamo ha kabukiran; ha diri pa niya hihimoon nga duro hin kamasirom an kapawa nga iyo ginlaoman. Kon diri kamo mamati, magtatangis ako hin hilom tungod han iyo kamapahitas-on. Magtatangis ako hin mapait nga mananabigis an akon mga luha, kay ginhalin nga mga bihag an mga tawo han Ginoo. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Sidnga an hadi ngan an iroy niya nga lumusad hira han ira mga trono, kay nahulog tikang han ira mga ulo an ira maanyag nga mga korona. Ginsusulong an mga bungto ha timogan han Juda; waray na tawo nga nakakaagi ngadto ha ira. Ginhalin nga mga bihag an ngatanan nga mga tawo han Juda.” Tan-awa, Jerusalem! Nagkakaabot tikang ha amihanan an imo mga kaaway! Hain na man an mga tawo nga ginpamangnoan ha imo, an imo mga tawo nga imo gud ipinaparayaw? Ano an imo isisiring kon pirdehon ngan paghadian ka hin mga tawo nga ginhunahuna mo nga imo kasangkayan? Sasakitan ka sugad hin usa nga babaye nga nag-aanak. Kon pumakiana ka kon kay ano nga nahinabo ha imo ini ngatanan—kay ano nga ginriksi an imo panapton ngan ginlugos ka—tungod ini kay makalilisang gud an imo sala. Makakahimo ba in usa nga Etiopianhon hin pagliwan han iya maitom nga panit, o makakahimo ba in usa nga leyopardo hin pagpara han iya mga kabang? Kon makakahimo hira, mahibabaro man hin pagbuhat hin matadong ikaw nga dayuday nagbubuhat hin maraot. Igpapasarang ka han Ginoo sugad hin uhot nga iginpapalid han hangin ha kamingawan. Nagsiring hiya nga amo ini an imo kapalaran. Amo ini an ginlarang niya nga pagbubuhaton ha imo, kay hinngalimtan mo hiya ngan sinmarig ka hin diri matuod nga kadiyosan. An Ginoo ngahaw an maglulubas ha imo ngan ipapakita ka ha kadam-an basi ka kaalohan. Hinkit-an ka niya nga nagbubuhat han mga butang nga iya napupungtan. Hinkit-an ka niya nga nagsusunod han pagano nga kadiyosan didto han kapungtoran ngan didto han kaumhan, sugad hin usa nga lalake nga naiipa han asawa han iya amyaw o sugad hin usa nga lalaki nga kabayo nga naikarasta hin usa nga babayi nga kabayo. Mga tawo han Jerusalem, maghihikaraot kamo! San-o pa kamo pagbabalhin han iyo maraot nga binuhatan? Nagsiring ha akon an Ginoo mahitungod han huraw, “Nagmamabidoon an Juda, himaratyon an iya mga syudad, nalunay ha tuna an iya mga tawo tungod hin kabidoan, ngan nasangpit an Jerusalem hin pakibulig. Nasugo an mga riko han ira mga surugoon hin pag-alog hin tubig; napakadto ini hira han mga atabay, kundi waray tubig nga ira hin-aagian; nabalik hira nga waray sulod an ira mga tibod. Natahob hira han ira mga bayhon, tungod hin pagturaw ngan kagupong. Tungod nga waray man uran ngan mamara gud an tuna; Magbidoon kaupay an mga mag-uruma, tinatahoban nira an ira mga bayhon. Didto ha uma binabayaan han anakan nga bugsok an katatawo pala nga iya nati, kay waray man banwa. Nanunukdaw an ihalas nga mga asno didto han mga sampaw han kapungtoran, ngan naghahangos hin kauhaw sugad hin mga lubo, madaparap na an ira pagkita, kay waray na man hira pagkaon. Nagtatawag ha akon an akon mga tawo, ‘Bisan kon ginsusumbong kami han amon mga sala, buligi kami, O Ginoo, sumala han imo iginsaad. Nakadamo kami bumaya ha imo; ngan nakasala kami ha imo. Ikaw gud la an paglaom han Israel; ikaw amo an nagtatalwas ha amon tikang han karat-an. Kay ano nga sugad ka hin diri kinikilala dinhe ha amon tuna, sugad hin usa nga naglalakaton nga nahuron hin usa la ka gab-i? Kay ano nga sugad ka hin usa ka tawo nga kinalitan, sugad hin usa nga sondalo nga diri nakakabulig? Ha pagkamatuod, Ginoo, kaupod ka namon! Imo kami mga tawo; ayaw kami pagbayai.’” Nasiring an Ginoo mahitungod hini nga mga tawo, “Karuyag nira hin pagpahirayo ha akon, ngan diri hira nagpupugong han ira kalugaringon. Sanglit diri ako nalilipay ha ira. Hinunumdoman ko an mga sayop nga ira nabuhat, ngan pagkakastigohon ko hira tungod han ira mga sala.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Ayaw ako paghangyoa pagsangpit ha akon hin pakibulig para hini nga mga tawo. Bisan kon magpuasa hira, diri ako mamamati han ira tawag hin pakibulig; ngan bisan kon magtubod hira hin mga halad para ha akon ngan maghalad hira hin pagkaon, diri ako malilipay ha ira. Pamamatayon ko lugod pinaagi hin araway, gutom, ug sakit.” Niyan nagsiring ako, “Ginoo nga Dyos, maaram ka nga an mga manaragna nagsusumat han mga tawo nga mawawaray araway o kagutom, kay nagsaad ka, siring nira, nga magkakamay-ada la kalinaw dinhe ha amon tuna.” Kundi binmaton an Ginoo, “Nagbibinuwa ha akon ngaran an mga manaragna. Waray ako magpadara ha ira, o magsugo ha ira, o magyakan ha ira hin usa ka pulong. Diri tikang ha akon an mga panan-awon nga ira ginhihimangraw; waray pulos nga ira la hinimohimo nga mga butang an ira mga panagna. Ako nga Ginoo nagsusumat ha imo kon ano an akon pagbubuhaton hito nga mga manaragna nga waray ko pagsugoa kundi nagyayakan ha akon ngaran ngan nasiring nga diri hahampakon ini nga tuna hin araway ug kagutom—pamamatayon ko hira pinaagi hin araway ngan kagutom. Panmamatayon ha amo nga paagi an mga tawo nga ira ginsumatan hini nga mga butang. Ipapasarang ha kakalsadahan han Jerusalem an ira mga lawas ngan waray maglulubong ha ira. Mahinanabo ini ha ira ngatanan—lakip an ira kaasaw-an, ira mga anak nga kalalaken-an, ngan ira mga anak nga kababayen-an. Pababayaron ko hira han ira pagkamaraot.” Ginsugo ako han Ginoo hin pagsumat han mga tawo hiunong han akon kabidoan ngan hin pagsiring: “Manabigis unta adlaw gab-i in mga luha ha akon mga mata, diri unta ako humunong hin pagtinangis, kay makalilisang an kasamdan han akon mga tawo, ngan maundag hin duro an ira kasamdan. Kon nagawas ako ngadto ha kaumhan, hinkikit-an ko an mga lawas hin mga tawo nga pinanmatay didto ha pag-awayan; kon nasulod ako ngadto han mga bungto, hinkikit-an ko in mga tawo nga nagkakamatay hin gutom. Nagtutuman han ira mga katungdanan an mga manaragna ug kapadian, kundi diri hira mag-aram kon ano an ira ginbubuhat.” O Ginoo, iginsikway mo na ba hin hingpit an Juda? Napupungot ka ba han mga tawo han Sion? Kay ano nga makalilisang man an imo panamad ha amon nga makuri na kami magka-uupay? Nangita kami hin kalinaw, kundi waray gud kaupayan nga inmabot; naglaom kami hin pagtambal, kundi kahadlok lugod an amon dinangatan. Nakasala kami ha imo, O Ginoo; nagkokompisal kami han amon mga sala ngan han mga sala han amon kaapoy-apoyan. Hinumdomi an imo mga saad, ngan ayaw kami pagtamaya; ayaw pagpakaalohi an Jerusalem, an dapit han imo harangdon nga trono. Ayaw pagsupaka an ginsaaran nga imo ginhimo ha amon. May-ada ba mga diyosdiyos han mga nasod nga makakagpadara hin uran? Ug an langit makakapauran ba? Naglaom kami ha imo, O Ginoo nga amon Dyos, kay ikaw amo an nagbubuhat hini nga mga butang. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Bisan kon tumindog dinhe hira Moises ug Samuel hin pakimalooy ha akon, diri gud ako malolooy hini nga mga tawo. Paiwasa hira; ipahirayo hira ha akon atubangan. Kon pumakiana hira ha imo kon ano an ira dadangatan, sidnga hira nga nagsiring ako: May-ada ginhukman na nga mamatay pinaagi hin sakit— amo ito an ira dadangatan! Ginhukman na nga mamatay ha pag-awayan an iba— amo ito an ira dadangatan! Ginhukman na nga mamatay hin gutom an iba— amo ito an ira dadangatan! Ginhukman na nga mabihag an iba— amo ito an ira dadangatan! “Ginpadayon ko na nga Ginoo an akon larang nga mahinanabo ha ira in upat nga makalilisang nga mga butang: pamamatayon hira ha pag-awayan; paghuhunothunoton hin kaayaman an ira mga lawas; pangangaonon hira hin katamsihan; ngan uuboson hin magpintas nga kamanampan an mahisalin. Mahahadlok ha ira an ngatanan nga mga tawo han kalibutan tungod han ginbuhat didto ha Jerusalem ni Manases nga anak ni Ezequias, han paghadi niya han Juda.” Nasiring an Ginoo, “Hin-o in malolooy ha iyo, mga tawo han Jerusalem, ngan hin-o in magmamabidoon para ha iyo? Hin-o in madalikyat hin pagpakiana hiunong ha iyo? Ginsikway ako niyo nga mga tawo; tinmalikod na kamo ha akon. Sanglit ginbayaw ko an akon kamot hin pagdugmok ha iyo, kay ginul-an na ako hin pagpinugong han akon kasina. Ha kada bungto dinhe ha tuna, ginlabog ko kamo ha kahanginan sugad hin uhot. Ginpukan ko kamo nga akon mga tawo, pinanmatay ko an iyo mga anak, kay waray kamo humunong han iyo magraot nga mga paagi. Darudamo kay han baras ha baybayon an mga balo nga kababayen-an dinhe han iyo tuna. Pinanmatay ko an iyo batan-on nga kalalaken-an ngan ginpaantos ko an ira mga nanay. Tigda la nga ginhampak ko hira hin kasakitan ngan kahadlok. Nahiraptay an iroy nga nawad-an han iya pito nga mga anak, nga nagkukuri hin pagginhawa. Nahimo nga kasisidman an iya kapawa; naalohan ngan naguol gud hiya. An iyo mga kaaway an mapatay hadto nga mga buhi pa ha iyo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Hin kawaray ko kalipay nga tawo! Kay ano nga gin-anak ako han akon iroy nganhi ha kalibutan? Kinahanglan ako makig-away ngan makiglantugi han ngatanan dinhe ha tuna. Waray ako magpautang o umutang hin kwarta; kundi ginpapakaraot ako han ngatanan. Matuman unta, O Ginoo, an ngatanan nira nga mga panhimaraot kon waray ako mag-alagad ha imo hin maupay, kon waray ako makimalooy ha imo para han akon mga kaaway han nagkukuri ngan naghihimasakit hira. ( Waray tawo nga makakabari hin puthaw, labi na an puthaw nga tikang ha amihanan nga sinaktan hin bronse.) Nagsiring ha akon an Ginoo, “Magpapadara ako hin mga kaaway hin pagkuha han manggad ngan han mga karikohan han akon mga tawo, basi pagkastigohon hira tungod han mga sala nga nabuhat nira ha bug-os nga tuna. Mag-aalagad hira han ira mga kaaway didto hin usa nga tuna nga diri nira hinbabaroan, kay sugad hin kalayo an akon kasina, ngan maglalaga ini hin waray kataposan.” Niyan nagsiring ako, “Nakakasantop ka ba, O Ginoo. Hinumdomi ako ngan buligi ako. Pabulsa ako hadton mga nagtitimaraot ha akon. Ayaw gad hira pagpabay-i nga patayon ako nira. Panumdom nga tungod ini ha imo nga ginyuyubit ako. Naghimangraw ka ha akon, ngan pinamatian ko an kada pulong. Imo ako, O Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, sanglit nakalipay gud han akon kasingkasing an imo mga pulong. Waray ako magkarag han akon panahon hin pagtinawa ngan pagkalipay kaupod hin iba nga mga tawo. Ha pagsugot han imo mga sugo, nag-usaan la ako ngan nasina gud ako. Kay ano nga nag-iinantos ako? Kay ano nga diri nag-uupay an akon mga kasamdan? Kay ano nga diri ini natatambal? Naghuhunahuna ka ba hin paghulop ha akon sugad hin usa nga sapa nga nagmamara ha panahon han katsirak?” Ginbaton ini han Ginoo, “Kon bumalik ka, kakarawaton ko ikaw, ngan magigin surugoon ko na liwat ikaw. Kon magsangyaw ka hin mapulsanon nga mensahe, ngan diri ka magyakan hin linurong, magigin manaragna ko na liwat ikaw. Mabalik ha imo an mga tawo, ngan diri kinahanglan nga ikaw an kumadto ha ira. Hihimoon ko ikaw nga sugad hin marig-on nga bronse nga pader para hini nga mga tawo. Makikig-away hira ha imo, kundi diri hira makakapirde ha imo. Maupod ako ha imo hin pagpanalipod ha imo ngan hin pagtalwas ha imo. Tatalwason ko ikaw tikang ha gahom han magraot ngan magpintas nga mga tawo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw liwat ha akon an Ginoo ngan nagsiring, “Ayaw pangasawa o pag-anak dinhe hini nga dapit. Susumatan ko ikaw han mahinanabo han mga anak nga matatawo dinhe ngan han ira mga kag-anak. Magkakamatay hira pinaagi hin makalilisang nga mga sakit, ngan waray magmamasulob-on tungod ha ira o maglulubong ha ira. Malunay an ira mga lawas sugad hin mga tinambak nga tai ha tuna. Magkakamatay hira pinaagi hin araway, o hin gutom, ngan an ira mga lawas mahihimo nga pagkaon para han katamsihan ngan ihalas nga kamanampan. “Kinahanglan diri ka sumulod hin balay nga may-ada nagmamasulob-on. Ayaw pagmabidoon tungod hin iba. Diri ko na gud tatagan hin kalinaw an akon mga tawo o hihigugmaon ngan kalolooyan hira. Magkakamatay dinhe hini nga tuna an mga riko ngan mga kablas, kundi waray maglulubong ha ira o magmamabidoon tungod ha ira. Waray tawo nga magsasamad han iya kalugaringon o magkikiskis han iya ulo hin pagpakita han iya kabidoan. Waray tawo nga makikigsaro o makikig-inom bisan kan kanay hin pagliaw ha iya kon may mamamatay nga iya hinigugma. Waray tawo nga magpapakita hin pagpaid, bisan ngani ha iya nga nawad-an han iya amay o iroy. “Ayaw pagsulod hin balay nga may nagkokombite nga mga tawo. Ayaw paglingkod hin pakigsaro o pakig-inom ha ira. Pamatii an isisiring ko, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel. Pamimingawon ko an mga tingog hin pagrayhak ug pagkalipay, ngan an malipayon nga mga tunog hin mga kombite hin pagkasal. An mga tawo dinhe mahihimo nga saksi hini nga hinabo. “Kon sumatan mo hira hini ngatanan, mapakiana hira ha imo kon kay ano nga naghunahuna ako hin pagkastigo ha ira hin duro. Mapakiana hira kon ano an ira sala, ngan kon ano nga sala an ira nabuhat kontra han Ginoo nga ira Dyos. Niyan sumati hira nga nagsiring an Ginoo, ‘Binmaya ha akon an iyo kaapoy-apoyan ngan nagsingba ngan nag-alagad hin iba nga kadiyosan. Ginbayaan ako nira ngan waray hira magsugot han akon mga pagturon-an. Kundi labaw pa kamaraot an iyo ginbuhat kay han ginbuhat han iyo kaapoy-apoyan. Magtig-a an iyo mga ulo ngan magraot kamo ngatanan, ngan diri kamo nagsusugot ha akon. Sanglit iglalabog ko kamo ha gawas hini nga tuna ngadto hin usa nga tuna nga waray gud hibaroi niyo ngan han iyo kaapoy-apoyan. Ngan didto mag-aalagad kamo hin iba nga kadiyosan adlaw gab-i, ngan diri ako malolooy ha iyo.’” Nasiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga diri na an mga tawo magsusumpa pinaagi ha akon sugad nga buhi nga Dyos nga nagpagawas han mga tawo han Israel tikang ha Ehipto. Magsusumpa lugod hira pinaagi ha akon sugad nga buhi nga Dyos nga nagpagawas han mga tawo han Israel tikang didto ha amihanan nga tuna ngan tikang ha iba pa nga mga nasod nga ginhalinan ko ha ira. Igbabalik ko hira ngadto han kalugaringon nira nga nasod, han tuna nga iginhatag ko ha ira kaapoy-apoyan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Pakakanhion ko in damo nga mga mangirisda hin pagdakop hini nga mga tawo. Niyan pakakanhion ko in damo nga parapanganop hin pagdakop ha ira didto han tagsa nga bukid ug pungtod, ngan didto han mga lungib dida han kababtoan. Nakita ako han ngatanan nga ira ginbubuhat. Waray natatago tikang ha akon; nakita gud ako han ira mga sala. Pababaydon ko hira hin doble tungod han ira sala ngan pagkamaraot, kay ginhugawan nira an akon tuna hin mga diyosdiyos nga waray kinabuhi sugad hin mga patay nga lawas, ngan ginpuno ini han ira diri matuod nga kadiyosan.” O Ginoo, amo ikaw an nananalipod ngan nagpapakusog ha akon; nabulig ka ha akon ha mga panahon hin kakurian. Mapakada ha imo an mga nasod tikang ha mga sidsid han tuna ngan masiring, “An amon kaapoy-apoyan waray mga butang labot han diri matuod nga kadiyosan, waray gud labot han waray la pulos nga mga diyosdiyos. An tawo ha iya kalugaringon makakahimo ba hin kadiyosan? Diri, kon pagbuhaton niya ini, diri gud ini ungod nga kadiyosan.” “Sanglit,” nasiring an Ginoo, “ha makausa ngan amo na gudla, pahibabaroon ko an mga nasod han akon gahom ngan kusog; mahibabaro hira nga ako amo an Ginoo.” Nasiring an Ginoo, “Mga tawo han Juda, iginsurat hin tais nga puthaw an iyo sala; iginuhit ini ha iyo mga kasingkasing pinaagi hin tais nga dyamante, ngan iginuhit dida han mga sungaysungay han iyo mga altar. Nagsisingba an iyo mga tawo didto han mga altar ngan han mga tigaman nga gintindog para han diyosa nga hi Asera ha ligid han kada marampag nga kahoy ngan ha mga sampaw han kapungtoran, ngan ha bawbaw han kabukiran didto han kaumhan. Ipapatikas ko han iyo mga kaaway an iyo manggad ngan iyo mga karikohan tungod han ngatanan nga mga sala nga iyo nabuhat ha bug-os nga tuna. Babayaan niyo an tuna nga akon iginhatag ha iyo, ngan mag-aataman kamo han iyo mga kaaway didto hin usa nga tuna nga waray gud niyo hibaroi, kay sugad hin kalayo an akon kasina, ngan maglalaga ini hin waray kataposan.” Nasiring an Ginoo, “Pagsisirotan ko an tawo nga nabaya ha akon, ngan nasarig hin tawo, dida hin kusog hin tawo nga may kamatayon. Sugad hiya hin usa nga tanom didto han kamingawan, nga naturok didto han mamara nga tuna, ha maasin nga tuna nga waray gud iba nga tanom nga naturok. Waray gud kaupayan nga makukuha ha iya. “Kundi pagpapakaupayon ko an tawo nga nasarig ha akon. Sugad hiya hin usa nga kahoy nga naturok ha ligid hin sapa, ngan naabot an iya mga gamot ngadto han tubig. Diri ini nahahadlok kon naabot an katsirak, kay dayuday lapyo an iya mga dahon; diri ini nababaraka kon waray uran; nagpapadayon ini hin pagbunga. “Hin-o an makakasabot han kasingkasing han tawo? Waray na gud masugad hini hin kamalimbong; ngan labi ini hin kamaraot. Ako nga Ginoo an nag-uusisa han mga hunahuna, ngan nagsasari han mga kasingkasing han mga tawo. Gindudumara ko an kada tawo sumala han paagi han iya kinabuhi, ug sumala han iya binubuhat.” An tawo nga linimbong an pakaangkon hin kwarta, sugad hiya hin tamsi nga nahilomlom hin diri iya mga bunay. Ha iya pagkabatan-on mawawad-an hiya han iya mga karikohan, ngan ha kataposan masusugad hiya hin usa nga lurong. Sugad hin maanyag nga trono an aton Templo, nga natindog dida hin usa nga hitaas nga bukid tikang pa ha tinikangan. O Ginoo, ikaw an paglaom han Israel; kaaalohan an ngatanan nga magsasalikway ha imo. Maaaraw hira sugad hin mga ngaran nga iginsurat dida han tapotapo, kay iginsikway nira ikaw nga Ginoo, nga burabod han buhi nga tubig. O Ginoo, bulnga ako ngan mag-uupay gud ako; bawia ako ngan magagawas ako ha karat-an. Amo ikaw an akon gindadayaw! Nasiring ha akon an mga tawo, “Hain na adto nga mga pagtarhog ha amon han Ginoo? Ipatuman na ini yana ha iya!” Kundi, O Ginoo, waray gud ako mag-aghat ha imo nga padad-an mo hira hin karat-an; waray ako mag-ungara hin panahon hin kakurian para ha ira. O Ginoo, maaram ka hini; maaram ka han akon iginsiring. Ayaw gad itugot nga mahadlok ako ha imo; ikaw an akon darangpan kon naabot an kakurian. Pakaalohi adton mga nagtitimaraot ha akon, kundi talwasa ako, O Ginoo. Pun-a hira hin kahadlok, kundi ayaw ako paghadloka. Padad-i hira hin karat-an ngan puoha hira. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Jeremias, pakadto ngan igsangyaw an akon mensahe didto ha Ganghaan han mga Tawo nga inaagian han kahadian han Juda kon nasulod ngan naguwa hira han syudad; niyan pakadto han iba nga mga ganghaan han Jerusalem. Sidnga an kahadian ngan an ngatanan nga mga tawo han Juda, ngan an ngatanan nga nag-uokoy didto ha Jerusalem ngan naagi dida hini nga mga ganghaan, nga mamati hira han akon igyayakan. Sidnga hira nga kon nahigugma hira han ira kinabuhi, kinahanglan diri hira magdara hin bisan ano ha Adlaw nga Iparahuway; kinahanglan didi hira magdara hin bisan ano ha Adlaw nga Iparahuway; kinahanglan diri hira magdara hin bisan ano kon masulod hira han mga ganghaan han Jerusalem, o magdara hin bisan ano kon magawas hira han ira mga balay ha Adlaw nga Iparahuway. Kinahanglan diri hira magtrabaho ha Adlaw nga Iparahuway; kinahanglan paglihian nira ini nga baraan nga adlaw, sumala han iginsugo ko han ira kaapoy-apoyan. Waray mamati o bumali ha akon an ira kaapoy-apoyan. Nagmatig-a lugod an ira mga ulo; waray gud hira magsugot o mag-aram ha akon. “Sidnga ini nga mga tawo nga kinahanglan magsugot hira han ngatanan ko nga mga sugo. Kinahanglan diri hira magdara hin bisan ano nga darad-on kon masulod hira han mga ganghaan hini nga syudad ha Adlaw nga Iparahuway. Kinahanglan paglihian nira an Adlaw nga Iparahuway sugad nga usa nga baraan nga adlaw, ngan diri gud hira magbuhat hin bisan ano nga buruhaton. Niyan masulod dida han mga ganghaan han Jerusalem an ira kahadian ngan mga prinsipe, ngan may-ada nira hadianon nga gahom nga sugad han iginhatag kan David hadto nga panahon. Kaupod han mga tawo han Juda ug Jerusalem, masakay hira ha mga karuwahe ngan ha mga kabayo, ngan dayuday mapupuno hin mga tawo an syudad han Jerusalem. Mapakadto ha Jerusalem in mga tawo tikang han mga bungto han Juda ngan tikang han kabaryohan nga palibot han Jerusalem; maabot hira tikang han katunaan han Benjamin, tikang han sagkahon nga katunaan, tikang han kabukiran, ngan tikang ha timogan han Juda. Magdadara hira ngadto han akon Templo hin mga halad nga tinubod, ngan mga halad, mga halad nga pagkaon ngan insyenso, sugad man hin mga halad para hin pagpasalamat. Kundi kinahanglan magsugot hira ha akon ngan maglihi han Adlaw nga Iparahuway sugad nga usa nga baraan nga adlaw. Kinahanglan diri hira magdara hin bisan ano nga darad-on kon masulod hira han mga ganghaan han Jerusalem dida hito nga adlaw, kay kon pagbuhaton nira ini, pagsusuritan ko an mga ganghaan han Jerusalem. Pagsusunogon han kalayo an mga palasyo han Jerusalem, ngan diri ini mapaparong.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Lugsong ngadto han balay han parahimo hin daba diin ighahatag ko ha imo an akon mensahe.” Sanglit kinmadto ako ngan hinkit-an ko an parahimo hin daba nga naghihimo hin daba dida han iya hirimoan nga kariton. Kon may daba nga diri maupay an kahimo, gin-ootro niya hin paghimo tubtob nga mahimo niya an iya karuyag. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Waray ba ako katungod hin pagbuhat ha iyo nga mga tawo han Israel han ginbuhat han parahimo hin daba ngadto han lutak? Aanhi kamo ha akon mga kamot nga sugad hin lutak dida han mga kamot han parahimo hin daba. Ha bisan ano nga panahon nga sumiring ako nga akon gagaboton, rurub-on, o bubungkagon in usa nga nasod o ginhadian, kundi kon tungod hini bumaya ito nga nasod han iya pagkamaraot, diri ko pagbubuhaton an akon iginsiring. Ha luyo nga bahin, kon sumiring ako nga akon pagtatamnon o pagtitindogon in usa nga nasod o ginhadian, kundi kon sumupak ha akon ito nga nasod ngan magbuhat hin maraot, diri ko pagbubuhaton an akon iginsiring. Sanglit sidnga an mga tawo han Juda ug Jerusalem nga nakahunahuna ako hin pagkontra ha ira ngan nag-aandam ako hin pagkastigo ha ira. Sidnga hira nga humunong na hira hin pagpinakasala—nga balhinon na nira an ira mga panggawi ngan mga buhat. Mabaton hira, ‘Diri, kay ano nga mabalhin kami? Magmamatig-a la gihapon an amon mga ulo ngan magmamaraot la gihapon kami ngatanan sugad han amon karuyag.’” Nasiring an Ginoo, “Pakianhi an tagsa nga nasod kon nahinabo na ba hadto in sugad nga butang. Nagbuhat an mga tawo han Israel hin usa nga makalilisang nga butang! Nawarayan na ba hin esno an batoon nga mga kahitas-an han Libano? Hinubsan na ba an mahagkot nga mga sapa ha mga bukid han Libano? Kundi hinngalimtan na ako han akon mga tawo; nagtutubod hira hin insyenso ngadto han mga diyosdiyos. Nanhipakdol hira didto han dalan nga angay nira pag-agian; diri na hira nagsusunod han daan nga mga aragian; naglalakat hira dida han mga dalan nga diri tinigamnan. Ginhimo nira ini nga tuna nga usa nga dapit nga makaharadlok, nga pagtatamayon ha kadayonan. An ngatanan nga malabay mahahadlok han ira hinkikit-an, magpipilingpiling hira hin paghipausa. Igpapasarang ko an akon mga tawo ha atubangan han ira mga kaaway, sugad hin tapotapo nga hinuhuyop han hangin nga kabunghan. Tatalikdan ko hira; diri ko hira bubuligan kon umabot na an karat-an.” Niyan nagsiring an mga tawo, “Pagsarabot kita kon ano an aton pagbubuhaton kan Jeremias! Dayuday may-ada kapadian nga magtututdo ha aton, mga makinaadmananon nga magsasagdon ha aton, ngan mga manaragna nga magsasangyaw han mensahe han Dyos. Igsumbong ta hiya ngan ayaw kita pamati han iya igyayakan.” Sanglit nag-ampo ako, “O Ginoo, pamatii an akon igyayakan ha imo, ngan pamatii an iginsisiring hiunong ha akon han akon mga kaaway. Angay ba baloson hin maraot an maupay? Kundi nagluong hira para han akon kinabuhi. Hinumdomi kon an akon pagkada ha imo ngan paghimangraw tungod ha ira, basi diri mo hira kasinahan. Kundi yana, O Ginoo, itugot nga mamatay hin gutom an ira mga anak; nga mamatay hira didto ha pag-awayan. Itugot nga an kababayen-an mawad-an han ira mga bana ngan mga anak; nga magkamatay hin sakit an kalalaken-an ngan pamatayon didto ha pag-awayan an mga batan-on nga kalalaken-an. Padad-i hira hin mga tikasan nga makalit hin panikas han ira mga urokyan; pagoliata hira tungod hin kahadlok. Nagluong hira hin paghulog ha akon, ngan nagbutang hira hin mga bitik hin pagdakop ha akon. Kundi, O Ginoo, maaram ka han ngatanan nira nga mga magraot nga hunahuna hin pagpatay ha akon. Ayaw pasayloa an ira karat-an o pagparaa an ira sala. Pukana hira ha kapirdehan ngan kastigoha hira samtang nasisina ka.” Ginsugo ako han Ginoo hin pagpalit hin tibod nga lutak. Ginsiring liwat ako niya nga magdara ako hin pira han mga katigurangan han mga tawo ngan pira han mga larolagas na nga kapadian, ngan umagi ako ha Ganghaan han Buak nga mga Daba hin paggawas ngadto ha Kahamub-an han Hinom. Didto igsasangyaw ko an mensahe nga ighahatag niya ha akon. Ginsugo ako han Ginoo hin pagsiring, “Kahadian han Juda ngan mga tawo han Jerusalem, pamati han igyayakan ko nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel. Padadad-on ko ini nga dapit hin makalilisang nga karat-an nga makakabungog ini hadton mamamati. Pagbubuhaton ko ini kay ginbayaan na ako han mga tawo ngan ginhugawan nira ini nga dapit pinaagi hin paghalad dinhe hin mga halad nga tinubod ngadto hin iba nga kadiyosan—kadiyosan nga waray gud hikilal-i nira, o han ira kaapoy-apoyan, o han kahadian han Juda. Ginluob nira ini nga dapit han dugo hin mga tawo nga waray sala, ngan gintindog nira in mga altar para kan Baal basi pagsunogon ha kalayo an ira mga anak sugad nga halad nga tinubod. Waray gud ako magsugo ha ira hin pagbuhat hini; waray ngani ini nakon paghunahunaa. Sanglit maabot an panahon nga diri na ini nga dapit pagngangaranan nga Topet o Kahamub-an han Hinom. Pagngangaranan lugod ini nga Kahamub-an nga Irihawan. Dinhe hini nga dapit pagkakawangon ko an ngatanan nga mga larang han mga tawo han Juda ug Jerusalem. Ipapapirde ko hira han ira mga kaaway ngan ipapapatay ko hira didto ha pag-awayan. Ihahatag ko an ira patay nga mga lawas nga pagkaon han katamsihan ngan han ihalas nga kamanampan. Pagdadad-an ko hin sugad kamakalilisang nga kabungkagan ini nga syudad, nga mahahadlok ngan mahipapausa an ngatanan nga malabay. Paglilibotan han kaaway an syudad ngan tatalinguhaon nira hin pagpatay han mga tawo hini. Makalilisang an pagsulong han syudad nga magpapaunay-unay hin pagkaon an mga tawo ha sakob han syudad ngan bisan pa han ira kalugaringon nga mga anak.” Niyan ginpabuong ha akon han Ginoo an tibod ha atubangan han mga tawo nga inmupod ha akon, ngan ginpasumatan hira nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Pagbubuongon ko ini nga mga tawo ngan ini nga syudad, ngan masusugad ini hira hini nga nabuong nga tibod nga diri na magkakaturugkop. Ilulubong han mga tawo an ira mga patay bisan didto ha Topet, kay mawawaray na iba nga dapit nga paglulubngan ha ira. Nagsasaad ako nga hihimoon ko nga sugad han Topet ini nga syudad ngan an mga umurokoy hini. Masusugad han Topet hin kamahugaw an mga balay han Jerusalem, an mga balay han kahadian han Juda, ngan an ngatanan nga kabablayan kanay mga atop gintuboran hin insyenso ngadto han mga bitoon ngan gin-ipisan hin bino nga halad ngadto hin iba nga kadiyosan.” Niyan binayaan ko an Topet nga ginpakadtoan ha akon han Ginoo hin pagsangyaw han iya mensahe. Kinmadto ngan tinmindog ako didto han bungsaran han Templo ngan ginsumatan ko an ngatanan nga mga tawo nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, “Ipapadara ko nganhi hini nga syudad ngan han tagsa nga kahigrani nga bungto an ngatanan nga kastigo nga akon iginsiring, kay magtig-a an iyo mga ulo ngan diri kamo namamati han akon iginyayakan.” Han pakabati ni Pasur nga padi, nga anak ni Imer nga amo an labaw nga opisyal han Templo, nga nagsasangyaw ako hini nga mga butang, iginpalatob ngan ginpakadenahan ako niya didto han hiruhitaas nga Ganghaan han Templo nga ginngaranan nga Ganghaan ni Benjamin. Han pagkaaga, han pagpahubari na ha akon ni Pasur han mga kadena, ginsiring ko hiya, “Waray ka pagngarani nga Pasur han Ginoo kundi an ngaran ha imo, ‘Magharadlok ha Ngatanan nga Dapit.’ Nagsiring an Ginoo, ‘Hihimoon ko ikaw nga makaharadlok ha imo ngahaw ngan ha imo kasangkayan, ngan makita ka ha ira ngatanan nga pamamatayon han mga espada han ira mga kaaway. Igpapailarom ko an ngatanan nga mga tawo han Juda ha gahom han hadi han Babilonia; pagdadad-on niya ngadto han iya nasod an iba ha ira nga mga priso ngan ipapapatay an iba. Ipapatikas ko liwat han ira mga kaaway an ngatanan nga mga manggad hini nga syudad, ngan ipapaagaw ko an ngatanan nga mga hiagi ngan mga gintatag-iya hini, bisan pa an mga karikohan han kahadian han Juda, ngan ihahalin an ngatanan ngadto ha Babilonia. Mahitungod ha imo, Pasur, pagbibihagon ka ngan an bug-os mo nga panimalay, ngan pagdadad-on kamo ngadto ha Babilonia. Didto mamamatay ngan iglulubong ka upod han ngatanan mo nga kasangkayan nga imo ginbinuwaan.’” Ginlimbongan mo ako, O Ginoo, ngan nalimbongan ako. Makurukusog ka kay ha akon, ngan linupigan mo ako. Ginbibiaybiay ako han ngatanan; gintitinawaan ako nira ha bug-os nga adlaw. Ha kada pagyayakan ko, kinahanglan gumoliat ako hin pagsiring, “Panlupig! Kabungkagan!” Ginoo, dayuday ginpapakaalohan ako ngan ginyuyubit, kay ginsasangyaw ko an imo mensahe. Kundi kon nasiring ako, “Hingangalimtan ko an Ginoo, ngan diri na gud ako magyayakan ha iya ngaran,” niyan sugad hin kalayo an imo mensahe nga naglalaga ha akon dughan. Gintitinguha ko hin maupay nga matipigan ini, kundi diri ako nakakapugong. Hinbabatian ko nga nahuring an ngatanan, “Aada na ha ngatanan nga dapit an makaharadlok! Sanglit igsumbong ta hiya ngadto han mga punoan!” Bisan an akon suok nga kasangkayan naghuhulat han akon pagkapukan. “Bangin mabibitik ta hiya,” nasiring hira; “niyan madadakop ta hiya ngan makakabulos kita.” Kundi ugop ka ha akon, O Ginoo nga makusog ngan gamhanan, ngan diri makakadaog adton mga nagtitimaraot ha akon. Maaalohan hira ha kadayonan, kay diri hira magmamainuswagon. Diri gud hingangalimtan an ira makaarawod nga buhat. Kundi, O Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ginsasarihan mo hin matadong an mga tawo; maaram ka han ira mga kasingkasing ug mga hunahuna. Sanglit pakitaa ako han pagbulos mo han akon mga kaaway, kay igintubyan ko ha imo mga kamot an akon gintutuyo. Pagkanta ngadto han Ginoo! Pagdayawa an Ginoo! Tinatalwas niya an mga gintatalumpigos tikang ha gahom han magraot nga mga tawo. Panhimaraota an adlaw nga akon natawhan! Hingalimti an adlaw nga igin-anak ha akon han akon iroy! Panhimaraota an tawo nga naglipay han akon amay han pagsumati ha iya, “Lalake an bata! May anak ka na nga lalake!” Masugad unta hiya hadto nga mga syudad nga ginbungkag han Ginoo hin waray pagkalooy. Hibatian unta niya ha aga in mga pagtangis tungod hin kasakit, ngan ha udto an pahimatngon hin araway, kay waray ako niya pagpataya han waray pa ako katatawo. Nahihimo ko unta nga lubnganan an tiyan han akon iroy. Kay ano nga natawo ako? Basi ba maghiagom ako han kasamok ngan kabidoan, ngan mamatay ako dida hin kinabuhi nga kaarawdan? Ginpakanhi ha akon ni Hadi Sedequias han Juda hira Pasur nga anak ni Malquias ug padi Sofonias nga anak ni Maasias, dara ini nga hangyo: “Pakighimangraw gad han Ginoo tungod ha amon, kay ginsusulong an syudad nira Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan han iya kasondalohan. Manggad pa pagbuhaton para ha amon han Ginoo in usa han iya mga milagro ngan piriton hin pag-isol hi Nabucodonosor.” Niyan naghimangraw ha akon an Ginoo ngan gintugon ko an mga tawo nga ginpakanhi ha akon hin pagsumat kan Sedequias mahitungod han siring han Ginoo nga Dyos han Israel, “Sedequias, pagpipirdehon ko an imo kasondalohan nga nakikig-away han hadi han Babilonia ngan han iya kasondalohan. Pagtatambakon ko an mga hinganiban han imo mga sondalo didto ha butnga han syudad. Makikig-away ako ha imo ha bug-os ko nga kusog, ha akon kasina, akon kapungot, ngan akon kapintas. Pamamatayon ko an ngatanan nga nag-uokoy dinhe hini nga syudad; magkakamatay an mga tawo ug kamanampan pinaagi hin makalilisang nga sakit. Kundi mahitungod ha imo, han imo mga opisyal, ngan han mga tawo nga mahisalin han araway, han gutom, ngan han sakit—ipapabihag ko kamo ngatanan kan Hadi Nabucodonosor ngan han iyo mga kaaway nga karuyag magpatay ha iyo. Pamamatayon kamo ni Nabucodonosor. Waray niya isasalin o kalolooyan hin bisan hin-o ha iyo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Niyan ginsugo ako han Ginoo hin pagsiring ngadto han mga tawo, “Pamati! Pinapagpili kamo nakon, an Ginoo, han dalan nga tipakadto ha kinabuhi ngan han dalan nga tipakadto ha kamatayon. An bisan hin-o nga magpabilin dinhe han syudad mapatay pinaagi hin araway, gutom o hin sakit. Kundi an bisan hin-o nga gumawas han syudad ngan umampo han mga taga-Babilonia nga nasulong han syudad, diri pagpapatayon; bangin pa makakalagiw hiya nga buhi. Ginlarang ko na hin diri pagtalwas hini nga syudad, kundi hin pagbungkag hini. Igtutubyan ini ngadto han hadi han Babilonia ngan pagsusunogon ini niya. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nalingkod ka, Jerusalem, ha bawbaw han mga kahamub-an, sugad hin usa nga bato nga natindog ha kapatagan. Kundi aawayon ko ikaw. Nasiring ka nga waray makakasulong ha imo o makakasulod han imo mga panalipdanan. Kundi pagkakastigohon ko ikaw tungod han imo ginbuhat. Pagsusuritan ko an imo palasyo ngan pagtutuboron han kalayo an ngatanan ha palibot han palasyo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” “Nagsusugo ako nga Ginoo nga pagbuhaton niyo an angay ngan matadong. Panalipdi an tawo nga ginlilimbongan hadton karuyag maglimbong ha iya. Ayaw niyo buhati hin maraot o pagraogdaoga an mga lumalangyaw, an mga ilo, o an mga balo nga kababayen-an; ngan ayaw kamo pagpatay hin mga tawo nga waray sala dinhe hini nga baraan nga dapit. Kon pagbuhaton niyo sumala han akon iginsugo, niyan magpapadayon nga mga hadi an mga tulin ni David. Ngan magpapadayon hira hin pagsakay hin mga karuwahe ngan hin mga kabayo upod an ira mga opisyal ngan an ira mga tawo hin pagsulod han mga ganghaan hini nga palasyo. Kundi kon diri niyo pagsugton an akon mga sugo, nagsusumpa ako ha iyo nga pagbubungkagon ini nga palasyo. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Para ha akon, an hadianon nga palasyo han Juda sugad hin kamatahom han tuna han Galaad ngan han Kabukiran han Libano; kundi paghihimoon ko ini nga usa nga kamingawan nga waray tawo nga nag-uokoy. Nagpapadara ako hin mga tawo hin pagruba hini. Magdadara hira ngatanan han ira mga parakol, basi pudlon nira an magtahom nga mga harigi nga sidro, ngan ilabog ini ngadto han kalayo. “Katapos, malabay in damo nga mga lumalangyaw ngan may hin pakiana ha ira kon kay ano nga ginbuhat ko, an Ginoo, in sugad nga butang ngada hini nga bantogan nga syudad. Niyan mabaton hira nga tungod ini nga iginsalikway niyo an iyo ginsaaran ha akon nga iyo Dyos, ngan nagsingba ngan nag-alagad kamo hin iba nga kadiyosan.” Mga tawo han Juda, ayaw kamo pagtangis para kan Hadi Josias; ayaw pagmasulob-on tungod han iya pagkamatay. Kundi pagnguyngoy kamo tungod kan Joacas nga iya anak; kay ginbihag hiya ngan diri na gud mabalik, diri na gud hiya makita han tuna nga iya natawhan. Nagsiring an Ginoo mahitungod kan Joacas nga anak ni Josias, nga sinmunod han iya amay hin pagkahadi han Juda, “Linmakat hiya dinhe nga diri na gud mabalik. Mapatay hiya didto han nasod nga gindad-an nira ha iya, ngan diri na gud hiya makita hini nga tuna.” Maghihikaraot an tawo nga nagtitindog han iya balay hin diri matadong nga paagi, ngan nagpapahiluag hini hin linimbong nga paagi; nga nagpapatrabaho han iya igkasi-tawo hin waray bayad, ngan diri nahatag hin suhol ha ira. Maghihikaraot an tawo nga nasiring, “Magtitindog ako hin akon palasyo, nga may higluag nga mga kwarto ha igbaw.” Sanglit ginbubutangan niya hin mga bintana an iya balay, ginbubungbongan ini hin sidro, ngan ginpipintaran ini niya hin pula. Nakakahimo ba ha imo nga mauruupay nga hadi kon nagtitindog ka hin mga balay nga sidro, nga mauruupay kay han kanan iba balay? Nagpahimulos an imo amay hin hura nga kinabuhi. Dayuday hiya matadong ngan maupay, ngan nagmainuswagon hiya ha ngatanan nga iya ginbuhat. Tinagan niya hin matadong nga paghukom an mga kablas, sanglit waray karat-an nga inmabot ha iya. Amo ini an kahulogan han pagkilala han Ginoo. Kundi nakita ka la han imo halot nga mga tinguha; ginpapatay mo an mga waray sala, ngan ginraraogdaog mo an imo mga tawo. An Ginoo an nagyakan. Sanglit nasiring an Ginoo mahitungod kan Joakim nga anak ni Josias, nga hadi han Juda, “Waray magmamasulob-on tungod han iya kamatay, o masiring, ‘Hin kamakalolooy, sangkay ko, han imo kasugaran!’ Waray magngunguyngoy para ha iya o masiring, ‘Akon Ginoo! Akon hadi! Kalooyi hiya!’ Sugad hin paglubong hin usa nga asno, pagdadanason hiya ha gawas ngan iglalabog ha gawas han ganghaan han Jerusalem.” Mga tawo han Jerusalem, pakadto kamo ha Libano ngan goliat, pakadto kamo ha tuna han Basan ngan pagtangis; goliat tikang han kabukiran han Moab, kay ginpirde na an ngatanan niyo nga mga hinigugma. Naghimangraw ha iyo an Ginoo hadto han mainuswagon pa kamo, kundi dinmiri kamo hin pamati ha iya. Amo ito an iyo ginbuhat ha bug-os niyo nga kinabuhi; waray gud kamo magsugot han Ginoo. Titirokon han hangin an iyo mga pangulo, pagdadad-on nga mga bihag an iyo mga hinigugma, maaalohan ngan mahibuburong an iyo syudad; tungod han ngatanan nga magraot nga iyo ginbuhat. Napahuway kamo nga himyang dida han mga sidro nga gindara tikang ha Libano; kundi hin kamakalolooy niyo kon paghampakon kamo hin kasakitan, kasakitan nga sugad hin kanan babaye nga tipag-aranak. Nagsiring an Ginoo kan Hadi Joaquin nga anak ni Hadi Joakim han Juda, “Sugad nga buhi ako nga iyo Dyos, bisan kon ikaw an isirilyo nga singsing ha akon tuo nga kamot, tatalsoon ko ikaw, ngan ihahatag ko ikaw ngadto han mga tawo nga imo nahahadlokan, han mga tawo nga karuyag magpatay ha imo. Ihahatag ko ikaw kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan han iya mga sondalo. Pagpipiriton ko ikaw ngan an iroy nimo ngadto ha pagkabihag. Mapakadto kamo hin usa nga nasod nga diri niyo natawhan, ngan didto mapatay kamo nga duha. Mangangandoy liwat kamo hini nga nasod, kundi diri na gud kamo makakabalik.” Nagsiring ako, “Nasugad ba hi Hadi Joaquin hin usa nga nabuong nga tibod nga iginlabog, ngan waray na naruruyag hini? Amo ba ini an hinungdan nga gindara hiya ngan an iya mga anak ngadto hin pagkabihag ha usa nga tuna nga diri nira kinikilala?” O tuna, tuna, tuna! Pamatii an iginsiring han Ginoo: “Ginsirotan ini nga tawo nga mawad-an han iya mga anak, nga magin usa ka tawo nga waray gud kaupayan. Mawawaray hiya mga tulin nga maghahadi ha Juda, nga mahihimo nga mga sumurunod ni David. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Hin kamakalilisang han paghukom han Ginoo hadton mga punoan nga nagbubungkag ngan nagpapasarang han iya mga tawo! Amo ini an sinisiring han Ginoo nga Dyos han Israel hiunong han mga punoan nga angay unta magmangno han iya mga tawo: “Waray kamo magmangno han akon mga tawo; ginpasarang ngan gintabog niyo hira. Yana pagkakastigohon ko kamo tungod han maraot nga iyo ginbuhat. Pagtitirokon ko an nahisalin han akon mga tawo tikang han mga nasod diin akon hira ginpasarang, ngan ibabalik ko hira ngadto han ira kalugaringon nga tuna. Manganganak hira hin damo ngan magdadamo na liwat hira. Magtutudlok ako hin mga punoan nga magmamangno ha ira. Diri na mahahadlok o malilisang an akon mga tawo, ngan diri ko na hira pagkakastigohon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga magpipili ako hin hadi nga usa nga matadong nga tawo nga tulin ni David. Maghahadi hin masinaboton ito nga hadi ngan magbubuhat han matadong ngan angay ha bug-os nga tuna. Kon hadi na hiya, matatalwas an mga tawo han Juda ngan mag-uokoy ha kalinaw an mga tawo han Israel. Pagtatawgon hiya nga ‘An Ginoo nga Aton Katalwasan.’” Nasiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga diri na an mga tawo magsusumpa pinaagi ha akon sugad nga amo an buhi nga Dyos nga nagpagawas han mga tawo han Israel tikang ha tuna han Ehipto. Lugod magsusumpa hira pinaagi ha akon sugad nga buhi nga Dyos nga nagpagawas han mga tawo han Israel tikang hin usa nga tuna ha amihanan ngan tikang han iba nga mga nasod nga ginpasadngan ko ha ira. Niyan mag-uokoy na hira didto han ira kalugaringon nga tuna.” Mabug-on inin akon kasingkasing, ngan nangungurog ako. Tungod han Ginoo, tungod han iya baraan nga mga pulong, sugad ako hin usa ka tawo nga hubog, usa ka tawo nga nakainom hin damo hin duro nga bino. Puno an tuna hin mga tawo nga maglingo han Ginoo; mga magraogdaog hira ngan nagpapasagad la hira han ira gahom. Tungod han panhimaraot han Ginoo, nagmamabidoon an tuna, ngan nagmara an mga panabsaban. Nasiring an Ginoo, “Waray diyos an mga manaragna ngan an kapadian; hindakpan ko hira nga nagbubuhat hin maraot ha sakob han Templo ngahaw. Magigin madalunot ngan masirom an ira pag-aagian; matatalindas ngan matutumba hira. Pagdadad-an ko hira hin karat-an; maabot an panahon han pagkastigo ha ira. Ako nga Ginoo an nagyakan. Hinkit-an ko an sala han mga manaragna han Samaria; naghimangraw hira ha ngaran ni Baal, ngan ginpasarang nira an akon mga tawo. Kundi hinkit-an ko an mga manaragna didto ha Jerusalem nga an ira ginbuhat labaw pa hin kamaraot; nanlilibog ngan nagbibinuwa hira; binubuligan nira an mga tawo hin pagkasayop, sanglit nagpapadayon an maraot nga buhat. Para ha akon, sugad la hira ngatanan hin kamaraot han mga tawo han Sodoma ug Gomora. “Sanglit amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum mahitungod han mga manaragna ha Jerusalem: Ipapakaon ko ha ira in magpait nga mga tanom, ngan ipapainom ko ha ira in tubig nga may hilo, kay ginpasarang nira an karat-an ha bug-os nga tuna.” Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngadto han mga tawo han Jerusalem, han mga tawo han Jerusalem, “Ayaw kamo pamati han igyayakan han mga manaragna; ginpupuno kamo nira hin buwa nga mga paglaom. Ginsusumatan kamo nira han ira la ginhunahuna, ngan diri han akon iginsiring. Ngadto han mga tawo nga diri karuyag mamati han akon, ira pinapatapod nga waray maraot nga madangat ha ira. Ngan ginsusumatan nira an tagsa ka tawo nga matig-a an ulo nga diri gud hiya mahiaagom hin karat-an.” Nagsiring ako, “Waray hini nga mga manaragna nga nakahibaro han sekreto nga mga panhunahuna han Ginoo. Waray gud ha ira nakabati o nakasabot han iya mensahe, o namati o bumali han iya iginsiring. An iya kasina usa nga bagyo usa nga makusog nga hangin nga nag-aalipuros ha bawbaw ha mga ulo han mga magraot, ngan diri ini maukoy tubtob nga matuman niya an ngatanan nga karuyag niya pagbuhaton. Ha mga adlaw nga tiarabot masasayod hini an iya mga tawo.” Nagsiring an Ginoo, “Waray ko pagsugoa ini nga mga manaragna, kundi napakadto gihapon hira. Waray ko hira tagi hin bisan ano nga mensahe, kundi naghimangraw hira gihapon ha akon ngaran. Kon hinbaroan pa nira an akon sekreto nga mga panhunahuna, nakakagsangyaw unta hira han akon mensahe ngadto han akon mga tawo, ngan mabaya unta ini nga mga tawo han ira magraot nga kinabuhi ngan han ira kamagraogdaog. “Amo ako an usa nga Dyos nga aadto ha ngatanan nga dapit, ngan diri aadto hin usa la nga dapit. Waray tawo nga matago nga diri ko hiya hikikit-an. Diri ba kamo maaram nga aada ako han ngatanan nga dapit didto ha langit ngan dinhe ha tuna? Maaram ako kon ano an iginsiring hito nga mga manaragna nga naghihimangraw hin mga buwa ha akon ngaran. Nasiring hira nga gintagan ko hira han akon mensahe dida han ira mga inop. Tubtob san-o an paglinimbongi han akon mga tawo hini nga mga manaragna pinaagi han mga buwa nga ira hinimohimo? Naghuhunahuna hira nga tungod han mga inop nga ira iginsusumat mahingangalimtan ako han akon mga tawo, sugad han paghingalimot ha akon han ira mga ginikanan ngan nagsingba hira kan Baal. An manaragna nga nag-inop angay unta sumiring nga inop la ini; kundi an manaragna nga nakabati han akon mensahe, kinahanglan magsangyaw nga matinumanon hito nga mensahe. Ano an kaupayan hin uhot kon itatanding ini han trigo? An akon mensahe sugad hin kalayo ngan sugad hin maso nga nagrurugmok hin mga bato. Nasupak ako hito nga mga manaragna nga nagpapatotoo nga an ira kalugaringon nga mga pulong nga ira iginsasangyaw amo an akon mensahe. Nasupak liwat ako hito nga mga manaragna nga naghihimangraw han ira la kalugaringon nga mga pulong ngan nasiring nga tikang ini ha akon. Pamatii niyo an igyayakan ko, an Ginoo! Nasupak ako han mga manaragna nga nagsusumat han ira mga inop nga puro la buwa. Iginsusumat nira ini nga mga inop ngan ginpapasalaag nira an akon mga tawo pinaagi han ira mga buwa ngan han ira panhambog. Waray ako magpadara o magsugo ha ira, ngan diri gud hira makakabulig han mga tawo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Jeremias, kon pumakiana ha imo in usa han akon mga tawo, o usa nga manaragna, o usa nga padi, ‘Ano an mensahe han Ginoo?’ sidnga hiya, ‘Usa ka nga pinas-an han Ginoo, ngan pupuohon ka niya.’ Bisan gumamit la han mga pulong, ‘pinas-an han Ginoo ’ in usa han akon mga tawo o usa nga manaragna, o usa nga padi, angay hiya pagkastigohon upod an iya panimalay. Lugod asay ini ipakiana han iya kasangkayan ngan han iya kauropdan, ‘Ano an iginbaton han Ginoo? Ano an siring han Ginoo?’ Sanglit kinahanglan diri na gud hira gumamit han mga pulong, ‘pinas-an han Ginoo,’ kay kon buhaton ini han bisan hin-o, hihimoon ko an akon mensahe nga tinuod niya nga pinas-an. Ginlubag lugod han mga tawo an mga pulong han ira Dyos, an buhi nga Dyos, nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Jeremias, pakianhi an mga manaragna, ‘Ano an iginbaton ha iyo han Ginoo? Ano an iginsiring han Ginoo?’ Ngan kon supakon nira an akon sugo ngan gamiton nira an mga pulong, ‘pinas-an han Ginoo,’ niyan sidnga hira nga pupuroton ko gud hira ngan iglalabog hira hin hirayo ha akon, hira ngan an syudad nga akon iginhatag ha ira ngan ha ira kaapoy-apoyan. Ipapadara ko ha ira in waray kataposan nga kaarawdan ngan kaalo nga diri gud hingangalimtan.” Ginpakita ako han Ginoo hin duha ka alat hin mga igos nga iginbutang ha atubangan han Templo. (Nahinabo ini han katapos pagbihaga ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia hi Hadi Joaquin han Juda, nga anak ni Joakim, tikang ha Jerusalem ngadto ha Babilonia, upod an mga pangulo han Juda, an batid nga mga panday, ngan an batid nga mga paragtrabaho.) An syahan nga alat may sulod nga mag-upay nga mga igos nga nauna hin kahinog; ngan an ikaduha nga alay may sulod nga dunot nga mga igos, nga diri gud makakaon. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Jeremias, ano an imo hinkikit-an?” Binmaton ako, “Mga igos. An mga mag-upay marasa kaonon ngan mga dunot diri na makakaon.” Sanglit nagsiring ha akon an Ginoo, “Iniisip ko, an Ginoo nga Dyos han Israel, nga sugad hini nga mag-upay nga mga igos an mga tawo nga gindara ngadto ha Babilonia ngan pagdudumaraon ko hira hin maloloy-on. Pagbabantayan ko hira ngan igbabalik ko hira nganhi hini nga tuna. Pagtitindogon ko hira nga usa nga nasod ngan diri ko na pagrurub-on; igtatanom ko hira ngan diri ko paggagaboton. Ighahatag ko ha ira an ungara hin paghibaro nga ako amo an Ginoo. Niyan magigin hira maaakon mga tawo ngan ako maiira Dyos, kay mabalik hira ha akon hin kinasingkasing. “Mahitungod kan Hadi Sedequias han Juda, han mga punoan nga nag-aalirong ha iya ngan han iba han mga tawo han Jerusalem nga nagpabilin dinhe hini nga tuna o nanmalhin ngadto ha Ehipto—pagdudumaraon ko, ako nga Ginoo, hira ngatanan sugad hini nga dunot nga mga igos nga diri na gud makakaon. Ipapadara ko ha ira in makalilisang nga karat-an nga mahahadlok gud an ngatanan nga mga nasod han kalibutan. Pag-iintrimisan hira han mga tawo, pagtitinawaan hira, ngan gagamiton an ira ngaran nga usa nga panhimaraot ha ngatanan nga dapit nga diin ginpapasarang ko hira. Ipapadara ko ha ira in araway, gutom, ug sakit tubtob nga waray usa ha ira nga mahisalin didto han tuna nga iginhatag ko ha ira ngan ha ira kaapoy-apoyan.” Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joakim nga anak ni Josias, kinmarawat ako hin mensahe tikang han Ginoo hiunong han ngatanan nga mga tawo han Juda. (Syahan ini nga tuig nga pagkahadi ni Nabucodonosor han Babilonia.) Nagsiring ako ngadto han ngatanan nga mga tawo han Juda ug Jerusalem, “Sulod hin 23 ka tuig, tikang pa han ika-13 ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Josias nga anak ni Amon ngada gud hini nga adlaw, naghimangraw ha akon an Ginoo ngan waray gud ako umundang hin pagsumat ha iyo han iya iginsiring. Kundi waray gud kamo pamati. Waray gud kamo pamati o bumali bisan kon nagpadayon an Ginoo hin pagpadara ha iyo han iya mga surugoon nga mga manaragna. Ginsiring kamo han mga manaragna nga bayaan na niyo an iyo magraot nga mga panggawi ngan han iyo magraot nga mga buhat, basi makagpadayon kamo hin pag-ukoy didto han tuna nga iginhatag han Ginoo ha iyo ngan ha iyo kaapoy-apoyan sugad nga iyo panurundon ha kadayonan. Ginsiring kamo nira nga diri kamo magsingba ngan mag-alagad hin iba nga kadiyosan, ngan diri niyo pagtuksohon an kasina han Ginoo pinaagi hin pagsingba han mga diyosdiyos nga iyo ginhimo. Kon nagsugot kamo han Ginoo, diri unta kamo niya ginkakastigo. Kundi an Ginoo ngahaw an nasiring nga dinmiri kamo hin pamati ha iya. Lugod gintukso hiya niyo hin kasina pinaagi han pag-alagad niyo han iyo mga diyosdiyos, ngan amo ini an nagdara ha iyo ngahaw han iya kastigo. “Sanglit, tungod nga waray man kamo pamati ha iya, nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Pakakanhion ko an ngatanan nga mga tawo ha amihanan ngan hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia, nga akon surugoon, basi makig-away hira han Juda ngan han mga umurokoy hini ngan han ngatanan nga kahigrani nga mga nasod. Pagpupuohon ko ini nga nasod ngan an mga kahigrani hini, ngan bubungkagon ko ini ha kadayonan. Usa ini nga makalilisang ngan makaharadlok nga taran-awon. Ako nga Ginoo an nagyakan. Waray na an ira mga gogliat hin kalipay ug pagrayhak, ngan an malipayon nga mga tokar han mga kombite hin pagkasal. Mawawaray na hira lana para han ira mga suga, ngan waray na mga pagkaon tikang ha uma. Babayaan nga gun-ob ini nga bug-os nga tuna ngan makaharadlok ini nga taran-awon. Mag-aalagad han hadi han Babilonia hin 70 ka tuig an higrani nga mga nasod. Katapos hito, pagkakastigohon ko an Babilonia ngan an hadi hini tungod han ira sala. Pagpupukanon ko ito nga nasod ngan babayaan ini nga ruba ha kadayonan. Pagkakastigohon ko an Babilonia tungod han ngatanan nga mga karat-an nga akon igintarhog han mga nasod dida han paghimangraw ko pinaagi kan Jeremias—an ngatanan nga mga karat-an nga nahisurat dida hini nga basahan. Bubulson ko an mga Babilonianhon tungod han ira ginbuhat, ngan pag-ooriponon hira hin damo nga mga nasod ngan gamhanan nga kahadian.’” Nagsiring ha akon an Ginoo nga Dyos han Israel, “Iini in usa nga kopa hin bino nga puno han akon kapungot. Dad-a ngan paimna hini an ngatanan nga mga nasod nga padad-an ko ha imo. Kon makainom hira hini, magruruogduog hira ngan mawawad-an han ira mga buot tungod han araway nga ipapadara ko ha ira.” Sanglit kinuha ko an kopa tikang han kamot han Ginoo, iginhatag ko ini ngadto han ngatanan nga mga nasod nga ginpadad-an ha akon han Ginoo, ngan ginpainom ko hira hini. Ginpainom hini an Jerusalem ngan an ngatanan nga mga bungto han Juda, upod an ira kahadian ngan mga pangulo, basi mahimo ini nga usa nga kamingawan, usa nga makalilisang ngan makaharadlok nga taran-awon, ngan basi gamiton han mga tawo an ira ngaran sugad nga usa nga panhimaraot—sugad nga binubuhat pa ini nira. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Sidnga an mga tawo nga ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, an nagsusugo ha ira hin pagpainom tubtob han kahubog ngan pagsuka nira, tubtob han katumba nira ngan diri na pakabuhat, tungod han araway nga akon ginpapadara ha ira. Niyan kon dumiri hira hin pagkuha han kopa tikang han imo kamot ngan pag-inom tikang hini, sidnga hira nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga mainom gihapon nira hini. Pagtitikangan ko an akon panmungkag didto han akon kalugaringon nga syudad. Naghuhunahuna ba hira nga diri hira pagkakastigohon? Diri, pagkakastigohon gud hira, kay magpapadara ako hin araway ha ngatanan nga mga tawo ha tuna. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan. “Jeremias, kinahanglan igsangyaw mo an ngatanan nga iginsiring ko. Kinahanglan sidngon mo ini nga mga tawo, ‘Magoliat an Ginoo tikang ha langit, ngan magyayakan tikang han mga kahitas-an. Magyayakan hiya kontra han iya mga tawo; magoliat hiya sugad hin usa ka tawo nga nagpipii an iya mga tiil hin mga ubas. Makakabati ha iya an ngatanan nga mga tawo ha tuna, ngan mag-aaningal an tingog ngadto han mga sidsid han tuna. May sumbong an Ginoo kontra han mga nasod. Paghuhukman niya an ngatanan nga mga tawo, ngan pamamatayon niya an mga maghuka. An Ginoo an nagyakan.’” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga maabot an karat-an tikang ha usa ngadto han sunod nga nasod, ngan maabot liwat in usa nga makusog nga bagyo tikang didto han higrayo nga mga sidsid han tuna. Dida hito nga adlaw magsasarang an mga lawas hadton mga pinanmatay han Ginoo tikang ha usa ngadto ha luyo nga sidsid han tuna. Waray magmamasulob-on tungod ha ira, pababay-an la hira nga diri iglulubong. Malunay hira ha tuna sugad hin mga tinambak nga tai. Pagnguyngoy, kamo nga mga pangulo, kurahab kamo nga mga magmarangno han akon mga tawo! Pagmabidoon ngan pagpulilid kamo ha tapotapo. Inmabot na an panahon hin panmatay ha iyo, ngan pag-iihawon kamo sugad hin pag-ihaw hin lalaki nga mga karnero. Mawawaray gud niyo paagi hin pakapalagiw. Ginbayaan han Ginoo an iya mga tawo sugad hin usa nga liyon nga nabaya han iya lungib. An makalilisang nga araway ngan an mapintas nga kasina han Ginoo amo an naghimo han nasod nga usa nga kamingawan. Waray kaiha tikang han kahimo nga hadi han Juda ni Joakim nga anak ni Josias, nagsiring ha akon an Ginoo, “Tindog ikaw didto han bungsaran han Templo ngan igsangyaw an ngatanan nga akon iginsugo ha imo hin pagsiring ngadto han mga tawo nga nagkakaabot hin pagsingba didto, tikang han mga bungto han Juda. Ayaw gud hilikati in bisan ano. Manggad pa nga mamati an mga tawo ngan bumaya hira han ira magraot nga mga paagi. Kon pagbuhaton nira ini, pagliliwaton ko an akon ginhunahuna hin pagbungkag ha ira tungod han ira magraot nga mga binuhatan.” Gintugon ako han Ginoo nga sidngon ko an mga tawo, “Nagsiring ako nga Ginoo nga kinahanglan magsugot kamo ha akon pinaagi hin pagsunod han pagturon-an nga akon iginhatag ha iyo, ngan pinaagi hin pamati han mga pulong han akon mga surugoon nga mga manaragna, nga akon ginpadara ngada ha iyo. Waray gud kamo magsugot han ira ginsiring ha iyo. Kon magpadayon kamo hin pagsupak, pagbubuhaton ko ngada hini nga Templo an ginbuhat ko didto ha Silo, ngan gagamiton han ngatanan nga mga nasod han kalibutan an ngaran hini nga syudad nga usa nga panhimaraot.” Hinbatian ako han kapadian, han mga manaragna, ngan han ngatanan nga mga tawo nga naghimangraw ako hini nga mga butang didto ha Templo, ngan han kahuman ko gudla pagyakan han ngatanan nga iginpayakan ha akon han Ginoo, ginkaptan ako nira ngan ginggoliatan, “Angay ka pagpatayon tungod hini! Kay ano nga nagsiring ka ha ngaran han Ginoo nga masusugad han Silo ini nga Templo, ngan nga mabubungkag ini nga syudad ngan waray na tawo nga mag-uokoy dida hini nga syudad?” Niyan gin-alirongan ako han mga tawo. Han pakabati han mga pangulo han Juda han nahinabo, nagdagmit hira ngadto han Templo tikang han hadianon nga palasyo, ngan linmingkod hira didto han aragian han Bag-o nga Ganghaan. Niyan nagsiring an kapadian ngan an mga manaragna ngadto han mga pangulo ngan han mga tawo, “Angay pagsirotan hin kamatayon ini nga tawo, kay naghimangraw hiya kontra han aton syudad. Hinbatian niyo hiya han iyo kalugaringon nga mga talinga.” Niyan nagsiring ako, “Ginsugo ako han Ginoo hin pagsangyaw han ngatanan nga hinbatian niyo ha akon kontra hini nga Templo ngan hini nga syudad. Kinahanglan pagliwaton niyo an paagi han iyo kinabuhi ngan an mga butang nga iyo binubuhat, ngan kinahanglan pagsugton niyo an Ginoo nga iyo Dyos. Kon pagbuhaton ini niyo, pagliliwaton niya an iya hunahuna hin pagbungkag nga iya iginsiring nga iya ipapadara ha iyo. Mahitungod ha akon, aada ako han iyo gahom! Buhata ha akon an bisan ano nga iyo ginhuhunahuna nga maupay ug matadong. Kundi hibaroi niyo ini: kon pagpatayon ako niyo, magigin salaan kamo ngan an mga tawo hini nga syudad hin pagpatay hin tawo nga waray sala, kay an Ginoo amo an nagsugo ha akon hin pagpahimatngon hini ha iyo.” Niyan nagsiring an mga pangulo ngan an mga tawo ngadto han kapadian ngan han mga manaragna, “Naghimangraw ha aton ini nga tawo ha ngaran han Ginoo nga aton Dyos; diri hiya angay pagpatayon.” Katapos hito, tinmindog in pira han katigurangan ngan nagsiring ngadto han mga tawo nga nagkatitirok, “Han hadi pa han Juda hi Ezequias, nagsumat han ngatanan nga mga tawo hi manaragna Miqueas han Moreset nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Pag-aaradohon an Sion sugad hin usa nga uma; mahihimo an Jerusalem nga usa nga tinambak hin mga rinuba, ngan mahihimo nga usa nga kagurangan an pungtod han Templo!’ Waray pagpataya hi Miqueas ni Hadi Ezequias ngan han mga tawo han Juda. Lugod gintahod ni Ezequias an Ginoo ngan gintinguha ni Ezequias hin pagpahalipay ha iya. Ngan ginliwat han Ginoo an iya ginhunahuna hiunong han karat-an nga iya iginsiring nga ipapadara niya ha ira. Yana kon haros hiaagoman naton ngahaw ini nga makalilisang nga karat-an.” ( May lain nga tawo nga hi Urias nga anak ni Semaias nga taga-Kiriat Jearim, nga naghimangraw ha ngaran han Ginoo kontra hini nga syudad ug nasod sugad han ginbuhat ni Jeremias. Han pakabati la ni Hadi Joakim ngan han iya mga sondalo ngan mga opisyal han iginsiring ni Urias, nagtinguha an hadi hin pagpatay ha iya. Kundi nahibaroan ini ni Urias; sanglit pinmalagiw hiya tungod hin kahadlok ngadto ha Ehipto. Kundi ginsugo ni Hadi Joakim hi Elnatan nga anak ni Acbor ngan hin iba nga mga tawo hin pagkadto ha Ehipto hin pagkuha kan Urias. Iginbalik hiya nira ngadto kan Hadi Joakim nga nagsugo hin pagpapatay ha iya ngan an iya lawas iginlabog ngadto han lubnganan han kadam-an nga mga tawo.) Kundi tungod nga ginbuligan ako ni Ahikam nga anak ni Safan, waray ako igtubyan ngadto han mga tawo ngan waray ako pagpataya. Waray pag-iha tikang maghadi han Juda hi Sedequias nga anak ni Josias, ginsiring ako han Ginoo hin paghimo hin kahoy nga yugo ngan hin mga paha nga anit, ngan hin pagsangat hini ha akon liog. Niyan ginsiring ako han Ginoo hin pagpadara hin usa nga mensahe ngadto han kahadian han Edumea, Moab, Amon, Tiro, ug Sidon pinaagi han ira mga tinaporan nga nagkaabot ngadto ha Jerusalem hin pakigkita kan Hadi Sedequias. Ginsiring ako han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, nga sugoon ko hira hin pagsumat han ira mga hadi nga nagsiring an Ginoo: “Pinaagi han akon dako nga gahom ug kusog ginhimo ko an kalibutan, an mga tawo, ngan an ngatanan nga kamanampan nga nag-uokoy ha tuna; ngan iginhahatag ko ini kan bisan hin-o nga akon pagpilion. Amo ako an nagbutang hini ngatanan nga mga nasod ha ilarom han gahom han akon surugoon nga hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia, ngan ginpaalagad ko ha iya bisan an magpintas nga kamanampan. Mag-aalagad ha iya han iya anak, ngan han iya apo an ngatanan nga kanasoran ngan mag-aalagad ini ngada han panahon han kapukan han iya kalugaringon nga nasod. Niyan mag-aalagad an iya nasod hin gamhanan nga kanasoran ngan bantogan nga kahadian. “Kundi kon diri magpasakop han iya pagkahadi in bisan ano nga nasod o ginhadian, pagkakastigohon ko ito nga nasod pinaagi hin araway, gutom, ug sakit tubtob nga puohon ko ini pinaagi kan Nabucodonosor. Ayaw kamo pamati han iyo mga manaragna, o kan bisan hin-o nga magsusumat ha iyo nga makakatigo hiya han tidaraon pinaagi hin mga inop, o makakasangpit hiya han mga espiritu han mga patay, o makakahimo hiya hin salamangka. Pagdidid-an kamo nira hin pagpasakop han hadi han Babilonia. Pagbibinuwan kamo nira, ngan amo ini an makakapahirayo ha iyo tikang han iyo tuna. Paiiwason ko kamo ngan mapupuo kamo. Kundi kon magpasakop han hadi han Babilonia in bisan ano nga nasod ngan mag-alagad ha iya, tutugotan ko ini hin pagpabilin dida han kalugaringon niya nga tuna, basi mag-uma hiya ngan mag-ukoy didto. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Amo gihapon nga butang an akon ginsiring kan Hadi Sedequias han Juda, “Pagpasakop ikaw han hadi han Babilonia. Pag-alagad ha iya ngan han iya mga tawo, ngan mabubuhi ka. Kay ano nga mapatay ka ngan an imo mga tawo pinaagi hin araway, o hin gutom, o hin sakit? Amo ito an iginsiring han Ginoo nga mahinanabo hin bisan ano nga nasod nga nadiri hin pagpasakop han hadi han Babilonia. Ayaw pamati han mga manaragna nga nagsiring ha imo nga kinahanglan diri ka umampo ha iya. Ginbibinuwaan ka la nira. An Ginoo ngahaw an nagsiring nga waray hiya magsugo ha ira, ngan nagbibinuwa la hira ha imo ha ngaran han Ginoo. Sanglit paiiwason ka niya ngan papatayon ka, ikaw ngan an mga manaragna nga nagbibinuwa ha imo.” Niyan ginsumatan ko an kapadian ngan an mga tawo nga nagsiring an Ginoo, “Ayaw kamo pamati han mga manaragna nga nasiring nga diri na maiha mahibabalik tikang ha Babilonia an mga manggad han Templo. Nagbibinuwa la hira ha iyo. Ayaw kamo pamati ha ira! Pagpasakop kamo han hadi han Babilonia ngan mabubuhi kamo! Kay ano nga paghihimoon ini nga syudad nga usa nga tambak hin mga rinuba? Kon matuod hira nga mga manaragna ngan kon aada ha ira an akon mensahe, pahangyoa hira ha akon, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga diri unta itugot nga pagdad-on ngadto ha Babilonia an mga manggad nga nahibibilin didto han Templo ngan didto han hadianon nga palasyo.” ( “Pamatii niyo an igyayakan ko, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, hiunong han mga manggad nga nahibilin didto han Templo ngan didto han hadianon nga palasyo ha Jerusalem: Pagdadad-on ini ngadto ha Babilonia ngan magpapabilin ini didto ngada han paghinumdomi ko na liwat hini. Niyan igbabalik ngan igpapahiuli ko ini ngada hini nga dapit. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Hito manta nga tuig, dida han ikalima ka bulan han ikaupat ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias, naghimangraw ha akon didto han Templo hi Ananias nga anak ni Asur, nga usa nga manaragna nga taga bungto han Gabaon. Ha atubangan han kapadian ngan han mga tawo ginsumatan ako hiya nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel: “Ginkuhaan ko hin gahom an hadi han Babilonia. Sulod hin duha ka tuig igbabalik ko nganhi hini nga dapit an ngatanan nga mga manggad han Templo nga gindara ni Hadi Nabucodonosor ngadto ha Babilonia. Igbabalik ko liwat an hadi han Juda nga hi Joaquin nga anak ni Joakim upod an ngatanan nga mga tawo han Juda nga nabihag ngadto ha Babilonia. Tinuod, kukuhaan ko hin gahom an hadi han Babilonia. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Niyan ha atubangan han kapadian ngan han mga tawo ngatanan nga nagkakatukdaw didto han Templo, ginsiring ko hi Ananias: “Kamakaruruyag hini nga imo mga pulong! Naglalaom ako nga pagtumanon unta ini han Ginoo! Naglalaom gud ako nga diri mapapakyas an imo panagna, ngan igbabalik tikang ha Babilonia an ngatanan nga mga manggad han Templo ngan an ngatanan nga mga tawo nga nabihag ngadto ha Babilonia. Kundi pamatii an akon igyayakan ha imo ngan ha mga tawo. An mga manaragna nga naghimangraw hin maiha na, han waray pa an akon ngan an imo panahon, nagtagna nga maabot in araway, gutom, ug sakit ngadto hin damo nga mga nasod ngan gamhanan nga mga ginhadian. Kundi an manaragna nga magtagna hin kalinaw, makikilala la nga usa hiya nga manaragna nga ginsugo han Ginoo kon matuman an iya mga gintagna.” Niyan ginhukas ni Ananias an yugo ha akon liog, ginbaribari ini, ngan nagsiring ha atubangan han ngatanan nga mga tawo, “Nagsiring an Ginoo nga iya pagbabarion sugad hini an yugo nga iginsangat ni Hadi Nabucodonosor ha liog han ngatanan nga mga nasod; ngan pagbubuhaton ini niya sakob hin duha ka tuig.” Katapos linmakat ako. Waray pag-iha katapos hini, ginsugo ako han Ginoo hin pagkadto kan Ananias ngan pagsiring ha iya: “Nagsiring an Ginoo nga makakabari ka hin kahoy nga yugo, kundi pagsasaliwanan ini niya hin puthaw nga yugo. Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, nga sasangatan niya hin puthaw nga yugo ini ngatanan nga mga nasod, ngan mag-aalagad hira kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia. Nagsiring an Ginoo nga mag-aalagad ngatanan kan Nabucodonosor bisan pa an magpintas nga kamanampan.” Niyan ginsumatan ko hini hi Ananias ngan igindugang ko hin pagsiring, “Pamati, Ananias! Waray magsugo ha imo an Ginoo, ngan imo la ginbinuwaan ini nga mga tawo. Sanglit nasiring an Ginoo ngahaw nga papatayon ka niya. Mapatay ka ha diri pa matatapos ini nga tuig, kay gin-aghat mo an mga tawo hin pagsupil han Ginoo.” Ngan namatay hi Ananias dida han ikapito ka bulan hito ngahaw nga tuig. Nagsurat ako ngadto han kapadian, han mga manaragna, han mga pangulo han mga tawo, ngan han ngatanan nga iba pa nga ginbihag ni Nabucodonosor tikang ha Jerusalem ngadto ha Babilonia. Ginsurat ko ini han katapos mabihag hi Hadi Joaquin, an iroy niya, an mga opisyal han palasyo, an mga pangulo han Juda ug Jerusalem, an batid nga mga panday, ngan an mag-upa nga mga trabahador. Iginpadara ko an surat kan Elasa nga anak ni Safan ngan kan Gemarias nga anak ni Hilkias, nga ginsugo ni Hadi Sedequias han Juda ngadto kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia. Amo ini an surat: “Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel ngadto han ngatanan nga mga tawo nga iya iginpabihag kan Nabucodonosor tikang ha Jerusalem ngadto ha Babilonia: ‘Pagbalay kamo ngan pag-okyi niyo ini. Pagtanom kamo ngan kaona niyo an ira mga bunga. Pangasawa ngan panganak kamo. Niyan papangasawaha an iyo mga anak basi manganak liwat hira. Kinahanglan magdamo kamo ngan diri mag-iban. Pagtrabaho kamo para han kaupayan han mga syudad nga ginpakadtoan ko ha iyo sugad nga mga bihag. Pag-ampo kamo ha akon, tungod ha ira, kay kon maghingaupay hira, maghihingaupay liwat kamo. Nagpapahimatngon ha iyo ako nga Ginoo nga Dyos han Israel nga diri kamo magpalimbong han mga manaragna nga nag-uokoy tampo ha iyo o han bisan hin-o nga masiring nga makakatigo hira han tiarabot nga panahon. Ayaw kamo pagtuod han ira mga inop. Nagbibinuwa la hira ha akon ngaran. Waray ako magsugo ha ira. Ako nga Ginoo an nagyakan.’ “Nasiring an Ginoo, ‘Kon matapos na an 70 ka tuig han Babilonia, igpapakita ko an akon pagtimangno ha iyo ngan pagtutumanon ko an akon saad hin pagpauli ha iyo. Ako la an maaram han akon mga larang para ha iyo, mga larang hin pagpakaupay ha iyo, ngan diri karat-an niyo, mga larang nga magdadara han kabubwason nga iyo ginlalaoman. Niyan masangpit kamo ha akon. Madangop ngan mag-aampo kamo ha akon, ngan babatonon ko kamo. Magbibiling kamo ha akon, ngan hiaagian ako niyo, kay kinasingkasing an iyo pagbiling ha akon. Tinuod, nasiring ako nga hiaagian ako niyo, ngan igpapahiuli ko kamo ngadto han iyo tuna. Pagtitirokon ko kamo tikang han tagsa nga nasod ngan tagsa nga dapit diin ginpasarang ko kamo, ngan igbabalik ko kamo ngadto han tuna nga ginpaiwasan ko ha iyo ngadto ha pagkabihag. Ako nga Ginoo an nagyakan.’ “Nasiring kamo nga gintagan kamo han Ginoo hin mga manaragna didto ha Babilonia. Pamatii niyo an igyayakan han Ginoo mahitungod han hadi nga namumuno han ginhadian nga gindumara ni David, ngan mahitungod han mga tawo hini nga syudad, nga ha aton pa, an iyo kauropdan nga waray pagdad-a nga mga bihag upod ha iyo. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Ipapadara ko ha ira in araway, gutom, ug sakit, ngan paghihimoon ko hira nga sugad hin mga igos nga dunot nga diri na makakaon. Bubukoron ko hira hin araway, gutom, ug sakit, ngan mahahadlok an ngatanan nga mga nasod han kalibutan han ira hikikit-an. Bisan diin ko hira igpasarang mahahadlok ngan malilisang an mga tawo han nahinabo ha ira. Pag-iintrimisan hira han mga tawo ngan gagamiton nga panhimaraot an ira ngaran. Mahinanabo ini ha ira kay waray hira magsugot han mensahe nga ginpadara ko ha ira pinaagi han akon mga surugoon nga mga manaragna. Dinmiri hira hin pamati. Pamatii an igyayakan ko, an Ginoo, ha iyo ngatanan nga akon iginpabihag ngadto ha Babilonia.’ “Naghimangraw an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, mahitungod kanda Acab nga anak ni Colaias ug Sedequias nga anak ni Maasias, nga nagbinuwa ha iyo ha iya ngaran. Nagsiring hiya nga iya igtutubyan hira ngadto han gahom ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia, nga magpapatay ha ira ha iyo atubangan. Kon an mga tawo nga nabihag tikang ha Jerusalem ngadto ha Babilonia karuyag magpanhimaraot hin tawo, masiring hira, ‘Himoon ka unta han Ginoo nga sugad kanda Sedequias ug Acab nga gin-asal nga buhi han hadi han Babilonia!’ Amo ini an ira dadangatan kay makalilisang hin duro an ira mga sala—nakapanlibog hira, ngan nagbuwa hira ha ngaran han Ginoo. Supak ini han kaburot-on han Ginoo; maaram hiya han ira ginbuhat, ngan saksi hiya kontra ha ira. An Ginoo an nagyakan.” “Ginhimo ka han Ginoo nga usa nga padi nga liwan kan Joyada, ngan amo na ikaw an labaw nga opisyal han Templo. Imo katungdanan hin pagtalinguha nga makadenahan hin puthaw an tiil ug an liog han bisan hin-o nga tuyaw nga napaka manaragna. Kay ano nga waray mo ini pagbuhata kan Jeremias nga taga-Anatot, nga nagyinakan sugad nga usa nga manaragna ngadto han mga tawo? Kinahanglan pahunongon hiya kay ginsumatan niya an mga tawo didto ha Babilonia nga mag-iiha an ira kabihag didto, ngan kinahanglan hira magbalay, mag-ukoy, magtanom, ngan kumaon han mga bunga han ira mga tanom.” Ginbasa ha akon ni Sofonias an surat, ngan niyan ginsiring ako han Ginoo kay maabot an panahon nga akon pauulion an akon mga tawo, an Israel ug Juda. Igbabalik ko hira ngadto han tuna nga iginhatag ko han ira kaapoy-apoyan, ngan hira na liwat an magtatag-iya hini. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo ngadto han mga tawo han Israel ug Juda, “Hinbatian ko an makaharadlok nga goliat, usa nga goliat hin kakulba, ngan diri hin kalinaw. Hunong daw ngan panhunahuna! Makakag-anak ba in usa nga lalake? Kay ano man nga hinkit-an ko nga nadoon han iya tiyan an tagsa nga lalake sugad hin usa nga babaye nga tipag-aranak? Kay ano nga ginduduas an ngatanan? Maabot in usa nga makalilisang nga adlaw; waray iba nga adlaw nga mahitatanding hini— panahon ini hin kakurian para han akon mga tawo; kundi mabubuhi hira.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum: “Kon umabot na ito nga adlaw, kukuhaon ko an yugo nga aada han ira liog ngan huhukason ko an ira mga kadena, ngan diri na gud hira maooripon hin mga lumalangyaw. Mag-aalagad lugod hira ha akon, an Ginoo nga ira Dyos, ngan hin usa nga tulin ni David nga igbubutang ko nga hadi. “Ayaw kamo kahadlok, akon mga tawo; ayaw kalisang, mga tawo han Israel. Babawion ko kamo tikang hito nga hirayo nga tuna, han tuna nga diin mga bihag kamo. Mauli kamo ngan mag-uokoy ha kalinaw; himyang na an iyo kamutangan ngan waray na maghahadlok ha iyo. Mapakada ako ha iyo hin pagtalwas ha iyo. Pupuohon ko an ngatanan nga mga nasod diin ginpasarang ko kamo, kundi diri ko kamo pagpupuohon. Diri ko kamo pababay-an nga diri makastigo; kundi kakastigohon ko kamo hin igo la. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo, “Diri na matatambal an iyo mga samad, diri na mag-uupay an iyo mga pilas. Waray tawo nga magmamangno ha iyo, waray bulong para han iyo mga kaduntan, waray na paglaom nga matambal kamo. Hinngalimtan na kamo han ngatanan niyo nga mga hinigugma; diri na hira naninimangno ha iyo. Ginsulong ko kamo sugad hin kaaway; makuri an kastigo ha iyo, kay damo an iyo mga sala ngan duro an iyo pagkamaraot. Ayaw na kamo pagngurutob hiunong han iyo mga pilas; waray gud tambal para ha iyo. Amo ini an akon pagkastigo ha iyo, kay damo an iyo mga sala, ngan duro an iyo pagkamaraot. Kundi yana, lalamonon an ngatanan nga naglamon ha iyo, ngan mabibihag an ngatanan niyo mga kaaway. Pagraraogdaogon an ngatanan nga nagraraogdaog ha iyo, ngan paninikasan an ngatanan nga nanikas ha iyo. Pag-uupayon ko na liwat kamo; pagtatambalon ko an iyo mga samad; bisan kon nasiring an iyo mga kaaway, ‘Usa na nga sinalikway an Sion; waray na nanginginano ha iya.’ Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Pauulion ko ha ira tuna an akon mga tawo, pagtitindogon ko na liwat an Jerusalem; ngan ibabalik ko an iya palasyo. Magkakanta hin pagdayaw an mga tawo nga nag-uokoy didto; manggogogliat hira tungod hin kalipay. Magdadamo hira tungod han akon bendisyon, ngan tatagan hira hin dungog. Ibabalik ko an kadaan nga gahom han nasod, ngan pagpaparig-onon ko ini hin maupay; pagkakastigohon ko an ngatanan nga nagraogdaog ha ira. Nasiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga magigin Dyos ako han ngatanan nga mga tribo han Israel, ngan magigin akon mga tawo hira. Kinalooyan ko didto ha kamingawan adto nga mga tawo nga nakalikay han kamatayon. Han paghingyap hin pagpahuway han mga tawo han Israel, pinmakita ako ha ira dida han hirayo. Mga tawo han Israel, dayuday ginhigugma ko kamo, sanglit nagpapadayon ako hin pagpakita ha iyo han akon dayuday nga paghigugma. Pagtitindogon ko na liwat kamo. Pagdadad-on na liwat niyo an iyo mga tamburin ngan magsasarayaw kamo nga malipayon. Magtatanom na liwat kamo hin mga ubas didto han kapungtoran han Samaria, ngan adton mga nagtanom han mga ubas makaon han mga abot han urubasan. Tinuod, maabot an panahon nga magoliat an mga magbarantay didto han kapungtoran han Efraim, ‘Sagka kita ngadto ha Sion, ngadto han Ginoo nga aton Dyos.’” Nasiring an Ginoo, “Pagkanta nga malipayon tungod han Israel, an gilalabawi han mga nasod. Kantaha an iyo kanta hin pagdayaw, ‘Gintalwas han Ginoo an iya mga tawo, gintalwas niya an ngatanan nga nanhisalin.’ Pagdadad-on ko hira tikang ha amihanan, ngan pagtitirokon ko hira tikang han mga sidsid han tuna. Maupod ha ira an mga buta ngan an mga piay, an burod nga kababayen-an ngan an mga tipag-aranak. Mabalik hira nga usa na nga dako nga nasod. Mabalik nga nananangis an akon mga tawo, nga nag-aampo samtang gindadara ko hira tipabalik. Pagdadad-on ko hira ngadto ha mga sapa hin tubig, dida hin mahamis nga dalan nga diri hira manhihipakdol. Sugad ako hin usa nga amay para han Israel, ngan hi Efraim amo an akon suhag nga lalake.” Nasiring an Ginoo, “Kanasoran, pamati kamo ha akon, ngan igsangyaw an akon mga pulong didto han hirayo nga kabaybayonan. Ginpasarang ko an akon mga tawo, kundi pagtitirokon ko hira, ngan pagbabantayan ko hira sugad hin usa nga magmarangno nga nagbabantay han iya panon. Ginbuhian ko an mga tawo han Israel, ngan gintalwas ko hira tikang hin usa nga gamhanan nga nasod. Mapakadto hira ngan magkakaranta nga malipayon didto ha Bukid han Sion, ngan malilipay hira tungod han akon mga regalo— mga regalo nga pagkaon, bino, ngan lana hin olibo, mga regalo nga mga karnero ngan mga baka. Masusugad hira hin usa nga tanaman nga tinutubigan hin maupay, magkakamay-ada hira han ngatanan nga ira kinahanglan. Niyan magsasarayaw ngan magmamalipayon an kadaragan-an, ngan magrarayhak an kalalaken-an nga batan-on ug tigurang. Pagliliawon ko hira ngan hihimoon ko nga kalipay an ira kabido, nga katatawa an ira kasubo. Patatakason ko an kapadian han gimamag-upayi nga pagkaon, ngan patutunghon ko an akon mga tawo han ngatanan nira nga mga kinahanglan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Hinbatian in usa nga tingog didto ha Rama, nga tingog hin mapait nga pagtangis. Nagtatangis hi Raquel tungod han iya mga anak; ngan waray nakakaliaw ha iya kay patay na man hira. Ayaw na pagtinangis, ngan pahira an imo mga luha. Diri makakawang an ngatanan nga ginbuhat mo para han imo mga anak; mabalik hira tikang ha tuna han mga kaaway. May paglaom an imo kabubwason; mauli an imo mga anak. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Hinbatian ko an mabidoon nga mga tawo han Israel nga nasiring, ‘ Ginoo, sugad kami hin mailayat nga mananap, kundi gintutdoan mo kami hin pagsugot. Pabalika kami; andam kami hin pagbalik ngada ha imo, an Ginoo nga amon Dyos. Binmaya kami ha imo, kundi waray pag-iha naruyag kami hin pagbalik. Katapos mo pagkastigoha ha amon, nagtinungko kami nga mabidoon. Naawod ngan naalohan kami, kay nakasala kami han batan-on pa kami.’ “Israel, ikaw an akon minayuyo nga anak nga lalake, an anak nga akon gud ginhigugma. Kada pagluluwas ko han imo ngaran, hinnunumdoman ko ikaw upod an paghigugma. Nangangandoy ha imo an akon kasingkasing; magmamaloloy-on ako ha imo. Pagtindog hin mga tigaman ngan tigamni an dalan; pamilnga an dalan nga imo inagian. Balik, mga tawo han Israel, uli kamo ngadto han mga bungto nga iyo binayaan. Tubtob san-o an iyo pagruhaduha, waray pagtoo nga mga tawo? Gintuha ko in usa nga bag-o ngan lain nga butang, sugad ka lain hin usa nga babaye nga nananalipod hin usa nga lalake.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, “Kon igpahiuli ko na ha ira tuna an mga tawo, masiring na liwat hira didto ha tuna han Juda ngan didto han mga bungto hini, ‘Pagbendisyonan unta han Ginoo an baraan nga pungtod han Jerusalem, an baraan nga dapit nga iya inuokyan!’ Mag-uokoy in mga tawo didto ha Juda ngan didto han ngatanan nga mga bungto hini, ngan magkakamay-ada mga mag-uruma ngan mga magmarangno hin mga karnero upod han ira mga panon. Tatagan ko hin kalaksi ha lawas adton mga ginugul-an, ngan patatakasan ko hin pagkaon an ngatanan nga magluya na hin gutom. Sanglit may hin siring han mga tawo, ‘Kinmaturog ako ngan malaksi na ako ha akon pagmata.’ “Nasiring ako nga Ginoo nga maabot an panahon nga lulub-on ko hin mga tawo ngan mga mananap an tuna han Israel ug Juda. Ngan sugad nga gin-upay ko hin pagbantay an paggabot, pagtumba, pagpukan, pagbungkag, ngan pagwakay ha ira, uupayon ko man hin pagbantay an pagtanom ngan pagtindog ha ira. Kon umabot na ito nga panahon, diri na masiring an mga tawo, ‘Kinmaon hin mag-aslom nga mga ubas an mga kag-anak, kundi an ira mga anak an nginilohan.’ Lugod, an bisan hin-o nga kumaon hin mag-aslom nga mga ubas amo ngahaw an ngingilohan; ngan mapatay an tagsatagsa tungod han iya kalugaringon nga sala.” Nasiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga maghihimo ako hin bag-o nga ginsaaran han mga tawo han Israel ngan han mga tawo han Juda. Diri ini masusugad han daan nga ginsaaran nga akon ginhimo han ira kaapoy-apoyan han pagtugwayi ngan pagdad-a ko ha ira hin paggawas han Ehipto. Bisan kon sugad ako hin bana ha ira, waray nira pagtumana an ginsaaran. Amo ini an bag-o nga ginsaaran nga akon paghihimoon han mga tawo han Israel: Igbubutang ko ha ira mga hunahuna an akon balaod ngan igsusurat ko ini dida han ira mga kasingkasing. Magigin Dyos ako nira, ngan magigin akon mga tawo hira. Waray na ha ira magtututdo han iya igkasi taga nasod hin pagkilala han Ginoo, kay makilala ha akon an ngatanan, tikang han gigugutiayi ngadto han gidadakoi. Pasasayloon ko an ira mga sala ngan diri ko na gud hinunumdoman an ira mga sayop. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Ihinahatag han Ginoo an adlaw basi maghatag hin kapawa kon adlaw, an bulan ngan an kabiton-an basi maghatag hin lamrag kon gab-i. Inuokay niya an dagat ngan iya nagmamadlos ini; an Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an iya ngaran. Nagsasaad hiya nga samtang nagpapadayon an kahimtang han kinaiya han mga butang, magpapadayon man nga nasod an Israel. Kon masukol man lugaring an langit, ngan mausisa an mga patukoranan han tuna, amo na an iya pagsalikway han mga tawo han Israel, tungod han ngatanan nga ira ginbuhat. An Ginoo an nagyakan. “Maabot an panahon,” nasiring an Ginoo, “nga pagtitindogon na liwat an bug-os nga Jerusalem sugad nga akon syudad; tikang ha Lantawan ni Hananel ha katundan ngadto han Kanto han Ganghaan. Ngan magpapadayon an pag-ultan tikang ha katundan ngadto ha pungtod han Gareb ngan malibot ini ngadto ha Goa. Magigin baraan ha akon an bug-os nga kahamub-an nga ginlubngan han mga patay ngan ginlabogan han mga sighot, ngan an ngatanan nga kaumhan ha igbaw han Sapa han Kidron tubtob gud ha Ganghaan han Kabayo ha sinirangan. Diri na gud pagpupuohon o pagrurub-on an syudad.” Naghimangraw ha akon an Ginoo dida han ikanapulo ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias han Juda, nga amo liwat an ika-18 ka tuig nga paghadi ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia. Hito nga panahon ginsulong an Jerusalem han kasondalohan han hadi han Babilonia, ngan ginpriso ako didto han bungsaran han hadianon nga palasyo. Ginpriso ako didto ni Hadi Sedequias ngan iginsumbong ako nga nagsusumat ako tungod kay nagsurat ako han siring han Ginoo, “Igpapabihag ko han hadi han Babilonia ini nga syudad, ngan diri makakapalagiw hi Hadi Sedequias. Igtutubyan hiya ngadto han hadi han Babilonia; magkakaatubang ngan magkakahimangraw hira. Pagdadad-on hi Sedequias ngadto ha Babilonia, ngan magpapabilin hiya didto ngada han pagkalooyi ko ha iya. Diri hiya makakadaog bisan makig-away hiya han mga taga-Babilonia. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Ginsumatan ako han Ginoo nga makanhi ha akon hi Hanamel nga anak ni Salum nga akon bata, ngan hahangyoon ako hin pagpalit han iya uma didto ha Anatot, ha katunaan han Benjamin, kay ako an gisusuoki nga uropod niya ngan may katungod ako hin pagpalit hini para ha akon kalugaringon. Sanglit, sumala han iginsiring han Ginoo, inmabot ha akon hi Hanamel didto han bungsaran ngan ginhangyo ako hin pagpalit han uma. Sanglit nahisabtan ko nga naghimangraw gud ha akon an Ginoo. Ginpalit ko kan Hanamel an uma ngan gintimbang ko an kwarta nga iginbayad ko ha iya. Inmabot ini hin 17 ka bug-os nga salapi. Ginpirmahan ngan ginsilyohan ko an dokumento, ginpasaksihan ko ini, ngan gintimbang ko an kwarta. Niyan kinuha ko an mga dokumento han pagpalit—an sinilyohan nga kopya nga nakada an ginkatangdoan ngan an mga lagda hini, ngan an diri sinilyohan nga kopya— ngan iginhatag ko ini kan Baruc nga anak ni Nerias nga apo ni Maasias. Iginhatag ko ini ha iya ha atubangan ni Hanamel ngan han mga saksi nga nagpirma han dokumento han pagpalit, ngan han mga tawo nga nagkakalingkod didto han bungsaran. Nagsiring ako kan Baruc ha atubangan nira ngatanan, “Ginsugo ka han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, hin pagkuha hini nga mga dokumento, an sinilyohan nga dokumento han pagpalit ngan an diri sinilyohan nga kopya, ngan hin pagbutang hini ha usa nga tibod nga lutak, basi matipigan ini ha katuigan nga umarabot. Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, nga pagpapaliton liwat dinhe hini nga tuna an kabablayan, kaumhan, ngan mga urubasan.” Katapos ko ighatag kan Baruc an dokumento han pagpalit, nag-ampo ako, “O Ginoo nga Dyos, ginhimo mo an tuna ngan an langit pinaagi han imo dako nga gahom ug kusog; waray gud bisan ano nga makuri hin duro para ha imo. Ginpakita mo in dayuday nga paghigugma ngadto hin yinukot nga mga tawo, kundi nakastigo ka liwat han mga tawo tungod han mga sala han ira mga kag-anak. Dako ngan gamhanan ka nga Dyos; ikaw amo an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Naghihimo ka hin makinaadmananon nga mga larang, ngan nagbubuhat hin dagko nga mga butang; hinkikit-an mo an ngatanan nga ginbubuhat han mga tawo, ngan binabalos mo hira sumala han ira mga ginawian. Hin maiha na nga panahon, ginbuhat mo didto ha Ehipto in mga milagro ngan mga urosahon, ngan ginpadayon mo ini hin pagbuhata ngada yana nga adlaw, dinhe ha Israel ngan didto han iba nga mga nasod, sanglit kinikilala ka na yana ha ngatanan nga dapit. Pinaagi hin mga milagro ngan mga urosahon nga nakapahadlok han amon mga kaaway, ginggamit mo an imo gahom ug kusog hin pagpagawas han imo mga tawo ha Ehipto. Iginhatag mo ha ira ini nga hura ngan malangbo nga tuna, sumala han imo iginsaad ha ira kaapoy-apoyan. Kundi ha pagsulod nira hini nga tuna ngan han pagtag-iyaha nira hini, waray hira magsugot han imo mga sugo o mag-ukoy sumala han imo pagturon-an; waray gud hira magbuhat han imo iginsugo ha ira. Sanglit gindara mo ngada ha ira ini ngatanan nga karat-an. “Gintindog han mga taga-Babilonia in mga higtaas nga tagaytay palibot han syudad nga gagamiton nira hin pagsulong ngan pagbihag hini. Tungod han araway, gutom, ug sakit nakuha nira an syudad. Hinkikit-an mo nga natuman na an ngatanan nga imo iginsiring. Kundi, O Ginoo nga Dyos, ikaw amo an nagsugo ha akon hin pagpalit han uma ha atubangan hin mga testigo, bisan kon harapit na mabihag an syudad han mga taga-Babilonia.” Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Ako amo an Ginoo, an Dyos han ngatanan nga mga tawo. Waray bisan ano nga makuri hin duro para ha akon. Igtutubyan ko ini nga syudad kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan han iya kasondalohan; pagbibihagon ini nira, ngan pagsusuritan. Pag-uugtangon ini nira, upod an kabablayan diin gintukso ako nira hin kasina pinaagi hin pagtubod nira hin insyenso ngadto kan Baal didto han mga atop ngan pinaagi hin pag-ipis nira hin mga halad nga bino ngadto han iba nga kadiyosan. Tikang pa gud ha tinikangan han ira kasaysayan ginbido ako han mga tawo han Israel ug Juda ngan gintukso ako nira hin kasina tungod han ira ginbuhat. Gintukso ako hin kasina ug kapungot han mga tawo hini nga syudad tikang pa han adlaw han pagtindoga han syudad. Naglarang ako hin pagbungkag hini, tungod han ngatanan nga karat-an nga ginbuhat han mga tawo han Juda ug Jerusalem, upod han ira kahadian ngan mga pangulo, han ira kapadian ngan mga manaragna. Gintalikdan ako nira; ngan bisan kon nagpadayon ako hin pagtinutdo ha ira, waray gud hira mamati ngan mahibaro. Iginbutang pa ngani nira an ira makapupungot nga mga diyosdiyos didto han Templo nga gintindog hin pagsingba ha akon, ngan ginhugawan ini nira. Gintindog nira in mga altar para kan Baal didto ha Kahamub-an han Hinom basi ighalad an ira mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an ngadto han diyos nga hi Moloc. Waray ako magsugo ha ira hin pagbuhat hini, ngan waray ngani ini nakon paghunahunaa nga magbuhat hira hin sugad nga butang ngan makapasala han mga tawo han Juda.” Nagsiring ha akon an Ginoo, an Dyos han Israel, “Jeremias, nasiring an mga tawo nga tungod han araway, gutom, ug sakit mahuhulog ini nga syudad ngadto han mga kamot han hadi han Babilonia. Yana pamatii an iba pa nga akon igsisiring. Pagtitirokon ko an mga tawo tikang han ngatanan nga mga nasod nga akon ginpasarangan ha ira tungod han akon kasina ngan kapungot, ngan igbabalik ko hira nganhi hini nga dapit ngan pauokyon ko hira dinhe hin waray kahadlok. Niyan magigin akon mga tawo hira ngan magigin Dyos ako nira. Tatagan ko hira hin usa la nga tuyo ha kinabuhi: pagpasidungog ha akon ha ngatanan nga panahon para han ira kalugaringon nga kaupayan ngan para han kaupayan han ira mga tulin. Maghihimo ako hin dayon nga ginsaaran ha ira. Diri gud ako maundang hin pagbuhat hin mga kaupayan para ha ira, ngan tatalinguhaon ko nga mahadlok hira ha akon hin kinasingkasing, basi diri na gud hira bumaya ha akon. Malilipay ako hin pagbuhat hin mga kaupayan para ha ira ngan padidig-onon ko hira ha kadayonan dinhe hini nga tuna. “Sugad nga akon gindara ini nga karat-an ngada hini nga mga tawo, akon man ighahatag ha ira an ngatanan nga kaupayan nga akon iginsaad. Nagsiring an mga tawo nga masusugad ini nga tuna hin kamingawan nga waray na mag-uokoy nga mga tawo ug kamanampan, ngan nga igtutubyan ini ngadto han mga taga-Babilonia. Kundi papaliton na liwat an kaumhan dinhe hini nga tuna. Papaliton ini hin mga tawo ngan pipirmahan, sisilyohan, ngan sasaksihan an mga dokumento hini. Mahinanabo ini didto han katunaan han Benjamin, didto han kabaryohan palibot han Jerusalem, didto han mga bungto han Juda, ngan didto han mga bungto ha sagkahon nga tuna, didto han kapatagan nga katunaan, ngan didto ha timogan han Juda. Igpapahiuli ko an mga tawo ngadto han ira tuna. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Samtang nakadto pa ako ha prisohan didto han bungsaran, inmabot na liwat ha akon an mensahe han Ginoo. Naghimangraw ha akon an Ginoo nga naghimo han tuna, nga nagporma ngan nagpahimutang hini. Hiya nga an ngaran, an Ginoo, nagsiring, “Sangpit ha akon ngan babatonon ko ikaw; pagsusumatan ko ikaw hin urosahon ngan makatitingala nga mga butang nga diri gud nimo hinbabaroan. Nasiring ako nga Ginoo nga Dyos han Israel nga tungod han pagsulonga ha iya magkakaruruba an kabablayan han Jerusalem ngan an hadianon nga palasyo han Juda. May pira nga makikig-away han mga taga-Babilonia nga magpupuno han kabablayan hin patay nga mga lawas hadton akon pagpupukanon tungod han akon kasina ug kapungot. Tinalikdan ko ini nga syudad tungod han mga magraot nga ginbuhat han mga tawo hini. Kundi pagtatambalon ko ini nga syudad ngan an mga tawo hini, ngan igpapahiuli ko ha ira an maupay nga panlawas. Igpapakita ko ha ira an tim-os nga kalinaw ngan kahimyangan. Hihimoon ko nga mainuswagon an Israel ug Juda ngan igbabalik ko hira ngadto han ira kahimtang hadto anay. Paglilinisan ko hira tikang han ira mga sala nga ira nabuhat kontra ha akon, ngan pasasayloon ko an ira mga sala ngan an ira pagsupil. Magigin surok hin kalipayan, kadungganan, ug parayaw ha akon an Jerusalem; ngan mahahadlok ngan makurog an tagsa nga nasod han kalibutan kon hibatian nira an mga kaupayan nga akon ginbuhat para han mga tawo han Jerusalem ngan an kauswagan nga akon gindara ngada han syudad.” Nagsiring an Ginoo, “Nasiring an mga tawo nga sugad hin kamingawan ini nga dapit, nga waray tawo o kamanampan nga nag-uokoy. Ngan matuod ini; waray sulod an mga bungto han Juda ngan an kakalsadahan han Jerusalem; waray didto nag-uokoy nga mga tawo o mga mananap. Kundi dinhe hini nga mga dapit hibabatian mo na liwat an gogliat hin pagrayhak ngan pagkalipay ngan an maglipayon nga mga tingog hin mga kombite hin pagkasal. Hibabatian mo in nagkakaranta nga mga tawo samtang nagdadara hira hin mga halad hin pagpasalamat ngadto han akon Templo; masiring hira, ‘Pagpasalamat ngadto han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, kay maupay hiya, ngan waray kataposan an iya paghigugma.’ Paghihimoon ko ini nga tuna nga sugad hin kamainuswagon han hadto anay. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Dinhe hini nga tuna nga sugad hin kamingawan ngan waray nag-uokoy nga mga tawo ngan mga mananap, magkakamay-ada na liwat mga panabsaban nga pagdada-an han mga magmarangno han ira mga karnero. Didto han mga bungto han sagkahon nga katunaan, didto han kapatagan nga mga tuna, ngan didto ha timogan han Juda, didto han katunaan han Benjamin, didto han kabaryohan nga palibot han Jerusalem, ngan didto han mga bungto han Juda, mag-iihap na liwat han ira mga karnero an mga magmarangno. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Maabot an panahon nga pagtutumanon ko an akon iginsaad ha mga tawo han Israel ug Juda. Hito nga panahon pagpipilion ko nga hadi in usa nga matadong nga tulin ni David. Magbubuhat ini nga hadi han matadong ngan husto ha bug-os nga tuna. Matatalwas ngan mag-uokoy hin waray kahadlok an mga tawo han Juda ug Jerusalem. Pagtatawgon an syudad nga ‘Aton Katalwasan An Ginoo.’ Nagsasaad ako nga Ginoo nga dayuday magkakamay-ada tulin ni David nga maghahadi han Israel, ngan dayuday magkakamay-ada kapadian tikang han tribo ni Levi nga mag-aalagad ha akon ngan maghahalad hin mga halad nga tinubod, mga halad nga pagkaon, ngan iba pa nga mga halad.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Naghimo ako hin ginsaaran han adlaw ngan han gab-i, basi dayuday matutuman an ira igo nga mga panahon; ngan diri gud makakawang ini nga ginsaaran. Ha amo nga paagi naghimo ako hin ginsaaran kan David nga akon surugoon nga dayuday magkakamay-ada hiya usa nga tulin nga maghahadi, ngan naghimo ako hin ginsaaran han kapadian han tribo ni Levi nga dayuday mag-aalagad hira ha akon; ngan diri gud makakawan ini nga mga ginsaaran. Papadamoon ko an mga tulin ni David nga akon surugoon ngan an kapadian han tribo ni Levi; basi masugad hira han diri gud maiihap nga kabiton-an ha langit o han mga baras ha baybayon.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Waray ka ba mahibaro han ginsiring han mga tawo nga iginsikway ko na an Israel ug Juda, an duha nga mga panimalay nga akon ginpili? Sanglit gintatamay nira an akon mga tawo ngan diri na nira gin-iisip nga usa nga nasod. Kundi ako nga Ginoo may-ada usa nga ginsaaran han adlaw ug han gab-i, ngan ginhimo ko an mga balaod nga nagmamando han tuna ug langit. Ngan sugad nga akon ini ginbuhat, akon man papadayonon an akon ginsaaran han mga tulin ni Jacob ngan kan David nga akon surugoon. Pipilion ko in usa han mga tulin ni David nga maghahadi han mga tulin ni Abraham, Isaac, ug Jacob. Magmamaloloy-on ako han akon mga tawo ngan hihimoon ko nga magmainuswagon na liwat hira.” Naghimangraw ha akon an Ginoo han ginsusulong an Jerusalem ngan an higrani hini nga mga bungto ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan han iya kasondalohan, nga binuligan hin mga sondalo han ngatanan nga mga nasod ngan mga katawhan nga sakop niya. Ginpakadto ako han Ginoo nga Dyos han Israel hin pagsiring kan Hadi Sedequias han Juda, “Igtutubyan ko an Ginoo, ini nga syudad ngadto han hadi han Babilonia, ngan pag-uugtangon ini niya. Diri ka makakalikay; mabibihag ka ngan igtutubyan ka ha iya. Igkakaatubang ngan igkakahimangraw ka ha iya; niyan mapakadto ka ha Babilonia. Sedequias, pamati han akon igsisiring hiunong ha imo. Diri ka mapatay ha pag-awayan. Mapatay ka dida hin kalinaw, ngan sugad nga nagtubod hin insyenso an mga tawo han paglubong nira han imo kaapoy-apoyan nga kahadian nga una ha imo, magtutubod man hira hin insyenso para ha imo. Magmamabidoon hira tungod ha imo ngan masiring hira, ‘Patay na an amon hadi!’ Ako nga Ginoo an nagyakan.” Niyan iginhatag ko ini nga mensahe kan Hadi Sedequias didto ha Jerusalem, samtang ginsusulong an syudad han kasondalohan han hadi han Babilonia. Ginsulong liwat han kasondalohan an Laquis ug Azeca, nga amo nala an pinarig-on nga mga syudad nga nahisalin didto ha Juda. Nagkasabot hi Hadi Sedequias ngan an mga tawo han Jerusalem nga ira bubuhian an ira Hebreohanon nga mga oripon nga kalalaken-an ngan kababayen-an, basi mawaray na mag-oripon hin igkasi Israelita. Nagkasarabot an ngatanan nga mga tawo ngan an ira mga pangulo nga bubuhian an ira mga oripon, ngan diri na gud hira mag-ooripon ha ira. Ira ginbuhian gudman hira, kundi waray pag-iha naliwat an ira mga hunahuna, gin-oripon na liwat nira adton ira mga gin-oripon hadto. ira bubuhian, ha kada ikapito ka tuig, an bisan hin-o nga igkasi Hebreohanon nga oripon, nga nag-aalagad ha ira sulod hin unom ka tuig. Kundi waray gud bumali ha akon an iyo kaapoy-apoyan o mamati han akon iginsiring. Pira pa la ka adlaw nga inmagi, ginliwat niyo an iyo mga hunahuna ngan ginbuhat niyo an nakalipay ha akon. Nagkasarabot kamo ngatanan nga bubuhian niyo an iyo igkasi mga Israelita, ngan naghimo kamo hin ginsaaran ha akon atubangan didto han Templo nga ginsisingbahan ha akon. Kundi ginliwat ngahaw niyo an iyo mga hunahuna ngan ginpakaalohan ako niyo. Ginkuha liwat niyo ngatanan an mga oripon nga iyo pinanmuhian sumala han ira gin-ungara, ngan ginpugos na liwat niyo hira ngadto hin pagkaoripon. Sanglit yana, nasiring ako nga Ginoo nga sinmupak kamo ha akon; waray niyo tagi han ira kagawasan an iyo igkasi mga Israelita. Maupay man, tatagan ko kamo han iyo kagawasan: an kagawasan hin kamatay pinaagi hin araway, hin sakit, ngan hin gutom. Hihimoon ko nga an tagsa nga nasod dinhe ha kalibutan mahadlok han akon pagbubuhaton ha iyo. Igtutubyan ko hira ngadto han ira mga kaaway nga karuyag pumatay ha ira, ngan pagkakaonon han katamsihan ngan ihalas nga kamanampan an ira patay nga mga lawas. Igtutubyan ko liwat hi Hadi Sedequias han Juda ngan an iya mga opisyal ngadto hadton mga karuyag pumatay ha ira. Igtutubyan ko hira ngadto han kasondalohan han Babilonia nga inmundang na hin pagsulong ha iyo. Susugoon ko hira ngan mabalik hira nganhi hini nga syudad. Pagsusulongon, pagbibihagon, ngan pag-uugtangon ini nira. Paghihimoon ko nga sugad hin kamingawan nga waray tawo nga nag-uokoy an mga bungto han Juda. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Han hadi pa han Juda hi Joakim nga anak ni Josias, nagsiring ha akon an Ginoo, “Pakadto han mga sakop han banay han mga Recabita ngan pakighimangraw ha ira. Niyan dad-a hira ngadto hin usa han mga kwarto didto han Templo ngan tagayi hira hin bino.” Sanglit ginkuha ko an bug-os nga banay han mga Recabita—hira Jaasanias (nga anak hin lain nga Jeremias nga anak ni Habasinias) ngan an ngatanan niya nga kabugtoan ngan mga anak nga kalalaken-an— ngan gindara ko hira ngadto han Templo. Gindara ko hira ngadto han kwarto han mga tinun-an ni Hanan nga manaragna, nga anak ni Igdalias. Igbaw ini nga kwarto han kwarto ni Maasias nga anak ni Salum, nga usa nga importante nga opisyal han Templo, ngan hirani han mga kwarto han iba nga mga opisyal. Niyan iginbutang ko in mga kopa ug mga makaong nga puno hin bino ha atubangan han mga Recabita, ngan ginsiring ko hira, “Inom kamo hin bino.” Kundi binmaton hira, “Diri kami nainom hin bino. Gintugon kami ni Jonadab nga amon ginikanan, nga anak ni Recab, nga diri gud kami ngan an amon mga tulin uminom hin bino. Gintugon liwat kami niya nga diri magbalay o mag-uma, ngan diri magtanom hin mga urubasan o pumalit hin mga ubas. Ginsugo kami niya nga mag-ukoy la kami ha mga tulda, basi magpabilin kami dinhe hini nga tuna nga amon gin-uokyan sugad hin mga diri kinikilala nga mga tawo. Ginsugot namon an ngatanan nga mga tugon nga iginhatag ha amon ni Jonadab. Diri gud kami nainom hin bino, sugad man an amon mga asawa ngan an amon mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Kundi han pagsulonga ni Hadi Nabucodonosor han nasod, nagkasarabot kami hin pagkanhi ha Jerusalem basi makalikay han kasondalohan han Babilonia ug Siria. Sanglit nag-uokoy kami yana dinhe ha Jerusalem.” Ginsugot han mga tulin ni Jonadab an iya sugo hin diri pag-inom hin bino, ngan ngada yana gud nga adlaw waray ha ira nainom hin bino. Kundi ginhinimangrawan ko kamo, ngan waray kamo magsugot ha akon. Nagpadayon ako hin pagpadara ngada ha iyo han ngatanan ko nga mga surugoon nga mga manaragna, ngan ginsiring kamo nira hin pagbaya han iyo magraot nga mga panggawi ngan hin pagbuhat han matadong. Ginpahimatngon kamo nira hin diri pagsingba ngan pag-alagad hin iba nga kadiyosan, basi makagpadayon kamo hin pag-ukoy didto han tuna nga iginhatag ko ha iyo ngan ha iyo kaapoy-apoyan. Kundi waray gud kamo mamati o bumali ha akon. Ginsugot han mga tulin ni Jonadab an sugo nga iginhatag ha ira han ira ginikanan, kundi waray gud kamo nga mga tawo magsugot ha akon. Sanglit yana, ipadadara ko, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, ngada ha iyo nga mga tawo han Juda ngan han Jerusalem an ngatanan nga karat-an nga akon iginsaad. Pagbubuhaton ko ini kay waray kamo mamati han akon mga himangraw ha iyo, ngan waray kamo bumaton han akon pagtawaga ha iyo.” Niyan ginsumatan ko an Recabita nga banay nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, “Ginsugot niyo an iginsugo ha iyo ni Jonadab nga iyo ginikanan; ginsunod niyo an ngatanan niya nga mga tugon, ngan ginbuhat niyo an ngatanan nga iginsugo niya ha iyo. Sanglit nagsasaad ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, nga hi Jonadab nga anak ni Recab dayuday magkakamay-ada usa nga tulin nga lalake nga mag-aalagad ha akon.” Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joakim nga anak ni Josias, nagsiring ha akon an Ginoo, “Kuha hin usa nga linikid nga basahan ngan igsurat dida hini an ngatanan nga iginsumat ko ha imo mahitungod han Israel ug Juda, ngan han ngatanan nga mga nasod. Igsurat an ngatanan nga iginsumat ko ha imo tikang han syahan nga paghimangraw ko ha imo, han hadi pa hi Josias, ngada yana. Bangin bayaan han mga tawo han Juda an ira magraot nga mga panggawi kon hibatian nira an ngatanan nga karat-an nga akon ipadadara ha ira. Niyan pasasayloon ko an ira pagkamaraot ngan an ira mga sala.” Sanglit gintawag ko hi Baruc nga anak ni Nerias ngan iginpasurat ko ha iya an ngatanan nga iginsiring ha akon han Ginoo. Ngan iginsurat ni Baruc ini ngatanan dida han linikid nga basahan. Niyan iginhatag ko kan Baruc inin masunod nga mga tugon: “Diri na ako tinutugotan hin pagsulod han Templo. Kundi karuyag ko nga kumadto ka didto ha sunod nga higayon nga nagpupuasa an mga tawo. Pagbabasahon mo hin dako nga tingog an linikid nga basahan, basi hibatian nira an ngatanan nga iginsiring ha akon han Ginoo, ngan akon iginpasurat ha imo. Buhata ini ha usa nga dapit nga makakabati ha imo an ngatanan, upod an mga tawo han Juda nga nagkaabot tikang han ira mga bungto. Bangin mag-ampo hira ngadto han Ginoo ngan bumaya han ira magraot nga mga ginawian, kay gintarhog han Ginoo ini nga mga tawo pinaagi han iya makalilisang nga kasina ug kapungot.” Sanglit ginbasa ni Baruc didto ha Templo an mga pulong han Ginoo, sumala han akon iginsiring ha iya. Dida han ikasiyam nga bulan han ikalima ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joakim nga anak ni Josias, nagpuasa an mga tawo ha pagpahalipay han Ginoo. Ginbuhat an pagpuasa han ngatanan nga nag-uokoy didto ha Jerusalem ngan han ngatanan nga napasingadto tikang han mga bungto han Juda. Niyan, samtang namamati an ngatanan nga mga tawo, ginbasa ni Baruc dida han linikid nga basahan an ngatanan nga akon iginsiring. Ginbasa ini niya didto ha Templo, didto han kwarto ni Gemarias nga anak ni Safan, nga sekretaryo han palasyo. Nakadto an iya kwarto ha uruigbaw nga bungsaran nga hirani han aragian han Bag-o nga Ganghaan han Templo. Hinbatian ni Micaias nga anak ni Gemarias ngan apo ni Safan, an iginsiring han Ginoo nga ginbasa ni Baruc didto han linikid nga basahan. Niyan kinmadto hiya han hadianon nga palasyo, ngadto han kwarto han sekretaryo han palasyo, nga ginkakatitirokan han ngatanan nga mga opisyal. Nakadto hira Elisama nga sekretaryo han palasyo, Delaias nga anak ni Semaias, Elnatan nga anak ni Acbor, Gemarias nga anak ni Safan, Sedequias nga anak ni Ananias, ngan an ngatanan nga iba pa nga mga opisyal. Ginsumatan hira ni Micaias han ngatanan nga hinbatian niya nga ginbasa ni Baruc ngadto han mga tawo. Niyan ginsugo han mga opisyal hi Jehudi (nga anak ni Netanias ngan apo ni Selemias, ngan apo han anak ni Cusi), hin pagsumat kan Baruc nga pagdad-on ngada ha ira an linikid nga basahan nga iya ginbasa ngadto han mga tawo. Gindara ngadto ha ira ni Baruc an linikid nga basahan. Nagsiring hira, “Lingkod ngan basaha ha amon an linikid nga basahan.” Sanglit ginbasa ni Baruc. Katapos niya pagbasa hini, naggipasirosiplat hira ha kahadlok, ngan ginsiring hi Baruc, “Kinahanglan pagsumatan ta hini an hadi.” Niyan nagpakiana hira ha iya, “Sumati kami yana, gin-unan-o mo hin pagsurat hini ngatanan? Igindikta ba ini ha imo ni Jeremias?” Binmaton hi Baruc, “Igindikta ha akon ni Jeremias an kada pulong hini, ngan iginsurat ko ini hin tinta dida hini nga basahan.” Niyan ira ginsiring hiya, “Kinahanglan lumakat ngan tumago ka ngan hi Jeremias. Kinahanglan waray makasabot kon hain kamo.” Ginbutang han mga opisyal an linikid nga basahan didto han kwarto ni Elisama nga sekretaryo han palasyo, ngan kinmadto hira han bungsaran han hadi, diin ira ginsumatan an hadi bahin han ngatanan. Niyan ginsugo han hadi hi Jehudi hin pagkuha han linikid nga basahan. Ginkuha ini niya didto han kwarto ni Elisama ngan ginbasa ini ngadto han hadi ngan han ngatanan nga mga opisyal nga natukdaw ha palibot niya. Panahon adto han kathagkot ngan nalingkod an hadi ha atubangan han kalayo didto han iya palasyo nga para han kathagkot. Kada pakakabasa ni Jehudi hin tulo o upat ka rumbay, tinatabas ini han hadi pinaagi hin gutiay nga kutsilyo ngan ilinalabog ini ngadto han kalayo. Ginbuhat ini niya ngada gud han kaubos kasunog han bug-os nga linikid nga basahan. Kundi waray gud mahadlok o magpakita hin bisan ano nga tigaman hin kabido an hadi o bisan hin-o han iya mga opisyal nga nakabati hini ngatanan. Bisan kon ginhangyo nira Elnatan, Delaias, ug Gemarias an hadi nga diri niya pagsunogon an linikid nga basahan, waray gudla hiya pamati ha ira. Niyan ginsugo han hadi hi Prinsipe Jerameel, upod hira Seraias nga anak ni Azriel ug Selemias nga anak ni Abdeel, hin pagdakop ha akon ngan kan Baruc nga akon sekretaryo. Kundi gintago kami han Ginoo. Katapos pagsunoga ni Hadi Joakim an linikid nga basahan nga akon iginpasurat kan Baruc, ginsugo ako han Ginoo hin pagkuha hin lain nga linikid nga basahan ngan pagsurat dida hini han ngatanan nga nahisurat didto han syahan nga basahan. Ginsiring ako han Ginoo nga sidngon ko an hadi, “Ginsunog mo an linikid nga basahan, ngan ginpakianhan mo hi Jeremias kon kay-ano nga nagsurat hiya nga makanhi an hadi han Babilonia ngan pagbubungkagon ini nga tuna ngan pamamatayon an mga tawo ngan an kamanampan han tuna. Sanglit yana, ako nga Ginoo nasiring ha imo, Hadi Joakim, nga waray gud tulin nimo nga maghahadi han ginhadian ni David. Iglalabog ha gawas an imo patay nga lawas nga sisirakan ini kon adlaw ngan pagtutun-ogan ini kon gab-i. Pagkakastigohon ko ikaw, an imo mga tulin, ngan an imo mga opisyal, tungod han mga sala nga ginbubuhat niyo ngatanan. Waray gud mamati han akon mga pahimatngon ikaw, o an mga tawo han Jerusalem ug han Juda, sanglit ipadadara ko ha iyo ngatanan an karat-an nga akon igintarhog.” Niyan kinmuha ako hin lain nga linikid nga basahan ngan iginhatag ko ini kan Baruc nga akon sekretaryo, ngan ginsurat niya an ngatanan nga akon igindikta. Ginsurat niya an ngatanan nga nahisurat didto han syahan nga linikid nga basahan, ngan hin sugad nga mga mensahe nga akon igindikta ha iya. Ginhimo ni Hadi Nabucodonosor nga hadi han Juda hi Sedequias nga anak ni Josias nga saliwan kan Joaquin nga anak ni Joakim. Kundi waray magtuman han mensahe nga iginhatag ha akon han Ginoo hi Sedequias, o an iya mga opisyal, o an mga tawo. Ginsugo ni Hadi Sedequias hi Jehukal nga anak ni Selemias ngan an padi nga hi Sofonias nga anak ni Maasias, nga hangyoon ako hin pag-ampo ngadto han Ginoo nga amon Dyos tungod han kaupayan han amon nasod. Diri pa ako hadto priso ngan maupay pa an akon paglinakatlakat upod han mga tawo. Ginsulong hadto an Jerusalem han mga taga-Babilonia nga kasondalohan, kundi inmisol hira han pakabati nira nga tinmabok na han pag-ultan han Ehipto an Ehiptohanon nga kasondalohan. Niyan ginsiring ako han Ginoo, an Dyos han Israel, nga sidngon hi Sedequias, “Tikanhi an Ehiptohanon nga kasondalohan hin pagbulig ha imo, kundi mangunguli hira. Niyan mabalik an mga Babilonianhon, susulongon an syudad, bibihagon ngan uugtangon an syudad. Nagpapahimatngon ha iyo ako nga Ginoo nga diri niyo paglimbongan an iyo kalugaringon hin pakahunahuna nga diri na mabalik an mga Babilonianhon, kay waray ruhaduha, mabalik gud hira. Bisan kon pirdehon niyo an bug-os nga Babilonianhon nga kasondalohan, nga an mga nasamad nala an mahibilin, nga nanhihigda didto han ira mga tulda, mabangon pa ito nga mga tawo ngan pag-uugtangon ini nga syudad.” Inmisol tikang ha Jerusalem an Babilonianhon nga kasondalohan kay tiarabot naman an Ehiptohanon nga kasondalohan. Sanglit linmakat ako tikang ha Jerusalem ngan kinmadto ako han katunaan han Benjamin basi maangkon ko an akon bahin han hiagi han amon panimalay. Kundi han pag-abot ko ha Ganghaan ni Benjamin, ginpaukoy ako han opisyal nga tinaporan han mga sondalo didto, nga ginngaranan kan Irias nga anak ni Selemias ngan apo ni Ananias, ngan ginsiring ako, “Nakalagiw ka basi tumampo ka han mga Babilonianhon!” Binmaton ako, “Buwa ito! Diri ako nakalagiw.” Kundi waray gud pamati ha akon hi Irias. Gindakop lugod ako niya ngan gindara ako ngadto han mga opisyal. Napungot gud hira ha akon, ngan ira iginpalatob ako ngan ginpriso didto han balay ni Jonatan nga sekretaryo han palasyo, kanay balay ginhimo nga usa nga prisohan. Iginsulod ako hin usa nga prisohan ha ilarom han tuna, ngan naiha an akon ka priso. Paglabay hin panahon ginpakuha ako ni Hadi Sedequias, ngan didto ha palasyo, ginhilit ako niya hin pagpakiana, “May-ada ba mensahe tikang han Ginoo?” “May-ada,” binmaton ako, ngan nagsiring pa ako, “Igtutubyan ka ngadto han hadi han Babilonia.” Niyan nagpakiana ako, “Ano nga sala an akon nabuhat kontra ha imo, o han imo mga opisyal, o hini nga mga tawo, nga iginpapriso mo man ako? Ano an nahinabo han imo mga manaragna nga nagsumat ha imo nga diri masulong ha imo o han nasod an hadi han Babilonia? Ngan yana, Harangdon nga Hadi, naghahangyo ako ha imo nga pamatian mo ako ngan pagbuhaton mo an akon hinahangyo ha imo. Ayaw gud ako igbalik ngadto han prisohan didto han balay ni Jonatan. Kon igbalik mo ako, mapatay gud ako didto.” Sanglit nagsugo hi Hadi Sedequias nga pagprisohon ako didto han bungsaran han palasyo. Nagpabilin ako didto, ngan kada adlaw tinatagan ako hin usa ka bug-os nga tinapay tikang han mga panaderiya, ngada han kaubos han ngatanan nga tinapay didto han syudad. Nakabati hira Sefatias nga anak ni Matan, Gedalias nga anak ni Pasur, Jehukal nga anak ni Selemias, ug Pasur nga anak ni Malquias nga nagsinumat ako han mga tawo nga nagsiring an Ginoo, “Mapatay pinaagi hin araway, hin gutom, o hin sakit an bisan hin-o nga magpabilin dinhe ha sakob han syudad. Kundi diri mapatay an bisan hin-o nga gumawas ngan umampo ngadto han mga Babilonianhon. Makakalikay hiya han iya kinabuhi.” Nagsumat liwat ako ha ira nga nagsiring an Ginoo, “Itutubyan ko ngadto han Babilonianhon nga kasondalohan ini nga syudad, ngan pagbibihagon ini nira.” Niyan kinmadto han hadi an mga opisyal ngan nagsiring, “Kinahanglan pagpatayon ini nga tawo. Ginpapatalaw niya an mga sondalo dinhe han syudad pinaagi hin sugad nga pagyakan, ngan amo ngahaw an iya ginbubuhat ngadto han iba pa nga nahibilin dinhe han syudad. Diri hiya nagtitinguha hin pagbulig han mga tawo; karuyag la niya an pagdaot ha ira.” Binmaton hi Hadi Sedequias, “Maupay man, buhata nala ha iya an iyo karuyag. Diri ako makakapugong ha iyo.” Sanglit ginkuha ako nira ngan gintunton ako pinaagi hin mga pisi ngadto han atabay ni Prinsipe Malquias, nga nakada ha bungsaran han palasyo. Waray tubig an atabay, kundi may-ada lapok la, ngan nahiunlod ako dida han lapok. Kundi nakabati hi Ebedmelec nga usa nga Sudanhon, nga usa nga yunuko, nga nagtratrabaho didto han hadianon nga palasyo, nga iginsulod ako nira didto han atabay. Hito nga panahon, nakikigmiting an hadi didto ha Ganghaan han Benjamin. Sanglit kinmadto hi Ebedmelec ngan ginsiring an hadi, “Harangdon nga Hadi, sayop an ginbuhat hini nga mga tawo. Ginhulog nira ngadto han atabay hi Jeremias, ngan mapatay gud hiya hin gutom, kay waray naman pagkaon dinhe ha syudad.” Niyan nagsugo an hadi kan Ebedmelec nga magdara hiya hin tulo ka tawo, basi kuhaon ako tikang han atabay nga diri pa ako mapatay. Sanglit kinmadto hi Ebedmelec upod an mga tawo, ngadto han hirimosan nga kwarto han palasyo ngan kinmuha hiya hin baya na nga mga panapton nga iya gintunton ha akon pinaagi hin mga pisi. Ginsiring ako niya nga ihapin ko an dugnit ha ilarom han akon mga butkon basi diri ako mapilasan han mga pisi. Ginbuhat ko ini, ngan ginbutong ako nira paggawas han atabay. Katapos hito, ginpriso ako didto han bungsaran. Ha lain nga higayon, ginpakuha ako ni Hadi Sedequias ngan gindara ako ngadto ha iya didto han ikatulo nga aragian han Templo, ngan nagsiring hiya, “Mapakiana ako ha imo, ngan karuyag ko nga pagsumatan mo ako han bug-os nga kamatuoran.” Binmaton ako, “Kon pagsumatan ko ikaw han kamatuoran, pagpapatayon mo ako, ngan kon sagdonan ko ikaw, diri ka gud mabali.” Sanglit nagsaad ha akon hin sekreto hi Hadi Sedequias, “Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Dyos nga naghatag ha aton hin kinabuhi, nga diri ko ikaw pagpapatayon o igtutubyan ngadto han mga tawo nga karuyag magpatay ha imo.” Niyan ginsumatan ko hi Sedequias nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, an Dyos han Israel, “Kon umampo ka ngadto han mga opisyal han hadi han Babilonia, matatalwas an imo kinabuhi ngan diri pag-uugtangon ini nga syudad. Tatalwason ka ngan an imo panimalay. Kundi kon diri ka umampo, ighahatag ini nga syudad ngadto han mga Babilonianhon nga mag-uugtang hini, ngan diri ka makakalikay tikang ha ira.” Kundi binmaton an hadi, “Nahadlok ako han aton mga igkasi taga nasod nga binmaya hin pagtampo han mga Babilonianhon. Bangin igtubyan ako ngadto ha ira, ngan pagkastigohon ako nira.” Nagsiring ako, “Diri ka igtutubyan ngadto ha ira. Naghahangyo ako ha imo nga pagsugton mo an mensahe han Ginoo; niyan maghihingaupay ka, ngan matatalwas an imo kinabuhi. Kundi iginpakita ha akon han Ginoo pinaagi hin usa nga panan-awon an mahinanabo kon diri ka umampo ha ira. Hinkit-an ko dida hini nga panan-awon nga gintutugwayan an ngatanan nga kababayen-an nga nahibilin didto han hadianon nga palasyo han Juda ngadto han mga opisyal han hadi han Babilonia. Pamatii an ira ginyayakan han nagkakalakat hira, ‘Ginlimbongan an hadi han labi kasuok niya nga kasangkayan, ginlupigan hiya nira. Ngan yana nga nahibunlod na ha lapok an iya mga tiil, ginbayaan hiya han iya kasangkayan.’” Niyan igindugang ko pa, “Pagdadad-on an ngatanan mo nga kababayen-an ngan mga anak ngadto han mga Babilonianhon, ngan diri ka makakalikay ha ira. Pagdadad-on ka nga priso han hadi han Babilonia, ngan pag-uugtangon ini nga syudad.” Binmaton hi Sedequias, “Ayaw pagpahibaroa an bisan hin-o hiunong hini nga aton paghimangraw, ngan diri makulba an imo kinabuhi. Kon mahibaro an mga opisyal nga nakighimangraw ako ha imo, mapakanhi hira ngan mapakiana hira ha imo han aton ginhimangraw. Magsasaad hira nga diri ka pagpapatayon kon pagsumatan mo hira han ngatanan. Sumati la hira nga nakimalooy ka ha akon nga diri ka igbalik ngadto han prisohan ngan mamatay ka didto.” Niyan nagkaabot an ngatanan nga mga opisyal ngan ginpakianhan ako, ngan ginsumatan ko hira han ngatanan nga igintugon ha akon han hadi. Waray na gud nira sadang mahimo kay waray man ha ira nakabati han akon ginhimangraw han hadi. Ngan ginpriso ako didto han bungsaran han palasyo ngada han adlaw han kabihag na han Jerusalem. Dida han ikanapulo nga bulan han ikasiyam ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias han Juda, inmabot hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia upod an bug-os niya nga kasondalohan, ngan ginsulong an Jerusalem. Dida han ikasiyam ka adlaw han ikaupat ka bulan han ika-11 ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias, nagkabubuho an mga pader han syudad. ( Han kapukan na han Jerusalem, nagkaabot an ngatanan nga labaw nga mga opisyal han hadi han Babilonia ngan nagkalingkod hira didto han Butnga nga Ganghaan, lakip hira Nergal Sareser, Samgar Nebo, Sarsequim, ug hin lain pa nga Nergal Sareser. ) Han pakakita ni Hadi Sedequias ngan han ngatanan niya nga mga sondalo han nahinanabo, nagtalinguha hira hin pagpalagiw tikang han syudad dida han gab-i. Nag-agi hira dida han hadianon nga tanaman ngadto han aragian nga nagsusumpay han duha nga mga pader, ngan pinmalagiw hira tipakadto ha Kahamub-an han Jordan. Kundi ginlanat hira han Babilonianhon nga kasondalohan ngan nadakop hi Sedequias didto han kapatagan nga hirani han Jerico. Niyan ira gindara hiya ngadto kan Hadi Nabucodonosor nga nakadto han syudad han Ribla didto han katunaan han Hamat, ngan didto ginhukman hiya ni Nabucodonosor. Didto ha Ribla pinanmatay han hadi an mga anak ni Sedequias samtang nagkikita hi Sedequias, ngan iginpapatay liwat niya an mga opisyal han Juda. Katapos hini, iginpalukat niya an mga mata ni Sedequias ngan ginkadenahan hiya ngan gindara ngadto ha Babilonia. Hito ngahaw nga higayon ginsunog han mga Babilonianhon an hadianon nga palasyo ngan an kabablayan han mga tawo, ngan ginbungkag an mga pader han Jerusalem. Ha kataposan gindara nga mga priso ni Nebusaradan, an gilalabawi nga kapitan, ngadto ha Babilonia an mga tawo nga nahibilin didto ha syudad upod an mga binmaya hin pagtampo ha iya. Iginbilin niya didto ha tuna han Juda in pira la han labi ka kablas nga mga tawo nga waray mga hiagi, ngan iya gintagan hira hin mga urubasan ngan kaumhan. Kundi ginsugo ni Hadi Nabucodonosor hi Nebusaradan nga gilalabawi nga kapitan hin paghatag hinin masunod nga sugo: “Kadtoa ngan pamilnga hi Jeremias ngan mangnoi hiya hin maupay. Ayaw hiya paglabti, kundi tumana an bisan ano nga iya karuyag.” Samtang priso pa ako didto han bungsaran han palasyo, gintugon ako han Ginoo hin pagsumat kan Ebedmelec nga Sudanhon nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, an Dyos han Israel, “Sugad han akon iginsiring, ipadadara ko hini nga syudad an iya kapirdehan ngan diri an iya kauswagan. Ngan kon mahinabo na ini, aadto ka ngan saksi ka hini ngatanan. Kundi ako nga Ginoo an mananalipod ha imo ngan diri ka igtutubyan ngadto han mga tawo nga imo nahahadlokan. Tatalwason ko ikaw ha kataragman ngan diri ka pagpapatayon. Makakalikay ka nga buhi kay sinmarig ka ha akon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw ha akon an Ginoo katapos pagbuhii ha akon didto ha Rama ni Nebusaradan nga gilalabawi nga kapitan. Gindara ako ngadto nga kinadenahan kaupod han iba nga mga tawo nga tikang ha Jerusalem ug Juda nga gindadara nga mga bihag ngadto ha Babilonia. Iginbulag ako han iba ngan ginsiring ako han gilalabawi nga kapitan, “An Ginoo nga imo Dyos nagtarhog hin pagbungkag hini nga tuna, ngan yana gintuman na niya an iya iginsiring. Nahinabo ini ngatanan kay nakasala ngan sinmupak han Ginoo an iyo mga tawo. Yana huhubaran ko ikaw han mga kadena ha imo mga kamot ngan bubuhian ko ikaw. Kon karuyag mo hin pag-upod ha akon ngadto ha Babilonia, makakahimo ka ngan pagmamangnoan ko ikaw. Kundi kon diri ka maruyag hin pag-upod, diri ka kinahanglan kumadto. Imo an bug-os nga nasod ngan ikaw an pagpili kon hain ka karuyag hin pag-ukoy ngan waray maglalabot ha imo.” Kundi waray ako magbaton ha iya, sanglit nagsiring ha akon hi Nebusaradan, “Balik ngadto kan Gedalias nga anak ni Ahikam ngan apo ni Safan, nga gintudlok han hadi han Babilonia nga gobernador han mga bungto han Juda. Mahihimo nga lumungon ka ha iya ngan mag-ukoy tampo han mga tawo, o mahihimo liwat nga kumadto ka ha bisan diin nga imo naruruyagan.” Niyan gintagan ako niya hin usa nga regalo ngan hin pagkaon nga akon pagdadad-on, ngan ginpalakat ako niya. Kinmadto ako ha Mispa hin paglungon kan Gedalias ngan nag-ukoy ako tampo han mga tawo nga nahibilin didto han tuna. Waray magtubyan in may pira nga Judiyo nga mga opisyal ngan mga sondalo nga waray umampo han hadi. Nakabati hira nga ginhimo han hadi han Babilonia hi Gedalias nga gobernador han tuna, ngan iginbutang hiya nga tinaporan hadton ngatanan nga waray mabihag ngadto ha Babilonia—an labi ka kablas nga mga tawo han tuna. Sanglit kinmadto kan Gedalias didto ha Mispa hira Ismael nga anak ni Natanias, Johanan nga anak ni Carias, Seraias nga anak ni Tanehumet, an mga anak ni Efai nga taga-Netofa, ug Jesonias nga taga-Maaca, kaupod han ira mga tawo. Nagsiring ha ira hi Gedalias, “Nagpapasarig ako ha iyo nga kinahanglan umampo na kamo ngadto han mga Babilonianhon ngan waray niyo sadang kahadlokan. Pag-ukoy kamo dinhe hini nga tuna, pag-alagad kamo han hadi han Babilonia, ngan maghihingaupay kamo. Mag-uokoy ako dinhe ha Mispa ngan matindog ako para ha iyo kon kumanhi an mga Babilonianhon. Kundi makakagtirok ngan makakaghimos kamo hin bino, mga bunga hin kahoy, ug lana hin olibo, ngan makakag-ukoy kamo didto han mga baryo nga iyo ginsasakop.” Hito ngahaw nga panahon nakabati an ngatanan nga mga Israelita didto ha Moab, Amon, Edumea, ug iba pa nga mga nasod, nga gintugotan han hadi han Babilonia in mga Israelita hin pagpabilin didto ha Juda, ngan nga ginhimo niya nga ira gobernador hi Gedalias. Sanglit binayaan nira an mga dapit diin hira nagsasarang ngan binmalik hira ngadto ha Juda. Kinmadto hira kan Gedalias didto ha Mispa, ngan didto nagtirok hira hin damo nga bino ngan mga bunga hin kahoy. Katapos hini, kinmadto kan Gedalias didto ha Mispa hi Johanan ngan an mga pangulo han mga sondalo nga waray umampo han hadi, ngan nagsiring ha iya, “Diri ka ba maaram nga ginsugo ni Hadi Baalis han Amon hi Ismael hin pagpatay ha imo?” Kundi waray tumuod hini hi Gedalias. Niyan nagsiring ha iya hin sekreto hi Johanan, “Tugoti ako hin pagkadto ngan pagpatay kan Ismael, ngan waray mahibabaro kon hin-o an nagbuhat hini. Kay ano nga tutugotan hiya hin pagpatay ha imo? Makakagpasarang ito han ngatanan nga mga Judiyo nga nag-uokoy upod ha imo, ngan makakadara ini hin karat-an ha ngatanan nga mga tawo nga nahibilin dinhe ha Juda.” Kundi binmaton hi Gedalias, “Ayaw pagbuhata ini! Diri matuod an imo iginsiring mahitungod kan Ismael!” Dida han ikapito ka bulan hito nga tuig, kinmadto hin pakigkita kan Gobernador Gedalias hi Ismael nga anak ni Natanias ngan apo ni Elisama, nga sakop han hadianon nga panimalay ngan usa han puno nga mga opisyal han hadi, upod in napulo ka tawo. Samtang nagsasasaro hira hin pagkaon, nanhulbot han ira mga espada hira Ismael ngan an napulo ka tawo nga upod niya, ngan ginpatay hi Gedalias. Ginpatay liwat ni Ismael an ngatanan nga mga Israelita nga kaupod ni Gedalias didto ha Mispa ngan an Babilonianhon nga mga sondalo nga iginkatuman nga nakadto. Han pagkabuwas, ha waray pa hibabaroi nga ginpatay hi Gedalias, nagkaabot in 80 ka tawo tikang ha Siquem, Silo, ug Samaria. Gintusaran nira an ira mga bungot, ginggisi an ira mga panapton, ngan ginsamad nira an ira kalugaringon nga lawas. Nagdadara hira hin mga pagkaon ug insyenso nga ighahalad nira didto han Templo. Sanglit ginmawas han Mispa hi Ismael nga nagtitinangis hin pagtapo ha ira. Han pag-abot niya ngada ha ira, nagsiring hiya, “Sakob kamo hin pagkita kan Gedalias.” Han paghisulod gudla nira han syudad, pinanmatay hira ni Ismael ngan han iya mga tawo ngan iginhulog an ira mga lawas ngadto hin usa nga atabay. Kundi may-ada napulo katawo dida han hugpo nga nagsiring kan Ismael, “Ayaw gad kami pagpataya. May-ada namon trigo, dawa, lana hin olibo, ug dugos nga gintago didto han kaumhan.” Sanglit iya gintalwas hira. An atabay nga ginhulogan ni Ismael han mga lawas han mga tawo nga iya pinanmatay amo an dako nga atabay nga gin-ukab ni Hadi Asa hadto han pagsulonga ha iya ni Hadi Baasa han Israel. Ginpuno ni Ismael han mga lawas an atabay. Niyan ginpriso ni Ismael an mga anak nga kababayen-an han hadi ngan an ngatanan nga mga tawo didto ha Mispa, nga ginpamangnoan kan Gedalias ni Nebusaradan nga gilalabawi nga kapitan. Gindara hira nga mga priso ni Ismael, ngan nagkalakat hira tipakadto han katunaan han Amon. Nakabati hi Johanan ngan an ngatanan nga kaupod niya nga mga pangulo han kasondalohan, han sala nga ginbuhat ni Ismael. Sanglit ginlanat nira hi Ismael upod an ira mga tawo ngan hin-abtan hiya hirani han dako nga linaw didto ha Gabaon. Han pakakita han mga priso ni Ismael kan Johanan ngan han mga pangulo han kasondalohan nga kaupod niya, nalipay hira, ngan tinmalikod ngan nagdadlagan ngadto ha ira. Kundi nakalikay kan Johanan hi Ismael ngan hin walo han iya mga tawo, ngan pinmalagiw hira ngadto ha tuna han Amon. Niyan gindumara ni Johanan ngan han mga pangulo han kasondalohan nga kaupod niya an mga tawo nga ginbihag ni Ismael tikang ha Mispa han katapos pagpataya kan Gedalias—mga sondalo, kababayen-an, kabataan, ngan mga yunuko. Niyan nagkaabot an ngatanan nga mga pangulo han kasondalohan lakip hira Johanan nga anak ni Carias ug Azarias nga anak ni Osaias, upod an magkalainlain nga mga tawo, ngan nagsiring ha akon, “Buhata gad an amon hahangyoon ha imo! Ig-ampo gad kami ngadto han Ginoo nga aton Dyos. Ig-ampo kami ngatanan nga nanhisalin nga buhi. Hadto anay damo kami; kundi yana gutiay nala kami nga nanhisalin, sugad han imo hinkikit-an. Pag-ampo nga igtutdo kami han Ginoo nga aton Dyos han dalan nga amon paglalaktan, ngan han amon pagbubuhaton.” Binmaton ako, “Maupay man. Mag-aampo ako ngadto han Ginoo nga aton Dyos sumala han iyo hangyo, ngan igsusumat ko ha iyo an bisan ano nga iya igsiring. Diri ako maglilirong ha iyo hin bisan ano.” Niyan nagsiring hira ha akon, “Matinuod ngan matinumanon unta nga saksi kontra ha amon an Ginoo, kon diri namon pagtumanon an ngatanan nga mga sugo nga ihahatag ha imo para ha amon han Ginoo nga aton Dyos. Makalipay ini ha amon o diri, susugton namon an Ginoo nga aton Dyos, ngan mag-ampo ka ha iya para ha amon. Waray maraot nga amon dadangatan kon magsugot kami ha iya.” Paglabay hin napulo ka adlaw naghimangraw ha akon an Ginoo; sanglit gintirok ko hira Johanan, an ngatanan nga mga pangulo han kasondalohan nga kaupod niya, ngan an ngatanan nga iba nga mga tawo. Ginsiring ko hira, “An Ginoo nga Dyos han Israel, nga akon gin-ampoan hin pangaro han iyo hangyo nagsiring, ‘Kon karuyag niyo magpadayon hin pag-ukoy dinhe hini nga tuna, pagtitindogon ko kamo ngan diri ko kamo pagpupukanon; igtatanom ko kamo ngan diri ko kamo gagaboton. Nakapabido hin duro ha akon an karat-an nga gindara ko ha iyo. Hunong na kamo hin pagkinahadlok han hadi han Babilonia. Kaupod ako niyo ngan pagtatalwason ko kamo ha iya gahom. Tungod nga maloloy-on ako, tatalinguhaon ko nga malooy hiya ha iyo basi paulion kamo. Ako nga Ginoo an nagyakan.’ hiaabotan kamo han araway nga iyo nahahadlokan ngan magsusunod ha iyo an gutom nga iyo nababarak-an, ngan magkakamatay kamo didto ha Ehipto. Magkakamatay pinaagi hin araway o hin gutom o hin sakit an ngatanan nga mga tawo nga nagtitinguha hin pagkadto ngan hin pag-ukoy didto ha Ehipto. Waray usa ha ira nga mahisasalin nga buhi, waray usa nga makakalikay han karat-an nga pagdadad-on ko ha ira.’ “Nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel, ‘Sugad han paghuwara ko han akon kasina ngan kapungot ngadto han mga tawo han Jerusalem, ighuhuwad ko man ha iyo an akon kapungot kon kumadto kamo ha Ehipto. Mahihimo kamo nga usa nga makangingirhat nga taran-awon; pag-iintrimisan kamo han mga tawo ngan gagamiton nga panhimaraot an iyo ngaran. Diri na gud kamo makakakita liwat hini nga dapit.’” Niyan nagpadayon ako, “Nagsiring an Ginoo ngada ha iyo nga mga tawo nga nanhisalin ha Juda nga diri kamo kumadto ha Ehipto. Sanglit ginpapahimatngon ko kamo yana nga nahihimo niyo in dako nga sayop. Ginhangyo ako niyo nga ig-ampo ko kamo ngadto han Ginoo nga aton Dyos, ngan nagsaad kamo nga iyo pagtutumanon an ngatanan nga iya igsusugo. Ngan yana ginsumatan ko kamo, kundi nasupak kamo han ngatanan nga iginsugo ha akon han Ginoo nga aton Dyos hin pagsumat ha iyo. Sanglit tigamni ini niyo: magkakamatay kamo pinaagi hin araway o hin gutom o hin sakit didto han tuna nga karuyag niyo kadtoan hin pag-ukoy.” Nahuman ko an pagsumat han mga tawo an ngatanan nga iginpasumat ha akon han Ginoo nga ira Dyos. Niyan nagsiring ha akon hira Azarias nga anak ni Osaias ug Johanan nga anak ni Carias, ngan an ngatanan nga magpinahitas-on nga mga tawo, “Nagbibinuwa ka. Waray ka pagsugoa han Ginoo nga aton Dyos hin pagsumat ha amon nga diri kami makadto ngan mag-ukoy didto ha Ehipto. Kundi gin-ugsong ka la kontra ha amon ni Baruc nga anak ni Nerias, basi mailarom kami han gahom han mga Babilonianhon, ngan patayon o dad-on kami nira ngadto ha Babilonia.” Sanglit waray gud magtuman han sugo han Ginoo hin pagpabilin dinhe ha tuna han Juda hi Johanan o bisan hin-o han mga opisyal han kasondalohan o bisan hin-o han mga tawo. Niyan gindara ngadto ha Ehipto ni Johanan ngan han ngatanan nga mga opisyal han kasondalohan an ngatanan nga nanhibilin didto ha Juda, upod an ngatanan nga mga tawo nga binmalik tikang han mga nasod diin iginpasarang hira: an kalalaken-an, an kababayen-an, an kabataan, ngan an mga anak nga kababayen-an han hadi. Gindara nira an ngatanan nga mga tawo nga iginbilin ni Nebusaradan nga gilalabawi nga kapitan ha ilarom han pagmangno ni Gedalias, lakip hi Baruc ngan hi ako. Ginsupak nira an sugo han Ginoo ngan kinmadto hira ha Ehipto tubtob han syudad han Tafanes. Didto nagsiring ha akon an Ginoo, “Kuha hin pira nga dagko nga mga bato ngan iglubong ini didto han sinimento nga agianan ha atubangan han aragian ngadto han balay han mga punoan dinhe hini nga syudad, ngan pakitaa han pagbuhat mo hini in pira han mga Israelita. Niyan sumati hira nga ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, Dyos han Israel, amo an magdadara han akon surugoon nga hi Nabucodonosor han Babilonia nganhi hini nga dapit, ngan igbubutang niya an iya trono ha bawbaw hini nga mga bato nga imo iginlubong, ngan magbibilad hiya han hadianon nga tulda ha bawbaw hini. Makanhi hi Nabucodonosor ngan pagpipirdehon niya an Ehipto. Mapatay pinaagi hin sakit an mga tawo nga ginhukman nga papatayon pinaagi hin sakit, pagdadad-on nga mga priso adton mga ginhukman nga pagdadad-on nga mga priso, ngan mapatay pinaagi hin araway adton mga ginhukman nga papatayon pinaagi hin araway. Susuritan ko an mga templo han kadiyosan han Ehipto, ngan pagsusunogon o pananad-on han hadi han Babilonia an ira kadiyosan. Sugad nga gintitimoran han magmarangno hin mga karnero hin mga kuto an iya panapton, pagtitimoran man han hadi han Babilonia an tuna han Ehipto ngan mabaya hiya nga madinaogon. Pagbubungkagon niya an baraan nga mga monumento nga bato didto ha Heliopolis ha Ehipto, ngan pag-uugtangon an mga templo han kadiyosan ha Ehipto.” Naghimangraw ha akon an Ginoo mahitungod han ngatanan nga mga Israelita nga nag-uokoy didto ha Ehipto, didto han mga syudad han Migdol, Tafanes, ug Memfis, ngan didto ha timogan nga bahin han nasod. Nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, “Hinkit-an niyo an ngatanan nga karat-an nga gindara ko ngadto ha Jerusalem ngan han ngatanan nga iba nga mga syudad han Juda. Bisan yana mga ruba pa ini ngan waray didto tawo nga naukoy, kay nagbuhat hin karat-an an ira mga tawo ngan gintukso ako nira hin kasina. Naghalad hira hin mga halad nga tinubod ngadto han iba nga kadiyosan ngan nag-alagad hira hin kadiyosan nga waray pagsingbaha nira o niyo o han iyo kaapoy-apoyan. Nagpinadara ako ha iyo han akon mga surugoon nga mga manaragna, nga nagsumat ha iyo hin diri pagbuhat hini nga makalilisang nga butang nga akon napupungtan. Kundi waray gud kamo mamati o bumali. Waray kamo bumaya han iyo magraot nga binuhatan hin paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han iba nga kadiyosan. Sanglit ginhuwad ko an akon kasina ug kapungot ngadto han mga bungto han Juda ngan ngadto han kakalsadahan han Jerusalem, ngan ginsuritan ko ini. Ginbayaan ko ini nga mga ruba ngan nahimo nga makangingirhat nga taran-awon ngada yana nga adlaw. “Sanglit yana napakiana ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, kon kay ano nga nagbubuhat kamo hin sugad nga maraot nga butang ngada ha iyo ngahaw? Karuyag ba niyo pagpuohon an kalalaken-an ngan kababayen-an, kabataan ngan mga minasus-an, basi waray na mahisalin han iyo mga tawo? Kay ano nga gintutukso ako niyo hin kasina pinaagi hin pagsingba hin mga diyosdiyos ngan hin paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han iba nga kadiyosan dinhe ha Ehipto nga iyo yana inuokyan? Ginbubuhat ba ini niyo hin pagdaot ha iyo la ngahaw, basi pag-intrimisan kamo han ngatanan nga mga nasod han tuna ngan paggamiton hin panhimaraot an iyo ngaran? Hinngalimtan na ba niyo an magraot nga mga butang nga ginbuhat han iyo kaapoy-apoyan, han kahadian han Juda ngan han ira kaasaw-an, niyo ngan han iyo kaasaw-an, dida han mga bungto han Juda ngan dida han kakalsadahan han Jerusalem? Kundi ngada yana nga adlaw waray pa kamo magpaubos ha iyo ngahaw. Waray pa kamo magpasidungog ha akon, o mag-ukoy dida hin pagtuman han ngatanan nga mga balaod nga iginhatag ko ha iyo ngan ha iyo kaapoy-apoyan. “Sanglit makontra ha iyo ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, ngan pagpupuohon ko an bug-os nga Juda. Mahitungod han mga tawo han Juda nga nanhibilin ngan nagtitinguha hin pagkadto ngan pag-ukoy didto ha Ehipto, pagpupuohon ko hira ngatanan. Mapatay hira ngatanan didto ha Ehipto, dagko ug gudti, pinaagi hin araway o hin gutom. Usa hira nga makangingirhat nga taran-awon; pag-iintrimisan hira han mga tawo ngan gagamiton hin panhimaraot an ira ngaran. Pagkakastigohon ko adton mga nag-uokoy didto ha Ehipto, sugad han pagkastigoha ko han Jerusalem—pinaagi hin araway, gutom, ug sakit. Waray makakalikay o mabubuhi han mga tawo han Juda nga nanhibilin ngan kinmanhi ha Ehipto hin pag-ukoy. Waray usa ha ira nga mabalik ngadto ha Juda diin nangangandoy hira hin pag-okyi na liwat. Waray gud mahibabalik labot hin gutiay la nga mga kalagiw.” Niyan nagsiring ha akon an ngatanan nga kalalaken-an nga nakasabot nga naghalad an ira kaasaw-an ngadto han iba nga kadiyosan, ngan an ngatanan nga kababayen-an nga natukdaw didto, lakip an mga Israelita nga nag-uokoy didto ha timogan han Ehipto, nga usa nga dako nga hugpo, “Nadiri kami pamati han imo iginsumat ha amon ha ngaran han Ginoo. Pagbubuhaton namon an ngatanan nga amon iginsiring nga amon pagbubuhaton. Maghahalad kami hin mga halad nga tinubod ngadto han amon diyosa nga Rayna han Langit, ngan mag-iipis kami hin mga halad nga bino ngadto ha iya sugad han ginbinuhat namon ngan han amon kaapoy-apoyan, han amon hadi ngan han amon mga pangulo, didto han mga bungto han Juda ngan didto han kakalsadahan han Jerusalem. Damo hadto an amon pagkaon, mainuswagon kami, ngan waray namon mga kakurian. Kundi tikang kami umundang hin paghalad ngadto han Rayna han Langit ngan umundang kami hin pag-ipis hin mga halad nga bino ngadto ha iya, nawarayan na kami, ngan nagkamatay an amon mga tawo pinaagi hin araway ngan hin gutom.” Ngan nagsiring pa an kababayen-an, “Han paghimo namon hin mga tinapay nga may-ada ladawan han Rayna han Langit, han paghalad namon hin mga halad nga tinubod ngadto ha iya, ngan pag-ipis hin mga halad nga bino ngadto ha iya, inmuyon han amon ginbubuhat an amon mga bana.” Niyan ginsiring ko an ngatanan nga kalalaken-an ngan kababayen-an nga binmaton hin sugad hini ha akon, “Mahitungod han mga halad nga iginhalad niyo ngan han iyo kaapoy-apoyan, han iyo kahadian ngan han iyo mga pangulo, ngan han mga tawo han tuna, didto han mga bungto han Juda ngan didto han kakalsadahan han Jerusalem—naghuhunahuna ba kamo nga waray hini mahibaro an Ginoo o nga nahingalimot ba hiya hini? Yana gud nga adlaw mga ruba pa an iyo tuna ngan waray na tawo nga nag-uokoy hini. Nahimo ini nga makangingirhat nga taran-awon ngan ginggamit han mga tawo an ngaran hini sugad hin panhimaraot, kay waray na makakailob an Ginoo han iyo magraogdaog ngan magraot nga mga binuhatan. Inmabot ha iyo ini yana nga karat-an kay naghalad kamo hin mga halad nga tinubod ngadto han iba nga kadiyosan, ngan nakasala kamo kontra han Ginoo pinaagi hin diri pagsugot han ngatanan niya nga mga sugo.” Kundi pamatii yana an pagsumpa nga ginhimo ko, an Ginoo, ha akon makagarahum nga ngaran ngadto ha iyo ngatanan nga mga Israelita didto ha Ehipto: Diri na gud ako matugot han bisan hin-o ha iyo hin paggamit han akon ngaran para hin pagsumpa nga masiring kamo, ‘Nagsusumpa ako pinaagi han buhi nga Ginoo nga Dyos!’ Tatalinguhaon ko nga diri kamo magmainuswagon kundi pagpupuohon ko kamo. Magkakamatay kamo ngatanan pinaagi hin araway o hin sakit, tubtob nga waray usa ha iyo nga mahisalin. Kundi makakalikay han kamatayon in gutiay la ha iyo ngan mabalik ngadto ha Juda tikang ha Ehipto. Niyan mahibabaro an mga nanhisalin nga buhi kon kanay mga pulong an natuman, an akon ba o an ira. Mahatag ako nga Ginoo hin tigaman nga pagkakastigohon ko kamo dinhe hini nga dapit ngan nga matutuman an akon saad hin pagpuo ha iyo. Igtutubyan ko hi Hadi Ofra han Ehipto ngadto han iya mga kaaway nga karuyag magpatay ha iya, sugad han pagtubyanan ko kan Hadi Sedequias han Juda ngadto kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia nga iya kaaway ngan karuyag magpatay ha iya.” Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Joakim nga anak ni Josias, iginsurat ni Baruc an iginpasurat ko ha iya. Niyan ginsumatan ko hiya nga nagsiring an Ginoo, an Dyos han Israel, “Baruc, nasiring ka, ‘Nagtuturaw na ako! Gindugangan han Ginoo hin kabidoan an akon mga kakurian. Ginugul-an na ako hin pagnginuyngoy ngan diri na ako nakakapahuway!’ “Kundi ako nga Ginoo an magruruba han akon gintindog ngan maggagabot han akon gintanom. Pagbubuhaton ko ini dida ha bug-os nga tuna. Nagbibiling ka ba hin talagsaon nga pagdumara ha imo? Ayaw pagbuhata ini. Ipadadara ko an karat-an ngadto han ngatanan nga mga tawo, kundi makakalikay ka han imo kinabuhi bisan ngain ka kadto. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw ha akon an Ginoo mahitungod han mga nasod, nga pinangunahan ha Ehipto. Amo ini an iya iginsiring mahitungod han kasondalohan ni Hadi Neco han Ehipto, nga ginpirde ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia didto ha Carquemis nga hirani han Salog Eufrates dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi ni Joakim han Juda: “Nagoliat an mga opisyal nga Ehiptohanon, ‘Andama an iyo mga taming ngan lakat kamo ngadto ha pag-awayan! Sangkapa ngan sakyi niyo an iyo mga kabayo! Paglinya kamo ngan igsul-ot an iyo mga helmet! Baira an iyo mga bangkaw! Igsul-ot an iyo mga salipod han dughan!’ “Kundi ano an akon nakikita?” napakiana an Ginoo. “Nanmamalik hira ha dako nga kahadlok. Pinipirde na an ira mga sondalo; inalpan hira hin kahadlok nga nagdadadlagan tubtob han ira mahihimo, ngan waray hira lingilingi. Diri nakakalikay an maglaksi dumalagan; diri nakakapalagiw an mga sondalo. Didto ha amihanan, ha ligid han Eufrates, napapakdol ngan natutumba hira. Hin-o ini nga natubo sugad han Nilo, sugad hin usa nga salog nga nalapwas han iya mga pangpang? An Ehipto ini nga natubo sugad han Nilo, nga sugad hin usa nga salog nga nalapwas han iya mga pangpang. Nagsiring an Ehipto, ‘Matubo ako ngan luluobon ko an kalibutan, pagbubungkagon ko in mga syudad ngan an mga tawo nga nag-uokoy didto. Padalagana an mga kabayo, ngan pakalidinga an mga karuwahe! Pagawsa na an mga sondalo: mga tawo nga taga-Sudan ug Libya, dara an ira mga taming, ngan batid nga mga parapana nga taga-Lidia.’” Amo ini an adlaw han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum: mabulos hiya yana nga adlaw, pagkakastigohon niya yana nga adlaw an iya mga kaaway. Tatadtaron hira han iya espada ngada han pagtakas nira, ngan iimnon an ira dugo ngada han pagtunga nira. Yana nga adlaw ihinahalad han Labi Kamakagarahum an iya mga iharalad didto ha amihanan, ha ligid han Eufrates. Mga tawo han Ehipto, kadto kamo ha Galaad, ngan pamiling hin tambal! Hinsabotan nga waray la gamit an ngatanan niyo nga tambal; waray gud bulong nga makakatambal ha iyo. Nakabati an mga nasod han iyo kaarawdan; nakabati an ngatanan han iyo pagtangis. Napudol in sondalo hin iya igkasi sondalo, ngan natutumba ha tuna hira nga duha. Naghimangraw ha akon an Ginoo nga maabot hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia hin pagsulong han Ehipto. Nagsiring hiya: “Igsangyaw ini didto han mga bungto han Ehipto, didto ha Migdol, Memfis, ug Tafanes: ‘Pag-andam kamo hin pagpanalipod ha iyo ngahaw; mabubungkag pinaagi hin araway an ngatanan niyo nga hiagi! Kay ano nga napukan hi Apis nga iyo gamhanan nga diyos? Ginhampak hiya han Ginoo!’ Nanhipakdol ngan nagkatutumba an iyo mga sondalo; naggigipasiringsiring hira, ‘Dagmit! Panguli kita ngadto han aton mga tawo, ngan likayi ta an espada han kaaway!’ “Tagi hin bag-o nga ngaran an hadi han Ehipto— ‘Maaringasa nga Hambogero nga Napakyas ha Iya Panuyo.’ Hadi ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Ako amo an buhi nga Dyos. Sugad nga nananawantawan ha igbaw han kabukiran an Bukid Tabor, ngan natindog nga hitaas ha igbaw han dagat an Bukid Carmelo, masusugad an kakusog hadton nasulong ha iyo. Pag-andam kay dadad-on kamo nga bihag, kamo nga mga tawo han Ehipto! Mahihimo nga kamingawan an Memfis, nga mga ruba ngan waray tawo nga nag-uokoy. Sugad hin maanyag nga baka an Ehipto nga gintukob hin usa nga malara nga buyog nga tikang ha amihanan. Bisan an iya sinuholan nga mga sondalo sugad hin nati nga mga baka hin kamagpakalolooy. Waray hira umasdang ngan umaway; tinmalikod ngan nanmalagiw hira ngatanan. Inmabot na an adlaw han ira karat-an, an panahon han ira pagkapukan. Nakalagiw an Ehipto nga naghahangos sugad hin halas, samtang nagtitikahirani an kasondalohan han kaaway. Ira ginsusulong hiya pinaagi hin mga parakol, sugad hin mga tawo nga nagpupulod hin mga kahoy, ngan nagbubungkag hin madakmol nga kagurangan. Diri gud maiihap an kadamo han ira mga tawo; darudamo pa kay han mga duron an ira mga sondalo. Maaalohan an mga tawo han Ehipto; pipirdehon hira han mga tawo ha amihanan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, “Pagkakastigohon ko an Amon, an diyos han Tebes, kaupod han Ehipto ngan han kadiyosan ngan kahadian hini. Kukuhaon ko an hadi han Ehipto ngan an ngatanan nga nasarig ha iya, ngan igtutubyan ko hira ngadto hadton mga karuyag magpatay ha ira, ngadto kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan han iya kasondalohan. Kundi unina pauokyan ko na liwat hin mga tawo an Ehipto, sugad han ginbuhat nira han naglabay nga panahon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” “Ayaw kahadlok, akon mga tawo, ayaw kalisang, mga tawo han Israel. Babawion ko kamo tikang hito nga hirayo nga tuna, tikang han tuna diin mga bihag kamo. Mauli kamo ngan mag-uokoy ha kalinaw; magmamahimyang kamo ngan waray na maghahadlok ha iyo. Makada ako ha iyo ngan tatalwason ko kamo. Pagbubungkagon ko an ngatanan nga mga nasod diin iginpasarang ko kamo, kundi diri ko kamo pagpupuohon. Diri ko kamo tutugotan nga diri makastigo; kundi pag-iigoon ko an akon pagsirot ha iyo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Han waray pa susulonga an Gasa han hadi han Ehipto, naghimangraw ha akon an Ginoo mahitungod han Filistia. Nagsiring hiya: “Tan-awa! Natubo in katubigan didto ha amihanan, ngan mabuklos ini sugad hin salog nga nabaha. Lalapwason hini an tuna ngan an ngatanan nga aada ha tuna, an iya mga syudad ngan an iya mga tawo. Magoliat hin pakibulig an mga tawo; magngunguyngoy an ngatanan nga mga tawo ha tuna. Hibabatian nira an rinapakdapak han mga kabayo, an kinaradol han mga karuwahe, an linagatak han mga ruyda. Diri na mabalik an mga amay hin pagkuha han ira kabataan; babanhoron an ira mga kamot nga nanluluyloy. Inmabot na an panahon hin pagbungkag han Filistia, hin pag-utod tikang ha Tiro ug Sidon han ngatanan nga bulig nga nahibibilin. Ako nga Ginoo an magbubungkag han mga Filisteohanon, han ngatanan nga nagkaabot tikang ha kabaybayonan han Creta. Inmabot in dako nga kabidoan ngadto ha mga tawo han Gasa, ngan mamingaw la an mga tawo han Ascalon. Tubtob san-o an pagmabidoon han nahisalin han Filistia? Nagoliat kamo, ‘Espada han Ginoo! Tubtob san-o an imo pagtinigbas? Balik ngadto han imo takob, pabilin didto ngan pahuway!’ Kundi uunanhon hin pakapahuway hini, nga gintagan ko ini hin buruhaton? Ginsugo ko ini hin pagsulong han Ascalon ngan han mga tawo nga nag-uokoy dida han baybayon.” Amo ini an iginsiring han Ginoo nga Labi Kamakagarahum mahitungod han Moab: “Kalooyi an mga tawo han Nebo— nabubungkag na an ira bungto! Nabihag na an Quiriataim, narumpag an iya marig-on nga kuta, ngan naalohan na an iya mga tawo; waray na an kaanyag han Moab. Ginbihag han kaaway an Hesbon, ngan naglarang hin pagbungkag han nasod han Moab. Pahihilomon an bungto han Madmen; pagsusulongon ini hin mga kasondalohan. Magoliat an mga tawo han Horonaim, ‘Panlupig! Kabungkagan!’ “Nabungkag na an Moab; pamatii an nananangis nga kabataan. Pamatii an tingog han ira mga pagnguyngoy dida han dalan tipakadto ha Luhit, an mga pagnguyngoy hin kakurian dida han dalan tipalugsong ngadto ha Horonaim. ‘Dali, talwasa an iyo mga kinabuhi!’ nasiring hira. ‘Dalagan sugad hin ihalas nga asno ha kamingawan!’ “Moab, sinmarig ka han imo kusog ngan han imo manggad, kundi yana mabibihag bisan ikaw ngahaw; ngan amo man hi Quemos nga imo diyos, upod an iya mga prinsipe ngan kapadian. Waray bungto nga makakalikay han pagkabungkag; mapapanas an kahamub-an ngan kapatagan. Ako nga Ginoo an nagyakan. Pagtindog hin bato nga tigaman hin linubngan para han Moab, diri maiha pagbubungkagon ini. Babayaan nga mga ruba an iya mga bungto, ngan waray na tawo nga mag-uokoy didto.” ( Panhimaraota an tawo nga diri nagtutuman hin kinasingkasing han buruhaton han Ginoo! Panhimaraota an tawo nga diri naniigbas ngan namamatay!) Nagsiring an Ginoo, “Dayuday nag-ukoy ha kahimyangan an Moab, ngan waray pa gud ini madara ngadto ha pagkabihag. Sugad an Moab hin bino nga ginpalugdang hin maupay, ngan waray gud pagbarubasyaha dida han mga tibod. An iya rasa waray gud mabalhin ngan nagpabilin an iya maupay nga rasa. “Sanglit yana, maabot an panahon nga magsusugo ako hin mga tawo nga mag-iipis han Moab sugad hin bino. Uuboson hin pag-ipis an bino ha mga tibod ngan kahuman pamumuongon ini. Niyan magtuturaw an mga Moabita kan Camos nga ira diyos, sugad han pagturaw han mga Israelita kan Betel, an diyos nga ira ginsarigan. “Mga tawo han Moab, kay ano nga nasiring kamo nga mga bayani kamo, nga mag-isog kamo nga mga sondalo nga nasarihan na ha pag-awayan? Ginbubungkag na an Moab ngan an iya mga syudad; pinanmatay na an gimamag-upayi hini nga batan-on nga kalalaken-an. Ako amo an hadi nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ngan ako an nagyakan. Diri na maiha an pagkapukan han Moab; maabot na gud an iya pagkabungkag. “Pagmasulob-on kamo tungod hito nga nasod, kamo nga nag-uokoy ha hirani hini nga dapit; kamo ngatanan nga sayod han iya pagkabantogan. Siring, ‘Nautod na an iya gamhanan nga pamunoan; waray na an iya kamatahom ngan kamakusog!’ Kamo nga nag-uokoy didto ha Dibon, lusad kamo tikang han iyo dungganan nga dapit ngan lingkod kamo ha tapotapo han tuna; aanhi na an magburungkag han Moab, ngan ginbayaan nga mga ruba an iya mga kota hini. Kamo nga nag-uokoy didto ha Aroer, tindog ha ligid han dalan ngan paghulat; pakianhi adton mga nanlalabay, pakianhi hira mahitungod han nahinabo. Mabaton hira, ‘Napukan ngan naalohan na an Moab, pagnguyngoy kita tungod ha iya. Ipahibaro didto ha ligid han Salog Arnon nga nabungkag na an Moab!’ “Inmabot na an paghukom han mga syudad han higtaas nga kapatagan: ha Holon, Jahasa, Mefaat, Dibon, Nebo, Bet Diblataim, Kiriataim, Betgamul, Betmeon, Keriot, ug Bosra. Inmabot na an paghukom han ngatanan nga mga syudad han Moab, mga higrayo ngan higrani. Nagun-ob na an kusog han Moab, nabungkag na an iya gahom. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Paghubga an Moab kay sinmupil ini ha akon. Mapulilid an Moab dida han iya kalugaringon nga suka, ngan pagtatan-aw hiya han mga tawo. Moab, nahinunumdom ka ba han imo pag-inintrimisi han mga tawo han Israel? Gin-isip mo hira sugad hin mga tawo nga hindakpan upod hin hugpo hin mga tikasan. “Kamo nga mga tawo nga nag-uokoy ha Moab, bayai an iyo mga bungto! Kadto ngan pag-ukoy kamo didto han mga umpas! Sugad kamo han sarapati nga nagsasalag ha mga ligid hin kapig-otan. Mapinahitas-on hin duro an Moab! Hinbatian ko an kamapinahitas-on, kamalabyaw, ngan kaparayawnon han mga tawo, han ira kamaki kalugaringon. Maaram ako nga Ginoo han ira kamalabyaw. Waray la hinungdan an ira mga paghambog, ngan diri mag-iiha an ira mga buhat. Sanglit magngunguyngoy ako tungod han ngatanan didto ha Moab, ngan tungod han mga tawo han Kir Hares. Magtatangis ako tungod han mga tawo han Sibma, labaw pa han akon pagtangis tungod han mga tawo han Jaser. Syudad han Sibma, sugad ka hin ubas kanay mga sanga naabot ha tabok han Dagat nga Patay ngan naunhan pa tubtob ha Jaser. Kundi yana an imo mga bunga ha katsirak ngan an imo mga ubas napurak ngan waray hisawki. Waray na an kalipay ngan pagrayhak didto han matambok nga tuna han Moab. Hinmubas na an bino didto han mga piriihan; waray na maghihimo han bino ngan magoliat hin kalipay. “Nagoliat an mga tawo han Hesbon ug Eleale, ngan hinbabatian an ira tingog hasta ngadto ha Jahasa; hinbabatian ini han mga tawo han Soar, ngan hinbabatian ini tubtob ha Horonaim ug ha Eglat Selisiya. Hinmubas na bisan ngani an Sapa Nimrim. Pahuhunongon ko an mga tawo han Moab hin paghalad hin mga halad nga tinubod didto han ira mga dapit hin pagsingba ngan hin paghalad hin mga halad nga tinubod ngadto han ira kadiyosan. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Sanglit nabibido an akon kasingkasing, tungod han Moab ngan tungod han mga tawo han Kir Hares, sugad hin usa ka tawo nga nagpapatokar hin kanta para hin paglubong, kay waray na an ngatanan nga ira gintatag-iya. Nagkiskis ngan nagbarbas hira ngatanan. Nag-unay hira ngatanan hin pagsamad han ira mga kamot, ngan nagbado hin sako an ngatanan. Waray na gud bisan ano nga binabati kon diri an pagnguyngoy nala didto han ngatanan nga mga atop han Moab ngan didto han ngatanan nga mga plasa, kay ginbuong ko na an Moab sugad hin usa nga tibod nga waray na gud naruruyag. Narumok na an Moab! Pagnguyngoy kamo! Naalohan na an Moab. Nabungkag na ini ngan gintitinawaan ini han ngatanan nga nagpapalibot nga mga nasod. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsaad an Ginoo nga masulinap ngadto ha Moab in usa nga nasod nga sugad hin agila nga binuklad an iya mga pako, ngan mabibihag an mga bungto ngan mga kota. Dida hito nga adlaw mahahadlok an mga sondalo han Moab sugad hin babaye nga tipag-aranak. Mabubungkag an Moab ngan diri na magigin usa nga nasod, kay sinmupil ini ha akon. Nagama han mga tawo han Moab in kahadlok, mga luong, ngan mga bitik. An Ginoo an nagyakan. Mahuhulog ngadto han mga luong an bisan hin-o nga maglikay han kahadlok, ngan madadakop dida han mga bitik an bisan hin-o nga magsaka ha paggawas han mga luong, kay igintalaan na han Ginoo an panahon han pagkabungkag han Moab. May magpakalolooy nga mga kalagiw nga karuyag dumangop han Hesbon nga syudad nga gindumara hadto anay ni Hadi Sihon basi kapanalipdan hira, kundi ginsunog ini han iya kaaway. Gin-ugtang hin kalayo an mga pag-ultan ngan an mga kahitas-an han bukid han makiaawayon nga mga tawo han Moab. Kalooyi an mga tawo han Moab! Waray na an mga tawo nga nagsingba kan Camos ngan gindara nga mga bihag an ira mga anak nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Kundi ha mga adlaw nga tiarabot hihimoon na liwat han Ginoo nga magmainuswagon an Moab. Amo ini ngatanan an iginsiring han Ginoo nga mahinanabo han Moab. Amo ini an iginsiring han Ginoo mahitungod han Amon: “Hain na an kalalaken-an han Israel? Waray ba usa nga mananalipod han ira tuna? Kay ano nga tinugotan nira an mga tawo nga nagsisingba kan Moloc hin pagkuha han katunaan han tribo ni Gad, ngan hin pag-ukoy didto? Kundi maabot an panahon nga pababation ko han aringasa hin araway an mga tawo han kapital nga syudad han Raba, ngan babayaan ini nga mga ruba ngan pag-uugtangon an iya kabaryohan. Niyan pagbabawion han Israel an iya tuna tikang hadton mga nagkuha hini ha ira. Pagnguyngoy, mga tawo han Hesbon! Ginbungkag na an Ai! Pagmabidoon kamo nga kababayen-an han Raba! Pagbado kamo hin sako ngan pagnguyngoy. Kalisang kamo hin pagdalagan ha iyo kagupong. Pagdadad-on hi Moloc nga iyo diyos ngadto ha pagkabihag upod han iya kapadian ngan mga prinsipe. Kay ano nga nanhahambog man kamo nga diri matinumanon nga mga tawo? Nagtitikaluya na kamo. Kay ano nga nasarig kamo han iyo gahom ngan nasiring kamo nga waray magpapasipara hin pagsulong ha iyo? Bisan diin malilisang kamo hin kahadlok. Magdadadlagan kamo ngatanan. Madalagan an kada usa hin pagtalwas han iya kinabuhi, ngan waray na magtitirok liwat han iyo mga sondalo. “Kundi katapos hihimoon ko na liwat nga magmainuswagon an Amon. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Amo ini an iginsiring han Ginoo nga Labi Kamakagarahum mahitungod han Edumea! “Nawad-an na ba han ira maupay nga pagpainoino an mga tawo han Edumea? Diri na ba nakakasagdon an ira mga magsaragdon han angay nira pagbuhaton? Nawara na ba an ngatanan nira nga kinaadman? Mga tawo han Dedan, likay ngan dalagan kamo! Tago kamo! Pagpupuohon ko an mga tulin ni Esau kay inmabot na an panahon han akon pagkastigo ha ira. Kon nangunguha hin mga ubas an mga tawo, diri nira inuubos hin panguha, ngan kon naabot in mga tikasan ha gab-i, kinukuha nira an ira la naruruyagan. Kundi ginhuboan ko gud an mga tulin ni Esau ngan ginhawanan ko an ira mga tagoan, basi diri na hira makatago. Ginpuo na an ngatanan nga mga tawo han Edumea. Waray usa ha ira nga nahisalin. Ibilin ha akon an iyo mga ilo ngan pagmamangnoan ko hira. Makakatapod ha akon an iyo mga balo nga kababayen-an. “Kon bisan ngani adton diri angay pagkastigohon ginpainom niyo tikang han kopa han pagkastigo, naghuhunahuna ba kamo nga diri kamo pagkakastigohon? Diri, kinahanglan uminom kamo tikang han kopa! Ako ngahaw an nagsumpa nga mahihimo nga usa nga makangingirhat nga taran-awon ngan kamingawan an syudad han Bosra; pag-iintrimisan ini han mga tawo ngan paggagamiton hin panhimaraot an ngaran hini. Mabubungkag ha kadayonan an ngatanan nga higrani nga kabaryohan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nagsiring ako, “Edumea, nakarawat ko in usa nga mensahe tikang han Ginoo. Nagsugo hiya hin usa nga magsarangyaw hin pagsumat han mga nasod nga ira pagtirokon an ira mga kasondalohan basi maandam hin pagsulong ha imo. Paluluyahon ka han Ginoo ngan waray na matahod ha imo. Ginlimbongan ka han imo kamapinahitas-on. Waray na nahahadlok ha imo sugad han imo ginhuhunahuna. Nag-uokoy ka didto han batoon nga mga umpas ha bawbaw han hitaas nga bukid; kundi bisan kon aadto ka pag-uokoy hin sugad kahitaas han urokyan han agila, pagdadad-on ka han Ginoo ngadto ha ubos. An Ginoo an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Maabot ha Edumea an uraura hin kamakalilisang nga pagkapukan nga mahipapausa ngan mahahadlok an tagsatagsa nga malabay. An mahinanabo ha Edumea masusugad han nahinabo han Sodoma ug Gomora han pagbungkaga hini ngan han higrani nga mga bungto. Waray na gud tawo nga mag-uokoy didto liwat. Ako nga Ginoo an nagyakan. Sugad hin liyon nga nagawas han madakmol nga kagurangan tikang ha ligid han Salog Jordan ngadto han banwaon nga panabsaban, maabot ako ngan pakakalagiwon ko dayon tikang han ira nasod an mga Edumitanhon. Niyan pagdudumaraon an nasod han pangulo nga akon pipilion. Hin-o in makakatanding ha akon? Hin-o in magpapasipara hin pag-ato ha akon? Ano nga punoan in makakasupak ha akon? Sanglit pamatii an akon ginlarang kontra han mga tawo han Edumea, ngan an akon ginhuhunahuna nga pagbubuhaton ngadto han mga tawo han syudad han Teman. Pagdadanason bisan pa an ira kabataan ngan mahahadlok hin duro an ngatanan. Kon mapukan na an Edumea, magkakamay-ada dako nga aringasa nga mababay-og an bug-os nga tuna, ngan hibabatian an ira mga gogliat hin kahadlok tubtob ha Dagat Aqaba. Susulongon han kaaway an Bosra sugad hin usa nga agila nga nasulinap nga binuklad an mga pako. Dida hito nga adlaw mahahadlok an mga sondalo han Edumea sugad hin babaye nga tipag-aranak.” Amo ini an iginsiring han Ginoo mahitungod han Damasco: “Nagugupong ngan nasasamok an mga tawo han mga syudad han Hamat ug Arfad kay hinbatian nira in maraot nga sumat. Tugob hira hin kabaraka sugad hin dagat nga maaringasa. Magluya na an mga tawo han Damasco ngan nanmalagiw hira tungod hin kahadlok. Sinasakitan ngan inuul-olan hira sugad hin babaye nga tipag-aranak. Ginbayaan na gud an bantogan nga syudad nga hadto anay malipayon. Dida hito nga adlaw pamamatayon an batan-on nga kalalaken-an hini didto han kakalsadahan han syudad ngan pagpupuohon an ngatanan niya nga mga sondalo. Pagsusuritan ko an mga pader han Damasco ngan pag-uugtangon an mga palasyo ni Hadi Benhadad. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Amo ini an iginsiring han Ginoo mahitungod han tribo han Kedar ngan han mga distrito nga nasasakopan han Hasor nga ginsakop ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia: “Sulonga an mga tawo han Kedar ngan bungkaga ito nga tribo han mga tawo ha sinirangan! Agawa an ira mga tulda ngan an ira mga panon, an ira mga biray hin tulda, ngan an ngatanan ha sakob han ira mga tulda. Dad-a an ira mga kamelyo ngan sidnga an mga tawo, ‘Ginpapalibotan kamo hin kahadlok!’ “Mga tawo han Hasor, ako nga Ginoo an nagpapahimatngon ha iyo nga kinahanglan kumalagiw kamo hin hirayo ngan tumago kamo. Naglarang kontra ha iyo hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia ngan amo ini an iya siring, ‘Tana, sulongon ta ito nga mga tawo nga naghuhunahuna nga himyang na an ira kamutangan ngan waray na hira kataragman. Waray mga sada o mga trangka an ganghaan han ira syudad ngan waray gud panalipod.’ “Dad-a an ira mga kamelyo ngan an ngatanan nira nga kabakahan! Igpapasarang ko ha ngatanan nga dapit ito nga mga tawo nga halipot an kaaarot han ira buhok ngan palilibotan ko hira hin karat-an. Mahihimo nga kamingawan ha kadayonan an Hasor nga dapit nga gin-urokyan la hin mga lubo. Waray na gud tawo nga mag-uokoy didto. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Waray pag-iha tikang maghadi han Juda hi Sedequias, naghimangraw ha akon an Ginoo nga Labi Kamakagarahum mahitungod han nasod han Elam. Nagsiring hiya, “Pamamatayon ko an ngatanan nga mga parapana nga naghimo han Elam nga duro hin kagamhanan. Pahuhuypon ko ngadto ha Elam in mga hangin tikang ha ngatanan nga dapit, ngan igpapasarang ko ngadto han ngatanan nga dapit an mga tawo hini tubtob nga masahid hin pagkadtoa hini nga mga palagiw an ngatanan nga mga nasod. Hihimoon ko nga an mga tawo han Elam mahadlok han ira mga kaaway nga karuyag magpatay ha ira. Ha akon dako nga kasina pagpupuohon ko an mga tawo han Elam ngan pagsusulongon ko kontra ha ira in mga kasondalohan tubtob nga mapuo ko hira. Pagpupuohon ko an ira kahadian ngan mga pangulo, ngan pagtitindogon ko didto an akon trono. Kundi ha orhe, hihimoon ko na liwat nga magmainuswagon an mga tawo han Elam. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Amo ini an mensahe nga iginhatag ha akon han Ginoo mahitungod han syudad han Babilonia ngan han iya mga tawo: “Igpahayag an sumat ngadto han mga nasod! Igsangyaw ini! Ighatag an sinyal ngan igpahibaro an sumat! Ayaw ini pagtagoa! Napukan na an Babilonia! Narumok na hi Mardok nga iya diyos! Naalohan an mga diyosdiyos han Babilonia, nagkapupusak an iya makapupungot nga mga ladawan! “Inmabot hin pagsulong han Babilonia in usa nga nasod tikang ha amihanan ngan paghihimoon nga kamingawan ini nga syudad. Mangangalagiw an mga tawo ngan kamanampan ngan waray na mag-uokoy didto.” Nasiring an Ginoo, “Kon umabot na ito nga panahon, maabot an mga tawo han Israel ug Juda nga nananangis, ngan namimiling hira ha akon nga ira Dyos. Mapakiana hira han dalan ngadto ha Sion ngan mapakadto hira. Maghihimo hira hin dayon nga ginsaaran ha akon ngan diri na gud nira igsasalikway ini. “Sugad hin mga karnero an akon mga tawo, nga pinasagdan han ira mga magmarangno nga magkawawara didto ha kabukiran. Nahisalaag hira sugad hin mga karnero didto ha kabukiran, ngan diri na hira nakakatultol han ira urokyan. Sinusulong hira han ngatanan nga nakakaagi ha ira. Nasiring an ira mga kaaway, ‘Nakasala hira han Ginoo, sanglit diri sayop an amon ginbuhat ha ira. Sinmarig han Ginoo an ira kaapoy-apoyan, sanglit angay unta magpabilin hira nga matinumanon ha iya.’ “Mga tawo han Israel, kalagiw kamo tikang ha Babilonia! Bayai an nasod! Kinahanglan kamo an una nga mabaya! Pag-aaghaton ko in hugpo hin magkusog nga mga nasod didto ha amihanan ngan akon ipapasulong ha ira an Babilonia. Madasmag hira ha pag-awayan kontra han nasod ngan mapupukan ini. Batid hira nga mga parapanganop ngan hag-id hira gumamit han ira mga pana. Pagtitikasan an Babilonia ngan kukuhaon an ngatanan nga karuyag han mga tikasan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Mga tawo han Babilonia, gintikasan niyo an akon nasod. Nalipay ngan nagrayhak kamo, sugad hin baka nga naggigiok, o sugad hin naghihirihiri nga kabayo, kundi pagpapakaalohan ko an iyo kalugaringon nga dako nga syudad. Magigin labi ka ubos han ngatanan nga mga nasod an Babilonia; mahihimo ini nga mamara ngan waray gud tubig nga kamingawan. Tungod han akon kasina, waray tawo nga mag-uokoy didto ha Babilonia; pagbabayaan ini nga ruba, ngan mahahadlok ngan mahipapausa an ngatanan nga malabay. “Mga parapana, pag-atag kamo ha pag-awayan kontra han Babilonia, ngan paliboti niyo ini. Igpana ngadto ha Babilonia an ngatanan niyo nga mga pana kay nakasala ini ha akon, an Ginoo. Igoliat an tawag hin pakig-away ha palibot han syudad! Inmampo na an Babilonia. Naruba ngan narumpag na an iya mga pader. Pagbulos ko na ini han mga Babilonianhon. Sanglit bulos na kamo ha ira ngan paantosa hira sugad han ira pagpaantos han iba. Ayaw itugot nga may-ada magpugas ngan mag-ani dida hito nga katunaan. An tagsa nga lumalangyaw nga nag-uokoy didto mahahadlok han nasulong nga kasondalohan ngan mauli hira ngadto han ira kalugaringon nga tuna.” Nasiring an Ginoo, “An mga tawo han Israel sugad hin mga karnero nga ginbukod ngan ginpasarang hin mga liyon. Syahan ginsulong hira han emperador han Asiria, ngan kahuman ginkitkitan ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia an ira mga tul-an. Tungod hini pagkakastigohon ko, an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, hi Hadi Nabucodonosor ngan an iya nasod, sugad han pagkastigoha ko han emperador han Asiria. Igbabalik ko ngadto han ira tuna an mga tawo han Israel. Ira pagkaon an ngatanan nga naturok didto ha Bukid Carmelo ngan didto han katunaan han Basan, ngan kakaonon nira sugad han ira karuyag an mga abot nga gintanom didto han katunaan han Efraim ug Galaad. Kon umabot na ito nga panahon, waray na sala nga hiaagian didto ha Israel ngan waray na pagkamaraot didto ha Juda, kay pasasayloon ko ito nga mga tawo kanay mga kinabuhi akon na gintalwas. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Sulonga an mga tawo han Marataim ngan han Pekod. Pamataya ngan puoha hira. Buhata an ngatanan nga akon iginsusugo ha iyo. Ako nga Ginoo an nagyakan. Hinbabatian ha tuna an aringasa han araway ngan makalilisang an pagkabungkag. Ginmaso hin maupay han Babilonia an bug-os nga kalibutan, ngan yana narumok ito ngahaw nga maso! Kinalasan an ngatanan nga mga nasod mahitungod han nahinabo hito nga nasod. Babilonia, nakig-away ka ha akon, ngan nadakop ka dida han bitik nga akon gin-andam para ha imo, bisan kon waray mo ini hibaroi. Gin-abrehan ko an dapit nga hinihiposan han akon mga hinganiban, ngan tungod han akon kasina iginggawas ko ini ngatanan, kay may-ada ako, an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, importante nga buruhaton para han Babilonia. Sulonga ini ha ngatanan nga dapit ngan rub-a an mga dapit nga hinihiposan han mga pagkaon! Tambaka an mga tinikas sugad hin mga tinambak nga pagkaon! Bungkaga an nasod! Kinahanglan waray gud mahisalin nga bisan ano! Pamataya an ngatanan nira nga mga sondalo! Pangihawa hira! Maghihikaraot na an mga tawo han Babilonia! Inmabot na an panahon hin pagkastigo ha ira!” ( Nalikay tikang ha Babilonia in mga kalagiw ngan napakadto ha Jerusalem, ngan nagsusumat hira hiunong han pagbulos han Ginoo nga aton Dyos tungod han ginbuhat han iya Templo han mga Babilonianhon.) “Pasulonga ha Babilonia an mga parapana. Pakadtoa an ngatanan nga hag-id gumamit hin pana. Paliboti an syudad ngan kinahanglan waray makakalagiw bisan usa. Pabaydi ha ira an ngatanan nga ira ginbuhat ngan siroti hira sugad han ira pagpaantos han iba, kay nagmapahitas-on ini supak ha akon, an Baraan han Israel. Sanglit pamamatayon didto han kakalsadahan han syudad an iya batan-on nga kalalaken-an, ngan pagpupuohon an ngatanan nga iya mga sondalo dida hito nga adlaw. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Babilonia, mapahitas-on ka hin duro, sanglit nakontra ha imo ako nga Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum! Inmabot na an panahon hin pagkastigo ko ha imo. Mahipapakdol ngan matutumba an imo maparayawnon nga nasod ngan waray tawo nga mabulig hin pagbangon ha imo. Pagsusunogon ko an imo mga syudad ngan mauugtang an ngatanan nga naglilibot ha imo.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Gintatalumpigos an mga tawo han Israel ug Juda. Ginbabantayan hira hin maupay hadton mga nagbihag ha ira ngan diri hira ginbubuhian. Kundi makusog an magtaralwas ha ira— Ginoo nga Labi Kamakagarahum an iya ngaran. Hiya ngahaw an makikig-away ha ira ngan magdadara hin kalinaw nganhi ha tuna, kundi hin kasamokan ngadto han mga tawo han Babilonia.” Nasiring an Ginoo, “Pukana an Babilonia! Pamataya an iya mga tawo, an iya mga punoan, an iya mga makinaadmananon. Pamataya an iya buwaon nga mga manaragna— hin ka mga lurong nira! Pamataya an iya mga sondalo— basi mapuo hira! Pamataya an iya mga kabayo ngan rubaa an iya mga karuwahe! Pamataya an iya sinuholan nga mga sondalo— kay mga magluya na hira! Agawa an iya mga manggad; panikasa ngan pangawata ini. Pagdad-i hin huraw an iya kaumhan ngan pahubsa an iya mga salog. An Babilonia amo an tuna hin magpakalilisang nga mga diyosdiyos nga nakapalurong han mga tawo. “Sanglit pauokyan ko an Babilonia hin mga yawa ngan magraot nga mga espiritu, ngan hin maghugaw nga katamsihan. Waray na gud tawo nga mag-uokoy didto ha bisan san-o nga panahon nga umarabot. An mahinanabo ha Babilonia amo an nahinabo hadto ha Sodoma ug Gomora han pagbungkaga ko hini ngan han higrani nga mga bungto. Waray na gud tawo nga nag-ukoy didto. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Naabot in mga tawo tikang hin usa nga nasod didto ha amihanan, usa nga gamhanan nga nasod ngan hirayo, nag-aandam para hin araway in damo nga kahadian. Dara nira in mga pana ngan mga espada; magpintas hira ngan waray kalooy. Sugad hin naglulunti nga dagat an ira aringasa, samtang nangangabayo hira. Andam hira hin pakig-away han Babilonia. Hinbabatian han hadi han Babilonia an sumat, ngan binabanhod an iya naluyloy nga mga kamot. Inaalpan hiya hin kasakit, hin kaul-ol nga sugad hin babaye nga tipag-aranak. “Sugad hin liyon nga nagawas tikang han madakmol nga kagurangan didto ha ligid han Jordan ngadto han banwaon nga panabsaban, maabot ako nga Ginoo ngan pakakalasan ko an mga Babilonianhon basi manadlagan hira tikang han ira syudad. Niyan pagdudumaraon an nasod han pangulo nga akon pinili. Hin-o in makakatanding ha akon? Hin-o in magpapasipara hin pag-ato ha akon? Ano nga punoan in makakasupak ha akon? Sanglit pamatii an larang nga akon ginhimo kontra han syudad han Babilonia, ngan an akon nahunahunaan hin pagbuhat para hini nga mga tawo. Pagdadanason bisan an ira kabataan, ngan mahahadlok hin duro an ngatanan. Kon mapukan na an Babilonia, magkakamay-ada dako nga aringasa ng makakabay-og han bugos nga tuna, ngan hibabatian han iba nga mga nasod an mga gogliat hin kahadlok.” Nasiring an Ginoo, “Ipapadara ko in magburungkag nga hangin kontra han Babilonia ngan han iya mga tawo. Pagsusugoon ko in mga lumalangyaw hin pagbungkag han Babilonia sugad hin usa nga hangin nga nagpapalid hin mga uhot. Kon umabot na ito nga adlaw han pagkabungkag, masulong hira ha ngatanan nga dapit ngan babayaan nira nga mahawan na an tuna. Ayaw pagtagi an iya mga sondalo hin panahon hin pagpana o pagsul-ot han ira hinganiban. Ayaw isalin an batan-on nga kalalaken-an! Puoha an ngatanan nga kasondalohan! Masasamad ngan magkakamatay hira didto han kakalsadahan han ira mga syudad. Waray ako nga Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum magsikway han Israel ug Juda, bisan kon nakasala hira ha akon, an Baraan han Israel. Palagiw kamo tikang ha Babilonia! Talwasa an iyo mga kinabuhi! Ayaw kamo pakig-unong tungod han sala han Babilonia. Nabulos na ako yana ngan kakastigohon ko sugad han angay ha iya. Hadto anay an Babilonia sugad hin bulawan nga kopa ha akon kamot, nga nakapahubog han bug-os nga kalibutan. Inminom han bino an mga nasod ngan nagkatutuyaw hira. Napukan hin tigda ngan nabungkag an Babilonia! Pagnguyngoy kamo tungod hini! Kuha kamo hin tambal para han iya mga samad, ngan bangin matambal pa ini. Nagsiring an mga lumalangyaw nga naukoy didto, ‘Nagtinguha kami hin pagbulig han Babilonia, kundi orhe na ini hin duro. Gawas na kita ngan tana, panguli kita. Ginkastigo han Dyos an Babilonia pinaagi han bug-os niya nga kusog ngan ginbungkag gud niya!’” Nasiring an Ginoo, “Nagoliat an akon mga tawo, ‘Nagpakita an Ginoo nga matadong kami. Tana ngan pagsumati ta an mga tawo didto ha Jerusalem han ginbuhat han Ginoo nga aton Dyos.’” Gintukso han Ginoo an kahadian han Media kay an iyo tuyo amo an pagbungkag han Babilonia. Amo ini an iya paagi hin pagbulos tungod han pagbungkaga han iya Templo. Nasugo an nasulong nga mga opisyal, “Pamaira an iyo mga pana! Andama an iyo mga taming! Ighatag an sinyal hin pagsulong han mga pader han Babilonia. Dugangi an mga gwardya! Igbutang an mga magbarantay! Igbutang an mga tawo nga magama!” Ginbuhat han Ginoo an iya iginsiring nga iya pagtutumanon ngadto han mga tawo han Babilonia. Damo an mga salog ngan mga manggad han Babilonia, kundi inmabot na an panahon nga iginsaad hin pagbungkag ha iya. Nagsumpa na ha iya kalugaringon nga kinabuhi an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga ipapadara niya in damo nga mga tawo hin pagsulong han Babilonia sugad hin usa ka panon hin mga duron, ngan magoliat hira hin pagdarag-an. Ginhimo han Ginoo an tuna pinaagi han iya gahom; pinaagi han iya kinaadman ginhimo niya an kalibutan, ngan ginbitad niya an kalangitan. Ha iya pagsugo naghahaguhob an katubigan ha igbaw han langit, gindadara niya in mga dampog tikang han mga sidsid han tuna. Ginpapaidlap niya in kikidlat dida han uran, ngan ginsusugo niya an hangin tikang han iya hirimosan. Kon nakita hira hini, nalulurong ngan nawawaray buot an mga tawo; naaawod adton mga naghihimo hin mga diyosdiyos, kay diri man matuod ngan waray kinabuhi an kadiyosan nga ira ginhihimo. Waray ini pulos ngan angay pagtamayon; pagbubungkagon ini kon kumanhi na an Ginoo hin pagkastigo ha ira. Diri sugad hini an Dyos ni Jacob; amo hiya an naghimo han ngatanan nga mga butang, ngan ginpili niya an Israel nga iya kalugaringon nga katawhan. An Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an iya ngaran. Nasiring an Ginoo, “Babilonia, amo ikaw an akon maso nga akon hinganiban ha pag-awayan. Ginggamit ko ikaw hin panrumok hin mga nasod ngan mga ginhadian, hin pagsamad hin mga kabayo ngan mga sumarakay, hin pagruba hin mga karuwahe, ngan pagpatay han mga nagmamaneho, hin pagpatay hin kalalaken-an ngan kababayen-an, hin pagpatay hin kalagasan ngan mga batan-on, hin pagpatay hin kabataan nga kalalaken-an ngan kababayen-an, hin pagpatay hin mga magmarangno hin karnero ngan pag-ihaw han ira mga panon, hin pagpatay hin mga parauma ngan pag-ihaw han ira ig-aarado nga mga kabayo, hin pagpuo han mga punoan ngan labaw nga mga opisyal.” Nasiring an Ginoo, “Makita kamo nga bubulson ko an Babilonia ngan an iya mga tawo tungod han ngatanan nga karat-an nga ira ginbuhat ha Jerusalem. Babilonia, sugad ka hin usa nga bukid nga nagbubungkag han bug-os nga kalibutan, kundi ako nga Ginoo amo an imo kaaway. Dadasmagan ko ikaw, pagpapatagon ko ikaw, ngan pagsusunogon ko ikaw. Waray gud han mga bato nga tikang han imo mga nagkaruruba nga paggagamiton pa para hin pagtindog hin balay. Masusugad ka hin usa nga kamingawan ha kadayonan. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Ighatag na an sinyal hin pagsulong! Pagpatunog na han trompeta basi makabati an mga nasod! Andama an mga nasod hin pakig-away kontra han Babilonia! Sidnga an mga ginhadian han Ararat, Mini, ug Askenas nga masulong hira. Pagtudlok hin usa nga opisyal nga mangungulo han pagsulong. Dad-a an kakabayohan nga sugad hin panon hin mga duron. Andama an mga nasod hin pakig-away kontra han Babilonia. Pasugoi an kahadian han Media, an ira mga pangulo ngan mga opisyal, ngan an mga kasondalohan han ngatanan nga mga nasod nga sakop nira. Nangungurog ngan nababay-og an tuna kay gintutuman na han Ginoo an iya larang hin paghimo han Babilonia nga usa nga kamingawan nga waray na tawo nga mag-uokoy. Inmundang na hin pakig-away an mga sondalo nga Babilonianhon ngan nagpabilin na hira didto han ira mga kota. Nawad-an na hira han ira kaisog ngan nasugad nala hira hin kababayen-an hin kamagluya. Mga ruba na an mga ganghaan han syudad ngan nasunog na an kabablayan. Nagsusunodsunod hin pagdadlagan in mga magsarangyaw hin pagsumat han hadi han Babilonia nga nasulod han iya mga kaaway an iya syudad. Nakuha han kaaway an tarabokan han salog, ngan ginsunog na an mga kota. Nagkalilisang an Babilonianhon nga mga sondalo. Diri maiha uuboson hira hin pamatay, ngan pagtatamaktamakan hira sugad hin mga inani dida hin usa nga giriokan. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos han Israel, an nagyakan.” Gin-atado han hadi han Babilonia an Jerusalem ngan ginkaon ini. Gin-ubosan niya an syudad sugad tibod hin bino; sugad hin usa nga higante nga mananap ginlam-oy ini niya. Ginkuha niya an iya naruyagan, ngan iginlabog an ira. Pasidnga an mga tawo han Sion, “Pagbasolon unta an Babilonia tungod han pagtalumpigos nira ha amon.” Pasidnga an mga tawo han Jerusalem, “Pagbasolon unta an Babilonia tungod han aton gin-antos!” Sanglit nagsiring an Ginoo ngadto han mga tawo han Jerusalem, “Pananalipdan ko gud kamo, ngan bubulson ko an iyo mga kaaway tungod han ira ginbuhat ha iyo. Pamamad-on ko an burabod han tubig han Babilonia ngan pamamad-on ko an iya mga salog. Mahihimo nga tambak hin mga rinuba ito nga nasod, nga pag-uokyan na la hin ihalas nga kamanampan. Magigin makaharadlok ini nga taran-awon; waray tawo nga mag-uokoy didto, ngan mahahadlok an ngatanan nga makakakita hini. Nagngungurob sugad hin mga liyon an ngatanan nga Babilonianhon, ngan nauwang hira sugad hin mga nati nga liyon. Mga lamot ba hira? Pag-aandaman ko hira hin kombite, ngan paghuhubgon ngan paglilipayon ko hira. Mangangaturog hira ngan diri na gud hira magkakamata. Pagdadad-on ko hira basi pangihawon sugad hin mga nati nga karnero, mga kanding, ngan mga karnero nga lalaki. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo mahitungod han Babilonia: “Nabihag na an syudad nga gindayaw han bug-os nga kalibutan! Hin kamakaharadlok nga taran-awon han mga nasod an dinangatan han Babilonia! Ginlapwas han dagat an Babilonia, ngan gintahoban ini hin nagrurumpat nga mga balod. Nahimo nga makaharadlok nga taran-awon an mga bungto, ngan nasugad ini hin waray tubig nga kamingawan, nga waray tawo nga naukoy o waray naagi. Pagkakastigohon ko hi Bel nga diyos han Babilonia, ngan igpapauli ko ha iya an iya mga kinawat; diri na gud hiya pagsisingbahan han mga nasod. “Narumpag na an mga pader han Babilonia. Mga tawo han Israel, palagiw kamo tikang han syudad! Talwasa an iyo kinabuhi tikang han akon mapintas nga kasina. Ayaw kamo kahulop o kahadlok tungod han mga hurubhurob nga iyo hinbabatian. Kada tuig lain nga hurobhurob an nagsasarang—mga hurobhurob hin panlupig ha tuna, ngan hin aruaraway hin kahadian. Sanglit maabot an panahon nga pagkakastigohon ko an mga diyosdiyos han Babilonia. Maaalohan an bug-os nga nasod, ngan pamamatayon an ngatanan nga iya mga tawo. Magoliat hin kalipay an ngatanan dinhe ha tuna ngan didto ha langit kon mapukan na an Babilonia ngadto han mga tawo nga maabot tikang ha amihanan hin pagbungkag ha iya. An Babilonia amo an hinungdan han pagkamatay hin mga tawo ha bug-os nga kalibutan, ngan mapupukan na yana an Babilonia tungod kay hiya an nahinungdan han pagkamatay hin damo hin duro nga mga Israelita. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo ngadto han iya mga tawo didto ha Babilonia: “Nakalikay kamo han kamatayon! Pagkalakat na kamo! Ayaw na paglangan! Bisan kon hirayo kamo han iyo urokyan, paghunahunaa niyo ako nga iyo Ginoo, ngan ayaw hingalimti an Jerusalem. Nasiring kamo, ‘Naalohan ngan nakaawod kami; waray namon mahihimo kay gin-okyan na hin mga lumalangyaw an baraan nga mga dapit didto han Templo.’ Sanglit nasiring ako nga maabot an panahon nga pagkakastigohon ko an mga diyosdiyos han Babilonia, ngan maghaharoy an mga nasamad ha bug-os nga nasod. Bisan kon makasaka an Babilonia ngadto ha langit, ngan makagtindog hin marig-on nga kota didto, magsusugo la ako gihapon hin mga tawo hin pagbungkag ha iya. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Pamatii an pagtangis didto ha Babilonia, hin pagmabidoon tungod han pagkabungkag didto han tuna. Ginpukan ko an Babilonia, ngan ginpamingaw ko ini. Dinmasmag an kasondalohan sugad hin nagdadaguhob nga mga balod, ngan nasulong upod in mag-aringasa nga mga gogliat. Nagkaabot hira hin pagbungkag han Babilonia; pinanmimihag nira an kasondalohan; ngan pinanmamari an ira mga pana. Dyos ako nga nagsisirot han karat-an, ngan pagbubuhaton ko didto ha Babilonia an angay ha iya. Paghuhubgon ko an iya mga punoan— an mga makinaadmananon, mga pangulo, ngan mga sondalo. Mangangaturog hira ngan diri na gud magmamata. Ako nga hadi an nagyakan; ako amo an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Marurumpag ha tuna an mga pader han gamhanan nga Babilonia, ngan masusunog an iya higtaas nga mga ganghaan. Waray la kapulsanan an buhat han mga nasod; maaagbon la an ira mga ginkabudlayan. Ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan.” Hi Seraias nga anak ni Nerias ngan apo ni Maasias amo an tinaporan nga surugoon ni Hadi Sedequias. Dida han ikaupat ka tuig nga pagkahadi han Juda ni Sedequias, inmupod ha iya hi Seraias ngadto ha Babilonia, ngan iginhatag ko ha iya in mga tugon. Iginsurat ko dida hin usa nga basahan an susumaton han ngatanan nga karat-an nga maabot ngada ha Babilonia, sugad man an ngatanan hini nga iba nga mga butang mahitungod han Babilonia. Ginsiring ko hi Seraias, “Ha pag-abot mo ha Babilonia, basaha gud hin dako nga tingog ha atubangan han mga tawo an ngatanan nga nahisurat dinhe. Niyan pag-ampo, ‘O Ginoo, nagsiring ka nga imo pagbubungkagon ini nga dapit, basi mawaray na buhi nga binuhat, nga bisan tawo o mananap, ngan masugad ini hin usa nga kamingawan ha kadayonan!’ Seraias, katapos mo pagbasaha hini nga basahan ngadto han mga tawo, higti ini hin bato ngan iglabog ngadto han Salog Eufrates, ngan sumiring ka, ‘Amo ini an mahinanabo han Babilonia—malunod ini ngan diri na gud mabangon, tungod han karat-an nga ipadadara ngada ha iya han Ginoo!’” Natatapos dinhe an mga pulong ni Jeremias. Baynte uno an panuigon ni Sedequias han kahimo niya nga hadi han Juda, ngan naghadi hiya didto ha Jerusalem sulod hin 11 ka tuig. An ngaran han iroy niya amo hi Hamutal nga anak han Jeremias nga nag-ukoy didto han syudad han Libna. Nakasala han Ginoo hi Hadi Sedequias sugad han ginbuhat ni Hadi Joakim. Napungot hin duro an Ginoo han mga tawo han Jerusalem ug Juda nga iya ginpaiwas hira ha iya atubangan. Sinmupil hi Sedequias kan Hadi Nabucodonosor han Babilonia, sanglit inmabot hi Nabucodonosor upod an ngatanan niya nga kasondalohan ngan ginsulong an Jerusalem dida han ikanapulo ka adlaw han ikanapulo ka bulan han ikasiyam ka tuig nga pagkahadi ni Sedequias. Nagkampo hira ha gawas han syudad, ngan ginpalibotan ini nira hin higtaas nga mga tagaytay para panalipod, ngan ginsulong ini ngada han ika 11 ka tuig ni Sedequias. Dida han ikasiyam ka adlaw han ikaupat ka bulan hito ngahaw nga tuig, han makalilisang na an gutom nga waray na gud nahibilin nga pagkaon an mga tawo, nabuho an mga pader han syudad. Bisan kon ginpalibotan han mga Babilonianhon an syudad, nanngalagiw ha gab-i an ngatanan nga mga sondalo. Didto hira pag-agi han hadianon nga tanaman, inmagi hira dida han aragian nga nagsusumpay han duha nga mga pader, ngan nanmalagiw tipakadto ha Kahamub-an han Jordan. Kundi ginlanat hi Hadi Sedequias han Babilonianhon nga kasondalohan, nadakop hiya didto han kapatagan nga hirani han Jerico, ngan ginbayaanan hiya han ngatanan niya nga mga sondalo. Gindara hi Sedequias ngadto kan Nabucodonosor nga nakadto ha syudad han Ribla didto han katunaan han Hamat, ngan didto ginhukman hiya ni Nabucodonosor. Didto ha Ribla iginpapatay niya an mga anak nga kalalaken-an ni Sedequias samtang nagkikita hi Sedequias, ngan iginpapatay liwat niya an mga opisyal han Juda. Katapos hito, ginpalukat niya an mga mata ni Sedequias ngan ginpakadenahan hiya basi pagdad-on ngadto ha Babilonia. Didto ha Babilonia ginpriso hi Sedequias tubtob han iya kamatay. Dida han ikanapulo ka adlaw han ikalima ka bulan han ika-19 ka tuig nga pagkahadi han Babilonia ni Hadi Nabucodonosor, sinmulod ha Jerusalem hi Nebusaradan nga magsaragdon han hadi ngan gilalabawi nga kapitan han iya kasondalohan. Ginsunog niya an Templo, an palasyo, ngan an kabablayan han ngatanan nga dumagko nga mga tawo didto ha Jerusalem, ngan ginruba han iya mga sondalo an mga pader han syudad. Unina gindara ngadto ha Babilonia ni Nebusaradan an mga tawo nga nanhibilin didto han syudad, an nabibilin nga hag-id nga mga trabahador ngan adton mga binmaya hin pagdapig han mga Babilonianhon. Kundi ginbilin niya didto ha Juda in pira han labi ka kablas nga mga tawo nga waray mga hiagi, ngan ginpatrabaho hira didto han mga urubasan ngan kaumhan. Ginrumok han mga Babilonianhon an mga harigi nga bronse ngan an mga karomata nga nakadto han Templo, upod an dako nga tangke nga bronse, ngan gindara nira an ngatanan nga bronse ngadto ha Babilonia. Gindara liwat nira an mga pala ngan an mga surudlan hin agbon nga ginagamit hin paglimpyo han altar, an mga garamiton nga ginagamit hin pag-andam han mga lampara, an mga makaong nga ginagamit hin pagsalod han dugo han mga halad, an mga makaong nga ginagamit hin pagtubod hin insyenso, ngan an ngatanan nga mga higamit nga bronse nga ginagamit hin pag-alagad didto han Templo. Gindara nira an ngatanan nga hinimo hin bulawan o salapi: an gudti nga mga makaong, an mga karukaraha nga sinasaloran han mga baga, an mga makaong nga surudlan han dugo han mga halad, an mga surudlan hin agbon, an mga kandilero, an mga makaong nga surudlan hin insyenso, ngan an mga makaong nga ginagamit hin pag-ipis han mga halad nga bino. Mabug-at hin duro pagtimbangon an mga butang nga bronse nga ginpahimo ni Hadi Solomon para han Templo—an duha nga mga harigi, an mga karomata, an dako nga tangke, ngan an dose nga mga todo nga baka nga tinutungtongan han tangke. Dida han hinukot nga alamri han kada harigi, may-ada 100 ngatanan nga mga granada, ngan 96 hini an hinkikit-an tikang ha tuna. Labot hini, tikang han Templo gindara nga mga bihag ni Nebusaradan nga gilalabawi nga kapitan, hira Seraias nga Labaw nga Padi, Sefanias nga iya kabulig nga padi, ngan an tulo pa nga dumagko nga mga opisyal han Templo. Tikang han syudad, gindara niya an opisyal nga nagmamangulo han mga sondalo, pito han kanan hadi mga magsaragdon nga nakadto pa han syudad, an sekretaryo han gilalabawi nga kapitan nga tinaporan han mga sinurat bahin han kasondalohan, ngan 60 pa nga dumagko nga mga tawo. Gindara hira ni Nebusaradan ngadto han hadi han Babilonia nga nakadto ha syudad han Ribla, didto han katunaan han Hamat. Didto iginpalatob ngan iginpapatay hira han hadi. Sanglit gindara tikang han ira tuna an mga tawo han Juda ngadto ha pagkabihag. Amo ini an lista nga nahisurat mahitungod han mga tawo nga gindara nga mga bihag ni Nabucodonosor: dida han ikapito ka tuig han iya pagkahadi, ginbihag niya in 3,023; dida han ika-18 niya ka tuig, 832 an nabihag tikang ha Jerusalem, ngan dida han iya ika-23 ka tuig, 745—nga gindara nga mga bihag ni Nebusaradan. An gindara nga mga bihag 4,600 ka tawo ngatanan. Dida han tuig nga kahimo ni Ebilmerodac nga hadi han Babilonia, nalooy hiya kan Hadi Joakim han Juda. Ginbuhian niya hi Hadi Joakim. Nahinabo ini dida han ika-25 ka adlaw han ika-12 ka bulan han ika-37 ka tuig tikang han kabihag ni Joakim ngadto ha Babilonia. Nalooy ha iya hi Ebilmerodac, ngan gintagan hiya hin katungdanan nga larulabaw in dungog kay han iginhatag ni Ebilmerodac han iba nga kahadian nga nabihag upod ha iya didto ha Babilonia. Waray na hi Joakim papagbadoa han panapton hin usa nga bihag. Dayuday na hiya kasaro han hadi hin pagkaon didto ha palasyo ngada han iya kamatay. Kada adlaw, samtang buhi pa hiya, gintagan hiya hin igo nga garastohon para han iya mga kinahanglanon. Hin pagkamamingaw nga nag-uusaan an Jerusalem nga hadto anay puno hin mga tawo! Pinasidunggan hiya hadto anay han kalibutan, yana sugad na la hiya hin balo nga babaye. An labi kahamili han mga syudad nahulog ngadto ha pagkaoripon. Waray hunong an iya pagtangis ha bug-os nga gab-i; nadaligdig ha iya mga bayhon in mga luha. Waray usa han iya kasangkayan hadto, in nahibilin hin pagliaw ha iya. Ginlingo hiya han iya kasangkayan, ngan yana nakig-away hira ngatanan ha iya. Makalolooy nga mga oripon an mga tawo han Juda, nga ginpugos hin pagpaiwas tikang han ira urokyan. Nag-uokoy hira didto han iba nga mga tuna, nga waray dapit nga maaangkon nira nga ira kalugaringon— Ginlilibotan hira hin mga kaaway, nga waray nira lulotsan hin pakapalagiw. Waray na yana napakadto han Templo hin pagsingba ha mga adlaw nga iglilihi. Nag-aantos an mga daraga nga nagkanta didto, ngan nag-aaraba nala an kapadian. Mamingaw na an mga ganghaan han syudad, ngan makalilisang an gin-aantos han Sion. Nakadaog an iya mga kaaway; nasasakop hiya han ira gahom. Ginpaantos hiya han Ginoo tungod han damo niya nga mga sala. Ginbihag ngan ginhalin an iya kabataan. Napara na an kaanyag han Jerusalem. An iya mga pangulo sugad hin mga bugsok nga magluya na tungod hin gutom, nga haros waray na kusog ha ira pagpalagiw tikang han mga mangaranop. Usa na yana nga mamingaw an ruba nga Jerusalem, nahinunumdom an Jerusalem han iya kamaanyag han naglabay nga panahon. Han pagpukana ha iya han iya kaaway, waray gud may binmulig ha iya. Nagtinawa la an simulong ha iya ngan nagbiaybiay han iya pagkapukan. Waray na an iya dungog; hubo ngan tinamay na hiya. Naghaharoy hira ngan tinatabunan an iya bayhon tungod hin kaawod. Nagmahugaw an Jerusalem tungod han iya makalilisang nga sala. Masayon la hikit-an an iya pagkamahugaw, kundi waray hiya manginlabot han iya kapalaran. Makalilisang an iya pagkapukan; waray gud makakaliaw ha iya. Nagdaog an iya mga kaaway, ngan nagtatawag hiya hin pakimalooy ngadto han Ginoo. Gintikasan hiya han iya mga kaaway han ngatanan niya nga mga manggad. Iya hinkit-an an pagsulod nira han Templo, diin gindid-an han Ginoo hin pagkadto an mga Hentil. Naghaharoy an iya mga tawo ha ira pamiling hin sadang makaon. Ginbabalyo nira hin pagkaon an ira mga manggad basi la hira mabuhi. “O Ginoo, siplati ako,” nagtatawag an syudad, “kitaa an akon kasakitan.” “Siplat kamo ha akon!” nasangpit hiya ngadto han ngatanan nga nalabay. “May-ada ba ha iyo nag-antos sugad han akon gin-antos, tungod han sirot nga ginhatag ha akon han Ginoo ha panahon han iya kasina? “Nagpadara hiya hin kalayo tikang ha kahitas-an, usa nga kalayo nga nagsusunog han akon kaluluthan. Nagbutang hiya hin usa nga bitik para ha akon ngan natumba ako ha tuna. Katapos ginpasibay-an ako niya, ngan ginbayaan ako dida hin waray hunong nga kasakitan. “Gintigamnan niya an ngatanan ko nga mga sala, ngan ginbutok ini ngatanan. Ibinitay ini ha akon liog, ngan nakapaluya ha akon tungod han makabug-at hini. Igintubyan ako han Ginoo ngadto han akon mga kaaway, ngan waray ko gud nahimo hin pagkontra ha ira. “Gintaw-an la han Ginoo an akon mag-isog nga mga sondalo. Ginpasulong niya in kasondalohan hin pagpukan han akon batan-on nga kalalaken-an. Gindugmok niya an akon mga tawo sugad hin mga ubas didto hin piriihan. “Sanglit rutay na hin pagtangis an akon mga mata. Waray makakaliaw ha akon; waray makakapadasig ha akon. Gindaog ako han kaaway; waray na gud nahibilin nga butang han akon mga tawo. “Idinuduhol ko an akon mga kamot, kundi waray gud nabulig ha akon. Nagtawag an Ginoo hin mga kaaway kontra ha akon ngan ginpalibotan ako; Gin-iisip ako nira sugad hin mahugaw nga butang. “Kundi matadong an Ginoo, kay waray ako magsugot ha iya. Pamati kamo ha akon, mga tawo ha ngatanan nga dapit; tan-awa ako ha akon kasakitan. Ginbihag an akon kaolitawhan ngan kadaragan-an. “Nagtawag ako hin maugop ha akon, kundi dinmiri hira hin pagbulig ha akon. An kapadian ngan an mga pangulo nagkamatay didto han kakalsadahan han syudad, hin pamiling hin pagkaon basi mabuhi hira. “Tan-awa, O Ginoo, an akon pagharoy, an kagul-anan han akon kalag! Mabidoon gud an akon kasingkasing tungod han akon mga sala. Damo an ginpatay didto han kakalsadahan, ngan ha sakob han mga balay. “Pamatii an akon mga pagnguyngoy; waray gud may nagliliaw ha akon. Nalilipay an akon mga kaaway nga gindad-an mo ako hin karat-an. Paabota na an adlaw nga imo iginsaad; paantosa an akon mga kaaway sugad han akon pag-antos. “Pagsiroti hira tungod han ngatanan nira nga pagkamaraot. Kastigoha hira sugad han pagkastigo mo ha akon tungod han akon mga sala. Naghaharoy ako ha kagul-anan, ngan masakit an akon kasingkasing.” Tungod han kasina han Ginoo, iya gintahoban hin kasisidman an Sion. Iya ginbungkag an langitnon nga kamatahom han syudad. Tungod han iya kasina ginpasibay-an niya bisan pa ngani an iya Templo. Ginbungkag han Ginoo hin waray kalooy an tagsa nga baryo didto ha Juda. Ngan ginpanas niya an magrig-on nga mga balwarte nga panalipod han tuna. Ginpakaalohan niya an ginhadian ngan an mga punoan hini. Tungod han iya kapungot gin-utod niya an kusog han Israel. Waray hiya bumulig ha aton han pagdasmag han mga kaaway. An iya kangalas ha aton sugad hin kalayo nga nag-uugtang han ngatanan. Sugad hin kaaway itinadong niya ha aton an iya mga pana. Ginpatay niya adton ngatanan nga aton kalipay ngan kaliawan. Dinhe ha Jerusalem aton inabat an iya nagngungotngot nga kasina. Sugad hin kaaway ginbungkag han Ginoo an Israel. Ginruba niya an magrig-on nga mga balwarte ngan an mga palasyo hini. Pinapag-antos niya an mga tawo han Juda hin waray pagkatapos nga kabidoan. Ginpukan niya an Templo nga ginsingbahan naton ha iya. Waray na niya ipadayon an pagsaurog han baraan nga mga adlaw ngan han mga Adlaw nga Iparahuway. Gindumtan niya an hadi ug padi. Ginsalikway han Ginoo an iya altar ngan gintalikdan niya an iya baraan nga Templo. Ginparumpag niya han iya kaaway an mga pader han Templo. An mga kaaway naggogliat hira ha pagdarag-an diin hadto anay nagsingba kita nga malipayon. Naglarang an Ginoo nga mapukan an mga pader han Sion. Ginsukol niya ini basi maubos karumpag an mga pader. Waray gud yana nahisalin han mga lantawan ngan mga pader. Nahilubong ha tuna an mga ganghaan, nagkababari an mga trangka hini. Aadto na yana ha pagkabihag an hadi ngan an dumagko nga mga tawo. Waray na igtutdo an Balaod, ngan waray na mga panan-awon an mga manaragna. Nalingkod hin hilom ha tuna an mga dumakon-on han Jerusalem. May tapotapo ha ira mga ulo ngan nagbado hin mga sako. Natamod ha tuna an kadaragan-an. Ruthay hin pagtinangis an akon mga mata; mabug-on an akon kasingkasing. Tugob na ako hin kabidoan tungod han pagkabungkag han akon mga tawo. Nahiraraptay an kabataan ngan mga minasus-an didto han kakalsadahan han syudad. Tungod hin kagutom ngan kauhaw, natawag hira han ira mga nanay. Nahiraraptay hira didto han kakalsadahan sugad hin mga samad nga kalalaken-an, ngan napatay hira hin hinayhinay dida han mga butkon han ira mga nanay. O Jerusalem nga akon higugmaon, Jerusalem, ano an akon masisiring? Uunanhon ko hin pagliaw ha imo? Waray pa gud may nag-antos hin sugad han imo gin-antos. An imo karat-an hiluag hin duro sugad han kalalawdan; waray na gud sadang paglaoman. Lunlon la mga buwa an iginhimangraw han imo mga manaragna. Ginlimbongan ka han ira pagwali kay waray ka pakakilala han imo sala. Ginpahunahuna ka nira nga diri ka kinahanglan magbasol. Nagbibiaybiay ha imo an mga tawo nga nalabay han syudad. Nagpipilingpiling ngan nagtitinawa hira han mga nagkaruruba han Jerusalem: “Amo ba ini adto nga matahom nga syudad? Amo ba ini an ipinaparayaw han kalibutan?” Gindudurugasan ka han ngatanan mo nga mga kaaway ngan pinamumudlatan ka upod hin pagdumot. Kinakagat nira an ira mga im-im ngan nanyayam-id ngan nagsusunlog, “Amon na ginbungkag hiya! Amo na ini an adlaw nga amon ginhinulat!” Ginbuhat gihapon han Ginoo an iya igintarhog. Ginbungkag kita niya hin waray kalooy, sumala han iya iginpahimatngon ha aton hin maiha na. Iginhatag niya ha aton mga kaaway an pagdarag-an ngan pinapaglipay hira han aton pagkapukan. O Jerusalem, pagoliata ngadto han Ginoo an imo mga pader! Paawasa an imo mga luha sugad hin mga salog adlaw gab-i; Ayaw pagpahuway ngan ayaw pag-undang hin pagtinangis! Ha bug-os nga gab-i bangon hin makadamo ngan goliat ngadto han Ginoo. Isumat ha iya an imo mga pagbati, ngan pakimalooy ha iya tungod han imo kabataan— Kabataan nga haros mamatay hin gutom ha kada kanto han kalsada! Tan-awa, O Ginoo! Tan-awa adton imo mga ginpapaantos! Itutugot mo ba nga kaonon han mga iroy an ira mga anak pinalangga? Ipapapatay mo ba an mga padi ngan mga manaragna dida han imo Templo? An mga batan-on ngan mga tigurang nanlulunay nga patay ha kakalsadahan, kaulitawhan ngan kadaragan-an nga pinanmatay han mga espada han kaaway. Ginpatay mo hira hin waray kalooy tungod han imo kasina. Gindapit mo an akon mga kaaway basi magrisyo hira hin mga kahadlok palibot ha akon. Ngan waray gud makakapalagiw dida hito nga adlaw han kasina han Ginoo. Ginpamatay nira an akon kabataan nga akon ginmangnoan ngan ginhigugma. Usa ako nga maaram kon ano an kahimtang han ginkakastigo han Dyos. Gintabog ako niya ngadto han masirom nga kahiladman. Ngan gintubal ako niya hin waray pagkalooy nga mga hampak. Ginpabay-an ako niya nga lukop hin bag-o nga mga kasamdan, ngan pinamiangan ako. Ginsadhan ako niya didto hin usa nga prisohan hin kakurian ug kagul-anan. Ginpugos ako niya hin pag-ukoy didto han kasisidman han kamatayon. Ginkadenahan ako niya; usa ako nga priso nga waray paglaom hin pakapalagiw. Nagoliat ako hin pakibulig, kundi napakabungol la an Dyos. Nag-iikaturumba ako ha paglakat; gin-uulang ako hin pader nga mga bato bisan ngain ako aatubang. Ginhulat ako niya sugad hin uso; gindasmagan ako niya sugad hin liyon. Ginlanat ako niya hin paggawas han dalan, ginpanamad ako niya ngan ginbayaan. Gin-unat niya an iya pana ngan ginhimo ako nga irigoon han iya mga udyong. Ginpana ako niya ngadto gud ha sakob han akon lawas. Gintitinawaan ako han mga tawo ha bug-os nga adlaw; irintrimisan la ako nira ngatanan. An mapait la nga pag-antos an iya iginhatag ha akon nga pagkaon ug pag-inom. Ginbagnos niya an akon bayhon dida han tuna ngan nangihoan ako ha paghidasmag dida han mga bato. Hinngalimtan ko an maupay nga panlawas, an kamurayaw, ngan an kalipayan. Diri na mag-iiha mapatay ako; waray na an akon paglaom han Ginoo. Mapait nga hilo an pagdumdom han akon kasakitan ngan han akon kawaray urokyan. Dayuday ginhuhunahuna ko ini, ngan naguguol an akon espiritu. Kundi nabalik an paglaom ko kon ini nga usa nga butang akon hinunumdoman: Nagpapadayon pa gihapon an waray pagkatapos nga gugma ngan kalooy han Ginoo, bag-o sugad han kaagahon, ngan waray pagsayop sugad han pagsirang han adlaw. An Ginoo gud la an akon malon, sanglit aada ha iya an akon paglaom. Maupay an Ginoo ngadto han ngatanan nga nasarig ha iya. Sanglit maupay gud para ha aton an paghulat hin mapailobon han matalwason nga pagbulig han Ginoo. Ngan maupay gud nga mahibaro kita hin pagpailob tikang han aton pagkabatan-on. Kon nag-aantos kita, kinahanglan lumingkod kita nga hilomon ta an pagpailob. Kinahanglan yumukbo kita ha pagpaubos, kay bangin may-ada pa naton paglaom. Bisan kon paghampakon ngan pagtamayon kita, kinahanglan karawton ta ini ngatanan. Maloloy-on an Ginoo ngan diri kita niya igsisikway ha kadayonan. Bisan kon kastigohon kita niya, kundi marig-on an iya paghigugma ha aton. Diri niya ikinalilipay an pagbido o pagsakit ha aton. Maaram an Ginoo kon pinapag-anto kita sugad hin mga priso. Maaram hiya kon gintatamakan la an aton mga katungod nga hatag niya ha aton. Maaram hiya kon ginlulubag an katadongan didto han mga hukmanan. An kaburot-on la han Ginoo an dayuday natutuman. Ha iya pagsugo nahinanabo an maupay ug maraot. Kay ano nga mangurutob kita kon ginkakastigo kita tungod han aton sala? Usisaha ta an aton mga paagi ngan balik kita ngadto han Ginoo. Buksi ta an aton kasingkasing ngadto han Dyos ha langit ngan pag-ampo kita, “Nakasala ngan sinmupil kami ha imo ngan waray ka, O Ginoo, magpasaylo ha amon. “Ginlanat ngan ginpatay mo kami; waray mo ipakita an imo kalooy tungod han imo kasina. Pinaagi hin madakmol nga dampog hin kapungot nga makuri matahos han amon mga pag-ampo. Ginhimo mo kami nga harapilan hin mga sighot han kalibutan. “Gintatamay ngan ginyuyubit kami han ngatanan namon nga mga kaaway. Nag-agi kami ha karat-an ngan kabungkagan; nag-uokoy kami ha kataragman ngan kahadlok. Makusog an pag-awas ha akon mga mata han mga luha tungod han pagkapukan han akon mga tawo. “Waray hunong an pagturo han akon mga luha. Tubtob nga tumangbo an Ginoo tikang ha langit ngan hikit-an kita. Mabidoon an akon kasingkasing kon nakita ako han nahinabo han kababayen-an han syudad. “Sugad hin usa nga tamsi ginbitik ako hin mga kaaway nga napupungot ha akon hin waray la hinungdan. Iginlabog ako nga buhi ngadto hin luong, ngan gintakpan hin bato an ganggang. Nalampo ako han tubig ngan naghunahuna ako nga hirani na ha akon an kamatayon. “Tikang ha kahiladman nagtawag ako ha imo, O Ginoo. Ngan pinamatian mo an pakimalooy ko ha imo nga pamatian mo an akon pagtawag. Ginbaton ngan ginsiring mo ako nga diri ako mahadlok. “Gintabangan mo ako, O Ginoo, ngan gintalwas mo an akon kinabuhi. Paghukom dapig ha akon; maaram ka han mga sayop nga ginbuhat ha akon. Maaram ka nga napupungot ha akon an akon mga kaaway ngan naglalarang hira hin paglingo ha akon. “Hinbatian mo an ira pagtamay ha akon, O Ginoo, maaram ka han ngatanan nga ira mga larang kontra ha akon. Magkulop an ira pagpinakaraot ha akon ngan paghimo han ira mga larang. Gin-iinintrimisan ako nira tikang ha aga ngadto ha gab-i. “Kastigoha hira tungod han ira ginbuhat, O Ginoo. Panhimaraota hira ngan pun-a hira hin pagkahulop! Bukora hira han imo kasina ngan puoha hira dinhe ha tuna!” Nakuhaan na hin kainggat an aton bulawan; nagsasarang an mga bato han Templo dida han kakalsadahan. An batan-on nga kalalaken-an han Sion minahal naton sugad hin bulawan. Kundi yana sugad na la hira hin mga daba. Bisan ngani an babayi nga lubo magpapasuso han iya mga nati. Kundi an akon mga tawo sugad hin mga duong nga makuha han iya mga piso. Naghihimatay hin gutom ug uhaw an ira mga minasus-an. Nakikilimos an ira kabataan hin pagkaon, nga waray gud mahatag ha ira. Nagkakamatay hin gutom dida han kadalanan an mga tawo nga nahiara hin magrasa nga mga pagkaon. Nangangabkab hin pagkaon dida han basurahan adton mga riko an kamutangan. Ginkastigo an akon mga tawo hin labaw pa kay han mga umurokoy han Sodoma, nga tigda an kapukan dida han mga kamot han Dyos. Maglinis ngan puraw sugad hin yelo an amon mga prinsipe, magtibaksi ngan magkusog, nga maglibsog an panlawas. Yana diri hira kinikilala dida han kadalanan, nangingitom an ira mga bayhon kay aada ha ira an kamatayon. Maggasaay hira sugad hin mamara nga kahoy an ira panit. Mauruupay pa adton mga nagkamatay didto han pag-awayan kay hadton mga hinayhinay an kamatay. Namatay hira tungod hin gutom kay waray man sadang makaon basi mabuhi la hira. Nakapahadlok hin duro an kapukan nga inmabot han akon mga tawo. Ginlaga han mahigugmaon nga mga iroy an ira kalugaringon nga mga anak basi la hira makakaon. Ipinakita han Ginoo an makalilisang niya nga kapungot. Ginsunog ngan gin-ugtang gud niya an Sion. Waray bisan hin-o dinhe ha tuna, bisan pa ngani mga punoan hin langyaw nga mga nasod, nga tinmuo nga an mga kaaway makakasulod han mga ganghaan han Jerusalem. Kundi nahinabo ini tungod han mga sala han mga manaragna ngan han pamatay han kapadian hin waray sala nga mga tawo. Nagsudoy dida han kadalanan an iya mga pangulo sugad hin mga buta, ngan naluob hira hin dugo sanglit an mga tawo diri nakamkam ha ira. “Pahirayo kamo!” naggogliat an mga tawo, “Mahugaw kamo! Ayaw pagkamkam ha akon!” Sanglit nagsudoy hira han kanasoran, ngan waray may nakarawat ha ira. Waray na an Ginoo manginlabot ha ira; ginpasarang hira ha kanasoran. Waray na hiya maglagad han amon kapadian ngan mga pangulo. Tinmakas kami hin pamiling hin tambulig ngan waray man namon hin-agian. Naghinulat kami hin bulig tikang hin nasod nga waray sadang paglaoman. Ginbantayan kami han amon kaaway; makuri na ngani kami makalakat dida han kadalanan. Tapos na an amon mga adlaw; inmabot na an kataposan. An nagbubukod ha amon maglarulaksi pa kay hin mga agila nga nasulinap tikang ha langit. Ginggamaan kami nira didto ha kapungtoran; kinalitan kami nira didto ha kamingawan. Hindakpan nira an burabod han amon kinabuhi, an hadi nga ginpili han Ginoo, an amon ginsarigan hin pagpanalipod ha amon ha amon mga kaaway. Bisan kon maglipay ngan magrayhak kamo, mga tawo han Edom ug Uz. Maabot liwat an iyo pagkapukan diri kamo makakatoltol han dalan, mga hubo kamo ngan aada ha iyo an kaarawdan. Ginbaydan na han Sion an iya sala; diri na ipapadayon han Ginoo an iyo pagkabihag. Kundi Edumea, pagkakastigohon ka han Ginoo; igpapadayag niya an imo mga kasal-anan. Hinumdomi, O Ginoo, an nahinabo ha amon. Tan-awa kami, ngan kitaa an pagpakaalohi ha amon. Iginhatag ha mga lumalangyaw an amon mga hiagi. Mga lumalangyaw an nag-uokoy didto han amon mga tuna. Pinanmatay han kaaway an amon mga amay; ngan yana mga balo na an amon mga iroy. Kinahanglan pagbaydan namon an tubig nga amon iniinom. Kinahanglan paliton namon an kahoy nga amon isurungo. Ginpataksan kami hin trabaho sugad hin mga asno o mga kamelyo. Kinakapoy kami, ngan waray namon pagpahuway. Basi la kami mabuhi, namiling kami hin igo nga pagkaon, kinmadto kami hin pakilimos ha Ehipto ug Asiria. Mga patay na an amon nakasala nga mga ginikanan, ngan nag-aantos kami tungod han ira mga sala. Ginhahadian kami hin mga oripon, ngan waray makakatabang ha amon tikang han ira gahom. Nagsusudoy ha kaumhan in mga magraogdaog. Diri kami murayaw hin pagmiling hin pagkaon. Hinirantan kami tungod hin gutom, uraura hin kapaso han amon lawas sugad hin binangga nga hudno. Pinanlugos an amon mga asawa didto ha Bukid Sion. Ug an amon mga anak nga kababayen-an didto han mga bungto han Juda. Gindakop ngan ginbitay an amon mga pangulo; diri na tinatahod an amon mga tigurang. Ginpugos hin pagdara han gilingan an amon mga batan-on nga kalalaken-an, hin pagpas-an han mabug-at nga kahoy an amon mga kabataan nga kalalaken-an. Diri na nalingkod dida han ganghaan han syudad, an mga kalagasan. Ngan diri na nagtotokar an mga batan-on. Binmaya na an kalipayan tikang han amon kinabuhi. Kabidoan an sinmaliwan han amon mga sarayaw. Waray nahibilin han ngatanan nga amon ipinaparayaw. Nakasala kami, ngan makalolooy na kami yana. Unob ha kasingkasing an kasakit namon, ngan haros diri kami makakita tungod han amon mga luha, kay kamingawan na ngan nag-uusaan an Bukid Sion, ngan ihalas nga mga lubo an naglalakatlakat didto. Kundi hadi ka ha kadayonan, O Ginoo, ngan maghahadi ka ha dayon nga mga katuigan. Kay ano nga ginpasibay-an mo kami hin maiha? Manunumdom ka pa ba ha amon? Pabalika kami ha imo, O Ginoo! Pabalika kami! Igpahiuli an kadaan namon nga himaya. O ginsalikway mo na ba kami ha kadayonan? Waray ba katubtoban an imo kasina? Dida han ikalima nga adlaw han ikaupat nga bulan han ika-30 ka tuig, nag-uokoy ako, hi Ezequiel nga padi, nga anak ni Busi, tampo han mga bihag nga mga Judiyo ha ligid han Salog Quebar didto ha Babilonia. Nabuksan an langit ngan hinkit-an ko in usa nga panan-awon han Dyos. ( Ikalima adto ka tuig tikang mabihag hi Hadi Joaquin.) Didto ha Babilonia, ha ligid han Salog Quebar, hinbatian ko an Ginoo nga nakighimangraw ha akon ngan inmabat ako han iya gahom. Hinmangad ako ngan hinkit-an ko in usa nga alipuros tikang ha amihanan. Nagkinidlat tikang hin madakmol nga dampog, ngan nalamragan an bug-os nga kalangitan. Dida han dapit nga ginawsan han kikidlat, may nasilaw nga sugad hin bronse. Dida ha butnga han alipuros, ginmawas in sugad hin upat nga buhi nga mga binuhat nga dagway hin tawo pagkit-on, kundi an kada usa ha ira may tag upat nga mga bayhon ngan tag upat nga mga pako. Magtadong an ira mga bitiis ngan may nira mga kulo nga sugad hin kanan baka, nasilaw ini sugad hin pinainggat nga bronse. Labot han ira tag upat nga mga bayhon ngan tag upat nga mga pako, may liwat hira tag upat nga mga kamot hin tawo, usa ha ilarom han kada pako. Binubuklad an duha nga mga pako han kada binuhat, nga naghihiabot an magkasi kataposan han ira mga pako sanglit kwadrado an porma han mga binuhat. Kon nalupad hira, nagkikiwa hira sugad hin usa nga hugpo, nga waray nira lingilingi. An kada buhi nga binuhat may tag upat nga magkalainlain nga mga bayhon: ha atubangan, bayhon hin tawo; ha tuo, bayhon hin liyon; ha wala, bayhon hin baka; ngan ha talikoran, bayhon hin agila. Inaalsa an duha nga mga pako han kada binuhat, sanglit dinadapatan an magkasi kataposan han mga pako han mga binuhat nga sapit hini, ngan itinatahob han ira mga lawas an duha pa nira nga mga pako. Naatubang an tagsa nga binuhat han upat nga dapit han hangin, sanglit napakadto an hugpo ha bisan ngain nga ira karuyag, nga waray nira lingilingi. Dida han mga binuhat, may-ada sugad hin naglalaga nga sulo pagkit-on nga nagkikiniwa. Naulyap tipaigbaw an kalayo ngan nagkikinidlat. Nagbabalikbalik an mga binuhat ngan sugad hin kikidlat hin kamalaksi. Samtang nakada pa an upat nga mga binuhat, hinkit-an ko in upat nga mga kaliding nga nadapat ha tuna, usa ha ligid han kada usa hini. Waray kalainan an upat nga mga kaliding; nasilaw an kada usa sugad hin mahal nga bato, ngan an kada usa nga kaliding may sulod nga usa nga kaliding, sanglit nakakahimo hin pagkaliding ha bisan ngain nga dapit. Lukop hin mga mata an mga yanta han mga kaliding. Kon nagkikiwa an mga binuhat, nagkikiwa man an mga kaliding upod ha ira, ngan kon natukal ha tuna an mga binuhat, natukal man an mga kaliding. Kon napakadto an mga binuhat ha bisan ngain nga ira karuyag, napakadto man liwat an mga kaliding kay aada han mga kaliding an gahom han mga binuhat. Sanglit kada pagkikiwa han mga binuhat, o pag-uokoy, o pagtutukal ha tuna, amo man an ginbubuhat han mga kaliding. Ha igbaw han mga ulo han mga binuhat may-ada sugad hin lukob nga atop pagkit-on nga hinimo hin masinaw nga salaming. Didto ha ilarom han atop natindog an mga binuhat, nga binubuklad han kada usa in duha nga mga pako tipakadto han sunod hini, ngan itinatahob han iya lawas an duha pa nga mga pako. Hinbatian ko an aringasa han ira mga pako ha ira paglupad; sugad ini han dinaguhob han dagat, sugad han aringasa hin damo nga kasondalohan, sugad han tingog han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Kon diri hira nalupad, ira kinikidyom an ira mga pako, kundi may-ada pa tunog nga natikang han atop ha igbaw han ira mga ulo. Ha igbaw han atop may-ada sugad hin trono nga sapiro pagkit-on, ngan may-ada sugad hin tawo pagkit-on nga nalingkod dida han trono. Daw nasilaw hiya sugad hin bronse dida ha butnga hin usa nga kalayo. Nalulukop ini hin kasilaw pinaagi hin malamrag nga kapawa nga sugad han pagpakita han balangaw ha langit kahuman hin uran. Amo ini an mabislaw nga kapawa han himaya han Ginoo. nasiring, “Anak hin tawo, tindog. Makikighimangraw ako ha imo.” Han nagyayakan pa an tingog, sinmulod ha akon an espiritu han Dyos ngan ginpatukdaw ako, ngan hinbatian ko an tingog nga nagpadayon hin pagsiring, “Anak hin tawo, sinusugo ko ikaw ngadto han mga tawo han Israel. Sinmupil ngan binmaya hira ha akon, ngan masupilon pa gihapon hira sugad gud han ira kaapoy-apoyan. Magtig-a an ira mga ulo ngan diri hira natahod ha akon, sanglit ginsusugo ko ikaw hin pagsumat ha ira nga ako nga Ginoo nga Dyos an nagyayakan ha ira. Mamati ha imo o diri hira nga mga masupilon, makakasabot hira nga nakada tampo ha ira in usa nga manaragna. “Kundi ikaw, anak hin tawo, kinahanglan diri ka mahadlok ha ira o hin bisan ano nga ira igyayakan. Aatohan ngan pagtatamayon ka nira; masusugad ini hin pag-ukoy ha butnga hin mga bungad. Ayaw gihapon kahadlok hito nga mga masupilon o hin bisan ano nga ira igyayakan. Pagsusumatan mo hira han bisan ano nga igsusumat ko ha imo hin pagyakan, mamati hira o diri. Hinumdomi nga mga masupilon gud hira. “Anak hin tawo, pamatii an akon igsisiring ha imo. Ayaw pagmasupilon sugad ha ira. Abrehe an imo baba ngan kaona an akon ihahatag ha imo.” Hinkit-an ko in kamot nga gin-unat ngadi ha akon, ngan nakapot ini hin usa nga linikid nga basahan. Ginbuklad han kamot an linikid nga basahan, ngan hinkit-an ko nga sinuratan ini paluyoluyo—mga pagtangis hin kabidoan, mga pagnguyngoy, ngan mga pag-araba an iginsurat dida hini. Nagsiring an Dyos, “Anak hin tawo, kaona ini nga linikid nga basahan; katapos, pakadto ngan paghimangraw ha mga tawo han Israel.” Sanglit ginbungat ko an akon baba ngan iginhatag ha akon hin pagpakaon an linikid nga basahan. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, kaona ini nga linikid nga basahan nga akon ihinahatag ha imo; tunla ini.” Kinaon ko ini, ngan natilawan ko nga matam-is sugad hin dugos. Niyan nagsiring an Dyos, “Anak hin tawo, pakadto han mga tawo han Israel ngan sumati hira han bisan ano nga akon igpapayakan ha imo. Diri ako nagsusugo ha imo ngadto hin nasod nga langyaw kanay pinulongan makuri mo hisabtan, kundi ngadto han mga Israelita. Kon sugoon ko ikaw ngadto hin dagko nga mga nasod kanay pinulongan makuri mo masayoran, mamamati hira ha imo. Kundi waray han mga tawo han Israel maruruyag hin pamati; kay diri ngani hira namamati ha akon. Magtig-a an ira mga ulo ngan masupilon hira ngatanan. Yana hihimoon ko ikaw nga sugad ha ira hin kamatig-a ngan kamakugnot. Hihimoon ko ikaw nga sugad hin bato kamadig-on, ngan sugad hin dyamante kamatig-a; ayaw kahadlok hito nga mga masupilon.” Nagpadayon an Dyos hin pagsiring, “Anak hin tawo, pamati hin maupay ngan hinumdomi an ngatanan nga akon igsisiring ha imo. Niyan pakadto han imo igkasi mga Israelita nga mga bihag ngan sumati hira nga ako, an Ginoo nga Dyos, an nagyayakan ha ira, mamati hira o diri.” Niyan ginbayaw ako han espiritu han Dyos, ngan hinbatian ko ha akon luyo an dako nga hagunob hin usa nga tingog nga nasiring, “Pagdayawa an himaya han Ginoo didto ha langit!” Hinbatian ko an palapaka han mga pako han mga binuhat ngan an aringasa han mga kaliding, nga sugad hin linog kaaringasa. Makusog an pag-abot ha akon han gahom han Ginoo, ngan han gindadara ako han iya espiritu, nabido ngan nasina ako. Sanglit inmabot ako ngadto ha Tel Abib, ha ligid han Salog Quebar, diin pag-uokoy an mga bihag, ngan nagpabilin ako didto sulod hin pito ka adlaw. Dako an akon kaguol tungod han akon hinkit-an ngan hinbatian. Han paglabay han pito ka adlaw, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, ginhihimo ko ikaw nga magbarantay han nasod han Israel. Igsusumat mo ha ira an mga pahimatngon nga ighahatag ko ha imo. Kon akon igpahibaro nga mapatay in usa nga maraot nga tawo, kundi waray mo hiya sagdoni hin pagbalhin han iya mga paagi basi makatalwas hiya han iya kinabuhi, mapatay hiya nga makasasala pa gihapon, kundi ikaw an mabaton han iya kamatayon. Kon magsagdon ka hin usa nga maraot nga tawo ngan diri hiya humunong hin pagpakasala, mapatay hiya nga makasasala pa gihapon, kundi matatalwas an imo kinabuhi. “Kon magbuhat hin maraot in usa nga matadong gud nga tawo, ngan igbutang ko hiya dida hin kataragman, mapatay hiya kon diri mo hiya panimangnoon. Mapatay hiya tungod han iya mga sala—diri ko hinunumdoman an mag-upay nga iya ginbuhat—ngan ikaw an may-ada baratonon han iya kamatayon. Kon magsagdon ka nga diri magbuhat hin sala in usa nga maupay nga tawo, ngan mamati hiya ha imo ngan diri hiya makasala, mabubuhi hiya, ngan matatalwas liwat an imo kinabuhi.” Inmabat ako nga aanhi ha akon an gahom han Ginoo ngan hinbatian ko hiya nga nasiring ha akon, “Buhat ngan gawas ngadto han kahamub-an. Makikighimangraw ako ha imo didto.” Sanglit kinmadto ako han kahamub-an ngan hinkit-an ko didto an kalamrag han himaya han Ginoo, sugad gud han paghikit-i ko hini didto ha ligid han Salog Quebar. Hinmapa ako ha tuna, kundi sinmulod ha akon an espiritu han Dyos ngan ginpatindog ako. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Uli ngan pagsada ikaw didto han imo balay. Gagaposon ka hin mga pisi, anak hin tawo, ngan diri ka makakagawas ngadto han mga tawo. Diri ka makakayakan basi diri ka makagpahimatngon hini nga magsupilon nga mga tawo. Niyan kon maghimangraw na liwat ako ha imo ngan ibalik ko ha imo an pakayakan, pagsusumatan mo hira han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos. Mamamati in pira ha ira, kundi pababay-an ka han iba, kay usa hira nga nasod hin mga magsupilon.” Nagsiring an Dyos, “Anak hin tawo, kuha hin baldosa, ibutang ini ha imo atubangan, ngan pagbagisbagisi ini hin pagpakita nga syudad ini han Jerusalem. Niyan, ha pagpakita hin usa nga pagsulong han syudad, paliboti ini hin mga trentsera, mga kuta, mga kampo, ngan mga iburungkag hin pader. Kuha hin hilapad nga puthaw ngan patindoga ini sugad hin pader ha butnga nimo ngan han syudad. Atubanga an syudad. Ginsusulong an syudad, ngan ikaw an nasulong hini. Magigin usa ini nga tigaman para han nasod han Israel. “Niyan takilid hin paghigda ha imo wala nga kagiliran, ngan idadat-og ko dida ha imo an sirot han nasod han Israel. Sulod hin 390 ka adlaw magpapabilin ka dida ngan mag-aantos ka tungod han ira kasal-anan. Ginsirotan ko ikaw hin tag-usa ka adlaw para han kada tuig nga kastigo ha ira. Kon mahuman mo ito, malimbag ka ha imo tuo ngan mag-aantos ka sulod hin 40 ka adlaw tungod han kasal-anan han Juda—tag-usa ka adlaw para han kada tuig nga kastigo ha ira. “Itutok an imo mga mata ngada han pagsulonga han Jerusalem. Ipakita ha syudad an imo kamauo, ngan pagtagna kontra hini. Gagaposon ko ikaw basi diri ka na makalimbag ngada han kahuman han pagsulong han syudad. “Niyan kuha hin trigo, sebada, munggos, hantak, bataw, ug dawa. Pagsalakota ini ngatanan ngan paghimo hin tinapay. Amo ito an imo kakaonon sulod han 390 ka adlaw nga natakilid ka ha imo wala. Itutugot ha imo in 200 ka gramos nga tinapay kada adlaw, ngan kinahanglan umabot ini ngada han sunod nga adlaw. Pag-iigoan ka liwat hin irimnon nga tubig, duha la ka kopa kada adlaw. Maghaharing ka tikang hin uga nga tai hin tawo, ihuhudno mo an tinapay dida han mga baga hini, ngan kakaonon mo ini dida hin dapit nga dayag ha ngatanan.” Nagsiring an Ginoo, “Nagpapakita ini han paagi hin pagkaon han mga Israelita han tinapay nga mahugaw ngan igindidiri han Balaod, kon igpasarang ko na hira ngadto han langyaw nga mga nasod.” Kundi binmaton ako, “Ayaw gad, Ginoo nga Dyos! Waray pa gud ako maghugaw ha akon ngahaw. Tikang han akon kabata waray pa gud ako kumaon hin karne hin bisan ano nga mananap nga namatay hin natural nga kamatayon o pinatay hin magpintas nga mga mananap. Waray pa gud ako kumaon hin pagkaon nga gin-iisip nga mahugaw.” Sanglit nagsiring an Dyos, “Maupay man. Tai lugod hin baka an ipagagamit ko ha imo hin paghudno han imo tinapay.” Ngan nagpadayon hiya hin pagsiring, “Anak hin tawo, pag-iigoan ko an ihinahatag nga tinapay para ha Jerusalem. Mahuhulop ngan mababaraka an mga tawo didto, samtang tinatakos na nira an ira pagkaon ngan an tubig nga ira iniinom. Mauubosan hira hin tinapay ug tubig; magtuturaw ngan manggagasa hira tungod han ira mga sala.” Nagsiring an Ginoo, “Anak hin tawo, kuha hin matarom nga espada ngan gamita ini nga labaha hin pagkiskis han imo bungot ngan han ngatanan mo nga buhok ha ulo. Niyan timbanga an buhok ngan pagtuloa ini ka bahin. Sunoga an usa nga bahin didto han syudad kon mahuman na an pagsulong. Kuhaa an ikaduha nga bahin ngan tadtara ini han imo espada samtang naglilibot ka ha gawas han syudad. Igpasarang an ikatulo nga bahin ngadto han kahanginan, ngan paglalanaton ko ini pinaagi han akon espada. Pagsalin hin gutiay nga buhok ngan putsa ini dida han sidsid han imo panapton. Katapos kuhai liwat ini hin gutiay ngan ilabog ini ngadto ha kalayo, ngan ipaugtang ini. Tikang hini magsasarang in kalayo ngadto han bug-os nga nasod han Israel.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Tan-awa an Jerusalem. Iginbutang ko hiya ha butnga han kalibutan, nga ginpapalibotan hiya han iba nga mga nasod. Kundi sinmupil an Jerusalem han akon mga sugo ngan nagpakita nga labaw pa hiya hin kamaraot kay han iba nga mga nasod, labaw pa hin kamasinupakon kay han mga nasod nga palibot ha iya. Ginsikway han Jerusalem an akon mga sugo ngan dinmiri hin pagtuman han akon mga balaod. Jerusalem, pamati yana han ginyayakan ko, an Ginoo nga Dyos. Tungod hin diri nimo pagsugot han akon mga balaod o pagtuman han akon mga sugo, nakasamok ka labaw pa kay han mga nasod nga nagpapalibot ha imo. Ginsunod mo an mga pamatasan han iba nga mga nasod. Sanglit nagsusumat ha imo ako nga Ginoo nga Dyos nga kaaway mo na ako. Paghuhukman ko ikaw diin hikikit-an ini han ngatanan nga mga nasod. Tungod han ngatanan nga mga butang nga imo binubuhat nga akon napupungtan, pagkakastigohon ko an Jerusalem sugad nga waray ko pa ini pagbuhata hadto ngan diri ko na pagbubuhaton liwat. Tungod hini kakaonon han mga kag-anak didto ha Jerusalem an ira mga anak, ngan kakaonon han mga anak an ira mga kag-anak. Kakastigohon ko ikaw ngan ipapasarang ko an mahisalin nga buhi ngadto ha bisan diin nga dapit. “Sanglit, sugad nga ako amo an buhi nga Dyos—amo ini an pulong han Ginoo nga Dyos —tungod nga ginhugawan mo an akon Templo pinaagi han ngatanan nga maraot ngan makapupungot nga mga butang nga imo ginbuhat, pagpupuohon ko ikaw hin waray pagkalooy. Magkakamatay hin sakit ug gutom an ikatulo ka bahin han imo mga tawo didto han syudad; pamamatayon pinaagi hin mga espada an sunod nga ikatulo ka bahin didto ha gawas han syudad; ngan igpapasarang ko an kataposan nga ikatulo nga bahin ngadto ha kahanginan ngan paglalanaton ko hira pinaagi hin espada. “Aabaton mo an ngatanan nga kusog han akon kapungot ngan kangalas, tubtob han akon pagtunga. Kon mahinabo na ini ngatanan, magmamatuod ka nga ako, an Ginoo, amo an naghimangraw ha imo kay napungot gud ako han diri nimo pagkamatinumanon. Magyuyubit ngan mapahirayo ha imo an ngatanan nga malabay nga tikang han mga nasod nga nagpapalibot ha imo. “Kon nasisina ngan napupungot ako ha imo ngan nagkakastigo ha imo, mahahadlok hin duro an ngatanan nga mga nasod nga nagpapalibot ha imo. Matan-aw hira ha imo dara in pagtamay ngan pag-iintrimisan ka nira. Uutdon ko an ihinahatag ha imo nga pagkaon basi ka gutomon. Aabaton mo an kasakitan hin gutom sugad hin magtarom nga mga pana nga ginpadara hin pagpuo ha imo. Magpapadara ako hin gutom ngan magpintas nga kamanampan hin pagpatay han imo mga anak, ngan magpapadara ako hin sakit, paglupig, ug araway hin pagpatay ha imo. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, tan-aw daw ngadto han kabukiran han Israel ngan ihatag ha ira an akon mensahe. Sidnga an kabukiran han Israel nga mamati hira han pulong han Ginoo nga Dyos —nga mamati hira han iginsisiring ko, an Ginoo nga Dyos, ngadto han kabukiran, kapungtoran, kabakidlan, ngan kahamub-an; ipadadara in usa nga espada hin pagbungkag han mga dapit nga ginsisingbahan hin mga diyosdiyos han mga tawo. Pamumungkagon an mga altar ngan panrurub-on an mga altar hin insyenso. Pamamatayon an ngatanan nga mga tawo didto ha atubangan han ira mga diyosdiyos. Igpapasarang ko an mga patay nga lawas han mga tawo han Israel; igpapasarang ko an ira mga tul-an ha palibot han mga altar. Pagbubungkagon an ngatanan nga mga syudad han Israel, basi magkarurumok an ngatanan nira nga mga altar ngan mga diyosdiyos, magkaruruba an ira mga altar hin insyenso, ngan mapara an ngatanan nga ira ginhimo. Pamamatayon an mga tawo ha ngatanan nga dapit, ngan makilala adton mahibilin nga buhi nga amo ako an Ginoo. “Tutugotan ko in pipira ha ira nga makalikay han pamatay ngan magsasarang hira dida han mga nasod, diin mag-uokoy hira nga mga bihag. Didto mahinunumdom hira ha akon ngan mahibabaro nga ginkastigo ngan ginpakaalohan ko hira tungod nga ginbayaan ako han ira diri matinumanon nga mga kasingkasing ngan ginpaurog nira an mga diyosdiyos kay ha akon. Ngan mapupungot hira ha ira kalugaringon tungod han magraot ngan magngil-ad nga mga butang nga ira ginbuhat. Mahibabaro hira nga amo ako an Ginoo ngan diri buwa nga mga panarhog an akon mga pahimatngon.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Ipukpok an imo mga kamot! Ibandok an imo mga tiil! Pagtangis ha kabido tungod han ngatanan nga magraot ngan makapupungot nga mga butang nga ginbuhat han mga Israelita. Magkakamatay hira ha pag-awayan, o hin gutom, o hin sakit. Magkakasakit ngan magkakamatay adton mga aadto ha hirayo; magkakamatay ha pag-awayan adton mga aanhi ha hirani; magkakamatay hin gutom adton mga mahibibilin nga buhi. Aabaton nira an bug-os nga kusog han akon kapungot. Magsasarang in mga patay nga lawas tampo han mga diyosdiyos ngan ha palibot han mga altar, magsasarang dida han tagsa nga hitaas nga pungtod, didto ha bawbaw han tagsa nga bukid, ha ilarom han tagsa nga marampag nga kahoy ngan tagsa nga dako nga tuog nga kahoy, didto han tagsa nga dapit nga gintuboran nira hin mga halad ngadto han ira mga diyosdiyos. Niyan makilala an ngatanan nga amo ako an Ginoo. Tinuod, uunaton ko an akon kamot ngan pagbubungkagon ko an ira nasod. Hihimoon ko ini nga waray gamit nga tuna tikang ha timogan nga kamingawan ngadto han syudad han Ribla didto ha amihanan, nga waray ko gud lalaktawan nga dapit nga inuokyan han mga Israelita. Niyan makilala an ngatanan nga amo ako an Ginoo.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ngadto han tuna han Israel: Amo na ini an kataposan para han bug-os nga tuna! “Israel, inmabot na an kataposan. Aabaton mo an akon kapungot, kay paghuhukman ko ikaw tungod han imo ginbuhat. Bubulson ko ikaw tungod han ngatanan mo nga makapupungot nga binuhatan. Diri ko gud ikaw palilikayon ha akon o kalolooyan. Pagkakastigohon ko ikaw tungod han makapupungot nga mga butang nga imo nabuhat, basi kumilala ka nga amo ako an Ginoo.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Maabot ha imo in sunodsunod nga karat-an. Tapos na an ngatanan. Amo ini an kataposan. Kataposan mo na. Maabot an kataposan para ha iyo nga nag-uokoy dinhe han tuna. Hiraniay na an panahon nga mawawaray na mga pagsaurog didto han mga siringbahan nga bukid, kundi kasamokan nala. “Diri na gud maiha nga aabaton mo an bug-os nga kusog han akon kapungot. Ginhuhukman ko ikaw tungod han imo ginbuhat, ngan bubulson ko ikaw tungod han ngatanan mo nga makapupungot nga binuhatan. Diri ko ikaw palilikayon ha akon o kalolooyan. Pagkakastigohon ko ikaw tungod han imo makapupungot nga mga butang nga nabuhat, basi kumilala ka nga amo ako an Ginoo, ngan nga ako amo an nagkakastigo ha imo.” Maabot na an adlaw han karat-an. Naglalarab na an panlupig. Duro na gud an pagkamapinahitas-on. Nabunga an panlupig hin darudamo nga mga pagkamaraot. Waray gud mahisasalin han ira mga hiagi, han ira karikohan, ira kaanyag, o ira pagkaharangdon. Maabot na an panahon. Hiraniay na an adlaw, nga mawawaray na kapulsanan an pagpalit ngan pagbaligya, kay maabot an kastigo han Dyos ngada han ngatanan. Waray magparatigayon nga mabubuhi hin maiha hin pagbawi han iya napirde, kay aada han ngatanan an kasina han Dyos. Diri mabubuhi adton mga magraot. Natunog an trompeta ngan nag-aandam an ngatanan. Kundi waray napakadto han pag-awayan, kay mahingangada han ngatanan an kasina han Dyos. May araway didto han kakalsadahan, ngan sakit ug gutom didto han kabablayan. Mamamatay didto han araway an bisan hin-o nga aadto han kaumhan, ngan mamamatay hin sakit ug gutom an bisan hin-o nga aadto han syudad. Mapalagiw in pipira ngadto han kabukiran sugad hin kinalasan nga mga sarapati tikang han mga kahamub-an. Mag-haharoy hira ngatanan tungod han ira mga sala. Manluluya an mga kamot han ngatanan, ngan mangungurog an ira mga tuhod. Magbabado hira hin sako ngan mangungurog an bug-os nira nga kalawasan. Pagkikiskisan an ira mga ulo ngan maaalohan hira ngatanan. Ilalabog nira an ira bulawan ug salapi ngadto han kakalsadahan sugad hin sighot, kay diri man makakatalwas ha ira an salapi o bulawan kon ihuwad na han Ginoo an iya kapungot. Diri na hira makakagamit hini hin pagtuman han ira mga ungara o pagbusog han ira mga tiyan. Nakaaghat ha ira an bulawan ug salapi ngadto hin pagpakasala. Ipinaparayaw nira hadto anay an ira maghusay nga mga alahas, kundi ginggamit nira ini hin paghimo hin makapupungot nga mga diyosdiyos. Sanglit ginhimo han Ginoo nga mangil-ad para ha ira an ira mga manggad. “Tutugotan ko an mga lumalangyaw hin pagtikas ha ira,” nasiring an Ginoo, “ngan kukuhaon hin mga masinupakon an ngatanan nira nga mga manggad ngan paghuhugawan ini. Diri ako manginginlabot kon paghugawan an akon Templo, kon pagsudlon ngan paghugawan ini hin mga tikasan. “Masasamok an ngatanan —puno hin mga panmatay an tuna, ngan puno hin mga panlupig an mga syudad. Pagdadad-on ko nganhi an giraraoti nga mga nasod ngan paaangkonon ko hira han iyo kabablayan. Mawawad-an hin pagsarig an gikukusogi niyo nga kalalaken-an kon tugotan ko an mga nasod hin paghugaw han mga dapit nga iyo ginsisingbahan. Maabot na an pagkahulop. Mangingita kamo hin kalinaw, kundi diri gud kamo makakaagi hini. Magsusunodsunod an karat-an ngan mag-aabot-abot in magraot nga mga sumat. Paghahangyoon niyo an mga manaragna hin pagpadayag han ira hinkikit-an dida hin mga panan-awon. Mawawaray na an kapadian iturutdo han mga tawo, ngan mawawaray na isaragdon an mga tigurang. Magmamabidoon an hadi, magtuturaw an prinsipe, ngan mangungurog hin kahadlok an mga tawo. Pagkakastigohon ko kamo tungod han ngatanan nga ginbuhat niyo, ngan paghuhukman ko kamo sugad han iyo paghukom han iba. Magpapakita ini ha iyo nga ako amo an Ginoo.” Dida han ikalima ka adlaw han ikaunom ka bulan han ikaunom ka tuig han amon pagkabihag, nagkakalingkod upod ha akon an mga pangulo han mga nabihag nga tikang ha Juda didto ha akon balay. Tigda la nga inmabot ha akon an gahom han Ginoo nga Dyos. Hinmangad ako ngan hinkit-an in usa nga panan-awon hin nagkakalayo nga dagway hin tawo. Sugad hin kalayo pagkit-on an iya lawas tikang ha hawak ngadto ha ubos, ngan nasilaw hiya sugad hin pinainggat nga bronse tikang ha hawak ngadto ha igbaw. Nakita ko sugad hin kamot nga kinmapot han akon buhok. Niyan dida hini nga panan-awon, ginbayaw ako han espiritu han Dyos ngadto ha panganoron ngan gindara ako ngadto ha Jerusalem. Gindara ako niya ngadto han sulod nga aragian han amihanan nga ganghaan han Templo, diin nakadto in diyosdiyos nga ikinangangalas han Dyos. Hinkit-an ko didto an mabislaw nga kapawa nga nagpapakita han himaya han Dyos han Israel, sugad han akon paghikit-i hini han nakadto ako ha ligid han Salog Quebar. Nagsiring ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, tan-aw daw tipaamihanan.” Tinman-aw ako, ngan hinkit-an ko didto an diyosdiyos nga ikinangangalas han Dyos ha hirani han altar dida han aragian han ganghaan. Nagsiring ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, hinkikit-an ba nimo an nahinanabo? Tan-awa an makapupungot nga mga butang nga binubuhat dinhe han mga tawo han Israel, nga nagpapaiwas ha akon basi mahirayo ako han akon baraan nga dapit. Makita ka pa hin labaw hini hin kamangil-ad nga mga butang.” Gindara ako niya ngadto han aragian ha gawas nga bungsaran ngan iginpakita ha akon in usa nga buho dida han pader. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, lusot dinhe hinin pader.” Linmusot ako ngan hin-agian ko in porta. Nagsiring hiya ha akon, “Sulod ngan kitaa an magraot ngan mangil-ad nga mga butang nga binubuhat nira didto.” Sanglit sinmulod ako ngan tinman-aw. Luob an mga bungbong hin mga ladawan hin mga halas ngan iba pa nga maghugaw nga kamanampan, ngan han iba pa nga mga butang nga ginsisingba han mga Israelita. Nakadto in 70 nga mga pangulo nga Israelita, lakip hi Jasanias nga anak ni Safan. Nakapot hin surudlan hin insyenso an tagsa ha ira, ngan nagtitipaigbaw in aso tikang han insyenso. Nagpakiana ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, hinkikit-an ba nimo an sekreto nga ginbubuhat han mga pangulo nga Israelita? Nagsisingba hira ngatanan dida hin usa nga kwarto nga puno hin mga ladawan. Amo ini an ira baribad: ‘Diri nakita ha aton an Ginoo! Ginpabay-an na niya an nasod.’” Niyan ginsiring ako han Ginoo, “Hikikit-an mo hira nga magbubuhat hin labaw pa ngani hito hin kamakapupungot nga mga butang.” Sanglit gindara ako niya ngadto han amihanan nga ganghaan han Templo ngan iginpakita ha akon in kababayen-an nga nananangis tungod han kamatay han diyos nga hi Tamuz. Nagpakiana hiya, “Anak hin tawo, hinkikit-an mo ba ito? Hikikit-an mo in labaw pa ngani hin kamakapupungot nga mga butang.” Sanglit gindara ako niya ngadto han surusulod nga bungsaran han Templo. Didto, ha hirani han agian han baraan nga dapit, nga nabubutnga han altar ngan han balkon, nakadto in mga 25 ka tawo. Natalikod hira han baraan nga dapit ngan nanyuyukbo tipasinirangan, nga nagsisingba han nasirang nga adlaw. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, hinkikit-an mo ba ito? Diri natunga ini nga mga tawo han Juda hin pagbuhat la han ngatanan nga magpakapupungot nga mga butang nga hinkit-an mo dinhe ngan hin pagpasarang hin panlupig ha bug-os nga nasod. Diri, kinahanglan pa gud hira kumanhi ngan buhaton nira ini dinhe gud ha Templo ngan pag-uriton gud ako nira. Tan-awa gudla an ira pagtamay ha akon ha makangaralas gud nga paagi! Makakatilaw hira han bug-os nga kusog han akon kapungot. Diri ko hira palilikayon ha akon o kalolooyan. Magoliat hira hin pag-ampo ngadi ha akon, kundi diri ko hira pamamatian.” Niyan hinbatian ko nga ginmoliat an Dyos, “Kadi, kamo nga mga tawo nga magkakastigo han syudad. Dad-a niyo an iyo mga hinganiban.” Inmabot dayon in unom ka tawo tikang ha gawas han amihanan nga ganghaan han Templo, nga nakakadara hin hinganiban an kada usa. Upod ha ira in usa ka tawo nga nakakabado hin lino, nga nakakadara hin susuratan. Sinmulod hira ngatanan ngan tinmindog ha ligid han altar nga bronse. Niyan nagtipaigbaw tikang han pakoan nga mga binuhat an mabislaw nga kapawa han himaya han Dyos han Israel, ngan binmalhin ngadto han aragian han Templo. Ginsiring han Ginoo an tawo nga nakakabado hin lino, “Sudoya an bug-os nga syudad han Jerusalem ngan tigamni ha agtang an tagsa-tagsa nga naguguol ngan nasasamok tungod han ngatanan nga makangaralas nga mga butang nga binubuhat dinhe han syudad.” Ngan hinbatian ko nga nasiring an Dyos ngadto han iba nga mga tawo, “Sunda hiya niyo dinhe han syudad ngan panmatay kamo. Ayaw niyo laktawi ngan kalooyi an bisan hin-o. Pamataya niyo an kalagasan nga kalalaken-an, an batan-on nga kalalaken-an, an batan-on nga kababayen-an, an mga iroy, ngan an kabataan. Kundi ayaw niyo paglabti an bisan hin-o nga may-ada tigaman ha iya agtang. Tikangi niyo dinhe han akon Templo.” Sanglit gintikangan nira panmatay an mga pangulo nga nagkakatukdaw didto han Templo. Nagsiring ha ira an Dyos, “Paghugawi niyo an Templo. Pun-a an mga bungsaran hini hin mga patay nga lawas. Tumana niyo ini!” Sanglit gintikangan nira hin panmatay an mga tawo didto han syudad. Nag-uusaan la ako didto, samtang nagpapadayon an panmatay. Hinmapa ako ngan ginmoliat, “Ginoo nga Dyos, napupungot ka ba hin duro han Jerusalem nga imo pamamatayon an ngatanan nga nahibilin dinhe ha Israel?” Binmaton an Dyos, “Salaan an mga tawo han Israel ug Juda hin makalilisang nga mga sala. Nakasala hira hin panmatay ha bug-os nga tuna ngan ginpuno nira hin pagtalapas an Jerusalem. Nasiring hira nga ginpabay-an ko, an Ginoo, an ira nasod ngan diri ako nakita ha ira. Kundi diri ako malolooy ha ira. Pagbubuhaton ko ha ira an ira ginbuhat ngadto han iba.” Niyan binmalik an tawo nga nakakabado hin lino ngan nagsumat han Ginoo, “Gintuman ko na an imo mga sugo.” Tinman-aw ako ngadto han lukob nga atop ha igbaw han mga ulo han buhi nga mga binuhat, ngan ha igbaw nira may-ada butang nga daw sugad hin trono nga sapiro. Ginsiring han Dyos an tawo nga nakakabado hin lino, “Pabutnga han mga kaliding ha ilarom han mga binuhat, ngan pun-a hin mga baga an imo mga kamot. Niyan ipasarang an mga baga ha igbaw han syudad.” Ginkinitaan ko hiya han iya paglakat. Naninindog an mga binuhat didto ha timogan han Templo han pagsulod niya, ngan ginpuno hin dampog an sarusakob nga bungsaran. Inmigbaw an mabislaw nga kapawa han himaya han Ginoo tikang han mga binuhat ngan binmalhin ngadto han aragian han Templo. Niyan ginpuno han dampog an Templo, ngan naglamrag han kapawa an bungsaran. Hinbatian an aringasa han mga pako han mga binuhat bisan didto han gawas nga bungsaran. Sugad ini han tingog han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Han pagsugoa han Ginoo han tawo nga nakakabado hin lino nga kuhaon niya an kalayo tikang ha butnga han mga kaliding nga nakada ha ilarom han mga binuhat, sinmulod an tawo ngan tinmindog ha sapit han usa han mga kaliding. Ikinadto han usa han mga binuhat an kalayo nga nakada ha butnga nira, pinmurot ini hin mga baga, ngan iginbutang ini dida han mga kamot han tawo nga nakakabado hin lino. Kinarawat han tawo an mga baga ngan linmakat hiya. Hinkit-an ko an kada binuhat nga may sugad hin kamot hin tawo pagkit-on ha ilarom han kada pako hini. Kon nagkikiwa an mga binuhat, naupod liwat an mga kaliding hin waray paglingilingi. Nagbuburunyog hira ngatanan bisan ngain an ira karuyag kadtoan ngan diri na kinahanglan maglingilingi. Luob hin mga mata an ira mga lawas, mga bungkog, mga kamot, mga pako, ngan mga kaliding. Amo manta ini nga mga kaliding an akon hinkit-an didto han akon syahan nga panan-awon. May upat nga mga bayhon an tagsa nga binuhat. Bayhon hin baka an syahan, bayhon hin tawo an ikaduha, bayhon hin liyon an ikatulo, ngan bayhon hin agila an ikaupat. (Amo gihapon ini nga mga binuhat an hinkit-an ko didto ha ligid han Salog Quebar.) Kon napaigbaw an mga binuhat ngan nagkikiwa, bunyog gihapon ha ira an mga kaliding. Kon nahunong an mga binuhat, nahunong liwat an mga kaliding, kay an gahom han mga binuhat nakada han mga kaliding. Niyan binmaya han aragian han Templo an mabislaw nga kapawa han himaya han Ginoo ngan binmalhin ngadto hin dapit ha igbaw han mga binuhat. Ginbuklad nira an ira mga pako ngan linmupad tipaigbaw tikang ha tuna samtang nagkikita ako, ngan binmunyog ha ira an mga kaliding. Hinmunong hira didto han sinirangan nga ganghaan han Templo, ngan pinmaigbaw ha ira an mabislaw nga kapawa. Kinilala ko hira sugad nga amo ngahaw nga mga binuhat nga hinkit-an ko ha ilarom han Dyos han Israel didto han Salog Quebar. An kada usa ha ira may upat nga mga bayhon ngan upat nga mga pako, ngan may sugad hin kamot hin tawo pagkit-on ha ilarom han kada pako. An ira mga bayhon sugad gud han mga bayhon nga hinkit-an ko didto ha ligid han Salog Quebar. Natadong pagkiwa tipaunhan an tagsa nga binuhat. Gin-alsa ako han espiritu han Dyos ngan gindara ako ngadto ha sinirangan nga ganghaan han Templo. Didto ha hirani han ganghaan hinkit-an ko in 25 nga kalalaken-an, lakip hi Jazanias nga anak ni Asur ngan hi Pelatias nga anak ni Benaias, nga duha nga mga pangulo han nasod. Nagsiring ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, naglalarang hin maraot ini nga mga tawo ngan nagsasagdon hin maraot dinhe hini nga syudad. Nasiring hira, ‘Diri na maiha, magtitindog na liwat kita hin mga balay. An syudad sugad hin usa nga kaldero, ngan sugad kita han karne nga ginluluto.’ Sanglit panagna kontra ha ira, anak hin tawo.” Sinmakob na liwat ha akon an espiritu han Ginoo ngan iginpahatag niya ha akon ini nga mensahe ngadto han mga tawo: “Mga tawo han Israel, maaram ako han iyo ginyayakan ngan han iyo ginlalarang. Pinanmatay niyo in damo hin duro nga mga tawo dinhe hini nga syudad nga luob na hin patay nga mga lawas an kakalsadahan. “Sanglit amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ha iyo. Matuod ini nga kaldero an syudad, kundi ano man an karne? An patay nga mga lawas hadton iyo pinanmatay! Mawawaray kamo dinhe—ilalabog ko kamo ha gawas han syudad! Nahahadlok ba kamo hin mga espada? Magdadara ako hin mga tawo nga may mga espada hin pagsulong ha iyo. Dadad-on ko kamo ngadto ha gawas han syudad, ngan itutubyan ko kamo ngadto han mga lumalangyaw. Ginsirotan ko na kamo hin kamatayon, ngan pamamatayon kamo didto ha pag-awayan dinhe han iyo kalugaringon nga nasod. Niyan makilala an ngatanan nga ako amo an Ginoo. Ini nga syudad diri mahihimo nga iyo kaldero ug kamo an karne ha sakob hini. Kakastigohon ko kamo bisan hain kamo nga dapit dinhe han tuna han Israel. Makilala kamo nga ako amo an Ginoo, ngan samtang gintutuman niyo an mga balaod han higrani nga mga nasod, gintatalapas niyo an akon mga balaod ngan ginsusupak niyo an akon mga sugo.” Samtang nananagna ako, natumba nga patay hi Pelatias. Hinmapa ako ha tuna ngan ginmoliat, “Ayaw, Ginoo nga Dyos! Papatayon mo ba an ngatanan nga nahibilin dinhe ha Israel?” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, naghihiruhimangraw an mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem hiunong ha imo ngan han imo igkasi mga Israelita nga mga nabihag. Nasiring hira, ‘Hirayo hin duro an mga nabihag hin pagsingba han Ginoo. Iya na iginpatag-iya ha aton an tuna.’ “Sanglit sumati yana an imo mga igkasi nabihag han akon iginsisiring. Amo ako an nagpadara ha ira hin pag-ukoy didto hin higrayo nga mga nasod ngan nagpasarang ha ira didto hin iba nga katunaan. Kundi, sulod hini nga panahon, maupod ako ha ira didto han mga tuna, nga ira hinngadtoan. “Sanglit sumati hira han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos. Pagtitirokon ko hira tikang han mga nasod nga ginpasarangan ko ha ira, ngan igbabalik ko ha ira an tuna han Israel. Kon bumalik na hira, pagkukuhaon nira an ngatanan nga maghugaw ngan makangaralas nga mga diyosdiyos nga ira hiagian. Tatagan ko hira hin bag-o nga kasingkasing ngan bag-o nga hunahuna. Kukuhaon ko an ira matig-a nga kasingkasing ngan liliwanan ko hin malumo nga kasingkasing. Niyan pagtutumanon na nira an akon mga balaod ngan pagsusugton nira nga matinumanon an ngatanan ko nga mga sugo. Magigin akon hira mga tawo ngan magigin ira ako Dyos. Kundi pagkakastigohon ko an mga tawo nga nahigugma hin pagsingba hin maghugaw ngan makapupungot nga mga diyosdiyos. Pagkakastigohon ko hira tungod han ira ginbuhat.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagtikang paglupad an buhi nga mga binuhat, ngan binmunyog ha ira an mga kaliding. Nakada ha igbaw nira an mabislaw nga kapawa han Dyos han Israel. Niyan binmaya han syudad an mabislaw nga kapawa ngan binmalhin ngadto han bukid ha sinirangan han syudad. Dida han panan-awon, gin-alsa ako han espiritu han Dyos ngan iginbalik ako ngadto han mga nabihag didto ha Babilonia. Niyan nagpapas an panan-awon, ngan ginsumatan ko an mga nabihag han ngatanan nga iginpakita ha akon han Ginoo. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, nag-uokoy ka tampo hin magsinupilon nga mga tawo. May nira mga mata, kundi diri hira nakita; may nira mga talinga kundi diri hira nabati, kay mga magsinupilon hira. “Yana, anak hin tawo, pag-andam hin putos ngan ha ira atubangan lakat sugad hin usa nga nabihag. Buhata ini ha adlaw. Pakitaa an ngatanan nga nalakat ka ngan tikadto hin iba nga dapit. Bangin pa makakita ha imo ito nga mga magsupilon. Samtang adlaw pa, pag-andam hin putos para han imo pagkabihag, basi makakita hira ha imo, ngan unina pakitaa hira han imo paglakat dida han kulopay na sugad hin ginhalin ka hin ka binihag. Samtang nagkikita hira ha imo, pagbuho ha bungbong han imo balay ngan lusot ikaw dida hini dara an imo putos. Pakitaa hira han pagpas-an mo han imo putos ngan han pagguwa mo ngadto han kasisidman, nga tinahuban an imo mga mata, basi diri ka kumita han imo kinakadtoan. Magigin usa ini nga pahimatngon ngadto han mga Israelita an imo ginbubuhat.” Ginbuhat ko an iginsiring ha akon han Ginoo. Hito nga adlaw nagputos ako sugad han binubuhat hin usa nga kalagiw, ngan hito nga kulopay, han tipagsisirom na, nagbuho ako dida han bungbong pinaagi han akon mga kamot ngan ginmawas ako. Samtang nagkikita an ngatanan, ginpas-an ko an putos ngan linakat ako. Han pagkaaga naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, yana nga nagpapakiana ha imo ito nga magsinupilon nga mga Israelita kon ano an imo ginbubuhat, sumati hira han igyayakan ha ira nakon, an Ginoo nga Dyos. Para ini nga mensahe han prinsipe nga naghahadi didto ha Jerusalem, ngan para han ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy didto. Sumati hira nga an imo ginbuhat usa nga tigaman han mahinanabo ha ira—mahihimo hira nga mga kalagiw ngan mga bihag nga mga tawo. Magpapas-an han iya putos dida han kasisidman an prinsipe nga naghahadi ha ira, ngan mapalagiw hiya pinaagi hin buho nga ira gin-ukab para ha iya dida han pader. Tatahoban niya an iya mga mata ngan diri hiya makakakita kon tikain hiya. Kundi bibitaron ko an akon pukot ngan mabibilik hiya. Niyan dadad-on ko hiya ngadto han syudad han Babilonia diin mapatay hiya nga waray ngani hiya makakita hini. Igpapasarang ko didto han ngatanan nga dapit an ngatanan nga mga kaapi han iya palasyo, ngan an iya mga magsaragdon ngan mga gwardya, ngan pamimilngon hira han mga tawo hin pagpatay ha ira. “Kon igpasarang ko na hira dida han iba nga mga nasod ngan didto han langyaw nga katunaan, makilala hira nga ako amo an Ginoo. Tutugotan ko in pipira ha ira nga mahisalin nga buhi kay igagawas ko hira han away, han gutom, ngan han mga sakit, basi didto tampo han mga nasod, makasabot hira han kamakapupungot han ira mga buhat, ngan kumilala hira nga ako amo an Ginoo.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, kaon nga nangungurog ka, nga kinakadal ka hin kahadlok. Sumati an bug-os nga nasod nga amo ini an mensahe han Ginoo nga Dyos para han mga tawo han Israel nga nag-uokoy pa dinhe han ira tuna: Mangungurog hira kon hira kumaon ngan kakadalon hira hin kahadlok kon hira uminom. Mawawarayan gud an ira tuna, kay magtinalapasnon an ngatanan nga nag-uokoy didto. Mabubungkag in mga syudad nga puno yana hin mga tawo, ngan mahihimo nga kamingawan an nasod. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, kay ano nga ginbabalikbalik han mga tawo han Israel ini nga darahonon: ‘Nalabay in panahon, ngan kawang la an mga panagna?’ Sidnga hira yana han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, hiunong han darahonon. Tataposon ko na ito nga darahonon. Diri na gud ini pagbabalikbalikon dinhe ha Israel. Sumati lugod hira hini: Inmabot na an panahon, ngan natutuman na an mga panagna! “Mawawaray na buwa nga mga panan-awon o malimbongon nga mga panagna dida han mga tawo han Israel. Ako nga Ginoo an maghihimangraw ha ira, ngan matutuman an akon igsisiring. Diri na maglalangan. Ha panahon nga buhi pa kamo nga mga magsupilon, pagbubuhaton ko an akon iginpahimatngon ha iyo nga akon pagtutumanon. Ako an nagyakan,” nasiring an Ginoo nga Dyos. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, naghuhunahuna an mga Israelita nga an imo mga panan-awon ngan mga panagna mahitungod pa han maiha nga tiarabot nga panahon. Sanglit sidnga hira nga nasiring ako, an Ginoo nga Dyos: Diri na maglalangan. Matutuman na an akon iginsiring. Ako, an Ginoo nga Dyos, an nagyakan!” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, panhimaraota an mga manaragna han Israel nga naghihimohimo han ira kalugaringon nga mga panagna. Sidnga hira hin pagpamati han pulong han Ginoo.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Maghihikaraot ini nga lurong nga mga manaragna! Tikang la ha ira ngahaw an ira kadasig ngan hira la an naghihimohimo han ira kalugaringon nga mga panan-awon. Mga tawo han Israel, waray la gamit an iyo mga manaragna; sugad la hira hin mga miro nga nag-uokoy dida han mga nagkaruruba nga mga balay han syudad. Diri nira ginbabantayan an mga dapit diin narumpag an mga pader, o diri hiya nag-aayad han mga pader, sanglit diri kapapanalipdan an Israel kon umabot na an araway dida han adlaw han Ginoo. Diri matuod an ira mga panan-awon ngan mga buwa an ira mga panagna. Nasiring hira nga naghihimangraw hira han akon mensahe, kundi waray ko hira pagsugoa. Kundi nagpapaabot hira nga matutuman an ira mga pulong! Susumatan ko hira: Diri matuod ito nga mga panan-awon nga iyo hinkikit-an, ngan mga buwa an mga panagna nga iyo ginhihimohimo. Nasiring kamo nga akon ini mga pulong, kundi waray ako maghimangraw ha iyo!” Sanglit nasiring ha ira an Ginoo nga Dyos, “Diri matuod an iyo mga pulong ngan mga buwa an iyo mga panan-awon. Nasupak ako ha iyo. Tuyo ko hin pagkastigo ha iyo nga mga manaragna nga may mga panan-awon nga diri matuod ngan naghihimohimo hin malimbongon nga mga panagna. Diri kamo mahitatampo kon magtitirok na an akon mga tawo hin paghimo hin mga kaladnganan; diri mahilalakip an iyo mga ngaran dida han lista han mga tuminungnong han Israel; diri gud kamo mahibabalik ngadto han iyo tuna. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo nga Dyos. “Ginlilimbongan han mga manaragna an akon mga tawo pinaagi hin pagsiring nira nga waray na kataragman. Ha pagkatinuod, may-ada pa gud kataragman! Nagtindog an akon mga tawo hin pader nga ginturutungbaw la nga mga bato. Nagkaabot an mga manaragna ngan ira ini gintahoban hin tinunaw nga apog. Sidnga an mga manaragna nga marurumpag an ira pader. Magpapadara ako hin uran nga makusog. Magkakataktak ngada hini nga pader in mga magtig-a nga yelo, ngan paghahampakon ini hin makusog nga alipuros. Marurumpag an pader, ngan pakikianhan kamo han ngatanan kon ano nga kaupayan an nahimo han tinunaw nga apog.” Niyan amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Ha akon kapungot magpapadara ako hin makusog nga alipuros, hin uranos, ngan mga magtig-a nga yelo para hin pagbungkag han pader. Naglalarang ako hin pagbungkag han pader nga ira tinahoban hin tinunaw nga apog, hin pagpanas hini, basi waray mahisalin nga bato labot han patukoranan nga mga bato. Marurumpag ini ngan pamamatayon kamo ngatanan. Niyan makilala an ngatanan nga ako amo an Ginoo. “Maabat han kusog han akon kapungot an pader ngan adton mga nagtahob hini hin tinunaw nga apog. Unina pagsusumatan ko kamo nga napanas na an pader, ngan napuo na adton mga nagpabusag hini— adton mga manaragna nga nagpatapod han Jerusalem nga waray na kataragman, kundi may-ada pa man ngay-an kataragman!” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring an Ginoo, “Yana, anak hin tawo, tan-awa an kababayen-an dida han iyo mga tawo nga naghihimohimo hin mga panagna. Panhimaraota hira, ngan sumati hira han igyayakan ha ira han Ginoo nga Dyos: “Maghihikaraot kamo nga kababayen-an! Nagtatahi kamo hin para pagdiwata nga mga butok ha butkon para han ngatanan, ngan naghihimo hin para pagdiwata nga mga panyo para han ngatanan, nga igsusul-ot dida han ira mga ulo, basi magkamay-ada nira gahom kontra han kinabuhi han iba nga mga tawo. Karuyag niyo magtag-iya han gahom hin kinabuhi ug kamatayon kontra han akon mga tawo, ngan maggamit hini para han iyo kalugaringon nga kaupayan. Ginpapakaalohan ako niyo ha atubangan han akon mga tawo basi la makakuha kamo hin pira ka harop nga sebada ngan hin pira ka bug-os nga tinapay. Pinapatay niyo in mga tawo nga diri angay mamatay, ngan binubuhi niyo an diri angay mabuhi. Sanglit ginbibinuwaan niyo an akon mga tawo, ngan natuod hira ha iyo.” Yana amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Napupungot ako han mga butok ha butkon nga ginagamit niyo dida han iyo tinguha hin pakakapot hin gahom han kinabuhi ug kamatayon. Ririksion ko ini tikang han iyo mga butkon ngan bubuhian ko an mga tawo nga iyo hinkakaptan. Gigision ko an iyo mga panyo ngan pakakalagiwon ko an akon mga tawo tikang han iyo gahom ngan diri na hira magagad ha iyo. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo. “Pinaagi han iyo mga buwa, ginhuhulop niyo an mag-upay nga mga tawo nga diri ko karuyag pagdaoton. Pinupugngan niyo an magraot nga mga tawo hin pagbaya han maraot ngan pagtalwas han ira mga kinabuhi. Sanglit yana, natapos na an iyo diri matuod nga mga panan-awon ngan malimbongon nga mga panagna. Gintatalwas ko an akon mga tawo tikang han iyo gahom basi kumilala kamo nga ako amo an Ginoo.” Inmabot in pipira han mga pangulo han mga Israelita hin pagpakiana ha akon mahitungod han kaburot-on han Ginoo. Niyan naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, igintubyan hini nga mga tawo ngadto hin mga diyosdiyos an ira mga kasingkasing ngan tinutugotan nira an mga diyosdiyos hin pagmando ha ira ngadto hin pagpakasala. Ano an ira pakasiring nga mabaton ako ha ira? “Yana paghimangrawi ngan sumati hira han igyayakan ha ira nakon, an Ginoo nga Dyos: An tagsa nga Israelita nga naghatag han iya kasingkasing ngadto hin mga diyosdiyos ngan natugot hini hin pagmando ha iya ngadto hin pakasala, ngan katapos napakadto hin pagpakiana hin usa nga manaragna, makarawat hira hin baton tikang ha akon—an baton nga angay han damo nga mga diyosdiyos niya! Tinmalikod na ha akon an mga Israelita pinaagi han ngatanan nga mga diyosdiyos kundi pinaagi han akon baton, naglalaom ako nga mahibabalik an ira kamatinumanon ha akon. “Sanglit yana, sumati an mga Israelita han igyayakan nakon, an Ginoo nga Dyos: Balik kamo ngan bayai an iyo magpakapupungot nga mga diyosdiyos. “Kon natalikod ha akon in usa han mga Israelita o usa han mga lumalangyaw nga nag-uokoy didto han Israelita nga bungto ngan nagsisingba hin mga diyosdiyos, ngan unina napakadto hin pagpakiana hin usa nga manaragna, ako, an Ginoo, an mabaton ha iya! Susupakon ko hiya! Hihimoon ko hiya nga pananglitan. Kukuhaon ko hiya tikang han bungto han akon mga tawo, basi kumilala kamo nga ako amo an Ginoo. “Kon nalimbongan in usa nga manaragna ngadto hin paghatag hin diri matuod nga baton, tungod ini nga ako nga Ginoo amo an naglimbong ha iya. Pupuohon ko hiya tikang han mga tawo han Israel. Makarawat hin sugad nga kastigo an manaragna ngan an nagpapakiana ha iya. Pagbubuhaton ko ini basi diri bumaya ha akon an mga Israelita ngan diri hira maghugaw han ira mga kalugaringon pinaagi han ira mga sala. Magigin akon mga tawo hira ngan magigin Dyos ako nira.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, kon makasala in usa nga nasod ngan diri na magmatinumanon ha akon, uunaton ko an akon kamot ngan bubungkagon ko an kinukuhaan hin pagkaon hini. Magpapadara ako hin gutom ngan pamamatayon ko an mga tawo ngan mga mananap. Bisan kon didto pag-ukoy adto nga tulo nga mga tawo, hira Noe, Danel ug Job, an ira pagkamaupay matatalwas han ira la kalugaringon nga mga kinabuhi.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. “O bangin magpadara ako hin magpintas nga kamanampan hin pagpatay han mga tawo, nga makakahimo han tuna nga makaharadlok paglaktan nga waray tawo nga magpapasipara hin paglatas hini, ngan bisan kon nag-ukoy didto adto nga tulo nga mga tawo—sugad nga ako, an Ginoo nga Dyos, amo an buhi nga Dyos—diri gud hira makakatalwas bisan pa han ira kalugaringon nga mga anak. Matatalwas nira an ira kalugaringon nga mga kinabuhi, ngan mahihimo nga kamingawan an tuna. “O bangin magdara ako hin araway ngada hito nga nasod ngan magpadara ako hin makamaratay nga mga hinganiban hin pagpuo han mga tawo ngan mga mananap, ngan bisan kon nag-ukoy didto adto nga tulo nga mga tawo—sugad nga ako, an Ginoo nga Dyos, amo an buhi nga Dyos—diri gud hira makakatalwas bisan pa han ira mga anak, kundi han ira la kalugaringon nga mga kinabuhi. “Kon magpadara ako hin mga sakit ngada hito nga nasod, ngan ha akon kapungot kuhaon ko in damo nga mga kinabuhi, nga manmatay ako hin mga tawo ngan mga mananap, bisan kon nag-ukoy didto hira Noe, Danel, ug Job—sugad nga ako, an Ginoo nga Dyos, amo an buhi nga Dyos—diri gud hira makakatalwas bisan pa han ira kalugaringon nga mga anak. An ira pagkamaupay makakatalwas han ira la kalugaringon nga mga kinabuhi.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Igpapadara ko ngada ha Jerusalem an akon upat nga dagko nga mga kastigo—araway, gutom, magpintas nga kamanampan, ug mga sakit—hin pagpuo hin mga tawo ngan mga mananap. Kon may mahisalin man nga buhi ngan magtalwas han iya mga anak, tan-awa hira kon kumada hira ha imo. Kitaa an ira pagkamaraot, ngan pagmatuod nga matadong an kastigo ngan akon gindadara dida ha Jerusalem; ngan mahibabaroan mo nga may maupay nga pangatadongan an ngatanan nga akon ginbuhat.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, uunanhon han balagon nga ubas hin pakalabaw han iba nga mga kahoy ha kagurangan? Ano in kaupayan hin sanga hin ubas kon itanding han kakahoyan han kagurangan? Makakahimo ka ba hin bisan ano tikang han balagon hin ubas? Makakahimo ka ba hin usa nga sab-ongan hin mga butang tikang han ubas? Maupay la ini para hin pagharing. Ngan kon ugtang na an mga kataposan hini ngan tubod na an butnga, magagamit pa ba ini? Waray ini gamit bisan han waray pa ini kasusunog. Yana nga nasunog ngan nauring na ini, labi na gud nga waray ini gamit.” Sanglit amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Sugad nga kinukuha in usa nga puno hin ubas tikang ha kagurangan ngan gintutubod ini, kukuhaon ko man an mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem ngan kakastigohon ko hira. Nakalikay hira hin usa ngakalayo, kundi yana uugtangon hira hin kalayo. Kon kastigohon ko na hira, makilala ka nga ako amo an Ginoo. Waray hira magmatinumanon ha akon, sanglit hihimoon ko nga kamingawan an nasod.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, ipakita ha Jerusalem an makapupungot nga mga butang nga iya ginbuhat. Sumati an Jerusalem han igyayakan ha iya han Ginoo nga Dyos: “Natawo ka didto han tuna han Canaan. Amoreohanon an imo amay, ngan Hiteohanon an imo nanay. Han katawo mo, waray nag-utod han imo pusod, o nagparigo ha imo, o naghaplas ha imo hin asin, o nagputos ha imo hin mga lampin. Waray nalooy ha imo hin pagbuhat hin bisan ano nga mga butang para ha imo. Han katawo mo waray ngani may hinmigugma ha imo. Iginlabog ka la ngadto ha gawas. “Niyan linmabay ako ngan hinkit-an ko ikaw nga nalunay ka dida han imo kalugaringon nga dugo. Napuputos ka hin dugo, kundi waray ako tumugot nga mamatay ka. Ginpatubo ko ikaw sugad hin linghod nga tanom. Nagmakusog ngan hinmitaas ka ngan nahimo nga daraga. Buksol an imo mga dughan ngan tinmubo an imo buhok, kundi hubo-labas ka. “Han paglabay ko na liwat, hinkit-an ko nga inmabot na an imo panahon hin paghigugma. Gintahoban ko han akon bado an imo hubo nga lawas, ngan nagsaad ako hin paghigugma ha imo. Tinuod, iginsumpa ko an akon pangasawa ha imo ngan naangkon ko ikaw.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos. “Niyan kinmuha ako hin tubig ngan ginkarigoan ko ikaw basi mahugasan ka han dugo. Ginhaplasan ko ikaw hin lana hin olibo. Ginbadoan ko ikaw hin binordahan nga higlaba nga mga panapton, gintagan ko ikaw hin gimamaupayi nga anit nga sandalyas, hin lino nga pudong ha ulo, ngan hin kurugpos nga sida. Gin-adornohan ko ikaw hin mga alahas—mga pulsiras ngan mga kwintas. Gintagan ko ikaw hin singsing ha irong, mga ariyos, ngan hin matahom nga korona nga imo isusul-ot. May mga adorno ka nga bulawan ug salapi, ngan dayuday ka nagbabado hin binordahan nga lino ug sida nga mga panapton. An imo pagkaon amo an tinapay nga hinimo tikang han gimamaupayi nga harina, ngan hin dugos ug lana hin olibo. Makasirindak an imo kamahusay, ngan nahimo ka nga usa nga rayna. Nabantogan ka ha ngatanan nga mga nasod tungod han imo hingpit nga pagkamatahom, kay ako an nagpahusay ha imo.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos. “Kundi ginpahimulosan mo an imo katahom ngan kabantogan hin pakigdirig han ngatanan nga mga umaragi. Ginggamit mo in iba nimo nga mga panapton hin pagsabong han imo mga dapit hin pagsingba, ngan sugad hin usa nga babaye nga maraot in dungog igintubyan mo ngadto han ngatanan an imo kalugaringon nga lawas. Ginkuha mo an salapi ug bulawan nga mga alahas nga iginhatag ko ha imo, ginggamit mo ini hin paghimo hin mga ladawan nga kalalaken-an, ngan nakighilawas ka ha ira. Ginkuha mo an binordahan nga mga panapton nga iginhatag ko ha imo, ngan iginbado mo ini han mga ladawan, ngan iginhalad mo ngadto han mga ladawan an lana hin olibo ug insyenso nga iginhatag ko ha imo. Tinagan ko ikaw hin pagkaon—an gimamaupayi nga harina, lana hin olibo, ug dugos—kundi iginhalad mo ini sugad nga halad nga tinubod hin paghugay han maupay nga kaburot-on hin mga diyosdiyos.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos. “Niyan ginkuha mo an mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an nga igin-anak mo ha akon, ngan iginhalad mo hira sugad nga mga halad nga tinubod ngadto hin mga diyosdiyos. Diri ba igo na hin kamaraot an imo paglingo ha akon, nga imo ginkuha an akon mga anak ngan ighalad ngadto hin mga diyosdiyos? Sulod han panahon han imo makapupungot nga kinabuhi hin kamaraot nga babaye, waray ka gud mahinumdom bisan makausa, han imo pagkabata—han hubo ka, nga nalunay ka dida han imo kalugaringon nga dugo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Maghihikaraot ka! Maghihikaraot! Ginbuhat mo ito ngatanan nga karat-an, ngan katapos, dida ha ligid han tagsa nga dalan gintindog mo in mga dapit hin pagsingba hin mga diyosdiyos ngan hin pagbaligya han imo pagkababaye. Ginhugawan mo la an imo pagkamahusay. Igintubyan mo an imo kalugaringon ngadto han ngatanan nga lumalabay, ngan nagtikadugang la an imo kamahugaw nga babaye kada adlaw. Ginpadirig mo ha imo an imo maghilas nga mga kahigrani nga mga Ehiptohanon, ngan ginamit mo an imo maglaw-ay nga mga buhat hin pag-aghat ha akon hin kasina. “Sanglit gin-alsa ko an akon kamot hin pagkastigo ha imo ngan pagkuha han imo malon han akon kaupayan. Igintubyan ko na ikaw ngadto han mga Filisteohanon nga nagdudumot ha imo ngan napupungot han imo maglaw-ay nga mga binuhatan. “Tungod nga waray ka pa tumunga han iba, nakighilawas ka pa gud han mga Asiriahanon. Nababaye ka nira, kundi waray hira gihapon makapatunga ha imo. Ginbaligya pa nimo an imo pagkababaye ngadto han mga Babilonianhon, ito nga nasod hin mga magparatigayon, kundi waray hira gihapon makapatunga ha imo.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Ginbuhat mo ini ngatanan. Hin pagkawaray alo nimo! Dida han kada kalsada gintindog mo in mga dapit hin pagsingba hin mga diyosdiyos ngan hin pagbaligya han imo pagkababaye. Kundi diri ka sugad han iba nga magraot nga kababayen-an nga kwarta la an tuyo. Sugad ka hin babaye nga nanlilibog hin mga dumuruong, ngan diri lugod nahigugma han iya bana. Binabaydan in usa nga maraot nga babaye, kundi nahatag ka hin regalo ha ngatanan mo nga mga hinigugma ngan hinuhukipan mo hira tikang han ngatanan nga dapit hin pakigdirig ha imo. Lain ka gud nga maraot nga babaye. Waray nagpirit ha imo nga masugad ka. Waray ka pagbayari; ikaw lugod an nagbayad ha ira! Tinuod, lain ka gud man nga babaye!” Sanglit yana, Jerusalem, ikaw nga maraot nga babaye, pamatii an igyayakan han Ginoo. Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Naghubo ka, ngan sugad hin usa nga maraot nga babaye, igintubyan mo an imo kalugaringon ngadto han imo mga hinigugma ngan ngadto han ngatanan mo nga makapupungot nga mga diyosdiyos, ngan pinanmatay mo an imo mga anak basi mahimo nga mga halad nga tinubod ngadto hin mga diyosdiyos. Tungod hini pagtitirokon ko an ngatanan mo nga mga hinigugma hadto anay—an mga kinaruyag mo ngan an mga nangalsan mo. Mag-aalirong hira ha imo, ngan paghuhuboan ko ikaw, ngan pakikitaon ko hira ha imo nga hubo. Pagsisirotan ko ikaw tungod hin panlibog ngan hin panmatay, ngan ha akon kapungot ngan kangalas, pagkakastigohon ko ikaw hin kamatayon. Itutubyan ko ikaw ngada han ira gahom, ngan pagrurub-on nira an mga dapit nga imo ginbuhatan hin pagbaligya han imo pagkababaye ngan ginsisingbahan hin mga diyosdiyos. Kukuhaon nira an imo mga panapton ngan mga alahas, ngan babayaan ka nira nga hubo. “Aaghaton nira in damo nga mga tawo hin pagbato ha imo, ngan pag-aatadohon ka nira han ira mga espada. Susunogon nira an imo kabablayan ngan pakikitaon nira in hugpo hin kababayen-an han pagkastigo ha imo. Pahuhunongon ko an imo pagkamaraot nga babaye, ngan diri ko na ikaw tutugotan hin pagregalo ngadto han imo mga hinigugma. Niyan mapupuypoy an akon kasina ngan mahilom ako. Diri na ako masisina o mangangabugho. Hinngalimtan mo an akon pagdumara ha imo han batan-on ka pa, ngan gin-aghat mo ako hin kasina tungod han ngatanan nga imo ginbuhat. Amo ito nga ginpabayad ko ikaw hini ngatanan. Kay ano nga dinugangan mo pa hin kalaw-ayan an ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga imo ginbuhat?” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring an Ginoo, “Jerusalem, gagamiton hin mga tawo ini nga darahonon hiunong ha imo: ‘Supo han iroy an anak nga babaye.’ Matuod gud nga anak ka nga babaye han imo nanay. Ginsalikway niya an iya bana ngan an iya mga anak. Sugad ka han imo kabugtoan nga kababayen-an nga napungot han ira mga bana ngan han ira mga anak. Ikaw ngan an imo kabugtoan nga mga syudad may-ada iroy nga Hiteohanon ngan amay nga Amoreohanon. “An imo magurang nga bugto nga babaye upod an iya kabaryohan amo an Samaria didto ha amihanan. An imo manghod nga bugto nga babaye upod an iya kabaryohan amo an Sodoma didto ha timogan. Tinmunga ka ba hin pagsunod han ira mga paagi ngan pagsubad han ira makapupungot nga mga panggawi? Waray, ha usa la kadali nanggawi ka hin labaw pa kamaraot kay ha ira dida han ngatanan nga imo ginbuhat.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, waray gud magbuhat an imo bugto nga babaye nga Sodoma ngan an iya kabaryohan han karat-an nga ginbuhat mo ngan han imo kabaryohan. Mapinahitas-on hiya ngan an iya mga anak nga kababayen-an, kay damo an ira pagkaon ngan nag-ukoy hira ha kalinaw ngan kahimyangan, kundi waray nira panimangnoa an mga kablas ngan an mga magpakalolooy. Mapinahitas-on ngan magtig-a an ira mga ulo, ngan ginbuhat nira an mga butang nga akon napupungtan, sanglit ginpuo ko hira, ngan sayod ka man hini. “Waray ngani an sala han Samaria magkatunga han imo mga sala. Nanggawi ka hin labaw gud kamakapupungot kay han ira ginbuhat. Inosente pagkit-on an imo kabugtoan nga kababayen-an, kon itanding han imo karat-an. Ngan yana pag-iilobon mo an imo kaarawdan. Uraura gud hin kamaraot an imo mga sala kay han tanan imo kabugtoan nga kababayen-an, nga inosente hira pagkit-on kon nasapit ha imo. Sanglit kaawod ngan iloba an imo kaarawdan, kay ginhihimo mo nga putli an imo kabugtoan nga kababayen-an.” Nagsiring an Ginoo ngadto ha Jerusalem, “Pauuswagon ko na liwat hira—an Sodoma ngan an iya kabaryohan ngan an Samaria ngan an iya kabaryohan. Tinuod, pauuswagon ko liwat ikaw. Maaawod ka han imo kalugaringon, ngan magpapakita an imo kaalo han maupay nga kahimtang han imo kabugtoan nga kababayen-an. Magmamainuswagon na liwat hira ngan mahibabalik gihapon an kauswagan mo ngan han imo kabaryohan. Waray ka ba mag-intrimis hiunong han Sodoma hadto nga panahon han mapahitas-on ka pa, ngan han waray pa mahipapadayag an maraot nga imo ginbuhat? Yana sugad ka na gudla ha iya—usa nga irintrimisan han mga Edomitanhon, han mga Filisteohanon, ngan han iba pa nga imo mga kahigrani nga nagdudumot ha imo. Kinahanglan mag-antos ka tungod han maglaw-ay ngan makaarawod nga mga butang nga imo ginbuhat.” An Ginoo an nagyakan. Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Pagdudumaraon ko ikaw han angay ha imo, kay ginpasibay-an mo an imo mga saad ngan ginsupak mo an ginsaaran. Kundi pagpapasidunggan ko an ginsaaran nga akon ginhimo ha imo han batan-on ka pa, ngan hihimoon ko ha imo in ginsaaran nga magpapadayon hin waray kataposan. Mahinunumdom ka han imo ginawian ngan maaawod ka hini kon mahibalik na ha imo an imo magurang ngan manghod nga kabugtoan nga kababayen-an. Susugaron ko hira hin mga anak mo nga kababayen-an, bisan kon diri ini bahin han akon ginsaaran ha imo. Babag-ohon ko an akon ginsaaran ha imo, ngan makilala ka nga ako amo an Ginoo. Pasasayloon ko an ngatanan nga kasaypanan nga imo nabuhat, kundi hinunumdoman mo ini ngan ikakaawod mo hin duro hin pagbungat han imo baba.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pagsumati an mga Israelita hin pananglitan hin pagpahibaro ha ira han igyayakan ha ira nakon, an Ginoo nga Dyos: May-ada hadto usa nga dako hin duro nga agila nga may magtahom nga mga barahibo ngan dagko nga mga pako nga binubuklad. Linmupad ini ngadto han Kabukiran han Libano ngan ginbanggi hini an talimpungayan nga sanga hin usa nga kahoy nga sidro. Gindara ini niya ngadto hin usa nga tuna hin pagpatigayon ngan iginbutang didto hin usa nga syudad hin mga magparatigayon. Niyan kinmuha ini hin linghod nga tanom tikang han tuna han Israel ngan igintanom ini didto hin usa nga matambok nga tuna, nga may-ada dayuday tubig hin pagpatubo han tanom. Nanaringsing an tanom ngan nahimo nga habuboay nga marampag nga puno hin ubas. Tinmubo an mga sanga tipaigbaw ngadto han agila, ngan nagtipahilarom an mga gamot. Nanaringsing ngan nanahon hin maupay an puno hin ubas. “May-ada lain nga dako hin duro nga agila nga may dagko nga mga pako ngan madakmol nga barahibo. Niyan an ubas nagpaliko han iya mga gamot tipakadto han agila sugad man an iya mga dahon, ha paglaom nga mahatag an agila hin darudamo pa nga tubig kay han tubig didto han tanaman nga tinutugkan han tanom. Kundi igintanom naman an puno hin ubas didto hin matambok ngan dayuday natutubigan nga tuna basi makapanahon ini ngan mamunga, ngan magin matahom nga puno hin ubas. “Sanglit napakiana ako, an Ginoo nga Dyos: Mabubuhi ngan matubo ba ini nga puno hin ubas? Diri ba gagaboton ini han syahan nga agila, panmumuroon an mga bunga, ngan pamamanggion an mga sanga basi magkalalaya? Diri ini nagkikinahanglan hin dako nga kusog o gamhanan nga nasod hin paggabot hini. Tinuod, igintanom ini, kundi mabubuhi ngan matubo ba ini? Diri ba ini malalaya kon hampakon ini han hangin nga kabunghan? Diri ba ini malalaya dida han dapit nga tinutugkan hini?” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Pakianhi ini nga mga magsinupilon kon maaram hira han kahulogan han pananglitan. Sumati hira nga kinmanhi ha Jerusalem an hadi han Babilonia ngan gindara an hadi ngan an iya mga opisyal pagbalik upod ha iya ngadto ha Babilonia. Ginkuha niya in usa han kanan hadi panimalay, naghimo hin pakigsabot ha iya, ngan ginpasumpa nga magmamaunongon hiya. Ginkuha niya in dumagko nga mga tawo nga iya kasasarigan, basi kapugngan an nasod hin pagsupil na liwat, ngan pagtumanon gud an ginkasabotan. Kundi sinmupil an hadi han Juda ngan nagsugo hiya hin mga tinaporan ngadto ha Ehipto hin pagkuha hin mga kabayo ngan hin damo nga kasondalohan. Makakadaog ba hiya? Makakalikay ba hiya pinaagi hini? Diri hiya makakasupak han ginkasabotan ngan pababay-an la hiya! “Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos,” nasiring an Ginoo, “mamamatay ini nga hadi didto ha Babilonia kay ginsupak niya an iya ginsumpaan ngan an ginkasabotan nga ginhimo niya ngan han hadi han Babilonia, nga nagbutang ha iya dida han trono. Diri makakabulig ha iya hin pakiaway bisan pa an gamhanan nga kasondalohan han hadi han Ehipto, kon maghimo na an mga taga-Babilonia hin mga tinambak nga tuna ngan mag-ukad hin mga salipdanan basi manmatay hin damo nga mga tawo. Ginsupak niya an iya ginsumpaan ngan an ginkasabotan nga iya ginhimo. Ginbuhat niya ini ngatanan ngan yana diri na hiya makakalikay.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, kakastigohon ko hiya tungod han iya pagsupak han ginkasabotan nga ginsumpaan niya hin pagtuman ha akon ngaran. Bibitaron ko in pukot hin parapanganop ngan dadakpon ko hiya. Dadad-on ko hiya ngadto ha Babilonia ngan kakastigohon ko hiya didto, kay waray hiya magmatinumanon ha akon. Pamamatayon didto ha pag-awayan an iya gimamag-upayi nga mga sondalo, ngan magsasarang an mahibilin nga buhi ha ngatanan nga mga kahanginan. Niyan mahibabaroan mo nga ako nga Ginoo an nagyakan.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Kukuhaon ko an talimpungayan hin usa nga hitaas nga sidro, ngan babanggion ko in linghod nga saringsing, Igtatanom ko ini didto ha bawbaw hin usa nga hitaas nga bukid, dida han gihihitaasi nga bukid han Israel. Mananaringsing ini ngan mabunga, ngan mahihimo nga matahom nga sidro. Mag-uokoy didto an magkalainlain nga katamsihan, ngan makakasirong dida han lindong hini. Mahibabaro an ngatanan nga kakahoyan dinhe ha tuna nga ako amo an Ginoo. Pagtatagaan ko an higtaas nga mga kahoy ngan patutuboon ko an higbubo nga mga kahoy. Pinapalaya ko an linghod nga mga kahoy ngan pinalalangbo ko an laya nga mga kahoy. Ako nga Ginoo an nagyakan. Pagtutumanon ko an akon iginsiring nga akon pagbubuhaton.” Naghimangraw ha akon an Ginoo, ngan nagsiring, “Ano ini nga darahonon nga ginbabalikbalik han mga tawo didto han tuna han Israel? ‘Kinmaon han mag-aslom nga mga ubas an mga kag-anak, kundi an mga anak an inasloman.’ “Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos,” nasiring an Ginoo nga Dyos, “diri na niyo pagbabalikbalikan ini nga darahonon didto ha Israel. Ako an tag-iya han kinabuhi han tagsa nga tawo, an kinabuhi han kag-anak, sugad man han anak. An tawo nga nakakasala amo an mamamatay. “Pananglit may-ada usa nga tinuod nga maupay nga tawo nga matadong ngan tangkod. Diri hiya nagsisingba han mga diyosdiyos han mga Israelita o nakaon han mga halad nga tinubod nga iginhalad didto han igindidiri nga mga siringbahan. Diri hiya nanlilibog han kanan iba asawa o nakikighilawas hin babaye ha panahon nga nareregla hiya. Diri hiya nanlilimbong o naninikas hin bisan hin-o. Inuuli niya an iginprenda hin usa nga nautang o nahuram; pinapakaon niya an mga ginugutom ngan binabadoan niya an mga hubo. Diri hiya nagpapautang hin kwarta nga may patubo. Nadiri hiya hin pagbuhat hin maraot ngan tangkod an iya pagtuhay hin kalipongan. Nagsusugot han akon mga sugo in sugad nga tawo ngan nagtutuman hin maupay han akon mga balaod. Matadong hiya ngan mabubuhi hiya,” nasiring an Ginoo nga Dyos. “Niyan pananglit ini nga tawo may anak nga lalake nga naninikas ngan nanmamatay nga nagbubuhat hini nga mga butang nga waray gud pagbuhata han iya amay. Nakaon hiya han mga halad nga tinubod nga iginhalad didto hin igindidiri nga mga siringbahan ngan nanlilibog han kanan iba asawa. Naglilimbong hiya han mga pobre, naninikas hiya, diri niya inuuli an mga iginprinda ha iya hin usa nga nautang o nahuram. Napakadto hiya han pagano nga mga siringbahan ngan nagsisingba han makapupungot nga mga diyosdiyos, ngan nagpapautang hin kwarta nga may patubo. Mabubuhi ba hiya? Diri, diri hiya mabubuhi. Ginbuhat niya ini ngatanan nga makapupungot nga mga butang, sanglit mamamatay hiya. Hiya an pagbabasolon han iya kalugaringon nga kamatayon. “Niyan pananglit may anak nga lalaki ini nga ikaduha nga tawo. Hinkikit-an niya an ngatanan nga mga sala nga ginbubuhat han iya amay, kundi diri hiya nasubad ha iya. Diri hiya nagsisingba han mga diyosdiyos han mga Israelita o nakaon han mga halad nga tinubod nga iginhalad didto hin igindidiro nga mga siringbahan. Diri hiya nanlilibog han kanan iba asawa, o nagraraogdaog o naninikas hin bisan hin-o. Inuuli niya an iginprinda ha iya hin usa nga nautang o nahuram. Nagpapakaon hiya han ginugutom ngan nagbabado han mga hubo. Nadiri hiya hin pagbuhat hin maraot ngan diri nagpapautang hin kwarta nga may patubo. Nagtutuman hiya han akon mga balaod ngan nagsusugot han akon mga sugo. Diri hiya mamamatay tungod han mga sala han iya amay, kundi mabubuhi gud hiya. Ha luyo nga bahin, nanlimbong ngan nanikas an iya amay ngan nagbuhat dayuday hin maraot ngadto han ngatanan nga mga tawo. Sanglit namatay ini hiya tungod han mga sala nga hiya ngahaw an nagbuhat. “Kundi mapakiana kamo: ‘Kay ano nga diri nag-aantos an anak tungod han mga sala han iya amay?’ An baton hini amo nga nagbuhat hin matadong ngan maupay an anak. Gintuman niya an akon mga balaod ngan ginsunod niya ini hin maupay, sanglit mabubuhi gud hiya. An tawo nga nakakasala amo man an mamamatay. Diri pagpapaantoson in usa nga anak tungod han mga sala han iya amay, o in usa nga amay tungod han mga sala han iya anak. Babaloson in usa nga maupay nga tawo tungod han maupay nga iya binubuhat, ngan mag-aantos in usa nga maraot nga tawo tungod han maraot nga iya binubuhat. “Kon umundang hin pagpakasala in usa nga maraot nga tawo ngan magtuman hiya han akon mga balaod, kon magbuhat hiya han matadong ngan maupay, diri hiya mamamatay; mabubuhi gud hiya. Pasasayloon an ngatanan niya nga mga sala, ngan mabubuhi hiya, kay ginbuhat niya an matadong. Naghuhunahuna ba kamo nga nalilipay ako hin pagkita nga namamatay in usa nga maraot nga tawo?” napakiana an Ginoo nga Dyos. “Diri, karuyag ko lugod hikit-an hiya nga nagbabasol ngan nabubuhi. “Kundi kon umundang pagbuhat hin maupay in usa nga matadong nga tawo ngan magtikang hiya pagbuhat han ngatanan nga maraot ngan makapupungot nga mga butang nga binubuhat hin magraot nga mga tawo, magpapadayon ba hiya hin kabuhi? Diri! Waray hinunumdoman han mga mag-upay nga iya ginbuhat. Mamamatay hiya tungod han diri niya kamatinumanon ngan tungod han iya mga sala. “Kundi masiring kamo, ‘Diri matadong an binubuhat han Ginoo nga Dyos.’ Pamati ha akon, kamo nga mga Israelita. Naghuhunahuna ba kamo nga diri matadong an akon paagi hin pagbuhat? An iyo paagi amo an diri matadong. Kon umundang pagbuhat hin maupay in usa nga matadong nga tawo ngan magtikang hiya hin pagbuhat hin maraot, ngan unina mamatay hiya, namamatay hiya tungod han maraot nga iya nabuhat. Kon umundang hin pagpakasala in usa nga maraot nga tawo ngan magbuhat hiya han matadong ngan maupay, gintatalwas niya an iya kinabuhi. Nakakasabot hiya han iya ginbubuhat ngan naundang hiya hin pagpakasala, sanglit diri gud hiya mamamatay, kundi magpapadayon hiya hin kabuhi. Ngan nasiring kamo nga mga Israelita, ‘Diri matadong an binubuhat han Ginoo nga Dyos.’ Naghuhunahuna kamo nga diri matadong an akon paagi, di ba? An iyo paagi amo an diri matadong. “Sanglit nagsusumat ako, an Ginoo nga Dyos, ha iyo nga mga Israelita, nga paghuhukman ko an tagsatagsa ha iyo sumala han iya ginbuhat. Bayai an ngatanan nga magraot nga iyo ginbubuhat, ngan ayaw tugoti nga puohon kamo han iyo sala. Isalikway an ngatanan nga magraot nga iyo ginbuhat, ngan bag-oha niyo an iyo mga hunahuna ngan mga kasingkasing. Kay ano nga naruruyag mamatay kamo nga mga Israelita? Diri ako naruruyag nga may-ada tawo nga mamatay,” nasiring an Ginoo nga Dyos. “Sanglit bayai niyo an iyo mga sala ngan mabubuhi kamo.” Pinapagkanta ako han Ginoo hini nga kanta hin kabidoan para hin duha nga mga prinsipe han Israel: Usa nga babayi nga liyon an iroy niyo! Ginmangnoan niya an iya mga nati tampo han magpintas nga lalaki nga mga liyon. Ginmangnoan niya in usa nga nati ngan gintutdoan ini hiya hin panganop; nahimo hiya nga parakaon hin tawo. Nakabati an mga tawo hiunong ha iya ngan ginbitik hiya dida hin luong. Pinaagi hin mga kaw-it gindanas hiya nira ngadto ha Ehipto. Naghulat hiya ngada han paghikit-i niya nga waray na gud hiya paglaom. Niyan ginmangnoan niya in lain niya nga nati ngan tinmubo hiya nga usa nga mapintas nga liyon. Han hamtong na hiya, nagsinudoysudoy hiya tampo han iba nga mga liyon hin pamiling hin kakaonon. Nahibaro liwat hiya hin panganop ngan nahimo nga parakaon hin tawo. Pinanrungkab niya in magrig-on nga mga balwarte pinanruba niya in mga bungto. Nagkakahahadlok gud an mga tawo han tuna ha kada pagngungurob niya. Nagtitirok an mga tawo hin pakig-away ha iya; nagkaabot an mga tawo tikang han ngatanan nga dapit. Ginbitad nira an ira ipangaranop nga mga pukot ngan nadakop hiya dida han ira bitik. Iginsulod hiya nira dida hin tangkal ngan gindara hiya ngadto han hadi han Babilonia. Ginbantayan hiya nira, basi diri na gud hibatian an iya pagngurob didto han kabukiran han Israel. Sugad an iroy niyo hin puno hin ubas nga igintanom ha ligid hin usa nga sapa. Tungod kay damo an tubig, naluob an puno hin mga dahon ngan mga bunga. Magdig-on an mga sanga hini, ngan nahimo nga hadianon nga mga tungkod. Tinmubo hin maupay an puno hin ubas nga inmabot ini ngadto han mga dampog; hinkit-an han ngatanan an kamarampag ngan kahitaas hini. Kundi ginggabot ini hin maisog nga mga kamot ngan iginlabog ini ngada ha tuna. Gin-uga an mga bunga hini han hangin nga kabunghan. Nagkababanggi an mga sanga hini; nagkauuga ini ngan nasunog. Yana igintanom na ini didto han kamingawan, didto hin mamara ngan waray tubig nga tuna. Nasunog an lawas han puno hin ubas; ginsunog han kalayo an mga sanga ug bunga hini. Diri na gud magmamadig-on an mga sanga, diri na gud mahihimo nga hadianon nga mga tungkod. Usa ini nga kanta hin kabidoan; ginbabalikbalik ini hin pagkantaha. Ikanapulo ka adlaw adto han ikalima ka bulan han ikapito ka tuig han amon pagkabihag. May pira han mga pangulo han Israelita nga bungto nga inmabot hin pagpakiana ha akon hiunong han kaburot-on han Ginoo, ngan nagkalingkod hira ha akon atubangan. Niyan naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, paghimangrawi ngan sidnga ini nga mga tawo nga nasiring an Ginoo nga Dyos: Kinmanhi ba kamo hin pagpakiana han akon kaburot-on? Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, diri ako matugot nga magpakiana kamo ha akon hin bisan ano. Ako, an Ginoo nga Dyos, an nagyakan. “Andam ka na ba hin paghukom ha ira, anak hin tawo? Ipadayon an pagbuhat hini. Pahinumdoma hira han makapupungot nga mga butang nga ginbuhat han ira mga ginikanan. Sumati hira han akon igyayakan. Han pagpilia ko han Israel, nagsumpa ako ha ira. Nagpadayag ako ha ira didto ha Ehipto ngan ginsiring ko hira: Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos. Hito nga adlaw nagsaad ako hin pagpagawas ha ira han Ehipto ngan pagdara ha ira ngadto hin usa nga tuna nga ginpili ko para ha ira, nga hura ngan matambok nga tuna, an gimamaupayi nga tuna han ngatanan. Gintugon ko hira nga iglabog nira an makapupungot nga mga diyosdiyos nga ira hinigugma ngan diri hira maghugaw han ira kalugaringon pinaagi han diri tinuod nga kadiyosan han Ehipto, kay ako amo an Ginoo nga ira Dyos. Kundi linmaris hira ha akon ngan dinmiri hira hin pamati. Waray nira ilabog an ira makapupungot nga mga diyosdiyos o isalikway an Ehiptohanon nga kadiyosan. Andam na ako hin pagpaabat ha ira han bug-os nga kusog han akon kapungot didto ha Ehipto. Kundi waray ko ini pagbuhata, tungod nga makakahatag ini hin maraot nga dungog han akon ngaran, kay ha atubangan han mga tawo nga ira iginkakatarampo iginpahibaro ko na ha Israel nga akon hira pagdadad-on hin paggawas han Ehipto. “Sanglit gindara ko hira hin paggawas ha Ehipto ngadto han kamingawan. Iginhatag ko ha ira an akon mga sugo ngan gintutdoan ko hira han akon mga balaod nga nahatag hin kinabuhi han bisan kanay nga nagsusugot hini. Ginhimo ko nga tigaman han ginsaaran namon an pagtuman han Adlaw nga Iparahuway hin pagpahinumdom ha ira nga ako nga Ginoo amo an nagbaraan ha ira. Kundi linmaris hira ha akon bisan didto han kamingawan. Ginsupak nira an akon mga balaod ngan ginsalikway nira an akon mga sugo nga nahatag hin kinabuhi kan bisan kanay nga nagsusugot hini. Ginpasipad-an gud nira an Adlaw nga Iparahuway. Andam na unta ako hin pagpaabat ha ira han bug-os nga kusog han akon kapungot ngan hin pagpuo ha ira didto han kamingawan. Kundi waray ko ini pagbuhata, tungod nga makakahatag ini hin maraot nga dungog han akon ngaran dida han mga nasod nga nakakita han akon pagdara han Israel hin paggawas ha Ehipto. Sanglit nagsumpa ako didto ha kamingawan nga diri ko hira pagdadad-on ngadto han tuna nga iginhatag ko ha ira, nga hura ngan matambok nga tuna, an gimamaupayi nga tuna han ngatanan. Iginsumpa ko ini kay ginsalikway nira an akon mga sugo, ginsupak an akon mga balaod, ngan ginpasipad-an an Adlaw nga Iparahuway—ginpalabi nira hin pagsingba an ira mga diyosdiyos. “Kundi nalooy ako ha ira. Naglarang ako hin diri pagpatay ha ira didto han kamingawan. Ginpahimatngonan ko lugod an ira mga batan-on: Ayaw niyo pagtumana an mga balaod nga ginhimo han iyo mga kaapoy-apoyan; ayaw niyo pagsunda an ira mga pamatasan, o paghugawi an iyo kalugaringon pinaagi han ira mga diyosdiyos. Ako amo an Ginoo nga iyo Dyos. Sugta niyo an akon mga balaod ngan an akon mga sugo. Paglihii an Adlaw nga Iparahuway, basi mahimo ini nga tigaman han ginsaaran nga aton ginhimo, ngan magpahinumdom ha iyo nga ako amo an Ginoo nga iyo Dyos. “Kundi sinmupil liwat ha akon ito nga katulinan. Ginsupak nira an akon mga balaod ngan waray pagtumana an akon mga sugo nga nahatag hin kinabuhi kan bisan kanay nga nagsusugot hini. Ginpasipad-an nira an Adlaw nga Iparahuway. Andam na unta ako hin pagpaabat ha ira han bug-os nga kusog han akon kapungot didto ha kamingawan ngan hin pagpuo ha ira. Kundi waray ko ini pagbuhata, tungod nga makakahatag ini hin maraot nga dungog han akon ngaran dida han mga nasod nga nakakita han pagpagawas ko han Israel tikang ha Ehipto. Sanglit nagsumpa ako hin lain nga sumpa didto ha kamingawan. Nagsumpa ako nga igpapasarang ko hira ha bug-os nga kalibutan. Ginbuhat ko ini kay ginsalikway nira an akon mga sugo, ginsupak an akon mga balaod, ginpasipad-an an Adlaw nga Iparahuway, ngan ginsingba nira an amo ngahaw nga mga diyosdiyos nga gin-alagad han ira kaapoy-apoyan. “Niyan tinagan ko hira hin mga balaod nga diri mag-upay, ngan mga sugo nga diri nahatag hin kinabuhi. Tinugotan ko nga mahugawan hira han kalugaringon nira nga mga halad, ngan tinugotan ko hira hin paghalad nga mga halad nga tinubod han ira suhag nga kalalaken-an. Pagkastigo ini ha ira ngan pagpakita ha ira nga ako amo an Ginoo. “Sanglit yana, anak hin tawo, sumati an mga Israelita han igyayakan ha ira nakon, an Ginoo nga Dyos. Lain ini nga paagi hin pagtamay ha akon han ira mga ginikanan pinaagi han ira pagkadiri matinumanon. Gindara ko hira ngadto han tuna nga akon iginsaad hin paghatag ha ira. Han pakakita nira han higtaas nga mga pungtod ngan magrampag nga mga kahoy, naghalad hira hin mga halad nga tinubod didto hini ngatanan. Gin-aghat ako nira hin kasina pinaagi han mga halad nga ira gintubod ngan pinaagi han bino nga ira gindara nga mga halad. Ginpakianhan ko hira: Ano ini nga higtaas nga mga dapit nga iyo kinakadtoan? Sanglit tikang hadto gintawag ini nga ‘Higtaas nga mga Dapit.’ Yana sumati an mga Israelita han akon igyayakan: kay ano nga ginbubuhat gud niyo an amo ngahaw nga mga sala nga ginbuhat han iyo mga ginikanan ngan gin-aalagad niyo an ira mga diyosdiyos? Bisan yana naghahalad kamo han amo ngahaw nga mga halad, ngan naghuhugaw kamo ha iyo ngahaw pinaagi han amo manta nga mga diyosdiyos pinaagi hin paghalad niyo ha kalayo han iyo mga anak para ha ira. Unina napakanhi la gihapon kamo nga mga Israelita hin pagpakiana kon ano an akon kaburot-on! Sugad nga ako an Ginoo nga Dyos amo an buhi nga Dyos, diri ako matugot nga pumakiana kamo ha akon hin bisan ano. Naglarang na kamo nga karuyag niyo masugad han iba nga mga nasod, sugad han mga tawo nga nag-uokoy didto han iba nga kanasoran ngan nagsisingba hin mga kahoy ngan mga bato. Kundi diri gud ini mahihimo. “Sugad nga ako an Ginoo nga Dyos amo an buhi nga Dyos, nagpapahimatngon ako ha iyo nga ha akon kapungot paghahadian ko kamo hin masigpit pinaagi han bug-os ko nga gahom. Ipakikita ko ha iyo an akon gahom ngan an akon kasina kon pagtirokon ngan pabalikon ko na kamo tikang han ngatanan nga mga nasod diin iginpasarang ko kamo. Pagdadad-on ko kamo ngadto han ‘Kamingawan han mga Nasod’ ngan didto paghuhukman ko kamo ha iyo atubangan. Paghuhukman ko na kamo sugad han paghukmi ko han iyo mga ginikanan didto han Kamingawan han Sinai,” nasiring an Ginoo nga Dyos. “Paggagamhan ko kamo hin masigpit ngan ipapatuman ko ha iyo an akon ginsaaran. Kukuhaon ko tikang dida ha iyo adton mga magsupilon ngan mga makasasala. Pagagawson ko hira han mga tuna nga ira inuokyan yana, kundi diri ko hira pababalikon ngadto han tuna han Israel. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Yana pagpabuot kamo ha iyo ngahaw, kamo nga mga Israelita! Pagpadayon kamo hin pag-alagad han iyo mga diyosdiyos! Kundi nagpapahimatngon ako ha iyo nga katapos hini, magsusugot na kamo ha akon, ngan maundang hin pagpakaalo han akon baraan nga ngaran pinaagi hin paghalad ngadto han iyo mga diyosdiyos. Didto han tuna han akon baraan nga bukid, nga hitaas nga bukid han Israel, magsisingba ha akon kamo ngatanan nga mga tawo han Israel. Malilipay ako ha iyo ngan maglalaom ako nga magdadara kamo ha akon han iyo mga halad nga tinubod, han iyo gimamag-upayi nga mga halad, ngan han iyo baraan nga mga regalo. Katapos ko pagpagawas ha iyo tikang han mga nasod nga ginpasarangan ko ha iyo, ngan kahuman ko pagtiroka ha iyo, kakarawaton ko an mga halad nga iyo tutuboron, ngan hikikit-an han mga nasod nga baraan ako. Kon ibalik ko na kamo ngadto ha Israel nga tuna nga iginsaad ko hin paghatag ngadto han iyo kaapoy-apoyan, niyan makilala na kamo nga ako amo an Ginoo. Niyan hinunumdoman niyo an ngatanan nga makaarawod nga mga butang nga ginbuhat niyo ngan an paghugaw niyo han iyo kalugaringon. Mapupungot kamo han iyo kalugaringon tungod han ngatanan nga magraot nga mga butang nga iyo ginbuhat. Kon gumios na ako hin pagpanalipod han akon dungog, makilala kamo nga mga Israelita nga ako amo an Ginoo, kon buhaton ko an angay ha iyo tungod han akon ngaran ug diri tungod han iyo magraot nga mga binuhatan.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, tan-aw tipatimogan. Paghimangraw kontra han timogan ngan pagtagna kontra han kagurangan han timogan. Sidnga an timogan nga kagurangan nga mamati han igyayakan han Ginoo nga Dyos: Tan-awa! Naghaharing ako, ngan uugtangon hini an tagsa mo nga kahoy, bisan hilaw o uga. Waray gud makakaparong hini. Magsasarang ini tikang ha timogan ngadto ha amihanan, ngan maabat an ngatanan han kapaso han kalayo. Hikikit-an nira ngatanan nga ako nga Ginoo amo an nagsurit hini ngan waray makakaparong hini.” Kundi rinmiwa ako, “Ginoo nga Dyos, ayaw ako papagbuhata hini! An ngatanan waray na hunong hin pagnginurutob nga ako nagyayakan pinaagi hin mga tirigohon.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, isumbong an Jerusalem. Isumbong an mga dapit nga ginsisingbahan han mga tawo. Pasabota an tuna han Israel, nga nasiring ako nga Ginoo: Kaaway ako niyo. Huhulboton ko an akon espada ngan pamamatayon ko kamo ngatanan, an mga mag-upay sugad man an mga magraot. Gagamiton ko an akon espada kontra han ngatanan tikang ha amihanan ngadto ha timogan. Hibabaroan han ngatanan nga hinmulbot ako nga Ginoo han akon espada ngan diri ko na ini itatakob. “Anak hin tawo, pagharoy nga daw sugad hin mabug-on an imo kasingkasing tungod hin pagturaw. Pagharoy nga mabidoon diin hikikit-an ka han ngatanan. Kon pakianhan ka nira, kon ano nga naghaharoy ka man, sidnga hira nga tungod ini han sumat nga tiarabot. Kon umabot na ini, mapupuno hin kahadlok an ira mga kasingkasing, manluluya an ira kamot, mangungurog an ira mga tuhod, ngan mahiraraptay hira. Inmabot na an panahon, aanhi na ini.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, pagtagna. Sumati an mga tawo han igyayakan ko nga Ginoo: Babairon in usa nga espada, paiinggaton in usa nga espada. Patatadmon ini basi gamiton hin pamatay, ginpapainggat basi umidlap sugad hin kikidlat. Mawawaray na pagkalipay, kay nagpakabungol la an akon mga tawo han ngatanan nga mga pahimatngon ug kastigo. Paiinggaton an espada, basi maandam ini para hin paggamit. Ginbabaid ngan ginpapainggat ini, basi ibutang ha kamot hin usa nga parapamatay. Pagnguyngoy nga mabidoon, anak hin tawo; para han akon mga tawo ini nga espada, ngan para han ngatanan nga mga pangulo han Israel. Panmamatayon hira kaupod han iba nga akon mga tawo. Pukpoka an imo dughan tungod hin pagturaw! Sinasarihan ko an akon mga tawo, ngan kon dumiri hira hin pagbasol, mahinanabo ha ira ini ngatanan. “Sanglit pagtagna, anak hin tawo. Pagpakpak ngan gamita an espada hin panigbas. Usa ini nga espada nga makakamatay, usa nga espada nga kinahahadlokan ngan ginagamit hin pamatay! Pinaagi han espada nagtatalaw ngan napapakdol an akon mga tawo. Gintatarhog ko an ira syudad pinaagi hin usa nga espada nga nag-iidlap sugad hin kikidlat ngan andam hin panmatay. Panigbas wala tuo, ikaw nga matarom nga espada! Panigbas bisan ngain ka birik. Mapakpak liwat ako ngan mahugpoy an akon kasina. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pagtigaman hin duha nga dalan nga kaaagian han hadi han Babilonia kon makanhi dara an iya espada. Matikang ini nga duha nga dalan didto han amo ngahaw nga nasod. Butangi hin tigaman dida han ginsasang-an han mga dalan. An usa magtututdo han hadi han agian ngadto han Amonitanhon nga syudad han Raba, ngan an ikaduha, han agian ngadto ha Juda, ngadto han pinarig-on nga syudad han Jerusalem. Natukdaw an hadi han Babilonia dida ha ligid han tigaman didto han ginsasang-an han mga dalan. Basi hisabtan niya an iya aagian, binabay-og niya in mga pana; pinapakianhan niya an iya mga diyosdiyos; ngan gin-uusisa niya an atay hin usa nga iginhalad nga mananap. Yana kinakaptan na niya han iya tuo nga kamot an pana nga may tigaman, ‘Jerusalem’! Nagsusumat ini ha iya nga kinahanglan mapakadto hiya hin pagtindog hin mga iburungkag, paggoliat han singgit hin pakig-away, pagbutang han mga iburungkag nga tugbang han mga ganghaan, pagbutang hin mga tinambak nga tuna, ngan pag-ukab hin mga salipdanan. Diri magmamatuod hini an mga tawo ha Jerusalem, tungod han mga pakigsabot nga ira ginhimo. Kundi ini nga panagna amo an magpapahinumdom ha ira han ira mga sala, ngan magpapahimatngon ha ira nga mabibihag hira. Sanglit amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Nahidadayag na an iyo mga sala. Maaram an ngatanan han iyo pagkasalaan. Iginpapakita niyo an iyo mga sala dida han iyo tagsa nga ginawian. Sinirotan na kamo ngan itutubyan ko kamo ngadto han iyo mga kaaway. “Ikaw nga maraot ngan mahugaw nga punoan han Israel, tiarabot na an imo adlaw, an adlaw han kataposan nga kastigo ha imo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Hukasa an imo korona ngan an imo pudong. Waray gud magpapabilin nga amo la gihapon. Tagi hin gahom an mga kablas! Pukana adton aada ha kagamhanan! Kabungkagan, kabungkagan! Bisan diin makikita an pagkabungkag han syudad! Tinuod, gugun-obon ko an syudad. Kundi diri ini mahinanabo tubtob nga umabot hiya nga akon ginpili hin pagkastigo han syudad. Ihahatag ko ini ngadto ha iya. “Anak hin tawo, panagna. Ipahibaro an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ngadto han mga Amonitanhon nga nagyuyubit han Israel. Sidnga hira: ‘Andam na in usa nga espada hin pagbungkag; pinapainggat ini hin panmatay, hin pag-idlap sugad hin kikidlat. Diri matuod an mga panan-awon nga iyo nakikita ngan mga buwa an mga panagna nga iyo ginhimo. Magraot ngan mga yawan-on kamo, ngan tiarabot an iyo adlaw, an adlaw han kataposan nga pagkastigo ha iyo. Mahuhulog an espada ngada han iyo mga liog. “‘Itakob an espada! Paghuhukman ko kamo didto han dapit nga gintuhaan ha iyo, didto han tuna nga iyo natawhan. Aabaton niyo an akon kapungot kon buhian ko ini ngada ha iyo sugad hin naglalahinggab nga kalayo. Ngan igtutubyan ko kamo ngadto hin magbangis nga mga tawo nga mga batid hin pagbungkag. Pagpupuohon kamo pinaagi hin kalayo. Paaawason an iyo dugo didto han iyo kalugaringon nga tuna, ngan waray na gud mahinunumdom ha iyo.’” An Ginoo an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, andam ka na ba paghukom han syudad nga puno hin mga parapamatay? Sumati hiya hin dayag han ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga iya ginbuhat. Sumati an syudad han igyayakan ko nga Ginoo nga Dyos: Maabot na an imo panahon kay damo an imo ginpatay han imo kalugaringon nga mga tawo ngan ginhugawan mo an imo kalugaringon pinaagi hin pagsingba hin mga diyosdiyos. Salaan ka hadto nga mga panmatay ngan nahugawan ka pinaagi han mga diyosdiyos nga imo ginhimo, sanglit maabot na an imo adlaw, tapos na an imo panahon! Amo ito nga tinugotan ko an mga nasod hin pag-intrimis ha imo ngan an ngatanan nga katunaan hin pagyubit ha imo. Ginyuyubitan ka han higrani ngan higrayo nga kanasoran tungod han imo kamalinarisnon. Nasarig han ira kalugaringon nga kusog ngan nanmamatay an ngatanan nga mga pangulo han Israel. Waray na didto han syudad nagtatahod han iya mga kag-anak. Ginlilimbongan mo in mga lumalangyaw ngan nasingabot ka han mga balo nga kababayen-an ngan han mga ilo. Waray mo pagtahora an baraan nga mga dapit, ngan diri ka nagtutuman han Adlaw nga Iparahuway. Nagbibinuwa in pira han imo mga tawo basi la ipapatay in mga tawo. Nakaon in pira ha ira han mga halad nga tinubod nga iginhalad ngadto han mga diyosdiyos. Dayuday nagpapatakas an iba han ira mga kaipahon. Nadirig an iba han asawa han ira amay. Nagpipirit an iba hin pakighilawas hin kababayen-an ha panahon han ira regla. Nanlilibog an iba ngan nanhuhugaw an iba han ira mga umagad nga kababayen-an o han ira bugto ha amay o ha iroy nga kababayen-an. Napasuhol hin pagpatay an iba han imo mga tawo. Nasukot an iba hin patubo hin mga pautang han ira igkasi Israelita, ngan nagririko hira pinaagi hin pamintaha ha ira. Hinngalimtan na ako nira.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. “Sisirotan ko an imo mga panikas ngan mga panmatay. Naghuhunahuna ka ba nga may-ada pa nimo mahisasalin nga kaisog o igo nga kusog hin pag-alsa han imo kamot kon makigtuhay na ako ha imo? Ako nga Ginoo an nagyakan, ngan tutumanon ko an akon pulong. Igpapasarang ko an imo mga tawo ngadto han tagsa nga tuna ug nasod ngan tataposon ko an imo magraot nga mga ginawian. Sanglit pagpapakaalohan ka han iba nga mga nasod, kundi makilala ka nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, waray gamit ha akon an mga Israelita. Sugad hira hin baya nga metal—bronse, lata, puthaw, ug timga—nga nahisalin katapos pagpuroga in salapi dida hin usa nga hudno. Sanglit yana ako, an Ginoo nga Dyos, nagsusumat ha ira nga sugad gudla hira hito hin kawaray pulos. Pagtitirokon ko hira ngatanan didto ha Jerusalem sugad nga iginbubutang an salapi, bronse, puthaw, timga, ug lata dida hin purogan nga hudno. Pagtutunawon ini han akon kapungot ngan kangalas sugad hin pagtunaw pinaagi hin kalayo. Tinuod, pagtitirokon ko hira didto ha Jerusalem, maghaharing ako ha ilarom nira ngan tutunawon ko hira pinaagi han akon kapungot. Pagtutunawon hira didto ha Jerusalem sugad hin pagtunaw hin salapi dida hin hudno, ngan niyan mahibabaro hira nga inaabat nira an kasina han Ginoo.” Naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sumati an mga Israelita nga mahugaw an ira tuna, sanglit akon ini ginkakastigo ha akon kapungot. Sugad an mga pangulo hin nagngungurob nga mga liyon ha bawbaw han mga mananap nga ira ginpatay. Pinapatay nira an mga tawo, tinitikas nira an ngatanan nga kwarta ngan hiagi, nga ira nakukuha, ngan damo in nababalo nga kababayen-an tungod han ira mga panmatay. Sinusupak han kapadian an akon balaod ngan diri nira tinatahod an mga butang nga baraan. Waray kalainan para ha ira an baraan ngan an diri baraan. Diri nira igintututdo an kalainan han malinis ngan han mahugaw nga mga butang ngan ginpapasibay-an nira an Adlaw nga Iparahuway. Tungod hini, diri na ako tinatahod han mga tawo han Israel. An mga opisyal han pamunoan sugad hin mga lubo nga naghuhunothunot han mga mananap nga ira pinanmatay. Nanmamatay hira basi hira magriko. Gintago han mga manaragna ini nga mga sala sugad hin mga tawo nga nagtatahob hin pader pinaagi hin tinunaw nga apog. Kinikita nira in diri matuod nga mga panan-awon ngan naghihimo hin buwa nga mga panagna. Nasiring hira nga nagyayakan hira han pulong han Ginoo nga Dyos, kundi waray ako nga Ginoo maghimangraw ha ira. Nanlilimbong ngan naninikas an mga riko. Ginraraogdaog nira an mga kablas ngan nasingabot hira han mga lumalangyaw. Namiling ako hin tawo nga makakagtindog hin pader, nga makakatukdaw dida han mga dapit diin narumpag an mga pader, ngan makakapanalipod han tuna kon pag-iburungkagon na ini han akon kapungot, kundi waray gud ako makaagi. Sanglit bubuhian ko dida ha ira an akon kapungot, ngan sugad hin kalayo uugtangon ko hira tungod han ira ginbuhat.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, may-ada hadto magbugto nga babaye. Han mga batan-on pa hira, ngan han nag-uokoy pa hira didto ha Ehipto, nakuha an ira pagkauray ngan nahimo hira nga mga magraot nga babaye. Ginngaranan kan Ahola an magurang (natindog hiya han Samaria), ngan kan Aholiba an manghod (natindog hiya han Jerusalem). Pinangasawa ko hira nga duha ngan nag-anak hira. Bisan kon akon na hi Ahola, nagpadayon pa hiya hin pagkamaraot nga babaye ngan hin pagkaipa han iya mga hinigugma nga taga-Asiria. Mga sondalo hira nga nakakasul-ot hin biste nga granate, mga dumagko ngan harangdon nga mga opisyal; puros hira gwapo ngan batan-on nga mga opisyal han dikabayo nga mga sondalo. Babaye hiya han ngatanan nga Asiriahanon nga mga opisyal, ngan nakahugaw ha iya an iya kaipa pinaagi hin pagsingba han Asiriahanon nga mga diyosdiyos. Ginpadayon niya an iya mahugaw nga kinabuhi didto ha Ehipto, diin nakuha an iya pagkauray. Tikang pa han iya pagkabatan-on, nakigdirig ha iya in kalalaken-an ngan gindumara hiya sugad hin usa nga maraot nga babaye. Sanglit igintubyan ko hiya ngadto han iya mga hinigugma nga Asiriahanon nga kinaruruyag niya hin duro. Ginhuboan hiya nira, gin-agaw an iya mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an, ngan ginpatay hiya pinaagi hin usa nga espada. Ginlinibak han kababayen-an ha ngatanan nga dapit an iya kapalaran. “Bisan kon hinkit-an ini ni Aholiba nga iya bugto, labi pa hiya hin kamakilas ngan kamaraot nga babaye kay kan Ahola. Duro liwat an iya pagkaipa han Asiriahanon nga mga dumagko ngan mga opisyal—mga sondalo nga may mag-inggat nga mga biste ngan han mga opisyal han dikabayo nga mga sondalo, ngatanan hito nga mga gwapo nga mga batan-on nga kalalaken-an. Hinkit-an ko nga uraura gud hiya hin kamalaw-ay, nga sugad gud kamaraot han syahan an ikaduha nga bugto. Han pakakita gudla niya hini, naipa hiya hin duro ngan nagsugo hiya hin mga tawo ngadto ha Babilonia. Nagkaabot an mga taga-Babilonia hin pakighilawas ha iya. Ginamit hiya nira ngan ginhugawan hiya hin duro, nga ha kataposan, napungot hiya ha ira. Nagpadayag hiya ha kadam-an nga ginpakilala an ngatanan nga usa hiya nga maraot nga babaye. Napungot ako ha iya sugad han akon kapungot han iya bugto. Nagtikadugang la an iya pagkamaraot nga babaye sugad han batan-on pa hiya, han nakadto pa hiya ha Ehipto. Naipa hiya hin duro hin kalalaken-an nga labis hin kamakibabaye ngan ha ira mga balatian nga maglaw-ay sugad hira hin mga asno o butakal nga mga kabayo.” (Aholiba, karuyag mo pagliwaton an imo kalaw-ayan nga nagin salaan ka han batan-on ka pa didto ha Ehipto, diin gin-uyagan hin kalalaken-an an imo mga suso ngan nakuha an imo pagkauray.) “Sanglit yana, Aholiba, amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ha imo: Inuuyaman ka na hito nga imo mga hinigugma, kundi aaghaton ko hira hin kasina ha imo ngan mag-aalirong hira ha imo. Dadad-on ko an ngatanan nga Babilonianhon ngan mga Caldeanhon, kalalaken-an nga taga-Pekod, Soa, ug Coa, ngan an ngatanan nga Asiriahanon. Pagtitirokon ko ito ngatanan nga gwapo nga mga batan-on nga mga dumagko nga mga opisyal, ito ngatanan nga importante nga mga opisyal ngan labaw nga mga opisyal han dikabayo nga mga sondalo. Susulongon ka nira tikang ha amihanan, dara in damo nga kasondalohan nga may mga karuwahe ngan kargahan nga mga karomata. Paglilibotan ka nira nga sinalipdan hin mga taming ngan mga helmet. Itutubyan ko ikaw ngadto ha ira, ngan paghuhukman ka nira pinaagi han ira kalugaringon nga mga balaod. Itutubyan ko ikaw ha ira, kay nasisina ako ha imo. Titiksapon nira an imo irong, papalongon an imo mga talinga, ngan pamamatayon nira an imo mga anak. Tinuod, aagawon nira ha imo an imo mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an ngan susunogon hira nga buhi. Huhuboon nira an imo mga panapton ngan kukuhaon an imo mga alahas. Tataposon ko an imo kaipahon ngan an mga kalaw-ayan nga imo ginbuhat tikang pa ha Ehipto. Diri ka na masiplat hin mga diyosdiyos o mahinunumdom hiunong han Ehipto.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos, “Itutubyan ko ikaw ngadto hin mga tawo nga imo gindudumtan ngan napupungtan. Ngan tungod nga nagdudumot hira ha imo, kukuhaon nira ha imo an ngatanan nga imo ginpakabuhian ngan babayaan ka nga hubo, nga hikikit-an ka sugad hin usa nga maraot nga babaye. An imo kaipahon ngan an imo pagkamaraot nga babaye amo an nagdara hini nga karat-an ngada ha imo. Nagin maraot nga babaye para han ngatanan nga mga nasod ngan ginhugawan mo an imo kalugaringon pinaagi han ira mga diyosdiyos. Ginsunod mo an inagian han imo bugto nga babaye, sanglit ihahatag ko hin pagpainom ha imo an amo manta nga kupa hin pagkastigo.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Mainom ka tikang han kupa han imo bugto nga babaye; dako ngan hilarom ini. Pagtatamayon ngan pagyuyubiton ka han ngatanan; kay nagsasapay an kupa. Maghihingalooy ngan mahuhubog ka hito nga kupa hin kahadlok ngan kabungkagan, nga amo an kupa han Samaria nga imo bugto nga babaye. Iimnon ngan tutungkason mo ini, ngan tungod kay nabuong an kupa, masasamad han buong an imo dughan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Sanglit amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos, “Tungod nga hinngalimtan ngan tinalikdan mo ako, mag-aantos ka tungod han imo kaipahon ngan han imo pagkamaraot nga babaye.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, andam ka na ba hin paghukom kanda Ahola ug Aholiba? Igsumbong hira han makapupungot nga mga butang nga ira ginbuhat. Nakasala hira hin panlibog ngan panmatay—panlibog hin mga diyosdiyos ngan panmatay han mga anak nga kalalaken-an nga igin-anak nira ha akon. Iginhalad nira an akon mga anak nga kalalaken-an ngadto han ira mga diyosdiyos. Ngan diri la amo ito an ira ginbuhat. Ginhugawan nira an akon Templo ngan ginsupak an Adlaw nga Iparahuway nga akon gintukod. Dida han amo ngahaw nga adlaw han pagpataya nira han akon mga anak sugad nga mga halad nga tinubod ngadto han mga diyosdiyos, sinmulod hira han akon Templo ngan ginhugawan ini! “Makadamo hira pagsugo hin mga tawo hin pagdapit hin kalalaken-an tikang ha kahigrayoan, ngan nagkaabot hira. Nangangarigo an magbugto nga babaye ngan nagpapahusay han ira mga mata ngan nagbubutang hin mga alahas. Nangangalingkod hira dida hin matahom nga higdaan, ngan ha ira atubangan may-ada nira lamesa nga puno hin mag-upay nga mga butang, upod an insyenso ngan an lana hin olibo nga iginhatag ko ha ira. Mababatian an tingog hin nagrurugyaw nga mga tawo, nga usa ka hugpo hin kalalaken-an nga gindara tikang han kamingawan. Sinusul-otan nira hin mga pulseras an mga butkon han kababayen-an ngan hin magtahom nga mga korona an ira mga ulo. Ngan nagsiring ako ha akon ngahaw nga ginagamit nira sugad nga maraot nga babaye in usa nga babaye nga gamit na hin panlibog. Nagbinalikbalik hira ngadto hini nga mga magraot nga babaye. Binmalik hira ngadto kanda Ahola ug Aholiba, ito nga maglaw-ay nga kababayen-an. Paghuhukman hira hin magtadong nga mga tawo ha sumbong hin panlibog ngan panmatay, kay nanlibog hira ngan dugoon an ira mga kamot.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Pagdara hin masamok nga hugpo hin mga tawo ha paghadlok ngan pagtikas ha ira. Ipabato hira han masamok nga hugpo ngan ipasulong hira pinaagi hin mga espada, ipapatay an ira mga anak, ngan ipasunog an ira mga balay. Pahuhunongon ko an kalaw-ayan ha bug-os nga tuna, usa nga pahimatngon han ngatanan nga kababayen-an nga diri na hira manlibog sugad han ginbuhat han magbugto nga babaye. Ngan kamo nga magbugto nga babaye—kakastigohon ko kamo tungod han iyo kalaw-ayan ngan han iyo mga sala hin pagsingba hin mga diyosdiyos. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo nga Dyos.” Dida han ikanapulo ka adlaw han ikanapulo ka bulan han ikasiyam ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, isurat an pitsa yana nga adlaw, kay amo ini nga adlaw nga nagtikang an hadi han Babilonia hin pagsulong han Jerusalem. Sumati an akon masupilon nga mga tawo hini nga pananglitan nga tikang ha akon, an Ginoo nga Dyos: Isun-ad an kaldero dida han kalayo ngan pun-a ini hin tubig. Butangi han gimamag-upayi nga mga pedaso hin karne— an mga sugbong ngan an mga paa— ngan han pinili nga mga tul-anon nga mga pedaso. Gamita an karne han gimama-upayi nga karnero; tambaka an sungo ha ilarom han kaldero. Pakaladkara an tubig; lagaa an mga tul-an ngan an unod.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Maghihikaraot an syudad hin mga parapamatay! Sugad ini hin taoyon nga kaldero nga diri gud gin-aarisan. Gintatag-usausa paghukad an kada pedaso nga karne, ngan waray gud isinasalin. May-ada panmatay didto han syudad, kundi waray ihuwad an dugo ngada han tuna diin katatahoban ini han tapotapo; kundi iginhuwad ini ngada hin bato. Ginpabay-an ko an dugo dida han bato, diin diri ini matatago, ngan nagkikinahanglan ini hin nasisina nga pagbulos.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Maghihikaraot an syudad hin mga parapamatay! Ako ngahaw an magtatambak han sungo. Dugangi pa hin sungo! Palagaha hin maupay! Lutoa an karne! Pahubsa an sabaw! Tubora an mga tul-an! Yana ikada an waray sulod nga bronse nga kaldero ha bawbaw han mga baga, ngan banggaha ini. Niyan magmamalinis na liwat an kaldero sumala han seremonyas kahuman masunog an mga taoy, bisan kon diri mauubos kawara dida han kalayo an mga taoy. Jerusalem, nahugawan ka han imo maglaw-ay nga mga binuhatan. Nagpabilin ka nga mahugaw bisan kon gintinguha ko hin paglinis ha imo. Diri ka na magmamalinis liwat tubtob han pag-abata mo han bug-os nga kusog han akon kapungot. Ako nga Ginoo an nagyakan. Inmabot na an panahon han akon paggios. Diri ko pababay-an an imo mga sala o diri ako mapaid o malolooy. Pagkakastigohon ka tungod han imo ginbuhat.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pinaagi hin usa nga paghampak kukuhaon ko an tawo nga imo hinihigugma labaw han ngatanan. Diri ka magngungurutob, o magtatangis, o magpapaagay hin luha. Ayaw ipabati an imo pagbakho. Ayaw paglakat nga waray pandong o sandalyas sugad nga tigaman hin pagmabidoon. Ayaw pagtahobi an imo bayhon o pagkaon han kinakaon han mga magsulob-on.” Temprano pa han pagkaaga, nakighimangraw ako han mga tawo. Hito manta nga gab-i namatay an akon asawa, ngan han pagkabuwas gintuman ko an iginsugo ha akon. Ginpakianhan ako han mga tawo, “Kay ano nga nanggagawi ka hin sugad?” Sanglit ginsiring ko hira, “Naghimangraw ha akon an Ginoo ngan ginsiring ako hin pagsumat ha iyo nga mga Israelita hini nga mensahe: Naparayaw kamo han kamadig-on han Templo. Naruruyag kamo hin pagtan-aw ngan pagduaw hini, kundi paghuhugawan ini han Ginoo. Ngan panmamatayon didto ha pag-awayan an batan-on nga mga sakop han iyo mga panimalay nga mahibilin didto ha Jerusalem. Niyan pagbubuhaton niyo an akon ginbuhat. Diri niyo tatahoban an iyo mga bayhon o kakaonon an kinakaon han mga magsulob-on. Diri kamo malakat nga waray pandong o waray sandalyas, o magmamabidoon, o magtatangis. Manggagasa kamo tungod han iyo mga sala, ngan maghaharoy kamo ngatanan. Niyan magigin tigaman ako ngada ha iyo; pagbubuhatoon niyo an ngatanan nga akon ginbuhat. Nasiring an Ginoo nga kon mahinabo na ini, makilala kamo nga hiya amo an Ginoo nga Dyos.” Nagsiring an Ginoo, “Yana, anak hin tawo, kukuhaon ko tikang ha ira an madig-on nga Templo nga amo an ira parayaw ngan kalipay, nga naruyagan nira hin pagtan-aw ngan pagduaw. Ngan kukuhaon ko an ira mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an. Dida han adlaw nga pagbuhaton ko na ini, maabot in tawo nga nakalikay han kabungkagan ngan pagsusumatan ka niya hiunong hini. Hito manta nga adlaw mahibabalik ha imo an gahom hin pagyakan nga imo nawara, ngan makikighimangraw ka ha iya. Dida hini nga paagi magigin tigaman ka ngadto han mga tawo, ngan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, isumbong an nasod han Amon. Sidnga hira nga mamati han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Nalipay kamo hin pagkita nga nahugawan an akon Templo, napukan an tuna han Israel, ngan nabihag an mga tawo han Juda. Tungod nga nalipay kamo, ipapasakop ko kamo han mga tribo nga tikang ha sinirangan han kamingawan. Magkakampo hira didto han iyo nasod ngan mag-uokoy hira didto. Kakaonon nira an mga bunga ngan iimnon an gatas nga unta iyo ini. Hihimoon ko nga turil hin mga kamelyo an syudad han Raba, ngan panabsaban hin mga karnero an bug-os nga tuna han Amon, basi kumilala kamo nga ako amo an Ginoo. “Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: Nanmakpak kamo ngan nanlukso hin kalipay. Gintamay niyo an tuna han Israel. Tungod nga ginbuhat niyo ini, itutubyan ko kamo ngadto hin iba nga mga nasod nga magtitikas ngan mangangawat ha iyo. Pagpupuohon ko kamo basi diri na kamo mahimo nga nasod, o makaangkon hin tuna nga iyo kalugaringon. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Tungod nga nagsiring an Moab nga sugad la an Juda han iba nga mga nasod, ipapasulong ko an mga syudad nga nananalipod han pag-ultan han Moab, lakip an labi kamatahom nga mga syudad—an Bet Jesimot, Baal Meon, ug Quiriataim. Ipapasakop ko an Moab han mga tribo han sinirangan nga kamingawan lakip an Amon, basi diri na mahimo nga nasod an Moab. Pagkakastigohon ko an Moab, ngan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “An mga tawo han Edumea binmulos nga makalilisan han Juda, ngan nakadara ini hin waray kataposan nga kasal-anan han Edumea. Yana iginpapahibaro ko nga pagkakastigohon ko an Edumea ngan pamamatayon ko an ngatanan nga mga tawo ngan mga mananap didto. Hihimoon ko ini nga kamingawan, tikang han syudad han Teman ngadto han syudad han Dedan, ngan pamamatayon hira didto ha pag-awayan. Bubulson an Edumea pinaagi han akon mga tawo nga Israel, ngan paaabaton nira an Edumea han akon mapintas nga kapungot. Mahibabaroan han Edumea an karuyag sidngon han akon pagbulos.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Ginbulos hin mabangis han mga Filisteohanon an ira maiha na gud nga mga kaaway ngan ginpuo hira ha ira kapungot. Sanglit ginpapahibaro ko nga pagsusulongon ko an mga Filisteohanon ngan pagpupuohon ko hira. Pupuohon ko an ngatanan nga nahisalin nga nag-uokoy didto han Filisteohanon nga Kapatagan. Kakastigohon ko hira hin makalilisang ngan bubulson ko hira hin tinuod. Aabaton nira an akon kapungot. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Dida han syahan nga adlaw han ika…nga bulan han ika-11 nga tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, amo ini an iginrarayhak han mga tawo didto han syudad han Tiro. Nagoliat hira, ‘Naruba na an Jerusalem! Waray na an iya gahom hin pagpatigayon! Diri na hiya makompitensya ha amon!’ “Sanglit yana, amo ini an igyayakan ko nga Ginoo nga Dyos: Kaaway mo ako, syudad han Tiro. Dadad-on ko in damo nga mga nasod hin pagsulong ha imo, ngan magkakaabot hira sugad hin mga balod han dagat. Pagbubungkagon nira an imo pader han syudad ngan pagrurumpagon nira an imo mga lantawan. Niyan pagkukuhaon ko an ngatanan nga tuna basi gumataw na la an mga bato. Maaadto ka ha butnga han dagat ngan dida ha imo magbubulad an mga mangirisda han ira mga pukot. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Paninikasan an Tiro han mga nasod, ngan pinaagi han ira mga espada pamamatayon nira adton mga nag-uokoy didto han iya mga bungto didto han kadak-an nga tuna. Niyan makilala an Tiro nga ako amo an Ginoo.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Dadad-on ko an labi kagamhanan nga hadi han ngatanan—hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia—hin pagsulong han Tiro. Maabot hiya tikang ha amihanan upod in damo nga kasondalohan, mga kakabayohan, ngan mga karuwahe, ngan dikabayo nga mga sondalo. Panmamatayon didto han araway adton mga nag-uokoy ha mga bungto didto han kadak-an nga tuna. Mag-uukad an kaaway hin mga salipdanan, magtitindog hin mga tinambak nga tuna, ngan maghihimo hin marig-on nga pader hin mga taming kontra ha imo. Pagbubundolon nira pinaagi hin mga igburungkag an imo mga pader ngan pagrurumpagon an imo mga lantawan pinaagi hin mga barra nga puthaw. Tatahoban ka han mga madakmol nga tapotapo nga tapwad han ira kakabayohan. Babay-ogon an imo mga pader han aringasa han ira kakabayohan nga nagsasaog hin mga karomata ngan mga karuwahe, samtang naagi hira han mga ganghaan han nabungkag nga syudad. Pagtatamaktamakan han ira dikabayo nga mga sondalo an imo kakalsadahan ngan panmamatayon han ira mga espada an imo mga tawo. Magkakatutumba ha tuna an imo dagko nga mga harigi. Magpapatakas an imo mga kaaway han imo manggad ngan mga baligya. Pagrurumpagon nira an imo pader ngan pagpupukanon an imo magtahom nga kabablayan. Hahakoton nira an mga bato ug kahoy, ngan an ngatanan nga mga rinuba, ngan ilalabog ini ngadto han dagat. Tataposon ko na an ngatanan mo nga mga kanta, ngan pamimingawon ko an tokar han imo mga arpa. Mahibibilin na la in mga bato nga kabubularan han ira mga pukot. Diri na liwat pagtitindogon an syudad. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos ngadto han syudad han Tiro: “Kon madaog ka na, magkakahadlok hin duro an mga tawo nga nag-uokoy ha baybayon kon makabati hira han mga kurinit hadton mga pinanmamatay. Malusad tikang han ira mga trono an ngatanan nga kahadian han mga nasod nga may pakabuhi ha dagat. Huhuboon nira an ira higlaba nga mga bado ngan an binordahan nira nga mga panapton ngan manlilingkod hira nga nanngungurog dida ha tuna. Mahahadlok hira hin duro han imo kasugaran nga diri na hira mahunong hin pagkurog. Kakantahon nira para ha imo ini nga kanta hin paglubong: Nabungkag an bantogan nga syudad! Gin-anod ha kadagatan an iya mga barko. Naghadi han kadagatan an mga tawo hini nga syudad. Ngan ginhadlok nira an ngatanan nga nag-uokoy ha baybayon. Yana, dida han adlaw han pagkapukan hini, Nangungurog an mga puro, Ngan nahadlok an ira mga tawo hin sugad nga pagkabungkag.” Nasiring an Ginoo nga Dyos: “Hihimoon ko ikaw nga sugad kamamingaw han nagkaruruba nga mga syudad nga waray nag-uokoy. Lalapwason ko ikaw han tubig han hilarom nga kalalawdan. Palulusaron ko ikaw ngadto han kalibutan han mga patay basi mahitampo ka han mga tawo nga nag-ukoy hadto nga mga katuigan. Pauokyon ko ikaw didto hito nga kalibutan ha ilarom han tuna ha butnga han dayon nga kabungkagan, ngan tampo han mga patay. Tungod hini diri ka na gud pag-uokyan ngan mawawaray ka na dapit, didto han tuna han mga buhi. Hihimoon ko ikaw nga makaharadlok nga pananglitan, ngan amo ito an imo kataposan. Bangin mamiling ha imo an mga tawo, kundi diri ka na gud hiaagian.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, pagkanta hin kanta hin paglubong para han Tiro, ito nga syudad nga aada ha ligid han dagat ngan nakikigpatigayon han mga tawo nga nag-uokoy ha ngatanan nga kabaybayonan. Sumati hiya han igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Tiro, iginhambog mo an imo hingpit nga kaanyag. An dagat amo an imo urokyan. Ginhimo ka han imo mga magtirindog sugad hin matahom nga barko. Ginmamit hira hin gipat han mga kahoy nga palotsina nga tikang han Bukid Hermon, Ngan hin sidro nga tikang ha Libano para han imo palo. Nagkuha hira hin tuog nga mga kahoy tikang ha Basan hin paghimo hin mga rimo; Ginhimo nira an imo salog tikang hin kahoy nga sipres nga tikang ha Cipre. Ngan linubngan ini hin marpil. Hinimo hin lino an imo mga layag, Binordahan nga lino nga tikang ha Ehipto, Masayon makilala bisan hirayo pa. Hinimo hin gimamaupayi nga tela an imo mga atop-atop, Nga granate nga tikang han puro han Cipre. An imo mga paragaod taga syudad han Sidon ug Arvad. An imo kalugaringon nga batid nga mga tawo amo an mga tripulante. An mga panday han barko Mga batid nga mga tawo nga taga-Biblos. Nakigpatigayon didto han imo mga tindahan An mga magsarakay nga tikang han ngatanan nga mga barko. “Nahimo nga imo mga sondalo an mga taga-Persia, Lidia, ug Libya. Isinab-ong nira an ira mga taming ngan an ira mga helmet didto han imo mga urokyan hin mga sondalo. Amo hira an mga tawo nga nagdara ha imo hin kadaogan. Ginbantayan an imo mga pader han mga sondalo nga taga-Arvad, ngan an imo mga lantawan han mga tawo nga taga-Gamad. Iginsab-ong nira an ira mga taming dida han imo mga pader. Amo ini hira nga mga tawo an nagpaanyag ha imo. “Nakigpatigayon ka didto ha Espania ngan kinarawat mo in salapi, puthaw, lata, ug timga nga balyo han imo uraura hin kadamo nga mga baligya. Nakigpatigayon ka didto ha Grecia, Tubal, ug Mesec ngan iginbalyo mo an imo mga baligya hin mga oripon ngan mga butang nga hinimo hin bronse. Iginbalyo mo an imo mga baligya hin mga kabayo para hin pagtrabaho, mga kabayo nga igpangaraway, ngan mga mula nga tikang ha Bettogarma. Nakigpatigayon ha imo an mga tawo han Rodas. Gintagan ka han mga tawo ha ligid han baybayon hin marpil ngan kamagong nga mga kahoy nga balyo han imo mga baligya. Ginpalit han mga tawo han Siria an imo mga ginpapatigayon ngan mga ginbabaligya. Ginhatag nira in mga esmeralda, granate nga hiniro, bordado nga mga dugnit, pino nga lino, kuralo, ngan mga rubi nga balyo han imo mga baligya. Ginbaydan han Juda ug Israel an imo mga baligya hin trigo, dugos, lana hin olibo, ngan mga panakot. Iginbalyo han mga tawo han Dedan hin mga hapin hin muntora an imo mga baligya. Ginbayaran an imo mga baligya han mga Arabianhon ngan han mga punoan han tuna han Kedar hin mga nati nga karnero, mga karnero, ngan mga kanding. Iginbalyo han mga magparatigayon han Seba ug Raama hin mga alahas, bulawan, ngan han gimamag-upayi nga mga panakot an imo mga baligya. Nakigpatigayon ha imo an ngatanan nga mga syudad han Haran, Cane, ug Eden, ngan an mga magparatigayon han Saba ug an mga syudad han Asur ug Cilmad. Ginbaligyaan ka nira hin marahalon nga mga panapton, mga hiniro nga granate ngan binordahan nga mga dugnit, dekolor nga mga alpombra, ngan mga lubid nga mag-upay hin kahimo ngan mga pisi. Iginkarga an imo mga ibaraligya dida hin dagko nga mga barko ha kadagatan. “Sugad ka hin usa nga barko ha dagat Nga tugob hin mabug-at nga karga. Gindara ka han imo mga maggaraod ngadto ha lawod, Nalunod ka ha lawod tungod han hangin nga kabunghan. Han kalunod han imo barko Naanaw an ngatanan didto ha dagat— An ngatanan mo nga mga ibaraligya, An ngatanan mo nga mga tripulante, An imo mga panday han barko ngan an imo mga magparatigayon, An tagsa nga sondalo nga sakay han barko. Nag-aningal dida han baybayon An gogliat han nalulumos nga mga tripulante. “Binayaan na yana an tagsa nga barko, Ngan hinmaw-as na an tagsa nga tripulante. Nagmabidoon hira ngatanan tungod ha imo, Nga nagsabrag hira hin tapotapo ha ira mga ulo ngan nagpulilid dida han mga agbon. Ginkikiskisan nira an ira mga ulo tungod ha imo. Ngan nagbado hira hin mga sako. Mabidoon an ira mga kasingkasing samtang nagtatangis hira. Nagkanta hira hin usa nga kanta hin paglubong para ha imo: ‘Hin-o an makakatanding han Tiro, Han Tiro nga mamingaw na didto ha ilarom han dagat? Han pagtabok han kadagatan han imo mga ibaraligya Nakapalit han ira mga kinahanglanon an tagsa nga nasod. Ginpariko mo an kahadian Pinaagi han manggad han imo mga baligya. Yana nalunod ka na didto han dagat; Nalunod ka ngadto han kahiladman han kalalawdan. Nagkawawara upod ha imo didto han dagat An imo mga ibaraligya ngan an ngatanan nga nagtrabaho para ha imo.’ “Nahadlok han imo kasugaran an ngatanan nga nag-uokoy ha baybayon. Nahadlok hin duro bisan pa an ira kahadian, ngan hinkit-an an ira kahadlok dida han ira mga bayhon. Waray ka na, nawara ka ha kadayonan, ngan nahadlok hin duro an mga magparatigayon ha bug-os nga kalibutan, nahadlok nga bangin makaangbit hira han imo kasugaran.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sumati an punoan han Tiro han akon, an Ginoo nga Dyos, igyayakan ha iya: Tungod han imo kamapahitas-on, nasiring ka nga usa ka nga diyos. Nasiring ka nga sugad hin dyos nalingkod ka dida hin usa nga trono, nga ginpapalibotan han kadagatan. Mahihimo nga magpakadiyos ka, kundi tawo ka la gihapon, diri ka diyos. Naghuhunahuna ka nga labi ka hin kamaaram kay kan Danel, ngan waray sekreto nga makakatago ha imo. Nakapariko ha imo in mga manggad nga bulawan ug salapi pinaagi han imo kinaadman ug kabatiran. Listo ka han imo mga pagpatigayon ngan nagpadayon ka hin pagkabahandianon. Dinmugang an imo pagparayaw han imo mga manggad! “Sanglit yana, amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Tungod nga naghuhunahuna ka nga sugad ka hin diyos hin kamaaram, pagdadad-on ko in magpintas nga mga kaaway hin pagsulong ha imo. Aagawon nira an ngatanan mo nga magtahom nga mga butang nga imo naangkon pinaagi hin kabatiran ug kinaadman. Papatayon ka nira ngan ikakadto ka hin usa nga tubigon nga lubnganan. Kon kumanhi na hira hin pagpatay ha imo masiring ka ba gihapon nga usa ka nga diyos? Kon umatubang ka na han mga magparatay ha imo, magigin tawo ka la nga diri gud diyos. Mamamatay ka sugad hin usa nga ayam, ha kamot hin waray diyos nga mga lumalangyaw. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagsugo.” Naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pagmabidoon tungod han kapalaran nga naghuhulat han hadi han Tiro. Sumati hiya han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Hadto anay usa ka nga pananglitan hin pagkahingpit. Hin kahitaas han imo kinaadman ngan hin kagwapo nimo! Nag-ukoy ka didto ha Eden nga tanaman han Dyos, ngan nagsul-ot ka hin magkadirudilain nga mga alahas: mga rubi ngan mga dyamante; topasyo, berilo, kornalino, ug haspe; mga sapiro, mga esmeralda, ngan mga granate. May mga rayandayan ka nga bulawan. Ginhimo ini para ha imo dida han adlaw han pagtuhaa ha imo. Ginbutangan ko didto hin mabangis nga anghel hin pagbantay ha imo. Nag-ukoy ka didto han akon baraan nga bukid ngan naglakat ka dida hin mag-inggat nga mga mahal nga bato. Hingpit an imo panggawi tikang han adlaw han pagtuhaa ha imo ngada han pagbuhat mo na hin maraot. Namalanga ka hin pagpinakabuhi, ngan nagdara ini ha imo ngadto hin panlupig ngan pagpakasala. Sanglit ginpaiwas ko ikaw tikang han akon baraan nga bukid, ngan gintabog ka han anghel nga nagbantay ha imo tikang han mag-inggat nga mga mahal nga bato. Pinmarayaw ka han imo pagkagwapo ngan nakapalurong ha imo an imo pagkabantogan. Tungod hini, iginlabog ko ikaw ngadto han tuna ngan ginbayaan ka sugad nga usa nga pahimatngon ngadto han iba nga kahadian. Ginbuhat mo in sugad nga karat-an dida han imo pagpatigayon nga nahugawan an imo mga dapit hin pagsingba. Sanglit ginsuritan ko an syudad ngan gin-ugtang ko ini. Hinkit-an han ngatanan nga natan-aw ha imo yana nga nahimo ka na nga mga agbon. Waray ka na, nawara ka ha kadayonan ngan nahadlok hin duro an ngatanan nga mga nasod nga nakakilala ha imo, nahadlok nga makaangbit hira han imo kapalaran.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, isumbong an syudad han Sidon. Sumati an mga tawo didto han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, mahitungod ha ira: Kaaway mo ako, Sidon; pagdadayawon ako han mga tawo tungod han akon pagbubuhaton ha imo. Makilala hira nga ako amo an Ginoo, kon ipakita ko na an akon pagkabaraan pinaagi hin pagkastigo hadton mga nag-uokoy dida ha imo. Padadad-an ko ikaw hin mga sakit ngan paaawason ko in dugo didto han imo kakalsadahan. Susulongon ka paluyoluyo ngan panmamatayon an imo mga tawo. Niyan makilala ka nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo, “Waray na gud hadton nagpapalibot nga mga nasod nga nagtamay han Israel nga masusugad hin mga tunok ngan mga sapinit hin pagdaot han Israel. Ngan makilala hira nga ako amo an Ginoo nga Dyos.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Ibabalik ko an mga tawo han Israel tikang han mga nasod nga akon ginpasarangan ha ira, ngan mahibabaro an ngatanan nga mga nasod nga baraan ako. Mag-uokoy an mga tawo han Israel didto ha ira kalugaringon nga tuna, nga tuna nga akon iginhatag ngadto kan Jacob nga akon surugoon. Mag-uokoy hira didto nga waray maglalabot ha ira. Magbabalay hira ngan magtatanom hin mga urubasan. Pagkakastigohon ko an ngatanan nira nga kahigrani nga nagtamay ha ira, ngan magmamahimyang an kamutangan han Israel. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo nga ira Dyos.” Dida han ika-12 nga adlaw han ikanapulo nga bulan han ikanapulo ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, isumbong an hadi han Ehipto. Sumati hiya kon uunanhon ko hin pagkastigo ha iya ngan han bug-os nga tuna han Ehipto. Sidnga nga amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos ngadto han hadi han Ehipto: Kaaway mo ako, ikaw nga higante nga buaya nga naukoy ha salog. Nasiring ka nga imo an Nilo, ngan ikaw an naghimo hini. Kakab-itan ko hin kawil an imo sulang ngan ipapadukot ko ngada han imo mga hingbis an mga isda dida han imo salog. Niyan bubutongon ko ikaw tikang han Nilo upod an ngatanan nga isda nga nadukot dida ha imo. Ilalabog ko ikaw ngan ito ngatanan nga mga isda ngadto ha kamingawan. Mahuhulog an imo lawas ngada han tuna ngan diri ini iglulubong. Ihahatag ko ini nga pagkaon ngadto han katamsihan ngan kamanampan. Niyan makilala an ngatanan nga mga tawo ha Ehipto nga ako amo an Ginoo.” Nasiring an Ginoo, “Tinmapod an mga Israelita han tambulig niyo nga mga Ehiptohanon, kundi sugad la kamo hin matapok nga kagingking. Han pagsandig nira ha iyo, nabari kamo, natunok an ira mga irok, ngan ginpasakitan niyo an ira mga bungkog. Sanglit yana, nagsusumat ha iyo ako nga Ginoo nga Dyos, nga pasusulongon ko ha iyo in mga tawo nga may mga espada, ngan pamamatayon nira an iyo mga tawo ngan an iyo mga mananap. Mahihimo nga waray gamit nga kamingawan an Ehipto. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo. “Tungod nga nagsiring ka nga imo an Nilo ngan ikaw an naghimo hini, kaaway ko ikaw ngan an imo Nilo. Hihimoon ko nga kamingawan nga waray gamit an bug-os nga Ehipto, tikang han syudad han Migdol didto ha amihanan ngadto han syudad han Asuan ha timogan, tubtob gud ngadto han Sudanhon nga pag-ultan. Waray tawo o mananap nga maglalatas hini. Sulod hin 40 ka tuig waray bisan ano nga mag-uokoy didto. Hihimoon ko an Ehipto nga gimimingawi nga nasod dinhe ha bug-os nga kalibutan. Sulod hin 40 ka tuig usa nga kamingawan an mga syudad han Ehipto, kamingawan nga labaw pa hin kamaraot kay hadton iba nga mga syudad. Hihimoon ko nga mga kalagiw an mga Ehiptohanon. Mangangalagiw hira ngadto han tagsa nga nasod ngan mag-uokoy hira tampo han iba nga mga katawhan.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Katapos hin 40 ka tuig igbabalik ko an mga Ehiptohanon tikang han mga nasod diin ko hira ginpasarang, ngan pauokyon ko hira didto ha timogan nga Ehipto nga ira tunay nga urokyan. Didto magigin maluya hira nga ginhadian, an labi hin kamaluya nga ginhadian han ngatanan, ngan diri na gud hira maghahadi hin iba nga mga nasod. Hihimoon ko hira nga diri na gud importante nga nasod nga diri na hira makapugos hin iba nga nasod hin pagsunod han ira kaburot-on. Diri na gud matapod an Israel han ira tambulig. Magpapahinumdom han Israel an kasugaran han Ehipto han ira kasayop hin pagtapod ha ira. Niyan makilala an Israel nga ako amo an Ginoo nga Dyos.” Dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan han ika-27 ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, ginsulong ni Hadi Nabucodonosor han Babilonia an Tiro. Pinapagdara niya an iya mga sondalo hin duro kamabug-at nga mga darad-on nga nagkapapahak an ira mga ulo ngan nagkapapaklasan an ira mga sugbong, kundi waray gud magpulos an hadi o an iya kasondalohan han ngatanan nira nga ginkabudlayan. Sanglit yana amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Ihahatag ko an tuna han Ehipto ngadto kan Hadi Nabucodonosor. Titikasan ngan kakawatan niya ini, ngan dadad-on sugad nga suhol han iya kasondalohan an ngatanan nga mga manggad han Ehipto. Inihatag ko ha iya an Ehipto sugad nga bayad han iya mga pag-alagad, kay nagtrabaho an iya kasondalohan para ha akon. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. “Kon mahinabo na ito, pakukusgon ko an mga tawo han Israel ngan tutugotan ko ikaw hin pagyakan, Ezequiel, diin hibabatian ka han ngatanan, basi kumilala hira nga ako amo an Ginoo.” Naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, Anak hin tawo, pagtagna ngan igpahibaro an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos. Igogoliat mo ini nga mga pulong: Tiarabot in usa nga makaharadlok nga adlaw! Hirani na an adlaw, an adlaw nga magios na an Ginoo. Usa nga adlaw hin mga dampog ngan hin kakurian para han mga nasod. Magkamamay-ada araway didto ha Ehipto Ngan dako nga kasakitan didto ha Sudan. Damo an panmamatayon didto ha Ehipto; Pagtitikasan an nasod Ngan babayaan nga ruba an syudad. “Ito nga araway manmamatay liwat han sinuholan nga mga sondalo nga taga-Sudan, Libia, Lidia, Arabia, Cub, ngan bisan an akon kalugaringon nga mga tawo.” Nasiring an Ginoo, “Panmamatayon didto ha pag-awayan an ngatanan nga binmulig han Ehipto, tikang ha Migdol didto ha amihanan ngadto ha Asuan didto ha timogan. Pagbubungkagon an mapahitas-on nga kasondalohan han Ehipto. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Mahihimo an Ehipto nga labi hin kamingaw nga tuna dinhe ha kalibutan, ngan babayaan nga mga ruba an mga syudad hini. Kon pagsuritan ko na an Ehipto ngan panmatayon an ngatanan nga binmulig ha iya, niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo. “Kon umabot na ito nga adlaw, ngan mabungkag na an Ehipto, magsusugo ako hin mga magsarangyaw nga sakay hin mga barko hin paghadlok han diri matinahapon nga mga tawo han Sudan, ngan malilisang hira. Maabot ra ito nga adlaw!” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Gagamiton ko hi Hadi Nabucodonosor han Babilonia hin pagbungkag han manggad han Ehipto. Maabot hiya ngan an iya magbangis nga kasondalohan hin pagpuo han tuna. Susulongon nira an Ehipto pinaagi hin mga espada, ngan maluluob hin patay nga mga lawas an tuna. Pamamad-on ko an Nilo ngan itutubyan ko an Ehipto ha gahom hin magraot nga mga tawo. Pagpupuohon hin mga lumalangyaw an bug-os nga nasod. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Pagbubungkagon ko an mga diyosdiyos ngan an diri matuod nga kadiyosan didto ha Memfis. Waray na magpapangulo han Ehipto, ngan paghahadlokon ko an ngatanan nga mga tawo. Hihimoon ko nga kamingawan an timogan nga dapit han Ehipto ngan susuritan ko an syudad han Zoan didto ha amihanan. Kakastigohon ko an kapital nga syudad han Tebas. Paaabaton ko han akon kapungot an syudad han Pelusium, an dako nga balwarte han Ehipto. Pupuohon ko an mga umurokoy han Tebas. Susuritan ko an Ehipto, ngan papapag-antoson hin duro an Pelusium. Marurumpag an mga pader han Tebas, ngan paglulunopan an syudad. Magkakamatay didto ha pag-awayan an batan-on nga kalalaken-an han mga syudad han Heliopolis ug Bubastis, ngan mabibihag an iba nga mga tawo. Magsisirom didto ha Tafanes kon utdon ko na an gahom han Ehipto ngan taposon ko na an kusog nga ira gud ipinaparayaw. Tatahoban hin usa nga dampog an Ehipto, ngan pamimihagon an mga tawo han ngatanan nira nga mga syudad. Kon kastigohon ko na an Ehipto hin sugad hini, makilala hira nga ako amo an Ginoo?” Dida han ikapito ka adlaw han syahan nga bulan han ika-11 ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, ginpiol ko na an butkon han hadi han Ehipto. Waray may nagbutok hini basi mag-upay ngan magmakusog na liwat hin pagkapot hin espada. Sanglit yana amo ini an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Ako amo an kaaway han hadi han Ehipto. Pipiolon ko an duha niya nga mga butkon—an maupay ngan an daan piol—ngan diri na hiya makakakapot han iya espada. Igpapasarang ko ha bug-os nga kalibutan an mga Ehiptohanon. Niyan pakukusgon ko an mga butkon han hadi han Babilonia ngan ibubutang ko an akon espada dida han iya mga kamot. Kundi pipiolon ko an mga butkon han hadi han Ehipto, ngan maghaharoy hiya ngan mapatay ha atubangan han iya kaaway. Tinuod, paluluyahon ko hiya ngan pakukusgon ko an hadi han Babilonia. Kon ihatag ko na ha iya an akon espada, ngan alsahon niya tipakadto ha Ehipto, makilala an ngatanan nga ako amo an Ginoo. Igpapasarang ko ha bug-os nga kalibutan an mga Ehiptohanon. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Dida han syahan nga adlaw han ikatulo ka bulan han ika-11 ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sidnga an hadi han Ehipto ngan an ngatanan niya nga mga tawo: Hin pagkagamhanan niyo! Ano in akon ikakatanding ha iyo? Sugad kamo hin usa nga sidro didto ha Libano, Nga may magtahom ngan magrampag nga mga sanga, Usa nga kahoy nga hitaas hin duro nga naabot ngadto han mga dampog. May-ada tubig nga nagpapatubo hini, Ngan mga salog ha ilarom han tuna nga nagbubuhi hini. Gintubigan hini an dapit nga tinutugkan han kahoy Ngan ginpaawas in mga sapa ngadto han ngatanan nga kakahoyan ha kagurangan. Tungod nga natubigan ini hin maupay, Tinmubo ini labaw han iba nga mga kahoy. Habog ngan madig-on an mga sanga hini. Nagsasalag an magkalainlain nga katamsihan dida han mga sangahini; Nag-aanak an ihalas nga kamanampan ha sirong han mga sanga hini; Napahuway an mga nasod han kalibutan dida han lindong hini. Hin pagkamatahom han kahoy! Hitaas hin duro, nga may higlaba nga mga sanga. Naabot an mga gamot hini ngadto ha ilarom han tuna diin may nag-aawas nga mga sapa. Waray sidro didto han tanaman han Dyos nga makakatanding hini. Waray pa gud palotsina nga masugad hin kamarampag, Ngan waray kahoy nga sikamura nga mahitatanding han iya mga sanga. Waray gud kahoy didto han kalugaringon nga tanaman han Dyos nga sugad hin kamatahom. Ginhimo ko ini nga matahom pagkit-on, nga may magrampag nga mga sanga. Ngan naipa ha iya an tagsa nga kahoy didto ha Eden nga tanaman han Dyos. “Sanglit yana, ako nga Ginoo nga Dyos magsusumat ha imo han dadangatan hito nga kahoy nga tinmubo tubtob nga inmabot ini ngadto han mga dampog. Samtang nagtitikahitaas ini, nagmamapahitas-on liwat ini; sanglit iginsalikway ko ini ngan ipinaangkon ko ini hin usa nga langyaw nga punoan. Ighahatag niya ngada hito nga kahoy an angay para hini nga kahoy tungod han pagkamaraot hini. Pagpupudlon ngan babayaan ini hin magbangis nga mga lumalangyaw. An mga sanga ngan an mga saringsing hini magkakahuglog ngada han tagsa nga bukid ngan kahamub-an didto han nasod. Mangingiwas an ngatanan nga mga nasod nga nag-ukoy dida han lindong hini. Magkakaabot an katamsihan ngan manhahapon dida han natumba nga kahoy, ngan maglalakat an ihalas nga kamanampan dida han mga sanga hini. Sanglit tikang yana, waray na kahoy nga magkadiano hin kamay-ada tubig, nga matubo na liwat hin sugad kahitaas, o makakaabot ha mga dampog an talimpongayan hini ngan makakaabot hin sugad nga kahitaas. Ini ngatanan may-ada pagkamatay sugad hin mga tawo nga may-ada kamatayon, nga igintalaan hin pagtampo hadton mga mapakadto han kalibutan han mga patay.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos: “Dida han adlaw makadto na an kahoy han kalibutan han mga patay, patatahoban ko ini han katubigan ha ilarom han tuna sugad nga usa nga tigaman hin pagkamabidoon. Pupudngan ko an mga salog ngan diri ko paaawason an damo nga mga sapa. Tungod nga namatay na an kahoy, magmamasirom an Kabukiran han Libano ngan malalaya an ngatanan nga kakahoyan ha kagurangan. Kon ilabog ko na ini ngadto han kalibutan han mga patay, mababay-og an mga nasod han aringasa han pagkapukan hini. An ngatanan nga kakahoyan han Eden, ngan an ngatanan nga pinili ngan natubigan hin maupay nga mga kahoy han Libano nga nanhingadto na han ubos nga kalibutan malilipay han pagkapukan hini. Maupod hira ngadto han kalibutan han mga patay basi mahitampo hira hadton mga nagkamatay na. Ngan magsasarang dida han mga nasod an ngatanan nga nag-uokoy dida han sirong han lindong hini. “An kahoy amo an hadi han Ehipto ngan an ngatanan niya nga mga tawo. Diri ngani masugad ha iya hin kahigtaas ngan kamagtahom an kakahoyan ha Eden. Kundi yana, sugad han kakahoyan han Eden, malusad ini ngadto han kalibutan han mga patay ngan matampo han diri mga dyosnon ngan hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan. Ako an nagyakan,” nasiring an Ginoo nga Dyos. Dida han syahan nga adlaw han ika-12 ka bulan han ika-12 ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pasabota nga mabidoon an hadi han Ehipto. Ihatag ha iya ini nga akon mensahe: Nanggagawi ka sugad hin usa nga liyon dida han mga nasod, kundi sugad ka hin usa nga buaya nga naglulumbalumba dida hin usa nga salog. Ginlulubog mo an tubig pinaagi han imo mga tiil ngan ginhuhugawan mo an mga salog. Kon magtitirok in damo nga mga nasod, dadakpon ko ikaw dida han akon pukot ngan ipasasaog ko ha ira an pukot ngadto ha baybayon. Ihuhuwad ko ikaw ngada ha tuna, ngan ipapakaon ko ikaw han ngatanan nga katamsihan ngan kamanampan han kalibutan. Ipasasarang ko ha kabukiran ngan ha mga kahamub-an an nadudunot mo nga lawas. Ihuhuwad ko an imo dugo tubtob nga makaluob ini ha bawbaw han kabukiran ngan makapuno han kasapaan. Kon puohon ko na ikaw, tatahoban ko an langit ngan pasisidmon ko an mga bitoon. Sasalipdan hin mga dampog an adlaw ngan diri na mahatag hin kapawa an bulan. Paparongon ko an ngatanan nga mga siwak han langit ngan pasisidmon ko an imo kalibutan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. “Masasamok in damo nga mga katawhan kon isamwak ko na an imo pagkapukan didto han mga nasod nga waray pa nimo hibatii. Makakapahadlok hin damo nga mga nasod an akon pagbubuhaton ha imo. Kon ibarabad ko na an akon espada, mangungurog hin kahadlok in kahadian. Dida han adlaw han imo pagkapukan, mangungurog hin kahadlok hira ngatanan para han ira kalugaringon nga mga kinabuhi.” Nasiring an Ginoo nga Dyos ngadto han hadi han Ehipto, “Aatubangon mo an espada han hadi han Babilonia. Tutugotan ko in mga sondalo nga tikang hin magbangis nga mga nasod hin paghulbot han ira mga espada ngan pagpatay han ngatanan mo nga mga tawo. Pupuohon ko an ngatanan mo nga mga tawo ngan an iba pa nga mga butang nga imo ipinaparayaw. Iihawon ko an imo kabakahan dida han tagsa nga atabay. Mawawaray an mga tawo o kabakahan nga maglulubog han tubig. Palulugdangon ngan paliliawon ko an imo mga tubig ngan paaawason ko nga malinaw an imo nga salog. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Kon himoon ko na an Ehipto nga waray gamit nga kamingawan ngan puohon ko an ngatanan nga nag-uokoy didto, makilala hira nga ako amo an Ginoo. Mahihimo nga kanta hin paglubong ini nga pahimatngon nga mabidoon. Pagkakantahon ini han kababayen-an han kanasoran ha ira pagmabidoon tungod han Ehipto ngan han ngatanan nga mga tawo hini. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Dida han ika-15 nga adlaw han syahan nga bulan han ika-12 ka tuig han amon pagkabihag, naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, pagmabidoon para han damo nga mga tawo han Ehipto. Palusara hira upod han iba nga gamhanan nga mga nasod ngadto han kalibutan han mga patay. Sidnga hira: “Naghuhunahuna ba kamo nga mas matahom kamo kay han iba? Malusad kamo ngadto han kalibutan han mga patay ngan mahigda kamo didto tampo han mga diri dyosnon. “Mapupukan an mga tawo han Ehipto kaupod hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan. Andam na in usa nga espada hin pagpatay ha ira ngatanan. An dagko nga mga bayani ngan han mga inmugop han Ehipto nakarawat han mga taga-Ehipto ngadto han kalibutan han mga patay. Nanggogogliat hira: ‘Linmusad nganhi an mga diri dyosnon nga pinanmatay didto ha pag-awayan, ngan aanhi nahigda hira!’ “Aadto an Asiria, upod an mga lubnganan han iya mga sondalo nga naglibot ha iya. Pinanmatay hira ngatanan didto ha pag-awayan, ngan aadto an ira mga lubnganan han labi kahilarom nga mga dapit han kalibutan han mga patay. Napukan didto ha pag-awayan an ngatanan niya nga mga sondalo, ngan nagpapalibot han iya linubngan an ira mga lubnganan. Kundi ginhadlok nira hadto anay an tuna han mga buhi. “Aadto an Elam, upod an mga lubnganan han iya mga sondalo nga naglibot ha iya. Pinanmatay hira ngatanan didto ha pag-awayan, ngan linmusad hira nga diri mga tinori ngadto han kalibutan han mga patay. Ginpasarang nira in kahadlok han mga buhi pa hira, kundi yana nahigda na hira nga mga patay ngan puno hin kaalo. Nahigda an Elam tampo hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan, ngan nagpapalibot ha iya an mga lubnganan han iya mga sondalo. Diri mga tinori hira ngatanan, nga pinanmatay didto ha pag-awayan. Ginpasarang nira in kahadlok han mga buhi pa hira, kundi yana nahigda hira nga mga patay ngan puno hin kaalo, ngan naangbit hira han kasugaran hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan. “Aadto an Mesec ug Tubal, upod an mga lubnganan han ira mga sondalo nga naglibot ha ira. Diri mga tinori hira ngatanan, nga pinanmatay didto ha pag-aawayan. Kundi ginhadlok nira hadto anay an mga buhi. Waray hira kahatagi hin dungganan nga paglubong sugad hadton mga bayani han kadaan nga mga panahon, nga sangkap gud hin mga hinganiban nga kinmadto han kalibutan han mga patay. Ibinutang an ira mga espada ha ilarom han ira mga ulo ngan an ira mga taming ha bawbaw han ira mga lawas. Hadto anay gamhanan ini nga mga bayani hin pagtarhog han mga buhi. “Amo ito nga mahigda an gindaog nga mga Ehiptohanon tampo han mga diri tinori nga pinanmatay didto ha pag-awayan. “Aadto an Edumea kaupod han iya kahadian ngan mga punoan. Gamhanan hira hadto nga mga sondalo, kundi yana nahigda hira didto han kalibutan han mga patay kaupod hadton mga diri tinori nga pinanmatay didto ha pag-awayan. “Aadto an ngatanan nga mga prinsipe han amihanan, ngan sugad man an mga Sidonyanhon. Nagpasarang hin kahadlok an ira gahom hadto anay, kundi yana nalusad hira nga puno hin kaalo kaupod hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan ngan napahuway hira nga diri mga tinori. Naangbit hira han kaarawdan hadton mga nalusad ngadto han kalibutan han mga patay. “Makakaliaw han hadi han Ehipto ngan han iya kasondalohan an pagkita nira hini ngatanan nga pinanmatay didto ha pag-awayan,” nasiring an Ginoo nga Dyos. “Ginggamit ko han hadi han Ehipto hin paghadlok han mga buhi, kundi pamamatayon hiya ngan an ngatanan niya nga kasondalohan ngan mapahuway hira kaupod han ngatanan nga mga diri tinori nga nagkamatay didto ha pag-awayan.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sumati an imo mga tawo han mahinanabo kon dinadad-an ko hin araway in usa nga tuna. Nagpipili an mga tawo hito nga nasod hin usa ha ira nga magigin magbarantay. Kon hikit-an niya nga tiabot na an kaaway, pinapatunog niya an pahimatngon para hin pagpaandam han ngatanan. Kon may bumati hini kundi diri la hiya bumali ngan umabot an kaaway ngan patayon hiya, hiya la ngahaw an pagbabasolon han iya kalugaringon nga kamatayon. Iya kalugaringon nga sayop an iya kamatayon, kay waray man hiya bumali han pahimatngon. Kon binmali hiya, nakakapalagiw unta hiya. Kundi kon hikit-an han magbarantay nga tiabot na an kaaway ngan diri niya patunggon an pahimatngon, maabot an kaaway ngan pamamatayon ito nga mga makasasala, kundi an magbarantay an akon pagbabasolon han ira kamatayon. “Yana, anak hin tawo, ginhihimo ko ikaw nga magbarantay han nasod han Israel. Kinahanglan ihatag mo ha ira an mga pahimatngon nga akon ihinahatag ha imo. Kon nagpapahibaro ako nga mamamatay in usa nga maraot nga tawo, kundi diri mo hiya pinapahimatngonan hin pagbalhin han iya mga ginawian basi matalwas niya an iya kinabuhi, niyan mamamatay hiya nga makasasala gihapon, ngan ikaw an akon pagbabasolon han iya kamatayon. Kundi kon pahimatngonan mo in usa nga maraot nga tawo ngan diri hiya humunong hin pagpakasala, mamamatay hiya nga makasasala gihapon, kundi matatalwas an imo kinabuhi ngan diri ko ikaw pagbabasolon.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, liwata pagyakan ngadto han mga Israelita an ira ginyiyinakan: ‘Binubug-atan kami han amon mga sala ngan han mga sayop nga amon nabuhat. Nagtitikaluya na kami. Uunanhon namon hin kabuhi?’ Sidnga hira nga sugad nga ako nga Ginoo nga Dyos, amo an buhi nga Dyos, diri ako nalilipay hin pagkita hin usa nga makasasala nga namamatay. Gabay lugod nga hinkit-an ko hiya nga nahunong hin pagpakasala ngan nabubuhi. O Israel, hunonga na an maraot nga imo ginbubuhat. Kay ano nga naruruyag ka nga mamatay? “Yana, anak hin tawo, sidnga an mga Israelita nga kon nakakasala in usa nga maupay nga tawo, diri makakatalwas ha iya an maupay nga iya nabuhat. Kon nahunong pagbuhat hin maraot in usa nga maraot nga tawo, diri hiya pagkakastigohon, ngan kon magtikang pagpinakasala in usa nga maupay nga tawo, diri matatalwas an iya kinabuhi. Bisan kon magsaad ako hin kinabuhi ngadto hin usa nga maupay nga tawo, kundi kon maghunahuna hiya nga igo na an naglabay niya nga kamaupay, ngan magtikang hiya hin pagpakasala, diri ko hinunumdoman in bisan ano nga maupay nga iya ginbuhat. Mamamatay hiya tungod han iya mga sala. Bisan magpahimatngon ako hin usa nga maraot nga tawo nga mamamatay hiya, kundi kon humunong hiya hin pagpakasala ngan magbuhat han matadong ngan maupay— pananglit iuli niya an prenda nga kinuha niya tungod hin pautang, o iuli niya an iya kinawat—kon humunong hiya hin pagpakasala ngan magsunod han mga balaod nga nahatag hin kinabuhi, diri hiya mamamatay, kundi mabubuhi. Pasasayloon ko an mga sala nga iya nabuhat, ngan mabubuhi hiya kay ginbuhat niya an matadong ngan maupay. “Ngan nasiring an imo mga tawo nga diri matadong an akon binubuhat! Diri, an ira paagi amo an diri matadong. Kon humunong pagbuhat hin maupay in usa nga matadong nga tawo ngan magtikang hin pagbuhat hin maraot, mamamatay hiya tungod hini. Kon humunong pagpakasala in usa nga maraot nga tawo ngan magbuhat han matadong ngan maupay, gintalwas niya an iya kinabuhi. Kundi Israel, nasiring ka nga diri matadong an akon ginbubuhat. Paghuhukman ko ikaw pinaagi han imo ginbubuhat.” Dida han ikalima nga adlaw han ika-10 nga bulan han ika-12 ka tuig han amon pagkabihag, inmabot in usa ka tawo nga nakakalagiw tikang ha Jerusalem ngan nagsumat ha akon nga napukan na an syudad. Dida han gab-i han waray pa hiya aabot, inmabat ako han gamhanan nga himaya han Ginoo. Han pagkaaga, han pag-abot na han tawo, ibinalik ha akon han Ginoo an gahom hin pagyakan. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, nasiring an mga tawo nga nag-uokoy didto han nagun-ob nga mga syudad ha tuna han Israel: ‘Usa la ka tawo hi Abraham, kundi iginhatag ha iya an bug-os nga tuna. Damo na kami yana, sanglit amon na an tuna!’ “Sumati hira han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: Nakaon kamo hin karne nga may-ada pa dugo. Nagsisingba kamo hin mga diyosdiyos. Nanmamatay kamo hin tawo. Ano an nakapahunahuna ha iyo nga iyo na an tuna? Natapod kamo han iyo mga espada. Makapupungot an iyo mga panggawi. Nanlilibog an tagsatagsa ha iyo. Ano an nakapahunahuna ha iyo nga iyo na an tuna? “Sumati hira nga ako nga Ginoo nga Dyos nagpapahimatngon ha ira nga sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, panmamatayon an mga tawo nga nag-uokoy didto han nagun-ob nga mga syudad. Kakaonon hin magpintas nga kamanampan adton mga nag-uokoy didto han kaumhan. Magkakamatay hin sakit adton mga matago didto han kabukiran ngan mga lungib. Hihimoon ko an nasod nga waray gamit nga kamingawan ngan matatapos an gahom nga ira gud ipinaparayaw. Magigin makaharadlok gud an kabukiran han Israel nga waray na maglalatas hini. Kon kastigohon ko na an mga tawo tungod han ira mga sala ngan himoon ko nga waray gamit nga tuna an nasod, niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo, “Anak hin tawo, naglilinibak ha imo an mga tawo kon nagtataragpo hira dida han mga pader han syudad o dida han mga porta han ira kabablayan. Naggigipasiringsiring hira, ‘Tana, pamati kita han pulong nga inmabot yana tikang han Ginoo.’ Sanglit nag-aalirong an akon mga tawo hin pamati han imo igsisiring, kundi diri nira binubuhat an imo iginpapabuhat ha ira. Aada han ira mga im-im in manamit nga mga pulong, kundi nagpapadayon hira han ira kalugaringon nga mga paagi. Para ha ira sugad ka la hin usa nga paragliaw nga nagkakanta hin mga karantahon hin paghigugma o nagtutukar hin arpa. Namamati hira han ngatanan mo nga mga pulong, kundi diri nagtutuman hin bisan usa la hini. Kundi kon matuman na an ngatanan mo nga mga pulong—ngan matutuman gud ini—niyan mahibabaro hira nga nakada ha ira in usa nga manaragna.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sawaya an mga punoan han Israel. Panagna ngan sumati hira han akon, an Ginoo nga Dyos, igyayakan ha ira: Maghihikaraot kamo nga mga magmarangno han Israel! Nagmamangno kamo han iyo la kalugaringon, kundi diri gud niyo ginmamangnoan an mga karnero. Iniinom niyo an gatas, sinusul-ot an mga panapton nga hinimo tikang han delana, ngan iniihaw ngan kinakaon an gitatamboki nga mga karnero. Kundi diri gud niyo ginmamangnoan an mga karnero. Waray niyo paymangnoi an mga magluya, pagbulnga an mga magsakit, pagbutka an mga samad, pabalika an mga nahisalaag, o pagbilnga an mga nagkawawara. Ginraogdaog lugod niyo hira. Nagsasarang an mga karnero kay waray hira magmarangno, ngan pinanmatay ngan pinanngaon hira hin magpintas nga kamanampan. Sanglit nahisalaag an akon mga karnero didto han higtaas nga kapungtoran ngan kabukiran. Nagsarang hira ha bawbaw han tuna, ngan waray gud may nangita ha ira o nagtinguha hin pamiling ha ira. “Sanglit pamati kamo nga mga magmarangno han igyayakan ha iyo nakon nga Ginoo. Sugad nga ako amo an buhi nga Dyos, maupay pa mamati kamo ha akon. Ginsulong hin magpintas nga kamanampan nga nanmatay ngan nanngaon ha ira, kay waray man nira magmarangno. Waray gud magtinguha an akon mga magmarangno hin pamiling han mga karnero. Ginmamangnoan nira an ira la kalugaringon ngan diri an mga karnero. Sanglit pamati kamo ha akon, kamo nga mga magmarangno. Nagsusumat ako nga Ginoo nga Dyos nga kaaway ako niyo. Kukuhaon ko ha iyo an akon mga karnero ngan diri na gud ako matugot ha iyo nga magin ira magmarangno; diri ko na gud kamo tutugotan hin pagmangno han iyo la kalugaringon. Babawion ko ha iyo an akon mga karnero ngan diri ko na kamo tutugotan hin pagkaon ha ira. “Nagsusumat ako nga Ginoo nga Dyos nga ako ngahaw an mamimiling han akon mga karnero ngan magmamangno ako ha ira, ha amo ngahaw nga paagi nga nagmamangno in usa nga magmarangno han iya mga karnero nga nahisalaag ngan nahibalik na liwat. Ibabalik ko hira tikang han ngatanan nga mga dapit diin hira nahisalaag ha usa ka adlaw nga masirom ngan makaharadlok. Kukuhaon ko hira tikang han langyaw nga kanasoran, titirokon ko hira, ngan ibabalik ko ngadto han ira kalugaringon nga tuna. Pag-uunhan ko hira hin pagbalik ngadto han kabukiran ngan kasapaan han Israel, ngan pasasabsabon ko hira didto han maglangbo nga mga kabanwaan. Pasasabsabon ko hira hin waray kahadlok didto hin mga panabsaban ha bukid ngan ha mga kahamub-an, ngan ha ngatanan nga maglangbo nga mga panabsaban ha tuna han Israel. Ako ngahaw an magmamangno han akon mga karnero, ngan igbibiling ko hira hin usa nga dapit nga papahuwayan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. “Pamimilngon ko adton mga nagkawawara, ibabalik adton mga nanhisalaag, bubutkon adton ira mga samad, ngan bubulngon adton mga magsakit; ngan pagbabantayan ko adton mga magtambok ngan an magkusog, kay magmarangno ako nga nagbubuhat han matadong. “Sanglit yana, akon panon, nagsusumat ako nga Ginoo nga Dyos nga paghuhukman ko an kada usa ha iyo ngan an mga mag-upay ilalain ko han mga magraot, ngan an mga karnero ilalain ko han mga kanding. Diri ba igo nga manibsib kamo didto han maglangbo nga kabanwaan nga iyo manla gintatamaktamakan an diri niyo ginpapanibsib nga banwa? O hin pag-inom han matin-aw nga tubig nga iyo man ginlulubog an waray niyo mainom? Ipakakaon ba niyo han akon iba nga mga karnero an kabanwaan nga iyo gintatamaktamakan, ngan ipaiinom ba niyo an tubig nga iyo ginlulubog? “Sanglit yana nagsusumat ako nga Ginoo nga Dyos nga paghuhukman ko kamo nga magkusog ngan magluya nga mga karnero. Igintikwang niyo an mga magsakit ngan ginsungay niyo hira basi humirayo han panon. Kundi tatalwason ko an akon mga karnero ngan diri ko na gud tutugotan nga pagraogdaogon hira. Paghuhukman ko an kada usa han akon mga karnero ngan an mga mag-upay paglalainon ko han mga magraot. Tatagan ko hira hin hadi nga sugad kan David nga akon surugoon nga magigin ira usa nga magmarangno, ngan iya ini hira pagmamangnoan. Magigin ira Dyos ako nga Ginoo ngan magigin punoan nira in usa nga hadi nga sugad kan David nga akon surugoon. Ako an nagyakan. Maghihimo ako hin ginsaaran ha ira nga magpapasarig han ira kahimyangan. Pupuohon ko an ngatanan nga magpintas nga kamanampan dida han tuna, basi makag-ukoy an akon mga karnero hin waray kahadlok didto han kaumhan ngan makakaturog hira didto han mga kagurangan. “Pagpapakaupayon ko hira ngan tutugotan ko hira hin pag-ukoy ha palibot han akon baraan nga pungtod. Didto ihahatag ko ha ira in uran ha panahon nga magkinahanglan hira. Mamumunga an kakahoyan, mahatag hin mga abot an kaumhan, ngan mag-uokoy an tagsatagsa ha kamurayawan didto han iya kalugaringon nga tuna. Kon utdon ko na an mga kadena han akon mga tawo ngan buhian hira tikang hadton mga nag-oripon ha ira, niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo. Diri na hira paninikasan han pagano nga mga nasod, ngan diri na hira pamamatayon ngan pangangaonon han magpintas nga kamanampan. Mag-uokoy hira hin waray kahadlok ngan waray na magtatarhog ha ira. Tatagan ko hira hin maglangbo nga kaumhan ngan tataposon ko an kagutom didto han tuna. Diri na hira pagtatamayon han iba nga mga nasod. Mahibabaro an ngatanan nga pinananalipdan ko an Israel ngan nga akon hira mga tawo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. “Kamo nga akon mga karnero, nga akon pinakakaon nga panon, amo an akon mga tawo, ngan ako amo an iyo Dyos,” nasiring an Ginoo nga Dyos. Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, sawaya an nasod han Edumea. Sidnga an mga tawo han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos: “Kaaway ako niyo, kabukiran han Edumea! Hihimoon ko kamo nga waray gamit nga kamingawan. Babayaan ko nga ruba an iyo mga syudad Ngan kamingawan an iyo tuna; Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo. “Kamo an dayuday nga kaaway han Israel ngan iginpapatay niyo an iya mga tawo dida ha panahon han iya kakurian, nga panahon han kataposan nga kastigo tungod han iya mga sala. Sanglit—sugad nga ako nga Ginoo nga Dyos amo an buhi nga Dyos—kamatayon an iyo dadangatan, ngan diri kamo makakalikay hini. Salaan kamo hin pagpatay, ngan an pagpatay an maglalanat ha iyo. Hihimoon ko nga waray gamit nga tuna an sagkahon nga katunaan han Edumea ngan papatayon ko an ngatanan nga magbabaktas didto. Luluobon ko an kabukiran hin mga patay nga lawas ngan maluluob an kapungtoran ngan mga kahamub-an hin mga lawas hadton mga pinanmatay didto ha pag-awayan. Hihimoon ko ikaw nga dayon nga kamingawan, ngan waray na gud mag-uokoy didto han imo mga syudad. Niyan makilala ka nga ako amo an Ginoo. “Nagsiring ka nga imo an duha nga mga nasod, an Juda ug Israel, upod an ira mga tuna, ngan nga ikaw an magtatag-iya ha ira, bisan kon ako nga Ginoo amo an ira Dyos. Sanglit sugad nga ako nga Ginoo nga Dyos amo an buhi nga Dyos, bubulson ko ikaw tungod han imo kasina, imo pangabugho, ngan imo pagdumot han akon mga tawo. Mahibabaro hira nga kinakastigo ko ikaw tungod han imo ginbuhat ha ira. Niyan mahibabaroan mo nga hinbatian ko, an Ginoo, an imo pagtamay han imo pagsiring nga kamingawan na an kabukiran han Israel, ngan nga imo hira lalam-oyon. Hinbatian ko an imo magpintas ngan hinambog nga paagi hin pagyakan kontra ha akon.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Hihimoon ko ikaw nga kamingawan ngan malilipay an bug-os nga kalibutan han imo pagkapukan, sugad han imo pagkalipay han pagkapukan han Israel nga akon kalugaringon nga panurondon. Magigin kamingawan an kabukiran han Seir ngan an bug-os nga tuna han Edumea. Niyan makilala an ngatanan nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo, “Anak hin tawo, himangrawi an kabukiran han Israel ngan sidnga hira nga mamati han mensahe ko, an Ginoo nga Dyos: Nagyubit an mga kaaway han Israel ngan nagsiring, ‘Yana kami na an magtatag-iya hito nga kadaan nga bukid!’ “Sanglit panagna ngan ipahibaro an igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos. Tungod kay an kabukiran han Israel nabihag ngan ginpanikasan han higrani nga kanasoran, gin-intrimisan han ngatanan an Israel. Sanglit pamati yana han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ha iyo nga kabukiran ngan kapungtoran, ha iyo nga kasapaan ngan mga kahamub-an, ha iyo nga mga dapit nga ginbayaan nga ruba, ngan ha iyo nga binayaan nga mga syudad nga gintikasan ngan gintamay han ngatanan nga nagpapalibot nga kanasoran. “Naghimangraw ako nga Ginoo nga Dyos tungod han kapaso han akon kasina, kontra han nagpapalibot nga kanasoran, ngan labi na gud kontra han Edumea. Ginbihag nira an akon tuna upod in kalipay ngan pagtamay, ngan gintag-iya nira an mga panabsaban hini. “Sanglit panagna bahin han tuna han Israel; sumati an kabukiran, kapungtoran, kasapaan, ngan mga kahamub-an han igyayakan ko, an Ginoo nga Dyos, ha maabugho nga pagkasina, tungod han pagtamaya ngan pagpakaalohi ha ira han mga nasod. Nagsusumpa ako nga Ginoo nga Dyos nga pagpapakaalohan ko an nagpapalibot nga kanasoran. Kundi didto han kabukiran han Israel mananahon ngan mamumunga na liwat an kakahoyan para ha iyo nga akon mga tawo, an Israel. Ha diri maiha mangunguli na kamo. Dapig ako ha iyo ngan tatalinguhaon ko nga pag-aradohon ngan pagtamnan na liwat an iyo tuna. Padadamoon ko an iyo mga tawo. Mag-uokoy kamo didto han mga syudad ngan pagtitindogon na liwat niyo an ngatanan nga nagkaruruba. Padadamoon ko an iyo mga tawo ngan kabakahan. Magigin darudamo kamo kay han hadto nga katuigan, ngan magdadamo an iyo mga anak. Pauokyon ko kamo didto sugad han iyo pag-ukoy hadto, ngan pauuswagon ko kamo labaw han hadto nga iyo kahimtang. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo. Ibabalik ko kamo nga akon mga tawo, an Israel, hin pag-ukoy na liwat didto han tuna. Magigin iyo ini kalugaringon nga tuna, ngan diri na gud gugutomon an iyo mga anak. “Nasiring ako nga Ginoo nga Dyos: Matuod ini nga nasiring an mga tawo nga nakaon kamo hin tawo, ngan nasiring liwat hira nga gintitikasan niyo an iyo nasod hin mga anak. Kundi tikang yana diri na ini niyo pagbubuhaton. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Diri na gud kamo mamamati han mga uyan-uyan han mga nasod o diri na kamo makita han mga panyubit han mga tawo. Diri na gud kamo magtitikas han mga anak han nasod. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, han nag-uokoy pa an mga Israelita didto han ira tuna, ginhugawan nira ini pinaagi han ira maraot nga binuhatan ngan panggawi. Gin-isip ko an ira ginawian nga sugad kamahugaw hin babaye ha panahon han iya binulan nga regla. Ginpaabat ko hira han kusog han akon kapungot tungod han mga panmatay nga ira ginbuhat didto han tuna, ngan tungod nga ira nahugawan an tuna pinaagi han mga diyosdiyos. Ginsirotan ko hira tungod han ira maraot nga binuhatan ngan panggawi, ngan ginpasarang ko hira didto han langyaw nga kanasoran. Bisan diin hira kadto, ginpakaalohan nira an akon baraan nga ngaran, kay nasiring an mga tawo, ‘Amo ini an mga tawo han Ginoo, kundi kinahanglan bumaya hira han iya tuna.’ Nabaraka ako tungod han akon baraan nga ngaran, kay ginpakaalohan ini han mga Israelita didto han ngatanan nga dapit nga ira kinadtoan. “Sanglit yana, ihatag ngadto han mga Israelita an mensahe nakon, an Ginoo nga Dyos: An akon pagbubuhaton diri tungod ha iyo nga mga Israelita kundi tungod han akon baraan nga ngaran nga iyo ginpakaalohan didto han tagsa nga nasod nga iyo kinadtoan. Kon ipakita ko na ngadto han mga nasod an pagkabaraan han akon harangdon nga ngaran nga iyo ginpakaalohan ha butnga nira, niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Gagamiton ko kamo hin pagpakita ngadto han mga nasod nga baraan ako. Kukuhaon ko kamo tikang han tagsa nga nasod ug tuna ngan ibabalik ko kamo ngadto han iyo kalugaringon nga tuna. Wawarikwikan ko kamo hin limpyo nga tubig ngan lilinisan ko kamo tikang han ngatanan niyo nga mga diyosdiyos ngan han iba pa nga nakahugaw ha iyo. Tatagan ko kamo hin bag-o nga kasingkasing ngan bag-o nga hunahuna. Kukuhaon ko an iyo matig-a nga kasingkasing ngan tatagan ko kamo hin malumo nga kasingkasing. Ibubutang ko dida ha iyo an akon espiritu ngan tatalinguhaon ko nga iyo pagsundon an akon mga balaod ngan pagtumanon an ngatanan nga mga sugo nga akon iginhatag ha iyo. Niyan mag-uokoy kamo didto han tuna nga akon iginhatag ngadto han iyo kaapoy-apoyan. Magigin akon kamo mga tawo, ngan magigin Dyos ako niyo. Tatalwason ko kamo tikang han ngatanan nga nakakahugaw ha iyo. Padadamoon ko an iyo pagkaon, basi mawaray na kamo kagutom. Padadamoon ko an abot han iyo bumurunga nga mga kahoy ngan han iyo kaumhan, basi mawaray na niyo mga kagutom nga magpapakaalo ha iyo dida han mga nasod. Hinunumdoman niyo an magraot nga mga panggawi ngan mga kasaypanan nga iyo ginbuhat, ngan mapupungot kamo ha iyo ngahaw tungod han iyo mga sala ngan han iyo mga pagtalapas. Israel, karuyag ko nga hibaroan niyo nga ginbubuhat ko ini ngatanan diri tungod ha iyo. Karuyag ko nga abaton niyo an kaawod ngan kaalo han iyo ginbubuhat. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Kon malinisan ko na kamo tikang han ngatanan niyo nga mga sala, pauokyon ko na liwat kamo didto han iyo mga syudad ngan ipatitindog ko na liwat ha iyo an mga nagkaruruba. Hinkit-an han ngatanan nga nalabay han iyo kaumhan nga luob na ini hin kabanwaan, kundi ipapag-uma ko na liwat ini ha iyo. Maghihimangraw an ngatanan hiunong hini nga tuna kon gin-unan-o nga nahimo ini nga sugad han Tanaman han Eden nga kamingawan man ini hadto, ngan an mga syudad nga ginbungkag, gintikasan, ngan ginbayaan nga mga ruba, yana inuokyan na man ngan pinarig-on na. Niyan mahibabaro an higrani nga mga nasod nga nanhisalin nga ako nga Ginoo nagtitindog na liwat han nagkaruruba nga mga syudad ngan nagbabag-o hin pagtanom han binayaan nga kaumhan. Ako nga Ginoo an nagsaad nga pagbubuhaton ko ini—ngan pagtutumanon ko gud.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Akon na liwat tutugotan an mga Israelita hin pag-aro ha akon hin bulig, ngan padadamoon ko hira sugad hin panon hin kakarnerohan. Mapupuno hin mga tawo an mga syudad nga mga ruba yana sugad nga puno an Jerusalem hadto hin mga karnero nga iginhalad nga mga halad nga tinubod dida hin usa nga pyesta. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Inmabat ako nga an Ginoo aanhi ha akon, ngan gindara ako han iya espiritu ngan iginbutang ako didto hin usa nga kahamub-an nga luob hin mga tul-an. Iginlibot ako niya han kahamub-an, ngan hinkit-an ko nga damo hin duro an mga tul-an ngan duro na hin ka mga uga. Nagsiring hiya ha akon, “Anak hin tawo, mabubuhi pa ba ini nga mga tul-an?” Binmaton ako, “Ikaw la an makakabaton hito; Ginoo nga Dyos!” Nagsiring hiya, “Ipanagna ngadto han mga tul-an. Sidnga ini nga uga nga mga tul-an nga mamati han pulong han Ginoo. Sidnga ini nga nasiring ako nga Ginoo nga Dyos: Maginhawa ko ngada ha iyo ngan bubuhion ko kamo. Tatagan ko kamo hin mga ugat ngan mga kusog, ngan puputson ko kamo hin panit. Giginhawaan ko kamo hin gininhawa ngan bubuhion ko kamo. Niyan makilala kamo nga ako amo an Ginoo.” Sanglit nanagna ako sumala han iginsugo ha akon. Han nagyayakan ako, hinbatian ko in linagatak nga aringasa, ngan nagtikang pagturugkop an mga tul-an. Samtang nagkikinita ako, naputos hin mga ugat ngan mga kusog an mga tul-an, ngan naputos liwat hin panit. Kundi waray ginhawa dida ha ira. Nagsiring ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, panagna an hangin. Sidnga an hangin nga nagsusugo an Ginoo nga Dyos, nga guminhawa hiya ngadto hini nga patay nga mga lawas, basi mabuhi hira.” Sanglit nanagna ako sumala han iginsugo ha akon. Nagkamay-ada gininhawa an mga lawas. Nabuhi hira ngan nanindog. Igo an ira kadamo hin usa ka hugpo hin kasondalohan. Nagsiring ha akon an Dyos, “Anak hin tawo, sugad an mga tawo han Israel hini nga mga tul-an. Nasiring hira nga uga na hira, nga waray na gud paglaom, ngan waray na kabubwason. Sanglit panagna ngadto han akon mga tawo, an Israel, ngan sidnga hira nga bubuksan ko, an Ginoo nga Dyos, an ira mga lubnganan. Igagawas ko hira ngan ibabalik hira ngadto han tuna han Israel. Kon buksan ko na an mga lubnganan nga ginlubngan han akon mga tawo ngan mahigawas na hira, makilala hira nga ako amo an Ginoo. Giginhawaan ko hira, bubuhion ko hira, ngan pauokyon ko hira didto han ira kalugaringon nga tuna. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo. Nagsaad ako nga pagbubuhaton ko ini—ngan pagtutumanon ko gud. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Naghimangraw na liwat ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, kuha hin lipak hin kahoy ngan surati ini han mga pulong, ‘An ginhadian han Juda.’ Niyan kuha hin lain nga lipak ngan surati ini han mga pulong, ‘An ginhadian han Israel.’ Niyan kapti an duha nga lipak ngan tugkopa an mga kataposan basi masugad na la ini hin usa nga lipak pagkit-on. Kon pakianhan ka han imo mga tawo han kahulogan hini, sidnga hira nga kukuhaon ko, an Ginoo nga Dyos, an lipak nga natindog han Israel ngan itatampo ko ini han lipak nga natindog han Juda. Hihimoon ko nga an duha nga lipak mausa na la nga lipak dinhe ha akon kamot. “Kon an duha nga mga lipak nga sinuratan imo na kaptan, ngan hikit-an ini han mga tawo, sumati hira nga kukuhaon ko, an Ginoo nga Dyos, an ngatanan ko nga mga tawo tikang han mga nasod nga ira hinngadtoan, titirokon ko hira, ngan ibabalik ko hira ngadto han ira kalugaringon nga tuna. Pag-uusahon ko hira nga nasod dida han tuna, didto han kabukiran han Israel. Uusa na la an hadi ha ira ngatanan ngan diri na gud hira magkakaduha nga mga nasod, o magkakaduha nga mga ginhadian. Diri na hira maghuhugaw ha ira ngahaw pinaagi hin magpakapupungot nga mga diyosdiyos o hin ira mga sala. Tatalwason ko hira tikang han ngatanan nga mga paagi hin pagpakasala ngan paglingo ha akon. Paglilinisan ko hira; magigin akon hira mga tawo, ngan magigin Dyos ako nira. Magigin hadi nira in usa nga hadi nga sugad kan David nga akon surugoon. Magigin usa hira ngatanan ha ubos hin usa nga punoan ngan magsusugot hira nga matinumanon han akon mga balaod. Mag-uokoy hira didto han tuna nga gin-ukyan han ira kaapoy-apoyan, an tuna nga akon iginhatag ngadto kan Jacob nga akon surugoon. Didto mag-uokoy hira ha kadayonan, ngan sugad man an ira mga anak ngan an ngatanan nira nga mga tulin. Maghahadi ha ira ha kadayonan in usa nga hadi nga sugad kan David nga akon surugoon. Maghihimo ako ha ira hin ginsabotan nga magpapasarig han ira dayon nga kahimyangan. Paririg-onon ngan padadamoon ko hira, ngan tatalinguhaon ko nga magpabilin ha kadayonan an akon Templo didto han ira tuna. Mag-uokoy ako didto upod ha ira; magigin Dyos ako nira, ngan magigin akon hira mga tawo. Kon ibutang ko na didto an akon Templo nga mahitatampo ha ira ha kadayonan, niyan mahibabaro an mga nasod nga ako nga Ginoo amo an nagpili han Israel nga magin akon kalugaringon nga nasod.” Naghimangraw ha akon an Ginoo. Nagsiring hiya, “Anak hin tawo, isumbong hi Gog nga labaw nga punoan han mga nasod han Mesec ug Tubal, didto han tuna han Magog. Isumbong hiya, ngan sidnga nga kaaway hiya nakon, an Ginoo nga Dyos. Bibirikson ko hiya, kakab-itan ko hin mga kawil an iya mga sulang, ngan dadanason ko hiya ngan an ngatanan niya nga kasondalohan. Damo hin duro an iya kasondalohan, upod an ira mga kabayo ngan diuniporme nga mga sumarakay, nga sangkap hin mga taming ngan hin mga espada. Upod ha iya in mga tawo nga taga-Persia, Sudan ug Libya, ngan may mga taming ngan mga helmet an ngatanan. Upod ha iya an ngatanan nga mga paraaway han katunaan han Gomer ug Bet-togarma didto ha amihanan, ngan sugad man in damo nga mga tawo ha iba nga mga nasod. Sidnga hiya nga mag-andam hiya ngan ha iya pagsugo mag-andam liwat an ngatanan niya nga kasondalohan. Katapos hin damo nga mga tuig susugoon ko hiya hin pagsulong hin usa nga tuna diin an mga tawo gintirok tikang hin damo nga mga nasod ngan nag-ukoy hin waray na kahadlok hin araway. Susulongon niya an kabukiran han Israel, nga nagmamingaw ngan binayaan hin maiha na, kundi nag-uokoy na yana hin waray kataragman an ngatanan nga mga tawo. Sugad hin bagyo masulong hiya ngan an iya kasondalohan ngan an damo nga mga nasod nga kaupod sugad hin dampog niya ngan tatahoban niya an tuna.” Amo ini an igyayakan han Ginoo nga Dyos ngadto kan Gog: “Kon umabot na ito nga panahon, damo in masulod ha imo nga magraot nga hunahuna. Maglalarang ka hin pagsulong hin usa nga makalolooy nga nasod diin an mga tawo nag-uokoy ha kalinaw ngan kahimyangan, didto hin mga bungto nga waray mga pader ngan waray mga panalipod. Pangangawatan ngan paninikasan mo an mga tawo nga nag-uokoy didto hin mga syudad nga nabungkag hadto anay. Gintirok hira tikang han mga nasod, ngan may-ada na nira yana mga hayop ngan mga hiagi, ngan mag-uokoy hira dida han ginkakasang-an han mga dalan han kalibutan. Mapakiana ha imo an mga tawo han Seba ug Dedan, ngan an mga magparatigayon nga tikang han mga bungto han Espania, ‘Gintirok mo ba an imo mga kasondalohan ngan sinmulong ka basi manikas ngan mangawat? Naghuhunahuna ka ba hin pagkuha hin salapi ug bulawan, kabakahan ngan mga hiagi, ngan paglakat dara ito ngatanan nga mga pinanikas?’” Sanglit ginsugo ako han Ginoo nga Dyos hin pagsumat kan Gog han iya igyayakan: “Niyan samtang nag-uokoy ha kahimyangan an akon mga tawo nga Israel, magawas ka, tikang han imo dapit didto han hirayo nga amihanan, nga nagmamando hin damo ngan gamhanan nga kasondalohan nga puros dikabayo tikang hin damo nga mga nasod. Susulongon mo an akon mga tawo, an Israel sugad hin usa nga bagyo nga naglalatas han tuna. Kon umabot na an panahon, susugoon ko ikaw hin pagsulong han akon tuna, basi ipakita ko ngadto han mga nasod kon hin-o ako, hin pagpakita han akon pagkabaraan pinaagi han akon pagbubuhaton pinaagi ha imo. Ikaw amo an akon hinnabihan hin maiha na, han pagpahibaro ko pinaagi han akon mga surugoon nga mga manaragna han Israel, nga ha mga adlaw nga tiarabot, magdadara ako hin usa nga masulong han Israel.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Dida han adlaw nga sulongon ni Gog an Israel, mapupungot gud ako. Igpapahayag ko ha kapaso han akon kapungot nga dida hito nga adlaw magkakamay-ada makusog hin duro nga linog didto han tuna han Israel. Mangungurog hin kahadlok ha akon an ngatanan nga kaisdaan ngan katamsihan, an ngatanan nga dagko ug gudti nga kamanampan, ngan an ngatanan nga mga tawo ha bawbaw han tuna. Matitimpag an kabukiran, marurumpag an mga umpas, ngan mapapanas an ngatanan nga mga pader. Paghahadlokon ko hi Gog pinaagi han ngatanan nga mga karat-an. Ako nga Ginoo an nagyakan. Mag-uurugnay an iya mga tawo hin pamatay ha ira la ngahaw. Pagkakastigohon ko hiya pinaagi hin sakit ngan araway. Mabunok ngada ha iya ngan han iya kasondalohan, ngan han damo nga mga nasod nga dapig ha iya in makusog nga uran ngan mga bug-os nga yelo, upod in kalayo ngan asupre. Ha sugad hini pakikitaon ko an ngatanan nga mga nasod han akon pagkamakarit ngan pagkabaraan. Niyan makilala hira nga ako amo an Ginoo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Anak hin tawo, isumbong hi Gog nga labaw nga punoan han Mesec ug Tubal, ngan sidnga hiya nga kaaway ko hiya. Bibirikson ko hiya ngan pagmamandoan ko hiya hin paggawas tikang han hirayo nga amihanan tubtob nga umabot hiya ngadto han kabukiran han Israel. Niyan papaloson ko an bawog ha iya wala nga kamot, ngan an mga pana ha iya tuo nga kamot. Mapupukan nga mga patay hi Gog ngan an iya kasondalohan ngan an mga nasod nga dapig ha iya didto han kabukiran han Israel, ngan ipapakaon ko an ira mga lawas ha ngatanan nga katamsihan ngan magpintas nga kamanampan. Mapupukan hira nga mga patay didto han kaumhan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Susuritan ko an tuna han Magog ngan an ngatanan nga kabaybayonan diin an mga tawo murayaw an pag-ukoy, ngan nakilala an ngatanan nga ako amo an Ginoo. Tatalinguhaon ko nga kumilala han akon baraan nga ngaran an akon mga tawo, an Israel, ngan diri na gud ako matugot nga pagpakaalohan an akon ngaran. Niyan makilala an mga nasod nga ako amo an Ginoo nga Baraan nga Dyos han Israel.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Maabot gud an adlaw nga akon hinnabihan. Magkakagawas an mga tawo nga nag-uokoy didto han mga syudad han Israel ngan paninirokon nira an binayaan nga mga hinganiban para hin pagsungo. Isusungo nira an mga taming, mga pana, mga bawog, mga bangkaw, ngan mga sugob, ngan magkakamay-ada hira igo nga sungo sulod hin pito ka tuig. Diri na hira mangangahoy didto han kaumhan o magpupulod hin mga kahoy didto ha kagurangan, kay magkakamay-ada nira nga binayaan nga mga hinganiban nga isurungo. Paninikasan ngan pangangawatan nira adton mga nanikas ngan nangawat ha ira.” An Ginoo nga Dyos an nagyakan. Nagsiring an Ginoo, “Kon mahinabo na ini ngatanan, tatagan ko hi Gog hin lurubngan nga tuna didto ha Israel, didto han Kahamub-an han-mga-Naglalakaton, ha sinirangan han Dagat nga Patay. Didto iglulubong hi Gog ngan an ngatanan niya nga kasondalohan, ngan pagngangaranan an kahamub-an nga ‘Kahamub-an han Kasondalohan ni Gog.’ Aabotan an mga Israelita hin pito ka bulan hin paglubong han ngatanan nga mga patay nga lawas ngan hin paglinis na liwat han tuna. Mabulig paglubong ha ira an ngatanan nga mga tawo didto han tuna, ngan pagpapasidunggan hira tungod hini dida han adlaw han akon pagdarag-an. Ako nga Ginoo an nagyakan. Katapos han pito ka bulan pagpipilion in mga tawo nga magsusudoy han tuna basi mamiling ngan maglubong hadton mga lawas nga nahibilin pa ha tuna, basi makalinis hira han tuna. Ha ira pagsudoy han tuna, ha kada nira pakakaagi hin tul-an hin tawo, bubutangan ini nira hin tigaman, basi kadtoon han mga maglurubong ngan iglubong ini didto han Kahamub-an han Kasondalohan ni Gog. (Hirani han kahamub-an may-ada bungto nga an ngaran ‘Hamona.’) Sanglit magmamalinis na liwat an tuna.” Nagsiring ha akon an Ginoo nga Dyos, “Anak hin tawo, pakanhia an ngatanan nga katamsihan ngan kamanampan tikang han ngatanan nga dapit hin pagkaon han halad nga akon pag-aandamon para ha ira. Magigin dako hin duro ini nga kombite didto han kabukiran han Israel diin makakakaon hira hin karne ngan makakainom hin dugo. Kakaonon nira an mga lawas hin mga sondalo ngan iimnon an dugo han mga punoan han tuna, nga panmamatayon ngatanan sugad hin lalaki nga mga karnero o nati nga mga karnero, o mga kanding, o magtambok nga mga lalaki nga baka. Kon pamatayon ko na ini nga mga tawo sugad hin mga halad nga tinubod, kakaonon han katamsihan ngan kamanampan an ngatanan nga tambok tubtob han ira pagtakas ngan iimnon an dugo tubtob han ira kahubog. Kakaonon nira dida han akon lamesa an ngatanan nga ira maaakos hin pagkaon han mga kabayo ngan han mga nangabayo hini ngan han mga sondalo ngan mag-isog nga mga tawo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Nagsiring an Ginoo, “Pakikitaon ko an mga nasod han akon pagkagamhanan ngan ipakikita ko ha ira an akon paggamit han akon gahom hin pagtuman han akon magtadong nga mga larang. Tikang hito nga adlaw makilala an mga Israelita nga ako amo an Ginoo nga ira Dyos. Ngan mahibabaro an mga nasod nga an mga Israelita nahalin hin kabihag tungod han ira mga sala kontra ha akon. Tinalikdan ko hira, ngan iginpadaog ko hira han ira mga kaaway ngan iginpapatay ko hira didto han pag-awayan. Iginhatag ko ha ira an angay ha ira tungod han ira pagkamahugaw ngan pagkamaraot, ngan tinalikdan ko hira.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Kundi yana ipakikita ko ha ira an akon pagkalooy ngadto han mga tulin ni Jacob, an mga tawo han Israel, ngan pauuswagon ko na liwat hira. Pananalipdan ko an akon baraan nga ngaran. Kon mag-ukoy na liwat hira ha kahimyangan didto han ira kalugaringon nga tuna, nga waray na magtatarhog ha ira, mahingangalimot hira han kaalohi ha ira tungod han paglingoa nira ha akon. Ibabalik ko hira tikang han ngatanan nga kanasoran nga inuokyan han ira mga kaaway basi an damo nga mga nasod makasabot nga baraan ako. Niyan makilala an akon mga tawo nga ako amo an Ginoo nga ira Dyos. Mahibabaroan nira ini kay iginpabihag ko hira ngan yana gintitirok ko hira ngan ibinabalik ko hira ngadto han ira kalugaringon nga tuna, nga waray gud bisan usa nga igbibilin. Igbububo ko an akon espiritu ngada han mga tawo han Israel ngan diri ko na gud hira babayaan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Ikanapulo adto nga adlaw han bag-o nga tuig, nga amo an ika-25 ka tuig tikang han amon pagkabihag, ngan an ka-14 ka tuig tikang mabihag an Jerusalem. Dida hito nga adlaw inabat ko nga nakanhi ha akon an Ginoo, ngan gindara ako niya. Dida hin usa nga panan-awon gindara ako han Dyos ngadto han tuna han Israel ngan iginbutang ako didto ha sampaw hin usa nga hitaas nga bukid. Hinkit-an ko ha akon atubangan in usa ka hugpo hin kabablayan nga sugad hin usa nga syudad pagkit-on. Han pagdad-a niya ha akon hinkit-an ko in usa ka tawo nga nasilaw sugad hin bronse. Nakapot hiya hin lino nga lubid ngan hin kahoy nga isurukol, ngan natindog hiya ha ligid hin usa nga aragian. Nagsiring hiya ha akon, “Pagkita, anak hin tawo; Pamati hin maupay ngan tigamni hin maupay an ngatanan nga akon ipakikita ha imo, kay amo ini an hinungdan han pagdad-a ko ha imo nganhi. Pagsusumatan mo an mga tawo han Israel han ngatanan nga imo hikikit-an.” Hinkit-an ko an Templo ngan libot ini hin pader. Kinuha han tawo an iya isurukol nga kahoy nga tulo ka metros an kahilaba, ngan ginsukol niya an pader. Tulo ka metros an kahitaas han pader ngan tulo ka metros an kadakmol. Niyan kinmadto hiya han ganghaan nga naatubang tipasinirangan. Sinmaka hiya han mga balitang ngan didto ha igbaw iya ginsukol an aragian; tulo ka metros an kahitaas hini. Ha unhan hini may usa nga aragian nga ha kada ligid may tulo nga gwardyahan nga mga kwarto. Kwadrado an kada usa han mga kwarto nga tulo ka metros an kada ligid, ngan duha ug tunga ka metros an kadakmol han mga bungbong nga nagbubulag han kada kwarto. Ha unhan han gwardyahan nga mga kwarto, may aragian nga tulo ka metros an kahilaba, nga tipakadto hin usa nga aragian nga kwarto nga naatubang han Templo. Papreho kadagko ini nga gwardyahan nga mga kwarto ha paluyo han aragian, ngan papreho kadakmol an mga bungbong nga nagbubulag hini.) Sunod, ginsukol han tawo an kahiluag han aragian dida han aragian dida han ganghaan: unom ka metros ini ngatanan ngan lima ka metros an wada han bukas nga mga ganghaan. Ha atubangan han kada usa han mga gwardyahan nga mga kwarto, may habubo nga pader nga 50 ka sentimetros an kahitaas ngan 50 ka sentimetros an kadakmol. (Tulo ka metros ka kwadrado an mga kwarto.) Ngan iya ginsukol an kahirayo tikang han likod nga bungbong hin usa nga kwarto ngadto han likod nga bungbong han kwarto nga tugbang han aragian nga tikang hini: ngan 12 ka metros ini. Natipakadto hin usa nga bungsaran an kataposan gud nga kwarto. Ginsukol niya ito nga kwarto ngan nakita nga napulo ka metros an kahiluag hini. An kahilaba han ganghaan tikang han gawas nga pader han ganghaan ngadto han gihihirayoi nga ligid han kataposan nga kwarto 25 ka metros. May-ada gudtiay nga mga bintana dida han gawas nga mga bungbong han ngatanan nga mga kwarto ngan didto liwat han sulod nga mga bungbong nga nabubutnga han mga kwarto. May-ada iginuhit nga mga palmera dida ha sulod nga mga bungbong nga naatubang han aragian. Inmagi ako han ganghaan ngan gindara ako han tawo ngadto han bungsaran. May-ada 30 nga mga kwarto nga gintindog dukot han gawas nga pader, ngan ha atubangan hini may-ada dapit nga gin-atagan hin mga bato, nga nagpapalibot han bungsaran. Ini nga gawas nga bungsaran uruubos kay han sulod nga bungsaran. May-ada hiruhitaas nga ganghaan nga tipakadto han sulod nga bungsaran. Ginsukol han tawo an kahirayo tikang hin usa ngadto han sunod nga ganghaan, ngan 50 ka metros ini. Niyan ginsukol han tawo an ganghaan didto han amihanan nga tipakadto han gawas nga bungsaran. An tulo nga gwardyahan nga mga kwarto ha kada ligid han aragian, han mga bungbong nga nagbubulag han mga kwarto, ngan han aragian nga kwarto papreho an mga sukol sugad hadton aadto han sinirangan nga ganghaan. An bug-os nga kahilaba han ganghaan 25 ka metros ngan 12 ka metros an kahilapad. An aragian nga kwarto, an mga bintana, ngan an ginuhit nga mga palmera parapreho hadton aadto ha sinirangan nga ganghaan. Dinhe may pipito nga mga balitang nga tipakadto han ganghaan, ngan nakadto ha kataposan an aragian nga kwarto nga naatubang han bungsaran. Ha tabok han bungsaran tikang hini nga amihanan nga ganghaan may-ada lain nga ganghaan nga tipakadto han sulod nga bungsaran, sugad han didto han sinirangan. Ginsukol han tawo an ginkakabulagan hini nga duha nga mga ganghaan ngan 50 ka metros ini. Sunod, gindara ako han tawo ngadto han timogan nga dapit ngan didto amon hinkit-an in lain nga ganghaan. Ginsukol niya an ha sakob nga mga pader ngan an aragian nga kwarto hini, ngan pareho ini han iba. May-ada mga bintana didto han mga kwarto hini nga ganghaan sugad didto han iba. An bug-os nga kahilaba han aragian hin ganghaan 25 ka metros ngan 12 ka metros an kahilapad. May pipito nga mga balitang nga tipakadto hini, ngan nakadto liwat ha kataposan an aragian nga kwarto nga naatubang han bungsaran. May-ada gihapon mga ginuhit nga mga palmera dida han sulod nga mga bungbong nga naatubang han aragian. May-ada liwat dinhe ganghaan nga tipakadto han sulod nga bungsaran. Ginsukol han tawo an kahirayo ngada hini nga ikaduha nga ganghaan ngan 50 ka metros ini. Igin-agi ako han tawo dida han timogan nga ganghaan ngadto han sulod nga bungsaran. Ginsukol niya an ganghaan, ngan pareho an kadako hini han mga ganghaan didto han gawas nga pader. Naatubang han lain nga bungsaran an aragian nga kwarto hini, ngan iginuhit in mga palmera dida han mga bungbong han aragian. May wawalo nga mga balitang nga tipakadto hini nga ganghaan. Niyan igin-agi ako han tawo dida han sinirangan nga ganghaan ngadto han sulod nga bungsaran. Ginsukol niya an ganghaan, ngan pareho ini kadako han iba. Papreho an mga sukol. An gwardyahan nga mga kwarto hini, an aragian nga kwarto hini, ngan an sulod nga mga bungbong hini parapreho an mga sukol sugad hadton didto han iba nga mga ganghaan. May mga bintana ha palibot hini ngan didto han aragian nga kwarto liwat. An bug-os nga kahilaba hini 25 ka metros ngan 12 ka metros an kahilapad. Naatubang han gawas nga bungsaran an aragian nga kwarto. Iginuhit in mga palmera dida han mga bungbong han aragian. May wawalo nga mga balitang nga tipakadto hini nga ganghaan. Niyan gindara ako han tawo ngadto han amihanan nga ganghaan. Ginsukol ini niya, ngan pareho ini kadagko hadton iba. Pareho han iba, may-ada liwat ini gwardyahan nga mga kwarto, inadornohan nga sulod nga mga bungbong, usa nga aragian nga kwarto, ngan palibot hin mga bintana. An bug-os nga kahilaba hini 25 ka metros ngan 12 ka metros an kahilapad. Naatubang han gawas nga bungsaran an aragian nga kwarto. Iginuhit in mga palmera dida han mga bungbong han aragian. May wawalo nga mga balitang nga tipakadto hini nga ganghaan. May igindugang nga kwarto nga nadukot dida han sakob nga ganghaan didto han gawas nga bungsaran ha amihanan. Naabre ini ngadto han aragian nga kwarto nga naatubang han bungsaran, ngan didto hinuhugasan nira an inihaw nga mga mananap nga pagtutuboron nga bug-os nga mga halad nga tinubod. May-ada upat nga lamesa didto hini nga aragian nga kwarto, duha ha kada ligid han kwarto. Gin-iihaw nira dida hini nga mga lamesa an mga mananap nga iharalad nga mga halad nga tutuboron hin bug-os o ighahalad nga mga halad nga tinubod para hin sala, o mga halad para hin paglukat. Ha gawas han kwarto, may-ada upat nga parupareho hini nga mga lamesa, duha ha kada ligid han aragian han amihanan nga ganghaan. May walo ngatanan nga mga lamesa nga irihawan han mga mananap nga iharalad; upat ha sakob han kwarto ngan upat ha gawas didto han bungsaran. Didto han igindugang nga kwarto may upat nga mga lamesa nga hinimo tikang hin tinabas nga bato, nga ginagamit hin pag-andam han mga halad nga tutuboron hin bug-os. An kahigtaas hini 50 ka sentimetros ngan 75 ka sentimetros ka kwadrado an mga bawbaw hini. Ibinubutang ha bawbaw hini nga mga lamesa an mga garamiton hin pag-ihaw han iharalad nga mga mananap. May mga sab-ongan nga tag 75 ka milimetros nga iginrumbay palibot han ligid han mga lamesa. Ibinubutang ha bawbaw han mga lamesa an ngatanan nga karne nga iharalad. Niyan gindara ako niya ngadto han sulod nga bungsaran. May duha nga kwarto nga naabre didto han sulod nga bungsaran; an usa naatubang ha timogan sapit han amihanan nga ganghaan, ngan an ikaduha naatubang ha amihanan dapit han timogan nga ganghaan. Ginsumatan ako han tawo nga an kwarto nga naatubang ha timogan para ini han kapadian nga nag-aalagad didto han Templo, ngan an kwarto nga naatubang ha amihanan para ini han kapadian nga nag-aalagad dida han altar. Tulin ni Zadok an ngatanan nga kapadian; hira la nga mga sakop han tribo ni Levi an tinutugotan hin pagkadto han inuokyan han Ginoo hin pag-alagad ha iya. Ginsukol han tawo an sulod nga bungsaran ngan 50 ka metros ka kwadrado ini. Nakadto ha katundan an Templo, ngan nakada ha atubangan hini in usa nga altar. Niyan gindara ako niya ngadto han aragian nga kwarto han Templo. Ginsukol niya an aragian hini: Duha ka metros an kahitaas hini ngan pito ka metros an kahiluag, ngan usa ka metro an kadakmol han mga bungbong ha kada ligid. May mga balitang nga tipakadto han aragian nga kwarto nga napulo ka metros an kahiluag ngan unom ka metros an kahitaas. May duha nga mga harigi ha kada ligid han aragian. Sunod, gindara ako han tawo ngadto han butnga nga kwarto nga amo an Baraan nga Dapit. Ginsukol niya an aragian ngadto hini: baynte ka metros an kahitaas hini ngan lima ka metros an kahiluag, ngan may mga bungbong ha kada ligid nga duha ka metros an kadakmol. Ginsukol niya an kwarto: An kahilaba hini 20 ka metros, ngan napulo ka metros an kahiluag. Niyan kinmadto hiya han gisusulori nga kwarto. Ginsukol niya an aragian ngadto hini: usa ka metro an kahitaas hini ngan tulo ka metros an kahiluag, ngan may mga bungbong ha kada ligid nga tulo ug tunga ka metros an kadakmol. Ginsukol niya an kwarto ngan napulo ka metros ka kwadrado ini. Nauunhan ini nga kwarto han butnga nga kwarto. Niyan nagsiring hiya ha akon, “Amo ini an Labi Kabaraan nga Dapit.” Ginsukol han tawo an kadakmol han sakob nga bungbong han Templo, ngan tulo ka metros ini. Dukot hini nga bungbong nga nalibot gud han Templo, may rumbay hin gudti nga mga kwarto nga tag duha ka metros an kahiluag. Tulo ka andana ini nga mga kwarto, nga may 30 nga mga kwarto ha kada andana. Manirunipis an gawas nga bungbong han Templo ha kada andana kay han bungbong han ubos nga andana, basi makatungtong ha bungbong an mga kwarto ngan diri na kinahanglan iglubngon ngadto han bungbong. Sanglit kon ginkikita didto ha gawas an mga bungbong han Templo, daw pareho la an kadakmol hini tikang ha ubos ngadto ha igbaw. Ginhimo in duha nga higlapad nga mga hagdan nga igintaod ngada han gawas nga bungbong han Templo ha gawas han mga kwarto sanglit nahihimo hin pagkadto han butnga ngan igbaw nga mga andana tikang han syahan nga andana. Didto han kataposan gud han hiluag nga dapit ha katundan han Templo, may usa nga balay nga 45 ka metros an kahilaba ngan 35 ka metros kahiluag; duha ug tunga ka metros an kadakmol an nalibot nga mga bungbong han balay. Ginsukol han tawo an gawas han Templo, ngan 50 ka metros an kahilaba hini. Ngan tikang han likod han Templo, ha tabok han hiluag nga dapit ngadto han kataposan han balay ha katundan, 50 ka metros liwat an kahirayo. An kahirayo ha tabok han atubangan han Templo lakip an hiluag nga mga dapit ha kada ligid, 50 ka metros liwat. Iya ginsukol an kahilaba han balay ngadto han katundan han Templo lakip an mga balkon ha kada ligid, ngan 50 ka metros liwat ini. bayhon hin tawo nga nalingi ngadto han palmera ha usa nga ligid, ngan bayhon hin liyon nga nalingi ngadto han palmera ha luyo. Sandag sugad hini ha palibot han bungbong, tikang ha salog ngadto ha igbaw han mga porta. Kwadrado an mga harigi han porta han Baraan nga Dapit. Ha atubangan han aragian han Labi Kabaraan nga Dapit, may-ada sugad pagkit-on hin usa nga kahoy nga altar pagkit-on. Usa ug tunga ka metros an kahitaas hini ngan usa ka metro an kahalapad. Hinimo hin kahoy ngatanan an kanto nga mga tiiltiil hini, an tungtongan hini, ngan an mga ligid hini. Nagsiring ha akon an tawo, “Amo ini an lamesa nga aada han gin-uokyan han Ginoo.” May-ada porta didto han kataposan han aragian tipakadto han Baraan nga Dapit ngan usa liwat nga porta didto han kataposan han aragian tipakadto han Labi Kabaraan nga Dapit. Mga doble ini nga porta nga naabre ha butnga. May-ada mga ginuhit nga mga palmera ug kerubin dida han mga porta han Baraan nga Dapit sugad han nakadto han mga bungbong. Ngan may-ada taklob nga kahoy ha gawas han aragian ngadto han aragian nga kwarto. Paligid hini nga kwarto may-ada mga bintana, ug an mga bungbong ginuhitan hin mga palmera. Niyan gindara ako han tawo ngadto han gawas nga bungsaran ngan gin-updan ako niya ngadto hin usa nga balay didto han amihanan nga dapit han Templo nga diri hirayo tikang han balay didto ha katundan nga kataposan han Templo. An kahilaba hini nga balay 50 ka metros ngan 25 ka metros an kahiluag. Didto han usa nga ligid naatubang ini han napulo ka metros nga wada nga sapit han Templo, ngan didto han luyo nga dapit naatubang ini han binatoan nga dapit han gawas nga bungsaran. Gintindog ini hin tulo ka andana, ngan an tulo nga mga andana nagtitikahaligut tipaigbaw. Ha ligid han amihanan nga dapit hini nga balay may-ada usa nga aragian nga lima ka metros an kahiluag ngan 50 ka metros an kahilaba, nga may mga porta dida hito nga ligid. Haruhaligot an mga kwarto han iruigbaw nga andana kay han butnga ngan ubos nga mga andana, kay igin-isol man ini. Gintindog dida han mga balkon an mga kwarto han tulo nga mga andana, ngan diri ini tinukod hin mga harigi sugad han iba nga mga balay didto han bungsaran. Ha atubangan han mga kwarto, may-ada aragian nga sugad gud han aragian didto han amihanan. May-ada ini pareho nga mga sukol, pareho nga pangguhit ha bungbong, ngan pareho nga mga aragian. May-ada usa nga porta ha sirong han mga kwarto didto han timogan han balay, ha sinirangan nga kataposan nga tinitikangan han bungbong. Nagsiring ha akon an tawo, “Baraan ini nga duha nga mga balay. Didto ha sulod hini kinakaon han kapadian nga nasulod ngadto ha atubangan han Ginoo an labi kabaraan nga mga halad. Tungod nga baraan an mga kwarto, ibubutang didto han kapadian an labi kabaraan nga mga halad; an mga halad nga pagkaon ngan an mga halad nga tinubod nga iginhahalad para hin sala o sugad nga mga halad hin paglukat. Kon nahingadto na ha sakob han Templo an kapadian ngan karuyag nira kumadto han gawas nga bungsaran, kinahanglan ibilin nira dida hini nga mga kwarto an baraan nga mga panapton nga iginsul-ot nira han ira pag-alagad han Ginoo. Kinahanglan magliwan hira hin iba nga panapton ha diri pa hira nagawas ngadto han dapit nga gintitirokan han mga tawo.” Han kahuman na han tawo pagsukol han sakob nga dapit han Templo, gindara ako niya ha gawas pinaagi han sinirangan nga ganghaan, ngan ginsukol niya an gawas nga dapit han Templo. Kinuha niya an isirukol nga lipak ngan ginsukol an sinirangan nga ligid, ngan 250 ka metros ini. sanglit nalikos ini han pader nga kwadrado nga 250 ka metros an kada ligid. An pader amo an nagbubulag han baraan tikang han diri baraan nga dapit. Gindara ako han tawo ngadto han ganghaan nga naatubang ha sinirangan, ngan didto hinkit-an ko nga naabot tikang ha sinirangan an mabislaw nga kapawa han himaya han Dyos han Israel. Nag-aaningal an tingog han Dyos sugad han dinaguhob han dagat, ngan sinmilaw an tuna han mabislaw nga kapawa. Sugad ini nga panan-awon han akon hinkit-an han pag-abot han Dyos hin pagbungkag han Jerusalem, ngan han akon hinkit-an didto han ligid han Salog Quebar. Niyan hinmapa ako ha tuna. Inmagi an mabislaw nga kapawa dida han sinirangan nga ganghaan ngan sinmulod han Templo. Gin-alsa ako han espiritu han Ginoo ngan gindara ako ngadto han sakob nga bungsaran, diin hinkit-an ko nga napuno an Templo han mabislaw nga kapawa han Ginoo. Didto tinmindog ha sapit nakon an tawo ngan hinbatian ko an Ginoo nga naghihimangraw ha akon tikang han Templo: “Anak hin tawo, iini an akon trono. Mag-uokoy ako dinhe tampo han mga tawo han Israel ngan maghahadi ako ha ira ha kadayonan. Diri na gud pagpapakaalohan an akon baraan nga ngaran han mga tawo han Israel o han ira kahadian pinaagi hin pagsingba hin iba nga kadiyosan o paghirani han mga patay nga lawas han ira kahadian. Ginhimo han kahadian an mga pasamanos ngan mga harigi han mga porta han ira palasyo nga sapit gud la han mga pasamanos ngan mga harigi han mga porta han akon Templo, sanglit bungbong na gudla an nagbubulag ha amon. Ginpakaalohan nira an akon baraan nga ngaran pinaagi han ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga ira ginbuhat, sanglit ha akon kapungot, ginbungkag ko hira. Yana kinahanglan humunong na hira hin pagsingba hin iba nga kadiyosan ngan kuhaon na nira an patay nga mga lawas han ira kahadian. Kon pagbuhaton nira ini, mag-uokoy ako tampo ha ira ha kadayonan.” Ngan nagpadayon an Ginoo, “Anak hin tawo, sumati an mga tawo han Israel, hiunong han Templo, ngan papag-admi ha ira kon gin-unan-o an pagtindog hini. Himoa nga maawod hira han ira makasasala nga mga binuhatan. Niyan kon maaawod na hira han ira ginbuhat, igsaysay ha ira kon gin-unan-o an pagtindog han Templo: an mga pinangguhit, an mga aragian ngan mga garawasan, an porma, an maupay nga pagkabutang ha sakob han Templo, ngan an ngatanan nga mga surundon ngan mga turumanon hini. Igsurat ini ngatanan para ha ira, basi makakita hira han pagkabutang han ngatanan nga mga butang ngan makatuman hira han ngatanan nga mga turumanon. Amo ini an balaod han Templo: Labi hin kabaraan an ngatanan nga dapit nga nagpapalibot han Templo didto han bawbaw han bukid.” Amo ini an mga sukol han altar, nga ginamitan han amo ngahaw nga isurukol nga ginsukol han Templo. Ha palibot han gintindogan han altar may kanal nga 50 ka sentimetros an kahilarom, ngan 50 ka sentimetros an kahiluag, nga may ribite ha gawas han sidsid nga 25 ka sentimetros an kahitaas. Usa ka metro an kahitaas han giuubosi nga bahin han altar tikang ha bawbaw han tungtongan. Haruhaligot an butnga nga bahin han altar hin 50 ka sentimetros ha palibot tikang han sidsid, ngan duha ka metros an kahitaas. Haruhaligot liwat an igbaw nga bahin han altar hin 50 ka sentimetros ha palibot tikang han sidsid. Duha ka metros liwat an kahitaas hini nga bawbaw nga bahin diin gintutubod an mga halad. Nalabaw an mga sungaysungay dida han upat nga mga kanto han bawbaw han altar. Kwadrado an bawbaw han altar nga unom ka metros an kada ligid. Kwadrado liwat an butnga nga bahin nga pito ka metros an kada ligid nga may ribite ha gawas han sidsid nga 25 ka sentimetros an kahitaas. (An kahiluag han kanal 50 ka sentimetros.) Nakadto ha sinirangan nga ligid an mga balitang tipakadto ha altar. Nagsiring ha akon an Ginoo nga Dyos, “Anak hin tawo, pamatii an akon isinisiring ha imo. Kon mahuman na katindog an altar, ighahalad mo ini pinaagi hin pagtubod hin mga halad nga tinubod dida hini ngan pinaagi hin pagsablig dida ha altar han dugo han mga mananap nga iginhalad. Adto la nga kapadian nga sakop han tribo ni Levi, nga mga tulin ni Sadoc, amo an mapakanhi ha akon atubangan hin pag-alagad ha akon. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagsusugo hini. Tatagan mo hira hin nati nga baka nga lalaki nga ighahalad sugad nga halad nga tinubod para hin sala. Makuha ka hin dugo hini ngan ibubutang mo dida han mga sungaysungay nga nalabaw ha mga kanto han igbaw nga bahin han altar, dida han mga kanto han butnga nga bahin han altar, ngan ha palibot han mga kagiliran hini. Tungod hini malilinisan mo an altar ngan baraan na para hin paghalad. Kukuhaon mo an todo nga baka nga iginhahalad nga halad nga tinubod para hin sala ngan tutuboron mo ini didto han tinigamnan nga dapit han Templo ha gawas han baraan nga dapit. Pagkabuwas, kukuhaon mo in lalaki nga kanding nga waray gud mga karat-an ngan tutuboron mo ini nga halad para hin sala. Linisi an altar pinaagi han dugo hini sugad han ginbuhat mo han baka. Katapos mo pagbuhat hini, kuha hin nati nga baka nga lalaki ngan nati nga karnero nga lalaki nga waray gud mga karat-an nga duha, ngan dad-a ini ngadi ha akon. Sasabragan ini hin asin han kapadian ngan tutuboron ini nga usa nga halad para ha akon. Kada adlaw sulod hin pito ka adlaw, ighahalad mo in usa nga kanding, usa nga baka nga lalaki, ngan usa nga karnero nga lalaki nga mga halad nga tinubod para hin sala. Kinahanglan waray gud mga karat-an ini ngatanan. Sulod hin pito ka adlaw, ighahalad han kapadian an altar ngan aandamon ini hin paggamit. Kon matapos na an usa ka simana magtitikang na an kapadian hin paghalad dida han altar han mga halad nga tinubod ngan han mga halad para hin pagkaurosa nga dara han mga tawo. Niyan malilipay ako ha iyo ngatanan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” Gindara ako han tawo ngadto ha gawas nga ganghaan didto han sinirangan nga dapit han Templo. Ginsadhan an ganghaan, ngan nagsiring ha akon an Ginoo, “Magpapabilin nga sinadhan ini nga ganghaan ngan diri na gud pag-aabrehan. Waray tawo nga tutugotan hin paggamit hini, kay sinmulod ako nga Ginoo nga Dyos han Israel pinaagi hini nga ganghaan. Magpapabilin ini nga sinadhan. Kundi makakahimo nga an mga nangungulo nga prinsipe makakadto hin pagkaon ha akon atubangan. Masulod ngan magawas hiya han ganghaan pinaagi han dako nga kwarto didto han sakob nga kataposan han aragian.” Niyan gindara ako han tawo pinaagi han amihanan nga ganghaan ngadto ha atubangan han Templo. Han pagtan-aw ko, hinkit-an ko an Templo nga napuno han mabislaw nga kapawa han Ginoo. Hinmapa ako ha tuna, ngan nagsiring ha akon an Ginoo, “Anak hin tawo, tigamni an ngatanan nga imo hikikit-an ngan hibabatian. Igsusumat ko ha imo an mga lagda ngan mga turumanon para han Templo. Tigamni hin maupay kon hin-o nga mga tawo an tinutugotan ngan an diri tinutugotan hin pagsulod ngan paggawas han Templo. “Sidnga adton mga masinupilon nga mga tawo han Israel nga diri na gud ako nga Ginoo nga Dyos matugot han makapupungot nga mga butang nga ira ginbuhat. Ginhugawan nira an akon Templo pinaagi hin pagtugot nira han diri tinori nga mga lumalangyaw, mga tawo nga diri nagsusugot ha akon nga sumulod han Templo ha takna nga iginhahalad ha akon an tambok ngan an dugo han mga halad nga tinubod. Sanglit ginsupak han akon mga tawo an akon ginsaaran pinaagi han ngatanan nga makapupungot nga mga butang nga ira ginbuhat. Waray nira pagtahora an baraan nga mga seremonyas didto han akon Templo, kundi igintapod lugod ini nira ngadto hin mga lumalangyaw. “Nagpapasabot ako nga Ginoo nga Dyos nga waray diri tinori nga lumalangyaw, waray masupakon ha akon, nga makakasulod han akon Templo, bisan lumalangyaw nga nag-uokoy tampo han mga tawo han Israel.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Kinakastigo ko adton mga Levita nga, kaupod han iba nga mga tawo han Israel, nga binmulag ha akon ngan nagsingba hin mga diyosdiyos. Makakag-alagad hira ha akon didto han Templo pinaagi hin ka tinaporan han mga ganghaan ngan hin pagtuman han buruhaton han Templo. Makakag-ihaw hira han mga mananap nga iginhahalad han mga tawo para hin mga halad nga tinubod ngan iba nga mga halad, ngan hira an mag-aataman han mga tawo. Kundi tungod nga nagpangulo hira hin pagsingba hin mga diyosdiyos para han mga tawo han Israel, ngan ha sugad hini gindara nira an mga tawo ngadto hin pakasala, nagsusumpa ako nga Ginoo nga Dyos nga kinahanglan hira pagkastigohon. Diri na hira mag-aalagad ha akon sugad nga mga padi, o diri na hira mahirani han bisan ano nga baraan nga butang, o masulod han Labi Kabaraan nga Dapit. Amo ini an kastigo tungod han makapupungot nga mga butang nga ira ginbuhat. Akon ihinahatag ha ira an meno nga mga buruhaton nga ira pagtutumanon didto ha Templo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Kundi nagpadayon adton kapadian nga mga sakop han tribo ni Levi hin pag-alagad nga matinumanon ha akon didto ha Templo han pagbaya ha akon han iba han mga tawo han Israel. Sanglit yana, amo hira an mag-aalagad ha akon ngan ha akon atubangan maghahalad hira ha akon han tambok ug han dugo han tutuboron nga mga halad. Hira la an masulod han akon Templo, mag-aalagad dida han akon altar, ngan magpapangulo han pagsingba ha Templo. Kon masulod hira han ganghaan ngadto han sulod nga bungsaran han Templo, igsusul-ot nira in lino nga panapton. Diri hira magsusul-ot hin bisan ano nga hinimo hin delana kon nag-aalagad hira didto han sulod nga bungsaran o didto han Templo. Basi diri hira pagbalhason, magsusul-ot hira hin lino nga mga pudong ngan lino nga mga saruwal, kundi waray bakos. Ha diri pa hira makadto han gawas nga bungsaran diin aadto an mga tawo, lulubason anay nira an mga panapton nga ira ginsul-ot ha pag-alagad didto han Templo, ngan igbibilin ini didto han baraan nga mga kwarto. Magsusul-ot hira hin iba nga panapton, basi diri makadarahig han mga tawo an kabaraan han ira mga panapton. “Kinahanglan diri magpakiskis han ira ulo o magpahilaba han ira buhok an kapadian. Aarotan nira ini hin igo la nga kahilaba. Kinahanglan diri uminom hin bino an kapadian ha diri pa hira mapakadto ha sakob han bungsaran. Waray padi nga mangangasawa hin binulagan nga babaye; mangangasawa la hiya hin uray nga Israelita o han balo hin iba nga padi. “Pagtututdoan han kapadian an akon mga tawo han kalainan han baraan ngan han diri baraan ngan han malinis sumala han seremonyas ngan han diri. Kon may umabot nga kalipongan, pagtutuhayon ini han kapadian sumala han akon mga balaod. Pagtutumanon nira an mga pagsalin-urog han mga pyesta sumala han akon mga lagda ngan mga turumanon, ngan pagtumanon nira an pagbaraan han Adlaw nga Iparahuway. “Diri paghuhugawan hin usa nga padi an iya kalugaringon sumala han seremonyas pinaagi hin pagkamkam hin minatay, labot kon usa ini han iya mga kag-anak, usa han iya mga anak, o bugto nga lalake o daraga nga bugto. Katapos hin kalinisi ha iya, kinahanglan maghulat hiya hin pito ka adlaw, ngan unina masulod hiya ngadto han sakob nga bungsaran han Templo ngan maghahalad hiya hin usa nga halad nga tinubod para han paglinis ha iya, basi makag-alagad na liwat hiya didto ha Templo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. “An pagkapadi amo an bahin han kapadian han akon iginhatag ha Israel ngan ipapasunod ini tikang han usa ngadto han nasunod nga katulinan. Diri hira mag-aangkon hin hiagi didto ha Israel; ako gudla an ira malon. An mga halad nga pagkaon, an mga halad para hin sala, ngan an mga halad para hin paglukat, amo ini an pagkaon han kapadian, ngan kakarawaton nira an ngatanan didto ha Israel nga iginggahin para ha akon. Ihahatag ha kapadian an gimamag-upayi han ngatanan nga syahan nga mga abot ngan an iba pa nga iginhahalad ha akon. Ha kada paghihimo hin tinapay han mga tawo, tatagan nira an kapadian han syahan nga tinapay sugad hin usa nga halad, ngan magpapabilin ha ira mga panimalay an akon bendisyon. Kinahanglan diri kumaon an kapadian hin bisan ano nga tamsi o mananap nga namamatay hin natural nga kamatayon o ginpatay hin iba nga mananap.” Kon pagbahinbahinon an tuna ha paghatag hin malon han kada tribo, ighahalad ngadto han Ginoo in usa ka bahin. Mga 16 ka kilometro an kahilaba hini ngan mga 13 ka kilometro an kahiluag. Magigin baraan an bug-os nga dapit. Dida hini nga dapit, mamamay-ada kwadrado nga tuna para han Templo nga 250 ka metros an kada ligid, nga pagpapalibotan hin tuna nga mahawan nga 25 ka metros an kahiluag. Igagahin pagsukol an katunga hini nga dapit, usa nga bahin nga 16 ka kilometro an kahilaba ngan mga lima ka kilometro an kahiluag; isasakob dinhe an Templo, nga amo an labi kabaraan nga dapit han ngatanan. Magigin baraan ini nga bahin han nasod, nga iginggahin para han kapadian nga nag-aalagad han Ginoo didto han iya Templo. Isasakob hini an ira mga balay ngan an tuna para han Templo. Igagahin an lain nga katunga hini nga tuna nga pagtatag-iyahon han mga Levita nga nagtutuman han mga buruhaton didto han Templo. Magkakamay-ada mga bungto didto nga ira pag-uokyan. Sapit han baraan nga dapit, igagahin liwat in lain nga dapit nga 16 ka kilometro an kahilaba ngan mga kapin hin tulo ka kilometro an kahiluag para hin usa nga syudad nga pag-uokyan han mga tawo han Israel. Igagahin liwat in tuna para han nangungulo nga prinsipe. Tikang ha katundan nga pag-ultan han baraan nga dapit, matipakatundan ini ngadto han Dagat Mediteraneo; ngan tikang han sinirangan nga pag-ultan, maabot ini ngadto han sinirangan nga pag-ultan han nasod, sanglit masugad an kahilaba hini han kahilaba hin usa han mga dapit nga iginhatag ngadto han mga tribo han Israel. Magigin bahin ini nga dapit han nangungulo nga prinsipe nga iya pagtatag-iyahon didto han tuna han Israel, basi diri na hiya maglupog han mga tawo, kundi ipapaangkon niya han mga tribo han Israel an iba nga bahin han nasod. Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Maiha na hin duro an pagpinakasala niyo nga mga punoan han Israel! Hunonga na an iyo panlupig ngan panraogdaog. Buhata an maupay ngan matadong. Kinahanglan diri na gud niyo pagpaiwason an akon mga tawo tikang han ira tuna. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyayakan hini ha iyo. “Kinahanglan gumamit an ngatanan hin husto nga mga timbangan ngan mga taraksan: “An efa nga taraksan para hin mamara nga mga butang, kinahanglan mapareho han bat nga taraksan para hin tubigon nga mga butang. An Homer amo an opisyal nga taraksan, ngan an nasunod nga mga taraksan an pagsusundon: 1 ka homer = 10 ka efa = 10 ka bat “Sugad hinin nasunod an iyo mga timbangan: 20 ka gera = 1 ka siklo 60 ka siklo = 1 ka mina “Kinahanglan dad-on han ngatanan nga mga tawo han tuna ini nga mga halad ngadto han nangungulo nga prinsipe han Israel. Magigin iya katungdanan an pag-andam han mga mananap nga pagtutuboron hin bug-os, han mga halad nga pagkaon, ngan han mga halad nga bino para han bug-os nga nasod han Israel dida han mga pyesta han Subang nga Bulan, han mga Adlaw nga Iparahuway, ngan han iba pa nga mga pyesta. Hiya an mag-aandam han mga halad para hin sala, han mga halad nga pagkaon, han mga halad nga pagtutuboron hin bug-os, ngan han mga halad hin pagkaurosa, hin pagkuha han mga sala han mga tawo han Israel.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Dida han syahan nga adlaw han syahan nga bulan maghahalad kamo hin usa nga baka nga lalaki nga waray gud karat-an ngan lilinisan niyo an Templo. Makuha an padi hin dugo hini nga halad para hin sala ngan ipapahid ini dida han mga harigi han mga porta han Templo, dida han upat nga mga kanto han altar, ngan dida han mga harigi han mga ganghaan ngadto han sakob nga bungsaran. Dida han ikapito nga adlaw han bulan amo gihapon an iyo pagbubuhaton para han bisan hin-o nga nakakasala hin diri tinuyo o tungod hin katapang. Ha sugad hini mababaraan an Templo. “Dida han ika-14 nga adlaw han syahan nga bulan, titikangan niyo an pagsaurog han Pyesta han Paglabay. Sulod hin pito ka adlaw kakaonon han ngatanan in tinapay nga waray patubo. Dida han syahan nga adlaw han pyesta, kinahanglan maghalad an nangungulo nga prinsipe hin usa nga baka nga lalaki sugad nga halad nga tinubod para han iya mga sala ngan para han mga sala han ngatanan nga mga tawo. Dida han kada adlaw han pito ka adlaw han pyesta, maghahalad hiya ngadto han Ginoo hin halad nga tinubod nga pito nga mga baka nga lalaki ngan pito nga mga karnero nga lalaki nga waray gud mga karat-an ngan pagtutuboron ini hin bug-os. Maghahalad liwat hiya kada adlaw hin usa nga kanding nga lalaki sugad nga halad para hin sala. Para han kada baka ngan kada karnero nga ighahalad, magkakamay-ada 17 1/2 ka litro nga halad nga pagkaon ngan mga 3 ka litro nga lana hin olibo. “Para han Pyesta han Payagpayag, nga matikang dida han ika-15 nga adlaw han ikapito nga bulan, maghahalad an prinsipe ha kada adlaw sakob han pito ka adlaw han amo manta nga halad para hin sala, han amo manta nga mga halad nga pagtutuboron hin bug-os, ngan han amo manta nga mga halad nga pagkaon ngan lana hin olibo.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Kinahanglan sadhan an sinirangan nga ganghaan ngadto han sakob nga bungsaran dida han unom ka adlaw nga igtratrabaho, kundi aabrehan ini dida han Adlaw nga Iparahuway ngan dida han Pyesta han Subang nga Bulan. Tikang han gawas nga bungsaran masulod an nangungulo nga prinsipe ngadto han dako nga kwarto didto han ganghaan ngan matindog hiya ha ligid han mga harigi han ganghaan samtang an kapadian magtutubod han iya mga halad ngan maghahalad liwat para han pagkaurosa. Didto kinahanglan magsingba hiya dida han ganghaan, ngan katapos, magawas hiya. Kinahanglan diri pagsadhan an ganghaan ngada han pagkagab-i. Ha Adlaw nga Iparahuway ngan ha kada Pyesta han Subang nga Bulan, mayukbo ngan magsisingba liwat han Ginoo an ngatanan nga mga tawo ha atubangan han ganghaan. Dida han Adlaw nga Iparahuway magdadara an prinsipe hin mga halad nga pagtutuboron hin bug-os ngadto han Ginoo: unom nga mga nati nga karnero ngan usa nga karnero nga lalaki nga waray gud mga karat-an an ngatanan. Upod han kada karnero nga lalaki, magdadara hiya hin 17 1/2 ka litro nga halad nga pagkaon, ngan upod han kada nati nga karnero, magdadara hiya han iya la karuyag ihatag. Para han kada 17 1/2 ka litro nga pagkaon nga halad, magdadara hiya hin mga tulo ka litro nga lana hin olibo. Dida han Pyesta han Subang nga Bulan, maghahalad hiya hin usa nga nati nga baka nga lalaki, unom nga mga nati nga karnero, ngan usa nga karnero nga lalaki, nga waray gud mga karat-an an ngatanan. Upod han kada baka nga lalaki ngan kada karnero nga lalaki, magigin 17 1/2 ka litro nga pagkaon an halad, ngan upod han kada nati nga karnero, an karuyag la ihatag nga halad han prinsipe. Mga tulo ka litro nga lana hin olibo an ihahalad upod han kada 17 1/2 ka litro nga pagkaon. Kinahanglan bumaya an prinsipe han dako nga kwarto han ganghaan ngan gumawas hiya pinaagi han amo manta nga aragian nga iya sinudlan. “Kon napakanhi an mga tawo hin pagsingba han Ginoo ha bisan ano nga pyesta, kahuman nira pagsingba magawas hira pinaagi han timogan nga ganghaan adton mga nasulod pinaagi han amihanan nga ganghaan, ngan magawas pinaagi han amihanan nga ganghaan adton mga nasulod pinaagi han timogan nga ganghaan. Waray tawo nga magawas pinaagi han amo manta nga aragian nga iya sinudlan, kundi kinahanglan gumawas hiya pinaagi han tugbang nga ganghaan. Masulod an prinsipe kon nasulod an mga tawo, ngan magawas hiya kon nagawas hira. Dida han mga adlaw han pyesta ngan ha mga linain nga mga pyesta, magigin 17 1/2 ka litro nga pagkaon an halad nga upod han kada usa nga baka nga lalaki o kada usa nga karnero nga lalaki, ngan an karuyag la ihatag nga halad hanmagsiringba upod han kada usa nga nati nga karnero. Mga tulo ka litro nga lana hin olibo an ihahalad upod han kada 17 1/2 ka litro nga pagkaon. “Kon maghihimo an nangungulo nga prinsipe hin iya karuyag nga paghalad ngadto han Ginoo, magin halad ini nga pagtutuboron hin bug-os, o halad para hin pagkaurosa, aabrehan para ha iya an sinirangan nga ganghaan ngadto an sakob nga bungsaran. Hihimoon niya an paghalad ha amo manta nga paagi nga iya ginbubuhat dida han Adlaw nga Iparahuway, ngan sasadhan an ganghaan katapos niya gumawas.” Nasiring an Ginoo, “Kada aga pagtutuboron hin bug-os in usa nga nati nga karnero nga usa ka tuig an panuigon ngan waray gud mga karatan sugad nga halad ngadto han Ginoo. Kinahanglan pagbuhaton ini nga paghalad ha kada adlaw. Ihahalad liwat ha kada aga in mga duha ka kilo nga harina, upod in usa ka litro nga lana hin olibo nga isarakot han harina. Tutumanon gud ha kadayonan an mga lagda hini nga paghalad ngadto han Ginoo. Ihahalad ha kadayonan ngadto han Ginoo ha kada aga an nati nga karnero, an harina, ngan an lana hin olibo. “Kon humatag an prinsipe hin tuna nga iya gintatag-iya sugad nga usa nga regalo ngadto hin usa han iya mga anak nga kalalaken-an, pagtatag-iyahon ini hito nga anak sugad nga bahin han hiagi han iya panimalay. Kundi kon humatag han iya tuna an nangungulo nga prinsipe ngadto hin bisan hin-o nga nag-aalagad ha iya, mahihimo liwat ini nga hiagi han prinsipe kon umabot na an Tuig hin Pagpahiuli. Iya ini, ngan hiya la ngan an iya mga anak nga kalalaken-an an makakagtag-iya hini ha kadayonan. Kinahanglan diri kuhaon han nangungulo nga prinsipe an bisan ano nga hiagi nga kanan mga tawo. An tuna nga iya ihahatag ngadto han iya mga anak nga kalalaken-an kinahanglan kuhaon niya tikang han tuna nga malon niya basi diri niya pagraogdaogon an bisan hin-o han akon mga tawo pinaagi hin pagkuha han ira tuna.” Niyan gindara ako han tawo ngadto han aragian han mga kwarto nga naatubang ha amihanan ha hirani han ganghaan didto han timogan han sakob nga bungsaran. Amo ini an baraan nga mga kwarto para han kapadian. Igintudlok niya in usa nga dapit didto han katundan han mga kwarto ngan nagsiring, “Amo ini an dapit nga ginlalagaan han kapadian han karne nga iginhahalad sugad nga mga halad para hin paglukat, ngan ginhuhudnoan han mga halad nga harina, basi waray baraan nga butang nga madara ngadto ha gawas nga bungsaran, kay bangin makadarahig ini han mga tawo.” Libot hin pader nga bato an kada usa hini, nga may mga abo nga tugkop han pader. Ginsiring ako han tawo, “Amo ini an mga kusina nga ginagamit han mga surugoon han Templo hin paglaga han mga halad nga dara han mga tawo.” Iginbalik ako han tawo ngadto han aragian han Templo. May nag-aawas nga tubig tikang ha ilarom han aragian ngan tipakadto ha sinirangan, ngain naatubang an Templo. Nag-aawas ini tipaubos tikang ha ilarom han timogan nga bahin han Templo ngadto han timogan han altar. Iginggawas ako han tawo tikang han tinitindogan han Templo, pinaagi han amihanan nga ganghaan, ngan iginlibot ako ngadto han ganghaan nga naatubang ha sinirangan. May nag-aawas nga gutiay nga sapa didto han timogan han ganghaan. Pinaagi han iya isurukol nga kahoy, nagsukol an tawo hin 500 ka metros tipailawod ngadto ha sinirangan, ngan ginpasugbo ako niya han sapa. Inmabot la ha akon mukubuko an kahilarom han tubig. Niyan nagsukol liwat hiya hin lain nga 500 ka metros, ngan inmabot ha akon tuhod an kahilarom han tubig. Nagsukol hiya hin 500 ka metros pa, ngan didto hilarom na gud an sapa, nga waray na ako pakakatugkad. Hilarom na gud ini pagtabokon labot kon paglangoyon. Nagsiring hiya ha akon, “Anak hin tawo, tigamni hin maupay ini ngatanan.” Niyan, iginbalik ako han tawo ngadto han pangpang han salog, ngan han pag-abot ko didto, hinkit-an ko nga damo hin duro in kakahoyan dida han tagsa nga pangpang. Nagsiring hiya ha akon, “Nag-aawas ini nga tubig dida han tuna ngadto ha sinirangan, ngan nalugsong ngadto han Kahamub-an han Jordan, ngan ngadto han Dagat nga Patay. Kon naawas ini ngadto han Dagat nga Patay, liniliwanan hini hin matab-ang nga tubig an mapag-ad nga tubig hito nga dagat. Bisan ngain aawas an sapa, magkakamay-ada magkalainlain nga kamanampan ngan kaisdaan. Patatab-angon han sapa an tubig han Dagat nga Patay, ngan bisan ngain ini aawas, magdadara ini hin kinabuhi. Tikang han mga Burabod han Engadi ngadto gud han mga Burabod han Eneglaim, magkakamay-ada mga mangirisda dida han baybayon han dagat, ngan pagbibitaron nira didto an ira mga pukot hin pagbulad. Magkakamay-ada didto sugad kadamo han magkalainlain nga kaisdaan han Dagat Mediteraneo. Kundi diri magmamatab-ang an tubig han mga kaluyonluyonan ngan mga libaong dida han ligid han baybayon. Magpapabilin ini didto sugad nga burabod hin asin. Dida han tagsa nga pangpang han sapa maturok an magkalainlain nga mga kahoy nga mahatag hin pagkaon. Diri malalaya an ira mga dahon, ngan diri gud maukoy hin pamunga. Mamumunga ini hin bag-o nga mga bunga, kada bulan, kay tinutubigan ini han sapa nga nag-aawas tikang han Templo. Mahatag hin pagkaon an mga kahoy, ngan magagamit an mga dahon hini hin pagtambal hin mga tawo.” Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Amo ini an mga pag-ultan han tuna nga pagbabahinbahinon dida han dose nga mga tribo, ngan makarawat hin duha ka bahin an tribo ni Jose. Iginsumpa ko han iyo kaapoy-apoyan nga ipapatag-iya ko ha ira ini nga tuna; yana upaya niyo hin pagbahin. “An amihanan nga pag-ultan natipasinirangan tikang han Dagat Mediteraneo ngadto han syudad han Hetlon, ngadto han Agianan han Hamat, ngadto han syudad han Zedad, ngadto han mga syudad han Berota ug Sibraim (nabubutnga ini han katunaan han ginhadian han Damasco ngan han ginhadian han Hamat), ngan ngadto han syudad han Ticon (nga nahimumutang ha ligid han pag-ultan han distrito han Auran). Sanglit natikang han Mediteraneo tipasinirangan ngadto han syudad han Enon an amihanan nga pag-ultan, nga aadto ha amihanan hini an pag-ultan nga katunaan han Damasco ug Hamat. “An sinirangan nga pag-ultan natipatimogan tikang hin usa nga dapit nga nabubutnga han katunaan han Damasco ngan han Auran, nga an Salog Jordan nahihimo nga pag-ultan ha butnga han tuna han Israel ha katundan ngan han Galaad didto ha sinirangan, tubtob ha Tamar didto han Dagat nga Patay. “An timogan nga pag-ultan natipatimogan-katundan tikang ha Tamar ngadto han katubigan han Cades Meriba ngan tipaamihanan-katundan, subay han pag-ultan han Ehipto ngadto han Dagat Mediteraneo. “An katundan nga pag-ultan amo an Mediteraneo ngan natipaamihanan ngadto hin dapit nga katundan han Agianan han Hamat. “Pagbahinbahina ini nga tuna dida han iyo mga tribo; magigin dayon ini niyo nga panurondon. An mga lumalangyaw nga nag-uokoy tampo ha iyo nga nanganak na dinhe makarawat liwat han ira bahin han tuna kon pagbahinbahinon na ini niyo. Pag-iisipon hira sugad hin mga tuminungnong nga Israelita, ngan upod hira han ripa hin pagbahinbahin han tuna, upod han mga tribo han Israel. Makarawat han iya bahin an tagsa nga langyaw nga umurokoy kaupod han mga tawo han tribo nga iya inuokyan. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan.” An sunod nga bahin han tuna igagahin para hin linain nga paggamit. Mga 16 ka kilometro an kahiluag hini tikang ha amihanan ngadto ha timogan, ngan pareho an kahilaba tikang ha sinirangan ngadto ha katundan sugad han mga bahin nga iginhatag ngadto han mga tribo. Titindogon an Templo dida hini nga bahin. Ha butnga hini nga bahin, ihahalad ngadto han Ginoo in linain nga dapit nga mga 16 ka kilometro an kahilaba ngan mga 13 ka kilometro an kahiluag. Magkakamay-ada bahin an kapadian hini nga baraan nga dapit. Tikang ha sinirangan ngadto ha katundan masukol hin mga 16 ka kilometro an ira bahin, nga mga unom ka kilometro tikang ha amihanan ngadto ha timogan. Mahimumutang an Templo han Ginoo dida han butnga hini nga dapit. Para han kapadian nga mga tulin ni Sadoc ini nga baraan nga dapit. Nag-alagad hira ha akon hin matinumanon ngan waray hira tumampo han iba nga mga Israelita hin pagbuhat hin maraot, sugad han ginbuhat han iba nga mga sakop han tribo ni Levi. Sanglit mag-aangkon hira hin linain nga dapit nga sapit gudla han dapit nga gintatag-iya han mga Levita, ngan magigin labi kabaraan ini nga dapit han ngatanan. Magkakamay-ada liwat linain nga dapit an mga Levita didto ha timogan han kanan kapadian. Mga 16 ka kilometro liwat ini tikang ha sinirangan ngadto ha katundan, ngan mga unom ka kilometro tikang ha amihanan ngadto ha timogan. An dapit nga iginhalad ngadto han Ginoo amo an gimamaupayi nga bahin han bug-os nga tuna, ngan waray gud bahin hini nga mahibabaligya, o mahibabalyo, o mahibabalhin ngadto hin iba nga tawo. Baraan ini ngan gintatag-iya ini han Ginoo. Diri baraan an nahibilin nga bahin han linain nga dapit nga mga 16 ka kilometro an kahilaba ngan mga tulo ka kilometro an kahiluag, kundi para ini hin komon nga paggamit han mga tawo. Makakaukoy hira didto ngan makakagamit han tuna. Ikakada an syudad ha butnga hini, ngan magigin kwadrado ini nga 2,250 ka metros an kada ligid. Ha palibot han syudad, magkakamay-ada mahawan nga dapit nga 125 ka metros an kahiluag. Gagamiton an nahibilin nga tuna katapos mahitindog an syudad, didto ha timogan gudla han baraan nga dapit—nga mga unom ka kilometro an kahilaba ngan mga tulo ka kilometro an kahiluag didto ha sinirangan ngan mga unom ka kilometro an kahilaba ngan mga tulo ka kilometro an kahiluag didto ha katundan sugad nga pag-uumhan han mga tawo nga nag-uokoy didto han syudad. Makakag-uma hito nga tuna an bisan hin-o nga nag-uokoy didto han syudad, bisan tikang diin hiya nga tribo. Sanglit magigin usa nga kwadrado nga dapit an bug-os nga tuna didto ha butnga han bahin nga iginggahin nga masukol hin mga 16 ka kilometro an kada ligid, ngan mahiuupod hini an dapit nga hinmumutangan han syudad. Didto han timogan han bahin nga iginhatag ngadto han tribo ni Gad, natipatimogan-katundan an pag-ultan tikang ha Tamar ngadto han katubigan han Cades Meriba, ngan natipaamihanan-katundan ha ligid han pag-ultan han Ehipto ngadto han Dagat Mediteraneo. Nagsiring an Ginoo nga Dyos, “Amo ito an pagbahinbahin han tuna nga pagtatag-iyahon han mga tribo han Israel nga magigin ira mga bahin.” An kahilaba han upat nga mga pader han syudad 9,000 ka metros ngatanan. Tikang yana pagngangaranan an syudad hin “Aanhi-An- Ginoo!” Dida han ikatulo ka tuig nga hadi ni Joakim han Juda, ginsulong ni Hadi Nabucodonosor an Jerusalem ngan ginpalibotan niya an syudad. Igintubyan ha iya han Ginoo hi Hadi Joakim upod an mga garamiton han Templo. Ginhalin niya hira ngadto ha Babilonia, ngadto han templo han iya kadiyosan ngan iginbutang an mga inagaw nga manggad didto han hirimosan nga mga kwarto han templo. Nagsugo an hadi kan Aspenaz, an iya labaw nga opisyal, hin pagpili tikang han mga Israelita nga nabihag hin mga batan-on nga kalalaken-an han hadianon ngan han harangdon nga mga panimalay. Kinahanglan mga gwapo hira, mag-aram, tinutdoan hin maupay, madali mahibaro, ngan maupay an panlawas, basi matakos hira hin pag-alagad didto han hadianon nga palasyo. Pagtututdoan hira ni Aspenaz hin pagbasa ngan pagsurat han yinaknan han mga taga-Babilonia. Nagsugo liwat an hadi nga tagan hira adlaw-adlaw hin pagkaon ug bino sugad han iginpapakaon ngan iginpapainom han mga kaapi han hadianon nga palasyo. Katapos hin tulo ka tuig hini nga pag-aram, dadad-on hira ngadto ha atubangan han hadi. Upod hadton mga napili amo hira Daniel, Ananias, Misael, ug Azarias nga mga sakop han tribo ni Juda. Gintagan hira han labaw nga opisyal hin bag-o nga mga ngaran: hi Daniel, Beltsasar; hi Ananias, Sadrac; hi Misael, Mesac; ngan hi Azarias, Abednego. Nagsumpa hi Daniel hin diri paghugaw ha iya ngahaw sumala han seremonyas, pinaagi hin diri pagkaon ngan pag-inom han igindudurot ha ira. Sanglit ginhangyo niya hi Aspenaz nga tugotan hiya hin diri pagkaon ug pag-inom han igindudurot ha ira, ngan tungod han panabang han Dyos, nalooy hi Aspenaz ha iya. Kundi nahadlok hi Aspenaz han hadi, sanglit ginsiring niya hi Daniel, “Naglarang na an hadi han imo kakaonon ngan iimnon, ngan kon diri ka masugad kamaupay hin panlawas han iba nga mga batan-on, bangin patayon ako han hadi.” Sanglit ginkadto ni Daniel an tinaporan nga iginbutang ni Aspenaz para ha iya ngan han iya tulo nga mga kaupod. Nagsiring hiya, “Sarihi kami sulod hin napulo ka adlaw. Tagi la kami hin mga utan nga pagkaon ngan tubig nga irimnon. Katapos itanding kami han mga batan-on nga gindudurotan han pagkaon han hadianon nga palasyo, ngan ipasikad an imo pagbubuhaton dida han imo makita ha amon.” Inmuyon hiya nga sarihan nira ini sulod hin napulo ka adlaw. Katapos na han panahon, magtarutambok ngan magkurukusog hira kay han ngatanan nga gindurotan han hadianon nga pagkaon. Sanglit tikang hadto tinugotan hira han gwardya hin pagkaon hin mga utan nga liwan han ihinahatag han hadi. Gintagan han Dyos an upat nga mga batan-on nga kalalaken-an hin hibaro ug kamaaram hin pakasabot han mga barasahon ngan, labot hini, gintagan niya hi Daniel hin gahom hin paghubad hin mga panan-awon ngan mga inop. Katapos han tulo ka tuig nga igintalaan han hadi, gindara ni Aspenaz ngadto kan Nabucodonosor an ngatanan nga mga batan-on nga kalalaken-an. Nakighimangraw ha ira ngatanan an hadi, ngan nakalipay gud ha iya hira Daniel, Ananias, Misael, ug Azarias labaw han iba. Sanglit nahimo hira nga mga kaapi han palasyo han hadi. Bisan ano nga pakiana ngan problema nga iginpapahimutang han hadi, maaruaram ini nga upat hin napulo ka pilo kay han bisan hin-o nga paratigo o salamangkero didto han bug-os niya nga ginhadian. Nagpabilin hi Daniel didto han hadianon nga palasyo ngada han pagsakopa han Babilonia ni Ciro nga emperador han Persia. Dida han ikaduha ka tuig nga pagkahadi ni Nabucodonosor, nag-inop hiya. Nakapaluya ini ha iya ngan waray na hiya mahingaturog, sanglit ginpasugoan niya an iya mga paratigo, mga salamangkero, mga diwatahan, ngan an may-ada anting-anting basi igsaysay ha iya an inop. Han pag-abot ngan pagtindog nira ha atubangan han hadi, nagsiring ha ira an hadi, “Naguguol ako mahitungod hin usa nga akon inop. Karuyag ko hibaroan an kahulogan hini.” Ginbaton nira an hadi ha Aramaic nga pinulongan, “Mabuhi ka unta ha kadayonan, Harangdon nga Hadi! Sumati kami han imo inop ngan igsasaysay namon ini ha imo.” Nagsiring ha ira an hadi, “Iginlarang ko na nga kinahanglan igsumat niyo ha akon an inop ngan unina, sumati liwat ako niyo kon ano an kahulogan hini. Kon diri kamo makahimo, ipapautod ko an iyo mga tiil ug kamot ngan iparuruba ko an iyo mga balay. Kundi kon makagsumat ngan makahubad kamo han akon inop, tatagan ko kamo hin mga pahalipay ngan dako nga kadungganan. Sanglit sumati ako yana kon ano an inop ngan kon ano an kahulogan hini.” Ginbaton na liwat nira an hadi, “Harangdon nga Hadi, kon pagsumatan mo la kami han inop, igsasaysay namon an kahulogan hini.” Binmaton an hadi, “Waray gud pagsayop an akon nahunahunaan ha iyo! Ginlalangan la ako niyo, kay nakasabot na kamo nga andam na ako hin paghatag ha iyo ngatanan hin papreho nga kastigo kon diri niyo igsumat ha akon an inop. Nagkasarabot kamo hin pagbinuwa ha akon upod an paglaom nga lakat han panahon mababalhin gihapon an mga butang. Igsumat ha akon kon ano an inop ngan hibabaroan ko nga makakahimo liwat kamo hin paghubad han kahulogan han inop.” Binmaton an mga magsaragdon, “Waray tawo ha bawbaw han tuna nga makakagsumat ha imo, Harangdon nga Hadi, kon ano an karuyag mo hibaroan. Waray pa hadi, bisan pa an labi kamakusog ug labi kagamhanan nga nagkinahanglan hin sugad nga imo pinapagtuman han iya mga paratigo, mga salamangkero, ngan an mga may-ada anting-anting. Makuri hin duro an imo pinangangaro, Harangdon nga Hadi, nga waray hini makakatuman labot han kadiyosan, ngan diri man hira nag-uokoy tampo han mga tawo.” Tungod hini napungot hin duro an hadi ngan nagsugo hiya nga pamatayon an ngatanan nga hadianon nga mga magsaragdon didto ha Babilonia. Sanglit iginpagawas an sugo nga pamatayon hira ngatanan, upod hi Daniel ngan an iya mga kaupod. Niyan kinmadto hi Daniel kan Arioc nga labaw nga kapitan han mga gwardya han hadi, nga amo an ginsugo hin pagtuman han panmatay. Pinaagi hin maupay gud nga mga pulong, ginpakianhan niya hi Arioc kon kay ano nga nagpagawas man an hadi hin sugad kamasigpit nga sugo. Sanglit igin-asoy ni Arioc kan Daniel an nahinabo. Kinmadto dayon hi Daniel ngan naghangyo han hadi nga tagan hiya hin panahon hin paghubad ngan paghatag hin kahulogan han inop. Niyan inmoli hi Daniel ngan iginsumat niya kanda Ananias, Misael, ug Azarias nga iya mga kaupod kon ano an nahinabo. Ginsiring hira nga pag-ampo ngadto han Dyos han langit hin pakimalooy ngan maghangyo hira han Dyos nga igsaysay niya ha ira ini nga makuri nga inop, basi diri hira mahiupod han iba nga mga magsaragdon didto ha Babilonia hin kamatay. Niyan hito ngahaw nga gab-i iginpadayag han Dyos ngadto kan Daniel an tinago nga kahulogan pinaagi hin usa nga panan-awon, ngan gindayaw niya an Dyos han langit: “An Dyos an may-ada kinaadman ug gahom! Pagdayawon hiya ha kadayonan. Hiya an nagbubuot han mga takna ngan han mga panahon; nagpapahimutang ngan naghuhukas hiya hin kahadian; amo hiya an naghahatag hin kinaadman ug sarabotan. Ginpapadayag niya in mga tinago ngan makuri matukib nga mga butang; maaram hiya kon ano an aadto ha kasisidman, ngan an kapawa nakakalukop ha iya. Gindadayaw ngan ginpapasalamatan ko ikaw nga Dyos han akon kaapoy-apoyan. Gintagan mo ako hin kinaadman ug kusog; pinamatian mo an akon pag-ampo ngan iginpasabot mo ha amon an kahulogan han inop han hadi.” Sanglit kinmadto hi Daniel kan Arioc nga ginsugo han hadi hin pagpatay han hadianon nga mga magsaragdon. Iya ginsiring hi Arioc, “Ayaw hira pamataya. Dad-a ako ngadto han hadi ngan pagsusumatan ko hiya han kahulogan han iya inop.” Gindara dayon ni Arioc hi Daniel ngadto ha atubangan ni Hadi Nabucodonosor ngan ginsiring an hadi, “Hin-agian ko in usa han mga bihag nga Judiyo, nga makakagsumat ha imo, Harangdon nga Hadi, han kahulogan han imo inop.” Nagsiring an hadi kan Daniel (nga ginngangaranan liwat kan Beltsasar), “Makakagsumat ka ba ha akon han akon gin-inop ngan han kahulogan hini?” Binmaton hi Daniel, “Harangdon nga Hadi, waray may-ada anting-anting, salamangkero, paratigo, o parapanhimalad nga makakagsumat ha imo hiunong hini. Kundi may usa nga Dyos didto ha langit nga nagpapadayag hin mga makuri matukib nga mga butang. Ginpahibaro niya ha imo, Harangdon nga Hadi, an mahinanabo ha tiarabot nga mga panahon. An imo inop ug panan-awon nga imo nakita samtang nakaturog kay amo ini: “Samtang nakaturog ka, Harangdon nga Hadi, nag-inop ka hiunong han kabubwason; ngan an Dyos nga nagpapadayag hin mga makuri matukib nga mga butang nagpakita ha imo han mahinanabo. Niyan iginpadayag ha akon ini nga tinago nga kahulogan, diri tungod nga mauruaram ako kay han iba, kundi basi mahibaro ka, Harangdon nga Hadi, han kahulogan han imo inop ngan masayod ka han imo kalugaringon nga hunahuna. “Harangdon nga Hadi, dida han imo panan-awon hinkit-an mo nga natindog ha imo atubangan in usa nga higante nga ladawan nga mainggat ngan masilaw, ngan makaharadlok pagkit-on. Hinimo tikang hin puraw nga bulawan an ulo hini; hin salapi an dughan ngan mga butkon; hin bronse an hawak ngan an mga pig-i; hin puthaw an mga bitiis; ngan hin puthaw nga sinaktan hin lutak an mga tiil. Han nagkikinita ka hini, naglugaring kahulog in usa nga dako nga bato tikang hin usa nga umpas, naumpagan an mga tiil hini nga ladawan ngan nagkarurumok an mga tiil nga puthaw ug lutak. Sinmunod dayon hin paghirumpag an puthaw, an bronse, an salapi, ngan an bulawan, ngan napusak hin maupay sugad han mga uhot dida hin usa nga giriokan ha panahon hin katsirak. Iginpadpad han hangin ini ngatanan ngan waray gud nahisalin. Kundi an bato nga nakaruba han ladawan nahimo nga usa nga bukid nga nakaluob han bug-os nga tuna. “Amo ini an inop. Yana igsusumat ko ha imo, Harangdon nga Hadi, an kahulogan hini. Harangdon nga Hadi, ikaw an gidadakoi han ngatanan nga kahadian. Ginhimo ka han Dyos han langit nga emperador ngan gintagan ka hin gahom, kusog, ug kadungganan. Ginhimo ka nga punoan han ngatanan nga mga tawo dinhe ha tuna ngan punoan han ngatanan nga kamanampan ug katamsihan. Amo ikaw an ulo nga bulawan. Katapos ha imo magkakamay-ada lain nga hadi nga diri sugad han imo gahom, nga katapos hito may ikatulo nga hadi nga amo ini an bronse, nga maghahadi han bug-os nga tuna. Ngan magkakamay-ada pa ikaupat nga hadi nga sugad hin puthaw kamadig-on nga nagbubungkag ngan nagdudugmok han ngatanan nga mga butang. Ngan sugad nga nagbubungkag han ngatanan nga mga butang an puthaw, pagbubungkagon ngan pagdudugmokon hini nga hadi an ngatanan nga una nga mga kahadian. Hinkit-an mo liwat an tiil ug mga tudlo nga puthaw ug lutak. Karuyag sidngon hini nga mababahin ini nga ginhadian. Magkakamay-ada ini kusog nga sugad hin puthaw hin kamadig-on kay may iginsakot nga puthaw dida han lutak. An mga tudlo han mga tiil—nga may bahin nga puthaw ug may bahin nga lutak—nangangahulogan nga may bahin han ginhadian nga magmamakusog ngan may bahin hini nga magmamaluya. Hinkit-an mo liwat nga iginsakot han lutak an puthaw. Nangangahulogan ini nga magtitinguha an mga punoan hito nga ginhadian hin pag-urosa han ira mga panimalay pinaagi hin pag-aragsawa, kundi diri hira makakahimo, sugad nga diri gud magkakasakot an puthaw ug lutak. Sulod han panahon hini nga mga punoan, pagtitindogon han Dyos han langit in usa nga ginhadian nga diri gud matatapos. Diri gud ini madadaog, kundi amo ini an magbubungkag han ngatanan nga mga ginhadian, ngan magpapabilin ini ha dayon nga mga katuigan. Hinkit-an mo in usa nga bato nga naglugaring la hin kahulog tikang hin usa nga umpas, ngan gin-umpagan hini na ladawan nga hinimo tikang hin bronse, puthaw, lutak, salapi, ug bulawan. Nagsusumat ha imo, Harangdon nga Hadi, an dako nga Dyos kon ano an mahinanabo ha tiarabot nga mga panahon. Iginsumat ko ha imo hin waray kulang an imo gin-inop, ngan iginhatag ko ha imo an matuod nga kahulogan hini.” Niyan hinmapa ha tuna hi Hadi Nabucodonosor ngan nagsugo nga paghalaran hi Daniel hin mga halad nga tinubod ngan hin mga halad. Nagsiring an hadi, “An imo Dyos amo an gidadakoi han ngatanan nga kadiyosan, nga Ginoo han kahadian, ngan amo an nagpapadayag hin mga makuri matukib nga mga butang. Maaram ako hini kay nakahimo ka hin pagsaysay hini ngatanan nga mga tinago.” Niyan gintagan niya hi Daniel hin usa nga hitaas nga katungdanan ngan hin damo nga marahalon nga mga regalo, ginbutang hiya nga tinaporan han lalawigan han Babilonia ngan ginhimo hiya nga puno han ngatanan nga hadianon nga mga magsaragdon. Naghangyo hi Daniel han hadi nga ibutang hira Sadrac, Mesac, ug Abednego nga mga tinaporan han mga buruhaton han lalawigan han Babilonia; kundi nagpabilin hi Daniel didto han hadianon nga palasyo. Nagpahimo hi Hadi Nabucodonosor hin bulawan nga ladawan, nga 90 ka pyi an kahitaas ngan 9 ka pyi an kahilapad, ngan gintindog ini niya didto han patag han Dura, didto han lalawigan han Babilonia. Niyan nagsugo an hadi nga magtitirok an ngatanan niya nga mga opisyal—an mga mayor han mga bungto, mga gobernador han mga lalawigan, mga heneral han kasondalohan, mga magsaragdon, mga tesorero, mga maghurukom han mga bungto ug mga lalawigan, ngan an iba pa nga mga opisyal han mga lalawigan, basi magtambong hira han paghalad han ladawan nga iginpatindog ni Hadi Nabucodonosor. Han katirok na hini ngatanan nga mga opisyal para han paghalad ngan han nakadto na hira ha atubangan han ladawan, nagpahibaro hin dako nga tingog in usa nga magsarangyaw, “Mga tawo han ngatanan nga mga nasod ngan han tagsa nga pinulongan! Kon makabati kamo han tunog han mga trompeta nga sinusundan han tokar hin mga plawta, mga turunggon nga de kwerdas upod han lira, gitara, ug arpa ngan duduyogan hin iba pa nga mga turunggon, kinahanglan nga manyukbo kamo ngan magsisingba han bulawan nga ladawan nga ginpatindog ni Hadi Nabucodonosor. Adton diri yumukbo ngan magsingba, ilalabog dayon ngadto hin usa nga naglalahinggab nga hudno.” Sanglit han pakabati gudla nira han tunog han mga turunggon, nanyukbo dayon an mga tawo han ngatanan nga mga nasod ngan mga pinulongan ngan nagsingba hira han bulawan nga ladawan nga ginpatindog ni Hadi Nabucodonosor. Dida hini nga higayon may-ada taga-Babilonia nga nagsumbong ha hadi kontra han mga Judiyo. Nagsiring hira kan Hadi Nabucodonosor, “Mabuhi ka ha kadayonan, Harangdon nga Hadi! Harangdon nga Hadi, nagpagawas ka hin sugo nga ha pagtikang gud han tokar, kinahanglan nga manyukbo an ngatanan ngan magsingba han bulawan nga ladawan, ngan adton diri yumukbo ngan magsingba hini, ilalabog ngadto hin usa nga naglalahinggab nga hudno. May-ada mga Judiyo nga ginbutang mo nga mga tinaporan han lalawigan han Babilonia—hira Sadrac, Mesac, ug Abednego—nga nagtatalapas han imo mga sugo, Harangdon nga Hadi. Diri hira nagsisingba han imo diyos o nayukbo ngadto han ladawan nga imo gintindog.” Tungod hini napungot an hadi ngan nagsugo nga dad-on ha iya atubangan an tulo ka tawo. Nagsiring hiya ha ira, “Sadrac, Mesac, ug Abednego, matuod ba ini nga nadiri kamo hin pagsingba han akon diyos ngan hin pagyukbo ngadto han bulawan nga ladawan nga akon iginpatindog? Sanglit yana, ha pakabati gudla niyo han tunog han mga trompeta, mga plawta, mga turunggon nga de kwerdas sugad han lira, gitara ug arpa, ngan han iba pa nga mga turunggon, yukbo kamo ngan singbaha niyo an ladawan. Kon dumirikamo, ilalabog kamo dayon ngadto hin usa nga naglalahinggab nga hudno. Naghuhunahuna ba kamo nga may-ada diyos nga makakatalwas ha iyo?” Binmaton hira Sadrac, Mesac, ug Abednego, “Harangdon nga Hadi, diri kami magtatalinguha hin pagpanalipod han amon kalugaringon. Kon an Dyos nga amon gin-aalagad an magbuot, tatalwason kami niya tikang han naglalahinggab nga hudno ngan han imo gahom. Kundi bisan kon an Dyos diri magtalwas ha amon, Harangdon nga Hadi, diri gud kami magsisingba han imo diyos ngan diri kami mayukbo han bulawan nga ladawan nga imo ginpatindog.” Niyan waray na makapugong han iya kapungot hi Nabucodonosor, ngan namula an iya nawong tungod hin kasina kanda Sadrac, Mesac, ug Abednego. Sanglit nagsugo hiya han iya mga tawo nga pagbanggahon hin pito ka pilo an hudno. Ngan ginsugo niya an gikukusogi nga mga tawo han iya kasondalohan hin paggapos hini nga tulo ngan hin paglabog ha ira ngadto han naglalahinggab nga hudno. Sanglit ginggapos hira nga nakakabado pa han ira mga panapton—mga kamisadentro, mga higlawig nga mga bado, mga kalo, ngan iba pa nga mga panapton—ngan iginlabog hira ngadto han naglalahinggab nga hudno. Niyan tungod kay sugo man han hadi nga pagbanggahon hin duro an hudno, an kamapaso nakamatay han mga gwardya nga nagdara han mga tawo ngadto han hudno. Niyan nahulog hira Sadrac, Mesac, ug Abednego nga mga ginapos pa ngadto han butnga han naglalahinggab nga kalayo. Tinmindog dayon tungod hin paghipausa hi Nabucodonosor. Nagpakiana hiya han iya mga opisyal, “Diri ba tulo ka tawo an aton ginggapos ngan iginlabog ngadto han naglalahinggab nga hudno?” Binmaton hira, “Oo, Harangdon nga Hadi.” “Kay ano man nga upat ka tawo an akon hinkikit-an nga naglalakatlakat dida han butnga han kalayo?” nagpakiana hiya, “Diri hira mga ginapos ngan waray hira maano—ngan sugad hin anghel pagkit-on an ikaupat.” Sanglit hinmarani hi Nabucodonosor han porta han naglalahinggab nga hudno ngan ginmoliat, “Sadrac! Mesac! Abednego! Mga surugoon han Gilalabawi nga Dyos! Gawas kamo ngadi!” Ngan ginmawas hira dayon. Nag-alirong an ngatanan nga mga punoan han mga bungto, mga gobernador han mga lalawigan, mga heneral han kasondalohan, ngan iba pa nga mga opisyal han hadi hin pagkita han tulo ka tawo nga waray maano han kalayo. Waray gud pagdukti an ira buhok; waray masunog an ira mga panapton, ngan waray ngani nira baho hin aso. Nagsiring an hadi, “Pagdayawon an Dyos ni Sadrac, Mesac, ug Abednego! Ginsugo niya an iya anghel hin pagtalwas hini nga mga tawo nga nag-aalagad ngan nasarig ha iya. Ginsupak nira an akon sugo ngan andam hira hin pag-unong han ira mga kinabuhi kay hin pagyukbo ngan pagsingba hin iba nga diyos labot han ira kalugaringon nga Dyos. “Sanglit yana nagsusugo ako nga kon may tawo hin bisan ano nga nasod ug pinulongan nga diri magtahod han Dyos ni Sadrac, Mesac, ug Abednego, maupay nga utdon an iya mga butkon ngan mga tiil, ngan rub-on an iya balay. Waray iba nga diyos nga makakatalwas hin sugad nga paagi.” Ngan iginhatag han hadi kanda Sadrac, Mesac, ug Abednego in hiruhitaas nga mga katungdanan didto han lalawigan han Babilonia. Ginpadara ni Hadi Nabucodonosor ini nga mensahe ngadto han mga tawo han ngatanan nga mga nasod ngan mga pinulongan dinhe ha kalibutan: “An kalinaw maada ha iyo! Pamatii an akon susumaton hiunong han mga urosahon ngan mga milagro nga iginpakita ha akon han Gilalabawi nga Dyos. “Hin pagkadagko han mga urosahon nga iginpapakita ha aton han Dyos! Hin pagkagamhanan han mga milagro nga iya ginbubuhat! Hadi ha kadayonan an Dyos; maghahadi hiya ha ngatanan nga katuigan. “Himyang ngan murayaw an akon pag-ukoy dinhe han akon palasyo, nga hin-agoman ko in dako nga kauswagan. Kundi may-ada ako makaharadlok, nga inop ngan nakakita ako hin makalilisang nga mga panan-awon dida han akon pagkaturog. Ipinatawag ko an ngatanan nga hadianon nga mga magsaragdon dinhe ha Babilonia, basi makagsumat hira ha akon han kahulogan han inop. Niyan ginpasulod an ngatanan nga mga paratigo, mga salamangkero, mga diwatahan, ngan mga parapanhimalad. Iginsumat ko ha ira an akon inop, kundi waray hira makagsaysay han kahulogan hini ha akon. Niyan sinmulod hi Daniel. (Tinatawag liwat hiya nga Beltsasar, isinangay han ngaran han akon diyos.) Aada ha iya an espiritu han baraan nga kadiyosan, sanglit ginsumatan ko hiya han akon inop. Ginsiring ko hiya: Beltsasar nga puno han mga paratigo, maaram ako nga aada ha imo an espiritu han baraan nga kadiyosan, ngan nakakasabot ka han ngatanan nga mga makuri matukib nga butang. Amo ini an akon inop. Sumati ako han kahulogan hini. “Han nakaturog ako, nagkamay-ada ako usa nga panan-awon hiunong hin usa nga dako nga kahoy dida han butnga han tuna. Nagtikahitaas ini tubtob nga inmabot ha langit ngan makikita han ngatanan dinhe ha kalibutan. Magtahom an mga dahon hini ngan damo an mga bunga nga igo nga pagkaon han bug-os nga kalibutan. Napahuway an mga ihalas nga kamanampan dida han lindong hini, nagsasalag an katamsihan dida han mga sanga hini, ngan an magkalainlain nga buhi nga mga binuhat kinmaon han mga bunga hini. “Samtang nagpapainoino ako hiunong han panan-awon, hinkit-an ko in usa nga ikmat ngan listo nga anghel nga nalusad tikang ha langit. Ginsangyaw niya ha dako nga tingog, ‘Pudla an kahoy ngan panaptapa an mga sanga hini; panguhaa an mga dahon ngan pasadnga an mga bunga hini. Taboga an kamanampan nga nasirong hini ngan an katamsihan dida han mga sanga hini. Kundi ibilin dida han tuna an tuod nga hinigtan hin kadena nga puthaw ug bronse. Pabay-i ini dida han banwaon nga tuna. “‘Niyan patun-ogi ini nga tawo ngan paukya hiya tampo han kamanampan ngan han mga tanom. Sulod hin pito ka tuig mawawaray hiya panhunahuna hin tawo, kundi panhunahuna hin usa nga mananap. Amo ini an larang han ikmat ngan listo nga mga anghel. Sanglit pahibaroa an ngatanan nga mga tawo ha ngatanan nga dapit nga an Gilalabawi nga Dyos may gahom han mga ginhadian hin mga tawo, ngan nga makakahatag hiya hini ngadto han iya pipilion—bisan ngadto han giuubosi han mga tawo.’ “Amo ini an akon inop,” nagsiring hi Hadi Nabucodonosor. “Yana, Beltsasar, sumati ako han kahulogan hini. Waray han akon hadianon nga mga magsaragdon nakakagsumat ha akon han kahulogan hini, kundi makakahimo ka hini kay aada ha imo an espiritu han baraan nga kadiyosan.” Tungod hini, nabaraka gud hi Daniel nga gintatawag liwat nga Beltsasar ngan waray hiya makakayakan. Nagsiring ha iya an hadi, “Beltsasar, ayaw kabaraka tungod han inop ngan han kahulogan hini.” Binmaton hi Beltsasar, “Harangdon nga Hadi, maupay unta kon an inop ngan an kahulogan hini ipahinungod para han imo mga kaaway, ngan diri para ha imo. Makikita han ngatanan dinhe ha kalibutan an kahoy nga inmabot ha langit an kahitaas. Magtahom an mga dahon hini ngan may igo nga mga bunga hin pagpakaon han bug-os nga kalibutan. Nanmahuway an ihalas nga kamanampan dida han lindong hini ngan nanagsalag an katamsihan dida han mga sangahini. “Harangdon nga Hadi, ikaw amo an kahoy nga hitaas ngan madig-on. Tinmubo ka ha kagamhanan nga naabot ka na ha langit, ngan naabot ha bug-os nga kalibutan an imo gahom. Samtang nagkikinita ka, Harangdon nga Hadi, linmusad in usa nga anghel tikang ha langit ngan nagsiring, ‘Pudla an kahoy ngan puoha ini, kundi ibilin an tuod hini dida han tuna. Higti ini hin kadena nga puthaw ug bronse ngan pabay-i ini dida han banwaon nga tuna. Patun-ogi ini nga tawo ngan paukya hiya didto tampo han kamanampan sulod hin pito ka tuig.’ “Sanglit amo ini an kahulogan, Harangdon nga Hadi, ngan amo ini an iginsumat han Gilalabawi nga Dyos nga mahinanabo ha imo. Paiiwason ka tikang han katiringban han mga tawo ngan mag-uokoy ka tampo han mga ihalas nga kamanampan. Sulod hin pito ka tuig makaon ka hin banwa sugad hin baka, ngan makaturog ka didto ha gawas diin pagtutun-ogan ka. Niyan magmamatuod ka nga an Gilalabawi nga Dyos amo an nagbubuot han ngatanan nga mga ginhadian han mga tawo, ngan nga makakahatag hiya hini ngadto han iya pagpipilion. Nagsugo an mga anghel nga ibilin an tuod dida han tuna. Karuyag sidngon hini nga mahihimo ka na liwat nga hadi kon magmatuod ka nga an Dyos amo an naghahadi han bug-os nga kalibutan. Sanglit, Harangdon nga Hadi, sunda an akon sagdon. Hunong na hin pagpinakasala, buhata an matadong, ngan pagmaloloy-on ngadto han mga kablas. Niyan magpapadayon ka hin pagkamainuswagon.” Ini ngatanan nahinabo gud kan Hadi Nabucodonosor. Katapos hin usa ka tuig, han naglalakatlakat hiya didto han atop han iya hadianon nga palasyo didto ha Babilonia, nagsiring hiya, “Tan-awa, hin pagkagamhanan han Babilonia! Gintindog ko ini sugad nga akon kapital nga syudad hin pagpakita han akon gahom ug kusog, han akon pagkadungganan ngan pagkaharangdon.” Han waray pa ngani hiya makakahuman hin pagyakan, hinbatian in usa nga tingog tikang ha langit, “Hadi Nabucodonosor, pamati han akon igyayakan! Ginkuha na an hadianon mo nga gahom tikang ha imo. Paiiwason ka tikang han katiringban han mga tawo, mag-uokoy ka tampo han mga ihalas nga kamanampan, ngan sulod hin pito ka tuig makaon ka hin banwa sugad hin baka. Niyan magmamatuod ka nga may gahom an Gilalabawi nga Dyos han mga ginhadian hin mga tawo, ngan nga makakahatag hiya hini ngadto han iya pagpipilion.” Natuman dayon an mga pulong. Ginpaiwas hi Nabucodonosor tikang han katiringban han mga tawo ngan kinmaon hiya hin banwa sugad hin baka. Gintun-ogan an iya lawas, tinmubo an iya buhok sugad kahilaba hin mga barahibo hin agila, ngan an iya mga kulo sugad kahilaba hin mga kulo hin tamsi. Nagsiring an hadi, “Katapos han pito ka tuig, hinmangad ako ngadto ha langit ngan nahibalik an akon maupay nga panhunahuna. Gindayaw ko an Gilalabawi nga Dyos ngan ginpasidunggan ngan ginhimaya ko hiya nga buhi ha kadayonan. “Maghahadi hiya ha kadayonan, ngan magpapadayon an iya ginhadian ha ngatanan nga katuigan. Sugad hin waray la an pagkita niya han mga tawo dinhe ha tuna; aada ha ilarom han iya pagburot-an an kaanghelisan ha langit ngan an katawhan ha tuna. Waray makakaglaris han iya kaburot-on o makakagriwa han iya binuhatan. “Han paghibalik na han akon maupay nga panhunahuna, iginbalik ha akon an akon pagkadungganan, an akon pagkaharangdon, ngan an pagkagamhanan han akon ginhadian. Ginkarawat ako han akon mga opisyal ngan han akon dumagko nga mga tawo, ngan iginbalik ha akon an akon hadianon nga gahom, upod in darudako nga kadungganan kay han una. “Ngan yana, ako, hi Nabucodonosor, nagdadayaw, nagpapasidungog, ngan naghihimaya han Hadi han Langit. Matadong an ngatanan nga iya binubuhat, husto an iya mga paagi, ngan makakahimo hiya hin pagpaubos hadton mga mapahitas-on.” Usa ka gab-i nagdapit ni Hadi Belsasar hin usa ka yukot nga dumagko nga mga tawo ngadto hin usa nga dako nga kombite, ngan nag-irignom hira hin bino. Samtang nag-iirignom hira, nagsugo hi Belsasar nga kuhaon an bulawan ug salapi nga mga kopa ngan mga makaong nga gindara ni Nabucodonosor nga iya amay tikang han Templo didto ha Jerusalem. Iginpakuha ini han hadi basi gamiton niya, han iya dumagko nga mga tawo, han iya kaasaw-an, ngan han iya mga aruasawa dida han ira irignom. Gindara dayon an bulawan nga mga kopa ngan mga makaong, ngan ira dayon ginggamit, ngan gindayaw nira an kadiyosan nga hinimo hin bulawan, salapi, bronse, puthaw, kahoy, ug bato. Tigda la nga pinmakita in usa nga kamot hin tawo ngan nagtikang ini hin pagsurat dida han bungbong han palasyo, nga napapawaan hin maupay han mga suga. Ngan hinkit-an han hadi an kamot samtang nagsusurat ini. Ginduas hiya tungod hin kahadlok nga nangurog an iya mga tuhod. Ginmoliat hiya nga pasudlon an mga salamangkero, mga diwatero, ngan mga parapanhimalad. Han pagsulod nira, ginsiring hira han hadi, “Adton makakabasa hini nga sinurat ngan makagsumat ha akon han kahulogan hini, pagbabadoan hiya hin hilawig nga mga panapton nga mapula, magkwekwentas hin bulawan nga kwentas hin kadungganan, ngan magigin ikatulo hiya hin kagamhanan dinhe han ginhadian.” Dinmaop an hadianon nga mga magsaragdon, kundi waray ha ira nakabasa han sinurat o nakasumat han hadi han kahulogan hini. Tungod han iya kahadlok ginduas pa gud hi Hadi Belsasar ngan nagupong an iya dumagko nga mga tawo kon ano an ira pagbubuhaton. Han pakabati han iroy nga rayna han hiruhimangraw han hadi ngan han iya dumagko nga mga tawo, sinmulod hiya han ruwang nga ginbabangkitahan. Nagsiring hiya, “Mabuhi ka unta ha kadayonan, Harangdon nga Hadi! Ayaw kahadlok hin duro ngan ayaw panduas. May usa ka tawo dinhe han imo ginhadian nga aada ha iya an espiritu han baraan nga kadiyosan. Han hadi pa an imo amay, nagpakita ini nga tawo hin maupay nga panhunahuna, hibaro, ug kinaadman nga sugad han kinaadman han kadiyosan. Hi Hadi Nabucodonosor nga imo amay naghimo ha iya nga puno han mga diwatero, mga salamangkero, mga paratigo, ngan mga parapanhimalad. May-ada niya talagsaon nga kabatiran ngan maaram gud hiya maghubad hin mga inop, magsulbad, hin mga tirigohon, ngan magsaysay hin mga makuri matukib nga butang; sanglit pasugoi ini nga tawo nga hi Daniel nga ginngaranan han hadi kan Beltsasar, ngan pagsusumatan ka niya han kahulogan hini ngatanan.” Gindara dayon hi Daniel ngadto ha atubangan han hadi, ngan nagsiring ha iya an hadi, “Hi Daniel ka ba, adto nga Judiyo nga bihag, nga gindara nganhi tikang ha Juda han akon amay nga hadi? Hinbatian ko nga aada ha imo an espiritu han baraan nga kadiyosan ngan nga batid ka ngan may hibaro ug kinaadman. Ginpakanhi ko an mga magsaragdon ngan mga salamangkero hin pagbasa hini nga sinurat ngan hin pagsumat ha akon han kahulogan hini, kundi waray hira mahibaro han kahulogan. Niyan hinbaroan ko nga nakakaagi ka hin tinago nga mga kahulogan ngan nakakagsaysay hin mga makuri matukib nga butang. Kon makabasa ka hini nga sinurat ngan makagsumat ha akon han kahulogan hini, pagbabadoan ka hin higlawig nga mga panapton nga mapula, pagkwekwentasan ka hin bulawan nga kwentas hin kadungganan, ngan magigin ikatulo ka hin kagamhanan dinhe han ginhadian.” Binmaton hi Daniel, “Tipigi an imo mga regalo para ha imo kalugaringon o ihatag ini ngadto hin iba. Babasahon ko para ha imo, Harangdon nga Hadi, an iginsurat ngan igsusumat ko ha imo an kahulogan hini. “Ginhimo han Gilalabawi nga Dyos hi Nabucodonosor nga imo amay nga dako nga hadi ngan gintagan hiya hin pagkaligdong ug pagkaharangdon. Uraura an iya pagdako nga nahadlok ngan nangurog ha iya atubangan an katawhan han ngatanan nga kanasoran ngan mga pinulongan. Kon karuyag niya hin pagpatay, iya pinapatay; kon karuyag niya hin pagbuhi, iya binubuhian. Pinapasidunggan o pinapakaalohan niya an bisan hin-o nga iya karuyagon. Kundi tungod nga nagmapahitas-on hiya, nagmatig-a an ulo, ngan nagmapintas hiya, ginkuha hiya tikang han iya hadianon nga trono ngan nawad-an hiya han iya pagkadungganan. Ginpaiwas hiya tikang han katiringban han mga tawo, ngan nasugad an iya hunahuna hin kanan usa nga mananap. Nag-ukoy hiya tampo han ihalas nga mga asno, kinmaon hin banwa sugad hin baka, ngan kinmaturog didto ha gawas nga waray nakakasalipod ha iya tikang han tun-og. Ha kataposan nagmatuod hiya nga an Gilalabawi nga Dyos amo an nagbubuot han ngatanan nga mga ginhadian han mga tawo, ngan makakahatag hiya hini ngadto hadton iya pagpipilion. “Kundi ikaw nga iya anak waray ka magpaubos bisan kon hinbaroan mo ini ngatanan. Ginsupak mo an Ginoo han langit ngan iginpakuha mo an mga kopa ngan an mga makaong nga ginkuha tikang han iya Templo. Tikang hini nag-inom ikaw, an imo dumagko nga mga tawo, an imo kaasaw-an, ngan an imo mga aruasawa, ngan gindayaw niyo an kadiyosan nga hinimo hin bulawan, salapi, bronse, puthaw, kahoy, ug bato—kadiyosan nga diri nakakakita o nakakabati, ngan waray gud hinbabaroan. Kundi waray niyo pagpasidunggi an Dyos nga nagbubuot kon mabubuhi o mamamatay kamo, ngan nagbubuot han ngatanan nga iyo binubuhat. Amo ito nga ginsugo han Dyos an kamot hin pagsurat hini nga mga pulong. “Amo ini an iginsurat: ‘Ihap, ihap, timbang, mga pagkabahinbahin.’ Ngan amo ini an kahulogan: ihap, gin-ihap na han Dyos an mga adlaw han imo ginhadian ngan gintapos na ini; timbang, gintimbang ka na ngan nahibaroan nga magaan ka hin duro; mga pagkabahinbahin, ginbahinbahin na an imo ginhadian ngan iginhatag ngadto han mga Mediahanon ngan mga Persiahanon.” Ginsugo dayon ni Belsasar an iya mga surugoon nga pagbadoan hi Daniel hin hilaba nga panapton nga mapula ngan pagkwentasan hiya hin bulawan nga kwentas hin kadungganan. Ngan ginhimo hiya nga ikatulo hin kagamhanan didto han ginhadian. Hito ngahaw nga gab-i ginpatay hi Belsasar nga hadi han Babilonia; ngan an hadianon nga gahom gin-agaw ni Dario nga Mediahanon, nga 62 na an panuigon. Naglarang hi Dario hin pagtudlok hin 120 nga mga gobernador nga magkakapot hin katungdanan ha bug-os niya nga ginhadian. Labot hini, iya ginpili hi Daniel ngan hin duha pa ka tawo nga magbabantay han mga gobernador ngan maninimangno han kanan hadi mga hiagi. Waray pag-iha nagpakita hi Daniel nga mauruupay hiya magbuhat kay han iba nga mga magbarantay o mga gobernador. Tungod nga labaw gud an iya kamaupay, naghunahuna an hadi hin paghimo ha iya nga tinaporan han bug-os nga ginhadian. Niyan nagtinguha an iba nga mga magbarantay ngan mga gobernador hin pagpangita hin sayop dida han pagdumara ni Daniel han empiryo, kundi waray gud hira makaagi, kay katataporan man hi Daniel ngan waray gud hiya magbuhat hin bisan ano nga sayop o diri tangkod nga paagi. Naggipasiringsiring hira, “Waray kita hin-aagian nga bisan ano nga sayop hin pagsumbong kan Daniel labot hin butang mahitungod han iya tuluohan.” Sanglit nakigkita hira han hadi ngan nagsiring, “Hadi Dario, mabuhi ka unta ha kadayonan! Kami ngatanan nga mga pangulo han imo ginhadian—an mga tinaporan han mga bungto, mga gobernador han mga lalawigan, mga heneral han kasondalohan, ngan iba pa nga mga opisyal—nagkauruyon nga kinahanglan magpagawas ka hin sugo, Harangdon nga Hadi, ngan kinahanglan pagtumanon ini han mga tawo. Pagsugo nga sulod hin 30 ka adlaw waray gud tutugotan hin pag-ampo hin bisan hin-o nga diyos ug tawo labot ha imo, Harangdon nga Hadi! An diri magtuman hini nga sugo, ilalabog ngadto hin usa nga luong hin mga liyon. Sanglit ipagawas ini nga sugo, Harangdon nga Hadi, ngan pirmahi ini, ngan ipatutuman ini sugad nga usa nga balaod han mga Mediahanon ngan mga Persiahanon ngan diri gud ini maliliwat.” Sanglit ginpirmahan ni Hadi Dario an sugo. Han paghibaro ni Daniel nga ginpirmahan na an sugo, inmoli hiya. Didto hin usa nga igbaw nga kwarto han iya balay may mga bintana nga naatubang ngadto ha Jerusalem. Didto, sugad han iya nababatasan, linmuhod hiya didto han binuksan nga bintana ngan nag-ampo nakakatulo ngadto ha Dyos ha kada adlaw. Han pakakita han mga kaaway ni Daniel nga nag-aampo hiya ngadto ha Dyos, nagburunyog hira ngatanan ngadto han hadi hin pagsumbong kan Daniel. Nagsiring hira, “Harangdon nga Hadi, nagpirma ka hin sugo nga sulod han 30 ka adlaw, an bisan hin-o nga mag-ampo hin bisan hin-o nga diyos ug tawo labot ha imo, ilalabog ngadto hin usa nga luong hin mga liyon.” Binmaton an hadi, “Oo, masigpit ito nga sugo nga diri maliliwat nga balaod han mga Mediahanon ngan mga Persiahanon.” Niyan ginsiring nira an hadi, “Hi Daniel nga usa han mga bihag nga tikang ha Juda, diri nagtatahod ha imo, Harangdon nga Hadi, o nagsusugot han sugo nga imo ginpagawas. Pirme nag-aampo hiya nakakatulo ha kada adlaw.” Han pakabati hini han hadi, naguol hiya hin duro ngan gintalinguha niya tubtob han katunod han adlaw hin pamiling hin paagi hin pagtalwas kan Daniel. Niyan binmalik an mga tawo ngadto han hadi ngan nagsiring ha iya, “Maaram ka, Harangdon nga Hadi, nga sumala han mga balaod han mga Mediahanon ngan mga Persiahanon, waray maliliwat nga sugo nga ipinapagawas han hadi.” Sanglit nagsugo an hadi nga kuhaon hi Daniel ngan ilabog ngadto han luong hin mga liyon. Nagsiring hiya kan Daniel, “Talwason ka unta han imo Dyos nga imo dayuday gin-aalagad.” Iginbutang in usa nga bato ha bawbaw han ganggang han luong, ngan ginsilyohan an bato han iya kalugaringon nga hadianon nga silyo ngan han silyo han dumagko nga mga tawo, basi waray makatalwas kan Daniel. Niyan binmalik an hadi ngadto han palasyo ngan waray mahingaturog ha bug-os nga gab-i, waray kumaon, ngan waray makig-urosa hin kalipay. Dida han pagkamaagahon, binmangon an hadi ngan nagdagmit ngadto han luong. Han pag-abot niya ngadto, ginmoliat hiya ha kabaraka, “Daniel nga surugoon han buhi nga Dyos! Nakatalwas ba ha imo tikang han mga liyon an Dyos nga imo dayuday gin-aalagad?” Binmaton hi Daniel, “Mabuhi ka unta ha kadayonan, Harangdon nga Hadi! Ginsugo han Dyos an iya anghel hin pagsagpo han mga baba han mga liyon, basi diri ako nira pagdaoton. Ginbuhat ini han Dyos kay sayod hiya nga waray ako sala ngan waray ako makasayop ha imo, Harangdon nga Hadi.” Duro gud an kalipay han hadi ngan nagsugo hiya nga kuhaon hi Daniel tikang han luong. Sanglit ira ginkuha hiya ngan hinkit-an nira nga waray gud hiya maano, kay sinmarig hiya han Dyos. Niyan nagsugo an hadi nga pagdakpon an ngatanan nga mga tawo nga nagsumbong kan Daniel, ngan iginpalabog hira ngadto han luong hin mga liyon, upod an ira kaasaw-an ngan mga anak. Han waray pa hira aabot ngadto ha ubos, ginsalo hira han mga liyon ngan ginhunothunot hira ngan ginrumok an ngatanan nira nga mga tul-an. Niyan nagsurat hi Hadi Dario ngadto han mga tawo han ngatanan nga kanasoran ngan mga pinulongan dinhe ha tuna: “An kalinaw maada ha iyo! Nagsusugo ako nga ha bug-os ko nga ginhadian kinahanglan mahadlok ngan magtahod an ngatanan han Dyos ni Daniel. “Buhi hiya nga Dyos, ngan maghahadi hiya ha kadayonan. Diri gud mabubungkag an iya ginhadian, ngan diri gud matatapos an iya gahom. Nagtatalwas ngan nagbabawi hiya; nagbubuhat hiya hin mga urosahon ngan mga milagro didto ha langit ngan dinhe ha tuna. Gintalwas niya ha kamatayon hi Daniel tikang han mga liyon.” Nagmainuswagon hi Daniel dida han panahon han paghadi ni Dario ngan han paghadi ni Ciro nga Persiahanon. Dida han syahan nga tuig nga paghadi ni Belsasar han Babilonia, nag-inop ako ngan hinkit-an ko in usa nga panan-awon ha gab-i. Iginsurat ko an inop ngan amo ini an susumaton han akon hinkit-an hito nga gab-i: Nakita ko nga an kalalawdan ginpupurupuspos han upat nga kahanginan. Inmulbo in upat nga dagko nga mga mananap tikang han kalalawdan, nga an kada usa lain han iba. An syahan sugad hin liyon pagkit-on, kundi may-ada mga pako nga sugad hin kanan agila. Nakita ko nga napunggot an mga pako hini. Gin-alsa an mananap ngan ginpatukdaw sugad hin tawo. Niyan gintagan ini hin hunahuna hin tawo. An ikaduha nga mananap sugad hin uso pagkit-on nga natukdaw ha iya mangorhe nga mga tiil. Nagbabanga ini hin tulo nga mga gusok, ngan ginsiring ini hin usa nga tingog, “Hala, pagpatakas hinpagkaon hin karne!” Kahuman hini nakita ko liwat in lain nga mananap. Sugad ini hin leyopardo pagkit-on, kundi may upat nga mga pako dida han iya bungkog, nga sugad han mga pako hin tamsi, ngan may niya upat nga mga ulo. Gintagan ini hiya hin gahom. Han pagpapas hini, nakita ko liwat in ikaupat nga mananap. Makusog, makalilisang, ngan makaharadlok ini. Ginrumok hini pinaagi han iya dagko nga mga ngipon nga puthaw an mga nadaog niya ngan iya pa hira gintamaktamakan. Lain gud ini han iba nga mga mananap; may-ada ini napulo nga mga sungay. Samtang nakita ako han mga sungay, inmulbo in usa nga gutiay nga sungay dida han iba nga mga sungay. Tungod han iya pag-ulbo nagabot in tulo han mga sungay nga nakada na ngadaan. Ini nga sungay may-ada mga mata hin tawo ngan hin baba nga naparayaw hin paghinambog. Samtang nagkikinita ako, iginpahimutang in mga trono. Linmingkod dida han usa han mga trono an Usa nga Daan Buhi tikang pa ha tinikangan. An iya panapton nabusag sugad hin gapas ngan an iya buhok lubos kabusag sugad hin barahibo hin karnero. Naglalahinggab hin kalayo an iya trono nga natungtong dida hin naglalaga nga mga kaliding, ngan nag-aawas tikang han trono in usa nga sapa hin kalayo. Nakadto in yinukotyukot nga mga tawo nga nag-alagad ha iya ngan naninindog ha atubangan niya in makalilisang kadamo nga mga tawo. Nagtikang an paghukom ngan ginbuklad an mga basahan. Samtang nagkikinita ako, hinbatian ko pa an gutiay nga sungay nga naghihinambog ngan naparayaw. Waray kaiha, ginpatay an ikaupat nga mananap ngan iginlabog an lawas hini ngadto han kalayo ngan naugtang ini. Ginkuhaan han ira gahom an iba nga mga mananap, kundi gintugotan hira nga mabuhi pa hira sulod hin inigoan nga panahon. Dida hini nga panan-awon ha gab-i, may-ada usa nga sugad hin tawo pagkit-on. Nagtitipakanhi hiya ha akon, ngan napuputos hiya hin mga dampog. Kinmadto hiya han Usa nga Daan Buhi tikang pa ha tinikangan ngan iginpakilala hiya. Gintagan hiya hin pagburot-on, kadungganan, ngan hadianon nga gahom, basi makag-alagad ha iya an katawhan han ngatanan nga kanasoran ngan mga pinulongan. Magpapadayon hin waray kataposan an iya pagburot-an ngan diri gud matatapos an iya ginhadian. Nakapahadlok ha akon an mga panan-awon nga akon hinkit-an nakahatag ha akon hin kahadlok ug kabaraka. Gindaop ko an usa hadton mga natindog didto, ngan ginhangyo ko nga igsaysay niya ini ngatanan. Sanglit iginsumat niya ha akon an kahulogan. Nagsiring hiya, “Ini nga upat nga dagko nga mga mananap amo an upat nga mga ginhadian nga napakita dinhe ha tuna. Kundi makarawat hin hadianon nga gahom an katawhan han Gilalabawi nga Dyos ngan titipigan ini nira ha dayon nga katuigan.” Niyan karuyag ko nga mahibaro pa ako mahitungod han ikaupat nga mananap nga diri sugad han iba—an makangingirhat nga mananap nga nagdugmok han iya mga nadaog pinaagi han bronse nga mga kulo ngan puthaw nga mga ngipon hini ngan kahuman gintamaktamakan niya. Ngan karuyag ko pa mahibaro mahitungod han napulo nga mga sungay dida han ulo hini ngan han sungay nga inmulbo ngan nakagabot han tulo nga mga sungay. May-ada ini nga sungay mga mata ngan hin baba nga naparayaw hin paghinambog. Labaw ini han iba hin kamakangingirhat. Samtang nagkikinita ako, nakig-away han katawhan han Dyos ito nga sungay ngan gindaog hira. Niyan inmabot an usa nga daan buhi tikang pa ha tinikangan ngan naghukom hiya dapig han katawhan han Gilalabawi nga Dyos. Inmabot na an panahon nga makarawat an katawhan han Dyos hin hadianon nga gahom. Amo ini an pagsaysay nga iginhatag ha akon: “An ikaupat nga mananap amo an ikaupat nga ginhadian nga makikita dinhe ha tuna ngan lain ini han iba nga mga ginhadian. Dudugmokon hini ngan pagtatamaktamakan an bug-os nga tuna. An napulo nga mga sungay amo an napulo nga kahadian nga maghahadi hito nga ginhadian. Niyan mapakita in lain nga hadi; iba hiya hin duro han una nga mga hadi, ngan pupukanon niya an tulo nga mga hadi. Magyayakan hiya kontra han Gilalabawi nga Dyos ngan pagraraogdaogon niya an katawhan han Dyos. Tatalinguhaon niya hin pagliwan han mga balaod han ira tuluohan ngan mga pyesta, ngan maiilarom han iya gahom an katawhan han Dyos sulod hin tulo ug tunga ka tuig. Niyan ihahatag an paghukom han langitnon nga hukmanan. Kukuhaon an iya gahom, ngan pupuohon hiya. Ighahatag ngadto han katawhan han Gilalabawi nga Dyos an kusog ngan pagkagamhanan han ngatanan nga mga ginhadian dinhe ha tuna. Diri gud matatapos an ira hadianon nga gahom, ngan mag-aalagad ngan magsusugot ha ira an ngatanan nga mga punoan dinhe ha tuna.” Amo ini an kataposan han susumaton. Tungod hin dako nga akon kahadlok ginduas ako, kundi ginhilom ko la an ngatanan. Dida han ikatulo ka tuig nga paghadi ni Belsasar, hinkit-an ko in ikaduha nga panan-awon. Dida han panan-awon tigda la nga hinsabtan ko nga nakadto na ako han pinaderan nga syudad han Susa, didto han lalawigan han Elam. Natindog ako ha ligid han Salog Ulai, ngan didto ha ligid han salog hinkit-an ko in usa nga lalaki nga karnero nga may duduha nga higlaba nga mga sungay, nga hiruhilaba ngan barubag-o pa an usa hini nga mga sungay. Ginkinitaan ko an lalaki nga karnero nga nagsusungay tipakatundan, tipaamihanan, ngan tipatimogan. Waray mananap nga nakakapugong ha iya o nakakalikay han iya gahom. Ginbuhat niya an iya karuyag ngan pinmarayaw hiya han iya kalugaringon. Han ginpapainoino ko kon ano an kahulogan hini, inmabot in kanding nga lalaki nga nagdadagmit tikang ha katundan, nga duro hin kamalaksi nga natukal ha tuna an iya mga tiil. May-ada niya usa nga dako nga sungay ha butnga han iya mga mata. Nagtipakadto hiya han lalaki nga karnero nga hinkit-an ko nga natindog ha ligid han salog, ngan dinasmagan ini niya han bug-os niya nga kusog. Ginkinitaan ko hiya nga iya sinusulong an lalaki nga karnero. Duro gud an iya kasina nga iya ginbanggaan an lalaki nga karnero ngan ginbari an duha nga mga sungay hini. Waray kusog hin pag-ato an lalaki nga karnero. Nahilabog hiya ngadto han tuna ngan gintamaktamakan, ngan waray gud may nakabulig ha iya. Dinmugang an kanding hin pagparayaw, kundi han gamhanan na gud hiya, nabari an iya sungay. Liwan hini nga sungay inmulbo in upat nga dagko nga mga sungay nga naatubang han upat nga mga hangin. Tikang han usa hini nga upat nga mga sungay, tinmurok in usa nga gutiay nga sungay kanay gahom nagtipakadto ha timogan ngan ha sinirangan, ngan tipakadto han Ginsaad nga Tuna. Nagmakusog ini hin pagsulong han kagamhanan han langit, han kabiton-an ngahaw, ngan iginlabog hini ngadto han tuna in pipira han mga bitoon ngan gintamaktamakan ini niya. Inatohan ngani hini an Prinsipe han langitnon nga kasondalohan, ginpahunong an ikinaadlaw nga mga halad nga tinubod ngadto han Prinsipe, ngan ginruba an Templo. Nagpakasala didto an mga tawo, ngan waray lugod maghalad han angay nga ikinaadlaw nga mga halad nga tinubod, ngan iginsalikway nira an matuod nga tuluohan. Nagmainuswagon an sungay ha ngatanan nga iya ginbuhat. Niyan hinbatian ko in usa nga anghel nga napakiana hin lain nga anghel, “Tubtob san-o an pagpadayon hini nga mga butang nga hinkit-an dida han panan-awon? Tubtob san-o an pagsaliwan hin makaharadlok nga sala han ikinaadlaw nga mga halad nga tinubod? Tubtob san-o an pagtinamaktamaki han kagamhanan han langit ngan han Templo?” Hinbatian ko nga binmaton an lain nga anghel, “Magpapadayon ini sulod hin 1,150 ka adlaw, diin diri na ighahalad an ikinagab-i ngan ikinaaga nga mga halad nga tinubod. Katapos hini pagpapahiulion an Templo.” Nagtitinguha ako hin pagsabot han kahulogan han panan-awon, nga tigda la nga may tinmindog ha akon atubangan. Hinbatian ko in usa nga tingog tikang ha igbaw han Salog han Ulai, “Gabriel, igsaysay ha iya an kahulogan han iya hinkit-an.” Inmabot hi Gabriel ngan tinmindog tupad ha akon, ngan nahadlok ako hin duro nga natumba ako ha tuna. Nagsiring hiya ha akon, “Anak hin tawo, sabota an kahulogan. An panan-awon may labot han kataposan han kalibutan.” Han nagyayakan hiya natumba ako ha tuna, nga nawad-an ako hin sarabotan. Kundi kinaptan ako niya, ginpatindog ako, ngan nagsiring, “Iginpapakita ko ha imo an dadangatan tungod han kasina han Dyos. An panan-awon naghihinabe mahitungod han kataposan han panahon. “An lalaki nga karnero nga imo hinkit-an, nga may-ada duha nga mga sungay, natindog han mga ginhadian han Media ug Persia. Natindog han ginhadian han Grecia an kanding nga lalaki, ngan an dako nga sungay nga nabubutnga han iya mga mata amo an syahan nga hadi. An upat nga mga sungay nga inmulbo han kabari han syahan nga sungay, natindog han upat nga mga ginhadian nga magkakabahinbahin tikang hito nga nasod ngan diri masusugad kamakusog han syahan nga ginhadian. “Kon hirani na an kataposan hito nga mga ginhadian, ngan nagmaraot na gud hira nga kinahanglan na hira pagkastigohon, magkakamay-ada hadi nga matig-a an ulo, mapintas, ngan malimbong. Magmamakusog hiya—kundi diri pinaagi han iya kalugaringon nga gahom. Makalilisang an iya pagbubuhaton hin pagbungkag, ngan magmamainuswagon hiya ha ngatanan nga iya pagbubuhaton. Pagbubungkagon niya in gamhanan nga mga tawo ngan an kalugaringon nga katawhan han Dyos. Tungod nga malimbong hiya, magmamainuswagon hiya dida han iya malimbongon nga paagi. Maparayaw hiya ngan pagpupuohon niya hin tigda in damo nga mga tawo. Iya pa ngani aatohan an Labi Kagamhanan nga Hadi han ngatanan, kundi papatayon liwat hiya nga diri gagamitan hin bisan ano nga gahom hin tawo. Matutuman ini nga panan-awon mahitungod han ikinagab-i ngan ikinaaga nga mga halad nga tinubod nga iginsaysay ha imo. Kundi tagoa la ini yana, kay maiha pa man ini atuman.” Naguol ngan nasakit ako sulod hin pira ka adlaw. Niyan binmuhat ako ngan binmalik ngadto han buruhaton nga iginhatag ha akon han hadi, kundi nagupong ako han panan-awon ngan waray gud ako makasabot hini. Naghadi han ginhadian han Babilonia hi Dario nga Mediahanon, nga anak ni Asuero. Dida han syahan nga tuig han iya paghadi, nag-aram ako han baraan nga kasuratan ngan namalandong ako mahitungod han 70 ka tuig nga magpapabilin hin kagun-ob an Jerusalem sumala han iginsumat han Ginoo ngadto kan manaragna Jeremias. Ngan nag-ampo ako hin kinasingkasing ngadto han Ginoo nga Dyos nga nakimalooy ako ha iya, nga nagpuasa ako, nagbado hin sako, ngan naglingkod ako dida hin mga agbon. Nag-ampo ako ngadto han Ginoo nga akon Dyos ngan iginkompisal ko an mga sala han akon katawhan. Nagsiring ako, “O Ginoo nga Dyos, gamhanan ka nga Dyos ngan nagpapasidungog kami ha imo. Matinumanon ka han imo ginsaaran ngan nagpapakita ka hin dayuday nga paghigugma ngadto hadton mga nahigugma ha imo ngan nagbubuhat han imo sugo. “Nakasala kami, nagin maraot kami, ngan nagbuhat kami hin kasaypanan. Iginsalikway namon an imo iginsugo ha amon ngan tinalikdan namon an iginpakita mo ha amon nga matadong. Waray kami mamati han imo mga surugoon nga mga manaragna nga nagyakan ha imo ngaran ngadto han amon kahadian, amon mga punoan, amon kaapoy-apoyan, ngan amon bug-os nga nasod. Dayuday ka, Ginoo, nagbubuhat han matadong, kundi dayuday namon ginpapakaalohan an amon kalugaringon. Matuod ini nga ginbuhat ini namon ngatanan nga nag-uokoy didto ha Juda ngan didto ha Jerusalem ngan han ngatanan nga mga Israelita nga imo ginpasarang didto han mga nasod nga higrani ngan higrayo, kay waray hira magmatinumanon ha imo. Nakasala ha imo, O Ginoo, makaarawod an ginbuhat han amon kahadian, amon mga punoan, ngan amon kaapoy-apoyan. Maloloy-on ngan mapinasayloon ka bisan kon sinmupil kami ha imo. Waray kami mamati ha imo, O Ginoo nga amon Dyos, han pagsidnga mo ha amon nga mag-ukoy kami hin kinabuhi subay han mga balaod nga iginhatag mo ha amon pinaagi han imo mga surugoon nga mga manaragna. Ginsupak han bug-os nga Israel an imo mga balaod ngan dinmiri hin pamati han imo mga pulong. Nakasala kami ha imo, sanglit gindad-an mo kami han mga panhimaraot nga nahisurat dida han Balaod ni Moises nga imo surugoon. Gintuman mo an imo iginsiring ha amon ngan ha amon mga punoan. Ginkastigo mo an Jerusalem hin labaw kamasigpit kay han bisan ano nga syudad dinhe ha tuna ngan iginhatag mo ha amon an ngatanan nga kastigo nga iginsaysay dida han Balaod ni Moises. Kundi bisan yana, O Ginoo nga amon Dyos, waray kami magtalinguha hin pagpahalipay ha imo pinaagi hin pagbaya han amon mga sala o pagsunod han imo kamatuoran. Andam ka na hin pagkastigo ha amon, O Ginoo nga amon Dyos, ngan ginbuhat mo ini kay dayuday ka nagbubuhat han matadong, ngan waray kami mamati ha imo. “O Ginoo nga amon Dyos, iginpakita mo an imo gahom pinaagi han pagpagawas mo han imo katawhan tikang han Ehipto, ngan hinunumdoman pa an imo gahom. Nakasala kami; nakasayop kami. Ginpanalipdan mo kami hadto pa nga panahon, sanglit ayaw na gad kasinahi an Jerusalem. Imo ini syudad nga imo baraan nga pungtod. Gintatamay an Jerusalem ngan an imo katawhan han ngatanan nga mga tawo han higrani nga kanasoran tungod han amon mga sala ngan han karat-an nga ginbuhat han amon kaapoy-apoyan. O Dyos, pamatii an akon pag-ampo ngan pakimalooy ha imo. Ipahiuli an imo Templo nga naruba; ipahiuli ini basi kumilala an ngatanan nga amo ka an Dyos. Pamatii kami, O Dyos; tan-awa kami ngan kitaa an amon kakurian ngan an gin-aantos han syudad nga nagdadara han imo ngaran. Nag-aampo kami ha imo kay maloloy-on ka, diri tungod nga nagbuhat kami hin matadong. O Ginoo, pamatii kami. O Ginoo, pasayloa kami. O Ginoo, pamatii kami ngan buhat na gud! Ayaw na paglangan basi kumilala an ngatanan nga amo ka an Dyos! Imo ini nga syudad ngan ini nga katawhan.” Nagpadayon ako hin pag-ampo nga nagkokompisal han akon mga sala ngan han mga sala han akon katawhan nga Israel ngan nakikimalooy han Ginoo nga akon Dyos nga ipahiuli an iya baraan nga Templo. Samtang nag-aampo ako, inmabot hi Gabriel nga akon hinkit-an didto han akon una nga panan-awon, nga nalupad tipaubos ngadto han dapit han akon hinmumutangan. Takna adto hin paghalad han ikinagab-i nga halad nga tinubod. Nagsiring hiya, “Daniel, kinmanhi ako hin pagbulig ha imo nga makasabot ka han panagna. Han pagtikang mo hin pakimalooy han Dyos, pinamatian ka niya. Hinihigugma ka niya sanglit kinmanhi ako hin pagsumat ha imo han baton. Sanglit pamati hin maupay samtang igsasaysay ko an panan-awon. “Pito ka tag 70 ka tuig an kaiha han panahon nga igintalaan han Dyos hin pagtalwas han iyo katawhan ngan han iyo baraan nga syudad tikang han sala ug karat-an. Pasasayloon an sala ngan pagtitindogon an waray kataposan nga katadongan, basi matuman an panan-awon ngan an panagna, ngan ighahalad na liwat an baraan nga Templo. Tigamni ngan sabta ini: tikang han paghataga han sugo hin pagtindog hin utro han Jerusalem ngada han pag-abot han pangulo nga pinili han Dyos, malabay in pito ka tag pito ka tuig. Pagtitindogon hin utro an Jerusalem nga may kakalsadahan ngan magrig-on nga mga panalipdanan, ngan matindog ini sulod hin pito ka tag 62 ka tuig, kundi magigin panahon ini hin kasamokan. Ngan dida han katapos hito nga panahon papatayon hin diri matadong an pangulo nga pinili han Dyos. Pagbubungkagon an syudad ngan an Templo han masulong nga kasondalohan hin usa nga gamhanan nga punoan. Maabot an kataposan sugad hin baha nga nagdadara han araway ug kabungkagan nga igin-andam han Dyos. Magkakamay-ada marig-on nga ginkatangdoan ito nga punoan ngan hin damo nga katawhan sulod hin pito ka tuig, ngan kon lumabay na an katunga hini nga panahon, tataposon niya an mga halad nga tinubod ngan mga halad. Ibubutang an Makaharadlok nga Taran-awon didto han gihihitaasi nga dapit han Templo ngan magpapabilin ini didto tubtob nga an nagbutang hini abotan han kataposan nga gin-andam han Dyos para ha iya.” Dida han ikatulo ka tuig nga paghadi ni Ciro han Persia, iginpadayag in usa nga mensahe ngadto kan Daniel nga ginngaranan liwat kan Beltsasar. Matuod an mensahe kundi makuri hin duro masabot. Iginsaysay ini ha iya dida hin usa nga panan-awon. Dida hito nga panahon nagmasulob-on ako sulod hin tulo ka simana. Waray ako kumaon hin marasa nga pagkaon o hin bisan ano nga karne, waray uminom hin bino o maghiso hin lana ngan magsudlay han akon buhok ngada han katapos han tulo ka simana. Dida han ika 24 ka adlaw han syahan nga bulan han tuig, natindog ako dida han pangpang han dako nga Salog Tigris. Hinmangad ako ngan hinkit-an ko in tawo nga nakakasul-ot hin lino nga panapton ngan hin bakos hin puraw nga bulawan. Masilaw an iya lawas sugad hin usa nga alahas. Sugad hin kikidlat an kamapawa han iya nawong, ngan an iya mga mata naglalaga nga kalayo. An iya mga butkon ngan mga bitiis masilaw sugad hin pinainggat nga bronse, ngan an iya tingog sugad han aringasa hin damo nga mga tawo. Ako la an nakakita han panan-awon. Waray makakita hin bisan ano an mga tawo nga akon kaupod, kundi nahadlok hira hin duro ngan nagdadlagan hira ngan nanago. Ira ako ginbayaan nga nag-usaan, samtang nagkikinita pa ako hini nga urosahon nga panan-awon. Nawarayan ako hin kusog ngan nabalhin gud an akon nawong nga waray na gud makakakilala ha akon. Han paghibatii ko han iya tingog, natumba ako ha tuna ngan nawad-an ako hin sarabotan, ngan nakukulob ako ha tuna. Niyan kinaptan ako hin usa nga kamot ngan gin-alsa ako ha akon mga kamot ngan mga tuhod, nga nangungurog pa ngani ako. Nagsiring ha akon an anghel, “Daniel, hinihigugma ka han Dyos. Tindog ngan pamatii hin maupay an akon igsisiring ha imo. Ginsugo ako nganhi ha imo.” Han pagsiring niya hini, tinmindog ako nga nangungurog pa. Niyan nagsiring hiya, “Daniel, ayaw kahadlok. Pinamatian han Dyos an imo mga pag-ampo tikang pa han syahan nga adlaw han imo pakahunahuna hin pagpaubos basi makasabot ka han panan-awon. Kinmanhi ako sugad nga baton han imo pag-ampo. Inatohan ako han anghel nga puno han ginhadian han Persia sulod hin 21 ka adlaw. Niyan inmabot hi Miguel nga usa han labaw nga mga anghel hin pagbulig ha akon, kay ginbayaan ako nga nag-uusaan didto ha Persia. Kinmanhi ako hin pagpasabot ha imo han mahinanabo han imo mga tawo ha tiarabot nga panahon. Panan-awon ini hiunong han tiarabot nga panahon.” Han kahuman niya pagyakan, tinmamod ako ha tuna nga waray ako makayakan. Niyan igin-unat han anghel nga sugad hin tawo pagkit-on an iya kamot ngan ginkamkam an akon mga im-im. Nagsiring ako ha iya, “Nakakapaluya hin duro ha akon ini nga panan-awon ngan kinakadal ako hin kahadlok. Sugad ako hin usa nga oripon nga natindog ha atubangan han iya agaron. Uunanhon ko hin paghimangraw ha imo? Waray ko na kusog o ginhawa nga nahisalin dinhe ha akon.” Iya na liwat ako kinaptan ngan nakapadasig ini ha akon. Nagsiring hiya, “Hinihigugma ka han Dyos, sanglit pagmakusog ngan ayaw kahadlok.” Han pakasiring niya hini, inabat ko nga nahibalik an akon kusog ngan sinmiring ako, “Sumati ako han imo igyayakan, kay nakahatag ka ha akon hin kadasig.” Hiya an may katungod hin pagbulig ngan pagpanalipod ha akon. Ngan matuod an akon igsisiring ha imo yana.” Nagsiring an anghel, “Tulo pa nga mga hadi an maghahadi han Persia, nga susundan hin ikaupat nga malabaw pa hin kariko kay han ngatanan ha ira. Ngan kon magamhanan ngan mariko na gud hiya, aayaton niya an ginhadian han Grecia. “Niyan mapakita in usa nga gamhanan nga hadi. Maghahadi hiya hin usa nga hiluag nga ginhadian ngan pagbubuhaton niya an iya karuyag. Kundi dida ha pungkay han iya gahom, mabubungkag an iya ginhadian ngan mauupat ka bahin ini. Masaliwan ha iya in kahadian nga diri niya tulin, kundi diri gud ini hira gamhanan sugad ha iya. “Magmamakusog an hadi han Ehipto. Kundi magmamakurukusog kay ha iya in usa han iya mga heneral ngan maghahadi hiya hin usa nga darudako nga ginhadian. Katapos hin pira ka tuig an hadi han Ehipto makikigsabot han hadi han Siria ngan ihahatag an iya anak nga babaye hin pagpaasawa ha iya. Kundi diri mag-iiha ini nga ginkasabotan, ngan pamamatayon ngatanan an gin-asawa nga anak nga babaye, an iya bana, an iya anak, ngan an mga surugoon nga inmupod ha iya. Diri maiha katapos hini mahihimo nga hadi in usa han iya mga kaurupdan. Susulongon niya an kasondalohan han hadi han Siria, susudlon an ira pinadig-on nga mga kota, ngan mabibihag hira. Ibabalik niya ngadto ha Ehipto an mga ladawan han ira kadiyosan ngan an mga higamit nga bulawan ug salapi nga iginhalad para hito nga kadiyosan. Katapos hin pira ka tuig nga kalinaw, an hadi han Siria masulong han Ehipto, kundi mapipirit hiya hin pagbalik ngadto han iya kalugaringon nga tuna. “Mag-aandam hin pakig-away an mga anak nga kalalaken-an han hadi han Siria ngan magtitirok hin damo hin duro nga kasondalohan. Masulong an usa ha ira sugad hin baha ngan susulongon in usa nga pinadig-on nga kota hin kaaway. Ha iya kasina an hadi han Ehipto makikiaway han hadi han Siria ngan bibihagon an iya damo nga kasondalohan. Maparayaw an hadi han Ehipto tungod han iya pagdarag-an ngan tungod han damo nga mga sondalo nga iya pinanmatay, kundi diri hiya magpapadayon hin pagkamadaogon. “Mauli an hadi han Siria ngan magtitirok hin darudamo pa nga kasondalohan kay han una. Ha pag-abot han angay nga panahon, mabalik hiya upod in damo ngan sangkap gud nga kasondalohan. Niyan damo nga mga tawo in makontra han hadi han Ehipto. Ngan masupil in magpintas nga mga tawo han imo nasod, Daniel, tungod hin panan-awon nga ira hinkit-an, kundi diri hira magdadaog. Sanglit masulong an hadi han Siria han pinaderan nga syudad ngan mabibihag ini nira. Diri magpapadayon hin pakig-away an mga sondalo han Ehipto. Bisan an gimamaupayi ha ira mawawaray igo nga kusog. Bubuhaton ha ira han nasulong nga hadi han Siria sugad han iya karuyag ngan waray gud makakapugong ha iya. Matindog hiya didto han Ginsaad nga Tuna ngan masasakop gud ini han iya gahom. “Maglalarang an hadi han Siria hin pagsulong hin pagsakop hin katunaan, ngan magamit hiya han iya bug-os nga kasondalohan. Niyan, basi mabungkag an ginhadian han iya kaaway, makikigsabot hiya han iya kaaway ngan ihahatag hin pakig-asawa an iya anak nga babaye; kundi diri magmamainuswagon an iya larang. Katapos hito susulongon niya an mga nasod ha ligid han dagat ngan sasakopon niya an kadam-an hini. Kundi pipirdehon hiya hin usa nga langyaw nga pangulo ngan matatapos an iya kaparayawnon; maumban gud ngada ha iya an kaparayawnon han hadi han Siria. Mabalik an hadi ngadto han mga pinarig-on nga mga kota han iya kalugaringon nga tuna, kundi pipirdehon hiya, ngan amo ini an kataposan niya. “Sasaliwanan hiya hin lain nga hadi nga magpapadara hin usa nga opisyal nga magtatalumpigos han mga tawo pinaagi hin mga buhis basi magdamo an manggad han iya ginhadian. Diri mag-iiha papatayon ito nga hadi, kundi diri ha atubangan han mga tawo ngan diri ha pag-awayan.” Nagpadayon hin pagsaysay an anghel: “An masunod nga hadi han Siria amo in usa nga maraot nga tawo nga waray katungod hin paghadi, kundi maabot hiya hin diri pamumulaton ngan aagawon an gahom pinaagi hin limbong. Paiiwason ngan pupuohon an bisan hin-o nga naato ha iya, bisan pa an Labaw nga Padi han Dyos. Pinaagi hin mga pakigsabot, paglilimbongan niya an iba nga kanasoran, ngan magtitikakusog hiya, bisan kon gutiay la nga nasod an iya ginhahadian. Susulongon niya hin kalit in usa nga riko nga lalawigan ngan bubuhaton niya in mga butang nga waray pa gud pagbuhata han iya kaapoy-apoyan. Niyan pagbabahinbahinon niya dida han iya mga ginsakopan an mga butang ngan mga hiagi nga iya naagaw ha pag-awayan. Maglalarang hiya hin pagsulong hin pinadig-on nga mga kota, kundi diri mag-iiha matatapos an iya panahon. “Maniniguro hiya hin pagtukod hin dako nga hugpo hin kasondalohan basi sulongon niya an hadi han Ehipto nga mag-aandam hin pagbulos upod in dako ngan makusog nga hugpo hin kasondalohan. Kundi paglilimbongan an hadi han Ehipto ngan diri hiya magdadaog. Pagdadaoton hiya an iya gisusuoki nga mga magsaragdon amo la ngahaw an magpupukan ha iya. Pamamatayon in damo niya nga mga sondalo, ngan pupuohon an iya kasondalohan. Niyan magsasaro an duha nga mga hadi dida hin usa nga lamesa, kundi magraot an ira mga tuyo ngan maggigipabuwabuwa hira. Diri nira maaangkon an ira karuyag, kay waray pa umabot an panahon para hini. Mauli an hadi han Siria ngadto han iya nasod dara an ngatanan nga naagaw ngan iya nabihag, ngan iya gud tatalinguhaon hin pagbungkag han tuluohan han katawhan han Dyos. Pagbubuhaton niya an iya karuyag, ngan katapos, mauli hiya ngadto han iya kalugaringon nga tuna. “Pag-abot han igo nga panahon, susulongon na liwat niya an Ehipto, kundi hini nga takna iba na an mahinanabo. Magkakaabot an mga Romano nga sakay hin mga barko ngan aatohan hiya, ngan mahahadlok hiya. “Niyan mabalik hiya nga puno hin kasina ngan titinguhaon niya hin pagbungkag han tuluohan han katawhan han Dyos. Susundon niya an sagdon hadton mga binmaya hito nga tuluohan. Paghuhugawan han iya mga sondalo an Templo. Pahuhunongon nira an ikinaadlaw nga mga halad nga tinubod, ngan ipapahimutang nira an Makaharadlok nga Taran-awon Pinaagi hin limbong mabulig han hadi adton mga binmaya na han ira tuluohan, kundi mabulos pakiaway adton mga nagsusunod han Dyos. Adton may kinaadman amo an magpapasabot han damo nga mga tawo bisan mamatay hira pinaagi hin espada ug kalayo. An iba ha ira bibihagon ngan priprisohon. Samtang nagpapadayon an panmatay, makarawat an katawhan han Dyos hin gutiay nga tambulig, bisan kon damo in matampo ha ira tungod hin hinalot nga tuyo. Pamamatayon in pipira han mga makinaadmananon nga mga pangulo, kundi tungod hini, malilinisan an katawhan. Magpapadayon ini ngada han pag-abot han kataposan, nga amo an panahon nga igintalaan han Dyos. “Pagbubuhaton han hadi han Siria an iya karuyag. Maghihinambog hiya nga labi kagamhanan hiya kay han bisan hin-o nga diyos, nga larulabaw pa gud hiya bisan han Gilalabawi nga Dyos. Makakahimo hiya hini tubtob han pagkastigoha ha iya han Dyos. Pagbubuhaton han Dyos sumala gud han iya pagbuot. Pagpapabay-an han hadi an diyos nga gin-alagad han iya kaapoy-apoyan, ngan an diyos liwat nga hinihigugma han kababayen-an. Ngani iya pagpapabay-an an ngatanan nga kadiyosan, kay an iya hunahuna nga larulabaw hiya kay han bisan hin-o ha ira. Pagpapasidunggan lugod niya an diyos nga amo an nananalipod han madig-on nga mga kota. Maghahalad hiya hin bulawan, salapi, mga alahas, ngan iba pa nga mahal nga mga regalo ngadto hin usa nga diyos nga waray pa gud pagsingbaha han iya kaapoy-apoyan. Ha pagpanalipod han iya madig-on nga mga kota, magamit hiya hin mga tawo nga nagsisingba hin langyaw nga diyos. Iya tatagan hin dako nga pagpasidungog adton mga nakarawat ha iya nga ira punoan, ibubutang niya hira ha higtaas nga mga katungdanan, ngan tatagan hira hin tuna nga balos ha ira. “Kon harapit na umabot an kataposan nga takna han hadi han Siria, susulongon hiya han hadi han Ehipto, ngan mabulos an hadi han Siria ginamitan han ngatanan niya nga gahom, ngan magamit hiya hin mga karuwahe, mga kabayo, ngan damo nga mga barko. Madasmag hiya hin damo nga mga nasod sugad han makusog nga tubig hin usa nga daralwa. Susulongon ngani niya an Ginsaad nga Tuna ngan pamamatayon niya in makalilisang kadamo nga tawo, kundi makakalikay an mga nasod han Edom, Moab, ngan an nahisalin han Amon. Kon sulongon na niya ito ngatanan nga kanasoran, diri mahigagawas bisan an Ehipto. Kukuhaon niya an kanan Ehipto tinago nga mga manggad nga bulawan, salapi, ngan iba pa nga marahalon nga mga hiagi. Pagsasakopon niya an Libya ug Sudan. Niyan paghahadlokon hiya hin sumat nga tikang ha sinirangan ngan ha amihanan, ngan makikiaway hiya hin mapintas, nga pamamatayon niya in damo nga mga tawo. Iya pa ngani pagtitindogon an dagko nga hadianon nga mga tulda niya, ha katungatungaan han dagat ngan han bukid nga nahimumutangan han Templo. Kundi mapatay hiya nga waray ngani may mabulig ha iya didto.” Nagsiring an anghel nga nakakabado hin lino nga panapton, “Dida hito nga panahon mapakita an dako nga anghel nga hi Miguel nga nagbabantay han imo katawhan. Niyan magkakamay-ada panahon hin mga kasamokan nga labi kamakuri tikang pa han kahimo han kanasoran. Pag-abot hito nga panahon matatalwas an ngatanan nga mga tawo han imo nasod kanay mga ngaran nahisusurat dida han basahon han Dyos. Hadton mga nagkamatay na damo in mababanhaw: may-ada ngadto han dayon nga kinabuhi, ngan an iba na man ngadto han dayon nga kakurian. Adton may kinaadman magmamalamrag sugad han kamapawa han kalangitan. Adton mga nagtututdo hin damo nga mga tawo hin pagbuhat han matadong, masirang ha kadayonan sugad han bitoon nga waray pagkatunod.” Nagsiring hiya ha akon, “Ngan yana, Daniel, tipigi an mga pulong ngan kidyoma an basahan ngan silyohi ini ngada han pag-abot han kataposan han kalibutan. Ha diri pa maabot an kataposan, damo nga mga tawo an magkakarag han ira mga paningkamot hin pag- isinasabotan kon ano an nahinanabo.” Niyan hinkit-an ko in duha ka tawo nga nagkakatukdaw ha ligid hin usa nga salog, an kada usa ha tagsa nga pangpang. Nagpakiana an usa ha ira ngadto han anghel nga natukdaw didto ha iraya nga dapit, “Tubtob san-o katatapos ini nga urosahon nga mga hinabo?” Inalsa han anghel an iya mga kamot ngadto ha langit ngan nagsumpa ha ngaran han Waray Kataposan nga Dyos. Hinbatian ko hiya nga nasiring, “Tubtob ini hin tulo ka tuig ug tunga. Kon matapos na pagpakurii an katawhan han Dyos, manhihinabo na ini ngatanan nga mga butang.” Hinbatian ko an iya iginsiring, kundi waray ako masayod hini. Sanglit pinmakiana ako, “Kundi, uunanhon an pagkatapos hini ngatanan?” Binmaton hiya, “Kinahanglan lumakat ka na, Daniel, kay hihilomon ngan tatagoon ini nga mga pulong ngada han pag-abot han kataposan. Paglilinisan in damo nga mga tawo. Diri makakasabot adton mga magraot, ngan magpapadayon hira hin pagkamaraot; adton mga makinaadmananon la an makakasabot. “Tikang han pagpahunonga han ikinaadlaw nga mga halad nga tinubod, ha aton pa, tikang han panahon han Makaharadlok nga Taran-awon, malabay in 1,290 ka adlaw. Palaran adton mga nagpapabilin nga matinumanon ngada han paglabay hin 1,335 ka adlaw! “Ngan ikaw, Daniel, pagmatinumanon tubtob ha kataposan. Niyan mapatay ka, kundi mababanhaw ka hin pagkarawat han imo balos kon umabot na an kataposan nga panahon.” Amo ini an mensahe nga iginhatag han Ginoo kan Oseas nga anak ni Beeri, han panahon nga mga hadi han Juda hira Oseas, Jotam, Acas, ug Ezequias, ngan hadi han Israel hi Jeroboam nga anak ni Joas. Han syahan nga paghimangraw han Ginoo ngadto ha Israel pinaagi kan Oseas, nagsiring hiya kan Oseas, “Pakadto ngan pangasawa; magmamalingo hiya ha imo ngan sugad man an imo mga anak. Ha sugad nga paagi binayaan ako han akon katawhan ngan naglingo hira ha akon.” Sanglit nangasawa hi Oseas hin babaye nga ginngaranan kan Gomer nga anak ni Diblaim. Han katawo han ira syahan nga anak, usa nga lalake, ginsiring han Ginoo hi Oseas, “Ngarani hiya kan ‘Jezrael,’ kay diri na mag-iiha nga akon kakastigohon an hadi han Israel tungod han mga pamatay nga ginbuhat han iya ginikanan nga hi Jehu didto ha Jezrael. Tataposon ko an paghadi han panimalay ni Jehu. Ngan hito nga panahon bubungkagon ko an gahom han kasondalohan han Israel didto han Kahamub-an han Jezrael.” Nag-anak hi Gomer hin ikaduha, usa nga babaye. Nagsiring kan Oseas an Ginoo, “Ngarani hiya kan ‘Diri Hinigugma’ kay diri ko na hihigugmaon o pasasayloon an katawhan han Israel. Kundi hihigugmaon ko an katawhan han Juda. Ako nga Ginoo nga ira Dyos an magtatalwas ha ira, kundi diri ko ini bubuhaton pinaagi hin away—hin mga espada, o hin mga pana, o hin mga kabayo ngan mga dikabayo.” Han pagkalutasa na ni Gomer han iya anak nga babaye, nagburod na liwat hiya ngan nag-anak hin lalake. Nagsiring kan Oseas an Ginoo, “Ngarani hiya kan ‘Diri-Akon-Katawhan’ kay diri akon katawhan an katawhan han Israel, ngan diri ako ira Dyos.” An katawhan han Israel masusugad han baras han dagat; diri gud ini maiihap o matatakos. Yana nasiring ha ira an Dyos, “Diri kamo akon katawhan,” kundi maabot an adlaw nga masiring hiya ha ira, “Mga anak kamo han buhi nga Dyos!” Mauusa na liwat an katawhan han Juda ngan an katawhan han Israel. Magpipili hira para ha ira hin usa la nga pangulo, ngan magdadamo ngan magmamainuswagon na liwat hira didto han ira tuna. Tinuod, magigin dako nga adlaw an adlaw han Jezrael. Sanglit tawga an imo igkasi Israelita nga “Katawhan-han-Dyos” ngan “Ginhigugma-han-Ginoo!” Mga anak ko, hangyoa an iyo nanay—bisan kon diri ko na hiya asawa ngan diri na ako niya bana. Hangyoa niyo hiya nga undangon na niya an iya panlibog ngan pagkamaraot nga babaye. Kon diri hiya bumali, paghuhuboan ko hiya sugad nga kahubo han iya katawo. Hihimoon ko hiya nga sugad hin mamara ngan punas nga tuna ngan mamamatay hiya hin uhaw. Sanglit pag-aalaron ko hiya hin tunokon nga mga tanaman ngan pagtitindogon ko in pader hin pagulang han iya agian. Lalanaton niya an iya mga hinigugma, kundi diri hiya makakaabot ha ira. Mamimiling hiya ha ira, kundi diri hiya makakaagi ha ira. Niyan masiring hiya, “Mabalik ako ngadto han akon syahan nga bana—mauruupay pa ako hadto kay hito yana.” Diri gud hiya magmamatuod nga amo ako an naghatag ha iya han pagkaon, han bino, han lana hin olibo, ngan han ngatanan nga salapi ug bulawan nga ginamit niya hin pagsingba kan Baal. Sanglit ha panahon han kat-ani babawion ko an akon mga hatag nga tinipasi ug bino, ngan babawion ko an delana ug an lino nga ginhatag ko ha iyo para hin pagpanapton niya. Paghuhuboan ko hiya ha atubangan han iya mga hinigugma ngan waray makakatalwas ha iya tikang han akon gahom. Tataposon ko an ngatanan niya nga mga pagkalipay—an iya tinuig ngan binulan nga mga pyesta ngan an iya mga pagsaurog han Adlaw nga Iparahuway—an ngatanan niya nga mga katirok hin pag-ampo. Pupuohon ko an iya mga tanom nga ubas ngan an iya mga kahoy nga igos, nga siring niya iginhatag ha iya han iya mga hinigugma tungod han iya pag-alagad ha ira. Hihimoon ko nga kamingawan an iya mga urubasan ngan tanaman hin mga bumurunga nga kakahoyan; pupuohon ini han ihalas nga kamanampan. Kakastigohon ko hiya tungod han mga panahon nga hinngalimtan ako niya, han pagtubod niya hin insyenso ngadto kan Baal ngan han pagsabong niya hin mga alahas basi mahugay niya an iya mga hinigugma. Ginyakan ini han Ginoo. Sanglit dadad-on ko na liwat hiya ngadto han kamingawan; didto lulukmayon ko hiya hin mga pulong hin paghigugma. Ig-uuli ko ha iya an iya mga urubasan ngan hihimoon ko nga aragian hin paglaom an Kahamub-an hin Kakurian. Mabaton hiya ha akon didto sugad han iya pagbaton han batan-on pa hiya, han pag-abot niya tikang ha Ehipto. Niyan tatawgon na liwat ako niya nga iya bana—diri na gud ako niya tatawgon nga iya Baal. Diri ko na gud hiya tutugotan hin paghimangraw han ngaran ni Baal. Hito nga panahon maghihimo ako hin ginsaaran han ngatanan nga ihalas nga kamanampan ug katamsihan, basi diri na nira paglabtan an akon katawhan. Kukuhaon ko liwat tikang han tuna an ngatanan nga mga hinganiban hin away, an ngatanan nga mga espada ngan mga pana, ngan pauukyon ko an akon katawhan ha kalinaw ngan waray kataragman. Israel, hihimoon ko ikaw nga akon asawa; diri na ako maglilingo ngan magbibinuwa ha imo. Ipapakita ko ha imo an dayuday nga paghigugma ngan pagkalooy, ngan aangkonon ko ikaw ha kadayonan. Pagtutumanon ko an akon saad ngan aangkonon ko ikaw, ngan makilala ka ha akon nga imo Ginoo. Ipapahimutang ko dida han tuna an akon katawhan ngan tatalinguhaon ko nga magmainuswagon hira. Hihigugmaon ko adton mga gintawag nga “Diri Hinigugma.” Ngan adton mga gintawag nga “Diri-Akon-Katawhan” sisidngon ko, “Kamo an akon katawhan.” Ngan mabaton hira, “Ikaw an amon Dyos.” Nagsiring ha akon an Ginoo, “Pakadto na liwat ngan higugmaa in babaye nga nanlilibog hin usa nga hinigugma. Kinahanglan higugmaon mo hiya sugad nga hinihigugma ko pa an katawhan han Israel, bisan kon napakadto hira hin iba nga kadiyosan ngan naruruyag makakuha hin mga pasas nga iginhalad ngadto hin mga diyosdiyos.” Sanglit ginpalit ko hiya hin 15 ka bug-os nga salapi ngan mga tulo ka bakid nga sebada. Ginsiring ko hiya nga kinahanglan maghulat hiya ha akon hin maiha nga panahon ngan bayaan na niya an maraot nga kinabuhi ngan an panlibog; ngan sulod hini nga panahon mahulat ako ha iya. Ha sugad hini nga paagi mag-uokoy an katawhan han Israel hin maiha nga panahon nga waray nira mga hadi o mga pangulo, waray mga halad nga tinubod o baraan nga mga harigi nga bato, waray mga diyosdiyos o mga ladawan nga gagamiton hin pagdiwata. Kundi maabot an panahon nga mabalik na liwat an katawhan han Israel ngadto han Ginoo nga ira Dyos ngan ngadto hin usa nga tulin ni David nga ira hadi. Niyan tatahoron nira tungod hin kahadlok an Ginoo ngan makarawat hira han iya mag-upay nga mga hatag. May sumbong an Ginoo kontra han katawhan nga nag-uokoy dinhe hini nga tuna. Pamati, Israel, han iya igsisiring: “Waray pagkamatinumanon o paghigugma dinhe ha tuna, ngan diri ako kinikilala nga Dyos han katawhan. Nagsasaad hira ngan diri nira gintutuman ini; nagbibinuwa hira, nanmamatay, nangangawat, ngan nanlilibog. Nagtitikadamo an mga pagtalapas ngan sunodsunod an panmatay. Sanglit magmamara an tuna ngan magkakamatay an ngatanan nga nag-uokoy dida hini. Magkakamatay an ngatanan nga kamanampan ngan katamsihan, ngan bisan pa an kaisdaan.” Nasiring an Ginoo, “Waray magsumbong o magsaway han mga tawo kay an akon sumbong kontra ha iyo nga kapadian. Adlaw ug gab-i nagsasayop kamo ngan sugad la ha iyo an mga manaragna. Bubungkagon ko an Israel nga iroy niyo. Naghihikaraot an akon katawhan kay diri ako kinikilala nira. Dinmiri kamo nga kapadian hin pagkilala ha akon ngan iginsikway niyo an akon pagturon-an, sanglit iginsisikway ko kamo ngan diri ko kikilalahon nga akon kapadian an iyo mga anak nga kalalaken-an. “Kon tikadamo kamo nga kapadian, nalabis lugod an iyo pakasala kontra ha akon, sanglit hihimoon ko nga kaarawdan an iyo kadungganan. Nagririko kamo tikang han mga sala han akon katawhan, sanglit karuyag niyo nga dumugang an ira pagpinakasala. Mag-aantos kamo hin sugad nga kastigo han kanan katawhan! Kakastigohon ko kamo ngan pababayaron ko kamo han iyo maraot nga binubuhat. Makaon kamo han iyo bahin han mga halad, kundi gugutomon la kamo gihapon. Magsisingba kamo han mga diyosdiyos han kahimungaan basi mag-anak kamo, kundi diri la gihapon kamo mag-aanak, kay binmaya kamo ha akon ha pagsunod hin iba nga kadiyosan.” Nasiring an Ginoo, “An bag-o ngan daan nga bino amo an nag-aagaw han akon katawhan han maupay nira nga pamurubuot! Nangangaro hira hin mga panan-awon tikang hin usa nga sipak nga kahoy! Usa ka sipak hin kahoy an nagsusumat han ira karuyag hibaroan! Binayaan ako nira. Sugad hin babaye nga maraot in dungog, iginhatag nira an ira kalugaringon ngadto hin iba nga kadiyosan. Naghahalad hira hin mga halad nga tinubod didto hin baraan nga mga dapit dida han mga sampaw han bukid ngan nagtutubod hira hin insyenso dida han mga pungtod ha sirong hin higtaas ngan magrampag nga mga kahoy, kay maupay gud sirongan ini! “Tungod hini, nag-aalagad nga mga magraot in dungog an iyo mga anak nga kababayen-an, ngan nanlilibog an iyo mga umagad nga kababayen-an. Kundi diri ko hira kakastigohon tungod hini, kay kamo ngahaw naguupod-upod hin mga kababayen-an nga magraot in dungog han templo, ngan upod ha ira naghahalad kamo hin pagano nga mga halad nga tinubod. Sumala han darahonon, ‘Mapupukan in katawhan nga waray pamurubuot.’ “Bisan kon malingo ha akon kamo nga katawhan han Israel, diri unta makasala an Juda han amo manta nga butang. Ayaw kamo pagsingba didto ha Gilgal o ha Betaben, o pagsaad didto ha ngaran han buhi nga Ginoo. Sugad hin mga mula kamagtig-a an ulo han katawhan han Israel. Uunanhon ko hin pagpakaon ha ira sugad hin mga nati nga karnero didto hin panabsaban? Nalulumay han mga diyosdiyos an katawhan han Israel. Pabay-i nala hira. Katapos pag-ininom hin damo nga bino, nalilipay hira han ira maraot nga dungog, ngan asay nira ginsusunod an kaarawdan kay han kadungganan. Mapapalid hira sugad hin ginhuhuyop hin hangin ngan maaawod hira han ira pagano nga mga halad nga tinubod. “Pamati hini, kamo nga kapadian! Pamati, katawhan han Israel! Pamati, kamo nga mga sakop han panimalay nga hadianon! Angay unta kamo maghukom hin matadong—sanglit paghuhukman kamo! Nahimo kamo nga bitik didto ha Mispa, usa nga pukot nga ginbitad didto ha Bukid Tabor, usa nga hilarom nga luong didto ha Syudad han Akasya, ngan kakastigohon ko kamo ngatanan. Sayod ako han Israel—diri hiya makakatago ha akon. Naglingo hiya ha akon ngan diri angay an iya katawhan hin pagsingba ha akon.” An karat-an nga ginbuhat han katawhan amo an nagpupugong han ira pagbalik ngadto han ira Dyos. Makuri na hira makabul-iw han pagsingba hin mga diyosdiyos ngan diri nira kinikilala an Ginoo. An kamapahitas-on han katawhan han Israel nasinggit kontra ha ira. Nakakapapakdol ngan nakakapatumba ha ira an ira mga sala, ngan natutumba upod ha ira an katawhan han Juda. Gindadara nira an ira mga karnero ngan mga baka ha paghalad nira ngadto han Ginoo sugad nga mga halad nga tinubod, kundi diri ini nakakaupay ha ira. Diri hira makakaagi ha iya kay iya binayaan hira. Ginlingo nira an Ginoo; diri sakop niya an ira mga anak. Sanglit yana ha diri maiha pagpupukanon hira ngan an ira mga tuna. Patungga an mga trompeta didto ha Gabaa! Patungga an mga budyong hin pagpahimatngon didto ha Rama! Igoliat an pakig-away didto ha Betaben! Ngadto ha pag-awayan, mga tawo han Benjamin! Maabot na an adlaw hin pagkastigo ngan mapupukan an Israel. Katawhan han Israel, mahinanabo gud ini! Nasiring an Ginoo, “Nasisina ako kay ginsulong han mga pangulo han Juda an Israel ngan gintikas an iya tuna. Sanglit ihuhuwad ko ha ira in kastigo sugad hin baha. Nag-aantos hin pagraogdaoga an Israel; nawad-an hiya han iya kalugaringon nga tuna kay nagpirit hiya hin pangaro hin bulig tikang hadton waray sadang mahatag nga bulig. Pupukanon ko an Israel ngan pupuohon ko an katawhan han Juda. “Han pakakita han Israel nga masakiton na hiya ngan han pakakita han Juda han iya kalugaringon nga mga kasamdan, kinmadto ha Asiria an Israel pangaro hin bulig han gamhanan nga emperador, kundi waray an emperador makatambal ha ira o makaupay han ira mga kasamdan. Susulongon ko sugad hin liyon an katawhan han Israel ug Juda. Ako ngahaw an magpipikaspikas ha ira ngan katapos babayaan ko hira. Kon danason ko hira, waray gud makakatalwas ha ira. “Pababay-an ko an akon katawhan ngada han pag-antos nira hin igo tungod han ira mga sala, ngan ngada han ira pagkanhi hin pamiling ha akon. Bangin dida han ira pag-antos magtalinguha hira hin pagbiling ha akon.” Nasiring an katawhan, “Balik kita ngadto han Ginoo! Ginpasakitan kita niya, kundi tatambalon gud kita niya; ginsamad kita niya, kundi bubutkon niya an aton mga kasamdan. Katapos hin duha o tulo ka adlaw bubuhion kita niya ngan mag-uokoy kita ha iya atubangan. Talinguhaa ta hin pagkilala han Ginoo. Makanhi hiya ha aton sugad han pagpunias han adlaw, sugad han pag-uran ha tuna kon panahon hin pananom o pamugas.” Kundi nasiring an Ginoo, “Israel ug Juda, ano an akon pagbubuhaton ha iyo? An iyo gugma ha akon napapara la dayon sugad han burong ha kaagahon; sugad ini hin tun-og nga napapara ha pagsidlit han adlaw. Sanglit ginpadara ko ha iyo an akon mga manaragna dara an akon mensahe hin paghukom ug pagpukan. Yano ngan dayag an akon ginkikinahanglan ha iyo: Karuyag ka an iyo dayuday nga paghigugma, diri an iyo mga hayop nga tinubod. Gabay pa nga kumilala ha akon an akon katawhan kay nga maghalad hira hin mga hayop nga tinubod. “Kundi han pagsulod gud la nira han tuna didto ha Adan, ginsupak nira an ginsaaran nga akon ginhimo ha ira. An syudad han Galaad puno hin magraogdaog nga mga tawo ngan mga parapamatay. An kapadian sugad hin hugpo hin mga tikasan nga nagama hin tawo. Bisan dida han dalan ngadto han baraan nga dapit ha Siquem nanmamatay hira. Ngan tinutuyo gud nira ini ngatanan nga karat-an! Hinkit-an ko didto ha Israel in makangingirhat nga butang: ginhugawan han akon katawhan an ira kalugaringon pinaagi hin pagsingba hin mga diyosdiyos. “Ngan mahitungod ha iyo nga katawhan han Juda, nagtalaan ako hin panahon hin pagkastigo ha iyo tungod han iyo binubuhat. “Ha akon karuyag hin pagtambal han akon katawhan nga Israel ngan pagtalinguha nga magmainuswagon na liwat hira, an akon la hinkikit-an amo an ira kamaraogdaog ngan an karat-an nga ira binubuhat. Nagpapalirulimbong hira, nasulod hira hin mga balay ngan nangangawat, naninikas hira hin mga tawo dida han kadalanan. Waray gud hira maghunahuna nga mahinunumdom ako hini ngatanan nga karat-an; kundi naluluob hira han ira mga sala ngan diri mahihimo nga diri ko ini ngatanan hikit-an.” Nasiring an Ginoo, “Ginlilimbongan han mga tawo an hadi ngan an iya mga opisyal pinaagi han ira magraot nga mga larang. Maglingo ngan diri maunongon hira ngatanan. Naglalarab an ira kapungot sugad hin kalayo dida hin hudno, nga diri na kinahanglan nga dugangan pa an kapaso tubtob nga isulod an minasa hin pagluto. Dida han adlaw han kanan hadi pagsaurog, ginhubog nira hin bino an hadi ngan an iya mga opisyal ngan baga nalurong ini hira. Tinuod, nagbangga hin kapaso hira sugad hin hudno tungod han ira malingo nga mga larang. Ha bug-os nga gab-i nagbangga an ira kasina, ngan ha pagkaaga naglarab ini. “Dida han kapaso han ira kapungot, pinanmatay nira an ira mga punoan. Ginsunodsunod nira hin pamatay an ira kahadian, kundi waray gud ha ira may nag-ampo hin pakibulig ha akon.” Nasiring an Ginoo, “An Israel sugad la hin hilaw nga tinapay. Natapod hira han mga nasod ha palibot nira, ngan diri hira nasabot nga ini nga ira pagtapod hin mga lumalangyaw, nakapaluya han ira kusog. Inihap na an ira mga adlaw, kundi diri ngani hira maaram hini. An kamapahitas-on han katawhan han Israel nasisinggit kontra ha ira. Kundi bisan pa nahinabo ini ngatanan, waray gihapon hira bumalik ha akon nga Ginoo nga ira Dyos. Naglulupadlupad an Israel sugad hin lurong nga tukmo; syahan an ira katawhan nangaro hin bulig han Ehipto, ngan katapos nagdadalagan hira ngadto ha Asiria! Kundi bibitaron ko in pukot ngan dadakpon ko hira sugad hin mga tamsi samtang malabay hira. Kakastigohon ko hira tungod han mga magraot nga ira ginbuhat. “Maghihingaraot hira! Binayaan ako nira ngan inmato hira ha akon. Mapupuo hira. Naruyag ako hin pagtalwas ha ira, kundi diri tinuod an ira pagsingba ha akon. Waray hira mag-ampo ha akon hin kinasingkasing, kundi kinmulob lugod hira ngan magtangis sugad han binubuhat han mga pagano. Kon mag-ampo hira hin pagkaon ug irimnon, nagsasamad hira ha ira ngahaw sugad hin mga pagano. Hin kamagsinupilon nira! Bisan kon ako an nagpatubo ngan nagpakusog ha ira, naglarang hira gihapon hin paglingo ha akon. Nagpadayon hira pagbaya ha akon ngan ginmapil hira hin diyos nga waray gahom. Sugad hira hin baliko nga pana nga diri gud kasasarigan. Tungod kay mapahitas-on an mga pulong han ira mga pangulo, magkakamatay hira hin tigda, ngan pagtitinawaan hira han mga Ehiptohanon.” Nasiring an Ginoo, “Patungga an pahimatngon! An mga kaaway nanhuhugdon ha akon tuna sugad hin mga agila! Ginsupak han akon katawhan an ginsaaran nga akon ginhimo ha ira, ngan sinmupil hira han akon pagturon-an. Bisan kon tinatawag ako nira nga ira Dyos ngan nasiring nga akon hira katawhan ngan nakilala hira ha akon, ginsalikway nira an maupay. Tungod hini pagbubukoron hira han ira mga kaaway. “Nagpili hin mga hadi an akon katawhan, kundi ginbuhat nira ini ha ira la kalugaringon. Nagtudlok hira hin mga pangulo, kundi waray ako hini pahibaroa nira. Ginkuha nira an ira salapi ug bulawan ngan naghimo hira hin mga diyosdiyos para han ira kalugaringon nga pagkapukan. Napupungot ako han bulawan nga baka nga ginsingba han katawhan han syudad han Samaria. Napupungot gud ako ha ira. San-o pa hira babaya hin pagsingba hin mga diyosdiyos? Ginhimo hin panday nga Israelita an diyosdiyos, ngan diri gud ini diyos! Pagdudugmokon an bulawan nga baka nga ginsingba didto ha Samaria! Kon magpugas hira hin hangin, mag-aani hira hin bagyo. An aranihon nga diri nahihinog diri gud makakahimo hin tinapay. Kundi bisan kon makahimo ini, kakaonon ini hin mga lumalangyaw. Nagin sugad la an Israel hin iba nga nasod, ngan waray la gamit sugad hin buong nga daba. Sugad hin ihalas nga asno kamatig-a an ulo, nagpasagad la an katawhan han Israel han ira kalugaringon nga paagi. Kinmadto hira ha Asiria hin pakibulig ngan nagsuhol hira hin iba nga mga nasod hin pagpanalipod ha ira. Kundi yana pagtitirokon ngan pagkakastigohon ko hira. Diri maiha maglulubag hira tungod hin kamaul-ol kon pagtalumpigoson na hira han emperador han Asiria. “Kon damo an mga altar nga gintitindog han katawhan han Israel hin pagkuha hin sala, damo man an ira mga dapit hin pagpakasala! Ginsusurat ko in diri maiihap nga mga pagturon-an para han katawhan, kundi sinasalikway nira ini kay malain daw para ha ira. Naghahalad hira ha akon hin mga hayop nga tinubod ngan kinakaon nira an karne han mga halad. Kundi ako an Ginoo nga diri nalilipay ha ira, ngan yana hinunumdoman ko an ira mga sala ngan kakastigohon ko hira tungod hini; pababalikon ko hira ngadto ha Ehipto! “Nagtindog hin mga palasyo an katawhan han Israel, kundi nahingalimtan nira an ira kalugaringon nga Magburuhat. Nagtindog hin pinarig-on nga mga syudad an katawhan han Juda. Kundi magpapadara ako hin kalayo nga magsusunog han ira mga palasyo ngan han ira mga syudad.” Katawhan han Israel, ayaw na kamo pagsaurog han iyo mga pyesta sugad han mga pagano. Binayaan niyo an iyo Dyos ngan waray kamo magmatinumanon ha iya. Ha bisan diin nga dapit han tuna iginbaligya niyo an iyo kalugaringon sugad hin kababayen-an nga magraot an dungog ngadto han diyos nga hi Baal, ngan ginhigugma niyo an pagkaon nga iyo ginhuhunahuna nga iya iginbayad ha iyo! Kundi diri maiha mawawaray kamo igo nga pagkaon ug lana hin olibo ngan mawawaray na bino. Diri magpapabilin an katawhan han Israel dida han tuna han Ginoo, kundi mabalik hira ngadto ha Ehipto ngan makaon hira hin igindidiri nga pagkaon didto ha Asiria. Didto hito nga langyaw nga tuna diri hira makakaghalad ngadto han Ginoo hin mga halad nga bino o makakagdara ngadto ha iya han ira mga halad nga tinubod. Makakahugaw an ira pagkaon han ngatanan nga makaon hini, sugad hin pagkaon nga gindudurot kon nagtataguminatay. Gagamiton la ini nga pagkaon hin pagbusog han ira kagutom; waray hini pagdadad-on nga halad ngadto han Templo han Ginoo. Ngan kon umabot na an panahon han igintalaan nga mga pyesta ha pagpasidungog han Ginoo, ano man an ira pagbubuhaton? Kon umabot na an karat-an ngan magsarang an katawhan, pagtitirokon hira han mga Ehiptohanon—pagtitirokon basi iglubong didto ha Memfis! Tatahoban hin kabanwaan ngan tunokon nga mga tanaman an ira mga manggad nga salapi ngan an mga dapit nga hadto anay hinmutangan han ira mga urokyan. Inmabot na an panahon hin pagkastigo, an panahon diin makarawat an katawhan han angay ha ira. Kon mahinabo na ito, mahibabaroan ini han Israel! Masiring kamo, “Lurong ini nga manaragna. Buangbuang ini nga madasigon nga tawo.” Napupungot kamo ha akon, kamo nga katawhan, kay dako man an iyo sala. Ginsugo ako han Dyos usa nga manaragna hin pagpahimatngon han Israel. Kundi bisan ngain ako kakadto nagtitinguha kamo hin pagbitik ha akon sugad hin tamsi. Didto han kalugaringon nga tuna han Dyos, an mga tawo amo an mga kaaway han manaragna. Magraot gud an ira mga binubuhat, sugad han didto pa hira ha Gabaa. Hinunumdoman han Dyos an ira sala ngan kakastigohon hira tungod hini. Nasiring an Ginoo, “Han syahan nga paghiagii ko han Israel, sugad ini hin pakaagi hin mga ubas nga naturok didto han kamingawan. Han syahan nga paghikit-i ko han iyo kaapoy-apoyan, sugad ini hin pakakita han syahan nga hinog nga mga igos. Kundi han ira pag-abot ngadto ha Bukid Peor, nagtikang hira pagsingba kan Baal, ngan makapupungot gud hira sugad han kadiyosan nga ira ginhigugma. Malupad sugad hin tamsi an pagkagamhanan han Israel ngan waray na mga anak nga matatawo ha ira, waray na magbuburod nga kababayen-an, waray na igpapanamkon nga kabataan. Kundi bisan pa hira mag-anak, pupuohon ko hira ngan waray ko isasalin nga buhi. Kon bayaan ko ini nga katawhan, makalilisang an mahinanabo ha ira.” Ginoo, hinkikit-an ko nga dinadakop ngan pinapatay an ira mga anak. Ano an akon hahangyoon nga pagbuhaton mo hini nga katawhan? Himoa nga mabaw-as an ira kababayen-an! Himoa nga diri na hira makagpasuso han ira mga minasus-an! Nasiring an Ginoo, “Nagtikang didto ha Gilgal an ngatanan nira nga magraot nga mga buhat. Didto pagtikang an akon pagdumot ha ira. Ngan tungod han magraot nga ira ginbuhat, paiiwason ko hira tikang han akon tuna. Diri na gud ako mahigugma ha ira; sinmupil ha akon an ngatanan nira nga mga pangulo. An katawhan han Israel sugad hin tanom nga nagkauuga an mga gamot ngan diri nabunga. Diri na hira mag-aanak, kundi bisan pa hira mag-anak, papatayon ko an mga anak nga ira mga pinaura.” An Dyos nga akon gin-aalagad magsasalikway han ira katawhan, kay waray hira mamati ha iya. Magsisinudoysudoy hira dida han mga nasod. An katawhan han Israel sugad hin puno hin ubas nga bungaan. Han pagmainuswagon nira, darudamo man nga mga altar an ira gintindog. Han pagdarudamo han mga abot han ira tuna, ginpahuruhusay man nira an baraan nga mga harigi nga bato nga ira ginsisingba. An katawhan nga maglimbong an mga kasingkasing kinahanglan mag-antos na yana tungod han ira mga sala. Pagrurub-on han Dyos an ira mga altar ngan pagpupukanon niya an ira baraan nga mga harigi. Diri maiha masiring ini nga katawhan, “Waray kami hadi kay waray man kami mahadlok han Ginoo. Kundi ano man in mabubuhat para ha amon hin usa nga hadi?” An ira ginyakan waray sulod, mga buwa an ira saad ngan waray gamit an ira sarabot. Diri na matadong an katadongan, nga natubo sugad hin makahihilo nga mga banwa dida hin inarado nga uma. Mahahadlok an mga tawo nga nag-uokoy didto han syudad han Samaria ngan magmamabidoon hira tungod han pagkawara han bulawan nga todo nga baka didto ha Betel. Tungod hini magtatangis hira ngan an kapadian nga nag-aalagad han diyosdiyos. Magngunguyngoy hira kon hukasan na an diyosdiyos han bulawan nga pagkamaanyag hini. Pagdadad-on an diyosdiyos ngadto ha Asiria sugad nga regalo ngadto han gamhanan nga emperador. Maaalohan ngan maaawod an Israel tungod han sagdon nga iya ginsunod. Pagdadad-on an hadi han Samaria sugad hin sipak nga kahoy nga nalutaw ha bawbaw hin tubig. Pagbubungkagon an mga halaran nga altar didto ha sampaw han pungtod han Abem, diin an mga tawo ha Israel nagsingba hin mga diyosdiyos. Katahoban hin katungkan ug kabanwaan an ira mga altar. Magtatawag an mga tawo ngadto han kabukiran, “Tagoa kami!” ngan ngadto han kapungtoran, “Tahobi kami!” Nasiring an Ginoo, “Waray humunong an katawhan han Israel pagpinakasala kontra ha akon tikang pa han ira pakasala didto ha Gabaa. Sanglit hiaabotan hira han away didto ha Gabaa. Susulongon ko ini nga makasasala nga katawhan ngan kakastigohon ko hira. Mag-uurosa in mga nasod kontra ha ira ngan pagkakastigohon hira tungod han damo nira nga mga sala. “Hadto anay an Israel sugad hin maanad nga nati nga baka nga diri napaagda hin paggiok. Kundi naghunahuna ako pagbutang hin yugo ha iya mahusay nga liog ngan pagsangkap ha iya para hin makurukuri nga trabaho. Pinapag-arado ko an Juda ngan pinagpakaras ko an Israel. Nagsiring ako, ‘Pag-arado hin bag-o nga tuna para ha iyo ngahaw, pagtanom hin pagkamatadong, ngan pag-ani hin mga kaupayan nga bunga han iyo paghigugma ha akon. Panahon na ini niyo hin pagbalik ha akon nga iyo Ginoo, ngan maabot ako hin pagbubo ha iyo hin mga kaupayan.’ Kundi nagtanom lugod kamo hin karat-an ngan kahuman, iyo gin-ani ini. Kinmaon kamo han bunga han iyo mga buwa. “Tungod nga sinmarig kamo han iyo mga karuwahe hin pakig-away ngan han kadamo han iyo mga sondalo, maabot ngada han iyo katawhan an araway, ngan mabubungkag an ngatanan niyo nga marig-on nga mga balwarte. Masusugad ini han adlaw han pagbungkaga ni Hadi Salman didto ha pag-awayan han syudad han Betarbel, ngan napisa hin kamatay in mga iroy ngan an ira mga anak. Amo ito an mahinanabo ha iyo, mga tawo han Betel, tungod han makalilisang nga karat-an nga iyo ginbuhat. Kon magtikang an araway mamamatay an hadi han Israel.” Nasiring an Ginoo, “Han bata pa an Israel ginhigugma ko hiya, ngan gintawag ko hiya tikang ha Ehipto nga akon anak. Kundi ha ikinapagtawag ko ha iya, napahirayo lugod hiya tikang ha akon. Naghalad hin hayop nga tinubod ngadto kan Baal an akon katawhan. Nagtubod hira hin insyenso ngadto hin mga diyosdiyos. Kundi ako amo an nagtutdo han Israel hin paglakat. Ginkugos ko an akon katawhan, kundi waray hira magmatuod nga ako an nagmangno ha ira. Ginpaawil ko hira pinaagi hin pagpalangga ug paghigugma. Ginpurot ngan ginkugos ko hira suok han akon bayhon; inmubo ako hin pagpakaon ha ira. “Nadiri hira pagbalik ha akon, sanglit kinahanglan bumalik hira ngadto ha Ehipto, ngan paghahadian hira han Asiria. Maluluob hin araway an ira mga syudad ngan babarion an mga trangka han mga ganghaan han syudad. Pupukanon an akon katawhan kay nagbuhat hira nga ha ira hunahuna amo an gimamaupayi. Nagdig-on hira hin pagbaya ha akon. Magoliat hira tungod han yugo nga aada ha ira, kundi waray maghuhukas hini tikang ha ira. “Uunanhon ko hin pagpasibaya ha imo, Israel? Uunanhon ko hin pakabaya ha imo? Makakahimo ba ako hin pagpuo ha imo sugad han akon pagpuoha han Adma, o pagdumara ha imo sugad han akon pagdumara han Zeboim? Diri matugot hini an akon kasingkasing! Mapaso gud an akon paghigugma ha imo. Diri ko ikaw kakastigohon ha akon kasina; diri ko na pagbubungkagon an Israel. Kay Dyos ako ngan diri tawo. Aada ha imo ako nga Baraan. Diri ako makada nga nasisina ha imo. “Masunod ha akon an akon katawhan kon magngurob ako sugad hin liyon han ira mga kaaway. Magdadagmit hira ngadi ha akon tikang ha katundan. Maabot hira tikang ha Ehipto kalaksi sugad hin mga tamsi, ngan tikang ha Asiria sugad hin mga sarapati. Ibabalik ko na liwat hira ngadto han ira mga puroy-anan. Ako nga Ginoo an nagyakan.” Nasiring an Ginoo, “Ginpalibotan ako han katawhan han Israel hin mga buwa ngan mga limbong, ngan an katawhan han Juda nasupil pa gihapon ha akon, an matinumanon nga baraan nga Dyos. An ngatanan nga binubuhat han katawhan han Israel tikang han pagkaaga ngadto han pagkagab-i waray gamit ngan nakakadaot. Nagtitidugang an paglingo ngan mga buhat hin panlupig dida ha ira. Nakikigsarabot hira han Asiria ngan nakikigpatigayon hira han Ehipto.” May sumbong an Ginoo kontra han katawhan han Juda; kakastigohon liwat niya an Israel tungod han binuhatan han iya katawhan. Iya babaloson hira tungod han ira ginbuhat. Nakigdulong hi Jacob nga ira ginikanan kan Esau nga iya karuha nga lalake han nakadto pa hira ha tiyan han ira nanay; ngan han dako na hi Jacob nakig-away hiya han Dyos— nakig-away hiya hin anghel ngan nagdaog hiya. Nagtangis hiya ngan nangaro hin bendisyon. Ngan didto ha Betel nakigkita an Dyos kan Jacob nga aton ginikanan, ngan nakighimangraw ha iya. Amo ini an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum—an Ginoo amo an iya ngaran. Sanglit yana, kamo nga mga tulin ni Jacob, sarig kamo han iyo Dyos ngan balik kamo ha iya. Pagmaunongon ngan pagmatadong kamo, ngan paghulat kamo nga mapinailubon han Dyos. Nasiring an Ginoo, “Sugad han mga Canaanhon hin kadiri tangkod an katawhan han Israel; maruruyagon hira hin paglimbong han ira mga pumaralit pinaagi hin diri husto nga mga timbangan. Nasiring hira, ‘Mga riko kami. Nakaangkon kami hin manggad. Ngan waray makakagsumbong ha amon nga diri tangkod an amon pagriko.’ Kundi ako nga Ginoo nga iyo Dyos, nga nagpagawas ha iyo tikang han Ehipto amo an magpapaukoy na liwat ha iyo dida hin mga tulda, sugad han iyo ginbuhat han pagkadtoa ko ha iyo didto han kamingawan. “Ginhimangrawan ko an mga manaragna ngan gintagan ko hira hin damo nga mga panan-awon, ngan pinaagi han mga manaragna ginpahimatngon ko an akon katawhan. Kundi ginsisingba in mga diyosdiyos didto ha Galaad, ngan magkakamatay adton mga nagsisingba ha ira. Iginhahalad nga tinubod in mga todo didto ha Gilgal, ngan an mga altar didto mahihimo nga mga tinambak nga bato didto han inarado nga kaumhan.” Kinmalagiw an aton ginikanan nga hi Jacob ngadto ha Mesopotamia, diin nagbudlay hiya para hin lain nga tawo ngan nagmangno han iya mga karnero basi la hiya makaasawa. Nagsugo hin manaragna an Ginoo hin pagtalwas han katawhan han Israel tikang han pagkaoripon didto ha Ehipto ngan hin pagmangno ha ira. Gintukso han katawhan han Israel nga masina hin duro an Ginoo; angay gud hira mamatay tungod han ira mga pagtalapas. Pagkakastigohon hira han Ginoo tungod han kaarawdan nga ira gindara ha iya. Hadto anay kon naghihimangraw an tribo han Efraim, nahahadlok kaupay an iba nga mga tribo han Israel; tinahod nira an Efraim. Kundi nakasala an mga tawo pinaagi hin pagsingba kan Baal ngan tungod hini mamamatay hira. Aada pa hira hin pakasala pinaagi hin paghimo hin metal nga mga ladawan nga pagsisingbahon—mga diyosdiyos nga salapi nga gindibuho pinaagi hin mga hunahuna hin tawo ngan ginhimo pinaagi hin mga kamot hin tawo. Ngan niyan nasiring hira, “Paghalari niyo ini hin mga halad nga tinubod!” Uunanhon hin mga tawo pagharok hito nga mga diyosdiyos—mga diyosdiyos nga hitsura hin mga baka nga todo! Sanglit mawawara ini nga mga tawo sugad hin burong ha kaagahon, sugad hin tun-og nga napapara ha pagsidlit han adlaw. Sugad hira hin uhot nga iginpapalid tikang han giriokan, sugad hin aso tikang han guruwaan hin aso. Nasiring an Ginoo, “Amo ako an Ginoo nga iyo Dyos, nga nagpagawas ha iyo tikang ha Ehipto. Waray kamo iba nga Dyos labot ha akon. Ako la an iyo magtaralwas. Ginmangnoan ko kamo didto hin mamara nga kamingawan. Kundi han pagsulod na niyo han tuna nga hura hin pagkaon, nabusog ngan tinmunga kamo, ngan katapos nagmapahitas-on kamo ngan hinngalimtan ako niyo. Sanglit susulongon ko kamo sugad hin liyon. Sugad hin leyopardo gagamaan ko kamo ha iyo dalan. Dadasmagan ko kamo sugad hin aso nga nawad-an han iya mga nati, ngan pagpipikaspikason ko an iyo lawas. Sugad hin liyon lalamonon ko kamo dida dayon, ngan sugad hin mapintas nga mananap paghuhunothunoton ko kamo. “Pupukanon ko kamo, mga tawo han Israel! Niyan hin-o man an makakabulig ha iyo? Nangaro kamo hin hadi ngan hin mga pangulo, kundi uunanhon nira hin pakatalwas han nasod? Ha akon kasina tinagan ko kamo hin kahadian, ngan ha akon kapungot kinuha ko hira. “Nahisurat an sala ug pagtalapas han Israel ngan ginhimos hin maupay an mga sinurat. May higayon nga mabuhi an Israel, kundi lurong hin duro hira hin pagpahimulos hini—sugad hin bata nga tikatarawo nga nadiri paggawas ha tiyan! Diri ko tatalwason ini nga mga tawo tikang han kalibutan han mga patay o babawion hira tikang han gahom han kamatayon. Hala kamatayon, dad-a na an imo mga peste! Hala, kalibutan han mga patay, dad-a na an imo pagkabungkag! Diri na gud ako malolooy hini nga mga tawo. Bisan maglangbo an Israel sugad hin kabanwaan, magpapadara ako hin mapaso nga hangin nga timog tikang ha kamingawan, ngan magmamara an ira mga burabod ngan mga atabay. Kukuhaon hini an ngatanan nga mga mapulsanon nga butang. Kinahanglan kastigohon an Samaria kay sinmupil hiya ha akon. Magkamatay unta ha pag-awayan an iya mga tawo; ipupusdak ha tuna an mga minasus-an ngan bubon-on an tiyan han mga burod nga kababayen-an.” Balik ngadto han Ginoo nga iyo Dyos, mga tawo han Israel. An iyo sala amo an nakapahipakdol ngan nakapatumba ha iyo. Balik ngadto han Ginoo ngan ighalad niyo ha iya ini nga pag-ampo: “Pasayloa kami han ngatanan nga amon mga sala ngan karawta an amon pag-ampo, ngan pagdadayawon ka namon sumala han amon iginsaad. Diri gud makakatalwas ha amon an Asiria ngan diri makakapanalipod ha amon an mga kabayo hin pakig-away. Diri na gud kami masiring han amon mga diyosdiyos nga amon hira Dyos. O Ginoo, ipakita an imo kalooy hadton waray na gud iba nga sadang kadangpan.” Nasiring an Ginoo, “Pababalikon ko ngadi ha akon an akon mga tawo. Hihigugmaon ko hira hin kinasingkasing; diri na ako masisina ha ira. Para han mga tawo han Israel masusugad ako hin uran dida hin mamara nga tuna. Manmumuswak hira sugad hin mga bukad; manggagamot hira hin marig-on sugad han kakahoyan han Libano. Mabubuhi hira hin bag-o nga pagtubo, ngan magmamatahom sugad hin mga kahoy nga olibo. Magmamahamot hira sugad han mga sidro han Libano. Mag-uokoy na liwat hira ha ubos han akon pagpanalipod. Magtatanom hira ha ira mga uma, ngan magmamabungaon sugad hin urubasan. Masusugad hira kabantogan han bino han Libano. Diri na manginginlabot hin mga diyosdiyos an mga tawo han Israel, babatonon ko an ira mga pag-ampo ngan mamangnoan ko hira. Sugad hin marampag nga kahoy pasisirongon ko hira; amo ako an burabod han ngatanan nira nga mga kaupayan.” Masayod unta adton mga makinaadmananon han iginsurat dinhe ngan matugkad unta nira ini. Magtadong an mga paagi han Ginoo ngan nabubuhi an magtadong nga mga tawo pinaagi hin pagsunod hini, kundi mahipapakdol ngan matutumba an mga makasasala kay ginpapasibay-an ini nira. Amo ini an mensahe han Ginoo ngadto kan Joel nga anak ni Petuel. Pamati, kamo nga larolagas nga mga tawo; pamati, kamo ngatanan ha Juda. May-ada na ba nahinabo nga sugad hini yana nga panahon o ha panahon han iyo mga ginikanan? Sumati hini an iyo mga anak; susumatan nira an ira mga anak nga magsusumat liwat han nasunod ha ira nga katulinan. Hinmugdon dida han mga abot in sunodsunod nga kabalay hin mga duron. An nahisalin han mga duron gin-ubos pagkaona han mga lukton. Pagmata ngan pagtangis, kamo nga mga parahubog. Pagnguyngoy, kamo nga mga parainom hin bino; kay naubos na an mga ubas nga hirimoon nga bag-o nga bino. Ginhugpaan an aton tuna hin kabalay hin mga duron. Gamhanan hira nga diri gud maiihap; sugad hin kanan liyon kamagtarom an ira mga ngipon. Gin-ubos nira pagkaona an aton mga tanom nga ubas ngan ginkitkit an aton mga kahoy nga igos. Ginkitkit hin maupay an mga panit han igos nga mabusag na an mga sanga. Pagnguyngoy, kamo nga mga tawo, sugad hin daraga nga masulob-on tungod han kamatay han lalake nga mangarasawa ha iya. Waray na pagkaon o bino nga ighahalad didto han Templo; nagmamabidoon an kapadian kay waray nira mga halad para han Ginoo. Waray na tanom an kaumhan. Nagmamabidoon an tuna kay nadaot an mga aranihon, nagkauuga an mga ubas, ngan nagkalalaya an mga olibo. Pagmabidoon, kamo nga mga parauma. Pagnguyngoy, kamo nga mga magmarangno han mga urubasan, kay waray na gamit an trigo, an sebada, ngan an ngatanan nga mga abot. Nagkalalaya na an mga ubas ngan an mga igos; sugad man an ngatanan nga mga nabunga nga kahoy. Waray na an kalipay han mga tawo. Pagbado hin sako ngan pagnguyngoy, kamo nga kapadian nga nag-aalagad dida han altar! Sulod ngadto han Templo ngan pagmasulob-on ha bug-os nga gab-i! Waray na pagkaon o bino nga ighahalad ngadto han iyo Dyos. Pagsugo hin pagpuasa; pagtawag hin katirok! Tiroka an mga pangulo ngan an ngatanan nga mga tawo han Juda ngadto han Templo han Ginoo nga iyo Dyos ngan pagsangpit kamo ngadto ha iya! Hirani na an adlaw han Ginoo, an adlaw nga magdadara hin kabungkagan an Labi Kamakagarahum. Hin kamakaharadlok han mahinanabo hito nga adlaw! Waray naton nahihimo kundi an pagkinita la samtang ginbubungkag an aton mga abot. Waray na gud kalipay didto han Templo han aton Dyos. Waray manurok an mga binhe nga ginpugas dida han mamara nga tuna. Waray na pagkaon nga paghihimoson, sanglit mga ruba na an waray sulod nga mga kamalig. Nag-iinga ha ira kalisang an kabakahan kay waray na nira panibsiban; nag-aantos liwat an mga panon hin kakarnerohan. Nagtatawag ako ha imo, O Ginoo, kay nagkauuga na an mga panibsiban ngan kakahoyan, sugad hin ginsunog ini hin kalayo. Bisan an magpintas nga kamanampan nagtatawag ha imo kay nagmara na an mga sapa. Pagtrompeta; patungga an pahimatngon didto ha Sion, an baraan nga pungtod han Dyos. Pangurog, mga tawo han Juda! Maabot na an adlaw han Ginoo. Masirom ngan madulom ini nga adlaw, maitom ngan madampog nga adlaw. Nasulong an dako nga kabalay hin mga duron, sugad hin kasisidman nga nakakalukop ha igbaw han kabukiran. Waray pa gud sugad hini hadto ngan waray na gud masusugad hini. Sugad hin kalayo kinukotkot nira an mga tanom. Kon diri pa hira nahugdon, an tuna sugad han Tanaman han Eden, kundi ha pagbaya nira, usa na la ini nga kamingawan. Waray gud nakakalikay ha ira. Sugad hira hin mga kabayo pagkit-on; nadalagan hira sugad hin mga kabayo nga ig-araway. Kon nalukso hira ha mga sampaw han kabukiran, nagkakaradol hira sugad hin mga karuwahe. Nagbibitibiti hira sugad hin uga nga mga banwa nga ginsaritan. Nalaray hira sugad hin damo nga kasondalohan nga andam hin pakig-away. Kon nasulong hira, nahahadlok gud an ngatanan; ginduduas an tagsa nga bayhon. Nadasmag hira sugad hin mga paraaway; nagsasaka hira han mga pader sugad hin mga sondalo. Nagmamartsa hira ngatanan hin tadong ngan diri hira nasimang, o naggigipaulang-ulang han ira mga agian. Nadasmag hira hin mga panalipdanan, ngan waray gud nakakapugong ha ira. Dinadasdas nira an syudad; linulukso nira an mga pader; sinasaka nira an kabablayan, ngan nasulod hira dida han mga bintana sugad hin mga kawatan. Nababay-og an tuna kon nasulong hira; nangungurog an langit. Nagsisirom an adlaw ngan an bulan, ngan diri na nasilaw an mga bitoon. Nagoliat an Ginoo ha pagsugo han iya kasondalohan. Damo ngan gamhanan an mga kasondalohan nga nagsusugot ha iya. Hin kamakalilisang han adlaw han Ginoo! Hin-o in mahisasalin nga buhi? “Kundi bisan pa yana,” nasiring an Ginoo, “pagbasol hin kinasingkasing ngan balik ngadi ha akon upod in pagpuasa, pagtangis, ngan pagmasulob-on. Ipakita an iyo kabido pinaagi han iyo masulob-on nga kasingkasing; diri igo an paggisi han iyo mga panapton.” Balik kamo ngadto han Ginoo nga iyo Dyos. Mahigugmaon nga maloloy-on gud hiya; mapailubon hiya ngan nagtutuman han iya saad. Dayuday andam hiya hin pagpasaylo ngan diri hin pagkastigo. Bangin magliwat han iya hunahuna an Ginoo nga iyo Dyos ngan pagpakaupayon kamo hin hura nga mga abot. Niyan makakaghalad kamo ha iya hin pagkaon ug bino. Pagtrompeta didto han Bukid Sion; pagsugo hin pagpuasa ngan pagtawag hin katirok! Tiroka an mga tawo; andama hira para hin baraan nga katirok; dad-a an kalagasan; tiroka an kabataan pati an mga minasus-an. Bisan an bag-o nga mga kinasal kinahanglan bumaya han ira mga urokyan ngan tumampo hira. An kapadian nga nag-aalagad han Ginoo ha butnga han altar ngan han aragian han Templo, kinahanglan magtangis ngan mag-ampo: “Kalooyi an imo mga tawo, O Ginoo. Ayaw itugot nga pagtamayon ngan pagyubiton kami han iba nga mga nasod hin pagsiring, ‘Hain na an iyo Dyos?’” Niyan iginpakita han Ginoo an iya pagpanimangno han iya tuna. Nalooy hiya han iya mga tawo. Ginbaton niya hira: “Yana tatagan ko kamo hin pagkaon ug bino ngan lana hin olibo, ngan matunga gud kamo. Diri na kamo pagtatamayon han iba nga mga nasod. Paiiwason ko an kabalay hin mga duron nga kinmanhi tikang ha amihanan, ngan tatabogon ko ngadto ha kamingawan an iba ha ira. Tatabogon ngadto han Dagat nga Patay an mga nauuna ha ira, ngan ngadto han Mediteraneo an mga nauorhe. Magbabaho an ira patay nga mga lawas. Pupuohon ko hira tungod han ngatanan nga ira ginbuhat ngada ha iyo. “Kaumhan, ayaw kahadlok, kundi pagmalipayon ngan pagrayhak tungod han ngatanan nga ginbuhat ha iyo han Ginoo. Kamanampan, ayaw kahadlok. May banwa na an mga panibsiban; nanmunga na an kakahoyan, ngan damo na an mga igos ngan mga ubas. “Pagmalipayon, mga tawo han Sion, pagrayhak tungod han ginbuhat ha iyo han Ginoo nga iyo Dyos. Gintagan kamo niya han igo nga kadamo nga uran han pagtikang han kathagkot. Ginbuhos niya para ha iyo an uran han kathagkot ngan an uran han pagtikang han katsirak sugad han hadto. Mapupuno hin mga trigo an mga giriokan. Mag-aawas hin bino ug lana hin olibo an mga luong ha sapit han mga piriihan. Ig-uuli ko ha iyo an iyo nawara hadto nga mga tuig nga ginkaon hin kabalay nga mga duron an iyo mga abot. Ako an nagpadara hini nga kabalay kontra ha iyo. Yana mahuhura na kamo hin pagkaon ngan mabubusog kamo. Pagdadayawon niyo an Ginoo nga iyo Dyos nga nagbuhat hin mga urosahon nga mga butang para ha iyo. Diri na pagtatamayon an akon mga tawo. Niyan, Israel, mahibabaroan niyo nga aada ako ha iyo ngan ako nga Ginoo amo an iyo Dyos ngan waray na gud iba. Diri na gud pagtatamayon an akon mga tawo. “Katapos hini iipison ko an akon espiritu ngada han ngatanan nga mga tawo: magsasangyaw han akon mensahe an iyo mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an; mag-iinop an iyo mga lagas nga kalalaken-an, ngan makakakita hin mga panan-awon an iyo batan-on nga kalalaken-an. Hito nga panahon iipison ko an akon espiritu bisan ngada hin mga surugoon nga kalalaken-an ug kababayen-an. “Hito nga adlaw mahatag ako hin mga pahimatngon didto ha langit ngan dinhe ha tuna. Magkakamay-ada dugo, kalayo, ngan mga harigi nga aso. Magmamasirom an adlaw, ngan magmamapula an bulan sugad hin dugo ha diri pa maabot an makarit ngan makalilisang nga adlaw han Ginoo. Kundi matatalwas an ngatanan nga makibulig han Ginoo. Sumala han iginsiring han Ginoo, ‘Makakalikay in pira didto ha Jerusalem; mahisasalin nga buhi adton akon pagpilion.’” Nasiring an Ginoo, “Hito nga panahon ipapahiuli ko an kauswagan han Juda ug Jerusalem. Titirokon ko an ngatanan nga mga nasod ngan dadad-on ko hira ngadto han Kahamub-an han Paghukom. Didto paghuhukman ko hira tungod han ngatanan nga ginbuhat nira ngadto han akon mga tawo. Ginpasarang nira an mga Israelita didto hin langyaw nga mga nasod ngan ginbahinbahin nira an Israel nga akon tuna. Nagripa hira pagkita kon hin-o an makakagdara han mga bihag. Ginbaligya nira ngadto ha pagkaoripon an kabataan nga kalalaken-an ug kababayen-an pagbayad hin mga babaye nga maraot an dungog ug bino. “Tiro, Sidon, ug bug-os nga Filistia ano an iyo karuyag buhaton ha akon? Karuyag ba niyo bumulos tungod han akon nabuhat? Kon amo man, bubulson ko kamo dayon! Ginkuha niyo an akon salapi ug bulawan, ngan gindara niyo ngadto han iyo mga templo an akon mahal nga mga manggad. Gindara niyo hin hirayo an mga tawo han Juda ug Jerusalem tikang han ira kalugaringon nga nasod ngan iyo ginbaligya hira ngadto han mga Griego. Yana, pagagawson ko hira tikang han mga dapit nga iyo ginbaligyaan ha ira. Pagbubuhaton ko ha iyo an ginbuhat niyo ha ira. Ipapabaligya ko an iyo mga anak nga kalalaken-an ug kababayen-an ngadto han mga tawo han Juda; ira igbabaligya hira ngadto han mga Sabiyanhon nga higrayo hin duro. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Ipahibaro ini dida han kanasoran: ‘Pag-andam hin pakiaway; tawga an iyo mga paraaway; tiroka an ngatanan niyo nga mga sondalo ngan sulong na kamo! Himoa nga mga espada an mga punta han iyo mga arado ngan himoa nga mga bangkaw an iyo mga garab. Kinahanglan umaway bisan an mga magluya. Pagdagmit ngan pakadi, kamo ngatanan nga nagpapalibot nga mga nasod, ngan pagtitirok kamo didto han kahamub-an.’” Palusara, O Ginoo, an imo kasondalohan hin pagsulong ha ira! “Kinahanglan mag-andam an mga nasod ngan kumadto han Kahamub-an han Paghukom. Didto malingkod ako nga Ginoo hin paghukom han ngatanan nga nagpapalibot nga mga nasod. Magraot gud hira hin duro; garaba hira sugad hin mga aranihon ha panahon hin kat-ani; pugaa hira sugad hin pagpuga hin mga ubas dida hin puno nga piriihan hin bino tubtob nga mag-awas an bino.” Yinukotyukot an aadto han Kahamub-an han Paghukom. Aadto didto aabot an diri na maiha nga adlaw han Ginoo. Magsisirom an adlaw ug bulan, ngan diri na gud nasilaw an mga bitoon. Masinggit an Ginoo tikang ha Bukid Sion; mag-aaningal an iya tingog tikang ha Jerusalem; mangungurog an tuna ug langit. Kundi pananalipdan niya an iya katawhan. “Niyan, Israel, mahibabaro kamo nga amo ako an Ginoo nga iyo Dyos. Nag-uokoy ako ha Sion, an akon baraan nga bukid. Mahihimo nga baraan nga syudad an Jerusalem; diri na gud ini pagsasakopon hin mga lumalangyaw. Hito nga panahon maluluob hin mga urubasan an kabukiran, ngan hiaagian in kabakahan dida han tagsa nga pungtod; mahuhura hin tubig an bug-os nga Juda. Mag-aawas in sapa tikang han Templo han Ginoo, ngan pagtutubigan hini an Kahamub-an han Akasya. “Mahihimo nga kamingawan an Ehipto, ngan sugad man an Edumea. Kay ginsulong nira an tuna han Juda ngan pinanmatay an waray sala nga iya mga tawo. Amo ini an mga pulong ni Amos nga magmarangno hin mga karnero nga taga bungto han Tecoa. Iginpadayag han Dyos ngadto kan Amos ini ngatanan nga mga butang mahitungod han Israel, duha ka tuig han waray pa an linog ha panahon nga hi Oseas amo an hadi han Juda ngan hi Jeroboam nga anak ni Joas amo an hadi han Israel. Nagsiring hi Amos, “Nagngungurob an Ginoo tikang ha Bukid Sion; nag-aaningal an iya tingog tikang ha Jerusalem. Nagmamara an mga panibsiban, ngan nauuga an kabanwaan didto ha Bukid Carmelo.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Damasco, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Gintalumpigos nira hin makalilisang an mga tawo han Galaad. Sanglit pagsusunogon ko an palasyo nga gintindog ni Hadi Hasael ngan uugtangon ko an marig-on nga mga kota ni Hadi Benhadad. Rurub-on ko an mga ganghaan han syudad han Damasco ngan pupuohon ko an mga umurokoy han Kahamub-an han Aben ngan an punoan han Beteden. Bibihagon an mga tawo han Siria ngan dadad-on hira ngadto han tuna han Kir.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Gazam ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Ginbihag nira in bug-os nga nasod ngan iginbaligya hira nga mga oripon ngadto han mga tawo han Edumea. Sanglit pagsusunogon ko an mga pader han syudad han Gaza ngan uugtangon ko an ira mga kota. Pupuohon ko an mga punoan han mga syudad han Asdod ug Ascalon. Kakastigohon ko an syudad han Ekron ngan magkakamatay an ngatanan nga mga Filisteohanon nga mahisalin.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Tiro, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Ginbihag nira in bug-os nga nasod ngan ginhalin nira ngadto ha tuna han Edumea, ngan waray nira pagtumana an ginsaaran hin pagkasangkay nga ira ginhimo. Sanglit pagsusunogon ko an mga pader han syudad han Tiro ngan uugtangon ko an ira mga kota.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Edumea, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Gintuyo gud nira hin pagpatay an ira kabugtoan nga mga Israelita ngan waray gud nira kalooyi hira. Waray katubtoban an ira kasina ngan makalilisang an ira pagdumot. Sanglit pagsusunogon ko an syudad han Teman ngan uugtangon ko an mga kota han Bosra.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Amon, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Dida han ira mga araway hin pag-isinasakopan hin darudamo nga katunaan, ginbuno ha tiyan pa ngani nira in burod nga kababayen-an didto ha Galaad. Sanglit pagsusunogon ko an mga pader han syudad han Reba ngan uugtangon ko an ira mga kota. Niyan magkakamay-ada gogliat dida han adlaw han araway, ngan mamimintas an araway sugad hin bagyo. Mabibihag an ira hadi ngan an iya mga opisyal.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Moab, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Waray nira pagtahora an mga tul-an han hadi han Edumea kay gin-agbon nira ini. Pagsusunogon ko an tuna han Moab ngan uugtangon ko an mga kota han Queriot. Magkakamatay an mga tawo han Moab didto ha pag-awayan samtang naggogogliat an mga sondalo ngan nagtutunog an mga trompeta. Papatayon ko an punoan han Moab ngan an ngatanan nga mga pangulo han tuna.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Juda, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Gintamay nira an akon mga pagturon-an ngan waray nira pagtumana an akon mga sugo. Nahibulag hira han matuod nga dalan tungod han diri matuod nga kadiyosan nga gin-alagad han ira kaapoy-apoyan. Sanglit pagsusunogon ko an Juda ngan uugtangon ko an mga kota han Jerusalem.” Nasiring an Ginoo, “Nagpinakasala an mga tawo han Israel, ngan tungod hini pagkakastigohon ko gud hira. Ginbabaligya nira nga mga oripon in magtadong nga mga tawo nga diri nakakabayad han ira mga utang, kablas nga mga tawo nga diri nakakabayad bisan la han kanan usa ka padis nga sandalyas. Tinatamakan nira an mga magluya ngan magpakalolooy ngan tinitikwang nira ha dalan an mga kablas. Nakikighilawas in anak nga lalake ngan an iya amay han amo ngahaw nga oripon nga babaye, ngan tungod hini ginhuhugawan nira an akon baraan nga ngaran. Ha kada dapit hin pagsingba nahigda hira dida hin mga panapton nga ira nakuha tikang han mga kablas sugad nga bayad hin mga utang. Didto han templo han ira Dyos nainom hira hin bino nga ira sinukot hadton mga utangan ha ira hin kwarta. (2:7, 8) “Kundi, mga tawo ko, tungod adto ha iyo nga akon ginpuo an mga Amoreohanon nga sugad kahigtaas hin sidro nga mga kahoy ngan sugad kamagrig-on hin mga tuog. Ginpagawas ko kamo tikang ha Ehipto, ginmandoan ko kamo hin paglatas han kamingawan sulod hin 40 ka tuig, ngan iginpatag-iya ko ha iyo an tuna han mga Amoreohanon. Ginpili ko in pira han iyo mga anak nga kalalaken-an nga magin mga manaragna, ngan an pira han iyo batan-on nga kalalaken-an nga magin mga Nazarita. Diri ba ini matuod, mga tawo han Israel? Ako nga Ginoo an nagyakan. Kundi ginpainom niyo hin bino an mga Nazarita ngan iyo gindid-an an mga manaragna hin paghimangraw han akon mensahe. Ngan yana dudugmokon ko kamo ha tuna ngan maghaharoy kamo sugad hin agutiot hin karomata nga kargado hin mga trigo. Waray makakakalagiw bisan pa han maglaksi nga mga paradalagan; manluluya an magkusog nga mga tawo, ngan waray mga sondalo nga makakatalwas han ira kalugaringon nga mga kinabuhi. Waray mga parapana nga makakaasdang, waray makakalikay han maglaksi nga mga paradalagan, ngan waray makakapalagiw han mga dikabayo. Hito nga adlaw bisan an giiisogi nga mga sondalo mabul-iw han ira mga hinganiban ngan magdadadlagan.” An Ginoo an nagyakan. Mga tawo han Israel, pamati hini nga mensahe nga ginhimangraw han Ginoo hiunong ha iyo, an bug-os nga nasod nga ginpagawas niya tikang ha Ehipto: “Han ngatanan nga mga nasod han tuna, kamo la an akon ginkilala ngan ginpanimangno. Amo ito an nakakahimo han iyo mga sala nga uraura hin kamakalilisang, sanglit tungod hini kinahanglan kastigohon ko kamo.” Magkakabunyog ba in duha ka tawo hin diri anay hira magsasabot? Mangurob ba in liyon didto ha kagurangan labot kon hintad-an na an iya paratayon? Nagngungurob ba in nati nga liyon didto han iya luoban labot kon may-ada na hiya nadakpan? Nabibitik ba in tamsi kon waray pagpaoni an bitik? Nabubukas ba in bitik kon waray magsabod ini? Nagtutunog ba in trompeta hin away dida hin syudad nga diri ini makapahadlok han mga tawo? Hinahampak ba hin karat-an in syudad labot kon ipadara ini han Ginoo? Diri gud magbubuhat hin bisan ano an Ginoo nga Dyos kon diri anay niya ipadayag an iya pagburot-an ngadto han iya mga surugoon nga mga manaragna. Kon magngungurob in liyon, hin-o in diri mahahadlok? Kon naghihimangraw an Ginoo nga Dyos, hin-o in makakapugong hin pagsangyaw han iya mensahe? Pahibaroa adton mga nag-uokoy didto han mga palasyo han Asdod ug Ehipto: “Pagkatirok kamo didto han kapungtoran palibot han Samaria ngan kitaa an dako nga kasamok ngan an mga pagtalapas nga binubuhat didto.” Nasiring an Ginoo, “Ginpupuno hini nga mga tawo an ira mga palasyo hin mga butang nga tinikas nira pinaagi hin pagtalapas ug panlupig. Diri ngani hira maaram kon ano an pagkatangkod. Sanglit paglilibotan hin kaaway an ira tuna, pagbubungkagon an ira mga kota, ngan paninikasan an ira mga palasyo.” Nasiring an Ginoo, “Sugad nga hin-abotan pa hin magmarangno hin karnero in duha na la nga paa o usa na la nga talinga han karnero nga ginkaon hin liyon, gutiay la liwat an mahisasalin nga buhi han mga tawo han Samaria, nga yana nanhuhundarig dida hin magtahom nga mga higdaan. Pamati yana ngan pahimatngoni an mga tulin ni Jacob,” nasiring an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum. “Dida han adlaw nga kastigohon ko na an mga tawo han Israel tungod han ira mga sala, bubungkagon ko an mga altar han Betel. Mapupunggot an mga kanto han kada altar ngan mahuhulog ha tuna. Bubungkagon ko in mga balay han kathagkot ngan mga balay han katpaso. Maruruba an mga balay nga inadornohan hin marpil ngan mabubungkag an dagko nga mga balay.” Pamati hini, kamo nga kababayen-an han Samaria, nga natambok sugad han kabakahan ha Basan nga maupay an katubong, nga magdarahog han mga magluya, magtalumpigos han mga kablas, ngan karuyag niyo nga dayuday mag-andam ha iyo an iyo mga bana hin makahurubog nga irimnon! Tungod kay baraan man an Ginoo nga Dyos, nagsaad hiya, “Maabot an mga adlaw nga magamit hira hin mga kaw-it hin pagdanas ha iyo; an tagsatagsa ha iyo masusugad hin isda nga nakawil. Pagdadanason kamo ngadto han gihaharanii nga lungag dida han pader ngan ilalabog kamo ha gawas.” Nasiring an Ginoo nga Dyos, “Mga tawo han Israel, pakadto kamo han baraan nga dapit didto ha Betel ngan pagbuhat kamo hin sala kon karuyag niyo! Pakadto kamo ha Gilgal ngan pagpatakas kamo hin pakasala! Kadto na ngan pagdara hin mga mananap nga ighahalad nga tinubod ha ikinaaga, ngan dad-a an iyo mga ikanapulo nga bahin ha kada ikatulo ka adlaw. Kadto na ngan ighalad an iyo tinapay ha pagpasalamat ngadto ha Dyos, ngan iparayaw an iyo sobra nga mga halad! Amo ini an butang nga naruruyagan niyo pagbuhat. “Amo ako an nagdara hin kagutom ngadto han ngatanan niyo nga mga syudad, kundi waray kamo bumalik ha akon. Ginpugngan ko hin pag-uran dida han pagkinahanglan niyo para han iyo mga tanom. Ginpauranan ko ha usa nga syudad, kundi waray didto ha lain nga syudad. Inuranan in usa nga uma, kundi nagmara in lain nga uma. Tungod nga maluya na man hira tungod hin uhaw, an mga tawo hin pira nga syudad kinmadto hin usa nga syudad nga ginlaoman nira nga may-ada tubig, kundi diri ngani igo hin pag-inom. Waray kamo gihapon bumalik ha akon. “Ginpadara ko in mapaso nga hangin basi magmara an iyo mga tanom. Gin-ubos han mga duron an ngatanan niyo nga mga tanaman ngan mga urubasan, an iyo mga kaigosan ngan mga kaolibohan. Kundi waray kamo gihapon bumalik ha akon. “Ginpadara ko ha iyo in peste nga sugad han akon ginbuhat didto ha Ehipto. Pinanmatay ko didto ha pag-awayan an iyo batan-on nga kalalaken-an ngan ginkuha ko an iyo mga kabayo. Iginpabaho ko ha iyo an mga patay nga lawas didto han iyo mga kampo. Kundi waray kamo gihapon bumalik ha akon. “Ginpuo ko in pira ha iyo sugad han akon pagpuoha han Sodoma ug Gomora. Adton nahisalin ha iyo nga buhi sugad hin naglalaga nga sungo nga gin-agaw tikang ha kalayo. Kundi waray kamo gihapon bumalik ha akon,” nasiring an Ginoo. “Sanglit, mga tawo han Israel, kakastigohon ko kamo. Ngan tungod nga pagbubuhaton ko ini, pag-andam kamo hin pag-atubang han akon paghukom!” An Dyos amo an naghimo han kabukiran ngan nagtuha han kahanginan. Iginpahayag niya ha tawo an iya panhunahuna; ginhimo niya nga gab-i an adlaw. Naglakat hiya ha mga kahitas-an han tuna. Amo ini an iya ngaran: an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum! Pamati, mga tawo han Israel, hini nga masulob-on nga kanta nga akon ginkakanta ha iyo: Napukan na an uray nga Israel, Ngan diri na gud mabangon! Nalunay hiya nga ginpasibay-an ha tuna, Ngan waray gud nabulig hin pagbangon ha iya. Nasiring an Ginoo nga Dyos, “In usa nga syudad ha Israel mapadara hin usa ka yukot nga mga sondalo, kundi usa la ka gatos an mabalik; mapadara in lain nga syudad hin usa ka gatos, kundi napulo la an mabalik.” Nasiring an Ginoo ha mga tawo han Israel, “Kadi kamo ha akon ngan mabubuhi kamo. Ayaw kamo pagkadto ha Berseba hin pagsingba. Ayaw kamo pamiling ha akon didto ha Betel—mapupukan na an Betel. Ayaw kamo pagkadto ha Gilgal—mabibihag an iya mga tawo.” Pakadto kamo ha Ginoo ngan mabubuhi kamo. Kon diri kamo kumadto, mabutho hiya sugad hin kalayo ngada han mga tawo han Israel. Susunogon an mga tawo han Betel ngan waray gud makakaparong hini. Ginhukman na kamo nga naglulubag han katadongan ngan naglilimbong han mga tawo han ira mga katungod! Ginhimo han Ginoo an mga bitoon, an Pleyades ug Orion. Ginhimo niya nga kapawa an kasisidman, ngan gab-i an adlaw. Tinatawag niya an katubigan han dagat, ngan hinuhuwad niya ngada han tuna. An Ginoo amo an iya ngaran. Binubungkag niya an mga gamhanan ngan an ira magrig-on nga mga panalipdanan. Kamo nga mga tawo napupungot hin bisan hin-o nga nagsasaway han diri matadong ngan nagyayakan han bug-os nga kamatuoran didto ha hukmanan. Gintalumpigos niyo an mga kablas ngan gintikasan niyo hira han ira mga pagkaon. Sanglit diri kamo mag-uokoy dida han maghusay nga mga balay nga bato nga iyo gintitindog o diri kamo mainom hin bino tikang han magtahom nga mga urubasan nga iyo gintatanom. Maaram ako nga makalilisang an iyo mga sala ngan damo an mga pagtalapas nga iyo nabuhat. Ginpapakurian niyo an mag-upay nga mga tawo, kinakarawat niyo in mga hukip, ngan ginpupugngan niyo an mga kablas hin pag-angkon hin katadongan didto han mga hukmanan. Sanglit maupay nala an paghilom ha sugad nga magraot nga mga panahon. Talinguhaa an pagbuhat han matadong ngan diri han maraot, basi mabuhi kamo. Niyan maupod ha iyo hin tinuod an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, sumala han iyo siring. Pagdumti an maraot, higugmaa an maupay, ngan parig-ona an katadongan didto han mga hukmanan. Bangin malooy an Ginoo ha mga tawo hini nga nasod nga nanhisalin pa nga buhi. Sanglit nasiring an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, “May-ada mga pagnguyngoy ngan mga pagtangis hin kabido dida han mga kalsada han syudad. Bisan an mga para-uma tatawgon hin pagmasulob-on upod hadton mga sinuholan hin pagmasulob-on. May-ada mga pagnguyngoy didto han ngatanan nga mga urubasan. Mahinanabo ini ngatanan kay makanhi ako hin pagkastigo ha iyo.” An Ginoo an nagyakan. Hin kamakalilisang para ha iyo nga ngangangandoy han adlaw han Ginoo! Ano man an kaupayan ha iyo hito nga adlaw? Para ha iyo magigin adlaw ini hin kasisidman, ngan diri hin kapawa. Sugad ini hin tawo nga ha paglikay niya hin liyon iginkatapo hin uso! O sugad hin tawo nga nauli ha iya balay ngan ha pagduon ha bungbong tinukob hin halas! Magdadara an adlaw han Ginoo hin kasisidman ngan diri hin kapawa; adlaw ini hin kadulom nga waray gud pagkamapawa. Nasiring an Ginoo, “Nadiri ako han iyo mga pyesta, makuri ko na mailob ini! Kon maghalad kamo han iyo mga hayop nga tinubod ngan mga halad nga pagkaon, diri ako makarawat hini. Diri ako makarawat han mga mananap nga iyo ginpatambok, nga gindadara nga halad ngadi ha akon. Pahunonga na an iyo mag-aringasa nga mga kanta; diri ako karuyag mamati han iyo mga arpa. Paawasa lugod niyo an katadongan sugad hin sapa ngan an pagkamatadong sugad hin salog nga diri gud nagmamara. “Mga tawo han Israel, waray ako magkinahanglan hin mga halad nga tinubod ngan mga halad sulod hadto nga 40 ka tuig nga akon pagdara ha iyo hin paglatas han kamingawan. Kundi yana, tungod nga ginsingba niyo in mga ladawan ni Sicut nga iyo hadi nga diyos, ngan ni Quiyon nga iyo bitoon nga diyos, dadad-on niyo ito nga mga ladawan kon ighalin ko na kamo hin kabihag ngadto hin tuna nga unhan pa han Damasco,” nasiring an Ginoo kanay ngaran amo an Dyos nga Labi Kamakagarahum. Hin kamakaharadlok para ha iyo nga an kinabuhi himyang didto ha Sion, ngan para ha iyo nga waray kahadlok ug kakulba an pag-ukoy didto ha Samaria—kamo nga mga dumagko hini nga gamhanan nga nasod nga Israel, kamo nga dinadangpan han mga tawo hin pakibulig. Kadtoa ngan kitaa an syudad han Calne. Niyan kadtoa an dako nga syudad han Hamat ngan lugsong ngadto han Filisteohanon nga syudad han Gat. Mauruupay ba hira kay han mga ginhadian han Juda ug Israel? Hiruhiluag ba an ira katunaan kay han iyo? Nadiri kamo hin pagtuod nga maabot in adlaw hin karat-an, kundi an iyo binubuhat amo an nakapahirani hito nga adlaw. Hin kamakaharadlok para ha iyo nga nahundaray dida han iyo magtahom nga mga higdaan, nga nagkikinaon hin karne han mga nati nga baka ug karnero. Sugad kan David naruruyag kamo hin pagkomposo hin mga kanta, ngan pagtokar hini dida hin mga arpa. Nagpatakas kamo hin pag-inom hin bino ngan nagamit kamo han gimamaupayi nga mga pahamot, kundi waray kamo pagmasulob-on han karuba han Israel. Sanglit uunahon kamo hin paghalina nga mga bihag. Matatapos an iyo mga pangaon ngan mga bangkite. Iginsumpa han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum ini nga pahimatngon: “Napupungot ako han kamapahitas-on han mga tawo han Israel. Gintatamay ko an ira magtahom nga mga palasyo. Itutubyan ko an ira kapital nga syudad ngan an ngatanan nga aada hini ngadto han mga kaaway.” Kon may-ada napulo nga kalalaken-an nga mahibilin dida hin panimalay, magkakamatay hira. An tawo nga uropod han minatay, nga tinaporan liwat han paglubong, amo an magdadara han minatay ha gawas han balay. Sisidngon an bisan hin-o nga nahibilin pa ha balay, “May-ada pa ba dida iba nga kaupod mo?” Mabaton ito nga tawo, “Waray!” Niyan masiring an uropod, “Hilom! Kinahanglan maghinay kita bisan hin paghinabi han ngaran han Ginoo.” Kon magsugo na an Ginoo, gugubaon an dagko ngan gudti nga mga balay. Nadalagan ba an mga kabayo dida hin kababtoan? Gin-aarado ba hin mga tawo an dagat pinaagi hin mga baka? Kundi ginhimo niyo nga hilo an katadongan ngan sayop an matadong. Naghinambog kamo mahitungod han pagbihaga niyo han bungto han Lodebar. Naparayaw kamo, “Nakuha namon an Karnaim pinaagi han amon kalugaringon nga kusog.” Nasiring an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, “Mga tawo han Israel, susugoon ko in taga gawas nga kasondalohan hin pagsakop han iyo nasod. Pagraraogdaogon kamo hini nga mga sondalo tikang ha Aragian han Hamat didto ha amihanan ngadto han Sapa han Araba didto ha timogan.” Iginpakita ha akon han Ginoo nga Dyos in usa nga panan-awon. Dida hini nga panan-awon hinkit-an ko hiya nga nagtutuha hin kabalay hin mga duron kahuman gudla magarab an sakate nga bahin han hadi, ngan nagtikang na liwat panubo an kabanwaan. Dida han akon panan-awon hinkit-an ko nga inuubos han mga duron an ngatanan nga mga banwa ug tanom ha tuna, ngan sinmiring ako, “O Ginoo nga Dyos, pasayloa an imo mga tawo! Uunanhon nira hin kabuhi? Gutiay na la hira ngan maluya na hira.” Nagliwat an Ginoo han iya hunahuna ngan nagsiring, “Diri mahinanabo an imo hinkit-an.” Iginpakita ha akon han Ginoo nga Dyos in lain nga panan-awon, diin hinkit-an ko hiya nga nag-aandam hin pagkastigo han iya mga tawo pinaagi hin kalayo. Ginsunog han kalayo an hiluag nga kalalawdan ha ilarom han tuna ngan nagtikang liwat ini hin pag-ugtang han tuna. Niyan sinmiring ako, “O Ginoo nga Dyos, pahunonga gad! Uunanhon hin kabuhi han imo mga tawo? Gutiay na la hira ngan maluya na hira.” Nag-iba na liwat an Ginoo han iya hunahuna ngan nagsiring, “Diri liwat ini mahinanabo.” Iginpakita ha akon han Ginoo in lain nga panan-awon, diin hinkit-an ko hiya nga natindog ha ligid hin pader nga ginamitan hin tunton hin pagtindog, ngan nakakadara hiya hin tunton. Pinmakiana hiya ha akon, “Amos, ano an imo hinkikit-an?” “Usa nga tunton,” binmaton ako. Niyan sinmiring hiya, “Ginagamit ko ini ha pagpakita nga an akon mga tawo sugad hin hilig nga pader. Diri ko na liliwaton an akon hunahuna hin pagkastigo ha ira. Pagbubungkagon an mga dapit nga ginsisingbahan han mga tulin ni Isaac. Babayaan nga mga ruba an baraan nga mga dapit han Israel. Tataposon ko na an panimalay ni Hadi Jeroboam.” Niyan nagpadara hin sumat hi Amasias nga padi han Betel ngadto kan Hadi Jeroboam han Israel: “Nakahunahuna hi Amos hin pagpatay ha imo ha butnga han mga tawo. Makakabungkag han nasod an iya mga pamulong. Amo ini an iya siring, ‘Mamamatay ha pag-awayan hi Jeroboam ngan pagdadad-on an mga tawo han Israel ngadto ha pagkabihag tikang han ira tuna.’” Nagsiring kan Amos hi Amasias, “Igo na ito, manaragna! Balik ngadto ha Juda ngan didto buhata an imo pagwali. Pabaydi ha ira ini nga imo pagwali. Ayaw na gud panagna dinhe ha Betel. Amo ini an kanan hadi dapit hin pagsingba, amo ini an templo han nasod.” Binmaton hi Amos, “Diri ako amo an manaragna nga napasuhol. Magmarangno ako hin mga panon ngan magbarantay liwat ako hin mga igos. Kundi ginkuha ako han Ginoo tikang han akon buruhaton nga magmarangno hin mga karnero ngan ginsugo ako niya pagkanhi ngan pagpanagna ngadto han iya nasod nga Israel. Sanglit yana pamati han iginsiring han Ginoo. Pinapaukoy mo ako hin pagpanagna ngan pagyinakan kontra han mga tawo han Israel. Sanglit, Amasias, nasiring ha imo an Ginoo. ‘Mahihimo an imo asawa nga babaye nga maraot an dungog didto han syudad ngan pamamatayon an imo mga anak didto ha pag-awayan. Pagbabahinbahinon an imo tuna ngan ipapanhatag ini ngadto ha iba, ngan mapatay ka didto hin tuna nga diri nakilala han Dyos. Ngan pagdadad-on gud an mga tawo han Israel ngadto ha pagkabihag tikang han ira kalugaringon nga tuna.’” Iginpakita ha akon han Ginoo in lain nga panan-awon diin hinkit-an ko in alat nga puno hin mga bunga. Pinmakiana an Ginoo, “Amos, ano an imo hinkikit-an?” “Alat nga puno hin mga bunga,” binmaton ako. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Inmabot na an kataposan para han akon nasod nga Israel. Diri ko na liliwaton an akon hunahuna hin pagkastigo ha ira. Dida hito nga adlaw an mga kanta didto han palasyo mahihimo nga mga kanta hin pagtaguminatay. Magkakamay-ada mga patay nga lawas ha ngatanan nga mga dapit. Ilalabog hira ha gawas ngan ito nga dapit magmamamingaw.” Pamati hini, kamo nga nagtatamak han mga magpakalolooy ngan nagtatalinguha hin pagpuo han mga kablas han nasod. Nasiring kamo ha iyo la ngahaw, “Makuri na kami makahulat nga maliwas na an baraan nga mga adlaw basi makagbaligya kami han amon mga pagkaon. San-o pa katatapos an Adlaw nga Iparahuway basi makagbaligya na liwat kami? Niyan amon pahihitas-on an pagbaligya, magamit kami hin diri husto nga mga taraksan, ngan linastihan nga mga timbangan ha paglimbong han amon mga pumaralit. Mamahalon namon hin pagbaligya han waray pulos nga trigo. Mamimiling kami hin kablas nga tawo nga diri makakabayad han iya mga utang, bisan ngani hin pagpalit hin usa ka padis nga sandalyas, ngan papaliton namon hiya nga usa nga oripon.” Nagsumpa an Ginoo nga Dyos han Israel, “Diri ko gud hingangalimtan an magraot nira nga binuhatan. Sanglit malinog an tuna, ngan magmamabidoon an ngatanan ha tuna. Mababay-og an bug-os nga nasod; matubo ini ngan maon-on liwat sugad han pagtaob ug paghubas han Salog Nilo. Maabot an panahon nga matutunod an adlaw nga naudto pa la, ngan magsisirom an tuna dida ha dayag nga kaadlawon. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Hihimoon ko an iyo mga pyesta nga mga adlaw hin paglubong, ngan mga pagtangis hin kabidoan an iyo maglipayon nga mga kanta. Magpapakiskis kamo ngan magbabado kamo hin sako, ngan masusugad kamo hin mga kag-anak nga masulob-on tungod han ira usa la nga anak nga lalake. Magmamapait ito nga adlaw tubtob ha kataposan. “Maabot an panahon nga magpapadara ako hin gutom nganhi ha tuna. Gugutomon an mga tawo, kundi diri hin tinapay; uuhawon hira, kundi diri hin tubig. Gugutomon ngan uuhawon hira hin mensahe nga tikang han Ginoo. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagyakan. Magsusudoysudoy an mga tawo tikang ha Dagat nga Patay ngadto han Mediteraneo ngan maglilibot hira tikang ha amihanan ngadto ha sinirangan. Mamimiling hira ha ngatanan nga dapit hin mensahe nga tikang han Ginoo, kundi diri hira makakaagi hini. Dida hito nga adlaw manhihiraptay tungod hin uhaw bisan an mag-upay an panlawas nga mga batan-on nga kalalaken-an ngan kababayen-an. Adton mga nagsusumpa pinaagi han mga diyosdiyos han Samaria, nga nasiring, ‘Pinaagi han diyos han Dan’ o ‘Pinaagi han diyos han Berseba’—mapupukan ito nga mga tawo ngan diri na gud mabangon.” Hinkit-an ko an Ginoo nga natindog sapit han altar. Nagsugo hiya: “Duroha pagbalbag an igbaw nga mga bahin han mga harigi han Templo basi mabay-og an patukoranan. Pamuonga ini ngan panhuloga ngada han mga ulo han mga tawo. Pamamatayon ko ha pag-awayan an nahisalin han mga tawo. Waray usa nga makakalikay; waray usa nga makakapalagiw. Bisan kon mag-ukab hira tipakadto han tuna han mga patay, dadakpon ko hira. Bisan kon magsaka hira ngadto ha langit, ilulusad ko hira. Kon tumago hira didto ha bawbaw han Bukid Carmelo, pamimilngon ngan dadakpon ko hira. Kon tumago hira ha akon didto han kahiladman han dagat, susugoon ko an higante nga mananap han dagat pagkagat ha ira. Kon bihagon hira han ira mga kaaway, magsusugo ako nga pamatayon hira. Naglalarang gud ako hin pagpuo ngan diri hin pagbulig ha ira.” Kinakaptan han Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum an tuna, ngan nalinog ini; nagmamabidoon an ngatanan nga nag-uokoy ha tuna. Natubo an bug-os nga kalibutan ngan naun-on liwat ini sugad han Salog Nilo. Gintitindog han Ginoo an iya urokyan didto han kalangitan, ngan ibinubutang niya an panganoron ha igbaw han tuna. Tinatawag niya an katubigan han dagat, ngan ihinuhuwad niya ngada han tuna. An Ginoo amo an iya ngaran! Nasiring an Ginoo, “Mga tawo han Israel, ginhuhunahuna ko an mga tawo han Sudan sugad han akon paghunahuna ha iyo. Gindara ko an mga Filisteohanon tikang ha Creta ngan an mga Siriahanon tikang ha Kir, sugad nga gindara ko kamo tikang ha Ehipto. Ako nga Ginoo nga Dyos an nagbabantay hini nga makasasala nga ginhadian han Israel, ngan bubungkagon ko ini ha bawbaw han tuna. Kundi diri ko pupuohon an ngatanan nga mga tulin ni Jacob. “Magsusugo ako ngan pagbabay-ogon an mga tawo han Israel sugad hin mga tinipasi nga gin-aag-ag. Pagsasaraon ko hira dida han mga nasod basi mahibulag an ngatanan nga waray mga pulos. Magkakamatay didto ha pag-awayan an mga makasasala han akon mga tawo—hira ngatanan nga nasiring, ‘Diri an Dyos matugot nga makahirani ha aton an karat-an.’” Nasiring an Ginoo, “Maabot an adlaw nga ipapahiuli ko an ginhadian ni David, nga sugad hin balay nga naruba. Pag-aaydon ko an mga pader hini ngan ipapahiuli ko ini. Titindogon ko na liwat ini ngan hihimoon ko nga sugad han kadaan. Sanglit sasakopon han mga tawo han Israel an nahisalin nga tuna han Edumea ngan an ngatanan nga mga nasod nga akon sakop hadto anay.” Amo ini an siring han Ginoo nga magburuhat hini. “Maabot an adlaw,” nasiring an Ginoo, “nga magmamalaksi an pagtubo han mga trigo nga diri ini maaakos han mga mag-arani, ngan magmamalaksi an pagtubo han mga ubas nga diri ini maaakos hin paghimo han bino. Maturo hin matam-is nga bino an kabukiran, ngan mag-aawas hini an kapungtoran. Ibabalik ko an akon mga tawo ngadto han ira tuna. Pagtitindogon na liwat nira an ira mga syudad nga nagkaruruba ngan mag-uokoy hira didto. Magtatanom hira hin mga urubasan ngan manginginom hira han bino. Maghihimo hira hin mga tanaman ngan mangangaon hira han mga bunga. Igtatanom ko an akon mga tawo dida han tuna nga iginhatag ko ha ira, ngan diri na gud hira paggagaboton.” An Ginoo nga iyo Dyos an nagyakan. Amo ini an panagna ni Abdias, nga iginsiring han Ginoo nga Dyos mahitungod han nasod han Edumea. Ginsugo han Ginoo an iya magsarangyaw ngadto han kanasoran, ngan hinbatian ta an iya mensahe: “Pag-andam! Pakiaway kita han Edumea!” Ginsiring han Ginoo an Edumea, “Pagugutiayon ko ikaw dida han mga nasod; pagtatamayon ka han ngatanan. Ginlimbongan ka han imo kamapahitas-on. Usa nga kota hin unay nga bato an imo kapital nga syudad; hitaas an imo urokyan didto han kabukiran, sanglit nasiring ka ha imo kalugaringon, ‘Hin-o ba an makakapalusad ha akon?’ Bisan pa himoon an imo urokyan nga sugad kahitaas han salag hin agila, nga daw aadto na ini ha mga bitoon, kundi ilulusad ko ikaw. “Kon naabot ha gab-i an mga tawo, kinukuha nira an ira la naruruyagan. Kon namumuro hin mga ubas an mga tawo, diri nira gin-uubos hin panguhaa. Kundi ginpuo ka gud han imo mga kaaway. Mga tulin ni Esau, gintikas an iyo mga manggad. Ginlimbongan kamo han iyo mga kabulig; gintabog kamo nira tikang han iyo nasod. Ginsakop na kamo hin mga tawo nga hadto anay iyo mga sangkay. Gin-andaman kamo hin bitik hito nga kasangkayan nga nakigsaro ha iyo; nasiring hira mahitungod ha imo, ‘Hain na man ito ngatanan nga iya kaabtik?’ “Dida han adlaw nga kastigohon ko an Edumea, pupuohon ko an ira mag-abtik nga mga tawo, ngan paparaon ko an ngatanan nira nga kinaadman. Mahahadlok hin duro an mga paraaway han Teman, ngan papatayon an tagsa nga sondalo didto ha Edumea. “Tungod nga gintikasan ngan pinanmatay mo an imo kabugtoan nga kalalaken-an nga mga tulin ni Jacob, pupuohon ngan pagpapakaalohan ka ha kadayonan. Waray ka la manginano hito nga adlaw han pagrumpaga han mga kaaway han ira mga ganghaan. Sugad ka la kamaraot hadton mga diri kinikilala nga nagdara han manggad han Jerusalem, ngan hira la ngahaw an nagbahinbahin. Diri nimo angay ipanhiyukat an kakulang hin palad han imo kabugtoan nga kalalaken-an didto ha Juda. Diri nimo angay ikalipay an adlaw han ira pagkaruba. Diri nimo angay pagtinawaan hira dida han ira kakurian. Diri nimo angay pagsudlon an syudad han akon mga tawo hin paghiyukat han ira pag-antos ngan hin pag-agaw han ira mga manggad dida han adlaw han ira karat-an. Diri nimo angay pagbantayan an mga ginsasang-an han dalan hin pagdakop hadton mga karuyag pumalagiw. Diri nimo angay hira igtubyan ngadto han kaaway dida han adlaw han ira kakurian. “Hirani na an adlaw nga ako nga Ginoo maghuhukom han ngatanan nga mga nasod. Edumea, pagbubuhaton ha imo an imo ginbuhat. Mabalik ha imo an maraot nga imo iginhatag. Inminom an akon mga tawo hin mapait nga kopa hin pagkastigo didto han akon baraan nga pungtod. Kundi mainom an ngatanan nga nagpapalibot nga mga nasod hin maparopait pa nga kopa hin pagkastigo; iimnon nira ini ngatanan ngan maaanaw hira. “Kundi didto han Bukid Sion may pira nga makalagiw, ngan magigin baraan ini nga dapit. Pagtatag-iyahon han mga tawo ni Jacob an ira ngahaw kalugaringon nga tuna. Masusugad hin kalayo an mga tawo ni Jacob ug Jose; pupuohon nira an mga tawo ni Esau sugad hin kalayo nga nagsusunog hin mga uhot. Waray tulin ni Esau nga mahisasalin nga buhi. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Pagtatag-iyahon an Edumea hin mga tawo nga taga timogan nga bahin han Juda. Pagbibihagon an Filistia hadton mga taga katundan nga kapatagan. Pagtatag-iyahon han mga Israelita an katunaan han Efraim ug Samaria. Pagkukuhaon an Galaad han mga tawo ni Benjamin. Mabalik an mga ginhalin nga kasondalohan nga mga bihag tikang ha amihanan nga dapit han Israel ngan sasakopon an Finicia tubtob ha Sarepat ha amihanan. Pagtatag-iyahon han mga bihag tikang ha Jerusalem nga aadto ha Sardis an mga bungto ha timogan han Juda. Susulongon an Edumea ngan paghahadian ini han madaogon nga mga tawo han Jerusalem. Ngan an Ginoo ngahaw an magigin hadi.” Usa ka adlaw naghimangraw an Ginoo kan Jonas nga anak ni Amitai. Nagsiring hiya, “Pakadto ha Ninibe, hito nga dako nga syudad, ngan busai an mga tawo didto kay hinsabotan ko an kamagraogdaog hini nga mga tawo.” Kundi nagtipahirayo lugod hi Jonas basi makalikay hiya han Ginoo. Kinmadto hiya ha Jope, diin nakaagi hiya hin sakayan nga tigirikan na ngadto ha Espania. Binaydan niya an iya pasahe ngan sinmakay tipakadto ha Espania basi mahirayo hiya han Ginoo. Kundi nagpadara an Ginoo hin makusog nga subasko. Makusog ini hin duro sanglit haros na maruba an sakayan. Nagkalilisang an mga tripulante ngan naggogliat hin pakibulig, an kada usa nagsangpit han iya kalugaringon nga diyos. Ngan basi maiban-ibanan an kataragman, iginlabog nira ha dagat an mga kargamento. Hito nga takna, nakadto hi Jonas ha ubos han sakayan ngan nahigda nga maupay an paghingaturog. Hin-agian hiya didto han kapitan ngan ginsiring, “Kay ano nga nagkikinaturog ka? Bangon ngan pag-ampo ha imo diyos hin pakibulig. Bangin pa malooy hiya ha aton ngan talwason an aton mga kinabuhi.” Nagkasarabot an mga tripulante nga magriripa hira basi hisabotan kon hin-o an angay pagbasolon hini nga ira kasugaran. Ginbuhat nira ini ngan nabunot an ngaran ni Jonas. Sanglit ira ginsiring hiya, “Yana pagsumati kami! Hin-o an angay pagbasolon hini? Nag-aano ka dinhe? Taga diin ka nga nasod? Ano an ngaran han imo mga tawo?” “Hebreo ako,” binmaton hi Jonas. “Nagsisingba ako han Ginoo nga Dyos han langit, nga naghimo han tuna ug dagat.” Nagpadayon hi Jonas hin pagsumat ha ira nga napalagiw hiya han Ginoo. Nagkahadlok hin duro an mga tripulante ngan nagsiring ha iya, “Makaharadlok ini nga imo ginbuhat!” Nagtikakusog la an subasko, sanglit nagpakiana ha iya an mga tripulante, “Ano man an amon pagbubuhaton ha imo basi humugpoy an hangin?” Binmaton hi Jonas, “Ilabog ako niyo ngadto ha dagat ngan mahugpoy an hangin. Maaram ako nga akon ini sayop nga hinsakban kamo hini nga makusog nga subasko.” Kundi nagtalinguha lugod an mga tripulante hin pagrinimo ha bug-os nira nga kusog basi mahitabi an sakayan. Kundi nagtikakusog la an subasko ngan waray gud nira nahimo. Sanglit nagtawag hira han Ginoo, “O Ginoo, nag-aampo kami, ayaw gad itugot nga mamatay kami tungod hin pagpatay namon hini nga tawo! Ikaw, O Ginoo, an nagbubuot hini ngatanan kay imo man ini pagbuhat.” Niyan gin-alsa nira hi Jonas ngan ilinabog ngadto han dagat, ngan hito ngahaw nga takna linminaw dayon. Tungod hini, nagkahadlok han Ginoo an mga tripulante, sanglit naghalad nira hin halad nga tinubod ngan nagsaad hin pag-alagad ha iya. Ha pagsugo han Ginoo, ginlam-oy hi Jonas hin dako nga isda, ngan nakadto hiya ha tiyan han isda sulod hin tulo ka adlaw ug gab-i. Tikang ha sakob han tiyan han isda nag-ampo hi Jonas han Ginoo nga iya Dyos: “Dida han akon kakurian, O Ginoo, nagtawag ako ha imo, ngan ginbaton mo ako. Tikang ha kahiladman didto han tuna han mga patay nagtawag ako hin pakibulig ngan pinamatian mo ako. Ilinabog mo ako ngadto ha kahiladman, ngadto ha salad gud han dagat diin ginpalibotan ako han katubigan, ngan natahoban ako han dagko nga mga balod. Naghunahuna ako nga ginpaiwas na ako tikang ha imo atubangan, ngan diri na gud makakakita han imo baraan nga Templo. Linmapwas ha akon an tubig ngan ginlumos ako; naputos gud ako han dagat, ngan ginsangburan an akon ulo hin mga lusay ha dagat. Linmusad ako ngadto gud ha kahiladman han kabukiran, ngadto han tuna kanay mga ganghaan trinangkahan gud ha kadayonan. Kundi iginbalik mo ako nga buhi, O Ginoo nga akon Dyos, tikang ha kahiladman. Han pag-abat ko nga nagtitikaluya na ako, nag-ampo ako ha imo, O Ginoo, ngan hinbatian mo ako didto han imo baraan nga Templo. Adton mga nagsisingba hin waray pulos nga mga diyosdiyos waray na magmaunongon ha imo. Kundi magkakanta ako hin mga pagdayaw ha imo; paghahalaran ko ikaw hin halad nga tinubod, ngan pagtutumanon ko an akon iginsaad. Natikang ha Ginoo an katalwasan!” Niyan ginsugo han Ginoo an isda nga isuka hi Jonas didto ha baybayon, ngan gintuman ini han isda. Nagyakan na liwat kan Jonas an Ginoo. Nagsiring hiya, “Kadto ha Ninibe, hito nga bantogan nga syudad, ngan igsangyaw ha mga tawo an mensahe nga iginhatag ko ha imo.” Sanglit ginsugot ni Jonas an Ginoo ngan kinmadto hiya ha Ninibe nga usa nga hiluag kaupay nga syudad nga tulo gud ka adlaw an paglatas hini. Nagtikang hi Jonas hin paglatas han syudad ngan kahuman niya paglinakat hin usa ka adlaw, nagsangyaw hiya, “Kwarenta na la ka adlaw ngan pagbubungkagon na an Ninibe!” Tinmoo han mensahe han Dyos an mga tawo ha Ninibe. Sanglit nagkasarabot hira nga kinahanglan magpuasa an tagsatagsa, ngan magbado hin sako an ngatanan nga mga tawo, tikang han gilalabawi ngadto han giuubosi ha pagpakita nga nagbasol hira. Han pakabati hini han hadi han Ninibe, linmusad hiya ha iya trono, ginlubas an iya bado nga hilaba, nagbado hiya hin sako, ngan linmingkod hiya dida hin mga agbon. Nagpagawas hiya hin usa nga pasangyaw ngadto han mga tawo ha Ninibe: “Usa ini nga sugo tikang han hadi ngan han iya mga opisyal: Waray bisan usa nga kumaon hin bisan ano; gindidid-an hin pagkaon o pag-inom an ngatanan nga mga tawo, kabakahan, ngan kakarnerohan. Kinahanglan magbado hin sako an ngatanan nga mga tawo ngan mga mananap. Kinahanglan an tagsatagsa mag-ampo hin kinasingkasing ngadto han Dyos ngan kinahanglan bayaan an magraot niya nga mga panggawi ngan an mga magraot niya nga mga binuhatan. Manggad na la magliwat an Dyos han iya hunahuna; manggad na la umukoy na hiya hin kasina ngan diri kita magkamatay!” Hinkit-an han Dyos an ira ginbuhat; hinkit-an niya nga binayaan nira an magraot nira nga mga panggawi. Sanglit ginliwat niya an iya hunahuna ngan waray hira pagkastigoha sumala han iya ginsaad ha ira. Waray gud malipay hi Jonas hiunong hini ngan nasina hiya. Sanglit nag-ampo hiya, “ Ginoo, diri ba ako nagsiring ha imo han waray pa ako lalakat nga amo gud ini an imo pagbubuhaton? Sanglit nagtalinguha ako hin pagkalagiw ngadto ha Espania! Maaram ako nga mahigugmaon ngan malolooyon ka nga Dyos, dayuday mapailobon, dayuday malolooyon, ngan dayuday andam hin pagliwat han imo hunahuna ngan diri hin pagkastigo. Sanglit, Ginoo, tugoti na la nga mamatay ako. Gabay pa ako mamatay kay mabuhi.” Binmaton an Ginoo, “Ano an imo katungod hin pagkasina?” Ginmawas hi Jonas ngadto ha sinirangan han syudad ngan linmingkod. Naghimo hiya hin iya sirongan ngan linmingkod dida han lindong hini, ngan naghulat hin pagkita kon ano an mahinanabo han Ninibe. Niyan ginpatubo han Ginoo nga Dyos in usa nga tanom ha igbaw ni Jonas basi kalindongan hiya ngan makapahalibway. Nalipay hin duro hi Jonas tungod han tanom. Kundi ha agaaga pa han pagkabuwas, ha pagsugo han Dyos, ginkutkot hin usa nga ulod an tanom ngan namatay. Han pagsirang na han adlaw, nagpadara an Dyos hin mapaso nga hangin nga kabunghan, ngan haros na mahiraptay hi Jonas tungod han kapaso han adlaw nga nasirak ngada han iya ulo. Sanglit naghingyap na la hiya nga mamatay. Nagsiring hiya, “Gabay pa ako mamatay kay mabuhi.” Kundi nagsiring ha iya an Dyos, “Ano an imo katungod hin pagkasina hiunong han tanom?” Binmaton hi Jonas, “May-ada ko gud katungod hin pagkasina—pagkasina nga angay ikamatay!” Nagsiring ha iya an Ginoo, “Tinmubo ini nga tanom hin usa ka gab-i ngan nawara han pagkasunod nga gab-i; waray ka magkabudlay para hini ngan waray ka hini magpatubo—kundi nalolooy ka hini nga tanom! Sanglit labi na nga malolooy ako han Ninibe, ito nga bantogan nga syudad nga may-ada kapin 120,000 nga mga inosente nga kabataan ngan damo liwat nga kahayopan.” Ginhatag han Ginoo ini nga mensahe kan Miqueas nga taga-Moreset dida han panahon nga mga hadi han Juda hira Jotam, Acas, ug Ezequias. Ginpadayag han Ginoo kan Miqueas ini ngatanan nga mga butang mahitungod han Samaria ug Jerusalem. Pamatii ini, kamo ngatanan nga mga nasod; pamatii ini, kamo ngatanan nga nag-uokoy ha tuna! Magpapamatuod kontra ha iyo an Ginoo nga Dyos. Pamati! Naghihimangraw hiya tikang han iya langitnon nga templo. Maabot an Ginoo tikang han iya baraan nga dapit; malusad hiya ngan maglalakat dida han mga sampaw han kabukiran. Niyan matutunaw an kabukiran ha ilarom niya sugad hin taro dida hin kalayo; mahuhuwad ini ngadto han mga kahamub-an sugad hin tubig nga naawas ngadto ha ubos hin pungtod. Mahinanabo ini ngatanan kay nakasala ngan sinmupil han Dyos an mga tawo han Israel. Hin-o an pagbabasolon han pagsupil han Israel? An Samaria nga kapital nga syudad! Hin-o an salaan hin pagsingba hin mga diyosdiyos didto ha Juda? An Jerusalem ngahaw! Sanglit nasiring an Ginoo, “Hihimoon ko an Samaria nga tambak hin mga rinuba ha kadaygan nga tuna, nga usa nga dapit nga taramnan hin mga ubas. Ighuhuwad ko an ginpanas nga kababtoan han syudad ngadto han kahamub-an ngan ipadadayag ko an mga patukoranan han syudad. Pagdudugmokon an ngatanan nga mahal nga mga diyosdiyos hini, pag-uugtangon hin kalayo an ngatanan nga iginhatag ngadto han mga magraot an dungog nga kababayen-an han templo han Samaria, ngan mahihimo nga tinambak nga binayaan an ngatanan nga mga ladawan. Gin-angkon han Samaria ini nga mga butang para han mga seremonyas hin pagkahimungaan, ngan yana pagdadad-on ini nga mga ladawan han iya mga kaaway para hin mga magraot an dungog nga kababayen-an han templo didto hin iba nga dapit.” Niyan nagsiring hi Miqueas, “Tungod hini, magmamabidoon ngan magngungoyngoy ako. Maglalakat ako nga waray sapatos ngan hubo hin pagpakita han akon kabidoan. Mauwang ako sugad hin lubo ngan magngungoyngoy sugad hin tamsi nga duong. Diri matatambal an mga kasamdan han Samaria, ngan diri maiha mag-aantos man an Juda hin sugad nga paagi; inmabot na an pagkabungkag ngadto han mga ganghaan han Jerusalem ngahaw, diin nag-uokoy an akon mga tawo.” Ayaw pagsumati an aton mga kaaway didto ha Gat mahitungod han aton kapirde; ayaw niyo hira pagpakitaa nga nagtitinangis kamo. Mga tawo han Betleafra, ipakita an iyo pagturaw pinaagi hin pagpulilid dida han tapotapo. Kamo nga mga tawo han Safir, kadto kamo ha pagkabihag nga hubo ngan naaawod. Diri nagpapasipara hin paggawas han ira syudad adton mga nag-uokoy ha Saanan. Kon hibatian niyo nga nagngungoyngoy an mga tawo han Betesel, mahibabaroan niyo nga waray darangpanan didto. Namumulat hin tambulig an mga tawo han Marot, kay gindara han Ginoo in karat-an nga hiraniay na ha Jerusalem. Kamo nga nag-uokoy didto ha Laquis, isangat ha mga karuwahe an mga kabayo. Ginsubad niyo an mga sala han Israel, sanglit kamo an tinikangan han pakasala han Jerusalem. Sanglit yana, mga tawo han Juda, panamilit kamo han bungto han Moresgat. Diri bubuligan han bungto han Acsib an kahadian han Israel. Mga tawo han Maresa, itutubyan kamo han Ginoo ngadto hin kaaway nga magbibihag han iyo bungto. Makadto ngan mananago an mga pangulo han Israel didto han lungib ha Adulam. Mga tawo han Juda, arota an iyo buhok ha pagmasulob-on tungod han mga anak nga iyo hinihigugma. Pagdangas kamo ha iyo ngahaw sugad hin mga manaol, kay hahalinon ngadto ha pagkabihag an iyo mga anak. Hin kamakaharadlok para hadton nahigda nga nagmiminata ngan nagpipinanhunahuna hin maraot! Kon aga na, kon may-ada na nira higayon, binubuhat nira dayon an maraot nga ira nahunahunaan. Kon naruruyag hira hin mga uma, inaagaw ini nira; kon naruruyag hira hin mga balay, kinukuha ini nira; waray panimalay o hiagi nga diri nira paglabtan kon ira karuyagon. Sanglit nasiring an Ginoo, “Naglalarang ako hin pagdaot ha iyo, ngan diri kamo makakalikay hini. Mahingangadto kamo ha kasamokan ngan diri na kamo maglalakat nga mapahitas-on. Kon umabot na ito nga panahon, gagamiton han mga tawo an susumaton mahitungod ha iyo sugad nga pananglitan hin karat-an, ngan pagkakantahon nira ini nga kanta hin pagturaw hiunong han iyo kaagi: Napuo na gud kita! Ginkuha na han Ginoo an aton tuna, ngan iginhatag ini niya ngadto hadton mga nagbihag ha aton.” Sanglit kon umabot na an panahon nga ig-uli na an tuna ngadto han mga tawo han Ginoo, mawawaray bahin an bisan hin-o ha iyo. Nagsiring ha akon an mga tawo, “Ayaw kami pagwalihi. Ayaw pagwali mahitungod hito ngatanan. Diri magpapakaalo ha amon an Dyos. Naghuhunahuna ba kamo nga ginabaan an mga tawo han Israel? Nawad-an na ba han iya pagpailob an Ginoo? Magbubuhat ba hiya hin sugad nga mga butang? Diri ba hiya naghihimangraw nga maloloy-on hadton mga nagbubuhat hin matadong?” Nabaton an Ginoo, “Sinusulong niyo an akon mga tawo sugad hin mga kaaway. Nauli an kalalaken-an tikang ha pag-awayan, nga naghuhunahuna nga talwas hira ha ira balay, kundi aada kamo nga naghuhulat hin pagkawat han ira bado. Pinapaiwas niyo an kababayen-an han akon mga tawo tikang han mga puroy-anan nga ira hinihigugma, ngan gintitikasan niyo an ira mga anak han akon mga kaupayan nga kadayonan. Buhat ngan lakat na; waray na dinhe katalwasan. An iyo mga sala an nakahulog hini nga dapit ngadto ha pagkabungkag. “Naruruyag ini nga mga tawo han buwaon ngan malimbong nga manaragna nga nagsusudoysudoy ngan nasiring, ‘Nananagna ako nga mag-aawas para ha iyo an bino ngan makahurubog nga irimnon.’ “Kundi pagtitirokon ko kamo ngatanan nga mga tawo han Israel nga nahisalin. Titirokon ko kamo sugad hin mga karnero nga nabalik ngadto han panon. Sugad hin panabsaban nga luob hin mga karnero, maluluob na liwat an iyo tuna hin damo nga mga tawo.” Bubuksan han Dyos an agian para ha ira ngan pagtutugwayan hira hin paggawas tikang ha pagkabihag. Magkakagawas hira tikang han mga ganghaan han syudad ngan talwas na hira. An ira hadi nga amo an Ginoo ngahaw amo an mag-uuna ha ira hin paggawas. Pamati, kamo nga mga punoan han Israel! Angay unta kamo manimangno han katadongan, kundi ginsalikway niyo an maupay ngan ginhigugma niyo an maraot. Gin-aanitan niyo nga buhi an akon mga tawo ngan ginpalaknit niyo an ira unod tikang han ira mga tul-an. Linalam-oy niyo an akon mga tawo. Gin-aanitan niyo hira, ginbabari an ira mga tul-an, ngan iyo gintatadtad hira sugad hin karne nga lutoon. Maabot an panahon nga magtatawag kamo han Ginoo, kundi diri hiya mabaton ha iyo. Diri hiya mamamati han iyo mga pag-ampo kay ginbuhat niyo an maraot. Ginlilimbongan an akon mga tawo hin mga manaragna nga nagsasaad hin kalinaw hadton mga nagbabayad ha ira, kundi gintatarhog hin away adton mga diri nagbabayad. Nasiring an Ginoo ngadto hini nga mga manaragna, “Mga manaragna, tikatarapos na an iyo adlaw; natutunod na an iyo adlaw. Tungod nga ginlilipatlipat niyo an akon mga tawo, mawawaray na niyo mga panan-awon, ngan diri na kamo makakapanagna hin bisan ano.” Adton managna hin tiarabot nga mga butang, maaalohan tungod kay mapapakyas hira. Maaalohan hira ngatanan kay diri mabaton ha ira an Dyos. Kundi an ha akon nga bahin, ginpupuno ako han Ginoo han iya espiritu ug gahom, ngan tinatagan ako hin pagsabot han katadongan ngan han kaisog hin pagsumat han mga tawo han Israel han ira mga sala. Pamati ha akon, kamo nga mga punoan han Israel, kamo nga nasalikway han katadongan ngan naghihimo nga sayop han matadong. Gintitindog niyo an Jerusalem nga syudad han Dyos dida hin patukoranan hin panmatay ngan diri pagkamatadong. Naghahadi an mga punoan han syudad tungod hin mga hukip, ginhuhubad han kapadian an Balaod tungod hin bayad, nananagna an mga manaragna tungod hin kwarta—ngan nasiring hira ngatanan nga aada ha ira an Ginoo. Nasiring hira, “Waray karat-an nga maabot ha amon; aadi ha amon an Ginoo.” Sanglit, tungod ha iyo, pag-aaradohon sugad hin uma an Sion, mahihimo nga tambak hin mga rinuba an Jerusalem, ngan mahihimo nga kagurangan an pungtod han Templo. Ha mga adlaw nga tiarabot an bukid nga tinitindogan han Templo magigin gihahataasi han ngatanan, nga mananawantawan ha ngatanan nga kapungtoran. Mahuyob ngadto hini in damo nga mga nasod, ngan masiring an ira mga tawo, “Sagka kita ngadto han pungtod han Ginoo, ngadto han Templo han Dyos han Israel. Kay pagtututdoan kita niya han karuyag niya ipabuhat ha aton; maglalakat kita dida han mga agianan nga iya ginpili. Kay natikang ha Jerusalem an pagturon-an han Ginoo; tikang ha Sion maghihimangraw hiya ngadto han iya mga tawo.” Pagtutuhayon niya in mga kalipongan dida han mga nasod, dida han dagko nga mga kagamhanan nga higrani ngan higrayo. Pagpipilpigon nira an ira mga espada hin paghimo hin mga arado, ngan an ira mga bangkaw hin paghimo hin mga garab. Diri na gud makikig-away an mga nasod, diri na gud hira mangangandam para hin away. Mag-uokoy ha kalinaw an tagsatagsa dida han iya kalugaringon nga mga urubasan ngan kaigosan, ngan waray na maghahadlok ha iya. An Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagsaad hini. Magsisingba ngan magsusugot han iya kalugaringon nga diyos an kada usa nga nasod, kundi magsisingba ngan magsusugot kita ha kadayonan han Ginoo nga aton Dyos. “Maabot an panahon,” nasiring an Ginoo, “nga akon pagtitirokon an mga tawo nga akon ginkastigo, adton mga nag-antos didto ha pagkabihag. Mga lulid hira ngan nahirayo han ira urokyan, kundi hihimoon ko in bag-o nga tinikangan hadton mga nanhisalin, ngan mahihimo hira nga dako nga nasod. Paghahadian ko hira didto ha Bukid Sion tikang hito nga panahon ngan ha kadayonan.” Ngan ikaw, Jerusalem, diin nagbabantay an Dyos han iya mga tawo sugad hin magmarangno hin mga karnero tikang han iya lantawan, magigin kapital ka na liwat han ginhadian nga imo hadto anay. Kay ano nga nagkikinurahab ka? Kay ano nga nag-aantos ka sugad hin babaye nga tipag-aranak? Tungod ba ini nga waray ka hadi, ngan patay na an imo mga magsaragdon? Paglubag ngan pag-araba, mga tawo han Jerusalem, sugad hin babaye nga nag-aanak, kay yana kinahanglan bumaya kamo han syudad ngan mag-ukoy ha kaumhan han tuna. Kinahanglan kumadto kamo ha Babilonia, kundi didto pagtatalwason kamo han Ginoo tikang han iyo mga kaaway. Nagtitirok in damo nga mga nasod hin pagsulong ha imo. Nasiring hira, “Kinahanglan pagbungkagon an Jerusalem! Kikitaon ta ini nga syudad dida ha kabungkagan!” Kundi diri maaram ini nga mga nasod han hunahuna han Ginoo. Diri hira maaram nga gintirok hira basi pagkastigohon ha sugad nga paagi nga gintitirok an mga inani basi paggiokon. Nasiring an Ginoo, “Mga tawo han Jerusalem, kadtoa ngan kastigoha an imo mga kaaway! Hihimoon ko kamo nga sugad kamakusog hin baka nga may puthaw nga mga sungay ngan bronse nga mga kulo. Pagdudugmokon niyo in damo nga mga nasod, ngan an manggad nga ira nakuha pinaagi hin panlupig, iyo ighahalad ha akon nga Ginoo han bug-os nga kalibutan.” Mga tawo han Jerusalem, tiroka an iyo mga kasondalohan! Ginpapalibotan kita! Sinusulong nira an pangulo han Israel! Nasiring an Ginoo, “Betlehem Efrata, usa ka han gigugutiayi nga mga bungto han Juda, kundi tikang ha imo paguguwaon ko in punoan para han Israel, kanay mga ginikanan natikang pa han kadaan nga mga katuigan.” Sanglit itutubyan han Ginoo an iya mga tawo ngadto han ira mga kaaway tubtob han pag-anak han babaye nga tipag-aranak han iya anak nga lalake. Niyan magkakausa na liwat an ira kalugaringon nga mga tawo ngan an ira igkasi taga nasod nga aadto ha pagkabihag. Kon umabot hiya, paghahadian niya an iya mga tawo pinaagi han kusog nga natikang han Ginoo ngan pinaagi han pagkaharangdon han Ginoo nga Dyos. Mag-uokoy nga murayaw an iya mga tawo kay an mga tawo ha bug-os nga kalibutan makilala han iya pagkagamhanan, ngan magdadara hiya hin kalinaw. Kon sulongon na han mga Asiriahanon an aton nasod ngan masulod nira an aton mga kota, susugoon ta hin pakiaway ha ira an aton gikukusogi nga mga pangulo. Pinaagi han kusog han mga hinganiban, sasakopon nira an Asiria nga tuna ni Nimrod, ngan tatalwason kita nira tikang han mga Asiriahanon kon sulongon nira an aton katunaan. An mga tawo han Israel nga mahisalin nga buhi masusugad hin nakakapahalibway nga tun-og nga ginpadara han Ginoo para hin damo nga mga nasod, sugad hin tarahiti para hin nagtutubo nga mga tanom. Matapod hira han Dyos, diri han tawo. Adton mga nanhisalin pa dida han mga nasod masusugad hira hin liyon nga namimiling hin pagkaon didto ha kagurangan o ha panabsaban. Natampo ini hiya dida han mga karnero, binabanghag ngan ginpipikaspikas an mga karnero—ngan waray na gud ini hira paglaom hin katalwas. Dadag-on han Israel an iya mga kaaway ngan pupuohon hira ngatanan. Nasiring an Ginoo, “Hito nga panahon kukuhaon ko an iyo mga kabayo ngan gugubaon ko an iyo mga karuwahe. Pupukanon ko an mga syudad didto han iyo tuna ngan pagrurub-on ko an ngatanan nga iyo mga kota. Pagdadaoton ko an mga anting-anting nga iyo ginagamit ngan diri ko kamo sasalinan hin mga paratigo. Pagdudugmokon ko an iyo mga diyosdiyos ngan an baraan nga mga harigi nga bato nga iyo ginsisingba. Diri na kamo magsisingba han mga butang nga kamo la ngahaw an naghimo. Pagpupukanon ko an mga ladawan han diyosa nga hi Asera didto han iyo tuna, ngan pagbubungkagon ko an iyo mga syudad. Ngan ha akon dako nga kapungot sisirotan ko an mga nasod nga waray magsugot ha akon.” Pamatii an sumbong han Ginoo kontra han Israel. Tindog, O Ginoo, ngan ipasaka an imo sumbong. Pabatia an kabukiran ngan an kapungtoran han imo igsisiring. Kamo nga kabukiran, kamo nga waray kataposan nga mga patukoranan han tuna, pamatii an sumbong han Ginoo! May sumbong an Ginoo kontra han iya mga tawo. Ipapasaka niya in sumbong kontra han Israel. Nasiring an Ginoo, “Mga tawo ko, ano an akon ginbuhat ha iyo? Kay ano nga binubug-atan na man kamo ha akon? Batona ako. Ginpagawas ko kamo ha Ehipto. Gintalwas ko kamo han pagkaoripon. Ginsugo ko hira Moises, Aaron, ug Miriam hin pagmando ha iyo. Mga tawo ko, hinumdomi an ginlarang ha iyo ni Hadi Balak han Moab, ngan kon gin-unan-o ni Balaam nga anak ni Beor hin pagbaton ha iya. Hinumdomi an mga butang nga nahinabo dida han dalan tikang han kampo didto ha Akasya ngadto ha Gilgal. Hinumdomi ini nga mga butang ngan makakasabot kamo han akon ginbuhat hin pagtalwas ha iyo.” Ano an akon pagdadad-on ngadto han Ginoo nga Dyos han langit, kon kumanhi ako hin pagsingba ha iya? Magdadara ba ako han gimamag-upayi nga mga nati nga baka nga pagtutuboron nga mga halad ngadto ha iya? Malilipay ba an Ginoo kon dad-an ko hiya hin yinukot nga mga karnero o hin waray paghubas nga mga sapa hin lana hin olibo? Ighahalad ko ba ha iya an akon suhag nga anak hin pagbayad han akon mga sala? Diri, ginsumatan kita han Ginoo kon ano an maupay. Amo ini an ginkikinahanglan niya ha aton: pagbuhat hin matadong, pagpakita hin dayuday nga paghigugma, ngan pag-ukoy ha mapinaubsanon nga pakigkausa han aton Dyos. May kinaadman an tawo nga nahadlok han Ginoo. Nagtatawag hiya ngadto han syudad, “Pamati, kamo nga mga tawo nga nagkakatirok didto han syudad. Didto han mga balay han magraot nga mga tawo aadto in mga manggad nga ira nakuha hin diri tangkod nga paagi. Nagamit hira hin diri husto nga mga taraksan nga akon napupungtan. Uunanhon ko hin pagpasaylo hin mga tawo nga nagamit hin diri husto nga mga timbangan? Nasingabot han mga pobre an iyo mga riko, ngan mga buwaon kamo ngatanan. Sanglit gintikangan ko na an iyo pagkapukan ug pagkabungkag tungod han iyo mga sala. Makaon kamo, kundi diri kamo mabubusog—ngani, gugutomon la kamo gihapon. Magdadara kamo hin mga butang, kundi diri kamo makakatipig hini. Bisan ano nga iyo matipigan, aagawon didto ha pag-awayan. Magpupugas kamo, kundi diri kamo mag-aani. Magpipii kamo hin lana tikang hin mga olibo, kundi diri gud kamo makakagamit hini. Maghihimo kamo hin bino, kundi diri gud kamo makakainom hini. Mahinanabo ini kay ginsunod niyo an magraot nga mga binuhatan ni Hadi Omri ngan han iya anak nga hi Hadi Acab. Ginpadayon niyo an ira mga paagi, sanglit pagdadaoton ko kamo ngan pagtatamayon kamo han ngatanan. Pagtatamayon kamo han mga tawo ha ngatanan nga mga dapit.” Waray na gud paglaom! Sugad ako hin ginugutom nga tawo nga diri nakakaagi hin bunga nga nahisalin dida han mga kahoy ngan mga ubas dida han mga puno han ubas. Pinanmuro na an ngatanan nga mga ubas ngan an ngatanan nga magrasa nga mga igos. Waray na gud nahisalin nga tangkod nga tawo dinhe ha tuna, waray na gud maunongon han Dyos. Naghuhulat an kada usa hin higayon hin pagpatay. An kada tawo nagbibiling hin higayon hin pagdakop han iya igkasi taga nasod. Maaram gud hira ngatanan magbuhat hin maraot. Nangangaro hin hukip an mga opisyal ngan mga maghurukom. An tawo nga ira hinangad nasumat ha ira han iya karuyag, sanglit nagkasarabot na la hira hin paglarang hin maraot. Bisan an gimamaupayi ug gitatangkori ha ira sugad la han mga banwa hin kawaray pulos. Inmabot na an adlaw nga kakastigohon han Dyos an mga tawo, sumala han iya pagpahimatngoni ha ira pinaagi ha iya mga magbarantay nga mga manaragna. Nagugupong na hira yana. Ayaw pagtuod han iyo amyaw o pagsarig han iyo sangkay. Paghirot han iyo iginyayakan bisan ngadto han iyo asawa. Hini nga mga panahon sugad la hin mga lurong an pagdara han mga anak nga kalalaken-an han ira mga amay, inaatohan han mga anak nga kababayen-an an mga iroy nira, pinakikiawayan han mga umagad nga kababayen-an an ira mga ugangan nga kababayen-an; an mga kaaway hin usa ka tawo amo an mga sakop han iya kalugaringon nga panimalay. Kundi magbabantay ako han Ginoo. Maghuhulat ako nga malaomon han Dyos nga magtatalwas ha akon. Pamamatian ako han akon Dyos. Waray katadongan nga an aton mga kaaway maghiyukat ha aton. Natumba kita, kundi mabangon liwat kita. Yana aada kita ha kasisidman, kundi tatagan kita hin kapawa han Ginoo. Nakasala kita han Ginoo, sanglit yana kinahanglan ilobon ta hin madaliay an iya kasina. Kundi ha kataposan pananalipdan kita niya ngan tatadongon an mga sayop nga ginbuhat ha aton. Igagawas kita niya ngadto han kapaw-an; mabubuhi kita hin pagkita han iya pagtalwas ha aton. Niyan hikikit-an ini han aton mga kaaway ngan maaalohan hira—an mga kaaway nga nagsunlog ha aton hin pagsiring, “Hain man an Ginoo nga iyo Dyos?” Hikikit-an ta hira nga mapipirde ngan pagtatamaktamakan sugad hin lapok ha kakalsadahan. Mga tawo han Jerusalem, maabot an panahon hin pag-ayad han mga pader han syudad. Hito nga panahon pagpapahiluagon an iyo katunaan. Mabalik ngada ha iyo an iyo mga tawo tikang han ngatanan nga mga dapit—tikang ha Asiria didto ha sinirangan, tikang ha Ehipto didto ha salatan, tikang ha katunaan han Salog Eufrates, tikang ha higrayo nga kadagatan ngan kabukiran. Kundi mahihimo nga kamingawan an tuna tungod han pagkamaraot hadton mga umurokoy. Magin magmarangno ka unta han imo mga tawo, O Ginoo, an mga tawo nga imo ginpili. Bisan kon nag-uokoy hira nga nahibubulag didto han kagurangan, ginlilibotan hira hin matambok nga mga tuna. Pakadtoa ngan pakaona hira didto han matambok nga mga panabsaban han Basan ug Galaad, sugad han ira ginbuhat han maiha na nga panahon. Pagbuhat hin mga milagro para ha amon, O Ginoo, sugad han imo ginbuhat hadto nga mga adlaw han pagpagawsa mo ha amon han Ehipto. Hikikit-an ini han mga nasod ngan magtuturaw hira bisan pa ha ira kamagkusog. Ha ira kaawod tatak-omon nira an ira mga baba ngan sasagpoon an ira mga talinga. Magkakamang hira dida han tapotapo sugad hin mga halas; magkakagawas hira nga nangungurog ngan nahahadlok tikang han ira magrig-on nga mga kota. Ha kahadlok madangop hira han Ginoo nga aton Dyos. Waray na iba nga diyos nga sugad ha imo, O Ginoo; nagpapasaylo ka han mga sala han imo mga tawo nga nanhisalin nga buhi. Diri ka nagpapabilin hin kasina ha kadayonan, kundi nalilipay ka hin pagpakita ha amon han imo dayuday nga paghigugma. Magmamaloloy-on ka na liwat ha amon. Pagtatamaktamakan mo an amon mga sala ngan ilalabog mo ini ngadto han kahiladman han dagat! Ipapakita mo an imo kamatinumanon ngan dayuday nga paghigugma han imo mga tawo nga mga tulin ni Abraham ngan ni Jacob, sumala han imo ginsumpa ngadto han amon kaapoy-apoyan ha maiha na nga panahon. Mensahe ini hiunong han Ninibe, an kasaysayan hin usa nga panan-awon nga hinkit-an ni Nahum nga taga-Elcos. Diri pinapasagdan han Ginoo nga Dyos an iya mga pangontra; sinisirotan niya adton mga naato ha iya. Ha iya kasina binubulos niya hira. Diri an Ginoo nasisina dayon, kundi gamhanan hiya ngan diri gud hiya natugot nga an salaan diri makastigo. Nabutho in mga bagyo dida han dapit nga ginlalaktan han Ginoo; an mga dampog amo an tapotapo nga ginpatapwad han iya mga tiil! Sinusugo niya an dagat ngan nagmamara ini! Amo man liwat an mga salog. Nalalaya an kaumhan han Basan, nauuga an Bukid Carmelo, ngan nararapdag an mga bukad han Libano. Nababay-og an kabukiran ha atubangan han Ginoo; natutunaw an kapungtoran ha iya atubangan. Nalinog an tuna kon napakita an Ginoo; nangungurog an kalibutan ngan an ngatanan nga mga tawo hini. Hin-o an mabubuhi kon nasisina hiya? Hin-o an makakailob han iya makalilisang nga kapungot? Hinuhuwad niya an iya naglalaga nga kasina; napupusak an mga bato ha iya atubangan ngadto hin katapotapo. Maupay an Ginoo; iya sinasalipdan an iya mga tawo ha mga panahon hin kakurian; minamangnoan niya adton mga nadangop ha iya. Pinupuo niya an iya mga kaaway sugad hin masulog nga daralwa; ipinadadara niya ngadto han ira kamatayon adton mga naato ha iya. Ano an iyo ginhuhunahuna kontra han Ginoo? Pupuohon kamo niya. Waray nakakaato ha iya hin makaduha. Sugad hin gumok nga mga tunok ngan mamara nga dagami pag-uugtangon kamo! Tikang ha imo, Ninibe, inmabot in tawo nga puno hin magraot nga mga panuyo, nga naghunahuna hin maraot kontra han Ginoo. Amo ini an sinisiring han Ginoo ha iya mga tawo nga Israel: “Bisan kon magkusog ngan damo an mga Asiriahanon, mapupuo ngan mapapara hira. Mga tawo ko, ginpaantos ko kamo, kundi diri ko na pagbubuhaton ini. Tataposon ko na an kanan Asiria gahom dida ha iyo ngan uutdon ko an mga kadena nga naggagapos ha iyo.” Amo ini an ginsugo han Ginoo hiunong han mga Asiriahanon: “Mawawaray hira mga tulin nga magpapadayon hin pagdara han ira ngaran. Pagdudugmokon ko an mga diyosdiyos nga aadto han mga templo han ira kadiyosan. Mag-aandam ako hin lubnganan para han mga Asiriahanon—diri hira angay mabuhi!” Tan-awa, naabot dida han kabukiran in magsarangyaw nga may maupay nga sumat! Aada na hiya han iya dalan hin pagpahibaro han pagdarag-an! Mga tawo han Juda, sauroga niyo an iyo mga pyesta ngan tagi an Dyos han iyo ginsumpa ha iya. Diri na gud susulongon han mga magraogdaog an iyo tuna. Ginpuo na gud hira! Ninibe, sinusulong ka! Inmabot na an gahom nga magdudugmok ha imo. Butangi hin mga tawo an mga kota! Bantayi an dalan! Pag-andam para ha pag-awayan! ( Ipapahiuli na han Ginoo an pagkaharangdon han Israel, sugad hadto han waray pa hiya pagtikasi han iya mga kaaway.) May dara nga magpula nga mga taming an kaaway nga mga sondalo ngan magpula an ira mga bado hin kasondalo. Nag-aandam hira hin pagsulong! Nag-iidlap an ira mga karuwahe sugad hin kalayo! Nagpapanikad an ira mga kabayo! Nagdadalagan hin malaksi an mga karuwahe dida han kakalsadahan, maglaksi nga pabalikbalik dida han mga plasa han syudad. Nag-iidlap ini sugad hin mga sulo, ngan maglaksi sugad hin kikidlat. Tinatawag an mga opisyal; nanhihipakdol hira han ira pagsulong. Nagdadagmit ngadto han pader an mga nasulong ngan binubutangan hin salipod an mga maso hin pagbungkag. Nabukas na an mga ganghaan ha ligid han salog; napuno na hin kahadlok an palasyo. Nabihag na an rayna; nag-aaraba an iya mga surugoon sugad hin mga sarapati ngan nagpupukpok han ira mga dughan tungod hin kabidoan. Sugad hin tubig tikang hin nabuhang nga linaw nagdadagmit an mga tawo tikang ha Ninibe! “Hunong na! Hunong na!” nanggogliat hira— kundi waray namamati ha ira. Tikasa an salapi! Tikasa an bulawan! Puno hin manggad an syudad! Nabungkag na an Ninibe, binayaan, mamingaw na! Natutunaw hin kahadlok an mga kasingkasing; nangungurog an mga tuhod, maluya na hin duro; ginduduas na an mga bayhon. Hain na man an syudad nga sugad hin luoban hin mga liyon, an dapit diin gintutubongan an nati nga mga liyon, nga kinakadtoan han lalaki ug babayi nga liyon ngan waray pagkahadlok an ira mga nati? Ginpatay han liyon an iya nadakop, ngan ginpikaspikas ini para han iya kapadis ngan han iya mga nati; ginpuno niya hin pinikaspikas nga unod an iya luoban. “Kaaway mo ako!” nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. “Susunogon ko an imo mga karuwahe. Pamamatayon an imo mga sondalo didto ha pag-awayan ngan aagawon ko liwat an ngatanan nga imo gin-agaw ha iba. Diri na gud pamamatian an mga ginkikinahanglan han imo mga sinugo.” Maghihikaraot an buwaon nga parapamatay nga syudad, puno hin karikohan nga tirikason ngan karawaton! Pamatii! An hinagiyos han latigo, an kinaradol han mga ruyda, an rinapakdapak han mga kabayo, an harangkaol han mga karuwahe. Nasulong in mga dikabayo, nag-iidlap an mga espada, nag-iinggat an mga bangkaw! Natatambak in mga patay nga lawas, mga patay nga lawas nga diri maiihap— nahipapakdol ha ira an mga tawo! Ginkakastigo an Ninibe, an babaye nga maraot an bantog. Maanyag ngan puno hin makamaratay nga mga lumay, ginlumay niya in mga nasod ngan gin-oripon hira. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Pagkakastigohon ko ikaw, Ninibe! Paghuhuboan ko ikaw ngan pakikitaon ko ha imo an mga nasod, pakikitaon ko han imo makaarawod nga kahimtang. Pagtatamayon ko ikaw ngan pagpuputson ko ikaw hin hugaw. Matutok ha imo hin kahadlok an mga tawo. Maisol an ngatanan nga makakakita ha imo. Masiring hira, ‘Nalunay na ha kabungkagan an Ninibe! Hin-o in napaid ha iya? Hin-o in karuyag magliaw ha iya?’” Ninibe, mauruupay ka ba kay han Tebes nga kapital han Ehipto? May-ada liwat niya salog hadto nga nasalipod ha iya sugad hin pader—an Nilo amo an iya kota. Naghadi hiya han Sudan ug Ehipto, waray katubtoban an iya gahom; kabulig niya an Libya. Kundi gindara an mga tawo han Tebes ngadto ha pagkabihag. Ginlatob hin pagpatay an ira kabataan ha kada kanto han kalsada. Gindara nga mga kinadenahan an ira dumagko nga mga tawo, ngan ginbahinbahin hira han mga nagbihag ha ira. Ninibe, malilipong ka man liwat hin kahubog. Magtitinguha ka liwat hin pagpalagiw tikang han imo mga kaaway. An ngatanan mo nga mga kota masusugad hin mga kahoy nga igos nga may hinog nga mga bunga: uy-oga an mga kahoy ngan mahuhulog an bunga ngadto gud han imo baba! An imo mga sondalo sugad hin kababayen-an, ngan waray gud panalipod an imo nasod ha atubangan han imo mga kaaway. Pagsusunogon an mga trangka han imo mga ganghaan. Pag-alog hin tubig para hin pag-andam kon may sumulong ha imo, ngan parig-ona an imo mga kota! Pagtamaktamaki an lutak nga para hin paghimo hin mga baldosa ngan andama an mga hormaan hin baldosa! Bisan ano an imo pagbuhaton, pagsusunogon ka la gihapon o pagpapatayon didto ha pag-awayan. Mapupuo ka gud sugad hin mga aranihon nga ginkaon hin mga duron. Nagdamo ka hin duro sugad hin mga duron! Damo na an imo mga magparatigayon nga darudamo pa ngani kay han mga bitoon ha langit! Kundi yana waray na hira, sugad hin mga duron nagkalupad na. An imo mga opisyal sugad hin kabalay hin mga duron nga nagpapabilin dida han mga pader ha adlaw nga mahagkot. Kundi kon nasirang na an adlaw, nagkakalupad ini ngan waray nahibabaro kon hain na hira! Emperador han Asiria, patay na an imo mga gobernador, ngan nakaturog na ha kadayonan an harangdon mo nga mga tawo! Nagsasarang didto han kabukiran an imo mga tawo, ngan waray na magpapauli ha ira. Waray tambal han imo mga kasakitan ngan diri mabubulong an imo mga kasamdan. Namamakpak hin kalipay an ngatanan nga nabati han sumat han imo pagkapukan. May nakapalagiw ba tikang han imo diri natatapos nga kamaraogdaog? Amo ini an mensahe nga iginpadayag han Ginoo kan manaragna Habacuc. O Ginoo, san-o pa nimo pamamatii an akon pangaro hin bulig ha imo? San-o ka pa pagtatalwas ha amon hini nga panlupig? Kay ano nga pinapakita mo ako hin sugad nga kakurian? Uunanhon mo pakailob hin pagtan-aw hin sugad nga kasaypanan? An mga panruba ug panlupig naglilibot ha akon, ngan may-ada araway ngan pagkabirubingkil ha ngatanan nga dapit. Maluya ngan waray la gamit an balaod, ngan diri gud gintutuman an katadongan. Linulupigan han mga magraot an mga magtadong, sanglit ginlulubag an katadongan. Niyan nagsiring an Ginoo ha iya mga tawo, “Tan-awa daw an mga nasod nga palibot niyo, ngan mahipapausa kamo han iyo hikikit-an. Magbubuhat ako hin butang nga diri kamo magmamatuod kon hibatian niyo ini. Ginhihimo ko nga gamhanan an mga Babilonianhon, ito nga magbangis ngan madagmit masina nga mga tawo. Ginlalatas nira an kalibutan hin pagsulong hin iba nga mga tuna. Nagpapasarang hira hin kahadlok ngan kakulba, ngan ha ira kamapahitas-on, waray iba nga balaod kon diri an ira la kalugaringon. “Malarolaksi kay hin mga leyopardo an ira mga kabayo, mapiropintas kay hin mga gutom nga lubo. Naabot an ira mga dikabayo tikang ha higrayo nga katunaan; nagbabandok ha tuna an ira mga kabayo. Naabot hira nga nahugdon sugad hin mga agila nga nasulinap hin pagdagit han ira kakaonon. “Nasulong an ira mga kasondalohan nga mag-isog ha pag-awayan, ngan nahahadlok an ngatanan han ira pag-aabot. Sugad han baras an kadamo han ira mga bihag. Gintatamay nira an kahadian ngan gintataw-an nira an labaw nga mga opisyal. Waray marig-on nga kota nga nakakapugong ha ira—nagtatambak hira hin tuna nga ira sasak-an ngan naagaw nira an kota. Niyan nalabay hira sugad hin hangin ngan diri na hinkikit-an ini nga mga tawo kanay gahom amo an ira diyos.” Ginoo, Dyos ka na tikang pa ha tinikangan. Ikaw an akon Dyos nga baraan ngan waray kataposan. O Ginoo nga akon Dyos ngan mananalipod, ginpili mo an mga Babilonianhon ngan ginpakusog mo hira basi makagkastigo hira ha amon. Kundi uunanhon mo hin pakailob hini nga maglingo ngan magraot nga mga tawo? Baraan hin duro an imo mga mata hin pagtan-aw han karat-an, ngan diri ka mailob hin pagkita hin mga tawo nga nagbubuhat hin sayop. Sanglit kay ano nga nahilom ka la samtang ginpupukan nira in mga tawo nga mas matadong kay ha ira? Uunanhon mo hin pagdumara hin mga tawo nga sugad hin isda o sugad hin kabalay hin gudtiay nga mga mananap nga waray pangulo nga nagmamando ha ira? Dinadakop han mga Babilonianhonan mga tawo pinaagi hin mga kawil ug mga pukot nga sugad hin mga isda la hira, ngan nagoliat hira nga malipayon tungod han ira dakop! Ginsisingba pa ngani nira an ira mga pukot ngan ginhahalaran ini hin mga halad nga tinubod, kay nahatag man an ira mga pukot han gimamaupayi nira nga pagkaon. Gagamiton ba nira ha kadayonan an ira mga espada ngan magpapadayon ba hira hin pagpuo hin waray pagkalooy han mga nasod? Masaka ako han akon lantawan ngan maghuhulat ako kon ano an igsusumat ha akon han Ginoo ngan kon ano an iya igbabaton han akon sumbong. Ini an ibinaton ha akon han Ginoo: “Isurat hin klaro dida hin mga papan nga susuratan an akon igpapadayag ha imo, basi mabasa ini ha usa la ka pagsiplat. Isurat ini, kay diri pa ini panahon nga matutuman ini. Kundi diri maiha maabot na an panahon ngan matutuman na an akon igpapakita ha imo. Daw mahinay an iya pag-abot, kundi hulata la ini; maabot gud ini ngan diri na maglalangan. Ngan amo ini an mensahe: ‘Waray mabubuhi hadton mga magraot, kundi mabubuhi adton mga magtadong, kay mga magtinumanon hira sa Dyos.’” Malimbong an manggad. Mapahitas-on ngan diri murayaw an halot nga mga tawo—sugad han kamatayon diri gud hira natunga. Sanglit ginsusunodsunod nira hin pagsulong han mga nasod para ha ira ngahaw. An mga hindakpan nga mga tawo mag-uuyan-uyan hadton mga nagbihag ha ira ngan magdudumot hira. Masiring hira, “Kinukuha niyo an diri iyo, kundi maghihikaraot kamo! Tubtob san-o an iyo pagpinangusog nga magriko kamo pinaagi hin pagpirit niyo nga makabayad an mga nakautang ha iyo?” Kundi ha diri pa niyo hinbabaroan ini, kamo nga nakabihag han iba makakautang man ngan mapipirit kamo hin pagbayad hin patubo. Maabot in mga kaaway ngan mangungurog kamo hin kahadlok. Paninikasan kamo nira! Pinanikasan niyo an mga tawo hin damo nga mga nasod, kundi yana paninikasan kamo hadton mga nanhisalin nga buhi, tungod han mga panmatay nga iyo ginbuhat ngan tungod han iyo panlupig han mga tawo han kalibutan ngan han mga syudad hini. Maghihikaraot kamo! Ginpariko niyo an iyo panimalay pinaagi han iyo nakuha dida hin panlupig, ngan gintalinguha niyo hin pagtalwas ha karat-an ug kataragman an iyo kalugaringon nga urokyan. Kundi nakahatag an iyo magraot nga mga larang hin kaarawdan ngada han iyo panimalay; pinaagi hin pagbungkag niyo hin damo nga mga nasod, gindara niyo an iyo la ngahaw pagkapukan. Nagoliat kontra ha iyo bisan an mga bato han mga pader, ngan nag-aaningal an goliat ha mga baybayan han atop. Maghihikaraot kamo! Gintindog niyo in usa nga syudad pinaagi hin pagtalapas, ngan ginparig-on ini pinaagi hin panmatay. Linmuya an mga nasod nga iyo ginsakop hin waray la pulos nga pagginuol, ngan naugtang la ha kalayo an ngatanan nga ira gintindog. Ginbuhat ini han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Kundi maluluob an tuna han hibaro han himaya han Ginoo sugad nga puno hin tubig an kadagatan. Maghihikaraot kamo! Ha iyo kapungot gintamay ngan ginpakaalohan niyo an iyo mga kahigrani; ginpariigdiig niyo hira nga daw sugad hin mga hubog hira. Mapuputos man kamo hin kaawod, diri hin kadungganan. Mainom kamo ngan magririigdiig man liwat. Paiimnon kamo han Ginoo han iyo kalugaringon nga kopa hin kastigo, ngan mahihimo nga kaarawdan an iyo kadungganan. Pinanmulod niyo an mga kagurangan han Libano; yana kamo naman an pagpupudlon. Pinanmatay niyo an kamanampan hini; yana paghahadlokon kamo hin kamanampan. Mahinanabo ini tungod han panmatay nga iyo nabuhat ngan tungod han iyo panlupig han mga tawo han kalibutan ngan han mga syudad hini. Ano an gamit hin diyosdiyos? Butang la ini nga ginhimo hin tawo, ngan waray gud ini iginsusumat ha iyo kon diri mga buwa la. Ano nga kaupayan an nahihimo hini para han maghirimo hini nga nasarig man hiya hini—usa la nga diyos nga diri ngani nakakayakan! Maghihikaraot kamo! Nasiring kamo ngada hin usa ka tipak nga kahoy, “Pagmata!” o ngada hin usa ka bug-os nga bato, “Bangon!” Makakagpadayag ba ngada ha imo hin bisan ano in usa nga diyosdiyos? Bangin pinutos ini hin salapi ug bulawan, kundi waray gud ini kinabuhi. Aada an Ginoo han iya baraan nga Templo; pamingawa ha iya atubangan an ngatanan dinhe ha tuna. Pag-ampo ini ni Habacuc nga manaragna: O Ginoo, hinbatian ko an imo ginbuhat, ngan nahahadlok gud ako. Buhata na liwat yana nga mga panahon an dagko nga mga binuhatan nga imo ginbuhat hadto. Kalooyi kami bisan kon nasisina ka. Maabot na liwat an Dyos tikang ha Edumea; maabot an baraan nga Dyos tikang han kapungtoran han Paran. Naluluob an kalangitan han iya himaya, ngan puno an tuna hin pagdayaw ha iya. Makanhi hiya nga may kasilaw sugad hin kikidlat; naidlap in kapawa tikang han iya kamot, diin natatago an iya gahom. Iya ginpapauna ha iya in sakit, ngan ginsusugo an kamatayon hin pagsunod ha iya. Kon nahunong hiya, nababay-og an tuna; ha pagsiplat niya, nangungurog an mga nasod. Nawawakay an dayon nga kabukiran; nauunlod an waray kataposan nga kapungtoran, an kapungtoran nga iya ginlaktan hadto nga mga katuigan. Hinkit-an ko an kahadlok han mga tawo han Cusan, ngan an pangurog han mga tawo han Madian. An mga salog ba an nakapasina ha imo, O Ginoo? An dagat ba an nakapapungot ha imo? Sinmakay ka ha mga dampog; an maitom nga dampog amo an imo karuwahe han pagpadag-a mo han imo mga tawo. Nag-andam ka hin paggamit han imo bawog, andam pagpalatos han imo mga pana. Ginbuka han imo kikidlat an tuna. Nangurog an kabukiran han pakakita ha imo; binmuhos in tubig tikang ha kalangitan. Hinmaganas an katubigan ha ilarom han tuna, ngan hinmigtaas an mga balod. Han pag-idlap han imo maglaksi nga mga pana ngan han pagsilaw han imo mainggat nga bangkaw, hinmunong an adlaw ngan an bulan. Ginlatas mo an tuna ha imo kasina; gintamaktamakan mo an mga nasod ha imo kapungot. Ginmawas ka hin pagtalwas han imo mga tawo, pagtalwas han imo pinili nga hadi. Ginpukan mo an pangulo han mga magraogdaog ngan ginpuo mo an iya mga sakop. Gintahos han imo mga pana an kapitan han iya kasondalohan han pagsulong ha amon sugad hin alipuros basi magsarang kami, nga nalilipay sugad hadton mga nagraraogdaog hin sekreto han mga kablas. Ginpatamaktamakan mo an dagat han imo kakabayohan, ngan nagbubura an mabalod nga katubigan. Hinbabatian ko ini ngatanan ngan nangungurog ako; nangungurog hin kahadlok an akon mga im-im. Nahiraraptay an akon lawas, ngan nahipapakdol an akon mga tiil. Mahulat ako hin hilom han tiarabot nga panahon nga pagkakastigohon han Dyos adton mga nasulong ha amon. Bisan kon waray mamunga an mga igos, ngan waray mamunga an mga ubas, bisan nakakawang an mga abot han olibo, ngan waray nahahatag nga aranihon an kaumhan, bisan nagkakamatay an ngatanan nga mga karnero ngan nawawaray sulod an mga toril hin kabakahan, magmamalipayon ngan magrarayhak la gihapon ako, kay an Ginoo nga Dyos amo an akon magtaralwas. Nahatag ha akon hin kusog an Ginoo nga Dyos. Ginpapalaksi niya an akon mga tiil sugad hin kanan bugsok ngan ginpapalakat ako nga waray kataragman dida han kabukiran. Amo ini an mensahe nga ginhatag han Ginoo kan Sofonias dida han panahon nga hadi han Juda hi Josias nga anak ni Amon. (Tulin hi Sofonias ni Hadi Ezequias pinaagi kanda Amarias, Gedalias, ug Cusi.) Nagsiring an Ginoo, “Pagbubungkagon ko an ngatanan nga mga butang ha tuna, an ngatanan nga katawhan ug kamanampan, ngan katamsihan ug kaisdaan. Pupukanon ko an mga magraot. Pupuohon ko an ngatanan nga mga tawo, ngan waray gud mahisasalin nga buhi. Ako nga Ginoo an nagyakan. “Kakastigohon ko an mga tawo han Jerusalem ngan han bug-os nga Juda. Paparaon ko an kataposan nga tigaman hin pagsingba kan Baal didto, ngan waray na gud ngani manunumdom han pagano nga kapadian nga nag-aalagad ha iya. Pupuohon ko an bisan hin-o nga nasaka han atop ngan nagsisingba han adlaw, han bulan, ngan han mga bitoon. Pupuohon ko liwat adton mga nagsisingba ha akon ngan nagsusumpa han ira kamaunongon ha akon, kundi nagsusumpa liwat ha ngaran han diyos nga hi Milcom. Pupuohon ko adton mga binmulag nga waray na magsunod ha akon, adton mga diri nadangop ha akon o diri napapagtutdo ha akon.” Hirani na an adlaw nga maghuhukom na an Ginoo; sanglit paghilom kamo ha iya atubangan. Nag-aandam na an Ginoo hin paghalad han iya mga tawo ngan nagdapit na hin mga kaaway hin panikas han Juda. Nasiring an Ginoo, “Dida hito nga adlaw hin pangihaw, kakastigohon ko an mga opisyal, an mga anak nga kalalaken-an han hadi, ngan an ngatanan nga nanggagawi hin langyaw nga mga pamatasan. Kakastigohon ko an ngatanan nga nagsisingba sugad hin mga pagano ngan nangangawat ngan namamatay basi pagpun-on hin mga kinawat an balay han ira agaron. “Dida hito nga adlaw,” nasiring an Ginoo, “hibabatian niyo in panangis dida han ganghaan han Jerusalem nga ginngaranan nga Ganghaan han Isda. Hibabatian niyo in pagnguyngoy didto han barobag-o pa nga bahin han syudad ngan hin dako nga aringasa hin pagkarumpag didto han kapungtoran. Pagnguyngoy ngan pagtangis kon hibatian niyo ini, kamo nga nag-uokoy didto han uruubos nga bahin han syudad, kay magkakamatay na an ngatanan nga mga magparatigayon! “Dida hito nga panahon makuha ako hin suga ngan uusisahon ko an Jerusalem. Kakastigohon ko an mga tawo nga himyang ngan natapod ha ira kalugaringon, nga nasiring ha ira la ngahaw, ‘Waray an Ginoo magbubuhat hin maupay o maraot.’ Paninikason an ira mga manggad ngan panrurub-on an ira mga balay. Diri gud hira mag-uokoy dida han kabablayan nga ira gintitindog o mainom han bino nga abot han mga urubasan.” Hirani na an dako nga adlaw han Ginoo —hiraniay na gud ngan maabot hin madagmit! Magmamapait ito nga adlaw, kay bisan an giiisogi nga mga sondalo magtatangis tungod hin pagturaw! Magigin adlaw ito hin kapungot, adlaw hin kakurian ug kasakitan, adlaw hin pagkaruba ug pagkabungkag, adlaw hin kasisidman ngan kadulom, masirom ngan dampogon nga adlaw, adlaw nga puno han aringasa hin mga trompeta hin away ngan han gogliat han araway hin mga sondalo nga nasulong hin panarig-on nga mga syudad ngan hin higtaas nga mga lantawan. Nasiring an Ginoo, “Padadad-an ko an mga tawo hin sugad nga mga karat-an basi hira ngatanan mangapkap ha ira paglakat sugad hin buta. Nakasala hira ha akon, ngan yana iipison ko an ira dugo sugad hin tubig, ngan madudunot ha tuna an ira patay nga mga lawas.” Dida han adlaw nga ipakita na han Ginoo an iya kapungot, diri makakatalwas ha ira bisan an ngatanan nira nga salapi ug bulawan. Uugtangon an bug-os nga tuna pinaagi han kalayo han iya kasina. Pupuohon niya hin tigda an ngatanan nga nag-uokoy ha tuna. Waray alo nga nasod, panmurubuot daw nga diri ka pa nalalaya ngan nararapdag sugad hin bukad, nga diri pa naabot ha imo an naglalaga nga kasina han Ginoo, nga diri pa naabot an adlaw han iya kapungot. Pangitaa an Ginoo, kamo ngatanan nga mapaubsanon nga mga tawo han tuna, nga nagsusugot han iya mga sugo. Buhata an matadong ngan pagpaubos kamo ha atubangan han Ginoo. Bangin makalikay kamo han kastigo dida han adlaw han kapungot han Ginoo. Waray mahibibilin didto ha syudad han Gaza. Babayaan an Ascalon. Paiiwason an mga tawo han Asdod sulod hin tunga la hin adlaw, ngan paiiwason han ira syudad an mga tawo han Ecron. Maghihikaraot kamo nga mga Filisteohanon, kamo nga mga tawo nga nag-uokoy dida han baybayon. Ginsirotan na kamo han Ginoo. Pupuohon kamo niya, ngan waray usa ha iyo nga mahibibilin. Mahihimo an iyo tuna dida ha ligid han dagat nga kaumhan nga may mga payagpayag hin mga magmarangno hin mga karnero ngan mga tangkal hin mga karnero. Pag-uokyan an iyo tuna han mahisalin nga buhi nga mga tawo han Juda. Papapanabsabon nira didto an ira mga panon ngan mangangaturog hira didto han kabablayan han Ascalon. Maupod ha ira an Ginoo nga ira Dyos ngan pauuswagon na liwat hira. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Hinbatian ko an mga tawo han Moab ug Amon nga nagtatamay ngan nagpapakaalo han akon mga tawo, ngan naghihinambog nga aagawon nira an tuna. Sugad nga amo gud ako an buhi nga Ginoo nga Dyos han Israel, nagsusumpa ako nga pagbubungkagon ko an Moab ug Amon sugad han Sodoma ug Gomora. Mahihimo hira nga dapit hin mga luong hin asin ngan ruba an ngatanan ngan luob hin kabanwaan. Pagtitikasan hira nga kukuhaon an ira tuna han akon mga tawo nga mahisasalin nga buhi.” Kakastigohon hin sugad an mga tawo han Moab ug Amon tungod han ira kamapahitas-on ug kamaparayawon, ngan tungod han ira pagpakaalo han mga tawo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Paghahadlokon hira hin duro han Ginoo. Pupukanon niya an kadiyosan han tuna, ngan an ngatanan nga mga tawo magsisingba han Ginoo, an kada usa didto han iya kalugaringon nga tuna. Pamamatayon liwat han Ginoo an mga tawo han Sudan. Gagamiton han Ginoo an iya gahom hin pagpukan han Asiria. Hihimoon niya an syudad han Ninibe nga binayaan nga ruba nga syudad, usa nga mamara nga kamingawan. Magigin usa na la ini nga dapit nga luoban hin mga panon hin kahayopan ngan kamanampan. Mag-uokoy dida han mga buho han rinuba nga mga harigi an mga bukaw ngan dida han mga hagdan an mga uwak, ngan hibabatian an ira mga huni, kay rarangkahon man an sidro nga mga kahoy dida han kabablayan. Amo ini an dadangatan han syudad nga duro hin kamapahitas-on tungod han kalugaringon niya nga gahom, ngan naghuhunahuna nga waray na hiya kataragman. Naghuhunahuna an mga tawo nga an ira syudad amo an gidadakoi dinhe ha kalibutan. Hin kamamingaw nga dapit an dadangatan hini; usa nga dapit nga papahuwayan na la hin ihalas nga kamanampan! Maisol hin duro nga kahadlok an ngatanan nga malabay hini nga mga syudad. Maghihikaraot an Jerusalem, ito nga mahugaw ngan masupilon nga syudad, nga nagraogdaog han kalugaringon niya nga mga tawo. Waray ini mamati han Ginoo o kumarawat han iya mga pagsaway. Waray ini sumarig han Ginoo o makibulig ha iya. An iya mga punoan sugad na la hin mag-isog nga mga liyon; an iya mga maghurukom sugad na la hin gutom nga mga lubo, nga uraura hin kalamot nga kinakaon pati tul-an nga waray salin ha pagkaaga. Diri kasasarigan ngan maglingo an iya mga manaragna; ginhuhugawan han kapadian an butang nga baraan, ngan ginlulubag an balaod han Dyos para la han ira kalugaringon nga kaupayan. Kundi aada la gihapon ha syudad an Ginoo; ginbubuhat niya an matadong ngan diri gud an sayop. Ha kada aga dayuday gud niya binubuhat an matadong ngada han iya mga tawo. Kundi an diri magtadong nga mga tawo didto nagpapadayon la hin pagbinuhat hin kasaypanan ngan diri hira naaawod. Nasiring an Ginoo, “Ginpuo ko in bug-os nga mga nasod; ginbungkag ko an ira mga syudad, ngan ginbayaan ko ha kabungkagan an ira mga pader nga mga lantawan. Ginbayaan an mga syudad; waray na mga tawo ha kakalsadahan—waray usa nga nahibilin. Naghunahuna ako nga matahod na ha akon an akon mga tawo ngan makarawat na hira han akon mga pagsaway, nga diri na gud nira hingangalimtan an gintutdo ko ha ira nga pagturon-an. Kundi waray la kaiha binmalik na liwat hira han ira maraot nga panggawi. “Hulat la,” nasiring an Ginoo. “Hulata an adlaw kon bumangon na ako hin pagsumbong han mga nasod. Ginlarang ko na hin pagtirok hin mga nasod ngan mga ginhadian basi abaton nira an kusog han akon kasina. Pag-uugtangon ko an bug-os nga tuna pinaagi han kalayo han akon kapungot. “Niyan babalyoan ko an mga tawo han mga nasod ngan mag-aampo hira ngadi ha akon gudla, ngan diri ngadto hin iba nga kadiyosan. Magsusugot ha akon hira ngatanan. Bisan tikang didto han hirayo nga Sudan magdadara ngadi ha akon hin mga halad an akon nagsasarang nga mga tawo. Dida hito nga panahon, mga tawo ko, diri na kamo kinahanglan maawod nga sinmupil kamo ha akon. Kukuhaon ko an ngatanan nga mapahitas-on ngan parayawan, ngan diri na gud kamo masupil ha akon didto han akon baraan nga pungtod. Bibilinan ko didto hin mapinaubsanon ngan makalolooy nga mga tawo nga madangop ha akon hin pakibulig. Diri na magbubuhat hin sayop bisan kan kanay an mga tawo han Israel nga mahibilin nga buhi, diri na magbibinuwa, o maglilimbong. Magmamainuswagon ngan himyang na hira, nga waray na nira sadang kahadlokan.” Pagkanta ngan goliat hin kalipay, mga tawo han Israel! Pagrayhak hin kinasingkasing, Jerusalem! Ginpahunong na han Ginoo an pagkastigo ha iyo; ginkuha na niya an ngatanan niyo nga mga kaaway. Aada ha iyo an Ginoo nga hadi han Israel; waray na kamo sadang kahadlokan. Maabot an panahon nga masiring hira ha Jerusalem, “Ayaw kahadlok, syudad han Sion! Ayaw paluyaha an iyo mga kamot! Aada ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos; mahatag hin pagdarag-an an iya gahom. Malilipay ha iyo an Ginoo, ngan ha iya paghigugma tatagan kamo niya hin bag-o nga kinabuhi. Magkakanta ngan magmamalipayon hiya tungod ha iyo, sugad kamalipayon hin mga tawo didto hin pyesta.” Nasiring an Ginoo, “Gintapos ko na an akon pagtarhog hin pagpuo ha iyo ngan ginkuha ko na an iyo kaarawdan. Maabot an panahon! Kakastigohon ko an mga nagtalumpigos ha iyo; tatalwason ko an ngatanan nga piay ngan pauulion ko an mga bihag. Hihimoon ko nga ira kadungganan an ira kaarawdan, ngan pagdadayawon hira han bug-os nga kalibutan. Maabot an panahon! Pauulion ko an iyo nagsasarang nga mga tawo; hihimoon ko kamo nga bantogan ha bug-os nga kalibutan, ngan magmamainuswagon na liwat kamo.” An Ginoo an nagyakan. Dida han ikaduha ka tuig nga emperador hi Dario han Persia han syahan nga adlaw han ikaunom nga bulan, naghimangraw an Ginoo pinaagi kan manaragna Hageo. Ini nga mensahe para han gobernador han Juda nga hi Sorobabel nga anak ni Salatiel, ngan para han Labaw nga Padi nga hi Josue nga anak ni Josadac. Nagsiring kan Hageo an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Ini nga mga tawo nasiring nga diri amo ini an igo nga panahon hin pagtindog na liwat han Templo.” Sanglit iginhatag han Ginoo ini nga mensahe ngadto han mga tawo pinaagi kan manaragna Hageo: “Mga tawo ko, kay ano nga nag-iinukoy man kamo dida hin magtahom nga mga balay samtang ruba an akon Templo? Diri ba kamo nakita han nahinanabo ha iyo? Damo an iyo ginpugas, kundi gutiay gudla an iyo naani. May niyo pagkaon, kundi diri igo basi mabusog kamo. May niyo bino nga irimnon, kundi diri igo basi lumaksi kamo! May niyo panapton, kundi diri igo basi pasoan kamo. Ngan para han magburudlay diri igo an suhol hin pagbuhi ha iya. Diri ba kamo nakakakita kay ano nga nahinabo ini? Yana sagka kamo ngadto han kapungtoran, pamulod kamo hin mga kahoy, ngan tindoga na liwat niyo an Templo; niyan malilipay ako ngan pagsisingbahon ako niyo sugad han angay nga pagsingba ha akon. “Naglaom kamo hin damo nga mga aranihon, kundi nahimo ini nga gutiay la. Ngan han pagdad-a na niyo han inani ngadto ha iyo balay, ginpalid ko ini. Kay ano nga ginbuhat ko ito? Kay guba an akon Templo, samtang an tagsatagsa ha iyo nalilibang hin pagbuhat han iya kalugaringon nga balay. Sanglit waray uran, ngan waray naturok. May-ada huraw dida han tuna—dida han kapungtoran, han kaumhan nga iyo ginpugasan, han mga urubasan, ngan han mga tanaman hin olibo—dida han tagsa nga abot han tuna, han mga tawo ngan mga mananap, ngan han ngatanan nga gintanom niyo.” Niyan gintuman nira Sorobabel ug Josue ngan han ngatanan nga mga tawo nga binmalik tikang ha pagkabihag didto ha Babilonia an ginpabuhat ha ira han Ginoo nga ira Dyos. Nahadlok hira ngan ginsugot nira hi manaragna Hageo nga magsarangyaw han Ginoo. Niyan ginhatag ni Hageo an mensahe han Ginoo ngadto han mga tawo: “Maupod ako ha iyo—amo ito an akon saad.” Gin-aghat han Ginoo an ngatanan hin pagtrabaho han Templo: hi Sorobabel nga gobernador han Juda; hi Josue nga Labaw nga Padi, ngan an ngatanan nga mga tawo nga binmalik tikang ha pagkabihag. Nagtikang hira pagtrabaho han Templo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nga ira Dyos, dida han ika-24 nga adlaw han ikaunom nga bulan han ikaduha ka tuig nga emperador hi Dario. Dida han ika-21 nga adlaw han ikapito nga bulan hito ngahaw nga tuig, naghimangraw na liwat an Ginoo pinaagi kan manaragna Hageo. Ginsiring niya hi Hageo nga maghimangraw hiya kanda Sorobabel nga gobernador han Juda, Josue nga Labaw nga Padi, ngan han mga tawo, hin pagsiring ha ira, “May-ada ba usa ha iyo nga nahinumdom pa kon ano an kamatahom han Templo hadto anay? Ano na man ini yana ha iyo pagkita? Daw sugad hin waray la ini. Kundi yana ayaw la kamo kahulop. Pagtrabaho la kamo kay kaupod ako niyo. Han paggawas niyo ha Ehipto, nagsaad ako nga dayuday maupod ako ha iyo. Kaupod pa gihapon ako niyo, sanglit ayaw kamo kahadlok. “Diri maiha, pagbabay-ogon ko an langit ug tuna, an kamad-an ug dagat. Pupukanon ko an ngatanan nga kanasoran, ngan pagdadad-on ko nganhi an mga manggad hini, ngan mapupuno hin manggad an Templo. Akon an ngatanan nga salapi ug bulawan han kalibutan. Malabaw kamatahom an bag-o nga Templo kay han daan, ngan didto tatagan ko an akon mga tawo hin kauswagan ug kalinaw.” An Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan. Dida han ika-24 nga adlaw han ikasiyam nga bulan han ikaduha ka tuig nga emperador hi Dario, naghimangraw na liwat an Ginoo nga Labi Kamakagarahum kan manaragna Hageo. Nagsiring hiya, “Pangaroi an kapadian hin baton hini nga pakiana: Pananglit in usa ka tawo kumuha hin iginhalad nga karne tikang hin halad nga tinubod ngan dad-on ini nga pinutos han iya panapton nga hilawig, kon an iya panapton kasaghiran hin tinapay, linuto nga pagkaon, bino, lana hin olibo, o bisan ano nga pagkaon, mababaraan ba liwat ini nga pagkaon?” Han pagpakianhi han kapadian, binmaton hira, “Diri.” Niyan nagpakiana hi Hageo, “Pananglit mahugawan in usa ka tawo kay kinmamkam hiya hin patay nga lawas, kon unina kumamkam hiya han bisan ano hini nga mga pagkaon, magmamahugaw ba liwat ini nga mga pagkaon?” Binmaton an kapadian, “Oo.” Niyan nagsiring hi Hageo, “Nasiring an Ginoo nga ini ngahaw nga butang mahihimo ipahinungod han mga tawo hini nga nasod ngan han ngatanan nira nga mga abot; sanglit mahugaw an ngatanan nga ira ihinahalad dida han altar.” Nasiring an Ginoo, “Diri ba kamo nakita han nahinabo ha iyo? Han waray pa kamo magtikang hin pagtindog na liwat han Templo, napakadto kamo hin tinambak nga pagkaon upod an paglaom nga makakaagi kamo hin napulo ka bakid, kundi lima la an iyo nakuha. Napakadto kamo hin pag-ipis hin 50 ka galon nga bino tikang hin barel, kundi 20 la an iyo naipis. Ginpadara ko in nakakasunog nga mga hangin ngan in mga bato nga yelo hin pagdaot han ngatanan nga gintanom niyo, kundi waray gud gihapon kamo magbasol. Ika-24 nga adlaw yana han ikasiyam nga bulan, an adlaw han kahuman han patukoranan han Templo. Kitaa niyo kon ano an mahinanabo tikang yana. Bisan kon waray na nahisalin nga mga trigo ngan waray pa mamunga an mga ubas, an mga igos, an mga granada, ngan an mga olibo, kundi tikang yana pagpapakaupayon ko kamo.” Dida hito manta nga adlaw nga ika-24 han bulan, iginhatag han Ginoo kan Hageo in ikaduha nga mensahe para kan Sorobabel nga gobernador han Juda: “Pagbabay-ogon ko na an langit ug tuna, ngan pupukanon ko an mga ginhadian ngan tataposon ko an ira mga gahom. Babalintongon ko an mga karuwahe ngan an mga paramaneho hini; magkakamatay an mga kabayo ngan magpapaunay-unay an mga nasakay hini. Dida hito nga adlaw kukuhaon ko ikaw, Sorobabel, nga akon surugoon, ngan tutudlokon ko ikaw hin paghadi ha akon ngaran. Ikaw amo an akon ginpili.” An Ginoo nga Labi Kamakagarahum an nagyakan. Dida han ikawalo nga bulan han ikaduha ka tuig nga emperador hi Dario han Persia, iginhatag han Ginoo ini nga mensahe kan Zacarias nga manaragna, nga anak ni Berequias ngan apo ni Ido. Gintugon hi Zacarias han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga sidngon an mga tawo, “Ako nga Ginoo nasina hin duro han iyo kaapoy-apoyan, kundi yana nasiring ako ha iyo, ‘Balik kamo ngadi ha akon ngan mabalik ako ngada ha iyo. Ayaw kamo pagsubad han iyo kaapoy-apoyan. Maiha na nga panahon nga iginhatag ha ira han mga manaragna an akon mensahe hin pagsumat ha ira nga diri na hira mag-ukoy hin magraot ngan salaan nga kinabuhi. Kundi waray gud hira mamati o magsugot ha akon. Mga patay na an iyo kaapoy-apoyan ngan adto nga mga manaragna. Pinaagi han akon mga surugoon nga mga manaragna gintagan ko an iyo kaapoy-apoyan hin mga sugo ngan hin mga pahimatngon, kundi waray la nira ini pagbaliha ngan nag-antos hira han mga nahinabo ha ira. Katapos nagbasol hira ngan kinmilala hira nga ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum amo an nagkastigo ha ira sugad han angay ha ira ngan sumala han akon pagbuot.’” Dida han ika-24 nga adlaw han ika-11 nga bulan (an bulan han Sebat) han ikaduha ka tuig nga emperador hi Dario, iginhatag ha akon han Ginoo in mensahe dida hin usa nga panan-awon ha gab-i. Hinkit-an ko in usa nga anghel han Ginoo, nga nasakay hin pula nga kabayo. Hinmunong hiya dida hin kakahoyan nga mirtel didto hin kahamub-an, ngan ha luyo niya may iba nga mga kabayo—pula, kabang, ngan busag. Ginpakianhan ko hiya, “Mano, ano an kahulogan hini nga mga kabayo?” Binmaton hiya, “Ipapakita ko ha imo an kahulogan hini. Ginpadara ini han Ginoo hin pagsudoy ngan pag-usisa han tuna.” Ginsumatan nira an anghel: “Ginsudoy namon an bug-os nga kalibutan, ngan hinkit-an namon nga makalolooy ngan gindaog na an bug-os nga kalibutan.” Niyan nagsiring an anghel, “O Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nasina ka han Jerusalem ngan han mga syudad han Juda sulod hin 70 na ka tuig. San-o pa nimo ipapakita an imo kalooy ha ira?” Ginbaton han Ginoo an anghel hin nakakaliaw nga mga pulong, ngan ginsiring ako han anghel nga igsangyaw ko an ginyakan han Ginoo nga Labi Kamakagarahum: “Dako an akon paghigugma ngan pagpaid han Jerusalem nga akon baraan nga syudad, ngan nasisina gud ako han mga nasod nga nagpapahimulos hin kalinaw ngan kamurayaw. Kay samtang ginpupugngan ko an akon kasina kontra han akon mga tawo, gindugangan pa gud hini nga mga nasod an mga pag-antos han akon mga tawo. Sanglit binmalik ako ngadto ha Jerusalem ha pagpakita han akon kalooy ngadto han syudad. Pagtutukoron ko na liwat an akon Templo ngan pagtitindogon ko na liwat an syudad.” Ginsiring liwat ako han anghel hin pagsangyaw: “Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga magmamainuswagon na liwat an iya mga syudad ngan pagbubuligan na liwat niya an Jerusalem ngan pag-aangkonon an syudad nga iya kalugaringon.” Dida hin lain nga panan-awon hinkit-an ko in upat nga mga sungay hin baka. Ginpakianhan ko an anghel nga nakighimangraw ha akon, “Ano an kahulogan hini nga mga sungay?” Binmaton hiya, “Natindog ini para han mga kagamhanan han kalibutan nga nagpasarang han mga tawo han Juda, Israel, ug Jerusalem.” Niyan ginpakita ako han Ginoo hin upat nga mga panday nga may mga martilyo. Pinmakiana ako, “Ano an ginkanhi hini nga mga tawo?” Binmaton hiya, “Kinmanhi hira hin paghadlok ngan pagpukan han mga nasod nga nagpukan han tuna han Juda ngan nagpasarang han iya mga tawo.” Dida hin lain nga panan-awon hinkit-an ko an tawo nga may dara nga isurukol nga lubid. “Tikain ka?” nagpakiana ako. “Magsusukol ako han Jerusalem,” binmaton hiya, “basi hisabotan kon ano an kahilaba ngan kahiluag han syudad.” Niyan hinkit-an ko nga hinmirani ha akon an anghel nga nakighimangraw ha akon, ngan gintapo hiya hin lain nga anghel. Nagsiring an syahan nga anghel ngadto han ikaduha, “Lanata an batan-on nga lalake nga may isurukol nga lubid ngan sumati nga magkakamay-ada damo hin duro nga mga tawo ngan kahayopan didto ha Jerusalem nga diri na ini kapapaderan. Nagsaad an Ginoo nga hiya ngahaw an magigin pader nga kalayo palibot han syudad ha pagpanalipod hini, ngan mag-uokoy hiya didto ha bug-os niya nga gahom.” Adton maghilabot ha iyo, maghihilabot liwat han akon labi kahinigugma.” Sanglit ginsugo ako han Ginoo nga Labi Kamakagarahum dara ini nga mensahe para han mga nasod nga nanikas han iya mga tawo: “An Ginoo ngahaw amo an makikiaway kontra ha iyo, ngan paninikasan kamo han mga tawo nga iyo anay hadto mga surugoon.” Kon mahinabo na ini, mahibabaro an ngatanan nga ginsugo ako han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Nagsiring an Ginoo, “Pagkanta nga malipayon, mga tawo han Jerusalem! Makada ako ha iyo hin pag-ukoy.” Hito nga panahon mapasingadto han Ginoo in damo nga mga nasod ngan mahihimo hira nga iya mga tawo. Mag-uokoy hiya dida ha iyo, ngan mahibabaro kamo nga ginsugo ako ngada ha iyo. Magigin linain nga bahin han Ginoo an Juda didto han iya baraan nga tuna, ngan hihigugmaon niya an Jerusalem labaw han ngatanan. Paghilom kamo ngatanan ha atubangan han Ginoo, kay maabot hiya tikang han iya baraan nga urokyan. Dida hin lain nga panan-awon iginpakita ha akon han Ginoo hi Josue nga Labaw nga Padi nga natindog ha atubangan han anghel han Ginoo. Ngan didto natindog ha sapit ni Josue hi Satanas nga andam hin pagsumbong ha iya. Nagsiring an anghel han Ginoo kan Satanas, “Satanas, pagsirotan ka unta han Ginoo! Pagsirotan ka unta han Ginoo nga nahigugma han Jerusalem. Sugad ini nga tawo hin lipak nga sungo nga inagaw ha kalayo.” Natindog hi Josue didto, nga nakakasul-ot hin mahugaw nga bado. Ginsiring han anghel an langitnon niya nga mga kabulig, “Huboa an mahugaw nga bado hini nga tawo.” Niyan nagsiring hiya kan Josue, “Ginkuha ko na an imo sala ngan tatagan ko ikaw hin bag-o nga bado.” Ginsugo niya an mga kabulig pagbutang hin malinis nga pudong ha ulo ni Josue. Ginbuhat nira ini ngan iginsul-ot nira ha iya an bag-o nga bado samtang natindog didto an anghel han Ginoo. Niyan ginsumatan hi Josue han anghel nga nagsiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum: “Kon pagsugton mo an akon mga balaod ngan pagtumanon mo an akon mga katungdanan nga iginhatag ko ha imo, magpapadayon ka hin pagkatinaporan han akon Templo ngan han mga bungsaran hini, ngan pamamatian ko an imo mga pag-ampo, sugad nga pinamamatian ko an mga pag-ampo han mga anghel nga aadi ha akon atubangan. Sanglit pamati, Josue, ikaw nga amo an Labaw nga Padi; ngan pamati, kamo nga igkasi niya nga mga padi, kamo nga amo an tigaman hin maupay nga kabubwason: igpapadayag ko an akon surugoon nga tinatawag An Sanga! Ibubutang ko ha atubangan ni Josue in usa la nga bato nga pipito an bayhon. Titigiban ko ini hin sinurat, ngan sakob la hin usa ka adlaw kukuhaon ko an sala hini nga tuna. Kon umabot na ito nga adlaw, an kada usa ha iyo madapit han iya amyaw hin pagkanhi ngan pagpahimulos hin kalinaw ngan kahimyangan ha ubos han iyo mga tanom nga ubas ngan igos.” Binmalik na liwat an anghel nga nakighimangraw ha akon ngan ginpukaw ako sugad hin nakaturog ako. “Ano an imo hinkikit-an?” pinmakiana hiya. “Usa nga burutangan hin suga nga bulawan,” binmaton ako. “Ha igbaw nga kataposan may-ada makaong para han lana ngan dida hini may pito nga mga suga ngan kada suga may-ada pito nga pabilohan para hin pito nga pabilo. May duha nga mga kahoy nga olibo paluyo han burutangan hin suga.” Niyan ginpakianhan ko an anghel, “Mano, ano an kahulogan hini nga mga butang?” “Diri ka ba maaram?” nagpakiana hiya ha akon. Binmaton ako, “Diri, Mano; diri ako maaram.” Ginsiring ako han anghel nga ihatag ko kan Sorobabel ini nga mensahe tikang han Ginoo: “Magmamalinamposon ka diri pinaagi han kusog hin kasondalohan o pinaagi han imo kalugaringon nga kusog, kundi pinaagi han akon espiritu. Mapapara ha imo atubangan in mga makaurulang nga sugad hin kabukiran ka dagko. Pagtitindogon mo na liwat an Templo, ngan samtang ibubutang mo an kataposan nga bato, magoliat an mga tawo, ‘Kamatahom, kamatahom gayod han Templo!’” Inmabot ha akon in lain nga mensahe tikang han Ginoo. Nagsiring hiya, “Iginpahimutang ni Sorobabel an patukoranan han Templo, ngan huhumanon gud ini niya. Kon mahinabo na ini, mahibabaro an akon mga tawo nga amo ako an nagsugo ha imo ngadto ha ira. Nagsiring ha akon an anghel: “An pito nga mga suga amo an pito nga mga mata han Ginoo nga nakakakita han bug-os nga tuna.” Nabibido hira kay mahinay an trabaho. Kundi kon kumita hira kan Sorobabel nga magpapadayon hin pagtindog han Templo, malilipay hira.” Niyan ginpakianhan ko hiya, “Ano man an kahulogan han duha nga mga kahoy nga olibo paluyo han burutangan hin suga? Ngan ano an kahulogan han duha nga mga sanga hin olibo ha ligid han duha nga mga tubo nga bulawan nga inaawasan han lana hin olibo?” Ginpakianhan ako niya, “Diri ka ba maaram?” “Diri ako maaram,” binmaton ako. Niyan nagsiring hiya, “Amo ini an duha nga mga tawo nga ginpili ngan gindihogan han Dyos hin pag-alagad ha iya nga Ginoo han bug-os nga tuna.” Sinmiplat na liwat ako, ngan hini nga takna hinkit-an ko in usa nga linikid nga basahan. Ginpakianhan ako han anghel kon ano an akon hinkit-an. Binmaton ako, “Usa nga nalupad nga linikid nga basahan; siyam ka metros an kahilaba hini ngan upat ug tunga ka metros an kahilapad.” Niyan nagsiring hiya ha akon, “Iginsurat dida hini an mga panhimaraot nga magawas ngadto han bug-os nga tuna. Dida han usa nga bayhon han linikid nga basahan nahisurat ini nga kukuhaon tikang han tuna an tagsa nga kawatan; ngan ha luyo nga bayhon nahisurat ini nga kukuhaon liwat an ngatanan nga nanunumpa hin buwa. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga pagagawason niya ini nga mga panhimaraot ngan masulod ini han balay han tagsa nga kawatan ngan han balay ha tagsa nga nanunumpa hin buwa. Magpapabilin ini dida han ira mga balay ngan ira gud pupukanon an ira mga balay.” Pinmakita na liwat an anghel ngan nagsiring, “Tan-awa! May-ada pa lain nga tiabot!” “Ano man ini?” nagpakiana ako. Binmaton hiya, “Usa ini nga alat, ngan natindog ini para han mga sala han bug-os nga tuna.” May takop nga timga an alat. Samtang nagkikinita ako, gin-alsa an takop, ngan didto ha sakob han alat nalingkod in babaye! Nagsiring an anghel, “Tinitindogan hini nga babaye an mga pagraogdaog.” Niyan iya idinuso an babaye ngadto ha sakob han alat ngan gintakpan. Hinmangad ako ngan hinkit-an ko in duha nga kababayen-an nga nalupad tipakadi ha akon, nga may gamhanan nga mga pako nga sugad hin kanan talabong. Gin-alsa nira an alat ngan idinagit nira. Ginpakianhan ko an anghel, “Ngain man nira dadad-a adto?” Binmaton hiya, “Ngadto ha Babilonia diin magtitindog hira hin templo para hini. Kon mahuman na an templo, ibubutang didto an alat basi pagsingbahon.” May-ada ko liwat lain nga panan-awon. Hini nga takna hinkit-an ko in upat nga mga karuwahe nga nagawas tikang ha butnga hin duha nga mga bukid nga bronse. Gindadanas hin pula nga mga kabayo an syahan nga karuwahe, hin itom nga mga kabayo an ikaduha, hin busag nga mga kabayo an ikatulo, ngan hin kabang nga mga kabayo an ikaupat. Niyan ginpakianhan ko an anghel, “Ano man an kahulogan hini nga mga karuwahe?” Binmaton hiya, “Amo ini an upat nga kahanginan; pagkakagawas pa gud la nira tikang ha atubangan han Ginoo han bug-os nga tuna.” Nagtipakadto ha amihan nga dapit han Babilonia an karuwahe nga gindadanas han itom nga mga kabayo, ngan nagtipakadto ha habagatan nga dapit han nasod an kabang nga mga kabayo, ngan nagtipakadto ha katundan nga dapit an busag nga mga kabayo. Han paggawas han kabang nga mga kabayo, nagmanya hira kay karuyag na gud nira hin paglakat ngan pag-usisa han tuna. Nagsiring an anghel, “Kadto na ngan usisaha niyo an tuna!”—ngan gintuman nira ini. Niyan ginmoliat ha akon an anghel, “Ginpahugpoy han mga kabayo nga nagtipakadto han amihan nga dapit han Babilonia an kasina han Ginoo.” Iginhatag ha akon han Ginoo ini nga mensahe. Nagsiring hiya, “Dad-a an mga ginhatag han mga bihag nga amo hira Holdai, Tobias, ug Idaias, ngan pakadto dayon han balay ni Josias nga anak ni Sofonias. Binmalik na ini ngatanan nga mga tawo tikang han pagkabihag nira didto ha Babilonia. Paghimo hin korona nga salapi ug bulawan, ngan ibutang ini ha ulo han Labaw nga Padi nga hi Josue nga anak ni Josadac. Sidnga hiya nga nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, ‘Matubo didto han iya dapit an tawo nga ginngangaranan An Sanga, ngan pagtitindogon na liwat niya an Templo han Ginoo. Amo hiya an magtitindog hini ngan makarawat hiya han kadungganan nga angay hin usa nga hadi, ngan paghahadian niya an iya mga tawo. Matindog in padi ha sapit han iya trono, ngan magbubulig hira hin pagbuhat dida hin kalinaw ngan pagsinabtanay.’ An korona mahihimo nga hinumdoman didto han Templo han Ginoo ha pagpasidungog kanda Heldai, Tobias, Jedaias, ug Josias.” Magkakaabot in mga tawo nga nag-uokoy ha kahigrayoan ngan mabulig hira hin pagtindog na liwat han Templo han Ginoo. Ngan kon matindog na liwat ini, mahibabaro kamo nga ginsugo ako ngada ha iyo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Mahinanabo ini ngatanan kon pagsugton gud niyo an mga sugo han Ginoo nga iyo Dyos. Dida han ikaupat nga adlaw han ikasiyam nga bulan (an bulan han Kisleb) han ikaupat ka tuig nga emperador hi Dario, iginhatag ha akon han Ginoo in usa nga mensahe. Ginsugo han mga tawo han Betel hira Sareser ug Regemmelec ngan an ira mga tawo ngadto han Templo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum basi mag-ampo hira nga kalooyan hira han Ginoo, ngan pagpakiana han kapadian ngan han mga manaragna kon kinahanglan ba magpadayon hira hin pagmabidoon tungod han pagkabungkag han Templo, pinaagi han pagpuasa dida han ikalima nga bulan sumala han ginbuhat nira sulod hin damo na nga katuigan. Amo ini an mensahe han Ginoo nga inmabot ha akon. Nagsiring hiya, “Sumati an mga tawo han tuna ngan an kapadian, nga han ira pagpuasa ngan pagmasulob-on dida han ikalima ngan han ikapito nga mga bulan sulod hini nga 70 ka tuig, diri adto pagpasidungog ha akon. Ngan han ira pangaon ngan panginom, para la ini han ira kalugaringon nga pagkabusog.” Amo ini an ginsiring han Ginoo pinaagi han mga una pa nga manaragna, dida han panahon nga mainuswagon pa ngan puno hin mga tawo an Jerusalem ngan han damo pa in mga tawo nga nag-uokoy diri la didto han mga bungto nga palibot han syudad, kundi didto liwat han habagat nga katunaan ngan didto han katundan nga kapatagan. Iginhatag han Ginoo ini nga mensahe ngadto kan Zacarias: “Han maiha na nga panahon ginhatag ko ini nga mga sugo ngadto han akon mga tawo: ‘Kinahanglan nga kitaon niyo nga ginbubuhat an katadongan ngan kinahanglan nga ipakita an iyo paghigugmaay ngan pagkalooy han iyo igkasi-tawo. Ayaw niyo pagtalumpigosa an mga balo nga kababayen-an, mga ilo, mga lumalangyaw nga nag-uokoy dida ha iyo, o bisan hin-o nga makalolooy. Ngan ayaw kamo paghunahuna hin mga paagi hin pagdaot han iyo igkasi-tawo.’ “Kundi dinmiri gud pamati an akon mga tawo. Ginsadhan nira an ira mga hunahuna, ngan ginpatig-a nira sugad hin bato an ira mga kasingkasing. Tungod nga waray hira mamati han pagturon-an nga ginpadara ko pinaagi han mga una pa nga mga manaragna, nasina ako hin duro. Tungod nga waray hira mamati han akon pulong, waray man ako bumaton han ira pag-ampo. Sugad hin bagyo ginpasarang ko hira hin pag-ukoy didto hin langyaw nga mga nasod. Ginbayaan nga sugad hin kamingawan ini nga matahom nga tuna nga waray na nag-uokoy didto.” Iginhatag han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ini nga mensahe ngadto kan Zacarias: “Naghingyap ako hin pagbulig han Jerusalem tungod han akon dako nga paghigugma han mga tawo hini, gugma nga nakapasina ha akon han ira mga kaaway. Mabalik ako ngadto ha Jerusalem nga akon baraan nga syudad, ngan mag-uokoy ako didto. Kikilalahon ini nga amo an matinumanon nga syudad, ngan tatawagon nga baraan nga pungtod an pungtod han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Manlilingkod na liwat didto ha mga plasa han syudad an mga kalagsan nga nagtutungkod na hin paglakat. Ngan mapupuno na liwat an kakalsadahan hin mga nag-uurugyag nga kabataan. “Bangin diri mahirimo ini hadton mga nanhibilin han nasod yana, kundi para ha akon mahihimo ini. Babawion ko an akon mga tawo tikang han katunaan nga gindad-an ha ira, ngan ibabalik ko hira tikang ha sinirangan ngan katundan hin pag-ukoy didto ha Jerusalem. Magigin akon hira mga tawo ngan ako magigin ira Dyos nga maghahadi ha ira nga matinumanon ngan matadong. “Pagmadasigon! Hibabatian na niyo yana an amo ngahaw nga mga pulong nga ginhimangraw han mga manaragna hadto nga panahon nga ginpapahimutang an patukoranan hin pagtindog na liwat han akon Templo. Han waray pa ito nga panahon waray nakakaakos hin pagsuhol hin mga tawo o mga mananap, ngan waray tawo nga diri nakada ha kataragman. Ginturutugpo ko an mga tawo. Kundi yana lain na an akon pagdumara han mga nanhisalin nga buhi hini nga nasod. Dida hin kalinaw tatamnan nira an ira mga uma. Mamumunga an ira mga ubas, mahatag hin mga abot an tuna, ngan magkakamay-ada damo nga uran. Ihahatag ko ini ngatanan nga kaupayan ngadto han mga tawo nga mahisalin nga buhi han akon nasod. Mga tawo han Juda ug Israel! Han inmagi nga panahon nagpaturutunglo an mga lumalangyaw pinaagi hin pagsiring, ‘Mahulog unta ha iyo an mga karat-an nga nahulog ngada han Juda ug Israel!’ Kundi pagtatalwason ko kamo, ngan unina may hinsiring adto nga mga lumalangyaw, ‘Kumarawat unta kamo han amo ngahaw nga kaupayan nga kinarawat han Juda ug Israel!’ Sanglit pagmadasigon kamo ngan ayaw kamo kahadlok.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Han pagtuksoha ha akon han iyo kaapoy-apoyan hin kasina, nakahunahuna ako hin karat-an para ha ira, ngan waray ako magbalhin han akon hunahuna, kundi akon lugod gintuman. Kundi yana naghuhunahuna ako hin pagpakaupay han mga tawo han Jerusalem ug Juda. Sanglit ayaw kamo kahadlok. Amo ini an kinahanglan niyo pagbuhaton: Igyakan niyo an kamatuoran ha iyo igkasi-tawo. Didto han mga hukmanan ihatag niyo an matuod nga katadongan nga nagdadara hin kalinaw. Ayaw kamo paghunahuna hin mga paagi hin paggidumotdumot. Ayaw kamo panumpa hin buwa. Napupungot gud ako han pagbinuwa, han diri pagkamatadong, ngan han panraogdaog.” Iginhatag han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ini nga mensahe ngadto kan Zacarias: “Mahihimo nga mga pyesta hin pagrayhak ngan pagkalipay han mga tawo han Juda an mga pagpuasa nga binubuhat dida han ikaupat, ikalima, ikapito, ngan ikanapulo nga mga bulan. Kinahanglan higugmaon niyo an kamatuoran ug kalinaw.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Maabot an panahon nga mapakadto ha Jerusalem in mga tawo nga tikang hin damo nga mga syudad. Adton tikang hin usa nga syudad masiring hadton tikang hin lain nga syudad, ‘Magsisingba kami han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngan mag-aampo kami basi pagpakaupayon kami niya. Tana, upod ha amon!’ Mapakadto ha Jerusalem in damo nga mga tawo ngan gamhanan nga mga nasod hin pagsingba han Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngan hin pag-ampo basi pagpakaupayon niya hira. Dida hito nga mga adlaw mapakadto hin usa nga Judiyo in napulo nga mga lumalangyaw ngan masiring, ‘Karuyag namon umangbit han iyo kapalaran, kay hinbatian namon nga aada ha iyo an Dyos.’” Amo ini an mensahe han Ginoo: Nagsugo hiya hin pagkastigo han tuna han Hadrac ngan han syudad han Damasco. Kanan Ginoo diri la an mga tribo han Israel kundi upod liwat an kapital nga syudad han Siria. Iya liwat an Hamat nga katakip han Hadrac, ngan sugad man an mga syudad han Tiro ug Sidon, upod an ngatanan nga ira hinbabaroan. Nagtindog an Tiro hin mga panalipdanan para la ha iya ngahaw, ngan nagtambak hin damo nga salapi ug bulawan, nga sugad hin kadamo han tapotapo han tuna! Kundi babawian han Ginoo an Tiro han ngatanan nga iya gintatag-iya. Ilalabog ngadto ha dagat an mga manggad hini, ngan uugtangon an syudad. Makita hini an syudad han Ascalon ngan mahahadlok ini. Makita hini an syudad han Gaza ngan mag-aantos ini hin dako nga kasakitan. Masusugad man an Ecron, ngan makakawang an mga paglaom hini. Mawawad-an hin hadi an Gaza ngan pagbabayaan an Ascalon. Mag-uokoy didto ha Asdod in mestiso nga mga tawo. Nasiring an Ginoo, “Papaubson ko ini ngatanan nga mapinahitas-on nga mga Filisteohanon. Diri na gud hira makaon hin karne nga may-ada pa dugo o hin iba pa nga igindidiri nga pagkaon. Mahihimo nga bahin han akon mga tawo an ngatanan nga mahisalin nga buhi, ngan masusugad hira hin hugpo hin mga panimalay dida han tribo han Juda. Mahihimo nga bahin han akon mga tawo an Ecron, sugad han ginbuhat han mga Jebuseohanon. Babantayan ko an akon tuna ngan diri ko paaagian hin mga kasondalohan. Diri na ako matugot nga adton magraogdaog magtalumpigos han akon mga tawo. Hinkit-an ko an pag-antos han akon mga tawo.” Pagrayhak, pagrayhak, mga tawo han Sion! Goliat hin kalipay, kamo nga mga tawo han Jerusalem! Tan-awa, naabot an iyo hadi ngada ha iyo! Naabot hiya nga madinaogon ngan daogan, kundi mapinaubsanon ngan nasakay dida hin asno— dida hin usa nga nati hin asno. Nasiring an Ginoo, “Kukuhaon ko tikang ha Israel an mga karuwahe, ngan kukuhaon ko tikang ha Jerusalem an kakabayohan. Pamamarion ko an mga pana nga ginamit didto ha pag-awayan. An iyo hadi makikigsabot hin kalinaw dida han mga nasod; maghahadi hiya ha pataboktabok han kadagatan, tikang han salog Eufrates ngadto han kasidsiran han tuna.” Nasiring an Ginoo, “Tungod han akon ginsaaran ha iyo nga ginsilyohan pinaagi han dugo han mga halad nga tinubod, bubuhian ko an iyo mga tawo tikang han mamara nga luong hin pagkabihag. Balik, kamo nga mga bihag nga malaomon na; balik ngadto han iyo dapit nga darangpan. Sinusumatan ko kamo yana nga doble nga kaupayan an igbabalos ko ha iyo, tungod han ngatanan nga iyo gin-antos. Gagamiton ko an Juda sugad hin bawog hin sondalo, ngan an Israel sugad hin mga pana. Gagamiton ko an mga tawo han Sion sugad hin espada, pakiaway han mga tawo han Grecia.” Mapakita an Ginoo ha igbaw han iya mga tawo; ipapana niya an iya mga udyong sugad hin kikidlat. Patutunggon han Ginoo nga Dyos an trompeta; maglalakat hiya dida han mga bagyo tikang ha timogan. Pananalipdan han Ginoo an iya mga tawo, ngan pupuohon nira an ira mga kaaway. Maggogogliat hira didto ha pag-awayan sugad hin mga hubog, ngan paaawason nira an dugo han ira mga kaaway; mag-aawas ini sugad han dugo hin halad nga tinubod nga gin-ipis dida han altar tikang hin makaong. Kon umabot na ito nga adlaw, tatalwason han Ginoo an iya mga tawo, sugad hin magmarangno hin mga karnero nga nagtatalwas han iya panon tikang hin kataragman. Maranggat hira didto han iya tuna sugad han mga alahas hin usa nga korona. Hin kamaupay ngan kamatahom na han tuna hito nga adlaw! Magmamakusog an mga batan-on tungod han pagkaon ug irimnon. Pangaro han Ginoo hin uran ha panahon han pamugas ug pananom. An Ginoo amo an nagpapadara hin ig-uuran nga mga dampog ngan mga tarahiti nga nagpapalangbo han mga tanom ha kaumhan. An mga tawo napakadto hin mga diyosdiyos ngan mga paratigo hin pangaro hin bulig, kundi mga buwa ngan kalurongan la nga mga baton an ira nakukuha. Naghuhubad hin mga inop an iba, kundi ginlilipatlipat la kamo; waray la kapulsanan an pagliaw nga ira ihinahatag. Sanglit nagsasarang an mga tawo sugad hin mga karnero nga nawawara. Naghihimakuri hira kay waray nira pangulo. Nasiring an Ginoo, “Nasisina ako hito nga mga lumalangyaw nga nagpapangulo han akon mga tawo, ngan pagkakastigohon ko hira. Akon an mga tawo han Juda, ngan ako nga Ginoo nga Labi Kamakagarahum an magmamangno ha ira. Hihimoon ko hira nga gamhanan nga mga kabayo hin pakig-away. Tikang ha ira maabot in mga punoan, mga pangulo, ngan mga kapitan nga magdudumara han akon mga tawo. Magmamadaogon an mga tawo han Juda sugad hin mga sondalo nga nagtatamaktamak han ira mga kaaway dida han lapok han kakalsadahan. Makikig-away hira kay kaupod nira an Ginoo, ngan ira pipirdehon bisan an mga kaaway nga dikabayo. “Pakukusgon ko an mga tawo han Juda; tatalwason ko an mga tawo han Israel. Kalolooyan ko hira, ngan dadad-on ko hira hin pag-uli ha ira nasod. Masusugad hira hin waray ko igsalikway. Amo ako an Ginoo nga ira Dyos; babatonon ko an ira mga pag-ampo. Magmamakusog an mga tawo han Israel sugad hin mga sondalo, magmamalipayon hira sugad hin mga tawo nga nag-ininom hin bino. Hinunumdoman han ira mga tulin ini nga pagdarag-an, ngan magmamalipayon hira tungod han ginbuhat han Ginoo. “Tatawgon ko an akon mga tawo ngan pagtitirokon ko hira. Tutubson ko hira ngan padadamoon ko hira sugad hadto anay. Bisan kon ginpasarang ko hira dida han mga nasod, kundi manunumdom hira ha akon didto ha kahigrayoan. Hira ngan an ira mga anak mahisasalin nga buhi, ngan magbuburunyog hira hin pag-uli. Dadad-on ko hira hin pag-uli tikang ha Ehipto ug Asiria, ngan igpapahimutang ko hira didto han ira kalugaringon nga nasod. Igpapahimutang ko liwat hira didto ha Galaad ug Libano; mapupuno hin mga tawo an bug-os nga tuna. Kon magkuri hira hin pagtalabok han ira dagat, ako nga Ginoo an maghahampak han mga balod, ngan magmamara an mga salad han Nilo. Ipapaubos ko an mapahitas-on nga Asiria, ngan mawawad-an han iya gahom an gamhanan nga Ehipto. Pakukusgon ko an akon mga tawo; pagsisingbahon ngan pagsusugton ako nira.” An Ginoo an nagyakan. Buksi an imo mga porta, Libano, basi maugtang hin kalayo an imo kakahoyan nga sidro! Pagtangis ngan pagnguyngoy, kakahoyan nga sipres— napukan na an mga sidro; nagkatutumba na adton mag-anyag nga kakahoyan! Pagtangis ngan pagnguyngoy, mga tuog han Basan— pinanmulod na an kakahoyan ha kagurangan! Nagoliat tungod hin kabido an mga punoan; waray na an ira pagkaharangdon! Pamatii an pagngurob han mga liyon; nabungkag an ira urokyan nga kagurangan didto ha ligid han Jordan! Nagsiring ha akon an Ginoo nga akon Dyos, “Tumana an imo ka magmarangno hin panon hin mga karnero nga irihawon. Naihaw an mga tag-iya han ira karnero ngan diri la ini hira ginsisirotan. Iginbabaligya nira an karne hini ngan nasiring, ‘Pagdayawon an Ginoo! Mga riko na kami!’ Waray pagkalooy han mga karnero bisan an ira kalugaringon nga mga magmarangno.” ( Nasiring an Ginoo, “Diri na gud ako malolooy han bisan hin-o dinhe ha tuna. Ako ngahaw an magbubutang hini nga mga tawo ha gahom han ira mga punoan. Pagwawakayon hini nga mga punoan an tuna ngan waray usa ha ira nga akon tatalwason tikang han ira gahom.”) Ginsuholan ako hadton mga nagpalit ngan nagbaligya han mga karnero, ngan nahimo ako nga magmarangno han mga karnero nga irihawon. Kinmuha ako hin duha nga tabog: ginngaranan ko nga “Pagkalooy” an usa ngan “Pagkausa” an ikaduha. Ngan ginmangnoan ko an panon. Waray ako makailob han tulo nga magmarangno nga nagdumot ha akon, ngan ginpatay ko hira ngatanan sulod hin usa ka bulan. Niyan ginsiring ko an panon, “Diri na ako an iyo magmarangno. Mamatay na la adton tikamaratay. Mapuo na la adton tikapuruo. Magpapaunay-unay adton mga nahibibilin.” Niyan kinuha ko an tabog nga ginngaranan, “Pagkalooy” ngan ginbari ko ini, pagpara han ginsaaran nga ginhimo han Ginoo ngan han ngatanan nga mga nasod. Sanglit dida hito nga mga adlaw ginpara an ginsaaran. Nag-ininaw ha akon adton mga nagpalit ngan nagbaligya han mga karnero, ngan nakasabot hira nga naghimangraw an Ginoo pinaagi han akon ginbuhat. Ginsiring ko hira, “Kon karuyag niyo, ihatag ha akon an akon suhol. Kon diri, ayaw na la.” Sanglit ginbaydan ako nira hin 30 ka bug-os nga salapi nga akon suhol. Nagsiring ha akon an Ginoo, “Huloga ini didto han hirimosan hin kwarta han Templo.” Sanglit kinuha ko an 30 ka bug-os nga salapi—an dako nga kantidad nga ira ginhunahuna nga angay ha akon—ngan ginhulog ko ini didto han hirimosan hin kwarta han Templo. Niyan ginbari ko an ikaduha nga tabog, nga ginngaranan, “Pagkausa” ngan nabungkag an pagkausa han Juda ug Israel. Niyan nagsiring ha akon an Ginoo, “Tumana na liwat an imo ka magmarangno, kundi yana waray ka na pulos nga magmarangno. Iginbutang ko in magmarangno nga tinaporan han akon panon, kundi diri hiya nabulig han mga karnero nga tikamaratay; o nagbibiling han mga nawara, o nagtatambal hadton mga nasamad, o nagtutubong han mga nanhisalin nga buhi. Kinakaon lugod niya an karne han gitatamboki nga mga karnero ngan kinukuha niya an mga kulo hini. Maghihingaraot ito nga waray pulos nga magmarangno! Ginbayaan niya an iya panon. Mawawaray hiya gahom tungod hin araway. Maluya na an iya butkon ngan mabubuta an iya tuo nga mata.” Mensahe ini tikang han Ginoo hiunong han Israel, an Ginoo nga nagbitad han kalangitan, nagtuha han tuna, ngan naghatag hin kinabuhi han tawo. Nasiring hiya, “Hihimoon ko an Jerusalem nga sugad hin kopa hin bino; mainom an mga nasod nga hirani ha iya ngan magruruogduog sugad hin mga hubog. Ngan kon sumulong an mga nasod han Jerusalem, susulongon man liwat an iba nga mga syudad han Juda. Kundi kon umabot na ito nga panahon, hihimoon ko an Jerusalem nga sugad hin mabug-at nga bato—masasamad an bisan ano nga nasod nga magpasipara hin pag-alsa hini. Mag-uurosa han ira mga kusog an ngatanan nga kanasoran han kalibutan hin pagsulong han Jerusalem. Dida hito nga panahon hihimoon ko nga magkalilisang an mga kabayo ngan hihimoon ko nga mga tuyaw an ngatanan nira nga mga nasakay han kabayo. Babantayan ko an mga tawo han Juda, kundi bubutahon an mga kabayo han ira mga kaaway. Niyan masiring ha ira la ngahaw an mga banay han Juda, ‘An Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum nahatag hin kusog ngadto han iya mga tawo nga nag-uokoy didto ha Jerusalem.’ “Dida hito nga panahon hihimoon ko an mga banay han Juda nga sugad hin kalayo didto hin kagurangan o didto hin uma nga hinog para hin pag-ani—pagbubungkagon nira an ngatanan nga higrani nga mga nasod. Magpapabilin an mga tawo han Jerusalem nga waray kataragman didto ha sakob han syudad. “Ako nga Ginoo an mahatag hin pagdarag-an syahan ngadto han mga kasondalohan han Juda, basi an kadungganan nga kakarawaton han mga tulin ni David ngan han mga tawo han Jerusalem diri lumabaw han iba didto ha Juda. Dida hito nga panahon pananalipdan han Ginoo adton mga nag-uokoy didto ha Jerusalem, ngan masusugad kan David ka makusog bisan an labi hin kamaluya dida ha ira. An mga tulin ni David magmamando ha ira sugad han anghel han Ginoo, sugad han Dyos ngahaw. Dida hito nga panahon bubungkagon ko an tagsa nga nasod nga magtalinguha hin pagsulong han Jerusalem. “Pupun-on ko an mga tulin ni David ngan an iba nga mga tawo han Jerusalem han espiritu han pagkalooy ngan han espiritu han pag-ampo. Tatan-awon nira adton ira ginbuno ngan magmamabidoon hira tungod ha iya sugad hadton mga nagmamasulob-on tungod hin uusa la nga anak. Magmamasulob-on gud hira sugad hadton mga nawad-an han ira suhag nga lalake. Dida hito nga panahon masusugad ka dako an kasubo didto ha Jerusalem han kasubo para kan Hadadrimon didto ha kapatagan han Meguido. “Kon umabot na ito nga panahon,” nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “matubod in burabod nga maglilinis han mga tulin ni David ngan han mga tawo han Jerusalem han ira sala ngan pagsingba hin mga diyosdiyos. Dida hito nga panahon kukuhaon ko an mga ngaran han mga diyosdiyos tikang han tuna, ngan waray na gud mahinunumdom ha ira. Paiiwason ko an bisan hin-o nga nasiring nga manaragna hiya, ngan kukuhaon ko an ungara hin pagsingba hin mga diyosdiyos. Niyan kon may-ada pa magpapadayon hin pagpanagna, susumatan hiya han iya kalugaringon nga amay ug iroy nga kinahanglan patayon hiya, kay nagsiring hiya nga nagyayakan hiya han pulong han Ginoo, kundi naghimangraw lugod hiya hin mga buwa. Kon managna hiya, bubun-on hiya han iya kalugaringon nga amay ug iroy. Kon umabot na ito nga panahon, waray manaragna nga naparayaw han iya mga panan-awon, o magbubuhat sugad hin manaragna, o magbabado hin barahiboon nga bado hin manaragna, basi makaglimbong hin mga tawo. Lugod masiring hiya, ‘Diri ako manaragna. Parauma ako—nag-uma ako han tuna ha bug-os ko nga kinabuhi.’ Niyan kon may magpakiana ha iya, ‘Ano man ito nga mga samad dida han imo dughan?’ mabaton hiya, ‘Naangkon ko ini didto han balay hin usa nga sangkay.’” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Pagmata, espada, ngan sulonga an magmarangno nga nagbabantay ha akon ngaran! Pataya hiya ngan magsasarang an mga karnero. Susulongon ko an akon mga tawo, ngan magkakamatay in duha han tulo ka bahin han mga tawo ha bug-os nga tuna. Ngan sasarihan ko an ikatulo ka bahin nga mahisasalin nga buhi ngan lilinisan ko hira sugad nga ginpupurog hin kalayo an salapi. Sasarihan ko hira sugad han pagpurog hin bulawan. Niyan mag-aampo hira ha akon ngan babatonon ko hira. Pagsusumatan ko hira nga akon hira mga tawo ngan magtutug-an hira nga ako amo an ira Dyos.” Hiraniay na an adlaw nga maghuhukom na an Ginoo. Niyan paninikasan an Jerusalem ngan pagbabahinbahinon an mga tinikas ha atubangan han iyo mga mata. Pagtitirokon han Ginoo an ngatanan nga mga nasod hin pakiaway han Jerusalem. Makukuha an syudad, paninikasan an kabablayan, ngan panlulugoson an kababayen-an. Bibihagon an katunga han mga tawo, kundi diri kukuhaon tikang han syudad an iba ha ira. Niyan magawas an Ginoo ngan makikiaway hiya hadto nga mga nasod sugad han pakiaway niya han nag-agi nga mga panahon. Dida hito nga panahon matindog hiya didto ha Bukid han mga Olibo, nga aadto ha sinirangan han Jerusalem. Niyan an Bukid han mga Olibo matutunga tungod hin dako nga kahamub-an tikang ha sinirangan ngadto ha katundan. Mababalhin tipaamihan nga dapit an katunga han bukid ngan tipasalatan an katunga hini. Mapalagiw kamo pinaagi hini nga kahamub-an nga nabubutnga hin mga bukid. Mapalagiw kamo sugad han pagpalagiw han iyo kaapoy-apoyan han paglinog ha panahon ni Hadi Oseas han Juda. Maabot an Ginoo nga akon Dyos upod an ngatanan niya nga mga anghel. Kon umabot na ito nga panahon, mawawaray na gud kahagkot o yelo, o bisan ano nga kasirom. Dayuday magkakamay-ada kapawa han adlaw bisan ha kagab-ihon. Kon san-o mahinanabo ini, an Ginoo la an maaram. Kon umabot na ito nga panahon, mag-aawas tikang ha Jerusalem in masulog nga tubig, an katunga hini ngadto han Patay nga Dagat ngan an katunga ngadto han Mediteraneo. Mag-aawas ini ha bug-os nga tuig, ha panahon han kathuraw sugad man han kat-uran. Niyan magigin hadi an Ginoo han bug-os nga tuna; sisingbahon hiya nga Dyos han ngatanan ngan kikilalahon hiya pinaagi han amo manta nga ngaran. Pagpapatagon an bug-os nga katunaan tikang ha Geba didto ha amihan nga dapit ngadto ha Rimon didto ha salatan nga dapit. Mananawantawan an Jerusalem ha igbaw han tuna nga naglilibot hini; an syudad matikang han Ganghaan ni Benjamin ngadto ha Kanto nga Ganghaan diin nakadto in uruuna nga ganghaan, ngan tikang han Lantawan ni Hananel ngadto han mga piriihan hin bino han hadi. Mag-uokoy didto an mga tawo hin waray kataragman, nga diri na gud pagtatarhogon hin pagkapuo. Magpapadara an Ginoo hin makalilisang nga sakit ngada han ngatanan nga mga nasod nga makikiaway han Jerusalem. Madudunot an ira unod samtang buhi pa hira; madudunot an ira mga mata ngan an ira mga dila. Dida hito nga panahon paggugupongon hira han Ginoo ngan mahahadlok hira nga kakaptan an iya sapit nga tawo ngan iya papatayon. Makikiaway an mga tawo han Juda hin pagpanalipod han Jerusalem. Tilikason nira an mga manggad han ngatanan nga mga nasod—damo hin duro nga bulawan, salapi, ngan mga panapton. Duduktan liwat hin makalilisang nga sakit an mga kabayo, mga mula, mga kamelyo, ngan mga asno—an ngatanan nga kamanampan didto han mga kampo han kaaway. Niyan mapakadto ha Jerusalem kada tuig an ngatanan nga nanhisalin nga buhi tikang han mga nasod nga sinmulong han Jerusalem hin pagsingba han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga hadi ngan pagsaurog han Pyesta han mga Payagpayag. Kon dumiri in bisan ano nga nasod hin pagkadto ngan pagsingba han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga hadi, diri mauran didto han ira tuna. Kon dumiri an mga Ehiptohanon hin pagsaurog han Pyesta han mga Payagpayag hahampakon hira han amo manta nga sakit nga ipadadara han Ginoo ngada han tagsa nga nasod nga nadiri pagkadto. Amo ini an ihahatag nga kastigo han Ehipto ngan didto han ngatanan nga iba nga mga nasod, kon diri hira magsaurog han Pyesta han mga Payagpayag. Dida hito nga panahon bisan an bitay nga mga kampanilya han mga kabayo pagsusuratan han mga pulong “Iginhalad ngadto han Ginoo.” An lutoan nga mga kaldero didto han Templo masusugad hin kabaraan han mga makaong ha atubangan han altar. Lalainon para hin paggamit hin pagsingba han Ginoo nga Labi Kamakagarahum an tagsa nga lutoan nga kaldero didto ha Jerusalem ngan didto ha bug-os nga Juda. Gagamiton ini han mga tawo nga naghahalad hin mga halad nga tinubod hin paglaga han karne han mga hayop nga tinubod. Kon umabot na ito nga panahon, mawawaray na mga magparatigayon didto han Templo han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Amo ini an mensahe nga iginhatag han Ginoo kan Malaquias basi igsumat niya ngadto han mga tawo han Israel. Nasiring an Ginoo ha iya mga tawo, “Dayuday ginhigugma ko kamo.” Kundi napakiana hira, “Gin-unan-o mo hin pagpakita han imo paghigugma ha amon?” Nabaton an Ginoo, “Magbugto hira Esau ug Jacob, kundi ginhigugma ko hi Jacob ngan an iya mga tulin, ngan gindumtan ko hi Esau ngan an iya mga tulin. Ginwakay ko an sagkahon nga katunaan ni Esau ngan ginpabay-an ko an tuna ngadto han ihalas nga kamanampan.” Kon an mga tulin ni Esau, an mga Edomitanhon magsiring, “Ginbungkag an amon mga bungto, kundi pagtitindogon liwat namon,” niyan mabaton an Ginoo, “Ipatindog liwat ha ira—akon liwat gugub-on. Tatawgon hira han mga tawo nga ‘An maraot nga tuna’ ngan ‘An nasod nga nasisinahan han Ginoo ha kadayonan.’” Hikikit-an ini han mga tawo han Israel han ira kalugaringon nga mga mata ngan masiring hira, “Gamhanan an Ginoo bisan ha gawas han tuna han Israel!” An Ginoo nga Labi Kamakagarahum nasiring han kapadian, “An anak nga lalake nagpapasidungog han iya amay ngan an surugoon nagpapasidungog han iya agaron. Amay ako niyo—kay ano man nga diri ako niyo ginpapasidunggan? Agaron ako niyo—kay ano man nga diri ako niyo tinatahod? Gintatamay ako niyo, kundi napakiana kamo, ‘Gin-unan-o namon hin pagtamay ha imo?’ Amo ini an paagi—pinaagi hin paghalad dida han akon altar hin waray pulos nga pagkaon. Niyan napakiana kamo, ‘Gin-unan-o namon hin diri pagtahod ha imo?’ Pagsusumatan ko kamo—pinaagi hin pagtamay han akon altar. Kon nagdadara kamo hin buta o masakiton o piang nga hayop nga ihahalad ha akon, naghuhunahuna ba kamo nga angay an iyo ginbuhat? Sarihi daw niyo paghatag ha gobernador hin hayop nga sugad hito! Makakapahimuot ba ini ha iya o tatagan ba kamo hin pahalipay?” Yana, kamo nga kapadian, sarihi daw niyo pangaro han Dyos nga magmaupay hiya ha aton. Diri hiya mabaton han iyo pag-ampo ngan iyo ini kasaypanan. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Karuyag ko unta nga usa ha iyo magsada han mga porta han Templo basi kapugngan kamo hin pagdagkot hin waray la gamit nga mga kalayo dida han akon altar. Diri ako nalilipay ha iyo; diri ako makarawat han mga halad nga iyo dara ha akon. Ginpapasidunggan ako hin mga tawo tikang ha bisan diin nga dapit han kalibutan. Nagtutubod hira hin insyenso didto han ngatanan nga dapit ngan naghahalad hira hin angay nga mga halad nga tinubod. Ginpapasidunggan ako nira ngatanan! Kundi ginpapakaalohan ako niyo kon nasiring kamo nga waray pulos an akon altar ngan kon iginhahalad niyo dida hini in pagkaon nga iyo gintatamay. Nasiring kamo, ‘Hin kamasumo na hini ngatanan!’ Ngan binabahoan na kamo ha akon. Sugad nga iyo halad ngadi ha akon, gindadara niyo in kinawat nga hayop o piang o masakiton. Naghuhunahuna ba kamo nga kakarawaton ko ini ha iyo? Higabaan unta an malimbong nga tawo nga naghahalad ha akon hin waray pulos nga hayop, nga may-ada man unta niya didto han iya panon maupay nga hayop nga iginsaad niya hin paghatag ha akon! Kay dako ako nga hadi ngan nahahadlok ha akon an mga tawo han ngatanan nga mga nasod.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum ngadto han kapadian, “Para ha iyo ini nga sugo: Kinahanglan pasidunggan ako niyo pinaagi han iyo binubuhat. Kon diri kamo mamati ha akon, ikakada ko an gaba ha iyo. Higagabaan an mga butang nga iyo kinakarawat para han iyo kabuhian. Ngani ginabaan na ini, kay diri niyo tinutuman hin kinasingkasing an akon sugo. Kakastigohon ko an iyo mga anak ngan imumodmod ko an iyo mga bayhon dida han tai han mga mananap nga iyo iginhahalad—ngan ilalabog ko kamo ngadto han harapilan hin tai. Niyan mahibabaroan niyo nga iginhatag ko ha iyo ini nga sugo, basi diri pagsupakon an akon ginsaaran han kapadian nga mga tulin ni Levi. “Dida han akon ginsaaran, ginsaad ko ha ira in kinabuhi ngan kamurayaw, ngan amo ini an iginhatag ko ha ira, basi tumahod unta hira ha akon. Hadto nga mga adlaw nagtahod ngan nahadlok gud hira ha akon. Nagtutdo hira han matadong, diri han sayop. Murayaw an ira pag-ukoy upod ha akon; diri la nga ginbuhat nira an matadong, kundi ginbuligan liwat nira an iba nga humunong na hin pagbuhat hin maraot. Katungdanan ini han kapadian hin pagtutdo han matuod nga hibaro bahin han Dyos. Kinahanglan kumadto ha ira an mga tawo hin pag-aram han akon kaburot-on, kay amo hira an magsarangyaw han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. “Kundi yana tinalikdan niyo nga kapadian an matadong nga dalan. An iyo pagturon-an amo an tinikangan han pakasayop hin damo nga mga tawo. Ginsupak niyo an ginsaaran nga ginhimo ko ha iyo. Sanglit hihimoon ko man nga taramayon kamo han mga tawo han Israel, kay diri niyo ginsusugot an akon kaburot-on, ngan kon nagtututdo kamo han akon mga tawo, may-ada niyo pinalabi ug mga pinili.” Diri ba kita ngatanan may usa la nga amay? Diri ba gintuha kita ngatanan hin usa la nga Dyos? Niyan, kay ano man nga nagpapalingolingo man kita, ngan kay ano man nga gintatamay ta an ginsaaran nga ginhimo han Dyos ngan han aton kaapoy-apoyan? Ginsupak han mga tawo han Juda an ira saad sa Dyos ngan ginbuhat nira in makangingirhat nga butang didto ha Jerusalem ngan ha bug-os nga nasod. Ginhugawan nira an Templo nga hinihigugma han Ginoo. Nangasawa an kalalaken-an hin kababayen-an nga nagsisingba hin langyaw nga kadiyosan. Igawas unta han Ginoo tikang han bungto han Israel adton mga nagbubuhat hini, ngan diri na gud nira tugotan hin pagtampo hin pagdara han mga halad han aton nasod ngadto han Ginoo nga Labi Kamakagarahum. Iini pa in lain nga butang nga iyo binubuhat. Linulumos niyo hin mga luha an altar han Ginoo, pinaagi hin pagtangis ngan pagnguyngoy, kay diri na niya kinakarawat an mga halad nga iyo gindadara ha iya. Napakiana kamo kay ano nga diri na niya kinakarawat ini. Tungod ini nga maaram hiya nga naglingo ka han imo asawa nga imo pinangasawa han batan-on ka pa. Kapadis mo hiya hadto, ngan ginsupak mo an imo saad ha iya, bisan kon iginsaad mo ha atubangan han Dyos nga magmamatinumanon ka ha iya. Diri ba ginhimo han Dyos ikaw ngan han imo asawa nga usa la nga lawas ug espiritu? Ano man an iya tuyo hini? Basi magkamay-ada kamo mga anak nga tinuod nga mga tawo han Dyos. Sanglit talinguhaa nga waray usa ha iyo nga maglingo han iya asawa. “Nadiri ako han pagkabulag,” nasiring an Ginoo nga Dyos han Israel. “Nadiri ako nga buhaton han bana ini nga maraot nga buhat ngadto han iya asawa. Talinguhaa nga diri ka maglingo han imo asawa.” Ginul-an na an Ginoo tungod han iyo mga yakan. Kundi napakiana kamo, “Gin-unan-o namon hin pagguol ha iya?” Pinaagi hin pagsiring, “Naghuhunahuna an Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga maupay adton nagbubuhat hin maraot; ngani naruruyag hiya ha ira.” O pinaagi hin pagpakiana, “Hain na man an Dyos nga matadong?” Nabaton an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Susugoon ko an akon magsarangyaw hin pag-andam han dalan para ha akon. Niyan maabot dayon ngadto han iya Templo an Ginoo nga iyo ginpipinamiling. Maabot an magsarangyaw nga iyo karuyag hikit-an ngan magsasangyaw hiya han akon ginsaaran.” Kundi hin-o man an makakailob han adlaw nga ikakanhi niya? Hin-o an mabubuhi kon magpakita na hiya? Sugad hiya hin mapintas nga sabon, sugad hin kalayo nga nagpupurog hin metal. Maabot hiya hin paghukom sugad hin tawo nga nagpupurog ngan naghihinlo hin salapi. Sugad hin usa nga panday hin metal nga nagpupurog hin salapi ug bulawan, paglilinisan man han magsarangyaw han Ginoo an kapadian basi pagdad-on nira ngadto han Ginoo an angay nga mga halad. Niyan makakapahimuot na han Ginoo an mga halad nga gindadara ha iya han mga tawo han Juda ug Jerusalem sugad han hadto anay. Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Mapakita ako dida ha iyo hin paghukom, ngan magpapamatuod ako dayon kontra hadton mga nagbubuhat hin diwata, kontra han mga parapanlibog, kontra hadton nagsasaksi hin buwa, hadton mga naglilimbong han suhol han ira mga magtratrabaho, ngan hadton mga nasingabot han mga balo nga kababayen-an, mga ilo, ngan mga lumalangyaw—kontra han ngatanan nga diri nagtatahod ha akon. “Amo ako an Ginoo, ngan waray ko pagkaliwat. Sanglit kamo nga mga tulin ni Jacob waray pa gud mapuo. Sugad han iyo kaapoy-apoyan nga una ha iyo, binayaan niyo an akon mga balaod ngan waray niyo pagtumana ini. Balik kamo ha akon ngan mabalik ako ha iyo. Kundi mapakiana kamo, ‘Ano an kinahanglan namon pagbuhaton basi mahibalik kami ngada ha imo?’ Napakiana ako ha iyo, matadong ba nga buhat para hin usa ka tawo an paglimbong han Dyos? Diri gud, kundi ginlilimbongan ako niyo. ‘Ha ano nga paagi?’ napakiana kamo. Mahitungod han mga ikanapulo nga bahin ngan mga halad. Ginagabaan kamo ngatanan kay ginlilimbongan ako han bug-os nga nasod. Dad-a niyo ngadto han Templo an bug-os nga iyo mga ikanapulo nga bahin basi magkamay-ada damo nga pagkaon didto. Sarihi ako niyo ngan makita kamo nga pagbubuksan ko an mga bintana han langit ngan ihuhuwad ko hin mahuraon ngada ha iyo an magkalainlain nga mag-upay nga mga butang. Diri ko itutugot nga uboson han mga mananap an iyo mga abot, ngan an iyo mga ubas manhuhuyot hin damo nga mga bunga. Niyan tatawgon kamo nga malipayon han ngatanan nga kanasoran, kay mahihimo nga maupay pag-ukyan nga dapit an iyo tuna. “Naghimangraw kamo hin magpakalilisang nga mga butang hiunong ha akon,” nasiring an Ginoo. “Kundi napakiana kamo, ‘Ano man an amon ginhimangraw hiunong ha imo?’ Nagsiring kamo, ‘Waray la pulos an pag-alagad sa Dyos. Ano man an gamit hin pagbuhat han iya isinisiring ha aton o hin pagtinguha hin pagpakita han Ginoo nga Labi Kamakagarahum nga nabibido kita han aton ginbuhat? Sumala han aton hinkikit-an, an magpinahitas-on nga mga tawo amo an maglipayon. Diri la nga mainuswagon an magraot nga mga tawo, kundi ginsasarihan pa gud nira an pagpailob han Dyos pinaagi han ira magraot nga binuhatan, ngan diri man hira naaano.’” Niyan naghiruhimangraw an mga tawo nga nahahadlok han Ginoo, ngan pinamatian ngan hinbatian han Ginoo an ira iginsiring. Ha atubangan niya may iginsurat dida hin basahan nga kasaysayan hadton mga nahadlok ngan nagtahod han Ginoo. “Magigin akon mga tawo hira,” nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum. “Dida han adlaw nga akon ini pagbuhaton, magigin akon hira kalugaringon. Magmamaloloy-on ako ha ira sugad nga maloloy-on in usa nga amay han anak nga lalake nga nag-aalagad ha iya. Makakakita na liwat an akon mga tawo han kalainan hadton nahinanabo ha mga magtadong ngan ha mga magraot, ha tawo nga nag-aalagad ha akon ngan ha tawo nga diri nag-aalagad ha akon.” Nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum, “Maabot an adlaw nga masusunog sugad hin uhot an ngatanan nga magpahitas-on ngan magraot nga mga tawo. Dida hito nga adlaw mauugtang hira ngan waray gud mahisasalin ha ira. Kundi para ha iyo nga nagsusugot ha akon, masirang ngada ha iyo sugad han adlaw an akon matalwason nga gahom ngan magtatambal sugad han mga sirak han adlaw. Talwas ngan malipayon kamo sugad hin mga nati nga baka nga ginpagawas han toril. Dida han adlaw nga pagbuhaton ko ini, pagdadad-on niyo an mga magraot, ngan masusugad hira hin tapotapo ha ilarom han iyo mga tiil. “Hinumdomi niyo an mga pagturon-an han akon surugoon nga hi Moises, an mga balaod ngan mga sugo nga ginhatag ko ha iya didto ha Bukid Sinai, basi pagsugton han ngatanan nga mga tawo han Israel. “Kundi san-o umabot an makarit ngan makalilisang nga adlaw han Ginoo, susugoon ko ngada ha iyo hi Elias an manaragna. Pag-uusaon na liwat niya an mga amay ngan mga anak; kay kon diri, makanhi ako ngan bubungkagon ko an iyo nasod.” Amo ini an pagkasunodsunod han mga kaapoy-apoyan ni Jesu-Cristo nga tulin ni David, nga tulin ni Abraham. Sanglit, may-ada katorse ngatanan nga katulinan tikang kan Abraham ngadto kan David, katorse man nga katulinan tikang kan David ngadto han kabalhin nira nga mga bihag ha Babilonia, ngan katorse liwat nga katulinan tikang han kabalhin nira nga mga bihag ha Babilonia ngadto han katawo han Mesiyas. Sugad hini an katawo ni Jesu-Cristo. Han karaslon pa la hi Maria nga iroy niya ngan hi Jose, nahibaroan ni Maria nga burod na hiya ha larang han Espiritu Santo. Diri karuyag magpakaalo kan Maria hi Jose kay matadong hiya nga tawo. Sanglit, nakahunahuna hiya hin pagbaya kan Maria hin hilom la. Kundi samtang ginhunahuna niya ini, pinmakita ha iya in usa nga anghel han Ginoo pinaagi hin inop, ngan nagsiring, “Jose, tulin ni David, ayaw pag-alang hin pagkarawat kan Maria nga imo asawa kay nagburod hiya ha larang han Espiritu Santo. Mag-aanak hiya hin lalake, ngan pagngangaranan mo hiya nga Jesus, kay magtatalwas hiya han iya katawhan tikang han ira mga sala.” Nahinabo ini ngatanan basi matuman an iginyakan han Ginoo pinaagi han manaragna nga nasiring, “Magbuburod in usa nga uray nga daraga ngan mag-aanak hin lalake, ngan tatawgon hiya nga Emmanuel” (nga karuyag sidngon, “An Dyos aanhi upod ha aton”). Sanglit, han pagmata ni Jose, gintuman niya an iginsugo ha iya han anghel han Ginoo, ngan pinangasawa niya hi Maria. Kundi hi Jose waray makighilawas kan Maria tubtob nga nag-anak hi Maria. Ngan Jesus an iginngaran ni Jose han bata. Natawo hi Jesus ha bungto han Betlehem, ha tuna han Judea, han panahon nga hi Herodes an hadi. Waray pag-iha, nagkaabot ha Jerusalem, tikang ha sinirangan, in mga tawo nga batid hin kamaaram bahin han kabitun-an, ngan nagpakiana hira, “Hain ba an natawo nga bata nga hadi han mga Judiyo? Hinkit-an namon ha sinirangan an iya bituon, ngan kinmanhi kami hin pagsingba ha iya.” Han pakabati hini ni Hadi Herodes, nabaraka hiya pati an bug-os nga Jerusalem. Gintirok niya an ngatanan nga mga puno han kapadian ngan mga magturutdo han Balaod, ngan ginpakianhan hira, “Diin ba matatawo an Mesiyas?” “Didto ha bungto han Betlehem, ha Judea,” nagbaton hira. “Amo ini an iginsurat han manaragna: ‘Ikaw Betlehem, ha tuna han Juda, diri ka gud amo an giuubosi han mga bungto han Juda; kay magawas tikang ha imo in usa nga pangulo nga magpapakaupay han akon katawhan nga Israel.’” Sanglit, iginpatawag ni Herodes hin hilom an mga kamag-araman nga tikang ha sinirangan. Hinbaroan niya tikang ha ira an untop nga takna han pagpakita han bitoon. Ngan ginpakadto hira ha Betlehem ngan gintugon hira: “Pakadto kamo, ngan pamilnga niyo hin maupay an bata. Kon hiagian niyo, pahibaroa ako dayon, basi kumadto man ako hin pagsingba ha iya.” Sinmulod hira han balay ngan hinkit-an nira an bata upod hi Maria nga iroy niya. Linmuhod hira, ngan nagsingba ha iya. Binuksan nira an ira mga dara ngan naghalad hira ha iya hin bulawan, insyenso ug mira. Ginpahimangno hira han Dyos pinaagi hin inop nga diri na bumalik hira ngadto kan Herodes; sanglit nangoli hira ngan lain nga dalan an ira gin-agian. Han paghilakat na nira, pinmakita kan Jose ha inop in usa nga anghel han Ginoo ngan nagsiring, “Buhat, dad-a an bata ngan an iroy niya, ngan palagiw kamo ngadto ha Ehipto. Pabilin kamo didto ngada han pagsidnga ko ha iyo, kay magbibiling han bata hi Herodes basi patayon niya.” Binmuhat hi Jose, gindara niya an bata ngan an iroy, ngan pinmalagiw hira ngadto ha Ehipto hadto ngahaw nga gab-i. Nagpabilin hira didto ngada han kamatay ni Herodes. Nahinabo ini basi matuman an iginsiring han Ginoo pinaagi han manaragna, “Gintawag ko an akon Anak tikang ha Ehipto.” Duro an kapungot ni Herodes han pakasabot niya nga gintuyaw la hiya han mga kamag-araman nga tikang ha sinirangan. Nagsugo hiya nga pamatayon an ngatanan nga kabataan nga kalalaken-an ha Betlehem ngan ha higrani nga mga dapit nga may duha ka tuig an panuigon ug bisan diri pa duha ka tuig sumala han iya nahibaroan tikang han mga bisita han takna han pagpakita han bitoon. Dida hini natuman an iginsurat ni Jeremias nga manaragna nga nasiring: “Binati in tingog ha Rama, tingog hin mapait nga pagnguyngoy ngan pagtangis. Nagtangis hi Raquel tungod han iya mga anak, nagtangis hiya ngan waray makakaliaw ha iya, kay patay na hira ngatanan.” Han kamatay na ni Herodes, pinmakita kan Jose pinaagi hin inop didto ha Ehipto in usa nga anghel han Ginoo. Nagsiring hiya, “Buhat, dad-a an bata ngan an iroy niya, ngan balik ngadto ha tuna han Israel, kay patay na an mga nagdudumot han bata.” Sanglit binmuhat hi Jose, gindara niya an bata ngan an iroy niya, ngan inmoli ngadto ha Israel. Kundi han pakabati niya nga hi Arquelao nga anak ni Herodes, amo an sinmaliwan nga hadi han Judea, nahadlok hi Jose hin pag-ukoy didto. Ginpahimangno pa hiya pinaagi hin inop, sanglit kinmadto hiya ha lalawigan han Galilea; ngan nag-ukoy hiya ha Nazaret nga bungto, basi matuman ini nga iginsiring han manaragna: “Tatawgon hiya nga Nazareno.” Hadto nga panahon hi Juan nga Parabunyag kinmadto ha kamingawan han Judea ngan nagtikang hin pagwali. Nagsiring hiya, “Magbasol ngan bayai an iyo mga sala kay hirani na an Ginhadian han langit.” Hi Juan amo an hinabihan ni Isaias nga manaragna han pagsiring niya: “May nagoliat ha kamingawan, ‘Andama niyo an dalan para han Ginoo; tadonga an dalan nga iya aagian!’” Hinimo hin buhok hin kamelyo an kan Juan panapton, anit an iya bakos ha hawak, ngan mga duron ngan dugos ha kagurangan an karaonon niya. Kinmadto ha iya an mga tawo tikang ha Jerusalem, tikang ha bug-os nga lalawigan han Judea ngan tikang han ngatanan nga katunaan nga harani han Salog Jordan. Iginkumpisal nira an ira mga sala ngan ginbunyagan hira ni Juan didto ha Salog Jordan. Han pakakita ni Juan han damo nga mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo nga nadaop pagpabunyag ha iya, nagsiring hiya ha ira, “Kamo nga mga halas—hin-o ngani an nagsumat ha iyo nga makakalikay kamo han tiarabot nga kasina han Dyos? Ipakita ha iyo mga buhat nga nagbasol na kamo han iyo mga sala. Ayaw kamo tapod nga mga anak kamo ni Abrahan. Nasiring ako ha iyo nga ini nga mga bato mahihimo han Dyos nga mga anak ni Abraham. Andam na an parakol hin pagpulod han kahoy ha iya mga gamot; pupudlon ngan susunogon an tagsa nga kahoy nga diri nahatag hin maupay nga bunga. Nagbubunyag ako ha iyo hin tubig, tigaman han iyo pagbasol; kundi magbubunyag ha iyo han Espiritu Santo ngan hin kalayo hiya nga masunod ha akon. Labaw gud hiya ha akon; diri ngani ako takos magbitbit han iya mga sandalyas. Dara niya an iya nigo hin pagpalid basi an uhot mahilain han tipasi. Pagtitirokon niya an trigo didto ha iya kamalig, kundi an uhot pagsusunogon ha kalayo nga diri napaparong.” Hadto nga panahon, inmabot hi Jesus tikang ha Galilea, ngan kinmadto kan Juan didto ha Jordan basi bunyagan hiya ni Juan. Gintalinguha ni Juan nga magbalhin hi Jesus han iya nahuhunahunaan ngan iya ginsiring, “Ako kunta an angay pagbunyagan mo, kundi ikaw lugod an napakanhi ha akon!” Kundi binmaton hi Jesus ha iya, “Pabay-i la anay ini yana. Kay dida hini nga paagi mahihimo naton an ngatanan nga ginkikinahanglan han Dyos.” Ngan tinmangdo hi Juan. Han kabunyagi na kan Jesus, hinmawas hiya han tubig. Nabuksan an langit ngan hinkit-an ni Jesus an Espiritu han Dyos nga nakunsad sugad hin sarapati ngan hinmugdon dida ha iya. Ngan nagsiring in tingog tikang ha langit, “Amo ini an akon hinigugma nga Anak nga nakakalipay gud ha akon.” Niyan gindara hi Jesus han Espiritu ngadto han kamingawan basi pagsulayon han Yawa. Katapos hin 40 ka adlaw ngan 40 ka gab-i nga pagpuasa, ginutom hi Jesus. Dinmaop ha iya an Yawa ngan nagsiring, “Kon Anak ka manggud han Dyos, himoa nga tinapay ini nga mga bato.” Kundi binmaton hi Jesus, “Nasiring an kasuratan, ‘Nabubuhi an tawo diri la hin tinapay, kundi han tagsa nga pulong nga ginyayakan han Dyos.’” Niyan gindara hiya han Yawa ngadto han Baraan nga Syudad, ngan ibinutang hiya didto han gihahataasi nga atop han Templo, ngan ginsiring hiya, “Kon Anak ka manggud han Dyos, patinhulog ngadto ha tuna kay nasiring an kasuratan, ‘Magsusugo an Dyos han iya mga anghel mahitungod ha imo; sasapnayon ka nira han ira mga kamot, basi diri mapilas an imo mga tiil ha mga bato.’” Binmaton hi Jesus, “Kundi nasiring man liwat an kasuratan, ‘Kinahanglan diri mo pagsulayon an Ginoo nga imo Dyos.’” Niyan gindara hiya han Yawa ngadto hin gihahataasi nga bukid ngan iginpakita ha iya an ngatanan nga mga ginhadian han kalibutan, ngan an ira kagamhanan. “Ihahatag ko ha imo ini ngatanan,” nagsiring an Yawa, “kon humapa ka ngan magsingba ka ha akon.” Binmaton hi Jesus, “Iwas dida, Satanas! Kay nasiring an kasuratan, ‘Singbahon mo an Ginoo nga imo Dyos, ngan hiya la an pag-alagdon nimo!’” Ngan binmaya an Yawa kan Jesus, ngan nagkaabot in mga anghel ug nagtimangno kan Jesus. Han pakabati ni Jesus nga napriso hi Juan, kinmadto hiya ha Galilea. Waray na hiya pag-ukoy ha Nazaret kundi ha Capernaum. Aada ini nga bungto ha ligid han Lanaw Galilea, ha katunaan han Zabulon ug Neftali. Nahinabo ini basi matuman an iginsurat ni Isaias nga manaragna nga nasiring: “Galilea han mga Hentil! An tuna ha Zabulon ngan an tuna ha Neftali, aragian tipakadto ha dagat, ha tabok han Jordan. An mga tawo nga nag-uukoy ha kasisidman makita hin dako nga kapawa. Ha ira nga nag-uokoy ha masirom nga tuna han kamatayon malamrag an kapawa!” Tikang hadto nagtikang hi Jesus hin pagwali, “Bayai niyo an iyo mga sala, kay hirani na an Ginhadian han langit!” Samtang naglalakat hi Jesus ha baybayon han Lanaw han Galilea, hinkit-an niya in duha nga magbugto nga mangirisda, hi Simon nga tinatawag nga Pedro ngan an iya bugto nga hi Andres, nga nagtutunod han ira pukot didto han lanaw. Nagsiring hiya ha ira, “Upod kamo ha akon ngan tututdoan ko kamo pagdakop hin mga tawo.” Ira binayaan dayon an ira mga pukot ngan binmunyog hira ha iya. Nagtipaunhan hiya ngan hinkit-an niya in duha pa nga magbugto, hira Santiago ug Juan nga mga anak ni Sebedeo. Nakadto hira han ira sakayan upod an amay nira nga hi Sebedeo, nag-aandam han ira mga pukot. Gintawag hira ni Jesus. Dida dayon binayaan nira an sakayan ngan an ira amay, ngan binmunyog hira kan Jesus. Nagsudoy hi Jesus ha bug-os nga Galilea ngan nagtutdo hiya didto han ira mga sinagoga, nagwali han Maupay nga Sumat han Ginhadian, ngan nagtambal han magkalainlain nga mga sakit ngan mga balatian han mga tawo. Nahibantog hiya ha bug-os nga Siria, sanglit gindara ngada ha iya an ngatanan nga mga nag-antos hin magkalainlain nga sakit ug balatian: mga sinasangkayan, mga bungtogon, ngan mga lulid. Gintambal hira ngatanan ni Jesus. Damo nga mga tawo in nagsunod ha iya tikang ha Galilea ngan ha Decapolis, ha Jerusalem, ha Judea, ngan ha tuna nga tabok han Jordan. Han pakakita ni Jesus han damo nga mga tawo, sinmagka hiya hin pungtod ngan didto linmingkod hiya. Gin-alirongan hiya han iya mga tinun-an, ngan nagtikang hiya hin pagtutdo ha ira: “Palaran adton nakilala nga kablas hira ha espiritu, kay ira an Ginhadian han langit! “Palaran adton masulob-on, kay pagliliawon hira han Dyos! “Palaran adton mapinaubsanon, kay kakarawaton nira an iginsaad han Dyos! “Palaran adton may dako nga tinguha pagtuman han kaburut-on han Dyos, kay patutungahon gud hira han Dyos! “Palaran adton maloloy-on ha iba, kay malolooy man an Dyos ha ira! “Palaran adton maglinis in kasingkasing, kay makakakita hira han Dyos! “Palaran adton nagbubuhat para hin kamurayaw ha mga tawo, kay tatawgon hira nga mga anak han Dyos! “Palaran adton ginpapakurian tungod nga nagtutuman hira han kaburut-on han Dyos, kay ira an Ginhadian han langit! “Palaran kamo kon pagbiaybiayon, ngan pagpakurian kamo han mga tawo, ngan pagbutangbutangan kamo tungod la nga akon kamo mga sakop. Pagrayhak ngan paglipay kamo, kay dako an balos nga andam didto ha langit para ha iyo. Amo ini an ginbuhat han mga tawo han pagpakurii nira han mga manaragna nga una pa ha iyo. “Kamo amo an asin para han ngatanan nga katawhan ha tuna. Kundi kon tumab-ang an asin, waray na iba nga paagi hin pagpabalik han iya kapag-ad. Waray na ito gamit, sanglit ilalabog nala basi pagtamaktamakan han mga tawo. “Kamo amo an kapawa han bug-os nga kalibutan. Diri matatago in bungto nga gintindog ha bawbaw hin bukid. Waray nadagkot hin suga ngan takloban. Lugod, ibinubutang ha burutangan hin suga basi makalamrag han ngatanan nga aada ha balay. Ha sugad nga paagi, kinahanglan an iyo suga magmapawa ha atubangan han mga tawo, basi hikit-an nira an iyo maupay nga buhat, ngan pagdayawon nira an Amay niyo ha langit. “Ayaw kamo paghunahuna nga kinmanhi ako pagpara han Balaod ni Moises ngan han mga igintutdo han mga manaragna. Waray ako kumanhi hin pagpara hini, kundi hin pagtuman. Tigamni niyo ini: samtang aada pa an langit ngan an tuna waray bisan usa nga tulbok ug usa nga bagis in paparaon dida han Balaod, ngada han katuman han ngatanan. Sanglit, an magpasibaya bisan han gigugutiayi han mga sugo, ngan magtutdo han iba hin diri pagtuman, giuubosi hiya paghunahunaon didto ha langit. Kundi an nasugot han Balaod ngan magtutdo han iba hin pagtuman hini, magigin dako hiya didto han Ginhadian han langit. Sanglit nasiring ako ha iyo: kon diri lumabaw an iyo pagkamatadong han kanan mga Parisiyo ngan mga magturutdo han Balaod, diri gud kamo makakasulod han Ginhadian han langit. “Hinbatian niyo nga gintutdoan hini an mga tawo han una nga panahon, ‘Diri ka magpatay; dadad-on ha hukmanan an bisan hin-o nga makamatay.’ Kundi yana nasiring ako ha iyo: dadad-on ha hukmanan an bisan hin-o nga masina han iya bugto; dadad-on ha Labaw nga Hukmanan an bisan hin-o nga magbiaybiay han iya bugto; ngan an matawag han iya bugto, ‘Tuyawtuyaw ka;’ mahingangadto ha kalayo han impyerno! Sanglit kon maghalad ka sa Dyos ngan manumdom ka nga may kasina an imo bugto ha imo, bayai anay an imo halad didto ha altar ngan kadto dayon pakighioli han imo bugto. Kahuman, balik ngan paghalad sa Dyos. “Kon may tawo nga magsumbong kontra ha imo ngan dad-on ka ha hukmanan, pakigsaboti hiya samtang may panahon pa, nga diri ka pa naatubang han hukmanan. Kay kon mahingadto ka na, itutubyan ka niya ngadto ha hukom, nga matubyan ha imo ngadto ha polis, ngan mabibilanggo ka. Nasiring ako ha imo: diri ka makakagawas didto tubtob nga kabaydan mo an ngatanan nga multa ha imo. “Hinbatian niyo nga iginsiring ini, ‘Diri ka manlibog.’ Kundi yana nasiring ako ha iyo: nakapanlibog na ha iya kasingkasing an bisan hin-o nga nasiplat hin babaye ngan nakahunahuna hin pakighilawas ha iya. Sanglit kon an imo tuo nga mata amo an tinikangan han imo pakasala, lukata ngan ilabog. Gabay ka nala kawad-an hin usa nga bahin han imo lawas, kay hin mahingadto ha impyerno an imo bug-os nga lawas. Kon an imo tuo nga kamot amo an tinikangan han imo pakasala, utda ngan ilabog! Gabay ka nala kawad-an hin usa nga bahin han imo lawas, kay hin mahingadto ha impyerno an bug-os mo nga lawas. “Iginsiring liwat ini, ‘Adton makig-bulag han iya asawa, kinahanglan nga maghatag hin sinurat nga karig-onan hin pagpahibaro han iya asawa mahitungod han iya pakigbulag.’ Kundi yana nasiring ako: kon in lalake makigbulag han iya asawa hin bisan ano nga pasangil—labot kono naglalake hiya—nakasala hiya, kay hiya man an tinikangan nga nakasala hin panlibog an iya asawa, kon pumaasawa hin iba nga lalake an iya asawa. Makakasala liwat hin panlibog an mangasawa han babaye nga binulagan. “Hinbatian liwat niyo nga igintutdo ha mga tawo han una nga panahon, ‘Tumana an imo iginsaad ngan buhata an imo iginsumpa ha Ginoo.’ Kundi yana nasiring ako ha iyo: ayaw pagsumpa kon nagsasaad ka. Ayaw gamita an langit hin pagsumpa, kay trono ito han Dyos; ayaw man an tuna, kay tungtungan ito han iya mga tiil. Ayaw liwat an Jerusalem, kay syudad ito han harangdon nga Hadi. Ayaw gamita bisan pa an imo ulo, kay diri ka makakapabusag o makakapaitom hin usa han imo buhok. Igo na nga masiring ka, ‘Oo’ kon matangdo ka; ‘Diri’ kon mariwa ka; natikang na han Yawa an sobra pa hini nga igyayakan mo. “Hinbatian niyo nga iginsiring, ‘An mata bayaran hin mata ngan an ngipon bayaran hin ngipon.’ Kundi yana nasiring ako ha iyo: ayaw pagbulos han nagpapakaraot ha imo. Kon may magtampalo han imo tuo nga bayhon, ipatampalo liwat ha iya an imo wala nga bayhon. Ngan kon may magsumbong ha imo basi makuha niya an imo kamiseta, ihatag pa ha iya pati an imo kamisadentro. Kon in sondalo magpirit ha imo hin pagdara han iya kasangkapan sulod hin usa ka kilometro, dad-a ito hin duha ka kilometro. Tagi kon may mangaro ha imo, ngan pahudma kon may humoram ha imo. “Hinbatian niyo nga iginsiring, ‘Higugmaa an iyo kasangkayan, pagdumti an iyo mga kaaway.’ Kundi yana nasiring ako ha iyo: higugmaa an iyo mga kaaway ngan ig-ampo an mga nagpapakuri ha iyo, basi mahimo kamo nga mga anak han iyo Amay ha langit. Kay hiya in waray pinalabi, kay hiya an nagpapasirak han adlaw ug nagpapauran ngadto han mga magtadong ngan mga makasasala. Kon hihigugmaon la niyo an mga tawo nga nahigugma ha iyo, ano man nga balos an iyo pamumulaton? Diri ba amo ini an ginbubuhat han mga parasukot hin buhis? Ngan kon makikig-upay kamo hin kaburut-on ha iyo la mga kasangkayan, ano man an ginbubuhat niyo nga malabaw han iba? Ginbubuhat ini bisan pa han mga Hentil. Sanglit kinahanglan mahingpit kamo, sugad nga hingpit an iyo Amay ha langit. “Paghirot kamo nga diri mahimo nga parayaw la ha mga tawo an pagbuhat niyo hin maupay. Kay kon amo ito an pagbuhaton niyo, diri kamo makarawat hin balos tikang han Amay niyo ha langit. “Sanglit kon mahatag kamo ngadto hin nagkikinahanglan, ayaw paghimoa ini nga dako nga kiritaon sugad han ginbubuhat han mga maglabyaw didto han mga sinagoga ngan ha kadalanan. Ginbubuhat nira ini basi pagdayawon hira han mga tawo. Tigamni niyo ini: kinmarawat na hira han ira balos. Kundi kon mabulig kamo han nagkikinahanglan, buhata ini hin hilom, kon mahimo, diri mahibaroan han wala niyo nga kamot an ginbubuhat han iyo tuo, basi mahilom an iyo paghatag, ngan babaloson kamo han Amay niyo nga nakita han maupay nga ginbubuhat niyo hin hilom. “Kon mag-aampo kamo, ayaw subad han mga maglabyaw! Karuyag nira mag-ampo nga natukdaw ha mga sinagoga ngan ha kanto han kadalanan, basi hikit-an hira han ngatanan. Tigamni niyo ini: kinmarawat na hira han ira balos. Kundi kon mag-aampo kamo, sakob ha iyo sulod ngan sadhi an porta, ngan pag-ampo han Amay niyo nga diri kinikita, ngan babaloson kamo han Amay niyo nga nakita han maupay nga ginbubuhat niyo hin hilom. “Ha iyo mga pag-ampo, ayaw paggamit hin damo nga waray kahulogan nga mga pulong sugad han ginbubuhat han mga Hentil. An pagsabot nira nga pamamatian hira han Dyos tungod han ira higlaba nga mga pag-ampo. Ayaw kamo pagsubad ha ira, kay maaram na nga daan an Amay niyo han iyo ginkikinahanglan samtang nga diri pa kamo naaro ha iya. Sanglit sugara hini an iyo pag-ampo: ‘Amay namon ha langit: Pagdayawon an imo baraan nga ngaran, Maghadi ka unta ha amon, matuman dinhe ha tuna an imo kaburut-on sugad han didto ha langit. Tagi kami yana nga adlaw han pagkaon nga amon kinahanglan. Pasayloa kami han amon mga sala sugad han pagpasaylo namon han mga nakasala ha amon. Ayaw itugot nga mahingadto kami hin makuri nga kataragman, kundi bawia kami ha Karat-an.’ [Kay imo an ginhadian, an gahom ngan an himaya ha kadayonan! Amen.] “Kon pasayloon niyo an nakakasala ha iyo, pasasayloon man kamo han Amay niyo ha langit. Kundi kon diri niyo pasayloon an mga nakakasala ha iyo, diri man mapasaylo ha iyo an Amay niyo ha langit. “Ngan kon magpupuasa kamo, ayaw pagpakita hin bayhon nga masulob-on sugad han mga maglabyaw. Ginraraksot nira an ira nawong basi hikit-an hira han mga tawo nga nagpupuasa hira. Tigamni niyo ini: kinmarawat na hira han ira balos. Kon magpupuasa kamo, paghiram-os ngan pagsudlay, basi diri mahibaroan han mga tawo nga nagpupuasa kamo. An Amay niyo nga diri kinikita amo la an mahibabaro, ngan babaloson kamo han maupay nga iyo ginbubuhat hin hilom. “Ayaw kamo pagtirok hin mga bahandi dinhe ha tuna nga pagkukutkuton hin mga tangkob ug taoy, ngan may-ada makakasulod hin pangawat nga mga tikasan. Lugod, pagtirok kamo para han iyo kalugaringon hin mga manggad didto ha langit diin waray tangkob ug taoy nga nakakakutkot, ngan waray makakasulod hin pangawat nga mga tikasan. Kay kon hain an iyo mga manggad, dayuday aadto man an iyo kasingkasing. “An mga mata amo an suga para han lawas. Kon maupay an iyo mga mata, malulukop hin kapawa an bug-os niyo nga lawas. Kundi kon diri maupay an iyo mata, mapuputos hin kamasirom an bug-os niyo nga lawas. Sanglit kon an kapawa dida ha iyo, kasisidman ngay-an, kamakalilisang hito nga kasisidman! “Waray tawo nga makakahimo hin pag-alagad hin duha nga agaron, kay mahinanabo nga pagdudumtan niya an usa ngan paghihigugmaon niya an ikaduha. Uunongan niya an usa ngan pagtatamayon niya an ikaduha. Diri ka makakag-alagad han Dyos ngan han manggad. “Sanglit nasiring ako ha iyo: ayaw kamo kabaraka mahitungod han pagkaon ngan pag-inom nga kinahanglanon niyo basi mabuhi kamo, o tungod han panapton para han iyo lawas. Diri ba an kinabuhi labaw pa han pagkaon, ngan an lawas labaw pa han panapton? Tan-awa daw niyo an katamsihan: diri hira nagpupugas, o nagbabari, o nagsisibog ngadto ha kamalig, kundi ginmamangnoan hira han Amay niyo ha langit. Diri ba kamo labaw pa han katamsihan? Hin-o man ha iyo in makakapahilaba han iya kinabuhi hin bisan pira la ka tuig pinaagi han iyo pagkinabaraka? “Ngan kay ano nga nababaraka kamo mahitungod hin panapton? Paghunahunaa daw niyo an pagtubo han mga bukad ha kapatagan; diri hira nagbubuhat o naghahablon. Kundi nasiring ako ha iyo: bisan hi Solomon, dida han iya pagkamanggaranon, waray panapton nga sugad kamakaruruyag han usa hini nga mga bukad. Kon ginpapanaptonan han Dyos an mga banwa ha kapatagan nga buhi yana, ngan pagkabuwas sinusunog ha hudno, kamo pa in diri? Pagkagutiay han iyo pagtoo! “Sanglit ayaw kamo kabaraka han iyo kakaonon, iimnon, o igpapanapton. (Amo ini nga mga butang an nababarak-an han mga tawo nga waray pagsarig sa Dyos.) Maaram an Amay niyo ha langit nga kinahanglan niyo ini ngatanan. Sanglit unaha gud niyo pamiling han iya Ginhadian ngan han iya kaburut-on, ngan ihahatag niya ha iyo an iba ngatanan nga mga butang. Sanglit, ayaw kamo kabaraka mahitungod hiton buwas nga adlaw; may-ada hito kalugaringon nga mga kabaraka. Sanglit ayaw na dugangi an mga kabaraka ha kada adlaw. “Ayaw kamo paghukom han iba basi diri kamo paghukman han Dyos. Kay paghuhukman kamo han Dyos sumala han paghukom niyo han iba, ngan an iyo igsusukol han iba amo man an gagamiton ha iyo. Kay ano nga nakita man kamo han poling ha mata han iyo bugto, kundi diri kamo nanginginano han nabalabag han iyo kalugaringon nga mata? Uunanhon niyo hin pagsiring ha imo bugto, ‘Kadi, kukuhaon ta an poling ha imo mata,’ kon aada pa in nabalabag ha iyo kalugaringon nga mata? Kamalabyaw niyo! Kuhaa anay an nabalabag ha iyo mata, ngan unina, makakakita kamo hin maupay, ngan makakakuha kamo han poling han iyo bugto. “Ayaw ihatag ha mga ayam an baraan nga butang, kay bangin kamo banhagon ngan kumagat ha iyo. Ayaw ilabog an iyo mga perlas ngadto han mga baboy, kay pagtatamaktamakan la ito nira. “Pangaro ngan tatagan kamo; pamiling ngan makakaagi kamo; pagtuktok ngan bubuksan an porta para ha iyo. Kay makarawat an tagsa nga nangangaro, makakaagi an namimiling, ngan bubuksan an porta para ha iya nga nagtutuktok. Kamo nga mga amay, tatagan ba niyo hin bato kon mangaro an iyo anak hin tinapay? Tatagan ba niyo hin halas kon mangaro hiya hin isda? Kon kamo nga magraot, maaram humatag hin mag-upay nga mga butang ha iyo mga anak, asay pa ba an Amay niyo ha langit in diri humatag han mag-upay nga mga butang hadton mga nangangaro ha iya! “Buhata niyo ha iba an karuyag niyo nga buhaton nira ha iyo. Amo ini an kahulogan han Balaod ni Moises ngan han igintutdo han mga manaragna. “Sulod kamo han haligot nga aragian; kay haluag an aragian ngan masayon an dalan tipakadto ha impyerno, ngan damo an naagi hini nga dalan. Kundi haligot an aragian ngan makuri an dalan tipakadto ha kinabuhi nga dayon, ngan diri damo an nakakatoltol hini nga dalan. “Pag-ikmat kamo han buwaon nga mga manaragna; napahirani hira ha iyo sugad hin mga karnero pagkit-on, kundi balitaw, ha sulod, sugad gud hira hin magbangis nga mga lubo. Makikilala niyo hira pinaagi han ira mga panggawi. Binuburo ba in ubas tikang hin kasapinitan, o in igos tikang hin niyutiyo? Nabunga hin maupay an maupay nga kahoy, kundi nabunga hin maraot an maraot man nga kahoy. Diri makakabunga hin maraot an maupay nga kahoy, diri man liwat makakabunga hin maupay an maraot nga kahoy. Pupudlon ngan susunogon an kahoy nga diri nahatag hin maupay nga bunga. Sanglit, makikilala niyo an buwaon nga mga manaragna pinaagi han ira mga panggawi. “Diri ngatanan nga natawag ha akon, ‘Ginoo, Ginoo,’ makakasulod han Ginhadian han langit, kundi adton nagtutuman la han kaburut-on han akon Amay ha langit. Pag-abot han Adlaw han Paghukom, damo in masiring ha akon, ‘Ginoo, Ginoo! ha imo ngaran nagpasangyaw kami han mensahe han Dyos, nagpaiwas kami hin mga yawa, ngan nagbuhat kami hin mga milagro!’ Niyan masiring ako ha ira, ‘Waray gud ako kumilala ha iyo. Pahirayo kamo, mga banyaga nga mga tawo!’ “Sanglit, an tagsa nga mamati ngan magtuman hini nga akon mga pulong masusugad hin tawo nga may-ada hibaro nga nagbalay ha bawbaw han bato. Inmuranos, binmaha an mga salog, ngan inagmakan han makusog nga hangin adto nga balay; kundi waray mapukan, kay maupay an katindog ha bawbaw han bato. “An tagsa nga mamati hini nga akon mga pulong, ngan diri magtuman masusugad hin tawo nga buangbuang nga nagbalay ha bawbaw han baras. Inmuranos, binmaha an mga salog, ngan inagmakan han makusog nga hangin adto nga balay, ngan napukan. Kamakalilisang an pagkapukan hadto nga balay!” Katapos ni Jesus pagyakan hini nga mga butang, nahipausa an mga tawo han paagi han iya pagtutdo, kay nagtutdo hiya nga may gahom ngan diri sugad han ira mga magturutdo han Balaod. Linmugsong hi Jesus tikang hin pungtod ngan nagsunod ha iya in damo kaupay nga mga tawo. Hinmarani ha iya in usa nga sanlahon, linmuhod ha atubangan niya ngan sinmiring, “Kon imo karuyag, makakalinis ka ha akon.” Kinamkam hiya ni Jesus ngan ginsiring, “Karuyag ko, magmalinis ka!” Dida dayon nalinisan an tawo han iya sanla. Ginsiring hiya ni Jesus, “Pamati! Ayaw pagsumat bisan kan kanay, kundi kadto dayon ha padi ngan pakita ha iya. Kahuman, paghalad sugad han iginsugo ni Moises, pagpakita han mga tawo nga malinis ka na.” Han pagsulod ni Jesus ha Capernaum gintapo hiya hin kapitan nga Romano nga nakimalooy ha iya, “Sir, masakit an akon surugoon, nahigda, diri nakakakiwa, ngan nagkukuri hin duro.” “Makadto ako ngan uupayon ko hiya,” nagsiring hi Jesus. Kundi binmaton an kapitan, “Sir, diri ako takos nga sumulod ka ha akon balay. Sugoa la ako ngan mauupay dayon an akon surugoon. Usa liwat ako ka tawo nga ubos hin labaw nga mga opisyal, ngan may-ada ko liwat mga sakop nga mga sondalo. Kon nasugo ako ha usa, ‘Kadto na!’ napakadto hiya; ngan ha iba, ‘Kadi na!’ nadaop hiya. Kon nasugo ako han akon oripon, ‘Buhata ini!’ ginbubuhat niya dayon.” Nahipausa hi Jesus han pakabati niya hini, ngan ginsiring an mga tawo nga nagsusunod ha iya, “Nasiring ako ha iyo, waray pa gud ako makakita ha Israel hin pagtoo nga sugad kadako hini. Tigamni niyo ini: damo in maabot tikang ha sinirangan ngan ha katundan, ngan makikigsaro kanda Abraham, Isaac, ug Jacob didto han Ginhadian han langit, samtang an mga anak han Ginhadian ilalabog lugod ha kasisidman ha gawas; didto mananangis hira ngan manliligot an ira mga ngipon.” Ngan ginsiring ni Jesus an kapitan, “Hala, oli na la, ngan matumanan ka sumala han imo pagtoo.” Ngan hito ngahaw nga takna naupay an surugoon han kapitan. Kinmadto hi Jesus ha balay ni Pedro ngan hinkit-an niya an babaye nga ugangan ni Pedro nga nahigda kay hinihirantan. Kinaptan ni Jesus an iya kamot ngan nalungasan hiya han hiranat. Binmuhat hiya ngan nagsirbe kan Jesus. Han pagkagab-i na, gindara ngadto kan Jesus in damo nga mga tawo nga sinasangkayan hin yawa. Ha usa la ka pulong ginpagawas ni Jesus an magraot nga mga espiritu, ngan gintambal an ngatanan nga mga magsakit. Ginbuhat niya ini basi matuman an iginsiring ni Isaias nga manaragna, “Hiya ngahaw an nagkuha han ngatanan naton nga mga sakit.” Han pagkita ni Jesus han kadam-an nga nag-aalirong ha iya, nagsugo hiya han iya mga tinun-an nga mapakadto ha tabok han lanaw. Dinimaop ha iya in usa nga magturutdo han Balaod ngan nagsiring, “Magturutdo, andam ako hin pag-upod ha imo bisan ngain.” Ginbaton hiya ni Jesus, “May mga buho an mga miro, ngan may mga salag an katamsihan, kundi waray ngani hinihigdaan hin pagpahuway an Anak han Tawo.” Nagsiring liwat in lain nga tinun-an, “Tugoti gad ako hin pag-oli anay hin paglubong han akon amay.” Kundi ginbaton hiya ni Jesus, “Sunod ha akon, ngan pabay-i an mga patay nga asay maglubong han ira minatay.” Sinmakay hi Jesus han sakayan ngan inmupod ha iya an iya mga tinun-an. Han nakaturog hi Jesus, tigda la nga inmabot in makusog nga alipuros ha lanaw, sanglit ginsasakayan na hira han mga balod, ngan haros na malunod an sakayan, kundi nakaturog hi Jesus. Gindaop hiya han mga tinun-an ngan ginsiring hin pagpukaw ha iya, “Talwasa kami, Ginoo! Malulunod kita!” Ginsiring hira ni Jesus, “Kay ano nga nahadlok man kamo? Kagutiay han iyo pagtoo!” Niyan binmuhat hiya ngan ginsaway an hangin ngan an balod, ngan nagmalinaw an dagat. Nahipausa hira ngatanan ngan may hinsiring, “Hin-o ini nga tawo? Nasugot ha iya bisan an hangin ug balod!” Han pag-abot ni Jesus ha tabok han lanaw, ha tuna han mga taga-Gadara, gintapo hiya hin duha ka tawo nga tikang han mga lubnganan. Sinasangkayan hira hin yawa, ngan mga magisog, sanglit waray nagpapasipara hin pag-agi hadto nga dalan. Sinminggit hira dayon, “Ano an imo karuyag ha amon, Anak han Dyos? Kinmanhi ka ba hin pagkastigo ha amon nga diri pa man igo nga panahon?” May dako nga panon hin kababoyan nga naniningaon hirani hini nga dapit. Nakimalooy kan Jesus an mga yawa, “Kon pagagawson mo man kami, pasudla kami ngadto hito nga panon hin kababoyan.” Ginsiring hira ni Jesus, “Kadto na kamo.” Sanglit ginmawas hira ngan sinmulod han kababoyan. Tigda nga nagdadlagan an bug-os nga panon han kababoyan ngadto ha ligid han umpas, nagkahuglog ngadto ha lanaw, ngan nagkalulumos. Nagdadlagan an mga magmarangno han kababoyan, ngan pag-abot nira ha bungto, iginsumat an ngatanan ngan an nahinabo han mga tawo nga sinasangkayan hin yawa. Sanglit nagkagawas an ngatanan nga tawo han bungto hin pagtapo kan Jesus; ngan han paghikit-i nira ha iya nakimalooy hira nga bumaya hiya han ira tuna. Sinmakay hi Jesus han sakayan, binmalik pagtabok han lanaw, ngan kinmadto han iya kalugaringon nga bungto. Gindara ngada ha iya hin pira ka tawo in usa nga lulid nga nahigda. Hinkit-an ni Jesus an kadako han ira pagtoo, ngan ginsiring niya an lulid, “Tapod na la, anak ko! Ginpasaylo na an imo mga sala.” Ngan may hinsiring hin pira han mga magturutdo han Balaod, “Nagpanamastamas ini nga tawo!” Nakasantop hi Jesus han ira nahunahunaan, sanglit nagsiring hiya, “Kay ano nga nakahunahuna kamo hin sugad kamaraot nga mga butang? Hain in masarusayon, an pagsiring, ‘An imo mga sala ginpasaylo,’ o an pagsiring, ‘Buhat ngan lakat’? Ipakikita ko ha iyo nga may gahom an Anak han Tawo hin pagpasaylo han mga sala dinhe ha tuna.” Ngan ginsiring niya an lulid, “Buhat, dad-a an imo higdaan, ngan oli ngadto ha imo balay.” Binmuhat an tawo ngan inmoli. Pakakita hini han mga tawo kinulba hira ngan nagdayaw hira han Dyos nga naghatag hin sugad nga gahom ngadto han mga tawo. Binmaya hi Jesus hadto nga dapit. Han naglalakat hiya ha dalan, hinkit-an niya in tawo nga parasukot hin buhis nga ginngaranan kan Mateo nga nalingkod didto han iya buhatan. Ginsiring hiya ni Jesus, “Sunod ha akon.” Ngan binmuhat hi Mateo ngan sinmunod ha iya. Han nangangaon na hira Jesus ngan an iya mga tinun-an didto han balay ni Mateo, inmabot in damo nga mga parasukot hin buhis ngan mga tinamay, ngan tinmangka upod ha ira. Hinkit-an ini hin mga Parisiyo ngan nagpakiana hira han iya mga tinun-an, “Kay ano nga nakikigsaro an iyo magturutdo han mga parasukot hin buhis ngan mga tinamay?” Hinbatian hira ni Jesus ngan ginbaton hira, “Diri nagkikinahanglan hin magtarambal an waray sakit nga mga tawo, kundi an mga magsakit la. Lakat ngan panginanoa kon ano an kahulogan hini nga kasuratan nga nasiring, ‘Naungara ako hin kalooy, diri hin halad nga mga hayop.’ Kay kinmanhi ako pagtawag han mga makasasala, diri han mga magtadong.” Dinmaop kan Jesus an mga sakop ni Juan nga Parabunyag ngan nagpakiana, “Kay ano nga agsob magpuasa kami ngan an mga Parisiyo, kundi diri man nagpupuasa an imo mga tinun-an?” Binmaton hiya, “Magmamasulob-on ba an mga dinapit ngadto hin pakasal samtang upod pa nira an lalake nga kinasal? Diri gud! Kundi maabot an panahon nga mabaya ha ira an kinasal nga lalake, ngan amo na an pagpuasa nira. “Waray nagamit hin bag-o nga dugnit para hin pagtangkop hin daan nga panapton; kay nakakagisi han daan nga panapton in sugad nga tangkop, ngan mahiluag lugod an tarangkopan. Waray liwat naipis hin bag-o nga bino ngadto hin daan na nga anit nga surudlan. Kon buhaton ini, mabuburit an surudlan, kay magigisi man an anit, ngan makakarag an bino. Lugod, isinusulod an bag-o nga bino ngadto hin bag-o nga anit nga surudlan ngan waray may nakakarag.” Han nagyayakan pa hi Jesus hini, hinmarani ha iya in usa nga Judiyo, linmuhod ha iya atubangan, ngan naghangyo: “Kamamatay pa la yana han akon anak nga babayehay, kundi upod gad ha akon ngan ipadapat an imo kamot ha iya, ngan mabubuhi hiya.” Sanglit, binmuhat hi Jesus ngan sinmunod ha iya ngan inmupod ha iya an iya mga tinun-an. May usa nga babaye nga gindidinogoan sulod hin dose na ka tuig, ngan pinmaluyo hiya kan Jesus. Kinamkam niya an sidsid han bado ni Jesus. Nagsiring hiya ha iya kalugaringon, “Kon makakamkam la ako han iya bado, mauupay gud ako.” Linmingi hi Jesus ngan hinkit-an niya an babaye, ngan ginsiring niya, “Ayaw kahadlok, anak! Nakaupay ha imo an imo pagtoo.” Ngan dida dayon naupay an babaye. Sanglit, kinmadto hi Jesus ha balay han opisyal. Han pakakita niya han mga magtotokar para han paglubong ngan han nagkarigumok nga mga tawo, nagsiring hiya, “Kagawas kamo ngatanan! Diri patay an bata; nakaturog la hiya!” Ngan gintinawaan hiya nira. Han pagkagawas la han mga tawo, sinmulod hi Jesus han kwarto han babayehay, kinaptan ni Jesus an kamot han bata, ngan binmuhat an bata. Ngan nahisangyaw ini nga nahinabo ha ngatanan nga dapit didto hito nga tuna. Binmaya hi Jesus hadto nga dapit ngan han naglalakat hiya, ginsunod hiya hin duha nga lalake nga buta. Ginmuliat hira, “Kaluoyi intawon kami, Anak ni David!” Han pagsulod na ni Jesus hin balay, dinmaop ha iya an duha nga buta, ngan nagpakiana hiya ha ira, “Natoo ba kamo nga mahihimo ko ini?” Binmaton hira, “Oo, Ginoo.” Niyan kinamkam ni Jesus an ira mga mata ngan nagsiring, “Mahimo unta sumala gud han iyo pagtoo!”— ngan nakakita na hira. Gintugon hira ni Jesus, “Ayaw gud kamo pagsumat hini bisan kan kanay!” Kundi linmakat hira ngan iginsumat lugod nira ha ngatanan nga dapit didto hadto nga tuna an ginbuhat ha ira ni Jesus. Han pagkalakat na han mga tawo, may pira ka tawo nga nagdara ngadto kan Jesus hin tawo nga waray makakayakan kay sinasangkayan hiya hin yawa. Han paghigawas na han yawa, nakayakan dayon an tawo, ngan nahipausa an ngatanan. Nagsiring hira, “Waray pa kita kumita hin sugad hini dinhe ha Israel!” Kundi nagsiring an mga Parisiyo, “An punoan han mga yawa an naghatag ha iya hin gahom hin pagpagawas han mga yawa.” Ngan ginduaw ni Jesus an ngatanan nga kabungtohan ngan kabaryohan. Nagtutdo hiya didto han ira mga sinagoga, nagwali han Maupay nga Sumat han Ginhadian, ngan gintambal niya an mga tawo han ngatanan nga mga sakit. Han pakakita niya han damo nga mga tawo, nalooy gud hiya ha ira, tungod kay mabidoon ngan makalolooy man hira, sugad hin mga karnero nga waray magmarangno. Sanglit ginsiring niya an iya mga tinun-an, “Damo in aranihon kundi gutiay la in mga mag-arani. Pag-ampo kamo han tag-ada han aranihon nga padad-an niya hin mga mag-arani nga magtitirok han ira gin-ani.” Gintirok ni Jesus an iya dose nga mga tinun-an, ngan gintagan hira hin gahom hin pagpaiwas han magraot nga mga espiritu ngan pagtambal han ngatanan nga sakit. Amo ini an mga ngaran han dose nga mga apostoles: an syahan, hi Simon (nga ginngangaranan kan Pedro) ngan an iya bugto, hi Andres; hi Santiago ngan an iya bugto, hi Juan nga mga anak ni Sebedeo; hi Felipe ngan hi Bartolome; hi Tomas ngan hi Mateo nga parasukot hin buhis; hi Santiago, nga anak ni Alfeo, ngan hi Tadeo; hi Simon nga bayani, ngan hi Judas Iscariote nga naglingo kan Jesus. Ginsugo ni Jesus ini nga dose upod ini nga mga tugon: “Ayaw kamo pagkadto han bisan ano nga tuna han mga Hentil o han bisan ano nga bungto han Samaria. Lugod, kadtoa niyo an nagkawawara nga mga karnero han katawhan han Israel. Lakat kamo ngan ipasangyaw nga hirani na an Ginhadian han langit. Tambala an mga magsakit, banhawa an mga minatay, linisi an mga sanlahon, ngan pagawsa an mga yawa. Kinmarawat kamo nga waray pabaydi ha iyo, sanglit hatag man kamo nga diri kamo magpapabayad. Ayaw kamo pagdara hin bulawan, salapi, o bronse nga kwarta ha iyo mga bulsa; ayaw liwat kamo pagdara hin kanan makililimos supot ha iyo paglalaktan, o iba nga liliwanan o sandalyas labot han iyo sinusulot o tungkod. Angay tagan an nagkakabudlay han iya mga kinahanglanon. “Pag-abot niyo hin bungto o baryo, pamiling kamo hin mapasaka ha iyo, ngan pabilin kamo dida ha iya ngada han pagbaya niyo hito nga dapit. Pagsaka niyo hin balay siring kamo, ‘Maada unta ha iyo an kamurayaw.’ Kon karawaton kamo han tagbalay mapabilin an kamurayaw dida hito nga balay; kundi kon diri, bawia an igpapabilin nga kamurayaw. Ngan kon may-ada balay kon bungto nga diri kumarawat o diri mamati ha iyo, padpara an tapotapo han iyo mga tiil ngan bayai ito nga dapit. Tigamni ini! Ha Adlaw han Paghukom malolooy pa an Dyos han mga tawo han Sodoma ug Gomora kay han mga tawo hito nga bungto! “Pamati kamo! Sinusugo ko kamo sugad hin mga karnero ngadto ha panon hin mga lubo. Sanglit kinahanglan mag-ikmat kamo sugad hin mga halas ngan magmalumo kamo sugad hin sarapati. Pagbantay kamo kay may mga tawo nga magdadakop ngan magdadara ha iyo ngadto ha hukmanan, ngan paglalatobon kamo nira didto ha ira mga sinagoga. Pagdadad-on kamo ha atubangan han mga punoan ngan mga hadi tungod ha akon, hin pagsangyaw han Maupay nga Sumat ha ira ngan ha mga Hentil. Kon pagdad-on kamo ha hukmanan, ayaw kabaraka mahitungod han iyo igyayakan o kon uunanhon niyo hin pagyakan; kay pag-abot han panahon, tututdoan kamo han iyo igyayakan. Kay diri iyo an mga pulong nga igyayakan niyo, kundi tikang han Espiritu han Amay niyo nga magyayakan ha iyo. “Igtutubyan han mga tawo an ira kalugaringon nga kabugtoan basi patayon hira, ngan amo ngahaw an bubuhaton han mga amay ha ira mga anak; maato an mga anak han ira mga kag-anak ngan ipapapatay hira. Pagdudumtan kamo han ngatanan tungod ha akon, kundi matatalwas an magpailob tubtob ha kataposan. Kon pagpakurian kamo ha usa nga bungto, palagiw ngadto hin lain nga bungto. Nasiring ako ha iyo nga diri pa mahuhuman an iyo buruhaton ha ngatanan nga kabungtohan han Israel, maabot na an Anak han Tawo. “Waray tinun-an nga labaw han iya magturutdo; waray oripon nga labaw han iya agaron. Sanglit angay malipay an tinun-an kon makatupong hiya han iya magturutdo, ngan an oripon kon makatupong hiya han iya agaron. Kon tawgon nga Beelsebul an pangulo han panimalay, pagngangaranan hin labaw pa gud kamangil-ad an iya mga sakop! “Sanglit ayaw kamo kahadlok han mga tawo. Bubuksan an bisan ano nga tinahoban, ngan igpapahayag an tagsa nga tinago. Kinahanglan igyakan niyo liwat ha kapaw-an an igsusumat ko ha iyo ha kasisidman, ngan kinahanglan igpasangyaw niyo tikang ha mga atop an nabatian niyo hin hilom. Ayaw kamo kahadlok han makakamatay han lawas, kundi diri makakamatay han kalag; asay lugod kahadloki niyo an Dyos nga makakamatay han kalag ngan han lawas didto ha impyerno. Usa ka sentabo an igpapalit niyo hin duha nga balinsasayaw kundi waray usa nga balinsasayaw nga nahuhulog ha tuna kon diri pagbuot han Amay niyo. An ha iyo nga bahin, gin-ihap na bisan ngani an ngatanan nga mga buhok han iyo ulo. Sanglit ayaw kamo kahadlok; mahal pa kamo kaupay kay hin damo nga mga balinsasayaw! “Aangkonon ko man ha atubangan han akon Amay ha langit an bisan hin-o nga magpadayag ha kadam-an nga akon hiya. Kundi iglilirong ko man ha atubangan han akon Amay ha langit an bisan hin-o nga maglirong ha kadam-an nga akon hiya. “Ayaw kamo paghunahuna nga kinmanhi ako pagdara hin kalinaw ha kalibutan; diri kalinaw an gindara ko, kundi espada. Kinmanhi ako pagtugpo han mga anak nga kalalaken-an kontra han mga amay nira, han mga anak nga kababayen-an kontra han mga iroy nira, han mga umagad nga kababayen-an kontra han mga ugangan nira nga kababayen-an. An makaharadlok gud nga mga kaaway han tawo amo an mga sakop ngahaw han iya kalugaringon nga panimalay. “Diri takos ha akon an nahigugma han amay o iroy niya labaw ha akon; diri takos ha akon an nahigugma han iya mga anak labaw ha akon. Diri takos ha akon an diri magpas-an han iya kros ngan diri magsunod ha akon. An karuyag magtipig han iya kinabuhi ini mawawara ha iya; kundi an kawad-an han iya kinabuhi tungod ha akon mabubuhi lugod. “An bisan hin-o nga nakarawat ha iyo nakarawat ha akon; ngan an bisan hin-o nga nakarawat ha akon nakarawat liwat han nagsugo ha akon. An bisan hin-o nga nakarawat han sinugo han Dyos, tungod kay sinugo hiya han Dyos maangbit han balos nga kakarawaton han sinugo; ngan an bisan hin-o nga nakarawat hin tawo nga maupay, tungod kay maupay hiya maangbit man han balos nga kakarawaton hin maupay nga tawo. Ngan tigamni ini: an bisan hin-o nga magpainom hin tubig nga mahagkot han giuubosi hini nga akon mga sakop, tungod nga akon hiya sakop makarawat manta han iya balos.” Katapos pagtugona ni Jesus an iya dose nga mga tinun-an, binmaya hiya hadto nga dapit ngan kinmadto hin pagtutdo ngan pagwali ha mga higrani nga bungto. Han pakabati ni Juan nga parabunyag didto ha bilanggoan mahitungod han mga buhat ni Cristo, ginpakadto niya kan Jesus in pira han iya mga tinun-an. Nagpakiana hira kan Jesus, “Sumati daw kami, ikaw ba an ginpapaabot nga ginsiring ni Juan, o maghuhulat pa ba kami hin lain?” Binmaton hi Jesus, “Balik kamo ngan sumati hi Juan han iyo hinbabatian ngan hinkikit-an: nakakakita na an mga buta, nakakalakat na an mga lulid, malinis na an mga sanlahon, nakakabati na an mga bungol, nabanhaw na an mga minatay, ngan iginpasangyaw na an Maupay nga Sumat ngadto han mga kablas. Hin kapalaran hadton waray pagruhaduha ha akon!” Samtang naoli na an mga tinun-an ni Juan, naghimangraw hi Jesus ha mga tawo mahitungod kan Juan: “Han pagkadto niyo kan Juan didto ha kamingawan, ano man an karuyag niyo hikit-an? Usa ba nga dahon nga ginpapalidpalid han hangin? Ano gud an iyo ginkadto hin pagkita? Usa ba ka tawo nga nakakasul-ot hin mahal nga panapton? Aadto pag-uokoy ha mga palasyo an mga nagpapanapton hin sugad hito! “Sumati ako, ano gud an iyo ginkadto hin pagkita? Usa ba nga manaragna? Tinuod, nasiring ako ha iyo, hinkit-an niyo in labaw pa hin manaragna. Kay amo hi Juan an hinnabihan han kasuratan: ‘Iini an akon magsarangyaw, nasiring an Dyos; ipadadara ko hiya una ha imo basi mag-andam han imo aagian.’ Tigamni niyo ini! Labaw pa hi Juan nga Parabunyag hin bisan hin-o nga iginanak hin babaye, kundi labaw pa ha iya an gigugutiayi ha Ginhadian han langit. Tikang han pagwali ni Juan ngada yana, nahiagom na an Ginhadian han langit hin makusog nga mga pagsulong, ngan an mag-isog nga mga tawo naniniguro nga maagaw ini nira. Ngada han panahon ni Juan, naghimangraw mahitungod han Ginhadian an ngatanan nga mga manaragna ngan an Balaod ni Moises; ngan kon karuyag niyo hin pagtoo han ira sumat, hi Juan amo hi Elias kanay pag-abot daan na igintagna. Sanglit, pamati kamo kon may niyo mga durunggan! “Niyan, ano man an akon itatanding han mga tawo yana nga panahon? Sugad hira hin kabataan nga nagkakalingkod didto ha taboan. Nagoliat an usa nga hugpo ngadto han lain nga hugpo, ‘Nagtokar kami para ha iyo hin maribhong nga tokar, kundi waray may nasayaw! Nagkanta kami hin mga masulob-on nga mga awit, kundi waray kamo magtangis!’ Han pagkanhi ni Juan, nagpuasa hiya, ngan waray uminom hin bino, ngan nagsiring an ngatanan, ‘May-ada yawa dida ha iya!’ Kinmanhi an Anak han Tawo ngan kinmaon ngan inminom hiya, ngan nagsiring an ngatanan, ‘Kitaa daw niyo ini nga tawo! Malamon ngan parahubog hiya, sangkay han mga parasukot hin buhis ngan mga tinamay!’ Kundi ginpapakita nga matuod an kinaadman han Dyos pinaagi han mga bunga hito nga mga buhat.” Niyan gintunglo ni Jesus an mga bungto diin ginbuhat niya an kaurog han iya mga milagro, kay waray man bumaya an mga tawo han ira mga sala. “Kairo nimo, Corasin! Kairo man liwat nimo, Betsaida! Kon an mga milagro nga ginbuhat dida ha iyo didto pa pagbuhata ha Tiro ngan ha Sidon, maiha na unta an mga tawo didto nga nagsusul-ot hin sako ngan nagsaribo hin agbon ha ira mga ulo, hin pagpakita nga binmaya na hira han ira mga sala. Sanglit, hinumdomi nga ha Adlaw han Paghukom, labaw pa nga malolooy an Dyos han mga tawo han Tiro ug Sidon kay ha iyo! Ngan ikaw Capernaum, karuyag mo ba nga bayawon ka ngadto ha langit? Ilalabog ka ha impyerno! Kay kon didto pa pagbuhata ha Sodoma an mga milagro nga ginbuhat dida ha imo, matindog pa unta ini nga bungto yana. Sanglit, hinumdomi nga ha Adlaw han Paghukom, labaw pa nga malolooy an Dyos han Sodoma kay ha imo!” Hito nga panahon nagsiring hi Jesus, “O Amay, Ginoo han langit ngan han tuna! Nagpapasalamat ako ha imo, kay imo iginpahayag hadton mga tapang an imo gintago ha mga mag-aram ug may-ada hibaro. Tinuod, Amay ko, nahimo ini tungod han imo kalugaringon nga pagbuot ug karuyag. “Iginhatag ha akon han akon Amay an ngatanan nga mga butang. Waray makilala han Anak labot han Amay, ngan waray makilala han Amay labot han Anak, ngan hadton karuyag han Anak nga magpadayag han Amay. “Kadi kamo ha akon, ngatanan kamo nga ginugul-an hin pagdara han iyo mabug-at nga mga paras-anon, ngan tatagan ta kamo hin pahuway. Kuhaa an akon yugo ngan ibutang dida ha iyo, ngan pagtuon kamo ha akon kay malumo ako ngan mapinaubsanon ha kasingkasing; ngan hiaagian niyo an pagpahuway. Kay masayon an yugo nga ihinahatag ko ha iyo, ngan magaanay an darad-on nga ipapapas-an ko ha iyo.” Waray pag-iha, naglatas hi Jesus han kaumhan hin trigo ha Adlaw nga Iparahuway. Ginutom an iya mga tinun-an, sanglit nagtikang hira pangutos han mga uhay han trigo ngan pangaon han mga tipasi. Han pakakita hini han mga Parisiyo, nagsiring hira kan Jesus, “Kitaa daw, supak ha aton Balaod an ginbubuhat han imo mga tinun-an ha Adlaw nga Iparahuway!” Binmaton hi Jesus, “Waray ba kamo makabasa han ginbuhat ni David dida nga ginutom hiya ngan an iya mga kaupod? Sinmulod hiya han balay han Dyos ngan kinmaon hiya ngan an iya mga kaupod han tinapay nga iginhalad sa Dyos, bisan kon supak han Balaod nga mangaon hira hadto nga tinapay kay an mga padi la an tinutugotan hin pagkaon hini nga halad. Waray ba niyo mabasa ha Balaod ni Moises nga ha kada iparahuway nga adlaw nagtatalapas an mga padi han Templo han balaod mahitungod han Adlaw nga Iparahuway, kundi diri man hira nakakasala? Nasiring ako ha iyo nga may-ada dinhe labaw pa han Templo. Nasiring an kasuratan, ‘Diri ko karuyag in mga mananap nga halad, kundi an pagkalooy.’ Kon nakasabot la kamo han karuyag sidngon hini, diri konta niyo ginhuhukman an mga tawo nga waray sala. Kay Ginoo han Adlaw nga Iparahuway an Anak han Tawo.” Binmaya hi Jesus hadto nga dapit ngan kinmadto hin usa nga sinagoga. May-ada didto tawo nga patay an usa nga kamot. May pira ka tawo didto nga karuyag nga isumbong hi Jesus nga nagbuhat hin maraot; sanglit nagpakiana hira ha iya, “Supak ba ha aton Balaod an pagtambal ha Adlaw nga Iparahuway?” Binmaton hi Jesus, “Ano man an iyo bubuhaton kon pananglitan usa han iyo mga karnero mahulog ngadto hin hilarom nga luong ha Adlaw nga Iparahuway? Diri ba niyo kukuhaon dayon? Labaw pa ka mahal an tawo kay hin karnero! Sanglit, natugot ha aton an aton Balaod hin pagbulig bisan hin-o ha Adlaw nga Iparahuway.” Niyan ginsiring niya an tawo, “Unata an imo kamot.” Gin-unat niya ngan naupay ito sugad han iya usa nga kamot. Nagkalakat an mga Parisiyo ngan nagsarabot hin pagpatay kan Jesus. Han pakabati ni Jesus mahitungod hini nga maraot nga hunahuna kontra ha iya, binmaya hiya hadto nga dapit ngan sinmunod ha iya in damo nga mga tawo. Gintambal niya an ngatanan nga magsakit, ngan gindid-an hira hin pagsumat han iba mahitungod ha iya, basi matuman an ginsiring han Dyos pinaagi kan Isaias nga manaragna: “Iini an akon surugoon nga akon ginpili, an akon hinigugma nga akon nalilipayan. Ibubutang ko ha iya an akon Espiritu, ngan ipapasangyaw niya an akon paghukom ngadto han ngatanan nga mga nasod. Kundi diri hiya makikiglantugi o magoliat, diri ngani mamumulong hin dako nga tingog dida ha kadalanan. Diri hiya magbabari hin malubay nga tangbo, o maghuhuyop hin tikapaparong nga lampara. Magpapadayon hiya tubtob nga makapadaog hiya han katadongan; ngan paglalaoman hiya han ngatanan nga mga katawhan.” Gindara ngadto kan Jesus in usa ka tawo nga buta ngan ngula, kay sinasangkayan ini hiya hin yawa. Gintambal ni Jesus an tawo, sanglit nakayakan ngan nakakita hiya. Nahipausa an ngatanan nga mga tawo ngan nagpakiana hira, “Amo na ba ini hiya an Anak ni David?” Han pakabati hini han mga Parisiyo, nagsiring hira, “Nagpapagawas hiya hin mga yawa tungod kay gintagan hiya hin gahom ni Beelsebul, an ira puno.” Nahibaroan ni Jesus an ira ginhuhunahuna, ngan nagsiring hiya ha ira, “Diri mag-iiha in nasod nga nagkakabahinbahin ngan nag-aaruaraway. Ngan mabubungkag an bungto o panimalay nga nagkakabahinbahin ngan nag-aaruaraway. Sanglit, kon in usa nga hugpo han ginhadian ni Satanas makikig-away ha lain nga hugpo ni Satanas, tigaman ini nga nagkabahinbahin na ito, ngan diri mag-iiha, mabubungkag ito nga ginhadian. Nasiring kamo nga nagpapagawas ako hin mga yawa, kay gintatagan man ako hin gahom ni Beelsebul. Kon amo ito, hin-o man an nahatag han iyo mga sakop hin gahom pagpaguwa ha ira? An iyo mga sakop an nagpapamatuod nga mga sayop kamo! Diri hi Satanas, kundi an Espiritu han Dyos an nahatag ha akon hin gahom pagpaguwa han mga yawa. Tigaman ini nga inmabot na ha iyo an Ginhadian han Dyos. “Waray makakasulod ngadto ha balay hin kusgan nga tawo hin pagkuha han iya mga butang, kon diri gaposon anay niya an tawo nga kusgan; ngan amo na an pakapanikas niya han balay. “An diri nauyon ha akon, nasupak ha akon; ngan nagpapasarang adton diri nabulig ha akon hin pagtirok. Tungod hini nasiring ako ha iyo: pasasayloon an mga tawo han bisan ano nga sala ngan maraot nga ira ginyayakan; kundi diri pasasayloon an bisan hin-o nga magyakan hin maraot kontra han Espiritu Santo. Pasasayloon an bisan hin-o nga magyakan kontra han Anak han Tawo; kundi diri pasasayloon an bisan hin-o nga magyakan kontra han Espiritu Santo, yana o bisan san-o. “Kinahanglan maupay an kahoy basi mamay-ada maupay nga mga bunga; kon maraot ngani an kahoy, maraot man an bunga. Kay nakikilala an kahoy pinaagi han iya bunga. Kamo nga mga halas—uunanhon man niyo hin pakayakan hin maupay nga mga butang, kay magraot man kamo? Kay iginyayakan han baba kon ano an nakakapuno han kasingkasing. Nagyayakan hin maupay an maupay nga tawo tikang han mag-upay nga mga butang nga aada ha iya kasingkasing. Nagyayakan hin maraot an maraot nga tawo tikang han magraot nga mga butang nga aada ha iya kasingkasing. “Iginsusumat ko ini ha iyo: ha Adlaw han Paghukom maghahatag hin kasayoran an tagsatagsa han kada waray pulos nga pulong nga iya ginyakan. Kay gagamiton an iyo mga pulong hin paghukom ha iyo ngahaw, hin pagpahayag kon salaan ba kamo o diri.” May-ada mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo nga nagsiring, “Magturutdo, karuyag namon nga magpakita ka hin milagro.” Binmaton hi Jesus, “Pagkamaraot ngan pagkawaray pagtoo han mga tawo hini nga panahon! Naaro ba kamo ha akon hin milagro? Diri ako mahatag! An milagro nga ihahatag ha iyo amo la an milagro ni manaragna Jonas. Sugad nga nagpabilin hi Jonas hin tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i didto ha tiyan han dako nga isda, magpapabilin man an Anak han Tawo hin tulo ka adlaw ngan tulo ka gab-i ha ilarom han tuna. Ha Adlaw han Paghukom matindog an mga tawo ha Ninibe ngan magsusumbong ha iyo, kay ginbasolan nira an ira mga sala han pakabati nira han pagwali ni Jonas; ngan nasiring ako ha iyo, hahani yana in labaw pa kan Jonas! Ha Adlaw han Paghukom matindog an Rayna ha Seba ngan magsusumbong ha iyo, kay nagbaktas hiya tikang han iya tuna nga natawohan basi la makabati han kinaadman ni Solomon; ngan nasiring ako ha iyo, hahani yana in labaw pa kan Solomon! “Kon nagawas in maraot nga espiritu tikang hin tawo, nagsusudoy ini ha mamara nga tuna pamiling hin dapit nga sadang niya pahuwayan. Kon waray ngani niya hiagian, nasiring hiya ha iya la ngahaw, ‘Mabalik ako han akon binayaan nga balay.’ Sanglit, nabalik hiya ngan hin-aagian niya an balay nga waray na sulod, malinis, ngan inayad na an ngatanan. Niyan nagawas hiya ngan nagdadara hin pito nga magraot nga espiritu nga labaw pa ha iya hin kamaraot, ngan nasakob hira ngan nag-uokoy didto. Sanglit, kahuman hini, labaw pa hin kamaraot an kahimtang hini nga tawo yana kay han una niya nga kahimtang. Amo liwat ini an mahinanabo han mga tawo hini nga panahon.” Nagyiyinakan pa hi Jesus ha mga tawo han pag-abot han iroy ngan kabugtoan niya. Naghulat ini hira ha gawas ngan karuyag makighimangraw ha iya. Niyan nagsiring kan Jesus in usa han mga tawo didto, “Aadto ha gawas an iroy ngan kabugtoan mo, ngan karuyag nira makighimangraw ha imo.” Binmaton hi Jesus, “Hin-o an akon iroy? Hin-o an akon kabugtoan?” Ngan gintudlok niya an iya mga tinun-an ngan nagsiring, “Kitaa! Iini an akon iroy ngan an akon kabugtoan! Kay akon kabugtoan ngan akon iroy an bisan hin-o nga nagbubuhat han kaburut-on han akon Amay ha langit.” Hito manta nga adlaw binmaya hi Jesus han balay, ngan kinmadto ha tabi han lanaw, diin linmingkod hiya hin pagtutdo. Duro hin kadamo han mga tawo nga nag-alirong ha iya, sanglit sinmakay hiya hin sakayan ngan didto linmingkod hiya, samtang an mga tawo nagkatukdaw ha baybayon. Ginmamit hiya hin mga pananglitan hin pagtutdo ha ira. “May usa ka tawo nga kinmadto ha uma hin pagsabod. Han pagsabod niya han binhe, may-ada nahulog ha dalan, ngan inmabot in mga tamsi ngan pinanuktok an mga binhe. Nagkahuglog an iba nga binhe ngada hin batoon nga dapit nga manipis la an tuna. Nanurok dayon kay manipis man la an tuna. Kundi han pagsirak na han adlaw, pinasoan adto nga bag-o nga mga tanom, ngan nagkalalaya dayon kay waray man makapanggamot hin maupay. Nagkahuglog an iba nga binhe ngada hin tunokon nga kabanwaan; pagtubo han kabanwaan natabonan an mga tanom. Kundi may nagkahuglog nga mga binhe ngada hin maupay nga tuna, ngan namunga: may-ada namunga hin 100 ka pilo, 60 ka pilo an iba, ngan an iba 30 ka pilo.” Ngan sinmiring hi Jesus, “Sanglit pamati kamo, kon may-ada niyo durunggan!” Dinmaop kan Jesus an mga tinun-an ngan nagpakiana ha iya, “Kay ano ngan nagamit ka man hin mga pananglitan kon nagyayakan ka ha ira?” Binmaton hiya, “Iginhatag ha iyo an paghibaro han mga tinago han Ginhadian han langit, kundi waray ini ihatag ha ira. Kay an may-ada na tatagan pa, basi mamay-ada niya labaw pa han iya kinahanglan; kundi an tawo nga waray, kukuhaon, bisan ngani an gutiay nga aada ha iya. Amo ini an katadongan han akon paggamit hin mga pananglitan kon nagyayakan ako ha ira: kay natan-aw hira, kundi diri nakakakita, ngan namamati hira, kundi diri nakakabati o nakakasabot. Sanglit iginpahinungod ha ira an panagna ni Isaias: ‘Bisan unanhon niyo hin pamati; diri kamo makakasabot; bisan unanhon niyo pagtinan-aw, diri kamo makakakita, kay matig-a an ulo hini nga mga tawo, ngan ira ginsagpo an ira mga talinga, ngan ginpiyong an ira mga mata. Kay diri hira buot makakita, ngan diri hira buot makabati, kay bangin kon makasabot hira, makabalik hira ha akon, nasiring an Dyos, ngan tatambalon ko hira.’ “Kundi kamo, hin kapalaran niyo! Kay nakakakita an iyo mga mata ngan nakakabati an iyo mga durunggan. Tigamni ini: damo nga mga manaragna ngan damo nga mga tawo han Dyos in karuyag pagkita han iyo kinikita, kundi waray hira makakita, ngan karuyag pagbati han iyo hinbatian kundi waray hira makabati. “Sanglit pamati ngan hibaroi niyo an kahulogan han pananglitan han magsarabod. Adton nakabati han mensahe mahitungod han Ginhadian sugad hira han binhe nga nahulog ha dalan, kundi waray makasabot hini. Inmabot an Yawa ngan gin-agaw an iginsabod dida ha ira. An binhe nga nahulog ha batoon nga tuna, amo an mga tawo nga nakarawat nga malipayon han mensahe ha pakakabati nira hini. Kundi waray ini makagamot hin maupay dida ha ira, ngan diri nag-iiha. Sanglit ha pag-aabot hin mga kakurian ngan mga kasakitan tungod han mensahe, nabaya dayon hira. An binhe nga nahulog ha tunokon nga kabanwaan amo an mga tawo nga namamati han mensahe, kundi nalulumos ini nga mensahe han mga kabaraka mahitungod hini nga kinabuhi ngan han paghigugma han mga manggad, ngan diri hira nabunga. Ngan an binhe nga iginpugas ha maupay nga tuna amo an mga tawo nga namamati ngan nakakasabot han mensahe. Namumunga hira, may nabunga hin 100 ka pilo, 60 ka pilo an iba, ngan an iba, 30 ka pilo.” Naghimangraw liwat hi Jesus ha ira hin lain nga pananglitan: “An Ginhadian han langit sugad hin tawo nga nagsabod hin maupay nga binhe ha iya uma. Usa ka gab-i, han nangangaturog na an ngatanan, kinmadto an kaaway ngan nagsabod hin mga liso hin banwa tampo han mga humay, ngan linmakat hiya. Han pagtubo na han mga tanom ngan pagtikang na panguhay, tinmubo liwat an mga banwa. An mga surugoon kinmadto han agaron hin pagpakiana ha iya, ‘Agaron, diri ba maupay nga binhe an iginsabwag mo ha imo uma? Diin man tikang an mga banwa?’ ‘Usa nga kaaway an nagbuhat hini,’ binmaton hiya. Nagpakiana hira ha iya, ‘Karuyag ba nimo nga panggaboton namon an mga banwa?’ Binmaton hiya, ‘Ayaw! Kay bangin ha paggabot niyo han mga banwa mahiupod an iba nga humay. Pabay-i niyo nga tumubo an humay ngan an banwa ngada han pag-ani, kay sisidngon ko na la an mga mag-arani: gabota anay niyo an mga banwa, pamutka niyo, ngan sunoga; katapos, tiroka an humay ngan isulod ha akon kamalig.’” Naghimangraw liwat hi Jesus ha ira hin lain pa nga pananglitan: “An Ginhadian han langit sugad hin patubo. Kinukuha ini hin babaye ngan iginmamasa ha usa ka takos nga harina, tubtob han pagtubo han bug-os nga minasa.” Ginmamit hi Jesus hin mga pananglitan pagsumat hini ngatanan nga mga butang ha mga tawo; waray hiya maghimangraw hin bisan ano ha ira nga diri pinaagi hin pananglitan. Ginbuhat niya ini basi matuman an iginsiring han manaragna: “Magamit ako hin mga pananglitan kon magyayakan ako ha ira, pagsusumatan ko hira hin mga butang nga waray pa nira hibaroi tikang mahimo an kalibutan.” Niyan binmaya hi Jesus han mga tawo ngan sinmakob hin balay. Hinmarani ha iya an iya mga tinun-an, ngan nagsiring ha iya; “Sumati daw kami han kahulogan han pananglitan han mga banwa ha uma.” Binmaton hi Jesus, “An Anak han Tawo amo an tawo nga nagpugas han maupay nga binhe; an kalibutan amo an uma; an mga tawo nga sakop han Ginhadian amo an maupay nga binhe; an mga tawo nga sakop han Yawa amo an mga banwa. Ngan an Yawa ngahaw amo an kaaway nga nagsabwag han mga banwa. An katapos han kalibutan amo an pag-ani; ngan an mga anghel amo an mga mag-arani. Sugad nga gintitirok an mga banwa ngan ginsusunog ha kalayo, amo man ini ha katapos han kalibutan. Magsusugo an Anak han Tawo han iya mga anghel, ngan titirokon nira tikang han iya Ginhadian an ngatanan nga nakadarahig han mga tawo hin pakasala ngan an ngatanan nga magbuhat hin maraot, ngan ilalabog hira ngadto han naglalaga nga hudno. Magtatangis hira didto ngan manliligot an ira mga ngipon. Niyan, masanag an mga tawo han Dyos pareho han adlaw didto han Ginhadian han Amay nira. Sanglit pamati, kon may-ada niyo mga durunggan! “An Ginhadian han langit sugad hin tinago nga manggad didto hin uma. Nahinabo nga hin-agian ini hin usa ka tawo, ngan iya liwat ini ginlubong. Duro an iya kalipay, ngan malakat hiya hin pagbaligya han ngatanan niya nga mga butang, ngan unina, mabalik hiya ngan papaliton niya an uma. “An Ginhadian han langit sugad liwat hin usa ka tawo nga namimiling hin makaruruyag nga mga perlas. Kon nakakaagi hiya hin usa nga talagsaon la an kaanyag, nalakat hiya ngan iginbabaligya an ngatanan niya nga mga butang, ngan pinapalit niya an perlas. “An Ginhadian han langit sugad liwat hin pukot nga gintunod ha lanaw, nga nakadakop hin magkalainlain nga isda. Kon puno na an pukot, binubutong an pukot han mga mangirisda ngadto ha baybayon, ngan nalingkod hira hin pagpili han mga isda: isinusulod an mag-upay nga isda ha ira mga alat ngan ilinalabog an waray pulos. Pareho hini an mahinanabo ha katapos han kalibutan: magawas an mga anghel ngan paglalainon an magraot nga mga tawo tikang han mga mag-upay ngan ilalabog hira ngadto han naglalaga nga hudno. Mananangis hira didto ngan manliligot an ira mga ngipon. “Nakasabot ba kamo hini nga mga butang?” nagpakiana hi Jesus ha ira. “Oo,” nagbaton hira. Ngan nagsiring hiya, “Sanglit karuyag sidngon hini nga an tagsa nga magturutdo han Balaod nga nahihimo nga tinun-an han Ginhadian han Langit sugad hiya hin tagbalay nga nakuha hin bag-o ngan daan nga mga butang tikang han iya hirimosan.” Kahuman ni Jesus pagsumat hini nga mga pananglitan, binmaya hiya hadto nga dapit, ngan inmuli ngadto han iya kalugaringon nga bungto. Nagtutdo hiya didto ha ira sinagoga, ngan nahipausa an nagpakabati ha iya, “Diin man niya kuhaa in sugad nga kinaadman?” nagpakiana hira. “Gin-unan-o niya hin pagbuhat han mga milagro? Diri ba hiya an anak han panday? Diri ba hi Maria an iroy niya ngan diri ba hira Santiago, Jose, Simon, ug Judas an iya kabugtoan? Diri ba nag-uukoy dinhe an iya kabugtoan nga kababayen-an? Diin man kuhaa niya ini ngatanan?” Sanglit ginsalikway hiya nira. Nagsiring hi Jesus ha ira: “Gintatahod in manaragna bisan diin gawas han iya kalugaringon nga bungto ngan han iya kalugaringon nga panimalay.” Waray hiya pagbuhat didto hin damo nga mga milagro kay waray man nira pagtoo. Hadto nga panahon nakabati hi Herodes, nga hadi ha Galilea mahitungod kan Jesus. “Amo gud hiya hi Juan nga Parabunyag nga nabanhaw,” ginsiring niya an iya mga sakop. “Sanglit may-ada niya hini nga gahom hin pagbuhat hin mga milagro.” Kay iginpadakop, iginpagapos, ngan iginpapriso ni Herodes hi Juan. Ginbuhat niya ini tungod kan Herodias nga asawa han iya ngahaw bugto nga hi Felipe. Ginsiniring hi Herodes ni Juan nga Parabunyag, “Diri tugot nga pangasaw-on mo an asawa han imo bugto!” Karuyag ni Herodes patayon hi Juan, kundi nahadlok hiya han mga Judiyo, kay gin-isip nira nga manaragna hi Juan. Dida han kaadlawan ni Herodes sinmayaw an anak nga babaye ni Herodias ha atubangan han ngatanan. Duro an kalipay ni Herodes, sanglit nagsaad hiya ha iya: “Nagsusumpa ako nga akon ihahatag ha imo an bisan ano nga imo pangaroon!” Ha paglarang han iroy niya, nagsiring hiya kan Herodes, “Ihatag ha akon yana dayon sinalod ha plato an ulo ni Juan nga Parabunyag!” Nabido an hadi, kundi tungod han panumpa nga ginhimo niya ha atubangan han iya mga dinapit, nagsugo hiya nga tumanon an pinangangaro han daragita. Sanglit pinapugotan niya hi Juan didto ha bilanggoan. Gindara an ulo nga sinalod ha plato ngan iginhatag ngadto han daragita, ngan gindara han daragita ngadto han iroy niya. Niyan inmabot an mga tinun-an ni Juan, ginkuha nira an iya lawas, ngan iginlubong; pagkatapos, napakadto hira hin pagsumat kan Jesus. Han pakabati ni Jesus nga ginpatay hi Juan, binmaya hiya ngadto nga dapit, ngan nagsakay hiya. Kinmadto hiya nga waray niya upod, hin dapit nga mamingaw. Hinbaroan ini han mga tawo. Binayaan nira an ira mga bungto, ngan nagbaktas hira hin pagsunod ha iya. Paghaw-as ni Jesus han sakayan hinkit-an niya an kadam-an nga mga tawo, ngan inalpan hiya hin dako nga kalooy ha ira, ngan gintambal niya an ira mga magsakit. Hadto ngahaw nga kulop, dinmaop ha iya an mga tinun-an ngan nagsiring, “Tikasirom na, ngan tay-aw ini nga dapit. Palakta na an mga tawo ngan pakadtoa hira ha mga kabaryohan, basi makapalit hira hin pagkaon.” “Diri kinahanglan nga magkalakat hira,” binmaton hi Jesus. “Hi kamo ngahaw in pagpakaon ha ira.” Nagbaton hira, “Lilima la ka bug-os an aton tinapay ngan duduha an isda.” Nagsiring hi Jesus, “Dad-a niyo ngadi.” Pinapanlingkod niya an mga tawo ha kabanwaan; kinuha niya an lima nga tinapay ngan duha nga isda, ngan hinmanggad hiya ha langit pagpasalamat han Dyos. Ginpinitpinit niya an tinapay ngan iginhatag ha mga tinun-an, ngan igindorot ini ngadto han mga tawo. Nangaon an ngatanan ngan nagkabubusog. Katapos, gintirok han mga tinun-an an mga salin nga nakapuno hin dose ka alat. Lima ka yukot nga kalalaken-an an nangaon, labot han kababayen-an ngan han kabataan. Niyan ginpasakay hin sakayan ni Jesus an mga tinun-an ngan ginpauna niya ngadto ha tabok han lanaw, samtang ginpalakat niya an mga tawo. Kahuman niya palakta an mga tawo, sinmagka hiya hin bukid nga usa la hiya, basi hiya mag-ampo. Han pagkagab-i na nag-usaan la didto hi Jesus. Hini nga takna nakadto na an sakayan ha lawod, gindadasmagan han mga balod kay sungsong adto han hangin. Ha may mga alas tres ngadto ha alas seis na han kaagahon kinmadto ha ira hi Jesus nga naglalakat ha bawbaw han tubig. Han pakakita han mga tinun-an ha iya nga naglalakat hiya ha bawbaw han tubig, duro an ira kahadlok. “Iini in murto,” nagsiring hira, ngan ginmoliat hira tungod hin kahadlok. Nagyakan dayon hi Jesus ha ira, “Ayaw kamo kahadlok! Ako gad ini!” Niyan nagsiring hi Pedro, “Ginoo, kon tinuod nga ikaw, palakata man ako ha bawbaw han tubig ngada ha imo.” “Pakadi!” binmaton hi Jesus. Sanglit hinmaw-as hi Pedro han sakayan ngan nagtikang hin paglakat ha bawbaw han tubig ngadto kan Jesus. Kundi han pakasabot niya nga makusog an hangin, nahadlok hiya ngan nagtikang hiya hin paglunod. “Tabagi ako, Ginoo!” ginmoliat hiya. Kinaptan ngan binutong hiya dayon ni Jesus ngan sidngon, “Pagkagutiay han imo pagtoo! Kay ano nga nagruhaduha ka?” Sinmakay hira han sakayan ngan hinmugpoy an hangin. Nagsingba kan Jesus an mga tinun-an nga nakada han sakayan ngan nagsiring hira, “Matuod gud nga ikaw amo an Anak han Dyos!” Tinmabok hira han lanaw ngan inmabot ha Genesaret, diin kinmilala kan Jesus an mga tawo. Sanglit iginpakuha nira an mga magsakit didto hito nga katunaan ngan gindara nira ngadto kan Jesus. Nakimalooy hira ha iya nga tugotan niya an mga magsakit hin pagkapot bisan na manla han sidsid han iya bado; ngan nagkauupay an ngatanan nga nakakapot. Niyan dinmaop kan Jesus in mga Parisiyo ngan mga magturutdo han Balaod nga tikang ha Jerusalem, ngan nagpakiana ha iya: “Kay ano nga diri nagtutuman an imo mga tinun-an han pagturon-an nga igintutdo han aton mga kaapoy-apoyan? Diri anay hira nanhuhunaw han angay nga paagi nga diri pa hira nakaon!” Binmaton hi Jesus, “Kay ano man liwat nga diri niyo ginsusugot an sugo han Dyos, kundi asay lugod niyo ginsusunod an iyo kalugaringon nga pagturon-an? Kay nagsiring an Dyos, ‘Tahora an amay ngan an iroy niyo,’ ngan ‘Kinahanglan patayon adton nagpapakaraot han amay o iroy niya.’ Kundi nagtututdo kamo nga kon in tawo may-ada niya sadang magamit hin pagbulig han amay o iroy niya, kundi kon sumiring ha ira, ‘Kanan Dyos na ini,’ diri na kinahanglan tumahod pa hiya han iya kag-anak. Amo ini an paagi han pagsalikway niyo han pulong han Dyos basi la niyo pagsundon an iyo kalugaringon nga pagturon-an. Mga salingkapaw kamo! Waray gud pagsayop an igintagna ni Isaias mahitungod ha iyo! ‘Gintatahod ako hini nga katawhan pinaagi han ira la mga pulong, nasiring an Dyos, kundi hirayo ha akon an ira kasingkasing. Kawang la an pagsingba nira ha akon, kay nagtututdo hira hin mga hinimo la hin tawo nga mga turumanon sugad nga akon mga sugo!’” Niyan gintawag ni Jesus an mga tawo ngan ginsiring hira: “Pamati, ngan sabota niyo! Diri an nasulod ha baba han tawo an nakakahugaw ha iya; an nagawas lugod ha baba an nakakahugaw ha iya.” Niyan hinmarani ha iya an mga tinun-an ngan nagsiring, “Maaram ka ba nga napungot an mga Parisiyo han imo iginyakan?” Binmaton hi Jesus, “Gagaboton an tagsa nga tanom nga waray igtanom han akon Amay ha langit. Ayaw kabaraka ha ira! Mga buta hira nga mga pangulo; ngan kon magtutugway in buta hin igkasi buta, mahuhulog hira nga duha ngadto hin kali.” Nagsiring hi Pedro, “Sumati daw kami han kahulogan hini nga pananglitan.” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Diri pa ngay-an kamo labaw hin kamaaram kay han iba. Diri ba kamo nasabot? An bisan ano nga nasulod ha baba hin tawo napasingadto ha tiyan ngan katapos nagawas ha iya lawas? Kundi natikang ha kasingkasing an mga butang nga nagawas ha baba; amo ini nga mga butang an nakakahugaw han tawo. Kay nagawas tikang ha kasingkasing hin tawo an magraot nga panhunahuna nga nag-aaghat ha iya hin pagpatay, panlibog, ngan pagbuhat hin iba nga maglaw-ay nga mga butang, panikas, pagbuwa, ngan pagpakaraot han iba. Amo ini an nakakahugaw han tawo. Kundi diri nakakahugaw hin tawo an pagkaon nga diri anay nanhuhunaw sumala han isinisiring nira ha iyo.” Binmaya hi Jesus hadto nga dapit ngan kinmadto ha katunaan hirani han mga syudad han Tiro ug Sidon. Hinmarani ha iya in babaye nga taga Canaan nga nag-ukoy didto nga dapit ngan nakimalooy, “Ginoo, Anak ni David! Kalooyi gad ako! Sinasangkayan hin maraot nga espiritu an akon anak nga babaye ngan makuri gud an iya kamutangan.” Kundi waray magbaton hi Jesus ha iya. Dinmaop an iya mga tinun-an ngan naghangyo kan Jesus, “Paiwasa hiya! Nagsusunodsunod hiya ha aton ngan maaringasa hiya!” Niyan binmaton hi Jesus, “Ginpadara ako ngadto la han mga nagkawawara nga karnero han katawhan han Israel!” Kundi hinmarani an babaye ngan hinmapa ha tiilan ni Jesus ngan nagsiring, “Buligi gad ako, Ginoo!” Nagbaton hi Jesus, “Diri angay kuhaon an pagkaon han mga anak ngan ilabog ngadto han mga ayam.” Binmaton an babaye, “Matuod gud an imo siring. Kundi bisan ngani an mga ayam nangangaon han mga salin nga natataktak tikang ha lamesa han ira agaron.” Sanglit binmaton hi Jesus ha iya, “Babaye, pagkadako han imo pagtoo! Matutumanan ka han imo pinangangaro!” Ngan naupay an iya anak hito ngahaw nga takna. Binmaya hi Jesus hadto nga dapit ngan nagligid hiya han baybayon han lanaw ha Galilea. Sinmagka hiya hin pungtod ngan linmingkod. Hinmarani ha iya in kadam-an nga mga tawo nga nagdara hin mga piay, mga buta, mga lulid, mga ngula, ngan damo pa nga mga magsakit, ngan gindara nira ha tiilan ni Jesus; ngan gintambal hira niya. Nahipausa an mga tawo han pakakita nira nga nagpakayakan na an mga ngula, nagkauupay na an mga lulid, nagpakalakat na an mga piay, ngan nagpakakita na an mga buta; ngan gindayaw nira an Dyos han Israel. Gintawag ni Jesus an iya mga tinun-an ngan ginsiring, “Nalolooy ako hini nga mga tawo kay kaupod hira nakon hin tulo na ka adlaw, ngan waray na hira pagkaon yana. Diri ko karuyag paolion hira kon diri anay magpakakaon, kay bangin mahiraptay hira dida ha dalan ha ira pangoli.” Nagpakiana an mga tinun-an ha iya, “Diin man kita pakakaagi hin igo nga pagkaon dinhe hini nga kamingawan basi ipakaon hini nga mga tawo?” “Pipira pa man an iyo tinapay?” nagpakiana hi Jesus. Binmaton hira, “Pipito na la ka bug-os ngan hin pipira nga gudtiay nga mga isda.” Pinapanlingkod ni Jesus ha tuna an mga tawo. Niyan ginkuha niya an pito ka bug-os nga tinapay ngan an isda, ngan nagpasalamat hiya han Dyos. Ginpinit-pinit ini niya ngan iginhatag han iya mga tinun-an, ngan igindurot liwat nira ngadto ha mga tawo. Nangaon hira ngatanan ngan nagkabubusog. Nakatirok pa an mga tinun-an hin pito ka alat han mga salin. Upat ka yukot nga kalalaken-an an nangaon, labot han kababayen-an ngan han kabataan. Niyan ginpaoli ni Jesus an mga tawo, sinmakay hiya han sakayan, ngan kinmadto han katunaan ha Magadan. May pira nga mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo nga dinmaop kan Jesus. Karuyag nira pagbitik ha iya, sanglit nangaro hira nga magpakita hiya ha ira hin milagro nga tikang ha langit basi hira makasabot nga tikang hiya sa Dyos. Kundi binmaton hi Jesus, “Kon tikaturunod na an adlaw, nasiring kamo, ‘Magmamaupay an panahon kay mapula an langit.’ Niyan ha kaagahon nasiring kamo, ‘Mauran yana kay mapula ngan madalumdom an langit.’ Nakakatagna kamo han panahon pinaagi hin pagtan-aw la han langit; kundi diri kamo nakakahubad han mga tigaman hini nga mga panahon! Pagkamaraot ngan pagkawaray pagtoo han Dyos han mga tawo hini nga panahon! Naaro ba kamo ha akon hin milagro? Diri ako mahatag! An milagro la ni Jonas an ihahatag ha iyo.” Kahuman, binayaan niya hira ngan linmakat. Han pagtabok han mga tinun-an ngadto ha luyo han lanaw, nahingalimot hira pagdara hin tinapay. Ginsiring hira ni Jesus, “Pagbantay ngan paghirot kamo han patubo han mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo.” Naghiruhimangraw an mga tinun-an, “Nasiring hiya hini kay waray man kita magdara hin tinapay.” Nahibaroan ni Jesus an ira ginkarukayakan, sanglit nagpakiana hiya ha ira, “Kay ano nga naghinabe man kamo mahitungod han kawaray niyo tinapay? Pagkagutiay han iyo pagtoo! Diri la gihapon kamo nasabot? Diri ba kamo nahinunumdom han pagpinitpinit ko han lima ka bug-os nga tinapay para han lima ka yukot nga mga tawo? Pira ka alat an napuno niyo han nanhisalin? Ngan mahitungod han pito ka bug-os nga tinapay para han upat ka yukot nga mga tawo, pira ka alat an napuno niyo han nanhisalin? Kay ano nga waray kamo makasabot nga waray ako maghinabe hin tinapay ha iyo? Pagbantay kamo han patubo han mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo!” Niyan nakasabot an mga tinun-an nga waray hiya maghinabe ha ira mahitungod hin paglikay han patubo nga ginagamit ha tinapay, kundi hin paglikay han pagturon-an han mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo. Niyan kinmadto hi Jesus ha katunaan hirani han bungto han Cesarea Filipo, ngan didto ginpakianhan niya an iya mga tinun-an, “Sumala han siring han mga tawo, hin-o man kono an Anak han Tawo?” Nagbaton hira, “May nasiring nga hiya amo hi Juan nga Parabunyag; nasiring an iba nga hiya amo hi Elias; ngan nasiring na man liwat an iba nga hiya amo hi Jeremias o usa han mga manaragna.” Nagpakiana hi Jesus ha ira, “An ha iyo, hin-o man ako?” Binmaton hi Simon Pedro, “Ikaw amo an Mesiyas, an Anak han Dyos nga buhi.” Ginsiring hiya ni Jesus, “Palaran ka, Simon nga anak ni Juan, kay waray umabot ha imo ini nga kamatuoran tikang hin bisan hin-o nga tawo, kundi iginhatag ini ha imo han akon Amay ha langit. Sanglit nasiring ako ha imo: ikaw hi Pedro ngan ha bawbaw hini nga bato titindogon ko an akon singbahan, ngan diri makakadaog hini an gahom han kamatayon. Ihahatag ko ha imo an mga yawi han Ginhadian han Langit; an imo diri hubaran dinhe ha tuna diri man liwat huhubaran dinhe ha langit; ngan an imo hubaran dinhe ha tuna huhubaran man liwat didto ha langit.” Niyan gintugon ni Jesus an iya mga tinun-an nga diri magsumat bisan kan kanay nga hiya amo an Mesiyas. Tikang hadto ginsiring ni Jesus an iya mga tinun-an: “Kinahanglan kumadto ako ha Jerusalem ngan mag-antos hin damo nga mga kakurian tikang ha kamot han katigurangan, mga puno han kapadian, ngan mga magturutdo han Balaod. Papatayon ako, kundi mababanhaw liwat ako ha ikatulo ka adlaw.” Ilinain anay hiya ni Pedro han iba, ngan sidngon hiya, “Diri unta itugot han Dyos nga mahinabo ini ha imo!” Linmingi hi Jesus ngan sidngon hi Pedro, “Iwas dida, Satanas! Nakakaulang ka ha akon, kay an imo hunahuna, hunahuna la hin tawo, diri kanan Dyos!” Ngan nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Kon may-ada karuyag umupod ha akon, kinahanglan nagsalikway hiya han iya kalugaringon, magpas-an han iya kros, ngan magsunod ha akon. Kay adton karuyag magtalwas han iya kinabuhi mawawara ini ha iya; kundi adton kawad-an han iya kinabuhi tungod ha akon, hiaagian ini niya. Ano ba an makukuha han tawo kon maangkon niya an bug-os nga kalibutan, kundi kawad-an hiya han iya kinabuhi? Waray gud! Waray niya sadang mahatag basi mabawi an iya kinabuhi. Kay maabot na an Anak han Tawo dida han himaya han iya Amay, upod an iya mga anghel, ngan tatagan niya hin balos an ngatanan sumala han ira mga buhat. Tigamni niyo ini: May-ada pipira dinhe nga diri mapatay tubtob nga hikit-an nira an Anak han Tawo nga maabot usa nga hadi.” Pag-agi hin unom ka adlaw igin-upod ni Jesus hi Pedro ngan an magbugto, hira Santiago ug Juan. Gindara niya hira ngadto hin hitaas nga bukid ug hira la didto. Samtang nagkikinita hira kan Jesus, nabalhin an iya panagway; nagmasilaw an iya bayhon sugad han adlaw ngan nagbusag an iya panapton sugad han kapawa. Niyan an tulo nga mga tinun-an kinmita kanda Moises ug Elias nga nakikighimangraw kan Jesus. Nagsiring hi Pedro kan Jesus, “Ginoo, maupay nga hahani na la kita; kon maruyag ka, maghihimo ako dinhe hin tulo nga tulda: usa para ha imo, usa para kan Moises, ngan usa para kan Elias.” Han nagyiyinakan pa hiya, linambongan hira hin masilaw nga dampog, ngan nagsiring in tingog tikang han dampog, “Amo ini an akon kalugaringon nga Anak nga hinigugma, nga akon ikinalilipay. Pamatii niyo hiya!” Nagkahadlok gud an mga tinun-an han pakabati nira han tingog, ngan hinmapa hira ha tuna. Dinmaop hi Jesus ngan ginkaptan hira. Nagsiring hiya, “Buhat! Ayaw kamo kahadlok!” Han paghangad nira, waray na nira hinkit-an labot kan Jesus. Han paglugsong nira han bukid, gintugon hira ni Jesus, “Ayaw kamo pagsumat bisan kan kanay mahitungod hini nga iyo hinkit-an tubtob han kabanhaw han Anak han Tawo.” Nagpakiana kan Jesus an mga tinun-an, “Kay ano nga nasiring an mga magturutdo han Balaod nga makanhi anay hi Elias?” Binmaton hi Jesus, “Makanhi man ngani anay hi Elias ngan aandamon niya an ngatanan. Kundi nasiring ako ha iyo, kinmanhi na hi Elias, ngan waray kumilala an mga tawo ha iya, kundi ginbuhat nira ha iya an ira karuyag. Ha amo man nga paagi, pagpapakurian man liwat nira an Anak han Tawo.” Niyan, nakasabot an mga tinun-an nga naghimangraw hiya ha ira mahitungod kan Juan nga Parabunyag. Pagbalik nira ngadto han mga tawo, dinmaop kan Jesus in tawo, linmuhod ha iya atubangan, ngan nagsiring, “Kalooyi gad an akon anak! Buntogon hiya ngan makalilisang an gin-aantos kon tinutulos, ngan agsob hiya mahulog ha kalayo ngan ha tubig. Gindara ko na hiya ngadto han imo mga tinun-an, kundi waray man hira makaupay ha iya.” Binmaton hi Jesus, “Pagkawaray pagtoo ngan pagkasayop niyo nga mga tawo! Tubtob pa san-o an akon pag-inupod-upod ha iyo? Tubtob pa san-o an akon pag-inalagad ha iyo? Dad-a nganhi ha akon an bata!” Ginpaiwas ni Jesus an yawa ngan ginmawas ini, sanglit hito ngahaw nga takna naupay dayon an bata. Niyan dinmaop hin hilit kan Jesus an mga tinun-an ngan nagpakiana ha iya, “Kay ano nga waray man kami makapaiwas han yawa?” Binmaton hi Jesus, “Tungod kay kulang kamo hin pagtoo. Tigamni ini: kon may niyo pagtoo nga sugad kadako hin liso hin mustasa, makakasiring kamo hini nga bukid, ‘Balhin ngadto hin iba nga dapit!’ Ngan mabalhin ito. Mahihimo niyo an ngatanan. ( Waray iba nga makakapaiwas hin sugad hini, kundi an pag-ampo ngan an pagpuasa la.)” Dida nga nagkatirok na an ngatanan nga mga tinun-an didto ha Galilea, nagsiring hi Jesus ha ira, “An Anak han Tawo diri na maiha itutubyan ngadto han mga tawo, nga magpapatay ha iya; kundi mababanhaw hiya ha ikatulo ka adlaw.” Nagmabidoon an mga tinun-an. Han pag-abot ni Jesus ngan han iya mga tinun-an ha Capernaum, hinmarani kan Pedro an mga parasukot hin buhis han Templo ngan nagpakiana, “Nagbabayad ba an iyo magturutdo han buhis han Templo?” “Oo, nagbabayad!” binmaton hi Pedro. Han pagsulod ni Pedro han balay, nag-una hin pagyakan hi Jesus, “Simon, ano man an imo paghunahuna? Hin-o in nagbabayad hin mga kabaraydan o buhis ngadto han mga hadi hini nga kalibutan? An mga bungtohanon ba o an mga lumalangyaw?” “An mga lumalangyaw,” binmaton hi Pedro. Nagsiring hi Jesus, “Kon sugad, diri kinahanglan magbayad an mga bungtohanon. Kundi basi diri masina ha aton ini nga mga tawo, kadto ha lanaw ngan pangawil. Butunga an syahan nga isda nga makubit, ngan hiaagian mo ha sulod han iya baba in kwarta nga igo hin pagbayad han akon ngan han imo buhis han Templo; kuhaa ini ngan baydi an aton mga buhis.” Hadto nga takna kinmadto kan Jesus an mga tinun-an ngan nagpakiana, “Hin-o man an gidadakoi didto han Ginhadian han langit?” Gintawag ni Jesus in usa nga bata ngan ginpatukdaw niya ha atubangan nira, ngan nagsiring, “Tigamni ini: kon diri kamo magbalhin ngan masugad hin kabataan diri gud kamo makakasulod han Ginhadian han langit. An gidadakoi didto han Ginhadian han langit amo adton nagpapaubos ngan nasusugad hini nga bata. Ngan adton nakarawat hin sugad hini nga bata ha akon ngaran nakarawat man ha akon. “Mahitungod hin mga gudtiay nga kabataan nga natoo ha akon, maupay pa para hin usa ka tawo nga higtan an iya liog hin dako nga gilingan nga bato, ngan itunod hiya ngadto ha kahiladman han dagat, kon hiya an tinikangan hin pakasala hini nga kabataan. Pagkaraot hini nga kalibutan kay aada an mga butang nga nagsusulay han tawo hin pakasala! Mahinanabo gud gihapon ini nga mga butang, kundi kairo han tawo kon hiya an tinikangan hini nga mga pakasala! “Kon an imo kamot o imo tiil amo an tinikangan han imo pakasala, gabay utdon nimo ngan ilabog! Maupay pa nga sumulod ka ha kinabuhi nga utod an imo kamot o tiil kay hin sangkap ka hin duha nga kamot ngan duha nga tiil kundi ilalabog ka ngadto ha dayon nga kalayo. Ngan kon matinikangan an imo mata hin pakasala, gabay lukaton ito ngan ilabog! Maupay pa nga sumulod ka ha kinabuhi nga usa la an imo mata kay hin sangkap ka hin duha nga mata kundi ilalabog ka ngadto ha kalayo han impyerno. “Bantayi nga diri kamo magtamay han usa hini nga mga gudtiay nga kabataan. Nasiring ako ha iyo nga dayuday aada an ira mga anghel ha atubangan han akon Amay ha langit. [ Kay kinmanhi an Anak han Tawo hin pagtalwas hadton mga nawara.] “Ha iyo paghunahuna, ano an bubuhaton hin usa ka tawo kon mawad-an hiya hin usa han iya 100 nga mga karnero? Babayaan niya an 99 nga nananabsab ha ligid han pungtod, ngan malakat hin pamiling han nawara. Nasiring ako ha iyo, kon hiagian niya ini, labaw kamalipayon hiya tungod hini nga usa nga karnero kay han 99 nga waray mawara. Ha amo gud nga pagkaagi, diri karuyag han Amay niyo ha langit nga may mawara hini nga mga gudtiay nga kabataan. “Kon makasala ha imo in imo bugto, kadtoa ngan sumati hiya han iya sayop. Kundi buhata ini hin hilom, nga kamo la nga duha. Kon mamati hiya ha imo, mahibabalik an iyo nga duha maupay nga kaburut-on. Kundi kon diri hiya mamati ha imo, pagdara hin duha o tulo ka tawo, basi an tagsa nga sumbong pagmatuoron pinaagi hin duha o tulo nga mga testigo sumala han iginsiring han kasuratan. Kon diri hiya mamati ha ira, igsumat na ngahaw an ngatanan ngadto han singbahan. Ngan kon diri pa hiya mamati han singbahan, hunahuna na hiya sugad nga usa nga diri natoo han Dyos o usa nga parasukot hin buhis. “Sanglit nasiring ako ha iyo ngatanan: kon ano an iyo igdiri ha tuna igdidiri didto ha langit; kon ano an iyo itugot ha tuna itutugot didto ha langit. “Ngan igsisiring ko pa ha iyo: kon in duha ha iyo dinhe ha tuna magka-uyon hin pangaro hin bisan ano nga butang, ihahatag ito ha iyo han akon Amay ha langit. Kay kon may duha o tulo nga magkatirok hin pag-ampo ha akon ngaran, aadto ako upod ha ira.” Dinmaop hi Pedro kan Jesus ngan nagpakiana, “Ginoo, kon an akon bugto magpinakasala ha akon, makakapira ko ba hiya pasasayloa? Makapito ba?” Binmaton hi Jesus, “Diri la makapito, kundi makakapitoan kag pito. Kay an Ginhadian han langit sugad hin hadi nga nakigtuhay han mga utang han iya mga surugoon. Nagtikang pa la hiya pagtuhay, nga dad-on ha iya in usa nga makalilisang kadako han iya utang. Tungod nga waray man hiya igo nga igbarayad han iya utang, nagsugo an iya agaron nga igbaligya hiya sugad nga usa nga oripon, upod an iya asawa ngan an iya kabataan, ngan an ngatanan nga iya hiagi, basi makabayad han utang. Linmuhod an surugoon ha atubangan han iya agaron ngan nakimalooy hin pagsiring, ‘Agaron, angan-angana gad ako, ngan babayaran ko ikaw han ngatanan!’ Nalooy ha iya an agaron, sanglit ginpara na la an iya utang, ngan ginpalakat hiya. “Ginmawas an tawo ngan iginkita hin iya igkasi surugoon nga nakautang hin pira la ka pesos ha iya. Ginrabot hiya, ginkaptan ha liog, ngan ginsiring, ‘Baydi ako han imo nautang!’ Linmuhod ha iya an iya igkasi—surugoon ngan nakimalooy intawon, ‘Angan-angana gad ako ngan babayaran ko ikaw!’ Kundi waray hiya pabaribad; iginpapriso lugod niya ngada han pakabayad han utang. Han pakakita han iba nga mga surugoon han nahinabo, duro an ira kabido, ngan kinmadto hira ha ira agaron hin pagsumat han ngatanan nga nahinabo. Sanglit iginpatawag han agaraon an surugoon ngan ginsiring hiya, ‘Waray ka pulos nga oripon! Ginpasaylo ko ikaw han bug-os mo nga utang, kay nakimalooy ka ha akon. Unta imo kinakalooyan an imo igkasi—surugoon sugad nga nalooy ako ha imo.’ Duro gud an kapungot han agaron, ngan iginpapriso an surugoon basi sirotan ngada han pakabayad niya han ngatanan nga iya mga utang.” Ngan gintapos ni Jesus an pananglitan hin pagsiring, “Amo man ini an bubuhaton han akon Amay ha langit ha tagsa ha iyo, kon diri kamo magpasaylo han iyo bugto tikang han iyo kasingkasing.” Katapos ni Jesus pagyakan hini nga mga butang, binmaya hiya han Galilea ngan kinmadto han katunaan han Judea, ha tabok han Salog Jordan. Sinmunod ha iya in kadam-an nga mga tawo ngan didto gintambal niya hira. Kinmadto ha iya in mga Parisiyo ngan nagsari hin pagbitik ha iya pinaagi hin pagpakiana, “Natugot ba an aton Balaod nga in lalake makigbulag han iya asawa, hin bisan ano la nga pasangil?” Binmaton hi Jesus, “Waray ba niyo mabasa ini nga bahin han kasuratan, ‘Ha tinikangan, an Magburuhat naghimo hin lalake ngan babaye?’ Ngan nagsiring hiya, ‘Tungod hini mabaya an lalake han amay ngan iroy niya ngan makikigtampo han iya asawa, ngan hira nga duha mauusa na la nga lawas.’ Sanglit diri na hira duduha kundi uusa nala. Kinahanglan diri han tawo pagbulagon an gin-usa han Dyos.” Nagpakiana ha iya an mga Parisiyo, “Kay ano nga tinmugot man hi Moises nga an lalake magsurat hin pagpahibaro hin pakigbulag ha iya asawa ngan makakabulag na hiya?” Binmaton hi Jesus, “Tinmugot hi Moises nga makigbulag kamo han iyo asawa kay makuri man kamo pagtutdoan. Kundi diri amo ito ha tinikangan. Sanglit nasiring ako ha iyo, an bisan hin-o nga makigbulag han iya asawa labot kon an asawa naglalake, nakakasala hin panlibog, kon mangasawa hiya hin iba nga babaye.” Nagsiring ha iya an iya mga tinun-an, “Kon amo man ini an mahinanabo hiunong han bana ngan han iya asawa, maupay na la nga diri mangasawa.” Binmaton hi Jesus, “Diri para han ngatanan ini nga pagturon-an, kundi para la hadton gintagan hini han Dyos. Kay damo ka lain an pangatadongan kon kay ano nga may mga lalake nga diri mahimo hin pag-asawa: may-ada diri makakahimo hin pangasawa tungod kay natawo hira nga daan sugad; an iba kay ginkaponan hira hin mga tawo; ngan an iba tungod han Ginhadian han langit. Hiya nga nakakahimo hin pagkarawat hini nga pagturon-an, tugotan hin pagbuhat.” May mga tawo nga nagdara hin kabataan ngadto kan Jesus basi agbayan hira han iya mga kamot, ngan mag-ampo para ha ira, kundi ginsaway han mga tinun-an ini nga mga tawo. Nagsiring hi Jesus, “Tugoti niyo an kabataan hin pagdaop ha akon ngan ayaw niyo pagdid-i hira. Kay an Ginhadian han langit para la hin sugad ha ira.” Gin-agbayan hira niya ngan linmakat hiya. May hadto usa ka tawo nga dinmaop kan Jesus. Nagpakiana hiya, “Magturutdo, ano an maupay nga butang nga kinahanglan ko buhaton basi maangkon ko an kinabuhi nga dayon?” Binmaton hi Jesus, “Kay ano nga napakiana ka man ha akon kon ano in maupay? An Dyos la an maupay. Tumana an mga sugo kon buot ka makasulod ha kinabuhi.” “Ano nga mga sugo?” nagpakiana hiya. Nagbaton hi Jesus, “Diri ka magpatay; diri ka manlibog; diri ka mangawat; diri ka magbuwa; tahora an amay ug iroy nimo, ngan higugmaa an imo igkasi tawo sugad ha imo ngahaw.” Binmaton an batan-on, “Gintuman ko na ini ngatanan nga mga sugo, ano pa man an akon sadang buhaton?” Nagsiring ha iya hi Jesus, “Kon karuyag mo mahingpit, kadto na, ngan ipamaligya an ngatanan nga imo mga butang, ngan ihatag an kwarta ha mga kablas, ngan maaangkon mo in mga manggad ha langit; ngan kahuman, balik ngan sunod ha akon.” Han pakabati hini han batan-on, linmakat hiya nga mabidoon, kay riko hiya. Niyan nagsiring hi Jesus han iya mga tinun-an, “Nasiring ako ha iyo, magkukuri in riko hin pagsulod han Ginhadian han Langit. May-ada pa ako lain nga igsisiring ha iyo: mas makuri para hin riko hin pagsulod han Ginhadian han Dyos kay hin kamelyo hin pagsuhot ha taranogan hin dagom.” Han pakabati han iya mga tinun-an, nahipausa hira. Nagpakiana hira, “Hin-o man ngay-an in matatalwas?” Gintutokan hira ni Jesus ngan ginbaton, “Diri ini nahihimo hin mga tawo; kundi para han Dyos, nahihimo an ngatanan.” Niyan nagyakan hi Pedro, “Ginoo, kitaa, ginbayaan namon an ngatanan ngan sinmunod kami ha imo. Ano man in amon maangkon?” Nagsiring ha ira hi Jesus, “Nasiring ako ha iyo hini: kon lumingkod na an Anak han Tawo didto han langitnon niya nga trono didto han Bag-o nga kalibutan, malingkod ha trono liwat kamo nga dose nga akon mga tinun-an hin paghukom han dose nga mga tribo han Israel. Ngan an ngatanan nga binmaya hin mga balay, kabugtoan o mga kag-anak, o kabataan, o mga uma, tungod ha akon, makarawat hin labaw pa hin 100 ka pilo ngan tatagan pa han kinabuhi nga dayon. Kundi damo in mauorhe nga nag-uuna yana, ngan damo in mauuna nga nauorhe yana. “An Ginhadian han langit sugad han tag-iya hin uma hin mga ubas nga timprano pa ha aga linmakat pangita hin mga tawo nga iya susuholan hin pagtrabaho ha iya urubasan. Nakigsabot hiya pagbayad ha ira han nahiaaraan nga suhol nga usa ka salapi an usa ka adlaw, ngan ginsugo hira ngadto han iya urubasan. Ginmawas liwat hiya ngadto ha merkado ha may alas nuybe han aga ngan nakakita hiya hin mga tawo nga nagkakatukdaw didto ngan waray mga trabaho. Sanglit ginsiring niya hira, ‘Pagtrabaho man kamo ha akon urubasan, ngan tatagan ko kamo hin angay nga suhol.’ Ngan kinmadto hira. Niyan ha pagka-alas dose, ngan liwat ha alas tres, amo gihapon an ginbuhat niya. May mga alas singko na han kulop han pagkadto niya liwat ha merkado. Hinkit-an niya in iba pa nga mga tawo nga nagkakatukdaw la gihapon didto. ‘Kay ano nga kinakaragan niyo an bug-os nga adlaw dinhe nga waray ginbubuhat?’ nagpakiana hiya ha ira. Binmaton hira, ‘Kay waray man nagpatrabaho ha amon.’ Ginsiring hira niya, ‘Kon amo ito, kadto liwat kamo pagtrabaho ha akon urubasan.’ “Han pagkakulop na, ginsiring han tag-iya an iya tinaporan, ‘Tawga an mga nagtrabaho ngan tagi hira han ira suhol. Unaha pagbayad adton mga urhe magtrabaho, ngan urhe adton mga una magtrabaho. Gintagan hin tag-usa ka salapi an mga tawo nga nagtrabaho ha alas singko na han kulop. Sanglit han pagdaop na hin pagkarawat han suhol an mga tawo nga una magtrabaho, naghunahuna hira nga darudako an ira kakarawaton, kundi tinagan liwat hira hin tag-usa ka salapi an kada usa. Ginkarawat nira an ira suhol, ngan nagtikang hira hin pagngurutob kontra han tag-iya han urubasan. Nagsiring hira, ‘Iini nga mga tawo nga orhe magtrabaho, nagtrabaho sulod hin usa ka oras la, samtang kami nagtrabaho ha bug-os nga adlaw, ngan nag-antos han kapaso han adlaw. Kay ano nga gintagan mo hira pareho han iginhatag mo ha amon?’ Ngan ginbaton han tag-iya an usa ha ira, ‘Sangkay, pamati daw! Waray ako maglimbong ha imo. Di' ba inmuyon ka hin usa ka salapi nga suhol hin usa ka adlaw nga pagtrabaho? Yana, karawta an imo suhol, ngan oli ha iyo. Karuyag ko tagan an orhe na magtrabaho hin pareho nga suhol han akon iginhatag ha imo. Waray ba ngay-an ako katungod paggamit han akon kwarta sugad han akon karuyag? O nauba ka ba tungod han akon kamahinatagon?’” Ngan gintapos ini ni Jesus hin pagsiring, “Sanglit, mahiuuna adton mga orhe, ngan mauorhe adton mga nahiuna.” Samtang nasagka hi Jesus tipakadto ha Jerusalem, ginlain niya an dose nga mga tinun-an, ngan ginhilit hira hin pagsiring, “Pamati kamo: matukad kita ngadto ha Jerusalem, diin igtutubyan an Anak han Tawo ngadto han mga kamot han mga puno han kapadian ngan mga magturutdo han Balaod. Ira paghuhukman hiya ha kamatayon, ngan igtutubyan hiya ha mga Hentil. Pagbibiaybiayon, paglalatobon, ngan igraraysang hiya ha kros; kundi mababanhaw hiya ha ikatulo ka adlaw.” Niyan, kinmadto kan Jesus an iroy han mga anak ni Sebedeo, upod an iya mga anak nga lalake, ngan yinmukbo ha iya ngan may-ada niya pinangaro. Nagpakiana hi Jesus ha iya, “Ano an imo karuyag?” Binmaton hiya, “Igsaad gad ha akon nga palilingkoron mo ini nga duduha ko nga mga anak, ha imo tuo ngan ha imo wala kon maghadi ka na.” Nagbaton hi Jesus ha ira, “Diri kamo maaram kon ano an iyo pinangangaro. Makakainom ba kamo han kupa han mga pag-antos nga ha diri maiha akon iimnan?” “Makakahimo kami,” binmaton hira. Ginsiring hira ni Jesus, “Matuod, makakainom kamo han akon kupa, kundi waray ako katungod hin pagpili kon hin-o an malingkod ha akon tuo ngan ha akon wala. Ini nga mga dapit para ini hadton gin-andaman han akon Amay.” Han pakabati hini han iba nga napulo nga mga tinun-an, nagkasisina hira han duha nga magbugto. Sanglit gintirok ni Jesus hira ngatanan ngan ginsiring, “Maaram kamo nga an mga punoan han mga pagano may gahom han ira mga tawo, ngan an ira mga pangulo naghahadi ha ira. Kundi diri ini amo nga paagi an angay niyo sundon. Kon may usa ha iyo nga karuyag magin labaw, kinahanglan magin surugoon hiya han iba; ngan kon may usa ha iyo nga karuyag magin gilalabawi, kinahanglan magin oripon hiya niyo— sugad han Anak han Tawo nga waray makanih hin pagpaataman, kundi hin paghatag han iya kinabuhi para hin pagtubos hin damo nga mga tawo.” Han nabaya na hi Jesus ug an iya mga tinun-an han Jerico, ginsunod hi Jesus hin damo nga mga tawo. May duha nga buta nga nalingkod ha ligid han dalan nga nakabati nga hi Jesus nalabay, sanglit nagtikang hira paggoliat, “Anak ni David! Kalooyi gad kami!” Ginbusaan hira han mga tawo ngan ginpahilom hira, kundi dinmugang la lugod hira paggoliat, “Anak ni David! Kalooyi kami!” Hinmunong hi Jesus ngan gintawag hira. “Ano an iyo karuyag nga buhaton ko ha iyo?” nagpakiana hiya. Binmaton hira, “Ginoo, karuyag namon nga makakita kami!” Nalooy hi Jesus ha ira, ngan ginkamkam an ira mga mata. Nakakita dayon hira, ngan sinmunod hira ha iya. Han tikahirani na hi Jesus ug an iya mga tinun-an han Jerusalem, inmabot hira ha Betfage, ha Bukid han mga Olibo. Ginpauna ni Jesus in duha han iya mga tinun-an upod ini nga tugon: “Kadto kamo ha baryo nga inaatubang niyo, ngan hiaagian dayon niyo in hinigtan nga asno upod an iya nati. Hubari niyo ngan dad-a nganhi. Ngan kon may-ada magpakiana ha iyo, sidnga niyo hiya, ‘Ginkikinahanglan ini han Ginoo,’ ngan ipadadara dayon ha iyo.” Nahinabo ini basi matuman an iginsiring han manaragna: “Sumati an syudad han Sion, maabot yana ngada ha imo an imo hadi. Mapinaubsanon hiya ngan nasakay hin asno, ug han iya nati.” Sanglit linmakat an mga tinun-an ngan gintuman nira an iginsugo ni Jesus ha ira. Gindara nira an asno ngan an nati, ngan ginhapinan nira han ira mga kurugpos, ngan sinmakay hi Jesus. An dako nga hugpo hin mga tawo nagbitad dida ha dalan han ira mga kurugpos, samtang an iba nangutod hin mga sanga hin mga kahoy ngan iginkatag nira ha dalan. Naggoliat an mga tawo nga nag-uuna kan Jesus ngan an mga nagsusunod ha iya: “Dayawon an Anak ni David! Dayawon han Dyos hiya nga nakanhi ha ngaran han Ginoo! Dayawon an Dyos!” Han pagsulod na ni Jesus han Jerusalem, narigumok an bug-os nga syudad. Nagpakiana an mga tawo, “Hin-o man ini hiya?” Binmaton an hugpo han mga tawo, “Amo ini hi Jesus, an manaragna nga taga-Nazaret, ha Galilea.” Sinmulod hi Jesus han Templo ngan gintabog niya an ngatanan nga namamalit ngan nagbabaligya didto, ngan pinamalintong niya an mga lamesa han mga magbaralyo hin kwarta ngan an mga bangkilyo han mga nagbabaligya hin mga sarapati. Nagsiring hiya ha ira, “Iginsurat ha Kasuratan nga an Dyos nagsiring, ‘Tatawgon an akon Templo nga balay hin pag-ampo.’ Kundi ginhimo niyo ini nga tagoan hin mga tikasan!” Gindara ngada ha iya didto ha templo an mga buta ngan an mga lulid, ngan gintambal niya hira. Nasina an mga puno han kapadian ngan an mga magturutdo han Balaod han pakakita nira han mga orosahon nga mga butang nga iya ginbuhat, ngan han kabataan nga naggogoliat ha sakob han Templo, “Dayawon an Anak ni David!” Sanglit nagsiring hira kan Jesus, “Nabati ka ba han ira ginyayakan?” “Oo, nabati ako,” binmaton hi Jesus. “Waray ba niyo mabasa an kasuratan nga nagsiring, ‘Gintutdoan nimo an kabataan ngan an mga minasus-an paghalad hin hingpit nga pagdayaw?’” Binayaan hira ni Jesus ngan ginmawas hiya han syudad ngadto ha Betania, ngan didto magpalabay hiya han gab-i hin pagpahuway. Han pagkaaga na, han pagbalik ni Jesus ngadto ha syudad, ginutom hiya. Nakakita hiya hin kahoy nga igos ha ligid han dalan, ngan gindaop ini niya, kundi waray niya hin-agian nga bunga, kundi mga dahon la. Sanglit ginsiring niya an kahoy, “Diri ka na gud mamumunga!” Ngan nalaya dayon an kahoy. Nakakita hini an mga tinun-an ngan nahipausa hira. Nagpakiana hira, “Kay ano nga nalaya man dayon an igos?” “Tigamni niyo ini!” binmaton hi Jesus. “Kon matoo la kamo, ngan diri magruruhaduha, makakahimo kamo han akon ginbuhat hini nga igos; ngan diri la ini kundi makakasiring pa ngani kamo ngada hini nga bukid, ‘Magabot ka, ngan patinhulog ngadto ha dagat,’ ngan mahihimo ini. Kon natoo kamo, kakarawaton niyo an bisan ano nga iyo pangaroon dida hin pag-ampo.” Binmalik hi Jesus ngadto han Templo. Han nagtututdo hiya, hinmarani ha iya an mga puno han kapadian ngan an katigurangan nga mga Judiyo, ngan nagpakiana, “Ano an imo katungod hin pagbuhat hini nga mga butang? Hin-o an naghatag ha imo hini nga katungod?” Binmaton hi Jesus ha ira, “Mapakiana man ako ha iyo hin makausa la, ngan kon makabaton kamo, pagsusumatan ta kamo kon ano an akon katungod hin pagbuhat hini nga mga butang. Diin man tikang an katungod ni Juan hin pagbunyag? Tikang ba sa Dyos o tikang ba han mga tawo?” Nagtikang hira hin paglarolantugi, “Ano man an aton igbabaton? Kon bumaton kita, ‘Tikang sa Dyos,’ masiring hiya ha aton, ‘Kay ano man nga waray kamo tumoo kan Juan?’ Kundi kon sumiring kita, ‘Tikang han mga tawo,’ mahadlok kita han pagbubuhaton han mga tawo ha aton kay maaram an ngatanan nga manaragna hi Juan.” Sanglit ginbaton nira hi Jesus, “Diri kami maaram.” Ngan nagsiring hiya ha ira, “Diri ko man liwat kamo pagsusumatan kon ano an katungod ko hin pagbuhat hini nga mga butang. “Yana, ano man an iyo paghunahuna? May-ada hadto tawo nga may duha nga mga anak nga kalalaken-an. Ginkadto niya an magurang ngan ginsiring, ‘Anak, pagtrabaho yana nga adlaw ha urubasan.’ Binmaton ini hiya, ‘Diri ako magtratrabaho!’ kundi naliwat an iya hunahuna, ngan kinmadto hiya ha urubasan. Niyan an amay kinmadto han manghod nga anak ngan amo gihapon an iya iginsiring, ‘Oo, makadto ako,’ binmaton hiya, kundi waray hiya makadto. Hin-o man ha ira nga duha an nagtuman han karuyag han amay nira?” Binmaton hira, “An magurang.” “Susumatan ta kamo,” nagsiring hi Jesus ha ira. “An mga parasukot hin buhis ngan an magraot nga kababayen-an mahiuuna pa ha iyo hin pagsulod han Ginhadian han Dyos. Kay kinmanhi ha iyo hi Juan nga Parabunyag hin pagtutdo ha iyo han matadong nga aragian, ngan waray kamo tumoo ha iya; kundi tinmoo ha iya an mga paragsukot hin buhis ngan an magraot nga kababayen-an. Bisan ngani kamo, kahuman niyo pakakita, waray gihapon kamo magbasol ngan magtoo ha iya.” Nagsiring hi Jesus, “Pamati kamo hin lain nga pananglitan. May-ada hadto tag-iya hin tuna nga nag-uma hin ubas. Gin-alad niya an uma, nagbuho para hin mulino hin pagpii, ngan nagtindog hin hitaas nga lantawan. Katapos, ginpaagsahan niya hin mga saop ito nga urubasan, ngan naglakaton hiya. Pag-abot na han panahon han panguha han mga ubas, ginsugo niya in iya mga oripon ngadto han mga saop hin pagkuha han iya bahin. Kundi gindakop han mga saop an iya mga oripon; ginbalbag nira an usa, ginpatay an ikaduha ngan ginbato an iba. Nagsugo liwat an tawo hin iba pa nga mga oripon, labaw pa kadamo han syahan, kundi amo gihapon an ginbuhat ha ira han mga saop. Ha kataposan, ginsugo niya ngadto ha ira an iya anak nga lalake. Nagsiring hiya, ‘Ha waray ruhaduha tatahoron nira an akon anak.’ Kundi han pakakita han mga saop han anak, may hinsiring ha ira, ‘Anak ini han tag-iya. Tana, pataya ta hiya, ngan aangkonon ta an urubasan!’ Sanglit gindakop nira an anak, iginlabog ha gawas han urubasan, ngan ginpatay nira. “Niyan kon umabot na an tag-iya han urubasan, ano man an iya bubuhaton han mga saop?” nagpakiana hi Jesus. Binmaton hira, “Papatayon gud niya adto nga magraot nga mga tawo, ngan paaagsahan niya an urubasan hin iba nga mga saop nga makakahatag ha iya han iya bahin ha igo nga panahon.” Ginsiring hira ni Jesus, “Waray ba kamo makabasa han siring han Kasuratan? ‘An bato nga iginsalikway han mga magtirindog nga waray gamit, nahimo lugod nga importante nga bato. Ginbuhat ini han Ginoo; pagkaorosahon gud pagkit-on!’ “Sanglit nasiring ako ha iyo,” nagpadayon hi Jesus, “kukuhaon ha iyo an Ginhadian han Dyos ngan ihahatag ha mga Tawo nga makakahimo hin angay nga mga bunga. [ Masasamad an mahulog ngada hini nga bato; ngan mapipisa an mahulogan hini nga bato.]” Nakabati han mga pananglitan ni Jesus an mga puno han kapadian ngan an mga Parisiyo, ngan nakasabot hira nga nagyakan hiya mahitungod ha ira, sanglit nagtinguha hira hin pagdakop ha iya. Kundi nahadlok hira han mga tawo nga nakilala kan Jesus nga usa hiya nga manaragna. Ginmamit gihapon hi Jesus hin mga pananglitan han iya pagyakan ha mga tawo. “An Ginhadian han langit sugad hin hadi nga nag-andam hin kombite han pagkasal para han iya anak nga lalake. Nagsugo hiya han iya mga surugoon hin pagsumat han mga dinapit nga makadto na hira han kombite, kundi waray ini hira maruyag hin pagtambong. Sanglit nagsugo hiya hin iba nga mga surugoon upod ini nga tugon: ‘Sumati an mga dinapit nga andam na an akon kombite; gin-ihaw na an akon mga baka ngan pinatambok nga mga nati, ngan andam na an ngatanan. Kadi na kamo ha kombite han pagkasal!’ Kundi nagpaka bungol la an mga gindapit ngan nagpadayon la han ira mga buruhaton: kinmadto ha iya uma an usa, ngan ha iya tindahan an usa, samtang an iba nagdakop han mga surugoon, ginbalbag ngan pinanmatay nira. Duro an kasina han hadi; ginsugo niya an iya mga sondalo hin pamatay hadton nagpatay han iya mga surugoon ngan ginsunog an ira syudad. Niyan gintawag niya an iya mga surugoon ngan ginsiring hira, ‘Andam na an akon kombite han pagkasal, kundi diri angay hini an gindapit ko nga mga tawo. Yana kadto kamo ha mga kadalanan ngan dapita niyo ngadto han kombite an ngatanan nga mga tawo nga igkita niyo.’ Sanglit kinmadto ha mga kadalanan an mga surugoon ngan gintirok an ngatanan nga mga tawo nga ira hin-agian, an mag-upay sugad man an magraot; ngan napuno hin mga tawo an dapit nga ginkombitehan. “Sinmakob an hadi hin pag-usisa han mga gindapit, ngan hinkit-an niya in tawo nga waray magbado hin bisti para hin pagkasal. Nagpakiana ha iya an hadi, ‘Sangkay, gin-unan-o nimo hin pagsulod dinhe nga waray ka man bisti para hin pagkasal?’ Kundi waray magtingog an tawo. Niyan ginsiring han hadi an mga surugoon, ‘Gaposa niyo an iya mga kamot ngan mga tiil ngan ilabog hiya ngadto han kasisidman ha gawas. Didto magtatangis hiya ngan manliligot an iya mga ngipon!’” Ngan gintapos ni Jesus hin pagsiring, “Kay damo an mga gindapit kundi gutiay la an mga ginpili.” Linmakat an mga Parisiyo ngan naghunahuna hira hin pagbitik kan Jesus pinaagi hin mga pakiana. Nagsugo hira ngadto kan Jesus hin pira han ira mga tinun-an ngan pira han mga sakop ni Herodes. Nagsiring hira, “Magturutdo, maaram kami nga nagsusumat ka han kamatuoran; gintututdo mo an kamaturoan mahitungod han kanan Dyos kaburut-on para han mga tawo, hin waray kabaraka kon ano an ginhuhunahuna han mga tawo, kay diri ka nagtatagad han kahimtang han mga tawo. Sanglit pagsumati daw kami kon ano an imo paghunahuna: supak ba ha aton Balaod o diri an pagbayad hin buhis ngadto han Emperador han Roma?” Kundi nakasabot hi Jesus han ira maraot nga panhunahuna, sanglit nagsiring hiya, “Mga salingkapaw! Kay ano nga nagtatalingoha kamo hin pagbitik ha akon? Pakitaa daw ako hin kwarta nga ibinabayad para hin buhis!” Gindad-an hiya nira hin kwarta nga salapi. Ngan nagpakiana hiya ha ira, “Kanay bayhon ug ngaran inin aanhi?” “Kanan Emperador,” binmaton hira. Sanglit nagsiring hi Jesus ha ira, “Kon amo ito, ibayad ngadto han Emperador an kanan Emperador, ngan ibayad man ngadto han Dyos an kanan Dyos.” Han pakabati nira hini, nanhipausa hira. Binayaan nira hiya ngan nagkalakat hira. Hito manta nga adlaw kinmadto kan Jesus in pira nga mga Sadusiyo. (Amo ini hira an nasiring nga waray pagkabanhaw an mga minatay.) Nagsiring hira, “Magturutdo, nagtutdo hi Moises: ‘Kon mamatay in tawo nga waray niya anak, kinahanglan asawahon han iya bugto an balo nga babaye, basi mamay-ada nira mga anak para han namatay.’ Niyan, may pito nga magburugto nga kalalaken-an nga nag-ukoy hadto dinhe. Nangasawa an gimamagurangi ngan namatay nga waray anak, sanglit an iya asawa nga balo ginpangasawa han iya bugto. Amo liwat ini an nahanabo han ikaduha nga bugto, han ikatulo, hasta ngadto han ikapito. Ha kataposan namatay man an babaye. Niyan, ha adlaw han pagkabanhaw, kanay man hiya asawa, kay nangasawa man an ngatanan ha iya?” Ginbaton hira ni Jesus, “Pagkasayop niyo! Tungod ini nga diri kamo maaram han Kasuratan o han gahom han Dyos. Kay kon mabanhaw na an mga minatay, sugad na hira han mga anghel ha langit, ngan diri na mag-aaragsawa an kalalaken-an ngan kababayen-an. Niyan, mahitungod han pagkabanhaw han mga minatay: waray ba niyo mabasa an ginsiring han Dyos ha iyo? Kay nagsiring hiya, ‘Ako an Dyos ni Abraham, an Dyos ni Isaac, ngan an Dyos ni Jacob.’ Karuyag sidngon hini, nga Dyos hiya han mga buhi, diri han mga minatay.” Han pakabati hini han mga tawo, nanhipausa hira han iya pagturon-an. Nagkausa nga hugpo an mga Parisiyo han pakabati nira nga ginpahilom ni Jesus an mga Sadusiyo. Ngan in usa ha ira nga magturutdo han Balaod karuyag magbitik kan Jesus pinaagi hin pakiana. Nagpakiana hiya, “Magturutdo, ano an gidadakoi nga sugo han Balaod?” Binmaton hi Jesus, “‘Kinahanglan higugmaon mo an Ginoo nga imo Dyos ha bug-os mo nga kasingkasing, ha bug-os mo nga kalag, ngan ha bug-os mo nga hunahuna.’ Amo ini an gidadakoi ngan labi ka importante nga sugo. Sugad hini an ikaduha hin ka importante nga sugo: ‘Kinahanglan higugmaon mo an igkasi tawo sugad han imo kalugaringon.’ Dida hini nga duha nga sugo nasandig an bug-os nga Balaod ni Moises ngan an mga pagturon-an han mga manaragna.” Han katirok na han mga Parisiyo, nagpakiana hi Jesus ha ira: “Ano an paghunahuna niyo mahitungod han Mesiyas? Kanay man hiya tulin?” Binmaton hira, “Kan David.” Nagpakiana hi Jesus, “Kay ano man nga nag-aghat an Espiritu kan David pagtawag ha iya nga ‘Ginoo’? Kay nagsiring hi David, ‘Nagsiring an Ginoo ngadto han akon Ginoo: Lingkod dinhe ha akon tuo, tubtob nga ibutang ko an imo kaaway ha ubos han imo mga tiil.’ Sanglit kon gintawag man hiya ni David nga ‘Ginoo’, uunanhon man nga tawgon an Mesiyas nga tulin ni David?” Waray hira makabaton kan Jesus hin bisan usa ka pulong, ngan tikang hadto nga adlaw waray na nagpasipara hin pagpakiana ha iya. Niyan nagsiring hi Jesus ha mga tawo ngan ha iya mga tinun-an, “An mga magturutdo han Balaod ngan an mga Parisiyo amo an tinagan hin gahom hin paghubad han balaod ni Moises. Sanglit, kinahanglan tumanon ngan sundon niyo an ngatanan nga iginpapabuhat nira ha iyo; kundi ayaw pagsubda an ira mga buhat, kay diri nira ginbubuhat an ira iginwawali. Nagbubutok hira hin magbug-at nga mga darad-on, ngan ira ini iginpapapas-an han mga tawo, kundi diri ngani nagamit bisan na man la usa han ira tudlo hin pagdara hito nga mga darad-on. Ginbubuhat nira an ngatanan basi la hikit-an hira han mga tawo. Kitaa hin kahalapad nga mga banda diin aada in mga sinurat nga bersikulo han kasuratan nga ibinutang ha ira mga agtang ngan mga butkon! Ngan kitaa hin kahiglaba han mga lagwas han ira mga panapton! Karuyag nira an gimauupayi nga mga lingkoran ha mga kombite ngan an linain nga mga lingkoran ha mga sinagoga; karuyag nira nga yumukbo ha ira an mga tawo didto ha mga taboan, ngan tawgon hira nga ‘Magturutdo.’ Diri kinahanglan tawgon kamo nga ‘Magturutdo,’ kay magburugto la kamo ngatanan, ngan uusa la an iyo Magturutdo. Ngan diri kinahanglan tawgon niyo nga ‘Amay’ an bisan hin-o dinhe ha tuna, kay uusa la an Amay niyo ha langit. Ayaw kamo pagpatawag nga ‘Pangulo,’ kay an Mesiyas la an iyo pangulo. Kinahanglan mahimo nga iyo surugoon an gilalabawi ha iyo. Adton magpahitaas han iya kalugaringon, pauubson; ngan adton magpapaubos, pagpapahitas-on. “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Ginsasadhan niyo an porta ngadto han Ginhadian han langit ha atubangan han mga tawo, kundi diri kamo ngahaw nasulod, ngan gindidid-an pa niyo an mga tawo hin pagsulod! [ “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Nasingabot kamo han mga balo nga kababayen-an ngan nagtitikas kamo han ira mga puroy-anan, ngan katapos, napasangil kamo pamatbat hin higlaba nga mga pangadion. Tungod hini, makalilisang an ihahatag nga sirot ha iyo!”] “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Ginsasakay niyo an kadagatan ngan ginlalatas an katunaan pagkabig hin usa la ka tawo. Ngan kon nakakabig na niyo, ginhihimo niyo nga labi hin ka takos han impyerno kay ha iyo ngahaw! “Kamakaharadlok para ha iyo, mga buta nga magturugway! Igintututdo niyo, ‘Kon magsumpa in tawo pinaagi han Templo, diri hiya mapipirit hin pagtuman han iya saad; kundi kon magsumpa hiya pinaagi han bulawan nga aada han Templo, mapipirit hiya hin pagtuman.’ Mga buta ngan mga lurong! Hain labaw ka importante, an bulawan, o an Templo ba nga nagsasantos han bulawan? Igintututdo liwat niyo, ‘Kon magsumpa in tawo pinaagi han altar diri hiya mapipirit pagtuman han iya saad; kundi kon magsumpa hiya pinaagi han halad nga aada ha altar, kinahanglan magtuman hiya.’ Pagkabuta gud niyo! Hain in labaw ka importante, an halad, o an altar ba nga naguuray han halad? Sanglit kon nagsusumpa in tawo pinaagi han altar, nagsusumpa hiya pinaagi hini, ngan pinaagi han ngatanan nga halad nga aada hini nga altar; ngan kon nagsusumpa in tawo pinaagi han Templo, nagsusumpa hiya pinaagi hito ngan pinaagi han Dyos nga nag-uokoy dida han Templo; ngan kon nagsusumpa in tawo pinaagi han langit, nagsusumpa hiya pinaagi han trono han Dyos ngan pinaagi ha iya nga nalingkod dida hini nga trono. “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Ihinahatag niyo sa Dyos an ikanapulo nga bahin bisan han mga panakot, sugad han herbabuyna, han anis ngan han kanila, kundi ginpapabay-an niyo an labaw pa ka importante nga mga pagturon-an han Balaod, sugad han katadongan, pagkalooy ngan pagkatangkod. Angay niyo pagbuhata ini ngan diri pagpasibay-an an iba. Buta nga mga magturugway! Ginsasara niyo an langaw tikang han iyo irimnon kundi gintutulon niyo in kamelyo! “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Ginlilinisan niyo an gawas han iyo tasa ug plato, samtang mga puno ini han mga butang nga iyo naagaw pinaagi hin panlupig ngan kahalot. Mga buta nga Parisiyo! Linisi anay an sulod han tasa, ngan magmamalinis liwat an gawas! “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Sugad kamo hin mga lubnganan nga pinintaran hin busag, nga maupay pagkit-on ha gawas, kundi puno hin tul-an hin mga patay ngan hin dunot nga mga lawas ha sulod. Ha amo man nga paagi, nakikita han ngatanan nga maupay kamo ha gawas, kundi puno kamo hin mga pagkamalabyaw ngan mga sala ha sakob. “Kamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo! Mga salingkapaw! Naghihimo kamo hin makaruruyag nga mga lubnganan para han mga manaragna, ngan gin-aadornohan pa niyo an mga munomento hadton mga mag-upay an kinabuhi, ngan nasiring kamo, ‘Kon kami an nabuhi han panahon han amon mga kaapoy-apoyan, diri unta namon ginbubuhat an ginbuhat nira hin pagpatay han mga manaragna.’ Ha pagyakan niyo hini, inuuyonan niyo nga kamo mga tulin hadton nagpatay han mga manaragna. Sanglit padayona ngan taposa niyo an gintikangan han iyo mga kaapoy-apoyan! Mga halas, ngan mga anak hin mga halas! Uunanhon niyo pakalikay han sirot han impyerno? Sanglit nasiring ako ha iyo: ipadadara ko ha iyo in mga manaragna, mga makinaadmananon, ngan mga magturutdo; pagpapatayon niyo an iba ha ira, igraraysang ha kros an iba; paglalatobon ha iyo mga sinagoga an iba, ngan pagbubukoron niyo hira tikang ha usa nga bungto ngadto han iba. Tungod hini, mahingangada ha iyo an sirot han pagpatay han ngatanan nga mga tawo nga waray sala, tikang han pagpatay kan Abel nga waray sala ngadto kan Zacarias nga anak ni Baraquias nga ginpatay niyo didto ha butnga han altar han Templo. Nasiring ako ha iyo: an sirot tungod hini ngatanan nga pamatay mahingangada han mga tawo hini yana nga panahon. “Jerusalem, Jerusalem! Ginpatay mo an mga manaragna, ngan ginbato mo an mga sinugo nga iginpadara han Dyos ngada ha imo! Pagkadamo na nga higayon nga karuyag ko hin paggakos han ngatanan nga imo mga tawo, sugad han pagtirok hin ugang han iya mga piso ha ilarom han iya mga pako, kundi waray ka tumogot ha akon! Yana babayaan an ngatanan han imo Templo ngan waray masasalin. Nasiring ako ha imo: tikang yana diri ka makakakita ha akon tubtob nga masiring ka, ‘Paglipayon han Dyos hiya nga nakanhi ha ngaran han Ginoo!’” Ginmawas hi Jesus ngan samtang nabaya hiya han Templo, dinmaop ha iya an iya mga tinun-an ngan ginpahinumdom hiya han mga balay han Templo. Nagsiring hiya, “Maupay nga hinkit-an niyo ini ngatanan, kay nasiring ako ha iyo hini: waray usa nga bato dinhe nga mahibibilin ha iya hinmumutangan; titimpagon an ngatanan.” Han nalingkod hi Jesus didto han Bukid han mga Olibo hinmilit hin paghirani ha iya an iya mga tinun-an. Naghangyo hira, “Pagsumati gad kami kon san-o mahinanabo ini ngatanan, ngan kon ano an tigaman han imo pagbalik ngan han katapos han kalibutan.” Binmaton hi Jesus, “Pagbantay kamo ngan ayaw kamo palimbong bisan kan kanay. Kay makanhi ha akon ngaran in damo nga mga tawo ngan masiring, ‘Amo ako an Mesiyas!’ ngan malilimbongan in damo nga mga tawo. Makakabati kamo han aringasa hin mga araway nga higrani ha iyo, ngan an sumat hin mga araway nga higrayo; kundi ayaw kamo kalisang. Kinahanglan mahinabo ini nga mga butang, kundi diri karuyag sidngon nga amo na ini an kataposan. Mag-aaruaragway an mga nasod ngan magpapagubatgubat an mga ginhadian. Magkakamay-ada mga kagutom ngan mga linog ha ngatanan nga dapit. Ini ngatanan sugad han syahan nga mga kasakit nga babation hin tipagaranak. “Niyan dadakpon ngan igtutubyan kamo basi kamo pagsirotan, ngan papatayon kamo. Pagdudumtan kamo han ngatanan nga mga tawo tungod ha akon. Damo in mabaya han ira pagtoo hadto nga panahon; magpapalingolingo ngan magpapadumotdumot hira. Niyan maabot in damo nga buwaon nga mga manaragna ngan damo an malilimbongan nira. Tungod kay magsasarang an karat-an, mahagkot an gugma han kadam-an nga mga tawo. Kundi matatalwas an magpadayon tubtob ha kataposan. Ngan ini nga Maupay nga Sumat mahitungod han Ginhadian igwawali ha bug-os nga kalibutan hin pagpamatuod han ngatanan nga katawhan; ngan amo na an pag-abot han kataposan. “Niyan makita kamo han Makaharadlok nga Taran-awon nga ginhinabe ni Daniel nga manaragna ngan matindog ini didto han baraan nga dapit.” (Para han magbarasa: hibaroi an kahulogan hini!) “Niyan adton mga aadto ha Judea kinahanglan kumalagiw ngadto ha kabukiran. Kinahanglan diri na lumusad hin pagkuha han iya mga higamit ha sakob han iya balay an tawo nga aadto han atop han iya balay. Kinahanglan diri na umoli hin pagkuha han iya kurugpos an tawo nga aadto ha uma. Kamakalilisang hito nga mga adlaw para han mga burod ngan han mga iroy nga may minasus-an! Pag-ampo kamo sa Dyos nga diri unta ituman an iyo pagkalagiw ha panahon han kahagkot ngan kamauran o ha Adlaw nga Iparahuway! An kasamok hadto nga panahon labaw pa kamakalilisang kay han bisan ano nga nahinabo tikang pa ha tinikangan han kalibutan ngada yana nga adlaw; ngan waray na sugad hini nga mahinanabo. Kundi ginpahalipot na han Dyos an kamaiha hini nga mga adlaw; kay kon waray pa, waray kunta mabubuhi. Ginpahalipot ini tungod han iya mga pinili. “Niyan kon may magsiring ha iyo, ‘Kitaa, iini na an Mesiyas!’ o ‘Aadto hiya didto!’—ayaw kamo tuod ha iya. Kay mapakita in buwaon nga mga Mesiyas ngan buwaon nga mga manaragna; magpapakita hira hin dagko nga mga tigaman ngan mga urosahon hin paglimbong, kon mahimo, han mga pinili han Dyos. Tigamni niyo: daan ko na kamo ginpasidaanan hini. “Sanglit, kon magsiring hira ha iyo, ‘Kitaa, aadto hiya ha kamingawan!’ ayaw kamo pakadto; o kon magsiring hira ha iyo, ‘Kitaa, natago hiya dinhe!’ ayaw kamo tuod. Kay maabot an Anak han Tawo sugad hin kikidlat nga naidlap ha bug-os nga langit, tikang ha sinirangan ngadto ha katundan. “Kon hain an mga patay nga lawas, aadto man magtitirok an mga agila. “Katapos han kasamokan hadto nga panahon, magsisirom an adlaw, diri na malamrag an bulan, magkakataktak an mga bituon tikang ha langit, ngan masimang han ira hin-aaraan nga agianan an mga kagamhanan didto ha kahaluagan ha kahitas-an. Niyan hikikit-an ha langit an tigaman han Anak han Tawo; ngan mananangis an ngatanan nga mga tawo han tuna, nga makita hira han Anak han Tawo nga maabot ha bawbaw han mga dampog han langit, puno hin gahom ug himaya. Patutunggon an dako nga trompeta, ngan pakakadtoon niya an iya mga anghel ngadto han upat nga mga sidsid han tuna, ngan pagtitirokon nira an iya mga pinili tikang ha bug-os nga kalibutan. “Pag-aram kamo hin pagturon-an tikang han kahoy nga igos. Kon lapyo pa an mga dahon ngan linghod pa an iya mga sanga, ngan magtikang na panaringsing, maaram kamo nga hirani na an panahon han kamapaso. Ha amo man nga pagkaagi, kon hikit-an na niyo ini ngatanan, mahibabaro kamo nga hiraniay na hiya, aada na gud ha ganghaan. Hinumdomi ini niyo: mahinanabo ini ngatanan nga diri pa mapatay an ngatanan nga mga tawo hini nga katulinan. Magpapapas pa an langit ngan an tuna, kundi magpapabilin an akon mga pulong. “Kundi waray maaram kon san-o maabot ito nga adlaw ug takna—bisan an kaanghelesan ha langit, bisan ngani an Anak, kundi an Amay la an maaram. An pag-abot han Anak han Tawo masusugad han nahinabo han panahon ni Noe. Sugad han mga adlaw nga waray pa an lunop, nagpinangaon ngan nag-inirignom an mga tawo. Nag-aragsawa an kalalaken-an ngan kababayen-an tubtob han adlaw han pagsulod ni Noe han arka. Waray makasabot an mga tawo kon ano an nahinanabo ngada han pag-abot han lunop, ngan igin-anod hira ngatanan. Amo man liwat ito an mahinanabo kon umabot na an Anak han Tawo. Hito nga panahon, duha ka tawo in magtratrabaho ha uma: kukuhaon an usa ngan ibibilin an ikaduha. Duha nga babaye in maggigiling hin pagkaon: kukuhaon an usa ngan ibibilin an ikaduha. Sanglit, pagbantay, kay diri kamo maaram kon san-o nga adlaw an pagkanhi han iyo Ginoo. Hinumdomi ini niyo: kon maaram la an amay han panimalay han takna han pag-abot han kawatan, mag-aagma manta hiya ngan diri matugot nga makasulod han iya balay an kawatan. Sanglit, tungod hini, kinahanglan nga dayuday andam liwat kamo, kay maabot an Anak han Tawo ha takna nga diri niyo hiya pamumulaton. “Sanglit, hin-o man an buotan ngan maaram nga surugoon? Amo hiya an gintaporan han iya agaron hin panimangno han iba nga mga surugoon, ngan paghatag ha ira pagkaon ha igo nga panahon. Pagkamalipayon hito nga surugoon, kon ha pag-oli han iya agaron, hiabotan hiya nga nagtutuman hini! Susumatan ta kamo hin tinuod, itatapod han agaron ngada hini nga surugoon an ngatanan niya nga katigayonan. Kundi kon maraot hiya nga surugoon, masiring hiya ha iya ngahaw, ‘Maiha pa umoli an akon agaron.’ Ngan magtikang hiya pagtubal han iya mga igkasi-surugoon, ngan magpapatakas hin pagkaon ngan pag-inom upod han mga parahubog. Niyan maoli an agaron hini nga surugoon ha adlaw nga waray niya pagpapaabota, ngan ha takna nga diri hiya maaram. Tatadtaron hiya han iya agaron, ngan paaagomon hiya han dadangatan han mga salingkapaw. Didto magtatangis hiya ngan manliligot hiya an iya mga ngipon. “Hadto nga adlaw an Ginhadian han langit masusugad hin napulo nga kadaragan-an nga nagdara han ira mga suga ngan kinmadto hin pagtapo han karaslon nga lalake. Mga waray buot an lima ha ira ngan mga may-ada buot an lima. Nagdara an mga waray buot han ira mga suga kundi waray hira magbalon hin idurugang nga lana. Kundi nagdara an mga may buot hin mga surudlan nga puno hin lana upod han ira mga suga. Nalangan pag-abot an karaslon nga lalake, sanglit pinamiraw ini nga mga daraga, ngan nanhingaturog. “Han katutnga na, may ginmoliat ‘Aadi na an karaslon? Pakadi na kamo ngan tapoa niyo hiya!’ Nagkamata an napulo nga kadaragan-an ngan gin-andam nira an ira mga suga. Niyan sinmiring an mga waray buot ngadto han mga may buot, ‘Tagi gad kami han iyo lana kay nagtitikaparong na an amon mga suga.’ Binmaton an mga may buot, ‘Ayaw, bangin diri masadang an lana para ha iyo ngan ha amon. Kadto lugod kamo ha tindahan ngan palit kamo para ha iyo.’ Sanglit linmakat an mga waray buot hin pagpalit hin lana, ngan han paghilakat nira, inmabot man an karaslon nga lalake. Sinmakob upod ha iya ngadto han kombite han pagkasal an lima nga mga daraga nga andam, ngan ginsadhan an porta. “Waray pag-iha, inmabot an mga waray buot nga kadaragan-an, ‘Pasudla kami!’ ginmoliat hira. Kundi binmaton an karaslon, ‘Nasiring ako ha iyo: diri gud ako nakilala ha iyo.’” Gintapos ni Jesus an pananglitan hin pagsiring, “Sanglit pagbantay kamo, kay diri kamo maaram han adlaw o han takna.” “An Ginhadian han Langit masusugad hini: may-ada hadto usa ka tawo nga nakahunahuna hin paglakat ngadto hin langyaw nga dapit. Gintawag niya an iya mga surugoon ngan igintapod ha ira an iya mga hiagi. Gintagan niya an tagsa ha ira hin puhonan sumala han iya pagkatakos: gintagan niya hin singko mil pesos an usa, dos mil pesos an ikaduha, ngan mil pesos an ikatulo. Kahuman, linmakat hiya. Linmakat dayon an surugoon nga kinmarawat hin singko mil pesos ngan iginpatigayon an iya kwarta, ngan nakadugang pa hiya hin singko mil pesos. Ha amo man nga paagi, nakadugang pa hin dos mil pesos an kinmarawat hin dos mil pesos. Kundi linmakat an surugoon nga kinmarawat hin mil pesos, nagbuho hiya ngan tagoon an kwarta han iya agaron. “Paghagos hin maiha nga panahon, inmoli an agaron hini nga mga surugoon ngan nakigtuhay ha ira. Dinmaop an surugoon nga kinmarawat hin singko mil pesos dara an dugang nga singko mil pesos pa. Nagsiring hiya, ‘Agaron, naghatag ka ha akon hin singko mil pesos. Kitaa! Aadi liwat in lain nga singko mil pesos nga akon pinakabuhian.’ Nagsiring an iya agaron, ‘Maupay an imo ginbuhat, ikaw nga maupay ngan katataporan nga surugoon! Tungod kay nasasarigan ka hin pagpakabuhi hin gutiay nga kwarta, itatapod ko ha imo in damo nga salapi. Pakadi ha sulod ngan pakiangbit han akon kalipayan!’ Niyan sinmulod an surugoon nga gintagan hin dos mil pesos ngan nagsiring, ‘Agaron, gintagan mo ako hin dos mil pesos. Kitaa! Aadi liwat in dugang nga dos mil pesos nga akon pinakabuhian.’ Nagsiring an iya agaron, ‘Maupay an imo ginbuhat, ikaw nga maupay ngan katataporan nga surugoon! Tungod kay nasasarigan ka hin pagpakabuhi hin gutiay nga kwarta, itatapod ko ha imo in damo nga salapi. Pakadi ha sulod ngan pakiangbit han akon kalipayan!’ Niyan sinmulod an surugoon nga kinmarawat hin mil pesos ngan nagsiring, ‘Agaron, maaram ako nga makuri ka nga tawo: nag-aani ka han waray mo igtanom, ngan nagtitirok ka han abot han uma nga waray mo igpugas. Nahadlok ako, sanglit linmakat ako ngan gintago ko ha tuna an imo kwarta. Kitaa, iini an kwarta. Waray ito kaibani.’ Nagsiring an iya agaron, ‘Maraot ngan hubya ka nga surugoon! Maaram ka man kunta nga nag-aani ako han waray ko igtanom, ngan nagtitirok ako han abot han uma nga waray ko igpugas, kay ano man nga waray mo igbutang ha bangko an akon kwarta, basi ha akon pag-oli, karawton ko an puhonan, upod an patubo? Yana, kuhaa niyo an kwarta ha iya ngan ihatag ngadto han surugoon nga may napulo ka yukot ka pesos. Kay tatagan hin labaw pa an ngatanan nga may-ada na, ngan mamamay-ada hiya labaw han kasadangan; kundi kukuhaon tikang ha iya nga waray bisan pa an gutiay nga aada ha iya. Mahitungod hini nga waray gamit nga surugoon—ilabog hiya ngadto ha kasisidman ha gawas; didto magtatangis hiya ngan manliligot hiya han iya mga ngipon.’ “Kon makanhi na an Anak han Tawo sugad nga Hadi ngan upod niya an ngatanan nga mga anghel, malingkod hiya dida han iya hadianon nga trono, ngan pagtitirokon niya ha iya atubangan an ngatanan nga katawhan han tuna. Niyan, pagbabahinon niya hira hin duha nga pundok, sugad hin magmarangno hin mga karnero kon ginlalain niya ha mga karnero an mga kanding. Ibubutang niya an mga karnero ha iya tuo, ngan an mga kanding ha iya wala. Niyan masiring an hadi ngadto han mga tawo ha iya tuo, ‘Pakadi kamo nga ginpakaupay han akon Amay, ngan karawta niyo an ginhadian nga igin-andam para ha iyo tikang pa han kahimo han kalibutan. Ginutom ako, ngan iyo ako ginpakaon; inuhaw ako, ngan iyo ako ginpainom; waray nakilala ha akon, ngan iyo ako kinarawat ha iyo mga balay; lubas ako, ngan iyo ako ginpanaptonan; nasakit ako, ngan iyo ako ginmangnoan; napriso ako, ngan iyo ako ginbisita.’ Niyan mabaton ha iya an mga magtadong, ‘Ginoo, kakan-o ngani kami kita ha imo nga ginugutom ngan ginpakaon ka, o inuuhaw ngan ginpainom ka? Kakan-o kami kita ha imo nga diri ka kinikilala ngan ginkarawat ka ngadto han amon mga panimalay o lubas ngan ginpanaptonan ka? Kakan-o kami kita ha imo nga masakit o priso, ngan ginbisita ka namon?’ Niyan mabaton ha ira an Hadi, ‘Nasiring ako ha iyo nga kada pagbuhat niyo hini para han usa han giuubosi hini nga akon kabugtoan, ginbuhat niyo ito para ha akon!’ “Niyan masiring hiya ngadto han mga tawo ha iya wala: ‘Iwas kamo nga ginpanhimaraot han Dyos! Pakadto kamo han kalayo nga diri mapaparong nga gin-andam para han Yawa ngan han iya mga anghel! Kay ginutom ako, kundi waray ako niyo pakaona; inuhaw ako, kundi waray ako niyo paimna. Waray nakilala ha akon, ngan waray ako niyo karawata ngadto han iyo mga panimalay; lubas ako, kundi waray ako niyo pagpanaptoni; nasakit ako ngan napriso, kundi waray ako niyo bisitaha.’ Niyan mabaton hira ha iya: ‘Ginoo, kakan-o kami kumita ha imo nga ginutom o inuhaw, o diri kinikilala, o hubo, o masakit, o napriso, ngan waray kami bumulig ha imo?’ Mabaton ha ira an Hadi, ‘Nasiring ako ha iyo, kada pagdumiri niyo hin pagbulig han usa hini nga mga giuubosi, nagdumiri kamo hin pagbulig ha akon.’ Sanglit ikakadto ini hira ha sirot nga waray kataposan; kundi mapakadto an mga magtadong ha dayon nga kinabuhi.” Katapos ni Jesus pagtutdo hini ngatanan, nagsiring hiya ha iya mga tinun-an, “Maaram na kamo nga duha na la ka adlaw ngan sasaurogon an Pyesta han Paglabay, ngan itutubyan an Anak han Tawo basi igraysang ha kros.” Niyan nagtirok an mga puno han kapadian ngan an katigurangan nga mga Judiyo didto han palasyo ni Caifas, an Labaw nga Padi. Nagsarabot hira hin hilom la nga pagdakop kan Jesus, ngan pagpatay ha iya. Nagsiring hira, “Kinahanglan diri ta buhaton ini ha panahon han pyesta, kay bangin magkasaramok an mga tawo.” Han nakadto hi Jesus ha Betania didto han balay ni Simon nga sanlahon, hinmarani ha iya in babaye nga may dara nga tibod nga alabastro nga puno hin mahal nga pahamot. Ginbubo ini niya ha ulo ni Jesus samtang nakaon hi Jesus. Hinkit-an ini han mga tinun-an ni Jesus, ngan nasina hira. “Kay ano hin pagkaragi hini nga pahamot?” nagpakiana hira. “Mababaligya unta hin mahal ini nga pahamot ngan an kwarta mahahatag ha mga kablas!” Nasayod hi Jesus han ira ginyinakan, ngan nagsiring ha ira, “Kay ano nga ginsasamok man niyo an babaye? Maupay ngan makaruruyag an iya ginbuhat ha akon. Dayuday kaupod niyo an mga kablas, kundi diri ako dayuday kaupod niyo. Iginbubo niya ha akon lawas ini nga pahamot para pag-andam han paglubong ha akon. Hinumdomi niyo ini: bisan diin igwali ini nga Maupay nga Sumat ha bug-os nga kalibutan, hinanabihan manta an iya ginbuhat nga usa nga hinumdoman ha iya.” Kinmadto han mga puno han kapadian in usa han dose nga mga tinun-an, nga ginngangaranan kan Judas Iscariote, ngan nagsiring, “Ano man an ihahatag niyo ha akon kon itubyan ko ha iyo hi Jesus?” Nag-ihap hira hin 30 ka salapi ngan iginhatag nira ha iya. Tikang hadto nga takna naghingita na hi Judas hin maupay nga higayon hin paglingo kan Jesus. Ha syahan nga adlaw han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo, hinmarani kan Jesus an iya mga tinun-an ngan nagpakiana, “Diin an imo karuyag nga amon pag-aandaman para ha imo han kanan Paglabay nga pangaon?” Binmaton hiya, “Pakadto kamo hin usa ka tawo didto ha syudad, ngan sidnga hiya: ‘Nasiring an Magturutdo. Inmabot na an akon takna; magsasaurog ako ngan an akon mga tinun-an han Paglabay dida ha imo balay.’” Gintuman han mga tinun-an an iginsugo ha ira ni Jesus, ngan gin-andam an kanan Paglabay nga pangaon. Han pagkagab-i na, linmingkod hin pagkaon hi Jesus ngan an dose niya nga mga tinun-an. Samtang nangangaon hira, nagsiring hi Jesus, “Susumatan ta kamo, usa ha iyo in maglilingo ha akon.” Duro an kabido han mga tinun-an ngan an tagsatagsa nagpakiana ha iya, “Ako ba, Ginoo?” Binmaton hi Jesus, “An madungan ha akon hin pagtunlob han iya tinapay ha plato, amo hiya an maglilingo ha akon. Mapatay an Anak han Tawo sumala han iginsiring han Kasuratan, kundi kamakaharadlok para han tawo nga maglilingo han Anak han Tawo! Mauruupay pa unta kon waray ini hiya matawo!” Nagpakiana hi Judas, an malingo nga tawo, “Magturutdo, ako ba an karuyag mo sidngon?” Binmaton hi Jesus, “Ginyakan mo ini.” Han nangangaon hira, kinuha ni Jesus an tinapay, nag-ampo hin pagpasalamat, ginpinitpinit ini niya, ngan iginhatag ha iya mga tinun-an upod an pagsiring, “Karawata niyo ngan kaon kamo. Amo ini an akon lawas.” Ngan kinuha niya an kupa, nagpasalamat sa Dyos, ngan iginhatag ini ha ira upod an pagsiring, “Inom kamo ngatanan hini. Amo ini an akon dugo nga nagpapadig-on han ginsaaran han Dyos, an akon dugo nga gin-ula para han kadam-an, basi mapasaylo an mga sala. Nasiring ako ha iyo nga diri na gud ako mainom hini nga bino tubtob han adlaw nga imnon ko an bag-o nga bino upod ha iyo didto han Ginhadian han akon Amay.” Ngan nagkanta hira hin usa nga imno ngan nagpasingadto hira ha Bukid han mga Olibo. Niyan nagsiring hi Jesus ha ira, “Yana gud nga gab-i mapalagiw kamo ngatanan ngan babayaan ako niyo kay nasiring an Kasuratan, ‘Papatayon han Dyos an magbarantay ngan magsasarang an mga karnero.’ Kundi kon mabanhaw na ako, mag-uuna ako ha iyo ngadto ha Galilea.” Nagsiring hi Pedro kan Jesus, “Diri gud ako mabaya ha imo bisan pa kon bayaan ka han ngatanan!” Nagsiring hi Jesus kan Pedro, “Tigamni ini: diri pa matugaok an manok yana nga gab-i iglilirong mo na ako makatulo.” Binmaton hi Pedro, “Diri gud ako maglilirong ha imo bisan kon patayon ako upod ha imo!” Ngan amo man an iginsiring han ngatanan nga mga tinun-an. Niyan kinmadto hi Jesus upod an iya mga tinun-an hin dapit nga ginngangaranan nga Getsemane, ngan nagsiring hiya ha ira, “Pangalingkod kamo dinhe samtang makadto ako ha unhan hin pag-ampo.” Igin-upod niya hira Pedro ngan an duha nga mga anak ni Sebedeo. Binmati hiya hin dako nga kasakit ngan kabido, ngan nagsiring hiya ha ira, “Tugob hin kabidoan an akon kasingkasing nga haros ko ikamatay. Pabilin kamo dinhe ngan pagbantay upod ha akon.” Napakadto hiya ha unhan, hinmapa ha tuna, ngan nag-ampo, “Amay ko, kon mahimo, kuhaa gad ha akon ini nga kupa! Kundi matuman an imo pagbuot, diri an akon.” Niyan binmalik hiya ngadto han tulo nga mga tinun-an ngan hin-agian niya hira nga nangangaturog. Nagsiring hiya kan Pedro, “Naunan-o nga kamo nga tulo waray makahimo hin pag-agma upod ha akon bisan hin usa la ka oras? Pagbantay ngan pag-ampo kamo, basi diri kamo mahulog ngadto hin kasulay. Andam an espritu, kundi maluya an lawas.” Binmaya ha ira hi Jesus ngan nag-ampo, “Amay ko, kon diri man makukuha ini nga kupa labot kon imnon ko, matuman an imo kaburut-on.” Binmalik liwat hiya ngan hin-agian niya an mga tinun-an nga nangangaturog kay piraw na gud hira hin duro. Sanglit binayaan liwat hira ni Jesus, pinmaharayo hiya, ngan nag-ampo hin ikatulo, hin amo gihapon nga mga pulong. Niyan binmalik hiya ngadto han mga tinun-an ngan nagsiring, “Nangangaturog ngan namamahuway la gihapon kamo? Kitaa! Inmabot na an takna nga itutubyan an Anak han Tawo ngadto han gahom han mga makasasala. Pagkabuhat kamo, pagkalakat na kita. Kitaa, aanhi na an tawo nga maglilingo ha akon!” Nagyiyinakan pa hi Jesus han pag-abot ni Judas nga usa han dose nga mga tinun-an. Upod niya in damo nga mga tawo nga may dara nga mga espada ngan mga balbag. Ginsugo hira han mga puno han kapadian ngan han katigurangan han mga Judiyo. Naghatag an malingo hin usa nga tigaman ngadto han mga tawo: “An tawo nga akon hadkan amo an iyo ginbibiling. Dakpa niyo hiya!” Han pag-abot ni Judas, kinmadto dayon hiya kan Jesus ngan sinmiring, “Magturutdo, an kalinaw maada ha imo,” ngan ginhadkan hiya. Binmaton hi Jesus, “Sangkay, tumana dayon an imo karuyag pagbuhaton!” Ngan dinmaop hira, gindakop nira hi Jesus, ngan gintalo hiya. Hinmulbot ha iya espada in usa han mga kaupod ni Jesus, ngan tigbason an oripon han Labaw nga Padi, ngan napalong an usa niya nga talinga. Sinmiring hi Jesus ha iya, “Ibalik ha takob an imo espada, kay adton magamit hin espada, mapatay pinaagi hin espada. Diri ka ba maaram nga makakaaro ako hin bulig tikang han akon Amay, ngan ha gilayon magpapadara hiya ha akon hin sobra dose nga mga hugpo hin kasondalohan nga mga anghel? Kundi kon buhaton ini, ano man hin katuman han Kasuratan nga nasiring nga kinahanglan ini mahinabo?” Niyan nagyakan hi Jesus ngadto han mga tawo, “Tulisan ba ako nga kinmanhi man kamo dara in mga espada ngan mga balbag hin pagdakop ha akon? Kada adlaw nalingkod ngan nagtutdo ako didto ha Templo, ngan waray ako niyo dakpa. Kundi nahinabo ini ngatanan basi matuman an iginsurat han mga manaragna dida han Kasuratan.” Niyan an ngatanan nga mga tinun-an binmaya ha iya ngan nangalagiw. Gindara hi Jesus han mga tawo nga nagdakop ha iya ngadto han balay ni Caifas, an Labaw nga Padi, diin nagkatirok an mga magturutdo han Balaod ngan an katigurangan. Sinmunod ha iya hin antaw hi Pedro tubtob han libong han balay han Labaw nga Padi. Niyan sinmulod hi Pedro han libong ngan linmingkod upod han mga bantay, basi mahibaroan niya kon ano man an mahinanabo. An mga puno han kapadian ngan an bug-os nga konseho nagtalinguha hin pagbiling hin sadang igbutangbutang kan Jesus basi patayon nira. Kundi waray gud nira hin-agian, bisan kon damo in dinmaop ngan nagsumat hin mga buwa mahitungod ha iya. Ha kataposan dinmaop in duha ka tawo ngan nagsiring, “Nagsiring ini nga tawo, ‘Makakahimo ako hin pagruba han Templo han Dyos, ngan akon liwat titindogon sulod hin tulo ka adlaw.’” Tinmindog an Labaw nga Padi ngan nagpakiana kan Jesus, “Waray ba nimo sadang ibaton hini nga sumbong kontra ha imo?” Kundi hinmilom la hi Jesus. Nagsiring liwat ha iya an Labaw nga Padi, “Ha ngaran han Dyos nga buhi, pinapagsumpa ko ikaw: pagsumati kami kon amo ka ba an Mesiyas, an Anak han Dyos.” Binmaton ha iya hi Jesus, “Imo ito ginyakan. Kundi susumatan ko kamo ngatanan: tikang yana hikikit-an niyo an Anak han Tawo nga nalingkod ha tuo han Labi Kamakagarahum ngan maabot dida ha bawbaw hin mga dampog han langit!” Han pakabati hini han Labaw nga Padi, ginggisi niya an iya panapton ngan nagsiring, “Dako nga pagpanamastamas han Dyos! Waray na kita kinahanglan hin mga testigo! Hinbatian na niyo dinhe an iya pagpanamastamas han Dyos! Ano an iyo ighuhukom?” Binmaton hira, “Salaan hiya ngan kinahanglan mamatay.” Nalingkod hi Pedro didto han libong ha gawas. Hinmarani ha iya in usa han mga babaye nga surugoon han Labaw nga Padi ngan sinmiring, “Upod ka liwat ni Jesus nga taga-Galilea.” Kundi iginlirong niya ini ha atubangan nira ngatanan. “Diri ako maaram han imo ginyayakan,” binmaton hiya, ngan ginmawas hiya ngadto han ganghaan han libong. Hinkit-an hiya hin lain nga surugoon nga babaye, ngan nagsumat hiya han mga tawo didto, “Kaupod hiya ni Jesus nga taga-Nazaret.” Kundi naglirong liwat hi Pedro ngan binmaton, “Iginsusumpa ko nga diri ako nakilala hito nga tawo!” Waray pag-iha hinmarani kan Pedro an kalalaken-an nga nakadto. Nagsiring hira, “Waray ruhaduha usa ka ha ira, kay hinsasabutan namon pinaagi han imo pagyakan!” Niyan nagsumpa hi Pedro ngan nagsiring, “Mamatay pa ako kon buwa an akon siring! Diri gud ako nakilala hito nga tawo!” Dida dayon tinmugaok in manok, ngan nahinumdom hi Pedro han iginsiring ha iya ni Jesus, “Iglilirong mo ako makatulo nga diri pa matugaok an manok.” Ngan ginmawas hiya ngan nagtangis upod an pagbasol. Timprano pa han aga nagsarabot na an ngatanan nga mga puno han kapadian ngan katigurangan han mga Judiyo kon uunanhon nira hin pagpatay kan Jesus. Ginggapos nira hiya, gindara, ngan igintubyan kan Pilato, an gobernador nga Romano. Han pakasabot ni Judas, an malingo, nga ira hi Jesus papatayon, nagbasol hiya ngan igin-oli an 30 ka salapi nga sensilyo ngadto han mga puno han kapadian ngan katigurangan han mga Judiyo. Nagsiring hiya, “Nakasala ako kay akon igintubyan ha kamatayon an tawo nga waray sala!” Binmaton hira, “Ano man an amon labot hini? Imo na ito baratonon!” Ipinilak ni Judas an kwarta ngadto han ruwang han Templo ngan ginmawas hiya. Katapos, linmakat hiya ngan naghikog. Ginpurot han mga puno han kapadian an kwarta ngan sinmiring hira, “Kwarta ini nga naunongan hin kinabuhi, ngan supak han aton Balaod nga ini ibutang didto han hiriposan han Templo.” Ira ginkatarangdoan nga gamiton an kwarta hin pagpalit han Uma han Maghirimo hin Daba, basi himoon nga lubnganan hin mga lumalangyaw. Sanglit ginngaranan an uma nga “Uma hin Dugo” ngada yana nga adlaw. Sanglit natuman an iginsiring ni Jeremias nga manaragna: “Ginkuha nira an 30 ka bug-os nga salapi, an ginkatangdoan han mga tawo han Israel hin pagpalit ha iya, ngan ginamit nira hin pagpalit han uma han maghirimo hin daba, sumala han sugo ha akon han Ginoo.” Tinmindog hi Jesus ha atubangan han gobernador nga Romano ngan ginpakianhan hiya. “Ikaw ba an hadi han mga Judiyo?” “Imo ito ginyakan,” nagbaton hi Jesus. Kundi waray hiya magbaton han mga sumbong han mga puno han kapadian ngan katigurangan. Sanglit nagsiring hi Pilato ha iya, “Diri ka ba nabati han ngatanan nga ira sumbong ha imo?” Kundi waray gud hi Jesus magbaton bisan na man la usa ka pulong, sanglit duro gud an paghipausa han gobernador. Kada Pyesta han Paglabay may batasan han gobernador hin pagbuhi hin bisan hin-o nga priso nga pangaroon han mga tawo. Hadto nga panahon may kilala kaupay nga preso nga Jesus Barabas an ngaran. Sanglit han pagkatirok na han mga tawo, nagpakiana hi Pilato ha ira, “Hin-o man an iyo karuyag nga akon buhian? Hi Jesus Barabas ba o hi Jesus nga ginngangaranan nga Cristo?” Nasayod hi Pilato nga igintubyan nira hi Jesus ha iya tungod la hin kaawa. Han nalingkod hi Pilato didto han hukmanan, ginpatugonan hiya han iya asawa nga nasiring: “Ayaw gud paghilabot hito nga tawo nga waray sala, kay kagab-i, pinaagi hin inop, nag-antos ako hin duro tungod ha iya.” Ginhugay han mga puno han kapadian ngan katigurangan an mga tawo nga pangaroon nira kan Pilato nga buhian niya hi Barabas ngan patayon hi Jesus. Kundi ginpakianhan hira han gobernador, “Hin-o man hini nga duha an iyo karuyag nga akon buhian?” “Hi Barabas!” nagbaton hira. “Kon sugad, ano man an akon bubuhaton kan Jesus nga ginngangaranan nga Cristo?” nagpakiana hi Pilato ha ira. Nagbaton hira ngatanan, “Igraysang hiya ha kros!” Kundi nagpakiana hi Pilato, “Ano nga sala an iya nabuhat?” Ngan hira ha makusog nga tingog nagdurungan hin paggoliat, “Igraysang hiya ha kros!” Han pakasabot ni Pilato nga kawang la an pagpadayon, ngan bangin la mahinabo in kasamok, kinmuha hiya hin tubig, naghunaw hiya ha atubangan han mga tawo, ngan nagsiring, “Waray ko labot han kamatayon hini nga tawo! Iyo ini karuyag!” Binmaton an ngatanan nga mga tawo, “Kami ngan han amon mga anak an mabaton han kamatayon hini nga tawo!” Niyan ginbuhian ni Pilato hi Barabas, iginpalatob niya hi Jesus, ngan igintubyan hiya ha ira basi igraysang ha kros. Niyan gindara hi Jesus han mga sondalo ni Pilato ngadto han palasyo han gobernador ngan gin-alirongan hiya han bug-os nga hugpo han mga sondalo. Ginlubasan hiya han iya panapton ngan ginsul-otan hiya hin hilawig nga pula nga bado. Naghimo hira hin tunokon nga korona, iginbutang ini ha iya ulo, ngan ginpakapot hin sipak ha iya tuo nga kamot. Nagluhodluhod hira ha atubangan niya ngan nag-ooyan-oyan hira ha iya, “Mabuhi an hadi han mga Judiyo!” sinmiring hira. Ginludhan hiya ngan kinuha nira an sipak han iya kamot ngan ginbalbag an iya ulo. Kahuman na nira pag-oyan-oyan ha iya, ginlubas nira an hilawig nga bado, iginsul-ot an iya kalugaringon nga panapton, ngan gindara hiya ha gawas basi igraysang ha kros. Han tigawas na hira han bungto, iginkatapo nira in tawo nga ginngaranan kan Simon nga taga Cirene, ngan ginpirit ini hiya nira hin pagpas-an han kros ni Jesus. Inmabot hira ha usa nga dapit nga ginngangaranan nga Golgota, nga an kahulogan, “An Dapit han Klabera.” Didto gintagan nira hi Jesus hin bino nga sinaktan hin apdo basi niya imnon. Kundi han pakatilaw ni Jesus, waray hiya uminom. Niyan iginraysang hiya nira ha kros ngan ginbahinbahin nira an iya mga panapton pinaagi hin ripa. Pagkatapos, linmingkod hira ngan ginbantayan nira hiya. Iginpaskin nira ha igbaw han iya ulo an sinurat nga sumbong kontra ha iya: “Amo ini hi Jesus, an hadi han mga Judiyo.” Ngan iginraysang liwat nira ha kros in duha nga mga tulisan upod kan Jesus, an usa ha iya tuo ngan an usa ha iya wala. An mga tawo nga nangangagi nagpilingpiling han ira ulo ngan nagyubit kan Jesus hin pagsiring, “Ikaw man ngay-an an magruruba han Templo ngan magtitindog liwat hini sulod hin tulo ka adlaw! Pagtalwas na ha imo ngahaw kon Anak ka manggud han Dyos! Lusad dida ha kros!” Ha amo man nga paagi ginyubitan hiya han mga puno han kapadian, han mga magturutdo han Balaod, ngan han katigurangan nga nasiring: “Gintalwas niya an iba, kundi diri hiya nakakatalwas han iya kalugaringon! Diri ba hiya amo an hadi han Israel? Kon lumusad hiya yana ha kros, matoo kita ha iya! Nasarig hiya han Dyos ngan nasiring nga amo hiya an Anak han Dyos. Kitaon ta kon karuyag man han Dyos hin pagtalwas ha iya yana!” Bisan pa ngani an mga tulisan nga iginraysang upod ha iya nagbiaybiay ha iya. Han pagka-udto, nagsirom an bug-os nga tuna sulod hin tulo ka oras. Han mga alas tres na, ginmoliat hi Jesus hin dako nga tingog, “Eli, Eli, lema sabachthani?” nga an karuyag sidngon, “Dyos ko, Dyos ko, kay ano nga ginpabay-an mo ako?” Nakabati ha iya an iba nga mga tawo nga nagkakatukdaw didto ngan nagsiring hira, “Nagtatawag hiya kan Elias!” Dinmalagan dayon in usa ha ira, kinmuha hin espongha nga hinumog hin bino, igintaod ini ha kataposan hin sipak, ngan iginhungit ngadto kan Jesus hin pagpainom ha iya. Kundi nagsiring an iba, “Hulat anay, kikitaon ta kon kumanhi manggud hi Elias hin pagtalwas ha iya!” Hin makusog nga tingog ginmuliat hi Jesus, ngan nabunosan hiya han iya kinabuhi. Tigda la nga nagisi ha butnga an biray han Templo, tikang ha igbaw ngadto ha ubos. Nabay-og an tuna, nagkabubuka an mga bato, nagkaabre an mga lubnganan, ngan damo nga mga patay na nga magtinuohon han Dyos an nabanhaw. Ginmawas hira han mga lubnganan; ngan katapos mabanhaw hi Jesus, kinmadto hira han Syudad nga Baraan, ngan didto hinkit-an hira hin damo nga mga tawo. Nahadlok an kapitan ngan an mga sondalo nga kaupod niya nga nagbabantay kan Jesus, han pag-abat nira han linog ngan pagkita nira han ngatanan nga nahinabo. Nagsiring hira, “Matuod gud nga hiya amo an Anak han Dyos!” Damo in kababayen-an nga nagkikinita tikang ha hirayo. Nagsinunod ini hira kan Jesus tikang pa ha Galilea, ngan nagbulig ha iya. Upod ha ira, amo hira Maria Magdalena, Maria nga iroy nira Santiago ug Jose, ngan an asawa ni Sebedeo. Han kulopay na, inmabot in usa nga taga-Arimatea nga ginngaranan kan Jose. Usa hiya nga tinun-an ni Jesus. Nakigkita hiya kan Pilato ngan gin-aro niya an lawas ni Jesus. Nagsugo hi Pilato nga ihatag an lawas kan Jose. Sanglit gindara ni Jose an lawas ngan ginputos hin bag-o nga taklap nga lino. Iginbutang ini niya didto han iya kalugaringon nga lubnganan nga bag-o pa la nga gin-ukab dida hin bato. Niyan ginpakaliding niya in dako nga bato ngadto han ganggang hin pagtakop han porta han lubnganan, ngan linmakat hiya. Nakadto hira Maria Magdalena ngan an usa pa nga Maria, nalingkod ha atubangan han lubnganan. Han pagkasunod nga adlaw, nga amo an Adlaw nga Iparahuway, nakigkita kan Pilato an mga puno han kapadian ngan an mga Parisiyo, ngan nagsiring hira, “Nahinunumdom kami nga han buhi pa adto nga buwaon, nagsiring hiya, ‘Mababanhaw ako katapos hin tulo ka adlaw.’ Sanglit pabantayi hin maupay an lubnganan tubtob han ikatulo ka adlaw, basi diri makakadto an iya mga tinun-an pagkawat ha iya, ngan katapos, igpabantog nira ha mga tawo nga nabanhaw hiya. Ini nga orhe nga buwa labaw pa hin kamaraot kay han syahan.” Ngan nagsiring hi Pilato ha ira, “Kuha kamo hin magbarantay ngan pabantayi ha iya hin maupay an lubnganan.” Sanglit nagkalakat hira ngan basi masiguro nga waray gud maglabot han lubnganan, ira gintimrehan an lubnganan, ngan ginpabantayan pa. Katapos han Adlaw nga Iparahuway, han nagmamanagbanag na ha aga han Domingo nga adlaw, kinmadto hin panginano han lubnganan hira Maria Magdalena ngan usa pa nga Maria. Tigda la nga linminog hin makusog; kinmunsad tikang ha langit in usa nga anghel han Ginoo, ginkaliding niya an sada nga bato, ngan iya ini ginlingkoran. Sugad hin kikidlat an iya dagway, ngan duro kamabusag an iya panapton. Duro an pangurog tungod hin kahadlok an mga bantay, ngan waray hira makakiwa, sugad hira hin mga patay. Ginsiring han anghel an kababayen-an, “Ayaw kamo kahadlok. Maaram ako nga ginbibiling niyo hi Jesus nga iginraysang ha kros. Waray hiya dinhe; nabanhaw hiya sugad han siring niya. Kadi ngan kitaa niyo an dapit nga ginhigdaan niya. Kadtoa niyo dayon yana an iya mga tinun-an ngan sumati, ‘Nabanhaw hiya ngan mag-uuna hiya ha iyo ngadto ha Galilea; makakakita kamo ha iya didto!’ Hinumdomi an akon iginsumat ha iyo.” Sanglit ha kadagmitan, binmaya hira han lubnganan. Nakada pa ha ira an kahadlok, kundi puno hin kalipay, ngan nagdadlagan hira hin pagsumat han iya mga tinun-an. Tigda la nga gintapo hira ni Jesus ngan ginsiring, “An kalinaw maada ha iyo.” Dinmaop hira ha iya, kinaptan an iya mga tiil, ngan nagsingba ha iya. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Ayaw kamo kahadlok. Kadtoa niyo an akon kabugtoan ngan sumati hira nga mapakadto hira ha Galilea, ngan didto makita hira ha akon.” Han pagkalakat na han kababayen-an, binmalik ha syudad in pira han mga sondalo nga nagbantay han lubnganan, ngan nagsumat han mga puno han kapadian han ngatanan nga nahinabo. Nakigkita han katigurangan an mga puno han kapadian ngan nagsarabot hira kon ano an maupay buhaton. Ginhukipan nira an mga sondalo hin damo nga kwarta, ngan ginsiring, “Igsumat niyo nga kinmadto an iya mga tinun-an kagab-i ngan ginkawat an iya lawas, samtang nangangaturog kamo. Ngan kon makabati hini an Gobernador, kami na an labi nga maaram hin pagbaton ha iya ngan waray niyo sadang kabarak-an.” Ginkarawat han mga sondalo an kwarta, ngan ginbuhat nira an iginsugo ha ira. Amo ini nga sumat an iginpabantog han mga Judiyo tubtob ngada yana nga adlaw. Kinmadto ha Galilea an onse nga mga tinun-an, ha bukid nga ginpakadtoan ha ira ni Jesus. Han pakakita nira ha iya, ginsingba hiya nira, bisan kon may-ada ha ira nagruhaduha. Hinmarani hi Jesus ngan ginsiring hira, “Iginhatag ha akon an ngatanan nga gahom ha langit ngan ha tuna. Sanglit pakadto kamo ha ngatanan nga mga katawhan ha bug-os nga kalibutan ngan himoa niyo hira nga akon mga tinun-an. Bunyagi hira ha ngaran han Amay, ngan han Anak, ngan han Espiritu Santo, ngan tutdoi hira hin pagtuman han ngatanan nga akon iginsugo ha iyo. Ngan hinumdomi! Dayuday ako maupod ha iyo ha ngatanan nga katuigan tubtob ha katapos han kalibutan.” Amo ini an Maupay nga Sumat mahitungod kan Jesu-Cristo nga Anak han Dyos. Nagtikang ini sumala han iginsurat ni Isaias nga manaragna: “Nagsiring an Dyos, ‘Iini an akon magsarangyaw, nga akon ipadadara hin pag-una ha imo, basi andamon niya an imo aagian.’ May-ada usa nga naggiginoliat ha kamingawan, ‘Andama an dalan para han Ginoo; ngan tadonga an iya aagian!’” Pinmakita hi Juan didto ha kamingawan, diin namunyag hiya hin mga tawo ngan nagwali. Ginsiring niya an mga tawo, “Bayai an iyo mga sala ngan pabunyag kamo, ngan mapasaylo an Dyos ha iyo.” Kinmadto an ngatanan nga mga tawo tikang ha katunaan han Judea ngan ha syudad han Jerusalem pamati kan Juan. Nagkompisal hira han ira mga sala ngan nabunyagan hira didto han Salog Jordan. Hinimo hin buhok hin kamelyo an bado ni Juan, ngan anit an iya bakos ha hawak. Mga duron ug dugos ha kagurangan an pagkaon niya. Ginsiring niya an mga tawo, “Labaw pa hin gahom ha akon an tawo nga masunod ha akon. Diri ngani ako takos maghubad han higot han iya mga sandalyas. Nagbubunyag ako ha iyo hin tubig, kundi magbubunyag hiya ha iyo han Espiritu Santo.” Waray pag-iha, inmabot hi Jesus tikang ha Nazaret nga bungto ha Galilea, ngan ginbunyagan hiya ni Juan didto ha Salog han Jordan. Paghaw-as ni Jesus tikang ha tubig, kinmita hiya nga nabuksan an langit ngan kinmunsad an Espiritu Santo sugad hin sarapati. Hinbatian in tingog tikang ha langit nga nasiring, “Ikaw an akon hinigugma nga Anak. Nalilipay gud ako ha imo.” Ha gilayon hi Jesus ginpakadto han Espiritu ha kamingawan. Nag-ukoy hiya didto hin 40 ka adlaw ngan didto ginsulay hiya ni Satanas. Didto hito nga dapit damo in ihalas nga kamanampan, kundi inmabot in mga anghel ngan nagtimangno ha iya. Han kabilanggo ni Juan, kinmadto hi Jesus ha Galilea ngan nagwali hiya didto han Maupay nga Sumat tikang sa Dyos. “Inmabot na an igo nga panahon,” nasiring hiya, “ngan haraniay na an Ginhadian han Dyos. Bayai an iyo mga sala ngan tuohi niyo an Maupay nga Sumat.” Samtang nalabay hi Jesus ha tabi han Lanaw Galilea, hinkit-an niya in duha nga mangirisda, hi Simon ngan an iya bugto, hi Andres nga nagtutunod han ira pukot hin pagdakop hin isda. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Bunyog kamo ha akon ngan tututdoan ta kamo hin pangisda hin mga tawo.” Binayaan nira dayon an ira mga pukot ngan binmunyog hira kan Jesus. Nagtipaunhan hiya ngan hinkit-an niya in duha pa nga magbugto, hira Santiago ug Juan, an mga anak ni Sebedeo. Nakadto hira han sakayan, nag-aandam han ira mga pukot. Pakakita ni Jesus ha ira, gintawag hira. Ginbayaan nira an ira amay, hi Sebedeo, nga nakadto ha sakayan upod in mga sinuholan nga mga tawo, ngan binmunyog hira kan Jesus. Inmabot hira ha bungto han Capernaum ngan han pagkasunod nga Adlaw nga Iparahuway, sinmakob hi Jesus han ira sinagoga ngan nagtikang hin pagtutdo. Nahipausa an mga tawo han iya pagtutdo, kay diri man hiya sugad han mga magturutdo han Balaod ni Moises; lugod, an iya pagtutdo may-ada gahom. Hito nga takna, sinmakob han sinagoga in tawo nga may maraot nga espiritu ngan ginmoliat, “Ano an imo karuyag buhaton ha amon, Jesus nga taga-Nazaret? Pupuohon mo ba kami? Nakilala ako kon hin-o ka: Ikaw an baraan nga sinugo han Dyos!” Ginsaway ni Jesus an maraot nga espiritu, “Ayaw hin aringasa. Gawas dida hito nga tawo!” Binuntog an tawo, ginmoliat hin dako nga tingog, ngan ginmawas an maraot nga espiritu dida ha iya. Nahipausa an ngatanan, ngan may hinsiring, “Ano ini nga nahinabo? Usa ba ini nga bag-o nga pagturon-an? May gahom ini nga tawo hin pagsugo han mga magraot nga espiritu ngan nasugot hira ha iya!” Nahisangyaw dayon ha bisan diin nga dapit han katunaan ha Galilea ini nga hinabo nga ginbuhat ni Jesus. Ginmawas han sinagoga hira Jesus ug an iya mga tinun-an, upod hira Santiago ug Juan ngan nagpadayon hira ngadto han balay nira Simon ug Andres. Nahigda an ugangan nga babaye ni Simon kay hinihirantan. Pag-abot ni Jesus, ginsumatan hiya mahitungod hini nga masakit. Gindaop ni Jesus an masakit, kinaptan an kamot, ngan binuligan niya hin pagbuhat. Nalungasan an masakit han iya hiranat ngan nagdurot ha ira hin pagkaon. Pagkagab-i, katunod na han adlaw, gindara han mga tawo ngadto kan Jesus an mga magsakit ngan an mga sinasangkayan hin yawa. Nagtirok an mga tawo ha atubangan han balay. Gintambal ni Jesus in damo kalain nga mga sakit ngan ginpagawas niya in damo nga mga yawa. Waray niya tugoti nga makagyakan an mga yawa, kay nakilala ini nga mga yawa kon hin-o hiya. Han temprano pa han aga, han waray pa sisidlit an adlaw,, binmuhat hi Jesus ngan linmakat. Ginmawas hiya han bungto ngan kinmadto hin mamingaw nga dapit ngan didto nag-ampo hiya. Kundi ginmawas liwat han bungto hi Simon ngan an iya mga kaurupod hin pamiling kan Jesus. Paghiagii nira ha iya, ginsiring nira hiya, “An mga tawo nagpipinamiling ha imo.” Kundi binmaton hi Jesus, “Pakadto kita ha iba nga mga baryo nga hiraniay dinhe hini nga dapit. Kinahanglan magwali liwat ako didto, kay amo ini an tuyo han akon pagkanhi.” Sanglit nagsudoy hiya han bug-os nga Galilea, nagwali hiya ha mga sinagoga ngan nagpagawas hiya hin mga yawa. Dinmaop kan Jesus in usa nga sanlahon, linmuhod ha iya atubangan, ngan nakimalooy nga buligan hiya. “Kon imo karuyag,” nagsiring an sanlahon, “makakalinis ka ha akon.” Nalooy hi Jesus ha iya. Gindun-an hiya ni Jesus ngan sidngon, “Karuyag ko. Magmalinis ka!” Nakuha dayon an sanla ngan naupay an tawo. Ginpaoli hiya upod an hugot nga pagtugon ha iya, “Pamati, ayaw pagsumat bisan kan kanay. Pakadto dayon ha padi ngan pakita ha iya; kahuman, paghalad sugad han sugo ni Moises basi hisabtan nga upay ka na.” Linmakat an tawo ngan iginpasarang ini nga hinabo ha ngatanan nga dapit. Ha pagkamatuod damo an nahibaro; sanglit makuri na hi Jesus makasakob hin dayag han bungto; lugod, didto hiya hin mamingaw nga mga dapit ngan an mga tawo na la tikang ha magkalainlain nga dapit an napakadto ha iya. Paglabay hin pira ka adlaw, binmalik hi Jesus ha Capernaum ngan nahibantog nga inmoli na hiya. Damo in mga tawo nga kinmadto, sanglit napuno an balay, bisan pa ngani an bungasaran ha atubangan han portahan. Han nagwawali hi Jesus ha ira, gindara ngada ha iya in usa nga lulid nga ginpasag hin upat ka tawo. Tungod han kadamo han mga tawo, waray hira makahirani kan Jesus. Sanglit gin-ukban nira an atop nga tungod ni Jesus. Ira gintonton tikang ha atop an lulid nga nakada ha iya higdaan. Nakasabot hi Jesus han ira dako nga pagtoo, ngan ginsiring niya an lulid, “Anak, ginpasaylo na an imo mga sala.” May-ada mga magturutdo han Balaod nga nagkakalingkod didto nga nagsiring ha ira ngahaw, “Kay ano nga ginmahom man hiya pagyakan hin sugad hini? Usa ini nga pagpanamastamas han Dyos? Waray tawo nga makakapasaylo hin sala; an Dyos la in makakahimo.” Nakasabot dayon hi Jesus han ira mga ginhuhunahuna. Sanglit nagsiring hiya ha ira, “Kay ano nga nakahunahuna man kamo hin sugad? Hain in masarosayon: an pagsiring ngada hini nga lulid, ‘An imo sala ginpasaylo,’ kon an pagsiring, ‘Buhat, dad-a an imo higdaan ngan lakat?’ Ipapakita ko ha iyo nga may gahom dinhe ha tuna an Anak han Tawo hin pagpasaylo han mga sala.” Sanglit ginsiring niya an lulid, “Nasiring ako ha imo, buhat, dad-a an imo higdaan ngan uli ha iyo balay!” Ha atubangan han mga tawo, binmuhat an lulid, gindara an iya higdaan, ngan linmakat dayon. Nahipausa hira ngatanan, ngan nagdayaw hira han Dyos hin pagsiring, “Waray pa kami kumita hin sugad hini nga hinabo!” Binmalik hi Jesus ngadto ha baybayon han Lanaw Galilea. Dinmaop in mga tawo ha iya ngan nagtikang hiya hin pagtutdo ha ira. Samtang naglalakat hiya, nakita niya in usa nga parasukot hin buhis, hi Levi, nga anak ni Alfeo, nga nalingkod didto han iya buhatan. Nagsiring hi Jesus ha iya, “Sunod ha akon.” Binmuhat hi Levi nga sinmunod kan Jesus. Tinmangka hi Jesus hin pagkaon didto han balay ni Levi. Damo an mga parasukot hin buhis ngan mga tinamay nga nagsunodsunod kan Jesus. Damo ha ira in nakigsaro ha iya ngan han iya mga tinun-an. Pinmakiana hira han mga tinun-an ni Jesus, “Kay ano nga nakikigsaro man hiya han mga parasukot hin buhis ngan han mga tinamay?” Nakabati hi Jesus ha ira ngan ginbaton hira niya, “Diri nagkikinahanglan hin magtarambal an waray sakit nga tawo, kundi adton may-ada la sakit. Waray ako makanhi hin pagtawag hadton mga magtadong, kundi hadton mga magpakasasala.” Ha usa ka higayon, nagpuasa an mga tinun-an ni Juan nga Parabunyag ngan an mga Parisiyo. May-ada mga tawo nga kinmadto kan Jesus ngan pinmakiana ha iya, “Kay ano nga nagpupuasa an mga tinun-an ni Juan nga Parabunyag ngan an mga Parisiyo, kundi diri man an imo mga tinun-an?” Nagbaton hi Jesus, “Matugot ba kamo nga diri mangaon an mga dinapit ngadto hin pakasal? Maaram ako nga diri kamo matugot. Samtang nga upod pa an kinasal ha ira, mangangaon manta hira. Kundi maabot an panahon nga mabaya ha ira an kinasal; ngan amo na an ira diri pagkaon. “Waray tawo nga nagamit hin bag-o nga dugnit hin pagtangkop hin daan nga bado. Kay kon iya ini buhaton, magigisi an dumog nga bado ngan mahiluag an tarangkopan. Waray liwat naipis hin bag-o nga bino ngada hin daan na nga anit nga surudlan. Kon iya ini buhaton, mabuburit an surudlan kay magigisi an anit ngan makakarag an bino.” Nahinabo nga naglatas hi Jesus ha kaumhan hin trigo ha Adlaw nga Iparahuway. Samtang naglalakat hira, nangutos hin mga uhay an mga tinun-an nga upod niya. Nagsiring an mga Parisiyo kan Jesus, “Diri tugot han aton Balaod nga mangutos an imo mga tinun-an ha Adlaw nga Iparahuway.” Binmaton hi Jesus, “Waray ba kamo makabati han ginbuhat ni David han nagkikinahanglan hiya hin pagkaon? Ginutom hi David ngan an iya mga sakop; sanglit, sinmulod hiya han balay han Dyos ngan kinmaon han tinapay nga iginhalad ha Dyos. Nahinabo ini ha panahon nga hi Abiatar amo an Labaw nga padi. Subay han aton Balaod, an makakakaon la hini nga tinapay amo an mga padi, kundi kinmaon hi David ngan tinagan niya an iya mga sakop.” Nagsiring hi Jesus, “Ginhimo an Adlaw nga Iparahuway tungod han tawo; diri an tawo tungod han Adlaw nga Iparahuway. Sanglit an Anak han Tawo Ginoo bisan han Adlaw nga Iparahuway.” Binmalik hi Jesus ngadto ha sinagoga diin nakadto in tawo nga patay an kamot. May-ada didto mga tawo nga karuyag magbutangbutang hin sayop kan Jesus, sanglit nag-inaw hira kon magtambal ba hiya ha Adlaw nga Iparahuway. Ginsiring ni Jesus an tawo nga patay an kamot, “Pakadi ha atubangan.” Pinmakiana hi Jesus han mga tawo, “Ano an tugot han aton Balaod nga sadang buhaton ha Adlaw nga Iparahuway? Pagbulig ba, o pagdaot? Pagtalwas ba hin kinabuhi, o pagkuha ba hin kinabuhi?” Kundi waray hira mag-aringasa. Nangalas hi Jesus han pagkita niya hini nga mga tawo, kundi inalpan hiya hin kalooy tungod han katig-a han ira kasingkasing ngan kasayop nira. Ginsiring niya an tawo, “Unata an imo kamot.” Gin-unat han tawo an iya kamot ngan naupay. Sanglit ginmawas an mga Parisiyo han sinagoga, ngan nakigkita dayon han iba nga mga kaapi han hugpo ni Herodes. Ngan nagkasarabot hira hin pagpatay kan Jesus. Kinmadto hi Jesus ngan an iya mga tinun-an ha lanaw han Galilea. Binmunyog ha iya in damo nga mga tawo nga tikang ha Galilea, ha Judea, ha Jerusalem, ha tuna han Idumea, ha tuna tabok han Jordan ngan ha mga higrani nga dapit han mga bungto han Tiro ug Sidon. Nagsinunod kan Jesus ini nga mga tawo kay nakabati hira han mga ginbuhat niya. Damo kaupay an mga tawo, sanglit ginsugo niya an iya mga tinun-an nga mag-andam hin sakayan basi diri hiya mapiit han mga tawo. Damo an iya mga gintambal, sanglit nagpirit gud an mga magsakit nga makaduok kan Jesus, basi la makakamkam ha iya. Nahapa ha iya atubangan an mga tawo nga sinasangkayan hin yawa kon nakita ha iya, ngan nagoliat, “Ikaw an Anak han Dyos!” Gintugon hin maupay ni Jesus an mga yawa nga diri magsumat kon hin-o hiya. Sinmagka hi Jesus hin pungtod ngan ginpadaop niya an mga kalalaken-an nga kinaruyag niya. Dinmaop hira ngan nagpili hiya hin dose nga iya ginngaranan nga mga apostoles. “Ginpili ko kamo basi umupod kamo ha akon,” nagsiring hiya, “ngan susugoon ko kamo hin pagwali ngan tatagan ko kamo hin gahom hin pagpaiwas hin mga yawa.” Amo ini an dose nga ginpili niya: hi Simon (ginngaranan hiya ni Jesus nga Pedro); hi Santiago ngan an iya bugto, hi Juan, mga anak ni Sebedeo (ginngaranan hira ni Jesus nga “Boanerges,” an karuyag sidngon, “Mga Tawo hin Dalugdog”); hira Andres, Felipe, Bartolome, Mateo, Tomas, Santiago nga anak ni Alfeo, Tadeo, Simon, an bayani, ngan hi Judas Iscariote nga naglingo kan Jesus. Inmuli hi Jesus ngan gin-alirongan na liwat hiya hin damo nga mga tawo nga waray na ngani hiya ngan an iya mga tinun-an panahon hin pagkaon. Pakabati han iya kauropdan mahitungod hini, kinmadto hira hin pagkuha ha iya, kay nasumatan hira nga nawad-an na hiya hin maupay nga panmurubuot. May-ada mga magturutdo han Balaod nga tikang ha Jerusalem nga nagsiring: “Hinkakaptan hiya ni Beelsebul!” Nagsiring an iba, “Naghatag ha iya hin gahom an puno hin mga yawa hin pagpagawas ha ira.” Sanglit gintawag ni Jesus an mga tawo ngan nagsumat hiya hin mga pananglitan: “Uunanhon man ni Satanas hin pagpaiwas ha iya ngahaw? Kon magkabahinbahin in usa nga nasod ngan mag-aruaraway hira, mapupukan ito nga nasod. Kon makabahinbahin in usa nga panimalay ngan mag-aruaraway hira, mabubungkag ito nga panimalay. Sanglit kon magkabahinbahin an ginhadian ni Satanas, diri ito mag-iiha, kundi mabubungkag ngan mapupukan. “Waray makakasulod hin balay hin kusgan nga tawo hin pangawat, kon diri anay niya gaposon an kusgan nga tawo. Kon magapos na niya, amo na an pakapangawat niya. “Tigamni ini niyo: Mapapasaylo an mga tawo han ira mga sala ngan han magraot nga ira mga ginyakan. Kundi diri mapapasaylo an tawo nga magpasipara hin pagyakan supak han Espiritu Santo.” ( Ginyakan ini ni Jesus kay may-ada nasiring nga may-ada hiya maraot nga espiritu.) Inmabot an iroy ni Jesus ngan an iya kabugtoan. Waray hira sumakob han balay, kundi nagpatugon la hira nga may-ada tuyo nira ha iya. Nabubutnga hi Jesus hin mga nagkakalingkod nga mga tawo, ngan nagsiring hira ha iya, “Aadto ha gawas an iroy ngan kabugtoan mo, may-ada tuyo ha imo.” Binmaton hi Jesus, “Hin-o an akon iroy? Hin-o an akon kabugtoan?” Sinmiplat hiya han mga nagkakalingkod nga mga tawo nga naglilibot ha iya ngan nagsiring, “Amo ini an akon iroy ngan an akon kabugtoan. Akon kabugtoan ngan akon iroy an bisan hin-o nga nagtutuman han iginpapabuhat ha iya han Dyos.” Nagtikang liwat hi Jesus hin pagtutdo didto ha tabi han Lanaw han Galilea. Damo kaupay an mga tawo nga nag-alirong ha iya; sanglit sinmakay hiya hin sakayan ngan linmingkod hiya. Nakadto ha dagat an sakayan ngan nagkakatukdaw an mga tawo didto ha tabi. Damo an igintutdo niya pinaagi hin mga pananglitan. Dida han iya pagtutdo nagsiring hiya ha ira: “Pamati kamo! May-ada tawo nga kinmadto han iya uma hin pagsabod. Han nagsasabod hiya, may mga binhe nga nagkataktak ha dalan ngan pinanuktok han mga tamsi. May-ada nahulog ngada hin batoon nga tuna. Tinmurok gad an binhe kay may-ada man manipis nga tuna. Kundi han pagsirak han adlaw, nalaya an mga tanom kay waray makagamot hin maupay, ngan nagkauuga. May mga binhe nga nahulog ha mga tunokon nga kabanwaan. Han pagtubo han kabanwaan, naambongan an mga tanom; sanglit waray mamunga. Kundi may mga binhe nga nahulog ha maupay nga tuna. Tinmurok an binhe, tinmubo ngan namunga: may-ada namunga hin 30 ka pilo, 60 ka pilo an iba, ngan 100 ka pilo an iba liwat.” Ngan nagsiring hi Jesus, “Kon hin-o ha iyo an may durunggan, mamati hin maupay!” Han nag-uusaan na la hi Jesus, dinmaop ha iya adton iba nga nakabati ha iya upod an dose nga mga tinun-an, ngan naghangyo nga igsaysay niya an mga pananglitan. Binmaton hi Jesus, “Iginhatag ha iyo an pakasabot han mga natatago nga butang han Ginhadian han Dyos; kundi nakakasabot la adton diri kausa niyo pinaagi hin mga pananglitan, basi ‘Ha ira paniguro hin pagkita, diri lugod hira nakakakita, ha ira paniguro hin pamati, diri lugod hira makakasabot; kay kon makahimo hira, bangin hira bumalik sa Dyos ngan pasasayloon hira niya.’” Ngan nagpakiana hi Jesus ha ira, “Diri ba kamo nakakasabot hini nga pananglitan? Uunanhon man ngay-an niyo hin pakasabot hin bisan ano nga pananglitan? An magsarabod nagsabod han mensahe han Dyos. May-ada mga tawo nga sugad han mga binhe nga nahulog ha dalan. Pakakabati nira han mensahe, naabot dayon hi Satanas ngan inaagaw an mensahe ha ira. An iba nga mga tawo sugad hin mga binhe nga nataktak ha batoon nga tuna. Pakakabati nira han mensahe, kinakarawat dayon nira nga malipayon. Kundi diri gud napabilin ha ira kasingkasing, ngan diri nag-iiha. Sanglit kon naabot in kakurian ngan pag-antos tungod han mensahe, nabaya hira dayon. An iba nga mga tawo sugad hin mga binhe nga ginsabod dida hin tunokon nga kabanwaan. Nakakabati ini hira han mensahe, kundi natatabonan an mensahe han mga kabaraka hiunong hin nga kinabuhi, an paghigugma han manggad, ngan an iba nga mga karuyagon, sanglit diri nakakabunga. Kundi an iba nga mga tawo sugad hin mga binhe nga ginsabod ha maupay nga tuna. Namamati hira han pulong, ira kinakarawat ngan namumunga. May-ada nabunga hin 30 ka pilo, an iba 60 ka pilo, ngan an iba na man, 100 ka pilo.” Nagpadayon hi Jesus, “Kon may-ada nagdadara hin suga, tinatakloban ba niya ini, o ibinubutang ba ha sirong hin higdaan? Diri ba ikinakadto ha iya burutangan? Ipadadayag an natatago; bubuksan an natatahoban. Kon hin-o an may mga durunggan, mamati hin maupay!” Nagsiring pa hiya ha ira, “Tigamni an iyo hinbabatian. An amo ngahaw nga mga lagda nga ginagamit niyo hin paghukom han iba, amo man an gagamiton han Dyos hin paghukom ha iyo, ngan bangin labaw pa hin kamakuri. Tatagan pa adton may-ada na; kukuhaan adton waray, bisan han gutiay nga aada ha iya.” Nagpadayon hi Jesus hin pagsiring: “Alid-agid an Ginhadian han Dyos hin tawo nga nagsabod hin binhe ha iya uma. Kahuman niya pagsabod han binhe, nagpapadayon hiya han iya ikina-adlaw nga mga buruhaton, samtang naturok ngan natubo an binhe. Kundi diri hiya maaram kon ano an kasugad hini. An tuna ngahaw an nakakapatubo ngan nakakapabunga: syahan, nananahon; niyan, namumukad; kahuman, namumunga. Kon hinog na an bunga, gin-aani han tag-iya, kay inmabot na an takna hin panguha. “Ano ba an aton ikatatanding han Ginhadian han Dyos?” nagpakiana hi Jesus. “Ano nga pananglitan an sadang naton gamiton hin pagsaysay hini? Amo ini nga pananglitan: Usa ka tawo nagtanom ha tuna hin liso hin mustasa, an gigugutiayi nga liso dinhe ha tuna. Natubo ini ngan nahihimo nga gidadakoi nga kahoy. Narampag an iya mga sanga ngan nahapon an katamsihan ngan dito nagsasalag.” Nagwali hi Jesus ha mga tawo pinaagi hin alid-agid hini nga mga pananglitan. Ginsumatan niya hira sugad han ira hinsasabotan. Waray gud hiya magyakan ha ira kon diri pinaagi hin mga pananglitan; kundi kon an iya mga tinun-an la an iya kahimangraw, iya iginsasaysay an ngatanan ha ira. Han pagkagab-i hito manta nga adlaw, nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Talabok kita ngadto ha luyo han lanaw.” Sanglit binayaan nira an kadam-an nga mga tawo. Sinmakay han sakayan an mga tinun-an diin nakadto na hi Jesus, ngan tinmalabok hira. May iba nga mga sakayan didto. Inmabot in makusog nga alipuros ngan ginsasakayan na an ira sakayan hin mga balod nga haros mapuno na hin tubig an sakayan. Nakaturog hi Jesus didto ha may ulin; nakakaulon hiya ha iya paghigda. Ginpukaw hiya han mga tinun-an, “Magturutdo, diri ka ba nababaraka nga magkakamatay na kita?” Binmuhat hi Jesus ngan ginsaway niya an hangin, “Hugpoy na!” ngan an mga balod, “Pagmalinaw kamo!” Hinmugpoy an hangin ngan nagmalinaw. Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Kay ano nga nahahadlok man kamo? Waray la gihapon kamo pagtoo?” Kundi duro gud an ira paghipausa, ngan may hinsiring ha ira: “Hin-o ini nga tawo nga nasugot man ha iya bisan an hangin ngan an mga balod?” Inmabot hira ha tabok han Lanaw han Galilea, didto han tuna han mga taga-Gadara. Han paghaw-as gud la ni Jesus han sakayan, gintapo hiya hin tawo nga tikang ha mga lungib nga lubnganan. May-ada ini nga tawo maraot nga espiritu, ngan didto hiya pag-iinukoy han mga lubnganan. Waray na gud nakakagapos ha iya hin kadena. Makadamo na gaposa an iya mga kamot ngan mga tiil, kundi nauutod la an mga kadena ha kamot ngan an pandog ha iya tiil. Makusog hiya hin duro nga waray gud nakakahawid ha iya. Adlaw gab-i nagsusudoysudoy hiya han mga linubngan ngan han mga pungtod, naggiginoliat ngan nag-uunay hin pagsamad ha iya ngahaw pinaagi han mga bato. Tay-aw hiya han pakakita niya kan Jesus. Sanglit dinmalagan hiya, hinmapa ha atubangan ni Jesus, ngan ginmoliat hin dako nga tingog: “Jesus, Anak han Gilalabawi nga Dyos! Ano an imo karuyag buhaton ha akon? Nakikimalooy ako ha imo, ayaw ako pagkastigoha!” ( Ginyakan ini niya kay nagsiring hi Jesus ha iya: “Maraot nga espiritu, gawas dida hini nga tawo!”) Sanglit ginpakianhan hiya ni Jesus, “Hin-o an imo ngaran?” Binmaton an tawo, “‘Panon’ an akon ngaran, kay damo kami.” Waray hiya humunong pakimalooy kan Jesus nga diri pagawson an maraot nga mga espiritu dida hito nga tuna. May-ada dako nga panon hin kababoyan nga naniningaon dida hin hirani nga pungtod. Naghangyo kan Jesus an magraot nga mga espiritu, “Pasudla kami ngadto han kababoyan.” Gintugotan hira ni Jesus. Ginmawas han tawo an maraot nga mga espiritu ngan kinmadto han kababoyan. May mga duha ka yukot an mga baboy nga nandadlagan ngadto han umpas; nahulog ngadto han lanaw ngan nagkalulumos. Nandadlagan dayon an magmarangno han kababoyan ngadto ha bungto ngan kaumhan hin pagsumat han nahinabo. Kinmadto an mga tawo pagkita han nahinabo. Dinmaop hira kan Jesus ngan kinmita hira han tawo nga may-ada anay mga yawa. Nalingkod hiya, diri na lubas ngan maupay na igkahimangraw. Ngan nahadlok hira ngatanan. Nagsumat han mga tawo adton nakakita kon ano an nahinabo han tawo nga sinangkayan hin yawa ngan han kababoyan. Sanglit ginhangyo nira hi Jesus nga gumawas han ira tuna. Han naisarakay na hi Jesus, nakimalooy an tawo nga iniwasan hin mga yawa, nga paupdon hiya. Kundi waray tumugot hi Jesus. Lugod, ginsiring hiya ni Jesus, “Uli ngadto ha imo panimalay ngan sumati hira han ginbuhat ha imo han Ginoo ngan han iya kalooy ha imo.” Inmoli an tawo ngan nagsudoy hiya han Decapolis nga nagsinumat han ginbuhat ni Jesus ha iya. Dako an paghipausa hadton nagpakabati ha iya. Binmalik hi Jesus ngadto ha tabok han lanaw. Nag-alirong ha iya in damo nga mga tawo didto ha ligid han lanaw. Dinmaop ha iya hi Jairo, usa nga tinaporan han sinagoga. Pakakita niya kan Jesus hinmapa hiya ngan duro an iya pakimalooy ha iya hin pagsiring, “Masakit hin duro an akon anak nga babayehay. Kadtoa gud ngan ipadapat an imo kamot ha iya basi maupay hiya ngan diri mamatay!” Ngan inmupod hi Jesus ha iya. Damo liwat nga mga tawo an binmunyog kan Jesus ngan gindadaisog hiya han mga tawo. May-ada babaye nga makalilisang na an gin-antos tungod hin duro nga pagdinugoi ha iya hin dose na ka tuig, bisan kon damo na in nagtambal ha iya. Naubos na an iya kwarta, kundi waray hiya mag-upay; magtikadugang la lugod an iya sakit. Nasumatan hiya mahitungod kan Jesus; sanglit nagpirit hiya hin pagtampo han kadam-an, ngan pinmaluyo hiya kan Jesus. Nagsiring hiya ha iya ngahaw, “Kon makakapot la ako bisan la han iya bado, mauupay gud ako.” Kinaptan niya an bado ni Jesus, ngan inmukoy dayon an pagdinugoi ha iya; inabat niya nga naupay hiya han iya sakit. Nakasabot dayon hi Jesus nga ginmawas ha iya in gahom. Linmingi hiya hin pagkita han kadam-an nga mga tawo ngan nagpakiana, “Hin-o in nagkapot han akon bado?” Nagbaton an iya mga tinun-an, “Nakita ka nga ginlilibotan ka han mga tawo. Kay ano nga nagpapakiana ka pa man?” Kundi gin-osisa gud ni Jesus kon hin-o an kinapot han iya bado. Nakasabot an babaye han nahinabo ha iya; sanglit dinmaop hiya kan Jesus nga nangungurog hin kahadlok. Hinmapa hiya ha atubangan ni Jesus ngan nagsumat han bug-os nga kamatuoran. Nagsiring hi Jesus ha iya, “Anak ko, nakaupay ha imo an imo pagtoo. Lakat nga malinawon, ngan mauupay ka han imo sakit.” Han nagyiyinakan pa hi Jesus, may-ada mga surugoon nga inmabot tikang ha balay ni Jairo. Ginsumatan nira hi Jairo, “Patay na an imo anak nga babaye. Ayaw na pagsinamoka an Magturutdo.” Waray la makigbali hi Jesus han ira ginsumat, kundi ginsiring hi Jairo, “Ayaw kahadlok. Too la.” Ngan waray ginpaupod ni Jesus, labot kan Pedro ngan han magbugto, hira Santiago ug Juan. Inmabot hira ha balay ni Jairo diin hinkit-an ni Jesus an kasamok ngan hinbatian niya an mga pagnguyngoy ngan pagtangis. Sinmakob hiya ngan nagsiring hiya ha ira, “Ano ini nga kasamok? Kay ano nga nagtitinangis man kamo? Diri patay an bata; nakaturog la hiya.” Gintinawaan la hiya han mga tawo; sanglit, ginpagawas niya hira. Pinaupod ni Jesus an amay ngan an iroy han bata ngan an iya tulo nga mga tinun-an, ngan kinmadto hira han sulod diin naghigda an bata. Kinaptan ni Jesus an kamot han bata ngan sidngon, “Talitha, koum,” kon ha aton pa, “Babayehay, pinapabuhat ko ikaw!” Binmuhat dayon an bata ngan nagtikang hin paglakat. (Dose na an edad han bata.) Dako gud an ira paghipausa hini nga nahinabo. Kundi gindid-an hira ni Jesus hin pagsumat hini bisan kan kanay, ngan nagsiring hiya, “Tagi hiya hin pagkaon.” Binmaya hi Jesus hito nga dapit ngan inmoli ngadto han iya kalugaringon nga bungto ngan an iya mga tinun-an sinmunod ha iya. Nagtutdo hiya ha sinagoga ha Adlaw nga Iparahuway. Damo an nakadto nga mga tawo, ngan nanhipausa hira han pakabati nira ha iya. “Diin ba hiya kuha hini nga hibaro?” nagpakiana hira. “Ano ini nga hibaro nga ihinatag ha iya? Inuunan-o ba niya hin pagbuhat hin mga milagro? Diri ba hiya an panday nga anak ni Maria ngan bugto nira Santiago, Jose, Judas ug Simon? Diri ba nag-uokoy dinhe an kababayen-an nga iya kabugtoan?” Sanglit iginsalikway hiya nira. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Tinatahod an manaragna bisan diin nga dapit labot la dida han iya kalugaringon nga bungto, han iya kauropdan ngan han iya panimalay.” Waray hiya makahimo hin pagbuhat hin mga milagro didto, labot la nga gindun-an ngan gintambal niya in pira nga mga magsakit. Dako an iya paghipausa tungod han kawaray nira pagtoo. Nagsudoy hi Jesus han mga baryo didto hito nga dapit ngan nagtutdo han mga tawo. Gintirok niya an dose nga mga tinun-an, ngan iya ginsugo hin padispadis. Tinagan niya hira hin gahom hin pakadaog han mga yawa ngan gintugon hira niya, “Ayaw kamo pagdara hin bisan ano ha iyo paglakaton, labot hin tungkod; ayaw pagdara hin pagkaon, hin supot ngan hin kwarta ha iyo mga bulsa. Pagsul-ot kamo hin sandalyas kundi ayaw pagdara hin liliwanan.” Gintugon pa hira, “Kon diin kamo nga balay karawata ngan pasak-a pabilin kamo dida ngahaw tubtob han iyo pagbaya hito nga dapit. Kon diri kamo karawaton ha usa nga dapit o diri kamo pamatian, bayai ito nga dapit katapos niyo padpara an tapotapo ha iyo mga tiil. Usa ini nga pahimangno ha ira.” Sanglit nagkalakat ngan nagwali hira nga kinahanglan bumaya an mga tawo han ira mga sala. Nagpaiwas hira hin damo nga mga yawa, ngan nagdihog hira hin lana ha damo nga mga magsakit, ngan gin-upay nira hira. Niyan nakabati hi Hadi Herodes hiunong hini ngatanan kay nahisamwak man an bantog ni Jesus ha ngatanan nga dapit. May-ada mga tawo nga nasiring, “Nabuhi na liwat hi Juan nga Parabunyag! Sanglit nakikita ta ini nga mga gahom dida ha iya.” Kundi nagsiring an iba, “Hi Elias hiya.” Nagsiring liwat an iba, “Manaragna hiya sugad hin usa nga bantogan nga manaragna hadton mga una pa nga panahon.” Han pakabati hini ni Herodes, nagsiring hiya, “Amo hiya hi Juan nga Parabunyag! Ginpapugotan ko na hiya, kundi nabuhi liwat!” Hi Herodes ngahaw an nagpadakop kan Juan; iya iginpagapos ngan iginsulod ha bilanggoan. Ginbuhat ini ni Herodes tungod kan Herodias nga iya gin-asawa. Hi Herodias asawa ni Felipe nga bugto ngahaw ni Herodes. Waray hunong hin pagsinaway ni Juan kan Herodes, “Diri matadong nga buhat an pag-asawa mo han asawa han imo bugto!” Sanglit nagdumot hi Herodias kan Juan ngan karuyag niya patayon, kundi waray hiya makahimo tungod kan Herodes. Nahadlok hi Herodes kan Juan kay maaram hiya nga maupay ngan baraan nga tawo hi Juan, sanglit ginpabantayan hiya niya. Karuyag niya mamati kan Juan, bisan kon nagugupong hiya ha kada pakakabati niya kan Juan. Ha kataposan nakahigayon hi Herodias hin pagpatay kan Juan. Naghatag hi Herodes hin dako nga kombite dida han iya kaadlawan, han mga punoan han kasondalohan, ngan han mga dagko nga pagkatawo ha Galilea. Sinmakob ngan sinmayaw an anak nga babaye ni Herodias Nakalipay hiya kan Herodes ngan han mga dinapit ngada han kombite. Nagpakiana han daragita an hadi, “Ano an imo karuyag aroon? Ihahatag ko ha imo in bisan ano nga imo karuyag.” Pinaagi hin damo nga panumpa, nagsiring ha iya na hadi, “Nagsasaad ako nga tatagan ta ikaw han imo karuyag aroon, bisan pa an katunga han akon ginhadian.” Ginmawas an daragita ngan pinmakiana han iroy niya kon ano an iya aaroon. Binmaton an iroy niya, “An ulo ni Juan nga Parabunyag.” Kinmadto dayon han hadi an daragita ngan nangaro, “Karuyag ko nga ihatag mo ha akon an ulo ni Juan nga Parabunyag nga sinangga hin plato!” Nabido kaupay an hadi; kundi waray hiya makabaribad, kay nagsaad hiya ha atubangan han iya nga dinapit. Sanglit ginsugo niya in gwardya han bilanggoan nga dad-on an ulo ni Juan. Linmakat an gwardya, kinmadto ha bilanggoan, ngan ginpugotan hi Juan. Gindara niya an ulo nga sinangga hin plato, ngan iginhatag niya han daragita, ngan ihinatag han daragita ngadto han iroy niya. Pakabati hini han mga tinun-an ni Juan, kinmadto hira pagkuha han iya lawas ngan iginlubong nira. Binmalik ngan nakigkita kan Jesus an mga apostoles ngan ginsumatan hiya nira han ngatanan nga ira ginbuhat ngan gintutdo. Abotkiabot an mga tawo, sanglit waray na ngani panahon pagkaon hi Jesus ngan an iya mga tinun-an. Sanglit nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Tana, pahirayo kita han mga tawo, ngadto hin mamingaw nga dapit, basi makapahuway anay kamo.” Sanglit sinmakay hira hin sakayan ngadto hin dapit nga mamingaw. Kundi damo nga mga tawo an kinmita han ira paggikan ngan nahibaro dayon hira kon hin-o an mga sakay. Sanglit, linmanat hira tikang han mga kaburubungtohan. Tungod nga darodalagan man an ira pagbaktas, nahiuna hira pag-abot kanda Jesus ngan han iya mga tinun-an. Han paghaw-as ni Jesus han sakayan hinkit-an niya ini nga kadam-an nga mga tawo ngan nalooy hiya ha ira kay sugad hira hin mga karnero nga waray magmarangno. Ngan nagtikang hiya hin pagtutdo ha ira hin damo nga mga butang. Han kulopay na, dinmaop an iya mga tinun-an ngan nagsiring, “Tikagab-i na, ngan tay-aw ini nga dapit. Palakta na an mga tawo ngan pakadtoa na la hira ha mga higrani nga kaumhan ngan kabaryohan, basi makapalit hira hin sadang makaon.” Binmaton hi Jesus, “Kamo ngahaw in hatag ha ira hin pagkaon.” Nagpakiana hira, “Karuyag ba nimo nga lumakat kami pagpalit hin kanan 400.00 nga tinapay ngan ipakaon ha ira?” Pinmakiana hi Jesus ha ira, “Pipira la an iyo tinapay? Panginanoa daw niyo.” Han kasayod na nira, ginsumatan hiya, “Lima la ka bug-os ngan duha nga isda.” Ginsugo ni Jesus an iya mga tinun-an nga pagpurupundokon hira hin pagkalingkod dida han kabanwaan. Sanglit nagpurupundok an mga tawo hin tinag 100 ngan tinag 50. Niyan kinuha ni Jesus an lima ka bug-os nga tinapay ngan an duha nga isda, hinmangad hiya ha langit, ngan nagpasalamat sa Dyos. Ginpinitpinit niya an tinapay ngan iginhatag ha iya mga tinun-an basi igdurot ha mga tawo. Iya liwat ginbahinbahin an duha nga isda ha ira ngatanan. Nanngaon an ngatanan ngan nagkabubusog. Kahuman, nakatirok pa an mga tinun-an hin dose ka alat han nahisalin nga mga tinapay ngan isda. Lima ka yukot nga kalalaken-an an nangaon han tinapay. Samtang ginpapaoli ni Jesus an mga tawo, ginpasakay dayon niya an iya mga tinun-an basi mag-una ha iya ngadto ha Betsaida, ha tabok han lanaw. Kahuman niya manamilit han iya mga tinun-an, kinmadto hiya hin usa nga pungtod basi hiya mag-ampo. Han pagkagab-i na, nakadto na an sakayan ha butnga han lanaw, samtang nag-uusaan la hi Jesus didto ha sagka. Nakita niya nga nagkukuri an iya mga tinun-an pagginaod kay songsong hira kaupay han hangin. Sanglit, ha mga alas tres ngadto ha alas seis na an kaagahon, kinmadto hi Jesus ha ira nga naglalakat ha bawbaw han tubig. Nakahunahuna la hiya hin paglabay ha ira. Kundi kinmita hira nga naglalakat hiya ha bawbaw han tubig. Hunahuna nira nga murto adto, sanglit ginmoliat hira hin kahadlok han pakakita nira ngatanan ha iya. Nagyakan dayon hi Jesus ha ira, “Ayaw kamo kahadlok! Hi ako ini!” Sinmakay hiya han sakayan upod ha ira ngan hinmugpoy dayon an hangin. Duro an paghipausa han mga tinun-an, kay waray nira hisabti an kahulogan han pagpadamo han mga tinapay; makuri pa adto matugkad han ira mga hunahuna. Tinmabok hira han lanaw ngan inmabot hira ha Genesaret diin iginhigot nira an ira sakayan. Han nabaya na hira han sakayan, kinmilala dayon kan Jesus an mga tawo. Sanglit nagdagmit hira hin pagsudoy ngan pagsumat han mga tawo ha bug-os nga dapit, ngan gindara an mga magsakit nga nahigda ha banig ngadto kan Jesus. Bisan diin hi Jesus kakadto—ha mga baryo, mga bungto, o kaumhan, gindadara han mga tawo an ira mga magsakit ngadto ha mga taboan ngan nakikimalooy hira ha iya nga tugotan an mga magsakit hin pagkamkam bisan na manla han sidsid han iya panapton. An ngatanan nga nakakamkam nagkauopay. Nag-alirong kan Jesus an mga Parisiyo ngan in pira han mga magturutdo han Balaod nga nagkaabot tikang ha Jerusalem. Kinita nira nga nangangaon an iba han iya mga tinun-an nga mahugaw an ira mga kamot—karuyag sidngon nga waray hira manhunaw sugad han paagi nga igintutdo han mga Parisiyo nga angay buhaton han mga tawo. Nagsusunod an mga Parisiyo, sugad man an iba nga mga Judiyo han pagturon-an nga nababatasan han ira mga kaapoy-apoyan. Diri hira nakaon kon diri anay manhunaw han amo nga paagi, ngan diri liwat nira kinakaon an bisan ano nga tikang ha taboan kon diri anay nahuhugasan. Ngan ginsusunod nira in damo pa nga mga sugo nga ira nababatasan sugad han mga irimnan, mga lutoan, mga surudlan nga tumbaga, ngan mga higdaan. Sanglit, nagpakiana kan Jesus an mga Parisiyo ngan an mga magturutdo han Balaod, “Kay ano nga diri nagsusunod an imo mga tinun-an han pagturon-an han aton mga ginikanan, kundi nangangaon bisan kon mahugaw an ira mga kamot?” Binaton hira ni Jesus, “Waray gud magsayop hi Isaias han iya ginpanagna mahitungod ha iyo! Mga salingkapaw kamo, sugad gud han iya iginsurat: ‘Nagdadayaw ha akon ha ira mga pulong ini nga mga tawo, nasiring an Dyos, kundi ha pagkamatuod, hirayo ha akon an ira mga kasingkasing. Kawang la an ira pagsingba ha akon, kay gintututdo nira an kanan tawo kasugoanan nga daw sugad hin kanan Dyos mga lagda!’ “Sinasalikway niyo an sugo han Dyos ngan asay niyo gintutuman an mga pagturon-an han mga tawo.” Nagpadayon hi Jesus pagsiring ha ira, “Listo gud kamo lumikay han kanan Dyos balaod basi la igpadayon niyo an iyo kalugaringon nga pagturon-an. Kay hi Moises nagsugo, ‘Tahoron mo an amay ngan iroy nimo ngan kinahanglan patayon adton magpapakaraot han amay ngan iroy niya.’ Kundi nagtututdo kamo nga kon may-ada sadang ikabulig in tawo han amay ngan iroy niya, kundi kon sumiring hiya, ‘Corban ini’ (karuyag sidngon, kanan Dyos ito), waray na niya labot pagbulig han amay o iroy niya. Kon sugad, gindidiwara niyo an pulong han Dyos pinaagi han pagturon-an nga igintututdo niyo ha iba nga mga tawo. Ngan ginbubuhat niyo in damo pa nga mga butang nga alid-agid hini.” Gintawag ngahaw ni Jesus an kadam-an ngada ha iya ngan ginsiring hira, “Pamati kamo ngatanan ngan sabta niyo. Waray bisan ano nga nasulod ha tawo tikang ha gawas nga nakakapahugaw ha iya, kundi adton nagawas tikang han tawo amo lugod an nakakapahugaw ha iya. [ Sanglit, mamati an may-ada durunggan.”] Han pagbaya na niya han kadam-an ngan pagsulod na niya han balay, nagpakiana an iya mga tinun-an ha iya mahitungod hini nga pananglitan. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Sugad la kamo han iba hin kamahinay makasabot! Diri ba kamo nasabot nga waray bisan ano nga nasulod ha tawo tikang ha gawas nga nakakapahugaw ha iya? Kay diri ito nasulod ha iya kasingkasing kundi ha iya tiyan, ngan onina, iginuguwa.” (Dida hini iginpahayag ni Jesus nga mahihimo kaonon an ngatanan nga pagkaon.) Ngan nagpadayon hiya pagsiring, “An naguwa tikang ha tawo amo an nakakapahugaw ha iya. Kay tikang ha sakob, tikang ha kasingkasing, naguwa an magraot nga mga panhunahuna nga nakakaaghat hin panikas, pamatay, pakighilawas, kaipa han kanan iba butang, paglimbong, kamalaw-ay, pangabugho, pakaraot, pagparayaw ngan tinuyaw nga buhat. Natikang ha sakob han tawo ini ngatanan ngan amo an nakakapahugaw ha iya.” Binmaya hi Jesus ngan kinmadto han tuna hirani han syudad han Tiro. Sinmulod hiya hin balay, ngan diri niya karuyag nga may mahibaro nga nakadto hiya; kundi diri gud hiya natatago. Nahibaroan an iya pag-abot hin usa nga babaye, kanay anak nga babayehay may maraot nga espiritu. Kinmadto dayon hiya kan Jesus ngan hinmapa ha iya tiilan. Langyaw ini nga babaye nga natawo ha Fenicia, didto ha Siria. Nakimalooy hiya kan Jesus nga pagawson an yawa tikang han iya anak. Kundi nagbaton hi Jesus, “Pakaona ta anay an mga anak; diri maupay nga kuhaon an pagkaon han mga anak, ngan ilabog ngadto han mga ayam.” “Matuod gad ini,” binmaton an babaye, “kundi bisan an mga ayam ha sirong han lamesa ngangangaon man han mga salin han mga anak!” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Tungod hini nga imo baton, makakaoli ka na. Ginmawas na an yawa tikang han imo anak!” Inmoli an babaye ngan hin-agian niya an iya anak nga nahigda ngan ginmawas na tikang ha iya an yawa. Binmaya hi Jesus han tuna nga hirani ha Tiro ngan inmagi ha Sidon ngadto han lanaw han Galilea, ngan naglatas han mga tuna han Decapolis. Gindara ha iya in tawo nga bungol ngan makuri makayakan, ngan nakimalooy kan Jesus an mga nagdara nga dun-an niya ini nga tawo. Ibinulag hiya anay ni Jesus han kadam-an, ngan ibinutang ni Jesus an iya mga tudlo dida han kanan tawo nga talinga. Linmura hiya ngan iya kinamkam an dila han tawo. Hinmangad hi Jesus ha langit ngan nangaraba ngan ginsiring an tawo, “ Ephphatha”, karuyag sidngon, “Mabuksan ka!” Nakabati dayon an tawo, nawara na an iya kangula, ngan maupay na an iya pagyakan. Gindid-an hira ni Jesus pagsumat hini bisan kan kanay; kundi dinmugang lugod hira hin pagsinumat. Ngan nanhipausa hin duro an ngatanan nga nagpakabati. Nagsiring hira, “Pagkamaupay han ngatanan nga iya ginbuhat! Ginpabati niya an mga bungol ngan ginpayakan niya an mga ngula!” Waray pag-iha nagkatirok na liwat in kadam-an nga mga tawo. Han waray na nira pagkaon, gintawag ni Jesus an iya mga tinun-an ngan ginsiring hira, “Nalolooy ako hini nga mga tawo kay upod hira nakon sulod hin tulo na ka adlaw, ngan waray na nira pagkaon. Kon paolion ko hira nga mga gutom, manhihiraptay hira ha dalan kay hirayo an oolian an iba ha ira.” Nagpakiana ha iya an iya mga tinun-an, “Hain man kita pakakaagi dinhe hini nga kamingawan hin igo kadamo nga pagkaon nga igdudurot hini ngatanan nga mga tawo?” “Pipira pa man an iyo tinapay?” nagpakiana hi Jesus ha ira. “Pipito na la,” binmaton hira. Pinapanlingkod ni Jesus ha tuna an mga tawo. Kinuha niya an pito nga tinapay ngan nagpasalamat sa Dyos. Iya ginpinitpinit an tinapay ngan ipanhatag ngadto han iya mga tinun-an basi igdurot ngadto han mga tawo. Ngan ipinanhatag ini han iya mga tinun-an. May-ada liwat nira pira ka bug-os nga gudtiay nga mga isda. Nagpasalamat ngahaw hi Jesus tungod hini ngan nagsugo hiya han iya mga tinun-an nga ipanhatag liwat. Nangaon ngan nagkabubusog an ngatanan—may mga upat ka yukot adto nga mga tawo. Gintirok han mga tinun-an an mga nanhisalin, ngan nakapuno pa hira hin pito ka alat. Pinapangoli ni Jesus an mga tawo, ngan sinmakay dayon hiya han sakayan upod an iya mga tinun-an, ngan kinmadto hira han tuna han Dalmanuta. Nagkaabot in mga Parisiyo ngan nagtikang pakiglantugi kan Jesus. Karuyag nira pagbitik ha iya sanglit nangaro hira nga magbuhat hiya hin milagro nga magpapakita nga uyon ha iya an Dyos. Baga ginminhawa hin hilawig hi Jesus ngan nagsiring, “Kay ano nga nangangaro hin milagro an mga tawo hini nga katulinan? Diri, nasiring ako ha iyo! Waray milagro nga ipakikita hini nga mga tawo!” Binayaan niya hira, sinmakay hiya han sakayan, ngan tinmabok han lanaw. Nanhingalimot an mga tinun-an pagdara hin igo kadamo nga tinapay, ngan usa la ka bug-os an ira balon ha sakayan. “Panginano ngan pagbantay kamo han patubo han mga Parisiyo ngan han patubo ni Herodes,” nagpahimangno hi Jesus ha ira. Naghirohimangraw an mga tinun-an ha ira la ngahaw: “Nasiring hiya hini kay waray man kita dara nga tinapay.” Nakasabot hi Jesus han ira ginkakarokayakan, sanglit nagpakiana hiya ha ira, “Kay ano nga naghihirohimangraw man kamo mahitungod han kawaray niyo dara nga tinapay? Diri pa ba kamo maaram o nakakasabot? Makuri ba masabot ini han iyo mga hunahuna? May-ada niyo mga mata—diri ba kamo nakita? May-ada niyo mga talinga—diri ba kamo nabati? Hinngalimtan na ba niyo an pagpinitpinit ko han lima nga mga tinapay para han lima ka yukot ngan mga tawo? Pira ka alat an natirok niyo han nanhisalin pa nga mga tinapay?” “Dose,” nagbaton hira. “Ngan han pagpinitpinit ko han pito nga tinapay para han upat ka yukot nga mga tawo, pira man ka alat an natirok niyo han nanhisalin pa nga mga tinapay?” nagpakiana hi Jesus. “Pito,” binmaton hira. “Diri la kamo gihapon nakakasabot?” nagpakiana hiya ha ira. Inmabot hira ha Betsaida. Gindara hin pira nga mga tawo ngadto kan Jesus in buta, ngan nakimalooy hira nga kaptan hiya ni Jesus. Ginkaptan ni Jesus an kamot han buta ngan iya gintugwayan ngadto ha gawas han baryo. Kahuman niya pagbutangi hin laway an mga mata han tawo, gindun-an niya ngan ginpakianhan, “May nakikita mo na ba?” Hinmangad an tawo ngan binmaton, “Oo, nakita ako hin mga tawo, kundi sugad hira hin mga kahoy nga nagkakalakat.” Idinuon liwat ni Jesus an iya mga kamot dida han mga mata han tawo. Tinmutok hin maupay an buta; nahibalik an iya pagkita, ngan klaro na gud an iya pagkita han ngatanan. Ginpaoli hiya ni Jesus ngan ginsiring, “Ayaw na pagbalik ngadto ha baryo.” Niyan kinmadto hi Jesus ngan an iya mga tinun-an ha mga baryo han Cesarea Filipo. Ginpakianhan niya hira dida ha dalan, “Pagsumati daw ako niyo; hin-o man kuno ako sumala han siring han mga tawo?” Binmaton hira, “May nasiring nga ikaw amo hi Juan nga Parabunyag. Nasiring an iba, hi Elias ka; samtang nasiring naman an iba, usa ka han mga manaragna.” “Hi kamo—ano man an isisiring niyo? Hin-o gud ako?” nagpakiana hi Jesus ha ira. Binmaton hi Pedro, “Ikaw an Mesiyas.” Ngan nagsugo hi Jesus ha ira, “Ayaw kamo pagsumat bisan kan kanay mahitungod ha akon.” Niyan nagtikang hi Jesus pagtutdo han iya mga tinun-an, “Kinahanglan mag-antos an Anak han Tawo, ngan igsalikway hiya han katigurangan ngan han mga puno han kapadian ngan han mga magturutdo han Balaod. Pagpapatayon hiya, kundi mababanhaw hiya katapos hin tulo ka adlaw.” Iginsumat niya ini hin waray lipodlipod ha ira. Ibinulag anay ni Pedro hi Jesus ngan nakiglantugi ha iya. Kundi linmingi hi Jesus, sinmiplat ha iya mga tinun-an, ngan ginbusaan hi Pedro, “Iwas ha akon, Satanas! Kanan tawo la an imo panhunahuna, diri kanan Dyos!” Ngan gintawag ni Jesus an mga tawo, pati an iya mga tinun-an, ngan ginsiring hira, “Kon hin-o an karuyag bumunyog ha akon, kinahanglan limoton niya an iya kalugaringon, magpas-an han iya kros, ngan sumunod ha akon. Kay adton karuyag matalwas han iya kinabuhi, ini mawawara ha iya; kundi adton mamatay tungod ha akon ngan han Maupay nga Sumat, mabubuhi hiya. May-ada ba kaupayan nga makukuha hin tawo kon maangkon niya an bug-os nga kalibutan, kundi kawad-an hiya han iya kinabuhi? Waray gud! Waray gud sadang ikahatag hin tawo basi mabawi an iya kinabuhi. Sanglit an tawo nga maawod ha akon ngan han akon pagturon-an dida hini nga makasasala nga kalibutan ikakaawod man han Anak han Tawo kon kumanhi na hiya ha kagamhanan han Amay niya, kaupod an iya baraan nga mga anghel.” Nagpadayon hi Jesus hin pagsiring ha ira, “Tigamni ini niyo: May-ada pipira dinhe nga diri pa mapatay ngada han pakakita nira han pag-abot han Ginhadian han Dyos nga puno hin gahom.” Paglabay hin unom ka adlaw, sinmagka hi Jesus hin hitaas nga bukid. Waray iba nga igin-upod niya labot kanda Pedro, Santiago ug Juan. Samtang nagkikinita hira, nabalhin an panagway ni Jesus. Nagsilaw an iya panapton ngan nagmabusag hin duro. Waray bisan hin-o dinhe ha tuna in makakapabusag hin sugad hini. Hinkit-an han tulo nga mga tinun-an nga nakikighimangraw kan Jesus hira Elias ug Moises. Nagsiring hi Pedro kan Jesus, “Magturutdo, maupay nga hahani na la kita. Maghihimo kami hin tulo nga tulda: usa ha imo, usa kan Moises, ngan usa kan Elias.” Tungod han kahadlok ni Pedro ngan han iba nga mga tinun-an, waray hira sabot han iya iginyakan. Linambongan hira hin dampog ngan hinbatian nira in tingog tikang ha dampog, “Amo ini an hinigugma ko nga Anak. Pamatii niyo hiya!” Nanginano hira dayon, kundi waray nira hinkit-an nga iba labot kan Jesus nga kaupod nira. Han pagkalugsong nira han bukid nagtugon hi Jesus ha ira, “Ayaw kamo pagsumat bisan kan kanay han nakita niyo ngada han kabanhaw han Anak han Tawo.” Gintuman nira an iya tugon, kundi naggiparopakiana hira kon ano an karuyag sidngon han pagkabanhaw han mga minatay. Nagpakiana hira kan Jesus, “Kay ano nga nasiring an mga magturutdo han Balaod nga kinahanglan kumanhi anay hi Elias?” Binmaton hiya, “Makanhi man ngani anay hi Elias basi mag-andam han ngatanan nga mga butang. Kundi kay ano nga nasiring an Kasuratan nga mag-aantos hin duro an Anak han Tawo ngan igsasalikway? Nasiring ako ha iyo nga kinmanhi na hi Elias, ngan ginbuhat han mga tawo an ira karuyag buhaton ha iya, sumala han iginsiring han Kasuratan mahitungod ha iya.” Han paghitampo nira han iba nga mga tinun-an, hinkit-an nira in damo nga mga tawo. May mga magturutdo han Balaod nga nakiglantugi han mga tinun-an. Dako an paghipausa han mga tawo han pakakita nira kan Jesus, ngan nagdadlagan hira hin pagsugat ha iya. Nagpakiana hi Jesus han iya mga tinun-an, “Ano ba an iyo ginkalantugian ha ira?” Binmaton in usa ka tawo dida han kadam-an, “Magturutdo, gindara ko an akon anak nganhi ha imo, kay sinasangkayan hiya hin yawa, ngan diri hiya nakakayakan. Kon tinutulos hiya, binubuntog hiya ha tuna, nagbubura an iya baba, nangingigot an iya mga ngipon, ngan natikig an bug-os niya nga lawas. Pinangaro ko han imo nga tinun-an nga pagawson an espiritu, kundi waray man hira pakahimo.” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Hin kawaray pagtoo niyo nga mga tawo! Tubtob san-o an akon pakigtampo ha iyo? Tubtob san-o an pag-ilob ko ha iyo? Dad-a ngadi ha akon an bata!” Ngan gindara nira an bata ngadto kan Jesus. Han pakakita la kan Jesus han maraot nga espiritu, ginbuntog dayon an bata. Natumba ini ha tuna ngan nagpulilid nga nagbubura an baba. “Kakan-o pa masugad hiya hini?” nagpakiana hi Jesus han amay. “Tikang pa han iya pagkabata,” binmaton hiya. “Makadamo na pag-iparataya hiya han espiritu pinaagi hin paglabogan ha iya ngadto ha kalayo ngan ha tubig. Kalooyi intawon kami ngan buligi kami kon makakahimo ka!” “Oo, kon ikaw ngahaw makakahimo!” nagsiring hi Jesus. “Nahihimo an ngatanan hin tawo nga may-ada pagtoo!” Binmaton dayon an amay han bata, “Natoo ako, kundi kulang pa an akon pagtoo. Dugangi an akon pagtoo!” Nakita ni Jesus nga nagtitikaharani ha ira an kadam-an, sanglit ginsugo niya an maraot nga espiritu, “Nakakapabungol ngan nakakapangula nga espiritu, nagsusugo ako ha imo, gumawas ka tikang han bata ngan ayaw na gud pagsulod ha iya!” Ginmoliat an espiritu, ginbuntog an bata, ngan ginmawas an espiritu. Daw patay na an bata, sanglit nagsiring an ngatanan, “Patay na hiya!” Kundi kinaptan ni Jesus an kamot han bata ngan ginbangon hiya, ngan tinmindog an bata. Pagsulod ni Jesus han balay, ginhilit hiya hin pagpakianhi han iya mga tinun-an, “Kay ano nga waray kami makapaguwa han espiritu?” Binmaton hi Jesus, “Makakapagawas kamo hin sugad nga espiritu pinaagi la hin pag-ampo, waray na iba.” Binmaya hira hadto nga dapit ngan naglatas ha Galilea. Diri karuyag ni Jesus nga may mahibaro kon hain hiya, kay nagtututdo hiya han iya mga tinun-an. Nagsiring hiya, “Igtutubyan an Anak han Tawo ngadto han mga tawo nga magpapatay ha iya, kundi mababanhaw hiya katapos hin tulo ka adlaw.” Waray hira makasabot hini nga igintutdo niya, kundi nahadlok hira hin pagpakiana ha iya. Inmabot hira ha Capernaum. Pagsulod nira han balay nagpakiana hi Jesus han iya mga tinun-an, “Ano an ginkalantugian niyo dida ha dalan?” Kundi waray hira mag-aringasa, kay ginkalantugian nira kon hin-o ha ira an gilalabawi. Linmingkod hi Jesus, gintawag niya an dose nga mga tinun-an, ngan nagsiring ha ira, “Kon hin-o an karuyag magin syahan, kinahanglan magpaorhe hiya han ngatanan ngan magin surugoon han ngatanan. Kinmuha hiya hin gutiay nga bata ngan ginpatukdaw ha atubangan nira. Inagbayan niya an bata ngan nagsiring ha ira. An bisan hin-o nga nakarawat han sugad hini nga gutiay nga bata ha akon ngaran nakarawat ha akon, ngan an bisan hin-o nga nakarawat ha akon nakarawat diri la ha akon, kundi han nagsugo liwat ha akon.” Nagsiring ha iya hi Juan, “Magturutdo, hinkit-an namon in tawo nga nagpapagawas hin mga yawa ha imo ngaran. Ginsaway namon hiya kay diri man hiya kaupod naton.” Kundi binmaton hi Jesus, “Ayaw niyo pagdid-i hiya. Kay waray nagbubuhat hin milagro ha akon ngaran nga onina magpapakaraot ha akon. Kay naugop ha aton an diri nasupak ha aton. Tigamni niyo ini: An magpainom ha iyo hin tubig tungod kay akon kamo, waray ruhaduha, makarawat hiya han iya balos. “Kon in usa ka tawo matinikangan hin kawad-i hin pagtoo ha akon hini nga gutiay nga kabataan, maupay pa nga higtan hiya hin bato ha liog ngan tunuron hiya ha dagat. Sanglit kon an imo kamot an maginhinungdan han imo diri pagtoo ha akon, gabay nimo utdon ito. Maupay pa nga makadto ka ha langit nga pungkol kay nga sangkap ka hin duha nga kamot ngan mahulog ka ha impyerno, ngadto han diri napaparong nga kalayo. ( Diri napatay an ira mga ulod didto, ngan diri napaparong an kalayo.) Kon an imo mga tiil an maginhinungdan han imo diri pagtoo ha akon, gabay nimo utdon ito! Maupay pa nga makadto ka ha langit nga utod an usa nimo nga tiil kay nga sangkap ka hin duha nga mga tiil ngan ilabog ha impyerno. ( Diri napatay an ira mga ulod didto, ngan diri napaparong an kalayo.) Ngan kon an imo mga mata an maginhinungdan han imo diri pagtoo ha akon, gabay nimo lukaton ito! Maupay pa nga masulod ka ha ginhadian han Dyos nga usa la an mata kay nga sangkap ka hin duha nga mga mata ngan ilabog ha impyerno. Diri napatay an ira mga ulod didto, ngan diri napaparong an kalayo. Kay an tagsa ka tawo mahihinlo didto pinaagi hin kalayo, sugad nga an halad nahihinlo pinaagi han asin. Maupay an asin kundi kon tumab-ang, uunanhon pa hin pagpabalik han iya kaasin? Pag-angkon kamo hin asin hin pakigsarangkay ha iyo ngahaw ngan pag-ukoy kamo dida hin pagkadaet.” Binmaya hi Jesus hadto nga dapit, kinmadto ha tuna han Judea, ngan tinmabok han Salog han Jordan. Kinmadto ngan nag-alirong ha iya in damo nga mga tawo, ngan gintutdoan niya hira sugad han iya nababatasan. Hinmarani ha iya in mga Parisiyo ngan nagtalingoha hin pagbitik ha iya. Nagpakiana hira, “Itinutugot ba han aton Balaod an pakigbulag han lalake han iya asawa?” Binmaton hi Jesus, “Ano an sugo ni Moises ha iyo?” Binmaton hira, “Tinmugot hi Moises nga mabaya an lalake han iya asawa pinaagi hin pagsurat ha pagpasabot nga mabulag hiya.” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Iginsurat ini nga sugo tungod ha iyo kay makuri man kamo pagtutdoan. Kundi tikang ha tinikangan han paghimoa han kalibutan, daan na iginsiring, ‘Naghimo ha ira an Dyos nga lalake ngan babaye. Tungod hini mabaya an lalake han amay ug iroy niya ngan makikigtampo han iya asawa. Ngan an duha mauusa na la.’ Sanglit diri na hira duduha, kundi uusa na la. Kinahanglan diri pagbulagon hin tawo an gin-usa han Dyos.” Han pagbalik nira ngadto han balay, nagpakiana an mga tinun-an kan Jesus mahitungod hini nga mga butang. Nagsiring hiya ha ira, “An lalake nga mabulag han iya asawa ngan mangasawa hin iba nga babaye, nakakasala hin panlibog kontra han iya asawa. Ha amo man nga paagi, an babaye nga mabulag han iya bana ngan pumaasawa hin iba nga lalake, nakakasala hin panlibog liwat.” May nagdara hin kabataan ngadto kan Jesus basi agbayan ini hira niya, kundi ginsaway han mga tinun-an adto nga mga tawo. Han pakakita ni Jesus hini, nasina hiya ngan nagsiring ha iya mga tinun-an, “Pabay-i niyo nga dumaop ha akon an kabataan! Ayaw niyo pagdid-i hira, kay sugad ha ira la an makakaangkon han Ginhadian han Dyos. Tigamni ini niyo: an bisan hin-o nga diri nakarawat han Ginhadian han Dyos sugad hin gutiay nga bata, diri gud makakasulod ngadto.” Ngan ginkugos ni Jesus an kabataan, gin-agbayan niya, ngan ginbendisyonan niya hira. Han tilakat na hi Jesus, may tawo nga nagdalagan tipakadto ha iya, linmuhod ha iya atubangan ngan nagpakiana, “Maupay nga Magturutdo, ano an kinahanglan ko buhaton basi makarawat ko an kinabuhi nga dayon?” Nagpakiana hi Jesus, “Kay ano nga tinatawag mo ako nga maupay? Waray iba nga maupay kundi an Dyos la. Maaram ka man han mga sugo: ‘Diri ka magpatay; diri ka manlibog; tumahod ka han amay ug iroy nimo.’” Binmaton an tawo, “Magturutdo, gintuman ko ini ngatanan nga mga sugo tikang pa han akon kabata.” Tinutokan hiya ni Jesus inopdan hin gugma ngan ginsiring, “Usa na la nga butang an kinahanglan mo. Kadto na, igbaligya an ngatanan nga imo hiagi, ngan ipanhatag an kwarta ha mga pobre, ngan magkakamay-ada ka mga bahandi ha langit. Katapos, balik ngan sunod ha akon.” Nagmasulob-on an nawong han tawo han pakabati niya hini, ngan linmakat hiya nga mabidoon, kay riko hiya hin duro. Sinmiplat hi Jesus ha iya mga tinun-an ngan nagsiring ha ira, “Makuri gud para han mga riko hin pagsulod han Ginhadian han Dyos!” Nanhipausa an mga tinun-an hini nga mga pulong. Kundi nagpadayon hi Jesus hin pagsiring, “Mga anak ko, makuri gud an pagsulod han Ginhadian han Dyos! Masarusayon pa para hin kamelyo hin pagsuhot ha taranogan hin dagom kay hin riko hin pagsulod han Ginhadian han Dyos.” Dinmugang hin paghipausa an mga tinun-an, sanglit may hin pakiana ha ira, “Hin-o man ngay-an an matatalwas?” Tinutokan hira hin maupay ni Jesus ngan binmaton, “Diri ini nahihimo hin tawo, kundi diri ini makuri para han Dyos. Nahihimo han Dyos an ngatanan nga mga butang.” Niyan nagyakan hi Pedro, “Kitaa, ginbayaan namon an ngatanan, ngan sinmunod kami ha imo.” Nagsiring hi Jesus, “Nasiring ako ha iyo, bisan hin-o nga nabaya hin balay o kabugtoan, iroy, amay, mga anak, o mga uma, tungod ha akon ngan han Maupay nga Sumat, makarawat hiya hin labaw pa kadamo nga balos dinhe hini nga kinabuhi. Makarawat hiya hin kapin usa ka gatos ka pilo nga mga balay, kabugtoan, mga iroy, mga anak, ngan mga uma—ngan upod manliwat in mga pagtimaraot. Ngan makarawat hiya han kinabuhi nga dayon ha umarabot nga panahon. Kundi damo an mga nahiuna yana nga mauorhe, ngan damo an mga naorhe yana nga mauuna.” Nakada na hira ha dalan nga tipasagka ngadto ha Jerusalem. Nag-una hi Jesus han mga tinun-an nga pinagungulba ngan ginsusunod liwat han mga tawo nga puno hin kahadlok. Iginlain na liwat ni Jesus an dose nga mga tinun-an, ngan naghimangraw han mga butang nga mahinanabo ha iya. Nagsiring hi Jesus, “Pamati, makadto kita yana ha Jerusalem. Igtutubyan an Anak han Tawo ngadto han mga puno han kapadian ngan mga magturutdo han Balaod. Paghuhukman hiya nira nga patayon ngan igtutubyan ha mga Hentil. Pagbibiaybiayon hiya nira, paglulud-an, paglalatobon ngan pagpapatayon, ngan mababanhaw hiya katapos hin tulo ka adlaw.” Hinmarani kan Jesus hira Santiago ug Juan nga mga anak ni Sebedeo, ngan naghangyo, “Magturutdo, may-ada namon hinahangyo ha imo.” “Ano an karuyag niyo nga buhaton ko ha iyo?” nagpakiana hi Jesus. Binmaton hira, “Kon lumingkod ka na ha imo trono didto han imo harangdon nga Ginhadian, tugoti kami hin paglingkod upod ha imo, usa ha tuo ngan usa ha wala.” “Diri kamo maaram han pinangangaro niyo,” nagbaton hi Jesus. “Makakainom ba kamo han kupa nga kinahanglan imnon ko? Makakagpabunyag ba kamo sugad han paagi nga kinahanglan ibunyag ha akon?” “Oo, makakahimo kami,” binmaton hira. Nagsiring hi Jesus, “Mainom gudman kamo han kinahanglan imnon ko, ngan pagbubunyagan kamo sugad han paagi nga kinahanglan ibunyag ha akon. Kundi waray ako katungod hin pagpili han malingkod ha akon tuo ngan ha akon wala. An Dyos la an mahatag hini nga mga lingkoran ngadto han iya gin-aandaman hito nga mga lingkoran.” Han pakabati la hini han napulo nga mga tinun-an, nagkasisina hira kanda Santiago ug Juan. Sanglit gintawag hira ngatanan ni Jesus ngan nagsiring ha ira, “Maaram kamo nga may gahom ha mga tawo an kinikilala nga mga punoan han mga Hentil, ngan naghahadi ha ira an ira mga pangulo. Kundi diri ini amo an angay ha iyo. Kon may-ada ha iyo karuyag magin gamhanan, kinahanglan magin surugoon hiya han iba. Ngan kon may-ada ha iyo karuyag magin syahan, kinahanglan magin oripon hiya han ngatanan. Kay bisan ngani an Anak han Tawo waray kumanhi hin pagpasirbe, kundi kinmanhi hiya hin pagsirbe ngan hin paghatag han iya kinabuhi hin pagtubos hin damo nga mga tawo.” Inmabot hi Jesus ha Jerico upod an iya mga tinun-an ngan hin damo nga mga tawo. Han nagtitigawas na hira han bungto, may buta nga ginngangaranan kan Bartimeo, anak ni Timeo, nga nalingkod hin pakilimos didto ha ligid han dalan. Han paghibaro niya nga hi Jesus nga taga-Nazaret an nalabay, ginmoliat hiya, “Jesus, Anak ni David, kalooyi gad ako!” Ginsaway hiya hin damo nga mga tawo ngan ginpahilom hiya. Kundi dinmugang lugod hiya hin paggoliat, “Anak ni David, kalooyi gad ako!” Inmukoy hi Jesus ngan iginpatawag hiya. Sanglit gintawag nira an buta. “Paglipay!” nagsiring hira. “Buhat, ginpapakadto ka niya.” Ilinabog niya an iya kurugpos, binmuhat hin tigda, ngan kinmadto kan Jesus. “Ano an karuyag mo nga buhaton ko ha imo?” nagpakiana hi Jesus ha iya. Binmaton an buta, “Magturutdo, karuyag ko nga makakita na liwat ako.” Ginsiring hiya ni Jesus, “Lakat na, an imo pagtoo amo an nakaupay ha imo.” Dida ngahaw nakakita hiya dayon ngan nagsunod hiya kan Jesus. Han hirani na hira ha Jerusalem; ngan han pag-abot nira ha mga bungto han Betfage ug Betania, kinmadto hira ha Bukid han mga Olibo. Ginpauna ni Jesus in duha han iya mga tinun-an upod ini nga mga tugon: “Kadto kamo ha baryo nga inaatubang niyo, ngan ha pag-abot niyo didto, hiaagian niyo in hinigot nga nati nga asno nga waray pa sakyi. Hubara ngan dad-a niyo nganhi. Kon may magpakiana ha iyo, ‘Kay ano nga ginbubuhat ini niyo,’ sidnga niyo, ‘Ginkikinahanglan ini han Ginoo, ngan ibabalik ini dayon nganhi.’” Linmakat hira ngan nakaagi dida ha dalan hin nati nga asno nga ihinihigot ha porta hin balay. Han ginhuhubad na nira an hayop, nagpakiana ha ira in mga tawo nga nagkakatukdaw didto, “Kay ano nga ginhuhubaran niyo an nati?” Ginbaton nira sumala han tugon ha ira ni Jesus, ngan gintugotan hira han mga tawo. Gindara nira ngadto kan Jesus an nati nga asno, ngan ginhapinan han ira mga kurugpos an hayop, ngan sinmakay hi Jesus. Nagbitad han ira mga kurugpos dida ha dalan in damo nga mga tawo; nangutod an iba hin mga dahonan nga sanga ngan iginkatag ha dalan. Naggoliat an mga tawo nga naguuna ngan an mga nasunod ha iya, “Dayawon an Dyos! Dayawon han Dyos hiya nga nakanhi ha ngaran han Ginoo! Bendisyonan han Dyos an tiarabot nga Ginhadian ni David nga aton amay! Dayawon an Dyos!” Inmabot hi Jesus ha Jerusalem ngan sinmulod hiya ha Templo. Katapos niya manginano han ngatanan nga mga butang didto, ginmawas hiya ngadto ha Betania upod an dose nga mga tinun-an kay tikagab-i na. Han pagkabuwas, samtang nabalik na hira tikang ha Betania, ginutom hi Jesus. Hinkit-an niya ha antaw in marampag nga kahoy nga igos, ngan ginkadto niya panginano kon may-ada ba bunga. Han pag-abot niya didto, mga dahon la an iya nakita, kay diri pa man panahon hin panmunga. Ginsiring niya an kahoy, “Waray na gud makakakaon han imo bunga!” Ngan hinbatian ini han iya mga tinun-an. Han pag-abot nira ha Jerusalem, sinmulod hi Jesus han Templo ngan nagtikang hiya hin pagtabog han ngatanan nga namamalit ngan nagbabaligya didto ha Templo. Pinamalintong niya an mga lamesa han mga magbaralyo hin kwarta ngan an mga bangkilyo han mga magbaraligya hin sarapati. Waray hiya tumugot nga sumulod ha ruwang han Templo an hin-o man nga nagdadara hin bisan ano. Gintutdoan niya an mga tawo, “Nahisurat ha Kasuratan nga nagsiring an Dyos, ‘Tatawgon an akon balay nga balay hin pag-ampo han ngatanan nga mga tawo.’ Kundi ginhimo niyo nga tagoan hin mga tikasan!” Nakabati hini an mga puno han kapadian ngan an mga magturutdo han Balaod, sanglit namiling hira hin paagi hin pagiparatay kan Jesus. Nahalok hira ha iya, kay nahitingala gud an ngatanan nga mga tawo han iya pagturon-an. Han pagkagab-i na, ginmawas han syudad hi Jesus ngan an iya mga tinun-an. Timprano pa han aga han sunod nga adlaw, samtang naglalakat hira ha dalan, nakita nira nga patay na an kahoy nga igos upod an iya mga gamot. Nahinumdom hi Pedro han nahinabo ngan nagsiring hiya kan Jesus, “Magturutdo, kitaa daw! Patay na an kahoy nga imo ginpanhimaraot!” Binmaton ha ira hi Jesus, “Tigamni niyo ini: kon may pagtoo kamo han Dyos, makakasiring kamo ngada hini nga bukid, ‘Mabalhin ka, ngan mapatinhulog ini ngadto ha dagat!’ Kon diri kamo magruhaduha, kundi sumarig gud nga mahinanabo an ginsiring niyo, tutumanon ito tungod ha iyo. Tungod hini nasiring ako ha iyo, ‘Bisan ano an pangaroon niyo dida ha pag-ampo, tuohi nga nakarawat na niyo, ngan tatagan kamo han bisan ano nga pangaroon niyo. Ngan kon mag-ampo kamo, pasayloa anay niyo an bisan hin-o nga nakasala ha iyo, basi magpasaylo man han iyo mga sala an Amay niyo ha langit. ( Kon diri kamo magpasaylo, diri man liwat magpapasaylo han iyo mga sala an Amay niyo ha langit.’”) Binmalik ngahaw hira ngadto ha Jerusalem. Samtang naglalakat hi Jesus didto ha Templo, hinmarani ha iya an mga puno han kapadian, an mga magturutdo han Balaod, ngan an katigurangan han mga tawo, ngan nagpakiana ha iya, “Ano an imo katungod hin pagbuhat hini nga mga butang? Hin-o an naghatag ha imo hini nga katungod hin pagbuhat?” Binmaton hi Jesus ha ira, “Mapakiana ako ha iyo hin makausa gud la, ngan kon makabaton kamo, pagsusumatan ko kamo han akon katungod hin pagbuhat hini nga mga butang. Sumati ako, diin man tikang an katungod ni Juan hin pagbunyag: sa Dyos ba o ha mga tawo la?” Ngan nagtikang hira hin paggilarolantugi, “Ano man an ibabaton ta? Kon sumiring kita, ‘Tikang sa Dyos!’ masiring hiya, ‘kay ano man nga waray kamo tumoo ha iya?’ Kundi kon magsiring kita, ‘Tikang ha mga tawo…’” (Nahadlok hira han mga tawo kay natoo gud an ngatanan nga matuod nga manaragna hi Juan.) Sanglit binmaton hira kan Jesus, “Diri kami maaram.” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Diri ko liwat kamo pagsusumatan kon ano an akon katungod nga nagbubuhat ako hini nga mga butang.” Ngan naghimangraw hi Jesus ha ira pinaagi hin mga pananglitan: “May-ada hadto tawo nga nag-uma hin ubas. Gin-alad niya ini nga uma, gin-ukaban para hin molino hin pagpii hin ubas, ngan gintindogan hin hitaas nga lantawan. Ginpaagsahan ini niya hin mga saop, ngan linmakat hiya ngadto hin hirayo nga dapit. Han pag-abot na han panahon hin panguha han ubas, ginpakadto niya han mga saop in usa nga oripon hin pagkuha han iya bahin. Kundi gindakop ngan ginbalbag han mga saop an oripon, ngan ginpaoli nga waray dara. Ngan nagsugo an tag-iya hin lain nga oripon, kundi ginbalbag hiya ha ulo, ngan gipakaalohan pa han mga saop. Nagsugo an tag-iya hin lain pa nga oripon, ngan ginpatay hiya nira. Amo gihapon an ginbuhat nira han iba pa nga mga oripon nga ginpadara han tag-iya; may ha ira ginbalbag, ngan may ginpatay. An pinaura nga anak han tag-iya amo na la an nahibilin nga angay masugo. Sanglit ha kataposan, ginpakadto niya han mga saop an iya anak, kay naghunahuna hiya nga tatahoron gud nira. Kundi nagsarabot an mga saop ngan nagsiring, ‘Amo ini an anak han tag-iya. Tana, pataya ta hiya, basi maaton an uma!’ Sanglit gindakop nira an anak, ginpatay, ngan ginlabog ha gawas han urubasan. “Niyan, ano man an bubuhaton han tag-iya han uma?” nagpakiana hi Jesus. “Makadto hiya ngan pamamatayon adto nga mga tawo, ngan itatapod niya an uma ha iba nga mga saop. Waray ba niyo mabasa ini nga kasuratan? ‘An bato nga ginsalikway han mga magtirindog nga waray gamit, amo lugod an importante kaupay nga bato. Ginbuhat ini han Ginoo; pagkaorosahon gud hini nga buhat!’” Nagtinguha pagdakop kan Jesus an mga pangulo han mga Judiyo, kay nakasabot hira nga hira an gintatadong hini nga pananglitan. Kundi, tungod han kahadlok nira han kadam-an, ginpabay-an na la hiya ngan nagkalakat hira. May ginsugo nga mga Parisiyo ngan mga sakop ni Herodes hin pagkadto kan Jesus hin pagbitik ha iya pinaagi hin mga pakiana. Dinmaop hira ha iya ngan nagsiring, “Magturutdo, maaram kami nga tangkod ka hin pagtutdo han kamatuoran. Diri ka nagtatagad han ginhuhunahuna han mga tawo, kay waray mo pinalabi ha ira. Kundi nagtututdo ka la han kamaturoan mahitungod han kaburot-on han Dyos para han tawo. Sumati daw kami: supak ba ha aton Balaod an pagbayad hin buhis ngadto han Emperador han Roma? Mabayad ba kami o diri?” Kundi hinsabtan ni Jesus an ira tuyo hin pagbitik ha iya, ngan binmaton hiya, “Kay ano nga ginbibitik ako niyo? Ikadi in usa nga kwarta nga salapi ngan pakitaa ako.” Gindad-an hiya nira hin usa ka salapi, ngan nagpakiana hi Jesus, “Kanay ini bayhon ngan ngaran nga napapatik dida hini nga kwarta?” “Kanan Emperador,” binmaton hira. Sanglit nagsiring hi Jesus, “Kon amo ito, ihatag ha Emperador an kanan Emperador, ngan ihatag man sa Dyos an kanan Dyos.” Ngan duro gud an paghipausa nira ha iya. May mga Sadusiyo nga dinmaop kan Jesus. (Amo ini hira an nasiring nga waray pagkabanhaw.) Nagsiring hira, “Magturutdo, nagsurat hi Moises hini nga balaod tungod ha amon: ‘Kon mamatay in bana nga waray anak, kinahanglan asawahon han iya manghod an nabalo nga babaye, basi hira manganak ha ngaran han namatay.’ Niyan, may-ada hadto pito nga magburugto nga kalalaken-an. Nangasawa an gimamagurangi, kundi namatay hiya nga waray anak. Pinangasawa han sunod niya nga manghod an nabalo, kundi namatay liwat ini nga manghod nga waray anak gihapon. Amo liwat an nahinabo han ikatulo nga bugto, ngan han ngatanan nga kabugtoan. Nakaasawa hadto nga usa nga babaye an pito nga magburugto, ngan nagkamatay nga waray anak. Ha kataposan namatay man an babaye. Niyan, ha adlaw han pagkabanhaw, kon buhi na liwat hira ngatanan, hin-o man ha ira an magigin asawa hadto nga babaye, kay nakaasawa man hira ngatanan ha iya?” Nagbaton hi Jesus ha ira, “Pagkasayop niyo! Maaram ba kamo kay ano? Tungod kay waray kamo makasabot han Kasuratan o han gahom han Dyos. Waray na pangasawa ha panahon han pagkabanhaw, kay masusugad na han mga anghel ha langit an mga tawo. Niyan, mahitungod han pagkabanhaw: waray ba niyo mabasa ha basahan ni Moises an bahin mahitungod han naglalaga nga tanom? Iginsurat didto nga nagsiring an Dyos kan Moises, ‘Amo ako an Dyos ni Abraham, Dyos ni Isaac, ngan an Dyos ni Jacob.’ Karuyag sidngon hini nga amo hiya an Dyos han mga buhi, diri han mga minatay. Pagkasayop gud niyo!” Nakadto in magturutdo han Balaod nga nakabati han ira hirohimangraw. Nakita niya nga maupay an kabaton ni Jesus han mga Sadusiyo, sanglit dinmaop hiya hin pagpakiana, “Ano nga sugo an gidadakoi han ngatanan?” Ngan nagbaton hi Jesus, “Amo ini an gidadakoi han ngatanan: ‘Pamati, Israel! An Ginoo nga aton Dyos amo gud la hiya an Ginoo. Kinahanglan higugmaon mo an Ginoo nga imo Dyos ha bug-os mo nga kasingkasing, ha bug-os mo nga kalag, ha bug-os mo nga kusog.’ Ngan amo ini an sunod nga gidadakoi: ‘Kinahanglan higugmaon mo an imo igkasi-tawo sugad ha imo ngahaw.’ Waray na iba nga sugo nga malabaw hini nga duha.” Nagsiring kan Jesus an magturutdo han Balaod, “Maupay nga imo kaasoy, Magturutdo. Matuod gud, sumala han imo siring, nga an Ginoo gud la an Dyos, ngan waray na iba labot ha iya. Sanglit kinahanglan humigugma han Dyos an tawo ha bug-os niya nga kasingkasing, ha bug-os niya nga hunahuna, ngan ha bug-os niya nga kusog, ngan kinahanglan humigugma hiya han iya igkasi-tawo sugad ha iya kalugaringon. Labaw hin kamapulsanon an pagtuman hini nga duha nga mga sugo kay hin paghalad hin mga hayop ngan hin iba nga mga halad ngadto sa Dyos dida ha altar.” Nasabtan ni Jesus an kamaupay han iya baton, sanglit ginsiring ini hiya niya, “Diri ka na hirayo han Ginhadian han Dyos.” Katapos hini waray na may nagpasipara hin pagpakiana kan Jesus. Samtang nagtututdo hi Jesus didto ha Templo, nagpakiana hiya, “Ano hin pakasiring han mga magturutdo han Balaod nga tulin ni David an Mesiyas? Gin-aghat hi David han Espiritu Santo hin pagsiring: ‘Nagsiring an Ginoo ngadto han akon Ginoo: Lingkod dinhe ha akon tuo, tubtob nga mahibutang ko an imo mga kaaway ha ilarom han imo mga tiil.’ Nagtawag ha iya nga ‘Ginoo’ hi David ngahaw; sanglit uunanhon man nga magin tulin ni David an Mesiyas?” Namati kan Jesus nga malipayon an kadam-an nga mga tawo. Samtang nagtututdo hiya ha ira, nagsiring hiya, “Pag-ikmat kamo han mga magturutdo han Balaod nga karuyag magsudoysudoy nga higlawig an ira mga bado, ngan karuyag nga yukboan hira hin pagtahod didto ha taboan. Napili hira han syahan nga mga lingkoran ha mga sinagoga ngan han gimamaupayi nga mga dapit ha mga kombite; nasingabot hira han mga balo nga kababayen-an, ngan gintitikasan ini nira han ira mga katigayonan, ngan katapos, napasangil hira pamatbat hin higlaba nga mga pangadion. Darudako pa nga sirot an ira kakarawaton!” Samtang nalingkod hi Jesus hirani han surudlan han halad nga salapi didto ha Templo, nakita niya an paghulog han mga tawo han ira kwarta. Hinmulog hin damo nga kwarta in damo nga mga riko. Ngan inmabot in kablas nga balo nga babaye, ngan hinmulog hin duha ka sensilyo, nga bali usa la ka sintabo. Gintirok ni Jesus an iya mga tinun-an ngan nagsiring ha ira: “Susumatan ko kamo naghatag hin darudamo ini nga kablas nga balo kay ha ira ngatanan, kay naghatag hira han salin la han ira mga manggad; kundi hiya, bisan kon kablas, naghatag han ngatanan nga iya kinabubuhian.” Han nagawas na hi Jesus han Templo, nagsiring an usa han iya mga tinun-an, “Tan-awa, Magturutdo, pagkamaupay pagkit-on hini nga kabalayan ngan mga bato!” Binmaton hi Jesus, “Nakikita niyo ini nga dagko nga mga balay? Waray dinhe usa nga bato nga mahibibilin dida han hinmumutangan niya. Titimpagon ini ngatanan.” Nalingkod hi Jesus didto ha Bukid han mga Olibo, nga tugbang han Templo, nga daopon hiya hin hilit nira Pedro, Santiago, Juan ug Andres, ngan sidngon hiya, “Sumati kamo kon san-o ini mahinanabo, ngan sumati kami kon ano an tigaman nga magpapahibaro ha amon han panahon nga mahinanabo ini ngatanan nga mga butang.” Nagtikang pagtutdo ha ira hi Jesus: “Pagbantay kamo basi diri kamo mauwat hin tawo. Kay maabot ha akon ngaran in damo nga mga tawo nga masiring; ‘Ako amo an Mesiyas!’ ngan malilimbongan in damo nga mga tawo. Ngan ayaw kamo kalisang kon makabati kamo hin aringasa hin mga araway ha hirani o mga sumat hin mga araway ha kahigrayoan. Kinahanglan mahinabo in sugad nga mga butang, kundi diri karuyag sidngon nga inmabot na an kataposan. Mag-aaruaraway an mga nasod, ngan magpapadurodasmag an mga ginhadian. Magkakaada mga linog ha magkalainlain nga mga dapit, ngan magkakaada kagutom. Sugad ini nga mga butang han syahan nga mga kakurian hin pag-anak. “Kinahanglan magbantay kamo ngahaw, kay pagdadakpon kamo han mga tawo ngan pagdadad-on kamo ha hukmanan. Paglalatobon kamo nira ha mga sinagoga. Matindog kamo ha atubangan han mga pangulo ngan kahadian tungod ha akon ngaran, pagsumat ha ira han Maupay nga Sumat. Kinahanglan igsangyaw anay an Maupay nga Sumat ha ngatanan nga katawhan. Ngan kon dakpon ngan dad-on na kamo ha hukmanan, ayaw kamo kabaraka kon ano an iyo igyayakan. Igyakan niyo kon ano an igpapayakan ha iyo hito nga takna, kay diri iyo kalugaringon an iyo ighihimangraw, kundi tikang han Espiritu Santo. Itutubyan han mga tawo pagpapatay an ira kalugaringon nga kabugtoan, ngan amo man an bubuhaton han mga amay ha ira mga anak. Maato han ira mga kag-anak an mga anak ngan ipapapatay hira. Pagdudumtan kamo han ngatanan tungod ha akon, kundi matatalwas adton makaantos hini ngatanan tubtob ha kataposan. “Makikita niyo nga natindog an “Makaharadlok nga Taran-awon” ha dapit nga diri angay ha iya. (Ngadto han magbabasa: sabta an karuyag sidngon hini!) Kon mahinabo na ini, kinahanglan kumalagiw dayon ngadto ha kabukiran an aada ha Judea. Diri na maglangan an aadto ha atop han iya balay hin paglusad ngan pagkuha pa hin bisan ano tikang ha sakob ha iya balay. Sugad man an aadto ha uma diri na gud umoli hin pagkuha han iya kurugpos. Kamakaharadlok hadto nga mga adlaw para han mga burod ngan han mga iroy nga may mga minasus-an! Pag-ampo kamo sa Dyos nga diri unta mahinabo ini nga mga butang ha panahon hin kathagkot! Kay an kagul-anan hadto nga mga adlaw malabaw pa gud hin kamapait kay hin bisan ano nga hinabo ha kalibutan, tikang pa han paghimoa han Dyos han kalibutan ngada yana. Waray na mahinanabo nga malabaw pa hini hin kamapait. Kundi ginpahalipot han Ginoo ito nga panahon; kay kon diri pa, waray gud mabubuhi. Tungod han iya mga pinili, ginpahilipot niya ito nga panahon. “Kon may magsiring ha iyo, ‘Kitaa, iini na an Mesiyas!’ o ‘Tan-awa, aadto hiya!’ ayaw gud kamo tuod ha iya. Kay maabot in buwaon nga mga Mesiyas ngan buwaon nga mga manaragna. Magpapakita hira hin mga tigaman ngan mga orosahon hin paglimbong, kon mahihimo, bisan pa han mga pinili han Dyos. Daan ko kamo ginsusumatan hini; sanglit pagbantay gud kamo. “Katapos hadto nga panahon hin kakurian, magmamasirom an adlaw, ngan diri na masanag an bulan. Magkakataktak an kabiton-an ha langit, ngan masimang han ira dalan an mga kagamhanan ha kalangitan. Ngan mapakita an Anak han Tawo tikang ha mga dampog, inupdan hin dako nga gahom ngan himaya. Susugoon niya an mga anghel ngadto ha ngatanan nga mga sidsid han tuna hin pagtirok han mga pinili han Dyos tikang ha usa ngadto ha luyo nga sidsid han kalibutan. “Pag-aram kamo tikang han kahoy nga igos. Kon lapyo pa an iya mga sanga ngan magtikang na an panaringsing, maaram kamo nga hiraniay na an kathuraw. Ha amo nga kaagi, kon makita na niyo nga mahinanabo na ini nga mga butang, masabot kamo nga hiraniay na an iya pag-abot; ngan maabot na gud. Tigamni ini: mahinanabo ini nga mga butang nga diri pa mauubos hin pagkamatay an mga tawo nga buhi yana. Magpapapas pa an langit ngan an tuna, kundi magpapabilin gud an akon mga pulong. “Kundi waray maaram kon san-o maabot ito nga adlaw o takna—bisan an mga anghel ha langit, o bisan an Anak; an Amay la an maaram hini. Pagbantay ngan pag-ikmat kamo kay diri kamo maaram kon san-o ini mahinanabo. Sugad ini hin tawo nga binmaya han iya panimalay ngan linmakat ha kahigrayoan. Igintapod niya an pagdumara han iya panimalay ha iya mga surugoon, an tagsa ha iya kalugaringon nga buruhaton; ngan gintugon niya an bantay han portahan nga dayuday mag-ikmat hiya. Sanglit pagbantay man kamo kay diri kamo maaram kon san-o aabot an agaron han balay—kon ha kagab-ihon o ha katutnga ba, kon ha panugaok han manok o ha kaagahon na ba. Kon umabot hiya hin tigda, kinahanglan diri kamo hiabotan nga nangangaturog. Sanglit kon ano an igsisiring ko ha iyo, igsisiring ko liwat ha ngatanan: pagbantay kamo!” Duha na la ka adlaw san-o an Pyesta han Pagbalay ngan han Waray Patubo nga Tinapay. Nagpangita hin paagi an mga puno han kapadian ngan an magturutdo han Balaod hin pagdakop kan Jesus ngan pagpatay ha iya. Nagsiring hira, “Kinahanglan diri ta ini buhaton ha panahon han pyesta kay bangin maribok an mga tawo.” Nakadto hi Jesus ha Betania, ha balay ni Simon nga sanlahon. Samtang nakaon hiya, sinmulod in babaye nga may dara nga tibod nga alabastro, nga puno hin labi ka mahal nga pahamot, nga hinimo tikang hin puraw nga nardo. Ginbuong niya an tibod, ngan gin-ipis niya an sulod ngada han ulo ni Jesus. Nasina an iba nga mga tawo nga nakadto, ngan may hin siring ha ira, “Kay ano nga ginkaragan man an pahamot? Mababaligya unta ito hin kapin P600.00 ngan an kwarta ihatag ngadto han mga kablas.” Ngan ginsusnan gud nira an babaye. Kundi nagsiring hi Jesus, “Pabay-i niyo hiya. Kay ano nga ginsasamok hiya niyo? Ginbuhat niya ha akon in makaruruyag ngan mahusay nga butang. Dayuday, magigin kaupod niyo an mga kablas, ngan makakabulig kamo ha ira bisan san-o nga karuyag niyo hin pagbulig. Kundi diri dayuday ako magigin kaupod niyo. Ginbuhat niya an iya sadang mahimo: ginhirogan niya nga daan hin pahamot an akon lawas, pag-una hin pag-andam han paglubong ha akon. Yana tigamni ini: bisan diin igwali an Maupay nga Sumat ha bug-os nga kalibutan, hinnanabihan liwat an nabuhat hini nga babaye, usa nga hinumdoman ha iya.” Ngan kinmadto han mga puno han kapadian ni Judas Iscariote, usa han dose nga mga tinun-an, pagtubyan kan Jesus ha ira. Duro an ira kalipay han pakabati nira han iya iginsiring, ngan nagsaad hira hin paghatag ha iya hin kwarta. Sanglit nagtikang hi Judas pangita hin maupay nga higayon hin paglingo kan Jesus. Ha syahan nga adlaw han Pyesta han Waray Patubo nga Tinapay, ha adlaw han pag-ihaw han mga nati nga karnero, nagpakiana an mga tinun-an kan Jesus, “Ngain mo kami pakakadtoa para hin pag-andam han imo panihapon han Paglabay?” Ngan ginsugo ni Jesus in duha ha ira, upod ini nga mga tugon: “Pakadto kamo ha syudad, ngan matapo ha iyo in tawo nga nakakadara hin tibod hin tubig. Sunda hiya ngadto han balay nga iya susudlan, ngan sidnga an tagbalay: ‘Napakiana an Magturutdo kon hain an iya ruwang nga kakaonan niya ngan han iya mga tinun-an han panihapon han paglabay?’ Ngan ipakikita niya ha iyo in dako nga ruwang ha igbaw, nga inayad ngan hinusay na; andama didto an mga butang para ha aton.” Nagkalakat an mga tinun-an ngadto ha syudad, ngan nakita nira an ngatanan sugad gud han iginsiring ha ira ni Jesus; ngan gin-andam nira an panihapon han Paglabay. Han pagkagab-i na, inmabot hi Jesus, upod an iya dose nga mga tinun-an. Samtang nangangaon hira ha lamesa, nagsiring hi Jesus, “Susumatan ko kamo hini: maglilingo ha akon in usa ha iyo—usa nga kasaro ko yana.” Nabido an mga tinun-an ngan an tagsatagsa may hin pakiana ha iya, “Ako ba?” Ngan binmaton hi Jesus, “Usa hiya ha iyo nga dose, an madungan ha akon hin pagtunlob han iya tinapay dida ha plato. Mapatay an Anak han Tawo sumala han siring han Kasuratan; kundi kamakaharadlok para han tawo nga maglilingo han Anak han Tawo! Mauruupay pa kon waray na la hiya matawo!” Samtang nangangaon hira kinmuha hi Jesus hin tinapay, nagpasalamat, ginpinitpinit niya, ngan iginhatag niya ha iya mga tinun-an upod an pagsiring, “Kaon kamo; amo ini an akon lawas.” Ngan kinuha niya an irimnan, nagpasalamat hiya sa Dyos, ihinatag ha ira, ngan nanginom hira ngatanan. Nagsiring hi Jesus, “Amo ini an akon dugo ngan gin-ipis tungod han kadam-an, an akon dugo nga nagpapadig-on han ginsaaran han Dyos. Susumatan ko kamo: diri na gud ako mainom hini nga bino tubtob han adlaw han akon pag-inom han bag-o nga bino didto han Ginhadian han Dyos.” Ngan nagkanta hira hin usa nga imno ngan napasingadto hira ha Bukid han mga Olibo. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Mapalagiw kamo ngatanan, ngan babayaan ako niyo, kay nasiring an kasuratan, ‘Papatayon han Dyos an magmarangno, ngan magsasarang an mga karnero.’ Kundi mag-uuna ako ha iyo ngadto ha Galilea kon mabanhaw na ako.” Binmaton hi Pedro, “Diri gud ako mabulag ha imo, bisan kon bumaya hira ngatanan ha imo.” “Tigamni ini!” nagsiring hi Jesus kan Pedro. “Diri pa matugaok an manok makaduha yana nga gab-i, iglilirong mo na ako hin makatulo.” Ngan gindig-onan gud ni Pedro an iya pagbaton, “Diri gud ako maglilirong ha imo bisan pa ako patayon upod ha imo!” Ngan amo man an siring han iba nga mga tinun-an. Inmabot hira ha dapit nga ginngangaranan nga Getsemane, ngan nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Pagkalingkod kamo dinhe samtang mag-aampo ako.” Ngan igin-upod niya hira Pedro, Santiago ug Juan, ngan inalpan hiya hin dako nga kasakit ngan kabido. Ngan nagsiring hiya ha ira, “Haros ikamatay inin akon duro nga kabidoan. Pabilin kamo dinhe ngan pagbantay.” Linmakat hiya ha uruunhan ngan hinmapa ha tuna ngan nag-ampo nga kon mahimo, palabyon unta ini nga takna hin pag-antos. Ngan nag-ampo hiya, “Amay ko, nahihimo mo an ngatanan; kuhaa gad ini nga irimnon ha akon. Kundi an imo kaburot-on an matuman, diri an akon.” Ngan binmalik hiya ngan hin-agian niya nga nangangaturog na an tulo nga mga tinun-an. Nagsiring hiya kan Pedro, “Simon, nakaturog ka ba? Diri ka ba makakailob hin pag-agma bisan la usa ka oras?” Ngan nagsiring hi Jesus ha ira, “Pagbantay kamo ngan pag-ampo, basi diri kamo masulay. Andam an espiritu, kundi maluya an lawas.” Ngan kinmadto na liwat hiya pag-ampo hin amo gihapon nga mga pulong. Katapos, binmalik hiya ha iya mga tinun-an, ngan hin-abtan niya nga nangangaturog na liwat, kay mabug-at na gud an ira mga mata. Ngan waray hira sabot kon ano an ira igbabaton ha iya. Ha ikatulo niya nga pagbalik, nagsiring hiya ha ira, “Nangangaturog ngan namamahuway pa ba kamo? Igo na ito! Inmabot na an takna! Kitaa, igtutubyan na yana an Anak han Tawo ngadto ha gahom han mga makasasala. Buhat, tana kalakat kita; kitaa, iini na an maglilingo ha akon!” Samtang nagyayakan pa hi Jesus, inmabot ni Judas nga usa han dose nga mga tinun-an. Upod niya in kadam-an nga may mga espada ngan mga balbag, mga sinugo han mga puno han kapadian, han mga magturutdo han Balaod, ngan han mga katigurangan. Gintagan hira han malingo hin tigaman nga nasiring, “Kon hin-o an akon hadkan, amo hiya an ginbibiling niyo. Dakpa niyo hiya ngan bantayi gud hin maupay.” Han pag-abot manggud ni Judas, dinmaop hiya dayon kan Jesus, ngan nagsiring, “Magturutdo!” ngan hadkan niya. Sanglit gindakop ngan gintalo nira hi Jesus. Kundi, hinmulbot han iya espada in usa han mga nakada ha hirani, ngan gintigbas niya an oripon han Labaw nga Padi, ngan napalong an talinga. Ngan nagsiring hi Jesus ha ira, “Kinmanhi ba kamo dara in mga espada ngan mga balbag hin pagdakop ha akon nga daw sugad nga ako usa nga tikasan? Ikinaadlaw kaupod ako niyo, nagtutdo ako didto ha Templo, kay ano nga waray man ako pagdakpa niyo? Kundi kinahanglan matuman an Kasuratan.” Nangalagiw an ngatanan nga mga tinun-an, ngan binayaan nira hi Jesus. May nagsisinunod kan Jesus nga ulitawohay nga nakakurugpos hin busag nga panapton, ngan gin-idarakop liwat hiya nira. Kundi binul-iwan na la niya an iya kurugpos ngan pinmalagiw hiya nga lubas. Ngan gindara nira hi Jesus ngadto han balay han Labaw nga Padi, diin nagkatirok an mga puno han kapadian, an katigurangan, ngan an mga magturutdo han Balaod. Inmantaw hi Pedro hin pagsunod kan Jesus ngan sinmulod hiya ha bungsaran han balay han Labaw nga Padi. Didto linmingkod hiya tampo han mga bantay, ngan nagdangdang ha iya ngahaw hirani han kalayo. An mga puno han kapadian ngan an bug-os nga Labaw nga Hukmanan nagtalinguha hin pagpangita hin sumbong supak kan Jesus basi patayon hiya, kundi waray gud nira hin-agian. Nagsumat hin mga buwa supak kan Jesus in damo nga mga saksi, kundi waray pagkauroyon an ira mga sumbong. Ngan tinmindog in pira ka tawo ngan nagsumat hini nga buwa supak kan Jesus. “Hinbatian namon hiya nga nagsiring, ‘Gugub-on ko ini nga Templo nga hinimo hin tawo, ngan sulod hin tulo ka adlaw, titindogon ko in usa nga diri hinimo hin mga tawo.’” Kundi bisan ngani hira waray gihapon magkauroyon han ira mga sumat. Ngan tinmindog an Labaw nga Padi ha atubangan nira ngatanan ngan nagpakiana kan Jesus, “Waray ka ba sadang ibaton han mga sumbong nga ira gindara supak ha imo?” Kundi hinmilom la hi Jesus ngan waray gud magyakan hin bisan usa ka pulong. Nagpakiana na liwat kan Jesus an Labaw nga Padi, “Amo ka ba an Mesiyas nga Anak han Mahimayaon nga Dyos?” Nagbaton hi Jesus, “Amo ako, ngan makikita niyo ngatanan an Anak han Tawo nga malingkod ha tuo han Makagarahum nga Dyos, ngan maabot hiya nga aada ha mga dampog han langit.” Ngan gin-gisi han Labaw nga Padi an iya panapton ngan sinmiring, “Diri na kita kinahanglan hin ano pa nga saksi! Hinbatian na niyo an iya mga pagpanamastamas han Dyos. Ano na man an iyo sadang ighukom ha iya?” Ngan nagkauroyon hira ngatanan hin paghukom nga salaan hiya, ngan kinahanglan patayon hiya. Ngan nagtikang hin pagtupra kan Jesus an iba ha ira. Gintahoban nira an iya mga mata ngan pagsuntokon, ngan sidngon, “Tigoha kon hin-o an nagsuntok ha imo!” Ngan gindaop hiya han mga bantay ngan gintampalo hiya. Nakadto pa hi Pedro ha bungsaran han pag-abot han usa han mga surugoon nga babaye han Labaw nga Padi. Han pakakita niya kan Pedro nga nagdadangdang ha kalayo, gintutokan niya ngan ginsiring, “Kaupod ka liwat ni Jesus nga taga-Nazaret.” Kundi naglirong hi Pedro, “Ambot, diri ako nasabot han imo ginyayakan,” ngan ginmawas hiya ngadto ha may aragian. Ha gilayon may tinmugaok nga manok. Han paghikit-i ha iya didto han surugoon nga babaye, ginsumatan an mga tawo nga nakada, “Kausa ini hiya nira!” Ngan naglirong liwat hi Pedro. Waray kaiha ginsiring hiya han mga tawo nga nakada, “Diri ka makakalirong nga usa ka nira kay taga-Galilea ka man liwat.” Ngan nanumpa hi Pedro, “Mamatay pa ako kon buwa an akon ginsiring! Ha pagkatinuod diri gud ako nakilala han tawo nga iyo hinnanabihan!” Ngan ha gilayon, tinmugaok in manok hin ikaduha, ngan nahinumdom hi Pedro han pagsiring ni Jesus ha iya, “Diri pa matugaok an manok makaduha, iglilirong mo na ako hin makatulo.” Ngan duro gud an iya kabido, ngan nagtangis hiya. Han timprano pa han aga, nagdagmit pakigkita an mga puno han kapadian, han katigurangan, han mga magturutdo han Balaod, ngan han bug-os nga Labaw nga Hukmanan, ngan nagsarabot hira. Ginggapos nira hi Jesus, gindara nira ha gawas, ngan igintubyan hiya ngadto kan Pilato. Nagpakiana hi Pilato ha iya, “Amo ka ba an hadi han mga Judiyo?” Nagbaton hi Jesus, “Imo ito ginyakan.” Nagpasaka hin damo nga mga sumbong an mga puno han kapadian. Sanglit nagpakiana liwat hi Pilato kan Jesus, “Waray ka ba ibabaton? Kadamo hini nga mga sumbong nira kontra ha imo!” Kundi waray gud magyakan hi Jesus; sanglit nahipausa hi Pilato. Ha kada Pyesta han Paglabay nababatasan ni Pilato hin pagbuhi hin priso nga ungaraon han mga tawo. Ngan hadto nga panahon may nabilanggo nga lalake nga Barabas an ngaran. Kaupod ini hiya han mga inmato han kagamhanan, nga nanmatay ha panahon han karibok. Han katirok na han mga tawo ngan pagtikang nira hin paghangyo kan Pilato nga buhaton na niya para ha ira an iya nababatasan, nagpakiana hi Pilato ha ira, “Karuyag ba niyo nga buhian ko para ha iyo an hadi han mga Judiyo?” Nasantop niya nga tungod la han ira kaawa, igintubyan hi Jesus ha iya han mga puno han kapadian. Kundi gin-aghat han mga puno han kapadian an mga tawo nga asay nira pabuhian kan Pilato hi Barabas. Sanglit nagpakiana liwat hi Pilato ha mga tawo, “Ano man an bubuhaton ko han tawo nga iyo gintatawag nga hadi han mga Judiyo?” Nanggogliat hira hin pagbaton, “Igraysang hiya ha kros!” “Kundi, ano nga sala an iya nabuhat?” nagpakiana hi Pilato. Dinmuggang la hira paggoliat, “Igraysang hiya ha kros!” Tungod nga karuyag man ni Pilato paglipay han kadam-an, ginbuhian niya tungod ha ira hi Barabas, ngan katapos niya ipalatob hi Jesus, igintubyan hiya ha mga tawo basi igraysang ha kros. Gindara hi Jesus han mga sondalo ngadto ha bungsaran han palasyo han gobernador, ngan gintirok nira an iba pa nga hugpo han mga sondalo. Ginsul-otan nira hi Jesus hin pula nga bado. Naghimo hira hin korona tikang hin tunokon nga mga sanga, ngan iginbutang ha iya ulo. Ngan nagtikang hira hin pagyuroyukbo ngan pagsiring ha iya: “Mabuhi an Hadi han mga Judiyo!” Ginbalbag hiya ha ulo, gintuprahan hiya, ginluhodluhoran ngan ginyuroyukboan pa hiya nira. Katapos nira pagduyagi kan Jesus, ginlubasan hiya nira han pula nga bado ngan ginbalik nira hin pagsul-ot an iya kalugaringon nga bado. Ngan iginggawas hiya basi igraysang ha kros. Ginkasugat nira ha dalan in tawo nga Simon an ngaran, nga tikang pa la ha huron, ngan ginpirit nira hin pagpas-an han kros ni Jesus. (Amo ini an Simon nga taga-Cirene, nga amay nira Alejandro ug Rufo.) Gindara nira hi Jesus ngadto hin dapit nga Golgota an ngaran, nga “An Dapit han Klabera” an kahulogan. Gintalinguha nira hin paghatag ha iya hin bino nga sinaktan hin mira, kundi waray uminom hi Jesus. Sanglit iginraysang hiya ha kros, ngan ginbahinbahin nira an iya mga panapton pinaagi hin ripa, basi masabtan kon hin-o ha ira an makakadara han ginbahin nga bado. Alas nuybe na han aga nga igraysang hiya ha kros. Iginpaskin an sumbong ha iya nga nasiring, “An Hadi han mga Judiyo.” Iginraysang liwat nira upod kan Jesus in duha nga mga tikasan, an usa ha iya tuo ngan an usa ha iya wala. [ Tungod hini natuman an Kasuratan nga nasiring, “Nahiupod hiya han mga salaan.”] Ginyubitan hi Jesus han mga lumalabay nga nagpipilingpiling ngadto ha iya ngan nasiring “Aha! gugub-on mo an Templo, ngan titindogon mo liwat sakob hin tulo la ka adlaw! Lusad na yana ha imo kros ngan talwasa an imo kalugaringon.” Ha amo nga paagi ginbiaybiay liwat hiya han mga puno han kapadian ngan han mga magturutdo han Balaod, ngan may hin siring ha ira, “Nagtalwas hiya han iba, kundi diri nakakatalwas ha iya ngahaw. Kitaa ta kon malusad ha kros an Mesiyas, an hadi han Israel, ngan matuo kita ha iya.” Ngan nagyubit liwat kan Jesus bisan an duha nga iginraysang kaupod niya. Han pagkaudto na nagsirom an bug-os nga tuna sulod hin tulo ka oras. Han pagka alas tres ginmoliat hi Jesus, “Eloi, Eloi, lema sabachthani,” kon ha aton pa, “Dyos ko, Dyos ko, kay ano nga ginbaya-an mo ako?” Nakabati an iba nga nakada ha hirani ngan nagsiring, “Pamati daw, nagtatawag hiya kan Elias!” Nagdalagan in usa ha ira nga may dara nga espongha, ginhumog hin maaslom nga bino, igintaod ha kataposan hin kahoy, ngan idinuhol kan Jesus. Nagsiring hiya, “Hulat, kitaa daw naton kon umabot manggud hi Elias hin pagtanggal ha iya ha kros.” Upod in dako nga goliat, namatay hi Jesus. Ngan napikas an biray han Templo tikang ha igbaw ngadto ha ubos. Kinmita an kapitan han mga sondalo nga natindog ha atubangan han kros, han kamatay ni Jesus. Nagsiring hiya, “Matuod gudman nga ini nga tawo amo an Anak han Dyos!” May nakadto nga kababayen-an nga nagkikinita tikang ha hirayo. Kaupod nira hira Maria Magdalena, Maria nga iroy han barobata nga Santiago ngan ni Jose, ug Salome. Nagsunodsunod hira kan Jesus ngan binmulig ha iya han nakadto pa hiya ha Galilea. Damo liwat didto in kababayen-an nga inmupod kan Jesus ngadto ha Jerusalem. Nahipausa hi Pilato han iya pakabati nga patay na hi Jesus. Ginpatawag niya an kapitan han mga sondalo, ngan nagpakiana ha iya kon maiha na ba nga namatay hi Jesus. Pakabati niya han sumat han kapitan, itinugot ni Pilato kan Jose hin pagkuha han lawas ni Jesus. Ngan pinmalit hi Jose hin busag nga dugnit, gintanggal an lawas, ginputos niya han busag nga dugnit, iginsulod ha lubnganan nga inukab ha bato, ngan ginkaliding niya in dako nga bato hin pagsada han lubnganan. Nagkikinita hira Maria Magdalena ngan Maria nga iroy ni Jose, sanglit nasayod hira kon diin iglubong hi Jesus. Paglabay han Adlaw nga Iparahuway, nanmalit hin mga pahamot hira Maria Magdalena, Maria nga iroy ni Santiago, ug Salome, basi igbanyos nira han lawas ni Jesus. Timprano pa gud han Domingo, ha pagsidlit pa la han adlaw, napakadto hira ha lubnganan. Han dida pa hira ha dalan, may hin pakiana ha ira, “Hin-o man in magwawaring para ha aton han bato nga sada ha lubnganan?” (Kay dako hin duro adto nga bato.) Han pagsiplat nira, ira nakita nga winaring na an bato. Sanglit sinmulod hira ha lubnganan, diin ira nakita in olitawohay nga mabusag an bado, nga nalingkod ha may tuo; ngan inalpan hira hin kakulba. Nagsiring hiya ha ira, “Ayaw kamo kahadlok; maaram ako nga nagbibiling kamo kan Jesus nga taga-Nazaret, nga iginraysang ha kros. Waray hiya dinhe kay nabanhaw na hiya! Kitaa, amo ini an dapit nga ginhayaran ha iya. Kadto na, ngan igsumat niyo ini ha iya mga tinun-an, ngan kan Pedro: ‘Mag-uuna hiya ha iyo ngadto ha Galilea; didto makita kamo ha iya sumala han iginsiring niya ha iyo.’” Sanglit nagkaguwa ngan nagdadlagan hira tikang ha lubnganan, kay inalpan hira hin kahadlok ngan kakulba. Ngan tungod han ira kahadlok, waray hira pagsumat bisan kan kanay. [ Katapos mabanhaw hi Jesus, ha aga pa han Domingo, nagpakita hiya syahan kan Maria Magdalena nga ginpagawasan niya hin pito nga mga yawa. Napakadto an mga kababayen-an kan Pedro ngan han iya mga kasangkayan ngan naghatag ha ira hin halipot nga sumat mahitungod han ngatanan nga iginsumat ha ira. Linmakat hiya ngan nagsumat han mga tinun-an ni Jesus. Mga masulob-on ngan mabidoon hira; Katapos hini, ginpadara ni Jesus ngahaw, pinaagi han iya mga tinun-an, an baraan ngan buhi nga mensahe han dayon nga katalwasan, ha ngatanan nga dapit, tikang ha sinirangan ngadto ha katundan.] ngan han pakabati nira han sumat niya nga buhi na hi Jesus ngan hinkit-an niya hi Jesus, waray hira tumuod ha iya. Katapos hini, nagpakita hi Jesus, hin lain nga paagi, ngadto hin duha han mga tinun-an, samtang nakada hira ha dalan tipakadto ha huron. Binmalik hira ngan nagsumat han iba, kundi waray hira tuora. Ha kataposan, nagpakita hi Jesus han onse nga mga tinun-an, samtang nangangaon hira. Gin-isgan hira niya tungod han kawaray nira pagtoo ngan tungod han kamatig-a nira tumuod hadton mga nakakita ha iya nga buhi na. Nagsiring hiya ha ira, “Kadto kamo ha bug-os nga kalibutan ngan igwali niyo an Maupay nga Sumat ha ngatanan nga katawhan. Matatalwas an bisan hin-o nga natoo ngan kabunyagan; kundi an diri natoo, paghuhukman. Tatagan an mga natoo hini nga mga pangilal-an hin gahom: paiiwason nira, ha akon ngaran, an mga yawa; magyayakan hira hin iba nga mga pinulongan; diri hira maaano kon kumapot hira hin mga halas o uminom hin makahihilo; ngan magkakaupay an mga magsakit nga dadapatan ha ira mga kamot.” Katapos ni Jesus makighimangraw ha ira, ginbayaw hiya ngadto ha langit, ngan linmingkod ha tuo han Dyos. Nagkalakat an mga tinun-an ngan nagwali ha ngatanan nga dapit. An Ginoo kaupod nira dida ha ira mga buhat ngan an ira iginwali ginpadig-on pinaagi han mga milagro nga ira ginbuhat.] [ Hinigugma ko nga Teofilo: Damo na in nagtalingoha hin pagsurat han mga butang nga nahinabo dinhe ha aton. Iginsurat nira an ngatanan nga iginsumat ha aton hadton mga nagpakakita hini nga mga butang tikang pa ha tinikangan, ngan hadton nagpasangyaw han mensahe. Sanglit, harangdon nga Teofilo, tungod kay gin-adman ko hin maupay an katukiban hini ngatanan nga mga butang, tikang han ira tinikangan, minaupay ko hin pagsurat hin tul-id nga sumat para ha imo. Binubuhat ko ini basi hibaroan mo an bug-os nga kamatuoran mahitungod hadton mga butang nga igintutdo ha imo. Han panahon nga hi Herodes amo an hadi han tuna han Israel, may usa nga padi nga sakop han padianon nga hugpo ni Abias. Zacarias an iya ngaran ngan hi Elisabet an iya asawa nga tulin ni Aaron, nga sakop hin padianon nga banay. Matadong hira nga duha ha atubangan han Dyos, ngan matinumanon han ngatanan nga mga sugo ngan mga turumanon han Ginoo. Waray nira anak kay baw-as hi Elisabet, ngan mga lagas na kaupay hira nga duha. Usa ka adlaw nagtuman hi Zacarias han iya katungdanan hin pagkapadi ha atubangan han Dyos, dida ha pagtuman han iya turno han kada adlaw nga iya buruhaton. Sumala han batasan nga ginsusunod han kapadian, napili hiya, pinaagi hin ripa, hin pagtubod han insyenso didto ha altar. Sanglit sinmulod hiya ngadto han Templo han Ginoo, samtang nag-aampo ha gawas in damo nga mga tawo ha takna han pagtubod han insyenso. Pinmakita ha iya in usa nga anghel han Ginoo, nga natindog didto ha tuo nga dapit han altar diin gintutubod an insyenso. Nalisang ngan nahadlok hi Zacarias han pakakita niya han anghel. Kundi nagsiring ha iya an anghel, “Ayaw kahadlok, Zacarias! Pinamatian han Dyos an imo pag-ampo, ngan mag-aanak hin lalake hi Elisabet nga imo asawa. Pagngangaranan mo hiya nga Juan. Mapupuno ka hin kalipay sugad man in damo nga mga tawo kon matawo na hiya! Mahihimo hiya nga dako nga pagkatawo ha atubangan han Ginoo. Kinahanglan diri hiya uminom hin bino o mapintas nga irimnon. Mapupuno hiya han Espiritu Santo tikang pa han iya katawo. Damo in mga tawo han Israel nga bubuligan niya hin pagbalik ngadto han Ginoo nga ira Dyos. Mag-uuna hiya han Ginoo, makusog ug gamhanan sugad kan Elias nga manaragna. Tatalinguhaon niya nga an mga amay ngan mga anak maghioli; nga an diri masinugtanon nga mga tawo mahibalik ngadto hin matadong nga dalan. Aandamon niya an mga tawo han Ginoo para ha iya.” Nagsiring hi Zacarias ha anghel, “Uunanhon ko hin pakasabot nga matuod ini? Lagas na ako ngan lagas na liwat an akon asawa.” Binmaton an anghel, “Ako amo hi Gabriel nga natindog ha atubangan han Dyos nga nagsugo ha akon hin pagyakan ngan pagsumat ha imo hini nga maupay nga sumat. Kundi waray ka tumuod han akon sumat nga matutuman ha igo nga panahon. Tungod kay waray ka tumuod, diri ka makakayakan. Mangungula ka ngada han adlaw han katuman han akon iginsaad ha imo.” Hito nga takna, nagpipinamulat kan Zacarias an mga tawo ngan nahipausa hira kay ano nga maiha naman hiya didto ha sulod han Templo. Han paggawas na niya, waray hiya pakakayakan ha ira; sanglit nakasabot hira nga kinmita hiya hin panan-awon didto ha Templo. Nagsenyas na la hiya ha ira kay diri naman hiya nakakayakan. Katapos na han iya buruhaton ha Templo, inmoli hi Zacarias. Waray pag-iha, nagburod hi Elisabet nga iya asawa, ngan nakadto la hiya ha sakob han ira balay sulod hin lima ka bulan. Nagsiring hi Elisabet, “Yana ginbuligan gihapon ako han Ginoo dida hini nga paagi. Ginkuha na niya an akon kaarawdan ha atubangan han mga tawo!” Han burod ni Elizabet hin unom ka bulan, ginsugo han Dyos hi Gabriel nga anghel ngadto ha Galilea, ha usa nga bungto nga Nazaret an ngaran. May dara hiya nga sumat para hin usa nga daraga nga sinayoran na hin lalake nga ginngaranan kan Jose, nga tulin ni Hadi David. Maria an ngaran hini nga daraga. Kinmadto an anghel ha iya ngan nagsiring, “Maghimaya ka! Puno ka hin grasya! An Ginoo aada ha imo!” Dako an kagupong ni Maria han iginpasabot han anghel, ngan ginpainoino niya kon ano an kahulogan han iya mga pulong. Nagsiring ha iya an anghel, “Ayaw kahadlok, Maria, kay ginpalabi ka han Dyos. Magbuburod ngan mag-aanak ka hin lalake, ngan pagngangaranan mo hiya nga Jesus. Mahihimo hiya nga dako nga pagkatawo ngan tatawgon nga Anak han Gihahataasi nga Dyos. Hihimoon han Ginoo nga Dyos nga hadi hiya, sugad kan David nga iya ginikanan, ngan mahihimo hiya nga hadi ha kadayonan han mga tulin ni Jacob; an iya ginhadian waray kataposan!” Hi Maria nagsiring han anghel, “Uray ngan putli ako. Uunanhon man hin kahimo hini?” Nagbaton an anghel, “Makunsad ha imo an Espiritu Santo, ngan magpapabilin ha imo an gahom han Dyos. Tungod hini, tatawgon nga Anak han Dyos ini nga santos nga bata. Kitaa! Hi Elisabet nga imo urupod bisan kon baw-as hiya ngan lagas na kaupay yana, burod na hin unom ka bulan. Kay waray butang nga diri mahihimo han Dyos.” Nagsiring hi Maria, “Iini ako nga surugoon han Ginoo. Matuman unta dinhe ha akon sumala han imo pulong.” Ngan binayaan hiya han anghel. Waray pag-iha, nag-andam hi Maria ngan nagdagmit hin pagkadto ha usa nga bungto ha sagkahon nga tuna han Judea. Kinmadto hiya ha balay ni Zacarias ngan naghatag hin katalahoran kan Elisabet. Han pakabati la ni Elisabet han mga pulong ni Maria, nagkiwa an bata ha sulod han iya tiyan. Napuno hi Elisabet han Espiritu Santo, ngan nagyakan hin dako nga tingog, “Ikaw an labi kabaraan han ngatanan nga kababayen-an, ngan baraan an bata nga gindadara nimo ha imo tiyan! Kay ano nga itinugot man ini nga makanhi hin pagduaw ha akon an iroy han akon Ginoo? Kay han pakabati ko han imo nga pulong, linmukso hin kalipay an bata ha akon tiyan. Hin kabaraan niya nga natoo nga matutuman an ginpamulong ha iya han Ginoo!” Nagsiring hi Maria, “Nagdadayaw an akon kalag han Ginoo; naglilipay an akon kasingkasing dida han Dyos nga akon Manunubos, kay nahinumdoman ako niya, an iya ubos nga surugoon! Tikang yana tatawgon ako nga baraan han ngatanan nga katulinan, tungod han dagko nga mga butang nga ginbuhat para ha akon han Makagarahum nga Dyos. Baraan an iya ngaran; nagpapakita hiya hin kalooy hadton mga nahadlok ha iya, tikang ha usa ngadto han sunod nga katulinan. Ginpakita niya an kusog han iya butkon, ngan ginpasarang niya an mga mapahitas-on ha kasingkasing. Ginpukan niya in gamhanan nga mga hadi tikang han ira mga trono, ngan ginpahitaas niya an mga mapainubsanon. Ginbusog niya hin mag-upay nga mga butang an mga gutom, ngan ginpalakat niya an mga riko nga waray dara. Gintuman niya an iya iginsaad ha aton mga kaapoy-apoyan, ngan binuligan niya an Israel nga iya surugoon; nahinumdom hiya hin pagkalooy kan Abraham ngan ha ngatanan nga iya katulinan ha kadayonan!” Linmungon hi Maria kan Elisabet sulod hin mga tulo ka bulan, ngan katapos, inmoli hiya. Inmabot an panahon han pag-anak ni Elisabet, ngan nag-anak hiya hin lalake. Nakabati an iya mga amyaw ngan kauropdan han dako nga kalooy han Ginoo ha iya, ngan dinmuyog hira ngatanan ha iya hin pagkalipay. Han walo na ka adlaw an bata, kinmadto hira basi buhaton nira an seremonyas hin pagtori ha iya. Ginngangaranan na unta nira nga Zacarias, an ngaran han amay han bata. Kundi nagsiring an iroy niya, “Diri! Juan an igngangaran ha iya.” Nagsiring hira ha iya, “Kundi waray man niyo uropod nga may sugad hini nga ngaran!” Niyan ginsenyasan nira hi Zacarias kon ano an iya karuyag igngaran han bata. Nag-aro hi Zacarias hin susuratan, ngan nagsurat, “Juan an iya ngaran.” Duro gud an paghipausa nira ngatanan! Hito manta nga takna nakayakan na liwat hi Zacarias ngan nagtikang hiya hin pagdayaw han Dyos. Kinulba gud an ngatanan nga mga amyaw, ngan nabantog ha bug-os nga katunaan han Judea an sumat mahitungod hini nga hinabo. An ngatanan nga nagpakabati namalandong mahitungod hini ngan nagpakiana hira, “Ano daw la an aabutan hini nga bata?” Dayag gud nga nakada ha iya an gahom han Ginoo. Napuno han Espiritu Santo hi Zacarias nga amay ni Juan, ngan namulong hiya han mensahe han Dyos: “Dayawa ta an Ginoo, an Dyos han Israel! Kinmanhi hiya hin pagbulig ngan pagtalwas han iya katawhan. Naghatag hiya hin gamhanan nga Magtaralwas para ha aton, nga tulin ni David nga iya surugoon. Nagsaad hiya ha maiha na nga panahon pinaagi han iya baraan nga mga manaragna: nga tatalwason kita tikang han aton mga kaaway, ngan tikang han gahom hadton ngatanan nga nagdudumot ha aton. Nagsiring hiya nga malolooy hiya han aton mga ginikanan, ngan manunumdom hiya han iya baraan nga ginsaaran. basi mabaraan ngan magmatadong kita ha iya atubangan, ha ngatanan nga mga adlaw han aton kinabuhi. “Tatawgon ka, anak ko, nga manaragna han Gihahataasi nga Dyos. Mag-uuna ka han Ginoo hin pag-andam han dalan nga iya aagian; hin pagsumat han iya katawhan nga matatalwas hira, pinaagi hin pagpasaylo han ira mga sala. Maloloy-on ngan mapuanguron an aton Dyos. Ipapasirang niya ha aton an adlaw han katalwasan, ngan masanag tikang ha langit ngada hadton ngatanan nga nag-uukoy dida han masirom nga lambong han kamatayon, ha pagtugway ha aton ngadto ha dalan han kamurayaw.” Tinmubo an bata ngan dinmako ha lawas nga nagmakusog. Nag-ukoy hiya didto ha kamingawan tubtob han adlaw nga mapakita hiya hin dayag ha katawhan han Israel. Hadto nga panahon nagsugo hi Emperador Augusto nga magpalista para han sensos an ngatanan nga mga sakop han Imperyo. Hi Cirenio amo an gobernador han Siria han paghimoa hini nga syahan nga sensos. Sanglit kinmadto hin pagpalista an ngatanan, an kada usa ngadto han iya kalugaringon nga bungto. Tikang ha bungto han Nazaret ha Galilea, kinmadto hi Jose ha Judea, ngadto han bungto han Betlehem nga natawhan ni Hadi David, kay tulin man hiya ni David. Kinmadto hiya hin pagpalista upod hi Maria nga sinayoran na ha iya, ngan hingarak-an na. Samtang nakadto hira ha Betlehem, inmabot an panahon nga mag-aanak na hi Maria. Nag-anak hiya han iya suhag nga lalake, ginputos niya hin mga lampin, ngan iginhulid ha pasungan, kay waray na man lugar para ha ira didto han balay nga pahuwayan. May mga magmarangno hin karnero didto hadto nga dapit nga nag-aagma ha bug-os nga gab-i didto han kaumhan hin pagmangno han ira mga panon. Pinmakita ha ira in usa nga anghel han Ginoo, ngan nalamragan hira han himaya han Ginoo, ngan nagkahadlok hira. Kundi nagsiring ha ira an anghel, “Ayaw kamo kahadlok! Hahani ako ngan may-ada ako dara nga maupay nga sumat para ha iyo, nga maghahatag hin dako nga kalipayan han ngatanan nga katawhan. Natawo yana nga adlaw didto han bungto ni David an iyo Magtaralwas nga amo an Cristo nga Ginoo. Amo ini an tigaman para ha iyo: hiaagian niyo in bata nga pinutos hin mga lampin ngan hinulid ha pasungan.” Ha gilayon pinmakita upod han anghel in dako nga hugpo hin mga anghel ha langit, nga nagkakanta hin mga pagdayaw ha Dyos: “Himaya sa Dyos ha kahitas-an, ngan kalinaw dinhe ha tuna hadton mga tawo nga maupay an kaburot-on!” Han pagbalik na han mga anghel ngadto ha langit, nagsarabot an mga magmarangno hin karnero, “Kadto kita ha Betlehem ngan kitaa ta ini nga butang nga nahinabo nga iginsumat ha aton han Ginoo.” Sanglit nagdagmit hira hin pagkalakat, ngan hin-agian nira hira Maria ug Jose, ngan hinkit-an nira an bata nga hinulid ha pasungan. Han pakakita nira han bata, iginsumat han mga magmarangno an iginsiring han anghel mahitungod ha iya. Nanhipausa an ngatanan nga nagpakabati hini nga iginsumat ha ira han mga magmarangno. Gintipigan ni Maria ini ngatanan nga mga butang, ngan ginpamalandong niya ha iya kasingkasing. Namalik an mga magmarangno nga nagkakanta hin mga pagdayaw sa Dyos, tungod han ngatanan nga ira hinbatian ngan hinkit-an; nahinabo an ngatanan sumala gud han iginsumat ha ira han anghel. Pag-agi han ikawalo ka adlaw, nga amo na an pagtuman han seremonyas hin pagtori han bata, ginngaranan hiya nga Jesus, an ngaran nga iginhatag han anghel han waray pa hiya igpapanamkon. Inmabot an panahon hin pagtuman nira Jose ug Maria han seremonyas han paglinis sumala han iginsugo han Balaod ni Moises. Sanglit, gindara nira an bata ngadto ha Jerusalem basi ihalad liwat hiya ngadto han Ginoo, sumala han iginsurat dida han balaod han Ginoo: “Kinahanglan ighalad ngadto han Ginoo an tagsa nga suhag nga lalake.” Naghalad liwat hira, sumala han kinahanglan han balaod han Ginoo, “Usa ka padis nga sarapati o duha nga piso nga tukmo.” Niyan, may-ada tawo nga nag-uokoy ha Jerusalem, nga Simeon an ngaran. Maupay ngan mainampoon hiya nga tawo, ngan naghihinulat hiya han katalwasan han Israel. Nakada ha iya an Espiritu Santo, ngan ginpatapod hiya han Espiritu Santo nga diri gud hiya mapatay, kon diri anay kumita hiya han Mesiyas nga iginsaad han Ginoo. Inaghat han Espiritu Santo kinmadto hi Simeon ha Templo. Gindara han mga kag-anak ngadto ha Templo an bata nga Jesus basi magtuman hira han sugo han Balaod. Ginkugos ni Simeon an bata ngan nagpasalamat han Dyos: “Yana, Ginoo, gintuman mo na an imo saad, ngan tugoti na pagbaya ha kamurayaw an imo surugoon. Ha akon kalugaringon nga mga mata, hinkit-an ko na an imo katalwasan, nga imo gin-andam ha atubangan han ngatanan nga mga katawhan: Kapawa nga magpapadayag ha mga Hentil han imo paagi ngan magdadara hin kadungganan han imo katawhan nga Israel.” Nanhipausa an amay ug iroy han bata han mga butang nga iginsiring ni Simeon mahitungod ha iya. Ginbendisyonan hira ni Simeon, ngan nagsiring hi Simeon kan Maria nga iroy han bata, “Ginpili han Dyos ini nga bata para han pagkapukan ngan han katalwasan hin damo ha Israel. Magigin tigaman hiya tikang sa Dyos nga pagsusupakon hin damo nga mga tawo, ngan tungod hini, ipadadayag niya an ira tinago nga mga panhunahuna. Ngan sasamaron sugad hin matarom nga espada an imo kasingkasing tungod hin kabido.” May-ada manaragna nga babaye nga ginngangaranan kan Ana, nga anak ni Panuel, han tribo ni Aser. Lagas na hiya, nga nainasaw-an hin pito ka tuig, ngan nabalo hiya ug 84 ka tuig na an iya panuigon. Waray gud hiya bumaya han Templo; adlaw gab-i nagsingba hiya han Dyos, nga nagpuasa ngan nag-ampo hiya. Inmabot hiya hito manta nga takna ngan nagpasalamat sa Dyos, ngan namulong hiya mahitungod han bata ha ngatanan mga naghihinulat han kanan Dyos pagtubos han Jerusalem. Katapos nira pagbuhat han ngatanan nga ginkikinahanglan han balaod han Ginoo, binmalik hira ngadto ha Galilea, ha ira kalugaringon nga bungto ha Nazaret. Tinmubo ngan nagmakusog an bata; puno hiya hin kinaadman, ngan nakada ha iya an mga bendisyon han Dyos. Kada tuig, napakadto ha Jerusalem an mga kag-anak ni Jesus para han Pyesta han Paglabay. Han dose na an edad ni Jesus, kinmadto hira han pyesta sumala han ira nababatasan. Katapos han pyesta, nagtipaoli hira, kundi nagpabilin an bata nga Jesus didto ha Jerusalem. Waray mahibaro hini an iya mga kag-anak; naghunahuna hira nga upod hiya han kadam-an, sanglit naglinakat hira anay hin bug-os nga adlaw; ngan amo na an pamiling nira ha iya didto han ira kauropdan ngan kasangkayan. Waray hira makaagi ha iya, sanglit binmalik hira ngadto ha Jerusalem hin pagbiling ha iya. Han pag-ikatulo ka adlaw, hin-agian nira hiya didto ha Templo, nga nalingkod upod han mga magturutdo nga Judiyo, namamati ngan nagpapakiana ha ira. Nahipausa gud an ngatanan nga nagpakabati han iya mag-upay nga mga baton. Nahipausa liwat an iya mga kag-anak han pakakita ha iya, ngan ginsiring hiya han iroy niya, “Anak, kay ano nga ginbuhat mo ini ha amon? Duro na iton kabaraka ni imo tatay ngan ako hin pagpinamiling ha imo.” Ginbaton niya hira, “Kay ano hin pagbiniling niyo ha akon? Diri ba kamo maaram nga kinahanglan hahani ako ha balay han akon Amay?” Kundi waray hira makasabot han iginsiring niya ha ira. Sanglit inmupod hi Jesus ha ira pagbalik ha Nazaret, diin nagmasinugtanon hiya ha ira. Gintipigan ha kasingkasing han iroy niya ini nga mga butang. Ngan nagtubo hi Jesus ha lawas ngan ha kinaadman; ngan nakalipay hiya han Dyos ngan han mga tawo. Ha ika-15 ka tuig han pagkahadi ni Emperador Tiberio, hi Poncio Pilato an gobernador ha Judea, hi Herodes an pangulo ha Galilea, ngan hi Felipe nga iya bugto an pangulo han katunaan ha Iturea ug Trakonite; hi Lisanias an pangulo ha Abilinia, ngan hira Anas ug Caifas an mga Labaw nga kapadian. Hini nga panahon inmabot an pulong han Dyos kan Juan nga anak ni Zacarias, didto ha kamingawan. Sanglit, ginsudoy ni Juan an bug-os nga katunaan nga hirani han Salog han Jordan, ngan nagwali, “Bayai an iyo mga sala ngan magpabunyag kamo, ngan pasasayloon kamo han Dyos han iyo mga sala.” Sumala han iginsurat ni manaragna Isaias ha iya basahan: “May naggogoliat ha kamingawan: ‘Andama an dalan han Ginoo para ha iya; tadonga an dalan nga iya aagian! Kinahanglan tak-upan an ngatanan nga kahamub-an, panason an ngatanan nga kabungtoran ug kabukiran. Kinahanglan tadongon an baliko nga mga dalan, ngan hamison an luongluong nga mga agian. Ngan makakakita an ngatanan nga katawhan han katalwasan nga tikang han Dyos!’” Kinmadto kan Juan in kadam-an nga mga tawo hin pagpabunyag ha iya. Nagsiring hiya ha ira, “Kamo nga mga halas, hin-o in nagsumat ha iyo nga makakalikay kamo han tiarabot nga kapungot han Dyos? Buhata niyo an mga butang nga magpapakita nga binmaya na kamo han iyo mga sala. Ngan ayaw na kamo pagsiring ha iyo ngahaw, ‘Hi Abraham an amon ginikanan.’ Susumatan ko kamo nga makakahimo an Dyos hin mga tulin ni Abraham tikang hini nga mga bato! Andam na an parakol hin pagpulod han mga kahoy upod an mga gamot; pupudlon an tagsa nga kahoy nga diri nahatag hin maupay nga bunga ngan ilalabog ha kalayo.” Nagpakiana ha iya an mga tawo, “Sanglit, ano man an amon bubuhaton?” Binmaton hiya, “kon hin-o in may duha nga bado, kinahanglan tagan niya an tawo nga waray bado, ngan kon hin-o in may pagkaon kinahanglan makigsaro hiya.” Inmabot pagpabunyag in mga parasukot hin buhis ngan nagpakiana hira ha iya, “Magturutdo, ano man an amon bubuhaton?” Ginsiring niya hira, “Ayaw kamo pagsukot hin diri na igo ug kaangayan.” Nagpakiana liwat ha iya in mga sondalo, “Hi kami, ano man in amon bubuhaton?” Ginsiring hira niya, “Ayaw kamo panikas pinaagi hin panarhog o pagbutangbutang. Ayaw kamo pag-uba han hatag ha iyo nga suhol.” Dinmugang an paglaom han mga tawo, ngan nakahunahuna hira hiunong kan Juan, nga bangin hiya na an Mesiyas. Sanglit, nagsiring hi Juan ha ira ngatanan, “Nagbubunyag ako ha iyo hin tubig, kundi maabot in labaw pa ha akon. Diri ngani ako takos hin paghubad han higot han iya sandalyas. Pagbubunyagan kamo niya han Espiritu Santo ngan hin kalayo. Dara niya an igparalid nga nigo hin pagpalid han giniok nga mga inani, ngan pagtirok han trigo ngadto han iya kamalig; kundi iya susunogon an ohot didto ha kalayo nga diri gud mapaparong.” Gindasig ni Juan an mga tawo hin damo kalain nga mga paagi, samtang nga nagwawali hiya han Maupay nga Sumat ha ira. Kundi ginsusnan ni Juan hi Gobernador Herodes, kay pinangasawa niya hi Herodias nga asawa han iya bugto, ngan tungod hin damo pa nga iba nga magraot nga mga butang nga iya ginbuhat. Ginbuhat pa ni Herodes in dako nga karat-an. Iginpapriso pa niya hi Juan. Katapos na kabunyagi han ngatanan nga mga tawo, ginbunyagan liwat hi Jesus. Samtang nag-aampo hiya, nabuksan an langit, ngan kinmunsad ngada ha iya an Espiritu Santo ha lawasnon nga dagway, sugad hin sarapati. Ngan hinbatian in tingog tikang ha langit: “Ikaw an akon hinigugma nga Anak. Nalilipay gud ako ha imo.” Mga 30 na an edad ni Jesus han pagtikang niya han iya buruhaton. Nagtoo an mga tawo nga anak hiya ni Jose nga anak ni Eli. Ini hi Eli anak ni Matat nga anak ni Levi nga anak ni Melqui nga anak ni Jana nga anak ni Jose. Hi Jose anak ni Matatias nga anak ni Amos nga anak ni Nahum nga anak ni Esli nga anak ni Nagai. Hi Nagai anak ni Maat nga anak ni Matatias nga anak ni Semei nga anak ni Jose nga anak ni Juda. Hi Juda anak ni Joan nga anak ni Resa nga anak ni Sorobabel nga anak ni Salatiel nga anak ni Neri. Ini hi Neri anak ni Melqui nga anak ni Adi nga anak ni Cosam nga anak ni Elmodam nga anak ni Er. Hi Er anak ni Josue nga anak ni Eliezer nga anak ni Jorim nga anak ni Matat nga anak ni Levi. Hi Levi anak ni Simeon nga anak ni Juda nga anak ni Jose nga anak ni Jonan nga anak ni Eliakim. Hi Eliakim anak ni Melea nga anak ni Mainan nga anak ni Matata nga anak ni Natan nga anak ni David. Anak ini hi David ni Isai nga anak ni Obed nga anak ni Boos nga anak ni Salmon nga anak ni Naason. Hi Naason anak ni Abinadab nga anak ni Admin nga anak ni Arni nga anak ni Esrom nga anak ni Fares nga anak ni Juda. Hi Juda anak ni Jacob nga anak ni Isaac nga anak ni Abraham nga anak ni Tare nga anak ni Nahor. Hi Nahor anak ni Serug nga anak ni Ragau nga anak ni Peleg nga anak ni Eber nga anak ni Sela. Hi Sela anak ni Cainan nga anak ni Arfaxad nga anak ni Sem nga anak ni Noe nga anak ni Lamec. Hi Lamec anak ni Metusela nga anak ni Enoc nga anak ni Jared nga anak ni Mahalaleel nga anak ni Cainan. Anak ini hi Cainan ni Enos nga anak ni Set nga anak ni Adan nga anak han Dyos. Binmalik tikang ha Jordan hi Jesus nga puno han Espiritu Santo, ngan gindara han Espiritu ngadto ha kamingawan, diin ginsulay hiya han Yawa sulod hin kwarenta ka adlaw. Waray hiya kumaon sakob hini nga mga adlaw, sanglit ginutom hiya. Nagsiring ha iya an Yawa, “Kon Anak ka manggud han Dyos, igbuot nga ini nga bato mahimo nga tinapay.” Binmaton hi Jesus, “Nasiring an kasuratan, ‘Diri mabubuhi an tawo ha tinapay la.’” Niyan gindara hiya han Yawa ngadto ha igbaw, ngan iginpakita ha iya hin usa la kadali an ngatanan nga mga ginhadian ha kalibutan. Ginsiring hiya han Yawa, “Ihahatag ko ha imo ini ngatanan nga gahom ngan ini ngatanan nga bahandi, kay igintubyan ha akon ini ngatanan, ngan makakahatag ako hini ngatanan bisan kan kanay nga karuyagon ko. Sanglit, ihahatag ko ini ngatanan ha imo kon magsingba ka ha akon.” Binmaton hi Jesus, “Nasiring an kasuratan, ‘Singbahon mo an Ginoo nga imo Dyos ngan hiya gudla an imo pagsirbehan.’” Niyan gindara hiya han Yawa ngadto ha Jerusalem, iginbutang hiya didto ha gihataasi nga atop han Templo, ngan nagsiring ha iya, “Kon Anak ka manggud han Dyos, lukso tikang dinhe ngadto ha ubos. Kay nasiring an kasuratan, ‘Susugoon han Dyos an iya mga anghel hin pagmangno hin maupay ha imo.’ Nasiring liwat, ‘Sasapnayon ka nira han ira mga kamot, basi diri mapilasan an imo mga tiil dida ha mga bato.’” Binmaton hi Jesus ha iya, “Nasiring an kasuratan, ‘Kinahanglan diri mo pagsulayon an Ginoo nga imo Dyos.’” Katapos na han Yawa pagsulay kan Jesus hin ngatanan nga paagi, ginbayaan anay hiya hin madaliay han yawa. Binmalik hi Jesus ha Galilea, ngan nakada ha iya an gahom han Espiritu Santo. Nahibantog an sumat mahitungod ha iya dida hito nga katunaan. Nagtutdo hiya ha ira mga sinagoga, ngan gindayaw hiya han ngatanan. Niyan kinmadto hi Jesus ha Nazaret, diin hiya nagtubo, ngan sugad han iya nabatasan, kinmadto hiya ha sinagoga ha Adlaw nga Iparahuway. Tinmindog hiya hin pagbasa han Kasuratan, ngan iginhatag ha iya an basahan ni manaragna Isaias. Ginbuklad niya an linikid nga basahan ngan amo ini an iya nabasa: “Aadi ha akon an Espiritu han Ginoo, kay ginpili ako niya hin pagwali han Maupay nga Sumat ha mga kablas. Ginsugo ako niya pagpasangyaw han katalwasan ngadto ha mga binihag, ngan hin pagpabalik han pakakita han mga buta; hin pagtalwas han mga tinalumpigos, ngan hin pagpahibaro nga inmabot na an panahon nga tatalwason han Ginoo an iya katawhan.” Ginlukot ngahaw ni Jesus an linikid nga basahan, iginhatag han magtiripig, ngan lumingkod. Tinmutok ha iya an ngatanan nga mga tawo ha sinagoga. Nagtikang hiya paghimangraw ha ira: “Natuman yana nga adlaw ini nga bahin han kasuratan samtang hinbatian niyo nga ginbabasa ko ha iyo.” Nanhingalipay ha iya hira ngatanan, ngan nanhipausa han magnamit nga mga pulong nga iya iginhimangraw. Nagsiring hira, “Diri ba hiya an anak ni Jose?” Nagsiring hiya ha ira, “Maaram ako nga masiring kamo ha akon hini nga darahunon, ‘Doktor, tambala anay an imo kalugaringon.’ Masiring liwat kamo ha akon, ‘Buhata dinhe ha imo kalugaringon nga bungto an amo ngahaw nga mga butang nga iginsumat ha amon nga nahinabo ha Capernaum.’” Nagpadayon hi Jesus, “Susumatan ko kamo hini: Diri tinutuod in usa nga manaragna ha iya kalugaringon nga bungto. Pamati kamo: matuod nga damo hadto in mga balo ha Israel ha panahon ni Elias, han waray umuran hin tulo ka tuig ngan tunga, ngan may dako nga kagutom ha bug-os nga tuna. Kundi waray pakadto hi Elias ha bisan kanay ha ira, kundi ngadto hin usa la nga balo ha Sarepta, ha tuna han Sidon. Ngan may hadto damo nga mga sanlahon ha Israel ha panahon ni manaragna Eliseo, kundi waray bisan usa ha ira nga ginlinisan, labot kan Naaman nga taga-Siria.” Napungot an ngatanan nga mga tawo ha sinagoga han pakabati nira hini. Nagkabuhat hira, gindanas nira hi Jesus ha gawas han bungto ngan gindara hiya ha bawbaw han bukid nga gintukoran han ira bungto. An ira tuyo amo an paghulog ha iya ngadto han umpas. Kundi nagtarap hiya ha butnga han kadam-an ngan linmakat. Niyan kinmadto hi Jesus ha Capernaum, usa nga bungto ha Galilea, diin nagtutdo hiya han mga tawo ha Adlaw nga Iparahuway. Nahipausa hira ngatanan han paagi han iya pagtutdo, kay may gahom an iya mga pulong. May-ada tawo ha sinagoga nga may espiritu hin mahugaw nga yawa, ngan naggoliat hin dako nga tingog: “Jesus nga taga-Nazaret, ano an imo karuyag ha amon? Kinmanhi ka ba hin pagpatay ha amon? Maaram ako kon hin-o ka: amo ka an baraan nga surugoon han Dyos!” Ginsugo ni Jesus an espiritu, “Hilom ngan gawas dida ha iya.” Ibinuntad han yawa an tawo ha ira atubangan; ginmawas an yawa dida han tawo ngan waray maano an tawo. Nanhipausa hira ngatanan ngan may hinsiring, “Ano ba ini nga mga pulong? Ini nga tawo may gahom ug kusog hin pagsugo han mga magraot nga espiritu hin paggawas, ngan nagawas hira!” Ngan nahibantog an sumat mahitungod kan Jesus ha ngatanan nga dapit didto hito nga tuna. Binmaya hi Jesus han sinagoga, ngan kinmadto ha balay ni Simon. Hinihirantan an babaye nga ugangan ni Simon, ngan ginsumatan nira hi Jesus mahitungod ha iya. Dinmuok ngan tinmindog hi Jesus ha ligid han iya higdaan. Ginpagawas niya an hiranat, ngan nalungasan hiya dayon. Binmuhat dayon hiya ngan nagdurot ha ira. Han katunod na han adlaw, gindara nira ngadto kan Jesus an ira kasangkayan nga may-ada magkalainlain nga sakit. Kinamkam ni Jesus an tagsa ha ira, ngan gin-upay hira ngatanan. Nagkagawas liwat in mga yawa tikang hin damo nga mga tawo, nga naggoliat, “Ikaw amo an Anak han Dyos!” Kundi ginsaway hira ni Jesus, ngan waray hira tugoti hin pagyakan, kay maaram hira nga hiya amo an Mesiyas. Han pagpunias han adlaw, ginmawas hi Jesus han bungto ngan kinmadto hin mamingaw nga dapit. Nagbiling ha iya an mga tawo, ngan han paghiagii nira ha iya, nagtalingoha hira hin paghawid ha iya. Kundi nagsiring hiya ha ira, “Kinahanglan igwali ko an Maupay nga Sumat han Ginhadian han Dyos ngadto liwat ha iba nga mga bungto, kay ginsugo ako han Dyos tungod hini.” Sanglit nagwali hiya didto ha mga sinagoga han bug-os nga Judea. Usa ka adlaw natukdaw hi Jesus ha baybayon han Lanaw han Genesaret, samtang nagdadaisog an mga tawo ngadto ha iya, pamati han pulong han Dyos. Hinkit-an niya in duha nga sakayan nga iginsangya ha baybayon. Nagkahaw-as an mga mangirisda, ngan nagbulyas han ira mga pukot. Sinmakay hi Jesus ha usa hini nga sakayan, nga hi Simon an tag-iya, ngan ginhangyo hi Simon nga iduso niya ini hin gutiay tikang ha baybayon ngadto ha tubig. Linmingkod hi Jesus ngan nagtutdo han mga tawo tikang han sakayan. Han katapos niya paghimangraw, nagsiring hiya kan Simon, “Palawod ngan itunod niyo an mga pukot, ngan makakadakop kamo.” Binmaton hi Simon, “Agaron, nagkabudlay kami ha bug-os nga gab-i, ngan waray gud kami makadakop. Kundi kon amo man an imo siring, tutunoron namon an mga pukot.” Gintunod nira an mga pukot, ngan nakadakop hira hin damo nga isda, nga haros magisi an mga pukot. Sanglit ginkampay nira an ira mga kaupod didto hin lain nga sakayan basi buligan hira. Hinmarani hira ngan gintugob hin isda an duha nga sakayan, nga haros malunod na hira. Pakakita ni Simon Pedro han nahinabo, linmuhod hiya ha atubangan ni Jesus ngan nagsiring, “Pahirayo ha akon, Ginoo! Makasasala ako nga tawo!” Nahipausa hi Simon ngan an iba nga mga kaupod niya han duro kadamo nga isda nga ira nadakop. Nahipausa man liwat hira Santiago ug Juan nga mga anak ni Sebedeo ngan mga kabulig ni Simon. Nagsiring hi Jesus kan Simon, “Ayaw kahadlok; tikang yana mananakop ka na hin mga tawo.” Iginsangya nira an mga sakayan, ginbayaan an ngatanan, ngan sinmunod hira kan Jesus. Ha usa ka higayon, nakadto hi Jesus ha usa nga bungto diin may tawo nga lukop hin sanla. Han pakakita niya kan Jesus, hinmapa hiya ngan nakimalooy ha iya, “Kon imo karuyag, makakalinis ka ha akon!” Ginpadapat ni Jesus ngada ha iya an iya kamot, ngan sidngon, “Karuyag ko, magmalinis ka!” Ha gilayon nawara an iya sanla. Gintugon hiya ni Jesus, “Ayaw ini igsumat bisan kan kanay, kundi kadto dayon ha padi ngan pausisa ha iya; ngan paghalad sugad han iginsugo ni Moises, pagpakita han ngatanan nga malinis ka na.” Kundi nagsarang lugod an sumat mahitungod kan Jesus, ngan inmabot in damo nga mga tawo pamati ha iya, ngan pagpabulong han ira mga sakit. Kundi napakadto hiya ha mga dapit nga mamingaw, diin nag-ampo hiya. Usa ka adlaw han nagtututdo hi Jesus, nagkalingkod didto in mga Parisiyo ngan mga magturutdo han Balaod nga inmabot tikang han tagsa nga bungto ha Galilea, Judea, ug Jerusalem. Nakada kan Jesus an gahom han Ginoo hin pagtambal han magsakit. Inmabot in mga tawo nga nagdara hin usa nga lulid ha higdaan, ngan nagtalinguha hira pagdara ha iya ha sakob han balay, pagbutang ha iya ha atubangan ni Jesus. Kundi, tungod han kadamo han mga tawo, waray gud hira makahimo hin pagdara ha iya ha sulod. Sanglit, gindara hiya nira ngadto ha atop ngan ira gin-abrehan an atop, ngan gintunton nira an lulid nga nakada ha iya higdaan ngadto ha atubangan ni Jesus, ha butnga han mga tawo. Han pakakita ni Jesus han kadako han ira pagtoo, ginsiring niya an lulid, “Sangkay, ginpasaylo na an imo mga sala.” Nagtikang pagngurutob an mga magturutdo han Balaod ngan an mga Parisiyo: “Hin-o ini nga tawo nga nagpapasipara han Dyos hin sugad hini nga paagi? Waray tawo nga makakagpasaylo han mga sala, kundi an Dyos gudla!” Nakasabot ni Jesus an ira panhunahuna ngan ginsiring hira, “Kay ano nga naghunahuna kamo hin sugad nga mga butang? Hain ba in masurusayon, an pagsiring, ‘Ginpasaylo an imo mga sala,’ o an pagsiring, ‘Buhat ngan lakat?’ Ipakikita ko ha iyo yana nga may gahom dinhe ha tuna an Anak han Tawo hin pagpasaylo han mga sala.” Sanglit ginsiring niya an lulid, “Nasiring ako ha imo, buhat, dad-a an imo higdaan, ngan oli!” Tinmukdaw dayon an tawo ha atubangan nira ngatanan, gindara an iya higdaan, ngan inmoli nga nagdadayaw han Dyos. Duro gud an paghipausa nira ngatanan! Tugob hin kahadlok, nagdayaw hira han Dyos, nga nasiring, “Kaurosahon han mga butang nga aton hinkit-an yana nga adlaw!” Katapos hini, ginmawas hi Jesus ngan hinkit-an niya in usa nga parasukot hin buhis, nga ginngangaranan kan Levi, nga nalingkod didto ha iya buhatan. Nagsiring hi Jesus ha iya, “Sunod ha akon.” Binmuhat hi Levi, ginbayaan an ngatanan, ngan sinmunod ha iya. Niyan nag-andam hi Levi hin dako nga panagtawo didto ha iya balay para kan Jesus. May damo nga parasukot hin buhis ngan iba pa nga mga tawo nga upod nira. Nagngurutob kontra han mga tinun-an ni Jesus in pira nga mga Parisiyo ngan ira sakop nga mga magturutdo han Balaod, nga nasiring, “Kay ano nga nakikigsaro man kamo han parasukot hin buhis ngan mga makasasala?” Ginbaton hira ni Jesus, “Diri nagkikinahanglan hin magtarambal an mga tawo nga mag-upay an lawas, kundi adton mga magsakit la. Waray ako kumanhi hin pagtawag nga basi magbasol an mga magtadong, kundi hin pagtawag han mga makasasala.” May mga tawo nga nagsiring kan Jesus, “Agsob magpuasa ngan mag-ampo an mga tinun-an ni Juan, ngan sugad man an mga tinun-an han mga Parisiyo; kundi sigi la hin kaon ngan inom an imo mga tinun-an.” Binmaton hi Jesus, “Makakapugong ba kamo hin pagpakaon han mga dinapit ngada hin pagkasal, samtang kaupod pa nira an karaslon nga lalake? Diri gud kamo makakahimo! Kundi maabot an panahon nga mabaya ha ira an karaslon nga lalake, ngan diri na ngahaw hira makaon ug mainom.” Ginsumatan liwat hira ni Jesus hini nga pananglitan: “Waray natabas hin dugnit tikang hin bag-o nga bado para hin pagtangkop hin daan nga bado. Kon buhaton niya, magigisi an bag-o nga bado, ngan diri maangay an bag-o nga dugnit dida han daan. Waray man magsusulod hin bag-o nga bino ngada hin daan nga mga surudlan nga anit. Kon buhaton niya, buburiton han bag-o nga bino an anit nga surudlan, makakarag an bino, ngan magigisi an anit nga surudlan. Diri! Kinahanglan igsulod an bag-o nga bino ngada hin bag-o nga anit nga surudlan! Ngan waray naruruyag hin bag-o nga bino, katapos makainom hiya hin daan nga bino, kay nasiring hiya, ‘Mauruopay an daan!’” Usa ka Adlaw nga Iparahuway, naglatas hi Jesus ha kaumhan hin trigo. Nagtikang an iya mga tinun-an pangutos hin mga uhay han trigo, ginkurukuso ha ira mga kamot, ngan nangaon han trigo. Nagsiring in pira nga mga Parisiyo, “Kay ano nga ginbubuhat niyo an igindidiri han aton Balaod hin pagbuhat ha Adlaw nga Iparahuway?” Ginbaton hira ni Jesus, “Waray ba niyo mabasa an ginbuhat ni David han paggutoma ha iya ngan an iya mga kaupod? Sinmulod hiya ha balay han Dyos, kinmuha hiya han tinapay nga iginhalad sa Dyos, kinmaon hiya, ngan iginpakaon liwat ini han iya mga tawo. Kundi igindidiri han aton Balaod an pagkaon han tinapay nga ginhalad ngadto sa Dyos, labot han kapadian.” Ngan gintapos ni Jesus hin pagsiring, “An Anak han Tawo amo an Ginoo han Adlaw nga Iparahuway.” Ha lain nga Adlaw nga Iparahuway, kinmadto hi Jesus ha sinagoga ngan nagtutdo. May tawo didto nga patay an tuo nga kamot. Karuyag mangita hin pasisikaran hin pagsumbong kontra kan Jesus in pira nga mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo; sanglit gin-ininawan hiya nira kon magtatambal ba hiya ha Adlaw nga Iparahuway. Kundi nahibaroan ni Jesus an ira panhunahuna, ngan nagsiring hiya ha tawo nga patay an kamot, “Buhat ngan pa kadi ha atubangan.” Binmuhat an tawo ngan tinmukdaw ha iya atubangan. Niyan nagsiring hi Jesus ha ira, “Napakiana ako ha iyo: ano an itinutogot han aton Balaod hin pagbuhat ha Adlaw nga Iparahuway? Pagbulig ba o pagdaot? Pagtalwas ba hin kinabuhi hin tawo o pagkuha ba hito?” Sinmiplat hi Jesus ha ira ngatanan, ngan kahuman ginsiring niya an tawo, “Unata an imo kamot.” Gin-unat han tawo an iya kamot ngan naupay. Kundi duro gud an ira kapungot, ngan nagsarabot hira kon ano an angay pagbuhaton nira kan Jesus. Hadto nga panahon sinmagka hi Jesus ngadto hin usa nga bukid para hin pag-ampo, ngan mag-aga an iya pag-inampo ngadto sa Dyos. Han pagkaaga, gintawag niya an iya mga tinun-an ngan nagpili hiya hin dose ha ira, nga ginngaranan nga mga apostoles: hira Simon (nga iya liwat ginngaranan kan Pedro) ug Andres nga iya bugto; Santiago ug Juan, Felipe ug Bartolome, Mateo ug Tomas, Santiago nga anak ni Alfeo, ug Simon (nga gintawag, an Bayani), Judas nga anak ni Santiago, ug Judas Iscariote nga naglingo han Ginoo. Paglugsong nira tikang ha bukid, tinmukdaw hi Jesus didto hin usa nga patag nga dapit, upod in damo nga mga tinun-an niya. Nakadto didto in dako nga pundok hin mga tawo nga tikang han bug-os nga Judea, Jerusalem, ngan han mga syudad hirani han baybayon han Tiro ug Sidon. Nagkaabot hira pamati ha iya ngan pagpatambal han ira mga sakit. Nagkaabot liwat an mga sinasangkayan hin magraot nga mga espiritu ngan natambal hira. Nagtalingoha hin pagkamkam ha iya an ngatanan nga mga tawo, kay naguwa tikang ha iya in gahom nga nagtatambal ha ira ngatanan. Sinmiplat hi Jesus han iya mga tinun-an ngan nagsiring, “Palaran kamo nga mga kablas, kay iyo an Ginhadian han Dyos! “Palaran kamo nga mga ginugutom yana, kay pagbubusgon kamo! “Palaran kamo nga mga nagtatangis yana, kay malilipay kamo! “Palaran kamo kon tungod han Anak han Tawo, pagdumtan, igsalikway, pagyubiton, ngan pakaraoton kamo han mga tawo! Paglipay kamo kon mahinabo ini, ngan sayaw hin kalipay kay gin-aandam para ha iyo in dako nga balos didto ha langit. Kay ginbuhat han ira nga kaapoy-apoyan an amo ngahaw nga mga butang ngadto han mga manaragna. “Kundi pagkamakaharadlok para ha iyo nga mga riko yana, kay nagkaada na kamo han iyo himyang nga kinabuhi! “Pagkamakaharadlok para ha iyo nga mga busog yana, kay gugutomon kamo! “Pagkamakaharadlok para ha iyo nga nagtitinawa yana, kay magmamasulub-on ngan magtatangis kamo! “Pagkamakaharadlok kon pagdinayawon kamo han ngatanan nga mga tawo, kay ginsiring han ira mga kaapoy-apoyan ini ngahaw nga mga butang mahitungod han buwaon nga mga manaragna. “Kundi nasiring ako ha iyo nga namamati ha akon: higugmaa an iyo mga kaaway, buhata an maupay para han mga nagdudumot ha iyo. Pakaupaya an nagpapakaraot ha iyo, ngan ig-ampo an mga nagraraogdaog ha iyo. Kon tampalohon ka ha usa nga bayhon, ipatampalo liwat an luyo; kon may magkuha han imo barong, ihatag liwat an imo kamiseta. Tagi adton maaro ha imo, ngan kon may magkuha han imo butang, ayaw na ipaoli ha iya. Buhata ha iba an imo karuyag nga ira pagbuhaton ha imo. “Kon higugmaon la niyo an mga tawo la nga nahigugma ha iyo, kay ano nga makarawat kamo hin kaupayan? Bisan ngani an mga makasasala nahigugma han mga nahigugma man ha ira! Ngan kon buhaton niyo an maupay ngadto la han mga nagbubuhat hin maupay ha iyo, kay ano nga makarawat kamo hin kaupayan? Nagbubuhat ngani hito, bisan an mga makasasala! Ngan kon mapahuram kamo hadton mga makakabayad la ha iyo, kay ano nga makarawat kamo hin kaupayan? Bisan ngani an mga makasasala napahuram man han ira igkasi mga makasasala, ngan naglalaom hira nga babaydan hira! Diri! Higugmaa an iyo mga kaaway ngan buhata an maupay ha ira; pahuram ngan ayaw pagpaabot hin bayad. Mamamay-ada kamo dako nga balos, ngan magigin mga anak kamo han Gihahataasi nga Dyos. Kay maupay hiya hadton mga bungalos ngan hadton mga magraogdaog. Pagmaloloy-on kamo sugad nga maloloy-on an Amay niyo. “Ayaw kamo paghukom han iba, ngan diri man kamo paghuhukman han Dyos. Ayaw kamo pagsirot han iba, ngan diri man kamo pagsisirotan han Dyos; pagpasaylo kamo han iba, ngan magpapasaylo an Dyos ha iyo. Paghatag kamo ha iba, ngan mahatag an Dyos ha iyo; makarawat kamo hin igo gud nga takos: dinasok, binay-og, ngan nagsasapay pa; kay gagamiton ha iyo han Dyos an ginagamit niyo nga taraksan para han iba.” Ngan iginsumat ni Jesus ha ira ini nga pananglitan: “Diri makakagtugway in buta hin igkasi buta; kon buhaton niya ini, mahuhulog hira nga duha ngadto ha kali. Waray tinun-an nga labaw han iya magturutdo; kundi masusugad han iya magturutdo an tagsa nga tinun-an, kon tapos na an iya pag-aram. “Kay ano nga asay mo kinikita an poling ha mata han imo bugto, kundi diri ka nanginginano han nabalabag ha imo kalugaringon nga mata? Uunanhon nimo pagsiring ha imo bugto, ‘Tugoti daw ako pagkuha han poling ha imo mata,’ nga diri ka ngani nakita han nabalabag ha imo kalugaringon nga mata? Salingkapaw! Kuhaa anay an nabalabag ha imo kalugaringon nga mata, ngan niyan makakakita ka na hin pagkuha han poling ha mata han imo bugto. “Diri nahatag hin maraot nga bunga in maupay nga kahoy, o nahatag hin maupay nga bunga in maraot nga kahoy. Kinikilala an tagsa nga kahoy pinaagi han iya mga bunga; diri ka naburo hin mga igos tikang hin mga sapinit, o nagtitirok hin mga ubas tikang hin mga niyutiyo. Nagpapagawas an tawo nga maupay hin mga kaupayan tikang han manggad hin mag-upay nga mga butang han iya kasingkasing; an maraot nga tawo, tikang han iya manggad hin magraot nga mga butang. Kay iginyayakan han baba an nakakapuno han kasingkasing. “Kay ano nga gintatawag ako niyo, ‘Ginoo, Ginoo,’ ngan diri niyo ginbubuhat an iginsusumat ko ha iyo? An tagsatagsa nga nadaop ha akon, ngan namamati han akon mga pulong, ngan iya gintutuman, ipapakita ko ha iyo kon ano an itatanding ha iya. Sugad hiya hin tawo nga nagbalay: nag-ukab hiya hin halarom, ngan gintungtung ha bato nga patukoran. Binmaha an salog ngan gin-agmakan adto nga balay, kundi waray ini mabay-og, kay madig-on gud an katukod. Kundi an namamati han akon mga pulong ngan diri niya gintutuman, sugad hiya hin tawo nga nagbalay ha tuna, nga waray magbutang hin patukoran; natumba la dayon han pag-agmaki han baha. Hin pagkamakaharadlok hadto nga pagkapukan!” Katapos ni Jesus maghimangraw hini ngatanan nga mga butang ha mga tawo, kinmadto hiya ha Capernaum. May didto kapitan nga Romano, nga may-ada surugoon nga iya minahal, nga masakit ngan tikamaratay na. Han pakabati han kapitan hiunong kan Jesus, ginpakadto niya in katigurangan nga mga Judiyo hin paghangyo kan Jesus nga kadtoon ngan tambalon an iya surugoon. Dinmaop hira kan Jesus ngan nakimalooy ha iya, “Takos gud ini nga tawo han imo bulig. Nahigugma hiya han aton mga tawo, nga nagtindog hiya hin sinagoga para ha aton.” Sanglit inmupod hi Jesus ha ira. Han hirani na hiya han balay, nagsugo an kapitan hin iya kasangkayan pagsumat kan Jesus: “Ayaw na gad la pagginuol. Diri ako takos nga sumulod ka han akon balay, ngan diri man ako takos makigkita ha imo. Sanglit pagyakan na la ngan mag-uopay an akon surugoon. Ilarom liwat ako han gahom hin labaw nga mga opisyal, ngan may mga sondalo man nga akon sakop. Nasugo ako han usa, ‘Kadto na!’ ngan nalakat hiya; nasugo ako hin iba, ‘Kadi ha akon!’ ngan nadaop hiya; ngan nasugo ako han akon oripon, ‘Buhata ini!’ ngan gintutuman niya.” Nahipausa hi Jesus han iya pakabati hini; tinmalikod hiya ngan nagsiring ha mga tawo nga nagsusunod ha iya, “Nasiring ako ha iyo, waray pa gud ako hinkit-an nga sugad hini nga pagtoo, bisan dinhe ha Israel!” Binmalik ha balay han kapitan an mga sinugo ngan hinkit-an nira nga maupay na an iya surugoon. Waray pag-iha kinmadto hi Jesus hin bungto nga Nain an ngaran. Inmupod ha iya an iya mga tinun-an ngan hin dako nga hugpo hin mga tawo. Han pag-abot niya ha ulpotan han bungto, amo man liwat an paggawas han mga tawo nga naglulubong hin minatay. An minatay amo gud la nga anak hin balo nga babaye, ngan gin-updan an babaye hin damo nga mga tawo tikang ha bungto. Han pakakita ha iya han Ginoo, inalpan an Ginoo hin kalooy ha iya, ngan nagsiring an Ginoo ha iya, “Ayaw pagtangis.” Hinmarani hiya ngan gindun-an an lungon, ngan inmukoy an magparasag nga mga tawo. Sinmiring hi Jesus, “Ikaw nga olitawo, nasiring ako ha imo, buhat!” Linmingkod an minatay ngan nagtikang hin pagyakan, ngan iginhatag hiya ni Jesus ngadto han iroy niya. Pinangulba an ngatanan, ngan nagdayaw hira han Dyos, “Nagpakita ha butnga naton in dako nga manaragna!” ngan, “Kinmanhi an Dyos hin pagtalwas han iya katawhan!” Nahibantog ini nga sumat mahitungod kan Jesus ha bug-os nga Judea ngan ha mga higrani nga katunaan. Ginsumatan hi Juan han iya mga tinun-an hiunong hini ngatanan nga mga butang. Gintawag ni Juan in duha ha ira, ngan ginsugo hira ngadto han Ginoo hin pagpakiana ha iya kon hiya ba an tiarabot nga ginsiring ni Juan, o kon magpapaabot pa ba hira hin lain. Han pag-abot nira, nagsiring hira kan Jesus, “Ginsugo kami ni Juan nga Parabunyag hin pagpakiana, ‘Amo ka ba an iya ginsiring nga tiarabot, o magpapaabot pa ba kami hin lain?’” Hito manta nga panahon gintambal ni Jesus in damo nga mga tawo han ira mga sakit, mga balatian, mga magraot nga mga espiritu, ngan nagpakakita in damo nga mga buta. Ginbaton ni Jesus an mga sinugo ni Juan, “Balik ngan pagsumati niyo hi Juan han hinkit-an ngan hinbatian niyo: nakakakita na an mga buta, nakakalakat na an mga piay, ginlinisan na an mga sanlahon, nakakabati na an mga bungol, ginbanhaw na an mga minatay, ngan iginwali na an Maupay nga Sumat ha mga kablas. Pagkapalaran hadton waray na mga pagruhaduha hiunong ha akon!” Pagbaya na han mga sinugo ni Juan, naghimangraw hi Jesus ha mga tawo hiunong kan Juan, “Han pagkadto niyo kan Juan didto ha kamingawan, ano man an karuyag niyo hikit-an? Usa ba nga tangbo nga ginbabarubay-og hin hangin? Ano gud an iyo ginkadto hin pagkita? Usa ba ka tawo nga mahal an iya bado? Ha tinuod, adton mga nagpapanapton hin sugad aadto pag-uokoy ha mga palasyo! Sumati daw ako, ano gud an iyo ginkadto hin pagkita? Usa ba nga manaragna? Oo, nasiring ako ha iyo nga hinkit-an niyo in labaw pa hin manaragna. Kay amo hi Juan an iginsiring han kasuratan, ‘Iini an akon magsarangyaw, nasiring an Dyos; ipadadara ko hiya una ha imo hin pag-andam han dalan para ha imo!’” Nagpadayon hi Jesus, “Nasiring ako ha iyo, labaw pa hi Juan kay hin bisan hin-o nga natawo; kundi labaw pa ha iya an gigugutiayi dida han Ginhadian han Dyos.” Nakabati ha iya an ngatanan nga mga tawo; hira ngan an mga parasukot hin buhis amo an nagtuman han matadong nga mga paglarang han Dyos, ngan ginbunyagan hira ni Juan. Kundi iginsalikway han mga Parisiyo ngan han mga magturutdo han Balaod an katoyoanan han Dyos para ha ira, ngan dinmiri hira hin pagpabunyag kan Juan. “Niyan, ano man an akon ikatatanding han mga tawo hini nga panahon? Sugad hin ano hira? Sugad hira hin kabataan nga nagkakalingkod ha taboan. An usa nga hugpo nagoliat ngadto han lain nga hugpo, ‘Ginpatunog na namon para ha iyo an turunggon para hin pagkasal, kundi waray kamo sumayaw! Nagkanta kami hin mga masulob-on nga kanta hin paglubong, kundi waray kamo magtangis!’ Kinmanhi hi Juan nga Parabunyag, ngan nagpuasa hiya ngan waray uminom hin bino, ngan nagsiring kamo, ‘Ginsasangkayan hiya hin yawa!’ Kinmanhi an Anak han Tawo, ngan kinmaon ngan inminom hiya, ngan nagsiring kamo, ‘Kitaa daw niyo ini nga tawo! Malamon ngan parahubog hiya, sangkay han mga parasukot hin buhis ngan mga makasasala!’ Kundi an kinaadman han Dyos ipapakita nga matuod hadton ngatanan nga makarawat hini nga kinaadman.” Gindapit hi Jesus hin usa nga Parisiyo ngadto hin pangaon. Kinmadto hi Jesus ha iya balay ngan linmingkod hin pagkaon. May usa nga babaye nga makasasala didto hadto nga bungto. Nakabati hiya nga nakaon hi Jesus ha balay han Parisiyo. Sanglit, nagdara hiya hin tibod nga alabastro nga puno hin talamhot. Tinmindog hiya ha luyo ni Jesus, ha may tiilan niya, nagtinangis ngan ginhulos an mga tiil ni Jesus han iya mga luha. Ngan ginpahiran niya an mga tiil ni Jesus han iya buhok, ginharokan niya an iya mga tiil, ngan ginbuboan ini han talamhot. Han pakakita hini han Parisiyo nga nagdapit kan Jesus, nagsiring hiya ha iya ngahaw, “Kon tinuod nga manaragna ini nga tawo, makilala unta hiya kon hin-o ini nga babaye nga nakapot ha iya; mahibabaro hiya kon ano hin kamakasasala an iya kinabuhi!” Nagyakan hi Jesus ngan nagsiring ha iya, “Simon, may-ada ko unta igsusumat ha imo.” Nagsiring hi Simon, “Oo, Magturutdo, sumati ako.” Sinmiring hi Jesus, “May duha ka tawo nga nakautang didto hin usa ka tawo nga nagpapautang hin kwarta. Nakautang hin mil pesos an usa, ngan syin pesos an ikaduha. Waray man ha ira nakakabayad, sanglit ginpara na la niya an ira mga utang. Niyan, hin-o man han duha an mahigugma ha iya hin darudako?” Binmaton hi Simon, “Bangin la hiya nga dako an utang.” “Igo an imo baton,” nagsiring hi Jesus. Niyan limingi hiya ngadto han babaye ngan sidngon hi Simon, “Nakita ka hini nga babaye? Sinmulod ako ha imo balay, ngan waray ka maghatag hin tubig para han akon mga tiil, kundi ginpamusaan ako niya han iya mga luha ngan ginpahiran pa ini han iya buhok. Waray mo ako tapoa hin harok, kundi tikang han akon pag-abot, waray hiya undang hin paghinarok han akon tiil. Waray ka mag-andam hin lana para han akon ulo, kundi ginbub-an niya an akon mga tiil hin talamhot. Sanglit, nasiring ako ha imo, an dako nga gugma nga iya iginpakita nagpapamatuod nga ginpasaylo na an iya damo nga mga sala. Kundi an ginpasaylo hin gutiay la nga sala, nagpakita hin gutiay la nga paghigugma.” Niyan nagsiring hi Jesus ngadto han babaye, “Ginpasaylo na an imo mga sala.” Nagtikang hin pagngurutob an iba nga nalingkod ha lamisa, “Hin-o ngani ini nga nagpapasaylo han mga sala?” Kundi nagsiring hi Jesus ngadto han babaye, “An imo pagtoo an nagtalwas ha imo; maupay na la nga imo paglakat!” Waray pag-iha, nagsudoy hi Jesus han kabungtohan ug kabaryohan, hin pagwali han Maupay nga Sumat mahitungod han Ginhadian han Dyos. Inmupod ha iya an dose nga mga tinun-an, ngan pira nga kababayen-an nga gin-upay tikang hin magraot nga mga espiritu ngan mga sakit: hira Maria (nga ginngangaranan nga Magdalena), nga tikang ha iya ginmawas in pito nga mga yawa; Juana, nga asawa ni Chuza nga usa nga opisyal han korte ni Herodes; Susana, ngan damo pa nga iba nga kababayen-an nga naggamit han ira kalugaringon nga pinakabuhian hin pagbulig kan Jesus ngan han iya mga tinun-an. Abotkiabot an mga tawo ngadto kan Jesus tikang ha usa ngadto han sunod nga bungto, ngan han pagtirok na hin dako nga hugpo hin mga tawo, iginsumat ni Jesus ini nga pananglitan: “Ginmawas in usa ka tawo pagsabod han iya binhe. Samtang iginsasabod niya ha tuna an binhe, nagkataktak in pira han mga binhe ha ligid han dalan, diin natamakan ini, ngan pinanuktok han katamsihan. Nagkataktak in pira han mga binhe ha batoon nga tuna, ngan han pagtubo na han mga tanom, nagkalalaya hira, kay mamara man an tuna. Nagkataktak an iba han mga binhe ha katunokan, nga tinmubo tampo han mga tanom, ngan naambongan an mga tanom. Ngan nagkataktak man an iba nga mga binhe ha maupay nga tuna; tinmubo an mga tanom, ngan nanmunga hin tag 100 ka lugas an kada usa.” Ngan gintapos ni Jesus pagsiring, “Sanglit, pamati kamo, kon may-ada niyo mga durunggan!” Nagpakiana kan Jesus an iya mga tinun-an kon ano an kahulogan hini nga pananglitan. Binmaton hi Jesus, “Iginhatag ha iyo an paghibaro han mga tinago han Ginhadian han Dyos; kundi han iba, pinaagi la hin mga pananglitan, basi kon magtan-aw man hira, diri makakita; ngan kon mamati man hira, diri makasabot. “Amo ini an kahulogan han pananglitan: an pulong han Dyos amo an binhe. An mga namamati amo an binhe nga nataktak ha ligid han dalan, kundi naabot an Yawa ngan inaagaw an mensahe tikang ha ira mga kasingkasing, basi diri hira tumuo ngan matalwas. An binhe nga nataktak ha batoon nga tuna amo an namamati, kundi diri gud ini nakakapanggamot; natoo hira hin madaliay la, ngan nabaya kon naabot na an panahon hin pagsulay ha ira. An binhe nga nataktak ha katunokan amo an mga namamati, kundi nalambongan ngan nalumos hira han mga karinggalan, mga manggad, ngan mga kaliawan hini nga kinabuhi, ngan natataktak dayon an ira bunga. An binhe nga nahulog ha maupay nga tuna, amo adton namamati han mensahe ngan gintitipigan nira ha maupay ngan masinugtanon nga kasingkasing, ngan nagpapadayon hira tubtob nga makapamunga. “Waray nadagkot hin suga ngan tinatahoban o ibinubutang ha ilarom hin higdaan. Lugod, ibinubutang ito niya ha burutangan han suga, basi makakita han kapawa an nasulod nga mga tawo. An bisan ano nga tinago, ipadadayag; ngan an bisan ano nga tinahoban, ipahahayag. “Sanglit, paghirot han iyo pamati; kay adton may-ada, tatagan pa hin dugang; kundi adton waray, kukuhaan pa hiya bisan han gutiay nga iya ginhuhunahuna nga iya.” Kinmadto kan Jesus an iroy ngan kabugtoan niya, kundi waray makahirani ha iya tungod han damo nga mga tawo. May nagsiring kan Jesus, “Aadto ha gawas an iroy ngan kabugtoan mo, ngan karuyag makigkita ha imo.” Nagsiring hi Jesus ha ira ngatanan, “Adton namamati ngan nagtutuman han pulong han Dyos amo an iroy ngan kabugtoan ko.” Usa ka adlaw sinmakay hi Jesus hin sakayan, upod han iya mga tinun-an ngan nagsiring ha ira, “Tabok kita ngadto ha luyo han lanaw.” Sanglit pinmalawod hira. Samtang nagsasakay hira, nahingaturog hi Jesus. Nagmadlos in hangin didto han lanaw, ginsakayan hin tubig an sakayan, ngan nahingada hira ngatanan hin dako nga kataragman. Hinmarani kan Jesus an mga tinun-an ngan ginpukaw hiya, “Agaron, Agaron! Magkakamatay na kita!” Binmuhat hi Jesus ngan ginsaway an hangin ngan an mga balod; hinmugpoy an hangin ngan nagmalinaw hin duro. Katapos, nagsiring hiya ha mga tinun-an, “Hain naman an iyo pagtoo?” Kundi nahipausa ngan nahadlok hira ngan may hinsiring ha ira, “Hin-o ba ini nga tawo? Nasugo hiya han mga hangin ngan mga balod, ngan nasugot hira ha iya!” Nagpadayon hira hin pagsakay ngadto ha tuna han mga taga-Gadara, nga tabok han lanaw tikang ha Galilea. Paghaw-as ni Jesus ha baybayon, gintapo hiya hin tawo nga sinasangkayan hin yawa nga tikang ha bungto. Maiha na nga lubas hiya ngan diri naukoy hin balay, kundi ha mga lungib nga lubnganan. Han pakakita niya kan Jesus, ginmoliat hiya, hinmapa ha iya atubangan, ngan ginmoliat hin pagsiring, “Jesus, Anak han Gihahataasi nga Dyos! Ano an imo karuyag ha akon? Nakikimalooy ako ha imo, ayaw gad ako pagkastigoha!” Nagsiring hiya hini, kay ginsugo ni Jesus an maraot nga espiritu hin paggawas ha iya. Nakadamo na sulonga hiya han yawa, ngan bisan kon ginpriso hiya, kinadenahan an iya mga kamot ngan mga tiil, gin-uutod niya an mga kadena ngan gindadara hiya han yawa ngadto ha kamingawan. Ginpakianhan hiya ni Jesus, “Ano an imo ngaran?” Binmaton hiya, “Panon an akon ngaran,” kay damo nga mga yawa an sinmulod ha iya. Nakimalooy kan Jesus an mga yawa nga diri hira tabogon ngadto ha kahiladman. May dako nga panon hin kababoyan nga hirani didto, ngan nanginginaon ha ligid han tayod. Nakimalooy kan Jesus an mga yawa nga tugotan hira hin pagsulod ngadto han kababoyan, ngan tinmugot hiya. Sanglit ginmawas han tawo an mga yawa ngan sinmulod ngadto han kababoyan; binmungkalas hin pagdadlagan an bug-os nga panon ha ligid han umpas, nagpadayon ngadto han lanaw, ngan nagkalulumos hira. Hinkit-an an nahinabo han mga tawo nga nagmamangno han kababoyan, sanglit nagdadlagan hira ngadto ha bungto ug kaumhan hin pagsumat han nahinabo. Ginmawas an mga tawo hin pagkita han nahinabo. Kinmadto hira kan Jesus, ngan hinkit-an nira an tawo nga iniwasan na han mga yawa nga nalingkod ha tiilan ni Jesus, may bado na, ngan maupay na an panhunahuna; ngan nahadlok hira ngatanan. An mga nagpakakita nagsumat han mga tawo kon gin-unan-o hin pag-upay han sinangkayan hin yawa. Niyan ginhangyo hi Jesus han mga taga-Gadara nga bumaya hiya ha ira, kay nahadlok hira. Sanglit sinmakay hi Jesus han sakayan ngan ginmikan. Nakimalooy kan Jesus an tawo nga iniwasan han mga yawa, “Paupda gad ako ha imo.” Kundi ginpalakat hiya ni Jesus upod ini nga tugon, “Oli ngadto ha iyo ngan igsumat an ginbuhat han Dyos ha imo.” Linmakat an tawo nga iginsumat niya ha bug-os nga bungto an ngatanan nga ginbuhat ni Jesus ha iya. Pagbalik ni Jesus ngadto ha tabok han lanaw, gintapo hiya han mga tawo, kay naghihinulat na hira ngatanan ha iya. Inmabot in usa ka tawo nga ginngangaranan kan Jairo nga usa nga opisyal han sinagoga. Hinmapa hiya ha tiilan ni Jesus ngan nakimalooy ha iya nga kumadto ha iya balay, kay tikamaratay na an amo la nga iya anak nga babaye nga 12 an edad. Han nagtitipakadto na hi Jesus, gindadaisog hiya paluyoluyo han mga tawo. Didto in babaye nga makalilisang na an pag-antos hin pagdinugoi hin 12 na ka tuig; naubos na an iya pinakabuhian hin pagpatambal, kundi waray gud hiya mauupay. Nagpirit hiya hin pagkadto ha luyo ni Jesus, kinamkam niya an sidsid han panapton ni Jesus ngan inmukoy dayon an pagdinugoi ha iya. Nagpakiana hi Jesus, “Hin-o in nagkamkam ha akon?” Waray la makigbali an mga tawo, sanglit sinmiring hi Pedro, “Agaron, diri ka ba maaram nga ginlilibotan ngan gindadaisog ka han mga tawo?” Kundi nagsiring hi Jesus, “May-ada gud nagkamkam ha akon, kay inmabat ako nga may ginmawas nga gahom tikang ha akon.” Nahibaro an babaye nga hinsabotan hiya, sanglit dinmaop hiya nga nangungurog, ngan hinmapa hiya ha tiilan ni Jesus. Ha atubangan han ngatanan, ginsumatan niya hi Jesus kay ano nga ginkamkam hiya niya, ngan kon naunan-o nga naupay hiya dayon. Ginsiring hiya ni Jesus, “Anak ko, an imo pagtoo amo an nakaupay ha imo. Maupay na la nga imo paglakat.” Samtang nagyayakan pa hi Jesus, inmabot in usa nga sinugo tikang ha balay han opisyal. Ginsiring niya hi Jairo, “Patay na an imo anak nga babaye. Ayaw na pagsamoka an Magturutdo.” Kundi hinbatian ini ni Jesus ngan nagsiring hiya kan Jairo, “Ayaw kahadlok; too la, ngan mag-uupay hiya.” Han pag-abot ni Jesus ha balay, waray hiya tumugot nga may umupod ha iya, labot kanda Pedro, Juan, ug Santiago, ngan an amay ug iroy han bata. Nagtitinangis ngan masulob-on an ngatanan didto tungod han bata. Nagsiring hi Jesus, “Ayaw kamo pagtangis; diri patay an bata, nakaturog la hiya!” Gintinawaan la hiya nira ngatanan, kay maaram hira nga patay na an bata. Kundi ginkaptan ha kamot ni Jesus an bata ngan ginsiring, “Anak, buhat!” Binmalik ha iya an kinabuhi ngan binmuhat hiya dayon; ngan ginsugo hira ni Jesus nga tagan hiya hin pagkaon. Nanhipausa an iya mga kag-anak, kundi ginsugo hira ni Jesus nga diri magsumat bisan kan kanay han nahinabo. Gintirok ni Jesus an 12 nga mga tinun-an ngan gintagan hira hin gahom hin pagpagawas han ngatanan nga mga yawa ngan pagtambal han mga sakit. Niyan ginsugo niya hin pagwali han Ginhadian han Dyos ngan pagtambal han mga magsakit. Ginsiring niya hira: “Ayaw kamo pagdara hin bisan ano ha iyo paglalaktan: waray tungkod, waray supot para hin limos, waray balon nga pagkaon, waray kwarta, waray bisan usa nga liliwanan. Kon karawaton kamo, pabilin dida hito nga balay ngada han pagbaya niyo han bungto; kon diri kamo karawaton han mga tawo, bayai ito nga bungto, ngan padpara an tapotapo tikang han iyo mga tiil, sugad nga pahimangno ha ira?” Linmakat an mga tinun-an ngan nagsudoy han ngatanan nga kabaryohan. Nagwali hira han Maupay nga Sumat ngan nagtambal han mga tawo ha bisan diin nga dapit. Nakabati hi Herodes nga punoan ha Galilea, hiunong han ngatanan nga mga butang nga nahihinabo. Nawurok gud hiya mahitungod hini, kay may mga tawo nga nasiring, nga nabanhaw hi Juan nga Parabunyag; an iba nasiring nga nagpakita hi Elias, samtang nagsiring pa nga usa han kamaihaan na nga mga manaragna in nabanhaw. Nagsiring hi Herodes, “Ginpapugotan ko na hi Juan; kundi hin-o ini nga tawo nga hinbabatian ko hiunong hini nga mga butang?” Ngan nagtalingoha hiya hin pag-ikinikitaan kan Jesus. Binmalik an mga apostoles ngan ira ginsumatan hi Jesus han ngatanan nga ira nabuhat. Igin-upod hira niya ngan kinmadto nga hira la, ha usa nga bungto nga ginngangaranan Betsaida. Han paghibaro han mga tawo, linmanat hira ha iya, ngan ginkarawat hira ni Jesus. Naghimangraw hiya ha ira mahitungod han Ginhadian han Dyos, ngan gin-upay an mga nagkikinahanglan hin pagtambal. Han tikaturunod na an adlaw, dinmaop ha iya an dose nga mga tinun-an ngan nagsiring, “Palakta na la an mga tawo, basi makakadto hira ha kabaryohan ngan kaumhan nga higrani dinhe, ngan makaagi hin pagkaon ngan ira huhuronan, kay tay-aw ini nga dapit.” Kundi ginsiring hira ni Jesus, “Kamo ngahaw an hatag ha ira hin sadang nga pagkaon.” Binmaton hira, “Lilima la an aton tinapay ngan duduha an isda. Karuyag ba nimo nga makadto ngan mapalit kami hin pagkaon para hini ngatanan nga mga tawo?” (May mga lima ka yukot an kalalaken-an didto.) Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Papanlingkora niyo an mga tawo hin pundokpundok nga mga tinag-50 an kada usa.” Ginbuhat ini han mga tinun-an ngan ginpalingkod hira ngatanan. Ginkuha ni Jesus an lima nga tinapay ngan duha nga isda, hinmangad ha langit, nagpasalamat han Dyos tungod hini, ginpinitpinit ini niya, ngan ihinatag ha mga tinun-an, basi idurot ha mga tawo. Nangaon hira ngatanan ngan nagkabubusog; ngan nakatirok an mga tinun-an hin 12 pa ka basket han nahisalin han mga tawo. Usa ka panahon han nag-uusaan hi Jesus hin pag-ampo, dinmaop an mga tinun-an ha iya. Ginpakianhan hira niya, “Hin-o man ako, sumala han siring han mga tawo?” Binmaton hira, “May nasiring nga amo ka hi Juan nga Parabunyag. Nasiring an iba nga hi Elias ka, samtang nasiring naman an iba nga nabanhaw in usa han kamaihaan na nga mga manaragna.” Ginpakianhan hira niya, “An ha iyo, hin-o gud ako?” Binmaton hi Pedro, “Amo ka an Mesiyas han Dyos.” Niyan gintugon gud hira ni Jesus nga diri magsumat bisan kan kanay, ngan nagpadayon, “Kinahanglan mag-antos an Anak han Tawo, ngan igsalikway han katigurangan, han mga puno han kapadian, ngan han mga magturutdo han Balaod. Papatayon hiya, ngan babanhawon ha ikatulo ka adlaw.” Ngan ginsiring niya an ngatanan, “Kon may-ada karuyag hin pagbunyog ha akon, kinahanglan magsalikway hiya han iya kalugaringon, magpas-an han iya kros ha ngatanan nga adlaw, ngan magsunod ha akon. Kay an bisan hin-o nga karuyag magtalwas han iya kalugaringon nga kinabuhi, kawawad-an ini hiya; kundi an bisan hin-o nga kawad-an han iya kinabuhi tungod ha akon, matatalwas. May-ada ba kapulsanan para hin usa ka tawo, kon maangkon niya an bug-os nga kalibutan, kundi kawad-an hiya han iya kinabuhi? Waray gud! Kon may-ada maawod ha akon ngan han akon pagturon-an, niyan, ikakaawod man hiya han Anak han Tawo kon kumanhi na hiya dida han iya himaya ngan han himaya han iya Amay ngan han iya baraan nga mga anghel. Tigamni ini! Susumatan ko kamo, may-ada pipira dinhe ha iyo nga diri mapatay tubtob nga hikit-an nira an Ginhadian han Dyos.” Mga usa na ka simana an linmabay katapos ni Jesus maghimangraw hini nga mga butang. Igin-upod niya hira Pedro, Juan, ug Santiago, ngan sinmagka hira hin bukid para hin pag-ampo. Samtang nag-aampo hi Jesus, nag-iba an dagway han iya bayhon, ngan tungod hin kamasilaw, nagmabusag an iya panapton. Ha gilayon pinmakita in duha ka tawo nga nakikighimangraw ha iya. Hira Moises ug Elias adto, nga pinmakita dida ha langitnon nga himaya, ngan nakighimangraw kan Jesus mahitungod han paagi nga diri maiha magtutuman hiya han tuyo han Dyos, pinaagi han iya pagkamatay didto ha Jerusalem. Maupay gud an paghingaturog ni Pedro ngan han iya mga kaupod, kundi nagmata hira ngan nakakita han himaya ni Jesus ngan han duha nga mga tawo nga nagkakatukdaw upod ha iya. Han tibaraya na kan Jesus an mga tawo, nagsiring hi Pedro ha iya, “Agaron, maupay nga hahani kita. Maghihimo kami hin tulo nga mga tulda, usa para ha imo, usa para kan Moises, ngan usa para kan Elias.” (Waray gud hiya sabot han iya ginyiyinakan.) Samtang nagyiyinakan pa hiya, pinmakita in usa nga dampog nga nakalambong ha ira; ngan nahadlok an mga tinun-an dida han pagtungod han dampog ha ira. Nagsiring in tingog tikang han dampog: “Amo ini an akon Anak nga akon pinili; pamatii hiya niyo!” Pag-ukoy na han tingog, nag-usaan na la hi Jesus. Ginhilom han mga tinun-an ini ngatanan, ngan hadto nga mga adlaw waray gud hira magsumat bisan kan kanay han ira hinkit-an. Pagkabuwas, linmugsong hira han bukid, ngan gintapo hi Jesus hin damo nga mga tawo. Ginmoliat in usa ka tawo tikang han kadam-an: “Magturutdo! Nakikimalooy ako ha imo, kitaa gad an akon anak, an amo la nga akon anak! Sinmulod ha iya in espiritu, nga tigda la hiya hin paggoliat, ngan binubuntog hiya, sanglit nagbububura an iya baba; waray hunong in pagpakurii ha iya, ngan makuri gud bumaya ha iya! Nakimalooy ako han imo mga tinun-an nga pagawson ini nga maraot nga espiritu, kundi diri man hira nakakahimo.” Binmaton hi Jesus, “Pagkawaray pagtoo ngan pagkasayop niyo nga mga tawo! Tubtob pa san-o nga kinahanglan mag-upod ako ha iyo? Tubtob pa san-o an pag-antos ko upod ha iyo?” Niyan ginsiring niya an tawo, “Dad-a nganhi an imo anak.” Samtang nagtitikaharani an bata, ibinuntad han yawa an bata ha tuna ngan binuntog ini hiya. Ginsaway ni Jesus an maraot nga espiritu, gintambal an bata, ngan iginbalik hiya ngadto han amay niya. Nanhipausa gud an ngatanan nga mga tawo han dako nga gahom han Dyos. Dako pa an paghipausa han mga tawo han ngatanan nga ginbuhat ni Jesus, han pagsiring niya ha iya mga tinun-an, “Ayaw hingalimti ini nga akon iginsusumat ha iyo: itutubyan an Anak han Tawo ngadto ha gahom han mga tawo.” Kundi waray hira makasabot kon ano an kahulugan hini, ngan nahadlok hira hin pagpakiana ha iya mahitungod hini nga butang. Nagkaada hin lantogi an mga tinun-an kon hin-o ha ira an gilalabawi. Nasabtan ni Jesus an ira ginhuhunahuna, sanglit kinmuha hiya hin bata, ginpatukdaw ha iya ligid, ngan nagsiring ha ira, “Makarawat ha akon an bisan hin-o nga makarawat hini nga bata ha akon ngaran; ngan makarawat liwat han nagsugo ha akon an bisan hin-o nga makarawat ha akon. Kay an giuubosi ha iyo ngatanan amo an gilalabawi.” Nagyakan hi Juan, “Agaron, hinkit-an namon in tawo nga nagpapagawas hin mga yawa ha imo ngaran, ngan ginsaway hiya namon, kay diri man hiya sakop han aton hugpo.” Nagsiring hi Jesus ha iya ngan ha iba nga mga tinun-an, “Ayaw niyo pagdid-i hiya, kay naugop ha iyo an diri nasupak ha iyo.” Samtang nagtitikahirani an mga adlaw nga masaka na hi Jesus ha langit, nagbuot na gud la hiya nga mapakadto hiya ha Jerusalem. May-ada niya mga ginsugo hin pag-una ha iya. Linmakat hira ngan kinmadto hin usa nga baryo han Samaria hin pag-andam han ngatanan para ha iya. Kundi waray karawata hira han mga tawo didto, kay maaram hira nga tipakadto hi Jesus ha Jerusalem. Han pakasabot hini nira Santiago ug Juan nga mga tinun-an, nagsiring hira, “Ginoo, karuyag ba nimo nga ipalusad namon tikang ha langit in kalayo nga magsunog ha ira?” Linmingi hi Jesus ngan ginbusaan hira; ngan nagpadayon hira ngadto hin lain nga baryo. Samtang naglalakat hira ha dalan, nagsiring in usa ka tawo kan Jesus, “Masunod ako ha imo bisan ngain.” Ginsiring hiya ni Jesus, “May mga buho an mga miro ngan may mga salag an katamsihan, kundi waray ngani dapit nga sadang kapahuwayan an Anak han Tawo.” Nagsiring hi Jesus ha lain nga tawo, “Sunod ha akon.” Kundi nagsiring adto nga tawo, “Tugoti ako anay hin pag-uli ngan paglubong han akon amay.” Binmaton hi Jesus, “Asay papaglubnga an mga patay han ira kalugaringon nga minatay. Kundi ikaw, lakat ngan igwali an Ginhadian han Dyos.” Nagsiring in usa pa nga tawo, “Masunod ako ha imo; kundi tugoti ako anay pagkadto ngan pagpanamilit han akon panimalay.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Diri angay han Ginhadian han Dyos an bisan hin-o nga kinmapot na han arado ngan nagliliningi pa.” Katapos hini nagpili an Ginoo hin iba nga 72 nga kalalaken-an ngan ginsugo hira, padis padis, hin pag-una ha iya ngadto ha tagsa nga bungto ug dapit nga iya ngahaw kakadtoan. Nagsiring hiya ha ira, “Damo an aranihon, kundi gutiay la an mga mag-arani. Sanglit pag-ampo kamo han tag-iya han aranihon nga magpadara hiya hin mga mag-arani ngadto han iya aranihon. Kadto na! Ginsusugo ta kamo sugad hin mga karnero ha butnga hin mga lubo. Ayaw kamo pagdara hin supot o surudlan hin limos o sandalyas; ayaw kamo pakigbali bisan kan kanay dida ha dalan. Pagsulod niyo hin balay, siring anay, ‘An kalinaw maada hini nga balay.’ Kon naukoy didto in tawo nga murayaw an kinabuhi, ibilin ha iya an iyo ginpamulong nga kamurayaw; kon diri, bakwia an iyo ginpamulong nga kamurayaw. Pabilin dida hito ngahaw nga balay; kaon ngan inom han ira idudurot ha iyo, kay an magburudlay takos han iya suhol. Ayaw kamo pagbinurobalhin hin urokyan. Kon makadto kamo hin bungto ngan karawton kamo, kaon han igdudurot ha iyo, tambala niyo an mga magsakit didto hito nga bungto, ngan sidnga an mga tawo, ‘Haraniay na ha iyo an Ginhadian han Dyos.’ Kundi kon sumulod kamo hin bungto ngan diri kamo karawaton, kadto kamo ha kadalanan ngan siring, ‘Ginpapadpad namon kontra ha iyo bisan an tapotapo han iyo bungto nga nadukot ha amon mga tiil; kundi tigamni ini, haraniay na ha iyo an Ginhadian han Dyos!’ Susumatan ko kamo nga ha Adlaw han Paghukom, mas kalolooyan pa han Dyos an Sodoma kay hito nga bungto! “Kamakaharadlok an mahinanabo ha imo, Corasin! Kamakaharadlok an mahinanabo ha imo liwat, Betsaida! Kon an mga milagro nga ginbuhat dinhe ha imo didto pagbuhata ha Tiro ug Sidon, maiha na unta nga linmingkod an mga tawo didto, nagbado hin sako, ngan nagsabrag hin agbon ha ira ngahaw, hin pagpakita nga nagbasol na hira han ira mga sala! Mas kalolooyan pa han Dyos an Tiro ug Sidon, kay ha iyo, ha Adlaw han Paghukom. Ngan para ha imo Capernaum, karuyag mo ba mag-undong han imo kalugaringon ngadto ha langit? Ilalabog ka ngadto ha impyerno!” Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Namamati ha akon an bisan hin-o nga namamati ha iyo; nasalikway ha akon an bisan hin-o nga nasalikway ha iyo; ngan nasalikway han nagsugo ha akon an bisan hin-o nga nasalikway ha akon.” Binmalik nga puno hin kalipay an 72 nga kalalaken-an ngan nagsiring, “Ginoo, sinmugot ha amon bisan an mga yawa, han pagsugoa namon ha imo ngaran!” Ginbaton hira ni Jesus, “Hinkit-an ko hi Satanas nga nahulog sugad hin kikidlat tikang ha langit. Pamati! Gintagan ko kamo hin gahom, basi tamakan niyo an mga halas ngan mga bungad, ngan an ngatanan nga gahom han kaaway, ngan waray bisan ano nga makakadaot ha iyo. Kundi pagkalipay kamo, diri tungod nga sinusugot kamo han magraot nga espiritu; kundi lugod pagkalipay kamo, kay nahisurat na an iyo mga ngaran didto ha langit.” Hito ngahaw nga panahon nalipay hi Jesus pinaagi han Espiritu Santo, ngan nagsiring, “Amay, Ginoo han langit ug tuna! Nagpapasalamat ako ha imo, kay iginpakita mo ha mga diri mag-aram an imo gintago tikang han mga may-ada aram ug hibaro. Oo, Amay ko, natuman ini, kay amo man an imo karuyag ug pagbuot. “Iginhatag ha akon han akon Amay an ngatanan nga mga butang. Waray nakilala han Anak labot han Amay, ngan waray nakilala han Amay labot han Anak ngan hadton mga ginpili han Anak hin pagpahayag ha iya.” Kahuman, inmatubang hi Jesus ha mga tinun-an ngan ginhilit hira hin pagsiring, “Kapalaran niyo hin pagkita han mga butang nga iyo hinkit-an! Susumatan ko kamo nga damo nga mga manaragna ngan mga hadi an karuyag kumita han iyo hinkit-an, kundi waray hira makakita, ngan mamati han iyo hinbabatian, kundi waray hira makabati.” Inmabot in usa nga magturutdo han Balaod ngan nagtalinguha hin pagbitik kan Jesus. Nagpakiana hiya, “Magturutdo, ano an kinahanglan ko buhaton basi maangkon ko an dayon nga kinabuhi?” Binmaton hi Jesus ha iya, “Ano an siring han Kasuratan? Inuunano mo hin pagsaysay ha ira?” Nagbaton an tawo, “‘Kinahanglan higugmaon mo an Ginoo nga imo Dyos ha bug-os mo nga kasingkasing, ha bug-os mo nga kalag, ha bug-os mo nga kusog, ngan ha bug-os mo nga hunahuna’; ngan ‘Kinahanglan higugmaon an imo igkasi-tawo sugad ha imo ngahaw.’” Binmaton hi Jesus, “Igo an imo baton; buhata ini ngan mabubuhi ka.” Kundi karuyag magpakamatadong ha iya kalugaringon an magturutdo han balaod, sanglit nagpakiana pa hiya kan Jesus, “Hin-o man an akon igkasi-tawo?” Binmaton hi Jesus: “May-ada hadto usa ka tawo nga tipakadto ha Jerico, tikang ha Jerusalem, ngan gingamaan hiya han mga tikasan, ginhuboan, ginbalbag, ngan ginbayaan nga himaratyon. Nahinabo nga may padi nga naagi hadto nga dalan; pakakita niya han tawo, nagpadayon hiya paglakat didto ha luyo nga ligid han dalan. Sugad man, inmagi liwat didto in usa nga Levita; hinmarani, kinmita han tawo, ngan nagpadayon paglakat ha luyo nga ligid han dalan. Kundi in usa nga Samaritano nga naagi hadto nga dalan inmagi ha iya, kinmita hini nga tawo ngan inalpan hin kalooy an iya kasingkasing han pakapanginano niya han tawo. Gindaop niya an tawo, ginhirugan hin lana ug bino an iya mga samad, ngan ginbutok hin dugnit. Katapos iginsakay niya an tawo han iya kalugaringon nga hayop, ngan gindara ngadto hin balay nga pahuwayan, diin ginmangnoan hiya niya. Han pagkabuwas, kinmuha hiya hin duha ka salapi ngan iginhatag niya han tinaporan han balay. Ginsiring niya an tinaporan, ‘Mangnoi hiya, ngan ha pagbalik ko, babaydan ko ikaw han imo magasto ha iya.’” Ngan gintapos ni Jesus hin pagsiring, “Ha imo paghunahuna, hain man hini nga tulo an nagpakita nga igkasi-tawo hiya han gin-gamaan han mga tikasan?” Nagbaton an magturutdo han Balaod, “Adton nalooy ha iya.” Binmaton hi Jesus, “Sanglit, kadto na, ngan buhata sugad han ginbuhat han Samaritano.” Samtang nagpadayon hi Jesus ngan an iya mga tinun-an ha ira paglakaton, inmabot hiya ngadto hin usa nga baryo, diin gin-abiabi hiya ngadto ha iya balay hin usa nga babaye nga ginngangaranan kan Marta. May-ada bugto hi Marta nga Maria an ngaran, nga linmingkod ha tiilan han Ginoo ngan namati han iya gintututdo. Nalisang hi Marta han iya damo nga mga buruhaton; sanglit dinmaop hiya ngan nagsiring, “Ginoo, diri ka ba nababaraka nga ginpapabay-an la ako han akon bugto pagbuhat han ngatanan nga buruhaton ha balay? Sidnga daw nga buligan ako niya!” Binmaton ha iya an Ginoo, “Marta, Marta! Naguguol ngan nababaraka ka hin damo nga mga butang, kundi usa la an kinahanglanon. Ginpili ni Maria an labi ka maupay nga butang, ngan diri na ini maaagaw ha iya.” Usa ka panahon nag-ampo hi Jesus didto hin usa nga dapit. Kahuman na niya, nagsiring ha iya in usa han iya mga tinun-an, “Ginoo, tutdoi daw kami hin pag-ampo, sugad gud nga nagtutdo hi Juan han iya mga tinun-an.” Ginsiring hira ni Jesus, “Sugara hini an iyo pag-ampo: ‘Amay: Pagdayawon unta an imo baraan nga ngaran; maghadi ka unta ha amon. Tagi kami adlaw-adlaw han pagkaon nga amon kinahanglan. Pasayloa kami han amon nga sala, kay napasaylo man kami hadton mga makakasala ha amon. Ngan ayaw itugot nga mahingadto kami hin makuri nga pagsulay.’” Nagsiring pa hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Kon pananglitan usa ha iyo makadto ha balay hin sangkay ha katutnga hin gab-i, ngan masiring ha iya, ‘Sangkay, pahudma daw ako hin tulo ka bug-os nga tinapay. Inmabot ha akon balay in usa ko nga sangkay nga naglalakaton, ngan waray ko sadang igdurot ha iya!’ Ngan kon pananglit magbaton an imo sangkay tikang ha sakob, ‘Ayaw na ako pagsamoka! Trangkado na an porta, ngan nangangahigda na an akon kabataan ug ako. Diri na ako makakabuhat hin paghatag ha imo hin bisan ano.’ Niyan, ano man an imo bubuhaton? Susumatan ko kamo, bisan kon waray niya tuyo hin pagbuhat ngan paghatag ha imo hin tinapay, tungod nga sangkay ka man niya, kundi mabuhat na la hiya, ngan mahatag han ngatanan nga imo ginkikinahanglan, kay diri ka man naawod hin pagpadayon hin pag-inaro. Sanglit nasiring ako ha iyo: pangaro, ngan makarawat kamo; pamiling, ngan nakakaagi kamo; pagtuktok, ngan aabrehan an porta ha iyo. Kay makarawat an nangangaro, ngan makakaagi an namimiling, ngan aabrehan an porta ha iya nga nagtutuktok. May-ada ba usa ha iyo nga mga amay, nga mahatag han iya anak hin halas kon mangaro hiya hin isda? O tatagan ba niyo hiya hin bungad kon mangaro hiya hin bonay? Bisan kon magraot kamo, maaram kamo humatag hin mag-upay nga mga butang han iyo mga anak. Sanglit labaw pa gud nga mahatag an Amay niyo ha langit han Espiritu Santo, hadton mga maaro ha iya!” Ginpaiwas ni Jesus in ngula nga yawa; nakagyakan an tawo han paghigawas na han yawa. Nanhipausa an kadam-an, kundi nagsiring in pira han mga tawo, “Hi Beelsebul nga puno han mga yawa amo an nahatag ha iya hin gahom hin pagpagawas hin mga yawa.” Karuyag han iba magbitik ha iya, sanglit nangaro hira ha iya nga magbuhat hiya hin milagro pagpakita nga hiya ginpadara han Dyos. Kundi hinbaroan ni Jesus an ira panhunahuna, ngan ginsiring hira, “Diri gud mag-iiha an bisan ano nga nasod nga nagkakabahinbahin ngan nag-iinaway-away; magkabuburublag an panimalay nga nagkakabahinbahin ha iya ngahaw. Sanglit uunanhon man nga makagpadayon an ginhadian ni Satanas, kon mag-iinaway-away an iya mga hugpo? Nasiring kamo nga nagpapagawas ako hin mga yawa, kay nahatag hi Beelsebul ha akon hin gahom hin pagbuhat hini. Kon amo ini an paagi hin pagpagawas ko ha ira, inuunan-o man han iyo mga sakop hin pagpagawas han mga yawa? Nagpapakita an iyo kalugaringon nga mga sayop kamo! Diri, nagpapaguwa lugod ako hin yawa, pinaagi han gahom han Dyos, nga nagpapamatuod nga inmabot na ha iyo an Ginhadian han Dyos. “Kon in kusgan nga tawo nga sangkap han ngatanan niya nga hinganiban nagbabantay han iya kalugaringon nga balay, diri maano an ngatanan niya nga mga higamit. Kundi kon sulongon ngan madaog hiya hin makarukosog nga tawo, aagawon an ngatanan nga hinganiban nga sinasarigan han tag-iya, ngan ginbabahinbahin an iya naagaw. “Tinuod nga nasupak ha akon an bisan hin-o nga diri naugop ha akon; tinuod nga nagpapasarang, an bisan hin-o nga diri nabulig ha akon hin pagtirok. “Kon nagawas in maraot nga espiritu tikang hin tawo, nagsusudoy ini ha mamara nga tuna, hin pamiling hin dapit nga kapapahuwayan niya. Diri ngani ini hiya makaagi, nasiring hiya ha iya ngahaw, ‘Mabalik ako ngadto han balay nga akon binayaan.’ Sanglit nabalik an yawa ngan nakita han balay nga malinis ngan inayad na an ngatanan. Niyan nagawas hiya ngan nagdadara hin pito nga lain nga espiritu nga labaw pa kamaraot ha iya, ngan nasulod hira ngan nag-uokoy didto. Sanglit ha kataposan, labaw pa kamaraot an kahimtang hadto nga tawo kay han una.” Kahuman ni Jesus pagyakan hini, may nagyakan nga babaye dida han kadam-an ngan nagsiring ha iya, “Pagkapalaran han babaye nga nag-anak ngan nagpasuso ha imo!” Kundi binmaton hi Jesus, “Lugod pagkapalaran hadton mga namamati ngan nagtutuman han pulong han Dyos!” Han nagdadaisog an mga tawo nga naglilibot kan Jesus, nagpadayon hiya hin pagsiring, “Pagkamaraot han mga tawo hini nga panahon! Nangangaro hira hin milagro, kundi waray ihahatag ha ira labot han milagro ni Jonas. Sugad nga nagin tigaman hi Jonas nga manaragna para han mga tawo ha Ninibe, magigin tigaman man an Anak han Tawo para han mga tawo hini nga panahon. Ha Adlaw han Paghukom, matindog an Rayna ha Seba, ngan isusumbong an mga tawo hini nga panahon, kay nagbaktas hiya tikang han iya natawohan nga tuna hin pamati la han makinaadmananon nga pagtutdo ni Solomon; ngan susumatan ko kamo, aanhi in labaw pa kan Solomon. Ha Adlaw han Paghukom matindog an mga tawo ha Ninibe ngan igsusumbong kamo, kay binmaya hira han ira mga sala han pakabati nira han pagwali ni Jonas; ngan susumatan ko kamo, aanhi in labaw pa kan Jonas! “Waray nadagkot hin suga ngan tagoon o takloban hin makaong; lugod, ibinubutang niya ha burutangan hin suga, basi hikit-an han mga tawo an kapawa ha pagsulod nira. Sugad hin suga para han lawas an iyo mga mata. Puno hin kalamrag an iyo bug-os nga lawas, kon matin-aw an iyo mga mata; kundi magmamasirom an iyo bug-os nga lawas, kon maraot an iyo mga mata. Sanglit paghirot nga an kapawa dida ha iyo diri mahimo nga kasisidman. Kon puno hin kalamrag an imo bug-os nga lawas, nga waray bahin nga aada hin kamasirom, maluluob hin kamapawa an iyo lawas, sugad kon nasanag ha imo an kapawa hin suga.” Katapos gud ni Jesus magyakan, gindapit hiya hin usa nga Parisiyo hin pagkaon upod ha iya; sanglit sinmulod hiya ngan linmingkod hin pagkaon. Nahipausa an Parisiyo han pakakita niya, nga waray anay manhunaw hi Jesus san-o kumaon. Sanglit nagsiring ha iya an Ginoo, “Yana, naghuhugas kamo nga mga Parisiyo han gawas han kupa ngan han plato, kundi puno kamo hin mga panlupig ngan karat-an ha sulod niyo. Mga lurong! Diri ba an Dyos nga naghimo han gawas, amo liwat an naghimo han sakob? Kundi ihatag ha mga kablas an sulod han iyo mga tasa ug plato ngan magmamalinis an ngatanan para ha iyo. “Pagkamakaharadlok para ha iyo, mga Parisiyo! Nahatag kamo ha Dyos han ikanapulo ka bahin han mga panakot, sugad han tanglad, kanila, ngan iba pa nga mga panakot, kundi ginpapabay-an niyo an katadongan ngan an paghigugma han Dyos. Kinahanglan unta buhaton niyo ini, hin waray pagpasibaya han iba. “Pagkamakaharadlok para ha iyo, mga Parisiyo! Karuyag niyo an linain nga mga lingkoran ha mga sinagoga, ngan an paghatag ha iyo hin katalahoran han mga tawo didto ha mga taboan. Pagkamakaharadlok para ha iyo! Sugad kamo hin mga lubnganan nga waray tigaman nga tinatamakan han mga tawo, kay diri man hira maaram.” Nagsiring ha iya in usa han mga magturutdo han Balaod, “Magturutdo, kon nasiring ka hini ginpapakaalohan nimo kami!” Binmaton hi Jesus, “Pagkamakaharadlok para ha iyo liwat, mga magturutdo han Balaod! Ginpapabug-atan niyo an mga tawo hin mga magkuri nga darad-on, kundi diri ngani kamo nabulig bisan han iyo tudlo hin pag-alsa han darad-on. Pagkamakaharadlok para ha iyo! Naghihimo kamo hin makaruruyag nga mga lubnganan para han mga manaragna—an mga manaragna ngahaw nga pinanmatay han iyo mga kaapoy-apoyan. Kamo ngahaw natangdo nga nauyon kamo han ginbuhat han iyo mga kaapoy-apoyan; kay ginpatay nira an mga manaragna, ngan gintindog niyo an ira mga lubnganan. Tungod hini nga pangatadongan, nagsiring an Kinaadman han Dyos: ‘Padadad-an ko hira hin mga manaragna ngan mga magsarangyaw; papatayon nira in pira ha ira ngan pagtitimaraotan an iba.’ Sanglit kakastigohon an mga tawo hini nga panahon, tungod han pagpataya han ngatanan nga mga manaragna tikang pa han paghimoa han kalibutan, tikang han pagpataya kan Abel, ngadto han papataya kan Zacarias nga ginpatay ha butnga han altar ngan han baraan nga dapit. Oo, susumatan ko kamo, kakastigohon an mga tawo hini nga panahon tungod ha ira ngatanan! “Pagkamakaharadlok para ha iyo, mga magturutdo han Balaod! Gintago niyo an yawi nga nag-aabre han porta ngadto han balay hin hibaro; kamo ngahaw diri nasulod, ngan gindidid-an pa niyo adton karuyag sumulod!” Han pagbaya na ni Jesus hadto nga dapit, nagtikang an mga magturutdo han Balaod ngan an mga Parisiyo hin pagsuson ha iya, ngan pagpakiana ha iya mahitungod hin damo la nga mga butang, nga nagtalingoha hira hin pagbitik ngan pagdakop ha iya dida hin sayop nga iya igyayakan. Han nagdadaisog an yinukotyukot nga mga tawo, sanglit nagtitinamakay na hira, nagsiring anay hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Pagbantay kamo kontra han patubo han mga Parisiyo an karuyag ko sidngon, an pagkasalingkapaw. Mabubuksan an bisan ano nga tinahoban, ngan mahibabaroan an tagsa nga tinago. Sanglit, an bisan ano nga imo iginyakan ha kasisidman, mahibabatian ha kapaw-an; ngan an bisan ano nga imo iginhoring ha sinadhan nga kuwarto igogoliat ha mga atop. “Kasangkayan ko, susumatan ko kamo, ayaw kamo kahadlok hadton mga nakakamatay han lawas, kundi katapos waray na nira nahihimo. Pakikitaon ko kamo han angay kahadlokan: kahadloki an Dyos nga kahuman niya pamatay, may gahom hin paglabog ha iyo ngadto ha impyerno! “Diri ba iginbabaligya hin duha ka sintabo an lima nga mga tamsi nga balinsasayaw? Kundi waray gud usa ha ira nga hinngangalimtan han Dyos. Gin-ihap na nga daan an ngatanan nga mga buhok han iyo ulo. Sanglit ayaw kamo kahadlok; labaw pa gud kamo hin kamahal kay hin damo nga katamsihan nga balinsasayaw! “Susumatan ko kamo: an bisan hin-o nga magpadayag ha kadam-an nga akon hiya amo man an bubuhaton han Anak han Tawo ha atubangan han mga anghel han Dyos; kundi an bisan hin-o nga maglirong ha kadam-an nga akon hiya iglilirong liwat han Anak han Tawo ha atubangan han mga anghel han Dyos. “Mapapasaylo an bisan hin-o nga magpapakaraot han Anak han Tawo, kundi diri mapapasaylo an magpapakaraot han Espiritu Santo. “Kon dad-on nira ngan igsumbong kamo ha mga sinagoga, o ha atubangan han mga gobernador o mga punuan, ayaw kamo kabaraka kon uunanhon niyo hin pagpanalipod han iyo kalugaringon, o kon ano an iyo igyayakan. Kay tututdoan kamo han Espiritu Santo, hito nga takna, kon ano an angay niyo igyakan.” Nagsiring ha iya in tawo dida han kadam-an, “Magturutdo, sidnga gad an akon bugto pakigbahin ha akon han malon nga iginbilin han amon amay.” Binmaton hi Jesus ha iya, “Hin-o in naghatag ha akon hin katungod hin paghukom o pagbahin han malon niyo nga duha?” Ngan nagpadayon hiya pagsiring ha ira ngatanan: “Pagbantay, ngan paglikay kamo han bisan ano nga kahalot; kay an matuod nga kinabuhi han tawo diri la aada han mga butang nga iya gintatag-iya, bisan magkadiano hin kariko niya.” Niyan iginsumat ha ira ni Jesus ini nga pananglitan: “May usa ka tawo nga riko nga may-ada uma nga kinmuha hin damo nga abot. Naghunahuna hiya, ‘Waray ko na dapit nga hihimosan han ngatanan nga akon mga abot. Ano ba an akon bubuhaton? Amo ini an akon bubuhaton,’ nagsiring hiya ha iya la ngahaw, ‘gugub-on ko an akon mga kamalig ngan magtitindog ako hin mga darudako, diin akon hihimoson an akon mga abot ngan an ngatanan nga akon mga hiagi. Katapos, masiring ako ha akon ngahaw: palaran ka nga tawo! Naangkon mo na an ngatanan nga mag-upay nga mga butang, nga imo kinahanglan para hin damo nga katuigan. Pahuway na, kaon, inom, ngan paglipay na la!’ Kundi nagsiring ha iya an Dyos, ‘Lurong ka! Kukuhaon na ha imo an imo kinabuhi hini gud nga gab-i; niyan, hin-o man in mag-aangkon hini ngatanan nga mga butang nga imo gintirok para ha imo kalugaringon?’” Ngan gintapos ni Jesus hin pagsiring, “Masusugad hini adton mga nagtitirok hin mga manggad para la ha ira kalugaringon, kundi diri mga riko ha atubangan han Dyos.” Niyan nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Amo ini nga nasiring ako ha iyo: ayaw kamo kabaraka mahitungod han pagkaon nga iyo kinahanglan basi kamo mabuhi, o mahitungod han panapton nga kinahanglan han iyo lawas. Labaw pa ka importante an kinabuhi kay han pagkaon, ngan labaw pa ka importante an lawas kay han panapton. Tan-awa daw an mga uwak: diri hira nagtatanom o nag-aani; waray hira hirimosan nga mga payag o mga kamalig; gintutubongan man hira han Dyos! Labi kamo hin ka minahal kay han katamsihan! Hin-o man ha iyo in makakadugang hin pira ka tuig han iya kinabuhi pinaagi hin pagkinabaraka? Kon diri man kamo nakakahimo bisan han mga gudtiay nga butang, kay ano nga mababaraka kamo hiunong han iba nga mga butang? Tan-awa daw niyo kon inuunan-o an pagtubo han mga bukad ha kapatagan: diri hira nagkabubudlay o naghahablon para ha ira ngahaw, kundi susumatan ko kamo nga bisan pa ngani hi Solomon, ha butnga han iya karikohan, waray mga panapton nga sugad kamagtahom han usa hini nga mga bukad ha kapatagan. An Dyos an nagpapanapton han mga banwa nga buhi yana nga adlaw, pagkabuwas waray na, sinusunog na ha hudno. Asay pa ba kamo nga diri kamo pagpapanaptonan niya? Pagkagutiay han iyo pagtoo! Sanglit ayaw kamo pagpinangarit, nga dayuday la nababaraka hiunong han iyo kakaonon ngan iimnom. (Kay dayuday la nababaraka hini ngatanan nga mga butang an mga diri dyosnon hini nga kalibutan.) Maaram an iyo Amay nga kinahanglan niyo ini nga mga butang. Lugod unaha niyo hin pagbiling an Ginhadian, ngan tatagan kamo niya hini nga mga butang. “Ayaw kamo kahadlok, gutiay nga panon, kay nalilipay an Amay niyo hin paghatag ha iyo han Ginhadian. Ibaligya an ngatanan niyo nga mga garamiton, ngan ihatag an kwarta ha mga kablas. Pag-arog kamo para ha iyo ngahaw hin mga supot nga diri nadudumog, ngan tiroka an iyo mga manggad didto ha langit, diin diri gud ini maiibanan, kay waray kawatan nga makakakuha hini nga manggad ngan waray tangkob nga makakakutkot ha ira. Kon hain an imo mga manggad dayuday aadto man an imo kasingkasing. “Pag-andam dayuday kamo han bisan ano nga maabot, nga daan hinugtan ha hawak an iyo mga panapton, ngan daan dinagkotan an iyo mga suga, sugad hin mga surugoon nga naghuhulat han ira agaron pagbalik tikang hin kombite han pagkasal. Aabrehan nira dayon an porta para ha iya, kon umabot ngan magtuktok hiya. Palaran adton mga surugoon nga hiabtan han agaron nga nagmamata ngan andam han iya pagbalik! Susumatan ko kamo, magbabakos hiya, palilingkoron niya hira ha pangaraonan, ngan pagdudurotan hira. Palaran hira kon hiabtan hira nga andam, bisan kon umabot hiya ha katutnga, o ha kaagahon na! Ngan tigamni ini: kon maaram la an tagbalay han takna han pag-abot han kawatan, diri gud hiya matugot nga sudlon an iya balay. Ngan pag-andam man liwat kamo, kay maabot an Anak han Tawo ha takna nga diri niyo ginpapamulat hiya.” Nagsiring hi Pedro, “Ginoo, iginsusumat mo ba ini nga pananglitan para la ha amon, o para ba ini han ngatanan?” Binmaton an Ginoo, “Hin-o man ngay-an an matinumanon ngan may-ada aram nga surugoon? Amo hiya an tataporan han iya agaron pagdumara han panimalay ngan paghatag ha iba nga mga surugoon han ira bahin han pagkaon, ha igo nga panahon. Palaran adto nga surugoon nga hiabtan han iya agaron ha iya pagbalik, nga nagbubuhat hini! Susumatan ko kamo hin tinuod, itatapod han agaron hadto nga surugoon an ngatanan nga iya mga manggad. Kundi kon sumiring ha iya ngahaw adto nga surugoon, ‘Maiha pa bumalik an akon agaron,’ ngan magtikang hiya pagpinanlatob han iba nga surugoon nga kalalaken-an ug kababayen-an, ngan pagkinaon, pag-ininom, ngan paghinubog, niyan maoli an agaron ha adlaw nga diri hiya ginpapamulat han surugoon, ngan ha takna nga diri niya hinbabaroan. Pagkakastigohon hiya han iya agaron, ngan paaangbiton hiya han sirot han mga diri magsinugtanon. “An surugoon nga maaram han karuyag igpabuhat ha iya han iya agaron, kundi diri nag-aandam ngan diri nagbubuhat han karuyag han iya agaron, pagkakastigohon hin damo nga paglatob; kundi an surugoon nga diri maaram han karuyag han iya agaron, ngan nagbubuhat hin butang nga angay hin paglatob, pagkakastigohon hin diri damo nga paglatob. An tawo nga gintagan hin damo aaroan hin damo; ngan an tawo nga gintagan hin darudamo aaroan liwat hin darudamo. “Kinmanhi ako hin pagsunog han tuna; karuyag ko unta nga magdilaab na ini! May-ada bunyag nga akon kakarawaton nga diri ako mahimumutang tubtob nga matapos ini! Naghunahuna ba kamo nga kinmanhi ako hin pagdara hin kalinaw nganhi ha kalibutan? Susumatan ko kamo, diri an kalinaw, kundi an pagkabahinbahin. Tikang yana, mababahin in panimalay nga may lima nga mga sakop, an tulo kontra han duha, ug an duha kontra han tulo. Makontra an mga amay han ira mga anak nga kalalaken-an, ngan an mga anak nga kalalaken-an makontra han ira mga amay; makontra an mga iroy han ira mga anak nga kababayen-an, ngan an mga anak nga kababayen-an makontra han ira mga iroy; makontra an ugangan nga kababayen-an han ira umagad nga kababayen-an, ngan an umagad nga kababayen-an makontra han ira ugangan nga kababayen-an.” Nagsiring liwat hi Jesus ngadto han mga tawo, “Kon nakita kamo hin dampog nga tikang ha katundan, nasiring kamo dayon, ‘Mauran gud ada,’ ngan nauran manggud. Ngan kon naabat kamo nga nahangin an timog, nasiring kamo, ‘Magmamapaso ada,’ ngan nagmamapaso manggud. Mga salingkapaw! Nakita la kamo han tuna ngan han langit, ngan nababaro kamo han panahon; kay ano man nga diri kamo nakakahubad han kahulogan hini yana nga panahon? “Kay ano nga diri man kamo magtirutimbang kon ano an angay buhaton? Kon igsumbong ka hin usa ka tawo, ngan dad-on ka ha hukmanan, talingohaa pakighusay ha iya samtang aada pa kamo ha dalan, basi diri ka danason niya ha atubangan han maghurukom, ngan itubyan ka han maghurukom ngadto han polis, ngan prisohon ka han polis. Susumatan ko kamo, diri ka makakagawas didto, tubtob nga kabaydan mo an multa han kataposan mo nga sintabo.” Hito nga panahon may mga tawo didto nga nagsumat kan Jesus hiunong han mga taga-Galilea nga ginpamatay ni Pilato samtang naghahalad hira ngadto han Dyos. Nagbaton hi Jesus ha ira, “Tungod nga pinanmatay ini nga mga taga-Galilea hin sugad nga paagi, naghuhunahuna ba kamo nga nagpapamatuod ini nga mas makasasala hira kay han iba nga mga taga-Galilea? Diri! Susumatan ko kamo nga kon diri kamo bumaya han iyo mga sala, mapatay kamo ngatanan sugad ha ira. Ano man an hiunong han 18 nga nagkamatay ha Siloe, han kadat-ogi ha ira han lantawan? Naghuhunahuna ba kamo nga nagpapamatuod ini nga mas makasasala hira kay han iba nga mga tawo nga nag-uokoy ha Jerusalem? Diri! Susumatan ko kamo nga kon diri kamo bumaya han iyo mga sala, mapatay kamo ngatanan sugad ha ira.” Ngan nagsumat ha ira hi Jesus hini nga pananglitan: “May hadto usa ka tawo nga may kahoy nga igos nga naturok ha iya uma. Nakadto hiya hin pamiling han bunga, kundi waray makaagi. Sanglit ginsiring niya an iya magbarantay han tanaman, ‘Kitaa daw, tulo na ka tuig an akon pagbinalikbalik nganhi pangita hin bunga hini nga igos, kundi waray ko hin-aagian. Gabay pudlon ini nga kahoy, kay kanugon la han katambok han tuna?’ Kundi binmaton an magbarantay, ‘Ayaw la pagpudla; pahagosa ta anay hin usa ka tuig. Liliboton ko hin pag-ukab ngan bubutangan ko hin abuno. Manggad nala bumunga han sunod nga tuig; kay kon diri pa, amo na in pagpudla naton.’” Usa ka Adlaw nga Iparahuway, nagtutdo hi Jesus didto hin usa nga sinagoga. Nakadto in usa nga babaye nga may maraot nga espiritu ngan 18 na ka tuig an iya kasakit. Nakaob na gud hiya, ngan makuri na gud hiya makatadong. Han paghikit-i ha iya ni Jesus, ginsiring hiya, “Babaye, talwas ka na han imo sakit!” Idinuon ni Jesus an iya mga kamot ha iya, ngan nakatadong hiya dayon, ngan nagdayaw hiya han Dyos. Nasina an opisyal han sinagoga nga nagtambal hi Jesus ha Adlaw nga Iparahuway, sanglit nagsiring hiya ha mga tawo, “May unom ka adlaw diin kinahanglan magtrabaho kita; sanglit pakanhi kamo hin pagpatambal dida hito nga mga adlaw, kundi diri ha Adlaw nga Iparahuway!” Ginbaton hiya han Ginoo hin pagsiring, “Mga salingkapaw kamo! Bisan hin-o ha iyo maghuhubad han iya baka o asno tikang ha turubongan han hayop, ngan dadad-on ini ngadto ha gawas hin pagpainom ha Adlaw nga Iparahuway. Yana, iini in tulin ni Abraham nga gingapos ni Satanas sulod hin 18 na ka tuig; diri ba hiya huhubaran han iya mga gapos ha Adlaw nga Iparahuway?” Tungod hini nga iya baton naawod an mga kaaway ni Jesus, samtang an ngatanan nga mga tawo nalipay tungod han ngatanan nga urosahon nga mga butang nga iya ginbuhat. Nagpakiana hi Jesus, “Ano an akon itatanding han Ginhadian han Dyos? Sugad ini hin usa nga liso hin mustasa, nga ginkuha hin usa ka tawo ngan igintanom ha iya uma. Tinmubo an tanom, ngan nahimo nga kahoy, ngan ginsalagan han mga tamsi an mga sanga hini nga kahoy.” Nagpakiana liwat hi Jesus, “Ano an akon itatanding han Ginhadian han Dyos? Sugad ini hin patubo nga kinukuha hin usa nga babaye ngan isinasakot hin usa ka takos nga harina, tubtob han pagtubo han bug-os nga minasa.” Naglatas hi Jesus ha mga bungto ngan mga baryo, ngan nagtutdo samtang tipakadto hiya ha Jerusalem. May nagpakiana ha iya, “Tinuod ba nga gutiay la an matatalwas?” Ginbaton hira ni Jesus, “Tilingohaa niyo hin pagsulod han haligot nga porta, kay susumatan ko kamo nga damo in karuyag sumulod, kundi diri makakahimo. Matukdaw an agaron han balay ngan sasadhan an porta. Ngan kon tumukdaw kamo ha gawas ngan magtikang hin pagtuktok ha porta nga masiring, ‘Abrehi kami!’ Mabaton hiya, ‘Diri ako maaram kon diin kamo tikang!’ Onina mabaton kamo, ‘Nagsasaro ngani kita, ngan nagtutdo ka ngani didto han amon bungto!’ Masiring liwat hiya, ‘Diri gud ako maaram kon diin kamo tikang. Iwas kamo ha akon, kamo ngatanan nga maghuka nga mga tawo!’ Mananangis ngan manliligot kamo han iyo mga ngipon, kon kumita na kamo didto han Ginhadian han Dyos kanda Abraham, Isaac, ug Jacob, ngan han ngatanan nga mga manaragna, samtang ilinabog kamo ha gawas! Maabot in mga tawo tikang ha sinirangan ug katundan, ha amihanan ug timogan, ngan matangka ha lamesa didto han Ginhadian han Dyos. Onina may mauuna nga nauorhe yana, ngan may mauorhe nga nauuna yana.” Hito ngahaw nga takna, kinmadto kan Jesus in mga Parisiyo ngan nagsiring ha iya, “Kinahanglan gumawas ka dinhe ngan kumadto ha iba nga dapit, kay karuyag ni Herodes hin pagpatay ha imo.” Ginbaton hira ni Jesus, “Kadto na, sumati ito nga miro: ‘Nagpapaguwa ako hin mga yawa, ngan nananambal ako yana ug buwas, ngan huhumanon ko an akon buruhaton han pag-ikatulo ka adlaw.’ Kundi kinahanglan magpadayon ako han akon paglakat yana, buwas, ngan sangbuwas; kay diri gud mahihimo nga mamatay in usa nga manaragna labot dinhe ha Jerusalem. “Jerusalem, Jerusalem! Ginpamatay mo an mga manaragna, ginbato mo an mga magsarangyaw nga ginpadara han Dyos nganhi ha imo! Makadamo na ako karuyag mag-agak han ngatanan mo nga mga tawo, sugad gud hin ugang nga nagtitirok han iya mga piso ha ilarom han iya mga pako, kundi diri ka man natugot ha akon! Yana babayaan na an imo Templo. Susumatan ko ikaw, diri ka na makita ha akon tubtob nga magsiring ka, ‘Dayawon han Dyos hiya nga nakanhi ha ngaran han Ginoo.’” Usa ka Adlaw nga Iparahuway, kinmadto hi Jesus hin pagkaon ha balay hin usa nga tinahod nga Parisiyo, ngan gin-ininaw hiya han mga tawo. Dinmaop kan Jesus in tawo nga nanhuhubag an mga bitiis ngan mga butkon. Ngan nagyakan hi Jesus ngan nagpakiana han mga magturutdo han Balaod ngan han mga Parisiyo, “Natugot ba an aton Balaod hin pagtambal ha Adlaw nga Iparahuway?” Kundi waray hira pag-aringasa. Kinaptan ni Jesus an tawo, gintambal, ngan ginpalakat hiya. Ngan nagsiring hiya ha ira, “Kon may-ada niyo anak o baka nga mahinabo hin kahulog ngadto hin atabay ha Adlaw nga Iparahuway, diri ba niyo kukuhaon dayon hito ngahaw nga Adlaw nga Iparahuway?” Kundi waray hira makabaton ha iya hiunong hini. Hinkit-an ni Jesus nga an mga dinapit nagpipili han gimaupayi nga mga lingkoran, sanglit iginsumat niya ini nga pananglitan ha ira ngatanan: “Kon dapiton kamo ngadto hin kombite hin pagkasal, ayaw paglingkod didto han syahan ug gimamaupayi nga lingkoran. Bangin may gindapit nga mas dungganan pa kay ha imo, ngan masiring ha imo an nagdapit ha iyo nga duha, ‘Asay hiya palingkora hini nga lingkoran.’ Niyan maawod ka ngan malingkod ka didto han giuubosi nga lingkoran. Lugod, kon dapiton ka, kadto ngan lingkod ha giuubosi nga lingkoran, basi kon dumaop an nagdapit ha imo ngan sidngon ka, ‘Sangkay, balhin ngadto han syahan ug gimamaupayi nga lingkoran.’ Mapapasidunggan ka hini ha atubangan han ngatanan nga mga dinapit. Kay adton nagpapadako han iya kalugaringon pauubson; ngan adton magpaubos han iya kalugaringon padadakoon.” Ngan ginsiring ni Jesus an tagbalay, “Kon mananagtawo ka, ayaw asay pagdapita an imo kasangkayan, o imo kabugtoan, o imo kauropdan, o imo riko nga mga kahigrani, kay bubulson ka nira hin pagdapita, ngan dida hini, mababaydan ka han imo ginbuhat. Kundi, kon mananagtawo ka asay lugod dapita an mga kablas, an mga lulid, an mga piay, ngan an mga buta. Ngan magmamalipayon ka, kay diri man hira makakabalos ha imo. Babaloson ka han Dyos kon mabanhaw na an mag-upay nga mga tawo.” Nakabati hini in usa han mga nalingkod ha lamesa, ngan nagsiring kan Jesus, “Pagkapalaran hadton mga malingkod ha kombite didto han Ginhadian han Dyos!” Nagsiring hi Jesus ha iya, “May-ada hadto tawo nga nagdapit hin damo nga mga tawo ngadto han iya dako nga kombite. Ha takna nga andam na an kombite, ginsugo niya an iya surugoon hin pagsumat han iya mga gindapit nga mapakadto na, kay andam na an ngatanan. Kundi nagsunodsunod hira ngatanan hin pamaribad. Nagsiring ha surugoon an syahan, ‘Nakapalit ako hin tuna, ngan kinahanglan kadtoon nga kitaon ko anay. Pasayloa na la ako.’ Nagsiring an ikaduha, ‘Nakapalit ako hin lima ka padis nga baka ngan tikadto na ako kay sasarihan ko hin paggamit. Pasayloa na la ako.’ Nagsiring in lain pa, ‘Bag-o pa la ako nga nakaasawa, ngan tungod hini, diri ako makakakadto.’ Inmoli an surugoon ngan iginsumat ini ngatanan ha iya agaron. Duro an kapungot han agaron han balay, ngan nagsiring ha iya surugoon, ‘Dali, pakadto ha kadalanan ngan mga aragian han bungto, ngan dad-a nganhi an mga kablas, mga lulid, mga buta, ngan mga piay.’ Waray pag-iha nagsiring an surugoon, ‘Natuman na an imo sugo, kundi may mga tarangkaan pa.’ Sanglit nagsiring an agaron ha iya surugoon, ‘Kadto na ha kadalanan ngan mga aragian ha gawas han bungto, ngan pakanhia gud an mga tawo, basi mapuno an akon balay. Susumatan ko kamo ngatanan, nga waray hadton mga dinapit makakatilaw han akon panagtawo!’” Binmunyog kan Jesus in damo gud nga mga tawo. Inatubang hira ni Jesus ngan sidngon, “Diri mahihimo nga akon tinun-an bisan hin-o nga mapakadi ha akon, labot kon an iya paghigugma ha akon labaw pa han iya paghigugma han iya mga kag-anak, iya asawa, iya mga anak, iya kabugtoan, ngan han iya kalugaringon man. Diri mahihimo nga akon tinun-an an bisan hin-o nga diri magpas-an han iya kalugaringon nga kros ngan sumunod ha akon. Kon may-ada ha iyo nakahunahuna hin pagtindog hin lantawan, nalingkod hiya anay, paiinoinohon niya kon pira an magagasto, basi makita niya kon may igo ba niya nga kwarta nga ighuhuman han lantawan. Kay kon diri sugaron hini, diri niya mahuhuman an lantawan, katapos niya igpahimutang an patukoran, ngan pagtitinawaan hiya han ngatanan nga makita hini nga kasugaran. Masiring hira, ‘Maupay la ini nga tawo hin pagtikang, diri ngay-an maaram hin paghuman!’ Kon nagawas hin pakig-away in usa nga hadi nga may napulo ka yukot nga mga sondalo, kontra hin iba nga hadi nga may baynte ka yukot nga mga sondalo, malingkod hiya anay, ngan titirutimbangon niya kon may-ada na hiya kapas hin pakig-away hadto nga hadi. Kay kon waray, kinahanglan magpadara hiya hin mga tinaporan hin pakigkita han pangontra nga hadi, basi samtang hirayo pa hiya magsarabot na la hin paagi nga mahusay ug malinawon. Ha amo nga paagi,” gintapos ni Jesus, “waray ha iyo mahihimo nga akon tinun-an, gawas kon isalikway niya an ngatanan nga iya mga butang. “Maupay an asin, kundi kon magmatab-ang na, waray nagud paagi nga mahibalik an iya kapag-ad. Diri na ini maupay para ha tuna o magamit para hin pag-abuno; gabay na la ilabog. Sanglit, pamati kamo kon may niyo mga durunggan!” Usa ka panahon hinmarani hin pamati kan Jesus in damo nga mga parasukot hin buhis ngan mga makasasala. Nagtikang pagngurutob an mga Parisiyo ngan an mga magturutdo han Balaod, “Nakarawat man ini nga tawo hin mga makasasala, ngan nakikigsaro pa ngani ha ira!” Sanglit ginsumatan hira ni Jesus hini nga pananglitan: “Pananglit usa ha iyo may usa ka gatos nga karnero, ngan mawara in usa ha ira—ano man an iya bubuhaton? Binabayaan niya an nobentay nuybe didto han panibsiban, ngan nalakat hiya hin pamiling han nawara, tubtob nga iya ini hiagian. Kon hiagian na ini niya, malipayon na hiya, ngan papas-anon ini niya, ngan dadad-on hin pag-oli ngadto ha ira. Niyan, iya dadapiton an iya kasangkayan ngan mga kahigrani, ngan sisidngon niya, ‘Pagsaurog kita! Malipayon ako hin duro nga hinagian ko an akon nawara nga karnero!’ Ha amo nga paagi, susumatan ko kamo, mas dako an kalipay ha langit tungod hin usa nga nagbabasol nga makasasala kay hin nobentay nuybe nga magtadong nga diri nagkikinahanglan hin pagbasol. “Pananglit nawad-an in babaye hin usa han iya napulo nga mga kwarta nga sensilyo, ano man an iya sadang buhaton? Nadagkot hiya hin suga, sisilhigan niya an iya balay, ngan pinanginginano gud an ngatanan nga dapit, tubtob nga hiagian niya an usa nga kwarta nga sensilyo. Kon iya hiagian, tatawagon niya an iya kasangkayan ngan mga kahigrani ngan sisidngon niya, ‘Malipayon ako hin duro nga hin-agian ko an akon nawara nga kwarta! Pagsaurog kita!’ Ha amo nga paagi, susumatan ko kamo, nalilipay an mga anghel han Dyos, tungod hin usa nga makasasala nga nabaya na han sala.” Nagpadayon hi Jesus hin pagsiring, “May hadto usa ka tawo nga may-ada duha nga anak nga lalake. Nagsiring ha iya an manghod, ‘Tatay, tagi na ako yana han akon malon han mga hiagi.’ Sanglit ginbahin han tawo an iya mga hiagi ngan ihatag ngadto han duha niya nga anak. Paghagos hin pira ka adlaw iginbaligya han manghod an iya bahin ngan binmaya han ira panimalay dara an kwarta. Kinmadto hiya hin hirayo nga tuna, diin iya ginkaragan an iya kwarta hin waray pulos nga kinabuhi. Gingasto niya an ngatanan nga iya dara. Dinmuroy nga inmabot in dako nga gutom didto hadto nga dapit, ngan nawarayan hiya bisan ano. Sanglit kinmadto hiya hin pagtrabaho didto hin usa han mga tuminungnong hadto nga tuna ngan ginsugo hiya ngadto ha uma para hin pagmangno hin kababoyan. Karuyag unta niya hin pagkaon han itinutubong han kababoyan, kundi waray man nahatag ha iya hin ano man nga pagkaon. Ha kataposan, nakapanmurubuot hiya ngan nagsiring, ‘Patakas hin pagkaon an ngatanan nga surugoon ni Tatay, ngan hahani ako dinhe nga haros mamatay na hin gutom! Mabangon ako ngan makadto han akon tatay ngan masiring, “Tatay, nakasala ako han Dyos ngan ha imo. Diri na ako takos nga isipon pa nga imo anak. Isipa na la ako nga usa han imo mga surugoon.” ’ Sanglit binmuhat hiya ngan linmakat pag-uli ngadto han amay niya. “Hirayo pa hiya han balay nga hikit-an hiya han iya amay. Inalpan hin dako nga kalooy an iya tatay, nga nagdalagan hin pagtapo ha iya, ngan gin-gakos ngan ginhadkan hiya. Ngan nagsiring an anak, ‘Tatay, nakasala ako han Dyos ngan ha imo, sanglit diri na ako takos isipon pa nga imo anak.’ Kundi gintawag han amay an iya mga surugoon, ngan sidngon, ‘Dali, kuhaa an gimamaupayi nga panapton ngan isul-ot ha iya, singsingi, ngan sapatosi hiya. Katapos, kuhaa ngan ihawa niyo an pinatambok nga nati nga baka, ngan pagkombite kita! Kay patay na ini nga akon anak, kundi yana buhi na hiya; nawara hiya, kundi yana hin-agian na hiya.’ Ngan nagtikang hira pagkalipay. “Hito nga takna, nakadto ha uma an magurang nga anak. Han pag-uli na niya, han hiraniay na hiya han balay, hinbatian niya an tukar ngan sarayaw. Gintawag niya in usa han mga surugoon ngan nagpakiana ha iya, ‘Ano ini nga rugyaw?’ Nagbaton an surugoon, ‘Inmoli an imo bugto ngan iginpaihaw ni imo tatay an pinatambok nga nati nga baka, kay inmoli hiya nga maupay an lawas.’ Duro an kapungot han magurang nga bugto, sanglit waray hiya sumulod han balay; ginmawas an amay niya ngan ginhangyo nga sumulod hiya. Ginbaton niya hi iya Tatay, ‘Hunahunaa daw! Sulod hini nga mga katuigan nagbudlay ako sugad hin oripon para ha imo, ngan waray gud ako sumupak han imo mga sugo bisan makausa. Ano in ginhatag nimo ha akon? Waray ngani bisan naman la kanding nga igpapahalipay ko han akon kasangkayan! Kundi ginkaragan hini nga imo anak an ngatanan mo nga hiagi ha maraot nga kinabuhi, ngan ha iya pag-oli, asay mo lugod gin-ihawan han pinatambok nga nati nga baka!’ Nagbaton ha iya an amay, ‘Anak ko, dayuday ko ikaw nga kaupod dinhe, ngan imo an ngatanan nga akon mga butang. Kundi kinahanglan maglipay ngan magrayhak kita, kay namatay ini nga imo bugto, kundi yana buhi na hiya; nawara, kundi yana hin-agian na hiya.’” Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “May-ada hadto usa nga riko nga may-ada niya tinaporan. Nasumatan ini nga riko nga tawo, nga ginkikinaragan la han tinaporan an kwarta han iya agaron. Sanglit iginpatawag ini nga tinaporan ngan ginsiring, ‘Ano ba ini nga akon hinbabatian hiunong ha imo? Hala, tuhayi daw ako han ngatanan nga akon igintapod ha imo, kay diri ka na magigin tinaporan ko.’ Nagsiring ha iya ngahaw ini nga tinaporan, ‘Ta, kukuhaan na daw ako han akon agaron han akon pagkatinaporan. Ano daw an sadang ko buhaton? Diri man ako mailob hin paghornal kay maluyahon ako, ngan makaarawod in pakilimos. Yana, maaram ako kon ano an akon bubuhaton, basi kon mawaray na ako trabaho, mamamay-ada ako kasangkayan nga makarawat ha akon ha ira panimalay.’ Sanglit iginpatawag niya an ngatanan nga nakautang han iya agaron. Ginsiring niya an syahan, ‘Pira an imo nautang han akon agaron?’ ‘Usa ka gatos ka baril nga lana hin olibo,’ nagbaton hiya. Nagsiring ha iya an tinaporan, ‘Iya, iini an imo resibo. Lingkod ngan liwata. Ibutang nga 50 la ka baril.’ Nagpakiana an tinaporan ha lain nga nakautang, ‘Ikaw, pira man an imo nautang?’ ‘Usa ka gatos ka bakid nga trigo,’ nagbaton hiya. Nagsiring ha iya an tinaporan, ‘Iya, iini an imo resibo. Lingkod ngan liwata. Ibutang nga 80 la.’ Nagdayaw ha iya an agaron hini nga diri tangkod nga tinaporan tungod han iya kamaaram; kay an mga tawo hini nga kalibutan labi pa kamaaram hin pagdumara han ira mga buruhaton kay han mga tawo nga sakop han kapawa.” Ngan nagpadayon hi Jesus hin pagsiring: “Sanglit susumatan ko kamo: gamit hin manggad nga kalibutanon hin pagkabig hin kasangkayan, basi kon maubos na an manggad, kakarawton kamo didto han dayon nga urokyan. Adton kasasarigan hin gudti nga butang, kasasarigan man liwat hin dagko nga mga butang; adton diri tangkod hin talagudti nga butang, diri liwat tangkod ha mga dagko nga butang. Sanglit kon diri ka kasarigan hin pagdumara hin manggad nga kalibutanon, uunanhon hin pagtapori ha imo hin matuod nga manggad? Ngan kon diri ka kasarigan han mga butang hin iba, hin-o man in mahatag ha imo han imo kalugaringon nga mga butang? “Waray surugoon nga maooripon hin duha nga agaron, kay mahinanabo nga iya pagdudumtan an usa, ngan paghihigugmaon niya an ikaduha; magmamatinumanon hiya ha usa, ngan pagtatamayon niya an ikaduha. Diri mahihimo nga dunganon in pagsirbe han Dyos ngan han kwarta.” Hinbatian han mga Parisiyo ini ngatanan, ngan gintinawaan la nira hi Jesus, kay makisalapi hira. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Amo kamo an nagpapakamatadong ha atubangan han mga tawo, kundi maaram an Dyos han iyo mga kasingkasing. Kay an gin-iisip nga mahal hin duro han mga tawo waray la pulos ha atubangan han Dyos. “Tubtob la han panahon ni Juan nga Parabunyag an Balaod ni Moises ngan an mga sinurat han mga manaragna. Tikang hadto iginwawali na an Maupay nga Sumat hiunong han Ginhadian han Dyos, ngan nagpipirit hin pagsulod an ngatanan. Kundi masarusayon pa an pagpapas han langit ngan han tuna kay han pagkawara han gigugutiayi nga bahin han Balaod. “Nakakasala hin panlibog an hin-o man nga lalake nga nabulag han iya asawa ngan nangangasawa hin iba nga babaye; ngan nakakasala hin panlibog an lalake nga nangangasawa hin binulagan nga babaye. “May-ada hadto usa nga riko nga nagbabado han gimamahali nga mga panapton ngan nagpapatakas han iya mga bahandi ha adlaw-adlaw. May-ada man liwat usa nga makililimos nga Lazaro an ngaran, nga lukop an iya lawas hin mga katol. Agsob hiya dad-on ngadto han porta han riko, kay hingyap niya nga makakaon hiya han mga natataktak nga pagkaon tikang han lamesa han riko. Nadaop bisan an mga ayam hin pagdilap han iya mga kaduntan. Namatay an makililimos ngan gindara han anghel ngadto ha sapit ni Abraham, didto han kombite ha langit. Namatay man liwat an riko ngan iginlubong, ngan nahingadto hiya ha dako nga kasakitan ha impyerno. Paghangad niya, hinkit-an niya hi Abraham hirayo ha iya, ngan nasapit hi Lazaro ha iya. Sanglit ginmoliat hiya, ‘Amay nga Abraham! Kalooyi gad ako, ngan ipadara ngadi hi Lazaro hin pagtunlob han iya tudlo ha tubig, basi pahagkotan an akon dila, kay ginsasakit ako dida hini nga kalayo!’ Kundi nagsiring hi Abraham, ‘Panumdom, anak ko, nga han buhi ka pa, nahiagom ka na han ngatanan nga mag-upay nga mga butang, samtang hi Lazaro, nahiagom la han ngatanan nga magraot; kundi yana nagpapahimulos na hiya han mga kalipayan didi, samtang aada ka ha kasakitan. Labot la hito ngatanan, may hiluag nga wada ha butnga naton, sanglit diri makakahimo nga an karuyag tumabok didi hin pagkadto ha iyo, sugad man an karuyag tumabok didto hin pagkadi ha amon.’ Nagsiring an riko, ‘Amay, kon amo man ito, nakikimalooy ako ha imo nga sugoon mo hi Lazaro ngadto ha balay han akon amay, diin may-ada ko lima pa nga kabugtoan nga kalalaken-an. Pakadtoa gad hiya hin pagpahimangno ha ira, basi diri liwat hira mahinganhi hini nga dapit han kasakitan.’ Nagsiring hi Abraham, ‘Aadto na hira Moises ngan an mga manaragna nga magpapahimangno han imo kabugtoan. Kinahanglan mamati hira han ira igsisiring.’ Nagbaton an riko, ‘Diri pa ito igo, amay nga Abraham! Kundi kon may mabanhaw ngan kumadto ha ira, mabaya gud hira han ira mga sala.’ Kundi nagsiring hi Abraham, ‘Kon diri hira mamati kan Moises ngan han mga manaragna, diri hira malulukmay, bisan pa kon may mabanhaw tikang han mga minatay.’” Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Mahinanabo manta in mga butang nga makakapasala han tawo; kundi kairo han tawo nga magigin tinikangan han sala! Mauruupay pa ha iya kon higtan an iya liog hin dako nga gilingan nga bato, ngan itunod hiya ngadto ha dagat, kay nga matinikangan hiya hin pakasala hini nga gudtiay nga kabataan. Pagbantay gud kamo! “Kon makasala an imo bugto, sawaya hiya; ngan kon magbasol hiya, pasayloa. Kon makasala hiya ha imo makapito ha usa ka adlaw, ngan ha kada niya pakakasala, makada ha imo ngan masiring nga nagbabasol hiya, kinahanglan pasayloon mo hiya.” Nagsiring ha Ginoo an mga apostol, “Dugangi gad an amon pagtoo.” Nagbaton an Ginoo, “Kon may niyo pagtoo nga sugad kadako hin liso hin mustasa, makakasiring kamo hini nga kahoy nga sikomoro, ‘Magabot ka ngan mahitanom ka ha dagat!’ ngan masugot ito ha iyo. “Pananglit usa ha iyo may surugoon nga nag-aarado o nagmamangno hin mga karnero. Kon naabot hiya tikang ha uma, nasiring ba kamo ha iya, ‘Dagmit ngan kaona an imo pagkaon?’ Diri amo ito! Lugod, nasiring kamo ha iya, ‘Andama an akon panihapon, kahuman, isul-ot an imo tapis ngan sirbehi ako samtang nakaon ako ngan nainom; katapos ikaw na man an makaon ngan mainom.’ Diri angay an surugoon nga magpasalamat tungod han iya pagsugot, di ba? Amo man ito ha iyo; kon ginbuhat na niyo an ngatanan nga iginpabuhat ha iyo, masiring kamo, ‘Mga surugoon la kami; gintuman la namon an amon katungdanan.’” Han tipakadto hi Jesus ha Jerusalem, nag-agi hiya ha pag-ultan han Samaria ug Galilea. Tipakadto hiya hin usa nga baryo nga tapoon hiya hin napulo nga mga sanlahon. Tay-aw la ini hira. Naggoliat hira hin pagsiring, “Jesus! Agaron! Kalooyi gad kami!” Hinkit-an hira ni Jesus ngan ginsiring, “Kadto na, ngan pausisa kamo han kapadian.” Nalinisan hira han tipakadto pa la hira. Usa ha ira, han pakakita nga upay na hiya, binmalik nga nagdadayaw han Dyos hin dako nga tingog. Hinmapa hiya ha tiilan ni Jesus hin pagpasalamat ha iya. Usa hiya nga Samaritano. Nagyakan hi Jesus, “Napulo man adto hira nga nagkalilinisan; hain naman an siyam? Kay ano nga ini la nga diri dinhianon an binmalik hin pagpasalamat han Dyos?” Ngan nagsiring hi Jesus ha iya, “Buhat ngan lakat. An imo pagtoo amo an nakaupay ha imo.” Nagpakiana kan Jesus in pira nga mga Parisiyo kon san-o maabot an Ginhadian han Dyos. Nagbaton hiya, “Diri maabot an Ginhadian han Dyos hin paagi nga makikita. Waray masiring, ‘Kitaa, hahani na!’ o ‘Aadto na!’ kay aada ha sakob niyo an Ginhadian han Dyos.” Ngan nagsiring hiya ha mga tinun-an, “Maabot in panahon nga maungara kamo nga makakita kamo hin usa han mga adlaw han Anak han Tawo, kundi diri kamo makakakita hini. May-ada ha ira masiring ha iyo, ‘Kitaa, aadto didto!’ o, ‘Kitaa, aadi didi!’ Kundi ayaw kamo pagkadto hin pamiling hito. Sugad han kikidlat nga naidlap pataboktabok han langit tikang ha usa nga bahin hini ngadto han luyo, amo man liwat ini an pag-abot han Anak han Tawo. Kundi kinahanglan mag-antos hiya anay ngan igsalikway han mga tawo hini nga panahon. Sugad an nahinabo han panahon ni Noe amo man an mahinanabo kon umabot na an Anak han Tawo. Nagpadayon an ngatanan hin pagpinangaon ug pag-ininom, nag-aragsawa an kalalaken-an ug kababayen-an, ngada han adlaw han pagsulod ni Noe han arka; ngan inmabot an lunop, nga amo an nakamatay ha ira ngatanan. Masusugad liwat ini han panahon ni Lot. Nagpadayon an ngatanan hin pagpinangaon ug pag-ininom; pagpinamalit ngan pagpinamaligya, pagpinananom ngan pagpinanmalay. Ha adlaw han paggawas ni Lot ha Sodoma, inmuran hin kalayo ug asupre tikang ha langit, nga amo an nakamatay ha ira ngatanan. Amo liwat ini an mahinanabo kon magpadayag na an Anak han Tawo. “Hadto nga adlaw an aadto ha atop han iya balay kinahanglan diri na lumusad hin pagkuha han iya mga garamiton nga aadto ha sakob han iya balay. Sugad man, kinahanglan diri na umoli ha balay an aadto ha uma. Hinumdomi niyo an asawa ni Lot! An nagtitingoha hin pagtalwas han iya kalugaringon nga kinabuhi ini mawawara ha iya; kundi adton kawad-an han iya kinabuhi matatalwas. Susumatan ko kamo: hito nga gab-i, makaturog in duha ka tawo ha usa nga higdaan kukuhaon an usa ngan ibibilin an ikaduha. Magbubulig hin paggiling in duha nga babaye; kukuhaon an usa ngan ibibilin an ikaduha.” Nagpakiana an mga tinun-an ha iya, “Diin man, Ginoo?” Nagbaton hi Jesus, “Magtititirok an mga agila kon hain an patay nga lawas.” Niyan, nagsumat hin pananglitan hi Jesus ha iya mga tinun-an hin pagtutdo ha ira nga kinahanglanon an dayuday nga pag-ampo, ngan diri gud magturaw. “May-ada hadto usa nga maghurukom hin usa nga bungto, nga waray pagkahadlok han Dyos ngan waray pagtahod han mga tawo. Ngan may-ada balo nga babaye hito ngahaw nga bungto, nga nagkikinadto hin pakimalooy ha iya: ‘Buligi gad ako kontra han akon kaaway!’ Hin maiha nga panahon ginpasibay-an la ini han maghurukom, kundi ha kataposan nagsiring an maghurukom ha iya ngahaw, ‘Bisan kon waray ako pagkahadlok han Dyos o pagtahod han mga tawo, kundi tungod kay nakakasamok man ha akon ini nga balo nga babaye, tatalingohaon ko nala nga katagan hiya han iya katungod; kay kon diri ko ini sugaron, magbibinalikbalik hiya nganhi ngan bangin ako kaubosan hin pag-ilob, tungod han iya padayon nga pagbinalikbalik!’” Ngan nagpadayon an Ginoo, “Paghunahunaa daw an iginsiring hadto nga maraot nga maghurukom. Niyan, kon maghukom an Dyos diri ba hiya maugop han iya kalugaringon nga mga tawo nga nasangpit ha iya adlaw gab-i hin pakibulig? Maglalangan ba hiya hin pagbulig ha ira? Susumatan ko kamo, maugop hiya ha ira, ngan bubuhaton ito dayon niya. Kundi kon bumalik na an Anak han Tawo, makakaagi ba hiya hin pagtoo dinhe ha tuna?” Iginsumat liwat ni Jesus ini nga pananglitan ha mga tawo nga natapod ha ira kalugaringon nga kamaupay, ngan nagtatamay han iba: “Kinmadto ha Templo hin pag-ampo in duha ka tawo; Parisiyo an usa, ngan parasukot hin buhis an ikaduha. Tinmukdaw nga tay-aw an Parisiyo, ngan nag-ampo: ‘Nagpapasalamat ako ha imo, Dyos, nga diri ako halot, malimbong, o malibog sugad han iba. Nagpasalamat ako ha imo nga diri ako sugad hito nga parasukot hin buhis. Nagpupuasa ako duha ka adlaw kada semana, ngan nahatag ako ha imo han ikanapulo nga bahin han ngatanan ko nga hiagi.’ Kundi tinmukdaw an parasukot hin buhis, hirayo han iba, ngan waray ngani humangad ha langit, kundi nagpukpok han iya dughan ngan nagsiring, ‘O Dyos, kalooyi gad ako nga makasasala!’” Ngan nagsiring hi Jesus, “Susumatan ko kamo, an parasukot hin buhis, diri an Parisiyo an gin-isip nga matadong ha atubangan han Dyos, han pag-oli niya. Kay an magpahitaas han iya kalugaringon pauubson, ngan an magpaubos pahihitas-on.” May mga tawo nga nagdara ngadto kan Jesus han ira mga gudtiay nga kabataan, basi pandongan hira han iya mga kamot. Kundi hinkit-an hira han mga tinun-an, ngan nasinahan hira tungod han ira ginbubuhat. Kundi gintawag ni Jesus an kabataan ngada ha iya, ngan nagsiring, “Padaopa ha akon an kabataan, ngan ayaw hira pagdid-i, kay an Ginhadian han Dyos para la hadton sugad ha ira. Tigamni ini: an diri kumarawat han Ginhadian han Dyos sugad hin bata, diri gud makakasulod han Ginhadian.” Nagpakiana kan Jesus in usa nga pangulo nga Judiyo, “Maupay nga Magturutdo, ano an sadang ko buhaton basi makakarawat ako han dayon nga kinabuhi?” Nagpakiana man hi Jesus, “Kay ano hin pagtawga mo ha akon nga maupay? Waray iba nga maupay labot han Dyos. Maaram ka man han mga sugo: ‘Diri ka manlibog; diri ka magpatay; diri ka mangawat; diri ka magbuwa; tahoron mo an imo mga kag-anak.’” Nagbaton an tawo, “Gintuman ko na ini ngatanan nga mga sugo tikang pa han akon kabata.” Han pakabati ni Jesus hini, nagsiring hi Jesus ha iya, “Kinahanglan buhaton mo in usa pa nga butang. Ibaligya an ngatanan mo nga hiagi, ngan ihatag an kwarta ha mga kablas, ngan makakaangkon ka hin mga manggad ha langit; katapos, balik ngan sunod ha akon.” Kundi han pakabati niya hini, duro an iya kasubo, kay riko hiya hin duro. Hinkit-an ni Jesus nga nagmabidoon hiya, ngan nagsiring, “Kamakuri para hin riko nga mga tawo hin pagsulod han Ginhadian han Dyos! Labaw pa kamakuri para hin riko pagsulod han Ginhadian han Dyos, kay hin kamelyo pagsuhot ha tanogan hin dagom.” Nagpakiana an mga tawo nga nagpakabati ha iya, “Kon amo ini, hin-o man ngay-an in matatalwas?” Nagbaton hi Jesus, “Nahihimo han Dyos an diri nahihimo han mga tawo.” Ngan nagsiring hi Pedro, “Kitaa! Ginbayaan na namon an amon mga panimalay ha pagsunod ha imo.” Iginlain ni Jesus an dose nga mga tinun-an ngan sidngon hira, “Pamati! Tikadto kita ha Jerusalem diin matutuman an ngatanan nga iginsurat han mga manaragna mahitungod han Anak han Tawo. Itutubyan hiya ha mga Hentil nga magbibiaybiay ha iya, magyuyubit, ngan maglulura ha iya. Paglalatobon ngan pagpapatayon hiya nira, kundi mababanhaw hiya ha ikatulo ka adlaw.” Kundi waray makasabot an mga tinun-an hin bisan usa hini nga mga butang. An kahulogan han mga pulong gintago ha ira, ngan waray hira makasabot kon ano an ginyinakan ni Jesus. Tikahirani na hi Jesus ha Jerico, ngan nakada ha ligid han dalan in usa nga buta nga nalingkod hin pakilimos. Han pakabati niya han kadam-an nga nalabay, nagpakiana hiya, “Ano ba ini?” Ginsumatan hiya nga nalabay hi Jesus nga taga-Nazaret. Naggoliat hiya, “Jesus! Anak ni David! Kalooyi gad ako!” Nasinahan hiya han mga tawo nga nag-uuna, ngan ginpahilom hiya. Kundi dinmugang lugod hiya hin paggoliat, “Anak ni David! Kalooyi gad ako!” Sanglit inmukoy hi Jesus ngan nagsugo nga dad-on an buta ngada ha iya. Han pagdaop na han buta, nagpakiana hi Jesus ha iya, “Ano an imo karuyag nga buhaton ko ha imo?” Nagbaton hiya, “Karuyag ko nga makakita na liwat ako.” Ngan nagsiring hi Jesus ha iya, “Makakakita ka na! An imo pagtoo amo an nakaupay ha imo.” Nakakita hiya dayon, nagsunod hiya kan Jesus, ngan nagpasalamat han Dyos. Han pakakita hini han kadam-an, nagdayaw hira ngatanan han Dyos. Nagpadayon hi Jesus pagsulod ha Jerico, ngan naglatas hiya han bungto. May didto riko nga labaw nga parasugot hin buhis, nga Saqueo an ngaran. Nagtingoha hiya hin pagkita kon hin-o hi Jesus, kundi habuboay hiya nga tawo, sanglit waray hiya makakita kan Jesus tungod han damo nga mga tawo. Sanglit nagdalagan hiya hin pag-una han mga tawo ngan nagsaka hiya hin kahoy nga sikomoro, basi makakita hiya kan Jesus nga malabay. Han pag-abot ni Jesus ngadto hito nga dapit, hinmangad hiya ngan nagsiring kan Saqueo, “Dagmit hin paglusad, Saqueo, kay kinahanglan humapit ako ha imo balay yana nga adlaw.” Nagdagmit hi Saqueo hin paglusad ngan ginkarawat niya nga malipayon hi Jesus. Nagtikang hin pagngurotob an ngatanan nga nakakita hini, “Sinmulod ini nga tawo sugad nga bisita ha balay hin makasasala!” Tinmindog hi Saqueo ngan nagsiring han Ginoo, “Pamati, akon ihahatag ha mga pubre an katunga han akon manggad, ngan babaydan ko hin upat ka pilo kon may nalimbongan ko nga bisan hin-o.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Inmabot an katalwasan ngada hini nga balay yana nga adlaw, kay tulin man liwat ni Abraham ini nga tawo. Kay kinmanhi an Anak han Tawo hin pagbiling ngan pagtalwas han mga nagkawawara.” Samtang nanmamati hini an mga tawo, nagpadayon hi Jesus pagsumat ha ira hin pananglitan. Hirani na hiya yana ha Jerusalem ngan naghunahuna an mga tawo nga diri na maiha mapakita na an Ginhadian han Dyos. Sanglit nagsiring hiya, “May-ada hadto usa nga harangdon nga tawo nga kinmadto ha hirayo nga tuna basi himoon nga hadi, ngan kahuman, nakahunahuna hin pag-oli liwat. Ugsa hiya lumakat, gintawag anay niya an iya napulo nga mga surugoon, ngan gintagan an tagsa ha ira hin kwarta nga bulawan, ngan gintugon hira, ‘Igpatigayon niyo ini tubtob han akon pagbalik.’ Kundi, dinmiri gud ha iya an iya mga taghimungto, sanglit nagpalanat hira hin mga sinugo nga masiring, ‘Diri namon karuyag nga ini nga tawo an maghadi ha amon.’ “Nahimo gihapon nga hadi adto nga harangdon nga tawo, ngan binmalik ngahaw. Ginpasugoan niya dayon an mga surugoon nga gintagan niya han kwarta nga umatubang ha iya, basi hisabtan kon pira an ira naganansya. Inmabot an syahan ngan nagsiring, ‘Agaron, nakaganansya ako hin napulo nga kwarta nga bulawan tikang han usa nga iginhatag mo ha akon.’ Nagsiring hiya, ‘Maupay nga buhat, maupay ka nga surugoon. Itatapod ko ha imo an pagdumara hin napulo nga mga syudad, kay matinumanon ka han gudti nga mga butang.’ Inmabot an ikaduha nga surugoon ngan nagsiring, ‘Agaron, nakaganansya ako hin lima nga kwarta nga bulawan tikang han usa nga iginhatag mo ha akon.’ Ngan nagsiring hiya ha iya, ‘Itatapod ko ha imo an pagdumara hin lima nga mga syudad.’ Inmabot in lain pa nga surugoon ngan nagsiring, ‘Agaron, iini an imo kwarta nga bulawan. Ginputos ko ini hin panyo. Nahadlok ako ha imo kay makuri ka nga tawo. Kinukuha mo an diri imo, ngan nag-aani ka han waray mo igtanom.’ Nagsiring hiya hini nga surugoon, ‘Maraot ka nga surugoon! Gagamiton ko an imo kalugaringon nga mga pulong hin pagsirot ha imo! Maaram ka man unta nga makuri ako nga tawo, nga nakuha ako han diri akon, ngan nag-aani han waray ko igtanom. Niyan, kay ano nga waray mo lugod ibutang an akon kwarta ha bangko? Pagbalik ko, makakarawat ko unta an kwarta upod na an patubo.’ Ngan nagsiring hiya ha mga nagkakatukdaw didto, ‘Kuhaa ha iya an kwarta nga bulawan, ngan ihatag ha surugoon nga may napulo nga kwarta.’ Nagsiring hira ha iya, ‘Agaron, may-ada na hiya napulo nga kwarta.’ Nagbaton hiya, ‘Susumatan ko kamo nga tatagan hin labaw pa an ngatanan nga may-ada na; kundi kukuhaon tikang ha iya nga waray, bisan pa an gutiay nga aada ha iya. Niyan, mahitungod hini nga akon mga kaaway, nga waray maruyag nga maghadi ako ha ira: dad-a hira nganhi, ngan pamataya hira ha akon atubangan!’” Nagsiring hini hi Jesus, ngan nagpadayon hiya ngadto ha Jerusalem, ngan nag-una hiya ha ira. Han pag-abot niya hirani ha Betfage ug Betania, ha bukid han mga Olibo, ginpauna niya in duha nga mga tinun-an, upod ini nga mga tugon: “Kadto kamo ha baryo nga natatadong niyo; pagsulod niyo, makikita niyo in ihinigot nga nati nga asno nga waray pa kasakyi. Hubara ito ngan dad-a nganhi. Kon may magpakiana ha iyo, ‘Kay ano nga iyo man ito ginhuhubaran?’ sidnga hiya, ‘Ginkikinahanglan ini han Agaron.’” Nagkalakat hira ngan nakita nira sugad gud han iginsiring ni Jesus ha ira. Han ginhuhubad na nira an nati nga asno, nagpakiana ha ira an mga tag-iya, “Kay ano nga iyo man ito ginhuhubaran?” Nagbaton hira, “Ginkikinahanglan ini han Agaron,” ngan gintugwayan nira an nati ngadto kan Jesus. Niyan, iginhapin nira an ira mga kurugpos ha bungkog han hayop, ngan ginbuligan nira hi Jesus hin pagsakay. Han pagtipaunhan niya, pinanmitad nira ha dalan an ira mga kurugpos. Han pag-abot nira hirani ha Jerusalem, ha dapit nga tipalugsong an dalan ha bukid han mga Olibo, nagtikang an kadam-an han iya mga tinun-an hin pagpasalamat ngan pagdayaw han Dyos hin dagko nga mga tingog, tungod han ngatanan nga dagko nga mga butang ngan ira hinkit-an: “Dayawon han Dyos an hadi nga makanhi ha ngaran han Ginoo! Kalinaw ha langit, himaya sa Dyos ha kahitas-an!” Niyan nagsiring kan Jesus in pira nga mga Parisiyo tikang dida han kadam-an nga tawo, “Magturutdo, sawaya an imo mga tinun-an nga diri hira mag-inaringasa.” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko kamo: kon maghilom ngani hira, an mga bato ngahaw an mangongogliat.” Han hirani na hi Jesus ngan han pakakita niya han syudad han Jerusalem, nagtangis hiya, ngan nagsiring, “Kon maaram ka la yana, kon ano an kinahanglan para han kalinaw! Kundi yana diri ka hini makakakita. Maabot in panahon nga paglilibotan ka han imo mga kaaway, pag-uulangon ka, ngan susulongon ka nira ha ngatanan nga dapit. Uuboson ka gud hin pagrub-a nira, ngan papatayon an ngatanan nga mga tawo ha sakob han imo mga padir. Papanason gud an ngatanan nga mga bato, tungod kay waray ka makasabot han panahon han pag-abot han Dyos hin pagtalwas ha imo!” Sinmulod hi Jesus han Templo ngan nagtikang hiya hin pagtabog han mga nanmamaligya, ngan nagsiring hiya ha ira, “Nahisurat ha Kasuratan nga nagsiring an Dyos, ‘Tatawgon nga balay hin pag-ampo an akon balay.’ Kundi ginhimo niyo ito nga tagoan hin mga kawatan!” Nagtutdo hi Jesus ha Templo adlaw-adlaw. Karuyag nga patayon hiya han mga puno han kapadian, han mga magturutdo han Balaod, ngan han mga pangulo han mga tawo. Kundi waray hira makakaagi hin higayon hin pagbuhat han ira karuyag, kay naawil pagpinamati ha iya an ngatanan nga mga tawo nga diri gud nira karuyag hilikatan in bisan usa ka pulong. Usa ka adlaw, han nagtututdo hi Jesus han mga tawo ha Templo, ngan nagwawali han Maupay nga Sumat, inmabot an mga puno han kapadian ngan an mga magturutdo han Balaod, kaupod han katigurangan, ngan nagsiring ha iya, “Sumati daw kami, ano an imo katungod hin pagbuhat hini nga mga butang? Hin-o an naghatag ha imo hin katungod hin pagbuhat hini?” Ginbaton hira ni Jesus, “Mapakiana man ako ha iyo. Sumati daw ako, tikang ba sa Dyos an katungod ni Juan hin pagbunyag, o tikang ba han mga tawo?” Ira ini anay gintirutimbang hin pagsiring, “Ano man an aton igsisiring? Kon magsiring kita, ‘Tikang sa Dyos,’ masiring hiya, ‘Kay ano man nga waray kamo tumoo kan Juan?’ Kundi kon sumiring kita, ‘Tikang han mga tawo,’ pagbabatohon kita hini nga mga tawo dinhe, kay natoo gud hira nga manaragna hi Juan.” Sanglit nagbaton hira, “Diri kami maaram kon diin adto tikang.” Ngan nagbaton hi Jesus ha ira, “Sanglit, diri man ako magsusumat ha iyo, kon ano nga katungod an pagbuhat ko hini nga mga butang.” Ngan iginsumat ni Jesus ini nga pananglitan ngadto han mga tawo: “May usa ka tawo nga nag-uma hin urubasan. Ginpaagsahan niya hin mga saop, ngan kinmadto ha iba nga dapit hin maiha nga panahon. Pag-abot na han panahon hin panguha han mga ubas, nagsugo hiya hin oripon pagkadto han mga saop hin pagkarawat han iya bahin han mga ubas. Kundi gintubal han mga saop an oripon, ngan ginpaoli nga waray dara. Sanglit nagsugo hiya hin lain nga oripon, kundi gintubal liwat ini, ginpakaalohan pa, ngan ginpaoli nga waray liwat dara. Niyan nagsugo hiya hin ikatulo nga oripon; ginkastigo liwat ini han mga saop, ngan iginlabog ha gawas. Nagsiring an tag-iya han urubasan, ‘Ano ba an akon bubuhaton? Asay ko pakakadtoon an akon kalugaringon nga hinigugma nga anak; maaram ako nga tatahoron hiya nira!’ Kundi han pakakita han mga saop ha iya, nagsarabot hira, ‘Amo ini an anak han tag-iya. Pataya ta hiya, ngan kita na an tag-iya han urubasan!’ Sanglit iginlabog hiya nira ha gawas han urubasan, ngan ginpatay hiya. “Niyan, ano man an bubuhaton han magtatag-iya han urubasan hini nga mga saop?” nagpakiana hi Jesus. “Maabot hiya ngan pamamatayon adto nga mga tawo, ngan itatapod an urubasan ha iba nga mga saop.” Han pakabati hini han mga tawo, nagsiring hira, “Diri la unta ini mahinabo!” Gintutokan hira ni Jesus ngan ginpakianhan, “Ano man ngay-an an kahulogan hini nga bahin han kasuratan? ‘An bato ngahaw nga iginsalikway han mga magtirindog nga waray gamit amo lugod an nagin labi ka importante nga bato.’ An ngatanan nga mahulog ngada hini nga bato magkakasasamad, ngan mapipisa an kahulogan hini nga bato.” Didto hito manta nga dapit ug hito nga takna nagtalingoha hin pagdakop kan Jesus an mga magturutdo han Balaod ngan an mga puno han kapadian, kay nakasabot hira nga iginsumat niya ini nga pananglitan kontra ha ira; kundi nahadlok hira han mga tawo. Sanglit nagbiling hira han igo nga higayon. Ginhukipan nira in pira nga mga tawo nga mapasangil nga mga tangkod hira, ngan ginsugo hira hin pagbitik kan Jesus pinaagi hin mga pakiana, basi itubyan hiya nira ngadto ha gahom ngan pagburut-an han Gobernador. Nagsiring kan Jesus ini nga mga espiya, “Magturutdo, maaram kami nga matadong an imo mga pulong ngan pagturon-an. Maaram kami nga diri ka nagtatagad han kahimtang hin tawo, kundi nagtututdo ka han kamatuoran mahitungod han kaburut-on han Dyos para han tawo. Sumati daw kami, supak ba ha aton Balaod an pagbayad ta hin buhis han Emperador ha Roma, o diri?” Kundi nahisabtan ni Jesus an ira bitik ngan ginsiring hira, “Pakitaa daw ako niyo hin kwarta nga salapi. Kanay man ini bayhon ug ngaran nga aanhi hini nga kwarta?” “Kanan Emperador,” nagbaton hira. Sanglit nagsiring hi Jesus, “Kon amo ito, ibayad ha Emperador an kanan Emperador, ngan ibayad man sa Dyos an kanan Dyos.” Waray gud hira makabitik ha iya hin bisan ano ha atubangan han mga tawo, sanglit hinmilom nala hira, nga nahipausa hira han iya baton. Dinmaop kan Jesus in pira nga mga Sadusiyo. (Amo ini hira an nasiring nga waray na pagkabanhaw.) Nagpakiana hira ha iya, “Magturutdo, nagsurat hi Moises hini nga balaod para ha amon: ‘Kon mamamatay in usa nga lalake ngan mahibilin an asawa nga waray mga anak, kinahanglan asawahon han iya bugto nga lalake an nabalo, basi mag-anak hira para han namatay.’ Niyan, may-ada hadto pito nga magburugto nga kalalaken-an. Nangasawa an gimagugurangi, ngan namatay nga waray anak. Ngan pinangasawa han sunod nga manghod an nabalo nga babaye ngan niyan han ikatulo nga manghod. Amo gihapon an nahinabo ha ngatanan nga pito—nagkamatay hira nga waray anak. Ha kataposan namatay an babaye. Niyan ha adlaw kon mabanhaw na an mga minatay, kanay man hiya asawa? Kay an pito nga magburugto nangasawa man ha iya.” Nagbaton hi Jesus ha ira, “Nag-aasawa an kalalaken-an ngan kababayen-an hini nga panahon, kundi an kalalaken-an ngan kababayen-an nga takos hin pagkabanhaw ha mga minatay ngan pag-ukoy ha panahon nga tiarabot diri na mag-aasawa. Sugad hira hin mga anghel, ngan diri na mapatay. Mga anak hira han Dyos, kay nabanhaw na hira. Ngan nagpamatuod hi Moises hin dayag nga may pagkabanhaw an mga minatay. Dida han sinurat nga nagsaysay mahitungod han naglalaga nga tanom, naghinabe hiya hiunong han Ginoo, nga amo ‘an Dyos ni Abraham, Dyos ni Isaac, ngan Dyos ni Jacob.’ Karuyag sidngon hini nga Dyos hiya han mga buhi, diri han mga minatay, kay ha iya buhi an ngatanan.” Nagyakan in pira nga mga magturutdo han Balaod, “Maupay nga pagkabaton, Magturutdo!” Ngan waray na hira mangahas hin pagpakiana ha iya hin bisan ano. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Uunanhon hin pakasiring nira nga magigin tulin ni David an Mesiyas? Kay nasiring man hi David ngahaw, ha basahan han mga Salmo: ‘Nagsiring an Ginoo ngadto han akon Ginoo: Lingkod didi ha akon tuo, tubtob nga ibutang ko an imo mga kaaway nga taramakan ha ilarom han imo mga tiil.’ Gintawag hiya nga ‘Ginoo’ ni David. Sanglit, uunanhon nga magin tulin ni David an Mesiyas?” Samtang nanmamati kan Jesus an ngatanan nga mga tawo, nagsiring hiya ha iya mga tinun-an, “Pagbantay kamo han mga magturutdo han Balaod, nga karuyag nagsudoysudoy nga higlaba an ira mga panapton, ngan karuyag nga paghatagan hira hin katalahoran didto ha mga taboan. Napili hira han linain nga mga lingkoran ha mga sinagoga ngan han giuupayi nga mga dapit ha mga kombite. Nasingabot hira han mga balo nga kababayen-an, ngan gintitikasan ini hira han ira mga hiagi, ngan katapos, napasangil hin pamatbat hin higlaba nga mga pangadion! Labi ka dako an sirot nga ihahatag ha ira!” An ngatanan siniplatan ni Jesus, ngan kinmita hiya nga an mga riko naghulog han ira mga halad didto han surudlan ha Templo. Hinkit-an liwat niya in kablas nga balo nga babaye nga naghulog hin duha la nga sensilyo nga kwarta nga bronse. Nagsiring hi Jesus, “Susumatan ko kamo, nga larulabaw an ginhatag hini nga kablas nga balo kay ha ira ngatanan. Kay naghalad an iba han sobra la han ira karikohan; kundi hiya, bisan kon kablas hiya, naghatag han ngatanan nga iya kinabubuhian.” Naghiruhimangraw in pira han mga tinun-an, hiunong han pagkatahom han Templo nga rinayandayanan hin hamili nga mga bato, ngan han mga halad ngadto han Dyos. Nagsiring hi Jesus, “Mahitungod hini ngatanan nga mga butang nga iyo nakikita, maabot in panahon nga waray ngani bisan usa nga bato dinhe nga mahibibilin dida han iya hinmumutangan; titimpagon ini ngatanan.” Nagpakiana hira, “Magturutdo, san-o man ini mahinanabo? Ngan ano man an mga tigaman nga magpapasabot ha amon nga maabot na an panahon nga ini ngatanan matutuman?” Nagsiring hi Jesus, “Pagbantay, ngan ayaw kamo palimbong. Kay damo in maabot ngan masiring ha akon ngaran, ‘Ako amo hi Cristo!’ ngan ‘Inmabot na an panahon!’ Kundi ayaw kamo pagsunod ha ira. Ayaw kahadlok kon bumati kamo hin mga aragway ngan mga kasamokan; kinahanglan mahinabo anay in sugad nga mga butang, kundi diri buot sidngon nga hirani na an kataposan.” Nagpadayon hiya hin pagsiring, “Mag-aaruaraway an mga nasod, ngan maggigipasulongsulong an mga ginhadian. Magkakaada magpakalilisang nga mga linog, mga kagutom, ngan mga piste ha magkalainlain nga mga dapit; magkakaada magpakaharadlok nga mga butang, ngan dagko nga mga orosahon ha kalangitan. Kundi ha diri pa manhihinabo ini ngatanan, pagdadakpon ngan pagpapakurian kamo; igtutubyan kamo ngadto ha mga sinagoga, ngan pagpriprisohon kamo; pagdadad-on kamo ha atubangan hin mga hadi ngan mga punoan tungod ha akon. Iyo ini higayon hin pagpasangyaw han Maupay nga Sumat. Padig-ona ngadaan an iyo mga hunahuna basi diri kamo mabaraka kon uunanhon niyo hin pagpanalipod han iyo kalugaringon; kay tatagan ko kamo hin mga pulong ngan kinaadman nga waray han iyo mga kaaway makakabaton o makakariwa han iyo igyayakan. Igtutubyan kamo han iyo mga kag-anak, kabugtoan, kauropdan, ngan kasangkayan; papatayon ngani an iba ha iyo. Pagdudumtan kamo han ngatanan tungod ha akon. Kundi waray mawawara bisan usa nga buhok han iyo mga ulo. Pagpadayon kamo hin kamakusog, kay hini nga paagi matatalwas an iyo mga kinabuhi. “Kon kitaon niyo nga ginlilibotan na an Jerusalem hin kasondalohan, hibabaroan niyo nga hirani na an iya pagkapukan. Niyan kinahanglan kumalagiw ngadto ha kabukiran an mga aadto ha Judea; kinahanglan gumawas na han syudad an aadto ha sakob, ngan kinahanglan diri na sumulod ha syudad an aadto ha huron. Kay amo na ini ‘An mga Adlaw han Pagkastigo’ basi matuman an ngatanan nga iginsiring han Kasuratan. Kamakaharadlok hadto nga mga adlaw para han mga burod ngan mga iroy nga may-ada mga minasus-an! Maabot hini nga tuna in makarimadima nga kakurian, ngan maabot hini nga mga tawo an kapungot han Dyos. Papatayon in pira pinaagi hin espada, ngan bibihagon an iba ngan ighahalen ngadto ha ngatanan nga mga nasod, ngan pagyayapakyapakan an Jerusalem han mga Hentil tubtob nga matapos an ira panahon han pagmando han mga Hentil han Jerusalem. “Magkakamay-ada mga orosahon nga tigaman han adlaw, han bulan, ngan han mga bitoon. Magtuturaw in bug-os nga mga nasod ha tuna, ha kahadlok han dinaguhob han kadagatan ngan han mga humatol han mga balod. Manhihiraptay hin kahadlok an mga tawo samtang naghuhulat hira kon ano an mapaabot han bug-os nga tuna; kay masimang ha ira mga agianan an mga kagamhanan ha kahitas-an. Katapos, mapakita na an Anak han Tawo nga maabot dida hin dampog, may gahom ug himaya. Kon makakita na kamo nga mahinabo ini nga mga butang, tindog ngan hangad, kay hirani na an iyo katalwasan.” Ngan ginsumatan hira ni Jesus hini nga pananglitan: “Hinumdomi an kahoy nga igos ngan an ngatanan nga iba nga mga kahoy. Kon hikit-an na niyo nga nananaringsing, maaram kamo nga hirani na an panahon han kamapaso. Ha sugad nga kaagi, kon kumita kamo nga nahinanabo na ini nga mga butang, hibaroi niyo nga tiarabot na an Ginhadian han Dyos. “Tigamni ini! Mahinanabo ini ngatanan nga mga butang nga diri pa mapatay an ngatanan nga mga tawo nga buhi yana. Nagpapapas pa an langit ngan an tuna, kundi magpapabilin an akon mga pulong. “Pagbantay kamo! Ayaw itugot nga magpatakas kamo hin pagkinaon ngan pag-ininom, ngan magkinabaraka kamo hini nga kinabuhi, kay bangin kamo hikalitan kon umabot ito nga adlaw. Kay maabot ini sugad hin bitik ha ngatanan nga mga tawo ha bug-os nga tuna. Pagbantay ngan dayuday pag-ampo kamo nga maangkon niyo an kusog hin pagilob hini ngatanan nga mga butang nga mahinanabo, ngan pagtindog ha atubangan han Anak han Tawo.” Ginamit ni Jesus adto nga mga adlaw hin pagtutdo didto ha Templo, nga ha pagkagab-i, naguwa hiya hin pagpahuway didto ha Bukid han mga Olibo. Timprano pa ha kada aga napakadto na ha Templo an ngatanan nga mga tawo hin pamati ha iya. Hirani na an Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo nga ginngangaranan nga Paglabay. An mga puno han kapadian ngan an mga magturutdo han Balaod nahadlok han mga tawo, sanglit nagtinguha hira hin pagbiling hin paagi hin pagpatay kan Jesus. Ngan sinmulod hi Satanas kan Judas nga gintatawag nga Iscariote, usa han dose nga mga tinun-an. Sanglit kinmadto hiya ngan nakighimangraw han mga puno han kapadian ngan han mga opisyal han gwardya han Templo kon uunanhon niya hin pagtubyan kan Jesus ha ira. Nalipay hira ngan nagsaad hin paghatag ha iya hin kwarta. Inmuyon hi Judas ha ira, ngan nagtikang hiya pamiling hin maupay nga higayon hin paglingo kan Jesus, nga diri hibabaroan han mga tawo. Inmabot an adlaw nga ig-iihaw han nati nga mga karnero para han Paglabay nga panihapon ha panahon han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo. Ginsugo ni Jesus hira Pedro ug Juan upod ini nga mga tugon: “Kadto ngan andama niyo an aton Paglabay nga panihapon basi mangaon kita.” Nagpakiana hira ha iya, “Diin an karuyag mo nga pag-aandaman namon?” Nagsiring hiya, “Pamati! Pagsulod niyo han syudad, matapo ha iyo in lalake nga nagpapas-an hin tibod nga may tubig. Sunda hiya ngadto han balay nga iya susudlan, ngan sidnga an tagbalay: ‘Napakiana ha imo an Magturutdo kon hain an kwarto nga kakaonan niya han Paglabay nga panihapon kaupod han iya mga tinun-an?’ Ipapakita niya ha iyo in dako nga kwarto ha igbaw nga sangkap na. Andama niyo didto an ngatanan.” Nagkalakat hira ngan ira hin-agian an ngatanan sugad han iginsumat ha ira ni Jesus, ngan gin-andam nira an Paglabay nga panihapon. Han pag-abot na han takna, linmingkod hi Jesus ha iya dapit ha lamesa upod han mga apostoles. Nagsiring hiya ha ira, “Karuyag ko gud hin pakigsaro ha iyo hini nga Paglabay nga panihapon ugsa ako mag-antos! Kay susumatan ko kamo: diri na ako makaon hini tubtob nga matuman an kahulogan hini didto han Ginhadian han Dyos.” Ngan ginkuha ni Jesus an kupa, nagpasalamat sa Dyos, ngan nagsiring, “Kuhaa niyo ini ngan pagbahinbahina ha iyo ngahaw, kay susumatan ko kamo nga diri na ako mainom hini nga bino tikang yana tubtob han pag-abot han Ginhadian han Dyos.” Ngan ginkuha niya an tinapay, nagpasalamat sa Dyos, ginpinitpinit ini, ngan iginhatag ha ira nga nagsiring, “Amo ini an akon lawas [nga ihinahatag ha iyo. Buhata ini niyo nga hinumdoman ha akon.” Ha sugad man nga paagi, iginhatag niya ha ira an kupa katapos han panihapon nga nagsiring, “Amo ini nga kupa an bag-o nga ginsaaran han Dyos, nga gintigamnan han akon dugo nga gin-ula para ha iyo.] “Kundi kitaa! Aanhi kaupod ko ha lamesa an naglilingo ha akon! Kay mapatay an Anak han Tawo sumala han pagbuot han Dyos; kundi kairo hito nga tawo nga maglilingo ha akon!” Ngan nagtikang hira hin paggiparupakiana kon hin-o ha ira an magbubuhat hini. Nagtikang dida han mga tinun-an in lantugi kon hin-o ha ira an angay kilalahon nga gilalabawi. Nagsiring hi Jesus ha ira, “May gahom an mga hadi hini nga kalibutan hin pagbuot han ira mga sakop, ngan ginngangaranan an mga pangulo nga ‘Mga Sangkay han mga tawo.’ Kundi diri amo ini nga paagi ha iyo; lugod an gilalabawi ha iyo kinahanglan masugad han gimamanghuri, ngan an pangulo kinahanglan masugad han surugoon. Hin-o an larulabaw, an nalingkod ba hin pagkaon o an nagsisirbe ha iya? Ada, an nalingkod. Kundi kaupod ako niyo sugad hin usa nga nagsisirbe. “Nagpabilin kamo upod ha akon ha ngatanan ko nga mga pag-antos; ngan sugad nga gintagan ako han akon Amay han katungod hin paghadi, tatagan ko man kamo han amo ngahaw nga katungod. Makaon ngan mainom kamo ha akon lamesa didto han akon Ginhadian, ngan malingkod kamo ha mga trono hin paghukom han dose nga mga tribo han Israel. “Simon, Simon! Pamati! Gintugotan hi Satanas hin pagsulay ha iyo ngatanan, sugad han paglaina hin mag-uroma han trigo ngan han uhot. Kundi nag-ampo ako para ha imo, Simon, nga diri mapakyas an imo pagtoo. Ngan kon mahibalik ka na ha akon, kinahanglan padig-onon mo an imo kabugtoan.” Nagbaton hi Pedro, “Ginoo, andam ako hin pag-upod ha imo ha bilanggoan, ngan hin pagpakamatay pa upod ha imo!” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko ikaw, Pedro, diri matugaok an manok yana nga gab-i tubtob nga magsiring ka hin makatulo nga diri ka nakilala ha akon.” Ngan nagsiring hi Jesus ha ira, “Han pagsugoa ko ha iyo hadto nga waray pitaka, supot nga surudlan hin limos, o sandalyas, nagkulang ba kamo hin bisan ano?” “Waray,” nagbaton hira. Nagsiring hi Jesus, “Kundi kon hin-o ha iyo nga may-ada supot o surudlan hin limos kinahanglan nga dad-on niyo yana; ngan an waray espada, kinahanglan magbaligya han iya bado ngan pumalit hin usa. Kay susumatan ko kamo hini: kinahanglan matuman an Kasuratan nga nasiring mahitungod ha akon, ‘Igintampo hiya han mga kriminal.’ Kay natutuman na an nahisurat mahitungod ha akon.” Nagsiring an mga tinun-an, “Kitaa, Ginoo! Iini in duha nga espada.” “Igo na ito!” nagbaton hiya. Ginmawas hi Jesus han syudad, ngan sugad han iya nahiaraan, kinmadto hiya ha Bukid han mga Olibo; ngan inmupod ha iya an iya mga tinun-an. Han pag-abot niya didto, nagsiring hiya ha ira, “Pag-ampo nga diri kamo masulay.” Ngan inmuruonhan hiya ha ira hin kahirayo nga kanan usa ka labay hin bato, ngan linmuhod ngan nag-ampo, “Amay ko, kon imo pagbuot, kuhaa gad ini nga kupa ha akon. Diri an akon, kundi an imo pagbuot an matuman.” [ Pinmakita ha iya in usa nga anghel tikang ha langit, nga nagpakusog ha iya. Ha dako gud nga kasakit nag-ampo hiya hin huruhugot pa nga pangamuyo, an iya balhas sugad na hin mga turo hin dugo nga natabigis ha tuna.] Han pagbangon niya tikang ha pag-ampo, binmalik hiya ngadto han iya mga tinun-an, ngan iya hira hin-agian nga nangangaturog na, nga rutay na tungod han ira kabidoon. Ngan nagsiring hiya ha ira, “Kay ano nga nangangaturog kamo? Pagmata kamo ngan pag-ampo nga diri kamo masulay.” Nagyayakan pa hi Jesus han pag-abot hin mga tawo. Nag-uuna ha ira hi Judas nga usa han dose nga mga tinun-an, ngan dinmaop hiya kan Jesus hin pagharok ha iya. Kundi nagsiring hi Jesus, “Judas, lilingoon mo ba an Anak han Tawo pinaagi hin harok?” Pakasabot han mga tinun-an nga kaupod ni Jesus han mahinanabo, nagsiring hira, “Ginoo, gagamiton na ba namon an amon mga espada?” Ngan gintigbas han usa ha ira an oripon han Labaw nga Padi, ngan napalong an iya tuo nga talinga. Kundi nagsiring hi Jesus, “Igo na ini!” Ginkamkam niya an talinga han tawo, ngan gin-upay niya. Niyan ginsiring ni Jesus an mga puno han kapadian, an mga opisyal han gwardya han Templo, ngan an katigurangan nga kinmadto pagdakop ha iya, “Kinmanhi ba kamo hin pagdakop ha akon nga daw sugad hin tikasan, nga may mga espada ngan mga balbag man kamo? Kaupod man ako niyo adlaw-adlaw ha Templo, ngan waray kamo magtalinguha hin pagdakop ha akon. Kundi amo na ini an iyo takna, nga diin naghahadi na an gahom han kasisidman.” Gindakop nira hi Jesus, ngan gindara hiya ngadto han balay han Labaw nga Padi; ngan inmantaw la hi Pedro hin pagsunod ha iya. May ginharing nga tap-ong ha butnga han bungsaran, ngan tinmampo hi Pedro han mga nagkakalingkod palibot han kalayo. Han paghikit-i ha iya han usa han mga surugoon nga kababayen-an nga tinmampo hiya hin paglingkod, tinutokan hiya niya ngan sidngon, “Kaupod liwat niya ini nga tawo!” Kundi naglirong hi Pedro hin pagsiring, “Babaye, diri ngani ako nakilala ha iya!” Waray pag-iha hinkit-an hi Pedro hin usa ka tawo ngan ginsiring, “Kausa ka liwat nira!” Kundi nagbaton hi Pedro, “Sangkay, diri ako kausa nira!” Ngan naglabay hin mga usa ka oras, ug may lain nga tawo nga nangusog hin pagsiring, “Waray ruhaduha upod gud ini nga tawo ha iya, kay taga-Galilea liwat hiya!” Kundi nagbaton hi Pedro, “Sangkay, diri ako maaram han imo ginyayakan!” Samtang nagyayakan pa hiya, tinmugaok dayon in usa nga manok. Linmingi an Ginoo ngan tinmutok kan Pedro, ngan nahinumdom hi Pedro han mga pulong han Ginoo, han iya pagsiring, “Diri pa matugaok an manok yana nga gab-i, masiring ka na hin makatulo nga diri ka nakilala ha akon.” Ginmawas hi Pedro ngan nagtangis nga duro an kabido. Ginyubitan ngan gintubal hi Jesus han mga tawo nga nagbabantay ha iya. Gintahoban nira an iya mga mata, ngan ginpakianhan, “Tigoha! Hin-o an nagsuntok ha imo?” Ngan damo la nga mga pagyubit an ira ginyakan ha iya. Pagkaadlaw na, nagtirok an katigurangan han mga Judiyo, an mga puno han kapadian, ngan an mga magturutdo han Balaod, ngan gindara hi Jesus ngadto han ira Labaw nga Hukmanan. Nagsiring hira, “Sumati kami, amo ka ba an Mesiyas?” Nagbaton hiya, “Diri kamo matuod ha akon kon pagsumatan ko kamo, ngan diri kamo mabaton kon magpakiana ako ha iyo. Kundi yana, malingkod na an Anak han Tawo ha tuo han Dyos nga Labi Kamakagarahum.” Nagsiring hira ngatanan, “Kon sugad amo ka ba an Anak han Dyos?” Nagbaton niya ha ira, “Kamo an nasiring nga Anak ako han Dyos.” Ngan nagsiring hira, “Waray na kita kinahanglan hin mga saksi! Nakabati na kita ngahaw han iya gud kalugaringon nga mga pulong!” Binmuhat an bug-os nga hugpo ngan gindara hi Jesus ngadto kan Pilato, diin nagtikang hira hin pagsumbong ha iya, “Hindakpan namon ini nga tawo nga naglilimbong han amon mga tawo. Ginsiring hira nga diri hira magbayad hin mga buhis ngadto han Emperador, ngan nagtug-an hiya nga amo hiya an Cristo nga usa nga hadi.” Nagpakiana ha iya hi Pilato, “Amo ka ba an hadi han mga Judiyo?” “Ikaw an nagyakan hito,” nagbaton hi Jesus. Niyan ginsiring ni Pilato an mga puno han kapadian ngan an mga tawo, “Waray ako hin-aagian nga pangatadongan hin pagsirot hini nga tawo.” Kundi nagpirit gud hira hin pagsiring, “Pinaagi han iya pagtutdo hiya an tinikangan han kasamokan han mga tawo ha bug-os nga Judea. Inmuna hiya ha Galilea, nga yana aanhi na hiya.” Pakabati ni Pilato hini, nagpakiana hiya, “Taga-Galilea ba ini nga tawo?” Paghibaro niya nga tikang hi Jesus ha dapit nga ginhahadian ni Herodes, iginpadara niya hiya ngadto kan Herodes, nga nakadto liwat ha Jerusalem hadto nga panahon. Nalipay gud hi Herodes han pakakita niya kan Jesus, kay damo na an iya hinbatian hiunong ha iya, ngan maiha na nga karuyag gud hiya kumita kan Jesus. Naglalaom hiya hin pagkita kan Jesus nga magbuhat hin milagro. Sanglit damo an iya pakiana kan Jesus, kundi waray magbaton hi Jesus bisan usa ka pulong. Dinmaop ha atubangan an mga puno han kapadian ngan an mga magturutdo han Balaod, ngan nagpasaka hin makusog nga mga sumbong kontra kan Jesus. Ginyubitan hi Jesus ni Herodes ngan han iya mga sondalo, ngan ginpakaalohan hiya nira. Ginbistehan hiya nira hin kanan hadi panapton, ngan iginbalik ngadto kan Pilato. Hadto manta nga adlaw nagkasangkay hira Herodes ug Pilato; magkontra hira hadto anay han waray pa ini mahinabo. Gintirok ni Pilato an mga puno han kapadian, an mga pangulo, ngan an mga tawo, ngan ginsiring hira, “Gindara niyo ini nga tawo nganhi ha akon, ngan nagsiring kamo nga ginlilipatlipat niya an mga tawo. Yana, gin-usisa ka na hiya ha iyo atubangan, ngan waray ko hin-agian nga sala bisan usa han mga sumbong nga iyo iginpasaka kontra ha iya. Waray gihapon makaagi hin sala ha iya bisan ngani hi Herodes, kay iginbalik man hiya ha aton. Waray ginbuhat hini nga tawo nga angay sirotan han kamatayon. Sanglit ipalalatob ko nala hiya ngan pabubuhian.” [ Ha kada Pyesta han Paglabay nababatasan ni Pilato in pagbuhi hin usa nga priso nga karuyag han mga tawo.] Naggoliat an bug-os nga hugpo, “Pataya hiya! Buhii hi Barabas para ha amon!” ( Napriso hi Barabas tungod hin karibok nga nahinabo ha syudad, ngan tungod hin pagpatay.) Karuyag ni Pilato nga buhian hi Jesus, sanglit gintawag liwat niya an mga tawo. Kundi naggogliat hira, “Igraysang hiya ha kros! Igraysang ha kros!” Nagsiring ha ira hi Pilato hin ikatulo na, “Kundi ano nga sala an iya nabuhat? Waray ko hin-agian nga ano man nga iya nabuhat nga angay sirotan hin kamatayon! Ipalalatob ko nala hiya ngan pabubuhian.” Kundi dinmuroy lugod hira hin pagtikadako han ira gogliat nga kinahanglan igraysang hi Jesus ha kros; ngan ha kataposan tinugotan hira ni Pilato. Sanglit iginpahamtang ni Pilato kan Jesus an sirot nga ira ginpangaro. Ginbuhian ni Pilato an tawo nga ira kinaruyag, an napriso tungod hin pagribok ngan pakamatay, ngan igintubyan hi Jesus ha ira, basi buhaton nira an ira karuyag. Igin-gawas nira hi Jesus. Han paglakat na nira, iginkatapo nira in usa ka tawo nga Simon an ngaran, nga taga-Cirene, nga tisulod ha syudad tikang ha huron. Gindakop hiya nira, iginpapas-an ha iya an kros, ngan iginpadara ha iya ha luyo ni Jesus. Nagsunod ha iya in kadam-an nga mga tawo, ngan upod ha ira in pira nga kababayen-an nga nagtitinangis ngan nagngunguugoy tungod ha iya. Linmingi hi Jesus ha ira ngan nagsiring, “Kababayen-an han Jerusalem! Ayaw kamo pagtangis tungod ha akon, kundi pagtangis lugod kamo tungod ha iyo ngahaw ngan tungod han iyo mga anak. Kay maabot an mga adlaw, nga masiring an mga tawo, ‘Kapalaran han kababayen-an nga mga baw-as, nga waray mga anak, nga waray magpasuso!’ Amo ito an panahon nga masiring ha kabukiran an mga tawo, ‘Tabuni kami!’ ngan ha kapungtoran, ‘Tagoa kami!’ Kay kon pagbuhaton in sugad nga mga butang kon hilaw pa an kahoy, ano in mahinanabo kon uga na ito?” Nagdara liwat hira hin duha nga mga kriminal, nga papatayon nira upod kan Jesus. Han pag-abot nira ha dapit nga gintatawag “An Klabera,” didto iginraysang nira ha kros hi Jesus, ngan an duha nga mga kriminal, an usa ha iya tuo, ngan an usa ha iya wala. Nagsiring hi Jesus, “Amay ko, pasayloa hira! Kay diri hira maaram han ira ginbubuhat.” Ginbahinbahin nira an iya mga panapton pinaagi hin ripa. Natindog didto an mga tawo nagkikinita, samtang nagbibiaybiay ha iya an mga pangulo nga Judiyo: “Nagtalwas hiya han iba; papagtalwasa hiya han iya kalugaringon, kon tinuod nga amo hiya an Mesiyas nga ginpili han Dyos!” Ginyubitan liwat hiya han mga sondalo. Kinmadto hira ha iya hin paghatag ha iya hin maaslom nga bino, ngan nagsiring, “Talwasa an imo kalugaringon, kon tinuod manggud nga ikaw amo an hadi han mga Judiyo!” Iginsurat ini nga mga pulong ha igbaw niya: “Amo ini an Hadi han mga Judiyo.” Ginyubitan liwat hiya han usa han mga kriminal nga nabitay didto, “Diri ka ba amo an Mesiyas? Talwasa an imo kalugaringon ngan talwasa kami!” Kundi ginsaway hiya han usa nga kriminal, “Diri ka ba nahadlok han Dyos? Aanhi kita ginsirotan hin sugad nga sirot nga ihinatag ha iya. Matadong ini nga sirot para ha aton, kay nakarawat kita han angay nga sirot han aton ginbuhat; kundi waray hiya ginbuhat nga maraot.” Ngan nagsiring hiya kan Jesus, “Jesus, hinumdomi gad ako kon makanhi ka na nga hadi.” Nagbaton hi Jesus ha iya, “Susumatan ko ikaw: yana ngahaw nga adlaw, maupod ka ha akon ngadto ha Paraiso.” May mga alas dose an takna nga waray na pagsirak an adlaw, ngan nalukop hin kasirom an bug-os nga tuna tubtob ha alas tres han kulop; ngan napikas an biray han Templo. Ginmoliat hi Jesus hin makusog nga tingog, “Amay ko! Ha imo mga kamot itinutubyan ko an akon espiritu!” Katapos pagyakan niya hini, nabunosan hiya han iya kinabuhi. Hinkit-an han kapitan han mga sondalo an nahinabo, ngan gindayaw niya an Dyos, hin pasiring, “Matuod gud nga maupay hiya nga tawo!” An mga tawo nga nagtirok hin pagtan-aw hini nga kiritaon, kinmita han nahinabo. Nanguli hira nga nagpupukpok han ira mga dughan tungod han ira kabidoan. Natindog ha antaw hin pagkita hini nga mga butang an ngatanan nga kakilala ni Jesus upod an kababayen-an nga nagsunod ha iya tikang pa ha Galilea. Inmantaw la hira hin pagtindog basi makakita hira tikang ha hirayo. Kinmadto hiya kan Pilato ngan gin-aro niya an lawas ni Jesus. Ngan gintanggal an lawas, ginputos hin dugnit nga lino ngan ibinutang ha lubnganan nga inukab ha bato—usa nga lubnganan nga waray pa gud gamita. Adlaw adto ha pag-andam ngan bisperas na han Adlaw nga Iparahuway. Binmunyog kan Jose an kababayen-an nga nagsinunod kan Jesus tikang pa ha Galilea, ngan nakakita han lubnganan, ngan kon gin-unan-o hin pagbutang han lawas ni Jesus didto. Niyan nanguli hira ngan nag-andam hin mga pahamot ngan mga idirihog han iya lawas. Pinmahuway hira ha Adlaw nga Iparahuway sumala han sugo han Balaod. Maagahon pa gud han Domingo kinmadto na ha lubnganan an kababayen-an dara an mga pahamot nga ira gin-andam. Hinkit-an nira nga nakadto na ha ligid an bato nga igintaklob han porta han lubnganan, sanglit sinmulod hira; kundi waray nira hiagii an lawas han Ginoo nga Jesus. Samtang natindog hira didto nga nagugupong mahitungod hini, tinmindog dayon tupad ha ira in duha nga kalalaken-an nga magsilaw an mga panapton. Tugob hin kahadlok yinmukbo ha tuna an kababayen-an, samtang ginsiring hira han kalalaken-an, “Kay ano nga ginbibiling niyo an buhi dinhe han mga minatay? Waray na hiya dinhe, nabanhaw na hiya. Panumdoma an iginsiring niya ha iyo han nakadto pa hiya ha Galilea: ‘Kinahanglan itubyan an Anak han Tawo ngadto han mga makasasala, igraysang ha kros, ngan mabanhaw ha ikatulo ka adlaw.’” Niyan nahinumdom an kababayen-an han iya mga pulong, inmoli hira tikang han lubnganan, ngan iginsumat ini ngatanan nga mga butang ngadto han onse nga mga tinun-an ngan han iba pa. An kababayen-an amo hira Maria Magdalena, Juana, ug Maria nga iroy ni Santiago. Hira ngan an iba pa nga kababayen-an nga kaupod nira nagsumat han mga apostoles hini nga mga butang. Kundi naghunahuna an mga apostoles nga kalurongan la an iginsiring han kababayen-an ngan waray tumuod ha ira. Kundi binmuhat hi Pedro ngan nagdalagan ngadto ha lubnganan. Inmubo hiya hin paghiling, ngan hinkit-an niya an lino nga mga dugnit ngan waray na iba nga iya hinkit-an. Ngan inmoli hiya nga dako an paghipausa hiunong han nahinabo. Hadto manta nga adlaw duha han kan Jesus mga tinun-an napakadto ha usa nga baryo nga Emmaus an ngaran, mga onse ka kilometro tikang ha Jerusalem. Naghihinimangraw hira mahitungod han ngatanan nga mga butang nga nanhinabo. Samtang naghihimangraw hira, dinmaop hi Jesus ngan binmunyog ha ira. Hinkit-an hiya nira, kundi ambot kon ano nga waray man hira pakakilala ha iya. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Mahitungod hin ano an iyo ginkakarukayakan samtang naglalakat kamo?” Inmukoy hira nga mabidoon an ira mga bayhon. Nagpakiana ha iya an usa ha ira nga Cleopas an ngaran, “Ikaw gud la an umurukoy ha Jerusalem nga waray mahibaro han mga butang nga nanhinabo didto hini nga pira ka mga adlaw nga naglabay?” “Ano nga mga butang?” nagpakiana hiya. Nagbaton hira, “An mga butang nga nahinabo kan Jesus nga taga-Nazaret. Manaragna ini nga tawo, ngan gin-iisip han Dyos ngan han ngatanan nga mga tawo nga may gahom ha ngatanan nga iya ginyakan ug ginbuhat. Igintubyan hiya han amon mga puno han kapadian ngan mga punoan nga sirotan han kamatayon ngan iginraysang hiya ha kros. Ngan naglaom gud kami nga amo hiya an magtutubos han Israel! Labot pa hini ngatanan, amo na yana an ikatulo ka adlaw tikang mahinabo ini. Nanhipausa kami han sumat hin pira nga kababayen-an han amon hugpo. Kinmadto hira ha lubnganan han maagahon pa, kundi waray hiagii nira an iya lawas. Binmalik hira hin pagsumat nga nakakita hira hin panan-awon hin mga anghel nga nagsumat ha ira nga buhi hiya. Kinmadto ha lubnganan in pira han amon hugpo, ngan hinsabotan nira sumala han iginsiring ha kababayen-an, kundi waray hira makakita ha iya.” Ngan nagsiring hi Jesus ha ira, “Hin ka mga lurong niyo, hin kahinay niyo tumoo han ngatanan nga iginsiring han mga manaragna! Diri ba kinahanglan mag-antos anay an Mesiyas hini nga mga butang san-o hiya makasulod han iya himaya?” Niyan iginsaysay ha ira ni Jesus an iginsiring mahitungod ha iya ha ngatanan nga Kasuratan, tikang han mga basahan ni Moises ngan han mga sinurat han ngatanan nga mga manaragna. Inmabot hira hirani han baryo nga ira kinakadtoan, ngan nagpakita hi Jesus nga sugad hin magpapadayon pa hiya ngadto ha unhan; kundi ginhawiran hiya nira, “Pabilin na la upod ha amon kay kulopay na man ngan tikasirom na.” Sanglit sinmulod hiya ngan nagpabilin upod ha ira. Linmingkod hiya ha lamesa upod ha ira, kinmuha han tinapay, ngan ginbendisyonan ini niya; katapos, ginpinitpinit niya an tinapay ngan iginhatag ha ira. Nabuksan an ira mga mata ngan kinmilala hira ha iya; kundi napara hiya dayon ha ira mga mata. Naggipasiringsiring hira, “Diri ba sugad hin kalayo nga nagdidilaab dinhe ha aton, han nagyayakan hiya ha aton dida ha dalan, ngan nagsasaysay ha aton han Kasuratan?” Nagkabuhat hira dayon ngan binmalik ha Jerusalem, diin ira hin-agian nga nagkakatirok an onse nga mga tinun-an, kaupod han iba nga nagsiring, “Tinuod gud nga nabanhaw an Ginoo! Nagpakita hiya kan Simon!” Niyan iginsaysay nira nga duha ha ira an nahinabo ha dalan ngan kon naunan-o an ira pakakilala han Ginoo dida han pagpinitpinit niya han tinapay. Samtang nagsusumat hira hini ha ira, tigda la nga tinmindog an Ginoo ngahaw ha butnga nira ngan ginsiring hira, “An kalinaw maada ha iyo.” Tugob hira hin kahadlok ngan kakulba. An ira hunahuna nga kinmita hira hin kalag. Kundi nagsiring hiya ha ira, “Kay ano nga nababaraka man kamo? Kay ano nga nagruruhaduha man kamo ha iyo mga hunahuna? Panginanoa an akon mga kamot ngan mga tiil, ngan kitaa, hi ako gud ini. Kapti ako niyo ngan masabot kamo, kay waray unod ngan mga tul-an an usa nga kalag, sugad han iyo nakikita nga aanhi ha akon.” Iginsiring niya ini ngan iginpakita niya ha ira an iya mga kamot ngan mga tiil. Waray la gihapon hira makakatoo tungod han ira dako nga kalipay ngan paghipausa, sanglit nagpakiana hiya ha ira, “May-ada ba niyo sadang makaon dinhe?” Gintagan hiya nira hin sinugba nga isda, ngan kinarawat ini ni Jesus ngan ginkaon ha ira atubangan. Niyan nagsiring hiya ha ira, “Amo gud ini an mga butang nga iginsumat ko ha iyo han kaupod pa ako niyo: kinahanglan matuman an ngatanan nga nahisurat mahitungod ha akon dida han Balaod ni Moises, han mga sinurat han mga manaragna, ngan han mga Salmo.” Ngan ginbuksan niya an ira mga hunahuna basi makasabot hira han Kasuratan, ngan nagsiring ha ira, “Amo ini an nahisurat: kinahanglan mag-antos an Mesiyas ngan mabanhaw ha ikatulo ka adlaw, ngan ha iya ngaran kinahanglan igwali ha ngatanan nga mga nasod, tikang ha Jerusalem, an mensahe mahitungod han pagbasol ngan pagpasaylo han mga sala. Mga saksi kamo hini nga mga butang. Ngan ako ngahaw an magpapadara nganhi ha iyo han iginsaad han akon Amay. Kundi kinahanglan maghulat kamo didto ha syudad tubtob nga kumunsad ha iyo an gahom nga tikang ha igbaw.” Niyan gindara hira niya ha gawas han syudad tubtob ha Betania diin gin-alsa niya an iya mga kamot ngan ginbendisyonan hira. Samtang nagbebendisyon hiya ha ira, binmaya hiya ha ira ngan ginbayaw hiya ha langit. Nagsingba hira ha iya ngan binmalik hira ngadto ha Jerusalem, nga malipayon, ngan dayuday didto hira ha Templo, hin pagpasalamat han Dyos. Han waray pa himoa an kalibutan, nakada na an Pulong. Kausa han Dyos an Pulong, ngan Dyos gud an Pulong. Tikang pa ha tinikangan kausa na han Dyos an Pulong. Gintuha han Dyos an ngatanan nga mga butang pinaagi han Pulong, sanglit waray nahimo nga bisan usa han ngatanan nga mga binuhat, nga diri pinaagi ha iya. Dida han Pulong nakada an kinabuhi, ngan an kinabuhi amo an kapawa han mga tawo. An kapawa naglamrag dida han kasisidman, ngan an kasisidman waray gud makaparong ha iya. May-ada tawo nga Juan an ngaran nga ginsugo han Dyos hin pagsumat han mga tawo mahitungod han kapawa, basi an ngatanan makabati han mensahe ngan tumoo. Diri hiya amo an kapawa; kinmanhi hiya hin pagsumat mahitungod han kapawa. Amo ini an matuod nga kapawa—an kapawa nga nakanhi ha kalibutan ngan nakalamrag han ngatanan nga katawhan. An Pulong dinhe na ha kalibutan, ngan bisan kon an kalibutan ginhimo han Dyos pinaagi ha iya, kundi waray kumilala ha iya an kalibutan. Kinmanhi hiya han iya kalugaringon nga tuna, kundi waray hiya karawata han iya kalugaringon nga katawhan. May-ada kinmarawat ngan tinmoo ha iya sanglit ihinatag ha ira an katungod hin pagka anak han Dyos. Nahimo hira nga mga anak han Dyos diri hin natural nga paagi, an karuyag sidngon diri pinaagi hin tawo nga amay; an Dyos ngahaw amo an ira Amay. Nahimo nga tawo an Pulong, ngan puno hin grasya ngan kamatuoran, nag-ukoy dinhe ha aton. Hinkit-an naton an iya himaya—an himaya nga kinarawat niya ha iya pagka bugtong nga Anak han Dyos Amay. Naghimangraw hi Juan mahitungod ha iya, ngan naggoliat, “Amo ini hiya an akon iginhimangraw ha iyo han akon pagsiring, ‘Larulabaw ha akon an masunod ha akon, kay nakada na hiya han waray pa ako katatawo.’” Gintagan kita ngatanan hin kaupayan tikang han kahingpitan han iya grasya, nga naghahatag ha aton hin sunodsunod nga mga kaupayan. Ginhatag han Dyos an Balaod pinaagi kan Moises; kundi inmabot an grasya ngan kamatuoran pinaagi kan Jesu-Cristo. Waray pa gud nakakita han Dyos. Kundi an bugtong nga Anak, nga Dyos, ngan kausa han Amay, amo an nagpakilala ha iya. Nagsugo an mga punoan nga Judiyo didto ha Jerusalem hin kapadian ngan mga Levita hin pagpakiana kan Juan kon hin-o hiya. Waray hiya maglirong, kundi nagsumat hin waray lipodlipod, “Diri ako an Mesiyas.” Nagpakiana liwat hira, “Hin-o ka man ngay-an? Hi Elias ka ba?” “Diri, diri ako hiya,” nagbaton hi Juan. “Ikaw ba an Manaragna?” nagpadayon hin pagpakiana hira. “Diri,” nagbaton liwat hiya. Ngan nagsiring hira ha iya, “Sumati kami kon hin-o ka basi may igsumat namon han nagsugo ha amon. Ano man an imo ikasisiring mahitungod ha imo ngahaw?” Binmaton hi Juan pinaagi han paghinabe niya han siring ni Isaias, an manaragna: “Amo ako ini: ‘An tingog hin usa nga naggogoliat didto han kamingawan: Tadonga an dalan nga aagian han Ginoo!’” An mga tawo nga ginsugo han mga Parisiyo nagpakiana kan Juan, “Kay ano nga nagbubunyag ka man, kon diri ka man ngay-an an Mesiyas, o hi Elias, o an Manaragna?” Binmaton hi Juan, “Nagbubunyag ako hin tubig, kundi may usa dida ha iyo nga diri niyo kinikilala. Masunod hiya ha akon, kundi diri ngani ako takos bisan hin paghukas han iya sandalyas.” Nahinabo ini ngatanan didto ha Betania, sinirangan nga dapit han Salog han Jordan, diin namumunyag hi Juan. Pagkabuwas, hinkit-an ni Juan hi Jesus nga tikada ha iya, ngan nagsiring hiya, “Kitaa, iini an Kordero han Dyos, nga nagkukuha han sala han kalibutan! Amo ini hiya an akon hinnabihan han akon pagsiring, ‘May tawo nga masunod ha akon nga larulabaw ha akon, kay nakada na hiya han waray pa ako katatawo.’ Waray ako makakilala ha iya, kundi kinmanhi ako nga namumunyag hin tubig, basi ipakilala ko hiya ngadto han mga tawo han Israel.” Amo ini an pagpamatuod ni Juan: “Hinkit-an ko an Espiritu nga nakunsad sugad hin sarapati nga tikang ha langit ngan hinmugdon ha iya. Diri pa ako hadto nakilala ha iya, kundi an Dyos nga nagsugo ha akon hin pagbunyag hin tubig nagsiring, ‘Hikikit-an mo an Espiritu nga makunsad ngan mahugdon ha usa ka tawo; amo hiya an nagbubunyag han Espiritu Santo.’ Akon ito hinkit-an, ngan nagsusumat ako ha iyo nga hiya amo an Anak han Dyos.” Han pagkasunod nga adlaw didto na liwat hi Juan upod in duha niya nga mga tinun-an. Han pakakita niya kan Jesus nga nalabay, nagsiring hiya, “Kitaa, iini an Kordero han Dyos!” Nakabati an duha niya nga mga tinun-an han iya pagsiring hini, ngan binmunyog hira kan Jesus. Linmingi hi Jesus ngan hinkit-an hira nga nasunod ha iya, ngan nagpakiana, “Ano in iyo ginbibiling?” Nagbaton hira, “Diin ka pag-uokoy, Rabi?” (“Magturutdo” an kahulogan hini nga pulong.) “Tana, ngan kitaa niyo,” nagbaton hi Jesus. Sanglit binmunyog hira ha iya ngan hinkit-an nira an iya inuokyan, ngan didto nagpabilin hira upod ha iya hito nga adlaw. (May mga alas kwatro adto ha kulop.) Usa han duha nga nakabati kan Juan ngan binmunyog kan Jesus, amo hi Andres nga bugto ni Simon Pedro. Hin-agian dayon ni Andres hi Simon nga iya bugto ngan ginsumatan niya, “Hin-agian namon an Mesiyas.” (“Cristo” an kahulogan hini nga pulong.) Ngan gindara niya hi Simon ngadto kan Jesus. Gintutokan hiya ni Jesus ngan ginsiring, “Ikaw hi Simon nga anak ni Juan. Pagngangaranan ka nga Cepas.” (Pareho ini han pulong nga Pedro, nga an kahulogan, “Bato.”) Pagkabuwas naghunahuna hi Jesus hin pagkadto ha Galilea. Hin-agian niya hi Felipe ngan ginsiring niya, “Upod ha akon!” ( Taga-Betsaida ini hi Felipe, ngan amo liwat an bungto nira Andres ug Pedro.) Hin-agian ni Felipe hi Natanael ngan ginsumatan hiya, “Amon hin-agian an tawo nga iginsurat ni Moises ha basahan han Balaod, ngan iginsurat liwat han mga manaragna. Amo hiya hi Jesus, an anak ni Jose nga taga-Nazaret.” Nagpakiana hi Natanael, “May-ada ba maupay nga matikang ha Nazaret?” “Tana, ngan kitaa,” nagbaton hi Felipe. Han paghikit-i ni Jesus kan Natanael nga nadaop ha iya, naghinabi hiya ha iya, “Iini in tinuod nga taga-Israel, waray gud sadang isuson ha iya.” Nagpakiana hi Natanael ha iya, “Ano hin pakakilala mo ha akon?” Binmaton hi Jesus, “Hinkit-an ko ikaw han nakadto ka ha sirong han kahoy nga igos, han waray ka pa tatawga ni Felipe.” Nagsiring hi Natanael, “Magturutdo, ikaw an Anak han Dyos, ikaw an Hadi han Israel!” Ngan nagsiring hi Jesus ha iya, “Natoo ka ba, tungod la nga nagsiring ako ha imo nga hinkit-an ko ikaw ha sirong han igos? Hikikit-an mo in larulabaw pa hini nga mga butang!” Ngan nagsiring hi Jesus ha ira ngatanan, “Susumatan ko kamo hin tinuod: Hikikit-an niyo an langit nga binuksan, ngan masaka-lusad dida han Anak han Tawo an mga anghel han Dyos!” Paghagos hin duha ka adlaw, nagkaada kasal didto ha bungto han Cana, ha Galilea. Nakadto an iroy ni Jesus. Gindapit liwat ngadto hini nga pagkasal hi Jesus, pati an iya mga tinun-an. Han kaubos na han bino, ginsiring hi Jesus han iroy niya, “Waray na hira bino.” Nagbaton hi Jesus, “Babaye, ayaw ako pagbut-i han akon bubuhaton. Waray pa abot an akon panahon.” Gintugon han iroy ni Jesus an mga surugoon, “Buhata gud an bisan ano nga igsugo niya ha iyo.” May mga turumanon han ira tuluohan an mga Judiyo mahitungod hin panhugas, sanglit tungod hini, may mga tadyaw nga inandam didto, nga masulod hin mga 20 ngadto ha 30 ka galon an kada usa. Ginsiring ni Jesus an mga surugoon, “Pun-a niyo hin tubig ini nga mga tadyaw.” Ginpuno nira ini tubtob ha ganggang, ngan ginsiring hira niya, “Sarok na kamo han tubig, ngan dad-a ngadto han tinaporan han kombite.” Gindara nira ngadto han tinaporan, ngan gintilawan an tubig nga nahimo na nga bino. Waray hiya sabot kon diin tikang ini nga bino (kundi maaram an mga surugoon nga nagsarok han tubig). Sanglit gintawag niya an kinasal nga lalake ngan ginsiring hiya, “Gin-uuna hin pagdurot han nagpapakaon an ginmamaupayi nga bino, ngan kon takas na an mga dinapit, igindudurot na nira an diri na maupay nga bino. Kundi imo lugod gin-orhe pagdurot an gimamaupayi nga bino.” Ginbuhat ni Jesus ini nga syahan han iya mga milagro didto ha Cana, ha Galilea. Iginpadayag niya didto an iya gahom, ngan tinmoo ha iya an iya mga tinun-an. Katapos hini, napakadto ha Capernaum hi Jesus, an iroy ngan an kabugtoan niya, pati an iya mga tinun-an, ngan nagpabilin hira didto hin pira ka adlaw. Hiraniay na an Pyesta han Paglabay han mga Judiyo, sanglit napakadto hi Jesus ha Jerusalem. Hinkit-an niya didto ha Templo an mga tawo nga nagbabaligya hin mga baka, mga karnero, ngan mga sarapati, ngan an mga parabalyo hin kwarta nga nanlilingkod sapit han ira mga lamesa. Naghimo hi Jesus hin latob tikang hin mga lubid, ngan gintabog niya an ngatanan nga mga hayop ngadto ha gawas han Templo, pati an mga karnero ngan mga baka, ngan pinanmalintong niya an mga lamesa han mga parabalyo hin kwarta, ngan ginpasarang niya an ira mga sinsilyo. Ngan ginsugo niya an mga parabaligya han mga sarapati, “Kuhaa niyo ini dinhe! Ayaw niyo paghimoa nga taboan an balay han akon Amay!” Nahinumdom an iya mga tinun-an nga nasiring an kasuratan, “An akon tinuod nga pagmahal han imo balay, O Dyos, naglalaga ha akon kasingkasing sugad hin kalayo!” Gin-ayat hi Jesus han mga punoan nga Judiyo, “Ano nga milagro an ipakikita mo ha amon hin pagpasabot nga may-ada ka katungod hin pagbuhat hini?” Nagbaton hi Jesus, “Bungkaga niyo ini nga balay han Dyos ngan titindogon ko liwat sulod hin tulo ka adlaw.” “Kwarentay seis ka tuig an pagtindog hini nga templo, ngan titindogon mo ini sulod la hin tulo ka adlaw?” nagpakiana hira. Kundi an Templo nga karuyag sidngon ni Jesus, amo an iya lawas. Sanglit han kabanhaw na niya, nahinumdom an iya mga tinun-an hini nga iya ginyakan, ngan tinmoo hira han kasuratan ngan han mga pulong nga iginsiring ni Jesus. Samtang nakadto ha Jerusalem hi Jesus, ha panahon han Pyesta han Paglabay, damo in tinmoo ha iya, han pakakita nira han nabuhat niya nga mga milagro. Kundi waray tumagya ha ira hi Jesus, kay sayod hiya kaupay han ngatanan nga mga tawo. Waray na kinahanglan nga sumatan pa hiya mahitungod han mga tawo, kay daan hiya sayod kon ano an aada ha ira mga kasingkasing. May-ada tawo nga Nicodemo an ngaran, usa nga pangulo han mga Judiyo, nga sakop han hugpo han mga Parisiyo. Usa ka gab-i, kinmadto hiya kan Jesus ngan nagsiring hiya, “Rabi, maaram kami nga magturutdo ka nga ginpadara han Dyos, kay waray makakahimo han mga orosahon nga imo ginbubuhat, gawas kon an Dyos aada ha iya.” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko ikaw hin tinuod: waray tawo nga makakakita han Ginhadian han Dyos, labot kon matawo na liwat hiya.” Nagpakiana hi Nicodemo, “Uunanhon hin usa nga tigurang na hin katawo na liwat? Diri na gud hiya makakabalik ha tagoangkan han iroy niya, ngan ig-anak hin ikaduha!” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko ikaw hin tinuod: waray tawo nga makakasulod han Ginhadian han Dyos labot kon matawo hiya pinaagi hin tubig ngan han Espiritu. Tikang hin mga kag-anak an lawasnon nga pagkatawo; kundi tikang han Espiritu an espirituhanon nga pagkatawo. Ayaw hipausa nga nasiring ako ha imo, ‘Kinahanglan matawo na liwat kamo ngatanan!’ Nahuyop an hangin bisan diin; hinbabatian mo an iya hinaganas, kundi diri ka maaram kon diin tikang ngan kon tikain. Sugad man liwat hito an ngatanan nga natatawo pinaagi han Espiritu.” “Uunanhon man ini?” nagpakiana hi Nicodemo. Nagbaton hi Jesus, “Bantogan ka nga magturutdo ha Israel, ngan diri ka ba nakakasabot hini? Susumatan ko ikaw hin tinuod: nagyayakan kami han amon hinbabaroan ngan nagsusumat kami han amon hinkit-an, kundi waray ha iyo naruruyag hin pagkarawat han amon mensahe. Diri kamo natuod ha akon kon naghihimangraw ako ha iyo mahitungod han tunan-on nga mga butang; sanglit uunanhon pagtuod niyo ha akon, kon magsumat ako ha iyo mahitungod han langitnon nga mga butang? Ngan waray pagud nakasaka ha langit labot han Anak han Tawo nga linmusad tikang ha langit!” Sugad nga gin-isa ni Moises didto ha kamingawan an halas nga bronse, kinahanglan man liwat nga isahon an Anak han Tawo hin sugad nga paagi, basi makaangkon han dayon nga kinabuhi an ngatanan nga natoo ha iya. Kay ginhigugma gud han Dyos an kalibutan, nga iginhatag niya an iya bugtong nga Anak, basi diri unta mamatay an ngatanan nga nasarig ha iya, kundi makaangkon han dayon nga kinabuhi. Kay waray magsugo an Dyos han iya Anak nganhi hin paghukom han kalibutan, kundi hin pagtalawas han kalibutan. Diri ginhuhukman an bisan hin-o nga nasarig han Anak, kundi ginhukman na an bisan hin-o nga diri nasarig, kay waray hiya sumarig han bugtong nga Anak han Dyos. Amo ini an paagi han paghukom: inmabot an kapawa ha kalibutan, kundi ginpalabi han mga tawo an kasisidman kay han kapawa, kay nagbubuhat man hira hin maraot. Nadiri han kapawa, an bisan hin-o nga nagbubuhat hin karat-an, ngan nalikay han kapawa, kay diri hiya naruruyag nga hikit-an an iya magraot nga mga buhat. Kundi napakita ha kapaw-an an bisan hin-o nga nagbubuhat hin matadong, basi hikit-an nga nagsusugot hiya han Dyos. Katapos hini napakadto hi Jesus ngan an iya mga tinun-an ha lalawigan han Judea. Nagpabilin hiya didto kaupod nira sulod hin pira ka adlaw ngan nanmunyag hiya. Nanmumunyag liwat hi Juan didto ha Enon, nga hirani ha Salim, kay damo an tubig didto. Napakadto an mga tawo kan Juan ngan iya ginbubunyagan hira. ( Waray pa hadto kapriso hi Juan.) May mga tinun-an ni Juan nga nakiglantugi hin usa nga Judiyo mahitungod hin turumanon han tuluohan bahin hin paglinis. Sanglit kinmadto hira kan Juan ngan ginsumatan nira hiya, “Magturutdo, nahinunumdom ka ba han tawo nga kaupod mo didto han tabok han Jordan, an tawo nga imo iginsumat ha amon? Namumunyag na hiya yana ngan napakadto ha iya an mga tawo!” Nagbaton hi Juan, “Waray maaangkon in bisan hin-o labot kon ihatag ito ha iya han Dyos. Kamo ngahaw an akon mga saksi nga nagsiring ako, ‘Diri ako amo an Mesiyas, kundi ginsugo ako una ha iya.’ Kanan karaslon nga lalake an karaslon nga babaye; nahulat ngan nanmamati an sangkay han karaslon nga lalake, ngan nalilipay hiya kon nabati han tingog han karaslon nga lalake. Sugad hini an pagkahingpit han akon kalipayan. Kinahanglan magtikadungganan hiya, samtang magtikaubos ako.” Labaw han ngatanan hiya nga tikang ha igbaw; hiya nga tikang ha tuna kanan tuna ngan naghihimangraw mahitungod han tunan-on nga mga butang. Labaw han ngatanan hiya nga tikang ha langit. Nagsusumat hiya han iya hinkit-an ngan hinbatian, kundi waray nakarawat han iya mensahe. Bisan hin-o nga nakarawat han iya mensahe, nagpapamatuod nga kasasarigan an Dyos. Naghihimangraw han mga pulong han Dyos an ginsugo han Dyos, kay ihinahatag ha iya han Dyos an kahingpitan han iya Espiritu. Nahigugma an Amay han iya Anak ngan igintapod ha iya gahom an ngatanan nga mga butang. May dayon nga kinabuhi an nasarig han Anak; kundi an nalaris han Anak diri gud makakaangkon han kinabuhi, ngan magpapabilin ha iya ha kadayonan an kapungot han Dyos. Nakabati an mga Parisiyo nga darudamo an mga tinun-an nga nakabig ngan nabunyagan ni Jesus kay ni Juan. ( Ha tinuod diri hi Jesus ngahaw an nanmunyag, kundi an iya la mga tinun-an.) Han paghibaro ni Jesus hini, binmaya anay hiya han Judea, ngan binmalik ngadto ha Galilea. Maagi gud hiya ha Samaria kon makadto hiya ha Galilea. Inmabot hiya ha Sicar, usa nga bungto ha Samaria, nga hirani han tuna nga iginhatag ni Jacob kan Jose nga iya anak. Nakadto an atabay ni Jacob. Tungod han kakapoy han pagbaktas, linmingkod hi Jesus ha ligid han atabay, kay tikaurudto na. Binmaton an babaye, “Judiyo ka ngan Samaritana ako, kay ano nga nagahom ka pangaro ha akon hin pag-inom?” (Kay diri nagkakasarabot an mga Judiyo ngan mga Samaritano. Diri ngani nagamit an mga Judiyo han amo nga mga karaonan nga ginagamit han mga Samaritano.) Nagbaton hi Jesus, “Kon maaram ka la han ihinahatag han Dyos, ngan kon hin-o hiya nga naaro ha imo hin pag-inom, mangangaro ka unta ha iya ngan tatagan ka niya hin tubig nga nahatag hin kinabuhi.” Nagsiring an babaye, “Hain ka man kukuha hito nga tubig, kay waray ka man ikarabo, ngan hilarom an atabay? Hi Jacob nga amon ginikanan an naghatag ha amon hini nga atabay, ngan nanginom hini hira ngatanan: hiya, an iya mga anak, ngan an iya mga hayop. Labaw ka pa ba kan Jacob?” Binmaton hi Jesus, “Uuhawon la gihapon an bisan hin-o nga mainom hini nga tubig, kundi diri na gud uuhawon an bisan hin-o nga mainom han tubig nga akon ihahatag. Mahihimo nga burabod dida ha iya an ihahatag ko nga tubig, an buhi nga tubig nga mahatag ha iya han dayon nga kinabuhi.” Nagsiring an babaye, “Tagi gad ako hini nga tubig, basi diri na ako uhawon, ngan diri na ako magbinalikbalik nganhi hin pag-alog.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Kadto na, tawaga an imo bana ngan balik nganhi.” “Waray ako asawa,” nagsiring an babaye. Binmaton hi Jesus, “Tama an imo siring nga waray ka bana, kay lima na an imo iginkaasawa, ngan diri mo bana iton iginkakalungon mo yana. Matuod gud an imo siring.” “Naabat ako nga usa ka nga manaragna,” nagsiring an babaye. “Nagsingba dinhe hini nga bukid an amon mga kaapoy-apoyan nga Samaritano, kundi kay ano nga nagdidig-on man kamo nga mga Judiyo nga didto la ha Jerusalem an dapit nga angay naton pagsingbahon an Dyos?” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Babaye, tuod na la ha akon: maabot an panahon nga diri na an mga tawo magsisingba han Amay dinhe hini nga bukid o didto ha Jerusalem. Diri kamo nga mga Samaritano maaram kon hin-o an iyo ginsisingba; maaram kami nga mga Judiyo han amon ginsisingba, kay natikang ha mga Judiyo an katalwasan. Kundi maabot an panahon, ngan aanhi na, nga magsisingba han Amay ha espiritu ngan ha kamatuoran an matuod nga mga magsiringba. Amo ini nga mga magsiringba an naruruyagan han Amay nga magsisingba ha iya. Espiritu an Dyos, ngan kinahanglan magsingba ha espiritu ngan ha kamatuoran an mga nagsisingba ha iya.” Nagsiring an babaye ha iya, “Maaram ako nga maabot an Mesiyas, nga gintatawag nga Cristo. Kon umabot na hiya, susumatan kita niya han ngatanan nga mga butang.” Binmaton hi Jesus, “Ako amo hiya, ako nga nakikighimangraw ha imo.” Hito ngahaw nga takna nagkaabot an mga tinun-an ni Jesus, ngan duro an ira paghipausa nga nakikighimangraw hiya hin babaye. Kundi waray ha ira nagpakiana han babaye, “Ano an imo tuyo?” o kan Jesus, “Kay ano nga nakikighimangraw ka ha iya?” Binayaan han babaye an iya tibod ngan binmalik ngadto ha bungto. Nagsiring hiya ha mga tawo didto, “Tana, kitaa niyo an tawo nga nagsumat ha akon han ngatanan nga akon nabuhat. Amo na ba hiya an Mesiyas?” Sanglit binayaan nira an bungto ngan napakadto hira kan Jesus. Hito ngahaw nga takna naghinangyo an mga tinun-an kan Jesus, “Magturutdo, kaon na!” Kundi nagbaton hiya, “May-ada ako pagkaon nga waray niyo hibabaroi.” Sanglit may hin parupakiana an mga tinun-an, “May-ada ba nagdul-ong ha iya hin pagkaon?” Nagsiring hi Jesus ha ira, “An akon pagkaon amo an pagtuman han kaburot-on han nagsugo ha akon ngan paghuman han iya ipinapagbuhat ha akon. Di ba nasiring kamo, ‘Upat ka bulan anay san-o mag-ani?’ Kundi nasiring ako ha iyo, tan-awa daw niyo hin maupay an kaumhan: hinog ngan igo na anihon. Sinusuholan an mag-arani ngan gintitirok niya an mga inani para han dayon nga kinabuhi, basi magkaurosa hin pagkalipay an magtaranom ngan an mag-arani. Matuod an darahunon, ‘Usa an nagtatanom, iba an nag-aani.’ Ginsugo ko kamo hin pag-ani dida hin uma nga waray niyo pagkabudlayi; iba in nagkabudlay hito, ngan kamo an nagpapahimulos han ira ginkabudlayan.” Tinmoo kan Jesus in damo han mga Samaritano hito nga bungto kay nagsiring an babaye, “Ginsumatan ako niya han ngatanan nga akon nabuhat.” Sanglit han pag-abot han mga Samaritano, naghangyo hira ha iya nga magpabilin hiya dida ha ira. Ngan nagpabilin didto hi Jesus hin duha ka adlaw. Damo pa in tinmoo tungod han iya mensahe, ngan ginsumatan nira an babaye, “Natoo na kami yana, diri tungod han imo iginsiring, kundi tungod han hinbatian namon ngahaw ha iya, ngan maaram kami nga hiya amo an tinuod nga Magtaralwas han kalibutan.” Katapos hin duha ka adlaw didto, linmakat hi Jesus ngan pinmakadto ha Galilea. Hiya ngahaw an nagsiring, “Diri tinutuod an manaragna dida han iya kalugaringon nga tuna.” Han pag-abot niya ha Galilea ginkarawat hiya han mga tawo didto, kay nagpakakita hira han ngatanan nga nabuhat niya ha panahon han Pyesta han Paglabay, han paghingadto nira ha Jerusalem ha panahon han pyesta. Binmalik hi Jesus ngadto ha Cana, ha Galilea, diin ginhimo niya nga bino an tubig. May-ada didto usa nga opisyal han bungto nga may anak nga lalake nga masakit didto ha Capernaum. Han paghibaro niya nga inmabot hi Jesus ha Galilea tikang ha Judea, kinmadto hiya kan Jesus ngan ginhangyo niya nga masingadto ha Capernaum hin pagtambal han iya anak nga himaratyon. Nagsiring hi Jesus ha iya, “Waray gud ha iyo matoo labot kon hikit-an niyo in dagko nga mga orosahon.” Nagbaton an opisyal, “Tana gad, upod ha akon nga diri pa napatay an akon anak.” Ginasiring hiya ni Jesus, “Kadto na, mabubuhi an imo anak.” Tinmoo an tawo han mga pulong ni Jesus ngan linmakat hiya. Dida ha dalan, han tipauli hiya, ginsugat hiya han iya mga surugoon upod an sumat nga buhi an iya anak. Ginpakianhan niya hira kon ano nga oras nahiolian an iya anak. Nagbaton hira, “Nalunasan hiya han iya hiranat kakulop han ala una.” Nahinumdom an amay nga amo gud nga takna an pagsiring ni Jesus ha iya, “Mabubuhi na an imo anak.” Sanglit, tinmoo hiya ngan an bug-os niya nga panimalay. Amo ini an ikaduha nga milagro nga ginbuhat ni Jesus han pag-abot niya ha Galilea tikang ha Judea. Katapos hini, nagpyesta an mga Judiyo ngan napakadto hi Jesus ha Jerusalem. Didto ha Jerusalem, hirani han Portahan han mga karnero, may usa nga linaw nga parigoan, nga may lima nga mga balkon. Betsata an ngaran hini ha Hebreohanon. Nakada hini nga mga balkon in damo nga mga magsakit—mga buta, mga piay, ngan mga lulid. [Naghuhulat hira nga bumantad an tubig, kay may panahon nga nalugsong ha linaw in usa nga anghel han Ginoo ngan inuukay niya an tubig. An una nga makalugsong nga masakit, katapos maukay an tubig, nauupay han bisan ano nga iya sakit.] May didto usa nga tawo nga 38 ka tuig na an iya kasakit. Hinkit-an hiya nga nahigda didto, ngan maaram hi Jesus nga maiha na hin duro an kasakit han tawo; sanglit ginsiring hiya, “Karuyag mo ba mag-upay?” Binmaton an masakit, “Waray man nagdadara ha akon ngadto ha linaw kon inuokay na an tubig. Samtang tilugsong pa la ako, hin-uunhan na ako han iba.” Ginsiring hiya ni Jesus, “Buhat, dad-a an imo higdaan, ngan lakat.” Naupay dayon an tawo; gindara niya an iya higdaan, ngan linmakat. Nahinabo ini ha Adlaw nga Iparahuway, sanglit ginsiring han mga punoan nga Judiyo an tawo nga naupay, “Adlaw nga Iparahuway yana, ngan supak ha aton Balaod an pagdara han imo higdaan.” Binmaton hiya, “Ginsiring ako han tawo nga nagtambal ha akon, ‘Dad-a an imo higdaan ngan lakat.’” Nagpakiana hira ha iya, “Hin-o ini nga tawo nga nagsugo ha imo hin pagdara han imo higdaan ngan lakat?” Kundi waray makakilala an natambal nga tawo kon hin-o an nagtambal ha iya, kay nasalipdan hi Jesus han damo nga mga tawo nga nakadto didto han iya paggawas. Katapos hini, iginkatapo hiya ni Jesus didto han Templo ngan ginsiring hiya, “Kitaa maupay ka na; bayai na an imo sala, kay bangin lugod labaw pa kamaraot an mahinabo ha imo.” Ngan linmakat an tawo ngan iya ginsumatan an mga punoan nga Judiyo nga hi Jesus an nagtambal ha iya. Tungod hini nagtikang hira pagdumot kan Jesus, kay ginbuhat niya ini nga pagtambal ha Adlaw nga Iparahuway. Ginbaton hira ni Jesus, “Dayuday nagbubuhat an akon Amay, sanglit kinahanglan liwat magbuhat ako.” Ini nga iya siring nakaaghat han mga punoan nga Judiyo pag-iparatay ha iya; diri la nga ginsupak niya an balaod han Adlaw nga Iparahuway, kundi ginsiring pa niya nga iya kalugaringon nga Amay an Dyos, ngan dida hini, nakikigtupong hiya han Dyos. Sanglit ginbaton hira ni Jesus, “Susumatan ko kamo hin tinuod: diri nagbubuhat an Anak hin iya la kalugaringon; nagbubuhat hiya han nakikita niya nga ginbubuhat han iya Amay. Kon ano an ginbubuhat han Amay, amo man liwat an ginbubuhat han Anak. Kay hinihigugma han Amay an Anak ngan ginpapakita an Anak han ngatanan nga ginbubuhat han Amay ngahaw. Ipapakita niya han iya Anak in darudagko pa nga mga buruhaton kay hini, ngan mahipapausa kamo ngatanan. Sugad nga ginbabanhaw han Amay an mga minatay ngan tinatagan hira hin kinabuhi, ha amo man nga paagi, nahatag an Anak hin kinabuhi hadton iya karuyag tagan. Diri na maghuhukom an Amay bisan kan kanay. Iginhatag na niya ngadto han iya Anak an bug-os nga katungod hin paghukom, basi magpasidungog han Anak an ngatanan, sugad han ira pagpasidungog han Amay. Bisan hin-o nga diri nagpapasidungog han Anak, diri man nagpapasidungog han Amay nga amo an nagsugo ha iya. “Susumatan ko kamo hin tinuod: may-ada na dayon nga kinabuhi an bisan hin-o nga namamati han akon mga pulong, ngan natoo ha iya nga nagsugo ha akon. Diri na hiya paghuhukman, kay inmagi na hiya han kamatayon ngadto ha kinabuhi. Susumatan ko kamo hin tinuod: Tiarabot an panahon, ngan inmabot na ini—nga makakabati an mga minatay han tingog han Anak han Dyos, ngan mabubuhi adton makabati hini nga tingog. Sugad nga an Amay, ha iya ngahaw, amo an tinikangan han kinabuhi, ha sugad man nga paagi, ginhimo niya an iya Anak nga magin tinikangan han kinabuhi. Ngan iginhatag ngadto han Anak an katungod hin paghukom, kay Anak han Tawo man hiya. Ayaw kamo hipausa hini; tiarabot an panahon nga makakabati han iya tingog an ngatanan nga mga minatay ha lubnganan, ngan magkakaguwa hira han ira mga lubnganan; mabangon ngan mabubuhi adton nagbuhat hin mag-upay, ngan mabangon ngan pagsisirotan adton nagbuhat hin magraot. “Waray ko mahihimo ha akon la kalugaringon; naghuhukom la ako sumala han iginsiring han Dyos ha akon, sanglit matadong an akon paghukom, kay diri ako nagtitinguha hin pagbuhat han akon karuyag, kundi an karuyag la han nagsugo ha akon. “Kon magsaksi ako ha akon la ngahaw, diri angay karawaton sugad nga tinuod nga pruyba an akon iginsiring. Kundi may-ada usa labot ha akon, nga nagsasaksi para ha akon, ngan maaram ako nga matuod an iginsisiring niya mahitungod ha akon. Ginpadara niyo an iyo mga sinugo ngadto kan Juan, ngan nagyakan hiya ha ngaran han kamatuoran. Diri nga nagkikinahanglan ako hin kanan tawo pagsaksi; ginsusumat ko la ini, basi matalwas unta kamo. Sugad hi Juan hin suga nga naglalaga ngan malamrag, ngan naruyag kamo ha usa ka dali hin pagpahimulos han iya kapawa. Kundi may-ada ko saksi para ha akon, nga labaw pa kay han pagsaksi ni Juan: an mga buhat nga akon gintutuman, an mga buhat nga ginpapatuman ha akon han Amay, mga saksi ini hira para ha akon, ngan nagpapahayag nga ginsugo ako han Amay. Ngan nagsasaksi liwat para ha akon an Amay nga nagsugo ha akon. Waray gud niyo hibatii an iya tingog, o hikit-i an iya nawong; ngan waray niyo tipigi ha iyo mga kasingkasing an iya mensahe, kay diri man kamo natoo han ginsugo niya. Nag-aaram kamo han Kasuratan kay naghuhunahuna kamo nga hiaagian niyo dida ha ira an dayon nga kinabuhi. Ngan nagpapamatuod ini hira ngahaw mahitungod ha akon! Kundi diri niyo karuyag kumadi ha akon basi maangkon niyo an kinabuhi. “Diri ako nag-uungara nga dayawon ako hin mga tawo. Kundi nakilala ako ha iyo; maaram ako nga waray kamo gugma para han Dyos ha iyo mga kasingkasing. Kinmanhi ako ha ngaran han akon Amay, kundi waray kamo kumarawat ha akon. Kon may kumanhi ha iya la kalugaringon nga ngaran, kakarawaton lugod hiya niyo. Karuyag niyo an paggidayawdayaw, kundi waray lugod niyo pagtinguhaa an pagdayaw nga natikang ha usa la nga Dyos: sanglit uunanhon hin pakatuo niyo? Kundi ayaw kamo paghunahuna nga isusumbong ko kamo ngadto han akon Amay. Hi Moises, nga amo an iyo ginlaoman, hiya an magsusumbong ha iyo. Kon tinuod nga natoo kamo kan Moises, matoo unta kamo ha akon, kay nagsurat hiya mahitungod ha akon. Kundi tungod nga diri man kamo natoo han iya iginsurat, uunanhon hin pakatoo niyo han akon iginsiring?” Katapos hini, binmalik hi Jesus ngadto ha tabok han Lanaw han Galilea (o Lanaw han Tiberias). Nagsunod ha iya in kadam-an nga mga tawo, kay hinkit-an nira an iya mga milagro hin panambal han mga magsakit. Sinmagka hi Jesus hin pungtod ngan linmingkod upod an iya mga tinun-an. Hirani na an Pyesta han Paglabay han mga Judiyo. Han pagtan-aw ni Jesus, hinkit-an niya in kadam-an nga mga tawo nga tipakada ha iya, sanglit nagpakiana hiya kan Felipe, “Hain man kita pakakapalit hin igo nga ipapakaon hini ngatanan nga mga tawo?” ( Ginsiring ini niya hin pagsari kan Felipe; ha tinuod, maaram hiya nga daan kon ano an iya bubuhaton.) Binmaton hi Felipe, “Bisan talagudti la an ipanhatag ha kada usa, magkikinahanglan gud ini ngatanan hin kapin hin kanan P400.00 nga tinapay.” Nagsiring hi Andres nga bugto ni Simon Pedro, nga usa han iya mga tinun-an, “May-ada dinhe lalakehay nga may lima ka bug-os nga sebada nga tinapay ngan hin duha nga isda. Kundi ano man la ini para hin sugad kadamo nga mga tawo?” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Papanlingkora an mga tawo.” (Banwaon adto nga dapit.) Sanglit nagkalingkod an ngatanan nga mga tawo nga maabot hin harani lima ka yukot an kalalaken-an. Ginkuha ni Jesus an tinapay, nagpasalamat sa Dyos, ngan igindurot ini ngadto han mga tawo nga nagkakalingkod didto. Amo man an ginbuhat niya han duha nga isda, ngan natagan an ngatanan tubtob han ira karuyag. Han busog na hira ngatanan, ginsiring niya an iya tinun-an, “Tiroka niyo an mga nanhisalin, basi waray makarag.” Sanglit gintirok nira an ngatanan, ngan napuno nira in dose nga basket han mga nanhisalin tikang ha lima ka bug-os nga tinapay nga pinangaon han mga tawo. Nagsiring an mga tawo didto nga nagpakakita hini nga ginbuhat ni Jesus, “Amo na gud ini an Manaragna nga mapakanhi ha kalibutan!” Nakasabot hi Jesus nga tidaraop na hira hin pagkuha ha iya ngan pipiriton hiya basi himoon hiya nga hadi nira. Sanglit kinmadto na liwat hiya, nga nag-uusaan la, ha kapungtoran. Han tipagsisirom na, nanlugsong an iya mga tinun-an ngadto han lanaw. Sinmakay hira hin sakayan, ngan binmalik pagtabok han lanaw tipakadto ha Capernaum. Nagab-ihan hira, kundi waray pa aabot hi Jesus. Hini nga takna nagmadlos, ngan nagmabalod hin duro. Nakapalawod na an mga tinun-an hin mga lima o unom ka kilometro, han paghikit-i nira kan Jesus nga naglalakat ha bawbaw han tubig, nagtitikahirani han sakayan, ngan duro gud an ira kahadlok. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Ako ini, ayaw kamo kahadlok!” Nalipay hira pagpasakay ha iya; ngan dinmuong hira dayon ha dapit nga ira kinakadtoan. Pagkabuwas, hinkit-an han mga tawo nga nakadto ha tabok han lanaw nga uusa na la an nahibilin nga sakayan. Nahibaro hira nga diri upod hi Jesus, kundi an iya la mga tinun-an an ginmikan. May iba nga mga sakayan nga tikang ha Tiberias dinmuong hirani han dapit nga pinangaonan han tinapay katapos magpasalamat an Ginoo. Pakakita han mga tawo nga waray didto hi Jesus o an iya mga tinun-an, sinmakay hira hin mga sakayan ngan kinmadto ha Capernaum hin pagbiling ha iya. Han paghiagii kan Jesus han mga tawo didto ha tabok han lanaw, nagsiring hira ha iya, “Magturutdo, kakan-o ka pa abot nganhi?” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko kamo hin tinuod: ginbibiling ako niyo kay kinmaon kamo han tinapay ngan nagkabubusog kamo, diri tungod nga hinsabtan niyo an mga tigaman han akon gahom. Ayaw kamo pagkabudlay tungod han pagkaon nga nadudunot, kundi pagkabudlay lugod kamo tungod han pagkaon nga nagpapadayon ha kinabuhi nga waray kataposan. Ihahatag ini ha iyo han Anak han Tawo, kay iginbutang na ha iya han Dyos nga Amay an karig-onan han iya kagamhanan.” Sanglit nagpakiana hira ha iya, “Ano man an sadang namon buhaton basi makatuman kami han mga ipinapagbuhat ha amon han Dyos?” Nagbaton hi Jesus, “Amo ini an karuyag han Dyos ipabuhat ha iyo: sarig kamo han iya ginsugo.” Nagpakiana liwat hira, “Ano nga tigaman han imo gahom an imo bubuhaton basi namon hikit-an, ngan sumarig kami ha imo? Ano man an bubuhaton mo? Nangaon han mana didto ha kamingawan an amon mga ginikanan, sumala han siring han kasuratan: ‘Gintagan hira niya hin tinapay nga tikang ha langit.’” Nagsiring hi Jesus, “Susumatan ta kamo hin tinuod: diri tikang ha langit nga pagkaon an iginhatag ni Moises ha iyo; an akon Amay an nahatag ha iyo han tinuod nga pagkaon nga tikang ha langit. Kay an pagkaon nga ihinahatag han Dyos amo hiya nga linmusad tikang ha langit, ngan nahatag hin kinabuhi ha kalibutan.” Ngan naghangyo hira ha iya, “Dayuday tagi kami hini nga pagkaon.” Nagsumat hi Jesus ha ira, “Ako amo an pagkaon nga nahatag han kinabuhi. An napakadi ha akon diri na gud gugutomon; ngan an nasarig ha akon diri na gud uuhawon. Ginsiring ko na kamo nga bisan kon hinkit-an ako niyo, diri la gihapon kamo natoo ha akon. Napakadi ha akon an bisan hin-o nga itinutubyan ha akon han Amay. Diri ko gud isasalikway an bisan hin-o nga mapakadi ha akon, kay linmusad ako tikang ha langit diri pagtuman han akon kalugaringon nga kaburot-on, kundi han kaburot-on han nagsugo ha akon. Karuyag han nagpadara ha akon nga buhaton ko ini: nga waray mawara hin bisan usa han ngatanan nga iya igintubyan ha akon, kundi nga banhawon ko hira ngatanan ha kataposan nga adlaw. Kay amo ini an karuyag han akon Amay: nga makaangkon han dayon nga kinabuhi an ngatanan nga nakilala han Anak ngan natoo ha iya; ngan babanhawon ko hira ha kataposan nga adlaw.” Nagtikang pagnginurutob kontra kan Jesus an mga Judiyo, kay nagsiring man hiya, “Ako an pagkaon nga linmusad tikang ha langit.” Sanglit nagsiring hira, “Diri ba ini hi Jesus nga anak ni Jose? Nakilala kita han iya mga kag-anak; kay ano nga nasiring man hiya yana nga linmusad hiya tikang ha langit?” Binmaton hi Jesus, “Ayaw kamo pagnginurutob. Waray makakakadi ha akon labot kon kabigon hiya ngadi ha akon han Amay nga nagsugo ha akon; ngan babanhawon ko hiya ha kataposan nga adlaw. Nagsurat an mga manaragna, ‘Tututdoan han Dyos an ngatanan nga mga tawo.’ An ngatanan nga namamati han Amay ngan nahibabaro tikang ha iya napakadi ha akon. Diri karuyag sidngon hini nga may-ada na nakakita han Amay; hiya la nga tikang han Dyos an nakakita han Amay. Susumatan ko kamo hin tinuod; may-ada na dayon nga kinabuhi adton natoo. Amo ako an pagkaon nga nahatag han kinabuhi. Nangaon han mana didto ha kamingawan an iyo mga ginikanan, kundi nagkamatay hira. Kundi diri na mamamatay an nakaon han pagkaon nga tikang ha langit. Amo ako an pagkaon nga nahatag han kinabuhi nga tikang ha langit. Mabubuhi ha kadayonan an kumaon hini. Ngan an pagkaon nga ihahatag ko ha iya amo an akon unod, nga ihinahatag ko basi mabuhi an kalibutan.” Amo ini an nakatikang hin mapaso nga lantugi han mga Judiyo. Nagpakiana hira, “Uunanhon hini nga tawo pakahatag ha aton han iya unod basi kaonon ta?” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Susumatan ko kamo hin tinuod: mawawaray kamo kinabuhi ha iyo ngahaw kon diri kamo kumaon han unod han Anak han Tawo ngan uminom han iya dugo. May-ada dayon nga kinabuhi an makaon han akon unod ngan mainom han akon dugo, ngan babanhawon ko hiya ha kataposan nga adlaw. Kay tinuod gud nga pagkaon an akon unod, ngan tinuod gud nga irimnon an akon dugo. An nakaon han akon unod ngan nainom han akon dugo aadi ha akon ngan aada ako ha iya. Ginsugo ako han buhi nga Amay, ngan tungod ha iya buhi liwat ako. Ha amo man nga paagi, buhi liwat tungod ha akon an nakaon ha akon. Sanglit amo ini an pagkaon nga linmusad tikang ha langit; diri ini sugad han pagkaon nga ginkaon han iyo mga ginikanan ngan katapos, nagkamatay hira. Mabubuhi ha kadayonan an nakaon hini nga tinapay.” Ginsiring ini ni Jesus samtang nagtutdo hiya didto han sinagoga ha Capernaum. Nakabati hini in damo han iya mga tinun-an ngan nagsiring, “Makuri hin duro matugkad ini nga pagturon-an. Hin-o in makakasantop hini?” Bisan kon waray nagsumat, nahibaroan ni Jesus nga nagnginginurutob an iya mga tinun-an mahitungod hini: sanglit nagsiring hiya ha ira, “Nakapaluya ba ini han iyo pagtoo ha akon? Niyan, ano daw la kon mahibalik an iyo pagtoo kon kumita na kamo han Anak han Tawo nga masaka ngadto han dapit nga iya anay inokyan? An Espiritu han Dyos an nahatag hin kinabuhi; diri gud ito mahihimo hin gahom nga lawasnon. Espiritu ngan kinabuhi an iginhimangraw ko ha iyo nga mga pulong. Kundi may pira ha iyo nga diri natoo ha akon.” (Tikang pa ha tinikangan, maaram na nga daan hi Jesus kon hin-o an diri natoo, ngan kon hin-o an maglilingo ha iya.) Ngan nagsiring pa hiya, “Amo gud ini an hinungdan nga nagsiring ako ha iyo, nga waray gud makakadaop ha akon labot kon itugot han Amay nga mahimo ito niya.” Tungod hini, binmulag in damo han iya mga tinun-an ngan waray na bumunyog ha iya. Sanglit nagpakiana hi Jesus han dose nga mga tinun-an, “Ngan kamo karuyag ba liwat niyo hin pagbaya ha akon?” Binmaton ha iya hi Simon Pedro, “Ngain pa man kami kakadto, Ginoo? Ikaw an may mga pulong nga nahatag han dayon nga kinabuhi. Ngan yana natoo ngan maaram kami nga amo ka an Baraan nga tikang sa Dyos.” Nagbaton ha ira hi Jesus, “Diri ba dose kamo nga akon ginpili? Kundi yawa an usa ha iyo!” Naghinabi hiya mahitungod kan Judas, an anak ni Simon Iscariote, kay amo hiya an maglilingo kan Jesus, bisan kon usa hiya han dose nga mga tinun-an. Katapos hini, nagsudoy hi Jesus ha Galilea. Waray hiya maruyag pagsudoy ha Judea, kay gin-iiparatay hiya didto han mga punoan nga Judiyo. Hirani na an kanan Judiyo Pyesta han mga Tabernakulo, sanglit nagsiring kan Jesus an iya kabugtoan, “Bayai ini nga dapit ngan pakadto ha Judea, basi hikit-an han imo mga tinun-an an imo mga ginbubuhat. Kon karuyag hin tawo nga kilal-on hiya hin maupay, ipapadayag niya an iya ginbubuhat. Tungod nga nagbubuhat ka man hini nga mga butang, pagpakilala ha bug-os nga kalibutan!” ( Waray pagtoo ha iya bisan ngani an iya kabugtoan.) Nagsiring hi Jesus ha ira, “Waray pa umabot an akon igo nga panahon, kundi pirme igo ha iyo an ngatanan nga panahon. Diri makakagdumot an kalibutan ha iyo, kundi nagdudumot ito ha akon, kay waray hunong an akon pagpamatuod nga maraot an iya mga paagi. Kamo na la in pasingadto ha pyesta; diri ako makadto hini nga pyesta; kay waray pa umabot an akon igo nga panahon.” Iginyakan ini niya ha ira, ngan nagpabilin hiya ha Galilea. Pinmaorhe hi Jesus han iya kabugtoan hin pagkadto ha pyesta; waray hiya magpadayag, kundi hilit la an iya pagkadto. Nagpinamiling ha iya an mga Judiyo didto han pyesta ngan nagpinakiana hira kon hain hiya. May hin huringhuring han mga tawo mahitungod ha iya. May nagsiring, “Maupay hiya nga tawo.” Nagsiring an iba, “Diri, ginlilipatlipat la niya an mga tawo.” Kundi tungod han ira kahadlok han mga punoan nga Judiyo, waray tawo nga ginmahom hin paghimangraw mahitungod ha iya. Han nagkakatunga na an ira pagsaurog han pyesta, pinmakadto hi Jesus ha Templo ngan nagtutdo. Nanhipausa an mga Judiyo ngan nagsiring, “Gin-unan-o hini nga tawo pakaangkon hin dako nga kinaadman, nga waray man ngani hiya makasulod hin eskwilahan?” Nagbaton ha ira hi Jesus, “Diri akon pagturon-an an igintututdo ko, kundi tikang sa Dyos nga nagsugo ha akon. Adton karuyag magtuman han ipinapagtuman han Dyos, mahibabaro kon an akon igintututdo tikang ba sa Dyos o tikang ba ha akon la kalugaringon nga pagburot-an. An tawo nga naghihimangraw ha iya kalugaringon nga pagburot-an asay la gintitinguha an iya kadungganan. Kundi an nagtitinguha hin pagpasidungog han nagsugo ha iya, tangkod nga tawo, ngan waray gud ikakasiring nga buwa ha iya. Waray ba ighatag ha iyo ni Moises an Balaod? Kundi waray usa ha iyo nga nagtutuman han Balaod. Kay ano nga gin-iiparatay man ako niyo?” Nagbaton an mga tawo, “May-ada ka gud yawa! Hin-o ngani an nag-iiparatay ha imo?” Binmaton hi Jesus, “Usa pa la nga milagro an akon ginbuhat, ngan nahipausa na kamo ngatanan. Tungod nga nagsugo hi Moises nga turion an iyo mga anak nga lalake (bisan diri hi Moises kundi an iyo mga ginikanan an nagtikang hito), nagtuturi kamo hin bata ha Adlaw nga Iparahuway. Kon nagtuturi kamo ha Adlaw nga Iparahuway basi matuman an balaod ni Moises, kay ano nga nangangahalas kamo ha akon tungod nga gintambal ko in usa nga tawo ha Adlaw nga Iparahuway? Paghukom kamo sumala han tinuod nga lagda; ayaw na paghukom dara la han iyo hinkit-an.” Nagsiring in pira nga mga tawo ha Jerusalem, “Diri ba ini an tawo nga gin-iiparatay nira? Kitaa, nagyiyinakan hiya ha kadaygan, ngan waray na lugod nagyayakan hin pagriwa ha iya! Tungod ba ito nga maaram na gud an mga punoan nga amo na hiya an Mesiyas? Kundi kon umabot na an Mesiyas, waray mahibabaro kon diin hiya tikang. Kundi maaram kita ngatanan kon diin tikang ini nga tawo.” Han nagtututdo hi Jesus ha Templo, nagsiring hiya ha dako nga tingog, “Tinuod ba nga nakilala kamo ha akon, ngan maaram kon diin ako tikang? Kundi waray ako kumanhi ha akon la pagbuot. An may katungod hin pagsugo amo an nagsugo ha akon, kundi diri kamo nakilala ha iya. Nakilala ako ha iya, kay tikang ako ha iya, ngan hiya an nagsugo ha akon.” Ngan gin-idarakop hiya nira, kundi waray naglabot ha iya, kay waray pa man umabot an iya takna. Kundi tinmoo ha iya in damo nga mga tawo, ngan nagsiring, “Kon umabot an Mesiyas, magbubuhat ba hiya hin labaw pa nga mga milagro kay han nabuhat hini nga tawo?” Nakabati an mga Parisiyo han larolantugi han mga tawo hini nga mga butang mahitungod ha iya, sanglit nagsugo hin mga gwardya pagdakop kan Jesus an mga Parisiyo ngan an labaw nga kapadian. Nagsiring hi Jesus, “Madaliay na la an akon pakig-urosa ha iyo, ngan mabalik na ako ngadto han nagsugo ha akon. Mamimiling kamo ha akon, kundi diri kamo makakaagi ha akon; kay diri kamo makakakadto han akon kakadtoan.” May hinsiring an mga punoan nga Judiyo, “Ngain daw la hiya kakadto nga diri naton hiya hiaagian? Makadto ba hiya ha syudad han mga Griego diin nag-uokoy an mga Judiyo, ngan magtutdo hiya han mga Griego? Ano ba an karuyag niya sidngon han iya pagsiring, ‘Mamimiling kamo ha akon, kundi diri kamo makakaagi ha akon?’ ngan ‘Diri kamo makakakadto han akon kakadtoan?’” An kataposan nga adlaw han pyesta amo an gidadakoi nga adlaw. Hito nga adlaw tinmindog hi Jesus ngan nagsiring hin dako nga tingog, “Kinahanglan kumadi ha akon ngan uminom an bisan hin-o nga inuuhaw. Sumala han siring han kasuratan, ‘Tikang ha kasingkasing hadton natoo ha akon maawas in tubig nga nahatag hin kinabuhi.’” Iginsiring ini ni Jesus mahitungod han Espiritu nga kakarawaton hadton mga natoo ha iya. Hadto nga takna waray pa ihatag an Espiritu, kay waray pa man mamatay ngan mabanhaw hi Jesus. Han pakabati han damo nga mga tawo hini nga siring ni Jesus, nabuhag hira. May-ada nasiring, “Amo na gud ini an Manaragna!” Nagsiring liwat an iba, “Amo na hiya an Mesiyas!” Kundi nagsiring pa an iba, “Diri matikang ha Galilea an Mesiyas! Nasiring an kasuratan nga magigin tulin ni David an Mesiyas, ngan matatawo ha Betlehem, an bungto nga gin-ukyan ni David.” Sanglit tungod ha iya nagkabuhag an mga tawo. Karuyag magdakop kan Jesus an pira ha ira, kundi waray gud nagpasipara hin pagkapot ha iya. Binmalik an mga gwardya ngadto han mga Parisiyo ngan mga puno han kapadian nga nagpakiana ha ira, “Kay ano nga waray man niyo dad-a hiya?” Nagbaton an mga gwardya, “Waray pa gud tawo nga naghimangraw hin sugad nga pagyakan hini nga tawo!” Nagpakiana an mga Parisiyo, “Nalimbongan ba liwat kamo niya? May-ada na ba niyo hinbaroan nga usa han mga punoan o usa nga Parisiyo nga tinmoo ha iya? Diri nasabot ini nga mga tawo han Balaod ni Moises, sanglit ginpanhimaraot hira han Dyos!” Usa han mga Parisiyo amo hi Nicodemo nga nakigkita hadto kan Jesus. Nagsiring hiya ha ira, “Sumala han aton Balaod, diri kita makakaghukom hin tawo kon diri anay naton hibatian hiya ngan hikit-an kon ano an iya nabuhat.” Binmaton hira, “Aw ngay-an! Taga-Galilea ka ba liwat? Usisaha an Kasuratan ngan hibabaroan mo nga waray manaragna nga natikang ha Galilea.” [Ngan nanguli an ngatanan, kundi napakadto hi Jesus ha Bukid han mga Olibo. Han pagkabuwas han temprano pa, binmalik hiya ha templo. Ginalirongan hiya han mga tawo, ngan linmingkod hiya ngan nagtikang hin pagtutdo ha ira. Gindara han mga magturutdo han Balaod ngan mga Parisiyo in usa nga babaye nga hindakpan nga nanlibog, ngan ginpatindog hiya ha atubangan nira ngatanan. Nagsiring hira kan Jesus, “Magturutdo, hindakpan ini nga babaye nga nanlibog. Ha aton Balaod, iginsugo ni Moises nga kinahanglan batoon tubtob han kamatay in sugad nga babaye. Yana, ano man an imo isisiring?” Iginsiring nira ini hin pagbitik ha iya, basi mahisumbong nira hi Jesus. Kundi tinmamod hi Jesus ngan nagsurat ha tuna pinaagi han iya tudlo. Samtang nagpipinakiana hira, tinmukdaw hi Jesus ngan nagsiring ha ira, “Umona hin pagbato ha iya an waray sala ha iyo.” Ngan tinmamod na liwat hiya ngan nagsurat ha tuna. Han pakabati nira hini, nagpatag-usa hira hin pagbaya, tikang han mga magurang. Nahibilin na la hi Jesus, ngan an babaye nga nakada pa harani ha iya. Hinmangad hi Jesus ngan nagpakiana ha iya, “Hain naman hira, Mana? Waray ba nahibilin hin pagsirot ha imo?” “Waray, bisan usa,” nagbaton an babaye. Nagsiring hi Jesus, “Diri liwat ako magsisirot ha imo. Hala, kadto na, kundi ayaw na pagpinakasala.”] Naghimangraw na liwat hi Jesus ha ira, “Ako an kapawa han kalibutan. Magkakamay-ada kapawa han kinabuhi an bisan hin-o nga magsunod ha akon, ngan diri na gud hiya maglalakat ha kasisidman.” Nagsiring ha iya an mga Parisiyo, “Nagpapamatuod ka yana ha imo la ngahaw; diri kamatuoran an imo iginsisiring.” Binmaton hi Jesus, “Bisan kon nagpapamatuod ako ha akon la ngahaw, matuod an akon iginsisiring, kay maaram ako kon diin ako tikang ngan kon tikain ako. Diri kamo maaram kon diin ako tikang, o kon tikain ako. Naghuhukom kamo hin tinawo gudla nga paagi; diri ako naghuhukom bisan kan kanay. Kundi kon maghukom man lugaring ako, matuod an akon paghukom, kay diri man ako la an maghuhukom; kaupod ko an Amay nga nagsugo ha akon. Nahisurat ha iyo Balaod nga kon nagkakauyon in duha nga mga saksi, matuod an ira iginsisiring. Nagpapamatuod ako mahitungod ha akon, ngan nagpapamatuod man mahitungod ha akon an Amay nga nagsugo ha akon.” Nagpakiana hira, “Hain man an Amay nimo?” Nagbaton hi Jesus, “Diri kamo nakilala ha akon ngan han akon Amay. Kon nakakilala pa kamo ha akon, makilala man liwat kamo han akon Amay.” Ginsiring ni Jesus ini ngatanan samtang magtututdo hiya ha Templo, ha kwarto nga burutangan han mga surudlan han halad. Ngan waray nagdakop ha iya, kay waray pa man umabot an iya takna. Nagsiring liwat hi Jesus ha ira, “Malakat ako, ngan pagbibilngon ako niyo, kundi magkakamatay kamo dida han iyo mga sala. Diri kamo makakakadto han akon kakadtoan.” Sanglit nagsiring an mga punoan nga Judiyo, “Nasiring hiya nga diri kita makakakadto han iya kakadtoan. Karuyag ba sidngon hini nga mag-uunay hiya?” Nagbaton hi Jesus, “Tikang kamo dinhe ha tuna, kundi tikang ako ha langit. Tikang kamo hini nga kalibutan, kundi diri ako tikang hini nga kalibutan. Sanglit nagsumat ako ha iyo nga mamamatay kamo dida han iyo mga sala. Ngan magkakamatay kamo dida han iyo mga sala kon diri kamo tumoo nga ‘Ako Amo hi Ako’.” “Kay hin-o ka man ngay-an?” nagpakiana hira ha iya. Nagbaton hi Jesus, “Ada, amo ako an iginsumat ko na ha iyo tikang pa hadto. Damo pa unta an akon igsisiring ngan ighuhukom mahitungod ha iyo. Kundi an nagpadara ha akon diri buwaon, ngan iginsusumat ko la ha kalibutan an hinbatian ko tikang ha iya.” Waray hira sabot nga naghihimangraw hiya ha ira mahitungod han Amay. Sanglit nagsiring hi Jesus ha ira, “Kon isahon na niyo an Anak han Tawo, hibabaroan niyo nga ‘Ako Amo Hi Ako’; ngan hibabaroan niyo nga diri ako nagbubuhat ha akon la kalugaringon, kundi nagyayakan la ako han igintutdo ha akon han Amay. Ngan kaupod ko an nagsugo ha akon; waray ako niya pagpabay-i nga mag-usaan, kay dayuday ko binubuhat an nakakalipay ha iya.” Tinmoo kan Jesus in damo han mga nagpakabati hini nga mga iginsiring niya. Sanglit nagsiring hi Jesus ngadto han mga Judiyo nga tinmoo ha iya, “Kamo an tinuod ko nga mga tinun-an, kon tumanon niyo an akon igintutdo, ngan hibabaroan niyo an kamatuoran, ngan an kamatuoran an magtatalwas ha iyo.” Nagbaton hira, “Mga tulin kami ni Abraham, ngan waray pa gud kami maoripon hin bisan hin-o, sanglit ano an karuyag mo sidngon han imo pagsiring, ‘Matatalwas kamo’?” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko kamo hin tinuod: oripon han sala an ngatanan nga nakakasala. Diri dayuday sakop han panimalay an oripon, kundi sakop ha kadayonan an anak. Sanglit matatalwas gud kamo hin tinuod kon an Anak an magtalwas ha iyo. Maaram ako nga mga tulin kamo ni Abraham, kundi gin-iiparatay ako niyo, kay diri man kamo nakarawat han akon pagturon-an. Naghihimangraw ako mahitungod han iginpakita ha akon han akon Amay, kundi binubuhat niyo an iginsumat ha iyo han iyo amay.” Nagbaton hira ha iya, “Hi Abraham an amon amay.” Nagsiring hi Jesus, “Kon tinuod nga mga anak kamo ni Abraham, bubuhaton unta niyo an mga buruhaton nga ginbuhat niya. An akon nabuhat amo la an pagsumat ha iyo han kamatuoran nga akon hinbatian tikang han Dyos, kundi gin-iiparatay ako niyo. Waray magbuhat hi Abraham hin sugad hini! Ginbubuhat niyo an ginbuhat han amay niyo.” Nagbaton hira, “An Dyos la an amon Amay; kami an tinuod nga iya mga anak.” Nagsiring hi Jesus ha ira, “Kon matuod nga an Dyos an Amay niyo, mahigugma unta kamo ha akon, kay tinmikang ako sa Dyos ngan yana aanhi ako. Waray ako kumanhi ha akon la kalugaringon nga pagbuot, kundi ginsugo ako niya. Kay ano nga diri kamo nasabot han akon iginyayakan? Tungod kay diri kamo nailob hin pamati han akon mga mensahe. Mga anak kamo han amay niyo, an Yawa, ngan naruruyag kamo pagsunod han ungara han amay niyo. Parapamatay hiya tikang pa ha tinikangan. Waray hiya dumapig han kamatuoran, kay waray man kamatuoran dida ha iya. Kon nagbubuwa hiya, nagbuhat la hiya sugad han iya kinaiya, kay buwaon man hiya, ngan amo hiya an amay han ngatanan nga buwa. Nagsusumat ako han kamatuoran, sanglit diri kamo natuod ha akon. Hin-o ha iyo in makakapamatuod nga salaan ako? Kon nagsusumat ako han kamatuoran, kay ano man nga diri kamo natuod ha akon? Namamati han mga pulong han Dyos an tawo nga tikang ha Dyos. Kundi diri kamo tikang ha Dyos, sanglit diri kamo namamati ha akon.” Nagbaton an mga Judiyo kan Jesus, “Diri ba tama an amon pagsiring nga Samaritano ka ngan sinasangkayan ka hin yawa?” Nagbaton hi Jesus, “Diri gad ako sinasangkayan hin yawa. Ginpapasidunggan ko la an akon Amay, kundi ginpapakaalohan ako niyo. Diri ako nagtitingoha hin dungog ha akon kalugaringon. May-ada hito nagtitinguha ngan naghuhukom ugop ha akon. Susumatan ko kamo hin tinuod: diri na mapatay an bisan hin-o nga magtuman han akon pulong.” Nagsiring ha iya an mga Judiyo, “Yana hinsabtan na namon nga sinasangkayan ka hin yawa! Namatay ngani hi Abraham ngan an mga manaragna, kundi nasiring ka, ‘Diri na mapatay an bisan hin-o nga magtuman han akon pulong.’ Labaw ka pa ba kan Abraham nga amon amay? Namatay ngani hiya sugad man an mga manaragna, baga hin-o ka gud, ha imo paghunahuna?” Nagbaton hi Jesus, “Kon pasidunggan ko an akon kalugaringon, waray hinungdan an akon dungog. Nagpapasidungog ha akon an akon Amay—an ginsisiring niyo nga iyo Dyos. Waray pa kamo kumilala ha iya, kundi nakilala ako ha iya. Kon sumiring ako diri ako nakilala ha iya, masusugad ako ha iyo hin kabuwaon. Kundi nakilala ako ha iya, ngan gintutuman ko an iya pulong. Nalipay hi Abraham nga amay niyo hin pag-ikinikitaan han adlaw han akon pagkanhi; hinkit-an ini niya ngan nalipay hiya.” Nagsiring ha iya an mga Judiyo, “Waray pa ngani 50 an imo panuigon—ngan hinkit-an mo na hi Abraham?” Nagbaton hi Jesus, “Susumatan ko kamo hin tinuod: Diri pa tawo hi Abraham, ‘Amo na ako’.” Ngan namurot hira hin mga bato hin pagbato ha iya; kundi tinmago hi Jesus ngan ginmawas ha Templo. Han naglalakat hi Jesus, nakakita hiya hin tawo nga daan buta tikang han iya katawo. Nagpakiana ha iya an iya mga tinun-an, “Magturutdo, kanay man sala nga natawo hiya nga daan buta? Iya ba kalugaringon o kanan iya mga kag-anak?” Nagbaton hi Jesus, “Waray labot han iya pagkabuta an iya mga sala o an mga sala han iya mga kag-anak. Natawo hiya nga daan buta basi hikit-an an gahom han Dyos dida ha iya. Kinahanglan tumanon ta an mga buruhaton han nagsugo ha akon, samtang nga adlaw pa; maabot an gab-i ngan waray na makakagtrabaho. Ako an kapawa han kalibutan samtang aanhi pa ako ha kalibutan.” Katapos niya pagsiring hini, linmura hi Jesus ha tuna, naghimo hin lapok pinaagi han iya laway, ngan gindihogan niya an mga mata han buta, ngan iya sidngon, “Kadto na, ngan paghiram-os didto ha linaw han Siloe.” (“Ginsugo” an kahulogan hini nga ngaran.) Sanglit kinmadto an tawo, naghiram-os hiya, ngan binmalik nga nakita na. Sanglit nagpakiana an iya mga amyaw ngan an mga tawo nga nakakita ha iya hadto, nga nakikilimos, “Diri ba amo ini an tawo nga hadto nalingkod didto ngan agsob makilimos?” May nagsiring, “Amo ini hiya,” kundi nagsiring an iba, “Diri hiya amo, kundi alid-agid la ha iya.” Sanglit nagsiring an tawo ngahaw, “Amo ako an tawo.” Nagpakiana hira ha iya, “Naunan-o man nga nakita ka na?” Nagbaton hiya, “Naghimo hin lapok an tawo nga Jesus an ngaran, ngan igindihog niya ha akon mata. Ngan ginpakadto ako niya ha Siloe hin paghiram-os. Sanglit napakadto ako, ngan han pakahiram-os ko la, nakakita ako.” “Hain naman hiya?” nagpakiana hira. “Ambot,” nagbaton hiya. Ngan gindara nira ngadto han mga Parisiyo an tawo nga hadto anay buta. Adlaw adto nga Iparahuway han paghimo ni Jesus hin lapok ngan pagtambal niya han kanan tawo mga mata. Sanglit ginpakianhan liwat han mga Parisiyo an tawo kon naunan-o hin pakakita niya. Nagsumat hiya ha ira, “Gindihugan niya hin lapok an akon mga mata, naghiram-os ako, ngan yana nakita na ako.” Nagsiring an pira han mga Parisiyo, “Diri mahihimo nga tikang sa Dyos an tawo nga nagbuhat hini, kay diri niya gintutuman an Balaod han Adlaw nga Iparahuway.” Kundi nagsiring an iba, “Uunanhon hin tawo nga makasasala pakahimo hin mga orosahon nga sugad hini?” Ngan nagkabahinbahin hira. Sanglit ginpakianhan na liwat hiya han mga Parisiyo, “Nasiring ka man nga hiya an nagtambal han imo mga mata—niyan, ano man an imo isisiring mahitungod ha iya?” “Manaragna hiya,” nagbaton hiya. Kundi diri karuyag tumuod an mga punoan nga Judiyo nga buta hiya anay ngan yana nakita na. Sanglit gintawag nira an iya mga kag-anak, ngan ginpakianhan nira, “Iyo ba ini anak? Nasiring kamo nga natawo hiya nga daan buta, niyan ano man in kasugad nga nakita na man hiya yana?” Nagbaton an iya mga kag-anak, “Maaram kami nga amon hiya anak, ngan natawo hiya nga daan buta. Kundi diri kami maaram kon naunan-o nga nakita na man hiya yana, ngan diri kami maaram kon hin-o an nagtambal han iya mata. Hiya na la in pakianhi kay may buot na man hiya, ngan makakabaton na man hiya para han iya kalugaringon!” Ginyakan ini han mga kag-anak kay nahadlok hira han mga punoan nga Judiyo nga nagkasarabot na nga daan hin pagpagawas ha sinagoga hin bisan hin-o nga magtug-an nga hi Jesus amo an Mesiyas. Sanglit nagsiring an iya mga kag-anak, “May buot na man hiya; hiya na la an pakianhi.” Iginpatawag na liwat nira an tawo nga natawo nga daan buta ngan ginsiring, “Pagsaad ha atubangan han Dyos nga magsusumat ka hin kamatuoran! Maaram kami nga makasasala ini nga tawo nga nagtambal.” “Diri ako maaram kon makasasala ba hiya o diri,” nagbaton an tawo. “An hinsabtan ko la amo ini: nakita na ako yana, kundi hadto buta ako.” Nagpakiana hira, “Ano an ginbuhat niya ha imo? Gin-unan-o niya hin pagtambal han imo mga mata?” Nagbaton hiya, “Ginsumatan ko na kamo, kundi diri man kamo natuod. Kay ano nga iyo ini gin-uolit-okit? Bangin la naruruyag liwat kamo nga magin tinun-an niya?” Ginpakaraot hiya nira ngan ginsiring, “Ikaw an iya tinun-an, kundi mga tinun-an kami ni Moises. Maaram kami nga nakighimangraw an Dyos kan Moises; mahitungod hito nga tawo, diri ngani kami maaram kon diin hiya tikang!” Nagbaton an tawo, “Pagkaorosahon hini! Diri kamo maaram kon diin hiya tikang, kundi ginpakita niya an akon mga mata! Maaram kita nga diri namamati an Dyos han mga makasasala; namamati hiya han mga tawo nga natahod ha iya ngan nagtutuman han karuyag niya ipabuhat ha ira. Tikang pa han tinikangan han kalibutan, waray pa gud hinbatian nga may nakatambal han mga mata nga daan buta. Waray gud mahihimo hito nga tawo kon diri hiya tikang ha Dyos.” Binmaton hira, “Natawo ngan nagtubo ka ha sala—ngan karuyag mo magtutdo ha amon?” Ngan ginpagawas hiya nira ha sinagoga. Hinbatian ni Jesus nga ginpagawas nira ha sinagoga an tawo. Hin-agian hiya ni Jesus ngan ginpakianhan, “Natoo ka ba han Anak han Tawo?” Nagbaton an tawo, “Sumati gad ako kon hin-o hiya, basi makatoo ako ha iya!” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Hinkit-an mo na hiya, ngan amo hiya nga nakikighimangraw yana ha imo.” “Natoo ako, Ginoo!” nagsiring an tawo, ngan linmuhod hiya ha atubangan ni Jesus. Nagsiring hi Jesus, “Kinmanhi ako hini nga kalibutan hin paghukom, basi makakita an mga buta, ngan mabuta an mga nakita.” Nakabati an pira nga mga Parisiyo nga nakada han pagsiring niya hini, ngan nagpakiana hira ha iya, “Karuyag ba nimo sidngon nga mga buta liwat kami?” Nagbaton hi Jesus, “Kon mga buta kamo, diri unta kamo salaan; kundi kay nasiring man kamo, ‘Nakita kami,’ karuyag sidngon hini nga salaan pa kamo. “Susumatan ta kamo hin tinuod: kawatan ngan tikasan an tawo nga diri naagi ha porta hin pagsulod han turil, kundi nagsasaka hin iba nga agian. Magmarangno han mga karnero an tawo nga naagi ha porta. Pinaaagi hiya han magbarantay han portahan; namamati an mga karnero han iya tingog kon gintatawag niya hira hin ira tagsatagsa nga ngaran, ngan pinagagawas niya hira han turil. Paghihigawas na nira, nag-uuna hiya ha ira, ngan nasunod an mga karnero ha iya kay nakilala han iya tingog. Diri hira masunod hin iba; lugod makalagiw hira, kay diri nira kinikilala an iya tingog.” Iginsumat ni Jesus ha ira ini nga pananglitan, kundi waray hira makasabot han karuyag sidngon han pananglitan. Sanglit nagsiring liwat hi Jesus, “Susumatan ta kamo hin tinuod: amo ako an porta para han mga karnero. Mga kawatan ngan mga tikasan an ngatanan nga kinmanhi una ha akon; kundi waray mamati ha ira an mga karnero. Amo ako an porta. Matatalwas an bisan hin-o nga masulod pinaaagi ha akon, masulod-guwa hiya ngan makakaagi hin panibsiban. Nasulod la an kawatan hin pangawat, panmatay, ngan panmungkag. Kinmanhi ako basi makaangkon hira han kinabuhi, an hura nga kinabuhi. “Amo ako an maupay nga magmarangno han mga karnero. An maupay nga magmarangno andam pag-unong han iya kinabuhi tungod han mga karnero. An sinuholan la, kay diri magmarangno ngan diri tag-iya han mga karnero, nabaya ha ira ngan nakalagiw kon nakita hiya hin lubo; sanglit tinatabag han lubo an mga karnero ngan nagsasarang hira. Nakalagiw an sinuholan, kay sinuholan man la hiya ngan diri napaid han mga karnero. May-ada iba nakon nga mga karnero nga diri sakop hini nga panon. Kinahanglan sakopon ko liwat hira; mamamati hira han akon tingog, ngan mauusa na la hira nga panon ha ubos hin usa nga magmarangno. “Nahigugma an Amay ha akon kay andam man ako hin paghatag han akon kinabuhi basi mahibalik liwat ini ha akon. Waray makakaagaw han akon kinabuhi; ihinahatag ko ini ha akon kalugaringon nga pagbuot. May-ada ko gahom hin pagtubyan han akon kinabuhi ngan may-ada ko liwat gahom hin pagbawi hini. Amo ini an ipinapagbuhat ha akon han akon Amay.” Nagkabahin na liwat an mga Judiyo tungod hini nga mga pulong. Nagsiring in kadam-an ha ira, “Sinasangkayan hiya hin yawa ngan nakulangan ha hiya hin buot! Kay ano nga namamati pa kamo ha iya?” Kundi nagsiring an iba, “Diri makakaghimangraw hin sugad hini in tawo nga sinasangkayan hin yawa! Uunanhon man hin yawa pagpakita han mga buta?” Inmabot an panahon han pagsaurog han Pyesta han Paghalad didto ha Jerusalem ngan panahon adto hin kathagkot, ngan didto ha Templo naglalakat hi Jesus didto han Balkon ni Solomon. Gin-alirongan hiya han mga Judiyo nga nagsiring, “Tubtob san-o an imo pagpinakulbai ha amon? Sumati kami hin tinuod kon amo ka an Mesiyas.” Nagbaton hi Jesus, “Ginsumatan ko na kamo, kundi diri man kamo natuod ha akon. Saksi ha akon an gintuman ko nga mga buhat nga sugo han akon Amay; kundi diri kamo matuod kay diri man kamo akon mga karnero. Namamati han akon tingog an akon mga karnero; nakilala ako ha ira, ngan nasunod hira ha akon; Nahatag ako ha ira han dayon nga kinabuhi, ngan diri nagud hira mamamatay; ngan waray makakaagaw ha ira tikang ha akon. Labaw han ngatanan an akon Amay nga amo an naghatag ha ira ha akon, ngan waray gud makakaagaw ha ira tikang han kamot han Amay. Mag-usa la an Amay ug ako.” Nanmurot na liwat an mga Judiyo hin mga bato paglabay ha iya. Ginsiring hira ni Jesus, “Damo nga mga mag-upay an akon nabuhat ha iyo atubangan nga sugo han akon Amay; hain man hini nga mga buhat in pinasisikaran niyo hin pagbato ha akon?” Nagbaton an mga Judiyo, “Ginbabato ka namon diri tungod hin ano man nga mag-upay nga mga buhat, kundi tungod han imo pagpasipara han Dyos! Nagpapaka-Dyos ka, nga tawo ka man la!” Nagbaton hi Jesus, “Di ba nahisurat ha iyo kalugaringon nga Balaod nga nagsiring an Dyos, ‘Mga dyos kamo’? Maaram kita nga matuod ha kadayonan an iginsisiring han kasuratan, ngan gintawag han Dyos nga mga dyos adton mga tawo nga gintaporan han iya mga pulong. Mahitungod ha akon, ginpili ako han Amay ngan ginsugo nganhi ha kalibutan. Sanglit uunanhon pakasiring niyo nga nagpapasipara ako han Dyos tungod han pagsiring ko nga amo ako an Anak han Dyos? Sanglit angay diri kamo tumoo ha akon kon diri ako nagbubuhat han mga buhat han akon Amay. Kundi kon nagbubuhat man ako, bisan kon diri kamo natoo ha akon, kinahanglan tumoo kamo bisan na man la han akon mga buhat, basi hibaroan ngan masayoran niyo nga aadi ha akon an Amay, ngan aada ako ha iya.” Gin-idarakop na liwat hiya nira, kundi nakapudlos hiya tikang ha ira mga kamot. Binmalik na liwat hi Jesus ngadto ha tabok han Salog han Jordan, ngadto han dapit diin nanmunyag hi Juan, ngan nagpabilin hiya didto. Pinmakadto ha iya in damo nga mga tawo. Nagsiring hira, “Waray magbuhat hi Juan hin mga orosahon, kundi puros matuod an iginsiring niya mahitungod hini nga tawo.” Ngan damo nga mga tawo didto in tinmoo kan Jesus. May usa nga tawo nga hi Lazaro an ngaran. Nag-ukoy hiya ha Betania upod an iya kabugtoan nga kababayen-an, hira Maria ug Marta. ( Amo ini nga Maria an nagbubo hin pahamot ha mga tiil han Ginoo ngan ginpahiran han iya buhok. Nasakit hi Lazaro nga iya bugto.) Nagpatugon ini nga magbugto nga kababayen-an ngadto kan Jesus nga sidngon hiya, “Ginoo, masakit an imo suok nga sangkay.” Han pakabati ni Jesus hini, nagsiring hiya, “Diri ikamamatay ni Lazaro ini nga sakit. Nahinabo ini basi pasidunggan an Dyos, ngan pinaagi hito, pasidunggan man liwat an Anak han Dyos.” Hinigugma ni Jesus hira Marta, Maria, ug Lazaro. Han pakabati niya nga masakit hi Lazaro, duha anay ka adlaw an iya ginpalabay san-o hiya kumadto. Katapos, nagsiring hiya ngadto han iya mga tinun-an, “Tana, balik kita ha Judea.” Nagbaton an mga tinun-an, “Magturutdo, diri pa la maiha nga gin-iibarato ka didto han mga Judiyo, ngan karuyag mo na liwat hin pagkadto?” Nagsiring hi Jesus, “Di ba may dose ka oras an usa ka adlaw? Sanglit diri mahipapakdol an tawo nga maglalakat ha kapaw-an, kay nakita hiya han kapawa hini nga kalibutan. Kundi mahipapakdol hiya kon maglakat hiya ha gab-i, kay masirom man.” Ginsiring ini ni Jesus ngan sinumpayan pa niya pagsiring, “Nakaturog hi Lazaro nga aton sangkay, kundi makadto ako hin pagpukaw ha iya.” Nagbaton an mga tinun-an, “Ginoo, mag-uupay hiya kon nakaturog la hiya.” Karuyag sidngon ni Jesus nga patay na hi Lazaro; kundi naghunahuna an mga tinun-an nga nagsiring hi Jesus nga nakaturog la hiya. Sanglit ginsumatan hira ni Jesus hin waray lipodlipod, “Patay na hi Lazaro; kundi tungod ha iyo nalilipay ako nga waray ako didto upod ha iya, basi tumoo kamo. Kadtoa ta hiya.” Nagsiring ngadto han iya mga igkasi tinun-an hi Tomas, an ginngangaranan nga Karuha, “Tana, bunyog kita ngatanan han Magturutdo, basi mamatay kita upod ha iya!” Pag-abot ni Jesus, nasayran niya nga upat na ka adlaw nga iginlubong hi Lazaro. Mga tulo la ka kilometro an Betania tikang ha Jerusalem, ngan damo nga mga Judiyo an kinmadto hin pagliaw kanda Marta ug Maria mahitungod han kamatay han ira bugto. Han pakabati ni Marta nga tiarabot hi Jesus, kinmadto hiya hin pagtapo, samtang hi Maria nagpabilin ha balay. Nagsiring hi Marta kan Jesus, “Ginoo, diri unta napatay an akon bugto kon nakanhi ka pa! Kundi maaram ako nga bisan yana, ihahatag ha imo han Dyos an bisan ano nga imo pangaroon ha iya.” Ginsumatan hiya ni Jesus, “Mababanhaw an imo bugto.” Nagbaton hi Marta, “Maaram ako nga mababanhaw hiya ha kataposan nga adlaw.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Hi ako an pagkabanhaw ngan an kinabuhi. Mabubuhi an bisan hin-o nga natoo ha akon, bisan kon mamatay hiya; ngan diri na gud mamamatay an bisan hin-o nga buhi nga natoo ha akon. Natuod ka ba hini?” Nagbaton hiya, “Oo, Ginoo, natoo ako nga amo ka an Mesiyas, an Anak han Dyos, nga makanhi ha kalibutan.” Hinkit-an ngan ginsunod hiya han mga Judiyo nga nakadto ha ira balay hin pagliaw ha iya. Naghunahuna hira nga tikadto hiya ha lubnganan hin pagtangis didto. Inmabot hi Maria ha dapit diin nakadto hi Jesus. Pakakita niya kan Jesus, hinmapa hiya ha atubangan niya ngan nagsiring, “Ginoo, diri unta napatay an akon bugto kon nakanhi ka pa!” Hinkit-an hiya ni Jesus nga nagtatangis, sugad man an mga Judiyo nga upod niya; nabantad an iya kasingkasing ngan inalpan hiya hin kalooy. Nagpakiana hiya ha ira, “Diin niyo iglubong hiya?” Nagbaton hira, “Kadi, Ginoo, ngan kitaa.” Nagtangis hi Jesus. Sanglit nagsiring an mga Judiyo, “Kitaa, pagkadako han iya paghigugma kan Lazaro!” Kundi an iba ha ira nagsiring, “Hiya nga nakapakita han mga mata han buta, diri ba hiya takos makapugong han kamatayon ni Lazaro?” Kinmadto hi Jesus ha lubnganan kay inalpan na liwat hiya hin kabido. Usa adto nga lungib nga sinadhan hin bato. Nagsugo hi Jesus, “Kuhaa niyo an bato!” Nagbaton hi Marta nga bugto han minatay, “Naninimaho na hiya yana, Ginoo, kay upat na ka adlaw tikang hiya iginlubong.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Diri ba nagsiring ako ha imo nga hikikit-an mo an gahom han Dyos kon tumoo ka?” Ginkuha nira an bato. Hinmangad hi Jesus ngan nagsiring, “Nagpapasalamat ako ha imo, Amay ko, nga pinamamatian mo ako. Maaram ako nga dayuday ka namamati ha akon, kundi iginyakan ko ini tungod hini nga mga tawo nga aanhi yana, basi tumoo hira nga ginsugo mo ako.” Katapos niya magsiring hini, ginmoliat hiya, “Lazaro! Gawas ngadi!” Ginmawas an minatay nga inalikosan pa an iya mga tiil han mga dugnit hin paglubong, pati an iya nawong. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Hubari niyo ngan palakta hiya.” Nakakita han ginbuhat ni Jesus in damo han mga Judiyo nga nagduaw kan Maria, ngan tinmoo hira ha iya. Kundi kinmadto han mga Parisiyo an iba ha ira hin pagsumat ha ira han ginbuhat ni Jesus. Sanglit nakigkita han Labaw nga Hukmanan an mga puno han kapadian ngan mga Parisiyo ngan nagsiring, “Ano an aton bubuhaton? Nagbubuhat ini nga tawo hin damo nga mga orosahon! Kon pabay-an ta la hiya, matoo an ngatanan ha iya, ngan maabot an mga punoan nga Romano ngan bubungkagon an Templo ngan an aton bug-os nga nasod!” Nagsiring an usa ha ira, nga Caifas an ngaran, nga amo an Labaw nga Padi hadto nga tuig, “Waray gud kamo makasabot! Diri ba kamo maaram nga mas maupay para ha iyo nga gabay usa la ka tawo an mamatay tungod han bungto, kay nga mabungkag an bug-os nga nasod?” Ginsiring ini niya diri ha iya kalugaringon nga pagbuot. Kundi tungod nga hiya an Labaw nga Padi hadto nga tuig, ginpanagna niya nga kinahanglan mamatay hi Jesus para han mga Judiyo, ngan diri la para ha ira, kundi pagtirok liwat ngan pag-urosa han ngatanan nga nagkakaburublag nga mga anak han Dyos. Tikang hadto nga adlaw, nagkasarabot an mga punoan nga Judiyo hin pagpatay kan Jesus. Sanglit waray na hiya magsudoy hin dayag ha Judea, kundi binmaya hiya ngan napakadto hin dapit nga hirani han kamingawan, ngadto hin bungto nga ginngangaranan nga Efraim. Nagpabilin hiya didto upod an iya mga tinun-an. Hiraniay na an Pyesta han Paglabay han mga Judiyo. Napakadto ha Jerusalem, san-o magpyesta, in damo nga mga tawo nga tikang ha kahuronan, pagtuman han seremonyas han paglinis sumala han Balaod. Nagpinamiling kan Jesus an mga tawo. Han katirok na nira didto han Templo, naggiparupakiana hira, “Ano an iyo hunahuna? Diri ba hiya mapakanhi ha Pyesta?” Nagsugo na an mga puno han kapadian ngan mga Parisiyo nga adton maaram kon hain hi Jesus, kinahanglan magpahibaro dayon ha ira basi dakpon nira. Unom pa ka adlaw san-o umabot an Pyesta han Paglabay, napakadto hi Jesus ha Betania, an bungto ni Lazaro nga ginbanhaw ni Jesus. Nag-andam hira didto hin panihapon para ha iya, ngan nagdurot hi Marta, samtang nakigsaro hi Lazaro kan Jesus. Ngan kinmuha hi Maria hin mga tunga hin kilo han gimamahali nga pahamot, nga hinimo tikang hin puro nga nardo. Ginbubo ini niya ha mga tiil ni Jesus, ngan ginpahiran niya han iya buhok. Nalukop an bug-os nga balay han alimyon hini nga pahamot. Nagsiring an usa han mga tinun-an ni Jesus, hi Judas Iscariote—an maglilingo ha iya, “Kay ano nga waray lugod ibaligya ini nga pahamot hin sais syintos pesos ngan ihatag an kwarta ha mga kablas?” Ginsiring ini niya diri tungod nga napaid hiya han mga kablas, kundi tungod nga kawatan hiya. Hiya an tinaporan han supot han kwarta ngan naara hiya hin pagpasipara hin pagkuha hin kwarta. Kundi nagsiring hi Jesus, “Pasagdi la niyo hiya! Tugoti hiya pagbuhat hini kay gin-aandam niya ini para han adlaw han paglubong ha akon. Dayuday kaupod niyo an mga kablas, kundi diri ako dayuday kaupod niyo.” Nakabati in kadam-an nga mga Judiyo nga nakadto hi Jesus ha Betania, sanglit napakadto hira, diri la tungod kan Jesus, kundi pagkita liwat kan Lazaro nga ginbanhaw ni Jesus. Sanglit nagkasarabot an mga puno han kapadian hin pagpatay kan Lazaro; kay tungod ha iya damo nga mga Judiyo in nahibulag ha ira ngan tinmoo na kan Jesus. Pagkabuwas, hinbatian han kadam-an nga mga tawo nga kinmadto han Pyesta han Paglabay, nga maabot hi Jesus ha Jerusalem. Sanglit nanguha hira hin mga palwa ngan tinmapo hira kan Jesus; ngan naggogoliat hira, “Dayawon an Dyos! Dayawon hiya nga nakanhi ha ngaran han Ginoo! Dayawon an Hadi han Israel!” Nakaagi hi Jesus hin asno ngan iya ginsakyan, sugad han nahisurat: “Ayaw kahadlok, syudad han Sion! Aanhi naabot an imo Hadi nga nasakay hin nati nga asno.” Waray makasabot hini an iya mga tinun-an hadto nga takna; kundi han kabanhaw na ni Jesus, nahinumdom hira nga nahisurat ini mahitungod ha iya, ngan ginbuhat ini nira para ha iya. Nagsumat han nahinabo an mga tawo nga kaupod ni Jesus han pagtawaga niya kan Lazaro tikang ha lubnganan ngan pagbanhawa ha iya. Sanglit gintapo hiya han kadam-an, kay hinbatian nira nga ginbuhat niya ini nga urosahon. Ngan may hinsiring an mga Parisiyo, “Kitaa daw! Waray gud naton mahihimo! Kitaa, nagsusunod na ha iya an ngatanan nga mga tawo!” May mga Griego nga kaupod han mga kinmadto ha Jerusalem hin pagsingba ha panahon han pyesta. Hinmarani hira kan Felipe nga taga-Betsaida, ha Galilea ngan nagsiring, “Karuyag namon makigkita kan Jesus.” Kinmadto hi Felipe pagsumat kan Andres, ngan kinmadto hira nga duha pagsumat kan Jesus. Nagbaton hi Jesus ha ira, “Inmabot na yana an takna nga pagpapasidunggan an Anak han Tawo. Nagsusumat ako ha iyo hin tinuod: an usa ka lugas nga trigo nagpapabilin hin ka usa la ka lugas nga trigo labot kon mahulog ha tuna ngan katak-opan. Kon katak-opan na, mabunga hin damo nga mga lugas. Mawawad-an han iya kalugaringon an nahigugma han iya kinabuhi; kundi makakaangkon lugod han kinabuhi nga dayon adton nagdudumot han iya kinabuhi dinhe hini nga kalibutan. Kinahanglan magsunod ha akon an karuyag magsirbe ha akon, basi kon hain ako, aadto man an akon surugoon. Pagpapasidunggan han akon Amay an magsirbe ha akon.” “Mabidoon gud ako yana, ngan ano an akon isisiring? Masiring ba ako, ‘Amay ko, palabya anay ha akon ini nga takna’? Diri, kay amo ini an hinungdan nga kinmanhi ako, basi karawaton ko ini nga takna hin pag-antos. Amay ko, paghimayaa an imo ngaran!” Ngan nagyakan in tingog tikang ha langit, “Ginhimaya ko na ini, ngan paghihimayaon ko na liwat.” Nakabati han tingog an kadam-an nga nagkakatukdaw didto, ngan nagsiring, “Nagdalugdog!” An iba nagsiring, “Nagyakan ha iya in usa nga anghel!” Kundi nagsiring hi Jesus ha ira, “Diri tungod ha akon nga nagyakan ini nga tingog, kundi tungod ha iyo. Ginhuhukman na yana an kalibutan; pupukanon na yana an punoan hini nga kalibutan. Kakabigon ko ngadi ha akon an ngatanan nga mga tawo, kon isahon na ako tikang ha tuna.” ( Ha pagsiring niya hini, iginpasabot niya an paagi han kamatayon nga iya pag-aantoson.) Nagbaton an kadam-an, “Nagsusumat an aton Balaod nga mabubuhi ha kadayonan an Mesiyas. Niyan naunan-o man nga nasiring ka nga kinahanglan isahon an Anak han Tawo? Hin-o man ini nga Anak han Tawo?” Nagbaton hi Jesus, “Halipotay na la nga panahon an pag-upod ha iyo han kapawa. Pagpadayon ha iyo dalan samtang aada pa ha iyo an kapawa, basi diri kamo abotan han kasisidman; kay an naglalakat ha kasisidman diri maaram kon tipakain hiya. Sanglit too kamo han kapawa, samtang aada pa ha iyo ini, basi mahimo kamo nga mga anak han kapawa.” Katapos ni Jesus magsiring hini, linmakat hiya ngan tinmago. Bisan kon ginbuhat niya ini ngatanan nga mga urosahon ha atubangan nira, waray gihapon hira tumoo ha iya, basi matuman an iginsiring ni Isaias nga manaragna: “Ginoo, hin-o in tinmuod han iginsumat namon nga mensahe? Hin-o an ginpakita han Ginoo han iya gahom?” Tungod hini waray hira makatoo, kay nagsiring liwat hi Isaias: “Ginbuta han Dyos an ira mga mata, ngan ginsadhan an ira mga hunahuna, basi diri kumita an ira mga mata, ngan diri makasantop an ira mga hunahuna, ngan diri hira dumanggop ha akon, nasiring an Dyos, basi tambalon ko hira.” Ginsiring ini ni Isaias kay hinkit-an niya an gahom ni Jesus, ngan nagyakan hiya mahitungod ha iya. Bisan pa ngani, damo gihapon nga mga punoan nga Judiyo in tinmoo kan Jesus; kundi tungod han mga Parisiyo, waray hira magpadayag hin paghimangraw ha kadam-an, basi diri hira pagawason ha sinagoga. Ginpalabi nira an pagdayaw ha ira han mga tawo kay han pagdayaw ha ira han Dyos. Namulong hi Jesus hin dako nga tingog, “An bisan hin-o nga natoo ha akon; natoo diri la ha akon kundi ha iya liwat nga nagpadara ha akon. An bisan hin-o nga nakakakita ha akon nakakakita liwat ha iya nga nagpadara ha akon. Kinmanhi ako usa nga kapawa han kalibutan, basi diri na magpabilin ha kasisidman an ngatanan nga natoo ha akon. Diri ko paghuhukman bisan adton namamati han akon pulong ngan diri nagtutuman hito. Kinmanhi ako pagtalwas, diri paghukom han kalibutan. May-ada maghuhukom hadton nasalikway ha akon ngan diri nakarawat han akon mensahe. An pulong nga akon iginyakan amo an maghuhukom ha iya ha kataposan nga adlaw! Tinuod ito, kay waray ako magyakan ha akon la kalugaringon, kundi an Amay nga nagpadara ha akon amo an nagsugo ha akon kon ano an akon igsisiring ngan igyayakan. Ngan maaram ako nga nahatag han dayon nga kinabuhi an iya sugo. Sanglit kon ano an akon igsisiring, amo man ito an pinapagyakan ha akon han Amay.” Bisperas na adto han Pyesta han Paglabay. Maaram na hi Jesus nga inmabot na an iya takna hin pagbaya hini nga kalibutan ngan hin pagkadto han Amay. Dayuday ginhigugma niya an iya mga sakop dinhe ha kalibutan, ngan ginhigugma niya hira tubtob gud ha kataposan. Tarangka ha panihapon hi Jesus ngan an iya mga tinun-an. Ginlarang na han Yawa nga maglilingo kan Jesus hi Judas nga anak ni Simon Iscariote. Maaram hi Jesus nga itinubyan ha iya han Amay an bug-os nga gahom, ngan maaram hiya nga tikang hiya ha Dyos, ngan tikadto na hiya sa Dyos. Sanglit binmuhat hi Jesus ngan maglubas han iya bawbaw nga bado, ngan magbagkos hin twalya. Inmipis hiya hin tubig ngada ha palanggana ngan nagtikang hin panmusa han mga tiil han mga tinun-an, ngan ginpahiran han twalya nga iya iginbagkos. Hinmarani kan Simon Pedro nga nagsiring ha iya, “Ginoo, mamumusa ka ba han akon mga tiil?” Nagbaton hi Jesus ha iya, “Diri ka pa maaram yana kon ano an akon ginbubuhat, kundi hibabaroan mo ini onina.” Nagsiring hi Pedro, “Diri gud ako matugot nga mamusa ka han akon mga tiil!” Nagbaton hi Jesus, “Kon diri ako mamusa han imo mga tiil, diri ka na magigin tinun-an ko.” Nagbaton hi Simon Pedro, “Kon amo man ini, Ginoo, diri la an akon mga tiil, kundi ilakip liwat hin paghugas an akon mga kamot ngan ulo!” Nagsiring hi Jesus, “An human na kumarigos, malinis na an iya bug-os nga lawas, sanglit diri na kinahanglan maghugas pa ha iya ngahaw, kundi an iya mga tiil na la. Malinis na kamo kundi diri ngatanan.” ( Maaram na hi Jesus kon hin-o an maglilingo ha iya, sanglit nagsiring hiya, “Malinis na kamo kundi diri ngatanan.”) Katapos niya pamusa han ira mga tiil, nagsul-ot na liwat hi Jesus han iya bawbaw nga bado, ngan binmalik ha iya lingkoran ha lamesa. Nagpakiana hiya, “Nasayod ba kamo han ginbuhat ko ha iyo? Natawag kamo ha akon nga magturutdo ngan Ginoo, ngan may kamatuoran, kay amo gud ito ako. Sanglit kon ako nga iyo Ginoo ngan Magturutdo namusa han iyo mga tiil, angay man liwat kamo maggiparupamusa han iyo mga tiil. Gintagan ko kamo hin susbaranan, basi sugaron niyo hin pagbuhat han ginbuhat ko ha iyo. Susumatan ta kamo hin tinuod: waray oripon nga labaw han iya agaron; waray sinugo nga labaw han nagsugo ha iya. Yana maaram na kamo hini nga kamatuoran; palaran kamo kon buhaton ini niyo! “Diri ako naghihimangraw mahitungod ha iyo ngatanan; nakilala ako han akon mga ginpili. Kundi kinahanglan matuman an kasuratan nga nasiring, ‘Kinmontra ha akon an tawo nga sinmaro ha akon.’ Ginsusumat ko ini ha iyo yana, nga diri pa ini nahinanabo, basi kon mahinabo na ini, tumoo kamo nga hi ‘Ako Amo Ako.’ Nagsusumat ako ha iyo hin tinuod: an bisan hin-o nga nakarawat han akon sinusugo, nakarawat man ha akon; ngan an nakarawat ha akon, nakarawat man han nagsugo ha akon.” Katapos ni Jesus magsiring hini, inalpan hiya hin dako nga kabido, ngan nagsiring hin dayag, “Susumatan ta kamo hin tinuod: maglilingo ha akon in usa ha iyo.” Naggipasirosiplat hira nga nanhiburong kon hin-o gud an iya karuyag sidngon. Nalingkod sapit ni Jesus an hinigugma niya nga tinun-an. Nagsenyas hi Simon Pedro ha iya ngan nagsiring, “Pakianhi daw hiya kon hin-o an iya hinnanabihan.” Sanglit sinmiring kan Jesus adto nga tinun-an ngan nagpakiana, “Hin-o man hiya, Ginoo?” Nagbaton hi Jesus, “Itutunlob ko an tinapay ngan ihahatag ko ini ha iya; amo hiya an tawo.” Sanglit kinmuha hiya hin pinit nga tinapay, iya ini gintunlob, ngan iginhatag kan Judas nga anak ni Simon Iscariote. Han pakakarawat gud la ni Judas han tinapay, sinmulod dayon ha iya hi Satanas. Nagsiring hi Jesus ha iya, “Dagmit ngan tumana an kinahanglan mo buhaton!” Waray nakasabot han mga nakada ha lamesa kay ano nga ginsiring ini ni Jesus ha iya. Tungod nga hi Judas man an tinaporan han supot han kwarta, nakahunahuna an iba nga mga tinun-an nga ginsugo hiya ni Jesus hin pagpalit han ira kinahanglanon para han pyesta, o bangin ginsugo hiya paghatag ngadto han mga kablas. Ginkarawat ni Judas an tinapay ngan ginmawas hiya dayon. Gab-i adto. Han paggawas na ni Judas, nagsiring hi Jesus, “Iginpapakita na yana an himaya han Anak han Tawo, ngan pinaagi ha iya, ginpapakita liwat an himaya han Dyos. Kon iginpapakita an himaya han Dyos pinaagi ha iya, magpapakita man an Dyos han himaya han Anak han Tawo ha iya ngahaw, ngan bubuhaton ito niya dayon. Mga anak ko, gutiay na la nga panahon an akon pakig-urosa ha iyo. Mamimiling kamo ha akon; kundi susumatan ko kamo yana han akon iginsiring ngadto han mga Judiyo, ‘Diri kamo makakadto han akon kakadtoan.’ Ihinahatag ko ha iyo in bag-o nga sugo: magsihigugmaay kamo. Kinahanglan magsihigugmaay kamo sugad han akon paghigugma ha iyo. Kon magsihigugmaay kamo, mahibabaro an ngatanan nga akon kamo mga tinun-an.” Nagpakiana ha iya hi Simon Pedro, “Ngain ka man kakadto, Ginoo?” Nagbaton hi Jesus, “Diri ka pa yana makakasunod ngadto han akon kakadtoan, kundi masunod ka ha akon onina.” Nagpakiana hi Pedro, “Ginoo, kay ano hin diri ko pakasunod ha imo yana? Andam man ako pagpakamatay tungod ha imo!” Nagbaton hi Jesus, “Ungod ba nga andam ka pagpakamatay tungod ha akon? Susumatan ko ikaw hin tinuod: diri pa matugaok an manok, iglilirong mo na akon hin makatulo.” Nagsiring ha ira hi Jesus, “Ayaw kamo kabaraka ngan kagupong. Too kamo han Dyos ngan too man kamo ha akon. Damo in mga kwarto didto han balay han akon Amay, ngan makadto ako hin pag-andam hin dapit para ha iyo. Diri ako magsusumat hini ha iyo kon diri pa ini tinuod. Ngan katapos ko kadto ngan pag-andam hin dapit para ha iyo, mabalik ako ngan pauupdon ko kamo ha akon, basi kon hain ako aadto man liwat kamo. Maaram na kamo kon uunanhon niyo pagsangpot ngadto han akon kakadtoan.” Nagsiring ha iya hi Tomas, “Ginoo, diri kami maaram kon tikain ka; uunanhon man namon paghibaro han dalan nga tipakadto?” Nagbaton ha iya hi Jesus, “Amo ako an dalan, an kamatuoran, ngan an kinabuhi; waray makakadto han Amay kon diri pinaagi ha akon.” Nagsiring hiya ha ira, “Yana nga nakakilala na kamo ha akon, makilala man kamo han akon Amay; ngan tikang yana nakilala na kamo ha iya, ngan hinkit-an na hiya niyo.” Nagsiring ha iya hi Felipe, “Ginoo, ipakita ha amon an Amay ngan igo na ito para ha amon.” Nagbaton hi Jesus, “Kamaiha na nga kaupod-upod ako niyo ngatanan; diri ka pa gihapon nakilala ha akon, Felipe? Nakakita na han Amay an bisan hin-o nga nakakita ha akon. Sanglit kay ano nga nasiring ka, ‘Ipakita ha amon an Amay’? Diri ka ba natoo, Felipe, nga aada ako han Amay ngan an Amay aadi ha akon?” Nagsiring hi Jesus ha iya mga tinun-an, “Diri natikang ha akon an mga pulong nga iginhimangraw ko ha iyo. Nagbubuhat an Amay nga aadi ha akon han iya kalugaringon nga mga buruhaton. Tuohi niyo nga aada ako han Amay ngan an Amay aadi ha akon; kon diri man, tuohi ako niyo tungod hini nga mga buhat. Susumatan ko kamo hin tinuod: magbubuhat man han mga buruhaton nga akon ginbubuhat an bisan hin-o nga natoo ha akon—tinuod, magbubuhat hiya hin larolabaw pa, kay makadto ako han Amay. Ngan bubuhaton ko an bisan ano nga iyo pangaroon ha akon ngaran, basi pagdayawon an Amay pinaagi han Anak. Bubuhaton ko an bisan ano nga pangaroon niyo ha akon ngaran. “Kon nahigugma kamo ha akon, magtutuman kamo han akon mga sugo. Pangangaroon ko han Amay, ngan tatagan kamo niya hin lain nga Parabulig, an Espiritu han kamatuoran, nga magpapabilin ha iyo ha kadayonan. Diri makarawat ha iya an kalibutan, kay diri nakita o nakilala an kalibutan ha iya. Kundi nakilala kamo ha iya, kay nagpapabilin nga nag-uokoy hiya dida ha iyo. “Diri ko kamo babayaan nga mag-uusaan; mabalik ako ngada ha iyo. Ha diri maiha diri na makita ha akon an kalibutan, kundi makita kamo ha akon; ngan mabubuhi kamo kay buhi man ako. Kon umabot na ito nga adlaw, hibabaroan niyo nga aada ako han akon Amay, ngan aadi kamo ha akon, sugad nga aada ako ha iyo. “Nahigugma ha akon an bisan hin-o nga makarawat ngan magtuman han akon mga sugo. Hihigugmaon han akon Amay adton nahigugma ha akon; hihigugmaon ko man hiya ngan magpapakilala ako ha iya.” Nagpakiana hi Judas (diri hi Judas Iscariote), “Ginoo, uunanhon hin pagpakilala mo han imo kalugaringon ha amon, ngan diri ngadto ha kalibutan?” Nagbaton hi Jesus ha iya, “Magtutuman han akon mensahe an bisan hin-o nga nahigugma ha akon. Hihigugmaon hiya han akon Amay, ngan makada kami ha iya, ngan mag-uokoy kami dida ha iya. Diri nagtutuman han akon mga pulong an bisan hin-o nga diri nahigugma ha akon. Diri akon an mensahe nga hinbatian niyo, kundi natikang han Amay nga nagsugo ha akon. “Iginsumat ko ini ha iyo samtang upod pa ako niyo. Kundi an Parabulig, an Espiritu Santo, nga susugoon han Amay ha akon ngaran, amo an magtututdo ha iyo han ngatanan nga mga butang, ngan magpapahinumdom ha iyo han ngatanan nga akon iginsumat ha iyo. “Ibibilin ko ha iyo an kalinaw; ihahatag ko ha iyo an akon kalinaw. Ihahatag ko ini ha iyo diri sugad han paghatag han kalibutan. Ayaw kamo kabaraka ngan kalisang; ayaw kamo kahadlok. Hinbatian ako niyo nga nasiring ha iyo, ‘Mabaya ako, kundi mabalik ako ha iyo.’ Kon nahigugma kamo ha akon, maglilipay unta kamo nga makadto ako han Amay, kay larolabaw hiya ha akon. Iginsusumat ko ini ha iyo yana, nga diri pa ini nahinanabo, basi kon mahinabo na ini, tumoo kamo. Diri na ako maghihimangraw ha iyo hin maiha, kay maabot na an punoan hini nga kalibutan. Waray hiya gahom ha akon, kundi kinahanglan mahibaro an kalibutan nga nahigugma ako han Amay; sanglit ginbubuhat ko an ngatanan nga iginsugo niya ha akon. “Tana, kalakat kita. “Amo ako an tinuod nga balagon, ngan an akon Amay an magmarangno. Binabanggi niya an ngatanan nga sanga nga diri nabunga. Tinatag-an niya hin paghawan an kada sanga nga nabunga, basi mamunga hin darodamo. Nalinisan na kamo pinaagi han mensahe nga akon iginhimangraw ha iyo. Pabilin kamo didi ha akon, ngan magpapabilin man ako dida ha iyo. Diri makakabunga in sanga ha iya la kalugaringon; mahihimo la ini kon sumpay han puno an sanga. Ha sugad nga kaagi, diri kamo makakabunga, labot kon magpabilin kamo didi ha akon. “Ako an balagon ngan kamo an mga sanga. Mabunga hin damo an bisan hin-o nga magpabilin didi ha akon, ngan ako dida ha iya, kay waray niyo mahihimo kon bulag kamo ha akon. Ilinalabog ha gawas an bisan hin-o nga diri nagpapabilin ha akon, ngan nauuga sugad hin sanga; gintitirok in sugad nga mga sanga, ngan ilinalabog ha kalayo, ngan sunogon. Kon magpabilin kamo didi ha akon, ngan magpabilin an akon mga pulong dida ha iyo, mangangaro kamo hin bisan ano nga inuungara niyo, ngan katutumanan kamo. Ginhihimaya an akon Amay tungod han iyo pamunga hin damo; ngan pinaagi hini, nagigin mga tinun-an ko kamo. Hinihigugma ko kamo sugad gud han paghigugma ha akon han Amay; pagpabilin kamo didi han akon gugma. Kon tumanon niyo an akon mga sugo, magpapabilin kamo ha akon gugma, sugad gud han pagtuman ko han mga sugo han akon Amay ngan nagpapabilin ako dida han iya gugma. “Iginsumat ko ini ha iyo basi mahingada ha iyo an akon kalipay, ngan basi mahingpit an iyo kalipay. Amo ini an akon sugo: pagsihigugmaay kamo, sugad han paghigugma ko ha iyo. An gidadakoi nga gugma nga maaangkon hin usa ka tawo tungod han iya kasangkayan, amo an pagtubyan han iya kinabuhi para ha ira. Ngan kasangkayan ko kamo, kon buhaton niyo an akon iginsusugo ha iyo. Diri ko na kamo tatawgon nga mga surugoon, kay diri maaram an surugoon han ginbubuhat han iya agaron. Lugod, tatawagon ko kamo nga mga sangkay, kay iginsumat ko ha iyo an ngatanan nga hinbatian ko tikang han akon Amay. Waray kamo magpili ha akon; ako an nagpili ha iyo, ngan nagtudlok ha iyo nga magkalakat kamo ngan mamunga hin damo, mga bunga nga nagpapadayon. Sanglit ihahatag ha iyo han Amay an bisan ano nga iyo pangaroon ha iya, ha akon ngaran. Sanglit amo ini an igsusugo ko ha iyo: paggihigugmaay kamo.” “Kon magdumot ha iyo an kalibutan, kinahanglan hisabotan niyo nga una ako pagdumtan han kalibutan. Kon kanan kalibutan pa kamo, mahigugma unta ha iyo an kalibutan sugad nga iya kalugaringon. Kundi ginpili ko kamo tikang hini nga kalibutan, ngan diri na kamo sakop han kalibutan; sanglit magdudumot ha iyo an kalibutan. Hinumdomi an iginsiring ko ha iyo: ‘Waray oripon nga labaw han iya agaron.’ Kon ginpakurian ako nira, pagpapakurian man liwat kamo nira; kon gintuman nira an akon mensahe, pagtutumanon man liwat nira an iyo mensahe. Kundi bubuhaton nira ini ngatanan ha iyo, kay akon man kamo sakop; kay diri hira nakilala han nagsugo ha akon. Diri unta hira salaan kon waray pa ako kumanhi ngan maghimangraw ha ira; kundi yana, waray na hira baribad han ira sala. An bisan hin-o nga nagdudumot ha akon, nagdudumot man han akon Amay. Diri unta hira salaan kon waray ko pa buhata ha butnga nira an mga buhat nga waray pagbuhata hin bisan hin-o; kundi yana, hinkit-an na nira an akon ginbuhat, ngan gindudumtan nira ako ngan an akon Amay. Kundi kinahanglan mahinabo ini, basi matuman an iginsurat dida han ira Balaod: ‘Gindumtan ako nira hin waray la hinungdan.’ “Maabot an Parabulig, an Espiritu han kamatuoran, nga natikang han Amay. Susugoon ko hiya nganhi ha iyo tikang han Amay, ngan magpapamatuod hiya mahitungod ha akon. Ngan magpapamatuod liwat kamo mahitungod ha akon, kay nagin kaupod ko man kamo tikang pa gud ha tinikangan. “Iginsumat ko ini ha iyo basi diri lumuya an iyo pagtoo ha akon. Paiiwason kamo nira ha ira mga sinagoga. Maabot an panahon nga an magpapatay ha iyo makakahunahuna nga nag-aalagad hiya han Dyos. Bubuhaton nira ha iyo ini nga mga butang, kay waray hira makakilala han Amay o ha akon. Kundi iginsumat ko ini ha iyo, basi kon buhaton na nira ini, mahinunumdom kamo nga iginsumat ko ini ha iyo. “Waray ko igsumat ha iyo ini nga mga butang ha tinikangan, kay kaupod pa man ako niyo. Kundi yana, makadto na ako han nagsugo ha akon; kundi waray ha iyo napakiana ha akon, ‘Tikain ka?’ Ngan yana nga ginsumatan ko na kamo, nagmamabidoon kamo. Kundi susumatan ko kamo hin tinuod: mauruupay para ha iyo nga malakat ako, kay kon diri ako lumakat, diri makanhi ha iyo an Parabulig. Kundi kon lumakat ako, ipadadara ko hiya nganhi ha iyo. Ngan kon umabot na hiya, magpapamatuod hiya ha mga tawo han kalibutan nga mga sayop hira mahitungod han sala, mahitungod han pagkamatadong, ngan mahitungod han paghukom han Dyos. Sayop hira mahitungod han sala, kay diri hira natoo ha akon; mahitungod han pagkamatadong, kay makadto ako han Amay ngan diri na kamo makita ha akon; mahitungod han paghukom, kay ginhukman na an punoan hini nga kalibutan. “Damo pa gad an akon igsurumat ha iyo, kundi diri pa ini niyo maaakos yana. Kundi kon umabot na an Espiritu han kamatuoran, igtututdo kamo niya ngadto han ngatanan nga kamatuoran. Diri hiya maghihimangraw ha iya la kalugaringon, kundi maghihimangraw hiya han hinbabatian, ngan magsusumat han mga butang nga tiarabot. Paghihimayaon ako niya, kay natikang ha akon an igsusumat niya ha iyo. Akon an ngatanan nga kanan Amay; sanglit nagsiring ako nga natikang ha akon an igsusumat ha iyo han Espiritu. “Ha diri maiha, diri na kamo makita ha akon; ngan ha diri liwat maiha makita na liwat kamo ha akon.” Nagsiring ngadto han iba an pira han iya mga tinun-an: “Ano ba an kahulogan hini nga iya siring, ‘Ha diri maiha, diri na kamo makita ha akon, ngan diri maiha makita na liwat kamo ha akon’; ngan nasiring liwat hiya, ‘Kay makadto ako han Amay.’” Nagpakiana pa hira, “Ano an buot niya sidngon han ‘diri maiha’? Diri kita nasabot han iya ginyiyinakan!” Nahibaro hi Jesus nga karuyag hira pumakiana ha iya, sanglit nagsiring hiya ha ira, “Nagsiring ako, ‘Ha diri maiha diri na kamo makita ha akon, ngan diri maiha makita na liwat kamo ha akon.’ Amo ba ini an iyo ginpaparopakiana? Susumatan ta kamo hin tinuod: magtatangis ngan magngunguyngoy kamo, kundi maglilipay an kalibutan; magmamabidoon kamo, kundi magigin kalipayan an iyo kabidoan. Mabidoon in babaye kon tipagaranak pa la hiya, kay inmabot na an takna han iya pag-antos; kundi kon natatawo na an bata, hinngangalimtan niya an iya gin-antos, kay malipayon na hiya nga may natawo nga bata nganhi ha kalibutan. Amo man ini dida ha iyo: mabidoon kamo yana, kundi makikigkita liwat ako ha iyo, ngan magmamalipayon gud kamo hin kalipay nga waray makakaagaw ha iyo. “Kon umabot na adto nga adlaw diri na kamo mangangaro ha akon hin bisan ano. Susumatan ta kamo hin tinuod: ihahatag ha iyo han Amay an bisan ano nga iyo pangaroon ha iya ha akon ngaran. Ngada yana waray pa kamo mangaro hin bisan ano ha akon ngaran; pangaro ngan makarawat kamo, basi mahingpit an iyo kalipay. “Iginsumat ko ha iyo ini nga mga butang pinaagi hin mga pananglitan. Kundi maabot in panahon nga diri na ako magamit hin mga pananglitan, kundi magyayakan ako ha iyo hin yano nga mga pulong mahitungod han Amay. Kon umabot na adto nga adlaw mangangaro kamo ha iya ha akon ngaran; ngan diri ako nasiring nga mangangaro ako ha iya para ha iyo, kay nahigugma ha iyo an Amay ngahaw. Nahigugma hiya ha iyo kay nahigugma man kamo ha akon ngan tinmoo kamo nga tinmikang ako han Dyos. Tikang gud ako han Amay ngan kinmanhi ako ha kalibutan; ngan yana mabaya na ako han kalibutan ngan mabalik ako ngadto han Amay.” Ngan nagsiring an iya mga tinun-an, “Kitaa, dayag na kaupay an imo pagyakan, ngan diri ka na nagamit hin mga pananglitan. Maaram na kami yana nga sayod ka han ngatanan; diri ka nagkikinahanglan nga may magpinakiana pa ha imo. Nakakapatoo ini ha amon nga tikang ka han Dyos.” Nagbaton ha ira hi Jesus, “Natoo na ba kamo yana? Maabot an panahon, ngan aanhi na, nga magkakaburublag kamo ngatanan, kada usa, ha iya kalugaringon nga urukyan, ngan babayaan ako nga mag-uusaan. Kundi diri tinuod nga nag-uusaan la ako, kay kaupod ko an Amay. Iginsumat ko ini ha iyo basi mamay-ada niyo kamurayaw pinaagi hin pakig-usa ha akon. Pagpapaantoson kamo han kalibutan; kundi pagmaisog kamo! Gindaog ko na an kalibutan!” Katapos ni Jesus maghimangraw hini, hinmangad hiya ha langit ngan nagsiring, “Amay ko, inmabot na an takna. Paghimayaa an imo Anak, basi paghimayaon ka man han imo Anak. Kay gintagan mo man hiya hin gahom hin pagmando han ngatanan nga mga tawo basi humatag hiya han dayon nga kinabuhi ngadto han ngatanan nga igintubyan mo ha iya. Ngan amo ini an dayon nga kinabuhi; nga kumilala ha imo an mga tawo, nga ikaw la an matuod nga Dyos, ngan kumilala kan Jesu-Cristo nga imo ginsugo. Iginpakita ko ha tuna an imo himaya; ginhuman ko na an iginpabuhat mo ha akon. Amay ko, himayaa ako yana ha imo atubangan sugad han himaya nga akon hadto han kaupod pa ako nimo, han waray pa himoa an kalibutan. “Iginpakilala ko ikaw han mga tawo nga imo ginkuha ha kalibutan. Imo hira, ngan gintubyan mo hira ha akon. Gintuman nira an imo pulong, ngan yana maaram hira nga tikang ha imo an ngatanan nga iginhatag mo ha akon. Igintutdo ko ha ira an mensahe nga iginhatag mo ha akon, ngan ginkarawat ini hira. Maaram hira nga tikang ako ha imo, ngan natoo hira nga ikaw an nagsugo ha akon. “Nag-aampo ako para ha ira. Diri ako nag-aampo para han kalibutan, kundi para han mga tawo nga igintubyan mo ha akon, kay imo man hira. Imo an ngatanan nga akon, ngan akon man an ngatanan nga imo; ngan napapasidunggan ako tungod ha ira. Yana makada na ako ha imo; mabaya na ako han kalibutan, kundi hahani pa hira ha kalibutan. Baraan nga Amay, panalipdi hira pinaagi han gahom han imo ngaran, an ngaran nga ihinatag mo ha akon, basi magkaurosa hira sugad nga uusa la kita. Ginpanalipdan ko hira pinaagi han gahom han imo ngaran nga ihinatag mo ha akon, samtang kaupod pa ako nira. Ginbantayan ko hira, ngan waray usa ha ira nga nawara, labot han tawo nga kinahanglan mawara, basi matuman an kasuratan. Kundi yana makada na ako ha imo, ngan ginhihimangraw ko ini nga mga butang dinhe ha kalibutan, basi matugob gud hira han akon kalipayan. Iginhatag ko ha ira an imo mensahe ngan nagdumot ha ira an kalibutan, kay diri man hira kanan kalibutan, sugad gud nga diri man ako kanan kalibutan. Diri ako nahangyo nga kuhaon mo hira ha kalibutan, kundi nga panalipdan mo hira han Yawa. Diri hira kanan kalibutan, sugad gud nga diri man ako kanan kalibutan. Ihalad hira ngada ha imo pinaagi han kamatuoran; an imo pulong amo an kamatuoran. Ginpadara ko hira nganhi ha kalibutan sugad han pagsugoa mo ha akon nganhi ha kalibutan. Ngan tungod ha ira ihinahalad ko ha imo an akon kalugaringon, basi hira liwat magin tinuod man nga iginhalad ha imo. “Nag-aampo ako diri para la ha ira, kundi para liwat hadton mga matoo ha akon tungod han ira mensahe. Nag-aampo ako nga magkaurosa unta hira ngatanan. Amay, mahiusa unta hira ha aton, sugad gud nga aadi ka ha akon ngan aada ako ha imo, basi tumoo an kalibutan nga ikaw an nagsugo ha akon. Gintagan ko hira han amo nga himaya nga ihinatag mo ha akon, basi magkaurosa hira sugad nga uusa la kita; ako dida ha ira ngan ikaw dadi ha akon, basi magkaurosa unta hira hin hingpit, basi makasabot unta an kalibutan nga ikaw an nagsugo ha akon, ngan nahigugma ka ha ira sugad han imo paghigugma ha akon. “Amay, igintubyan mo hira ha akon, ngan karuyag ko nga hira mahiusa ha akon bisan kon hain ako, basi hikit-an nira an akon himaya, an himaya nga ihinatag mo ha akon; kay ginhigugma mo ako han waray pa hihimoa an kalibutan. Matadong nga Amay, diri nakilala ha imo an kalibutan, kundi nakilala ako ha imo, ngan maaram ini hira nga ikaw an nagsugo ha akon. Iginpakilala ko ikaw ha ira, ngan ipadadayon ko hin pagpakilala ha imo, basi maangkon man nira an gugma mo para ha akon, ngan mag-ukoy man ako dida ha ira.” Katapos ni Jesus mag-ampo hini, linmakat hiya upod an iya mga tinun-an ngan tinmabok han sapa nga Kidron an ngaran. May tanaman didto hadto nga dapit, ngan sinmulod ngadto hi Jesus ngan an iya mga tinun-an. Agsob hi Jesus makig-urosa han iya mga tinun-an didto, sanglit maaram hini nga dapit an malingo nga Judas. Sanglit kinmadto hi Judas hini nga tanaman upod in mga sondalo ngan mga gwardya han Templo nga ginsugo han mga puno han kapadian ngan mga Parisiyo. Dara nira in mga hinganiban, mga parol, ngan mga sulo. Maaram hi Jesus han ngatanan nga mahinanabo ha iya, sanglit gintapo niya ngan ginpakianhan hira, “Hin-o an iyo ginbibiling?” Nagbaton hira, “Hi Jesus nga taga-Nazaret.” “Amo ako,” nagsiring hiya. Natindog didto upod ha ira an malingo nga Judas. Han pagsiring la ni Jesus, “Amo ako,” inmisol hira ngan nagkatutumba ha tuna. Ginpakianhan na liwat hira ni Jesus, “Hin-o gud an iyo ginbibiling?” Nagbaton hira, “Hi Jesus nga taga-Nazaret.” Nagsiring hi Jesus, “Ginsumatan ko na kamo nga amo ako, sanglit kon ako an iyo tuyo, palakta niyo inin iba.” ( Ginsiring niya ini basi matuman an iya iginyakan, “Amay, waray ako kawad-i bisan usa han imo iginhatag ha akon.”) May espada hi Simon Pedro; hinulbot ini niya ngan tigbason an oripon han Labaw nga Padi, ngan napalong an tuo nga talinga han oripon. Malco an ngaran han oripon. Nagsiring hi Jesus kan Pedro, “Ibalik ha takob an imo espada! Naghuhunahuna ka ba nga diri ko iimnon an kupa hin pag-antos nga iginhatag ha akon han akon Amay?” Gindakop ngan gingapos hi Jesus han mga sondalo nga upod han ira kapitan, ngan han mga gwardya nga Judiyo. Gindara hiya nira, syahan ngadto kan Anas nga ugangan ni Caifas nga amo an Labaw nga Padi hadto nga tuig. Hi Caifas an nagsagdon han mga Judiyo nga maoruopay pa nga usa la nga tawo an mamatay para han ngatanan nga katawhan. Sinmunod kan Jesus hi Simon Pedro ngan hin usa nga tinun-an. Kilala kaupay han Labaw nga Padi adto nga usa nga tinun-an, sanglit binmunyog hiya kan Jesus ngadto ha bungsaran han balay han Labaw nga Padi. Nagpabilin hi Pedro ha gawas, ha may portahan. Ginmawas an tinun-an nga kilala han Labaw nga Padi, nakighimangraw han daragita nga nakada han portahan ngan ginpasulod hi Pedro. Nagpakiana kan Pedro ini nga daragita nga bantay han portahan, “Diri ka ba usa han mga tinun-an hito nga tawo?” “Diri,” nagbaton hi Pedro. Tungod han kahagkot nagtap-ong an mga surugoon ngan mga gwardya nga nagkatukdaw hira palibot han tap-ong nga nagdadangdang ha ira ngahaw. Tinmig-ob hi Pedro ha ira basi kapasuan hiya. Nagpakiana kan Jesus an Labaw nga Padi mahitungod han iya mga tinun-an ngan mahitungod han iya pagturon-an. Nagbaton hi Jesus, “Dayuday dayag an akon pagyakan ha ngatanan. Ginbuhat ko an ngatanan nga pagtutdo didto ha mga sinagoga ngan ha Templo, diin napakadto didto an ngatanan nga mga Judiyo. Waray gud ako magyakan hin bisan ano nga diri dayag ha iyo. Kay ano nga ako an iyo ginpapakianhan? Asay niyo pakianhi an mga tawo nga nagpakabati ha akon. Pakianhi hira kon ano an akon iginsumat ha ira, sayod hira han akon iginyakan.” Han pagsiring hini ni Jesus, gintampalo hiya hin usa han mga gwardya nga nakadto ngan sidngon, “Kamailob mo hin pagyakan hin sugad ngadto han Labaw nga Padi!” Nagbaton ha iya hi Jesus, “Kon may iginyakan ko nga sayop, sumati an ngatanan nga hahani kon ano an akon ginyakan. Kundi kon matadong man an akon ginyakan, kay ano nga gintampalo mo ako?” Ngan iginpadara ni Anas hi Jesus nga ginapos pa, ngadto kan Caifas, an Labaw nga Padi. Han natindog pa hi Pedro nga nagdadangdang harani han tap-ong, nagpakiana ha iya an iba, “Diri ka ba usa han mga tinun-an hito nga tawo?” Naglirong hiya ngan nagsiring, “Diri!” Sinmagbang hin pagpakiana in usa han mga oripon han Labaw nga Padi, nga urupod han ginpalongan ni Pedro, “Diri ba ikaw an hinkit-an ko nga kaupod niya didto han tanaman?” Ngan nagsiring na liwat hi Pedro, “Diri,” ngan hito ngahaw nga takna tinmugaok in manok. Han agaaga pa, gindara nira hi Jesus tikang han balay ni Caifas ngadto han palasyo han gobernador. Waray sumulod han palasyo an mga Judiyo kay diri nira karuyag magtalapas han balaod han ira tuluohan hiunong han paglinis, basi makakaon hira han panihapon han Paglabay. Sanglit ginmawas na la hi Pilato ngadto ha ira ngan nagpakiana, “Ano in iyo sumbong kontra hini nga tawo?” Nagbaton hira, “Diri unta namon hiya gindadara nganhi ha imo kon waray pa hiya makagtalapas.” Nagsiring hi Pilato ha ira, “Dad-a hiya ngan usisaha niyo sumala han iyo kalugaringon nga balaod.” Nagbaton an mga Judiyo, “Diri itinutugot ha amon hin pagpatay bisan kan kanay.” ( Nahinabo ini basi matuman an iginyakan ni Jesus han paghimangraw niya kon ano nga paagi mamamatay hiya.) Sinmulod liwat ha palasyo hi Pilato ngan gintawag hi Jesus. Nagpakiana hiya kan Jesus, “Ikaw ba an hadi han mga Judiyo?” Nagbaton hi Jesus, “Kalugaringon mo ba ini nga pakiana, o ginsumatan ka ba hin iba mahitungod ha akon?” Nagbaton hi Pilato, “Kay ano, Judiyo ba ako? An imo kalugaringon nga mga tawo ngan an ira mga puno han kapadian an nagtubyan ha imo nganhi ha akon. Ano ba in nabuhat mo?” Nagsiring hi Jesus, “Diri kanan hini nga kalibutan an akon ginhadian. Kon kanan kalibutan pa an akon ginhadian, nakikig-away unta an akon mga sakop basi diri ako mahulog ha kamot han mga Judiyo. Diri, diri kanan hini nga kalibutan an akon ginhadian!” Sanglit nagpakiana ha iya hi Pilato, “Kon sugad, hadi ka ngay-an?” Nagbaton hi Jesus, “Ikaw an nasiring nga hadi ako. Tungod hini, natawo ngan kinmanhi ako ha kalibutan, basi magpamatuod han kamatuoran. Namamati ha akon an bisan hin-o nga aada han kamatuoran.” Nagpakiana hi Pilato, “Ano ba an kamatuoran?” Binmalik ngadto ha gawas hi Pilato ngan nagsiring ngadto han mga Judiyo, “Waray ko hin-agian nga sadang pasikaran hin pagsirot ha iya. Kundi sumala han iyo batasan, nagpapagawas ako hin usa nga priso para ha iyo ha panahon hin Paglabay. Karuyag ba niyo nga buhian ko para ha iyo an hadi han mga Judiyo?” Ginmoliat hira pagbaton ha iya, “Diri, ayaw hiya! Karuyag namon hi Barabas?” (Tikasan ini hi Barabas.) Ngan ipinakuha ni Pilato hi Jesus ngan iginpalatob hiya ha ira. Naghimo an mga sondalo hin korona tikang hin tunokon nga mga sanga ngan iginsul-ot ha iya ulo. Ginbadoan hiya nira hin panapton nga pula, gindaop hiya, ngan ginsiring, “Mabuhi an Hadi han mga Judiyo!” Ngan gintampalo hiya nira. Ginmawas na liwat hi Pilato ngan sidngon an mga tawo, “Tan-awa, dadad-on ko hiya nganhi ha iyo basi niyo hibaroan nga waray ko hin-agian nga sadang pasikaran hin pagsirot ha iya.” Ngan ginmawas hi Jesus nga nakakasul-ot han tunokon nga korona ngan han panapton nga pula. Nagsiring hi Pilato ngadto han mga tawo, “Kitaa, iini an tawo!” Han pakakita la ha iya han mga puno han kapadian ngan mga gwardya, naggoliat hira, “Igraysang hiya ha kros! Igraysang hiya ha kros!” Nagsiring hi Pilato ha ira, “Kuhaa hiya niyo ngan igraysang hiya ha kros. Waray ko hin-agian nga sadang pasikaran hin pagsirot ha iya.” Nagbaton an mga Judiyo, “May-ada kami balaod nga nagsusumat nga kinahanglan hiya mamatay, kay nagpaka-Anak han Dyos hiya.” Labi na nga nahadlok hi Pilato han pakabati niya hini. Binmalik hiya pagsulod ngadto han palasyo ngan nagpakiana kan Jesus, “Tikang ka ba diin?” Kundi waray magbaton hi Jesus. Nagsiring ha iya hi Pilato, “Diri ka ba nabaton ha akon? Tigamni nga may-ada ko gahom hin pagtalwas ha imo ngan hin pagraysang ha imo ha kros.” Nagbaton hi Jesus, “May-ada ka gahom ha akon tungod la nga iginhatag ini han Dyos ha imo; sanglit darudako nga salaan an nagtubyan ha akon ngada ha imo.” Han pakabati hini ni Pilato, nagtalingoha hiya pagbiling hin paagi hin pagbuhi kan Jesus. Kundi naggoliat an mga Judiyo, “Kon buhian mo hiya, diri ka ngay-an sangkay han Emperador! Kaaway han Emperador an bisan hin-o nga napakahadi!” Han pakabati ni Pilato hini nga mga pulong, iginawas niya hi Jesus, ngan linmingkod ha lingkoran han maghurukom dida han dapit han ginngangaranan “An Plataporma nga bato.” (“Gabata” an ngaran hini ha Hebreo.) Tikaurudto na adto han bisperas han Paglabay. Nagsiring hi Pilato ngadto han mga Judiyo, “Iini an iyo hadi!” Naggoliat hira, “Pataya hiya! Pataya hiya! Igraysang hiya ha kros!” Nagpakiana hi Pilato ha ira, “Karuyag ba niyo nga igraysang ko ha kros an iyo hadi?” Nagbaton an mga puno han kapadian, “An Emperador la an amon hadi!” Sanglit igintubyan ha ira ni Pilato hi Jesus, basi igraysang ha kros. Sanglit gindara nira hi Jesus. Ginmuwa hiya nga nagpapas-an han iya kros, ngan inmabot ha dapit nga gintatawag “An Dapit han Klabera.” (“Golgota” an tawag hini ha Hebreo.) Didto iginraysang nira ha kros hi Jesus. Iginraysang liwat nira ha mga kros in duha pa ka tawo ha magkasi ligid niya, nga nabubutnga nira hi Jesus. Iginsurat ni Pilato in usa nga pahibaro ngan iginpataod ini ha kros. Amo ini an ginsurat: “Hi Jesus nga taga-Nazaret, an Hadi han mga Judiyo.” Nakabasa hini in damo nga mga Judiyo kay diri man hirayo tikang han syudad an dapit nga ginraysangan kan Jesus. Iginsurat an pahibaro ha pinulongan nga Hebreo, Latin, ngan Griego. Nagsiring kan Pilato an mga puno han kapadian han mga Judiyo, “Ayaw isurat ‘An Hadi han mga Judiyo,’ kundi ‘Nagsiring ini nga tawo, Ako an Hadi han mga Judiyo.’” Nagbaton hi Pilato, “An nahisurat, nahisurat na.” Katapos pagraysangan kan Jesus han mga sondalo, ginkuha nira an iya mga panapton ngan ginbahinbahin hin upat ka bahin, usa ka bahin ha kada sondalo. Ginkuha liwat nira an iya halawig nga panapton nga hinimo hin usa la nga dugnit nga hinablon, ngan waray tinahian. May hinsiring han mga sondalo, “Ayaw ta paggisia ini; kundi pagripa kita kon hin-o in makakadara.” Nahinabo ini basi matuman an kasuratan nga nasiring: “Ginbahinbahin nira an akon mga panapton, ngan ginripahan an akon hilawig nga bado.” Sanglit ginbuhat ini han mga sondalo. Natukdaw hirani han kros ni Jesus hira iya nanay, an bugto nga babaye ni iya nanay, hi Maria nga asawa ni Cleopas, ngan hi Maria Magdalena. Hinkit-an ni Jesus hi iya nanay ngan an tinun-an nga iya hinigugma nga natukdaw harani han kros; sanglit nagsiring hiya kan iya nanay, “Babaye, iini an imo anak.” Ngan nagsiring hiya ngadto han tinun-an, “Iini an imo nanay.” Ngan tikang hadto gindara hiya han tinun-an hin pag-ukoy tampo han iya panimalay. Maaram hi Jesus nga natuman na an ngatanan, ngan basi matuman an kasuratan, nagsiring hiya, “Inuuhaw ako.” May surudlan didto nga puno hin maaslom nga bino. Ginhumog nira an espongha hin bino, igintaod ha kataposan hin sanga hin isopo, ngan iginhungit ha iya. Dinmimdim hi Jesus han bino ngan nagsiring hiya, “Natuman na!” Ngan dinmuko hiya ngan nabunoson hiya han iya kinabuhi. Ngan naghangyo kan Pilato an mga Judiyo nga barion na la an mga bitiis han mga tawo nga iginraysang, ngan tanggalon na hira ha kros. Ginbuhat ini nira, kay Viernes na adto ngan nadiri hira nga magpabilin ha kros an lawas ha Adlaw nga Iparahuway, kay baraan kaupay an tiarabot nga Adlaw nga Iparahuway. Sanglit kinmadto an mga sondalo ngan ginbari an mga bitiis han syahan nga tawo ngan han usa pa nga tawo nga iginraysang upod kan Jesus. Kundi han pag-abot na nira kan Jesus, hinkit-an nira nga patay na hiya, sanglit waray na la nira baria an iya mga bitiis. Kundi ginbangkaw an iya kagiliran hin usa han mga sondalo, ngan inmawas dayon in dugo ug tubig. ( Nagpamatuod mahitungod hini an nakakita hini nga hinabo, basi tumoo man kamo. Matuod an iya iginsiring, ngan maaram hiya nga naghihimangraw hiya han kamatuoran.) Ginbuhat ini basi matuman an kasuratan nga nasiring, “Waray usa han iya mga tul-an nga mababari.” Ngan may-ada lain pa nga bahin han kasuratan nga nasiring, “Makita an mga tawo ngadto hadton ginbangkaw nira.” Katapos hini, ginhangyo hi Pilato ni Jose nga taga-Arimatea, nga tugotan hiya pagkuha han lawas ni Jesus. (Tinun-an ni Jesus ini hi Jose, kundi hilom la, kay nahadlok hiya han mga punoan nga Judiyo.) Gintugotan hiya ni Pilato, sanglit kinmadto hi Jose ngan gintanggal niya an lawas ni Jesus. Binmunyog ha iya hi Nicodemo, an tawo nga nakigkita kan Jesus ha usa ka gab-i. May dara hiya nga mga kwarenta ka kilo nga pahamot nga sinakot nga mira ug aloe. Ginkuha nira nga duha an lawas ni Jesus ngan ginputos hin lino nga mga dugnit upod han mga pahamot sumala han batasan hin paglubong han mga Judiyo. May-ada tanaman didto han dapit nga ginraysangan kan Jesus, ngan nakada in bag-o nga lubnganan nga waray pa paglubngi. Tungod kay bisperas na adto han Adlaw nga Iparahuway, ngan hirani manla an lubnganan, didto na la nira iglubong hi Jesus. Temprano pa han aga han Domingo, samtang masirom pa, kinmadto hi Maria Magdalena ha lubnganan, ngan hinkit-an niya nga kinuha na an bato nga ginsada han lubnganan. Nagdalagan hiya ngadto kanda Simon Pedro ngan han tinun-an nga hinigugma ni Jesus, ngan ginsumatan hira, “Ginkuha nira ha lubnganan an Ginoo, ngan diri kita maaram kon diin nira ibutang hiya!” Ngan napakadto dayon ha lubnganan hi Pedro ngan an usa nga tinun-an. Nagdalagan hira nga duha, kundi nahiuna pag-abot ha lubnganan an usa nga tinun-an kay malurolaksi hiya dumalagan kan Pedro. Inmubo hiya hin paghiling ngan hinkit-an niya an lino nga mga dugnit, kundi waray hiya sumulod. Inmabot hi Simon Pedro nga sinmunod ha iya, ngan sinmulod dayon han lubnganan. Hinkit-an niya didto an lino nga mga dugnit. Diri na tampo han lino nga mga dugnit an panyo nga iginputos han ulo ni Jesus, kundi bulag nga nalulukot ha piliw. Ngan sinmulod liwat an tinun-an nga una makaabot han lubnganan; nakakita hiya ngan tinmoo. ( Waray pa gihapon hira makasabot han kasuratan nga nagsiring nga kinahanglan mabanhaw hiya.) Ngan nanngoli an mga tinun-an. Nagtitinangis hi Maria nga natukdaw ha gawas han lubnganan. Nagtitinangis pa hiya han pag-ubo niya hin paghiling han lubnganan, ngan hinkit-an niya didto in duha nga mga anghel nga nakakabado hin busag, ngan nagkakalingkod ha dapit nga ginpahigdaan kan Jesus, usa ha ulohan, ngan an usa ha tiilan. Nagpakiana hira ha iya, “Babaye, kay ano nga nagtitinangis ka?” Nagbaton hiya, “Ginkuha nira an akon Ginoo ngan diri ako maaram kon diin nira igbutang hiya.” Han pakayakan niya hini, tinmalikod hiya ngan hinkit-an niya hi Jesus nga natukdaw didto, kundi waray hiya makakilala nga hi Jesus adto. Nagpakiana hi Jesus ha iya, “Babaye, kay ano nga nagtitinangis ka? Hin-o an imo ginbibiling?” Naghunahuna hiya nga an magmarangno adto han tanaman, sanglit ginsiring niya, “Mano, kon ikaw man lugaring an nagkuha ha iya, sumati ako kon diin mo igbutang hiya, ngan kukuhaon ko hiya.” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Maria!” Inmatubang hi Maria ngan nagsiring ha iya ha Hebreo, “Raboni!” (“Magturutdo” an kahulogan hini.) Nagsiring hi Jesus ha iya, “Ayaw ako pagkapti, kay waray pa ako saka ngadto han Amay. Kadtoa lugod an akon kabugtoan ngan sumati hira nga masaka ako ngadto han akon Amay ngan iyo Amay, han akon Dyos ngan iyo Dyos.” Sanglit linmakat hi Maria Magdalena ngan ginsumatan niya an mga tinun-an nga hinkit-an niya an Ginoo ngan amo ini an iginsiring han Ginoo ha iya. Han pagkagab-i na hadto ngahaw nga Domingo, nagtirok an mga tinun-an ha sulod hin balay nga trinangkahan an mga porta, kay nahadlok hira han mga punoan nga Judiyo. Ngan inmabot hi Jesus ngan tinmukdaw ha butnga nira ngan nagsiring, “An kalinaw maada ha iyo.” Katapos niya pagsiring hini, iginpakita niya ha ira an iya mga kamot ngan an iya kagiliran. Nalipay an mga tinun-an han pakakita nira han Ginoo. Ngan nagsiring liwat hi Jesus ha ira, “An kalinaw maada ha iyo. Sugad nga ginsugo ako han Amay, sinusugo ko man kamo.” Ginhuypan hira niya nga sidngon, “Karawata niyo an Espiritu Santo. Kon pasayloon niyo an mga sala han mga tawo, pasasayloon hira; ngan kon diri niyo pasayloon hira, diri man hira pasasayloon.” Diri kaupod nira hi Tomas, (an gintatawag nga karuha) nga usa han dose nga mga tinun-an, han pagpakita ni Jesus ha ira. Sanglit ginsumatan hiya han iba nga mga tinun-an, “Hinkit-an namon an Ginoo!” Nagsiring hi Tomas ha ira, “Diri ako matuod kon diri ko hikit-an an mga ulat han ginlahosan han mga raysang dida han iya mga kamot ngan mahibutang ko an akon tudlo dida hini nga mga ulat ngan mahiram han akon kamot an iya kagiliran.” Paglabay hin usa ka semana, nagkaurosa na liwat an mga tinun-an ha sulod hin balay, ngan upod na nira hi Tomas. Trangkado an mga porta, kundi inmabot hi Jesus ngan tinmukdaw ha butnga nira ngan nagsiring, “An kalinaw maada ha iyo.” Ngan nagsiring hiya kan Tomas, “Ibutang didi an imo tudlo, ngan kitaa an akon mga kamot; ngan ikadi an imo kamot ngan hirama an akon kagiliran. Ayaw na pagruhaduha, tuo na!” Nagbaton hi Tomas ha iya, “Ginoo ko ngan Dyos ko!” Nagsiring hi Jesus ha iya, “Natoo ka na ba kay nakakita ka ha akon? Palaran adton natoo bisan waray makakita ha akon!” Ginbuhat ni Jesus in damo pa nga mga milagro ha atubangan han iya mga tinun-an, nga waray mahisurat dida hini nga basahan. Kundi iginsurat ini, basi tumoo kamo nga hi Jesus amo an Mesiyas, an Anak han Dyos, nga pinaagi hini nga pagtoo ha iya, makaangkon unta kamo han kinabuhi. Katapos hini, nagpakita liwat hi Jesus ngadto han iya mga tinun-an didto ha Lanaw han Tiberias. Sugad hini an iya pagpakita. Urosa hira Simon Pedro, hi Tomas (an tinatawag nga Karuha), hi Natanael (an taga-Cana, ha Galilea), an mga anak ni Sebedeo, nga duha pa nga mga tinun-an ni Jesus. Nagsiring hi Simon Pedro ha ira, “Mangingisda ako.” “Maupod kami,” nagsiring hira. Sanglit kinmadto hira ngan kinmalawod hira; kundi waray gud nira nadakop hadto nga bug-os nga gab-i. Han tisirang na an adlaw, tinmindog hi Jesus ha baybayon, kundi waray makakilala an mga tinun-an nga hi Jesus ngay-an adto. Nagsiring hiya ha ira, “Nakadakop ba kamo?” “Waray!” binmaton hira. Nagsiring hiya ha ira, “Huloga an iyo pukot ha tuo han sakayan, ngan makakadakop kamo.” Sanglit ginhulog nira an pukot, ngan waray na hira pakakaakos hin pag-alsa tungod han kadamo han isda. Nagsiring kan Pedro an tinun-an nga hinigugma ni Jesus, “Amo hiya an Ginoo!” Han pakabati ni Simon Pedro nga amo hiya an Ginoo, iginbagkos niya an iya bado (kay lubas man hiya) ngan linmukso ngadto ha tubig. Dinmuong ha baybayon an iba nga mga tinun-an, nga nagbubutong han pukot nga puno hin isda, kay diri man hira hirayo ha tabi, may mga 60 la ka dupa. Paghaw-as na nira, hinkit-an nira in mga baga nga may ginsusugba nga isda ngan mga tinapay. Ngan nagsiring ha ira hi Jesus, “Pagdara ngadi hin mga isda nga iyo pa la nadakop.” Sanglit sinmakay hi Pedro ngan ginguyod niya ngadto ha baybayon an pukot nga puno hin dagko nga mga isda, 153 ngatanan; waray magisi an pukot, bisan kon damo hin duro an mga isda. Nagsiring hi Jesus ha ira, “Kadi, ngan pamahaw kita.” Waray gud han mga tinun-an nangahas hin pagpakiana ha iya, “Hin-o ka?” kay nasayod man hira nga amo hiya an Ginoo. Sanglit dinmaop hi Jesus, ginkuha an tinapay, ngan iginhatag ha ira, ngan sugad man an mga isda. Amo ini an ikatulo nga pagpakita ni Jesus han iya mga tinun-an katapos niya mabanhaw. Katapos nira pamahaw, nagsiring hi Jesus kan Simon Pedro, “Simon Pedro, anak ni Juan, nahigugma ka ba ha akon labaw han ira paghigugma ha akon?” Nagbaton hiya, “Oo, Ginoo, sayod ka nga nahigugma ako ha imo.” Nagsiring ha iya hi Jesus, “Mangnoi an akon nati nga mga karnero.” Nagsiring hi Jesus ha iya hin ikaduha, “Simon, anak ni Juan, nahigugma ka ba ha akon?” Nagbaton hiya, “Oo, Ginoo, sayod ka nga nahigugma ako ha imo.” Nagsiring ha iya hi Jesus, “Mangnoi an akon mga karnero.” Nagsiring gihapon hi Jesus hin ikatulo, “Simon, anak ni Juan, nahigugma ka ba ha akon?” Nabido hi Pedro kay ikatulo na ini nga iya pakianhi, “Nahigugma ka ba ha akon!” Ngan nagsiring hiya kan Jesus, “Ginoo, sayod ka han ngatanan nga mga butang. Sayod ka nga nahigugma ako ha imo!” Nagsiring na liwat hi Jesus ha iya, “Mangnoi an akon mga karnero. Susumatan ko ikaw hin tinuod: han batan-on ka pa, ikaw la an nagbabakos ha imo ngahaw, ngan napasingadto ka bisan diin nga karuyag mo kadtoan, kundi kon malagas ka na, uunaton mo na la an imo mga kamot, ngan iba na an magbabakos ha imo, ngan dadad-on ka ngadto hin dapit nga diri mo karuyag kadtoan.” ( Iginyakan ini ni Jesus ha pagpasabot kon ano nga paagi an pagkamatay ni Pedro ngan an iya paghimaya han Dyos.) Ngan nagsiring ha iya hi Jesus, “Sunod ha akon!” Linmingi hi Pedro ngan hinkit-an niya nga nasunod ha ira an tinun-an nga hinigugma ni Jesus—adton sinmandig kan Jesus han naninihapon hira, ngan nagpakiana, “Ginoo, hin-o an maglilingo ha imo?” Han pakakita ni Pedro ha iya, nagsiring hiya kan Jesus, “Ginoo, ano man an mahinanabo hini nga tawo?” Nagbaton ha iya hi Jesus, “Kon karuyag ko nga mabuhi hiya tubtob han akon pag-abot, ano man in labot mo? Sunod ha akon!” Sanglit nagsarang dida han mga tinun-an ni Jesus in sumat nga diri mapatay ini nga tinun-an. Kundi waray magsiring hi Jesus nga diri hiya mapatay; nagsiring la hiya, “Kon karuyag ko nga mabuhi hiya ngada han akon pag-abot, ano man in labot mo?” Amo hiya an tinun-an nga naghimangraw hini nga mga butang, ngan amo liwat hiya an nagsurat hini nga mga butang; ngan maaram kami nga matuod an iginsiring niya. Niyan, damo pa an iba nga mga butang an ginbuhat ni Jesus. Kon igsurat ini ngatanan hin tinag-usa, bangin diri maigo ini ngatanan nga mga basahan nga pagsusuraton dinhe ha bug-os nga kalibutan. Minahal ko nga Teofilo: Didto han syahan nga ginsurat ko nga basahan, ginsaysay ko an ngatanan nga ginbuhat ngan gintutdo ni Jesus tikang han pagtikang niya han iya buruhaton tubtob han adlaw han pagbayawa ha iya ngadto ha langit. Han waray pa hiya babayawa, gintugon niya pinaagi han gahom han Espiritu Santo an mga tawo nga iya ginpili hin ka mga apostoles. Sulod hin 40 ka adlaw tikang hiya mamatay, nakadamo hiya pagpakita ha ira, ha mga paagi nga nagpamatuod hin waray ruhaduha, nga buhi pa hiya. Pinmakita hiya ha ira ngan nakigkayakan ha ira mahitungod han Ginhadian han Dyos. Ngan han katirok na nira, gintugon niya hira, “Ayaw kamo anay pagbaya ha Jerusalem, kundi hulata niyo an hatag nga ginsaad han akon Amay ngan akon iginsumat ha iyo. Nagbunyag hi Juan hin tubig, kundi pira na la ka adlaw pagbubunyagan kamo han Espiritu Santo.” Han pagkatitirok han mga apostoles upod hi Jesus, ginpakianhan hiya nira, “Ginoo, ibabalik mo na ba yana nga panahon an ginhadian han Israel?” Binmaton hi Jesus ha ira, “Daan na ginbuot han akon Amay an mga panahon ngan mga adlaw, ngan waray niyo katungod hin paghibaro kon san-o ini nahinanabo. Kundi kon kumunsad na ha iyo an Espiritu Santo, mapupuno kamo hin gahom ngan magigin mga saksi ko kamo ha Jerusalem, ha bug-os nga Judea ug Samaria, ngan ha bug-os nga kalibutan.” Kahuman niya pagyakan hini, ginbayaw hiya ngadto ha langit samtang nagkikinita hira ha iya, ngan nasalipdan hiya hin dampog. Han nagtitinutok hira ngadto ha langit, samtang nagtitipaigbaw hiya, tigda la nga tinmindog tupad ha ira in duha ka tawo nga magbusag an mga panapton. Nagsiring ini hira, “Mga taga-Galilea, kay ano nga nagtitinutok kamo ngan nagkikinita ngadto ha langit? Ini nga Jesus nga ginbayaw ngadto ha langit tikang ha iyo mabalik ha amo ngahaw nga paagi nga iyo hinkit-an han iya pagsaka ngadto ha langit.” Niyan binmalik an mga apostoles ngadto ha Jerusalem tikang ha Bukid han mga Olibo, nga may usa ka kilometro an kahirayo tikang ha syudad. Sinmulod hira ha Jerusalem ngan sinmaka han kwarto nga inuokyan nira Pedro, Juan, Santiago, Andres, Felipe, Tomas, Bartolome, Mateo, Santiago nga anak ni Alfeo, Simon nga bayani, ug Judas nga anak ni Santiago. Agsob hira magkatitirok hin pag-ampo kaupod an kababayen-an, pati hi Maria nga iroy ni Jesus, ngan an iya kabugtoan nga kalalaken-an. Paglabay hin pira ka adlaw, nagkaurosa an mga magtinuohon nga may mga syento baynte ngatanan. Tinmindog hi Pedro ngan nagyakan, “Mga kabugtoan ko, kinahanglan matuman an Kasuratan diin an Espiritu Santo nga nagyakan pinaagi kan David, nagtagna mahitungod kan Judas nga amo an naggiya han mga nagdakop kan Jesus. Kaapi ini hi Judas han amon hugpo, kay ginpili hiya nga kabahin han amon buruhaton.” ( Nakapalit hi Judas pinaagi han kwarta nga kinarawat niya tungod han maraot niya nga buhat, hin uma diin nahulog hiya nga tuwad ngan namatay; naburit an iya tiyan ngan nahigawas an iya mga tinae. Nakabati hiunong hini an ngatanan nga mga umurukoy ha Jerusalem, sanglit ginngaranan nira adto nga uma ha ira kalugaringon nga pinulongan, Akeldama nga an kahulogan, “Uma hin Dugo.”) “Kay iginsurat ha basahan han mga Salmo, ‘Magin binayaan unta an iya urokyan, waray unta mag-ukoy dida hini.’ Ngan iginsurat liwat, ‘May-ada unta lumiwan han iya katungdanan.’ Sanglit igintuboy nira in duha nga lalake: hi Jose nga an ngaran Barsabas (gintawag liwat nga Justo), ngan hi Matias. Niyan nag-ampo hira, “Ginoo, sayod ka han mga kasingkasing han mga tawo. Sanglit ipakita ha amon, Ginoo, kon hin-o hini nga duha an imo ginpili nga masaliwan kan Judas hin pagka-apostol nga binayaan niya han pagkadto niya han dapit nga angay ha iya.” Katapos ginripa nira an duha nga mga ngaran, ngan hi Matias amo an napili. Igindugang hiya han hugpo han onse nga mga apostoles. Han pag-abot na han adlaw han Pentecostes, nagkatitirok an ngatanan nga mga magtinuohon ha usa nga dapit. Tigda la nga nagdaguhob tikang ha langit in sugad hin makusog nga alipuros ngan nakapuno ini han bug-os nga balay diin hira nagkakalingkod. Ngan nakakita hira hin sugad hin mga dila nga kalayo nga hinmugdon ha kada usa ha ira. Napuno hira ngatanan han Espiritu Santo, ngan nagtikang hira pagyakan hin iba nga mga yinaknan, sumala han iginpayakan ha ira han Espiritu. Nag-uokoy didto ha Jerusalem in mga Judiyo nga mag-inampoon, mga tawo nga tikang ha magkalainlain nga mga nasod han kalibutan. Han pakabati nira hini nga aringasa, nagtitirok in kadam-an nga mga tawo. Nahipausa hira ngatanan, kay nakabati an tagsa ha ira nga nagyayakan an mga magtinuohon han tagsatagsa nga yinaknan han mga namamati. Nagsiring hira ha dako nga paghipausa, “Diri ba mga taga-Galilea ini ngatanan nga nagyayakan? Naunan-o man nga nakabati kita ngatanan ha ira nga nagyayakan han aton tagsa nga kalugaringon nga yinaknan? Dinhe ha aton may mga taga-Partia, taga-Media, taga-Elam, mga umurukoy ha Mesopotamia, ha Judea, ha Capadocia, ha Ponto, ngan ha Asia, ha Frigia, ha Pamfilya, ha Ehipto, ngan ha mga dapit han Libya hirani ha Cirene; mga taga-Roma an iba ha aton, mga Judiyo ngan mga Hentil nga nakabig ha tuluohan han mga Judiyo; mga taga-Creta ngan mga taga-Arabia an pipira ha aton—kundi nakabati kita ngatanan ha ira nga nagyayakan han aton kalugaringon nga mga yinaknan mahitungod han orosahon nga mga butang nga ginbuhat han Dyos!” Ha ira paghipausa ngan kagupong, naggiparopakiana hira, “Ano ba an karuyag sidngon hini?” Kundi an mga magtinuohon gin-intrimisan han iba ha ira ngan nagsiring, “Mga hubog ini nga mga tawo!” Niyan tinmindog hi Pedro upod an onse nga mga apostoles ngan nagyakan ha ira ha dako nga tingog, “Mga igkasi ko Judiyo, ngan kamo ngatanan nga nag-uokoy ha Jerusalem, pamatii ako niyo ngan tugoti ako hin pagsumat ha iyo kon ano an karuyag sidngon hini. Diri hubog ini nga mga tawo sugad han iyo paghunahuna, kay alas nuybe pa la ha aga yana. Kundi amo ini an iginsiring han manaragna nga hi Joel: ‘Amo ini an akon pagbubuhaton ha kataposan nga mga adlaw, nasiring an Dyos: Ibububo ko an akon Espiritu ha ngatanan nga mga tawo. Mananagna an iyo mga anak nga kalalaken-an ngan mga anak nga kababayen-an; makakakita hin mga panan-awon an iyo batan-on nga kalalaken-an, ngan mag-iinop an iyo lagas nga kalalaken-an. Tinuod, bisan ha akon mga oripon nga kalalaken-an ngan kababayen-an ibububo ko an akon Espiritu hadto nga mga adlaw ngan ipapasangyaw nira an akon mensahe. Magbubuhat ako hin mga milagro ha langit, ngan mga urosahon dinhe ha tuna. Makakamay-ada dugo, kalayo, ngan madakmol nga aso; magsisirom an adlaw, ngan magpupula an bulan sugad hin dugo, nga diri pa maabot an makaaramdok ngan mahimayaon nga Adlaw han Ginoo. Ngan onina matatalwas an bisan hin-o nga magsangpit han Ginoo hin pakibulig.’ “Mga igkasi ko taga-Israel, pamatii niyo ini nga mga pulong! Usa nga tawo hi Jesus nga taga-Nazaret, kanay dyosnon nga gahom iginpadayag ha iyo pinaagi han ngatanan nga mga milagro ngan mga urosahon nga ginbuhat han Dyos pinaagi ha iya. Maaram kamo ngahaw hini, kay nahinabo ini dinhe ha iyo. Ginbuot han Dyos ha iya kalugaringon nga paglarang nga igtubyan hi Jesus ngada ha iyo; ngan ginpatay hiya niyo pinaagi hin pagtugoti niyo han mga makasasala nga igraysang hiya ha kros. Kundi ginbanhaw hiya han Dyos ngan iginawas hiya tikang han gahom han kamatayon, kay diri gud mahihimo nga magarongan hiya han kamatayon. Kay nagsiring hi David mahitungod ha iya: ‘Dayuday hinkit-an ko an Ginoo ha akon atubangan; haraniay hiya ha akon ngan diri ako pagsasamokon. Sanglit malipayon gud ako, ngan tugob hin pagrayhak an akon mga pulong; ngan ako, bisan kon may pagkamatay, makakapahuway nga puno hin paglaom, kay diri mo ako babayaan didto han tuna han mga patay; diri ka matugot nga madunot ha lubnganan an imo matinumanon nga surugoon. Iginpakita mo ha akon an mga agianan tipakadto ha kinabuhi; ngan magpupuno ha akon hin kalipay an imo pakig-usa ha akon.’ “Kabugtoan: kinahanglan magyakan ako ha iyo hin dayag mahitungod han aton bantogan nga ginikanan, hi Hadi David. Namatay hiya ngan iginlubong, ngan hahani pa ha aton an iya lubnganan ngada yana nga adlaw. Manaragna hiya ngan maaram hiya han iginsaad han Dyos ha iya: nagsumpa an Dyos nga hihimoon niya nga hadi in usa han mga tulin ni David, sugad nga hadi hi David. Hinbaroan nga daan ni David an pagbubuhaton han Dyos, sanglit naghimangraw hiya mahitungod han pagkabanhaw han Mesiyas ha iya pagsiring: ‘Waray hiya pagpabay-i didto ha tuna han mga patay, waray madunot an iya lawas didto ha lubnganan.’ Ginbanhaw han Dyos ini ngahaw nga Jesus, ngan mga saksi kami hini ngatanan. Igin-undong hiya ngadto ha tuo han Dyos ngan kinmarawat han Espiritu Santo tikang ha iya sumala han iginsaad niya; ngan ini nga iyo hinkikit-an ngan hinbabatian yana, amo ini an iya hatag nga ginbubo niya ha amon. Kay diri hi David amo an sinmaka ha langit, lugod nagsiring hiya, ‘Nagsiring an Ginoo ngadto han akon Ginoo: Lingkod didi ha akon tuo, tubtob nga himoon ko an imo mga kaaway nga taramakan han imo mga tiil.’ “Sanglit kinahanglan hibaroan gud han ngatanan nga mga tawo han Israel nga ini nga Jesus nga iginraysang niyo ha kros amo an ginhimo han Dyos nga Ginoo ngan Mesiyas!” Han pakabati hini han mga tawo, nabaraka hira hin duro ngan nagsiring hira kanda Pedro ngan han iba nga mga apostoles, “Kabugtoan, ano man an sadang namon pagbuhaton?” Niyan nagbaton hi Pedro ha ira, “Pagbasoli ngan bayai an iyo mga sala, ngan magpabunyag an tagsatagsa ha iyo ha ngaran ni Jesu-Cristo, basi pasayloon an iyo mga sala, ngan kakarawaton niyo an Espiritu Santo nga hatag han Dyos. Kay an saad han Dyos ginhimo para ha iyo ngan han iyo mga anak, ngan para han ngatanan nga aadto ha kahigrayoan—ngatanan nga gintawag han Ginoo nga aton Dyos.” Naghangyo hi Pedro ha ira ngan gin-aghat hira pinaagi hin damo pa nga mga pulong nga nasiring, “Talwasa niyo an iyo kalugaringon tikang han sirot nga maabot ngada hini nga magraot nga mga tawo!” Damo ha ira in tinmoo han iya mensahe ngan ginbunyagan hira. Mga 3,000 nga mga tawo an nahidugang han hugpo hito nga adlaw. Ngan gingamit nira an ira panahon hin pag-aram han mga gintutdo han mga apostoles, dida hin minagburugto nga pakig-urosa ug dida hin pakig-angbitay ha sasaro ngan ha mga pag-ampo. Ginbuhat in damo nga mga milagro ngan mga urosahon pinaagi han mga apostoles ngan nakapatingala ini han ngatanan. Nagpadayon an ngatanan nga mga magtinuohon dida hin suok nga minagburugto nga pagkaurosa, ngan nag-inangbitay hira han ira mga butang. Iginbabaligya nira an ira mga hiagi ngan mga katigayonan ngan ginbabahin-bahin nira ngatanan an kwarta nga palit hini, sumala han pagkinahanglan han kada usa. Nagpadayon hira hin pagkaurosa kada adlaw didto ha Templo, ngan didto han ira mga balay nagsasasaro hira hin pangaon ha malipayon ngan mapainubsanon nga mga kasingkasing. Nagdadayaw hira han Dyos ngan nahiaagom hira han maupay nga kaburut-on han ngatanan nga mga tawo. Ngan ha kada adlaw gindudugangan han Ginoo an ira hugpo hadton mga tawo nga nagkakatatalwas. Usa ka adlaw kinmadto ha Templo hira Pedro ug Juan alas tres ha kulop, an takna han pag-ampo. May didto usa ka tawo nga lulid tikang han iya katawo nga nakada han ginngangaranan nga “Matahom nga Aragian.” Gindadara hiya kada adlaw ngada hini nga aragian basi makilimos han mga tawo nga napakadto ha Templo. Han pakakita niya kanda Pedro ug Juan nga nasulod, nakilimos hiya ha ira. Tinutokan hiya nira ngan nagsiring hi Pedro, “Siplat ha amon!” Sanglit sinmiplat hiya ha ira nga naglalaom nga lilimosan hiya. Kundi nagsiring hi Pedro ha iya, “Waray gud ako kwarta, kundi ihahatag ko ha imo an aadi ha akon: ha ngaran ni Jesu-Cristo nga taga-Nazaret, ginsusugo ko ikaw, buhat ngan lakat!” Ngan kinaptan ni Pedro an tuo nga kamot han lulid ngan binuligan niya hin pagtukdaw. Nagmakusog dayon an mga tiil ngan mga mukobuko han lulid; linmukso hiya, tinmindog, ngan nagtikang hin paglakat. Niyan inmupod hiya ha ira ngadto ha Templo nga naglalakat ngan nagluluksolukso ngan nagdadayaw han Dyos. An ngatanan nakakita ha iya nga naglalakat ngan nagdadayaw han Dyos; ngan han pakakilala nira nga amo ini hiya an makililimos nga paralingkod didto han “Matahom nga Aragian” han Templo, nahipausa gud hira ngatanan han nahinabo ha iya. Samtang nagunit pa an lulid kanda Pedro ug Juan, nahipausa an ngatanan nga mga tawo, ngan ini hira nagdadlagan ngadto ha ira didto han ginngangaranan nga “Balkon ni Solomon.” Han pakakita ni Pedro han mga tawo, nagsiring hiya ha ira, “Mga taga-Israel, kay ano nga nahipausa man kamo hini, ngan gintututokan man kami niyo? Hunahuna ba niyo nga nakapalakat kami hini nga tawo tungod han amon kalugaringon nga gahom o pagkadyosnon? An Dyos ni Abraham, ni Isaac, ngan ni Jacob, an Dyos han aton kaapoy-apoyan amo an naghatag han dyosnon nga kadungganan ha iya surugoon nga hi Jesus. Kundi igintubyan hiya niyo ngadto han mga punoan, ngan ginsalikway hiya niyo ha atubangan ni Pilato, bisan kon human na hi Pilato paglarang nga kabuhian hiya. Baraan ngan matadong hiya, kundi ginsalikway hiya niyo, ngan iyo lugod pinangaro kan Pilato nga buhian niya an usa nga kriminal. Ginpatay niyo an Burabod han Kinabuhi, kundi ginbanhaw hiya han Dyos, ngan mga saksi kami hini. An gahom han iya ngaran amo an nakaupay hini nga tawo. Ini nga iyo hinkit-an ngan hinbaroan nahimo pinaagi han pagtoo ha iya ngaran. An pagtoo kan Jesus amo an nakaupay ha iya sugad han iyo hinkit-an. “Ngan yana, kabugtoan ko, maaram ako nga nahimo niyo ngan han iyo mga pangulo an iyo ginbuhat kan Jesus, tungod han iyo katapang. Daan na ginpahibaro han Dyos hadto pa nga panahon pinaagi han ngatanan nga mga manaragna, nga kinahanglan mag-antos an iya Mesiyas, ngan natuman ini ha sugad nga paagi. Sanglit pagbasol kamo ngan balik kamo ngadto ha Dyos, basi pasayloon niya an iyo mga sala. Kon buhaton niyo ini, maabot ha iyo an panahon han espirituhanon nga kusog tikang han Ginoo, ngan ipapadara niya hi Jesus nga amo an Mesiyas nga iya na ginpili para ha iyo. Kinahanglan magpabilin hiya ha langit ngada han pag-abot han panahon hin pagbag-o han ngatanan nga mga butang, sugad han iginpasabot han Dyos hadton una pa nga mga panahon pinaagi han iya baraan nga mga manaragna. Kay nagsiring hi Moises, ‘Magpapadara ha iyo an Ginoo nga iyo Dyos hin manaragna nga tikang ha iyo kalugaringon nga katulinan, sugad han iya pagpadara ha akon. Kinahanglan pamatian niyo an ngatanan nga iya igsusumat ha iyo. An diri magtuman han igyayakan hadto nga manaragna, igbubulag hira tikang han katawhan han Dyos ngan pupuohon hira.’ Nagpasabot liwat mahitungod hini yana nga mga adlaw an mga manaragna nga may-ada mensahe, pati hi Samuel ngan an ngatanan nga sinmunod ha iya. An mga saad han Dyos pinaagi han iya mga manaragna iginpahinungod ha iyo, ngan nakaangbit kamo han ginsabotan nga ginhimo han Dyos ngan han iyo mga kaapoy-apoyan. Sumala han iginsiring niya kan Abraham, ‘Tatagan ko hin kaupayan an ngatanan nga katawhan han tuna pinaagi han imo mga tulin.’ Sanglit ginpili han Dyos an iya surugoon ngan gin-una hin pagpadara ngada ha iyo, hin pagpakaupay ha iyo pinaagi hin pagpabaya ha iyo han iyo magraot nga mga ginawian.” Han nagyayakan pa ha mga tawo hira Pedro ug Juan, nagkaabot in kapadian, an pangulo han mga gwardya han Templo, ug in mga Sadusiyo. Napungot hira kay an duha nga mga apostoles nagtinutdo han mga tawo nga nabanhaw hi Jesus, ngan nagpamatuod ini nga may pagkabanhaw an mga patay. Sanglit gindakop hira ngan ginpriso ngada han pagkasunod nga adlaw kay tikagab-i na adto. Kundi tinmuo in damo han nagpakabati han mensahe, ngan inmabot na hin mga 5,000 an mga tawo. Han pagkabuwas nagkatirok didto ha Jerusalem an mga pangulo nga Judiyo, an katigurangan, ngan an mga magturutdo han Balaod. Nakigkita hira han Labaw nga Padi nga hi Anas, ngan kan Caifas, kan Juan, kan Alejandro, ngan han iba pa nga mga sakop han panimalay han Labaw nga Padi. Ginpaatubang ha ira an mga apostoles ngan ginpakianhan nira, “Gin-unan-o niyo hin pagbuhat hini? Ano an iyo gahom, ngan kanay ngaran an iyo ginamit?” Binmaton hi Pedro nga puno han Espiritu Santo, “Mga pangulo han mga tawo ngan mga katigurangan: kon ginpapakianhan kami yana mahitungod han maupay nga amon ginbuhat hini nga lulid, ngan kon naunan-o nga naupay na hiya, kinahanglan masayod kamo ngatanan ngan an ngatanan nga mga tawo ha Israel, nga ini nga tawo nga natindog ha iyo atubangan naupay na pinaagi han gahom han ngaran ni Jesu-Cristo nga taga-Nazaret, nga iyo iginraysang ha kros, kundi ginbanhaw han Dyos. Amo ini hi Jesus an hinnanabihan han Kasuratan nga nasiring: ‘An bato nga gintamay niyo nga mga magtirindog hin balay, nahimo lugod nga labi ka importante nga bato.’ Hiaagian an katalwasan pinaagi gud la ha iya. Kay ha bug-os nga kalibutan waray lain nga ngaran nga iginhatag han Dyos ha mga tawo, nga sadang makatalwas ha aton.” Nahipausa an mga sakop han Labaw nga Hukmanan han kaisog nga ginpakita nira Pedro ug Juan, ngan han ira kasayod nga ordinaryo la ini nga mga tawo nga waray mga hibaro. Nasabtan nira nga mga kaupod-upod ngay-an hira ni Jesus. Kundi waray gud nira sadang igriwa kay nakita hira han tawo nga naupay na nga natindog upod nira Pedro ug Juan. Sanglit ginpagawas hira han ruwang han Labaw nga Hukmanan ngan naghirohimangraw hin hira la, ngan naggiparopakiana, “Aanhon man naton ini nga mga tawo? Maaram an ngatanan nga mga umurokoy ha Jerusalem nga ini nga talagsaon nga milagro ginbuhat nira ngan diri kita makakalirong hini. Kundi basi diri mahisamwak ini nga butang ngadto han mga tawo, pagdidid-an ta ini hira hin paghimangraw bisan kan kanay han ngaran ni Jesus.” Sanglit iginpatawag liwat nira an duha nga mga apostoles ngan gintugon nga diri na gud hira magyakan o magtutdo han ngaran ni Jesus. Kundi binmaton hira Pedro ug Juan, “Kamo ngahaw an paghukom kon hain an matadong ha atubangan han Dyos: pagsugot ba ha iyo o pagsugot ba han Dyos? Kay diri kami kapupugngan hin pagyakan han amon hinkit-an ngan hinbatian.” Tungod hini gindid-an hira hin mahigpit han Labaw nga Hukmanan, ngan katapos, ginbuhian hira. Nakasabot hira nga waray gud nira mahihimo hin pagkastigo ha ira, kay nagdadayaw han Dyos an ngatanan nga mga tawo tungod han nahinabo. Sobra na hin 40 ka tuig an edad han tawo nga ginbuhatan hini nga milagro hin pagtambal. Han pagbuhii na ha ira, binmalik hira Pedro ug Juan ngadto han ira hugpo ngan ginsumatan nira ini hira mahitungod han iginsiring han labaw nga kapadian ngan han katigurangan. Han pakabati nira hini, nag-urosa hira hin pag-ampo sa Dyos: “Agaron ngan Magburuhat han langit, han tuna, han dagat, ngan han ngatanan nga aada ha ira! Nagyakan ka pinaagi han Espiritu Santo, pinaagi kan David nga amon ginikanan, nga imo surugoon, han iya pagsiring, ‘Kay ano nga napungot an mga Hentil, kay ano nga naghunahuna an mga tawo hin mga butang nga waray kapulsanan? Nag-andam an kahadian han tuna, ngan nagkatirok an mga punoan kontra han Ginoo ngan han iya Mesiyas.’ Kay ha tinuod nagkatirok dinhe hini nga syudad hira Herodes ug Poncio Pilato kaupod han mga Hentil ngan han mga tawo han Israel kontra kan Jesus, an imo baraan nga Surugoon nga imo ginhimo nga Mesiyas. Nagkaurosa hira hin pagbuhat han bisan ano, nga pinaagi han imo gahom ug pagbuot, imo na nga daan ginlarang nga mahinanabo. Ngan yana, Ginoo, kitaa an ira mga pagtarhog nga ira ginhimo, ngan ihatag ha amon nga imo mga surugoon an kamaisog hin pagpasangyaw han imo mensahe. Ipadapat an imo mga kamot hin panambal, ngan itugot nga buhaton unta an mga urosahon ngan mga milagro pinaagi han ngaran han imo baraan nga Surugoon nga hi Jesus.” Kahuman nira pag-ampo, nabay-og an dapit nga ira ginkatirokan. Napuno hira ngatanan han Espiritu Santo ngan nagtikang hira hin pagwali nga madasigon han mensahe han Dyos. An hugpo han mga magtinuohon usa la ha hunahuna ug kasingkasing. Waray usa ha ira nga nasiring nga tag-iya hiya han iya mga butang, kundi nag-angbitay hira han ngatanan nga mga butang nga ira naaangkon. Upod in dako nga gahom nagsaksi an mga apostoles han pagkabanhaw han Ginoo nga hi Jesus, ngan ginpakaupay gud han Dyos an ngatanan nga mga magtinuohon. Waray usa dida han ira hugpo in nagkikinahanglan. Adton may mga uma o mga balay, iginbabaligya ini, gindadara an kwarta nga palit hini, ngan ginhahatag ngadto han mga apostoles, ngan ginbabahinbahin an kwarta ha tagsatagsa sumala han iya kinahanglan. Kundi may usa ka tawo nga ginngaranan nga Ananias kanay asawa ginngaranan nga Safira. Nagbaligya hiya hin iya hiagi, kundi gin-ibanan niya an kwarta nga palit hini para ha iya kalugaringon, ngan inuyonan ini han iya asawa. An salin ginhatag niya ngadto han mga apostoles. Nagsiring hi Pedro ha iya, “Ananias, kay ano nga tinmugot ka nga madaog ka ni Satanas ngan magbuwa ka han Espiritu Santo pinaagi hin pag-iban han kwarta nga palit han hiagi? San-o mo igbaligya an hiagi, ikaw an tag-iya hadto, ngan kahuman mo igbaligya, imo gihapon an kwarta. Sanglit kay ano man nga nakahunahuna ka hin pagbuhat hin sugad? Diri mga tawo an imo ginbuwaan kundi an Dyos!” Han pakabati gud la hini ni Ananias, natumba hiya ngan namatay. Duro an kahadlok han ngatanan nga nagpakabati hini. Dinmaop an mga batan-on nga kalalaken-an, ginputos an iya lawas, gindara hiya ha gawas, ngan iginlubong. Pag-agi hin mga tulo ka oras, sinmulod an iya asawa, kundi diri hiya maaram han nahinabo. Nagsiring hi Pedro ha iya, “Pagsumati ako: amo ba la ini an bayad han iyo hiagi nga iyo ginbaligya?” “Oo,” binmaton hi Safira, “amo la ito.” Sanglit nagsiring hi Pedro ha iya, “Kay ano nga ginsarihan man niyo nga duha an Espiritu han Ginoo? Aada pa yana ha porta an mga tawo nga naglubong han imo bana, ngan hira liwat an magdadara ha imo.” Natumba hiya dayon ha tiilan ni Pedro ngan namatay. Sinmulod an mga batan-on nga kalalaken-an ngan hinkit-an nira nga patay na hiya. Gindara hiya nira ha gawas ngan iginlubong sapit han iya bana. Duro gud an kahadlok han bug-os nga singbahan ngan han ngatanan nga nagpakabati hini. Ginbuhat han mga apostoles dida han mga tawo in damo nga mga milagro ngan mga urosahon. Nagkatirok an ngatanan nga mga magtinuohon didto han Balkon ni Solomon. Waray taga gawas han hugpo nga nagpasipara hin pagtampo ha ira bisan kon hitaas an pagtahod ha ira han mga tawo. Kundi nagtikadamo an mga tawo nga nahidugang han ira hugpo—kadam-an nga kalalaken-an ngan kababayen-an nga tinmoo han Ginoo. Tungod han ginbuhat han mga apostoles, iginggawas an mga magsakit ngadto han kadalanan, ngan ginpahigda hira ha mga bantayaw ngan mga banig, basi ha paglabay ni Pedro, malambongan na man la in bisan pira ha ira. Ngan nagkaabot in damo nga mga tawo tikang han kaburubungtohan nga hirani ha Jerusalem, dara an ira mga magsakit ngan an may-ada magraot nga espiritu, ngan nagkauupay ini hira ngatanan. Niyan an Labaw nga Padi ngan an ngatanan niya nga mga kaupod nga mga sakop han hugpo han mga Sadusiyo naawa hin duro han mga apostoles, sanglit nagkaurosa hira hin pagpugong ha ira. Gindakop nira an mga apostoles ngan iginsulod ha prisohan. Kundi hito ngahaw nga gab-i gin-abrehan hin usa nga anghel han Ginoo an mga portahan han prisohan ngan ginpagawas an mga apostoles, ngan nagsiring ha ira, “Kadto ngan tindog kamo didto ha Templo ngan pagsumati an mga tawo mahitungod hini nga bag-o nga kinabuhi.” Gintuman ini han mga apostoles, ngan han maagahon pa sinmulod hira han Templo ngan nagtikang hin pagtutdo. An Labaw nga Padi ngan han iya mga kaupod nagtawag han ngatanan nga katigurangan nga Judiyo ngadto hin usa nga katirok han Labaw nga Hukmanan. Niyan nagsugo hira hin pagkuha han mga apostoles ha prisohan basi umatubang ha ira. Kundi han pagkadto didto han mga opisyal, waray na didto an mga apostoles. Sanglit binmalik hira ngadto han Labaw nga Hukmanan ngan nagsumat, “Han pag-abot namon ha prisohan, hinkit-an namon nga trinangkahan ini hin maupay ngan binantayan an mga portahan han ngatanan nga mga gwardya; kundi han pag-abrehi na namon han mga portahan, waray namon hinkit-an nga tawo ha sulod!” Han pakabati hini han kapitan han mga gwardya han Templo, ngan han mga puno han kapadian, nahipausa hira kon ano an nahinabo han mga apostoles. Niyan inmabot in usa ka tawo nga nagsiring ha ira, “An mga tawo nga iyo ginpriso aadto na ha Templo nagtututdo han mga tawo!” Sanglit kinmadto ha Templo an kapitan upod an iya mga sakop, ngan gindakop nira an mga apostoles. Kundi waray hira gumamit hin kusog kay nahadlok hira nga bangin pagbatoon hira han mga tawo. Ginpasulod nira an mga apostoles, ginpaatubang han Labaw nga Hukmanan, ngan ginpakianhan hira han Labaw nga Padi. Nagsiring hiya, “Amon kamo gindid-an hin mahigpit nga diri kamo magtutdo ha ngaran hini nga tawo, kundi kitaa an iyo ginbuhat! Iginpasarang niyo ha bug-os nga Jerusalem an iyo pagturon-an, ngan karuyag pa niyo nga kami an pagbasolon han iya pagkamatay!” Binmaton hi Pedro ngan an iba nga mga apostoles, “Kinahanglan pagsugton namon an Dyos, diri an mga tawo. Nagbanhaw kan Jesus an Dyos han amon kaapoy-apoyan kahuman niyo pataya hiya pinaagi hin pagraysangan ha iya ha kros. Ngan ginbanhaw hiya han Dyos ngadto ha iya tuo sugad nga Pangulo ngan Magtaralwas, hin paghatag ha mga tawo han Israel hin higayon hin pagbasol, ngan basi mapasaylo an ira mga sala. Mga saksi kami hini nga mga butang—kami ngan an Espiritu Santo nga amo an hatag han Dyos hadton mga nagsusugot ha iya.” Han pakabati hini han mga kaapi han Labaw nga Hukmanan, uraura gud an ira kasina, nga karuyag nira ipapatay an mga apostoles. Kundi tinmindog in usa ha ira, usa nga Parisiyo nga ginngaranan nga Gamaliel, usa nga magturutdo han Balaod, nga tinahod kaupay han ngatanan nga mga tawo. Nagsugo hiya nga pagawson anay an mga apostoles, ngan ginsiring niya an Labaw nga Hukmanan: “Mga taga-Israel, panginano kamo hin maupay han iyo pagbubuhaton hini nga mga tawo. May-ada hadto tawo nga Teudas an ngaran, nga napadako nga pagkatawo, ngan tinmampo ha iya in mga upat ka gatos nga mga tawo. Kundi ginpatay hiya ngan nagkaburublag an ngatanan niya nga mga sakop, ngan nakawang an iya panlimbasog. Ha panahon liwat han pagsensos pinmakita hi Judas nga taga-Galilea, ngan nakakabig hiya hin damo nga mga tawo, kundi ginpatay liwat hiya ngan nagkaburublag an ngatanan niya nga mga sakop. Sanglit sugad hini yana nga hinabo, nasiring ako ha iyo nga ayaw kamo paghilabot hini nga mga tawo. Pabay-i niyo hira kay kon kanan tawo la ini nga ira ginlarang ngan ginbuhat, makakawang gud ini. Kundi kon tikang sa Dyos ini, diri gud kamo makakadaog ha ira. Masabot pa la kamo nga nakikig-away kamo han Dyos!” Ginsunod han Labaw nga Hukmanan an sagdon ni Gamaliel. Gipasulod nira an mga apostoles, iginpalatob ini nira, ngan ginsugo hira nga diri na gud magwali ha ngaran ni Jesus; ngan katapos ginbuhian hira. Han pagbaya na han mga apostoles han Labaw nga Hukmanan, maglipayon gud hira kay an Dyos nag-isip ha ira nga takos hin pag-antos hin mga pakaalo tungod han ngaran ni Jesus. Ngan nagpadayon hira kada adlaw didto ha Templo ngan ha mga balay han mga tawo hin pagtutdo ngan pagwali han Maupay nga Sumat mahitungod kan Jesus nga Mesiyas. Waray pag-iha, han nagtitikadamo na an mga tinun-an, nagkamay-ada larolantugi an mga Judiyo nga Griego an yinaknan kontra han mga tuminungnong nga Judiyo. Nagkamay-ada pag-uba an mga Judiyo nga Griego an yinaknan kay napapasibay-an an ira mga balo nga kababayen-an han adlaw-adlaw nga panhatag han ira garastohon nga kwarta. Sanglit gintirok han dose nga mga apostoles an bug-os nga hugpo han mga magtinuohon ngan ginsiring hira, “Diri maupay para ha amon nga bayaan namon an pagwali han pulong han Dyos tungod hin panimangno hin mga butang bahin hin salapi. Sanglit, kabugtoan, pagpili kamo dida ha iyo hin pito ka tawo nga maupay an kinabuhi ngan puno han Espiritu Santo ug kinaadman, ngan itatapod namon ha ira ini nga buruhaton. Tungod hini magagamit namon an amon bug-os nga panahon hin pag-ampo ngan pagwali.” Naruyagan han bug-os nga hugpo an iginlarang han mga apostoles, sanglit ginpili nira hi Esteban nga puno hin pagtoo ngan han Espiritu Santo, ngan hira Felipe, Procuro, Nicanor, Timon, Parmenas, ug Nicolas na taga-Antioquia, usa nga Hentil nga nakabig ngadto ha tuluohan han mga Judiyo. Gindara hira han hugpo ngadto han mga apostoles, ngan an mga apostoles nag-ampo ngan nagpandong han ira mga kamot ha ira. Ngan nagpadayon paglurab an pulong han Dyos. Nagtikadamo an mga magtinuohon ha Jerusalem ngan kadam-an nga kapadian nga Judiyo in tinmampo. Hi Esteban nga usa ka tawo nga puno han grasya ug gahom han Dyos nagbuhat hin dagko nga mga milagro ngan mga urosahon dida han mga tawo. Kundi sinmupak ha iya in mga tawo nga kaapi han sinagoga han ginngangaranan nga Talwas nga mga tawo, nga may mga Judiyo nga taga-Cirene ngan taga-Alejandria. Nakiglantugi kan Esteban hira ngan iba pa nga mga Judiyo nga taga-Cilicia ngan taga-Asia. Kundi an Espiritu naghatag kan Esteban hin dako nga kinaadman, sanglit waray gud hira makakabaton ha iya. Sanglit nagsuhol hira hin mga tawo hin pagpasiring, “Nakabati kami ha iya nga nagpapakaraot kan Moises ngan han Dyos!” Dida hini nga paagi gintukso nira hin kasina kan Esteban an mga tawo, an katigurangan, ngan an mga magturutdo han Balaod. Gindakop nira hi Esteban ngan gindara ngadto ha atubangan han Labaw nga Hukmanan. Niyan ginpasulod nira in mga tawo hin pagbuwa kontra ha iya. Nagsiring ini hira, “Pirme nagyiyinakan ini nga tawo kontra han aton baraan nga Templo ngan han Balaod ni Moises. Nakabati kami nga nagsiring hiya nga pagrurub-on hini nga Jesus nga taga-Nazaret ini nga Templo ngan pagliliwaton an ngatanan nga mga turumanon nga iginbilin ni Moises ha aton!” Tinmutok kan Esteban an ngatanan nga nalingkod ha Labaw nga Hukmanan ngan kinmita hira nga an nawong ni Esteban sugad hin nawong hin usa nga anghel. Nagpakiana kan Esteban an Labaw nga Padi, “Matuod ba ini?” Nagbaton hi Esteban: “Kabugtoan ngan mga ginikanan, pamatii ako niyo! Han waray pa hi Abraham nga aton ginikanan pag-ukoy didto ha Haran, nagpakita ha iya an Dyos han Kagamhanan didto ha Mesopotamia. Ngan ginsiring hiya, ‘Bayai an imo panimalay ngan an imo nasod ngan kadto han tuna nga igpapakita ko ha imo.’ Sanglit binayaan niya an tuna han Caldea ngan nag-ukoy hiya didto ha Haran. Han kamatay han amay ni Abraham, ginpabalhin hiya han Dyos nganhi hini nga tuna nga inuokyan niyo yana. Waray pa hadto maghatag an Dyos kan Abraham hin bisan ano nga bahin hito nga tuna, nga iya kalugaringon nga bahin, bisan na man la usa ka dangaw nga tuna. Kundi nagsaad an Dyos nga ighahatag ini ha iya, ngan hiya na ngan an iya mga sumurunod an magtatag-iya hini. Waray pa mga anak hi Abraham han pagsaad han Dyos hini. Amo ini an siring han Dyos ha iya: ‘Mag-uokoy an imo mga tulin didto ha langyaw nga tuna diin magigin mga oripon ngan pagraraogdaogon hira sulod hin 400 ka tuig. Kundi sisirotan ko an mga tawo nga pagsisirbehan nira, ngan katapos, magawas hira hito nga tuna ngan magsisingba hira ha akon dinhe hini nga dapit.’ Ngan iginhatag han Dyos kan Abraham an seremonyas han pagtori sugad nga tigaman han ginsabotan. Sanglit gintori ni Abraham hi Isaac ha ikawalo ka adlaw tikang hiya matawo; gintori liwat ni Isaac hi Jacob, ngan gintori ni Jacob an iya dose nga mga anak nga kalalaken-an nga amo an mga patriyarka. “Naawa kan Jose an mga anak nga kalalaken-an ni Jacob ngan iginbaligya nira hiya nga oripon didto ha Ehipto. Kundi nag-upod ha iya an Dyos, ngan nagtalwas ha iya han ngatanan nga kakurian niya. Han pag-atubang ni Jose kan Paraon nga hadi han Ehipto, gintagan hiya han Dyos hin maupay nga ginawian ug kinaadman. Ginhimo ni Paraon hi Jose nga gobernador han nasod ngan han hadianon nga panimalay. Niyan nagkamay-ada kagutom ha bug-os nga Ehipto ngan ha Canaan, nga nakahatag hin dako nga kakurian, ngan waray sadang makaon an aton mga kaapoy-apoyan. Sanglit han pakabati ni Jacob nga may trigo didto ha Ehipto, ginsugo niya ngadto an iya mga anak nga aton kaapoy-apoyan. Amo adto an ira syahan nga pagduaw. Han ikaduha nira nga pagkadto, nagpakilala hi Jose han iya kabugtoan, ngan nakilala ni Paraon an panimalay ni Jose. Sanglit nagpatugon hi Jose kan Jacob nga amay niya, nga pakadtoon ha Ehipto hiya ngan an bug-os niya nga panimalay; 75 ka tawo hira ngatanan. Ngan kinmadto hi Jacob ha Ehipto diin namatay hiya ngan an iya mga anak. Gindara an ira mga lawas ngadto ha Siquem ngan iginlubong hira didto han lubnganan nga ginpalit ni Abraham tikang han panimalay ni Hamor. “Han tikahirani na an panahon hin pagtuman han Dyos han iginsaad niya kan Abraham, nagdamo na hin duro an aton mga tawo didto ha Ehipto. Niyan may sinmaliwan hin paghadi ha Ehipto nga diri nakilala kan Jose. Ginlimbongan niya an aton kaapoy-apoyan ngan iya ginraogdaog hira, ngan ginpirit hira hin pagbutang ha gawas han ira mga balay han ira mga minasus-an basi ini hira magkamatay. Hini manta nga panahon natawo hi Moises, usa nga bata nga makalilipay gud pagkit-on. Sulod hin tulo ka bulan ginmangnoan hiya han iya mga kag-anak didto han ira balay. Ngan han pagbutangan na ha iya ha gawas han balay, gin-angkon ngan ginmangnoan hiya han anak nga babaye ni Paraon sugad hin iya kalugaringon nga anak. Gintutdoan hi Moises han ngatanan nga kinaadman han mga taga-Ehipto, ngan nagin bantogan hiya ha pulong ug ha buhat. “Han 40 na ka tuig an edad ni Moises naghunahuna hiya hin pagduaw han iya mga igkasi-Israelita. Hinkit-an niya in usa ha ira nga ginkakastigo hin Ehiptohanon; sanglit inugopan ini niya ngan ginpatay niya an Ehiptohanon. ( Naghunahuna hiya nga makakasabot an iya kalugaringon nga mga tawo nga gagamiton hiya han Dyos hin pagtalwas ha ira; kundi waray hira makasabot.) Han pagkabuwas, hinkit-an niya in duha nga Israelita nga nag-aaway ngan gintinguha niya hin pagtuhay ha ira. Nagsiring hiya, ‘Mga sangkay ko, pamatii daw ako niyo! Magbugto la kamo; kay ano nga nag-aaway man kamo?’ Kundi an nagkakastigo han iya kaaway nagtikwang la kan Moises ngan nagpakiana, ‘Hin-o an naghimo ha imo nga punoan ngan maghurukom ha amon? Buot mo ba patayon ako sugad han pagpatay mo han Ehiptohanon kakulop?’ Han pakabati hini ni Moises, pinmalagiw hiya ha Ehipto ngan nag-ukoy didto ha tuna han Madian. Didto magkamay-ada hiya duha nga anak nga lalake. “Pag-agi hin 40 ka tuig, nagpakita kan Moises in usa nga anghel dida hin naglalaga nga tanom, didto ha kamingawan hirani han Bukid Sinai. Nahipausa hi Moises han iya hinkit-an, ngan hinmarani hiya han tanom hin pag-usisa. Kundi hinbatian niya an tingog han Ginoo nga nasiring, ‘Amo ako an Dyos han imo kaapoy-apoyan, an Dyos ni Abraham, ni Isaac, ug ni Jacob.’ Kinmurog hi Moises hin kahadlok ngan waray na mangahas hin pagkita. Nagsiring ha iya an Ginoo, ‘Hukasa an imo mga sandalyas kay baraan nga tuna an imo tinitindogan. Hinkit-an ko an mapait nga pag-antos han akon mga tawo didto ha Ehipto, ngan hinbatian ko an ira mga araba, sanglit linmusad ako hin pagtalwas ha ira. Hala na, ipapadara ko ikaw ngadto ha Ehipto.’ “Amo ini nga Moises an iginsalikway han mga tawo han Israel ngan ginpakianhan, ‘Hin-o an naghimo ha imo nga punoan ngan maghurukom ha amon?’ Amo hiya an ginsugo han Dyos nga punoan ngan magtaralwas han mga tawo nga binuligan han anghel nga nagpakita ha iya dida han naglalaga nga tanom. Nangulo hiya han mga tawo hin paggawas ha Ehipto ngan nagbuhat hiya hin mga milagro ngan mga urosahon didto ha Ehipto ngan ha Dagat nga Pula, ngan didto ha kamingawan sulod hin 40 ka tuig. Amo ini nga Moises an nagsiring ha mga tawo han Israel, ‘Magpapadara ha iyo an Dyos hin manaragna sugad han pagpadara niya ha akon, ngan magigin usa hiya han iyo kalugaringon nga mga tawo.’ Amo ini hiya an kaupod han mga tawo han Israel nga nagkatirok didto ha kamingawan; didto hiya kaupod han aton kaapoy-apoyan ngan han anghel nga nagyakan ha iya didto ha Bukid Sinai. Kinarawat niya an buhi nga mga mensahe han Dyos basi ihatag ha aton. “Kundi nagdumiri hin pagsugot ha iya an aton kaapoy-apoyan. Ginsalikway nira hiya ngan karuyag nira makabalik unta ngadto ha Ehipto. Sanglit ginsiring nira hi Aaron, ‘Ighimo kami hin mga diyosdiyos nga mag-uuna ha amon. Diri kami maaram kon ano an nahinabo hadto nga Moises nga nagpagawas ha amon tikang ha Ehipto.’ Ngan naghimo hira hin diyosdiyos nga hitsora hin lalaki nga baka; ginhalaran nira ini, ngan nagrayhak hira hin pagsaurog han ira ngahaw ginhimo. Sanglit tinalikdan hira han Dyos ngan ginpasagdan nga magsingba han mga kabiton-an ha kalangitan, sumala han iginsurat ha basahan han mga manaragna nga nasiring: ‘Katawhan han Israel! Diri adto para ha akon nga nag-ihaw ngan naghalad kamo hin kahayopan sulod hin 40 ka tuig didto ha kamingawan. Tulda adto han diyosdiyos nga hi Molok nga iyo gindara, ngan an ladawan han iyo bitoon nga diyosdiyos nga hi Refan; mga ladawan hira nga ginhimo niyo basi pagsingbahon. Sanglit ipabibihag ko kamo ngadto ha unhan pa han Babilonia.’ “An aton kaapoy-apoyan may-ada didto ha kamingawan Tulda diin nagpapakita an Dyos. Ginhimo adto ni Moises sugad han iginsiring han Dyos ha iya, sumala han surubdan nga iginpakita ha iya han Dyos. Niyan gindara han aton kaapoy-apoyan ini nga Tulda nga ira kinarawat tikang han ira mga ginikanan ha ira pag-upod-upod kan Josue ngan pagtag-iya han tuna nga ira naagaw tikang han mga nasod nga gintabog han Dyos dida han ira pagsulong. Ngan nagpabilin didto an Tulda tubtob han panahon ni David. Nakalipay han Dyos hi David, ngan naghangyo hiya han Dyos nga tugotan hiya hin pagtindog hin urokyan han Dyos ni Jacob. Kundi hi Solomon na an nagtindog hini nga balay. “Kundi diri nag-uokoy an Labi ka Harangdon nga Dyos ha mga balay nga gintindog hin mga tawo; sumala han siring han manaragna: ‘An langit amo an akon trono, nasiring an Ginoo, ngan an tuna amo an taramakan han akon mga tiil. Ano nga balay an iyo hihimoon para ha akon? Hain man an dapit nga akon pag-uokyan? Diri ba ako ngahaw an naghimo hini ngatanan nga mga butang?’ “Pagkamatig-a han iyo mga ulo! Pagkadiri matinuohon han iyo mga kasingkasing! Pagkabungol niyo han mensahe han Dyos! Pareho gud kamo han iyo mga ginikanan: dayuday sinusupak niyo an Espiritu Santo! May-ada ha manaragna nga waray pagpakurii han iyo mga ginikanan? Ginpatay nira an mga surugoon han Dyos nga hadto pa nagpahibaro mahitungod han pag-abot han iya matadong nga Surugoon. Ngan yana iyo ginlingo ngan ginpatay hiya. Hi kamo an kinmarawat han Balaod han Dyos nga iginhatag pinaagi hin mga anghel, kundi waray ini niyo pagtumana!” Han namamati kan Esteban an mga sakop han Labaw nga Hukmanan, duro gud an ira kasina ngan nanligot an ira mga ngipon tungod hin kapungot ha iya. Kundi hinmangad ha langit hi Esteban nga puno han Espiritu, ngan nakita niya an himaya han Dyos ngan hi Jesus nga natindog ha tuo han Dyos. Nagsiring hiya, “Kitaa, nakita ako nga nabuksan an langit ngan an Anak han Tawo nga natindog ha tuo han Dyos!” Sinagpo han ira mga kamot an ira mga talinga upod in paggoliat, ngan nagdurungan hira ngatanan hin pagdasmag ha iya. Ginlabog hiya nira ngadto ha gawas han syudad, ngan didto ginbato hiya. Iginbutang han mga saksi an ira mga kurugpos ha tiilan hin usa nga batan-on nga Saulo an ngaran. Ginbinato nira hi Esteban samtang nag-aampo hiya han Ginoo nga nasiring, “Ginoo nga Jesus, karawata an akon espiritu!” Linmuhod hi Esteban ngan ginmoliat, “Ginoo! Ayaw ini hira pagsalaa hini nga ira ginbuhat!” Kahuman niya pagyakan hini, namatay hiya. Hito manta nga adlaw nagtikang hin pag-antos hin mabangis nga pagpakurii an singbahan ha Jerusalem. Nagkaburublag an ngatanan nga mga magtinuohon, labot han mga apostoles, ngadto han mga lalawigan ha Judea ug ha Samaria. Ginlubong hi Esteban hin pira nga mga tawo nga mag-inampoon, ngan nagmasulub-on gud hira tungod hin dako nga pagkabido nira ha iya. Kundi gintinguha ni Saulo hin pagpukan han singbahan; ginbalaybalay niya hin pagsiksik han mga magtinuohon nga lalake ug babaye, ngan iya ini hira gindanas ngan ginsulod ha prisohan. An nagkaburublag nga mga magtinuohon napakadto ha magkalainlain nga dapit ngan nagpasangyaw han mensahe. Kinmadto hi Felipe ha syudad ha Samaria ngan didto iginwali niya ha mga tawo an Mesiyas. Namati hin maupay an mga tawo han iginsiring ni Felipe. Namati hira ha iya, ngan nakakita hira han mga milagro nga iya ginbuhat. Nagkagawas nga naggogoliat an magraot nga mga espiritu tikang hin damo nga mga tawo. Damo nga mga paralitiko ngan mga piay in nagkauupay. Sanglit nagkamay-ada dako nga kalipay ha bug-os nga Samaria. Nag-ukoy didto hadto nga syudad in usa ka tawo nga ginngaranan nga Simon. Nakapahiburong hiya han mga Samaritano sulod hin pira ka panahon tungod han iya salamangka. Nagpatoo hiya nga gamhanan hiya, ngan pinamatian gud hiya han ngatanan nga mga tawo han katilingban. Nagsiring hira, “Amo hiya an gahom han Dyos nga ginngangaranan, ‘An Dako nga Gahom’.” Sulod hin maiha nga panahon nakapahiburong hiya ha ira tungod han iya salamangka, sanglit pinamatian gud hiya nira. Kundi han pagtoo na nira han iginsangyaw ni Felipe mahitungod han Maupay nga Sumat han Ginhadian han Dyos ngan han ngaran ni Jesu-Cristo, ginbunyagan hira, kalalaken-an ngan kababayen-an. Tinmoo man liwat hi Simon, ngan kahuman pagbunyagi ha iya, nag-upodupod hiya kan Felipe. Ngan nahipausa hiya han pakakita niya han mga urosahon ngan mga milagro nga ginbuhat. Han pakabati han mga apostoles ha Jerusalem nga kinmarawat han pulong han Dyos an mga tawo ha Samaria, iginpadara nira hi Pedro ug Juan ngadto ha ira. Han pag-abot nira, nag-ampo hira para han mga magtinuohon basi makarawat nira han Espiritu Santo. Kay waray pa man kumunsad an Espiritu Santo ha bisan usa ha ira; ginbunyagan la hira ha ngaran han Ginoo nga Jesus. Niyan iginpandong nira Pedro ug Juan an ira mga kamot ha ira, ngan kinarawat nira an Espiritu Santo. Hinkit-an ni Simon nga iginhatag ha mga tawo an Espiritu Santo dida han pagpandongi ha ira han mga kamot han mga apostoles. Sanglit ginhugay niya hin salapi hira Pedro ug Juan, ngan ginsiring, “Tagi man ako niyo hini nga gahom, basi bisan hin-o an akon pagpandongan, makarawat liwat han Espiritu Santo.” Kundi ginbaton hiya ni Pedro, “Maghikaraot unta ikaw upod an imo kwarta tungod han imo paghunahuna nga mapapalit mo hin kwarta an hatag han Dyos! Waray ka bahin o labot han amon buruhaton kay diri matadong an imo kasingkasing ha atubangan han Dyos. Sanglit pagbasoli ini nga maraot mo nga panuyo, ngan pag-ampo ha Ginoo nga pasayloon ka tungod han imo pakahunahuna hin sugad hini. Kay kinikita ko nga duro gud an imo kaawa ngan napripriso ka han sala.” Nagsiring hi Simon kanda Pedro ug Juan, “Alayon hin pag-ampo ha akon ngadto ha Ginoo basi an mga butang nga ginyakan niyo diri nahinabo ha akon!” Katapos nira pagpamatuod ngan pagsangyaw han mensahe han Ginoo, binmalik ha Jerusalem hira Pedro ug Juan. Iginwali liwat nira an Maupay nga Sumat ha damo nga mga baryo han Samaria nga ira inagian. Nagsiring kan Felipe in usa nga anghel han Ginoo, “Pag-andam ngan kadto ha timogan, ha dalan nga tikang ha Jerusalem tipakadto ha Gaza.” (Diri na ginagamit ini nga dalan.) Nagsiring kan Felipe an Espiritu Santo, “Kadtoa ngan duoka ito nga karuwahe.” Dinmalagan hin paghirani hi Felipe ngan hinbatian niya nga nagbabasa an yunuko han basahan ni manaragna Isaias. Niyan nagpakiana hi Felipe ha iya, “Nakakasabot ka ba han imo ginbabasa?” Nagbaton an opisyal, “Uunanhon ko hin pakasabot kon waray magtutdo hini ha akon?” Ngan ginhangyo niya hi Felipe nga sumakay han karuwahe sapit ha iya. Amo ini an bahin han Kasuratan nga iya ginbabasa: “Sugad hiya hin karnero nga gindara basi pag-ihawon. Sugad hiya hin nati nga karnero nga waray aringasa kon gin-aarotan. Ginpakaalohan hiya ngan waray tagi hin katadongan. Waray makakagsumat mahitungod han iya katulinan, kay natapos na man an iya kinabuhi dinhe ha tuna.” Nagsiring kan Felipe an opisyal, “Sumati ako kon hin-o an hinnanabihan hini han manaragna. Hiya ba, o lain ba nga tawo?” Sanglit gin-asoyan hiya ni Felipe han Maupay nga Sumat mahitungod kan Jesus tikang gud dinhe hini nga bahin han Kasuratan. Samtang nagpapadayon hira ha dalan, inmabot hira hin dapit nga may-ada tubig, ngan nagsiring an opisyal, “Iini na in tubig; ano pa man in nakakaulang hin pagbunyag ha akon?” ( Nagsiring ha iya hi Felipe, “Mabubunyagan ka kon kinasingkasing gud an imo pagtoo.” Binmaton hiya, “Oo, natoo ako nga hi Jesu-Cristo amo an Anak han Dyos.”) Ginpaukoy han opisyal an karuwahe, linmugsong hira Felipe ngan an opisyal ngadto han tubig, ngan ginbunyagan hiya ni Felipe. Han paghaw-as nira han tubig, gindara hi Felipe han Espiritu han Ginoo ngan waray na hiya hikit-i han opisyal. Kundi nagpadayon hin pagsakay nga malipayon an opisyal. Nakasabot na la hi Felipe nga nakadto na hiya ha Azoto. Nagpadayon hiya ngadto ha Cesarea ngan nagwali hiya han Maupay nga Sumat ha kada bungto nga iya inagian. Hini nga panahon nagpadayon hi Saulo han iya mapintas nga mga panarhog hin pagpatay han mga tinun-an han Ginoo. Kinmadto hiya han Labaw nga Padi, ngan nangaro hin mga surat nga magpapakilala ha iya didto ha mga sinagoga han mga Judiyo ha Damasco, basi kon hiagian niya didto in bisan hin-o nga lalake o babaye nga mga sakop han Dalan han Ginoo, makakahimo hiya hin pagdakop ngan ibabalik niya ngadto ha Jerusalem. Han nagtitikahirani na hi Saulo han syudad han Damasco, tigda la nga nalukop hiya hin kapawa nga tikang ha langit. Natumba hiya ngan hinbatian niya in tingog nga nasiring ha iya, “Saulo, Saulo, kay ano nga ginpapakurian mo ako?” Nagpakiana hiya, “Hin-o ka ba, Ginoo?” Binmaton an tingog, “Amo ako hi Jesus nga imo ginpapakurian. Buhat ngan pakadto ha syudad, ngan didto pagsusumatan ka kon ano an imo pagbubuhaton.” An mga tawo nga kaupod ni Saulo waray makagkiwa ug makagtingog; hinbatian nira an tingog kundi waray nira hinkit-an nga tawo. Binmuhat hi Saulo ngan ginpukrat niya an iya mga mata, kundi waray na hiya makakita, sanglit gintugwayan hiya ngan gindara hiya nira ngadto ha Damasco. Sulod hin tulo ka adlaw waray hiya pakakita, ngan hito nga panahon waray hiya kumaon o uminom. May-ada didto ha Damasco usa nga tinun-an nga Ananias an ngaran. Pinaagi hin panan-awon nagsiring ha iya an Ginoo, “Ananias!” Ngan binmaton hiya, “Iini ako, Ginoo.” Nagsiring ha iya an Ginoo, “Pag-andam ngan pakadto ha Matadong nga Dalan ngadto han balay ni Judas ngan pagpakiana mahitungod hin usa ka tawo nga taga-Tarsos, nga Saulo an ngaran. Nag-aampo hiya. Samtang nag-aampo hiya, hinkit-an niya ha usa nga panan-awon in usa ka tawo nga Ananias an ngaran nga sinmulod ngan iginpandong an iya mga kamot ha iya, basi makakita na liwat hiya.” Binmaton hi Ananias, “Ginoo, damo na in nagsumat ha akon mahitungod hini nga tawo, mahitungod han ngatanan nga magpakaharadlok nga ginbuhat niya ha imo mga tawo didto ha Jerusalem. Ngan kinmanhi hiya ha Damasco dara in gahom tikang han mga puno han kapadian, hin pagdakop han ngatanan nga natawag han imo ngaran.” Kundi nagsiring ha iya an Ginoo, “Kadto na, kay ginpili ko hiya hin pagsirbe ha akon, ha pagpakilala han akon ngaran ha mga Hentil ngan mga hadi, ngan sugad man ha mga tawo han Israel. Ngan ako ngahaw an magpapakita ha iya han ngatanan nga iya pag-aantoson tungod ha akon.” Sanglit kinmadto hi Ananias han balay ngan iginpandong kan Saulo an iya mga kamot. Nagsiring hiya, “Bugto Saulo, ginsugo ako han Ginoo—ni Jesus ngahaw nga pinmakita ha imo dida ha dalan han imo pagtipakanhi. Ginsugo ako niya basi makakita ka na liwat ngan mapuno ka han Espiritu Santo.” Nagkataktak dayon in sugad hin mga hingbis hin isda tikang han mga mata ni Saulo, ngan nakakita na liwat hiya. Binmuhat hiya ngan ginbunyagan; ngan kahuman han iya pagkaon, nagmakusog hiya. Nagpabilin hi Saulo upod han mga magtinuohon didto ha Damasco sulod hin pira ka adlaw. Kinmadto dayon hiya ha mga sinagoga ngan nagwali nga hi Jesus amo an Anak han Dyos. Nanhipausa an ngatanan nga nakabati ha iya ngan nagpakiana, “Diri ba amo ini an tawo didto ha Jerusalem nga nagpinamatay han ngatanan nga nagtatawag han ngaran ni Jesus? Ngan diri ba kinmanhi hiya para hini gud nga tuyo: hin pagdakop ngan pagdara ha ira ngadto han mga puno han kapadian?” Kundi nagdugang pa gud hin kamadasigon an pagwali ni Saulo, ngan marig-on kaupay an iya mga pagmatuod nga hi Jesus amo an Mesiyas. Sanglit waray gud nakabaton ha iya an mga Judiyo nga nag-ukoy didto ha Damasco. Paglabay hin damo nga mga adlaw, nagkatirok an mga Judiyo ngan naglarang hira hin pagpatay kan Saulo; kundi hinbaroan ini niya. Ginbantayan nira adlaw gab-i an mga portahan han syudad basi patayon hiya. Kundi usa ka gab-i ginkuha hi Saulo han iya mga sakop ngan gintunton hiya, sulod hin alat, ngan ginpalusot hiya ha buho han pader. Kinmadto hi Saulo ha Jerusalem ngan nagtinguha hiya hin pagtampo han mga magtinuohon. Kundi waray hira tuod nga tinun-an na hiya, sanglit nagkahadlok hira ngatanan ha iya. Niyan ginbuligan hiya ni Bernabe ngan gindara hiya ngadto han nga apostoles. Iginsaysay ha ira ni Bernabe mahitungod han pakakita ni Saulo han Ginoo didto ha dalan ngan han pakighimangraw ha iya han Ginoo. Ginsumatan liwat niya hira han kaisog ni Saulo hin pagwali ha ngaran ni Jesus didto ha Damasco. Sanglit nagpabilin hi Saulo upod ha ira, ngan nagsudoy hiya han bug-os nga Jerusalem diin nagwali hiya nga madasigon han ngaran han Ginoo. Nakigkarokayakan ngan nakiglantugi liwat hiya han mga Judiyo nga Griego an pinulongan, kundi gin-iparatay lugod hiya nira. Han paghibaro han mga magtinuohon mahitungod hini, gindara nira hi Saulo ngadto ha Cesarea, ngan ginpakadto hiya ha Tarso. Tungod hini nagkamay-ada kalinaw an singbahan ha bug-os nga Judea, Galilea, ug Samaria. Pinaagi han bulig han Espiritu Santo nagmadig-on an singbahan ngan nagdamo, samtang nagpapadayon hira hin pag-ukoy dida hin kamatinahoron han Ginoo. Nagsudoy hi Pedro ha ngatanan nga dapit, ngan usa ka panahon kinmadto hiya hin pagduaw han mga tawo han Dyos nga nag-uokoy didto ha Lida. Iginkita hiya didto hin tawo nga paralitiko nga Eneas an ngaran. Waray na ini hiya makabuhat sulod hin walo ka tuig. Ginsiring hiya ni Pedro, “Eneas, gin-uupay ka ni Jesu-Cristo. Buhat ngan lukota an imo higdaan.” Binmuhat dayon hi Eneas. Nakakita ha iya an ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy ha Lida ngan ha Saron, ngan tinmoo hira han Ginoo. Didto ha Jope may-ada usa nga matinuohon nga babaye nga ginngangaranan nga Tabita. (Dorcas an iya ngaran ha Griego, nga bugsok an kahulogan.) Ginamit niya an iya bug-os nga panahon hin pagpakaupay ngan pagbulig han mga kablas. Hito nga panahon nasakit hiya ngan namatay. Ginpunasan an iya lawas ngan ginhayad didto han kwarto ha igbaw. Diri gud hirayo an Jope tikang ha Lida. Han pakabati han mga magtinuohon ha Jope nga nakadto hi Pedro ha Lida, ginsugo nira in duha ka tawo ngadto ha iya upod in tugon nga magdagmit gud hiya hin pagkadto ha Jope. Sanglit nag-andam hi Pedro ngan inmupod ha ira. Han pag-abot niya, gindara hiya nira ngadto han kwarto ha igbaw. Gin-alirongan hi Pedro han ngatanan nga mga balo nga kababayen-an nga nagtitinangis, ngan iginpapakita ha iya an mga bado ngan mga kurugpos nga ginhimo ni Dorcas han buhi pa hiya. Ginpaguwa hira ngatanan ni Pedro. Linmuhod ngan nag-ampo hiya. Kahuman, inatubang niya an minatay ngan sidngon, “Tabita, buhat!” Pinmukrat ini hiya, ngan han pakakita niya kan Pedro, linmingkod hiya. Ginkaptan ni Pedro an kamot han babaye ngan binuligan hiya pagtukdaw. Kahuman, gintawag niya an mga magtinuohon ngan an mga balo nga kababayen-an, ngan igintubyan niya ha ira hi Dorcas nga buhi na. Nahibantog ini ha bug-os nga Jope, ngan damo nga mga tawo in tinmoo han Ginoo. Nagpabilin hi Pedro ha Jope sulod hin pira pa ka adlaw upod kan Simon nga paratina hin anit. May usa ka tawo ha Cesarea nga ginngangaranan kan Cornelio, usa nga kapitan han kasondalohan nga Italyano. Mainampoon hiya nga tawo, ngan an bug-os niya nga panimalay nagsisingba han Dyos. Dako an iya bulig ha mga kablas nga Judiyo ngan dayuday hiya nga nag-aampo sa Dyos. Mga alas tres adto ha kulop nga nagkamay-ada hiya panan-awon diin hinkit-an niya in usa nga anghel nga sinmakob ha balay ngan nagsiring ha iya, “Cornelio!” Tinmutok hiya han anghel upod in kahadlok ngan nagsiring hiya, “Ano an imo tuyo?” Binmaton an anghel, “Nakalipay han Dyos an imo mga pag-ampo ngan mga buhat hin kalooy ngan nahinumdom hiya ha imo. Ngan yana pagsugo hin mga tawo ngadto ha Jope hin pakigkita hin usa ka tawo, hi Simon, nga ginngangaranan kan Pedro. Aadto nalungon hiya kan Simon nga paratina hin anit, nga an balay aada ha ligid han dagat.” Niyan han pagbaya na han anghel, gintawag ni Cornelio in duha han iya mga surugoon ngan hin usa nga sondalo nga mainampoon, nga usa han iya mga tinaporan. Ginsumatan niya hira han nahinabo ngan ginpakadto hira ha Jope. Han pagkabuwas, samtang hirani na ha Jope an mga ginsugo, hi Pedro na man sinmaka ha atop han balay han tikaurudto hin pag-ampo. Ginutom hiya ngan karuyag kumaon. Samtang gin-aandam an pagkaon, nakakita hiya hin panan-awon. Hinkit-an niya nga nabuksan an langit ngan may nagtitiubos nga pareho hin halapad nga taklap nga hinigtan ha upat nga mga kanto, nga igintutunton ha tuna. Nakada sulod hini an ngatanan nga mga mananap nga naglalakat ngan nagkakamang, ngan ihalas nga katamsihan. May tingog nga nagsiring ha iya, “Tindog, Pedro; pag-ihaw ngan kaon!” Kundi nagsiring hi Pedro, “Diri gad ako, Ginoo! Kay waray pa gud ako kumaon hin bisan ano nga kinikilala nga mahugaw o diri malinis sugad han amon gintutuohan.” Nagyakan liwat an tingog ha iya, “Ayaw paghunahunaa nga mahugaw an bisan ano nga ginsiring na han Dyos nga malinis.” Nahinabo ini makatulo, ngan kahuman, iginbalik an iya hinkit-an ngadto ha langit. Samtang nagpapainoino hi Pedro mahitungod han kahulogan hini nga panan-awon nga iya hinkit-an, inmabot an mga tawo nga ginsugo ni Cornelio. Nakatultol hira han balay ni Simon, ngan yana nakada na hira ha atubangan han portahan. Nagsangpit hira ngan nagpakiana, “May sumasaka ba dinhe nga ginngangaranan kan Simon Pedro?” Ginpapainoino pa ni Pedro an karuyag sidngon han panan-awon han pagsiring ha iya han Espiritu, “Hahani in tulo ka tawo nga nagbibiling ha imo. Sanglit lusad ngan ayaw pag-alang hin pag-upod ha ira kay akon hira ginsugo.” Sanglit linmusad hi Pedro ngan ginsiring an mga tawo, “Ako an iyo ginbibiling. Kay ano nga kinmanhi kamo?” “Ginsugo kami ni Kapitan Cornelio,” nagbaton hira. “Maupay hiya nga tawo nga nagsisingba han Dyos, ngan tinahod kaupay han ngatanan nga mga Judiyo. Ginsiring hiya han anghel han Ginoo nga dapiton ka ngadto ha iya balay, basi makabati hiya han imo karuyag igsumat.” Ginpauswag ni Pedro an mga tawo, ngan didto hira pakaturoga hito nga gab-i. Han pagkabuwas nag-andam hiya ngan inmupod ha ira. Binmunyog liwat ha iya in pira nga mga magtinuohon ha Jope. Han pagkasunod nga adlaw inmabot hiya ha Cesarea diin naghulat ha iya hi Cornelio upod in mga kaurupdan ngan suok nga kasangkayan nga iya gindapit. Han tisakob na hi Pedro, gintapo hiya ni Cornelio nga linmuhod ngan yimukbo ha iya atubangan. Kundi ginpabuhat hiya ni Pedro ngan ginsiring, “Tindog; tawo la ako pareho man ha imo.” Nakighinimangraw hi Pedro kan Cornelio samtang nasulod hiya han balay diin hinkit-an niya in damo nga mga tawo nga nagkatirok. Nagsiring hi Pedro ha ira, “Sayod kamo nga diri tinutugotan han iya tuluohan in Judiyo hin pagduaw ngan pakig-urosa han mga Hentil. Kundi ginpakita ako han Dyos nga kinahanglan diri ko pag-isipon nga mahugaw o diri malinis an bisan hin-o nga tawo. Sanglit han pagpasugoi nimo ha akon, kinmanhi ako hin waray baribad. Napakiana ako yana ha imo, ‘Kay ano nga ginpakanhi mo ako?’” Nagsiring hi Cornelio, “Sugad adto hini nga takna, tulo na ka adlaw an inmagi, nga nag-aampo ako ha akon balay, ha alas tres han kulop. Tigda la nga tinmindog ha akon atubangan in usa ka tawo nga masilaw an panapton, ngan nagsiring: ‘Cornelio! Pinamatian han Dyos an imo mga pag-ampo ngan nahinumdoman an imo mga buhat ha kalooy. Ipakuha didto ha Jope in usa ka tawo nga Simon Pedro an ngaran. Aadto hiya nalungon kan Simon nga paratina hin anit, nga an balay aada ha ligid han dagat.’ Sanglit ginpakuha ko ikaw dayon, ngan salamat nga kinmanhi ka. Yana hahani kami ha atubangan han Dyos naghuhulat pamati han bisan ano nga igpapayakan ha imo han Ginoo.” Nagtikang hi Pedro hin pamulong, “Hinsasabtan ko na yana nga matuod gud man nga waray han Dyos pinalabi. Kinakarawat niya an may kahadlok ha iya ngan nagbubuhat han matadong, bisan kon ano nga tulin hin katawhan hiya. Maaram kamo han mensahe nga iginhatag niya ha mga tawo han Israel, nga amo an pagpasangyaw han Maupay nga Sumat han kamurayaw pinaagi kan Jesu-Cristo, an Ginoo han ngatanan. Maaram kamo han dako nga nahinabo ha bug-os nga tuna han Israel, nga nagtikang ha Galilea kahuman han pagwali ni Juan han iya mensahe mahitungod hin pagbunyag. Maaram kamo mahitungod kan Jesus nga taga-Nazaret, nga iginbubo ha iya han Dyos an Espiritu Santo ngan an Gahom. Kinmadto hiya ha ngatanan nga dapit hin pagpakaupay ngan hin pagtambal han ngatanan nga ginagarongan han Yawa, kay an Dyos nakada ha iya. Mga saksi kami han ngatanan nga ginbuhat niya ha tuna han Israel ngan didto ha Jerusalem. Ginpatay hiya nira pinaagi hin pagraysangan ha iya ha kros. Kundi ginbanhaw hiya han Dyos ha ikatulo ka adlaw, ngan pinmakita hiya, diri ha ngatanan nga mga tawo kundi ha amon la nga mga saksi, nga ginpili ngadaan han Dyos. Amo kami an kinmaon ngan inminom upod ha iya kahuman niya kabanhaw. Ngan ginsugo kami niya hin pagwali ha mga tawo han Maupay nga Sumat, ngan pagpamatuod nga amo hiya an gintudlok han Dyos nga maghurukom han mga buhi ngan han mga minatay. Naghimangraw mahitungod ha iya an ngatanan nga mga manaragna nga nasiring nga an ngatanan nga natoo ha iya pasasayloon han ira mga sala pinaagi han gahom han iya ngaran.” Samtang nagyayakan pa hi Pedro, kinmunsad an Espiritu Santo ngada han ngatanan nga namamati han iya mensahe. Nanhipausa an mga magtinuohon nga Judiyo nga tikang ha Jope nga inmupod kan Pedro, nga iginbubo liwat han Dyos an iya hatag nga Espiritu Santo ngada han mga Hentil. Kay hinbatian nira an mga Hentil nga nagyayakan na hin lain nga mga pinulongan ngan nagdadayaw han pagkaharangdon han Dyos. Nagyakan hi Pedro, “Kinmarawat han Espiritu Santo ini nga mga tawo sugad gud han aton pagkarawat. May-ada pa ba makakagpugong nga kabunyagan hira hin tubig?” Sanglit nagsugo hi Pedro nga bunyagan hira ha ngaran hi Jesu-Cristo. Ngan naghangyo hira nga magpabilin hiya dida ha ira hin pira pa ka adlaw. Nahibaroan han mga apostoles ngan han mga magtinuohon ha bug-os nga Judea nga an mga Hentil kinmarawat liwat han pulong han Dyos. Han pagkadto ni Pedro ha Jerusalem, ginsusnan hiya han hugpo han mga Judiyo nga karuyag torion an mga Hentil, sugad han ira gintutuohan. Nagsiring hira, “Kay ano nga nakig-usa ka hadton diri tinori nga mga Hentil ngan nakigsaro ka pa ngani ha ira?” Sanglit iginsaysay ha ira hin tukib ni Pedro an nahinabo tikang gud ha tinikangan: “Nag-aampo ako didto ha syudad han Jope ngan nagkamay-ada ako hin usa nga panan-awon. Hinkit-an ko nga may nagtitipaubos nga sugad hin halapad nga taklap tikang ha langit nga gintutunton pinaagi han upat nga mga kanto, ngan hinmunong ini sapit ha akon. Gin-usisa ko an sulod hini, ngan hinkit-an ko in mga hayop, mga mananap nga naglalakat ngan nagkakamang, ngan mga ihalas nga katamsihan. Niyan nakabati ako hin tingog nga nagsiring ha akon, ‘Pedro, tindog; pag-ihaw ngan kaon!’ Kundi nagsiring ako, ‘Diri gud ako, Ginoo! Kay waray pa gud nakasulod ha akon baba nga mahugaw o diri malinis nga pagkaon.’ Nagyakan liwat an tingog tikang ha langit, ‘Ayaw paghunahunaa nga mahugaw in bisan ano nga ginsiring na han Dyos nga malinis.’ Nahinabo ini makatulo ngan kahuman, iginbalik an akon hinkit-an ngadto ha langit. Hito manta nga takna inmabot ha balay nga akon sinak-an in tulo ka tawo nga ginsugo tikang ha Cesarea. Ginsiring ako han Espiritu nga umupod ako ha ira hin waray pagruhaduha. Inmupod liwat ha akon ngadto ha Cesarea ini nga unom nga mga magtinuohon nga taga-Jope, ngan sinmulod kami ngatanan han balay ni Cornelio. Iginsumat niya ha amon nga nakakita hiya hin anghel nga natindog ha sulod han iya balay, nga nagsiring ha iya, ‘Pagsugo hin mga tawo ngadto ha Jope, ngan ipakuha didto in usa ka tawo nga Simon Pedro an ngaran. Magyayakan hiya ha iyo hin mga pulong nga makakatalwas ha imo ngan han bug-os mo nga panimalay.’ Ngan han pagtikang ko na hin pagyakan, kinmunsad ha ira an Espiritu Santo sugad gud han pagkunsad ha aton hadto han Espiritu Santo. Niyan nahinumdom ako han iginsiring han Ginoo, ‘Nagbunyag hin tubig hi Juan, kundi pagbubunyagan kamo han Espiritu Santo.’ Dayag kaupay nga naghatag an Dyos ngadto hito nga mga Hentil hin sugad nga hatag nga aton nakarawat ha iya dida han pagtoo naton kan Jesu-Cristo nga aton Ginoo. Sanglit hin-o ngani ako nga magpupugong han Dyos?” Han pakabati nira hini, inmokoy an ira pagsuson ngan gindayaw nira an Dyos hin pagsiring, “Kon sugad, naghatag liwat an Dyos ngadto han mga Hentil hin higayon hin pagbasol basi hira mabuhi!” Nagsarang an mga magtinuohon tungod han pagpakurii ha ira nga nahinabo han pagpataya kan Esteban. Nahingadto in pira ha ira ha Fenicia, ha Cipre, ngan ha Antioquia, nga nagsusumat hira han mensahe ngadto la han mga Judiyo. Kundi kinmadto ha Antioquia in mga magtinuohon nga taga-Cipre ug Cirene ngan nagpasangyaw hira han mensahe ngadto han mga Hentil liwat, ngan ira ginsumatan han Maupay nga Sumat mahitungod han Ginoo nga Jesus. Nakada ha ira an gahom han Ginoo, ngan tinmoo in damo kaupay nga mga tawo, ngan nakabig hira ngadto ha Ginoo. Inmabot ha singbahan ha Jerusalem an sumat mahitungod hini, sanglit ginsugo nira hi Bernabe ngadto ha Antioquia. Han pag-abot niya didto ngan han pakakita niya nga ginpakaupay han Dyos an mga tawo, nalipay hiya ngan gin-aghat niya hira ngatanan nga magmatinumanon ngan magmatinuohon hira han Ginoo ha bug-os nira nga mga kasingkasing. Buotan nga tawo hi Bernabe, nga puno han Espiritu Santo ngan hin pagtoo. Sanglit damo nga mga tawo in nakabig ngadto ha Ginoo. Niyan kinmadto hi Bernabe ha Tarso hin pagbiling kan Saulo. Han paghiagii niya kan Saulo, igin-upod niya ngadto ha Antioquia. Sulod hin usa ka tuig nakig-urosa hira nga duha han mga tawo han singbahan, ngan nagtutdo hin kadam-an nga mga tawo. Didto ha Antioquia an syahan nga pagtawga nga Cristianos an mga magtinuohon. Hadto nga panahon inmabot ha Antioquia in mga manaragna nga tikang ha Jerusalem. Tinmindog in usa ha ira nga Agabo an ngaran, ngan nagtagna pinaagi han gahom han Espiritu nga maabot ha bug-os nga kalibutan in dako nga kagutom. (Nahinabo ini ha panahon nga hi Claudio an Emperador.) Nagkauruyon an mga magtinuohon nga magpapadara an tagsa ha ira, sugad han iya mahihimo, basi makabulig han ira igkasi mga magtinuohon nga nag-uokoy ha tuna han Judea. Ginbuhat nira ini, ngan ginpadara nira an kwarta kanda Bernabe ug Saulo ngadto han mga katigurangan han singbahan. Hini nga panahon nagtikang hi Hadi Herodes hin pagpakurii in pira nga mga kaapi han singbahan. Iginpapatay niya pinaagi hin espada hi Santiago nga bugto ni Juan. Han pakakita niya nga nakalipay ini han mga Judiyo, nagpadayon hiya ngan iginpadakop liwat hi Pedro. (Nahinabo ini ha panahon han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo.) Kahuman pagdakpa ha iya, ginpriso hi Pedro ngan ginpabantayan hin upat ka hugpo nga mga gwardya, nga tag-upat nga mga sondalo an kada hugpo. Naglarang hi Herodes nga pagbibistahon hiya ha atubangan han mga tawo kahuman han Pyesta han Paglabay. Sanglit ginsulod hi Pedro ha bilanggoan kundi an mga tawo han singbahan nagpadayon han ira mainiton nga pag-ampo ngadto ha Dyos tungod ha iya. Dida han gab-i nga pagdadad-on na hiya ni Herodes han pagkabuwas ngadto han mga tawo, nakaturog hi Pedro ha butnga hin duha nga mga gwardya. Ginapos hiya hin duha nga kadena, ngan may mga gwardya nga nagbabantay han portahan han bilanggoan. Tigda la nga inmabot didto in usa nga anghel han Ginoo, ngan nagmalamrag an sulod han prisohan. Ginbantad han anghel an sugbong ni Pedro, ginpukaw hiya ngan ginsiring, “Dagmit! Buhat!” ngan natangtang dayon an mga kadena ha iya mga kamot. Ngan nagsiring an anghel, “Hugta an imo bakos ngan isul-ot an imo mga sandalyas.” Gintuman ini ni Pedro ngan nagsiring pa an anghel, “Pagkurugpos ngan sunod ha akon.” Sinmunod ha iya hi Pedro hin paggawas han bilanggoan. Kundi diri hiya maaram kon tinuod ba an ginbubuhat han anghel; hunahuna niya nga usa la adto nga panan-awon. Inagian nira an syahan ngan an ikaduha nga mga gwardyahan ngan inmabot hira han portahan nga puthaw nga ginagawsan ngadto han syudad. Naglugaring la pag-abre an portahan para ha ira ngan nagkagawas hira. Inmagi hira hin usa nga kalsada ngan binayaan dayon hi Pedro han anghel. Niyan nakasabot hi Pedro han nahinabo ha iya ngan nagsiring, “Yana maaram na ako nga matuod gud an ngatanan. Ginsugso han Ginoo an iya anghel ngan gintalwas ako niya tikang han gahom ni Herodes ngan tikang han ngatanan nga karuyag han mga Judiyo nga mahinabo ha akon.” Han kasayod niya han iya kamutangan, kinmadto hiya ha balay ni Maria nga iroy ni Juan Marcos diin nagkatirok in damo nga mga tawo nga nag-aampo. Nagtuktok hi Pedro han portahan ha gawas, ngan kinmadto in usa nga surugoon nga Roda an ngaran hin panginano. Kinilala niya an tingog ni Pedro, ngan tungod ha dako niya nga kalipay, dinmalagan hiya hin pagbalik, nga waray kaabrehi an porta, ngan nagsumat hiya nga nakadto ha gawas hi Pedro. “Nalilipong ka ba?” ginsiring hiya nira. Kundi nagdig-on gud hiya nga matuod an iya ginyakan. Sanglit binmaton hira, “An anghel adto niya.” Nagpadayon hin pagtuktok hi Pedro, ngan han pag-abrehi na nira han porta ngan han pakakita nira ha iya, nahipausa hira. Ginsenyasan hira niya nga maghilom hira, ngan iginsaysay ha ira kon ginpaunan-o han Ginoo hin pagpagawas ha iya ha bilanggoan. Nagsiring hiya, “Igsumat ini kan Santiago ngan han iba nga mga magtinuohon.” Katapos binmaya hiya ha ira ngan kinmadto ha lain nga dapit. Han pagkaaga na duro an kalisang han mga gwardya kon ano an nahinabo kan Pedro. Nagsugo hi Herodes hin pagpabiling kan Pedro, kundi waray hira makaagi ha iya. Sanglit ginpaimbistigar niya an mga gwardya ngan nagsugo hiya nga pamatayon ini hira. Kahuman hini, kinmadto hi Herodes ha Cesarea tikang ha Judea ngan nagpabilin hiya didto hin pira ka adlaw. Nasina hin duro hi Herodes han mga tawo ha Tiro ug ha Sidon. Sanglit nagkaurosa hira hin pakigkita kan Herodes. Syahan nadara nira hi Blasto nga tinaporan han palasyo hin pagbulig ha ira. Niyan kinmadto hira kan Herodes ngan nakigsangkay ha iya, kay an pagkaon han ira nasod natikang man ha tuna han hadi. Dida hin usa nga gintalaan nga adlaw nagsul-ot hi Herodes han iya hadianon nga biste, linmingkod han iya trono, ngan namulong ha mga tawo. Naggoliat an mga tawo, “Diri ini tawo nga nagyayakan, kundi usa nga diyos!” Ginhampak dayon hi Herodes han anghel han Ginoo kay waray niya pasidunggi an Dyos. Ginkaon hiya hin mga ulod ngan namatay. Nagpadayon hin paglurab ngan pagtubo an pulong han Dyos. Nakahuman hira Bernabe ug Saulo han ira buruhaton ngan binmalik hira tikang ha Jerusalem nga dara nira hi Juan Marcos. Didto ha singbahan han Antioquia may-ada mga manaragna ngan mga magturutdo nga amo hira Bernabe, Simeon (nga gin-agnayan hin Negro), Lucio (nga taga-Cirene), Manaen (nga nagtubo upod kan Gobernador Herodes ), ug Saulo. Samtang nag-aalagad hira han Ginoo ngan nagpupuasa, nagsiring ha ira an Espiritu Santo, “Laina para ha akon hira Bernabe ug Saulo para hin pagtuman han buruhaton nga iginhatag ko ha ira, nga amo an hinungdan han pagtawga ko ha ira.” Nagpuasa ngan nag-ampo hira, iginpandong an ira mga kamot kanda Bernabe ug Saulo, ngan ginpagikan hira. Tungod nga ginsugo man han Espiritu Santo hira Bernabe ug Saulo, kinmadto hira ha Seleucia ngan tikang didto nagsakay hira ngadto ha puro han Cipre. Han pag-abot nira ha Salamina, nagwali hira han pulong han Dyos didto han mga sinagoga han mga Judiyo. Upod nira hi Juan Marcos nga ira kabulig. Ginluob nira hin paglatas an puro tubtob ngadto ha Papos, diin iginkita nira in salamangkero nga ginngangaranan kan Bar-Jesus; usa hiya nga Judiyo nga napakamanaragna. Sangkay hiya ni Sergio Paulo, an Gobernador han puro, nga usa ka tawo nga maaram. Iginpatawag han Gobernador hira Bernabe ug Saulo, kay karuyag niya mamati han pulong han Dyos. Kundi gin-ulang hira ni Elimas nga salamangkero (ini an iya ngaran ha Griego); gintinguha niya nga mahibulag han pagtoo an Gobernador. Niyan hi Saulo—nga kinikilala liwat nga Pablo, nga puno han Espiritu Santo, sinmiplat hiya han salamangkero, ngan nagsiring, “Ikaw nga anak han Yawa! Kaaway ka han ngatanan nga mag-upay; puno ka han ngatanan nga yawan-on nga mga panlimbong, ngan diri ka nahunong hin pagpanhimuwa han mga kamatuoran han Ginoo! Yana pagsisirotan ka han Ginoo. Mabubuta ka ngan diri ka makita han kapawa sulod hin pira ka adlaw!” Ha gilayon nagmasirom an pangita ni Elimas ngan nagbalikbalik hiya pamiling hin magtutugway ha iya. Han pakakita han Gobernador hini nga nahinabo, tinmoo hiya tungod nga duro an iya paghipausa han pagturon-an mahitungod han Ginoo. Tikang ha Papos nagsakay hira Pablo ngan han iya mga kaupod, ngan inmabot hira ha Perga, nga usa nga syudad ha Panfilya, kundi binayaan hira ni Juan Marcos nga inmoli ngadto ha Jerusalem. Tikang ha Perga nagpadayon hira ngadto ha Antioquia han Pisidia, ngan ha Adlaw nga Iparahuway sinmulod hira han sinagoga ngan linmingkod. Kahuman pagbasa tikang han Balaod ni Moises ngan han sinurat han mga manaragna, nagpatugon ha ira an mga opisyal han sinagoga nga nasiring, “Kabugtoan, kon may-ada kamo mga pulong nga makakapadasig han mga tawo, karuyag namon nga magyakan kamo ha ira.” Tinmindog hi Pablo ngan nagsenyas hiya ha ira nga maghilom, ngan namulong hiya: “Mga igkasi ko Israelita ngan ngatanan nga mga Hentil nga hahani nga nagsisingba han Dyos: pamatii ako! An Dyos han katawhan han Israel nagpili han aton mga kaapoy-apoyan ngan ginhimo hira nga dako nga nasod ha panahon han pag-ukoy nira nga mga lumalangyaw didto ha Ehipto. Ginpagawas hira han Dyos tikang ha Ehipto pinaagi han iya dako nga gahom, ngan sulod hin 40 ka tuig gin-ilob niya hira didto ha kamingawan. Ginbungkag niya in pito nga mga nasod didto ha tuna han Canaan, ngan ginhatag ini ha ira ngan ginpatag-iya hira hini nga tuna. Nahinabo ini ngatanan sulod hin mga 450 ka tuig. “Kahuman hini, gintagan niya hira hin mga maghurukom tubtob han panahon ni manaragna Samuel. Ngan han pag-aro na nira hin hadi, iginhatag ha ira han Dyos hi Saulo nga anak ni Cis, tikang han tribo ni Benjamin basi maghadi ha ira hin 40 ka tuig. Kahuman pagpaiwasa ha iya, hi David an ginhimo han Dyos nga ira hadi. Amo ini an iginsiring han Dyos mahitungod ha iya, ‘Hinbaroan ko nga hi David nga anak ni Isai amo an tawo nga akon naruruyagan ngan magtutuman han ngatanan nga akon karuyag ipabuhat ha iya.’ Hi Jesus nga tulin ni David amo an ginhimo han Dyos nga Magtaralwas han katawhan han Israel sumala han iya iginsaad. Han waray pa magtikang hi Jesus han iya buruhaton, nagwali na hi Juan ha ngatanan nga mga tawo han Israel nga kinahanglan magbasol hira ngan magpabunyag. Han harapit na matapos hi Juan han iya buruhaton, nagsiring hiya ha mga tawo, ‘Para ha iyo, hin-o gud ako? Diri ako amo an iyo ginhihinulat. Kundi kitaa: makanhi hiya sunod ha akon, ngan diri ngani ako takos hin paghukas han mga sandalyas han iya tiil.’ “Mga igkasi ko Israelita nga mga tulin ni Abraham, ngan kamo ngatanan nga mga Hentil nga nagsisingba han Dyos: amo kita an ginpadad-an hini nga mensahe han katalwasan! An mga tawo nga nag-uokoy ha Jerusalem ngan an ira mga pangulo waray kumilala nga hiya amo an Magtaralwas ngan waray hira pakasabot han mga pulong han mga manaragna nga ginbabasa ha kada Adlaw nga Iparahuway. Kundi natuman nira an mga pulong han mga manaragna pinaagi han pagsiroti nira kan Jesus. Ngan bisan kon waray nira hin-agian nga sadang pasikaran hin pagsirot ha iya ha kamatayon, pinangaro nira kan Pilato nga patayon hiya. Ngan kahuman nira pagtumana an ngatanan nga ginhimangraw han Kasuratan mahitungod ha iya, gintanggal hiya nira ha kros ngan iginlubong. Kundi ginbanhaw hiya han Dyos, ngan sulod hin damo nga mga adlaw nagpakita hiya hadton mga inmupod ha iya tikang ha Galilea ngadto ha Jerusalem. Mga saksi na hira niya yana ngadto ha katawhan han Israel. Ngan amo ini an iginsiring han Dyos mahitungod han pagkabanhaw niya, nga diri na gud madudunot ha lubnganan: ‘Ihahatag ko ha imo an baraan ngan kasasarigan nga mga kaupayan nga iginsaad ko kan David.’ Sumala han iya isinisiring ha lain nga bahin han Kasuratan, ‘Diri ka matugot nga madunot ha lubnganan an imo baraan nga surugoon.’ Gintuman ni David ha iya panahon an katuyoanan han Dyos, ngan niyan namatay hiya, iginlubong tampo han iya mga kaapoy-apoyan, ngan nadunot. Kundi waray ini mahinabo nga pagkadunot ngadto han ginbanhaw han Dyos. Sanglit pagbantay kamo basi diri mahinabo ha iyo an iginsiring han mga manaragna: ‘Kitaa, kamo nga magtamay! Kahadlok ngan pagkamatay kamo! Kay an akon ginbubuhat yana amo an usa nga butang nga diri sadang niyo katuohan, bisan pa kon may magsumat hini ha iyo!’” Han pagguwa na nira Pablo ug Bernabe han sinagoga, ginhangyo hira han mga tawo nga bumalik han sunod nga Adlaw nga Iparahuway ngan pagsumatan hira mahitungod hin iba pa hini nga mga butang. Kahuman na han katirok ha sinagoga, ginsunod hira Pablo ug Bernabe hin damo nga mga Judiyo ngan damo nga mga Hentil nga nakabig ha tuluohan han mga Judiyo. Naghimangraw ha ira an mga apostoles ngan gindasig hira nga magpadayon hin pag-ukoy hin kinabuhi dida ha grasya han Dyos. Han pagkasunod nga Adlaw nga Iparahuway an haros ngatanan nga mga tawo han bungto kinmadto pamati han pulong han Ginoo. Han pakakita han mga Judiyo han damo nga mga tawo, napungot hira ngan tinmipa hira han iginyakan ni Pablo ngan ginpakaalohan pa nira hiya. Kundi dinmugang lugod an kaisog nira Pablo ug Bernabe hin pagyakan, “Kinahanglan nga kamo anay an pagwalihan han pulong han Dyos. Kundi tungod nga iyo man ini iginsasalikway ngan diri niyo gin-iisip nga takos kamo han kinabuhi nga dayon, matalikod kami ha iyo ngan makadto kami han mga Hentil. Kay amo ini an sugo nga iginhatag ha amon han Ginoo: ‘Iginbutang ko ikaw nga magin kapawa han mga Hentil, basi matalwas an bug-os nga kalibutan.’” Nalipay an mga Hentil han pakabati nira hini, ngan gindayaw nira an mensahe han Ginoo, ngan adton mga ginpili para han dayon nga kinabuhi nahimo nga mga magtinuohon. Naglurab an pulong han Ginoo ha ngatanan nga dapit didto hito nga tuna. Kundi gintukso han mga Judiyo an mga dagko nga pagkatawo han syudad ngan an tinahod nga mga hinangad nga Hentil nga kababayen-an nga mainampoon han Dyos. Nagtikang hira hin pagpakurii kanda Pablo ug Bernabe, ngan ginpalayas hira han ira tuna. Ginpaspas han mga Apostoles an tapotapo han ira mga tiil nga tigaman han ira pagriwa, ngan nagpadayon hira ngadto ha Iconio. Duro an kalipay han mga magtinuohon ha Antioquia, ngan napuno hira han Espiritu Santo. Amo gihapon an nahinabo didto ha Iconio: kinmadto hira Pablo ug Bernabe ha sinagoga han mga Judiyo. Tungod han maupay nira nga pagwali, damo nga mga Judiyo ngan mga Hentil in tinmoo. Kundi an mga Hentil gintukso han mga Judiyo nga diri natoo, sanglit nasina hira han mga magtinuohon. Nagpabilin didto hin maiha an mga apostoles. Nagwali hira hin madasigon mahitungod han Ginoo, nga nagpamatuod nga an ira mensahe mahitungod han iya grasya matuod gud, pinaagi hin paghatag ha ira han gahom hin pagbuhat hin mga milagro ngan mga orosahon. Nabahin an mga tawo han syudad: may inmugop han mga Judiyo ngan may-ada man liwat inmugop han mga apostoles. Niyan nagkauroyon in pira han mga Hentil ngan han mga Judiyo, upod an ira mga pangulo, hin pagdarahog han mga apostoles ngan hin pagbato ha ira. Han paghibaro hini han mga apostoles, nangalagiw hira ngadto ha Listra ngan ha Derbe nga mga syudad ha Licaonia, ngan ngadto han kahigrani nga katunaan. Didto iginwali nira an Maupay nga Sumat. Didto ha Listra may-ada tawo nga lulid nga piay tikang han iya katawo ngan waray gud hiya makalakat. Nalingkod hiya didto pamati han mga pulong ni Pablo. Hinkit-an ni Pablo nga natoo hiya ngan mahihimo hin kaupay, sanglit tinutokan niya an lulid, ngan ginsiring ha dako nga tingog, “Tadong hin pagtindog!” Linmukso an tawo ngan naglinakatlakat. Han pakakita han mga tawo han ginbuhat ni Pablo, naggogliat hira ha ira yinaknan nga Licaonyanhon, “An kadiyosan nahimo nga pareho hin mga tawo ngan linmusad nganhi ha aton!” Ginngaranan nira hin Seus hi Bernabe ngan Herme hi Pablo, kay hiya man an parayakan. An padi ni Seus nga dyos nagdara hin mga baka ngan hin mga bukad ngadto han portahan, kanay templo nakadto ha gawas la han bungto. Karuyag niya ngan han mga tawo nga maghalad hini ngadto han mga apostoles. Han paghibaro nira Bernabe ug Pablo han ira karuyag pagbuhaton, ginggisi nira an ira mga panapton. Nagdadlagan hira ngadto ha butnga han mga tawo ngan naggoliat, “Mga tawo, kay ano nga ginbubuhat niyo ini? Mga tawo la kami pareho ha iyo! Kinmanhi kami hin pagpasangyaw han Maupay nga Sumat basi talikdan niyo ini nga waray pulos nga mga butang, ngan bumalik kamo sa Dyos nga naghimo han langit, han tuna, han dagat, ngan han ngatanan nga aada ha ira. Hadto nga mga panahon pinasagdan la niya an ngatanan nga mga katawhan hin pagtuman han ira karuyag. Kundi pirme hiya nagpapamatuod hiunong han iya kalugaringon pinaagi han magupay nga mga butang nga iya ginbubuhat: nahatag hiya ha iyo hin uran tikang ha langit ngan mga abot han tuna ha igo nga panahon; nahatag hiya ha iyo hin pagkaon ngan ginpupuno pa hin kalipay an iyo mga kasingkasing.” Kundi bisan pa kahuman nira pamulong, nagkuri la gihapon an mga apostoles hin pagpugong han mga tawo hin pagdara hin mga halad ngadto ha ira. Inmabot in mga Judiyo nga tikang ha Antioquia ha Pisidia ngan tikang ha Iconio. Nakabig nira an mga tawo, ginbato nira hi Pablo ngan gindanas nira ha gawas han bungto, kay naghunahuna hira nga patay na hiya. Kundi han pag-alirongi ha iya han mga magtinuohon, binmuhat hiya ngan binmalik ngadto ha bungto. Han pagkabuwas hiya ngan hi Bernabe kinmadto ha Derbe. Iginwali nira Pablo ug Bernabe an Maupay nga Sumat didto ha Derbe, ngan damo an ira nakabig. Niyan binmalik hira ngadto ha Listra ug Iconio ngan nagpadayon ngadto ha Antioquia ha Pisidia. Ginparig-on nira an mga magtinuohon ngan gindasig nira nga magpadayon hira han ira pagtoo. Nagtutdo hira, “Kinahanglan mag-agi kita hin damo nga mga kakurian hin pagsulod han Ginhadian han Dyos.” Ha kada singbahan nagtudlok hira hin mga katigurangan, ngan upod an mga pag-ampo ngan pagpuasa, igintubyan hira ngadto han Ginoo nga ira sinasarigan. Kahuman nira maglatas han katunaan han Pisidia, inmabot hira ha Pamfilya. Iginwali nira an mensahe didto ha Perga, ngan katapos linmugsong hira ngadto ha Atalia. Tikang didto nagsakay hira pagbalik ngadto ha Antioquia, diin didto igintubyan hira ngadto han mahigugmaon nga pagmangno han grasya han Dyos para han buruhaton nga yana ira na natuman. Han pag-abot nira ha Antioquia, gintirok nira an mga sakop han singbahan ngan iginsumat nira ha ira an ngatanan nga ginbuhat han Dyos pinaagi ha ira ngan kon ginpaunan-o niya basi kabuksan an dalan ngan tumoo an mga Hentil. Didto nagpabilin hira hin maiha upod han mga magtinuohon. Nagkaabot ha Antioquia in mga tawo nga tikang ha Judea nga nagtutdo han mga magtinuohon: “Diri kamo matatalwas kon diri kamo magtuman han seremonyas han pagtori sumala han ginkikinahanglan han Balaod ni Moises.” Ginsupak ini nga pagturon-an nira Pablo ug Bernabe, sanglit nagkamay-ada hira mapaso nga lantugi mahitungod hini. Sanglit ginkauruyonan nga makadto ha Jerusalem hira Pablo ug Bernabe ngan iba pa nga kabugtoan ha Antioquia, ngan makigkita hira han mga apostoles ngan mga katigurangan mahitungod hini nga butang nga ginkakalantugian. Ginpagikan hira han singbahan, ngan han pag-agi nira ha Fenicia ngan ha Samaria, iginsumat nira an kakabig han mga Hentil ngadto sa Dyos. Nakalipay ini nga sumat han ngatanan nga mga magtinuohon. Han pag-abot nira ha Jerusalem, ginkarawat hira han singbahan, han mga apostoles, ngan han mga katigurangan, nga ira ginsumatan mahitungod han ngatanan nga ginbuhat han Dyos pinaagi ha ira. Kundi tinmindog in pira han mga magtinuohon nga kaapi han hugpo han mga Parisiyo, ngan nagsiring, “Kinahanglan pagtorion an mga magtinuohon nga mga Hentil ngan sidngon hira nga magtuman han Balaod ni Moises.” Nagkatirok an mga apostoles ngan an mga katigurangan hin pagtuhay hini nga kasamok. Kahuman hin maiha nga larulantugi, tinmindog hi Pedro ngan nagsiring, “Kabugtoan ko, maaram man kamo nga han nag-agi nga panahon ginpili ako han Dyos tikang ha iyo, hin pagwali han Maupay nga Sumat ngadto han mga Hentil, basi hira makabati ngan tumoo. Ngan nagpadayag an Dyos nga sayod han kasingkasing han mga tawo, han iya pagkarawat han mga Hentil pinaagi hin paghatag ha ira han Espiritu Santo sugad han paghatag niya ha aton. Waray ginpalabi han Dyos ha aton ngan ha ira; ginpasaylo niya an ira mga sala kay tinmoo man hira. Sanglit kay ano nga yana karuyag man niyo nga pagsarihan an Dyos pinaagi hin pagbutang hin makuri nga paras-anon ha mga magtinuohon, nga diri ngani mahihimo hin kapas-an naton ngan han aton mga kaapoy-apoyan? Diri ito amo! Natoo kami nga hira, sugad ha aton, natatalwas pinaagi han grasya han Ginoo nga Jesus.” Nagmingaw an bug-os nga hugpo han pakabati nira han sumat nira Bernabe ug Pablo hiunong han ngatanan nga mga orosahon ngan mga milagro nga ginbuhat han Dyos ngadto han mga Hentil pinaagi ha ira. Katapos nira pagyakan, nagsiring liwat hi Santiago: “Kabugtoan, pamatii ako niyo. Kahuman pa la igsaysay hi Simon hiunong han syahan nga pagpakita han Dyos han iya paghigugma han mga Hentil, pinaagi hin pagkuha tikang ha ira hin kalugaringon niya nga mga tawo. Nahauyon ini han mga pulong han mga manaragna sumala han siring han Kasuratan: ‘Kahuman hini mabalik ako, nasiring an Ginoo, ngan titindogon ko an napukan nga balay ni David. Ibabalik ko an mga nagkaruruba, ngan padidig-onon ko na liwat ini. Sanglit magbibiling han Ginoo an iba nga katawhan, ngan an ngatanan nga mga Hentil nga gintawag ko nga akon kalugaringon. Amo ini an siring han Ginoo nga nagpadayag hini hadto pa nga panahon.’ “Ha akon nga bahin,” nagpadayon hi Santiago, “diri naton pagsamokon an mga Hentil nga nadangop han Dyos. Lugod, kinahanglan magsurat kita hin pagsumat ha ira nga diri na hira kumaon hin pagkaon nga nahugawan tungod nga iginhalad ngadto han mga kadiyosan; nga likayan nira an pakighilawas; ngan diri hira kumaon hin bisan ano nga gintilo nga hayop ngan hin dugo. Kay tikang pa han una nga mga panahon pirme ginbabasa an Balaod ni Moises ha mga sinagoga ha kada Adlaw nga Iparahuway, ngan iginwawali an iya mga pulong ha kada bungto.” Niyan nagkasarabot an mga apostoles ngan an mga katigurangan ug an bug-os nga singbahan, hin pagpili hin pira nga mga tawo tikang han ira hugpo, ngan ginsugo hira ngadto ha Antioquia, upod kanda Pablo ug Bernabe. Ginpili nira hi Judas nga gintatawag nga Barsabas, ngan hi Silas, nga duha ka tawo nga tinahod kaupay han mga magtinuohon. Iginpadara ha ira ini nga surat: “Nangongomosta kami, an mga apostoles ngan mga katigurangan nga iyo kabugtoan, ha ngatanan nga kabugtoan nga Hentil nga nag-uokoy ha Antioquia, ha Siria, ngan ha Cilicia. Nakabati kami nga may-ada mga tawo tikang han amon hugpo, nga kinmada ngan nakasamok ha iyo pinaagi han ira mga ginpamulong, bisan kon waray namon hira pagsugoa hin pagbuhat hini. Sanglit nagkatirok kami ngan nagkaurosa hin pagpili hin mga tawo nga susugoon namon ngada ha iyo. Maupod hira han aton hinigugma nga kasangkayan, hira Bernabe ug Pablo, nga nagtubyan han ira kinabuhi tungod hin pagsirbe han aton Ginoo Jesu-Cristo. Nagsusugo kami ngada ha iyo kanda Judas ug Silas nga amo an magsusumat ha iyo han mga butang nga iginsurat namon ha iyo. Minaupay ini namon ngan han Espiritu Santo nga diri na kamo butangan hin lain pa nga paras-anon labot hini nga kinahanglanon nga mga turumanon: Diri kamo kumaon hin bisan ano nga pagkaon nga iginhalad ha mga diyosdiyos; diri kamo kumaon hin dugo; diri kamo kumaon hin bisan ano nga gintilo nga hayop; diri kamo makighilawas. Maghihingaupay kamo kon likayan niyo an pagbuhat hini nga mga butang. Adyos.” Ginpagikan nira an mga ginsugo ngan kinmadto hira ha Antioquia; diin gintirok nira an bug-os nga hugpo han mga magtinuohon, ngan iginhatag ha ira an surat. Han pakabasa han mga tawo han surat, nalipay gud hira tungod han mensahe nga nakapadasig. Nagyakan hin maiha ngadto han mga kabugtoan hira Judas ug Silas nga mga manaragna liwat, ngan nakapakusog ngan nakapadasig ini ha ira. Kahuman nira magpabilin didto hin halipot nga panahon, ginpagikan hira nga malinawon han kabugtoan; ngan binmalik hira ngadto han mga nagsugo ha ira. ( Kundi minaupay ni Silas nga magpabilin hiya didto.) Nagpabilin hira Pablo ug Bernabe ha Antioquia. Kaupod in damo nga iba pa nga mga tawo nagtutdo ngan nagwali hira han pulong han Ginoo. Pag-agi hin pira ka adlaw, nagsiring hi Pablo kan Bernabe, “Balika ngan duawa ta an kabugtoan ha kada bungto nga aton ginwalihan han pulong han Ginoo ngan kitaa ta kon naunan-o na hira.” Karuyag ni Bernabe nga ig-upod gihapon nira hi Juan Marcos. Kundi naghunahuna hi Pablo nga diri maupay nga umupod ha ira in usa nga binmaya ha ira didto ha Pamfilya ngan waray magpadayon hin pagtapos han ira buruhaton. Nagkamay-ada hira mapaso nga lantugi, sanglit nagkabulag hira. Igin-upod ni Bernabe hi Marcos ngan nagsakay hira ngadto ha Cipre; samtang ginpili ni Pablo hi Silas, ngan ginmikan hira nga igintubyan han kabugtoan ngadto ha grasya han Ginoo. Kinmadto hira ha Siria ug Cilicia ngan ginparig-on niya ang mga singbahan. Inmabot hi Pablo ngadto ha Derbe ug Listra. May-ada didto usa nga tinun-an nga Timoteo an ngaran. Anak hiya hin babaye nga matinuohon nga Judiyo, kundi Griego an amay niya. Dinayaw hi Timoteo han ngatanan nga mga magtinuohon ha Listra ug Iconio. Karuyag ni Pablo nga ig-upod niya hi Timoteo. Gintori niya hi Timoteo tungod han mga Judiyo nga nag-uokoy didto hito nga mga dapit nga maaram nga Griego an amay niya. Han pag-agi nira han mga bungto, iginhatag nira han mga magtinuohon an mga turumanon nga ginkatangdoan han mga apostoles ngan mga katigurangan didto ha Jerusalem, ngan ginpahinumdom hira nga pagtumanon nira ini. Sanglit nagmarig-on an pagtoo han mga singbahan ngan pirme hira nadudugangan kada adlaw. Naglatas hira han katunaan han Frigia ngan han Galacia, kay gindid-an hira han Espiritu Santo hin pagwali han mensahe didto ha lalawigan han Asia. Han pag-abot nira ngadto han atbang nga pag-ultan han Misia, nakahunahuna hira hin pagkadto ha lalawigan han Bitinia, kundi waray hira tugoti han Espiritu ni Jesus. Sanglit linabyan la nira an Misia ngan linmugsong hira ngadto ha Troas. Didto nagkamay-ada panan-awon hi Pablo hito nga gab-i, diin kinmita hiya hin usa ka tawo nga taga-Macedonia nga natukdaw ngan naghangyo ha iya hin pagsiring, “Tabok ngadi ha Macedonia ngan buligi kami!” Kahuman ni Pablo pakakita hini nga panan-awon, nag-andam kami hin pagkadto ha Macedonia kay waray ruhaduha nga gintawag kami han Dyos hin pagwali han Maupay nga Sumat ngadto han mga tawo didto. Tikang ha Troas nagsakay kami hin pagtabok ngadto ha Samotrasia, ngan han pagkabuwas, ngadto ha Neapolis. Tikang didto nagpadayon kami ngadto ha Filipos, an gidadakoi nga syudad han syahan nga distrito han Macedonia, nga sakop liwat han Roma. Nagpabilin kami hin pira ka adlaw didto. Ha Adlaw nga Iparahuway kinmadto kami ha ligid han salog nga gawas na han syudad, ha usa nga dapit nga ginhunahuna namon nga arampoan han mga Judiyo. Linmingkod kami ngan nakighimangraw han kababayen-an nga nagkatitirok didto. Usa han mga nakabati ha amon amo hi Lydia nga taga-Tiatira, nga parabaligya hin marahalon nga mga tila nga granate. Masingbahon hiya han Dyos ngan binuksan han Ginoo an iya kasingkasing hin pamati han mga iginsisiring ni Pablo. Ginbunyagan hiya ngan an bug-os niya nga panimalay. Gindapit kami niya hin pagsiring, “Kon gin-iisip man ako niyo nga tinuod nga matinuohon han Ginoo, didi kamo saka ha akon balay.” Ngan waray gud hiya pabaribad. Han nagtitipakadto kami han dapit nga arampoan, gintapo kami hin usa nga oripon nga babayehay. May-ada ini hiya maraot nga espiritu nga nahatag ha iya hin gahom hin pagtigo han tiarabot nga mga butang. Dako nga kwarta an kinikita han iya mga agaron tungod han iya ka paratigo. Ginsunod niya hi Pablo ngan kami nga naggogoliat, “Mga surugoon ini nga mga tawo han Gilalabawi nga Dyos! Iginsasangyaw nira ha iyo an mensahe han katalwasan!” Ginbuhat niya ini hin damo na nga mga adlaw tubtob nga napungot hi Pablo ngan inatubang niya an babayehay ngan sidngon an espiritu, “Ginsusugo ko ikaw ha ngaran ni Jesu-Cristo, gawas dida ha iya!” Ginmawas ha iya an espiritu hito manta nga takna. Han pakasabot han mga agaron han babayehay nga waray na hira higayon hin panalapi, gindakop nira hira Pablo ug Silas ngan gindara ngadto ha atubangan han mga punoan. Ginpaatubang ini hira han mga punoan nga Romano, ngan nagsiring hira, “Mga Judiyo ini nga nagsasamok han aton syudad. Nagtututdo hira hin mga pamatasan nga nasupak han aton balaod; diri kita makakahimo hin pagkarawat o pagtuman hini kay Romano kita.” Binmulig an mga tawo hin paghampak ha ira; ginggisi ngan ginlubas han mga punoan an mga panapton nira Pablo ug Silas, ngan iginpalatob hira. Kahuman hin duro nga paghampak, iginsulod hira ha prisohan ngan ginsugo an gwardya han prisohan nga pagbantayan gud hira hin maupay. Han pakakarawat hini nga sugo, iginsulod hira han gwardya ha bartolina ngan ginpandogan an ira mga tiil. Han harapit na magkatutnga an kagab-ihon, hira Pablo ug Silas nag-iinampo ngan nagkikinanta hin mga pagdayaw han Dyos, ngan nagpipinamati ha ira an iba nga mga priso. Tigda la nga linminog hin duro kakusog, nga nakabay-og han bug-os nga prisohan. Hito manta nga takna naabre an mga porta ngan natangtang an mga kadena han ngatanan nga mga priso. Nagmata an gwardya, ngan han pagkita niya nga naabre na an mga porta han prisohan, hinulbot niya an iya espada ngan nag-uunay na unta hiya, kay nakahunahuna hiya nga nagpakakalagiw na an ngatanan nga mga priso. Kundi ginmoliat hi Pablo, “Ayaw pag-unay! Aadi kami ngatanan!” Nag-aro hin suga an gwardya han prisohan, nagdagmit pagsulod, ngan hinmapa nga nangungurog ha tiilan nira Pablo ug Silas. Ngan igingawas hira ngan nagpakiana hiya ha ira, “Mga mano, ano an kinahanglan ko pagbuhaton basi matalwas ako?” Binmaton hira, “Too han Ginoo nga Jesus, ngan matatalwas ka—ikaw, pati an imo panimalay.” Niyan iginwali nira an pulong han Ginoo ha iya ngan han ngatanan nga sakop han iya balay. Hito manta nga takna han gab-i gindara hira han gwardya ngan ginhugasan an ira mga samad; ngan ginbunyagan dayon hiya ngan an bug-os niya nga panimalay. Kahuman ginpauswag niya hira Pablo ug Silas ngadto han iya balay ngan gindurotan hira hin pagkaon. Malipayon na hiya ngan an iya panimalay kay tinmoo na man hira han Dyos. Han pagkaaga na, nagsugo an mga punoan nga Romano hin mga polis nga buhian na hira Pablo ug Silas. Sanglit ginsumatan han gwardya hira Pablo ug Silas nga ginpapabuhian na hira han mga punoan ngan makakagawas na hira han prisohan. Kundi ginsiring ni Pablo an mga polis, “Iginpalatob kami nira ha atubangan han mga tawo bisan kon waray kami mga sala, ngan mga Romano kami! Ngan iginsulod pa kami nira ha prisohan. Ito yana, karuyag ba nira nga ira la hilomon an pagpagawas ha amon? Diri mahihimo! Kinahanglan hira ngahaw nga mga punoan nga Romano an kumanhi hin pagpagawas ha amon.” Iginsumat ini han mga polis ngadto han mga punoan nga Romano, ngan han pakabati nira nga mga Romano ngay-an hira Pablo ug Silas, nagkahadlok hira. Sanglit kinmadto hira ha prisohan ngan nangaro hira hin pasaylo kanda Pablo ug Silas. Ginpagawas hira han prisohan ngan ginhangyo nga bumaya na hira han syudad. Ginmawas han prisohan hira Pablo ug Silas ngan napakadto han balay ni Lydia. Didto iginkita nira an mga magtinuohon, ira gindasig hira hin mga pulong, ngan kahuman, ginmikan hira. Naglatas hira han Ampipolis ug Apolonia ngan inmabot hira ha Tesalonica, diin may-ada sinagoga han mga Judiyo. Sugad han iya nababatasan, sinmulod hi Pablo han sinagoga. Sulod hin tulo ka Adlaw nga Iparahuway nakiglantugi hiya didto han mga tawo, pinasikad han Kasuratan. Iya iginsaysay ha ira an Kasuratan, ngan ginpamatud-an niya nga an Cristo kinahanglan mag-antos ngan mabanhaw tikang ha mga minatay. Nagsiring hi Pablo, “Ini nga Jesus nga akon iginwawali ha iyo amo an Cristo!” Nakabig in pira nga mga Judiyo ngan inmupod hira kanda Pablo ug Silas, sugad man in damo nga mga Griego nga mainampoon han Dyos, ngan damo han mga kinikilala nga kababayen-an. Kundi naawa an mga Judiyo, ngan nagtirok hira hin mga bugoy tikang ha mga kalsada, basi maghimo hin kasamok. Ginribok nira an bug-os nga syudad, ngan ginggubat an balay ni Jason, kay tuyo nira hin pagbiling kanda Pablo ug Silas, basi dad-on nira ha atubangan han mga tawo. Kundi waray man nira hiagii hira Pablo ug Silas, sanglit asay nira gindanas hira Jason ngan hin iba pa nga mga magtinuohon ngadto han mga punoan han syudad, ngan naggogliat hira: “Nakasamok ini nga mga tawo ha bisan diin nga dapit! Yana kinmanhi hira ha aton syudad ngan gintago hira ni Jason ha iya balay. Gintatalapas nira ngatanan an mga balaod han Emperador; nasiring hira nga may lain pa nga hadi nga ginngangaranan kan Jesus.” Pinaagi hini nga mga paggoliat nagkasaramok an mga tawo ngan an mga punoan han syudad. Han kapyansahi na kan Jason ngan han iya mga kaupod, ginbuhian hira han mga punoan. Han pagkagab-i na ginpagikan han mga magtinuohon ngadto ha Berea hira Pablo ug Silas. Han pag-abot nira didto, sinmulod hira han sinagoga han mga Judiyo. An mga tawo didto mas andam hin pagkarawat han mensahe kay han mga taga-Tesalonica. Kinasingkasing an ira pamati han pulong, ngan kada adlaw nag-aaram hira han Kasuratan hin pagkita kon matuod ba an iginyakan ni Pablo. Damo ha ira in tinmuo; upod in kadam-an nga Griego nga kababayen-an nga kinikilala han bungto, ngan hin mga kalalaken-an. Kundi han pakabati han mga Judiyo ha Tesalonica nga nagwali liwat hi Pablo han pulong han Dyos didto ha Berea, kinmadto hira hin pagtukso ngan pagribok han mga tawo. Ginpalakat dayon hi Pablo han mga magtinuohon ngadto ha baybayon, kundi nagpabilin ha Berea hira Silas ug Timoteo. An mga tawo nga nagdul-ong kan Pablo inmupod ha iya tubtob ha Atenas. Binmalik hira ha Berea dara an tugon ni Pablo kanda Silas ug Timoteo nga lumanat dayon hira ha iya. Samtang naghuhulat hi Pablo didto ha Atenas kanda Silas ug Timoteo, dako gud an iya kabaraka han pakakita niya nga puno hin mga diyosdiyos an syudad. Sanglit nakiglantugi hiya didto ha sinagoga han mga Judiyo ngan mga Hentil nga magsingbahon han Dyos. Nakiglantugi liwat hiya adlaw-adlaw han mga tawo nga napakadto han taboan. Nakiglantugi liwat ha iya in mga magturutdo nga Epicureo ngan Estoico. May nagsiring ha ira, “Ano ba an karuyag isiring hini nga mayakan nga napakamaaram?” Nagsiring an iba, “Sugad hiya hin nagwawali mahitungod hin langyaw nga mga diyos.” Ginsiring nira ini kay nagwawali man hi Pablo mahitungod kan Jesus ngan han pagkabanhaw. Sanglit ginkuha nira hi Pablo ngan gindara ngadto ha atubangan han hukmanan han Areopago ngan nagsiring hira, “Karuyag namon mahibaro hini nga bag-o nga pagturon-an nga imo igintututdo. Nahipapausa kami hini nga mga butang nga imo igintututdo, sanglit karuyag namon mahibaroan an ira kahulogan.” ( Kay an ngatanan nga taga-Atenas ngan an mga lumalangyaw nga nag-uokoy didto waray iba nga binubuhat kundi an pagsinumat ngan pagpinamati hin bag-o nga mga butang.) Sanglit tinmindog hi Pablo ha atubangan han hukmanan han Areopago ngan nagsiring, “Mga taga-Atenas, nakikita nga makidyos kamo. Kay han naglalakat ako ha iyo syudad ngan nagkikita han mga lugar nga ginsisingbahan niyo, nakaagi liwat ako hin altar nga ginsuratan, ‘Ngadto han Dyos nga Diri Kinikilala.’ An ginsisingba niyo bisan kon diri niyo kinikilala amo an akon iginwawali ha iyo. An Dyos nga naghimo han kalibutan ngan han ngatanan dinhe ha kalibutan, amo an Ginoo han langit ngan han tuna, ngan diri nag-uokoy hiya dida hin mga templo nga hinimo hin tawo. Diri hiya nagkikinahanglan hin bisan ano nga buhat hin tawo, kay hiya man an nahatag ha ngatanan nga mga tawo hin kinabuhi, ginhawa, ngan ngatanan nga mga butang. Tikang ha usa nga tawo ginhimo niya an ngatanan nga kanasoran han katawhan, ngan ginpaukoy hira dinhe ha bug-os nga tuna. Igintalaan niya ngadaan an igo nga mga panahon ngan an mga pag-ultan ha ira mga puroy-anan. Ginbuhat niya ini basi magbiling hira han Dyos, ha paglaom nga hiaagian hiya dida han mga butang nga ginhimo para ha ira. Diri hirayo an Dyos ha tagsa-tagsa ha aton; sumala han iginsiring: ‘Dida ha iya kita nabubuhi, nagkikiwa, ngan aanhi ha kalibutan.’ Sugad ito han iginsiring hin pira han iyo mga parasiday: ‘Mga anak man liwat kita niya.’ Tungod nga mga anak man kita han Dyos, diri kita maghunahuna nga an kinaiya han Dyos sugad hin bulawan o salapi o bato nga ginporma nga ladawan pinaagi han kabatiran han tawo. Hadto han diri pa nakilala ha iya an mga tawo, ginpabay-an la han Dyos an mga butang, kundi yana iginsugo na niya nga magbasol hira han ira mga sala. Kay nagtalaan hiya hin adlaw nga paghuhukman niya hin matadong an kalibutan pinaagi han tawo nga iya ginpili. Ginpamatud-an niya ini ha ngatanan pinaagi han pagbanhawa niya hini nga tawo.” Han pakabati nira kan Pablo nga nagyakan mahitungod han pagkabanhaw, nagbiaybiay ha iya in pira ha ira, kundi nagsiring an iba, “Karuyag namon mamati liwat ha imo mahitungod hini nga butang.” Ngan binmaya hi Pablo han katirok. May-ada mga tawo nga inmupod ha iya ngan tinmoo; usa ha ira amo hi Dionisio nga sakop han hukmanan, ngan usa nga babaye nga ginngangaranan kan Damaris, ngan hin iba pa. Katapos hini, ginmikan hi Pablo tikang ha Atenas ngan nagpadayon ngadto ha Corinto. Iginkakita hiya didto hin usa nga Judiyo nga Aquila an ngaran, nga taga-Ponto. Bag-o pa la hiya nga inmabot tikang ha Italia upod an iya asawa nga hi Priscila, kay hadto nga panahon ginpaiwas ha Roma ni Emperador Claudio an ngatanan nga mga Judiyo didto. Nakigkita hi Pablo ha ira, ngan tungod nga pareho man an ira pakabuhi linmungon hiya ha ira ngan nakig-usa ha ira hin trabaho, kay pareho man hira parahimo hin tulda. Ha kada Adlaw nga Iparahuway nakiglantugi hiya didto ha sinagoga basi makabig niya in mga Judiyo ngan mga Griego. Han pag-abot nira Silas ug Timoteo tikang ha Macedonia, gingamit ni Pablo an iya bug-os nga panahon hin pagwali han mensahe hin pagpamatuod ha mga Judiyo nga hi Jesus amo an Cristo. Han pagriwa ngan pagbiaybiay nira ha iya, iginyabyab ni Pablo an tapotapo han iya panapton ngan ginsiring hira, “Kon mahimulag kamo han Dyos, iyo na ito baratonon! Diri na ako niyo pagbabasolon. Tikang yana mapakadto ako han mga Hentil.” Sanglit binayaan niya hira ngan napakadto hin pag-ukoy ha balay hin usa nga Hentil nga ginngangaranan kan Tito Justo nga masingbahon han Dyos. Sapit la han sinagoga an iya balay. Tinmoo han Ginoo hi Crispo nga pangulo han sinagoga, pati an bug-os niya nga panimalay. Damo pa nga mga tawo ha Corinto in nakabati han mensahe. Tinmoo ini hira ngan nabunyagan. Usa hadto ka gab-i nagkamay-ada panan-awon hi Pablo diin nagsiring ha iya an Ginoo, “Ayaw kahadlok! Ipadayon an imo pagwali ngan ayaw kahulop, kay upod ako ha imo. Waray maglalabot ha imo kay damo an akon mga tawo dinhe hini nga syudad.” Sanglit nagpabilin didto hi Pablo hin usa ka tuig ngan unom ka bulan ngan gintutdoan niya an mga tawo han pulong han Dyos. Han gobernador na han Acaya hi Galio nga Romano, nagkaurosa an mga Judiyo hin pagdakop kan Pablo ngan gindara hiya ngadto ha hukmanan. Nagsiring hira, “Ini nga tawo naghuhugay han mga tawo hin pagsingba han Dyos hin paagi nga nasupak han balaod!” Dida nga mayakan na unta hi Pablo, nagsiring hi Galio ngadto han mga Judiyo, “Kon mahitungod la ini hin sayop o sala hin pagsupak hin balaod, kaangayan nga mamati ako ha iyo nga mga Judiyo. Kundi kay mahitungod man ini hin mga pulong, mga ngaran, ngan iyo kalugaringon nga balaod, kinahanglan nga kamo ngahaw an magtuhay hini. Diri ako maghuhukom hin sugad nga mga butang.” Ngan iya ginpagawas hira han hukmanan. Gindakop nira hi Sostenes nga pangulo han sinagoga ngan ginhampak nira ha atubangan han hukmanan. Kundi waray gud la hi Galio pakaalantad. Nagpabilin hin damo pa nga mga adlaw didto ha Corinto hi Pablo upod han mga magtinuohon. Kahuman iya binayaan hira ngan ginmikan hiya ngadto ha Siria upod hira Priscila ug Aquila. Ugsa hiya gumikan ha Cencrea, nagsumpa anay hiya sa Dyos nga magpapakiskis hiya. Inmabot hira ha Efeso diin binayaan ni Pablo hira Priscila ug Aquila. Kinmadto hiya ha sinagoga ngan nakiglantugi han mga Judiyo. Ginhangyo hiya han mga tawo nga magpabilin hiya hin mairoiha upod ha ira, kundi waray hiya tumangdo. Lugod ginsiring niya hira han nagikan na hiya, “Mabalik ako ha iyo kon tugotan ako han Dyos.” Ngan ginmikan hiya tikang ha Efeso. Han paghaw-as niya ha Cesarea, sinmagka hiya ngadto ha Jerusalem ngan nangumosta han singbahan, ngan kahuman, kinmadto hiya ha Antioquia. Katapos niya magpabilin hin halipot nga panahon didto, linmakat hiya. Nagsudoy hiya han katunaan han Galacia ug Frigia, ngan ginparig-on niya an ngatanan nga mga magtinuohon. Inmabot ha Efeso in usa nga Judiyo nga ginngangaranan kan Apolo nga natawo ha Alejandria. Maupay hiya mamulong ngan batid hiya han Kasuratan. Gintutdoan hiya mahitungod han Dalan han Ginoo, ngan upod in dako nga kasindak tul-id an iya pagwali ngan pagtutdo mahitungod kan Jesus, kundi an pagbunyag la ni Juan an iya nahibaroan. Nagyakan hiya hin waray kahadlok didto ha sinagoga han mga Judiyo. Han pakabati ha iya nira Priscila ug Aquila, gindara hiya ngadto ha ira balay ngan ginsaysayan hiya hin turutul-id pa gud mahitungod han Dalan han Dyos. Karuyag ni Apolo hin pagkadto ha Acaya, sanglit binuligan hiya han mga magtinuohon ha Efeso pinaagi hin pagsurat han ira kabugtoan didto ha Acaya nga karawton hiya nira. Han pag-abot niya didto, dako gud hiya nga kabulig hadton mga nahimo na nga mga magtinuohon pinaagi han grasya han Dyos. Tungod han marig-on niya nga pakiglantugi, gindaog niya an mga Judiyo ha atubangan han mga tawo, pinaagi hin pagpamatuod niya tikang ha Kasuratan nga hi Jesus amo an Cristo. Samtang nakadto hi Apolo ha Corinto, naglatas hi Pablo han lalawigan ngan inmabot hiya ha Efeso. Didto iginkita hiya hin mga tinun-an, ngan iya ginpakianhan hira, “Kinmarawat ba kamo han Espiritu Santo han pagkarawat niyo han pagtoo?” Binmaton hira, “Waray ngani kami makabati nga may-ada Espiritu Santo.” “Kon sugad, ano man nga pagbunyag an iyo kinarawat?” nagpakiana hi Pablo. Ngan nagbaton hira nga an bunyag ni Juan. Nagsiring hi Pablo, “An bunyag ni Juan para adto hadton mga nagbasol han ira mga sala, ngan ginsiring ni Juan an mga tawo han Israel nga tumoo hira hin usa nga tiarabot sunod ha iya, nga amo hi Jesus.” Han pakabati nira hini, ginbunyagan hira ha ngaran han Ginoo nga Jesus. Ginpandongan hira ni Pablo han iya mga kamot ngan kinunsaran hira han Espiritu Santo. Nagyakan hira hin magkalainlain nga mga pinulongan ngan nagpasangyaw liwat han mensahe han Dyos. May mga 12 ka tawo hira ngatanan. Kinmadto hi Pablo ha sinagoga, ngan sulod hin tulo ka bulan namulong hiya hin waray kahadlok ngadto han mga tawo. Nakiglantugi hiya ha ira mahitungod han Ginhadian han Dyos. Kundi magtig-a gud an ulo han pira ha ira ngan waray gud tumoo, lugod ginpakaraot nira an Dalan han Ginoo ha atubangan han kadam-an. Sanglit tinalikdan hira ni Pablo ngan igin-upod niya an mga magtinuohon, ngan adlaw-adlaw nagpadayon hiya hin pagtutdo didto han eskwilahan ni Tirano. Nagpadayon ini hin duha ka tuig, sanglit nagpakabati han pulong han Ginoo an ngatanan nga mga tawo nga Judiyo ngan mga Hentil nga nag-ukoy didto ha lalawigan han Asia. Ginbuhat han Dyos in talagsaon nga mga milagro pinaagi kan Pablo. Bisan ngani an mga panyo ngan mga tapis nga ginamit ni Pablo gindadara ngadto han mga magsakit ngan nauupay an ira mga sakit, ngan naiwas ha ira an magraot nga mga espiritu. May-ada mga Judiyo nga nagsusudoysudoy ngan nagpapaiwas han magraot nga mga espiritu, nga ha pagbuhat nira hini nagpasipara hira hin paggamit han ngaran han Ginoo nga Jesus. Ginsiring nira an magraot nga mga espiritu, “Nagsusugo ako ha iyo nga umiwas kamo ha ngaran ni Jesus nga iginwawali ni Pablo.” Nagbubuhat hini an pito nga magburugto nga mga anak nga kalalaken-an ni Esceva nga usa nga Gilalabawi nga Padi han mga Judiyo. Kundi nagsiring ha ira an maraot nga espiritu, “Nakilala ako kan Jesus ngan nakilala liwat ako kan Pablo; kundi baga hin-o gud kamo?” An tawo nga may-ada maraot nga espiritu dinmasmag ha ira, ngan tungod han kakusog niya, ginlupigan hira. Tikang han iya balay nagdadlagan hira ngatanan nga mga samad ngan mga lubas na. Nagpakabati mahitungod hini an ngatanan nga mga Judiyo ngan mga Hentil nga nag-uokoy ha Efeso. Nagkahahadlok hira ngatanan ngan ginpasidunggan nira an ngaran han Ginoo nga Jesus. Nagkaabot in damo nga mga bag-o pa nga nakabig ngan nagtug-an ini hira hin dayag han ira nabuhat nga diwata. Damo han mga salamangkero in nagtirok han ira mga barasahon ngan ira ginsunog ini ha atubangan han ngatanan. An kantidad han mga barasahon nga nasunog inmabot hin mga 50,000 ka pesos. Tungod hini nagpadayon hin paglurab ngan pagmadinaogon an makusog nga pulong han Dyos. Katapos mahinabo ini nga mga butang, nagseguro hi Pablo hin pagpadayon hin paglatas han Macedonia ngan han Acaya ngan asta ngadto ha Jerusalem. Nagsiring hiya, “Katapos ko ha Jerusalem kinahanglan kumadto ako ha Roma.” Sanglit ginpakadto niya ha Macedonia hira Timoteo ug Erasto nga duha han iya mga kabulig, samtang nga nagpabilin la hiya anay didto ha lalawigan han Asia. Nahinabo hadto nga panahon in dako nga kasamok ha Efeso tungod han Dalan han Ginoo. May usa nga platero nga ginngangaranan kan Demetrio nga naghimo hin gudtiay nga templo nga salapi nga sinubad han templo han diyosa Artemis. Nakahatag ini hin dako nga ganansya han iya mga magtratrabaho. Sanglit gintirok niya hira ngatanan nga mga platero ngan ginsiring hira, “Kasangkayan, maaram man kamo nga an aton manggad natikang hini nga pakabuhi. Sayod kamo ha iyo mga mata ug mga durunggan kon ano an ginbubuhat hini nga tawo nga hi Pablo. Nasiring hiya nga diri gud mga diyos an kadiyosan nga hinimo hin tawo, ngan nakabig na niya in damo nga mga tawo, diri la dinhe ha Efeso kundi haros ha bug-os nga lalawigan han Asia. Sanglit may-ada kataragman nga an aton pakabuhi diri na aasihon han mga tawo. Diri amo la ini, kundi may-ada liwat kataragman nga mawawaray na hinungdan an templo han aton harangdon nga diyosa Artemis, ngan bangin ngani kawad-an han iya pagkaharangdon—an diyosa nga ginsisingba ha bug-os nga Asia ngan ha bug-os nga kalibutan!” Han pakabati la han mga tawo hini nga mga pulong, napungot gud hira ngan nagtikang hin paggogliat, “Gamhanan hi Artemis han mga taga-Efeso!” Nagsarang an kasamok ha bug-os nga syudad. Gindakop han barkada hira Gayo ug Aristarco, duha nga kaupod ni Pablo ha paglakaton, nga mga taga-Macedonia, ngan gindanas dayon nira ngadto han entablado. Karuyag unta ni Pablo nga kumadto hiya ha atubangan han mga tawo, kundi waray hiya tugoti han mga magtinuohon. Ginpatugonan liwat hiya han mga opisyal han lalawigan nga iya kasangkayan nga diri gud hiya magpakita ha entablado. Nagtikadako an karigumok han katirok; may hin gogliat la an mga tawo hin lainlain nga mga butang kay an kadam-an ha ira diri ngani maaram kay ano nga nagkatirok hira. Naghunahuna in pira han mga tawo nga hi Alejandro an hinungdan han kasamok, kay ginpakadto man hiya han mga Judiyo ha atubangan. Niyan nagsenyas hi Alejandro hin pagpamingaw ha ira, ngan nagtinguha hiya hin paghatag hin kasayoran ha atubangan han mga tawo. Kundi han pakasabot nira nga Judiyo hiya, nagdurungan hira hin paggogliat sulod hin duha ka oras: “Gamhanan hi Artemis han mga taga-Efeso!” Ha kataposan nakapamingaw han mga tawo an sekretaryo han syudad. Nagsiring hiya, “Mga taga-Efeso, sayod an ngatanan nga an syudad han Efeso amo an magbarantay han templo han harangdon nga Artemis ngan han baraan nga bato nga nahulog tikang ha langit. Waray makakariwa hini nga mga butang. Sanglit kinahanglan magmingaw kamo ngan ayaw kamo pagdalidali hin pagpatukso. Iyo gindara nganhi ini nga mga tawo bisan kon waray hira manikas hin mga templo o magpasipara hin pagpanamastamas han aton diyosa. Kon may-ada sumbong hi Demetrio ngan an iya mga magtratrabaho kontra kan bisan hin-o ha iyo, may-ada naton hukmanan ngan mga punoan nga ira pagsusumbongan. Kundi kon may-ada pa iba nga iyo karuyag tuhayon, pagtutuhayon ini dida han katirok han mga bungtuhanon sumala han balaod. Kay kahuman mahinabo an kasamok yana nga adlaw, may-ada kataragman nga igsusumbong kita tungod hin pagribok. Waray ta sadang kapasangilan tungod hini nga karibok, ngan diri kita makakahatag hin maupay nga pangatadongan.” Katapos mamulong an sekretaryo, ginpauli niya an mga tawo. Han kahuman na han kasamok, gintirok ni Pablo an mga magtinuohon, ngan upod in mga pulong hin pagpadasig, nanamilit hiya ha ira. Ngan ginmikan hiya ngan napakadto ha Macedonia. Ginlatas niya adto nga mga dapit ngan gindasig niya an mga magtinuohon didto. Niyan inmabot hiya ha Acaya diin nagpabilin hiya hin tulo ka bulan. Nag-aandam na unta hiya hin pagkadto ha Siria nga mahibaroan niya nga an mga Judiyo nagkasarabot hin pagkontra ha iya, sanglit binmalik hiya nga didto hiya agi ha Macedonia. Inmupod ha iya hira Sopater nga anak ni Piro nga taga-Berea, Aristarco, Segundo nga taga-Tesalonica, Gayo nga taga-Derbe, Timoteo, ngan hira Tiquico ug Trofimo nga mga taga-Asia. Nag-una hira ngan naghulat ha amon didto ha Troas. Nagsakay kami tikang ha Filipos han kaliwas han Pyesta han Tinapay nga Waray Patubo, ngan paghagos hin lima ka adlaw nagkaurosa kami ha ira didto ha Troas diin nagpabilin kami hin usa ka semana. Dida han gab-i han syahan nga adlaw han semana nagkatirok kami para han minagburugto nga sasaro. Nagwali hi Pablo ngadto han mga tawo tubtob han katutnga han gab-i, kay magikan na man hiya pagkabuwas. Damo in mga suga ha igbaw nga kwarto han balay nga ginkakatirokan namon. Nalingkod ha bintana in usa nga batan-on nga lalake nga ginngangaranan kan Eutico. Samtang nagyiyinakan pa hi Pablo, piniraw hi Eutico, nahingaturog, ngan ha kataposan hinmookan hiya ngan nahulog ha tuna tikang han ikatulo nga andana. Patay na hiya han pagpurota ha iya. Kundi linmusad hi Pablo, kinulban niya hiya, ginhangkopan, ngan nagsiring, “Ayaw kamo kabaraka, buhi pa hiya!” Ngan binmalik hiya ngadto ha igbaw, nagpinitpinit han tinapay, ngan nakigsasaro ha ira. Kahuman hin maiha nga pamulong ni Pablo ha ira, tubtob han pagpunias han adlaw, linmakat hiya. Igin-oli nira nga buhi an batan-on ngan nalipay gud hira. Nag-una kami paggikan ngan nagsakay kami ngadto ha Ason, diin aagion ngan pasasakyon namon hi Pablo. Amo ini an iya tugon ha amon kay nagbabaktas la hiya ngadto. Han pagkakita na namon didto ha Ason, ginpasakay hiya namon ngan nagpadayon kami ngadto ha Mitilene. Tikang didto nagsakay kami, ngan han pagkabuwas dinmuong kami ha atbang han Quio. Han pagkasunod nga adlaw nakaabot kami ha Samos, ngan han pagkasunod pa gud nga adlaw dinmuong kami ha Mileto. Pagbuot ini ni Pablo nga lumabay la ha Efeso basi an iya panahon diri makarag didto ha lalawigan han Asia, kay nagdadagmit hiya basi kon mahihimo la, makaabot hiya ha Jerusalem ha adlaw han Pentecostes. Tikang ha Mileto nagpatugon hi Pablo ha mga katigurangan han singbahan ha Efeso nga makigkita hira ha iya. Han pag-abot nira, ginsiring hira ni Pablo, “Sayod kamo han akon pakig-urosa ha iyo ha bug-os nga panahon tikang han syahan nga adlaw han akon pag-abot ha lalawigan han Asia. An akon buruhaton gintuman ko sugad nga surugoon han Ginoo upod an tim-os nga pagpaubos ngan mga pagtangis ha butnga han mga kakurian nga inmabot ha akon tungod han mga pagbudhi han mga Judiyo. Sayod man kamo nga waray ko iglirong ha iyo an bisan ano nga sadang makabulig ha iyo dida han akon pagwali ngan pagtutdo ha iyo ha gawas ngan ha sakob han iyo mga balay. Iginpahimangno ko ha mga Judiyo ngan sugad man ha mga Hentil nga kinahanglan magbasol hira han ira mga sala ngan bumalik sa Dyos, ngan tumoo hira han aton Ginoo Jesu-Cristo. Ngan yana, ha pagsugot han sugo han Espiritu Santo, makadto ako ha Jerusalem ngan diri ako maaram kon ano an akon dadangatan. Maaram la ako nga nagpasidaan ha akon an Espiritu Santo nga an pagkapriso ngan mga pag-antos hin kakurian naghuhulat ha akon ha kada syudad. Kundi waray ko pag-awili ini nga akon kinabuhi, basta matuman ko la an akon misyon, ngan mahuman ko an buruhaton nga iginhatag ha akon han Ginoo nga Jesus, nga amo an pagpahayag han Maupay nga Sumat mahitungod han grasya han Dyos. “Nasahid ko kamo ngatanan hin paglibota hin pagwali han Ginhadian han Dyos. Ngan yana maaram ako nga waray ha iyo makakakita na ha akon. Sanglit nasiring ako ha iyo hini gud nga adlaw nga kon may-ada diri matalwas ha iyo, ayaw ako niyo pagbasola. Kay waray ko igdiwara ha iyo an bug-os nga katuyoan han Dyos; waray ako gintago ha iyo. Bantayi niyo an iyo kalugaringon ngan sugad man an bug-os nga panon nga igintapod ha iyo han Espiritu Santo. Mangnoi niyo an singbahan han Dyos nga gin-angkon niya pinaagi han kamatayon han iya kalugaringon nga Anak. Maaram ako nga kon tumalikod na ako, maabot in mga tawo nga sugad hin magbangis nga mga mananap, nga magpapasarang han panon. Maabot an panahon nga may-ada mga tawo tikang han iyo kalugaringon nga hugpo, nga magbibinuwa basi la mahimulag an mga magtinuohon ngan magsunod ha ira. Sanglit pag-ikmat kamo ngan panumdom kamo nga sulod hin tulo ka tuig waray ako humunong hin pagtutdo ha iyo ngatanan adlaw gab-i upod in damo nga mga luha. “Ngan yana itinutubyan ko kamo ha panabang han Dyos ngan ngadto ha pulong han iya grasya. Makakaparig-on ini ha iyo ngan makakahatag ha iyo han iya mga ginsaad nga gin-andam niya para han ngatanan niya nga mga tawo. Waray ako maipa han kanan iba salapi, bulawan, o panapton. Sayod kamo ngahaw nga pinaagi hini nga akon mga kamot nagkabudlay ako hin pagpangita han ngatanan nga ginkinahanglan ko ngan han akon mga kaupod. Iginpakita ko ha iyo nga ha ngatanan nga mga butang, pinaagi hin pagkabudlay, kinahanglan buligan ta an mga magluya ha pagdumdom han mga pulong nga iginsiring han Ginoo nga Jesus ngahaw, ‘Mauruupay pa an paghatag kay han pagkarawat.’” Han kahuman pagyakan ni Pablo, nagkaluhod hira ngan nag-ampo. Hira ngatanan nanangis, hinmangkop kan Pablo ngan ginhagkan hiya. Mabidoon gud hira tungod han pagsiring niya nga diri na gud hira igkikita ha iya. Sanglit gin-updan hiya nira ngadto ha sakayan hin pagpagikan ha iya. Katapos namon makapanamilit ha ira, ginmikan kami. Ha amon pagsakay ginrumbo namon an Cos; han pagkabuwas inmabot kami ha Rodas, ngan tikang didto dinmuong kami ha Patara. Nakakita kami didto hin sakayan nga tipakadto ha Fenicia, sanglit sinmakay kami ngan nagpadayon. Han pag-abot namon ha dapit diin natatan-aw na an Cipre, nagpadayon kami tipatimogan hini ngadto ha Siria. Hinmaw-as kami ha Tiro diin nagdiskarga an sakayan han mga kargamento. Iginkakita kami didto hin mga magtinuohon ngan nagpabilin kami upod ha ira hin usa ka semana. Pinaagi han pag-agda han Espiritu, ginsiring nira hi Pablo nga diri hiya kumadto ha Jerusalem. Kundi han katapos han amon pakigkaupod ha ira, ginmikan kami ngan nagpadayon han amon pagsakay. Igindul-ong kami nira ngatanan, upod an ira mga asawa ngan mga anak tubtob ha gawas han bungto. Nanluhod kami ngatanan ha baybayon ngan nag-ampo. Ngan han pakapanamilit na namon ngatanan, sinmakay kami han sakayan ngan nangoli hira. Tikang ha Tiro nagpadayon an amon pagsakay ngadto ha Tolemaida diin nakigkita kami han mga magtinuohon didto ngan nagpabilin kami upod ha ira hin usa ka adlaw. Han pagkabuwas ginmikan kami ngan inmabot kami ha Cesarea. Kinmadto kami ha balay ni Felipe nga ebanghelista, nga usa han pito nga mga tawo nga ginpili nga kabulig han singbahan didto ha Jerusalem. Linmungon kami ha iya. May-ada niya upat nga mga anak nga kababayen-an nga mga manaragna. Samtang nakadto kami hin mga pira na ka adlaw, inmabot tikang ha Judea in usa nga manaragna nga hi Agabo. Dinmaop hiya ha amon, kinuha an paha ni Pablo, ginggapos niya an iya mga tiil ngan mga kamot, ngan sumiring, “Amo ini an siring han Espiritu Santo: ‘An tag-iya hini nga paha paggagaposon han mga Judiyo didto ha Jerusalem hin sugad hini nga kagapos, ngan igtutubyan hiya nira ngadto han mga Hentil.’” Han pakabati namon hini, kami ngan an iba nga mga tawo naghangyo kan Pablo nga diri hiya kumadto ha Jerusalem. Kundi binmaton hiya, “Kay ano nga nananangis kamo ngan ginbibido man niyo an akon kasingkasing? Andam ako diri la hin paggaposa didto ha Jerusalem, kundi bisan pa hin pagpakamatay didto tungod han Ginoo nga Jesus.” Waray gud kami makawaring han iya panhunahuna, sanglit inmukoy na la kami ngan magsiring, “Matuman unta an kaburot-on han Ginoo.” Katapos hin pira ka adlaw didto, nag-andam kami han amon mga darad-on ngan kinmadto kami ha Jerusalem. Inmupod ha amon in mga tinun-an nga taga-Cesarea ngan gindara kami ngadto han balay ni Mnason nga amon sasak-an. Taga-Cipre hi Mnason ngan usa hiya han mga una nga mga magtinuohon. Han pag-abot namon ha Jerusalem, nagkarawat ha amon hin malipayon an mga magtinuohon. Han pagkabuwas binmunyog hi Pablo ha amon pakigkita kan Santiago, ngan nakadto liwat an ngatanan nga mga katigurangan han singbahan. Pinangumosta hira ni Pablo ngan iginsaysay ha ira hin tukib an ngatanan nga ginbuhat han Dyos ha mga Hentil pinaagi ha iya. Katapos nira mamati ha iya, gindayaw nira an Dyos. Ngan nagsiring hira, “Maaram ka, Pablo nga amon bugto, may-ada pira ka yukot nga mga Judiyo nga nagin magtinuohon, ngan matinumanon gud hira han Balaod. Ginsumatan hira mahitungod ha imo nga nagtutdo ka kuno han ngatanan nga mga Judiyo nga nag-uukoy didto han mga nasod han mga Hentil, nga isalikway nira an Balaod ni Moises, kay nagsiring ka ha ira nga diri na hira magtori han ira kabataan o magsunod han batasan han mga Judiyo. Mahibabaro gud hira nga hahani ka na. Sanglit ano man an angay pagbuhaton? Buhata an amon isisiring ha imo. May-ada dinhe upat ka tawo nga may-ada mga panaad. Updi hira ngan tampo han ira seremonyas han paglinis sumala han ginkikinahanglan han Balaod, ngan baydi an ira magasto; ngan makakagpakiskis na hira han ira mga ulo. Dida hini mahibabaroan han ngatanan nga an ira hinbatian mahitungod ha imo waray kamatuoran, kundi nga nagtutuman ka han Balaod ni Moises. Kundi mahitungod han mga Hentil nga nagin mga magtinuohon, ginpadad-an na namon hira hin surat hin pagsumat ha ira nga sumala han amon ginkasarabotan kinahanglan diri hira kumaon hin bisan ano nga mga pagkaon nga iginhalad ngadto han mga diyosdiyos, o han dugo, o bisan ano nga gintilo nga hayop, ngan kinahanglan diri hira makighilawas.” Sanglit gindara ni Pablo an mga tawo, ngan han pagkabuwas ginbuhat niya an seremonyas han paglinis upod ha ira. Sinmulod hiya han Templo hin pagpahibaro ha ira kon san-o katatapos an igintalaan nga panahon han paglinis, basi maghalad an tagsatagsa ha ira. Han diri na maiha matapos an pito ka adlaw, may-ada mga Judiyo nga tikang han lalawigan han Asia nga nakakita kan Pablo didto ha Templo. Gintukso nira an kadam-an nga mga tawo, gindakop nira hi Pablo, ngan naggogliat, “Mga taga-Israel, bulig kamo! Amo ini an tawo nga pinmakadto ha ngatanan nga mga dapit hin pagtutdo kontra han mga Judiyo, han Balaod ni Moises, ngan hini nga Templo. Ngan yana gindara pa niya in mga Hentil nganhi ha Templo ngan ginhugawan niya ini nga baraan nga dapit!” ( Iginyakan nira ini kay hinkit-an nira hi Trofimo nga taga-Efeso nga upod ni Pablo dida ha syudad, ngan naghunahuna hira nga gindara hiya ni Pablo ngadto han Templo.) Narigumok an bug-os nga syudad ngan nagdurungan pagdasmag kan Pablo an mga tawo, gindakop hiya, ngan gindanas ha gawas han Templo, ngan ginsadhan dayon an mga porta han Templo. Gin-iiparatay na hi Pablo han mga tawo, kundi nasumatan an kapitan han mga sondalo nga Romano nga nariribok an bug-os nga Jerusalem. Nagdara dayon an kapitan hin mga opisyal ngan mga sondalo ngan nagdali hira hin pagkadto han mga tawo. Han pakakita han mga tawo ha iya upod an mga sondalo, inmundang hira hin pagkastigo kan Pablo. Dinmaop kan Pablo an kapitan, gindakop hiya, ngan iginpagapos hiya hin duha nga kadena. Niyan nagpakiana an kapitan, “Hin-o ini nga tawo, ngan ano an iya ginbuhat?” Ibaiba an baton han mga tawo. Tungod han kasamok hin duro, waray mahibaro an kapitan kon ano gud an nahinabo; sanglit ginsugo niya an iya mga tawo nga dad-on hi Pablo ngadto han kwartel. Inmabot hira tubtob la ha may hagdanan, kundi napirit hira hin pagpas-an ha iya kay duro na gud an kasamok han mga tawo. Ginsusunod hiya han mga tawo nga naggogoliat, “Pataya hiya!” Han gindadara na nira hi Pablo ha sulod han kwartel, nagyakan hiya ngadto han kapitan, “Makahimo ba ako hin paghimangraw ha imo?” Nagpakiana an kapitan, “Maaram ka ba hin Griego? Kon sugad diri ka ngay-an amo an taga-Ehipto nga ha diri pa la maiha nagtikang hin kasamok ngan nagdara ngadto han kamingawan hin upat ka yukot nga armado nga mga rebelde?” Nagbaton hi Pablo, “Usa ako nga Judiyo nga natawo ha Tarso han Cilicia, nga tuninungnong hin dako nga syudad. Tugoti ako hin pagyakan ngadto han mga tawo.” Tinugotan hiya han kapitan, sanglit tinmindog hi Pablo dida han hagdanan ngan nagsenyas han iya kamot hin pagpamingaw han mga tawo. Han pagmingaw na nira, nagyakan hi Pablo ha pinulongan nga Hebreo: “Kabugtoan ngan mga ginikanan, pamatii niyo an akon panalipod nga akon bubuhaton ha iyo atubangan!” Han pakabati nira nga nagyayakan hiya ha pinulongan nga Hebreo, labi na nga nagmingaw hira; ngan nagpadayon hi Pablo: “Usa ako nga Judiyo nga natawo ha Tarso han Cilicia, kundi nagtubo ngan nagdako ako dinhe ha Jerusalem sugad nga usa nga tinun-an ni Gamaliel. Maupay gud an pagtutdo ha akon han Balaod han aton mga ginikanan, ngan sugad ha iyo nga hahani yana, hugot an akon pag-alagad han Dyos. Ginpakurian ko tubtob ha kamatayon an mga tawo nga nagsusunod hini nga Dalan. Gindakop ko in kalalaken-an ngan kababayen-an ngan iginpapriso ko hira. Makakagpamatuod an Labaw nga Padi ngan an bug-os nga Labaw nga Hukmanan nga nagsusumat ako han kamatuoran. Kinmarawat ako tikang ha ira hin mga surat para han kabugtoan nga Judiyo didto ha Damasco. Sanglit kinmadto ako hin pagdakop hini nga mga tawo ngan pagdara ha ira nga kinadenahan nganhi ha Jerusalem basi hira pagsirotan. “Han tikaurudto na ngan han haraniay na ako ha Damasco, kalit la nga kinmidlat in masilaw nga kapawa tikang ha langit, nga nakalukop ha akon. Ngan natumba ako ha tuna ngan binmati ako hin usa nga tingog nga nasiring ha akon, ‘Saulo, Saulo, kay ano nga ginpapakurian mo ako?’ ‘Hin-o ka, Ginoo?’ binmaton ako. Nagsiring hiya ha akon, ‘Hi Jesus ako nga taga-Nazaret nga ginpapakurian mo.’ Nakakita han kapawa an mga kaupod ko, kundi waray hira makabati han tingog nga nagyakan ha akon. Nagpakiana ako, ‘Ano man an pagbubuhaton ko, Ginoo?’ Ngan an Ginoo nagsiring ha akon, ‘Buhat ngan pakadto ha Damasco ngan didto pagsusumatan ka han ngatanan nga igpapabuhat ha imo han Dyos.’ Nabuta ako tungod han masilaw nga kapawa, sanglit gintugwayan na la ako han akon mga kaupod ngadto ha Damasco. “May-ada usa ka tawo nga ginngangaranan kan Ananias, tawo nga matinumanon han aton Balaod ngan tinahod kaupay han ngatanan nga mga Judiyo ngan nag-uukoy ini hiya didto ha Damasco. Dinmaop hiya ha akon, tinmindog sapit ha akon, ngan nagsiring, ‘Bugto Saulo, makakakita ka na.’ Hito manta nga takna nakakita na liwat ako ngan tinmutok ako ha iya. Nagsiring hiya, ‘An Dyos han aton kaapoy-apoyan nagpili ha imo basi makasabot ka han iya kaburot-on, makakita ka han iya matadong nga Surugoon, ngan makabati ka han iya tingog. Kay magigin saksi ka para ha iya hin pagpasangyaw ha ngatanan nga mga tawo han imo hinkit-an ngan hinbatian. Ngan yana ano pa an imo ginhuhulat? Buhat ngan magpabunyag ka, basi mahugasan ka han imo mga sala pinaagi hin pagtawag ha iya ngaran.’ “Binmalik ako ha Jerusalem ngan samtang nag-aampo ako didto han Templo, nagkamay-ada ako usa nga panan-awon diin hinkit-an ko an Ginoo nga nagsiring ha akon, ‘Pagdali ngan bayai ha kadagmitan an Jerusalem kay diri an mga tawo dinhe makarawat han imo pagkasaksi ha akon.’ Binmaton ako, ‘Ginoo, nasayod ngahaw hira nga kinmadto ako ha ira mga sinagoga ngan gindakop ngan ginkastigo ko adton mga natoo ha imo. Ngan han pagpataya han imo saksi nga hi Esteban, nakadto ako ngan inmuyon ako han pagpataya ha iya, ngan ginbantayan ko an mga panapton han mga nagpatay ha iya.’ Ngan nagsiring ha akon an Ginoo, ‘Lakat kay susugoon ko ikaw ha higrayo nga mga dapit, ngadto han mga Hentil.’” Dinhe la tubtob an pamati han mga tawo kan Pablo ngan nagtikang hira hin paggogliat. Makusog an ira tingog hin pagsiring, “Kuhaa hiya! Pataya hiya! Diri hiya angay mabuhi!” Naggogogliat hira, iginbabarabad an ira mga panapton, ngan iginsasabrag ha igbaw an tapotapo. Ginsugo han kapitan nga Romano an iya mga sondalo nga dad-on hi Pablo ngadto ha kwartel ngan paglatobon hiya, basi mahibaroan nira kay ano nga an mga Judiyo naggogoliat man hin sugad hini kontra ha iya. Kundi han ginapos na hiya nira basi paglatobon, nagsiring hi Pablo ngadto han opisyal nga nakadto, “Matadong ba para ha iyo in paglatob hin tuminungnong nga Romano, nga waray pa ngani paghukmi hin ano man nga sala?” Han pakabati hini han opisyal, kinmadto hiya han kapitan ngan nagpakiana ha iya, “Ano ini nga karuyag mo pagbuhaton? Ito nga tawo tuminungnong nga Romano!” Sanglit kinmadto an kapitan kan Pablo ngan nagpakiana ha iya, “Sumati ako, tuminungnong ka ba nga Romano?” “Oo,” binmaton hi Pablo. Nagsiring an kapitan, “Pinalit ko hin damo nga kwarta an akon pagkatuminungnong nga Romano.” Binmaton hi Pablo, “Kundi natawo ako nga Romano.” Inmisol dayon an mga tawo nga karuyag unta pumakiana kan Pablo; ngan nahadlok an kapitan han kasayod niya nga tuminungnong nga Romano ngay-an hi Pablo nga iya ginpapakadenahan. Karuyag han kapitan nga mahibaroan pa gud niya hin tukib kon ano an sumbong han mga Judiyo kontra kan Pablo. Sanglit han pagkabuwas ginpahubaran han mga kadena hi Pablo ngan nagsugo an kapitan nga magkatirok an mga puno han kapadian ngan an bug-os nga Labaw nga Hukmanan. Niyan ginpakuha niya hi Pablo ngan ginpaatubang hiya ha ira. Tinutokan ni Pablo an Labaw nga Hukmanan ngan nagsiring hiya, “Kabugtoan ko, murayaw an akon hunahuna mahitungod han bug-os ko nga kinabuhi ha atubangan han Dyos ngada yana nga adlaw.” Ginsugo ni Ananias nga Labaw nga Padi adton mga natukdaw hirani kan Pablo nga tampalohon hiya. Nagsiring hi Pablo, “Waray ruhaduha an Dyos an mabulos ha imo—ikaw nga napakamalabyaw! Nalingkod ka ba hin paghukom ha akon sumala han Balaod, kundi gintatalapas mo ngahaw ini nga Balaod pinaagi hin pagsugo mo ha ira hin pagtampalo ha akon?” An mga tawo nga hirani kan Pablo nagsiring ha iya, “Ginpapanamastamasan mo an Labaw nga Padi han Dyos!” Binmaton hi Pablo, “Kabugtoan ko, waray ako sabot nga amo hiya an Labaw nga Padi. Kay nasiring an Kasuratan, ‘Ayaw pagyakan hin maraot kontra han pangulo han iyo katawhan!’” Han pakakita ni Pablo nga may-ada mga Sadusiyo dida han hugpo, ngan an iba nga Parisiyo, ginmoliat hiya, “Kabugtoan ko, usa ako nga Parisiyo nga anak hin usa nga Parisiyo. Ginhuhukman ako yana dinhe kay naglalaom ako nga an mga minatay mababanhaw!” Han pagsiring niya hini, nagkalantugi an mga Parisiyo ngan mga Sadusiyo, ngan nabahin an hugpo. ( Kay nasiring an mga Sadusiyo nga waray pagkabanhaw an mga minatay, waray mga anghel ngan mga espiritu; kundi natoo an mga Parisiyo hini ngatanan.) Nagtikadako an ira paggisirusinggit, ngan may-ada mga magturutdo han Balaod dida han hugpo han mga Parisiyo nga tinmindog ngan rinmiwa gud hin pagsiring, “Waray kami hin-agian nga sala dida hini nga tawo! Bangin manggud nagyakan ha iya in usa nga espiritu o usa ba nga anghel!” Nagtikakusog an ira lantugi nga nahadlok na an kapitan han mga sondalo nga paghunothunoton hi Pablo. Sanglit ginpalusad niya an iya mga sondalo hin pagkuha kan Pablo ngan pagdara ha iya ngadto ha kwartel. Han pagkagab-i tinmupad an Ginoo kan Pablo ngan nagsiring, “Ayaw kahadlok! Sugad nga nagsaksi ka ha akon dinhe ha Jerusalem, magigin saksi ko liwat ikaw didto ha Roma.” Han pagkaaga nagkatirok in mga Judiyo ngan nagkasarabot hira. Nagsumpa hira nga diri hira makaon o mainom hin bisan ano kon diri nira mamatay hi Pablo. Kapin 40 hira nga nagkasarabot. Niyan kinmadto hira han mga puno han kapadian ngan katigurangan ngan nagsiring, “Nagsumpa kami nga diri kami makaon hin bisan ano kon diri namon mamatay hi Pablo. Sanglit yana, upod an Labaw nga Hukmanan, pahibaroa niyo an kapitan nga Romano nga ipadara niya hi Pablo nganhi ha iyo, nga daw sugad hin karuyag niyo nga masayod pa gud kamo mahitungod ha iya. Kundi papatayon namon hiya nga diri pa hiya maabot dinhe.” Kundi an anak nga lalake han bugto nga babaye ni Pablo nakabati hini nga sarabot hin paggama. Sanglit kinmadto hiya ha kwartel ngan ginsumatan niya hi Pablo. Niyan gintawag ni Pablo in usa han mga opisyal ngan ginsiring niya, “Dad-a ini nga batan-on nga lalake ngadto han kapitan, kay may-ada niya igsusumat ha iya.” Sanglit gindara hiya han opisyal ngadto han kapitan ngan nagsiring, “Gintawag ako han priso nga hi Pablo ngan ginhangyo ako nga dad-on ko ini nga batan-on nganhi ha imo kay may-ada niya igsusumat ha imo.” Kinaptan han kapitan an kamot han batan-on, nagkagawas hira nga duha, ngan ginpakianhan hiya hin sekreto, “Ano an igsusumat mo ha akon?” Nagsiring an batan-on, “Nagkasarabot an mga punoan nga Judiyo hin paghangyo ha imo nga imo ipadara buwas hi Pablo ngadto han Labaw nga Hukmanan nga daw sugad hin karuyag nira masayod pa gud mahitungod ha iya. Kundi ayaw hira pagtuora, kay may-ada kapin hin 40 ka tawo nga natago hin paggama kan Pablo. Nagsumpa hira ngatanan nga diri hira makaon o mainom kon diri nira mamatay hi Pablo. Andam na hira hin pagbuhat hini, ngan naghuhulat na la han imo pagtangdo.” Nagsiring an kapitan, “Ayaw pagsumat bisan kan kanay nga iginsumat mo ini ha akon.” Katapos ginpalakat niya an batan-on. Niyan gintawag han kapitan in duha han iya mga opisyal ngan ginsiring, “Pag-andam kamo hin 200 nga mga sondalo upod in 70 nga mga dikabayo ngan 200 nga mga bangkawan, ngan mapakadto kamo ha Cesarea niyan nga mga alas 9:00 ha gab-i. Pag-andam liwat kamo hin mga kabayo ngan sasakyan ni Pablo, ngan dad-a hiya niyo ngadto kan Gobernador Felix. Bantayi niyo hiya hin maupay!” Ngan nagsurat an kapitan hin alid-agid hini: “Mga pangumosta tikang kan Claudio Lisias ngadto han Iya Kaharangdon nga Gobernador Felix. Gindakop ini nga tawo han mga Judiyo ngan ira na unta ini hiya papatayon. Kundi nahibaro ako nga usa hiya nga tuminungnong nga Romano, sanglit upod an akon mga sondalo, gintalwas ko hiya. Karuyag ko mahibaroan an sumbong nira kontra ha iya, sanglit gindara ko hiya ngadto han ira Labaw nga Hukmanan. Nasayoran ko nga waray gud hiya nabuhat nga angay pasikaran hin pagpatay o pagpriso ha iya. Ginsumbong hiya mahitungod la ha ira kalugaringon nga balaod. Ngan han pagsumati ha akon nga may-ada maraot nga sarabot an mga Judiyo kontra ha iya, ginpadara ko dayon hiya ngada ha imo. Ginsiring ko an mga magsurumbong kontra ha iya nga dad-on liwat nira ngada ha imo an ira mga sumbong.” Gintuman han mga sondalo an sugo ha ira. Gindara nira hi Pablo hito nga gab-i tubtob ha Antipatris. Han pagkabuwas binmalik ha kwartel an mga sondalo, kundi nagpadayon an mga sondalo nga dikabayo hin pag-upod ha iya. Han pag-abot nira ha Cesarea, iginhatag nira an surat han gobernador ngan igintubyan nira hi Pablo ha iya. Ginbasa han gobernador an surat ngan ginpakianhan niya hi Pablo kon taga diin hiya nga lalawigan. Han paghibaro niya nga taga-Cilicia hiya, nagsiring an gobernador, “Pamamatian ko an imo kaso kon magkaabot na an mga magsurumbong ha imo.” Ngan ginpabantayan hi Pablo didto han palasyo ni Herodes. Katapos hin lima ka adlaw kinmadto ha Cesarea an Labaw nga Padi nga hi Ananias upod in pira han mga katigurangan nga usa nga abogado nga ginngangaranan kan Tertulo. Nakigkita hira kan Gobernador Felix, ngan nagpasaka hira han ira mga sumbong kontra kan Pablo. Gintawag ni Tertulo hi Pablo ngan nagtikang hin pagsumbong kan Pablo hin pagsiring: “Harangdon nga Gobernador! Tungod han matadong nimo nga pamunoan, inmabot ha amon in halawig nga panahon hin kalinaw, ngan damo nga kabalhinan an nabuhat para han kaupayan han amon nasod. Ikinalilipay namon hin pagkarawat hini ha ngatanan nga dapit ngan ha ngatanan nga panahon upod an amon kinasingkasing nga pagpasalamat ha imo. Kundi diri ko karuyag magkarag han imo panahon, sanglit nakikimalooy ako ha imo nga pamatian unta nimo an amon halipot nga ighihimangraw ha imo. Nahibaroan namon ini nga tawo nga uraura hin kamasamok. Ginriribok niya an mga Judiyo ha bisan diin nga dapit nga iya hinngangadtoan; ngan pangulo hiya han hugpo han mga Nazareno. Gintinguha liwat niya hin pagpanamastamasi han Templo, sanglit gindakop namon hiya. [Naghunahuna unta kami hin paghukom ha iya sumala han amon kalugaringon nga balaod, kundi inmabot hi Kapitan Lisias ngan gin-agaw hiya tikang ha amon. Niyan nagsugo hi Lisias nga kinahanglan umatubang ha imo an mga magsurumbong ha iya.] Kon pakianhan mo ini nga tawo, mahibabaroan mo tikang ha iya an ngatanan nga iginsusumbong namon kontra ha iya.” An mga Judiyo inmabuyon liwat ha ira, ngan nagsiring nga matuod ini ngatanan. Ginsenyasan han gobernador hi Pablo nga magyakan hiya, ngan nagsiring hi Pablo: “Maaram ako nga tungod nga maiha ka na nga maghurukom hini nga nasod, nalilipay ako hin pagpanalipod han akon kalugaringon ha imo atubangan. Sugad han imo mahibabaroan, waray pa 12 ka adlaw tikang han pagkadto ko ha Jerusalem hin pagsingba. Waray ako hiagii han mga Judiyo nga nakikiglantugi bisan kan kanay didto ha Templo, o makita nira nga nagriribok ako han mga tawo didto han mga sinagoga o ha bisan diin nga dapit han syudad. Waray nira mahahatag nga karig-onan han ira mga sumbong kontra ha akon. Tinatangdoan ko ini: nga ginsisingba ko an Dyos han amon mga kaapoy-apoyan pinaagi hin pagsunod han Dalan nga sinisiring nira nga diri matuod. Kundi natoo man liwat ako han ngatanan nga mga butang nga iginsurat dida han Balaod ni Moises ngan ha mga basahan han mga manaragna. Sugad ha ira naglalaom ako han Dyos nga iya pagbabanhawon an ngatanan nga mga tawo, magmaupay o magmaraot. Sanglit dayuday nga gintatalinguha ko nga magmalinis an akon konsensya ha atubangan han Dyos ngan han mga tawo. “Katapos hin pira ka tuig nga paghimulag ko ha Jerusalem, binmalik ako ngadto hin pagdara hin kwarta nga hinabang para han akon kalugaringon nga mga tawo, ngan hin paghalad. Samtang ginbubuhat ko ini ngan kahuman ko han seremonyas hin paglinis, hinkit-an ako nira didto ha Templo. Waray ako damo nga mga tawo nga akon kaupod, ngan waray man liwat kasamok. Kundi nakadto in mga Judiyo nga tikang ha lalawigan han Asia, angay unta kumanhi hira ngahaw ha imo atubangan hin pagsumbong kon may-ada lugaring nira isurumbong kontra ha akon. Kon diri man, papag-asoya ini nga mga tawo nga hahani yana, kon ano nga sala an ira hin-agian ha akon han akon pagtindog ha atubangan han Labaw nga Hukmanan— gawas la han usa nga butang nga akon ginyakan han natindog ako ha ira atubangan: ‘Ginhuhukman ako niyo yana tungod han akon pagtoo nga mababanhaw an mga minatay.’” Niyan gintapos an bista ni Felix nga sayod kaupay mahitungod han Dalan. Ginsiring niya hira, “Paghuhukman ko an iyo kaso kon umabot na hi Kapitan Lisias.” Ginsugo niya an opisyal nga magbarantay kan Pablo nga bantayan ini hiya hin maupay ngan diri hiya paghigpitan, ngan diri pagdid-an an iya kasangkayan hin paghatag han iya mga kinahanglanon. Katapos hin pira ka adlaw, inmabot hi Felix upod an iya asawa nga hi Drusila nga usa nga Judiya. Ginpakuha niya hi Pablo ngan namati hi Felix ha iya dida nga hiya naghimangraw mahitungod han pagtoo kan Jesu-Cristo. Kundi han pagpadayon ni Pablo hin paghimangraw mahitungod han kinabuhi nga matadong, pagpugong han kalugaringon, ngan han tiarabot nga Adlaw han Paghukom, nahadlok hi Felix ngan nagsiring hiya, “Lakat na la anay. Ipapatawag ko na la ikaw kon may higayon ako.” Naglalaom liwat hiya nga kahukipan hiya ni Pablo, ngan tungod hini agsob ipatawag niya hi Pablo hin pakighimangraw ha iya. Katapos hin duha ka tuig, sinmaliwan kan Felix hi Porcio Festo hin ka gobernador. Karuyag ni Felix nga sangkayon hiya han mga Judiyo, sanglit ginpadayon niya hin pagpriso hi Pablo. Pag-agi hin tulo ka adlaw tikang umabot hi Festo ha lalawigan, kinmadto hiya ha Jerusalem tikang ha Cesarea. Didto an mga puno han kapadian ngan an mga pangulo nga Judiyo nagsumbong ha iya kontra kan Pablo. Ginhangyo nira kan Festo nga ipadara hi Pablo ngadto ha Jerusalem, kay naghunahuna hira hin paggama kan Pablo dida ha dalan. Binmaton hi Festo, “Priso pa hi Pablo didto ha Cesarea, ngan ha diri maiha mabalik ako ngadto. Paupda ha akon ngadto ha Cesarea an iyo mga pangulo ngan igsumbong an tawo kon nakasala man hiya.” Nagpabilin hi Festo dida ha ira hin mga walo o napulo pa ka adlaw, ngan binmalik hiya ngadto ha Cesarea. Han pagkabuwas, linmingkod hiya ha hukmanan ngan nagsugo nga dad-on hi Pablo ha iya atubangan. Han pag-abot ni Pablo, gin-alirongan hiya han mga Judiyo nga tikang ha Jerusalem, ngan nagtikang hira hin pagpasaka hin magbug-at nga mga sumbong kontra ha iya, nga waray man nira nahahatag nga karig-onan han ira mga sumbong. Kundi nanalipod hi Pablo ha iya ngahaw, “Waray ko nabuhat nga sala kontra han Balaod han mga Judiyo, o han Templo, o han Emperador han Roma.” Kundi karuyag ni Festo nga sangkayon hiya han mga Judiyo, sanglit ginpakianhan niya hi Pablo, “Karuyag mo ba kumadto ha Jerusalem ngan didto ko tuhaya an mga sumbong kontra ha imo?” Binmaton hi Pablo, “Natindog ako ha atubangan han hukmanan han Emperador diin angay ako pagtuhayon. Sayod ka ngahaw nga waray ako nabuhat nga maraot ngadto han mga Judiyo. Kon nakagtalapas ako han balaod ngan nakabuhat hin ano nga angay sirotan han kamatayon, diri ako naghahangyo hin paglikay hini. Kundi kon waray man kamatuoran an mga sumbong nira ha akon, waray makakagtubyan ha akon ngadto ha ira. Nadangop ako ngadto han Emperador.” Niyan kahuman ni Festo makigkarukayakan han iya mga magsaragdon, binmaton hiya, “Dinmangop ka ngadto han Emperador, sanglit makadto ka han Emperador.” Pag-agi hin pira ka adlaw, inmabot ha Cesarea hira Hadi Agripa ug Berenice hin pagduaw ngan pangumosta kan Festo. Kahuman nira hin pira ka adlaw didto, ginsumatan ni Festo an hadi han kamutangan ni Pablo, ngan nagsiring hiya, “May-ada dinhe usa nga priso nga iginbilin ni Felix; ngan han akon pagkadto ha Jerusalem, an mga puno han kapadian ngan katigurangan nga mga Judiyo nagpasaka hin mga sumbong kontra ha iya, ngan ginhangyo ako nira nga pagsirotan ko hiya. Kundi ginbaton ko hira nga diri batasan han mga Romano an pagsirot hin bisan hin-o nga iginsumbong, kon waray pa niya igkaatubang an mga nagsumbong ha iya, ngan kon waray pa niya higayon hin pagpanalipod han iya kalugaringon han mga sumbong kontra ha iya. Sanglit han pagkanhi na nira, waray ako maglangan, kundi han pagkabuwas, linmingkod ako ha hukmanan, ngan ginpatawag ko ini nga tawo. Nanindog an mga magsurumbong ha iya, kundi waray man nira iginsumbong nga maraot kontra ha iya, nga akon ginpaabot nga ira pagbubuhaton. Kundi may-ada la nira mga ginlantugian mahitungod han ira kalugaringon nga tuluohan ngan mahitungod han usa ka tawo nga ginngangaranan kan Jesus nga namatay, kundi ginpapamatud-an ni Pablo nga buhi hiya. Nagugupong ako kon ano an akon pagbubuhaton hin paghubad hini nga problema, sanglit ginpakianhan ko hi Pablo kon maruruyag hiya hin pagkadto ha Jerusalem ngan didto umatubang hiya hini nga mga sumbong kontra ha iya. Kundi dinmangop hi Pablo ha Emperador ngan naghangyo nga pagbantayan hiya, ngan an Emperador amo an magtuhay han iya kaso. Sanglit nagsugo ako nga pagbantayan hiya hin maupay ngada han akon pakagpadara ha iya ngadto han Emperador.” Nagsiring hi Agripa kan Festo, “Karuyag ko mamati hini nga tawo.” “Buwas hibabatian mo hiya,” binmaton hi Festo. Han pagkabuwas inmabot hira Agripa ug Berenice ngan gintagan hin hadianon nga pagpaabot. Sinmulod hira ha ruwang han hukmanan nga inupdan han mga opisyal han mga sondalo ngan han mga dumagko han syudad. Nagsugo hi Festo nga dad-on hi Pablo ha iya atubangan. Nagsiring hi Festo, “Hadi Agripa ngan kamo ngatanan nga hahani dinhe upod ha amon: Amo ini an tawo nga iginsumbong ha akon han ngatanan nga mga Judiyo dinhe ngan didto ha Jerusalem. Naggogogliat hira nga angay hiya pagpatayon. Kundi waray ako hinagian dida ha iya nga angay pasikaran hin pagpatay ha iya. Ngan tungod nga dinmangop man hiya han Emperador, naglarang ako nga igpadara hiya ngadto. Kundi waray ko sadang igsurat han Emperador nga bisan ano mahitungod hini nga tawo. Sanglit gindara ko hiya ha iyo atubangan—labi na nganhi ha imo, harangdon nga Hadi Agripa, basi kahuman mo mausisa an iya kaso, may-ada na unta ako sadang igsurat. Kay baga diri naangay ha akon an pagpadara hin usa nga priso nga diri ako makagsumat hin tuhay han mga sumbong kontra ha iya.” Nagsiring hi Agripa kan Pablo, “Tinutugotan ko ikaw hin pagpanalipod han imo kalugaringon.” Ginbayaw ni Pablo an iya kamot ngan nanalipod ha iya ngahaw ngan nagsiring: “Hadi Agripa, palaran ako nga yana nga adlaw makakapanalipod ako han akon kalugaringon ha imo atubangan bahin han mga butang nga iginsusumbong han mga Judiyo kontra ha akon, labi na kay sayod ka kaupay han mga pamatasan ngan han mga ginkakalantugian han mga Judiyo. Sanglit nangangamuyo ako ha imo nga diri mo ikabudlay an pamati ha akon. “An ngatanan nga mga Judiyo maaram han akon kinabuhi tikang pa han akon pagkabata. Maaram hira kon ano an akon kinabuhi, syahan didto han akon natawhan nga nasod ngan didto liwat ha Jerusalem. Dayuday nahibaroan nira, kon lugaring magsusumat la hira han kamatuoran, nga tikang pa ha tinikangan sakop na ako han mahigpit nga hugpo han amon tuluohan, an mga Parisiyo. Ngan yana iini ako ginhuhukman ha iyo atubangan tungod han akon paglaom han saad nga ginhimo han Dyos ha amon kaapoy-apoyan— an amo ngahaw nga paglaom nga ginlalaoman nga nakarawat han dose nga mga tribo han amon katawhan, samtang nagsisingba hira han Dyos adlaw gab-i. Ngan tungod hini nga paglaom, Harangdon nga Hadi, iginsusumbong ako han mga Judiyo! Kay ano nga nagkukuri man kamo nga mga Judiyo hin pagtoo nga pagbabanhawon han Dyos an mga minatay? “Ako ngahaw naghunahuna hadto nga kinahanglan buhaton ko an ngatanan nga mahihimo ko kontra han ngaran ni Jesus nga taga-Nazaret. Amo ini an ginbuhat ko didto ha Jerusalem. Kinmarawat ako hin pagburot-an tikang han mga puno han kapadian ngan iginpapriso ko in damo nga mga tawo han Dyos, ngan han pagpataya ha ira, inuyonan ko ini nga buhat. Makadamo ko hira ipakastigo didto han mga sinagoga, ngan gintinguha ko nga igsalikway nira an ira pagtoo. Duro gud an akon pagdumot ha ira, ngan ginsunod ko hira ngadto han langyaw nga mga syudad hin pagpakurii ha ira. “Sanglit kinmadto ako ha Damasco dara an pagburut-an ngan sugo tikang han labaw nga kapadian. Han tikaurudto na, Harangdon nga Hadi, hinkit-an ko han nakada ako ha dalan in kapawa nga masilaw pa kay han adlaw, nga sinmilaw tikang ha langit, nga nakalukop ha akon ngan han akon mga kaupod. Natumba kami ngatanan ha tuna, ngan binmati ako hin tingog nga nagsiring ha akon ha pinulongan nga Hebreo, ‘Saulo, Saulo! Kay ano nga ginpapakurian mo ako? Ikaw la ngahaw an sasakitan hini nga imo ginbubuhat, sugad nga sinasakitan an baka kon binabanyakan niya an kataisan han tabog nga kahoy.’ Pinmakiana ako, ‘Hin-o ka, Ginoo?’ Ngan nagsiring an Ginoo: ‘Amo ako hi Jesus nga imo ginpapakurian. Kundi dagmit hin pagtukdaw. Pinmakita ako ha imo hin pagtudlok ha imo nga akon surugoon. Ikaw an magsusumat han iba bahin han imo hinkit-an ha akon yana nga adlaw ngan han ipakikita ko pa ha imo. Tatalwason ko ikaw tikang han mga Judiyo ngan han mga Hentil nga amo an pararad-an ko ha imo, basi kabuksan mo an ira mga mata ngan pabalikon mo hira tikang ha kasisidman ngadto han kapawa, ngan tikang ha gahom ni Satanas ngadto han Dyos, ngan pinaagi han ira pagtoo ha akon pasayloon hira han ira mga sala ngan kumarawat hira han ira dapit dida han mga pinili nga mga tawo han Dyos!’ “Sanglit, Hadi Agripa, gintuman ko an akon hinkit-an nga panan-awon tikang ha langit. Nagwali ako syahan didto ha Damasco, ngan didto ha Jerusalem, ngan kahuman, didto ha bug-os nga Israel, ngan didto liwat han mga Hentil, nga magbasol hira han ira mga sala, nga bumalik hira sa Dyos, ngan magbuhat han mga butang nga magpapamatuod nga nagbasol na hira. Tungod hini gindakop ako han mga Judiyo didto ha Templo, ngan gin-iparatay ako nira. Kundi ngada yana nga adlaw ginbuligan ako han Dyos, sanglit natindog ako dinhe ngan nagpapamatuod ha ngatanan ha mga kablas ngan ha mga dungganan. An akon ginyayakan amo ngahaw an iginpasabot han mga manaragna ngan ni Moises nga mahinanabo: nga an Cristo kinahanglan mag-antos, ngan tungod nga hiya man an syahan nga mabanhaw tikang han mga minatay, hiya man an magpapasangyaw han kapawa ngadto han mga Judiyo ngan ngadto han mga Hentil.” Samtang nananalipod pa hi Pablo han iya kalugaringon, ginoliatan hiya ni Festo, “Lurong ka, Pablo! An imo labaw nga hibaro nakakapalurong ha imo!” Binmaton hi Pablo, “Diri gad ako lurong, Harangdon nga Festo! Nagyayakan la ako han lus-ay nga kamatuoran. Hadi Agripa, diri ako mahadlok hin pagyakan ha imo. Sayod ka man mahitungod hini nga mga butang, kay ginbuhat man ini ngatanan ha kadaygan. Hadi Agripa, natoo ka ba han mga manaragna? Maaram ako nga natoo ka!” Nagsiring hi Agripa kan Pablo, “Kasiring mo ba nga madali la an pagkabig ha akon hin ka Cristiano?” Binmaton hi Pablo, “Nag-aampo ako sa Dyos nga ha madali o ha maiha, mahinugad unta ha akon ikaw ngan an ngatanan ha iyo nga namamati ha akon yana nga adlaw, labot la hini nga mga kadena!” Niyan tinmindog an hadi, an gobernador, hi Berenice, ngan an ngatanan nga nagtambong, ngan han pagkagawas nira, may hinsiring ha ira, “Waray nabuhat ini nga tawo nga angay sirotan han kamatayon o han kapriso.” Ngan nagsiring hi Agripa kan Festo, “Ini nga tawo kabubuhian unta kon waray hiya dumangop ngadto han Emperador.” Han pagkasarabot na nga magikan kami ngadto ha Italia, igintubyan hi Pablo ngan iba pa nga mga priso ngadto kan Julio nga usa nga opisyal han mga sondalo nga Romano nga gintatawag nga, “An Kasundalohan han Emperador.” Sinmakay kami hin barko nga tikang ha Adramito, nga tigikan na para han mga duruongan ha lalawigan han Asia, ngan ginmikan kami. Upod namon hi Aristarco nga taga-Macedonia, tikang ha Tesalonica. Han pagkabuwas dinmuong kami ha Sidon. Nalooy hi Julio kan Pablo ngan tinugotan hiya hin pagbisita han iya kasangkayan, basi mahatagan hiya han iya mga kinahanglanon. Tikang didto nagpadayon kami, ngan tungod nga sungsong man kami han hangin, nagsakay kami ngadto han dagat nga nasasalipdan han puro han Cipre. Tinmalabok kami han dagat nga atbang han Cilicia ngan Panfilia, ngan inmabot kami ha Mira nga bungto han Licia. Didto an opisyal nakaagi hin barko nga tikang ha Alejandria nga magikan para Italia, sanglit ginpasakay kami niya. Mahinay an amon pagsakay sulod hin pira ka adlaw, ngan ha kataposan, upod in dako nga kakurian, inmabot kami ha atbang han bungto han Nido. Tungod nga sungsong man kami han hangin, sanglit nagsakay na la kami nga sinasalipdan han puro han Creta nga atbang han punta han Salmon. Nagpaligid kami han baybayon ngan kinurian gud kami hin pag-abot hin dapit nga tinatawag nga “Maupay nga mga Duruongan,” nga hirani han bungto han Lasea. Nalangan kami didto tubtob nga naabtan kami han panahon nga makulba na an pagsakay, kay ngada yana nag-agi na an Adlaw han Pagtubos. Sanglit ginsagdonan hira ni Pablo hin pagsiring, “Kasangkayan, kinikita ko nga makulba an aton pagsakay tikang dinhe; dako an mapipirde han mga kargamento ngan han barko, ngan mawawad-an liwat kita hin kinabuhi.” Kundi asay pinamatian han opisyal han mga sondalo an iginsiring han kapitan ngan han tag-iya han barko, ngan waray pamatii an iginyakan ni Pablo. Diri maupay tagoan ini nga duruongan ha panahon han kathagkot, sanglit inmabuyon na la an kadam-an han mga tawo nga magpadayon hira hin pagsakay ngan magmalaabot ha Fenicia, kon lugaring mahihimo didto hin pagpalabay han kathagkot. An Fenicia usa nga duruongan ha Creta nga naatubang ha habagatan ngan ha kanawayan. Han pagtikang hin paghangin hin mahinay tikang ha salatanan, naghunahuna an mga tawo nga makakahimo na hira hin pagpadayon. Gin-isa nira an ankla ngan nagligid hira han baybayon han Creta. Kundi waray la pag-iha nagmadlos tikang ha puro an makusog nga hangin nga dumagsa. Hin-abotan hini an barko, ngan tungod nga diri na namon nasusungsong an hangin, ginpabay-an na la namon ini, ngan nagpaanod na la kami. Nakasalipod kami han paghitungod namon ha salatanan nga dapit han gutiay nga puro han Cauda. Didto bisan kon makuri, nakahimo kami nga diri mahibulag an bote tikang han barko. Ginkarga nira an bote ngan gin-alikosan hin maupay hin mga pisi an barko. Nahadlok hira nga sumanglad an barko dida han mga mombon hirani han baybayon han Libya, sanglit ginlukot nira an layag ngan nagpaanod na la hira. Nagpadayon an makusog nga bagyo, sanglit han pagkabuwas nagtikang hira hin paglabog han iba nga mga kargamento han barko, ngan han sunod nga adlaw naglugaring hira hin paglabog han mga kasangkapan han barko. Sulod hin damo nga mga adlaw waray kami pakakita han adlaw o han mga bitoon, ngan nagpadayon an duro kamakusog nga hangin. Ha kataposan nawad-an na kami hin paglaom nga matatalwas pa kami. Kahuman hin pag-antos hin maiha an mga tawo nga waray pagkaon, tinmindog hi Pablo ngan nagsiring, “Kasangkayan, kon namati unta kamo ha akon, ngan kon waray kita gumikan ha Creta, nalilikayan unta naton ini ngatanan nga kapirdehan. Kundi yana nahangyo ako ha iyo, ayaw kamo kahulop, kay waray usa ha iyo nga maaano; an barko la an maruruba. Kay kagab-i kinmanhi ha akon in usa nga anghel han Dyos nga nagtatag-iya ha akon ngan akon ginsisingba, ngan nagsiring, ‘Ayaw kahadlok, Pablo! Kinahanglan umatubang ka han Emperador, ngan tungod han kamaupay ha imo han Dyos, waray maaano nga kinabuhi han ngatanan nga kaupod mo ha barko.’ Sanglit kasangkayan, magmadinasigon kamo! Kay nasarig ako nga pagtutumanon ini han Dyos sugad han iya iginsiring ha akon. Kundi igdadagsa kita ha baybayon hin usa nga puro.” Ika-14 na ka gab-i adto, ngan iginpapalid kami han bagyo ngadto han Dagat Mediteraneo. Han mga katutnga han gab-i inmabat an mga tripulante nga nagtitikahirani na kami hin tabi. Sanglit ginsukol nira an kahilarom, ngan hinsabtan nira nga mga 20 ka dupa an kahilarom han tubig; ha uruunhan nagsukol na liwat hira ngan hinsabtan nga 15 nala ka dupa an kahilarom. Tungod hin kahadlok nga mahidagmak an amon barko ha mga kababatoan, amon ginhulog in upat nga mga angkla ha ulin han barko ngan naghulat kami nga maaga na unta. Naiparalagiw na an mga tripulante han barko; ginhulog nira an bote ngadto ha dagat ngan nagpasangil hira hin pagbutang hin mga angkla didto ha dulong han barko. Kundi ginsiring ni Pablo an opisyal ngan an mga sondalo, “Kon diri magpabilin ha barko ini nga mga tripulante, diri kamo matatalwas.” Sanglit gintabtab han mga sondalo an mga pisi nga higot han bote ngan ginpaanod ini. Han harapit na maaga naghangyo hi Pablo ha ira ngatanan nga mangaon hira. Nagsiring hiya, “Katorse na ka adlaw yana an pagkinulbaa ha iyo hin paghinulat, ngan ha bug-os hini nga panahon waray kamo kumaon hin bisan ano. Sanglit nahangyo ako ha iyo nga kumaon na kamo, kay kinahanglanon ini niyo basi kamo magmakusog. Waray bisan usa ha iyo nga maaano.” Kahuman magyakan niya hini, kinmuha hi Pablo hin tinapay, nagpasalamat ha Dyos ha atubangan nira ngatanan, iya ini ginpinitpinit ngan kumaon. Nadasig hira ngan nangaon liwat hira ngatanan. May-ada dos syintos setenta y sais ka tawo kami ngatanan ha barko. Han kabusog na nira ngatanan, iginlabog nira ha dagat an kargamento nga trigo basi gumaan an barko. Han pagkaaga na waray makakilala an mga tripulante kon diin nga dapit hira, kundi nakita nira in usa nga nasulod nga dagat nga may-ada hubasan. Ginkaurosahan nira nga didto nira igsasangya an barko. Sanglit gin-utod nira an mga pisi han mga angkla ngan ginhulog ini nira ha dagat, ngan ginhubad liwat nira an mga pisi nga nakakalugot han mga timon. Ngan gin-isa nira an layag ha dulong han barko, ngan ginpadpad hira ngadto ha tabi. Kundi nahidagmak an barko dida hin usa nga mumbon ngan sinmanglad ini. Nahilubong hin maupay an dulong han barko nga waray na mabantad, samtang naguba na la an ulin tungod han magkusog nga mga balod. Naglarang an mga sondalo hin pagpatay han ngatanan nga mga priso basi waray makalangoy ngadto ha tabi ngan makakalagiw. Kundi ginpugngan hira han opisyal han mga sondalo kay karuyag niya nga matalwas hi Pablo. Lugod an ngatanan nga mga tawo nga maaram maglangoy pinapag-una niya hin paglukso ngan paglangoy ngadto ha tabi; ginpasunod an iba ha ira nga nangangabay hin mga tabla ngan hin mga naguba nga bahin han barko. Ngan dida hini nakaabot kami ngatanan han tabi. Han nakadto na kami ha tabi, nahibaro kami nga Malta an ngaran han puro. Makisasangkayon ngan makiangayon ha amon an mga umurukoy didto. Nagtikang na pag-inuran ngan mahagkot an panahon, sanglit nagtap-ong hira ngan gin-abiabi kami ngatanan. Nagtirok hi Pablo hin usa ka butok nga isurungo, ngan han iginbubutang na niya ini ha kalayo, ginmuwa tungod han kapaso in usa nga halas ngan linmangbid ini ha iya kamot. Hinkit-an han mga taga puro an halas nga nabitay ha kamot hi Pablo, ngan may hinsiring ha ira, “Waray ruhaduha nga parapamatay ini nga tawo, kundi an palad nagbuot nga diri hiya mabuhi bisan kon natalwas na hiya ha dagat.” Kundi iginwirik ni Pablo an halas ngadto han kalayo ngan waray man hiya maano. Naghulat an mga tawo nga manhupong hiya o matumba nga patay na. Kundi kahuman hini maiha nira nga paghulat ngan waray nira hinkit-an nga ano man nga nahinabo ha iya, naiba an ira panhunahuna ngan nagsiring hira, “Usa hiya nga diyos!” Hirani hini nga dapit may mga tuna nga gintatag-iya ni Publio, an pangulo han puro. Gin-abiabi kami niya sulod hin tulo ka adlaw. Nahinabo nga hito nga panahon masakit an amay ni Publio, may hiranat hiya ngan may disenteriya. Pinmakadto hi Pablo han iya kwarto, nag-ampo, ngan gindun-an an masakit, ngan naupay hiya. Han kahuman hini nga hinabo, pinmakadto han puro an ngatanan nga mga magsakit ngan nagkauupay hira. Gintagan kami nira hin damo nga mga pahalipay, ngan han paggikan na namon, ginpabalonan kami nira han amon mga kinahanglanon. Katapos hin tulo ka bulan ginmikan kami, sakay hin barko nga tikang ha Alejandria, nga ginngangaranan nga “An Magkaruha nga Diyos,” nga nagpalabay han panahon han kathagkot didto han puro. Dinmuong kami ha Siracusa, ngan didto nagpabilin kami hin tulo ka adlaw. Tikang didto ginmikan kami ngan inmabot kami han syudad han Regio. Han pagkabuwas nagtikang hin paghangin an salatan, ngan katapos hin duha ka adlaw nakaabot kami ha bungto han Puteoli. Didto iginkakita kami hin mga magtinuohon nga naghangyo ha amon nga magpabilin kami upod ha ira hin usa ka simana. Ngan amo ini nga paagi nga inmabot kami ha Roma. Nakabati hiunong ha amon an mga magtinuohon ha Roma, sanglit ginsugat kami nira didto pa han Taboan ni Apio ngan ha Tres Tabernas. Ini nga pakakita ni Pablo ha ira amo an nakapadasig ha iya ngan nagpasalamat hiya han Dyos. Han pag-abot namon ha Roma, gintugotan hi Pablo hin paglugaring, kundi binantayan hiya hin usa nga sondalo. Katapos hin tulo ka adlaw nakigmiting hi Pablo han mga pangulo han mga Judiyo ha Roma. Han pagkatirok na nira, nagsiring hiya ha ira, “Kabugtoan ko! Bisan kon waray ako ginbuhat nga maraot han aton katawhan o han mga pamatasan nga aton kinarawat tikang han aton kaapoy-apoyan, ginpriso ako didto ha Jerusalem ngan igintubyan ako ngadto han mga Romano. Katapos hin pagpakianhi ha akon, karuyag unta han mga Romano nga buhian ako, kay hinkit-an man nira nga waray ako ginbuhat nga angay sirotan han kamatayon. Kundi han pagriwa hini han mga Judiyo, napirit ako hin pagdangop han Emperador, bisan kon waray ko sumbong kontra han akon kalugaringon nga nasod. Tungod hini naghangyo ako hin pakigkita ngan pakighimangraw ha iyo. Pinusasan ako hini nga mga kadena tungod ha iya nga amo an paglaom han katawhan han Israel!” Nagsiring hira ha iya, “Waray kami kumarawat hin ano man nga surat tikang ha Judea mahitungod ha imo, ngan waray man liwat kinmanhi hin pagsumat tikang didto, o maghimangraw hin bisan ano nga maraot mahitungod ha imo. Kundi buot kami mamati han imo mga karuyag sidngon, kay maaram kami nga bisan diin an mga tawo nasupak hini nga hugpo nga imo nasasakopan.” Sanglit nagtalaan hira hin adlaw pamati kan Pablo, ngan hito nga adlaw kinmadto in damo nga mga tawo han dapit nga inuokyan ni Pablo. Tikang han pagkaaga ngadto han pagkagab-i iginsaysay ngan iginwali ha ira ni Pablo an iya mensahe mahitungod han Ginhadian han Dyos. Gintinguha niya hin pagkabig ha ira mahitungod kan Jesus, pinaagi hin paggamit han Balaod ni Moises ngan han mga surat han mga manaragna. Nakabig in pira ha ira pinaagi han iya mga pulong, kundi waray gud tumoo an iba. Kay waray man hira pagkaturuhay, nagkalakat hira kahuman ni Pablo magsiring hini: “Waray gud magsayop an Espiritu Santo hin pagyakan ngadto han iyo kaapoy-apoyan pinaagi kan manaragna Isaias! Kay nagsiring hiya: ‘Pakadto ngan sidnga ini nga mga tawo: Bisan unanhon niyo hin pagpinamati, diri manta kamo makakasabot; bisan unanhon niyo hin pagsiniplat, diri manta kamo makakakita. Kay magtig-a an mga ulo hini nga mga tawo, pinanarop nira an ira mga talinga, ngan pinanmiyang an ira mga mata. Kay kon diri, makita an ira mga mata, mabati an ira mga durunggan, masabot an ira mga hunahuna, ngan mabalik hira ha akon, nasiring an Dyos, ngan pagtatambalon ko hira.’” Ngan gintapos ni Pablo hin pagsiring, “Sanglit kinahanglan hibaroan niyo nga iginpadara na ha mga Hentil an mensahe han katalwasan han Dyos. Mamamati gud hira!” [ Katapos ni Pablo magsiring hini, nanguli an mga Judiyo ngan nagkalarolantugi hira ha ira la ngahaw.] Sulod hin duha ka tuig naglugaring hi Pablo didto hin balay nga iya plinitihan, ngan gin-abiabi niya an ngatanan nga napakadto hin pakigkita ha iya. Nagwali hiya mahitungod han Ginhadian han Dyos, ngan nagtutdo hiya mahitungod han Ginoo nga Jesu-Cristo. Dayag an iya pagtutdo ngan waray na niya paghialang ngan waray na niya nahadlok. Tikang kan Pablo nga surugoon ni Cristo Jesus ngan apostol nga pinili ngan tinawag han Dyos hin pagwali han Maupay nga Sumat. Maiha na nga iginsaad han Dyos an Maupay nga Sumat pinaagi han iya mga manaragna, ngan iginsurat dida han Baraan nga Kasuratan. Mahitungod ini han iya Anak nga aton Ginoo Jesu-Cristo: ha iya pagkatawo, tulin hiya ni David; ha iya dyosnon nga pagkabaraan, iginpakita hiya nga makagarahom nga Anak han Dyos pinaagi han iya pagkabanhaw ha mga minatay. Pinaagi ha iya kinarawat ko tikang han Dyos an katungdanan han pagkaapostol, basi tungod kan Cristo dad-on ko ngadto ha pagtoo ngan pagsugot an katawhan ha ngatanan nga mga nasod. Upod man liwat kamo nga aada ha Roma nga gintawag han Dyos basi magin sakop ni Jesu-Cristo. Sanglit nagsusurat ako ha iyo ngatanan nga aada ha Roma, nga mga hinigugma han Dyos ngan gintawag nga magin iya kalugaringon nga mga tawo: Tagan unta kamo han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo han grasya ngan han kamurayaw. Siyahan nagpapasalamat ako han Dyos pinaagi kan Jesu-Cristo tungod ha iyo ngatanan, kay nahibantog an iyo pagtoo ha bug-os nga kalibutan. Saksi ko an Dyos nga matuod an akon iginyayakan—an Dyos nga akon gin-aalagad ha bug-os nga kasingkasing pinaagi hin pagwali ko han Maupay nga Sumat mahitungod han iya Anak. Sayod an Dyos nga dayuday hinunumdoman ko kamo ha akon mga pag-ampo. Gin-aampo ko ha Dyos nga ha iya maupay nga kaburot-on tugotan unta ako niya hin pagduaw ha iyo. Kay karuyag ko gud makigkita ha iyo, basi kabahinan ko kamo hin espirituhanon nga kaupayan nga makakapadasig ha iyo. Karuyag ko sidngon nga magbinuligay kita; kamo pinaagi han akon pagtoo, ngan ako pinaagi han iyo pagtoo. Karuyag ko nga hibaroan niyo, kabugtoan ko, nga nakadamo na ako pakahunahuna hin pagduaw ha iyo, kundi tungod hin mga makaurulang waray ako pakakahimo. Karuyag ko makakabig hin pira ha iyo sugad han akon ginbuhat dida han mga Hentil. Kay may-ada ako katungdanan ha ngatanan nga mga tawo: ngadto han mga idukado ngan han mga burong, ngadto han mga mag-aram ngan ha mga tapang. Sanglit may tinguha liwat ako hin pagwali han Maupay nga Sumat dida ha iyo nga nag-uokoy ha Roma. Diri ko ikinaawod an Maupay nga Sumat; amo ini an gahom han Dyos hin pagtalwas han ngatanan nga may pagtoo, syahan ngadto han mga Judiyo ngan ngadto man liwat han mga Hentil. Kay nagpapadayag an Maupay nga Sumat kon gin-uunan-o han Dyos nga magmatadong ngadto ha iya an mga tawo: pinaagi ini hin pagtoo tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan. Sumala han siring han Kasuratan: “An tawo nga ginpakamatadong han Dyos pinaagi hin pagtoo mabubuhi.” Ginpapadayag an kapungot han Dyos tikang ha langit kontra han ngatanan nga sala ngan karat-an han mga tawo, kanay magraot nga mga buhat nag-uulang han kamatuoran. Napupungot ha ira an Dyos kay dayag kaupay ha ira an angay nira hibaroan mahitungod han Dyos. An Dyos ngahaw amo an nagpadayag hini ha ira. Tikang pa an Dyos maghimo han kalibutan, an kanan Dyos diri nakikita nga mga kinaiya: an iya waray kataposan nga gahom ngan an iya pagkadyos, hinkit-an na hin dayag han mga tawo pinaagi han mga butang nga ginhimo han Dyos. Sanglit waray na nira sadang ikabaribad! Kinilala nira an Dyos, kundi waray nira pagpasidunggi o pagpasalamati hiya. Lugod, nawaray la hangkag an ira mga panhunahuna ngan nasidman an ira mga panmurubuot. Nagpakamaaram hira, kundi nahimo lugod hira nga mga lurong. Diri hira nagsisingba han Dyos nga waray kamatayon, kundi asay lugod nira ginsisingba an mga ladawan nga hinimo sugad hin tawo nga may kamatayon, o mga tamsi, o mga mananap nga naglalakat ngan nagkakamang. Sanglit ginpabay-an na la hira han Dyos nga magpatakas hin pagbuhat han maglaw-ay nga kinaruruyag han ira mga kasingkasing, ngan nagbubuhat hira han makaarawod nga mga buhat ha ira igkasi tawo. Ginliliwanan nira hin buwa an kamatuoran mahitungod han Dyos; asay nira ginsisingba ngan gin-aalagad an mga binuhat han Dyos ngan diri lugod an Magburuhat ngahaw nga angay pagdayawon ha kadayonan! Amen. Tungod nga ginbubuhat nira ini, ginpasagdan hira han Dyos hin pagbuhat hin mga maglaw-ay. Bisan an kababayen-an diri na naruruyag hin pakighilawas han kalalaken-an, kundi asay lugod han ira igkasi babaye. Ha amo man nga paagi, an kalalaken-an diri na naruruyag hin pakighilawas han kababayen-an, kundi asay lugod han ira igkasi lalaki. Tungod hini nasirotan hira sumala han ira magraot nga mga buhat. Tungod nga nadiri an mga tawo hin pagkilala han matuod nga Dyos, ginpabay-an na la hira ha ira magngil-ad nga mga panhunahuna ngan han diri angay nga ira ginawian. Puno hira han ngatanan nga panraogdaog, karat-an, kahalot ug panhimaraot; puno hira hin kaawa, pamatay, pakig-away, panlimbong, ug pagtahap. Naglilibak ngan nagpapakaraot ha ira la ngahaw; nagdudumot hira han Dyos, malinarison, mapinahitas-on, ngan parayawnon; mahimohimo hin mga karat-an; masupakon han ira mga kag-anak; waray pagpaid, waray pagtapod, ngan waray paghigugma o pagkalooy. Maaram hira nga nasiring an balaod han Dyos nga an mga tawo nga nagbubuhat hin sugad hini angay pagpatayon. Diri la ini ginbubuhat nira, kundi natugot liwat hira nga pagbuhaton ini han iba. Sangkay ko, naghuhukom ka ba han iba? Kon sugad, diri ka makakabaribad bisan kon hin-o ka. Kay kon ha imo paghukom han iba, ginbubuhat mo liwat an mga butang nga ginbubuhat nira, naghuhukom ka la ngahaw ha karat-an han imo kalugaringon. Maaram kita nga matadong an paghukom han Dyos hadton mga tawo nga nagbubuhat hin sugad hini nga mga butang. Kundi, sangkay ko, kon naghuhukom ka hadton mga nagbubuhat hini nga mga butang nga imo liwat ginbubuhat, makakalikay ka ba han paghukom han Dyos? O gintatamay mo ba an dako nga kalooy han Dyos ngan an iya pagpaumaya ngan pagpailob? Diri ka ba maaram nga maloloy-on an Dyos kay tinguha niya nga magbasol ka? Kundi matig-a an imo ulo ngan kubalan na an imo kasingkasing. Sanglit imo ginhihimo nga madarudako an imo sirot ha Adlaw han pagpadayag han Dyos han iya kapungot ngan han iya matadong nga paghukom. Kay magbabalos an Dyos han kada tawo sumala han iya nabuhat. May-ada mga tawo nga nagpapadayon hin pagbuhat hin maupay ngan nangingita han himaya han Dyos, kadungganan, ngan kinabuhi nga waray kamatayon; ihahatag ha ira han Dyos an waray kataposan nga kinabuhi. Ihuhuwad han Dyos an iya kapungot ngan kasina ngadto han iba nga mga tawo nga naghuhunahuna la han ira kalugaringon, ngan nasalikway han matadong basi magbuhat han maraot. Pagpapaantoson ngan pagsasakiton an ngatanan nga nagbubuhat hin maraot, syahan an mga Judiyo, ngan sugad man an mga Hentil. Kundi mahatag an Dyos hin kadarayawon, kadungganan, ngan kalinaw ha ngatanan nga nagbubuhat hin maupay, syahan ha mga Judiyo, ngan sugad man ha mga Hentil. Kay waray han Dyos pinalabi. An ngatanan nga nakasala nga diri sakop han Balaod ni Moises, an mga Hentil, nakakasala ngan nawawara diri tungod han Balaod. Kundi an nakakasala nga sakop han Balaod an mga Judiyo, paghuhukman hira han Balaod. Kay diri an pamati han Balaod an nakakapamatadong han tawo ngadto ha Dyos, kundi an pagtuman han iginsusugo han Balaod. An mga Hentil nga diri sakop han Balaod, kundi kon ha ira kalugaringon nga kaburut-on magtuman hira han Balaod, nahihimo hira nga balaod para ha ira kalugaringon, bisan kon diri hira sakop han Balaod. An ira ginawian nagpapakita nga an mga iginsusugo han Balaod nahisusurat ha ira mga kasingkasing. An ira mga konsensya nagpapakita liwat nga matuod ini, tungod kay usahay nasabot hira kon nasupak an ira mga panhunahuna o kon nauyon ba ini ha ira. Sanglit sumala han Maupay nga Sumat nga akon iginwawali, amo ini an mahinanabo hito nga Adlaw, kon an Dyos pinaagi kan Jesu-Cristo, maghukom na han ngatanan nga tinago nga mga panhunahuna han mga tawo. Ano man an mahitungod ha imo? Ikaw nga usa nga Judiyo, nasarig ka han Balaod ngan naparayaw ka han imo Dyos. Maaram ka han karuyag igpabuhat ha imo han Dyos, ngan nahibaro ka tikang han Balaod hin pagpili han matadong: Nagseguro ka nga makatugway ka han mga buta, makalamrag ka hadton mga aada ha kasisidman, makasagdon ka han mga tapang, ngan makatutdo han mga kabataan, kay aada han Balaod an hingpit nga kinaadman ngan kamatuoran. Ikaw nga nagtututdo han iba, kay ano nga diri ka magtutdo han imo kalugaringon? Nagwawali ka nga diri mangawat, kundi mangangawat ka ngay-an? Nasiring ka nga diri tugot an panlibog, kundi manlilibog ka ngay-an? Nadiri ka hin mga kadiyosan, kundi maninikas ka ngay-an hin mga templo? Ikaw nga naparayaw han balaod han Dyos, kundi nagpapakaraot ka ngay-an han Dyos pinaagi hin pagtalapas han iya balaod? Nasiring an Kasuratan, “Tungod ha iyo nga mga Judiyo, an mga Hentil nagpapakaraot han ngaran han Dyos.” May-ada la pulos an seremonyas han pagtori kon gintutuman mo an Balaod; kundi kon gintatalapas mo an Balaod, gabay ka la waray pagtoria. Kon an Hentil nga diri tinuri magtuman han mga sugo han Balaod, diri ba hiya iisipon han Dyos nga sugad hiya hin tinuri? Kundi adton mga Hentil nga nagtutuman han Balaod bisan kon diri hira tinori, maghuhukom ha karat-an niyo nga mga Judiyo, kay gintatalapas niyo an Balaod bisan kon iginsurat ini niyo ngan gintori kamo. Kon baga sidngon, hin-o gud an tinuod nga Judiyo? Hin-o gud an tinuod nga tinori? An tinuod nga Judiyo diri adton Judiyo ha panagway la; an tinuod nga tinori diri adton ha lawas la. Lugod an tunay nga Judiyo amo an Judiyo kanay kasingkasing amo an gintori, ngan buhat ini han Espiritu han Dyos, diri ini kanan sinurat nga Balaod. Ini nga tawo pagdadayawon han Dyos, diri han iya igkasi tawo. Kon sugad, nakakabintaha ba han mga Hentil an mga Judiyo? O may-ada ba pulos an pagkatinori? Damo gud! Siyahan igintapod han Dyos an iya mensahe ngadto han mga Judiyo. Ano man kon diri matinumanon an iba ha ira? Karuyag ba sidngon nga an Dyos diri liwat magmamatinumanon? Diri gud! Kay an Dyos kasasarigan bisan kon buwaon an ngatanan nga mga tawo. Sumala han siring han Kasuratan: “Nga kinahanglan magmatadong ka ha imo mga pulong; ngan makadaog ka kon ikaw igsumbong.” Kundi ano man, kon an aton magraot nga mga buhat makapakita han pagkamatadong han Dyos, ano man an aton masisiring? Nga an Dyos diri matadong kon nagkakastigo hiya ha aton? (Kon baga ha akon la ini nga pagyakan.) Diri! Kon diri pa matadong an Dyos, uunanhon niya hin pakaghukom han kalibutan? Kundi ano man kon pinaagi han akon pagbuwa makapaghimaya ako han kamatuoran han Dyos, kay ano man nga paghuhukman pa ako nga makasasala? Kay ano nga diri magbuhat hin maraot basi gumuwa an maupay? Ngani gintamay ako hin pira nga mga tawo pinaagi han pagsumbongan nira ha akon nga akon daw ini iginyakan! Paghuhukman hira ha karat-an kay amo ito an angay ha ira. Ta, ano man kita nga mga Judiyo, mauruupay ba kita kay han mga Hentil? Diri! Kay iginpakita ko na nga an mga Judiyo ngan an mga Hentil pareho aada ha ilarom han gahom han sala. Sumala han siring han Kasuratan: “Waray tawo nga matadong, waray bisan usa nga nakakasabot, o nangingita han Dyos. Tinmalikod han Dyos an ngatanan nga mga tawo; nakasayop hira ngatanan; waray gud tawo nga nagbubuhat hin maupay, waray bisan usa. Sugad hin binuksan nga lubnganan an ira mga baba; ginagamit nira an ira mga dila hin paglimbong, ngan an lara hin halas natikang han ira mga im-im; puno hin magpintas nga mga panampalas an ira mga pamulong. Madali la hira makasamad ngan makamatay; bisan diin hira kakadto napabilin an kabungkagan ngan kasakitan. Diri hira maaram han dalan han kamurayawan, ngan waray man nira hibaroi an pagkahadlok han Dyos.” Yana maaram kita nga an ngatanan nga aada han Balaod iginpapahinungod hadton mga nag-uukoy ha ilarom han Balaod, basi matapos na an ngatanan nga mga baribad han tawo, ngan madara an bug-os nga kalibutan ha ilarom han paghukom han Dyos. Kay waray tawo nga magmamatadong ha atubangan han Dyos pinaagi hin pagtuman han Balaod. Kay pinaagi han Balaod an tawo nakakasabot nga nakakasala hiya. Kundi yana iginpadayag na an kanan Dyos paagi hin pagmatadong han tawo, ngan waray labot hini in balaod, bisan kon nagpapamatuod hini an Balaod ni Moises ngan an mga manaragna. Gin-iisip nga matadong ha atubangan han Dyos an mga tawo pinaagi han ira pagtoo kan Jesu-Cristo. Ginbubuhat ini han Dyos han ngatanan nga natoo kan Cristo, kay pareho la an mga tawo: nagpakasala an ngatanan nga mga tawo ngan nawad-an hira han himaya han Dyos. Kundi pinaagi han libre nga hatag han grasya han Dyos, iniisip niya hira ngatanan nga matadong, pinaagi kan Cristo Jesus nga nagtatalwas ha ira. Iginhalad hi Cristo han Dyos, basi pinaagi han iya kamatayon, mahimo hiya nga paagi nga mapasaylo an mga sala han mga tawo, pinaagi han ira pagtoo ha iya. Ginbuhat ini han Dyos basi igpakita niya an iya pagkamatadong. Ha una nga panahon mapasayloon an Dyos ngan pinabay-an la an mga tawo han ira mga sala. Kundi yana nga panahon gintatagad na niya an mga sala han mga tawo, ha pagpakita han iya pagkamatadong. Dida hini nagpapakita an Dyos nga hiya ngahaw matadong ngan gin-iisip niya nga matadong an ngatanan nga natuo kan Jesus. Niyan, ano man ngay-an an aton sadang iparayaw? Waray! Ngan ano an rason hini? Tungod ba nga nagtutuman kita han Balaod? Diri, kundi tungod nga natoo kita. Kay sayod kita nga gin-iisip nga matadong ha Dyos an tawo pinaagi la han iya pagtuo ngan diri pinaagi hin pagtuman han Balaod. Ngan an Dyos, Dyos ba la hiya han mga Judiyo? Diri ba hiya Dyos liwat han mga Hentil? Oo, Dyos gihapon hiya. Uusa la an Dyos ngan gin-iisip niya nga matadong an mga Judiyo pinaagi han ira pagtoo, ngan an mga Hentil man pinaagi liwat han ira pagtoo. Karuyag ba sidngon hini nga isinasalikway naton an Balaod tungod hini nga pagtoo? Diri; lugod ginpapadig-on naton an Balaod. Niyan, ano man an masisiring mahitungod kan Abraham nga amay han aton tulin? Kon gin-isip hiya nga matadong han Dyos pinaagi han iya mga buhat, may-ada unta niya sadang iparayaw. Kundi diri hiya makakaparayaw ha atubangan han Dyos. Nasiring an Kasuratan, “Tinmoo han Dyos hi Abraham, ngan tungod han iya pagtoo, gin-isip hiya nga matadong han Dyos.” An suhol han tawo nga nagkakabudlay diri ini hatag ha iya, kundi katungod niya hin pagkarawat. Diri an tawo nga may mga buhat, kundi an tawo nga may pagtoo, nga natoo han Dyos nga nakakapamatadong han nakakasala, ini nga pagtoo niya an kinakarawat han Dyos, ngan gin-iisip hiya nga matadong. Amo ini an karuyag sidngon ni David han iya paghimangraw mahitungod han kalipayan han tawo nga gin-iisip nga matadong han Dyos, labot hin bisan ano nga ginbuhat hito nga tawo: “Palaran hira kanay mga kasaypanan ginpasaylo han Dyos, kanay mga sala iya ginpara! Palaran an tawo kanay mga sala diri na hinunumdoman han Ginoo!” Para ba la ini han mga tinori nga kalipayan nga hinnabihan ni David? Diri! Ira liwat ini han diri mga tinori. Kay nasiring man an Kasuratan, “Tinmoo han Dyos hi Abraham, ngan tungod han iya pagtoo, gin-isip hiya nga matadong han Dyos.” Kakan-o man ini mahinabo? Dida ba han waray pa o han katima na ba pagturia kan Abraham? Han waray pa, diri han katima na. Urhe na an pagtori ha iya, ngan an pagtori ha iya usa nga tigaman hin pagpamatuod nga gin-isip hiya nga matadong han Dyos tungod han iya pagtoo han waray pa hiya pagtotoria. Sanglit hi Abraham amo an espirituhanon nga amay han ngatanan nga natoo han Dyos ngan gin-isip nga matadong bisan kon diri hira mga tinori. Amay liwat hi Abraham han mga tinori, diri la tungod nga mga tinori hira, kundi tungod nga an ira kinabuhi hin pagtoo sugad han kinabuhi ni Abraham nga aton amay han waray pa hiya pagtotoria. An saad han Dyos kan Abraham ngan han iya katulinan nga magtatag-iya hira han kalibutan, ginhimo diri tungod nga nagtuman hi Abraham han Balaod, kundi tungod nga tinmoo hiya, ngan gin-isip hiya nga matadong han Dyos. Kay kon an mga iginsaad han Dyos ihahatag hadton mga nagtutuman han Balaod, waray la kahulogan an pagtoo han tawo, ngan waray la pulos an saad han Dyos. Nagdadara an Balaod han kasina han Dyos; kundi kon waray balaod, waray man liwat pagtalapas han balaod. Sanglit ipinasikad an saad dida ha pagtoo, basi makita nga hatag ini han Dyos ha ngatanan nga mga tulin ni Abraham—diri la hadton mga nagtutuman han Balaod, kundi hadton mga natoo liwat sugad kan Abraham. Kay hi Abraham amo an espirituhanon nga amay naton ngatanan; sumala han siring han Kasuratan, “Ginhimo ko ikaw nga amay hin damo nga mga nasod.” Sanglit may hinungdan an saad ha atubangan han Dyos nga gintuohan ni Abraham—an Dyos nga nagbabanhaw han mga minatay, ngan nagtutuha han ngatanan nga mga butang. Nagtoo ngan naglaom hi Abraham bisan kon waray na niya paglaom, sanglit nahimo hiya nga “amay hin damo nga mga nasod.” Sumala han siring han Kasuratan, “Masusugad hini ka damo an imo katulinan.” Harani na hin gatos an iya panuigon; kundi waray lumuya an iya pagtoo bisan kon lagas na hiya ngan baw-as pa liwat hi Sara nga iya asawa. Waray gud hiya magturaw ngan waray gud hiya magruhaduha han saad han Dyos; kundi naghatag hin kusog an iya pagtoo, ngan gindayaw niya an Dyos. Waray gud hiya magruhaduha nga makakahimo an Dyos han iya iginsaad. Sanglit “hi Abraham gin-isip han Dyos nga matadong hiya” pinaagi hin pagtoo. Ini nga mga pulong, “gin-isip hiya nga matadong,” diri la ini iginsurat para ha iya. Ginsurat liwat ini para ha aton nga pag-iisipon nga matadong, nga natoo ha iya nga nagbanhaw kan Jesus nga aton Ginoo. Tungod han aton mga sala igintubyan hiya basi patayon, ngan ginbanhaw hiya basi isipon kita nga matadong. Yana, tungod nga gin-isip na kita nga matadong sa Dyos pinaagi hin pagtoo, may-ada na naton malinaw nga pakig-usa sa Dyos, pinaagi han aton Ginoo Jesu-Cristo. Gindara kita niya pinaagi hin pagtoo, ngan kinarawat naton an grasya han Dyos nga amo an nahatag hin kinabuhi ha aton yana. Sanglit nalilipay kita ha paglaom nga makakaangbit kita han himaya han Dyos! Ngan nalilipay liwat kita dida han aton mga pag-antos, kay maaram kita nga dida han pag-antos aada an pag-ilob, dida han pag-ilob aada an pagpahimuot han Dyos, ngan dida han pagpahimuot han Dyos aada an paglaom. Diri nakakapaturaw ha aton ini nga paglaom kay ginbubo han Dyos an iya gugma ha aton mga kasingkasing pinaagi han Espiritu Santo nga hatag han Dyos ha aton. Kay han waray pa naton sadang mahimo, nagpakamatay hi Cristo para han mga magpakasasala, ha amo nga panahon nga gintalaan han Dyos. Makuri an pagpakamatay para hin tawo nga matadong. Bangin may umilob pagpakamatay para hin maupay nga tawo. Kundi iginpakita han Dyos an iya dako nga paghigugma ha aton nga dida han magpakasasala pa kita, nagpakamatay hi Cristo para ha aton. Pinaagi han iya kamatayon nagmatadong kita; sanglit tatalwason pa gud kita niya tikang han kapungot han Dyos. Hadto anay mga kaaway kita han Dyos, kundi ginhimo kita niya nga iya mga sangkay pinaagi han kamatayon han iya Anak. Yana nga mga sangkay na kita han Dyos, tatalwason pa gud kita niya pinaagi han kinabuhi ni Cristo! Kundi diri amo la ini; nalilipay kita tungod han ginbuhat han Dyos pinaagi han aton Ginoo Jesu-Cristo nga naghimo na ha aton yana nga mga sangkay han Dyos. Nakasulod ha kalibutan an sala pinaagi hin usa ka tawo, ngan nagdara hin kamatayon an iya sala. Tungod hini an ngatanan nga mga tawo nahiagom han kamatayon, kay nakasala man an ngatanan nga mga tawo. May-ada na sala dinhe ha kalibutan san-o ihatag an Balaod; kundi kon waray balaod, waray man liwat sala. Kundi tikang pa han panahon ni Adan ngada han panahon ni Moises, naghadi na an kamatayon ha ngatanan nga mga tawo, lakip adton waray makasala sugad han nabuhat ni Adan han iya pagtalapas han sugo han Dyos. Ngan hi Adan amo an ladawan han usa nga tawo nga tiarabot, kundi may pagkalainan hira nga duha; kay an pagtalapas ni Adan diri sama han hatag han Dyos. Matuod nga damo an nagkamatay tungod han sala hadto nga usa ka tawo. Kundi labaw pa gud ka dako an grasya han Dyos ngan sugad man an iya hatag ngadto han kadam-an nga mga tawo, pinaagi han grasya han usa ka tawo, hi Jesu-Cristo. Ngan may-ada kalainan an hatag han Dyos ngan han sala han usa ka tawo. Kahuman mabuhat an usa nga sala, inmabot an paghukom han nakasala; kundi kahuman hin pagbuhat hin damo nga mga sala, an hatag han Dyos nakahimo nga magmatadong an tawo nga nakasala. Matuod ito nga pinaagi han sala han usa ka tawo, nagtikang paghadi an kamatayon, tungod hadto nga usa ka tawo. Kundi labaw pa gud ka dako an bunga han ginbuhat han usa nga tawo nga amo hi Jesu-Cristo! Maghahadi pinaagi kan Cristo adton ngatanan nga nakarawat han hura nga grasya han Dyos ngan han hatag han Dyos han iya pagkamatadong. Sanglit sugad nga tungod han usa nga sala nasirotan an ngatanan nga mga tawo; ha amo man nga paagi, tungod han usa nga matadong nga buhat natatalwas an ngatanan nga mga tawo, ngan natatagan hira hin kinabuhi. Ngan sugad nga tungod han pagtalapas hin usa ka tawo nahimo nga makasasala in damo nga mga tawo, sugad man tungod han pagsugot han usa ka tawo, pag-iisipon nga matadong ha Dyos in damo nga mga tawo. Iginhatag an Balaod basi magdugang an kasaypanan; kundi kon hain magdugang an sala, naglabaw pa hin ka dako an grasya han Dyos. Sanglit sugad nga naghadi an sala pinaagi han kamatayon, sugad man naghahadi an grasya han Dyos pinaagi han pagkamatadong, nga nagtutugway ha aton ngadto ha kinabuhi nga dayon pinaagi kan Jesu-Cristo nga aton Ginoo. Ano man ngay-an an aton isisiring? Magpapadayon ba kita hin pagpinakasala basi tumubo ha aton an grasya han Dyos? Diri ini mahihimo! Namatay na kita dida han sala—uunanhon pa naton hin pagpadayon hin pagkabuhi dida han sala? Kay maaram na kamo hini: han pagbunyagi ha aton, nahiusa kita kan Cristo Jesus, nabunyagan kita ngan nahiusa kita han iya kamatayon. Sanglit dida han pagbunyagi ha aton, iginlubong kita upod ha iya ngan inmangbit kita han iya kamatayon, basi sugad nga ginbanhaw hi Cristo pinaagi han mahimayaon nga gahom han Amay, mag-ukoy man liwat kita hin bag-o nga kinabuhi. Kay kon nahiusa kita ha iya ha kamatayon, ha amo man nga paagi, magigin kausa kita ha iya pinaagi han aton pagkabanhaw sugad ha iya. Ngan maaram kita hini: nga an aton daan nga pagkatawo namatay upod kan Cristo dida ha iya kros, basi mabungkag an gahom han makasasala nga kinaiya, ngan diri na kita maoripon han sala. Kay kon napatay an tawo, waray na gahom an sala ha iya. Tungod nga namatay na kita upod kan Cristo, natoo kita nga mabubuhi man liwat kita upod ha iya. Kay sayod kita nga ginbanhaw hi Cristo ngan diri na gud mamamatay—waray na gahom ha iya an kamatayon. Tungod nga namatay na hiya, waray na gahom ha iya an sala; ngan yana nabubuhi hiya dida ha pakig-usa sa Dyos. Ha amo man nga paagi, kinahanglan hunahunaon niyo nga patay na kamo ha sala, kundi buhi dida ha pakigkausa sa Dyos pinaagi kan Cristo Jesus. Kinahanglan diri na maghadi an sala dida ha iyo lawas nga may kamatayon, basi diri na niyo pagtumanon an iyo lawasnon nga mga karuyagon. Ngan kinahanglan diri na niyo itubyan ha sala an bisan ano nga bahin han iyo lawas para hin magraot nga katuyoan. Lugod ihatag sa Dyos an iyo kalugaringon sugad nga mga tawo nga ginbanhaw na, ngan itubyan ha iya an iyo bug-os nga lawas para hin matadong nga katuyoan. Kinahanglan diri na maghadi ha iyo an sala; kay diri na kamo nag-uukoy ha ilarom han Balaod, kundi ha ilarom na han grasya han Dyos. Ta, ano man? Magpipinakasala ba kita, kay diri man ngay-an kita aada ha ilarom han Balaod, kundi aada kita ha ubos han grasya han Dyos? Diri gud mahihimo! Sayod na kamo nga kon napaoripon kamo hin pagsugot hin usa ka tawo, ha tinuod oripon kamo han agaron nga iyo ginsusugot—kon magsugot kamo han sala, oripon kamo han sala nga nabunga hin kamatayon, o kon magsugot kamo han Dyos iniisip kamo nga matadong sa Dyos. Kundi salamat han Dyos! Kay hadto anay mga oripon kamo han sala; kundi yana nagsusugot na kamo hin kinasingkasing han mga kamatuoran nga aada han pagturon-an nga iyo kinarawat. Natalwas na kamo han sala ngan nahimo kamo nga mga oripon han pagkamatadong. (Nagamit ako hin yano nga mga pulong kay mahinay pa kamo makasabot.) Hadto anay igintubyan niyo an iyo bug-os nga kalugaringon sugad hin mga oripon kamo han maglaw-ay ngan magraot nga mga buhat para hin magraot nga katuyoan. Ha amo man nga paagi kinahanglan itubyan na niyo yana hin hingpit an iyo kalugaringon sugad nga mga oripon kamo han pagkamatadong, para hin baraan nga katuyoan. Han mga oripon pa kamo han sala, diri kamo oripon han pagkamatadong. Ano man an nakuha niyo nga balos han pagbinuhat niyo han mga butang nga iyo ikinaaawod na yana? An dadangatan niyo amo an kamatayon! Kundi yana natalwas na kamo han sala ngan mga oripon na kamo han Dyos; an balos amo an iyo bug-os nga kinabuhi nga ginhalad ngadto ha iya, ngan an kataposan amo an kinabuhi nga dayon. Kay an bayad han sala amo an kamatayon, kundi an libre nga hatag han Dyos amo an dayon nga kinabuhi dida ha pakig-usa kan Cristo Jesus nga aton Ginoo. Waray ruhaduha masabot gud kamo kon ano an akon igsisiring, kabugtoan ko, kay maaram man kamo ngatanan hin balaod. Ngan an balaod gintutuman la han mga tawo samtang buhi pa hira. Pananglitan an usa nga inasaw-an nga babaye, sumala han balaod nasasakop hiya han iya bana samtang buhi pa an bana; kundi kon patay na an bana, gawas na hiya hini nga balaod. Sanglit kon makigtampo hiya hin lain nga lalake samtang buhi pa an iya bana, pagngangaranan hiya nga paralibog; kundi kon patay na an iya bana, talwas na hiya han balaod, ngan diri na hiya pagngangaranan nga paralibog kon mangasawa hiya hin lain nga lalake. Amo man liwat ini para ha iyo, kabugtoan ko. Mahitungod hin Balaod namatay liwat kamo, kay bahin man kamo han lawas ni Cristo; ngan yana sakop kamo niya nga ginbanhaw ha mga minatay, basi magmapulsanon kita dida ha pag-alagad han Dyos. Kay han nag-uukoy kita dida han aton lawasnon nga kinaiya, an salaan nga mga karuyagon nga ginpukaw han Balaod amo an tinikangan han magraot nga mga buhat ha aton mga lawas nga nakahatag han kamatayon. Kundi yana talwas na kita han Balaod, kay namatay na kita ha balaod nga hadto anay nakabihag ha aton. Nag-aalagad na kita yana han Dyos, diri ha ubos hin sinurat nga balaod, kundi han bag-o nga kinabuhi pinaagi han Espiritu. Niyan, ano man an aton isisiring? Nga maraot ngay-an an Balaod? Diri! Kundi kon diri tungod han Balaod, diri ako nakilala kon ano an sala. Diri unta ako nasasayod kon ano an pagkaipa kon waray magsiring an Balaod, “Diri ka maipa.” Pinaagi hini nga sugo, an sala nakapukaw ha sulod nakon han ngatanan nga kaipahon. Kay kon bulag ha Balaod, patay an sala. Hadto anay buhi ako nga bulag ha Balaod; kundi han pag-abot hini nga sugo, nabuhi an sala, ngan namatay ako. Ngan an amo ngahaw nga sugo nga nahatag hin kinabuhi nagdara lugod ha akon hin kamatayon. Namay-ada higayon an sala ngan pinaagi hini nga sugo nalimbongan ako ngan ginpatay ako han sala. Sanglit baraan an Balaod ngan baraan, matadong, ngan maupay man liwat an sugo. Karuyag ba sidngon hini nga an maupay amo an nagdara han akon kamatayon? Diri! An sala an nagbuhat hini; pinaagi hin paggamit han maupay gindara nganhi ha akon han sala an kamatayon, basi mahipadayag an matuod nga kinaiya han sala. Sanglit pinaagi han sugo iginpakita nga oraora gud kamaraot an sala. Maaram kita nga espirituhanon an Balaod; kundi tawo ako nga may kamatayon, nga iginbaligya sugad nga oripon han sala. Diri ako nasabot han akon ginbubuhat; kay diri ako nagbubuhat han akon karuyag pagbuhaton, kundi asay ko lugod ginbubuhat an diri ko karuyag. Kon ginbubuhat ko an diri ko karuyag pagbuhaton, nagpapakita ini nga nauyon ako nga matadong an Balaod. Sanglit diri gud ako an nagbubuhat hini nga butang, kundi an sala nga nag-uokoy dinhe ha akon. Maaram ako nga waray maupay nga nag-uokoy dinhe ha akon. Kay bisan kon may tinguha ako hin pagbuhat hin maupay, kundi diri ako nakakahimo. Diri ko ginbubuhat an maupay nga karuyag ko pagbuhaton; asay ko lugod ginbubuhat an maraot nga diri ko karuyag pagbuhaton. Kon ginbubuhat ko an diri ko karuyag pagbuhaton, karuyag sidngon hini nga diri na ako amo an nagbubuhat hini, kundi an sala nga nag-uukoy dinhe ha akon. Sanglit hinsabtan ko ini nga balaod: nga kon karuyag ko magbuhat hin maupay, an maraot la lugod an akon ginpipili. Nalilipay gud ako han balaod han Dyos ha sag-od han akon kasingkasing. Kundi kinikita ko in lain nga balaod nga aanhi ha akon lawas—usa nga balaod nga natipa han balaod nga inuuyonan han akon hunahuna. Tungod hini nag-ooripon ha akon an balaod han sala nga aanhi ha akon lawas. Kamakalolooy ko nga tawo! Hin-o in magtatalwas ha akon tikang hini nga lawas nga nagdadara ha akon ngadto ha kamatayon? Salamat han Dyos, may-ada ko Magtaralwas, hi Jesu-Cristo nga aton Ginoo! Sanglit amo ini an akon kahimtang: nag-aalagad ako han balaod han Dyos pinaagi la han akon hunahuna, kundi nag-aalagad ako han balaod han sala pinaagi han akon lawasnon nga kinaiya. Sanglit yana diri na paghuhukman ha karat-an adton mga nahiusa na kan Cristo Jesus, kay an balaod han Espiritu nga nahatag ha aton hin kinabuhi dida ha pakig-usa kan Cristo Jesus, amo an nagtalwas ha akon han balaod han sala ug kamatayon. An waray mahimo han Balaod tungod han kamaluya han aton kinaiya ginbuhat han Dyos. Ginhukman niya ha karat-an an sala ha aton lawasnon nga kinaiya pinaagi hin pagpadara han iya kalugaringon nga Anak; nga kinmanhi nga may kinaiya nga sugad han kinaiya hin salaan nga tawo, basi pagpuohon an sala. Ginbuhat ini han Dyos basi an matadong nga mga turumanon han Balaod matuman dinhe ha aton nga nabubuhi sumala han Espiritu, diri sumala han lawasnon nga kinaiya. Adton nabubuhi sumala han gintututdo han ira lawasnon nga kinaiya, dayuday naghuhunahuna bahin hin mga butang nga lawasnon, kundi adton nabubuhi sumala han gintututdo han Espiritu, dayuday naghuhunahuna hira bahin han mga butang nga espirituhanon. Adton dayuday naghuhunahuna han mga butang nga lawasnon, an ira sangpotanan amo an kamatayon; kundi adton dayuday naghuhunahuna han mga butang nga espirituhanon, an ira sangpotanan amo an kinabuhi ngan an kamurayaw. Sanglit nagigin kaaway han Dyos an tawo nga lawasnon la an iya panhunahuna; kay diri hiya nasugot han Balaod han Dyos, ngan ha pagkatinuod, diri gud hiya makakahimo hin pagsugot. Diri nakakalipay han Dyos an nagsusugot han ira lawasnon nga kinaiya. Kundi diri na kamo nabubuhi sumala han mando han iyo lawasnon nga kinaiya, kundi han espirituhanon—kon ha tinuod nag-uokoy dida ha iyo an Espiritu han Dyos. Adton waray Espiritu ni Cristo, diri sakop ni Cristo. Kundi kon nag-uukoy hi Cristo dida ha iyo, an Espiritu amo an iyo kinabuhi bisan kon an iyo mga lawas mamatay tungod han sala, kay ginpakamatadong na kamo han Dyos. Kon naguukoy dida ha iyo an Espiritu han Dyos nga nagbanhaw kan Jesus, hiya nga nagbanhaw kan Cristo mahatag hin kinabuhi ha iyo mga lawas nga may kamatayon pinaagi han iya Espiritu nga aada ha iyo. Sanglit, kabugtoan ko, may-ada naton katungdanan nga mabuhi kita diri ha pagsunod han karuyag han aton lawasnon nga kinaiya. Kay kon mabuhi kamo sumala han iyo lawasnon nga kinaiya, mapatay kamo, kundi mabubuhi kamo kon patayon niyo an iyo salaan nga mga binuhatan pinaagi han Espiritu. Mga anak han Dyos an ginmamandoan han Espiritu han Dyos. Kay an Espiritu nga iginhatag han Dyos ha iyo diri mag-ooripon ha iyo ngan diri maghahadlok ha iyo; lugod hihimoon kamo han Espiritu nga mga anak han Dyos, ngan pinaagi han gahom han Espiritu matawag kita han Dyos, “Amay ko!” An Espiritu han Dyos nakikig-usa han aton espiritu hin pagpamatuod nga mga anak kita han Dyos. Kay mga anak man kita niya, makakaangkon kita han mga kaupayan nga iginggahin para han iya mga tawo, ngan makakaangkon man liwat kita upod kan Cristo, han iginggahin han Dyos para ha iya; kay kon naangbit kita han mga pag-antos ni Cristo, maangbit man liwat kita han iya himaya. Gin-isip ko nga an mga gin-aantos naton hini nga panahon diri gud sadang mahitanding han himaya nga ipadadayag ha aton. An ngatanan nga mga binuhat naghuhulat upod in malaomon nga paghingyap nga igpapadayag han Dyos an iya mga anak. Kay ginhukman ha karat-an nga mawaray hinungdan an ngatanan nga mga binuhat, diri ha ira kalugaringon nga karuyag, kundi tungod nga pagbuot ini han Dyos. Kundi nagpabilin an paglaom: nga may adlaw nga matatalwas an mga binuhat ngahaw tikang han ira pagkaoripon hin pagkadunot ngan makakaangbit han mahimayaon nga kagawasan han mga anak han Dyos. Kay maaram kita nga ngada yana nga panahon nag-aaraba hin kasakit an ngatanan nga mga binuhat, sugad hin babaye nga tipag-aranak. Kundi diri an mga binuhat la; pati kita nga kinmarawat na han Espiritu sugad nga syahan han mga hatag han Dyos, nag-aaraba liwat ha aton kalugaringon samtang naghuhulat kita kon san-o kita hihimoa han Dyos nga iya mga anak, ngan kon san-o liwat an aton hingpit nga katalwasan. Kay natalwas kita pinaagi hin paglaom; kundi kon nakita na kita han aton ginlalaoman, diri na ito tinuod nga paglaom. Kay hin-o in naglalaom pa han kinikita na niya? Kundi kon naglalaom kita han diri naton nakikita, nagpapaabot kita hito hin mailobon. Ha amo nga paagi, an Espiritu nabulig liwat ha aton dida han aton kamaluya. Kay diri kita maaram kon uunanhon naton an pag-ampo; kundi an Espiritu ngahaw an nanginginyupo han Dyos para ha aton pinaagi hin mga pangaraba nga makuri ipagawas ha mga pulong. Ngan an Dyos nga nakita han mga kasingkasing han tawo maaram han ginhuhunahuna han Espiritu; kay an Espiritu han Dyos nanginginyupo para han iya mga tawo, ngan sumala han iya kaburut-on. Maaram kita nga ha ngatanan nga mga butang nagbubuhat an Dyos para hin kaupayan ngadto hadton mga nahigugma ha iya; nga gintawag niya sumala han iya tuyo. Ginggahin liwat han Dyos adton mga ginpili na niya nga magin ladawan han iya Anak, basi mahimo nga suhag an iya Anak hin damo nga kabugtoan. Sanglit gintawag han Dyos adton iya mga ginggahin; ngan ginpakamatadong liwat niya adton mga gintawag niya; ngan ginpaangbit liwat niya han iya himaya adton mga ginpakamatadong niya. Ano pa man an aton masisiring mahitungod hini ngatanan? Kon naugop ha aton an Dyos, hin-o pa man in matipa ha aton? Waray ngani niya pugngi an iya kalugaringon nga Anak, kundi iginhalad hiya niya para ha aton ngatanan! Iginhatag ngani niya ha aton an iya Anak—diri ba niya liwat ihahatag ha aton an ngatanan nga mga butang? Hin-o man in masumbong kontra han pinili nga mga tawo han Dyos? An Dyos ngahaw an naghukom nga diri hira salaan! Hin-o man ngay-an an maghuhukom ha ira ha karat-an? Diri hi Cristo Jesus nga namatay, nga ginbanhaw, ngan aadto na ha tuo han Dyos. Nanginginyupo hiya han Dyos para ha aton! Niyan, hin-o man in makakapabulag ha aton tikang han gugma ni Cristo? Makakahimo ba an kagul-anan, o an kakurian, o an pagpakurii, o an kagutom, o an kakablasan, o an kataragman, o an kamatayon? Sumala han siring han Kasuratan: “Tungod ha iyo aada kami ha kataragman hin kamatayon ha bug-os nga adlaw; ginpareho kami hin mga karnero nga irihawon.” Diri, ha butnga hini ngatanan may-ada kita hingpit nga pagdarag-an pinaagi ha iya nga naghigugma ha aton! Kay maaram ako nga waray gud bisan ano nga makakapabulag ha aton han iya gugma: bisan pa an kamatayon o an kinabuhi; bisan pa an mga anghel o an iba nga kagamhanan; bisan pa an panahon yana o an tiarabot; bisan pa an mga kahitas-an o an mga kahiladman—waray gud bisan ano ha ngatanan nga mga binuhat nga makakapabulag ha aton han gugma han Dyos pinaagi kan Cristo Jesus nga aton Ginoo. Nagyayakan ako han kamatuoran; tag-iya ko hi Cristo ngan diri ako nagbubuwa. Saksi ko liwat an akon panhunahuna nga ginlaladngan han Espiritu Santo nga diri gud ako nagbubuwa nga dako gud an akon kabidoan, nga daw diri matapos an kasakit ha akon kasingkasing tungod han akon mga tawo nga akon gud mga kadugo! Tungod han ira kaupayan, minamaupay ko nga pakaraoton ako han Dyos ngan mahimulag ako kan Cristo. Mga pinili hira nga mga tawo han Dyos; ginhimo hira han Dyos nga iya mga anak ngan ginpaangbit han iya himaya; ginhimo niya ha ira an ginsabotan ngan iginhatag ha ira an Balaod; ira an matuod nga pagsingba ngan nakarawat nira an mga saad han Dyos; mga tulin hira han mga patriyarka; ngan tikang han ira tulin natawo hi Cristo. Pagdayawon unta ha kagihaponan an Dyos nga naghahadi han ngatanan! Amen. Diri ako nasiring nga nakawang an saad han Dyos; kay diri ngatanan nga mga tawo han Israel mga pinili han Dyos. Ngan diri liwat an ngatanan nga mga tulin ni Abraham mga anak han Dyos. Nagsiring an Dyos kan Abraham, “Pinaagi kan Isaac mamamay-ada ka mga tulin nga ginsaad ko ha imo.” Karuyag sidngon hini nga diri mga anak han Dyos an mga gin-anak ha natural nga paagi; lugod kinikilala nga matuod nga mga tulin an mga anak nga natawo tungod han saad han Dyos. Kay nahimo an saad han Dyos dida hini nga mga pulong: “Mabalik ako ha igo nga panahon, ngan mag-aanak hin lalake hi Sara.” Ngan diri amo la ini. Kay an duha nga mga anak ni Rebecca uusa la an amay nga amo hi Isaac nga aton ginikanan. Sumala han siring han Kasuratan, “Ginhigugma ko hi Jacob, kundi gindumtan ko hi Esau.” Kon sugad, makakasiring ba kita nga diri matadong an Dyos? Diri! Kay nagsiring an Dyos kan Moises, “Malolooy ako hadton buot ko kaluoyan, mapaid ako hadton buot ko pairan.” Sanglit an ngatanan nasandig diri han kinaruruyag o binubuhat han tawo, kundi han kalooy la han Dyos. Kay an Kasuratan nagsiring kan Paraon, “Ginhimo ko ikaw nga hadi basi gamiton ko ikaw hin pagpakita han akon gahom ngan pagpakilala han akon ngaran ha bug-os nga kalibutan.” Sanglit nalolooy an Dyos han iya buot kalooyan, ngan pinapatig-a niya an kasingkasing han buot niya patig-ahon. Niyan mapakiana ha akon in usa ha iyo, “Kon amo man ini, kay ano nga babasolon pa han Dyos in usa ka tawo? Hin-o man ngani in makakalaris han iya kaburot-on?” Kundi hin-o ka man ngay-an, sangkay ko, nga mabaton han Dyos? Diri napakiana an daba han naghimo ha iya, “Kay ano nga ginsugad man nimo hini an paghimo ha akon?” Ha pagkamatuod, may-ada katungod an maghirimo hin daba paggamit han minasa nga lutak sumala han iya karuyag, ngan paghimo tikang hin usa la nga minasa nga lutak hin duha nga daba, an usa para hin talagsaon nga paggamit, ngan an usa para hin inadlaw-adlaw nga paggamit. Ngan amo man liwat an ginbuhat han Dyos. Karuyag niya ipakita an iya kapungot ngan ipakilala an iya gahom. Kundi mapinailobon gud hiya hadton mga tawo nga iya napupungtan, nga angay na unta pukanon. Ngan karuyag liwat niya ipadayag an iya hura nga kaupayan nga ginbubo niya ha aton nga iya nalolooyan, ha aton nga gin-andam niya pagkarawat han iya kaupayan. Kay amo kita an iya tinawag, diri tikang la han mga Judiyo, kundi tikang liwat han mga Hentil. Amo ini an iya siring ha basahan ni Oseas: “An mga tawo nga diri akon, tatawgon ko nga ‘Akon mga tawo.’ An nasod nga waray ko higugmaa, tatawgon ko nga ‘Akon Hinigugma.’ Ngan dida hito ngahaw nga dapit nga iginsiring ha ira, ‘Diri kamo akon mga tawo,’ didto tatawgon hira nga mga anak han buhi nga Dyos.” Ngan amo ini an ginpasangyaw ni Isaias mahitungod han Israel: “Bisan kon masugad kadamo han baras han baybayon an mga tawo han Israel, gutiay la ha ira in matatalwas; kay tutumanon dayon han Ginoo an iya paghukom han bug-os nga kalibutan.” Sugad ini han iginsiring hadto ni Isaias, “Kon waray pa kita salini hin mga tulin han Ginoo nga Labi Kamakagarahum, nasusugad kita han Sodoma ug Gomora.” Ano man yana an aton masisiring? Amo ini: nga an mga Hentil nga waray magtinguha nga maisip hira nga matadong sa Dyos, naisip lugod nga matadong pinaagi hin pagtuo; samtang an pinili nga mga tawo nga nagpapangita hin balaod nga makakapaisip ha ira nga matadong sa Dyos, waray lugod nira hiagii. Ngan kay ano? Tungod kay waray hira magsarig han pagtoo, kundi ha ira la mga buhat. Nanhipakdol hira dida han “bato nga hiparakdolan” nga hinnanabihan han Kasuratan: “Kitaa, iginbubutang ko ha Sion in bato nga hipapakdolan hin mga tawo, bato nga magpupukan ha ira. Kundi diri magtuturaw an bisan hin-o nga matoo ha iya.” Kabugtoan ko, akon gud ungara ug pag-ampo ha bug-os ko nga kasingkasing nga matalwas unta an kalugaringon ko nga mga tawo! Makakapatapod ako ha iyo nga mapaso gud an ira pag-alagad sa Dyos, kundi diri pinasikad hin matuod nga kinaadman. Waray nira hibaroi an paagi han pagkamatadong nga tikang sa Dyos, ngan naghimo hira hin ira kalugaringon nga paagi; sanglit waray hira magtubyan han ira kalugaringon ngadto han kanan Dyos paagi hin pagmatadong han tawo. Kay gintapos na ni Cristo an Balaod, basi isipon nga matadong sa Dyos an bisan hin-o nga natoo. Amo ini an iginsurat ni Moises mahitungod han pagkamatadong sa Dyos han tawo pinaagi hin pagtuman han Balaod: “Mabubuhi adton bisan hin-o nga magtuman han mga sugo han Balaod.” Kundi amo ini an iginsiring mahitungod han pagkamatadong sa Dyos han tawo pinaagi hin pagtoo: “Ayaw pagpakiana ha imo kalugaringon, ‘Hin-o in masaka ngadto ha langit?’” (Ha aton pa, pagpalusad kan Cristo). “Ayaw liwat pagpakiana, ‘Hin-o in malusad ngadto ha kahiladman?’” (Ha aton pa, pagbanhaw kan Cristo tikang han mga minatay). An karuyag sidngon amo ini: “Haraniay ha iyo an mensahe han Dyos; aada ha iyo mga im-im ngan ha iyo mga kasingkasing”—ha aton pa, an mensahe hin pagtoo nga amon ginwawali. Matatalwas ka kon itug-an mo ha imo mga im-im nga “Ginoo hi Jesus,” ngan tumoo ka ha imo kasingkasing nga ginbanhaw hiya han Dyos. Kay natoo an tawo ha iya kasingkasing, ngan nagmamatadong hiya sa Dyos; nagtutug-an hiya pinaagi han iya mga im-im, ngan natatalwas hiya. Nasiring an Kasuratan, “Adton natoo ha iya diri makakaawod.” Para ini han ngatanan, kay waray kalainan an mga Judiyo ngan an mga Hentil; an Dyos uusa la nga Ginoo han ngatanan, ngan ginpapakaupay gud an ngatanan nga natawag ha iya. Sumala han siring han Kasuratan, “Matatalwas an bisan hin-o nga natawag han ngaran han Ginoo.” Kundi uunanhon hin pakagtawag nira ha iya kon waray hira tumoo? Ngan uunanhon hin pagtoo nira kon waray hira makabati han mensahe? Ngan uunanhon hin pakabati nira kon diri igsangyaw an mensahe? Ngan uunanhon hin paghisangyaw han mensahe kon diri ipadara an mga magsarangyaw? Sumala han siring han Kasuratan, “Kamaruruyag han pag-abot hadton mga nagdadara han Maupay nga Sumat!” Kundi diri ngatanan kinmarawat han Maupay nga Sumat. Nagsiring hi Isaias ngahaw, “Ginoo, hin-o in tinmoo han amon mensahe?” Sanglit an pagtoo natikang hin pamati han mensahe, ngan an mensahe natikang han pagwali kan Cristo. Kundi napakiana ako: Matuod ba nga waray hira makabati han mensahe? Waray ruhaduha nakabati hira—sumala han siring han Kasuratan: “Inmabot an ira tingog ngadto han bug-os nga kalibutan, inmabot an ira mga pulong ngadto han mga sidsid han tuna.” Napakiana pa ako: Waray ba makasabot an katawhan han Israel? Hi Moises ngahaw an syahan nga mabaton: “Hihimoon ko nga mangabugho ka hin katawhan nga diri matuod nga nasod; hihimoon ko nga masina ka hin usa nga nasod hin mga lurong.” Ngan hi Isaias hin waray lipodlipod nasiring, “Hin-agian ako hadton waray mamiling ha akon, pinmakita ako hadton waray magpakiana ha akon.” Kundi nasiring hiya mahitungod han Israel: “Magkulop an akon paghinulat hin malinarisnon ngan masupilon nga mga tawo.” Niyan mapakiana ako: Iginsalikway ba han Dyos an iya kalugaringon nga mga tawo? Waray! Ako ngahaw usa nga Israelita, tulin ni Abraham, kaapi han tribo ni Benjamin. Waray magsalikway an Dyos han iya mga tawo nga iya ginpili tikang pa ha tinikangan. Sayod man kamo han bahin han Kasuratan diin hi Elias nakimalooy han Dyos kontra han Israel: “Ginoo, pinanmatay nira an imo mga manaragna ngan pinangun-ob an imo mga altar; ako na la an nahibilin, ngan tuyo nira hin pagpatay pa ha akon.” Ano an baton han Dyos ha iya? “Nagsalin ako para ha akon hin pito ka yukot nga mga tawo nga waray magsingba han buwa nga diyosdiyos nga hi Baal.” Amo man ito an paagi yana nga panahon: may-ada gutiay nga hugpo nga ginpili han Dyos tungod han iya kalooy. Ginpasikad an iya pagpili dida han iya kalooy, diri dida han ira nabuhat. Kay kon an pagpili han Dyos ginpasikad pa dida han ginbubuhat hin tawo, diri na tinuod nga kalooy an iya kalooy. Ano man yana? Waray makaagi an mga tawo han Israel han ira ginpapangita. An nakaagi amo la an gutiay nga hugpo nga ginpili han Dyos; nagpakabungol an iba han tawag han Dyos. Sumala han siring han Kasuratan, “Ginpatig-a han Dyos an ira kasingkasing ug ira hunahuna; ngada yana nga adlaw diri hira nakakakita pinaagi han ira mga mata o nakakabati pinaagi han ira mga durunggan,” ngan nasiring hi David, “Mabitik ngan madakop unta hira dida han ira mga kombite; mapukan unta hira, makastigo unta hira! Mabuta unta an ira mga mata basi diri na hira makakita; ngan mabuktot hira ha ilarom han ira mga kakurian ha ngatanan nga panahon.” Niyan mapakiana ako: Han paghipakdol han mga Judiyo, napukan ba hira ngadto han ira kabungkagan? Waray! Tungod nga nakasala hira, inmabot an katalwasan ngadto han mga Hentil, basi an mga Judiyo mangabugho ha ira. An sala han mga Judiyo nagdara nganhi ha kalibutan hin damo nga mga kaupayan, ngan an ira espirituhanon nga kakulangan nagdara ngadto han mga Hentil hin damo nga kaupayan. Sanglit hin pagkadarudamo pa gud nga mga kaupayan kon makabig na an ngatanan nga mga Judiyo! Naghihimangraw ako yana ha iyo nga mga Hentil: naparayaw ako hinin akon buruhaton samtang apostol pa ako ngadto han mga Hentil, basi mangabugho an akon igkasi mga Judiyo, ngan tungod hito matalwas an iba ha ira. Kay han pagsalikwaya ha ira, an mga tawo nga hadto mga kaaway han Dyos nahimo nga mga sangkay niya. Sanglit ano man an mahinanabo kon karawaton na hira? Magigin kinabuhi ini para han mga patay! Kon ihinahatag ngadto sa Dyos an syahan nga pinit han tinapay, iya liwat an bug-os nga tinapay; ngan kon ihinahalad ngadto sa Dyos an mga gamot hin kahoy, iya liwat an mga sanga. Pinanmanggi an iba nga mga sanga han tinanom nga kahoy nga olibo ngan iginpungot ngada hini an sanga hin ihalas nga kahoy nga olibo. Pareho kamo nga mga Hentil hadto nga ihalas nga sanga nga olibo, ngan yana nakakaangbit na kamo han makusog nga espirituhanon nga kinabuhi han mga Judiyo. Sanglit kinahanglan diri niyo pagtamayon adton mga nahimulag sugad han mga nasanggi nga mga sanga. Kay ano nga maparayaw kamo? Usa la kamo hin usa nga sanga; diri kamo nagbubuhi han gamot—an gamot an nagbubuhi ha iyo. Kundi masiring kamo, “Oo, kundi ginbanggi an mga sanga paghatag hin lugar ha amon.” Matuod ito. Ginbanggi hira kay waray man hira tumoo, samtang nagpapabilin kamo kay natoo man kamo. Kundi ayaw pagparayaw; lugod kahadlok kamo. Waray malooy an Dyos han mga Judiyo nga pareho hin tinuod nga mga sanga; naghuhunahuna ba kamo nga malolooy hiya ha iyo? Nakikita naton dinhe an pagkamaloloy-on ngan pagkamakuri han Dyos. Makuri hiya hadton mga nanhimulag, kundi maloloy-on hiya ha iyo—kon magpabilin kamo dida han iya kalooy; kay kon diri, babanggion liwat kamo. Ngan kon bayaan han mga Judiyo an ira diri pagtoo, ibabalik hira ngada han ira daan nga lugar, kay nakakahimo man an Dyos hin pagpabalik ha ira. Kamo nga mga Hentil, sugad kamo han sanga nga nabanggi tikang han ihalas nga kahoy nga olibo, ngan supak ha kinaiya iginpapungot ngada han tinanom nga kahoy nga olibo. An mga Judiyo sugad hini nga tinanom nga olibo; sanglit masarusayon para han Dyos an pagpabalik hini nga nabanggi nga mga sanga ngada han ira kalugaringon nga kahoy. Kabugtoan ko, may tinago nga kamatuoran nga karuyag ko hibaroan niyo, kay makakapugong ini ha iyo hin paghunahuna nga maaram gud kamo. Amo ini an buot ko sidngon: diri kadayonan an pagkamatig-a han mga tawo han Israel, kundi tubtob la ini nga dumangop ha Dyos an igo nga kadamo han mga Hentil. Ngan amo na ini an pagkatalwas han bug-os nga Israel. Sumala han siring han Kasuratan, “Maabot an Magtaralwas tikang ha Sion, ngan kukuhaon an ngatanan nga karat-an tikang han katulinan ni Jacob. Hihimoon ko ini nga ginsabotan ha ira, kon kuhaon ko na an ira mga sala.” Tungod nga ginsasalikway han mga Judiyo an Maupay nga Sumat, nahimo hira nga mga kaaway han Dyos tungod ha iyo nga mga Hentil. Kundi tungod nga pinili hira nga mga tawo han Dyos, mga sangkay gihapon hira niya tungod han mga patriyarka. Kay diri nababalhin an hunahuna han Dyos mahitungod han iya ginpipili ngan ginpapakaupay. Mahitungod ha iyo nga mga Hentil, sinmupak kamo han Dyos han nag-agi nga panahon; kundi yana kinarawat na niyo an kalooy han Dyos kay sinmupak man an mga Judiyo. Ha sugad nga kaagi, tungod han kinarawat niyo nga kalooy, an mga Judiyo nasupak na yana han Dyos basi karawaton liwat nira yana an kalooy han Dyos. Kay ginhimo han Dyos an ngatanan nga mga tawo nga mga masupakon, basi makapakita hiya hin kalooy ha ira ngatanan. Hin pagkabahandianon gud han Dyos! Hin ka hilarom gud han iya kinaadman ngan hibaro! Hin-o in makakagsaysay han iya mga paghukom? Hin-o in makakasabot han iya mga paagi? Sumala han siring han Kasuratan, “Hin-o in maaram han hunahuna han Ginoo? Hin-o in makakawaydong ha iya? Hin-o in nakahatag na ha iya hin bisan ano, basi makagbalos hiya?” Kay ginhimo niya an ngatanan nga mga butang, ngan nagpapabilin an ngatanan nga mga butang pinaagi ha iya ngan para ha iya. Ngadto ha Dyos an himaya ha kadayonan! Amen. Sanglit, kabugtoan ko, tungod han dako nga kalooy han Dyos ha aton, nanginginyupo ako ha iyo; ighalad niyo ngadto sa Dyos an iyo kalugaringon sugad hin buhi nga halad nga tinubyan ha pag-alagad ha iya, ngan nakakalipay ha iya. Amo ini an matuod nga pagsingba nga angay niyo ighalad. Ayaw na kamo pag-uyon han mga paagi hini nga kalibutan, kundi tugoti niyo an Dyos hin pagbag-o ha iyo pinaagi han hingpit nga pagkabalhin han iyo hunahuna. Ngan mahibabaro na kamo han kaburot-on han Dyos—kon ano an maupay, an hingpit, ngan nakakalipay ha iya. Ngan tungod han grasya nga hatag han Dyos ha akon, nasiring ako ha iyo ngatanan: ayaw paghunahunaa an iyo kalugaringon nga labaw han iyo tinuod nga kahimtang. Lugod magmananong kamo ha iyo panhunahuna ngan maghukom han iya kalugaringon an kada usa ha iyo sugad han kadako han pagtoo nga iginhatag han Dyos ha iyo. May damo nga bahin an usa ta nga lawas, ngan magkalainlain an mga buruhaton hini ngatanan nga mga bahin. Ha sugad nga kaagi, bisan kon damo kita, usa la kita nga lawas ha pakigkausa kan Cristo, ngan urosa kita ngatanan nga magkalainlain nga mga bahin hin usa nga lawas. Sanglit angay ta gamiton an aton magkalainlain nga mga upa, sumala han maupay nga kaburut-on nga iginhatag ha aton han Dyos. Kon paghimangraw han mensahe han Dyos amo an upa ha aton, kinahanglan buhaton ta ito sumala han aton pagtoo. Kon pag-alagad, kinahanglan mag-alagad kita. Kon pagtutdo, kinahanglan magtutdo kita. Kon pagdasig han iba, kinahanglan buhaton ta ini. An nagpapaangbit han iya mga butang ha iba nga mga tawo, kinahanglan nga kinasingkasing an iya pagbuhat; an nagdudumara, kinahanglan nga magmaduruto; an nagbubuhat hin kalooy ha iba, kinahanglan nga malipayon an iya pagbuhat hini. Kinahanglan kinasingkasing gud an iya paghigugma. Pagdumti niyo an maraot, ngan pagpadayon kamo hin pagbuhat han maupay. Magmapaso an paghigugma niyo sugad hin magburugto dida kan Cristo, ngan pagtinahoray kamo. Pagmaduruto kamo ngan ayaw kahubya. Pag-alagad kamo han Ginoo nga madasigon. Pagmalipayon kamo ha iyo paglaom, pagmapinailobon ha iyo mga kakurian, ngan pag-ampo kamo ha ngatanan nga panahon. Paangbita niyo han iyo mga butang an kabugtoan nga nagkikinahanglan, ngan karawata niyo adton mga nadangop ha iyo. Hangyoa niyo an Dyos nga pakaupayon niya adton mga nagpapakuri ha iyo; tinuod, hangyoa niyo nga pakaupayon niya, ngan diri niya panhimaraoton. Duyogi hin kalipay adton mga malipayon; duyogi pagtangis adton mga nagtatangis. Pagpakita kamo hin pareho nga panginlabot ha ngatanan. Ayaw pagpalabilabi, kundi karawata niyo an ubos nga mga katungdanan. Ayaw kamo pagpakamaaram ha iyo kalugaringon. Kon may magbuhat hin maraot ha iyo, ayaw niyo bulsa hiya hin maraot. Tinguhaa niyo hin pagbuhat an ginhuhunahuna nga maupay han ngatanan. Buhata an ngatanan nga mahihimo niyo hin pakigsangkay han ngatanan nga mga tawo. Ayaw gud kamo pagbulos, kasangkayan ko, kundi lugod an Dyos an papagbuhata hini, kay nasiring an Kasuratan, “Ako an mabulos, ako an mabayad, nasiring an Ginoo.” Lugod, sumala han siring han Kasuratan: “Kon gutomon an imo kaaway, pakaona hiya; kon uhawon, paimna hiya; kay ha pagbuhat mo hini, maaawod hiya han iya ginbuhat ha imo.” Ayaw kamo pagpadaog han maraot; lugod dag-a niyo an maraot pinaagi han maupay. Kinahanglan an ngatanan magpasakop han mga punoan han bungto kay waray pumunoan nga diri tikang sa Dyos, ngan an mga punoan yana iginpahimutang ini han Dyos. Adton nasupak han pamunoan yana, nasupak han kanan Dyos iginpahimutang; ngan an bisan hin-o nga magbuhat hini, pagsisirotan. An mga punoan diri angay kahadlokan hadton mga nagbubuhat hin maupay, kundi hadton mga nagbubuhat hin maraot. Karuyag ba nimo nga diri ka mahadlok han punoan? Buhata an maupay ngan pagdadayawon ka niya. Kay kanan Dyos hiya surugoon nga nagbubuhat para han imo kalugaringon nga kaupayan. Kundi kon magbuhat ka hin maraot, kahadloki hiya kay may gahom hiya hin pagkastigo. Surugoon hiya han Dyos ngan gintutuman niya an pagsirot han Dyos hadton mga nagbubuhat hin maraot. Tungod hini kinahanglan magsugot kamo han mga punoan—diri tungod la hin paglikay han sirot han Dyos, kundi tungod liwat han iyo konsensya. Amo liwat ini an hinungdan kay ano nga nabayad kamo han iyo mga buhis, kay an mga punoan nag-aalagad para han Dyos, ha ira pagtuman han ira mga katungdanan. Sanglit bayari niyo an iyo mga nautang ha ira; bayari hira han ngatanan nga mga buhis nga kinahanglan niyo pagbayaran, ngan tahora ngan pasidunggi niyo hira ngatanan. Mawaray gud kamo utang bisan kan kanay, labot la han utang hin paghigugmaay. Nakatuman na han Balaod an bisan hin-o nga nahigugma han iya igkasi—tawo. An ngatanan nga mga sugo nga “Diri ka manlibog; diri ka magpatay; diri ka mangawat; diri ka maipa,” ngan an iba pa nga mga sugo, natitig-ob ini dida hin usa nga sugo nga nasiring, “Higugmaon mo an imo igkasi tawo sugad ha imo ngahaw.” An nahigugma han iya igkasi tawo diri gud magbubuhat ha iya hin maraot. Sanglit an paghigugma amo an pagtuman han bug-os nga Balaod. Kinahanglan buhaton niyo ini kay maaram kamo nga inmabot na an takna nga kinahanglan magmata na kamo. Kay an takna han aton katalwasan haruharani na yana kay hadto han pagtikang ta hin pagtoo. Harapit na matapos an kagab-ihon, haraniay na an adlaw. Hunong na kita hin pagbuhat han mga butang han kasisidman, ngan isul-ot ta an mga hinganiban hin pakig-away dida ha kapaw-an. Manggawi na kita hin maupay sugad nga mga tawo nga aada ha kalamragan; waray na malaw-ay nga mga pagkalipay o paghinubog, waray na kalaw-ayan o kahugawan, waray na pag-inaragway o pangabugho. Kundi dad-a niyo an mga hinganiban han Ginoo Jesu-Cristo ngan ayaw na niyo pagtagda an iyo salaan nga kinaiya ngan ayaw patumani an ira mga ungara. Karawata niyo an tawo nga maluya an pagtoo, kundi ayaw pakiglantugi ha iya mahitungod han iya kalugaringon nga panhunahuna. An pagtoo hin usa ka tawo natugot ha iya hin pagkaon hin bisan ano, kundi an tawo nga maluya an pagtoo nakaon la hin utan. An nakaon hin bisan ano diri magtamay hadton nakaon hin utan la; ngan adton nakaon hin utan la diri man maghukom hadton nakaon hin bisan ano, kay ginkarawat man hiya han Dyos. Hin-o ka nga maghuhukom han surugoon han iba? An iya kalugaringon nga Agaron amo an magbubuot kon magmamainuswagon ba hiya o diri. Ngan magmamainuswagon hiya kay makakapauswag man ha iya an Ginoo. Nakahunahuna in usa ka tawo nga in usa nga adlaw labi ka importante kay han iba, samtang nakahunahuna in lain nga tawo nga pareho la ka importante an ngatanan nga mga adlaw. Kinahanglan magdig-on an kada usa han iya kalugaringon nga panhunahuna. An bisan hin-o nga nagmamahal hin usa nga adlaw nagpapasidungog han Ginoo; adton nakaon hin bisan ano nagpapasidungog han Ginoo kay nagpapasalamat hiya han Dyos tungod kan pagkaon. Adton diri nakaon hin iba nga mga karaonon nagpapasidungog liwat han Ginoo ngan nagpapasalamat hiya han Dyos. Waray usa ha aton nga nabubuhi ha iya la kalugaringon, waray usa ha aton nga namamatay ha iya la kalugaringon; kon nabubuhi o namamatay kita, tungod ito han Ginoo. Sanglit mamatay o mabuhi kita, kanan Ginoo gihapon kita. Namatay ngan nabanhaw liwat hi Cristo basi magin Ginoo hiya han mga buhi ngan han mga minatay. Sanglit ikaw nga nakaon hin utan la, kay ano nga naghuhukom ka han imo bugto? Ngan ikaw nga nakaon hin bisan ano, kay ano nga nagtatamay ka han imo bugto? Matindog kita ngatanan ha atubangan han Dyos basi paghukman kita niya. Kay nasiring an Kasuratan, “Samtang buhi ako, nasiring an Ginoo, maluhod an ngatanan ha akon atubangan ngan magtutug-an an ngatanan nga ako amo an Dyos.” Sanglit an kada usa ha aton mahatag hin kasayoran ngadto ha Dyos han iya kalugaringon. Sanglit undang na kita hin paghinukom han aton igkasi tawo. Lugod talinguhaon niyo ini: ayaw kamo pagbuhat hin bisan ano nga hipapakdolan han iyo bugto o makakahulog ha iya ngadto han sala. Tungod han akon pakig-usa han Ginoo nga Jesus, nasayod gud ako nga waray pagkaon nga mahugaw ha iya la ngahaw, kundi kon in usa ka tawo natoo nga mahugaw in usa nga pagkaon, nagmamahugaw ito para ha iya. Kon pagdaoton niyo an iyo bugto tungod han iyo kinakaon, an iyo ginbuhat diri tungod hin gugma. Ayaw itugot nga an pagkaon nga imo kinakaon makadaot han tawo nga naunongan ni Cristo! Ayaw itugot nga adton iyo gintatagad nga maupay pagtamayon han iba. Kay diri hiunong hin pagkaon ngan pag-inom an Ginhadian han Dyos, kundi hiunong hin pagkamatadong, kalinaw, ngan kalipay nga ihinahatag han Espiritu Santo. Ngan nalilipayan han Dyos ngan naruruyagan han mga tawo an bisan hin-o nga nag-aalagad kan Cristo hin sugad hini nga paagi. Sanglit kinahanglan dayuday talinguhaon ta an mga butang nga nagdadara hin kalinaw ngan nakakaparig-on han tagsa tagsa ha aton. Ayaw pagbungkaga an ginbuhat han Dyos tungod la hin pagkaon. Mahihimo kaonon an ngatanan nga pagkaon, kundi sayop an pagkaon hin bisan ano nga magigin tinikangan hin pakasala han iba. An angay buhaton amo an diri na la pagkaon hin karne, pag-inom hin bino, o pagbuhat hin bisan ano nga makakapasala han iyo bugto. Sanglit tipigi ha iyo kalugaringon ngan sa Dyos an iyo tinutoohan mahitungod hini nga butang. Malipayon an tawo nga diri naabat hin pakasala kon an iya ginbubuhat matadong para ha iya! Kundi kon may niya pagruhaduha mahitungod han iya kinakaon, sisirotan hiya han Dyos kon kumaon hiya, kay diri pinasikad hin pagtoo an iya buhat. Ngan sala an bisan ano nga diri pinasikad hin pagtoo. Kita nga magdig-on an pagtoo kinahanglan bumulig hadton magluya hin pagpas-an han ira magbug-at nga mga darad-on, ngan diri magpahalipay han aton la kalugaringon. Lugod magpahalipay kita ngatanan han aton kabugtoan tungod han ira kaupayan, basi magmarig-on an ira pagtoo. Kay waray hi Cristo magpahalipay han iya la kalugaringon. Lugod, sumala han siring han Kasuratan, “An mga pagtamay nga iginyubit ha imo nahinganhi ha akon.” Iginsurat an ngatanan nga nahisurat ha Kasuratan hin pagtutdo ha aton, basi mamay-ada unta naton paglaom pinaagi han pagpailob ngan pagpadasig nga iginhatag ha aton han Kasuratan. Hinaot unta nga an Dyos nga burabod han pagpailob ngan pagpadasig, an mag-usa han iyo panhunahuna, pinaagi hin pagsunod han susbaranan ni Cristo Jesus, basi mag-urusa unta kamo ngatanan hin pagdayaw han Dyos nga Amay han aton Ginoo Jesu-Cristo. Sanglit tungod han himaya han Dyos, karawata an iyo igkasi mga magtinuohon sugad han pagkarawat ni Cristo ha iyo. Kay nagsusumat ako ha iyo nga nagin surugoon hi Cristo tungod han mga Judiyo pagpakita nga matinumanon an Dyos, basi an mga saad han Dyos ngadto han mga Patriyarka matuman, ngan basi liwat makahimo an mga Hentil hin pagdayaw han Dyos tungod han iya kalooy. Sumala han siring han Kasuratan, “Sanglit pagdadayawon ko ikaw dida han mga Hentil, magkakanta ako hin mga pagdayaw ha imo.” Nasiring liwat, “Paglipay kamo, mga Hentil, upod han pinili nga mga tawo han Dyos!” Ngan nasiring pa, “Dayawa an Ginoo, ngatanan kamo nga mga Hentil; dayawa hiya, ngatanan kamo nga mga tawo!” Ngan nasiring liwat hi Isaias, “Maabot in usa nga tulin ni Isai; makanhi hiya hin paghadi han mga Hentil, ngan aada ha iya an ira paglaom.” Pun-on unta kamo han Dyos nga burabod han paglaom, han ngatanan nga kalipay ngan kalinaw, pinaagi han iyo pagtoo ha iya, basi magpadayon hin pagtubo an iyo paglaom pinaagi han gahom han Espiritu Santo. Kabugtoan ko: waray ko pagruhaduha nga puno kamo hin pagkamaupay, nga puno kamo han ngatanan nga hibaro, ngan nakakahimo kamo hin pagtutdo han tagsatagsa ha iyo. Kundi dida hini nga surat nagmaisog ako mahitungod hin mga butang nga akon iginpahinumdom ha iyo. Nagmaisog ako tungod kay iginhatag ha akon han Dyos an talagsaon nga higayon hin ka surugoon ni Cristo Jesus ha pag-alagad para han mga Hentil. Nag-aalagad ako sugad hin padi hin pagwali han Maupay nga Sumat nga tikang sa Dyos, basi an mga Hentil magin halad nga kakarawaton han Dyos ngan itinubyan ha iya pinaagi han Espiritu Santo. Sanglit dida han pakig-usa ko kan Cristo Jesus, makakaparayaw ako han akon pag-alagad para han Dyos. Magmamaisog ngan maghihimangraw ako mahitungod la han mga butang nga nahimo ni Cristo pinaagi ha akon hin pagtugway han mga Hentil ha pagsugot han Dyos. Gintuman ini niya pinaagi hin mga pulong ngan mga buhat, pinaagi han gahom hin orosahon nga mga tigaman ngan mga milagro, ngan pinaagi han gahom han Espiritu han Dyos. Sanglit ha paglakaton ko tikang ha Jerusalem ngadto ha Ilirico, iginsangyaw ko hin hingpit an Maupay nga Sumat mahitungod kan Cristo. An akon dayuday nga tinguha amo an pagsangyaw han Maupay nga Sumat ha mga dapit nga waray pa hibatii hi Cristo, basi diri ako magtukod dida han patukoranan nga iginbutang na hin iba nga tawo. Sumala han siring han Kasuratan, “Makakakita adton waray kasumati hiunong ha iya, ngan makakasabot adton waray makabati.” Tungod hini waray ako hinanayon hin pagkada ha iyo. Kundi yana nga nahuman na an akon buruhaton didi hini nga mga dapit, ngan tungod han akon pagtalinguha hin pagduaw ha iyo sulod hin damo nga mga tuig, naglalaom ako nga mahihimo ko na ini yana. Karuyag ko makigkita ha iyo ha akon paghapit ha iyo tipakadto ha España, ngan iyo unta ako buligan nga mahinayon ako hin pagkadto didto katapos ko pagpahimulos hin pagduaw ha iyo hin halipot nga panahon. Kundi ito yana tipakadto ako ha Jerusalem hin pag-alagad han mga magtinuohon didto. Kay nagkasarabot an mga singbahan ha Macedonia ug Acaya hin paghatag hin mga halad ha pagbulig han mga kablas nga mga magtinuohon didto ha Jerusalem. Ira gud la adto nga pagkasarabot. Kundi kon baga sidngon, may-ada nira katungdanan hin pagbulig hito nga mga kablas; tungod kay nagpaangbit an mga Judiyo han ira espirituhanon nga mga kaupayan ha mga Hentil, sanglit an mga Hentil kinahanglan maggamit han ira tunan-on nga mga kaupayan hin pagbulig han mga Judiyo. Kon mahuman ko na ini nga buruhaton, ngan mahatag ko na ha ira an ngatanan nga kwarta nga gintirok para ha ira, mapakadto na ako ha España, ngan maduaw ako ha iyo ha akon paghapit ha iyo tipakadto. Kon kumada ako ha iyo, maaram ako nga maabot ako dara an bug-os nga bendisyon ni Cristo. Inaaghat ko kamo, kabugtoan, pinaagi han aton Ginoo Jesu-Cristo ngan pinaagi han gugma nga ihinahatag han Espiritu: duyogi ako niyo hin kinasingkasing nga pag-ampo sa Dyos para ha akon. Pag-ampo kamo nga mahigawas ako han mga karat-an tikang han diri mga magtinuohon ha Judea, ngan makarawat unta an akon pag-alagad ha Jerusalem, han mga magtinuohon didto. Sanglit mapakada ako ha iyo nga puno hin kalipay, kon amo ito an kaburot-on han Dyos, ngan magpapahimulos ako hin makalilipay nga pagduaw ha iyo. Maada unta ha iyo ngatanan an Dyos nga aton burabod han kamurayaw. Amen. Iginpapakilala ko ha iyo hi Febe nga aton bugto nga babaye, nga nag-ataman han singbahan ha Cencrea. Karawata niyo hiya ha ngaran han Ginoo, sugad han angay nga pagkarawat han mga magtinuohon, ngan ihatag ha iya an bisan ano nga bulig nga iya pagkinahanglanon ha iyo; kay damo an iya nabuligan, lakip ako. Ipangumosta ako kanda Priscila ug Aquila, an mga nagbulig ha akon ha pag-alagad kan Cristo Jesus, nga nahingada hin dako nga kataragman an ira kinabuhi tungod ha akon. Nagpapasalamat ako ha ira, ngan diri ako la, kundi sugad man an ngatanan nga mga singbahan nga Hentil. Ipangumosta man liwat ako hadton mga magtinuohon nga nagkakatirok ha ira balay. Ipangumosta ako kan Epeneto, an akon hinigugma nga sangkay, nga amo an syahan nga nakabig para kan Cristo didto ha lalawigan han Asia. Ipangumosta man ako kan Maria nga nagkabudlay hin duro para ha iyo. Ipangumosta ako niyo kanda Andronico ug Junias, igkasi mga Judiyo nga kaupod ko ha bilanggoan; ngan kilala hira kaupay han mga apostoles, ngan nacristiano hira una pa ha akon. Ipangumosta ako kan Ampliato, an hinigugma ko nga sangkay dida hin minagburugto nga pakig-urosa tungod han Ginoo. Ipangumosta man ako kan Urbano, an akon igkasi magburudlay ha pag-alagad kan Cristo, ngan kan Estaquis, an akon hinigugma nga sangkay. Ipangumosta ako kan Apeles nga nasarihan na han iya pagkamaunongon kan Cristo. Ipangumosta ako han mga sakop han panimalay ni Aristobulo. Ipangumosta liwat ako kan Herodion nga akon urupod, ngan han mga magtinuohon han panimalay ni Narciso. Ipangumosta ako kanda Trifena ug Trifosa nga nagbubudlay ha pag-alagad han Ginoo, ngan han akon minahal nga sangkay Persida nga nagkabudlay gud hin duro para han Ginoo. Ihatag an akon mga pangumosta kan Rufo, an bantogan nga magburudlay ha pag-alagad han Ginoo, ngan han iroy niya nga dayuday nag-ataman ha akon sugad hin iya anak. Ipangumosta ako kanda Asincrito, Flegonte, Hermes, Patrobas, Hermas, ngan iba nga mga magtinuohon nga kaupod nira. Ipangumosta ako kanda Filologo ug Julia, kanda Nerio ngan han iya bugto nga babaye, hi Olimpas, ngan han ngatanan nga mga magtinuohon nga kaupod nira. Paggikumostahay kamo pinaagi hin minagburugto nga harok. Nangungumosta ha iyo an ngatanan nga mga singbahan ni Cristo. Nanginginyupo ako ha iyo, kabugtoan ko, nga magbantay kamo hadton mga nagtatalinguha nga magkabahinbahin kamo ngan nagsasamok han pagtoo han mga tawo ha pagsupak han mga pagturon-an nga iyo kinarawat; paglikay kamo ha ira. Kay ini nga mga tawo diri nag-aalagad kan Cristo nga aton Ginoo, kundi han ira la kalugaringon nga mga karuyagon. Pinaagi han ira magtahom ngan magnamit nga mga pulong, ginlilimbongan nira an inosente nga mga tawo. Nahibaroan na han ngatanan an iyo pagkamatinumanon han maupay nga sumat, ngan tungod hini, nalilipay ako mahitungod ha iyo. Karuyag ko nga magmaaram kamo mahitungod han maupay, kundi mainosente kamo nahitungod han maraot. Ngan diri maiha dudugmokon han Dyos nga burabod han kalinaw hi Satanas ha ilarom han iyo mga tiil. Maada unta ha iyo an grasya han aton Ginoo nga Jesus. Nangungumosta ha iyo hi Timoteo nga akon kabulig; ngan sugad man hira Lucio, Jason, ug Sosipatro nga igkasi mga Judiyo. Ako, hi Tercio nga tagsurat hini nangungumosta ha iyo sugad nga iyo igkasi-cristiano. Nangungumosta ha iyo hi Gayo nga akon sinasak-an, kanay balay amo an ginkakatirokan han mga magtinuohon. Nangungumosta man ha iyo hira Erasto, an tesorero han syudad, ug Cuarto nga aton bugto. [ Maada unta ha iyo ngatanan an grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo. Amen.] Dayawa ta an Dyos! Nakakaparig-on hiya han iyo pagtoo, sumala han iginwawali ko nga Maupay nga Sumat mahitungod kan Jesu-Cristo, ngan sumala han pagpadayag han tinago nga kamatuoran nga ginhipos ha maiha na nga naglabay nga katuigan. Kundi yana iginpadayag na ini nga kamatuoran pinaagi han mga sinurat han mga manaragna; ngan iginpahibaro ini ha ngatanan nga mga nasod pinaagi han sugo han Dyos nga waray kataposan, basi tumoo ngan sumugot an ngatanan. Ngadto han uusa la nga Dyos nga amo la an makinaadmananon han ngatanan, maiya an himaya ha kagihaponan pinaagi kan Jesu-Cristo! Amen. Tikang kan Pablo nga ha pagbuot han Dyos gintawag nga magin apostol ni Cristo Jesus, ngan tikang kan Sostenes nga aton bugto— Ngadto han singbahan han Dyos ha Corinto, ngadto han ngatanan nga gintawag nga magin magtinuohon han Dyos, nga naiya dida ha pakig-usa kan Cristo Jesus, kaupod han ngatanan nga mga tawo ha bisan diin nga dapit, nga natawag han ngaran han aton Ginoo Jesu-Cristo nga ira ngan aton man Ginoo. An Dyos nga aton Amay ngan an aton Ginoo Jesu-Cristo maghatag unta ha iyo han grasya ug kamurayaw. Dayuday nagpapasalamat ako han akon Dyos para ha iyo tungod han grasya nga iginhatag niya ha iyo pinaagi kan Jesu-Cristo. Kay dida ha pakig-usa kan Cristo nahura kamo han ngatanan nga mga butang, upod an ngatanan nga pagpamulong ngan ngatanan nga hibaro. Nagmarig-on dida ha iyo an mensahe mahitungod kan Cristo: tungod hini nakarawat niyo an ngatanan nga kaupayan samtang naghuhulat kamo han pagpadayag han aton Ginoo Jesu-Cristo. Paririg-onon liwat kamo niya tubtob ha kataposan, basi hiagian kamo nga waray kasaypanan ha Adlaw pagbalik han aton Ginoo Jesu-Cristo. Sarig kamo han Dyos nga nagtawag ha iyo, basi kamo magin kausa han iya Anak nga hi Jesu-Cristo nga aton Ginoo. Nahangyo ako ha iyo, kabugtoan, pinaagi han pagburot-an han aton Ginoo Jesu-Cristo, nga magkauruyon kamo ngatanan dida han iyo mga iginyayakan, basi mawaray dida ha iyo pagkabahinbahin. Mahingpit unta an iyo pagkaurosa dida hin usa la nga panhunahuna ngan panuyo. Kay may mga tawo tikang han panimalay ni Cloe nga nagsumat ha akon, kabugtoan ko, nga may-ada niyo pagkaaway-away. Amo ini an akon buot sidngon: an tagsa ha iyo lain an iginyayakan. Nasiring an usa, “Kan Pablo ako”; an iba, “Kan Apolo ako”; an iba, “Kan Pedro ako”; ngan an iba pa, “Kan Cristo ako.” Nagkabahinbahin na ba hi Cristo? Hi Pablo ba an namatay ha kros para ha iyo? Ginbunyagan ba kamo nga mga tinun-an ni Pablo? Nagpapasalamat ako han Dyos nga waray ko ginbunyagan ha iyo, labot kanda Crispo ug Gayo. Sanglit waray makakasiring nga ginbunyagan kamo nga akon mga tinun-an. ( Tinuod ito nga nagbunyag liwat ako kan Estefanas ngan han iya panimalay; kundi waray ako hinnunumdoman nga may-ada pa iba nga akon nabunyagan.) Waray ako sugoa ni Cristo hin pagbunyag. Ginsugo ako niya hin pagwali han Maupay nga Sumat, ngan pagwali hito hin waray paggamit hin mga pulong nga makuri masabtan han mga tawo, basi diri kawad-an hin gahom an kamatayon ni Cristo ha kros. Kay para hadton waray katalwasan kalurongan la an mensahe hiunong han kamatayon ni Cristo ha kros; kundi para ha aton nga gintatalwas, gahom ini han Dyos. Nasiring an Kasuratan, “Kakawangon ko an hibaro han mga makinaadmananon, ngan isasalikway ko an pagsabot han mga mag-aram.” Kon sugad, ano an kapulsanan han mga mag-aram? O han mga makinaadmananon? O han batid nga mga makilalantugion hini nga kalibutan? Iginpakita han Dyos nga kalurongan la an kinaadman hini nga kalibutan! Kay iginbuot han Dyos tungod han iya kinaadman, nga diri an mga tawo makahimo hin pagkilala ha iya pinaagi han ira kalugaringon nga kinaadman. Lugod pinaagi han ira sinisiring nga “linurong” nga mensahe nga amon iginwawali, an Dyos nakahunahuna hin pagtalwas hadton mga natoo. An mga Judiyo nagkinahanglan hin mga milagro basi hira tumoo, ngan an mga Griego nangita hin kinaadman. Para ha amon ginpapasangyaw namon an Cristo nga iginraysang ha kros, mensahe nga makaurulang para han mga Judiyo ngan kalurongan la para han mga Hentil; kundi para han mga tinawag han Dyos, ma Judiyo o ma Hentil, ini nga mensahe amo hi Cristo, an gahom ngan an kinaadman han Dyos. An kalurongan han Dyos labaw pa nga kinaadman kay han kanan tawo kinaadman, ngan an kamaluya han Dyos labaw pa kamakusog kay han kanan tawo kusog. Kabugtoan, panumdoma daw niyo kon ano kamo hadto han pagtawaga ha iyo han Dyos. Gutiay la ha iyo in mga mag-aram, o gamhanan, o may hitaas nga kahimtang ha katilingban sumala han panhunahuna han tawo. Gintuyo han Dyos hin pagpili han gin-iisip han kalibutan nga mga lurong basi maalohan an mga mag-aram; ngan han gin-iisip han kalibutan nga magluya basi maalohan an mga magkusog. Ginpili han Dyos an ginpapahiubos han kalibutan, ngan gintatamay, ngan ginhuhunahuna nga waray gamit, basi hisabtan nga waray gamit an ginhuhunahuna han kalibutan nga importante. Karuyag sidngon hini nga waray makakapanhambog ha atubangan han Dyos. Kundi gindara kamo han Dyos ha pakig-usa kan Cristo Jesus, ngan ginhimo han Dyos hi Cristo nga magin aton kinaadman, ngan pinaagi ha iya gin-isip kita nga matadong sa Dyos, ngan nagin baraan kita nga mga tawo han Dyos, ngan natalwas kita. Sanglit sumala han siring han Kasuratan, “An karuyag pumarayaw, kinahanglan iparayaw niya an ginbuhat han Ginoo.” Kabugtoan ko, han pagkada ko ha iyo pagwali han kanan Dyos tinago nga kamatuoran, waray ako maggamit hin hilarom nga mga pulong ngan hitaas nga hibaro. Kay samtang nakada ako ha iyo, gintuyo ko nga mahingalimot ako han ngatanan labot la kan Jesu-Cristo, ngan labi na gud han iya kamatayon ha kros. Sanglit han pagkada ko na ha iyo, maluya ako ngan nakurog ako hin kahadlok, ngan waray ko ighatag an akon pagturon-an ug mensahe pinaagi hin mag-abtik nga mga pulong han kinaadman han tawo, kundi han nakakalukmay nga gahom han Espiritu han Dyos. Sanglit diri ipinasisikad an iyo pagtoo ha kinaadman han tawo, kundi ha gahom han Dyos. Kundi naghihimangraw ako hin kinaadman ngadto han mga gurang na ha espirituhanon nga kinabuhi. Kundi diri ito an kinaadman nga kanan hini nga kalibutan, o han mga kagamhanan nga naghahadi hini nga kalibutan—mga kagamhanan nga nawawad-an na han ira gahom. An ginhihimangraw ko nga kinaadman amo an kanan Dyos tinago nga kinaadman nga ginhipos tikang ha katawhan, kundi iginlarang na ngadaan han Dyos para han aton hingpit nga katalwasan, bisan han waray pa mahimo an kalibutan. Waray bisan usa han mga punoan hini nga kalibutan in nahibaro hini nga kinaadman. Kon hinbaroan pa ini nira, diri unta nira iginraraysang ha kros an mahimayaon nga Ginoo. Kundi sumala han siring han Kasuratan, “An waray pa hikit-i ngan hibatii hin tawo, an waray gud paghunahunaa han tawo nga mahinanabo, amo lugod an butang an gin-andam han Dyos para hadton mga nahigugma ha iya.” Kundi iginpahibaro ha aton han Dyos an iya tinago pinaagi han iya Espiritu. Nag-uusisa an Espiritu han ngatanan nga mga butang, bisan pa han mga hilarom nga tinago han mga katuyoan han Dyos. Para han tawo, an iya kalugaringon nga espiritu nga aada ha iya amo la an maaram han ngatanan hiunong ha iya; ug amo man liwat, an Espiritu la han Dyos an maaram han ngatanan hiunong han Dyos. Waray kita kumarawat hini nga espiritu han kalibutan; kinmarawat kita han Espiritu nga iginpadara han Dyos, basi mahibaro kita han ngatanan nga iginhatag ha aton han Dyos. Sanglit diri kami nagyayakan han mga pulong nga igintutdo han kinaadman han tawo, kundi han mga pulong nga igintutdo han Espiritu, ha pagsaysay namon han mga kamatuoran nga espirituhanon ngadto han mga nakaangkon na han Espiritu. Kundi adton tawo nga waray makaangkon han Espiritu, diri makakakarawat han mga hatag nga tikang han Espiritu han Dyos. In sugad nga tawo diri nakakasabot hini; kalurongan la ini para ha iya, kay an sukol han kapulsanan hini nga butang amo la an espirituhanon nga paagi. An tawo nga nakaangkon na han Espiritu nakakaghukom han kapulsanan han ngatanan nga mga butang, kundi waray nakakaghukom ha iya. Sumala han siring han Kasuratan, “Hin-o an nakakasabot han hunahuna han Ginoo? Hin-o an makakagwaydong ha iya?” Kundi aanhi na ha aton an hunahuna ni Cristo. Ha kamatuoran, kabugtoan, waray ako pakakaghimangraw ha iyo sugad han paghimangraw ko ha mga tawo nga nakaangkon na han Espiritu. Kinahanglan maghimangraw ako ha iyo sugad hin mga tawo hini nga kalibutan, sugad hin kabataan pa ha Cristohanon nga pagtoo. Ginbuhi ko kamo hin gatas, diri hin matig-a nga karaonon kay diri pa man kamo andam para hini. Ngan bisan ngani yana diri pa kamo andam kay an iyo kinabuhi sugad pa hin kanan kalibutan nga mga tawo. Kon may-ada kaawa dida ha iyo, ngan paglarolantugi, diri ba nagpapamatuod ini nga mga tawo pa kamo hini nga kalibutan, nga nabubuhi subay han mga ginawian hini nga kalibutan? Kon may ha iyo nasiring, “Kan Pablo ako,” ngan an iba, “Kan Apolo ako”—diri ba ini kanan kalibutanon nga kinabuhi han tawo? Kon baga sidngon, hin-o hi Apolo? Ngan hin-o hi Pablo? Mga surugoon la kami han Dyos nga nagtutdo ha iyo han pagtoo. Kada usa ha amon nagtutuman han iginpabuhat han Ginoo: ako an nagtanom, hi Apolo an nagbaribe, kundi an Dyos an nagpapatubo han tanom. Adton nagtatanom ngan adton nagbabaribe diri amo an importante, kundi an Dyos nga nagpapatubo han tanom. Waray kalainan han nagtatanom ngan han nagbabaribe; babaloson han Dyos an kada usa ha ira sumala han ira nabuhat. Kay nagbubulig kami hin pagbuhat para han Dyos, ngan kamo amo an uma han Dyos. Balay liwat kamo han Dyos. Ha pagpahimulos han iginhatag ha akon han Dyos, ginbuhat ko an buruhaton hin batid gud nga panday ngan iginpahimutang ko an patukoranan, ngan iba nga tawo an nagtindog han balay dida hini. Kundi kinahanglan magtagam an kada usa kon uunanhon niya hin pagtindog han balay. Kay iginpahimutang na han Dyos hi Cristo Jesus nga amo gudla ngan usa la nga patukoranan, ngan waray na iba. May-ada magamit hin bulawan, o salapi, o mahal nga mga bato hin pagbalay ha bawbaw han patukoranan; magamit an iba hin kahoy, o kawayan, o kugon. An kamaupay han kanan kada usa buhat makikita kon ipadayag na ini ha Adlaw ni Cristo. Kay ipapadayag pinaagi hin kalayo hadto nga adlaw an tagsa nga buhat han tawo; sasarihan ito hin kalayo ngan ipapakita an iya tinuod nga kamaupay. Kon umilob han kalayo an gintindog hin usa ka tawo dida han patukoranan, makarawat hiya hin balos. Kundi kon maugtang an buhat hin usa ka tawo, mawawara ini ha iya; kundi hiya matatalwas sugad nga nakakalagiw hiya han kalayo. Maaram na gud kamo nga amo kamo an templo han Dyos ngan nag-uokoy ha iyo an Espiritu han Dyos! Sanglit kon may magbungkag han templo han Dyos, bubungkagon man hiya han Dyos, kay baraan an templo han Dyos, ngan kamo ngahaw amo an iya templo. Kinahanglan waray maglimbong ha iya ngahaw. Kon may-ada ha iyo naghuhunahuna nga maaram hiya sumala han mga suruklan hini nga kalibutan, kinahanglan magin lurong hiya basi hiya magin tinuod nga maaram. Kay kalurongan la ha atubangan han Dyos an gin-iisip nga kinaadman hini nga kalibutan. Sumala han siring han Kasuratan, “Ginbibitik han Dyos an mga mag-aram dida han ira kaabtik,” ngan nasiring ha lain nga Kasuratan, “Maaram an Ginoo nga waray pulos an mga panhunahuna han mga mag-aram.” Sanglit kinahanglan waray gud pumarayaw mahitungod han nahihimo hin mga tawo. Ha tinuod iyo na an ngatanan nga mga butang: hira Pablo, Apolo, ug Pedro; ini nga kalibutan, an kinabuhi, ngan an kamatayon; an yana ngan an tiarabot nga panahon; iyo ini ngatanan, ngan kan Cristo kamo, ngan kanan Dyos hi Cristo. Kinahanglan isipon kami niyo nga mga surugoon ni Cristo, nga gintaporan han tinago nga mga kamatuoran han Dyos. An usa nga butang nga ginkikinahanglan han tawo nga tinaporan, amo nga kasarigan hiya han iya agaron. Yana waray la para ha akon kon paghukman ako niyo o hin bisan ano nga hukmanan hin tawo; diri man ngani ako naghuhukom ha akon kalugaringon. Limpyo an akon konsensya, kundi diri buot sidngon nga waray ako sala. An Ginoo amo an maghuhukom ha akon. Sanglit ayaw kamo paghukom bisan kan kanay nga diri pa naabot an gintalaan nga panahon. Kinahanglan an kataposan nga paghukom humulat han pag-abot han Ginoo; ipapadayag niya an mga butang nga natatago yana dida han kasisidman, ngan bubuksan an tinago nga mga tinguha han kasingkasing han mga tawo. Ngan onina makarawat tikang han Dyos an tagsa nga tawo han pagdayaw nga angay ha iya. Para han iyo kaupayan, kabugtoan, ginamit ko ini ngatanan nga pananglitan kan Apolo ngan ha akon basi hibaroan niyo an kahulogan han darahonon nga nasiring, “Sunda an angay nga mga turumanon.” Waray gud ha iyo magpalabi hin usa ka tawo ngan magtamay han iba. Hin-o an naghimo ha imo nga labaw han iba? Diri ba iginhatag ha imo han Dyos an ngatanan nga aada ha imo? Kon sugad, ano man hin pakaparayaw mo kon an ngatanan nga aada ha imo hatag man la ha imo? Naangkon na ba niyo an ngatanan nga iyo ginkikinahanglan? Mga riko na ba kamo? Nagin mga hadi na ba kamo bisan kon diri pa kami? Ngani ungara ko unta nga tinuod nga mga hadi kamo, basi magin hadi man kami upod ha iyo. Kay para ha akon, daw iginhatag han Dyos ha amon nga mga apostoles an giuubosi nga lugar. Sugad kami hin mga tawo nga ginhukman nga papatayon na ha atubangan han mga tawo, sugad hin kiritaon han ngatanan nga mga anghel ngan mga tawo. Mga lurong kami tungod kan Cristo; kundi mga mag-aram kamo dida kan Cristo! Mga magluya kami, kundi mga kusgan kamo! Mga tinamay kami, kundi mga pinasidunggan kamo! Ngada gud hini nga takna ginugutom ngan inuuhaw kami; gisigisi an amon panapton; mga gintubal kami; waray kami sinasak-an; ngan napapasma kami tungod hin mabug-at nga pagkabudlay. Kon ginpapanhimaraot kami, ginpapakaupay namon hira; kon ginpapakurian kami, gin-aantos la namon; kon ginyuyubit kami, ginbabaton namon hin magnamit nga mga pulong. Sugad la kami hin sighot hini nga kalibutan; mga baya kami han tuna ngada gud hini nga takna! Iginsusurat ko ini ha iyo, diri tungod nga karuyag ko nga maawod kamo, kundi pagtutdo ha iyo, sugad hin akon kalugaringon nga hinigugma nga mga anak. Kay bisan kon may-ada niyo napulo ka yukot nga mga magmarangno han iyo kinabuhi hin pag-alagad kan Cristo, uusa gudla an amay niyo. Kay ha iyo kinabuhi hin pag-alagad kan Cristo Jesus, nagin amay ako niyo pinaagi han pagdara ko ha iyo han Maupay nga Sumat. Sanglit nahangyo ako ha iyo: sunda an akon susbaranan. Tungod hini nga tuyo ginpapakada ko hi Timoteo ha iyo. Akon gud hiya hinigugma ngan matinumanon nga anak dida han Ginoo. Pagpapahinumdomon kamo niya han mga lagda nga akon ginsusunod dida han bag-o nga kinabuhi hin pag-alagad kan Cristo Jesus, ngan igintututdo ko man ha ngatanan nga mga singbahan ha bisan diin nga dapit. Nagpapahitaas in pira ha iyo kay nasiring hira nga diri na ako mapakada ha iyo. Kundi kon tumugot an Ginoo, makada ako ha iyo ha madali nga panahon ngan kikitaon ko kon ano gud an gahom hini nga mga magpinahitas-on, ngan diri la an ira iginyayakan. Kay an Ginhadian han Dyos diri la mga pulong, kundi gahom. Ano an iyo karuyag? Makada ba ako ha iyo dara in latob, o kon in kasingkasing nga puno hin gugma ngan maaghopon? Niyan iginkakasumatsumat nga may-ada maglaw-ay nga buhat dida ha iyo, nga makalilisang hin duro, nga diri ngani hiaagian ha mga diri nakilala han Dyos. Nasumatan ako nga may usa ha iyo nga nakikig-asawa han iya pinakairoy! Sanglit uunanhon man pakaparayaw niyo? Angay pa ngani kamo maawod ngan magmasubo, ngan kinahanglan paiwason tikang ha iyo hugpo an tawo nga nagbuhat hini. Para ha akon, bisan kon tinuod nga hirayo ako ha iyo, ha espiritu sugad nga aada ako ha iyo, ha ngaran han aton Ginoo nga Jesus, ginhukman ko na an tawo nga nagbuhat hini nga makangingirhat nga butang. Ha pagkatirok niyo, ngan kausa ako niyo ha espiritu pinaagi han gahom han aton Ginoo nga Jesus nga aanhi ha aton, itubyan niyo ini nga tawo kan Satanas, basi malaglag an iya lawas ngan matalwas an iya espiritu kon umabot na an Adlaw han Ginoo. Diri kamo angay magpalabilabi! Maaram man kamo han darahonon, “An gutiay nga patubo nakakapadako han bug-os nga minasa.” Kinahanglan kuhaon niyo ini nga daan nga patubo han sala basi mahingpit an iyo pagkaputli. Niyan masusugad na kamo hin bag-o nga minasa nga waray gud patubo, ngan maaram ako nga amo gud ini kamo. Kay andam na an Pyesta han Paglabay, yana nga iginhalad na hi Cristo nga amo an aton kordero han Paglabay. Sanglit saurugon ta an aton pyesta, diri pinaagi hin tinapay nga may daan nga patubo, an patubo hin sala ug karat-an, kundi pinaagi han tinapay nga waray patubo, an tinapay han pagkaputli ngan kamatuoran. Naghinabi ako dida han akon surat ngada ha iyo nga diri kamo makigtampo han maghilas nga mga tawo. An ginsiring ko diri an mga tawo nga diri nakilala han Dyos nga nagbuhat hin maglaw-ay, o mga halot, o mga kawatan, o mga magsiringba hin mga ladawan. Ha paglikay ha ira, kinahanglan nga magawas kamo han kalibutan. An buot ko sidngon amo nga kinahanglan diri kamo makigtampo hin tawo nga nasiring nga Cristiano hiya, kundi malaw-ay, o halot, o magsiringba hin mga ladawan, o matamay, o parahubog, o katawan. Ayaw kamo pakigsaro hin sugad hito nga tawo. Kon in usa ha iyo may-ada isurumbong kontra hin igkasi bugto, kay ano nga napakadto kamo hin mga maghurukom nga diri nakilala han Dyos, ngan diri lugod asay niyo pinapagtuhay an iyo mga magtinuohon? Diri ba kamo maaram nga an mga magtinuohon amo an maghuhukom han kalibutan? Sanglit kon kamo an maghuhukom han kalibutan, diri ba kamo takos makagtuhay hin gudti nga mga butang? Diri ba kamo maaram nga kita an maghuhukom han mga anghel? Asay pa ba an mga butang hini nga kinabuhi! Sanglit kon maabot in sugad nga mga kasamok, ipapagtuhay ba ito niyo hin mga tawo nga waray labot han singbahan? Hin kamakaarawod para ha iyo! Segurado nga may-ada bisan na manla usa dida hiton iyo katig-oban nga maaram magtuhay han iyo kasamokan. Kundi ira sinasalawad lugod an ira mga sumbong ngadto ha hukmanan, ngan asay nira ipinapagtuhay an mga tawo nga waray pagtoo! An pagsalawad hin mga sumbong ngadto ha hukmanan nagpapakita nga nakawang na gud an iyo pagtoo. Diri ba maupay nga kamo an pagpakaraoton? Diri ba maupay nga kamo an pagtikasan? Lugod nagpapabulosbulos kamo hin pagpakaraot ngan pagtikas bisan han iyo gud igkasi kabugtoan! Nasayod man kamo nga diri makakaangkon han Ginhadian han Dyos an mga magraot. Ayaw pagpalimbong kay diri manta makakaangkon han Ginhadian han Dyos an mga tawo nga maghilas, o mga masingbahon hin mga diyosdiyos, o mga parapanlibog, o mga nagbubuhat hin maglaw-ay ha ira igkasi lalake o igkasi babaye, o mga tikasan, o mga halot, o mga parahubog, o mga magyubit, o mga kawatan. An iba ha iyo hadto sugad hini nga mga tawo. Kundi ginlinisan na kamo han sala; igintubyan na kamo ngadto sa Dyos; ngan gin-isip na kamo nga matadong sa Dyos pinaagi han ngaran han Ginoo Jesu-Cristo ngan pinaagi han Espiritu Santo. May-ada masiring, “Tugot ha akon in pagbuhat hin bisan ano.” Matuod ito, kundi diri ngatanan nga butang maupay para ha imo. Makakahimo ako pagsiring nga tugot ha akon in pagbuhat hin bisan ano, kundi diri ako matugot nga maoripon ako hin bisan ano. May iba nga masiring, “Para hin tiyan an pagkaon ngan para hin pagkaon an tiyan.” Tinuod ito, kundi tataposon han Dyos ito nga duha. Diri angay paggamiton an lawas hin tawo para hin malaw-ay nga mga katuyoan, kundi para hin pag-alagad han Ginoo; ngan an Ginoo nag-aalagad han lawas. Ginbanhaw han Dyos an Ginoo ngan pagbabanhawon man kita niya pinaagi han iya gahom. Maaram na kamo nga an iyo mga lawas mga bahin han lawas ni Cristo. Kukuhaon ko ba in usa nga bahin han lawas ni Cristo ngan itampo ito han lawas hin babaye nga maraot in bantog? Diri gud mahihimo! Bangin la diri pa kamo maaram nga an nakikig-usa hin babaye nga maraot in bantog nga nauusa na la an ira duha nga lawas. Nasiring hin klaro an Kasuratan, “Magigin usa nala an duha nga lawas.” Kundi an nakikig-usa han Ginoo nahiuusa hiya ha iya ha espiritu. Likayi an kalaw-ayan. An iba nga ginbubuhat nga sala hin usa ka tawo diri nakakaano han iya lawas; kundi an tawo nga nakikighilawas nakakasala kontra han iya kalugaringon nga lawas. Diri ba kamo maaram nga an iyo lawas templo han Espiritu Santo nga naguokoy dida ha iyo, ngan ihinatag ha iyo han Dyos? Diri na kamo amo an tag-iya han iyo kalugaringon, kundi an Dyos na; mahal an paglukat ha iyo. Sanglit gamita niyo an iyo mga lawas hin pagpasidungog han Dyos. Yana mahitungod ini han mga butang nga ginsurat niyo. Maupay nga an lalake diri mag-asawa. Kundi tungod kay damo an kataragman hin pakagbuhat hin malaw-ay, kinahanglan nga an lalake may-ada kalugaringon nga asawa ngan an babaye may-ada kalugaringon nga bana. Kinahanglan tumanon han lalake an iya katungdanan hin pagkabana, ngan tumanon liwat han babaye an iya katungdanan hin pagkaasawa. Diri magburuot an asawa han iya kalugaringon nga lawas, kundi an bana; diri liwat magburuot an bana han iya kalugaringon nga lawas, kundi an asawa. Tumana niyo an katungdanan hin kamag-asawa, gawas la kon daan niyo ginsabotan nga duha nga diri anay kamo magtutuman, basi magamit an iyo panahon hin pag-ampo; kundi katapos, pagtuman na liwat kamo basi diri kamo masulay ni Satanas tungod han kakulang niyo hin pagpugong han iyo kalugaringon. Iginyayakan ko ini ha iyo sugad nga usa la nga pagtugot, ngan diri sugad nga usa nga pagsugo. Ha tinuod karuyag ko nga masugad ha akon an ngatanan; kundi may talagsaon nga hatag tikang sa Dyos an kada usa, ngan magkalainlain ini nga hatag. Niyan iginsisiring ko ini ngadto han mga waray asawa ngan han balo nga kababayen-an: mauruupay pa para ha iyo nga magpabilin kamo hin kawaray asawa sugad ha akon. Kundi kon diri man kamo makakapugong han iyo mga ungara, paasawa kamo—mauruupay pa an pag-asawa kay hin kapaso han iya lawasnon nga kaipahon. May-ada ko sugo para han mga inasaw-an, diri akon kalugaringon, kundi kanan Ginoo: kinahanglan diri bumulag han bana an asawa; kon buhaton ini niya, kinahanglan magpabilin hiya nga waray bana, o kon diri, makighioli hiya han iya bana; ngan kinahanglan diri makigbulag han iya asawa an bana. Nasiring ako ngadto han iba (ako la, diri an Ginoo): kon in usa nga Cristiano nga lalake mag-asawa hin babaye nga waray pagtoo, ngan maupay an ira nga duha pagsabot, kinahanglan diri makigbulag ha iya an lalake. Ngan kon in usa nga Cristiano nga babaye puma-asawa hin lalake nga waray pagtoo, ngan maupay an ira nga duha pagsabot, kinahanglan diri makigbulag ha iya an babaye. Kay kakarawaton han Dyos an bana nga waray pagtoo pinaagi han iya pakig-usa han iya asawa, ngan kakarawaton han Dyos an waray pagtoo nga asawa pinaagi han iya pakig-usa han iya Cristiano nga bana. Kay kon diri pa amo ini, an ira mga anak masusugad hin mga anak hin diri nakilala han Dyos; kundi ha pagkatinuod, kakarawaton hira han Dyos. Kundi kon adton waray pagtoo maruyag hin pagbaya han Cristiano nga kapadis, tugoti hiya. Ha sugad nga kahimtang waray na kabilinggan an Cristiano nga kapadis, ma bana o ma asawa. Gintawag kamo han Dyos hin pag-ukoy ha kalinaw. Ano hin pakasabot mo, Cristiano nga asawa, nga makakatalwas ka han imo bana? O ano hin pakasabot mo, Cristiano nga bana nga makakatalwas ka han imo asawa? Kinahanglan an kada usa mag-ukoy hin kinabuhi sumala han kanan Ginoo hatag ha iya, ngan sumala han iya kahimtang han pagtawga ha iya han Dyos. Amo ini an akon igintutdo ha ngatanan nga mga singbahan. Kon in usa nga tawo nga tinori kinmarawat na han tawag han Dyos, diri na niya kuhaon pa an mga ulat han iya pagkatinori; kon in tawo nga diri tinori kinmarawat na han tawag han Dyos, diri na kinahanglan torion pa hiya. Kay waray hinungdan an pagkatinori o diri pagkatinori, kundi an pagtuman han mga sugo han Dyos amo an may hinungdan. Kinahanglan magpabilin an kada tawo sugad han iya kahimtang han pagkarawat niya han tawag han Dyos. Oripon ka ba han pagtawga ha imo han Dyos? Waray sapayan; kundi kon may higayon ka hin katalwas, pahimulosi ito nga higayon. Kay usa nga talwas nga tawo han Ginoo an oripon nga gintawag han Ginoo; ngan amo man gihapon nga an talwas nga tawo nga gintawag ni Cristo, usa nga iya oripon. Mahal kaupay an kapalit ha iyo han Dyos; sanglit ayaw kamo pagpaoripon hin mga tawo. Kabugtoan, kinahanglan magpabilin an kada usa ha iyo dida ha pakig-usa han Dyos, ha amo gihapon nga kahimtang hadto han pagtawaga ha iya. Niyan mahitungod han waray asawa: diri ini sugo ha akon tikang han Ginoo, kundi nahatag la ako hin akon paghunahuna, sugad hin usa nga tawo nga angay kasarigan tungod han kalooy han Ginoo. Tungod han makuri nga kahimtang hini nga panahon, naghuhunahuna ako nga maupay pa para hin lalake nga magpabilin hiya sugad han iya yana kahimtang. Inasaw-an ka ba? Ayaw pakigbulag ha iya. Waray ka ba asawa? Ayaw pangasawa. Kundi kon mangasawa ka, diri ka nakakasala; ngan kon pumaasawa in daraga, diri man hiya nakakasala. Kundi karuyag ko la nga mahigawas kamo han adlaw-adlaw nga mga kakurian nga pag-aantoson han mga inasaw-an. Amo ini an karuyag ko sidngon, kabugtoan: halipot nala an panahon nga nahibibilin, ngan tikang yana kinahanglan nga an mga inasaw-an mag-ukoy sugad hin waray asawa; adton mga masulob-on sugad hin diri hira mabidoon; an mga malipayon sugad hin diri hira malipayon; an mga namamalit sugad hin diri hira tag-iya han ira mga pinamalit; an mga nagamit han kalibutanon nga mga butang sugad hin diri hira nahihigtan hini nga mga butang. Kay sugad hito yana, diri na mag-iiha ini nga kalibutan. Karuyag ko nga mahigawas kamo hin mga kabaraka. An lalake nga waray asawa nababaraka han mga buruhaton para han Ginoo, kon uunanhon niya paglipay han Ginoo; kundi an inasaw-an nga lalake nababaraka han kalibutanon nga mga butang, kon uunanhon niya paglipay han iya asawa, sanglit nagkakabahin an iya mga tinguha. An daraga o babaye nga waray asawa nababaraka para han buruhaton han Ginoo, kon uunanhon niya hin paghalad han bug-os niya nga kinabuhi; kundi an inasaw-an nga babaye nababaraka han kalibutanon nga mga butang, kon uunanhon niya paglipay han iya bana. Iginsisiring ko ini kay karuyag ko bumulig ha iyo, diri pag-ulang ha iyo. Lugod karuyag ko nga buhaton niyo an matadong ngan angay, ngan ihatag ha Ginoo an iyo bug-os nga pag-alagad hin waray gud pag-alang. Mahitungod hadton mga magkasabot na kundi diri pa nakakahunahuna hin pag-asawa: kon naabat an lalake nga an iya mga panggawi para han babaye diri matadong, ngan kon makusog an iya balatian sanglit maupay nga mag-asawa nala hira, kinahanglan mag-asawa hira. Diri ini sala. Kundi kon an lalake, ha waray pagpirita, nagdidig-on gud nga diri hiya mangangasawa; kon nakakapugong hiya han iya mga tinguha ngan kon naglarang na hiya kon ano an iya pagbubuhaton, maupay nga diri hiya mangasawa hito nga babaye. Sanglit maupay nga buhat han lalake hin pangasawa han iya kasabot, kundi mauruupay pa nga buhat kon makapugong hiya han iya kalugaringon nga diri hiya mangasawa han iya kasabot. An asawa diri mahihimo pumaasawa hin iba samtang buhi pa an iya bana; kundi kon patay na an iya bana, mahihimo na pumaasawa hiya hin lalake nga iya kinaruruyag; mahihimo la ini kon Cristiano an lalake nga nangangasawa ha iya. Kundi mas nga magmamalipayon hiya kon magpabilin hiya nga balo. Amo ini an akon hunahuna, ngan naghuhunahuna ako nga aanhi man liwat ha akon an Espiritu han Dyos. Niyan, mahitungod han pagkaon nga iginhalad ha mga diyosdiyos: Matuod gad sumala han siring nira nga “may-ada hinbabaroan naton ngatanan.” Ini nga hibaro nakakahimo hin tawo hin pagpalabilabi; kundi nakakapadig-on an gugma. An naghuhunahuna nga maaram hiya, ha tinuod diri hiya maaram han angay niya hibaroan. Kundi kinikilala han Dyos an tawo nga nahigugma ha iya. Sanglit hiunong han pagkaon nga iginhalad ha mga diyosdiyos: maaram kita nga an mga diyosdiyos natindog hin mga butang nga diri matuod; maaram kita nga uusa la an Dyos. Bisan kon may-ada tinatawag nga “mga diyos” ma ha langit o ha tuna, ngan bisan kon damo ini nga “mga diyos” ngan “mga ginoo,” kundi para ha aton uusa gudla an Dyos, an Amay nga magburuhat han ngatanan nga mga butang, ngan nabubuhi kita tungod ha iya. Ngan uusa gudla an Ginoo, hi Jesu-Cristo nga pinaagi ha iya ginhimo an ngatanan nga mga butang ngan nabubuhi kita. Kundi diri ngatanan maaram hini nga kamatuoran. May mga tawo nga nahiara na hin mga diyosdiyos, nga tubtob yana gud nga adlaw, kon nakaon hira hin sugad nga pagkaon, nakakahunahuna ini hira nga kanan diyosdiyos ito nga pagkaon; magluya an ira pagsabot ngan nakakahunahuna hira nga nahuhugawan hira pinaagi hini nga pagkaon. Kundi an pagkaon diri makakapahiusa ha aton sa Dyos; diri makakadaot ha aton kon diri kita kumaon, ngan diri liwat makakaupay ha aton kon kumaon kita. Kundi paghirot kamo ngan ayaw itugot nga an iyo kagawasan hin pagbuhat matinikangan hin pakasala hadton mga magluya an pagtoo. Pananglitan in tawo nga maluya in pagsabot hini nga mga butang nakita ha imo nga may “hibaro” nga nakaon ka ha templo hin mga diyosdiyos; diri ba ini makakaaghat ha iya hin pagkaon han pagkaon iginhalad ngadto han mga diyosdiyos? Tungod han imo “hibaro” mapatay ini nga maluya nga imo bugto nga ginpakamatyan ni Cristo. Ngan dida hini nga paagi makakasala ka kan Cristo tungod kay ikaw an tinikangan han pakasala han imo kabugtoan ngan pakasamad han ira magluya nga konsensya. Sanglit kon an pagkaon nga halad ha mga diyosdiyos matinikangan han pakasala han akon bugto, diri na gud ako makaon hin karne, basi diri na makasala an akon bugto. Diri ba ako talwas nga tawo? Diri ba ako apostol? Waray ko ba hikit-i hi Jesus nga aton Ginoo? Ngan diri ba kamo an bunga han akon pag-alagad han Ginoo? Bisan kon an iba diri kumilala ha akon nga apostol, waray ruhaduha nga makilala kamo. Kamo ngahaw an pangilal-an han akon pagkaapostol, tungod han iyo kinabuhi ha pag-alagad han Ginoo. Amo ini an akon panalipod kon sinususnan ako hin mga tawo: Diri ba akon katungod nga tagan ako hin pagkaon ug pag-inom tungod han akon buhat? Diri ba akon katungod hin pagsunod han mga susbaranan han iba nga mga apostoles ngan han mga magtinuohon han Ginoo ngan ni Pedro, dida hin pagdara hin asawa dida ha akon mga paglakaton? O kami ba ngan hi Bernabe la an kinahanglan magkabudlay para hin amon panginabuhi? Hin-o nga sondalo in nalugaring pagbayad han iya kalugaringon nga mga gasto samtang nag-aalagad hiya han hugpo han kasondalohan? Hin-o nga parauma in diri nakaon han ubas han iya kalugaringon nga urubasan nga uma? Hin-o nga magbarantay hin mga karnero in diri nainom han gatas han iya kalugaringon nga mga karnero? Diri amo la ini nga inadlaw-adlaw nga mga pananglitan an akon isinisiring, kay amo man gihapon an hinnanabihan han Balaod. Nababasa ta ha Balaod ni Moises, “Ayaw pagbusali an baba han baka kon gamiton mo hin paggiok.” Niyan an baka ba an nababarak-an han Dyos? O diri ba tinuod nga kita an buot niya sidngon han iya pagsiring hini? Hin waray ruhaduha iginsurat ini tungod ha aton. An nag-aarado ngan an nag-aani kinahanglan magkabudlay ha paglaom nga kababahinan hira han inani. Nagtanom kami hin espirituhanon nga mga binhe dida ha iyo; mabugat ba ini kon mag-ani kami hin tunan-on nga mga kaupayan tikang ha iyo? Kon may katungod an iba hin pagpaabot hini tikang ha iyo, labi na kami nga may katungod. Kundi waray kami magpahimulos hini nga katungod. Gin-ilob lugod namon an ngatanan basi diri kami makaulang han Maupay nga Sumat hiunong kan Cristo. Sayod man kamo nga an mga tawo nga nagbubuhat ha Templo nakuha han ira pagkaon tikang ha Templo, ngan an mga naghahalad ha altar may-ada bahin han halad. Ha sugad nga paagi nagsugo an Ginoo nga adton mga nagwawali han Maupay nga Sumat mabuhi pinaagi han Maupay nga Sumat. Kundi waray ako magpahimulos hini nga mga katungod, ngan diri ako nagsusurat hini yana basi angkonon ko na ini nga mga katungod. Gabay pa ako mamatay kay hin pagdid-an ako han iba hini nga akon matadong nga parayaw! Waray ako katungod hin pagparayaw tungod la nga nagwawali ako han Maupay nga Sumat. Kay ha tinuod, ginsugo ako hin pagbuhat hini. Ngan kairo ko kon waray ko igwali an Maupay nga Sumat! Kon akon ini ginbuhat ha akon la kalugaringon nga kaburot-on, magpapaabot unta ako hin suhol; kundi diri ini ha akon kaburot-on tungod kay katungdanan ini nga igintapod ha akon han Dyos. Niyan, ano man nga balos an akon kakarawaton? An balos amo ini: nga dida han akon pagwali han Maupay nga Sumat, waray ako magpasuhol, ngan waray ko angkona an akon mga katungod han akon pagkabudlay para han Maupay nga Sumat. Talwas ako nga tawo, diri oripon hin bisan hin-o; kundi nagpapaoripon ako ha ngatanan basi makakabig ako hin damo nga mga tawo. Samtang nagbubudlay ako dida han mga Judiyo, nag-uokoy ako sugad hin Judiyo basi makabig ako hira; ngan tungod hadton mga sakop han Balaod ni Moises, nag-uokoy ako sugad hin sakop han Balaod, bisan kon diri ako sakop han Balaod, basi makabig ko hira. Ha amo man nga paagi, kon kaupod han mga Hentil, nag-uokoy ako sugad hin Hentil nga gawas han Balaod han mga Judiyo, basi makabig ko ini nga mga Hentil. Diri buot sidngon nga diri ako nagtutuman han balaod han Dyos; ha tinuod sakop ako han balaod ni Cristo. Ha mga magluya an pagtoo nagin maluya ako sugad ha ira, basi makabig ko hira. Sanglit nakig-usa ako ha ngatanan nga mga tawo ha ngatanan nga paagi, basi matalwas ko in pira ha ira sugad han akon mahimo. Ginbubuhat ko ini ngatanan tungod han Maupay nga Sumat, basi makaangbit ako han mga kaupayan hini. Sayod man kamo nga dida hin paisan-isan, nadalagan an ngatanan nga naapi, kundi usa la ha ira in nakarawat han primyo. Sanglit paniguro kamo hin pagdalagan basi madaog niyo an primyo. An kada nadalagan nagsusunod hin masigpit nga disiplina basi niya madaog an korona nga may pagkalaya; kundi binubuhat ta ini para hin korona nga waray pagkatapos. Amo ini an hinungdan nga nadalagan ako hin pagidinadaogan; sanglit pareho ako hin boksingero nga dayuday nakakaigo an iya mga suntok. Ginpapadig-on ko an akon lawas pinaagi hin mga suntok ngan ginpupugngan ko ini hin masigpit, basi diri ako igsalikway kahuman ko pagpaapi han iba han paisan-isan. Karuyag ko ipahinumdom ha iyo, kabugtoan, an nahinabo han aton mga kaapoy-apoyan nga nagsunod kan Moises. Pinanalipdan hira ngatanan han dampog, ngan waray hira pagkuri hin pagtabok han Pula nga Dagat. Nabunyagan hira ngatanan nga mga sumusunod ni Moises dida han dampog ngan han dagat. Nangaon hira ngatanan han amo ngahaw nga espirituhanon nga tinapay, ngan nanginom hira ngatanan han amo ngahaw nga espirituhanon nga irimnon. Nanginom hira tikang hadto nga espirituhanon nga bato nga inmupod ha ira; ngan hi Cristo ngahaw adto nga bato. Kundi bisan pa ngani, waray malipay an Dyos han kadam-an ha ira, sanglit nagsarang ha kamingawan an ira mga patay nga lawas. Niyan ini ngatanan nga mga butang mga pahimangno ha aton, basi diri kita mag-ungara han magraot nga mga butang sugad han ira ginbuhat, ngan basi diri kita magsingba hin mga diyosdiyos sugad han ginbuhat hin pira ha ira. Sumala han siring han Kasuratan, “Nanlingkod an mga tawo hin pagkaon ngan pag-inom ngan nanindog hin pagsayaw.” Kinahanglan diri kita makighilawas sugad han ginbuhat hin pira ha ira—ngan sulod hin usa ka adlaw baynte tres ka yukot ha ira in nagkamatay. Kinahanglan diri naton pagsarihan an Ginoo sugad han ginbuhat hin pira ha ira—ngan pinanmatay hira hin mga halas. Kinahanglan diri kamo magngurutob sugad han ginbuhat hin pira ha ira—ngan ginpuo hira han Anghel han Kamatayon. Nahinabo ini ngatanan ha ira basi magin susbaranan para han iba, ngan iginsurat ini basi makapahimangno ha aton. Kay nag-uokoy kita ha panahon nga diri na maiha maabot an pagkatapos. An bisan hin-o nga naghuhunahuna nga madig-on an iya pagtindog, magbantay nga diri hiya mapukan. An ngatanan nga mga pagsulay nga inmabot ha iyo, amo ngahaw nga pagsulay nga naabot ha mga tawo. Kundi nagtutuman gud an Dyos han iya saad, ngan diri hiya matugot nga pagsulayon kamo labaw han iyo gahom hin pag-ato; ha takna nga pagsulayon kamo, tatagan kamo niya hin kusog hin pag-ato, basi matalwas kamo. Sanglit, mga hinigugma ko, ayaw kamo pagsingba hin mga diyosdiyos. Naghihimangraw ako ha iyo kay kamo may-ada man maupay nga konsensya; paghukmi niyo an akon iginsisiring. An kupa han panalangin nga tungod hini aton ginpapasalamatan an Dyos; diri ba kita naangbit han dugo ni Cristo kon nainom kita tikang hini nga kupa? Ngan an tinapay nga aton ginpipinitpinit: diri ba kita naangbit han lawas ni Cristo kon nakaon kita hini nga tinapay? Tungod nga uusa la an tinapay, uusa la nga lawas kita ngatanan bisan kon damo, kay naangbit kita ngatanan han amo ngahaw nga tinapay. Painoinoha daw an mga Israelita; adton mga nakaon han iginhahalad, nakakaangbit han mga pag-alagad sa Dyos dida ha altar. Ano an buot ko sidngon? Nga an diyosdiyos o an pagkaon nga iginhalad ha altar waray la hinungdan? Diri! Nasiring ako nga an iginhahalad dida hin diri dyosnon nga altar iginhahalad ngadto ha mga yawa, diri ngadto sa Dyos. Ngan diri ko karuyag nga magin kabulig kamo han mga yawa. Diri kamo makakainom tikang han kupa han Ginoo ngan tikang han kupa liwat han mga yawa; diri kamo makakakaon ha lamesa han Ginoo ngan ha lamesa liwat han mga yawa. O karuyag ba naton nga mangabugho an Ginoo? Naghuhunahuna ba kita nga labi hin kagamhanan kita kay ha iya? Nasiring hira, “Tugot ha aton an pagbuhat hin bisan ano.” Matuod ito, kundi diri ngatanan maupay. “Tugot ha aton an pagbuhat hin bisan ano”—kundi diri ngatanan nakakabulig. Kinahanglan waray usa nga magbiling han iya la kalugaringon nga kaupayan, lugod an kaupayan liwat han iba. Tugot ha iyo hin pagkaon han bisan ano nga karne nga iginbabaligya ha merkado hin waray pakasupak han iyo konsensya. Kay sumala han siring han Kasuratan, “Kanan Ginoo an tuna ngan an ngatanan nga mga butang dinhe ha tuna.” Kon dapiton kamo hin diri matinuohon ngan tumangdo kamo hin pagkadto, kaona an igdurot ha iyo hin waray bisan ano nga pakiana, tungod han iyo konsensya. Kundi kon may magsumat ha iyo, “Iginhalad ini nga pagkaon ha mga diyosdiyos,” ayaw kamo pagkaon tungod hadton nagsumat ha iyo hito ngan tungod han iyo konsensya— buot sidngon diri an iyo kalugaringon nga konsensya, kundi an kanan tawo konsensya. May-ada mapakiana, “Kon sugad, kay ano nga pagpupugngan an akon kagawasan hin pagbuhat, pinaagi han kanan iba konsensya? Kon pasalamatan ko an Dyos tungod han akon pagkaon, kay ano nga sususnan ako hiunong han pagkaon nga akon ginpasalamatan?” Sanglit bisan ano an pagbuhaton niyo, ma ha pagkaon o ha pag-inom, buhata ito ngatanan hin pagpasidungog han Dyos. Pag-ukoy ha paagi nga diri kamo makasamok han mga Judiyo, o han mga Hentil, o han singbahan han Dyos. Buhata la sugad han akon ginbubuhat; gintitinguha ko an paglipay han ngatanan pinaagi han ngatanan ko nga ginbubuhat, hin waray paghunahuna han akon kalugaringon nga kaupayan, kundi an kaupayan han ngatanan, basi matalwas unta hira. Sanglit pagsubad kamo ha akon, sugad gud han akon pagsubad kan Cristo. Gindadayaw ko kamo kay dayuday nahinunumdom kamo ha akon, ngan ginsusunod niyo an mga pagturon-an nga akon iginhatag ha iyo. Kundi karuyag ko nga hibaroan niyo nga hi Cristo amo an ulo han ngatanan nga mga tawo, an bana amo an ulo han asawa, ngan an Dyos amo an ulo ni Cristo. Sanglit in lalake nga magtabon han iya ulo kon nag-aampo o naghihimangraw hiya han mensahe han Dyos ha kadam-an, nagpapakaalo kan Cristo. Ngan in babaye nga diri magtabon han iya ulo kon nag-aampo o naghihimangraw hiya han mensahe han Dyos ha kadam-an, nagpapakaalo han iya bana; sugad la hiya hin babaye nga kiniskisan an ulo. Kon diri magtabon in babaye han iya ulo, gabay pa hiya magpaarot. Ngan tungod nga makaarawod man para hin babaye an pagpakiskis o pagpaarot, kinahanglan tabonan niya an iya ulo. Diri kinahanglan nga in lalake magtabon han iya ulo kay ladawan man hiya ngan himaya han Dyos. Kundi an babaye ladawan han lalake; kay waray paghimoa an lalake tikang hin babaye, kundi an babaye tikang han lalake. Ngan waray paghimoa an lalake para han babaye, kundi an babaye para han lalake. Sanglit tungod han mga anghel, kinahanglan magtabon an babaye han iya ulo hin pagpakita nga ubos hiya han pagburut-an han iya bana. Kundi ha aton kinabuhi dida ha pag-alagad han Ginoo, an babaye nasarig han lalake, ngan an lalake nasarig han babaye. Kay sugad nga ginhimo an babaye tikang han lalake, ha amo man nga paagi natawo hin babaye an lalake; ngan natikang han Dyos an ngatanan nga mga butang. Pagturutimbanga daw niyo: angay ba hin babaye in pag-ampo sa Dyos ha kadam-an nga waray tabon an iya ulo? Kitaa daw, bisan ngani an kinaiya ngahaw nagtututdo ha iyo nga makaarawod para hin lalake in hilaba nga buhok, kundi usa ini nga parayaw hin babaye. Iginhatag ha iya an hilaba nga buhok nga tabon han iya ulo. Kundi kon may-ada makiglaris mahitungod hini, an akon la masisiring amo nga kami o an mga singbahan han Dyos waray pa magbalhin hin pamatasan mahitungod hin pagsingba. Kundi dida hinin masunod nga mga tugon diri ako nagdadayaw ha iyo; kay ha tinuod diri nakakaupay, kundi nakakaraot lugod an mga katirok niyo ha singbahan. Syahan, nasumatan ako nga may mga hugpo nga nagpapakorokontra ha mga katirok niyo ha singbahan; ngan natoo ako nga may kamatuoran ini. ( Hin waray ruhaduha kinahanglan magkamay-ada mga pagkabahinbahin niyo basi makita hin dayag an aada ha katadongan.) Kon nagkakatirok kamo, an iyo tuyo diri an pagkaon han Panihapon han Ginoo. Kay ha iyo pangaon, may hin lugaring la, sanglit may mga gutom pa ngan an iba hubog na. Waray ba niyo kalugaringon nga mga balay nga angay niyo kaonan ngan imnan? O buot ba niyo tamayon an singbahan han Dyos ngan pakaalohan an mga kablas? Ano an ginpapaabot niyo nga akon isisiring ha iyo hiunong hini? Dadayawon ko ba kamo? Diri! Diri ako nagdadayaw ha iyo! Kay kinarawat ko tikang han Ginoo an pagturon-an nga akon na iginhatag ha iyo: nga ha gab-i han paglingoa han Ginoo nga Jesus, kinmuha hiya hin tinapay, nagpasalamat sa Dyos, ginpinitpinit niya, ngan nagsiring, “Amo ini an akon lawas nga iginhahalad para ha iyo. Buhata ini nga hinumdoman ha akon.” Ha amo man nga paagi, kinuha niya an irimnan katapos han panihapon ngan nagsiring, “Amo ini nga irimnan an kanan Dyos bag-o nga ginsabotan nga gintigamnan han akon dugo. Buhata ini nga hinumdoman ha akon ha kada pag-iinom niyo hini.” Kay ha kada pagkakaon niyo hini nga tinapay ngan pag-iinom tikang hini nga irimnan, iginpapasangyaw niyo an kamatayon han Ginoo tubtob han iya pag-abot. Sanglit adton nakaon han tinapay han Ginoo ngan nainom tikang han iya irimnan hin diri takos, nakakasala kontra han lawas ug dugo han Ginoo. Sanglit kinahanglan mag-usisa anay han iya kalugaringon an kada usa san-o hiya kumaon han tinapay ngan uminom tikang han irimnan. Kay kon diri hiya nasabot han kahulogan han lawas han Ginoo kon nakaon hiya han tinapay ngan nainom tikang han irimnan, naghuhukom hiya han iya kalugaringon. Amo ini an hinungdan nga damo ha iyo in mga magsakit ngan magluya, ngan damo na in nagkamatay. Kon usisahon anay naton an aton kalugaringon, diri kita paghuhukman han Dyos. Kundi ginhuhukman ngan ginkakastigo kita han Ginoo; ini pagpasabot ha aton basi diri kita mahiupod han kalibutan hin kasiroti. Sanglit, kabugtoan ko, kon magtititirok kamo ha pagkaon han Panihapon han Ginoo, ayaw pag-una, hulata an iba. Ngan kon may-ada ginugutom, kinahanglan kumaon hiya didto ha iya balay, basi kon magkatitirok kamo diri kamo paghukman han Dyos. Hiunong han iba nga mga butang, tutuhayon ko ito kon kumada ako ha iyo. Niyan, kabugtoan ko, karuyag ko nga hibaroan niyo an kamatuoran hiunong han mga hatag han Espiritu Santo. Maaram kamo nga han diri pa kamo mga magtinuohon, nawara kamo ngadto hin pagsingba hin mga diyosdiyos. Sanglit kinahanglan hibaroan niyo nga waray pa tawo nga minandoan han Espiritu han Dyos nga makakapanhimaraot kan Jesus, ngan waray pa tawo nga makakagtug-an nga hi Jesus amo an Ginoo gawas kon minandoan hiya han Espiritu Santo. May-ada magkalainlain nga espirituhanon nga mga hatag, kundi amo la ngahaw nga Espiritu an nahatag. May-ada magkalainlain nga pag-alagad, kundi amo la ngahaw nga Ginoo an gin-aalagad. May-ada magkalainlain nga mga pagkatakos hin pag-alagad, kundi amo la ngahaw nga Dyos an nahatag hin katakos ha ngatanan para han ira pag-alagad. Tinatagan an kada usa hin pangilal-an han Espiritu para han kaupayan han ngatanan. Nahatag an Espiritu hin kinaadman ha usa nga tawo, samtang ha lain nga tawo, amo ngahaw nga Espiritu an nahatag hin hibaro. Nahatag hin pagtoo ha usa nga tawo an uusa la ngan amo ngahaw nga Espiritu, samtang ha iba nga tawo nahatag hiya hin gahom hin panambal. Ha usa ka tawo nahatag an Espiritu hin gahom hin pagbuhat hin mga milagro; ha iba, an katakos hin paghimangraw han mensahe han Dyos; ngan ha iba pa, an katakos hin pagkilala han kalainan han mga hatag nga natikang han Espiritu ngan han diri natikang ha Espiritu. Ha usa nga tawo nahatag hiya hin katakos hin pagyakan hin lain nga mga pinulongan, ngan ha iba nahatag hiya hin katakos hin paghubad han ginpamulong. Kundi uusa la ngan amo ngahaw nga Espiritu an nagbubuhat hini ngatanan; nahatag hiya hin lain nga hatag ha kada tawo, sumala han karuyag han Espiritu. Sugad hi Cristo hin usa nga lawas nga damo an mga bahin; an ngatanan nga bahin han lawas, bisan kon damo ngan magkalainlain, uusa la nga lawas. Ha amo man nga paagi, ginbunyagan kita ngatanan, mga Judiyo ngan mga Hentil, mga oripon ngan mga talwas, ngadto han usa la nga lawas pinaagi han amo ngahaw nga Espiritu, ngan ginpainom kita ngatanan han usa nga Espiritu. Kay waray paghimoa nga usa la nga bahin an lawas, kundi damo nga mga bahin. Kon sumiring an tiil, “Tungod kay diri man ako kamot, diri ako kanan lawas,” diri ito makakapugong han iya pagkabahin han lawas. Ngan kon sumiring an talinga, “Tungod kay diri man ako mata, diri ako kanan lawas,” diri ito makakapugong han iya pagkabahin han lawas. Kon usa la nga mata an bug-os nga lawas, uunanhon man hin pakadungog? Ngan kon talinga la, uunanhon man hin pakapamaho? Kundi iginbutang han Dyos an magkalainlain nga mga bahin han lawas sumala han iya karuyag. Diri mahihimo nga lawas kon usa la nga bahin hiya ngatanan! An kamatuoran amo ini: may-ada damo nga mga bahin ngan usa la nga lawas. Sanglit diri makakasiring an mata ngadto han kamot. “Diri ako nagkikinahanglan ha imo!” Diri man makakasiring an ulo ngadto han mga tiil, “Diri ako nagkikinahanglan ha iyo!” Lugod waray ta mahihimo kon waray bisan an magluya nga mga bahin han lawas; ngan an mga bahin nga ginhuhunahuna ta nga diri gud importante, amo lugod an ginmamangnoan naton hin maupay; samtang an mga bahin han lawas nga diri angay ipakita, amo lugod an ginhihirotan ta hin maupay, nga diri kinahanglanon han iba nga mga matahom nga bahin han lawas. Ginurosa han Dyos ngahaw an mga bahin han lawas basi kapasidunggan adton iba nga mga bahin nga daw diri importante. Sanglit waray pagkabahinbahin han lawas, kundi an ngatanan nga magkalainlain nga mga bahin may panginlabot han iya igkasi bahin. Kon nagaantos an usa nga bahin han lawas, nagaantos man an ngatanan nga iba nga mga bahin; kon gindadayaw an usa nga bahin, naangbit man hin kalipay an ngatanan nga iba nga mga bahin. Sanglit kamo ngatanan amo an lawas ni Cristo, ngan an kada usa ha iyo usa nga bahin hito nga lawas. Sanglit ha singbahan iginpahimutang han Dyos an ngatanan sugad han ira pagkasunodsunod: syahan, mga apostoles; ikaduha, mga manaragna; ngan ikatulo, mga magturutdo; ngan nasunod an magburuhat hin mga milagro, sinusundan han mga gintagan hin gahom hin panambal, o pagbulig han iba, o pagwaydong ha ira, o pagyakan hin lain nga mga pinulongan. Diri mga apostoles hira ngatanan, o mga manaragna, o mga magturutdo. Diri ngatanan may gahom hin pagbuhat hin mga milagro, o hin pagtambal hin mga sakit, o hin pagyakan hin lain nga mga pinulongan, o hin paghubad han iginyakan. Sanglit talinguhaa hin kinasingkasing an labi ka importante nga mga hatag. Kundi labaw han ngatanan amo inin masunod. Kon makagyakan ako han mga pinulongan han mga tawo ngan bisan pa han mga anghel, kundi kon waray ko gugma, sugad la ako hin maaringasa nga talutang o hin matagingting nga lingganay. Ngan kon maangkon ko an katakos hin pagwali; ngan kon maangkon ko pa an ngatanan nga hibaro, ngan matugkad ko an ngatanan nga mga tinago; ngan kon maangkon ko pa an bug-os nga pagtoo nga makakapabalhin han kabukiran—kundi kon waray ko gugma, waray ako kapulsanan. Bisan kon uboson ko paghatag an ngatanan ko nga hiagi, ngan bisan itubyan ko pa an akon lawas basi sunogon —kundi kon waray ko gugma, waray ito mahihimo nga kaupayan para ha akon. Mapailobon ngan maloloy-on an gugma; diri maabugho o mapahitas-on o parayawan an gugma; maupay an pamatasan ngan diri halot o diri aringit an gugma; diri nagtitipig hin mga pagdumot an gugma; diri nalilipay han karat-an an gugma, kundi nalilipay han kamatuoran. An gugma mainantoson: matinuohon, malinaomon, ngan mapailobon. Waray kataposan an gugma. An mga pagwali nga madasigon lumalabay la; an mga pagyakan hin lain nga mga pinulongan matatapos; an hibaro mahahanaw. Kay diri bug-os an mga hatag ha aton nga hibaro ngan pagwali hin madasigon; kundi kon umabot na adton hingpit, mapapara na an diri hingpit. Han bata pa ako, binatabata an akon pagyakan, pagbati, ngan paghunahuna; yana nga dako na ako, waray ko na kinahanglan han binatabata nga mga panggawi. Sugad la hin madaparap nga lambong ha salaming an aton nakikita yana. Ha orhe nga adlaw igkakaatubang na gud kita ha iya. Diri hingpit an nahibabaroan ko yana; unina mahihingpit na ito, sugad ka hingpit han kanan Dyos pagkilala ha akon. Ito yana nagpapabilin ini nga tulo: pagtoo, paglaom, ug paghigugma; ngan an gidadakoi hini nga tulo amo an paghigugma. Sanglit kinahanglan talinguhaon niyo hin pakaangkon hin paghigugma. Talinguhaon gud niyo hin kinasingkasing an espirituhanon nga mga hatag, labi na gud an hatag hin paghimangraw han mensahe han Dyos. An mga tawo nga nagyayakan hin lain nga mga pinulongan nagyayakan diri ngadto han mga tawo kundi ngadto sa Dyos, kay waray nakakasayod ha iya. Naghihimangraw hiya hin tinago nga mga kamatuoran pinaagi han gahom han Espiritu. Kundi an nagyayakan han mensahe han Dyos naghihimangraw ha mga tawo ngan nahatag ha ira hin tambulig, kadasig, ngan kalipay. An tawo nga nagyayakan hin lain nga mga pinulongan nabulig ha iya la kalugaringon, kundi an tawo nga nagyayakan han mensahe han Dyos nabulig han bug-os nga singbahan. Karuyag ko nga makagyakan kamo ngatanan hin lain nga mga pinulongan; kundi labi na hin kamaupay kon makaangkon kamo ngatanan han hatag hin paghimangraw han mensahe han Dyos. Kay labaw ka mapulsanon an nagyayakan han mensahe han Dyos kay han nagyayakan hin lain nga mga pinulongan—gawas la kon may nakakahubad han iya iginyayakan, basi kabuligan an bug-os nga singbahan. Sanglit, kabugtoan, kon kumada ako ha iyo, ano man an gamit ko ha iyo kon magyakan ako hin lain nga mga pinulongan? Waray gud, gawas kon dad-an ko kamo hin mga pahayag nga tikang ha Dyos, o mga hibaro, o mga pagwali, o mga pagturon-an. Bisan mga turunggon nga waray kinabuhi, sugad han plawta ngan han arpa—uunanhon han bisan hin-o in paghibaro han tuno nga gintotokar kon an turunggon diri maupay an kaangay? Ngan kon diri klaro an pagpatunog han trompeta hin pagtawag han mga sondalo, hin-o man in mag-aandam para han away? Ha amo man nga pagkaagi, uunanhon hin paghisabti han iyo ginyiyinakan kon diri klaro an imo sumat pinaagi ha lain nga pinulongan? Mawawara la ha hangin an imo mga pulong! Damo an magkalainlain nga mga pinulongan ha kalibutan, kundi waray usa ha ira nga waray kahulogan. Kundi kon diri ako nasabot han pinulongan nga ginyayakan, an nagyayakan hini sugad hin usa nga lumalangyaw para ha akon ngan ako lumalangyaw para ha iya. Tungod kay karuyag man niyo hin pakaangkon han mga hatag han Espiritu, talinguhaa labaw han ngatanan hin pagpahimulos hadton nakakabulig hin pagpatubo han singbahan. Sanglit an nagyayakan hin lain nga mga pinulongan kinahanglan mag-ampo para han hatag hin paghubad han iya ginyayakan. Kay kon nag-aampo ako hin sugad hini nga paagi, nag-aampo manggud an akon espiritu, kundi diri an akon hunahuna. Niyan, ano man an angay ko pagbuhaton? Mag-aampo ako upod an akon espiritu ngan upod liwat an akon hunahuna; magkakanta ako upod an akon espiritu ngan upod liwat an akon hunahuna. Kon ha espiritu la an imo pagpasalamat ha Dyos, uunanhon man han tawo nga kaapi han iyo katirok hin pakasiring, “Amen” han imo pag-ampo hin pasalamat kay diri man hiya nasabot han imo ginyiyinakan? Bisan kon maupay an imo pag-ampo hin pasalamat sa Dyos, diri gud nabubuligan adto nga tawo. Salamat ha Dyos nga nakakayakan ako hin lain nga mga pinulongan labaw pa gud hin bisan hin-o ha iyo. Kundi ha singbahan nga pag-ampo, gabay pa magyakan ako hin lima la ka pulong nga nasasabtan, basi makatutdo ako han iba, kay hin magyakan hin yinukot nga mga pulong ha lain nga pinulongan. Kabuogtoan, ayaw na kamo pagpakabata ha iyo panhunahuna; pagpakabata lugod kamo hin pagkilala han karat-an, kundi pagmahamtong kamo han iyo panhunahuna. Nahisurat ha Kasuratan, “Pinaagi hin mga tawo nga lain in mga pinulongan maghihimangraw ako ngada han akon mga tawo nasiring an Ginoo. Magyayakan ako pinaagi han mga im-im hin mga lumalangyaw, kundi bisan pa hito, diri hira mamamati ha akon.” Sanglit pangilal-an para han diri magtinuohon an hatag hin pagyakan hin lain nga mga pinulongan, diri ini para han mga magtinuohon; samtang pangilal-an para han mga magtinuohon an hatag hin pagyakan han mensahe han Dyos, diri ini para han diri mga magtinuohon. Sanglit kon nagkakatirok an bug-os nga singbahan ngan magyakan an kada usa hin lain nga mga pinulongan ngan kon sumulod in ordinaryo nga mga tawo o diri mga magtinuohon, diri ba hira makakasiring nga mga lurong kamo? Kundi kon magyakan an ngatanan han mensahe han Dyos, kon may sumulod nga diri matinuohon o ordinaryo nga tawo, makilala hiya han iya kamakasasala pinaagi han iya hinbabatian. Paghuhukman hiya pinaagi han ngatanan nga iya hinbabatian, mabubuksan an iya tinago nga mga panhunahuna ngan mayukbo hiya hin pagsingba han Dyos ngan masiring, “Waray ruhaduha an Dyos aanhi ha iyo!” Ano an karuyag ko sidngon, kabugtoan ko? Kon magkakatirok kamo hin pagsingba, an usa magkakanta, an iba magtututdo, an iba magwawali, an iba magyayakan hin lain nga mga pinulongan, ngan an iba pa maghuhubad han kahulogan han iginyayakan. Kinahanglan ini ngatanan makabulig han singbahan. Kon may magyakan hin lain nga mga pinulongan, duha kon tulo an magyakan, ngan tinag-usa, ngan may usa liwat nga maghuhubad han iginyayakan. Kundi kon waray nakakahubad, an magyayakan hin lain nga mga pinulongan kinahanglan humilom ngan maghimangraw na la ha iya kalugaringon ngan ngadto sa Dyos. Duha o tulo nga tinagan hin mensahe han Dyos kinahanglan magyakan, samtang magtitirutimbang an iba han iginyayakan nira. Kundi kon usa nga nalingkod ha iyo katirok in kinmarawat hin mensahe tikang sa Dyos, kinahanglan umundang an nagyayakan. Mahihimo magyakan kamo ngatanan han mensahe han Dyos ha tinag-usa, basi mahibaro ngan madasig an ngatanan. Kinahanglan aada ha gahom han mamurulong an hatag hin pagyakan han mensahe han Dyos, kay waray kita tawaga han Dyos nga magmasamok, kundi nga magmalinaw ngan magmamurayaw. Han ngatanan nga mga singbahan han Dyos, kinahanglan humilom an kababayen-an ha mga katirok ha singbahan. Diri tugot ha ira an pagyakan sumala han balaod han mga Judiyo. Diri hira makakapangulo han katirok. Kon karuyag hira manginsayod hiunong hin ano man nga butang, kinahanglan magpakiana hira han ira bana didto ha ira balay. Makaarawod para hin babaye in pagyakan ha singbahan. Ano man, tinmikang ba la ha iyo an pulong han Dyos? O hi kamo ba gudla an kinmarawat hito? Kon may-ada ha iyo maghunahuna nga magsarangyaw hiya han Dyos o may-ada hiya espirituhanon nga hatag, kinahanglan makasabot hiya nga inin akon iginsusurat ha iyo, sugo ini han Ginoo. Kundi kon magpakabungol la hiya hini, ayaw niyo pamatii hiya. Sanglit, kabugtoan ko, talinguhaa niyo hin pagyakan han mensahe han Dyos, kundi ayaw niyo pagdid-i an pagyakan hin lain nga mga pinulongan. Kinahanglan buhaton an ngatanan ha angay ngan tuhay nga paagi. Ngan yana, kabugtoan ko, karuyag ko ipahinumdom ha iyo an Maupay nga Sumat nga akon iginwali ha iyo, ngan iyo man kinarawat, ngan amo an nakaparig-on han iyo pagtoo. Amo ito an Maupay nga Sumat, an mensahe nga akon iginwali ha iyo. Natatalwas kamo pinaagi hito nga Maupay nga Sumat kon iyo kaptan hin marig-on, gawas la kon hababaw an iyo pagtoo. Iginhatag ko na ha iyo an akon nakarawat nga amo an labi ka mahinungdanon: nga namatay hi Cristo tungod han aton mga sala sumala han nahisurat ha Kasuratan; nga iginlubong hiya ngan ginbanhaw ha ikatulo ka adlaw sumala han nahisurat ha Kasuratan; nga nagpakita hiya kan Pedro, ngan kahuman ha ngatanan nga dose nga mga apostoles. Ngan ha usa ka higayon pinmakita hiya ngadto hin sobra lima ka gatos han iya mga tinun-an, nga mga buhi pa an kaurog ha ira, bisan kon patay na an iba. Ngan pinmakita hiya kan Santiago, ngan kahuman ha ngatanan nga mga apostoles. Ha kataposan pinmakita liwat hiya ha akon—bisan kon sugad ako hin naahat hin katawo. Kay ako an giuubosi han ngatanan nga mga apostoles. Diri ngani ako angay tawgon nga apostol kay ginpakurian ko an singbahan han Dyos. Kundi tungod han grasya han Dyos nahimo ako nga amo ako yana, ngan waray makawang an grasya nga iginhatag ha akon. Lugod nakagbuhat ako hin labaw pa kay han iba nga mga apostoles, bisan kon ha tinuod, diri adto akon kalugaringon nga buhat, kundi an grasya han Dyos nga nagbubuhat pinaagi ha akon. Sanglit bisan diin ini tikang, ma tikang ha akon o ha ira, amo ini an iginwawali namon ngatanan, ngan amo ini an iyo tinutuohan. Niyan, kon iginwawali namon nga ginbanhaw hi Cristo, uunanhon man hin pakasiring hin pira ha iyo nga diri pagbabanhawon an mga minatay? Kon matuod man nga diri na babanhawon an mga minatay, karuyag sidngon nga waray pagbanhawa hi Cristo; ngan kon waray pagbanhawa hi Cristo, kawang la an amon pagwali, ngan kawang la liwat an iyo pagtoo. Labot la, magbibinuwa daw kami mahitungod han Dyos, kay iginwali namon nga ginbanhaw niya hi Cristo—kundi waray man ngay-an niya pagbanhawa hi Cristo, kon tinuod man lugaring nga diri niya pagbabanhawon an mga minatay. Kay kon diri pagbabanhawon an mga minatay, diri man liwat babanhawon hi Cristo. Ngan kon waray pagbanhawa hi Cristo, kawang la an iyo pagtoo, ngan patay la gihapon kamo dida han iyo mga sala. Karuyag sidngon liwat nga nawara na ha kadayonan an nagkamatay nga mga magtinuohon kan Cristo. Kon an aton paglaom kan Cristo aanhi la hini nga kinabuhi ngan tubtob la dinhe, kita an labi ka makalolooy han ngatanan nga mga tawo. Kundi ha kamatuoran ginbanhaw gud hi Cristo, ngan amo ini an pinasisikaran nga pagbabanhawon man an mga minatay. Kay sugad nga may-ada kamatayon pinaagi hin usa ka tawo, ha amo man nga paagi may-ada pagkabanhaw pinaagi hin usa ka tawo. Kay sugad nga nagkamatay an ngatanan tungod han ira paghiusa kan Adan, ha amo man nga paagi, pagbabanhawon an ngatanan tungod han ira paghiusa kan Cristo. Kundi an kada usa sugad han pagkasunodsunod ha iya igo nga panahon: hi Cristo anay an una han ngatanan; masunod an mga sakop ni Cristo kon bumalik hiya nganhi. Ngan maabot an kataposan ngan pagdadag-on ni Cristo an ngatanan nga espirituhanon nga ginhadian, pamunoan, ug kagamhanan, ngan itutubyan niya an Ginhadian ngadto han Dyos nga Amay. Kay kinahanglan maghadi hi Cristo tubtob nga dag-on han Dyos an ngatanan nga kaaway, ngan himoon hira nga taramakan han iya mga tiil. An kataposan nga kaaway nga pagdadag-on amo an kamatayon. Kay nasiring an Kasuratan, “Iginbutang han Dyos an ngatanan nga mga butang nga taramakan han iya mga tiil.” Klaro nga diri upod an Dyos dida hini nga mga pulong, “ngatanan nga mga butang,” kay hiya an nagbutang han ngatanan nga mga butang nga taramakan ni Cristo. Kundi kon an ngatanan nga mga butang aada na ha ubos han paghadi ni Cristo, hiya ngahaw nga Anak magpapasakop han Dyos nga amo an nagbutang han ngatanan ha ubos han gahom ni Cristo; ngan an Dyos maghahadi na hin hingpit han ngatanan. Niyan, ano man an mga tawo nga ginbubunyagan tungod han mga patay? Ano man an ginlalaoman nira nga kaupayan? Kon matuod pa sumala han siring nga diri pagbabanhawon an mga minatay, kay ano nga ginbubunyagan man hira tungod han mga patay? Ngan an para naman ha amon, kay ano nga dayuday maatubang pa kami hin kataragman? Kabugtoan, inaatubang ko an kamatayon adlaw-adlaw! Iginyayakan ko ini tungod nga ipinaparayaw ko kamo ha amon kinabuhi dida kan Cristo Jesus nga aton Ginoo. Kon tungod la hin tunan-on nga mga tinguha an akon pakig-away hin “ihalas nga kamanampan” dinhe ha Efeso, ano man an akon makukuha? Kundi kon diri manggud pagbabanhawon an mga minatay, gabay pa sundon ini nga darahonon: “Kaon ngan inom kita kay mapatay man kita buwas.” Ayaw pagpalimbong! “An magraot nga mga kaupod-upod nakakadarahig han maupay nga pamatasan.” Balik na ha maupay niyo nga panmurubuot, ngan ayaw na kamo pagpinakasala. Ginyayakan ko ini basi mahikaawod kamo: an iba ha iyo diri pa nakilala han Dyos. May-ada mapakiana, “Uunanhon hin kabanhaw han mga minatay? Ano nga lawas an ira maaangkon?” Mga lurong! Kon nagtatanom ka hin binhe ha tuna, diri ito naturok kon diri anay mahilubong. Ngan liso la an imo igintatanom ha tuna, sugad pananglit hin tipasi hin humay o iba nga liso, ngan diri an bug-os nga lawas han tanom nga maturok. Nahatag an Dyos sumala han iya karuyag han lawas hito nga liso; nahatag hiya ha kada liso hin angay niya nga lawas. Ngan diri papreho nga unod an unod han ngatanan nga buhi nga mga binuhat. Lain an unod han mga tawo, lain an kanan mga mananap, lain an kanan mga tamsi, ngan lain an kanan mga isda. May-ada langitnon nga mga lawas ngan tunan-on nga mga lawas; may kamatahom han langitnon nga mga lawas, ngan lain an kamatahom han tunan-on nga mga lawas. May kalugaringon niya nga kamaanyag an adlaw, iba an kamaanyag han bulan, ngan iba an kamaanyag han mga bitoon, ngan bisan pa han mga bitoon, iba iba an ira kamaanyag. Masusugad hini kon pagbanhawon na an mga minatay. May-ada pagkadunot an lawas kon iginlulubong; waray na pagkadunot kon banhawon na ini nga lawas. Maraksot ngan maluya ini nga lawas kon iginlulubong; matahom ngan makusog kon banhawon na. Tunan-on an lawas kon iginlulubong; espirituhanon nga lawas kon banhawon na. Kon may-ada tunan-on nga lawas, kinahanglan may-ada man liwat espirituhanon nga lawas. Kay nasiring an Kasuratan nga an syahan nga tawo, hi Adan, kinmarawat hin kinabuhi; kundi an kataposan nga Adan, amo hiya an Espiritu nga humaratag hin kinabuhi. Diri nauna an espirituhanon, kundi una an lawasnon, ngan kahuman, an espirituhanon. An syahan nga Adan hinimo tikang han tapotapo han tuna; an ikaduha nga Adan tikang ha langit. Sugad han tawo nga tikang ha tuna amo man an mga tawo nga tunan-on. Sugad han tawo nga tikang ha langit, amo man an mga tawo nga langitnon. Sugad nga sinmupo kita han tawo nga tikang ha tuna, malaladawan man kita han tawo nga tikang ha langit. Kabugtoan, amo ini an buot ko sidngon: waray bahin han Ginhadian han Dyos an hinimo hin unod ug dugo, ngan an may-ada pagkadunot diri makakaangbit han kinaiya han waray pagkadunot. Pamatii niyo ini nga tinago nga kamatuoran: diri kita ngatanan mapatay, kundi ha tigda la maliliwat kita ngatanan, sugad hin kalit la nga pagpirok hin mata, kon patunggon na an kataposan nga trompeta. Kay ha pagtunog han trompeta, babanhawon an mga minatay ngan waray na kamatayon, ngan maliliwat kita ngatanan. Kay kinahanglan nga an kinabuhi nga may pagkadunot mabalhin na ngadto hin kinabuhi nga waray pagkadunot; an may-ada kamatayon ngadto hin waray na kamatayon. Sanglit kon mahinabo na ini nga an may pagkadunot mabalhin na ngadto hin waray pagkadunot, ngan an may-ada kamatayon ngadto hin waray na kamatayon, matutuman na an siring han Kasuratan: “Nabungkag na an kamatayon; hingpit na an pagdarag-an!” “Hain na, kamatayon, an imo pagdarag-an? Hain na, kamatayon, an imo kamalara?” An kamalara han kamatayon natikang han sala, ngan an gahom han sala natikang han Balaod. Kundi salamat han Dyos nga naghatag ha aton han pagdarag-an pinaagi han aton Ginoo Jesu-Cristo! Sanglit, hinigugma ko nga kabugtoan, tindog kamo nga makusog ngan waray pagkawaring. Dayuday pagmaduroto kamo ha iyo pag-alagad han Ginoo, kay sayod man kamo nga diri gud makakawang an iyo pagkabudlay ha pag-alagad han Ginoo. Mahitungod ini han kwarta nga gin-amot para han mga Magtinuohon ha Judea: kinahanglan buhaton niyo an akon iginsiring ha mga singbahan ha Galacia. Kada Domingo kinahanglan maggahin an kada usa ha iyo hin kwarta nga sumala han iya natirok, ngan hiposon ini basi mawaray na aragmot kon makada ako ha iyo. Pag-abot ko ngada, ihahatag ko in mga surat hin pagpakilala ngadto han mga tawo nga iyo ginpili, ngan susugoon ko hira ngadto ha Jerusalem hin pagdara han iyo amot. Kon kaangayan nga makadto ako liwat, makakahimo hira hin pag-upod ha akon. Mapakada ako ha iyo katapos ko paglatas ha Macedonia, kay mahapit ako ha Macedonia. Bangin ako magpabilin hin pira ka adlaw dida ha iyo, bangin ha bug-os nga panahon han kathagkot, ngan makakabulig kamo ha akon nga makagpadayon ako han akon paglakaton, bisan ako pumakain. Diri ko karuyag nga malabay la ako hin pakigkirita ha iyo. Naglalaom ako nga mag-iiha an akon pagpabilin dida ha iyo, kon tumugot an Ginoo. Kundi magpapabilin ako didi ha Efeso tubtob han adlaw han Pentecostes. May-ada didi tinuod nga higayon para hin dagko ngan angay nga buruhaton, bisan kon damo in mga nariwa. Kundi kon mahingada hi Timoteo, upaya an iyo pag-abiabi ha iya, kay nagbubuhat hiya para han Ginoo sugad ha akon. Ayaw niyo pagtamaya hiya, kundi kinahanglan buligan hiya niyo nga makagpadayon hiya han iya paglakat nga malinawon, basi makabalik hiya ngadi ha akon; ginpapaabot ko hiya upod an mga kabugtoan. Hiunong naman han akon bugto, hi Apolo, agsob ko hiya pag-aghaton hin pagduaw ha iyo upod an iba nga kabugtoan, kundi para ha iya diri pa igo yana hin pagkada ha iyo. Kon makahigayon hiya mapakada gihapon hiya ha iyo. Pag-ikmat kamo, pagmadig-on ha iyo pagtoo, pagmaisog ngan pagmakusog. Buhata niyo an iyo buruhaton upod an gugma. Maaram na kamo mahitungod kan Estefanas ngan han iya panimalay; amo hira an syahan nga nakabig hin ka Cristiano ha Acaya, ngan naghalad hira han ira kalugaringon ha pag-alagad han mga magtinuohon. Nahangyo ako ha iyo, kabugtoan ko, nga magsugot kamo hini nga mga tawo ngan han bisan hin-o nga nakabulig ha ira. Nalipay ako han pag-abot nira Estefanas, Fortunato, ug Acaico, kay hira an liwan niyo samtang waray kamo didi, ngan ginlipay ako nira sugad han ira paglipay ha iyo. Angay pasidunggan in sugad hini nga mga tawo. Nangungumosta ha iyo an mga singbahan ha Asia. Nagpapadara man ha iyo han mapaso nga Cristiano nga mga pangumosta hira Aquila ug Priscila, ngan an mga magtinuohon nga nagkakatirok didto ha ira balay. Nangungumosta liwat ha iyo an ngatanan nga kabugtoan didi. Pagpakumostahay kamo pinaagi hin minagburugto nga harok. Ako gayod an naglugaring hin pagsurat hini: Mga pangumosta tikang kan Pablo. Gabaan unta adton diri nahigugma han Ginoo! Marana tha —Pakadi, amon Ginoo! Maada unta ha iyo an grasya han Ginoo nga Jesus. Maada unta ha iyo ngatanan an akon gugma dida kan Cristo Jesus. Tikang kan Pablo nga apostol ni Cristo Jesus tungod han kaburut-on han Dyos, ngan tikang kan Timoteo nga aton bugto— Ngadto han singbahan han Dyos ha Corinto ngan ha ngatanan nga magtinuohon ha bug-os nga Acaya: Ihatag unta ha iyo han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo an grasya ug an kalinaw. Magpasalamat kita han Dyos ngan Amay han aton Ginoo Jesu-Cristo, an maloloy-on nga Amay, an Dyos nga burabod han ngatanan nga kalipay! Ginliliaw kita niya ha ngatanan naton nga mga kakurian, basi nga pinaagi han pagliaw nga nakarawat naton ha iya makaliaw man kita hadton may mga kakurian. Sugad nga may-ada naton bahin han damo nga mga pag-antos ni Cristo, amo man nga pinaagi kan Cristo may-ada naton bahin han dako niya nga pagbulig. Kon nag-aantos kami, para ito hin pagliaw ngan pagtalwas ha iyo; kon ginliliaw kami, naliliaw man liwat kamo ngan tinatagan kamo han kusog pagpailob han amo ngahaw nga mga pag-antos nga gin-aantos man namon. Sanglit marig-on gud an paglaom namon ha iyo; maaram kami nga sugad gud nga nakakaangbit kamo han amon mga pag-antos, makakaangbit man liwat kamo han pagbulig nga kinarawat namon. Kabugtoan, karuyag namon nga mahibaroan niyo an kakurian nga dinmangat ha amon didto ha lalawigan han Asia. Dagko ngan duro gud kamabug-at an mga kakurian nga amon gin-antos, sanglit waray na kami maglaom nga mabuhi pa kami. Inmabat kami nga ginhukman na kami han kamatayon. Kundi nahinabo ini basi diri kami sumarig han amon kalugaringon, kundi sa Dyos la nga nagbabanhaw han mga minatay. Gintalwas kami niya tikang hini nga magpakaharadlok nga mga kataragman hin kamatayon, ngan tatalwason pa kami niya. Ngan naglalaom kami nga tatalwason liwat kami niya, samtang binubuligan kami niyo pinaagi han mga pag-ampo niyo para ha amon. Sanglit papamatian an damo nga mga pag-ampo para ha amon, ngan damo an magpapasalamat han Dyos tungod han kaupayan nga iginhatag niya ha amon. Amo ini an ipinaparayaw namon: nagtutug-an ha amon an amon konsensya nga naghahadi han amon kinabuhi dinhe ha kalibutan, ngan labi na gud an amon pakigkaupod ha iyo an pagkaputli han pagkatangkod, diri pinaagi hin kinaadman la hin tawo kundi pinaagi han gahom han grasya han Dyos. Nagsusurat kami ha iyo hadton mababasa ngan masasabtan la niyo. Ngan naglalaom ako nga masasabtan niyo hin hingpit an waray pa niyo hisabti hin maupay yana, basi makaparayaw kamo ha amon ngan makaparayaw man kami ha iyo ha Adlaw han Ginoo nga Jesus. Tungod kay diri ako nagruruhaduha hini ngatanan, nakahunahuna ako syahan hin pagbisita ha iyo, basi mapadisan an iyo kalipayan. Kay nakahunahuna ako hin pagbisita ha iyo kon mapakadto ako ha Macedonia ngan paghapit liwat dida han akon pagbalik basi makaaro ako hin bulig ha iyo para hiton akon paglakat ngadto ha Judea. Ha pakahunahuna ko hini, nagpakita ba ini nga masayon la mawaring an akon hunahuna? Sugad ba la ako han iba nga madali la makatangdo o makabaribad hin sugad nga higayon? Sugad nga tinuod gud nga an Dyos diri buwaon, an akon saad ha iyo diri man liwat pagruruhaduhaan. Kay diri nagbabarobalhin an hunahuna ni Jesu-Cristo nga iginwali ha iyo nira Silas, Timoteo, ngan nakon kundi kasasarigan hiya nga Anak han Dyos. Kay amo hiya an katumanan han ngatanan nga mga saad han Dyos. Amo ini an hinungdan nga nasiring kita, “Amen” (Matuman kunta) pinaagi kan Jesu-Cristo, basi pagdayawon an Dyos. An Dyos ngahaw an naghatag han karig-onan han amon kinabuhi upod ha iyo dida kan Cristo. An Dyos ngahaw an nagpili ha aton, ngan naghatag hin tigaman ha aton nga iya na kita, ngan ihinatag dinhe ha aton mga kasingkasing an Espiritu Santo nga amo an kasasarigan han ngatanan nga gin-andam para ha aton. Saksi ko an Dyos—dayag ha iya an akon kinabuhi! Tinuyo ko hin diri anay pagkada ha Corinto basi mahigawas kamo han sirot. Diri kami nagbubuot kon ano an sadang niyo pagtuohan, kay maaram kami nga marig-on an iyo pagtoo. Lugod, nagbulig kami ha iyo dida han iyo buhat kay amon tuyo an iyo kalipayan. Sanglit gintibway ko na la hin diri na pagkada kay bangin makabido la ako ha iyo. Kay kon ako an makapabido ha iyo, hin-o pa man an maglilipay ha akon? An mga tawo la ngahaw nga akon ginbido. Sanglit ginsurat ko adto nga surat ha iyo kay diri ko karuyag hin pagkada ha iyo ngan pagbidoon ako han mga tawo nga angay unta maglipay ha akon. Kay tinuod gud nga kon malipayon ako, malipayon man liwat kamo ngatanan. Dako an kabido ngan kabaraka han akon kasingkasing han pagsurat ko ha iyo. Ngan nagsurat ako upod in damo nga mga luha, diri pagbido ha iyo, kundi basi hibaroan niyo kon ano ka dako an akon paghigugma ha iyo ngatanan. Yana, kon may-ada nakabido hin usa ha iyo, waray ini buhata ha akon kundi ha iyo o hin pira ha iyo. (Ginyakan ko ini kay diri ko karuyag nga pagpakurian ko hiya.) Igo na para hini nga tawo nga ginsirotan na hiya han kadam-an ha iyo. Kundi yana, kinahanglan pasayloon ngan dasigon hiya niyo basi diri hiya mabido hin duro ngan mawad-an hin paglaom. Sanglit nahangyo ako ha iyo nga pahibaroon hiya niyo nga hinihigugma pa hiya niyo. Kay amo ini an hinungdan nga nagsurat ako ha iyo hadto nga surat: karuyag ko hibaroan kon ano kamadig-on an pag-ato niyo han pagsulay ngan kon dayuday andam ba kamo hin pagtuman han mga iginsugo ko ha iyo. Kon pinasaylo niyo an bisan hin-o tungod han nabuhat niya, pinapasaylo ko man hiya. Kay kon napasaylo ako—kon lugaring angay magpasaylo ako han bisan ano nga sayop—binubuhat ko ini tungod ha iyo ha atubangan ni Cristo, basi diri kita madaog ni Satanas; kay maaram kita han iya mga ginhuhunahunaan. Han pag-abot ko ha Troas para han pagwali han Maupay nga Sumat mahitungod kan Cristo, nahibaroan ko nga gin-andam na han Ginoo ini nga dapit para hini nga buhat. Kundi nabaraka gud ako kay waray ko hiagii hi Tito nga akon kabulig. Sanglit nanamilit ako ha ira ngan nagpadayon ako ngadto ha Macedonia. Kundi salamat han Dyos! Kay ha aton pakigkausa kan Cristo dayuday kita gin-uunhan han Dyos sugad hin mga priso ngadto han pagdarag-an ni Cristo. Ginagamit kita han Dyos basi an aton hibaro mahitungod kan Cristo makaluob han ngatanan nga dapit sugad hin mahamot nga alimyon. Kay sugad kita hin mahamot nga insyenso nga ginhahalad ni Cristo ngadto sa Dyos, nga an kahamot nagsasarang ngadto han mga matatalwas ngan han mga mawawara. Nakakamatay ini nga baho para han mga mawawara; kundi nagdadara ini hin alimyon hin kinabuhi para han mga matatalwas. Sanglit hin-o man an makakahimo hini nga buruhaton? Diri kami sugad han iba nga mga tawo nga nagpapasangyaw han mensahe han Dyos nga baga waray la para ha ira. Kundi kay ginsugo kami han Dyos matangkod an amon pagyakan ha iya atubangan, sugad hin mga surugoon ni Cristo. Nangangahulogan ba ini nga ipinaparayaw na liwat namon an amon kalugaringon? Sugad han ginbubuhat han iba, nagkikinahanglan pa ba kami hin mga surat ngada ha iyo o tikang ha iyo nga magpapakilala ha amon? Kamo ngahaw an amon surat nga iginsurat ha amon mga kasingkasing, basi hibaroan ngan mabasa han ngatanan. Dayag kaupay nga hi Cristo ngahaw an nagsurat hini nga surat ngan iginpadara pinaagi ha amon. Ginsurat ini diri hin tinta kundi han Espiritu han buhi nga Dyos; diri ha papan nga mga bato, kundi ha kasingkasing hin mga tawo. Nasiring kami hini kay natapod kami han Dyos pinaagi kan Cristo. Kon ha amon la kalugaringon waray kami sadang ipakita nga makakahimo kami hini nga buruhaton; natikang la han Dyos an amon pagkatakos hin pagbuhat. Hiya an naghimo ha amon nga takos makag-alagad han bag-o nga ginsaaran nga diri aada hin sinurat nga balaod, kundi aada han Espiritu. Nakakamatay an sinurat nga balaod, kundi nahatag hin kinabuhi an Espiritu. Iginuhit an mga letra han Balaod dida han mga papan nga bato, ngan pinmakita an himaya han Dyos han paghatagan hini. Bisan kon naibanan na an kamasilaw dida han bayhon ni Moises, malamrag la gihapon an bayhon ni Moises nga makuri makabuslong an mga tawo ha iya. Kon an Balaod nga nagdadara hin kamatayon kon ipinapagtuman, ihinahatag in sugad nga himaya, ano daw nga himaya an makikita ha pag-alagad han Espiritu! Kon an paghatag han sirot inupdan hin kalamrag, labi na hin kamalamrag an buruhaton nga nagdadara hin katalwasan! Makakasiring kita nga kon itanding ini nga kalamrag, labaw pa hin kamalamrag ini yana, ngan an kalamrag hadto nagpapas na. Kay kon may kalamrag hadton lumalabay la, labi na hin kalamrag hadton himaya nga waray pagkatapos! Nadasig kami kay may-ada kami hini nga paglaom. Diri kami sugad kan Moises nga nagbiray han iya bayhon basi an mga tawo han Israel diri makakita han pagkapapas ngan pagkawara han kalamrag. Sinadhan gud an ira mga hunahuna; ngan ngada hini nga adlaw gintahoban an ira mga hunahuna han amo ngahaw nga biray kon nagbabasa hira han mga basahan han daan nga ginsaaran. Nakukuha la an biray kon nakikig-usa an tawo kan Cristo. Bisan yana kon nagbabasa hira han Balaod ni Moises an ira mga hunahuna natatahoban pa gihapon han biray. Kundi nakukuha ini, sumala han siring han Kasuratan, “Nakuha an biray ni Moises han pagdangop niya han Ginoo.” Yana, “an Ginoo” hini nga bahin han Kasuratan amo an Espiritu; ngan kon hain an Espiritu han Ginoo, may-ada kagawasan. Sanglit kita ngatanan, nga waray tahob an aton bayhon, naginladawan han kalamrag han himaya han Ginoo; ngan ini ngahaw nga himaya nga natikang han Ginoo nga amo an Espiritu, magbabalhin ha aton basi masugad kita ha iya dida hin labi kamalamrag nga himaya. Iginhatag ha amon ini nga pag-alagad tungod han kalooy han Dyos, sanglit diri kami nahuhulop. Iginsalikway namon an ngatanan nga tinago ngan makaarawod nga mga buhat. Diri kami naglilimbong ngan diri namon linulubag an pulong han Dyos. Nag-uukoy kami ha atubangan han Dyos dida han hingpit nga kapawa han kamatuoran, ngan amon gintalinguha nga an mga tawo diri makagsuson ha amon. Kay kon an iginwawali namon nga Maupay nga Sumat diri hinsasabotan, diri ini hinsasabtan hadton diri matatalwas. Diri hira natoo kay gindulman an ira mga hunahuna han yawan-on nga dyos hini nga kalibutan. Ginpupugngan niya hira hin pagkita han kapawa nga nasilaw ngada ha ira, an kapawa nga natikang han Maupay nga Sumat mahitungod han himaya ni Cristo nga amo an hingpit nga ladawan han Dyos. Diri kami nagwawali han amon kalugaringon; hi Cristo an amon ginwawali, ngan kami ngahaw sugad hin iyo mga surugoon tungod kan Jesus. An Dyos nga nagsiring, “Masilaw an kapawa tikang han kasisidman!” amo ngahaw an Dyos nga nagpasilaw han iya kapawa ha aton mga kasingkasing paghatag ha aton ha kapawa han pagkilala han himaya han Dyos nga nasilaw ha bayhon ni Cristo. Kundi sugad kami hin mga daba nga may-ada hini nga espirituhanon nga manggad, pagpakita nga diri amon an gilalabawi nga gahom kundi kanan Dyos. Agsob kami pagsakiton, kundi diri napupukan; nagruruhaduha kami usahay, kundi diri gud kami nagtuturaw. Damo an amon mga kaaway, kundi waray gud kami kawad-i hin sangkay; ngan bisan kon usahay pinapakurian kami hin duro, diri kami hinkakatnayonan hin kamatay. Ha ngatanan nga panahon gindadara namon ha amon lawas nga may kamatayon an kamatayon ni Jesus, basi unta hikit-an liwat an iya kinabuhi dinhe hinin amon mga lawas. Ha bug-os namon nga kinabuhi dayuday kami aada ha kataragman han kamatayon tungod kan Jesus, basi hikit-an an iya kinabuhi dida hini nga amon lawas nga may kamatayon. Karuyag sidngon hini nga aanhi ha amon an kamatayon; kundi aada ha iyo an kinabuhi. Nasiring an Kasuratan, “Nagyakan ako kay natoo ako.” Ha amo ngahaw nga espiritu hin pagtoo nagyayakan liwat kami kay natoo man kami. Maaram kami nga an Dyos nga nagbanhaw han Ginoo nga Jesus magbabanhaw man liwat ha amon upod kan Jesus ngan magdadara ha amon upod ha iyo ngadto ha atubangan han Dyos. Para ha iyo kaupayan ini ngatanan; ngan samtang nga an grasya han Dyos hiaagoman hin damo pa gud nga mga tawo, maghahalad hira hin darudamo nga mga pagpasalamat ha pagpasidungog han Dyos. Tungod hini diri gud kami nahuhulop. Bisan kon nagtitikaluya na an amon lawas, nagtitikakusog kami ha espiritu adlaw-adlaw. Ngan ini nga gutiay ngan lumalabay la nga kakurian nga gin-aantos namon mahatag hin dako kaupay ngan waray kataposan nga balos, nga labaw pa gud han mga kakurian. Kay natutok kami diri ha mga butang nga kinikita, kundi ha mga butang nga diri kinikita. Kay lumalabay la an mga butang nga kinikita; kundi nagpapadayon an mga butang nga diri kinikita. Maaram kita nga kon mabungkag ini nga tulda nga aton inuokyan nga amo an aton tunan-on nga lawas, may gin-andam han Dyos nga balay didto ha langit nga uokyan naton. Hiya ngahaw an naghimo hini nga balay nga waray kataposan. Ngan naaraba kita yana kay dako gud an aton paghingyap nga mahibutang dinhe ha aton an aton urokyan nga aadto ha langit. Kon masul-otan na kita hini, diri mahimo nga waray naton lawas. Samtang nag-uokoy pa kita dida hini nga tunan-on nga tulda, naguguol kita: diri tungod kay karuyag naton pagsalikway han aton tunan-on nga lawas, kundi karuyag naton nga masul-otan kita han langitnon nga lawas, basi an may kamatayon mabalhin ngadto han kinabuhi. An Dyos an nag-andam ha aton para hini nga pagkabalhin, ngan iginhatag niya ha aton an iya Espiritu nga kasasarigan han ngatanan nga gin-andam niya para ha aton. Sanglit dayuday madinasigon kita. Maaram kita nga samtang aanhi pa kita hini nga lawas, hirayo kita han urokyan han Ginoo. Kay nabubuhi kita pinaagi hin pagtoo ngan diri pinaagi hin butang nga kinikita. Nadasig gud kita ngan karuyag gud naton pagbaya han aton urokyan dida hini nga lawas ngan mag-ukoy kita upod han Ginoo. Kundi labaw han ngatanan karuyag naton makalipay ha iya, ma anhi kita ha aton urokyan o ma adto kita upod ha Ginoo. Kay kinahanglan umatubang kita ngatanan kan Cristo basi paghukman kita niya. An tagsatagsa makarawat han angay ha iya, sumala han maupay o maraot nga iya nabuhat dinhe ha kalibutan. Maaram kami kon ano an karuyag sidngon han pagkahadlok naton han Ginoo, sanglit nangangabig kami hin mga tawo. Nakilala gud ha amon an Dyos ngan naglalaom ako nga kinasingkasing liwat an iyo pagkilala ha akon. Diri kami nagtatalinguha nga kilal-on na liwat kami niyo. Lugod, nagtatalinguha kami hin paghatag ha iyo hin maupay nga pangatadongan nga iparayaw kami niyo, basi makabaton kamo hadton mga nanhahambog mahitungod han ira kinikita dida hin tawo, ngan diri mahitungod han iya pamatasan. Mga lurong ba gud kami? Ginbubuhat namon ini tungod han Dyos. O maupay ba an amon panhunahuna? Ginbubuhat namon ini tungod han iyo kaupayan. Naghahadi ha amon an gugma ni Cristo yana nga nasayod na kami nga usa ka tawo in namatay para han ngatanan, nga an karuyag sidngon, an ngatanan nga mga tawo nakaangbit han iya kamatayon. Namatay hi Cristo para han ngatanan nga mga tawo basi adton may-ada kinabuhi diri la mabuhi para ha ira, kundi para la ha iya nga namatay ngan ginbanhaw tungod ha ira. Sanglit diri na kami naghuhukom bisan kan kanay pinaagi hin mga suruklan nga hinimo la hin tawo. Bisan kon ha usa nga panahon ginhukman namon hi Cristo sumala hin kanan tawo nga mga suruklan, kundi waray na kami magbuhat hini yana. Adton nakikig-usa na kan Cristo nahihimo nga bag-o nga tawo; waray na an daan, liniwanan na hin bag-o. Ginbuhat ini ngatanan han Dyos nga pinaagi kan Cristo naghimo ha aton nga mga sangkay han Dyos, diri na mga kaaway, ngan iginhatag ha aton an buruhaton hin paghimo han iba nga iya liwat kasangkayan. Amo ini an amon mensahe: nga pinaagi kan Cristo nakikigsangkay an Dyos han ngatanan nga mga tawo. An Dyos diri nagdudumot han ira mga sala, ngan gintagan kita niya han mensahe kon ginpapaunan-o niya paghimo ha ira nga iya kasangkayan. Sanglit iini kami nagyayakan para kan Cristo, sugad nga an Dyos nahangyo ha iyo pinaagi ha amon. Tungod kan Cristo nahangyo man kami ha iyo: tugoti nga himoon kamo han Dyos nga iya mga sangkay, diri na mga kaaway. Waray gud sala hi Cristo, kundi tungod ha aton, ginpaangbit hiya han Dyos han aton sala, basi nga ha aton pakigkausa ha iya, makaangbit man kita han pagkamatadong han Dyos. Sanglit sugad nga mga kabulig kami han Dyos, nahangyo kami ha iyo nga diri niyo karagan an iyo nakarawat nga grasya han Dyos. Pamatii an siring han Dyos: “Pinamatian ko ikaw ha pag-abot han igo nga takna pagpakita ha imo hin kalooy, Binuligan ko ikaw han pag-abot han adlaw hin pagtalwas ha imo.” Pamati! Amo ini an takna hin pagkarawat han kalooy han Dyos, amo yana an adlaw han katalwasan! Diri namon karuyag nga may-ada ha iyo magsuson han amon buruhaton, sanglit diri man kami nag-uulang hin bisan hin-o ha iyo. Lugod ha ngatanan nga amon buhat ipinapakita namon nga mga surugoon kami han Dyos pinaagi hin pag-antos han mga kasamokan, mga kakurian, ngan mga kasakitan. Ginhampak kami, ginpriso, ngan ginraogdaog; nagtrabaho kami labaw han kaangayan ngan waray pagkaturog o waray namon pagkaon. Iginpakita namon nga mga surugoon kami han Dyos pinaagi han amon pagkaputli, pagkamaaram, pag-ilob, ngan pagkabuotan; pinaagi liwat han Espiritu Santo, han amon tinuod nga gugma, han amon mensahe han kamatuoran, ngan han gahom han Dyos. An amon hinangiban hin pagsulong ngan pagpanalipod han amon kalugaringon amo an pagbuhat hin matadong. Ginpasidunggan kami ngan ginpakaalohan; ginyubitan kami ngan gindayaw. Gintagad kami nga mga buwaon, kundi nagyakan kami han kamatuoran. Gintagad kami nga diri kinikilala, kundi kinikilala kami han ngatanan; daw sugad hin mga patay na kami, kundi mga buhi kami ngan iyo man ini kinikita. Bisan kon ginkakastigo kami, diri kami namamatay. Bisan kon ginbibido kami, dayuday kami malipayon. Kablas kami pagkit-on, kundi damo in nagriko pinaagi ha amon. Waray gud kami, kundi ha tinuod, tag-ada kami han ngatanan nga mga butang. Hinigugma nga kasangkayan ha Corinto! Nagyakan kami hin dayag ha iyo ngan waray namon iginlilirong ha iyo. Labis an amon paghigugma ha iyo; kamo in kulang hin pagbati para ha amon. Nagyayakan ako yana nga daw sugad hin mga anak ko kamo. Ipakita ha amon in sugad man nga pagbati. Buksi niyo hin maupay an iyo mga kasingkasing! Ayaw kamo pag-ungay ngan pakig-usa han mga diri magtinuohon, kay diri ini mahihimo. Uunanhon hin pagkausa han matadong ngan han maraot? Uunanhon hin pagkatampo han kapawa ngan han kasisidman? Uunanhon hin pagkauyon ni Cristo ngan han Yawa? Ano an ginkakaurusaan han magtinuohon ngan han diri magtinuohon? Uunanhon hin pagkatampo han templo han Dyos ngan han mga diyosdiyos? Kay kita amo an templo han buhi nga Dyos! Sumala han iginsiring han Dyos ngahaw: “Mag-uukoy ako upod han akon mga tawo, ngan mag-uukoy tampo ha ira; Magigin Dyos ako nira, ngan magigin akon hira mga tawo.” Sanglit nasiring an Ginoo: “Kinahanglan bumaya kamo ha ira, ngan lumain kamo ha ira. Ayaw kamo paghilabot han mahugaw, ngan kakarawaton ko kamo. Magigin amay ako niyo, ngan magigin mga anak ko kamo nga kalalaken-an ngan kababayen-an, nasiring an Ginoo nga Labi Kamakagarahum.” Hinigugma ko nga kasangkayan, ginhimo para ha aton ini ngatanan nga mga saad! Sanglit paglinis kita ha aton kalugaringon tikang han ngatanan nga nakakahugaw han lawas o han kalag, ngan hingpita an pagbaraan, aton pagkabaraan pinaagi hin pag-ukoy dida hin mahadlokon nga pagtahod han Dyos. Tagi kami hin dapit ha iyo mga kasingkasing. Waray kami makasayop bisan kan kanay, waray kami makadaot hin bisan hin-o, o magpahimulos bisan kan kanay. Diri ako nasiring hini hin paghukom ha karat-an ha iyo; kay sugad han iginsiring ko na hadto, mahal kamo namon kaupay, nga bisan kita buhi o patay, urosa kita gihapon. Dako gud an pagsarig ko ha iyo ngan ipinaparayaw ko kamo! Ha ngatanan namon nga mga kakurian, bug-os pa gihapon an akon kadasig, naglalapwas an akon kalipay. Bisan han pag-abot namon ha Macedonia, waray gud kami makapahuway. May mga kasamokan ha ngatanan nga dapit, mga pagkabirobingkil han iba, ngan mga kahadlok ha amon mga kasingkasing. Kundi gindasig kami han Dyos nga paralipay han mga mabidoon pinaagi han pag-abot ni Tito. Diri la han iya pag-abot, kundi han iya sumat liwat kon ginpaunan-o niyo pagdasig ha iya. Ginsumatan kami niya han iyo duro nga kahidlaw ha akon, han iyo pagkabido, ngan han iyo kaandam hin pag-ugop ha akon. Sanglit dinmugang pa gud an akon kamalipayon yana. Kay bisan kon nakabido ha iyo adto nga akon surat, diri ako nagbabasol nga ginsurat ko adto. Nagbabasol unta ako han pakasabot ko nga nakabido ha iyo an surat sulod hin halipot nga panahon. Kundi yana nalilipay ako—diri tungod nga nakabido ako ha iyo, kundi tungod nga an iyo kabidoan nakapabalhin han iyo mga panggawi. Ginggamit han Dyos adto nga kabidoan, sanglit waray kami makagbuhat hin karat-an ha iyo. Kay an kabido ginagamit han Dyos pagbalhin han kasingkasing nga nagdadalan ngadto ha katalwasan—ngan waray hito kabasolan! Kundi nakakamatay an kabido nga kalibutanon. Tan-awa daw niyo kon ano an ginbuhat han Dyos hini nga iyo kabidoan: nakapasindak ini ha iyo, nakagpamatuod nga waray kamo sala! Ini nga iyo kasina, ini nga iyo kabaraka ini nga iyo kahidlaw, ini nga iyo pag-ampo, ngan ini nga iyo kaandam hin pagsirot han maraot nga buhat, iginpakita niyo nga waray kamo sayop hini nga mga butang. Sanglit bisan kon ginsurat ko adto nga surat, ginbuhat ko adto diri tungod han nakasala, o hadton ginbuhatan hin maraot. Kundi ginsurat ko adto basi makita ha atubangan han Dyos kon ano gud an iyo paghigugma ha amon. Amo ini an hinungdan nga nadasig gud kami. Diri la nga nadasig kami kundi ginlipay kami ni Tito tungod han iya kalipay nga nakabulig kamo ngatanan pagliaw ha iya. Iginparayaw ko kamo ha iya ngan waray ako pagpakaalohi niyo. Dayuday nagyakan kami ha iyo han kamatuoran. Ha sugad man nga paagi, hinkit-an nga matuod an amon iginparayaw kan Tito. Sanglit nagtitikarig-on la an gugma niya ha iyo kon nahinunumdom hiya han pagkamatinumanon niyo ngatanan, nga ginkarawat niyo hiya upod in kahadlok ngan pagtahod. Malipayon gud ako nga hingpit an akon pagsarig ha iyo! Kabugtoan, karuyag namon nga mahibaroan niyo an nabuhat han grasya han Dyos dida han mga singbahan ha Macedonia. Ginsarihan hira hin masigpit pinaagi han mga kakurian nga ira gin-agian; kundi dako gud an ira kalipay nga bisan kon mga kablas hira hin duro, huyayag ngan malipayon gud an ira paghatag. Nakakapatapod ako ha iyo nga hinmatag hira sugad han ira nahimo ngan bangin sobra pa, kay ha ira kalugaringon nga kaburut-on, naghangyo ngan nanginyupo gud hira ha amon nga makaamot hira hin pagtabang han mga magtinuohon ha Judea. Ginhimo nira in labaw pa han amon ginpaabot! Syahan igintubyan nira ngadto han Ginoo an ira kalugaringon; ngan tungod han kaburut-on han Dyos, igintubyan man nira ha amon an ira kalugaringon. Sanglit ginhangyo namon hi Tito nga nagtikang hini nga buruhaton nga ipadayon niya, ngan buligan kamo hin paghuman hini nga talagsaon nga pag-alagad hin gugma. Bahandianon gud kamo han ngatanan nga butang: ha pagtoo, ha pagyakan, ngan ha hibaro, han iyo kasindak hin pagbulig ngan han iyo paghigugma ha amon. Sanglit karuyag namon nga magmahinatagon liwat kamo dida hini nga pag-alagad hin gugma. Diri ako nagpapahamtang hin ano man nga turumanon. Kundi ha pagpakita ko ha iyo kon ano ka dako an tinguha han iba hin pagbulig, karuyag ko man liwat hibaroan kon ano ka tinuod an iyo paghigugma. Kay sayod man kamo han grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo; nga bisan kon bahandianon hiya, nagpakakablas han iya kalugaringon tungod ha iyo, basi mariko kamo pinaagi han iya ka kablas. Amo ini an mahisisiring ko hini nga butang: mauruupay pa nga taposon na la niyo yana an gintikangan niyo han nag-agi nga tuig. Kamo an syahan diri la ha pagbuhat, kundi syahan liwat nga nasindak hin pagbuhat. Sanglit padayona niyo ngan taposa an buruhaton! Tinguhaa niyo hin pagtapos sugad han iyo tinguha hin pagtikang, ngan buhata niyo sumala han mahihimo niyo. Kon karuyag gud niyo humatag, kakarawton ini han Dyos sumala han sadang niyo ihatag, diri han waray dida ha iyo. Sugad han siring han Kasuratan: “An nagtirok hin damo waray magsobra, ngan an nagtirok hin gutiay waray magkulang.” Dako an amon pagpasalamat han Dyos nga nagpasindak kan Tito hin pagbulig ha iyo sugad gud han amon kasindak hin pagbulig ha iyo! Diri la nga ginkarawat niyo an amon paghangyo, kundi nasindak hiya pagbulig ha iyo, sanglit minaupay niya pagkada ha iyo ha iya kalugaringon nga kaburut-on. Ginpaupod namon ha iya an bugto nga tinahod kaupay han ngatanan nga mga singbahan tungod han iya buruhaton hin pagwali han Maupay nga Sumat. Ngan labot la, ginpili ngan gintungdan hiya han mga singbahan hin pag-upod ha amon, samtang gintutuman namon ini nga mahigugmaon nga pag-alagad para han kadungganan han Ginoo, ngan pagpakita nga karuyag kami bumulig. Naghihirot kami nga waray sumuson mahitungod han paagi han pagdumara namon hini nga dako nga bulig. An pagbuhat han matadong an amon tuyo, diri la ha atubangan han Ginoo kundi ha atubangan man han mga tawo. Sanglit ginpaupod namon ha ira an aton bugto. Makadamo na namon pagsarihi hiya, ngan nakita namon nga dayuday hiya nasisindak gud hin pagbulig. Ngan yana nga may dako niyo nga pagtapod ha iya, duro gud an iya kasindak hin pagbulig. Mahitungod kan Tito, kabulig ko hiya nga nagbubuhat upod ha akon hin pagbulig ha iyo. Mahitungod na man han kabugtoan nga naupod ha iya, natindog hira para han mga singbahan, ngan nagpapasidungog kan Cristo. Ipakita an iyo gugma ha ira basi makasiguro an ngatanan nga mga singbahan nga matuod an iyo paghigugma, ngan mahibaro hira nga diri sayop an amon pagparayaw tungod ha iyo. Diri na kinahanglan nga magsurat pa ako ha iyo mahitungod han mga bulig nga ginpadara ngadto han mga magtinuohon ha Judea. Maaram ako nga andam kamo hin pagbulig ngan iginparayaw ko ngani kamo ngadto han mga tawo ha Macedonia. Nagsiring ako, “Andam hin pagbulig an mga kabugtoan ha Acaya tikang pa hadton una nga tuig.” Nakapukaw an iyo kasindak han kadam-an ha ira. Yana ginpapakada ko ini nga kabugtoan basi diri makawang an amon pagparayaw hiunong ha iyo hini nga butang. Kundi sugad hin iginsiring ko na, kinahanglan andam kamo han iyo bulig. Kundi kon umupod ha akon an mga taga-Macedonia ngan hiagian kamo nga diri andam, kamakaarawod para ha amon—ngan makakaawod liwat kamo—tungod han amon pagtapod ha iyo! Sanglit ginhunahuna ko nga akon hahangyoon ini nga kabugtoan nga mag-una ha akon ngada ha iyo, ngan andama niyo ngadaan an hatag nga iginsaad niyo. Ngan ha akon pag-abot, andam na an ngatanan ngan magpapakilala ini nga nahatag kamo kay karuyag niyo humatag, ngan diri tungod nga ginpirit la kamo. Hinumdomi niyo ini: an magtanom hin gutiay la, mag-aani liwat man hin gutiay la an abot; an magtanom hin damo, damo man liwat an abot. Sanglit kinahanglan humatag an tagsatagsa sugad han iya karuyag, hin waray pagngurutob o paghunahuna nga ginpirit la hiya, kay nahigugma an Dyos hadton mga nahatag nga malipayon. Ngan mahatag ha iyo an Dyos hin labaw pa han iyo ginkikinahanglan, basi dayuday mamay-ada kamo han ngatanan nga ginkikinahanglan niyo, ngan labaw pa han kasadangan para han maupay nga panuyo. Sugad han siring han Kasuratan: “Mahinatagon gud hiya ngadto han mga kablas; waray katapusan an iya pagkalooy.” Ngan an Dyos nga nahatag hin binhe ngadto han magsarabod ngan tinapay nga karaonon, mahatag man liwat ha iyo han ngatanan nga binhe nga iyo kinahanglanon, ngan magpapatubo han binhe basi makahatag hin damo nga aranihon tikang han iyo kamahinatagon. Dayuday hiya magpapariko ha iyo basi magmahinatagon kamo ha ngatanan nga panahon ngan basi damo an magpasalamat han Dyos tungod han iyo mga hatag nga ira kinarawat tikang ha amon. Kay diri la nakakabulig han mga kinahanglanon han mga magtinuohon ini nga pag-alagad niyo, kundi nabunga liwat hin damo nga mga pagpasalamat ngadto sa Dyos. Kay hinkikit-an man ini nga iyo pag-alagad, damo in magdadayaw han Dyos tungod han iyo pagtuman han Maupay nga Sumat ni Cristo nga gintug-an niyo, ngan tungod han iyo pagkamahinatagon ha ira ngan ha iba pa. Sanglit upod in dako nga paghigugma magaampo hira para ha iyo tungod han orosahon nga mga kaupayan nga iginpakita han Dyos ha iyo. Pagpasalamat kita han Dyos tungod han diri sadang mahiasoy nga hatag niya! Hi ako, hi Pablo nga ginsiring han iba nga maaghop ngan malumo kon upod ha iyo, kundi maisog kon hirayo ha iyo naglulugaring hin panginyupo ha iyo. Nahangyo ako ha iyo tungod han pagkamalumo ngan pagkamapuangoron ni Cristo: Ayaw ako itukso niyo nga makapangisog ako kon umabot na ako; kay waray ruhaduha nga makakapangisog ako hadton mga nasiring nga nagbubuhat kami tikang hin kalibutanon la nga mga panuyo. Matuod gad nga nag-uukoy kita dinhe ha kalibutan, kundi diri kita nakikig-away tungod hin kalibutanon nga mga panuyo. An mga hinganiban nga ginagamit namon hini nga pakig-away diri kanan kalibutan, kundi kanan Dyos ngan amon ginagamit hin pagbungkag hin mga kota. Ginbubungkag namon an mga buwa nga pangatadongan; ginpupukan namon an tagsa nga mapahitas-on nga makaurulang nga nakontra han hibaro han Dyos; ginbibihag namon an tagsa nga panhunahuna ngan amon ginpapasugot kan Cristo. Ngan katapos niyo pagpakita han iyo tim-os nga pagkamasinugtanon, andam na kami hin pagsirot hin bisan ano nga pagsupak. An ha gawas la nga bahin han mga butang an iyo ginkikita. May-ada ba dida usa nga nakahunahuna nga hiya sakop ni Cristo? Mamalandong hiya anay mahitungod ha iya ngahaw, kay mga sakop man liwat kami ni Cristo sugad ha iya. Kay diri ako naaawod bisan kon labis na an akon pagparayaw han gahom nga iginhatag ha amon han Ginoo—an gahom hin pagparig-on ha iyo, ngan diri hin pagpuo ha iyo. Diri ko karuyag nga maghunahuna kamo nga gintatarhog ko la kamo han akon mga surat. May-ada masiring, “Mahigpit ngan maisog an mga surat ni Pablo, kundi maluya hiya ngan waray hinungdan an iya mga pulong kon upod hiya ha aton!” Kinahanglan makasabot ito nga tawo nga waray kalainan han iginsusurat namon kon hirayo kami, ngan han amon bubuhaton kon aada kami ha iyo. Matuod diri kami mangangahas hin pakigpareho o pakigtanding ha amon ngahaw ngan hadton iba nga nagdadayaw han ira kalugaringon. Hin pagka mga tapang nira! Ginhimo nira an ira kalugaringon hin pagsukol ha ira ngahaw, ngan naghuhukom ha ira ngahaw pinaagi han ira kalugaringon nga sukol! Kundi mahitungod ha amon, maaram kami nga may katubtoban an amon pagparayaw; diri ini magawas han buhat nga iginhatag han Dyos ha amon, nga lakip na hini an amon buruhaton ha iyo. Ngan tungod kay nahasasakob man kamo hini nga katubtoban, waray kami maglapos hini han pagkada namon ha iyo dara an Maupay nga Sumat mahitungod kan Cristo. Sanglit diri namon ipinaparayaw an buruhaton nga ginbuhat han iba lapos han katubtoban nga iginbutang han Dyos para ha amon. Lugod naglalaom kami nga tumubo an iyo pagtoo. Makahimo pa unta kami hin labaw pa ka dako nga buruhaton dida ha iyo nga dayuday nahasasakob han katubtoban nga iginbutang han Dyos. Niyan makakagwali na kami han Maupay nga Sumat ha iba nga mga nasod nga gawas na ha iyo. Diri na kami kinahanglan pumarayaw han buruhaton nga ginbuhat han iba nga tawo. Kundi sumala han siring han Kasuratan, “Kon hin-o an karuyag pumarayaw, kinahanglan pumarayaw hiya mahitungod han nabuhat han Ginoo.” Kay diri an nagdadayaw han iya kalugaringon an tinuod nga kinakarawat han Ginoo, kundi an tawo nga gindadayaw han Ginoo an kinakarawat. Karuyag ko nga tugotan ako niyo bisan kon usahay may-ada ko gutiay nga kalurongan. Tugoti ako kon mahihimo! Maabugho ako ha iyo sugad nga an Dyos maabugho ha iyo. Sugad kamo hin uray nga daraga nga iginsaad ko pagpakasal ngadto hin usa la nga lalake nga amo hi Cristo. Nahahadlok ako nga mahiloan an iyo mga panhunahuna ngan bayaan niyo an iyo tim-os nga paghigugma kan Cristo—sugad kan Eva nga nalimbongan han mga limbong han halas. Kay nalilipay la kamo pagtugot hin bisan hin-o nga nakada ha iyo ngan nagwawali hin lain nga Jesus, nga iba han amon iginwali. Ngan kinakarawat niyo in espiritu ug in maupay nga sumat nga lain kaupay han Espiritu ngan han Maupay nga Sumat nga kinarawat niyo ha amon! Pamati ko diri gad ako ubos han gimaupayi niyo nga mga “apostoles”! Bangin diri ako maupay mamulong, kundi diri ako lulupigan hin hibaro. Iginpahayag namon ini ha iyo ha ngatanan nga panahon ngan ha ngatanan nga kahimtang. Waray ako magpabayad ha iyo hin bisan ano han pagwali ko han Maupay nga Sumat han Dyos ngada ha iyo. Nagpaubos ako basi pagpahitas-on kamo. Sayop ko ba ini? Samtang nag-alagad ako ha iyo, iba nga mga singbahan an nagsuhol ha akon. Daw sugad hin ginkawatan ko hira basi la makabulig ako ha iyo. Ngan han panahon nga nakada ako ha iyo, waray ako magsamok pangaro han iyo bulig han nagkikinahanglan ako hin kwarta. Gindad-an ako han kabugtoan nga inmabot tikang ha Macedonia han ngatanan nga akon ginkinahanglan. Sugad han nag-agi na, amo man liwat han tidaraon pa: Diri gud ako magigin problema niyo! Tungod han kamatuoran ni Cristo nga aanhi ha akon, nagsasaad ako nga diri mahihilom ini nga akon pagparayaw bisan diin ha bug-os nga Acaya. Kay ano in pagsiring ko hini? Tungod ba nga diri ako nahigugma ha iyo? Maaram an Dyos nga hinihigugma ko kamo! Magpapadayon ako han akon ginbubuhat yana basi adton iba nga mga “apostoles” diri na makaparayaw ngan makasiring nga nagbubuhat hira hin sugad nga paagi han amon ginbubuhat. Adto nga mga tawo diri matuod nga mga apostoles. Buwaon hira nga mga apostoles nga nagbubuwa mahitungod han ira buruhaton, ngan maaram hira maglipatlipat basi makita hira sugad hin tinuod nga mga apostoles ni Cristo. Diri ini orosahon! Kay bisan ngani hi Satanas nakakahimo hin pagpakita ha iya ngahaw sugad hin anghel han kapawa! Sanglit diri liwat orosahon kon an mga surugoon niya magpakita sugad hin mga surugoon han katadongan. Ha kataposan kakarawton nira an angay gud han ira ginbubuhat. Binabalik ko pagsiring: ayaw kamo pakasiring nga lurong ako. Kundi kon amo man an paghunahuna niyo, karawata ako niyo sugad hin lurong basi makaparayaw ako bisan na man la gutiay. Matuod an ginyayakan ko yana diri amo ini an karuyag han Ginoo. Bahin hini nga pagparayaw, nagyayakan manggud ako sugad hin lurong. Kundi tungod nga damo man in naparayaw hin kanan tawo la nga mga panuyo, bubuhaton ko man in sugad. Mga makinaadmananon gud man kamo, sanglit malipayon la kamo pagtugot hin mga lurong! Tinutugotan niyo in bisan hin-o nga nasugo ha iyo, o nasingabot ha iyo, o nagbibitik ha iyo, o nagtatamay ha iyo, o nagtatampalo ha iyo. Naaawod ako hin pagtug-an nga naghihialang kami hin pagbuhat hito nga mga butang! Kundi kon may-ada lugaring nangangahas hin pagparayaw hin bisan ano, mangangahas man ako hin pagparayaw. Nagyayakan ako sugad hin lurong. Mga Hebreo ba hira? Sugad man ako. Mga Israelita ba hira? Sugad man ako. Mga tulin ba hira ni Abraham? Sugad man ako. Mga surugoon ba hira ni Cristo? Daw lurong ako nga nagyayakan hini—kundi mauruupay pa ako nga surugoon kay ha ira! Labaw pa an akon pagginuol, nakadamo ako mapriso, nakadamo ako paghampaka, ngan agsob ako mag-ikamaratay. Nakalima ako kumarawat han tag traynta y nuybe nga mga hampak han mga Judiyo; nakatulo ako paglatigoha han mga Romano, ngan nakausa ako pagbatoha. Inagian ko an kalunod makatulo, ngan nakausa nga naglutaw-lutaw ako ha dagat sulod hin baynte kuatro ka oras. Ha akon damo nga paglakaton, nahingada ako ha kataragman hin mga baha, hin mga tikasan, ha kataragman hin akon mga igkasi Judiyo ngan hin mga Hentil. May mga kataragman ako ha mga syudad, mga kataragman ha kagurangan, mga kataragman ha kadagatan, ngan mga kataragman hin mabudhion nga kasangkayan. Nagtrabaho ngan nagbudlay ako ngan kasagaran waray ko pagkaturog. Ginutom ngan inuhaw ako, ngan agsob nga waray ko igo nga pagkaon, urokyan o panapton. Ngan waray labot han iba pa nga mga butang, nag-antos ako adlaw-adlaw hin kabaraka para han ngatanan nga mga singbahan. Kon may-ada maluya, naabat man ako hin kamaluya; kon may-ada nakakasala, napupuno ako hin kabidoan. Kon kinahanglan ako pumarayaw, ipaparayaw ko an mga butang nga nagpapakita han akon kamaluya. Maaram an Dyos nga Amay han Ginoo nga Jesus nga diri ako nagbubuwa. Dayawon ha kadayonan an iya ngaran! Han nakadto ako ha Damasco ginpabantayan han gobernador nga nasasakop ni Hadi Aretas an mga portahan han syudad basi ipadakop ako. Kundi gintunton ako sulod hin basket pinaagi hin buho dida han pader, ngan nakakalagiw ako. Kinahanglan pumarayaw ako bisan kon waray ini kapulsanan. Kundi maghihimangraw ako yana mahitungod hin mga panan-awon ngan mga padayag nga iginpakita ha akon han Ginoo. Nakilala ako hin usa nga Cristiano nga gindara ngadto han gihahataasi nga langit, katorse ka tuig na an naglabay. (Diri ako maaram kon nahinabo gud ini o kon panan-awon la ini niya—an Dyos la an maaram.) Binabalik ko pagsiring, maaram ako nga gindara ini nga tawo ngadto ha Paraiso (liwat diri ako maaram kon nahinabo gud ini o kon panan-awon la ini niya—an Dyos la an maaram), ngan nakabati hiya didto hin mga butang nga diri mahisusurat, mga butang nga diri angay igyakan hin tawo. Sanglit ipaparayaw ko ini nga tawo—kundi diri ako maparayaw mahitungod ha akon ngahaw, gawas la han mga butang nga nagpapakita han akon kamaluya. Kon naruyag ako hin pagparayaw, diri ako lurong, kay nagsusumat man ako han kamatuoran. Kundi diri ako maparayaw kay diri ko karuyag nga may maghunahuna hin labaw ha akon han iya nakita nga buhat ngan hinbatian nga akon pulong. Kundi basi diri ako magpahitaas hin duro tungod han nakita ko nga damo nga orosahon nga mga butang, gintagan ako hin masakit nga balatian ha lawas, nga ginagamit ni Satanas hin pagpasakit ha akon, basi diri ako magpahitaas. Nag-ampo ako ha Ginoo makatulo mahitungod hini, ngan naghangyo nga kuhaon ini. Kundi nagbaton hiya, “An akon grasya amo la an imo kinahanglan; kay labi nga makusog an akon gahom kon maluya ka.” Sanglit malipayon gud ako hin pagparayaw han akon mga pagkamaluya, basi abaton ko an panalipod han gahom ni Cristo ha akon. Sanglit tungod kan Cristo, waray sapayan para ha akon an mga pagkamaluya, mga pagtamay, mga kakurian, mga pagpakaraot, ngan mga pag-antos. Kay kon maluya ako, aada kikitaa an akon kamakusog. Baga ako hin lurong—kundi kamo an tinikangan hini nga akon kasugad. Kamo unta an angay magdayaw ha akon. Kay bisan kon waray ako gamit, diri man ako lulupigan han iyo gimaupayi nga “mga apostoles”. Ginpamatud-an an akon pagkaapostol pinaagi han mga butang nga ginbuhat dida hin pag-ilob ha butnga niyo; pinaagi hin mga tigaman, mga orosahon, ngan mga milagro. Ano an akon pagtagad ha iyo, diri ba pareho han iba nga mga singbahan? Lugaring la kay waray ako magsamok hin pangaro hin bulig ha iyo. Pasayloa ako niyo hini nga akon sayop! Ikatulo na ini yana nga kaandam ko pagduaw ha iyo—ngan diri ako mangangaro hin bisan ano ha iyo. Kamo an akon kinahanglan, diri an iyo kwarta. Kon hunahunaon, diri an mga anak an angay humatag han kinahanglanon han ira mga kag-anak, kundi an mga kag-anak para han ira mga anak. Igmamalipay ko hin paggasto han ngatanan nga akon ngan sugad man han akon kalugaringon, basi makabulig ako ha iyo. Maiban ba an iyo gugma ha akon tungod han akon dako nga paghigugma ha iyo? Sanglit mauyon kamo nga waray ako makasamok ha iyo. Kundi may-ada manta masiring nga malimbong ako ngan ginbitik ko la kamo hin mga buwa. Ano ngani nga paagi? Sinmingabot ba ako ha iyo pinaagi han mga tawo nga akon ginsugo? Ginhangyo ko hi Tito pagkada, ngan ginpaupod ko ha iya in usa pa nga bugto nga Cristiano. Makakasiring ba kamo nga sinmingabot hi Tito ha iyo? Diri ba an amon ngan hi Tito mga panuyo ngan panggawi pareho? Bangin nakahunahuna kamo nga an amon la tuyo an panalipod han amon kalugaringon ha iyo atubangan. Diri! Nagyayakan kami ha atubangan han Dyos sugad han iginpapayakan ha amon ni Cristo. An ngatanan nga ginbubuhat namon, hinigugma nga kasangkayan, ginbubuhat hin pagbulig ha iyo. Nahahadlok ako nga ha akon pag-abot dida, makakita ako ha iyo nga lain han akon ginhuhunahuna ha iyo ngan makakita kamo ha akon nga lain han iyo ginhuhunahuna ha akon. Nahadlok ako nga bangin hiabotan ko kamo nga aada hin mga pagkabirobingkil ngan pagpaawaawa, kamapaso han ulo ngan kahalot, mga pagpakaraot ngan paglibak, pagpahitaas ngan kasamok. Nahadlok ako nga ha sunod nga pagkada ko ha iyo, pagpakaalohan ako han akon Dyos ha iyo atubangan, ngan magtatangis ako tungod han damo nga nagpakasala han nag-agi nga panahon, ngan waray magbasol han mga maghilas nga mga ginbuhat nira nga mga sala hin pakighilawas ngan mga maglaw-ay nga buhat. Ikatulo na ini nga akon pagpakada ha iyo. Sugad han siring han Kasuratan, “Kinahanglan pagpamatud-an hin duha o tulo nga mga saksi an bisan ano nga sumbong.” Karuyag ko igsumat ha iyo nga nakasala hadto ngan ha iba pa, nga an iginsiring ko hadto han ikaduha nga pagduaw ko, ginliliwat ko hin pagsiring yana nga harayo ako: ha sunod nga pagkada ko waray na makakalikay han sirot. Ihahatag ko ha iyo an ngatanan nga kamatuoran nga nagyakan hi Cristo pinaagi ha akon. Diri hiya maluya kon nakikig-usa hiya ha iyo; lugod iginpapakita niya an iya gahom. Kay bisan kon iginraysang hiya ha kros dida han iya pagkamaluya, buhi hiya tungod han gahom han Dyos. Maluya man liwat kita tungod han pakig-usa naton ha iya; kundi dida han pag-alagad namon ha iyo, nabubuhi kami upod ha iya tungod han gahom han Dyos. Usisaha ngan paghukmi niyo an iyo kalugaringon kon an iyo kinabuhi aada ba ha pagtoo. Diri ba kamo maaram nga aada ha iyo hi Cristo Jesus? Gawas la kon napakyas na gud kamo. Nasarig ako nga mahibabaro kamo nga waray kami mapakyas. Nag-aampo kami sa Dyos nga diri unta kamo magbuhat hin maraot—diri pagpakita nga mauswagon kami, kundi nga magbuhat unta kamo hin matadong bisan kon baga sugad hin mga napakyas kami. Kay diri kami makakahimo hin bisan ano supak han kamatuoran, kundi para gudla han kamatuoran. Nalilipay kami kon maluya kami ngan makusog kamo. Sanglit nag-aampo liwat kami nga mahingpit kamo. Amo ito nga nagsurat ako hini samtang harayo ako ha iyo; basi kon umabot na ako, diri ako magkuri hin paggamit han pagburut-an nga iginhatag ha akon han Ginoo. Iginhatag ini nga pagburut-an pagparig-on ha iyo, diri pagpuo ha iyo. Ha kataposan, kabugtoan, adyos! Tinguhaa niyo an pagkahingpit; pamatii an akon mga hangyo; upaya an iyo pagkasarabot ngan pag-ukoy kamo nga malinawon. Ngan maada unta ha iyo an Dyos han gugma ngan kamurayaw. Magpangumostahay kamo hin minagburugto nga harok. Nangungumosta ha iyo an ngatanan nga mga magtinuohon han Dyos. An grasya han Ginoo Jesu-Cristo, an gugma han Dyos, ngan an pagkausa han Espiritu Santo maada unta ha iyo ngatanan! Tikang kan Pablo kanay tawag hin pagkaapostol diri tikang hin tawo o pinaagi hin tawo, kundi tikang kan Jesu-Cristo ngan han Dyos nga Amay nga nagbanhaw ha iya ha mga minatay. Naduyog ha akon an ngatanan nga kabugtoan dida hin pangumosta han mga singbahan ha Galacia. Tagan unta kamo han grasya ngan kalinaw han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo. Naghatag hi Cristo han iya kalugaringon para han aton mga sala, hin pagtuman han kaburut-on han aton Dyos ngan Amay, basi matalwas kita hini yana nga maraot nga panahon. Ngadto sa Dyos an pagdayaw nga waray kataposan! Amen. Napapausa ako ha iyo! Kadali la niyo bumulag han Dyos nga nagtawag ha iyo pinaagi han grasya ni Cristo, ngan nakarawat kamo hin lain nga maupay nga sumat. Ha kamatuoran waray na “lain nga maupay nga sumat,” kundi ginhihinabi ko ini kay may mga tawo nga nagsasamok ha iyo ngan nagtatalinguha hin pagliwan han Maupay nga Sumat ni Cristo. Kundi bisan kon kami o anghel nga tikang ha langit in magwali ha iyo hin maupay nga sumat nga lain han amon iginwali ha iyo, paghukman unta hiya ha impyerno! Amon na ini iginsiring hadto han upod pa kami ha iyo, ngan yana liliwaton ko hin pagsiring: kon may magwali ha iyo hin maupay nga sumat nga lain han iyo nakarawat, paghukman unta hiya ha impyerno! Karuyag ba sidngon hini nga gintitinguha ko nga pagdayawon ako han mga tawo? Diri! An pagdayaw han Dyos an akon gintitinguha! Amo ba an akon tuyo nga mabantogan ako dida han mga tawo? Kon amo ito an akon panuyo, diri unta ako nagigin surugoon ni Cristo. Kabugtoan ko, tugoti ako pagsumat ha iyo nga diri kanan tawo la an Maupay nga Sumat nga akon iginwawali. Waray ko ito karawata tikang hin bisan hin-o nga tawo, o waray tawo nga nagtutdo hini ha akon. Lugod hi Jesu-Cristo ngahaw an nagpadayag hini ha akon. Hinbatian na niyo an akon kinabuhi hadto han matinumanon pa ako han tuluohan han mga Judiyo, kon gin-unan-o ko hin pagpakurii hin waray kalooy han singbahan han Dyos, ngan an akon paniguro hin pagpuo han singbahan. Lupig ko an kadam-an nga katubo ko nga igkasi Judiyo hin pagtuman han tuluohan han mga Judiyo ug han mga nababatasan nga mga ginpapasunod tikang han amon mga kaapoy-apoyan. Kundi daan na ako ginpili han Dyos tungod han iya grasya, bisan han waray pa ako katatawo, ngan gintawag ako hin pag-alagad ha iya. Ngan han iya na paglarang nga ipadayag ha akon an iya Anak, basi magwali ako han Maupay nga Sumat mahitungod ha iya ngadto han katawhan han mga nasod nga Hentil, waray ako pangaro hin sagdon bisan kan kanay, o waray ako kumadto ha Jerusalem pakigkita han mga apostoles nga una ha akon. Lugod kinmadto ako dayon ha Arabia, ngan katapos binmalik ako ha Damasco. Tulo ka tuig anay an linmabay tikang han kakabig ko san-o ako kumadto ha Jerusalem hin pagduaw kan Pedro, ngan nagpabilin ako upod ha iya sulod hin duha ka semana. Waray ako iginkakita nga mga apostoles labot kan Santiago nga bugto han Ginoo. Matuod an akon ginsusurat. Diri ako nagbubuwa, sayod man hini an Dyos! Katapos, kinmadto ako hin mga dapit ha Siria ug Cilicia. Hadto nga panahon diri pa nakilala ha akon an mga kaapi han mga singbahan ha Judea. Maaram la hira han iginsumat han iba, “An tawo nga nagpakuri hadto ha aton nagwawali na yana han pagtoo nga iya hadto anay gintinguha hin pagpuo.” Sanglit gindayaw nira an Dyos tungod ha akon. Linmabay anay in 14 ka tuig san-o ako bumalik ha Jerusalem kaupod ko hi Bernabe; igin-upod ko liwat hi Tito. Kinmadto ako kay nagpahayag ha akon an Dyos nga kinahanglan ako kumadto. Ha hilom nga pakigkirita han mga pangulo han singbahan iginsumat ko ha ira an Maupay nga Sumat nga iginwawali ko ha mga Hentil. Diri ko karuyag nga makawang la an akon buhat hadto o ito yana. Ngani, hi Tito nga akon kaupod, bisan kon Griego hiya, waray hiya pirita hin pagtoria, bisan kon may mga tawo nga napakabugto ngan tinmampo han hugpo, nga nagpipirit nga pagtorion gud hiya. Ini nga mga tawo pinmasangil nga mga magtinuohon hira ngan tinmampo hira han amon hugpo basi makag-inaw hira han amon naangkon nga kagawasan pinaagi hin pakig-usa namon kan Cristo Jesus. Karuyag nira nga maoripon pa kami nira. Waray gud kami umuyon ha ira bisan hin usa la ka dali, basi kabantayan para ha iyo, an kamatuoran han Maupay nga Sumat. Kundi adton mga nagpapakapangulo waray makahatag ha akon hin bag-o nga mga sagdon. Ginsiring ko ini kay para ha akon waray ko man la kon hin-o hira; diri naghuhukom an Dyos sumala han hinkikit-an ha gawas. Ha lain nga bahin, hinkit-an nira nga naghatag ha akon an Dyos han buruhaton hin pagwali han Maupay nga Sumat ngadto han mga Hentil, sugad nga ginhatag niya kan Pedro an buruhaton hin pagwali hini ngahaw nga Maupay nga Sumat ngadto han mga Judiyo. Kay pinaagi han gahom han Dyos ginhimo ako nga apostol ngadto han mga Hentil sugad nga ginhimo hi Pedro nga apostol ngadto han mga Judiyo. Nasayod hira Santiago, Pedro, ug Juan, an gin-iisip nga mga pangulo, nga an Dyos an naghatag ha akon hini nga talagsaon nga buruhaton; sanglit nakiglamano hira kan Bernabe ngan ha akon, tigaman nga nakig-urusa hira ha amon. Nagkauruyon kami ngatanan nga hi ako ug hi Bernabe mapakadto han mga Hentil, ngan hira, ngadto han mga Judiyo. Ginhangyo la nira nga hinumdoman namon an mga kablas han ira hugpo, ngan amo man ngani ini an akon gintatalingoha hin pagbuhat. Ngan pag-abot ni Pedro ha Antioquia, linmaris ako ha iya ha atubangan han mga tawo kay dayag man an iya kasaypanan. San-o umabot didto an mga tawo nga ginpadara ni Santiago, dayuday nakigsaro hi Pedro han mga Hentil nga kabugtoan. Kundi han pag-abot na hini nga mga tawo, nagpahirayo hiya ngan diri na karuyag makigsaro ha ira, kay nahadlok hiya hadton mga naabuyon nga turion an mga Hentil. An iba naman nga mga Judiyo nga kabugtoan nagtikang hin pagpaharayo sugad kan Pedro; ngan bisan ngani ni Bernabe nadara han ira pagpahirayo tikang han mga Hentil nga magtinuohon. Han pagkita ko nga an ira kinabuhi diri nauyon han Maupay nga Sumat, ginsiring ko hi Pedro ha atubangan nira ngatanan, “Usa ka nga Judiyo, kundi an imo kinabuhi sugad hin Hentil, diri sugad hin Judiyo. Sanglit uunanhon mo hin pakagpirit han mga Hentil nga masugad an ira kinabuhi han mga Judiyo?” Ha pagkatinuod mga Judiyo kami tikang han katawo namon ngan diri mga “makasasala nga Hentil.” Kundi sayod kami nga an tawo matadong ha atubangan han Dyos pinaagi la hin pagtoo kan Jesu-Cristo, diri pinaagi hin pagbuhat han ipinapagtuman han Balaod. Tinmoo kami kan Cristo Jesus basi magmatadong kami ha atubangan han Dyos pinaagi han amon pagtoo kan Cristo, ngan diri pinaagi hin pagbuhat han ipinapagtuman han Balaod. Kay waray tawo nga matadong ha atubangan han Dyos pinaagi hin pagbuhat han ipinapagtuman han Balaod. Niyan kon ha amon pagtalinguha nga magmatadong kami ha atubangan han Dyos pinaagi han amon pakig-usa kan Cristo, mahisabotan nga makasasala kami sugad han mga Hentil, karuyag ba sidngon hini nga hi Cristo natugot nga kita makasala? Diri! Kon akon na liwat aydon an paagi han Balaod nga akon na ginbayaan, nagpapasabot ini nga ako usa nga nagtatalapas han Balaod. Kundi kon mahitungod la han Balaod, patay na ako—ginpatay ako han Balaod ngahaw, basi mabuhi ako para han Dyos. Ginpatay ako upod kan Cristo dida ha kros, sanglit an akon kinabuhi diri na akon, kundi kan Cristo nga nag-uukoy dinhe ha akon. Ini nga kinabuhi nga nabubuhian ko yana, pinaagi ini hin pagtoo han Anak han Dyos nga naghigugma ha akon ngan naghatag han iya kinabuhi tungod ha akon. Diri ko ginsasalikway an ginbuhat han Dyos pinaagi kan Cristo. Kon an tawo matadong pa ha atubangan han Dyos pinaagi han Balaod, an karuyag sidngon nga waray la hinungdan an pagkamatay ni Cristo! Mga lurong kamo nga mga taga-Galacia! Ha akon paghunahuna ginlumay gud kamo! Iginpahayag namon hin dayag ha iyo atubangan an kamatayon ni Cristo ha kros! Batona daw ako hini la nga usa nga butang: kinarawat ba niyo an Espiritu han Dyos pinaagi hin pagbuhat han ipinapagtuman han Balaod, o pinaagi hin pamati ngan pagtoo han Maupay nga Sumat? Kay ano nga nasugad kamo hin ka lurong! Nagtikang kamo pinaagi han Espiritu han Dyos; tataposon ba niyo yana pinaagi han iyo kalugaringon nga gahom? Nawaray gudla kapulsanan an ngatanan niyo nga gin-agian? Waray ruhaduha nga may-ada hini karuyag sidngon. Naghatag ba ha iyo an Dyos han Espiritu, ngan nagbubuhat ba hin mga milagro ha butnga niyo tungod nga nagbubuhat kamo han ipinapagtuman han Balaod, o tungod nga namamati ngan natoo kamo han Maupay nga Sumat? Hunahunaa daw hi Abraham, sumala han siring han Kasuratan: “Sinmarig hiya han Dyos, ngan tungod han iya pagtoo ginkarawat hiya nga matadong han Dyos.” Sanglit hibaroi niyo nga an mga tawo nga may-ada pagtoo amo an matuod nga mga tulin ni Abraham. Nahisurat na ha Kasuratan hadto pa gud, nga iisipon nga matadong ha atubangan han Dyos an mga Hentil pinaagi han ira pagtoo. Sanglit iginsangyaw ngadaan han Kasuratan, an Maupay nga Sumat ngadto kan Abraham: “Pinaagi ha imo pagpapakaupayon han Dyos an ngatanan nga katawhan ha tuna.” Tinmoo hi Abraham ngan ginpakaupay hiya han Dyos; sanglit sugad ha iya pagpapakaupayon man han Dyos an ngatanan nga natoo. An natapod dida hin pagsugot han Balaod nag-uukoy pa ha ilarom han sirot han Dyos. Kay nasiring an Kasuratan, “An diri dayuday nagsusugot han ngatanan nga nahisurat ha basahan han Balaod, aada ha ilarom han kanan Dyos sirot!” Yana dayag kaupay nga waray pag-iisipon nga matadong ha atubangan han Dyos pinaagi han Balaod; kay nasiring an Kasuratan, “Mabubuhi pinaagi hin pagtoo hiya nga pag-iisipon nga matadong ha atubangan han Dyos.” Kundi an Balaod waray panginlabot han pagtoo. Lugod sumala han siring han Kasuratan, “An nagbubuhat han ngatanan nga ipinapagtuman han Balaod mabubuhi pinaagi han Balaod.” Kundi gintubos kita ni Cristo tikang han gaba nga dara han Balaod pinaagi hin kahimo han iya kalugaringon nga gaba tungod ha aton; kay sumala han siring han Kasuratan, “Aada ha ilarom han gaba han Dyos an bisan hin-o nga bitayon ha kahoy.” Ginbuhat ini ni Cristo basi pinaagi ha iya ighatag ha mga Hentil an kaupayan nga iginsaad han Dyos kan Abraham, ngan basi makarawat naton an Espiritu nga iginsaad han Dyos pinaagi hin pagtoo. Kabugtoan, magamit ako hin agsob hibatian nga pananglitan: kon nagkakasabot in duha ka tawo ngan nagpipirma hin ginsaaran, waray makakapara hito nga ginsaaran o waray liwat makakadugang hin bisan ano. Niyan nagsaad an Dyos kan Abraham ngan ha iya tulin. Diri nasiring an kasuratan, “Ngan ha imo mga tulin,” nga an kahulogan, damo nga katawhan. Nasiring ito, “Ngan ha imo tulin,” nga an kahulogan, usa la ka tawo, ngan amo hi Cristo. Sugad hini an buot ko sidngon: nakigsabot an Dyos ngan nagsaad hiya hin pagtuman hito. An Balaod nga ihinatag kahuman hin upat ka gatos ug traynta ka tuig, diri makakabungkag hito nga ginsaaran ngan makakapara han saad han Dyos. Kay kon an iginhatag han Dyos nasarig han Balaod, diri na ito nasarig ha iya saad. Kundi tungod nga iginsaad man ito han Dyos, amo nga iginhatag ito niya kan Abraham. Niyan ano man an tuyo han Balaod? Igindugang ito basi pagpakita kon ano an kasaypanan, ngan ginlarang nga magpapadayon ito tubtob la han pag-abot han tulin ni Abraham nga amo hi Cristo, ngan ginhimo an saad para ha iya. Iginhatag an Balaod pinaagi hin mga anghel, upod in usa nga tawo nga magturuhay. Kundi waray kinahanglan hin magturuhay kon may uusa la ka tawo; ngan uusa la an Dyos. Karuyag ba sidngon hini nga nasupak an Balaod han mga saad han Dyos? Diri, ngan diri gud! Kay kon may iginhatag pa nga balaod nga makakaghatag hin kinabuhi ha mga tawo, pag-iisipon unta nga matadong ha atubangan han Dyos an tawo pinaagi hin balaod. Kundi nasiring an Kasuratan, nga aada ha ilarom han gahom han sala an bug-os nga kalibutan, basi ighatag man ngadto han mga natoo an hatag nga iginsaad pinasikad ha pagtoo kan Jesu-Cristo. Kundi han waray pa aabot an panahon han pagtoo, ginpriso kita ngatanan han Balaod tubtob nga mahipadayag ini nga tiarabot nga pagtoo. Sanglit an Balaod an magmarangno ha aton tubtob han pag-abot ni Cristo, basi pag-isipon kita nga matadong ha atubangan han Dyos pinaagi hin pagtoo. Yana nga aanhi na an panahon han pagtoo, diri na magmarangno ha aton an Balaod. Pinaagi hin pagtoo kan Cristo Jesus nagin anak kamo ngatanan han Dyos. Ginbunyagan kamo ngan nahiusa na kamo kan Cristo, sanglit gin-angkon niyo an mga kinaiya ni Cristo ngahaw. Sanglit waray na kalainan an mga Judiyo ngan an mga Hentil, an mga oripon ngan an mga talwas, an kababayen-an ngan an kalalaken-an; uusa la kamo ngatanan ha pakig-usa kan Cristo Jesus. Kon kan Cristo na kamo, mga tulin kamo ni Abraham, ngan makarawat kamo han iginsaad han Dyos. Kundi ha pagpadayon: an anak nga makarawat han hiagi han iya amay gintatagad sugad la hin oripon kon bata pa hiya, bisan kon hiya an tinuod nga sumurunod hini ngatanan. Samtang nga bata pa hiya may mga tawo nga maninimangno ha iya ngan magpapalakat han iya pakabuhi tubtob han takna nga igintalaan han amay niya. Ha sugad nga kaagi mga oripon kita liwat han naghahadi nga mga espiritu han kalibutan, han bata pa kita bahin han mga butang nga espirituhanon. Kundi han pag-abot na han igo nga panahon, ginpakanhi han Dyos an iya kalugaringon nga Anak. Kinmanhi hiya usa nga anak hin tunan-on nga iroy, ngan nag-ukoy ha ubos han Balaod han mga Judiyo, hin pagtubos hadton mga sakop han Balaod, basi mahimo kita nga mga anak han Dyos. Ha pagpakita nga mga anak kamo niya, ginpakanhi han Dyos ha aton mga kasingkasing an Espiritu han iya Anak, an Espiritu nga natawag, “Amay, akon Amay.” Sanglit diri na kamo mga oripon, kundi mga anak, ngan tungod nga mga anak na man kamo niya, mahatag an Dyos ha iyo han ngatanan nga iya para han iya mga anak. Han nag-agi nga panahon diri kamo nakilala han Dyos, sanglit mga oripon kamo hin mga diyosdiyos. Kundi yana nga nakilala na kamo han Dyos—o sisidngon ko lugod, yana nga kinikilala na kamo han Dyos, naunan-o nga karuyag na liwat niyo pagbalik ngadto hito nga magluya ngan magpakalolooy nga naghahadi nga mga espiritu? Kay ano nga karuyag na liwat kamo magpaoripon ha ira? May niyo linain nga pagsalin-urog hin mga adlaw, mga bulan, mga panahon, ngan mga tuig. Nababaraka ako ha iyo! Mahihimo ba nga mawaray la kapulsanan an ngatanan nga buhat ko para ha iyo? Nakikimalooy ako ha iyo, kabugtoan ko, nga masugad unta kamo ha akon. Kon baga sidngon sugad man ako ha iyo. Waray kamo nabuhat nga maraot ha akon. Diri pa kamo mangangalimot kay ano nga nagwali ako ha iyo han Maupay nga Sumat hadton una nga higayon; tungod adto kay masakit ako. Waray ako niyo pagtamaya o igsalikway, bisan kon dako nga pakasagipo ha iyo an akon masakiton nga lawas. Lugod ginkarawat ako niyo sugad hin anghel han Dyos; ginkarawat ako niyo sugad han pagkarawat niyo kan Cristo Jesus. Malipayon kamo hin duro hadto ug yana! Ano na an nahinabo ha iyo? Makakasiring ako ngahaw hini hiunong ha iyo: kon mahihimo la lukaton niyo an iyo mga mata ngan ihatag niyo ha akon. Nahimo ba nga kaaway ako niyo yana tungod kay nagsumat ako ha iyo han kamatuoran? May-ada mga tawo nga karuyag hin pagkabig ha iyo, kundi diri maupay an ira mga tuyo. An ira karuyag amo nga mahibulag kamo ha akon, basi mahisuok kamo ha ira. Niyan maupay gad kon dayuday tumanon naton an aton maupay nga panuyo—matuod gud ini ngan diri la kon aada ako upod ha iyo. Mga hinigugma ko nga mga anak! Sugad ako hin usa nga iroy nga tipag-aranak, binabati ko in sugad nga pag-antos tungod ha iyo tubtob nga mahiladawan ha iyo an kinaiya ni Cristo. Karuyag ko unta nga upod ako ha iyo yana basi maliwat an akon hunahuna bahin ha iyo. Duro iton akon kabaraka ha iyo. Tugoti ako hin pagpakiana ha iyo nga karuyag magpasakop han Balaod: diri ba kamo nabati han siring han Balaod? Nagsiring an Kasuratan nga may duha nga anak nga lalake hi Abraham, an usa anak hin oripon nga babaye, an ikaduha anak hin talwas nga babaye. An anak han oripon nga babaye na tawo ha naaraan nga paagi, kundi an anak han talwas nga babaye natawo sugad nga bunga han saad han Dyos. Usa ini nga pananglitan: an duha nga babaye amo an duha nga ginsaaran. An usa amo hi Agar tikang ha bukid han Sinai kanay mga anak natawo nga oripon. Hi Agar amo an bukid ha Sinai ha Arabia, ngan amo hiya yana an natindog han syudad han Jerusalem, tungod kay oripon hiya upod an iya mga anak. Kundi an langitnon nga Jerusalem diri oripon ngan amo hiya an aton iroy. Kay nasiring an Kasuratan, “Magmalipayon ka, babaye nga baw-as! Goliat hin kalipay, ikaw nga waray gud umabat han mga pag-antos hin pag-anak! Kay magdadarudamo pa an mga anak han babaye nga binayaan kay han babaye nga nag-uokoy upod han iya bana.” Yana, kabugtoan ko, sugad kan Isaac mga anak kita han Dyos tungod han iya saad. Hadto nga panahon an anak nga natawo tungod han Espiritu han Dyos ginpakurian han igin-anak han naaraan nga paagi hin katawo; ngan amo man ini an nahinabo yana. Kundi ano an siring han Kasuratan? Nasiring, “Paiwasa an oripon nga babaye ngan an iya anak; kay diri kababahinan an anak han oripon nga babaye han malon han anak han talwas nga babaye.” Sanglit, kabugtoan ko, diri kita mga anak han oripon nga babaye, kundi han talwas nga babaye. Aton na an kagawasan; hi Cristo an nagtalwas ha aton! Sanglit tindog nga marig-on kamo sugad hin talwas nga mga tawo ngan ayaw na gud kamo pagpaoripon. Pamati! Ako, hi Pablo, nagsusumat ha iyo hini: kon magpatori kamo, karuyag sidngon nga waray na gud pulos hi Cristo ha iyo. Liliwaton ko pagpahinumdom han tawo nga mapatori, nga napipirit hiya hin pagtuman han bug-os nga Balaod. Kamo nga karuyag magmatadong ha atubangan han Dyos pinaagi hin pagtuman han Balaod, nahimulag na kamo kan Cristo, ngan nahigawas na kamo han grasya han Dyos. Kay para ha amon naglalaom kami nga iisipon kami han Dyos nga matadong ha iya atubangan. Amo ini an amon ginhuhulat pinaagi han gahom han Espiritu han Dyos nga nagbubuhat dinhe ha amon pinaagi han amon pagtoo. Kay kon nakig-usa na kita kan Cristo Jesus, ma tinori ka o diri, diri ini kinahanglan; an ginkikinahanglan amo an buhi nga pagtoo pinaagi hin gugma. Maupay na man adto nga iyo ginbuhat! Hin-o ba in nagpaundang ha iyo hin pagsugot han kamatuoran? Gin-unan-o ba niya paghugay ha iyo? Waray ito buhata han Dyos nga nagtawag ha iyo. Siring pa nira, “Gutiay la nga patubo an kinahanglan hin pagpatubo han bug-os nga minasa.” Kundi may pagsarig la gihapon ako ha iyo. An aton kinabuhi nga nahiusa han Ginoo amo an nakakapatapod ha akon nga diri kamo mag-iiba hin hunahuna. Ngan pagsisirotan han Dyos an tawo nga nagsasamok ha iyo, bisan kon hin-o hiya. Kundi an para ha akon, kabugtoan, kay ano nga ginpapakurian pa man ako kon nagpapadayon man ako hin pagwali nga kinahanglanon an pagtori? Kon matuod pa ito, diri unta makaurulang an pagwali ko hiunong han kros ni Cristo. Karuyag ko unta nga diri la hira magpatori, kundi magpakapon pa ha ira ngahaw adton mga tawo nga nagsasamok ha iyo. Mahitungod na man ha iyo, kabugtoan ko, gintawag kamo basi matalwas. Kundi ayaw itugot nga ini nga kagawasan mahimo nga baribad basi makagpasagad la kamo han iyo lawasnon nga mga karuyagon. Lugod himoa nga an gugma amo an mag-aghat han iyo pag-alagad han iba. Kay natitig-ob dida hin usa nga sugo an bug-os nga Balaod: “Higugmaa an imo igkasi tawo sugad han imo kalugaringon.” Kundi kon magsugad kamo hin mga ihalas nga mananap, nga magpapaunay-unay kamo hin pagtukob ug paghaklam, pagbantay kamo nga diri kamo maubos hin kapuo. Amo ini an akon igsisiring ha iyo: papaghadia an Espiritu han iyo kinabuhi ngan ayaw patakasi an mga ungara han iyo lawasnon nga kinaiya. Kay an karuyagon han aton lawasnon nga kinaiya nalaris han karuyagon han Espiritu, ngan an karuyagon han Espiritu nalaris han karuyagon han lawasnon nga kinaiya. Nagkakatipa ini nga duha, ngan karuyag sidngon hini nga diri kamo makakahimo han iyo karuyag buhaton. Kon maghadi ha iyo an Espiritu, diri na kamo sakop han Balaod. Dayag kaupay an binubuhat han lawasnon nga kinaiya. Makikita ini dida han malaw-ay, mahugaw, ngan mangil-ad nga mga panggawi; ha pagsingba hin mga diyosdiyos, pagdiwata, pagdinumtanay, pag-aruaraway, pag-inabughoay, pagkasina, pagkahalot, pagkaburublag; pagpaawaawa, paghinubog, mangil-ad nga mga pagkalipay, ngan iba pa nga mga butang nga sugad hini. Ginpapahimangno ko kamo yana, sugad han ginbuhat ko hadto: diri masasakop han Ginhadian han Dyos adton nagbubuhat hini nga mga butang. Kundi nabunga an Espiritu hin gugma, kalipay, kamurayaw, pagpailob, pagkalooy, pagkamaupay, pagkamatinumanon, pagpaubos, ngan pagpugong han kalugaringon. Diri ini hira nasupak han Balaod. Ngan ginpatay na han mga sakop ni Cristo Jesus an ira lawasnon nga kinaiya, upod an ngatanan nga kaipahon ngan mga karuyagon. Naghatag na ha aton hin kinabuhi an Espiritu; kinahanglan hiya liwat an magbuot han aton kinabuhi. Kinahanglan diri kita magmapinahitas-on, o magmainunggiton, o mag-inabughoay. Kabugtoan ko, kon may hibaroan nga may-ada usa nga nagbubuhat hin bisan ano nga kasaypanan, adton mga makusog in pagtoo amo an magpabalik ha iya; kundi kinahanglan buhaton niyo ini ha malumo nga paagi. Ngan bantayi man niyo an iyo kalugaringon basi diri kamo masulay. Magbinuligay kamo hin pagpas-an han iyo mga darad-on, ngan pinaagi hini makakatuman kamo han balaod ni Cristo. Kon may maghunahuna nga importante hiya, nga ha kamatuoran diri man ngay-an, ginlilimbongan la niya an iya kalugaringon. Kinahanglan maghukom an kada usa han iya kalugaringon nga panggawi. Kon maupay ito, makakaparayaw hiya han iya nabuhat hin waray kinahanglan hin pagtanding hito han nabuhat han iba. Kay magpapas-an an kada usa han iya kalugaringon nga darad-on. An tawo nga gintututdoan han Cristiano nga mensahe, kinahanglan magpaangbit han iya magturutdo han ngatanan nga mag-upay nga mga butang niya. Ayaw paglimbongi an iyo kalugaringon; waray makakaglimbong han Dyos. Kon ano an igtanom han tawo, amo man an iya pag-aanihon. Kon magtanom hiya dida han uma han iya lawasnon nga mga karuyagon, tikang hini nga mga karuyagon mag-aani hiya han kamatayon; kon magtanom hiya dida han uma han Espiritu, tikang han Espiritu mag-aani hiya han dayon nga kinabuhi. Sanglit ayaw kita paghinubya hin pagbuhat hin maupay; kay kon magpadayon kita, maabot an panahon nga mag-aani kita. Sanglit ha kada panahon nga may higayon kita, magbuhat kita hin maupay ha ngatanan, kundi labi na gud han mga sakop han aton panimalay hin pagtoo. Kitaa niyo kon ano kadagko an mga litra nga akon iginsusurat yana ha akon kalugaringon nga kamot! Hira nga naparayaw ngan naghihinambog han mga butang nga kinikita ha gawas, amo an nagpipirit hin pagtori ha iyo. Kundi ira ini ginbubuhat basi la diri hira pagpakurian tungod han kros ni Cristo. Bisan adton mga napatori diri ngani nagtutuman han Balaod; karuyag nira nga matori kamo basi makaparayaw hira nga nagtuman kamo hini nga lawasnon nga seremonyas. Kundi an para ha akon, an kros gud la han aton Ginoo Jesu-Cristo an akon ipaparayaw; kay pinaagi han iya kros patay na an kalibutan para ha akon, ngan patay na ako para han kalibutan. Waray sapayan kon tinori o diri tinori an tawo. An kinahanglanon gud amo nga mabag-o hiya. Para hadton nagsusunod hini nga lagda ha ira kinabuhi, mag-upod unta ha ira ngan ha ngatanan nga mga tawo han Dyos an kamurayaw ngan kalooy han Dyos! Ha kataposan: tikang yana waray na unta magsamok ha akon, kay nagpapakita an mga ulat ha akon lawas nga oripon ako ni Jesus. Maada unta ha iyo ngatanan, kabugtoan ko, an grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo. Amen. Tikang kan Pablo nga apostol ni Cristo Jesus, tungod han kaburut-on han Dyos— Ngadto han mga magtinuohon nga nag-uukoy ha Efeso, nga mga matinumanon kan Cristo Jesus: Tagan unta kamo han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo hin grasya ngan kamurayaw. Magpasalamat kita han Dyos nga Amay han aton Ginoo Jesu-Cristo! Kay ha aton pakig-usa kan Cristo gintagan kita niya hin mga kaupayan pinaagi hin paghatag ha aton han ngatanan nga espirituhanon nga kaupayan tikang ha langit. Ginpili kita ngadaan han Dyos nga maiya kita dida kan Cristo, han waray pa paghimoa an kalibutan, basi mabaraan kita ngan mawaray sayop ha atubangan niya. Tungod han iya gugma, an Dyos daan naglarang nga pinaagi kan Jesu-Cristo, aangkonon kita nga iya mga anak—amo ini an iya kalipay ngan an iya tuyo. Pagdayawon ta an Dyos tungod han iya mahimayaon nga grasya nga iginhatag ha aton pinaagi han iya hinigugma nga Anak! Kay natalwas kita pinaagi han kamatayon ni Cristo, ha aton pa, ginpasaylo an aton mga sala. Pagkadako han grasya han Dyos, nga iya iginhatag ha aton hin waray sukol! Ha bug-os niya nga kinaadman ngan hibaro ginbuhat han Dyos an iya nahunahunaan, ngan iginpasabot niya ha aton an iya kaburut-on hin paghingpit pinaagi kan Cristo. Ini nga kaburut-on hin paghingpit han mga butang kon umabot na an igo nga panahon, amo an pag-urosa han ngatanan nga mga binuhat ha langit ngan ha tuna, dida kan Cristo nga amo an pangulo. Nahihimo an ngatanan nga mga butang sumala han kaburut-on ngan paglarang han Dyos. Ginpili han Dyos kami nga mga Judiyo nga maiya kalugaringon nga mga tawo pinaagi hin pakig-usa kan Cristo, tungod han iya kalugaringon nga tuyo nga pinasikad dida han iya pagbuot tikang pa gud ha tinikangan. Sanglit kita nga una maglaom kan Cristo magdayaw kita han himaya han Dyos. Ngan amo liwat an mahitungod ha iyo: han pakabati niyo han matuod nga mensahe, an Maupay nga Sumat nga nagdara ha iyo han katalwasan, nahimo kamo nga mga tawo han Dyos. Nagtoo kamo kan Cristo, ngan ipinatik han Dyos dida ha iyo an iya pagkatag-iya ha iyo, pinaagi hin paghatag ha iyo han iya iginsaad nga Espiritu Santo. An Espiritu amo an karig-on nga makarawat kita han kanan Dyos iginsaad han iya mga tawo, ngan nagpasarig liwat ha aton nga mahatag an Dyos hin hingpit nga kagawasan ngadto han iya mga sakop. Pagdayawon ta an iya himaya! Tungod hini, tikang ako makabati han iyo pagtoo han Ginoo nga Jesus ngan han iyo paghigugma han ngatanan nga mga tawo han Dyos, waray ako humunong hin pagpasalamat han Dyos tungod ha iyo. Hinnunumdoman ko kamo ha akon mga pag-ampo. Nahangyo ako han Dyos han aton Ginoo Jesu-Cristo, an harangdon nga Amay, nga ihatag ha iyo an Espiritu han kinaadman basi magmaaram kamo, ngan amo an magpapadayag han Dyos ha iyo, basi kumilala kamo ha iya. Ginhahangyo ko nga mabuksan unta an iyo mga hunahuna, basi hibaroan niyo an paglaom nga tungod hini gintawag kamo niya, kon ano kahura an makaaramdok nga mga kaupayan nga iya iginsaad han iya mga tawo, ngan kon ano ka dako an iya gahom nga nagbubuhat dinhe ha aton nga natoo. Ini nga gahom nga aanhi ha aton amo ngahaw an gamhanan nga kusog nga ginamit niya hin pagbanhaw ngan pagpalingkod kan Cristo ha iya tuo didto ha langit. Naghahadi hi Cristo didto labaw han ngatanan nga langitnon nga mga punoan, mga magburuot, kagamhanan, ngan mga ginoo. May-ada niya ngaran nga labaw han ngatanan nga ngaran hin kagamhanan dinhe hini nga kalibutan ngan didto han masunod. Iginbutang han Dyos ha ubos han pagdumara ni Cristo an ngatanan nga mga butang, ngan igintubyan hiya ngada han singbahan usa nga labaw nga Ginoo han ngatanan nga mga butang. An singbahan amo an lawas ni Cristo, an kahingpitan niya nga amo ngahaw an naghihingpit han ngatanan nga mga butang ha ngatanan nga dapit. Hadto anay mga patay kamo ha espiritu tungod han iyo mga pagtalapas ngan mga sala. Ginsunod niyo hadto an maraot nga paagi han kalibutan; nagsugot kamo han punoan han espirituhanon nga mga gahom ha kahiluagan ha kahitas-an, an espiritu nga naghahadi han mga tawo nga nalaris han Dyos. Sugad kita ngatanan ha ira hadto anay, ngan nag-ukoy kita sumala han aton lawasnon nga mga karuyagon ngan asay naton ginbuhat an naangay han mga karuyagon han aton kalugaringon nga mga lawas ngan hunahuna. Sugad han iba, dida hini nga aton hin-aaraan nga kamutangan, aton kapalaran an pag-antos han kapungot han Dyos. Kundi labis an pagkalooy han Dyos ha aton, ngan labi na an iya paghigugma ha aton, nga samtang mga patay pa kita ha espiritu tungod han aton mga pagtalapas, ginbanhaw kita niya upod kan Cristo. Natalwas kamo tungod han grasya han Dyos. Ha aton pakig-usa kan Cristo Jesus, ginbanhaw kita upod ha iya basi maghadi kita kaupod niya didto ha langit. Ginbuhat ini niya ha pagpakita ha ngatanan nga tiarabot nga panahon han labi nga pagkadako han iya grasya, dida han gugma nga iginpakita niya ha aton pinaagi kan Cristo Jesus. Kay pinaagi hin pagtoo, natalwas kamo tungod han grasya han Dyos. Diri ini iyo kalugaringon nga buhat, kundi hatag gud la ini han Dyos. Waray gud niyo dinhe sadang ipanhambog, tungod nga diri ini bunga han iyo kalugaringon nga mga buhat. An Dyos amo an aton Magburuhat, ngan ha aton pakig-usa kan Cristo Jesus, ginhimo kita niya para hin kinabuhi nga mag-upay an mga binuhatan, nga gin-aandam na niya nga aton pagtutumanon. Kamo nga mga Hentil ha pagkatawo—siring pa han mga Judiyo “an diri mga tinori”—ngan nasiring nga mga tinori hira, panumdoma niyo kon ano an iyo kahimtang hadto anay. (An ha lawas la ini nga buhat.) Bulag kamo kan Cristo hadto nga panahon. Mga lumalangyaw la kamo ngan diri kamo sakop han pinili nga mga tawo han Dyos. Waray kamo labot han mga ginsaaran nga natikang han mga saad han Dyos han iya mga tawo. Nag-ukoy kamo dinhe hini nga kalibutan hin waray paglaom ngan waray Dyos. Kundi yana ha pakig-usa kan Cristo Jesus, kamo nga hadto anay nahirayo han Dyos, nahirani na pinaagi han kamatayon ni Cristo. Kay hi Cristo ngahaw an nagdara nganhi ha aton han kalinaw pinaagi hin paghimoa han mga Judiyo ngan han mga Hentil nga usa la nga mga tawo han Dyos. Pinaagi han iya kalugaringon nga lawas ginbungkag niya an bungbong nga nagbulag ngan naghimo ha ira nga magkaaway. Ginpara niya an Balaod han mga Judiyo, upod an mga sugo ngan mga turumanon basi maghimo tikang han mga Judiyo ngan mga Hentil hin usa nga bag-o nga mga tawo nga kausa niya ngahaw, ngan tungod hini ihahatag an kalinaw. Pinaagi han iya kamatayon ha kros ginbungkag ni Cristo an ira pagkaaway; pinaagi han kros gintig-ob niya an duha nga katawhan ngadto hin usa la nga lawas, ngan iginpahioli hira ngadto sa Dyos. Sanglit inmabot hi Cristo ngan nagwali han Maupay nga Sumat han kalinaw ha ngatanan—ha iyo nga mga Hentil nga hirayo ha Dyos ngan ha iyo nga mga Judiyo nga hirani ha iya. Pinaagi kan Cristo kita ngatanan, an mga Judiyo ngan mga Hentil, makakadangop na kita, dida hin usa la nga Espiritu, ha atubangan han Amay. Sanglit diri na mga lumalangyaw o mga dumuruong kamo nga mga Hentil; mga igkasi mga tuminungnong na kamo han mga tawo han Dyos, ngan mga kaapi na han panimalay han Dyos. Gintukod na liwat kamo ha patukoranan nga iginpahimutang han mga apostoles ngan mga manaragna, nga hi Cristo Jesus ngahaw amo an puno nga patukoranan. Amo hiya an nahawid han bug-os nga balay, ngan nagpapadako ngadto hin usa nga templo nga baraan han Ginoo. Ha pakig-usa ha iya, kaupod an ngatanan nga mga magtinuohon, gintitindog liwat kamo nga usa nga balay diin nag-uokoy an Dyos pinaagi han iya Espiritu. Tungod hini, ako, hi Pablo nga binilanggo tungod kan Cristo Jesus para ha iyo nga mga Hentil nag-aampo ngadto han Dyos. Waray ruhaduha nga hinbatian na niyo nga an Dyos pinaagi han iya grasya, naghatag ha akon hini nga buruhaton para han iyo kaupayan. Iginpadayag han Dyos an iya tinago nga pagburot-an ngan iginpahibaro niya ha akon. (Nagsurat ako hin halipot hiunong hini, ngan kon iyo basahon an akon ginsurat, hibabaroan niyo an akon hinsabotan mahitungod han tinago mahitungod kan Cristo.) Han naglabay nga mga panahon waray pagsumati an mga tawo hini nga tinago, kundi iginpadayag na yana han Dyos ngadto han iya baraan nga mga apostoles ngan mga manaragna pinaagi han Espiritu. Amo ini an tinago: pinaagi han Maupay nga Sumat may bahin na an mga Hentil, kaupod han mga Judiyo, han mga kaupayan han Dyos; mga kaapi na hira han usa la nga lawas, ngan naangbit na hira han iginsaad han Dyos pinaagi kan Cristo Jesus. Ginhimo ako nga surugoon han Maupay nga Sumat tungod han kanan Dyos talagsaon nga hatag, nga iginhatag niya ha akon pinaagi han iya gahom. Uruubos pa ako han giuubosi han ngatanan nga mga tawo han Dyos; kundi iginhatag ha akon han Dyos ini nga talagsaon nga higayon hin pagdara ngadto han mga Hentil han Maupay nga Sumat mahitungod han diri maiihap nga mga manggad ni Cristo, ngan pagpakita ha ngatanan nga mga tawo kon uunanhon hin katuman an tinago nga pagburot-an han Dyos. Han naglabay nga mga panahon waray ini nga tinago ipadayag han Dyos nga Magburuhat han ngatanan nga mga butang, basi yana nga panahon, pinaagi han singbahan, hibaroan unta han langitnon nga mga punoan ngan mga kagamhanan ha langit an kinaadman han Dyos, ha magkalainlain niya nga mga paagi. Ginbuhat ini han Dyos sumala han iya dayon nga panuyo, nga iya nahimo pinaagi kan Cristo Jesus nga aton Ginoo. Ha pakig-usa ha iya, ngan pinaagi han aton pagsarig ha iya, may-ada na kita kagawasan hin pagdangop ha atubangan han Dyos upod an bug-os nga pagtapod. Sanglit nahangyo ako ha iyo nga diri kamo magturaw tungod nga nag-aantos ako para ha iyo; para ha iyo kaupayan ini ngatanan. Sanglit tungod hini, naluhod ako ha atubangan han Amay, nga amo an nahatag han matuod nga ngaran ha tagsa nga panimalay ha langit ngan ha tuna. Ginhahangyo ko an Dyos tungod han damo nga grasya, nga tagan kamo hin gahom pinaagi han iya Espiritu hin pagparig-on han iyo espirituhanon nga kinabuhi, ngan mag-ukoy hi Cristo dida ha iyo mga kasingkasing pinaagi hin pagtoo. Nag-aampo ako nga an gugma an maghadi han iyo kinabuhi basi kaupod an ngatanan nga mga tawo han Dyos, makaangkon kamo han gahom hin pagsabot kon ano an kahiluag, kahilaba, kahitaas, nga kahilarom han gugma ni Cristo. Tinuod, hibaroan unta niyo an iya gugma—bisan kon diri hingpit an iyo paghibaro—nga tungod hini mapuno kamo han hingpit nga kabug-osan han pagka Dyos. Dayawon an Dyos kanay gahom aanhi ha aton ngan angay makahatag hin labaw pa han aton inaaro ug ginhuhunahuna; dayawon ta hiya dida ha singbahan ug dida kan Cristo tubtob ha katubtoban. Matuman kunta. Sanglit ako nga binilanggo tungod kay nag-aalagad han Ginoo, nag-aaghat ha iyo nga mag-ukoy kamo hin kinabuhi nga angay han buruhaton nga ginhatag han Dyos dida han pagtawga ha iyo. Dayuday mapinaubsanon kamo, maaghop, ngan mailobon kamo. Ipakita an iyo gugma pinaagi hin pakialayon han iba. Talinguhaa an pagpadayon han pagkaurosa nga iginhatag han Espiritu, pinaagi han kamurayaw nga naggagapos ha iyo. May-ada usa nga lawas ngan usa nga Espiritu, sugad nga may-ada usa nga paglaom nga tungod hini gintawag kamo han Dyos. May-ada usa nga Ginoo, usa nga pagtoo, usa nga pagbunyag; may-ada usa nga Dyos ngan Amay han ngatanan nga katawhan, nga amo an Ginoo han ngatanan, nga nagbubuhat pinaagi han ngatanan, ngan aada han ngatanan. An kada usa ha aton tinagan hin upa, sumala han ginbahinbahin ni Cristo. Sumala han siring han Kasuratan, “Han pagsaka niya ha kahitas-an, igin-upod niya in damo nga mga bihag; gintagan niya hin mga upa an mga tawo.” Niyan ano man an kahulogan han “pagsaka niya”? Karuyag sidngon nga linmusad hiya anay—ha aton pa, ngadto ha kahiladman han tuna. Sanglit adton linmusad amo ngahaw an sinmaka ngadto ha igbaw ngan lapos pa han kalangitan, basi hisabotan nga aadto hiya bisan diin nga dapit han bug-os nga kalibutan. Amo hiya an “naghatag hin mga upa ha mga tawo”; gintudlok niya an iba nga magin mga apostoles, an iba nga magin mga manaragna, an iba nga magin ebanghelista, an iba nga magin mga pastor ngan mga magturutdo. Ginbuhat niya ini hin pag-andam han ngatanan nga magtinuohon para han Cristiano nga pag-alagad hin pagparig-on han lawas ni Cristo. Sanglit magkakaurosa kita dida hin usa la nga pagtoo ngan pagkilala han Anak han Dyos. Katataporan na kita nga mga tawo ngan masusugad kita kan Cristo. Diri na kita masusugad han kabataan nga gin-aanod-anod han mga balod ngan ginpapalidpalid han hangin han pagturon-an han maglimbong nga mga tawo nga nagpapasimang han iba ngadto ha kasaypanan, pinaagi han ira hinimohimo nga mga panhugay. Lugod pinaagi hin paghimangraw han kamatuoran, upod an paghigugma, kinahanglan tumubo kita ha ngatanan nga paagi ngadto kan Cristo nga amo an ulo. Ha ilarom han iya pagbuot, nahimumutang hin maupay an ngatanan nga magkalainlain nga bahin han lawas, ngan nagkakaturugkop an bug-os nga lawas pinaagi han tagsa nga kaluluthan nga iginbutang para hini nga tuyo. Sanglit kon nagbubuhat an tagsa nga bahin han iya katungdanan, natubo ngan nagmamakusog an bug-os nga lawas pinaagi hin gugma. Sanglit ha ngaran han Ginoo, ginpapahimangno ta kamo: ayaw kamo pagpadayon hin pag-ukoy hin kinabuhi sugad han mga diri nakilala han Dyos nga waray pulos an mga panhunahuna, ngan kanay mga hunahuna aada pa ha kasisidman. Waray hira bahin han kinabuhi nga iginhahatag han Dyos, kay oraora pa hira hin ka mga tapang ngan ka magtig-a an ulo. Waray hira mga alo; damo an ira magraot nga binuhatan, ngan maglaw-ay hin duro. Diri amo ini an iyo hinbaroan hiunong kan Cristo! Ha waray ruhaduha nakabati na kamo mahitungod ha iya, ngan tungod kay mga sumusunod man kamo, gintutdoan na kamo han kamatuoran nga aada kan Jesus. Sanglit isalikway na niyo an iyo daan nga pagkatawo nga iyo nahigaraan—an daan nga pagkatawo nga mapatay tungod han iya malimbongon nga mga ungara. Kinahanglan mabag-o hin hingpit an iyo mga kasingkasing ngan mga hunahuna. Kinahanglan isul-ot niyo an bag-o nga pagkatawo nga ginhimo nga ladawan han Dyos, ngan nagpapahayag ha iya ngahaw dida han matuod nga kinabuhi nga matadong ngan baraan. Sanglit ayaw na kamo pagbinuwa! Kinahanglan igsumat niyo an kamatuoran ngadto han iyo bugto, kay mga kaapi kita ngatanan han lawas ni Cristo. Kon masina kamo, ayaw itugot nga an kasina matinikangan han imo pakasala; ngan ayaw pagkinasina ha bug-os nga adlaw. Ayaw pagtagi hin higayon an Yawa. Kinahanglan umukoy na panikas an tikasan, ngan magbudlay hiya basi makaagi hin tangkod nga pakabuhi para han iya kalugaringon, basi makabulig man hiya han mga kablas. Ayaw kamo paggamit ha iyo pagyakan hin makapupungot nga mga pulong. Gamita niyo an mga pulong la nga nakakatabang, an nakakapadasig, ngan angay han kahimtang, basi makaupay an iyo iginyayakan han mga namamati ha iyo. Ngan ayaw niyo pagbidoa an Espiritu Santo han Dyos; kay an Espiritu amo an kanan Dyos tigaman nga iya na kamo, usa nga karig-onan nga maabot an Adlaw nga tatalwason kamo han Dyos. Bayai niyo an ngatanan nga maraot nga buot, kapungot, ngan kasina. Ayaw na kamo pagginuliatay o pagpakaalo han iba. Bayai na niyo an bisan ano nga madumtanon nga mga pagbati. Lugod magmaloloy-on ngan magmalumo ha kasingkasing para han iba, ngan magpinasayloay kamo sugad han pagpasaylo ha iyo han Dyos pinaagi kan Cristo. Kay mga hinigugma man kamo nga mga anak han Dyos, kinahanglan magtinguha kamo hin pagsubad ha iya. An gugma kinahanglan maghadi han iyo kinabuhi sugad han paghigugma ni Cristo ha aton, ngan iginhatag an iya kinabuhi tungod ha aton, sugad hin mahamot nga halad nga nakakalipay han Dyos. Tungod kay mga tawo man kamo han Dyos, diri maupay nga hinabihan dida ha iyo in magraot nga buhat sugad han lawasnon nga kalaw-ayan an kamahilas, ug an kahalot. Ngan diri liwat naangay para ha iyo an paggamit hin maglaw-ay, tinuyaw, o maghugaw nga mga pulong. Gabay lugod magpasalamat kamo han Dyos. Masisiguro ini niyo: waray tawo nga malaw-ay, mahilas, o halot (kay an kahalot usa nga paagi hin pagsingba hin diyosdiyos) nga makarawat hin bahin didto han Ginhadian ni Cristo ngan han Dyos. Ayaw kamo pagpalimbong bisan kan kanay pinaagi hin tinuyaw nga mga pulong; tungod hini nga mga butang maabot an kapungot han Dyos ha mga diri nagsusugot ha iya. Sanglit likayi niyo an sugad nga mga tawo. Nahigara kamo ngahaw ha pag-ukoy ha kasisidman, kundi tikang kamo mahimo nga mga tawo han Ginoo, aada na kamo ha kapawa. Sanglit kinahanglan mag-ukoy kamo hin kinabuhi sugad hin mga tawo nga sakop na han kapawa. Kay an kapawa amo an nag-aani han bunga han pagkamaupay, pagkamatadong, ngan kamatuoran. Tinguhaa nga mahibaroan niyo an nakakalipay han Ginoo. Ayaw kamo kalisang han waray pulos nga mga butang nga binubuhat han mga tawo nga kanan kasisidman. Lugod dad-a hira ha kapaw-an. ( Makaarawod gudman bisan hin paghimangraw la mahitungod han mga butang nga binubuhat nira hin tago.) Ngan kon madara na ha kapaw-an an ngatanan nga mga butang, dida hito madadayag na hin maupay an ira tinuod nga kinaiya; kay an bisan ano nga nadadayag hin maupay nahihimo nga kapawa. Sanglit nasiring, “Pagmata na, ikaw nga nakaturog, ngan bangon tikang han mga minatay! ngan sisirakan ka ni Cristo.” Sanglit bantayi gud an iyo pag-ukoy hini nga kinabuhi yana. Ayaw kamo pag-ukoy hin kinabuhi sugad hin tapang nga mga tawo, kundi sugad hin may kinaadman nga mga tawo. Pahimulosi niyo hin maupay an tagsa nga higayon nga iyo maaangkon, kay salaan ini nga mga adlaw. Sanglit ayaw kamo pagpakalurong, kundi tinguhaa nga masabtan niyo an karuyag han Ginoo ipabuhat ha iyo. Ayaw gud kamo paghubog hin bino kay makakadaot ini ha iyo, kundi mapuno lugod kamo han Espiritu. Magyakan kamo hin mga pulong han mga salmos, mga imno, ngan baraan nga mga karantahon. Magkanta kamo hin mga imno ngan mga salmo ngadto han Ginoo upod in pagdayaw ha iyo mga kasingkasing. Ha ngaran han aton Ginoo Jesu-Cristo, dayuday mapasalamat kamo tungod han ngatanan nga mga butang. Pagsinugtanay kamo tungod han iyo pagtahod kan Cristo. Mga asawa, sugot kamo han iyo bana sugad han pagsugot niyo han Ginoo. Kay magburuot an bana han iya asawa, sugad nga magburuot hi Cristo han singbahan; nga hi Cristo ngahaw an Magtaralwas han singbahan nga iya lawas. Sanglit kinahanglan magsugot hin hingpit an mga asawa han ira mga bana, sugad nga nasugot an singbahan kan Cristo. Mga bana, higugmaa an iyo asawa sugad han paghigugma ni Cristo han iya singbahan ngan itinubyan niya an iya kinabuhi para han singbahan. Ginbuhat ini niya para hin paghalad han singbahan ngadto sa Dyos pinaagi han iya pulong, katapos paglinisi niya pinaagi hin paghugas niya hin tubig, basi ighalad an singbahan ngada ha iya ngahaw—putli, waray dum-it, waray panguros ug bisan ano nga diri nakakahingpit. Kinahanglan higugmaon han mga lalake an ira asawa sugad han paghigugma nira han ira kalugaringon nga lawas. An lalake nga nahigugma han iya asawa nahigugma ha iya ngahaw. ( Waray tawo nga nagdudumot han iya kalugaringon nga lawas. Lugod ginpapakaon ngan gin-mamangnoan niya, sugad han ginbubuhat ni Cristo han iya singbahan; kay mga kaapi kita han iya lawas.) Sumala han siring han Kasuratan, “Tungod hini, mabaya an lalake han iya amay ngan iya iroy, ngan makikigtampo han iya asawa, ngan hira nga duha mauusa na la nga lawas.” May-ada dako nga kamatuoran nga iginpadayag hini nga Kasuratan, ngan ha akon pagsabot, iginpapahinungod ini kan Cristo ngan han iya singbahan. Kundi para ini liwat ha iyo: kinahanglan an bana humigugma han iya asawa sugad han iya kalugaringon, ngan an asawa kinahanglan tumahod han iya bana. Mga anak, iyo ito Cristianos nga katungdanan hin pagsugot han iyo mga kag-anak, kay amo ini an angay buhaton. “Pasidunggi an amay ug an iroy niyo.” Amo ini an syahan nga sugo nga may igindugang nga saad: “Basi maghingaupay kamo, ngan mabuhi kamo hin maiha dinhe ha tuna.” Mga kag-anak, ayaw pagdumaraa an iyo mga anak ha paagi nga makakapapungot ha ira. Kundi pagdumaraa lugod hira pinaagi han Cristianos nga disiplina ngan pagturon-an. Mga oripon, pagsugot kamo han iyo agaron upod in kahadlok ngan pagtahod; ngan kinahanglan kinasingkasing an iyo pagbuhat, nga daw hi Cristo an iyo gin-aalagad. Buhata niyo ini diri la ha panahon nga ginbabantayan kamo basi pagdayawon kamo nira; kundi ha bug-os nga kasingkasing buhata an karuyag han Dyos, sugad nga mga oripon kamo ni Cristo. Sanglit buhata nga malipayon an iyo mga buruhaton ha ka oripon, nga daw an Ginoo an gin-aalagad niyo, ngan diri la mga tawo. Panumdoma nga magbabalos an Ginoo han tagsa nga tawo, ma oripon o ma talwas hiya, tungod han maupay nga iya ginbubuhat. Mga agaron, panggawi man kamo hin sugad nga paagi ha iyo mga oripon; ngan ayaw na gamit hin mga panarhog. Panumdoma nga kamo ngan an iyo mga oripon sakop hin usa la nga Agaron ha langit, nga naghuhukom han ngatanan hin waray pinalabi. Ha kataposan padig-ona an iyo kusog pinaagi hin pakig-usa han Ginoo ngan pinaagi han iya dako nga gahom. Isul-ot niyo an bug-os nga hinganiban nga ihinahatag han Dyos ha iyo, basi makaato kamo supak han salaan nga mga limbong han Yawa. Kay nakikig-away kita diri supak hin mga tawo, kundi supak han magraot nga espirituhanon nga mga kagamhanan ha kalangitan, han mga punoan, mga magburuot, nga mga gahom ha kalibutan hini yana nga salaan nga panahon. Sanglit isul-ot yana an bug-os nga hinganiban han Dyos! Ngan ha pag-abot han adlaw han karat-an, makakaato na kamo han mga pagsulay han kaaway, ngan katapos niyo pakig-away tubtob ha kataposan, iyo gihapon an pagdarag-an. Sanglit pag-andam gud kamo: gamita niyo an kamatuoran sugad hin bakos ha iyo hawak; isul-ot an pagkamatadong sugad hin salipod han iyo dughan, ngan an kaandam hin pagpasangyaw han Maupay nga Sumat han kalinaw sugad hin mga sandalyas han iyo mga tiil. Dayuday dad-a niyo an pagtoo sugad hin iyo taming; pinaagi han taming makakapugong kamo han ngatanan nga magpintas nga mga pana nga ipapana ha iyo han Yawa. Ngan karawata niyo an katalwasan sugad hin helmet, ngan an Pulong han Dyos sugad hin espada nga ihinahatag ha iyo han Espiritu. Buhata niyo ini ngatanan pinaagi hin pag-ampo, ha pangaro han tambulig han Dyos. Pag-ampo kamo ha ngatanan nga higayon, sumala han pag-aghat han Espiritu. Tungod hini pag-ikmat kamo ngan ayaw gud pag-undang; dayuday pag-ampo para han ngatanan nga mga tawo han Dyos. Ngan pag-ampo man kamo para ha akon, nga tagan ako han Dyos hin mensahe kon andam na ako hin pagyakan, basi makagyakan ako hin waray kahadlok ngan makagpahibaro ako han tinago han Maupay nga Sumat. Tungod hini nga Maupay nga Sumat usa ako nga sinugo bisan kon priso ako yana. Pag-ampo kamo nga magmaisog ako hin pagyakan mahitungod han Maupay nga Sumat sugad han akon mahimo. Hi Tiquico nga aton hinigugma nga bugto ngan matinumanon nga surugoon dida han buruhaton para han Ginoo, magsusumat ha iyo han ngatanan hiunong ha akon basi masayod kamo han akon kahimtang. Sanglit ginpadara ko hiya ngada ha iyo—pagsumat ha iyo han kahimtang namon ngatanan, ngan basi makapadasig han iyo mga kasingkasing. Tagan unta han Dyos nga Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo hin kamurayaw ngan gugma, upod an pagtoo, an ngatanan nga kabugtoan. Maada unta an grasya han Dyos ha ngatanan nga nahigugma hin waray paglubad han aton Ginoo Jesu-Cristo. Tikang kanda Pablo ug Timoteo, mga surugoon ni Cristo Jesus— Ngadto han mga magtinuohon kan Cristo Jesus nga nag-uokoy ha Filipos, ngan ha mga pangulo ngan bumurulig han singbahan. Tagan unta kamo han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo han grasya ug kamurayaw. Nagpapasalamat ako han Dyos tungod ha iyo ha kada takna nga nanunumdom ako ha iyo. Nag-aampo ako nga malipayon ha kada takna nga nagaampo ako ha iyo, tungod han pagbulig niyo ha akon hin pagpasarang han Maupay nga Sumat tikang pa han pagkarawat niyo hini ngada yana. Sanglit waray ruhaduha nga ini nga maupay nga buhat nga gintikangan han Dyos dida ha iyo, tataposon gud niya tubtob nga mahuman niya dida han Adlaw han pagbalik ni Cristo Jesus. Minahal ta gud kamo, sanglit kaangayan nga bation ko ini tungod ha iyo. Kay nakig-angbit man kamo ha akon hini nga talagsaon nga higayon nga iginhatag han Dyos ha akon, diri la yana nga priso ako, kundi samtang nga makakahimo pa ako hin pag-ugop ngan pagpasamwak han Maupay nga Sumat. An Dyos an akon saksi nga natikang han kasingkasing ni Cristo Jesus an tim-os ko nga pagbati para ha iyo ngatanan. Amo ini an akon pag-ampo para ha iyo: nga magpadayon hin pagtubo an iyo gugma, upod in matuod nga hibaro ngan hingpit nga paghukom, basi makagpili kamo han labi kamaupay. Ngan mapuputli kamo ngan waray igsususon ha iyo ha Adlaw han pagbalik ni Cristo. Mapuno unta an iyo mga kinabuhi han mga mag-upay nga mga hiyas tikang kan Cristo Jesus, para han himaya ngan pagdayaw han Dyos. Karuyag ko nga mahibaro kamo, kabugtoan ko, nga an mga nahinabo ha akon nakabulig gud hin pagpauswag han Maupay nga Sumat. Tungod hini, nahibaro an ngatanan nga mga gwardya han palasyo ngan an iba nga aadi didi, nga nabilanggo ako tungod nga surugoon man ako ni Cristo. Ngan an akon ka priso nakahatag han akon kabugtoan hin makusog nga pagtapod han Ginoo, sanglit dinmugang an ira kaisog ngan ginpasangyaw nira an Maupay nga Sumat hin waray pagkahadlok. Matuod, in pira ha ira nagwali tungod hin kaawa ug pangita hin buroka, kundi an iba tungod hin maupay nga kaburot-on. Ini hira nagwali tungod hin paghigugma, kay maaram hira nga ihinatag han Dyos ha akon ini nga buhat hin pag-ugop han Maupay nga Sumat. An iba diri kinasingkasing an ira pagpasangyaw kan Cristo, kundi tungod kay karuyag hira magpahitaas ha ira kalugaringon; an hunahuna nira nga makakadugang hira han akon mga ginaantos nga kakurian samtang priso ako. Kundi waray sapayan! Nalilipay ako mahitungod hini—basta la igsangyaw hi Cristo ha bisan ano nga paagi, ha maraot o ha maupay ba nga mga panuyo. Ngan magpapadayon ako hin pagkalipay, kay maaram ako nga matatalwas ako tungod han iyo mga pag-ampo ngan tungod han bulig han Espiritu ni Jesu-Cristo. An dako nakon nga ungara ngan paglaom amo nga diri ako magpapasibaya han akon katungdanan, kundi magmamaisog ako ha ngatanan nga panahon, ngan labi na gud yana, an akon bug-os nga kinabuhi makahatag hin dungog kan Cristo ha kinabuhi ug ha kamatayon. Ano an kinabuhi? Para ha akon, hi Cristo an kinabuhi. An kamatayon makakadugang pa ha akon hin damo nga kaupayan. Kundi makakahimo ako hin mapulsanon nga buhat kon ipadayon ko ini nga kinabuhi, nagugupong ako kon hain an akon pipilion. Ambot kon mag-aano ako. Karuyag ko na bumaya hini nga kinabuhi ngan makig-usa kan Cristo, ngan bangin amo ini an mauruupay; kundi tungod ha iyo maupay ada nga mabuhi pa ako. Naseseguro ko nga diri pa ako mapatay, sanglit mapabilin ako upod ha iyo ngatanan, basi ako makabulig han iyo kauswagan ngan kalipay dida ha pagtoo, basi kon mahiupod na liwat ako ha iyo, labi na nga makakaparayaw kamo ha akon dida han iyo kinabuhi nga nahiuusa kan Cristo Jesus. Ngan yana, an importante nga butang amo nga mag-ukoy kamo hin kinabuhi nga subay han Maupay nga Sumat ni Cristo, basi bisan kon diri ako makakada nga igkakita ha iyo, hibatian ko nga nagpadayon kamo hin ka dig-on dida hin usa la nga panuyo, ngan nagkakaurosa kamo hin pagpasangyaw han Maupay nga Sumat. Ayaw kamo kahadlok han iyo mga kaaway; dayuday magmadasigon kamo, ngan magpapakita ini ha ira nga ira an kapakyasan ngan iyo an pagdarag-an, kay an Dyos an nahatag han pagdarag-an! Kay gintagan kamo han talagsaon nga higayon hin pag-alagad kan Cristo, diri la hin pagtoo ha iya, kundi hin pag-antos man tungod ha iya. Yana makakabulig na kamo ha akon han pakig-away. Amo ini nga akon pinakiawayan hadto, ngan tubtob ngada yana sumala han iyo hinbatian, amo gihapon ini nga akon ginpapadayon hin pakig-away. Nakakaparig-on ba ha iyo an iyo kinabuhi ha pag-alagad kan Cristo? Ginlilipay ba kamo han iya gugma? May-ada ba pakighiusa niyo han Espiritu? May-ada ba niyo pagbinatiay hin gugma ngan kalooy? Kon sugad, nag-aaghat ako ha iyo nga paghingpiton niyo an akon kalipay pinaagi hin kamay-ada sugad nga mga panhunahuna, pag-inangbitay hin sugad nga paghigugma, ngan pagkaurosa ha kasingkasing ug kalag. Ayaw kamo pagbuhat nga tikang hin hinalot nga tinguha, o tikang hin waray la pulos nga ungara hin paghinambog; kundi pagpaubos kamo ngatanan, ngan waray hunahuna nga kamo maoruopay kay han iba. Paghunahunaa niyo an kaupayan han iba, diri an iyo la kalugaringon. Angay angkonon niyo ini nga panhunahuna nga nakada kan Cristo Jesus: Dayuday may-ada niya kinaiya han Dyos, kundi waray hiya makahuna-huna hin pagtupong han Dyos pinaagi hin kusog. Lugod, ha iya kaburot-on, itinubyan niya an ngatanan nga pagka-Dyos, ngan kinmuha hiya han kinaiya hin surugoon. Natawo hiya sugad ha aton, ngan pinmakita hiya nga sugad hin tawo. Nagpaubos hiya ngan nagsugot tubtob ha kamatayon— an kamatayon ha kros. Tungod hini, gin-undong hiya han Dyos ngadto han gihahataasi nga langit, ngan ihinatag ha iya an ngaran nga labaw han iba nga mga ngaran. Ha pagpasidungog han ngaran ni Jesus, maluhod an ngatanan nga aadto ha langit an aanhi ha tuna, ngan aadto ha kahiladman, ngan ha dayag magpapasangyaw nga hi Jesu-Cristo amo an Ginoo, ha pagpasidungog han Dyos nga Amay. Sanglit, mga hinigugma nga kasangkayan, kinahanglan magsugot kamo ha akon yana nga hirayo ako ha iyo, labaw pa han pasugot niyo hadto han kaupod pa ako niyo. Pagpadayon kamo hini pagbuhat, upod an kahadlok ngan pagtahod, basi mahingpit an iyo katalwasan, kay dayuday nagbubuhat an Dyos dida ha iyo, basi maruyag kamo han pagbuhat ngan makahimo kamo hin pagtuman han iya mga panuyo. Buhata niyo an ngatanan hin waray pagngurutob o pakiglaris, basi waray ikasaway ha iyo, sugad nga hingpit nga mga anak han Dyos, nga nag-uukoy dinhe ha kalibutan hin mga magraot ngan makasasala nga mga tawo. Kinahanglan magmapawa kamo ha butnga nira sugad hin mga masanag nga bitoon ha kalangitan, samtang iginhahatag niyo ha ira an mensahe nga nahatag han kinabuhi. Kon buhaton ini niyo, may-ada niyo katungod hin pagparayaw ha Adlaw han pagbalik ni Cristo, kay magpapakita ini nga an akon mga pagkinabudlay ug buhat waray makawang. Bangin sugad hin usa nga halad, an akon dugo iipison sugad han tinubod nga unong para han Dyos. Kon amo ini, nalilipay ako, ngan karuyag ko nga kamo ngatanan makaangbit han akon kalipay. Ha amo nga paagi, kinahanglan nga magmalipayon kamo ngan ipaangbit ha akon an iyo kalipay. Kon kaburot-on ini han Ginoo, naglalaom ako nga makakahimo ako hin pagsugo kan Timoteo ngada ha iyo ha diri maiha, basi makadasig ha akon an sumat mahitungod ha iyo. Hiya gud la an may pagbati ha akon ngan may tinuod nga pagbati liwat para ha iyo. An tagsa namamalanga la han ira kalungaringon nga kaupayan, diri an kan Jesu-Cristo. Ngan hi kamo ngahaw an maaram han pagkatakos ni Timoteo. Hi ako ug hiya sugad hin anak ngan amay, nagkabulig hin pagbuhat tungod han kaupayan han Maupay nga Sumat. Sanglit nakahunahuna ako hin pagpadara ha iya ngada ha iyo kon masayod na ako kon ano an mahinanabo ha akon didi. Ngan nasarig ako han Ginoo nga ha diri maiha mahingangada ako ha iyo. Nakahunahuna ako nga kinahanglan ipadara ko ha iyo hi Epafrodito, an aton bugto, nga akon kabulig ngan kausa nga amo an iyo ginpakadi hin pagbulig ha akon. Naghihiningyapon hiya hin pakigkita ha iyo ngatanan, ngan baga dako an iya kabaraka tungod kay nasumatan man kamo nga nasakit hiya. Tinuod nga nasakit hiya, ngan haros na hiya mamatay. Kundi nalooy an Dyos ha iya; ngan diri la ha iya kundi ha akon liwat, sanglit nahigawas ako hin darudako pa nga kabidoan. Sanglit, dako gud an akon tinguha hin pagpadara ha iya ngada ha iyo, basi magmalipayon kamo kon kumita kamo ha iya, ngan makukuha na an akon kabidoan. Karawata nga malipayon hiya nga bugto naton kan Cristo. Ipakita an iyo pagtahod han mga tawo nga sugad ha iya, kay nahingada ha dako nga kataragman an iya kinabuhi ngan harapit hiya mamatay, tungod han ginpabuhat ni Cristo, basi makabulig ha akon nga kamo ngahaw waray hini makahimo. Ha kataposan, kabugtoan ko, paglipay kamo dida han iyo paghiusa han Ginoo. Diri ako nag-aalang hin pagliwat han iginsurat ko na hadto, kay makakaupay man ini ha iyo. Pagbantay kamo hadton nagbubuhat hini maraot, ito nga kaayaman, ito nga mga tawo nga nagbuhat hin karat-an, ngan nagpipirit han mga tawo hin pagpatori. Hi kita, diri hira, an matuod nga gintori, kay nagsisingba kita han Dyos pinaagi han iya Espiritu, ngan nalilipay kita dida ha aton pakig-usa kan Cristo Jesus; waray kita magtapod han mga seremonyas. Makakasarig gud unta ako hini nga mga butang, kay kon may-ada magsiring nga makakasarig hiya ha mga seremonyas, labi na ako. Gintori ako han usa pa la ka semana an akon edad. Natawo ako nga Israelita, tikang han tribo ni Benjamin, ngan tinuod gud nga Hebreo. Bahin hin pagtuman han Balaod han mga Judiyo, usa ako nga Parisiyo, ngan kon ha paningkamot hin buhat, ginpakurian ko an singbahan. Kon ha pagkamatadong nga pinasikad han Balaod, gintuman ko an mga sugo han Balaod ni Moises, ngan waray may iginsuson ha akon. Kundi an mga butang nga ginhunahuna ko nga makakahatag ha akon hin kaupayan yana ginhunahuna ko nga waray la tungod kan Cristo. Diri la adto nga mga butang, kundi an ngatanan pinakawaray ko na la, tungod hin labaw pa nga kaupayan, nga amo an pakakilala kan Cristo Jesus nga akon Ginoo. Tungod ha iya, ginsalikway ko an ngatanan; para ha akon gin-isip ko la ini nga mga binayaan na, basi maangkon ko hi Cristo, ngan mahingpit an akon pakig-usa ha iya. Waray na ako pagkamatadong nga pinasikad han Balaod, kundi naangkon ko na an pagkamatadong nga ihinatag pinaagi hin pagtoo kan Cristo, an pagkamatadong nga tikang sa Dyos, ngan pinasikad han pagtoo. An akon la karuyag amo nga makilala ko hi Cristo ngan hiagoman ko an gahom han iya pagkabanhaw; nga makaangbit ako han iya mga pag-antos ngan mahinugad ako ha iya dida ha iya pagkamatay, upod an paglaom nga babanhawon ako niya. Diri gud ako nasiring nga naangkon ko na ini, o nga hingpit na ako. Kundi nagpapadayon ako hin paniguro basi makab-ot ko an upa tungod kay gin-angkon na ako ni Cristo Jesus. Matuod, kabugtoan ko, diri gad ako nasiring nga nadaog ko na ini; an maupay buhaton amo nga hingalimtan ko an naglabay ngan talinguhaon ko sugad han akon mahihimo, nga makab-ot ko an sarangputan nga akon inaatubang. Sanglit, nadalagan ako hin waray, pagsimang ngadto han sarangputan, basi madaog ko an upa nga amo an pagtawag han Dyos pinaagi kan Cristo Jesus ngadto han kinabuhi nga waray kataposan. Kita ngatanan nga hamtong na ha pagtoo, angay nga masugad hini an aton panhunahuna. Kundi kon may-ada ha iyo lain nga panhunahuna, ipapadayag ini han Dyos ha iyo. Kundi bisan ano an mahinabo, pagtipaunhan kita sumala han amo gihapon nga mga turumanon nga aton ginsunod ngada yana. Kabugtoan ko, pagpadayon kamo hin pagsubad ha akon. Iginpakita na namon ha iyo an matadong nga susbaranan, sanglit pagsubad kamo hadton mga nagtutuman hini nga susbaranan. Makadamo ko na kamo himangrawi hini hadto, ug yana babalikon ko upod in mga luha: damo ha iyo in nag-uokoy hin kinabuhi nga natipa han tuyo han kamatayon ni Cristo ha kros. An ira dadangatan amo an impyerno, kay ira ginpakadiyos an ira mga lawasnon nga karuyagon. Ipinaparayaw nira an mga butang nga angay nira kaawdan, ngan kinalibutanon an ira panhunahuna. Kundi mga tuminungnong kita han langit, ngan naghihiningyapon kita han pag-abot han aton Manunubos, an aton Ginoo Jesu-Cristo tikang ha langit. Liliwanan niya inin aton magluya nga mga lawas nga may-ada kamatayon, ngan hihimoon niya sugad han iya mahimayaon nga lawas. Bubuhaton niya ini pinaagi han amo ngahaw nga gahom nga ginagamit niya hin paghadi han ngatanan nga mga butang. Mga hinigugma ko nga kabugtoan, minahal ko gud kamo ngan minimingaw ako ha iyo! Nakalipay kamo ha akon ngan ipinaparayaw ta gud kamo! Sanglit pagmarig-on kamo dida han Ginoo. Euodia ngan Sintique, upaya an iyo pagsabot nga duha sugad nga magbugto kamo dida han Ginoo. Ngan ikaw, an akon matinumanon nga kabulig, buligi ini nga kababayen-an, kay nanlimbasog hira ha pagbulig ha akon hini pagpasangyaw han Maupay nga Sumat, pati hira Clemente ngan an iba nga akon mga kabulig, kanay mga ngaran nahisurat didto han basahon han kinabuhi. Dayuday malipayon kamo ha iyo pakig-usa han Ginoo. Babalikon ko hin pagsiring: pagkalipay kamo! Ipakita niyo ha ngatanan an iyo ka malumo ha kasingkasing. Diri na maiha mabalik an Ginoo. Ayaw kamo kabaraka hin bisan ano, kundi dida ha iyo mga pag-ampo, pangaro han Dyos han iyo mga kinahanglanon, ngan dayuday upod an pagpasalamat. Ngan an kalinaw han Dyos nga diri natutugkad han hunahuna han tawo mag-upod han iyo mga kasingkasing ug hunahuna dida han iyo pakig-usa kan Cristo Jesus. Ha kataposan, kabugtoan ko, pun-a an iyo mga hunahuna han mga butang nga mag-upay ngan angay pagdayawon: mga butang nga matuod, hamili, matadong, putli, matahom, ngan harangdon. Ipakita ha buhat an iyo hinbaroan ngan kinarawat tikang ha akon, pinaagi han akon mga pulong ngan mga buhat. Ngan maada unta ha iyo an Dyos nga nahatag ha aton hin kalinaw. Ha akon kinabuhi dida ha pakig-usa han Ginoo, dako an akon kalipay nga kahuman hin maiha nga panahon, ihinatag ha iyo in higayon nga nakagpakita kamo han iyo pagtagad ha akon. Diri karuyag sidngon nga waray na kamo magtagad ha akon—ka waray gad la niyo higayon hin pagpakita hini ha akon. Ngan diri ako nasiring nga iyo ako ginpabay-an; kay nahibaro ako hin paggawi han aanhi ha akon sugad han akon mahimo. Maaram ako kon ano an pag-ukoy ha kawarayan, ngan kon ano man liwat an pag-ukoy ha kahuraan. Nahibaroan ko ini nga sekreto ha kinabuhi, sanglit bisan diin ngan bisan san-o, ma busog ako o ginugutom, mamay-ada o mawaray, waray la ha akon. May-ada ako kusog hin pagasdang han ngatanan tungod han gahom nga iginhatag ha akon ni Cristo. Maupay adto nga iyo ginbuhat hin pagbulig ha akon dida han akon mga kakurian. Nasayod kaupay kamo nga mga taga-Filipos, nga han pagbaya ako ha Macedonia hadton bag-o pa la nga igpasangyaw an Maupay nga Sumat, an iyo la singbahan an binmulig ha akon. Kamo la an nakaangbit han akon mga pagdarag-an ngan mga kapakyasan. Han nagkukuri ako didto ha Tesalonica, diri la makausa kamo magpadara ha akon han iyo hinabang. Diri karuyag ko la magkinarawat hini mga hatag, kundi karuyag ko nga kadugangan an mga kaupayan nga iyo nakarawat. Sanglit, isinurat ko an iyo mga tambulig ha akon. Nakabalos na kamo ha akon, ngan sobra pa. Yana nga gindad-an ako ni Epafrodito han ngatanan nga iyo mga hatag ha akon, may-ada ko na han ngatanan nga akon ginkikinahanglan. Sugad ini hira han mahamot nga halad ngadto sa Dyos, usa nga tinubod nga unong nga nakakalipay ngan kinakarawat niya. Ngan an Dyos upod an hura nga bahandi pinaagi kan Cristo Jesus mahatag han ngatanan nga iyo mga kinahanglanon. Ngadto han aton Dyos nga Amay an himaya nga waray kataposan. Matuman kunta. Kumosta han ngatanan nga magtinuohon dida kan Cristo Jesus. An mga kabugtoan nga kaupod ko didi nangungumosta liwat ha iyo. Nangungumosta liwat ha iyo an mga magtinuohon didi, labi na an mga sakop han palasyo ni Emperador Cesar. Maada unta ha iyo an grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo. Tikang kan Pablo nga apostol ni Cristo Jesus tungod han kaburot-on han Dyos, ngan tikang kan Timoteo nga aton bugto— Ngadto han mga tawo han Dyos ha Colosas, nga mga matinumanon nga kabugtoan nga kausa naton dida kan Cristo: Ihatag unta ha iyo han Dyos nga aton Amay an grasya ngan an kamurayaw. Dayuday nagpapasalamat kami han Dyos nga Amay han aton Ginoo Jesu-Cristo kon nag-aampo kami tungod ha iyo, kay nakabati kami han iyo pagtoo kan Cristo Jesus ngan han iyo gugma para han ngatanan nga mga tawo han Dyos. Han syahan nga pagkarawat niyo han matuod nga mensahe, an Maupay nga Sumat, hinbatian niyo an paglaom nga hinahatag hini nga mensahe. Sanglit ipinasisikad an iyo pagtoo ngan gugma dida han iyo mga ginlalaoman, nga maupay an kahipos para ha iyo didto ha langit. Nagdadara hin mga kaupayan an Maupay nga Sumat, ngan nakakaluob ha bug-os nga kalibutan sugad gud han nahinabo ha iyo tikang pa han syahan nga pakabati niyo han grasya han Dyos, ngan pakasabot niyo hini sugad hiton hinsasabutan niyo yana. Nahibaroan niyo ini tikang kan Epafras, an aton hinigugma nga igkasi surugoon, ngan matinumanon nga nag-aalagad kan Cristo tungod ha amon. Ginsumatan kami niya hiunong han gugma nga iginhatag han Espiritu ha iyo. Tungod hini dayuday nag-aampo kami tungod ha iyo tikang pa han amon pakabati mahitungod ha iyo. Ginhahangyo namon an Dyos nga mahibaroan niyo hin hingpit an iya kaburut-on, upod an bug-os nga kinaadman ngan pagsabot nga iginhahatag han iya Espiritu. Niyan makakahimo kamo hin pag-ukoy hin kinabuhi sumala han karuyag han Ginoo, ngan dayuday bubuhaton niyo adton makakalipay ha iya. An iyo mga kinabuhi mahatag han ngatanan nga mag-upay nga mga buhat, ngan matubo kamo dida han iyo paghibaro han Dyos. Magmakusog unta kamo tungod han bug-os nga kusog nga natikang han iya mahimayaon nga gahom, basi makaantos kamo han ngatanan nga iyo pag-ilob. ngan pagpasalamat kamo nga malipayon han Amay nga naghimo ha iyo nga matakos kamo pakaangbit han igin-andam han Dyos para han iya mga pinili didto han ginhadian han kapawa. Gintalwas kita niya tikang han gahom han kasisidman, ngan ginbalhin kita ngadto han ginhadian han iya hinigugma nga Anak, nga pinaagi ha iya gintalwas kita, kon ha aton pa, ginpasaylo na an aton mga sala. Hi Cristo amo an kinikita nga ladawan han diri kinikita nga Dyos. Amo hiya an suhag nga Anak nga labaw gud han ngatanan nga mga binuhat. Kay pinaagi ha iya ginhimo han Dyos an ngatanan ha langit ngan ha tuna, an kinikita ngan an diri kinikita nga mga butang, lakip na an gahom nga espirituhanon, mga ginoo, mga punoan, ngan mga magburuot. Pinaagi ha iya ngan para ha iya ginhimo han Dyos an ngatanan. Han waray pa an ngatanan nga mga butang, nakada na hi Cristo ngadaan, ngan dida ha pakig-usa ha iya, may-ada angay nga pagkasunodsunod han ngatanan nga mga butang. Hiya an ulo han iya lawas nga amo an singbahan; natikang ha iya an kinabuhi han lawas. Amo hiya an suhag nga Anak nga ginbanhaw tikang ha mga minatay, basi hiya gud la an mahimo nga gilalabawi han ngatanan nga mga butang. Kay paglarang gud han Dyos nga an iya Anak may-ada dida ha iya han bug-os nga kinaiya han Dyos. Sanglit, pinaagi han Anak, naglarang an Dyos nga mahibalik an bug-os nga ginhimo nga mga butang ngadto ha iya. Pinaagi han kamatayon han iya Anak ha kros, ihinatag han Dyos an kalinaw, ngan nahibalik ngadto ha iya ngahaw an ngatanan nga mga binuhat ha langit ngan ha tuna. Hadto anay hirayo kamo han Dyos, ngan mga kaaway kamo niya, tungod han magraot nga mga butang nga iyo ginbuhat ngan ginhunahuna. Kundi yana, tungod han kamatayon ha kros han iya Anak, ginsangkay kamo han Dyos, basi dad-on kamo nga santos, putli, ngan waray dum-it ngadto ha iya atubangan. Matuod, kinahanglan magpadayon kamo nga matinumanon dida hin marig-on ngan waray pagkawaring nga patukoranan, ngan diri kamo tumugot nga magruhaduha kamo ha iyo paglaom nga nakarawat niyo han pakabati niyo han Maupay nga Sumat. Tungod hini nga Maupay nga Sumat nahimo ako, hi Pablo, nga usa nga surugoon hini nga Maupay nga Sumat nga iginwali ha ngatanan dinhe ha kalibutan. Yana nalilipay ako han akon mga pag-antos tungod ha iyo. Kay pinaagi han ako lawasnon nga mga pag-antos nabulig ako paghingpit han mga pag-antos nga kinahanglan antoson pa ni Cristo para han iya lawas nga amo an singbahan. Ngan ginhimo ako han Dyos nga surugoon han singbahan, ngan iginhatag niya ha akon ini nga buruhaton para han iyo kaupayan. An buruhaton amo an pagpahayag han bug-os nga mensahe, nga amo an misteryo nga gintago niya ha ngatanan nga mga tawo hadto pa nga nag-agi nga mga panahon, kundi iginpadayag na yana ha iya mga tawo. Amo ini an larang han Dyos: pagpahayag han iya sekreto ngadto han iya mga tawo, ini nga hura ngan mahimayaon nga sekreto nga igin-andam niya para han ngatanan nga mga tawo. Ngan amo ini an sekreto: Aada ha iyo hi Cristo, nga karuyag sidngon, makakaangbit kamo han kinaiya han Dyos. Sanglit, iginwawali namon hi Cristo ha ngatanan nga mga tawo. Ginpapahimangno ngan gintututdoan namon an ngatanan pinaagi han kinaadman nga amon mahihimo, basi madara an tagsatagsa ngadto ha atubangan han Dyos sugad nga hamtong nga tawo ha pakig-usa kan Cristo. Basi mahimo ini, nagkakabudlay ug naniningkamot gud ako, ngan ginagamit ko an kusog nga iginhahatag ni Cristo ha akon ngan amo ini an nagbubuhat dinhe ha akon. Tugoti ako hin pagsumat ha iyo han duro nga akon pagkabudlay para ha iyo, para han mga taga Laodicea, ngan para han ngatanan nga diri nakilala ha akon. Ginbubuhat ko ini basi madasig an ira mga kasingkasing, ngan magkaurosa hira hin paghigugma, ngan maangkon nira an bug-os nga karig-onan nga gindadara han matuod nga pagsinabtanay. Ngan dida hini makilala hira han sekreto han Dyos nga amo hi Cristo ngahaw. Amo hiya an yawi nga nag-aabre han ngatanan nga tinago nga mga manggad han kinaadman ngan hibaro han Dyos. Sanglit nasiring ako nga ayaw kamo pagpalimbong bisan kan kanay pinaagi hin buwa nga mga pangatadongan, bisan magkadiano hin kamaupay. Kay bisan kon waray ako dida ha iyo ha lawas, upod ako niyo ha espiritu, ngan nalilipay ako samtang kinikita ko an kamarig-on han iyo pagkaurosa dida han iyo pagtoo kan Cristo. Tungod kay ginkarawat man niyo nga Ginoo hi Cristo Jesus, pakig-usa kamo ha iya. Ayaw gud kamo pagbulag ha iya, tindoga an iyo mga kinabuhi dida ha iya, ngan parig-ona gud an iyo pagtoo sugad han igintutdo ha iyo. Ngan ayaw kamo hingalimot hin pagpasalamat. Sanglit pagbantay gud kamo nga waray mag-oripon ha iyo pinaagi hin waray hinungdan nga limbong hin kinaadman hin tawo, nga natikang han mga pagtutdo han mga tawo ngan han mga espiritu nga naghahadi han kalibutan, ngan diri natikang kan Cristo. Kay aada kan Cristo, ha iya pagkatawo, an hingpit han dyosnon nga kinaiya, ngan iginhatag ha iyo an tim-os nga kinabuhi dida han pakig-usa niyo ha iya. Hiya an gilalabawi han ngatanan nga espirituhanon nga punoan ngan pagburut-an. Natori kamo dida han iyo pakig-usa kan Cristo, diri han pagtori nga ginbuhat hin tawo, kundi an pagtori nga ginbuhat ni Cristo, nga amo an pagkatalwas tikang han gahom hini nga makasasala nga lawas. Kay han pagbunyagi ha iyo, nahilubong kamo upod kan Cristo, ngan dida ha pagbunyag, ginbanhaw man liwat kamo upod kan Cristo, pinaagi han iyo pagtoo han gahom han Dyos, nga nagbanhaw ha iya tikang ha kamatayon. Hadto anay, mga patay kamo ha espiritu tungod han iyo mga sala, ngan tungod kay mga Hentil kamo nga diri sakop han Balaod. Kundi yana, ginbuhi na kamo han Dyos upod kan Cristo. Ginpasaylo kita han Dyos han ngatanan naton nga mga sala. Ginpara niya an ngatanan naton nga mga utang, upod an naggagapos hini nga mga turumanon, ngan ginkuha gud niya ini ngatanan pinaagi hin pagraysangan hini dida ha kros. Ngan dida hito nga kros, ginhukasan ni Cristo hin gahom an espirituhanon nga mga punoan ngan mga pagburot-an. Ginhimo niya hira nga usa nga kiritaon han kadam-an nga mga tawo pinaagi hin pagtugwayi ha ira nga sugad hin mga bihag dida han parada han iya pagdarag-an. Sanglit ayaw kamo tugot nga may maghimo hin mga turumanon mahitungod han iyo kakaonon o iimnon, o mahitungod han baraan nga mga adlaw, o han pyesta han bag-o nga pagsubang han bulan o han Adlaw nga Iparahuway. Lambong la ini ngatanan han mga butang nga tiarabot; kundi hi Cristo an katumanan hini ngatanan. Ayaw kamo tugot nga paghukman kamo hin bisan hin-o nga nagpapakalabaw ha iyo tungod hin ira linain nga mga panan-awon, ngan nagpipirit pagpakita hin diri tinuod nga pagpaubos ngan han pagsingba hin mga anghel. Hin waray ano man nga hinungdan naparayaw la in sugad hito nga tawo pinaagi han iya panhunahuna, ngan inmundang na hiya hin pakig-usa kan Cristo nga amo an ulo. Ha ilarom han pagdumara ni Cristo nabubuhi an bug-os nga lawas ngan nagkakaurosa pinaagi han mga kalulothan ngan mga kaugatan, ngan natubo an lawas sugad han karuyag han Dyos. Namatay na kamo upod kan Cristo ngan natalwas na kamo tikang han mga espiritu nga naghahadi han kalibutan. Kay ano man nga nag-uokoy kamo sugad hin mga sakop pa hini nga kalibutan? Kay ano nga nagsusugot pa kamo hin sugad hini nga mga turumanon: “Ayaw pagkapti ini.” “Ayaw pagtilawi ito.” “Ayaw paglabti adto”? Mahitungod la ini hin mga butang nga katapos gamita waray na pulos. Mga hinimo hin mga tawo ini nga mga turumanon ngan mga pagturon-an. Matuod, in sugad nga mga turumanon baga buhat hin kinaadman nira pagkit-on ha ira pinirit nga pagsingba hin mga anghel, ngan diri tinuod nga pagpaubos, ngan pagkastigo han lawas; kundi waray hira tinuod nga kapulsanan hin pagpugong han lawasnon nga mga balatian. Ginbanhaw na kamo upod kan Cristo, sanglit pangitaa niyo an mga butang nga aadto ha langit, diin nalingkod hi Cristo han iya trono, ha tuo han Dyos. Ikadto an iyo hunahuna han mga butang didto ha langit, diri han mga butang dinhe ha tuna. Kay namatay na kamo, ngan an iyo kinabuhi natatago upod kan Cristo dida ha Dyos. An iyo matuod nga kinabuhi amo hi Cristo, ngan kon magpahayag na hiya, magpapahayag man liwat kamo upod ha iya ngan maangbit kamo han iya himaya! Sanglit, kinahanglan ilubong na niyo an tunan-on nga mga karuyagon nga nagdudumara ha iyo, sugad han pagkamalaw-ay, pagkamahilas, pagkaipa, maraot nga mga balatian, ngan kahalot (kay usa nga paagi hin pagsingba hin mga diyosdiyos an kahalot). Tungod hini nga mga butang maabot an kapungot han Dyos ngadto hadton mga diri nasugot ha iya. Ngan hadto anay nag-ukoy kamo sumala hini nga mga karuyagon samtang naghadi han iyo kinabuhi ini nga mga karuyagon. Kundi yana kinahanglan isikway na niyo ini ngatanan nga mga butang: kasina, kapungot, ngan an kamadumot. Kinahanglan diri na gud kamo magbiaybiay o magyakan hin maglaw-ay. Diri kamo maggipabuwabuwa, kay ginlubas na niyo an iyo daan nga pagkatawo upod an iya mga ginawian, ngan nagsul-ot na kamo han bag-o nga pagkatawo. Amo ini an bag-o nga pagkatawo nga kanunay ginbabag-o han Dyos, an Magburuhat, sugad han iya kalugaringon nga ladawan, basi mahingpit an iyo pagkilala ha iya. Tungod hini, waray na mga Hentil ngan mga Judiyo, mga tinori ngan diri mga tinori, mga langyaw, mga tapang, mga oripon o talwas nga mga tawo, kundi hi Cristo an ngatanan, ngan hi Cristo aada han ngatanan. Hi kamo amo an mga tawo han Dyos; ginhigugma kamo niya ngan ginpili nga magin iya kalugaringon. Sanglit, kinahanglan maloloy-on kamo, mapuanguron, mapinaubsanon, buotan, ngan may-ada pagpaid. Pagsinabtanay kamo, ngan paggiparopasaylo kamo kon in usa ha iyo may-ada sumbong kontra hin iba. Kinahanglan maggiparupasaylo kamo, sugad han pagpasaylo ha iyo han Ginoo. Ngan ha ngatanan hini idugang an gugma nga naghihigot han ngatanan nga mga butang ngada hin hingpit nga pagkaurosa. Papaghadia ha iyo mga kasingkasing an kalinaw nga ihinahatag ni Cristo, kay tungod hini nga kalinaw gintawag kamo han Dyos ngada hin usa nga lawas. Ngan pagpasalamat kamo. Kinahanglan mag-ukoy dida ha iyo mga kasingkasing an hingpit nga mensahe ni Cristo. Pagtinutdoay ngan pagsinagdonay kamo sugad han iyo hinbabaroan. Pagkanta kamo hin mga salmo, mga imno, ngan mga baraan nga arawiton. Pagkanta kamo ngadto han Dyos upod an pagpasalamat ha iyo mga kasingkasing. An ngatanan nga iyo bubuhaton o yayaknon kinahanglan buhaton niyo ha ngaran han Ginoo nga Jesus, samtang nga nagpapasalamat kamo han Dyos nga Amay pinaagi ha iya. Mga asawa, pagsugot kamo han iyo bana, kay amo ini an angay niyo buhaton ha iyo pagkacristianos. Mga bana, higugmaa niyo an iyo asawa, ngan upaya an iyo pag-alagad ha ira. Mga anak, kinahanglan dayuday an pagsugot niyo han iyo mga kag-anak, kay amo ini an nakakalipay han Dyos. Mga kag-anak, ayaw niyo pagbusai an iyo mga anak, bangin hira magturaw. Mga oripon, sugta niyo an iyo mga agaron ha ngatanan nga mga butang, diri la kon aada hira nagbabantay ha iyo, basi la dayawon kamo nira, kundi buhata niyo hin kinasingkasing, tungod han iyo pagkahadlok han Ginoo. Bisan ano an iyo pagbuhaton, buhata niyo ha bug-os niyo nga kasingkasing, sugad hin nagbubuhat kamo para han Ginoo, ngan diri para la hin mga tawo. Panumdom nga babaloson kamo han Ginoo; kakarawton niyo an gintipigan niya nga balos para han iya mga tawo. Kay hi Cristo amo an matuod nga Agaron nga gin-aalagad niyo. An nagbubuhat hin sayop, bisan hin-o hiya, pagsisirotan liwat tungod han ginbubuhat niya nga mga sayop; kay naghuhukom han ngatanan an Dyos sugad han kaangayan. Mga agaron, tadonga ngan upaya an iyo pagdumara han iyo mga oripon. Panumdom nga may-ada liwat kamo Agaron ha langit. Pagpadayon kamo pag-ampo, upod an pagpasalamat han Dyos, ngan pag-ikmat kamo samtang nag-aampo kamo. Ig-ampo man liwat kami niyo, basi katagan kami han Dyos hin higayon hin pagwali han iya mensahe mahitungod han tinago ni Cristo. Kay amo ini an hinungdan kay ano nga priso ako yana. Sanglit, pag-ampo kamo nga magmatin-aw an akon pagyakan, sugad han angay ko buhaton. Pagtagam kamo han iyo panggawi ngadto hadton diri mga magtinuohon. Pahimulosi niyo hin maupay an ngatanan nga higayon. Kinahanglan dayuday manamit ngan makawiwili an iyo pagyakan, ngan kinahanglan mahibaro kamo pagbaton hin maupay han ngatanan nga mapakiana ha iyo. Susumatan kamo han ngatanan mahitungod ha akon ni Tiquico nga aton hinigugma nga bugto, nga matinumanon nga akon kabulig ngan igkasi surugoon han buruhaton para han Ginoo. Sanglit pinapakada ko hiya ha iyo, basi lipayon kamo pinaagi hin pagsumat ha iyo kon ano na an amon kamutangan. Upod ha iya hi Onesimo, an hinigugma ngan matinumanon nga bugto, nga kausa man ngani niyo. Susumatan kamo nira han ngatanan nga nahinanabo didi. Nangungumosta ha iyo hi Aristarco nga priso kaupod nakon, ngan sugad man hi Marcos nga patod ni Bernabe. (Ginpatugonan na kamo mahitungod ha iya, nga karawton hiya niyo kon umabot hiya.) Nangungumosta liwat ha iyo hi Josue nga ginngangaranan kan Justo. Ini nga tulo amo la an nakabig nga mga Judiyo nga nagbubuhat kaupod nakon para han Ginhadian han Dyos, ngan dako gud nga kabulig nakon. Nangungumosta liwat ha iyo hi Epafras nga usa pa nga kausa han iyo hugpo, ngan surugoon ni Cristo Jesus. Dayuday nag-aampo hiya para ha iyo, ngan nangangamuyo han Dyos nga magmarig-on kamo sugad hin mga hamtong ngan natataporan nga mga Cristianos dida hin tim-os nga pagsugot han kaburut-on han Dyos. Makakagsaksi ako ngahaw han iya duro nga pagkabudlay para ha iyo, ngan para han mga tawo ha Laodicea, ngan ha Hierapolis. Nangungumosta man ha iyo hi Lucas nga aton hinigugma nga doktor, ngan hi Demas. Ipangumosta man liwat kami niyo han kabugtoan ha Laodicea, ngan kan Nimfa ngan han mga magtinuohon nga nagkakatirok didto ha iya balay. Kahuman niyo mabasa ini nga surat, talinguhaa nga mabasa liwat ini didto han singbahan ha Laodicea. Sugad man, basaha liwat niyo an surat nga ipadadara han mga kabugtoan ha Laodicea. Ngan sidnga hi Arquipo nga taposon gud an buruhaton nga iginhatag ha iya han Ginoo. Naglulugaring gud ako hin pagsurat hini: Mga pangumosta tikang kan Pablo. Ayaw niyo hingalimti an akon mga gapos! Maada unta ha iyo an grasya han Dyos. Tikang kan Pablo, Silas ug Timoteo— Ngadto han mga kaapi han singbahan ha Tesalonica, nga mga sakop han Dyos nga Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo: Maiyo unta an grasya ngan an kamurayaw. Dayuday nagpapasalamat kami han Dyos tungod ha iyo ngatanan, ngan dayuday ilinalakip kamo namon dida ha amon mga pag-ampo. Kay gindudumdom namon ha atubangan han aton Dyos ngan Amay an ginpapakita han iyo mga mag-upay nga buhat tungod han iyo pagtoo, an kamaduruto niyo tungod han mapaso niyo nga gugma, ngan an karig-on han iyo paglaom dida han aton Ginoo Jesu-Cristo. Kabugtoan, maaram kami nga an Dyos nahigugma ha iyo ngan ginpili kamo nga magin iya kalugaringon. Kay gindara namon ha iyo an Maupay nga Sumat, diri pinaagi hin mga pulong la, kundi pinaagi liwat hin gahom ngan han Espiritu Santo, ngan upod an bug-os nga pagsarig han iya kamatuoran. Maaram kamo kon ginunan-o namon hin pag-ukoy han nakada pa kami ha iyo; para adto han iyo kaupayan. Ginsubad niyo kami ngan an Ginoo; ngan bisan kon nag-antos gud kamo, ginkarawat niyo gihapon an mensahe, upod an kalipay nga natikang han Espiritu Santo. Sanglit nahimo kamo nga susbaranan han ngatanan nga mga magtinuohon ha Macedonia ngan ha Acaya. Kay diri la nga nagsarang tikang ha iyo an mensahe mahitungod han Ginoo didto ha Macedonia ngan ha Acaya, kundi nahibantog liwat ha ngatanan nga dapit an sumat mahitungod han iyo pagtoo han Dyos. Sanglit, diri na kinahanglan nga magyakan pa kami hini. Nagsusumat an mga tawo ngahaw kon ginunan-o niyo pagkarawat ha amon han pagduaw namon ha iyo, ngan pagbaya niyo tikang han mga diyosdiyos ngadto han Dyos, pag-alagad han matuod ngan buhi nga Dyos. Nagsusumat liwat hira nga naghuhulat kamo han iya Anak nga makanhi tikang ha langit—an iya Anak nga hi Jesus, nga ginbanhaw niya, ngan amo an naglulukat ha aton tikang han tiarabot nga kapungot han Dyos. Kabugtoan, maaram kamo ngahaw nga waray makawang an amon pagduaw ha iyo. Sayod kamo nga ginpakurian ngan ginpakaalohan na kami didto ha Filipos, san-o kami pumakadto ha iyo ha Tesalonica. Kundi gindasig kami han Dyos hin pagwali ha iyo han Maupay nga Sumat nga natikang ha iya, bisan kon damo gud an mga natipa. Diri sayop an amon pagwali ug diri maraot an amon hangyo ha iyo, ngan waray kami maglimbong bisan kan kanay. Lugod, dayuday nagyayakan kami sugad han kanan Dyos karuyag, tungod kay pagbuot man niya nga itapod niya ha amon an Maupay nga Sumat. Diri amon tuyo an paglipay hin mga tawo, kundi han Dyos nga sayod kon ano an panuyo han amon kasingkasing. Maaram na man kamo nga waray kami pakada hin pag-ulog-ulog ha iyo, ngan waray kami gamit hin mga pulong nga basi la katabonan an amon kahalot. An Dyos amo an amon saksi! Waray kami pagtinguha nga pagdayawon kami han mga tawo, ma tikang ha iyo o ma tikang han iba, bisan kon may katungod man ngani kami nga pagdayawon kami niyo kay mga apostoles man kami ni Cristo. Kundi han nakada pa kami ha iyo, mga buotan kami sugad hin iroy nga nagmamangno han iya mga anak. Tungod han gugma namon ha iyo, andam kami pagpaangbit ha iyo diri la han Maupay nga Sumat nga tikang ha Dyos, kundi bisan pa han amon kalugaringon nga mga kinabuhi, kay labis gud an amon pagmahal ha iyo. Kabugtoan, waray ruhaduha nga nahinunumdom pa kamo han amon mga pagkabudlay ngan pagginuol! Nagbudlay kami adlaw—gab-i, basi diri kami makasamok ha iyo samtang nagwawali kami ha iyo han Maupay nga Sumat nga tikang han Dyos. Kamo ug an Dyos amo an mga saksi, nga an amon panggawi ngada ha iyo nga mga magtinuohon putli, matadong, ngan waray sadang ikasuson. Sayod man kamo nga gintagad namon an tagsa ha iyo sugad gud han pagtagad hin usa nga amay han iya mga anak. Gindasig ngan ginliaw kamo namon, ngan ginsagdonan kamo namon pag-ukoy hin kinabuhi nga nakakalipay han Dyos nga amo an nagtatawag ha iyo basi kamo makaangbit han iya Ginhadian ngan himaya. Ug amon liwat dayuday, ginpapasalamatan an Dyos. Kay an pagdad-i namon ha iyo han mensahe han Dyos, iyo ini pinamatian ngan kinarawat, diri nga mensahe hin tawo, kundi sugad nga mensahe gayod han Dyos. Kay nagbubuhat an Dyos dida ha iyo nga mga magtinuohon. Kabugtoan, an nahinabo ha iyo amo gihapon an nahinabo didto han mga singbahan han Dyos ha Judea, han mga magtinuohon nga sakop ni Cristo Jesus. Nag-antos kamo hin sugad nga pagpakurii han iyo kalugaringon nga mga tawo nga gin-antos niyo tikang han mga Judiyo nga nagpatay han Ginoo nga Jesus ngan han mga manaragna, ngan amo liwat an nagbukod ha amon. Diri gud hira nakakalipay han Dyos! Mga kaaway hira han ngatanan nga mga tawo! Nagtinguha pa ngani hira pagulang han amon pagwali ngadto han mga Hentil han mensahe nga makakatalwas ha ira. Ini nga ira ginbuhat amo an nakatig-ob han mga sala nga dayuday ira ginbuhat. Sanglit, ha kataposan, nahisakban hira han kapungot han Dyos! Mahitungod ha amon, kabugtoan, han paghimulag namon ha iyo hin halipot la nga panahon—diri manggud adto ha amon panumdoman—dayuday nahinunumdom kami ha iyo. Makahiridlaw gud hin pagkita ha iyo ngan minimingaw kami ha iyo! Karuyag namon bumalik ha iyo. Nagtinguha ako, hi Pablo, pagbalik ngada ha iyo diri la makausa, kundi gin-ulang kami ni Satanas. Kay kamo gudla an amon paglaom, an amon kalipay, ngan an hinungdan han amon pagparayaw han amon pagdarag-an ha atubangan han aton Ginoo nga Jesus kon bumalik na hiya. Kamo gud an amon sadang iparayaw ngan ikalipay! Sanglit han waray na kami makakailob hini nga kamingaw, nagpabilin kami la ha Atenas, samtang nga ginsugo namon ngada ha iyo hi Timoteo nga aton bugto, ngan kabulig namon ha mga buruhaton han Dyos hin pagwali han Maupay nga Sumat mahitungod kan Cristo. Ginpakada namon hiya hin pagdasig ha iyo ngan hin pagparig-on han iyo pagtoo, basi waray usa ha iyo in magtalaw tungod hini nga mga pagpakurii ha aton. Maaram kamo ngahaw nga ini nga pagpakurii ha aton kanan Dyos ini kaburut-on. Kay han nakada pa kami ha iyo, ginsumatan kamo namon ngadaan nga pagpapakurian gud kita; ngan sumala han iyo nahibaroan, amo gud ini an nahinabo. Tungod hini, ginpakada ko ha iyo hi Timoteo. Waray na ako makakailob, sanglit ginsugo ko hiya panginano kon ano na an iyo pagtoo. Nabaraka ako hin duro, nga bangin nasulay kamo han Yawa, ngan makawang la an ngatanan nga amon pagkinabudlay ug pagginuol. Yana, nahibalik na ha amon hi Timoteo, ngan nagdara han makalilipay nga sumat mahitungod han iyo pagtoo ngan paghigugma. Nagsumat hiya ha amon nga dayuday nanunumdom kamo ha amon ngan karuyag niyo pakigkita ha amon, sugad nga kami karuyag man makigkita ha iyo. Sanglit, kabugtoan, ha butnga han amon mga kakurian ngan pag-antos, nadasig kami tungod han iyo pagtoo, kay yana nakakaginhawa na kami hin maupay kay marig-on an iyo pagtindog dida ha pag-alagad han Ginoo. Yana makakagpasalamat na kami han Dyos tungod ha iyo. Nagpapasalamat kami tungod han amon kalipay ha atubangan han amon Dyos tungod ha iyo. Kinasingkasing an amon pangamuyo ha iya adlaw-gab-i, nga magkirigta kita ngan makahatag kami han ginkikinahanglan han iyo pagtoo. Ihatag unta ha amon han aton Dyos ngan Amay ngan han aton Ginoo nga Jesus an higayon hin pagduaw ha iyo! Patuboon unta han Ginoo an iyo paghigugmaay ha iyo ngahaw ngan ha ngatanan nga mga tawo, ngan masugad unta ito kadako han amon paghigugma ha iyo. Dida hini nga paagi, paririg-onon niya an iyo mga kasingkasing, ngan mahihingpit ngan mababaraan kamo ha atubangan han aton Dyos ngan Amay, kon umabot na an aton Ginoo nga Jesus upod an ngatanan nga mga sakop niya. Ha kataposan, kabugtoan, nahibaroan niyo tikang ha amon an kinabuhi nga nakakalipay han Dyos. Matuod, amo man ini an iyo kinabuhi tikang pa hadto. Ngan yana, ha ngaran han Ginoo nga Jesus, nangangamuyo ngan nagaaghat kami ha iyo nga mabuhi kamo hin labi pa nga makakalipay han Dyos. Kay maaram na man kamo han mga tugon nga iginhatag namon ha iyo, pinaagi han pagburot-an han Ginoo nga Jesus. Amo ini an kaburut-on han Dyos ha iyo: karuyag niya nga magbaraan ngan magkalikay gud kamo han kalaw-ayan. Kinahanglan mahibaro an tagsa ha iyo nga mga lalake hin pagdumara hin asawa ha baraan ngan dungganan nga paagi, nga diri inupdan hin malaw-ay nga ungara, sugad han ginbubuhat han mga tawo nga diri nakilala han Dyos. Sanglit mahitungod hini, kinahanglan waray tawo nga magbuhat hin maraot ha iya bugto o mapanamastamas ha iya. Ginsumatan na kamo namon hini hadto pa, ngan ginpahimangno na liwat kamo nga pagsisirotan han Ginoo adton magbuhat hin sugad nga mga kasaypanan. Gintawag kita han Dyos basi mag-ukoy kita dida hin kinabuhi nga baraan, diri ha kalaw-ayan. Sanglit, kon hin-o in magsalikway hini nga pagturon-an, diri nagsasalikway hin tawo, kundi han Dyos nga nahatag ha iyo han iya Espiritu Santo. Waray na kinahanglan hin pagsurat pa ha iyo mahitungod hin paghigugma han iyo igkasi matinuohon. Igintutdo na ha iyo han Dyos kon uunanhon niyo paggihigugmaay. Ngan ginbuhat na ini niyo ha ngatanan nga kabugtoan ha bug-os nga Macedonia. Sanglit, kabugtoan, nahangyo kami ha iyo nga malarolabaw pa an iyo paggihigugmaay. Tinguhaa niyo an pag-ukoy hin malinawon, pagpanimangno han iyo kalugaringon nga panginabuhi, sugad han iginsiring namon ha iyo hadto. Dida hini nga paagi, tatahoron kamo hadton diri mga magtinuohon ngan diri na kamo matapod bisan kan kanay han iyo mga kinahanglanon. Kabugtoan, karuyag namon nga mahibaroan niyo an kamatuoran mahitungod han mga nagkamatay na, basi diri kamo magmabidoon, sugad hadton mga tawo nga waray paglaom. Natoo kita nga namatay hi Jesus ngan nabanhaw liwat. Sanglit natoo man kita nga pagbabanhawon han Dyos upod kan Jesus adton ngatanan nga nagkamatay nga natoo ha iya. Amo ini an pagturon-an han Ginoo nga iginsusumat namon ha iyo: kon bumalik an Ginoo, diri kita nga mga buhi pa, mahiuuna hadton mga nagkamatay na. Hibabatian an goliat hin usa nga sugo, an tingog han arkanghel, sugad man an tunog han trompeta han Dyos, ngan malusad an Ginoo ngahaw tikang ha langit! Ngan mababanhaw anay an mga nagkamatay nga natoo kan Cristo. Niyan, babayawon upod ha ira ngadto ha mga dampog kita nga mga buhi pa hadto nga panahon, pagtapo han Ginoo didto ha panganuron, ngan diri na kita mahibubulag han Ginoo. Sanglit, pagdinasigay kamo tungod hini nga mga pulong. Kabugtoan, waray na kinahanglan nga magsurat pa ako ha iyo mahitungod han mga takna ngan mga panahon, kon san-o mahinanabo ini nga mga butang. Kay maaram gud kamo ngahaw nga maabot an Adlaw han Ginoo sugad hin pag-abot hin kawatan ha kagab-ihon. Samtang nasiring an mga tawo, “Malinaw na an ngatanan ngan waray na kataragman,” tigda la nga maabot ha ira an pagkapukan! Diri hira makakalikay; kay sugad ini han kamasakit nga naabot hin babaye nga tipag-aranak. Kundi, kabugtoan, diri na kamo aada ha kasisidman, sanglit diri na kamo hikakalitan hito nga Adlaw nga maabot sugad hin kawatan. Kamo ngatanan nga mga tawo nga sakop han kapawa, ngan sakop han adlaw; diri kita sakop han kagab-ihon o han kasisidman. Sanglit kinahanglan diri kita mangaturog sugad han iba; kundi kinahanglan mag-agma kita ngan magmalinaw an panhunahuna. Batasan han mga tawo an pagkaturog ngan paghubog ha gab-i. Kundi kinahanglan magmalinaw an aton panhunahuna kay mga sakop man kita han adlaw. Kinahanglan isul-ot naton an pagtoo ngan paghigugma nga tabon han aton dughan, ngan an aton paglaom han katalwasan nga helmet ha aton ulo. Waray kita pilia han Dyos basi mag-antos han iya kapungot, kundi basi angkonon naton an katalwasan pinaagi han aton Ginoo Jesu-Cristo, nga nagpakamatay para ha aton, basi mag-ukoy kita upod ha iya, buhi o patay kita ha pagbalik niya. Tungod hini nga hinungdan, pagdinasigay ngan pagbinuligay kamo sugad gud han iyo binubuhat yana. Kabugtoan, nahangyo kami ha iyo nga tahoron niyo hin kaangayan adton mga nagbubuhat dida ha iyo, hira nga ginpile han Ginoo pagmando ngan pagtutdo ha iyo. Timangnoa niyo hira upod an gidadakoi nga pagtahod ngan paghigugma, tungod han buruhaton nga ira gintutuman. Magmalinawon unta an tagsatagsa ha iyo. Nag-aaghat kami ha iyo, kabugtoan: sagdoni an mga hubya, dasiga an mga awdanon, buligi an mga magluya, ngan ipakita ha ngatanan an iyo kamailobon. Ayaw niyo bulsa hin maraot an nagbubuhat hin maraot, kundi tinguhaa niyo nga an pagbuhat hin maupay hiagoman han tagsa tagsa ngan ha ngatanan nga mga tawo. Dayuday pagmalipayon kamo, pag-ampo ha ngatanan nga panahon, pagpasalamat kamo han bisan ano nga nadangat ha iyo. Amo ini an karuyag han Dyos ha iyo, han iyo kinabuhi ha pag-alagad kan Cristo Jesus. Ayaw niyo pagpugngi an Espiritu Santo. Ayaw niyo pagtamaya an dyosnon nga mga mensahe. Sarihi an ngatanan nga mga butang: tipigi an maupay ngan likayi an ngatanan nga karat-an. An Dyos nga nahatag ha aton hin kamurayaw, magsantos unta ha iyo ngan bantayan an iyo bug-os nga pagkatawo—an iyo espiritu, kalag, ug lawas, nga mawaray dum-it ngada han pag-abot han aton Ginoo Jesu-Cristo. Bubuhaton ito niya nga nagtatawag ha iyo, kay matinumanon hiya. Kabugtoan, ig-ampo liwat kami niyo. Ipangumosta kami han ngatanan nga kabugtoan hin minagburugto nga harok. Nag-aaghat ako ha iyo, ha pagburut-an han Ginoo, nga basahon niyo ini nga surat ha ngatanan nga mga magtinuohon. An grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo maada unta ha iyo. Tikang kan Pablo, Silas ug Timoteo— Ngadto han mga kaapi han singbahan ha Tesalonica, nga sakop han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo: Tagan unta kamo han Dyos Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo han grasya ngan kamurayaw. Kabugtoan, kinahanglan dayuday magpasalamat kami han Dyos ha ngatanan nga panahon tungod ha iyo. Angay nga buhaton namon ini, tungod kay tinmubo na gud an iyo pagtoo ngan an iyo paggihigugmaay. Amo ito nga ipinaparayaw kamo namon dida han mga singbahan han Dyos. Ipinaparayaw namon an iyo pagpadayon hin pag-ilob ngan pagtoo, ha butnga han ngatanan nga mga pagpakurii ngan mga kasakitan nga gin-aantos niyo. Amo ini an pagsari han matadong nga paghukom han Dyos, kay tungod hini ngatanan, mahihimo kamo nga takos han iya Ginhadian ngan tungod hini nag-aantos kamo. Bubuhaton han Dyos an matadong: papapag-antoson niya an mga nagpapaantos ha iyo, ngan papapahuwayon kamo nga nag-aantos ngan sugad man kami. Bubuhaton niya ini kon umabot na an Ginoo nga Jesus tikang ha langit, inupdan han iya gamhanan nga mga anghel, upod ini nagdidilaab nga kalayo, pagsirot hadton diri nakilala han Dyos, ngan hadton diri nagtutuman han Maupay nga Sumat mahitungod han aton Ginoo nga Jesus. Mag-aantos hira han sirot han dayon nga pagkalaglag, bulag hira han Ginoo ngan han iya langitnon nga gahom, kon umabot na hiya hito nga Adlaw, basi kumarawat hin himaya tikang han ngatanan nga iya mga tawo ngan kadungganan tikang han ngatanan nga natoo. Mahiuupod kamo liwat ha ira, kay tinmoo man kamo han mensahe nga iginpasangyaw namon ha iyo. Amo ini nga dayuday nag-aampo kami para ha iyo. Nangangamuyo kami han aton Dyos nga matakos kamo hin pag-ukoy han kinabuhi nga gin-andam para ha iyo. Pinaagi han iya gahom matuman unta an ngatanan nga mga kaupayan nga iyo gin-uungara, ngan hingpiton an iyo buhat han pagtoo. Dida hini nga paagi, makarawat an ngaran han aton Ginoo nga Jesus hin kadungganan tikang ha iyo, ngan kamo tikang ha iya, pinaagi han grasya han aton Dyos ngan han Ginoo Jesu-Cristo. Mahitungod na man han pagkanhi han aton Ginoo Jesu-Cristo ngan han aton pagkatirok hin pagtapo ha iya; nangangamuyo ako ha iyo, kabugtoan, nga diri kamo malisang dayon o kalasan tungod han sumat nga inmabot na daw kono an Adlaw han Ginoo. Bangin may nagpanagna o may nagwali hito o bangin may nagsiring nga iginsurat ini namon. Ayaw kamo palimbong bisan kan kanay, ha bisan ano nga paagi. Kay diri maabot ito nga Adlaw, kon diri pa mahinabo anay an kataposan nga Karibok ngan diri pa magpahayaag an Usa nga Yawan-on, nga igin-andam na ngadto ha impyerno. Susupakon niya an ngatanan nga ginsisingba han mga tawo ngan an ngatanan nga iniisip nga dyosnon han mga tawo. Magpapahitaas hiya ha ira ngatanan, ngan masulod pa ngani hiya ngan malingkod didto ha Templo han Dyos, ngan mapaka-Dyos hiya! Diri ba kamo nahinunumdom? Ginsumatan ko kamo hini ngatanan samtang nakada pa ako ha iyo. Kundi may nakakapugong pa nga mahinabo ini yana, ngan maaram kamo kon ano ito. Sanglit ha igo nga panahon, mapakita an Usa nga Yawan-on. An tinago nga gahom han Usa nga Yawan-on nagbubuhat na kundi diri magpapadayon ini nga mahinanabo tubtob nga makuha an nagpupugong hito. Niyan mapakita an Usa nga Yawan-on, ngan papatayon hiya kon umabot na an Ginoo nga Jesus pinaagi han huyop nga tikang han iya baba, ngan lalaglagon hiya pinaagi han iya makalilisang nga kasilaw. Makanhi an Yawan-on nga may gahom ni Satanas, ngan magbubuhat han ngatanan nga mga diri matuod nga milagro, ngan mga orosahon, ngan magamit han ngatanan nga panlimbong ngadto hadton mga magkakawawara. Mawawara hira kay waray nira karawta ngan higugmaa an kamatuoran nga makakatalwas ha ira. Tungod hini itinugot han Dyos nga kalimbongan hira ngan tumoo hira han mga buwa, basi paghukman ha karat-an an ngatanan nga waray tumoo han kamatuoran, kundi nagpatakas la hin pagpinakasala. Kabugtoan, kinahanglan magpasalamat kami han Dyos ha ngatanan nga panahon para ha iyo nga hinihigugma han Ginoo. Kay ginpili kamo han Dyos, nga amo an syahan nga matatalwas pinaagi han gahom han Espiritu basi mabaraan kamo nga mga tawo han Dyos ngan pinaagi han iyo pagtoo han kamatuoran. Gintawag kamo han Dyos ngada hini, pinaagi han Maupay nga Sumat nga iginwali namon ha iyo. Gintawag kamo niya basi makaangkon kamo han usa nga bahin han himaya han aton Ginoo Jesu-Cristo. Sanglit, kabugtoan, pagpabilin kamo nga marig-on ngan ugopi niyo adton mga kamatuoran nga igintutdo namon ha iyo pinaagi han amon pagwali ngan han amon surat. Ha kataposan, kabugtoan, pag-ampo kamo para ha amon, basi an mensahe han Ginoo magmadali hin paghisangyaw ngan tagan hin kadungganan sugad gud han nahinabo dida ha iyo. Pag-ampo liwat kamo nga talwason han Dyos kami tikang han yawan-on ngan magraot nga mga tawo. Kay diri ngatanan nga mga tawo natoo han mensahe. Kundi katataporan an Ginoo. Paririg-unon kamo niya ngan pananalipdan kamo han mga karat-an han Yawa. Ngan tungod han Ginoo nasarig kami ha iyo; nakakaseguro kami nga magbubuhat ngan magpapadayon kamo hin pagbuhat han amon iginsusugo ha iyo. Hinaot unta nga bantaron han Ginoo an iyo mga kasingkasing hin paghigugma han Dyos, ngan hin pag-ilob nga ginhatag ni Cristo. Kabugtoan, ha ngaran han Ginoo Jesu-Cristo, nagsusugo kami ha iyo: pahirayo kamo han ngatanan nga kabugtoan nga hubya, ngan diri nagsusunod han mga turumanon nga iginhatag namon ha ira. Maaram kamo ngahaw nga kinahanglan niyo buhaton an amon ginbuhat. Diri kami mga hubya han nakada pa kami ha iyo. Waray kami kumarawat hini bulig bisan kan kanay nga waray namon pagbayari. Lugod, nagtrabaho ngan nagkabudlay kami adlaw-gab-i, basi diri kami makasagipo hin bisan hin-o ha iyo. Ginbuhat namon ini, diri tungod nga waray kami katungod pangaro hin bulig para ha amon, kundi gihimo ini namon basi magin susbaranan kami niyo. Han nakada pa kami ha iyo, ginsumatan kamo namon: “Adton diri magbudlay, diri pakaonon.” Nasiring kami hini, kay nasumatan kami nga may mga tawo dida ha iyo nga naghihinubya, nga waray binubuhat kon diri an paghilabot han buruhaton han iba. Ha ngaran han Ginoo Jesu-Cristo, nagsusugo kami hini nga mga tawo, ngan nagpapahimangno ha ira: kinahanglan nga mag-ukoy hira hin matadong nga kinabuhi ngan magtrabaho para han ira kalugaringon nga panginabuhi. Kundi, kabugtoan, kinahanglan diri kamo gul-an hin pagbuhat han maupay. Kon may-ada dida ha iyo diri masugot han mensahe nga amon iginsusugo dida hini nga surat, tigamni ito nga tawo ngan ayaw na gagari hiya, basi makaawod hiya. Kundi ayaw isipa hiya nga kaaway; lugod, sagdoni hiya sugad hin usa nga bugto. Tagan unta kamo hin kamurayaw, ha ngatanan nga panahon nga ha ngatanan nga paagi, han Ginoo ngahaw nga amo an aton burabod han kamurayaw. Maada unta an Ginoo ha iyo ngatanan. Ako, hi Pablo, amo gud an nagsusurat hini nga pangumosta. Amo ini an pagpirma ko han ngatanan nga surat, ngan amo ini an akon pagsurat. Maada unta ha iyo ngatanan an grasya han aton Ginoo Jesu-Cristo. Tikang kan Pablo nga apostol ni Cristo Jesus tungod han pagbuot han Dyos nga aton Magtaralwas ngan ni Cristo Jesus nga aton paglaom— Ngadto kan Timoteo nga akon matuod nga anak ha pagtoo: An Dyos nga aton Amay ngan hi Cristo Jesus nga aton Ginoo maghatag unta han gugma, kalooy, ngan kamurayaw ha imo! Karuyag ko nga magpabilin ka dida ha Efeso, sugad han paghangyo ko ha imo hadto han pag-agi ko tipakadto ha Macedonia. May mga tawo dida nga nagtututdo hin buwa nga mga pagturon-an, ngan kinahanglan nga pagdid-an mo hira. Sidnga hira nga bayaan nira ito nga mga hinimohimo nga susumaton ngan higlaba nga lista hin mga ginikanan, kay nagigin tinikangan la ito hin mga lantugi; diri ito nakakabulig han larang han Dyos nga hinbabaroan pinaagi hin pagtoo. An tuyo hini nga sugo amo an pagpukaw han gugma nga natikang hin putli nga kasingkasing, malinis nga panhunahuna, ngan tinuod nga pagtoo. May mga tawo nga binmulag na ngan nawara ha ira mga dalan tungod hin binuang nga larulantugi. Karuyag nira magin magturutdo han balaod han Dyos, kundi diri nira hinsasabtan an ira kalugaringon nga mga pulong o an mga butang nga ira ginhihimangraw upod in dako nga pagtapod. Sayod kita nga maupay an Balaod kon gamiton hin igo ngan angay nga paagi. Matuod, kinahanglan hinumdoman ta nga ginhimo an mga balaod diri para han mag-upay nga mga tawo, kundi para han mga nasupak han balaod ngan mga kriminal, para han mga makasasala ngan mga diri nahadlok han Dyos ngan para han mga diri nagsisingba han Dyos ngan mga diri baraan, para han napatay han ira mga kag-anak, para han mga parapanmatay, para han mga magpakimalaw-ay, para han mga nakikighilawas han ira igkasi lalaki o igkasi babaye, para han mga mamirihag hin tawo, para han mga buwaon ngan nagbubuhat hin ano man nga butang nga supak han matuod nga pagturon-an. Hin-aagian ito nga pagturon-an dida han Maupay nga Sumat nga igintapod ha akon hin pagpasangyaw, an Maupay nga Sumat nga tikang han mahimayaon ngan darayawon nga Dyos. Nagpapasalamat ako kan Cristo Jesus nga aton Ginoo, nga naghatag ha akon hin kusog para han akon buruhaton, tungod nga gintungdan ngan gin-isip ako niya nga takos mag-alagad ha iya, bisan kon ginpakaraot, ginpakurian, ngan gintamay ko hiya hadto anay. Kundi nalooy an Dyos ha akon kay waray pa ako hadto pagtoo ngan waray ako sabot han akon ginbuhat. Ngan igin-ipis ha akon han Ginoo an iya hura nga grasya ngan iginhatag ha akon an pagtoo ngan gugma nga aton naaangkon pinaagi hin pakig-usa kan Cristo Jesus. Matuod ini nga mga pulong nga angay ta karawaton ngan tuohan hin hingpit: kinmanhi ha kalibutan hi Cristo Jesus hin pagtalwas han mga makasasala. Ako an labi nga kamaraot ha ira, kundi nalooy ha akon an Dyos, basi magpakita hi Cristo Jesus han iya hingpit nga pagpailob hin pagdumara ha akon nga labi kamaraot han mga makasasala. Susbaranan ini para han ngatanan nga matoo ha iya onina ngan makarawat han dayon nga kinabuhi. Ngadto han dayon nga Hadi, waray kamatayon ngan diri kinikita, han amo la nga Dyos—ha iya an kadungganan ngan an pagdayaw hin waray kataposan. Amen. Timoteo, anak ko, igintatapod ko ini nga sugo ha imo. Sumala ini han mga pulong han panagna nga iginyakan hadto pa hiunong ha imo. Gamita ini nga mga pulong nga imo mga hinganiban, basi magmaupay an imo pakig-away. Ipadayon an imo pagtoo ngan malinis nga konsyensya. May mga tawo nga waray mamati han ira konsensya, ngan napakyas an ira pagtoo. Nahiupod ha ira hira Himeneo ug Alejandro, nga akon na igintubyan ngadto han gahom ni Satanas, basi katutdoan hira hin diri na pagpakaraot han Dyos. Sanglit, una ha ngatanan, nag-aaghat ako nga ihalad niyo ngadto sa Dyos an mga pangamuyo, mga pag-ampo, ngan mga pagpasalamat para han ngatanan nga mga tawo; para han mga hadi ngan han ngatanan nga iba nga mga pamunoan, basi mag-ukoy kita hin mamingaw ngan malinawon nga kinabuhi, dida ha pag-alagad han Dyos ha matadong nga pamatasan. Maupay ngan nakakalipay ini han Dyos nga aton Magtaralwas, nga naruruyag nga matalwas an ngatanan nga mahibaro han kamatuoran. Kay uusa la an Dyos, ngan uusa la an makakag-usa han Dyos nga han mga tawo; amo ini hi Cristo Jesus nga nagtubyan han iya kalugaringon hin pagtubos han ngatanan nga mga tawo. Amo ito an kamatuoran nga ha igo nga panahon tatalwason han Dyos an ngatanan nga mga tawo kon umabot na an gintalaan nga panahon. Amo ini an hinungdan nga ginsugo ako nga apostol ngan magturutdo han mga Hentil, hin pagsangyaw han mensahe han pagtoo ngan kamatuoran. Nagsusumat ako han kamatuoran, diri ako nagbubuwa! Karuyag ko nga mag-ampo an kalalaken-an ha ngatanan nga dapit, kalalaken-an nga hinalad ngadto han Dyos, nga binayaw an ira mga kamot ha pag-ampo hin waray kasina o pagkaaway-away. Karuyag ko man nga magmaligdong an kababayen-an, ngan mahibaro hira hin pagkamananong ha ira pamanapton, ngan magbado hin kaangayan; diri hin linainlain nga uso hin pag-ayad han buhok o mga rayandayan nga bulawan, perlas o mahal nga mga bado, kundi hin mag-upay nga mga panggawi nga angay hin kababayen-an nga mainampoon. Kinahanglan nga mahibaro an kababayen-an hin hilom ngan hingpit nga pagpaubos. Diri ako natugot nga an kababayen-an magtutdo o maagaron han kalalaken-an; kinahanglan humilom la hira. Kay una paghimoon hi Adan, san-o hi Eva. Ngan diri hi Adan kundi hi Eva, an babaye, an ginlimbongan ngan nagtalapas han sugo han Dyos. Kundi matatalwas an babaye pinaagi hin kamay-ada anak, kon magpadayon hiya hin pagtoo, paghigugma, ngan pagkaputli, upod an kaligdong. Matuod ini nga darahunon: kon karuyag in tawo pagpangulo hin singbahan, naungara hiya hin maupay gud nga buruhaton. Kinahanglan diri sarawayon in pangulo han singbahan; kinahanglan usa la an iya asawa, buotan, nakakapugong han iya kalugaringon, ngan diri masamok; kinahanglan maabiabihon hiya hin mga sumasaka ha iya panimalay; kinahanglan maaram hiya magtutdo; kinahanglan diri hiya parahubog o maisog nga tawo, kundi mapuanguron ngan diri makiawayon; kinahanglan diri hiya makisalapi; kinahanglan nakakagdumara hiya hin maupay han iya kalugaringon nga panimalay, ngan nakakapasunod hiya han iya mga anak hin pagsugot ug pagtahod ha iya. Kay kon diri hiya maaram magdumara han iya kalugaringon nga panimalay, uunanhon man hin pakagmangno niya han singbahan han Dyos? Kinahanglan nga hamtong na hiya ha pagtoo, basi diri hiya pumarayaw ngan paghukman hiya ha karat-an sugad han Yawa. Kinahanglan tawo hiya nga tinatahod han iba nga mga tawo nga diri sakop han singbahan, basi diri hiya maalohan ngan mahulog ha bitik han Yawa. Kinahanglan liwat nga tangkod ngan may maupay nga pamatasan an mga kabulig han singbahan; kinahanglan diri gud hira maghubog kon mainom hira hin bino, ngan diri halot; kinahanglan nga pagtumanon nira an iginpadayag nga kamatuoran han pagtoo, upod in limpyo nga konsensya. Kinahanglan sarihan hira anay, ngan kon makapasar hira hini makakahimo na hira hin pag-alagad ha singbahan. Kinahanglan liwat maupay an pamatasan han ira mga asawa, ngan diri maglibak; kinahanglan buotan ngan tangkod hira ha ngatanan nga butang. Kinahanglan usa la an asawa han kabulig han singbahan, ngan maupay magdumara han iya mga anak ngan panimalay. Adton may maupay nga buhat nakakaangkon hin maupay nga dungog, ngan nakakaghimangraw hin waray kahadlok hiunong han ira pagtoo kan Cristo Jesus. Samtang ginsusurat ko ini ha imo, naglalaom ako hin diri maiha hin pagkada ngan pagkigkita ha imo. Kundi kon malangan ako, ini nga surat an magpapahibaro ha imo kon uunanhon ta an paggawi han panimalay han Dyos, nga amo an singbahan han buhi nga Dyos, an harigi ngan sinarigan han kamatuoran. Waray makakaglirong han pagkadako han tinago han aton tuloohan! Pinmakita hiya nga usa nga tawo, iginpakita nga matadong pinaagi han Espiritu, ngan hinkit-an han mga anghel. Iginwali hiya ha mga nasod, gintoohan ha bug-os nga kalibutan, ngan ginbayaw ngadto ha langit. Dayag kaupay an siring han Espiritu, nga may mga tawo nga mabaya han pagtoo ha tiarabot nga mga panahon; asay susugton nira an buwaon nga mga espiritu ngan magsusunod hira han mga pagturon-an han mga yawa. Gintututdo ini nga mga pagturon-an hin maglimbong nga mga tawo nga buwaon kanay konsensya patay na sugad hin naogtang pinaagi hin binangga nga puthaw. Nagtututdo in sugad nga mga tawo nga sayop an pangasawa ngan pagkaon hin pira kalain nga karaonon. Kundi ginhimo han Dyos ini nga mga pagkaon basi, katapos pagpasalamati, kaonon han mga magtinuohon ngan han nakasabot na han kamatuoran. Maupay an nga-tanan nga ginhimo han Dyos; waray bisan usa nga igsalikway, kundi angay karawaton an ngatanan inupdan hin pagpasalamat; kay pinaagi han pulong han Dyos ngan han pag-ampo, kinakarawat ini han Dyos. Kon igtutdo mo ini nga mga pagturon-an ngadto han imo kabugtoan, magmamaupay ka nga surugoon ni Cristo Jesus, samtang nahiaagom ka hin pagkaon nga espirituhanon pinaagi han mga pulong han pagtoo ngan han matuod nga pagturon-an nga imo ginsunod. Kundi likayi adton diri dyosnon nga mga susumaton, nga diri angay igsinumat. Pahiaraa an imo kalugaringon para han dyosnon nga kinabuhi. May kapulsanan an pagpalaksi han lawas, kundi labaw kamapulsanon an espirituhanon nga pagpalaksi, kay nagsasaad ito hin kinabuhi para yana ngan para han tiarabot. Matuod ini nga pulong, ngan angay karawaton ngan tuohan hin hingpit. Amo man ngani nga nanlilimbasog ngan nagbubuhat kita, kay aada an aton paglaom han buhi nga Dyos nga amo an Magtaralwas han ngatanan nga mga tawo, ngan labi na gud han mga natoo. Isugo ngan itutdo ini nga mga butang. Ayaw tugot nga may magtamay ha imo tungod nga batan-on ka pa, kundi magin susbaranan ka han mga magtinuohon ha imo pagyakan, pamatasan, paghigugma, pagtoo, ngan pagkaputli. Gamita an imo panahon ug kusog hin pagbasa ha kadam-an han mga Kasuratan ngan hin pagwali ngan hin pagtutdo, tubtob han akon pag-abot. Ayaw pagpasibay-i an espirituhanon nga hatag nga aada ha imo, nga iginhatag ha imo dida han pagyakan han mga manaragna ngan han pagpandongi ha imo han mga kamot han mga katigurangan. Buhata ini nga mga butang ngan tumana hin kinasingkasing, basi hikit-an han ngatanan an imo pag-uswag. Bantayi an imo kalugaringon, ngan bantayi man an imo pagturon-an. Padayona pagbuhat hini nga mga butang, kay kon buhaton mo ini, matatalwas mo an imo kalugaringon ngan adton mga nanmamati ha imo. Ayaw pagbusa hin tawo nga magurang ha imo, kundi panginyupo ha iya sugad hin amay mo. Isipa nga imo kabugtoan an kalalaken-an nga manghod mo, nga mga iroy an kababayen-an nga magurang ha imo, ngan ha bug-os nga pagkaputli, isipa liwat nga imo kabugtoan an kababayen-an nga manghod ha imo. Tahora an mga balo nga kababayen-an nga tinuod nga nag-uusaan. Kundi kon may mga anak o mga apo in balo nga babaye, kinahanglan hira anay an magtuman han ira dyosnon nga mga katungdanan ha ira kalugaringon nga panimalay, ngan ha sugad nga paagi makakabalos hira han ira mga kag-anak ngan mga apoy kay amo ito an nakakalipay han Dyos. An tinuod nga balo nga babaye nga nag-uusaan nga waray naninimangno ha iya, naglalaom na la han Dyos ngan nagpapadayon hin pag-ampo ngan pangaro han Dyos hin tabang adlaw-gab-i. Kundi, an balo nga babaye nga nagpapatakas hin kalipayan, patay na paghunahunaon bisan kon buhi pa hiya. Ihatag ini nga sugo ha ira, basi waray makagsuson ha ira. Kon may tawo nga diri nanginginano han iya mga kauropdan, labi na an mga kaapi han iya kalugaringon nga panimalay, nagsalikway han iya pagtoo, ngan labaw pa hiya kamaraot han diri natoo. Ayaw na pagdugangi an listahan han mga balo, labot kon an balo nga babaye labaw na hin saysenta an iya edad. Kinahanglan liwat nga makausa la hiya pangasawa, ngan may bantog hin mag-upay nga mga binuhatan: babaye nga nagmangno hin maupay han iya mga anak, nag-abiabi hin mga sumasaka ha iya balay, nagtuman han mga ordinario nga buruhaton han mga magtinuohon, nagtabang han mga nagkukuri, ngan nagtuman han ngatanan nga mag-upay nga mga buruhaton. Kundi ayaw iupod ha lista an batan-on pa nga mga balo nga kababayen-an; kay kon karuyag na liwat nga hira pangasaw-on, nabulag hira kan Cristo, ngan nakakasala hira hin diri pagtuman han ira syahan nga saad ha iya. Mahibabaro liwat hira pagkarag han ira panahon hin pagpinanungbalay; kundi labaw pa kamaraot, mahibabaro hira paglinibak ngan pagyinubit, pagyinakan hin mga butang nga diri kaangayan. Sanglit gabay an batan-on pa nga mga balo pumaasawa ngan manganak hira, ngan magmangno han ira mga panimalay, basi mawaray higayon an aton mga kaaway hin pagpakaraot ha aton. Kay may-ada na iba nga mga balo nga kababayen-an nga binmaya ngan nagsunod na kan Satanas. Kon in usa nga babaye nga matinuohon may mga balo nga kababayen-an ha iya panimalay, kinahanglan mangnoan hira niya, ngan diri magsarig la han singbahan, basi kamangnoan han singbahan an mga balo nga kababayen-an nga waray nagtitimangno. Kinahanglan isipon nga an mga katigurangan han singbahan nga maupay magtuman han ira kapangulo, labi na an maduroto hin pagwali ngan pagtutdo, angay tagan hin doble nga suhol. Kay nasiring an kasuratan, “Ayaw pagbusali an baka samtang naggigiok,” ngan “Angay han iya igo nga suhol an nagbubudlay.” Ayaw pamatii an sumbong kontra hin pangulo hin singbahan labot la kon ginsalawad ito hin duha o tulo nga mga saksi. Sawaya ha atubangan han kadam-an an mga nagpapakasala, basi mahadlok an iba. Ha atubangan han Dyos ngan ni Cristo Jesus, ngan han baraan nga mga anghel, gin-aagda ko ikaw nga tumanon mo ini nga mga sagdon hin waray pagtamay o pagpalabi hin tawo, ha bisan ano nga imo pagbubuhaton. Ayaw pagdalidali pagpandong han imo mga kamot bisan kan kanay para hin pag-alagad han Ginoo. Ayaw bulig han iba hin pakasala; talinguhaa nga magmaputli ka. Ayaw pag-inom hin tubig la, kundi gamit hin gutiay nga bino, pagtambal han imo suroksurok, kay agsob ka la masakit. Dayag kaupay an mga sala han iba nga mga tawo, ngan nag-uuna ha ira ha hukmanan ini nga ira mga sala; kundi an mga sala han iba ha orhe na nakikita. Ha amo nga paagi, nakikita hin dayag an mag-upay nga mga buhat, ngan bisan an diri nakikita hin dayag diri matatago. An mga oripon kinahanglan magtahod han ira mga agaron, basi waray magpakaraot han ngaran han Dyos ngan han aton pagturon-an. Kinahanglan diri pagtamayon han mga oripon an ira mga agaron nga magtinuohon kay kabugtoan hira nira. Lugod, angay pag-alagdon nira hin mauruupay, kay adton nagpapahimulos han ira buhat amo adton mga magtinuohon nga ira hinihigugma. Kinahanglan itutdo ngan igwali mo ini nga mga butang. ngan dayon nga pakiglaris han mga tawo nga waray na maupay nga mga panhunahuna, ngan nawad-an na han kamatuoran. Naghuhunahuna hira nga an toluohan usa nga paagi hin pagparigko. Matuod, nakakapariko gud an toluohan, kon kontento la an tawo han aada na ha iya. Ano an aton gindara han katawo naton nganhi ha kalibutan? Waray! Ano man an aton makukuha hini nga kalibutan? Waray! Sanglit kon may-ada na kita pagkaon ngan panapton, igo na unta ito ha aton. Kundi adton karuyag mariko nasusulay ngan nabibitik hira han damo nga linurong ngan nakakaraot nga mga ungara, nga nagdadanas han mga tawo ngadto ha kapirdehan ngan kabungkagan. Kay tinikangan hin damo kalain nga karat-an an paghigugma han kwarta. Duro gud an pag-irinikohan han iba, ngan binmulag hira han pagtoo, ngan nariksi an ira mga kasingkasing tungod hin damo nga mga kabidoan. Kundi ikaw nga tawo han Dyos, likayi ini ngatanan nga mga butang. Talinguhaa an pagkamatadong, pagkadyosnon, pagtoo, paghigugma, pagpailob, ngan pagkalumo. Dalagan, sugad han imo mahimo dida han paisan-isan han pagtoo, ngan dag-a para ha imo ngahaw an dayon nga kinabuhi; kay gintawag ka han Dyos ngada hini nga kinabuhi, dida han maupay mo nga pagtug-an han pagtoo ha atubangan hin damo nga mga saksi. Ha atubangan han Dyos nga nahatag hin kinabuhi ha ngatanan nga mga butang, ngan ha atubangan ni Cristo Jesus nga nagtug-an hin maupay ha atubangan ni Poncio Pilato, nagsusugo ako ha imo: Sugta an kasugoan, ngan tumana hin hingpit tubtob han Adlaw han pagpakita han aton Ginoo Jesu-Cristo. Ha igo nga panahon igpapadayag hiya han Dyos, an darayawon ngan amo la nga Magburuot, an Hadi han mga hadi, ngan Ginoo han mga ginoo. Hiya la an waray kamatayon, ngan nag-uokoy ha kapawa nga waray gud nakakahirani. Waray pa nakakita ha iya, ngan waray gud makakakita ha iya. Ha iya an kadungganan ngan an dayon nga kagamhanan! Amen. Tugona adton nga riko han mga butang hini nga kinabuhi, nga diri hira magpalabilabi, ngan diri nira ikadto an ira paglaom han diri seguro nga butang, sugad han mga manggad, kundi ikadto sa Dyos la, nga nahatag ha aton han ngatanan para han aton kaupayan. Tugona hira pagbuhat hin maupay, nga mariko hira hin mag-upay nga mga buhat, nga magmahinatagon ngan andam hin pagtabang han iba. Dida hini nga paagi makakatirok hira para ha ira kalugaringon hin manggad nga magigin marig-on nga patukoranan para han tiarabot. Ngan onina, makakaangkon hira han matuod nga kinabuhi. Timoteo, mangnoi an mga igintapod ha imo. Likayi an diri dyosnon nga huruhimangraw ngan an tinuyaw nga mga pakiglantugi nga sinisiring han iba nga mga tawo nga “Hibaro”, kundi diri ngay-an matuod. Kay may-ada nasiring nga naangkon na nira ini nga hibaro, ngan tungod hito, nawad-an lugod hira han ira pagtoo. Maada unta ha iyo ngatanan an grasya han Dyos. Tikang kan Pablo nga apostol ni Cristo Jesus tungod han pagbuot han Dyos, nga ginsugo pagpasangyaw han iginsaad nga kinabuhi, nga aton naangkon pinaagi hini pakig-usa kan Cristo Jesus— Ngadto kan Timoteo, an akon hinigugma nga anak: Ihatag unta ha imo han Dyos nga Amay ngan ni Cristo Jesus nga aton Ginoo an grasya, kalooy, ngan kamurayaw. Nagpapasalamat ako han Dyos nga akon gin-aalagad hin malinis nga konsensya, sugad han ginbuhat han akon mga kaapoy-apoyan. Nagpapasalamat ako ha iya samtang dayuday nagdumdom ako ha imo dida ha akon mga pag-ampo, adlaw-gab-i. Nahinunumdom ako han imo mga luha, ngan karuyag ko gud makigkita ha imo, basi magmalipayon ako. Nahinunumdom ako han imo kinasingkasing nga pagtoo, an pagtoo nga naangkon liwat ni Loida nga imo apoy, ngan ni Eunice nga iroy mo. Waray ruhaduha nga naangkon liwat ini nimo. Tungod hini, ginpapahinumdom ko ikaw nga buhion mo an upa nga iginhatag han Dyos ha imo, han pagdun-an ko han akon mga kamot ha imo. Kay an Espiritu nga iginhatag ha aton han Dyos diri espiritu hin kaawod; lugod, Espiritu hin gahom, gugma, ngan pagpugong han kalugaringon. Sanglit ayaw kaawod hin pagsaksi para han aton Ginoo ug para ha akon nga usa nga binilanggo para kan Cristo. Pakig-angbit lugod han pag-antos para han Maupay nga Sumat, sumala han kusog nga ihinatag han Dyos ha imo. Gintalwas ngan gintawag kita niya basi magin iya kalugaringon nga mga tawo, diri tungod han aton nahimo, kundi tungod han iya kalugaringon nga tuyo ngan grasya. Iginhatag ha aton ini nga kalooy pinaagi kan Cristo Jesus han waray pa magtikang an panahon, kundi iginpadayag na ini ha aton yana, pinaagi han pag-abot han aton Magtaralwas nga hi Cristo Jesus. Gindaog niya an gahom han kamatayon, ngan pinaagi han Maupay nga Sumat iginpadayag an waray pagkatapos nga kinabuhi. Gintungdan ako han Dyos hin pagsangyaw han Maupay nga Sumat sugad nga apostol ngan magturutdo, ngan amo ini an hinungdan nga nag-aantos ako hini nga mga butang. Kundi bug-os la gihapon an akon pagtapod, kay maaram ako kon hin-o an akon sinasarigan, ngan naseseguro ko nga pagtitipigan niya ini nga iya igintapod ha akon tubtob hito nga Adlaw. Tumana an matuod nga mga pulong nga akon igintutdo ha imo, ngan himoa nga susbaranan nga imo pagsusundon, ngan pagpadayon dida ha pagtoo ngan paghigugma nga naangkon ta ha pakig-usa kan Cristo Jesus. Tipigi an mag-upay nga mga butang nga igintapod ha imo, pinaagi han gahom han Espiritu Santo nga nag-uukoy dinhe ha aton. Maaram ka nga hira ngatanan didto ha lalawigan han Asia, upod hira Figelo ug Hermogenes tinmalikod ha akon. Kalooyan unta han Ginoo an panimalay ni Onesiforo, kay makadamo ako niya paglipaya. Waray hiya maawod nga priso ako, kundi han pag-abot niya ha Roma, ginpinamiling ako niya dayon tubtob nga hin-agian ako niya. Kalooyan unta hiya han Ginoo hadto nga Adlaw kon bumalik na an Ginoo! Ngan sayod ka kaupay kon ano kadako an iya ginbuhat para ha akon didto ha Efeso. Mahitungod ha imo, anak ko, pagmakusog pinaagi han gahom nga naangkon ta dida ha pakig-usa kan Cristo Jesus. Itutdo ha mga tawo an mga pulong nga hinbatian mo han akon pagwali ha atubangan hin damo nga mga saksi, ngan itubyan ini ngadto hin katataporan nga mga tawo nga magtututdo liwat han iba. Pakig-angbit hin pag-antos sugad hin mainugopon nga sondalo ni Cristo Jesus. An sondalo nga aada ha pag-alagad, diri na maghihilabot han mga buhat nga diri kanan sondalo buruhaton kay karuyag niya paglipay han iya kapitan. Adton nadalagan dida hin paisan-isan diri man makakadaog han primyo, gawas kon sundon niya an mga turumanon han uyag. An parauma nga nagkabudlay hin dako kinahanglan amo an makaangkon han syahan nga bahin han inani. Paghunahunaa kon ano an karuyag ko sidngon, kay an Ginoo mabulig ha imo hin pakasabot han ngatanan nga mga butang. Hinumdomi hi Jesu-Cristo nga tulin ni David, nga ginbanhaw, sumala han Maupay nga Sumat nga akon iginwali. Nag-aantos ako kay nagwawali ako han Maupay nga Sumat, ngan kinadenahan pa ngani ako pareho hin kriminal. Kundi diri kinadenahan an pulong han Dyos, ngan tungod hini gin-iilob ko an ngatanan para han kaupayan han mga pinili nga mga tawo han Dyos, basi makaangkon hira liwat han katalwasan nga aada kan Cristo Jesus, upod an waray kataposan nga himaya. Matuod ini nga darahunon: “Kon mamatay kita upod ha iya, mabubuhi man kita upod ha iya. Kon magpadayon kita hin pag-ilob, maghahadi man kita upod ha iya. Kon iglirong ta hiya, iglilirong man kita niya. Kon diri kita magmatinumanon, nagpapadayon gihapon hiya kamatinumanon, kay diri hiya matipa han iya kalugaringon.” Pahinumdoma hini an imo mga tawo, ngan pahimangnoi hira ha atubangan han Dyos, nga diri hira maglarolantugi hiunong hin mga pulong. Waray kaupayan nga makukuha, kundi nakakadaot la ini han mga tawo nga namamati. Paniguroha gud nga malipay ha imo an Dyos, sugad hin magburuhat nga diri naaawod han iya buruhaton, ngan nagtututdo hin matadong han mensahe han kamatuoran han Dyos. Likayi an diri dyosnon nga linurong nga mga larolantugi, nakakapahirayo sa Dyos han mga tawo. An ira igintututdo nasusugad hin kapithok nga nagkukutkot han unod. Duha ini nga mga magturutdo amo hira Himeneo ug Fileto. Ginbayaan nira an dalan han kamatuoran, ngan ginsasamok nira an pagtoo han iba nga mga magtinuohon ha pagsiring nira nga nahinabo na an aton pagkabanhaw. Kundi diri mababay-og an marig-on nga patukoranan nga iginpahimutang han Dyos; ngan dida hini nahisurat ini nga mga pulong: “Nakilala an Ginoo han iya mga sakop” ngan “Kinahanglan magpahirayo ngan bumaya han maraot nga buhat an bisan hin-o nga nasiring nga sakop na hiya han Ginoo.” Dida hin dako nga balay aada in magkalainlain nga mga plato ug uhataw: may-ada hinimo hin salapi ug bulawan, hinimo hin kahoy ug lapok an iba; may-ada para hin talagsaon nga higayon; an iba para la hin inadlaw-adlaw nga paggamit. Kon may-ada maglinis han iya kalugaringon tikang hini nga mga magraot nga mga butang, gagamiton hiya para hin talagsaon nga mga katuyoanan, kay iginhalad man hiya basi pagpulsan hiya han iya Agaron, ngan andam para hin ngatanan nga maupay nga buhat. Likayi an binatan-on nga mga pagbati, ngan tinguhaa an pagkamatadong, pagtoo, paghigugma, ngan kamurayaw, upod hadton natawag ha putli nga kasingkasing hin pagpabulig han Ginoo. Kundi pahirayo han linurong ngan waray pulos nga mga pakiglantugi; sayod ka nga an dadangatan hini amo an mga pagkaaway-away. An surugoon han Ginoo kinahanglan diri makig-away. Kinahanglan maloloy-on hiya ha ngatanan, maupay ngan mailobon nga magturutdo, ngan malumo magsaway han iya mga kaaway. Bangin pa tagan hira han Dyos hin higayon hin pagbasol ngan pakasabot han kamatuoran. Ngan onina, mahibalik hira ha maupay nira nga panhunahuna, ngan makakalikay hira han bitik han Yawa nga nagdakop ngan nag-oripon ha ira. Tigamni ini! Magmamakuri an panahon ha kataposan nga mga adlaw. An mga tawo magigin halot, maimot, parayawan ngan palabilabihon; magtamay ngan masupakon han ira mga kag-anak, mga bungalos, ngan waray pagkahadlok han Dyos; waray hira pagpaid, waray pagkalooy, maaram hira magbiaybiay, mag-isog, ngan magdumot; mangangalas hira han maupay; magmamalingo hira, magpapasagad la hira ngan malabyaw asay lugod nira hihigugmaon an kalipayan, diri an Dyos; magpapakita hira nga daw mainampoon, kundi ira isasalikway an tinuod nga gahom han tuloohan. Pahirayo hini nga mga tawo. May-ada ha ira nasulod hin kabalayan ngan nagpapahimulos han magluya nga kababayen-an nga naglulunay ha sala, ngan oripon han magkalainlain nga mga karuyagon, kababayen-an nga dayuday nagtitinguha pag-aram, kundi diri gud nakakasabot han kamatuoran. Sugad han pagsupak nira Janes ug Jambres kan Moises, amo man pagsupak han kamatuoran hini ng mga tawo—kanay mga hunahuna waray gamit ngan pakyas na an ira pagtoo. Kundi diri hira makakagpadayon, kay hikikit-an man han ngatanan an ira kalurongan. Amo ini an nahinabo kanda Janes ug Jambres. Kundi gintuman mo an akon igintutdo, an akon ginawian, ngan an tuyo han akon kinabuhi; hinkit-an mo an akon pagtoo, an akon kamailob, an akon paghigugma, an akon kamainantoson, an mga pagkurii ha akon, ngan an akon mga kakurian. Sayod ka han ngatanan nga nahinabo ha akon ha Antioquia, Iconio, ug Listra, ngan an makangingirhat nga kakurian nga akon gin-antos! Kundi gintalwas ako han Ginoo hini ngatanan. Pagpapakurian manta an ngatanan nga karuyag mag-ukoy hin dyosnon nga kinabuhi dida ha pakig-usa kan Cristo Jesus; kundi an magraot nga mga tawo magpapadayon hin paghingaraot, maglilimbong hira han iba, ngan kalilimbongan man liwat hira. Kundi an para ha imo, pagpadayon han igintutdo ha imo nga mga kamatuoran ngan rig-ona an imo pagtoo. Nakilala ka han imo mga magturutdo, ngan hinunumdoman mo nga tikang pa han imo pagkabata, hinbaroan mo na an Baraan nga Kasuratan, nga nakakahatag ha imo hin kinaadman nga nagtugway ha imo ngadto han katalwasan, pinaagi hin pagtoo kan Cristo Jesus. An bug-os nga Kasuratan ginsurat ha pag-aghat han Dyos ngan mapulsanon para pagtutdo han kamatuoran, pagsaway han kasaypanan, pagtadong han baliko nga mga buhat, ngan pagtutdo hin matadong nga kinabuhi, basi an tawo nga nag-aalagad han Dyos matakos ngan masangkap hin hingpit nga pagtuman han ngatanan nga mag-upay nga mga buhat. Gin-aaghat ko ikaw ha atubangan han Dyos ngan ni Cristo Jesus nga maghuhukom han ngatanan nga mga tawo nga buhi ngan mga minatay, ngan tungod han iya pag-abot ngan han iya Ginhadian, nagsusugo ako ha imo: Iwali an mensahe, magmaduruto ka hin pagsangyaw hini, (bisan kon igo o diri pa igo an panahon); kabiga, sawaya, dasiga, ngan tutdoi nga mailobon an mga tawo. Maabot an panahon nga diri na mamamati an mga tawo han matuod nga pagturon-an, kundi asay pagsusundon an ira kalugaringon nga mga karuyagon, ngan magtitirok para ha ira kalugaringon hin damo nga mga magturutdo nga magsusumat ha ira han karuyag la nira pamatian. Magpapakabungol hira han kamatuoran, ngan asay lugod nira pamamatian an hinimohimo nga mga susumaton. Kundi kinahanglan dayuday pugngan mo an imo kalugaringon; antosa an kakurian, buhata an imo ka magwarali han Maupay nga Sumat, ngan tumana an imo mga buruhaton sugad nga surugoon han Dyos. An para ha akon, inmabot na an takna hin paghalad han akon kalugaringon, aanhi na an panahon nga mabaya ako hini nga kinabuhi. Ginbuhat ko tubtob han akon maabot dida han paisan-isan, ngan natapos ko gud ini, gintipigan ko an pagtoo. Ngan yana igin-andam para ha akon an primyo han pagdarag-an, an pudong-pudong han pagkamatadong, nga hito nga Adlaw, ihahatag ha akon han Ginoo, an matadong nga Maghurukom—ngan diri la ha akon, kundi ha ngatanan nga naghuhulat nga mahigugmaon han iya pagpadayag. Talinguhaa gud nga magdali ka hin pagkadi ha akon. Ginbayaan ako ni Demas tungod han iya paghigugma hini nga kalibutan, ngan napakadto hiya ha Tesalonica. Napakadto hi Cresente ha Galacia, ngan hi Tito ha Dalmacia. Hi Lucas na la an akon kaupod. Kuhaa hi Marcos ngan paupda hiya ngadi, kay makakabulig hiya han akon buruhaton. Ginpakadto ko ha Efeso hi Tiquico. Kon kumadi ka, dad-a an akon kirugpos nga akon iginbilin kan Carpo didto ha Troas; dad-a liwat an mga basahan, labi na an mga sinurat ha mga linikid nga anit. Pinapag-antos gud ako ni Alejandro, an platero; babaloson hiya han Ginoo sumala han iya ginbuhat. Paghirot liwat kamo ha iya kay natipa gud hiya han aton mensahe. Waray gud may inmugop ha akon han syahan ko nga pagpanalipod han akon kalugaringon; ginbayaan ako nira ngatanan. Hinaot unta nga diri ini isipon han Dyos nga supak ha ira! Kundi ginupdan ako han Ginoo ngan gintagan ako hin kusog, sanglit nakagsangyaw ako han bug-os nga mensahe basi makabati an ngatanan nga mga Hentil; ngan nahigawas ako han paghukom ha kamatayon. Ngan tatalwason ako han Ginoo tikang han ngatanan nga karat-an, ngan dadad-on ako niya ngadto han iya langitnon nga Ginhadian. Ha iya an himaya ha kadayonan! Amen. Nangungumosta ako kanda Priscila ug Aquila, ngan han panimalay ni Onesiforo. Nagpabilin ha Corinto hi Erasto, ngan iginbilin ko ha Mileto hi Trofimo, kay nasakit hiya. Talingohaa gud pagkadi nga diri pa maabot an kathagkot. Nangungumosta hira Eubolo, Podente, Lino, ug Claudia sugad man an ngatanan nga iba pa nga kabugtoan. An Ginoo maada unta ha iyo. An grasya han Dyos maada ha iyo ngatanan. Tikang kan Pablo, surugoon han Dyos ngan apostol ni Jesu-Cristo. Ginpili ngan ginpadara ako hin pagparig-on han pagtoo han mga tawo nga pinili han Dyos ngan pagdara ha ira ngadto han kamatuoran nga gintutdo han aton tuloohan, nga pinapasikad dida han paglaom han dayon nga kinabuhi. An Dyos nga diri nagbubuwa nagsaad ha aton hini nga kinabuhi tikang pa ha tinikangan. Ha igo nga panahon iginpadayag niya dida han iya mensahe nga igintapod ha akon, ngan iginpasangyaw ko tungod han sugo han Dyos nga aton Magtaralwas. Nagsusurat ako kan Tito, an akon matuod nga anak ha pagtoo nga aton ginkakaangbitan. Tagan ka unta han Dyos nga Amay ngan han aton Magtaralwas nga hi Cristo Jesus han grasya ngan kamurayaw. Iginbilin ko ikaw ha Creta pagtuhay han mga butang nga kinahanglan pa buhaton, ngan pagtudlok hin mga katigurangan han singbahan ha kada bungto. Hinumdomi an akon mga tugon: kinahanglan nga in usa nga tigurang diri sarawayon; kinahanglan usa la an asawa, ngan kinahanglan magtinuohon an iya mga anak ngan waray bantog hin pagkabugoy o pagkamasupakon. Kinahanglan diri sarawayon in pangulo han singbahan, kay nagdudumara hiya han buruhaton han Dyos. Kinahanglan diri hiya parayawan o diri madagmit masina o diri parahubog, o diri maisog, o diri maimot. Kinahanglan makiangayon hiya ngan mahigugmaon han mag-upay. Kinahanglan nakakapugong hiya han iya kalugaringon, matadong, baraan, ngan disiplinado. Kinahanglan kaptan niya hin marig-on an pagturon-an nga kasasarigan nga igintutdo ha iya. Dida hini nga paagi makakahimo hiya pagdasig han iba pinaagi han matuod nga pagturon-an, ngan makakapakita liwat hiya han kasaypanan hadton mga natipa hini nga pagturon-an. Kay damo labi na han mga nakabig tikang han tuloohan han mga Judiyo, in nasupil ngan nanlilimbong han iba pinaagi han ira kalurongan. Kinahanglan paukyon an ira pagyinakan, kay ira ginsasamok in bug-os nga mga panimalay pinaagi hin pagtutdo han diri angay igtutdo, tungod la hin makaarawod nga tuyo hin panalapi. Taga-Creta ngahaw, nga usa han ira mga manaragna, nagsiring: “An mga taga-Creta dayuday nga buwaon magbangis nga kamanampan, ngan hubya ngan mga lamonero.” Matuod ini nga iya siring. Tungod hini, kinahanglan sawayon mo hira ngan busai, basi makaangkon hira hin marig-on nga pagtoo, ngan diri na hira tumoo han mga susumaton han mga Judiyo ngan han mga kasugoanan nga natikang la hin mga tawo nga nagsalikway han kamatuoran. Para hadton mga putli, putli an ngatanan nga mga butang; kundi para hadton mga maghugaw ngan diri matinuohon waray putli nga butang kay nahugawan na an ira mga konsensya ngan mga panmurubuot. Nasiring hira nga nakilala hira han dyos, kundi diri man kinikita dida ha ira mga buhat. Magdumot ngan malinarisnon hira, ngan diri angay hira makagbuhat hin bisan ano nga maupay. Kundi kinahanglan igtutdo mo an igo ug angay han maupay nga pagturon-an. Sumati an mga tirutigurang na nga kalalaken-an nga magmaligdong ngan mabination hira, ngan magpugong han ira kalugaringon; nga magmarig-on ha ira pagtoo, paghigugma, ngan pag-ilob. Ha sugad nga pagkaagi, sumati man an mga tirutigurang na nga kababayen-an nga manggawi hira hin angay hin baraan nga kinabuhi. Kinahanglan diri hira mga magyubit o mga parahubog. Kinahanglan igtutdo nira an mag-upay, basi katutdoan an mga batan-on nga kababayen-an hin paghigugma han ira mga bana ngan mga anak, pagpugong han ira kalugaringon ngan pagkaputli, ngan pagkamaupay nga mga asawa han panimalay, nga nagsusugot han ira mga bana, basi waray magyakan hin maraot han mensahe nga natikang han Dyos. Ha amo nga paagi aghata an batan-on nga kalalaken-an hin pagpugong han ira kalugaringon. Ha ngatanan nga mga butang kinahanglan ikaw ngahaw an magin susbaranan hin mag-upay nga mga buhat. Kinahanglan tangkod ngan kinasingkasing an imo pagtutdo. Gamit hin mag-upay nga mga pulong nga diri kasususnan, basi makaawod an iyo mga kaaway tungod kay waray man nira masisiring nga maraot hiunong ha aton. Kinahanglan magsugot an mga oripon han ira mga agaron ngan lipayon nira hira ha ngatanan nga paagi. Kinahanglan diri hira bumaton hin maraot ha ira, o mangawat ha ira. Lugod, kinahanglan magpakita hira nga dayuday maupay ngan matinumanon hira, basi makahatag hin maupay nga bantog han pagturon-an mahitungod han Dyos nga aton Magtaralwas dida han ngatanan nga ira ginbubuhat. Kay iginpahayag han Dyos an iya grasya para han katalwasan han ngatanan nga mga tawo. Nagtututdo ha aton ito nga grasya, nga bayaan ta an diri dyosnon nga kinabuhi ngan an kalibutanon nga mga kaipahon, ngan mag-ukoy kita dida hin pagpugong han kalugaringon, hin matadong, ngan hin dyosnon nga kinabuhi dinhe hini nga kalibutan, samtang naghuhulat kita han ginlalaoman ta nga baraan nga Adlaw, diin makikita an kaharangdon han aton gamhanan nga Dyos ngan Magtaralwas, hi Jesu-Cristo. Igintubyan niya an iya kalugaringon tungod ha aton, hin pagtalwas ha aton tikang han ngatanan nga karat-an, ngan hin paghimo ha aton nga putli nga mga tawo nga sakop gudla ni Cristo, ngan nagtitinguha pagbuhat hin maupay. Igtutdo ini nga mga butang, ngan gamita an imo bug-os nga gahom hin pagdasig ngan pagsaway han imo mga mamarati. Ayaw tugot nga may-ada ha ira magtamay ha imo. Pahinumdoma an imo mga tawo nga magpasakop hira han mga punoan ngan han mga aada ha kagamhanan, nga magsugot ha ira, ngan maandam pagbuhat han ngatanan nga mag-upay nga mga butang. Sumati hira nga diri magpakaraot bisan kan kanay, kundi makiangayon ngan makisasangkayon, ngan dayuday magpakita hin malumo nga kasingkasing ha ngatanan nga mga tawo. Kay kita hadto anay mga lurong, masupakon, ngan masalaypon. Naoripon kita han mga kaipahon ngan magkalainlain nga mga kalipayan. Ginkaragan ta an aton kinabuhi ha mga pagkasina ngan pagkaawa; may mga nagdumot ha aton ngan nagdumot man kita ha ira. Kundi han pagpakita na han kalooy ngan gugma han Dyos nga aton Magtaralwas, gintalwas kita niya. Diri adto tungod hin ano man nga mag-upay nga mga buhat nga aton gintuman, kundi tungod han iya kalugaringon nga pagkalooy nga gintalwas kita niya pinaagi han paghugas han Espiritu Santo nga nahatag ha aton hin bag-o nga pagkatawo ngan bag-o nga kinabuhi. Ibinubo ha aton han Dyos an Espiritu Santo pinaagi kan Jesu-Cristo nga aton Magtaralwas, basi pinaagi han iya grasya, maisip kita nga matadong sa Dyos, ngan makatag-iya kita han aton ginlalaoman nga dayon nga kinabuhi. Matuod ini nga mga pulong. Karuyag ko nga tagan mo hin talagsaon nga panginano ini nga mga butang, basi talinguhaon hadton nga natoo han Dyos paggamit han ira panahon hin pagtuman hin mag-upay nga mga buhat. Maupay ngan mapulsanon ini para han mga tawo. Kundi likayi an linurong nga mga pakiglantugi, an hilaba nga mga lista han mga ginikanan, an mga pagkabingkilbingkil, ngan an mga pag-away-away hiunong han Balaod. Waray ini pulos ngan diri angay pagbuhaton. Pahimangnoa, bisan na man la makaduha an tawo nga amo an tinikangan hin pagkabahinbahin, ngan ayaw na hiya tagda. Maaram na kamo nga maraot in sugad hini nga tawo, ngan an iya mga sala amo ngahaw an nagpapamatuod nga sayop hiya. Talingohaa pagkadi ha akon ha Nicopolis kon pakadaon ko na ha imo hi Artemas o Tiquico, kay nakahunahuna ako hin pagpabilin didto ha panahon han kathagkot. Talingohaa pagbulig kan Zenas nga abogado ngan kan Apolo, nga makatikang na hira han ira paglakaton, ngan talingohaa nga sangkap hira han ngatanan nga ira mga kinahanglan. Tutdoi an aton mga tawo hin paggamit han ira panahon para hin mag-upay nga mga buhat, basi maandam hira para han tinuod nga mga kinahanglanon; ngan diri gud hira mag-ukoy hin kinabuhi nga waray la kapulsanan. Nangungumosta ha imo an ngatanan nga kaupod ko. Ipangumosta kami han mga kasangkayan ha pagtoo. An grasya han Dyos maada unta ha iyo ngatanan. Tikang kan Pablo, nga binilanggo tungod kan Cristo Jesus, ngan tikang kan Timoteo nga aton bugto— Ngadto kan Filemon nga amon sangkay ngan kausa ha pagbuhat, ngan han mga magtinuohan nga nagkakatirok ha imo balay, ngan kan Apia ngan aton bugto nga babaye, ngan kan Arquipo nga amon igkasi sondalo: Tagan unta kamo han Dyos nga aton Amay ngan han Ginoo Jesu-Cristo hin grasya ngan kamurayaw. Bugto Filemon, ha kada pag-aampo ko, hinnanabihan ko ikaw ngan nagpapasalamat ako han akon Dyos. Kay nasumatan ako han imo paghigugma han ngatanan nga mga tawo han Dyos ngan han imo pagtoo han Ginoo nga hi Jesus. Nag-aampo ako nga an amon pakig-angbitay ha iyo sugad nga mga magtinuohon, bumunga hin turotukib nga pagsabot han ngatanan nga mga kaupayan nga aton naangkon ha aton pakig-usa kan Cristo. Mahal nga bugto, nakahatag ha akon an imo gugma hin dako nga kalipay ngan hura nga kadasig! Ginlipay mo an mga kasingkasing han ngatanan nga mga tawo han Dyos. Tungod hini, makakahimo unta ako, sugad nga imo bugto kan Cristo, pagsugo ha imo han angay buhaton. Kundi an gugma as nagpupugos ha akon hin paghangyo ha imo. Ginbubuhat ko ini bisan kon usa nga sinugo ni Cristo Jesus ako, hi Pablo, nga ito yana binilanggo liwat tungod ha iya. Sanglit nahangyo ako ha imo para kan Onesimo nga akon kalugaringon nga anak dida ha pag-alagad kan Cristo; kay nahimo ako nga iya espirituhanon nga amay samtang priso ako. Hadto waray hiya kapulsanan ha imo, kundi yana, mapulsanon na hiya ha aton nga duha. Ginpapabalik ko hiya yana ngada ha imo, ngan upod ha iya an akon kasingkasing. Karuyag ko unta nga hawiran ko hiya upod ha akon didi, samtang aadi ako ha bilanggoan tungod han Maupay nga Sumat, basi makabulig hiya ha akon liwan ha imo. Kundi, diri ko karuyag nga lugoson ko ikaw hin pagbulig ha akon; kundi karuyag ko nga pagbuhaton mo ini ha imo kalugaringon nga kaburot-on. Sanglit diri ko karuyag pagbuhaton gawas han imo pagtugot. Bangin nahimulag ha imo hi Onesimo hin halipot nga panahon, basi mahibalik hiya ha imo para na ha kadayonan. Ngan yana diri na hiya usa nga oripon, kundi labaw pa gud hin oripon: mahal gud hiya nga bugto dida kan Cristo. Minahal ko gud hiya! Ngan labaw pa nga pagmamahalon mo hiya sugad nga imo oripon ngan bugto na dida ha Ginoo! Sanglit, kon gin-iisip mo pa ako nga imo kausa, karawata hiya sugad hin imo pagkarawat ha akon. Kon may nabuhat niya ha imo nga kasaypanan, o naka-utang ha imo hin bisan ano, isipa ini nga akon utang. Dinhe, isusurat ko ini han akon kalugaringon nga kamot: Ako, hi Pablo, an mabayad ha imo. (Matuod diri ko na angay ipahinumdom ha imo nga nautang mo ha akon an imo ngahaw kinabuhi.) Sanglit, bugto ko, alayon, buhata ha akon ini nga akon paghangyo tungod han Ginoo; lipaya an akon kasingkasing, sugad nga bugto ha pag-alagad kan Cristo! Nakakaseguro ako, samtang ginsusurat ko ini, nga bubuhaton mo an akon ginhahangyo-ngani, maaram ako nga bubuhaton mo in labaw pa gud hini. Andami liwat ako hin kwarto, kay naglalaom ako nga pamamatian han Dyos an pag-ampo niyo ngatanan, nga mahibabalik ako ngada ha iyo. Nangungumosta ha iyo hi Epafras nga kaupod ko didi ha bilanggoan tungod kan Cristo Jesus, ngan sugad man hira Marcos, Aristarco, Demas, ug Lucas nga akon igkasi mga magburuhat. Maada unta ha iyo ngatanan an grasya han Ginoo Jesu-Cristo. Han naglabay nga panahon nagyakan an Dyos ngadto han aton mga kaapoy-apoyan pinaagi han mga manaragna ha makadamo ug magkalainlain nga mga paagi. Kundi hini nga kataposan nga mga adlaw nagyakan hiya ha aton pinaagi han iya Anak. Pinaagi han Anak ginhimo han Dyos an kalibutan, ngan hiya an ginpili han Dyos nga magtatag-iya han ngatanan nga mga butang. Usa hiya nga sulhog han kapawa han kanan Dyos himaya; amo hiya an hingpit nga ladawan han kanan Dyos kalugaringon nga kinaiya, ngan hiya an nagdudumara han bug-os nga kalibutan pinaagi han iya makagarahum nga pulong. Katapos niya linisi an mga tawo han ira mga sala, linmingkod hiya didto ha langit ha tuo han Dyos, an Makagarahum han Ngatanan. Ginhimo an Anak nga larulabaw gud kay han mga anghel, sugad nga larulabaw gud an ngaran nga iginhatag ha iya han Dyos kay han ira mga ngaran. Kay waray gud magsiring an Dyos ha bisan usa han iya mga anghel, “Ikaw an akon Anak; nagin Amay mo ako yana nga adlaw.” Waray man magsiring an Dyos ha bisan hin-o nga anghel, “Magigin Amay ako niya, ngan magigin Anak ko hiya.” Han harapit na ipadara han Dyos an iya suhag nganhi ha kalibutan, nagsiring hiya, “Kinahanglan magsingba ha iya an ngatanan nga mga anghel han Dyos.” Amo ini an ginsiring han Dyos hiunong han mga anghel: “Ginhihimo han Dyos sugad hin mga hangin an iya mga anghel, ngan sugad hin mga laga hin kalayo an iya mga surugoon.” Kundi mahitungod han Anak, nagsiring an Dyos: “Magpapadayon han kagihaponan an imo trono, O Dyos! Naghahadi ka han imo mga tawo pinaagi hin katadongan. Nalilipay ka han matadong ngan nagdudumot ka han maraot, sanglit ginpili ka han Dyos, an imo Dyos, ngan ginlipay ka hin kadungganan nga labaw pa gud han iginhatag ha imo mga kaupod.” Nagsiring pa an Dyos, “Ikaw, Ginoo, ha tinikangan, an naghimo han tuna ngan pinaagi han imo kalugaringon nga mga kamot ginhimo mo an kalangitan. Maaanaw hira ngatanan, kundi magpapabilin ka; madadaan hira ngatanan sugad hin mga panapton. Lulukoton mo hira sugad hin bado, ngan pagliliwanan hira sugad hin mga panapton. Kundi dayuday amo ka gud la gihapon ngan an imo kinabuhi waray kataposan.” Waray gud magsiring an Dyos ha bisan hin-o han iya mga anghel: “Lingkod didi ha akon tuo, tubtob nga mahimutang ko an imo mga kaaway nga taramakan ha ilarom han imo mga tiil.” Sanglit ano man ngay-an an mga anghel? Mga espiritu hira ngatanan nga nag-aalagad han Dyos, ngan ginpadara niya hin pagbulig hadton mga makarawat han katalwasan. Sanglit kinahanglan tipigan ta gud hin maupay an mga kamatuoran nga aton hinbatian, basi diri kita mahianod. An mensahe nga iginpahayag han mga anghel ngadto han aton mga ginikanan, iginpakita nga matuod ngan kinmarawat hin kastigo nga angay ha iya an hin-o man nga waray hito magsugot o magtuman. Sanglit, uunanhon ta pakalikay han sirot, kon pabay-an ta in sugad ka dako nga katalwasan? An Ginoo ngahaw an syahan nga nagpahibaro hini nga katalwasan, ngan nagpamatuod ha aton adton mga nagpakabati ha iya. Gindugngan liwat han Dyos an ira pagpamatuod, pinaagi hin mga tigaman hin gahom, mga orosahon, ngan damo ka lain nga mga milagro. Ginbahinbahin liwat niya an mga hatag han Espiritu Santo sumala han iya kaburut-on. Waray igbutang han Dyos an mga anghel nga maghahadi han tiarabot nga bag-o nga kalibutan—an kalibutan nga amon hinnanabihan. Lugod, sumala han iginsiring ha iba nga bahin hin Kasuratan: “O Dyos, ano ba an tawo, nga maghuhunahuna ka ha iya; tawo man la, kay ano nga mababaraka ka ha iya? Hin halipot nga panahon ginhimo mo hiya nga oruobos kay han mga anghel; ginpudongpudongan mo hiya hin himaya ngan kadungganan, ngan ginhimo mo hiya nga maghahadi han ngatanan nga mga butang.” Nasiring nga an Dyos naghimo han tawo nga “maghahadi han ngatanan nga mga butang;” dayag ini kaupay nga lakip hini an ngatanan. Kundi diri ta kinikita yana nga naghahadi an tawo han ngatanan nga mga butang. Kundi nakita kita nga hi Jesus ha madali nga panahon ginhimo nga oruobos kay han mga anghel, basi pinaagi han grasya han Dyos mamatay hiya para han ngatanan nga mga tawo. Nakita kita ha iya nga ginpudongpudongan hin himaya ngan kadungganan yana, tungod han kamatayon nga iya gin-antos. Kaangayan nga an Dyos nga naghihimo ngan naninimangno han ngatanan nga mga butang, nga paghingpiton niya hi Jesus pinaagi hin pag-antos, basi makadara hin damo nga mga anak hin pag-angbit han iya himaya. Kay hi Jesus amo an nag-uuna ha ira ngadto han katalwasan. Ginpuputli niya an mga tawo tikang han ira mga sala, ngan uusa la an Amay niya ngan hadton iya ginpuputli. Sanglit diri nakakaawod hi Jesus pagtawag ha ira nga iya kabugtoan. Sumala han iya siring, “O Dyos, magyayakan ako hiunong ha imo ngadto han akon kabugtoan; Dadayawon ko ikaw ha atubangan han bug-os nga katirok.” Nasiring liwat hiya, “Masarig ako han Dyos.” Ngan nasiring pa liwat hiya, “Aanhi ako upod han mga anak nga iginhatag ha akon han Dyos.” Tungod kay an mga anak unod man ug dugo han ira ginikanan, nasugad ha ira hi Jesus ngan nakaangbit han ira kinaiya. Ginbuhat ini niya, basi pinaagi han iya kamatayon, madaog niya hi Satanas nga may gahom han kamatayon, ngan matalwas niya adton mga naoripon ha bug-os nira nga kinabuhi tungod han ira kahadlok han kamatayon. Kay dayag gud nga diri an mga anghel an iya ginbubuligan. Lugod, sumala han siring han kasuratan, “Ginbubuligan niya an mga tulin ni Abraham.” Karuyag sidngon hini, nga kinahanglan magin sugad gud hiya han iya kabugtoan ha ngatanan nga paagi, ngan mahimo hiya nga ira matinumanon ngan maluloy-on nga labaw nga padi dida han iya pag-alagad han Dyos, basi mapasaylo an mga sala han mga tawo. Ngan yana makakabulig na hiya hadton mga ginsusulay, kay ginsulay ngan nag-antos man hiya ngahaw. Kabugtoan ko kan Cristo nga gintinawag liwat han Dyos, pagdumdoma niyo hi Jesus nga ginsugo han Dyos nga magin Labaw nga Padi han pagtoo nga aton gintug-an. Matinumanon hiya han Dyos nga nagpili ha iya hin pagbuhat han iya sugo, sugad nga nagtuman hi Moises han iya katungdanan dida han balay han Dyos. An tawo nga nagtitindog hin balay nakarawat hin darudako nga dungog kay han balay ngahaw. Ha amo nga paagi, angay hin darudako pa nga dungog hi Jesus kay kan Moises. Matuod, hinimo hin tawo an kada balay—kundi an Dyos an naghimo han ngatanan nga mga butang. Matinumanon hi Moises ha iya pagkasurugoon dida ha bug-os nga balay han Dyos, ngan naghinabi hiya bahin han mga butang nga igsisiring han Dyos ha tiarabot nga panahon. Kundi matinumanon hi Cristo ha iya pagkaanak nga ginhimo nga tinaporan han balay han Dyos. Kita amo an iya balay, kon ipadayon naton an aton kadasig ngan pagtapod han mga butang nga aton ginlalaoman. Sanglit sumala han siring han Espiritu Santo: “Kon hibatian niyo an tingog han Dyos yana nga adlaw, ayaw patig-aha an iyo kasingkasing sugad han pagsupil han Dyos hadto han iyo kaapoy-apoyan, sugad han pagsarihi nira ha iya hadto nga adlaw didto ha kamingawan. Ira ako ginsulay ngan ginsarihan didto, nasiring an Dyos, bisan kon hinkit-an nira an akon ginbuhat sulod hin kwarenta ka tuig. Tungod hini, nasina ako hadto nga mga tawo ngan nagsiring ako, ‘Dayuday hira nagsasayop han ira ginhuhunahuna, ngan waray nira hibaroi an akon mga paagi.’ Napungot ngan nanumpa ako: ‘Diri gud hira makakasulod ngan makakapahuway upod ha akon!’” Kabugtoan ko, paghirot kamo nga waray usa ha iyo tungod hin kasingkasing nga oraora karaot ngan diri matinuohon, matalikod han buhi nga Dyos. Lugod, basi waray ha iyo kalimbongan han sala ngan magmatig-a an kasingkasing, kinahanglan magbinuligay kamo ha adlaw-adlaw, samtang an pulong “Yana nga adlaw” ha kasuratan iginpapahinungod pa para ha aton. Kay mga kabulig kita ngatanan ni Cristo, kon ipadayon ta tubtob ha kataposan an marig-on nga pagtapod nga aton naangkon ha tinikangan. Amo ini an siring han kasuratan: “Kon hibatian niyo an tingog han Dyos yana nga adlaw, ayaw na patig-aha an iyo kasingkasing sugad han iyo kaapoy-apoyan han pagsupil nira han Dyos.” Hin-o an binmati han tingog han Dyos, ngan sinmupil ha iya? An ngatanan nga mga tawo nga gin-unhan ni Moises hin paggawas ha Egipto. Hin-o an napungtan han Dyos sulod hin kwarenta ka tuig? An mga tawo nga nagpakasala, nga nagkamatay didto ha kamingawan. Han pagsumpa han Dyos, “Diri gud hira makakasulod ngan makakapahuway upod ha akon”—hin-o an iya hinnanabihan? Adton mga sinmupil han Dyos. Sanglit aton nakikita nga waray hira makasulod, kay waray man hira tumoo. Niyan nagbilin ha aton an Dyos han saad nga masulod ngan mapahuway kita upod ha iya. Sanglit pagbantay kita nga diri mapakyas an aton pakasulod ngadto hito nga ginsaad nga pagpahuway. Kay sugad ha ira hinbatian ta an Maupay nga Sumat, kundi waray hira magpulos han mensahe nga hinbatian nira, kay waray man hira tumoo. Sanglit kita nga natoo makasulod ngan makakapahuway gud upod han Dyos. Sumala han iya ginsiring, “Napungot ngan nanumpa ako: ‘Diri gud hira makakasulod ngan makakapahuway upod ha akon!’” Ginsiring ini niya bisan kon human na an iya buruhaton tikang pa han paghimo niya han kalibutan. Kay ha lain nga bahin hin kasuratan, iginsiring ini mahitungod han ikapito ka adlaw, “Pinmahuway an Dyos han ngatanan niya nga mga buhat ha ikapito ka adlaw.” Amo man gihapon ini an ginsiring: “Diri gud hira makasulod ngan makakapahuway upod ha akon.” An syahan nga nakabati han Maupay nga Sumat, waray makasulod ngan makapahuway upod han Dyos, kay waray man hira tumoo. May-ada ngay-an iba nga makakahimo hin pagsulod ngan pagpahuway upod han Dyos. Iginpapasabot ini niya pinaagi han pagtalaan han Dyos hin lain nga adlaw nga gintatawag “Yana nga adlaw.” Paglabay hin damo nga katuigan, naghimangraw hiya mahitungod hini pinaagi kan David, sumala han hinnabihan na han kasuratan, “Kon hibatian niyo an tingog han Dyos yana nga adlaw, ayaw patig-aha an iyo kasingkasing.” Kon ni Josue nakahatag pa han mga tawo han pahuway nga ginsaad han Dyos, diri na unta an Dyos maghihimangraw hin lain nga adlaw. Kundi may-ada adlaw nga pagpahuway para han mga tawo han Dyos sugad han pagpahuway han Dyos ha ikapito ka adlaw. Kay bisan hin-o nga nasulod ngan napahuway upod han Dyos, napahuway han iya kalugaringon nga mga buhat, sugad nga pinmahuway man an Dyos han iya buhat. Sanglit talinguhaa ta nga makarawat ta ito nga pagpahuway, basi waray usa ha aton nga mapakyas sugad ha ira, tungod han ira kakulang hin pagtoo. Buhi ngan maabtik an pulong han Dyos. Matarutarom pa kay hin espada nga paluyo in katadman. Nakakadulot ini ngadto han ginkakausaan han kalag ngan han espiritu, ngadto han dapit diin nagkakatapo an mga kaluluthan ngan mga katutul-anan. Nakakatugkad ini han mga panhunahuna ngan mga tinguha ngan pagbati han kasingkasing. Waray gud butang nga makakatago tikang han Dyos. Bukas ngan dayag an ngatanan nga mga butang ha atubangan han iya mga mata; ngan kinahanglan humatag kita ngatanan ha iya hin kasayoran han aton kalugaringon. Sanglit kapti naton hin maupay an aton pagtoo, kay hi Jesus nga Anak han Dyos, an aton gilalabawi nga padi, aadto na ha atubangan han Dyos. Napaid han aton kamaluya ini nga aton gilalabawi nga padi, kay ginsulay liwat hiya ha ngatanan nga paagi, sugad ha aton, kundi waray hiya makasala. Sanglit pagmadasigon ngan dangop kita han trono han Dyos, diin aadto an grasya basi karawaton naton an kaluoy ngan hiagian naton an grasya nga makakabulig ha panahon han aton pagkinahanglan. Ginpipili ngan gintutudlok an kada Labaw nga Padi tikang han iya igkasi-tawo, para hin pag-alagad han Dyos ha ngaran han mga tawo; maghahalad hiya hin mga hayop nga tutuboron ngan mga halad tungod han mga sala. Tungod nga maluya liwat hiya, napaid man hiya hadton mga tapang ngan mga nakakasayop. Ngan tungod nga maluya man hiya, kinahanglan maghalad hiya diri la para han mga sala han mga tawo, kundi para liwat han iya kalugaringon nga mga sala. Waray nagpipili para ha iya kalugaringon han dungog hin pagkalabaw nga padi. Nahihimo nga Labaw nga Padi in tawo pinaagi la han tawag han Dyos—sugad han pagtawaga kan Aaron. Ha amo nga paagi, waray mag-angkon hi Cristo para ha iya ngahaw han dungog hin pagkagilalabawi nga padi. Lugod, nagsiring ha iya an Dyos, “Ikaw an akon Anak; nagin Amay mo ako yana nga adlaw.” Nagsiring liwat hiya ha lain nga bahin hin kasuratan, “Magigin padi ka ha kadayonan, sugad han pagkapadi ni Melquisedec.” Han nakanhi pa hiya ha tuna, nag-ampo ngan nangamuyo hi Jesus upod in makusog nga mga pagtangis ngan mga luha ngadto sa Dyos nga makakatalwas ha iya tikang han kamatayon. Tungod kay mapinaubsanon ngan buotan man hiya pinamatian hiya han Dyos. Kundi bisan kon Anak hiya han Dyos nahibaro hiya hin kamasinugtanon pinaagi han iya mga pag-antos. Han kahingpit na niya, nahimo hiya nga burabod han dayon nga katalwasan para hadton ngatanan nga masinugtanon ha iya. Ngan iginpakilala hiya han Dyos nga Labaw hiya nga Padi, dida han hugpo hin pagkapadi ni Melquisedec. Damo pa unta an amon isisiring hiunong hini nga butang, kundi makuri an pagsaysay hini ha iyo, kay mahinay gud kamo makasabot. Maiha na unta nga kamo nahimo nga mga magturutdo, kundi nagkikinahanglan pa kamo hin magturutdo ha iyo han syahan nga mga pagturon-an han mensahe han Dyos. Kinahanglan pa niyo in gatas, diri in mabaska nga mga pagkaon. Kon gatas pa an kinahanglan imnon hin usa ka tawo, bata pa hiya, ug diri pa hiya nakakasabot kon ano an matadong ngan kon ano an sayop. Kundi an matig-a nga pagkaon para ini han mga tigurang na nga hiara na makasabot han kalainan han maupay ngan han maraot. Sanglit pagpadayon kita ngadto han mga hin-araan na nga mga pagturon-an ngan bayai ta na an syahan nga mga pagturon-an han Cristohanon nga mensahe. Diri kinahanglan balikon na liwat naton hin pagtutdo ini nga mga pag-aradman: pagbaya han waray pulos nga mga buhat ngan an pagtoo han Dyos; han pagtutdo hiunong han mga pagbunyag ngan pagpandong hin mga kamot; han pagkabanhaw han mga minatay ngan han dayon nga paghukom. Yana pagpadayon na kita! Ngan amo ini an aton bubuhaton, kon itugot ini han Dyos. Kay uunanhon man hadton mga binmaya na han ira pagtoo pagpabalik ha ira pagbasol? Nakada hira anay han kapawa han Dyos. Nahiagom na hira han langitnon nga mga hatag ngan nakaangbit na hira han Espiritu Santo. Hin-araan na nira an kamaupay han pulong han Dyos, ngan nakatagamtam na hira han mga gahom han tiarabot nga panahon. Ngan katapos, binmulag hira! Makuri na gud hin pagpabalik ha ira ngada hin pagbasol, kay iginraraysang na liwat nira ha kros an Anak han Dyos, ngan ira ginpakaalohan ha atubangan han mga tawo. Ginpapakaupay han Dyos an tuna nga hinuhumban han naturo nga uran, ngan nagpapatubo han mga tanom nga magagamit han mga magtaranom. Kundi kon tumurok dida hito nga tuna in tungkon nga mga tanom ngan mga banwa la, waray la ito gamit; ngan pagtutunglohon ini han Dyos, ngan pagsusunogon ha kalayo. Kundi bisan kon sugad hini an amon pagyakan, hinigugma nga kasangkayan, waray kami pagruhaduha ha iyo. Maaram kami nga maangkon niyo in labi pa nga kaupayan tungod han iyo katalwasan. Matadong an Dyos, ngan diri niya hikakalimtan an ginbuhat niyo, o an gugma nga iyo ginpakita ha iya, pinaagi han tambulig nga iyo iginhatag, ngan ginpapadayon paghatag han iyo mga igkasi Cristianos. Dako an amon ungara nga an tagsatagsa ha iyo magpadayon unta an iya kasindak tubtob ha kataposan, basi matuman an mga butang nga iya ginlalaoman. Diri namon karuyag nga maghinubya kamo, kundi nga masugad kamo hadton mga natoo ngan mailobon, ngan tungod hini kakarawton niyo an mga iginsaad han Dyos. Han pagsaad han Dyos kan Abraham, nagsumpa hiya hin pagtuman han iya iginsaad. Tungod nga waray na man labaw ha iya, nagsumpa hiya ha iya kalugaringon nga ngaran. Nagsiring hiya, “Nagsasaad ako ha imo nga pagpapakaupayon ko ikaw ngan ihahatag ko ha imo in damo nga katulinan.” Gin-ilob ini ni Abraham, sanglit kinarawat niya an iginsaad han Dyos. Kon nagsusumpa in usa ka tawo, ginagamit niya in ngaran hin larulabaw ha iya, ngan an pagsumpa an nagtutuhay han mga lantugi han mga tawo. Para hadton mga makarawat han iya iginsaad, iginpadayag gud han Dyos nga diri gud niya liliwaton an iya panuyo; sanglit idinugang niya han iya saad an pagsumpa. Sanglit amo ini an duha nga mga butang nga diri maliliwat, ngan hiunong hini diri makakagbuwa an Dyos. Sanglit kita nga nakadangop na ha iya, gin-aaghat kita nga kaptan ta hin maupay an paglaom nga iginbutang ha aton atubangan. Ini nga paglaom amo an angkla han aton kinabuhi. Marig-on ini ngan kasasarigan, ngan nakakatahos han biray han langitnon nga templo, ngadto han labi ka baraan nga sulod han templo. Nag-una ha aton hi Jesus pagsulod ngadto, para ug tungod ha aton. Nahimo hiya nga Labaw nga Padi ha kadayonan dida han hugpo hin pagkapadi ni Melquisedec. Hadi han Salem ngan padi han Gihahataasi nga Dyos ini hi Melquisedec. Han pagbalik na hi Abraham tikang ha pag-awayan diin nadaog niya an upat nga kahadian, ginsugat ngan ginbendisyonan hiya ni Melquisedec. Gintagan hiya ni Abaraham han ikanapulo nga bahin han ngatanan nga iya naagaw. (“Hadi han Pagkamatadong” an syahan nga kahulogan han ngaran ni Melquisedec. Ngan tungod kay hadi man hiya han Salem “Hadi han Kalinaw” liwat an kahulogan han iya ngaran.) Waray gud may nahisurat hiunong han amay o iroy ni Melquisedec, o han bisan hin-o nga iya mga ginikanan; waray gud may nahisurat hiunong han iya katawo o han iya kamatay. Sugad hiya han Anak han Dyos; nagpapabilin hiya nga padi ha kadayonan. Sanglit nakikita niyo kon ano an iya pagkaharangdon. Ginhatag ha iya ni Abraham nga patriarka an ikanapulo nga bahin han ngatanan nga iya naagaw ha pag-awayan. An mga tulin ni Levi nga kapadian ginsugo han Balaod hin pagkuha han ikanapulo nga bahin tikang han mga tawo han Israel—ha aton pa, kinukuha nira tikang han ira igkasi Israelitas, bisan kon mga tulin liwat hira ni Abraham. Diri tulin ni Levi hi Melquisedec, kundi kinmarawat hiya han ikanapulo nga bahin tikang kan Abraham ngan ginbendisyonan niya hi Abraham nga kinmarawat han mga saad han Dyos. Waray ruhaduha nga darudako an nagbebendisyon kay han ginbebendisyonan. Mahitungod han kapadian, kinukuha an ikanapulo hin mga tawo nga may-ada kamatayon; kundi mahitungod kan Melquisedec, ginkuha an ikanapulo nga bahin hin usa nga tawo nga buhi ha kadayonan, sumala han siring han kasuratan. Ngan mahihimo pagsiring nga han pagbayad ni Abraham han ikanapulo, binmayad liwat hi Levi (kanay katulinan nakuha han ikanapulo). Kay bisan kon waray pa katatawo hi Levi, kundi makakasiring kita nga nakada na hiya han lawas han iya ginikanan nga hi Abraham dida han pagsugata ha iya ni Melquisedec. Iginhatag an Balaod ha mga tawo han Israel pinasikad han pagkapadi ni Levi. Niyan, kon hingpit na an buhat han kapadian han hugpo ni Levi, waray na unta kinahanglan nga magpakita in lain pa nga padi nga sakop han hugpo hin pagkapadi ni Melquisedec, diri hugpo ni Aaron. Kay kon liwanan an pagkapadi, kinahanglan liwanan liwat an balaod. An aton Ginoo nga hinnanabihan hini nga mga butang sakop hin lain nga tribo, ngan waray sakop han iya tribo nga nag-alagad hini pagkapadi. Hinbabaroan ini hin maupay, nga natawo hiya nga sakop han tribo ni Juda; ngan waray maghinabi hi Moises hini nga tribo dida han paghimangraw niya hiunong hin kapadian. Naklaro ini nga butang; dida han pagpakita hin lain nga padi nga sugad kan Melquisedec. Diri pinaagi hin mga lagda ngan mga turumanon nga hinimo hin tawo nga nahimo hiya nga padi; nahimo hiya nga padi pinaagi han gahom hin kinabuhi nga waray pagkatapos. Kay nasiring an kasuratan, “Magpapadi ka ha kadayonan, dida han hugpo hin pagkapadi ni Melquisedec.” Sanglit binayaan an daan nga lagda, kay maluya ini ngan waray gamit. Kay an Balaod ni Moises diri makakahingpit hin bisan ano nga butang. Ngan yana gintagan kita hin mauruupay nga paglaom nga pinaagi hini makakahirani kita han Dyos. Labot pa, aada liwat an sumpa han Dyos. Waray sugad hini nga sumpa han kahimo nga padi han iba. Kundi nagpadi hi Jesus pinaagi hin sumpa, han pagsiring ha iya han Dyos, “Nagsumpa an Ginoo, ngan diri maliliwat an iya hunahuna: ‘Padi ka ha kadayonan!’” Sanglit ini nga kalainan naghimo kan Jesus nga karig-onan hin mauruupay nga ginsaaran. May-ada pa iba nga kalainan: an iba nga kapadian damo hira kay mapatay man hira ngan diri makakagpadayon han ira buruhaton. Sanglit may naliwan ha ira. Kundi buhi hin kadayonan hi Jesus, ngan an iya buruhaton hini pagkapadi waray itubyan ha iba. Sanglit nakakahimo hiya, yana ngan ha gihapon, pagtalwas hadton nadangop han Dyos pinaagi ha iya, kay buhi hiya ha kadayonan hin pangamuyo sa Dyos tungod ha ira. Sanglit, amo hi Jesus an Labaw nga Padi nga nakakatuman han aton mga kinahanglan. Baraaan hiya, waray sayop o sala dida ha iya; ilinain hiya tikang han mga makasasala ngan ginbayaw labaw pa han kalangitan. Lain hiya han iba nga Labaw nga kapadian; diri kinahanglan maghalad hiya adlaw-adlaw, syahan, para han iya mga sala, ngan kahuman para han mga sala han mga tawo. Naghalad hiya hin usa nga halad, makausa la ngan para han ngatanan, han paghalad niya han iya kalugaringon. An Balaod ni Moises nagtutudlok hin mga tawo nga diri hingpit, basi magin gilalabawi nga kapadian; kundi an saad han Dyos nga inupdan han panumpa, nga inmabot orhe na han Balaod, nagtutudlok han Anak nga ginhingpit ha kadayonan. Amo ini an amon karuyag sidngon: may-ada kita sugad hini nga Labaw nga Padi nga nalingkod ha tuo han trono han Dyos didto ha langit. Nag-alagad hiya sugad nga Labaw nga Padi didto ha Labi Kabaraan nga Dapit, ha aton pa, ha tinuod nga tulda nga gintindog han Ginoo, diri hin tawo. An kada Labaw nga Padi gintutungdan hin paghalad hin mga hatag ngan mga halad nga mananap ngadto han Dyos; sanglit kinahanglan nga an aton Labaw nga Padi may-ada liwat sadang ihalad. Kon aanhi pa hiya ha tuna, diri gud hiya mapapadi, kay may-ada na mga padi nga naghahalad han mga hatag sumala han Balaod han mga Judiyo. An ira ginbubuhat han ira pagkapadi ladawan ngan lambong la han aadto ha langit. Amo man ini an mahitungod kan Moises. Han tipagtirindog na hiya han tulda, ginsiring hiya han Dyos, “Siguroha nga masugad an ngatanan han iginpakita ko ha imo nga surubdan didto ha bukid.” Kundi, yana, gintagan hi Jesus han buruhaton han pagkapadi nga darudako gud kay han ira, sugad nga mauruupay gud an ginsaaran nga iya ginbuhat para han Dyos ngan han mga tawo, tungod kay ipinasikad dida han mga saad hin mauroupay nga mga butang. Kon waray pa sayop an syahan nga ginsaaran, waray na unta kinahanglan hin ikaduha. Kundi nakakaagi an Dyos hin kasaypanan han iya mga tawo, han iya pagsiring, “Maabot an mga adlaw, nasiring an Ginoo, nga maghihimo ako hin bag-o nga ginsaaran han mga tawo han Israel, ngan han tribo han Juda. Diri ini sugad han ginsaaran nga ginhimo ko para han ira mga kaapoy-apoyan, ha adlaw han pagtugwayi ko ha ira basi makapalagiw hira ha tuna han Ehipto. Waray hira magtuman han ginsaaran nga ginhimo ko ha ira, sanglit pinabay-an ko hira, nasiring an Ginoo. Yana, amo ini an ginsaaran nga hihimoon ko han mga tawo han Israel ha mga adlaw nga tiarabot, nasiring an Ginoo, Ibubutang ko an akon mga balaod ha ira mga hunahuna, ngan isusurat ko ha ira mga kasingkasing. Magigin Dyos ako nira, ngan hira magigin akon mga tawo. Diri kinahanglan nga magtutdo pa hira ha ira igkasi tuminungnong, o magsumat han ira igkasi taga bungto, ‘Kilalaha an Ginoo.’ Kay makilala hira ngatanan ha akon, tikang han giuubosi ngadto han gidadakoi. Pasasayloon ko an ira mga sala, ngan diri ko na hinunumdoman an ira mga kasaypanan.” Ha paghimangraw han Dyos hiunong hin bag-o nga ginsaaran, ginhimo niya nga daan an una nga ginsaaran. Ngan an bisan ano nga madadaan ngan madudunot, diri na maiha mawawara. An syahan nga ginsaaran may-ada mga turumanon ngan may-ada dapit hin pagsingba nga hinimo la hin tawo. May gintindog nga tulda didto ha gawas nga ginngaranan nga Baraan nga Dapit. Nakadto ha sakob hini an lampara, an lamesa, ngan an tinapay nga ihinalad ngadto sa Dyos. Ha luyo han ikaduha nga biray may-ada tulda nga ginngaranan nga Labi ka Baraan nga Dapit. Nakadto ha sakob hini an bulawan nga altar para pagtubod hin insyenso, ngan an kahon han ginsaaran nga pinutos hin bulawan. Nakada ha sakob han kahon an bulawan nga tibod nga may sulod nga mana; an tungkod ni Aaron nga nanaringsing; ngan an duha nga papan nga mga bato diin isinurat an mga sugo. Ha igbaw han kahon nakada an pakuan nga mga binuhat nga nagpapasabot nga aada an Dyos. Nabuklad an ira mga pako pagpandong han dapit diin iginpasaylo an mga sala. Kundi diri pa yana panahon pagsaysay hin tukib han ngatanan nga mga butang. Sugad hini an kaayad han mga butang. Nasulod an mga padi kada adlaw ngadto han tulda ha gawas pagtuman han ira mga katungdanan. Kundi an Labaw nga Padi la an napakadto han tulda ha sulod ngan gintutuman ini niya makausa la ha kada tuig. Nagdadara hiya hin dugo nga ihinahalad niya sa Dyos para han iya kalugaringon ngan para han mga sala nga nabuhat han mga tawo hin waray pakasabot nga nakasala hira. Tikang hini ngatanan, nagtututdo hin matin-aw an Espiritu Santo nga an agianan ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit diri pa maaabre, samtang natindog pa an tulda ha gawas. Pangilalan ini para hini yana nga panahon. Nangangahulogan ini nga an mga hatag ngan mga halad nga kamanampan nga iginhahalad ngadto sa Dyos diri makakahingpit han kasingkasing han naghalad. Kay mahitungod man la ini hin karaonon, irimnon, ngan iba pa nga seremonyas hin paglinis han lawas. Mga turumanon ini ngatanan nga maupay la tubtob han takna nga pagbabag-ohon han Dyos an ngatanan nga mga butang. Kundi inmabot na hi Cristo nga Labaw nga Padi han mag-upay nga mga butang nga aanhi na. Darodako ngan hiruhingpit an tulda nga iya pag-aalagdan; kay diri ini hinimo hin mga tawo, ha aton pa, diri ini bahin hini nga ginhimo nga kalibutan. Han pagkadto ni Cristo han tulda ngan pagsulod niya makausa ngan para han ngatanan ngadto hin Labi ka Baraan nga Dapit, waray hiya magdara han dugo hin mga kanding ngan mga baka basi ihalad; kundi asay lugod iginhalad niya an iya kalugaringon nga dugo, ngan nakaangkon para ha aton hin dayon nga katalwasan. An dugo han mga kanding ngan mga baka ngan an agbon han natubod nga nati nga baka, iginsasablig ha mga tawo nga maghugaw, sumala la han seremonyas han paglinis, ngan tungod hini malinis na hira. Tungod kay matuod man ini, darudako pa gud an mahihimo han dugo ni Cristo! Pinaagi han waray kataposan nga Espiritu, iginihalad niya an iya kalugaringon sugad hin hingpit nga halad ngadto sa Dyos. An iya dugo amo an maglilinis han aton mga konsensya han waray pulos nga mga buhat, basi makag-alagad kita han buhi nga Dyos. Tungod hini, hi Cristo amo an naghimo hin bag-o nga ginsaaran basi adton mga gintawag han Dyos kumarawat han dayon nga mga kaupayan nga iginsaad han Dyos. Mahihimo ini kay may-ada na man kamatayon nga nagtatalwal han mga tawo han mga sayop nga ira nabuhat dida han nagsusugot pa hira han syahan nga ginsaaran. Kon may-ada testamento, kinahanglan nga hibaroan nga patay na an naghimo, kay waray gamit an testamento samtang buhi pa an naghimo; may gamit la kon patay na an naghimo. Amo man ngani nga bisan an syahan nga ginsaaran ginparig-on pinaagi hin paggamit hin dugo. Syahan, iginpasabot ni Moises ha mga tawo an ngatanan nga kasugoan nga nakada han Balaod. Katapos, kinuha niya an dugo han mga nati nga baka, nga sinaktan hin tubig, ngan sinabligan niya an barasahon han Balaod ngan an ngatanan nga mga tawo pinaagi hin isupo ngan hin pula nga dugnit nga delana. Ngan nagsiring hiya, “Amo ini an dugo nga nagpaparig-on han ginsaaran nga ginsugo han Dyos nga pagtumanon niyo.” Ha amo man nga paagi, ginsabligan liwat ni Moises hin dugo an tulda ngan an ngatanan nga garamiton hin pagsingba. Tinuod, sumala han Balaod, nalilinisan pinaagi hin dugo an haros ngatanan nga mga butang, ngan napapasaylo an mga sala labot kon naunongan ini hin dugo. Ini nga mga butang, nga mga kupya han aadto ha langit kinahanglan paglinisan hin sugad hini nga paagi. Kundi nagkikinahanglan hin mauroupay gud nga mga halad an langitnon nga mga butang. Kay waray sumulod hi Cristo ngadto hin baraan nga dapit nga hinimo hin mga tawo, nga kupya la han tinuod nga dapit. Kundi kinmadto hiya ha langit, ug yana aadto hiya ha atubangan han Dyos tungod ha aton. An Labaw nga Padi nga Judiyo nasulod han Baraan nga Dapit ha kada tuig ngan dara niya in dugo hin mananap. Kundi waray sumulod hi Cristo paghalad hin makadamo han iya kalugaringon, kay kon sugad, makakadamo daw hiya pag-aantos tikang han paghimoa han kalibutan. Lugod, yana nga hirani na matapos an panahon, nagpakita hiya makausa gudla ngan para han ngatanan pagkuha han sala pinaagi han paghalad han iya kalugaringon. Kinahanglan mamatay an tagsa-tagsa makausa, ngan katapos hini paghukman hiya han Dyos. Ha amo man nga kahimtang, iginhalad hi Cristo makausa pagkuha han mga sala han kadam-an. Magpapakita liwat hiya hin ikaduha diri na tungod han sala, kundi pagtalwas na hadton mga naghuhulat na iya. An Balaod han mga Judiyo diri hingpit ngan diri tul-id nga surubdan han tinuod nga mga butang. Usa la ini nga madaparap nga lambong han mag-upay nga mga butang nga tiarabot. Amo la gihapon nga mga halad an iginhahalad tuigtuig. Sanglit uunanhon han Balaod paghingpit han mga tawo nga nadangop han Dyos pinaagi hini nga mga halad? Kon tinuod pa nga nalinisan na han ira mga sala an mga tawo nga nagsisingba han Dyos, diri na unta hira maabat nga salaan pa hira, ngan maundang na an ngatanan nga mga paghalad. Kundi, sugad hito yana an mga paghalad nagpapahinumdom matagtuig han mga tawo han ira mga sala. Kay diri gud makakakuha han mga sala an dugo han mga baka ngan mga kanding. Tungod hini, han tikanhi na hi Cristo ha kalibutan, nagsiring hiya sa Dyos, “Diri ka buot hin mga tinubod nga unong ngan mga halad, kundi nag-andam ka hin lawas para ha akon. Diri ka nalilipay hin mga mananap nga ginsusunog ha bawbaw han halaran, o hin mga halad pagkuha hin mga sala. Niyan nagsiring ako, ‘Aadi ako, O Dyos, pagtuman han buot mo ipabuhat ha akon, sumala han nahisurat hiunong ha akon, dida han basahan han Balaod.’” Syahan nagsiring hiya, “Diri ka naruruyag o nalilipay hin mga tinubod nga unong ngan mga halad, o hin mga mananap nga tinubod ha halaran, ngan han mga halad pagkuha hin mga sala.” Ginsiring ini niya bisan kon iginhahalad ini nga mga tinubod nga unong sumala han Balaod. Ngan nagsiring hiya, “Aadi ako, O Dyos, pagtuman han karuyag mo ipabuhat ha akon.” Sanglit iginsalikway han Dyos an ngatanan nga daan nga mga tinubod nga halad, ngan ginliwanan niya ini han paghalad ni Cristo. Tungod nga gintuman ni Cristo an karuyag han Dyos ipabuhat ha iya, nalinisan kita ngatanan han sala pinaagi han paghalad niya han iya kalugaringon nga lawas makausa ngan para han ngatanan. An kada padi nga Judiyo nagtutuman han iya buruhaton kada adlaw, ngan naghahalad makadamo han amo la gihapon nga mga tinubod nga halad. Kundi ini nga mga tinubod nga halad diri makakakuha hini mga sala. Kundi naghalad hi Cristo hin usa la nga tinubod nga unong para han mga sala, usa nga maupay nga halad ha kadayonan. Katapos, linmingkod hiya ha tuo han Dyos. Didto naghuhulat hiya yana tubtob nga himoon han Dyos an iya mga kaaway nga taramakan han iya mga tiil. Sanglit pinaagi hin usa la nga paghalad hin unong ginhingpit niya ha kadayonan adton mga nalinisan han sala. Ngan nagpapamatuod liwat ha aton an Espiritu Santo. Una han ngatanan nagsiring hiya, “Amo ini an ginsaaran nga akon hihimoon ha ira ha tiarabot nga mga adlaw, nasiring an Ginoo: Ibubutang ko an akon mga balaod ha ira mga kasingkasing, ngan isusurat ko ha ira mga hunahuna.” Ngan, nasiring hiya, “Diri na gud ako manunomdom han ira mga sala ngan magraot nga mga binuhatan.” Sanglit kon ginpasaylo na ini nga mga sala, diri na kinahanglan in halad pagkuha hin mga sala. Sanglit, kabugtoan, may-ada na kita hingpit nga kagawasan hin pagsulod han Labi ka Baraan nga Dapit tungod han kamatayon ni Jesus. Gin-abrehan niya para ha aton in bag-o ngan buhi nga aragian, pinaagi han biray—ha aton pa, pinaagi han iya kalugaringon nga lawas. May-ada kita gamhanan nga padi nga tinaporan han balay han Dyos. Sanglit dangop kita han Dyos upod in tangkod nga kasingkasing ngan marig-on nga pagsarig, upod in mga kasingkasing nga nalinisan na tikang hin salaan nga konsensya ngan panhunahuna, ngan mga lawas nga nahugasan na hin limpyo nga tubig. Kapti naton hini maupay an aton paglaom, kay makakasarig kita han Dyos nga magtutuman han iya saad. Pagdinasigay kita ha usa kag usa hin pagpakita han gugma ngan pagbuhat hin maupay. Ayaw naton bayaan an aton nabatasan hin pagkatirok, sugad han binubuhat han iba. Lugod, pagdinasigay kita, labi na gud nga nakita kamo nga nagtitikahirani na an Adlaw han pagbalik han Ginoo. Kay waray na gud iba nga halad nga makakakuha han mga sala kon tuyoon gud naton hin pagpinakasala katapos ipahibaro ha aton an kamatuoran. Lugod, an nahibilin amo na la an pagkahadlok han ginpapamulat nga paghukom ngan an mapintas nga kalayo nga makakaugtang hadton mga nasupak han Dyos! Ginpapatay hin waray kalooy an nagtatalapas han Balaod ni Moises, kon paghukman hin duha o tulo nga mga testigo nga salaan. Sanglit, ano man an mahinanabo han tawo nga nagtatamay han Anak han Dyos? nga diri nagmamahal han dugo han ginsaaran han Dyos, nga naglinis ha iya tikang han iya mga sala? nga nagbiaybiay han Espiritu nga nahatag han grasya? Paghunahunaa daw kon ano ka dako nga sirot an angay ha iya! Kay nakilala kita han nagsiring, “Ako an mabulos, ako an mabayad,” ngan han nagsiring liwat, “Maghuhukom an Ginoo han iya mga tawo.” Makalilisang an pagkahulog ngadto han mga kamot han buhi nga Dyos! Panumdoma daw niyo kon ano an iyo kahimtang han naglabay nga panahon. Hadto nga mga adlaw, katapos niyo kalamragi han kapawa han Dyos, damo an iyo mga gin-antos, kundi waray gud kamo madaog. Kon usahay ginyubit ngan ginpanamastamasan kamo ha atubangan han kadam-an, ngan may mga higayon nga bulig kamo ha ira nga nahiagom hin sugad nga pag-antos. Naka-angbit kamo han mga pag-antos han mga binilanggo, ngan han pag-agawa han ngatanan niyo nga mga hiagi, gin-ilob la niyo nga malipayon an mga nawara ha iyo, kay maaram man kamo nga may-ada pa niyo mauroupay pa nga mga hiagi nga magpapadayon tubtob ha kataposan. Sanglit ayaw gud kamo pagturaw kay nagdadara ini hin dako nga kabaralsan. Kinahanglan magmailobon kamo basi makagtuman kamo han kaburut-on han Dyos, ngan karawaton niyo an iya mga iginsasaad. Kay sumala han siring han kasuratan, “Gutiay na la an panahon, ngan maabot na hiya nga ginpipinamulat, diri hiya maglalangan. Kundi matoo ngan mabubuhi an akon matadong nga mga tawo; kundi kon may ha ira tumalikod, diri ako malilipay ha ira.” Diri kita mga tawo nga matalikod ngan mawawara. Lugod, may-ada kita pagtoo, ngan natatalwas kita. An pagtoo amo an marig-on nga pagsarig han mga butang nga aton ginlalaoman, ngan han mga butang nga diri naton kinikita. Pinaagi han ira pagtoo an mga tawo hadton una nga panahon ginpakaupay han Dyos. Tungod hin pagtoo hinsabotan naton nga nahimo an bug-os nga kalibutan pinaagi han pulong han Dyos, sanglit ginhimo an mga butang nga kinikita tikang han mga butang nga diri kinikita. Tungod hin pagtoo hi Abel nagdara ngadto sa Dyos hin mauroupay nga halad kay han kan Cain. Pinaagi han iya pagtoo an Dyos kinmarawat ha iya nga matadong nga tawo, kay kinarawat han Dyos an iya mga halad. Tungod han iya pagtoo, nagyakan gihapon hi Abel bisan kon patay na hiya. Tungod hin pagtoo waray mamatay ni Enoc. Lugod ginbayaw hiya ngadto sa Dyos, ngan waray na hiya hiagii kay ginbayaw man hiya han Dyos. Nasiring an kasuratan nga san-o bayawon hi Enoc nakalipay hiya han Dyos. Waray gud tawo nga makakalipay han Dyos kon waray niya pagtoo. Kay an bisan hin-o nga nadangop han Dyos kinahanglan tumoo nga may-ada Dyos, ngan ini nga Dyos nagbabalos hadton mga nagbibiling ha iya. Tungod hin pagtoo namati hi Noe han mga pahimangno han Dyos hiunong han mga butang nga tiarabot nga waray pa niya hikit-i. Nagsugot hiya han Dyos, ngan naghimo hiya hin arka diin natalwas hiya ngan an iya panimalay. Dida hini nga paagi ginhukman ha karat-an an kalibutan, ngan kinarawat ni Noe tikang sa Dyos an pagkamatadong nga natikang han pagtoo. Tungod hin pagtoo, nagsugot hi Abraham han pagtawga ha iya han Dyos, ngan napakadto hiya han tuna nga iginsaad han Dyos nga ihahatag ha iya. Binayaan niya an iya kalugaringon nga tuna ug diri maaram hiya kon tikain hiya. Tungod hin pagtoo nag-ukoy hiya sugad hin usa nga lumalangyaw didto han tuna nga iginsaad ha iya han Dyos. Nag-ukoy hiya didto hin mga tulda sugad kanda Isaac ngan Jacob, nga kinmarawat liwat han amo ngahaw nga saad tikang han Dyos. Kay ginhulat ni Abraham an syudad nga an Dyos amo an nagplano, naglarang ngan nagtukod, kanay patukoranan diri gud mapupukan. Tungod hin pagtoo nahimo hi Abraham nga amay, bisan kon lagas na hiya hin duro ngan baw-as hi Sara. Tinmapod hiya nga an Dyos magtutuman han iya saad. Bisan kon patay na hiya, ini nga usa nga tawo amo an tinikangan han damo nga katulinan, sugad kadamo han mga bitoon ha langit, sugad kadamo han diri maiihap nga baras ha baybayon. Nagkamatay ini ngatanan nga mga tawo dida han ira pagtoo. Waray nira makarawat an mga iginsaad han Dyos, kundi bisan kon hirayo pa ini kaupay, nakita na nira ngan ira ginpaabot, ngan kinmilala hira nga lumalangyaw ngan lumalabay la ngay-an hira ha tuna. Adton naghimangraw hin sugad, nagpapasabot nga nagbibiling hira hin tuna nga ira kalugaringon. Waray na hira mangandoy han tuna nga ira tinalikdan; kon naghunahuna pa hira, may-ada pa unta nira higayon hin pagbalik. Lugod namulat hira hin mauruopay nga tuna, an langitnon nga tuna. Sanglit waray an Dyos naawod ha ira nga magtawag hira ha iya nga ira Dyos, kay nag-andam hiya hin syudad para ha ira. Tungod hin pagtoo nakahimo hi Abraham hin paghalad han iya anak nga hi Isaac, nga usa nga unong nga tinubod dida han pagsarihi ha iya han Dyos. Amo hi Abraham an ginsaaran han Dyos, kundi andam hiya hin paghalad han iya usa la nga anak nga usa nga unong nga tinubod. Nagsiring an Dyos kan Abraham, “Magkakamay-ada ka mga tulin pinaagi kan Isaac.” Nagtoo hi Abraham nga makakabanhaw an Dyos kan Isaac—ngan makakasiring kita nga kinarawat manggud ni Abraham hi Isaac tikang han kamatayon. Tungod hin pagtoo, nagsaad hi Isaac kanda Jacob ug Esau hin mga kaupayan para han tiarabot nga panahon. Tungod hin pagtoo ginbendisyonan ni Jacob an kada usa han mga anak ni Jose, han harapit na hiya mamatay; sinmandig hiya han iya tungod ngan nagsingba han Dyos. Tungod hin pagtoo, nakighimangraw hi Jose, han harapit na hiya mamatay, hiunong han pagbaya han mga Israelita tikang ha Ehipto, ngan nagtugon hiya kon ano an angay buhaton han iya lawas. Tungod hin pagtoo nakahimo an mga kag-anak ni Moises hin pagtago ha iya sulod hin tulo ka bulan tikang han iya katawo. Hinkit-an nira nga mahusay hiya nga bata, ngan waray hira kahadlok hin pagsupak han sugo han hadi. Tungod hin pagtoo hi Moises, han batan-on na hiya, nagdumiri nga tawgon hiya nga anak han anak nga babaye ni Paraon. Ginpaurog lugod niya an pag-antos upod han mga tawo han Dyos, kay han pagpahimulos han sala ha sulod hin halipot la nga panahon. Naghunahuna hiya nga labaw pa gud kamahal an pag-antos hin mga pagyubit tungod han Mesiyas, kay han ngatanan nga mga manggad han Ehipto; kay ginlantaw niya an tiarabot nga balos. Tungod hin pagtoo kinmalagiw hi Moises tikang ha Ehipto hin waray kahadlok han kasina han hadi; sugad nga daw kinmita hiya han diri kinikita nga Dyos, sanglit waray na hiya bumalik ha Ehipto. Tungod hini pagtoo, nagtikang hiya hin pagtukod han Paglabay ngan nagsugo nga isablig an dugo dida han mga porta, basi diri pamatayon han Anghel han Kamatayon an mga suhag nga lalake han mga Israelita. Tungod hin pagtoo nakahimo an mga Israelita hin pagtabok han Pula nga Dagat sugad dida hin mamara nga tuna; han pagtabok liwat han mga Ehiptohanon, nalumos hira ngatanan. Tungod hin pagtoo napukan an mga pader han Jerico, katapos paglibota han mga Israelita sulod hin pito ka adlaw. Tungod hin pagtoo waray pataya hi Rahab nga maraot nga babaye, upod hadton mga linmaris han Dyos, kay gin-upay niya hin pagkarawat an mga espiya. Magpapadayon pa ba ako? Waray ko na igo nga panahon hin paghinabi mahitungod kanda Gideon, Barak, Samson, Jepte, David, Samuel, ngan han mga manaragna. Tungod hin pagtoo nakig-away hira hin mga kanasoran ngan nagdaog hira. Ginbuhat nira an matadong, ngan kinmarawat hira han iginsaad han Dyos. Ginsagpo nira an mga baba hin mga liyon, ginparong nira in naglalahinggab nga mga kalayo, nakalikay hira han kamatayon pinaagi han espada. Magluya hira kundi nagmakusog; mga gamhanan hira ha pag-awayan ngan gindaog nira an kasondalohan han mga lumalangyaw. Tungod hin pagtoo kinarawat han mga kababayen-an an ira mga patay nga kauropdan nga mga binanhaw na. An iba, nagdumiri pagkarawat hin kagawasan, ngan nagkamatay ha ilarom hin mga pag-antos, basi mabanhaw ngadto hin mauroupay nga kinabuhi. Ginpakaalohan ngan ginhampak an iba, ngan ginggapos ngan ginbilanggo an iba. Ginbato hira, ginpikas an ira mga lawas, pinanmatay hira pinaagi han espada. Nagsudoysudoy hira nga nagpanapton hin mga anit hin karnero ngan mga kanding, mga pubre, ginpakurian ngan ginraogdaog hira. An kalibutan diri naangay para ha ira! Nagsarang hira ngadto han mga kamingawan ngan kabungtoran sugad hin mga kalagiw, nag-ukoy hira ha mga lungib ngan mga luong ha tuna. Pagkadako nga hinumdoman an nahimo hini ngatanan nga mga tawo pinaagi han ira pagtoo! Kundi waray nira makarawat an iginsaad han Dyos, kay may-ada pa an Dyos mauroupay nga paglarang para ha aton. Tuyo han Dyos nga mahihingpit la hira kon upod kita ha ira. Sanglit kay ginpapalibotan kita hini nga dako nga hugpo hin mga saksi, isalikway ta an ngatanan nga nakakaulang ha aton, ngan an sala nga diri nabaya ha aton, ngan tud-on ta an pagdalagan han paisan-isan nga aton inaatubang. Tutok kita kan Jesus nga amo an sinasarigan han aton pagtoo tikang ha tinikangan ngadto ha kataposan. Waray hiya humunong tungod han kros! Lugod, tungod han kalipay nga naghuhulat ha iya, waray niya ikaawod an pagkamatay ha kros, ngan yana, nalingkod na hiya ha tuo han trono han Dyos. Palandonga daw niyo kon ano an iya gin-agian, kon gin-unan-o niya pag-asdang han damo nga mga pagdumot han mga makasasala! Sanglit ayaw gud kamo pagturaw ngan pagtalikod. Kay ha iyo pakig-away han sala, waray pa kamo mahitangpi han kamatayon. Hinngalimtan na ba niyo an mga pagdasig han Dyos ha iyo, kamo nga iya mga anak? “Anak ko, tigamni kon sawayon ka han Ginoo, ngan ayaw pagturaw kon busaan ka niya. Kay sinasaway han Ginoo an iya hinihigugma, ngan ginkakastigo niya an kinakarawat niya nga iya anak.” Antosa an pagkastigo ha iyo sugad nga tikang ini han iyo amay; kay nagpapakita ini nga gintatagad kamo han Dyos sugad hin iya mga anak. May-ada ba anak nga waray kastigoha han amay niya? Kon diri kamo kinakastigo, sugad han pagkastigo niya han ngatanan nga iya mga anak, tigaman ini nga diri kamo tinuod nga mga anak, kundi mga anak la ha gawas. Mahitungod han aton mga amay dinhe ha tuna, nakastigo hira ha aton, kundi tinatahod ta hira. Sanglit labi na gud nga karawaton naton an pagkastigo han aton espirituhanon nga Amay basi katagan kita hin kinabuhi! Kinakastigo kita han aton mga amay dinhe ha tuna hin halipot la nga panahon, sumala han angay para ha ira. Kundi ginbubuhat ini han Dyos para han aton kalugaringon nga kaupayan, basi makaangbit kita han iya pagkabaraan. Kon ginkakastigo kita usahay nakakapabido ini ha aton ngan diri nakakalipay. Kundi ha orhe nga mga adlaw, adton kinmarawat hin sugad nga kastigo, nag-aani hin malinawon nga balos han kinabuhi nga matadong. Sanglit alsaha niyo an iyo kinakapoy nga mga kamot, ngan pakusga an iyo magluya nga mga tuhod! Sulsoga niyo an matadong nga mga dalan, basi may gamit an piay nga tiil ngan maupay dayon. Talinguhaa hin pakigdaet ha ngatanan nga mga tawo, ngan pag-ukoy hin baraan nga kinabuhi, kay gawas hini waray makita han Ginoo. Paghirot nga waray ha iyo tumalikod han grasya han Dyos. Paghirot kamo basi waray usa ha iyo nga masugad hin mapait nga tanom nga natubo ug nakakasamok han iba tungod han iya hilo. Paglikay kamo nga waray ha iyo magmahilas o diri espirituhanon sugad kan Esau, nga tungod la hin usa ka pagkaon, nagbaligya han iya mga katungod hin pagkamagurang nga anak. Maaram man kamo nga ha orhe na, karuyag hiya pagkarawat han bendisyon han amay niya; kundi ginsalikway hiya, kay diri na man mababawi niya an iya ginbuhat, bisan kon nakimalooy hiya inupdan hin mga luha. Waray kamo makahirani sugad han mga tawo han Israel ngadto hin usa nga butang nga aaboton niyo ngadto han iya nagdidilaab nga kalayo didto ha Bukid Sinai, han kasisidman ngan han kadulman, han bagyo, han tunog hin trompeta, ngan han usa nga tingog sugad han ginbuhat han mga tawo han Israel. Han pakabati han mga tawo han tingog, nakimalooy hira nga diri na pabation hira hin lain pa nga pulong, kay diri na nira nailob an sugo nga nagsiring, “Bisan kon mananap an tumamak han bukid, kinahanglan pagbatoon tubtob nga mamatay.” Makalilisang hin duro adto nga taran-awon nga nakasiring hi Moises, “Nangungurog ngan nahahadlok ako!” Lugod, hinmarani kamo han Bukid Sion ngan han syudad han buhi nga Dyos, an langitnon nga Jerusalem, upod han iya yinukot nga mga anghel. Hinmarani kami han malipayon nga katirok han mga suhag nga mga anak nga kalalaken-an han Dyos, kanay mga ngaran nahisurat na ha langit. Hinmarani kamo han Dyos nga amo an maghurukom han ngatanan nga mga tawo, ngan hinmarani kamo han mga espiritu han mga tawo nga magtadong nga nahingpit na. Hinmarani kamo kan Jesus nga amo an naghikay han bag-o nga ginsaaran, ngan han iginsablig nga dugo nga nagsasaad hin labaw pa kamaupay nga mga butang kay han dugo ni Abel. Sanglit paghirot kamo, ngan ayaw pagdumiri hin pamati ha iya nga nagyayakan. An mga dinmiri pamati han naghatag han dyosnon nga mensahe dinhe ha tuna waray makapalagiw han sirot. Sanglit labi na nga diri kita makakapalagiw kon isalikway ta adton nagyayakan tikang ha langit! Nakabay-og han tuna an iya tingog hadto nga panahon, kundi nagsaad hiya yana, “Babay-ogon ko hin makausa pa diri la an tuna kundi pati an langit.” Nagpapahayag an mga pulong “makausa pa” nga babay-ogon ngan kukuhaon an mga binuhat, basi magpabilin an mga butang nga diri nababay-og. Sanglit pagpasalamat kita, kay nakarawat kita hin ginhadian nga diri nababay-og. Pagpasalamat ngan pagsingba kita han Dyos hin paagi nga makakalipay ha iya, upod an pagtahod ngan kahadlok; kay kalayo gud nga nakakaugtang an aton Dyos. Ipadayon an iyo minagburugto nga pagsihigugmaay dida ha pag-alagad kan Cristo. Ayaw niyo hingalimti an pag-abiabi hin mga sumaraka ha iyo mga panimalay. Ginbuhat ini han iba, ngan waray nira hibaroi nga mga anghel an ira gin-abiabi. Hinumdomi niyo adton aadto ha bilanggoan, sugad nga upod kamo nira ha bilanggoan. Hinumdomi niyo adton mga nag-aantos sugad nga nag-aantos kamo upod ha ira. Kinahanglan pasidunggan han ngatanan an pagkainasaw-an, ngan kinahanglan magmatinumanon ha ira ngahaw an mga bana ngan mga asawa. Paghuhukman han Dyos adton mga maglaw-ay an binuhatan ngan adton mga manlilibog. Ayaw kamo paghigugma han kwarta, ngan makontento kamo han aada na ha iyo. Kay nagsiring an Dyos, “Diri ko kamo babayaan; diri ko gud kamo tatalikdan.” Sanglit pagmaisog kita ngan magsiring, “An Ginoo an akon kabulig, diri ako mahahadlok. Ano ba in sadang buhaton ha akon?” Hinumdomi an iyo anay mga pangulo nga naghimangraw ha iyo han mensahe han Dyos. Panumdoma niyo kon gin-unan-o nira hin pagkabuhi ngan pagkamatay, ngan subda an ira pagtoo. Amo la gihapon hi Jesu-Cristo hadto, yana, ngan ha kadayonan. Ayaw kamo tugot nga makapasimang ha iyo han matadong nga dalan an ngatanan nga magkalainlain nga mga pagturon-an. Maupay nga karawaton naton an espirituhanon nga kusog tikang han grasya han Dyos ngan diri pinaagi han pagsugot han mga turumanon hiunong hin mga pagkaon; waray mabuligi hini adton mga nagtutuman hini nga mga turumanon. An mga padi nga nag-aalagad didto han arampoan han mga Judiyo waray katungod hin pagkaon han mga hinalad ha aton altar. Gindadara han Labaw nga Padi nga Judiyo an dugo han mga mananap ngadto han Labi ka Baraan nga Dapit hin paghalad nga usa nga tinubod nga unong para han mga sala; kundi ginsusunog ha gawas han kampo an mga lawas han mga mananap. Tungod hini, namatay hi Jesus ha gawas han syudad, basi maglinis han mga tawo han ira sala pinaagi han iya kalugaringon nga dugo. Sanglit kadto kita ha iya ha gawas han kampo, ngan angbit kita han makaaalo nga ginbuhat ha iya. Kay waray dayon nga syudad para ha aton dinhe ha tuna; nangingita kita han syudad nga tiarabot. Sanglit dayuday paghalad kita hin mga pagdayaw ngadto han Dyos sugad hin aton sakripisyo pinaagi kan Jesus; ha aton pa, dayuday pasalamatan ta an iya ngaran pinaagi han aton mga im-im. Ayaw hingalimti an pagbuhat hin maupay nga an pagbinuligay, kay amo ini an mga halad nga nakakalipay han Dyos. Sugta an iyo mga pangulo ngan sunda an ira mga sugo. Nagbabantay hira han iyo mga kalag hin waray pagpahuway, tungod nga kinahanglan humatag hira sa Dyos hin kasayoran han ira pag-alagad. Kon sugton niya hira, magbubuhat hira nga malipayon; kay kon diri, magbubuhat hira nga mabidoon, ngan diri ini makakabulig ha iyo. Padayona niyo an pag-ampo para ha amon. Maaram kami nga limpyo an amon konsensya, kay karuyag namon magbuhat han matadong ha ngatanan nga panahon. Ngan nanginginyupo pa gud ako ha iyo nga mag-ampo kamo nga pabalikon ako han Dyos ngada ha iyo ha madali nga panahon. Ginbanhaw han Dyos an aton Ginoo nga Jesus nga amo an Gamhanan nga Magmarangno han mga karnero, nga tungod han iya kamatayon, ginpadig-on an dayon nga ginsaaran. An Dyos han kamurayaw humatag unta ha iyo han ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga iyo ginkikinahanglan, basi makatuman kamo han iya kaburut-on, ngan pinaagi kan Jesu-Cristo, buhaton unta niya dinhe ha aton an nakakalipay ha iya. Ngan ngadto kan Cristo an himaya ha kadayonan! Amen. Kabugtoan ko, nahangyo ako ha iyo nga mamati kamo nga mailobon hini nga mensahe hin pagdasig; kay diri man hilaba kaupay ini nga surat ko ha iyo. Karuyag ko nga hibaroan niyo nga ginpagawas na ha bilanggoan hi Timoteo nga aton bugto. Kon umabot hiya dayon, ig-uupod ko hiya kon kumada ako hin pakigkita ha iyo. Ipangumosta na la kami han ngatanan nga iyo mga pangulo ngan han ngatanan nga mga magtinuohon nga mga tawo han Dyos. Nangungumosta ha iyo an kabugtoan ha Italia. Maada unta ha iyo ngatanan an grasya han Dyos. Tikang kan Santiago, surugoon han Dyos ngan han Ginoo Jesu-Cristo: Nangungumosta ako han ngatanan nga mga tawo han Dyos nga aadto ha bisan diin nga dapit han kalibutan. Kabugtoan ko, hunahunaa niyo nga palaran kamo kon naatubang kamo hin magkalainlain nga mga pagsulay, kay kon nagdadaog an iyo pagtoo hin sugad nga mga pagsulay, pagpakita ito nga nahibaro kamo hin pag-ilob. Seguroha nga magpadayon an iyo kamailobon, basi mahingpit kamo, ngan mawaray kakulangan dida ha iyo. Kundi kon may-ada ha iyo kulang hin kinaadman, kinahanglan mag-ampo hiya sa Dyos nga diri gud magkakawang ha iya kay mahinatagon ngan maluloy-on an Dyos ha ngatanan. Kon mag-aampo kamo, kinahanglan tumoo kamo ngan diri gud magruhaduha. An bisan hin-o nga nagruruhaduha sugad hiya hin balod ha dagat nga iginpapadpad ngan ginhuhuyop han hangin. Kinahanglan magmalipayon an kablas nga bugto kon pahitas-on hiya han Dyos, ngan an riko nga bugto kon paubson hiya han Dyos. Kay magpapapas an manggaranon sugad han bukad han tanom ha kapatagan. Nasirang an adlaw upod an iya maping-it nga kapaso ngan nakakalaya han tanom; narapdag an iya bukad ngan naaanaw an iya katahom. Ha amo man nga kaagi mapupukan an manggaranon ha butnga han iya kalisang hin pagpakabuhi. Palaran an tawo nga nagpapadayon hin kamatinumanon ha butnga hin mga pagsulay, kay kon makadaog hiya han mga pagsulay ha iya, makarawat hiya han kinabuhi, an balos nga iginsaad han Dyos hadton mga nahigugma ha iya. An bisan hin-o nga ginsusulay diri angay sumiring nga ginsusulay hiya han Dyos. Kay an Dyos diri magsusulay hin pagpabuhat hin karat-an, ngan diri hiya nagsusulay bisan kan kanay. Kundi nasusulay an tawo kon nahuhugay ngan nabibitik hiya han iya kalugaringon nga maraot nga ungara. Ngan an iya maraot nga ungara amo an tinikangan nga nabunga hin sala; ngan an sala, kon hinog na, amo an tinikangan han kamatayon. Hinigugma ko nga kabugtoan, ayaw kamo pagpalimbong! Natikang ha langit an tagsa nga maupay ngan hingpit nga hatag, tikang han Dyos nga Magburuhat han langitnon nga mga kapawa, nga diri nababalhin o nahatag hin kasirom kon hiya nabirik. Ginhimo kita niya ha iya kalugaringon nga kaburut-on, pinaagi han pulong han kamatuoran, basi magin labaw kita han ngatanan niya nga mga binuhat. Panumdoma niyo ini, hinigugma ko nga kabugtoan! Kinahanglan nga madagmit kamo mamati, kundi mahinay hin pagyakan, ngan diri madali masina. Diri nakakatuman han matadong nga tuyo han Dyos an kasina han tawo Sanglit bayai niyo an ngatanan nga mahugaw nga pamatasan ngan maraot nga panggawi. Pasakop han Dyos ngan karawta niyo an pulong nga iya igtanom ha iyo mga kasingkasing kay amo ini an makakatalwas ha iyo. Ayaw paglimbongi an iyo kalugaringon pinaagi hin pamati la han pulong han Dyos, kundi buhata an iyo hinbatian. An mamati la han pulong kundi diri magbuhat, sugad la hiya hin tawo nga nakita han iya nawong dida hin espeho ngan nakita ha iya la ngahaw. Natan-aw hiya hin maupay ha iya ngahaw, ngan katapos nalakat hiya, ngan hinngangalimtan dayon kon ano an iya hitsura. Kundi kon hin-o in mag-usisa han hingpit nga balaod nga nagtatalwas han mga tawo, ngan nagpapadayon pagtuman hini, diri la kay namamati hiya ngan kahuman mahingalimot, kundi magtutuman hiya han iya ginbubuhat—ini nga tawo pagbebendisyonan han Dyos tungod han iya mga buhat. May-ada ba ha iyo naghuhunahuna nga mainampoon hiya? Waray pulos an iya tuloohan kon diri hiya makapugong han iya dila, ngan ginlilimbongan la niya an iya kalugaringon. Para han Dyos nga Amay, an putli ngan matuod nga tuloohan amo ini: an panimangno han mga ilo ngan mga balo nga babaye dida han ira mga kakurian, ngan an pagbantay nga diri madum-itan an iya kalugaringon han mga kahilayan han kalibutan. Kabugtoan ko, kay mga magtinuohon man kamo han aton Ginoo Jesu-Cristo, an harangdon nga Ginoo, kinahanglan upayon niyo an pagtagad han mga tawo. Pananglit sumulod ha iyo katirok in usa nga riko nga nakakasingsing hin bulawan ngan nakakasul-ot hin mahal nga mga panapton, ngan may sumulod liwat nga usa nga kablas nga gisigisi an iya panapton, kon tagdon niyo hin mauroupay an tawo nga diliwan ngan sumiring kamo ha iya, “Didi lingkod hadin maupay nga lingkoran,” kundi sidngon niyo an kablas, “Tindog la didto,” o “Lingkod na la ha salog hirani ha akon tiilan,” dida hito nakakasala na kamo hin ka may-ada niyo pinili nga mga tawo ngan hin paghukom nga pinasikad hin magraot nga mga panuyo. Pamatii niyo, hinigugma ko nga kabugtoan! Ginpili han Dyos an kablas nga mga tawo hini nga kalibutan, basi mariko hira hin pagtoo ngan makaangkon han Ginhadian nga iginsaad niya hadton mga nahigugma ha iya. Kundi gintatamay la niyo an mga kablas! Hin-o man an nagpapaantos ha iyo ngan nagdadanas ha iyo ngadto ha atubangan han mga maghurukom? An mga riko! Amo hira an nagmiminanggad hito nga maupay nga ngaran nga iginhatag han Dyos ha iyo. Matadong an iyo ginbubuhat kon gintutuman niyo an balaod han Ginhadian nga aada ha kasuratan, “Higugmaon mo an imo igkasi-tawo sugad ha imo ngahaw.” Kundi kon tagdon niyo an mga tawo sumala han iyo nakita ha ira, nakakasala kamo, ngan ginhuhukman kamo han Balaod sugad nga nagtatalapas kamo hin balaod. An nagtatalapas hin usa nga sugo han Balaod, nagtatalapas han ngatanan. Kay an nagsiring, “Diri ka manlibog,” nagsiring liwat, “Diri ka magpatay.” Bisan kon diri ka manlibog, nakatalapas ka han balaod kon magpatay ka. Pagyakan ngan panggawi kamo sugad hin mga tawo nga paghuhukman han balaod nga nagtatalwas han mga tawo. Kay diri malolooy an Dyos kon maghukom na hiya han tawo nga waray pagkalooy. Kundi dinadaog gud han kalooy an paghukom. Kabugtoan ko, ano man in pulos para hin usa nga nasiring, “May-ada ko pagtoo,” kundi diri man ini hinkikit-an dida han iya mga buhat? Makakatalwas ba ha iya ito nga pagtoo? Pananglit may-ada kabugtoan nga nagkikinahanglan hin mga panapton ngan kulang hin pagkaon. Ano man in pulos kon magsiring la kamo ha ira, “Paglipayon unta kamo han Dyos! Pagbado ngan kaon kamo hin maupay!”—kon diri niyo tagan han mga kinahanglanon han ira kinabuhi? Amo man ini an pagtoo: kon pagtoo la, ngan waray padis nga buhat, patay ito nga pagtoo. Kundi may-ada masiring, “May pagtoo in usa ka tawo ngan may-ada mga buhat an iba.” Amo ini an baton ko, “Pakitaa ako kon uunanhon hin usa ka tawo pakaangkon hin pagtoo nga waray mga buhat. Pakikitaon ko ikaw han akon pagtoo pinaagi han akon mga buhat.” Natoo ka ba nga may uusa la nga Dyos? Maupay! Natoo man liwat hini an mga yawa ngan nangungurog hira hin kahadlok. Lurong ka! Karuyag ba nimo hikit-an nga waray kapulsanan an pagtoo nga diri inupdan hin mga buhat? Gin-unan-o man pag-isip nga matadong sa Dyos hi Abraham nga aton ginikanan? Pinaagi adto han iya mga buhat han paghalaran niya ha altar kan Isaac nga iya anak. Diri ka ba nakita? Nagkausa an iya pagtoo ngan an iya mga buhat; nahingpit an iya pagtoo pinaagi han iya mga buhat. Ngan natuman an kasuratan nga nagsiring, “Tinmoo han Dyos hi Abraham ngan tungod han iya pagtoo, gin-isip han Dyos nga matadong hiya.” Sanglit gintawag hi Abraham nga sangkay han Dyos. Sanglit nakikita niyo nga gin-iisip nga matadong sa Dyos an tawo pinaagi han iya ginbubuhat ngan diri tungod la han iya pagtoo. Amo man liwat an nahinabo han maraot nga babaye nga hi Rahab. Gin-isip hiya nga matadong sa Dyos tungod han iya mga buhat, pinaagi han pagpasudla niya han mga espiya nga mga Judiyo, ngan pagbuligi niya ha ira hin pagpalagiw pinaagi hin iba nga dalan. Sanglit, sugad nga patay an lawas kon waray espiritu; patay man an pagtoo kon waray mga buhat. Kabugtoan ko, diri damo ha iyo in magin magturutdo, kay maaram kamo nga kita nga mga magturutdo paghuhukman hin masigpit kay han iba. Agsob makasayop kita ngatanan. Hingpit an tawo nga diri nagsasayop han iya ginyayakan, ngan maaram liwat magpugong han iya kalugaringon. Itinataod ta an bukado ha baba hin kabayo, basi sumugot ha aton, ngan nakakahimo kita pagdara hini ngadto ha bisan diin nga dapit nga aton karuyag. O paghunahunaa daw an usa nga barko: bisan kon dako ngan ginduduso hin magkusog nga mga hangin, nawawaring an barko pinaagi hin gutiay hin duro nga timon, ngan napakadto bisan diin an karuyag han timonil. Amo man an dila: bisan kon gutiay la, nakakahimo hin pagparayaw mahitungod hin dagko nga mga butang. Hunahunaa la kon ano kahiluag nga kagurangan an nadadagkotan hin gutiay la nga kalayo! Ngan sugad hin kalayo an dila. Usa ini nga katig-oban han ngatanan nga karat-an; usa la nga bahin han aton lawas kundi nagpapasarang hin karat-an ha aton bug-os nga pagkatawo. Ginsusuritan hini an bug-os naton nga kinabuhi han kalayo nga natikang ha impyerno ngahaw. Makakahimo an tawo hin pagpaanad ngan nakagpaanad na han ngatanan nga mga binuhat—ihalas nga mga mananap ngan mga tamsi, mga hayop nga nagkakamang ha tuna ngan mga isda. Kundi waray pa gud tawo nga nakagpaanad han dila. Maraot ngan makuri kapugngan, ngan puno hin makamaratay nga hilo. Ginagamit ta an dila hin pagpasalamat han aton Ginoo ngan Amay, ngan ginagamit ta liwat pagpakaraot han aton igkasi-tawo nga ginhimo nga ladawan han Dyos. Naguwa ha usa la nga baba in mga pulong hin pagpasalamat ngan pagpakaraot. Kabugtoan ko, diri ini angay mahinabo! Diri mahihimo nga matikang hin usa ngan amo la ngahaw nga burabod in matam-is ug mapait nga tubig. Kabugtoan ko, diri mabunga hin mga olibo an kahoy nga igos; diri mabunga hin mga igos an balagon nga ubas; ngan diri man makakahimo nga maawas in marasa nga tubig tikang hin mapag-ad nga burabod hin tubig. May-ada ba usa ha iyo nga may-ada kinaadman ngan hibaro? Kinahanglan hikit-an ini pinaagi han iya maupay nga kinabuhi, ngan pinaagi han iya mag-upay nga mga buhat nga gintutuman dida hin pagpaubos ngan ha kamaaram. Kundi kon ha imo kasingkasing maabugho, madumot, ngan halot ka, ayaw pakasala supak han kamatuoran pinaagi hin pagparayaw han imo kinaadman. Diri natikang ha langit ini nga kinaadman; kinalibutanon la ini, yawan-on ngan diri espirituhanon. Kon hain an pangabugho ngan kahalot, aadto man an kasamok ngan ngatanan nga karat-an. Kundi una han ngatanan, putli an kinaadman nga tikang sa Dyos: malinawon, mapuangoron, ngan makisasangkayon; puno hin pagkalooy ngan nabunga hin mag-upay nga mga buhat; waray pinalabi ngan diri malabyaw. Ngan an pagkamatadong amo an naaani nga bunga han mga binhe nga itinatanom han mga nagbubuhat dida hin kalinaw. Diin ba titikang an iyo mga aruaraway ngan mga pagkabirubingkil? Natikang ini ha iyo mga karuyagon han kahilayan nga agsob mag-inaraway ha sakob niyo. Karuyag niyo in mga butang, kundi diri niyo naangkon, sanglit andam kamo pagpatay; makusog an iyo pag-ungara hin mga butang, kundi diri niyo nakukuha, sanglit nagkakabirubingkil ngan nag-aaragway kamo. Diri niyo naaangkon an iyo kinaruruyag, kay diri man kamo nangangaro han Dyos. Ngan kon nangangaro kamo, diri kamo nakakarawat, kay maraot man an iyo katuyoanan; nangangaro kamo basi gamiton la niyo para han iyo kalugaringon nga mga kahilayan. Mga tawo nga waray pagtoo! Diri ba kamo maaram nga an pakigsangkay han kalibutan amo an pakig-away han Dyos? Magigin kaaway han Dyos an karuyag magin sangkay han kalibutan. Ayaw kamo paghunahuna nga waray la kahulogan an kasuratan nga nasiring, “An espiritu nga iginhatag ha aton han Dyos puno hin magpintas nga mga ungara.” Kundi makurukusog pa an grasya nga iginhahatag han Dyos. Sumala han siring han kasuratan, “Kontra sa Dyos an mga mapahitas-on, kundi nahatag hiya hin grasya han mga mapaubsanon.” Sanglit, pagsugot kamo han Dyos. Atohi niyo an Yawa ngan mapahirayo hiya ha iyo. Pahirani kamo han Dyos, ngan mapahirani hiya ha iyo. Hugasi niyo an iyo mga kamot, kamo nga mga makasasala! Linisi niyo an iyo mga kasingkasing, kamo nga mga maglabyaw! Pagmabidoon kamo, pagnguyngoy, ngan pagtangis; saliwani niyo hin pagtangis an iyo katatawa, ngan kabidoan an iyo kalipayan! Pagpaubos kamo ha atubangan han Ginoo ngan pagpapahitas-on kamo niya. Ayaw kamo maggipasusonsuson, kabugtoan ko. Kon hin-o in nasuson o naghuhukom han iya bugto nasuson liwat ngan naghuhukom han Balaod. Sanglit kon nahuhukom ka han Balaod, diri ka na nagsusugot han Balaod, kundi ikaw an naghuhukom han Balaod. An Dyos la an magbaralaod ngan maghurukom. Hiya la an nakakatalwas ngan makakapuo. Baga hin-o ka nga maghuhukom han imo igkasi-tawo? Yana pamatii ako niyo, kamo nga nasiring, “Yana o buwas makadto kami hini nga syudad, diin magpapabilin kami hin usa ka tuig, ngan magpapakabuhi kami basi makapanalapi kami.” Diri ngani kamo maaram kon ano an mapaabot ha iyo buwas! Sugadsugad la kamo han manipis nga burong nga nakikita hin usa ka dali, ngan nagpapapas dayon. Amo unta ini an angay niyo igsiring, “Kon tumugot an Ginoo, mabubuhi pa kami, ngan magbubuhat kami hini o hadto.” Kundi yana mapinahitas-on ngan nanhahambog kamo; sayop in sugad nga panhambog. Sanglit, nakakasala an tawo nga diri nagbubuhat han maupay nga iya hinbabaroan nga angay niya buhaton. Ngan yana, pamatii ako niyo, kamo nga mga riko! Pagtangis ngan pagnguyngoy kamo tungod han mga kagul-anan nga tiarabot ha iyo! Nadunot na an iyo mga manggad ngan ginkutkot na an iyo mga panapton. Gintaoy na an iyo bulawan ug salapi, ngan ini nga taoy amo an nahimo nga saksi kontra ha iyo ngan magkakaon han iyo unod sugad hin kalayo. Nagtambak kamo hin mga manggad yana nga kataposan nga mga adlaw. Waray niyo ihatag an suhol han mga tawo nga nagkabudlay ha iyo mga uma. Pamatii niyo an ira mga sumbong! Hinbatian na han Ginoo nga Labi Kamakagarahum an mga araba hadton mga nag-aani han iyo mga tanom. Nagpatakas hin kahimyangan ngan kalipayan an iyo kinabuhi ha tuna. Nagpatambok kamo ha iyo ngahaw, andam para han adlaw han pag-ihaw. Ginsirotan nga ginpatay niyo an tawo nga waray sala, ngan waray hiya umato ha iyo. Sanglit, kabugtoan ko, pagmailobon kamo, tubtob han pag-abot han Ginoo. Kitaa niyo an kamailobon han parauma samtang naghuhulat han pag-ani han abot han iya uma. Naghuhulat hiya nga mapailobon han panahon han kat-uran. Kinahanglan magmailobon liwat kamo. Magmalinaomon gud kamo kay hirani na an adlaw han pag-abot han Ginoo. Kabugtoan ko, ayaw kamo paggipasumbongsumbong, basi diri kamo paghukman han Dyos. Hirani na an Maghurukom, andam na pagsulod! Kabugtoan ko, hinumdomi niyo an mga manaragna nga nagyakan ha ngaran han Ginoo. Himoa niyo hira nga mga susbaranan hin mapailobon nga pagpadayon ha butnga hin mga pag-antos. Gintatawag ta hira nga malipayon kay inmilob hira. Nakabati man kamo han kamapailobon ni Job, ngan kon ano an iginbalos ha iya han Ginoo ha kataposan. Kay puno hin kalooy ug pagpaid an Ginoo. Labaw han ngatanan, kabugtoan ko, ayaw kamo pagsumpa kon nagsasaad kamo. Ayaw kamo pagsumpa pinaagi han langit o han tuna o hin bisan ano. Siring la kamo, “Oo” kon natangdo kamo, ngan “Diri” kon nadiri kamo, basi diri kamo paghukman han Dyos. May-ada ba nagkukuri ha iyo? Kinahanglan mag-ampo hiya. May-ada ba malipayon? Kinahanglan magkanta hiya hin mga pagdayaw. May-ada ba masakit ha iya? Kinahanglan ipatawag niya an mga katigurangan han singbahan, nga mag-aampo para ha iya ngan magdidihog ha iya hin lana ha ngaran han Ginoo. An pag-ampo nga inupdan hin pagtoo nagtatambal han masakiton; igpapahiuli han Ginoo an maupay niya nga panlawas, ngan pasasayloon hiya han iya mga sala. Sanglit, maggiturutug-an kamo han iyo mga sala ngan mag-inampoay kamo basi kamo mag-upay. An pag-ampo hin maupay nga tawo may dako nga gahom. Sugad la ha aton nga tawo hi Elias. Kinasingkasing an iya pag-ampo nga diri umuran, ngan sulod hin tulo ka tuig ngan tunga waray gud umuran ha tuna. Nag-ampo liwat hiya, ngan inmuran ngan nanmunga an mga tanom ha tuna. Kabugtoan ko, kon mahimulag tikang han kamatuoran in usa ha iyo, ngan may-ada usa nga makapabalik ha iya, hinumdomi niyo ini: an bisan hin-o nga makapabalik hin usa nga makasasala tikang han iya maraot nga kinabuhi, magtatalwas han kalag han makasasala tikang han kamatayon, ngan pasasayloon in damo nga mga sala. Tikang kan Pedro nga apostol ni Jesu-Cristo— Ngadto han mga pinili han Dyos nga nag-uokoy sugad nga mga ginhalin nga mga bihag nagsasarang ha mga lalawigan han Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, ug Bitinia. Ginpili kamo sumala han tuyo han Dyos nga Amay, ngan nahimo kamo nga baraan nga mga tawo pinaagi han iya Espiritu, basi magsugot kan Jesu-Cristo ngan malinisan kamo pinaagi han iya dugo. Maada unta ha iyo an grasya ngan an kalinaw nga hingpit! Pagpasalamat kita han Dyos ngan Amay han aton Ginoo Jesu-Cristo! Tungod han iya dako nga kalooy, gintagan kita niya hin bag-o nga kinabuhi pinaagi han pagbanhawa kan Jesu-Cristo. Nakahatag ini ha aton hin buhi nga paglaom, sanglit naghihingyap kita hin pag-angkon han hura nga mga kaupayan nga gin-aandam han Dyos para han iya mga tawo. Gin-aandam ini niya didto ha langit para ha iyo, diin diri madudunot, o madadaan, o maaanaw. Para ini ha iyo ngan pinaagi hin pagtoo pinananalipdan kamo han gahom han Dyos tungod han katalwasan nga andam nga igpapadayag ha kataposan nga panahon. Pagkalipay kamo tungod hini, bisan kon kinahanglan magmabidoon kamo anay hin madaliay yana, tungod hin damo kalain nga mga pagsulay nga iyo gin-aantos. An tuyo hini amo nga basi mahisabtan kon lus-ay ba an iyo pagtoo. Bisan ngani an bulawan nga may-ada pagkatunaw ginsasarihan pinaagi han kalayo; asay pa ba an iyo pagtoo nga labaw pa gud kamahal kay hin bulawan, kinahanglan liwat pagsarihan, basi magmarig-on. Onina kakarawaton niyo an pagdayaw, himaya, ug dungog kon igpadayag na hi Jesu-Cristo. Nahigugma kamo ha iya bisan kon waray kamo kumita ha iya; nasarig kamo ha iya, bisan kon diri pa kamo nakita ha iya yana. Sanglit narayhak kamo hin labi ka dako nga diri mahiaasoy nga kalipay, kay kinakarawat niyo an tuyo han iyo pagtoo, nga amo an katalwasan han iyo mga kalag. Nangita ngan nag-usisa hin maupay mahitungod hini nga katalwasan an mga manaragna; ngan nagtagna hira mahitungod hini nga upa nga ihahatag ha iyo han Dyos. Gintinguha nira hin paghibaro kon san-o ini nga panahon, ngan kon matiunan-o an pag-abot hini. Amo ini an panahon nga gintudlok han Espiritu ni Cristo nga nakada ha ira, sumala han pagtagna han Espiritu hiunong han mga pag-antos nga pag-aagian ni Cristo, ngan an masunod nga iya himaya. Iginpadayag han Dyos ngada hini nga mga manaragna, nga diri para ha ira kalugaringon nga kaupayan an ira buhat, kundi para ha iyo, han paghimangraw nira hiunong hadto nga mga butang nga iyo na yana hinbatian. Hinbatian niyo ini nga mga butang tikang han mga magsarangyaw han Maupay nga Sumat, nga nagpahibaro hini pinaagi han gahom han Espiritu Santo nga ginsugo tikang ha langit. Amo ini nga mga butang nga karuyag hibaroan bisan pa han mga anghel. Sanglit, andama an iyo mga hunahuna. Pag-ikmat ngan bug-osa an iyo paglaom dida han mga kaupayan nga ihahatag ha iyo kon igpadayag na hi Jesu-Cristo. Pagmasinugtanon kamo han Dyos, ngan ayaw itugot nga an iyo mga ungara hadto han mga tapang pa kamo amo an magbuot han iyo mga kinabuhi. Lugod, kinahanglan mabaraan kamo ha ngatanan nga iyo ginbubuhat, sugad gud nga baraan an Dyos nga nagtawag ha iyo. Nasiring an kasuratan, “Kinahanglan mabaraan kamo, kay baraan ako.” Natawag kamo ha iya nga Amay, kon nag-aampo kamo sa Dyos. Naghuhukom hiya hin waray pinaurog han ngatanan nga mga tawo, sumala han nabuhat han tagsatagsa; sanglit kinahanglan gamiton niyo an nahisalin pa han iyo mga kinabuhi dinhe ha tuna hin dyosnon nga pagtahod ha iya. Kay sayod man kamo kon ano an iginbayad niya hin pagtalwas ha iyo tikang han waray pulos nga kinabuhi nga iyo ginsunod tikang han iyo mga kaapoy-apoyan. Diri usa nga butang nga nawawad-an hin pagkamahal sugad hin salapi o bulawan an iya iginbayad, kundi ginlukat kamo pinaagi han hamili nga dugo ni Cristo nga iginhalad sugad hin kordero nga waray dum-it o buring. Daan hiya ginpili han Dyos san-o himoon an kalibutan, ngan iginpadayag ha kataposan nga mga adlaw para han iyo kaupayan. Pinaagi ha iya nasarig kamo han Dyos nga nagbanhaw ngan nagpasidungog ha iya; sanglit ibinutang niyo didto han Dyos an iyo pagtoo ngan paglaom. Yana nga ginputli na niyo an iyo kalugaringon pinaagi han iyo pagtuman han kamatuoran, ngan nakaangkon na hin tinuod nga paghigugma han iyo igkasi mga magtinuohon, maghigugmaay kamo ha bug-os niyo nga kasingkasing. Kay gin-anak liwat kamo, pinaagi han buhi ngan waray kataposan nga pulong han Dyos. Mga anak na kamo diri hin ginikanan nga may kamatayon, kundi hin ginikanan nga waray kamatayon. Sumala han siring han kasuratan, “Sugad hin banwa an ngatanan nga mga tawo, ngan sugad la han bukad ha kapatagan an ira katahom. Nalalaya an banwa, ngan narapdag an iya bukad, kundi nagpapabilin ha kadayonan an pulong han Ginoo.” Amo ini an pulong nga gindara ha iyo han Maupay nga Sumat. Sanglit bayai niyo an ngatanan nga karat-an; waray na an pagbuwa, o pagkamalabyaw, o pangabugho, o pagyubit! Masugad unta kamo hin mga minasus-an, nga dayuday inuuhaw han lus-ay nga espirituhanon nga gatas, basi pag-inom niyo hini nga gatas tumubo kamo ngan matalwas. Sumala han siring han kasuratan, “Natilawan na niyo an pagkamaupay han Ginoo.” Dangop kamo han Ginoo, an buhi nga bato nga ginsalikway han mga tawo, kundi ginmahal han Dyos. Dangop nga sugad kamo hin buhi nga mga bato, ngan ipagamit an iyo kalugaringon hin pagtindog han espirituhanon nga templo, diin mag-aalagad kamo sugad nga baraan nga kapadian hin paghalad hin espirituhanon ngan nakakalipay nga mga tinubod nga unong ngadto han Dyos pinaagi kan Jesu-Cristo. Kay nasiring an kasuratan: “Nagpili ako hin mahal nga bato, nga akon ibinubutang nga patukoranan didto ha Sion; ngan diri gud magbabasol an bisan hin-o nga natoo ha iya.” Mahal kaupay ini nga bato para ha iyo nga natoo kundi para han diri natoo: “An bato ngahaw nga iginsalikway han mga magtirindog nahimo lugod nga labi ka importante nga bato.” Ngan nasiring didto hin lain nga bahin han kasuratan, “Amo ini an bato nga hipapakdolan han mga tawo, an bato nga magpupukan ha ira.” Nanhipakdol hira kay waray man hira tumoo han pulong; amo ini an kaburot-on hon Dyos para ha ira. Kundi kamo amo an pinili nga tulin, an kapadian han Hadi, an baraan nga nasod, an kalugaringon nga bungto han Dyos, nga ginpili hin pagsangyaw han orosahon nga mga buhat han Dyos nga nagtawag ha iyo tikang han kasisidman ngadto han iya kalugaringon nga makaaramdok nga kapawa. Hadto anay diri kamo mga tawo han Dyos, kundi yana mga tawo na kamo niya. Hadto anay diri kamo maaram han kalooy han Dyos, kundi yana nakarawat na niyo an iya kalooy. Kasangkayan ko, nahangyo ako ha iyo, sugad nga mga lumalangyaw ngan mga iginhalin nga bihag la kamo dinhe hini nga kalibutan! Ayaw kamo pagpadaog han lawasnon nga mga kaipahon, nga dayuday la nakikiaway han kalag. Kinahanglan maupay gud an iyo panggawi kon tampo kamo han diri mga natoo han Dyos, basi kon igsumbong kamo nga nagbuhat kamo hin maraot, makita hira han iyo mag-upay nga mga buhat, ngan magdadayaw hira han Dyos ha Adlaw han iya pag-abot. Tungod han Ginoo, pagpasakop kamo ha ngatanan nga kagamhanan dinhe ha tuna: ha Emperador nga amo an gilalabawi nga magburuot, ngan han mga gobernador nga amo an gintudlok niya hin pagkastigo han mga nagbubuhat hin maraot ngan pagpasidungog hadton mga nagbubuhat hin maupay. Kay amo ini an kaburot-on han Dyos: karuyag niya nga pinaagi han iyo maupay nga mga buhat kapugngan niyo an waray pulos nga yayaknon han mga buangbuang nga tawo. Pag-ukoy kamo sugad hin talwas nga mga tawo; kundi ayaw niyo gamita an iyo katalwasan nga pasangilan hin pagbuhat hin maraot, kundi pag-ukoy kamo sugad hin mga oripon han Dyos. Tahora an ngatanan nga mga tawo, higugmaa an iyo igkasi mga magtinuohon, kahadloki an Dyos, ngan tahora niyo an Emperador. Kinahanglan magpasakop kamo nga mga surugoon han iyo mga agaron, ngan ipakita ha ira an iyo bug-os pagtahod, diri la han mga buotan ngan mga maloloy-on, kundi han mga mag-isog liwat. Pagpapakaupayon kamo han Dyos tungod hini, kon makailob kamo han mga pag-antos nga diri angay ha iyo kay maaram man kamo han iya kaburot-on. Kay ano man in kabaralsan kon makaantos kamo han mga paglatob nga angay ha iyo tungod kay sayop man an iyo nabuhat? Kundi pagpapakaupayon kamo han Dyos kon makailob kamo han pag-antos bisan kon nagbuhat kamo hin matadong. Gintawag kamo han Dyos tungod hini; kay nag-antos hi Cristo ngahaw tungod ha iyo, ngan ginbilinan kamo hin susbaranan, basi magsubad kamo ha iya. Waray hiya makasala ngan waray gud hiya magbuwa. Han pagpakaraota ha iya waray hiya bumulos; han pag-antos niya waray hiya manarhog, kundi naglaom la hiya han Dyos, an matadong nga Maghurukom. Didto ha kros an aton mga sala gindara ni Cristo ha iya lawas, basi mamatay kita dida han sala ngan mabuhi kita nga matadong. Pinaagi han iya mga kasamdan nagkauupay kamo. Sugad kamo hin nagkawawara nga mga karnero; kundi yana iginbalik na kamo hin pagsunod han Magmarangno ngan Magbarantay han iyo mga kalag. Ha amo nga paagi, kinahanglan magpasakop kamo nga mga asawa han iyo bana, basi kon may ha ira diri natoo han pulong han Dyos, makabig niyo hira pinaagi han iyo maupay nga ginawian. Diri na kinahanglan nga himangrawan niyo hira, kay makita hira han kaputli ngan kabaraan han iyo kinabuhi. Kinahanglan an iyo kahusay diri ha gawas la nga rayandayan, sugad han pag-ayad han iyo buhok, o pagsul-ot hin mga alahas ngan mahal nga mga panapton. Lugod, tinguhaa an kahusay nga natikang ha sakob han iyo kinabuhi—an waray paglubad nga katahom hin malumo ngan mahilomon nga kinabuhi. Amo ini an gimamahali ha atubangan han Dyos. Kay hin sugad nga paagi an mainampoon nga kababayen-an nga naglaom han Dyos han una nga panahon nagpahusay han ira kalugaringon, pinaagi hin pagpasakop nira han ira mga bana. Amo man ini hi Sara; nagsugot hiya kan Abraham ngan nagtawag ha iya “Agaron ko.” Mga anak nga kababayen-an kamo niya yana kon magbuhat kamo hin mag-upay ngan diri kamo mahadlok hin bisan ano. Kamo man liwat nga mga bana, ha iyo pakigtampo han iyo mga asawa, kinahanglan hibaroan niyo an kamaluya han iyo asawa. Sanglit kinahanglan tahoron niyo hira, kay hira sugad ha iyo makarawat man han kanan Dyos hatag nga kinabuhi. Buhata ini niyo basi waray makaulang han iyo mga pag-ampo. Ha pagtapus: kinahanglan magkaada kamo hin pagkausa ha hunahuna ngan ha pagbati; maghigugmaay kamo sugad hin magburugto, ngan magmaloloy-on ngan magmapinaubsanon kamo nga duha. Ayaw bulsa an karat-an hin karat-an, o an pakaraot, hin pakaraot; kundi balosa hin kaupayan, kay kaupayan an iginsaad han Dyos han pagtawga niya ha iyo. Sumala han siring han kasuratan: “An karuyag magpahimulos han kinabuhi ngan karuyag kumita hin maupay nga mga panahon, kinahanglan diri na magyakan hin maraot, ngan umundang na pagbinuwa. Kinahanglan bumaya hiya han maraot ngan magbuhat hin maupay; kinahanglan pangitaon niya an kalinaw ngan iya ini sundon. Kay an Ginoo nagbabantay han mga magtadong, ngan dayuday pinamamatian an ira mga pag-ampo; kundi nasupak hiya han mga nagbubuhat hin maraot.” Hin-o in maglalabot ha iyo kon tinguha niyo an pagbuhat hin maupay? Kundi bisan kon mag-antos kamo tungod hin pagbuhat hin maupay, pagkapalaran niyo! Ayaw kamo kahadlok han mga tawo, ngan ayaw kabaraka. Kundi tahora niyo ha iyo kasingkasing hi Cristo sugad nga iyo Ginoo. Pag-andam kamo ha ngatanan nga panahon hin pagbaton hadton mahangyo ha iyo hin pangaro hin kasayoran mahitungod han paglaom nga aada ha iyo. Kundi buhata ito upod an pagkalumo ngan pagtahod ha iyo kasingkasing. Magmalinis unta an iyo konsensya, basi kon pagtamayon kamo, adton mga nagpapakaraot han iyo maupay nga ginawian sugad nga mga sumusunod ni Cristo mahikaawod han ira mga ginyayakan. Kay mauruupay an pag-antos tungod hin pagbuhat hin maupay, kon amo an kaburot-on han Dyos, kay hin pagbuhat hin maraot. Kay namatay hi Cristo makausa ngan para han ngatanan tungod han mga sala. Namatay hiya, usa nga maupay nga tawo para han mga makasasala, basi dad-on kamo ngadto sa Dyos. Ginpatay hiya ha lawas, kundi ginbuhi ha espiritu, ngan ha iya espirituhanon nga kahimtang kinmadto ngan nagwali hiya han mga binilanggo nga mga espiritu. Amo ini an mga espiritu hadton waray magsugot han Dyos samtang nga naghulat hiya nga mapailobon ha mga adlaw nga ginhimo ni Noe an arka. An pipira nga mga tawo nga nakadto han arka—8 ngatanan, natalwas han tubig, nga amo in usa nga tigaman han pagbunyag nga nagtatalwas ha iyo yana. Diri ini paghugas hin lawasnon nga buring, kundi an saad nga ginhimo han Dyos tikang hin maupay nga konsensya. Nagtalwas ha iyo an bunyag pinaagi han pagkabanhaw ni Jesu-Cristo, nga kinmadto na ha langit ngan aadto na ha tuo han Dyos, nga naghahadi na han ngatanan nga mga anghel ngan langitnon nga mga kagamhanan. Tungod nga lawasnon nga pag-antos an gin-antos ni Cristo, kinahanglan maandam liwat kamo hin pag-antos; kay an hin-o man nga nag-aantos dinhe hini nga kinabuhi binmaya na hin pagpakasala. Sanglit tikang yana, kinahanglan gamiton na niyo an salin han iyo tunan-on nga kinabuhi hin pagbuhat han kaburot-on han Dyos, diri han mga ungara hin tawo. Ginggamit na niyo in igo nga panahon hadto hin pagbuhat sugad han naruruyagan han mga diri natoo han Dyos. Hadto an iyo kinabuhi nakada hin kalaw-ayan, kaipahon, paghinubog, patakas nga kamahilas, pag-inirignom, ngan ha pagsingba han mga diyosdiyos. Ngan yana nahigugupong an mga diri natoo han Dyos nga diri na kamo naungay ha ira dida hin pagpatuyang han mahilas ngan waray pulos nga kinabuhi, sanglit ginyuyubit kamo nira. Kundi mahatag hira sa Dyos hin katuhayan nga andam paghukom han mga buhi ngan han mga minatay. Amo ini an hinungdan nga iginwali liwat an Maupay nga Sumat ngadto han mga minatay, ha ira nga ginhukman na han ira lawasnon nga kahimtang sugad han paghukmi han ngatanan nga mga tawo; iginwali ini ha ira basi ha ira espirituhanon nga kahimtang mabuhi hira sugad nga buhi an Dyos. Hiraniay na an kataposan han ngatanan nga mga butang. Kinahanglan mag-ikmat ngan magpugong kamo han iyo kalugaringon, basi makag-ampo kamo. Labaw han ngatanan, paghigugmaay kamo hin tinuod, kay natahob hin damo nga mga sala an gugma. Pasak-a an makada ha iyo mga panimalay, hin waray pagngurutob. Sugad hin maupay nga magmarangno han magkalainlain nga mga hatag han Dyos, kinahanglan gamiton han tagsatagsa an talagsaon nga hatag nga kinarawat niya tikang sa Dyos, para han kaupayan han iba. An magwarali kinahanglan magwali han mga pulong han Dyos; an nag-aalagad kinahanglan mag-alagad ha kusog nga iginhahatag ha iya han Dyos, basi pagdayawon an Dyos ha ngatanan nga mga butang pinaagi kan Jesu-Cristo, kay iya an kadungganan ngan kagamhanan ha kadayonan! Amen. Hinigugma ko nga kasangkayan, ayaw hipausa han mapait nga pagsulay nga iyo gin-aantos, sugad nga talagsaon nga hinabo ha iyo. Lugod paglipay kamo nga nakakaangbit kamo han mga pag-antos ni Cristo, basi magmalipayon kamo kon ipadayag na an iya himaya. Palaran kamo kon pagyubiton kamo tungod kay mga sumusunod kamo ni Cristo; karuyag sidngon hini nga aada ha iyo an mahimayaon nga Espiritu, an Espiritu han Dyos. Kon may-ada ha iyo mag-antos, diri tungod kay hiya parapatay hin tawo, o kawatan, o kriminal o makimasamok, o malabot han butang han iba. Kundi kon may mag-antos tungod han iya pagka-Cristiano, diri hiya maawod, kundi magpasalamat han Dyos nga nagdadara hiya han ngaran ni Cristo. Inmabot na an panahon hin pagtikang hin paghukom, ngan uunahon hin paghukmi an kalugaringon nga mga tawo han Dyos. Kon uunahon man kita, ano man an dadangatan hadton diri natoo han Maupay nga Sumat nga tikang sa Dyos? Sumala han siring han kasuratan, “Makuri matalwas adton mag-upay nga mga tawo; sanglit ano man an mahinanabo hadton mga diri natoo han Dyos ngan makasasala?” Sanglit an nag-aantos tungod nga kaburot-on ini han Dyos ha ira, kinahanglan nga magbuhat hin maupay, magtubyan hin hingpit han ira kalugaringon ngadto han ira Magburuhat nga dayuday nagtutuman han iya saad. Naghahangyo ako han mga katigurangan dida han iyo singbahan kay ako sugad man ha iyo. Saksi ako han mga pag-antos ni Cristo, ngan makakaangbit ako han ipadadayag nga himaya. Nahangyo ako ha iyo: mangnoi niyo an panon nga igintapod ha iyo han Dyos, ngan tumana niyo nga malipayon, sugad han karuyag han Dyos ha iyo, ngan diri tungod kay ginpirit kamo. Tumana an iyo buruhaton, diri tungod hin suhol la, kundi hin tinuod nga tinguha hin pag-alagad. Ayaw pagpakaladnganan ha ira mga igintapod ha iyo, kundi magin susbaranan kamo han panon. Ngan kon magpadayag na an Labaw nga Magmarangno, makarawat kamo han mahimayaon nga pudongpudong nga diri malubad. Ha amo man nga paagi kamo nga mga batan-on kinahanglan magtahod hadton mga magurang niyo. Ngan pagpaubos kamo ngatanan basi makag-alagad kamo han iba; kay nasiring an kasuratan, “Nasupak an Dyos hadton mapahitas-on, kundi nalolooy hiya hadton mapinaubsanon.” Sanglit pagpaubos kamo ha ubos han gahom han Dyos, basi pahitas-on kamo niya kon umabot na an iya iginsaad nga panahon. Itubyan ha iya an ngatanan niyo nga mga kasungkuan, kay napaid hiya ha iyo. Pag-ikmat ngan pagtagam kamo! Naglilibot-libot an Yawa nga iyo kaaway, sugad hin nagngungurob nga liyon nga nangingita hin iya tutukbon. Rig-ona an iyo pagtoo ngan atohi hiya, kay sayod kamo nga nag-aagi liwat hin amo ngahaw nga mga pag-antos an iyo igkasi mga magtinuohon ha bug-os nga kalibutan. Kundi katapos niyo pag-antos hin halipot nga panahon, paghihingpiton kamo niya, an Dyos han ngatanan nga grasya, nga natawag ha iyo basi makaangbit kamo han iya waray kataposan nga himaya, upod kan Cristo, ngan mahatag ha iyo hin pagkamarig-on, kusog, ngan diri mababantad nga patukoranan. Ha iya an gahom ha kadayonan! Amen. Nagsusurat ako hini nga halipot nga surat, binuligan ni Silas nga akon gayod matinumanon nga bugto. Karuyag ko dasigon kamo ngan tagan kamo hin sadang niyo kasarigan nga amo ini an tinuod nga grasya han Dyos. Nangungumosta ha iyo an iyo bugto nga singbahan ha Babilonia, nga pinili liwat han Dyos, ngan nangungumosta man hi Marcos nga akon anak. Pagharokay kamo hin Cristohanon nga paghigugma. Maada unta an kamurayaw ha iyo ngatanan nga sakop ni Cristo. Tikang kan Simon Pedro, surugoon ngan apostol ni Jesu-Cristo— Ngadto ha ira nga pinaagi han pagkamatadong han aton Dyos ngan Magtaralwas, hi Jesu-Cristo, natagan na hin pagtoo nga sugad hin kamahal han amon pagtoo. Mapuno unta kamo han grasya ngan kamurayaw, pinaagi han iyo pagkilala han Dyos ngan kan Jesus nga aton Ginoo. An dyosnon nga gahom han Dyos naghatag han ngatanan nga aton ginkikinahanglan hin pag-ukoy hin dyosnon nga kinabuhi, pinaagi han aton pagkilala han nagtawag ha aton hin pag-angbit han iya kalugaringon nga himaya ngan pagkamaupay. Dida hini nga paagi gintagan kita niya han gidadakoi ngan marahalon nga mga hatag nga iya iginsaad, basi pinaagi hini nga mga hatag makalikay unta kamo han nakakadaot nga kaipaon nga aanhi ha kalibutan, ngan makaangbit kamo han dyosnon nga kinaiya. Tungod hini, talinguhaa nga mahidugang han iyo pagtoo an kamaupay; ha iyo kamaupay idugang an hibaro; ha iyo hibaro idugang an pagpugong han kalugaringon; ha iyo pagpugong han kalugaringon idugang an kamailob; ha iyo kamailob idugang an pagkadyosnon; ha iyo pagkadyosnon idugang an minagburugto nga pagbati, ngan ha iyo minaburugto nga pagbati idugang an paghigugma. Amo ini an kinahanglan niyo nga mga hiyas, ngan kon madamo ini dida ha iyo, mahihimo kamo nga madasigon ngan magmamapulsanon ha iyo pagkilala han aton Ginoo Jesu-Cristo. Kundi an waray hini nga mga hiyas harap kaupay nga diri hiya nakakakita, ngan nahingalimot hiya nga nahugasan na hiya han naglabay niya nga mga sala. Sanglit, kabugtoan ko, talinguhaa gud niyo basi maseguro niyo nga magpapadayon dida ha iyo kinabuhi an pagtawag ngan pagpili han Dyos ha iyo, kay kon buhaton niyo ini, diri kamo mabaya han iyo pagtoo. Dida hini, tatagan kamo han bug-os nga katungod hin pagsulod han waray kataposan nga Ginhadian han aton Ginoo ngan Magtaralwas, hi Jesu-Cristo. Sanglit dayuday magpapahinumdom ako ha iyo hini nga mga butang, bisan kon sayod na kamo hini, ngan hinsabotan na niyo hin maupay an kamatuoran nga iyo kinarawat. Natoo ako nga akon katungod hin pagpukaw han iyo panumdoman hiunong hini nga mga butang, samtang buhi pa ako. Maaram ako nga diri na maiha mabulag na ako hini nga may kamatayon nga lawas, sumala han iginsumat ha akon han aton Ginoo Jesu-Cristo. Sanglit tatalinguhaon ko, bisan kon patay na ako, hin paghatag ha iyo hin paagi basi dayuday manumdom kamo hini nga mga butang. Waray kami tumapod hin mga hinimohimo nga mga susumaton, han amon pagpahibaro ha iyo mahitungod han gamhanan nga pag-abot han aton Ginoo Jesu-Cristo. Hinkit-an han amon kalugaringon nga mga mata an iya pagkaharangdon. Nakadto kami han pagpasidunggi ngan paghimaya ha iya han Dyos nga Amay. Inmabot ha iya an tingog nga tikang han Gilalabawi nga Himaya nga nagsiring, “Amo ini an akon hinigugma nga Anak nga akon nalipayan!” Hinbatian namon ngahaw ini nga tingog nga tikang ha langit, han upod kami niya dida han baraan nga bukid. Sanglit labaw pa gud an amon pagtapod han mensahe nga iginpasangyaw han mga manaragna. Maghihingaupay kamo kon iyo ini pamatian hin maupay, kay sugad ini hin suga nga malamrag ha masirom nga dapit, tubtob han pagpunias han Adlaw han Ginoo ngan pagsirang ha iyo mga kasingkasing han bitoon ha kaagahon. Kundi, labaw han ngatanan, hinumdomi ini: waray usa nga makakagsaysay, ha iya la kalugaringon, hin panagna dida han Kasuratan. Kay waray panagna nga inmabot ha kaburot-on la hin tawo, kundi ginladngan han Espiritu Santo an mga tawo dida han paghimangraw nira han mensahe nga tikang sa Dyos. Nagpakita hadto nga panahon in diri matuod nga mga manaragna dida han mga tawo, ngan ha sugad nga paagi magpapakita man in mga diri matuod nga magturutdo dida ha iyo. Magdadara hira hin makakadaot ngan diri matuod nga mga pagturon-an, ngan igsasalikway nira an Agaron nga nagtubos ha ira, sanglit maabot ha ira in kalit nga pagkapuo. Kundi bisan pa ngani, damo gihapon in masunod han ira maghilas nga mga buhat, ngan tungod han ira ginbubuhat, pagpapakaraoton han iba nga mga tawo an Dalan han kamatuoran. Tungod han ira kahalot makakapanalapi ini nga mga diri matuod nga mga magturutdo pinaagi hin pagsinumat ha iyo hin hinimohimo nga mga susumaton. Maiha na nga andam an ira Maghurukom, ngan diri nakaturog an Magpupuo ha ira! Waray kalooyi han Dyos an nagpakasala nga mga anghel, kundi iginlabog hira ngadto ha impyerno, diin ginkadenahan hira ha kasisidman, ngan naghuhulat hira han Adlaw han Paghukom. Waray liwat kalooyi han Dyos an daan nga kalibutan, kundi ginpalunopan niya an kalibutan tungod hin mga tawo nga waray pagtoo han Dyos; hi Noe la nga nagwali han pagkamatadong, ngan pito pa nga mga tawo an iya gintalwas. Ginhukman ha karat-an han Dyos an mga syudad han Sodoma ug Gomora, ginpukan ini hira pinaagi hin kalayo, ngan ginhimo hira nga pananglitan han mahinanabo hadton mga tawo nga diri natoo han Dyos. Ginbawi niya ha karat-an hi Lot, usa nga matadong nga tawo, nga nagmasulub-on tungod han malaw-ay nga ginawian han masinupakon nga mga tawo. Nag-ukoy hi Lot upod ha ira, ngan dako an iya gin-antos kon nakita ngan nabati hiya han ira magraot nga mga buhat. Sanglit maaram an Ginoo magbawi han mga dyosnon ha mga pagsulay ha ira, ngan maaram magsirot han mga magraot nga tawo ha Adlaw han Paghukom, labi na adton nagsusunod han ira maghugaw nga kaipahon nga lawasnon, ngan nagtatamay han pagburot-an han Dyos. Mag-isog ngan magpalabilabihon ini nga diri matuod nga mga magturutdo, ngan waray pagtahod han mga langitnon nga mga binuhat ngan ira pa ginyuyubitan. Bisan ngani an mga anghel nga labaw hin kakusog ngan kagamhanan kay hini nga diri matuod nga mga magturutdo, diri nagsusumbong ha ira pinaagi hin mga panyubit ha atubangan han Ginoo. Kundi, ini nga mga tawo nagsusunod la han ira kinaiya sugad hin ihalas nga mga mananap nga natawo basi pagdakpon ngan pag-ihawon; gintatamay nira an mga butang nga diri nira nasasayoran. Pagpupuohon hira sugad hin ihalas nga kamanampan. Mag-aantos hira tungod kay pinapag-antos man nira an iba nga mga tawo. An kalipay para ha ira amo an pagbuhat ha kadaygan hin bisan ano nga makakapatunga han ira lawasnon nga mga kaipahon; makaarawod ngan makaaalo nga makigsaro hira ha iyo, kay nagpapatakas man hira han ira malimbongon nga mga buhat. Waray iba nga naruruyagan nira pagkita kundi an maglaw-ay nga kababayen-an; diri gud natunga an ira gana hin pagpakasala. Ginbibitik nira an magluya nga mga tawo. Ginpapahiara nira an ira mga kasingkasing hin kahalot. Gagabaan hira han Dyos! Binayaan nira an matadong nga dalan, ngan nagkawawara hira. Ginsunod nira an dalan nga ginlaktan ni Balaam nga anak ni Bosor, nga nagmahal han kwarta nga ginsusuhol ha iya hin pagbuhat hin maraot, ngan ginsaway hiya tungod han iya sala. Nagyakan ha tingog hin tawo an iya asno, ngan ginpaukoy an tinuyaw nga buhat han manaragna. Ini nga mga tawo sugad hin hinubsan nga mga burabod, o sugad hin mga dampog nga ginpapadpad hin makusog nga alipuros; igin-andam han Dyos in dapit para ha ira didto han labi kahilarom nga kasisidman. Naghihimangraw hira hin mapinahitas-on ngan tinuyaw nga mga pamulong ngan nagamit hin maglaw-ay nga mga kaipahon han lawas hin pagbitik hadton natikang pa la hin pagbulag han mga tawo nga nag-uokoy ha kasaypanan. Nagsasaad hira hin kagawasan ha ira samtang naooripon hira ngahaw han magraot nga mga pamatasan—kay oripon in tawo han bisan ano nga nakadaog ha iya. Kon in mga tawo nakalikay na han nakakapuo nga mga gahom han kalibutan pinaagi han ira pagkilala han aton Ginoo ngan Magtaralwas nga Jesu-Cristo, ngan onina, madakop ngan madaog na liwat hira, labaw pa kamaraot an ira dadangatan kay han ira kahimtang hadto. Mas maupay pa unta ha ira kon waray hira mahibaro han dalan han pagkamatadong, kay nga mahibaro hira ngan onina tumalikod han baraan nga sugo nga iginhatag ha ira. An nahinabo ha ira nagsusumat nga matuod an darahunon, “Nabalik hin paglaklak an ayam han iya iginsuka,” ngan, “Nabalik an naparigosan na nga baboy hin paglunay ha kalagyan.” Hinigugma ko nga kasangkayan, ikaduha ko na ini nga surat ha iyo. Dida hini nga duha nga akon surat gintinguha ko hin pagpukaw hin putli nga mga panhunahuna pinaagi hin pagpahinumdom ha iyo hini nga mga butang. Karuyag ko nga hinumdoman niyo an mga pulong nga maiha na iginyakan han baraan nga mga manaragna, ngan an sugo han Ginoo ngan Magtaralwas nga iginhatag ha iyo pinaagi han iyo mga apostoles. Una ha ngatanan, kinahanglan hibaroan niyo nga maabot ha kataposan nga mga adlaw in mga tawo, kanay mga kinabuhi ginlaladngan han ira kalugaringon nga mga kaipahon. Pag-uuyan-uyanon kamo nira, ngan mapakiana hira: “Di' ba nagsaad hiya nga mabalik? Hain na man hiya? Nagkamatay na an aton mga ginikanan, kundi amo man la gihapon an ngatanan nga mga butang tikang pa han paghimoa han kalibutan!” Tinutuyo nira hin pagdiwara hini nga kamatuoran, nga hadto pa ginhimo han Dyos an mga langit ngan an tuna pinaagi han iya pulong. Nahimo an tuna tikang han tubig ngan pinaagi han tubig, ngan tubig liwat han Lunop an nagpuo han daan nga kalibutan. Kundi an mga langit ngan an tuna nga aanhi yana gin-aandam pinaagi han amo gihapon nga pulong han Dyos, basi puohon pinaagi hin kalayo. Gin-aandam hira para han adlaw nga paghuhukman ngan pagpupuohon an mga tawo nga diri natoo han Dyos. Kundi, hinigugma ko nga kasangkayan, ayaw niyo hingalimti ini nga butang: para han Ginoo an usa ka adlaw sugad la hin usa ka yukot ka tuig; ngan an usa ka yukot ka tuig sugad la hin usa ka adlaw. Diri maglalangan hin pagtuman an Ginoo han iya iginsaad, sumala han hunahuna han iba. Lugaring, mapinailobon gud hiya ha iyo, kay diri niya karuyag nga mapuo kamo kundi karuyag niya nga bumaya kamo an ngatanan han iyo mga sala. Kundi maabot an Adlaw han Ginoo sugad han pag-abot hin kawatan. Hito nga Adlaw magpapapas an kalangitan upod in makusog nga aringasa. Masusunog ngan mabubungkag an mga planeta ngan mga bitoon, ngan maaanaw an tuna ngan an ngatanan nga aanhi ha tuna. Tungod nga pagbubungkagon an ngatanan nga mga butang hin sugad hini nga paagi, ano man an angay niyo buhaton? Kinahanglan magmabaraan kamo ngan ihalad sa Dyos an iyo kinabuhi, samtang naghuhulat kamo han Adlaw han Dyos, ngan talinguhaa tubtob han iyo mahimo nga mahinabo ini dayon—ito nga Adlaw nga an kalangitan susunogon ngan bubungkagon ngan matutunaw an mga planeta ngan mga bitoon tungod han kapaso. Kundi maghuhulat kita han iginsaad han Dyos: an bag-o nga kalangitan ngan bag-o nga tuna, diin naghahadi an pagkamatadong. Sanglit, kasangkayan ko, talinguhaa gud an kaputli ngan kawaray dum-it ha atubangan han Dyos ngan an pakigdaet ha iya, samtang naghuhulat kamo hito nga Adlaw. Isipa niyo nga an kamapinailobon han Ginoo usa ini nga higayon nga hinahatag ha iyo basi matalwas kamo, sumala han iginsurat ha iyo ni Pablo nga aton hinigugma nga bugto ngan ginamit niya an kinaadman nga iginhatag ha iya han Dyos. Amo ini an iya siring ha ngatanan nga surat niya, kon naghihimangraw hiya hiunong hini nga butang. May-ada mga magkuri hisabtan dida han iya mga surat, nga sayop an pagsaysay han mga tapang ngan magluya nga mga tawo, sugad han ira ginbubuhat han iba nga mga bahin hin Kasuratan. Sanglit gindadara nira an ira kalugaringon nga pagkapuo. Kundi, kasangkayan ko, maaram na kamo hini. Sanglit, pagbantay kamo basi diri kamo sumimang pinaagi han mga sayop han mga tawo nga masupakon, ngan basi diri kamo mahulog tikang han iyo marig-on nga hinmumutangan. Kundi pagpadayon kamo hin pagtubo dida han grasya ngan pagkilala han aton Ginoo ngan Magtaralwas nga hi Jesu-Cristo. Ha iya an himaya, yana ngan ha kadayonan! Amen. Nagsusurat kami ha iyo mahitungod han Pulong nga nahatag han kinabuhi nga nakada na nga daan tikang pa ha tinikangan. Amon ini hinbatian ngan amon ini hinkit-an han amon mga mata; tinuod amon ini hinkit-an ngan amon ini hinkaptan. Han pagpadayag na hini nga kinabuhi, hinkit-an namon ini; sanglit amon ini ginhihimangraw ngan ginsusumat namon ha iyo mahitungod han dayon nga kinabuhi nga nakada han Amay ngan iginpahayag ha amon. Iginsusumat liwat namon ha iyo an amon hinkit-an ngan hinbatian, basi mahitampo kamo ha amon dida hin minagburugto nga pagkaurosa naton han Amay ngan han iya anak nga hi Jesu-Cristo. Ginsusurat namon ini basi mahingpit an aton kalipay. Niyan amo ini an mensahe nga amon hinbatian tikang han iya Anak, nga karuyag namon ipahibaro ha iyo: kapawa an Dyos ngan waray gud kasisidman dida ha iya. Sanglit kon masiring kita nga nahiusa na kita han Dyos, kundi nagpapadayon kita hin pag-ukoy ha kasisidman, nagbibinuwa kita ha pulong ngan ha buhat. Kundi kon nag-uokoy kita ha kapawa-sugad nga aada hiya ha kapawa—may-ada naton minagburugto nga pagkaurosa ngan an dugo ni Jesus nga iya Anak naghugas han aton ngatanan nga sala. Kon masiring kita nga waray naton sala, naglilimbong la ngahaw kita ha aton kalugaringon, ngan waray gud dinhe ha aton an kamatuoran. Kundi kon igkumpisal ta an aton mga sala ngadto sa Dyos, pagtutumanon niya an iya saad ngan pagbubuhaton an matadong: pasasayloon kita han aton mga sala, ngan lilinisan kita han ngatanan ng karat-an. Kon sumiring kita nga waray kita makasala, ginpapahimuwa ta an Dyos, ngan waray dinhe ha aton an iya mga pulong. Ginsusuratan ko kamo hini, mga anak ko, basi diri kamo makasala; kundi kon may makasala ha iyo, may-ada kita usa nga mangangamuyo han Amay para ha aton, hi Jesu-Cristo an usa nga matadong. Ngan hi Cristo amo ngahaw an magpapasaylo han aton mga sala, diri la han aton mga sala kundi han mga sala liwat han ngatanan nga mga tawo. Kon magtuman kita han mga sugo han Dyos, waray ruhaduha nga nakilala kita ha iya. Kon may masiring, “Nakilala ako ha iya,” kundi diri nagtutuman han iya mga sugo, buwaon ito nga tawo ngan waray kamatuoran dida ha iya. Kundi an nagtutuman han iya pulong amo an tawo nga may-ada hingpit nga paghigugma han Dyos. Tungod hini, waray ruhaduha nga aada kita ha iya: An nasiring nga aada hiya han Dyos kinahanglan mag-ukoy hiya hin kinabuhi nga sugad kan Jesu-Cristo. Mga hinugugma ko, diri bag-o nga sugo ini nga ginsusurat ko ha iyo; an daan ini nga sugo, ngan nakada na ini ha iyo tikang pa gud ha tinikangan. An daan nga sugo amo an mensahe nga hinbatian na niyo. Kundi bag-o an sugo nga akon ginsusurat ha iyo yana, kay nakikita an iya kamatuoran dida kan Cristo ngan dida man ha iyo. Kay magpapapas na an kasisidman, ngan sinmidlit na an tinuod nga kapawa. Aada pa gihapon ha kasisidman an bisan hin-o nga nagdudumot han iya bugto, bisan kon nasiring hiya nga aada na hiya ha kapawa. An bisan hin-o nga nahigugma han iya bugto mag-uokoy dida han kapawa, sanglit waray gud bisan ano dida ha iya nga mahihimo nga tinikangan hin pakasala han iba. Kundi aada ha kasisidman an bisan hin-o nga nagdudumot han iya bugto; naglalakat hiya ha kasisidman ngan diri maaram kon tikain hiya, kay ginbuta man hiya han kasisidman. Nagsusurat ako ha iyo, mga anak ko, kay ginpasaylo na an iyo mga sala tungod han ngaran ni Cristo. Nagsusurat man ako ha iyo, mga amay, kay nakilala kamo ha iya nga nakada na nga daan tikang pa han tinikangan. Nagsusurat liwat ako ha iyo, mga batan-on, kay gindaog niyo an Yawa. Nagsusurat ako ha iyo, mga anak, kay nakilala kamo han Amay. Nagsusurat ako ha iyo, mga amay, kay nakilala kamo ha iya nga nakada na nga daan tikang pa han tinikangan. Nagsusurat ako ha iyo, mga batan-on, kay kusgan kamo; aada ha iyo an pulong han Dyos ngan gindaog niyo an Yawa. Ayaw niyo higugmaa an kalibutan o bisan ano nga kanan kalibutan. Kon mahigugma kamo han kalibutan, diri kamo mahigugma han Amay. An ngatanan nga kanan kalibutan—an inuungara han makasasala nga kalugaringon, an kinikita ngan kinaruruyag han mga tawo, ngan an ngatanan dinhe ha kalibutan nga ipinaparayaw han mga tawo—waray hini natikang han Amay; kundi natikang la ini ngatanan ha kalibutan. Magpapapas an kalibutan ngan an ngatanan nga inuungara han mga tawo; kundi an nagtutuman han kaburot-on han Dyos mabubuhi ha kadayonan. Mga anak ko, hirani na an kataposan! Ginsumatan kamo nga maabot an Kaaway ni Cristo; ngan yana inmabot na in damo nga mga kaaway ni Cristo, sanglit maaram kita nga hirani na an kataposan. Binmulag hira ha aton kay diri manggud ini nga mga tawo kausa naton. Kay kon matuod pa nga hira kausa naton, nagpapadayon unta hira hin diri pagbulag ha aton. Kundi binmulag hira basi madayag nga diri gud hira ngatanan kausa naton. Kundi iginbubo ha iyo ni Cristo an Espirito Santo, sanglit maaram kamo ngatanan han kamatuoran. Sanglit nagsusurat ako ha iyo, diri tungod nga diri kamo maaram han kamatuoran, kundi tungod nga maaram kamo, ngan maaram liwat kamo nga waray buwa nga natikang han kamaturoan. Hin-o man ngay-an an buwaon? Amo adton nariwa nga hi Jesus amo an Cristo. Amo ini an Kaaway ni Cristo—sinasalikway niya an Amay ngan an Anak. Kay bisan hin-o nga nasalikway han Anak nasalikway man han Amay; kundi bisan hin-o nga makarawat han Anak makarawat man liwat han Amay. Sanglit tipigi gud niyo ha iyo mga kasingkasing an hinbatian niyo nga mensahe tikang pa ha tinikangan. Kon tipigan niyo an iyo hinbatian tikang pa ha tinikangan, dayuday kamo makikigkausa han Anak ngan han Amay. Ngan amo ini an iginsaad ni Cristo ngahaw nga ihahatag ha aton—an dayon nga kinabuhi. Nagsusurat ako hini ha iyo mahitungod hadton mga nagtatalinguha hin paglimbong ha iyo. Kundi ginbub-an kamo ni Cristo han iya Espiritu. Samtang aada ha iyo an iya Espiritu, diri kamo nagkikinahanglan hin magtututdo ha iyo, kay an iya Espiritu an nagtututdo ha iyo mahitungod han ngatanan nga butang, ngan an igintututdo niya, diri buwa. Sanglit tumana niyo an igintutdo han Espiritu ngan pagpabilin kamo dida kan Cristo. Tinuod, mga anak ko, pagpabilin kamo dida ha iya basi magmadasigon kita kon magpadayag na hiya, ngan diri kita tumago hin kaawod ha iya kon bumalik na hiya. Maaram kamo nga matadong hi Cristo, sanglit angay liwat hibaroan niyo nga an bisan hin-o nga nagbubuhat hin matadong anak han Diyos. Tan-awa niyo kon ano kadako an paghigugma ha aton han Amay! Dako gud an iya gugma ha aton, sanglit gintawag kita nga mga anak han Dyos—ngan matuod nga mga anak kita niya. Amo ini an hinungdan kay ano nga an kalibutan diri nakilala ha aton: tungod kay an kalibutan waray kumilala han Dyos. Mga hinigugma ko, mga anak na kita yana han Dyos, kundi diri pa gud dayag kon ano an aton aabotan. Kundi maaram kita nga kon magpakita na hi Cristo, masusugad kita ha iya, kay makita kita ha iya, han iya kinaiya. An ngatanan nga may-ada hini nga paglaom kan Cristo, nagputli han ira kalugaringon, sugad nga putli hi Cristo. An nakasala nagtatalapas han balaod han Dyos kay sala an pagtalapas han balaod. Sayod kamo nga kinmanhi hi Cristo pagkuha han mga sala han mga tawo, ngan waray hiya sala. Sanglit diri nagpapadayon pagpinakasala an ngatanan nga aada kan Cristo; kundi an waray pa makakita ha iyo o waray pa makakilala ha iya nagpapadayon hin pagpinakasala. Ayaw kamo pagpalimbong, mga anak! An bisan hin-o nga nagbubuhat hin matadong, matadong sugad nga matadong man hi Cristo. An bisan hin-o nga nagpapadayon pagpinakasala sakop han Yawa, kay nakasala an Yawa tikang pa ha tinikangan. Kinmanhi an Anak han Dyos tungod gud hini nga hinungdan: pagpuo han mga buhat han Yawa. An bisan hin-o nga anak han Dyos diri nagpapadayon hin pagpinakasala, kay aada ha iya an kinaiya han Dyos; ngan tungod nga Amay na niya an Dyos, diri na hiya makakagpadayon hin pagpinakasala. Amo ini an dayag nga kalainan han mga anak han Dyos ngan han mga anak han Yawa: diri anak han Dyos an bisan hin-o nga diri nagbubuhat hin matadong ngan diri nahigugma han iya bugto. Amo ini an hinbatian niyo nga mensahe tikang pa ha tinikangan: kinahanglan maghigugmaay kita. Kinahanglan diri kita masugad kan Cain; kanan Yawa hiya, ngan ginpatay niya an iya kalugaringon nga bugto hi Abel. Kay ano nga ginpatay hi Abel ni Cain? Kay maraot man an ginbuhat ni Cain, kundi matadong an ginbuhat han iya bugto hi Abel. Sanglit ayaw kamo hipausa, kabugtoan ko, kon pagdumtan kamo han mga tawo han kalibutan. Maaram kita nga binayaan ta na an kamatayon ngan aada na kita han kinabuhi. Maaram kita hini kay nahigugma kita han aton kabugtoan. Aada pa ha kamatayon an bisan hin-o nga diri nahigugma. Parapamatay an bisan hin-o nga nagdudumot han iya bugto; ngan maaram kamo nga waray dayon nga kinabuhi an parapamatay. Amo ini an pagkilala naton kon ano an gugma: iginhatag ni Cristo an iya kinabuhi tungod ha aton. Sanglit angay man naton ihatag an aton kinabuhi tungod han aton kabugtoan. Kon riko in usa ka tawo, ngan kinikita niya an iya bugto nga nagkikinahanglan, ngan diri mabulig ha iya, uunanhon pakasiring niya nga may niya gugma han Dyos ha iya kasingkasing? Mga anak ko, kinahanglan diri la ha im-im ug wait an aton paghigugma; kinahanglan tinuod ini nga gugma kon igpakita dida hin mga mag-upay nga buhat. Sanglit amo ini an paghibaro naton nga skop kita han kamatuoran, ngan may-ada naton pagsarig ha atubangan han Dyos. Kon paghukman kita han aton konsensya, maaram kita nga labaw han aton konsensya an Dyos nga maaram han ngatanan. Sanglit, hinigugma ko nga kasangkayan, kon diri kita paghukman han aton konsensya, may pagtapod naton ha atubangan han Dyos. Nakarawat kita tikang ha iya hin bisan ano nga aton pinangangaro, kay nagtutuman kita han iya mga sugo ngan nagbubuhat kita han nakakalipay ha iya. Amo ini an iya iginsusugo: nga tumoo kita han ngaran han iya Anak nga hi Jesu-Cristo, ngan maghigugmaay kita sugad han iginsugo ni Cristo ha aton. An bisan hin-o nga nagtutuman han iya mga sugo nag-uokoy dida ha Dyos, ngan nag-uokoy man an Dyos dida ha iya. Ngan tungod han Espiritu nga iginhatag niya ha aton maaram kita nga nag-uokoy dinhe ha aton an Dyos. Hinigugma ko nga kasangkayan, ayaw kamo too han ngatanan nga masiring nga an Espiritu aada ha ira, kundi panginanoa niyo kon tikang ba sa Dyos an Espiritu nga aada ha ira. Kay nagsarang ha kalibutan in damo nga diri matuod nga mga manaragna. Hibabaroan niyo kon an Espiritu kanan Dyos dida hini nga paagi: an bisan hin-o nga magtug-an nga nahimo nga tawo hi Jesu-Cristo, may-ada Espiritu nga kanan Dyos. Kundi an magdiwara hini mahitungod kan Jesus, waray Espiritu nga kanan Dyos. Tikang han Kaaway ni Cristo ini nga Espiritu. Hinbatian niyo nga maabot ini, ngan yana aanhi na ha kalibutan. Kundi, mga anak ko, kanan Dyos kamo, ngan gindaog niyo an diri matuod nga mga manaragna, kay labaw pa kagamhanan an Espiritu nga aada ha iyo kay han espiritu nga aada han mga tawo nga kanan kalibutan. Ini nga mga diri matuod nga manaragna naghihimangraw mahitungod han mga butang han kalibutan, ngan namamati ha ira an kalibutan, kay kanan kalibutan man hira. Kundi kanan Dyos kita. Namamati ha aton an bisan hin-o nga nakilala han Dyos; diri namamati ha aton an bisan hin-o nga diri kanan Dyos. Sanglit amo ini an paagi nga makakasabot kita han kalainan han Espiritu nga nagtututdo han kamatuoran ngan han espiritu nga diri nagtututdo han kamatuoran. Hinigugma ko nga kasangkayan, maghigugmaay kita, kay natikang sa Dyos an gugma, sanglit anak han Dyos ngan nakilala han Dyos an bisan hin-o nga nahigugma. Diri nakilala han Dyos an bisan hin-o nga diri nahigugma, kay gugma an Dyos. Sugad hini an pagpakita han Dyos han iya gugma ha aton: ginsugo niya nganhi ha kalibutan an amo la nga iya Anak, basi magkaada kita kinabuhi pinaagi ha iya. Amo ini an gugma: diri nga kita an naghigugma han Dyos, kundi nga an Dyos an naghigugma ha aton ngan nagsugo han iya Anak, basi pinaagi ha iya mapasaylo an aton mga sala. Hinigugma ko nga kasangkayan, kon sugad hini an paghigugma han Dyos ha aton, kinahanglan maghigugmaay man kita. Waray pa nakakita han Dyos; kon maghigugmaay kita, nag-uokoy an Dyos dinhe ha aton ngan nahihingpit an iya gugma dinhe ha aton. Maaram kita nga diri kita magsasayop nga nag-uokoy kita dida han Dyos ngan nag-uokoy man an Dyos dinhe ha aton tungod kay ihinatag niya ha aton an iya Espiritu. Ngan aton hinkit-an ngan iginsumat ha iba nga an Amay nagsugo han iya Anak nga magin Magtaralwas han kalibutan. An bisan hin-o nga magpahayag nga hi Jesus amo an Anak han Dyos, nag-uokoy dida ha Dyos ngan nag-uokoy man an Dyos dida ha iya. Ngan makilala ngan matoo kita han kanan Dyos paghigugma ha aton. Gugma an Dyos, ngan an bisan hin-o nga nag-uokoy dida han gugma nag-uokoy dida ha Dyos, ngan nag-uokoy man an Dyos dida ha iya. Ginhihingpit an gugma dinhe ha aton, basi diri kita mahadlok ha Adlaw han Paghukom; kay an aton kinabuhi dinhe hini nga kalibutan sugad man han kan Cristo. Waray pagkahadlok dida han gugma. Pinapaiwas han hingpit nga gugma an ngatanan nga kahadlok. Sanglit waray pa mahingpit an gugma dida ha iya nga nahahadlok, kay an kahadlok may kaangbitan hin sirot. Nahigugma kita kay una an Dyos humigugma ha aton. Kon may sumiring nga nahigugma hiya han Dyos, kundi nagdudumot hiya han iya bugto, buwaon hiya. Kay diri hiya makakahigugma han Dyos nga diri niya kinikita, kon diri niya higugmaon anay an iya bugto nga iya kinikita. Sanglit amo ini an sugo nga iginhatag ni Cristo ha aton: kinahanglan nga adton nahigugma han Dyos humigugma man han iya bugto. Anak han Dyos adton natoo nga hi Jesus amo an Mesiyas; ngan adton nahigugma hin usa nga amay nahigugma man liwat han anak hini nga amay. Sugad hini an pagsabot naton nga nahigugma kita han mga anak han Dyos: kon nahigugma kita han Dyos ngan nagtutuman kita han iya mga sugo. Kay an aton paghigugma han Dyos hisasabtan dida han aton pagtuman han iya mga sugo. Ngan diri gud makuri para ha aton an pagtuman han iya mga sugo, kay an tagsa nga anak han Dyos makakahimo hin pakadaog han kalibutan. Nakadaog kita han kalibutan pinaagi han aton pagtoo. Hin-o ba an makakadaog han kalibutan? Adton natoo la nga hi Jesus amo an Anak han Dyos. Hi Jesu-Cristo amo an kinmanhi, ngan kinmanhi hiya dara an tubig hin pagbunyag ha iya ngan an dugo han iya pagkamatay. Kinmanhi hiya diri la dara an tubig, kundi dara an tubig ngan an dugo. Ngan nagpapamatuod hini an Espiritu ngahaw, kay kamatuoran man an Espiritu. May-ada tulo nga mga saksi: an Espiritu, an tubig, ngan an dugo; ngan nagkakauruyon ini nga tulo ha ira pagkasaksi. Kon natuod kita han pagsaksi han mga tawo, labi pa nga matuod kita han pagsaksi han mga tawo, labi pa nga matuod kita han pagsaksi han Dyos, ngan amo ini an pagsaksi nga iginhatag han Dyos mahitungod han iya Anak. Sanglit adton natoo han Anak han Dyos may-ada hini nga pagsaksi ha iya kasingkasing; kundi adton diri natoo han Dyos buwaon hiya, kay waray man hiya tumuod han iginsiring han Dyos mahitungod han iya Anak. Sanglit amo ini an pagsaksi: naghatag an Dyos ha aton han waray kataposan nga kinabuhi, ngan aada han iya Anak ini nga kinabuhi. May-ada hini nga kinabuhi adton anuokyan han Anak, ngan waray hini nga kinabuhi adton diri inuokyan han Anak han Dyos. Nagsusurat ako ha iyo hini basi hibaroan niyo nga may-ada niyo kinabuhi nga waray kataposan—kamo nga natoo han ngaran han Anak han Dyos. Madasigon kita ha atubangan han Dyos kay maaram man kita nga namamati hiya kon nangangaro kita ha iya hin bisan ano nga uyon han iya kaburot-on. Tungod nga maaram kita nga namamati hiya kon nangangaro kita ha iya, maaram liwat kita nga nahatag hiya han aton pinangangaro ha iya. Kon may nakita han iya bugto nga nagbubuhat hin sala nga diri makakamatay ha iya, kinahanglan ig-ampo niyo sa Dyos nga mahatag ha iya hin kinabuhi. Para la ini hadton nagbuhat hin mga sala nga diri makakamatay. Kundi may-ada sala nga makakamatay, ngan diri ako nasiring nga mag-ampo kamo sa Dyos mahitungod hini. Sala an ngatanan nga maraot nga buhat, kundi may-ada sala nga diri nakakamatay. Maaram kita nga waray anak han Dyos nga nagpapadayon hin pagpinakasala, kay pinananalipdan hiya han Anak han Dyos, sanglit diri makakadaog ha iya an Yawa. Maaram kita nga kanan Dyos na kita bisan kon ginahahadian han Yawa an bug-os nga kalibutan. Maaram kita nga kinmanhi na an Anak han Dyos ngan naghatag ha aton hin sarabotan basi kumilala kita han matuod nga Dyos. Nag-uokoy na kita dida hin paghiusa han matuod nga Dyos, dida hin paghiusa han iya Anak nga hi Jesu-Cristo. Amo hiya an matuod nga Dyos, ngan amo ini an kinabuhi nga waray kataposan. Mga anak, paglikay kamo han mga diri matuod nga kadiyosan. Tikang han usa nga Tigurang han singbahan— Ngadto han minahal nga Ginang ngan han iya mga anak nga akon hinihigugma hin tinuod, ngan hinihigugma liwat han ngatanan nga nakilala han kamatuoran, kay magpapabilin ha aton an kamatuoran ngan mag-uupod ha aton ha kadayonan. Tagan unta kita han Dyos nga Amay ngan ni Jesu-Cristo nga anak han Amay, han grasya, kalooy, ngan kamurayaw ngan maaton unta ini dida han kamatuoran ug gugma. Dako an akon kalipay han paghibaro ko nga nag-uokoy dida han kamatuoran an pira han imo mga anak, sugad han iginsugo ha aton han Amay. Sanglit, hinigugma ko nga Ginang, nangangamuyo ako ha imo nga maghigugmaay kita ngatanan. Diri ini bag-o nga sugo nga akon ginsusurat ha imo; kundi dinhe na ini ha aton tikang pa ha tinikangan. Amo ini an sugo nga akon hinnanabihan nga kinahanglan magmasinugtanon kita han mga sugo han Dyos. Amo ini an sugo, sugad han iyo ngatanan hinbatian tikang pa ha tinikangan: kinahanglan maghigugmaay kamo ha iyo kinabuhi. Nakaluob na han bug-os nga kalibutan in damo nga mga buwaon nga magturutdo nga diri nagtutug-an nga hi Jesu-Cristo nahimo nga tawo ngan kinmanhi ha kalibutan. Malimbong ngan kaaway ni Cristo in sugad nga tawo. Sanglit pagbantay kamo basi diri mawara ha iyo an iyo ginkabudlayan, kundi makarawat niyo an bug-os nga balos ha iyo. An Dyos waray dida han tawo nga diri nagsusunod han pagturon-an ni Cristo, kundi nagsosobra hin pagtutdo hini nga pagturon-an. Kundi an Amay ngan an Anak aada ha iya nga nasunod han pagturon-an ni Cristo. Sanglit kon may makada ha iyo, nga diri magtutdo hini nga pagturon-an, ayaw hiya karawata ha iyo balay; ayaw ngani paghatag ha iya hin katahoran. Kay an maghatag ha iya hin katalahoran, nahihimo nga kabulig han iya magraot nga mga buhat. Damo pa unta an akon isurumat ha iyo, kundi gabay ko ini diri ipaagi hin pagsurat, lugod naglalaom ako nga makaduaw ngan makaghimangraw ako ha iyo, basi mahingpit an aton kalipay. Nangungumosta ha imo an mga anak han imo hinigugma nga bugto nga babaye. Tikang han usa nga Tigurang han singbahan— Ngadto han akon minahal nga Gayo nga hinigugma ko hin tinuod. Hinigugma ko nga sangkay, igin-aampo ko nga magmainuswagon ka unta han ngatanan mo nga mga butang, ngan nga magkaada ka maupay nga panlawas—sugad nga sayod ako nga maupay an imo espirituhanon nga kinabuhi. Nalipay gud ako han pagkaabot hin pira nga kabugtoan nga mainampoon, ngan nagsumat han imo pagkamatinumanon han kamatuoran—sugad nga dayuday ka nag-uokoy dida han kamatuoran. Waray na labaw nga nakakalipay ha akon kay hin pakabati nga an akon mga anak nag-uokoy dida han kamatuoran. Hinigugma ko nga sangkay, matinumanon ka gud dida han imo pag-alagad han imo mga igkasi Cristianos, bisan kon diri hira taga dida hito nga dapit. Iginsumat nira han singbahan didi an imo gugma. Alayon hin pagbulig ha ira nga makagpadayon hira han ira paglakaton dida hin pakalipay han Dyos. An tuyo han ira paglakaton amo an pag-alagad kan Cristo, ngan waray kumarawat hin bulig tikang han diri mga magtinuohon. Sanglit, an mga Cristianos kinahanglan bumulig hini nga mga tawo, basi makaangbit kita han ira buruhaton para han kamatuoran. Nagpadara ako hin halipot nga surat ngadto han singbahan, kundi waray pamatii an akon iginisiring ni Deotrefes nga karuyag magpangulo ha ira. Sanglit kon mahingada ako, igsusumat ko an ngatanan nga iya ginbuhat ngan an mga buwa nga ginbutangbutang ha akon. Kundi diri amo la ini; diri niya kinakarawat an kabugtoan kon naabot hira, ngan gindidid-an pa gud niya an karuyag kumarawat ha ira, ngan ginpapagawas hira ha singbahan. Hinigugma ko nga sangkay, ayaw pagsubad han maraot, kundi subda an maupay. Kanan Dyos an bisan hini-o nga magbuhat hin maupay; ngan waray pa makakita han Dyos an bisan hin-o nga magbuhat hin maraot. Gindadayaw han ngatanan hi Demetrio ngan an kamatuoran nagpapamatuod hini. Ngan kami makakapatapod ha imo, ngan maaram ka nga matuod an iginsisiring namon. Damo pa an akon isurumat ha imo, kundi gabay ko diri ipaagi hin pagsurat. Naglalaom ako hin pakigkita dayon ha imo, ngan maghihimangraw na la kita nga duha. Maada unta ha imo an kamurayaw. Nangungumosta an ngatanan mo nga kasangkayan. Ipangumosta liwat kami han ngatanan naton nga kasangkayan. Tikang kan Judas nga surugoon ni Jesu-Cristo, ngan bugto ni Santiago— Ngadto han mga gintawag han Dyos, nga nag-uokoy dida han gugma han Dyos nga Amay ngan han pagpanalipod ni Jesu-Cristo: Mahingpit unta dida ha iyo an kalooy, kalinaw, ngan an gugma. Hinigugma ko nga kasangkayan, gintatalinguha ko hin pagsurat ha iyo mahitungod han katalwasan nga aton ginkaarangbitan. Kundi kinahanglan nga hagilayon magsurat ako ha pagdasig ha iyo basi magpadayon kamo hin pakig-away para han pagtoo nga nakausa la ihatag han Dyos ngadto han mga tawo. Kay may-ada mga tawo nga diri nakilala han Dyos nga nakatampo ha aton hin waray kita makasabot. Ginlulubog nira an mensahe mahitungod han grasya han Dyos, basi makapasangil hira hin pagpadayon han maraot nira nga buhat. Iginsisikway nira hi Jesu-Cristo, an amo la nga aton Agaron ngan Ginoo. Maiha na nga igintagna han Kasuratan ini nga sirot nga ira kinarawat. Kay bisan kon nahibaroan na niyo ini ngatanan, ginpapahinumdom ta kamo kon gin-unan-o han Ginoo an pagtalwas han mga tawo han Israel tikang han tuna han Ehipto, kundi ha kataposan, ginpatay nira adton mga waray tumoo. Panumdoma liwat niyo an mga anghel nga linmapas han katubtoban han ira igo nga kagamhanan, ngan ginbayaan an ira kalugaringon nga inuokyan: ginggapos hira hin mga kadena nga diri mauutod didto han hilarom nga kasisidman, diin ikinadto hira han Dyos para han dako nga Adlaw hin paghukom ha ira ha karat-an. Panumdom liwat kamo han Sodoma ug Gomora, ngan han mga higrani nga bungto, kanay mga tawo nagbuhat sugad han ginbuhat han mga anghel, ngan nagpatuyang hira hin pag-buhat hin mga maghilas ug mangil-ad nga kalaw-ayan: nag-aantos hira han sirot han kalayo waray pagkaparong. Usa ini, nga pagpahimangno han ngatanan. Ha amo nga paagi ini nga mga tawo may-ada mga panan-awon nga nakaaghat ha ira hin pakasala supak han ira kalugaringon nga lawas; gintamay nira an kaburot-on han Dyos ngan ginyubitan nira an mga langitnon nga binuhat ha kahitas-an. Waray ngani ini buhata bisan han pangulo han mga anghel, hi Miguel. Ha iya pakiglantugi han Yawa kon hin-o an magdadara han lawas ni Moises, waray magpanamastamas han Yawa hi Miguel, kundi nagsirinig la, “Pagsirotan ka unta han Dyos!” Kundi nagyuyubit ini nga mga tawo han diri nira hinsasabtan nga mga butang; ngan sugad hin ihalas nga kamanampan, ini nga mga butang nga ira ginbuhat ha pagsunod han ira kinaiya, amo ngahaw ini an magpupuo ha ira. Kairo hini nga mga tawo! Ginsunod nira an gin-agian ni Cain. Tungod la hin salapi ginbuhat nira ini nga mga karat-an sugad han ginbuhat ni Balaam. Sinmupil hira sugad han ginbuhat ni Kora, ngan sugad ha iya ginpuo hira. Tungod han ira makaarawod nga pagrayhak sugad hira hin mga buring dida han iya minagburugto nga sasaro. An ira la kalugaringon an ira gintitimangno. Sugad hira hin mga dampog nga ginpapalid han hangin sanglit diri nakakauran. Sugad la hira hin mga kahoy na diri nabunga, bisan kon panahon na hin panmunga, mga ginabot na nga kahoy ngan mga uga na. Sugad hira han dagko nga mga balod han dagat, ngan an ira makaarawod nga mga buhat baga la hin burat. Sugad la hira hin mga layaw nga mga bitoon nga ginandaman han Dyos ha kadayonan hin dapit didto han labi ka hilarom nga kasisidman. Hi Enoc, an ika-unom nga tulin ni Adan amo an nagtagna hadto pa nga panahon hiunong ha ira: “Makanhi an Ginoo upod an mga yinukotyukot nga mga anghel, hin paghukom han ngatanan, hin paghukom ha karat-an ha ira ngatanan tungod han ira magraot nga binuhatan, ngan tungod han mga makalilisang nga mga pulong nga ginpanamastamas ha iya hadton mga makasasala nga diri nakilala han Dyos.” Ini nga mga tawo dayuday la nagnginginurutob ngan nagbabasol han iba; asay nira ginsusunod an ira magraot nga mga karuyagon; naparayaw hira han ira kalugaringon, ngan ginuulog-ulogan nira an iba basi la katumanan hira han ira karuyag. Kundi panumdom, kasangkayan ko! Panumdom han iginsumat ha iyo hadto han mga apostoles han aton Ginoo Jesu-Cristo. Nagsiring hira ha iyo, “Kon umabot na an kataposan nga mga adlaw, mapakita in mga tawo nga mag-uuyan-uyan ha iyo, mga tawo nga mag-susunod han ira mga magraot nga mga ungara.” Hira amo an hinungdan han pagkabahinbahin han mga tawo; amo ini hira an ginlaladngan han ira mga kaipahon nga lawasnon, ngan waray dida ha ira an Espiritu. Kundi kamo, kasangkayan ko, ipadayon an pagpadig-on han iyo baraan nga pagtoo. Pag-ampo kamo ha gahom han Espiritu Santo, ngan pagpabilin kamo dida han gugma han Dyos, samtang naghuhulat kamo han aton Ginoo Jesu-Cristo, nga tungod han iya kalooy mahatag ha iyo han waray kataposan nga kinabuhi. Ipakita an iyo kalooy hadton mga nagruruhaduha; talwasa hira pinaagi hin pagpagawas ha ira tikang han kalayo. Ipakita ha iba an kalooy, upod an pagkahadlok, kundi likayi an ira isinusul-ot nga mga panapton nga nahugawan pinaagi han ira salaan nga mga kaipahon. Ha iya nga makakapugong nga diri kamo mapukan ngan magdadara ha iyo nga waray dum-it ug malipayon ngadto han iya mahimayaon nga atubangan— ngadto han amo la nga Dyos, aton Manunubos, pinaagi kan Jesu-Cristo nga aton Ginoo, an himaya, pagkaharangdon, gahom, ngan pagburot-an, ha mga panahon nga naglabay, yana, ngan ha kadayonan! Amen. Ginsurat dida hini nga basahan an mga nahinabo nga iginpadayag han Dyos kan Jesu-Cristo, basi ipakita man niya ngadto han mga surugoon han Dyos an kinahanglan mahinabo ha diri na maiha nga panahon. Iginpasabot ini ni Cristo kan Juan nga iya surugoon, pinaagi hin pagsugo han iya anghel, ngan iginsumat ni Juan an ngatanan nga iya hinkit-an. Amo ini an iya sumat mahitungod han mensahe han Dyos ngan han kamatuoran nga iginpadayag ni Jesu-Cristo. Palaran an magbasa hini nga basahan, ngan adton mamati han mga pulong hini nga mensahe hin panagna ngan magtuman han mga nahisurat dida hini nga basahan! Diri na maiha nga mahinanabo ini nga mga butang. Tikang kan Juan, ngadto han pito nga mga singbahan didto ha lalawigan han Asia: Maiyo unta an grasya, ngan kalinaw tikang han Dyos—an Dyos han yana, han naglabay, ngan han tiarabot nga panahon—an grasya liwat nga kalinaw tikang han pito nga mga espiritu ha atubangan han iya trono, ngan tikang kan Jesu-Cristo, an kasasarigan nga saksi, an bugtong nga Anak nga lalake, nga ginbanhaw tikang han mga minatay, ngan amo liwat an punoan han mga kahadian han tuna. Nahigugma hiya ha aton ngan pinaagi han iya kamatayon gintalwas kita han aton mga sala, ngan ginhimo kita nga usa nga ginhadian hin kapadian basi makag-alagad kita han iya Dyos ngan Amay. Kan Jesu-Cristo an himaya ngan gahom ha kadayonan! Matuman kunta! Kitaa niyo, maabot hiya ha mga dampog! Makakakita ha iya an ngatanan, lakip adton nagbuno han iya kagiliran. Magmamabidoon an ngatanan nga mga tawo, dinhe ha tuna tungod ha iya. Mahinanabo gud ini! Matuman kunta! “Ako amo an syahan ngan an kataposan,” nasiring an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, nga Dyos yana, han naglabay, ngan han tiarabot. Ako amo hi Juan nga iyo bugto, ngan ha akon pagkasumurunod kan Cristo, kausa ako niyo dida han pag-antos ug pag-ilob hadton mga sakop han iya Ginhadian. Iginhalin ako nga bihag ngadto ha puro han Patmos tungod kay iginpasangyaw ko an pulong han Dyos ngan an kamatuoran nga iginpadayag ni Jesus. Dida han adlaw han Ginoo gindara ako han Ginoo nga hinbatian ko in dako nga tingog nga malanoy didi ha akon luyo sugad hin kanan trompeta. Nagsiring ini nga tingog, “Isurat kon ano an imo hikit-an ngan ipadara an imo ginsurat ngadto han pito nga mga singbahan: ha Efeso, Smirna, Pergamo, Tiatira, Sardia, Filadelfia ug Laodicea.” Linmingi ako panginano kon hin-o an nakighimangraw ha akon, ngan hinkit-an ko in pito nga bulawan nga mga burutangan hin suga. Ha butnga hini nga mga burutangan hin suga natindog in usa nga daw tawo pagkit-on nga nakasul-ot hin hilawig nga bado nga naabot ha iya mga tiil ngan may-ada banda nga bulawan nga isinangbod ha iya dughan. Mabusag an iya buhok sugad hin barahibo hin karnero o sugad hin gapas, ngan an iya mga mata sugad hin nagdidilaab nga kalayo. Masilaw an iya mga tiil sugad hin tumbaga nga ginpurog ha hudno ngan ginpainggat, ngan an iya tingog sugad hin makusog nga daganas han tubig han busay. Kinakaptan han iya tuo nga kamot in pito nga mga bitoon, ngan nagawas ha iya baba in espada nga paluyo an katadman. An iya bayhon maranggat sugad han naudtohan nga adlaw. Han pakakita ko ha iya, nahiraptay ako ha iya tiilan. Kinaptan ako han iya tuo nga kamot ngan nagsiring hiya, “Ayaw kahadlok! Amo ako an syahan ngan an kataposan. Ako amo an buhi! Namatay ako ngan yana buhi na ako ha kadayonan. Aada ha ubos han akon gahom an kamatayon ngan an kalibutan han mga patay. Isurat an mga butang nga imo makita, an mga butang nga nahinanabo yana, ngan ha orhe nga mga adlaw. Aanhi an tinago nga kahulogan han pito nga mga bitoon nga kinakaptan han akon tuo nga kamot, ngan han pito nga mga bulawan nga burutangan hin suga: an pito nga mga bitoon amo an mga anghel han pito nga mga singbahan, ngan an pito nga mga burutangan hin suga amo an pito nga mga singbahan. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Efeso: “Amo ini an tugon tikang ha iya nga nakapot han pito nga mga bitoon ha iya tuo nga kamot, ngan naglalakat ha butnga han pito nga mga bulawan nga burutangan hin suga. Maaram ako han imo ginbuhat; maaram ako han pagkamakuri han imo pagkabudlay, ngan han imo kamailobon. Maaram ako nga nadiri ka han mga magraot nga tawo, ngan imo ginsarihan adton mga napaka apostol, ngan imo hinsabutan nga mga buwaon ngay-an hira. Mailobon ka, nag-aantos ka hin mga kakurian tungod ha akon, ngan waray ka palupig. Kundi iini an akon dinidirian ha imo: diri ka na yana nahigugma ha akon sugad han syahan mo nga paghigugma ha akon. Pamalandong daw kon ano kahitaas an imo nahulogan! Bayai an imo mga sala ngan balika an imo mga ginbuhat hadto. Kon diri mo bayaan an imo mga sala, mapakada ako ha imo ngan kukuhaon ko an imo burutangan hin suga ha iya hinmumutangan. Kundi iini liwat in maupay dida ha imo: gindumtan mo an mga ginbuhat han mga Nicolaitano, sugad han akon pagdumot han ira ginbuhat. “Sanglit kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan! “Adton makakapot han pagdarag-an ihahatag ko an katungod hin pagkaon han bunga han kahoy han kinabuhi nga gintanom didto han Tanaman han Dyos. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Smirna: “Amo ini an tugon tikang ha iya nga amo an syahan ngan an kataposan, nga namatay ngan nabuhi liwat. Maaram ako han imo mga kasamokan; maaram ako nga kablas ka, kundi ha pagkatinuod, riko ka! Maaram ako han mga magraot nga butang nga iginbutang-butang ha imo hadton mga tawo nga napaka Judiyo; kan Satanas ini hugpo hira. Ayaw kahadlok han bisan ano nga imo pag-aantoson. Pamati! Pagsasarihan ka han Yawa pinaagi hin pagpriso ha imo, ngan mag-aantos ka sulod hin napulo ka adlaw. Sarig ha akon bisan kon unongan mo han imo kinabuhi, nga ihahatag ko ha imo an upa han pagdarag-an nga amo an kinabuhi. “Kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan! “Adton makakapot han pagdarag-an diri na mahiaagom han ikaduha nga kamatayon. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Pergamo: “Amo ini an tugon tikang ha iya nga may-ada matarom nga espada nga paluyo an katadman. Maaram ako kon diin ka pag-uokoy; aadto ka han dapit nga hinmumutangan han trono ni Satanas. Inmunong ka ha akon ngan waray mo bayai an imo pagtoo ha akon, bisan ha panahon han pagpataya kan Antipas, an akon matapod nga saksi, didto han inuokyan ni Satanas. Kundi may-ada ko dinidirian ha imo: may-ada dida ha imo nagsusunod han pagturon-an ni Balaam nga nagtutdo kan Balak hin pagdara han mga tawo han Israel ngadto hin pagbuhat hin sala, pinaagi hin pagpakaon hadton mga iginhalad ngadto han mga diyosdiyos, ngan pinaagi hin pagbuhat hin mga kalaw-ayan ha lawas. May-ada pipira liwat dida ha imo nga nagsusunod han pagturon-an han mga Nicolaitano. Sanglit, bayai na yana an imo mga sala! Kon diri ka bumaya, ha gilayon mapakada ako ha imo ngan makikig-away ako ha ira nga magamit ako han espada nga naguwa ha akon baba. “Kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan! “Adton makakapot han pagdarag-an ihahatag ko an tinago nga mana. Ihahatag ko liwat an busag nga bato diin isinurat in bag-o nga ngaran nga waray maaram labot han makarawat hini. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Tiatira: “Amo ini an tugon tikang han Anak han Dyos, kanay mga mata nagdidingga sugad hin kalayo, kanay mga tiil masinaw sugad hin ginpainggat nga tumbaga. Maaram ako han imo ginbubuhat. Maaram ako han imo gugma, han imo pagtapod, han imo pag-alagad, nga han imo pag-ilob. Maaram ako nga labaw pa an imo pagpinangusog yana kay ha una nga panahon. Kundi amo ini an dinidirian ko ha imo: pinasagdan mo la ito nga babaye, hi Jezebel, nga napaka surugoon han Dyos. Gintutdoan niya an akon mga surugoon hin pagbuhat hin mga maghilas nga kalaw-ayan ha lawas ngan hin pagkaon hadton mga iginhalad ngadto han mga diyosdiyos. Tinagan ko hiya hin panahon hin pagbasol han iya mga sala, kundi diri niya karuyag bumaya han maraot niya nga buhat. Sanglit, ipupusdak ko ha higdaan hiya ngan adton mga nakighilawas ha iya diin pakukurian ko hira hin makalilisang nga mga pag-antos. Tutumanon ko ini yana, labot kon magbasol hira han mga magraot ngan mga butang nga ira ginbuhat ha iya. Papatayon ko liwat adton mga sumusunod ha iya, ngan an ngatanan nga mga singbahan makakasabot nga amo ako an nakakatugkad han mga panhunahuna nga mga ungara han tagsatagsa nga tawo. Babaloson ko an kada usa ha iyo sumala han iya nabuhat. “Kundi an iba ha iyo dida ha Tiatira waray magsunod hini nga mga magraot nga pagturon-an; waray niyo hibaroi an sinisiring han iba nga ‘makuri matugkad nga mga tinago ni Satanas.’ Nasiring ako ha imo nga diri ko na dudugangan an imo yana ginpapas-an. Kundi kapti hin maupay an aada na ha imo, tubtob han akon pag-abot. “Kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan! “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Sardis: “Amo ini an tugon tikang ha iya nga may-ada pito nga espiritu han Dyos ngan pito nga mga bitoon. Maaram ako han imo ginbubuhat. Maaram ako nga nahibantog ka nga buhi ka bisan kon ha pagkatinuod patay ka na! Sanglit panmuhaypuhay ngan pakusga an nahibibilin pa dida ha imo, basi diri mahinayon ka hin kamatay. Kay hinsabotan ko nga an imo mga ginbuhat diri pa hingpit ha atubangan han Dyos. Panumdom han igintutdo ha imo ngan han imo hinbatian. Pagsunda ini ngan bayai an imo mga sala. Kon diri ka magmata, mapakada ako sugad hin kawatan, ngan diri ka ngani masabot han takna han akon pag-abot. Kundi an iba ha iyo dida ha Sardis waray magdum-it han ira mga bado. Maupod kamo ha akon ngan magsusul-ot kamo hin busag nga bado, tungod kay mga takos man kamo. Adton makakapot han pagdarag-an magsusul-ot hin sugad hini nga busag nga bado ngan diri ko paparaon an ira mga ngaran didto han basahan han mga buhi. Ha atubangan han akon Amay ngan han iya mga anghel ipapasangyaw ko ha dayag nga hira akon mga sakop. “Kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Filadelfia: “Amo ini an tugon tikang ha iya nga baraan ngan matuod. Nakapot hiya han yawi ni David, ngan kon mag-abre hiya hin porta, waray gud makakasada, ngan kon sadhan niya, waray na makakaabre. Maaram ako han imo ginbubuhat; maaram ako nga may-ada ka gutiay nga gahom; nagsunod ka han akon pagturon-an ngan tinmapod ka ha akon. Nag-abre ako hin porta ha imo atubangan nga diri masasadhan hin iba. Adto nga hugpo nga sakop ni Satanas, adto nga mga buwaon nga napaka Judiyo, pakakadaon ko hira ha imo atubangan ngan paluludhon ko hira ha imo tiilan. Makakasabot hira nga nahigugma ako ha imo. Tungod kay gintipigan mo man an akon sugo hin pag-ilob, akon ta liwat ikaw pananalipdan ha panahon han kasamokan nga maabot nganhi ha kalibutan ha pagsori han mga tawo dinhe ha tuna. Ha diri maiha mapakada ako. Bantayi hin maupay an imo mga butang, basi waray makaagaw ha imo han upa han imo pagdarag-an. Adton makadaog hihimoon ko nga harigi dida han templo han akon Dyos ngan diri gud hiya mabaya tubtob ha kataposan. Igsusurat ko dida ha iya an ngaran han akon Dyos ngan an ngaran han syudad han akon Dyos, an bag-o nga Jerusalem nga malusad tikang ha langit, tikang han akon Dyos. Igsusurat ko liwat dida ha iya an akon bag-o nga ngaran. “Kon may-ada ka durungan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan. “Isurat ini ngadto han anghel han singbahan ha Laodicea: “Amo ini an tugon tikang han Amen, an kasasarigan ngan matuod nga saksi, nga amo an tikangan han ngatanan nga ginhimo han Dyos. Maaram ako han imo ginbuhat; maaram ako nga diri ka mahagkot, diri ka man liwat mapaso. Karuyag ko unta nga mahagkot o mapaso ka la. Kundi tungod nga palabanhod ka manla, diri mapaso ngan diri liwat mahagkot, ibubugok ko ikaw! Nasiring ka, ‘Riko ako ngan maupay iton akon kamutangan; may-ada ko han ngatanan nga ginkikinahanglan.’ Kundi diri ka maaram han imo makalolooy ngan makapapaid nga kamutangan! Kablas, hubo, ngan buta ka. Nagsasagdon ako ha imo nga pumalit ka ha akon hin bulawan, puraw gud nga bulawan, basi magriko ka. Palit liwat hin busag nga panapton nga igbabado mo ngan igtatabon han imo makaarawod nga pagkahubo. Palit liwat hin bulong han imo mga mata basi ka makakita. Ginbubusaan ngan ginkakastigo ko adton akon hinihigugma. Pagmatadong ngan bayai an imo mga sala. Pamati! Natindog ako ha porta ngan nagtutuktok; kon may-ada makabati han akon tingog ngan mag-abre han porta, masulod ako han balay ngan makikigsaro ako ha iya, ngan matangka hiya upod ha akon. Adton makakapot han pagdarag-an, tatagan ko hiya han katungod hin paglingkod sapit ha akon didto han akon trono sugad nga nagmadaogon ako, ngan yana nalingkod sapit han akon Amay didto han iya trono. “Kon may-ada ka durunggan, pamati han igsisiring han Espiritu ngadto han mga singbahan.” Katapos hini, nagkamay-ada ako hin lain nga panan-awon, ngan hinkit-an ko didto ha langit in binuksan nga porta. Usa nga tingog nga sugad hin tunog hin trompeta, nga hinbatian ko na hadto, in nagyakan ha akon hin pagsiring, “Saka ngadi, ngan ipakikita ko ha imo an mahinanabo kahuman hini.” Ha gilayon gindara ako han Espiritu. Didto ha langit may-ada trono ngan may-ada usa nga nalingkod didto han trono. Maranggat an iya nawong sugad han gimlat hin mga mahal nga bato nga haspe ngan kornalina, ngan ginlilibotan an trono hin balangaw nga an kolor sugad hin esmeralda. Palibot han trono may-ada liwat 24 nga mga trono nga linilingkoran hin 24 nga mga katigurangan nga nakakabado hin busag, ngan may-ada mga bulawan nga korona ha ira ulo. Tikang han trono naguwa in mga idlap hin kikidlat, mga aringasa, ngan mga daguhob hin dalugdog. Ha atubangan han trono may-ada pito nga pinaruktan nga mga sulo nga naglalaga ngan amo ini an pito nga mga espiritu han Dyos. Ha atubangan liwat han trono may-ada sugad hin dagat nga salaming, nga malinaw nga matin-aw sugad hin kristal. Palibot han trono, ha kada ligid hito, may-ada upat nga buhi nga mga binuhat nga lukop hin mga mata ha atubangan ngan ha talikoran. An syahan sugad hin liyon an panagway; an ikaduha sugad hin todo nga baka; an ikatulo may-ada nawong nga sugad hin kanan tawo; ngan an ikaupat sugad hin nalupad nga agila. An kada usa hini nga buhi nga mga binuhat may-ada unom nga mga pako, ngan luob ini nga mga pako hin mga mata ha bawbaw ngan ha ilarom. Adlaw gab-i waray hunong an ira pagkanta: “Santo, santo, santo, an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum, han naglabay, han yana, ngan han tiarabot.” An upat nga buhi nga mga binuhat nagkakanta hin mga kanta hin paghimaya, pagpasidungog, ngan pagpasalamat ngadto han nalingkod han trono, nga buhi ha kadayonan. Kon nagkakanta hira, an 24 nga mga katigurangan nahapa ha atubangan han nalingkod didto han trono, ngan nagsisingba ha iya nga buhi ha kadayonan. Ibinubutang nira an ira mga korona ha atubangan han trono ngan nasiring hira: “Amon Ginoo nga Dyos! Takos ka hin pagkarawat hin himaya, dungog ngan gahom. Kay gintuha mo an ngatanan nga mga butang, ngan pinaagi han imo pagbuot gintagan mo hira hin kinabuhi.” Hinkit-an ko in linikid nga basahan nga kinakaptan han tuo nga kamot han nalingkod ha trono; sinuratan paluyo, ngan pinatikan hin pito nga mga silyo. Hinkit-an ko in makusog nga anghel nga nagpahibaro hin dako nga tingog, “Hin-o ba an takos magbuong han mga silyo ngan magbuklad han linikid nga basahan?” Kundi waray usa nga aadto ha langit, o aanhi ha tuna, o aadto ha kahiladman nga makakahimo hin pagbuklad han linikid nga basahan, ngan hin panginano kon ano an aadto ha sakob. Nagtangis ako hin mapait kay waray man hin-agian nga takos hin pagbuklad han linikid nga basahan ngan panginano kon ano an aadto ha sakob. Niyan usa han mga katigurangan nagsiring ha akon, “Ayaw pagtangis, kitaa! An liyon nga tikang han tribo ni Juda, an gamahan nga tulin ni David, amo an nakadaog ngan hiya an makakabuong han pito nga mga silyo ngan makakabuklad han linikid nga basahan.” Niyan hinkit-an ko in Kordero nga natukdaw ha butnga han trono, nga gin-aalirongan han upat nga buhi nga mga binuhat ngan han mga katigurangan. Baga hin patay na pagkit-on an Kordero. May-ada niya pito nga mga sungay ngan pito nga mga mata, nga amo an pito nga mga espiritu han Dyos, nga iginpadara ha bug-os nga kalibutan. Ginkadto han Kordero ngan ginkuha niya an linikid nga basahan nga kinakaptan han tuo nga kamot han nalingkod ha trono. Samtang binubuhat niya ini, an upat nga buhi nga mga binuhat ngan an 24 nga mga katigurangan nanhapa ha atubangan han Kordero. An kada usa ha ira may-ada arpa ngan mga bulawan nga surudlan hin insyenso, nga amo an mga pag-ampo han mga tawo han Dyos. Nagkanta hira hin bag-o nga kanta: “Takos ka hin pagbuklad han linikid nga basahan ngan pagbuong han iya mga silyo. Kay ginpatay ka, ngan tungod han imo kamatayon gintubos mo para han Dyos an mga tawo, tikang ha magkalainlain nga tribo, pinulongan, kanasoran, ngan katawhan. Ginhimo hira nga ginhadian hin kapadian hin pag-alagad han aton Dyos ngan maghahadi hira ha tuna.” Sinmiplat ako ngan akon hinbatian in yinukotyukot nga mga anghel! Natukdaw hira ngan ira ginlilibotan an trono, an upat nga buhi nga mga binuhat ngan an mga katigurangan, ngan nagkanta hira hin dako nga tingog: “An Kordero nga ginpatay takos kumarawat hin gahom, bahandi, kinaadman, ngan kusog, dungog, himaya, ngan pagdayaw!” Ngan hinbatian ko an tagsa nga binuhat didto ha langit, dinhe ha tuna, ngan didto ha kahiladman, nga didto ha dagat-an ngatanan nga buhi nga binuhat dinhe ha kalibutan—ngan nagkakanta hira: “Ha iya nga nalingkod ha trono, ngan ngadto han Kordero, magin an pagdayaw ngan dungog, himaya, ngan gahom, ha dayon nga mga katuigan!” Nagbaton an upat nga buhi nga mga binuhat, “Matuman kunta!” Ngan an mga katigurangan nanhapa ngan nagsingba. Ngan hinkit-an ko an Kordero nga nagbubuong han syahan han pito nga mga silyo, ngan akon hinbatian an usa han upat nga buhi nga mga binuhat nga nagsiring ha dako nga tingog sugad hin kanan dalugdog, “Pakadi!” Kinmita ako hin busag nga kabayo. An nasakay han kabayo nagdadara hin pana ngan gintagan hin korona. Linmakat hiya sugad hin usa nga nagubat basi makadaog. Ngan ginbuong han Kordero an ikaduha nga silyo, ngan nagsiring an ikaduha nga buhi nga binuhat, “Pakadi!” Lain nga kabayo nga pula in ginmawas. An nasakay hini nga kabayo tinagan hin gahom hin pakig-away dinhe ha tuna, basi an mga tawo magpaunay-unay hin pagpatay. Gintagan hiya hin dako nga espada. Niyan gibuong han Kordero an ikatulo nga silyo, ngan hinbatian ko an ikatulo nga buhi nga binuhat nga nasiring, “Pakadi!” Sinmiplat ako ngan hinkit-an ko in maitom nga kabayo. An nasakay hini nga kabayo nagdadara hin timbangan. Hinbatian ko in tingog tikang han upat nga buhi nga mga binuhat nga nagsiring, “Usa ka litro nga trigo ngan tulo ka litro nga sebada an mapapalit han usa ka adlaw nga suhol han nagtrabaho. Kundi ayaw pagpasipad-i hin pagkarag han lana hin mga olibo ug han bino han mga ubas!” Ngan ginbuong liwat han Kordero an ikaupat nga silyo, ngan hinbatian ko an ikaupat nga buhi nga binuhat nga nasiring, “Pakadi!” Tinman-aw ako, ngan hinkit-an ko in mahinayon ug duason nga kabayo. An nasakay hini nga kabayo ginngaranan “Kamatayon” ngan nasunod duok ha iya luyo an Hades. Ihinatag ha ira an ikaupat nga bahin han tuna basi patayon nira an mga tawo pinaagi hin araway, gutom, sakit, ngan mga ihalas nga kamanampan. Niyan ginbuong an Kordero an ikalima nga silyo ngan hinkit-an ko ha ubos han altar an mga kalag hadton mga pinanmatay tungod kay iginpasangyaw nira an pulong han Dyos ngan nagmatinumanon hira han ira pagsaksi. Naggoliat hira ha dako nga tingog, “Ginoo nga Labi Kamakagarahum, baraan ngan matuod! Maiha pa ba an imo paghukom ngan pagsirot han mga tawo dinhe ha tuna, tungod han pagpataya nira ha amon?” An kada usa ha ira tinagan hin busag nga hilaba nga bado ngan gintugon hira hin pagpahuway la anay, tubtob nga maigo na an kadamoon han ira igkasi surugoon ngan kabugtoan nga pamamatayon sugad ha ira. Ngan hinkit-an ko nga ginbuong han Kordero an ikaunom nga silyo. Linminog hin makusog ngan nagmadulom an adlaw sugad hin dugnit nga maitom, ngan an bulan nagmapula sugad hin dugo. Nagkahuglog ha tuna an mga bitoon ha langit, sugad hin hilaw pa nga mga igos nga nagkakahuglog kon binabay-og hin makusog nga hangin. Nawara an langit sugad hin linukot nga basahan, ngan an tagsa nga bukid ug puro nagkababalhin tikang han ira hinmumutangan. Nanago ha mga lungib ngan mga pangpang han kabukiran an mga hadi han tuna, an mga punoan, an mga pangulo han kasondalohan, an mga salapian ngan mga gamhanan, ngan an ngatanan nga iba nga mga tawo, oripon ug talwas. Ginsiring nira an kabukiran ngan kababtoan, “Tak-opi ngan tagoa kami tikang han mga mata han nalingkod han trono, ngan tikang han kapungot han Kordero! An makalilisang nga adlaw han ira kapungot aanhi na, ngan hin-o in makakailob hini?” Kahuman hini hinkit-an ko in upat nga mga anghel nga natukdaw didto han upat nga mga kanto han tuna, ngan ira ginpupugngan an upat nga mga hangin, basi mawaray na hangin nga humuyop dinhe ha tuna, dida ha dagat ngan ha mga kakahoyan. Ngan hinkit-an ko in lain nga anghel nga tikang ha sinirangan, dara an silyo han buhi nga Dyos. Gintawag niya ha dako nga tingog an upat nga mga anghel nga gintagan han Dyos hin gahom hin pagpuo han tuna ngan han dagat. Nagsiring an anghel, “Ayaw pagpasipad-i an tuna, an dagat, ug an kakahoyan, tubtob nga katigamnan namon han silyo ha ira mga agtang an mga surugoon han amon Dyos.” Ngan ginsumatan ako han kadamoon hadton natigamnan han silyo han Dyos dida ha ira mga agtang: syinto kuarenta y kuatro ka yukot hira ngatanan tikang han ngatanan nga mga tribo han Israel— napulog duha ka yukot tikang han kada tribo: napulog duha ka yukot ha tribo ni Juda; napulog duha ka yukot ha tribo ni Ruben; napulog duha ka yukot ha tribo ni Gad; napulog duha ka yukot ha tribo ni Aser; napulog duha ka yukot ha tribo ni Neftali; napulog duha ka yukot ha tribo ni Manases; napulog duha ka yukot ha tribo ni Simeon; napulog duha ka yukot ha tribo ni Levi; napulog duha ka yukot ha tribo ni Isacar; napulog duha ka yukot ha tribo ni Zabulon; napulog duha ka yukot ha tribo ni Jose; ngan napulog duha ka yukot na tribo ni Benjamin. Kahuman hini, tinman-aw ako ngan hinkit-an ko in dako nga hugpo hin mga tawo nga diri maiihap. Tikang hira ha magkalainlain nga kanasoran, tribo, pinulongan, ug katawhan. Natukdaw hira ha atubangan han trono ngan han Kordero, ngan nakakasul-ot hira hin busag nga higlawig nga bado, ngan nakakabitbit hira hin mga palwa. Naggoliat hira ha dako nga tingog: “An katalwasan natikang han aton Dyos nga nalingkod ha trono, ngan han Kordero!” Naglibot han trono an ngatanan nga mga anghel, upod an mga katigurangan, ngan an upat nga buhi nga mga binuhat. Ngan nanhapa hira ha atubangan han trono ngan nagsingba ha Dyos, hin pagsiring: “Amen! An pagdayaw, himaya, kinaadman, pagpasalamat, dungog, gahom, ngan kusog, kanan Dyos ini ngatanan ha dayon nga mga katuigan! Matuman kunta!” Nagpakiana ha akon in usa han mga katigurangan, “Hira hin-o ini nga mga tawo nga nakakasuklob hin busag nga higlawig nga mga panapton, ngan tikang hira diin?” Binmaton ako, “Diri ako maaram. Ikaw an maaram.” Nagsiring hira ha akon, “Amo ini an mga tawo nga nakailob han makalilisang nga pag-antos. Ginlabhan nira an ira higlawig nga mga bado ngan ginlatakan hira han dugo han Kordero, sanglit nagmabusag. Sanglit natukdaw hira ha atubangan han trono han Dyos ngan nag-aalagad ha iya adlaw gab-i didto han iya templo. Hiya nga nalingkod dida han trono amo an mananalipod ha ira pinaagi han iya pakig-usa ha ira. Diri na gud hira gugutomon o uuhawon; diri na hira mag-aantos han kapaso han adlaw o han bisan ano nga maping-it nga kapaso, kay an Kordero nga aada ha butnga han trono amo an ira Magmarangno ngan tutugwayan hira ngadto han mga burabod han tubig nga nahatag hin kinabuhi. Ngan papahiron han Dyos an tagsa nga luha ha ira mga mata.” Han pagbuonga han Kordero an ikapito nga silyo, nagmingaw didto ha langit sulod hin traynta ka minutos. Ngan hinkit-an ko an pito nga mga anghel nga natukdaw ha atubangan han Dyos ngan gintagan hira hin pito nga mga trompeta. Inmabot in lain nga anghel nga nakakadara hin bulawan nga surudlan hin insyenso, ngan tinmukdaw ha atubangan han altar. Gintagan hiya hin damo nga insyenso basi idugang han mga pag-ampo han ngatanan nga mga tawo han Dyos, ngan ihalad dida han bulawan nga altar nga nakada ha atubangan han trono. Tikang han mga kamot han anghel nga natindog ha atubangan han Dyos, nagtipaigbaw an aso han natutubod nga insyenso upod an mga pag-ampo han mga tawo han Dyos. Niyan kinuha han anghel an surudlan han insyenso, ginsudlan ini hin baga tikang han altar, ngan ihinuwad ini dida ha tuna. Naglilinti, nagdalugdog, nagki-kidlat, nga linminog. Niyan an pito nga mga anghel nag-andam hin pagpatunog han ira mga trompeta. Nagpatunog han iya trompeta na syahan nga anghel. Inmuran ha tuna hin yelo ug kalayo nga sinaktan hin dugo. Naugtang an ikatulo ka bahin han tuna, an ikatulo ka bahin han mga kakahoyan, ngan an ngatanan nga kabanwaan. Nagpatunog han iya trompeta an ikaduha nga anghel. Ilinabog ngadto ha kadagatan in kalayo nga sugad hin nasusunog nga dako nga bukid. Nahimo nga dugo an ikatulo ka bahin han kadagatan, nagkamatay an ikatulo ka bahin han buhi nga mga binuhat ha dagat, ngan nagkaguguba an ikatulo ka bahin han mga barko ha dagat. Nagpatunog han iya trompeta an ikatulo nga anghel. Nahulog tikang ha kalangitan in dako nga bitoon nga nagdidilaab sugad hin sulo, ngan nahiumpag dida han ikatulo ka bahin han mga salog ngan mga burabod han tubig. (“Kapaitan” an ngaran han bitoon.) Nagmapait an ikatulo ka bahin han tubig, ngan nagkamatay in damo nga mga tawo tungod han pag-inom nira han tubig, kay nagmapait an tubig. Nagpatunog han iya trompeta na ikaupat nga anghel. Naigo an ikatulo ka bahin han adlaw, an ikatulo ka bahin han bulan, ngan an ikatulo ka bahin han mga bitoon, sanglit nawara an ikatulo ka bahin han ira kapawa. Waray na kapawa sulod han ikatulo ka bahin han gab-i. Niyan tinman-aw ako ngan hinkit-an ko in usa nga agila nga hitaas an paglupad ha panganuron ngan hinbatian ko in dako nga tingog nga nasiring, “Kamakaharadlok! Kamakangingirhat! Kairo hadton hiabotan dinhe ha tuna kon magtunog na an mga trompeta nga kinahanglan huypon han tulo pa nga mga anghel!” Nagpatunog han iya trompeta na ikalima nga anghel. Hinkit-an ko in usa nga bitoon nga nahulog ha tuna tikang ha langit ngan gintagan han yawi han kahiladman han tuna. Gin-abrehan han bitoon an kahiladman, nga ginmawas in madakmol nga aso, sugad hin aso nga tikang hin dako nga hudno. An adlaw ngan an hangin naputos hin kasisidman tungod han aso nga tikang ha kahiladman. Nagkaguwa in mga duron tikang han aso ngan hinmugdon ha tuna, ngan ihinatag ha ira in gahom nga sugad han kanan mga bungad. Gintugon hira nga diri nira puohon an kabanwaan, an kakahoyan, ngan bisan ano nga tanom; makakahimo la hira hin pagpuo hadton mga tawo nga waray pa katigamni han silyo han Dyos ha ira mga agtang. Waray tugoti an mga duron hin pagpatay hini nga mga tawo, kundi hin pag-paantos la ha ira sulod hin lima ka bulan. An kasakit han ira pag-antos sugad ini han kasakit nga gin-aantos hin tawo nga tinutukob hin malara nga bungad. Sulod hito nga lima ka bulan maghihingyap hin kamatayon adto nga mga tawo, kundi diri nira maaangkon ito; maruruyag hira nga mamatay nala, kundi mapahirayo ha ira an kamatayon. An mga duron sugad pagkit-on hin mga kabayo nga andam ha pag-awayan; daw may-ada korona nga bulawan ha ira mga ulo, ngan an ira mga nawong daw nawong hin tawo. An ira buhok sugad hin buhok hin babaye ngan an ira mga ngipon sugad hin kanan liyon. An ira mga dughan tinahoban hin daw sugad hin taming nga puthaw, ngan an aringasa han ira mga pako sugad han haganas hin mga karuwahe nga ginguguyod ngadto ha pag-awayan. May-ada nira mga ikog ngan mga sugod nga sugad hin kanan bungad, ngan ginagamit nira ini nga mga ikog hin pagsakit han mga tawo sulod hin lima ka bulan. May-ada nira hadi nga nagmamangulo ha ira, usa nga anghel nga tinaporan han kahiladman. “Abaddon” an iya ngaran ha Hebreo, “Apolyon” ha Griego (“An Magpuruo” an kahulogan). Natapos na an syahan nga makaharadlok; kahuman hini may-ada pa masunod nga duha nga mga makaharadlok. Nagpatunog han iya trompeta an ikaunom nga anghel. Hinbatian ko in tingog tikang han upat nga mga kanto han altar nga bulawan ha atubangan han Dyos. Nagsiring an tingog ngadto han ikaunom nga anghel nga may trompeta, “Buhii an upat nga mga anghel nga ginapos didto han dako nga Salog Eufrates!” Ginbuhian an upat nga mga anghel nga andam para hini nga oras, adlaw, bulan, ngan tuig hin pagpatay han ikatulo ka bahin han mga tawo. Ginsumatan ako han kadamoon han mga dikabayo nga mga sondalo: duha ka gatos ka milyon hira ngatanan. Dida han akon panan-awon hinkit-an ko an mga kabayo ngan an ira mga sumarakay nga may-ada nira mga taming nga mapula sugad hin kalayo, maasol sugad hin sapiro, ngan madulaw sugad hin asufre. An mga ulo hini nga mga kabayo sugad hin kanan liyon, ngan tikang ha ira mga baba nagawas in kalayo, aso, ngan asufre. Napuo an ikatulo ka bahin han mga tawo pinaagi hini nga tulo nga mga peste: an kalayo, an aso, ngan an asufre nga nagawas tikang han mga baba han mga kabayo. Kay an gahom han mga kabayo nakada han ira mga baba ngan han ira mga ikog. An ira mga ikog sugad hin mga halas nga may mga ulo ngan amo ini an ginagamit nira hin pagtukob han mga tawo. An iba han mga tawo nga waray magkamatay tungod hini nga mga peste waray bumaya han ira magraot nga mga binuhatan. Nagpadayon hira hin pagsingba han mga yawa, han mga diyosdiyos nga bulawan, salapi, tumbaga, bato, ug kahoy, nga diri nakakakita, nakakabati, o nakakalakat. Waray liwat hira magbasol han ira mga panmatay, han ira mga salamangka, han ira maghilas nga mga kalaw-ayan, ngan han ira mga pangawat. Hinkit-an ko liwat in usa pa nga makusog nga anghel nga nalusad tikang ha langit. Napuputos hiya hin dampog, ngan ginlilibotan hin balangaw an iya ulo. An iya bayhon sugad hin adlaw ngan an iya mga bitiis sugad hin mga harigi nga kalayo. May-ada niya gutiay nga linikid nga basahan nga binuklad ha iya kamot. An iya tuo nga tiil natamak han dagat ngan an iya wala nga tiil natamak han tuna. Ginmoliat hiya sugad hin pagngurob hin mga liyon. Kahuman niya paggoliat, binmaton an pito nga mga dalugdog pinaagi han ira daguhob. Han pagyakan nira, tipagsusurat na unta ako, kundi may-ada tingog nga hinbatian tikang ha langit nga nasiring, “Ayaw ipasabot an iginsiring han pito nga mga dalugdog; ayaw isurat!” Niyan, an anghel nga natukdaw ha dagat ngan ha tuna nagbayaw han iya tuo nga kamot ngadto ha langit ngan nagsumpa ha ngaran han Dyos nga buhi ha kadayonan, nga naghimo han langit, han tuna, ngan han dagat, ngan han ngatanan nga mga butang nga aada ha ira. Nagsiring an anghel, “Diri nagud maglalangan! Kundi kon magpatunog na an ikapito nga anghel han iya trompeta, pagtutumanon na han Dyos an iya tinago nga paglarang, sugad nga ginpahibaro niya hadto an iya mga surugoon, an mga manaragna.” Ngan, an tingog nga akon hinbatian tikang ha langit nagsiring na liwat ha akon, “Kadtoa ngan kuhaa an binuklad nga gutiay nga linikid nga basahan nga kinakaptan han anghel nga natukdaw ha dagat ngan ha tuna.” Kinmadto ako han anghel ngan naghangyo ako nga ihatag ha akon an gutiay nga linikid nga basahan. Ginsiring ako niya, “Kuhaa ngan kaona; matam-is ini sugad hin dugos dida ha imo baba kundi kon matulon mo na, maaslom na ini.” Ginkuha ko an gutiay nga linikid nga basahan dida ha iya kamot ngan ginkaon ko. Matam-is ini sugad hin dugos han dida pa la ha akon baba, kundi han pagtunla ko, nagmaaslom didto ha akon tiyan. Niyan ginsiring ako, “Kinahanglan igpasangyaw mo na liwat an mensahe han Dyos ngadto han mga katawhan, kanasoran, mga pinulongan, ngan mga kahadian.” Niyan tinagan ako hin isurukol nga kahoy sugad hin tungkod, ngan ginsiring ako, “Pakadto ngan sukla an templo han Dyos, ngan an altar, ngan ihapa adton naniningba ha templo. Kundi ayaw pagsukla an bungsaran ha gawas han templo, kay ginhatag na ini hira ha mga Hentil nga magpapasipara han Baraan nga Syudad sulod hini nga kuarenta y dos ka bulan. Ipadadara ko an akon duha nga mga saksi nga magbabado hin sako; ngan igpapasangyaw nira an mensahe han Dyos sulod hito nga mil dos syintos saysenta ka adlaw.” Ini nga duha nga mga saksi amo an duha nga mga kahoy nga olibo, ngan an duha nga mga suga nga ibinutang ha atubangan han Ginoo han tuna. Kon may-ada magpasipara hin paghuka ha ira, maguwa in kalayo tikang ha ira mga baba, ngan pupuohon an ira mga kaaway; ngan dida hini nga paagi papatayon adton magpasipara hin paghuka ha ira. May-ada nira gahom hin pagsada han langit basi diri makauran ha panahon nga magpapasangyaw hira han mensahe han Dyos. May-ada liwat nira gahom hin paghimo nga dugo han mga burabod han tubig; may-ada liwat nira gahom hin pagdara han bisan ano nga peste nganhi ha tuna, hin sugad ka agsob han ira karuyag. Kahuman nira pagpasangyaw han ira mensahe, an mananap nga naguwa tikang han kahiladman makikig-away ha ira. Pagdadag-on hira niya ngan pamamatayon hira, ngan an ira patay nga mga lawas magsasarang dida ha dalan han dako nga syudad diin iginraysang ha kros an ira Ginoo. Sodoma o Ehipto an panigamnan nga ngaran hito nga syudad. Magtatan-aw han ira mga lawas sulod hin tulo ka adlaw ngan tunga an mga tawo tikang han ngatanan nga mga nasod, mga tribo, mga pinulongan, ngan mga katawhan, ngan diri hira matugot nga iglubong hira. Malilipay an mga tawo ha tuna tungod han pagkamatay hini nga duha. Magsasaurog hira ngan maggigihataghatag hin mga regalo, kay nagdara adto nga duha nga mga manaragna hin damo nga mga pag-antos ha mga tawo. Katapos hin tulo ka adlaw ngan tunga, inmabot tikang han Dyos an ginhawa nga nahatag hin kinabuhi, ngan sinmulod ini ha ira, ngan nanindog hira. Duro gud an kahadlok hadton mga nagpakakita ha ira. Niyan hinbatian han duha nga mga manaragna in dako nga tingog tikang ha langit nga nasiring ha ira, “Saka kamo ngadi!” Samtang nagkikita an ira mga kaaway, kinmayab hira ngadto ha langit ha usa nga dampog. Dida dayon nagkamay-ada makusog nga linog; naruba an ikanapulo ka bahin han syudad ngan pito ka yukot nga mga tawo in nagkamatay. Nagkahadlok hin duro an nanhibilin nga mga tawo ngan gindayaw nira an pagkagamhanan han Dyos han langit. Tapos na an ikaduha nga makaharadlok, kundi diri maiha maabot na an ikatulo nga makaharadlok. Niyan nagpatunog han iya trompeta an ikapito nga anghel, ngan nagka may-ada dagko nga mga tingog ha langit nga nasiring, “An gahom hin paghadi han kalibutan iya na yana han aton Ginoo ngan han iya Cristo, ngan maghahadi hiya ha kadayonan!” Ngan nanhapa nga nagsingba han Dyos an 24 nga mga katigurangan nga nalingkod dida han ira mga trono ha atubangan han Dyos, nga nasiring, “Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum han yana ngan han naglabay! Nagpapasalamat kami ha imo nga imo ginamit an imo dako nga gahom, ngan nagtikang ka na hin paghadi! Nagkasisina an mga Hentil, kay inmabot na an panahon han imo kapungot, an panahon hin paghukom han mga patay. Panahon na hin pagbalos han imo mga surugoon, an mga manaragna, ngan han ngatanan nga imo mga tawo, an ngatanan nga may pagtahod ha imo, an dagko ngan sugad man an gudti. Panahon na hin pagpuo hadton mga nagpupuo han tuna!” Nabuksan an templo han Dyos didto ha langit, ngan hinkit-an didto an Kahon han Ginsaaran. Ngan nagkamay-ada mga kikidlat, mga dinalugdog, mga lilinti, linog ngan uranos hin mga yelo. Niyan hinkit-an didto ha langit in dako nga orosahon: may-ada usa nga babaye nga nagbabado han adlaw, ngan natamak han bulan, ngan an iya ulo ginkoronahan hin dose nga mga bitoon. Tipag-aranak na hiya, ngan iginuliat niya an kaul-ol ngan an kasakit han pag-anak. May-ada lain nga urosahon nga hinkit-an didto ha langit. May dako nga pula nga dragon, nga pito an iya mga ulo ngan napulo an iya mga sungay, ngan may-ada korona an kada ulo. Gindanas han iya ikog an ikatulo ka bahin han mga bitoon ha langit ngan pinanlabog niya ha tuna. Tinmukdaw hiya ha atubangan han babaye nga tipag-aranak nga andam hin pagkaon han bata kon matawo na. Ngan nag-anak an babaye hin lalake nga maghahadi hin mahigpit hin duro han ngatanan nga mga nasod. Kundi gin-agaw an bata ngan gindara ngadto han Dyos ngan han iya trono. Kinmalagiw an babaye ngadto ha kamingawan, ngadto hin dapit nga gin-andam han Dyos para ha iya, diin pagmamangnoan hiya sulod hin usa ka yukot ug duha ka gatos ug saysenta ka adlaw. Niyan nahinabo in araway didto ha langit. Hi Miguel ngan an iya mga anghel nakig-away han dragon nga upod liwat han iya sakop nga mga anghel inmato, kundi nadaog an dragon ngan hiya ngan an iya sakop nga mga anghel waray na tugoti hin pag-ukoy didto ha langit; ginpaiwas hira. Iginlabog ha gawas an duro kadako nga dragon! Amo hiya adton kadaan nga dako nga halas nga ginngaranan nga Yawa, o Satanas, nga amo an naglimbong han bug-os nga kalibutan. Iginhulog hiya ngadto ha tuna upod an ngatanan nga iya sakop nga mga anghel. Niyan hinbatian ko in dako nga tingog didto ha langit nga nasiring, “Yana inmabot na an katalwasan tikang han Dyos! Yana iginpakita na han Dyos an iya gahom hin ka Hadi! Yana iginpakita na han iya Mesiyas an iya pagkagamhanan! Kay an natindog ha atubangan han Dyos ngan nagsumbong han aton kabugtoan adlaw gab-i ginpaiwas na ha langit. Nagdaog ha iya an aton kabugtoan pinaagi han dugo han Kordero, ngan pinaagi han kamatuoran nga iginpasangyaw nira; ngan andam hira hin paghalad han ira kinabuhi, ngan pagpakamatay. Sanglit, pagkalipay kamo, kalangitan, ngan kamo ngatanan nga nag-uokoy didto! Kundi kamakaharadlok para han tuna ngan han dagat! Kay an Yawa linmusad ngada ha iyo, ngan puno hiya hin pagdumot, kay maaram hiya nga gutiay na la an panahon nga nahibibilin para ha iya.” Han pakasabot han dragon nga iginlabog hiya ha tuna, ginlanat niya an babaye nga nag-anak han bata nga lalake. Kundi gintagan an babaye hin duha nga pako hin dako nga agila, basi makalupad hiya ngadto han iya dapit ha kamingawan, diin pagmamangnoan hiya sulod hin tulo ka tuig ngan tunga, ngan mahigagawas hiya han pagsulong han dragon. Ngan tikang han baba han dragon, ibinugwak niya in tubig nga sugad hin baha, basi mahianod an babaye. Kundi binuligan han tuna an babaye; ginmutak an tuna ngan ginsuyop an tubig nga ibinugwak han dragon. Nagdumot gud han babaye an dragon ngan nakig-away hiya han ngatanan nga mga katulinan han babaye, adton ngatanan nga nagtuman han mga sugo han Dyos, ngan mga matinumanon han kamatuoran nga igipahayag ni Jesus. Ngan an dragon tinmukdaw ha baybayon. Ngan hinkit-an ko in usa nga mapintas nga mananap nga inmutwal ha dagat. May-ada ini napulo nga mga sungay ngan pito nga mga ulo; ha kada sungay may-ada korona, ngan ha kada ulo hini nahisurat in ngaran nga nagpapakaalo han Dyos. Pariho hin lyupardo an mapintas nga mananap, may mga tiil nga sugad hin kanan uso, ngan baba nga sugad hin kanan liyon. Gintagan han dragon ini nga mapintas nga mananap han iya kalugaringon nga gahom, han iya trono, ngan han iya dako nga pagburut-an. Usa han mga ulo han mapintas nga mananap daw sugad hin nasamad hin grabe, kundi nag-upay na ini nga kasamdan. Nahipausa an bug-os nga kalibutan, ngan nagsunod hira han mapintas nga mananap. Nagsingba han dragon an ngatanan nga mga tawo, kay iginhatag niya an iya pagburut-an ngadto han mapintas nga mananap. Nagsingba liwat hira han mapintas nga mananap nga nasiring, “Hin-o ba in masugad han mapintas nga mananap? Hin-o ba in makakaato hini?” Gintugotan an mapintas nga mananap hin maparayawon nga pagyakan nga nagtatamsak han ngaran han Dyos, ngan tinugotan liwat ini hin pag-angkon hin pagburut-an sulod hin 42 ka bulan. Nagtikang ini hin pagpanhimaraot han Dyos, han iya ngaran, han dapit nga inuokyan han Dyos, ngan han ngatanan nga nag-uokoy ha langit. Gintugotan liwat ini hin pakig-away han mga magtinuohon ngan hin pagpirde ha ira, ngan gintagan ini hin pagburut-an han tagsa nga tribo, nasod, pinulongan ngan mga katawhan. Magsisingba han mapintas nga mananap an ngatanan nga mga tawo nga nag-uukoy dinhe ha tuna, labot han mga tawo kanay mga ngaran nahisurat na han waray pa hihimoa an kalibutan, dida han basahan han mga buhi nga gintatag-iya han Kordero nga ginpatay. “Sanglit, pamati, kon may-ada niyo mga durunggan! Bibihagon manta an birihagon, papatayon manta pinaagi hin espada an paratayon pinaagi hin espada. Nagkikinahanglan ini hin pagpailob ngan pagtoo para han mga magtinuohon.” Niyan hinkit-an ko liwat in lain nga mapintas nga mananap nga ginmuwa tikang ha tuna. May-ada ini duha nga mga sungay nga sugad hin kanan kordero, ngan an tingog hini sugad hin kanan dragon. Ginggamit hini an dako nga pagburut-an han syahan nga mapintas nga mananap dida ha iya atubangan, ngan ginpirit hini an tuna ngan adton mga nag-uokoy ha tuna hin pagsingba han syahan nga mapintas nga mananap, kanay grabe nga samad nag-upay na. An ikaduha nga mapintas nga mananap nagpakita hin dagko nga mga milagro. Nagpalusad ini hin kalayo tikang ha langit, ha atubangan han ngatanan nga mga tawo. Ngan nalimbongan hini an ngatanan nga mga tawo nga nag-uokoy ha tuna pinaagi han mga milagro nga ginbuhat ha atubangan han syahan nga mapitas nga mananap. Pinapaghimo hira han mapintas nga mananap hin ladawan ha pagpasidungog han mapintas nga mananap nga ginsamad han espada, kundi waray mamatay. Gintugotan an ikaduha nga mapintas nga mananap hin pagginhawa hin kinabuhi ngadto han ladawan han syahan nga mapintas nga mananap, basi makagyakan an ladawan, ngan makahimo hin pamatay hadton mga diri magsisingba hini. Ginpirit han mapintas nga mananap an ngatanan nga mga tawo, gudti ug dagko, riko ug kablas, oripon ug talwas, nga mahipatikan an ira tuo nga mga kamot o an ira mga agtang. Waray makakapalit o makakagbaligya labot kon may-ada niya hini nga nahipatik nga ngaran han mapintas nga mananap o han numero nga natindog hini nga ngaran. Nagkikinahanglan ini hin kinaadman. An may-ada hibaro makakasabot han kahulogan han numero han mapintas nga mananap, tungod kay ini nga numero natindog para hin ngaran hin usa ka tawo. Sais syintos saysenta y sais ini nga numero. Niyan sinmiplat ako, ngan nakadto an Kordero natindog ha Bukid han Sion. Kaupod niya in syinto kuarenta y kuatro ka yukot nga mga tawo kanay mga agtang nahisurat an ngaran han Kordero ngan an ngaran han iya Amay. Hinbatian ko in tingog tikang ha langit nga sugad han haganas hin dako nga busay ngan sugad hin dako nga dinaguhob hin dalugdog. An akon hinbatian nga tingog sugad han tunog hin mga arpa. Naninindog an syinto kuarenta y kuatro ka yukot nga mga tawo ha atubangan han trono, han upat nga mga buhi nga mga binuhat, ngan han mga katigurangan. Nagkanta hira hin bag-o nga kanta nga hira la an maaram. Ini hira amo an kalalaken-an nga nagpabilin hin ka put-li, kay waray man hira makighilawas hin kababayen-an; mga uray hira. Nasunod hira han Kordero bisan diin hiya kakadto. Ha ngatanan nga katawhan, hira la an gintubos, ngan amo hira an syahan nga iginhalad ngadto han Dyos nga han Kordero. Waray gud ha ira buwaon nga waray sadang igsususon ha ira. Niyan hinkit-an ko in lain nga anghel nga hataas an lupad ha panganuron, dara an waray kataposan nga mensahe han Maupay nga Sumat nga iginpapasaysay ngadto han mga katawhan han tuna, ngadto han tagsa nga tribo, pinulongan, ug nasod. Nagsiring hiya hin dako nga tingog: “Pasidunggi niyo an Dyos ngan dayawa an iya pagkaharangdon! Kay inmabot na an panahon nga maghuhukom hiya han katawhan. Pagsingba kamo ha iya nga naghimo han langit, tuna, dagat, ngan han mga burabod!” Sinmunod han syahan in ikaduha nga anghel, nga nasiring: “Napukan na hiya! Napukan na an gamhanan nga Babilonia! Pinainom hini niya han iya bino an ngatanan nga katawhan—an mapintas nga bino han iya maghilas nga kalaw-ayan!” Sinmunod han duha nga nahiuna in ikatulo nga anghel, nga nasiring hin dako nga tingog, “Adton magsingba han mapintas nga mananap ngan han iya ladawan nga mapatikan ha iya agtang o ha iya kamot, mainom liwat hiya han bino han Dyos, an bino han iya pagdumot nga iya gin-ipis hin waray sakot ngadto han irimnan han iya kapungot! An ngatanan nga magbuhat hini, pagsasakiton ha kalayo ug asufre, ha atubangan han baraan nga mga anghel ngan han Kordero. An aso hini nga kalayo nga magpapa-antos ha ira mausbok ngan magtitipaigbaw hin waray kataposan. Waray pagpahuway, adlaw gab-i, adton magsingba han mapintas nga mananap ngan han iya ladawan, ngan hadton napatikan an ngaran han mananap.” Para hadton magtinuohon han Dyos, hadton nagtuman han mga sugo han Dyos, ngan adton mga magtinuohon kan Jesus, nagkikinahanglan ini hin dako nga pag-ilob. Niyan hinbatian ko in tingog tikang ha langit nga nasiring, “Igsurat ini: Kapalaran nira nga tikang yana nga mapatay tungod hin pag-alagad han Ginoo!” Nabaton an Espiritu, “Tinuod gud ini. Makakapahuway na hira han ira magbug-at nga pagbudlay, kay maupod ha ira an mga balos han ira pagkabudlay.” Niyan tinman-aw ako ngan hinkit-an ko in mabusag nga dampog, ngan nalingkod ha bawbaw han dampog in usa nga sugad hin tawo pagkit-on, nga may-ada korona nga bulawan ha iya ulo, ngan nakakakapot hin matarom nga garab. May-ada liwat usa nga anghel nga ginmawas tikang han templo ngan ginmoliat ngadto han nalingkod ha bawbaw han dampog, “Gamita an imo garab ngan pag-ani na, kay inmabot na an igo nga panahon; hinog na an aranihon ha tuna!” Ngan ginggarab an aranihon ha tuna hadton nalingkod ha bawbaw han dampog. Niyan hinkit-an ko in lain nga anghel nga ginmawas han templo didto ha langit, ngan may-ada liwat niya matarom nga garab. Ngan ginmawas tikang ha altar in lain nga anghel nga amo an tinaporan han kalayo. Ginmoliat hiya ngadto han anghel nga may matarom nga garab, “Gamita an imo garab ngan panguhaa an mga ubas tikang han urubasan ha tuna kay hinog na ang mga ubas!” Sanglit ginggarab han anghel an mga ubas ha tuna, ngan ikinadto han piriihan han makalilisang nga kapungot han Dyos. Ginpuga an mga ubas didto han piriihan ha gawas han syudad, ngan inmawas in dugo tikang han piriihan nga may usa ka dupa an kahilarom nga mga upat ka gatos ka kilometro an kahilaba. Niyan hinkit-an ko didto ha langit in lain nga urusahon ngan maka-aramdok nga taran-awon. Nakita ko in pito nga mga anghel nga dara in pito nga mga peste nga amo na ini an kataposan na mga kasakitan, kay amo ini an kataposan na nga pagpahayag han kapungot han Dyos. Ngan hinkit-an ko in sugad hin dagat nga salaming, nga sinaktan hin kalayo. Hinkit-an ko adton mga tawo nga nakadaog han mapintas nga mananap ngan han iya ladawan, ngan han usa kanay ngaran tinitindogan hin numero. Naninindog hira ha tabi han dagat nga salaming, nga nakakadara hin mga arpa nga iginhatag ha ira han Dyos. Nagkakaranta hira han karantahon ni Moises nga surugoon han Dyos, ngan han karantahon han Kordero: “Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum hin pagkadako ngan pagkama-aramdok han imo mga buhat! Hadi han kanasoran, hin pagkamatadong ngan pagka-matuod han imo mga paagi! Hin-o in diri mahahadlok ha imo, O Ginoo? Hin-o in madiri pagpasangyaw han imo pagkagamhanan? Ikaw gud la an baraan. Makanhi ngan magsisingba ha imo an ngatanan nga kanasoran, kay hinkikit-an han ngatanan an imo magtadong nga mga buhat.” Katapos hini hinkit-an ko nga naabre an templo ha langit diin nakadto ha sulod hini an Tulda han Ginsaaran. Ginmuwa han templo an pito nga mga anghel nga may pito nga mga peste; nakakasul-ot hira hin malinis ngan mainggat nga lino nga bado, ngan may-ada nira mga banda nga bulawan nga isinasangbod han ira mga dughan. Niyan gintagan han usa han upat nga buhi nga mga binuhat an pito nga mga anghel, hin pito nga mga surudlan nga bulawan, nga puno han kapungot han Dyos nga buhi ha kadayonan. Nalukop an templo hin aso nga tikang han himaya ug gahom han Dyos, ngan waray nakakasulod ngadto han templo tubtob han katapos han pito nga mga peste nga dara han pito nga mga anghel. Niyan hinbatian ko in dako nga tingog nga tikang han templo nga nagsiring ngadto han pito nga mga anghel, “Pakadto kamo ha tuna ngan ihuwad niyo didto an pito nga mga surudlan han kapungot han Dyos!” Linmakat an syahan nga anghel ngan iginhuwad ngadto ha tuna an sulod han iya surudlan. Nahiagom hin mag-undag ngan magngutngot nga mga hubag adton mga tawo nga napatikan han tigaman han mapintas nga mananap ngan adton mga nagsingba han iya ladawan. Niyan ginhuwad han ikaduha nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto ha dagat. Nahimo an tubig nga sugad han dugo hin patay nga tawo, ngan nagkamatay an ngatanan nga buhi nga binuhat dida ha dagat. Niyan ginhuwad han ikatulo nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto han mga salog ngan mga burabod hin tubig, ngan nahimo nga dugo ini nga mga tubig. Hinbatian ko an anghel nga tinaporan han katubigan nga nasiring: “Matadong ka ha imo mga paghukom, O Baraan nga Dyos nga amo yana, ngan amo hadto! Gin-ula han mga tawo an dugo han mga magtinuohon ngan han mga manaragna, ngan ginpainom mo hira hin dugo. Amo ini an angay ha ira!” Ngan hinbatian ko in tingog nga tikang han altar nga nasiring, “O Ginoo nga Dyos nga Makagarahum han Ngatanan! Matuod ngan matadong gud an imo mga paghukom!” Niyan ginhuwad han ikaupat nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto han adlaw, basi masunog in damo nga mga tawo tungod han makalilisang nga kamapaso. Nasunog an mga tawo tungod han makalilisang nga kamapaso, ngan ginpanhimaraot nira an ngaran han Dyos nga may pagburut-an hini nga mga peste. Kundi waray hira bumaya han ira mga sala, ngan waray hira magdayaw han iya pagkaharangdon. Niyan ginhuwad han ikalima nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto han trono han mananap. Nalukop hin kasisidman an ginhadian han mapintas nga mananap, ngan ginkagat han mga tawo an ira dila, tungod han ira mabangis nga gin-aantos, ngan ginpanhimaraot nira an Dyos han langit tungod hini nga mga mag-ul-ol ngan mga hubag. Kundi waray hira bumaya han ira magraot nga mga binuhatan. Niyan ginhuwad han ikaunom nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto han dako nga Salog Eufrates. Hinmubas ini nga salog, basi kaagian han mga hadi nga tikang han sinirangan. Ngan hinkit-an ko in tulo nga maghugaw nga mga espiritu nga sugad hin mga pakla, nga naguwa tikang han baba han dragon, han baba han mapintas nga mananap, ngan han baba han diri matuod nga manaragna. Amo ini an mga espiritu han mga yawa nga nagbubuhat hin mga milagro. Napakadto ini nga tulo nga mga espiritu ha mga kahadian han kalibutan basi pagtirokon hira para han araway dida han dako nga adlaw han Dyos nga Labi Kamakagarahum. “Pamati kamo! Maabot ako sugad hin kawatan! Palaran adton mag-aagma ngan magbabantay han iya panapton, basi diri hiya maglakat nga lubas ngan maalohan ha atubangan han mga tawo!” Niyan gindara han mga espiritu an kahadian ngadto hin dapit nga ha Hebreo tinatawag nga “Armagedon.” Niyan ginhuwad han ikapito nga anghel an sulod han iya surudlan ngadto ha kahanginan. Usa nga dako nga tingog hinbatian tikang ha trono didto han templo, nga nasiring, “Nahuman na!” Nagkikidlat, nagdalugdog, naglilinti, ngan linminog hin makusog. Waray pa gud sugad hini hin kamakusog nga linog han paghimoa han tawo; amo ini an gikukusogi han ngatanan nga linog! Nagkatulo ka bahin an kabuka han dako nga syudad nga nagun-ob an ngatanan nga mga syudad han ngatanan nga mga nasod. Nahinumdom an Dyos han dako nga Babilonia, ngan ginlugos niya hin pagpainom han bino tikang han iya irimnan—an bino han iya mabangis nga kapungot. Naanaw an ngatanan nga mga puro, nawara an ngatanan nga kabukiran. Nagkahuglog tikang ha langit in dagko nga mga yelo nga natimbang hin mga singkuenta ka kilo an kada usa ngada han mga tawo. Ngan ginpanhimaraot han mga tawo an Dyos tungod han peste han dagko nga mga yelo kay makalilisang gud adto nga peste. Niyan an usa han pito nga mga anghel nga may-ada pito nga mga surudlan dinmaop ha akon ngan nagsiring: “Pakadi, ngan ipakikita ko ha imo kon uunanhon an pagsirot han babaye nga maraot an bantog, nga amo an dako nga syudad nga gintindog hirani hin damo nga mga salog. Nakighilawas hini nga maraot nga babaye an kahadian han tuna, ngan nagkahuhubog an mga tawo ha kalibutan tungod han pag-inom han bino han iya maghilas nga kalaw-ayan.” Sinmakob nganhi ha akon an Espiritu, ngan gindara ako han anghel ngadto hin kamingawan. Didto hinkit-an ko in babaye nga nasakay dida hin pula nga mapintas nga mananap nga luob hin mga ngaran nga nagpapanamastamas han Dyos; an mananap may pito nga mga ulo ngan napulo nga mga sungay. Granate ngan pula an bado han babaye, ngan luob hiya hin bulawan nga mga sabong, mahal nga mga bato, ngan mga perlas. Nakapot hiya hin kupa nga bulawan nga puno hin maglaw-ay ngan maghugaw nga mga butang ngan mga bunga ini han iya maghilas nga kalaw-ayan. Nahisurat ha iya agtang in ngaran nga may tinago nga kahulogan: “An Bantogan nga Babilonia, iroy han ngatanan nga magraot an dungog nga kababayen-an, ngan han ngatanan nga magngil-ad dinhe ha kalibutan.” Ngan hinkit-an ko nga an babaye nahubog han dugo han mga magtinumanon han Dyos, ngan han dugo hadton mga pinanmatay tungod kay inmunong hira kan Jesus. Han pakakita ko ha iya dako gud an akon paghipausa. Nagpakiana ha akon an anghel, “Kay ano nga nahipapausa ka man? Igsusumat ko ha imo an tinago nga kahulogan han babaye ngan han mapintas nga mananap nga sinasakyan niya nga may-ada pito nga mga ulo ngan napulo nga mga sungay. Hadto anay, buhi ito nga mapintas nga mananap, kundi yana patay na; ha diri maiha maigarawas ito tikang han kahiladman, ngan papatayon ito nga mananap. An mga tawo dinhe ha tuna, kanay mga ngaran waray mahisurat han waray pa hihimoa an kalibutan didto ha basahan han mga buhi, mapapausa hira kon kumita hira hito nga mananap. Buhi ito hadto anay; yana patay na, kundi mapakita liwat. “Kinahanglan nga may-ada kinaadman nga hibaro hin pakasabot hini nga mga butang. An pito nga mga ulo amo an pito nga mga pungtod nga linilingkoran han babaye. Mahimo liwat nga pito ini nga mga hadi. Napukan na an lima ha ira, naghahadi pa in usa, ngan waray pa umabot an usa; kon umabot na hiya, kinahanglan maghadi hiya hin madaliay. An mananap nga buhi hadto anay, kundi patay na, amo adton ikawalo nga hadi nga kaupod han nahiuna nga pito, ngan papatayon liwat hiya. “An imo hinkit-an nga napulo nga mga sungay amo adton napulo nga mga hadi nga waray pa makatikang hin paghadi, kundi ihahatag ha ira in gahom hin paghadi upod han mananap, sulod hin usa ka oras. Uusa la an panuyo hini ngatanan nga napulo nga mga hadi, ngan ihahatag nira an ira gahom ngan pagburut-an ngadto han mananap. Makikig-away hira han Kordero, kundi pagdadag-on hira han Kordero upod han iya mga tinawag, mga pinili, ngan magtinumanon nga mga sumusunod, kay amo hiya an Ginoo han mga ginoo ngan Hadi han mga hadi.” Nagsiring liwat ha akon an anghel: “An mga tubig nga linilingkoran han babaye nga maraot an bantog amo an mga nasod, mga katawhan, ngan mga pinulongan. An imo hinkit-an nga napulo nga mga sungay ngan an mapintas nga mananap magdudumot han babaye nga maraot an bantog; kukuhaon nira an ngatanan nga aada ha iya, ngan paglulubasan hiya; ngan kakaonon nira an iya unod ngan papatayon hiya pinaagi hin kalayo. Kay iginbutang han Dyos dida ha ira mga kasingkasing an kaburut-on hin pagtuman han kanan Dyos panuyo pinaagi hin pagkaurusa hin pagbuhat ngan paghatag ngadto han mananap han ira gahom hin paghadi tubtob nga matuman an mga pulong han Dyos. “An hinkit-an mo nga babaye amo an bantogan nga syudad nga naghahadi han ngatanan nga kahadian han tuna.” Kahuman hini, hinkit-an ko in lain nga anghel nga nalusad tikang ha langit. Gamhanan hiya, ngan nalamragan an tuna han iya kaanyag. Ginmoliat hiya, “Napukan na hiya! Napukan na an bantogan nga Babilonia! Pamabloan na la hiya yana ngan nag-uokoy dida ha iya in mga yawa ngan maghugaw nga mga espiritu ngan an ngatanan nga maghugaw nga makaharadlok nga katamsihan. Kay an ngatanan nga mga nasod nakainom han iya bino—an maisog nga bino han iya mahilas nga kalaw-ayan. Nakighilawas ha iya an kahadian han tuna, ngan nagriko an mga negosyante han kalibutan tungod han iya pagpasagad hin pagbuhat han maghilas nga kalaw-ayan.” Ngan hinbatian ko liwat in lain nga tingog tikang ha langit nga nasiring: “Gawas kamo, mga tawo ko! Gawas kamo ha iya! Kinahanglan diri kamo umapi han iya mga sala; Kinahanglan diri kamo umangbit han iya mga sirot! Kay maabot na ha langit an tambak han ira mga sala, ngan nahinunumdom an Dyos han iya magraot nga mga buhat. Buhata niyo ha iya an ginbuhat niya ha iyo; balosa niyo hin doble an ginbuhat niya. Pun-a niyo an iya kupa hin irimnon nga mapirupintas pa kay han irimnon nga gin-andam niya para ha iyo. Paantosa nga bidoa hiya tumbas han kalipayan ngan kahimyangan nga iya ginpahimulosan. Kay nagsiring hiya ha iya kalugaringon: ‘Iini ako nalingkod usa nga rayna! Diri ako balo, waray ako mahibaro hin kabidoan!’ Tungod hini magsusunodsunod hin pag-abot sulod hin usa ka adlaw in mga peste— an sakit, kabidoan, ngan gutom. Ngan pagsusunogon hiya, kay gamhananan Ginoo nga Dyos nga naghuhukom ha iya.” Magtatangis ngan magngunguyngoy an kahadian han tuna nga nakaangbit han iya maghilas nga kalaw-ayan, kon hikit-an na nira an aso han kalayo nga nakaugtang han syudad. Pinmahirayo hira kaupay kay nahadlok hira hin pakigsaro han iya mga gin-aantos. Nasiring hira, “Hin kamakaharadlok! Hin kamakalilisang! Ini nga bantogan nga gamhanan nga syudad han Babilonia! Sulod la hin usa ka oras naugtang ka ngan amo ini an sirot ha imo!” Nagtatangis ngan nagmamasurub-on liwat tungod ha iya an mga negosyante ha tuna kay waray naman napalit han ira mga baligya; waray na napalit han ira bulawan, salapi, mga mahal nga bato, ngan mga perlas; han ira mga baligya nga lino, mga tela nga granate, sida, ngan eskarlata; han ngatanan nga de klasi nga kahoy ngan an mga hinimo hin marpil ngan mahal nga kahoy, hin tumbaga, puthaw, ug marmol; han mga kanila, panakot, kamangyan, mira ug insyenso; bino ug lana, harina ug trigo, mga baka ngan mga karnero, mga kabayo ngan mga karuwahe, mga oripon ngan bisan pa ngani an kinabuhi hin tawo. Nasiring ha iya an mga negosyante: “An ngatanan nga mag-upay nga mga butang nga imo ginhingyap naanaw na ngan an ngatanan nga imo manggad ngan pagkamatahom nagpapas na ngan diri na liwat nimo ini hiaagian!” An mga negosyante nga nagriko dida hito nga syudad mapahirayo kay nahahadlok hira hin pakigsaro han iya mga gin-aantos. Magtatangis ngan magmamasulob-on hira, ngan masiring: “Hin kamakaharadlok! Hin kamakalilisang an nahinabo hini nga bantogan nga syudad! Nahi-ara hiya hin pagbado hin lino, granate, ngan eskarlata, ngan hin pagsabong hin mga bulawan, mga alahas ngan mga perlas! Ngan sulod la hin usa ka oras nawarayan hiya han iya mga manggad!” An ngatanan nga mga kapitan hin mga barko ngan an mga pasahero, an mga tripulante, ngan an ngatanan nga an panginabuhi aada ha dagat nagpahirayo ha iya, ngan ginmoliat hira han pakakita nira han aso nga tikang han kalayo nga nakaugtang ha iya: “Waray pa gud syudad nga nakatupong ngada yana hini nga bantogan nga syudad!” Ginsaborakan nira hin tapotapo na ira mga ulo, nagtangis ngan nagmasurob-on hira ngan nagsiring, “Hin kamakaharadlok! Hin kamakalilisang han nahinabo hini nga bantogan nga syudad! Amo hiya an syudad diin nagriko tungod han iya manggad an ngatanan nga may-ada barko nga nabiyahe ha kadagatan! Ngan sulod la hin usa ka oras nawarayan hiya han ngatanan!” Pagkalipay, langit, kay napuo na hiya! Pagkalipay, mga tawo han Dyos, ngan mga apostoles ngan mga manaragna! Kay ginhukman ha karat-an hiya han Dyos tungod han iya ginbuhat ha iyo! Niyan may-ada usa nga kusgan nga anghel nga pinmurot hin bato nga sugad kadako hin dako nga gilingan nga bato, ngan iginlabog ngadto ha dagat ngan sumiring, “Sugad hini an makalilisang nga pagkapukan han bantogan nga syudad han Babilonia, ngan diri nagud hiya hikit-an. Diri na gud hibabatian dida ha imo an tukar han mga arpa, mga plawta, mga trompeta ngan an kanta han mga tawo! Waray nagud hikikit-an dida ha imo nga paratrabaho hin bisan ano nga buruhaton; ngan diri na gud hibabatian an aringasa han gilingan nga bato! Diri na gud hikikit-an ha imo an kapawa hin suga; diri na gud hibabatian ha imo an mga tingog han karaslon nga babaye ngan lalake. An imo mga negosyante amo an labi kagamhanan ha bug-os nga kalibutan, ngan ginlimbongan mo an ngatanan nga mga katawhan han kalibutan, pinaagi han imo diri matuod nga salamangka!” Ginsirotan an Babilonia tungod kay nahiagian ha sakob han syudad an dugo han mga manaragna, ngan han mga magtinuohon han Dyos; tinuod, an dugo hadton ngatanan nga pinanmatay dinhe ha tuna. Kahuman hini hinbatian ko in dako nga tunog nga sugad hin aringasa hin damo nga mga tawo didto ha langit, nga nasiring, “Dayawon an Dyos! Kanan Dyos an katalwasan, an himaya, ngan an gahom! Matuod ngan matadong an iya mga paghukom! Ginhukman niya ha karat-an an babaye nga maraot an bantog nga nakakadarahig han tuna pinaagi han iya maghilas nga kalaw-ayan. Ginsirotan hiya han Dyos kay iya ginpamatay an iya mga surugoon.” Ginmoliat na liwat hira, “Dayawon an Dyos! An aso tikang han nagdidilaab nga kalayo nga nakaugtang han bantogan nga syudad nagtitipaigbaw ha kadayonan!” An baynte kuatro nga mga katigurangan ngan an upat nga buhi nga mga binuhat nanhapa ngan nagsingba han Dyos nga nalingkod dida han trono, ngan nasiring, “Amen! Dayawon an Dyos!” Ngan tikang han trono hinbatian in tingog, nga nasiring: “Dayawon an aton Dyos, kamo ngatanan nga iya mga surugoon, ngan an ngatanan nga mga tawo, dagko ngan gudti, nga may-ada pagtahod ha iya!” Ngan hinbatian ko in sugad hin damo nga mga tawo, sugad han haganas hin makusog nga busay, sugad hin mga dinaguhob hin dalugdog. Hinbatian ko hira nga nasiring, “Dayawon an Dyos! Kay Hadi an Ginoo, nga aton Dyos nga Labi Kamakagarahum! Pagrayhak ngan pagkalipay kita; dayawon ta an iya pagkagamhanan! Kay inmabot na an takna han pagkasal han Kordero, ngan andam na an iya pangarasaw-on. Gintagan na hiya hin limpyo ngan mainggat nga lino nga bado.” (An mainggat nga bado amo an mag-upay nga binuhatan han mga magtinuohon han Dyos.) Niyan nagsiring ha akon an anghel, “Igsurat ini: Palaran adton mga gindapit ngadto han kombite han kasal han Kordero.” Ngan iginsumpay pa han anghel, “Amo ini an matuod nga mga pulong han Dyos.” Hinmapa ako ha iya tiilan hin pagsingba ha iya, kundi nagsiring hiya ha akon, “Ayaw pagbuhata ito! Usa la ako nga imo igkasi surugoon ngan han imo kabugtoan, adton natoo han kamatuoran nga iginpadayag ni Jesus. Pagsingba kamo han Dyos!” Kay an kamatuoran nga ginpadayag ni Jesus amo an nag-aghat han mga manaragna. Niyan hinkit-an ko nga nabuksan an langit, ngan nakadto in busag nga kabayo. Matinumanon nga Matuod an ngaran han nasakay hini; an iya katadongan amo an naghuhukom ngan nakikig-away. An iya mga mata sugad hin nagdidilaab nga kalayo, ngan damo an mga korona ha iya ulo. May-ada ngaran nga nahisurat dida ha iya, kundi hiya la an maaram hini nga ngaran. Luob hin dugo an iya hilawig nga bado. “An Pulong han Dyos” amo an iya ngaran. Masunod ha iya an mga kasondalohan han langit, nga nakakasakay hin busag nga mga kabayo, ngan nakakabado hin limpyo ngan mabusag nga lino. Ginmuwa ha iya baba in matarom nga espada, nga amo an iya gagamiton hin pakadaog han mga kanasoran. Maghahadi hiya hin masigpit ha ira, ngan pagpupug-on niya an bino dida han piriihan han makalilisang nga kapungot han Dyos nga Labi Kamakagarahum. Dida han iya bado nga hilawig ngan dida han iya paa nahisurat an ngaran: “Hadi han mga hadi ngan Ginoo han mga ginoo.” Ngan hinkit-an ko in anghel nga natukdaw didto han adlaw. Ginmoliat hiya ngadto han ngatanan nga katamsihan nga nagkakalupad ha kahanginan: “Pakadi, ngan pag-urosa kamo para han dako nga kombite han Dyos! Pakadi, ngan kaon kamo han unod han mga kahadian, mga puno han kasondalohan, ngan mga sondalo, han unod han mga kabayo ngan han mga nasakay ha ira, han unod han ngatanan nga mga tawo, oripon ngan talwas, dagko ngan gudti!” Ngan hinkit-an ko an mapintas nga mananap ngan an kahadian han tuna, ngan han ira kasondalohan, nga nag-urosa hin pakig-away kontra han nasakay han kabayo ngan han iya kasondalohan. Ginpriso an mapintas nga mananap upod an diri matuod nga manaragna nga nagbuhat hin mga milagro ha atubangan han mananap. (Pinaagi hini mga milagro, ginlipat niya adton may-ada tigaman han mapintas nga mananap ngan adton nagsingba han ladawan han mananap.) Iginlabog nga buhi an mapintas nga mananap ngan an diri matuod nga manaragna ngadto han linaw hin kalayo nga naglalaga hin asufre. An ira kasondalohan pinanmatay pinaagi han espada nga naguwa han baba han usa nga nasakay han kabayo, ngan an ngatanan nga katamsihan nagpatakas hin pagkaon han ira mga unod. Niyan hinkit-an ko in usa nga anghel nga nalusad tikang ha langit nga nakakakapot han yawi han kaniladman ngan hin mabug-at nga kadena. Gindakop niya an dragon, adton kadaan nga dako nga halas nga amo an Yawa, o Satanas, ngan ginkadenahan hiya sulod hin usa ka yukot ka tuig. Iginlabog hiya han anghel ngadto han kahiladman, gintrangkahan ngan ginsilyohan ini, basi diri na gud hiya makaglimbong han mga nasod, tubtob nga matapos an usa ka yukot ka tuig. Kahuman, bubuhian hiya hin madaliay. Niyan hinkit-an ko in mga trono, ngan adton mga nalingkod hini nga mga trono tinagan hin gahom hin paghukom. Hinkit-an ko liwat an mga kalag hadton mga pinanmatay tungod nga iginpasangyaw nira an kamatuoran nga ginpadayag ni Jesus ngan an pulong han Dyos. Waray ini hira magsingba han mapintas nga mananap, o han ladawan hini, o kumarawat han tigaman han mapintas nga mananap ha ira mga agtang o mga kamot. Nagkababanhaw hira ngan naghadi upod kan Cristo sulod hin usa ka yukot ka tuig. (An iba han mga minatay waray mabanhaw tubtob han katapos han usa ka yukot ka tuig.) Amo ini an syahan nga pagkabanhaw. Malipayon ngan palaran gud adton nahiupod dida hini nga syahan nga pagkabanhaw. Waray na gahom ha ira an ikaduha nga kamatayon; mahihimo hira nga kapadian han Dyos ngan ni Cristo, ngan maghahadi hira upod ha iya sulod hin usa ka yukot ka tuig. Kahuman han usa ka yukot ka tuig, bubuhian hi Satanas tikang han iya prisohan, ngan magawas hiya hin paglimbong ha mga nasod nga nagsasarang ha bug-os nga kalibutan, nga amo hira Gog ug Magog. Paguusahon hira hin pagdara ni Satanas ngadto ha pag-awayan, ngan sugad hira ka damo han kabadsan ha baybayon. Ginlukop nira an bug-os nga tuna ngan gin-alirongan nira an mga kampo han mga magtinuohon han Dyos ngan an syudad nga iya hinigugma. Kundi may-ada kalayo nga linmusad tikang ha langit ngan gin-ugtang hira. Ngan an Yawa nga naglimbong ha ira iginlabog ngadto han linaw han kalayo ug asufre, diin iginlabog na an mapintas nga mananap ngan an diri matuod nga manaragna, ngan pagsasakiton hira didto adlaw gab-i dayon nga mga katuigan. Ngan hinkit-an ko in dako ngan mabusag nga trono ngan an nalingkod dida han trono. Pinmahirayo an tuna ug an langit ha iya atubangan, ngan waray na hira hikit-i. Ngan hinkit-an ko an mga minatay, dagko ngan gudti, nga nanunukdaw ha atubangan han trono. Ginbuksan in mga basahan nga ginbuksan liwat in usa nga basahan, nga amo an basahan han mga buhi. An mga minatay ginhukman sumala han ira mga ginbuhat nga nahisurat dida han mga basahan. Niyan igintubyan han dagat, han kamatayon, ngan han gin-uokyan han mga minatay an mga minatay nga nakada ha ira. Ngan ginhukman an ngatanan sumala han ira mga binuhatan. Ngan iginlabog an kamatayon ngan an gin-uokyan han mga minatay ngadto han linaw han kalayo. (Ini nga linaw han kalayo amo ini an ikaduha nga kamatayon.) An ngatanan nga waray mahisurat an ira ngaran dida han basahan han mga buhi iginlabog ngadto han linaw han kalayo. Ngan hinkit-an ko in bag-o nga langit ngan bag-o nga tuna. An syahan nga langit ngan an syahan nga tuna nawara, ngan naanaw an dagat. Hinkit-an ko an Baraan nga Syudad, an bag-o nga Jerusalem, nakunsad ha langit tikang sa Dyos, andam sugad hin karaslon nga babaye, binistihan ngan andam na gud hin pagtapo han iya bana. Hinbatian ko in dako nga tingog tikang han trono, “Yana, an Dyos mag-uokoy dinhe han mga tawo. Mag-uokoy hiya upod ha ira ngan mahihimo hira nga iya mga tawo. An Dyos ngahaw maaada ha ira ngan Dyos hira nira. Papahiron niya an ngatanan nga mga luha ha ira mga mata. Waray na kamatayon, waray na kasubo, pagtangis, o kabidoan. Naanaw na an daan nga mga butang.” Niyan nagsiring an nalingkod ha trono, “Ngan yana babag-ohon ko an ngatanan!” Ngan nagsiring pa hiya ha akon, “Igsurat ini, tungod kay matuod ngan katataporan ini nga mga pulong.” Ngan nagsiring hiya, “Nahuman na! Amo ako an syahan ngan an orhe an tinikangan ngan an katapusan. Ha iya nga inuuhaw, ihahatag ko an katungod hin pakainom tikang han burabod han tubig han kinabuhi hin diri hiya mabayad. Adton makakapot han pagdarag-an makarawat hini ha akon. Ako an iya Dyos ngan hiya an akon anak. Kundi adton mga magtalaw, mga maglingo, mga makimalaw-ay, mga parapamatay, mga maghilas, mga salamangkero, mga nagsisingba hin mga diyosdiyos, ngan an mga buwaon—an dapit nga angay ha ira amo an linaw nga naglalaga hin kalayo ug asufre, nga amo an ikaduha nga kamatayon.” Usa han pito nga mga anghel nga may pito nga mga surudlan nga puno han pito nga katapusan nga mga peste, dinmaop ha akon ngan nagsiring, “Pakadi, ngan ipakikita ko ha imo an karaslon nga babaye, nga asawa han Kordero.” Ginbut-an ako han Espiritu, ngan gindara ako han anghel ngadto ha pungkay hin hitaas hin duro nga bukid. Iginpakita niya ha akon an Jerusalem, an Baraan nga Syudad nga nakunsad ha langit tikang sa Dyos, nga nasilaw han himaya han Dyos. Naranggat an syudad sugad hin mahal nga bato nga haspe, matin-aw sugad hin kristal. May-ada ito hitaas ngan madakmol nga pader, nga may-ada dose nga mga ganghaan, ngan an tagsa nga ganghaan may-ada tinaporan nga anghel. Dida han mga ganghaan nahisurat an mga ngaran han dose nga mga tribo han Israel. Ha kada bayhon may-ada tulo nga ganghaan: tulo ha sinirangan tulo ha salatan, tulo ha amihan, ngan tulo ha katundan. An pader han syudad natindog ha bawbaw hin dose nga mga patukoranan nga bato, diin nahisurat an dose nga ngaran han mga apostoles han Kordero. An anghel nga nagyakan ha akon may-ada bulawan nga isurukol nga kahoy, nga ginagamit hin pagsukol han syudad, han iya mga ganghaan ngan han iya mga pader. Kwadrado gud an syudad, kay an iya kahiluag amo man an kahilaba. Ginsukol han anghel an syudad han iya isurukol: duha ka yukot ug upat ka gatos ka kilometro an kahilaba, an kahiluag, ngan an kahitaas. Ginsukol liwat han anghel an pader, ngan duha ka gatos ug napulog-unom ka pye an kahitaas, sumala han isurukol nga ginggamit niya. Haspe an mga bato han pader, ngan an syudad hinimo hin puraw gud nga bulawan ngan matin-aw sugad hin salaming. An patukoranan nga mga bato han pader inadurnohan han magkadirudilain nga mahal nga mga bato. Haspe an syahan nga patukoran, sapiro an ikaduha, agata an ikatulo, esmeralda an ikaupat, unise an ikalima, kornalina an ika-unom, krisulito an ikapito, birilo an ikawalo, tupasyo an ikasiyam, krisopraso an ikanapulo, hasinto an ika-onse, ngan amatista an ikadose. An dose nga mga ganghaan hinimo hin perlas, an tagsa nga ganghaan hinimo hin usa nga unay nga perlas. Puraw gud nga bulawan an kalsada han syudad ngan masilhag sugad hin salaming. Waray ako hinkit-an nga templo ha sakob han syudad kay an Templo amo an Ginoo nga Dyos nga Labi Kamakagarahum ngan an Kordero. An syudad waray pagkinahanglan han adlaw o han bulan nga makapawa ha iya, tungod kay an himaya han Dyos amo an nahatag hin kapawa ngan an Kordero amo an suga. An mga tawo han kalibutan maglalakat dida han iya kapawa, ngan an kahadian han tuna magdadara han ira mga manggad ngada ha iya. An mga ganghaan han syudad bukas ha bug-os nga adlaw; diri gud magsasada tungod kay waray na gab-i didto. An bantog ngan an manggad han mga nasod pagdadad-on ngadto han syudad. Kundi diri makakasulod han syudad an diri putli ngan adton magbuhat hin maka-aalo nga mga butang, ngan adton mga buwaon. Adton mga tawo kanay ngaran nahisurat dida han kanan Kordero basahan han mga buhi amo la an makakasulod han syudad. Ginpakita ha akon han anghel an salog han tubig han kinabuhi, matin-aw sugad hin salaming, ngan natikang ha trono han Dyos ngan han Kordero, ngan naawas ha butnga han kalsada han syudad. Ha kada ligid han salog nakada an kahoy han kinabuhi, nga nabunga makakadose ikinatuig, makakausa kada bulan; ngan an iya mga dahon tambal para han mga nasod. Waray hiaagian ha sakob han syudad in bisan ano nga pinanhihimaraot han Dyos. An trono han Dyos ngan han Kordero aada ha sakob han syudad ngan an iya mga surugoon magsisingba ha iya. Igkakaasdang hira ha ira, ngan an iya ngaran ipapatik ha ira mga agtang. Waray na gab-i, ngan diri na hira mag-kikinahanglan hin mga suga o han kalamrag han adlaw, kay an Ginoo nga Dyos amo an ira kapawa, ngan maghahadi hira ha kadayonan. Niyan nagsiring ha akon an anghel, “Ini nga mga pulong matuod ngan katataporan. Ngan an Ginoo nga Dyos nga nahatag han iya Espiritu ngadto han mga manaragna, nagpadara han iya anghel hin pagpasabot han iya mga surogoon kon ano in mahinanabo ha diri maiha nga panahon.” “Pamati!” nasiring hi Jesus, “Maabot ako dayon! Palaran adton mga magsusugot han mga pulong han mga tiarabot nga mga butang dida hini nga basahan!”. Ako, hi Juan, nakabati ngan nakakita, hini ngatanan nga mga butang. Kahuman ko la pakabati ngan pakakita hini ngatanan, hinmapa ako ha tiilan han anghel nga nagpakita ha akon hini nga mga butang. Naipagsiringba na ako ha iya, lugaring ginsiring ako niya, “Ayaw pagbuhata ito! Usa la ako nga igkasi surugoon nimo ngan han imo mga kabugtoan, an mga manaragna, ngan an ngatanan nga nagsusugot han mga pulong dida hini nga basahan. Pagsingba han Dyos!” Ngan nagsiring hiya ha akon, “Inin mga pulong mahitungod han tiarabot nga mga butang kinahanglan ipadayag nimo kay hirani na an takna nga mahinanabo ini. Adton mga maraot in buhat, kinahanglan magpadayon hin kamaraot; adton mahugaw an buhat, kinahanglan magpadayon hin kamahugaw; adton maupay in buhat, kinahanglan magpadayon hin kama-upay; ngan adton santos in kinabuhi, magpadayon hin kasantos.” “Pamati!” nasiring hi Jesus. “Maabot ako dayon! Dadad-on ko an mga balos nga akon ihahatag ha kada tagsa sumala han iya ginbuhat. Amo ako an syahan ngan an orhe, an tinikangan ngan an katapusan.” Palaran adton maglimpyo han ira higlawig nga mga bado, basi may-ada nira katungod hin pagkaon han bunga tikang han kahoy han kinabuhi, ngan hin pagsulod han syudad. Kundi ha gawas ha syudad aadto an mga nagbubuhat hin maghilas nga kalaw-ayan ngan adton mga diwatero, adton mga maglaw-ay, mga parapamatay, adton nagsisingba hin mga diyosdiyos, ngan adton mga buwaon ha pulong ngan ha buhat. “Ako, hi Jesus, nagpadara han akon anghel hin pagpasangyaw hini nga mga butang ngadto ha iya dida ha mga singbahan. Tulin ako han panimalay ni David; ako amo an mapawa nga bitoon ha kaagahon.” Masiring an Espiritu ngan an karaslon nga babaye, “Pakadi!” An ngatanan nga makabati hini kinahanglan nga magsiring liwat, “Pakadi!” Pakadi, an bisan hin-o nga inuuhaw; karawta, sugad nga hatag, an tubig han kinabuhi, an bisan hin-o nga naruruyag hini. Ako, hi Juan, nagpapahimangno han tagsatagsa ha iyo nga makakabati han panagna nga mga pulong dida hini nga basahan: kon may-ada ha iyo magdugang hin bisan ano hini nga mga pulong, dudugangan liwat han Dyos an iya sirot han mga peste nga ginsumat dida hini nga basahan. Kon may-ada mag-iban han panagna nga mga pulong hini nga basahan, kukuhaon liwat han Dyos ha iya an iya bahin han bunga han kahoy han kinabuhi, ngan han Baraan nga Syudad, nga iginsusumat dinhe hini nga basahan. Adton nahatag han iya madig-on nga pagpamatuod hini ngatanan nasiring, “Tinuod gud man! Maabot ako dayon!” Matuman kunta. Pakanhi, Ginoo Jesus! Maada unta ha tagsatagsa ha iyo an grasya han Ginoo Jesus.