APLANKIMAS

SENIUKA

DIEŁ BROLU ŹEMAJCZIU IR LIETUVIU

PAR

KUNEGA GOMALEWSKI

KAMENDORIŲ BAZNYCZES ILLUKSTAS

Apraszitas

IR ING SPAUSTUVE PADUOTAS

DUNABURGE.

Spaustuwej M. B. Neumana.

1853

MIŁOŚNIKOWI RZECZY OJCZYSTYCH

W. JX. PIOTROWI

ŁUKAWSKIEMU

Archiprezbyterowi Wornieńskiemu

w dowod przyjaźni

poświęca

Autor.

PARSKIRYMAS 1.

Buwa taj diena szwenta, diena dydziu atpusku; sauly par diena źeme rajtidamos, jau wakarop łajstis pradiene, ir apszwisdama kałnus, myszkus ir łankas, łabaj graźu dare akiwejzda: o Dangus nors taj rudenop buwa, wienok dieł pagadliwa łajka buwa skajdrus. Pabaźni źmoneles po Nyszparu grinźa isz baźniczes koźnas ing namus sawa. Berniuokaj ir mergajtes pułkajs ejdamy ir linksmaj dudnodamy skubynos ing sodas sawa. Mergajtes, dieł apturieima atpusku, musieje buty spawiednes, o dieł paszynawones tejp dydze swecze, kurin ing szyrdy sawa turieje priimt, buwa wieźliwaj apdaritas; nes turieje kajp dumoju wysugraźiauses ant pecziu kuskas, o ant gałwos raudonas rutomis apsmajkstitas stanczkas, kures buwa noug sawa panikiu uź rieszutus ir uogas gawuses. Rajnoutajs syjonajs łoena audyma, o kurios nemokieje sau audyma isztajsity, tos ir kartunynejs apsywyłkuses — szniourełkas drieźas graźej pasioutas, ir kwartugiukaj bałtaj iszmazgoty. — O czewerikus ir poncziakas po paźasties dieł paszynawones neszies.

Berniuokaj tejpogi priderantej pasy riedziusys; myliniemys kelniemys ir sermiegomys, drieźomys arba raudonomys szalbierkomys ir galonutomys kiepuriemys, batus ant pecziu uźsydiejusys, eje taworczistiej joukdamos ir źertawodamys, arba szwentas giesmes giedodamy — taj małonu źiuriety ant tos pabażnios jaunoumenes.

Ne dydziousy weźymukusy, wiena kumele waźiawa ukyninkaj; bobas siedieje ratu galy, o wiraj waźniczioje — ir anie tejpogi isz atpusku grinźa. Ale kad ant neszcziestes atpusku łajke buwa tame miesteliej ir kiermoszius, todieł wienas pyrka, kytas pardawe — nes matity buwa, wirus su gelźiu ir naujomys kepuriemys, o bobas su puodelejs ir kałwaratajs namol kelaujenczius. — O prie tokiu pyrkyniu, matit jog be magaricziu neapsyeje; nes regiejau kas sarmata ir sakity, jog ne wysy isz atpusku diewabajmingaj grinźa. — Ne pas wiena gaspadoriaus kepury ant szaliés nukripusy, o botags tankej aplink gałwa sukos. Pasylinksmynos tejpogy ir moteres, rnatit jog ir anu ne tuscze gałwa — prisymerkuses — muczy nuswyrusy, ir nosy paraudonawusy. O kajp smutnu źiuriety ant tokiu pawejksłu! kou wemty nepradiejau matidamas daugibe tokiu isz atpusku pagrinsztancziu. Ale łoska Pona Diewa ne pas wysu taj buwa. Tejsibe jog daugibe isz waźiuojencziu apsystodawa prié karczymos, wienok nekurié ir proszaly waźiuodawa, skubindamos prié sawa gaspadoristes, prié wajku ir szejminas, ir rupindamos ar nestojese koke neszcziesty namuose, o tiems Ponas Diewas prawadninku buwa, nes kłause se uwoga kozoniaus, kurin kunegas klebonas baźniczioi sake. O kou ant spawiednes parsergieje, ko bekłausy! to nie isz mysles neiszłajd.

Pakłausiau wiena ukyninka, kursaj su manymy gretomajs waźiawa, Prietelau! diełko tu kajp matau jau dwy karczymas prawaźiawaj, o nie pas wienos neapsystojej? ar neregiejej koks pułks stowieje prie koźnos karczymos?

Ejk tiewaj ty! atsake ukyninkas: ar asz jau sziometa sułaukys tiek protą teturieczio? par ketures nedieles łaukiau tun atpusku musu baźniczeliej kajp gerwe giédros, o priesz atpuskus abudu su mana boba ir wajkajs par trys dienas myslyjom kumy mums tropyjos Diewa uźrustinty, o dabar cziesu tun atpusku iszsyspawiedojome, priźadiejom pagal musu iszgałieima sergietis grieku, szęn cieła diena parlejdom ant garbies Pona Diewa, kłausiem wysy su mana boba ir wajkajs Mysziu szwentu, Kozoniaus, ir Nyszparu — afierawojom musu proces Diewuj; tad negu isz prota buczio iszeis kad ant garbies Diewa tejp brangy diena parłejdys, wakara pradieczio welniuj tarnauty. Oj! oj! asz atmynu geraj kou saky musu prabaszczius nesenej baźniczioi; jog ne puse szwentos dienos Diewuj priguł, ale wysa; o graudej sakidamas pamoksła su pekłos armyjomys sumajsze tus wysus, kurie szwentomys dienomys po karczymas ger ulewo.

Geraj mana tiewukaj! pakolyjau ukyninka, ir parsyskiriem.

Ansaj kepure nutraukys ir gałwa nulenkys pasake: teguł bus pagarbintas Jezus Chrystus, pasysuka po kajries maźu keluku ing soda sawa; o asz waźiawau tolesnej ir skubynaus idant suwysu nesutemtum pyrm, neg ing paskyrta wieta dasytekczio, ir uźwaźiawau terpo kytu wiena ukyninka, kursaj siediedamas ant padore ir apkaustita weźymuka, kuremy buwa pakinkita riéby kumele, szalyp katros biega linksmus kumelis su warpuku po kakła. Siedieje ukyninks su źaluku sawa bernu gretomajs ir kerawoje wadziomys, o boba ano, galy weźymuka susygunźusy kiuksoje. — Ukyninks buwa padorej ir czistaj apsydarys; ruda sermiega apsywylkys, dyrzu parsyjuosys, su kepałuszu ant gałwos— o boba turieje ant gałwos aukszta muczy, su raudona szylkyne kuska parjusta, koptona źidra ir bagdatyny kuska ant pecziu. — Wysy błajwus, nes linksmąj terpo sawys kałbieje apej tou, kou gyrdieje ant pamoksła, kąjp grażu kozoniu aniems geradieis pasakė i t. t. o nejutos nie patys, kajp aplękusys wiena ir antra karczema, jau nebetolin sawa sodos buwa, ir jau gałiejos matity isz toła uź eźerele terp berziniuku pastatita trobike.

Jau saule pradieje łejstis ir pauksztej giedoty nustoje, wiejesnutika; osze istelge szalip kele siedenty seniuka. Nebuwa taj źebrokas,nej ubagas, nes buwa geraj apsydarys; wienok matit jog isz sweczios szalies kelejiwys, nes ir terba barsiukyny turieje ant pecziu užkabinta, ir iwyny łazda dieł pasyriemyma, arba noug szunu atsyginyma.

Teguł bus pagarbintas Jezus Chrystus suszuka seniuks rawe siediedams ir nulenkdams gałwa, kad jau priwaźiawa artin ukyninkas.

— Ant amźiu amźynuju amen — atsake wysy ir apstabe sawa kumele.

— Iszkurgy kelaui tiewaj? ar isz toła?

Oj! isz toła — atsake seniuks: isz źemajcziu esmiu. Wajkszcziodamas par baźniczes, uźejau czion ing jumsu puse, buwau szędiena ant atpusku, ale pristo jau keliej, o dar skaudulis man isymety ing koje, negalu niepaejty; norieczio jau byszky pasyilsiety ir kame nors parnakwoty, bet padabnej cze niekur niera artin niejoke dwara?

Ira czionaj netolin, atsake ukyninks: uź kalniuka isz cze nematity; ale po kajries ejsy tumy medejs apswadintu kelu, aplink tą eźerele, ir pamatisv tujaus dydy sodna, o tujaus ten ir dwara. — Dware giwen ponaj łabaj miłaszyrdingy, ten gausy walgity, gerty ir parnakwoty.

Diekawoju jums uź gera rodą — atsake nepaźinstamas seniuks, keldamos noug źemes; bet wieł sukryta prie źemes dejoudams — oj! oj! tas skaudulis sustirom — neźynau kajp asz ten dasywylksiu?

Gyrdiedama taj boba, sznybszterieje sawa wiruj ing ausy kelys źodzius, o wirs gałwa kasidams nedransej tare: parpraszau tiewajty, nors waszec bajoryszkaj iszrodaj, o mes źynoma muźykaj, źmones prasty; wienok jej padaritumej łoska, praszom siesty su mumys ing musu weźyma, o pas mums nors newygadnej parnakwosy. Weczere atrasma kou Diewas dawe, o mes geros rodos busma turiedamys pas sawy, sweczios szalies swety.

— Pone Diewe atnagradik miłaszirdingus darbus! atsake seniuks. — Jej juns many su toke gera szyrde priéjemate ing namus sawa, asz su padiekawone priéjemu jusmu miłaszyrdiste ir gera szyrdy jumsu.

Taj kałbiedamas seniuks, isyryta ing weźyma, o Ukyninkas, kurem wardas buwa Martinas, su sawa pacze Krystina prieturnje uź ranku Seniuka ir wysy nuwaźiawa tolesnej.

Seniuks isztraukys toszyne tabokiarka, pacziastawoje sawa gaspadorius źemajtyszku taboku ir tejp ing dransesny paźinty sueje, o tejp terpo sawies dudnodamys iwaźiawa ing soda ir apsystoje prié duriu trobos. Tuojaus wiresnejsis sunus Jonuks iszbiegys isz trobos ir pabucziawys tiewams ing ranka, isieda ing weźyma ir sugrejbys wadzes, nuwaźiawa szwyłpaudams ing stałda ir pasziery kumele. — O Duktie Maryke, padabniu spasabu prisywytojusy, uźprasze tiewus ir swety ing troba.

Budinks buwa ne naujes, bet su wysu geras; sienas dajles, iszbaltintas ir kamyniuks labaj padorus pastatitas. — Langaj skajdrus, neapruky ir neiszdauźity. Stałs dydys, nełab senej malawotas. Zedlej balty ir wysy paszalej pazerny.

Ant galytynioje łanga stowieje kriżius, ne mandre darba, bet su pawejksłu Iszganitojaus Jezususa; o prie kriźiaus, buwa padieta grabniczes źwake, pleczkike szwensta wandens, wajnikelej dar noug Diewa kuna uźsylykusys ir nobaźenstwas knigele, isz kurtos Maryke su Jonuku, namie budamýs meldies nobaźenstwas łajke.

Kada taj wys istelge seniuks; tad ir akys ano atszwyta isz dziauksma.

O taj! pradieje kałbiety : tad matity jog cze giwen pabaźny ir Diewabajmingy źmones, ir jog Diewas su jumys giwen! — Parejau daugibe giwentoju, bet retaj kamy tejp graźu pariedka atradau; ale cze, jau ir szyrdej linksmiaus radose. — O kajp taj szłowingas iwedymas, wysumet turiety po akymys pawejksła Iszganitojaus musu, kursaj uź musu griekus pakutawodamas, tejkies ant smercze kriźiaus pats sawy iszduoty. Matidamas muka ano; kursaj isz musu atsywoźitum rugoty ant sawa kętieimu, skausmu? kurs atsywoźitum rugoty ant sawa wargu, prociu, pripodku, neszczieszcziu ir kłapatu? Arba kursaj gał buty źmogus tejp uźkitiejusios szyrdies, idant neatłajstum nepritelems sawa, jej atmintum, jog tas Iszganitojes, kibodamas ant kriźiaus meldies už nеprietelus prie Tiewa sawa: „Pone atłejsk aniems, nes neźynos kou dara. ” O Pażwelgys tejpogy ant to paties kriźiaus, ar nepawinas tieszitis jog turiedamas wysokius kętieimus, tur kou tam patem Diewuj afierawoty. O tejpogy — kałbieje tolesnej seniuks: tokes szwentynibes, kajp cze matau, ir noug grieka pritur: nes nors tejsibe jog Diewas ira wysur; Danguj ir ant żemes, ir ant koźnos wietas, ir wysumet źiur ant musu, ir mata netiktaj darbus, ber ir mysles musu; wienok źmogus kajpo słabnas ir ułomnas, tankej uźmyrszt ant to: bet kajp tik źwylkteries ant pawejksła nukriźewota Iszganitojaus, tujaus turiedamas uźimta gałwa kokiomys tuszcziomys myslomys, arba parimtas nekątribe, arba rustibe, wysus tus pagundynymus grejtaj pargałies ir atmes; o mysle ir szyrdy prie dangyszku dajktu pakełs. O kou ajszkiu ir dydziu grieku, kur tokes uźsyłajka szwentynibes, taj pewnaj neatrasma; nes tuosy namuosy, kur kriźius wysada stow ant łanga, kur grabnicze primen mums, jog neiłgaj giwensma cze ant swieta, jog neużyłga rejks numyrty, ir stotis po akymys Diewа dieł atydawyma rokunda isz wysu musu darbu, źodziu ir myslu wysa giwenyma; tousy namuosy, kur su tykru tykieimu ir paszynawone uźłajka szwenstas źoles ir szwensta wandeny; tuosy namuosy, pewnaj nebus nej gyrtibes, nej barniu, nej musztiniu, nej kiejksmu, nej joke papyktynyma. O ką! ar ne tejsibe Panie Marcinie?

Loska Pona Diewa — atsake gaspadorius Martins! — dar lyg sziol saugoje mus Diewas noug tun neszczieszcziu. Wienok nebeto kad kartajs źmogus isz ułomnastes nenupułtum. Geraj gyrdiejau aną diena sake musu klebonas, jog ir tejsingas septinys kartus dienoi grieszyj, — tejp ir mums; nors wysy byjomos Pona Diewa, o wienok źynoma kajp gaspadoristiej, tankej tropyjes isz nepasysaugoima, ta szin, ta tą sugrieszyty; ir kad wakara pradedas myslity sawiep apej sawa darbus, tad jau atrandy sawa sumneniej ir daugiaus neg septinys griekus.

Ale kajp regiu waszeć wendrawodamas po swieta, daugel esy jau matys, nes wys kajp isz raszta skajtaj? — gataus buczio lyg ritojaus kłausitis tawa gera moksła. Juk tejsibe kalbant ir musu geradieis geresnej mus nepamokintum. — Iszkada kad mana maźuju wajku niera. — Ale źynoma po Nyszparu iszeje, o piestims wys ne tejp grejtaj, kajp waziuotims, — butumem dar mes pasykłausiusys wysy prietelyszkas kałbos milema mums swecze. Ale szytaj garbie Ponuj Diewuj ir anie parejna.

Jau wiresniusius mana wajkus paźynaj, o szytaj tie maźesnijej. Sunus wadynas Juzuks, o dukteres, wiena Elzyke, o antra Rozalyke. Ko wiepsote wajkaj! Pabucziuoket swecziuj ing ranka — o, o taj tejp. — O dabar kad wysy dieku Diewuj susyrinkom, galem siesty prie weczeres.

Kada tejp rokawos Martins su seniuku , tu terpu wiresnioje duktie Maryke, iszieme isz pecziaus ir pastaty ant stała dydy puodely szutintu kopustu, o antra puodely piaustitu bulbiu, su łaszynejs szutintu; padieje bluda warszkies su smetonu, puskepaly griinos duonas, ir puse kapos raugintu agurku; o Jonuks , atnesze toriełka czista kajp auksa medaus — otaj dieł prijemyma pakelejwe swecze, kurin aniems Ponas Diewas atsiunty.

Pareje ir bernas isz susiedistes, susywoke ir nedidys piemenuks. Wysy tad sustoję aplink stała — parsyźegnoje — o seniuks rankas sudieis, pradieje bałsu kałbiety małda, kurę wysy paskun jo kałbieje: ,, Paržegnok ir pabłagasłowik Pone Diewe mus, ir tas dowenas tawa, kures mes isz łoskas ir apwajzdas tawa, walgity pradedam, idant mes dowenomys tawa pastyprinty, gałietumem Tawy garbinty ir uź anas Tau diekawoty, par Pona musu Jezusa Chrystusa. Amen. ”

— Potam wysy susieda ir skanej walgity pradieje.

O kad jau alky parmete, seniuks wieł pradieje kałbiety: O taj tujaus paźinty prociauninka gaspadoriu ir sukry gaspadyny, nes taj wys ir czistaj ir skanej, ir wieźliwaj ir gausej sutajsita — matity jog jums Diewas duod łajme. O kajp matau ir bicziu tury Panie Marcinie“? — Et, tare Martins: apej taj waszec rokukes su mana wiresniuju sunumy Jonuku; — ansaj pats ir spitlu sugawa, patsaj ir auły iszkyrta, isztajsy ir darzeliej pastaty — ansaj apej anas rupynas — o dabar garbie Diewuj jau trys aulus tur. — Ansaj tad waszeci medumy ciastawo.

— Duok Diewe ant swejkatas atsylipe Jonuks raudonudams ir źemaj kłoniodamos.

— Pone Diewe pabłagasłowik! — atsake seniuks — duok Diewe idant ir ant senatwes tie Diewa sutwierymaj, tawys neapłajstum. — Oho! kajp isygabensy ing daugibe bicziu, tucziesu dydy paspara giwenymy igisy; nes kou auliej rasy, taj kajp gataus graszys, kursaj weltu atejna.

— Ale kajp ne! atsylipe tiewas Martinas : — ir aną diena pardawe pyłna puodely czista medaus, ir jeme trys rublus su wyrszumy; o dar ir kyta tur puodely arty pylne, bet taj łajka zopostuj, dieł majsta bycziu, arba dieł dydze swecze, o waszka szędiena nunesze ing baźnicze, ant afieras.

— Taj iszmintingaj ir padare! atsylipe su dziauksmu seniuks. Wys turem noug Diewa, todieł Diewuj isz musu wysu dajktu, nors dalele atyduokem. Kas su Diewu ir Diewas su anumy; — Kas dieł malones Diewa su biednu ubagu duonas kansnelu pasydalis, tam Diewas dwejopaj sugranźins. Ale kajp macziau szędiena ant atpusku jumsu Baźniczioi, žmones atnesze ir sudieje ant ałtoriaus duonas maźiunykus bakanelus, arba (kajp pas musu źemajcziu saka) pagrandynu kus; jau matity, jog tie nenoriedamys dara afiera ir ne isz szcziros szyrdies; nes duodamas afiera, pawinas iszskyrty kou geriausy, kou graźiausy. O dabar dieł sawys pewnaj palyka namuosy dydziuosius bàkanus, o ing Baźnicze pagrandynuka atnesze. O Dar kar sarmata ir kałbiety; macziau, jog kyty atnesze isz waszka padyrbtus werszius, arklus, ir wysokius giwolus. Arba kojes rankas ipatej isz waszka nulypitas, kurios ant pawejksła dydzes iszrody, o tusztwydurej buwa; ir kad suspausy, tad isz dydze ant pawejksła arkle arba jaucze , ledwa trys łatus waszka padarisy. Oho! pamyslyjau sawiep: — jau źmones gudrus atsyrada; jau ir Pona Diewa nor apgauty. O tu Jonukaj, kajp tu darej ? turbut bicziu keleta nulypys, o dar tusztwyduriu, neszej ant afieras, idant taw bites pasywestum?

Ne, atsake Jonuks dransej duonas pluta kansnodamas. — Asz wysa waszka szinmeta kur gawau, sulajdziau ing wiena łujta ir nunesziau ant afieras.

Taj iszmintingaj ir padarej—kalbieje seniuks. — Diewas ne ant tun afierawotu dajktu źiur, bet ant szirdies źmogaus; o tejpogy źyna ansaj geraj, intencye duodancze. Nerejk cze lypity, nej arkle, nej oźe, nej rankas, nej kojes. Oho! kad tejp musu pusiej atnesztum kas ant afieras iszpustus jauczius arba arklus, tad kunegs prabaszczius su makaru iszwitum isz baźniczes, tokius afieras daritojus.

Kłausik Panie Marcinie! Nastotks, gyrtibe, tingieimas, jau daugibe źmoniu ant ubagistes atwede, ale pasakik tu patsaj, ar atsytyka kamy regiety arba gyrdiety, idant miłaszyrdiste, ałuźnas ir afieras bent wiena źmogu ant ubagistes atwestum?

— Nu, tas tejsibe kad ne — atsake wysy kartu.

— O ką! ar matote? artaj netejsibe raszte szwentame kyta karta skajcziau paraszita. „Garbink Pona isz turtu tawa, o bus pylpy kłuonaj tawa. ” Ale sergiekes Jonukaj sake tolesnej seniuks, idant wysa medu neiszpardawotumej, nes kajp bites nepriteks majsta; o tu neturiesy iszko idiety, tad badu anas iszmarinsy.

— Jau asz ir patsaj apej taj myslyjau; atsake Jonuks — idant kartajs dieł dauge pasyłokamyis, be nieka nepalykty.

— Taj ne taj, idant be nieka nepalykty, sake seniuks: ale juk taj medus ira walgys bicziu, dieł kurio anos cieła wasara procewo — tejsibe, jog anos tos sawa duonas negał suwalgity, ir diełto isz anų proces, Diewas dałejda mums wartoty; bet atmink, jog grieku nawet butum, krywydity ir ticzioms badu marinty nekalta sutwieryma, isz kurio proces ir mes nemaźa pełna turem, rasy apej taj nie mysloj pas tawys nebuwa? — Jonuks prisypaźyna ir padiekawoje uź gera roda, o seniuks šaky tolesnej. — Ir asz tau diekawoju, jog kłausaj parsergieimu senu źmoniu, wysumet tejp darik, o niekumet neapsygaudinsy: nes sens źmogus kad ir paburgies kartajs, o wienok wys daugiaus źyna nekajp tu; nes ilgiaus uź tawy giwena ant swieta, daugiaus maty ir datiry nekajpo tu. — O kas tus agurkus augyna?

Maryke — wysy wajkaj atsake — Juzuks lisas kase, o ana siekła noug paczios ponios isz Dwara igyjusy paswadyna, łajsty ir rawieje, ir ing miestele jau keleta kapu nunesze parduoty — ir ant źiemos cieła suktyne prisude.

— Pagire taj wys seniuks, o Maryke juokdamos isz dziauksma, pasylękusy uźdenge akes su kwartugiuku. — Pagire ir warszkes su smetonu, nes buwa wieźliwaj sutajsitas ir smokaunes.

Elzyke su Rozalyke taj gyrdiedamas uźsytrauke juokdamos uź nugaras Marykes, nes anu taj darbas buwa, karwes mylszty ir warszkes liety.

Kou wys gyrdiedama Motina tare nedransej: tur but musu duona nepatink waszecej, kad maź jos tewalgej?

— Kajp taj maź tare seniuks ? O! gera rike atrikiau o jau szizgaties ir pabajgiau.

— Aha! pratare juokdamos Martins: bo taj mana boba paty tou duona kepe, ir diełto cze isyźioje; noriedama idant ir aną pagyrtumej.

Krystina prasyjuoke jog wirs akurat mysle anos uźtyka, o Seniuks nugłumźawa aną kolidamas jog duona geraj irauginta, atminkinta ir iszkepta; o nors jau sotynas buwa, wienok dar atrikys szmocziuka suwalge.

Uźboczik swetajty tarė Martins. — Oriełkas neturiu; kad buczio tykiejęns jog Diewas mums toky swety atsiuns, buczio koke gorczuka parsyweźys isz atpusku parwaźiuodamas.

— O! tegut Diewas gełb! bałsu atsake seniuks. O kam ta oriełka? ar be anos negał apsyejty ? kartajs, kad źmogus parszalys, susygadyj czierkute dieł apszyldima wyduriu, o ir taj daugias dieł modos, nekajp dieł rejkała — o wasara asz nie ing burna nejemu. O kamgy wanduo? kamgy Diewas sutwiere sraunes upes ir czistus szaltenius, jej ne diełto, idant gerdamy isz anu ir siłas atgajwintumem, ir swejkata uźłajkitumem? Oriełka źmones patys iszmyslyje ant sawa prapulties — kad dar aną su protu gertum, tad butum geru dajktu; ale kad ana dieł daugel, stojes tiek neszczieszcziu pryczynu; wercze kad anos nie ant swieta nebutum. — Asz taj ne isz sawa pyłwa kałbu, bet daugel swieta pareis, daug macziau. — Ot — kajp sziauliecziuosy Joniszkiecziuosy ir wysuosy zubawyszkiusy, nemodoj oriełka; ten nepamatisy atpusku łajky źmones prie karczemos kajp muses prie medaus susyrinkusius — ten gaspadorius su dydziu interesu, arba kelejwys ing kar czema jej iejs — o mergajtes! tad saugok Diewe jej kury iejtum, tad wysa parakwyje pyrsztajs nubaditum. Ir diełto ukyninkaj turtingy, szejmina szczira, mergajtes cnatliwas: taj malonu źiuriety ant tejp graźiu apsyeimu. Asz pats ir po szej diena atmenu, kajp tiewas mana myrdamas, isake mums wajkams sawa, idant po ano smercze oriełkas ant pagraba nie ing namus neinesztumem, prieduodamas idant newajkszcziotumem ing karczemas, nej namuosy oriełkas nelajkitumem, jej norem idant Diewas duotum mums łajminga giwenyma. Ale paprusiej! ir Lietuwoj! o łabiaus panemonejs — ten dyde atmajna! nej ant weseles, nej ant bankieta, o nawet (kou su aszaromys rejrs sakity) nej ant pagraba be oriełkas neapsyejna. Ten ant duszes myruse neatmen bytiktaj wysy gyrty butum. Myslyj neszcziesliwy, jog jej daug oriełkas iszgers, tad dusze isz cziszcziaus iszwalnins—dyde łoska, jej czwertka duos ant mysziu, o ant oriełkas ir kelys rublus iszłejd. Jej Diewabajmingas Tiewas, arba koke nors bobaly ir palyktum keletą rublu ant pagraba, tad sunus arba namyszkej duos kuneguj koke rublu, o kytus wysus pyningus suwadynys gętes ir susiedus pragers. Ten — sake tolesnej seniuks: — Mergajtes be jokios sarmatas, dransej ejna ing karczema, kartu su bernioukajs, ger, ulewo, tancewo: o ta gyrtibe, (žynoma kajpo pradze wysoke grieka) stojes pryczynu nutrotyima cnatas ir daugel kytu palejstuwiszcziu. — Oho! Martinaj ir tu jau esy augys žmogus, ar netejsibe senej sakoma ira: „jog jej mergajte pamatisy ejnanty ing karczema, tad jau nieka isz anos dora negał tykietis. ” O ir wysy źmones kad palautum gerty oriełka, tad dydzioje puse grieku ant swieta atstotum.

Po tos kałbos, kurios wysy isyźiojusys kłausies, sukyła wysy kartu, o seniuks stojęns parsyźegnoje ir rankas sudieis, bałsu atkałbieje małda: „Diekawojem tau Diewe Tiewe łoskawiausys uź wysas geradieistes tawa ir uź tas dowenas, kuriomys pasility tejkejs, buk paszłowintas dowenosy ir wysuosy darbuosy Tawa, Amen. ”

Potam seniuks padiekawoje gaspadorems uź tejp skаnе weczere ir gausy pasiłka, o anie wieł gejde idant taj butum ant swejkatas. Gaspadorius Martins paklause seniuka, ar jam dar skaust koje? ir bene rejktum rieto pasiunsty ing dwara pri cyrulninka idant parnesztum koke mąsty? Ale seniuks uźpewnyje jog niejokiu liekarstwu nerejk — jog wakara ejdamas gulty pritwers medu su taukajs, o nakty реwnaj skaudulis pratruks, ir jej miłaszyrdingy gaspadorej dar dałejs rieto diena pasyilsiety pas sawys, tad porieto dransej galies tolesnej kelauty. Ant gała dar wałanda pasyrokawys, paklause Martina: be ne cziesas jau butum ejty ant atylse ?

— Jau cziesas atsake Martins: rieto kajp szwint reiks kelty, nes dar daug darbu ira ant łauka. — Rugius garbie Ponuj Diewuj jau atsiejau, bet wasaroje dar daug ira nesuweszta ir nepjauta — rejk skubiety idant rudens lietus neuźpułtum. Ale uźboczik svvetajty — sake tolesnej Martins gałwa kasidamas. Pas musu toke iwesta noug senowes mada, jog wysy kartu kałbame poterius ritmetynius ir wakarynius, o po małdos, dar wiena giesmele giedam — rasy waszec nenoriesy buty su mumys draugistiej ?

— Tas iwedymas tare seniuks; łabaj ira pagyrtas — nieuźkaźyką to niekumet neapłejskete—diełto tad jums Diewas ir toke łajme duoda — nes patsaj pasake, ,,kur ira du, arba trins susyrinky wardon mana, ten ir asz esmiu.” Uwoźokete patys; ar gał kas buty malonesne Diewuj ir źmoniems, kajp matity Tiewa ir Motina, gaspadoriu ir gaspadyne, kartu su sawa wajkajs ir szejmina garbynanczius Diewa, isz kurio rankas, wysa pylny giwen?

— Tejp atsylipe Martins: — kyta karta asz pats buwau prawedninku, ale jau dabar akymys neprimatau—dabar wysada Maryke skajta bałsu isz knigos małdas, nes ana uź wysus geriaus mоk skajtity — ale jej tiktaj nesybyjos waszecej gyrdent skajtity.

— O taj diełko atsake seniuks? gerus darbus darity niekumet niera sarmatas nej bajmes. Jogej mok skajtity taj łabaj padoru. Teguł uź taj diekawoj jums tiewams sawa jog negajłiejoties kaszta ant iszmokynyma, ir dwara panikej jog dowenoje tejp graźe knigele. Jej ira tokie, kurie mok geresnej skajtity, tad nediwikemos; nes ame dydesny ir moksła tur. O! teguł Diewas gełb idant asz turieczio pyktintis isz tejp garbinga jumsu iwedyma draugistiej kałbiety małdas wakarynes ir ritmetynes. Nu,— kłaupkemos wysy, o Maryke kajp wysada, tejp ir dabar teguł buni prawadninke. Maryke pajeme sawa kniga auksa ałtorius ir atsykłaupuse priesz kriźiu szwenta, isz pradzios nedransej; o potam kas karts balsesnej kałbieje małdas wakarynes, „Tiewe musu” — „Swejka Marya” — „Tykiu ing Diewa Tiewa” — „Aniols paswejkyna.”— Lytania pri Pannos Szwencziauses — o ant gała czistu ir ajszkiu bałsu pragida giesme wakaryne. „Łaba naktys Jezau” ir tujaus cieła troba ajszkejs, czistajs ir nobaźnajs bałsajs stojos pripyldita. O seniuks su aszaromys diekawoje Diewuj , jog dar atsyranda ant swieta tejp pabaźny ir Diewamilentys gaspadorej.

Kad giesme pabajge ir afierawone sukałbieje, tad seniuks pamyrkys dydij pyrszta ing szwensta wandene ir diedamas kriźiu ant kaktas, ant łupu ir szyrdies bałsu kałbieje. „ Diewe buk mysloi mana. Diewe buk łupose mana. Diewe buk szyrdiei mana: dabar ir ant amźiu Amen. ” Potam paswejkyna wiens antra „łaba naktys, łaba naktys” nueje su gaspadoriumy ir berniuokajs gulty ant sziena ing darzyne, o motryszkoses pasylyka troboj ir sugule. Krystina su mażaj dukteryke łowoi, o kytas taj ant suła, taj ant pecziaus sau gulikła patajsies. Grejtaj wysy sumyga, o tame łajke Aniołaj sargaj budieje ir wartawoje wysa giwenyma, tun Diewamilencziu źmoniu; idant koks pripodkas neatsytyktum.

PARSKIRYMAS 2.

Po pusiaunakcze kada dar wysy darzyniej ant sziena smarkej miegoje ir pasyniurniedamys knarke, ibyldieje itratieje ing kiema kaźykas su medynejs ratajs; (o ir tie trety pernaj kajp smalos be macziusys, nes kaukdamys biega); ir netolin noug darźynies apsystojes bajsej dejawa.

Atsybuda wysy ant tejp netykieta bałsa o seniuks gałwa pakielys suszuka „koźna dwase Diewa garbyn” kas cze?

— Ej! Ej! atsylipe Martins, akes sau krapsztyniedamas, taj tur buty koke nors neszczieste.

O Jonuks su Juzuku isz szoka pro wartus, — bet Juzuks tuojaus sugrinźa taridamas. Ne: taj susiedas musu po senowes pasylinksmyna isz atpusku parwaziuodamas, o kumele ano netropyje ing sawa namus, bet cze uźklida. Jonuks pasylyka prie weźyma, ansaj nuwesz jin ing namus, nes patsaj susiedas sawies newałda, o su lieźuwiu, ułb kajp kałakuts negał niesuprasty.

O Pone Diewe tare atsyduksieis seniuks! o kajp smutnas padieimas toke źmogaus! o dar pagrinsztancze isz atpusku! o rase ir po szwentos spawiednes!

— Ach mana Swetajty! atsake Martins: jau taj ne pyrms karts — ale grieks apej taj ir kałbiety. Tuojaus ieje ir Jonuks.

— O kas ten gyrdiety pakłause wysy?

Negeraj gyrdiety atsake Jonuks. Susieds jau smercziop ziur — wysas sumusztas ir pamielinawys.

— Jezus Marya! suszuka seniuks : — o taj neszcziesty! o taj korone Diewa!

Ar negał cze kamy norint cyrulninka sugrejbty?

— Dware musu ira; atsake Jonuks.

— O! kad anam źyne duoty! gał dar ansaj koke nors roda priduotum, ale kas ten nuejs? o wienok rejk cze pasymyslity, nes cze turem gera imiesle ant pagelbieima artyma: o Diewamilentys źmones jeszka tokiu imieslu, idant par dawyma pagalbas artymuj, gałietum padauginty gerus darbus sawa, uź katrus Diewas tejp gausy zapłota Dangui priźadieje.

Martins kłausies isz pyrma, o potam tarė: Jonuk! siesk ant kumeles ir biek kajp be dwases ing dwara, o žiuriek idant kartu su cyrulninku sugrinsztumej — rejk artyma gelbiety, jej norem idant mus Diewas gelbietum.

— Uźtykra jog Diewas jus gelbies — grejtaj atsake seniuks: nes patsaj Diewas pasakė ,,jog miłaszyrdingy, rniłaszyrdiste apturies. ” Ale pakoł sunus pagrinsz ejkem apźiuriety lygony o gał koke nors pagałba gałiesma priduoty.

Jau buwa geraj praszwytusy o anudu apsydariusys ir poterius sakałbiejusys, pas susieda nukelawa.

Oj nemandru cze seniuks atrada pawejksła! Budinkaj parkripusy, stogaj kiaury, nes kajp nupłesze pawasare dieł parałkusiu giwolu. tad ir lyg szio łajka dar tebier nesutajsity. Swyrhas be jutrinas , be dariu , pusts; o troba paty kajp kiaulyninkas, brudna, prirukuse; tamsy; łangaj suruky, szmotajs iszdauźity ir lentykiemys uźkajszity. Dures sugruwuses, o po slenkszcze apstus purwinas. Wyduj wajkaj brudny, nenuprausty, storajs, juodajs ir nudryskusejs marszkynejs apwylkty, neiszszukuotv, pyłwaj pliky. Motina paty juoda, su suweltajs płaukajs biegioje isz kerczios ing kercze, kejkdama braszkindama ir kaźyką po noses burgiedama; o lygonys dejawa gułiedamas ant suła prie pecziaus.

Smutnas tas buwa akiwejzdas; o dar smutnesnys, pamyslyjus ant to, jog tos myzeristes ir tun wysu neszczieszcziu, patys gaspadorej buwa pryczynu. Ant paties akiwejzda szyrdys pusiau sproksta.

Seniuks wienok prisyartyna prie pecziaus ir kłausynieje sergancze susieda, kas do pryczyna jog tejp sumusztas parważiawa? O lygonys nors negałieje ajszkej kałbiety, wienok isztare keleta źodziu isz kuriu gałiejom suprasty, jog isz atpusku pagrinszdamas apsystoje prie karczemos, ir kajp apkajta jam kakta, susymusza su kaźykumy. Bet gudrus, karczemninkas, byjodamas idant ano namus neapkriestum, ingdieje aną ing weźyma, ir kumele papłake.

Cze sieniuks atsyduksieis pradieje kałbiety: O neszcziesliwy juns szimkorej ir karczemninkaj! neźynau ar bus isz jumsu bent wienas Danguj! jumsu pawinaste ira storotis wysus pakelejwius priimty ir prideranty wygada duoty — juns pawiny esate parsergiety wysus idant oriełkoj mieros neparimtum, juns pawiny esate nezgadoj esanczius sugadity, o dabar patys apgirdote źmones ir uź czierka oriełkas isztraukate paskutyne grasze noug ukyninku. Ar neźynote jog wysokes pyktas, kursaj dedase namuose jumsu; wysokes grieks, wysokes par girtibe isznewoźoimas Diewa, wysy błogy atsytykymaj isz gyrtibes paejnantys, wys ant duszes ir sumnenes jumsu bus sudieta. O źmones! źmones krykszczionys! katalykaj! juns esate sutwerty ant abrozda ir pawejksła Diewa! atpyrkty brangiausiu krauju Jezusa Iszganitojaus! argy neatmenate, ant to, jog muszdamos ir wolodamys patys sawy po purwus; muszate ir po purwus wolojete tągy abrozda Diewa. Esate sutwierymu iszmintingu; o trotidamys par girtibe tą iszminty; jau nepadabny stojeties ing źmogu, bet ing stroszniausy bestyje. O ką dabar kałbiety apej dusze? Dusze sawa nustumate ing giłuma Pekłos, kur rejks wietoj oriełkas gerty smała su sieru werdanty ir anoi par amźius degty.

Seniuks taj kałbiedamas graudej apsywerke, o lygonys gułiedamas prie pecziaus, duksauty pradieje.

Seniuks pakłause paczios, ar senej wirs buwa spawiednes?

— Par sekmynes atsake pacze.

Cze seniuks subarys jog tejp iłgaj uźtense spawiedne, padawynieje roda idant kąnorint pasiunstum prie kunega geradieje, nes wysupyrmiause lekarstwa apczistyims sumnenes pawina buty — wysugeriausys daktaras, kunegas; o kad geraj iszsyspawiedos, su Diewu pasyjednos ir szwentajs sakramentajs bus apwejzdietas, tad ir liekarstwas geresnej pamaczis.

Ale taj nełabaj patyka paczej. Susyrauke ir po noses burgiety pradieje: jog niera kou pasiunsty; jog taj jau anam nepyrms karts tejp syrgty — jog kajp iszmiegos bus swejkas i t.t.

Seniuks taj gyrdiedams su pika ir rustibe Diewa pagraźoje; o pacze pradieje raudoty ir ant sawa neszcziesliwa padieima rugoty.

Dabar necziesas werkty ir wajtoty tare sragej seniuks: dabar rejk parjednoty ir parpraszity uźrustinta Diewa — rejk patajsity tou pykta, kurin padariete, rejk pakutawoty, rejk gajlietis uź sawa griekus ir kątrej priimty tou korone, kurę Diewas uź jumsu pałejstuwistes tejsingaj atsiunte. Jau asz pats praszisiu tawa susiedu Martina idant nusiunstum rieto sunu sawa prie kunega geradieje, tejp kajp szędiena jau iszsiunty sawa Jonuka ing dwara prie cyrulninka. Szędiena wirs tawa niera dar błajwus, nej geraj prisygatawois, tu tad kałbiek anam apej Diewa, storokes anam pardiety apej tejsibe ano, kursaj nagradyj uź gerus o koro uź blogus darbus, ikałbiek idant gajłietumes uź sawa pałejstuwiste ir pastanawitum daugesnej niekumet ing sawa paproty nebegrinszty, jej Diewas anam giwenyma pailgintum; o kartu pardiek wiruj tawa, idant turietum wylty miłaszyrdistiej Diewa, kursaj su ukwata prijem ir iszkłausa pakutawojenczius grieszninkus. Tejpogy ir tu pate gajłiekes jog ir tu padiedawa anam ulewoty o gaspadoristes neźiuriedawa; ir nawet esy papratyme kejkty, kajp szin rita gyrdiejau. Pastanawik tad Ponuj Diewuj, jog jau niekumet nebekejksy, o wysus pripuolas ir pripodkus, kantrej Diewuj ant garbies afierawodama nukiętiesy — potam paimk kniga ir skajtik wiruj pabaźnej; rokunda sumnenes, ir nobaźnas małdas.

Motriszke nedrinsdama dieł sarmatas, wienok iszpaźyna, jog nemok skajtity. Kou girdiedamas Martins pasakė: jogej, jej to rejkałas butum, gałiesiu asz atsiunsty sawa Maryke idant lygoniuj skajtitum ir uź aną mełstumes.

Taj aniems bekalbant pribuwa ir cyrulninks isz dwara ir padawe lygoniuj puse styklyniczes sutajsitu liekarstwu, kures buwa su sawymy atsyweżys — ir kytas liekarstwas tajsity pradieje. Ale atsysukys ant musu seniuką pradieje kalbiety: „Duok Diewe idant taj ant gera iszejtum, nes asz myslyju jog anam neuźyłga rejks ir kunega. ”

Iszgyrdys taj Martins, priźadieje rieto kajp szwintant pasiunsty sawa Jonuka prie kunega geradieje, o szin wakara atsiunsty Maryke dieł pagelbieima moteryszkej paszalus apwality.

Jau abuodu su seniuku kepures pajemusys norieje iszejty, ale seniuks atsygrinźys sake paczej lygone: Atmink motin, jog rieto priimste ezion ing namus jumsu didy swety; Pona galibiu, Diewa giwa szwencziauseme sakramente paslepta. Newałnu aną priimty ing toke kiaulyninka. O nors Diewas neźiur ant tun pawyrszutyniu źenkłu paszynawones; wienok jej łaukdame dydze swecze źmogaus, storojemos apczistity wysus paszalus, diełkogy negalem tou padarity Diewuj? Juk Diewas, taj ne tarnas musu, ir jej pas mumys atejna, tad ne isz pawinastes, ale isz neiszpasakitos łoskas sawa dara. Ziuriek tad idant pecziu anksti iszkurentumej, idant dumu nej garu nebutum, idant asła butum iszłuota ir smeltiems arba egliems iszbarstita, łangaj ir sułaj numazgoty; nes su grieku nawet butum ing tokius brudnus namus priimty tou, kursaj patsaj budamas cziszcziausys, su tejp dydziomys łoskomys dieł pagałbas żmogaus atejna.

Nebyjog waszec atsylipe Martins: mana Maryke czion bus; ana wysa pasystoros — o pamatisy pats rieto, kajp wysus paszalus atrasy kytonyszkus.

Taj kałbiedamy iszlinda pro anksztas dures pasylękusys ir eje namol.

Uźtykra! tare Martins: Patsaj Ponas Diewas czion waszeci ir atsiunte, dieł szcziestes to biedna susieda ir dieł pamokynyma musu, jej ne waszec, pew naj tas biednas muna susiedas, be jokios pagałbas butum numyrys.

— О kas jej ne tu patsaj tou pagałba anam daraj atsake seniuks?

— At , kou apej taj ir kałbiety tare Martins: man nie gałwoi nebūtum buwy jej ne waszec.

Seniuks pasymyslyje pyrmesnej, o potam pradieje kałbiety: uźpewna Diewas, kursaj wysa swieta rieda, ne be pryczynas ir mane czion pas jumsu atwede; praszikem tad ano idant isz to wysy paźitka apturietumem. Jej asz nekuriuosy dajktuosy jus pamokynau, ir paukwatyjau, tad ir dieł sawes turiu nemaźa paźitka, nes taj Diewas jau sawa knigose uźrasze ir kumet tumet gausej man uźtaj uźmokies: ale toi pat knigoje ir tawa wysy tie gery darbaj ira jau suraszity. Zynok Martinaj! jog jej kas nor geraj darity ir pagałba artymuj priduoty, tad koźname łajke gał taj darity; ale nerejk apłejsty niewiena atsytykyma, kur gał artyma pagelbiety, idant ku daugiaus geru darbu sukrautumem ir uź taj noug Diewa gausy uźmokesne atimtumem. O dar rejk źynoty, jog gery darbaj ir apsyeimaj, kytus patrauk ant gera giwenyma; blogus atytrauk noug pykta, o gerus kerawo idant isz kele gera giwenyma neiszklistum. Duok Diewe idant ta musu storone, tam biednam susieduj ir ano gimynej, butum ant dwasyszka paźitka. Negalu kajliej stygty źiuriedamas ant anu nędznastes, kury kajp matau ira wajsiumy błoga giwenyma.

— Ach mana swetajty! tare atsyduksieis Martins: kad butumej matys tou giwenyma koksaj pyrmu buwa? juk taj asz dar atmenu, kad ciełoj sodoj nebuwa padoresne giwenyma kajp tas; dar mana tiewas (amźyna jam atylse dowenok Pone) buwa biednas, kada pas susieda wys geraj klojos. Arklu, karwiu, buwa pyłnaj; o awiu be skajtlaus. Arodaj niekumet tuszty nebuwa, o budinkaj kajp gera dwariuka! Ale tejsibe kałbant, nors wysa pyłnaj buwa, nors łaszyniu paltes ajłoms sukabintas swyrne kiboje; o musztynej po kerczios pełieje; wienok kelejwys nej ubagaj neiszdege dantu. — O kou nakwines! nieks niekumet negaudawa, arba susieda sugelbiety! to ko bekłausy; nes senis NN. buwa skupas ir kad berlinka ikryzdawa ing makszna, ta jau saules nebregies; ale Diewas pakoroje ir paczius, ir wajkus.

Sunus kajp apsyźanije, igawa pacze pykta, uparocze, prasydieje namuose barnes, nezgadas ir kejksmaj; bo senis iszkodamas paczios dieł sawa sunaus, neźiurieje ant to idant butum cnatliwa ir Diewa milenty, ale bytiktaj pasoga gera turietum — tejp tad ir pasybajge anu szezieste. Tiewaj terpo kejksmu ir łojoniu kajpo pekłoj kokioj dienas sawa pabajge, o sunus apiemys gaspadoriste, neturiedamas pakajaus noug uparoczes paczios ir nemokiedamas nukętety tou kriźelu, pasyłejda gerty, ulewoty, tingiety, pasybajge senowes zopostaj, o nauju nieks nesurinka; pradieje gaspadoriste nikty, arkluka po arkle, karwike po karwes tiłoms pardawoje; o kou Diewas duos ant łauka, taj rudens łajke naktymys nuejdawa ing miestele prie źida, arba prie sodos szimkoriaus. Tas musu wieł szimkorius łokomczius ir be sumnenes, gataus wysa nauda uź oriełkas czierka priimty neuwoźodamas ar taj kas atnesz łocnus, arba wogtus dajktus, ir tejp mana susiedas, ar taj sziena prapjaus, zaraz weź parduoty; ar medziu Dwaras paskyrs ant kajtros, zaraz kert, weź ir parduoda, priesz kytus kałb jog taj ant czinsziaus ir padotku, o wys taj ant oriełkas! Ir diełto geriause meta jau apej kałiedas duonas nepritenk, nej giwolu nebetur kumy majtinty. Ejna, prasza, pryklyjes Ponuj, gwałtu łend ing magazyna, o Ponuj nemałonu duoty tokem, kursaj isz geros wales ir sawa kaltibes netur kumy mysty. Aut gała Pone atłejsk jam sunkius griekus! jau ir wagistes pasyrode, ręda ir padotkaj uźsytense, jau tad Dwaras ir źeme szin meta źadieje atimty, nes mata ant ko jau dabar ateje.

Aha! kou darity Martinaj ? atsake seniuks: niekumet ant dora neiszejna, jej kas sawa błogu darbu nemata ir nepatajsa anu. Nediwikes jog kou Tiewas skups ir nemiłaszyrdingas rase ir su krywdu artyma surinka, taj sunus pałajdunas wys iszbarste, tejp wysada dedas ant swieta; nes kajp łabaj Diewuj pasydabo szczira proce, tejp nepasydabo szyrdys uźkitieiusy ant nędznastes artyma. Gyrdiejau asz wiena apej taj pasaka, ale teguł bun taj ant wakara kajp wysy wajkaj susyrinks, tukartu jums pasakisiu; o tumy terpu pasakik man Martinaj, kajp tu prabagotiejej, nes sakej jog tawa tiewas buwa iszpyrma biednas?

Ar intykiesy swetajty jog asz ir patsaj neźynau kajp taj stojose! tare Martins su dziauksmu. At, Ponas Diewas dawe łajme. Tiewas mana su wysu buwa biednas, kada tou wieta apieme, kurioj asz dabar giwenu; ale Ponas matidamas jog buwa storaunas, netingynis ir wysumet błajwus; dawe jam kumele, karwe, oźka, łauka uźsieje ir dar isz magazyna pękys purus rugiu ant duonas pridieje; tumy terpu wajkaj priauga, daugesnej siłos igyje, nes darbyninku pribuwa. Łaukus kaskarts geresnej iszgiwendawa ir dydesnius wajsius atimdawa; o kad terpo sawys zgadoj be barniu ir kejksmu giwena, ir nieks ing szales nej ing karezemas neneszioje. Ot isz łoskas Pona Diewa, sugranźyna Dwaruj igita skoła; buwa wysumet kumy ir ałkana papeniety, ir ubaga kartajs apdarity; o jej graszys koksaj pasypajniodawa, taj ne ant oriełkas, ale ant gaspadoristes padiedawa.

Po smercze tiewa asz apiemiau giwenyma kajpo wiresnys sunus.

Par keleta metu su brolejs mana ir sesermys tejp giwenau zgadoj ir wienibiej, jog wandens łaszas terpo musu neprasysunke; o potam brolej pajeme kyta wieta, seseres iszeje uź wira. O kajp turtajs pasydalyjom, jau man wiel nieka nebelyka; źeme wienok buwa jau isz senowes isygawusy, o Diewas pabłagasłowyje wajsems, grejtaj pragiwenau. Dabar turiu wysako; skołos neturiu, ręda ir padotkus apmoku, ir turiu wylty pas Diewa, jog ir tolesnej mana gaspadoriste nenupułs; nes Diewas dawe man Pona Diewa milente pacze, kury iszmokyna wajkus bajmes Diewa; niekumet pas musu neiszgyrsy nej kejksmu, nej barniu; tiktaj byjaus kad neigiczio koke uparocze ir złastyninke marcze, idant ir mana maźusius wajkus neiszmokintum kejkty ir rustubes Diewa ant wysa giwenyma neuźtrauktum, ale turiu wyłty pas Diewa, jog neapłejs manes, nes asz netoks durnius kajp mana susieda tiewas, asz źynau jog dydze pasoga nepadaris źmogu szcziesliwu; asz iszskyrsiu dieł sawa sunaus, nors wysubiedniause mergajte, bet cnatliwa ir tykraj Pona Diewa milenty, o jej sunuj mana patyks, tad priimsiu aną uź marcze ir miłiesiu kajp sawa duktere.

Seniuks taj su dydziu dziauksmu kłausies, o potam pradieje kalbiety: asz negaliu parmanity; kas taj dedas ant swieta? rodos jog wysy źmones tur prota ; bet nekurie tejp ira akly, jog nemata kame ira szczieste, o kame neszczieste? ir po akymys turiedamys szczieste, neejna paskou szcziestes, bet gwałtu werzas prie neszcziestes. Koźnas źyna ir mata, jog proce, stotks, małone Pona Diewa, zgada ir wienibe; ira taj pradze wysokios szcziestes: o priszingaj; gyrtibe, nastotks, wagistes, barnes, kejksmaj ir tingieimas, ant wysudydziausiu neszczieszcziu ir ubagistes atwed; wienok welyj budamys tuosy pyktuosy papratymuosy nędznaj giwenty ir smutnaj numyrty, nekajpo giwendamys bajmiej Diewa ir szcziestiej, spakajnej su czistu sumnene pabajkty dienas sawa.

— Tejp, tas tejsibe, atsake Martins, o wienok daug tokiu źmoniu ira ant swieta.

Tejp terpo sawes kalbiedamy, pareje cieła soda ir prisyartyna prie malawota kriźiaus, kursaj galy sodos szalyp kele buwa pastatitas. Cze seniuks apsystoje, o kepure nutraukys ir gałwa nulękys, bałsu, su dydze nobaźenstwa atkałbieje tou trumpa maldele, kury prí kriźiaus su atpuskajs noug baźniczios S-tos Paskyrtajs ira kalbama. „Kloniojemos tau Pone Jezau Chrystau ir garbynam Tawe, jog par szwenta kriźiu tejkejs atpyrkty swieta.” Potam suspaudy wienas antram rankas, parsyskire.

Martins nueje ing sawa łauka zirniu piauty, o seniuks patsaj wienas nueje ing gojuka, idant isz ten apźiurietum ir geraj paźintum padieima sodos ir spakajnej be pariszkadas roźancziu atkałbietum.

Kada seniuks pareje ing namus Martina, ikanden ir Maryke parbiega isz łauka idant paimty kniga ir ejty prie susieda lygone.

Prisyniere bałta kwartuga, syjona atmajne, o apsypraususy ir plaukus sudajlynusy jau iszejty norieje.

— Pałauk Maryke! atsylipe seniuks

kerczioj siediedamas: ar taj prie lygone ejsy? o kou tu ten dirbsy?

— Skajtisiu psalmas, lytanies, ir kytas nobażnas małdas atsake Maryke.

— Ale żynok muna duktie sake seniuks: jog negana anam małdas skajtity, bet rejk idant ansaj geraj prisygatawotum prie spawiednes, bo ir tu paty kada ejny spawiednes, tad kajp ant suda Pona Diewa ejny, ir stojusins priesz kunega, kajpo priesz Diewa wysas tawa kaltibes iszpaźinsty po skajtlumy, praszidama idant Diewas isz miłaszyrdistes sawa dowenotum ir atłajstum; priźadiedama szyrdingaj, jog daugesnej ing tus nej ing kytus griekus neipulsy; tejp ir lygoniuj rejk atminty wysus sawa griekus, o nawet isz wysa giwenyma; nes jej ansaj budamas sawa papratyme wajkszczioje spawiednes ir niekumet sawa giwenyma nepatajse, tad matity jog prie spawiednes neturieje tykra gajlese nej pastanawyima daugiaus nebgrieszity; o be to wysa spawiedne negał buty woźne. Ale kajp tu anam priminsy griekus ano? artury knigele Rokunda sumnenes?

Neturiu atsake Maryke.

Ach iszkada! tare seniuks: tad paklausk lygone, ar źyna kiek ira prisakimu Pona Diewa? o kada atsakis jog deszimtys, ir iszkalbies anus, tad tu imk po wiena, koźna prisakima ir priwadziok jam ant pomietes, o ansaj teguł myslyj sawa szyrdiej ir teguł patsaj sawa sumnenes pakłaus bene kurin prisakima parźenge? Ir tejp: imk wysupyrmu pyrma prisakima. „ Pyrms neturiek Diewu swetymu priesz many. ” Czion pasakik lygoniuj idant uźsystanawitum wałanda gera: gał tykieje burtoms, zabobonams, arba patsaj kokius monus dare? gał sapnus iszguldynieje ir aniems tykieje? gał pas źiniu wajkszczioje, wardyninku, monininku, noriedamas ko norint dasyźynoty, arba patsaj kokius norint monus dare? gał nekarta rugoje Ant Diewa bluźnidamas isz nekantribes, jog Diewas netejsingas, nemiłaszyrdingas? o pasakik tejpogy lygoniuj, jog netiktaj taj darity arba kałbiety ira grieku, bet ir pamyslity nawet; ir diełto kożna grieka trejokiu spasabu źmogus pyłda; mysle, źodziu ir darbu; o wysutankiausej mysle; nes kartajs źmogus ir nedasyłejd pacziu darbu grieka dieł bajmes arba dieł sarmatas, ale tur nora dasyłejsty ir apej taj su patykymu myslyj.

Potam imk antra prisakima. ,,Antras neimk warda Pona Diewa dowenaj.” Czion wieł pasakik lygoniuj idant walanda uźsystanawitum , gał netejsingaj prisigas dare, o jej ir tejsingaj, gał be rejkała, isz papratyma baźyjos? arba be uwogas ir be paszynawones, juokuose arba źertuose warda Jezusa arba Maryos mynawoje? o jej negałietum atminty skajtlaus, kiek kartu koke grieka dasyłejda? tad pawinas spawiedninkuj pasakity, kiek kartu nedieloj, arba mienesiej koke nors grieka papylde, ir ar iłgaj buwa tokeme paprotiej? Imk tolesnej trety prisakima. „Trets atmink szwenta diena szwensty. ” Czion wieł wałanda teguł pasymyslyj, kajp par sawa giwenyma uźłajke szwentas dienas? gał darbus kokius dyrba, procewoje? gał parłejzdawa ant miegoima, tingieima uogawyma, medzioima, źwejoima; o ne ant nobaźenstwas? o kou pyktesnej, gał szwenta diena eje ing karczema, tynaj giere, ulewoje, pałejstuwawa? gał nebuwa baźniczioi ant Mysziu szwentu ir kozoniaus su uwoga nekłase? Ejk tolesnej prie ketwyrta prisakima. „Ketwyrts szynawok Tiewa ir Motina tawa. ” Czion teguł uźsystanawyj lygonys, kajp kyta karta sawa tiewus szynawoje ? gał iwede ing złaste, anu nekłause, priesz anus burgieje, ir kiek kartu? gał ant tiewu priesz susiedus błogaj kałbieje, arba patsaj sawiep mysłyje? gał nekarta tiewa arba motina prie aszaru atwede? O tejpogy tiewajs wadynas netiktaj gimditojej musu, bet wysoke wiresnibe tejp dwasyszka, kajp ir swietyszka; ir diełto gał sawa ponu arba kunegu nekłause, neszynawoje, priesz anus murmieje, anus krywydyje, arba błogaj ant anu kałbieje?

Maryke kłausies o seniuks tejp tolesnej kałbieje: Imk potam pękta prisakima, „pękts neuźmuszk.” Użmuszty gał trejopaj; ant kuna, ant duszes ir ant szłowes. Ant kuna gał uźmuszty par atiemyma giwastes; ant szłowes par aprejszkyma kytiems błogus artyma darbus, ar taj tejsingus ar netejsiugus; o ant duszes, par iwedyma artyma ing koke nors grieka smertełna. Ir tejp jej kas błogaj kałb ant artyma priesz trys asabas, wysu pyrmu uźmusz ant szłowes artyma, ant kurio błogaj kałb, ir kartu tas trys asabas, kurios tos kałbos su ukwata kłausos uź musz ant duszes; nes anas itrauk ing grieka apkałbas; nes ir anos ligej grieszyj kajp ir tasaj, kursaj kałb. Ar supranty Maryke?

Suprantu suprantu, atsake Maryke:

— Nu, tad tokiu spasabu, imk koźna prisakima Pona Diewa ir parkratik wysus pakarcziu, ant koźna prisakima priwadziodama ir dałejzdama lygoniuj, griekus sawa atminty. Kada pabajksy prisakimus Diewa, tad ligiu spasabu rejk ir Baźniczes. S. prisakimus parkratity. Septinius griekus dydziuosius, dewinys griekus wadynamus swetymus, keturius griekus ing dangu szaukenczius; o ant gała lipk lygoniuj ant pawinaszcziu sawa stona uźsystanawity.

— Ant kokiu pawinaszcziu uźkłause Maryke ?

Zynoma ant kokiu tare seniuks: juk susiedas jumsu nebuwa nej ponu nej pardietoju, bet buwa ukyninku, gaspadoriumy, ir tiewu wajku sawa; todieł tegul pasymyslyj ar szcziraj procewoje dwaruj ? ar tejsingaj atbuwa łaza? ar wajkus sawa mokyna bajmes Diewa? ar anus koroje uź błogus darbus arba kałbas? ar poterius ir wysus prisakimus iszmokyna? ar priźiurieje idant szejmina szwentomys dienomys ejtum ing baźnicze, idant pokarczemas newajkszcziotum? arba rasy pyktus kokius darbus arba kałbas matidamas ir girdiedamas terpo szejminas, neparsergieje ir nesubara anu? i t. d.

— Aha! suprantu suprantu atsake Maryke.

— Nu, tad ejk tare seniuks: ejk prie susieda ir źiuriek idant wys ten rieto padorej atrastumem.

Kada jau prisyartyna wakaras ir wysy namol susyrinka, tik wienos Marykes, kury sergieje lygony susieda nebuwa, tiewas Martinas primyny seniukuj, jog priżadieje wakara łajke pasakity pasaka wajkams.

— Tas tejsibe atsake seniuks; ale rase juns wajkaj par diena nusyprocewojusys esate pawargy? rase nenorieste kłausity? o gał ir miega norete?

— Oto! atsylipe wysy; mes gatawy esam par cieła nakte waszeces kłausity. Nu, kada teip, tad sieskete wysy ing runda ir kłausikete.

— Cze seniuks isztrauke sawa toszyne tabokerka, o uźtraukys sztiwaj taboka ir gaspadoriu su gaspadyne paczestawois, tejp kałbiety pradieje. Szę diena su jumsu tiewu iłgaj kałbiejome ir dpej szin, ir apej tą, źynoma kajp tankej buwo terpo źmoniu daug jau ant swieta regiejusiu, o iłgaj ant swieta giwenant ir gera ir błoga rejk pamatity. Kałbiejome apej skupibe ir apej miłaszyrdiste; szytaj tad apej tou pasakisiu jums wiena pasaka. Ar taj tejsibe ar netejsibe, to neżynau? jej norete tykiekete o jej nenorete netykiekete; ale gał buty ir tejsibe nes drukawotoj knigoj atradau tou pasaka paraszita.

Kyta karta, senej, łabaj senej, buwa wienas senas ubagas; krieklejs apsydarys, wysas nuszalys ir iszalkys ateje pas wienos bagotos gaspadynes, praszidamas idant duotum jam walgity ir szyltaj prie pecziaus atsyilsiety dałejstum; bet ta nemiłaszyrdinga gaspadyne, nepajudyna szyrdies sawa ant nędznastes źmogaus; atstume jin pikdama łojodama ir dures uźdare. Ubagas eje smutnas łazdele pasyremdamas, o szytaj biedna źmona naszle netolin inumaujenty, iszgyrduse łojone ir sragius źodzius anos bagotos gaspadynes, kada pamate tougi ubaga pro szale ejnanty, paszauke aną pas sawes, su dydze małone prijeme, dawe jam duonas ir piena ing bludziuka ingpile, ir neiszłejda isz sawa trobikes pakol nepasyilsieje ir neapsyszylde. Ubagas iszejdamas atsysuka ir uźdieis ranka ant gałwos tos biednos naszłes tare: „miłaszyrdinga źmona! koke darba rieto anksti wysupyrmu pradiesy dyrbty, tou par cieła diena dyrbsy. ” Ta diewabajminga naszłe nesuprata źodziu ubaga ir neuwoźodama ant anu, spakajnej nueje gulty.

Rijta kada atsykiele ir poterius sukalbieje, pamyslyje parmieruoty strugsniuka plonos drobes, kurin wakariksztej uź sawa proce noug susiedkas buwa gawuse; o kada pradieje mieruoty, tad drobe rankose tejp pratinsa, jog par cieła diena mierawa be joke atylse ir primierawa pyłna sawa trobike, o nawet ir swyrniuka ir kamara dydejs rytynejs drobes prikrowe; o uź koźna rytyny gałiejos dransej po 15 rublu duoty.

Kada dasyżynoje bagotoi susiedka apej tejp stebuklinga pagausynyma drobes, nuź werkty, nuź blauty; jog par łocna kaltibe nutrotyje tejp daugel turtu. Trokszt szyrdingaj idant tas ubagas sugrinsztum. Ir tejp stojose, jog sugrinźa po kelu nedielu; o kada istelge ta gaspadyne isztoła aną par soda ejnanty, uźbiega jam uź akia, uźprasze ing sawa namus, priźadiedama wysa jam wygada duoty. „Ejk pas manes tiewukaj tare: nors szędiena ira szwenta, ale turiu skane weriena, baltos duonas: praejusioj nedieloj wirs paskerde parsza duosiu łaszyniu ir kyłbasiu ir kotik noriesy; ejk tad su manymy, nes jej neejtumej, tad myslisiu jog tebepiksty uź anos dienos darbus; ale anądiena turiejau daug kłapatu, buwau pykta, uźboczik tada ir neatmink ant to.” Ubagas pakłause, ieje ing tos bobas namus, walge ir giere, o potam atsykieles uźdieje ranka ant gałwos gaspadynes ir tare; bet netejp kajp anaj biednaj naszlej „miłaszyrdinga źmona” ale staczej „źmona!” koke darba rieto anksti dyrbty pradiesy, taj ir par cieła diena dyrbsy ir nueje poterius kałbiedamas.

Boba su dydziu dziauksmu nueje gulty; bet uźmygty negalieje, nes sawiep dumoje: „busiu dydze pony, pyrksiu saw dwara, turiesiu tarnus ir padonusius, o susiedkas pawidies man; waźyniesius karietose, grażej riedisius. ” Rejk źynoly, jog ta boba uźcziesa pasydieje majszely pynigu po poduszkas, myslidama sawiep, jog kajp tiktaj atsykełs, tujaus pradies pynigus skajtity ir lyg wakara neparstos.

Kada jau auszty pradieje, boba nie źegnoty neparsyźegnojusy sijka po poduszkas prie pynigu, bet tame pat łajkę błusa uźszoka ant kaktas ir smarkej ikanda; boba norieje pasykasity, ale o korone Diewa! kajp pradieje sawy kasity ir płeszily, jog nej ana pate, nej susybiegy ant gwałtos susiedaj , ranku jos iszturiety negałieje. Płesze ir draske sawy kas karts dydesnej, bet lyg wakara tejp błusu pasydaugyna, jog boba neźynodama kur pasydiety iszbiega isz namu ir noug to łajka neżyna nieks kur ana gała gawa.

Nu, ką wajkaj ar gera pasaka? Ar tejsinga nagrada taj miłaszyrdingaj źmonaj ir korone taj łokomczej ir nemiłaszyrdingaj bobaj , uźkłause juokdamos seniuks? bet niekoke atsakima negawa; nes berniuokaj ir mergajtes juokies susyimdamy o ir tiewaj martins su krystina kajliej netwieries.

Ar matote wajkaj sake tolesnej seniuks? jog Diewas netiktaj nagradyj uź gerus darbus, bet tejpogy sragej koro uź błogus. O tejpogy, niekumet nerejk darity geraj dieł sawa szłowes, arba darity geraj diełto, idant czion ant swieta dieł sawes pełna turiety.

Biedna ta ir miłaszyrdinga naszłe, susymiłieje ant nędzna ubaga dieł małones Pona Diewa ir netykietaj atnagradita palyka; o ta łokomezy bagotoi gaspadyne, papenieje ir pagyrde tougi ubaga trokszdama noug ano gausios nagradas ir bagotiszcziu, o wietoj to, tejsingaj pakorota palyka. Tejp tad ir mes darikem geraj nediełko kyta, kajp tiktaj dieł garbies ir małones Diewa ir dieł gera artyma, o pewnaj ir mums Diewas atnagradis jej ne tame giwenyme, tad aname amźyname, kuremy tykemos po smercze buty, jej czion giwendamys ant swieta gerajs musu darbajs uźpelnisma.

Zynau asz dar wiena łabaj graźe pasaka, kury jums pewnaj patyktum, ale szędiena jau wiełu ira, o tiewaj jumsu dar manies isz namu sawa newara, rieto tad wakara pasakisiu jums; dabar tad kłaupkem wysy, kałbiekem poterius ir afierawokem Diewuj musu ciełos dienos darbus; o tejpogy pasymyslikem, bene apybrozyom szędiena Pona Diewa, idant rieto atsargingesnejs butumem. Jonuk! imk tu kniga kada Marykes niera ir skajtik małdas wakarynes.

— Cze suklaupe wysy ir sukałbieje, kajp wakar wysas małdas ir poterius, o kada wysy sukyła tad tare seniuks: źiuriekete wajkaj, rieto anksti rejk atsykelty, idant łajku prisygatawoty ant priemyma kunega su S. Sakramentu, kursaj pri sergancze susieda atwaźiuos. Łaba naktys, łaba naktys, ir nueje gulty.

PARSKIRYMAS 3.

Ant ritojaus seniuks pałapyna Juzuka ant drobinu idant sergietum ir kajp pamatis isz toła atwaźiuojenty kunega, duotum źyne.

— Parwaźiuo! parwaźiuo! suszuka Juzuks.

— Seniuks tad subaudys wysa gymyne Martina ir artymusius susiedus, iszeje giedodamas szwentas gismes uź gała uliczes, idant sutykty tejp dydy swety Pona ir Diewa sawa, kursaj Dangu ir źeme wałda; o kada kunegas prisyartyna, tad wysy puole ant kelu ir gałwas lyg źemes nulenkdamys, atydadawe wysudydziause garbe tam uźsłeptam Diewy, o atsykiełusys neparstodamys giedoty eje pasku kunega, kursaj pamažu waźiawa lyg trobos sergancze susieda.

Seniuks ieis ing wydu, diwyjos isz dziauksma, dyde atmajna matidamas. Atrada troba iszsmelkita szwenstomys źoliedys, asła iszszluota, kiema ir primeny iszwokta, czistomys giałtono mys smełtiemys ir lelyju źidajs iszbars tita, stała czista ir balta skoterty pridenkta, ant stała wydaus stowieje kriźius, kurin Maryke isz namu sawa atsynesze, uźdegta grabnicze, szwenstas wanduo su krapiła ir toriełka su szmocziukajs bowełnas ir kansniuku duonas su drusku idant kunegs turietum kumy sau pyrsztus su szwentu alejumy suteptus nutrinty, jej to rejkałaus. Łangaj wysy buwa nupłauty ir rutomys apkajszily. Lygonys gułieje bałtoi łowoj, bałtajs ir czistajs marszkynejs apwyłktas, jau nej parszelej, nej wysztelej po asła newalkiojos, nes tame łajke stałduose uźdarity buwa. Zodziu sakant matity jog Maryke prie pagałbas gaspadynes sawa susiedkas, negajłiejos nej prota nej koju dieł prijemyma tejp dydze swecze.

Kajp tiktaj kunegs padieje S. Sakramenta ant stała ir paszwente namus, tad wysy atsytrauke uź duriu idant negyrdietum spawiednes lygone, nej kałbos spawiedninka, ir gidoje Lytanie apej S. Sakramenta o potam wysy kałbieje małdas priesz kommunie.

Kada kunegs dawe lygoniuj sakramenta paskutyne patepyma, wieł wysy gidoje ir meldies ant intencyes lygone, kursaj su dydziu gajłesiu ir skausmu szyrdies, tus wysus sakramentus prieme. Po pabajktu ceremoniu, kunegas bowełna atieme sawiep ant sudegynima, pasake dar keleta źodziu lygoniuj, kursaj atmindamas ant sawa dydziu grieku graudziomys apsylije aszaromys. Patieszyje aną kunegas, lipe turiety wylty miłaszyrdistiej Diewa ir sawa kętieimus uź griekus afierawoty ir dar priźadieje patsaj uź aną pasymelsty; o kada jau namol waźióty norieje; Martins uźprasze pas sawes ant sniedones. Padiekawoje kunegas uź gera szyrdy Martina ir nepazgardyje łoska to Diewamilencze źmogaus; ale iszejdamas dar pagire jog wysy paszałej nors biedny, wienok czistaj ir graźej isztajsity.

— Maryke tad juokdamos ir bucziuodama kuneguj ing ranka tare: ar tad tejp dar rejkieje isztajsity ir priazdabity tou biedna trobele dieł tejp dydze Pona! Baźniczioi kajp graźej ałtorej isztajsity o ir tejp kunegas klebonas wys dar naujes prideda azdabas; ale mumsu cieła wyltys, jog Diewas ant musu troszkyma szyrdies dydesnej ziur, o kad negalem kou dieł ano padarity, tad turem wylty jog Diewas taj praboczis.

— Geraj kalbe muna duktie atsylipe kunegas: Diewas nerejkałauje noug źmogaus to, kou źmogus negał; o ir wysumaźiause afiera jej tiktaj isz geros ir szcziros szyrdies paejna, bus noug Diewa priimta ir gausej uźmokieta. Noriu dar jums padiekawoty ir pagirty, jog lygone neszcziestiej neapłajdote; atminkete mana wajkaj! jogej kas tornauje lygoniuj, tas patem Diewuj tarnauje; o ar gal buty dydesne źmogaus szcziesty, kajp tarnauty Diewuj ? o kas dieł lygone neszcziestiej neparoda miłaszyrdistes, tas dieł paties Diewa nedara miłaszyrdistes ir negał tykietis noug ano miłaszyrdiste apturiety; wienok su gajlesiu ir sarmata rejk iszpaźinty, jog tankej atsytink, jog lygonys guł troboj be joke apwejzdieima; asabliwaj kada bernas arba samdyninkas arba inamie koke arba seniuks koksaj, kurs jau negał procewoty, tada nieks ant to lygone jau neadbo, nieks nepakłaus ar nerejkałauje ko? nieks nepaduos wandens łasza; o kada rejk kunega parweszty, tada tamy łajke taj arklu niera, taj cziesa niera; teguł Diewas gełb noug toke uźkitieima szyrdies! Tie kurie tejp dara, gwałtu stum noug sawes pałajmynima Diewa ir wysas nupełnas pas Diewa, kures par gerus darbus gał igity, parmajna ing grieka.

Taj pasakys eje kunegs pas Martina.

Troboj Martina atrada jau sniedone gatawa. Kiauszine, sure, medu, duona ir rukszta piena su warszkiemys ; (nes buwa taj pastninka diena). Nepazgardyje taj wys kunegs geradieis, su ukwata walge ir ału giere; nes żynoje jog silidamos namuose Martina, nemaźa partaj anam patieka padaris. Ant gała inesze Jonuks ir obulu gonidamas anus jog maźy ir ikyrmiei.

— Seniuks uźsyszoka ir pradieje kałbiety: Nediwaj jog maźy ir ikyrmiei obulej, macziau asz medzius noug kuriu obulus renkate, kuriu juns neapwejzate geraj, padziuwusiu szaku neapkapojete, diełto tad tokius ir wajsius iszduoda. Medys be priwajzdas par cziesa su wysu iszdijksta, diwyjus asz cze łabaj, jog toi pusiei maźaj matau sodnu ir wajsingu medziu, gał źmones to kampa dar neiszmana kajp dydy pełna gał turiety isz wajsiu gera medze; o łabiaus netolin miestele giwenantys, kur be joke kłapata gał anus parduoty. Medy tiktaj priwejzdiety rejk; o ukyninkuj gatawa graszy bėjo łocnos proces atnesz. O! kajp małonu kelejwiuj waźiuoty par soda, kur prie koźna giwenyma graźus sodnaj, bujnes obeles su nuswyrusejs obulejs!

— Tejsibe atsake kunegas geradieis, ir asz pats nekarta noriejau paukwatity parakwyjones ant isztajsima sodnu, czion nerejk niejoke kaszta, bet tiktaj maźos proces ir priwajzdas; o asabliwaj kajp ta Martinaj, kurs esy storaunas gaspadorius: jej tejp nuejtumej ing Dwara, papraszitumej poną keletą jaunu medziu, arba cziepu, tad pewnaj netiktaj ponas nepawidietum ale dar ir pagirtam uź tawa gera darba; nes Ponas jumsu łabaj ira geraj darąs dieł sawa padonuju, o łabiaus kada mata storone źmogaus dieł sawa paźitka.

Padiekawoje Martinas uż gera roda, o kunegas użkłause seniuka, kajp senej wiesz toi sodos?

— Noug atpusku łajka geradiei esmu pas tun miłaszyrdingu źmoniu, kurie mane pawargusy ir ant koju nupuołusy ing namus sawa prieme.

— Tad neisztos puses esy? kłause tolesnej kunegas?

— Esmiu isz źemajcziu ir at, tiktaj saw ant senatwes uźsygejdziau daugesnej swieta pamatity, jau daugel apłankiau wietu, buwau szin pawasare wylniuje ir daugel stebuklingose wietose, dabar ejnu ing Szydława, o potam rejks grinszty ant namu idant par źiema senus kaułus prie łocna pocziaus apszyldity. Ant pawasare wieł rejks kelauty ing koke nors szale jej Diewas dałejs.

— Uźpewna esy bajoru uźkłause kunegas kad tury walna wale wajkszczioty po swieta?

— Ne, geradiei — atsake seniuks; uźgymiau isz ukyninku Tiewu tejp kajp ir tas Martins, isz maźumos atieme mane ponas ing dwara, o ten tarnaudamas wiernaj Diewuj ir ponuj par szeszioleka metu, iszmokau lenkyszkaj, pyrmu buwau piemenuku, potam kłapcziumy, lokajumy, o ant gała palykau szieporiumy; ale łoska Pona Diewa nej myslity nemyslyjau apej bajoriste; nes musu szaliej ledwa bajorelys tujaus putas kajp eźis, nors iszalkys, bet graźej pasyriedys, o apej Pona Diewa ir Baźnicze S. tad ko bekłausty? Myslyj jogej bajoras ir uź Pona Diewa wiresnys. Jau ir Baźniczioi nenor prikłaupty, ale płaukus braukidamas stou kakta iszstatys. Pas musu bajorams nerejk nej małdos, nej poteriu; o spawiednes tankesnej nekajp metuose karta ejty, taj uź sarmata dieł sawes paskajta.

— Ale tad ten źemajcziuose ir kunegaj tur but wysa pylny ir Baźniczes graźej isztajsitas kada ten daug bajoru uźkłause kunegas? nes bajoraj niekam rędas nemokiedamys ir łaźos neejdamys gał daugesnej ant isztajsima baźnicziu duoty ?

— Ejk kunegajty! atsake seniuks — anie patys tika idant oriełkas czierka pas kunega iszgerty, pietus pawalgity, arba arbatas styklynicze sugribty, o kuneguj arba ant baźniczes duoty, to nemynawok! Senowiej rots buwa kas kyta, tankus bajoras myrdamas po keles deszimtys, ir po szimta musztyniu ant baźniczes palykdawa; o kiek kartu kunegas nuwaźiodawa pas bajora, niekumet tuszczioms neparwaźiuodawa; ale dabar, kajp iszwyrta tos naujes madas, isyponewoje girtibes, tad turiedamys grasze, welyj ant oriełkas nekajp ant afieras padiety. Tejsibe jog ir asz su Ponu waźyniedamos po swieta, prisystebiejau wysam kam; macziau ir gera ir błoga, o ir prasymokynau po biszky; ir jej buczio norieis, tad pewnaj buczio kajp saka palykys źmogumy; nes ponas mane miłieje ir norieje man duoty wałnasty, o budamas wałnu, buczio gałieis sziuse cziesuse iszsyprowity bajoristes; bet kajp macziau jog daugibe sztarkiu źaluku, kurie ejdamys pasku źambe butum gałiei sułaukty senatwes, pasyłejda ant tingieima, newede dwasyszka giwenyma, atsydawe ant pyjokiszcziu arba bajoryszkos pujkibes; isznajkyna wysus tiewu sawa turtus; padiekawojau tad ponuj sawa uź ano gera szyrdy ir atsakiau; kam man ta wałnaste? kam man ta bajoriste kada Diewas man muźyku uźgimty dałejda. Prasziau pona idant man dałejstu apsyźanity su Diewamilenty mergajty, proczka to paties Dwara, ir namol atłejstum. Ponas dałejda pagał mana wales, o asz su pagałba Diewa, tiewus mana iszkarszynau ir wajkus szcziesliwaj uźaugynau, isz kuriu turiu nemaźa patieka ir pagałba. Sunuj atydawiau giwenyma, kursaj mane kajpo tiewa mił ir szynawo, wysa turiu isz gausingos rankas Diewa; o szytaj ant senatwes kajp sakiau, uźsygejdziau parejty nekures stebuklingas wietas ir padiekawoty Diewuj uź ano apwajzda ir wysokes geradieistes.

— Ale pałauk seniukaj pasake kunegas! Geraj jog tejp pamiłiejej tou stona ukyszka, kuremy uźgymej, o asabliwaj sziusy cziesusy, kuriuse nedaug ira źmoniu, katri butum konteny isz sawa stona; bet ar nepamyslyjej ant to, jog loke łoska pona wajkams rejkalinga?

— Geradiei mana atsake seniuks! myslyjau asz nekarta; ale dumojau sawiep; jej wajkaj mana mokies miłiety Diewa, tad wysada szcziesliwy bus ant swieta ir po smercze. Cnatliwajs muźykajs mana wajkus padariau; ale cnatliwajs bajorajs kas źyna ar man butum nuwiky padarity ar ne? O ar negeresnys geras muźykas nekajpo błogas bajoras? Kajp gery ponaj ir bajoraj, tejp ir gery muźykaj rejkalingy ant swieta, ar netejsibe geradiei? Jej tad kas uźgyme Ponu, teguł buni ponu, ale geru. Kas netejp grejtaj nuwikst kajp mums rodos; o jej kas użgyme muźyku, teguł źyna jog ira muźyku; teguł nemeta sawa sermiegas ir źambe, nes anas duona jam duoda.

Ant gała jej bajmiej Diewa pasku źambe wajkszczios, ir ing Dangu tropis.

Gyrdiejau asz wiena karta, kajp musu klebonas ant kozoniaus sake apej wiena bagota Pona, kursaj pametys sawa turtus ir pałociu isyźadieis, pristoje prie wiena muźyka uź berna; o procewodamas dieł Diewa par cieła sawa amźiu, szwentu palyka.

— Tas tejsibe atsake kunegas. Ta pasaka neiszmyslita, ale tykraj buwa toksaj atsytykymas , kursaj paroda jog jumsu ukyninku stonas, ira wysumilemiausiu akyse Diewa ir jog dieł praszczioku, prociauninku, bytiktaj mokietum sawa proces, kłapatus ir kętieimus Diewuj afierawoty atydaritas ira Dangus. Wienok rejk źynoty jog koźnamy stone esant gał atrasty iszganima, jej tiktaj wiernaj sawa pawinastes iszpylditum. Diewas tejp mandrej pariedy tou swieta, jogej kanecznej rejkalingy ira Ponaj ir tarnaj, bagoty ir ubagaj, o wysudydziausej rejkalingy ukyninkaj; ir diełto, koźnas tą stona kuremy uźgyme pawinas miłiety ir gerajs apsyeimajs storotis igity łajme pas Diewa ir szłowe pas żmoniu. Juns tad mana wajkaj, kuriems Diewas daWe gerus ponus, kurie jus kajpo Tiewaj sawa wajkus mił, diekawokete uź taj apwajzdaj Diewa ir neimkete saw uź pykta, jej newysumet jumsu rejkałams gal uźgana padarity. Neimkete tejpogy uż pykta, jej jus uź tejsinga kalcze korotum, nes anie tur waldze ant jumsu nuog Pona Diewa duota. Storoketies idant jumsu błogajs darbajs neuźpelnitumete ant korones, atyduokete dwaruj skolas, jej kokes uźtraukiete, apmokieket czinsziu ir padotkus; nes isz anu źemes mintate. Diewas tejp pariedy idant juns ponams procewotumet, o ponaj idant jumsu rejkalus apwejzdietum. Kłausikete ir szynawokete wysus pardietojus ir wiresnius, kurie noug Ciezoriaus ira pastanawity dieł uźlajkima pariedka; nes jej tos wiresnibes nebutum, tad daugel atsyrastum pałajdunu, wagiu, ir kytu pyktadieju, kurie płesztuin, musztu, rubawotu; o tejp niewienas negałietum spakajnej giwenty ant swieta. Miłiekete tejpogy jumsu Tiewa Ciezoriu, kursaj noug Diewa ira pastatitas uź waldimiera ir sudze źemyszka, idant koźnam pagał ano darbu atyduotum, uź gera geru; o uź pykta pyktu. Nemyslikete jog kytur gał buty geresnej, nekajpo tame kampe, kureme uźgymiet, atminkete jog źmogus niekur czion ant swieta tykros szcziestes neatras; ale koźnas ir koźname stone, tur sawa proces, wargus ir kłapatus, idant atmintum jog ira źmogumy; o tus wargus ir kłapatus tukartu pabajgs, kada giwenty ant swieta parstos ir nuejs ing aną tiewyszke amźyna. Ten atras dieł sawys tykra szcziesty, jej czion ant swieta giwendamas gerajs darbajs uźpelnis; ko jums Martinaj ir saw isz ciełos szyrdies żiczyju.

Pabajgys kunegas sawa kałba, pabłagasłowyje wysa gymyne diewabajminga Martina ir iszwaźiawa namol.

Kada kunega iszłajda, tad seniuks kałbiety pradieje; o taj kunegas! o taj tarnas Diewa! kajp graźej jus wysada mokyn! Diekawoty pawiny esate Diewuj, jog jums dawe toke geradiei. Tiktaj rejk ano kłausity ir ano kałba użłajkity; o pewny galete buty, jog buste wysy Danguj. Ar juns mokate aną wysy szynawoty tejp kajp priguł?

— Kajp neszynawoty toke mumsuTiewa tare Martins, juk taj musu wysa patieka, jej mus pamokyn, warguose patieszyj ir rejkałuose paduod gera roda, mes aną milem tejp kajp paty Diewa.

— Ir słusznej atsake seniuks; nes kunegas ira wietoi Diewa pastatitas, ir jej jus mokyn, tad ne sawa źodejs ale paties Diewa; tun tada źodziu tejp pawiny esate kłausity, kajpo kada patsaj Diewas kałbietum, rejk tejpogy melstis uź kunegus idant Diewas Dwase sawa S. anus patwyrtintum, noug pykta uźlajkitum ir duotum łoska sawa ant iszgalieima sawa procioi lyg smercze; o asabliwaj sergietis błogu kałbu ant kunega; ba nors ir koźna apkalba ira grieku, bet apkałbiety kunega tolin sunkesnys grieks, nes anims wysudydziausej szłowe ira rejkalinga.

Kada pabajge seniuks sawa kałba, kurios wysy kłausies, tada wysy padiekawojusys anam uź gera pamokynyma, nueje koźnas prie sawa darba.

PARSKIRYMAS 4.

Tou paty diena kada wakara wysy susyrinka, Krystina primyne seniukuj wakarikszty priźada, jog aniems dar wiena pasaka priźadieje pasakity. Seniuks su ukwata uźgana padare praszimuj wajku kurie tejpogy rankas bucziuodamy prasze seniuka, idant aniems koke nors pasaka pasakitum; ale pratarė dur seniuks; jog ta pasaka nebus kajp wakar tejp juokinga, wienok łabaj graźe; nes ajszkej paroda geribe Diewa; o potam uźtraukys taboka, tejp pradieje kałbiety. Wiena Nedieldieny po pietu, wysy ciełos sodos wajkaj nueje ing baźnicze ant Myszparu ir pamoksła arba katachizmu; o terpo kytu wajku, buwa wiena syrata Onike, kurios tiewaj senej jau buwa iszmyry ir tiktaj isz łoskas diedes ir tatułas buwa užauginta; kada kunegas klebonas pabajge pamoksła ir jau wysus wajkus namol atłajda, tejp aniems pasakie. „Ejkete mana wajkaj ir atminkete jog koźnas isz jumsu pawinas geraj darity dieł pasydaboima, Diewuj, tejp dydys kajpo ir maźas, tejp bagotas kajp ir biednas, wysy pagał sawa iszgalieima pawiny darity geraj; nes niera niewiena žmogaus, kursaj negałietum sawa artymuj duoty pagałba, arba koke nors miłaszyrdiste padarity.” Onike pagrinszdama isz Baźniczes ir myslidama apej sawa syratiste, graudej pradieje werkty ir kałbieje sawiep. ,,Oh asz neszcziesliwa jog nieką gera negalu padarity! esmiu biedna syratele, nieka neturiu, niewienam negalu pagałbas duoty, ir diełto niekumy negalu Diewuj pasydaboty. ” Tejp sawiep kałbiedama ir nenoriedama idant kas pamatitum paraudonawuses noug werksma akes, atsytolyna isz kele ir maźu takelu eje; o źynodama jog nieks anos namuose nełauke, nes diede tankej aną muszdawa o tatuła sawa wajkajs uźimta, neadboje ant augintynes; siedos tad pas keruka myszkynes roźes ir prisystebieje jog tas kerelis tejp buwa sausas jog ir łapelej pagełtonawy ir źiedelej pawity buwa. ,, Gajłu man tawes roźele” tare Onike: „jau tu myrszty noug troszkyma, nieks tawes nełajsta, o lietaus senej jau wysy łaukeme” taj kalbiedama Onike nubiega prie sraune upele, kursaj netolin pakalniemys biega ir po keleta kartu maźomys sawa rankeliemys atneszdama wandeny, aplajsty roźele, kury akysy anos atsygawa. Jau ir lapełej stojose źalesny ir źiedelej raudonesny.

Onike tad ejdama tolesnej krasztajs sraunej biegancze upele tare: ,,Oj upeli! upeli! tu atgajwynaj roźiu kereli, o asz biedna syratele kumy Diewuj pasydabosiu? ”

Ejdama tolesnej pamate daug maźu akmeniuku piewose iszmietitu; surinka anus wysus ir ing giłuma upele imete, o atsyduksiejusy tare: „O juns akmeniukaj! kajp juns szcziesliwy, jaw jusu nebekejks piowieis dalgy uźgawys; nes atsytolynote isz tos piewas; o asz biedna syratele kumy pasydabosiu Diewuj?” Kad jau saule łejstis pradieje, tad Onike byjodamos idant kur nepaklistum, skubynose namol ir kada prisyartyna prie sawa sodos, pamate patworiej padieta maźa wajka wistikluose suwistita, kurin motina palyka idant gałietum geresnej giwolus ing darza suwaryniety; o palykdama pakabyna ant gałwos kudyke wieje melniczike isz łentykiu padyrbta dieł zabowas; bet kada wakara wiejes nustoje; tad ir melniczike suktis nustoje; todieł wajkas łabaj werkdamas szauke; matidama taj Onike, jeme isz wysos siłos pusty o melniczike grejtaj suktis pradieje. Kou matidamas maźas wajkas, palowe werkty ir rankeles isztizdamas juoktis pradieje; ant gała uźmyga. „O kajp tu szcziesliwas wiejeli!” tare sapiew Onike: „tu pusdamas ir tou zabowa sukdamas uźmygdej maźa wajka; o koke patieka turies motina? kada spakajnej miegtanty sunu atras! o asz biedna syratele kumу pasydabosiu Ponuj Diewuj?” Potam Onike nubiega namol; o prisyartynusy prie trobos sawa ir iszgyrduse sragu bałsa sawa diedes, duksauty ir isz bajmes wysa drebiety pradieje ; o ledwa dures prawiere, tujaus gyrtas diede su wiezdu, kurin rankoi turieje, tejp smarkej uźgawa anaj ing gałwa, jog ant wietas padieje. Biedna syratele dar ant źemes krysdama tare „ bieda man, jog niekumy Diewuj negaliejau pasydaboty!” Diede matidamas isz sawa wałes paejnanty toke neszcziety, pradieje szaukty ir rankas sau łauźity; diedina tejpogi jeme klikty; o neturiedamys ir negaliedamys niejoke ratunka priduoty, nunesze aną ir ant łowas padieje. Uźdege grabniczes źwake, pastaty prie gałwos kriźiu ir ing rankas abrozdeli įspraude ; bet nieks jau atgajwinty Onikes nopatropije.

Kada tejp szauke, klike ir wienas ant antra kalcze mezdamys desperawoje, umaj atsywiere dures ir ieje pawargulys ubagas, jeszkodamas Onikes, idant padiekawotum uź atgajwynima roźes, po kurios uksmiu iłsiedamos apturieje swejkata ir padaugynima siłu; ateje susiedas girdamas Onike uź anos storone jog nurinka akmenys isz ano piewas, ant gała atsyrada ir moteryszke, ku rios wajka pabowyje ir uźmygde; ir kada matidamys aną numyruse graudej wysy raudoje, tad trąksmas dawies gyrdiety, kajpo butum żeme sudrebiejusy ir o stebukłaj nepaimty! Atsiunty Diewas Anioła, kursaj akyse wysu kajpo isz miega paźadyna Onike, ir nutwierys uź rankas prikiele; kury kada siedose tare anaj Aniołas. „Diewas uź tawa gerus darbus, dałejda tau ilgesnej giwenty ant swieta, esy biedna ir syrata, netury isz ko duoty afieras nej biednus szelpty; ale darej tokius darbus kurius gałiejej ir anuose nejeszkojej szłowes, bet dieł pasydaboima Diewuj darej. Atmink tad jog Diewas ne ant dyduma afieru źiur ale ant geros szyrdies ir troszkyma žmogaus; darik tad geraj par cieła amźiu tawa, o niekumet noug Diewa nebusy apłejsta. ” Taj isztarys Aniołas isznika isz akiu anu.

Diede Onikes parsygandys isz toke regieima, rankas sudieis prisijga jogej daugesnej niekumet oriełkas nebegers, idant isz girtibes padabne nedasylajstum grieka. Pacze ano tejpogy, kajp pyrmu buwa sragy ir nemiłaszyrdinga noug to karta atsyrada geresny ir łagadnesny ir tejp abudu pamilieje syratele kajpo sawa łocna wajka.

Onike augdama ing metus, auga kartu wysokiuosy geruosy darbuosy ir par wysa sawa amźiu dary geraj dieł pasydaboima Diewuj.

Pabajge seniuks sawa pasaka, o wysy gatawy buwa tolesnej kłausity.

Krystina ir wajkaj jau nejuokies kajp wakar, bet pasylękusys aszaras brauke ir rankas sudiejusys diwyjos isz apsakita stebukła; ale seniuks tare: jog taj ne Ewangelia , jog taj gałieje buty, o gałieje ir nebuty; wienok jej Diewas tejp norietum, wys taj gał buty; nes ir kas diena matom dydzius stebukłus Diewa, ant kuriu nawet neuwoźojem dieł to jog jau pripratom ir mysłyjem jog jau tejp ir pawina buty. Matote czion mana wajkaj kałbieje seniuks tolesnej, matote kajp Diewas mił ir gausej uźmok pakara ir miłaszyrdiste; matote tejpogy kajp koźnas wienas, senas ir jaunas smarkus ir wojoks, didys ir maźas, bytiktaj norietum, wysada gał geraj darity. O tejpogy matote jog Onike atradusy roźiu kerely, ne nułauźe szaRelu anos, neiszrowe, nepaspire ejdama pro szały, bet idant geresnej augtum apłajste aną. Tejpogy atradusy piewoj daugibe аkmуnu, nemieczioje ten kur piowiejuj rejks dalgy traukty, ale nurinka idant ir žołie wygadnej augtum ir piowieis sau dalge neatkyrstum. O pas jusu ar tejp ira? szytaj! ar gaspadorius głusnius paswadyna, ar akmenymys rubeźiu atskire, tujaus dieł swawales, rejk medzius iszrauty, rejk akmenys iszspardity, o! taj łabaj negeraj, nes par taj krywyda dedase gaspadoriuj. Macziau asz czion netolin jusu sodos, kajp senowiej graźej kels berzajs buwys apswadintas, ale tie medej nułupyniety, nubrazduoty, ir jau nekurie padziuwusys; o taj wys maźu wajku, piemenu darbaj. Nesakau asz taj tau Martinaj nej tawa wajkams, nes anie pewnaj tokiu zbytku saugojes; wienok matity jog ir jumsu sodoj ira iszdijkusiu wajku.

Ledwa seniuks taj pabajge kałbiety, o szytaj Maryke ipułanty uźdususy ir parsygandusy kałbiedama jog susiedas jau rnyrty pradieje.

Iszgyrdusys tou naujina sukyła wysy kłausitojej ir wysy duksaudamys nueje ten, kur smertys dusze noug kuna perskyra. Ir uźtykra, atrada lygony jau paskutynioj wałandoj. Kojes ir rankas uźszałuses, kakta szałtu prakajtu apypyłta, akes miety ing wysas szales, kajpo ratunka jeszkodamas; jau kałbiety negałieje, ale dar wysa prota turieje ir ajszkej gyrdieje.

Maryke nors nuiłsuse, grejtaj uźdege grabnicze, kurę su sawymy atsynesze, o seniuks padawe lygoniuj ing rankas kriźiu; potam wysy sukłaupe, skajte małdas prie myrsztancze ir lytanije, kurę kada pabajge , o lygonys jau kas karts retesnej duksawa, tad seniuks ajszkiu bałsu ing ausy lygone kałbieje: Jezus Marya Juzapaj szwentas pribukete man ant pagałbas toi wałandoi smercze mana! Diewe atłojsk griekus mana, dowenok kaltibes mana! Diewe ing rankas Tawa atyduodu dusze mana! Czion lygonys sunkej atsyduksieje ir rankas ing szaly numetys amźynaj uźmyga.

Pacze nabaszninka werkty ir plaukus sau draskidama pyktu bałsu blauty pradieje; kur dabar su maźajs wajkajs pasydies!

Seniuks subara aną iszpyrma, o potam łengwej kałbiety pradieje: strosznus ir bajsus pawejksłas, kada smertys milema prietelu apłanka; o nors żynom jog be wales Diewa niejokes pyktas negał mumys sutykty; nors źynom tejpogy, jog Diewas ira wysugeriausiu Tiewu wysu syratu; wienok ant pawejksła myruse tiewa, motinos, brole, arba prietelaus, negalem nors norietumem aszaru prituriety; ale źynok motin, jog tawa wira kunas numyrys ir uźszalys, nebejaut tawa gajlese, jau nej regiety, nej gyrdiety nebegał; o dusze ano nieka noug tawies nerejkałauje, kajp tiktaj małdu, afieru Mysziu S. ałuźnas, ir ku daugiausej geru darbu , par kurius ir dusze wira tawa noug tos pakutas, kury uź griekus ano noug tejsinga Diewa cziszcziui ira paskyrta iszwalninsy, ir par afieras Mysziu S. ir gerus darbus uźsypelnisy ant tosgy amźynos szcziesliwastes, ing kurę wysy kelaujem. Palauk tad werkty , o nuejk ing dwara, pasykłaniok ponuj ir papraszik lentu grabuj padyrbty; o ponas matidamas tawa nędznaste, duos tau, nes ira miłaszyrdingu dieł wysu, o asabliwaj dieł sawyszkiu. Ziuriek idant wiras tawa, padorej, pagał buda Baźniczes S., tejp kajp prider ant katalyka, butum pałajdotas. Kada tejp seniuks kałbieje, wajkaj Martina nors su ukwata kłausies, wienok par diena nusyprocewojusys, jau snausty pradieje, nes ir wienas ir kytas źiowauty jeme. Sujudyna tad seniuks wysus, ir pasymełdusys iszeje namol; o pagrinźusys ir małdas wakarynes sukałbiejusys, nueje wysy ant atylse.

PARSKIRYMAS 5.

Ledwa diena praszwyta, tujaus atbiega nuluduse susiedka, ir prasza Martina idant pora rublu paźicziotum, nors keletu gorcziu oriełkas nupyrkty.

— Byjok tu Pona Diewa! suszuka seniuks bepoteraudamas. Ar tu isz prota ir iszejej! ar tu ant pagraba myslyi oriełka gyrdity źmones! Wira tawa, kursaj isz oriełkas numyre dar kunas neuszała, o tu myslyi su ta paty oriełka dar ir kytus czestawoty! Jej tad tau malonus atmynimas ant wira tawa, jej nory turiety spakajnasty tawa sumnenes, ir jej trokszty szcziesliwastes dieł wira tawa? tad tu myslik apej dusze ano, o ne apej oriełka. Ziuriek idant turietumej kou ant Mysziu S. duoty ir ekzekwiju, o ne ant oriełkas. Melskes ir pate, praszik Pona Diewa idant anam griekus atłejstum ir amźyna atylse duotum; o tau patej idant duotum

Dwase S. ant patajsima giwenyma tawa, o ne apej oriełka myslik.

— Ale, atsake metoryszke; juk nie ant pagraba nieks neatejs, jej oriełkas nebus.

— O taj pagonyszkas iwedymas! tare seniuks: gyrdity ir czestawoty źmones ant pagraba! O kou tu do iszkada turiesy, jej nedaug swieta tebus ant pagraba wira tawa? Geriaus maźa susyrinkyma cnatliwu ant pagraba turiety, nekajpo daug girtuklu. Jej kurie isz jumsu susiedu mił Diewa ir artyma, ir jej patys nor idant ant anu pagraba kyty susyrinkusys mełstumes, tie atejs ir be oriełkas; nes atejs nediełto idant gerty ir walgity, ale melstis uź dusze numyruse; o jej kurie dieł oriełkas tiktaj ant pagraba ejna, tad nerejk tokiu czionaj, teguł geresnej neejna, ir jej tokiu nebus, tad dydesne bus Diewuj garbie, nes tame susyrinkyme pri numyruse, grieka girtibes nematis.

Dieł uźgesima troszkyma ir suwylgima burnos gidotojems, mes su Martinu duosma roda. Ejk tad tu namol, apwejzdiekete ir apczistikete paszalus, nabaszninka apdarikete padorej, paty melskes prie Diewa, o Diewas neapłejs tawies. Mes su Martinu tujaus atejseme.

Kada ta moteryszke iszeje , seniuks pakłause Martina; kokiu budu łajdoj toi pusiei nabaszninkus ?

— Martins burna prauzdamos ir gałwa szukuodamas tejp kalbieje: Jej numyrszta gaspadorius, tad tujaus uźmusza karwe arba pora awiu, parweźa pora deszimtu gorcziu arba daugesnej oriełkas, suprasza susiedus ir gętes, gied szwentas giesmes gidotojej, o tejp parłejdusys prie oriełkas diena arba dwy, nuweźa numyrusy wysutynoj ing sodos kapus ir uźkas; po pałajdoima tejpogy dar wiena ir antra diena nuejna, pakol swetej namol iszwajkszczio.

— Tad nie kunega nepraszote dieł pałajdoima pakłause seniuks?

— At, jej bagotas numyrszta ir taj jej pateme miesteliej, tad gętes arba wajkaj prasza; o jej biednas, arba nors ir bagotas ale sodoi, tad kunegas nej źynoty neźyna; ale wieny susiedaj iszgierusys keleta gorcziu oriełkas pałajdoj.

O pagonyszkas iwedymas! Таrе atsyduksieis seniuks: nors ant sau biedniause pagraba, jej tou daly atydietum ant Mysziu S. ir Ekzekwiju , kurę iszłejd ant oriełkas, tad nors numaźintum pakuta cziszcziui paskyrta. O dabar par girtibe dar padaugyn rustibe Diewa!

Loska Pona Diewa pas musu źemajeziuose niera tun pyktu iwedymu, bet kajp tiktaj źmogus numyrszta, tujaus gętes arba susiedaj myslyj apej prideranty pagał buda Baźniczes S. pałajdoima, duoda ubagams ałuźna ir Mysziu S. ku daugesnej storojes uźpyrkty.

Ira ir żemajcziuose tokiu pagonyszku iwedymu, kajpo taj: parubeźiej paprusejs ir panemonejs; ale ir ten nors wysa pagraba be geru darbu ir małdu Baźniczes S. atlajka, wienok nors ant Mysziu S. gymynie numyruse, kumet tumet atsymynuse uź dusze nabaszninka duoda; o dar ir atmynymus rudens łajky dara; ale kajp paprusiej ir wysajs parubeźejs, tad newercze idant kunegaj klebonaj dałejstum tokius atmynymus prowity; nes atmynymaj bajges ant to, jog uźpyrks wienas skajtitas arba giedotas Myszes S. o patys susyrinky ing szpitole par cieła diena ger, wałga, o ant wakara pesztis ir łojotis prasydeda. Jau boba nebegał nie ing weźyma isyrysty; o wirs akys uźmerkys, kujudamas ir gałwa kinknodamas, kada rejk namol waźiuoty, nej wadziu nebatrañda.

Tykos nekarta man patem regiety, ir gyrdiety, jog iszwaźiawa ing atmynymus smutny ir nuludy, o parwaźiawa dajniuodamys arba kejkdamys. O pas jumsu Martinaj ar darote kokius atmynymus?

— Mes lietuwyninkaj nej kurszej atsake Martins: nej źynoty neźynom, kas taj atmynymaj ?

— Neźynau geraj nie asz, kałbieje seniuks: ale kajp man pasakoje musu klebonas, ira taj atmynymas uź duszes tiewu, brolu, seseru, gęcziu ir prietelu, arba wienos kokios asabas, par małdas noug Baźniczes S. ant to paskyrtas, kurios wadynas Ekzekwijoms, par afiera Mysziu S. ir ałuźnas. Tejp źemajcziuose Diewabajmingy źmones dara dienoi sekmoj po smercze nabaszninka, dienoi trisdeszimtoi, ir po pabajgos apskrytu metu noug smercze tos asabas, uź kurios dusze dara atmynymus.

Ant tun tad atmynymu susyrenka gętes ir susiedaj o pasymełdusys Ekzekwiju łajke ir iszkłausiusys Mysziu S. koźnas waźiuoje ing namus sawa. Ale kajp cze bus Martinaj, rejk mums skubintis prie nabaszninka susieda, idant ten koke nors duoty pagałba; nes negal mums kajpo katalykams niewiena atsytykyma apłejsty, kur gał geru darbu dieł sawies padauginty. Tu kajp esy geros szyrdies, butumy pewnaj taj bobaj pażicziois pora rublu aut oriełkas, kada ana tawies prasze, ale kajp asz uź oriełka aną sułojojau, tad wysy nutyłote ir ant nieka tas praszimas pasybajge, wienok pora rublu pażicziok anaj, bet ne ant oriełkas, ale ant afieras , teguł tujaus nuneszi pas kunega klebona ir teguł paprasza idant priderantej pałajdotum.

— Geraj, atsake Martins; asz gataus ir arklus sawa duoty kunuj nuweszty.

— Nu, tad ejkem pas susieda o wys bus geraj.

Nueje abudu ing pagraba linksmej kałbiedamy ir dziaugdamos, jog sawa roda ir turtajs gałieje artymuj priduoty pagałba; atrada jau Maryke ir Jonuka giesmes gidenczius ir daugel kytu Diewabajmingu mergajcziu ir berniuoku. Isz Dwara Ponas miłaszyrdingas atsiunty ałaus baczkike; kotrina atnesze роrа suriu ir dydy bakana bałtos duonas; ir tejp pakoł moteryszke noug kunega klebona nuneszusy igitus noug Martina pyningus pagrinźa; wysy graźej giedoje ir nobaźnaj mełdies, nes nie wiena akes oriełka nebuwa uźpyltas.

Seniuks daboje pariedka idant sumyszyma koke nebutum. Juzuks pora arklu pakinkys atwaźiawa kuna weszty, ir kada jau nabaszninka isznesze isz trobos , tad seniuks prakałbieje wysiems susyrinkusims idant mełstumes uź dusze ano, kurem Diewas dalejda nors priesz smerty pasyjednoty su sawymy, parsergiedamas girtuklus, jog tos łoskas negał wysy tykietis. Patieszyje nuludusy moteryszke, duodamas roda, idant po palajdoima wira, storotumes wajkus sawa iszmokinty bajmes Diewa ir idant paty patajsitum sawa giwenyma, jej nenor par sawa amźiu neszcziesliwaj wargty ant swieta ir amźynaj po smercze praźuty; ant gała ajszkiu bałsu pragida: ,,Swejka Karałiene Motina miłaszyrdistes. ”

Kada nuweźe ing parakwyjes Baźnicze, kunegas klebonas ingprawodyje ing namus Diewa, atgidoje kartu su kunegu kamendoriumy wiena dale Ekzekwiju ir Myszes gidotas su keturiomys, źwakiemys; o ant gała nułejda ing parakwyjes kapus gidodamas ir mełzdamos pagal istatima Baźniczes S. Tejp tad graźej pałajdojusys kuna mełzdamos uź dusze ano, wysy koźnas ing namus sawa pagrinźa. O nors girtuklej ir rugoje, jog oriełkas ant to pagraba nebuwa; bet Diewas czion niejokiu grieku neuźrustintas, pewnaj prijeme małdas wierniuju ir iszlusawa dusze nabaszninka noug muku cziszcziaus.

Martins su seniuku ir Krystina susieda ing weźyma katrame kuna atweźe, o wajkaj piesty skubynos namol. Kada pora warstu noug miesta nuwaźiawa, iszgyrda ir pamate pułka szaukencziu ir dajniuojencziu źmoniu priesz atwaźiuojenty. Wieny rajty joje, kyty waźiuoty waźiawa, o kada prisyartyna, tad seniuks kepure nutraukys ir gałwa nulenkys tare: Teguł bus pagarbintas Jezus Chrystus, ale nie wienas nieka neatsake; nes matity jog wysu kaktas apkajtuses buwa. Wieny ant arkle kajp be dwases łieke, kytas weźyme siediedamas oźe bałsu rieke, o kytas kajp parszas isztysas gułieje.

— Taj musu sodos wesele tarė Martins : wakar prasze ir mane idant ing tou wesele sn mana boba ir wajkajs atejczio, ale kada czepat susiedistiej atsytyka pagrabas, tad aplejdziau wesele nej wajku tinaj nełejdziau, idant padorej musu susieda pałajdoty gałietumem.

— O taj geraj ir padarej tare seniuks: źinoma tokeme źmoniu girtu susyrinkyme ir tokioj draugistiej , butumy ir tu ir tawa wajkaj wysokiu błogu źodziu prisykłausiusys ir błogu darbu prisystebiejusys. Ale kajp regiu Martinaj jusu kampe wysy trauk sztiwaj oriełka, nes jej ant pagraba be oriełkas negalete apsyejty, tad ant weseles ko be klausty?

— Nu, jau waszec nekrywydik musu tare Martins juokdamos: wienok tejsibe kałbant, pas musu dyde butum sarmata gaspadoriuj, jej ant weseles wysy swetej girty nebutu.

— Jau asz matau tare seniuks: nes ir isz to susyrinkyma, kursaj prawaźiawa, niewiena błajwe neatrastumej, bet wysy (kajp saka źemajcziuose) bajoraj buwa.

Pernaj meta ejdamas panemonejs prisystebiejau koksaj tinaj weseles łajke iwedymas. Ten atkeławys ing wiena miesteli, ingejau ing karczema dieł pasyilsieima ir atradau gausu susyrinkima. Wysy buwa linksmy, dajniawa, juokies ir tancewoje; o muzykants prie pecziaus kujudamas, czirszkina sawa skrypicze po ko paźynau jog wesele ten isz netolymos sodos buwa atwaźiawuse idant jaunikys su mergajty par prijemyma S. Sakramenta moteristes, wienas antram wiernaste, malone ir wieźliwaste priźadiedamys, prisiga taj patwyrtintum; ir Baźniczes S. par kunega klebona, blagasławenstwa atimtum. Asz prisyartynau prie wiena apisene swota, kursaj rodies man but gaspadoriumy swodbos, o paswejkynys ir źemajtyszku taboku paczestawois paklausiau: ar jau po szluba jaunikajtej ? „Ne, atsake swotas; ale tujaus baudemos ejty ing Baźnicze, o jej tury ukwata gałiesy ir wa szec musu draugistiej buty.” Padiekawojau uź gera szyrde swotuj, wienok tołynaus noug tos draugistes, ir kampe tiktaj siediedamas stebiejaus tam susyrinkymuj girtuoklu; nes ar ingtykiesy Martinaj jog toke iwedyma dar buwau nematys!

Kada isz Baźniczes po szluba pagrinźa, tad gaspadyne tun namu Pone Ejzykiene sutyka jaunikius tarpduriej ir padawe ant toriełkas duona, druska ir oriełkas pleczkike. Jaunikej prijeme łoskawaj tus monus, kajpo koke błagasławenstwa noug źidełkas, ir tujaus jaunoje ipatej isztraukuse isz po paźasties plonos drobes stumeny, Ejzykienej źemaj kłoniodamos atydawe ; o kajp sutrauke muzykans sawa skrypicze, tad wysy, ar źidas ar katalykas, ar senas ar jaunas, wysy sustoje ing tanciu.

Kada jau saule uźsyłejda, tad pony swocze apdenge stała su bałta skoterty ir apkrowe mejsomys, peczenkomys, surejs ir piragajs; liepe ejzykienej keleta butełku oriełkas pastatity ir pora gorcziu ałaus. Suprasze cieła swodba ant pietu. Prasze ten ir mane, bet asz matidamas anu wysu apkajtuses kaktas, nenoriejau terpo anu majszitis.

Po pietu dar wałanda ir szejp ir tejp; bet kajp wysy iszuta, tad berniuokaj isydariusys, o kyty be kelniu nawet; mergajtes ipatej pusplykes, drała par wysa nakty kazoka szokty! O kokiu ten žodziu, kałbu ir błogu buwa darbu, tad ir apsakity negał.

Asz nenoriedamas tos begiedingos źemyszkos pekłos nej akymys mana regiety, iszsynieszynau ing stadała idant spakajne dieł pailse atrasty wieta. Uźkłausiau wiena swota: ar wysada tejp tame kampe atsyprowynieja swodbas? Atsake man jog „ noug senowes pas musu toksaj iwedymas jog pyrmuj nakte rejk kanecznej ciełaj swodbaj karczemoj nakwoty; o nors wienas kunegas tankej Baźniczioi uź taj bardawa ir ing turmely tankej swotus parwedys isz karczemos suswadindawa, wienok nieka nedarody. Kajp tiktaj ansaj iszwaźiawa isz musu parakwyjes, tujaus tas iwedymas wieł atsynauina.” Ant gała neźynau kajp ten buwa; nes parnakwois ir pasyilsieis iszejau ing tolesny kelone; wienok nebenorieczio regiety tun wysu anu apsyeimu, nes gał dasymyslity jog ir namuosy sawa tokiu pat spasabu oriełkas prisyryjusys kajp pabłudy nej patys neźynos kou darą. O pas jusu Martinaj ar dedase tokes pałejstuwistes weseles łajke ?

— O! ne, atsake Martins: pas musu karczemosy ne nakwo weselninkaj; namuose wienok daug zbytku atsyranda, źynoma kajp ant weseles, kad dar tos oriełkas maźiaus te gertum, tad rasy ir wieźliwaj elgtumes, ale pas musu taj ne wesele jej wysy girty nebutum.

— O! Nekuriose źemajcziu parakwyjose tare seniuks: łabaj dyde atmajna! Ten weselninkaj atwaźiuoje anksti, ten jaunikej iszkłausiusys Mysziu S. atbuwusys spawiednes ir prijemusys SS. Sakramenta, ejna prie szluba; o padariusys prisiga priesz Diewa ir błagasławenstwa noug Baźniczes S. atiemusys; ejna ing szpitole, duoda ubagams ałuźna ir patys sniedone atłajka; ant gała waźioje namol be szaukimu ir klikimu. Namuose tejpogy pasysilyjusys ir skane ałaus atsygierusys, parłajd tou wakara ant dajniawyma ir szokynieima ale padorej ir priderantej. Zodziu sakant isz tokios weseles ir Diewuj garbie ir źmoniems dziauksmas. O kou Martinaj! ar gal tykietis giara pagiwenyma tun jaunikiu, kurie czion pro musu szale prawaźiawa, kada ant anu swodbos wysy kajp macziau gyrty?

— Nu, Diewas źina tare Martins, jej Diewas padies, gał ir geraj terpo sawies giweuty.

— Kajp taj tare seniuks: kajp gał Diewas aniems błagasłowity, kada ten Diewa niera? kada ant anu weseles wysy welnej matidamys anu griekus isz dziauksma tancewoje. Norent błagasławensta Diewa igity, rejk szluba łajke uźpraszity źmones tykraj Diewa milenczius ant swodbos, o ne girtuklus ir kokius pałajdunus, idant Diewas niejoke grieka swodbos łajke neregietum. Ir tu tad Martinaj buk gudrus kada tawa Maryke uź wira iszłejsy, arba sunu apźanisy. Ziurek idant ant swodbas daugesnej butum cnatu ir geru darbu, nekajpo grieku; ojej pamatitumej koky nors pałejstuwy źmogu arba girta, tuojaus iszwarik ir atskyrk isz draugistes swodbos, idant kajpo awys nusususy, kytas suskiu neapłajstum, ir prakejkyma Diewa ant jaunikiu neuźtrauktum. Jej sziuose cziesuse daugel matome ant swieta neszcziesliwu moteriszcziu, jej duodase regiety ir girdiety tejp daugel stone moteristes neapikantas, barniu, nezgadu, ir kejksmu; tad uźpewna ne isz kytos paejna pryczynas, kajp tiktaj jog jaunikej priimdamys tou stona, neprasze Pona Diewa apszwityma prota ir apjowyima sawa S. wales, nekłausies rodas sawa spawiedninku, eje ing tou stona dieł doczesnu dajktu, arba dieł kunyszku razkaźiu.

— At, tare Martins: asz źmogus praszcziokas nedaug kou iszmanau, tikwin źynau kajp sake man kunegs klebonas, kada żanijaus, kou ir patsaj datiriau: jog nej bagotistes, nej turtaj , nej kunyszky razkaźej nepadaris szcziesliwa moteriste bet zgada, wienibe ir błagasławenstwa Diewa.

— Tejp ira tare seniuks: o asz ir pasenau ir dar atmenu kou man kunegas klebonas uź tryju nedielu pyrm szluba pasake: taj ira: tus trys dajktus: Pyrma: Uźsystanawity ir paźinty wale Diewa, ar esmiu ing tou stona paszauktas ir paskyrtas? Antra: Idant jej noriu tame stone szcziesliwaj bajkty dienas sawa, priimczio tou stona szwentabliwaj, taj ira: idant cziesu szluba ir swodbos nebutum girtibes namuose mana, ir kytu pałejstuwiszcziu. Trecze: Idant buczio stone łoskas Pona Diewa, taj ira: idant sumnene nebutum niejokiu grieku smertełnu sumozota.

— Ale jau waszec, tare Martins; tejp rokui, kajp isz knigos skajtaj, o kłausidamos waszecis, nej justy nepajutome, szyt jau ir soda atwaźiawome.

Kada pagrinźa namol ir pietus pa walge, tad seniuks padiekawois uź czesne pasake: jog jau cziesas tolesnej kelauty; nes jau koje ano iszgyje ir par ketures dienas atylse, pagausyna siłas sawa.

Ant tun źodziu, wysy smutny atsyrada. Pawiesziek dar pas mumys tare Martins, mes tau duonas negajlemos, kajp tiewa mes tawe szynawosma ir kłausisma tawa geru moksłu ir darisma tejp, kajp tu liepsy idant ir Diewuj ir źmoniems patyktumem.

— Pasylyk pas mumys atsylipe Krystina.

— O! pasylyk pasylyk tare wysy wajkaj aszaras braukidamy.

Ale seniuks atsake: ir asz turiu namus ir wajkus, małonu ir man mana gimtuwes, mana tiewyszke ir mana stogelis, po kurio uźgymiau. Juns czionaj giwenkete kur jus Diewas pastate ir darikete tejp, kajp Diewas prisake.— Diekawosiu Diewuj jog man dałejda paźinty tejp cnatliwus ir Diewa milenczius źmones; o nors dabar rejk man su jumys parsyskyrty, wienok mysloi mana ir szyrdiei su jumys wysados giwensiu, ir wysumet melsius uź jus prie Diewa, idant jums duotum gera giwenyma ir wysokiose geribiese tejp dwasyszkose, kajp ir kunyszkose padaugintum. Gał buty jog neuźyłga wieł pas jumys sugrinsziu, nes ne be pryczynas sakoma ira: jog „kałnas su kałnu nesusyejna, o źmogus su źmogumy wysumet gal susyejty.” Szcziesliwa tad regieima, teguł jums Diewas duoda wysoke łajme. Teguł bus pagarbintas Jezus Chrystus.

— Ant amźiu amźynuju. Amen, atsake wysy.

Seniuks tad szwenstu wandeniu pasykrapyis ir parsyźegnois, iszeje.

Ejdamas ant kałna apsystoje, ranka prie kaktas pridieis paźwelge ing tou puse kur namaj Martina, atsyduksieje, parźegnoje, ir szarpejs źinksnejs nueje. O Martins ir ano wysy namyszkej, łauk pawasare kajp gerwe gidros, turiedamys wylty, jog seniuks dar pas anu sugrinsz, ilgesnej pawieszies ir wieł daug geru moksłu ir pasaku aniems pasakis.