Α
Περὶ τῶν ἐξ ὑπολήψεως προοιμίων.
Ἡ πρώτη καὶ καλλίστη τῶν προοιμίων εὕρεσις καλλίστης 1
καὶ πραγματικωτάτης εὑρέσεως τετύχηκε τῆς ἐκ
τῶν ὑπολήψεων καλουμένης τῶν τε προσώπων καὶ τῶν
πραγμάτων· ὅπως δὲ ταῦτα ἔχει, διελὼν ἐκθήσομαι
καθʼ ἕκαστον ἐν μέρει. τεθείσης γάρτοι πάσης ὑποθέσεως
ἀνασκοπεῖν ἄξιον πρῶτον τὸ πρᾶγμα τὸ γεγενημένον
ὁποῖόν ἐστι, καὶ περὶ οὗ ἡ κρίσις ἢ τὸ βουλευτήριον
συνέστηκεν· ἐν προβλήμασι γὰρ ἢ κρίνομεν ἢ
βουλευόμεθα. δεῖ τοίνυν σκοπεῖν τὸ πρᾶγμα εἴτε καλόν
ἐστιν εἴτε φαῦλον, εἶτα ἐξῆς τὰς περὶ τὸ πρόσωπον
ὑπολήψεις ἑκάστου, τῶν δικαζόντων, τῶν κατηγορούντων,
P ═ PaPc
V ═ VcAcBa
1—2 de titulo cf. Praef. 3 περὶ προοιμίων· τόμος α΄ P,
(om. τόμος α.΄) Ac; om. (προοιμίων titulo l. 2 add.) VcBa 4 προ-
οιμίων om. V 5 εὕρεσις vix san.; Dox.: τινές … ‘ἡ … προ-
οιμίων ὑπὸ (ὑπόθεσις?) καλλίστης καὶ πραγμιατικωτάτης εὑρέσεως
(μεθόδου supr. Vδ) τετύχηκεν’ … ἕτεροι δὲ … ῾ ἡ …. προοι-
μίων μέθοδος καλλίστης ὑποθέσεως τετύχηκεν’ κτλ. 6 πραγ-
ματικωτ⌊άτης m.po.⌉ τετύχηκεν εὑρέσεως Pc 8 ἔχ⌊ει m.2⌉ Vc
10. 11 [τὸ γεγενημένον] Spengel; cf. 94, 6. 95, 2 11 καὶ om. VI |
⌊ἢ⌉ Vc; καὶ Vg
τῶν ἀπολογουμένων, τῶν ἐχόντων αὐτὰ τὰ
πράγματα καὶ τὰ ἐγκλήματα, τῶν ἔξωθεν ἐμφαινομένων·
ἐμφαίνεται δὲ πολλάκις μὲν ἕν, πολλάκις δὲ πλείονα.
66 τούτων ἕκαστον ὁποίας ὑπολήψεις ἔχει καὶ ὅπως
εἰς τὰ προοίμια παραληφθήσεται, τρανῶς διηγήσομαι.
Πρῶτον μὲν οὖν σκοπητέον τὸ πρᾶγμα ποταπόν ἐστι
καὶ ποταπὸν ὑπείληπταί, χρηστὸν ἢ φαῦλον, καὶ τίνα
γνώμην ἔχουσιν οἱ δικασταὶ περὶ αὐτοῦ, καὶ ὅπως διετέθησαν
ἐπὶ τῷ πεπραγμένῳ. εἰ μὲν οὖν χρηστὸν εἴη,
χαίρειν αὐτοὺς εἰκὸς καὶ γεγηθέναι· καὶ τὸ προοίμιον
οὖν ἔσται τὸν τρόπον τοῦτον ῾ ὁρῶ μὲν ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες
δικασταί, χαίροντας ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις καὶ χάριν 178
γινώσκοντας τῷ θεῷʼ, ὡς ἐπʼ ἐκείνου τοῦ προβλήματος·
ἐβοήθησάν ποτε φυγάδες πολεμουμένῃ τῇ πατρίδι
καὶ νίκην εἰργάσαντο, καὶ γράφει τις αὐτοὺς κατάγειν·
τῷ μὲν θεῷ, ἄνδρες πολῖται, χάρις πολλὴ τῷ τὴν
νίκην ἡμῖν κατὰ τῶν πολεμίων παρεσκευακότι καὶ τῆς
παρούσης ἡδονῆς τὰς ἀφορμὰς ἐνδόντι· ἐπεὶ δὲ καὶ οἱ
πολῖται μετά γε θεῶν γεγόνασιν ἡμῖν τῆς παρούσης
θυμηδίας αἴτιοι, συμβουλεύσων παρελήλυθα κατάγειν
αὐτοὺς καὶ ἀποδιδόναι τῇ πόλει, ἣν ἔσωσαν αὐτοί᾿ .
τῆς δὲ κατὰ τὴν ἑρμηνείαν ἁπλότητος μὴ φροντίσῃς·
διδασκαλικώτερον γὰρ ἐσπούδασα τὰς τέχνας ἀφηγήσασθαι,
περιελὼν τὴν ἰσχὺν τοῦ λόγου καὶ γυμνὰ τιθεὶς
3. 4 δὲ καὶ πλείονα Ac 4 τούτων δὲ Le Md Oh Vx | ἕκαστ⌊ον⌉
Ba 6 cf. p. 93,8 | πρᾶγμα ⌊l—II⌉ Vc 8 αὐτοῦ ⌊VI—VII⌉ Pa
9 περὶ τ`ῶι πεπραγμένὼ (= τὸ πεπραγμένον ?) Ac 10 εἰκὸς
αὐτοὺς VcBa 11 οὖν om. Ba | τοῦτον τὸν τρόπον V; τοιου-
τότροπον Le | ὁρῶμεν PVcBa | ὑμᾶς post 12 δικασταί Ba 14 cf.
100, 16. 105, 16 15 αὐτ⌊οὺ ex ὸ⌉ς Pc 17 ⌊ὑ ex ἡ⌉μῖν Pa | ἐναν-
τίων Pa 19 γε om. VcBa | θεῶν Md Vb; θεὸν PaAcBa; ⌊θεὸν⌉
Pc; τῶν θεῶν m. 1Vc 21 τῆ πόλει Ac; τὴν πόλιν VcBa, (ῆ et
ει supr.) P | ἐσώσαντο αὐτοί VcAc
τὰ νοήματα, ὡς εἶναι κατάδηλα μᾶλλον. — Εἰ δὲ φαῦλον
εἴη τὸ πρᾶγμα τὸ γεγενημένον, ἀνάγκη τοὺς δικάζοντας
ἢ χαλεπαίνειν ἢ οἰκτείρειν ἢ ἑκάτερα πάσχειν
ἐπὶ τοῖς αὐτοῖς, καὶ ὀργὴν καὶ λύπην· λέξομεν οὖν τὸ
προοίμιον οὕτω λαμβάνοντες ῾ ἐπειδὴ καὶ ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες
δικασταί, τῶν τετολμημένων ἕνεκεν ὁρῶ καὶ ἀχθομένους
καὶ λελυπημένους, διὰ τοῦτο τὴν γραφὴν ἐνεστησάμηνʼ·
οἷον ἐνώπιόν τις τῆς μητρὸς ἀπέκτεινε 67
τὸν υἱὸν κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμον, ἐξέθανεν ἡ
μήτηρ, καὶ κρίνεται αἰτίας θανάτου· ῾ ἄχθεσθαι μὲν
ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ δυσχεραίνειν ἐπὶ τοῖς
γεγενημένοις οὐδὲν ἀπεικός ἐστι, καὶ τούτῳ χαλεπαίνοντας
ὑπὲρ ὧν ἐτόλμησε, καὶ ἐκείνους οἰκτείροντας
ὑπὲρ ὧν ἔπαθον᾿ . αἱ δὲ ἀποδόσεις παντὸς προοιμίου
αἱ ἀξιώσεις εἰσίν. ἀπὸ δὲ τῶν εὑρέσεων αἱ προτάσεις
γίνονται, καὶ προοιμίου δριμιύτης πρότασις.
Ἑξῆς τρεπτέον ἐπὶ τοὺς κατηγόρους καὶ τίνα τρόπον
ἀπὸ τούτων εὑρίσκεται τὰ προοίμια· οἱ γὰρ κατηγοροῦντές
τινος ὑπολήψεις ἔχουσι πολλάκις ἢ ἔχθρας
ἢ φθόνου. τὸν μὲν οὖν φθόνον, εἴ τις ἐμφαίνοιτο τῷ
79 προβλήματι, διακρουσόμεθα· δεινὸν γὰρ βασκανίαν
ὁμιολογεῖν καὶ ἐπίφθονον ἀεί. ἐμφαίνεται δὲ πολλάκις,
ὅταν ἢ δόξη βασκαίνωμεν ἢ πλούτῳ, οἷον πρεσβεύων
Αἰσχίνης παρὰ τὸν Φίλιππον ἐτραγῴδησε, νενίκηκεν,
ἐστεφάνωται, καὶ κρίνεται παραπρεσβείας ὑπὸ Δημοσθένους·
4 ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς Ba | λέξωμεν Ac 7 λυπουμένους
9 κατὰ — νόμον Ba, m. 2P, cf. 125, 11; om. VcAc, m.1P; γρ ἀπ-
ἐπτεινε τὸν ἑαυτοῦ (ἑαυτῆς Pc) υἱὸν κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμιον
καὶ κρίνεται P 10 ὁ πατὴρ post κρίνεται add. Vw, m.po.Pa
11 ἄνδρες om. Pc 15 εἰσὶν suppl m. 2Vc 18 εὑρίσκονται
Ac | γὰρ om. VcBa 21 διακρουσώμεθα VcAc 23 ἢ πλού-
τῳ om. Vn | δόξη ante οἷον supr. Vg
ὀρθῶς ἐρεῖ τὸ προοίμιον ῾ μηδεὶς ὑμῶν, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, νομίσῃ βασκαίνοντά με τοῦ στεφάνου
καὶ τῆς νίκης Αἰσχίνῃ τὴν κατηγορίαν ἐνστήσασθαι
κατʼ αὐτοῦ᾿ . ἢ πλούτῳ, οἷον ἀποκήρυκτος ᾔτησε τὸν
68 πατέρα τροφάς, ὃ δὲ αὐτῷ ξίφος ἔδωκεν, ἐμισθοφόρησεν,
ἐπανῆκε πλούσιος, ὁ πατὴρ δεόμενος τροφῶν
προσῆλθε τῷ παιδί, δὲ αὐτῷ τὸ αὐτὸ ξίφος ἔδωκεν,
ἀπέκτεινεν ἑαυτὸν ὁ πατήρ, καὶ κρίνεται ὁ παῖς αἰτίας
θανάτου· ὕπεστι πλούτου τις πρόφασις, καλὸν οὖν
διακρούσασθαι καὶ λέγειν ὅτι ῾ οὐ τῆς περιουσίας αὐτῷ
βασκαίνων τὸν ἀγῶνα ἐνεστησάμηνʼ. ― Τὰς δὲ ἔχθρας
ποτὲ μὲν ὁμολογήσομεν, ποτὲ δὲ ἀρνησόμεθα, τοῦτο
ποιοῦντες οὐχ ὅταν βουλώμεθα, ἀλλʼ ὅτε δεῖ ὁμόσε
χωρεῖν ταῖς ἀρνήσεσι καὶ ταῖς ὁμολογίαις. ἔσται δὲ
οὕτως· ἂν ἔχωμεν πρὸς ἔνδοξον πρόσωπον καὶ ὑπερέχον
καὶ ἐπαινούμενον οἷον στρατηγὸν ἢ Περικλέα ἢ
νομοθέτην, τότε ἀρνησόμεθα, ἢ πρὸς κοινὸν εὐεργέτην
ἢ πρός τινα διʼ ἐξουσίαν ὠμὸν καὶ ἀπάνθρωπον. πρὸς
νομοθέτην μὲν λέξομεν, ὅτι αἰσχρὸν ἀπεχθάνεσθαι
κοινῷ εὐεργέτῃ, ὡς ὁ Δημοσθένης «μηδεὶς ὑμῶν, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, νομίσῃ μήτε ἰδίας ἔχθρας ἐμὲ μηδεμιᾶς
ἕνεκα ἄλλης ἥκειν Ἀριστοκράτους κατηγορήσοντα
τουτουί» πρὸς δὲ ὑπερέχον πρόσωπον, ὅτι δέος τοῖς
εὐδοκιμοῦσι προσκρούειν, οἶον ἠνέχθη σκηπτὸς ἐπὶ τὴν
3 τὴν om. Vc 4 πλούτου (ω m.po.Ba); cf. p. 95, 23
5 ἐπέδωκεν Ac 6 ὁ δὲ πατηρ Ac 7 αὐτὸ om. VcAc | ἐπέδωκεν
Ac 10 καὶ om. P 12 ὁμολογήσωμεν Vc | ἀρνησώμεθα Vc, (in
ras.) Pa 13 ὅτε βουλόμεθα V | ὅτ᾿ ἂν δεῖ V 15 ἂν ἔχωμεν, sc.
ἔχθρας; altera pars: p. 97, 18 sq. 16 ἢ Περικλέα om. Vs; haec
et 17 ἢ πρὸς κοινὸν εὐεργέτην del. Brinkmann 18 πρὸς m.2,
ὡς m. 1Vc 20 Dem. 23, 1 21. 22 μήτε μιᾶς PV 22 ἄλλης
ἕνεκα V | κατηγορήσαντα Vc 23 τοῦ⌊τουί m.po.⌉ Pa | τὸ ὑπερ-
έχον Pc 24 cf. 51, 8
Περικλέους εἰκόνα, καὶ συμβουλεύει τις μηκέτι αὐτὸν
Ὀλύμπιον καλεῖν, οἷον ῾ οὐκ ἔχθρας ἕνεκεν, ὦ ἄνδρες 69
Ἀθηναῖοι, τῆς πρὸς Περικλέα τὴν συμβουλὴν ταύτην
180 ἐνεστησάμην, ἀλλʼ εὐνοίας πλέον, δεδοικώς, μή τι παρὰ
τῶν θεῶν ἄνθρωπος ὢν πάθῃ᾿ . ἐξ ἀπονοίας δὲ ὠμὸν
διʼ ἐξουσίαν, οἷον πένης καὶ πλούσιος ἐχθροί, ὑπέσχετο
ὁ πλούσιος θρέψειν τοὺς πολίτας, εἰ λάβοι τὸν πένητα
πρὸς ἀναίρεσιν, ἔδωκεν ὁ δῆμος, οὐκ ἔθρεψεν ὁ
πλούσιος τούς τοῦ πένητος υἱεῖς, ἀπέθανον λιμῷ, καὶ
κρίνεται φόνου· ῾ οὐκ ἀπεχθανόμενος ἰδίᾳ τῷ πλουσίῳ
τὴν ὑπὲρ τῶν πολιτῶν ἐνεστησάμην γραφήν, ἀλλʼ ἀγανακτῶν
ἐπὶ τοῖς νόμοις καὶ τῇ πόλειʼ. καὶ μυρίους τις
ἂν εὕροι ἀριστεῖς ἢ πλουσίους ἢ στρατηγούς ἢ δημαγωγούς,
οἷς ἀντιλέγοντας ἢ κατηγοροῦντας ἀναγκαῖόν
ἐστι τὰς ἔχθρας τὰς ἰδίας παραιτεῖσθαι, καταφεύγειν
δὲ ἐπὶ τὴν πόλιν καὶ τοὺς νόμους καὶ τοῦ κοινῇ τῇ
πόλει συμφέροντος ἕνεκεν λέγειν ἐνίστασθαι τὸν ἀγῶνα.
― Ὁμολογεῖν δὲ δεῖ τὰς ἔχθρας, ἐὰν προαδικηθέντες
ἀμιυνώμεθα· ἀνεπίφθονον γὰρ τιμωρίαν κατὰ τῶν
ἠδικηκότων λαμβάνειν, ὡς καὶ ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ
Κατʼ Ἀνδροτίωνος ἐποίησε λόγῳ «ὅπερ Εὐκτήμων, ὦ
ἄνδρες δικασταί, παθὼν ὑπʼ Ἀνδροτίωνος κακῶς ἅμα
τῇ τε πόλει βοηθεῖν ᾤετο δεῖν καὶ δίκην ὑπὲρ αὐτοῦ
λαβεῖν, τοῦτο κἀγὼ πειράσομαι ποιεῖν, ἐὰν ἄρα οἷός
τε ὦ »· καὶ ἐν τῷ Κατὰ Νεαίρας πάλιν ὁμοίως.
1 εἰκόνα PV; οἰκίαν Vg, m. 1VIn | αὐτὸν μηκέτι V 2 ὀλύμ-
πιον καλεῖν, β et α supr. (m. 1?) Vc; καλεῖν ὀλύμπιον Ba 7 ἐν
λιμῷ θρέψειν Md Oh | cf. 259, 5 Sp. 10 νὴ δία m.po.Ba 12 ἐπὶ
τῆ πόλει καὶ τοῖς νόμοις Vδ, cf. l. 16 16 κοινοῦ 17 εἵ-
νεκεν Ac | ἐνστήσασθαι Vδ, (γρ΄ ἐνίστασθαι) Vk; haec v.l. in
textum P irrepsit p. 98, 3 19 κατὰ om. v. l.Dox; παρὰ Οg, m. po.
Pa 20 ὁ om. AcBa 21 πεποίηκε Ba 23 τε τῆι Ac | οἴεται V
Dem. 22, 1 25 Dem 59, 1
Καὶ περὶ τοὺς ἀπολογουμένους ὑπέρ τινος ὑπόληψις
εὑρίσκεται πολλάκις εὐνοίας ἢ κέρδους. τὸ μὲν οὖν
70 κέρδος ἀεὶ παραιτητέον καὶ τὸν μισθόν, πλὴν εἰ μὴ
πιθανῶς λέγοιμεν μισθὸν ἔχειν παρὰ τῶν βοηθουμένων
τὴν σωτηρίαν, οἷον ἐὰν ὑπὲρ ἀριστέων λέγωμεν
ἢ ὑπὲρ τυραννοκτόνων ἢ καθάπαξ δημοσίᾳ τὴν πόλιν
εὖ ποιησάντων· οἷον ἐπὶ τῶν τριάκοντα τυράννων ἐξετίθεσαν
Ἀθηναῖοι τὰ γένη, Μεγαρεῖς ἀναιρούμενοι
ἔτρεφον, παυσαμένης τῆς τυραννίδος ἥκουσιν ἀποδιδόντες
τὰ γένη, καὶ γράφει τις τὸ κατὰ Μεγαρέων 181
ἀνῃρῆσθαι πινάκιον· ἄριστον γὰρ ἐνταῦθα διομολογήσασθαι
μισθὸν ἔχειν τὴν τῶν φιλτάτων σωτηρίαν λέγοντα
οὕτως μισθὸν μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
παρὰ Μεγαρέων αὐτός τε ὁμολογῶ μέγιστον εἰληφέναι
τῶν παρόντων λόγων καὶ ὑμεῖς δʼ ἂν ὁμολογήσαιτε,
τὴν σωτηρίαν τῶν φιλτάτωνʼ. ― Τὴν δὲ εὔνοιαν φανερῶς
ἔστιν ὁμολογεῖν ἄνευ κέρδους, ὅταν ὑπὲρ τῶν
δημοσίᾳ τὴν πόλιν εὐεργετησάντων λέγωμεν, οἷον μελλόντων
μονομαχεῖν ἀδελφοῶν δύο κατὰ τὸν νόμον τὸν
περὶ τῶν ἀριστέων περὶ τοῦ γέρως ἐξέλιπεν ὁ ἥλιος,
καὶ γράφει τις λελύσθαι τὸν νόμον· οἷον ῾ φιλεῖν μὲν
τοὺς ἀδελφοὺς οὐκ ἂν ἀρνηθείην ἔγωγε κοινοὺς σωτῆρας
1 καὶ suspect. | πρὸς (pro περὶ) Ac 2. 3 τὸ . . κέρδος Vc,
v.l.P; τοῦ..κέρδους PAc, m.1Ba 3 καὶ Vc, v.l. P; ἐνστήσασθαι
P, (κυρῶσαι καὶ m.po. supr.) Ba; om. Ac | μισθὸν, m. 2 ἀγῶνα
supr., Pb 4 παρὰ om. Om 5 γρ τὴν τῶν φιλτάτων σωτη-
ρίαν P 6 (δημοσία om.) τῆι πόλει, m.2 δημοσία τὴν πόλιν, Vc
7 εὐεργετησάντων Vt 10 cf. Thuc. 1, 139; Plut. Pericl. 30; cf.
p. 106, 1 (ubi καθαιρεῖν; at ἀναιρεῖν etiam Diod. XII 39, 4)
18 οὖν om. Pc 15 ὁμολογήσητε VcBa, (αι) P; ὁμολογήσετε Ac
16 πάντες ante τὴν add. Ac, πάντως VcBa, εἰκότως Od 17 ἄνευ
κέρδους suspecta 19 cf. Aps. l 2 p. 234, 15 Sp.-H. 20 τῶν
om. Pc | cf. 116, 17 22 κοιν⌊οὺ ex ὸ⌉ς σωτηρ⌊Ι⌉ας Pa
τῆς πόλεως γεγενημένουςʼ. ἢ ἂν ὑπὲρ συγγενῶν
ποιώμεθα τοὺς λόγους· ἀνεπίφθονος γὰρ ὁ ὑπὲρ τῶν
προσηκόντων λόγος· ὡς καὶ ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ Πρὸς
Λεπτίνην εἶπεν «ἄνδρες δικασταί, μάλιστα μὲν εἵνεκα
τοῦ νομίζειν συμφέρειν λελύσθαι τὸν νόμον, εἶτα καὶ 71
τοῦ παιδὸς εἵνεκα τοῦ Χαβρίου ὡμολόγησα τούτοις,
ὡς ἂν οἷός τε ὦ, συνερεῖν». Οὕτω περὶ τῶν κατηγορούντων
καὶ τῶν ἀπολογουμένων.
Περὶ δὲ τοὺς τὰ ἐγκλήματα ἔχοντας ἢ χρησταὶ ὑπολήψεις
συνίστανται ἢ πονηραί. ἐὰν μὲν οὖν κατηγορῶμεν,
τὰς φύσει προσούσας φαύλας βεβαιώσομεν, οἷον
«τὴν μὲν ἀσέλγειαν, ὦ ἄνδρες δικασταί, καὶ τὴν ὕβριν,
πρὸς ἅπαντας ἀεὶ χρῆται Μειδίας, οὐδένα οὔθʼ ὑμῶν
οὔτε τῶν ἄλλων πολιτῶν ἀγνοεῖν οἴομαι »· τὰς δὲ
χρηστὰς προσούσας ὑπολήψεις διαλύσομεν, οἷον «τοὐκ
ἀγνοῶ μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅτι τὸν Χαρίδημόν τινες
εὐεργέτην οἴονται· ἐγὼ δὲ ἐάνπερ ἃ βούλομαί τε
182 καὶ οἶδα τούτῳ πεπραγμένα δυνηθῶ πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν,
οἴομαι δείξειν οὐ μόνον οὐκ εὐεργέτην, ἀλλὰ καὶ κακονούστατον
καὶ πολὺ τἀναντία ἢ προσῆκεν ὑπειλημιμένον».
— Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα, τοὐναντίον ποιήσομεν,
τὰς μὲν χρηστὰς βεβαιοῦντες ὑπολήψεις, τὰς δὲ
φαύλας διαλύοντες, οἷον δέκα νέοι τὴν τάξιν λιπόντες
ἔφυγον, τῷ ἑνὶ ἀπαντήσασα ἡ μήτηρ ἀπέκτεινεν αὐτόν,
οἱ ἐννέα στραφέντες ἠρίστευσαν, καὶ κρίνεται ἡ
γυνὴ φόνου· ἐνταῦθα γὰρ μία μὲν ὑπόληψις περὶ τὴν 72
2 ἀνεπίφθονοξ Pa 4 ἕνεκα P 5 λελύσθαι τῆι πόλει
τὸν Vc, v.l.P, Dem 20, 1 | καὶ supr. Pa; δὲ καὶ Vb 11 φύ-
σει⌊Ι⌉ Pc 12 Dem. 21, 1 13 πάντας 16 μὲν οὖν Ac,
Dem. 23, 6 | ὦ ἄνδρες δικασταὶ P; om. Dem. 19 αὐτὸν m.2
supr. post δείξειν Vc 24 καὶ τῶ Vc
γυναῖκα χρηστή, ὅτι τῆς νίκης αἰτία, ἣν χρὴ βεβαιῶσαι
κατὰ τὰ προοίμια λέγοντα οὕτως ῾ ὅτι μὲν οὐκ ἄλλος
τις ἡμῖν τῆς νίκης αἴτιος μᾶλλον τῆς γυναικὸς ἐγένετο,
πάντας ὑμᾶς ἐλπίζομεν ἐγνωκέναιʼ· μία δὲ φαύλη,
ἡ τοῦ δοκεῖν παιδοκτόνον αὐτὴν εἶναι, ἣν χρὴ θεραπεῦσαι
λέγοντα οὕτως ῾ εἰ μὲν οὖν τοῖς κατηγόροις
πειθόμενοι τὴν γυναῖκα ταύτην παιδοκτόνον ὑπολήψεσθε,
οὐκ ὀρθῶς ποιήσετε· εἰ δὲ τὰ πεπραγμένα σκοπήσετε
καὶ τὰ τοῦ τετελευτηκότος δίκαια ἐγκλήματα,
φανεῖται ἡ γυνὴ οὐκ ἀγαθὸν υἱὸν ἀλλὰ προδότην πονηρὸν
ἀποκτείνασαʼ.
Ἐμφαίνεται δὲ καὶ ἔξωθεν πρόσωπα, ὡς ἔφαμεν,
πολεμίων μάλιστα πολλάκις, ἀφʼ ὧν οὕτω ληψόμεθα
τὰ προοίμια ζητοῦντες ἐπὶ τῇ παρούσῃ κρίσει, τί ἂν
βούλοιντο τέλος οἱ πολέμιοι γενέσθαι, λέγοντες οὕτως
ὡς ἐν ἐκείνῳ τῷ προβλήματι· φυγάδες πολεμουμένῃ τῇ
πατρίδι ἐβοήθησαν καὶ νίκην εἰργάσαντο, καὶ γράφει
τις αὐτοὺς κατάγειν· ῾ τοῖς μὲν οὖν πολεμίοις διʼ εὐχῆς
ἐστι μὴ καταδέξασθαι τοὺς πολίτας ἡμᾶς ἐνθάδε, ἵνα
ὦμεν αὐτοῖς ληφθῆναι ῥᾴδιοι· ἡμᾶς δὲ οὐκ ἄξιον ποιεῖν,
ἃ δοκεῖ τοῖς πολεμίοιςʼ.
Ταῦτά σοι περὶ τῶν ἐξ ὑπολήψεως προοιμίων πεπλήρωται,
τοῦτον εὑρισκόμενα τὸν τρόπον ἁπανταχῇ.
3 ὑμῖν PVcAc | μᾶλλον ἢ τῆς Ba 7.8 ὑπολήψεσθε V, (αι supr.)
Pc; ὑπολήψαισθε Pa 8. 9 σκοπήσετε V, (αι supr.) Pc; σκο-
πήσαιτε Pa 12 καὶ om. m.1Vc | p. 94, 2 13 γρ΄. πολλάκις δὲ
καὶ συμμάχων P (at coniungendum ἐμφαίνεται . . πολλάκις)
16 cf. 94, 14 18 καλεῖν m. 1Ba, (γρ καταγειν) Vc οἷον τοῖς
Ba, W VI 542, 15 19 καταδέχεσθαι Ba 20 cf. 260, 5 Sp.
183 Περὶ τῶν ἐξ ὑποδιαιρέσεως προοιμέων.
73
Ἑξῆς λεκτέον περὶ τῶν ἐξ ὑποδιαιρέσεως προοιμίων 2
πάνυ παγκάλην καὶ ποικίλην ἐχόντων τὴν τέχνην. εὑρίσκεται
δὲ καὶ ταῦτα ἀπὸ τῶν ἑξῆς μαθημάτων, οὐκ
ἐν πᾶσι δὲ προβλήμασιν οὐδὲ πάντα ἐν πᾶσιν· εὔθικτα
μὲν γάρ ἐστιν εὑρεθέντα καὶ δριμέα, πολλάκις δὲ φαίνεται
τῶν ἐξ ὑπολήψεως ἡ ἀρετή, διότι πανταχῇ
φαίγνετα.
Ἔστι δὲ τῶν ἐξ ὑποδιαιρέσεως εἴδη τρία, ὧν καὶ τὰ
παραδείγματα θήσομεν. καὶ πρῶτον ἔστιν ὅτε δύο περαγμένων
ἀδικημάτων, ὧν καὶ τὸ ἕτερον ἀναδέξασθαι
δύναται κρίσιν, ὑποδιαιροῦντες ποιήσομεν προοίμιον
οὕτως· οἷον κατέσκαψάν τινες πόλιν ἐν πολέμῳ καὶ
ἐγεώργησαν αὐτήν, οὐκ ἀνῆκεν ἡ γῆ καρπούς, καὶ κρίνονται
ἀσεβείας· ἐνταῦθα δύο ὄντων ἀδικημάτων ἰσοστασίων,
τοῦ τε κατασκάψαι τὴν πόλιν καὶ τοῦ γεωργῆσαι,
ποιήσομεν ἐξ ὑποδιαιρέσεως προοίμιον οὕτως
῾εἰ μὲν οὖν καὶ διὰ τὸ κατασκάψαι τὴν πόλιν ἔδοσαν
αὐτοὶ δίκην, ὀρθῶς ἂν ἐγένετο· νῦν δὲ πολλῷ πλέον,
ὅτε καὶ γεωργῆσαι διέγνωσαν ἣν κατέσκαψαν πόλινʼ.
οὐ μέντοι ἡ ἑνὸς πράγματος εἰς λεπτὸν τομὴ προοίμιόν
ἐστιν ἐξ ὑποδιαιρέσεως, ἀλλὰ τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους
ἐξ ὑποδιαιρέσεως κατασκευή· οἷον ἔπεισεν ἐν λιμῷ 74
καὶ πολιορκίᾳ ῥήτωρ τὴν ἄχρηστον ἡλικίαν ἀποκτεῖναι,
4 καὶ supr. Vδ, om. We 5 εὔθικτα PVc; εὔθηκτα prae-
ferunt Dox., schol. P (W VII 710, 8) 6 μὲν om. Pc | πλεονάκις
Ald.; πλειστάκις m.po.Vc 6. 7 ⌊φαίνεται δὲ πολλάκις m.po.⌉
Pc | ἐμφαίνεται Ba 7 cf. 93, 5. 100, 23 7.8 φαλίεται P 9 ὑπο-
⌊διαιρέσεως m. po.⌉ Pc |τὰ om. VcBa 10. ad ὅτε mg.: γρ ἢ γὰρ
δύο πεπραγμένων Pa, (ἤτοι) Pc 10.12 ὅτἂν . . . ποιήσωμεν Ac
11 καὶ om. Vc 14 τοὺς καρποὺς Ac; cf. 106, 6 15 δὲ δύο Pc |
ὄντων τῶν Vδ 19 δίκας V 21 λεπτὸν: cf. p. 222, 24 Sp.
γέρων λαθὼν ἠρίστευσεν, αἰτεῖ εἰς τὸ γέρας τὸν
ῥήτορα· ἐνταῦθα τὸ ἀδίκημα ἕν, τὸ τὰ γένη διαφθαρῆναι,
ἐξ ὑποδιαιρέσεως δὲ εἰ λέγοι ‘εἰ γὰρ μόνους
τοὺς πατέρας ἔπεισεν ἀποκτεῖναι ἢ μόνας τὰς γυναῖκας,
ἄξιος ἦν θανάτου’, οὐ προοίμιον λέγει, ἀλλὰ κατασκευάζει
τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους.
Δεύτερον ἐξ ὑποδιαιρέσεως μάθημα οὕτως εὑρίσκεται,
ἐν ᾧ ποιοῦμεν προοίμιον. ἐνίοτε τοῖς προσώποις
καὶ πρὸ τῶν πραγμάτων ἴδιαι παρακολουθοῦσιν ὑπολήψεις,
οἷον Αἰσχίνῃ, Δημοσθένει, δεύτεραι δὲ αἱ ἐπισυμβαίνουσαι
ἀπὸ τῶν πραγμάτων. ὅταν οὖν εὕρωμεν 184
ἐν προβλήματι τὰς ὑπολήψεις ἑκατέρας περὶ τὸ ἓν
πρόσωπον, τήν τε φύσει προσοῦσαν καὶ τὴν ἐπιγενομένην,
ὑποδιαιροῦντες λέγομεν ὡς ἐν ἐκείνῳ τῷ προβλήματι·
Δημάδης πρεσβεύσας παρὰ τὸν Φίλιππον,
καὶ ἐρομένου ποταπαί εἰσιν αἱ Ἀθῆναι τοῦ Μακεδόνος,
ἐπὶ τῆς τραπέζης αὐτὰς κατέγραψε καὶ ἐπανελθὼν
ὕβρεως κρίνεται· οἷον ῾‘καὶ διὰ τὸν ἄλλον μὲν βίον, ὦ
Ἀθηναῖοι, τὸν προσόντα Δημάδῃ καὶ τὴν προδοσίαν
ἄξιον ἦν κολάσαι τοῦτον, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ διὰ τὰ
νῦν αὐτῷ γεγενημένα, ἐξ ὧν αἰσχύνην ὁμοῦ καὶ ζημίαν
περιῆψε τῇ πόλει’. γίνεται δὲ καὶ ἐπὶ τῶν ἰδιωτικῶν
τοῦτο πολλάκις, ἂν ἔχωμεν ἢ μάγον ἢ τελώνην ἢ πορνοβοσκόν·
οἷον πορνοβοσκὸς τὰ τῶν Μουσῶν ὀνόμιατα
75 ταῖς ἑταίραις τίθεται καὶ κρίνεται ἀσεβείας· λέγομεν
1 καὶ αἰτεῖ Ba 2 ἐνταῦθα δ⌊ὲ⌉ Pa 3 δὲ εἰ Ac, (εἰ supr.)
Vc: οὖν εἰ PcBa; οὖν (δὲ εἰ supr.) Pa | λέγ⌊ο ex ε⌉ι Pa 5 οὖν
add. ante λέγει PcAc, supr. Pa 8 ἐν ὧι PV; ἐν om. m.1Vδk;
ὃ (om. ἐν) v.l.P | ἐνίοτε δὲ V 10 καὶ post αἰσχίνηι add. (m.1 ?)
Vc | αἱ ἐπισυμβαίνουσαι AcBa, v.l.P; ἐπισυμβαίνουσιν (om. αἱ)
PVc 11 πλασμάτων m. 1VcAc 18.14 ἐπιγινομένην V 15 τὸν
om. Pc 16 [καὶ] Spengel 18. 19 ὦ ἄνδρες ἀθηναῖοι Ac 20 ἦν
om. Pc 21 γινόμενα Pc
γὰρ οὕτως ῾ ἄξιον μὲν ἦν τὸν πορνοβοσκὸν καὶ διὰ
τὸν ἄλλον μισεῖσθαι βίον πονηρὸν ὄντα καὶ δὴ καὶ
τιμωρίας ἄξιον, οὐχ ἥκιστα δὲ νῦν, ὅτε καὶ ἠσέβησεν
εἰς τὰς θεάς᾿ .
Τρίτον ἐξ ὑποδιαιρέσεως μάθημα εἰς προοιμίων εὕρεσιν,
ὃ καλεῖται τοῦ ἀθρόου πρὸς τὸ μέλλον ὑποδιαίρεσις·
γίνεται δέ, ὅταν κακοῦ τινος τολμηθέντος
λέγῃς δεῖν τὸν εἰργασμένον δοῦναι τιμωρίαν καὶ διὰ
τὸ τετολμημένον καὶ ἵνα μὴ πάλιν τολμηθῇ. δεῖ δὲ τὸ
τοῦ ἀθρόου πρὸς τὸ μέλλον ποιεῖν τότε, ὅταν ἢ τὸ
μηδεπώποτε γεγονὸς τοῦτο συμβὰν παθεῖν πάλιν φυλαττώμεθα
ἢ ὅταν τὸ αὐτὸ πράττηται πολλάκις. τὰ δὲ
παραδείγματα σαφεστέραν ποιεῖ τὴν τέχνην· πολλοὶ
τυραννοῦσιν ἐκ τοῦ αὐτοῦ γένους, καὶ γράφει τις
ἐλαύνειν τὸ γένος· ἐνταῦθα καλλίστην χώραν ἔχει τὸ
προοίμιον, ἐὰν λέγωμεν οὕτω ῾ καὶ τῶν γεγενημένων μὲν
εἵνεκα τυραννίδων καλῶς ἂν ἔχοι μισοῦντας τὸ γένος
τῆς πόλεως ἐκβάλλειν τιμωροῦντας αὐτοὺς ὑπὲρ ὧν
185 ἐπάθομεν, οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ τοῦ μέλλοντος πρόνοιαν
ποιουμένους, ἵνα μὴ τοῖς ὁμοίοις περιπίπτωμεν ἀείʼ.
καὶ πάλιν· ἐμίχθη τις ταριχευομένῳ σώματι, καὶ γράφει
τις λελύσθαι τὸν τῆς ταριχείας νόμον· καὶ γὰρ
ἐκεῖ δυνάμεθα λέγειν ῾ ἵνα μὴ πάλιν γένηταιʼ.
3 καὶ om. Pc 5. 6 ἐξ — εὕρεσιν om. Mr 6 καλεῖται τὸ τοῦ
Ac Mr 6.7 [ὑποδιαίρεσις] Spengel 7 τινὸς m. 2 suppl. Vc
8 δεῖ Vδ 9 τολμηθῆι πάλιν V 11 μὴ m.po. supr. ante πα-
θεῖν Va 11. 12 φυλαττώμεθα παθεῖν (om. πάλιν) Pc; (πάλιν
add. m.2) παθεῖν ⌊πάλαι del. m. 2⌉ φυλαττώμεθα Vc 13 οἷον
πολλοὶ Ac 15 ἐκβάλλειν Ac; cf. Aps. l 2 p. 241, 7 Sp. -H. | ἔχει
χώραν Pc 16 μὲν om. P 17 εἵνεκεν VcAc 18 αὐτοὺς Ac;
αὐτοῖς PVc;? m. 1Ba 21 pr. καὶ om. Ba cf. Herod 2, 89.
Demetr. De eloc. 239 | τεταριχευμένωι Ac 21. 22 καὶ γράφει
τίς suppl. m. 2Pc
76 Περὶ τῶυ ἐκ περιουσίας προοιμίων.
3 Τὰ ἐκ περιουσίας καλούμενα προοίμια ἰδίαν εὕρεσιν
ἔχει ἐν ταῖς κατηγορίαις καὶ ἐν ταῖς ἀπολογίαις, σαφῆ
δὲ αὐτὰ ἐν ἑκατέροις ποιήσω. ἐὰν γὰρ κατηγοροῦντές
τινος φόνου δυνώμεθα λέγειν ὅτι ῾ ἠδυνάμην αὐτὸν
καὶ δημοσίων ἀδικημάτων κρίνεινʼ, ἐκ περιουσίας ποιοῦμεν
τὸ προοίμιον, κὰν δημοσίων ἀδικημάτων κρίνοντες
δυνώμεθα λέγειν ὅτι ῾ ἠδυνάμην αὐτὸν καὶ ἀσεβείας
κρίνεινʼ, ἐκ περιουσίας προοιμιαζόμεθα· οἷον
ἀριστεύς ἄχειρ προσῆλθε στρατηγῷ δεόμενος τροφῶν,
ὃ δὲ εἶπεν ἀχρήστους ἡ πόλις οὐ τρέφειʼ, κατὰ κρημνοῦ
ὦσεν ἑαυτὸν ὁ ἀριστεύς, καὶ κρίνεται ὁ στρατηγὸς
αἰτίας θανάτου· λέγομεν γὰρ ἐκ περιουσίας ὅτι
῾ ἠδυνάμην αὐτὸν καὶ δημοσίων ἀδικημάτων εἰσαγαγεῖν
γραψάμενος, ὅτι κοινὸν εὐεργέτην τῆς πόλεως ἀπώλεσεν᾿.
ἢ ἐκεῖνο τὸ πρόβλημα· ἡ ψύη μετὰ τὴν κατάλυσιν
τοῦ Πεισιστράτου κρίνεται δημοσίων ἀδικημάτων·
λέγομεν γὰρ ῾ ἠδυνάμην μὲν οὖν καὶ ἀσεβείας αὐτὴν
γραψάμενος εἰς ὑμᾶς ἀγαγεῖν, ὅτι τὸ σχῆμα τῆς Ἀθηνᾶς
ἀσεβῶς ὑπεκρίνατο. — Ἰστέον δέ, ὅτι μικροτέρου
77 κρίνοντας δεῖ λέγειν ὅτι ῾ καὶ μείζονος ἠδυνάμηνʼ, μὴ
μέντοι μείζονος κρίνοντας λέγειν ὅτι καὶ τοῦ μικροτέρου
ἠδυνάμηνʼ· ἄτεχνον γὰρ τὸ τοιοῦτον.
Ἐν δὲ ταῖς ἀπολογίαις εὐκαταληπτότερον τὸ ἐκ περιουσίας
2 εὕρεσιν, m. po ὑπόθεσιν, Vc 4 ἀυτὰ suppl. (m. 1 ?)
Vc 10 τῶ στρα Ba 11 οὐ suppl. m. po. Pc 1 εἰσ-
αγ⌊ω⌉γ⌊η⌉ν γραψά⌊σθαι⌉ Vc 16 ἢ ὡς V (cf. 113, 24) | ἡ φυλή
m. 2 mg. Ba, v.l. Dox.; ἡ φύ⌊Ι⌉η Vc 18 γὰρ οὕτως ὅτι Ba | αὐ-
τ⌊ὴ⌉ν Pa, (η m. 2 ex ο) Pc; δίκην v. .l.P; δίκην αὐτὴν VcBa; αὐ-
τὴν καὶ ἀσεβείας δίκην Ac 20 ὑπεκρίνατο Vc 21 καὶ om. Vc
Ac; καὶ τοῦ Ba
μάθημα· πᾶς γὰρ ὁστισοῦν μετὰ τὴν εὐεργεσίαν
186 κρινόμενος ἄριστα ποιήσει προοίμιον ἐκ περιουσίας
λέγων ῾ ἐγὼ μὲν καὶ γέρας ὑπελάμβανον ἐπὶ τοῖς
πεπραγμένοις λήψεσθαι, μή τί γε δὴ καὶ κρίσεις ὑπομενεῖνʼ,
οἷον ὁ στρατηγὸς ὁ τὰς τριήρεις νικώμενος καταφλέξας
καὶ νικήσας καὶ κρινόμενος δημοσίων ἀδικημάτων,
ἢ ὁ ῥίψας ἀπὸ τοῦ τείχους τὴν ἀσπίδα καὶ ἀποκτείνας
τὸν πολέμιον. καὶ καθάπαξ ῥᾳδίου τοῦ μαθήματος
ὄντος χρειώδους δὲ ἀνθεκτέον.
Περὶ τῶν ἀπὸ καιροῦ προοιμίων.
Τὸ δὲ ἀπὸ καιροῦ καλούμενον προοίμιον ἄφατόν 4
τινα τὴν ὑπερβολὴν τῆς δυνάμεως ἔχει, ἐὰν εὑρεθῇ.
ἔστι δὲ τοιοῦτον τῇ δυνάμει, ἐὰν δυνώμεθα τὴν ἀξίωσιν,
ἣν εἰσφέρομεν, τρόπον τινὰ ἤδη δεῖξαι καὶ γεγενημένην.
ἔστι δὲ αὐτοῦ τὸ τῆς ἰσχύος τοιοῦτον· οἷον
ἐφυγαδεύθησάν τινες καὶ ἔκτισαν ἐπὶ τοῖς ὁρίοις τῆς
πατρίδος ἑτέραν πόλιν, ἐν ᾤκουν, πολέμου ἐνστάντος
ἐκείνοις, ὅθεν ἐξεβλήθησαν, ἐπανελθόντες ἐβοήθησαν
αὐτοῖς, ·καὶ γράφει τις αὐτοὺς καταδέχεσθαι· λέγομεν
γὰρ ῾ τὸ μὲν δοκεῖν ἐγὼ γράφω τὸ ψήφισμα τήμερον
τοὺς πολίτας καταδέχεσθαι, τὸ δὲ ἀληθὲς ἤδη
τούτους δεδέγμεθα, ὅτε συμμάχους ὄντας αὐτοὺς κατελθεῖν
εἰάσαμεν᾿ . ἀλλὰ καὶ Μεγαρεῖς ἐπὶ τῶν τριάκοντα 78
τυράννων ἐκτιθέντων Ἀθηναίων τὰ γένη ἀναιρούμενοι
ἔτρεφον αὐτά, καταλυθείσης τῆς τυραννίδος
8 ἐν (pro ἐπὶ) Ac 10 om. Vc. 14 καὶ om. Vc 15 αὐτοῦ
ex τούτου Vc 16 ⌊τοῖς ὁρίοις, ex τοῦ ὄρους?⌉ Vc 18 cf. 94, 14
20. 21 τήμερον τὸ τοὺς Ba 22 τότε ὅτε ὡς συμμάχους Ba | αὐ-
τοὺς ante ὄντας Vc, et ante ὄντας et post 23 εἰάσαμεν Pc
23 ἄλλο, sc. πρόβλημα, Sturm (potius καὶ ἄλλο) | p. 98, 7
ἥκουσιν ἀποδιδόντες τὰ γένη, καὶ ἀξιοῖ τις καθαιρεῖν
τὸ περὶ τῶν Μεγαρέων πινάκιον. καὶ ἔτι ἐν τοῖς τὴν
πόλιν κατασκάψασι καὶ σπείρασιν αὐτήν· θέλοντες γὰρ
αὐτοὺς ἀσεβεῖς ἀποδεῖξαι φαμὲν ὑπὸ τῶν θεῶν ἐληλέγχθαι
καὶ πρὸ τῶν ἡμετέρων λόγων, ὅτι εἰσὶν ἀσεβεῖς,
ἐξ ὧν ὡς ἐναγεστάτοις οὐδὲ τοὺς καρποὺς ἀνῆκεν
ἡ γῆ. καλεῖται δὲ τοῦτο καὶ ἀγχίστροφον 187
ἐπιχείρημα.
Τὸ δὲ ἐπὶ τῶν ἐπιπεπλεγμένων προβλημάτων οὐκ
ἀναγκαῖον ἐνόμισα προσθεῖναι μάθημα· ἢ γὰρ καλόν
ἐστι καὶ τῶν ἐξ ὑπολήψεως ὂν φαίνεται, ἢ προκατάστασις
ὂν διηγηματικόν, οὐ προοίμιον εὑρίσκεται.
Περὶ παντὸς προοιμίου, καὶ ἐκ πόσων μερῶν
συηέστηκεν.
5 Σύγκειται δὲ πᾶν προοίμιον ἐκ προτάσεως, ἥτις
ἐστὶν ἐκ τῶν μαθημάτων εὑρισκομένη τῶν προκειμένων,
ἐξ ὧν δή τοι καὶ γίνεται, ἐκ κατασκευῆς, ἐξ ἀποδόσεως,
ἥτις ἐστὶν ἀξίωσις, ἐκ βάσεως, ἣ συνάγει τὴν
πρότασιν καὶ τὴν ἀπόδοσιν.
Ἐὰν μὲν οὖν θελήσωμεν πολιτικώτερον στῆσαι τὸ
προοίμιον, εἰς τὴν ἀξίωσιν ψιλὴν αὐτὸ στήσομεν. ἐὰν
δὲ προστιθῶμεν καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἀξιώσεως ἁπτόμενοι
1 ἥκουσιν Pa 1. 2 τὸ περὶ τῶν μεγαρέων καθαιρεῖν Ba
2 p. 101, 13 4 ἀσεβεῖς αὐτοὺς Pc | ἐπιδεῖξαι Vc Ac | τοῦ θεοῦ
Ba 5. 6 ἀσεβεῖς εἰσίν Pc 9 ἐπὶ Pa, (?m. 1) Pc; κατὰ V, v.l. Pc,
W VII 62, 30 11 cf. 109, 3 18 καὶ om. Vc, (m. 2 suppl.) Pa
〈sed in titulo marg. καὶ m. 1Pa〉; cf. 95, 17 14 συνίσταται Ba
15 πρῶτον μὲν ἐκ in lemmate Mr (lectionum l. 17 δεύτερον ἐκ
. . τρίτον ἐξ . . 18 τέταρτον ἐκ unum testem Ma novi) 16 ἐκ
⌊II—III⌉ τῶν Pa 18 ἡ ἀξίωσις PaVcBa 20 ἐθελήσωμεν Pc
Ac, (ο) Ba
τοῦ πράγματος αὐτοῦ, πανηγυρικωτέρα γίνεται ἡ 79
βάσις, καὶ μάλιστα, ἂν μὴ τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους
ἀπλῶς εἴπωμεν ἀλλʼ ἐπιφωνηματικῶς. ποιεῖ δὲ πανηγυρικὴν
τὴν βάσιν καὶ ἡ εὐρυθμία, ἵνα τὸ πανηγυρικὸν
ᾖ διπλοῦν, ἢ ἐν τῷ λόγῳ διὰ τὴν εὐρυθμίαν
ἐν τῷ νῷ διὰ τὴν ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους
φιλοτιμίαν. — Δεῖ δὲ τὸ προοίμιον ἐν μὲν τοῖς πολιτικοῖς
ἡρμηνεῦσθαι μακροτέροις τοῖς κώλοις καὶ σχοινοτενέσιν,
ἐν δὲ τοῖς παθητικοῖς συνεστραμμένοις καὶ
εὐκόλοις μᾶλλον. — Περιβολὴ δὲ αὐτάρκης προοιμίων
διπλασιάσαι ὄνομα καὶ διπλασιάσαι κῶλον καὶ προτάσεως
ἀπὸ αἰτίας κατασκευή. καὶ ὄνομα μέν, ἂν λέγωμεν
«πρῶτον μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῖς θεοῖς εὔχομαι
πᾶσι καὶ πάσαις, τῇ τε πόλει καὶ πᾶσιν ὑμῖν» καὶ
«ὑπὲρ ὑμῶν καὶ τῆς ὑμετέρας εὐσεβείας καὶ δόξης».
98 κῶλον δὲ ὡς ἐν τῷ Κατὰ Ἀριστοκράτους «ὑπὲρ τοῦ
Χερρόνησον ἔχειν ὑμᾶς ἀσφαλῶς καὶ μὴ παρακρουσθέντας
ἀποστερηθῆναι πάλιν αὐτῆς». προτάσεως δὲ ἐξ
αἰτίας κατασκευή, ἂν λέγωμεν — πολλαχῇ δὲ δυνάμεθα
εἰπεῖν — ῾ τὰ μὲν τούτῳ τετολμημένα λέληθεν ὑμῶν
οὐδέναʼ τοῦτο ἡ πρότασις, ἡ δὲ κατασκευὴ ἐξ αἰτίας
ἐπεὶ μηδὲ οὕτως ἐστὶ μικρὰ τὰ τετολμημένα, ὡς δύ. 80
νασθαι καὶ λαθεῖνʼ. λεκτέον δὲ καὶ ἐπὶ παραδείγματος·
2 τὸ VcAc 3 δὲ πολλάκις V, v. l.P 5 διὰ Pa V; κατὰ Pc
6 ἐν τοῖς PVc; εἰς τὰ m. 2Vc; εἰς τὸ AcBa; om. v.l.P 8 ἑρμη-
νεύεσθαι Mr 10 εὐκόλοις, ω supra κ (m. po.?), Pa 11 pr. καὶ om. Ba
12 ἀπὸ τῆς Ac; ἐξ Vc Ba | κατασκευή⌊Ι⌉ P; κατασκευήν V; de utra-
que lect. cf. Dox. | καὶ om. VcAc | ὀνόματος Ac, v.l.Dox 13 Dem.
18, 1 | ἄνδρες om. VcBa δικασταὶ AcBa | αἰτῶ Ac, m. 1Vc
14 πάσαις ὅσην εὔνοιαν ἔχων ἐγὼ διατελῶ Dem. 15 εὐσεβείας
τε καὶ V, Dem. 16 κώλων Ac; κώλου v.l. Dox. | Dem. 23, 1
17 ὑμᾶς ἔχειν Pc V | ἀσφαλῶς ὑμᾶς ἔχειν Ba 19 κατασκευὴ Sc;
κατασκευὴν PV 20 πεπραγμένα Pc 22. 23 ὡς ⌊μηδὲ del.⌉ δύ-
νασθαι (καὶ er.) Vc 22 ἐπὶ ⌊lII⌉ παραδείγματος Vc
πωλοῦσι τὰ τέκνα οἱ νησιῶται, καὶ γράφει τις παρὰ
Ἀθηναίοις ἐπανεῖναι τὸν φόρον· ῾ οἷα μὲν οὖν, ὦ Ἀθηναῖοι,
πάσχουσιν οἱ νησιῶται κακὰ προφάσει τῶν φόρων,
λέληθεν οὔτε ὑμᾶς οὔτε τῶν ἄλλων Ἑλλήνων
οὐδέναʼ τοῦτο ἡ πρότασις· ῾ καὶ γὰρ οὐδὲ οὕτως ἐστὶ
μέτριον, ὃ τολμῶσι περὶ τὰ φίλτατα, ὥστε λαθεῖν ἐνεῖναι
δύνασθαιʼ τοῦτο ἡ κατασκευὴ τῆς προτάσεως· εἶτα
ἡ ἀπόδοσις ῾ ὑμᾶς δὲ προσήκει πρόνοιαν ποιουμένους
τῆς ὑμετέρας εὐδοξίας ἐπανεῖναι τοῖς ἀθλίοις τὸν φόρον
καὶ μηκέθʼ οὕτως ὀχληροὺς καθίστασθαιʼ. ἐὰν μὲν
οὖν πολιτικῶς ἐθελήσῃς στῆσαι, οὕτω στήσεις τὴν ἀξίωσιν·
εἰ δὲ βούλει, πρόσθες καὶ τὴν τῆς ἀξιώσεως
αἰτίαν, τουτέστιν αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, αὐτὸ λέγω τὸ ἀπʼ
ἀρχῆς ἄχρι τέλους γυμνόν· καὶ ἐὰν θελήσωμεν εἰπεῖν
τὸ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους τολμῶντες ἐπιφωνηματικώτερον,
ἔσται καὶ οὕτως πανηγυρικὴ ἡ βάσις ῾ διʼ ὃν
ἀναγκαζόμεναι δυστυχοῦσιν ἀπαιδίαν αἱ νῆσοιʼ.
81 Β
189
Περὶ καταστάσεως ἤγουν διηγήσεως.
1 Διήγησίς ἐστι παντὸς μὲν προβλήματος αὐτὸ τὸ
πρᾶγμα, ἐξ οὗ συνέστηκεν ἡ ὑπόθεσις. καὶ διὰ τοῦτο
1 cf Pollux Naucrat. apud Philostr V. S. II 12. Aps. I 2
p. 261, 20 Sp. -H. 2 αὐτοῖς ante τὸν add. Ba, m. 2 suppl. Vc
οὖν om. V 4 ἄλλον m.1, τῶν ἄλλων m. 2, Vc 8 ποιου-
μένους post 9 εὐδοξίας Vc Ac 11 οὖν om. V | γρ καὶ στῆναι
P 12 τῆς om. Ba 14 καὶ ἐὰν δὲ Ba, (καὶ om.) Vc | ἐθελή-
σωμεν AcBa 15 τὰ Vc | cf. 107, 3 16 πανηγυρικὴ καὶ οὕ-
τως Ba | ὃν P; οὓς V Dox.: γράφεται καὶ ῾ διʼ ὅντιναʼ, φόρον
δῆλόν γε ὅτι 17 ἀπ⌊αι m. po.⌉δίαν Pa | subscr τέλος τοῦ αʹ τό-
μου P; τόμος α΄ Vc; om. AcBa 18 τόμος βʹ περὶ εὑρέσεως PV
19 προκαταστάσεως AcBa | ἤγουν διηγήσεως om. V 18. 19 τό-
μος β΄ περὶ διηγήσεως Mr 20 μέν ἐστι παντὸς Ba
διήγησιν μὲν εὑρεῖν οὐ δύσκολον· φαίνεται γὰρ τοῦ
πράγματος πλατυνομένου τοῖς τρόποις, οἷς ἐκθήσομαι·
τὴν δὲ προκατάστασιν τῆς διηγήσεως τὴν καὶ προδιήγησιν
καλουμένην ἄξιον ἐξετάσαι, πόθεν ληφθήσεται
καὶ ἀπὸ τρόπων ὁπόσων, καὶ εἰ ὁμοίως ἐν πᾶσι προβλήμασιν
ἡ αὐτὴ ἢ καθʼ ἕκαστον εἶδος ζητήματος ἰδία
τις εὕρεσις προκαταστάσεως γίνεται.
Ὡς ἐν κεφαλαίῳ μὲν οὖν εἰπεῖν πάσης διηγήσεως
ἐν παντὶ προβλήματι ζητητέον τὰ πρεσβύτερα μέν, χρήσιμα
δὲ τῇ ὑποκειμένῃ ἀξιώσει ἢ κρίσει, κἀκεῖθεν λαμβάνειν
ἄξιον, καὶ προκαταστήσαντας ὡς προσήκει τὴν
προδιήγησιν οὕτως εἰς αὐτὴν χωρῆσαι τὴν ἐμφαινομιένην
ἐν αὐτῷ τῷ προβλήματι διήγησιν· ἄτεχνον γὰρ
καὶ ἰδιωτικὸν τὸ τῆς διηγήσεως αὐτόθεν ἄρχεσθαι,
ὅθεν καὶ τὸ πρόβλημα λέγει. ἀλλʼ ἐπεὶ τῶν προβλημάτων 82
εἴδη ποικίλα καὶ τῶν πραγμάτων αἱ ζητήσεις
διάφοροι, ποικίλας καὶ τὰς εὑρέσεις παραδώσομεν, ὥστε
τεθείσης ὑποθέσεως αὐτίκα εἰδέναι, ἐφʼ ὃ τρεπτέον
ἐστὶν εἰς εὕρεσιν τῆς προκαταστάσεως τεχνικόν.
Περὶ μετοικιῶν καὶ τῆς ἐν τούτοις εὐρέσειως.
Οἱ περὶ μετοικίας βουλευόμενοι δυοῖν τούτοιν ἕνεκεν 2
θατέρου τὴν βουλὴν ἔχουσιν· ἢ γὰρ προσόντος
1 μὲν om. V 2 p. 119, 23 3 καὶ om. m. 1Pa 7 καὶ οὐχ
ἡ αὐτὴ add. ante γίνεται Ac; Dox.: τινὲς ἐσφαλμένον ἐνόμισαν
εἶναι τὸ παρὸν χωρίον· καὶ δεῖ (sic Vδ) μᾶλλον εἶπον οὕτως αὐτὸ
ἀναγινώσκεσθαι καὶ εἴ τις εὕρεσις προκαταστάσεως καὶ οὐχὶ αὐ-
τὴ γίνεταιʼ ἢ οὕτως καὶ εἰ ὁμοίως ἐν πᾶσι προβλήμασιν ἡ αὐτὴ
εὕρεσις προκαταστάσεως γίνεται ἢ καθʼ ἕκαστον εἶδος ζητήματος
ἰδία τιςʼ 11 προσῆκε 12 διήγησιν Pa 13 γὰρ om. m. 1Ac
15 λέγειν VcAc; λέγεται Va 15. 16 πρ|οβλημά m. po.⌉ των Pc
18 τῆς ὑποθέσεως Vc 19 τεχνικήν Vc; schol. P: ἐφʼ ὂ τεχνι-
κὸν τρεπτέον ἐστί, δηλονότι θεώρημα κτλ. 20 τούτοις, i. e. τοῖς
προβλήμασι; cf etiam 75, 1 ann. 21 μετοικεσίας Mr
ἀγαθοῦ καὶ ἀφανισθέντος λύπῃ τῶν ἀπολωλότων βουλεύονται
μετοικεῖν, οἷον Λυδοὶ μὴ ῥέοντος τοῦ Πακτωλοῦ
τὸν χρυσὸν ἢ Αἰγύπτιοι μὴ ὑπερβαίνοντος τοῦ
Νείλου καὶ ἄρδοντος τὴν γῆν· ἢ προσεπιγενομένου
κακοῦ ἀπροσδοκήτου, οἷον σείεται Σικελία συνεχῶς
καὶ βουλεύονται μετοικεῖν, ἢ πάλιν ῥεῖ ἐπὶ τὴν Κατάνην
ἀπὸ τῆς Αἴτνης τὸ πῦρ καὶ βουλεύονται μετοικεῖν.
Εἰ μὲν οὖν ἀγαθοῦ τινος ἐπιλείποντος βουλευόμεθα
μετοικεῖν, τὴν προκατάστασιν λέξομεν λαβόντες ἐντεῦθεν
῾ οἷ πρόγονοι τὰς πόλεις ἔκτισαν ἢ τὴν πόλιν
ἐνταῦθα οὐδενὶ τῶν ἄλλων ἐπαρθέντες ἢ τούτῳ τῷ
ἀγαθῷ. μέχρι μὲν οὖν πάγιον ἦν καὶ βέβαιον, εἰκότως
ἐμένομεν· καὶ γὰρ ἀπελαύομεν τῶν ἀγαθῶν· ἐπεὶ δὲ
οἴχεται, μετοικισθῆναι δίκαιονʼ. εἰ δὲ κακὸν ἐπιγένηταί
83 τι, λέξομεν τὴν προκατάστασιν ὡς ῾ οἷ πρόγονοι μηδεμιᾶς
ἐλπίδος ἐμφαινομένης τοιούτου κακοῦ ἔκτισαν
ἐνταυθοῖ τὴν πόλιν· εἰ γὰρ ᾔδεσαν, οὐκ ἂν ἔκτισανʼ.
ὁ δὲ ἀξιῶν μένειν ὁμοίως καὶ αὐτὸς ἀναβήσεται ἐπὶ
τὰς κτίσεις τῶν προγόνων, ὧν πρεσβύτερον οὐδέν,
λέξει δὲ ἀγαθοῦ μέν τινος λείποντος ὡς ῾ οὐ διὰτο
ἔκτισαν ἐνταυθοῖ τὴν πόλιν οἱ πρόγονοι οὐδὲ τούτῳ
μόνῳ ἐπαρθέντες, ἀλλὰ καὶ ἄλλοις πολλοῖς, ὧν προσόντων
οὐ δεῖ τὴν ἀπουσίαν τοῦ ἑνὸς ὁδύρεσθαιʼ. ἐὰν
δὲ κακοῦ ἐπιγενομένου, λέξει ὅτι ῾ οὐχ ὡς ἀπαθῆ καὶ
2 οἷον suppl. m. 2Vc 4 προσεπιγινομένου PcV 5 ἀδοκή-
του, γρ ἀπροσδοκή, P; ἀπροσδοκήτως Ac 6 cf. Thuc 3, 116
cf. p. 228, 14 Sp.; Aps. l 2 p. 255, 7 Sp. -H. 8 γρ΄ ἐπιλιπόντος P
10. 11 οἱ πρόγονοι τὴν πόλιν ἔκτισαν ἐνταῦθα? 14 ἐπιγίνεταί
VcAc 16 ἐκφαινομένης Ac 18 εἰς VcAc 19 τῶν προγόνων
om. V 20 ἐπιλιπόντος AcBa | οὐ om. Pc 24 ἐπιγινομένου
VcAc | schol P: λείπει τὸ δημηγορῆ καὶ προσεπακουστέον
ἀθάνατον ἔκτισαν οἱ πρόγονοι τὴν πόλιν, ἀλλʼ ὡς
ὑποκειμένην καὶ αὐτὴν πάθεσιν ἀνθρωπίνοιςʼ.
Θῶμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδείγματος· βουλεύονται Αἰγύπτιοι
μετοικεῖν τοῦ Νείλου μὴ ἐπαναβαίνοντος ἔτι·
ἐρεῖς οὕτω ‘δοκῶ τοι καὶ τοὺς προγόνους οὐδενὶ τῶν
ἄλλων ἐπαρθέντας τὴν Αἴγυπτον οἰκῆσαι, ἐπεὶ μήτε
ὀρῶν ἀσφάλεια μήτε ποταμῶν ἄλλων κάλλος ἐν Αἰγύπτῳ
φαίνεται μήτε πρὸς φυτείαν ἐπιτήδειος — οὔτε
γάρ εἰσιν ἐλαῖαι παρʼ ἡμῖν οὔτε ἄμπελοι —, τῇ δὲ
191 τοῦ ποταμοῦ χαίροντας φορᾷ καὶ τῇ παραδόξῳ γεωργίᾳ’.
ὁ δὲ ἀξιῶν μένειν ἐρεῖ ὡς ‘οὐ διὰ τὸν ποταμὸν
μόνον οἱ πρόγονοι τὸν οἰκισμὸν ἐποιήσαντο τῆς Αἰγύπτου,
ἀλλὰ πολλὰ αὐτῆς καὶ ἄλλα θαυμάσαντες, τὴν
κρᾶσιν τὴν τῶν ἀέρων, τὸ τῶν πεδίων εὐήλατον, τὸ
εἰς τὰ ἄλλα τῆς γῆς εὔφορον, τὴν τῆς θαλάσσης γειτνίασιν
καὶ τὴν τοῦ ποταμοῦ πρὸς τὰ ἄλλα χρείαν, καὶ
οὐ διὰ τὴν ἀρδείαν μόνον, ἣν καὶ αὐτὴν ἔχειν ἔστιν
ἀνθρώποις γε οὖσι καὶ παρὰ τοῦ θεοῦ· οὐ γὰρ ἔξω
που τῶν ὅρων οὐρανοῦ τὰς πόλεις ὑπετίθεσανʼ. —
Καὶ πάλιν· ῥεῖ τὸ πῦρ ἐπὶ τὴν Κατάνην ἀπὸ τῆς Αἴτνης 84
καὶ βουλεύονται μετοικεῖν· ὁ μὲν ἀξιῶν μετοικεῖν
ἐρεῖ τὸν τρόπον τοῦτον ‘οὐδὲ γὰρ τοὺς προγόνους μοι
δοκῶ κτίσαι τὴν Κατάνην ὑπὸ τὴν Αἴτνην φέροντας,
εἰ τοιαύτας ἔσεσθαι συμφορὰς προσεδόκησαν, ἀλλὰ νομίζοντας
ἐν ὁρίοις στήσεσθαι τὸ πῦρ. μέχρι μὲν οὖν
3. 4 οἱ αἰγύπτιοι PaAcBa 5 ἐρεῖ οὕτως | τι Pa; μοι Sc
(cf. l. 22) 6 εἰς τὴν αἴγυπτον κτίσαι Vc, (om. εἰς) Ba 7 mg.
m.1 ἄλλον Pa, γρʹ καὶ ἄλλο Pc 8 ἐπιτήδειον Vc, (ut vid .) m.1
Ba 10 χαίροντας Sc; χαίροντες PV 11 νοτισμὸν? cf. l. 17
13 καὶ ἄλλα om. 14 τὴν om. V 16 alt. καὶ — 17 μόνον
om. Pc 18 ἐν ἀνοις Pc 19 ὑπε⌊l-II⌉⌊τ⌉ίθεσαν Vc 20. 21
ἀπὸ τῆς αἴτνης om. VcAc 25 ὅροις Pc | οὖν om. Pc
ἐφύλαττε τοὺς ὅρους, καὶ ἡμεῖς ἐμένομεν· ἐπεὶ δὲ ὑπερβαίνει
καὶ κατατρέχει τὴν πόλιν, μετοικιζώμεθα᾿ . ὁ δὲ
ἀξιῶν μένειν οὕτως ῾ οὐδὲ γὰρ τοὺς προγόνους τοὺς
κτίσαντας τὴν Κατάνην ἐνταῦθα ἔλαθε πλησίον οὖσα
ἡ Αἴτνη, καὶ ὡς πυρὸς ἔχει ῥύακας, καὶ ὡς φύσις
αὕτη πυρὸς ὑπερβαίνειν τε τοὺς ὅρους, ἐν οἷς ἂν ἑστήκῃ,
καὶ ῥεῖν· ἀλλʼ οὐχ ὡς ἀθάνατον οὐδʼ ὡς ἀπαθῆ
κακῶν ἐσομένην καὶ ἀπείρατον πυρὸς ἔκτιζον τὴν Κατάνην·
πολλοῖς γάρτοι καὶ μὴ Κατάνην οἰκοῦσιν ἠνώχλησε
πῦρ τοῖς μὲν αὐτόματον, τοῖς δὲ ἐξ ἐπιβουλῆς,
τοῖς δὲ καὶ ἐξ οὐρανοῦʼ.
Περὶ νόμων εἰσφορᾶς.
3 Αἱ δὲ τῶν νόμων εἰσφοραὶ μετὰ περιστάσεως καὶ
αἱ λύσεις τῶν νόμων μετὰ περιστάσεως προδιηγήσεις
ἕξουσι τοιαύτας καὶ λαμβανομένας οὕτως· ἐὰν μὲν λύωμεν
τὸν νόμον, λέγοντες ὅτι τοῦτον ἐχρῆν μηδὲ γεγράφθαι 192
85 τὸν νόμον τὴν ἀρχήνʼ· οὐδὲ γὰρ ἔστι τούτου
τι πρεσβύτερον οὐδὲ τῇ ἀξιώσει μᾶλλον ἁρμόδιον τοῦ
φάσκειν λελύσθαι τὸν νόμον τοῦ μηδὲ τὴν ἀρχὴν οὐτὸν
γεγράφθαι. κατασκευασθήσεται δὲ προχωρῶν ὁ λόγος
2 μετοικιζόμεθα Ac, (ω) Vc, (ό) Pc 3 alt. τοὺς om. Vc
4 τὴν om. V 5 cf. Thuc. 3, 116 5. 6 φύσις πυρὸς ἐστὶν
αὕτη (mg. σις αὕτη πυρὸς, m. 2?) Vc 6. 7 ἑστήκει PAc, (ει in
ras.) Vc 7 οὐκ, om. ὡς, 10 τὸ πῦρ Vc 11 καὶ om. VcBa
12 add καὶ θέσεως ἢ διαθέσεως Pa, (er.) Pc; add. καὶ θέσεως ἢ
διαλύσεως Va; add. (sic) περὶ νόμων θέσεως ἢ διαθέσεως Ac 13 et
14 αἱ ante μετὰ m. po. supr. Ac 15 ἃς λαμβάνομεν οὕτως? 17 τὸν
νόμον post 16 ἐχρῆν Ac 17.18 τι τούτου Pc 18 τὸ (οῦ m.po.)
Pa; τῶ ⌊m. 2⌉ Pc 19 δεῖν ante λελύσθαι add. Pe, εἰς τὸ add.
mg. m. po. Pa | τοθ, sed ω er,, Pa; τὸ VcAc; ἢ τὸ Ba 20 δεῖν
γεγράφθαι Pe
ἐκ τῶν συμβάντων ῾ οὐ γὰρ ἂν τοιῶνδε καὶ τοιῶνδε
ἐπειράθημεν κακῶν· ἐπεὶ δὲ ἐτέθη καὶ ἐπάθομεν
τὰ καὶ τά, λῦσαι δίκαιον᾿ . δῆλον γάρ, ὡς λύσει τις
νόμον ἐν προβλήματι κακοῦ τινος ἀπαντήσαντος ἐξ αὐτοῦ
τοῦ νόμου, καὶ ὡς ἂν μηκέτι τοῦτο γίγνοιτο σκοπούντων
τινῶν· οἷον Λακεδαιμόνιοι μετὰ τὰ ἐν Μα.
ραθῶνι βουλεύονται λύειν τὸν τῆς πανσελήνου νόμον,
οἷον ῾ ἔδει μηδὲ κεῖσθαι τοῦτον τὴν ἀρχὴν ἐν Λακεδαίμονι
τὸν νόμον· οὐ γὰρ ἂν δόξης ἀπεστερήμεθα
τοιαύτης καὶ τροπαίων καὶ κατορθωμάτων καὶ τῶν
συμβεβηκότων. δεῖ γάρ, ὡς ἔφην, περίστασιν ἔχειν
τὰς λύσεις τῶν νόμων ἢ τὰς εἰσφοράς· αἱ γὰρ ἄνευ
αἰτίας καὶ περιστάσεως εἰσφοραὶ νόμων ἢ λύσεις γυμνάσματά
ἐστι μόνα, ὅθεν οὐδὲ διηγήσεις ἔχει.
Ἐὰν δὲ γράφωμεν νόμον καὶ εἰσφέρωμεν, ἡ προκατάστασις
τῆς διηγήσεως γενήσεται ἡ αὐτή, οἷον ῾ τοῦτον
ἐχρῆν πάλαι κεῖσθαι τὸν νόμον, ἐξ ἀρχῆς. οὐ γὰρ
ἂν τούτου κειμένου ταῦτα ἡμᾶς συνέβη παθεῖν, ἃ πεπόνθαμεν
μὴ κειμένου τοῦ 0νόμουʼ· οἷον Ἀλκιβιάδης
μετὰ τὰ κατὰ Κύζικον εἰσφέρει νόμον μηδένα στρατηγὸν
ἀπὸ στρατοπέδου ἀνακαλεῖσθαι· φήσει γὰρ ῾ τὸν
νόμον τοῦτον ἐχρῆν πάλαι γεγράφθαι καὶ γεγενῆσθαι
κύριον· οὐ γὰρ ἂν ἔβλαψε μὴ ἀνακαλουμένους ὑμᾶς
Ἀλκιβιάδην ἐκ Σικελίας᾿ . ἢ ὡς ἐκεῖνο τὸ πρόβλημα·
τοὺς μοιχοὺς χρήματα ἐκτιννύναι, πολλοὶ μοιχεύουσι 86
3 γὰρ, supr. δὲ, P; δὲ Ac b μη⌊κέτι m. 2 supr.⌉ Vc 6 ἡμῶν
Ac 8 μὴ, om. δὲ, Pc | τὴν ἀρχὴν om. V 10. 11 [καὶ τῶν
τυμβεβηκότων]? (fort v. l. aberravit, quae ad l. 1 astcripta erat)
11 p. 112, 14 14 cf. 26, 14 | εἰσίν (om. μόνα) Dox. lI 554, 10 W.
15 16 ἡ κατάστασις Vc 16 γενήσεται τῆς διηγήσεως V | αὕτη
m. 2 ex ἡ αὐτή Pc | οἷον om. V 17 τὸν νόμον κεῖσθαι Pc
21 φησὶ Ac 23 ἔβλαψε ex ἔβλεψα Pa | μὴ om. m.1Ac
καὶ καταβάλλουσι χρήματα, καὶ γράφει τις κτείνειν
τοὺς μοιχούς· ἐνταῦθα γὰρ καὶ εἰσφορὰ νόμου καὶ
λύσις ἐστί· καὶ προκατάστασις γενήσεται τῆς διηγήσεως,
ὅτι μήτε ἐκεῖνον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν νόμον
τὸν περὶ τῶν χρημάτων καὶ ὅτι τοῦτον ἐχρῆν γεγράφθαι 193
τὸν νόμον ἀρχῆθεν τὸν ἀξιοῦντα κτείνειν
τοὺς μοιχούς.
Περὶ πολέμου καὶ εἰρήνης.
4 Ὁμοίως κἂν πολεμεῖν γράφωμέν τισιν ἢ καταλύειν
πόλεμον, χρησόμεθα ταῖς προκαταστάσεσιν οὕτως· ἂν
μὲν γράφωμεν πολεμεῖν τισιν, εἰς τὰ πρεσβύτερα τῶν
ἐγκλημάτων ἀνατρέχοντες καὶ λέγοντες ὅτι τούτοις
πάλαι ἐχρῆν πολεμεῖν· ἔχθροὶ γὰρ καὶ πρὸ τούτων
τῶν ἀδικημάτων ἄλλα εἰς ἡμᾶς πολλὰ εἰργασμένοιʼ,
εἶτα καταβαίνοντες εἰς τὰ νῦν γεγενημένα. τὰ μὲν γὰρ
πρεσβύτερα τῶν ἀδικημάτων προκατάστασίς ἐστι τῆς
διηγήσεως, ἃ δὲ νῦν διὰ τὸν πόλεμον γράφεις, ἡ διήγησις·
οἷον ἔχρησεν ὁ θεὸς τῷ Κροίσῳ τοὺς ἀρίστους
ἑλέσθαι τῶν Ἑλλήνων συμμάχους, εἵλετο Λακεδαιμονίους,
καὶ συμβουλεύει τις Ἀθηναίοις Κύρῳ συμμαχεῖν
῾ εδει Κροίσῳ καὶ πάλαι πολεμεῖν· ἐξ οὗ γὰρ τὴν ἀρχὴν
διεδέξατο παρὰ Ἀλυάττου τοῦ πατρός, καὶ τοῖς Ἕλλησιν
1 καταβιλλονται, Vc 2 γὰρ om. VcAc 4—7 sic Pa, (ἀρ-
χῆθεν om.) Pc, (γράφεσθαι τὸν περὶ τῶν χρημιάτων νόμων; 5 ὅτι
om.) Ba; ὅτι μήτʼ ἐκεῖνον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν νόμον ἀρχῆθεν
. . . μοιχούς· καὶ ὅτι τοῦτον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν περὶ τῶν χρη-
μάτων νόμον m.1 Vc; ὅτι μήτε ἐκεῖνον ἐχρῆν γεγράφθαι τὸν περὶ
τῶν χρημάτων νόμον ἀρχῆθεν τὸν ἀξ. κτ. τ μοιχούς m. 1Ac 8 om.
Ac 9 καὶ m.1Pa 12 ἀνατρέχοντες ante 11 εἰς V | τούτους
Ac 14 πολλὰ om. Pc 16 ἐστι om. 17 δια supr. (m. 1?) Pa
18 cf. Herod. 1, 53 19 τῶν ἑλλήνων ἑλέσθαι Pc, cf. p 115, 6
20 καὶ om. Pc 21 οἷον ἔδει Vc 22 ἀλυάττου P; ἀλυάττεω
ἐπεβούλευε, καὶ τοῖς ἐν τῇ Ἀσίᾳ Δωριεῦσι καὶ
Ἴωσι καὶ Αἰολεῦσι· πρὸ γὰρ τῆς Κροίσου ἀρχῆς πάντες 87
Ἕλληνες ἦσαν ἐλεύθεροιʼ, καὶ τοῦτο πλατυνόμενον
προκατάστασις ἔσται καὶ προδιήγησις· εἶτα ἡ διήγησις
῾ ἐπεὶ δὲ καὶ νῦν, χρήσαντος αὐτῷ τοῦ θεοῦ τοὺς ἀρίστους
τῶν Ἑλλήνων ἑλέσθαι συμμάχους, εἵλετο Λακεδαιμονίους
καὶ τὴν πόλιν ἡμῶν ὕβρισε, πολεμῶμεν
αὐτῷ συμμαχοῦντες Κύρῳʼ. — Καὶ πάλιν ἅρματι νικήσας
Ἀλκιβιάδης Ὀλύμπια, ἐρομένων Ἠλείων ὅθεν
εἴη, ῾ τῆς ἀρίστηςʼ ἔφη ῾ πόλεωςʼ, ἐμαστίγωσαν αὐτόν,
ἐπανελθὰν γράφει στρατεύεσθαι ἐπὶ τοὺς Ἠλείους· ἡ
προκατάστασις τῆς διηγήσεως ῾ ἐχρῆν Ἠλείοις πάλαι
πολεμεῖν· ἐχθροὶ γὰρ ἡμῶν εἰσι καὶ βοηθοῦντες ἀεὶ
Λακεδαιμονίοις καὶ Κορινθίοις, καὶ ναῦς διδόντες καὶ
χρήματα εἰς τὸν καθʼ ἡμῶν πόλεμονʼ. ὅθεν καὶ Θουκυδίδης
εἴρηκεν «Ἠλείους δὲ ναῦς ᾔτησαν κενὰς καὶ
χρήματα». εἶτα ἡ διήγησις ῾ ἐπεὶ δὲ καὶ νῦν ἐνίκησα
τὸν ἀγῶνα καὶ ἠρώτησαν ὅθεν εἴην, ἐγὼ δὲ τὰ βέλτιστα
ἀπεκρινάμην, οἳ δὲ ἐμαστίγωσάν με τὴν πόλιν
ὑβρίζοντες, στρατεύειν ἐπʼ αὐτοὺς ἄξιονʼ.
Ἐὰν δὲ καταλύωμεν πόλεμον, ἡ προκατάστασις γενήσεται
τῆς διηγήσεως ὅτι ῾ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐχρῆν κε-
V (-άτεω Ac); ex Herod. 1, 6, de eodem exemplo cf. Dion. Hal.
De c. v. 4 II 1 p. 18 Us. | τοῦ τούτου πατρὸς Ac
1 ἐπεβούλευσε V 2 γὰρ PV; δὲ Herod. ε ἕλληνες ἦσαν
AcBa, Herod. ἦσαν ἕλληνες PVc 4 ἐστι Pc | καὶ ⌊πρὸ m.2
supr.⌉ διήγησις Vc 7 ὑμῶν m. 1Pa 10 ἔφη πόλεως Pa
11 καὶ ἐπανελθὼν Vc | γράφει ἐπανελθὼν Pc 13 ἡμῶν om
Ba 15 delevi (ut p. 143, 4) | ὅθεν P: οὕτω V, v I.P; ἔνθεν
v.l. Dox. 16 Thuc. 1, 27 | κενὰς Pa: ⌊ε m. po.⌉ Pc Vc Ba 17 ἡ
om. (καὶ supr.?) Vc 18 ἂν εἴην Pa 20 strate;yesuai Vc;
cf. l. 11 21 ἡ om. Ac; ⌊l⌉ Vc 22 τῆς διηγήσεως supr. (m 1?) Ac
κινῆσθαι τοῦτον τὸν πόλεμονʼ, καὶ προσχρησόμεθα
ταῖς ἀπὸ τῆς ἱστορίας αἰτίαις, ἐὰν ἔχωμεν· οἷον σείεται
ἐν τῷ πολέμῳ τῷ Πελοποννησιακῷ Δῆλος, καὶ γράφει
τις καταλύειν τὸν πόλεμον ἐν τοῖς Ἕλλησι λέγων ὅτι
88 ῾ μηδὲ τὴν ἀρχὴν ἐχρῆν κεκινῆσθαι τοῦτον τὸν πόλεμον ἐν
ἡμῖν συμμάχους γε ὄντας καὶ φίλους καὶ τοῖς βαρβάροις
ἀεὶ μαχομένους πρότερον, ἀφʼ οὗ καὶ ἐνδοξότεροι διατελοῦμεν
ὄντες πολέμουʼ, τοῦτο ἡ προκατάστασις· εἶτα
ἡ διήγησις ῾ ἐπεὶ δὲ καὶ νῦν Δῆλος σείεται χαλεπαίνοντος
τοῦ θεοῦ ἐπὶ ταῖς ἡμετέραις διαφοραῖς, καταλύσωμεν
τὸν πόλεμονʼ. — Ἐὰν δὲ μὴ βοηθώμεθα ἀπὸ
τῆς ἱστορίας, ἡ προκατάστασις διαβολὴν ἕξει τοῦ πολέμου
ὅτι ῾ οὐκ ἐχρῆν οὐδὲ τὴν ἀρχὴν τὸν πόλεμον τοῦτον
ἄρασθαι καταλιπόντας εἰρήνην· χαλεπὸν γὰρ πρᾶγμα
πόλεμος καὶ δύσκολονʼ καὶ ὅσα ἔχει ἐν αὐτῷ κακά, ῾ ἡ
δὲ εἰρήνη καλόνʼ καὶ ὅσα ἔχει ἐν αὑτῇ καλά· οἷον
πολεμούντων τινῶν ἐξέλιπεν ὁ ἥλιος, καὶ γράφει τις
λελύσθαι τὸν πόλεμον· ἐνταῦθα γὰρ ὃν ὑπεθέμην τρόπον
προδιηγούμενοι κακίσομεν τὸν πόλεμον καὶ τὴν
εἰρήνην ἐπαινεσόμεθα, εἶτα χωρήσομεν εἰς τὴν διήγησιν,
τὴν ἔκλειψιν διηγούμενοι τοῦ ἡλίου καὶ ὅτι διὰ
τοῦτο προσήκει καταλῦσαι τὸν πόλεμον.
1 χρησόμεθα Pc 2. 8 cf. Thuc. 2, 8 4 τὸν om. Ac 6. 7
συμμάχοις γε οὖσι καὶ φίλοις . . .μαχομένοις Ba, m po.Pc Vc 7 ἔν-
δοξοι Vc δ Ac; γρ καὶ ἔνδοξοι διατελοῦμεν ὄντες· τὸ (sic) πολέμου
δηλονότι μὴ προκειμένου Pc, (προ⌊Ι⌉κειμένου) Pa; γρ΄ καὶ ἐν
δόξῃ διατελοῦμεν ὄντες πολέμου Dox. 8 ὄντ Pa; ὄντ⌊ες m.po.⌉
Pc | πολέμου P; ⌊circ VII⌉ Vc; om. AcBaVδ 10. 11 καταλύ-
σομεν Ac 12 τῆς om. Ba 14 ἄρασθαι v. l.P; αἱρεῖσθαι PV |
μὲν γὰρ V 15 δύσκολος Pc 17 ὁ ἥλιος ἐξέλιπεν Ac Ba; cf.
98, 20 18 l. 11 19 διηγούμενοι Pa | κακίσ⌊ο⌉μεν Vc 20 ἐπαι-
νεσ⌊ό⌉μεθα Vc | χωρήσ⌊ο⌉ μεν Vc
195 Περὶ ἀσεβείας ἢ φόκου.
Ἐὰν δὲ ἀσεβείας κατηγορῶμέν τινος, πρὸ τοῦ κατηγορουμένου
ἐγκλήματος τὰ πρεσβύτερα ζητοῦντες ἀδικήματα 89
προδιηγησόμεθα, καὶ εἴ τι ἀσεβὲς φθάνοι ἄλλο
προειργασμένος. κἂν μὲν ἱστορίαν ἔχωμεν, ἀπʼ ἐκείνης
ζητήσομεν· ἂν δὲ ἰδιωτικὸν ᾖ τὸ πρόβλημα, κατὰ παράλειψιν
διασύροντες φήσομεν ῾ ἐγὼ τὸν μὲν ἄλλον βίον
παραλιμπάνω λέγειν ὡς ἀσεβὴς καὶ ἐναγὴς καὶ κατὰ
πάντα ἀποτρόπαιος, ὡς ἂν μὴ δοκοίην ἐνοχλεῖν ὑμᾶς
μάτην, περὶ ὧν νῦν οὐ δικάζετε, περὶ τούτων ἀκούοντας,
ἀλλὰ τὸ τελευταῖον αὐτῷ τολμηθὲν ἀσέβημα
διέξειμι πρὸς ὑμᾶςʼ· οἷον μυούμενός τις ἐμάνη καὶ
ἀσεβείας κρίνεται· ἡ αὐτὴ γὰρ προδιήγησις ἁρμόσει
τῷ προβλήματι, εἶτα καταβησόμεθα εἰς τὴν διήγησιν
῾ ἐπειδὴ γὰρ ὁ καιρὸς ἐνέστη τῶν μυστηρίων καὶ ἔδει
μυεῖσθαι καθαρούς εἰσιόντας εἰς τὸ ἀνάκτορον, τηνικάδε
καὶ οὗτος οὔτε καθηράμενος ἀπὸ τῶν ἀσεβημάτων
οὔτε ἁγνεύσας οὕτωʼ καὶ τὰ ἑξῆς. ἐν δὲ τοῖς ἀπὸ
ἱστορίας οὕτω· κρίνονται Ἀθηναῖοι ἀσεβείας ἐπὶ Ποτιδαίᾳ·
ὅτι Ἀθηναῖοι ἀρχῆθεν ἀσεβεῖς, καὶ ὅτι Λακεδαιμόνιοι
διὰ τοῦτο πρὸς αὐτοὺς τὸν πόλεμον ἐξενηνόχασι,
καὶ ὅτι πρῶτον μὲν τὸ Κυλώνειον ἄγος οὐκ
1 καὶ Vc | ἢ φόνου om. Ba 3. 4 ἀδικήματα Pa V; ἐγκλή-
ματα Pc 4 προηγησόμεθα Pa 4. 5 φθάνοι . . προειργασμένος
Ba, (φθάνει) Vδ; φθάνουσιν προειργασμένοι P Vc Ac 6 εἴη
Pc 10 δοκιμάζετε Ac 11 τολμηθὲν αὐτῶι Ac | ἀδίκημα Ba
13 καὶ αὕτη (αὐτὴ Ac Ba) γὰρ ἡ Vδ; Dox.: τινὲς παρέλκειν
ἐνόμισαν τὸν ῾ καί᾿ . . . ἔνιοι δὲ . . . ῾ καὶ τούτω γὰρ τῷ προβλή-
ματι ἁρμόσει ἡ παροῦσα προδιήγησιςʼ 16. 17 τηνικαῦτα δὲ καὶ
Vc 18 οὕτω om. Ba 19 cf. Aps. l 2 p. 230, 4 Sp. -H. | οἱ ἀθη-
ναῖοι Ba 19. 20 ποτίδαιαν m. 1 Vc Ac 20 ⌊ἀθηναῖοι m. po.⌉
Vc | sq. Thuc. 1, 66. 126 cet. 21 τὸν supr. Vc; om. PAc
ἠθέλησαν ἐλάσαι, εἶθʼ ὅτι τὰς τριακοντούτεις σπονδὰς
ἔλυσαν, εἶθʼ ὅτι πόλεις ἀσεβῶς Ἑλληνίδας τὰς μὲν
ἀνέστησαν τὰς δὲ ἐξώρισαν. εἶτα καταβησόμεθα εἰς τὴν
διήγησιν καὶ νῦν Ποτίδαιαν ἄποικον Κορινθίων οὖσανʼ
καὶ τὰ ἑξῆς.
90 Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα, ἀνάπαλιν ποιήσομεν, εἴ τι
πρεσβύτερον ἔχοιμεν τῆς κρίσεως βοηθοῦν ἡμῖν ἀπὸ
ἱστορίας εὐσεβῶς πεπραγμένον, λέγοντες, εἰ δὲ ἰδιωτικὸν
εἴη τὸ πρόβλημα, κατὰ παράλειψιν εἰσάγοντες,
ὥσπερ ἐν ταῖς κατηγορίαις ἔφαμεν.
Ὁμοίως κἂν φόνου κατηγορῶμεν ἢ βίας ἢ τοιούτων
ἀδικημάτων, τὸν αὐτὸν τρόπον τὰ πρεσβύτερα βίαια
ζητήσομεν, εἰ ἔχοιμεν, ἀπὸ ἱστορίας, εἰ δὲ μή, κατὰ 196
παράλειψιν τιθέντες· καὶ ἐν ταῖς ἀπολογίαις ὁμοίως
τὰς ἐπιεικείας ἢ ἀπὸ ἱστορίας βοηθούμενοι τιθέντες
ἢ κατὰ παράλειψιν εἰσάγοντες. ποιοῦσι δὲ τὰς τοιαύτας
προδιηγήσεις ἐπὶ μὲν τῶν πόλεων αἱ πράξεις, ἐπὶ δ
τῶν ἀνδρῶν οἱ βίοι προχωροῦντες εἰς τὰς τῆς διηγήσεως
χρείας.
Περὶ δημοσίων ἀδικημάτων.
6 Κἂν δημοσίων ἀδικημάτων κατηγορῶμεν, ἀπὸ τῶν
πρεσβυτέρων ληψόμεθα· οἷον τριακόσιοι νύκτωρ τὰ δεσμὰ
ῥήξαντες αἰχμάλωτοι ἀπὸ τῶν πολεμίων φυγόντες
ἦλθον εἰς τὴν πατρίδα, νόμου κελεύοντος νύκτωρ μὴ
ἀνοίγεσθαι τὰς πύλας οὐκ ἀνέῳξεν αὐτοῖς ὁ στρατηγὸς
2 τὰς ἑλληνίδας τὰς Pc 3 ἀνέσκαψαν, γρ ἀνέστησαν, Pc
6 εἴ τι, supr. ὅτι, Pa 8 τῆς ἱστορίας Ac | εὐσεβὲς Vc Ac
10 ὥσπερ καὶ Sc | p. 117, 6 12 βίαια om. Sc; βία, m. po. σ
add., Pa 14 θέντες PV; correxi 15 βοηθούμενα m. 1Pc; βοη-
θουμένας PaV; correxi 17 διηγήσεις m. 1Pa 18 χωροῦντες
Vc 20 om. VcBa 22 cf. 121, 9 23 φεύγοντες Vc 25 θύ-
πασ Ba
καὶ κρίνεται δημοσίων ἀδικημάτων· ἐνταῦθα γὰρ
καὶ ὁ κατήγορος ἀπὸ πρεσβυτέρων ἀδικημάτων ἄρξεται
λέγων ὅτι ῾ ἡμεῖς μὲν αὐτὸν ἐχειροτονήσαμεν στρατηγὸν
πάντων προτιμήσαντες, ὃ δὲ δύσνους ὢν ἀρχῆθεν περὶ
τὴν πόλιν ἐπέδειξε τοῦτο καὶ ἐν τῇ στρατηγίᾳ· οὕτω
γοῦν φαύλως ἐστρατήγησεν, ὥστε καὶ ἡττήθημεν καὶ 91
ἧτταν βαρεῖαν, ἐν τριακοσίους πολίτας αἰχμαλώτους
συνέβη γενέσθαι μετὰ τὸν τῶν ἄλλων φόνονʼ· εἶτα ἐπὶ
τὴν διήγησιν χωρήσομεν ῾ ἀλλʼ ἐπειδὴ ἡ τύχη παρέσχε
τοῖς πολίταις τόλμαν ῥῆξαι τὰ δεσμὰ δυνηθῆναι καὶ
λαθεῖνʼ καὶ τὰ ἑξῆς.
Ἐὰν δὲ ἀπολογώμεθα· ῾ οὕτως ἐγὼ περὶ τὴν πόλιν
εὔνους ἀρχῆθεν ἐγενόμην, ὥστε καὶ τοῦ πολέμου καταλαβόντος
μᾶς τῆς ἐμῆς εὐνοίας ἔχοντες δείγματα πάντας
παραλιπόντες τοὺς ἄλλους ἐμὲ στρατηγὸν
ἐχειροτονήσατεʼ.
Τυραννοκτόνοι δὲ πάντες καὶ ἀριστεῖς ὁμοίως προδιηγήσεις
ἕξουσι τοὺς βίους, ἀφʼ ὧν χωροῦμεν ἐπὶ
τὰς διηγήσεις τῶν πραγμάτων, ἐφʼ οἷς αἱ κρίσεις.
197 Περὶ σιηγήσεως.
21 Ταυτὶ μὲν οὖν περὶ τῶν προκαταστάσεων τῶν ἐν 7
ταῖς διηγήσεσι καὶ ὅθεν δεῖ ἀρχομένους μὴ ἀκεφάλως
ἐμβάλλειν τοῖς πράγμασι. Ῥητέον δὲ ἑξῆς, τίσι πλατύνεται
2 καὶ ὁ κατήγορος; pergit I. 12 | τῶν πρεσβυτέρων Ba 3 στρα-
τηγεῖν AcΒa, v.l.P, m. 2Vc; cf. I. 15. p. 121, 13 6 γὰρ (pro
γοῦν) Ac 9 χωρήσ⌊ο⌉μεν Vc 11 λαθεῖν : exsp. φυγοῦσιν ἐπ-
ανελθεῖν 12 ἀπολογώμεθα πρὸς αὐτὸν Ac 13 οὕτως etiam
ante εὔνους P 14 ὑμᾶς πολλὰ τῆς ἐμῆς εὐνοίας Sc; ὑμᾶς τῆς
εὐνοίας (m .2 πολλὰ et ἐμῆς supr.) Vc | παραδείγματα Pc 15 παρα-
λιπόντ⌊ε ex α⌉ς Pa | στρατηγεῖν, m.1, P 18 χωρῶμεν Vc
ἐφʼ αἷς ἡ κρίσις Ac 21 ταῦτα Ac Ba, m.2Vc 22 λέλεκται
ante καὶ add. Vc
ἡ διήγησις τρόποις. ἡμιεῖς μὲν οὖν φαμεν πρῶτον
χρῆναι τῶν λεγομένων ἕκαστον καὶ τρισὶ καὶ τέτρασι
92 κώλοις πλατύνεσθαι ἢ καὶ πλείοσιν ἐκφέρεσθαι
πολλάκις· οὐ γὰρ ἐστενοχώρηται τῆς διηγήσεως ἡ δύναμις
ῥητῷ μέτρῳ, καθάπερ καὶ τὸ προοίμιον, ἀλλʼ
ἐξουσίαν ἔχει καὶ μέτρον τὴν βούλησιν ἢ τὴν δύναμιν
τοῦ λέγοντος οἷον ῾ ἐγὼ περὶ τὴν πόλιν εὔνους οὐ τήμερον,
οὐδὲ νῦν ἠρξάμην ἀγαπᾶν τὰ κοινά, ἀλλὰ τῆς
πρὸς ὑμιᾶς εὐνοίας πάλαι καὶ πρόπαλαι πολλὰ ἐξενήνοχα
δείγματα· καὶ ὅτι τὰ πρὸς ὠφέλειαν ὑμῖν ἀνασκοπῶ,
μυριάκις δηλῶσαί μοι δοκῶʼ· τὸ γὰρ αὐτὸ
πρᾶγμα πολλάκις ἑρμηνευθὲν κόσμον ἐνεδείξατο τοῦ
λόγου. τρέφει δὲ καὶ τὴν δύναμιν τοῦ ῥήτορος μάλιστα
ἐν ταῖς περιγραφαῖς τοῦτο ἀσκούμενον· ἐξ ἀνάγκης
γὰρ ποικίλων ὀνομάτων καὶ διαφόρων εὐποροῦμεν
ζητούντων ἡμῶν ποικίλοις καὶ πολυτρόποις ὀνόμασι
μεταποιεῖν τὰ κῶλα.
Πρῶτον μὲν οὕτω μηκύνεται ἐξ ἑρμηνείας. ἔπειτα
δὲ καὶ τὸ παραλειφθὲν ζητήσαντες λέξομεν κἀκεῖνο ἐν
κώλοις ὅσοις ἂν δυνώμεθα, οἷον ῾ τόδε μὲν οὐκ ἐποίησα
οὐδὲ εἰργασάμην, ἐκεῖνο δὲ οὐ διεπραξάμηνʼ.
Ἔπειτα μέντοι καὶ τοῦ πεπραγμένου τὴν αἰτίαν ζητήσομεν,
καὶ ὅταν εὕρωμεν, ὅσοις ἄν δυνώμεθα κώλοις
1 μὲν om. | ὅτι post φαμεν add P 2 χρὴ m. po. ex χρῆ-
ναι Pc 3 ἢ om Vc 7 cf. 119, 12 10 ὑμῶν Pc 10 11
ἀνασκοπῶ⌊ν m po.] Pc; ἀνασκοπῶν Pa; ἀνασκοπῶν 13. 14
μάλιστα om. Mr 14 γρ ἐν ταῖς γραφαῖς P; γρ καὶ συγγραφαῖς
καὶ γραφαῖς Ba; ἔνια τῶν βιβλίων περιραφαῖςʼ ἔχει ἔνια δὲ
῾ συγγραφαῖςʼ· καὶ ἄλλα γραφαῖςʼ· ὁ μὲν οὖν ἐξηγητὴς ῾ περι-
γραφαῖςʼ ἀναγνοὺς κτλ Dox. 15 16 mg. m. 1 εὐπορήσομεν Pa;
⌊Ι—ΙΙ⌉εὐπορ|οῦ m. po.⌉ μιεν Vc 18 οὖν οὕτως Ba 20 δυν|ώ
m. po. ex ησό⌉μεθα Ba 21 δὲ οὐδὲ Ac 23 ἂν om. Vc
ἕκαστα ἀφηγησόμεθα· οὐδεὶς γὰρ νοῦς οὕτω καλὸς εἰς
κατασκευὴν διηγήσεως ὡς σἰτία.
Πλατύνουσι δὲ διήγησιν καὶ οἱ λογισμοί, εἰ πρὸ
τῶν πράξεων λέγοιμεν βεβουλεῦσθαι, ὡς, εἰ μὲν τόδε
ποιήσαιμι, τόδε ἀπαντήσεται, καὶ προστιθέναι τὰς αἰτίας·
εἰ δὲ τόδε ἐργασαίμην, τόδε ἀπαντήσεται.
198 Καὶ παραδείγματος ἕνεκεν καὶ σαφηνείας τῶν θεωρημάτων 93
καὶ ἐπὶ προβλήματος λέξομεν· ἔστω δὲ ὁ
στρατηγὸς ὁ μὴ ἀνοίξας τὰς πύλας. ἀπὸ τοῦ παραλειφθέντος
πρῶτον ῾ ἡμεῖς γὰρ ἐνστάντος τοῦ πολέμου
καὶ καταρραγείσης τῆς μάχης καὶ κινηθείσης ἡμῖν πρὸς
τοὺς ἐχθροὺς φιλονεικίας ἄλλον μὲν οὐδένα τῶν πάντων
στρατηγὸν ἐχειροτονήσαμεν οὐδὲ ἐπεστήσαμεν τοῖς
πράγμασιν οὐδὲ τὸ στρατόπεδον ἐπιστεύσαμενʼ, εἶτα
τὸ πραχθὲν ῾ τοῦτον δὲ στρατηγεῖν ἠξιώσαμεν καὶ τὸ
ἀξίωμα τῆς πόλεως ἐπιστεύσαμεν καὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν
ἔχειν καὶ τάττειν ὅπως ἐθελήσειεν ἐπετάξαμενʼ,
εἶθʼ ἡ αἰτία ῾ οὐχ ὡς μὰ τὴν ἀλήθειαν προδώσοντος αὐτοῦ
τὴν πόλιν καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἀγαπήσοντος, ἀλλʼ
ὡς εὐνοϊκῶς προστησομένου τῶν ἡμετέρων πραγμάτων.
ὅ δὲ ταῦτα πιστευθεὶςʼ πάλιν ἐκ τῶν παραλειφθέντων
οὔτε ἐστρατήγει καλῶς οὔτε ἐξηγεῖτο τῶν πραγμάτων
σεμνῶςʼ· εἶθʼ ἡ αἰτία τοῦ παραλειφθέντος ῾ δύσνους
γὰρ ἦν περὶ τὴν πόλιν καὶ ἄδικος πάνυ· ἀλλὰ καὶ
αἴτιος ἡμῖν ἥττης ἐγένετο. ἐπεὶ δὲ ὁ θεὸς καλῶς ποιῶν
καὶ κηδόμενος τῶν τῆς πόλεως πραγμάτων καὶ ἐπανορθούμενος
1 οὕτω νοῦς V 8 οἱ Pc, (supr.) Pa; om V 6 τάδε ἀπαν-
τήσεται Ba 7 ἕνεκα Ba | τῆς σαφηνείας V c 8 p. 118, 25
10 συστάντος Sturm 11 τῆς om. Ba 12 13 ἀπάντων Ac 17 θε-
λήσειεν Vc Ba 18 αἰτία τοῦ πραχθέντος Ac, v. l P μὰ τὴν
ἀθηνᾶν Ac 23 σεμνῶς Ba, m 2VcAc; om. Vc Ac; ὀρθῶς P
25 post ἐγένετο Vc m .1 mg. : ἣ διήγησις ἀυτmg. decurt.⌉
τὰ τῆς πόλεως πταίσματα κατὰ νοῦν
ἐποίησε τοῖς πολίταις ῥῆξαι τὰ δεσμὰ καὶ φυγεῖν δυνηθῆναι
καὶ σωθῆναι πρὸς ἡμᾶς’, εἶτα ἀπὸ τῶν λογισμιῶν
‘ἐνταῦθα ὁ στρατηγὸς ἐλογίσατο, ὡς, εἰ μὲν
ἀνοίξει τὰς πύλας, σωθῆναί τε παρασκευάσει τούς
τριακοσίους καὶ οὐδὲν ὄφελος αὐτῷ τῆς προδοσίας
ἔσται καὶ τῆς ἥττης ἡμῖν ἀπαντήσει παραμυθία, εἰ δὲ
μὴ ἀνοίξειεν, ὡς πληρώσει τε τὴν ἐπιθυμίαν καὶ πάντες
τεθνήξονται καὶ εἰς στενὸν κομιδῇ καταστήσεται τὰ
ἡμέτερα — τοῦτο, ὃ καὶ πράττειν προείλετο’. καὶ παρατηρητέον,
ὅτι καὶ τὰ πραττόμενα καὶ τὰς αἰτίας τῶν
πραττομένων καὶ τὰ παραλειπόμενα καὶ τὰς αἰτίας τῶν
παραλειπομένων καὶ τοὺς λογισμοὺς καὶ πάντα ἐν πολλοῖς 199
κώλοις καὶ ποικίλοις λέγειν δυνάμεθα.
Εἰ δὲ τρόπος ἐν διηγήσει τῶν πεπραγμένων πλατύνοιτο,
διασκευάζεται τὸ πρόβλημα, οὐ διηγεῖται· αἰτία
μὲν γὰρ διήγησιν, τρόπος δὲ διασκευὴν κατασκευάζει.
τρόποι δὲ διηγήσεως τρεῖς, ἀπλοῦς, ἐγκατάσκευος, ἐνδιάσκευος.
ὅταν μὲν οὖν ᾖ τὰ πράγματα πολλὰ καὶ
ποικίλα καὶ ἱκανὰ καὶ βαρῇ τοὺς ἀντιδίκους, ἡμῖν δὲ
βοηθῇ, ἁπλῇ χρησόμεθα τῇ διηγήσει· οὐ δεῖται γὰρ
1 ταύτης τὰ πταίσματα Ac 2 τοῖς πολίταις om. VcBa | ῥῆξαι
τὰ δεσμιὰ τοὺς πολίτας Ac 3 ὑμιᾶς Vc | τῶν om. Pa 7 ἀπαν–
τήσοι Vc 10 ἡμέτερα 〈πράγμιατα〉 ? cf. p. 121, 20. 26 | ὃ Pa, (er.)
Pc; om. | προείλ⌊ε m po.⌉ Pc 13 ⌊λο m.po. ex παραλο⌉γισμούς
Pc 13. 14 πλείοσι Ba 14 καὶ ποικίλοις om. Vc 15 πραττο–
μένων Vc 16 οὐ PAc; καὶ οὐ Vc; οὐχ ἀπλῶς BaVδ; καὶ οὐχ
ἁπλῶς Sc; Dox.: ἔν τισι τῶν βιβλίων οὐ τέθειται τὸ ‘οὐχ ἁπλῶς’
κτλ. 16. 17 γρ καὶ οὕτως (mo. καὶ οὕτως Pc)· αἰτία μὲν γὰρ
διήγησιν ἐγκατάσκευον· τρόπος δὲ διήγησιν ἐνδιάσκευον (Pc hic
queoque ἐγκατάσκευον) κατασκευάζει mg. P, cf. Dox. v.l.; cf.
P. 123, 9 18 διηγήσεων V 19 ἦ post 20 ποικίλα Pc | ἱκανὰ
ἢ καὶ Ac 20 βαρ⌊ῆ m.po.⌉ Vc
ἰσχυρῶν λόγων τὸ αὐτομάτως ἰσχῦον πρᾶγμα. ἐὰν δὲ
σύντομος καὶ πολιτικὴ ἡ διήγησις, τῷ ἐγκατασκεύῳ
χρησόμεθα τρόπῳ ταῖς αἰτίαις κατασκευάζοντες αὐτήν,
ἵνα γένηται ῥητορικωτέρα τῇ προσθήκῃ τῶν αἰτιῶν
εἰς τὴν κατασκευὴν βοηθουμένη. ἐἀν δὲ ᾖ σύντομος
καὶ φαιδροτέρα, τῷ ἐνδιασκεύῳ χρησόμεθα τρόπῳ μὴ
φειδόμενοι μηδὲ τῶν ἀπὸ τοῦ τρόπου κατασκευῶν·
ἐνδιάσκευος γάρτοι διὰ τοῦτο κέκληται, ὅτι τοῖς ἀπὸ
τῆς διασκευῆς μέρεσι βοηθεῖται. ἔφαμεν δὲ ῆδη φθάσαντες,
ὅτι αἰτία μὲν κατασκευάζει, τρόπος δὲ
διασκευάζει.
Ἁπλῆ μὲν οὖν διήγησις παρὰ Δημοσθένει ἐν τῷ 95
Κατὰ Κόνωνος αἰκίας «τέξήλθομεν εἰς Πάνακτον ἔτος
τουτὶ τρίτον. καὶ μεθʼ ἡμῶν ἐσκήνωσαν οί Κόνωνος
υἱεῖς καὶ προσούρουν τε ἡμῖν καὶ τὰς ἀμίδας κατερρήγνυον»·
οὐ γὰρ εἶχε μιᾶλλον δεινῶσαι τῷ λόγῳ ἢ τὰ
πράγματα λέγων αὐτὰ ὁ ῥήτωρ ψιλά, ἂ ἔπραττον ἐκεῖνοι·
γυμνὰ γάρτοι λεγόμενα πλέον ἰσχὑν ἔλαβεν, ἢ εἴ
τις αὐτὰ ἐκόσμει λόγοις.
Ἐγκατάσκευος δέ ἐστιν ἡ Κατὰ Ἀριστοκράτους. φάσκων
γὰρ λερρόνησον κινδυνεύειν τῇ πόλει τὰς αἰτίας
1 ὅταν Ba 2 ἡ om. Mr | τῷ om. Vc Ac 6 σφοδροτέρα
Dox. 7 διασκευῶν Ba, (δι m.po in ras.) Pc 8 γάρτοι καὶ
Vc 10 διήγησιν κατασκευάζει Vc; γρʹ καὶ οὕτως (om. καὶ οὕ-
τως Pa) ὅτι αἰτία μὲν διήγήσιν ἐγκατάσκευον· τρόπος δὲ διήγησιν
ἐνδιάσκευον κατασκευάζει mg. P, cf Dor. v.l.; cf p 122, 16 12 ἡ
διήγησις Pa 13 Dem. 54, 3. 4 ||ἀρίσι mpo.]ωνος Pa 14 ἀρίστω-
νος PV (κόνωνος m. 2VcBa, m.po P); Dox.: ἔν τισι τῶν βιβλίων
‘οἱ τοῦ κόνωνος υἱοὶ’ γέγραπται κτλ. | pr καὶ om. Ρ 16 ειν δηλῶ-
σαι, ειν m.2, Vc | τὸν λόγον P, m. 2Vc 17 ὁ ῥήτωρ post ψιλὰ Pc,
post 16 εἶχεν Ba 18 mg. πλείονα m.po.Ma | ἰσχύος Portus
19 λόγ Pa λόγοις Pc 20 δὲ διήγησίς ἐστιν Ba | ἡ vix san
21 τὴν πόλιν Vc
λέγει, διʼ ἅς ἐσῴζετο, καὶ τὰς αἰτίας, ἐξ ὧν ἀπολεῖται·
«ἔστι γὰρ τοῦτο, τελευτήσαντος Κότυος Βηρισάδην καὶ 200
96 Ἀμάδοκον καὶ Κερσοβλέπτην τρεῖς ἀνθʼ ἑνὸς ὕρκης
γενέσθαι βασιλέας· συμβέβηκε γὰρ ἐκ τούτου αὐτοῖς
μὲν ἀντιπάλους εἶναι τούτους, ὑμᾶς δὲ ὑπέρχεσθαι
καὶ θεραπεύεινx. καὶ καθάπαξ ἡ διήγησις πᾶσα διὰ
τῆς θεωρίας πεπλήρωται ταύτης.
Ἐνδιάσκευον δὲ ἐκεῖνο τὸ μέρος τῆς διηγήσεως ἐν
τῷ Περὶ τῆς παραπρεσβείας παρὰ τῷ Δημοσθένει
«θέαμα δεινόν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ ἐλεεινόν· ὅτε
γὰρ νῦν ἐπορευόμεθα εἰς Δελφούς, ἐξ ἀνάγκης ἦν
ὁρᾶν ταῦτα πάντα, οἰκίας κατεσκαμμένας, τείχη σεριῇρημένα,
χώραν ἔρημον τῶν ἐν ἡλικίᾳ, γύναια δὲ καὶ
παιδάρια ὀλίγα καὶ πρεσβύτας ἀνθρώπους οἰκτρούς».
Τὸ δὲ ἄριστον καὶ ἀναγκαιότατον εἰδέναι, ὅτι τῶν
διηγήσεων αἱ μὲν πλεῖσται πᾶσιν ὑποπίπτουσι τοῖς
τρόποις, ὥστε τινὰ μὲν αὐτῶν μέρη ἀπλᾶ εἶναι, τινὰ
δὲ ἐγκατάσκευα, τινὰ δὲ ἐνδιάσκευα, ὡς φαίνεται ἡ
διήγησις αὕτη παρὰ τῷ Δημοσθένει, μᾶλλον δὲ αἱ
πλείους· τὸ μὲν γὰρ λέγειν ὑμεῖς τοῦτον ἐχειροτονήσατε
πρεσβευτὴν οὐχ ὡς τῶν ἀποδωσομένων τὰ ὑμέτερα,
ἀλλʼ ὡς τῶν φυλαξόντων τοὺς ἀλλουςʼ τῆς ἐγκατασκεύου
μέρος ἐστί, τὸ δὲ λέγειν ‘ὁ δὲ τῇ πρώτῃ τῶν
ἐκκλησιῶν πάντα εἰπὼν κατὰ ψιλοκράτους, τῇ δʼ ὑστεραίᾳ
μεταβαλόμενος δῆλός ἐστι προδιδόναιʼ ἀπλῶς
1 ἅς m 2 ex ὡν Vc αἰτίας om Vc |ἐξ ὧν Pc V, v.l.Pa; δι᾿
ἅς Pa 2 ἔστι τοίνυν ὧ ἄ Ἀθ. τοῦτο, τὸ τελευτήσαντος Dem.
23, 8 7 ταύτης πεπλήρωται Pc 9 Dem. 19,65 | περὶ τῆς P
om Vc; περὶ om. Ba (cf 127, 11. 23 cet.); τῆς om. Ac 10 δει-
νὸν post ἀθηναῖοι Ac ἄνδρες om. Ba 17 τὰ (pro alt. τινὰ)
Ve 18 τινὰ δὲ ἐνδιάσκευα om Pc |τινὰ Pa Ba; τὰ Vc Ac 20 cf.
Dem. 19, 12 22 τῶν om Ba 23 τῶ Ba |λέγειν suspect.
cf Dem. 19, 15 25 μεταβαλλόμενος V
λέγει καὶ ἀπλῶς διηγεῖται, ἐπὶ τέλει δὲ ἐδείξαμεν ὅτι
ἐνδιασκεύως τὰ περὶ Θωκέας διηγεῖται.
Ἀκμὴ δὲ διηγήσεως τριχῶς γίνεται, ἤτοι τοῦ πράγματος
αὐτοῦ ἢ τῆς ἀξιώσεως ἢ τῆς αἰτίας τῆς ἀξιώσεως
συνεχῶς διαφόροις κώλοις καὶ ποικίλοις λεγομένης,
ἢ καὶ τῶν δύο ἢ καὶ τῶν τριῶν πολλάκις ὁμοίως
παραλαμβανομένων· οὕτω γὰρ ἡ ἀκμὴ μείζων γίνεται
201 καὶ ποικίλη μᾶλλον, ἐὰν τὸ πρᾶγμα τρισὶ κώλοις ἤ
τέτρασιν εἴπωμεν, ἐπὶ τέλει δὲ καὶ τὴν ἀξίωσιν καὶ
τῆς ἀξιώσεως τὴν αἰτίαν. οἷον ἐνώπιόν τις τῆς μητρὸς
ἀπέκτεινε τὸν υίὸν κατὰ τὸν τῶν ἀκρίτων νόμον, ἐξἐθανεν
ἡ μήτηρ, καὶ κρίνεται ὁ πατὴρ αἰτίας θανάτου·
‘καὶ συλλαβὼν τὸν υίὸν ἔπαιεν, ἐτίτρωσκεν, ἐφόνευεν
ὁμοῦ τῇ γυναικί, ὡς ἀλλοτρίους, ὡς ἐχθρούς, ὡς ἔκ
τινος τῶν πολεμίων γεγονόταςʼ τὸ πρᾶγμα τοῦτο· εἶτα
ἡ ἀξίωσις ‘τίς οὐκ ἀγανακτεῖ, τίς οὐκ ὀργίζεται, τίς
οὐ χαλεπαίνει τοῖς γεγενημένοις; τίς οὐκ ἀπαιτεῖ τὴν
προσήκουσαν τιμωρίανʼ, εἶτα ἡ αἰτία διʼ ὃν πεπλήρωται
μιασμάτων ἡ οἰκία, διʼ ὅν ἄθεσμοι φόνοι, διʼ ὅν
ἀσεβεῖς σφαγαί, διʼ ὅν γένος ὅλον ἔρριπται πεφονευμένον,
παρʼ οὗ ἥκιστά τις ἂν προσεδόκησεν;ʼ
1 λέγει ν . . διηγεῖται Pa |p 124,8 4 5 τῆς ἀξιώσεως P Βa,
(ex τῶν ἀξιώσεων) Ac; om Vc 5 κώλοις om. Pc | καὶ ποικίλοις
om Vc Ba 5 6 γινομένης Ac 7 μείζων ἡ ἀκμὴ γενήσεται
Vc Ba, (γίνεται) Ac 8 ἔνθα (pro ἐὰν) Vc | |τρι]σὶ Pa 8.9 εἴπω-
μεν (ω m 2 ex ο Vc) ἢ τέτρασιν (τέσσαρσιν Ba) 9 pr καὶ om
Ac 10 τὴν τῆς ἀξιώσεως αἰτίαν Vc cf. 95, 8 17 ἀπαιτεῖ
〈τοῦτον〉 . . δι ὅν? 18 αἰτία τῆς ἀξιώσεως Vc 18. 19. 20
ὅν ex ὧν Vc 21 subscr. τέλος τοῦ βʹ τόμου P; om. V
98 Γ
1 Τὸ τρίτον μοι σύνταγμια τουτὶ γέγονεν, ὦ κράτιστε
Ἰούλιε Μᾶρκε, περὶ ὡν ἤδη σοι φθάνω καὶ διʼ ἐμαυτοῦ
πολλάκις τεχνολογήσας, τοῦ κορυφαίου τῆς ῥητορικῆς
μέρους· ἔστι δὲ ἥ τε τῶν κεφαλαίων εἰσαγωγὴ
καὶ οἱ τρόποι τούτων καὶ διʼ ὅσων γίνονται, εἶτα περὶ
τῶν λύσεων καὶ ἐξ ὅσων συνίστανται, εἶτα ἐπιχειρημάτων
καὶ τῶν τόπων, ἐξ ὧν λαμβάνονται, εἶτα ἐργασιῶν,
αἳ καθʼ ἕκαστον τῶν ἐπιχειρημάτων ἐκλαμβάνουσαι
ἐργάζονται, καὶ μὴν καὶ τῶν ἐπὶ τούτοιςμημάτων
ἐμοὶ παρευρεθέντων, ἀφʼ ὧν τὸ ἀκρότατον
τῆς δριμύτητος καὶ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις εὑρίσκεται·
περαιτέρω δὲ τούτων προβαίνουσαν τὴν ρρητορικὴν οὐχ
εὑρήκαμεν, ἀνακυκλουμένην δέ γε. πρὸ δὲ τούτων
βραχέα μοι περὶ προκατασκευῆς εἰπεῖν ἔδοξεν.
99 Περὶ προκατασκεηῆς.
202
2 Ἡ προκατασκευὴ πρεσβύτερόν ἐστι μέρος λόγου τῆς
κατασκευῆς, ὡς δηλοῖ καὶ τοῦνομα. ἔργον δὲ αὐτῆς τὸ
προεκτίθεσθαι τὰ κεφάλαια καὶ τὰ ζητήματα, οἰς περιπλακεὶς
ὁ λόγος συμπληρώσει τὴν ὑπόθεσιν, οἷόν ἐστιν
1 τόμος γʹ. περὶ εὑρέσεως PVcAc; περὶ εὑρέσεως· τόμος τρί-
τος Βa; τόμιος γʹ περὶ τῆς τῶν κεφαλαίων εἰσαγωγῆς Pπ 3 ἰού-
λιε μάρκε PΒa; μάρκε ἰούλιε, mg m 2 γρ καὶ μάρκε αἴλιε, Vc;
μάρκε m.1, ἰούλιε m 2 suppl , Vbd ; θεόφιλε Ac | τινὰ τῶν βι-
βλίων προσκείμενον ἔχει τὸ καὶ διʼ ἐμαυτοῦʼ κτλ Dox 6 τινὰ
τῶν βιβλίων καὶ οἱ τούτων τρόποι καὶ διʼ ὅσων γίνεταιʼ ἔχει
. . . ἀλλʼ ἄμεινον καὶ οἴ τρόποι ταύτηςʼ κτλ. Dox 7 γίνονται
Ba 7. 8 περὶ ἐπιχειρημάτων Sc; |circ. lII ἐπιχειρημάτων Vc
12 ἀρχαιοτέροις P 15 ἔδοξεν εἰπεῖν Pc 17 ἡ om. Pc c | εἶχε
τὸ παλαιὸν πρεσβύτερόν ἐστι μέρος τῆς διηγήσεως τοῦ λόγου
τῆς κατασκευῆς ὡς δηλοῖʼ Dox. 18 δὲ |II—lII] αὐτῆς Vc
ἐκεῖνο παρὰ τῷ Δημοσθένει τδίκαιον δέ ἐστιν ἴσως
ἐμὲ τρία ὑμῖν ὑπεσχημένον, ἕν μὲν ὡς παρὰ τούς νόμους
τὸ ψήφισμα είρηται, δεύτερον δὲ ὡς ἀσύμφορόν
ἐστι τοῦτο τῇ πόλει, τρίτον δὲ ὡς ἀνάξιός ἐστι τούτων
τυχεῖν Χαρίδημος, ἀπάντων τούτων ὑμῖν αἵρεσιν
δοῦναι, τί πρῶτον ἢ τί δεύτερον ἢ τί τελευταῖον βουλομένοις
ὑμῖν ἐστιν ἀκοῦσαι2· ταῦτα γάρτοι προειπὼν
πᾶσαν ἡμῖν ἐπὶ κεφαλαίου τὴν τομὴν ἐσήμανε τοῦ λόγου,
εἶτα καθʼ ἕκαστον αὐτῶν λαβὼν διεπεράνατο ταῖς
κατασκευαῖς τὰς ἁρμοττούσας ἑκάστῳ τῶν ἐπιχειρήσεων
προσαγαγὼν δυνάμεις. καὶ μὴν καὶ ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας
λόγῳ προκατασκευῆς ἔχει χώραν καὶ δύναμιν
τὸ λέγειν αὐτὸν «σκέψασθε παρʼ ὑμῖν αὐτοῖς, τίνων
προσήκει λόγον παρὰ πρεσβευτοῦ λοβεῖν· πρῶτον
μὲν τοίνυν ὧν ἀπήγγειλε, δεύτερον δὲ ὧν ἔπεισε, τρίτον 100
δὲ ὧν προσετάξατε αὐτῷ, μετὰ ταῦτα τῶν χρόνων·
ἐφʼ ἄπασι δὲ τούτοις, εἰ ἀδωροδοκήτως ἢ μὴ ταῦτα
πάντα πέπρακταιx· καὶ γὰρ ἐνταῦθα ἐπὶ κεφαλαίων τὰ
ἐγκλήματα προῦθηκεν, ὧν καθʼ ἕκαστον ἐξελέγξει καὶ
ἀποδείξει. εἰ δὲ ζητοίης, εἰ τούτοις τέτμηκε τοῖς κεφαλαίοις
τὸν λόγον ἢ εἰ τούτοις μόνοις ἢ εἰ τῇ τάξει
ἐχρήσατο τῆς ἐπαγγελίας ἐν τῇ κατασκευῇ, λόγον ἴδιιν
ζητεῖς θεωρίας καὶ τέχνην τοῦ τῆς Παραπρεσβείας καὶ
οἰκονομίαν, οὐκ ἀναιριῖς τὸ μὴ οὐ προεκτίθεσθαι τὰ
1 ἐκείνω m.1Ρa | Dem. 23, 18 2 ὑπεσχημένον εἰπεῖν Ba 3 δὲ
om. Pc 4 ἔσται VcAc |alt ἐστι om VcAc 4. 5 τούτου Ac Ba
7 ἡμῖν Pc Ac 8 κεφαλαίων Spengel, cf l. 18 10 ἔκάστωι
Pa 11 alt καὶ om Pa 18 τὸ [l] Ve |cf Π ἰδ p. 281, 22 sq
Sp ; Aps l 2 p. 247, 12 Sp H 14 τῆ πόλει post προσήκει
add Ba, Dem. 19, 4 16 τὸν χρόνον V 18 παντα om Pc
20 |ἀ m.1 ex ὑ ]ποδείξει Pc τετ| l μηκε Pa 24 ἀναιρεῖς m po
Pc; ἂν ἐρεῖς ΡV Mr (οὐκ ἂν m .1, οὔκουν m 2VcBa)
κεφάλαια τὸν ῥήτορα, ὅ τῆς προκατασκευῆς ἐστιν ἴδιον·
πολὑ δὲ δήπουθεν διενήνοχε τεχνολογῆσαι διδασκαλικὴν 203
θεωρίαν ἢ θεωρῆσαι δικανικὴν ἀνάγκην λόγου
πρὸς τὸ χρήσιμον τῶν ζητουμένων διοικονομουμένου·
ἐπεὶ κἀκεῖνό σοι ἀστεῖον καὶ χάριεν προειρῆσθαι, ὡς
τετηρήκαμεν τὴν προκατασκευὴν ταύτην οὐ μιᾷ χώρᾳ
συνεζευγμένην ἀλλὰ διπλῇ· ποτὲ μὲν γὰρ μετὰ τὰ προοίμια
τάττει τὴν προκατασκευήν, ὡς ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας
λόγῳ, ποτὲ δὲ μετὰ τὴν διήγησιν, ὡς ἐν τῷ
Κατὰ Ἀριστοκράτους λόγῳ.
Καὶ τοῦτο μὲν ἐξήρκεσεν ἂν εἰπεῖν ἄλλῳ, ὅτι διττὴν
ἔχει χώραν, σοὶ δὲ οὐκ ἀποκρύψομαι παραστῆσαι, τί
ποτε τῷ ῥήτορι ἐνενόησα. καὶ γὰρ οὖν καὶ αὐτῷ διαπορῆσαί
μοι παρέστη γενομένῳ τοῦ πράγματος ἐν ἐπιστάσει
καὶ εὑρὸν τὸν ῥήτορα, εἰ μὲν ἀπατήσειν μὴ
μέλλοι τοὺς δικαστάς, ἀλλὰ πληρώσειν τὴν ἐπαγγελίαν
καθαρῶς, μετὰ τὴν διήγησιν τιθέντα τὴν προκατασκευὴν
καὶ ἅμα συνάπτοντα καὶ ἐπάγοντα τὴν κατασκευήν,
101 ὥστε ἔτι τῆς μνήμης οὔσης ἐναύλου τῆς κατὰ τὴν
ἐπαγγελίαν μηδὲν ψεύδεσθαι δοκεῖν, ἀλλʼ ὡς ἐπηγγείλατο
τιθέντα τὴν κατασκευὴν οὕτως· ὅταν δὲ μέλλῃ
δικαίως μὲν δοκεῖν ἐπαγγέλλεσθαι, τὴν ἐπαγγελίαν δὲ
παρʼ οὐδὲν τίθεσθαι, τηνικαῦτα μετὰ τὰ προοίμια προκατασκευάζοντα
καὶ μεταξὑ τὴν διήγησιν τάττοντα, εἶθʼ
οὕτω τῆς μνήμης διὰ τῆς διηγήσεως ἐξελόντα τὴν
ἐπαγγελίαν κατασκευάζοντα ὕστερον, ὡς βούλεται· καθάπερ
1 κατασκευῆς Pc 4 τῶι ζητουμένῳ Ac 5 ἀστεῖόν σοι AC
προσειρῆσθαι Spengel 11 ἄλλ|ωι, ex οις?] Vc 14 πάρεστι
γενομέν|ῳ m po. | Ba 18 pr καὶ — κατασκευήν om Pc 21 τιθέ-
ναι? 24 καὶ μὴν καὶ ὡς ὅτι δύναται μηκίστην ταύτην ποιεῖ
post τάττοντα add Ac, (ποιοῦντα) v .l P
οὖν ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας ἑάλωκε λόγῳ· καὶ
γὰρ ἐνταῦθα φήσας δεῖν πρῶτον εὐθύνας ἀπαιτεῖν
ὧν ἀπήγγειλε, τὸ ‘ἀνεύθυνος ἐπὶ λόγοις’ μετὰ πολλὰ
τέθεικε κεφάλαια, καὶ ὅλως τὴν τάξιν τῆς ἐπαγγελίας
συγχέας οὐχ ὡς ἐπηγγείλατο κατεσκεύασεν. εἰ δὲ εἰς
τὸν λόγον αὐτὸν δέοι λέγειν, καθʼ ἕκαστον τῶν μερῶν
ἰδίας ἔχει τέχνας καὶ ἀπορρήτους, οὐ μέντοι τὰ τῆς
οἰκονομίας ἐκείνης ἴδια κοινὰ διδασκαλίας τεχνῶν τοιούτων
δύναται γενέσθαι.
204 Εὗρον καὶ ἄλλο προκατασκευῆς εἶδος παρευρεθὲν
τοῖς ἀρχαίοις, ὃ κεφαλαίων μὲν ἐπαγγελίαν οὐκ ἔχει,
ἀπόδειξιν δὲ παρίστησι τοῦ κατὰ τοὺς νόμους δοκεῖν
εἰσέρχεσθαι τὴν κρίσιν. προκατασκευὴ δʼ ἂν καλοῖτο
καὶ τοῦτο εἰκότως, ὅτι λόγος ἐστὶ πρὸ τῶν κεφαλαίων
λεγόμενος εἰκόσι λογισμοῖς πᾶσαν τὴν κατασκευὴν προκαλούμενος.
καὶ τούτῳ κέχρηνται πολλοὶ τῶν ἀρχαίων,
ἀλλὰ καὶ Δημοσθένης ἐν τῷ Κατὰ Μειδίου. τῆς γὰρ 102
στάσεως οὔσης ὁρικῆς, καὶ τεμνομένων τῶν ὅρων οἷς
ἴσμεν τόποις, κέχρηται νοήμασι τοῖς διδοῦσι κατὰ τῶν
οὕτως ἀδικησάντων περὶ τὴν ἑορτὴν ἐξουσίαν εἶναι
προβολῆς τοῖς κατηγορεῖν ἐσπουδακόσιν, εἰ παρὰ τὰ
διωρισμένα τις ἐκ τῶν νομίων ἐν τοῖς Διονυσίοις ποιεῖ,
καὶ τοῦτο ἀποδείξας καὶ ἀναγνοὺς ἐκ νόμων οὕτως
ἐχώρησεν εἰς τὴν μελέτην τοῦ ὅρου· καίτοι τό γε τὴν
κατηγορίαν ἐκ νόμων εἰσιέναι ταύτην οὐδὲν ἔμελλε
1 τῆς PVcAc; περὶ Ba | p 127, 14 ἐφωράθη m.2Ba, v.I.P
8 Dem. 19, 182 (cf p. 144, 5); cf. Aesch. 3, 205 | ἀνεύθυνον Ac,
?m1Vc 4 cf. schol. Demosth. p. 351, 19 Dind. 7 ἰδίας τὰς
τέχνας ἔχει Ac, (om. τὰς) Ba; ⌊lII⌉ ἰδίας ἔχει τέχνας Vc 12 τοὺς
om. Ac Ba 15 λεγόμενος PV; καλούμενος Pc 17 Dem 21, 9
19 τόποις PV κεφαλαίοις ascript. m.po. 19. 20 γρ καὶ οὕ-
τως· τοῖς διδοῦσιν ἐξουσίαν κατὰ τῶν οὕτως ἀδικησάντων P
20 ἐξουσίαν etiam ante 19 κατὰ (er.) Vc
διοίσειν οὔτε τῇ κατασκευῇ τοῦ ὅρου οὔτε τῇ νίκῃ
τοῦ τὸ πραχθὲν ἀσέβειαν εἶναι δοκεῖν, οὐχ ὕβριν. —
Καὶ μέντοι καὶ Αἰσχίνης ἐν τῷ Κατὰ Τμάρχου λόγῳ
τῷ αὐτῷ τρόπῳ τῆς προκατασκευῆς ἐχρήσατο. καὶ γὰρ
ἐκεῖνος πορνείας γραφὴν ἐνστησάμενος καὶ τοῦ τὰ
πατρῷα κατεδηδοκέναι τὸν Τμαρχον προκατασκευῇ
κέχρηται τῇ διδούσῃ κατὰ τῶν ἀσελγῶς ζησάντων ἐξουσίαν
εἶναι κατηγορίας καὶ γραφῆς· καίτοι τοῦτο
οὔτε τοῦ στοχασμοῦ τῶν κεφαλαίων ἄπτεται οὔτε πρὸς
τὴν νίκην αὐτῷ τοῦ τὸν κρινόμενον αἱρήσειν συναγωνίζεται·
καὶ γὰρ εἰ τὰ μάλιστα διδόασιν οἱ νόμοι τὴν
ἐἔουσίαν τοῖς βουλομένοις κατηγορεῖν κατὰ τῶν οὕτω
ζησάντων, οὐδέν τι παρὰ τοῦτο μᾶλλον ὁ ΤΠμαρχος
ἐλήλεγκται τοιοῦτος ὢν ἐκ τούτων τῶν νοημάτων. οἶον
αὐτὸν ἐν τοῖς κεφαλαίοις ἀποδείξει, ἀλλʼ ἔστιν ἀπηλλοτριωμένη
τῶν ζητημάτων ἡ τοιάδε προκατασκευή.—
103 ΚΙ δέ μοι λέγοι τις, ὡς ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ Κατὰ 205
ΤΠμοκράτους λόγῳ μεταξὑ τῶν δύο νομίμων, τοῦ τε
παρανόμως εἰσενηνοχέναι τὸν νόμιον Τμοκράτην δεικνύντος
καὶ τοῦ τὸν εἰσενηνεγμένον εἶναι παράνομον
τὸν ὑπὸ ΤΠμοκράτους γραφέντα, μέσῳ κέχρηται τούτῳ
τῷ νοήματι ἐν τοῖς κεφαλαίοις, ὅτι κατὰ τῶν μὴ ποιησάντων,
ὅ προστάττουσιν οἱ νόμοι, νομοθετοῦντες καὶ
1 συν m 2 οἴσειν Vc Ba; cf. schol P: συνοίσειν ὠφελήσειν
2 καὶ mpo. add. ante οὐχ Pa 3 Aesch. 1, 13 sq 7 τῆι δηλού-
σῃ m 1Vc, v .1.P | et 13 ζη|τη er ]σάντων Pa 8 cf 131, 7 10 αὐ-
τῶι P ; αὐτὸν Pa 13 τοῦτο m.2 (ex τούτων?) Vc 17 λέγει
v 19. 20 addidit Portus, (παράνομον εἶναι) m poPu 21 τὸν
ὑπὸ τιμοκράτους γραφέντα del. m po. Pa, om. Portus τοῦ τιμιο-
κράτους VcAc | post γραφέντα mg m po. Ba: καὶ τοῦ ὅτι ἐναν-
τίος ἐστὶν ο νόμος τούτου τοῖς πάλαι κειμένοις (cf. Dem 24, 32)
22. 23 ποιησάντων m.1, ποιεῖν m. po, Pc 22 22 cf. Dem 24, 18
23 καὶ post νόμοι add .m.2Ba | νομοθετοῦντες PaAc; νομοθε-
τὸ πῶς, διδόασιν ἐξουσίαν κατηγορίας τοῖς βουλομένοις,
ἐρῶ τὰς αἰτίας, καθʼ ἅς ἐκεῖ μὲν κεφαλαίωυν μέρος ἐγένετο,
προκατασκευῆς δὲ ἐνταῦθα. ὅταν μὲν γὰρ ἄλλης
στάσεως ὁ λόγος ἧ κεφαλαίοις ἄλλοις διαιρουμένης,
τῷ νομίμῳ δὲ οὐ κατασκευασθησομένης, τότε προκατασκευὴ
τὸ νόμιμον γίνεται, ὡς ἐν τῷ Κατὰ Πμιάρχου
στοχασμοῦ τῆς στάσεως οὔσης προκατασκευὴ τὸ νόμιμον
ἐγένετο καὶ ἐν τῷ Κατὰ ΜΔειδίου ὅρου οὔσης τῆς
στάσεως ἀπὸ τῆς προκατασκευῆς τὸ νόμιμιον ἐγένετο·
οὔτε γὰρ ὄρος οὔτε στοχασμὸς τούτῳ τῷ κεφαλαίῳ
τέμνονται. ὁ δὲ Κατὰ Τμοκράτους λόγος πραγματικῆς
ὧν τῆς κατὰ νόμου εἰσφορᾶς ὀφείλων τῷ νομίμῳ κατασκευασθῆναι
τὸ ἐκ τοῦ νόμου βοηθοῦν μέρος αὐτῷ
τετήρηκε τῷ νομίμῳ. ἄξιον δὲ κἀκεῖνο τηρῆσαι τῶν
ῥητόρων ἐν τούτοις, ὅτι καινοὺς ἀγῶνας εἰσιόντες ὅ
μὲν πορνείας, ὅ δὲ τῆς περὶ τὰ Διονύσια προβολῆς,
οἰς οὐκ ἡσαν Ἀθηναῖοι συνειθισμένοι τῷ μηδένα τοιοῦτον
πρότερον εἰσελθεῖν, ἀναγκαίως ἐχρήσαντο ταύτῃ 104
τῇ προκατασκευῇ, ὡς ἄν μὴ προσκρούοιεν τοῖς δικασταῖς
ἐκ τοῦ τὰ πρὸς μηδενὸς ἄλλου γενόμενα τολμᾶν
εἰσάγειν, ἀλλὰ προσεκτικὸς καὶ διδασκαλικὸς τῆς κατηγορίας
ὁ λόγος γένοιτο τοῖς δικασταῖς μαθοῦσιν, ὅτι,
περὶ ὧν πρῶτον δικάζουσιν, ἐκ νόμων ὥρμηνται καὶ
ἀπὸ τῆς τῶν νόμων βουλήσεως.
τούντων Pc Vc Ba |τὸ scripsi coll schol P (W VII 742, 1); τοῦ
PBa; om Ac, m 1Vc νομοθετοῦντες — πῶς om. Portus, del.
(ὀρθῶς supr.) m. po Pa |καὶ τοῦ πῶς del. m po Ba
2. 3 ἐγένετο PaV; εἰσάγεται Pc 6 νόμιμον mn po (ex νόημα ?)
Vc 13 αὐτῶι μέρος Vc 14 νόμωι Pc 15 sic Dem 19, 120
ἀγῶνας καινούς (cf. schol. Dem p 396, 3 Dind.) 16 ct. Dem.
21, 1 17 οἱ ἀθηναῖοι Vc Ac |εἰθισμένοι Ba; συν|ει ex η]θισμένοι
Vc 17 18 τοιο|ῦτο]ν Pc; τῶν τοιούτων VcAc 18 ἐχρήσατο Pc
20 γινόμενα Vc 23 ὦν P οὗ |ὥρμηται Ac Βa; (ν er.) Vc
24 κολάσεως, mu 1 βουλή supr., Pc
106 Περὶ κεφαλαίυn.
4 Περὶ μὲν τῆς τῶν κεφαλαίων εὑρέσεως κατὰ τὴν
διαιρετικὴν ἐξεθέμεθα τέχνην, καὶ ὅσα ἑκάστης τῶν 206
στάσεων ἴδια καὶ ὅσα κοινὰ καὶ τὰ τούτων διάφορα·
νυνὶ δὲ πρόκειται δεῖξαι, πῶς τῆς διαιρετικῆς τέχνης
ὑποβαλλομένης τῶν κεφαλαίων ἕκαστον ἡμεῖς ἐκλαβόντες
αὐτὸ κατασκευάσομεν· τὸ γὰρ πᾶν τῆς ῥητορικῆς
ἰσχυρὸν ἐν τούτοις ἵσταται καὶ τὸ τῆς νίκης κράτος
ἐν τῇ κατασκευῇ τῶν κεφαλαίων διαφαίνεται.
Κεφάλαιον τοίνυν ἤτοι παρʼ ἡμῶν αὐτῶν εἰσάγομεν,
ὅ δεῖται κατασκευῆς, ἢ παρὰ τῶν ἐχθρῶν τίθεται, ὅ
δεῖται λύσεως. οἷον ἐὰν μὲν ἀπολογώμεθα ἐν τοῖς στοχασμοῖς,
τὴν τῶν ἐλέγχων ἀπαίτησιν ἡμεῖς εἰσάγομεν
λέγοντες ἐλέγχους πάρασχεʼ, εἶτα κατασκευάζομεν ἐκ
τῶν ἐπιχειρημάτων συνιστάντες ὅτι δεῖ παντὸς πράγματος
ἐλέγχους παρέχεσθαι καὶ παντὸς ἐγκλήματοςʼ.
107 ἐὰν δὲ κατηγορῶμεν, ἀνάγκη τοῦ ἐχθροῦ τὸ κεφάλαιον
τιθέντος καὶ λέγοντος ἐλέγχους πάρασχεʼ ἡμᾶς λύειν
1—148, 15: ordinem commentarii Mr secutus sum; cf. Spengel,
Praef. p XI, Ζuncheneι Gel. Αnεeigen 1835 p 265. Grdο Ba:
π. κεφαλαίων, π. βιαίου, π.ἑπιχειρημάτων, π. ἐνστάσεως καὶ ἀντι-
παραστάσεως. P VcδAc: π βιαίου, π. κεφαλαίων, π. ἐπιχειρῇ-
μάτων, π. ἐνστάσεως κ. ἀντ.; Dox.; μήπω τοίνυν ἄμεινον p (ἦν
Vδ) λέγειν λήθη τῶν ἀντιγράφων τὸ περὶ βιαίου προταγῆναι τοῦ
περὶ τῶν κεφαλαίων, ὀφεῖλον ὑπὸ τὴν ἔνστασιν 〈καὶ〉 ἀντιπαράέ-
στασιν ταχθῆναι μετὰ τὸν περὶ κεφαλαίων λόγον Portus: π.
εἰσαγωγῆς κεφαλαίων, π. ἐπιχειρημάτων, π εἰσαγωγῆς καὶ λύσεως
κεφαλαίων κατʼ ἔνστασιν καὶ ἀντιπαράστασιν, π λύσεως κεφα-
λαίων κατὰ βίαιον ὅρον 3 ἐξεθέμην Ac Βa, v l Pa, W VII 55,
10 μέθοδον (pro τέχνην) W VII liber ille deperditus est; cf.
etiam Hern p 28, 12. 36, 3. 43, 15 sq. 4 τού| των ex οις] Pc
10 αὐτῶν om Ac εἰσάγεται ν l P, m 2VcBa 12 μὲν οὖν Ac
14 cf. 141, 22 sq 15 συνιᾶάντες Pa; συνιστῶντες PcAc, (άν
m 2 supr.) Vc, (ex cr m po ) Ba 16 παρασχέσθαι m2 ex παρ-
ἐχεσθαι Vc (cf. p. 133, 1) 17 τὸ κεφάλαιον τοῦ ἐχθροῦ Vc
λέγοντας οὐ δεῖ ἐλέγχους παρέχεσθαι παντὸς πράγματοςʼ
καὶ εἰς τοῦτο κατασκευῆς εὐπορῆσαι τῆς ἀπὸ τῶν
ἐπιχειρημάτων, ἵνα δείξωμεν, ὅτι μὴ δεῖ τούς ἐλέγχους
ἀπαιτεῖν. καὶ ἐν ταῖς πραγματικαῖς, εἰ τύχοι, ἢ τιθέ.
μέθᾳ κεφάλαιον λέγοντες οὐ δεῖ καινοτομεῖνʼ ἢ οὐ
δεῖ παρὰ τὰ δόξαντα λέγεινʼ ἢ ‘οὐ δεῖ ἔθος καταλύεινʼ,
καὶ ὅ τι ἂν τούτων εἰσάγωμεν, ἐκ τῶν ἐπιχειρημάτων
εἰς τὰς κατασκευὰς βοηθούμεθα δεικνύντες, ὅτι
μηδὲν τούτων δεῖ ποιεῖν, ἢ καινοτομεῖν ἢ τὰ δόξαντα
λύειν ἢ ἔθος παραβαίνειν· ἢ τεθὲν παρὰ τῶν ἀντιδίκων
λεγόντων, ὅτι οὐ δεῖ ταῦτα ποιεῖν, ἡμεῖς αὗθις
δεόμεθα λύσεως, ἵνα δείξωμεν, ὅτι δεῖ καινοτομεῖν
καὶ τὰ δόξαντα λύειν καὶ ἔθος παραβαίνειν, καὶ εἰς
τὴν τούτων κατασκευὴν βοηθούμεθα τοῖς ἐπιχειρήμασι.
Πολλῶν δὲ πολλὰ ἐκθεμένων περὶ ἐπιχειρήματος καὶ
πολύν ἀναλωσάντων λόγον καὶ μηδενὸς δυνηθέντος
207 σαφῶς παραστῆσαι, πειράσομιαι ὅτι μάλιστα σαφέστατα
διακρῖναι, τίς εὕρεσις ἔπιχειρήματος, ὅ κατασκευάζει
τὸ κεφάλαιον ἢ τὴν λύσιν, καὶ τίς εὕρεσις ἐργασίας,
ἢ κατασκευάζει τὸ ἐπιχείρημα, καὶ τίς εὕρεσις ἐνθυμήματος,
ὅ κατασκευάζει τὴν ἐργασίαν. ἐὰν μὲν οὖν ἡμεῖς
εἰσάγωμεν κεφάλαιον, ἁπλῆς δεήσει τῆς θέσεως καὶ
τῆς εἰς τοῦτο κατασκευῆς εὐπορήσομεν ἀπὸ τῶν ἐπιχειρημάτων
μετὰ προτάσεως. τὸ δὲ ἐντελέστερον, ἐὰν 108
τιθῆται ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν καὶ εἰσάγηται· τότε γὰρ δεῖ
κοσμῆσαι τὸ κεφάλαιον προτάσει, ὑποφορᾷ, ἀντιπροτάσει,
1 παρασχέσθαι Vc 2 εὐπορήσομεν Ba, v l Pa 5 cf 76, 16 sq
137, 11 cet. 5 ἢ - 6 λέγειν m.upo. suppl Ac 6 γρʹ παραβαίνειν
P 9 pr. ἢ — 10 παραβαίνειν suspecta 11 ὅτι om V 15 ἐπι-
χειρήματος PcAc, (ων m 1 supr ) Pa; ἐπιχειρημάτων VcBa 19 τὸ
κεφάλαιον ἢ m. po 8uppl. Pc 23 καὶ τὴν τούτου κατασκευὴν
εὑρήσομεν Vc 25 ὑπὸ Ba
λύσει τῇ καὶ ἀνθυποφορὰ καλουμένῃ. ὃ δὲ τούτων
ἕκαστόν ἐστι, σαφῶς παραστήσω· πρότασις μὲν
γάρ ἐστιν ἡ ἐπαγγελία τῆς ὑποφορᾶς, ὑποφορὰ δὲ ὁ
τοῦ ἐχθροῦ λόγος, ἀντιπρότασις δὲ ἡ τῆς λύσεως ἐπαγγελία,
εἶτα ἡ λύσις, ἢν ποιούμεθα ἐκ τῆς τῶν ἐπιχειρημιάτων
κατασκευῆς. οἷον εἰ τύχοι κατατρέχει Χερρόνησον
ίλιππος, γράφει Δημοσθένης διορύξαι τὸν
σθμόν· ‘τάχα τοίνυν καὶ τοιοῦτος ῆξει λόγος παρὰ
τῶν ἀντιδίκωνʼ τοῦτο ἡ πρότασις, ‘ὡς χαλεπὸν διορύξαι
λερρόνησονʼ τοῦτο ἡ ὑποφορά, ἔστι δὲ τοῦτον
αὐτῶν οὐ χαλεπὸν διαλῦσαι τὸν λόγονʼ τοῦτο ἡ ἀντιπρότασις,
‘τὸ γὰρ διορύσσειν πρᾶγμα ῥάδιονʼ τοῦτο ἡ
λύσις, ἥτις δεῖται ἐπιχειρημάτων. Τ μὲν οὑν πλῆρες
κεφάλαιον οὕτω. — Δείπει δὲ πολλάκις ἡ πρότασις
οὐδὲν βλάπτουσα τὴν ὑποφοράν — κόσμος γάρ ἐστι
τοῦ λόγου καὶ πλέον οὐδὲν πολλάκις· ἐσθ’ ὅτε γὰρ
καὶ θεωρίας ἐνδείγματα καλλίστης ἐμφανίζουσιν ἥ τε
πρότασις καὶ ἡ ἀντιπρότασις, εἰ τῆς ἑρμηνείας τοῖς ὀνόμασι
προσέχοιμεν, ἐξ ὧν τὸ εἶδος τῆς ὑποφορᾶς ὅπως
διασύρεται καὶ διαδείκνυται θεωροῦμεν —, οἷον τὰγανακτήσει
τοίνυν αὐτίκα δὴ μάλα, ὡ ἐγὼ πυνθάνομαι,
εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ πολιτευομένων λόγων εὐθύνας
ὑφέξει». εἰ μὲν γὰρ ἔλεγε πυνθάνομαι τοίνυν αὐτὸν 208
109 περιάγοντα κατὰ τὴν ἀγορὰν λέγειν, ἅ καὶ νῦν ἴσως
πρὸς ὑμᾶς ἐρεῖ ἀγανακτῶν, εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ
πολιτευομένων λόγων εὐθύνας ὑφέξειʼ, μετὰ προτάσεως
6 συνεχῶς κατατρέχει p 144, 15 (Aps. l 2 p 226, 19 233, 18.
254, 20 255, 10 Sp -H ) 10 χερρόνησον m 1, τὸν ἰσθμόν m. po
Pa | τούτων Vc Ac 11 αὐτὸν Ba 12 τοῦτό ἐστιν Ac 14 οὕτω
m. po ex τοῦτο Ba 15 cf. 135, 19 18 ἡ om. Pc 20 Dem
19, 182 21 ὡς ἐγὼ πυνθάνομαι m po. suppl Ba 22 ἐνταῦθα
Ba 24 κατὰ m po suppl Ve 25 ἡμᾶς Ba | ἐνταῦθα Pc Vc Ac
ἔκειτο· ἐν οἷς γὰρ λόγοις ἐλπίζεται ἡ ὑποφορά, τοῦτύ
ἐστιν ἡ πρότασις· τὸ δὲ λέγειν τὰγανακτήσει τοίνυν,
εἰ μόνος τῶν ἐνταυθοῖ πολιτευομένων λόγων εὐθύνας
ὑφέξει» τοῦτό ἐστιν ἡ ὑποφορά. — Ποτὲ δὲ ἡ ἀντιπρότασις
λείπει, τουτέστιν ἡ τῆς λύσεως ἐπαγγελία,
οἶον «ἔστι δὲ οὐκ ἄδηλον, ὦ Ἀθηναῖοι, τοῦθʼ, ὅτι
Αεπτίνης, κἄν τις ἄλλος ὑπὲρ τοῦ νόμου λέγῃ, δίκαιον
μὲν οὐδὲν ἐρεῖ περὶ αὐτοῦx μέχρι τούτου ἡ πρότασις·
τρήσει δὲ ἀναξίους τινὰς ἀνθρώπους εὑρομένους ἀτέλειαν
ἐκδεδυκέναι τὰς λειτουργίας» τοῦτο ἡ ὑποφορά·
«τέγὼ δὲ ὅτι μὲν τινῶν κατηγοροῦντα πάντας ἀφαιρεῖσθαι
τὴν δωρεὰν τῶν ἀδίκων ἐστίν, ἐάσω τοῦτο
εὐθέως ἡ λύσις. λείπει δὲ ἡ ἀντιπρότασις· ἦν δὲ ἄν
πλῆρες, εἰ ἔλεγε ‘χρὴ δὲ ὑμιᾶς, ὦ Ἀθηναῖοι, μηδαμῶς
ἀποδέχεσθαι τοῦτον τὸν λόγον· τὸ γὰρ τινῶν κατηγοροῦντα
πάντας ἀφαιρεῖσθαι τὴν δωρεὰν ἄδικον´. —
Καὶ ἡ ἀντιπρότασις μέντοι λείπουσα οὐδὲν τῷ νοήματι
λυμαίνεται, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ἔχει δύναμιν τῇ προτάσει,
ἥτις μόνον κόσμος ἐστὶ τῷ λόγῳ· ἐπεὶ πολλάκις καὶ
χῶρὶς προτάσεως καὶ ἀντιπροτάσεως εὑρίσκομεν παρὰ
τοῖς ἀρχαίοις, οἷον «ἀλλ’ ἀδίκως, φησίν, ἦρξας» ἡ
ὑποφορὰ χωρὶς προτάσεως· «τεἶτα παρων, ὅτε με εἰσῆγον 110
οἱ λογισταί, οὐ κατηγόρεις; ἡ λύσις χωρὶς ἀντιπροτάσεως.
2 λέγειν ὅτι Pc 8 ἐνταῦθα Vc 6 Dem 20, 1 | ὧ ἄνδρες
ἀθηναῖοι Ba 9 εὑραμένους Vc Ba 12 τῶν — ἐάσω om.
18 εὐθέως Pa ἐκ τοῦ εὐθέος Pc 14 πληρὲξ Pa; (ε m.2 ex η)
Vc; πλήρης Ac | ἔλεγες Pc; ἔλεγε⌊l⌉ Vc 16 πάντων Ac 17 ἡ
mu.2 suppl. Vc | τῶν νοημάτων τί m.1Vc 18 αὐτοῦ Pc 19 μό-
νος m.2 suppl Vc | p. 134, 15 | καὶ PV κεφάλαια? 20 προτά-
σεως καὶ om m.1 Vc 21 Dem 18, 117 (ἦρξα; om. φσίν) 22 εἷ-
τα — 23 ἀντιπροτάσεως m. po suppl. Ac | μὲν (pro με) Ba 23 διὰ
τί ante οὐ add Ba, m. 2Vc, m. po. Ac (cf l 22 ann.); cf.148, 12
— Τὸ δὲ πλῆρες ἀπὸ τῶν ἀρχαίων οὕτω
«εῶΦίλιππος γὰρ ἄρχεται μὲν περὶ Ἁλοννήσου λέγων,
ὡς ὑμῖν δίδωσιν ἑαυτοῦ οὗσαν, ὑμᾶς δὲ οὔ φησι δικαίως
αὐτὸν ἀπαιτεῖν· οὐ γὰρ ὑμετέραν οὖσαν οὔτε 209
λαβεῖν οὔτε νῦν ἔχειν. ἔλεγε δὲ καὶ πρὸς ἡμᾶς τοιούτους
λόγους, ὅτε πρὸς αὐτὸν ἐπρεσβεύομεν» τοῦτο ὅλον
πρότασις· εἶτα ἡ ὑποφορὰ «ὡς λῃστὰς ἀφελόμενος ταύτην
τὴν νῆσον κτήσαιτο, καὶ προσήκει αὐτὴν ἑαυτοῦ
εἶναι», τοῦτο ἡ ὑποφορά· «τοῦτον δὲ τὸν λόγον, ὡς
οὐχ ἔστι δίκαιος, οὐ χαλεπόν ἐστιν αὐτοῦ ἀφελέσθαι»
τοῦτο ἡ ἀντιπρότασις· τᾶπαντες γὰρ οἷ λῃσταὶ τοὺς
ἀλλοτρίους τόπους καταλαμβάνοντες καὶ τούτους ἐχυροὺς
ποιούμενοι ἐντεῦθεν τούς ἄλλους κακῶς ποιοῦσιν.
ὅ δὴ τοὺς λῃστὰς τιμωρησάμενος καὶ κρατήσας οὐκ
ἄν δήπου εἰκότα λέγοι, εἰ φαίη, ἂ ἐκεῖνοι ἀδίκως καὶ
ἀλλότρια εἰχον, ταῦτα ἐᾶν ἑαυτοῦ γίνεσθαι2 τοῦτο ἡ
111 λύσις· καὶ ἡ τοῦ κεφαλαίου εἰσαγωγὴ ἐκ τῶν τεττάρων
πεπλήρωται, προτάσεως, ὑποφορᾶς, ἀντιπροτάσεως,
λύσεως.
120 Περὶ ἑnστάσετυς καὶ ἀυτιπαραστάσετυς.
6 Ἰστέον, ὅτι τὴν ἔνστασιν καὶ ἀντιπαράστασιν ἐναντία
κεφάλαια τῆς ἀντιλήψεως ἡ διαιρετικὴ παρέδωκε
τέχνη· οἷον ἐξῆν μοι κτεῖναι τὸν υlόνʼ τὸ κεφάλαιον,
1 τὸ - 19 λύσεως potius p. 134, 13 tractanda erant 2 Dem
7, 2. 3 5 πρότερον post δὲ add Ba 7 ἡ πρότασις Ba 8 προ-
cῆκο m po ν a; προσήκειν Sc, Lem 9 τοῦτο PVcAc; μέχρι
τούτου Ba, ng P 10 οὐδὲ (pro οὐ) c (alt ) ἐστι Ac ; om Pc
12. 18 ἐχυροὺς Po VcAc, (ὀ m po ; ex ε7) Pa; ὀχυροὺς Ba 1 κα-
κ|ῶς m 2, ex ἀ] Ve 15 λέγηι c 16 τοῦτο mu. p. ex τούτου
Pa 21 sq. cf. 67, 2 4 21 τὴν post καὶ supr. m2Ba 22 τῆς
om oBa 22 cf 125, 10. 95, 8. 74, 12 ἀντιληπτικῶς ante τὸ
add Sc, ng (vix v l ) P: ἀντιληπτικὸν m po Pac
ε'τια ἡ ἔνστασις ‘οὐκ ἐξῆνʼ, εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις ‘εἰ
δὲ καὶ ἐξῆν, ἀλλʼ οὐκ ἐμώπιον τῆς μητρόςʼ. καὶ πάλιν
ἀνεύθυνος ἐπὶ λόγοιςʼ τὸ κεφάλαιον, ἀλλʼ οὐκ ἀνεύθυνοςʼ
ἡ ἔνστασις, εἰ δὲ καὶ ἀνεύθυνος, οὐχ ἵνα
ὑβρίζῃς τὴν πόλινʼ ἡ ἀντιπαράστασις.
Χρὴ δὲ ἡμᾶς καθʼ ἕκαστον τῶν κεφαλαίων ἐν πάσῃ
στάσει πειρᾶσθαι τὰς μάχας καὶ τὰς κατασκευὰς κατʼ
εἰκόνα τῆς ἐνστάσεως καὶ ἀντιπαραστάσεως εἰσάγειν·
πάντως γὰρ δυοῖν θάτερον, ἢ τὸ τῆς ἐνστάσεως ἢ τὸ
210 τῆς ἀντιπαραστάσεως, βιαιότατον τὸν ῥήτορα ἀποδείξει,
οἷον ἐὰν λέγωμεν ὅτι ‘δεῖ καινοτομεῖνʼ, χεφάλαιον,
εἶτα λέγωμεν ὅτι καινοτομεῖν προσήκει ἐπὶ τῷ συμφέροντιʼ·
τοῦτο γὰρ ἀντιπαραστατικῶς εἰσάξομεν· εἶτα
ὅτι μηδὲ καινόνʼ, τοῦτο ἐνστατικῶς. καὶ πάλιν ὅτι
δύσκολον τόδε ποιῆσαιʼ, κεφάλαιον· ‘ἀλλʼ οὐ δύσκολονʼ,
ἐνστατικῶς· ‘εἰ δὲ καὶ δύσκολον, ποιητέονʼ, ἀντιπαραστατικῶς.
Ἅμα γάρτοι καὶ ἡ εὐπορία τῶν νοημάτων
καὶ τῶν ἐπιχειρημάτων ἀμύθητος καὶ πολλὴ γίνεται
ζητούντων ἡμῶν, εἴτε τὴν ἔνστασιν πρώτην θείημεν
εἴτε τὴν ἀντιπαράστασιν, καὶ εἰς ἐκείνην πρῶτον
τὴν προκειμένην ἀπὸ τῆς περιστάσεως ζητούντων τὰ
ἐπιχειρήματα, εἶτα εἰσαγόντων τὴν ἑτέραν καὶ πάλιν
εἰς ἐκείνην ἀπὸ τῆς αὐτῆς περιστάσεως ζητούντων τὰ 121
ἐπιχειρήματα, καὶ εἰς ἄπειρον οὐτος ὁ λογισμὸς τὰ
1 [l] οὐκ Vc; ἡ οὐκ Ac Ba; εἰ οὐκ Sc | εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις
P, suppl. m 2Vc; (om. εἶτα) ἡ ἀντιπαράστασις post 2 μητρός
add. V 3 cf 144, 5 | ἐπʼ ὀλίγοις m1 VcBa 1 ἀλλʼ οὐχ Pc: cf
48, 18. 73, 13 ann. 10 ἀποδείξει τὸν ῥήτορα 11 cf. 133, 5
cet. 12 εἴτε(?) m 1Vc Ba | λέγομεν m. 1Vc ὅτι om Ac | ἀλλʼ
ante ἐπὶ add Sc, m.po.Vc 13 εἰσάξωμεν Ba 14 καινόν PAc;
καινοτομεῖν ρBa 16 καὶ om Pc 18 καὶ τῶν ἐπιχειρημάτων
om. Vc 21 ζητητέον V; om. Sc
νοήματα ἐξάγει· εἰ γὰρ ἡ ἔνστασις εὕροι δύο ἐπιχειρημάτων
πίστεις καὶ ἡ ἀντιπαράστασις δύο καὶ εἰς
ἕκαστον ἐπιχείρημα ἐργασίαν δῶμεν καὶ καθʼ ἑκάστην
ἐργασίαν αὐθις ἐνθύμημα, τῷ ὄντι εἰς ἄπειρον ὁ τοιοῦτος
λογισμὸς τὰ νοήματα ἐξάγει. τοῦτο δὲ ἀπορήσασα
ὀλιγάκις ἡ τέχνη πάσχει. ἤδη δὲ ἠρκέσθησαν οἱ παλαιοὶ
πολλάκις καὶ δίχα τῶν ἐπιχειρημάτων ἐν ταῖς λύσεσιν
αὐτῷ τῷ ἐνστατικῷ καὶ ἀντιπαραστατικῷ χρήσασθαι
μόνοις, ὡς μυριάκις ἐν τοῖς ἀρχαίοις ἐπιδείξομεν. τάξιν
δὲ οὐκ ἀεὶ τὴν αὐτὴν ἔχει, τί πρῶτον θετέον, ἔνστασιν
ἢ ἀντιπαράστασιν, ἀλλὰ τὸ παραδοξότερον ψὐτῶν
καὶ βιαιότερον δεύτερον τάττεται, πάσχει δὲ τοῦτο
ποτὲ μὲν ἡ ἔνστασις, ποτὲ δὲ ἡ ἀντιπαράστασις.
104 Περὶ βιαίοτ.
3 Ἐστι καὶ τρίτον εἶδος λύσεως, τὸ παραδοξότατον
καὶ ἰσχυρότατον καὶ νικητικώτατον, ὅ καὶ βίαιον κέκληται·
γίνεται δέ, ὅταν εἰς τὸ ἐναντίον περιιστάναι δῦ. 211
νώμεθα τὸν λόγον ἐξ αὐτῶν αἱροῦντες τὸν ἀντίδικον,
οἷς θαρρῶν εἰσέρχεται, ὡς ὁ Δημοσθένης «τἀλλὰ ἀγανακτήσει
ἴίλιππος, ἐὰν τῶν πρεσβευσάντων τὴν εἰρήνην
καταψηφίσησθε». διʼ γὰρ ἐκεῖνος οἴεται σωθήσεσθαι,
διὰ ταῦτα δείκνυσιν αὐτὸν ἀπολωλέναι δίκαιον·
ὅ μὲν γὰρ φήσει δεῖν φυλάττεσθαι τούς Ἀθηναίους,
4 ἐργασίαν om. Vc Ba ἐνθυμήματα Vc Ba 5 ὡς ἔφθην εἰ-
πὼν ante τὰ add. Ac ἀπορήσασα post ὀλιγάκις Mr ; del.?
7 δί⌊χα⌉ Vc; ex διὰ Ac; ιὰ ex δίχα Ba 8. 9 χρήσασθαι καὶ
ἀντιπαραστατικῶι μόν⌊οις Vc 9 παλαιοῖς Pc 10 τί — 11 ἀντι-
παράστασιν suspecta (σ mg. P; fort. nota mg. repsit: ση-
μείωσαι· τί πρῶτον κτλ.) 11 παραδοξότατον Pc 12 δεύτερον
P. v.|.Vc; πρῶτον (ἀρμοζόντως m.2 supr.) Vc | αὐτὸ V 15 δὲ
καὶ Vc 17.18 τὸν λόγον δυνώμεθα Ac 19 Dem. 19, 134 21 ἐκεῖ-
νο⌊ς⌉ Vc; ἐκεῖνον Ac 28 φησι Ac, (ει supr) Pa Vc
μὴ εἰς ὀργὴν προκαλέσωνται 〈ἴίλιππον, ὅ δὲ δείκνυσιν
αὐτὸν τιμωρίας ἄξιον ἐξ αὐτοῦ τούτου μάλιστα, διότι
τοῖς Ἀθηναίοις τοιαῦτα ψηφίσασθαι παρακελεύεται, διʼ
ἂ μὴ χαλεπαίνει ἴίλιππος· ἐπιφέρει γὰρ οὕτως τέγὼ 105
δέ, εἰ τοῦτό ἐστιν ἀληθές, οὐκ ἔχω σκοπούμενος εὑρεῖν,
ὅ τι μεῖζον τούτου κατηγορήσω. εἰ γὰρ ὁ τῆς
εἰρήνης χρήματα ἀναλώσας ὥστε τυχεῖν αὐτῆς, οὐτος
οὕτω νῦν γέγονε φοβερὸς καὶ μέγας, ὥστε τῶν ὄρκων
καὶ τῶν δικαίων ἀμελήσαντας ὑμᾶς ἤδη τί ψιλίππῳ
xαριεῖσθε σκοπεῖν, τί παθόντες ἄν οἴ τούτων αιτιοι
τὴν προσήκουσαν δίκην δεδωκότες εἶεν;» ἢ ὅταν ἐναντία
δείξῃ ποιοῦντα τὸν ἀντίδικον, ὧν φησὶν εἰργάσθαι,
ὡς ἐπʼ ἐκείνης τῆς ὑποφορᾶς «τἂν τοίνυν ἀντὶ Πυλῶν
καὶ ἴωκέων ὡς λερρόνησος περίεστι τῇ πόλει λέγῃ,
μὴ ἀποδέξησθε, ὦ Ἀθηναῖοι, μηδὲ πρὸς οἷς ἐκ τῆς
πρεσβείας ἠδίκησθε, καὶ ἐκ τῆς ἀπολογίας ὄνειδος
προσκατασκευασθῆναι τῇ πόλει»· καὶ γὰρ ἐκεῖ κεχρημένος
τῇ ἐνστάσει φανερῶς, ὅτι μὴ διὰ Φωκέας λερρόνησος
σῴζεται ἡ πρὸ τεττάρων μηνῶν σῳζομένη, μέτεισιν
ἐπὶ τὸ βίαιον δεικνύς τὸ ἐναντίον, οὗ φησιν ὁ
ἀντίδικος, ὅτι μὴ μόνον αὐτὴν οὐκ ἔσῳζε διὰ ψωκέας,
ἀλλʼ ὅτι καὶ κινδυνεύειν αὐτὴν ἐποίησε διὰ Φωκέας
ἀπολωλότας «τεἶτα καὶ νῦν ἐν μείζονι κινδύνῳ τὴν
λερρόνησον εὑρήσετε ἢ τότε· πότερον γὰρ εὐπορώτερον
1 ἐκκαλέσωνται Pc |τὸν φίλιππον 4 χαλεπαίνει, mpo. supr,
Ba |Dem. 19,134 7 ἕνεκα post εἰρήνης add v.I.P 9 |τι
mpo.] Ba; om. Sc |φιλίππου Ba 10 χαριεῖσθαι PBa 11 ἄν
εἶεν Pc 12 εἰργάσασθαι sic Pa 14 χερρόνησος ὡς V, Dem.
19, 78 15 μηδὲ om. m.1 Vc; μηδʼ ὑπομείνητε Dem. 16 παρα-
πρεσβείας Ba 17 προκατασκευασθῆναι m.1 Pc Vc 21 μὴ PVc
Ac; οὐ Ba 22 ἀλλά τι, m 2 ὅτι supr Vc 23 Dem. 19, 79
24 πρότερον Ac, m.2Vc
ἂν δίκην ἔδωκε ίλιππος ἐξαμαρτὼν εἰς αὐτήν» καὶ
106 τὰ ἐξῆς· πλὴν ὅτι τῆς ἐνστάσεως πολὑ διαφέρει τὸ
βίαιον· ἡ μὲν γὰρ ἔνστασις ἀναιρεῖ τὸ λεγόμενον ὡς
οὐκ ὄν, τὸ βίαιον δὲ παρίστησι τοῦ λεγομένου τὸ
ἐναντίον. ἐναργῶς δὲ ἐμήνυσεν ἐνταῦθα ἑκάτερα, τῷ
μὲν εἰπεῖν, ὅτι οὐ διὰ ψωκέας λερρόνησος σῴζεται
τὴν ἔνστασιν πληρώσας, τῷ δὲ εἰπεῖν, ὅτι καὶ κινδυνεύει
διὰ ἴωκέας Χερρόνησος, τὸ βίαιον παραστήσας.
111 Περὶ ἑπιχειρημάττωυ.
5 Εἴτε οὖν εἰσάγοιμεν ἡμεῖς κεφάλαιον εἴτε τεθὲν
λύοιμεν, δεῖ ζητεῖν τὰ ἐπιχειρήματα ὅθεν εὑρεθήσεται
καὶ ἀπὸ τρόπων ὁπόσων. εἴτε γὰρ κατασκευάζοιμιεν ειτε
λύοιμεν, ἀπὸ τῶν αὐτῶν αἱ γενέσεις τῶν νοημάτων
τοῖς ἐπιχειρήμασι καὶ παρὰ ταῦτα οὐδεὶς ἂν εὑρεῖν
ἕτερον δύναιτο. εὑρίσκεται τοίνυν πᾶν ἐπιχείρημα γινόμενον
ἀπὸ τῆς περιστάσεως· περίστασις δέ ἐστι τὸ
πᾶν ἐν ἡμῖν καὶ λόγοις καὶ πράγμιασι καὶ δίκαις κοὶ
ὑποθέσεσι καὶ βίῳ, τόπος, χρόνος, τρόπος, πρόσωπον,
αἰτία, πρᾶγμα· προστιθέασι δὲ οἱ φιλόσοφοι καὶ ἕβδομόν
1 ἂν om. Ba 5 ἐνταῦθα ἐμήνυσεν V 6 addidi |σώιζεται
χερόνησος Pc 7 καὶ om. 10 εἴτε τεθὲν P; εἴτε καὶ θέντες
Ac; εἴτε θέντες Sc, (ex ἢ τεθέντος) Mr; |l. -lI| εἴτε θέντες (m
po. γρ εἴτε τεθὲν) Vc; |ἢ m po lτεθ|ἐ]ν |lII] Ba; Dor.: ἔν τισι
τῶν βιβλίων ‘ἢ τεθέντοςʼ εὑρὸν, ἐν ἑτέροις δὲ εἴτε θέντεςʼ, ἐν
ἄλλοις δὲ ‘ἢ εἰ τεθέντεςʼ, ἐν ἐνίοις δὲ ‘ἢ εἰ τεθὲν λύομενʼ κτλ
11 λύομεν Pc 12 ἀπὸ τρόπων ὁπόσων (γρ καὶ ἀπὸ τινων) P.
(τρ in ras ) Ba; ἀπὸ τίνων (om. τρόπων) Ac, m 1Vc |γὰρ m po
suppl. 12. 18 εἴτε γὰρ ἀνασκευάζοιμν εἴτε κατασκευάζοιμε
Sc εἴτε λύοιμεν om Vc Ba 18 alt. τῶν om. ν.l Dox. 16 τὸ
— 17 ἡμῖν vix sana 17. 18 καὶ πράξεσι καὶ βίῳ καὶ δίκαις καὶ
ὑποθέσεων περιστάσεσι Dox W Il 215, 1 18 cf. 43, 1 19 schol
P (in Herm. Π ἰδ. p 276, 9 sq Sp) W VII 921, 2: ὁ φιλόσοφος
Πορφύριος . . . ἑπτά
τι, τὴν ὕλην, ἢν ὁ ῥήτωρ οὐκ ἰδίᾳ χωρίσας ἔχει,
πιθανῶς δὲ ἐπιμερίζει τῶν ἄλλων ἑκάστῳ, ὅτῳ ἂν καὶ
δύνηται. εἴτε οὖν ἀξιοῖμεν γενέσθαι τι, φήσομεν ἐπιχειροῦντες
δεῖν αὐτὸ γενέσθαι, καλὸν γὰρ εἶναι ἢ διὰ
τὸν τόπον ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρόπον ἢ διὰ
τὸ πρόσωπον ἢ διὰ τὴν αἰτίαν ἢ διὰ τὸ πρᾶγμα· εἴτε
ἀντιλέγοιμεν ἀξιοῦντες μὴ δεῖν γενέσθαι, φήσομεν μὴ
δεῖν αὐτὸ πραχθῆναι, φαῦλον γὰρ εἶναι ἢ διὰ τὸν τόπον
ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρόπον ἢ διὰ τὸ
πρόσωπον ἢ διὰ τὴν αἰτίαν ἢ διὰ τὸ πρᾶγμα· εἴτε ἐπὶ 112
13 τοῦ παρελθόντος εἴτε ἐπὶ τοῦ μέλλοντος· ‘πραχθήσεται
τόδε διὰ τὸν τόπον ἢ χρόνονʼ καὶ τὰ ἐξῆς ἢ οὐ
πραχθήσεται διὰ τὸν τόπον ἢ χρόνονʼ καὶ τὰ ἑξῆς.—
Καταμάθωμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδειγμάτων, ἀφʼ ὧν πάντα
σαφῆ γίνεται. οἷον ἐπὶ τοῦ στοχασμοῦ πρῶτον ἐμιπίπτει
κεφάλαιον παραγραφικόν, εἶτα ἡ τῶν ἐλέγχων
ἀπαίτησις, εἰ μή τι πρὸ αὐτοῦ παραδόξως ἕτερον εὑρεθείη,
καθὰ συμβαίνει πολλάκις· ἔστω δὲ πρόβλημα
ὁ Περικλῆς ὁ κρινόμενος προδοσίας, ὅτι μὴ ἐδήωσεν
αὐτοῦ τοὺς καρπούς Ἀρχίδαμος. εἴτε γὰρ ἀπαιτοίη
τοὺς μάρτυρας ὁ Περικλῆς, ἐπιχειρήσει λέγων τῇ τῶν
ἐλέγχων ἀπαιτήσει πρῶτον μὲν ἀπὸ τοῦ πράγματος ὅτι
‘δεῖ ἐλέγχους παρέχεσθαι προδοσίαςʼ τὸ κεφάλαιον ὁρίσας,
5 ἢ διὰ τὸν τρόπον om Vc Ba; supr. post τόπον 2Vc 7 [δεῖν]
γενέσθαι? 7. 8 φήσομεν ἐπιχειροῦντες μὴ δεῖν Sc, v l .Pc, (φή-
σομεν καὶ) v.l.Pa; cf. l. 3 9 ἢ διὰ τὸν χρόνον ἢ διὰ τὸν τρό-
πον post 10 αἰτίαν Vc Ba 10 εἴτε — 11 μέλλοντος suspecta
12 ἢ δία τὸν τρόπον ἢ Ba |τὸν om Pc | ἢ οὐ om Ac 13 διὰ
— ἐξῆς om. Ac 16 cf. 43, 18 κεφάλαιον om. Vca | εἶτα om
Vc Ba 17 παραδοξότερον εὑρεθείη Mr 19 cf. 146, 2 20 τοὺς
καρποὺς αὐτοῦ Pc, m 1 Vc 21 cf. 132, 13 sq. 22 ἀπὸ τοῦ
πράγματος post 142, 1 ἐπιχείρημα transq., 23 τὸ κεφάλαιον ὁρί-
σας post 22 μὲν? cf. 142, 14 sq. 143,9 28 παρασχεσθαι (m.1Pa?)
εἶτα ἐπιφέρων ἐπιχείρημα ‘παντὸς γὰρ πράγματος
κρινομένου δεῖ τοὺς ἐλέγχους παρέχεσθαι· δίκαιον γὰρ
τοῦτό γεʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ δεῖ Περικλέα
μὴ ἄνευ μαρτύρων κρίνεσθαι προδοσίαςʼ· εἶτα
ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι καὶ μὴ δεῖ ἐν δημοκρατίᾳ ἄνευ
μαρτύρων τὰς κρίσεις γίνεσθαιʼ· εἰτα ἀπὸ τῆς αἰτίας
ὅτι καὶ διὰ τοῦτο δεῖ μάρτυρας παρέχεσθαι τοῦ Περικλέους
τῆς προδοσίας καὶ ἀπαιτεῖν, ἵνα τοῦτο προεγνωκότες
σἱ κατήγοροί μὴ συκοφαντῶσι προπετῶς,
113 γινώσκοντες ὅτι συκοφαντίας ἁλώσονται προπετῶς κατηγοροῦντες,
ἐὰν μὴ παρέχωσι μάρτυραςʼ. εἰ δὲ ἀντιλέγοιμεν
μὴ δεῖν μάρτυρας παρέχεσθαι, καὶ τότε ὁμοίως
ἐπὶ τὴν περίστασιν βαδιούμεθα λέγοντες καὶ πρῶτον
μὲν τὸ κεφάλαιον ὁρίζοντες ὀοὐ δεῖ μάρτυρας παρἐχεσθαι
τῆς προδοσίας τῆς Περικλέουςʼ, εἶτα ἐπιφέροντες
ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος πᾶν γὰρ πρᾶγμα,
ᾧ πρόσεστιν ἀδίκημα, κρύφα πράττεται πρὸς τῶν πονηρῶν,
ἵνα μὴ κατάφωροι γινόμενοι διδῶσι τιμωρίαςʼ·
εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ μαρτυρεῖν οὐδεὶς ἐθελήσει
κατὰ Περικλέους φοβούμενος τὸ ἀξίωμα τοῦ
ἀνδρόςʼ· εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας ὅτι καὶ μὴ δεῖ μάρτυρας
ζητεῖν πάντων τῶν ἀδικημάτων, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τῶν εἰκότων 21
κρίνειν· εἰ δὲ μή, πειράσονται πάντες ἄνευ
2 παρασχέσθαι Vc Ba 7 δεῖ post μάρτυρας Ac; supr. Pa|
παρασχέσθαι Ac 7 8 τῆς προδοσίας τῆς περικλέους 8 καλ
ἀπαιτεῖν om. Ac 9 προπετῶς, φανῶς m.2 supr , c 11 εἰ δλμ
μὴ εὐποροῦμεν μαρτύρων καὶ τότε Ac, v lP, (μιάρτυρας) m..
Ve Bu; εἰ δὲ μὴ εὐποροῦμεν μαρτύρων καὶ ἀντιλέγοιμεν ὅe
13 τὴν om Ac ι λέγοντες - 14 μὲν om ρBa 14 τὸ κεφάλαιον
λέγοντες (omn καὶ πρῶτον μὲν et ὁρίζοντες) Ac 14. 16 παριπ-
σχέσθαι παρασχέσθαι μάρτυρας Ac 15 alt τῆς om A|
addIdi 16 ἐπιχείρημα pout πράγματος oBa 18 γενόμεντνε
Pc 21 καὶ om Ac 22 ἀπὸ add ante πάντων Pa καὶ om. Vc Ba
μαρτύρων ἐπιτίθεσθαι τοῖς ἀδικήμασιν ὡς ἐξ οὐδενὸς
ἄλλου ἁλωσόμενοι πλὴν τούτουʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου
ὅτι ‘καὶ ἐν Ἀθήναις, ὅπου καὶ ἡ ἀλήθεια τῶν πραγμάτων
πλέον ἰσχύει τῶν μαρτύρων. ὡς ἐν τῷ Κατὰ
Τμάρχου φησὶν Αἰσχίνης, ὅτι καὶ τοὺς ξένους οὐκ
ἀπὸ τῶν μαρτύρων ἐν τοῖς δήμοις, ἀλλʼ ἀπὸ τῆς
ἀληθείας εὑρίσκετε. καὶ ἐπὶ τῆς βουλήσεως ὁμοίως τὸ 114
κεφάλαιον ὁρίσαντες ὅτι οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι
Περικλέαʼ τρεψόμεθα πάλιν ἐπὶ τὰ ἐπιχειρήματα
ἀπὸ τοῦ πράγματος οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι
Περικλέα· φαῦλον γὰρ πρᾶγμα ἡ προδοσία καὶ ὅ
ἂν ἡδέως ὑποσταίη νοῦν ἔχωνʼ, καὶ ὅτι ἀντὶ
πολλῶν καὶ μεγάλων ἀγαθῶν οὐκ ἂν πονηρὸν πρᾶγμα
εἶλόμηνʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου οὐκ ἂν ἠθέλησα
προδοῦναι, Περικλῆς ὤν, φιλόπολις ἀεὶ καὶ φιλαθήναιος
καὶ κρείττων χρημάτωνʼ· εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας
οὐκ ἂν ὑμᾶς προῦδωκα· οὐ γὰρ ἐδεόμην χρημάτων
πλούσιος ὥν, οὐδὲ ἐμισούμην παρʼ ὑμῶν ἀλλʼ ἐθαυμαζόμηνʼ·
εἶτα ἀπὸ τοῦ χρόνου ὅτι μηδὲ προδοῦναι
ἂν ήθέλησα νῦν, ἔχων τηλικαύτην δόξαν καὶ τοσαύτηνʼ.
καὶ ἡ δύναμις ὅτι οὐκ ἂν ἠδυνήθην προδοῦναιʼ, καὶ
πρῶτον μὲν ἀπὸ τοῦ πράγματος ὅτι προδοσία πρᾶγμα
δύσκολον καὶ οὐ ῥᾳδίως πραχθῆναι δυνάμενονʼ· εἶτα
ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ Περικλεῖ δύσκολον, ὄς ἐν
3 alt καἰ om. Vc Ba 4—7 delevi verba ab Aeschine aliena
(nec 1,153 nec 1, 89 sq conferri possunt) declamationem sa-
piunt 7 καὶ ἡ βούλησις Vc Ba | cf. 46,8 ὁμοίως om. Pa
8 ὅτι - 9 Περικλέα om Ac 9 τρεψώμεθα P τὸ ἐπιχείρημα
Ac 10 πρῶτον ἀπὸ Ac ὅτι οὐκ Ac 11 περικλέα om PAc
12 ἡδέως om. Pc 18 ἄν τι Ac 14 τοῦ om Ac 15 cf Thuc
2, 60 18 ὑμῶν Ac, (ι supr.) P; ὑμῖν Vc Ba 19 οὐδὲ VcBs
21 alt. καὶ om v 22 τὸ πρᾶγμα (om. ἀπὸ) v 24 καὶ om Ac
προσχήματι τιμῆς ἀεὶ πρὸς Ἀθηναίων φυλάττεται, κρύφα
μηδὲν πρᾶξαι δυνάμενοςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ χρόνου
ὅτι καὶ τότε δύσκολον, ὅτε ἡ πόλις ἐφυλάττετο, μήτε
εἰσιόντος τινὸς μήτε ἐξιόντοςʹ. — Καὶ ὁ Δημιοσθένης
ἐν τῷ Περὶ παραπρεσβείας ἀνεύθυνος, φησίν, ἐπὶ λόγοιςʼ,
115 εἶτα οὐκ ἀνεύθυνοςʼ, καὶ πρῶτον ἔλαβεν ἀπὸ
τοῦ πράγματος οὐδὲν γὰρ πρᾶγμα ἀνεύθυνον, ᾧ πρόσεστιν
ἀδίκημαʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ ῥήτωρ
ἀνεύθυνος ἐν λόγοις οὐκ ἂν εἴη· ἕκαστος γὰρ ὦν 215
ἐστι κύριος, τούτων τὰς εὐθύνας δίδωοσινʼ· εἶτα ἀπὸ
τοῦ τόπου ὅτι καὶ ἐν δημοκρατίᾳ οὐδεὶς ἀνεύθυνος
ἐν λόγοιςʼ, τοῖς γάρ ἐστιν ἐν λόγοις ἡ πολιτεία, πῶς,
ἂν οὗτοι μὴ ὦσιν ἀληθεῖς, ἀσφαλῶς ἔστι πολιτεύεσθαι;
καὶ καθάπαξ, ὡς ἔφαμεν, πάντα τὰ κεφάλαια οὕτω καὶ
ἀνασκευασθήσεται καὶ κατασκευασθήσεται. οἶον συνεχῶς
κατατρέχει λερρόνησον ίλιππος, καὶ γράφει Δημοσθένης
διορύξαι τὸν σθμόν. κεφάλαιον ‘καινὰ γράφεις,
καινοτομεῖν δὲ οὐ δεῖ’· πρῶτον ἀπὸ τοῦ πράγματος
‘πονηρὸν γὰρ ἡ καινοτομίαʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ προσώπου
ὅτι ‘καὶ μὴ δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίους, τοὺς
συνετοὺς καὶ τοῖς ἀρχαίοις ἀεὶ καὶ νόμοις καὶ ἔθεσι
χρωμένουςʼ· εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘χαὶ μὴ δεῖ ἐν
πολέμῳ καινοτομιεῖν· ἀγαπητὸν γάρ, εἰ καὶ τὰ συνήθη
φυλάττων τις ἐν ἐκείνῳ σωθήσεται. καὶ πάλιν ‘δεῖ
1 ἀθηναίων v l P,m po ἀθηναίους ὢν PV 4 Dem. 19, 182;
cf. 129, 3 5 φησὶν om Vc Ba εἴτα P Ac; ἢ Vc Ba 9 ἐν
Vc Ba,Dem., (m 1 ἐπὶ supr Pa ἐπὶ Pc Ac 12 pr ἐν ἐ Pc
Dem. 19, 184 | ἐν λόγοις ἐστὶν Pc 13 ἔστι om. v l Ρ 14 p 140
12 sq. |οὕτως τὰ κεφάλαια 15 γρ καὶ πάλιν οἶον συνεχῶῖ
Pa, (οἱ pro οἶον) Pc cf. 134, 6 16 |l] φίλιππος Vc 17 τὸ κεφά-
λαιον Vc Ba 18 cf 149, 15 sq 21 τοῖς P τοὺς V 22 καὶ om.
Vc Ba 24 καὶ πάλιν m 2Vc Ac, v.I.P;om PV | δεῖ V, v.I.Pa; δεῖν P
καινοτομεῖνʼ, ἡ λύσις ἀπὸ τοῦ πράγματος ‘xαλὸν γὰρ 116
τὸ καινοτομεῖν καὶ ὁ βίος ἀεὶ καινοτομεῖται τοῖς πράγμασι
καὶ διὰ τοῦτο βελτίων γίνεται’· εἶτα καὶ ἀπὸ
τοῦ προσώπου ‘δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίους· ὡς νεωτεροποιοὶ
γὰρ καὶ παρὰ τοῖς ἐχθροῖς ἐπαινούμεθα’·
εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘καὶ δεῖ ἐν πολέμῳ καινοτομεῖν·
καινοτόμον γὰρ πρᾶγμα ὁ πόλεμος καὶ ἀφʼ ἑαυτοῦ
τεχνᾶται τὰ πολλά’· κεφάλαιον ἕτερον ἐμπίπτει
πάλιν ὅτι δύσκολον διορύξαι λερρόνησον’· ἀπὸ τοῦ
πράγματος αὐτὸ γὰρ τὸ διορύσσειν δύσκολον’· εἶτα
ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι ‘καὶ Ἀθηναίοις δύσκολον τοῖς
ἀήθεσιν’· εἶτα ἀπὸ τοῦ τόπου ὅτι ‘καὶ μακρὰν τῆς πατρίδος
δύσκολον’· εἶτα ἀπὸ τοῦ καιροῦ ὅτι ‘καὶ ἐν πολέμῳ
δύσκολον ταῦτα ποιεῖν’. ἡ λύσις ‘οὐ δύσκολον·
τό τε γὰρ πρᾶγμα ῥάδιον καὶ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ χώρφ’,
216 εἶτα ὅτι καὶ Ἀθηναίοις πάντα ῥάδιαʼ. Αἱ μὲν οὖν γενέσεις
τῶν ἐπιχειρημάτων αὖταί.
Πολλάκις δὲ ἀπὸ μιᾶς γενέσεως καὶ δύο καὶ τρία
εὑρίσκεται ἐπιχειρήματα, οἷον ἀπὸ τοῦ προσώπου, ὅτι
μὴ ὁ δεῖνα τόδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ τοῦτο τοῦ ποιοῦντος.
εἶτα, ὅτι μηδὲ κατὰ τῶνδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ
ἀπὸ προσώπου, καθʼ ὧν δοκεῖ πεποιηκέναι. εἶτα, ὅτι
μηδὲ ὑπὲρ τῶνδε ἐποίησεν· ἔστι γὰρ ἀπὸ προσώπου
1 εἶτα ἐπιχείρημα ante ἀπὸ add. V, v.l. Pa 3. 4 εἶτα ὅτι καὶ
δεῖ καινοτομεῖν ἀθηναίους ἀπὸ τοῦ προσώπου ὡς 5 τοὺς ἐχ-
θροὺς Vc 6 καὶ om. Vc Ba 7.8 ἀπʼ αὐτοῦ Vc Ba; at 174, 8 8 καὶ
κεφάλαιον V | ἕτερον om. Vc Ba 9 εἶτα ante ἀπὸ add Ac,
m. 2Vc 10 εἶτα καὶ Ac 12 μακρὰν ἀπὸ τῆς 15 τὸ γὰρ διο-
ρύσσειν πρᾶγμα ῥάδιον p 134, 12 | καὶ om. 16 ῥάιδιον ποι-
εῖν Ac | οὖν P; om. Vc Ba; γὰρ Ac 19 τοῦ om. Vc Ba 20 τοῦ-
το P; τὸ πρόσωπον v. l.P, m.2Vc; ἀπὸ προσώπου Sc; om. V
21 μὴ (om. δὲ) Pc 22 καὶ ἀπὸ προσώπου τῶν καθʼ Vc Ba
23 πεποίηκεν Pc
117 τῶν, διʼ οὕς κρίνεταί τις. οἷον ἐπὶ παραδειγμάτων ὅτι
‘οὐκ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Περικλέα, τὸν συνετόν,
τὸν οὕτω λαμπρὸν καὶ μέγαν καὶ στρατηγὸν ἔνδοξονʼ,
ἀπὸ τοῦ Περικλέους τοῦτο· ὅτι μηδὲ εἰκὸς ἐθελῆσαι
προδοῦναι Ἀθηναίους, τοὺς τιμῶντας αὐτόνʼ ἄλλο πρόσωπον·
ὅτι μηδὲ εἰκὸς ἐθελῆσαι προδοῦναι Λακεδαιμονίοις,
τοῖς ἐχθροῖς, τοῖς ἐπι;ουλεύσασιν αὐτῴʼ καὶ
τοῦτο ἄλλο πρόσωπον. καὶ πάλιν ‘δεῖ καινοτομεῖν Ἀθηναίουςʼ
ἀπὸ τοῦ προσώπου, ἀεὶ γὰρ Ἀθηναῖοι καινοτόμοιʼ,
καὶ ‘δεῖ καινοτομεῖν κατὰ Φιλίππου τι ποιοῦντας·
καινοτόμος γὰρ καὶ ψίλιππος, δεῖ δὲ μιμεῖσθαι
τὰς τῶν πολεμίων ἐπιτηδεύσεις ἐν τῷ πολέμιῳʼ καὶ
ταῦτα ἄλλα πρόσωπα. καὶ πάλιν ὅτι χαλεπὸν διορύσσειν
λερρόνησονʼ, καὶ λήψῃ ἀπὸ τοῦ τόπου ἐπιχείρημᾶ
‘μακρὰν γὰρ Ἀθηναίων Χερρόνησοςʼ καὶ πάλιν ‘χαλεπὸν
διορύξαι λερρόνησον· μέγας γὰρ ὁ τόπος. ὅν ἀξιοῦσι
διορύξαι, πέντε καὶ τετταράκοντα σταδίωονʼ. εὑρίσκεται
δὲ πολλάκις οὕτω καὶ ἐπὶ τῆς αἰτίας, οἶον
συμβουλεύει ὁ Θεμιστοκλῆς ἐν τῇ θαλάττῃ μυεῖν, ἀλλὰ
δέος, μὴ ἐπιστήσηται βασιλεὺς μυοῦσιν ἡμῖνʼ. ἀλλʼ
οὐκ ἐπιστήσεταιʼ, ἀπὸ τῆς αἰτίας, ‘ἴνα μὴ δόξῃ περὶ
τοὺς θεοὺς ἀσεβὴς εἶναι, κωλύων γενέσθαι μυστήριαʼ
καὶ πάλιν οὐκ ἐπιστήσεται, ἴνα μὴ ἀσεβήσας ἡττηθῇʼ
ἔστι γὰρ ιδιον μὲν τὸ ἵνα μὴ δόξη ἀσεβὴς εἶναιʼ,
118 ἴδιον δὲ ‘ἵνα μὴ ἀσεβήσας ἡττηθῇʼ, ἐπεὶ καὶ ἐν εἰρήνῃ 217
2 cf 141, 19 |τὸν συνετόν om Ac Ba (sed ad λαμπρὸν mg
m 1 : συνετὸν |καὶ m. po Ba) | post συνετόν add. Vc, v I.P:
ἀθηναίους τοὺς φίλους λακεδαιμονιοις τοῖς ἐχθροῖς 8 | II—IV
τὸν Ve 4 τοῦ om. v l Pc 7 ἐπιβουλεύιυσιν Sc 8 cf 133, 5
cet. 13 τοῦτο V | ἄλλο πρόσωπον Vc Ba ; ἄλλου προσώπου Ac,
m 2Vc |ct 145, 9 5 τῶν ἀθηναίων Ac 20 ἐπιστήσεται V
ὑμῖν Pc 23 24 ἡττηθῆι καὶ διατοῦτο· ἔστι γὰρ ἄλλο μὲν Vc Ba
25 δὲ τὸ ἵνα Pc
φυλάξεταί τις ἀσεβὴς εἶναι δοκεῖν, κἂν μηδὲν διὰ τοῦτο
φανερὸν ἠδη φοβῆται κακόν. καὶ ὅλως εὑρίσκεται
ἐπὶ πάντων, πλὴν οὐκ ἀεί, σπανιάκις δέ γε.
Ὥσπερ τοίνυν τοῦτο ἴσμεν, ὅτι πολλάκις ἡ μία γένεσις
τοῦ ἐπιχειρήματος δύο καὶ τρία παρατυχὸν εὑρίσκει
ἐπιχειρήματα, οὕτως ἰστέον, ὅτι καὶ πολλάκις ἕν
ἐπιχείρημα εὑρίσκεται κοινὸν καὶ δύο καὶ τριῶν γενέσεων,
ὡς δύνασθαι τὸ αὐτὸ δοκεῖν εἰναι καὶ καιροῦ
καὶ τόπου ἢ αἰτίας καὶ πράγματος ἢ προσώπου καὶ
τόπου, οἷον ὅτι μὴ δεῖ τῶν κρίσεων ἐλέγχους παρἐχεσθαι
παρʼ ὑμῖν τοῖς δημοκρατουμιένοιςʼ· τοῦτο γάρ
ἐστι κοινὸν καὶ τοῦ προσώπου τῶν δημοκρατουμένων
καὶ τοῦ τόπου, ἔνθα ἐστὶν ἡ δημοκρατία· καὶ πάλιν
‘δεῖ λόγων εὐθύνας εἶναι παρʼ ὑμῖν τοῖς δμμοκρατουμένοιςʼ·
κοινὸν γάρ ἐστιν, ὡς ἔφην, ἀμφοῖν.
Ταῦτα δὲ πάντα ἐξεθέμην, ὅπως εἰδείημεν καὶ τὰς
εὐπορίας μὴ περιττὰς εἶναι δοκεῖν, ἅς ὑποβάλλει τὰ
ἐπιχειρήματα, ὅταν ἐξῇ πολλὰ λαβεῖν, καὶ τὰς ἀπορίας,
καὶ ὅτι μὴ παρʼ ἡμιᾶς ἀπαντᾶν τὰ νοήματα προσήκει
νομίζειν, καὶ μάλιστα ὅταν ἕν νόημα καὶ ἕν ἐπιχείρημα
ἐπικρατῇ πολλῶν γενέσεων. τὸ πρᾶγμα γάρ ἐστι 119
τὸ πάσχον τὴν ἀπορίαν ἢ δεχόμενον τὴν εὐπορίαν, ὁ
μέντοι τεχνίτης εἰς τὴν θεωρίαν ἀποβλέπων εἴσεται,
περὶ τί συμβαίνει ἡ ἀνιγκη ὥστε εἰδέναι τοῦτο καὶ
2. 3 εὐρίσκεται ἐπὶ πάντων (m.2 corr.) Vc 5 τοῦ νοήματος
παρὰ τυχὸν v l. P, v.l Dox (cf 184, 15); παρὰ τὸ τυχὸν VP 6 καὶ
om Vc Ba 10 μὴ Ba, m .po Pa; καὶ PAc; |lI. -II] Vc cf
141, 23. 142,12 143, 3 | cf 144, 11 12 καὶ κοινὸν καὶ Pc 15 cf
144, 11 19 μὴ E; μηδὲ Ac; μὴ δεῖ Vc Ba | ἀπαντᾶν P; ?ἅπαντα
V, v.l Pc |προσήκει om Vc Ba 21 ἐπικρατῆι P, (-τεῖ) Ac; κοι-
νὸν ἡι Vc, (γρ ἐπικρατεῖ) Ba; mog m 1 καὶ ἕν ἐπιχείρημα κοινὸν
ἢ πολλῶν γενέσεων Pa, (γρʹ καὶ; πολλῶν ἦν κοινὸν) Pc 22 ἀνα-
δεχόμενον ; γρ καὶ ἀναδεχόμενον καὶ ἐπιδεχόμενον mg P 24
συμβαίνειν ἀνάγκη Ac
μὴ λυπεῖσθαι αὐτὸν καθάπερ ἀνόητον, εἰ μὴ δυναμένης
τῆς τέχνης ὑποβαλεῖν τῷ πράγματι ἐπιχειρήματα
αὐτός ἐστιν ἐν στενῷ κομιδῇ τῆς εὐπορίας τῶν νοημάτων.
ἔστι δὲ τῷ τρόπῳ τῆς μεταποιήσεως καὶ τὰ
πλήθη συστεῖλαι τῶν νοημάτων καὶ τὰ ἄπορα ἐκτεῖναι
καὶ πολλὰ ποιῆσαι ταῖς κατὰ τὴν ἑρμηνείαν θεωρίαις·
ἐπεὶ μηδὲ Δημοσθένης ᾐδέσθη πολλάκις ἐνὶ χρησάμενος
ἐπιχειρήματι καὶ ποτὲ μὲν αὐτὸ τρέψας καὶ μεταποιήσας,
ὡς ἐν τῷ τῆς Παραπρεσβείας πρώτῳ μεταστατικῷ, 218
ποτὲ δὲ μηδὲ ἐργασάμενος, ὡς ἐν τῷ Περὶ
τοῦ στεφάνου «ἀλλ’ ἀδίκως, φησίν, ἡρξας. εἶτα παρών,
ὅτε με εἰσῆγον οἱ λογισταί, διὰ τί οὐ κατηγόρεις;»
ἠρκέσθη γὰρ τῷ ἀπὸ τοῦ χρόνου ἐπιχειρήματι νικῆσαι
τὴν ὑποφορὰν νῦν οὖν κατηγορεῖς, δέον ὅτε ἐκρινόμην
καὶ τὰς εὐθύνας ἐδίδουν;ʼ
122 Περὶ ἐργασίας ἑπιχειρημάττυ.
7 Ὥσπερ τοίνυν τῆς λύσεως εὑρεθείσης καθʼ ἕκαστον
κεφάλαιον ἤτοι ἐκ τῆς ἐνστάσεως ἢ ἀντιπαραστάσεως
δεόμεθα τῶν ἐπιχειρημάτων εἰς κατασκευὴν τῆς λύσεως,
οὕτω δεησόμεθα πάλιν ἐργασίας εἰς τὴν κατασκευὴν
τοῦ ἐπιχειρήματος. ἐργάζεται δὲ πᾶν ἐπιχείρημα
ἀπὸ τούτων, ἃ δοκοῦσιν εἶναι τινὲς ἐπιχειρήματα,
οἷον ἀπὸ παραβολῆς, ἀπὸ παραδείγματος, ἀπὸ μικροτέρου,
2 ὑποβάλλειν Ac 8 ἀπορίας vulg. 9 cf Dem. 19, 8 cet
(schol P ═ W V 400, 6) | ἐν er Ba 9 10 πρώτωι μεταστατικῶι
Vc Ba; τῶι πρώτω τὸ μεταστατικόν PAc 10 μὴ Vc | Dem 18, 117
12 εἰσήγαγον Pc | διατί P; om. V, Dem (cf 135, 23) 15 ἐδί-
δουν m. 1Ba; ἐδίδων PAc: ?m 1Vc 17 vix san. 18 ἢ Pa V
καὶ Pc | τῆς post ἢ add. Ac, supr. Pa 19 τὴν κατασκευὴν Ac
22 schol. P Μινουκιανὸν λέγει καὶ dητροφάνην (de interpretis
auctoritate dubitat Glöckner, Quaest. rhet. 44)
ἀπὸ μείζονος, ἀπὸ ἴσου, ἀπὸ ἐναντίου. καὶ ἡ
μὲν γένεσις τῶν ἐπιχειρημάτων ἀπὸ περιστάσεως, ταῦτα
δὲ οὐ καθʼ ἕκαστον κεφάλαιον ζητηθήσεται, ἀλλὰ
καθʼ ἕκαστον ἐπιχείρημα. ὥσπερ δὲ κεφαλαίου τεθέντος
εἰς τὴν λύσιν ἢ κατασκευὴν πολλάκις μὲν πολλῶν
εὐποροῦμεν ἐπιχειρημάτων, πολλάκις δὲ ὀλίγων, οὕτω
καὶ ἐπὶ τοῦ ἐπιχειρήματος πολλάκις μὲν ἀπὸ τῆς ἐργασίας
εἰς κατασκευὴν εὑρέθη τοῦ ἐπιχειρήματος πλείονα,
πολλάκις δὲ ἐλάττονα. οἷον τὸ ἐπιχείρημα ἔστω
εἰ τύχοι ἀπὸ προσώπου· πολλάκις μὲν εἰς κατασκευὴν
τοῦ ἐπιχειρήματος τοῦ ἀπὸ τοῦ προσώπου εὕρηται ἐργασία
ἐκ παραδείγματος μόνον, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ
παραδείγματος καὶ ἐκ παραβολῆς, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ
τούτων καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου, πολλάκις δὲ καὶ ἐκ πλειόνων.
— Θῶμεν δὲ καὶ ἐπὶ παραδείγματος. οὐ δεῖ
219 καινοτομεῖνʼ, κεφάλαιον. ἡ λύσις ὅτι ‘δεῖ καινοτομεῖν,
εἰ συμφέρειʼ· ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου ὅτι καὶ δεῖ 123
καινοτομεῖν Ἀθηναίους ὄντας· καινοτόμοι γάρ ἐσμενʼ·
εἰτα ἐργασία ληφθεῖσα ἐκ παραδείγματος εἰς κατασκευὴν
τοῦ ἐπιχειρήματος τούτου ὅτι Ἀθηναῖοι καινοτόμοι
‘χαὶ οἱ πατέρες ἡμιῶν ἐκαινοτόμησαν τόδε καὶ
τόδεʼ· καὶ πολλάκις οὐχ ἕν εὑρίσκεται παράδειγμα ἀλλὰ
πλείονα, καὶ τοῖς μὲν ἀπείροις ἔδοξε πολλὰ εἶναι ἐπιχειρήματα,
ἡμῖν δὲ οὐκ ἐπιχειρήματα ἀλλʼ ἐργασία, καὶ
2 περιστάσεωοξ Ρ 5—9 et 12—14: πολλάκι P 7 ἐπὶ τοῦ
ἐπιχειρήμιατος P Ba, m.1Vc; ἐπιχειρήματος εὑρεθέντος (om ἐπὶ
τοῦ) Ac,m 2Vc, v.l.P 11 alt τοῦ om. Vc Ba 12 μόνου Vc Ba | καὶ
om. Pc 15 cf. 137, 11 144, 18 16 ὅτι καὶ δεῖ V 17 ἐὰν συμφέ-
ρηι τοῦ om. Pc | καὶ om. Pc 20 τοῦ[του]? 22 sic V Vδ
ἕν παράδειγμα οὐχ εὑρίσκεται P: Dox.: τὰ πλείω τῶν βιβλίων
ἀντὶ τοῦ ‘εἰς ἕν εὑρίσκεται ἐπιχείρημαʼ οὐγ ἕν εὑρίσκεται παρά-
δειγμαʼ ἔχει 22.23 ἀλλὰ καὶ πλείονα Pc 24 cf 148, 22 |ἐργα-
σίαι Vc Ba
ἐργασία ἀπὸ παραδείγματος μία, κἂν ἦ τὰ παραδείγματα
πολλά. καὶ ὁ Δημοσθένης εἶπέ που λέγων «τοὐ
δὴ θαυμιαστόν, εἰ στρατευόμενος ἐκεῖνος καὶ παρὼν
ἐφʼ ἅποσιν ἡμιῶν μελλόντων καὶ ῥᾳθυμούντων περιγίνεται»,
τοῦτό ἐστιν ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος·
εἶτα ἐργασίᾳ κέχρηται ἀπὸ τοῦ ἐναντίου «τοὐναντίον
γὰρ ἦν θαυμαστόν, εἰ μηδὲν μὧν δεῖ ποιοῦντες ἡμεῖς
τοῦ πάντα ἅ προσήκει ποιοῦντος περιῆμεν». ἂν δὲ λέγῃς
‘καλὸν τὸ τιμᾶν γονέαςʼ, ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ
πράγματος, ἐπιφέρῃς δὲ καὶ γὰρ τὰ θηρία τοῦτο ποιεῖʼ,
ἐκ παραβολῆς ἐργασίαν τῷ ἐπιχειρήματι δίδως. κἂν
λέγῃς ἐπιχείρημα πάλιν ἔξεστι τῇ πόλει παρʼ ἑαυτῇ
124 ποιεῖν, ἅ βούλεταιʼ, εἶτα ἐπιφέρῃς ‘χαὶ γὰρ ἐν ταῖς
οἰκίαις ἔξεστιν ἑκάστῳ δεσπότῃ ποιεῖν, ἅ βούλεταιʼ,
ἐργασίαν ἀπὸ τοῦ μικροτέρου λέγεις.
Περὶ ἑυθυμήματος.
8 Τὸ δὲ ἐνθύμημα δόξαν δριμύτητος ἀποφέρεται μείζονα
γνωσθέν, ὅ τί τέ ἐστι καὶ ὅπως εὑρίσκεται καὶ
ὅπου. καὶ γὰρ ἡ τάξις αὐτὴ τὴν τῆς δριμύτητος δόξαν
ἐξ ἀνάγκης αὐτῷ προστίθησι· δεῖ γὰρ τεθέντος κεφαλαίου
λῦσαι πρῶτον ἀπὸ τῆς ἐνστάσεως ἠ ἀντιπαραστάσεως,
εἶτα προσλαβεῖν τὸ ἐπιχείρημα εἰς κατασκευὴν
ἀπὸ τῆς περιστάσεως, εἶτα ἐργάσασθαι ἀφʼ ὧν τὴν 220
2 Dem 2, 23 5 τοῦ om Pc 9 ὅτι καλὸν Pc τοῦ om. Pc
10 ἐπιφέρεις V 12 τῇ om. Vc Ba 18 ἃ V |ἐπιφέρεις 14 ὅ
15 τοῦ om. Ac 16 capita π ἐνθυμιήματος, (π. ἐπενθυμή-
ματος,) π τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους (150, 16 — 162, 17) post
caput π. διασκευῆς (166— 170) transq Mr |ἐνθυμημάτων Ac
17 cf Aps. l 2 p. 289, 18 Sp -H | δὲ om Mr |ἐν ἑαυτῶ ἀποφέρε-
ται v l P 19 αὕτη PV 22 εἶτα — 23 περιστάσεως m 2 suppl.
Vc 22 τῆς λύσεως post κατασκευὴν add. Ba, (m 2) Vc, v.l.P
ἐργάζεσθαι VcBa
ἐργασίαν ἔφαμεν γίνεσθαι τοῦ ἐπιχειρήματος, εἶτα τὸ
ἐνθύμημα ἐπενεγκεῖν τῇ ἐργασίᾳ. οἷον κεφάλαιον ὑποκίσθω
χαλεπὸν διορύξαι λερρόνησονʼ, εἶτα ἡ λύσις
ἀπὸ τῆς ἐνστάσεως ὅτι οὐ χαλεπὸν τὸ διορύξαιʼ, εἶτα
ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος ‘γῆν γὰρ ὀρύξομεν,
παιδιὰ δὲ τὸ ὁρύσσεινʼ, εἰτα ἐργασία ἐκ παραδείγματος
ὅτι ‘καὶ βασιλεύς Περσῶν δεηθείς ποτε διώρυξε
τὸν Ἄθωʼ, εἶτα ἐνθύμημα εἰς τοῦτο καίτοι ἐκεῖνος μὲν
διώρυσσεν ὄρος, ἡμεῖς δὲ γῆν ὁρύξομενʼ· ὥσπερ γὰρ
ἡ ἐργασία κατασκευάζει τὸ ἐπιχείρημα, οὕτω καὶ τὸ 125
ἐνθύμημα κατασκευάζει τὴν ἐργασίαν, καὶ πάλιν ὥσπερ
καθʼ ἕκαστον ἐπιχείρημα ζητοῦμεν ἐργασίαν, οὕτω καθʼ
ἑκάστην ἐργασίαν ζητοῦμεν ἐνθύμημα. ὥστε εἰς ἄπειρον
προχωρεῖν δύνασθαι τὴν δριμύτητα, εἰ ἡ λύσις
μὲν εὐπορήσειεν ἐνστάσεως τε καὶ ἀντιπαραστάσεως,
τούτων δὲ ἑκάστη πάλιν ἐπιχειρημάτων δύο ἢ τριῶν,
τῶν δὲ ἐπιχειρημάτων ἕκαστον ἐργασιῶν ὁμοίως δύο
ἢ τριῶν, τῆς δὲ ἐργασίας ἑκάστης ἰδιον ἐνθύμημα εὑρούσης
πάλιν.
Ἰστέον δέ, ὅτι καὶ πολλάκις ἐργασία μία πολλὰ εὑρίσκει
ἐνθυμιήματα, καὶ εἰ ζητοίη τις οὕτω καθʼ ἑκάστην
ἐργασίαν τὸ ἐνθύμημα, ἀπὸ τῶν αὐτῶν περιστάσεων
1 p. 148, 21 3 cf. 146, 13 |ἡ om Ac 4 τῆς om. Vc |
om. Vc Ba 9 διώρυξεν Portus | ὀρύξομεν γῆν Pc 10 καὶ om.
V 14 χωρεῖν Vc Ba | εἰ Ba; καὶ Ac; καὶ εἰ P Vc schol. P:
προσεπακουστέον τὸ μάλιστα . . καὶ στικτέον ἀπὸ τοῦ ‘εἰ καὶ ἡ
λύσιςʼ μέσας ἄχρι τοῦ εὑρούσης πάλινʼ, ἐκεῖσε δὲ στικτέον τε-
λέαν 15 εὐπορήσει Ac Ba |τε om 16 et 18 ἢ καὶ Pc 19 ad
πάλιν m 2Vc: λείπει et mg. κείμενον· εἰς ἄπειρον προχεορεῖ ὁ
λόγος; schol. P (W) VII 767 ann 23): τινὲς . . φάσκουσιν ἐλλι-
πῶς ἔχειν τὸ χωρίον λείποντος τοῦ ‘πλείων ἡ δριμύτης γίνεταιʼ
. . ἀλλὰ μόνον προσυπακούειν δεῖ τῷ ‘εἰ καὶ ἡ λύσιςʼ τὸ μά-
λιστα κτλ. 21 καὶ om. V 22 καὶ πάλιν ante ἀπὸ add. Vc Ba,
πάλιν καὶ Ac
ζητήσει, ἀφʼ ὡν ἐζήτησεν ἂν τὰ ἐπιχειρήματα
τοῦ τεθέντος κεφαλαίου. ἔτι ὅ λέγω σαφέστερον ἐκθήσομαι,
ὅτι καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν τὰ ἐνθυμήματα εὑρίσκεται
σχῆμα μὲν ἔχοντα συγκριτικόν, εὕρεσιν δὲ ἐν
τῇ συγκρίσει ἀπὸ τοῦ τόπου ἢ χρόνου ἢ τρόπου ἢ
προσώπου ἢ αἰτίας ἢ πράγματος· συμβήσεται γὰρ οὔτως
126 ἐν ἐργασίᾳ μιᾷ καὶ δύο καὶ πλείονα εὑρεθῆναι τὰ
ἐνθυμήματα, ἄπερ εὑρεθέντα δόξαν ἐπενθυμημάτων
παρέχει.
9 Ἐπενθύμημα γάρ ἐστι κυρίως ἐπὶ φθάνοντι ἐνθυμήματι 221
ἕτερον ἐπεννοούμενον ἐνθύμημια· οἶον τὸ παράδειγμα
καὶ γὰρ βασιλεὺς διώρυξε τὸν Ἄθωʹ, εἶτα τὸ
ἐνθύμημα, ὅ ῥητέον ὅτι συγκριτικῶς πᾶν εὑρίσκεται
συγκρινόμενον ἀπὸ τῆς ἐργασίας καὶ πρὸς αὐτὸ τεῖνον,
οἷον ‘καίτοι ἐκεῖνος μὲν ὄρος διῇρει, δυσκολώτερον
πρᾶγμα, ἡμεῖς δὲ γῆν διασκάψομεν, πρᾶγμα οὐ δυσχερέςʼ,
εἶτα ἀπὸ τῆς αἰτίας καίτοι ἐκεῖνος μὲν ἵνα
πλεονεκτήσῃ, ἡμεῖς δὲ ἵνα μὴ πάσχωμεν κακῶς πλεονεκτούμενοιʼ·
τοῦτο ἐνθύμημα μέν ἐστιν ἀπὸ τῆς αἰτίας
εὑρεθέν, ἐπιφερόμενον δὲ τῷ πρώτῳ ἐνθυμήματι τῷ
ὅτι ἐκείνῳ μὲν δυσχερέστερον, ἡμῖν δὲ ῥάδιονʼ ἐπενθυμήματος
δόξαν ἤνεγκε.
Καὶ μὴν ἔστι καὶ ἄλλο ἐνθύμημα εὑρεῖν εἰς τὴν αὐτὴν
1 ζητήσοι P |τὸ ἐπιχείρημα V, v .I.P |alia v.I.: γρʼ εἴπερ ζη
τοίη τις οὕτω καθʼ ἑκάστην ἐργασίαν τὸ ἐνθύμημα πάλιν ἀπὸ
τῶν αὐτῶν περιστάσεων ἀφʼ ὧν ἐζήτησε τὰ ἐπιχειρήματα τοῦτο
δέ ἐστι σαφέστερον Pc, (om. γρʹ) Pa 7 τὰ om Ald. 8 ἐπεν-
θυμήμάτων Ρ 10 περὶ ἐπενθυμήματος supr. Ρ Mr 11. 12 cf
151, 3 13 πᾶν ex πάντα Pa 14 καὶ om. 15 διήιρει ἄρὸς
Ac 19 μέν om Ac 20 εὑρεῖν 21 ἐκεῖνο Ac, m po Vc c| ἡμῖν
P Ba, ?m 1Vc; τοῦτο Ac, m po. Vc post ῥῷδιον add. εὑρεθὲν Vc,
ὅπερ εὑρεθὲν Ba 21 22 δόξαν ἐπενθυμήματος Vc Ba 28 καὶ
μήν ἐστιν (om. alt. καὶ) VcBa; (pr. καὶ om.) ἔστι μὴν καὶ Ac
ἐργασίαν ἀπὸ τοῦ καιροῦ καὶ ὅ μὲν ταῦτα ἐποίει
ἐπείγοντος αὐτὸν τοῦ πολέμου παρέργῳ χρώμενος τῷ
πράγματι, ἡμεῖς δὲ ἐν ἔργῳ τοῦτο θέσθαι δυνάμεθαʹ. 127
οὐκ ἀγνοητέον δέ, ὡς ἡ τοῦ λόγου μεταχείρισις τὸ ἐνθύμημα
τὸ δεύτερον εὑρεθὲν ποιεῖ δοκεῖν ἐπενθύμημα
εἶναι, εἴ τις τὸ πρῶτον εἰπὼν ἐνθύμημα καὶ παυσάμενος,
εἶτα αὐτὸ ἐπαναλαβὼν πάλιν συνάψειε, καὶ τὸ
δεύτερον προστιθεὶς τῷ πρώτῳ καθάπερ αὐτῷ λεῖπόν
τι προσεξευρών, οὐκ ἄλλο εὑρών· οἷον ‘καὶ ὁ μὲν
Περσῶν βασιλεὺς ἵνα πλεονεκτήσῃ διώρυξεν, ἡμεῖς δὲ
ἵνα μὴ πλεονεκτώμεθαʼ, εἶτα ἐπαναλαβόντες πάλιν φαμὲν
ὥσπερ ἐπενθυμούμενοι ‘καὶ ὅ μὲν ἐπειγόντων αὐτὸν
μειζόνων ὄμως τοῦ πλεονεκτεῖν ἕνεκεν ἐποίει τὰ
χαλεπώτερα, ἡμεῖς δὲ οὐδενὸς ἄλλου καλοῦντος ἡμᾶς,
ἢ ἵνα μὴ ζημιωθῶμεν, τὸ πρᾶγμα οὐχ ὑποστησόμεθα;ʼ
Πολλάκις δὲ καὶ ἡ φύσις τῶν πραγμάτων ἐπενθυήματος
ἰδίαν εὕρεσιν κατασκευάζει, τοῦ ἐνθυμήματος
καθʼ ἑαυτὸ μὲν οὐκ ἀπαρτίσαντος, προσθήκης δέ τινος
222 ἄλλης περιττοτέραν δριμύτητα χαριζομένης αὐτῷ τῷ
ἐνθυμήματι· οἶον εἰ λέγοι τις δεινὸν τὸ ἀδικεῖν πατρίδαʼ,
εἶτα ἐργάσαιτο ἐκ τοῦ ἐναντίου ‘χρὴ γὰρ ἀδικεῖν
πολεμίουςʼ, εἶτα ἐνθύμημα θείη ὅτι χαλεπώτερόν
ἐστιν ὁ πολίτης ἀδικῶν τοῦ πολεμίου, ὅτι ὅ μὲν διὰ
τὸ γένος συγγνώμην ἔχει, ὅ δὲ ἐπιτείνει διὰ τὸ πολίτης
εἶναι τὸ μισεῖσθαιʼ, τούτῳ εἰ προσγένοιτο τῷ ἐνθυμήματι
8 τοῦτο ἔχειν θέσθαι Ac 4 δὴ Ac 6 εἶναι etiam post ἐνθύ-
μημα add. 7 αὐτῶ Pa 8 αὐτ|ῶι ex ὸ, m 1?| Vc αὐτῶ
ante 9 οὐκ Ac 9 προσευρὼν Vc Ba 9. 10 καὶ βασιλεὺς μὲν
περσῶν Ac, (om. περσῶν) Vc Ba 10 διώρυσσεν Ac 15 ἢ om V
16 πολλάκι P | καὶ post πραγμάτων V cf. schol. P (W V VII 767,
14) 17 κατασκευάσει Ac 22 χαλεπώτερος Ac 25 τοῦτο m.po.Pa
τὸ ‘καὶ μάλιστα ἐὰν ὁ πολίτης φαίνηται τούτους
ἀδικῶν, οὕς ἐδόκει πρότερον εὖ πεποιηκέναιʼ,
128 λοιπὸν τοῦτό ἐστι τὸ ἐκ τῆς φύσεως τοῦ αὐτοῦ πράγματος
ἀληθινὸν ἐπενθύμημα μετὰ προσθήκης τινὸς
περιττοτέραν δριμύτητα χαριζόμενον αὐτῷ τῷ ἐνθυμήματι·
καὶ λοιπὸν οὕτω γίνεται καὶ καλεῖται ἐν ἐνὶ καὶ
τῷ αὐτῷ προβλήματι διπλῆ συγκριτικὴ ἐπίτασις περιττοτέραν
δριμύτητα χαριζομένη αὐτῷ τῷ ἐνθυμήματι.
Περὶ τῶn ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους.
10 Τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἔστι μὲν τὸ συνεκτικώτατον
πάντων τῶν κεφαλαίων — ἕνθεν γὰρ καὶ τὰ
ἄλλα γίνεται κεφάλαια —, ἔχει δὲ οὐ τὴν αὐτὴν κατασκευὴν
τῶν ἐπιχειρημάτων, οἵαν καὶ τὰ λοιπά· οὐ γὰρ
ἡ περίστασις κατασκευάζει τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους,
ἀλλʼ ὥσπερ ἴδιος ἐπιχειρημάτων τόπος ἔστι τῶν ἀπʼ
ἀρχῆς ἄχρι τέλους, ἡ ὑποδιαίρεσις καλουμένη. ἔστι δὲ
ἡ ὑποδιαίρεσις ἡ τοῦ ἀθρόου πράγματος εἰς λεπτὸν
τομὴ εὑρισκομένη πολλή, καὶ γίνεται οὕτως, εἴ τις τὰ
ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ὁρίσας ἑαυτῷ ὁλοσχερῶς καὶ
ἀπαραλείπτως καθʼ ἕκαστον ὄνομα τῶν λεγομένων ἐν
αὐτοῖς δύναιτο ὑποδιαιρεῖν οὕτω πλάττων ‘εἰ γὰρ μὴ
τόδε ἐποίησας ἀλλὰ μετριώτερονʼ, ‘εἰ γὰρ μὴ τοσαῦτα
1 φαίνηται P Ac (ἀριστεὺς ἦ supr. m.po Pa Ac); ἀριστεύοι (m.
po φαίνηται) Βa, (m po. ἀποφαίνοι?) Vc |δὲ ante τούτους supr.
m po. Ac 2 δοκεῖ Ac 3 καὶ λοιπὸν Ba, ?m 1Vc |ἐστι om. m.1
Ac, v l P |γρ καὶ λοιπὸν τοῦτο τὸ ἐκ τῆς φύσεως τοῦ αὐτοῦ πράγμα-
τος Pa, (om γρ καὶ) Pc 5 χαριζόμένὶ, m 2 supr, Vc 9 τοῦ
Ac 10 τὸ (pro τὰ) Ac 13 οἵαν m 2 ex οἷα Vc; ο|ἶν] da |γρ
οὐ γὰρ ἡ προκατασκευάζει Ρ 1 τὸ Vc Ba 15 τῶν Pa; τοῖς
Vc Ba 22 ad ἐποίησας (oportebat referri ad μετριώτερον) mg.
P: οὐκ ἔδει εὐθύνας ὑποσχεῖν; cf. 157,17
223> ἐποίησας ἀλλὰ ἐλάττοναʼ. οἶον τρεῖς τις ἀπέκτεινε κατὰ
τὸν τῶν ἀκρίτων νόμον υἱεῖς καὶ ἀξιοῖ δημοσίᾳ τρέφεσθαι 129
νόμου κελεύοντος τὸν ἄπαιδα δημιοσίᾳ τρέφεσθαι.
γενόμενος ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους οὕτω
διασκοπήσεις· ὅπου τρεῖς ἀπέκτεινεν υἱεῖς, τὸ τρεῖς
ὑποδιαιρήσεις εἰ γὰρ ἕνα ἀπέκτεινεʼ, τὸ υἱεῖς ὑποδιαιρήσεις
‘εἰ γὰρ μὴ αὐτοῦ παῖδαʼ, τὸ ἀπέκτεινεν ὑποδιαιρήσεις
‘εἰ γὰρ ἀπεκήρυξενʼ. αὐτὰ δὲ ταῦτα νοεῖται
μὲν οὕτως, ἰσχύν δὲ λαμβάνει ἀπὸ τοῦ λόγου· ἐπεὶ
δύναται καὶ ὡς πνεῦμα ἀποταθῆναι κατὰ τὸ τοῦ ἀντιθέτου
σχῆμα, δύναται δὲ καὶ μετὰ τὸ πληρωθῆναι
τὸ πνεῦμα ἕκαστον αὐτῶν, εἰ θέλοις, καὶ κατὰ περίοδον
ἀπολαμβάνειν. καὶ δύναται ὡς πνεῦμα ἀποταθῆναι κατὰ
τὸ τοῦ ἀντιθέτου σχῆμα οὕτως οἷον εἰ γὰρ μηδὲν
προσήκοντας ἀπέκτεινας, εἰ γὰρ ἀλλοτρίους, εἰ γὰρ
ὀθνείους, εἰ γὰρ ξένους, οὐχ ἂν ἠγανάκτησα καὶ τότε;
οὐκ ἂν ἐδυσχέρανα; οὐκ ἂν ἀπῇτησα τιμωρίαν; νυνὶ
δὲ φιλτάτους, οὕς ἐγέννησας, οὕς ἔθρεψας, ὑπὲρ ὧν
ἔδει μάχεσθαι, ὑπὲρ ὧν ἔδει δεδιέναι μή τις αὐτοὺς
ἄλλος ἀποκτείνῃ, φθάσας τοῦτο ἐποίησας· ἆρα τὸ τοιοῦτον
ἄγος καταδεξαίμην; οὐκ ἔστιν εἰπεῖνʼ. εἰ δὲ
βούλει, καὶ συνάγεται ὡδε ‘ἄλλος μὲν οὖν τις δικαίως
ἂν ὑπόσχοι τιμωnρίαν, εἰ καί τινα τῶν μὴ προσηκόντων
ἀπέκτεινεν· οὐτος δὲ ἰδίους υἱεῖς τρεῖς ἀποκτείνας
ἀφεθήσεται;ʼ δύναται δὲ καὶ ἑκάστη ὑποδιαίρεσις ὁρισθεῖσα
χώραν προσωποποιίας ἀναδέξασθαι. ποίκιλλε δὲ ὲ 130
6 υἱεῖς m 1Ac; εἶς P, m.1VcBa 7 παῖδας Sc 10 πνεύματα
V 12 εἰ θέλοις αὐτῶν Ac | κατὰ om. 13 καὶ — 14 οὕτως
om. m.1Vc Ba 17 οὐκ — τιμιωρίαν om. Pa 20 ἆρʼ ἂν Spengel
21 καταδέξαιμι Ba, m 1Vc; κατεδεξαίμην (sic) Pa 22 οὖν om.
23 ὑπόσχοιτο Ac 24 ἀποκτείνοιεν P |ἰδίους υἱεῖς τρεῖς Vc;
τρεῖς ἰδίους υἱεῖς Ac | υἱοὺς Pc
τοῖς σχήμασιν οἷον ‘εἰ γὰρ ἕνα ἀπέκτεινας, οὐκ ἂν εἷπον
καὶ τότε, ὅτι φόνος ἀσεβής σοι τετόλμηται;ʼ
Γίνεται δὲ ὑποδιαίρεσις ποτὲ μὲν αὐτοῦ τοῦ πράγματος
εἰς λεπτὸν τεμνομένου, ποτὲ δὲ ἐκ τῶν ὁμιοίωον
λαμβανομένη. καὶ ἀπʼ αὐτοῦ μὲν τοῦ πράγματος οὕτως,
οἶον προσῆλθε μάγος πατρὶ αἰτῶν θυγατέρα πρὸς γάμον,
οὐχ ἔδωκεν, ἐρᾷ εἰδώλου ἡ κόρη, καὶ κρίνεται ὁ
μάγος φαρμάκων. ἐνταῦθα ὑποδιαιροῦντες τὸν τοῦ εἰ. 224
δώλου ἔρωτα λέγομεν ‘ἐρᾷ εἰδώλου· εἰ γὰρ ἀνδρὸς
ἤρα τινός, οὐκ ἂν ἐπὶ σὲ ἤγαγον τὴν αἰτίαν; εἰ γὰρ
σοῦ αὐτοῦ ἤρα, οὐκ ἂν ἐπήγαγον ἐπὶ σὲ τὴν αἰτίαν;ʼ
ταῦτα ὑποδιαίρεσίς ἐστιν ἐκ τῶν μικροτέρων· τὸν γὰρ
τοῦ εἰδώλου ἔρωτα ὑποδιαιροῦμεν ἀπὸ τῶν μικροτέρων
εἰς ἄλλους. — Ἀπὸ δὲ τῶν ὁμοίων οὕτως εἰ γὰρ
μὴ ἤρα, ἀλλʼ ἐνόσει νόσον ἄλλην τῷ σώματι, οὐκ ἂν
καὶ τότε σε ἔκρινα;ʼ — Καθόλου δέ, ὡς ἔφαμεν, καὶ
τῶν ὁμοίων καὶ τῶν ἰδίων αἱ λεπταὶ ὑποδιαιρέσεις
ἀναδέξονται τὰς προσωποποιίας ἀναγκαίας οὔσας, ἅς,
εἰ θέλοις, καὶ περιόδοις καὶ παντὶ τρόπῳ ἔξεστί σοι
μηκύνειν.
Ἔστι δὲ ὑποδιαίρεσις καὶ ἐκ τοῦ μείζονος ἐνίοτε
λαμβανομένη, ἵνα μὴ ἀεὶ τοῖς λεπτοῖς προσέχωμεν·
συμβαίνει δὲ τοῦτο, ὅταν ἀξιώμεθά τι παρασχεῖν ἐπὶ
μισθῷ φαινομένῳ ἤ χάριτι λέγοντες ὅτι οὐδʼ εἰ μείζονα
8 ἀπʼ αὐτοῦ V, v.Ι.P 4 λεπτὰ cf 101, 21 154, 17 157, 2 |
ποτὲ — 5 λαμβανομένου suppl. m.po.Pc 5 λαμβανομένη scripsi
(cf. l 22) λαμβανομένου P 7 8 ὁ μάγος mu po., ?m.1, Pa
8 ὑποδιαιροῦντες τὸ εἴδωλον λέγομεν (γρ τὸν τοῦ εἰδώλου ἔρωτα)
Ac 9 ἐρᾷ εἰδώλου suspect. 11 ἐπηγάγομεν Vc Ba 13.14 εἰς
ἄλλους ἐκ τῶν μικροτέρων Vc Ba; suspect. 16 p 155, 25 18 ἅς
om. 19 δὲ post εἰ add Ac, post θέλοις mnpoc 21 δὲ om.
Ac 22 ὅταν PAc; ἡνίκα VcBa
ἐδίδουʼ. οἷον πέπομφεν ἑκατὸν τάλαντα Θίλιππος
πρίασθαι βουλόμενος τὸν Δημοσθένην· εἰς λεπτὸν ὑποτεμὼν
ἐρεῖς οὐδὲ ἄλλον τινὰ τῶν τυχόντων ἔδωκα ἄν,
μή τί γε Δημοσθένηνʼ· τὰ δὲ ἑκατὸν τάλαντα ἐκ τοῦ 131
μείζονος οὐδὲ εἰ μύρια διδοίη τάλαντα οὐδʼ ἄν πόλεις
οὐδʼ ἄν ἔθνη, ἀντὶ Δημοσθένους λήψψομαιʼ.
Ἀλλʼ ἵνα μὴ προσκορὲς τὸ ἐξ ὑποδιαιρέσεως ἀεὶ
τῷ αὐτῷ σχήματι εἰσαγόμενον, ἀλλαττέσθω τὰ σχήματα
ποτὲ μὲν οὕτω λεγόντων ‘εἰ γὰρ τόδε ἐποίησας, οὐκ
ἔδει σε δοῦναι τιμωρίαν;ʼ ποτὲ δὲ οὕτως ἐγὼ μὲν γὰρ
καὶ ἐπʼ ἐκείνῳ σε τιμωρίαν ἀπῇτησα ἄν, καίτοι μικρὸν
ἦν καὶ μετριώτερον ἦνʼ, ποτὲ δὲ οὕτως ἄλλος μὲν
οὖν τις ἐμίσησεν ἂν καὶ διὰ τόδεʹ. ἔστι δὲ τούτων
καλλίων ἡ μεταχείρισις, εἰ ἀναστρέφοι τις καὶ ὅλον τὸ
πρᾶγμα, οὐκ ἀπὸ τοῦ πράγματος εἰς τιμωρίαν ἕλκων,
ἀλλʼ ἀναστρέφων τὴν τιμωρίαν, οἷον ‘εἰ καί τι τούτου
μετριώτερον ἐποίησαςʼ, ἵνα ποτὲ μὲν ἀπὸ τοῦ
225 πράγματος ἀρχόμενοι εἰς ἀξίωσιν καταβαίνωμεν, ποτὲ
δὲ ἀπὸ τῆς ἀξιώσεως ἀρχόμενοι εἰς τὸ πρᾶγμα
ἀνερχώμεθα.
Ὅταν δὲ αἴ ὑποδιαιρέσεις ἄλογοι γίγνωνται φασκόντων
ἡμῶν ‘εἰ γὰρ τόδε ἐποίησας, οὐκ ἂν ἔκρινόν σε;᾿ ,
1 ὁ φ(λιππος V 2 cf. 161, 9 3 ἐρεῖς om. Vc Ba a| ἔδωκα
ἂν τῶν τυχόντων Vc Ba |γρ καὶ τῶν ἐπιτυχόντων ἢ παρατυχόν-
των P 4 Pa 11 σε ante καὶ Ac ἐκεῖνο VcBa 12 alt.
ἦν om. Vc Ba |[καὶ μετριώτερον ἠν]? ἄλλον m po Vc 18 διὰ
om Vc Ba τούτου V, pl P 14 ἡ om Vc Ba, v.l.P 16 οἷον
om. Vc Ba 17 ἔδει σε δοῦναι δίκην post ἐποίησας suppl m.2
Vc ; mg. m .1P: ἐλλιπῶς τὸ (scr. τοῦ) ‘ἔδει σε δοῦναι δίκηνʼ ἅ
δεῖ προτετάχθαι (προστετάχθαι?) ἐπὶ τοῦδε; cf 154, 22 18 τὴν
ἀξίωσιν Vc Ba 19 20 ἀνερχόμεθα Ba, (ῴ 2 ex ό) Vc; ἐρχώ-
μεθα Ac, v .l.P; ἐπανερχώμεθα P 22 ἐποίεις Pa: ἐποίας, m.2
supr., Vc
διὰ τὸ ἀλόγως ἄν κρῖναι δόξαι οὕτω σχηματίσεις ‘εἰ
τόδε ἐποίεις, οὐκ ἂν ἔκρινον;ʼ ὡς ὁ συνθάψας τὴν
χλαμύδα τῷ ἐρωμένῳ καὶ μὴ κομίσας ἐκ τῆς ἀλλοδαπῆς
ἐντειλαμένου ἐκείνου· ἐνταῦθα γάρ, ἐπεὶ μωρόν
132 ἐστι τὸ λέγειν ἔκρινα ἄν σε, εἰ καὶ ἐδάκρυες συνεχῶςʼ,
ἐρεῖς ὅτι ‘εἰ ἐδάκρυες, οὐκ ἂν ἐφρόντισα; εἰ παρεκαθέζου
τῷ τάφῳ, οὐκ ἂν ἐμήνιον;ʼ καίτοι καὶ τότι,
εἰ δύνασαι, βίασαι ἀναιρεῖν, ὅ ἔδωκας. καὶ καθόλου
πᾶσαν ὑποδιαίρεσιν ἄν πειραθείης συγχωρήσας ἀνελεῖν,
εἶτα ἀνελὼν ἐπενέγκοις, πολλαπλασιάσεις τὸν λόγον
δριμέως λέγων οὕτως ‘εἰ μὲν τόδε ἐποίησας, συγγνώμης
ἄξιος· ἐπεὶ δὲ τόδε, οὐκέτι· καίτοι οὐδὲ τότεʼ·
οὕτω γὰρ καὶ αἱ προσωποποιίαι χώραν ἕξουσι μυρίαν.
ἵνα δὲ μὴ προσκορὴς εἶναι δόξῃς διὰ τῆς προσωποποιίας
πληρῶν λόγους, θαυμαστὸς φανήσῃ ῥήτωρ τὸ
γνώρισμα αὐτῆς ἀφαιρῶν καὶ χρώμενος αὐτῇ· εἰ γὰρ
μὴ λέγοις εἶπον ἄνʹ, ἄλλο τι φαίνεται πρότερον ἢ
ΔροσωπόΔοιία.
11 Πρόσκειται τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ὥσπερ ἴδιόν
τι ἐπὶ τῷ τέλει καὶ τὸ πλαστὸν ἐπιχείρημα καλούμενον.
τινὲς δὲ οὕτως αὐτὸ ἐκάλεσαν πλαστὸν οὐχ εἰδότες,
ὅτι καὶ πᾶσα ὑποδιαίρεσις πλαστή ἔστι. τὸ γὰρ μὴ γενόμενον
1 μῃ post τὸ supr mpo Vc Ba | ἂν om m1Vc Ba | γρʹ μὴ ἂν
ἀλόγως P 2 ἐποίησας Ac | ἔκρινον |l-lI| ὡς Pa; cf. m 1 mg
P: παρήσεις τὴν σὲ ἀντωνυμίαν 5 τὸ om. Ac | συνεχὲς A
6 συνεχῶς etiam ante οὐκ m 1Vc 7 ἐμηνίων 8 ἀναξιῖν P
ἀνελεῖν (ρ m 2 supr. Vc) δέδωκας Pc 10 εἰ post ἀνελὼν
add. Ma, m po pro 9 ἂν Ba πολλαπλασιάσαξ, εις m.2,Vc; πολλα-
πλασιάσε m.p.o. ex ο]ις Ba; πολυπλασιάσεις Ac· 10 11 δριμέως
πολλάκις τὸν λόγον Ac, (om. πολλάκις) Vc Ba 14 δοκῆις
14. 16 τῶν προσωποποιιῶν P 19 inter scholia tanοtυm est ti-
tulus περὶ τοῦ καλουμένου πλαστοῦ Pc 21 ἐκάλεσεν αὐτὸ Pc
πλαττόμενον δὲ ὡς καὶ γενέσθαι δυνάμενον
τῆς αὐτῆς ἂν εἴη δήπουθεν εὑρέσεως. καὶ τὸ μὲν κυρίως 133
πλαττόμενον ἐπιφερόμενον δὲ πᾶσι τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς
ἄχρι τέλους οὕτως εὑρίσκεται καθολικῶς· εἰ μὲν ἐπʼ
226 ἀγαθῷ τινι πραχθέντι δωρεὰν αἰτεῖς καὶ πλάττεις, οὕτως
εἶτα δὲ εἰ πρὶν ἢ ποιῆσαι τὸ ἀγαθὸν ᾔτουν δωρεάν,
οὐκ ἄν μοι ἔδοτε; οὐκ ἂν ἐψηφίσασθε ἐπαγγελλομένῳ
ποιήσειν;ʼ καὶ ἐπὶ τούτῳ ἐρεῖς δεινὸν δὲ ἐπαγγελλομένῳ
μὲν ποιήσειν ψηφίσασθαι, μὴ δοῦναι δὲ
πεποιηκότιʼ· εἰ δὲ ἐπὶ κακῷ τινι πραχθέντι πάλιν τιμωρίαν
ἀπαιτεῖς καὶ πλάττεις, ὁμοίως εἰ δὲ πρὶν ἢ
γενέσθαι τὸ κακὸν ἔγνωμεν, ὅτι ἔσται, οὐκ ἂν ἐφιλοτιμησάμεθα
κωλῦσαι; δεινὸν δὲ μέλλον μὲν γίνεσθαι
κωλύειν, γενόμενον δὲ μὴ τιμωρεῖσθαι. καὶ ἐφεξῆς
τούτῳ τῷ σχήματι τῆς ζητήσεως χρώμενος πολυτρόπως
εὑρήσεις τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους καταστῆσαι.
Tὰ δὲ πλαστὰ χώραν ἔχει μετὰ τὴν ἀθρόαν εἰσβολὴν
τῶν ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους, χώραν δὲ ἔχει καὶ ἐν
ταῖς ἐργασίαις ταῖς ἀπὸ παραδείγματος, εἰ λέγοιμεν
ἐπὶ τῷ πράγματι τῷ καλῶς πραχθέντι ἢ κακῶς τὸ
πλαστὸν ἐπιφέροντες· οἷον οὐ δεῖ ἐχθρῷ ἐπιτάττοντι
πείθεσθαιʼ, τοῦτο τὸ ἐπιχείρημά ἐστιν· ἡ ἐργασία ἐκ
2 ἂν ἧ Ac | καὶ τὸ μὲν P: τὸ μὲν γὰρ v, v l.Pa, (γὰρ om.) v .I.Pc
4 εἴτἐπʼAc 5 αἰτοίης Ac,m 2Vc. v IP πλάττξ Pa,(m 2supr.) Vc
6 εἶτα δὲ εἰ P: εἰ δὲ V: cf. Arist. Rhet. B 23 p 1397b 28: Ἰφι-
κράτης ἐν τῇ πρὸς Ἁρμόδιον ὅτι εἰ πρὶν ποιῆσαι ἠξίουν τῆς εἰκόνος
τυχεῖν ἐὰν ποιήσω, ἔδοτε ἄν· ποιήσαντι δʼ ἀρʼ οὐ δώσετε; μὴ τοί-
νυν κτλ 6. 7 τὴν δωρεάν 8 ποιήσειν Pa (πείσειν coniec-
tum propter Herm 59, 19) | δὲ om Ac 10 πεποιηκότι Pa 12 γε-
νέσθαι P ποιῆσαι V 13 γενέσθαι P 15 χρώμενος Pa Ac,
(ς m 2 ex ν) Vc Ba; om Pc 16 m.po. κατασκευάσαι supr. Ba
20 πράγματι Vδ; παραδείγματι P | τὸ om. V 22. 160,1 ἐκ
παραδείγματος om V, v.l.P
παραδείγματος ‘οὐδὲ γὰρ οἱ πατέρες ἡμῶν ἐπείσθησαν
τῷ ᾶέρξῃ γῆν αἰτοῦντι καὶ ὕδωρ, ἀλλʼ ἐξελθόντις
134 πολλὰ καὶ καλὰ ἔπραξανʼ· εἶτα πλαστὸν φέρε ‘εἰ δὲ
τότε συνεβούλευέ τις δοῦναι γῆν καὶ ὕδωρ, οὐκ ἂν
κατελεύσθη; ἐγὼ μὲν οἶμαιʼ. ἐπὶ δὲ τῷ κακῶς οἷον ‘οὐ
δεῖ πιστεύειν Θιλίππῳ χαριζομένῳ· ἀπατεὼν γάρ ἐστινʼ
εἶτα ἐργασία ἐκ παραδείγματος οὐδὲ γὰρ τοῖς Ὀλυνθίοις
συνήνεγκε πεισθεῖσιν αὐτῷ, ἀλλὰ Ποτίδαιαν λαβόντες
ἅπαντα προσαπώλεσανʼ· εἶτα πλαστὸν φέρε ‘εἰ
δὲ τότε, ὅτε τὴν Ποτίδαιαν ἐλάμβανον, εἶπέ τις αὐτοῖς
θεόθεν, ὅτι προσαπολοῦσι καὶ τὴν λυνθον, ἆρα
ἂν ἐδέξαντο; οὐκ ἔστιν εἰπεῖνʼ.
Ἔτι παραπειρᾶσθαι δεῖ τὰ πλαστὰ καὶ ἀπὸ τῶν
ἐναντίων ζητεῖν πλάττειν, καὶ τοῦτο μυριάκις εὑρίσκεται·
οἷον εἰ μὲν ἐπʼ ἀγαθῷ αἰτοίης γέρας, λέγε ‘εἰ δὲ 227
κακόν τι ἐπεποιήκειν, οὐκ ἂν τιμωρίαν ἔδωκα;ʼ ὡς ὁ
Δημοσθένης ἐν τῷ Πρὸς Αεπτίνην· διεξελθὼν γὰρ
τὰς πράξεις τοῦ Χαβρίου λέγει ἐκ τοῦ ἐναντίου πλάττων
‘ἀλλʼ εἰ μὲν μίαν ἀπώλεσε ναῦν, περὶ θανάτου
ἂν ἐκινδύνευσεʼ· τοῦτο μέντοι καὶ διπλῆν ἔχει τὴν τῆς
πλάσεως θεωρίαν, ἀπὸ γὰρ τοῦ ἐναντίου γενάμεεον
τῷ μικροτέρῳ συμπλέκεται ἢ ἐάν τινα κελεύῃς δοῦναι
τιμωρίαν ἐπʼ ἀδικήματι· ἔνεστι γὰρ λέγειν εἰ ἅ ἔβλαψεν
εὐηργέτηκε, δωρεὰς ἂν ἔλαβε· δράσας δὲ κακῶς
2 γρ ἀπαιτοῦντι P 4 συνεβούλευσε (om. τις) Μr 5 ἐπὶ δὲ
V ἢ ἐπὶ κακῶς πραχθέντι Ac; cf. schol. P: ἐπακουστέον τῶ
(scr. τὸ) πραχθέντι 7 ἐργασία post παραδείγματος Vc Ba; om
Ac 10 τὴν om Vc Ba Mr 11 θεόθεν om Vc Bs 15 καὶ αἰ-
τοίης 16 καὶ κακόν Vc 19 cf. Dem 20, 79 θάνατον P
20 ἂν om. Pc ἐκινδύνευε Ac, (σ er.) c μὲν (om. τοι) 21 γι-
νόμενον Vc Ba 22 κελεύοις P |ἢ respicit ad l. 15 εἰ μὲν 23
ἔεστι, ξ m 2, Vc 24 εὐεργέτησεν Vc
οὐ κολασθήσεται;ʼ παντὸς δὲ τοῦ λεγομένου ζήτει τὸ
ἐναντίον καὶ πολλάκις εὑρήσεις τοῦτο παρʼ ὅλον τοῦ
πλαστοῦ τὸν λόγον, μεμνημένος ὅτι ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ 135
ἢ ἀθρόον τὸ πραχθὲν ὡς οὐ γενόμενον πλάττεται ἢ
τὸ ἐναντίον αὐτοῦ· οἷον ἐπὶ τυραννοκτόνου ‘εἰ δὲ πρὶν
ἢ ἀποκτεῖναι ἐπηγγελλόμηνʼ, τοῦτο τοῦ ἀθρόου πλάσμα
ὡς μὴ γενομένου, καὶ ἄλλο ἐκ τοῦ ἐναντίου εἰ δὲ μὴ
κατώρθωσα ἀλλὰ ἐλήφθην, τί ἂν ἔπαθον;ʼ καὶ εἰ Δημοσθένην
αἰτοίη Cίλιππος ἤ τι τοιοῦτον, διάπλασον
ἐκ τοῦ ἐναντίου εἰ δὲ ὑμεῖς ἐβούλεσθε λαβεῖν τι τῶν
Θιλίππου, πότε ἂν συνεχώρησεν ὑμῖν;ʼ
Εῖ δὲ καὶ εὐτελέστερόν τι συνεχώρει ἡ φύσις, οὐκ
ἂν ὥκνησα διὰ τὸ σαφέστερον. σὺ δὲ παράπεμπε τῷ
νῷ τὰς θεωρίας τῷ ῥητορικῷ σου κοσμῶν λόγῳ τὴν
τέχνην. ἴσθι μέντοι, ὡς τοῖς ἀρχαίοις ἐντυγχάνοντες
καὶ μάλιστα τῷ καθηγεμόνι μυρία καλὰ εὑρίσκομεν·
ὅσα δὲ πρὸς τὸ κατεπεῖγον τῆς ὑπαγορεύσεως ἐπιτρέχει
τῇ ψυχῇ, δίδωμι.
Δυσχερῆ λύσιν ἔχει τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους τῆς 12
πραγματικῆς. εὕρηται οὖν καὶ μέθοδος πρὸς ταῦτα,
228 ὥστε τῷ λύοντι τὰ ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους εὐπορίαν 136
εἶναι, καὶ τοῦτο τὸ μάθημα σαφέστατα ἐκθήσομαι. ἐὰν
8 τὸ om. VcBa 5 οἶον οἴ τυραννοκτόνοι V cf 159, 6 e ἢ
om. ἐπηγγειλάμην Pc | πλάσις V 7 ἐχ P ἀπὸ V 8 cf 157, 1
9 δίπλασον Ac 10 ἐβουλεύεσθε Ac 11 συνεχώρησεν ἂν V
ὑμῖν om. Vc Ba 12 τι om. 12. 13 non expedio; Sturm:
quodsi natura rei argumentum aliquod leve Supμeditet, non ve-
rerer illo uti, ut res ἐθuderet manfestior 14 λόγωι κοσμῶν v
16 μάλιστά γε | εὐρίdνομεν, m 2 supr., Vc 19 titulum add. P:
περὶ τῶν ἀπαρχῆς ἄχρι τέλους τῆς πραγματικῆς; om nec no-
rat Anon. IIl 111, 5 Sp | τὰ post τέλους add Ac. v.l.P 20 μέθ-
οδος καὶ πρὸς ταῦτα Vc Ba; καὶ πρὸς ταῦτα μέθοδος Ac 21 τὸ
λύον v.I.P
μὲν τὸ πρᾶγμα παρʼ ἡμῶν γεγονὸς καὶ ὑπὸ τῶν
ἐχθρῶν εἰς τὴν ἡμετέραν βλάβην εἰσαγόμενον, οὕτως
αὐτὸ λύσομεν· ζητοῦντες τῶν ἀντιθετικῶν στάσεων τὰ
λυσιτελοῦντα ἡμῖν θήσομεν, ὥσπερ ποιοῦμεν καὶ ἐν
τῇ ἀντιλήψει, πολλάκις δὲ θήσομεν καὶ τῶν ἄλλων
στάσεων τὰ συντελοῦντα εἰς τὴν ἡμετέραν ώφέλειαν.
καὶ μεταληπτικὰ δὲ ἐἀν ἔχῃ τὸ κεφάλαιον τοῦ πλαττομένου,
θήσομεν ἔσθʼ ὅτε καὶ οὕτω λύσομεν ὅτι οὐδὲν
πρὸς ἡμᾶς τὸ γενόμενον. καὶ μάλιστα ἐὰν ἐκ φύσεως
ὴ τι γενόμενον καὶ διὰ τοῦτο ἀξιῶμέν τι γενέσθαι, ὁ
ἐνιστάμενος ἐρεῖ ὅτι οὐ διʼ ἡμᾶς γίγνεται ἀλλὰ διὰ
τὴν αὐτοῦ φύσινʹ. οἷον ῥεῖ ἀπὸ τῆς Αἴτνης ἐπὶ τὴν
Κατάνην συνεχῶς τὸ πῦρ, καὶ συμβουλεύει τις αὐτοῖς
μετοικίζεσθαι· τοῦτο τοίνυν λέξει ὁ φεύγειν συμβουλεύων
ὅτι κινδυνεύομεν ἐπιόντος ἡμῖν τοῦ πυρὸς καὶ
ἀπαίρωμεν ἐνθένδεʼ ἀπαντήσομεν οὖν οὕτως οὐ δηʼ
ἡμᾶς ῥεῖ τὸ πῦρ ἀλλὰ διὰ τὴν αὐτοῦ φύσινʼ.
Περὶ τάξειος ἑπιχειρημάτων.
13 Ἡ δὲ τάξις τῶν ἐπιχειρημάτων διπλῆ. εἰ γὰρ τύχοι
τὰ μὲν αὐτῶν ἀποδεικτικὰ εἶναι πολιτικῆς ἑρμηνείας
μόνης δεόμενα, τὰ δὲ πανηγυρικά, τηρήσεις τὰ πανηγυρικὰ
τελευταῖα πρὸς τὸ δοκεῖν αὔξειν προχωοροῦντα
1 ἧ Ac, m 2Vc; εἴη PVc Ba 3 αὐτὰ Vc Ba 4 καὶ ποιοῦμεν
Vc Bc 6 λυσιτελοῦντα Pc Ac 8 δὲ καὶ Ba, ?m.1 Vc 9 γινό-
μενον Ac 10 τι PAc: τὸ oBa γιγνόμενον c, (γιν- Ac ἀξιοῦ-
μεν PcBa, (ῶ m 2) Vc 11 οἷον ὅτι Ac 12 cf 110, 6 13 αὐ-
τοὺς Pc 14 τοίνυν P; εἰ Ac; om Vc Ba φεύγων Ac 10 ἀπαί-
ρομεν Vc Ba, (ο ex ω) Pa. (ω ex ο) Pc |οὖν om. V 18 cf.
164, 10 ann. 10 δὲ PAc Pπ; om Vc Ba |διάταξις Ac 20 δει-
κτικὰ m. 1Ba 21 μόνης om. PAc Mr 22 δοκοῦν Pc |παραχω-
ροῦντα Pc
τὸν λόγον ἐπὶ τὸ ἀκμαιότερον, ἵνα τὰ τῆς τέχνης κατʼ
οἰκείαν τάξιν προχωοροῦντα δόξαν ἀκμῆς τῷ λέγοντι
παράσχῃ ὡς ὑπὸ τῆς ἐν τῷ λέγειν θερμότητος ἐπὶ τὸ
ἀκμαιότερον προαγομένῳ· ἄλλως τε δὲ καὶ ἡδίων τοῖς
ἀκούουσιν ὁ ἀπὸ τῶν ἀποδεικτικῶν ἐπὶ τὰ πανηγυρικώτερα
χωρῶν, οὐχ ὁ ἀπὸ τῶν πανηγυρικῶν ἐπὶ τὰ
ἀποδεικτικά.
229 Αὕτη μὲν ἰδέα πρώτη. δευτέρα δὲ ἐκείνης σοφωτέρα
ἰδόντα τὰ ἐπιχειρήματα, ὁπόσα ἐστὶ καὶ οἷα, τὸ προκλητικώτερον
τοῦ ἐξῆς κεφαλαίου τελευταῖον τιθέναι,
ἵνα, ἐκ τῆς ἀνάγκης τοῦ ἐπιχειρήματος ἀνισταμένου
τοῦ κεφαλαίου τοῦ ἐφεξῆς, ὕφος ἕν ὁ λόγος γένηται
καὶ σῶμα, μὴ διασπώμενος ἐν ταῖς ὑποφοραῖς, ἀλλὰ
αὐτὸς αὐτοῦ δοκῶν ἔχεσθαι καὶ ἀνίστασθαι διʼ αὐτοῦ·
ὥσπερ οὖν ἴσμεν καὶ ἐν ταῖς ἀντιλήψεσι τὸ ἀντιπαραστατικὸν
μετὰ τὴν ἔνστασιν τελευταῖον τιθέμενον,
ἐπειδὴ ἐγερτικόν ἐστι τοῦ ὅρου, οἷον ‘ἐξῆν ἀποκτεῖναι
τὸν υἱόν’, ἡ ἔνστασις οὐκ ἐξῆν· εἰ δὲ καὶ ἐξῆν, οὐκ
ἐπὶ τῷ αἴτιον γενέσθαι σε τῇ μητρὶ θανάτουʼ, ἵνα
εὐθέως ὁ ὄρος ἀπαντήσῃ, τί τὸ αἴτιόν ἐστι θανάτου
γενέσθαι. εἰ γὰρ καὶ ἀντιπαράστασίς ἐστιν ἡ ἀπαντήσασα
οὐκ ἐπιχείρημα, ὅμως εἰς παραδείγματος λόγον
4 προσαγομένωι Vc Ba | τε PAc Mr; om. VcBa, v. l.P 5. 6
πανηγυρικώτατα Vc Ba, (τερα m.1 supr.) Pa 8 πρώτη p; μία
V, v.I.P 12 τοῦ v.l. Dox.; τὸ V κατὰ τὸ P ὕφος, ἕν P, m. 2Vc,
m.po Ba; ὑφἕν Ac; ὑφʼ ἑνὸς Ba, (ut vid) Vc: cf. Dox. τριχῶς
δὲ εὖρον τὴν γραφὴν ἐν τοῖς βιβλίοις· τὰ μὲν . . . ‘κεφαλαίου,
τὸ ἐφεξῆς, ἕν ὕφος ὁ λόγος’ . . . τὰ δὲ . . . ‘κεφαλαίου κατὰ τὸ
ἐφsξῆς, ὕφος ἕν λόγος’ . . . ἕτερα δὲ . . . ‘κεφαλαίου τοῦ ἐφεξῆς,
ἓν ὕφος ὁ λόγος’ κτλ 13 καὶ V, cf. v.l.Dox.; om.P | διασπώ-
μενον Ac, (σ m.1 supr.) Vc 15 cf. 136, 20 sq. 18 ἡ ἔνστασις
P: ἢ (om. ἔνστασις) AcB a, (ut vid.) Vc; εἶτα Sc | ἐξῆν· εἶτα·
εἰ Ac; fort. ἐξῆνʼ· 〈εἶτα ἡ ἀντιπαράστασις〉 ‘εἰ δὲ...’
138 θήκαμεν, ὅτι χρὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων οὕτω
τιθέναι τελευταῖον τὸ τοῦ μέλλοντος κεφαλαίου προκλητικόν·
ἐπεὶ καὶ ἡ ἔνστασις καὶ ἡ ἀντιπαράστασις
τὸν αὐτὸν ἔχουσι λόγον, οὐκ ἀεὶ τῆς ἐνστάσεως ἢ τῆς
ἀντιπαραστάσεως πρώτης τιθεμένης, ἀλλʼ ἐναλλἀξ τοῦτο
πασχούσης ἑκάστης, ὅν τρόπον φαμὲν δεῖν ἀνασκοπεῖν
καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων· καὶ γὰρ τούτων ἑκάστη
ἢ διὰ τὸ ἀκμαιότερον δευτέρα τεθήσεται ἢ διὰ τὴν
τοῦ μέλλοντος κεφαλαίου προσδοκίαν.
Ηερὲ ὄρου.
14 Ὅρος καὶ ἀνθορισμὸς καὶ συλλογισμὸς καὶ λύσις τοῦ
συλλογισμοῦ τέσσαρα μέν ἐστιν ὀνόματα, τῇ δὲ δυνάμει
δύο· ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν συλλογισμὸν
τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναται,
ὅ τε τὸν ἀνθορισμὸν καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ
τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα
4 alt. τῆς om. Vc Ba 8 ἢ om.VcBa cf 138,10 10 Dox :τινὲς
πρὸ τοῦ περὶ τάξεως ἐπιχειρημάτων (p. 162, 18) ἀνέγνων τὸ περὶ
ὅρου κτλ 13 ὁ post καὶ supr. m 2Ba |Dox.: διάφορον .. τὴν
γραφὴν εὖρον . . τὰ μὲν . . . ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν
συλλογισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύ-
ναταιʼ· τὰ δὲ οὕτως ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ τὸν ἀνθορι-
σμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμιασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ
. . . τὰ δὲ . . ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων καὶ ὁ τὸν ἀνθορισμὸν
τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναται· ὅ τε
τὸν συλλογισμὸν καὶ ὁ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμιοῦ τοῖς αὐτοῖς
ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ . . . ὁ μέντοι ἐξη-
γητὴς οὕτως ἀνέγνω τὸ παρὸν ῥητὸν ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον ἔχων
καὶ τὸν συλλογισμὸν τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκά-
τερα δύναται ὅ τε τὸν ἀνθορισμὸν καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοὶ
τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν ἑκάτερα δύναταιʼ.
μήπω γοῦν ἄμεινον οὕτως ἔχειν τὴν γραφὴν ‘ὅ τε γὰρ τὸν ὅρον
ἔχων καὶ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ τοῖς αὐτοῖς ἐπιχειρήμασιν
ἑκάτερα κατασκευάζειν δύναταιʼ κτλ 14 κατασκευάσαι 15 ὁ
post καὶ add. Ac, m .2Ba 16 κατασκευάζειν V, v.l.P; om. P
230 δύναται. τέχνη δὲ θαυμασία παρʼ ἡμῖν εὕρηται πρὸς
τὸ μήτε πεφύρθαι τὸν λόγον μήτε ἄπορον εἶναι διῃρημένης
τῆς διανοίας, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν ἐπιχειρημάτων,
ἕνα ὅ τε τὸν ὅρον μελετῶν καὶ ὁ τὸν ἀνθορισμὸν ἀντιτιθεὶς
τούτῳ τὰ πρὸ τοῦ πράγματος εἰωθότα συμβαίνειν 139
λέγωσι, καὶ ὁ μὲν τὸν ὅρον κατασκευάζων οὕτω
ζητῇ τόδε πρὸ τοῦ πράγματος ἔδει γενέσθαι, οὐ γέγονενʼ,
ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζων ἵνα οὕτω
λέγῃ ἔδει τόδε γενέσθαι πρὸ τοῦ πράγματος, γέγονεʼ.
ταῦτα μὲν ἀπὸ τῶν πρὸ τοῦ πράγματος· οἶον μαινόμενος
ἀπέκτεινε τύραννον, σωφρονήσας αἰτεῖ τὸ γέρας,
ἐνίσταταί τις αὐτῷ ‘οὐ τοῦτό ἐστι τυραννοκτονίαʼ. ὅ
δέ φησι τοῦτό ἔστι τυραννοκτονία· ἔδει ἀνελθεῖν εἰς
τὴν ἀκρόπολιν, ἀνῆλθον· ἔδει ἀποκτεῖναι, πεφόνευκαʼ,
ταῦτα πρὸ τοῦ πράγματος. ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζων
ἐρεῖ οὕτως ἔδει βουλεύσασθαι πρῶτον τὸν
μέλλοντα τυραννοκτονεῖν, σὺ μαινόμενος οὐκ ἐβουλεύσω·
σωφρονούντων γὰρ ἔργον ἐστίνʼ, ὥστε τῶν ὀφειλόντων
τι πρὸ τοῦ πράγματος γενέσθαι παρὰ τοῦ τυραννοκτόνου
λείπει· ‘ἔδόει εἰδέναι τὸν τυραννοκτόνον,
τί ποιεῖ, σὺ δὲ οὐκ ᾐόεις᾿. ὁ δὲ συλλογισμὸς ἀπὸ τῶν
ἐπισυμβαινόντων τῷ πράγματι ἐπικατασκευασθήσεται,
οἷον οὐδὲν διαφέρει, εἴτε ἐμαινόμην εἴτε ἐσωφρόνουν·
1 δύνανται Ac | a nobis Laurentius, apud nos Sturm (at cf.
Sturmii commentarium) 3 τῆς om. καὶ om. | τῶν P; om.
V, v .I.P ὁ om. Po 7 ζητεῖ V, (ῆ supr) Pa |οὐ PAc; oω.
Vc Ba; καὶ Sc; Doxr.: ἔπταισται . . . ἡ γραφή· προσθετέον γὰρ
τῷ γέγονεʼ τὴν οὔʼ ἄρνησιν κτλ ; cf 59, 16 sq. 9 οὐ γέγονε
Pac, (οὐ in ras.; m po Ba; οὐ om. Pc Ac; Doz.: ἀφαιρετέον
τοῦ γέγονεʼ τὴν ‘οὔʼ ἄρνησιν κτλ. 10 ἀπὸ τῶν om Vc Ba
πρὸ om. Pc 14 τὴν om V 15 ἀνθορισμὸν ; ὅρον P; Dox.:
ἔπταισται ἡ γραφή ἀντὶ τοῦ ἔχειν γὰρ ‘ὁ δὲ τὸν ὅρον κατα-
σκευάζων ἐρεῖ οὕτωςʼ ἔχει ὁ δὲ τὸν ἀνθορισμὸν κατασκευάζωνʼ
κτλ 16 δεῖ VcAc, m .1Ba |βουλεύεσθαι Ac
ἂ γὰρ ὡς σωφρονοῦντος ἀποκτείναντος ἐμοῦ ἐπισυνέβη
ἂν ἀγαθά, ταῦτα καὶ νῦν γέγονεν· ἔδει τὸν τύραννον
ἀνῃρῆσθαι, ἀνήρηται· ἔδει ἐλευθερίαν γενέσθαι, γέγονεν·
ἔδει μηδένα εἶναι ἐπὶ τῆς ἀκροπόλεως, οὐδεὶς
ἔστινʼ. ὁμοίως καὶ ὁ τὴν λύσιν τοῦ συλλογισμοῦ ἔχων
ἐκ τῶν μετὰ ταῦτα συμβαινόντων, εἴ τι μὴ ἐπιγέγονε,
140 λαμβάνων ὡς ἐπιχείρημα φήσει ὅτι πολὑ διαφέρει· ἂ
γὰρ ἂν ἐπισυνέβη σωφρονοῦντός σου κτείναντος, ταῦτα
οὐ γέγονε νῦν μαινομένου ἀποκτείναντος· οἶον ὁ
σωφρονῶν ἀποκτείνας εὐθέως τιμᾶται, σὺ δὲ μετὰ τὸν 231
φόνον ἐθεραπεύου ἰατροῖς ὑποκείμενος καὶ μάγοιςʼ
ὥστε τῇ μὲν δυνάμει τὰ αὐτὰ εἶναι κἀκεῖνα, οἷα τὰ
ἐνθάδε, μόνῃ δὲ τῇ διαστάσει τῶν χρόνων διαφέρειν.
ἐξ οὗ συμβαίνει μὴ διαμαρτεῖν τὰς δριμύτητας πρός
τε εὐπορίαν τοῦ ἐπιχειροῦντος καὶ πρὸς διάκρισιν τῶν
τε ἄνω κεφαλαίων καὶ τῶν ἐφεξῆς, ὡς ἂν μὴ τοῖς
αὐτοῖς περιπίπτωμεν τῷ τὰς αὐτὰς δυνάμεις ἔχειν
ἑκάτερα.
Περὶ σιασκευυῆς.
15 Διασκευὴ δὲ τοῦ προβλήματος ἡ διατύπωσίς ἐστι
τοῦ πράγματος, ὥσπερ ἐν ποιητικῇ ἡ καθʼ ἕκαστον
1 ἐμοῦ καὶ ἀπ P 8 ἐπισυνέβη ἂν σου suppl.m po Pc ἀπο-
κτείναντος Ac,m 1 Pc 10 σώφρων Vc Ba 13 τοῦ χρόνου add.
mpo schol. P (W VI 790 ann.): ...τῇ δὲ διαστάσει μόνον τῶν
χρόνων δια et insequens scholion: ‘μόνῃ δὲ τῇ διαστάσει τοῦ
χρόνου διαφʼ . . ἐξ οὖτινος χρόνου συμβαίνει ἰσχυρὰς εἶναι τὰς
ἐργασίας τῶν κεφαλαίων 17 αὐτὰς om Pc 20 ἡ διασκευὴ Pa
PπAc |δὲ om Ac διασκευὴ δέ ἐστιν ἐν προβλήματι ἡ διατύ-
πωσις τοῦ Vc Ba; γρʹ καὶ οὕτως· ἡ διασκευὴ τοῦ πράγματος ἡ
διατύπωσίς ἐστι· καὶ οὕτω γρʹ ἡ διασκευή ἐστιν ἐν προβλήματι
ἡ διατύπωσις τοῦ πράγματος mg. 21 καθάπερ Ac
τῶν γενομένων ἀφήγησίς τε καὶ διατύπωσις, διὰ μὲν
τῶν πεπραγμιένων τοῦ διασκευάζοντος ὀφείλοντος πλατῦναι
τὸ πρᾶγμα μόνον, οὐ μέντοι γε οὔτε αἰτίαις
οὔτε λογισμοῖς τοσοῦτον οὔτε ἄλλῳ τινὶ ἐπιχειρήματι,
ἀλλὰ μόνῳ τῷ τρόπῳ. διασκευάζεται μὲν γὰρ πάντως
ἕν τι τῶν τῆς περιστάσεως, καὶ ὅ τι δἂν ἐκείνων ᾖ, 141
τῷ τρόπῳ πάντως πλατύνεται, καὶ μετὰ τοῦ τρόπου
καὶ προσωποποιίαις καὶ οἶα εἰκὸς ἧν τελεῖσθαι ἐφʼ
ἑκάστου τῶν πραττομένων καὶ λεχθῆναι δυναμένων
παρὰ τῶν ἐμφαινομένων προσώπων ἐν τῇ διατυπώσει.
ἔξεστι δὲ τὸν διασκευάζοντα πιθανῶς τολμᾶν καὶ λέγειν,
ὅσα εἰκὸς ἐπισυμβαίνειν εἴωθε τοῖς πράγμασι
παράδοξα ἢ θαυμαστά, καὶ ταῦτα λαμβάνοντα ἐκ τοῦ
εἰκότος· ὄ γὰρ ἂν δυνηθῇ ποτε ἐπισυμβῆναι τοιούτῳ
πράγματι, λέγειν ἔξεστιν, ὡς ἐπισυνέβη καὶ τότε, πᾶν
δὲ τὸ παρὰ τὸ εἰκὸς ἢ λεχθῆναι ἢ πραχθῆναι λεγόμενον
εἰς κακόζηλον ἐξάγει τὴν διασκευήν.
Γίνεται δὲ ἡ διατύπωσις τοῦ πράγματος ἢ ἐκ τῶν
παρελθόντων ἢ ἐκ τῶν παρόντων ἢ ἀπὸ τῶν μελλόντων,
232 ἢ οἷα πάλαι ἐγένετο ἢ ὁποῖα νυνὶ γίνεται ἢ ὁποῖα
κατὰ τὸ μέλλον γενήσεται, ἡμῶν καὶ ταῦτα διατυπούντων.
συνελόντι δὲ εἰπεῖν ἡ διασκευὴ ποιητικῆς ἔχει
1 γινομένων Pa τε Pc Ac; τις Vc Ba, (τε supr ) Pa, cf.168, 2
5 πλατύνεται post τρόπω add. Ac 6 δʼ om Sc 7 πάντως AC.
v .l.P; om. PVc Ba 8 οἷα|l] Pc τελεῖσθαι om. 9 10 γρ καὶ
οἶα εἰκὸς ἦν ἐφοʼ ἑκάστω τῶν πραττομένων καὶ λεχθῆναι δυνα-
μένων ἕξει παρὰ τῶν κτλ. P; eadem in lemmate (at δυναμένων
ἐξ αἰτίας τῶν, om. παρὰ) Mr 10 ἑξει ante παρὰ add V, cf
v .l.P 11 τὸν om. |καὶ post λέγειν Vc Ba 12 εἰκὸς suspect.
13 λαμβάνοντα m.2 ex ο]ς, m.2 ειν supr., Vc 16 ἢ λεχθῆναι ἢ
om (ἢ λεχθὲν ἢ πραχθὲν m 2 supr.) Vc | (ἢ om.; λεχθέν ἢ πραχ-
θὲν ἢ λεχθῆναι ἢ m.2 supr.) πραχθῆναι m.2] λεγόμενον Ba
πεπράχθαι Vc |cf. 202, 4 18 ἡ — πράγματος post 19 μελλόν-
των V 20 ὁποῖα . . ὁποῖα Ac; ποῖα ... ποῖα Vc Ba 22 συν-
ελόντι , (τα m.1 supr ) Pa; συνελόντα Pc
φιλοτιμίαν· οὐδὲν γὰρ ἕτερον ἡ ποιητικὴ ἔχει πλὴν
ἑκάστου τῶν γενομένων ἀφήγησίν τινα καὶ διατύπωσιν.
Χρὴ δὲ τὸν μέλλοντα μελετᾶν οἰκονομεῖν εἰδέναι. εἰ
142 μὲν γὰρ εὑρίσκοιτο διήγησις καὶ ἐκ τῶν παρελθόντων
καὶ ἐκ τῶν μελλόντων ἢ ἀπὸ τῶν παρόντων μόνων ἢ
καὶ τῶν δύο καιρῶν ἢ καὶ τῶν τριῶν, ἔξεστι τὸν παρελθόντα
ἀπολαβόντα ἐν τῇ διηγήσει ἐνδιασκεύως ἀποπληρῶσαι
τὸ ἄνω μέρος, οὐ μέλλοντα ἐνοχλήσειν τοῖς
κάτω μέρεσι τοῖς αὐτοῖς διὰ τὴν τῶν μελλόντων διατύπωσιν.
εἰ δὲ εἴη τὸ πρᾶγμα ὀφεῖλον διασκευασθῆναι
καὶ ἄνω καὶ κάτω ἐν ταῖς διηγήσεσι, μνήμην αὐτοῦ
ποιησόμεθα κατασκευάζοντες ταῖς αἰτίας, αἷς ἔφαμεν
τὴν διήγησιν κατασκευάζεσθαι, τοὺς δὲ τρόπους αὐτοὺς
τῇ διασκευῇ φυλάξομεν. ἐὰν δὲ παντάπασιν ἦ ἄπορον
εἰς διατύπωσιν τὸ πρᾶγμα, τότε μεταχείρισίς ἐστιν
οἰκονομίας ἀρίστη τὸ μηδὲ ἐν τοῖς ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους
γενομένους ἀποχρήσασθαι ταῖς ὑποδιαιρέσεσιν,
ἀλλʼ ἀθρόως εἰπόντες τὸ πρᾶγμα ἐκεῖ καὶ πλάσαντίς
τινα πλαστὰ καὶ ἐπὶ ἀθρόῳ τῷ πράγματι ἐπειπόντες
τὰς καθʼ ἕκαστον ὑποδιαιρέσεις τοῖς ἐπιοῦσιμεν
τῇ κατασκευῇ χρώμενοι ἐνταῦθα ἀντὶ τῆς διασκευῆς,
καὶ τοὺς ὑπομερισμούς, οὕς ἐμέλλομεν ἐν τοῖς
ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ποιεῖν ὡς κατασκευάζοντες, τούτους
1 cf. 166, 21 4 καὶ — 5 μελλόντων ante διήγησις ; ego Po-
tius post 6 καιρῶν transposuerim 5 alt. τῶν om. Vc Ba μόνων
Pc, m 2Vc; μόνον , (ων supr.) Pa 6 pr. καὶ PAc; ἐκ Vc Ba
alt. καὶ om. W 7 ἔν τισι διηγήμασιν Mδr 8 ἐνοχλεῖν Ba 10 τὸ
πρᾶγμα τὸ Ac 11 αὐτοῦ μνήμην 12 τοῖς τρόποις οἷς Vc
Ba | ἔφἂμεν P | 122,15 sqq. αὐτοὺς PAc; τούτους Vc Ba
15. 16 Dox.: τινὲς . . . ‘οἰκονομία μεταχειρίσεως ἀρίστης τὸ.
17 γενομένοbς Pa 18 ἐκεῖ τὸ πρᾶγμα Mr 19 καὶ om.
20 et p. 169, 1 φυλάξωμεν Vc Ba 22 ἐν om VcBa
φυλάξομεν τῇ διασκευῇ ὡς διατυποῦντες, μόνῃ
τῇ τῶν κώλων ἁρμονίᾳ χρώμενοι διαφερούσῃ — ἄλλα
γάρ ἐστι κατασκευαζόντων κῶλα καὶ ἄλλα διασκευαζόντων
— προσέτι δὲ καὶ τὰς περὶ τὴν κατασκευὴν περιόδους
ἀφαιροῦντες· ἀλλότριον γὰρ περίοδος διασκευῆς. 143
ὅθεν γίνεται καὶ ἡ τῶν προσωποποιιῶν εὐπορία· εἰ
γὰρ καὶ ἀποροίη τὸ πρᾶγμα διασκευῆς ἀθρόως, ὁ ὑπομερισμὸς
233 προσωποποιίας οὐκ ἀπορεῖ. — Χρὴ δὲ εἰδέ —
ναί, ὅτι καὶ πᾶς ὑπομερισμὸς τὰ αὐτὰ λέγει τῇ διασκευῇ
ἀνεμποδίστως· δεῖ γὰρ πάντως ἐκ τῆς ὑποδιαιρέσεως
εἰς τὸ πρᾶγμα αὐτὸ ἐπανελθεῖν, ἀλλὰ καὶ καθʼ
ἑκάστην ὑποδιαίρεσιν τοῦτο ποιεῖν ἀνεπαχθές ἐστιν ἀεί.
Ταυτολογεῖ δὲ διασκευῇ καὶ ἡ τῶν καλουμένων χωρίων
ἀγωγή, καὶ ἐκείνη ἀνεπιλήπτως. ἀνάγκη γὰρ ἀπὸ
τοῦ παραδείγματος ἢ τοῦ μυθικοῦ ἢ τοῦ ἱστορικοῦ μεταβαίνοντα
εἰς τὸ ἰδιον πρᾶγμα τὸ αὐτὸ λέγειν πολλάκις·
οἷον ὡς ἐπὶ παραδείγματος τοῦτο ἐπιδεῖν τινα
σαφέστερον, ἐπίπρασκεν Ἀλέξανδρος τούς Θηβαίων
αἰχμαλώτους, πριάμενοι Δακεδαιμόνιοι τριακοσίους κατεσφαξαν
ἐπὶ τὸ ἐν Δεύκτροις τρόπαιον καὶ κρίνονται
τῶν εἰς τοὺς Ἐλληνας ἀδικημάτων. ἐὰν γὰρ διασκευάζοντες
λέγωμεν τριακοσίους ἐθύσατε ὡς ἱερεῖα ὠμῶς
καὶ ἀνηλεῶς τοῖς βωμοῖς ὡς σφάγιαʼ, ταῦτα πάλιν
διασκευάσομεν, καὶ ἐν ταῖς διατυπώσεσιν αὐταῖς ὡς
1 τυποῦντες Pa 2 χρησάμενοι Vc Ba 3 κῶλα post διασκευα-
ζόντων V 7 schol P (W VI 802, 3): δεῖ προσυπακούειν τὸ
ἐπιφερόμενον κτλ.; Dox .: λείπει, φησὶν ὁ ἐξηγητής, τὸ ἐπιφερό-
μιενον κτλ 13 διασκευὴ ; Dor : ὁ μὲν οὖν ἐξηγητὴς ταυτολο-
γεῖ δὲ διασκευῇ καὶ ἡ . . . ἀγωγήʼ . . τὰ δὲ ἀκριβέστερα τῶν βι-
βλίων ταυτολογεῖ] δὲ διασκευὴ τῇ . . . ἀγωγῇʼ 15 pr ἢ om
Vc Ba 15 16 ἐπαναβαίνοντα Vc Ba 21 γὰρ om. Ac 24 αὐ-
ταῖς om VcBa
ἔφαμεν λέγοντες ὡς προσῆκον δεδακρυμένους, θρηνοῦντας,
ἐστεφανωμένους, καὶ οἶα ἐποίουν περιπτυσσόμενοι
ἀλλήλους καὶ οἷα ἔλεγον ἱκετεύοντες καὶ ὀδυρόμενοι·
μέχρι τούτων ἡ διατύπωσις ἡ ἀπὸ τοῦ πράγματος. ἐὰν
144 δὲ ἐπεισάγειν ἐθέλῃς χωρίον ἀπὸ ἑνὸς ὀνόματος, λήῃ
πρόφασιν ἱστοριῶν, ὡς ἐνταῦθα τριακοσίους ἐθύσατε,
διεφθείρατε τὸν ἀριθμὸν ὑμῶν τὸν ἐπαινούμενον τῶν
τριακοσίων τῇ τούτων τελευτῇʼ· μετὰ γὰρ τὸ εἰπεῖν
ὡς ἀνηλεῶς ἀπεκτείνατεʼ καὶ διασκευάσαι δύνασαι εἰπεῖν
ὅτι ἀπέθανον ὑμῶν καὶ ἐν Θυραίᾳ τριακόσιοι,
ἀλλὰ πολέμου νόμῳ· ὑμεῖς δὲ ἱερείων νόμῳ τούτους
κατεσφάξατεʼ καὶ πάλιν ἄλλο χωρίον ἀπέκτεινεν ὑμῶν
καὶ βασιλεὺς τριακοσίους ἐν Πύλαις, ἀλλʼ οὐκ ἔθυσεν·
ὑμεῖς δὲ παρεστήσασθε τριακοσίους ἱερεῖα τοῖς βωμοῖςʼ
καὶ πάλιν ἐπὶ τὴν διασκευὴν χωρήσομεν, εἰ τύχοι παρά 234
δειγμα, κἂν Κλέωνος μνημονεύσῃς τὸ περὶ Πύλον καὶ
φακτηρίαν χωρίον ἐπεισάγων, κἀκεῖθεν ἐπαναδραμεῖν
εἰς τὴν διασκευὴν δύνασαι πάλιν ἀνεμποδίστως.
145 Δ
Περὶ λόγου σχημάτων.
1 Ἐπειδὴ οὖν καὶ περὶ τῶν ἐπιχειρημάτων καὶ περὶ
τῶν ἐργασιῶν καὶ περὶ τῶν ἐνθυμημάτων τῆς εὑρέσεως
1 Dοx.: ἔνια τῶν βιβλίων ‘ἅ προσῆκονʼ ἔχει κτλ. προσῆκεν
Ac 2 περιπτύσσοντες Vc Ba 5 θέληις Vc Ba; ἐθέλοις Ac 8 τὸ
P Vc; τοῦ Ac Ba 9 ὡς om V 10 ὅτι F; πάλιν Vc Ba; om
Ac ἡμῶν m 1Ba | cf. Herod. 1,82 13 καὶ om. | πύλωι P
14 βωμοῖς P: θεοῖς V 15 χωρήσωμεν Vc Ba 18 γρ ἀνεπιλή-
πτως Pa | cf 150, 16 ann | subscr.: τέλος τοῦ γʹ λόγου A
19—20 τόμος δʹ περὶ εὑρέσεως περὶ λόγου σχημάτων P, (om.
περὶ εὑρέσεως) Ac ; περὶ τῶν τοῦ λόγου σχημάτων τόμος δʹ (omn
περὶ εὑρέσεως) Vc Ba 21 ἐπεὶ (om. δὴ) Vc Ba | περὶ τῶν (ante
ἐργασιῶν) om. Pc
πάντα εἰς τέλος πεπλήρωται, ἀναγκαῖον εἰπεῖν
καὶ περὶ τῶν τοῦ λόγου σχημάτων, καθʼ ἅ προσήκει
ἕκαστον αὐτῶν ἐκφέρεσθαι. ὅσα μὲν γὰρ τῶν ἐπιχειρημάτων
ἢ τῶν ἐργασιῶν πολιτικά ἐστι τῷ νῷ καὶ
ἀποδεικτικά, προσήκει ταῦτα στρογγύλως καὶ κατὰ ἀντίθετα
καὶ κατὰ περιόδους ἐκφέρεσθαι, ὅσα δὲ πανηγυρικὰ
τῷ νῷ, ἤτοι παραδειγματικὰ ἢ ἐκ παραβολῆς
λαμβανόμενα, ταῦτα δεῖ πνευματικῶς ἀποτείνεσθαι καὶ
ἀκμαίως· τὰ γὰρ ἐνθυμήματα πάντα στρογγύλως κατὰ
τὴν σύγκρισιν ἐκφερόμενα δριμύτητος δόξαν πλείονα
ἀποφέρεται, ἢ εἴ τις αὐτὰ ἁπλῶσαι θελήσειε τῷ λόγῳ.
καίτοι καὶ τούτῳ τῷ σχήματι ὁ Δημοσθένης ἐκαλλωπίσατο
πολλάκις, ὡς ἐν τοῖς βιβλίοις εὑρίσκομεν· ὡς
ἐκεῖνο ἐν τῷ Περὶ τοῦ στεφάνου τὑμεῖς τοίνυν, ὦ 146
νδρες Ἀθηναῖοι, Δακεδαιμονίων γῆς καὶ θαλάττηςρχόντων
καὶ τὰ κύκλῳ τῆς Ἀττικῆς κατεχόντων ἁρμοσταῖς
καὶ φρουραῖς, Κῦβοιαν, Τάναγραν, τὴν Βοιωτίαν
35 ἄπασαν, Μέγαρα, Αἴγιναν, Κλεωνάς, τὰς ἄλλας
νήσους, οὐ ναῦς, οὐ τείχη τῆς πόλεως τότε κεκτημένης,
ἐξήλθετε εἰς Ἁλίαρτον καὶ πάλιν οὐ πολλαῖς ἡμέραις
ὕστερον εἰς ἔόρινθον, τῶν τότε Ἀθηναίων πολλὰ ἂν
ἐχόντων μνησικακῆσαι καὶ Κορινθίοις καὶ Θηβαίοις
4 εἰσὶ Mr 5. 6 κατὰ τὰ ἀντίθετα V 6 κατὰ τὰς περιόδους
Ac | κατὰ om. Pc 7 ἤτοι P V 8 ἀποτείνοντας Vc Ba;
ἀποτείνο Ac 9 ἐκφέρειν post ἀκμαίως add V 8. 9 γρ ταῦτα
δεῖ πνευματικῶς ἀποτείνειν καὶ ἀκμαίως ἐκφέρειν· γρ καὶ ὶ οὕ-
τως· ταῦτα δεῖ πνευματικῶς ἀποτείνοντας καὶ ἀκμαίως ἐκφέρειν
P cf. schol. W VII 817, 6. 828 ann.); sed schol sign F:.
ὅτι δεῖ ταῦτα ἐρμιηνεύεσθαι καὶ ἀποτείνεσθαι πνευματικῶς καὶ
ἀκμιαίως 10 τὴν om Pc 11 cf 152, 4. 150,17 |ἐθελήσειε Ac
13 ταῖς βίβλοις αὐτοῦ Ac; τοῖς βιβλίοις αὐτοῦ Vδ 13 14 ὡς ἐν
ἐκείνωι ἐν Vc Bs 14 Dem 18, 96. 97 17 τάναγραν καὶ τὴν
Vc Ba 18 πᾶσαν VcBa
τῶν περὶ τὸν Δεκελεικὸν πόλεμον πραχθέντων· ἀλλʼ
οὐκ ἐποίουν ταῦτα, οὐδʼ ἐγγύς τούτων. καίτοι τότε
ταῦτα ἀμφότερα, Αἰσχίνη, οὔθʼ ὑπὲρ εὐεργετῶν ἐποίουν
οὔτʼ ἀκίνδυνα ἑώρων· ἀλλʼ οὐ διὰ ταῦτα προῖεντο
τοὺς καταφεύγοντας ἐπʼ αὐτούς, ἀλλʼ ὑπὲρ εὐδοξίας
καὶ τιμῆς ἤθελον τοῖς δεινοῖς ἑαυτοὺς διδόναι, ὀρθῶς
καὶ καλῶς βουλευόμενοι». καὶ γὰρ ἐνταῦθα τὸ μὲν ἐπιχείρημα
ἦν ‘καλὸν τὸ μὴ μνησικακεῖν τοῖς ἀδικήσασιν,
ἐὰν κινδυνεύωσινʼ, ἡ ἐργασία δὲ αὐτοῦ οὐδὲ γὰρ Θηβαίοις
οὐδὲ Κορινθίοις ἐμνησικακήσατε, ἀλλὰ κἀκείνοις
ἐβοηθήσατεʹ. τὸ δὲ ἐνθύμημα καίτοι Δακεδαιμονίων
γῆς καὶ θαλάττης ἀρχόντων καὶ φοβερῶν ὑμῖν ὄντων
147 τῶν πραγμάτωνʼ, ἔλαθε δὲ ἁπλώσας αὐτὸ ἀπὸ τοῦ καὶ
τὴν τάξιν ὑπαλλάξαι· δεινὸς γὰρ ἀεὶ σοφίσασθαι τὰς
τέχνας καὶ ἀποκρύπτειν ὁ ῥήτωρ, καὶ ἄλλοτε μὲν ἄλλως
ἐποίει, τῇ τάξει δὲ ἐνταῦθα· ὅθεν καὶ τολμήσας ἁπλῶσαι
τὸν λόγον τοῦ νθυμήματος, εἰτα προσελθὼον τῇ
ἐργασίᾳ καὶ πάλιν ἀναγκασθεὶς ἐκ τῆς τέχνης μνησθῆναι
τοῦ ἐνθυμήματος τῷ νῷ συνέστρεψεν αὐτὸ τῷ εἰπεῖν
τκαίτοι τότε ταῦτα ἀμιφότερα οὔθʼ ὑπὲρ εὐεργετῶν
ἐποίουν οὔτʼ ἀκίνδυνα ἐώρων» καὶ προσήγαγε τὴν
ἐπίτασιν τῷ ἐπιχειρήματι· τὸ δὲ εοὐδὲ ἀκίνδυνα ἑώρων
τὸ ἐνθύμημά ἐστιν, ὅ φθάσας ἥπλωσεν ἤδη.
1 πεπραγμένων Vc Ba 2 τότε om. Pc 5 ἐφʼ ἑαυτούς Sc
6 τοῖς δεινοῖς om. Pc ἐκδιδόναι VcBa 8 μὴ suppl. mpo Pa
9 κινδυνεύσωσιν Pa 9 10 κορινθίοις οὐδὲ θηβαίοις Vc Ba
11 p 171, 15 12 ὄντων ὑμῖν Vc 13 τῶν om Ba | ἀπλῶς m.1
Pc 17 προελθὼν Vc Ba 19 l. 2 | αὐτὸ ἐν τῶι 21 οὔτʼ ἀκίν-
δυνα ἑώρων om. V 2 δὲ |circ. VI] Vc; δὲ εἰπεῖν Ba, (τὸ δὲ
εἰπεῖν τὸ οὔτʼ) Ac 28 cf 171, 15. 172, 13
236 Περὶ ἀντιθέτου.
Ἀντίθετόν ἐστι σχῆμα λόγου διπλασιάζον πάντα τὸν
ὑποκείμενον νοῦν τοῦτον τὸν τρόπον, εἴ τις τοῦ κατὰ
φύσιν ζητουμένου τὸ ἐναντίον λαμβάνων καταβαίνοι
εἰς τὸ ὑποκείμενον· οἷον ‘ἐπειδὴ ἡμέρα ἐστί, δεῖ ποιῆσαι
τόδε’, τοῦτο τὸ ζητούμενον, τὸ δὲ ἀντίθετον αὐτοῦ
‘εἰ μὲν γὰρ μὴ ἦν ἡμέρα ἀλλὰ νύξ, ἴσως ἐχρῆν
μὴ ποιεῖν’, εἶτα καταβαίνει εἰς τὸ ἴδιον ‘ἐπειδὴ δὲ
ἡμέρα ἐστί, ποιῆσαι προσήκει’. οἷον καὶ ἐν τοῖς προβλήμασι
‘δεῖ καινοτομεῖν· πόλεμος γάρ ἐστι’, τοῦτο τὸ 148
κατὰ φύσιν· τὸ δὲ ἀντικείμενον αὐτοῦ ‘εἰ μὲν γὰρ μὴ
ἦν πόλεμος ἀλλ᾿ εἰρήνη καὶ ἡσυχία, ἔδει μὴ καινοτομεῖν’.
Ἀρετὴ δὲ τοῦ ἀντιθέτου, ὅτι καὶ ἁπλούμενον τῷ
πλήθει τῶν κώλων πνεῦμα γίνεται καὶ συστρεφόμενον
τῇ ἑρμηνείᾳ περιόδου τάξιν ἐπέχει, οἷον ‘εἰ μὲν γὰρ
ἦν ἐν ἡσυχίᾳ τὰ καθεστηκότα καὶ ἀπραγμοσύνη κατεῖχεν
ἡμιᾶς καὶ μήτε ἄτοπον μήτε φοβερὸν ἐφειστήκει
παρὰ τῶν πολεμίων μηδέν, ἀδείας δὲ ἦμεν ἐπειλημμένοι
2—11 (coll. 175, 13) cf. J. ab Arnim, Stoicorum vet. fragm lI
p. 107 cet. A. Rüstow, Der Lügner, 75 sq. cf. Π μεθ. δειν p. 439
Sp. 2 λόγου VcBa, m. po.Pa, v.l.P, schol. P (W VII 807, 11), Jo.
Sard. (in Aphth. lI 33, 10 Sp.); λόγος PVδ, m.2 Vc, m.po.Ba, Diac.
f. 453r, (ου in ras. supr., m.2?) Ac | ἀντίθετόν ἐστι σχῆμα τὸ δι-
πλασιάζον πάντα τὸν ὑποκείμενον ὅρον κτλ. Anon. IIl 112, 4 Sp. |
διπλασιάζον m.1Ba, m.po. Pa Ac; διπλασιάζων PVcδAc, m.po.
Ba; Dox.: ὁ μὲν ἐξηγητὴς ‘ἀντίθετόν ἐστι σχῆμα λόγου’ ἀναγνοὺς
. . . τὰ δὲ πλείω τῶν βιβλίων οὐκ ἔχει ‘σχῆμα λόγου’, ἀλλὰ ‘ἀντί–
θετόν ἐστι σχῆμια, λόγος διπλασιάζων πάντα τὸν ὑποκείμενον
νοῦν’ κτλ., cf. Dox. (in Aphth. II 33, 10 Sp.) lI 405, 1 W. 7 μ⌊ἡ,
m. po.? tum lI l. er.⌉ Vc 8 ποιῆσαι VcBa |καταβαίνεις Ac
8. 9 ἐπεὶ δέ ἐστιν ἡμέρα 9 προσῆκεν P 10 δεῖν P | cf.
133, 5 cet. 11 mg. m.1 γρ΄ το ἀντίθετον αὐτῶν Pc; mg m.1
τὸ δὲ ἀντίθετον αὐτῶ Pa | μὴ Pc VcBa; οὐκ PaAc 17 φοβερὸν
P Ac, Anon. III 112, 14 Sp., schol. P (W VII 808, 10); πονηρὸν
Vc Ba 18 οὐδὲν, μη supr. (m.1?), Vc | ἀδείας P, Anon. III 112,
καὶ ἐξουσίας τοῦ πράττειν ὅσα βουλομένοις ἡμῖν
ἐτύγχανεν, ἔδει φυλάττειν τὰ καθεστηκότα καὶ παρακινεῖν
μηδὲ ἓν μηδὲ καινοτομεῖν, ἀλλὰ τοῖς ἀρχαίοις
ἐμμένειν ἔθεσί τε καὶ ψηφίσμασι καὶ νόμοις· ἐπεὶ δὲ
πόλεμος κεκίνηται καὶ πλησίον οἱ πολέμιοι καὶ ἐφέστηκε
τὰ δεινὰ καὶ ταραχὴ τοσαύτη τῶν πραγμάτων, τίνος
ἕνεκεν οὐ καινοτομήσομεν, αὐτοῦ τοῦ πολέμου
ταύτην ἔχοντος τὴν φύσιν, ἀφʼ ἑαυτοῦ τεχνᾶσθαι τὰ
πολλὰ καὶ τὸν τῶν ἀνθρώπων μεταποιεῖν ἐπὶ τὸ καινότερον
βίον;’ τοῦτο ἐκταθὲν τοῖς κώλοις ἐγένετομα,
δύναται δὲ συστραφὲν εὐρύθμως γενέσθαι περίοδος,
οἷον ‘ἃ γὰρ ἐφυλαξάμεθα ἂν ποιεῖν εἰκότως εἰρήνης
ὑπαρχούσης, ταῦτα βέλτιον ἐργάσασθαι πολέμου
καθεστηκότοςʼ. — Καὶ οὔτε ἰσχυρότερον οὔτε ἀναγκαιότερον
εὑρίσκεται σχῆμα τοῦ ἀντιθέτου παρὰ τοῖς ἀρχαίοις 237
ῥᾳδίως οὐδέν. καίτοι γε παντὸς ἀντιθέτου τῆς
μιᾶς προτάσεως περιττῆς οὔσης τῇ ἀληθείᾳ τοῖς ἀκούουσιν
ὅμως τὸ λεγόμενον οὐκ ἔξω τοῦ εἰκότος δοκεῖ
149 λέγεσθαι, ποιεῖ δὲ αὐτὸ δοκεῖν ἀναγκαῖον εἶναι ἡ τοῦ
κατὰ φύσιν προσδοκία· ἐν ᾧ γὰρ τὴν πρότασιν ὁ ῥήτωρ
λέγει τοῦ ἀντιθέτου, ἐν τούτῳ τὸ κατὰ φύσιν
ἤδη τοῖς ἀκούουσι νοεῖται τῷ τῆς ἀποδόσεως νοήματι.
— Τὸ δὲ σχῆμα οὕτως ἐστὶν ἀξιέραστον, ὡς μὴ περίοδον
14 Sp., schol P: ἐπʼ ἀδείας Vδ; Dox.: ἔνια τῶν βιβλίων οὐκ
ἔχει ‘ἐπʼ ‘ἀδείας’ ἀλλʼ ‘ἀδείας’ χωρὶς τῆς ἐπί προθέσεως· ἐν οἷς
δʼ ἂν ‘ἐπ’ ἀδείας’ ἔχοι, μέσην στιγμὴν θετέον εἰς τὸ ‘ἦμεν’, καὶ
τὸ ἐξῆς οὕτως ἀναγνωστέον ‘ἐπ’ ἀδείας δὲ ἦμεν, καὶ ἐξουσίας
ἐπειλημμένοι’.
1 ἐξουοία⌊Ι⌉ Vc 2 μὴ post καὶ add. schol P (W VII 808,
14) 8 μηδὲν V 4 ἐπειδὴ δὲ Sc 11 δὲ καὶ Sc 11. 12 καὶ
περιόδος Ba 12 ποιεῖν ἂν Ac; ἂν om. Vc Ba, schol. P | εἰκότως
om Pc Ac 16. 17 γε τῆς προτάσεως πάντως τοῦ ἀντιθέτου πε-
ριττῆς m.1 VcBa
ποιεῖν μόνον καὶ πνεῦμα, ἀλλὰ καὶ καθάπαξ
πάντα νοῦν κοσμεῖν. κοσμεῖ δὲ καὶ προοίμιον πολλάκις,
εἴ τις τούτῳ τῷ σχήματι τὸ προοίμιον ἐξενέγκοι,
ὡς ὁ Δημοσθένης «εἰ μὲν περὶ καινοῦ τινος πράγματος
προὐτίθετο, ὦ Ἀθηναῖοι, λέγειν »· καὶ γὰρ ἐνταῦθα
τὸ κατὰ φύσιν ἐστὶν «ἐπειδὴ δὲ περὶ ὧν πολλάκις ἤδη
πρότερον εἰρήκασιν οὗτοι, συμβαίνει καὶ νυνὶ σκοπεῖν,
ἡγοῦμαι καὶ πρῶτος ἀναστὰς εἰκότως ἂν συγγνώμης
τυγχάνειν», τὸ δὲ ἀντίθετον ‘εἰ μὲν περὶ καινοῦ τινος
πράγματος προὐτίθετο λέγειν, ἐπισχεῖν ἔδει τοῖς
πρεσβυτέροις παραχωοροῦντα πρῶτον εἰπεῖνʼ.
Ἰστέον δέ, ὅτι περὶ ῥητορικοῦ ἀντιθέτου διελέχθημεν·
ἐπεὶ οἱ φιλόσοφοι ἐναντίον καὶ ἀντίθετον οὐ διαιροῦσι,
παρʼ ἡμῖν δὲ τὸ ἀντίθετον σχῆμά ἐστι τοῦ
λόγου, τὸ δὲ ἐναντίον δριμύτης νοήματος ἀπὸ τῆς ἐργασίας
λαμβανομένη οἷον «οὐ δὴ θαυμαστόν ἐστιν, εἰ
στρατευόμενος ἐκεῖνος καὶ παρὼν ἐφʼ ἅπασι καὶ μηδένα
καιρὸν μηδʼ ὥραν παραλείπων ἡμῶν μελλόντων
καὶ ψηφιζομένων περιγίνεται»· τοῦτο γάρ, εἰ μὲν ἀντίθετον 150
ἐβούλετο ποιῆσαι, οὕτως ἂν μετεχειρίσατο ‘εῖ
μὲν γὰρ μήτε πονῶν μήτε παρὼν τοῖς πράγμασι περιἐγένετο
1 μιόνον ποιεῖν Vc Ba | alt. καὶ om. Vc Ba 3 τοιούτωι (om.
τῷ) Vo Ba | τὸ m 2 suppl Ac 4 Dem 4, 1 5 προὔκειτο Sc,
m. 2Vc | λέγειν ἀθηναῖοι· ἐπισχεῖν ἔδει τοῖς πρεσβυτέροις παρα-
χωροῦντα πρῶτον εἰπεῖν καὶ γὰρ Vc Ba, cf. l 10 6 τὸ m. po.
etiam post ἐστὶν Ac ἐπεὶ (om. δὴ) VcBa 7 νῦν VcBa
8 πρῶτον VcBa 10 προὐτίθετο — 11 εἰπεῖν om. VcBa, cf. l. 5 |
προὔκειτο λέγειν ὦ ἄνδρες ἀθηναῖοι Sc | τοὺς πρεσβυτέρους
m.2Ac 12 18 διειλέχθημεν Ac, m 2PaVc 13 οἱ φιλόσοφοι; cf.
173, 3 sq 16 Dem. 2, 23 ἐστιν om. Vc 17 ἐκεῖνος om. Po |
ἐκεῖνος καὶ πονῶν ἐκεῖνος αὐτὸς καὶ παρὼν VcBa; cf 150, 2.
175, 21 18 παραλείπων sic Pa; παραλιπὼν Vc 19 ψηφιζομέ-
νων P; ῥαιθυμούντων VcBa; ψηφιζομένων καὶ πυνθανομένων
Ac, v.l.P, Dem. 19. 20 ἐβούλετο ἀντίθετον Pc 21 περιεγίγνετο
Ba, (-γίν- Ac, (-γ⌊ί⌉γν) Vc
ἡμῶν, θαυμαστὸν ἦνʼ. τὸ γὰρ ἀντίθετον ταύτην
ἔχει τὴν δύναμιν τοῦ λέγειν ‘εἰ μὲν γὰρ μὴ 238
ἐγίγνετο, ὃ ἐγίγνετοʼ· τὸ δὲ ἐναντίον ἀναστρέφει τὸ
πρᾶγμα ἀπὸ τῶν δρώντων εἰς τοὺς πάσχοντας καὶ ἀπὸ
τῶν πασχόντων εἰς τοὺς δρῶντας, ὃ πεποίηκεν ἐνταῦθα
ὁ ῥήτωρ «τοὐναντίον γὰρ ἦν θαυμαστόν, εἰ
μηδὲν ποιοῦντες ἡμεῖς, ὧν τοῖς πολεμοῦσι προσήκει,
τοῦ πάντα ἃ δεῖ ποιοῦντος περιῆμεν»· πολὺ γὰρ διενήνοχε
λέγειν ὅτι θαυμαστὸν ἦν, εἰ Φίλιππος μὴ πονῶν
ἡμῶν περιῆνʼ, ὅ τοῦ ἀντιθέτου ἐστὶν ἰσχύς, ἢ λέγειν
πάλιν ‘εἰ μηδὲν ποιοῦντες ἡμεῖς Φιλίππου περιῆμενʼ,
ὅ ἐστιν ἐνάργεια τοῦ ἐναντίου. Καὶ περὶ μὲν ἀντιθέτου
τοσαῦτα εἰρήσθω.
Περὶ περιόδου.
3 Ἡ δὲ περίοδος οὐχ ἐνὶ ὑποπίπτει σχήματι, ὥστε
αὐτὸ παραδοῦναι, ἀλλὰ πολλοῖς καὶ ποικίλοις, ἃ παρὰ
τῶν ἀρχαίων λαμβάνοντες ἐν τηρήσει πεποιήκαμεν. ἔστι
μὲν οὖν περίοδος κυρίως ἡ τοῦ ὅλου ἐπιχειρήματος
ἀναγκαστικὴ σύνοδος καὶ κλεὶς τρόπον τινά, καὶ ἀληθινὴ
περίοδος τοῦτό ἐστιν ἡ ἀπαρτίζουσα τὸ ἐπιχείρημα
151 καὶ συνάγουσα, ὡς τό γε ἑτέρωθι λέγειν περιοδικῶς
ἐστι λέγειν, οὐ περίοδον ποιεῖν, ἀλλὰ ἑρμηνεύειν περιοδικῶς
καὶ σχῆμα περιόδου λαμβάνειν. ἡ δὲ ἀληθινὴ
περίοδος οὐ τῷ σχήματι μόνον ἀλλὰ καὶ τῷ νῷ συνάγει
1 ἂν ἦν Ac 2 λέγεν P | γὰρ om V 3 ἀναστρέφεται Mr
Dem. 2, 23; cf. 150, 6 7 ὧν δεῖ post μηδὲν add. V | ὡν
— προσήκει om. VcBa 8 δεῖ PAc; προσῆκε Ba, (-ήκει cr. m.2)
Vc; γρ τοῦ πάντα ἃ δὴ προσῆκεν ποιοῦντος περιῆμεν 11 πο-
νοῦντες Ac 12 τοῦ ἀντιθέτου Ac 21 ὡς τό γε P ὥστε τὸ
Ac, (τῶι) VcBa ἑτέρωθι Pc, (ως supr .) Pa; ἑτέρωθί πως V.
v.l.P 22 ἐστι etiam ante ποιεῖν VcBa 22. 28 περιοδικῶς
ἑρμηνεύειν Ac
τὸ ἐπιχείρημα, ὃ τινὲς καὶ ἐνθύμημα καλοῦσιν· οὐ
πᾶσα δὲ δύναιτʼ ἂν ἐνθυμηματικὴ περίοδος εἶναι, εἰ
μὴ καὶ γνωμικὴ ἡ τὸ καθόλου εἰς τὸ ἴδιον κατάγουσα
καὶ τὸ ἴδιον εἰς τὸ καθόλου ἀνάγουσα.
Τηρήσαντες οὖν εὕρομεν παρὰ τοῖς ἀρχαίοις τὰς μεταβολὰς
τῶν πτώσεων ὀνομαστικῆς καὶ γενικῆς καὶ δοτικῆς
καὶ αἰτιατικῆς ποιούσας περιόδους οἷον «ὁ γὰρ οἷς ἂν
239 ἐγὼ ληφθείην ταῦτα πράττων καὶ κατασκευαζόμενος, οὗτος
ἐμοὶ πολεμεῖ, κἂν μήπω βάλλῃ μηδὲ τοξεύῃ», τοῦτο
κατὰ τὴν ὀνομιαστικήν· κατὰ δὲ τὴν γενικὴν «ὧν οὖν
ἐκεῖνος μὲν ὀφείλει τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ πεπολιτευμένοις
χάριν, ὑμῖν δὲ δίκην προσήκει λαβεῖν, τούτων οὐχὶ
νῦν ὁρῶ τὸν καιρὸν τοῦ λέγειν· καὶ κατὰ τὴν δοτικὴν
«οῖς γὰρ οὖσιν ἡμετέροις ἔχει χρῆσθαι, τούτοις πάντα
τὰ ἄλλα ἀσφαλῶς κέκτηται· κατὰ δὲ τὴν αἰτιατικὴν
«εἶθʼ ὃν ἡ τύχη καὶ τὸ δαιμόνιον φίλον μὲν ἀλυσιτελῆ,
συμφέροντα δʼ ἐχθρὸν ἐμφανίζει, τοῦτον ἡμεῖς φοβούμεθα;
τὸ γὰρ κλητικὸν σχῆμα πνεύματός ἐστι μέρος
ἀποστροφὴν ἐργαζόμενον καὶ καταδρομὴν «εἶτα, ὦ — 152
τί ἂν εἰπών σέ τις ὀρθῶς προσείποι;» καὶ πάλιν «ἀπόκριναι
γὰρ δεῦρο ἀναστάς μοι. οὐ γὰρ δὴ διʼ ἀπειρίαν
οὐ φήσεις ἔχειν, ὅ τι εἴπῃς.»
Εἰσὶ δὲ καὶ ἀποδεικτικαὶ τοῖς σχήμασιν οἷον «ἐν
1 ὅπερ τινες VcBa | καὶ om Mr 2 δύναται ἂν VcBa 3 ἡ
om. 7 περιόδους ex περίοδον Vc | Dem 9,17 9 ἐμὲ Pa
μὴδὲ PaV καὶ Pc 10 Dem. 2, 4 12 τοῦτον V 18 καὶ κατὰ
PAc; κατὰ δὲ VcBa 14 Dem. 10, 12 | ὑμετέροις m.1Ba 14. 15
τἆλλα πάντα VcBa 16 Dem. 14, 36 | εἶτα ὃν οὖν ἡ VcBa
17 ἐχθρὸν δὲ συμφέροντα VcBa 19 καταδρομὴν P; καταφορὰν
V, v v.l.P | Dem. 18, 22 | εἶτα Pc, (οἷον supr.) Pa; οἷον V 20
Dem. 19, 120 20.21 ἀπόκριν⌊αι m. 2] VcBa 21 γὰρ m.2 suppl.
Vc | ἀπειρίαν γε V 22 οὐ φήσεις PAc; φήσεις οὐκ VcBa
28 Dem. 20,2
μὲν γὰρ τῷ γράαι μηδένα εἶναι ἀτελῆ τοὺς ἔχοντας
ἀφείλετο τὴν ἀτέλειαν, ἐν δὲ τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ
λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι ὑμᾶς τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναι
ταύτης τὸ σχῆμα καλὸν μὲν ζηλοῦν καὶ ἀπὸ τὴς ἑρμηνείας,
κρεῖττον δέ, εἰ τὸ ἐλλεῖπον ἀπὸ κοινοῦ ποιεῖ τις
ἐν ταῖς μεταποιήσεσιν, ἵνα τὸ ἐν τῇ προτάσει εἰρημένον
ἐν τῇ ἀποδόσει λείπῃ μὲν μὴ λεγόμενον, φαίνηται δὲ
ὡς λεγόμενον, ὡς καὶ ἐνταῦθα τὸ ἀφείλετο ἐν τῇ
προτάσει λέλεκται, ἐν δὲ τῇ ἀποδόσει συνυπακούεται.
Ἔστι καὶ ἐπιτιμητικὴ περίοδος τῷ σχήματι, ὅταν
λέγωμεν «εἶθʼ, ἃ Φίλιππος ἂν εὔξαιτο τοῖς θεοῖς, ταῦθ
ὑμῶν τινες ἐνθάδε ποιοῦσιν;» κἀκεῖ πάλιν «εἶτα οὐκ
αἰσχύνεσθε, εἰ μηδʼ ἃ πάθοιτʼ ἄν, εἰ δύναιτʼ ἐκεῖνος,
153 ταῦτα ποιῆσαι καιρὸν ἔχοντες οὐ τολμήσετε;» γίνεται 240
δὲ καὶ ἐκ συμπλοκῆς δύο ἀδικημάτων οἶον «νῦν δέ,
ἃ μὲν πλεύσασιν ἦν σῶσαι, βαδίζειν κελεύων ἀπολώλεκεν
οὗτος, ἃ δʼεἰποῦσι τἀληθῆ, ψευδόμενος».
Καθόλου δὲ περὶ σχήματος περιόδου λεκτέον. περίοδός
ἐστι σχῆμα αὐτοτελὲς ὅλου τοῦ ἐπιχειρήματος ἐν
ἑρμηνείας ῥυθμιῷ συντόμως ἀπηρτισμένον, τὰ δὲ ἐν
αὐτῇ συντόμως ὑπερβατὰ καλῶς σχηματίζει τὰς περιόδους·
«ὁ γὰρ οἷς ἂν ἐγὼ ληφθείην», ἔστι γὰρ τὸ ἐξῆς
‘ὁ γὰρ ταῦτα πράττων, οἷς ἂν ληφθείην ἐγώ’.
Ἰστέον δέ, ὡς τὴν περίοδον ἤτοι ἰσοσκελῆ καὶ ἰσόπλευρον
ἀπὸ τῶν κώλων εἶναι δεῖ κατὰ τὴν ἑρμηνείαν
2 προγράψαι Ac 8 ὑμῖν τὸ δοῦναι ὑμᾶς Ac, m.2Vc | νὸ⌊Ι⌉
VcBa | ἡμῖν Ba 4 δὲ ante τὸ add. VcBa 7 μὴ suppl. m. po.
Pc φαίνεται Ba, (η supr.) Vc 8 l. 2 | ἐν μὲν Ma 10 δὲ καὶ
V 11 Dem. 8, 20 | τῶι θεῶι VcBa 12 ἐνθάδε ποιοῦσί τινες
VcB | Dem. 1, 24 14 τολμήσετε P: cf 180,11 15 Dem 19
181 17 εἰποῦσιν ἀληθῆ Ac 19 δέ ἐστι Ba 22 Dem. 9,17 |
οἷον ante ὁ add. Ma
ἢ συντομωτέραν ἐν τῇ ἀποδόσει· ἀτονία δὲ ῥήτορος τὴν
ἀπόδοσιν τῆς περιόδου μακροτέραν ποιῆσαι τῆς προτάσεως.
καὶ καθάπαξ εἴ τις ἐκλεξάμενος τὰ παρὰ τῶν
ἀρχαίων σχήματα τῶν περιόδων μιμοῖτο, ἐν ταῖς μεταποιήσεσι
πλῆθος ἂν εὕροι περιόδων. καὶ γὰρ τὸ ἐκ
παραβολῆς σχῆμα ἄριστον «ὥσπερ γὰρ εἴ τις ἐκείνων
προήλω, σὺ τάδε οὐκ ἔγραψας ἄν, οὕτως ἂν σὺ νῦν
δίκην δῷς, ἄλλος οὐ γράψει». καὶ διαπορητικῶς ἔστι
περιοδεῦσαι, ἂν ἄρξηταί τις, ὡς ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ
Κατὰ Τιμοκράτους· ‘διὰ τί ἄρα, νὴ Δία, διὰ τί τοῦτο 154
οὐχὶ καλῶς ἔχειν δόξαι τισὶ τὸ ψήφισμα; πότερον, ὅτι
παρὰ τοὺς νόμους; καὶ μὴν μόνον ἐστὶ κατὰ τοὺς
νόμους. ἀλλʼ ὅτι τάξεως λύσις; καὶ μὴν τοῦτο, ὡς
οὐκ ἄλλο, θεμέλιος εὐταξίας. ἀλλ ὅτι τόδεʼ καὶ ἀποδώσεις
αὐτό. γίνεται δέ, ὅταν καὶ δύο καὶ τρία νοήματα
ἔχῃς, οἷον εἴ τις ἐκείνην θελήσειε μεταποιῆσαι
τὴν περίοδον, περιοδικὴν μᾶλλον οὖσαν ἢ περίοδον,
«τνῦν δέ, ἃ μὲν πλεύσασιν ἦν σῶσαι, βαδίζειν κελεύων
241 ἀπολώλεκεν οὗτος, ἃ δʼ εἰποῦσι τἀληθῆ, ψευδόμενος»,
καὶ πάλιν διὰ τί γὰρ ἄν, νὴ Δία, διὰ τί φείσαιτό τις
Αἰσχίνου; πότερον ὅτι τὴν ἔξοδον ἐπετάχυνε; καὶ μὴν
πλεῖν ἔδει καὶ μὴ βαδίζειν. ἀλλ ὅτι τἀληθῆ πρὸς
ὑμᾶς ἔφησε; καὶ μὴν ψευσάμενος πάντα ἀπολώλεκεν.
— Ἡ δὲ τῆς μεταποιήσεως ἀρετὴ τοῦ ὑποτεθέντος
8 τὰ om. VcBa 4 τῶν om. Ac 5 καὶ γὰρ καὶ VcBa 7 ἂν
ἔγραψας V, Dem. 22, 7 7 8 δίκην δῶις νῦν Pc 9 γρ ἐὰν
ἀπαρχῆς ἄρξηταί τις διαπορεῖν P | cf. Dem. 24,81 10 τί γε
ἄρα V 11 τὸ ψήφισμα ante δόξαι VcBa, post δόξαι Pc 18 καὶ
μὴν καὶ P 16 ἐκείνων Pc ἐθελήσειε V 17 οὖσαν μᾶλλον
Ac 18 Dem. 19, 181 | μὲν om. Pc 19 οὗτος om. VcBa 20 [καὶ
πάλιν] Spengel | γὰρ ἂν PAc γε ἄρα VcBa | διὰ τί om. VcBa
21 ἐτάχυνε Ac
νοήμιατος πᾶν σχῆμα οὕτως ἐφαρμόσαι δύναται· ὃ
μᾶλλον ἐκπλήττει γινόμενον ἐξ αὐτοσχεδίου ἢ γραφῇ
παραδιδόμενον.
Γίνεται δὲ καὶ μονόκωλος περίοδος, γίνεται δὲ καὶ
δίκωλος καὶ τρίκωλος ἡ ἐκ τριῶν κώλων συνεστηκυῖα
καὶ τετράκωλος ἡ ἐκ τεττάρων. κῶλον δέ ἐστιν ἡ ἀπηρτισμένη
διάνοια. ἡ μὲν γὰρ μονόκωλος ἐκείνη, ἐπειδὴ
κρέμαται ἡ διάνοια αὐτῆς μέχρι τοῦ τέλους τῷ ὑπερβατῷ
155 οὕτω σχηματισθεῖσα σχοινοτενῶς διείληπται «εἶτα
οὐκ αἰσχύνεσθε, εἰ μηδʼ ἃ πάθοιτ ἄν, εἰ δύναιτʼ
ἐκεῖνος, ταῦτα ποιῆσαι καιρὸν ἔχοντες οὐ τολμήσετε;
δίκωλος δὲ ἐκείνη ἡ προτάσεως μονοκώλου κειμένης ἀπόδοσιν
ἀπαιτοῦσα μονόκωλον· μάλιστα δὲ αἰ γνωμικαὶ πάσχουσιν
αὐτό· ἔστι δὲ γνωμικὴ περίοδος αὕτη «τὸ γὰρ
εὖ πράττειν παρὰ τὴν ἀξίαν ἀφορμὴ τοῦ κακῶςνεῖν
τοῖς ἀνοήτοις γίνεται». τρίκωλος δὲ ἐκείνη, ὅταν
δύο κώλων διαφόρων προταθέντων ἀρκῇ μονόκωλος
ἑκατέροις ἀπόδοσις, οἷον «ὧν οὖν ἐκεῖνος μὲν ὀφείλει
τοῖς ὑπὲρ αὐτοῦ πεπολιτευμένοις χάριν, ὑμῖν δὲ δίκην
προσήκει λαβεῖν», μέχρι τούτου ἡ πρότασις, εἶτα
ἐπήρκεσεν ἑκατέροις τοῖς κώλοις ἡ ἀπόδοσις μονόκωλος
«τούτων οὐχὶ νῦν ὁρῶ τὸν καιρὸν τοῦ λέγειν».
1 δυνήσεται Pc | Dox. : ἔνιοι . ‘ὅ οὐ μᾶλλονʼ κτλ. 4. 5 cf.
Demetr De eloc. 16. 17 5 καὶ τρίκωλος δὲ 6 alt. ἡ om
7 μὲν om. Pc 8 τοῦ om. Vc 9 σχηματισθείσης PAc | Dem
1, 24 11 καιρὸν ἔχοντες ποιῆσαι Ac | τολμήετε Pc; cf. 178,14
18. 14 τοῦτο δὲ μιάλιστα πάσχουσιν αἰ γνιωμικαί VcBa 14 Dem.
1, 23 | cf. 9, 1 15 τὴν ἑαυτοῦ post ἀξίαν add. Ba, (del) Vc
17 προτεθέντων PAc 18 ὑόθδεσια Pc | οἷον om. Pc | Dem 2, 4
19 πολιτευομένοις VcBa 20 τούτου, ων m.2 supr., Vc | εἶτα
post 21 κώλοις VcBa 21 ἀμφοτέροις VcBa | ἡ om. VcBa 22
τούτων P; τοῦτον Ac; τοῦτό ἐστιν Ba; τοῦτό ἐστι το|ύτω ex ῦτο,
m.2?⌉ν Vc
τετράκωλος δὲ ἐκείνη ἡ ἐν τῇ πρώτῃ προτάσει ἀπόδοσιν
ἰδίαν ἔχουσα καὶ ἐν τῇ δευτέρq προτάσει ἀπόδοσιν
ἰδίαν ἔχουσα, οἷον «ἐν μὲν γὰρ τῷ γράψαι
μηδένα εἶναι ἀτελῆ τοὺς ἔχοντας ἀφείλετο τὴν ἀτέλειαν,
142 ἐν δὲ τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι
δοῦναι ὑμᾶς τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναι». τῆς τετρακώλου 156
δὲ ταύτης καὶ ἡ χρεία καλλίστη ἐν ταῖς μεταποιήσεσιν,
ὅτι καὶ δύναται στρέφοεσθαι· τετράκις γὰρ μετασχηματιζομένη
ἐκ τῶν προτάσεων καὶ τῶν ἀποδόσεων
ἀλύπως δύναται λεχθῆναι τετράκις· εἰ δὲ δεῖ καὶ
χιασθῆναι αὐτήν, τότε δὴ τότε δύναιτο ἄν τις αὐτὴν
ἐκ τῆς τῶν νοημάτων ἀνάγκης καὶ πλεονάκις στρέφειν·
οὐ πᾶσα δὲ χιασθῆναι δύναται τετράγωνος περίοδος.
ἔστω δὲ πρῶτον αὕτη ἡ πολλάκις μὲν ἀναστρεφομένη,
μηδὲ ἅπαξ δὲ χιαζομένη, οἷον «ἐν μὲν γὰρ τῷ γράψαι
μηδένα εἶναι ἀτελῆ τοὺς ἔχοντας ἀφείλετο τὴν ἀτέλειαν,
ἐν δὲ τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι
ὑμᾶς τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναι». δύναται δὲ αὕτη ἀθρόως
ἀναστραφεῖσα καὶ ἄλλως γενέσθαι· ἡ γὰρ δευτέρα πρότασις
καὶ ἀπόδοσις γίνονται πρῶται οἷον ‘ἐν μὲν γὰρ
τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ λοιπὸν ἐξεῖναι δοῦναι ὑμᾶς
τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναι ἀφείλετο, ἐν δὲ τῷ γράψαι
1 ἐκείνη Ac, v v.l.P; om. P VcBa | τῆι πρώτηι V, v.l.P; ἐκα-
τέρα P 2 τῆι δευτέραι προτάσει V, v v.l.P: τῆι ἀποδόσει P
2. 3 ἀπόδοσιν VcBa, v v.l.P; πρότασιν P ἀπόδοσιν ἰδίαν ἔχουσα
om. Ac 8 Dem. 20, 2 6 ὑμᾶς PVcBa; ὑμῖν Ac ὑμῖν P; ἡμῖν
VcBa; ὑμᾶς Ac τετραγώνου VcBa, v v.l.P (cf. l. 13) 7 καὶ om.
VcBa 10 γρ καὶ πολλάκις P (ad 12 πλεονάκις referendum ?)
11 τότε δὴ τότε: fort ex loco p 185, 13 laudato figuram petiit
ἄν om. PAc 12 καὶ om Pc 13 γὰρ Ac περίοδος τετράγωνος
Pc | τετράκωλος Ac 14 πρώτη VcBa | ἡ — 15 οἷον om. VcBa
15 γράφειν Ac 18 ἡμῖν VcBa | δὲ V. v v.I.P; γὰρ P | αὕτη V. v.l.
Pc; αὕτη ἡ v.l. Pa; om. P 19 καὶ V, v.l.P; om. P | δευτέρα
om. Pc 21 δοῦναι om VcBa 22 ἡμῖν Ba, ?m. 1Vc |ἀφείλετο
om. Pc προσγράψαι Pc
μηδένα εἶναι ἀτελῆ τὴν ἀτέλειαν τοὺς ἔχονταςʼ· ἢ τὰς
δύο προτάσεις ἐκλαβὼν συντίθημι ‘ἐν μὲν γὰρ τῷ γράψαι
μηδένα εἶναι ἀτελῆ καὶ ἐν τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ λοιπὸν
ἐξεῖναι δοῦναι καὶ τοὺς ἔχοντας ἀφείλετο τὴν
157 ἀτέλειαν καὶ ὑμᾶς τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναιʼ· ἢ τὰς ἀποδόσεις
ποιῶ προτάσεις ‘καὶ τοὺς ἔχοντας ἀφείλετο τὴν
ἀτέλειαν καὶ ὑμᾶς τὸ δοῦναι ὑμῖν ἐξεῖναι ἐν τῷ γράψαι
μηδένα εἶναι ἀτελῆ καὶ ἐν τῷ προσγράψαι μηδὲ τὸ λοιπὸν
ἐξεῖναι δοῦναι ὑμῖν᾿ . — Καὶ αὕτη ἐστὶ καὶ οὕτως
γίνεται ἡ πολλάκις μὲν ἀναστρεφομένη, μηδὲ ἅπαξ δὲ
χιαζομένη. ἐκείνη δὲ ἡ παρὰ τῷ Δημοσθένει καὶ χιασθῆναι
δύναται τὸ «μὲν γὰρ Φίλιππος ὅσῳ πλείονα ὑπὲρ τὴν
ἀξίαν πεποίηκε τὴν ἑαυτοῦ, τοσούτῳ θαυμαστότερος
παρὰ πᾶσι νομίζεται· ὑμεῖς δὲ, Ἀθηωαῖοι, ὅσῳ χεῖρον
ἢ προσῆκε κέχρησθε τοῖς πράγμασι, τοσούτῳ πλείονα 243
αἰσχύνην ὠφλήκατε», καὶ μυριάκις ἔστι μεταποιεῖν τὴν
ἀναδεχομένην τοῦτο τὸ σχῆμα. πῶς δὲ ἀναδέχεται
τὸν χιασμόν; ὅταν ἐν ἀμφοτέραις ταῖς προτάσεσιν
ἀμφότεραι ἁρμόζωσιν αἱ ἀποδόσεις καὶ ἐναλλάξ, οἷον
«δ μὲν γὰρ Φίλιππος ὅσῳ πλείονα ὑπὲρ τὴν ἀξίαν
πεποίηκε τὴν ἑαυτοῦ, τοῦτο ἡ πρότασις, ἁρμόζει δὲ αὐτῇ
ἐκατέρα ἀπόδοσις, εἴτε βούλοιτό τις λέγειν «τοσούτῳ
1 ἔχοντας ἀφείλετο Sc 2 ἐκβαλὼν VcBa | μὲν om. V | γρά-
φειν Ac 3 ἐν τῷ om. Vc Ba προσγράφειν Ac 4 δοῦναι ὑμῖν
Ac 5 τοῦ PaBa, m. 1Vc | ἡμῖν VcBa 5.6 ἢ τὰς ἀποδόσεις P
ἢ πάλιν τὰς δύο ἀποδόσεις V; γρ ἢ πάλιν τὰς ἀποδόσεις Pa,
(καὶ pro ἢ) Pc 7 τοῦ PaBa, m. 1Vc ἡμῖν VcBa 8 εἶναι m.2,
εἰδέναι m. 1Vc 9 δοῦναι ὑμῖν om. VcBa 10 πολλάκι Ba,
m. 1Vc 11 sic P, (ἡ et καὶ om.) Ac; ἐκείνη δὲ καὶ χιασθῆναι
δύναται παρὰ τῶι δημοσθένει VcBa 14 ὦ Ἀθηναῖοι om. Vc
Ba, Dem. 2, 3 15 χρῆσθε PAc 18 τοῦτον τὸν Pc 19 ἁρμό-
σωσιν VcBa 20 Φίλιππος om. VcBa | πλείω VcBa 21 ἁρμό-
σει VcBa 22 τοσούτῳ — 183, 1 νομίζεται et 183, 2 τοσούτῳ —
ὠφλήκατε locum mutaverunt Ac
θαυμαστότερος ἐκεῖνος παρὰ πᾶσι νομίζεται» εἴτε βούλοιτο
λέγειν «τοσούτῳ πλείονα ὑμεῖς αἰσχύνην ὠφλήκατε»·
καὶ πάλιν «ὑμεῖς δέ, ὦ Ἀθηναῖοι, ὅσῳ χεῖρον
ἢ προσῆκε κέχρησθε τοῖς πράγμασιν ἡ πρότασις ἡ
δευτέρα πρὸς ἀμφότερα ἁρμόσει, εἴτε βούλοιτό τις 158
λέγειν «τοσούτῳ πλείονα αἰσχύνην ὠφλήκατε» εἴτε βούλοιτο
λέγειν «τοσούτῳ θαυμιαστότερος ἐκεῖνος παρὰ
πᾶσι νομίζεται. καὶ ὅλως ἄπειρος ὁ περὶ τούτου λόγος.
Περὶ πκεύμιατος.
Δεῖ τοίνυν τὸν μέλλοντα λέγειν, τὰ ποῖα τῶν νοημάτων 4
κατὰ πνεῦμα ἐξενεχθήσεται, πρῶτον εἰπεῖν, τί ἐστι
πνεῦμα καὶ πόσα εἴδη αὐτοῦ καὶ πόθεν γίνεται καὶ πῶς
συντίθεται. πνεῦμα μὲν οὖν ἐστι σύνθεσις λόγου διάνοιαν
ἀπαρτίζον ἐν κώλοις καὶ κόμμασι, μετρούμενον
πρὸς τὴν διάρκειαν τοῦ πνεύματος κατὰ τὴν φωνὴν τοῦ
λέγοντος.
Ἐπεὶ δὲ καὶ περὶ κώλου καὶ κόμματος ἔφαμεν,
ἰστέον ἐν συντόμῳ, ὅτι δεῖ καὶ κόμμα καὶ κῶλον
ἀπαρτίζειν τὴν διάνοιαν· διαφέρουσι δὲ τοῖς μέτροις,
ὅτι τὸ μὲν ἀπὸ τεττάρων καὶ πέντε συλλαβῶν μέχρι
τῶν ἓξ κόμμα ἐστὶν ἐπῳδῷ μετρούμενον, τὸ δὲ
2 ὑμεῖς post αἰσχύνην ; om. Sc, cf. p.182, 2 3 ὦ ἀθηναῖοι
om. VcBa 4 χρῆσθε PAc 8 ἄπορος m.1Pc | τούτ|ων m.2
ex ου] Ba 12 πόθεν P; πῶς V, v.i.P 18 οὖν om. Pc; μὲν
οὖν om. VcBa 14 ἀπαρτίζουσα Sturm; cf Dox. II 253, 5 W
15 διάνοιαν Pc 19 cf. W VII 931, 15 (schol. P in Herm. Π.
ἰδ ;auctor est Lactares; cf. Studemund, Pseudo-Castoris excerpta
rhetorica, p. 8): τὰ περὶ τοῦ κόμματος Ἀψίνου . . οὗτος γὰρ
κατὰ μὲν τὴν διάνοιαν οὐδὲν διαφέρειν νομίζει τὸ κῶλον τοῦ
κόμματος, μόνῳ δὲ διαχωρίζεσθαι τῷ μέτρῳ τῶν συλλαβῶν· ἀπὸ
γὰρ τεσσάρων κτλ | δὲ suppl m. po Pc | δὲ ἀλλήλων τοῖς V, v.l .Pa
20 (ὅτι om.) τὸ μὲν γὰρ VcBa μέχρι PAc, W VII 931, 19; καὶ
μέχρι VcBa 21 ἐπῳδῷ μετρούμενον om. W VII
ὑπὲρ τὰς ἑπτὰ καὶ ὀκτὼ καὶ δέκα καὶ ἐγγίζον ἤδη τῷ
τριμέτρῳ καὶ μέχρι τοῦ ἡρωικοῦ προχωροῦν κῶλον γίνεται
ὀρθὸν καὶ τεταμένον. ὁ δὲ τῶν συλλαβῶν ἀριθμὸς 244
περινενόηται ἤδη. τὸ δὲ ὑπὲρτὸ ἡρωικὸν σχοινοτενὲς κέκληται,
χρήσιμον προοιμίοις μάλιστα καὶ ταῖς τῶν προοιμίων
περιβολαῖς. οἳ δέ φασι καὶ τὸν ἐπῳδὸν κῶλον εἶναι,
159 τὸ δὲ ὑποκάτω κόμμια. ταῦτα μὲν οὖν κῶλά ἐστιν
«ἀλλ᾿ δ τὴν Εὔβοιαν ἐκεῖνος σφετεριζόμενος καὶ κατασκευάζων
ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν Ἀττικήν», εἶτα ἐπιφέρει
κόμματα «τκαὶ καταλαμβάνων Ὠρεὸν καὶ κατασκάπτων
Πορθμόν», εἶτα διαδέχεται καὶ κῶλον πάλιν «τκαὶ
καθιστὰς ἐν μὲν Ὠρεῷ Φιλιστίδην τύραννον», εἶτα
κόμμα πάλιν «έν δʼ Ἐρετρίᾳ Κλείταρχον» ἢ κῶλον
ἐπῳδῷ ἴσον. καὶ διόλου τὸ πνεῦμα τούτοις συνέχεται —
οὔτε γὰρ ἀριθμῷ οὔτε ἔξει ὑποπίπτει, ἀλλὰ τὸ παρατυχὸν
λέγεται —, δἰ ἄλλων μέντοι οὐ γίνεται. —
Ἰστέον δέ, ὅτι καὶ ἀπὸ τῶν πέντε συλλαβῶν, ὡς ἔφαμεν,
καὶ τεττάρων δέ γε καὶ ἡττόνων συνίσταται τὸ κόμμα·
εἰ γὰρ ἀπαρτίζοιτο διάνοια, καὶ ἐν δύο συλλαβαῖς
κόμμα ἔστι — κόμμα δέ ἐστι σύνθεσις διανοίας μικροτέρα
κώλου — · ἐπεὶ τὸ πνεῦμα αὐτὸ μετʼ ὀλίγον καὶ
1 exsp. ὑπὲρ τὰς ἓξ l ult. καὶ et τῷ om. W VII 8 ὁ — 4
περινενοηται auppl.m .2Ba; om. W VII 931, 31 4 ἤδη PAcMr,
cf. schol. P W VII 822, 2; om. VcBa 4. 5 κέκληται — 6 περι-
βολαῖς om. W VII 931, 22 5 ὅπερ χρήσιμον ἐν Anon. III 113,
29 Sp. e οἱ δὲ PVcBa; ἔνιοι δὲ W VII 931; οἷον Ac 8 Dem
18, 71 9 ἐπιτειχίσματα Pa 11 καὶ om. AcMr κῶλα Vc 14 καθό-
λου VcBa 15 ἕξει Ac; λέξει PoVcBa, (λ er) Pa; schol. P W VII
822: τῇ δυνάμει τοῦ λέγοντος ὑποπίπτει τὸ πνεῦμα VcBa
16 λέγεται VcBa; γίνεται PAc 17 ὡς om. VcBa 18 p. 183, 20 |
συνίσταται Pc, (post κόμμα transp.) Ac; συνίστασθαι (post κόμμα-
transp. ) VcBa; om. Pa συνίσταται τὸ κῶλον συλλαβῶν W VII
931, 25 20 ἔσται W VII | κόμμα δέ ἐστι om. Pa; κόμμα γάρ
ἐστι? 21 ὀλίγα P
εἰς τοιαῦτα καταλήξει κόμματα, ὅταν λέγῃ «πότερον
ταῦτα ποιῶν ἠδίκει καὶ παρεσπόνδει καὶ τὴν εἰρήνην
ἔλυεν ἢ οὔ; καὶ γὰρ αἱ ἐπὶ τέλει δύο συλλαβαὶ «ἢ
οὔ» κόμμα ἐστίν, ἐρωτῶντος ὁλοκλήρως ἀνθρώπου τὴν
διάνοιαν.
Εἴδη δὲ πνευμάτων δύο· ἤτοι γὰρ ἓν νόημα λαβόντες
καὶ τοῦτο ἐργαζόμενοι τῇ ἑρμηνείᾳ πλείοσι κώλοις,
ὡς ἔφην, διαρκοῦμεν τὸ ἓν ἐπεκτείνοντες, οἷον «ὅτε
γὰρ περιὼν ὁ Φίλιππος Ἰλλυριοὺς καὶ Τριβαλλούς, 160
τινὰς δὲ καὶ τῶν Ἑλλήνων κατεστρέφετο καὶ δυνάμεις
πολλὰς καὶ μεγάλας ἐποιεῖτο ὑφʼ ἑαυτόν, καί τινες τῶν
ἐκ τῶν πόλεων ἐπὶ τῇ τῆς εἰρήνης ἐξουσία βαδίζοντες
245 ἐκεῖσε διεφθείροντο, ὧν εἷς οὗτος ἦν, τότε δὴ τότε
πάντες, ἐφʼ οὓς ταῦτα παρεσκεύαζεν ἐκεῖνος, ἐπολεμοῦντο.
εἰ δὲ μὴ ἡσθάνοντο, ἕτερος οὗτος λόγος,
οὐ πρὸς ἐμέ», τοῦτο γὰρ σύμπαν ἑνός ἐστι νοήματος
ἑρμηνεία τοῦ ὅτι πάλαι Φίλιππος τοῖς Ἕλλησιν ἐπεβούλευεν·
ἢ ὅταν πολλὰ πράγματα ἀθρόως ἔχοντες
εἰπεῖν καθʼ ἕκαστον κῶλον πρᾶγμα ἀπαρτίζωμεν, ὡς
ἐν ἐκείνῳ «ἀλλ’ ὁ τὴν Εὔβοιαν ἐκεῖνος σφετεριζόμενος
καὶ κατασκευάζων ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν Ἀττικὴν καὶ
καταλαμβάνων Ὠρεὸν καὶ κατασκάπτων Πορθμόν», καὶ
διόλου τοῦτο τὸ πνεῦμα συναπαρτίζει τῷ πράγματι
1 sc. p. 184, 8 sq.: Dem. 18, 71 4. 5 ἐρωτῶντος τοῦ ῥήτορος
ὁλοκλήρως μετὰ τῶν δύο συλλαβῶν τούτων τὴν προκειμένην πᾶ-
σαν διάνοιαν W VII 931, 29 4 τὴν om VcBa 7 ἐργασάμενοι
VcBa 8 p 183, 15 | Dem 18, 44 9 περιϊὼν PMr | ὁ om. Vc
10 δὲ suppl. m. 2Vc 12 ἐκ τῶν om. (mg γρ τῶν πολεμίων) P
18 αἰσχινης post ἦν add. VcBa | δὴ τότε hic om. Dem.; V. p.
181, 11 ann., 190, 2 15 λόγος οὗτος VcBa | ὁ λόγος Pc 17 ὅτι
εἰ πάλαι VcBa 19 ἓν πρᾶγμα? | ἀπαρτίζομεν VcBa 19.20 ὡς
ἐκεῖνο Ac, m 2Vc | p. 184,8 21 καὶ μεγάροις ἐπιχειρῶν post
ἀττικὴν add. Ac, post 22 ὠρεὸν Sc 28 τούτου VcBa | τὸ om.
Ac | συναπαρτίζεται VcBa; συναρτίζει Ac
καὶ κῶλον. καὶ παρὰ ταῦτα οὐκ ἔστιν ἄλλο εἶδος
πνεύματος.
Ἐλέγχεται δὲ τὸ πνεῦμα καὶ γίνεται τῇ ἐπιμονῇ τοῦ
σχήματος· δεῖ γὰρ ἐπιμείναντα τῷ σχήματι τ ὁμοιότητι
τοῦ σχήματος δεῖξαι τὴν τέχνην. συνδεῖται δὲ τὸ πνεῦμα
καὶ συντίθεται μάλιστα καὶ εὔτονον γίνεται τοῖς
συνεχέσι συνδέσμοις τοῖς συμπλεκτικοῖς, καὶ πάσχει δέ
γε κοσμούμενον ἀπʼ ἀρχῆς ἄχρι τέλους. καὶ παράδειγμα
οὐκ ἔθηκα· οὐδὲν γὰρ ἔστιν, ὅ τι μὴ οὕτως ἔχει.
Σχήματα δὲ πνευμιάτων, ὅσα καὶ λόγων· ἔξεστι γὰρ
ὅθεν βούλει σοι τὸ πνεῦμα λαβόντι καὶ λέγοντι μόνον
ἐπιμεῖναι, ὅτῳ δʼ ἂν ἐπιμείνῃς, πνεῦμα ποιεῖς. μετρίως
δὲ ἀπὸ τῶν παραδειγμάτων τὰς τηρήσεις ἀναγκαῖον
ἐκθεῖναι. ἔστι γὰρ αὐτῶν τὸ μὲν ἀποφαντικὸν κατὰ
τὴν ὀρθὴν πτῶσιν οἷον «ἀλλʼ ὁ τὴν Εὔβοιαννος
σφετεριζόμενος»· ἀπὸ γὰρ τοῦ σφετεριζόμενος ἡ
ἐπιμονὴ γενομένη τὸ σχῆμα προήγαγεν. — Ἔστι καὶ
κατʼ ἐρώτησιν, ἐάν τις λέγῃ ‘τίς γὰρ ὁ τὴν Κὔβοιαν
ἐκεῖνος σφετεριζόμενος; τίς ὁ καταλαμβάνων Ὠρεόν;
τίς ὁ κατασκάπτων Πορθμόν; τίς ὁ κατασκευάζων ἐπιτείχισμα
ἐπὶ τὴν Ἀττικήν;ʼ καὶ διόλου ἀλλάξας τὸ σχῆμα 246
σῷον ἐποίησας τὸ πνεῦμια, κἂν αὐτὰ λέγῃς τὰ ῥήματα,
μόνον ἀντὶ τοῦ ἄρθρου τοῦ ὁ τὸ τίς παραλαβὼν διὰ
τὸ σχῆμα μόριον. — Ἔστι καὶ ἐλεγκτικόν, ἐάν τις λέγῃ
1 κῶλον PAc, Anon. lII 114, 26 Sp. ; τοῖς κώλοις VcBa; τὸ
κῶλον m 2Vc | ταῦτα v.l. P; τοῦτο PV 8 καὶ γίνεται om. Ac
4 ἐπιμείναντι Ac 5 τοῦ σχήματος om. VcBa 9 ὃ (om. τι) V
ἔχει οὕτως Ac 12 ἐπιμεῖναι καὶ P 18 δὲ καὶ ἀπὸ Ac 14 ἀπο-
φατικὸν | cf. 4, 21 sq 15 οἷον om | p. 184, 5 17 παρ-
ήγαγεν Ac; πεποίηκεν VcBa | δὲ ante καὶ add. V 18 τις om.
λέγηις VcBa 20 κατακόπτων (pro κατασκάπτων) Ba 28. 24 μόνα
ἀντὶ τοῦ ο ἄρθρου τὸ τίς μόριον παραλαμβάνων διὰ τὸ σχῆμα
VcBa | διὰ τὸ om. Ac 24 σχῆμα καὶ μόριον Ac, v.l.P (atrecte hic
‘οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ τὴν Εὔβοιαν σφετεριζόμενος; οὐχ οὗτός
ἐστιν ὁ κατασκευάζων ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν Ἀττικήν;ʼ καὶ
τὰ ἑξῆς ὁμοίως. — Καὶ δεικτικὸν γίνεται πάλιν τοῦ
οὐχί ἀφαιρεθέντος οἷον ‘οὗτος ὁ τὴν Εὔβοιαν σφετεριζόμενος,
οὗτος ὁ κατασκευάζων ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν 162
Ἀττικήνʼ — Καὶ ἡ ἔνστασις μέντοι τοῦ πνεύματος ποιεῖ
σχῆμα κάλλιστον, ἐὰν λέγωμεν ‘οὐ τὴν Εὔβοιαν ἐσφετερίζου;
οὐ κατεσκεύαζες ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν Ἀττικήν;’ —
Καὶ καθόλου ἀποστροφὴ πᾶσα εἰς πρόσωπον ἐπιμείνασα
πνεῦμα ἐγένετο, κἂν εἰς ἐμαυτὸνἐπιστρέψας λέγω ‘ἐγὼ μὲν
ἤμην ὁ τὴν Εὔβοιαν σφετεριζόμενος, ἐγὼ δὲ ὁ κατασκευάζων
ἐπιτείχισμα ἐπὶ τὴν Ἀττικήν, ἐγὼ δὲ ὁ καταλαμβάνων
Ὠρόν, ἐγὼ δὲ ὁ κατασκάπτων Πορθμόνʼ· δύναται
γάρ που ἐν προβλήματι καὶ Φίλιππος λέγειν ταῦτα. —
Ἢ ἀρνητικὸν πάλιν πνεῦμα, ἐάν τις λέγῃ ‘οὐκ ἐγὼ τὴν
Εὔβοιαν ἐσφετεριζόμην, οὐκ ἐγὼ κατεσκεύασα ἐπιτείχισμα
ἐπὶ τὴν Ἀττικήνʼ. — Ἔστι καὶ ἀποτρεπτικὸν
σχῆμα, ὃ ἐπιμεῖναν πνεῦμα γίνεται, ὅταν λέγῃ «μή
μοι μυρίους μηδὲ δισμυρίους λόγους μηδὲ τὰς ἐπιστολιμαίους
ταύτας δυνάμεις πρόφερε».
Ἰστέον δέ, ὅτι ἐπὶ πάντων τούτων αἵ τε τῶν ἀριθμῶν
ἀλλαγαὶ ἐνικῶν καὶ πληθυντικῶν ἀλλάσσουσι καὶ μετασχηματίζουσιν
αἵ τε τῶν γενῶν καὶ τῶν πτώσεων καὶ
scholiasta P interpretatur: τὸ τίς παραλαβὼν μόριον, διὰ τὸ
σχῆμα) | δὲ καὶ VcBa | cf. 5,1.9 | ἐὰν λέγηις V
2 καὶ — 8 ὁμοίως om. Vc 8 ἐξῆς ὡσαύτως· ὁμοίως καὶ Ac
4 οὗτός ἐστιν ὁ V 5 ἐπὶ om. Pa 9 ἐπιστροφὴ Pc 10 ἀπο-
στρέψω λέγων 18 ἐγὼ — Πορθμόν om VcBa 15 πνεῦμα
πάλιν Ac; [πνεῦμα] 16 κατεσκεύαζον VcBa 17 ἀπαγορευτι-
κὸν VcBa 18 ἐγένετο Vc 19 Dem. 4, 19 (ξένους pro λόγους)
19.20 ἐπιστολιμαίας VcBa 21 sq. cf Alex lII 33, 15 sq. Sp Π.
ὕψ. 23 | τούτων πάντων | αἵ τε αἰ Pc 22. 28 σχηματίζουσιν
VcBa 23 καὶ αἱ τῶν Ac, m. 2Vc | alt. τῶν om. Vc
αἱ τῶν ἐγκλίσεων. ἀριθμῶν μέν, ὁπόταν τις λέγῃ ‘οὗτός
ἐστιν ὁ τόδε ποιῶνʼ, ποτὲ δὲ λέγῃ οὗτοί εἰσιν οἱ
καταλαμβάνοντες Ὠέον, οὗτοί εἰσιν οἱ κατασκάψαντες
163 Πορθμόνʼ. γενῶν δέ, ἂν ποτὲ μὲν ἀρσενικὸν ὄνομα προθῇς,
ποτὲ δὲ θηλυκόν, ποτὲ δὲ οὐδέτερον, εἶτα ἐπιμείνῃς·
γένους γὰρ ἀλλαγὴ σχήματός ἐστιν ἐναλλαγή. πτώσεων 247
δέ, ἐὰν ποτὲ μὲν ὀνομαστικῶς, ποτὲ δὲ γενικῶς, ποτὲ
δὲ κατὰ τὴν δοτικήν, ποτὲ δὲ κατὰ τὴν αἰτιατικὴν
ἐξενέγκῃς τὸ σχῆμα· καὶ τὰς πτώσεις ἑνικῶς μὲν ἐκφέρων
ἄλλο πνεῦμα ποιεῖς, πληθυντικῶς δὲ ἄλλο. καὶ κατὰ
τὰς ἐγκλίσεις ὁμοίως. — Ταῦτα μὲν οὖν φύσιν ἔχει
τοιαύτην καὶ πάντα, ἵνα μὴ καθʼ ἕκαστον λέγωμεν·
πᾶσα γὰρ πτῶσις, πᾶσα ἔγκλισις, πᾶς ἀριθμός, πᾶν
γένος, πᾶσα μετοχή, πᾶσα ἀντωνυμία μεταποιούμεναι
καὶ μεταλλαττόμεναι τὰ σχήματα ἀλλάττουσιν.
Ἐκεῖνο δὲ ἄξιον εἰδέναι, ὅτι προχωροῦν τὸ πνεῦμα
ἐν τῷ σχήματι εἰς συχνὰ κῶλα ὀφείλει καὶ μεταπεσεῖν
εἰς ἄλλο σχῆμα λόγου προχωροῦν καὶ τῷ δευτέρῳ
πάλιν ἐπιπίπτειν εἰ τύχοι τὸ τρίτον· ἡ γὰρ κοινωνία
ἡ τοιαύτη καὶ ἡ διαδοχὴ ὡραῖον ποιεῖ τὸν λόγον ἐν
τῷ πνεύματι, οἷον ἐὰν ἀπὸ τῆς ἀποφάνσεως εἰς τὴν
1 αἱ om. Ba; αἱ τῶν om. m. 1Vc | λέγη τις Ac; λέγωμεν Ba, (ης
m. 2) Vc 1 2 τὸ οὗτός VcBa 2 καὶ ὅτε (om. δὲ) Ac |λέγει Ac;
λέγεις VcBa 8 κατασκάπτοντες Ac, (ψαν m. 1 supr.) Pc 4 ⌊II—III⌉
πορθμόν Vc | ἀρσενικὸν ὄνομα VcBa; θηλυκὸν (om. ὄνομα) PAc
5 θηλυκὸν VcBa; ἀρσενικόν PAc 6 ἐναλλαγή P; ἀλλαγή
7 ποτὲ δὲ γενικῶς — 8 δοτικήν om. Pc 9 τὸ σχῆμα καὶ Ac,
(m.1 cr. τὰ σχήματα) Pc; τὰ σχήματα καὶ Pa; om. VcBa | καὶ
τὰς πτώσεις· PAc; τὰς πτώσεις· καὶ VcBa 11 ταῦτα Pa |
ἔχει φύσιν VcBa 15 τὰ om. Ac 17 ἐν om. VcBa 17. 18
καὶ μεταπεσεῖν καὶ εἰς VcBa 18 λόγου πάλιν VcBa προχωρεῖν
Ba, m. 1Vc; om. Ac 19 εἰ τύχοι ἐπιπίπτειν VoBa, (ἐμπ-) Ac
20. 21 τὸν ἐν πνεύματι λόγον Ac 21 ἀποφάσεως | cf. De-
metr. De eloc. 279
πεῦσιν καταστῇς, ὡς ὁ Δημοσθένης τὰ πρῶτα κῶλα
ἀπεφήνατο «ἀλλʼ ὁ τὴν Εὔβοιαν ἐκεῖνος σφετεριζόμενος»,
εἶτα κατέβη εἰς τὴν πεῦσιν «πότερον ταῦτα
ποιῶν ἠδίκει καὶ παρεσπόνδει; ἢ τὸ ἔμπαλιν, ἂν
ἐρωτήσας εἰς τὸ δεικτικὸν μεταβάλῃς ἢ εἰς ἄλλο τι.
πλὴν ἰστέον, ὅτι καλὸν ἐπιμείναντα τῷ πνεύματι ἐν 164
τῷ ἐνὶ σχήματι καὶ εἰς διαδοχὴν ἄλλου προχωρῆσαι·
πολλάκις γὰρ τοῦτο οὕτω περικαλλῆ τὸν λόγον ἐποίησεν,
ὥστε καὶ εἰς τρίτον σχῆμα μεταβαίνοντας ἀναστῆσαι
τοὺς ἀκούοντας, ὥσπερ ἀκμαζούσης τῆς τοῦ
λέγοντος φορᾶς, ἣν παρίστησι τοῖς ἀκούουσιν ἡ τοῦ
σχήματος μεταβολή. τοὺς πολλοὺς δὲ καὶ ἠπάτησεν ἡ
θεωρία ὡς ἀκμὴ οὖσα. ὁ δὲ ἀκμαῖος λόγος οὐχ ὁ αὐτός
ἐστιν ἐν λόγῳ καὶ νοήματι, ἀκμὴ δὲ ἄλλο τι διανοίας ἐστὶ
καὶ ἄλλο λόγου· ἀκμὴ γάρ ἐστι λόγου τῶν κατὰ πνεῦμα
σχημάτων μεταβολή, νοημάτων δέ, ὅταν πληρώσας τις
248 ἓν νόημα ἐν πνεύματι εἰς ἄλλο νόημα λαθὼν μεταβῇ
κἀκεῖνο ποιῇ πνεῦμα, εἶτα ἀπʼ ἐκείνου εἰς ἄλλο πνεῦμα·
καὶ οὕτως ἐκ τῶν ἀδήλως ἄλληλα διαδεχομένων ἡ
ἀκμὴ γίνεται. ὡς δʼ ἐπὶ παραδείγματος τὸ Δημοσθενικὸν
ῥητέον, ὅπως εἰδείημεν, ὅτι ἡ τῶν πνευμάτων συνθήκη
ἀκμή ἐστιν· «ὅτε γὰρ περιὼν ὁ Φίλιππος Ἰλλυριοὺς
καὶ Τριβαλλούς, τινὰς δὲ καὶ τῶν Ἑλλήνων
κατεστρέφετο καὶ δυνάμεις πολλὰς καὶ μεγάλας ἐποιεῖτο
ὑφʼ ἑαυτόν, καί τινες τῶν ἐκ τῶν πόλεων ἐπὶ τῇ τῆς
1 μεταστῇς? 2 Dem. 18,71 | ἐκείνην Vc 8 μετέβη? 6 κάλ-
λιον VcBa 9 ὡς (om. τε) VcBa 10 ὥσπερ Pa V ; ὥστε Pc
13. 14 λόγος ἐν λόγωι καὶ ἐν πράγμιατι οὐχ ὁ αὐτός (om. ἐστιν) Vc
Ba 15 pr τοῦ λόγου | μὲν γάρ 18 ποιεῖ PAcBa 19 ἀδή-
λως ἀλλήλων Ba, m 1Vc; ἀδήλων (m. po. : ἀλλήλων) εἰς ἄλληλα Pc
ἀδήλως εἰς ἄλληλα PaAc | ἡ om. VcBa 20 ὡς ἐπὶ παραδείγ-
ματος δὲ Ac 22 Dem. 18, 44—49 (cf. 185,3) περιϊὼν F | ὁ om. Pc
23 pr. καὶ Pa ; ἢ Pc 25 ἑαυτῶ Ac, m. 2Vc τῆς πόλεως Ac
εἰρήνης ἐξουσίᾳ βαδίζοντες ἐκεῖσε διεφθείροντο, ὧν
εἶς οὗτος ἦν, τότε δὴ τότε πάντες, ἔφ οὓς ταῦτα
παρεσκευάζετο ἐκεῖνος, ἐπολεμοῦντο. εἰδὲ μὴ ῇσθάνοντο,
ἕτερος λόγος οὗτος, οὐ πρὸς ἐμέ», μέχρι τούτου τὸ
πνεῦμα· εἶτα τὸ «οὐ πρὸς ἐμέ» θελήσας ἐργάσασθαι
165 ἄλλο πνεῦμα ἐποίησεν «ἐγὼ μὲν γὰρ καὶ προὔλεγον
καὶ διεμαρτυρόμην καὶ παρʼ ὑμῖν ἀεὶ καὶ ὅποι πεμφθείην·
αἱ δὲ πόλεις ἐνόσουν», καὶ τοῦτο μέχρι τῶν
προδοτῶν προχωροῦν ἓν πνεῦμά ἐστιν· εἶτα λέγει τκαὶ
τὰ ἄλλα πλὴν ἐκείνους ὅμως ἄλλους οἰομένους πωλεῖν
πρώτους ἑαυτοὺς πεπρακότας σθῆσθαι2, ἀπὸ γὰρ
τούτου καταλιπὼν πάλιν τὸ ἐγὼ οὐκ αἴτιοςʼ ἐργάζεται
πνεῦμά τι ἄλλο, ὅτι οἱ προδόται πρὸ τῶν ἄλλων
ἑαυτοὺς πιπράσκουσιν «ἀντὶ γὰρ φίλων καὶ ξένων, ἃ
τότε ώνομάζοντο, νῦν κόλακες καὶ θεοῖς ἐχθροὶ καὶ
πάντα ἃ προσῆκεν ἀκούουσι» , καὶ τὰ παραδείγματα
ληφθέντα εἰς κατασκευήν ἐστι τούτου, καὶ ἔστη ἐνταῦθα
«ἐπεὶ διά γε ὑμᾶς καὶ πάλαι ἂν ἀπωλώλειτε»· ὥστε ἡ
τῶν τριῶν πνευμάτων σύνθεσις ἀκμὴ γέγονεν ἐντελὴς
ἐκ νοημάτων οὖσα. — Ἐπὶ τούτῳ προσθετέον ἐκεῖνο,
ὅπερ ἐστὶ λαμπρὸν πάνυ καὶ ποιεῖν καὶ εἰδέναι, ὅτι 249
8 παρεσκεύαζεν VcBa 4 οὗτος λόγος Ac 4. 5 τὸ ἕν πνεῦμα
schol. P |W VIII 828, 20) 6καὶ P; om. V, schol. P, Dem. 18,
45 7 διεμαρτυράμην V, schol. P 9 Dem. 18, 46 | γρ τοῖς δὲ
προεστηκόσι (προεκστηκόσι Pa) καὶ τᾶλλα· πλὴν ἑαυτοὺς οἰομένοις
πωλεῖν P 10 ἐκείνους om. VcBa | ὅμως om. | οἰόμενοι VcBa
11 πεπρακότες ἤσθεσθε VeBa 12 οὐκ ἐγὼ V 18 τι om. Ac
15 καὶ τοῦ θεοῦ ἐ. VcBa 17 πληρώ.σας VcBa 18 γρ
καὶ οὕτως· καὶ ἔστη ἐνταῦθα πληρώσας· γρ καὶ οὕτως καὶ τὰ
παραδείγματα ληφθέντα εἰς κατασκευήν ἐστι τοῦ ἀλλʼ οὐκ ἔστι
ταῦτα οὐκ ἔστι mg. P; γρʹτοῦ ἀλλʼ οὐκ ἔστι ταῦτα οὐκ ἔστιν· ἐπεὶ
διά γε ὑμᾶς καὶ πάλαι ἂν ἀπωλωλεevan.] m. 2Vc | καὶ P; om.
V, Dem 18, 49 ἀπολώληται Ba; ἀπολώλ|ει; m.2?] τε Vc 20 τού-
τοις Pa 21 πάνυ καὶ τὸ εἰδέναι καὶ τὸ ποιεῖν Ba, ([l]καὶ et
καὶ τὸ ποιεῖν er.) Vc
ἀκμῆς γινομένης ἀπὸ τῶν νοημάτων δεῖ τελευταῖον
τηρεῖν τὸ ποριμώτερον — δεῖ γὰρ ἀεὶ τὸν λόγον
αὔξειν —, ποριμώτερον δέ ἐστι τὸ ἐκ παραδειγμάτων 166
τὴν σύστασιν λαβεῖν δυνάμενον ἢ παραβολῶν. οὕτω
γὰρ τῆς τέχνης τὴν τάξιν σε διδασκούσης καὶ ἐπὶ τὸ
κρεῖττον κατʼ ὀλίγον προαγομένης καὶ ἀναγούσης
εὐδοκιμεῖν ἡ ψυχὴ δοκεῖ, τῆς τέχνης διʼ ὧν προσῆκεν
ὁδευούσης· καὶ γὰρ ὁ Δημοσθένης τὰ περὶ
προδότας παραδείγματα τελευταῖα ἐφύλαξε, καὶ Ὅμηρος
τὸ κατὰ κῶλον πνεῦμα ἐν πράγμασι πληρώσας ἐπὶ τὴν
παραβολὴν ἡλθεν
«ἀσπὶς ἄρʼ ἀσπίδʼ ἔρειδε, κόρυς κόρυν, ἀνέρα δʼ
ἀνήρ·
ψαῦον δʼ ἱππόκομοι κόρυθες λαμπροῖσι φάλοισι
ευόντων· ὡς πυκνοὶ ἐφέστασαν ἀλλήλοισιν »,
εἶθʼ ἡ παραβολὴ
«ὡς δʼ ὅτε τοῖχον ἀνὴρ ἀράρῃ πυκινοῖσι λίθοισι
δώματος ὑψηλοῖο, βίας ἀνέμων ἀλεείνων,
ὡς ἄραρον κόρυθές τε καὶ ἀσπίδες ὀμφαλόεσσαι.»
Περῖ τάσειυς.
Τάσις δέ ἐστι λόγου, ὅταν ὑπεραίρῃ τῷ μέτρῳ τὸ 5
πνεῦμα μακρότερον γινόμενον ὑπὲρ τὸ δύνασθαι ἐν ἰδίῳ
ληφθῆναι τοῦ λέγοντος πνεύματι. τοῦτο γάρ ἐστιν
1 γενομένης VcBa 8 ἐκ PV ἀπὸ schol. P 6 ἀναγούσης
PaAc; ἐναγούσης Pc; προαγούσης Ba; ?m 1 m.po.) Vc 8 εὐ-
οδουμένης Ac; εὐοδούσης schol. Pa, (mg ad scholion γρʹ ὁδευ-
ούσης) Pc | καὶ γὰρ καὶ VcBa | Dem. 18, 48 ἐδίδαξε Pc 10. 11
versuum ordo cum his pugnat 12 Hom. Π 215 | δʼ ἄρʼ Pa
17 Hom. Π 212 18 19 V ; om. P 20 περὶ τάσεως λόγου V
21 δὲ PPπ; om. | μέτρωι τοῦ λόγου τὸ Pc 22 γενόμενον τοῦ
δύνασθαι Ba, (τοῦ ex cr.; m.2?) Vc
ἡ τάσις τὸ ἀποτετάσθαι ἐπὶ μήκιστον ἤ χρὴ τὸ πνεῦμα.
167 καταφορὰ δέ ἐστιν ἡ ἐν τῇ κατηγορίᾳ τάσις. τίνι
δὲ διαλλάττει; ὅτι ἡ τάσις καὶ ἐν ἀπολογίαις εἶναι
δύναται, ἡ καταφορὰ δὲ οὐκ ἂν γένοιτο ἐν ἀπολογίᾳ.
Περὶ σιλημμάτου.
250
6 Τὸ δὲ διλήμματόν ἐστι σχῆμα μὲν λόγου, δριμύτητος
δὲ δόξαν ἔχον καὶ ἀληθείας. ἔστι δὲ τοιοῦτον, ὅταν
δύο ἐρωτήσεις ἐρωτῶντες τὸν ἀντίδικον πρὸς ἑκατέραν
ὦμεν εἰς λύσιν παρεσκευασμένοι. δεῖ δὲ τὰς ἐρωτήσεις
ἐναντίας ἀλλήλαις εἶναι ὡς πάντως ἢ ταύτην ἢ ἐκείνην
ἀποκριθησομένου τοῦ ἐχθροῦ· εἰ μὲν οὖν ἔχοιμεν ἀμφοτέρας
λῦσαι, δεῖ ἐρωτᾶν κατὰ διλήμματον, εἰ δὲ μή,
μὴ προτείνειν τὸ σχῆμα. ἐὰν γὰρ τῶν ἐρωτήσεων ἡ
ἑτέρα ῥᾳδία τῷ ἐχθρῷ πρὸς ἀπόκρισιν, σοὶ δὲ δύςλυτος,
πάντως ἡττήσῃ· ἐρωτᾷς γὰρ ἢ ὡς οὐκ ἀποκριθησομένου
ἢ ὡς, εἰ καὶ ἀποκρίναιτο, λῦσαι· εἰ δὲ ἀποκρινόμενός
σε νικήσειεν, ἑαυτῷ αἴτιος ἐγένου τῆς ἥττης.
168 οὐδὲ γὰρ ἐν ταῖς ἁπλαῖς ἐρωτήσεσι, μή τί γε κατὰ διλήμιματα
1 μακρότερον Portus 2 τῃ P; om. V. W VII 903, 24, Anon. III
115, 15 Sp. 3 ἀπολογίαι Pc 6 τὸ δὲ PPπ, m. 2Vc;om. V | σχῆμα
μὲν PaPπ,m. 2Vc; μὲν χῆμα Pc; μὲν om. V, cf. schol. F; γρ τὸ δὲ
διλήμματον ἔστι μὲν σχῆμα λόγου Pa, (om. γρ; om. μὲν) Pc
7 δὲ om. V, schol. P (W VII 834, 7) ἀληθείας Ac; mg. ἐχρῆν
ἀληθείας εἰπεῖν οὐχὶ ἀλή κτλ schol. P; ἀλήθειαν P VcBa 8 cf.
Aps. l 2 p 285, 12 Sp. B | ἑκατέραν PaAc, (σ m. 1 supr.) Pc; ἑκα-
τέρας VcBa 10 ἀλλήλαις, ex ων?] Pa 11 ἀποκρινομένου P
εἰ μὲν οὖν P καὶ εἰ μὲν V 12 διλήμμτον P; διλήμματα Vc
Ba; ? Ac 14 ἦι post 13 γὰρ | ῥαιδία μὲν τῶ Ac 15 ἡττή-
σει P; ἡττηθήσῃ Ac, v.l.P ἥττησαι VcBa 15. 16 ἀποκριθησο-
μένου τοῦ ἐχθροῦ ἢ V (cf. l.11) 16 καὶ om. VcBa | ἀποκρίνοιτο
V | τοῦ ante λῦσαι add. VcBa; λύσων? 17 σε om. Pc | νικήσει
σεαυτῷ Sc 18 γε ταῖς κατὰ Ac 18. p 193, 1 διλήμματον Pc
ἐρωτᾶν δεῖ. εἰ μὴ τότε, ὅταν ἢ μὴ ἔχῃ, τί ἀποκρίνηται,
ἢ ὅταν μέλλῃ τοῦτο ἀποκρίνεσθαι, ὃ σοὶ
συμφέρει· καθόλου γὰρ ὁ ἐρωτῶν ὡς εἰς νίκην τῇ
ἐρωτήσει θαρρῶν ἐρωτᾶ.
Τὸ δὲ διλήμματόν ἐστι τοιοῦτον οἷον ‘πότερον
παρῆς τούτοις γινομένοις καὶ συνευφραίνου ἢ οὐ
παρῆς;ʼ ἐάν τε γὰρ εἴπῃ παρήμην καὶ συνευφραινόμηνʼ,
παρεσκεύασται ὁ ῥήτωρ εἰπεῖν ‘πῶς οὖν κατηγορεῖς
τούτων, οἶς συνευφραίνου;ʼ ἐὰν δὲ λέγῃ ‘οὐ παρήμηνʼ,
ἀπαντήσεται αὐτῷ ὅτι ‘δίκης ἄξιος τοῖς ἀγαθοῖς
τοῖς τῆς πόλεως μὴ συμπαρώνʼ. καὶ πάλιν ‘ᾔδεις τὰ
μέλλοντα ἢ οὐκ ᾔδεις; ἐάν τε γὰρ εἴπῃ ‘ᾔδεινʼ, ἀπαντᾷ
τί οὖν οὐ προέλεγες;ʼ ἐάν τε εἴπῃ ‘οὐκ ᾔδεινʼ, ‘τί
οὖν ἡμῶν ὡς μὴ εἰδότων κατηγορεῖς; εἰ μὲν γὰρ ᾔδεῖς,
προειπεῖν ὤφειλες· εἰ δὲ οὐκ ᾔδεις, τί τῶν ἄλλων ὡς
μὴ εἰδότων κατηγορεῖς, τῆς ἀγνοίας τῶν μελλόντων
κοινῆς οὔσης πρὸς πάντας ἀνθρώπους;ʼ
Γίνεται δὲ τὰ διλήμματα ἤτοι τῶν δύο ἐρωτήσεων
διʼ ἓν πέρας ἐρωτωμένων οἷον ‘εἴτε καλὴν ἔγημας εἴτε
251 αἰσχράν, οὐκ ἔδει γῆμαιʼ· ἓν γὰρ πέρας συνάγεται ἐξ
ἀμφοτέρων, τὸ μὴ δεῖν γῆμαι, διὰ μὲν τὸ καλὴν
κοινήν, διὰ δὲ τὸ αἰσχρὰν ποινήν· καὶ τὰ μὲν κοινὰ· 169
διλήμματα ταῦτά ἐστιν· ἢ ὅταν τῶν ἐρωτήσεων ἑκάστη
1 2 ἀποκρίνοιτο Ac 2 ὅταν om | μέλλ|ηι m.2 | Vc; μέλλει
Ba; μέλλοι Ac | σοὶ om. Pa 3 ὡς om Pa | εἰς om m. 1Pc
5 οἷον om. Ac | cf. Dem. 18, 217 9 συνηυφραίνου VcBa | δὲ
P ; τε V εἴπηι V 10 ἄξιος εἶ Sc 11 τοῖς om. VcBa cf. |
Dem. 18, 196 ; Hern. p. 69, 15 12 μέλλοντα ἔσεσθαι V 13 ἐρεῖ
ante alt. τί suppl. m. 2Vc (ἐρεῖ ὅτι τί Sc) 14 ὡς ἡμῶν (om. μὴ) V
γρ ὡς εἰδότων Pa 16 μὴ om. V 18 |δὲ τὰ] Pa; τὰ om. Pc
19 cf. Antisthenes, Diog. Laert. VI 3. Bion, D L, IV 48 20 mg
ἐν ἄλλοις οὐκ ἔστι τὸ πέρας P 21. 22 διὰ μὲν — ποινήν
suspecta | τοῦ καλὴν . . . τοῦ αἰσχρὰν P 22 καὶ — 28 ταῦτα
post p 194, 1 δέηται VcBa 28 ἐστιν om. VcBa
ἰδίας ἀποδόσεως δέηται, τοῦτο δὲ τὸ διλήμματον σεσόφισται
καὶ Δημοσθενικόν ἐστι σχῆμα.
Περὶ παρηχήσεως.
7 Παρήχησις δέ ἐστι κάλλος ὁμοίων ὀνομάτων ἐν
διαφόρῳ γνώσει ταὐτὸν ἠχούντων. γίνεται δέ, ὅταν
δύο ἢ τρεῖς ἢ τέσσαρας λέξεις ἢ ὀνόματα εἴπῃ τις
ὅμοια μὲν ἠχοῦντα, διάφορον δὲ τὴν δήλωσιν ἔχοντα,
ὡς παρὰ τῷ Ξενοφῶντι «πείθει τὸν Πειθίαν» καὶ παρὰ
τῷ Ὁμήρῳ «ἀλλ’ Εὐπείθει πείθοντο», κἀκεῖ μάλιστα
ἐναργῶς
170 «ἤτοι ὅ γʼ ἐς πεδίον τὸ Ἀλήιον οἶος ἀλᾶτο
ὃν θυμὸν κατέδων, πάτον ἀνθρώπων ἀλεείνων».
ἐνταῦθα γὰρ ὅμοια μὲν ἀλλήλοις ἠχεῖ τὸ ‘Ἀλήιονʼ
καὶ τὸ ‘ἀλᾶτοʼ καὶ τὸ ‘ἀλεείνωνʼ, ἀλλὰ τὸ μέν ἐστι
τόπου ὄνομα, τὸ ‘Ἀλήιονʼ, τὸ δὲ ‘ἀλᾶτοʼ πρᾶγμα, τὸ
δὲ ‘ἀλεείνωνʼ πρᾶγμα μὲν καὶ αὐτό, ἄλλο δὲ παρὰ
τὸ σεσημασμένον. καὶ ὁ Θουκυδίδης «καὶ μὴν τότε
Αἴγυπτος ὑπὸ βασιλεῖ ἐγένετο πλὴν Ἀμυρταίου τοῦ
2 σχῆμά ἐστιν V | Δημοσθενικόν: cf. 69, 11 ann.; W IV 632, 18.
633, 1 | ὅπερ καὶ παρʼ ἡμῶν ἐν τῆι τέχνηι 〈cf. Herm. Π. στ. 68, 19
sq.〉 ὡς παραγραφικὸν μεμελέτηται post σχῆμα add. P (παρημῶν —
μεμελέτηται lemma) Mr, (τῆ διαιρετικῆι τέχνηι ὡς παραγραφικὸν
ἀντιληπτικῶς μ.) Ac; mg. m.1 γρ καὶ παρʼ ἡμῶν ἐν τῆι διαιρε-
τικῆ τέχνη ὡς παραγραφικὸν ἀντιληπτικῶς μεμελέτηται P; inter-
polatonem om. m.1VcBa (m.2 add. : ὅπερ . . . τῆ 〈διαιρετικῆ
m.po. add Vc〉 τέχνηι ὡς παραγραφικὸν ἀντιληπτικῶς μ.) 4 δὲ
P; om. VPπ 5 γίνεται δὲ V, schol. P (W VII 837, 1); οἷον P
6 δύο ἢ V, schol. P; om. P | ἢ καὶ τέσσαρας V εἴποι P
8 Xen. Hell. VII 1, 41 (Πεισίαν . . πείθει) | π| ει m. 2; ex υ?]θίαν
Vc; πιθίαν AcBa 9 τῷ om. V | Hom. ω 465 | ἀλλʼ οὐκ P |
πεπίθοντο VcBa, schol. P | κάλλιστα (κ m.1 ex μ) Pa, (μ m. po.)
Pc 11 ὁ καππεδίον schol. P, Hom Ζ 201 18 ἀλήϊον πεδίον
VcBa 17 τὸ suppl. m.2Vc | |προ supr. m.po.]σεσημασμένον Pc
Thuc. 1, 110 18 ἀμυνταίου Ba, (ρ ex ν) Vc
ἐν τοῖς ἕλεσι βασιλέως· τοῦτον δὲ διὰ μέγεθος τοῦ
ἕλους οὐκ ἡδύναντο ἑλεῖν καὶ ἄμα μαχιμώτατοί εἰσι
τῶν Αἰγυπτίων οἱ Ἕλειοι»· ἕλος μὲν γὰρ ὁ τόπος,
ἑλεῖν δὲ τὸ πρᾶγμα, Ἕλειοι δὲ ο ἐνοικοῦντες.
252 Περῖ κύκλου.
Κύκλος ἐστὶ σχῆμα λόγου καὶ αὐτὸ ἑρμηνείας ἴδίον 8
κάλλος ἐμπεριέχον. γίνεται δέ, ὅταν, ἀφ οὗ ἄρξηταί τις
ὀνόματος ἢ ῥήματος, εἰς τὸ αὐτὸ καταλήξῃ πάλιν μήτε 171
πτῶσιν ἀλλάξας μήτε σχῆμα μήτε χρόνον μήτε ἀριθμὸν
μήτε ἄλλο τι· οἷον «σοὶ μὲν γὰρ ἦν κλέπτης ὁ
πατήρ, εἴπερ ἦν ὅμοιος σοί»· ἀπὸ γὰρ οὗ ἤρξατο μορίου,
τῆς ἀντωνυμίας, εἰς τὸ αὐτὸ κατέληξεν. ἐγχωρεῖ
δὲ καὶ περιοδικῶς αὐτὸ λεχθῆναι δύνασθαι, καὶ μὴν
καὶ διηγηματικῶς, ὡς ὁ Δημοσθένης ἐν τῷ Πρὸς Αεπτίνην
«λέγεται τοίνυν τειχίζειν ἐκεῖνος εἰπὼν οἴχεσθαι
πρεσβεύων εἰς Λακεδαίμονα», καὶ διελθὼν τὰ κατὰ
τὸν Θεμιστοκλέα πάλιν ὁμοίως ἐπαύσατο «καὶ πάντες
ἴστε, ὃν τρόπον ἐξαπατῆσαι λέγεται»· τὸν γάρτοι
κύκλον οὐχ ὁ ῥυθμὸς ἐλέγχει ἀλλὰ ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ
τελευτή.
Εἴρηται δὲ κύκλος ἀπὸ τῶν ἐν τῇ γῇ γραφομένων
κύκλων· ὥσπερ γὰρ ἐκείνων διὰ τὸ ἐξ ἴσου πανταχόθεν
1 τοῦτο Ba | μέγεθός τε Ac, Thuc. 2 ἠδύνατο PcVcBa
εἰσὶν post 3 ἔλιοι VcBa 6 λόγου post 7 ἐμπεριέχον PAc
7 ἐμπεριέχ|ο ex ω]ν Vc | ἄρξεται PcAc 9 ἐναλλάξας Ac | μήτε
σχῆμα μήτε χρόνον om. schol. P (W VII 838,8) 10 Dem. 10, 73
12 τὸ Spengel | κατέληξεν Ac; ἔληξεν P; καὶ κατέληξεν VcBa
15 ἐκεῖνος τειχίζειν V, Dem. 20, 73 16 πρεσβεύσων Pa | τὰ Pa
Ac, (ὸ m.1 supr.) Pc; τὸ VcBa 17 τὸν om. Pc | καὶ ante πάλιν
add. Pa V | ἐπαύσατο ὁμοίως Pc 18 τοι om. Pc 19. 20 καὶ τὸ
τέλος 22 ἐπʼ ἐκείνων VcBa 22. 196,1 πανταχόθεν λαμ-
βάνεσθαι ὅθεν (om cet.) VcBa
περιφερὲς ἡ ἀρχὴ ἄδηλος, ὅθεν ἄν ἐθελήσωμεν τεκμήρασθαι
οὐ δυναμένων τὴν ἀρχήν, οὕτω δὴ καὶ τούτων,
ἐκ τῆς ὁμοιότητος τῶν ὀνομάτων ἀμφιβόλου τῆς
ἀρχῆς καθισταμένης, ὅθεν εἶναι δύναται. διόπερ εἰ
θέλοιμεν, αὐτὸ τοῦτο ἀφοριζόμενοι τὸ τί ἐστι κύκλος,
172 ποιῆσαι τὸ σχῆμα τοῦ λόγου ἐν τῷ περὶ αὐτοῦ λέγειν
τοῦ κύκλου, ἔσται δὴ οὕτω· κύκλος ἐστὶ τὸ ἀφʼ ὧν ἂν
ἄρξηταί τις ὀνομάτων ἢ ῥημάτων εἰς τὰ αὐτὰ καταλήγειν
δύνασθαι πάλιν· τοῦτο γὰρ ἔστιν ὁ κύκλος.
Περὶ ἑπιφωνήματος.
9 Τὸ ἐπιφώνημα λόγος ἐστὶν ἔξωθεν ἐπὶ τῷ πράγματι
παρʼ ἡμῶν λεγόμενος. δεῖ δὲ αὐτὸν καὶ προσέχεσθαι τῷ
ὑποκειμένῳ ὡς ἐκείνου μέρος ὄντα, ἵνα μὴ ἀπάδῃ, δεῖ
δὲ αὐτὸν καὶ ἔξωθέν τι προσειληφέναι, ἵνα ᾖ καὶ ἡ 251
τοῦ ἐπιφωνήματος φύσις φανερά. τὸ δὲ προσλαμβανόμενον
ἔξωθεν τετολμῆσθαι δεῖ ἀσφαλῶς· διὰ τοῦτο
γάρτοι καὶ ἐπιφώνημα λέγεται, οὐχ ὅτι αὐτὸ τὸ πεπραγμένον
λέγεται, ἀλλʼ ὅτι τῷ γιγνομένῳ ἐπιφωνεῖται·
μέχρι γὰρ ἄν τις κατὰ κῶλον μεμετρημένως διατυποῦν
ἐθέλῃ τὸ γινόμενον, τὸ πρᾶγμα λέγει, ἐὰν δὲ παυσάμενος
1 θελήσωμεν Pc 2 δυναμένων m. po. Ba | εὑρεῖν post ἀρχὴν
add. | οὕτα (δὴ om ) καὶ ἐπὶ τούτου VcBa; γρ οὐτωσι δὲ καὶ
τούτων m.2Vc 3 νοημάτων Pa 4 δύναται,τέ, m. 1 supr., Pc;
δύναιτο Ac διόπερ FAc; διὸ καὶ VcBa 5 ὁ κύκλος V
7 ἔσται δὴ P; λελέχθω V. v IP 8 ἢ ὁημάτων V, v I.P. schol.
P (W VII 840,3 sq. ), cf. p 195, 8; om. V v ἐστι|ll] κύκλος Pc
10 ἐπιφωνημάτων PaPπAc 11 τὸ VPπ; om. V, Doz lI 253, 9
W. | ἐστι λόγος V, Dox. 14 δὲ om. P | ἦι post 15 φύσις V
17 τοι om. VcBa | τὸ om. Pa 18 τῶ πεπραγμένῳ ἐπ. Ac 19 μὲν
γὰρ vulg. | ἂν m. 2 suppl. Vc | τις ante διατυποῦν V 20 γενό-
μενον Pa | ἐθέλει Ba, (η m.2) Vc
ἐπενέγκῃ τι τῷ παντὶ ὡς παῤ αὑτοῦ ἐξωθεν,
τοῦτο ἐπιφώνημα λοιπόν ἐστιν, οἷον
«σὺν δʼ Εὖρός τε Νότος τʼ ἔπεσε Ζέφυρός τε δυσαὴς
καὶ Βορέης αἰθρηγενέτης μέγα κῦμα κυλίνδων» 173
καὶ «σὺν δὲ νεφέεσσι κάλυψε γαῖαν ὁμοῦ καὶ πόντον,
μέχρι τούτων ἡ διατύπωσις, τὸ δὲ «ὀρώρει δʼ οὐρανόθεν
νύξ» ἐπιφώνημα λοιπόν ἐστιν· ᾗ μὲν γὰρ ἐκ
τῶν νεφῶν σκότος γίνεται, προσέχεται τῇ ἀληθείᾳ καὶ
ἔδιον τοῦ πράγματος ἐγένετο, ᾗ δὲ ἐξ οὐρανοῦ λέγει
τὴν νύκτα γεγονέναι, δὶς ἐτόλμησε, καὶ νύκτα εἰπὼν τὸ
ἄλλο σκότος καὶ ἐξ οὐρανοῦ γεγονέναι, ὅθεν οὐδέποτε
γίνεται σκότος οὐδὲ νύξ. Καὶ τὸ μὲν ἀληθινὸν ἐπιφώνημια
τοῦτό ἐστιν.
2 λοιπόν om. VcBa 3 Hom. ε 295 | ἔπεσε VcBa; ἔπεσον
Ac, m.2Vc: ὄρωῤ ἐπαΐξας P; om. schol. P (W VII 841. 8)
5 Hom. ε 293 | νεφέεσι Pa, (alt. σ supr.) Pc; νέφεσσι Vc 7 εἰ
μὲν VcBa 9 γίνεται V | εἰ (ἧ m.po) δὲ Ba, (εἰ in ras.) Vc |
λέγεις VcBa 10 δεῖ σε τολμήσαντα καὶ νύκτα εἰπόντα τὸ σκό-
τος VcBa, (τὸ ἄλλο σκότος) schol. P 11 καὶ τὸ ἐξ V | εἰπεῖν
post γεγονέναι add. V, schol. P 12 σκότος ἐπιγίνεται Ac
ad 9—12 m.2 Vc: γρ ἦι δὲ ἐξ οὐρανοῦ λέγει τὴν νύκτα γεγο-
νέναι δὶς ἐτόλμησε καὶ νύκτα εἰπὼν τὸ ἄλλο σκότος καὶ τὸ ἐξ
οὐρανοῦ γεγονέναι — τοῦτό ἐστιν
ad 7—12 m. 1Pa ascripta sunt: 〈v.l. l〉 ἦ δὲ ἐξ οὐρανοῦ λέγοι-
το τὴν νύκτα γεγονέναι. δὶς ἐτόλμησεν· καὶ νύκτα εἰπὼν τὸ ἄλλο
σκότος· καὶ τῶ ἐξ οὐρανοῦ γεγονέναι εἰπεῖν· ὅθεν οὐδέποτε γί-
νεται σκότος οὐδὲ νύξ· 〈v.l. Il〉 γρ καὶ οὕτως· ἧι μὲν γὰρ ἐκ
τῶν νεφῶν σκότος γίνεται. προσεχεται τῆι ἀληθεία· καὶ ἴδιον
τοῦ πράγματος ἐγένετο· ἧ δὲ ἐξ οὐρανοῦ λέγοιτο τὴν νύκτα γε-
γονέναι δὶς ἐτόλμησεν· καὶ νύκτα εἰπὼν τὸ ἄλλο σκότος· καὶ ἐξ
οὐρανοῦ γεγονέναι εἰπὼν, ὅθεν οὐδέποτε γίνεται σκότος οὐδὲ
νύξ: 〈v. l. IIl〉 γρ καὶ οὕτως· ἧ δὲ ἐξ οὐρανοῦ λ τὴν νύκτα γε-
γονέναι. δεῖ σε τολμιήσαντα καὶ νύκτα εἰπόντα τὸ σκότος· τὸ καὶ
ἀλλὰ καὶ ἐξ οὐρανοῦ γεγονέναι εἰπεῖν· ὅθεν οὐ γίνεται σκότος
οὐδὲ νύξ: — sic Pa; in Pc legitur v.l. l (add. γρ). sed lectionis
II finis (inde a δὶς ἐτόλμησεν) et lectionis IIl initium (usque ad
νύκτα γεγονέναι) interciderunt et in. l. IIl γέγονεν εἰπεῖν legitur
καὶ et μὲν om. VcBa
Ἔστι δὲ καὶ ἄλλο ἐπιφωνήματος εἶδος τρόπον τινὰ
γινόμενον, ὃ καὶ ἀκμὴν ἐκάλεσαν τινές, οὐκ ὀρθῶς ὁρίζοντες
ἐν ἐνὶ κώλῳ ἀκμήν, ἐπεὶ μηδέ, ὅθεν γίνεται, δύναται
τις εἰδέναι. ἔστι δὲ τοῦτο τοιοῦτον, ὅταν πνεύματος
174 κατὰ μέρος ἀποταθέντος ἐν πολλοῖς κώλοις ἐπὶ
τέλει πάλιν ἓν κῶλον τεθῇ, συλλήβδην ὡς εἰπεῖν πᾶν
τὸ πνεῦμα δυνάμενον ἀφορίσασθαι καὶ ἔχειν ἐν ἑαυτῷ
οἷον
«Αἴας δʼ οὐκέτʼ ἔμιμνε, βιάζετο γὰρ βελέεσσι»
καὶ ὅλον τὸ παρʼ Ὁμήρῳ πνεῦμα· κατὰ μέρος γὰρ εἰπὼν 252
τὰ συμβάντα τῷ Αἴαντι καὶ ἐπισυμβαίνοντα ἐπὶ τέλει
πάλιν ὥσπερ ἐν ἑνὶ κώλῳ πάντα ἐπαλιλλόγησεν εἰπὼν
«πάντῃ δὲ κακὸν κακῷ ἐστήρικτο».
Ἔστιν ἐπιφωνηματικὰ καὶ τὰ ἀπὸ τῶν τροπῶν ὀνόματα
ἑλκόμενα λοιπὸν εἰς τὸ πρᾶγμα, τολμηρῶς ἡμῶν βιαζομένων
τὰ ἐκ τοῦ ἀλλοτρίου πράγματος εἰς τὸ ἡμέτερον
μεταφέρειν ὡς τὸ ἀσφαλὲς ἐχόντων διὰ τὸ καὶ εἰς τὴν
παραβολὴν αὐτὰ προειρηκέναι· οἷον ἐάν τις ναυάγιον
ἐκ παραβολῆς εἰπὼν ἐν λόγῳ, εἶτα μεταβαίνων εἰς τὰ
πράγματα ἐθελήσῃ λέγειν κατʼ ὄνομα ἕκαστον τῶν ἐκ
τῆς ναυαγίας σημαίνων τὸ ὑποκείμενον, οἷον ‘ἐν χειμῶνι
καὶ νῦν ἐστι τὰ τῆς πόλεως πράγματα καὶ κλύδωνι, καὶ
σαλεύεται τὰ καθεστηκότα καὶ δεῖται τοῦ κυβερνήσοντος
3 cf. 189, 14 sq. 5 ἐν om VcBa 7 τὸ αὐτὸ Ac 9 Hom
Π 102 10 ὅλον τὸ . . πνεῦμα Vδ, m. 2Vc, (τὸ ὅλον τὸ) Ac; ὅλον
τῶι . . πνεύματι PVcBa | λέγεται post πνεύματι add. VcBa
11 καὶ ἐπισυμβαίνοντα om. VcBa 11. 12 πάλιν ἐπὶ τέλει A
12 ἐν om. Ac 13 Hom. Π 111 14 ἔστι δὲ Ac | ἔστι δὲ καί
ἐπιφωνηματικὰ τὰ VcBa 15 ἑλκόμενα Ac, v. l.Pc, v.l. m. 2Vc
ἐκλαμβανόμενα PVcBa; mg. ἑλκομένων Pa 16 τὰ PAc; αὐτὰ
VcBa | πράγματα P, ?m. 1Ac 17 ὡς τὸ PVcBa; τὸ δὲ Ac, cf.
schol. P (W VII 845, 19) 20 ἐθελήσειεν 21 τῆς om. Ac
σημαῖνον Ac
αὐτά. καὶ πάλιν αὐτοῦ μεμνησόμεθα τούτου ἐξῆς
ἐν τῷ περὶ τροπῆς λόγῳ.
Περὶ τροπτῆς.
175
Τροπὴ δέ ἐστι τὸ μὴ ἐξ ὑποκειμένου πράγματος ἀλλοτρίου 10
δὲ σημαντικὸν ὄνομα θεῖναι κοινὸν εἶναι δυνάμενον
καὶ τοῦ ὑποκειμένου καὶ τοῦ ἔξωοθεν ἐμφαινομένου,
ὃ καλεῖται καὶ μεταφορὰ παρὰ τοῖς γραμματικοῖς,
οὐχ ὡς ἐκεῖνοι λέγουσι τὸ ἀπὸ τῶν ἀψύχων ἐπὶ τὰ
ἔμψυχα καὶ τὸ ἀνάπαλιν· ἀλλὰ καθόλου ἡ ῥητορικὴ
πολυπραγμονοῦσα μηδὲν μήτε ἐμψύχων μήτε ἀψύχων,
οὕτω χρῆται τοῖς ἀλλοτρίοις ὀνόμασιν, οἷον προπέποται
τὰ τῆς πόλεως πράγματα», ἀντὶ τοῦ προδέδοται,
καὶ ‘τιθασεύουσινʼ· ἐμφαίνεται γὰρ ἐκείνῳ τε τῷ ὀνόματι
τὸ συμπόσιον μὴ ὑποκείμενον καὶ τούτῳ τὰ θηρία
τιθασευόμενα τῷ λόγῳ μὴ ὑποκείμενα. τούτου δὲ τοῦ
255 εἴδους εἴ τις ἐφαψάμενος πληρώσειε καὶ τὸ ἐφεξῆς
τῆς τροπῆς ὄνομα, ὡς πᾶσαν ἐνθεῖναι τὴν παραβολήν,
ἀρετὴν ἐποίησεν, εἰ δὲ ἐλλείψειε, κακοζηλότερόν
ἐστιν· οἶον «έχθρὸν ἐφʼ ἡμᾶς αὐτούς τηλικοῦτον
ἠσκήσαμεν», εἶπὼν ὄνομα καὶ λαβὼν ἀπὸ τοῦ ἀγῶνος
εὐθέως ἀπέδωκεν «ἢ φρασάτω τις ἐμοί, πόθεν ἄλλοθεν
ἰσχυρὸς ἢ παρʼ ἡμῶν αὐτῶν γέγονε Φίλιππος» καὶ τὰ
ἐξῆς ὁμοίως. — Δεῖ μέντοι εἰδέναι, ὅτι, ὅσα μέν ἐστι 176
συντελικὰ τῆς τροπῆς, εὐθύς ἀποδοθήσεται, ὅσα δὲ
1 τούτου μεμνησόμεθα | l. 17 4 δὲ P om. Pπ 7 παρὰ
om.Pa 8.9 ἐμωψύχων ἐπὶ τὰ ἄψυχα VcBa 9 ἀνάπαλιν καθό-
λου γὰρ V, v. l. P 11 Dem. 3, 22 13 Dem. 3, 31 | τιθασεύουσιν
ἀντὶ τοῦ κολακεύουσιν Sc | τε om. Ba 14 μὴ suppl. m.2VcBa
μὴ ὑποκείμενον om. Ac, v. l.P 15 τιθασευόμενα om. Ac 19 Dem
3, 28 | ἐφʼ ἡμᾶς ἐχθρὸν P | τοιοῦτον, m.1 τηλικοῦτον supr., Vc
20 ἠσκήκαμεν Ac | εἰπὼν γὰρ Ac 22 γέγονε φίλιππος ἢ παρ’
ἡμῶν αὐτῶν 24 V εὐθέως V
γελοιότερα, διὰ πολλοῦ, τῷ χρόνῳ λανθάνοντα καὶ τῷ
μὲν τεχνίτῃ κατάδηλα ὄντα, τοῖς ἀτέχνοις δὲ μὴ
φαινόμενα. τοῦτο μὲν οὖν σεμνὸν ὂν εὐθέως ἀπεδόθη·
τὸ δὲ «προπέποται τὰ τῆς πόλεως πράγματα» εἰ μὲν
εἶχεν ἐγγύς παρακειμένην τὴν ἀπόδοσιν, γελοιότερον
ἂν ἦν, διὰ πολλοῦ δὲ λανθάνον οὐ φαίνεται· ὑποβαίνων
γὰρ ἐρεῖ ὧδέ που «μεθύει τῷ μεγέθει τῶν
πεπραγμένων Φίλιππος», ὥρμητο δὲ τὸ τοῦ μεθύειν
ὄνομα ἀπʼ ἀρχῆς τοῦ ‘προπέποταιʼ, ἐδόκει δὲ εἶναι
γελοιότερον εὐθὺς παρακείμενον τῷ ‘προπέποταιʼ τὸ
‘μεθύει’. τῷ μέντοι ‘μεθύειʼ παρακείμενον τὸ ‘ὀνειροπολεῖʼ
σεμνὸν ὂν ἐκόσμησε τὸν λόγον· κοινὸν γάρ
ἐστι τῶν μεθυόντων τὸ ὀνειροπολεῖν.
Περὶ σεμκοῦ λόγου.
11 Σεμνὸν δέ, εἴ τί πού ἐστιν ἐν τοῖς οὖσι, τί ἄλλο
177 μᾶλλόν ἐστιν ἢ λόγος; καὶ τὸ μὲν σεμνὸν τοῦ νοῦ σεμνῶς
οὐχ ἑρμηνεύεται ὑπὸ τῆς τοῦ ῥήτορος δυνάμεως
ἀλλʼ ὑπὸ τῆς ἀνάγκης αὐτοῦ τοῦ πράγματος, οἷον «ὁ
μὲν δὴ μέγας ἐν οὐρανῷ Ζεὺς πτηνὸν ἅρμα ἐλαύνων»
καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα· ὅπου δʼ ἂν ὁ νοῦς αἰσχρὸς ᾖ
1 λανθάνεται Pc 1.2 τῶι μὲν τῶι Vc 2 δὲ μὴδὲ PaBa 3 ἂν
om. VcBa Dem. 3, 22 5 εὐθὺς V (cf. 10) 6 ἦν ἄν P | διὰ om
Ba | δὲ τεθὲν λανθάνον V, v. I.P | οὐ Pc, (δὲ m. 1 supr. ) Pa; οὐδὲ
V, v. l.Pa 6.7 ὑποβαίνων: at in alia oratione leguntur 7 7 ὧδέ
om. V | Dem. 4, 49 (ἐκεῖνον μεθύειν κτλ.) 8 ὥρμηται VcBa, m.1
Pa | τοίνυν (pro δὲ) Ac | τοῦ om. Ac 9 δὲ Ac; γὰρ PVcBa
10 τ|ῶ m.2 ex ὸ⌉ VcBa 11 pr μεθύειν Ac | τ|ῶ m. 2 ex ὸ] Vc |
τὸ Ba alt. μεθύειν Pc 12 ὂν PAc; ἂν VcBa 13 τῶν με-
θυόντων Ac, ν iPa: τῆς μέθης P 15 εἴ Vd: ἢν PcVcBa;
Pa 15. 16 σεμνὸν δέ τι. ἢ νοῦ ἐστιν ἢ λόγου· καὶ τὸ Ac,
v.l.P: alia v.l.P: γρ καὶ οὕτως· σεμνὸν δὲ ἢ νοῦ ἐστιν ἢ λύ 15 τί
ἂν δλλο VcBa 18 Plat. Phaedr. 246 E 20 δὲ (om. ἂν) VcBa
εἶ Ba; εἴη Sc; ?m1Vc
ἐκεῖ χρεία τῆς σεμνότητος τοῦ λόγου, ἵνα τὸ νοούμενον
256 αἰσχρῶς οὕτως ἐξενέγκῃ τις τῷ λόγῳ εὐφυῶς,
ὄνομα ἀντʼ ὀνόματος ἀμείβων, ὡς μὴ δόξαι τισὶν αἰσχρὸν
εἶναι τὸ πρᾶγμα διὰ τὴν τοῦ λόγου σεμνότητα,
ὡς παρὰ τῷ Μενάνδρῳ· πυθομένου γάρ τινος κόρης, πῶς
εἴη διεφθαρμένη, σεμνῶς ἀφηγήσατο πρᾶγμα αἰσχρὸν
ὀνόμασι βελτίστοις ‘Διονυσίων ἦν πομπή, ὅ δέ μοι
ἠκολούθησε μέχρι τὰ πρὸς τὴν θύραν, ἔπειτα φοιτῶν
καὶ κολακεύων τὴν μητέρα ἔγνω μεʼ· τὸ γὰρ ἐφθάρθαι
καὶ ὑβρίσθαι σεμνῶς ‘ἔγνω μεʼ εἰπὼν ἐκόσμησε πρᾶγμα
αἰσχρὸν σεμνοτέρᾳ λόγου συνθέσει. γίνεται μὲν οὖν
ἢ ὀνόματι ἡμῶν ἀντʼ ὀνόματος χρωμένων, ἢ πολλάκις
οὐδὲ λέγεται τὸ πρᾶγμα, ἐὰν αἰσχρὸν πάνυ, ἀλλὰ τὰ
πρὸ τοῦ πράγματος εἰωθότα γίνεσθαι λέγονται καὶ τὰ
ἐπισυμβαίνοντα τῷ αἰσχρῷ πράγματι, ἅπερ ἐξ ἀνάγκης
ἐναργῶς καὶ σεμνῶς δηλοῖ καὶ αὐτὰ τὰ σιγώμενα, σεμνῶς
μὲν ὅτι μὴ λέγεται, ἐναργῶς δὲ ὅτι τοῖς ἑκατέρωθεν 178
νοεῖται· ὡς παὶ παρʼ Ὁμιήρῳ
«λῦσε δὲ παρθενικὴν ζώνην, ἐπὶ δʼ ὕπνον ἔχευεν.
ἣ δʼ ὑποκυσσαμένη»
τέκετο, ὃν ἔφη τεκεῖν· ἐνταῦθα γὰρ τὴν συνουσίαν
ἐδήλωσε τῷ καὶ τὰ γενόμενα πρὸ τῆς συνουσίας εἰπεῖν
1 ἐκεῖ V ; τότε P 2 ἐξενέγκοι Pc, (η supr.) Pa | τῷ λόγῳ mo
Ac 3 ὄνομα ὀνόματι V 5 Men. fr. 558, IIl p. 170 Κock
6 ⌊I—lI⌉πρᾶγμα Ac 7 με VcBa 8 τὰ PV, Anon. IIl 118, 1 Sp.;
τοῦ Sc; del m. 2Vc 9 διεφθάρθαι Pc; ἐσχίσθαι Ba: ἐ|φθ m.2
θαι Vc 11 συνθήκηι | μὲν οὖν P ; οὖν οὕτως V, v. l.P 12 ἢ
om. VcBa | χρωμένων ante ἀντʼ Pc 14 γίνεσθαι καὶ λέγεσθαι
Pa; λέγεσθαι καὶ γίνεσθαι (β α supr. m. 1) Pc 16 δηλοῖ P; μη-
νύει V 9 Hom. λ 245. 254 | παρθενίην Ba, ex cr. Vc | κατὰ
(pro ἐπὶ) Ac 22 γὰρ καὶ VcBa
«λῦσε δὲ παρθενικὴν ζώνην» καὶ ἐπενεγκεῖν, ἃ μετὰ
τὴν συνουσίαν γίνεται, «ἣ δʼ ὑποκυσσαμένηκ».
Περὶ κακοζήλου.
12 Τὸ δὲ κακόζηλον γίνεται ἢ κατὰ τὸ ἀδύνατον ἢ
κατὰ τὸ ἀνακόλουθον, ὃ καὶ ἐναντίωμιά ἐστιν, ἢ κατὰ
τὸ αἰσχρὸν ἢ κατὰ τὸ ἀσεβὲς ἢ κατὰ τὸ ἄδικον ἢ κατὰ
τὸ τῇ φύσει πολέμιον, καθʼ οὕς τρόπους καὶ ἀνασκευάζομεν
179 μάλιστα τὰ διηγήματα ἐκβάλλοντες ὡς ἄπιστα. διά 257
τοι τοῦτό φαμεν καὶ τὰς διασκευὰς μέχρι τοῦ εἰκότος
προχωρεῖν, ὡς, εἰ παρὰ τὸ εἰκὸς εὑρεθείη τι, πάντως
καὶ κακόζηλον ἐσόμενον καὶ ἐμπεσούμενον τῇ ἀνασκευῇ·
καὶ γὰρ ἐκεῖ λέγομεν ‘οὐκ εἰκὸς τόδε πραχθῆναιʼ, ἢ ὅτι
ἀδύνατον ἢ ὅτι αἰσχρὸν καὶ τὰ ἐξῆς. γίνεται δὲ τὸ κακόζηλον
ὅμως καὶ τροπικῇ λέξει μιᾷ χρησαμένων, εἶτα τὸ
πλῆρες τῆς τροπῆς ἀποδοῦναι μὴ δυναμένωον.
Ἰστέον μέντοι, ὅτι τὰ κακόζηλα ἔστι πολλάκις ἰᾶσθαι
τῇ προκατασκευῇ καὶ προθεραπείᾳ· τὰ γὰρ προμαλαχθέντα
τῇ ἑρμηνείᾳ νοῦν εἰσάγει, ὅθεν καὶ τὸ
τόλμημα προσδοκᾶται τοῖς ἀκούουσιν, ὃ καὶ πρὶν
λεχθῆναι ἀσφαλὲς εἶναι δοκεῖ, γυμνὸν δʼ ἃν τεθῇ πρὸ
τῆς κατασκευῆς τοῦ λόγου, κακόζηλον ἔδοξεν ἢ τῷ νῷ
1 παρθενίην VcBa | τῶι add. ante καὶ PAc, post καὶ Sc
2 τέκετο add Ac; τέκετο ὃν ἔφη τεκεῖν add. VcBa, cf. p 201, 21
7 τῇ om. PcAc | cf. 11,8 9 τοῦτό τοι Ac; τοῦτο γὰρ (om. τοι)
VcBa | p.167, 16 10 προχωρεῖν V, v. P; om. P 11 pr. καὶ
om | τῆι ἀνασκευῆι ἐμπεσούμενον 14 μιᾷ om. Pc | χρω-
μένων VcBa; χρησαμένων ἡμῶν Ma 16 cf. Π. μεθ. δεῖν p.430
Sp Π. ὕψ. 32, 3 17 mg ἐν ἄλλοις τῆ προθεραπεία καλουμιένη
P | τῆι add. ante καὶ Vc, (m.1 supr.) Ac; post καὶ Ba | καλου-
μένηι post προθεραπείαι add. V 18 ὅθεν et τὸ om. Ac 19 δ
P; διότι VcBa; ὅτι v.l.P; om. Ac 21 προκατασκευῆς Ac
ἢ τῷ λόγῳ. καὶ σκόπει, πῶς καὶ Ὅμηρος ἐποίησεν· ὡς
γὰρ λέξειν ἔμελλεν
«ἧκε δʼ ἀπορρήξας κορυφὴν ὄρεος μεγάλοιο»,
φοβούμενος τούτου τὸ ἀδύνατον προκατασκευάζει τοιοῦτον
ἄνδρα τῷ λοιπῷ διηγήματι, ὡς μηδὲ τὸν περὶ τούτου
λόγον ἄπιστον καταστῆναι λεχθέντα, τῷ τε τροφὰς
αὐτῷ παραθεῖναι μείζονας ἢ κατὰ ἄνθρωπον τῷ τε
ἀποδοῦναι αὐτῷ ῥόπαλον βαστάζειν, οἷον οὐκ ἄνθρωπος,
καὶ λίθον καὶ τῷ τὴν ἰδέαν αὐτοῦ διελθεῖν ὡς μεγάλην
καὶ φοβερὰν καὶ τῷ εἰπεῖν 180
«νοὐδὲ ἐῴκει
ἀνδρί γε σιτοφάγῳ, ἀλλὰ ῥίῳ ὑλήεντια»·
πάντες γὰρ οἱ περὶ τούτου προγυμνασθέντες λόγοι
πιστὸν ἐποίησαν εἶναι δοκεῖν τὸ παράδοξον τὸ περὶ
τοῦ Κύκλωπος ῥηθὲν τὸ
«ἧκε δʼ ἀπορρήξας κορυφὴν ὄρεος μεγάλοιοπ»·
εἰ γὰρ καὶ τοιοῦτος ἦν, οἷον αὐτὸν προκατεσκεύαζεν,
οὐδὲν ἦν τὸ καὶ τοιοῦτον αὐτὸν ποιῆσαι δυνηθῆναι.
258 Γίνεται δὲ τὸ κακόζηλον καὶ κατὰ τὸ εὐτελὲς πολλάκις,
ὡς ἐκεῖνο
«οἴμοι, δράκων μου γίνεται τὸ ἥμισυ».
θεραπεύεται δὲ τὰ κακόζηλα οὐ τῇ προδιορθώσει μόνῃ
ἢ τῇ προκατασκευῇ, ὡς ἐδείξαμεν, ἀλλὰ καὶ τῇ ἐπιδιορθώκει
1 καὶ σκόπει om., ὡς pro πῶς VcBa 3 Hom. ι 481 4 sq.
cf. schol. Odyss. ι 187 6 λεχθέντα καταστῆναι Ac 8 ῥόπαλον
αὐτῶι δοῦναι V | ἀνος P ἄνο Vc, m.1Ba; ἀνον Ac 11 Hom.
ι 190 14. 15 τὸ ῥηθὲν παράδοξον περὶ τοῦ (τοῦ om. Ac) κύ-
κλωπος τὸ V 16 cf. l 3 18 〈τι〉 τοιοῦτον ? 19 γὰρ (pro δὲ)
A 21 Eurip. fr. 930 N cf. Π. ἰδ p. 407, 10 Sp. 22 τὸ κα-
κόζηλο Pc 23 καὶ (pro ἢ) Ac | p. 202, 16
καλουμένῃ. δεῖ δὲ εἰδέναι, ὅτιτὰ εὐτελῶς εἰρημένα
ἡ σεμνότης διορθοῦται, ὡς παρὰ τῷ Εὐριπίδῃ
«οἴμοι, δράκων μου γίνεται τὸ ἥμισυ»,
τοῦτο γὰρ κοινῶς καὶ εὐτελῶς εἰπὼν ἐθεράπευσε τῇ
ἐπιφορᾷ
«τέκνον, περιπλάκηθι τῷ λοιπῷ πατρί»·
τοῦτο δὲ οὐ μόνον σεμνῶς εἴρηται, ἀλλὰ καὶ ἐπιφωνηματικῶς
181 διὰ τὸ τετολμῆσθαι. οὗτὸ ἐναντίον, ἐὰν συμβῇ
τινι μετὰ σεμινότητα εἰς αἰσχρὸν κατενεχθῆναι, κακόζηλον
ἐγένετο, ὡς ἑτέρωθι ὁ αὐτὸς
«ἣ δὲ καὶ θνῇσκουσʼ ὅμως
πολλὴν πρόνοιαν εἶχεν εὐσχήμως πεσεῖν»,
τοῦτο σεμνῶς εἰπὼν ἐπήνεγκεν εὐτελὲς καὶ κοινὸν καὶ
κακόζηλον
«πκρύπτουσʼ, ἃ κρύπτειν ὄμματʼ ἀρσένων χρεών»
Περῖ ἐσχηματισμένων προβλημάτυν.
13 Τῶν ἐσχηματισμένων προβλημάτων τὰ μέν ἐστι κατὰ
τὸ ἐναντίον, τὰ δὲ πλάγια, τὰ δὲ κατὰ ἔμφασιν.
I 2 p 330,1 —331, 6 Sp. -H.: Ἀψίνου περὶ τῶν ἐσχηματισμέ-
νων προβλημάτων.
Τῶν ἐσχηματισμένων προβλημάτων τὰ μέν ἐστι κατὰ τὸ ἐναν-
τίον, τὰ δὲ πλάγια, τὰ δὲ κατʼ ἔμφασιν.
7 τοῦτο δὲ P; καὶ τοῦτο V | εἴρηκεν Vc εἴ Ba 11 θνή-
σκουσʼ Pc, Eurip. Hec. 568; πίπτουσʼ Pa Mr 12 εὐσχημόνως
PaBa, m.1Vc 13 cf. Elsperger, Philologi suppl. XI 87 15 ὄμ-
μασιν Ba; ?m. 1Vc 16 — 206, 11 cf. Π.ἰδ. p. 286, 5—8. 386, 26 sq
Sp [Dion.] lI 1 p. 295 sq. Us Fuhr, Nov Symb.Joachim. 1907
p. 112 16 περὶ τῶν Sc 17. 18 κατὰ τὸ ἐναντίον P, Aps.; ἐναν-
τία (om. κατὰ τὸ) V 18 πλάγια V, Aps. ; κατὰ τὸ πλάγιον P
ἔμφασιν V, Aps. ; τὴν ἔμφασιν P
Ἐναντία μὲν οὖν ἐστιν, ὅταν τὸ ἐναντίον κατασκευάζωμεν,
οὗ λέγομεν· οἷον ᾖτησαν Ἀθηναῖοι παρὰ
Δακεδαιμονίων εἰρήνην, οἳ δὲ ἀντήτησαν Περικλέα,
βουλευομένων τῶν Ἀθηναίων αὐτὸς ὁ Περικλῆς ὑβριοπαθῶν
ἐπὶ τῇ βουλῇ ἀξιοῖ ἀπέρχεσθαι· ὁμολογουμένως,
γὰρ ὁ Περικλῆς, εἰ καὶ λέγει ‘πέμψατέ μεʼ, σχήματι 182
259 μόνον λόγου λέγει, ἐπεὶ καὶ μεταχειρίσεσι χρῆται ταῖς
κατασκευαζούσαις, ὅτι οὐ χρὴ πεμφθῆναι αὐτόν.
Πλάγιον δέ ἐστιν, ὅταν μετὰ τοῦ κατασκευάζειν τὸ
ἐναντίον καὶ ἄλλο τι περαίνῃ ὁ λόγος· οἷον πλούσιος ἐν
λιμιῷ ὑπέσχετο θρέψειν τὴν πόλιν, εἰ λάβοι τὸν πένητα
πρὸς σφαγήν, οὐκ ἔδωκεν ὁ δῆμος, ὁ πένης ἑαυτὸν
προσαγγέλλει. ἐνταῦθα γὰρ τὸ ἐναντίον βούλεται ὁ
πένης, οὗπερ λέγει· ἀποθανεῖν γὰρ οὐ βούλεται, κατασκευάζει
δὲ ἐκ πλαγίου καὶ τὸ μὴ εἶναι τὸν σῖτον καὶ
τὸ εἰ ἔστιν ἀπλῶς λαβεῖν.
Ἐναντία [sic codices] μὲν οἦν ἐστιν, ὅταν τὰ ἐναντία κατα-
σκευάζωμεν, οὗ λέγομεν οἶον ᾔτησαν Ἀθηναῖοι παρὰ Λακεδαι-
μονίων εἰρήνην, ο δὲ ἀντήτησαν Περικλέα, βουλευομένων τῶν
Ἀθηναίων αὐτὸς ὁ Περικλῆς ἀξιοῖ ἀπιέναι· ὁμολογουμένως γὰρ
ὁ Περικλῆς, εἰ καὶ λέγει πέμπεσθαι, ἀλλὰ σχήματι λόγου χρῆται.
Πάγιον δέ ἐστιν, ὅταν μιετὰ τοῦ κατασκευάζειν τὸ ἐναντίον
καὶ ἄλλο τι περαίνῃ ὁ λόγος· οἷον πλούσιος ἐν λιμῷ ὑπέσχετο
θρέψειν τὴν πόλιν, εἰ λάβοι πένητα πρὸς σφαγήν, οὐ δέδωκεν ὁ
δῆμος, ὁ πένης ἑαυτὸν προσαγγέλλει ἐνταῦθα γὰρ τὸ ἐναντίον
ὁ λόγος βούλεται καὶ ἐκ πλαγίου κατασκευάζει τὸ μὴ εἶναι σῖτον
καὶ εἰ ἔστιν ἀπλῶς λαβεῖν ἄνευ τοιαύτης ἀντιδόσεως.
1 ἐναντία V, Aps.; ἐναντίον Pc; ἐναντίον Pa (m.1 supr.!)
τὸ ἐναντίον post 1. 2 κατασκευάζωμιεν Pc 2 λέγωμεν Pa, Ap-
sinis B | ἀθηναῖοι V, Aps.; οἱ ἀθηναῖοι P | cf. 207, 2 5 ὁμο-
λογουμένως PAc, Aps.; ὡμολογημένως VcBa 6 γὰρ om. Ac
7 χρήσεται 10 περαίνει PaBa, ?m. 1Vc 11 πένητα m.2 suppl.
Vc | cf. 97, 6 13 γὰρ P, Aps. ; γὰρ καὶ V | cf. [Dion.] lI 1
p. 329, 15 Us. 15 schol. P: παρὰ τῷ πλουσίῳ δηλονότι μὴ εἶναι
στον | τὸν PaV om. Pc, Aps., cf. schol. P
Κατὰ ἔμφασιν δέ ἐστιν, ὅταν λέγειν μὴ δυνάμενοι
διὰ τὸ κεκωλῦσθαι καὶ παρρησίαν μὴ ἔχειν ἐπὶ σχήματι
ἄλλης ἀξιώσεως ἐμφαίνωμεν κατὰ τὴν σύνθεσιν
τοῦ λόγου καὶ τὸ οὐκ ἐξὸν εἰρῆσθαι, ὡς εἶναί τε
νοῆσαι τοῖς ἀκούουσι καὶ μὴ ἐπιλήγψιμον εἶναι τῷ
λέγοντι· οἷον τὸν μαινόμενον φεύγειν ὁ νόμος ἐκέλευε,
φήμης οὔσης, ὅτι σύνεστιν ὁ πατὴρ τῇ τοῦ υἱοῦ
γυναικί, ἀξιοῖ ὁ παῖς ὡς μαινόμενος φεύγειν· ἐνταῦθα
γὰρ τῷ μὲν δοκεῖν περὶ τῆς φυγῆς διαλέγεται
καὶ τούτῳ τῷ λόγῳ ἐπερείδεται, διόλου δὲ ἐμφαίνει τὴν
μοιχείαν τοῦ πατρὸς κατὰ τῆς γυναικός.
Τὰ μὲν οὖν πλάγια καὶ τὰ ἐναντία ἐν τούτῳ διαλλάττει
μόνον, ὅτι τὰ μὲν ἐναντία ἕν μελετᾶ, τὰ δὲ πλάγια
καὶ διπλοῦν ἐκφέρει τὸν νοῦν, πολλάκις δὲ καὶ
183 πλείονα. ἡ μέντοι μεταχείρισις ἡ αὐτή, ἀφʼ ἧς τὸ μελετᾶν
εἰδέναι γίγνεται. μελετῶνται γὰρ τῶν τοιούτων
προβλημάτων αἱ ὑποφοραὶ ἀπὸ τῆς κατασκευῆς ἐκφερόμεναι
κἀκεῖθεν πάλιν ἐκ τῶν ἐπιχειρημάτων, ὅσα ἂν
εὑρίσκηται. ὁ γὰρ παρὰ τῶν ἐχθρῶν λόγος ἰσχυροποιούμενος,
ἀσθενεστέρας ἀναγκάζων εἶναι τὰς λύσεις, ἐκεῖ
Κατʼ ἔμφασιν δέ ἐστιν, ὅταν λέγειν μὴ δυνάμενοι τῷ κεκω-
λῦσθαι καὶ παρρησίαν μὴ ἔχειν ἐν σχήματι ἄλλης ἀξιώσεως ἐμ-
φαίνωμεν κατὰ τὴν συνθέειν τοῦ λόγου· οἶον τὸν μιαινόμιενον
φεύγειν ὁ νόμος ἐκελευε, φήμης οὔσης, ὅτι σύνεστιν ὁ πατὴρ τῇ
γυναικὶ τοῦ υἱοῦ, ἀξιοῖ ὁ παῖς ὡς μιαινόμενος φεύγειν· ἐνταῦθα
γὰρ τῷ μὲν δοκεῖν περὶ τοῦ φεύγειν διαλέγεται καὶ τούτῳ τ
λόγῳ ἐπερείδεται, διόλου δὲ δοκεῖ ἐμφαίνειν τὴν τοῦ πατρὸς μοι-
χείαν τὴν κατὰ τῆς γυναικός.
1 λέγειν V, Aps. ; τι λέγειν P; ad λέγειν suppl. ἀντι m.2Vc
3 ἐμιφαίνωμεν P, Aps.; ἐμφαίνωμέν τι V, v. l.P 4 τὸ P VcBa;
δ Ac, (om. καὶ) v. l.Pc 6 ὁ P, Aps.; om. V | cf. W VII 24, 15 sq.
12 ἐν om. VcBa 14 δὲ Pc; om. PaV 16 γὰρ PAc; δὲ VcBa
18 κἀκεῖθεν — ἐπιχειρημάτων P, (ἐκ om.) ; κακῶν ἐπιχειρη-
μάτων (om. cet .) Sc; γρ κὰκ τῶν ἐπιχειρημιάτων m. 2Vc
δείκνυσι βούλεσθαι πλέοντὸν σοφιστὴν ἢ κατὰ τὸ δοκοῦν
εἰσάγεσθαι, οἷον ὁ Περικλῆς ἐν τῷ αὐτὸς ἀξιοῦν ἀπελθεῖν
260 εἰς Λακεδαίμονα. ὁ γὰρ ὑπὲρ αὐτοῦ λέγων ταῦτα ἐκ τῆς
ὑποφορᾶς κατασκευασθῆναι ποιήσει, ἃ Περικλῆς εἶπεν
ἂν αὐτὸς ὑπὲρ αὐτοῦ πάντως ἢ εἴ τις αὐτὸν ἄλλος μὴ
διδόναι Λακεδαιμονίοις ἠξίου· ‘φήσει τοίνυν ἴσως παρελθών,
ὡς οὐ δεῖ τοῖς ἐχθροῖς ἐπιτάττουσι πείθεσθαι· δεινόν
τε γὰρ εἶναι τὸ πρᾶγμια καὶ ἠλίθιον, εἴ τις χαριεῖται
κελεύουσιν ἐχθροῖς· φίλοις γὰρ ἐπιτάττουσι δεῖ πείθεσθαι
καὶ οὐ πολεμίοιςʼ, καὶ ὅτι οὐδὲ οἱ πατέρες ὑμῶν
ὑπήκουσαν μηδενί, μήτε Ξέρξῃ μήτε Μαρδονίῳ μήτε Δαρείῳ
μήτε ἄλλῳ τινίʼ, καὶ ὅτι ‘μηδὲ ὑμεῖς μήτε Λακεδαιμονίοις
πολλὰ ἐπιτάττουσι περὶ Ποτιδαίας καὶ περὶ Αἰγινητῶν
καὶ περὶ Μεγαρέων’. καὶ καθάπαξ μία μεταχείρισις 184
ἐν τοῖς ἐσχηματισμένοις ἡ τῶν ὑποφορῶν
κατασκευή.
Ἔστι καὶ ἄλλη μεταχείρισις, τὸ περιτιθέντα ἑτέρῳ τὸν
λόγον εἰσάγειν τὰ νοήματα, οἷον ‘ἄλλος μὲν οὖν ἄν
εἶπέ τις μὴ πέμπεσθαι κελεύων αὐτὸν Λακεδαιμονίοις, ὡς
οὐ χρὴ πολεμίοις ἐπιτάττουσι πείθεσθαι· δεινόν τε γὰρ
1 τῶι βούλεσθαι VcBaMr | πλέον εἶναι P; εἶναι om. V Mr
γρ δείκνυσι τὸ ἐκεῖ βούλεσθαι πλέον εἶναι τὸν σοφιστὴν κτλ λ. P
2 cf. 205, 3 | αὐτὸν PAc | ἀξιῶν VcBa 4 ἀνθυποφορᾶς VcBa
ἃ — 5 αὐτὸς Pa, (om. ἂν) Pc ἅπερ ἂν αὐτὸς ὁ περικλῆς εἶπεν V
5 ἢ om. AcBa, (er.?) Vc | μὴ om. V 7 ἐπιτάττουσι τοῖς ἐχθροῖς
Ac (om. τοῖς)VcBa | cf 100, 20 | similia Diodorus XII 39, 5 8 τε
V; om. P, Anon. III 118, 26 Sp. 8 9 εἶναι . . δεῖ: vix utrum-
que sanum 9 ἐπιτάσσουσι Pc 10 οὐδὲ PAc, Anon.; μηδὲ Vc
Ba | ἡμῶν V, Anon. 12 ἡμεῖς V, Anon. 13 ποτιδαίας (non
ποτιδαιατῶν) etiam Anon. | cf. Thuc. 2,139 15 ἀνθυποφορῶν
VcBs; cf. l. 4 17 τὸ PAc: τῶ VcBa 18. 19 εἶπεν ἄν V 19 μήτε
V 21 εἶναι καὶ τὸ πρᾶγμα ἠλίθιον V
ὑμᾶς ποτε τοιοῦτόν τι πεπραχέναι’, καὶ τὰ αὐτὰ νοήματα,
‘ἐγὼ δὲ οὔ φημι ταῦτα’. ἔστι δὲ καὶ ἐν ἄλλῳ μεταβαλεῖν
σχήματι, ἐάν τις λέγῃ ‘ἐγὼ δέ, εἰ μὲν ἄκοντά μέ τις
ἠξίου βιαζόμενος ἀπελθεῖν πρὸς Λακεδαιμονίους, εἶπον
ἂν τάδε καὶ τάδε’, καὶ τὰ αὐτὰ νοήματα, ἅπερ, εἰ καὶ
μὴ ἐσχηματισμένως ἐμελετῶμεν, ἐλέγομεν ἄν· διὰ τοῦτο
γὰρ καὶ ἐσχηματισμένα καλεῖται τὰ τοιαῦτα προβλήματα,
ἐπειδὴ τὰ αὐτὰ δεῖ λέγεσθαι νοήματα, ἅπερ, εἰ καὶ μὴ
ἐσχηματισμένως ἐμελετῶμεν, εἴπομεν ἄν. δεῖ δὲ μεταχειρίσεως
καὶ τοιούτου σχήματος ἀσφαλοῦς εὐπορῆσαι,
ἵνα μὴ λύοντες τὰς ἐμφάσεις γυμνοὺς εἰσάγωμεν τοὺς
λόγους ὡς ἄντικρυς μὴ θέλοντες. Καὶ ταυτὶ μὲν περὶ
πλαγίων καὶ ἐναντίων.
Τὸ δὲ κατὰ ἔμφασιν σχῆμα τοιοῦτόν ἐστιν, οἷον καὶ
προειρήκαμεν. μελετᾶται δὲ ἐνίοτε μὲν σχήματος εὑρέσει
κἀκεῖνο τοιούτου, ἵνα τις ἄντικρυς λέγων τὸ πρᾶγμα
185 μὴ δοκῇ λέγειν, ὃ δὴ καὶ εὕρημά ἐστιν ἐμὸν ἐν μελέτῃ
γενόμενον ἐμῇ καὶ ἐκδέδοται· οἷον φήμη ἦν, ὅτι σύνεστιν
ὁ πατὴρ τοῦ υἱοῦ τῇ γυναικί, ἔγκυος ἐγένετο ἡ
γυνή, ἔχρησεν ὁ θεὸς τὸ γεννηθησόμενον φονέα ἔσεσθαι
18—p. 209, 11 et 210, 8 sq. cf. Syr. 1 p. 36, 22: ἐσχηματισμένα
δὲ ζητήματά εἰσιν ὡς 〈τὰ S〉 παρὰ Ἀψίνῃ τῷ Γαδαρεῖ ἐν ἐκεί-
νῳ 〈τε S〉 τῷ ζητήματι· φήμη ἦν, ὅτι σύνεστιν ὁ πατὴρ τῇ τοῦ
1 ὑμᾶς Ld, (ἡ m. 1 ex ὑ) Pa; ὴμᾶς PoV | τὰ αὐτὰ (ἀυτῶν m. 2Vc);
τοιαῦτα Pc; τἀῦτὰ Pa; schol. P. solam lectionem τἀυτὰ novit 2 τὰ
αὐτά V | μεταβάλλειν (sic) Pa; μεταβάλῖν Pc 5 ult. καὶ om. Ac
6 εἴπομεν VcBa 8 τὰ μὲν αὐτὰ V 9 ἐμελετῶμεν om. VcBa
ἐλέγομεν ἄν VcBa 10 καὶ om. VcBa 11 γυμνοὺς post 12 λό-
γους Ac 14 καὶ om. VcBa 15 p. 206, 1 | καὶ αὐτὸ post μὲν
add. V 10 κἀκεῖνο om. V 17 δόξηι VcBa | ἐμὸν om. VcBa
Ld 18 γεγενημένον Ac; λεγόμενον (m.2 γέγονεν supr.), m.1 m5.
γρ γενόμενον, Vc | ἐμοὶ Ld | οἷον om. VcBa 19 τῆι ante τοῦ om. VcBa 19 τῆι ante τοῦ
V, Anon. III 119,16 Sp., Diac. f. 431v 20 ἔσεσθαι φονέα V
τοῦ πατρός, οὐ βούλεται ἐκτιθέναι τὸ γεννηθὲν ὁ παῖς
261 καὶ ὑπὸ τοῦ πατρὸς ἀποκηρύσσεται. ἐνταῦθα γὰρ ὁ παῖς
πρὸς τὴν ἀποκήρυξιν ἀπολογούμενος ὀφείλει τὴν ἐντρέχουσαν
φήμην τῆς μοιχείας κατὰ ἔμφασιν δηλοῦν, ὡς
ἀνεπιλήπτως ἐλέγχειν τὸν πατέρα καὶ εὐσχημόνως, φανερῶς
δὲ μὴ λέγειν ὅτι ‘μοιχεύει τὴν γυναῖκα τὴν ἐμήν’
καὶ δηλοῦν, ὅτι τοῦτο γίνεται. οὕτως οὖν εὐπορήσαμεν
σχήματος τοιούτου καὶ ἄντικρυς εἰπόντες αὐτὸ λέγειν
οὐκ ἐδόξαμεν· ἔστι δὲ τόδε ‘σὸν εἶναι λόγισαι, πάτερ, τὸ
παιδίον, οὐκ ἐμόν· ἐκτίθης, ὃ ἐγέννησας, ῥίπτεις παιδίον,
οὗ γέγονας ποτῆῤ. — Δεῖ δὲ ἐν τοῖς τοιούτοις, τοῖς
κατ’ ἔμφασιν λέγω, καὶ ὀνομάτων εὐπορῆσαι διττὰ δηλῶσαι
δυναμένων, καὶ τὸ ἀνεύθυνον καὶ τὸ σεσημασμένον·
οἷον φήμη ἦν, ὅτι σύνεστι τῇ ἰδία θυγατρὶ ὁ πατήρ,
ἀπόρρητόν τι ἡ μήτηρ εἰποῦσα τῷ υἱῷ ἀπήγξατο,
πυνθάνεται ὁ πατὴρ τὸ ἀπόρρητον καὶ οὐ λέγοντα τὸν
υἱὸν ἀποκηρύσσει, οἶον ἡμῖν ἐξενήνεκται καὶ περὶ τοῦδε
προοίμιον δεύτερον τόδε ‘τῆς μὲν οὖν ἀποκηρύξεως
ταύτης ἔλαττον ἐμοὶ μέλει· λυποῦμαι δὲ ὑπὲρ τοῦ
πατρός, εἰ μετὰ τοσαύτην εὐθηνίαν γένους μόνῃ
παιδὸς (V; υἱοῦ S) γυναικί, ‘καὶ τοῦ μοιχοῦ λαβόμενος ἐβόων
‘πατέρ’, σὺ δὲ ἦς οὐδαμοῦ’· καὶ πάλιν ἐν τῇ περὶ τῆς ἐκθέσεως
τοῦ παιδίου φιλονεικίᾳ, ὅπερ ὁ θεὸς ἀνεῖλε τὸν πατέρα φονεύσειν
‘σὸν εἶναι νόμισον, ὦ πάτερ, τὸ παιδίον, οὐκ ἐμόν. [ἐκτιθεῖς ὃν
ἔσπειρας ῥίπτεις] ἐκτίθης (ἐκτιθεὶς V), ὃ ἐγέννησας, ῥίπτεις τὸ
παιδίον (οὐκ ἐμὸν — παιδίον V; om. S), οὗ γέγονας πατήρ᾿
3 ὀφείλει καὶ V 5 καὶ ante ἐλέγχειν V 6 δὲ P; τε V |
μοιχεύεις? | pr. τὴν om. Ac 7 οὖν om. Ac | εὐπορήσαμεν P (sc.
ἐν τῇ μελέτῃ, cf. 208, 17); εὐπορήσομεν VcBa; εὐπορήσοιμεν Ac
10 ἐκτιθεῖς m.1 VcBa 10. 11 τὸ παιδίον Pa, Syr. 18 pr. τὸ
om. P 15 εἰποῦσα ἡ μήτηρ Vc 17 ἀποκηρύττει Pc 18 τόδε
P; τοῦτο Ac; om. VcBa; ἔστι δὲ τόδε Sc, m.2Vc; τοῦτο καὶ πρό-
βλημα ἕτερον Ma
συνέσται τῇ θυγατρὶ καὶ συζήσεται’· κοινὰ μὲν γάρ
186 ἐστι καὶ τοῦ ἄλλου βίου τὰ τοιαῦτα ὀνόματα τοῖς
ἀνθρώποις, δοκεῖ δὲ μάλιστα ἴδια εἶναι τῇ ὑποκειμένῃ
ἐμφάσει ὡς δηλῶσαι δυνάμενα καὶ τὸ ἀνεύθυνον
καὶ τὸ σεσημασμένον, τό τε ‘συνέσται’ φημὶ καὶ τὸ ‘συζήσεται’.
— Ἀλλὰ καὶ ἡ τῆς συνθέσεως πάλιν ἀκολουθία
συγκειμένη μὲν ἄλλο δηλοῖ, διαιρουμένη δὲ ἄλλο
ἐμφαίνει· οἷον φήμη ἦν, ὅτι σύνεστιν ὁ πατὴρ τῇ τοῦ
υἱοῦ γυναικί, μοιχὸν καταλαβὼν ἐγκεκαλυμμένον ὁ
υἱὸς ἀφῆκε καὶ ἀποκηρύσσεται ὑπὸ τοῦ πατρός· ἐρεῖ
γὰρ ‘ὅπου καὶ τοῦ μοιχοῦ λαβόμενος ἐβόων ‘πάτεῤ’·
τὸ γὰρ ὄνομα τοῦ πατρὸς εὐθέως τῷ μοιχῷ παρακείμενον
ἐν τῇ συνθέσει ἐποίησε τὴν ἔμφασιν. καὶ τὸ
ἐπενηνεγμένον δὲ ὁμοίως ἔχει καὶ τοῦ μοιχοῦ λαβόμενος
ἐβόων ‘πατέῤ· σὺ δὲ ἦς οὐδαμοῦ’· τῷ γὰρ μοιχῷ καὶ
τῷ πατρὶ προστεθὲν εὐθέως τὸ ‘σύ δὲ ἦς’ τῇ συνθέσει
τὴν ἔμφασιν ἐδήλωσε, τὴν ἀσφάλειαν δὲ ἔχει ἑκάτερον
ἀπὸ τοῦ ‘οὐδαμοῦ’.
Περὶ τῶν συγκριτικῶν προβλημάτων.
262
14 Τὰ συγκριτικὰ προβλήματα εἰ μὲν στοχασμῷ περιπέσοι
187 ἢ ὅρῳ, ῥᾳδίαν ἔχει τὴν· διαίρεσιν· διπλοῖς γὰρ
2. 3 τοῖς ἀνθρώποις τὰ τοιαῦτα ὀνόματα V 4 καὶ τὸ Pc V; τό
τε Pa 5 ult. τὸ om. V 8 οἷον ⌊ὅτι er.⌉ φ. Vc | cf. 208,19 ann.
9 schol. P (W VII 951, 24; in Π. ἰδ. 286, 7 Sp.): ‘καὶ τὰ ἐσχη-
ματισμένα τῶν ζητημάτων οὐ σαφῶς λέγει τὰ πράγματα’· ὧν τὴν
ὑπόθεσιν ὁ Ἀσπάσιος ἐμφαντικῶς λίαν διηγήσατο· λέγει γὰρ
οὕτως ‘κατείληπτο (Pc; κατείληπται Pa) γὰρ συγκεκαλυμμένος ὁ
μοιχός· ἐγὼ δὲ ἐβόων πάτερ, σὺ δὲ ἦσθα οὐδαμοῦ’. Vide ad
208, 18 10. 11 ἐρεῖ γὰρ v.l.P; εἴρηται PV (schol. P: εἴρηται,
φησί, παῤ ἐμοῦ ἐν τῇ μελέτῃ οὕτως) 15 ὦ πάτερ Pc. Eustath.
in Iliad. 330 | οὐδαμῶς Pc. 10 τὸ δὲ σὺ εἶς Ba | ἐν τῆι V
19 τῶν om. AcPπ 20 τὸ PΡπ; τὰ δὲ V 21 καὶ ante τὴν
add. PAc
τοῖς κεφαλαίοις καθ’ ἕκαστον χρώμεθα, ἐν μὲν τοῖς στοχασμοῖς
ταῖς βουλήσεσι καὶ ταῖς δυνάμεσι, λέγοντες ‘ἐμὲ
μὲν οὐκ εἰκὸς βουληθῆναι τόδε ποιῆσαι διὰ τόδε, σὲ δὲ
εἰκὸς βουληθῆναι τόδε ποιῆσαι διὰ τόδε’, καὶ πάντα ἐκφέρειν
εἰς δέον τὰ ἐπιχειρήματα· ‘έἶτα πάλιν ‘ἐμὲ μὲν οὐκ
εἰκὸς δυνηθῆναι τόδε ποιῆσαι διὰ τόδε, σὲ δὲ εἰκὸς
τόδε ποιῆσαι διὰ τόδε’, καὶ τοῦτο κατασκευάζοντες καὶ
τὸ χρῶμα τὸ μὲν ἡμέτερον τιθέντες καὶ κατασκευάζοντες,
τὸ δὲ παρὰ τοῦ ἐχθροῦ τεθὲν λύοντες τοῖς ἐπιχειρήμασι,
καὶ τὴν πιθανὴν ἀπολογίαν τὴν ἐκείνου μὲν λύοντες,
κρατύνοντες δὲ τὴν ἡμετέραν.
Καὶ μὴν καὶ τὰ ἐν τοῖς ὅροις ὁμοίως διπλῶς μελετῶντες
λέγομεν, οἷον ‘τοῦτό ἐστι τὸ ἐργάσασθαί τι,
ὃ πεποίηκα ἐγώ’, εἶτα ἐνεγκεῖν, ἅπερ εἰργάσω, εἶτα
ἐπενεγκεῖν ‘σύ δὲ τούτων ἐποίησας οὐδέν’, εἶτα ἀνθυπενεγκεῖν
ἐκεῖθεν τὰ ἐκείνῳ πεπραγμένα καὶ λέγειν,
ὡς ταῦτα οὐδέν ἐστι.
Χρησόμεθα δὲ τοῖς ἐπιχειρήμασι καὶ ταῖς ἐφόδοις ταῖς
μελετητικαῖς καὶ ἐν τοῖς διπλοῖς ὅροις, αἷς ἐδιδάξαμεν
δεῖν χρῆσθαι, καὶ ἐν τοῖς ἁπλοῖς ἀπό τε τῶν πρὸ τοῦ
1 alt. τοῖς om. Ac 3 σὲ — 4 alt. τόδε om. Pc 4 βουλη-
θῆναι τόδε P; om. VcBa; βουληθῆναι om. Ac 4. 5 ἐκφέροντες?
5 τὰ ante εἰς Ba; om. Vc | γρ εἶτα ἀνάπαλιν P 6 ⌊δυν m.1⌉
ηθῆναι Ac; βουληθῆναι Sc 7 τόδε ποιῆσαι Pc; ποιῆσαι τόδε
V; τόδε ποιῆσαι δυνηθῆναι Pa 9 παρὰ τοῦ ἐχθροῦ PV; mg.
ἐν ἄλλοις παῤ ἐκείνου P 10 μὲν ἐκείνου Ac 12 διπλῶς om. Ac
14 ὃ — alt. εἶτα sic Pc; ὃ πεποίηκα ἐγώ· ⌊circ. XXV; m. po.: καὶ
εἰπεῖν ἅπερ εἰργάσατο⌉· εἶτα Pa; ὅπερ ἐποίησα ἐγώ (καὶ εἶπεν mg.
m.1Ba)· εἶτα ἐνεγκεῖν ἅπερ εἰργάσατο (καὶ εἰπεῖν ἃ εἰργάσατο εἶτα
ἐπ m.2 supr. Vc)· εἶτα VcBa; ὅπερ ἐποίησα ἐγώ· καὶ εἰπεῖν ἃ εἰρ-
γάσατο· εἶτα Ac 16 ἐκείνωι PaV; αὐτῶι Pc 18 δὲ καὶ τοῖς
Ac 18. 19 καὶ ταῖς μελετητικαῖς ἐφόδοις Ac 18—20 καὶ ταῖς
μεθόδοις ταῖς μελετητικαῖς αἷς ἐδιδάξαμεν δεῖν χρῆσθαι ἐν τοῖς
διπλοῖς ὅροις καὶ ἐν τοῖς ἁπλοῖς ἀπό VcBa 20 τοῖς om. Pc
πράγματος καὶ ἀπὸ τῶν μετὰ τὸ πρᾶγμα συμβαινόντων·
ἐκεῖθεν γὰρ ἡ ἁπλῆ εὐπορία ἐνταῦθα διπλῆ γίνεται.
188 Εἰ δὲ πραγματικὴ ἀμφισβήτησις παρεμπέσοι, τότε
δεῖ ζητεῖν, τίνα ἐστὶ τὰ συγκρινόμενα, δύο ἢ καὶ πλείονα,
καὶ οὕτως ἐκ τῶν παρακολουθούντων ἑκάστῳ τὰς
συγκρίσεις ποιήσεις. μάλιστα δέ, εἰ πρόσωπον συγκρίνοιτο,
τότε ἔχειν δεῖ τὴν ἀπὸ τῶν ἐγκωμίων καὶ ψόγων
σύγκρισιν, καὶ γένη καὶ ἐπιτηδεύματα καὶ πράξεις καὶ
τύχας καὶ ἅπαντα τὰ συγκρινόμενα. ὁμοίως δὲ ἔχει καὶ
τὰ ἐκ τῆς ἄλλης περιστάσεως· ὅ τι ἂν εἰς σύγκρισιν
ἐμπέσῃ, τὰ παρακολουθοῦντα ἑκάστοις συγκρίνομεν·
παρακολουθεῖ δὲ ἄλλα μὲν τόποις, ἄλλα δὲ χρόνοις,
ἄλλα δὲ ἑκάσταις τῶν ἄλλων περιστάσεων.
3 ζήτησις Ac | παρεμπέση Pc; περιπέσοι VcBa; cf. 210, 20
6 ποιεῖσθαι V | πρόσωπα? 6. 7 γρ εἰ πρόσωπον συγκρίνοιτο ἔχον
τὴν ἀπὸ τῶν κτλ. P 9 pr. καὶ et τὰ om. VcBa | γρ καὶ συγκρίνο-
μεν Pa, (om. καὶ) Pc | ἔχει om. Sc 10 τὰ om. Ba, ?m.1 Vc |
ἄλλης om. Ac | περιστάσεως Pc, m.1Pa; περιουσίας V; schol. P
praefert περιστάσεως; aliud schol. P: ἐκ τῶν ἄλλων περιστατι-
κῶν | ὅ,τι γὰρ ἂν Ac, (om. ἂν) v.l.P 11 ἐμπέση Pa: ἐμπέσοι
PcAc; ἐμπέσοι ἢ VcBa | καὶ τὰ VcBa 13 subscr. τέλος τῶν
εὑρέσεων P; τέλος τοῦ τετάρτου τόμου VcBa; om. Ac