Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)
Τὴν μὲν κατὰ Περσῶν καὶ Παρθυαίων νίκην,
ἱρώτατοι βασιλεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, παρὰ τῶν
θεῶν ἕξετε καὶ παρὰ τῆς ὑμετέρας ἀρετῆς καὶ παρὰ
τῆς Ρωμαίων ἀνδρείας, μεθʼ ὧν ἀεὶ, καὶ πάλαι καὶ
νῦν εἰῶώθατε νικᾶν τοὺς ὑπάρχοντας πολέμους καὶ
μάχας· ἐγὼ δὲ Μακεδῶν ἀνὴρ, πάτριον ἔχων τὸ κρα-
τεῖν Περσῶν πολεμούντων δύνασθαι, οὐκ ἀσύμβολος
ὑμῖν ἐν τῷ παρόντι καιρῷ γενέσθαι βούλομαι. ἀλλʼ,
εἰ μὲν ἤκμαζέ μοι τὸ σῶμα καὶ στρατιώτης πρόθυμος
ἂν ἐγενόμην Μακεδονικῇ ῥώμῃ χρώμενος· ἐπεὶ δέ
μοι προήκουσαν τὴν ἡλικίαν ὁρᾶτε, οὐ μὴν οὐδὲ νῦν
ἀστράτευτος παντάπασιν ἀπολειφθήσομαι, ἀλλὰ τῆς
στρατηγικῆς ἐπιστήμης ἐφόδια ταυτὶ προσφέρω, ὅσα
τῶν πάλαι γέγονε στρατηγήματα, ὑμῖν τε αὐτοῖς πολ-
λὴν ἐμπειρίαν παλαιῶν ἔργων, τοῖς τε ὑπὸ ὑμῶν
Mythogr. Westerm. φησὶ Πολύαινος ἐν τοῖς στρατηγικοῖς); Ὑπο-
θέσεις τῶν ἐκ τῶν στρατηγικῶν πράξεων (Πολυαίνου ante στρατ-
inserit Hp rec. m. in marg.) H, Π. στρατηγημάτων vulg.;
unus cod. Harl. 5637 Musei Britannici habet στρατηγητικά,
unde W coniecit στρατηγηματικά; cf. Front. strat. praef.
lib. I et IV || 2 βιβλίον πρῶτον om. F || 6 ἀεὶ F] αἰεὶ vulg. ||
11 μου Μ, quod probat W coll. 8, 6. 8, 8. 6, 1, 7.
καὶ τέχνας. ἀνδρεία μὲν γὰρ, ὅστις ἀλκῇ χρησά-
μενος πολεμίων μαχομένων ἐκράτησεν, εὐβουλία δὲ,
ἀμαχεὶ τέχνῃ καὶ δόλῳ περιγίγνεσθαι· ὡς ἔστι πρῶώτη
δεινῶν στρατηγῶν σοφία κτᾶσθαι τὴν νίκην ἀκίνδυνον.
ἄριστον δὲ καὶ τὸ ἐν αὐτῇ τῇ παρατάξει μηχανᾶσθαι,
ὅπως ἄν ἡ γνώμη τὸ κρατεῖν ἐσπισπῷτο προλαβοῦσα
τὸ τέλος τῆς μάχης. δοκεῖ δʼ ἔμοιγε ταῦτα συμβου-
λεύειν καὶ Ὅμηρος· ὅταν γὰρ πολλάκις ᾄδῃ
5πρῶτος μὲν τοίνυν ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἀπάτῃ καὶ
δόλῳ χρήσασθαι λέγεται Σίσυφος ὁ Αἰόλου· μαρτυρεῖ
καὶ Ὅμηρος·
δεύτερος δὲ τὸ ἀπατηλὸν ἐζήλωσεν Αὐτόλυκος ὁ Ερ-
μοῦ κλέπτων· καὶ τοῦτο πάλιν αὖ μαρτυρεῖ Ὅμηρὸς·
δαπὰ ζῷα καὶ δένδρα ἡγοῦμαι ζῷα μὲν καὶ δένδρα
οὐκ ἄν ποτε γενέσθαι, τὰς μεταβολὰς δὲ αὐτοῦ τῶν
τεχνασμάτων ἐμυθοποίησεν Ὅμηρος ὡς δεινοῦ κρατεῖν
ἀπάτῃ ὧν ἄν βούλοιτο. τόν γε μὴν Ὅδύσεα ἴσμεν
καὶ ἀλαζονευόμενον τῇ σοφίᾳ τοῦ δόλου·
ἐχρήσατο, πολλάκις ᾄδει Ὅμηρὸς·
καὶ τοῦτο στρατήγημα Ὀδυσέως ἦν. ὀρθῶς δʼ ἄν τις
καλοῖ καὶ τὸν Οὖτιν καὶ τὸν οἶνον καὶ τὶν δαλὸν
ἐκεῖνος ἐστρατήγει κατὰ τῆς ὀλεθρίου μουσικῆς. τί
δʼ ἂν φαίης τὴν πήραν τοῦ πτωχοῦ; καὶ ὅσα πρὸς
Εὔμαιον ἢ πρὸς τὴν Πηνελόπην ἐπλάττετο;
ἦν κατὰ πολεμίων στρατηγήματα; ἀλλὰ ταῦτα μὲν
ἢ ὅσα τοιαῦτα διδάσκων Ὅμηρος ἀρκείτω. οἷον δὲ
κἀκεῖνο στρατήγημα Ὀδυσσέως οἱ τραγῳδοὶ ᾄδουσι.
Παλαμήδην ἐνίκησεν Ὀδυσσεὺς ἐν δικαστηρίῳ τῶν
Ἀχαιῶν ὑποβαλὼν αὐτοῦ τῇ σκηνῇ βαρβαρικὸν χρυ-
σίον, καὶ ὁ σοφώτατος τῶν Ἑλλήνων ἐκεῖνος ἥλω προ-
δοκίας δόλῳ καὶ στρατηγήματι. ἀλλὰ τὰ μὲν τῶν
τραγῳδῶν ἱκανὴ διδάσκειν ἡ σκηνή· ὅσα δὲ τὰ ἀπὸ
τῆς ἱστορίας ἔργα στρατηγίας ἔχοντα κατὰ πολεμίων
ἢ κατὰ ἐχθρῶν συνεξελεξάμην, καὶ δὴ τούτων με-
μνήσομαι σύντομον τὴν παρʼ ἑκάστῳ μνήμην ποιού-
μενος. (ἔστι δὲ ἡ πᾶσα σύνταξις βιβλία ὀκτὼ, στρα-
τηγημάτων ἐννακοσίων, ἔχοντα τὴν ἀρχὴν ἀπὸ Διο-
νύσου.)
Διόνυσος ἐπʼ Ἰνδοὺς ἐλαύνων, ἴνα δέχοιντο αἱ
πόλεις αὐτὸν, ὅπλοις μὲν φανεροῖς τὴν στρατιὰν οὐχ᾿
ὥπλισεν, ἐσθῆσι δὲ λεπταῖς καὶ νεβρίσι· δόρατα ἦν
κισσῷ πεπυκασμένα· ὁ θύρσος εἶχεν αἰχμήν· κυμβάλοις
καὶ τυμπάνοις ἐσήμαινεν ἀντὶ σάλπιγγος καὶ οἴνου
τοὺς πολεμίους γεύων εἰς ὄρχησιν ἔτρεπεν καὶ ὅσα ἄλλα
Βακχικὰ ὄργια. πάντα δὲ ἦν Διονύσου στρατηγήματα,
οἷς Ἰνδοὺς καὶ τὴν ἄλλην Ἀσίαν ἐχειρώσατο.
Διόνυσος ἐν Ἰνδικῇ τῆς στρατιᾶς οὐ φερούσης τὸ
φλογῶδες τοῦ ἀέρος κατελάβετο τρικόρυφον ὅρος τῆς
Ἰνδικῆς. τῶν κορυφῶν κληίζεται δὲ ἡ μὲν Κορα-
σιβίη, ἡ δὲ Κονδάσβη, τὴν δὲ τρίτην αὐτὸς ἐκάλεσε
Μηρὸν , τῆς αὐτοῦ γενέσεως ὑπόμνημα. ἐνταῦθα
πηγαὶ πολλαὶ, ἶδαι πυκναὶ, θῆραι περισσαὶ, ὀπῶ-
ραι ἄφθονοι, χιόνες ἀναψύχουσαι. ἐν τούτοις ἡ
στρατιὰ διαιτωμένη τοῖς ἐν τῷ πεδίῳ βαρβάροις ἐξαί-
φνης ἐπεφαίνετο καὶ ἀπὸ τῶν ὑψηλῶν καὶ ὑπερδε-
ξίων ἀκοντίζοντες τοὺς πολεμίους ῥᾳδίως ἐτρέποντο.
Διόνυσος Ἰνδοὺς ἑλόν αὐτούς τε Ἰνδοὺς καὶ
Ἀμαζόνας ἄγων συμμάχους εἰς τὴν Βακτρίων ἐνέ-
βαλεν· ὁρίζει δὲ τὴν Βακτρίαν ποταμὸς Σαράγγης.
ὀρῶν. αἱ μὲν δὴ διέβαινον, οἱ δὲ κατέβαινον καὶ
τῷ ῥεύματι ἐμβαίνοντες ἀνακόπτειν αὐτὰς ἐπειρῶντο.
αἱ δὲ ἀνεχωώρουν ἐπὶ πόδα. Βάκτριοι μέχρι τῆς ὄχθης
ἐδίωκον. τότε Διόνυσος μετὰ τῶν ἀνδρῶν ἐκβοηθή-
σας πεπεδημένους τῷ ῥεύματι τοὺς Βακτρίους κτεί-
νας διέβη τὸν ποταμὸν ἀκινδύνως.
Διονύσου στρατηγὸς ἦν Πάν· οὗτος πρῶτος τάξιν
μιουργοῦσιν· ἀλλὰ δὴ καὶ πρῶτος οὗτος πολεμίοις
φόβον ἐνέβαλε σοφίᾳ καὶ τέχνῃ. ἦν * * Διονύσῳ ἐν
κοίλῃ νάπῃ· ἥγγειλαν οἱ σκοποὶ μυρίαν χεῖρα πολε-
μίων ἐπέκεινα στρατοπεδεύειν· ἔδεισε Διόνυσος, σὐ
μὴν ὅ γε Πὰν, ἀλλὰ ἐσήμηνε νύκτωρ [τῇ] Διονυ-
σιακῇ στρατιᾷ ἀλαλάξαι μέγιστον. οἱ μὲν ἠλάλαξαν,
φίλην ᾄδομεν καὶ τοὺς κενοὺς καὶ τοὺς νυκτερινοὺς
τῶν στρατευμάτων φόβους Πανικὰ κληΐζομεν.
Ἡρακλῆς ἐξελεῖν βουλόμενος τοῦ Πηλίου τὸ
Κενταύρων γένος, οὐ μὴν αὐτὸς ἄρξαι μάχης, ἀλλʼ
ἐκείνους ἐκκαλέσασθαι κατήγετο παρὰ Φόλῳ· οἴνου
δὲ ἀνθοσμίου πίθον ἀνοίξας αὐτός τε καὶ ὅσοι ἀμφʼ
αὐτὸν ἠρύσαντο. ᾔσθοντο οἱ γείτονες Κένταυροι καὶ
συνδραμόντες ἐπὶ τὸ ἄντρον τοῦ Φόλου τὸν οἶνον
ἥρπαζον· Ἡρακλῆς ὡς ἄδικα δρῶντας ἀμυνόμενος τοὺς
ἐπελθόντας ἔκτεινε Κενταύρους.
Ἡρακλῆς τὴν ἀλκὴν τοῦ Ἑρυμανθίου συὸς φοβη-
θεὶς δόλῳ τὸν θῆρα εἷλεν. ὁ μὲν ὑπὸ τῇ φάραγγι
εὐνάζετο· μεστὴ δὲ χιόνος πολλῆς ἡ φάραγξ ἦν. ὁ δὲ
λίθους πολλοὺς ἄνωθεν ἐπέβαλεν, ὥστε ἀγριανθεὶς ὁ
σῦς ἐξάλλεται καὶ θυμῷ φερόμενος τῇ χιόνι ἐμπεσὼν
καταδυόμενος περιπταίων ἁλίσκεται.
Ἡρακλῆς πλεύσας ἐπὶ Τροίαν αὐτὸς μὲν ἀπέβη
ἔκτεινε πάντας παρὰ τὴν ἠϊόνα φεύγειν οὐκ ἔχοντας
διὰ θαλάττης.
Ἡρακλῆς ἐν Ἰνδικῇ θυγατέρα ἐποιήσατο, ἥν ἐκά-
λεσε Πανδαίην. ταύτῃ νείμας μοῖραν τῆς νδικῆς
πρὸς μεσημβρίαν καθήκουσαν εἰς θάλασσαν διένειμε
τοὺς ἀρχομένους εἰς κώμας τξεʼ προστάξας καθʼ ἑκά-
στην ἡμέραν μίαν κώμην ἀποφέρειν τὸν βασίλειον
φόρον, ἴνα τοὺς ἤδη δόντας ἔχοι συμμάχους ἡ βασι-
λεύουσα κατανοοῦσα ἀεὶ τοὺς δοῦναι ὀφείλοντας.
Ἡρακλῆς Μινύαις πολεμῶν, ἦσαν δὲ ἰππομαχεῖνe
τοῦτο δὲ τὸ χάσμα Ἡρακλῆς πέτροις μεγάλοις περι-
ἀρχαίαν ἐπανέρχεται ὁδόν.
Θησεὺς ἐν ταῖς μάχαις τὰ πρόσθεν τῆς κεφαλῆς
ἀπεκείρατο, τῶν τριχῶν τὴν ἀντίληψιν ἀφαιρούμενος.
μετὰ Θησέα ὅσοι Ἕλληνες οὕτως ἐκείροντο, ἡ κουρὰ
Θησηῒς ἐκληΐζετο. ζηλοῦσι τὴν κουρὰν μάλιστα δὴ
Ἑλλήνων Ἄβαντες. μαρτυρεῖ Ὅμηρος ᾄδων
Δημοφῶν παρὰ Διομήδους τὸ Παλλάδιον παρα-
καταθήκην λαβὼν ἐφύλαττεν. Ἀγαμέμνονος ἀπαιτοῦν-
τος τὸ μὲν ἀληθινὸν ἔδωκεν ἀνδρὶ Ἀθηναίῳ, καλου-
μένῳ Βουζύγῃ, κομίζειν Ἀθήναζε· ἴσον δὲ καὶ ὅμοιον
ἄλλο κατασκευάσας εἶχεν ἐπὶ τῆς σκηνῆς. Ἀγαμέμνο-
νος δὲ σῦν πολλῇ χειρὶ ἐπελθόντος ἀπεμάχετο ἐπὶ
μακρὸν δόξαν ἐμποιῶν ὡς ὑπὲρ τοῦ ἀληθινοῦ προκιν-
δυνεύοι. πολλῶν δὲ τραυματιῶν γενομένων οἱ μὲν
ἀμφὶ Δημοφῶντα ὑπεῖξαν, Ἀγαμέμνων δὲ τὸ παρα-
πεποιημένον Παλλάδιον λαβὼν ἐξαπατηθεὶς ᾤχετο.
Κρεσφόντης καὶ Τήμενος καὶ οἱ Ἀριστοδήμου
παῖδες τὴν Πελοπόννησον ἐνέμοντο. ἔδοξε τριχῇ νεῖμαι
τὴν χώραν, Σπάρτην, Ἀργὸς, Μεσήνην. Κρεσφόντης
βουλόμενος τῆς Μεσήνης ὡς ἀρίστης κρατῆσαι γνώμην
ἀγορεύει· λαχών ὁ πρῶτος καὶ ὁ δεύτερος ἑλέσθω
Σπάρτην ἢ Ἀργος, Μεσήνη δʼ ἔστω τοῦ τρίτου.ʼ
ἐπείσθησαν καὶ τοὺς κλήρους καθῆκαν, οἱ μὲν ἐκ
λίθου λευκῆς ἐς κάλπιν ὕδωρ ἔχουσαν, Κρεσφόντης
δὲ βώλου λευκῆς ὁμοίας λίθῳ. ἡ μὲν δὴ βῶλος αὐτίκα
ἐτέτηκτο· οἱ δὲ τῆς λίθου κλῆροι προελθόντες ἔδωκαν
Ἄργὸς Τμένῳ , Σπάρτην τοῖς Ἀριστοδήμου παισίν.
Κρεσφόντης Μεσήνην τέχνῃ λαβῶν τύχῃ λαβεῖν ἔδοξεν.
Κύψελος Ἀρκαδίας ἦρχεν. Ἡρακλεῖδαι στρατεύ-
ουσιν ἐπʼ Ἀρκάδας. χρησμὸς ἦν, ξένια παρʼ Ἀρκά-
δων εἰ λάβοιεν, σπένδεσθαι. Κύψελος ὥρᾳ θέρους
προσέταξε τοῖς γεωργοῖς τὴν ὀπώραν ἀφελόντας θέντας
παρὰ τὴν ὁδὸν ἀναχωρεῖν· οἱ στρατιῶται τῶν Ἡρα-
κλειδῶν ἄσμενοι ταῖς ὀπώραις ἐχρήσαντο. Κύψελος
ἀπαντήσας ἐπὶ ξένια τοὺς Ἡρακλείδας ἐκάλει· τῶν δὲ
μνήμῃ τοῦ μαντείου τὴν τιμὴν ἀπωθουμένων, ῾ καὶ
μὴν’, ἔφη, φθάνουσα ὑμῶν ἡ στρατιὰ ξένια παρʼ
Ἔλνης, βασιλεὺς Ἀρκάδων, Τεγέαν πορθούν-
των Λακεδαιμονίων, ὅσοι μὲν ἐν ἀκμῇ, κατὰ κορυφῆς
ἔπεμψε τῶν πολεμίων νυκτὶ μέσῃ κελεύσας ἐπιθέσθαι·
ὅσοι δὲ γέροντες καὶ παῖδες, τούτους ἐκέλευσε πρὸ
τῆς πόλεως τὴν ἴσην ὥραν φυλάξαντας πῦρ ἀνακαῦσαι
μέγιστον. οἱ πολέμιοι πρὸς τὴν τοῦ πυρὸς ὄψιν ἐκ-
πλαγέντες ἐς τοῦτο ἀπεσκόπουν· οἱ δὲ κατὰ κορυφῆς
ἐμπεσόντες τοὺς πλείστους αὐτῶν διέφθειραν, πολλοὺς
δὲ ζωγρήσαντες ἔδησαν. καὶ τὸ λόγιον ἐτελεύτησε
δώσω τοι Τεγέην ποσσίκροτον ὀρχήσασθαι.
Τήμενος μετὰ τῶν ἄλλων Ἡρακλειδῶν εἰς τὸ Ῥίον
περαιοῦσθαι βουλόμενος ἔπεμψε Λοκροὺς αὐτομόλους
Πελοποννησίοις ἀγγέλλοντας, ὅτι ναυλοχοῦσιν ἐν Ναυ-
πάκτῳ τοῦ δοκεῖν ἐπὶ τὸ Ῥίον πλευσούμενοι, ὁρμὴ δέ
ἐστιν αὐτοῖς χωρεῖν ἐπὶ τὸν Ἰσθμόν. πιστεύσαντες
οἱ Πελοποννήσιοι μετῆλθον ἐπὶ τὸν Ἰσθμόν. οἱ δʼ
ἀμφὶ Τήμενον μεθʼ ἡσυχίας τὸ Ῥίον κατέσχον.
Προκλῆς καὶ Τήμενος Ἡρακλεῖδαι Εὐρυσθείδαις
θησαν Ἡρακλεῖδαι, ἀλλὰ τοὺς αὐλητὰς, ὡς εἶχον,
ἡγεῖσθαι κελεύουσιν. οἱ μὲν τοῖς αὐλοῖς ἐμπνέοντες
ἡγοῦντο, οἱ δὲ ὁπλῖται πρὸς τὸ μέλος καὶ τὸν ῥυθμὸν
ἐμβαίνοντες ἄρρηκτοι τὴν τάξιν ἐγένοντο καὶ τοὺς
πολεμίους ἐνίκησαν. ἡ πεῖρα ἐδίδαξε τοὺς Λάκωνας
τὸν αὐλὸν ἔχειν ἀεὶ στρατηγὸν ἐν ταῖς μάχαις. αὐλὸς
ἡγεῖται Λακώνων ἐς πόλεμον ἰόντων καὶ τὸ ἐμβατή-
ριον αὐλὸς ἐνδίδωσι τοῖς μαχομένοις. οἶδα ἐγώ καὶ
τὸν θεὸν ἀνελόντα νίκην Λάκωσιν, ἔστ’ ἄν πολεμῶσι
μετά αὐλητῶν καὶ μὴ πρὸς αὐλητάς. τὸ λόγιον ἤλεγ-
ξεν ἐν Λεύκτροις ἡ μάχη. ἐν γὰρ δὴ Λεύκτροις αὐ-
λητῶν οὐχ ἡγουμένων οἱ Λάκωνες παρετάξαντο πρὸς
Θηβαίους, οἷς πάτριον ἀσκεῖν αὐλητικὴν, ὥστε δῆλος
ἦν ὁ θεὸς προαγορεύσας, ὅτι νικήσουσί ποτε Θηβαῖοι
Λάκωνας αὐλῷ μὴ στρατηγουμένους.
Ἀκούης Λακεδαιμονίων Τεγέαν προδοσίᾳ νύ-
κτωρ καταλαβομένων τοῖς ἰδίοις ὁπλίταις ἔδωκε σύν-
θημα κτείνειν τοὺς τὸ σύνθημα ἐρωτῶντας. οἱ μὲν
δὴ Ἀρκάδες οὐκ ἐπηρώτων· οἴ δὲ Σπαρτιᾶται ὡς ἐν
νυκτὶ ἀγνοοῦντες καὶ διὰ τοῦτο ἐρωτῶντες ὑπὸ τῶν
Ἀρκάδων ἀνῃροῦντο.
Θεσσαλὸς Βοιωτῶν τῶν Ἄρνην οἰκούντων Θεσ-
σάλοις πολεμούντων τέχνῃ ἐκράτησεν ἄνευ μάχης.
νύκτα παραφυλάξας ἀσέληνον καὶ σκοτεινὴν ἐκέλευσε
τοὺς στρατιώτας διασπαρέντας ἀνὰ τὸ πεδίον ἄλλον
ἀλλαχοῦ κατὰ κορυφὰς τῶν ὀρῶν δᾷδας καὶ λυχνού-
χους ἀνάπτειν καὶ μετεωρίζειν καὶ πάλιν οὖ καθαιρεῖν.
οἱ Βοιωτοὶ τὴν ὄψιν τοῦ πυρὸς ὥσπερ ἀστραπὰς κυ-
κλουμένας ἰδόντες ἐδεδίξαντο καὶ πρὸς ἱκεσίαν τῶν
Θθεσσαλῶν ἐτράποντο.
Μενέλαος ἐπανιών ἀπʼ Αἰγύπτου τὴν Ἑλένην
ἄγων Ῥόδῳ προσέσχε. Τληπολέμου δὲ ἐν Τροίᾳ τε-
λυόμενος τὴν μὲν Ἑλένην ἐς κοίλην ναῦν κατέκρυψε,
τὸν δὲ κόσμον αὐτῆς καὶ τὸ διάδημα θεραπαίνῃ τῇ
μάλιστα καλλίστῃ περιέθηκεν. οἱ δὲ (μάλιστα) πιστεύ-
σαντες Ἑλένην εἶναι πῦρ καὶ λίθους ἐπὶ τὴν θερά-
παιναν * * * καὶ ὡς ἱκανὴν δίκην ἐπὶ τῷ Τληπο-
λέμῳ λαβόντες τὸν Ἑλένης θάνατον ἀνεχώρησαν. Με-
νέλεως δὲ τὴν Ἑλένην ἔχων ἀπέπλευσεν.
Κλεομένης, Λακεδαιμονίων βασιλεὺς, Ἀργείοις
ἀκριβὴς φυλακὴ τῶν δρωμένων τοῖς πολεμίοις· καὶ
πάντα ὅσα Κλεομένης βούλοιτο, ὑπὸ κήρυκος ἐσήμαινε
τῇ στρατιᾷ, καὶ αὐτοὶ τὰ ἴσα δρᾶν ἐσπούδαζον. ὁπλι-
ζομένων ἀνθωπλίζοντο, ἐπεξιόντων ἀντεπεξῄεσαν, ἀνα-
ἀόπλους καὶ γυμνοὺς τοὺς Ἀργείους ἀπέκτεινεν.
Πολύδωρος, Λακεδαιμονίων Μεσηνίοις εἴκοσιν
μολον ἔπεμψεν ἀγγέλλοντα, ὅτι στασιάζουσι δὴ καὶ
καταλείψουσιν ἀλλήλους. Μεσήνιοι παρεφύλαττον.
Θεόπομπος μὲν ἀνέζευξε καὶ οὐ μακρὰν ἀπέκρυψε
τὴν στρατιὰν εἰς ἀναχώρησιν. ταῦτα ὁρῶντες οἱ Με-
σήνιοι καταφρονοῦσι μόνου τοῦ Πολυδώρου καὶ πασ-
συδὶ τῆς πόλεως προελθόντες ἐτράποντο ἐς μάχην.
Θεόπομπος, τῶν σκοπῶν σημηνάντων, ἐξ ἀφανοῦς περι-
ελθών τό τε ἄστυ ἔρημον εἷλε καὶ κατόπιν ἐμβάλ-
λει τοῖς Μεσηνίοις, οἱ περὶ Πολύδωρον κατὰ πρόσ-
ωπον. ἀμφίβολοι γενόμενοι Μεσήνιοι κατὰ κράτος
ἑάλωσαν.
Λυκοῦργος Λακεδαιμονίους θειοτέρῳ φόβῳ κατ-
ηνάγκασεν ὑπακοῦσαι τοῖς νόμοις. εἴ τινα νόμον
ἐξεῦρε, κομίσας εἰς Δελφοὺς ἠρώτα τὸν θεὸν, εἰ συμ-
φέροι· ἡ δὲ προφῆτις χρήμασι πεπεισμένη ἀεὶ συμ-
φέρειν ἔχρα. οἱ Λάκωνες φόβῳ τοῦ θεοῦ τοῖς νόμοις
ὡς χρησμοῖς ὑπήκουσαν.
Λυκοῦργος παρήγγειλεν ἐπὶ τοὺς αὐτοὺς, ὦ Λά-
Λυκοῦργος προσέταττε τοῖς Λάκωσι τοὺς πολε-
Τυρταῖος, Λακεδαιμονίων μελλόντων παρατάττε-
ἐν τῇ μάχῃ, ἵνα δὲ ὑπὸ τῶν οἰκείων ἐν τῇ τῶν νε-
κρῶν ἀναιρέσει γνωρίζοιτο ἕκαστος, ἐπὶ (τὰς) σκυταλί-
δας τοὔνομα γραψάντων καὶ περὶ τῇ λαιᾷ χειρὶ φερόν-
των, βουλόμενος ἐκπλῆξαι τοὺς Μεσηνίους τοῦτο
ἀγωνισάμενοι τὴν νίκην οὐ διὰ μακροῦ Δακεδαιμο-
νίοις ἔδωκαν.
Ἀθηναίοις καὶ Πελοποννησίοις πόλεμος ἦν. ὁ
θεὸς ἔχρησε νικᾶν Ἀθηναίους, εἰ ὁ βασιλεὺς αὐτῶν
ἀποθάνοι πρὸς ἀνδρὸς Πελοποννησίου. Κόδρος ἦν
Ἀθηναίων βασιλεύς. οἱ πολέμιοι τὸ λόγιον εἰδό-
τες, κοινὸν αὐτοῖς παράγγελμα ἦν ἐν ταῖς μάχαις
ἀπέχεσθαι Κόδρου. ὁ δὲ, ἦν γὰρ ἑσπέρα, σχῆμα φρυ-
γανιστῆρος λαβῶν τοῦ χάρακος προελθὼν ἔτεμνε τὴν
ὕλην. Ετυχον δὲ καὶ Πελοποννήσιοι ἄνδρες κατὰ
φρυγανισμὸν ἥκοντες. ἁψιμαχεῖ τούτοις Κόδρος, ὥστε
καὶ τὸ δρέπανον ἐπʼ αὐτοὺς ἀνατεινάμενος ἔτρωσεν.
οἱ δὲ φθάσαντες κατακαίνουσιν αὐτὸν τοῖς δρεπάνοις
καὶ γαννύμενοι ἀπηλλάγησαν ὡς ἀνδραγάθημα δὴ
πεποιηκότες. παιωνίσαντες Ἀθηναῖοι — τί γὰρ οὐκ
ἔμελλον τοῦ λογίου πεπληρωμένου; — θυμῷ καὶ
ῥύμῃ πλείονι προίασιν εἰς μάχην καὶ πρὸ τῆς μάχης
κήρυκα πέμψαντες ἤτησαν ἀναίρεσιν τοῦ βασιλέως.
Πελοποννήσιοι μὲν συνέντες τοῦ γεγονότος ἔφυγον·
Αθηναῖοι δὲ νικήσαντες Κόδρῳ τιμὰς κατεστήσαντο
Ἀθηναίων στρατηγὸς ἦν Μέλανθος, Βοιωτῶν
Ξάνθος. ἐπολέμουν Μελαινῶν πέρι· Μελαιναὶ χωρίον
μεθόριον Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας. ὁ θεὸς ἔχρησε·
τῷ ξάνθῳ τεύξας ὁ μέλας φόνον ἔσχε Μελαίνας.
τοῦ λογίου τὸ ἔργον ἀποβαίνει τῇδε. οἱ στρατηγοὶ
μονομαχοῦσι τῆς νίκης πέρι, καὶ συνιόντων ὁ Μέ-
λανθος ἔφη καὶ μὴν ἀδικεῖς δεύτερος ἰών ἐπὶ τὴν
μάχηνʼ. ὁ Ξάνθος ἐπεστράφη τὸν δεύτερον ὀψόμε-
νος καὶ ὑπὸ τοῦ Μελάνθου τῷ ξυστῷ διελαθεὶς ἀνῃ-
ρέθη. Ἀθηναῖοι τῷ στρατηγήματι τῆς ἀπάτης νική-
σαντες ἐτήσιον ἑορτὴν κατεστήσαντο, ἥν γε δὴ κληΐζου-
σιν Ἀπατούρια.
Ἀθηναῖοι καὶ Μεγαρεῖς ἐπολέμουν χρόνῳ μακρῷ
Σαλαμῖνος πέρι. ἡσσώμενοι Ἀθηναῖοι νόμον ἐκύρωσαν
ἄσματα. τούτοις ἤγειρεν Ἀθηναίους ἐπὶ τὴν μάχην.
οἱ δὲ κάτοχοι ἐκ Μουσῶν καὶ Ἄρεως αὐτίκα τε ἀνή-
γοντο ἄδοντες ὁμοῦ καὶ ἀλαλάζοντες καὶ Μεγαρεῖς
κατὰ κράτος ἐνίκων· καὶ πάλιν ἡ Σαλαμὶς Ἀθηναίων
κτῆμα ἦν. Σόλων δὲ μάλα ἐθαυμάζετο καὶ τὸν νόμον
λύσας τῇ μανίᾳ καὶ τὸν πόλεμον νικήσας τῇ μουσικῇ.
Ἤν πόλεμος Ἀθηναίοις καὶ Μεγαρεῦσι Σαλαμῖ-
νος πέρι· Σόλων ἔπλευσεν ἐπὶ Κωλιάδος, ἔνθα αἱ
γυναῖκες Δήμητρι ἑορτὴν ἐτέλουν ἐπʼ αὐτῇ τῇ θα-
λάσσῃ. αὐτόμολον ἐκπέμπει Σόλων ἀγγελοῦντα Με-
γαρεῦσιν ῾ ἥν ἐπὶ Κωλιάδος πλεύσητε, τὰς Ἀθηναίων
γυναῖκας αἱρήσετε χορευούσας· ἀλλὰ μὴ μέλλετε ᾿ .
Μεγαρεῖς τῇ. ἀπάτῃ πείθονται. οἱ μὲν δὴ ἐπέπλεον·
Σόλων δὲ τὰς μὲν λυναῖκας ἀναχωρῆσαι κελεύει, μει-
μένα, στεφάνους περικείμενα, κρυπτοῖς ἐγχειριδίοις
ὡπλισμένα παρὰ τὴν ἠιόνα παίζειν καὶ χορεύειν ἔταξεν.
οἴ δὲ Μεγαρεῖς τῇ ὄψει τῶν ἀγενείων καὶ τῇ ἐσθῆτι
τῶν γυναικῶν ἐξαπατώμενοι τῶν νεῶν ἀποβάντες
ἐπειρῶντο συλλαμβάνειν οἷα δὴ γυναῖκας· οἱ δὲ σπα-
Πεισίστρατος ἀπʼ Εὐβοίας ἐστράτευσεν ἐπὶ τὴν
μίων προσπεσὼν ἔκτεινε πάντας· προελθών ἄλλοις
ἀπηντᾶτο πλείοσι. παράγγελμα ἔδωκε θαλλῷ στεφα-
νοσθαι καὶ μὴ κτείνειν τοὺς ἀπαντῶντας, φράζειν
δὲ, ὡς ἐσπείσαντο τοῖς πρώτοις. οἱ δὲ πιστεύσαντες
ἄρα σπένδονται καὶ Πεισιστράτῳ τὸ ἄστυ ἐπέτρεψαν.
Ἀθηναίων κατέσχεν.
Πεισίστρατος Ἀθηναίων τὰ ὅπλα βουλόμενος παρ-
ελέσθαι παρήγγειλεν ἥκειν ἅπαντας εἰς τὸ Ἀνάκειον
μετὰ τῶν ὅπλων. οἱ μὲν ὗκον· ὁ δὲ προῆλθε βου-
λόμενος δημηγορῆσαι καὶ σμικρᾷ τῇ φωνῇ λέγειν
ἥρχετο. οἱ δὲ ἐξακούειν μὴ δυνάμενοι προελθεῖν
λου. Ἀθηναῖοι δὲ γυμνοὶ καταλειφθέντες τότε ᾔσθοντο
τῆς Πεισιστράτου βραχυφωνίας, ὅτι ἄρα ἦν τέχνασμα
κατὰ τῶν ὅπλων.
Πεισίστρατος Μεγακλεῖ διεπολιτεύετο, καὶ ἦν ὁ
σίστρατος ὑπὲρ τῶν πενήτων. καὶ δή ποτε ἐν ἐκκλη-
σίᾳ πολλὰ τῷ Μεγακλεῖ λοιδορησάμενος καὶ ἀπειλή-
σας ἀπηλλάγη κατατρώσας δὲ ἑαυτὸν οὐ καιρίοις
τραύμασι τῆς ὑστεραίας προῆλθεν εἰς τὴν ἀγορὰν
δεικνύων τοῖς Ἀθηναίοις ταῦτα. ὁ δὲ δῆμος ὑπερ-
ηγανάκτησεν, ὡς ὁ κηδόμενος αὐτῶν διʼ αὐτοὺς ταῦτα
εἴη παθὼν, καὶ ἐς φυλακὴν τοῦ σώματος ἔδωκαν αὐτῷ
τριακοσίους φύλακας, οἷς κορυνηφόροις χρησάμενος
αὐτός τε τύραννος Ἀθηναίων ἐγένετο καὶ τοῖς παισὶ
τὴν τυραννίδα κατέλιπεν.
Ἀριστογείτων ὑπὸ τῶν δορυφόρων στρεβλούμενος
Πολυκράτει τῷ Σαμίῳ καταθέοντι τὴν Ἑλληνικὴν
θάλατταν ἔδοξεν εἶναι στρατηγικὸν, εἰ κατάγοι καὶ
τὰ τῶν φίλων, ὡς ἀπαιτούμενος ἃ λαμβάνοι, φιλ-
τέρους ἕξων· οὐδὲν δὲ λαβὼν οὐκ ἂν οὐδʼ ἀποδοῦναι
δύνασθαι.
Πολυκράτης, μελλόντων Σαμίων θυσίαν ποιεῖν
ἐν τῷ ἱερῷ τῆς ῥᾶς πάνδημον, ἐν μεθʼ ὅπλων
ἐπόμπευον, πλεῖστα ὅσα τῇ προφάσει τῆς ἑορτῆς ὅπλα
συλλέξας τοὺς μὲν ἀδελφοὺς Συλοσῶντα καὶ Παντά-
γνωστον συμπομπεύειν ἔταξε. μετὰ δὲ τὴν πομπὴν
τῶν Σαμίων θύειν μελλόντων οἱ πλεῖστοι τὰς παν-
οπλίας ἀπέθεντο παρὰ τοῖς βωμοῖς προσέχοντες
σπονδαῖς καὶ εὐχαῖς. οἱ δʼ ἀμφὶ Συλοσῶντα καὶ
Παντάγνωστον τὰ ὅπλα ἔχοντες, ἀνὴρ ἀνδρὶ παραστὰς,
ἐφεξῆς ἅπαντας ἐκτίννυον. Πολυκράτης τοὺς ἐν τῇ
πόλει μετέχοντας τῆς ἐπιθέσεως ἀλίσας προκατελάβετο
τῆς πόλεως τοὺς ἐπικαιροτάτους τόπους [τοὺς] ἀπὸ τοῦ
ραννος ἦν.
Ἱστιαῖος Μιλήσιος ἐν Πέρσαις διάγων παρὰ Δα-
την πιστὸν ἀποξύρας τὰς τρίχας στίγματα ἐνέγραψατο
τῇ κεφαλῇ Ἱστιαῖος Ἀρισταγόρᾳ· Ἱωνίαν ἀπόστησονʼ
καὶ τοῖς στίγμασιν ἐπέθρεψε τὰς τρίχας. τοῦτον τὸν
τρόπον λαθῶν τοὺς φύλακας ὁ στιγματοφόρος καταβὰς
ἐπὶ θάλατταν ἀποξυράμενος ἔδειξεν Ἀρισταγόρᾳ τὰ
στίγματα· ὁ δὲ ἀναγνοὺς ἀπέστησεν τὴν Ιὠνίαν.
Πιττακὸς καὶ Φρύνων ἐμονομάχουν Σιγείου πέρι
ἀμφίβληστρον περιβάλλει τὸν Φρύνωνα καὶ ῥᾳδίως
ἐπισπασάμενος κτιννύει καὶ Σίγειον τοῖς Δεσβίοις τῷ
λίνῳ ἐθήρευσεν. οἷον καὶ νῦν οἱ μονομαχοῦντες λίνον
ἔχουσι, Πιττακὸς ἐδίδαξεν.
Κροῖσος Δυδὸς ἐπιπλεῖν τοῖς νησιώταις παρε-
σκευάζετο. Βίας ὁ Πριηνεὺς ἐξέπληξε τὸν Δυδὸν εἰ-
πὼν οἱ νησιῶται πολλὴν ἵππον ἐπί σε ὠνοῦνταιʼ.
ὁ δὲ γελάσας ἔφη ὦ Ζεῦ, νησιώτας ἐν ἠπείρῳ λά-
βοιμι᾿. ὁ δὲ Βίας τί δʼ ἄλλο [οἴει]᾿ , ἔφη, κἀκείνους
εὔχεσθαι Διὶ, ἢ ὅπως Κροῖσον ἠπειρώτην ἐν θαλάσσῃ
λάβοιεν;᾿ ὁ λόγος Βίαντος ἔπεισεν Κροῖσον ἐπὶ τὰς
νήσους πλεῦσαι μηκέτι.
Γέλων Δεινομένους Συρακούσιος ἐν τῷ πρὸς
Ἱμίλκωνα τὸν Καρχηδόνιον πολέμῳ στρατηγὸς αὐτο-
κράτωρ χειροτονηθείς, λαμπρῶς ἀγωνισάμενος, κρα-
τήσας, παρελθὼν εἰς ἐκκλησίαν, εὐθύνας δοὺς τῆς
αὐτοκράτορος ἀρχῆς, τῆς δαπάνης, τῶν καιρῶν, τῶν
ὅπλων, τῶν ἵππων, τῶν τριήρων, ἐπὶ πᾶσιν ἐπαινεθεὶς
τέλος ἐξέδυ τὴν ἐσθῆτα καὶ στὰς ἐν μέσῳ γυμνός·
οὕτως ἐγὼ , ἔφη, γυμνὸς ὑμῖν ἕστηκα, ὑμεῖς δὲ
ἔνοπλοι, ὥστε, εἴ τί μοι πέπρακται βίαιον, χρήσασθε
οὐκ ἔχομενʼ. οὕτως δὴ παρακληθεὶς δεύτερον στρατη-
γῆσαι ἀντὶ στρατηγοῦ τύραννος ἐγένετο Συρακουσίων.
Γέλων Σικελῶν τύραννος Ιμίλκωνι βασιλεῖ Καρ-
δὲ τὸν τοξοτῶν ἡγούμενον, ὅμοιον ἑαυτῷ τὴν ἰδέαν
ἀμφιέσας τὴν ἑαυτοῦ τυραννικὴν ἐσθῆτα ἐκέλευσε
προελθεῖν τοῦ στρατοπέδου καὶ θύειν ἐπὶ τῶν βωμῶν,
ἕπεσθαι δὲ αὐτῷ τοξότας ἐν ἐσθῆτι λευκῇ κατέχοντας
μυρίνας, τόξα ὑπὸ ταῖς μυρίναις κρύπτοντας· ἡνίκʼ ἄν
δὲ ἴδωσιν Ἰμίλκωνα καὶ αὐτὸν ὁμοίως προελθόντα
καὶ θύοντα, τοξεύειν ἐπʼ αὐτόν. οὕτω δὴ τούτων
πραχθέντων Ιμίλκων οὐδὲν ὑπιδόμενος προελθὼν
ἔθυσεν· ὥστε σπένδων θύων τε ἄφνω πολλῶν τοξευ-
μάτων ἐπʼ αὐτὸν ἐπελθόντων ἐτελεύτησεν.
Γέλων τὸ Μεγαρικὸν βουλόμενος καταλῦσαι ἐποί
Θήρων Καρχηδονίοις παρετάσσετο. τῶν δὲ πο-
λεμίων φευγόντων οἱ Σικελιῶται ἐμπίπτοντες ἐς τὸ
στρατόπεδον ὡς διαρπασόμενοι τὰς σκηνὰς ὑπὸ τῶν
Ἰβήρων παραβοηθούντων ἀνῃροῦντο. Θήρων πολὺν
τὸν ὄλεθρον ἰδῶν ἔπεμψε τοὺς κυκλωσομένους παραγ-
γείλας ὄπισθεν τὰς σκηνὰς καταπρῆσαι· φλογὸς δὲ
πολλῆς αἰρομένης οὐκ ἔχοντες οἱ πολέμιοι σκηνὰς ἐπὶ
τὰς ναῦς ἔφευγον. οἱ δὲ Σικελιῶται διώκοντες παρὰ
ταῖς ναυσὶ τοὺς πλείστους διέφθειραν.
Σελινούντιοι Καρχηδονίοις παραταξάμενοι πολλῶν
πεσόντων ἀτάφων κειμένων καὶ τῶν πολεμίων ἐπι-
κειμένων θάψαι τοὺς νεκροὺς οὐ θαρροῦντες, οὐ
μὴν οὐδὲ ἀτάφους περιορᾶν ὑπομένοντες ἐβουλεύοντο
τί χρὴ πράττειν. Θήρων ὑπέσχετο, εἰ λάβοι τριακο-
σίους οἰκέτας τοὺς τεμεῖν τὴν ὕλην δυνησομένους,
αὐτὸς ἄν σὺν αὐτοῖς προσελθὼν καὶ τὰ σώματα καῦσαι
καὶ πολυάνδριον αὐτῶν ἐγεῖραι· εἰ δὲ οἱ πολέμιοι
ὁ δὲ τοὺς εὐρώστους καὶ ἀκμάζοντας ἐπιλεξάμενος
ἐξήγαγε δρέπανα καὶ πελέκεις καὶ ἀξίνας ἔχοντας ὡς
τεμοῦντας ὕλην εἰς πυρκαῖὰν νεκρῶν τοσούτων. ἐπεὶ
δὲ ἐξῆλθον, πείσας αὐτοὺς ήρων ἐπιθέσθαι τοῖς
δεσπόταις βαθείας ἑσπέρας ἐπανῆλθεν εἰς τὴν πόλιν.
οἱ δὲ τῶν τειχῶν φύλακες γνωρίσαντες εἰσεδέξαντο.
Θθήρων αὐτούς τε τοὺς φύλακας φονεύσαχ καὶ τῶν πο-
λιτῶν τοὺς πλείστους καθεύδοντας ἀποκτείνας κατέλαβε
τὴν πόλιν καὶ τύραννος ἐγένετο Σελινουντίων.
Ιέρων ποταμὸν κωλυόμενος διαβῆναι ὑπὸ τῶν
πολεμίων ἐπιστήσας τοὺς ὁπλίτας ἐπὶ τῆς διαβάσεως
ἐκέλευσε τοὺς ἱππεῖς προάγειν ἄνω τοῦ ποταμοῦ ὡς
διαβησομένους ἐκεῖθεν, τοὺς δὲ ψιλοὺς ἀνωτέρω τῶν
ἰππέων. οἱ μὲν πολέμιοι ἀντιπαρῆγον ὡς τοὺς ἱπ-
po πέος καὶ τοὺς ψιλοὺς κωλύσοντες· ὁ δὲ έρων διή-
γαγε τοὺς ὁπλίτας βιασάμενος ὀλίγους ὄντας τοὺς κατα-
λελειμμένους τῶν ἐναντίων καὶ παραχρῆμα σημεῖον ἡρε
τοῖς ψιλοῖς καὶ τοῖς ἱππεῦσιν. οἱ δὲ ὑποστρέψαντες
διέβησαν τῶν προδιαβάντων ὁπλιτῶν τοὺς ὑποστρέ-
χa ψαντας πολεμίους ἀνειργόντων.
Ἱέρων Ἰταλιώταις πολεμῶν, ὁπότε λάβοι τινὰς e.
αἰχμαλώτους τῶν εὐγενῶν ἢ πλουσίων, οὐκ εὐθὺς ἀπε-
δίδου τοῖς λυτρουμένοις, ἀλλὰ πολλὰς ἡμέρας κατασχὼν
κοινωνήσας αὐτοῖς ἑστίας καὶ τιμήσας προεδρίᾳ τηνι-
καῦτα προσιέμενος τὰ λύτρα τοὺς ἄνδρας ἐξεπέμπετο.
οἱ δὲ ἐπανελθόντες ὕποπτοι παρὰ τοῖς πολίταις ἦσαν
ὡς φιλίας Ἱέρωνι κεκοινωνηκότες.
Ἀθηναίοις ο θεὸς ἔχρησεν
Τοῦ θεοῦ χρήσαντος
Θεμιστοκλῆς ἐναυλόχει περὶ Σαλαμῖνα· τοῖς Ἕλ-
δὴ ὅτι ἀποδιδράσκει τὸ Ἑλληνικόν· ἀλλὰ ναυμάχει.
πείθεται βασιλεὺς καὶ ναυμαχεῖ, καὶ τὸ πλῆθος τῶν
τριήρων συνέτριψεν ἡ στενὴ θάλασσα· οἱ δὲ Ἕλληνες
ἄκοντες ἐνίκησαν τῇ σοφίᾳ τοῦ στρατηγοῦ.
Οἱ Ἕλληνες νικήσαντες ἐν Σαλαμῖνι βουλεύον-
ται πλεῖν ἐφʼ Ἑλλήσποντον καὶ τὸ ζεῦγμα λύειν, ἵνα
βασιλεὺς μὴ φύγῃ· Θεμιστοκλῆς ἀντιβουλεύεται λέγων
῾βασιλεὺς ἀποληφθεὶς ἀναμαχεῖται τάχα· πολλάκις δὲ
ἀπόνοια δίδωσιν, ὅσα μὴ ἔδωκεν ἀνδρεία᾿ . πέμπει δὴ
Ἀθηναῖοι τὰ τείχη τοῦ ἄστεος ἤγειρον· Δά-
κωνες ἐφθόνουν· ἠπάτησεν αὐτοὺς Θεμιστοκλῆς. ὁ
δὲ τρόπος τῆς ἀπάτης ἦν· ἀφίκετο πρεσβευτὴς καὶ
ἦν πρὸς τοὺς Δάκωνας ἔξαρνος, ἡ μὴν οὐκ ἐγε-
ρεῖσθαι τὸ τεῖχος. εἰ δὲ ἀπιστεῖτε, τοὺς ἀρίστους
ἐκπέμψατε κατασκόπους ἐμὲ κατασχόντες.ʼ οἱ μὲν
ἔπεμψαν· Θεμιστοκλῆς δὲ κρύφα πέμψας ἐνετείλατο
Ἀθηναίοις κατέχειν τοὺς κατασκόπους, ἔστʼ ἄν ἐγείρωσι
τὸ τεῖχος· ἐπειδὰν δὲ ἐγείρωσι, μὴ πρότερον αὐτοὺς
ἀποπέμπειν, εἰ μὴ πρόσθεν αὐτὸν ἀπολάβοιεν. καὶ
ταῦτα οὕτως ἐγένετο. ἠγέρθη τὸ τεῖχος, καὶ ἐπαν-
ῆλθε Θεμιστοκλῆς. ἀπεδόθησαν οἱ κατάσκοποι, ἐτει-
χίσθησαν Ἀθῆναι Δακεδαιμονίων ἀκόντων.
Θεμιστοκλῆς ἐν τῷ πρὸς Αἰγινήτας πολέμῳ μελ-
λωμα λογισθῆναι, ἐὰν δὲ μὴ ἀρέσῃ, τοὺς λαβόντας
ἀποδοῦναι. ταῦτα μὲν ἔδοξεν. οἱ δὲ ἑκατὸν ἄνδρες
ἕκαστος μίαν τριήρη κατέστησαν σπουδῇ χρησάμενοι
κάλλους καὶ τάχους. Ἀθηναῖοι καινὸν στόλον ποιή-
σαντες ἥσθησαν, καὶ οὐ μόνον κατὰ Αἰγινητῶν ταῖς
τριήρεσι ταύταις, ἀλλὰ καὶ κατὰ Περσῶν ἐχρήσαντο.
Θεμιστοκλῆς Ἰώνων Ξέρξῃ συμμαχούντων ἐκέ-
Ἴωνας ὑπόπτους ἡγήσατο.
Θεμιστοκλῆς φεύγων Ἀθηναίους νεῶς ἐπιβὰς
ὅστις εἴη. καὶ εἰ μὴ σώσειεν αὐτὸν, κατερεῖν ἠπεί-
λησεν Ἀθηναίοις, ὡς χρήμασι αὐτὸν πεισθεὶς ἄγοι·
ὅπως οὖν ἀμφότεροι σωθεῖεν, μηδεὶς (οὖν) ἐκβαινέτω
Ἀριστείδης καὶ Θεμιστοκλῆς, ἐχθρότατοι πάντων
ὄντες διεπολιτεύοντο. τοῦ δὲ Πέρσου δὴ ἐπιόντος
ἀλλήλων λαβόμενοι τῆς πόλεως ἔξω προελθόντες ἐς
ταὐτὸν ἑκάτερος τὴν δεξιὰν χεῖρα καθιέντες συνημμέ-
νων τῶν δακτύλων ἐπεφώνουν· τὴν ἔχθραν ἐνταῦθα
κατατιθέμεθα, ἕως ἄν πρὸς τὸν Πέρσην διαπολεμή-
σωμεν. ταὔτʼ εἰπόντες ἄραντες τὰς χεῖρας διαλελυ-
μένων τῶν δακτύλων, ὡς δή τι κατατεθεικότες, ἔπειτα
συγχώσαντες τὸν βόθρον ἐπανῆλθον καὶ διετέλεσαν
παρὰ πάντα τὸν πόλεμον ὁμονοοῦντες. ἡ δὲ τῶν στρα-
τηγῶν ὁμόνοια μάλιστα δὴ τοὺς βαρβάρους ἐνίκησεν.
Δεωνίδας ἐν Θερμοπύλαις παραταξάμενος τῇ στε-
Δεωνίδας μάχην συνάπτειν μέλλων ὁρῶν νεφέλας
χειμερίους ἁλιζομένας πρὸς τοὺς ἡγεμόνας ἔφη, ὡς
οὐ χρὴ θαυμάζειν ἀστραπῶν καὶ βροντῶν γιγνομένων·
ἀνάγκη γὰρ αὐτὰ συμβαίνειν, ἄστρου κινουμένου.
Δεωνίδας ἐμβαλῶν ἐς χώραν πολεμίων διαπέμψας
νύκτωρ ἄλλους ἀλλαχῆ προσέταξεν, ὅταν αἴρῃ τὸ ση-
μεῖον, δένδρα κόπτειν καὶ τὰς ἐπαύλεις ἐμπιπράναι.
ταῦτα ὁρῶντες οἱ κατὰ τὴν πόλιν καὶ πάμπολυ τὸ
πλῆθος εἶναι νομίσαντες οὐκ ἐπεξῆλθον, ἀλλὰ τὴν
λείαν ἄγειν αὐτοῖς προήκαντο.
Δεωτυχίδης, περὶ Μυκάλην τῶν Ἑλλήνων ναυμα-
ἥκειν, ὡς τῶν ἐν Πλαταιαῖς Ἔλλήνων τοὺς Πέρσας
νενικηκότων. οἱ δὲ Ἴωνες ἀκούσαντες ἐθάρρησαν καὶ
προσέθεντο τοῖς Ἕλλησιν. ἡ τύχη τὸ Δεωτυχίδου
στρατήγημα ἐποίησεν ἀληθὲς νίκην παρασχοῦσα τοῖς
Ἕλλησι τῆς ἐν Πλαταιαῖς μάχης.
Κίμων ἐπʼ Εὐρυμέδοντι ποταμῷ νικᾷ τοὺς βασι-
γε ἀντὶ βαρβάρων Ἕλληνες ἐφάνησαν καὶ Κυπρίους
ἐνίκησαν μείζω τὴν ἔκπληξιν τῆς δυνάμεως ἔχοντες.
2 Κίμων ἀπὸ Σηστοῦ καὶ Βυζαντίου αἰχμάλωτα
πολλὰ βαρβαρικὰ εἷλε καὶ τῶν συμμάχων δεηθέντων
διανομεύς ἐγένετο. μοῖραν μίαν ἔταξε γυμνὰ τὰ σώ-
ματα, μοῖραν ἑτέραν ἀναξυρίδας, κάνδυς, στρεπτὰ καὶ
ὅσα τοιάδε. οἱ σύμμαχοι αἱροῦνται τὸν κόσμον· Ἀθη-
ναῖοι γυμνὰ τὰ σώματα. γέλων ὀφλισκάνει Κίμων
ὡς τὴν μείζω μοῖραν προέμενος τοῖς συμμάχοις. οὐκ
ἐς μακρὰν τῶν αἰχμαλώτων οἱ συγγενεῖς ἀπὸ Δυδίας
καὶ Φρυγίας καταβάντες μεγάλα λύτρα ὑπὲρ τῶν
οἰκείων κατέβαλον. τότε ἡ σοφία Κίμωνος ἐθαυμά-
ζετο· Ἀθηναῖοι δὲ πολλῷ πλείω χρήματα λαβόντες
μάλα δὴ τῶν συμμάχων κατεκερτόμησαν.
1 Ἀθηναῖοι καὶ Θηβαῖοι παρετάσσοντο. Μυρωνίδης
μεν κατὰ τὸ εὐώνυμονʼ. Ἀθηναῖοι μὲν τῷ λόγῳ τῆς
νίκης ἐπιρρωσθέντες προθυμότερον ἐμβάλλουσι· Θηβαῖοι
δὲ τῷ ἀγγέλματι τῆς ἥττης καταπλαγέντες ἔκλιναν εἰς
φυγήν.
Μυρωνίδης Ἀθηναίους ἦγεν ἐπὶ Θήβας, καὶ προ-
ελθὼν εἰς τὸ πεδίον ἐκέλευσεν αὐτοὺς θεῖναι τὰ ὅπλα
καὶ περισκοπεῖν ἐν κύκλῳ. τῶν δὲ περισκοπούντων
῾ὁρᾶτε᾿ , ἔφη, τὸ πεδίον ὅσον. ἐν πεδίῳ τόσῳ πολε-
μίων ἵππους ἐχόντων, ἢν μὲν φεύγωμεν, ἀνάγκη διω-
κόντων ἱππέων ἁλῶναι· ἢν δὲ μένωμεν, πολλαὶ τοῦ
νικᾶν ἐλπίδες.᾿ οὕτως ἄρα πείθονται μένειν· καὶ προ-
ῆλθε Μυρωνίδης κρατῶν ἄχρι Φωκίδος καὶ Δοκρῶν.
Δακεδαιμόνιοι τὴν Ἀττικὴν ἐδῄουν. Περικλῆς
τῆς Δακωνικῆς, ὅπως αὐτοῖς πλείω πάσχειν ἢ δρᾶν
συμβαίνῃ.
Περικλῆς πλουτῶν χώραν πολλὴν ἐκέκτητο. Ἀρ-
τῇ πόλει τὴν γῆν, ὅσην ἐκέκτητο.
Κλέων Ἀβυδηνοῖς Σηστὸν παρέδωκεν οὐ φανερᾷ
ὑδρορρόης διὰ τοῦ τείχους στενῆς φερομένης, ἕνα λίθον
ἐξαιρῶν, διὰ νυκτὸς ἐξιὼν καὶ εἰσιὼν τὸν λίθον ἐναρ-
μόττων καὶ τοῦτο λανθάνων τῷ Κλέωνι τὸ πραττό-
μενον ὡμολόγησεν ὡς παίγνιον. ὁ δὲ τοῖς Ἀβυδηνοῖς
τὸ ἀπόρρητον ἐξαγορεύσας ἀσέληνον νύκτα παρατη-
ρήσας κατὰ τὴν ὑδρορρόην, τοῦ Θεοδώρου τὸν λίθον
ἐξῃρηκότος καὶ περὶ τὴν μοιχείαν ἀσχολουμένου, τοὺς
στρατιώτας ὑπεισήγαγεν, οἱ τοὺς φύλακας ἀνελόντες
τὰς πύλας ἔνδοθεν ἀνοίξαντες πᾶσαν δεξάμενοι τὴν
δύναμιν τῆς Σηστοῦ ῥᾳδίως ἐκράτησαν.
Βρασίδας Ἀμφίπολιν προδοθεῖσαν εἷλε καὶ τοῖς
προδόταις κελεύει κλεῖσαι τὰς πύλας καὶ λαβῶν τὰς
βαλανάγρας ἔρριψεν ὑπὲρ τὸ τεῖχος, ὅπως ἄν ἀμύ-
Βρασίδας περὶ Ἀμφίπολιν ἐπολιορκεῖτο ἐπὶ λόφου
μὲν δὴ δεδιότες, μὴ νύκτωρ ἀποδραίη, λίθοις περι-
ετείχιζον τὸν λόφον καὶ τεῖχος ὑψηλὸν ἤγειρον. οἱ δὲ
Δάκωνες ἠγανάκτουν, ὅτι μὴ προῆγεν αὐτοὺς εἰς μάχην,
ἀλλὰ περιτειχισθέντες αἴσχιστα λιμῷ ἁλώσοιντο· Βρα-
σίδας αὐτὸς ἔφη τὸν καιρὸν τῆς μάχης εἰδέναι. ἐπεὶ
δὲ τὸ πλεῖστον τοῦ λόφου περιετετείχιστο, λοιπὸν δὲ
ἦν ἀτείχιστον ὅσον πλέθρον αὔταρκες, τοῖς μετʼ αὐτοῦ
πρὸς μάχην παρήγγειλε τοῦτον εἶναι τὸν καιρὸν ὁρ-
μῶσιν ἐπὶ τὴν ἔξοδον. καὶ δὴ ὁρμήσαντες πολλοὺς
τῶν πολεμίων διαφθείραντες ἐσώθησαν· ἡ γὰρ στενο-
χωρία ἐλάττονας ὄντας οὐκ ἔβλαψεν· ὁ δὲ περιτειχισμὸς
ὠφέλησε κωλύσας μηδένα κατὰ νώτου πολέμιον αὐτῶν
γενέσθαι, ὥστε τῷ τείχει τῶν ἐναντίων τὸ μὲν ἐκείνων
πλῆθος ἀχρεῖον, ἡ δὲ ἔξοδος ἀσφαλεστέρα τοῖς Δάκω-
σιν ἐγένετο.
Βρασίδας ἐπʼ Ἀμφίπολιν ἐλθὼν λάθρα καὶ συν-
ιδὼν ταραχὴν τῶν ἔνδον οὐχ ἡγούμενος ἀσφαλῆ τὴν
ἐξ ἀπονοίας μάχην ἐκήρυξεν Ἀθηναίοις μὲν ἄδειαν
ὑποσπόνδοις ἀπιοῦσι καὶ τὰ σφῶν αὐτῶν ἔχουσιν,
Ἀμφιπολίταις δὲ αὐτόνομον τὴν πατρίδα, εἰ σύμμαχοι
Δακεδαιμονίων γένοιντο. τῷ κηρύγματι πεισθέντες
Ἀθηναῖοι μὲν ἀπαλλάσσονται, Ἀμφιπολῖται δὲ Δακε U+00AF
Βρασίδας νυκτὸς ἐπιπλέων Σκιώνῃ τριήρη φιλίαν
προπλεῖν ἔταξεν· αὐτὸς δὲ ἐν ὑπηρετικῷ κατόπιν εἴπετο,
ὅπως, εἰ μέν τι μεῖζον τοῦ ὑπηρετικοῦ πολέμιον ἐπι-
φανείη σκάφος, ἡ τριήρης ἀμύνοι, εἰ δὲ ἀντίπαλος
ἄλλη τριήρης, ἐν ὅσῳ πρὸς ἐκείνην διαγωνίζεται, αὐτὸς
ἐν τῷ ὑπηρετικῷ διασωθῆναι φθάσειεν.
Βρασίδας ἐν τόπῳ στενῷ προσκειμένων κατὰ τὴν
τας ἐν μέρει ξύλα κομίζειν· τὴν δὲ ὕλην πῦρ ἐμβαλὼν
ἐνέπρησεν, ὥστε πολλῆς φλογὸς αἰρομένης οἱ πολέμιοι
κατὰ τὴν οὐραγίαν προσπίπτειν ἐκωλύοντο, αὐτὸς δὲ
ἀσφαλῶς τὴν ἀναχώρησιν ἐποιήσατο.
Νικίας, ἐπιπλεύσας τῇ Κορινθίᾳ νύκτωρ, ἔνθα ὁ
ἐκβαίνειν· οἴ δὲ ἐν ταῖς ἐνέδραις ἐξανιστάμενοι τοὺς
πλείστους αὐτῶν διέφθειραν.
Νικίας στρατοπεδευόντων Ἀθηναίων περὶ τὸ
προήγαγε τοὺς ἱππεῖς, ἦν αὐτῶν αἰσχρὰ φυγὴ τῶν
τριβόλων ἐμπηγνυμένων ἐν τοῖς ποσὶ τῶν ἵππων·
πολλοὶ δʼ αὐτῶν οὐδὲ προβαίνειν οἷοί τε ἦσαν, ἀλλʼ
ὑπὸ τῶν πελταστῶν στερεὰ ὑποδήματα ἐχόντων διε-
φθείροντο.
Νικίας ἐν τῷ κύκλῳ τοῦ τείχους ἀπελείφθη μετʼ
ὀλίγων στρατιωτῶν τῆς ἄλλης δυνάμεως περὶ Θάψον
οὔσης. τῶν δὲ Συρακουσίων τὸ προπύργιον τοῦ κύ-
κλου λαβόντων, ἐν ᾧ ξύλα πολλὰ ἦν, οὐχ ἱκανὸς ὤν
ἀμύνασθαι τὰ ξύλα ἐνέπρησεν· ἡ δὲ φλὸξ ἐπὶ μέγα
αἰρομένη τοὺς πολεμίους ἀπεκρούετο. ἐν τῷ τέως ἡ
ἀπὸ Θάψου δύναμις ἐπελθοῦσα προσεβοήθησεν.
Νικίας ὑπὸ Γυλίππου διωκόμενος ἤδη καταλαμ-
πέμπειν τὸν δώσοντα ὅρκους καὶ ληψόμενον. Γύλιπ-
πος τῷ κήρυκι πιστεύσας κατεστρατοπέδευσε καὶ τοῦ
διώκειν ἀποσχόμενος τῷ κήρυκι τῷ ἀπὸ Νικίου συν-
έπεμψε τὸν συνθησόμενον. ἐν δὲ τῷ τέως Νικίας
Ἀλκιβιάδης δοκιμασίαν φίλων τοιάνδε ποιεῖται.
φίλων ἕκαστον εἰσάγων ἐδείκνυεν ὡς ἄνδρα δὴ πεφο-
νευμένον καὶ παρεκάλει συμπράττειν, ὅπως ἂν τὸ
δεινὸν λάθοι. οἱ μὲν δὴ ἄλλοι κοινωνῆσαι τοῦ μιά-
σματος ἔφυγον· Kαλλίας δὲ ὁ Ἰππονίκου προσήκατο τὸ
εἴδωλον, ὅ ἔδειξεν ἐπὶ δοκιμασίᾳ φίλων πεποιημένον.
πιστὸν φίλον ἡγεῖται Καλλίαν, καὶ τὰ πάντα ἦν Ἀλκι U+00AF
βιάδῃ Καλλίας.
Ἀλκιβιάδης προσπλεύσας πολεμίᾳ πόλει τοὺς στρα-
σκηνὰς ἐμπρήσας ἀνήχθη. οἱ δὲ ἐκ τῆς πόλεως ἀνηγ-
μένον ἰδόντες, θαρρήσαντες, ἐξελθόντες ἐσκεδάννυντο
ἀνὰ τὴν χώραν. οἱ λοχῶντες ἐξαναστάντες εἷλον οὐκ
ὀλίγα σώματα καὶ λείαν ἄφθονον· Ἀλκιβιάδης πάλιν
Ἀλκιβιάδης Δακεδαιμονίων πολιορκούντων τὰς
Ἀθήνας βουλόμενος τοὺς φύλακας τοῦ ἄστεος καὶ τοῦ
Πειραιῶς καὶ τῶν σκελῶν τῶν ἄχρι θαλάσσης ἀγρύ-
πνους περὶ τὴν φυλακὴν κατασκευάσαι προηγόρευσεν,
ὡς αὐτὸς ἀπὸ τῆς ἀκροπόλεως νύκτωρ τρὶς ἀνασχήσοι
τὸν λαμπτῆρα· ὅς δʼ ἂν μὴ ἀντανάσχῃ, ὡς φυλακὴν
ἐκλιπὼν κολασθήσεται. οὕτω δὴ πάντες ἀγρυπνοῦντες
ἐφύλαττον ἀφορῶντες ἐς τὴν ἀκρόπολιν, ἳνα αἴροντος
τοῦ στρατηγοῦ τὸ πῦρ ἀντᾶραι δύναιντο, σημαίνοντες
ὡς ἐγρηγορότες φυλάττοιεν.
Ἀλκιβιάδης πλέων ἐπὶ Σικελίαν ἐλθὼν ἐς Κέρ-
τῶν ἐπιτηδείων μᾶλλον εὐποροῖεν κατὰ μέρος ταῖς
πόλεσι προσβάλλοντες. ἐπεὶ δὲ κατέσχεν ἐς Κατάνην
οὐ δεχομένων αὐτὸν Καταναίων ἐπρεσβεύσατο βουλό-
μενος μόνος παρελθὼν εἰπεῖν αὐτοῖς τὰ συμφέροντα.
τῶν δὲ ἐπιτρεψάντων καὶ θεόντων ἐς ἐκκλησίαν συν-
έταξεν, ὅσαι τῶν τειχῶν ἦσαν πυλίδες ἐνῳκοδομημέναι
᾿σαθρῶς, ταύτας ἐξελόντας εἴσω παρελθεῖν. ὁμοῦ δὴ
συνέβαινεν Ἀλκιβιάδην μὲν ἄρχεσθαι δημηγορεῖν,
Αθηναίους δὲ Κατάνην ἔχειν.
Ἀλκιβιάδης [Κατάνην] κατασχὼν ἄνδρα Καταναῖον
ἕῳ καταλάβοιεν τῶν Ἀθηναίων τὸ στρατόπεδον, δύ-
νασθαι τοὺς ἐν τῇ πόλει γυμνοὺς ἀποκλεισθέντας
ἁλῶναι ῥᾳδίως. ἐπίστευσαν οἱ στρατηγοὶ τῶν Συρα-
κουσίων καὶ παρήγγειλαν ἐξιέναι πανδημεὶ τὴν ἐπὶ
Κατάνης, καὶ προελθόντες ἐστρατοπεδεύσαντο πρὸς
τῷ Συμαίθῳ ποταμῷ. Ἀλκιβιάδης προσιόντας αὐτοὺς
ὡς ᾔσθετο, τὰς τριήρεις πληρώσας σπουδῇ προσέπλευ-
σεν τῇ πόλει τῶν Συρακουσίων κενῇ καὶ οὐδενὸς
εἴργοντος· τὸ δὲ κατὰ πλευρὰν αὐτῶν προτείχισμα
ἐξελῶν διήρπασεν.
Ἀλκιβιάδης ἀπὸ Σικελίας ἀναχθεὶς ἐπὶ τὴν κρίσιν
τὴν περὶ τῶν Ἑρμῶν καὶ τῶν μυστηρίων στρογγύλης
νεὼς ἐπιβὰς ἐς Δακεδαίμονα κομίζεται καὶ πείθει τὴν
ταχίστην πέμψαι Συρακουσίοις βοήθειαν καὶ Δεκέλειαν
Ἀθηναίοις ἐπιτειχίσαι, ὡς οὐκ ἄν ἔτι σχόντων οὔτε
τὰς ἀπὸ τῆς χώρας προσόδους οὔτε τὰς ἀπὸ τῶν ἀρ-῾
γυρείων, ἀλλὰ μὴν καὶ οἱ νησιῶται πολιορκουμένους
αὐτοὺς ἰδόντες αὐτομολήσουσι. τούτων γενομένων
ἐψηφίσαντο Ἀθηναῖοι κάθοδον Ἀλκιβιάδῃ.
Ἀλκιβιάδης παρετάττετο Συρακουσίοις. ἦν μεταξὺ
πτέριν· τοῦ δὲ καπνοῦ ἐμπεσόντος] ταῖς ὄψεσι τῶν
Συρακουσίων τροπὴν αὐτῶν ἰσχυρὰν εἰργάσατο.
Ἀλκιβιάδης Τιρίβαζον ἔφευγεν. ὁδὸς ἦν μία.
Τιρίβαζος μένοντι μὲν οὐκ ἐμάχετο, φεύγοντι δὲ ἐπέ-
κειτο. Ἀλκιβιάδης νύκτα ἀναμείνας, ξύλα πολλὰ κόψας,
ταῦτα νήσας, πῦρ ἐμβαλὼν, ἀπιὼν ᾤχετο. οἱ βάρβαροι
τὴν αὐγὴν τοῦ πυρὸς ὁρῶντες ᾤοντο μένειν τοὺς
Ἕλληνας· ἐπεὶ δὲ ἔγνωσαν, διώκειν ὁρμήσαντες τὴν
ὁδὸν πεφραγμένην ὑπὸ τοῦ πυρὸς διελθεῖν οὐ δυνη-
θέντες τῆς διώξεως ἐπαύσαντο.
Ἀλκιβιάδης περὶ Κύζικον Θηραμένην καὶ Θρα-
σύβουλον ἔπεμψε μετὰ τῶν πλειόνων νεῶν, ὅπως τοὺς
ἐς τὴν πόλιν ἀποχωρήσοντας πολεμίους ἀνείργοιεν·
αὐτὸς δὲ μετὰ ὀλίγων τριήρων ἐπὶ τὴν ναυμαχίαν ἀνή-
γετο. Μίνδαρος καταφρονήσας μετὰ πλειόνων ἀνήχθη.
πρῴρους. Μινδάρου δὲ ἀποστρέψαντος ἐπὶ τὴν πόλιν
οἱ περὶ τὸν Θηραμένην ἀπήντησαν ἀποκλείοντες, ὁ δὲ
ἐπὶ τοὺς Κλήρους καλουμένους τῆς Κυζικηνῶν γῆς
ἀποχωρεῖν ἐπειρᾶτο. ἀλλὰ κἀκεῖ Φαρναβάζου στρατό-
πεδον ἐκβαίνειν ἐκώλυεν. Ἀλκιβιάδης δὲ διώκων τὰς
μὲν μετεώρους τῶν νεῶν ἐμβολαῖς ἀνερρήγνυε, τὰς δὲ
προσορμιζομένας τῇ γῇ χειρῶν σιδηρῶν ἐπιβολαῖς
ἀφεῖλκε, τοὺς δὲ ἀποβαίνοντας ἐνέκοπτον οἱ Φαρνα U+00AF
βάζειοι. τέλος δὲ Μίνδαρος πεσὼν Ἀλκιβιάδῃ λαμπρο U+00AF
τάτην νίκην ἔδωκεν.
Ἀρχίδαμος ἐν Ἀρκαδίᾳ μέλλων παρατάσσεσθαι τῇ
ὑστεραίᾳ ἐπέρρωσε τοὺς Σπαρτιάτας διὰ νυκτὸς βωμὸν
ἱδρυσάμενος καὶ κοσμήσας ὅπλοις λαμπροτάτοις καὶ
ἵππους δύο περιαγαγών. ἐπεὶ δὲ ἦν ἕως, οἱ λοχαγοὶ
καὶ οἱ ταξίαρχοι καινὰ ὅπλα καὶ δυοῖν ἵπποιν ἴχνη
καὶ βωμὸν αὐτόματον ἰδόντες διήγγειλαν, ὡς οἱ Διόσ-
Ἀρχίδαμος ἐπολιόρκει Κόρινθον. ἦν ἐν τῇ πόλει
στάσις τῶν πλουσίων καὶ τῶν πενήτων, τῶν μὲν ὡς
ὀλιγαρχίαν πραττόντων, τῶν δὲ ὡς προδοσίαν. ταῦτα
μαθὼν Ἀρχίδαμος ἀνῆκε τὸ σφοδρὸν τῆς πολιορκίας·
οὐκέτι μηχανήματα προσῆγεν, οὐκέτι περιετάφρευεν,
οὐκέτι τὴν χώραν ἔτεμνεν. οἱ πλούσιοι φοβηθέντες
ὡς ἄρα τοῖς πέυησι προδιδοῦσι χαρίζοιτο, φθάσαντες
ἐπεκηρυκεύσαντο καὶ τὴν πόλιν ἐνέδωκαν Ἀρχιδάμῳ,
σφίσιν αὐτοῖς ἀσφαλὲς πρὸς αὐτὸν συνθέμενοι.
Δακεδαιμονίων ἡ πόλις ἐσείσθη, καὶ πέντε μόναι
ἐπὶ τὸ σώζειν τὰ ἐν ταῖς οἰκίαις τραπομένους δείσας,
μὴ πάντες ἀποληφθέντες ἀπόλοιντο, τῇ σάλπιγγι πολε-
μίων ἔφοδον ἐσήμηνεν. πιστεύσαντες οἱ Δάκωνες
πρὸς αὐτὸν συνέδραμον· αἱ μὲν οἰκίαι συνέπεσον,
αὐτοὶ δὲ οὕτως ἐσώθησαν.
Ἀρχίδαμος κρατούντων Ἀρκάδων αὐτὸς ἤδη παρει-
Ἀρχίδαμος νύκτωρ τοὺς στρατιώτας ἦγεν ἐπὶ Κα-
ἐδειπνοποιοῦντο ἐπὶ τῇ νίκῃ γεγηθότες· Ἀρχίδαμος
δὲ ἤρετο, πηνίκα δοκοῦσιν ἁλῶναι τὴν πόλιν; λεγόν-
των δὲ τῶν μὲν, ἡνίκα προσεβάλλομεν, τῶν δὲ, ἡνίκα
ἠκοντίζομεν, τῶν δὲ, ἡνίκα ἐτοξεύομεν· οὐδαμῶς,ʼ ἔφη
αὐτὸς, ἀλλὰ τότε, ὅτε τὴν πολλὴν καὶ ἄνυδρον ὁδὸν
ἐπορευόμεθα· τὸ γὰρ βούλεσθαι πονεῖν πάντων κρα-
τεῖν πέφυκεν.᾿
Γύλιππος βουλίμενος αὐτοκράτωρ γενέσθαι τῆς
ἐν Συρακούσαις δυνάμεως συναγαγὼν τοὺς στρατη-
γοὺς τῶν Συρακουσίων εἶπεν, ὡς χρὴ λόφον τινὰ με-
ταξὺ τῆς πόλεως καὶ τοῦ στρατοπέδου τῶν Ἀθηναίων
τειχίσαι. τῶν δὲ πεισθέντων νύκτωρ αὐτὸς ἔπεμψεν
αὐτόμολον ἀγγελοῦντα τοῖς πολεμίοις τὰ δεδογμένα.
οἱ μὲν δὴ μαθόντες αὐτοὶ προκατέσχον τὸν λόφον.
Γύλιππος δὲ ἐσχετλίαζεν ὡς τῶν ἀπορρήτων ἐξαγγελ-
λομένων. ὅπως οὖν εἰσαῦθις τοῦτο μὴ γένοιτο, οἱ
προὔχοντες τῶν Συρακουσίων ἑνὶ καὶ μόνῳ Γυλίππῳ
τοῦ πολέμου τὴν ἀρχὴν ἐπέτρεψαν.
Γύλιππος τὸν προκατεσχημένον λόφον ὑπὸ Ἀθη-
ἀφῆκεν αὐτὰς εἰς τὸ πέλαγος παραγγείλας καταπλεῖν
ἀρχομένης ἡμέρας. ὡς δὲ οἱ πολέμιοι καταπλεούσας
εἶδον, ἐπʼ αὐτὰς ἀνήχθησαν. τῶν δὲ μεταβαλομένων
ἐς φυγὴν οἱ μὲν Ἀθηναῖοι μετὰ σπουδῆς ἐδίωκον· ὁ
δὲ Γύλιππος τὰς ὑπολοίπους ναῦς πληρώσας ἐπανήγετο.
ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ, περὶ τὴν ναυμαχίαν τῶν Ἀθη-
ναίων ἀσχολουμένων, οἱ πεζοὶ Γυλίππου συνταχθέντες
ῥᾷστα κατέσχον τὸν λόφον τοὺς φύλακας τῶν Ἀθη-
ναίων ἐκβαλόντες.
Ἑρμοκράτης, τῶν [δούλων] ἐν Συρακούσαις ἐπ-
ὡς ἄρα τὸ φρόνημα αὐτοῦ θαυμάζοντες πάντας μὲν
ἐλευθέρους ἀφιᾶσι, πάντας δὲ ὁπλιοῦσι καὶ σιτηρέσιον
δώσουσι τὸ ἴσον, αὐτὸν δὲ τὸν Σωσίστρατον ἀποφαί-
νουσι συνάρχοντα, καὶ ἤδη γε ἥκειν βουλευσόμενον
μετὰ τῶν στρατηγῶν, ὅσα τὸ ὁπλιτικὸν κατεπείγοι. ὁ
δεινὸν ἄν γενέσθαι, πρὸς τὸν αὑτοῦ δεσπότην ἕκαστος
εἰ ἐπανέλθοι. πεισθέντες ἐπανῆλθον, ὅτι μὴ μόνον
τριακόσιοι πρὸς Ἀθηναίους ηὐτομόλησαν.
Ἀθηναῖοι τὴν ὑστάτην ἐν Σικελίᾳ ναυμαχίαν
ἡσσῶνται, καὶ νύκτωρ φεύγειν ἔδοξεν· Συρακούσιοι
θύσαντες ἐπινίκια ὑπὸ μέθης ἀνεπαύοντο. Ἑρμοκρά -
της, μεθύοντας καὶ καθεύδοντας ἐπὶ τὴν μάχην ὅπως
μὴ ἐξάγοι, αὐτόμολον πέμπει φράσοντα πρὸς Νικίαν,
῾οἱ μέχρι νῦν πάντα σοὶ μηνύοντες φίλοι προαγορεύου-
σιν, ἤν ἀποκινήσῃς νύκτωρ, ἐνέδραις ἐμπίπτεις καὶ
λόχοις᾿. πιστεύει Νικίας καὶ ἀναμείνας ἕω τὸ στρα-
τόπεδον οὐκ ἐκίνησεν. Ἕρμοκράτης τοὺς Συρακουσίους
ἅλις ἔχοντας ὕπνου ἀνέστησεν εὐρώστους· οἱ δὲ προ-
καταλαβόντες τὰς διαβάσεις τῶν ποταμῶν καὶ τὰς
γεφύρας πανωλεθρίᾳ τοὺς Ἀθηναίους διέφθειραν.
Ἐτεόνικον Δάκωνα ἐν Μιτυλήνῃ Κόνων Ἀθη-
νούσαις ἡττημένος οἴχεται᾿ . Ἐτεόνικος τοὺς ἀγγέλους
ἐκέλευσε νύκτωρ ὑπεξελθεῖν καὶ μεθʼ ἡμέραν ἐς Μιτυ U+00AF
λήνην ἐστεφανωμένους, παιωνίζοντας, νίκην ἀγγέλλον-
τας ἥκειν. Ἐτεόνικος μὲν ἔθυεν εὐαγγέλια· Κόνων
δὲ καὶ τὸ Ἀττικὸν ἐξεπλάγη καὶ ἡσύχαζεν. οὐ μὴν
᾿ Ἐτεόνικος ἡσύχαζεν· ἀλλὰ τὸ μὲν ναυτικὸν ἐς Χίον
ἐξέπεμψε, τὸ δὲ στρατιωτικὸν ἐς Μήθυμναν φίλην
πόλιν ἐξήγαγεν.
Δύσανδρος τοῖς ἐν Μιλήτῳ φίλοις ὑποσχόμενος
τὸν δῆμον συγκαταλύσειν ἧκεν ἐς Μίλητον καὶ τοῖς
μὲν νεωτερίζουσι λόγῳ χαλεπὸς ἦν, τοῖς δὲ δημόταις
ἐλευθερίαν συμπράσσειν ἐπηγγέλλετο. πιστεύσας ὁ
δῆμος Δυσάνδρῳ χρηστὰ λέγοντι ἀπαράσκευος ἤλπιζε
τὰ βελτίονα. οἱ φίλοι κοινῷ συνθήματι ἐπανίστανται,
καὶ τῷ δήμῳ προσπεσόντες κτείνουσι πολλοὺς, καὶ ἡ
Μίλητος ἦν ὑπὸ τοῖς φίλοις Δυσάνδρου.
Ἐν Ἀἰγὸς ποταμοῖς Ἀθηναῖοι τετράκις ἀνήχθησαν
ἐπιπλέουσι καὶ τοὺς Ἀθηναίους καταλαμβάνουσιν ἄρτι
ἐκβάντας· οἱ μὲν ἀνεπαύοντο, οἱ δὲ ἄλλος ἄλλό τι
ἔδρα, γυμνοὶ πάντες. οἱ Δάκωνες ἄφνω προσπεσόντες
ὡπλισμένοι γυμνοῖς, συντεταγμένοι ἀσυντάκτοις ἐνί-
κησαν· αἱροῦσιν αἰχμαλώτους καὶ τὰς τριήρεις ἁπάσας,
ὅτι μὴ μία ἡ Πάραλος ἔφυγεν Ἀθήναζε μόνη τῆς
ἥττης ἄγγελος.
Δύσανδρος παρήγγελλεν ἐξαπατᾶν χρῆναι παῖδας μὲν ἀστραγάλοις, πολεμίους δὲ ὅρκοις.
Δύσανδρος ἐκράτησε Θασίων, παρʼ οἷς ἦσαν ἀτ-
τικίζοντες πολλοὶ κρυπτόμενοι [φόβῳ] τοῦ Δάκωνος. ὁ
δὲ τοὺς Θασίους ἐς τὸ τοῦ Ἡρακλέους ἱερὸν συν-
αγαγὼν φιλανθρώπους λόγους διεξῆλθεν· ὡς δέον συγ-
γνώμην ἔχειν τοῖς κρυπτομένοις ἐν τῇ μεταβολῇ τῶν
πραγμάτων καὶ θαρρεῖν αὐτοῖς προσῆκον ὡς μηδὲν
δεινὸν πεισομένους τῶν λόγων ἐν ἱερῷ γιγνομένων
πασθέντας ἀποσφαγῆναι.
Λύσανδρος τὰς Ἀθήνας κατασκάπτειν βουλομέ-
δὲ διὰ τυράννων κατέχωσι τὰς Ἀθήνας, ἐγγύθεν παρα-
φυλάξειν τοὺς Θηβαίους καὶ διὰ παντὸς ἕξειν ὑπο-
δεεστέρους. ἄριστα λέγειν δόξας Λύσανδρος ἔπεισε
τὰς Ἀθήνας μὴ κατασκάψαι.
Ἆγις Πελοποννησίων Λακεδαιμονίοις πολεμούν-
των ἐν λιμῷ γνωώμην ἠγόρευσε παρὰ μίαν ἡμέραν
ἀσιτεῖν. φοβῆσαι δὲ τοὺς πολεμίους βουλόμενος, αὐτο-
μόλους ἔπεμψεν ἀγγελοῦντας, ὡς μεγάλη συμμαχία τῇ
μελλούσῃ νυκτὶ τοῖς Λάκωσιν ἀφίξεται. τῶν μὲν κτη-
νῶν τὰ στόματα ἔδησε διʼ ὅλης ἡμέρας, νυκτὸς δὲ
ἀρχομένης ἔλυσεν, ὥστε τὰ κτήνη πεινῶντα, τῶν
δεσμῶν ἀπολυθέντα, πόας καὶ νομῆς λαβόμενα ἀνε-
σκίρτα καὶ ἐφρυάττετο καὶ ψόφον ἤγειρε πολύν· συν-
επήχουν δὲ καὶ τῶν ὀρῶν αἱ φάραγγες. τοὺς δὲ
στρατιώτας ἐκέλευσεν ἄλλον ἀλλαχοῦ σκεδασθέντας
διπλᾶ καὶ τριπλᾶ πυρὰ ἀνακαῦσαι. οἱ Πελοποννήσιοι
τῷ πλήθει τῆς κραυγῆς καὶ τῷ μεγέθει τοῦ ψόφου
Θρασύλος βουλόμενος τοῖς πολεμίοις φανῆναι
τὰ ἱστία, τὴν δὲ πρὸς τὸν ζυγὸν καλωδίοις προσλα-
βεῖν τῇ θεούσῃ παραθέουσαν καὶ μὴ φαινομένων με-
τεώρων τῶν ἱστίων (τῆς ἑτέρας τριήρους). τούτῳ τῷ
τρόπῳ τὰς ἡμίσειας τῶν νεῶν ἀπεκρύψατο.
Θρασύλος καὶ οἱ περὶ αὐτὸν στρατηγοὶ Βυζαντίοις
ἐπέκειντο. οἱ περὶ Ἀναξίλαν στρατηγοὶ Βυζαντίων
δείσαντες, μὴ κατὰ κράτος ἡ πόλις ἁλῷ, συνέθεντο
χρόνον, ἐν ᾧ παραδώσουσι τὸ Βυζάντιον, καὶ τῆς συν-
θήκης ὁμήρους ἔδωκαν. οἱ περὶ Θρασύλον ἀνήχθησαν
μὲν ἐπὶ τούτοις τὴν ἐπʼ Ἰωνίας, [τῆς] αὐτῆς δὲ νυκτὸς
ἀναστρέψαντες κατελάβοντο τὴν τῶν Βυζαντίων πό-
λιν ἀφύλακτον.
Κόνων καταλειπόμενος ὑπὸ τῶν συμμάχων αὐτό-
μολον ἔπεμψε φράσοντα τοῖς πολεμίοις, ὡς μέλλοιεν
ἐνέδρας ἀνέστρεψαν καὶ παραμείναντες μέχρι νίκης
αὐτῷ διεπολέμησαν.
Κόνων Καλλικρατίδαν διπλασίας ἔχοντα τριήρεις
σμένων ἐπῆρε τὴν φοινικίδα· ἦν δὲ ἄρα μάχης σύν-
θημα τοῖς κυβερνήταις. οἱ δὲ ἐπιστρέψαντες ἀντι-
πρώρους τὰς ναῦς ἐμβάλλουσι ταῖς Λακωνικαῖς. αἱ
δὲ ἀσύντακτοι καὶ τεταραγμέναι, τὸ παράλογον τῆς
ἐπιστροφῆς ἐκπλαγεῖσαι πολλαὶ μὲν ἀνερράγησαν,
πολλαὶ δὲ κατέδυσαν. Κόνων δὲ τοῦ παντὸς ἔργου
τὴν νίκην ἀπηνέγκατο.
Κόνων Φαρναβάζῳ συμμαχῶν Ἀγησιλάου τὴν
λαβόντες πείσουσι τὰς πατρίδας ἐκφέρειν τὸν πρὸς
Λακεδαιμονίους πόλεμον. οἱ μὲν δεκασθέντες ἔπεισαν,
καὶ συνέστη πόλεμος Κορινθιακός· οἱ δὲ Σπαρτιᾶται
τὸν Ἀγησίλαον ἐκ τῆς Ἀσίας ἀνεκαλέσαντο.
Κόνων ἐν Μιτυλήνῃ κατακεκλεισμένος ὑπὸ Λα-
γασαμένους κελεύσας ἐν τοῖς σκάφεσιν ἡσυχάζειν,
ἑσπέρας προιούσης θεασάμενος τοὺς παραφυλάσσοντας
ἀνὰ τὴν γῆν ἐσκεδασμένους — οἱ μὲν σώματα ἐτημέ-
λουν, οἱ δὲ πῦρ ἀνέκαιον, οἱ δὲ δεῖπνον παρεσκεύαζον
— καὶ δὴ τότε ἀφῆκε τὰ σκάφη παραγγείλας πλεῖν
δρόμον ἀλλήλοις ἐναντίον, ἴνʼ, εἰ καὶ θάτερον ἁλί-
σκοιτο, θάτερον γοῦν σωθῆναι δυνηθῇ. ἄμφω δʼ
ἐσώθη τῶν πολεμίων διὰ τὴν ἀσχολίαν διῶξαι βρα-
δυνάντων.
Κόνων ναυμαχεῖν μέλλων, ἀγγείλαντος αὐτομόλου,
ἑλεῖν τὴν Κόνωνος ναῦν, κατασκευάσας ὁμοίαν τριήρη
τῇ ἑαυτοῦ καὶ τὸν στρατηγικὸν κόσμον περιθεὶς ἔταξεν
ἐπὶ τὸ δεξιὸν κέρας καὶ προσέταξεν ἀπὸ ταύτης ἆραι
τὸ σημεῖον τῷ παντὶ στόλῳ. οἱ μὲν πολέμιοι ταῦτα
ἰδόντες, ὅσοι τὰς ἀρίστας ναῦς εἶχον, εὐθέως ἐπὶ τὴν
Ξενοφῶν ἐπανῆγε τοὺς μυρίους. τῶν περὶ Τι-
σαφέρνην ἱππέων ἐνοχλούντων τὰ σκευοφόρα γνώμην
ἠγόρευσε τὰς μὲν ἀμάξας καὶ τὰ περιττὰ τῆς σκευῆς
[κατακαῦσαι, συγκατακαῦσαι δὲ καὶ τὰς σκηνὰς], ὅπως
μὴ συμβαίνοι τοῖς Ἕλλησι περὶ ταῦτα μαχομένοις ταλαι-
πωρεῖν καὶ κωλύεσθαι προσωτέρω βαδίζειν.
Ξενορῶν, τῶν βαρβάρων κατὰ τὴν πορείαν ἐπι-
κειμένων, τάξας ἀμφίστομον τὴν φάλαγγα, ὅσα ἦν
ἀναγκαῖα σκευοφόρα λαβῶν ἐντὸς ἐπορεύετο καταστήσας
ἐπὶ τῆς οὐραγίας ἱππεῖς, ἀκοντιστὰς, πελταστάς, οἳ
τοὺς προσπίπτοντας τῶν βαρβάρων ἀπεκρούοντο.
Ξενοφῶν, τῶν βαρβάρων προκαταλαβόντων στε-
Ξενορῶν ποταμὸν διαβαίνειν πειρώμενος, ὑπὸ
νους καὶ γενομένων ὑπὲρ κεφαλῆς πολλάς τε πληγὰς
ἐμβαλλόντων αὐτοῖς, οἱ μετὰ τοῖ Ξενοφῶντος ἀκιν-
δύνως διέβησαν.
Καὶ τόδε ὑμῖν δεύτερον βιβλίον, ἱερώτατοι βασι-
λεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγη-
μάτων καὶ αὐτοῖς δήπου συνιέναι δυναμένοις, ἀφʼ
ὅσης ἱστορίας καὶ ὅσῳ πόνῳ τάδε συλλεξάμενος ὠφέ-
λειαν σύντομον ὑμῖν δίδωμι· καὶ ταῦτα σχολὴν οὐκ
ἄγων, ἀλλὰ καὶ δίκας ἐφʼ ὑμῶν λέγων.
Ἀγησίλαος Ἀκαρνᾶσιν ἐπολέμει καὶ προσῄει, ὅτε
τὴν γῆν σπείρειν ἐχρῆν. οἱ Λάκωνες ἐβουλεύοντο
τοὺς πολεμίους εἴργειν· Ἀγησίλαος ἐπέτρεψεν, ὡς μᾶλλον
εἰρήνης ἐπιθυμήσοντας, εἰ καρποὺς ἔχοιεν, ὑπὲρ ὧν
φοβήσοιντο. εἰ δὲ εἰρήνης μὴ γλίχοιντο, ἡμῖν ἄρα᾿ ,
ἔφη, εἶεν ἂν ἐσπαρκότες.
Λακεδαιμόνιοι Θηβαίοις καὶ Ἀθηναίοις ὁμοῦ παρε-
Λάκωσιν ἀχρεῖον ἦν, τὴν δὲ φάλαγγα ὅλην ἐπάγειν
πλαγεὶς τὸ στάσιμον σχῆμα τῆς μάχης ἀνεχώρησε στρα-
τηγικὸν ἡγούμενος πολεμίων ῥώμην φυλάξασθαι.
Ἀγησίλαος περὶ Κορώνειαν ὅσον οὔπω παρετάσ-
ὅπως οὖν ἀθυμία καὶ φόβος μηδαμῶς ἐμπέσοι τῷ
στρατεύματι, Ἀγησίλαος προστάσσει τοῖς ἀγγέλοις
῾ τἀναντία πρὸς τοὺς στρατιώτας ἀγγέλλετε· Δακεδαι-
μόνιοι νικῶσιν ἐν τῇ θαλάσσῃʹ. ἀλλὰ μὴν καὶ αὐτὸς
προῆλθεν ἐστεφανωμένος, ἔθυσεν εὐαγγέλια, διέπεμψε
τοῖς φίλοις μερίδας ἀπὸ τῶν ἱερείων. οἱ στρατιῶται
ταῦτα ἀκούσαντες καὶ ὁρῶντες πλεῖον θαρσήσαντες
μετὰ μείζονος προθυμίας ἐν τῇ Κορωνείᾳ παρετάξαντο.
Ἀγησίλαος τοῖς φεύγουσι τῶν πολεμίων δίοδον
διδόναι παρήγγειλεν.
Ἀγησίλαος ἐν Κορωνείᾳ Θηβαίους ἐνίκησεν,
Ἀγησίλαος ἐπὶ τῆς Ἀσίας τοὺς στρατιώτας ἔπεισε
καταφρονεῖν τῶν βαρβάρων, οὓς τέως ἐδεδοίκεσαν,
αἰχμαλώτους Πέρσας ἀποδύσας καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἐπι-
δείξας, τὰ μὲν σώματα αὐτῶν ἀσθενῆ καὶ λευκὰ διὰ
τὴν τρυφὴν, τὸν δὲ κόσμον καὶ τὴν ἐσθῆτα πολυτελῆ,
κἀκεῖνο Λακωνικῶς εἰπὼν πρὸς οὓς μὲν τὸν ἀγῶνα
ἔχομεν, εἰσὶν οὗτοι· ὑπὲρ ὧν δὲ, ταῦτα᾿.
Οἱ σύμμαχοι Λακεδαιμονίους ᾐτιῶντο αὐτοὶ μὲν
στρατευόμεθα πολλοὶ, Λάκωνες δὲ ὀλίγοι᾿ . Ἀγησίλαος
ἐν πεδίῳ προσέταξεν ἰδίᾳ μὲν καθίσαι τοὺς Λάκωνας,
ἰδίᾳ δὲ τοὺς συμμάχους. οἱ μὲν δὴ κριθέντες ἐκά-
θηντο. κήρυξ δὲ ἠγόρευεν· ἀναστάντων οἱ κεραμεῖςʼ·
ἀνέστησαν ἀπὸ τῶν συμμάχων οὐκ ὀλίγοι. ῾ δεύτεροι
οἱ χαλκεῖςʼ· ἀνέστησαν πολλοί. τρίτον οἱ τέκτονεςʼ·
ἀνέστησαν πλείονες· καὶ τοὺς ἄλλους βαναύσους καὶ
τεχνίτας ἐφεξῆς κατέλεξεν, ὥστε ὀλίγου δεῖν πάντες
ἀνέστησαν οἱ σύμμαχοι, Λακεδαιμονίων δὲ οὐδείς·
ἀπείρητο γὰρ αὐτοῖς τέχνην βάναυσον ἐργάζεσθαι.
Ἀγησίλαος εἰς Ἀσίαν ὅτε διέβη καὶ τὴν βασιλέως
ἀνοχαὶ τρεῖς μῆνες, ἐφʼ τε βασιλέα πεῖσαι, ὅσαι πό-
λεις Ἑλληνίδες ἐν Ἀσίᾳ, καὶ δὴ αὐτονόμους ἀφεῖναι.
οἱ μὲν Ἕλληνες ἀνέμενον τὴν προθεσμίαν· ὁ δὲ Πέρ-
σης πολλὴν χεῖρα συλλέξας ἐπέθετο τοῖς Ἕλλησιν.
ὀρρωδία καὶ φόβος. Ἀγησίλαος καὶ φαιδρὸς τὴν
ὄψιν, μάλα δὴ γαννύμενος ἐστρατήγησε χάριν οἶδα
Τισαφέρνῃ τῆς ἐπιορκίας· ἑαυτῷ μὲν γὰρ πολεμίους
τοὺς θεοὺς ἐποίησεν, ἡμῖν δὲ συμμάχους. ἴωμεν δὴ
θαρροῦντες ὡς μαχούμενοι μετὰ τηλικούτων συμμά-
χων᾿. ἀνεθάρρησαν οἱ Ἕλληνες τῷ λόγῳ τοῦ στρα-
τηγοῦ καὶ συμβαλόντες ἐνίκησαν τοὺς βαρβάρους.
Ἀγησίλαος ἐπὶ Σάρδεις ἐλαύνων καθῆκε λογοποι-
φυλάττειν, ὁ δὲ Λάκων κατέδραμε Λυδίαν καὶ λείαν
πολλὴν κατέσυρεν.
Ἀγησίλαος ἐς τὴν Ἀκαρνάνων ἐνέβαλε. τῶν δὲ
στάδια ὀλίγῳ μέρει τῆς νυκτὸς διαδραμὼν ἀρχομένης
ἕω καταλαβὼν ἐν τῷ πεδίῳ τοὺς Ἀκαρνᾶνας πολὺ
πλῆθος ἀνθρώπων καὶ βοσκημάτων καὶ τῶν ἄλλων
κτημάτων λαφυραγωγήσας ἀνέζευξεν.
Ἀγησίλαος πυθόμενος Θηβαίους τὴν κατὰ Σκῶλον
πάροδον φυλάττειν, πάσαις ταῖς ἀπὸ τῶν Ἑλλήνων
πρεσβείαις ἐν Θεσπείαις ἀναμένειν συνέταξεν· ἀλλὰ
μὴν καὶ τὰ σιτία τῆς στρατιᾶς συγκομίζειν ἐκεῖσε.
Θηβαῖοι ταῦτα πυθόμενοι μετῆλθον ἐπὶ τὴν κατὰ
Θεσπείας πάροδον καὶ ταύτῃ παρεφύλαττον. Ἀγησίλαος
δυοῖν ἡμερῶν ὁδὸν ἀνύσας ἡμέρᾳ μιᾷ τὴν κατὰ Σκῶλον
πάροδον ἐρήμην εὑρὼν ἄνευ μάχης διῆλθεν.
Ἀγησίλαος ἐπόρθει τὴν Θηβαίδα. οἱ [Θηβαῖοι]
καταλιπόντες ἠπείγοντο ἐς τὸ ἄστυ· Ἀγησίλαος τὸν λόφον
ἀκωλύτως διῆλθεν.
[Ἀγησίλαος,] ἐν Λεύκτροις Λακεδαιμονίων πολλῶν
ἐπειδὴ ἀπεδείχθη, οὐ καινοὺς νόμους ἔγραψεν, ἀλλὰ
τοὺς παλαιοῖς ἰσχύειν μετὰ τὴν ἐν Λεύκτροις μάχην.
Ἀγησίλαος, ἐν τῇ Σπάρτῃ στάσεως γενομένης,
Βοιωτοὶ καὶ Ἀρκάδες ἐμβεβληκότες, καὶ δέος ἦν ἀμή-
χανον, ἐν τῷ πολέμῳ καὶ στάσις — οὐ μὴν αὐτὸς ἔδει-
σεν, ἀλλὰ τὸ μὲν ὅπλοις βιάζεσθαι τοὺς ἐπὶ τοῖ λόφου
σφαλερὸν, τὸ δὲ ἱκετεύειν ταπεινὸν ὂν παρῆκεν. αὐτὸς
δὲ μόνος ἄοπλος ἀτρέπτῳ καὶ πολλῷ τῷ προσώπῳ
πρὸς τὸν λόφον ἐλθών οὐκ ἐνταῦθα᾿ . ἔφη, ὦ νεανίαι,
ὑμᾶς ἔταξα· ἀλλʼ ὑμεῖς μὲν εἰς τόνδε τὸν λόφον᾿ ,
ἕτερον δείξας, ὑμεῖς δὲ ἐς τόδε τὸ χωρίον ἄπιτε καὶ
Ἀγησίλαος, πολλῶν αὐτομολούντων καὶ τῆς στρα-
κειμένης ἀσπίδος ὁ δεσπότης ζητοῖτο. οὐ τοίνυν οἱ
αὐτομολοῦντες ἔτι ἐγιγνώσκοντο τῶν ὅπλων οὐ φαι-
νομένων.
Ἀγησίλαος ἐπολιόρκει Φώκαιαν χρόνῳ μακρῷ καὶ
οὐκ ἔφερε. πολλῷ γε μὴν μᾶλλον ἐταλαιπώρουν οἱ
τῶν Φωκαέων σύμμαχοι. ὁ δὲ διαλύσας τὴν πολιορ-
κίαν ἀνεχώρησεν· ἄσμενοι δὴ καὶ οἱ τῶν Φωκαέων
σύμμαχοι τῶν πολεμίων ἀπελθόντων ἀπηλλάγησαν.
τότε Ἀγησίλαος ἐπιστρέφει, καὶ συμμάχων ἔρημον τὸ
Φωκαέων ἄστυ κατελάβετο.
Ἀγησίλαος Μακεδονίαν διοδεύων ἔπεμψε πρὸς
στήσας, ἀνέμιξεν ὄνους καὶ ἡμιόνους καὶ τῶν ἵππων
ὅσοι διὰ γῆρας ἀχθοφοροῦντες εἴποντο. τούτοις ἐπο-
χούμενοι ἄνδρες ὅπλισιν ἱππικὴν ἔχοντες φαντασίαν
παρέσχον ἱππικοῦ πολλοῦ. Ἀέροπος καταπλαγεὶς τὴν
δίοδον ἐσπείσατο.
Ἀγησίλαος ἐστρατοπέδευεν ἐν Βοιωτίᾳ. τῶν συμ-
μάχων συνάψαι μάχην δεδιότων, λάθρα δὲ ἐς Ὀρχο-
μενὸν, φίλην πόλιν, ὑπορρεόντων, ἀφανῶς πέμψας
πρὸς Ὀρχομενίους ἐκέλευσε μηδένα χωρὶς αὐτοῦ σύμ-
μαχον δέχεσθαι. οὐ τοίνυν ἔχοντες ποῖ τρέποιντο οἱ σύμ-
μαχοι οὐκέτι περὶ φυγῆς, ἀλλὰ περὶ νίκης ἐβουλεύοντο.
Ἀγησίλαος Θηβαίοις παρετάσσετο. οἱ δὲ τὴν Λα-
διαστῶμεν.᾿ οἱ μὲν διέστησαν· Θηβαῖοι δὲ διαδρα-
μόντες ἔφευγον. Ἀγησίλαος κατὰ τὴν οὐραγίαν αὐτοῖς
ἐπέκειτο, καὶ οὐκέτι φόνος ἦν ἀμφοτέρων, ἀλλὰ μόνων
τῶν φευγόντων.
Ἀγησίλαος παραταξάμενος ἰδὼν ἐθελοκακοῦντας
ἀνδρείως ἀγωνίζεσθαι.
Ἀγησίλαος ἐμβαλὼν ἐς Βοιωτίαν δῃοῦν καὶ δεν-
δροτομεῖν τὴν χώραν ἐκέλευσε τοῖς συμμάχοις· τῶν
δὲ ὀκνούντων παρήγγειλεν ἀπέχεσθαι δῃώσεως, τὰς
μέντοι μεταστάσεις τοῦ στρατοπέδου δὶς καὶ τρὶς τῆς
ἡμέρας ἐποιεῖτο. ἀναγκαίως οὖν τὰς καλύβας ἐγεί-
ροντες ἔτεμνον τὰ δένδρα διὰ τὴν αὐτῶν χρείαν, οὐ
διὰ τὴν τῶν πολεμίων βλάβην· ἴσον δὲ ἄρα ἦν τοῖς
πολεμίοις τὸ βλάπτεσθαι.
Ἀγησίλαος ἐν Ἀἰγύπτῳ Νεκτανεβῷ συμμαχῶν ἐς
χωρίον κατακλεισθεὶς περιετειχίζετο. τοῦ δὲ Αἰγυπτίου
τὸν περιτειχισμὸν οὐ φέροντος, ἀλλὰ διακινδυνεύειν
ἀξιοῦντος οὐκ ἐπείσθη, ἀλλʼ ἐνέμεινεν, ἕως περιετα-
φρεύθη καὶ περιετειχίσθη τὸ πᾶν, πλὴν ὀλίγου τοῦδε,
ὃ στόμα καὶ δίοδος ἦν τοῦ τείχους. Ἀγησίλαος ἀνε-
βόησεν οὗτος τῆς ἀλκῆς ὁ καιρός᾿ , καὶ διὰ τοῦ στό-
ματος ἐξώρμησεν κατʼ ὀλίγους τῶν πολεμίων ἐν τῇ
στενότητι φονεύων, καὶ τὸ περιβεβλημένον τεῖχος ἔρυμα
ἔχων πρὸς τὸ κυκλωθῆναι μὴ δύνασθαι.
Ἀγησίλαος πρὸς Βοιωτοὺς παρετάξατο. ἦν ἀμφίρ-
κόνιν ἀποκρύψαι. οἱ μὲν τοῦτο πράξαντες πρὸ ἡμέρας
ἀνεχώρησαν· οἱ πολέμιοι δὲ ἡμέρας γενομένης αὐτῶν
νεκροὺς ἰδόντες ἅπαντας κειμένους, τοὺς δὲ τῶν Σπαρ-
τιατῶν ὀλίγους, ἄθυμοι καὶ δειλότεροι ταῖς γνώμαις
ἐγένοντο ὡς Ἀακεδαιμονίων τὴν νίκην ἐχόντων.
Ἀγησίλαος ἀπὸ τῆς Ἀσίας ἐπανιὼν διὰ Βοιωτίας
Θήβας, ἔξω τῆς δυνάμεως οὔσης, ἀπολιπόντες τὰ στενὰ
διὰ τάχους ἐπανῆλθον ἐς τὴν πόλιν· Ἀγησίλαος δὲ
ἀσφαλῶς τὸ στράτευμα διεπόρευσεν.
Ἀγησίλαος ἐς Θήβας ἐνέβαλε· Θηβαῖοι τὸ πεδίον
ἑκατέρωθεν δύο πάροδοι στεναί. βουλόμενος Ἀγησί-
λαος παρελθεῖν πλινθίον τάξας κοῖλον προῆγεν ἐπὶ
τὴν πάροδον τὴν κατὰ τὸ εὐώνυμον. Θηβαίων ἐνταῦθα
πάντων ἀντιταξαμένων, ὁ δὲ μεταβαλόμενος ἀπʼ
οὐρᾶς ἐπὶ τὴν ἑτέραν πάροδον τοὺς εἴργοντας οὐκ
ἔχουσαν, εἴσω παρελθών τὴν χώραν τεμῶν ἐπανῆλθεν
οὐδενὸς ἀντιστάντος.
Ἀγησίλαος ἐστρατοπεδεύσατο Ἀαμψάκου πλησίον.
ἧκόν τινες ἐκ τῶν μετάλλων ἐκπεπηδηκότες Ἕληνες
ἀγγέλλοντες, ὡς ἄρα Λαμψακηνοῖς πάντες μεταλλεύου-
σιν οὕς ἄν λάβωσι. τὸ στράτευμα ἠγανάκτησε, καὶ
πρὸς τὸ τεῖχος ὥρμησε διαρπασόμενον τὴν πόλιν.
Ἀγησίλαος κωλῦσαι μὴ δυνάμενος σῶσαι τὴν πόλιν
βουλόμενος ὡς ὑπεραγανακτῶν δὴ ἐκέλευσεν αὐτοὺς
δραμόντας ἐκκόψαι τὰς ἀμπέλους πρώτας· εἶναι γὰρ
τῶν πρῶώτων Ἀαμψακηνῶν. οἱ δὲ πρὸς τὸ ἐκκόπτειν
ἐτράποντο· ὁ δὲ καιρὸν ἔσχε πέμψας μηνῦσαι Λαμ-
ψακηνοῖς, ὡς χρὴ τὴν πόλιν ἀσφαλῶς φυλάττειν.
Ἀγησίλαος, ἀντικαθημένων Λακεδαιμονίων καὶ
τῶν συμμάχων λογοποιοὺς καθῆκεν, ὡς ἄρα χρησμὸς
εἴη, τοὺς προτέρους τὸν ποταμὸν διαβάντας ἡττᾶσθαι.
οὕτως μὲν δὴ τοὺς Λακεδαιμονίους ἐπισχὼν, ὀλίγους
τῶν συμμάχων ἐγγὺς τοῦ ποταμοῦ καταλιπῶν καὶ στρα-
τηγὸν ἐπʼ αὐτῶν τὸν Θθάσιον Σύμμαχον, ἐντειλάμενος,
Θηβαίων τὸν ποταμὸν διαβάντων αὐτοὺς φεύγειν ὅτι
τάχος, ἄλλους τινὰς ἐς ἐνέδραν κατέκρυψεν ἐν τοῖς
κοίλοις χωρίοις, αὐτὸς δὲ τοὺς στρατιώτας ἐς ὀχυρὸν
καὶ δασὺ χωρίον ἀγαγὼν ἐπέστησεν. Θηβαῖοι τοὺς
περὶ Σ.ύμμαχον ὀλίγους ὄντας ἰδόντες, θαρροῦντες,
Ἀγησίλαος ἐς τὴν Μεσσηνίαν ἐμβαλῶν ἔπεμψε κατά-
σκοπον. τοῦ δὲ ἀγγείλαντος, ὡς οὐ μόνον οἱ Μεσήνιοι
τῆς πćλεως ἔξω προΐασιν, ἀλλὰ καὶ αἱ γυναῖκες αὐτῶν
καὶ τὰ τέκνα καὶ τὰ ἐλεύθερα σῶώματα, ἀνέζευξεν ὡς
ἀπεγνωκότων τὸ ζῆν καὶ διὰ τοῦτο ἀνδρειοτέρως μα-
χουμένων.
Ἀγησίλαος, ἐπειδὴ Ἀακεδαιμόνιοι κατακλεισθέντες
εἴσω τῆς Σπάρτης ὑπὸ Θθηβαίων οὐκ ἔφερον τὸ τει-
χήρεις μετὰ τῶν γυναικῶν φρουρεῖσθαι, ἀλλʼ ἐπεξελ-
θόντες γενναῖόν τι δρῶντες ἢ κρατεῖν ἢ ἀποθνήσκειν
ροῦντο, ἀπέτρεψεν αὐτοὺς ἀναμνήσας, ὅτι καὶ ἡμεῖς
ποτε Ἀθηναίους τειχήρεις ἐποιήσαμεν· οἱ δὲ οὐκ ἡξίω-
σαν ἐπεξελθόντες αὐτοὺς ἀναλῶσαι πάντας, ἀλλὰ τῆς
πόλεως καὶ τῶν τειχῶν φύλακας καταστησάμενοι αὐ-
τοὺς διεσώσαντο, τῶν πολιορκούντων πονηθέντων τῷ
χρόνῳ καὶ αὐτῶν ἑκόντων ἀποστάντων.
Ἀγησίλαος ἐν Ἀσίᾳ λείαν ἦγε πολλὴν τῶν βαρ-
βάρων ἐπικειμένων καὶ τοξευόντων καὶ ἀκοντιζόντων·
ὁ δʼ ὅσους εἶχε τῶν αἰχμαλώτων βαρβάρους, δεδεμέ-
νους γυμνοὺς προέταξε τοῦ στρατοπέδου. οἱ προσ-
Ἀγησίλαος εἰς Μένδαν ἀττικίζουσαν λάθρα νυκτὸς
παρελθὼν τὸ καρτερῶώτατον τῆς πόλεως κατασχῶῶν, τῶν
Μενδαίων ἀγανακτούντων καὶ σπουδῇ συνελθόντων
εἰς ἐκκλησίαν, ἐπιστὰς τῖ’, ἔφη, θορυβεῖσθε; οἱ γὰρ
ἡμίσεις ὑμῶν κοινωνοῦσι τῆς προδοσίας τῶν ἐμοὶ
καταλαβεῖν τὴν πόλιν παρασχόντων. οἱ Μενδαῖοιάλλή-
λους ὑπόπτους ἡγησάμενοι τῆς ταραχῆς ἐπαύσαντο.
Ἀγησίλαος τοὺς ἐνδόξους καὶ πολυφίλους αίχμα-
παρὰ τοῖς πολίταις.
Ἀγησίλαος ἐν ταῖς διαπρεσβείαις ήξξίου τῶν πο
ἐπὶ πλεῖστον συγγιγνόμενος καὶ κοινωνῶν ἑστίας καὶ
σπονδῶν ταῖς πόλεσι στάσιν ἐνεποίει διὰ τὰς τῶν
πολλῶν ὑποψίας.
Κλέαρχος πολλὴν στρατιὰν ἄγων ἦλθεν ἐπὶ πο
ἄχρι μαστοῦ· πρῶτον μὲν ἐπειρᾶτο κατὰ τὸ εὐδιάβατον
κρύπτοιτο, τὰ δὲ ὑπερέχοντα τοῦ ὕδατος τῇ ἀσπίδι
φυλάσσοιτο. οἱ μὲν ὁπλῖται ἀσφαλῶς διαβαίνοντες
ἀνέκρουσαν τοὺς πολεμίους· ἡ δὲ λοιπὴ στρατιὰ καταά
τὸ εὔπορον τοῦ ποταμοῦ διλθεν ἀκωλύτως.
Κλέαρχος Κύρου πεσόντος ἀναχωρῶν μετὰ τῶν
Ελλήνων ἐστρατοπέδευεν ἐν κώμῃ τροφὴν ἄφθονον
ἐχούσῃ. Τισαφέρνης πρέσβεις πέμψας ήξίου μένειν
αὐτόθι τοὺς λληνας παραδόντας αὐτῷ τὰ ὅπλα. Κλέ-
αρχος ὑπεκρίνατο προσίεσθαι τοὺς λόγους, ὅπως Τι-
σαφέρνης ἐλπίδι σπονδῶν ἐς τὰς κώμας διαπέμψειε
τοὺς πολλοῖς τῶν Περσῶν. ὁ μὲν δὴ νομίσας εἶξαι
τὸν Κλέαρχον διέλυσε τὴν δύναμιν. ὁ δὲ νύκτωρ
τοὺς λληνας ἐξαγαγὼν τῇ πορείᾳ προέλαβεν ἡμέραν
ὅλην καὶ νύκτα τοῦ Τισαφέρνου βραδέως τοὺς δια-
λυθέντας συνάγοντος.
Κλέαρχος Κύρῳ μὲν συνεβούλευεν αὐτῷ μὴ κιν-
δυνεύειν, ἀλλʼ ἐφορᾶν τὴν μάχην· μαχόμενον γὰρ
μηδὲν μέγα συμπράξειν τῷ σώματι, παθόντα δέ [τι]
κατὰ τοῦτο τὸ μέρος τοὺς Πέρσας ἐνίκησεν.
Κλέαρχος μετὰ τὸν Κύρου θάνατον τῶν Ἑλλήνων
κατασχόντων χῶώραν πολλὴν καὶ ἀγαθὴν — ποταμὸς
ἐκυκλοῦτο τὴν χώραν ἐλαχίστῳ διειργομένην ἰσθμῷ
μὴ νῆσον εἶναι — κωλύων ἔνδον στρατοπεδεύειν, ὡς
οὐκ ἔπειθε, πεπλασμένον αὐτόμολον καθῆκεν ἀπαγ-
γέλλοντα βασιλεὺς τὸν ἰσθμὸν ἀπειλεῖ ἀποτειχίσαιʹ.
τοῦτʼ ἀκούσαντες οἱ λληνες καὶ πεισθέντες Κλεάρχῳ
στρατοπεδεύουσιν ἐκτὸς ἰσθμοῦ.
Κλέαρχος λείαν ἄγων πολλὴν ἐπὶ λόφου κατα-
ληφθεὶς, περιχαρακευόμενος ὑπὸ τῶν πολεμίων, δεομέ-
νων τῶν γεμόνων διακινδυνείειν, πρὶν ἅπαντα
περιχαρακωθῆναι τὸν λόφον, θαρρεῖν αὐτοὺς ἐκέλευσεν,
ὡς πρὸς ὀλίγους ἐσομένης διὰ τὸ χαράκωμα τῆς μάχης.
ἑσπέρας δὲ προσιούσης καταλιπῶν τὴν λείαν κατὰ τὸ
διαλεῖπον τοῦ χάρακος διεξεπαίσατο τοὺς ἀπαντῶντας
ἐν στενῷ κατακόπτων.
Κλέαρχος λεηλατήσας Θρᾴκην μὴ φθάσας ἐπαν-
ἐγέρσεις ποιεῖσθαι πυκνάς. αὐτὸς δὲ νυκτὸς οὔσης
ἀφεγγοῦς λαβὼν μέρος τοῦ στρατεύματος ἐπεφαίνετο
τύπτων τὰ ὅπλα τὸν Θρᾳκιον τρόπον. οἱ δὲ ὡς τῶν
πολεμίων ἐπιφαινομένων ἦσαν ἕτοιμοι πρὸς μάχην.
ἐν τούτῳ καὶ οἱ Θρᾷκες ἐπεφάνησαν ὡς καθεύδοντας
αἱρήσοντες· οἱ δὲ ἐγρηγορίτες καὶ ὡπλισμένοι δεξά-
μενοι τοὺς ἐπιδραμόντας πλείστους αὐτῶν ἀπέκτειναν.
Κλέαρχος ἀποστάντων Βυζαντίων ζημιωθεὶς ὑπὸ
τῶν ἐφόρων ἐς Ἀάμψακον κατέπλευσε ναῦς ἔχων τέσ-
σαρας καὶ διέτριβεν ἐνταῦθα μεθύειν καὶ κωμάζειν
προσποιούιενος. ἐπολιορκοῦντο ὑπὸ Θρᾳκῶν Βυζάν-
τιοι· καὶ δὴ ἔπεμψαν τοὺς στρατηγοὺς δεησομένους
τῆς Κλεάρχου βοηθείας. ὁ δὲ ὡς ἀδυνάτως ἔχων διὰ
μαχήσειν. πληρῶώσας δὲ δὴ ναῦς δύοπρὸς ταῖς τέτταρσι
κατέπλευσεν ἐς Sυζάντιον καὶ συναγαγὼν ἐκκλησίαν
συνεβούλευσε πάντας τοὺς ἱππέας καὶ τοὺς ὁπλίτας
ἐπιβῆναι τῶν νεῶν ὡς ἐπιθησομένους ὄπισθεν τοῖς
Θρᾳξὶ, τοὺς δὲ κυβερνήτας ἀναχθέντας ἐπʼ ἀγκυρῶν
τὸ καπηλεῖον καὶ προστάξας τῷ καπήλῳ σιωπᾶν, τῶν
στρατηγῶν ἀνῃρημένων, τῶν ὁπλιτῶν ἀνηγμένων αὐτὸς
τοὺς αὐτοῦ στρατιῶώτας διὰ τάχους εἰσαγαγών κατέσχε
τό Βυζάντιον.
Κλέαρχος ἐλεηλάτει τὴν Θρᾴκην καὶ πολλοὺς
ἔκτεινε Θρᾳκῶν· οἱ δὲ πρέσβεις ἔπεμψαν δεησομένους
διαλύσασθαι τὸν πόλεμον. ὁ δὲ τὴν εἰρήνην ἐπιζή-
μιον ἡγούμενος ἐκέλευσεν ἐκ τῶν Θρᾳκῶν νεκρῶν σώ-
ματα δύο ἢ τρία διατεμόντας τοὺς ὀψοποιοὺς ἀνα-
κρεμάσαι· εἰ δὲ οἱ Θθρᾷκες ἰδόντες ἔροιντο τὴν αἰτίαν,
προσέταξε λέγειν Κλεάρχῳ δεῖπνον παρασκευάζεταιʼ.
ταῦτα οἱ πρέσβεις τῶν Θρακῶν ἰδόντες φρίξαντες ἀνε-
χώρησαν μηδὲν περὶ τῶν διαλύσεων εἰπεῖν ἔτι τολ-
μήσαντες.
Κλέαρχος ὁπλίτας ἔχων ἐν πεδίῳ προσκειμένων
στρατόπεδον ὀκτ τὸ βάθος καὶ κατέστησεν ἀραιοτέ-
ρους ἢ κατὰ σχῆμα πλινθίου καὶ παρήγγειλε τὸ ἐγχει-
ρίδιον καθέντας ὑπὸ τὴν ἀσπίδα βαθύτατον ὀρύξαι
βόθρον. οἱ μὲν ὥρυξαν, ὁ δὲ τοὺς ὁπλίτας ἐπανήγαγεν
[ἐκ τῶν] ὀρυγμάτων ἐς τὸ πρόσω τοῦ πεδίου. τῶν δὲ
δὲ ἀνήρουν τοὺς ἱππέας χαμαὶ κειμένους.
Κλέαρχος ἦν ἐν Θρκῃ· νυκτερινοὶ φόβοι τὸ ατρά-
τοῦτο ἐδίδαξε τοὺς στρατιώτας καταφρονῆσαι τοῦ νυ-
κτερινοῦ φόβου, καὶ οὕτως ἐπαύσαντο ἀναπηδῶντες καὶ
ταραττόμενοι.
Ἐπαμινώνδουτῆς γυναικὸς ἠράσθη οιβίδας,φρου-
ρῶν τὴν Καδμείαν· ἡ δὲ τῷ ἀνδρὶ τὴν πεῖραν ἐμή-
νυσεν. παμινῶώνδας προσέταξεν αὐτῇ τὸν Φοιβίδαν
* * ὑποκρίνασθαι καὶ νύκτα συνθέσθαι ὡς καὶ τοῖς
φίλοις αὐτοῦ γυναῖκας ἄλλας ἄξουσαν. ταῦτα μὲν δὴ
συνέθεντο· αἱ δὲ ἡκον καὶ συνέπιον τοῖς περὶ τὸν
Φοιβίδαν ἄχρι μέθης. καὶ ῇτήσαντο πρὸς ὀλίγον
ἐξελθεῖν ἐπί τινα θυσίαν νυκτερινὴν ὡς αὐτίκα ἀνα-
στρέφουσαι. οἱ μὲν ἐπέτρεψαν τοῖς θυρωροῖς προσ-
τάξαντες πάλιν αὐτὰς ἐσδέξασθαι αῖ δὲ ἀπῆλθον.
Ἐπαμινώνδας Θηβαίων ἡγεῖτο, Ἀακεδαιμονίων
ὁ βασιλεὺς ἔπεσεν ἐν τῇ μάχῃ.
Ἐπαμινῶώνδας ἔν Ἀεύκτροις προσῆγεν ἥδη τὴν
τοῖς βουλομένοις ἐξέστωʼ. Θθεσπιεῖς μὲν αὐτοῖς ὅπλοις
ἀπηλλάσσοντο· παμινῶώνδας δὲ τοῖς μείνασιν ὁπλίταις
συντεταμένοις καὶ προθύμοις χρησάμενος εὐκλεῶς ἐνί-
κησεν.
Ἐπαμινῶώνδας ὑπερέβαλλεν ἐς Πελοπόννησον.οί πο
λέμιοι κατὰ τὸ Ονειον (ἐμβαλόντες) ἐστρατοπεδεύοντο.
βροντὴ γίγνεται, καὶ φόβος αἱρεῖ τοὺς στρατιῶώτας. ὁ
μὲν μάντις ἐπισχεῖν ἐκέλευεν. παμινῶώνδας δὲ μη-
δαμῶςʹ, ἔφη· τοὺς πολεμίους γὰρ ἐν τοιούτῳ χωρίῳ
Ἐπαμινώνδας ἐνέβαλεν ἐς τὴν Ἀακωνικὴν καὶ
οἷός τε ἦν διαρπάσαι τὴν Ἀακεδαιμονίων πόλιν· ἀλλὰ
μεταγνοὺς οίχ ἁψάμενος τῆς πόλεως ἀνέζευξεν. οἱ
συνάρχοντες ἠπείλουν αὐτῷ δίκην· ὁ δὲ δείξας αὐτοῖς
τοὺς συμμάχους Ἀρκάδας, εσηνίους, Ἀργείους, καὶ
ὅσοι ἄλλοι Πελοποννήσιοι εἰ Ἀακεδαιμονίους ἀνάστα-
τους ἐπεποιήκειμενʹ, ἔφη, νῦν ἐχρῆν πᾶσιν ἂν τούτοις
μάχεσθαι· ὡς καὶ νῦν συμμαχοῦσιν ἡμῖν Λακεδαιμο-
νίους καθαιροῦντες, οὐχὶ Θηβαίους αὔξοντες.
Ἐπαμινώνδας τοὺς eηβαίους ἔπεισε τοῖς ἐπιδη-
οἱ δὲ εὐκόλως καταβάλλοντες αὐτοὺς ἐδιδάχθησαν
καταφρονεῖν αὐτῶν καὶ ὡς ἀνδρειότεροι τὸν πρὸς
αὐτοὺς πόλεμον θαρροῦντες ἐξήνεγκαν.
Ἐπαμινῶώνδας ἀεὶ τὴν δύναμιν ἄμα ἡλίῳ προῆγε
δόξαν ἐμποιῶν, ὡς ἐκ τοῦ προφανοῦς διαμάχοιτο· ἐν
δὲ Πελοποννήσῳ νυκτὸς ἐπαναστὰς προσέπεσεν ἀπροσ-
δοκήτως Ἀακεδαιμονίοις ἔτι καθεύδουσιν.
Ἐπαμινῶώνδας ἡγεῖτο Θηβαίων, Κλεόμβροτος Λακε
ἀπαντῆσαι ἀγγέλλοντα· ὁ Τροφώνιός μοι προσέταξεν
ἀπαγγεῖλαι Θηβαίοις, ὅτι νίκην δίδωσι τοῖς ἄρχουσι
τῆς μάχης. τῶν δὲ Θηβαίων θαρσησάντων καὶ τὴν
τοῦ θεοῦ πρόσθεσιν προσκυνησάντων παμινῶώνδας
ἐκέλευσε καὶ ἐς τὸ ρακλεῖον ἐλθόντας προσεύξασθαι.
ἦν δὲ ἄρα καὶ πρὸς τὸν ἱερέα τοῦ ρακλέους πάλαι
προσυγκείμενον, τὸν μὲν νεῶών νύκτωρ ἀνοῖξαι, τὰ δὶ
ἀνακείμενα ὅπλα καθελεῖν καὶ ἀποσμήξαντα παραθεῖναι
τῷ θεῷ· καὶ αὐτόν τε καὶ τοὺς μετʼ αὐτοῦ ζακόρους
ἐκποδῶών οἴχεσθαι μηδενὶ μηδὲν ἀπαγγείλαντας. ἐπεὶ
δὲ οἱ στρατιῶται σὺν ἡγεμόσιν ἐς τὸ ἱερὸν ἐλθόντες
εἶδον τὰς θύρας ἀνεῳγμένας οὐδενὸς τῶν ζακόρων
παρόντος, εἶδον δὲ καὶ τὰ ὅπλα τὰ παλαιὰ νεόσμηκτα
καὶ λάμποντα ἔμπροσθεν τοῦ θεοῦ, ἠλάλαξαν καὶ
δαιμονίου θάρσους ἐνεπλήσθησαν ὥσπερ τὸν Ηρακλέα
στρατηγὸν τῆς μάχης ἔχοντες. οὕτω δὴ συνέβη αὐτοῖς
θαρσήσασι κρατῆσαι τῶν τετρακισμυρίων.
Ἐπαμινώνδας βουλόμενος ἐμβαλεῖν ἐς Ἀακεδαί
στήσας τὸ στρατόπεδον παμινῶώνδας ἐπέθετο τοῖς
φύλαξιν ἐς ὕπνον τετραμμένοις καὶ χειρωσάμενος
αὐτοὺς ῥᾳδίως παρῆλθεν.
Ἐπαμινῶώνδας ἐπεχείρησε νυκτὸς καταλαβέσθαι
Ἀγησίλαος τὴν ἐπίθεσιν παρὰ αὐτομόλων μαθών,
συντόνως δραμὼν μετὰ τῆς αὐτοῦ δυνάμεως, φθάσας
εἴσω τῆς πόλεως παρελθεῖν ἀνέμενε τοὺς ηβαίουςʼ
οἱ δὲ προσπεσόντες ἐξῶώσθησαν μετὰ βίας ὑπὸ τῶν
Λακεδαιμονίων. ὡς δὲ ἐν ἰσχυρῷ κινδύνῳ ταραχωδῶς
ἐμπεσόντες καὶ διὰ νυκτὸς φεύγειν βιασθέντες ἀπέ-
βαλον πολλοὶ τὰς ἀσπίδας, παμινῶώνδας ἰδάών τὸ
γεγονὸς οὐ βουλόμενος ἐλεγχθῆναι τοὺς ῥιψάσπιδας
ἐκήρυξε μηδεὶς τῶν ὁπλιτῶν αὐτὸς φερέτω τὴν ἀσπίδα,
ἀλλὰ διδότω τοῖς ὑπασπισταῖς ἢ τοῖc ἄλλοις ἀκόλου-
θοις· αὐτοὶ δὲ μόνα τὰ δόρατα καὶ τὰ ἐγχειρίδια ἔχον-
τες τῷ ἡγεμόνι ἕπεσθεʼ οὕτως ἄρα τὸ πλῆθος ἔλαθον
οἱ τὰ ὅπλα ἀποβαλόντες καὶ προθυμότερον ὑπήκουον
Ἐπαμινώνδας Λακεδαιμονίοις παρετάσσετο· τῆς
δὲ μάχης καρτερᾶς γενομένης, πολλῶν ἀμφοτέρωθεν
πεσόντων, νυκτὸς ἀφελομένης τὸ τέλος τῆς νίκης ἀνε-
χώρησαν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον ἕκαστοι. Λακεδαιμόνιοι
μὲν δὴ κατὰ λόχους καὶ μόρας [καὶ] ἐνωμοτίας καὶ
συσσίτια στρατοπεδεύοντες ἔμαθον τὸ πλῆθος τῶν
ἀπολωλότων καὶ οὕτως ἀθυμήσαντες ἐς ὕπνον ἐτρά-
ποντο. Θηβαίοις δὲ παρήγγειλεν Ἐπαμινώνδας κατα-
στρατοπεδεύειν, ὡς ἔτυχον ἕκαστοι, καὶ μὴ ζητεῖν τοὺς
λόχους μηδὲ τὰς τάξεις, ἀλλὰ ὡς τάχιστα δειπνοῦντας
ἀναπαύεσθαι, ἄνδρα ἀνδρὶ ἐκ τῶν παρόντων ἐπιτη-
δείων ἐπαρκέσαντα. συνέβη τοίνυν δειπνήσαντας αὐτοὺς
διὰ τάχους ἀναπαύσασθαι· καὶ τὸ μέγιστον ἀγαθὸν,
ἀγνοῆσαι τοὺς ἀπολωλότας οὐκ ἐν τοῖς οἰκείοις συσ-
σιτίοις, ἀλλὰ σποράδην δεδειπνηκότας. εἰκότως ἄρα
τῆς ὑστεραίας Θηβαῖοι μὲν παραταξάμενοι γενναιότεροι
ἐκράτησαν, Λακεδαιμόνιοι δὲ διὰ τὸν θάνατον τῶν
οἰκείων ἐῴκεσαν προηττημένοις.
Ἐπαμινώνδας Θηβαίων [ἑξακισχιλίους] γεν ἐπὶ
τετρακισμυρίους Σπαρτιατῶν καὶ τῶν συμμάχων. τῶν
τῶν. ὁ δὲ νύκτωρ τεχνίτην ἐπαγαγών μετεσχημάτισε
τὸ ἄγαλμα καὶ τὴν θεὸν ἐποίησε διὰ πόρπακος ἔχουσαν
τὴν ἀσπίδα. ἐπεὶ δὲ καιρὸς ἦν ἐξύδου, τοὺς νεάῶς
ἅπαντας ἀνέῳξεν ὡς θύσων ὑπὲρ τῆς στρατείας. οἱ
δὲ στρατιῶται τὸ σχῆμα τῆς θεοῦ μεταβεβλημένον
ἰδόντες κατεπλάγησαν ὡς τῆς Ἀθηνᾶς αὐτῆς ὁπλιζο-
μένης κατὰ τῶν πολεμίων, καὶ πολὺς ἦν παμινώνδας
ἐγκελευόμενος θαρρεῖν ὡς τῆς θεοῦ τὴν ἀσπίδα κατὰ
τῶν πολεμίων προβεβλημένης. οὕτως ἀνεθάρρησαν οἱ
Θθηβαῖοι καὶ συμβαλόντες ήγωνίσαντο λαμπρῶς καὶ
τοὺς πολλῷ πλείονας πολεμίους ἐνίκησαν.
Ἐπαμινῶώνδας πρὸς τῇ γεφύρᾳ τοῦ Σπερχειοῦ,
τὸ μὲν χλωρῶν, τὸ δὲ αὔων· καὶ περὶ μέσην νύκτα
τὰ μὲν αὐα κάτωθεν, τὰ δὲ χλωρὰ ἄνωθεν |θέντας
ὑφάψαι]. ὁμοῦ νὺξ καὶ ὁμίχλη καὶ καπνός· ὁ μὲν ἀὴρ
τοῖς πολεμίοις ἀόρατος ἦν· ὁ δὲ παμινῶώνδας ἐπὶ
τὴν γέφυραν διεβίβασε τοὺς στρατιώτας. οἱ δὲ οὖ
Ἐπαμινώνδας περὶ Τεγέαν διακινδυνεύων πρὸς
τόπους, ἴνα λάθῃ τοὺς πολεμίους, προσέταξε τῷ ἱππάρχῳ
μετὰ ἱππέων χιλίων ἑξακοσίων προῖππεῦσαι τῆς φά-
λαγγος καὶ πυκνὰς ποιεῖσθαι τὰς ἀναστροφὰς τῇδε
κἀκεῖσε. ὡς δὲ πλεῖστον ἐπανέστησε κονιορτὸν ἐπι-
σκοτῶν ταῖς τῶν πολεμίων ὄψεσιν, ὁ μὲν ἔλαθε κατα-
σχών τὰ ὑπερδέξια· οἱ δὲ Σπαρτιᾶται, λήξαντος τοῦ
κονιορτοῦ, τὸ γεγονὸς ἰδόντες ἐνόησαν τὴν αἰτίαν τῆς
προϊππασίας.
Ἐπαμινώνδας προτρέπων Θηβαίους πρὸς αὐτοὺς
ἔδειξεν αὐτοῖς καὶ πάντων ἐναντίον τὴν κεφαλὴν του
θηρίου συντρίψας ὁρᾶτεʹ, ἔφη, ὅτι τὸ λοιπὸν σῶμα
ἄχρηστον τῆς κεφαλῆς οἰχομένης· οὕτω δὴ (αί τῶν
πολεμίων κεφαλαί), ἤν γε τὸ Ἀακωνικὸν τοῦτο συν-
τρίψωμεν, τὸ λοιπὸν σῶμα τῶν συμμάχων ἄχρηστον.
Πελοπίδας ἐπολιόρκει πόλεις ἀπεχούσας ἀλλήλων
ἑκατὸν εἴκοσι στάδια. πλησίον ὤν τῆς ἑτέρας συνέ-
ταξεν, ἐπειδὰν προσάγῃ τοῖς τείχεσι, τέσσαρας ἱππεῖς
ἐστεφανωμένους θέοντας ἥκειν ἀγγέλλοντας τὴν ἑτέ-
ραν πόλιν ἑαλωκέναι. ὁ δὲ ἀκούσας ἀνέζευξεν ἐπὶ
τὴν δοκοῦσαν ἡττᾶσθαι καὶ πρὸ τῶν τειχῶν ὕλην
πολλὴν ἄψας καπνὸν ἥγειρε μέγαν, ἴνα τοῖς ἑτέροις
ἐμποιήσῃ φαντασίαν πόλεως καταπεπρησμένης. οἱ δὲ,
ῶὡς εἶδον, καταπλαγέντες τὴν μέλλουσαν ἄλωσιν σφᾶς
αὐτοὺς τῷ Πελοπίδᾳ παρέδωκαν. ὁ δὲ τὴν παρὰ
τούτων δύναμιν προσλαβών ἐπὶ τὴν ἑτέραν πόλιν
ἐλθν κἀκείνην παρεστήσατο οὐκέτι θαρροῦσαν ἀντι-
τάξασθαι. οὕτως ἄρα τὴν μὲν εἰληφέναι δόξας, τὴν
δὲ λαβὼν ἀμφοτέρων ἐκράτησεν.
Πελοπίδας ἐν Θετταλίᾳ ποταμὸν διαβῆναι μὴ δυ-
νάμενος ἐπικειμένων πολεμίων στρατοπεδεύσαχ τοῦ
ποταμοῦ πρόσθεν χάρακα περιεβάλετο· πολλὴν ὕλην
τεμῶν ἀναπαύσας τοὺς στρατιῶώτας νυκτὶ μέσῃ τὸν
Θήβας ἐφύλασσε φρουρὰ Λακωνικὴ, καὶ φρούραρ-
χος ἐπὶ τῆς Καδμείας ἐτέτακτο. ἦν Ἀφροδίτης ἑορτή·
αί μὲν γυναῖκες ἔπαιζον τῇ θεῷ· οἱ δὲ ἄνδρες ἀμφὶ
ταύτας εἶχον. ἔδοξε τῷ φρουράρχῳ τιμῆσαι τὴν θεόν·
ἐκάλεσεν ἑταίρας. ἔχων ξιφίδιον κρυπτὸν [Πελοπίδας]
εἰσέρχεται καὶ τὸν φρούραρχον ἀνελῶν ἠλευθέρωσε
τὰς Θήβας.
Γοργίδας πρῶτος ἐν Θήβαις τὸν ἱερὸν λόχον συν-
Γοργίδας ἱππεῖς ἔχων Θηβαίους παρετάσσετο Φοι-
βίδᾳ πελταστὰς ἔχοντι· στενόπορον ἦν τὸ χωρίον.
Γοργίδας φεύγειν προσποιούμενος τοὶς πελταστὰς ἐπὶ
πόδα ἀνεχωώρει· τῶν δὲ πολεμίων ἐγκειμένων, ὑπήγαγεν
αὐτοὺς ἐς τὴν εὐρυχωρίαν. ἔνθα δὴ Γοργίδας κράνος
ἐπὶ δόρατος ἀνατείνας σημεῖον ἔδωκεν ἀναστροφῆς.
αὡς δὲ ἐν πλατυτέρῳ χωρίῳ τὸ ππικὸν ἀνέστρεψε, τὴν
ἐμβολὴν τῶν ΐππων οὐ φέροντες οἱ πελτασταὶ προ-
Δερκυλίδας ὥμοσε Μειδία τῷ τυράννῳ τῆς Σκή-
ψεως, ἐφʼ τε προελθόντα καὶ ὁμιλήσαντα ταχὺ πάλιν
εἰς τὴν πόλιν ἀφεῖναι. καὶ δὴ ὁ μὲν τύραννος προῆλθε·
Δερκυλίδας δὲ προσέταξεν ἀνοῖξαι τὰς πύλας, εἰ δὲ
μὴ, φονεύσειν αὐτὸν πείλησεν. ἐπεὶ δὲ φοβηθεὶς
ἀνέῳξεν, ἀφίημί σεʹ, ἔφη, νῦν ἐς τὴν πόλιν· τοῦτο
γὰρ ὥμοσα· κἀγώ δὲ μετὰ τῆς ἐμῆς δυνάμεως εἰσέρ-
χομαι.᾿
Ἀλκέτας ακεδαιμόνιος ἀπὸ στιαίας ὁρμώμενος
κύσας τριήρη μίαν καὶ ἐς ταύτην ἀνὰ μέρος ἐμβιβάζων
Ἀρξιλαΐδας ὁ Λάκων μετὰ στρατεύματος διαπο-
μενον, ἐλογίζετο δὲ δύνασθαι γενέσθαι, τοῦτο ὡς
προεγνωκὼς ἀπήγγειλε τῷ πλήθει καὶ προσέταξε διε-
σκευασμένους πρὸς μάχην ὁδοιπορεῖν ὡς τῶν πολεμίων
λοχῶώντων. κατὰ τύχην δὲ εὑρεθέντος μεγάλου λόχου,
ὡς ἄν οὐ προίδωσι τὴν τῶν πολεμίων παροσκευὴν,
αίτὸς φθάσας ἐπέθετο καὶ ῥᾳδίως ἅπαντας διέφθειρε
τοὺς ἐνεδρεύσανας τῷ προπαρεσκευάσθαι καταστρα-
τηγήσας.
Ἰσίδας ὁ Λάκων μετὰ τὴν περὶ Λεῦκτρα συμφο-
ρὰν Γύθειον, τὸ τῆς Σπάρτης ἐπίνειον, Θηβαίων
ἔμφρουρον ποιησάντων, ἑκατὸν ἡλικιῶώτας κοινωνοὺς
προσλαβῶών λίπα τε ἐποίησεν αὐτοὺς ἀλείψασθαι καὶ
στεφάνους ἐλαίας περιθέσθαι καὶ ξίφος ὑπὸ μάλης
μένοι τοὺς μὲν ἀπέκτειναν αὐτῶν, τοὺς δὲ ἐξέβαλον
καὶ τὸ Γύθιον αὐτοὶ κατέσχον.
Κλεανδρίδας ὁ Λάκων ἐπὶ Τέριναν ἄγων τὴν στρα-
ριναίοις· οἱ δὲ προαισθόμενοι διʼ αὐτομόλων σπεύ-
σαντες ἐπὶ τὴν ὁδὸν ὑπὲρ κεφαλῆς ἐγένοντο τοῦ
Κλεανδρίδου. ὁ δὲ, τῶν στρατιωτῶν ἀθύμως ἐχόν-
των, θαρρεῖν αὐτοὺς κελεύσας τὸν κήρυκα διὰ τῆς
στρατιᾶς ἦγε προστάξας ἀναβοᾶν· ὅς ἄν Τεριναίων
τὸ σύνθημα λέγῃ τὸ προσυγκείμενον, τοῦτον φίλον
ἡγεῖσθαι. ἀκούσαντες οἱ Τεριναῖοι τοῦ συντάγματος
ὑπόπτως ἔσχον ὡς δὴ σφῶν αὐτῶν ὄντας τινὰς προ-
δότας, καὶ ἔδοξεν αὐτοῖς τὴν ταχίστην ἀπαλλαγεῖσι
φυλάττειν τὴν πόλιν. οἱ μὲν ἐξαπατηθέντες ἀπέχω-
ρουν. Κλεανδρίδας δὲ ἀκινδύνως ἀνεβίβασεν ἐπὶ τὰ
ὑψηλὰ τὴν στρατιὰν, προσέτι καὶ λεηλατήσας τὴν χώραν
ἀσφαλῶς ἀπηλλάγη.
Κλεανδρίδας Θουρίων ἡγούμενος μάχῃ ωιχήσας
δύναμιν ἔχοντες. ὁ δὲ ἐκ τῆς εὐρυχωρίας ἐς στενόπο-
ρον χωρίον ὑπεξήγαγε τὴν ἑαυτοῦ στρατιὰν, ἵνα τὸ
πλῆθος τῶν πολεμίων ἀχρεῖον κατασκευάσας ἴσους
τοὺς αὐτοῦ στρατιnώτας (ἐν) τῇ στενότητι τοῦ τόπου
πρὸς τὸν κίνδυνον καταστήσῃ· καὶ δὴ πάλιν Λευκανοὺς
ἐνίκησαν οἱ Θούριοι.
Κλεανδρίδας τοὺς ἀρίστους Τεγεατῶν λακωνίζειν
ἄνδρας ἐς δίκην προδοσίας ὑπήγαγον· οἱ δὲ ἁλῶναι
δείσαντες τὴν ψῆφον προλαβόντες προέδωκαν τὴν
πόλιν τὴν ψευδῆ ὑποψίαν ἀληθῆ ποιῆσαι φόβῳ βια-
σθέντες.
Κλεανδρίδας Λευκανοῖς πολεμῶν ὑπερέχων ἡμιολίῳ
τοῖς πολεμίοις, ἀναχωρήσουσι [μὴ| διακινδυνεύσαντες,
τὴν φάλαγγα συνήγαγεν ἐς βάθος. ἐπεὶ δὲ Λευκανοὶ
καταφρονήσαντες ὡς ὀλίγων ἐπὶ μῆκος ἐξέτειναν τὰ
ὑπερεφαλάγγησε τοὺς Λευκανούς. οἱ δὲ κυκλωθέντες,
βαλλόμενοι πανταχόθεν πάντες ἀπαώλοντο πλὴν ὀλίγων,
οἳ] διεσῶώθησαν αἰσχρῶς φεύγοντες.
Κλεανδρίδας Θουρίοις ἐλάττοσιν οὖσι παραγγέλλων
ἡ λεοντῆ, τότε χρὴ καὶ τῆς ἀλωπεκῆς προσράπτεινʹ.
Φαρακίδας, Καρχηδονίων ἐφορμούντων Συρακού-
ἔΚαρχηδόνιοι καταπλέοντος, ἐς τὰς αίχμαλῶώτους τριή-
ρεις τὰς ἐννέα ἀνεβίβασε τοὺς ἰδίους ἐρέτας καὶ στρα-
τιῶώτας· Καρχηδόνιοι γνωρίζοντες τὰ οἰκεῖα σκάφη
προσπλέοντας αὐτοὺς τῷ λιμένι τῶν Συρακουσίων οὐκ
ἐκῶώλυσαν.
Δηιφόντης τοῖς ωριεῦσι συνέταξεν ἐκκαλεῖσθαι
τοὺς Ἀργείους ἐς μάχην. αὐτὸς δὲ τῶν νεῶν ἐπιβὰς
ὑπὸ λόφῳ τινὶ περιωρμίσατο, ἔνθα οὐκ ἦν κάτοπτος.
σκοπὸς ἤγγειλε Δωριεῖς μὲν περιελαύνουσι λείαν,
Ἀργεῖοι δὲ ἐκβοηθοῦσι τὸ στρατόπεδον καταλιπόντεςʹ.
Δηιφόντης καὶ οἱ σύμμαχοι τῶν νεῶν ἐκδραμόντες
ἔρημον αἱροῦσι τὸ στρατόπεδον. Ἀργεῖοι πατέρων
καὶ παίδων καὶ γυναικῶν ἑαλωκότων ἐφʼ ᾧ τε σῶσαι
τούτους τήν τε χῶώραν καὶ τὰς πόλεις παρέδωκαν
Δωριεῦσιν.
Εὐρυπῶν βασιλεὺς Λακεδαιμονίων ὁρῶν τὸν πρὸς
δαιμόνιοι παύσονται πολεμοῦντες, ἐὰν τοὺς ἐναγεῖς
ἐξελάσητεʹ. τούτους δὲ εἶναι τοὺς Ἄγιν ἀνῃρηκότας.
οἱ δὴ τοῦ φόνου τὴν αἰτίαν ἔχοντες, προσδοκῶντες
ὑπὸ τοῦ δήμου διωχθήσεσθαι διὰ τὴν τῆς εἰρήνης
ἐπιθυμίαν, σὺν ἐγχειριδίοις ἐλθόντες ἀπέσφαξαν ὅσους
ἡδύναντο· πολλοὺς δὲ καὶ [δούλους] συμμάχους προσ-
εποιήσαντο τὴν ἐλευθερίαν ὑπισχνούμενοι. οἱ δὲ τῆς
εἰρήνης ἐπιθυμοῦντες συνετάχθησαν, ὥστε δίχα δίαι-
Μαντίνειαν, ἧς τῷ πολέμῳ κρατεῖν οὐκ ἡδύναντο.
Οἱ Ἐψοροι μηνυθέντος ἐπιβουλεύειν Κινάδωνα
τῆς Λ¨ακωνικῆς οὐ προ πολλοῦ, τὸν Κινάδωνα καλε-
σαντες μετὰ δύο στρατιωτῶν ἐς Ἀὐλῶνα ἔπεμψαν ὡς
ἐπὶ πρᾶξιν ἀπόρρητον. ὡς δὶ ἀφίκετο, οἱ προπεμ-
φθέντες ἱππεῖς συλλαβόντες αὐτὸν, στρεβλῶώσαντες, μα-
έθόντες τοὺς κοινωνοὺς τῆς ἐπαναστάσεως ἐπέστειλαν
τοῖς Cφόροις. οἱ δὲ μαθόντες τοὺς μηνυθέντας ἄνευ
ταραχῆς ἀπέκτειναν οὐ παρόντος τοῦ μεμηνυκότος.
Οἱ Ἐψοροι πυθόμενοι τοῖς Παρθενίαις σημεῖον
τῷ κήρυκι ἀναγορεῦσαι· οἱ τὸν πῖλον αἴρειν μέλλοντες
ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἄπιτεʼ τούτου δὲ κηρυχθέντος οἱ κοι-
Ιπποδάμας ὑπὸ Ἀρκάδων ἐν Πρασιαῖς ἐπολιορ-
κεῖτο. λιμος ἦν· οἱ Σπαρτιᾶται κήρυκα ἔπεμψαν· εἴσω
παρελθεῖν Ἀρκάδες οὐκ ἐπέτρεψαν. Ἱπποδάμας ἀπὸ
τοῦ τείχους τῷ κήρυκι ἀπεκρίνατο τοῖς Ἐφόροις ἄγ-
γελλε τὴν γυναῖκα λύειν τὴν ἐν τῷ ἱερῷ τῆς Χαλ-
κιοίκου δεδεμένηνʼ. οἱ μὲν Ἀρκάδες οὐκ ἐνόησαν· οἱ
δὲ Λάκωνες συνῆκαν ὅτι λιμὸν λύειν ἐπιστέλλοι. ἦν
γὰρ ἐν τῷ ἱερῷ τῆς Χαλκιοίκου ἀνακειμένη Λιμοῦ
γραφὴ, γυνὴ (γεγραμμένη) ὠχριῶσα, λεπτὴ, τω χεῖρε
ὀπίσω δεδεμένη· ὥστε τὸ ἀφανὲς τοῖς πολεμίοις φανε-
ρὸν τοῖς πολίταις πποδάμαντος ἦν.
Γάστρων Λακεδαιμόνιος μέλλων ἐν Ἀἰγύπτῳ συμ-
βαλεῖν τοῖς Πέρσαις μετενέδυσε τὰς πανοπλίας καὶ
τὰς μὲν τῶν Ελλήνων τοῖς Αἰγυπτίοις, τὰς δὲ τῶν
Αἰγυπτίων τοῖς Ἕλλησι περιέθηκε. κρύψας δὲ τοὺς
Αἰγυπτίους (ἐν τοῖς Σλλησι) παρατάξας προῆγε τοὺς
λληνας. τῶν δὲ οὐδὲν ἐνδιδόντων, ἀλλʼ εἰς τοὔμ-
Μεγακλείδας συμφυγὼν ἐς ὅρος δασὺ, πολιορ-
κούμενος, διελῶών τοῦ στρατεύματος, ὅ μὲν ἀχρεῖον ἦν
καὶ βαρύτερον, φεύγειν ἐκέλευσε διὰ τῆς ὕλης εἰδώς,
ὅτι φανερὸν ἔσται τοῖς πολεμίοις. οἱ μὲν ὥρμησαν
ἐπὶ τοὺς φεύγοντας· ὁ δὲ τὴν εὔχρηστον καὶ γενναίαν
δύναμιν ἔχων ἐπὶ τὴν ἐναντίαν ὁδὸν τῆς ὕλης τρα-
πόμενος ὑπεξέφυγεν ἀσφαλῶς.
Αρμοστὴς Λακεδαιμόνιος ὑπὸ Ἀθηναίων ἐπολιορ-
κεῖτο δυοῖν ἔτι λοιπὸν ἡμερῶν ἔνδον ἔχων τροφάς.
κῆρυξ ἡκε Σπαρτιάτης· οὐ συνεχώρουν Ἀθηναῖοι βα-
δίζειν ἔσω τείχους, ἀλλὰ πρὸ τοῦ τείχους λέγειν ἅ
βούλοιτο πάντων ἀκουόντων. ὁ κήρυξ, θαρρεῖν ,
ἔφη, κελεύουσί σε Λακεδαιμόνιοι καὶ προσδέχεσθαι
βοήθειαν διὰ τάχουςʼ· ὁ δὲ ἁρμοστὴς μὴ πάνυʼ,
ἔφη, σπεύσητε βοηθοῦντες· τροφὰς γὰρ ἔχω πέντε
μηνῶν ἔτι᾿. Αθηναῖοι, καὶ γὰρ χειμῶν προσῄει, [πρὸς]
μακρὰν καὶ χειμερινὴν πολιορκίαν ἀπαγορεύσαντες καὶ
δὴ διαλύσαντες τὸ στρατόπεδον χοντο.
Θθίβρων ἐν Ἀσίᾳ χωρίον πολιορκῶν τὸν φρού-
δὲ τοῦ φρουρίου φύλακες διαλύσεως ἐλπίδι ῥᾳθυμό-
τερον εἶχον. ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ προσβαλόντες οἱ
Θθιβρῶώνειοι κατα κράτος αἱροῦσι τὸ χωρίον. Θίβρων
δὲ τὸν φρούραρχον ἐς τὸ χωρίον ἀγαγῶών πάλιν κατὰ
τοὺς ὅρκους προσέταξεν αὐτὸν ἔνδον ἀναιρεθῆναι.
Δημάρατος ἐπιστέλλων Σπαρτιάταις περὶ τῆς Ξέρξου στρατείας ἐς πτύχα ἀκήρωτον τὴν ἐπιστολὴν γράψας ἐπεκήρωσεν, ἴνα ὡς ἄγραφος διὰ τῶν φυλά- κων κομισθῇ.
Ηριπίδας ἀφικόμενος εἰς ράκλειαν τὴν Τρα-
χινίαν, συναγαγών ἐκκλησίαν, περιστήσας τοὺς ὁπλίτας
ἐκήρυξε τοὺς Τραχινίους καθίσαι χωρίς. οἱ μὲν ἐκά-
θισαν· ὁ δὲ ἐκέλευσεν αὐτοὺς, περὶ ὧν ἀδικοῦσι,
Λακεδαιμονίοις κρίσιν ὑποσχεῖν, ὡς νόμιμόν ἐστιν ἐν
Ἰσχόλαος ἐν Ἀἴνῳ πλησίον ὁρῶν Ἀθηναίους ἐφορ-
σχοινίοις ἐκ τῶν πλησιαιτέρων συνῆψεν, ὥστε τὸν σύν-
δεσμον εἶναι διʼ ἀλλήλων. οἱ μὲν Ἀθηναῖοι νυκτὸς
ἐπελθόντες ἀφέλκειν πειρώμενοι τῶν πλοίων οὐδὲν
ἀπέσυραν· οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Αἴνου τῶν φυλάκων ἀγγει-
λάντων ἐπεξελθόντες ἐδίωξαν τοὺς Ἀθηναίους, οἱ μὲν
ἀπὸ τῆς γῆς, οἱ δὲ ἀπὸ τῶν νεῶν.
Ἰσχόλαος ἐν ὁδῷ κατὰ μὲν θάτερον ἀποκρήμνῳ
καὶ σφαλερᾷ, κατὰ θάτερον δὲ ὅρος ἐχούσῃ, ὅ κατεῖχον
οἱ πολέμιοι, πνεύματος γενομένου μεγάλου τὴν ὕλην
ἐνέπρησεν· ὥστε τῶν παραφυλαττόντων πολεμίων ὑπὸ
τοῦ καπνοῦ καὶ τοῦ πυρὸς διωχθέντων κατὰ τοῦτο
τὸ μέρος ἀσφαλῶς τὴν δύναμιν ἥγαγεν.
Ἰσχόλαος ὑπὸ Χαβρίου πολιορκούμενος ἐν Δρυῒ
Ἰσχόλαος προσκαθημένων Ἀθηναίων πυθόμενος
Μνασιππίδας ὀλίγον πλῆθος ἦγεν. ἐπεὶ δὲ νυκτὸς
ἐπέθεντο πολέμιοι, τοὺς ψιλοὺς καὶ τοὺς σαλπιγκτὰς
ἐκέλευσεν ἐν τῷ σκότῳ περιελθόντας ὄπισθεν τῶν
ἐπιτιθεμένων σημαίνειν τὸ πολεμικὸν καὶ ἀκροβολίζε-
σθαι. οἱ δὲ ὡς ὑπὸ πλήθους πολλοῦ κυκλούμενοι διά
τάχους ἀνεχῶώρησαν.
Ἀνταλκίδας ἐν Ἀβύδῳ μετὰ ναυτικοῦ πλείονος
διατρίβων Ἀττικὰς τριήρεις ὁρμούσας ἐν Τενέδῳ μόθων
φοβουμένας ἐς Βυζάντιον διαπλεῦσαι πρὸς φικράτην,
ἀγγείλαντος τινὸς, ὡς φικράτης πολιορκοίη Χαλκηδο-
νίους φίλους ὄντας, παρήγγειλεν ἀποπλεῖν ἐς Χαλκη-
ῥεῖς οὐχ ὁρωμένας, ἀλλὰ ἀφανῶς ἐφορμούσας, Ἀνταλ-
κίδας ἄφνω προσπεσών ταῖς Ἀττικαῖς τὰς μὲν κατέδυσε,
τῶν δὲ πλειόνων ἐκράτησεν.
Ἀγησίπολις Μαντίνειαν ἐπολιόρκει μετὰ τῶν συμ-
μάχων, οἵ πρὸς τοὺς Μαντινεῖς εὖ διακείμενοι διὰ τὸ
Λακεδαιμονίους ἄρχειν τῆς Ἑλλάδος εἵποντο μὲν ἐπὶ
τὸν πόλεμον, κρύφα δὲ εἰσέπεμπον τοῖς Μαντινεῦσι
νυκτὸς σὧν ἐδέοντο. Ἀγησίπολις μαθὼν τὰ δρῶώμενα
κύνας περὶ τὸ στρατόπεδον ἠφίει πολλοὺς, [τοὺς]
πλείονας δὲ κατὰ τὸ μέρος τὸ πρὸς τὴν πόλιν, ὅπως
μηδεὶς αὐτομολοίη φυλαττόμενος ὑπὸ τῶν κυνῶν ἁλῶναι.
Σθένιππος Λάκων ζημιωθεὶς χρήμασιν ὑπὸ τῶν
Ἐφόρων προσποιητῶς, αὐτομολῆσαι πρὸς τοὺς Τεγε-
ἄτας ὑποκρινάμενος, δεξαμένων αὐτὸν ὡς αἰτίαν ὀργῆς
δικαίας ἔχοντα, τοὺς διαπολιτευομένους τῷ ἄρχοντι
αὐτῶν Ἀριστοκλεῖ διαφθείρας μετὰ τούτων πομπῆς
οὔσης θύειν αὐτὸν μέλλοντα προσπεσὼν ἀπέκτεινεν.
Καλλικρατίδας Κυρηναῖος τὸν τὴν ἄκραν Μαγνη-
ἄνωθεν. ἐπεὶ δὲ κλίνας τέσσαρας φέροντες ἔνδον
πυλῶν ἐγένοντο, εἴκοσιν ὁμοῦ νεανίαι ὡπλισμένοι τοὺς
φύλακας ἀποσφάξαντες τὴν ἄκραν κατέσχον.
Καλλικρατίδας ἐν Μαγνησίᾳ πολιορκούμενος τῶν
κατὰ τὸ ἀπρόσμαχον τοῦ τείχους παραρρήξας τοῦ
πύργου μέρος, παραφυλάξας τὸν καιρὸν τῆς τῶν
προσβαλλόντων διαδοχῆς περιῆλθε τὸ τεῖχος καὶ κατὰ
νῶώτου προσπεσών πολλοὺς μὲν αὐτῶν διέφθειρεν, οὐκ
ὀλίγους δὲ ἐζώγρησε· μετὰ δὲ τὴν νίκην τὸ τεῖχος
ἀνῳκοδόμησεν.
Μάγας ἀπὸ Κυρήνης ἐκστρατεύων κατέλειπε μὲν
καὶ τῶν φίλων τοὺς φρουρήσοντας τὴν πόλιν, ὄργανα
Μάγας Παραιτῶώνιον κατασχών συνέταξε τοῖς
φρυκτωροῖς πυρσὸν φίλιον αἴρειν ἔσπέρας καὶ πάλιν
βαθέος ὄρθρου τὸν αὐτόν. τῇ τῶν πυρσῶν ἀπάτῃ
προῆλθε τῆς χῶώρας ἄχρι τοῖ Χῖ καλουμένου.
Κλεώνυμος, Λακεδαιμονίων βασιλεὺς, Τροιζῆνα
αἰχμάλωτοι εἴσω παρελθόντες εὐηγγελλίζοντο. Εὐδα-
μίδας δὲ, στρατηγὸς Κρατεροῦ, φυλάττων τὴν πόλιν
τοῖς νεωτερίζουσι παρετάττετο. καὶ δὴ τῶν ἔνδον
ἀλλήλοις μαχομένων Κλεώνυμος προσθεὶς κλίμακας
ἐξεῖλε τὴν πόλιν καὶ διήρπασε καὶ Σπαρτιάτην ἁρμο-
στὴν μετὰ φρουρᾶς ἐπέστησεν.
Κλεώνυμος Ἔδεσσαν πολιορκῶν, τοῦ τείχους πε-
ἑπομένους παρὰ πλευρὸν ἑκάστου παρελθόντας ἐνεργεῖν
τὴν μάχην. οἱ μὲν ἐλάβοντο τῶν σαρισῶν (οἱ δὲ)
ἀνθέλκοντες , οἱ δὲ κατόπιν παρελθόντες ἀνεῖλον
τοὺς σαρισοφόρους, καὶ ἄχρηστον ἠλέγχθη τὸ σαρίσης
μέγεθος τῇ Κλεωνύμου δεινότητι.
Κλέαρχος ρακλεώτης ἀκρόπολιν ἀναστῆσαι βου-
λόμενος μισθοφόρους συνέταξε λεληθότως ἐξιέναι
νυκτὸς, λωποδυτεῖν, ἁρπάζειν, ὑβρίζειν, τιτρῶώσκειν.
ἀγανακτοῦντες οἱ πολῖται παρεκάλεσαν Κλέαρχον βοη-
θεῖν· ὁ δὲ οὐκ ἄλλως ἔφη δυνατὸν εἶναι τὴν ἀπόνοιαν
αὐτῶν κατασχεῖν, εἰ μή τις αὐτοὺς περιτειχίσειεν.
συγχωρησάντων Ἡακλεωτῶν τόπον τῆς πόλεως περι-
τειχίσας ἀκρόπολιν κατασκευάσας οὐκ ἐκείνους ἐκῶώ-
λυσεν, ἀλλʼ αὐτῷ τὸ ἐξεῖναι πάντας ἀδικεῖν παρέσχεν.
Κλέαρχος ρακλείας τύραννος ἐλογοποίησεν, ὡς
ἀπαλλαγῆναι βουλόμενος μετὰ τῶν δορυφόρων καὶ τῇ
βουλῇ τῶν τριακοσίων παραδοῦναι τὰ πράγματα. οἱ
ἐκέλευσε πάντας ἄγειν ἐς τὴν ἀκρόπολιν.
Κλέαρχος βουλόμενος πολλοὺς τῶν πολιτῶν ἀπο-
κήσων. ἐπεὶ δὲ ἦκε τῆς Ἀστακοῦ πλησίον, τοὺς μὲν
πολίτας ἐν ἐλῶώδει χωρίῳ καὶ νηνέμῳ καὶ μεστῷ στα-
σίμων ὑδάτων ἐκέλευσε στρατοπεδεῦσαι παραγγείλας
προσέχειν, μὴ Θρᾷκες ἐπιφανῶσιν ἐκ τῆς χῶώρας. αὐτὸς
δὲ ωως κακοπαθήσων περὶ τὴν πολιορκίαν μετὰ τῶν
ξένων ὑψηλὰ χωρία καὶ σύσκια, ὕδασιν ἐπιρρεόμενα
καταλαβόμενος ἐστρατοπέδευσεν καὶ μέχρι τοσούτου
τὴν πολιορκίαν παρέτεινεν, ἕως τοὺς πολίτας αὐτοῦ
διέφθειρεν ὥρᾳ θέρους τὸ ἑλῶδες καὶ ἐπίνοσον τοῦ
στρατοπέδου. ἐπεὶ δὲ διεφθάρησαν ἅπαντες, τότε μετὰ
τῶν μισθοφόρων ἀνέζευξε λοιμῷ προσθεὶς τὴν αἰτίαν
τῆς τῶν πολιτῶν τελευτῆς.
Ἀριστομένης Λακεδαιμόνιος, Διονυσίῳ συμμαχῶν,
τροπῆς βραχείας γενομένης ὁρῶν τὰς τριήρεις ἀναμε-
μιγμένας παρήγγειλε τοῖς αὐτοῦ στρατιώταις βοᾶν
Ἀριστομένης, εσηνίων ἡγεμών, τρὶς ἑκατομφόνια
θύσας κατὰ Λακεδαιμονίων ἰσχυροῖς ποτὲ τραύμασι
περιπεσῶῶν ἑάλω σὺν ἄλλοις πλείοσιν. ἔδοξε τοῖς
Λάκωσιν ἅπαντας κατακρημνίσαι, τοὺς μὲν ἄλλους
γυμνοὺς, τὸν δὲ Ἀριστομένην διὰ τὴν δόξαν τῆς
ἀρετῆς ἐν τοῖς ὅπλοις. οἱ μὲν δὴ ἄλλοι κατενεχθέντες
παραχρῆμα ἐτελεύτησαν· τοῦ δὲ Ἀριστομένους ἡ ἀσπὶς
ἐφελκομένη τὸν ἀέρα ἐλαφρῶς αὐτον ἐπὶ τὴν γῆν
κατήνεγκεν. ὁ δὲ ἐς τὸ ὕψος ἀναβλέπων καὶ τοὺς
κρημνοὺς ἐν κύκλῳ περιέχοντας οὐκ ἀνῆκε τῆς ἐλπίδος,
ἀλλὰ τὸ σύμπαν ὄρος ἀνασκοπούμενος, κατανοήσας
εἴσδυσιν στενωτάτην καὶ διʼ αὐτῆς ἀλῶώπεκας εἰσιούσας,
ἀπὸ τῶν κειμένων νεκρῶν ὀστοῦν κλάσας, μιᾶς τῶν
ἀλωπέκων λαβόμενος τῆς οὐρᾶς, δακνόμενος ὑπʼ αὐτῆς
συνεξεδύετο τὰ στενόπορα τοῦ ὅρους τῷ ὀστῷ παραι-
ρῶν καὶ παρακόπτων, καὶ τὸ * * συνεξέθει. καὶ δὴ
διεξελθὼν ἧκεν ἐς τοὺς Μεσηνίους προϊέναι μέλλοντας
ἐς μάχην καὶ αὐτίκα ὁπλισάμενος αὐτὸς ἡγεῖτο τῆς
φάλαγγος. οἱ δὲ άκωνες Αριστομένην πάλιν ἰδόντες
ἐν τοῖς ὅπλοις, πάλιν ἀριστεύοντα, πάλιν διῶώκοντα,
Αριστομένης Μεσήνιος αἰχμάλωτος ὑπὸ Ἀακεδαι
μονίων καὶ φρουρούμενος [τούτων κοιμωμένων| τῷ
παρακειμένῳ πυρὶ προσεκύλισεν ἑαυτὸν καὶ τοὺς δε-
σμοὺς κατακαύσας τοὺς μὲν φύλακας ἀνεῖλε, κρύφα δὲ
ἐς τὴν Σπάρτην παρελθῶών καὶ τὰς ἀσπίδας αὐτῶν
προσηλῶώσας τῷ τεμένει τῆς Χαλκιοίκου ἐπέγραψεν·
Αριστομένης ἀπὸ Λακεδαιμονίων ἀβλαβὴς ἀνεσαώθη.
τοῦτο ποιήσας ἐς Μεσήνην ἐπανῆλθε.
Ἀριστομένης ὁ Μεσήνιος Ἀακεδαιμονίων πάνδη-
μον θυσίαν τοῖς ιοσκούροις ἐπιτελούντων μετὰ ἑνὸς
φίλου λευκῶν ἵππων ἐπέβησαν ἄμφω καὶ ταῖς κεφαλαῖς
[πίλους] περιεθηκάτην[καὶ] χρυσοῦς ἀστέρας· καὶ νυκτὸς
ἥδη προιούσης ἐπεφάνησαν κατὰ σύμμετρον διάστημα
τοῖς ακεδαιμονίοις ἔξω πόλεως μετὰ γυναικῶν καὶ παι-
δίων πανηγυρίζουσιν. οἱ μὲν δὴ Διοσκούρων ἐπιφάνειαν
οἰηθέντες γεγονέναι προήεσαν ἐς μέθην καὶ ἡδονὴν
πλείονα· οἱ δὲ ἀπὸ τῶν ἵππων καταβάντες, τὰ ξίφη
σπασάμενοι, πλείστους καταφονεύσαντες αὐτῶν καὶ δὴ
ἀφιππεύσαντες χοντο.
Ὁ περὶ Μαντίνειαν ἀγών ἴσος ἦν Θθηβαίοις καὶ
ὁμολογῆσαι βούλεσθαι· καὶ γὰρ τὸν ἀδελφὸν διὰ τοῦτο
προθύμως ἀποθανεῖν, ἵνα μὴ σταθείη τρόπαιον κατʼ
αὐτοῦ καὶ κατὰ τῆς πατρίδος. οἱ Μαντινεῖς ἀκού-
σαντες τῆς ἐπικηρυκείας ἀπετράποντο.
Θθάσον ἐπολιόρκουν Ἀθηναῖοι. νόμον ἐκύρωσαν
Θθάσιοι· τῷ γράψαντι σπείσασθαι πρὸς Ἀθηναίους
θάνατος ἔστω.᾿ Ἡγητορίδης Θάσιος ὁρῶν πολλοὺς
πολίτας ἀπολλυμένους μακρῷ πολέμῳ καὶ λιμῷ βρόχον
τῷ τραχήλῳ περιβαλών ἐς ἐκκλησίαν εἰσελθὼν ἄνδρες᾿ ,
ἔφη, πολῖται, ἐμοὶ μὲν ὡς βούλεσθε καὶ ὡς ὑμῖν
συμφέρει χρήσασθε, τοὺς δὲ ὑπολειτομένους πολίτας
διασώσατε τῷ ἐμῷ θανάτῳ λύσαντες τὸν νόμον.᾿ Θάσιοι
ταῦτα ἀκούσαντες καὶ τὸν νόμον ἔλυσαν καὶ τὸν Ἡγη-
τορίδην σῶον ἐφύλαξαν.
Δεινίας Τελεσίππου, Φεραῖος, ἐν Κραννῶνι τῆς
Θετταλίας διῆγε θηρεύων ὅσα ἐν λίμναις καὶ ποτα-
μοῖς ὀρνίθια. ἀπὸ τοιούτου βίου προῆλθεν ἐπὶ τυ-
λεστέρας τοῖς ἀωρὶ βαδίζουσιν. ἐπαινούμενος ἐπὶ
τούτοις ἀεὶ καὶ πλείονας προσεμισθοῦτο φύλακας, ὡς
μᾶλλον εὐδοκιμοίη, τὴν φρουρὰν ἰσχυροτέραν ποιού-
μενος. τῆς δὲ πόλεως τὴν τοῦ σίτου δεκάτην ἀπομι-
σθούσης ἀδελφὸν αὐτοῦ νεῶώτερον τὰ τέλη καθῆκε
μισθωσόμενον ὑπεράρας εἰς πολὺ τὴν πρόσοδον. οὕτω
δὴ τὸν ἀδελφὸν δεκατηλόγον τῆς χώρας ἀποδείξας
καὶ πολλοὺς νεανίσκους ἀκμάζοντας ἐγχειρίσας αὐτῷ,
περιπόλους τῶν χωρίων καὶ συλλογέας τῶν δεκατευο-
μένων καρπῶν, ἑορτῆς οὔσης τῶν καλουμένων τω-
νίων, ἐν ἧ πάντες Κραννώνιοι παίζουσιν, ἀναμίξας
τοῖς ἐν τῇ πόλει φύλαξι τοὺς ἀπὸ τῆς πόλεως τελώνας
καὶ νήφοντας ἐπιστήσας οἰνωμένοις πλείους χιλίων
πολίτας ἀποκτείνας τύραννος Κραννωνίων ἐγένετο.
Νίκων πειρατὴς ἐκ Θερῶν τῶν ἐν Πελοποννήσῳ
συνεχῶς ὁρμῶώμενος πολλὰ Μεσηνίους ἠδίκει. Ἀγέ-
μαχος, Μεσηνίων στρατηγὸς, λοχήσας αὐτὸν καὶ ἑλών
προήγαγεν ἐς ἐκκλησίαν τῶν Μεσηνίων βασανισθησό-
μένους. προσελθών δὲ τῷ τείχει περὶ δευτέραν φυλα-
κὴν ἀνεκάλεσε τοὺς φύλακας τὸ σύνθημα εἰπῶών. τῶν
δὲ καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ καὶ τὸ σύνθημα γνωρισάν-
των καὶ ἀνοιξάντων τὰς πύλας, οἱ τὰ φορτία φέροντες,
ταῦτα ῥίψαντες, τὰ ξίφη σπασάμενοι τοὺς ἐπὶ τῶν
πυλῶν ἐφόνευσαν· οἱ δὲ κατόπιν ἑπόμενοι συνεισπεσόν-
τες τῆς πόλεως ἐκράτησαν.
Διοίτας, στρατηγὸς Ἀχαιῶν, τὴν Ἡροιέων πόλιν
μεγάλοις χρήμασι τῶν Ἡραιέων τινάς. οἳ φοιτῶντες
ἐπὶ τὰς πύλας πολλάκις καὶ καθομιλοῦντες τοὺς πεπι-
στευμένους τὰς κλεῖδας τῶν πυλῶν καὶ σῦν αὐτοῖς
πίνοντες ἔλαθον ἀπομαξάμενοι τὰς βαλανάγρας καὶ
τὰ ἐκμαγεῖα τῷ Διοίτᾳ διέπεμψαν. ὁ δὲ παραπλησίας
καὶ ἴσας κλεῖδας ταῖς δημοσίαις κατασκευάσας ἀντέ-
πεμψεν αὐτοῖς νύκτα συνθέενος, καθʼ ἥν οἱ μὲν
μένου συνέντες ἐξεπήδησαν , πολλοί τε ὄντες καὶ τῶν
τῆς πόλεως τόπων ἔμπειροι, φοβηθεὶς αὐτοὺς Διοίτας
τοὺς σαλπιγκτὰς ἐκέλευσε κατὰ πολλὰ μέρη τῆς πόλεως
διαστάντας τὸ πολεμικὸν σημαίνειν. οἱ δὲ ραιεῖς
πολλαχόθεν πολλῶν σαλπίγγων ἀκούοντες, περιηχού-
μενοι, πάντα μεστὰ πολεμίων εἶναι νομίσαντες ἐξέλιπον
τὴν πόλιν καὶ μεθʼ ἡμέραν ἐπρεσβεύσαντο πρὸς ιοίταν
ίκετεύοντες ἀπολαβεῖν τὴν πατρίδα ὡς εἰσαῦθις ὑπή-
κοοι γενησόμενοι τοῖς Ἀχαιοῖς.
Τισαμενὸς ἄγων τὸ στρατόπεδον ὄρνεις πολλοὺς
ἰδῶν ὑπὲρ τὸν τόπον πετομένους, οὐ μὴν ἐπὶ γῆς
ίζάνοντας συνῆκεν, ὡς δεδιότες ἀνθρώπους ἐγκαθη-
μένους ἱζάνειν ὀκνοῖεν· καὶ τὸ χωρίον ἐρευνησάμενος
τοῖς ἐγκαθημένοις ἐπιθέμενος κατέκοψε τοὺς λοχῶν-
τας ωνας.
Ὀνόμαρχος ωκεὺς πολιορκουμένης λατείας ὑπὸ
Ὀνόμαρχος Μακεδόσι παρατασσόμενος ὄρος μη-
προσεποιήσαντο φεύγειν ἐς τὰ μέσα τοῦ ὄρους. οἱ μὲν
δὴ Μακεδόνες θυμῷ καὶ ῥύμῃ διώκοντες ἐπέκειντο,
οἴ δὲ ἀπὸ τῶν κορυφῶν τοὺς πέτρους βάλλοντες συν-
έτριβον τὴν Μακεδονικὴν φάλαγγα. τότε δὴ Ὀνό-
μαρχος ἐσήμηνεν τοῖς ωκεῦσιν ἐπιστρέφειν καὶ τοῖς
πολεμίοις ἐμβάλλειν. οἱ δὲ Μακεδόνες, τῶν μὲν ὄπι-
σθεν ἐμβαλλόντων, τῶν δὲ ἄνωθεν τοὺς πέτρους βαλ-
λόντων, σὺν πολλῷ πόνῳ φυγόντες ἀνεχῶώρησαν. ἐν
ταύτῃ τῇ φυγῇ τὸν βασιλέα τῶν Μακεδόνων Φίλιππον
φασὶν εἰπεῖν οὐκ ἔφυγον, ἀλλʼ ἀνεχώρησα ὥσπερ οἱ
κριοὶ, ἵνʼ αὐθις ποιήσωμαι σφοδροτέραν τὴν ἐμβολήν᾿.
Καὶ τόδε ὑμῖν τρίτον βιβλίον, ἱερώτατοι βασιλεῖς
Ἀντωνῖνε καὶ ὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγημάτων·
ἀφʼ ὧν οὐ πολεμοῦσι μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν εἰρήνην
ἄγουσιν ώφελιμῶώτατον ἄν χρῆμα γένοιτο ἡ στρατηγικὴ
σοφία καὶ τέχνη. ἅπασι μὲν γὰρ τοῖς ἄρχουσι δεῖ
τῆς πολιτικῆς στρατηγίας καὶ προμηθείας, ᾗ τὰς πόλεις
ἐς τὸ πράσσειν ἃ χρὴ ὑπάξονται. ὑμεῖς δὲ τὴν αὐτο-
κράτορα ἀρχὴν ἔχοντες καὶ τῶν ὅλων προεστηκότες
ἀεὶ μετὰ στρατηγικῆς ἐπιστήμης βουλεύεσθε τὰ συμ-
φέροντα τοῖς ἀρχομένοις· ὥστε ἐν μὲν εἰρήνῃ δεῖ ἐγ-
γυμνάζειν τὴν γνῶώμην τοῖς στρατηγικοῖς ἐνθυμήμασιν,
ἐν δὲ πολέμῳ — τί χρὴ καὶ γράφειν; πρόδηλον γάρ.
Δημοσθένης Πύλου Λακωνικὴν φρουρὰν ἐχούσης
ἐκλιπόντες ἐπὶ τὴν ἄκραν ἤεσαν, ὡς ἀποβησόμενον
εὑρόντες ἂν ἥδη τῆς ὁδοῦ μακρᾶς οὔσης. ἤδη μὲν
Δημοσθένης Ἀκαρνάνων καὶ Ἀμφιλόχων στρα-
τηγῶν ἀντικρὺ Πελοποννησίων ἐστρατοπέδευεν χαρά-
δρας μεγάλης διειργούσης. ὁρῶν δὲ πολλῷ πλείονας
τοὺς πολεμίους καὶ τὸ στρατόπεδον ὑπερφαλαγγούμενον
ἐς τὸ κοῖλον καὶ λοχμῶδες ἐνελόχισεν ὁπλίτας καὶ
ψιλοὺς τριακοσίους, ὅπως, ἐπειδὰν ὑπερφαλαγγήσωσιν
οἱ ἐναντίοι κατὰ τὸ ὑπερβάλλον αὐτῶν, ἐξαναστάντες
κατὰ νῶώτου γένοιντο. οἱ μὲν ὑπερεφαλάγγησαν, οἱ
δὲ ἐξόπισθεν ἐξανεστησαν καὶ ἄφνω προσπεσόντες οὐ
σὺν πολλῷ πόνῳ τὴν μάχην ἐνίκησαν.
Πάχης Νότιον πολιορκῶν Ιππίαν στρατηγὸν Πισ-
σούθνου κοινολογησόμενον προελθεῖν ἔξω τείχους
ήξίωσεν συνθέμενος ἀβλαβῆ καὶ ζῶντα ἀποπέμψειν-
ἐπεὶ δὲ προῆλθε, φυλακὴν αὐτῷ περισr ήσας τὸ Νό-
τιον κατὰ κράτος ἐξεῖλεν. καὶ τότε Ἱππίον ἐς τήν
πόλιν ζῶντα ἐσήγαγεν, ὡς ἐσπείσατο, καὶ μετὰ τοῦτο
κατηκόντισεν.
Τολμίδης, Αθηναίων ψηφισαμένων αὐτῷ δοθῆ-
καὶ πεντήκοντα τριήρεις ἐπλήρωσεν ἀντὶ χιλίων τετρα-
κισχιλίοις ἀνδράσιν.
Φρμίων ἀποβὰς ἐς τὴν Χαλκιδέων ἁρπάσας οὐκ
ὀλίγα τῶν ἐκ τῆς χώρας Σκύρῳ προσέσχεν. Χαλκιδεῖς
ἐπρεσβεύσαντο ἀπαιτοῦντες· ὁ δὲ κρύφα καθῆκεν ὑπη-
ρετικὸν ὡς Ἀθήνηθεν ἧκον τοῦ δήμου καλοῦντος αὐτὸν
ἐς Πειραιᾶ διὰ τάχους. τοῖς μὲν πρεσβευταῖς ἀπέ-
δωκεν ὅσα ἔτυχον ἀπαιτοῦντες, αὐτὸς δὲ ἀναχθεὶς
ὑπὸ νησίον ὡρμίσατο τὴν νύκτα. οἱ Χαλκιδεῖς καὶ
τῷ κομίσασθαι τὰ ἴδια καὶ τῷ νομίσαι τὸν ορμίωνα
Ἀθήναζε πεπλευκέναι ἀφυλάκτως καὶ τῆς πόλεως καὶ
τῆς χώρας εἶχον. ὁ δὲ ἀφυλάκτοις ἐπελθών ὀλίγου
μὲν καὶ τὴν πόλιν κατέσχεν· ὅση δὲ ἦν λεία κατὰ τὴν
χῶώραν, ἅπασαν ἐξήγαγεν.
Φορμίων τριάκοντα ναῦς ἔχων πρὸς πεντήκοντα
ναῦς πολεμίων ἀναχθεὶς εταξε τὰς ἰδίας ἐπὶ πέντε
λιπουσῶν, συνιδῶών τὴν ἀταξίαν αὐτῶν ὁρμιῶν, ἐπι-
στρέψας τὴν ἑαυτοῦ πεντεναίαν ἐνέβαλλε ταῖς γενομέ-
ναις αὐτοῦ πλησίον τριήρεσι καὶ ταύτας καταδύσας
ἐπὶ τὰς ἄλλας ἐπέπλει· καὶ τῶν ἄλλων τριηραρχῶν
ταὐτὰ πράσσειν πειρωμένων φυγὴ τῶν πολεμίων ἐγέ-
νετο. οἱ δὲ περὶ ορμίωνα διώκοντες [τὰς] πλείστας
αὐτῶν καταδύσαντες τὴν νίκην ἀνείλοντο.
ὁρμίων περὶ Ναύπακτον ἐν τῇ Παράλῳ πλέων
ἔκαμψεν καὶ τῇ βραδυτέρᾳ τῶν τριήρων κατὰ πρύμναν
ἐνσείσας κατέδυσε καὶ διὰ τάχους ἐπὶ τὴν ἑτέραν ἐπι-
στρέψας εὐκόλως καὶ ταύτην διέφθειρεν.
Κλεισθένης Κίρραν ἐπολιόρκει. μάντευμα ἦν
Κιρραίοις, ἀνάλωτον ἔσεσθαι τὴν πόλιν, ἕως ἄν ψαύσῃ
τῆς Κιρραίας γῆς ἡ θάλαττα. οἱ μὲν Κιρραῖοι κατε-
φρόνουν πλεῖστον ἀπέχοντες θαλάττης. ἡ δὲ Κίρρα
Φρύνιχος ἐν Σάμῳ στρατηγῶν προδιδοὺς τὴν
πόλιν, ἐν τῷ μέλλειν διαβληθεὶς καταφανὴς γίγνεσθαι
μέλλων, φθάσας προεῖπε τοῖς Σαμίοις ὅσα δρᾶν ἔμελ-
λον οἱ πολέμιοι. κατὰ τὸ ἀτείχιστον τῆς Σάμου
μέλλουσι προσβάλλειν οὐ πασῶν [ένδον ὁρμουσῶν]
τῶν νεῶν. ἀλλὰ προλαβόντες τειχίσωμεν. οἱ μὲν
ἤρχοντο τοῦ τειχισμοῦ. οἱ δὲ περὶ Ἀλκιβιάδην ἐχθροὶ
γράμματα Σαμίοις ἔπεμψαν μηνύοντα τὴν ρυνίχου
προδοσίαν. Σάμιοι τοῖς ἔργοις ρυνίχου μᾶλλον ἐπί-
στευσαν ὡς ἀγαθοῦ στρατηγοῦ ἢ τοῖς τῶν ἐχθρῶν
γράμμασιν.
Λαχαρης ἁλισκομένων Ἀθηνῶν ὑπὸ Δημητρίου
σας τὸ πρόσωπον, κάλαθον ὑπὸ κόλπου κομίζων, διὰ
καταβαίνοντες ἀπὸ τῶν ἵππων συνέλεγον τὸ χρυσίον.
τούτου γενομένου πολλάκις ἡ δίωξις μὲν διεκόπτετο,
Λαχάρης δὲ ἱππεύσας ἔφθασεν ἐς τοὺς ἔοιωτούς.
Λαχάρης Θηβῶν ἁλισκομένων εἰς τοὺς ὑπονόμους
ελθῶν εἰς Δελφοὺς ἀφίκετο κἀκεῖθεν ὡς Λυσίμαχον.
Λαχάρης τῶν πολεμίων Σηστοῦ κρατησάντων
στολῇ ταῖς πενθούσαις ἀναμεμιγμένος, καλύπτραν ἔχων
μέλαιναν ἐξῆλθεν ἔξω τείχους καὶ νυκτὸς ἐπιγενομένης
ἐς Λυσιμάχειαν διῆλθεν.
Ἀρχῖνος Ἀργείων ὅπλα ποιουμένων δημοσίᾳ πᾶσι
τοῖς πολίταις ἐπιμελητὴς τῶν ἐργαζομένων ἀποδειχθεὶς,
καινὸν ὅπλον ἑκάστῳ τῶν πολιτῶν διδοὺς τὸ παλαιὸν
ἐλάμβανεν ὡς ἀναθήσων τοῖς θεοῖς· καὶ γὰρ οὕτως
Ἰφικράτης ἐπὶ τοὺς πολεμίους προῆγε τὴν φά-
σκευασάμενος καλῶς ἐπανηκέτω.᾿ ἥσθησαν οἱ δειλοὶ
καὶ αὐτίκα ἀνέστρεψαν. ὁ δὲ Ἰφικράτης οὐκ ἀναμεί-
νας νῦνʼ, ἔφη, ἄνδρες, τῶν ἀνδραπέδων ἀπηλλαγ-
μένων ἡμεῖς τοῖς πολεμίοις συνάψωμεν, ἵνα καὶ μόνοι
τοὺς καρποὺς τῆς ἀνδραγαθίας λάβωμεν πολλῷ
μᾶλλον ἐθάρσησαν οἱ στρατιῶται, καὶ συμβαλόντες
ἄνευ τῶν δειλῶν ἐνίκησαν.
Ἰφικράτης τοὺς πολεμίους ἐς φυγὴν τρεψάμενος
φευγόντων τοῖς ὑπολειπομένοις ἐνοχλεῖτε· ᾗ ποταμῶν
διαβάσεις, ᾗ καὶ τόποι στενοὶ καὶ τάφροι, ταύτῃ μά-
Ἰφικράτης νύκτωρ κατελάβετὸ πολεμίαν πόλιν·
οἱ δὲ συνέφευγον ἐς τὴν ἀγορὰν καὶ πλῆθος ἠθροί-
ζοντο. Ἰφικράτης ἀνοίγειν ἐκέλευσε τὰς πύλας παρ-
έχων αὐτοῖς ἀφορμὴν τοῦ φεύγειν, ἵνα τῆς πόλεως
αὐτὸς ἀκινδυνότερον κρατήσειεν.
Ἰφικράτης ἐν Θράκῃ ἐνέβαλλεν. τῶν στρατιωτῶν
αὐτοῦ φοβηθέντων τοὺς πολεμίους καὶ ἐς φυγὴν τρε-
πομένων ἐκήρυξεν, ὃς ἂν μηνύσῃ τὸν ἀφέντα τὸν
ὄνον ἐς τὰ ὅπλα [τάλαντον ἀργυρίου λήψεται], ὡς δὴ
Πανικοῦ γεγονότος. τούτῳ τῷ κηρύγματι τὰς ψυχὰς
τῶν στρατιωτῶν ἀνεκαλέσατο καὶ πρὸς τὸ μένειν εὐ-
θυμοτέρους ἐποίησεν.
Ἰφικράτης διὰ μέσων πολεμίων ἐξελθεῖν βουλό-
μενος ἔπεμψε νύκτωρ ἐπὶ τὰ ἄκρα τῶν κατεχομένων
χωρίων σαλπιγκτὰς τὸ πολεμικὸν σημῆναι προστάξας.
οἱ μὲν ἐσήμηναν· οἱ πολέμιοι δὲ ἀνέδραμον πρὸς τὸν
Ἰφικράτης ἡττηθεὶς μετʼ ὀλίγων κατέφυγεν ἐς
βον. τῶν πολεμίων τραπομένων πρὸς τὸ θορυβοῦν
μέρος αὐτὸς κατὰ θάτερον ἐξῆλθεν ἀκωλύτως.
Ἰφικράτης ἀντιστρατευομένων τῶν πολεμίων προ-
δὲ ἀὴρ παχὺς καὶ ὀμιχλώδης γενόμενος ἐπεσκότησε
ταῖς τῶν πολεμίων ὄψεσιν.
Ἰφικράτης πλείους εἶχε στρατιώτας τῶν πολεμίων,
καὶ οἱ μάντεις καλὰ τὰ ἱερὰ προὔλεγον· ἀλλʼ οὐκ
ἔκρινε παρατάξασθαι. ὡς δὲ παράλογος ἡ μέλλησις
τοῖς πολλοῖς ἐγένετο τὰ ἐν τῇ διανοίᾳ μου ἱερὰ οὐκ
ἐπέτρεψεν᾿, ἔφη, συνάψαι μάχην· πολλοὶ γὰρ ὄντες
οἱ στρατιῶται οὔτε προβαλέσθαι ὁμοῦ δυνατοὶ ἦσαν
οὔτε παιωνίσαι· ἡνίκα δὲ παρήγγειλα κλῖναι τὸ δόρυ,
πλείων ἐξηκούετο ψόφος τῶν ὀδόντων ἢ τῶν ὅπλων.᾿
Ἰφικράτης τῶν μάντεων ἀπαγορευόντων οὐκ εὐθὺς ἐπείθετο, ἀλλὰ ἢ τὸ πλῆθος μετέταττεν ἢ χώραν ὑπήλ- λαττεν ἢ τὸ χωρίον μετέβαλλεν καὶ πάλιν ἐπὶ τούτοις ἐθύετο. τοῦτο ἐποίει πολλάκις, οὐ μιᾷ σκέψει τὸν τοῦ παντὸς κίνδυνον ἐπιτρέπων.
Ἰφικράτης Λακεδαιμονίοις παραταξόμενος ἡγεῖτο.
τοὺς παρακαλοῦντας ἀνεβάλλετο ἐς καιρὸν ἐπιτήδειον.
ὁ δὲ καιρὸς οὗτος ἦν. προάγει τὴν φάλαγγα καὶ
καθιστάμενος τὴν τάξιν ἐκέλευσεν ἐν ἀπορρήτῳ κινῆ-
σαι Πανικὸν ὡς καὶ τῶν πολεμίων ἐμβεβληκότων.
ταραχὴ μεγάλη πάντων· οἱ μὲν δειλοὶ φοβηθέντες
ἀνεχώρουν· οἱ δὲ ἀνδρεῖοι προῆλθον ἀντιταξόμενοι
τοῖς πολεμίοις. Ἰφικράτης γελάσας ὡμολόγησε τὸ
Πανικὸν αὐτὸς κεκινηκέναι πειρώμενος τῶν δυναμένων
ἡγεῖσθαι. τοῖς μὲν δὴ μείνασι χιλιαρχίας καὶ ταξιαρ-
χίας ἔδωκεν, τοὺς δὲ ἀναχωρήσαντας ἐκέλευσε τούτοις
ἕπεσθαι.
Ἰφικράτης μέλλων καταστρατοπεδεύειν ἔπεμψέ
τινας καταληψομένους τόπον ὀχυρὸν πορρωτάτω τοὐ
στρατοπέδου. θαυμασάντων τῶν παρόντων καὶ ἐρο-
μένων τί καταλαμβάνεις;᾿ Ἰφικράτης ὑπολαβὼν ἔφη
τὸ τίς ἂν ἤλπισε τοῦτʼ ἔσεσθαι;᾿ παιδεύων, ὡς ἐν
πολέμῳ χρὴ φυλακὴν εἶναι καὶ τῶν οὐκ ἐλπιζομένων.
Ἰφικράτης ἐν πεδίῳ μεγάλῳ παρετάσσετο. οἱ πο-
λέμιοι πολλῷ πλείους ὄντες προσέβαλον· ὁ δὲ κατόπιν
τῶν αὑτοῦ στρατιωτῶν τάφρον βαθεῖαν ὤρυξεν, ὡς
μὴ φυγῆς ἐλπίδας ἔχοντες γενναιότερον ἀγωνίζοιντο
μένοντες.
Ἰφικράτης, εἰ μὲν ἀγυμνάστοις παρετάσσετο στρα-
τιώτας ἔχων ἠσκημένους, οὐ παραχρῆμα συνῆπτεν ἐς
ἀκμαίως ἀποχρώμενος.
Ἰφικράτης πολεμίους τρεψάμενος ἐς χωρίον στε-
λεμίουςʼ ἔδωκεν αὐτοῖς πρὸς τὸ φυγεῖν καιρὸν καὶ
τόπον, ἵνα τὴν νίκην αὐτὸς ἀκινδύνως ἔχοι.
Ἰφικράτης θανάτου δίκην φεύγων παρεστήσατο
νεανίσκους ἐγχειρίδια κατακεκρυμμένα ἔχοντας, οἳ παρα-
φαίνοντες τοῖς δικασταῖς τὰς λαβὰς οὕτως αὐτοὺς
κατέπληξαν, ὥστε φοβηθέντες ἀπεδίκασαν τὴν δίκην.
Ἰφικράτης καὶ ὡς τὸν κηδεστὴν ἀπιών ἐπὶ τὴν
ἑστίαν τὸν θώρακα ἐνεδύετο λέγων μελετῶ φυλάτ-
τεσθαι᾿.
Ἰφικράτης καὶ ἐν τῇ φιλίᾳ τὸν χάρακα ἐβάλλετο
Ἰφικράτης πολεμίους ἐγγύθεν ἐπικειμένους λα-
Ἰφικράτης, εἰ μὲν πλείους τῶν πολεμίων ἔχοι
στρατιώτας, βουλόμενος λαθεῖν, ἵνα καταφρονοῦντας
αὐτοὺς λάβοι, μίαν στιβάδα τοὺς δύο στρατιώτας
ἐκέλευε ποιεῖσθαι, ἐπὶ ταύτης ἀνὰ μέρος ἀναπαύεσθαι
καὶ τὰ ὅπλα ἐπʼ ἄλληλα τιθέναι. εἰ δὲ ὀλίγους ἔχοι,
ὅπως μὴ καταφρονοῖντο, τὸν ἕνα στρατιώτην δύο στι-
βάδας ποιεῖσθαι προσέταττε καὶ ταχέως ἐς ἄλλο χω-
ρίον μετανίστατο. τῶν δὲ πολεμίων τὰς στιβάδας
καταμαθόντων καὶ τὸ πλῆθος καταπλαγέντων τηνι-
κάδε προσπεσὼν συνῆπτε μάχην.
Θηβαῖοι νύκτωρ εἰσπεσεῖν Ἀθήναζε διενοοῦντο.
νύκτωρ ὑποσημήναντος ἐς ἀγορὰν ἀθροίζεσθαι· ‘προ-
δίδοταί μοι ἡ Θηβαίων πόλις, καὶ μετὰ ἡσυχίας ἐξελ-
θόντες, ἄφνω προσπεσόντες ἀμαχεὶ Θήβας αἱρήσομεν᾿.
τοῦτο δὲ ἐξαγγελθὲν Θηβαῖοι μαθόντες ἀπέσχοντο
προσπεσεῖν ταῖς Ἀθήναις, ἐς δὲ τὸ φυλάττειν τὴν
πόλιν αὑτῶν κατέστησαν.
Ἰφικράτης ὀλίγους εἶχε στρατιώτας καὶ τούτους
ἀθυμοῦντας. βουλόμενος αὐτοῖς θάρσος ἐνδοῦναι με-
σύνθημα ἔδωκεν Ἑρμῆν Φίλιον, ὡς τοῦτο πρὸς τοὺς
ἐνδιδόντας αὐτῷ συγκείμενον, καὶ βραχὺ διαλιπὼν
ἐπῆγε τοὺς στρατιώτας. οἱ δὲ πιστεύσαντες, ὡς ἔχοιεν
τοὺς προδώσοντας, εὐθαρσέστεροι πρὸς τὴν μάχην
ἐγένοντο.
Ἰφικράτης τὴν σύνταξιν τῶν στρατοπέδων εἴκαζε
ἄχρηστον οἴχεται.᾿
Ἰφικράτης ἐν Μιτυλήνῃ λόγον διέδωκεν ῾ ἀσπίδας
χρήματα καὶ συμμαχίαν συνέθεντο.
Ἰφικράτης Σικυῶνι προσέβαλλεν. Λάκων ἁρμοστὴς
θρασύτερον ἠπείλησαν νῦν γέ τοι δίκην δώσεις᾿. Ἰφι-
κράτης ὑπονοήσας εἶναί τινας, οἷς οὗτοι πεποίθασιν,
αὐτίκα ἀναστρέφει κατʼ ἄλλην ἀνοδίαν σύντομον καὶ
τοὺς εὐρωστοτάτους ἐπιλέξας αὐτὸς ἄφνω προσέπεσε
τοῖς ἐνεδρεύουσι καὶ πάντας διέφθειρεν ὁμολογῶν
ἁμαρτάνειν, ὅτι μὴ προηρευνήσατο τοὺς τόπους. τῷ
δὲ ταχέως ὑποπτεῦσαι τὸν λόχον ἄριστα ἐχρήσατο
προεμπεσὼν ὀξέως τοῖς ἐνεδρεύουσιν.
Ἰφικράτης ἔμελλε βαρβάροις μαχεῖσθαι· καὶ βου-
ῆσαι, δέδοικα᾿, ἔφη, μὴ οὐκ ἠσθημένοι εἶεν οἱ βάρ-
βαροι, ὡς τοὺς πολεμίους εἴωθα καταπλήττειν τῷ
Ἰφικράτης εἶναι· ἀλλʼ ἔγωγε φροντιῶ, ὅπως νῦν γε
αὐτοὶ μαθόντες καὶ τοῖς ἄλλοις ἀπαγγείλωσι· μόνου
καὶ ὑμεῖς συμφιλοτιμήσασθέ μοι.᾿ ἐπεὶ δὲ συνῄεσαν
αἱ δυνάμεις, φήσαντός τινος φοβεροὺς εἶναι τοὺς
πολεμίους καὶ πόσῳʼ, εἶπεν, ἡμεῖς ἐκείνοις φοβερώ-
τεροι;᾿
Ἰφικράτης παρεκάλεσε τοὺς στρατιώτας, ἀνθʼ ὧν
Ἰφικράτης ὑπέσχετο τοῖς στρατιώταις τὴν νίκην
πολεμίους ὠσάμενοι ἐς φυγὴν ἔτρεψαν.
Ἰφικράτης περὶ Κόρινθον Ἀθηναίων ἐστρατήγει
Λεύκτροις νίκῃ μεγαλοφρονοῦντας οὐ προῆγεν, ἀλλὰ
καὶ πρὸς αὐτοὺς ἔφη· ἐγῶ μὲν ὑμᾶς ἐς τοῦτο ἀνδρείας
προήγαγον, ὥστε καταφρονεῖν Βοιωτῶν δύνασθαι· τῶν
δὲ ἐμοῦ κρειττόνων στρατηγῶν παραλαβών τις ὑμᾶς
προαγέτω. οὕτως εἷλε τοὺς Ἀθηναίους, καὶ τῆς ὁρμῆς
ἐπαύσαντο τῇ παρὰ στρατηγοῦ ἀρετῇ, μὴ συνεξορμῆσαι
τοῖς προεξανισταμένοις, ἀλλὰ τὸν θυμὸν αὑτῶν λογι-
σμῷ κατασχεῖν.
Ἰφικράτης προδοσίας δίκην ἔφευγεν, Ἀριστοφῶν
ναντίον, τοῦ λόγου παυόμενος παρέφηνέ πως τὸ ξίφος
τοῖς δικασταῖς· οἱ δὲ καταδείσαντες, μὴ τὴν ἑταιρίαν
ὅλην ἐξοπλίσας κυκλώσειε τὸ δικαστήριον, ἄφεσιν
αὐτῷ πάντες ἐψηφίσαντο. μετὰ τὴν νίκην φήσαν-
τός τινος, ὡς παρεκρούσατο τοὺς δικαστὰς εὐήθης ἂν
εἴην᾿, ἔφη, ὑπὲρ Ἀθηναίων μὲν στρατηγῶν, ὑπὲρ
ἐμαυτοῦ δὲ πρὸς Ἀθηναίους μηκέτι.’
Ἰφικράτης ἐν ἀπορίᾳ χρημάτων ἔπεισεν᾿ Ἀθηναίους
οἰκιῶν πολλὰ εἰσήνεγκαν χρήματα ὑπὲρ τοῦ μὴ περι-
κοπῆναι καὶ σαθρὰ γενέσθαι τὰ οἰκοδομήματα.
Ἰφικράτης μετὰ μὲν τὴν μάχην ἀπὸ τῶν ληφθίν-
των ἄξια τῶν πόνων διένειμεν ἑκάστῳ. εἰ δὲ ξένια
παρὰ πόλεων ἐκομίσθη, καὶ ἀπὸ τούτων διέπεμπεν
ἑκάστῳ, οὐ κατὰ ἕνα μόνον, ἀλλὰ καὶ κατὰ ἔθνη καὶ
κατὰ λόχους καὶ κατὰ τὰς ὁπλίσεις, ἱππεῦσιν ἄλλα,
ὁπλίταις ἄλλα, ψιλοῖς ἕτερα. πρὸ τῆς μάχης σιγὴν
κηρύξας ἐπηγγέλλετο τῷ ἀριστεύσαντι ἐν τοῖς ὁπλίταις
κινδύνους.
Ἰφικράτης ποικίλως ἐγύμναζε τοὺς στρατιώτας
σοιντο.
Ἰφικράτης περὶ τὸ Ἱερὸν ὔρος, ἀντικαθημένων
αὐτῷ πολεμίων καὶ ἀπεχόντων στάδια πέντε καὶ κατε-
χόντων ὑψηλότατον τόπον παρὰ τὴν θάλατταν, καὶ
τῆς πορείας τῆς ἐπʼ αὐτοὺς ἐφʼ ἕνα οὔσης — τὸ δὲ
λοιπὸν χωρίον ἀπόκρημνον ἦν εἰς τὴν θάλατταν —
ἐπιλεξάμενος ἄνδρας εὐρώστους, νύκτα παραφυλάξας
ἀνηνεμίαν, ἀλειψάμενος λίπα, σὺν τοῖς ἀναγκαίοις
ὅπλοις διὰ τῆς θαλάττης περιιὼν, ὅσα γε μὴν βαθύ-
τερα παρανηχόμενος, παρελθὼν τοὺς φύλακας, ἐκβὰς,
ὄπισθεν αὐτῶν γενόμενος ἀπέκτεινε πάντας, καὶ τὸ
Ἰφικράτης χειμῶνας καὶ κρυμοὺς ὁρῶν καιρὸν
ἐπιθέσεως προάγειν ἐβούλετο τοὺς στρατιώτας. διὰ
γυμνότητα καὶ κρύος οὐ προθυμουμένων αὐτὸς ἐνδὺς
ἐσθῆτα φαύλην καὶ τῶν ἄλλων ἀθλιωτέραν παριὼν
τὰς σκηνὰς ἕκαστον ἐπιχειρῆσαι τοῖς πολεμίοις παρε-
κάλει. οἱ δὲ προθύμως ἠκολούθησαν ὁρῶντες τὸν
στρατηγὸν ταπεινῶς ἠσθημένον καὶ ἀνυπόδητον ὑπὲρ
τῆς κοινῆς σωτηρίας προθυμούμενον.
Ἰφικράτης, εἰ μὲν μὴ ἔχοι διδόναι μισθοφορὰν,
ἦγε τοὺς στρατιώτας εἰς ἀοίκητα χωρία καὶ ἀκτὰς,
ἵνα ὡς ἐλάχιστα ἀναλίσκοιεν· εἰ δὲ εὐποροίη χρημά-
των, ἦγεν αὐτοὺς ἐς πόλεις καὶ χωρία εὐδαίμονα,
ὅπου τάχιστα τὸν μισθὸν ἀναλώσαντες σπουδάζοιέν
τι πράττειν διὰ τὴν τοῦ ἀργυρίου ἔνδειαν. οὐ μὴν
ἐπέτρεπεν αὐτοὺς οὐδὲ σχολάζειν, ἀλλʼ εἰ μὴ πόλεμος
ἦν, ἀεί τι προσέταττεν, ἢ ὀρύττειν ἢ ταφρεύειν ἢ
δένδρα κόπτειν ἢ μεταβάλλειν ἢ μετασκευάζειν, ὡς ἐν
τῇ σχολῇ νεωτερίζειν βουλομένων.
Ἰφικράτης Σάμον κατασίρας εἰς Δῆλον κατέ-
πλευσε. Σάμιοι πρέσβεις ἀφίκοντο λυτροῦσθαι βου-
λόμενοι τὰ ληφθέντα· ὁ δὲ ὁμολογῶν ἀποδώσειν,
ὡρμίσατο νυκτὸς καὶ ἡμέρας. οἱ Σάμιοι, πυθόμενοι
ὡς ἀπέπλευσεν Ἰφικράτης φιλανθρώπως αὐτοῖς χρη-
σάμενος, κατά τε τὴν πόλιν ἀδεῶς διέτριβον καὶ ἐς
τὴν χώραν ἀδεῶς ἐξήεσαν· ὁ δὲ διεσκεδασμένων
πάλιν ἐπιπλεύσας ἐς τὴν Σάμον πολλῷ πλείονα λείαν
τῆς προτέρας ἥρπασε. τοῦτο καὶ ὁ Φορμίων πρότερος
ἐποίησε Χαλκιδεῦσιν.
Ἰφικράτης Λακεδαιμονίους καὶ Θηβαίους πολε-
μοῦντας ἐπεχείρει διαλλάσσειν· οἱ σύμμαχοι Θθηβαίων
Ἀργεῖοι καὶ Ἀρκάδες ἀντέπρασσον. ὁ δὲ τῶν στρα-
τιωτῶν ἐνίοις προσέταξε λεηλατῆσαι τὴν Ἀργολίδα.
τῶν δὲ Ἀργείων ἐγκαλούντων τοὺς φυγάδας αὐτῶν
ἕφη αἰτίους εἶναι. προελθὼν δὲ καὶ ὡς τοὺς φυγά-
δας ἀφελόμενος τὴν λείαν τοῖς Ἀργείοις ἀπέδωκεν·
οἱ δὲ ἀπολαβόντες ὡς εὐεργέτῃ καὶ φίλῳ τῷ Ἰφικράτει
προσέφευγον καὶ τὴν εἰρήνην αἱρεῖσθαι Θηβαίους
ἔπεισαν.
Ἰφικράτης βασιλεῖ στρατηγῶν μετὰ Φαρναβάζου,
πλέων ἐπʼ Αἰγύπτου, τῆς χώρας οὔσης ἀλιμένου,
παρήγγειλε τοῖς τριηράρχοις τεσσαράκοντα σάκκους
ἕκαστος ἐχέτωʼ. προσορμιζομένων δὲ τοὺς σάκκους
Ἰφικράτης ἐν Ἐπιδαύρῳ μικρὸν ἄνω θάλασσης
σκιον ἀνεβόησεν ἐξανίστασθαι τοὺς ἐγκαθημένους.
οἱ πολέμιοι φοβηθέντες ἐνέδραν μεγάλην ἀνέστρεψαν
καὶ διὰ τάχους εἰς τὰς ναῦς καταφυγόντες ἀνεχώρησαν.
Ἰφικράτης ἐν Θεσσαλίᾳ καὶ Ἰάσων ὁ τύραννος
πλησίον ποταμοῦ σπείσασθαι βουλόμενοι διʼ ἀγγέλων
ἠρεύνησαν ἀλλήλους καὶ τὰ σώματα ἐγύμνωσαν· καὶ
οὕτως ὑπὸ τὴν γέφυραν ἐλθόντες διελέξαντο. ἐπεὶ
δὲ καὶ τοὺς ὅρκους διὰ τῶν ἱερείων ἐχρῆν ποιήσασθαι,
Ἰφικράτης μὲν δὴ ἐπὶ τὴν γέφυραν ἀνῆλθεν, Ἰάσων
δὲ τὸ ἱερεῖον παραλαβὼν, τοῦ ποιμένος ἀπαλλαγέντος,
σφαγιάζειν εἰς τὸν ποταμὸν ἤρχετο. καὶ δὴ τότε Ἰφι-
κράτης καθαλόμενος, τῆς σφαγίδος ἐπιλαβόμενος αὐτὸν
μὲν ἀποκτεῖναι ἀπέσχετο, προσομολογῆσαι δὲ ἃ συνέ-
φερεν αὐτῷ κατηνάγκασεν.
Ἰφικράτης ἐν Θρᾴκῃ προσκαθημένων πολεμίων
ἐνέπρησε νυκτὸς τὴν μεταξὺ ἀμφοτέρων ὕλην καὶ τὰ
σκευοφόρα καὶ πολλὰ τετράποδα καταλιπὼν τοῦ καπνοῦ
σκοτεινοτέραν τὴν νύκτα ποιοῦντος ἀνεχώρησεν ἐς
τόπον δασὺν καὶ σύσκιον. ἡμέρας δὲ γενομένης, οἱ
Ἰφικράτης νύκτωρ ἐπιθέμενος χωρίῳ τοὺς σαλ-
Ἰφικράτους ὄντος ἐν Κορίνθῳ Λακεδαιμόνιοι
παρῆλθον πρὸς τὴν πόλιν. ὁ δὲ οὐκ εὐθὺς ἀπεκιν-
δύνευσε τὴν δύναμιν συμβαλὼν· ἀλλὰ μαθὼν, ὡς ἔστι
τὰ περὶ τὴν πόλιν ὀχυρώτατα χωρία ἔρημα, ταῦτα
προκαταλαβὼν τοῖς ἐν τῇ πόλει προὐκήρυξεν ἰέναι
πρὸς αὑτόν. ἐξιόντων δὲ πάντων καὶ ἀθροιζομένων
οἱ Λακεδαιμόνιοι τὸ πλῆθος φοβηθέντες καὶ τὴν φυ-
λακὴν τῶν ὀχυρῶν τόπων ἀμαχεὶ φεύγοντες ᾤχοντο.
Ἰφικράτης Ἀβυδηνοῖς πολεμῶν περὶ Χερρόννη-
Ἀναξίβιον τὸν Λάκωνα. Ἀβυδηνοὶ δὲ ὁρῶντες οἰκο-
δομοῦντα τὸ τεῖχος κατεφρόνησαν ὡς φοβουμένου καὶ
προελθόντες τῆς πόλεως κατὰ τὴν χώραν ἐγένοντο.
Ἰφικράτης ἦν ἐν Κορίνθῳ. πυθόμενος ὡς οἱ
ἔσπευσεν ἐπʼ ἐκείνην τὴν πύλην, ἣν ἤνοιξαν οἱ δεχό-
μενοι [τοὺς πολεμίους. οἱ μὲν] τοὺς πολεμίους ἐσῆγον·
τῶν δʼ ἐσχάτων ἐσιόντων, ἐξαίφνης ἐπιστὰς συνηκο-
λούθησεν αὐτοῖς καὶ συνεισέπεσεν ἐς τὴν πόλιν. ἀδή-
λου δὲ ὄντος τοῦ γεγονότος ὡς ἐν νυκτὶ πολλοὺς μὲν
αὐτῶν διέφθειρεν, ἡμέρας δὲ γενομένης πολλοὺς ἐς
τὰ ἱερὰ φυγόντας ἐχειρώσατο.
Ἰφικράτης ἐς Θρᾴκην ἀναβὰς μετὰ στρατιωτῶν
ὀκτακισχιλίων ἐστρατοπέδευσεν· πυθόμενος τοὺς Θρᾷ-
κας νύκτωρ ἐπιτίθεσθαι μέλλειν ἀναλαβὼν τοὺς στρα-
τιώτας ἀνεχώρησεν ἑσπέρας, ὅσον στάδια τρία, ἐς
φάραγγα κρύψαι δυναμένην. οἱ Θρᾷκες ἐμπεσόντες
ἐς τὸ στρατόπεδον ἔρημον διήρπαζον ἀτάκτως κατα-
γελῶντες τῶν Ἑλλήνων ὡς φευγόντων. Ἰφικράτης
ἐξ ἀφανοῦς ἐξορμήσας πολλοὺς μὲν αὐτῶν ἀπέκτεινε,
πολλοὺς δὲ καὶ αἰχμαλώτους ἔλαβεν.
Ἰφικράτης μέλλων ὁδὸν ἄνυδρον δυσὶν ἡμέραις
σθαι καὶ συσκευασαμένους ὁδεῦσαι διὰ νυκτὸς πάλιν·
ὥστε ἀντὶ δύο ἡμερῶν δύο νύκτας ἀναψύχοντες διεξ-
ῆλθον, καὶ ἡμέρᾳ μιᾷ καὶ τὸ ὕδωρ αὐτοῖς ἱκανὸν
ἐγένετο.
Ἰφικράτης περὶ Ἐπίδαυρον λείαν ἦγε πολλήν. ὁ
ταῖς ναυσίν· οἱ μὲν διώκοντες ἦσαν ἐπὶ λόφου, Ἰφι-
κράτης δὲ πρὸ τῆς λείας τοὺς ὁπλίτας τάξας κούφους
καὶ ψιλοὺς κατʼ ὀλίγους ἄλλον ἄλλῃ * * καὶ τῷ Λάκωνι
προσέβαλε· τοῦ δὲ προσέχοντος τοῖς πολλαχόθεν ἐφορ-
μῶσιν, οἱ τοῦ Ἰφικράτους τὰ ὑπερδέξια χωρία κατα-
λαβόντες κατὰ νώτου τῶν πολεμίων ἐγένοντο καὶ
πάντας αὐτοὺς διέφθειραν.
Ἰφικράτης ἐν Φλιοῦντι διὰ στενῶν τόπων ἐβά-
διζε. τῶν πολεμίων ἐπιθεμένων τοῖς τελευταίοις παρ-
αγγείλας τοῖς στρατιώταις ἐκ τῶν στενῶν ὅτι τάχος
ὑπεξιέναι, αὐτὸς διὰ μέσου ἐπʼ οὐρὰν διαδραμὼν καὶ
τῶν στρατιωτῶν τοὺς ἀρίστους προσλαβὼν ἀκμάζων
Ἰφικράτης ἐς Θρᾴκην ἐμβαλὼν ἐν πεδίῳ κατεστρα-
τοπέδευσεν ὑπὸ ὅρους περιεχομένῳ διέξοδον ἔχοντι
στενὴν διὰ γεφύρας, ἣν ἔμελλον διαβάντες οἱ Θρᾷκες
νύκτωρ ἐπιθέσθαι. ὁ δὲ πυρὰ πολλὰ καύσας ἐν τῷ
στρατοπέδῳ πρὸς τὴν ὑπώρειαν ἀναδραμὼν σὺν τοῖς
στρατιώταις ἐγγὺς τῆς γεφύρας ἐν τῇ ὕλῃ συγκαθίσας
ἡσύχασεν. οἱ μὲν δὴ Θρᾷκες διαβάντες τὴν γέφυραν
ὥρμησαν ὡς τὰ πυρὰ τοὺς πολεμίους ἐκεῖ νομίζοντες
εὑρήσειν· Ἰφικράτης δὲ τοὺς στρατιώτας ἐκ τῆς ὕλης
ἀναλαβὼν τὴν γέφυραν διελθὼν ἀσφαλῶς ἀνεχώρησεν.
Ἰφικράτης ἦρξε τοῦ πλείστου στρατεύματος πεζοῦ
καὶ ναυτικοῦ ἐν τῇ δόσει τοῦ μισθοῦ καθʼ ἕκαστον
μῆνα ὑφαιρῶν τὸ τέταρτον μέρος, ὥσπερ ἐνέχυρον
ἑκάστου κατέχων, ἵνα μὴ λίποιεν τὸ στρατόπεδον.
οὕτως ἄρα καὶ πολλοὺς εἶχεν ἀεὶ τοὺς στρατευομένους
καὶ εὐπόρους, τὸ τέταρτον τοῦ μισθοῦ φυλαττόμενον
ἔχοντας.
Ἰφικράτης τοῖς Λακεδαιμονίων συμμάχοις ἀντι.
στρατοπεδεύων νύκτωρ τὴν δύναμιν μετημφίεσε, τοῖς
μὲν στρατιώταις περιθεὶς τὴν τῶν οἰκετῶν ἐσθῆτα,
τοῖς δὲ οἰκέταις τὴν τῶν στρατιωτῶν. οἱ μὲν δὴ στρα-
τιωτικῶς ἠμφιεσμένοι πόρρω τῶν ὅπλων ἐβάδιζον τὴν
τῶν ἐλευθέρων σχολὴν μιμούμενοι· οἱ δὲ οἰκετικῶς
αἴρεται· οἱ δὲ Ἰφικράτειοι τὰ ὅπλα ταχέως ἀναλαβόν-
τες, ἐπὶ τὸ στρατόπεδον τῶν ἐναντίων ἐλθόντες, τῶν
μὲν οἰκετῶν τῶν ἐν τῇ διακονίᾳ φυγόντων, τῶν δὲ
στρατιωτῶν ἀόπλων καταληφθέντων, τοὺς μὲν ἀπέ-
κτειναν, τοὺς δὲ αἰχμαλώτους ἤγαγον.
Ἰφικράτης, ἀντιστρατοπεδευόντων τῶν πολεμίων
καὶ κατὰ τὴν [αὐτὴν] ὥραν διὰ παντὸς ἀριστοποιου-
μένων, προσέταξε τοῖς αὑτοῦ στρατιώταις πρὸ τῆς ἕω
προσενέγκασθαι τὸ ἄριστον. τοῦτο πράξας συνέβαλε
τοῖς ἐναντίοις καὶ τὸν ἀκροβολισμὸν ἄχρι δείλης παρέ-
τεινεν. ἐπεὶ δὲ ἀλλήλων ἐχωρίσθησαν, οἱ μὲν πολέμιοι
πρὸς τὸ δεῖπνον ὥρμησαν· ὁ δὲ προηριστηκότας ἔχων
τοὺς στρατιώτας προσπεσὼν δειπνοποιουμένοις οὐκ
ὀλίγον ὄλεθρον αὐτῶν εἰργάσατο.
Ἰφικράτης περὶ Φλιοῦντα ὡδοιπόρει τῆς φάλαγγος
διὰ τὰς δυσχωρίας μακρᾶς ἐκτεταμένης· οἱ πολέμιοι
κατὰ τὴν οὐραγίαν ἐπικείμενοι πολλοὺς ἐτίτρωσκον
καὶ πολλὰ ἥρπαζον. ὁ δὲ μετὰ τῶν παρὰ πλευρὰν
ἀνδρῶν ἐπιστρέψας τῇ μὲν φάλαγγι παρήγγειλε θᾶττον
κόσιν ἐν τῇ διώξει καὶ τεταραγμένοις ἐν τῇ τῶν σκευο-
φόρων ἁρπαγῇ πολλοὺς μὲν αὐτῶν διέφθειρεν, πολλῷ
δὲ πλείονας αἰχμαλώτους ἤγαγεν.
Ἰφικράτης ἐν Κερκύρᾳ Κρινίππου προσπλέοντος
λάντων ὑφορμεῖν αὐτὸν νήσῳ τινὶ τῶν ἐρήμων, προσ-
τάξας πυρσὸν ἀνάπτειν φίλιον νύκτωρ ἐπιπλεύσας
ἐκράτησε τῶν δέκα πληρωμάτων ἑνὸς ἐκφυγόντος.
Ἰφικράτης ἐν Ἄκῃ πυθόμενος δύο τῶν ἡγεμόνων
τοπέδου προσέταξεν, ὁπόταν τοὺς ἐναιτίους τῆς προ-
δοσίας μεταπεμψάμενος ἐξετάζῃ τὸ πρᾶγμα, προλαβεῖν
αὐτοὺς τὰ τούτων ὅπλα καὶ τὰ τῶν ὑπʼ αὐτοῖς τεταγ-
μένων λόχων. οἱ μὲν προλαβόντες κατέσχον τὰς
πανοπλίας. Ἰφικράτης δὲ τὴν προδοσίαν ἐλέγξας τοὺς
μὲν ἡγεμόνας ἐκόλασε θανάτῳ, τοὺς δὲ στρατιώτας
γυμνοὺς ἐξήλασε τοῦ στρατοπέδου.
Ἰφικράτης δισχιλίων μισθοφόρων πρὸς τοὺς Λά-
ἐμπεσουμένην τοῖς φύλαξι τῶν ὁδῶν. ἐπεὶ δὲ οἱ φύ-
λακες ἐκόμισαν τὰ γράμματα τοῖς Λακεδαιμονίοις, οἱ
μὲν ὥρμησαν συλλαμβάνειν τοὺς αὐτομόλους· οἱ δὲ
ἀγαπητῶς ἐξέφυγον Ἀθηναίοις μὲν ἄπιστοι γενόμενοι,
Λακεδαιμονίοις δὲ δόξαντες.
Ἰφικράτης ἐν Χίῳ τοὺς Λακωνίζοντας ἐλέγξαι
αὐτοὺς (καὶ) τοῖς ἀπὸ τῆς πόλεως προσελθοῦσι συνέ-
λαβέ τε καὶ κολασθησομένους Ἀθηναίοις ἔπεμψεν.
Ἰφικράτης ἐν ἀπορίᾳ χρημάτων τῶν στρατιωτῶν
θορυβούντων καὶ κοινὴν ἐκκλησίαν αἰτουμένων ἄνδρας
ἐμπείρους τῆς Περσίδος γλώττης στολὰς Περσικὰς
ἐνδυσαμένους προσέταξε πληθούσης τῆς ἐκκλησίας ἐπι-
φανῆναι καὶ παρελθόντας ἀγγέλλειν βαρβαριστὶ ῾ πλη-
σίον οἱ τὰ χρήματα κομίζοντες, ἡμεῖς δὲ προεπέμ-
φθημεν τοῦτο σημανοῦντες᾿. ταῦτα μηνύσαντες, οἱ
στρατιῶται διέλυσαν τὴν ἐκκλησίαν.
Ἰφικράτης ἐκ τῆς Ὀδρυσιάδος λείαν πολλὴν περι-
ἵπποι τῶν Ὀδρυσῶν τῆς φλογὸς τὴν ὄψιν ἀσυνήθη
μὴ φέροντες ἀναστρέψαντες ἔφυγον.
Ἰφικράτης ἐπιὼν πόλει τὸν ἀπὸ τῆς χώρας ποτα-
μὸν, [ὃν] διὰ μέσης τῆς πόλεως ῥέοντα διαβῆναι ἀναγ-
καῖον ἦν, ἑσπέρας διέβη μετὰ τοῦ στρατεύματος, ἳνα
τὸ ἐκ τῆς διαβάσεως τοῦ πλήθους θολερὸν διὰ νυκτὸς
παροδεῦσαν λάθῃ τοὺς ἐν τῇ πόλει. καὶ δὴ λαθὼν
μεθʼ ἡμέραν ἐπέθετο μὴ προσδοκῶσιν.
Ἰφικράτης ἐν Θρᾴκῃ πολλοὺς ἔλαβεν αἰχμαλώτους
καὶ ἀκοντίζοντες· ὁ δὲ τοῖς πρωτοστάταις ἑκάστῳ αἰχ-
μάλωτον γυμνὸν παρέστησεν, ἐξ ἱμάντος ὀπίσω τῶν
χειρῶν δεδεμένων. οἱ δὲ Ὀδρύσαι τοὺς οἰκείους μὴ
βουλόμενοι τιτρώσκειν τοῦ βάλλειν καὶ ἀκοντίζειν ἀπ-
είχοντο.
Ἰφικράτης περὶ Φοινίκην καταπλέων ἑκατὸν τρι-
ακοντόροις, ἔνθα τεναγώδης αἰγιαλὸς ἦν, ἰδὼν τοὺς
Φοίνικας παρὰ τὴν ἠϊόνα συνθέοντας παρήγγειλεν,
ὅταν τὸ σημεῖον ἀναδειχθῇ, τοῖς μὲν κυβερνήταις
ἄγκυραν ἀφιέναι κατὰ πρύμναν καὶ τὴν καταγωγὴν
ἐν τάξει ποιεῖσθαι, τοῖς δὲ στρατιώταις ὁπλισαμένους
ρῶν, οἱ δὲ ἄνδρες ἐν τάξει προβαλλόμενοι προῆγον.
οἱ δὲ πολέμιοι καταπλαγέντες τὴν τάξιν αὐτῶν καὶ
τὴν τόλμαν ἔφευγον. οἱ δὲ Ἰφικράτειοί τινας μὲν
διώξαντες ἀπέκτειναν, τινὰς δὲ ἐζώγρησαν καὶ λείαν
πολλὴν περιελάσαντες καὶ ταύτην ἐς τὰς ναῦς ἐμβα-
λόμενοι στρατόπεδον ἐπὶ τῆς γῆς κατεστήσαντο.
Ἐν Ἀττικῷ στρατοπέδῳ σπάνις ἦν νομίσματος.
Τιμόθεος ἔπεισε τοὺς ἐμπόρους χρῆσθαι νομίσματι τῇ
ἑαυτοῦ σφραγίδι, ἀπαλλασσομένους δὲ [ἀποδιδόναι]
τὴν σφραγίδα καὶ τὸ ἀργύριον λαμβάνειν. ἐπίστευ-
σαν οἱ ἔμποροι καὶ τὴν ἀγορὰν τοῖς στρατιώταις παρέ-
σχον ἐπὶ τῇ σφραγίδι τοῦ στρατηγοῦ. ἀπαλλασσομέ-
νοις αὐτοῖς ἐν τῷ τέως εὐπορήσας χρημάτων Τιμόθεος
τὴν τιμὴν διέλυσε τὴν ὡμολογημένην.
Τιμόθεος ἀνήγετο τῷ στόλῳ παντί. πταρμὸς ἐγέ-
περιεστηκότων εἷς ἔπταρεν; οἱ ναῦται γελάσαντες
ἀνήχθησαν.
Τιμόθεος παράγγελμα ἔδωκεν ἐκβοηθῆσαι τὴν
ταχίστην· ὀλίγοι στρατιῶται προῆλθον· ὁ λοχαγὸς
ἠγόρευε, χρῆναι καὶ τοὺς λοιποὺς ἀναμεῖναι. ὁ Τι.
μόθεος οὐκ ἀνέμενεν ὡς τοὺς μέλλοντας προθύμως
μαχεῖσθαι τοῖς πολεμίοις ἔχων ἅπαντας, τοὺς δὲ βρα-
δέως ἐξιόντας ἀχρήστους ἂν γενέσθαι καὶ παρόντας.
Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιμόνιοι περὶ Λευκάδα ἐναυ-
χου ναυαρχοῦντος Λακεδαιμονίων. ἦν ἑορτὴ Σκίρα.
Τιμόθεος κατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν μυρσίνῃ στεφα-
νώσας τὰς τριήρεις ἦρε τὸ σημεῖον· ἀναχθεὶς, ναυμα-
χήσας ἐνίκησεν· οἱ δὲ στρατιῶται μετὰ ἐλπίδος ἀγαθῆς
ἠγωνίσαντο [τὸ] θεῖον ἔχειν οἰόμενοι σύμμαχον.
ὁ Τιμόθεος πόλιν περιστρατοπεδεύσας ἀφώριζε τὸν
ἀλλʼ αὐτοὺς τοὺς καρποὺς λαμβάνειν. καὶ τάδε οι
στρατηγοῦντι περιῆν· εἰ μὲν κρατοίη, πλείους φόρους
ἐκλέγειν, εἰ δὲ ὁ πόλεμος μηκύνοιτο, τροφὰς ἀφθόνους
καὶ καταγωγὰς ἔχειν. τὸ δὲ τούτων μεῖζον, πολλὴν
τὴν εὔνοιαν παρὰ τῶν πολεμίων ἐθήρευεν.
Τιμόθεος ναυμαχεῖν Λακεδαιμονίοις μέλλων αὐτὸς
δὴ πολέμιοι πονέσαντες εἰρεσίᾳ ἀσθενῶς τὰς κώπας
ἀνέφερον· Τιμόθεος δὲ ἀκμαίοις πληρώμασιν ἐπαν-
αχθεὶς ναυμαχῶν ἐνίκησεν.
Τιμόθεος τὴν Ὀλυνθίαν βουλόμενος παρελθεῖν
δεδοικὼς τὸ ἱππικὸν τῶν Ὀλυνθίων ἔταξε τὸ στρατό-
πεδον εἰς ἑτερόμηκες πλινθίον τὰ μὲν σκευοφόρα καὶ
Τιμόθεος περὶ Ἀμφίπολιν ἐστρατοπέδευεν. ἢγ-
αὐτὸς δὲ ὼς ἐπιθησόμενος αὐτοῖς ὀλίγοις οὖσί καὶ
ἀτάκτοις τὸ μὲν ἀχρεῖον τοῦ πλήθους προέπεμπε διὰ
τῶν δυσπόρων, ᾗπερ ἥκιστα οἱ πολέμιοι παραφυλάξειν
ἔμελλον. αὐτὸς δὲ τὴν φάλαγγα ἐκίνησε τοὺς ψιλοὺς
τελευταίους ἐπιτάξας, τὰς δὲ τριήρεις ἐν τῷ Στρυμόνι
ποταμῷ πληρῶσαι οὐ δυνηθεὶς ἐνέπρησεν· καὶ ταῦτα
πάντα μιᾷ νυκτὶ πράξας ἀσφαλῶς ἀνεχώρησεν.
Τιμόθεος ἐπολιόρκει Σάμον ξενολογήσας στρα-
μὴν, τῶν ἄλλων καρποὺς ἀποδόμενος, ἀσφάλειαν τοῖς
καρπολόγοις παρασχὼν, εὐπορήσας χρημάτων ἀπὸ
τούτων, μέρος τῶν μισθῶν διανείμας, προθυμοτέροις
χρησάμενος τοῖς στρατιώταις κατὰ κράτος εἷλε τὴν
Σαμίων πόλιν.
Τιμόθεος πολιορκῶν Σάμον, ἐπεὶ πολλοὶ ξένοι
οὕτω δὴ συνέβη, τοὺς μὲν ξένους οὐκ ἔχοντας τὴν
ἀγορὰν τῶν ἐφʼ ἡμέραν ἀναγκαίων, αὐτοῖς κομίζειν,
τὴν δὲ παρασκευὴν τῶν σιτίων μόνους ἀναλίσκεσθαι
τοὺς στρατιώτας.
Τιμόθεος ναῦς ἔχων τεσσαράκοντα βουλόμενος
ἀπὸ τούτων πέντε προπέμψαι πλειόνων ἡμερῶν ἐχού-
σας ἐφόδια, μισθὸν οὐκ ἔχων δοῦναι, παράγγελμα
ἔδωκεν, ἀνάγεσθαι τὰς ναῦς ἁπάσας τριῶν σιτία ἐχού-
σας· ἐπεὶ δὲ νήσῳ τινὶ προσωρμίσαντο, τοὶς τριηράρ-
χοις ἐκέλευσεν ἐξ ἑκάστου πληρώματος αὐτῷ κομίσαι
δύο σιτία. ταῦτα ταῖς πέντε ναυσὶ διαδοὺς, τὰς μὲν
ἐξέπεμψεν πλεόνων ἡμερῶν ἐπισίτισμα ἐχούσας, αὐτὸς
δὲ μετὰ τῶν τριάκοντα καὶ πέντε νεῶν εἰς τὸν ἴδιον
ὅρμον ἐπανῆλθεν.
Τιμόθεος ναυμαχεῖν μέλλων περὶ Λευκάδα Νι-
ταῖς πολεμίαις τριήρεσιν ἐντὸς βέλους, ἐκκλίνειν δὲ
καὶ φυγομαχεῖν ἑκουσίως, ἴνα κατακόπους ποιήσωσι
τοὺς ἐναντίους ἐρέτας. ἐπεὶ δὲ οἱ μὲν ἐφυγομάχουν,
οἱ δὲ ἐλέλυντο καύματι καὶ πόνῳ, Τιμόθεος τὸ ἀνα-
κλητικὸν ἐσήμηνεν καὶ κατασχῶν ἐπὶ τὴν γῆν ἀνα-
παυσαμένους ἐρέτας ἐμβιβάσας, διὰ τάχους τοὺς πο-
λεμίους πεπονηκότας διώξας πολλὰς αὐτῶν τριήρεις
τὰς μὲν κατέδυσε, τὰς δὲ ἄπίους ἐποίησεν.
Τιμόθεος Λακεδαιμονίους καταναυμαχήσας φοβη-
ἐπὶ καταγωγῇ πλοίων σιταγωγῶν, μή ποτε ἀναχωροῦσι
τοῖς Ἀθηναίοις ἐπίθειντο, παρήγγειλε τοῖς τριηράρχοις
τὴν ἀρχαίαν τάξιν μὴ ζητεῖν, ἀλλὰ ἥν ἕκαστος ἐπὶ
τοῦ παρόντος χώραν ἔχοι, ταύτην φυλάσσειν, ἴνα μὴ
μεταγομένων τῶν σκαφῶν ἐπὶ τὰς ἑαυτῶν τάξεις ἐπι-
πλεύσαντες οἱ πολέμιοι προσβάλλωσι τῷ ναυτικῷ λελυ-
μένῳ. τάξας δὲ τὰς ναῦς ἐν μηνοειδεῖ σχήματι τὰ
μὲν ἔμβολα τῶν νεῶν καὶ τὸ περιφερὲς τοῦ σχήματος
πρὸς τοὺς ἐναντίους ἐπέστρεψεν, τὰ ναυάγια δὲ καὶ
τὰς αἰχμαλώτους τῶν νεῶν ἐς τὸ κοίλωμα τοῦ μηνί-
σκου συναγαγὼν ἀνέπλει κατὰ πρύμναν.
Τιμόθεος Χαλκιδεῦσι πολεμῶν μετὰ Περδίκκου
Κύπριον χαλκὸν Μακεδονικῷ νομίσματι μίξας ἐπίση-
μον ἔκοψεν, ὥστε τὰς παλαιὰς πεντεδραχμίας ἔχειν
ἀργυρίου τετάρτην μοίραν, τὸ δὲ λοιπὸν χαλκοῦ φαύ-
λου. πλείστης εὐπορήσας μισθοδοσίας τούς ἐμπόρους
καὶ τοὺς ἀπὸ τῆς χώρας ἔπεισε, πρὸς χαλκὸν πιπρά-
σκειν· ἀντιφορτιζόμενοι δὲ τὰ παρʼ ἀλλήλων οὐδὲν
τοῦ νομίσματος ἐφύλαττον, ἀλλὰ τοῦτο περιῄει πάλιν
εἰς τὴν μισθοφορὰν τὴν στρατιωτικήν.
Τιμόθεος ἐπολιόρκει Tρώνην. οἱ μὲν Τορωναῖοι
μεγάλα ὕψη ἀντανέστησαν φορμῶν ψάμμου πληρου-
μένων. ὁ δὲ Τιμόθεος μηχανήμασι μακροτέροις ἐξ
ἱστοῦ ἀκίδας περιθεὶς καὶ δρέπανα ἐπὶ τὰ ἄκρα τοῦ
ἱστοῦ ἐμβαλών ταῖς ἀκίσι διερρήγνυε, τοῖς δὲ δρεπά-
νοις ἀνέτεμνε τοὺς φορμοὺς, ὥστε ῥεῖν τὴν ἄμμον.
τοῦτο δρώμενον ἰδόντες Τορωναῖοι πρὸς ὁμολογίαν
ἐτράποντο.
Τιμόθεος μετὰ Κερκυραίων καὶ τῶν ἄλλων συμ
τῷ σχήματι τῆς παρατάξεως ἡσυχίαν ἔχειν. ἐπεὶ δὲ
οἱ προτεταγμένοι διεναυμάχησαν, ἐπὶ πολὺ κεκμηκότων
ἤδη τῶν πολεμίων, σημεῖον ἦρε τοῖς ἡσυχάζουσιν· οἱ
δὲ ἀκμῆτες ἐμβαλόντες ἐτρέψαντο τοὺς κεκμηκότας.
Τιμόθεος περὶ Λευκάδα Λακεδαιμονίοις ναυμα-
ναυτικὸν ἔταξεν ἐν μηνοειδεῖ σχήματι πρὸς τοὺς πολε-
μίους τὸ κυρτὸν, ἐντὸς τὰ ναυάγια συναγαγών· τὸν
δὲ ἀπόπλουν ἐποιεῖτο προς τὴν γῆν κελεύσας ἐλαύνειν
ἐπὶ πρύμναν, ὅπως ἀντίπρωροι τὰς πολεμίας δέκα
ναῦς ῥᾳδίως ἀμύνοιντο. τοῦτο τὸ σχῆμα τῆς τάξεως
οἱ ἀπὸ τῶν δέκα νεῶν φοβηθέντες οὐκ ἐπέθεντο.
Χαβρίας τοῖς στρατιώταις παρήγγειλεν, ἐπειδὰν
μέλλωμεν μάχεσθαι, μή τοι νομίζωμεν ὡς [θεοῖς] πο-
λεμίοις συμβάλλοντες, ἀλλὰ ἀνθρώποις αἷμα καὶ σάρκας
ἔχουσι καὶ τῆς αὐτῆς φύσεως ἡμῖν κεκοινωνηκόσιν.
Χαβρίας περὶ Νάξον ναυμαχῶν, ἐνίκησε Βοηδρο-
Σαλαμῖνα. ἀλλὰ οἱ μὲν περὶ Θεμιστοκλέα σύμμαχον
Χαβρίας ναῦς Λακωνικὰς κατασκόπους δώδεκα
δύο ζεύξας, ἔπειτα τὰ ἱστία τῶν δυοῖν ἐπὶ μιᾶς ἀρά-
μενος. οἱ πολέμιοι καταφρονήσαντες ὡς πρὸς ἓξ τριή-
ρεις αὐτοὶ δεκαδύο ἔχοντες ἐπανήχθησαν. Χαβρίας
ἐπὶ πλέον αὐτῶν τοῦ πελάγους προελθόντων καθελῶν
τὰ ἱστία, τὰ σκάφη διαζεύξας ἐπέτρεψε καὶ τὰς ἡμι-
σείας τῶν πολεμίων ἔλαβεν αὐτάνδρους.
Χαβρίας διὰ στενῶν τόπων ἀναχωρῶν ὀλίγους
τῶν οὐραγούντων ἔφυγεν οὐ τολμῶν τὸν στρατηγὸν
παρελθεῖν ὡς ἄν κωλυθεὶς ἢ καὶ κολασθείς. τῷ σχή-
ματι τούτῳ τῆς πορείας ἀσφαλῶς διήγαγε τὸ στρατό-
πεδον.
Χαβρίας Θαμῷ, Αἰγυπτίων βασιλεῖ, χρημάτων
λουν. οὕτω δὴ πολλὰ συνελέγη χρήματα οὐδενὸς
ἀδικηθέντος, ἀλλὰ πάντων ὕστερον ὅσα ἔδωκαν ἀπο-
λαβόντων.
Χαβρίας εἰς Σελλασίαν τῆς Λακωνικῆς ἐμβαλὼν,
μὲν ὑπὲρ τὸν ποταμὸν ἐς τὴν φιλίαν ἀπεπέμψατο·
αὐτὸς δὲ τοὺς ἄλλους στρατιώτας φαγεῖν κελεύσας
ἀνέμεινε μέχρι μεσούσης ἡμέρας τοῦτο προσδοκῶν,
ὃ δὴ καὶ ἐγένετο. οἱ γὰρ Λακεδαιμόνιοι μαθόντες
ἐξεβοήθησαν ὡς ἀφαιρησόμενοι τὴν λείαν ἐπὶ τοῦ
ποταμοῦ καὶ σπουδῇ δραμόντες διακόσια στάδια κε-
κμηκότες, ἀσύντακτοι, διεσπαρμένοι πρὸς μάχην ἦσαν
ἄχρηστοι. ὁ δὲ τοὺς αὐτοῦ στρατιώτας βεβρωκότας,
ἀναπαυσαμένους, συντεταγμένους προσαγὼγν ῥᾳδίως
τοὺς πλείστους αὐτῶν διέφθειρεν.
Χαβρίας ἦν ἐν Αἰγύπτῳ, στρατηγῶν τῷ βασιλεῖ
ὀλίγαις ἡμέραις ἐλαύνειν αὐτοὺς ἐδίδαξεν [καὶ τὰς
ναῦς] ἐρετῶν συγκεκροτημένων ἐπλήρωσεν.
Χαβρίας ὁπότε νεοσύλλογον ἔχων δύναμιν (καὶ)
μέλλοι παρατάττεσθαι, διὰ τοῦ κήρυκος ἐκέλευε τοὺς
ἀρρώστως ἔχοντας χωρὶς τίθεσθαι τὰ ὅπλα. ὅσοι δὴ
δειλοὶ καὶ ἀρρωστίαν προσποιούμενοι χωρὶς ἐτίθεντο
τὰ ὅπλα, τούτοις ἐς μὲν τὴν μάχην οὐκ ἐχρῆτο, ἐς δὲ τὰς
προκαταλήψεις τῶν ὀχυρῶν τόπων, ἴνα τὸ γοῦν πλῆθος
ἐπιφαινόμενον αὐτῶν φόβον ἐνεργάζοιτο τοῖς πολεμίοις·
καιροῦ δὲ παραστάντος ἐποίει ταχέως αὐτοὺς αὐπομίσθους.
Χαβρίας προσπλεύσας πολεμίᾳ πόλει νυκτὸς τοὺς
πελταστὰς ἀπεβίβασεν· αὐτὸς δὲ ἀρχομένης ἕω ἐπὶ τὸν
λιμένα ἔπλει ἀπωτέρω τῆς πόλεως ὄντα. οἱ ἐκ τῆς
πόλεως ἐξέδραμον κωλύσοντες ἀποβῆναι τοὺς ἐκ τῶν
νεῶν· οἱ δὲ ἐκ τῆς ἐνέδρας πελτασταὶ ὄπισθεν ἐπι-
φανέντες τοὺς μὲν διέφθειραν αὐτῶν, τοὺς δὲ ζωγρείᾳ
λαβόντες τῶν νεῶν ἐπιβάντες ἀνήχθησαν.
Χαβρίας ἀπὸ τῶν πελταστῶν δέκα τοὺς δρομικω-
δὴν ἐπὶ τὴν πόλιν ἔπλει. οἱ δὲ ἐκβοηθήσαντες τὸν
ἐπίπλουν ἰδόντες ἐσπούδασαν, ἴνα μὴ καταλάβοι τὴν
πόλιν. ὁ δὲ τὰς ναῦς τῇ χώρᾳ προσορμίσας τοὺς
πελταστὰς καὶ τὴν λείαν ὅσην ἔλαβον ἀναλαβὼν καὶ
δὴ ἀποπλεύσας ιᾤχετο.
Χαβρίας ἐν Νάξῳ μέλλων ναυμαχεῖν πρὸς Πόλ-
ται ταῖς ναυσὶ τῶν Ἀθηναίων ἀπαντῶντες διὰ τὸ μὴ
ἔχειν αὐτὰς τὸ Ἀττικὸν σημεῖον ἀμφιγνοοῦντες παρέ-
πλεον. οἱ δὲ τῶν Ἀθηναίων κατὰ τὸ παράγγελμα
[ταῖς] ἐπισήμοις τῶν νεῶν ἔφθανον διδόντες διττὰς
ἐμβολάς. τὸ τέχνασμα τοῦτο νίκην Ἀθηναίοις ἔδωκεν.
Χαβρίας εἰς Αἴγιναν νυκτὸς καταπλεύσας τρια-
κοσίους ἄνδρας εἰς τινα τόπον ἐπιτήδειον ἀποβιβάσας
αὐτὸς παρέπλει. οἱ μὲν ἐκ τῆς πόλεως ἐπεξελθόντες
τοῖς ἀποβᾶσι παρετάσσοντο καὶ πολλοὺς αὐτῶν ἀνή-
ρουν, ὁ δὲ διὰ τάχους ἐς τὴν πόλιν εἰσέπλευσεν. οἱ
δὲ πολῖται φοβηθέντες, μὴ τῆς πόλεως ἀποκλεισθῶσι,
Χαβρίας πρὸς τὰς ἐπιβολὰς τῶν κυμάτων ὑπὲρ
τὴν παρεξειρεσίαν ἑκατέρου τοίχου δέρρεις παρέβαλεν,
καὶ κατηλώσας ἀρτίως τῷ καταστρώματι κατὰ τὸ
ὕψος φράγμα κατελάμβανεν αὐτὸ πρὸς τὰς παρεξει-
ρεσίας. τοῦτο δὲ ἐκώλυε τὴν ναῦν ὑποβρύχιον φέ-
ρεσθαι καὶ τοὺς ναύτας ὑπὸ τῶν κυμάτων βρέχεσθαι·
καὶ τὰ ἐπιφερόμενα κύματα οὐχ ὁρῶντες διὰ τὴν τοῦ
φράγματος πρόσθεσιν οὐκ ἐξανίσταντο διὰ τὸν φόβον
οὐδὲ τὴν ναῦν ἔσφαλλον.
Χαβρίας πρὸς τοὺς πελαγίους πλοῦς καὶ τοὺς ἐν
τῇ θαλάττῃ χειμῶνας κατεσκεύαζεν ἑκάστῃ τῶν νηῶν
δισσὰ πηδάλια καὶ τοῖς μὲν ὑπάρχουσιν ἐν ταῖς εὐδίαις
ἐχρῆτο, εἰ δὲ ἡ θάλασσα κοίλη γένοιτο, θάτερα διὰ
τῆς παρεξειρεσίας κατὰ τὰς θρανίτιδας κώπας παρε-
τίθει τοὺς αὐχένας ἔχοντα καὶ τοὺς οἴακας ὑπὲρ τοῦ
καταστρώματος, ὥστε ἐξαιρομένης τῆς πρύμνης τούτοις
τὴν ναῦν κατευθύνεσθαι.
Χαερίας, καταδραμὼν τὴν Λακωνικὴν καὶ λείαν
Ἀγησίλαος ἡγεῖτο, συναγαγὼν τοὺς στρατιώτας ἐπὶ
νυκτὸς καὶ περὶ δευτέραν φυλακὴν παρήγγειλε τὰ μὲν
ὑποζύγια καὶ τὰ βοσκήματα καταλιπεῖν, αὐτοὺς δὲ
ἀναχωρεῖν κατὰ τὸ ὄπισθεν μέρος τοῦ λόφου. οἱ μὲν
δὴ λαθόντες ἀνεχώρησαν· οἱ δὲ Λάκωνες τό τε πῦρ
ὁρῶντες τῆς τε φωνῆς τῶν ὑποζυγίων ἀκούοντες μένειν
τοὺς Αθηναίους νομίζοντες ὑπὸ τὴν ἕω διασκευασά-
μενοι πρὸς μάχην σύνθημα λαβόντες τῷ λόφῳ προσ-
ῆγον. ἐπεὶ δὲ ἐγγὺς γενόμενοι κενὸν τὸ στρατόπε-
δον εἶδον, ἀνεβόησεν Ἀγησίλαος ἄριστός γε στρατηγὸς
Χαβρίαςʼ.
Φωκίων Ἀθηναίους ὡρμηκότας στρατεύειν ἐπὶ
ἑξήκοντα ἐτῶν ἀπὸ ἥβης πέντε ἡμερῶν σιτία λαβόντες
εὐθὺς ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας ἕπεσθέ μοι. ὁ θόρυβος ἦν
πολύς. οἱ πρεσβύτεροι καὶ μᾶλλον ἐβόων, ἀνεπήδων,
ἠγανάκτουν. τότε δὴ Φωκίων οὐδὲν’, ἔφη δεινὸν
ὑπομενεῖτε· κἀγὼ γὰρ ὁ στρατηγὸς ὀγδοηκοστὸν ἔχων
ετος μεθʼ ὑμῶν ἔσομαι᾿. τοῦτο ἀκούσαντες Ἀθηναῖοι
Χάρης ἐν τῷ στρατοπέδῳ κατασκόπους ὑπονοήσας
έταξεν ἕκαστον ἐπιλαμβάνεσθαι τοῦ πλησίον καὶ μὴ
πρότερον ἀφιέναι, πρὶν εἰπεῖν, ὅς τις εἴη καὶ τίνος
τάξεως. οὕτω δὴ συνέβη τοὺς κατασκόπους ἁλῶναι
μὴ δυναμένους εἰπεῖν μήτε τάγμα μήτε λόχον μήτε
συσσίτιον μήτε σύνθημα.
Χάρης ἐν Θρᾴκῃ χειμῶνος ὄντος ὑπερβολῇ τοὺς
στρατιώτας ὁρῶν φειδομένους τῶν ἱματίων καὶ πρὸς
τὸ πράττειν ἃ χρὴ διακειμένους ὀκνηρῶς παρήγγειλεν
αὐτοῖς ἀλλάττειν παρʼ ἀλλήλων τὰ ἱμάτια. τούτου
γὰρ γενομένου τῶν ἀλλοτρίων ἐσθήτων ἕκαστος οὐ
φειδόμενος ἑτοιμότερος ἦν πράττειν τὰ κελευόμενα.
Χάρης ἀπῆγε στρατόπεδον ἐκ Θρᾴκης· πέκειντο
ἐπὶ τοὺς ἵππους καὶ συμπέμψας αὐτοῖς ὀλίγους τῶν
ἰππέων ἐκέλευσε παριππευσαμένους τὴν ταχίστην γενο-
Χαρίδημος Ἰλιέων λεηλατούντων αὐτοῦ τὴν πόλιν
πρόβατα καὶ ἀνδράποδα δίς που καὶ τρὶς ἀγαγεῖν.
οἱ δὲ φύλακες ταῦτα νειμάμενοι συνεχώρουν αὐτῷ
πολλάκις ἐξιέναι νύκτωρ καὶ σὺν αὐτῷ ἄνδρας πλείο-
νας τὴν λείαν περιελαύνοντας. Χαρίδημος τοὺς μὲν
σὺν αὐτῷ συλλαβῶν ἔδησε· τὰ δὲ τούτων ἱμάτια περι-
βαλὼν ἰδίοις ἀνδράσιν ὡπλισμένοις ἔδωκεν αὐτοῖς τά
τε ἄλλα τῆς λείας καὶ ἵππον ὡς αἰχμάλωτον. οἱ φύ-
λακες, ἴνα δέξαιντο τὸν ἵππον, πᾶσαν τὴν πύλην
ἀνέῳξαν. οἱ στρατιῶται τῷ ἵππῳ συνεισπεσόντες τούς
τε φύλακας ἀπέκτειναν καὶ τὴν λοιπὴν δύναμιν δεξά-
μενοι τῆς πόλεως ἐκράτησαν, ὥστε, εἰ χρή τι καὶ
παῖξαι, δεύτερον ἑάλω τὸ Ἵλιον πάλιν ἵππῳ καταστρα-
τηγούμενον.
Δημήτριος Φαληρεὺς συλλαμβάνεσθαι μέλλων ὑπὸ
Φιλοκλῆς, Πτολεμαίου στρατηγὸς, Καύνῳ προσ
λακας συνέθετο. οἱ μὲν ἐν τῇ πόλει παρήγγειλαν τοῖς
στρατιώταις δώσειν [σῖτον]· οἱ δὲ τὰς φυλακας τῶν
τειχῶν ἀπολιπόντες τὸν σῖτον ἐμετροῦντο. Φιλοκλῆς
ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ προσπεσὼν ἀφύλακτον ἔλαβε τὴν
πόλιν.
Καὶ τόδε ὑμῖν τέταρτον βιβλίον, ἱερώτατοι βα-
σιλεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατη-
γημάτων· τοῦτο μὲν δὴ καὶ ἥδιον τῶν ἄλλων συγ-
γράψας, ἐν ᾧ καταμάθοιτε ἂν τὰς ἀρετὰς τῶν ἡμετέ-
ρων προγόνων, οἳ τῆς Μακεδονίας ἐβασίλευσαν.
Ἀργαῖος βασιλεὺς Μακεδόνων, Ταυλαντίων Γά-
λαυρος· Ταυλάντιοι στρατεύουσιν ἐπὶ Μακεδόνας.
Ἀργαῖος, ἦν γὰρ αὐτῷ χεὶρ ὀλίγη, κελεύει τὰς παρ-
θένους τῶν Μακεδόνων, ἐπειδὰν οἱ πολέμιοι προσάγωσι
τὴν φάλαγγα, αὐτοῖς ἐκ τοῦ ὄρους τῆς Ἐρεβοίας ἐπι-
φανῆναι. οἱ μὲν δὴ προσῆγον· αἱ δὲ ἐπεφάνησαν
καὶ κατῄεσαν ἀπὸ τοῦ ὄρους παρθένοι πολλαὶ θύρσους
ἀντὶ δοράτων πάλλουσαι καὶ στεφάνοις τὰ πρόσωπα
σκιάζουσαι. Γάλαυρος ἐξεπλάγη ἄνδρας εἶναι τὰς παρ-
θένους ἀπὸ μακροῦ νομίζων καὶ τὸ ἀνακλητικὸν ὑπε-
σήμηνεν· Ταυλάντιοι δὲ ἔφευγον τά τε ὅπλα ἀποβα-
λόντες καὶ τὰ σκευοφόρα καταλιπόντες. Ἀργαῖος ἀμαχεὶ
Φίλιππος ἐπὶ στρατοπέδου Δόκιμον Ταραντῖνον
λουτρῷ θερμῷ χρησάμενον τὴν ἡγεμονίαν ἀφείλετο,
φήσας ἀγνοεῖν μοι δοκεῖς τὰ τῶν Μακεδόνων, παρʼ
οἷς οὐδὲ γυνὴ τεκοῖσα θερμῷ λούεταιʹ.
Φίλιππος ἐν Χαιρωνείᾳ παρατασσόμενος Ἀθηναίοις
Ἀθηναῖοιʼ ἐπὶ πόδα ἀνεχώρει συνεσπασμένην ἔχων
τὴν φάλαγγα καὶ ἐντὸς ὅπλων πεφυλαγμένος. μετʼ
ὀλίγον ὑπερδεξίων τόπων λαβόμενος, παραθαρρύνας
το πλῆθος, ἀναστρέψας εὐρώστως ἐμβάλλει τοῖς Ἀθη-
ναίοις καὶ λαμπρῶς ἀγωνισάμενος ἐνίκησεν.
Φίλιππος ἐπὶ Θηβαίους ἐστράτευεν. Ἀέροπος καὶ
Δαμάσιππος ἡγεμόνες ἀπὸ πανδοκείου μισθωσάμενοι
ψάλτριαν ἐς τὸ στρατόπεδον εἰσήγαγον. οὐ μὴν ἔλαθον
Φίλιππος πρέσβεις ἔπεμψεν ἐς πολεμίων Θρᾳκῶν
περὶ τὴν ἀκρόασιν ὧν ἀγγελοῦσι. Φίλιππος ἐν τῷ
καιρῷ τούτῳ μὴ προσδοκῶσιν ἐπιθέμενος τῆς πόλεως
ἐκράτησεν.
Φίλιππος ἤτησε παρὰ τῶν πολεμίων Ἰλλυριῶν
νεκροὺς ὑποσπόνδους. τῶν δὲ δόντων, ἡνίκα οἱ ἔσχατοι
ἐκομίζοντο, σημήνας ἀφυλάκτοις ἐπῆλθεν.
Φίλιππος ἐν παλαίστρᾳ καὶ Μηνηγέτης ὁ παγ-
κρατιαστὴς ἐκυλίοντο· οἱ στρατιῶται κύκλῳ περιστάντες
κατεβόων τὴν μισθοφορὰν ἀπαιτοῦντες. οὐκ ἔχων ὁ
Φίλιππος προσῆλθεν ἱδρῶτι ῥεόμενος, κεκονιμένος,
προσμειδιάσας αὐτοῖς δίκαια᾿, ἔφη, λέγετε, ὦ συστρα-
τιῶται, ἀλλά τοι κάγ διὰ τοῦτο νῦν ἐπὶ τὸν βάρβαρον
ἀλείφομαι, ὅπως ὑμῖν πολλαπλασίως ἀποτίσαιμι τὰς
χάριτας᾿. ταῦτα εἰπὼν καὶ ταῖν χεροῖν κροτῶν, διὰ
μέσων δραμὼν, ἐς κολυμβήθραν ἐπέρριψεν ἑαυτὸν, καὶ οἱ
Μακεδόνες ἐγέλασαν. ὁ Φίλιππος μέχρι τοσούτου δια-
βαπτιζόμενος πρὸς τὸν παγκρατιαστὴν καὶ κατὰ τοῦ
προσώπου ῥαινόμενος οὐκ ἀνῆκεν, ἔστʼ ἂν οἱ στρα-
τιῶται καμόντες ἀπερρύησαν. τοῦ στρατηγήματος
τούτου καὶ αὐτὸς Φίλιππος παρὰ τοὺς πότους ἐμέ-
Φίλιππος ἐν Χαιρωνείᾳ γιγνώσκων τοὺς μὲν Ἀθη-
ἠσκηκότας καὶ γεγυμνασμένους, ἐπὶ πολὺ τὴν παράταξιν
ἐκτείνας ταχέως παρέλυσε τοὺς Ἀθηναίους καὶ εὐχει-
ρῶώτους ἐποίησε.
Φίλιππος ἐπὶ τὴν Ἀμφισσέων ἐστράτευεν· Ἀθη-
ἡ δίοδος ἀμήχανος. ἐξαπατᾷ τοὺς πολεμίους Φίλιππος
ἐπιστολὴν πεπλασμένην Ἀντιπάτρῳ πέμψας ἐς Μακε-
δονίαν, ὡς τὴν μὲν στρατείαν τὴν ἐπʼ Ἀμφισσεῖς ἀνα-
βάλοιτο, σπεύδοι δὲ ἐς Θρᾴκην πεπυσμένος τοὺς ἐκεῖ
νεωτερίζειν. ὁ γραμματοφόρος [διῄει] διὰ τῶν στενῶν.
οἱ στρατηγοὶ, Χάρης καὶ Πρόξενος, αἱροῦσιν αὐτὸν
καὶ τὴν ἐπιστολὴν ἀναγνόντες πιστεύουσι τοῖς γεγραμ-
μένοις καὶ τὴν φυλακὴν τῶν στενῶν ἀπολείπουσι.
Φίλιππος δὲ λαβόμενος ἐρημίας ἀφυλάκτως διεξεπαί-
σατο καὶ τοὺς στρατηγοὺς ἀναστρέψαντας ἐνίκησε καὶ
τῆς Ἀμφίσσης ἐκράτησεν.
Φίλιππος οὐκ ἐλάττω διʼ ὁμιλίας ἢ διὰ μάχης
κατειργάζετο. καὶ νὴ Δία μεῖζον ἐφρόνει ἐφʼ οἷς διὰ
τῶν λόγων ἐκτᾶτο ἢ διὰ τῶν ὅπλων· τῶν μὲν γὰρ
Φίλιππος ἤσκει τοὺς Μακεδόνας πρὸ τῶν κινδύνων,
ἀναλαβόντας τὰ ὅπλα τριακόσια στάδια πολλάκις ὁδεύειν
φέροντας ὁμοῦ κράνη, πέλτας, κνημίδας, σαρίσας καὶ
μετὰ τῶν ὅπλων ἐπισιτισμὸν καὶ ὅσα σκεύη καθημε-
ρινῆς διαίτης.
Φίλιππος ἀφικόμενος ἐς Λάρισαν, ἴνα τινὰς τῶν
ἐξήγγειλε τοῖς Ἀλευάδαις τὴν ἐπίθεσιν, καὶ διὰ τοῦτο
τέλος οὐκ ἔσχεν ἡ πρᾶξις.
Φίλιππος ήξίωσε Σαρνουσίοις ἐκκλησιάζουσι δια-
λεχθῆναι. οἱ μὲν συνήεσαν· τοῖς δὲ στρατιώταις
παρήγγελτο ἱμάντας ὑπὸ μάλης κομίζειν. ἐπεὶ δὲ ὁ
Φίλιππος ἀνέτεινε τὴν δεξιὰν ὡς δημηγορήσων, τοῦτο
ἦν ἄρα σημεῖον τοῖς στρατιώταις τοῦ δῆσαι πάντας
τοὺς παρόντας. οὕτω Σαρνούσιοι δεθέντες ἐς Μακε-
δονίαν ἤχθησαν πλείους μυρίων.
Φίλιππος διωκόμενος ὑπὸ Θρᾳκῶν παρήγγειλεν,
Φίλιππος τὰς παρόδους τῆς Βοιωτίας Βοιωτῶν
φυλαττόντων — ἦν δὲ στενὸς ὅρους αὐχήν U+00AF οὐκ
ἐπὶ τοῦτον ὥρμησεν, ἀλλὰ τήν τε χώραν πυρπολῶν καὶ
τὰς πόλεις πορθῶν φανερὸς ἦν. Βοιωτοὶ δὲ οὐχ ὑπο-
μένοντες ὁρᾶν τὰς πόλεις πορθουμένας κατέβησαν
ἀπὸ τοῦ ὅρους. Φίλιππος ὑποστρέψας διὰ τοῦ ὄρους
διεξεπαίσατο.
Φίλιππος τοῖς Μεθωναίων τείχεσι κλίμακας προσ-
προθυμότερον τῶν τειχῶν κρατήσειαν.
Φίλιππος ἐνέβαλεν εἰς τὴν Ὀρβηλίων χώραν· ἡ
τοὺς πλείστους αὐτῶν ἐθήρευον.
Φίλιππος Ἀμφίπολιν ἀπαιτούμενος ὑπὸ Ἀθηναίων,
Φίλιππος ἐπολιόρκει Φαρκηδόνα πόλιν Θεσσαλι
πολλοὶ γὰρ ἀπὸ τῶν στεγῶν καὶ τῶν πύργων ἔβαλλον
καὶ ἠκόντιζον. Φίλιππος προς τὴν ἐνέδραν ὀξέως
ἀντεστρατήγησεν. Ἦν τὰ ὄπισθεν τῆς πόλεως ἔρημα
τῶν πολιτῶν συνδραμόντων ἐπὶ τὴν ἐνέδραν. κατὰ
ταῦτα τοὺς Μακεδόνας προσβάλλειν ἐκέλευσε καὶ προσ-
τιθέναι κλίμακας. ἀναβάντων δὲ ὑπὲρ τό τεῖχος, οἱ
Φαρκηδόνιοι τοῦ βάλλειν τοὺς μισθοφόρους ἀποσχό-
μενοι σπουδῇ ἔθεον ἀμυνούμενοι τοὺς τειχοκρατοῦντας.
οἱ δὲ, πρὶν ἥκειν εἰς χεῖρας, ἤδη τῆς πόλεως ἐκράτουν.
Φίλιππος ποθῶν κτήσασθαι Θεσσαλίαν αὐτὸς μὲν
φανερῶς οὐκ ἐπολέμει Θλεσσαλοῖς· Πελινναίων δὲ πολε-
μούντων Φαρσαλίοις καὶ Φεραίων Λαρισαίοις, τῶν δὲ
ἄλλων ἐς τούτους διῃρημένων, ἀεὶ προσεβοήθει τοῖς
καλοῦσι. νικῶν δὲ οὐκ ἀναστάτους ἐποίει τοὺς ἡττω-
μένους, ὅπλα οὐ παρῃρεῖτο, τείχη οὐ κατέβαλλε, τὰς
στάσεις ἔτρεφε μᾶλλον ἢ ἔλυεν, τῶν ἀσθενεστέρων
ἐπεμελεῖτο, τοὺς δυνατωτέρους καθῄρει, τοῖς δήμοις
φίλος ἦν, τοὺς δημαγωγοὺς ἐθεράπευεν. τούτοις τοῖς
στρατηγήμασι Φίλιππος ἐκράτησε Θεσσαλίας, οὐ τοῖς
ὅπλοις.
Φίλιππος πολιορκῶν χρόνῳ μακρῷ ἱαρᾶς ἐχυρὸν
χωρίον, ἑλεῖν οὐχ οἷός τε ὥν, ἀποχωρῆσαι βουλόμε-
νος ἀσφαλῶς καὶ τὰ ὄργανα τῆς πολιορκίας περισώ-
σασθαι, νύκτα σκοτεινὴν παραφυλάξας ἐκέλευσε τοῖς
μηχανοποιοῖς διαλύειν μὲν τὰ ὄργανα, μιμεῖσθαι δὲ
κτύπον οἷος ἄν γένοιτο συμπηγνύντων. οἱ δὲ ἐν ταῖς
Κάραις ἀκούσαντες τοῦ κτύπου τὰς πύλας ἔνδοθεν
ἀσφαλέστερον ἀπέκλειον καὶ τοῖς μηχανήμασιν ἀντι-
μῆχανήματα ηὐτρέπιζον. Φίλιρτπος δὲ περὶ ταῦτα
ἀσχολουμένων διὰ νυκτὸς αὐτοῖς μηχανήμασιν ἀφα-
νὴς ἦν.
Φίλιππος ἐπολιόρκει Bυζαντίους ἔχοντας οὐκ
ὡς αἱ πόλεις αὐτῶν ὑπὸ Φιλίππου πολιορκοῖντο πέμ-
ψαντος ἄλλας δυνάμεις ἐκεῖ, καὶ οὐ μακρὰν ἁλαώσεως
αἱ πόλεις. οἱ μὲν ταῦτα ἤγγελλον, Φίλιππος δὲ φανε-
ρὸς ἦν διαπέμπων μέρη τῆς στρατιᾶς ἄλλο ἀλλαχοῦ
εἰς δόκησιν , οὐκ ἐπὶ πρᾶξιν. οἱ σύμμαχοι ταῦτα
ὁρῶντες καὶ ἀκούοντες ἀπολιπόντες Βυζαντίους ἐπὶ
τὰς αὐτῶν πατρίδας ἐστέλλοντο.
Φίλιππος τὴν Ἀβδηριτῶν καὶ Μαρωνιτῶν κατα-
Νέαν πόλιν οὐ πολὺ τῆς γῆς ἀπέχοντας. οἱ μὲν παρ-
έπλεον· ὁ δὲ Χάρης ὡς ἀναρπασόμενος τὰς τέσσαρας
ναῦς ἐπανήχθη ταῖς εἴκοσιν. αἱ δὲ τέσσαρες, ἐλαφραὶ
καὶ ἀρίστους ἐρέτας ἔχουσαι, ταχέως ἐς τὸ πέλαγος
μετεωρίζονται, τῶν δὲ ἀμφὶ τὸν Χάρητα συντεταμέ-
νως διωκόντων ἔλαθεν ὁ Φίλιππος Νέαν πόλιν ἀσφα-
λῶς παραπλεύσας· Χάρης δὲ οὐδὲ τὰς τέσσαρας ναῦς
κατέλαβεν.
Ἀλέξανδρος ἐστρατήγει πάντας ἀνθρώπους ἐς
τῶν καὶ ἀνδρῶν καὶ φωτῶν καὶ μερόπων καὶ ἀνθρώ-
πων Ἀλεξάνδρους καλεῖν.
Ἀλέξανδρος πολεμῶν προσέτασσε τοῖς στρατηγοῖς
Ἀλέξανδρος πολιορκῶν Τύρον, βουλόμενος μέγα
αὐτὸς κόφινον λαβὼν χοῦ πληρώσας προσήνεγκεν. οἱ
Μακεδόνες, ὡς εἷδον αὐτουργοῦντα τὸν βασιλέα, παρα-
χρῆμα τὰς χλαμύδας ἀπορρίψαντες τὸ χῶμα διὰ τάχους
ἤγειραν.
Ἀλέξανδρος Τύρῳ ποιορκίαν περιβαλὼν ἐπʼ
Ἀραβίας ἐστέλλετο. Τύριοι τῆς ἀπουσίας αὐτοῦ κατα-
φρονήσαντες , τῶν τειχῶν προελθόντες, τοῖς Μακε-
δόσι προσπεσόντες ἐκράτουν πολλαχῇ. Παρμενίων
Ἀλέξανδρον ἀνακαλεῖται. Διὰ τάχους ἐπανελθών,
Μακεδόνων τοὺς ἐγκλίναντας ἰδῶν τοῖς ἡττωμένοις
οὐκ ἐβοήθησεν· ἐς δὲ τὴν πόλιν κενὴν ἀνδρῶν ὁρμή-
σας κατὰ κράτος αἱρεῖ τὴν Τύρον. Τύριοι τὴν πόλιν
ἀλοῦσαν ἰδόντες αὐτίκα σφὰς αὐτοὺς καὶ τὰ ὅπλα
τοῖς Μακεδόσι προήκαντο.
Ἀλέξανδρος Δαρείῳ παρατάσσεσθαι μέλλων παρ-
άγγελμα τοῖς Μακεδόσιν ἔδωκεν· ἥν ἐγγὺς γένησθε τῶν
Περσῶν, εἰς γόνυ κλίναντες ταῖν χεροῖν διατρίβετε
τὴν γῆν· ἢν δὲ ἡ σάλπιγξ ὑποσημήνῃ, τότε δὴ ἀνα-
ἀμαχεὶ κρατῶν. οἱ Μακεδόνες ὑπὸ τῷ συνθήματι τῆς
σάλπιγγος ἀναπηδήσαντες ῥυμηδὸν ἐμβάλλουσι τοῖς
πολεμίοις καὶ τὴν φάλαγγα ῥήξαντες ἐς φυγὴν ἐτρέ
ψαντο.
Ἀλέξανδρος ἐν Ἀρβήλοις τὴν ὑστάτην μάχην Δα-
θόντες τὰ σκευοφόρα τῶν Μακεδόνων διήρπαζον. ὁ
Παρμενίων Ἀλεξάνδρῳ συνεβούλευε τοῖς σκευοφόροις
βοηθεῖν. ὁ δὲ ῾ οὐδὲν᾿ , ἔφη, παραλύειν χρὴ τῆς φά-
λαγγος, ἀλλὰ τοῖς πολεμίοις αὐτοῖς μάχεσθαι· ἡττη-
θέντες μὲν γὰρ οὐκέτι τῶν σκευοφόρων χρήζομεν,
νικήσαντες δὲ καὶ τὰ ἡμέτερα καὶ τὰ τῶν πολεμίων
ἕξομεν.ʼ
Ἀλέξανδρος ἐκράτησε τῆς Ἀσίας. οἱ Μακεδόνες
ἦσαν ἐπαχθεῖς αὐτῷ καὶ βαρεῖς καὶ πάντα σφίσιν
αὐτοῖς ἐβιάζοντο παρʼ αὐτοῦ γίγνεσθαι. ὁ δὲ προσ-
ποιήσω πάντα, ὅσα ἂν κελεύητε, ἢν δὲ ἡττηθῆτε, μα-
θόντες ὅτι μηδὲν δύνασθε, τὴν ἡσυχίαν ἄγετε.᾿ τὸ
στρατήγημα ἐξέπληξε τοὺς Μακεδόνας καὶ τοῦ λοιποῦ
πρὸς τὸν Ἀλέξανδρον ἐγένοντο μετριώτεροι.
Ἀλέξανδρος ἐν τῇ πρώτῃ παρατάξει πρὸς τοὺς
Πέρσας ὁρῶν ἐνδιδόντας ἤδη τοὺς Μακεδόνας παρ-
ιππεύων ἀνεβόα· ἔτι ἅπαξ ἐπαγάγωμεν, ἄνδρες Μακε-
δόνες, ἔτι γενναίως ἅπαξ.᾿ καὶ δὴ τῆς ἐμβολῆς εὐρώ-
στου γενομένης ἐς φυγὴν ἐτράποντο οἱ βάρβαροι.
παρὰ τοσοῦτον ἡ νίκη γενέσθαι τότε [λέγεται].
Ἀλέξανδρος ἦν ἐν Ἰνδοῖς καὶ τὸν Ὑδάσπην ποτα-
τοῦ ποταμοῦ κάτω, καὶ ὁ Πῶρος ὁμοίως κάτω. τοῦτο
ἐγίγνετο πολλάκις καὶ ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας, ὥστε οἱ
μὲν Ἰνδοὶ κατεγέλασαν τῆς δειλίας τῶν πολεμίων καὶ
συμπαραθέοντες ἐπαύσαντο, ὡς οὐκ ἄν ποτε διαβῆναι
τολμησάντων, οἳ τοσάκις οὐκ ἐθάρρησαν. Ἀλέξανδρος
Ἀλέξανδρος κατέστρεφε τὴν Ἰνδῶν. τῶν δὲ στρα-
ὑπέρογκον ἐπὶ τῶν ἁμαξῶν καὶ τὴν πρὸς Ἰνδοὺς μά-
χην οὐκ ἀναγκαίαν ἡγουμένων τοσαῦτα δὴ κεκτημέ-
νων, πρώτας ὑπέπρησε τὰς βασιλικὰς ἁμάξας, εἶτα
τὰς τῶν ἄλλων. οἱ Μακεδόνες ἐλαφροὶ γενόμενοι καὶ
ἐν χρείᾳ τοῦ πάλιν κτήσασθαι καταστάντες ἐπὶ τὸν
πόλεμον ὥρμησαν προθυμότερον.
Ἀλέξανδρος Θρᾳκῶν παρεσκευασμένων καταγόμους
βάνοιντο, καθιέντας αὑτοὺς πρὸς τὴν γῆν ὑπερτιθέναι
τὰς ἀσπίδας, ὅπως συμβαίνοι φερομέναις ταῖς ἁμάξαις
ὑπερπηδᾶν. τοῦτό τοι καὶ ἐν αὐτῇ τῇ πείρᾳ γενόμε-
νον ἤλεγξε τοῖς Θρᾳξὶν ἄχρηστον τὴν τῶν ἁμαξῶν
παρασκευήν.
Ἀλέξανδρος ἔλαβε Θήβας τῆς δυνάμεως ἱκανὴν
ἀποκρύψας καὶ τάξας ἐπʼ αὐτῆς Ἀντίπατρον· τὴν δὲ
φανερὰν αὐτὸς ἦγεν ἐπὶ τοὺς ἐχυροὺς τῶν τόπων.
ἦν τὸ τεῖχος, ταύτῃ κατελάβετο τὴν πόλιν καὶ σημεῖον
ἦρεν. Ἀλέξανδρος ἰδὼν ἀνεβόησεν, ὡς ἤδη τὰς Θήβας
ἔχοι· Θηβαῖοι δὲ εὐρώστως μαχόμενοι, ὡς εἶδον ἐπι-
στραφέντες ἑαλωκυῖαν τὴν πόλιν, ἔφευγον.
Ἀλέξανδρος ἡμιθωράκια τοῖς (φεύγουσι) στρατιώ-
ταις ἀντὶ θωράκων ἔδωκεν, ἵνα μένοντες μὲν ἀσφά-
λειαν ἔχοιεν τῶν κατὰ πρόσωπον κρυπτομένων, φεύ-
γοντες δὲ τὰ ὄπισθεν μέρη φυλάσσειν μὴ δύναιντο.
οὐ τοίνυν ἔφευγεν οὐδεὶς γυμνωθῆναι δεδοικὼς, ἀλλὰ
πάντοτε ἐνίκων μένοντες.
Ἀλέξανδρος, ὁπότε παρὰ τῶν μάντεων ἤκουε καλὰ
γεγονέναι τὰ ἱερὰ, περιφέρειν ἐκέλευε τὰ ἱερεῖα καὶ
δεικνύειν τοῖς στρατιώταις, ἵνα μὴ μόνον ἀκούοντες,
ἀλλὰ καὶ ὁρῶντες ἀγαθὰς ἔχοιεν περὶ τοῦ κινδύνου
τὰς ἐλπίδας.
Ἀλέξανδρος διαβὰς ἐς τὴν Ἀσίαν Μέμνονα στρα-
τηγοῦντα Πέρσαις ὕποπτον ἐποίησε προστάξας τοῖς
Μακεδόσιν ἐξιοῦσιν ἐπὶ τὰς προνομὰς ἀπέχεσθαι τῶν
τοῦ Μέμνονος χωρίων.
Ἀλέξανδρος Γράνικον διαβαίνων Πέρσας ἐξ ὑπερ-
δεξίων ἐπιόντας (αὐτοὺς) αὐτὸς ἐπὶ δόρυ τοὺς Μακε-
δόνας ἀναγαγὼν ὑπερεκέρασεν· ἡ δὲ φάλαγξ προσπε-
σοῦσα τοὺς πολεμίους ἐτρέψατο.
Ἀλέξανδρος ἐν Ἀρβήλοις παρετάσσετο. Δαρεῖος
τὸ μεταίχμιον τῆς συμβολῆς τριβόλοις κατέσπειρε. τοῦτο
δὴ συνιδὼν ὁ Μακεδὼν τοῦ δεξιοῦ κέρως ἡγούμενος
ἐπὶ δόρυ παρήγγειλεν ἀκολουθεῖν, ὅπως περιέλθοι τὸν
τόπον τὸν κατεσπαρμένον ταῖς τριβόλοις· ὁ δὲ Πέρσης
ἀντιπαράγειν πειρώμενος ἐπʼ ἀσπίδα διέσπα συνεχῶς
τὴν ἵππον. τοῖς διασπάσμασιν ἐμβαλὼν Ἀλέξανδρος,
ὁμοίως δὲ καὶ Παρμενίων ἀπὸ τοῦ λαιοῦ, τὰς μὲν
τριβόλους ἐξένευσαν, τοὺς δὲ πολεμίους φεύγειν ἠνάγ-
κασαν.
Ἀλέξανδρος Τίγριν διαβὰς Περσῶν τὴν χώραν καταπιμπράντων ἔπεμψε τοὺς κατὰ κράτος διώξοντας, ἵνʼ ἀγαπητῶς αἱρούμενοι σώζεσθαι τὴν χώραν ἀκέ- ραιον καταλίποιεν.
Ἀλέξανδρος ἐν Υρκανίᾳ πυθόμενος μοχθηρὰ περὶ
συναγαγὼν τοὺς φίλους ἔφη βούλεσθαι γράμματα
πέμπειν οἴκαδε δηλώσοντα, ὡς ἐπανήξοι μετὰ χρόνον
ἐτῶν τριῶν· τὸ δὲ αὐτὸ καὶ τοὺς φίλους ἐκέλευε τοῖς
οἰκείοις ἐπιστέλλειν. οἱ μὲν δὴ πάντες ἐνέγραψαν.
ἐπεὶ δὲ οἱ γραμματοφόροι τρεῖς ἀπεῖχον σταθμοὺς,
ἀνακαλεσάμενος αὐτοὺς λύσας τὰς ἐπιστολὰς ἔμαθε,
τί φρονοῦντες ἕκαστοι διετέλουν.
Ἀλέξανδρος χωρίῳ τῆς Ἰνδικῆς ἐχυρῷ προσεκά-
ναμιν τῶν Ἰνδῶν ἐπιβοωμένων τὰς συνθήκας. ὁ δὲ
περὶ ἐξόδου μὲν ὡμολόγει συντεθεῖσθαι, περὶ δὲ ἀφέ-
σεως μηδὲν ὑπεσχῆσθαι.
Ἀλέξανδρος Πιττακοῦ, ὃς ἦν ἀδελφιδοῦς Πώρου,
μὲν ἱκανῶς ἐκτεταμένος, πλάτος δὲ συνεσταλμένος ἄχρι
τεσσάρων σταδίων, ἡ δὲ ἔξοδος στενὴ παντάπασιν —
ἐν τοιαύτῃ φύσει χωρίου τῆς ἵππου διφαλαγγίαν ποιή-
σας προῄει, παραγγείλας ἐφʼ ἡνίαν καὶ παρὰ τὴν κίνη-
σιν ἕκαστον ἕπεσθαι τῷ ἡγουμένῳ, καὶ γενομένων μὲν
τῶν ἐναντίων κατὰ τὸ δεξιὸν, ἐπιστρέφειν ἐπὶ δόρυ
καὶ τοῦ λοιποῦ ἐξ ἡνίας παρεμβάλλειν· ὅταν δὲ τῆς
δεξιᾶς πορείας τὴν οὐραγίαν ἴδωσιν, ἐπάγειν ἐπὶ τοὺς
πολεμίους. ταῦτα παραγγείλας ὀρθίαν αὐτὸς ἐποιεῖτο
τὴν πορείαν, ὥστε γνώμονι [τὸ] σχῆμα παραπλήσιον
ἦν. ὁπότʼ οὖν οἱ τοῦ λαιοῦ μέρους τὴν δεξιὰν οὐρα-
γίαν ἰδόντες ἀλαλάξαντες προσῆγον, ὁμοίως δὲ καὶ οἱ
ἀπὸ τοῦ δεξιοῦ ἐφʼ ἡνίαν στρέφοντες ἐπῆγον τοῖς
Ἰνδοῖς· οἱ δὲ συγκλεισθῆναι φοβηθέντες ὥρμησαν ὁμοῦ
πάντες ἐπὶ τὴν στενὴν ἔξοδον, ὥστε οἱ μὲν ὑπὸ τῶν
Ἀλέξανδρος ἐν τῇ πρὸς Πῶρον μάχῃ τὸ μὲν
καὶ τοὺς ἐλαφροὺς ἐπὶ τοῦ λαιοῦ κέρως ἔστησε καὶ
ἀπὸ τούτων ἐπικάμπιον ἔταξε. Πῶρος δὲ πολλοὺς
ἐλέφαντας ἀντιπαρατάξας αὐτὸς μὲν κατὰ τὸ λαιὸν ἐπὶ
τοῦ ἡγουμένου ἐλέφαντος ἦν· τοὺς δὲ λοιποὺς ἐλέφαν-
τας ἐκ διαστήματος πεντήκοντα ποδῶν μέχρι τοῦ δεξιοῦ
κέρως ἔστησε· τὰ δὲ μέσα τῶν θηρίων ἀνδράσι πεζοῖς
ἀνεπλήρωσεν, ὥστε ἦν τὸ σχῆμα τείχει μεγάλῳ παρα-
πλήσιον, οἱ μὲν ἐλέφαντες ἐοικότες πύργοις, οἱ δὲ
πεζοὶ μεσοπυργίοις. ἔνθα δὴ παραγγείλας Ἀλέξανδρος
τοὺς πεζοὺς ἀντιπαράγειν τοῖς πολεμίοις, αὐτὸς τὴν
ἵππον ἐπὶ δόρυ σφοδρότερον ἤλασεν βουλόμενος ὑπερ-
κεράσαι τοὺς ἐναντίους. τοῦτο φυλασσόμενος Πῶρος
ἀντιπαρῆγε. τῷ δὲ μὴ φθάνειν τὰ θηρία διέσπα κατὰ
πολλὰ τὴν τάξιν. τῶν Μακεδόνων τοῖς διασπάσμασιν
(μεθʼ ἣν βασιλεὺς Ἰνδικῆς Ἀλέξανδρος ἦν).
[Ἀλέξανδρος] Θεσσαλῶν τὰ Τέμπη φυλασσόντων
καὶ τὴν Ὄσσαν ὑπερβάντες Θεσσαλίαν εἶχον· Θεσσαλοὶ
δὲ τὰ στενὰ τῶν Τεμπῶν ἐφύλασσον. ἔτι νῦν τοῖς
διοδεύουσι τὰ Τέμπη πάρεστιν ὁρᾶν τὰς πέτρας τῆς
Ὄσσης κλιμακηδὸν ᾠκοδομημένας· καλοῦσιν αὐτὰς την
Ἀλεξάνδρου κλίμακα.
Ἀλέξανδρος ἐν μὲν τοῖς Μακεδόσιν ἢ ἐν
Ἕλλησι δικάζων μέτριον καὶ δημοτικὸν ἔχειν τὸ δικα-
στήριον ἐδοκίμαζεν, ἐν δὲ τοῖς βαρβάροις λαμπρὸν καὶ
στρατηγικὸν, ἐκπλήσσων τοὺς βαρβάρους καὶ τῷ τοῦ
δικαστηρίου σχήματι. ἐν γοῦν Βάκτροις καὶ Ὑρκανίοις
καὶ Ἰνδοῖς δικάζων εἶχε τὴν σκηνὴν ὧδε πεποιημέ-
νην. ἡ σκηνὴ τὸ μέγεθος ἦν κλινῶν ἑκατόν· χρύσεοι
λοφόρους τοξόται τὸν ἴσον ἀριθμὸν ἔχοντες ταῖς ἐσθῆσι
διήλλαττον· οἱ μὲν γὰρ αὐτῶν φλόγινα, οἱ δὲ κυάνεα,
οἱ δὲ ὑσγινοβαφῆ περιεβέβληντο. τούτων προΐσταντο
Μακεδόνες ἀργυράσπιδες πεντακόσιοι τῶν μεγίστων
ἀνδρῶν. κατὰ δὲ τὸ μέσον τῆς σκηνῆς ὁ χρυσοῦς
ἔκειτο θρόνος, ἐφʼ οὗ προκαθήμενος ἐχρημάτιζεν· οἱ
σωματοφύλακες ἐφεστήκεσαν ἑκατέρωθεν τοῦ βασιλέως
δικάζοντος. ἐν κύκλῳ τῆς σκηνῆς τὸ τῶν ἐλεφάντων
ἄγημα διεσκευασμένον ἐφεστήκει καὶ Μακεδόνες χίλιοι
στολὰς Μακεδονικὰς ἔχοντες. ἐπὶ τούτοις πεντακόσιοι
Σούσιοι πορφυροσχήμονες, καὶ μετὰ τούτους ἐν κύκλῳ
πάντων Πέρσαι μύριοι (Περσῶν) οἱ κάλλιστοι καὶ
μέγιστοι, κεκαλλωπισμένοι παντὶ κόσμῳ Περσικῷ, πάν-
τες ἀκινάκας ἔχοντες. τοιόνδε ἦν Ἀλεξάνδρου τὸ
δικαστήριον ἐν τοῖς βαρβάροις.
Ἀλέξανδρος τὴν ἄνυδρον ὁδεύων αὐτός τε ὑπὸ τε
τῆς ὁδοῦ, πρὸς τὸ δίψος εὐρώστως ἀντέχοντες διὰ τὴν
τοῦ βασιλέως ἐγκράτειαν.
Ἀλέξανδρος ἐπὶ ποταμὸν τὸν Τίγριν φθάσαι Δα-
ὑποσημῆναι σημεῖον ἀφοβίας, τοῖς δὲ πρωτοστάταις
τῶν πεζῶν θέσθαι τὰ ὅπλα πρὸ τῶν ποδῶν καὶ τοῦτο
φράζειν τοῖς μετʼ αὐτούς. καὶ δὴ πάντες ἐφεξῆς τοῦτο
ποιήσαντες ἔμαθον τὴν αἰτίαν τοῦ φόβου. τὸ μὲν
Πανικὸν ἐλέλυτο, οἱ στρατιῶται δὲ ἀράμενοι τὰ ὅπλα
προῄεσαν.
Ἀλέξανδρος ἐν Ἀρβήλοις Δαρεῖον ἐνίκησεν. Φρα-
Μακεδόνας εὐκόλως ἀπεκρούοντο οἱ βάρβαροι σφεν-
δόνας, βέλη, πέτρους ἀφιέντες· ὥστε ἀνακαλέσας αὐτοὺς
Ἀλέξανδρος ἀπὸ τριάκοντα σταδίων χάρακα ἐβάλλετο·
αὐτῷ δὲ μόνῳ γιγνώσκοιτο διὰ τὴν νομὴν τῶν βοῶν.
ἀναμνησθεὶς Ἀλέξανδρος τοῦ μαντείου πιστεύει τῷ
βουκόλῳ. τὴν μὲν δὴ πᾶσαν στρατιὰν ἐκέλευσεν ἐν
στρατοπέδῳ μένειν καὶ πολλὰ πυρὰ ἀνακαίειν, ἐφελ-
κομένους τὴν τῶν Περσῶν ὄψιν. Φιλώτᾳ δὲ καὶ
Ἡφαιστίωνι παράγγελμα δοὺς ἀπόρρητον, ὁπόταν κατὰ
κορυφῆς τῶν ὀρῶν ἴδωσι τοὺς Μακεδόνας ἐκφανέντας,
αὐτοὺς κάτωθεν προσβάλλειν, αὐτὸς τοὺς ὑπασπιστὰς
ἄγων καὶ μίαν ὁπλιτῶν φάλαγγα καὶ τὸ Σκυθικὸν
τοξικον ὅσον ἦν διὰ τῆς ἀτραποῦ τῆς λεπτῆς ὀγδοή-
κοντα στάδια προελθὼν ηὐλίσατο πυκαζόμενος ὕλῃ
δασυτάτῃ. μέσης δὲ νυκτὸς περιελθὼν ἐπέστη τοῖς
πολεμίοις καθεύδουσιν· ἀρχομένης δὲ ἡμέρας αἱ σάλ-
πιγγες ἐσήμαινον ἀπὸ τῆς κορυφῆς τῶν ὀρῶν· Ἡφαι-
στίων δὲ καὶ Φιλώτας τοὺς ἐκ τοῦ χάρακος Μακεδόνας
προσῆγον. οἱ Πέρσαι μέσοι τῶν ἄνωθεν πολεμίων
καὶ τῶν κάτωθεν ἀποληφθέντες οἱ μὲν ἐκτείνοντο,
οἱ δὲ κατεκρημνίζοντο, οἱ δὲ ἐζωγρεύοντο.
Ἀλέξανδρος ὥρᾳ θέρους ἦγε τὴν στρατιὰν παρὰ
τιώτας διψῶντας καὶ ἀφορῶντας εἰς τὸ ῥεῦμα τοῦ
ποταμοῦ, ἵνα μὴ πίνοντες διαλύσειαν τὰς τάξεις μηδὲ
τοπεδεύσας αὐτὸς μετὰ τῶν ἡγεμόνων ἀπὸ τοῦ ποτα-
μοῦ φανερῶς ἔπιεν. γελάσαντες οἱ στρατιῶται καὶ
τὴν αἰτίαν τῆς ἀπάτης νοήσαντες ἀδεῶς ὑδρεύσαντο
ἐκ τοῦ ποταμοῦ πάντες.
Ἀλέξανδρος ἐνέβαλεν εἰς τὴν Σογδιανῶν χώραν.
ἡ δέ ἐστι πᾶσα τραχεῖα καὶ δύσβατος· πέτρα δὲ κατὰ
μέσην ἀνατείνει (ὀρνίθων) τοῖς πτηνοῖς [μόνοις] βάσι-
μος· ἐν κύκλῳ δὲ ὕλη δασεῖα καὶ πυκνὴ τοὺς ἀβάτους
κρημνοὺς ἀβατωτέρους εἰργάζετο. τὴν πέτραν Ἀριο-
μάζης μετὰ πολλῆς χειρὸς καὶ καρτερᾶς Σογδιανῶν
κατελάβετο | πηγὰς ὕδατος ἔχων ἔνδον καὶ παρασκευὴν
σιτίων ἄφθονον. Ἀλέξανδρος περιιππασάμενος καὶ
καταμαθὼν τὰς φύσεις τῆς πέτρας ἐκέλευσε τριακοσίους
λογάδας νεανίας, οἷς ἦν ἄσκησις καὶ τέχνη κρημνο-
βατεῖν, ἀόπλους κατόπιν τῆς πέτρας διὰ πυκνῆς ὕλης
ἀνέρπειν καὶ λεπτοῖς κάλοις ἀνιμᾶν ἀλλήλους· ἐπειδὰν
δὲ τῶν κορυφῶν κρατήσωσιν, ζώνας λευκὰς, ἃς εἶχον,
λυσαμένους κοντοῖς εὐμήκεσι περιάψαι καὶ τούτους
δὲ Μακεδόνες μέγα καὶ λαμπρὸν κάτωθεν ἠλάλαξαν·
ὁ δὲ Ἀριομάζης ἐκπλαγεὶς, ὡς πάσης τῆς στρατιᾶς
ἀναβαινούσης καὶ ὡς ἤδη κατὰ κορυφῆς ἑαλωκὼς,
αὑτόν τε καὶ τὴν πέτραν παρέδωκεν Ἀλεξάνδρῳ θειο-
τέραν αὐτοῦ τὴν δύναμιν καὶ τὴν τύχην ἡγούμενος.
Ἀλέξανδρος Καθαίους, μοῖραν Ἰνδῶν ἐξ ἀπονοίας
ἀντιστᾶσαν ἡβηδὸν ἔκτεινε καὶ πόλιν αὐτῶν Σάγγαλα
τὴν καρτερωτάτην κατέσκαψεν. διῆκε τοὺς Ἰνδοὺς
φήμη πονηρὰ ὡς Ἀλεξάνδρου φονικῶς καὶ βαρ-
βαρικῶς πολεμοῦντος. ὁ δὲ μεταβάλλειν τὴν δόξαν
βουλόμενος ἄλλην πόλιν (διὰ) τῆς Ἰνδικῆς ἑλὼν, ὁμή-
ρους λαβὼν, σπεισάμενος έπὶ τρίτην πόλιν ἦλθεν εὐ-
μεγέθη καὶ πολυάνθρωπον, τάξας πρὸ τῆς φάλαγγος
τοὺς ὁμήρους, γέροντας, παῖδας, γυναῖκας. οἱ δὲ τοὺς
ὁμοφύλους γνωρίσαντες καὶ τὰ ἔργα τῆς Ἀλεξάνδρου
φιλανθρωπίας ὁρῶντες ἀνοίγουσί τε τὰς πύλας καὶ
μετὰ ἱκετηριῶν αὐτὸν ἐδέξαντο. αὐτίκα ἡ φήμη δια-
δραμοῦσα ἔπεισεν Ἰνδοὺς ἑκόντας Ἀλέξανδρον δέχεσθαι.
Ἀλέξανδρος τὴν Κοσσαίων χώραν ἑώρα τραχεῖάν
δὲ κοινὸν πένθος ἐπαγγείλας ἐπὶ τὴν Ἡφαιστίωνος
ταφὴν ἠπείγετο· οἱ σκοποὶ τῶν Κοσσαίων, ἀναζευγνύν-
τας ὡς εἶδον [αὐτοὺς], αὐτοὶ διεσπάρησαν. Ἀλέξανδρος
νύκτωρ ἱππέας πέμψας τὴν ἐς τὰ ὄρη πάροδον ἀφύ-
λακτον κατελάβετο καὶ τῆς ὁδοιπορίας ἀποκλίνας, ἐπι-
φανεὶς τοῖς ἱππεῦσι σὺν αὐτοῖς τὴν Κοσσαίων χώραν
ἐχειρώσατο. τοῦτο τὸ ἔργον τῆς ἐπὶ Ἡφαιστίωνι λύπης
παρηγόρημα φασὶν Ἀλεξάνδρῳ γενέσθαι.
Ἀλέξανδρος ἐν τοῖς Περσῶν βασιλείοις ἀνέγνω
τὸ βασιλέως ἄριστον καὶ δεῖπνον ἐν κίονι χαλκῷ γε-
γραμμένον, ὅπου καὶ οἱ ἄλλοι νόμοι, οὓς ἔγραψε
Κῦρος. εἶχε δὲ οὕτως·
πυραμίνων ἀλεύρων καθαρῶν τετρακόσιαι ἀρτάβαι
— ἡ δὲ ἀρτάβη ἡ Μηδικὴ μέδιμνός ἐστιν Ἀττικός —·
τῶν δὲ δευτέρων ἀλεύρων μετὰ τὰ καθαρὰ τριακόσιαι
ἀρτάβαι· καὶ τῶν τρίτων τριακόσιαι ἄλλαι ἀρτάβαι.
Πυραμίνων μὲν ἀλεύρων τῶν πάντων ἀρτάβαι εἰς
τὸ δεῖπνον χίλιαι. κριθαμίνων δὲ ἀλεύρων τῶν κάρτα
καθαρῶν διακόσιαι ἀρτάβαι. τῶν δὲ δευτέρων τετρα-
κόσιαι· [καὶ τῶν τρίτων τετρακόσιαι·] τὸ σύμπαν δὲ
ἀρτάβης.
πρόβατα, οἱ ἄρσενες τετρακόσιοι· βόες ἑκατόν·
ἵπποι τριάκοντα· χῆνες σιτευτοὶ τετρακόσιοι· τρυγόνες
τριακόσιαι· ὀρνίθια παντοδαπὰ μικρὰ ἑξακόσια· ἄρνες
τριακόσιοι· νεοσσοὶ χηνῶν ἑκατόν· δορκάδες τριά-
κοντα.
γάλακτος αὐθημερινοῦ δέκα μάριες — μάρις δὲ ἐστὶ
δέκα χόες Ἀττικοί —· ὀξυγάλακτος ἡδυσμένου δέκα μά-
ριες. σκορόδων τάλαντον σταθμῷ· κρομύων ἡμιτάλαν-
τον σταθμῷ τῶν δριμέων. φύλλου ἀρτάβη. ὀποῦ σιλφίου
δύο μναῖ· κυμίνου ἀρτάβη· σιλφίου τάλαντον σταθμῷ.
μύρου ἐκ μήλων γλυκέων τέταρτον μέρος ἀρτάβης·
κυκεῶνος ἐκ σιδίων ὀξέων ἀρτάβη, μύρου ἐκ κυμίνου
τέταρτον μέρος ἀρτάβης. σταφίδος μελαίνης τρία
τάλαντα σταθμῷ· ἀνήθου ἄνθους τρεῖς μναῖ σταθμῷ·
μελανθίου τρίτον μέρος ἀρτάβης· διαρίνου σπέρμα δύο
πέντε μάριες· ἁλῶν δέκα ἀρτάβαι. Αἰθιοπικοῦ κυμί-
νου ἓξ καπέζιες — ἡ δὲ καπέζις ἐστὶ χοῖνιξ Ἀττική —·
ἄνηθον αὖον τριάκοντα μνᾶς ἕλκον. σελίνου σπέρ-
ματος τέσσαρες καπέζιες. ἐλαίου σησαμίνου δέκα μάριες·
ἐλαίου ἀπὸ γάλακτος πέντε μάριες· ἐλαίου ἀπὸ τερμίν-
θων πέντε μάριες· ἐλαίου ἀκανθίνου πέντε μάριες·
ἐλαίου ἀπὸ ἀμυγδάλων τῶν γλυκέων τρεῖς μάριες.
ἀμυγδάλων αὔων τῶν γλυκέων τρεῖς ἀρτάβαι. οἴνου
πεντακόσιαι μάριες.
ὅταν δὲ ᾖ ἐν Βαβυλῶνι ἢ ἐν Σούσοις, τὸν μὲν
ἡμίσεα ἐκ τῶν φοινίκων οἶνον παρέχει, τὸν δὲ ἡμίσεα
ἀμπέλινον. ξύλων διακόσιαι ἅμαξαι· ὕλης ἑκατὸν
ἅμαξαι· τοῦ ὕοντος μέλιτος ἑκατὸν παλάθαι τετράγω-
νοι ἀνὰ δέκα μνᾶς ἕλκουσαι. ὅταν ἐν τῇ Μηδικῇ ᾖ,
ταῦτα διαδίδωσιν. κνήκου σπέρματος τρεῖς ἀρτάβαι.
κρόκου δύο μνᾶς ἕλκοντος σταθμῷ. ταῦτα μὲν εἰς
πότον τε καὶ ἄριστον ἀναλίσκεται.
διαδίδωσι δὲ πυραμίνων ἀλεύρων τῶν καθαρῶν
πεντακοσίας ἀρτάβας· κριθαμίνων δὲ καθαρῶν ἀλεύ-
ρων χιλίας ἀρτάβας· καὶ τῶν δευτέρων χιλίας ἀρτά-
βας. σεμιδάλεως πεντακοσίας ἀρτάβας· χόνδρου τοῦ
ἐκ τῶν ὀλυρῶν πεντακοσίας μάριας· κριθὰς τοῖς κτή-
νεσι δισμυρίας ἀρτάβας· ἀχύρων μυρίας ἁμάξας· κάρ-
φους πεντακισχιλίας ἁμάξας. ἐλαίου σησαμίνου διακοσίας
μάριας· ὄξους ἑκατὸν μάριας· καρδάμου κεκομμένου
λεπτοῦ τριάκοντα ἀρτάβας. ταῦτα μὲν πάντα διαδί-
δωσι ταῖς στρατιαῖς ὅσα εἴρηται. βασιλεὺς δὲ σὺν
τῷ ἀρίστῳ καὶ τῷ δείπνῳ καὶ οἷς διαδίδωσι τοσαῦτα
ἀναλίσκει τῆς ἡμέρας.
ταύτην τοῦ δείπνου τὴν παρασκευὴν οἱ μὲν ἄλλοι
ἀσχολίας ἐχούσης, ὥστε καὶ τὸν κίονα, ἐν ᾧ ταῦτα
ἐγέγραπτο, καθελεῖν προσέταξεν εἰπὼν πρὸς τοὺς φίλους·
῾ οὐδαμῶς συμφέρει τοῖς βασιλεῦσιν οὕτως ἀσώτως
δειπνεῖν διδάσκεσθαι· ἀνάγκη γὰρ τῇ πολλῇ ἀσωτίᾳ
καὶ τρυφῇ πολλὴν ἀνανδρίαν ἕπεσθαι· ὁρᾶτε δὲ καὶ
τοὺς τηλικούτων δείπνων πιμπλαμένους ἐν ταῖς μάχαις
ταχέως ἡττωμένους.᾿
Ἀντίπατρος ἐν τῇ Τετραχωριτῶν στρατεύων ἔταξε
δευτέρων Maasv. ; δὲ ἑτέρων F; ἑτέρων D || 5 κριθὰς bis scr.
in F || 7 σισαμίνου F || 10 τοῖς στρατιώταις coni. W || 12 ἀνα-
λίσκει διαδίσωσι F; illud del. K, Patakis, Malina || 15 μακρὰν
F || 20 ἀνανδρίαν καὶ μαλακίαν H || 24 Τετραχωριτῶν M ; Τετρα-
χωρητῶν F sed infra p. 185, 4 Τετραχωρῖται.
γέντες ἐξέλιπον τὸ χωρίον· ἀμαχεὶ δὲ Ἀντίπατρος
ἐκράτησεν.
Ἀντίπατρος τὸν Σπερχειὸν διαβῆναι ἐβούλετο.
παρήγγειλε τοῖς Μακεδόσι μένειν ἐν τοῖς ὅπλοις καὶ
τὰ σκευοφόρα μὴ λύειν. οἱ Θετταλοὶ δὲ εἰς τὴν Λαμίαν
ἀφιππεύσαντες ἠριστοποιοῦντο κατὰ τὰς οἰκίας. Ἀντί-
πατρος [ἐπανῆλθε πρὸς] τὸν ποταμὸν καὶ φθάσας διε-
βίβασε τὴν δύναμιν, πρὶν ἐκβοηθῆσαι Θετταλοὺς, καὶ
κατελάβετο τὴν Λαμίαν προσπεσών.
Ἀντίπατρος ἐν Θετταλίᾳ βουλόμενος φαντασίαν
δὲ ἑκάστης ἴλης τὸν πρῶτον ζυγὸν ἀληθινῶν ἱππέων.
τούτους ὁρῶντες οἱ πολέμιοι καὶ τοὺς ἑπομένους ἱππεῖς
εἶναι νομίσαντες καταπλαγέντες ἔφευγον. τούτῳ τῷ
στρατηγήματι καὶ Ἀγησίλαος ἐχρήσατο πρὸς Ἀέρο-
Παρμενίων μετὰ τὴν ἐν Ἰσσῷ μάχην ὑπὸ Ἀλεξάν-
δρου πεμφθεὶς εἰς Δαμασκὸν ἐπὶ τὴν ἀποσκευὴν τῶν
Περσῶν συνῆψε τοῖς σκευοφόροις. ἐπεὶ δὲ οἱ βάρβαροι
φοβηθέντες ἔφυγον, ἐννοήσας Παρμενίων, ὅτι μὴ δύ-
ναται διασῶσαι τοσαύτην ἀποσκευὴν, τῶν κομιζόντων
βαρβάρων φυγόντων, τρεῖς ἴλας ἱππέων πέμψας πρὸς
αὐτοὺς ἐκήρυξεν ὃς ἂν μὴ ταῖς ἑαυτοῦ χερσὶ λάβηται
τῶν ἰδίων ὑποζυγίων, φονευθήσεται᾿. τοῦτο τὸ κή-
ρυγμα οἱ βάρβαροι δείσαντες αὖθις προσῆλθον τοῖς
ὑποζυγίοις καὶ τὴν ἀποσκευὴν διεκόμισαν.
Ἀντίγονος ἐκράτησε Κορίνθου τοιῷδε στρατη-
γήματι. Ἀλέξανδρος ὁ κατέχων Ἀκροκόρινθον ἐτελεύ-
τησεν· ἦν αὐτῷ γυνὴ Νίκαια ἡλικίας ἅλις ἔχουσα.
ταύτην Ἀντίγονος τῷ υἱῷ Δημητρίῳ μνηστεύεται·
ἡ δὲ ἀσμένη μειρακίῳ καὶ βασιλεῖ πρὸς γάμον αὑτὴν
ἐπέδωκεν. ἦν θυσίᾳ μεγαλοπρεπής· πανήγυρις Ἑλλη-
νική· Ἀμοιβεὺς κιθαρῳδεῖν ἔμελλε· πολλὴ σπουδὴ περὶ
τὴν θέαν ἦν· τὴν Νίκαιαν αὐτὴν ἐν φορείῳ βασιλικῶς
πανήγυριν ἀσχολουμένων καὶ θέαν κατειληφότων ῥᾳ-
δίως κατέσχε τὸ χωρίον καὶ τῆς Κορίνθου πάσης ἐκρά-
τησε στρατηγήματι τῷ γάμῳ χρησάμενος.
Ἀντίγονος ταῖς πρεσβείαις χρηματίζων προεδιδά-
σκετο ἐκ τῶν ὑπομνημάτων, τίνες εἶεν ὡς αὐτὸν οἱ
καὶ πάλαι πρεσβεύσαντες καὶ μετὰ τίνων καὶ ὑπὲρ
οἵων πραγμάτων. ἐν δὲ ταῖς ἐντεύξεσιν ἀπομεμνημέ-
νος ἑκάστου πρὸς τοὺς πρεσβεύοντας πάντας ἐξε-
πτόησεν ὡς μνήμην ἔχων ὑπερβάλλουσαν.
Ἀντίγονος Μέγαρα πολιορκῶν τοὺς ἐλέφαντας
ἐπῆγεν. οἱ Μεγαρεῖς σύας καταλείφοντες ὑγρᾷ πίσσῃ
καὶ ὑφάπτοντες ἠφίεσαν· αἱ δὲ ὑπο τοῦ πυρὸς και-
όμεναι κεκραγυῖαι πολλῷ δρόμῳ εἰς τοὺς ἐλέφαντας
Ἀντίγονος Ἀντίπατρον κινδυνεύοντα βληθῆναι
ὑπὸ Μακεδόνων ἔσωσε. τοῦ στρατοπέδου μέσος ἦν
ποταμὸς ὀξὺς τὸ ῥεῦμα γέφυραν ἔχων· ἔνθεν οἱ Μακε-
δόνες ἐσκήνουν· ἐκεῖθεν Ἀντίγονος ἔχων ἱππέας ὁμο-
φρονοῦντας. οἱ μὲν μετὰ πολλοῦ θορύβου καὶ μεγάλης
βοῆς ᾔτουν χρήματα βαλεῖν ἀπειλοῦντες, εἰ μὴ λάβοιεν·
Ἀντίπατρος δὲ μὴ ἔχων δοῦναι ἦν ἐν ἀμηχάνῳ. Ἀντί-
γονος ἔφη πρὸς αὐτὸν ἀλλʼ ἔγωγέ σοι δώσω καιρὸν
ἀφόδουʼ. ταῦτα εἰπὼν, ἐν αὐτῇ τῇ πανοπλίᾳ διαδρα-
μὼν τὴν γέφυραν, μέσας τεμὼν τὰς φάλαγγας ἑκάστῳ
προσῄει ἐοικὼς δημηγορήσοντι. οἱ Μακεδόνες ὡς
ἀνδρὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐξεχώρουν καὶ παρίεσαν καὶ
πάντες εἵποντο ἀκουσόμενοι [ὧν] προλέγειν μέλλει. ἐπεὶ
δὲ περιέστη τὸ πλῆθος, μακρὰ ἐδημηγόρησεν ἀπολο-
γούμενος ὑπὲρ Ἀντιπάτρου, ἐπαγγελλόμενος, παρακα-
λῶν, διαλλάσσων. ἐν δὲ τῷ καιρῷ τῆς μακρᾶς δημη-
γορίας Ἀντίπατρος μετὰ τῶν ἱππέων τὴν γέφυραν
παρελθὼν ἐξέφυγε τοὺς ἀπὸ τῶν στρατιωτῶν λίθους.
Ἀντίγονος ὁ πρῶτος, [εἰ μὲν δύναμιν εἶχε]
ἰσχυροτέραν, τῷ πολέμῳ σχολαίτερον ἐχρῆτο· εἰ δὲ
ἀσθενεστέραν, φιλοκινδύνους τὰς ἐπιθέσεις ἐποιεῖτο
τοῦ ζῆν ἀγεννῶς τὸ θνήσκειν ἀνδρείως αἱρετώτερον
ἡγούμενος.
Ἀντίγονος ὅτε περὶ Καππαδοκίαν ἐχείμαζεν, ἀπέστη-
ὠμὸν ἡγεῖτο· ἐδεδοίκει δὲ, μὴ προσθοῖντο τοῖς πολε-
μίοις, ὧν Ἀλκέτας ἦρχεν. τοιοῦτό τι οὖν ἐμηχανή-
σατο καθῆκε πρὸς αὐτοὺς Λεωνίδαν τῶν ἰδίων ἡγε-
μόνων [ὡς ἐπὶ] κοινοπραγίᾳ τῆς ἀποστάσεως δή· οἱ δὲ
ἄσμενοι τὸν ἄνδρα ἐδέξαντο καὶ στρατηγὸν εἵλοντο.
Λεωνίδας πρῶτον μὲν ἔπεισεν αὐτοὺς προστίθεσθαι
μηδενὶ, ὥστε γε τοῦτο πρῶτον Ἀντιγόνῳ κατώρθωτο
ἔπειτα δὲ κατήγαγεν αὐτοὺς ἀπὸ τῶν λόφων ἐς χωρίον
ἱππάσιμον, ἀφίππους ὄντας. ἐνταῦθα προσιππασάμε-
νος Ἀντίγονος Ολκίαν καὶ δύο τῆς ἀποστάσεως ἐξάρ-
χους συνέλαβεν. οἱ μὲν ὑπὲρ σωτηρίας αὑτῶν ἱκέτευον.
ὁ δὲ ἀφήσειν τούτους ὑπέσχετο, εἰ μετὰ ἡσυχίας εἰς
Ἀντίγονος Ἀτταλον, Ἀλκέταν, Δόκιμον, στρατη-
γοὺς Μακεδόνων οὐκ ἀδόξους, ἐν αὐλῶνι Πισιδικῷ
στρατοπεδεύοντας ἐδίωκε κρύβδην. τῶν δʼ ἐλεφάντων
κλαγξάντων καὶ φρυαξαμένων ᾔσθοντο, ὡς Ἀντίγονος
προσάγοι· μόνῳ γὰρ τούτῳ παρασκευὴ τοιούτων θη-
ρίων ἦν. Ἀλκέτας τὸ πελταστικὸν ἀναλαβὼν τὴν διὰ
τῶν ὀρῶν τραχεῖαν καὶ δύσβατον οὖσαν ἠπείγετο κατα-
λαβέσθαι. Ἀντίγονος Ἀλκέταν μὲν οὐκ ἐδίωξε· λοξώ-
σας δὲ τὴν στρατιὰν ὑπὸ τοὺς τῶν ὀρῶν λαγόνας ἔσπευσεν
ἐπὶ τὸ στρατόπεδον [καὶ] κατέλαβε τῶν πολεμίων τοὺς
μὲν ἄρτι ὁπλιζομένους, τοὺς δὲ ἀόπλους, ταρασσομέ-
νους δὲ πάντας· ὥστε φόνου μὲν ἀπεχόμενος, σωτη-
ρίαν δὲ ὑποσχόμενος χωρὶς μάχης ἐνίκησεν.
Ἀντιγόνου νῆες ἑκατὸν τριάκοντα, ὧν ἦν ναύαρχος
ἐπὶ τῶν λοιπῶν νεῶν ἑξήκοντα ἑτοίμους εἶναι πρὸς
ναυμαχίαν αὖθις νυκτὸς ἐκέλευσε· τῶν δὲ ὑπασπιστῶν
τοὺς ἀλκιμωτάτους ἐπιστήσας τοῖς σκάφεσι προσέταξεν
ἀπειλεῖν ὡς ἀποκτενοῦσι τοὺς μὴ χωροῦντας ἐς μάχην.
Βυζάντιον δὲ φίλην ἔχων, ἐγγὺς οὖσαν, ἐντεῦθεν ὑπη-
ρεσίαν ναυτικὴν διὰ τάχους ἐκέλευσε [ἐπιπλεῦσαι],
πελταστὰς καὶ ψιλοὺς καὶ τοξότας χιλίους παρὰ τὰς
ναῦς τῶν πολεμίων ὁρμούσας ἀπὸ γῆς ἀκοντίζειν καὶ
τοξεύειν ἔταξεν. ταῦτα μὲν ἐν νυκτὶ μιᾷ διετέτακτο.
ἀρχομένης δὲ ἕω οἱ μὲν ἀπὸ γῆς ἐτόξευον καὶ ἠκόν-
τιζον· οἱ πολέμιοι δὲ, οἱ μὲν ἔτι καθεύδοντες, οἱ δὲ
ἄρτι ἀφυπνίζοντες, ἀφυλάκτως ἐτιτρώσκοντο. ἄλλοι
μὲν ἀνέσπων τὰ πρυμνήσια, ἄλλοι δὲ ἀνεῖλκον τὰς
ἀποβάθρας, ἄλλοι δὲ ἀγκύρας ἀνιμῶντο· πάντων δὲ
βοὴ καὶ τάραχος ἦν. Ἀντίγονος ἐσήμηνε καὶ ταῖς ἑξή-
κοντα ναυσὶν ἐπιπλεῦσαι καὶ μετὰ θυμοῦ καὶ ῥοθίου
ποιεῖσθαι τὰς ἐμβολὰς. αὐτίκα δὴ συνέβαινε, τῶν
μὲν ἀπὸ γῆς βαλλόντων, [τῶν δὲ ἐπιπλεόντων,]
κρατεῖν μὲν [τοὺς ἡττημένους, ἡττᾶσθαι δὲ] τοὺς νε-
νικηκότας.
Ἀντίγονος μετὰ τὴν νίκην τῆς ἐν Ἑλλησπόντῳ
ναυμαχίας πλεῖν τὰς ναῦς ἐπὶ Φοινίκης ἔταξε, τοὺς
μὲν ναύτας ἐστεφανωμένους, τὰς δὲ πρύμνας κεκοσμη-
μένας λαφύροις καὶ ἀκροστολίοις αἰχμαλώτων τριήρων·
τοῖς δὲ κυβερνήταις ἐνετείλατο κατὰ τὸ πέλαγος παρα-
πλεῖν πᾶσι μὲν ὅρμοις, πάσαις δὲ πόλεσι προσπελά-
ζοντας, ὅπως ἡ νίκη διαβόητος ἀνὰ πᾶσαν τὴν Ἀσίαν
γένοιτο. Φοίνισσαι νῆες ὁρμοῦσαι Κιλικίας ὑπὸ τῷ
Ῥωσίῳ λιμένι χρήματα Εὐμένους ἄγουσαι Σωσιγένην
ναύαρχον εἶχον. ὁ μὲν Σωσιγένης ἐπὶ ὀρθίου πάγου
διέτριβεν ἀποσκοπῶν τὴν τοῦ πελάγους κίνησιν. οἱ
δὲ ἀπὸ τῶν Φοινισσῶν νεῶν, ὡς εἶδον τὰς νικώσας
λαμπρῶς κεκοσμημένας, ἁρπάσαντες τὰ χρήματα ἐσ-
επήδησαν ἐς τὰς Ἀντιγόνου τριήρεις· αἱ δὲ αὐτίκα
ἀνήγοντο πολλὰ χρήματα καὶ συμμάχους [ἄγουσαι].
Σωσιγένης δὲ ὁ ναύαρχος τὸ πέλαγος ἀπεσκόπει.
Ἀντίγονος καὶ Εὐμένης παρετάξαντο· ἀγχώμαλος
κήρυκα, ἐφʼ ὅσον αὐτῶν πάντων τὰ σώματα ἔκαυ-
Ἀντίγονος ἐν Γαδαμάρτοις τῆς Μηδίας προσε-
δίων χιλίων διατάξας τὴν δύναμιν πανταχοῦ. ἦν δὲ
ἡ μὲν ὁδὸς παρὰ τὰς ὑπωρείας· τὸ δὲ κάτω πεδίον
ὁμαλὸν, ἄνυδρον, ἀοίκητον, οὐ βοτάνην ἔχον, οὐ δέν-
δρον, οὐ φυτὸν, ἀσφαλτῶδες δὲ καὶ πλῆθον ἁλμυρίδος·
οὐκ ἄρα ἦν διαβατὸν οὔτε ζώοις οὔτε ἀνθρώποις.
Ἀντίγονος τὰς κατὰ τὴν ὁδὸν φυλακὰς ἐκκλῖναι στρα-
τηγῶν μέσον ἔγνω τὸ πεδίον τεμέσθαι. προσέταξε
δὴ ῥάψασθαι μυρίους ἀσκοὺς καὶ πλῆσαι τούτους ὕδα-
τος καὶ σιτία δέκα ἡμερῶν πέψαντας ἔχειν καὶ κριθὰς
τοῖς ἵπποις καὶ χιλὸν αὐτάρκη. τὰ μὲν ηὐτρέπιστο·
ὁ δὲ διὰ τῆς ἀοικήτου μέσης ἦγε τὴν στρατιὰν τῇ
νυκτὶ [πυρὰ] καίειν οὐκ ἐπιτρέπων, ἴνα μὴ τοῖς φυλάτ-
τουσι τὰς ὑπωρείας κατάδηλον γένηται. καὶ μὴν μέχρι
τέλους ἔλαθον ἂν, εἰ ἐπείσθησαν τῷ Ἀντιγόνου παραγ-
γέλματι. ὀλίγοι δὲ αὐτῶν παγετώδους νυκτος γενο-
μένης πῦρ ἀνέκαυσαν, ὥστε τὴν φλόγα ἰδόντες οἱ
πολέμιοι συνῆκαν καὶ τὸ πεδίον ἐκβαινόντων προσ-
βαλόντες κατὰ τὴν οὐραγίαν ἔστιν οὓς τῶν ὑστάτων
ἀπέκτειναν. ὅσον δὲ ἐπὶ τῷ Ἀντιγόνου στρατηγήματι
ἀβλαβεῖς ἐσώθησαν [ἂν] πάντες.
Ἀντίγονος ἐν παρατάξει ὅρους ὑπτίαν λαγονα
Ἀντίγονος περὶ τὴν Γαβιηνὴν συνέβαλλεν Εὐμένει
τιωτῶν εἰδὼς ἑπομένην τὴν ἀποσκευὴν, ἐν ᾗ γυναῖκες
ἦσαν αὐτῶν καὶ τέκνα καὶ παλλακαὶ καὶ οἰκέται καὶ
χρυσὸς καὶ ἄργυρος καὶ ὅσα ἄλλα ἐκτήσαντο ἀπὸ τῆς
μετὰ Ἀλεξάνδρου στρατείας, ἐκέλευσεν ἐπιλέκτους ἴλας
περιελάσαι τὴν ἀποσκευὴν ἐς τὴν ἑαυτῶν στρατοπε-
δείαν. οἱ μὲν περιήλασαν ἀσχολουμένων τῶν πολε-
μίων περὶ τὴν μάχην καὶ τῆς κόνεως ἐπισκοτούσης.
ἐπεὶ δὲ πέρας ἔσχεν ἡ μάχη [καὶ] πεντακισχίλιοι μὲν
ἔπεσον Ἀντιγόνου, τριακόσιοι δὲ Εὐμένους, μέγα δὴ
φρονοῦντες ἐπὶ τῇ νίκῃ διελύθησαν. ἐπεὶ δὲ τὴν
ἀποσκευὴν εἶδον ἡρπασμένην καὶ τοὺς οἰκείους ἀπο-
λωλότας, ἀθυμία καὶ θρῆνος ἦν τῶν νενικηκότων.
ὥστε οἱ πλεῖστοι διὰ τὸν ἔρωτα τῶν οἰκείων ἐπρεσ-
βεύοντο παρὰ Ἀντίγονον ἀξιοῦντες αὐτῷ προστίθεσθαι.
Ἀντίγονος τὴν ἀποσκευὴν τῶν Εὐμενείων στρατιωτῶν
Πευκέστης· καὶ γὰρ οὗτος τοὺς Μακεδόνας ἰδὼν ἀντι-
γονίζοντας ὡς τούτους ἐνέκλινεν. τέλος δὲ τοσαύτη
μεταβολὴ γνώμης καὶ τύχης ἐγένετο, ὥστε οἱ ἀργυ-
ράσπιδες συλλαβόντες Εὐμένη δεσμώτην παρέδωκαν,
Ἀντίγονος δὲ ἁπάσης τῆς Ἀσίας βασιλεὺς ἀνηγορεύθη.
Ἀντίγονος Πίθωνα σατράπην Μηδίας πυθόμενος
χιλίους φύλακας τῆς σατραπείας πέμψαι παρεσκεύακα᾿.
ταῦτα Πίθων ἀκούσας πιστεύει τῇ φιλανθρωπίᾳ καὶ
διὰ τάχους ἧκε ληψόμενος τὴν ἐπικουρίαν. Ἀντίγονος
δὲ ἐς τὸ κοινὸν τῶν Μακεδόνων ἐσαγαγῶν Πίθωνα
ἑλὼν τιμωρησάμενος ἀπέκτεινεν.
Ἀντίγονος τοὺς ἀργυράσπιδας, οἳ τὸν Εὐμένη
Ἀντίγονος ἐπολιόρκει Ῥόδον ἐπιστήσας τῇ πολιορ-
κίᾳ τὸν υἱὸν Δημήτριον, κηρύξας αὐτομόλοις Ῥοδίοις
εἶναι πᾶσαν ἀσφάλειαν· ὁπόσοι δὲ περὶ Συρίαν, Φοι-
νίκην, Κιλικίαν, Παμφυλίαν ἦσαν ἔμποροι καὶ θαλασ-
σουργοὶ Ῥόδιοι, καὶ τούτοις ἐκήρυξεν ἀσφάλειαν τῆς
θαλάσσης ἐπὶ τῷ μὴ καταίρειν εἰς Ῥόδον, ἵνα βοηθείας
ἐρήμην Ῥόδον ἐξέλοι, τῶν παρὰ Πτολεμαίου συμμά-
χων οὐχ ἱκανῶν ὄντων ἀντισχεῖν Δημητρίῳ πολιορ-
κοῦντι.
Ἀντίγονος μισθοφόρους ἐμισθώσατο Γαλάτας,
χρυσοῦν Μακεδονικὸν, ὅμηρα δοὺς τοῦ μισθοῦ ἄνδρας
καὶ παῖδας τῶν εὐγενῶν. ἡ μάχη πρὸς Ἀντίπατρον
ἐγένετο· ἐπεὶ δὲ ἐγένετο, οἱ Γαλάται τὸν μισθὸν ἀπῄ-
τουν. Ἀντίγονος ἑκάστῳ θυρεαφόρῳ τὸν μισθὸν ἀπε-
δίδου. οἱ Γαλάται καὶ τοῖς ἀόπλοις καὶ ταῖς γυναιξὶ
καὶ τοῖς παισὶν ἀπῄτουν· τοῦτο γὰρ εἶναι τῶν Γαλα-
τῶν ἑνὶ ἑκάστῳʼ. ἦν οὖν, εἰ μὲν οἱ μάχιμοι λαμβά-
νοιεν, τριάκοντα τάλαντα· εἰ δὲ μετὰ τῶν ἀπομάχων,
ἑκατόν. ἀφίσταται δὴ τὸ Γαλατικὸν καὶ τοὺς ὁμήρους
ἀποκτενεῖν ἠπείλει. Ἀντίγονος δείσας περὶ τοῖς ὁμη-
γονος κατασχὼν τοὺς ἥκοντας οὐκ ἄλλως ἔφη τοῖς
Γαλάταις τοὺς ἄνδρας ἀποδώσειν, εἰ μὴ τοὺς αὑτοῦ
ἀπολάβοι πάλιν. οἱ Γαλάται σπουδάζοντες ἀνασώσα-
σθαι τοὺς αὑτῶν, ἀποδόντες τοὺς ὁμήρους τότε τοὺς
ἰδίους ἀπολαμβάνουσι καὶ σὺν αὐτοῖς τὰ τριάκοντα
τάλαντα.
Ἀντίγονος Κασσάνδρειαν ἐπολιόρκει βουλόμενος
μενον φιλίαν πρὸς Ἀπολλόδωρον. ὁ δὲ κήρυκα πέμψας
πραϋνεῖν Ἀντίγονον ἐπηγγέλλετο καὶ σιτία πολλὰ καὶ
οἶνον πέμψειν, ὥστʼ ἐδόκει πιστὸς Ἀμεινίας. οἱ δὲ
ἀμφὶ τὸν τύραννον τῇ τε Ἀμεινίου φιλίᾳ πιστεύοντες
καὶ τῆς ἀπουσίας τῆς Ἀντιγόνου καταφρονοῦντες οὐκ
ἀκριβῶς ἐφύλαττον τὰ τείχη. τῷ δὲ Ἀμεινίᾳ κλίμακες
ἰσομήκεις τοῖς τείχεσιν ἐπεποίηντο, καὶ ὑπὸ τὴν καλου-
μένην Βῶλον, ἀπέχουσαν οὐ πρόσω τῶν τειχῶν, ἀπε-
κρύπτοντο στρατιῶται δισχίλιοι καὶ μετὰ τούτων Αἰτω-
λοὶ πειραταὶ δέκα, ὧν Μελάτας ἡγεῖτο. οὗτοι κατὰ
τὴν πρώτην αὐγὴν τῆς ἡμέρας ἀραιοὺς τοὺς ἐπὶ τῶν
τειχῶν φρουροὺς ἰδόντες προσέρπουσι τοῖς μεσοπυρ-
γίοις καὶ προσθέμενοι τὰς κλίμακας αἴρουσι σύνθημα.
Ἀντίγονος ἐλάττονας ἔχων στρατιώτας ἀντεστρα-
τοπεδεύετο τοῖς περὶ Εὐμένη πολεμίοις. ἐπικηρυκευ-
ομένων δὲ συνεχῶς προσυνέταξεν, ἐπειδὰν ὁ κήρυξ
ἀφίκηται, στρατιώτην ἐσδραμεῖν πνευστιῶντα, κεκονι-
μένον, ἀγγέλλοντα οἱ σύμμαχοι πάρεισιν᾿. Ἀντίγονος
μὲν ἀκούσας περιχαρὴς ἀνεπήδησε· τοὺς κήρυκας ἀπο-
πεμψάμενος καὶ τῆς ὑστεραίας τὸ μῆκος τῆς φάλαγγος
διπλάσιον ἐκτείνας τοῦ χάρακος ἐξήγαγεν. οἱ δὲ πολέ-
μιοι παρὰ τῶν κηρύκων ἀκούσαντες τὴν παρουσίαν
τῶν συμμάχων τὴν μὲν ἔκτασιν τοῦ μήκους τῆς φά-
λαγγος ὁρῶντες, τὸ δὲ βάθος εὐκαταφρόνητον ἔχοντος,
μάχην συνάψαι φοβηθέντες φυγόντες ᾤχοντο.
Ἀντίγονος τὰς Ἀθήνας βουλόμενος λαβεῖν εἰρήνην
σοντα μέχρι τῆς τῶν καρπῶν ἀκμῆς. ἐπεὶ δὲ ἤκμαζον
οἱ καρποὶ, Ἀντίγονος μετὰ τοῦ στρατεύματος ἐς τὴν
Ἀττικὴν ἐνέβαλεν. οἱ δὲ τοῦ σίτου τὸν μὲν κατα-
ναλωκότες, τὸν δὲ κωλυόμενοι θερίζειν Ἀντίγονον εἴσω
Δημήτριος χρήματα οὐκ ἔχων διπλασίους συνέλεξε
στρατιώτας· καὶ δὴ θαυμάζοντός τινος, πόθεν ἡ μισθο-
φορὰ τοσούτοις, ὅπου μηδὲ τοῖς ἐλάττοσιν, ὅτι᾿, ἔφη,
῾βαρύτεροι ὄντες ἀσθενεστέρους τοὺς ἀντιπάλους ἕξομεν
καὶ τῆς τούτων χώρας κρατήσομεν, καὶ φόρους οἴσου-
σιν ἄλλοι, [ἄλλοι] καὶ στεφάνους πέμψουσι τὸ πλῆθος
τῶν στρατιωτῶν δεδιότες ἤδη᾿.
Δημήτριος μέλλων ἐπὶ τὴν Εὐρώπην πλεῖν βου-
εἰ δὲ διασπασθείημεν, ἀνοίξαντες τὰ γραμματεῖα ποιεῖ-
σθε τὸν πλοῦν εἰς τὸν γεγραμμένον τόπονʼ.
Δημήτριος ἀδοκήτως προσπεσεῖν τῇ Σικυῶνι βου-
δὲ πόρρῳ τῆς ὑπονοίας ἐγένοντο Σικυώνιοι, τὸ μὲν
Δημήτριος Διοδώρῳ φρουράρχῳ τὴν Ἔφεσον
παραδοὺς ἔπλευσεν ἐπὶ Καρίας. ὁ δὲ Λυσιμάχῳ συν-
έθετο προδώσειν τὴν πόλιν ἐπὶ πεντήκοντα ταλάντοις.
πυθόμενος Δημήτριος, ἀναλαβὼν τὰς ἡμιολίας, τὰς
μὲν ὑπὸ τὴν χώραν ἐκέλευσεν ὑφορμῆσαι· αὐτὸς δὲ
ἐπὶ μιᾶς πλέων καὶ Νικάνορα προσλαβὼν ἔπλει πρὸς
τὸν λιμένα τῆς Ἐφέσου. ὁ μὲν Δημήτριος ἐν κοίλῃ
νηὶ κατεκέκρυπτο· φανερῶς δὲ ὁ Νικάνωρ ἐκάλει τὸν
Διόδωρον ὡς διαλεξόμενος αὐτῷ περὶ τῶν στρατιω-
τῶν, ὅπως ἀσφαλῶς αὐτοῖς ἀπελθεῖν ἐπιτρέψειεν. ὁ
δὲ ὑπολαβὼν ἥκειν τὸν Νικάνορα μόνον ἐπιβὰς ἐπι-
κώπου κέλητος ἕτοιμος ἦν ποιεῖσθαι τὰς συνθήκας.
ὡς δὲ ἐγγὺς ἦν, ἐκ νεὼς κοίλης ἀναπηδήσας Δημή-
τριος τὸν μὲν κέλητα κατέδυσεν αὐτοῖς ἀνδράσι, τοὺς
δʼ ἀπονηξαμένους συνέλαβε, τὴν δʼ Ἔφεσον κατέσχε
τὸν προδιδόντα φθάσας.
Δημήτριος Αἴγιναν καὶ Σαλαμῖνα λαβὼν ἐν τῇ
Ἀττικῇ στρατοπεδεύων, ἔπεμψε πρὸς τοὺς ἐν Πειραιεῖ,
αἰτῶν ὅπλα χιλίοις ἀνδράσιν ὡς ἥκων σύμμαχος αὐτοῖς
κατὰ τοῦ τυράννου Λαχάρους. οἱ μὲν πιστεύσαντες
ἔπεμψαν· ὁ δὲ λαβὼν καὶ ὁπλισάμενος αὐτοὺς ἐπο-
λιόρκησε τοὺς πέμψαντας.
Δημήτριος τοῦ Πειραιῶς ἐκράτησεν οὐχὶ παντὶ
εἰρεσίᾳ πλεῖν οὐκ ἐπὶ τὸ ἄστυ, ἀλλʼ ὡς ἐπὶ τὴν
Σαλαμῖνα. Δημήτριος ὁ Φαληρεὺς, Ἀθηναίων στρατη-
γῶν, ἐτύγχανε μὲν κασσανδρίζων· ἀπὸ δὲ τῆς ἀκρο-
πόλεως κατιδὼν τὰς εἴκοσι νέας ἐπὶ Σαλαμῖνος πλε-
ούσας, ἐνόμισεν εἶναι Πτολεμαϊκὰς ἐπὶ Κορίνθου
πορευομένας. οἱ δὲ ἐπὶ τῶν εἴκοσι ἐπιστρέψαντες εὐθὺ
τοῦ Πειραιῶς κατέσχον, παραχρῆμα δὲ καὶ Σουνιόθεν
ὁ στόλος ἅπας ἐπικατήγετο· ὥστε πολὺ πλῆθος ἐκβάντες
κατελάβοντο τοὺς πύργους καὶ τὸν λιμένα. κήρυκες
δὲ ἀνεβόων· ῾ Δημήτριος τὰς Ἀθήνας ἐλευθεροῖʼ καὶ
Ἀθηναῖοι τὸ κήρυγμα τῆς ἐλευθερίας ἀκροώμενοι Δη-
μήτριον προσεδέξαντο.
Δημήτριος ἐπολιόρκει Σαλαμῖνα τὴν ἐν Κύπρῳ
αὐτὸς δὲ Πτολεμαῖος προσεδοκᾶτο ναυσὶ τεσσαράκοντα
ἀναπεπταμένον καὶ περὶ ἔκβασιν ἦν, ἐπιστρέψαντες
οἱ περὶ τὸν Δημήτριον ἐξεφάνησαν· καὶ παραχρῆμα
ταῖς Αἰγυπτίαις ναυσὶν ἄρτι προσορμιζομέναις ἐμβάλ-
λουσιν, ὥστε ὀξύτατον γενέσθαι τῆς νίκης τὸ τάχος.
Πτολεμαῖος μὲν παραχρῆμα ἔφυγε· Μενέλεως δὲ ἀπὸ
Σαλαμῖνος ἀναχθεὶς ὡς προσβοηθήσων καὶ αὐτὸς Πτο-
λεμαίῳ φεύγοντι συνέφευγεν.
Δημήτριος ἐς Κόρινθον προδιδομένην νύκτωρ
ἐπιθοῖντο, περιέσπασεν αὐτοὺς πολλὴν στρατιὰν προσ-
βαλὼν ταῖς πύλαις ταῖς κατὰ τὸ Λέχαιον. οἱ μὲν δὴ
μεγάλα ἠλάλαξαν, οἱ δὲ Κορίνθιοι πρὸς τὴν βοὴν
συνέδραμον ἅπαντες. οἱ προδιδόντες τὰς κατὰ κορυ-
φὴν πύλας ἀνοίξαντες τοὺς πολεμίους ἐδέξαντο· Δημή-
τριος δὲ ᾑρήκει Κόρινθον, Κορινθίων τὰς ἐπὶ Λέχαιον
πύλας φυλαττόντων.
Δημήτριος ἐπεστράτευε Λακεδαιμονίοις· ἦν μέσον
πεσοῦσα πάντας ἀπέστρεφεν. οἱ δὲ ἀμφὶ Δημήτριον
ἐπεξελθόντες θυμῷ καὶ σιδήρῳ Λακεδαιμονίους ἐνί-
κησαν.
Δημήτριος ἀνεχώρει διὰ στενῆς ὁδοῦ· Σπαρτιᾶται
ὁ δὲ πλῆθος αμαξῶν σωρεύσας κατὰ τὸ στενώτατον
τῆς δυσχωρίας πῦρ ἐνῆκεν. οἱ μὲν πολέμιοι τὴν πυρ-
καϊὰν ὑπερβαίνειν οὐκ ἠδύναντο· ἐφʼ ὅσον δὲ συνέ-
βαινε καταφλέγεσθαι τὰς ἀμάξας, Δημήτριος προλαβὼν
ἐξέφυγε τοὺς διώκοντας.
Δημήτριος κήρυκα πρὸς Βοιωτοὺς πέμψας πόλε-
καὶ παρόντα.
Δημήτριος Λύκον ποταμὸν ὀξύτατον ἐπεραιοῦτο
Εὐμένης ὑπὸ Γαλατῶν ἐδιώκετο τοῦ· σώματος
ἀρρώστως ἔχων, κομιζόμενος ἐν φορείῳ. βραδεῖαν δὲ
τὴν φυγὴν ποιούμενος καὶ ἤδη καταλαμβανόμενος,
ἰδῶν ἐν τῇ παρόδῳ γεώλοφον προσέταξε τοῖς κομί-
ζουσιν ἐπὶ τοῦτον θεῖναι τὸ φορεῖον. οἱ βάρβαροι
πλησίον ὄντες καὶ νομίσαντες οὐκ ἄν ποτε τοῦτο
ποιῆσαι τὸν Εὐμένη μὴ οὐχὶ μεγάλην ἔχοντα βοήθειαν
ἐγγὺς ἀποκεκρυμμένην τοῦ διώκειν ἀπέστησαν.
Εὐμένης ἤδη συνιεὶς τῶν ἀργυρασπίδων ἀρχο-
μένων νεωτερίζειν, ἀλλὰ μὴν [καὶ] Ἀντιγένους καὶ
Τευτάμου, οἳ στρατηγοὶ τούτων ἦσαν, ὑπερηφάνως
πρὸς αὐτὸν διακειμένων καὶ βαδίζειν ἐπὶ τὴν σκηνὴν
αὐτοῦ κατοκνούντων, συγκαλέσας τοὺς ἡγεμόνας ἐν-
ύπνιον ἔφη τοῦτο δεύτερον ἑωρακέναι διαπειλούμενον,
εἰ μὴ πεισθείημεν, κοινὸν ἅπασιν ἔσεσθαι κίνδυνον.
ἦν δὲ Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεὺς ἐν μέσῳ στρατοπέδῳ
προκαθήμενος ἐν σκηνῇ, σκῆπτρον ἔχων, χρηματίζων
ἅπασι· καὶ δὴ προσέταξε τοῖς ἡγεμόσι, μηδὲν τῶν
κοινῶν καὶ βασιλικῶν διοικεῖν ἔξω τῆς βασιλικῆς σκη-
νῆς καὶ καλεῖν ταύτην μόνην Ἀλεξάνδρου σκηνήν.
διάδημα βασιλικὸν καὶ παρὰ τὸν θρόνον ὅπλα καὶ
μέσον σκῆπτρον καὶ πρὸ τοῦ θρόνου τράπεζαν χρυσῆν·
ἐπὶ δὲ ταύτης ἐσχαρίδα καὶ λιβανωτίδα χρυσῆν καὶ
λιβανωτὸν καὶ θυμιάματα εὐαώδη·ἀλλὰ μὴν καὶ δίφρους
ἀργυροῦς ἐν τῇ σκηνῇ, ἐφʼ ὧν οἱ πάντες ἡγεμόνες
βουλεύοιντο περὶ τῶν κοινῶν πραγμάτων. ταῦτα μὲν
δὴ κατεσκευάσαντο. Εὐμένης δὲ τὴν αὐτοῦ σκηνὴν
ἤγειρε παρὰ τὴν Ἀλεξάνδρου καὶ οἱ ἄλλοι ἡγεμόνες
ἐφεξῆς. οὕτω δὴ συνέβαινεν τὸν Εὐμένη εἰσιόντα
πάντας ἐκείνους ἡγεμόνας ὑποδέχεσθαι, μεθʼ ὧν Ἀντι-
γένης καὶ Τεύταμος, οἱ στρατηγοὶ τῶν ἀργυρασπίδων,
ἐβάδιζον, τῷ μὲν ἔργῳ πρὸς Εὐμένη, τῇ δὲ τιμῇ πρὸς
Ἀλέξανδρον.
Εὐμένης ἐν τῇ Περσίδι τοὺς στρατιώτας ὁρῶν
δεδοικὼς, μὴ περισπάσῃ πᾶσαν τὴν ἡγεμονίαν, ἐπι-
στολὴν προήνεγκεν ὡς παρὰ Ορόντου τοῦ σατράπου
τῆς Ἀρμενίας γεγραμμένην Συρίοις γράμμασι δηλοῦ-
σαν, ὡς Ὀλυμπιὰς ἐξ πείρου κατελθοῦσα τὸν υἱὸν
ἄγουσα τὸν Ἀλεξάνδρου κυρίως Μακεδονίας ἔχει [τὴν
Εὐμένης ἐν τῇ Περσίδι τὴν δύναμιν ἀφῆκε κατὰ
χετο Εὐμένης — πέμψας [γὰρ Πευκέστης] ἤγγειλεν
αὐτῷ — τοὺς ἡγεμόνας ἐκέλευσε νύκτωρ μετὰ τῶν
ἰδίων παίδων πῦρ ἐν ἀγγείοις ἔχοντας τὰ μετέωρα τῆς
χώρας καὶ ἄποπτα περιιππεύσαντας ἐπὶ στάδια ἐβδοuή-
κοντα, διαστάντας ἀπʼ ἀλλήλων ὅσον πήχεις εἴκοσιν,
ὕλην ἱκανὴν καῦσαι· τὰ δὲ πυρὰ καίειν πρώτης μὲν
φυλακῆς δαψιλῆ, δευτέρας δὲ ἐλάττω, τρίτης δὲ μικρὰ
παντάπασιν, ὡς τὴν μίμησιν ἀληθινῇ στρατοπεδείᾳ
προσεοικέναι. ταῦτα ὁρῶντες οἱ περὶ τὸν Ἀντίγονον
ἐνόμισαν συνῆχθαι τῷ Εὐμένει τὴν δύναμιν ἅπασαν
καὶ μὴ θαρρήσαντες ἐπελθεῖν ἄλλην ὁδὸν ἐτράποντο
τὴν οὐ κατεχομένην ὑπὸ τῶν πολεμίων.
Εὐμένης τοὺς στρατιώτας ἁρπάσοι βουλομένους
τὴν ἀποσκευὴν τῶν πολεμίων ἀπέτρεπεν, ὡς οὐ συμ-
Σέλευκος Ἀντιγόνῳ παρετάσσετο. ἦν ἴση τῆς
κοιμηθῆναι τὸ σχῆμα τῆς τάξεως φυλάσσοντας. ὄρθρος
ἦν βαθύς. οἱ μὲν Σελεύκειοι προσῆλθον ὡπλισμένοι
καὶ συντεταγμένοι· οἱ δὲ Ἀντιγόνειοι καταληφθέντες
ἄοπλοι καὶ ἀσύντακτοι ταχέως τοῖς πολεμίοις τὸ νῖκος
ἔδωκαν.
Σέλευκος ἀντεστρατοπέδευε Δημητρίῳ· ἀλλʼ ὁ μὲν
διον ὑστάτης ἐλπίδος ἔχοντες. οἱ μὲν δὴ ἀνακινού-
μενοι ὡπλίζοντο· Αἰτωλοὶ δὲ πελτασταὶ Δημητρίου
πιγκταῖς τὸ πολεμικὸν σημαίνειν, τοῖς δὲ στρατιώταις
ὁπλιζομένοις ἀλαλάξαι μέγιστον, ἕκαστον δὲ ἀνὰ τὴν
κλισίαν πῦρ ἐμβαλεῖν τοῖς παροῦσι φρυγάνοις. ὁρῶν
Δημήτριος περιλαμπομένην πυρὶ τὴν στρατιὰν, ταῖς
σάλπιγξι περιηχουμένην, ἀλαλαγμὸν ἐγείρουσαν, ὡς
ἀντιπαρεσκευασμένῃ οὐκ ἐθάρρησεν ἐπιθέσθαι.
Σέλευκος τῶν Δημητρίου στρατιωτῶν ἀθύμως
διακειμένων τοὺς ἀνδρωδεστάτους τῶν ὑπασπιστῶν
ἐπιλεξάμενος καὶ προτάξας ἐλέφαντας ὀκτὼ, διὰ στενῆς
ἀτραποῦ παρὰ πλευρὸν τῶν πολεμίων βαδίζων, ἀπορ-
ρίψας τὸ κράνος ἀνεβόα μέχρι ποῦ μαίνεσθε ληστάρχῳ
λιμώσσοντι παραμένοντες, δυνάμενοι πλουτοῦντι βασι-
λεῖ μισθοφορεῖν καὶ βασιλείας μετέχειν οὐκ ἐλπιζομένης,
ἀλλὰ παρούσης;᾿ τούτων ἀκούσαντες οἱ πλεῖστοι τὰ
δόρατα καὶ ξίφη ῥίψαντες ἀνέσεισαν τὰς χεῖρας προσ-
τεθειμένοι Σελεύκῳ.
Σέλευκος τὴν Σάρδεων ἄκραν ἐπολιόρκει, τοὺς ἐν
αὐτῇ θησαυροὺς Θεοδότου φυλάσσοντος. τοῦτον θη-
τῷ Θεοδότῳ πρὸς τοὺς στρατιώτας ὑποψία καὶ φόβος.
ὁ μὲν οὖν οὐδὲ προῄει· [οἱ] πολλοὶ δὲ ἠγανάκτουν
ἀπιστούμενοι. τοιαύτης ταραχῆς οὔσης φθάσας Θεό-
δοτος πυλίδα νύκτωρ ἀνοίξας εἰσαγαγὼν Σέλευκον
ἐξέδωκεν αὐτῷ τοῖς θησαυρούς.
Σέλευκος Δημητρίου στρατοπεδεύοντος ὑπὸ τοῖς
λόφοις Ταύρου δεδοικὼς, μὴ λαθὼν ἐπὶ Συρίας ἀνα-
χωρήσῃ, ἔπεμψε Λυσίαν μετὰ πολλῶν Μακεδόνων ἐπὶ
τὰ ὄρη τὰ ὑπερκείμενα τῶν Ἀμανίδων πυλῶν, ἡ τὴν
πορείαν ἔμελλε ποιεῖσθαι, προστάξας πυρὰ καῦσαι
πολλά. Δημήτριος προκατειλημμένους ὁρῶν τοὺς τό-
πους τῆς πορείας ταύτης ἀπετράπετο.
Σέλευκος ἐς Κιλικίαν φυγῶν ἐκ τῆς μάχης τῆς
μόνος τῆς βασιλικῆς ἴλης ὁπλοφόρος εἶναι προσεποιή-
σατο, ἐσθῆτα λαβὼν ἁρμόζουσαν ὁπλοφόρου σχήματι.
ἐπεὶ δὲ πολὺ πλῆθος συνῆλθεν ἰππέων καὶ πεζῶν,
τότε τὴν βασιλικὴν στολὴν ἀναλαβών ἑαυτὸν τοῖς
στρατιώταις ἔδειξεν.
Περδίκκας Ἰλλυριῶν καὶ Μακεδόνων πολεμούντων,
κήρυκι ἐπανελθόντι ἀγγεῖλαι, ὡς ἄρα λύτρα Ἰλλυριοὶ
μὴ προσίοιντο, ἀλλὰ ψηφίσαιντο τοὺς αἰχμαλώτους κτιν-
νύειν. οἱ δὴ Μακεδόνες ἀπογνόντες τῆς διὰ τῶν
λύτρων σωτηρίας εὐτολμότεροι πρὸς τὰς μάχας ἐγέ-
νοντο, ὡς ἐν μόνῳ τῷ νικᾶν ἔχοντες τὸ σώζεσθαι.
Περδίκκας Χαλκιδεῦσι πολεμῶν ἀργυροῦ νομί-
σματος ἀπορούμενος χαλκόκρατον κασσίτερον ἐχάραξε
καὶ οὕτως ἦν μισθοφορα τοῖς στρατιώταις. οἱ μὲν
ἔμποροι τὸ βασίλειον νόμισμα ἐλάμβανον· ἐπεὶ δὲ ἦν
ἀρχεῖον ὑπὲρ τοὺς ὅρους, ἀντεφόρτιζον καρποὺς τοὺς
ἐπιχωρίους.
Κάσσανδρος ὁμοῦ μὲν ἐπολιόρκει Σαλαμῖνα, ὁμοῦ
ἀφῆκε· πυθόμενοι δὲ οἱ τὴν Σαλαμῖνα οἰκοῦντες προσ-
Κάσσανδρος Νικάνορα φρουροῦντα τὴν Μουνυ-
βεν. ἀποπλεῖν τῆς Ἀττικῆς προσεποιήσατο. μέλλοντι
δὲ αὐτῷ τοῦ σκάφους ἐπιβαίνειν προσελθών γραμμα-
τοφόρος ἀπέδωκε γράμματα παρὰ τῶν ἐν Μακεδονίᾳ
φίλων, ὡς Μακεδόνων αὐτὸν καλούντων ἐς τὴν βασι-
λείαν διὰ τὴν πρὸς Πολυσπέρχοντα ὀργήν. ταῦτα
ἀναγνοὺς Κάσσανδρος φαιδρὸς καὶ περιχαρὴς ἐγένετο
καὶ τὸν Νικάνορα παραπέμποντα ἐπισπασάμενος εὐηγ-
γελίσατο, καὶ νῦνʹ, ἔφη, ἄλλων ἡμῖν περὶ (τῶν)
πραγμάτων ἐστὶ βουλευτέον, καὶ κοινῇ γνώμῃ τὴν
ἀρχὴν διατάξωμενʼ. ταῦτα λέγων ἡσυχῆ παρήγαγεν
αὐτὸν εἴς τινα τῶν πλησίον οἰκιῶν, ὡς μόνῳ περὶ
μεγάλων ἀπορρήτων διαλεξόμενος. ἦν δʼ ἐπὶ τῆς
οἰκίας ἀποκεκρυμμένος λόχος ὑπασπιστῶν, οἳ συλλα-
βόντες Νικάνορα ἐφρούρουν. Κάσσανδρος δὲ παρα-
χρῆμα συνήγαγεν ἐκκλησίαν καὶ τοῖς βουλομένοις κατη-
γορῆσαι Νικάνορος ἐπέτρεψεν. παρὰ δὲ τὸν καιρὸν
τῆς κατηγορίας τὴν Μουνυχίαν ἀνεχειρώσατο. Νικά-
νορος ἀδεῶς πολλὰ δράσαντος παρανόμως θάνατον ἐπὶ
τῆς ἐκκλησίας κατεψηφίσαντο.
Κάσσανδρος Ὀλυμπιάδα καθείρξας ἐς Πύδναν
τῆς Μακεδονίαχ ἐπολιόρκει πολέμῳ. Πολυσπέρχων
νύκτωρ ἔπεμψε πεντήρη πλησίον ὑφορμοῦσαν , ἦς
ἐπιβῆναι τὴν Ὀλυμπιάδα προὔτρεπε διὰ γραμμάτων.
ὁ γραμματοφόρος ἁλοὺς, ἀχθεὶς παρὰ Κάσσανδρον
ὡμολόγει τὴν πρᾶξιν, ἐφʼ ἥν ἐστέλλετο. ὁ δὲ τὴν μὲν
ἐπιστολὴν ἐσφραγισμένην τῇ σφραγίδι τῇ Πολυσπέρ-
χοντος ἐκέλευσεν αὐτὸν εἰσκομίσαι, μὴ μέντοι προσει-
πεῖν, ὡς Κάσσανδρος ταῦτα ἔγνω. καὶ ὁ μὲν εἰσε-
κόμισε, Κάσσανδρος δὲ τὴν πεντήρη συλλαβῶν
ἐποίησεν ἀφανῆ. Ὀλυμπιὰς πιστεύσασα τῇ σφραγίδι
τῇ Πολυσπέρχοντος καὶ τοῖς γράμμασι, τῆς πόλεως
προελθοῦσα νύκτωρ, οὐχ εὑροῦσα τὴν πεντήρη, ὡς δὴ
καὶ Πολυσπέρχοντος ἐξαπατῶντος ἠθύμησε καὶ παρέ-
δωκεν ἑαυτὴν καὶ τὸ ἄστυ τὸ Πυδναίων Κασσάνδρῳ.
Κάσσανδρος ἀπὸ τῆς Ἰλλυρίδος ἐπανιὼν, ἀποσχὼν
σαντες ἀπεληλυθέναι Κάσσανδρον προελθόντες τῆς
πόλεως ταῖς γεωργίαις προσεῖχον· ὁ δὲ τὴν κεκρυμμέ-
νην δύναμιν ἀναστήσας ἀπὸ μὲν τῶν ἔξω τῆς πόλεως
Λυσίμαχος, Αὐταριατῶν τὰς ἀποσκευὰς ἀπολεσάν.
ἅπαντας. ἦσαν ἄνδρες πεντακισχίλιοι.
Λυσίμαχος Ἀμφιπόλεως κρατήσας Ἀνδραγάθου
μόνον πάντα ὅσα ἐτύγχανεν ἔχων ἀφείλετο, ἀλλὰ καὶ
αὐτὸν βασανίσας ἀπέκτεινεν.
Λυσίμαχος Αρίστωνα τὸν Αὐτολέοντος πρὸς Παί
αὐτόν. ἐπεὶ δὲ τὸν Ἀρίστωνα ἔλουον τὸ βασιλικὸν
λουτρὸν ἐπὶ τοῦ Ἀστίβου ποταμοῦ καὶ τὴν τράπεζαν
Κρατερὸς Τυρίωυ ἐπιθεμένων τοῖς ἐργαζομένοις
τὸ χῶμα Μακεδόσι τροπῆς αὐτῶν γενομένης ὑποχωρεῖν
παρήγγειλεν. ἐπεὶ δὲ οἱ Τύριοι σφοδρῶς ἐπὶ μακρὸν
διώξαντες ἔκαμον, ἐσήμηνεν ἀναστρέψαντας ἐμβαλεῖν
τοῖς Τυρίοις. αὐτίκα δὴ οἱ μὲν διώκοντες ἔφευγον,
οἱ δὲ φεύγοντες ἐδίωκον.
Πολυσπέρχων, τὰ ὅρια φυλασσόντων Πελοποννη-
διπλοῦν ἐμπορπησάμενος καὶ βακτηρίαν λαβών ἔφη
πρὸς αὐτούς· πρὸς οὓς μὲν κινδυνεύειν μέλλομεν, ὦ
συστρατιῶται, τοιοῦτοι τυγχάνουσιν ὄντες.᾿ ταῦτα δὲ
ἀποθέμενος καὶ τὴν πανοπλίαν ἀναλαβών· οἱ δὲ μέλ-
λοντες πρὸς αὐτοὺς πολεμεῖν τοιοῦτοι, μέχρι νῦν
πολλοὺς καὶ μεγάλους ἀγῶνας νενικηκότες. ἀκού-
σαντες οἱ στρατιῶται ἡξίωσαν μηκέτι μέλλειν, ἀλλʼ
εὐθὺς ἄγειν ἐπὶ τὴν μάχην.
Ἀντίοχος βουλόμενος κρατῆσαι Δαμασκοῦ, ἣν
προστάξας ἅπασι τοῖς ὑπάρχοις ἀμφιλαφῆ κομίζειν
εὐωχίας παρασκευήν. ἐφʼ ἡ πανταχοῦ πανηγυρίζοντος
Ἀντιόχου μετὰ πάντων, καὶ ὁ Δίων πυνθανόμενος
τὴν τρυφὴν τῆς ἑορτῆς ἐχάλασε τὸ σφοδρὸν τῆς φυ-
λακῆς. Ἀντίοχος δὲ προστάξας ἄπυρα σιτία τεσσάρων
ἡμερῶν κομίζειν ἤγαγε τὴν στρατιὰν διά τε ἐρημίας
καὶ ἀτραπῶν παρακρήμνων καὶ ἀπροσδοκήτως ἐπι-
φανεὶς αἱρεῖ Δαμασκὸν, Δίωνος οὐ δυνηθέντος ἀντι-
σχεῖν Ἀντιόχῳ παρόντι.
Ἀντίοχος ἐπολιόρκει Κύψελα, Θρᾷτταν πόλιν,
ἔχων σὺν αὐτῷ Θρᾳκῶν εὐπατρίδας πολλοὺς, ὧν ἡγοῦντο
Τήρης καὶ Δρομιχαίτης. τούτους κοσμήσας στρεπτοῖς
χρυσοῖς καὶ ὅπλοις ἀργυροπάστοις προῆλθεν ἐπὶ τὴν
μάχην. οἱ δὲ ἀπὸ τῶν Κυψέλων ἰδόντες τοὺς ὁμο-
φύλους καὶ ὁμογλώσσους πολλῷ χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ
κεκοσμημένους, μακαρίσαντες αὐτοὺς τῆς μετʼ Ἀντιόχου
Ἀντίοχος Σελεύκου τοῦ ἀδελφοῦ ἀποστὰς ἔφυγεν
μενίων ὅρους διελθόντα φίλος ὥν Ἀρσάμης ὑπεδέξατο.
στρατηγοὶ Σελεύκου Ἀχαιὸς καὶ Ἀνδρόμαχος μετὰ
πολλῆς δυνάμεως ἐδίωκον. πολλὴ μὲν αὐτῶν ἐγένετο
ἡ παράταξις. τέλος [δὲ] τρωθεὶς Ἀντίοχος ὑποφεύγει
ἐς τὴν ὑπερκειμένην ὑπώρειαν τῆς στρατιᾶς ἐν ὁμαλεῖ
στρατοπεδευούσης ὑπὸ ταῖς λαγόσι τοῦ ὅρους· φήμην
διέδωκεν, ὡς Ἀντίοχος ἐν τῇ μάχῃ πεπτώκοι. τῆς δὲ
στρατιᾶς οὐκ ὀλίγον μέρος νύκτωρ ἐκέλευσε καταλαβέ-
σθαι τὰς ὑπωρείας. μεθʼ ἡμέραν πρεσβευτὰς ἔπεμψαν
οἱ Ἀντιόχου στρατιῶται, Φλέταιρον ἡγεμόνα Κρῆτα,
Διονύσιον Αυσιμαχέα, ὑπόσπονδον Ἀντιόχου τὸ σῶμα
αἰτούμενοι καὶ σφᾶς αὐτοὺς καὶ τὰ ὅπλα παραδιδόντες.
Ἀνδρόμαχος οὐδέπω μὲν ἔφη τὸ Ἀντιόχου σῶμα εὑρῆ-
σθαι, ζητεῖσθαι δὲ πεπτωκὸς [ἢ] εἴσω ἐν τοῖς δεσμίοις
πέμψειν δὲ τοὺς παραληψομένους τά τε ὅπλα καὶ τοὺς
στρατιώτας. ἧκον ἄνδρες τετρακισχίλιοι οὐ πρὸς μάχην
τὸ βασίλειον ἀναλαωών ἐπεφάνη δείξας αὐτὸν καὶ
ζῶντα καὶ νικῶντα.
Φίλιππος Ῥοδίων πόλιν ἐν τῇ Περαίᾳ Πρινασσὸν
σεν ὑπορύττειν. πέτρας δὲ στερεωτάτης ἐν τῇ διώ-
ρυχι φανείσης καὶ τοῖς μεταλλευτικοῖς ὀργάνοις μηδα-
μῶς εἰκούσης ἐκέλευσε Φίλιππος μεθʼ ἡμέραν μὲν ἐπὶ
τὴν διωρυχὴν καταβαίνειν ὡς ἐργαζομένους δὴ καὶ
προκαλύμματα ὑπερέτεινεν ὡς βουλόμενος λανθάνειν·
τὰ δὲ ἦν ἄρα φανερὰ τοῖς πολεμίοις ἀπὸ τῶν τειχῶν
ὁρῶσι. νύκτωρ δὲ ἐκέλευσε τοὺς στρατιώτας ἀπὸ
σταδίων ὀκτὼ ἢ δέκα ἔκ τινος βαθείας φάραγγος ἀνα-
κομίζοντας χοῦν μεταβάλλειν πρὸ τοῦ στόματος τῶν
ὀρυγμάτων· ἐπεὶ δὲ πόλις χοῦς ἐγήγερτο σωρηδὸν,
μεθʼ ἡμέραν οἱ ἀπὸ τῶν τειχῶν ἰδόντες τοῦτο, ἐκεῖνο
ἐπίστευσαν, ὡς ἡ πόλις κάτωθεν ὑπορώρυκται. οὗτος
ὁ φόβος ἔπεισεν αὐτοὺς παραδοῦναι Φιλίππῳ τὴν
Φίλιππος Δημητρίου πολεμῶν Ἀττάλῳ βασιλεῖ
καὶ Ῥοδίοις ἀποδρᾶναι κατὰ θάλατταν βουλευσάμενος
αὐτόμολον Αἰγύπτιον ἔπεμψεν, ὅς ἤγγειλε τοῖς πολε-
μίοις ὅτι παρασκευάζοιτο διαναυμαχεῖν τῆς ὑστεραίας·
καὶ διὰ νυκτὸς πυρὰ πολλὰ ἔκαυσεν ὡς τῆς στρατιᾶς
μενούσης. τῶν δὲ ἀμφὶ τὸν Ἄτταλον τὰ πρὸς τὴν
ναυμαχίαν παρασκευαζομένων καὶ τὴν κατὰ τὸν ἔκπλουν
φυλακὴν διαλυσάντων Φίλιππος λαθῶν ἀπέπλευσεν.
Πτολεμαῖος, Περδίκκου κατὰ Μέμφιν διαβαίνον-
φορτία ἐκδῆσαι, ὅπως ἐπισυρόμενον κονιορτὸν ἐγείροι
πλεῖστον. τὰ μὲν δὴ ὑπὸ τῶν νομέων, πρὸς δὲ τούτοις
καὶ ἰππέων ἐλαυνόμενα κονιορτὸν ἀνέστησε μέγιστον·
αὐτὸς δὲ ἀναλαβάών τῶν ἱππέων τοὺς λοιποὺς τοῖς
πολεμίοις προσῆγεν. οἱ δὲ ἀπὸ τοῦ κονιορτοῦ πολὺ
πλῆθος ἐπιέναι νομίσαντες αὐτίκα ἔφυγον· καὶ οἱ πλεῖ-
στοι μὲν ἐν τῷ ποταμῷ διεφθάρησαν, πολλοὶ δὲ καὶ
ζῶντες ἑάλωσαν.
Ἄτταλος, Γαλάταις μεγάλην δύναμιν ἔχουσι
τῆς μάχης, ἱερεῖα παρεσκεύασε, Σουδίνου Χαλδαίου
μάντεως θυσίαν βραβεύοντος. ὁ μὲν εὐξάμενος καὶ
σπείσας ἀνέτεμε τὸ ἱερεῖον· ὁ δὲ βασιλεὺς κηκίδα
τρίψας ἐπέγραψεν ἐπὶ τὴν χεῖρα τὴν δεξιὰν ῾ βασιλέως
νίκηʼ ποιησάμενος τὴν ἐπιγραφὴν οὐκ ἀπὸ τῶν ἀρι-
στερῶν ἐπὶ δεξιὰ, ἀλλʼ ἔμπαλιν ἀπὸ τῶν δεξιῶν ἐπὶ
τὰ ἀριστερά· καὶ τῶν σπλάγχνων ἐξαιρουμένων ὑπέσχε
τὴν χεῖρα, τῆς κηκίδος εἰς θερμὸν καὶ ἀραιὸν λοβὸν
ἀπομαξάμενος τὴν ἐπιγραφήν. ὁ μάντις ἐπεξιών τοὺς
λοβοὺς καὶ τὴν χολὴν, πύλας τε δὴ καὶ τράπεζαν καὶ
ὅσα ἄλλα σημεῖα κατανοῶν ἀνέστρεψε τὸν λοβὸν τὸν
ἔχοντα τὴν ἐπιγραφὴν, διʼ ἦς ἐδηλοῦτο βασιλέως νίκη.
αὐτός τε οὖν ὑπερχαρὴς ἐγένετο καὶ τῷ πλήθει τῶν
στρατιωτῶν ἔδειξε τὸ σημεῖον· οἴ δὲ ἐλθόντες καὶ
ἀναγνόντες θάρσους ἐνεπλήσθησαν καὶ πάντες ἀνε-
βόησαν κελεύοντες ἄγειν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους καὶ προ-
θύμως ἀγωνισάμενοι τοὺς Γαλάτας ἐνίκησαν.
Περσεὺς Ρωμαίων ἐλέφαντας ἀγόντων τοὺς μὲν
ἐκ Λιβύης, τοὺς δὲ Ἰνδοὺς παρὰ Ἀντιόχου Συρίας
βασιλέως, ἵνα μὴ καινὸν καὶ φοβερὸν τοῖς ἵπποις τὸ
θηρίον φανείη, προσέταξε τοῖς χειροτέχναις εἴδωλα
ξύλινα κατασκευάζειν ἐλεφάντων ἰδέαν καὶ χρόαν ἔχοντα.
ἐπεὶ δὲ ἡ κλαγγὴ τοῦ θηρίου μάλιστα δεινὴ, προσ-
έταξεν εἰς τὸ ξύλινον εἴδωλον ἐμβαίνειν ἄνδρα αὐλὸν
ἔχοντα, ὃς διὰ τοῦ στόματος τὸν αὐλὸν ἰθύνων ὀξὺν
καὶ ἀπηνῆ φθόγγον προΐηται. οὕτως ἔμαθον οἱ Μακε-
δόνων ἵπποι καταφρονεῖν τῆς ἐλεφάντων κλαγγῆς καὶ
ὄψεως.
Καὶ τόδε ὑμῖν πέμπτον βιβλίον, ἱερώτατοι βασι-
λεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγη-
μάτων οὐχ οὕτως ἐμαυτὸν ἄξιον ἐπαίνου ἡγούμενος
ἐπὶ τῷ συγγράφειν, ὡς ὑμᾶς ἐπὶ τῷ σπουδάζειν ἀνα-
γιγνῶώσκειν τοσαῦτα συγγράμματα, τοσαύτης ἀρχῆς
προεστηκότας· νυνί γε μὴν μάλιστα, ὁπότε μὴ μόνον
τὰ δίκαια τῆς εἰρήνης πρυτανεύετε, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔργα
τοῦ πολέμου διατάσσετε, καὶ τοῦτο ἄρα στρατήγημα
νίκης ἡγούμενοι, εἰ διʼ ὧν ἐνίκησαν οἱ παλαιοὶ στρα-
τηγοὶ, ταῦτα καταμανθάνοιτε. βασιλεῦσι γὰρ πόλεμον
ἐκτάσσουσι προσήκειν ὑπολαμβάνετε κατανοεῖν ἔργων
ἀγώνισμα. λόγων μὲν γὰρ σπουδὴ τοῖς ἄγουσι σχολὴν
χρῆμα ὡφέλιμον· ἔργων δὲ ἐπιστήμη τοῖς ὅπλων ἄρχου-
σιν ἀρίστη διδάσκαλος ὧν χρὴ δρᾶν κατὰ ζῆλον τῶν
πάλαι κρατησάντων. ὅπως οὖν ζηλώσετε τὰς τῶν ἀρ-
χαίων ἀρετὰς καὶ νίκας, αὐτὰ δείξει τὰ στρατηγήματα.
Φάλαρις Ἀκραγαντῖνος τελώνης τῶν πολιτῶν κατα-
σκευάσαι βουλομένων Διὸς Πολιέως νεὼν ἀπὸ διακοσίων
λυσιτελῶς παρέξειν καὶ τῶν χρημάτων ἀσφαλεῖς ἐγγυ-
ητὰς δώσειν. ἐπίστευσεν ὁ δῆμος, ὡς διὰ τὸν τελω-
νικὸν βίον ἐμπειρίαν τῶν τοιούτων ἔχοντι. λαβὼν
δὴ τὰ κοινὰ χρήματα πολλοὺς μὲν μισθοῦται ξένους,
πολλοὺς δὲ ὠνεῖται δεσμώτας, πολλὴν δὲ ὕλην ἐς τὴν
ἄκραν ἀνακομίζει λίθων, ξύλων, σιδήρου. ἤδη δὲ τῶν
θεμελίων ὀρυσσομένων καθῆκε τὸν κηρύξοντα ὅς ἄν
μηνύσῃ τοὺς κλέψαντας τοῦ ἐν τῇ ἄκρᾳ λίθου καὶ
σιδήρου, λήψεται ἀργύριον τόσον᾿. ἠγανάκτησεν ὁ
δῆμος, ὡς τῆς ὕλης κλεπτομένης. ὁ δὲ οὐκοῦν᾿, ἔφη,
συγχωρήσατέ μοι περιφράξαι τὴν ἀκρόπολινʼ. συνε-
χωώρησεν ἡ πόλις περιφράξαι καὶ περίβολον ἐγεῖραι.
λύσας τοὺς δεσμώτας, τοῖς λίθοις καὶ τοῖς πελέκεσι
καὶ ταῖς ἀξίναις ὁπλίσας, Θεσμοφορίων ὄντων ἐπιθέ-
μενος, τοὺς πλείστους τῶν ἀνδρῶν ἀποκτείνας, γυναι-
κῶν καὶ παίδων κύριος καταστὰς ἐτυράννησε τῆς Ἀκρα-
γαντίνων πόλεως.
Φάλαρις Ἀκραγαντίνων τὰ ὅπλα παρελέσθαι βου-
θέαν προελθόντων τὰς πύλας κλείσας προσέταξε τοῖς
δορυφόροις τὰ ὅπλα τῶν οἰκιῶν ἐκφέρειν.
Φάλαρις πολιορκούντων Ἀκραγαντίνων Σικανοὺς
οὐ δυνάμενος ἑλεῖν αὐτοὺς πολὺν σῖτον παρεσκευα-
σμένους, διελύσατο τὸν πόλεμον· ἀλλὰ καὶ τὸν ἀπὸ
τοῦ στρατοπέδου σῖτον αὐτοῖς παρακατέθετο συνθέ-
μενος ἀπολήψεσθαι τὸν θερίζεσθαι μέλλοντα. ἀσμένως
ἐδέξαντο οἱ Σικανοί. ὁ δὲ Φάλαρις τοὺς σιτοφύλακας
αὐτῶν ἔπεισεν ἀργυρίῳ διαφθείρας τὰς ὀροφὰς τῶν
οἰκημάτων διελεῖν, ὅπως ὁ σῖτος ὑόμενος κατασαπείη·
τὸν δὲ θερισθέντα κατὰ συνθήκας αὐτὸς ἀπέλαβεν.
ἀναγκαίως οὖν τὸν μὲν ἀπὸ τῆς χώρας τῷ Φαλάριδι
ἀποδόντες, τὸν δὲ ἐν τῇ πόλει διεφθαρμένον εὑρόντες
ὑπήκουσαν αὐτῷ διὰ τὴν σιτοδείαν.
Φάλαρις πρὸς Τεῦτον ἄρχοντα Οὐέσσης, ἥπερ
εὐδαιμονεστάτη καὶ μεγίστη Σικανῶν πόλις, ἔπεμψε
τοὺς μνηστευσομένους αὐτῷ τὴν ἐκείνου θυγατέρα.
ὑποσχομένου δὲ στρατιώτας ἀγενείους ἐπὶ τῶν ζευγῶν
καθίσας ἔπεμψε στολὰς γυναικῶν ἔχοντας ὡς θερα-
παινίδας δῶρα τῇ κόρῃ κομιζούσας. ἐπεὶ δὲ κατελά-
βοντο τὴν οἰκίαν, οἱ μὲν τὰς μαχαίρας ἐσπάσαντο,
Φάλαρις δʼ εὐθὺς ἐπιφανεὶς τὴν Οὐέσσαν ἐχειρώσατο.
Διονύσιον Σικελίας τύραννον ὥρμησαν οἱ μι-
τὴν εἰς τὸ ταπεινὸν αὐτοῦ μεταβολὴν ἐλεήσαντες
ἀθῶοον ἀφῆκαν. Διονύσιος οὐκ ἐς μακρὰν ἐν Λεον-
τίνοις περιστήσας αὐτοῖς τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν ἅπαντας
κατηκόντισεν.
Διονύσιος Ερμοκράτους, Συρακουσίοις ὑπηρετῶν
καὶ γραμματεύων τοῖς στρατηγοῖς, ἐν τῷ πολέμῳ [τῷ]
πρὸς Καρχηδονίους ἡττωμένων πολλάκις Συρακουσίων
καὶ τοὺς στρατηγοὺς αἰτιωμένων ἐτόλμησε προδοσίας
αὐτοὺς γράψασθαι. οἱ μὲν αὐτῶν ἑάλωσαν ἀποθανεῖν,
οἱ δὲ φυγεῖν. ὁ δὲ ὡς ἐπιβουλευόμενος ὑπὸ τῶν διὰ
τοὺς ἁλόντας ἐχθρῶν γενομένων καὶ τοῦ πολέμου
τοῦ πρὸς Καρχηδονίους ἀκμάζοντος, φυλακὴν τοῦ
σώματος αἰτήσας, παρὰ τοῦ δήμου λαβών τύραννος
ἐγένετο Συρακουσίων μέγιστος· καὶ μέχρι γήρως τὴν
ἀρχὴν κατασχὼν, προσέτι καὶ τῷ υἱῷ κατέλιπεν.
Διονύσιος τοὺς ἐπιβουλεύοντας φωρᾶν μάλιστα
πάντων ἐσπούδαζε. τῶν ξένων τις περιῄει τὴν 'όλιν
φάσκων μόνος δύνασθαι διδάξαι προγιγνώσκειν τοὺς
ἐπιβουλεύοντας. κληθεὶς εἰς τὴν ἀκρόπολιν ἔφη πρὸς
πον δώροις λαμπροῖς ἐτίμησε, πρὸς δὲ τοὺς σωματο-
φύλακας καὶ τοὺς στρατιώτας ἀπήγγειλεν, ὡς θαυμα-
στὸν εἴη γνώρισμα τῶν ἐπιβουλευόντων δεδιδαγμένος.
οἱ δὲ ἐπίστευσαν καὶ ἐπιβουλεύειν ἐτόλμων οὐκέτι.
Διονύσιος ἀπέπλει καταστήσας Ἄνδρωνα φύλακα
τῆς ἀκροπόλεως καὶ τῶν χρημάτων· Ἑρμοκράτης παρε-
κάλει συλλαβεῖν αὐτῷ πρὸς τὸ κατασχεῖν [τῆς] ἀκρο-
πόλεως καὶ τῶν χρημάτων. ἐπεὶ δὲ σῶος κατέπλευσεν
ὁ Διονύσιος μετʼ ὀλίγας ἡμέρας, οὐδὲν πυθόμενος
τοῦ Ἄνδρωνος ἔφη πάντα μὲν πεπύσθαι παρʼ ἄλλων·
ὅμως δὲ καὶ παρʼ αὐτοῦ βούλεσθαι μαθεῖν, τίς ἦν ὁ
μάλιστα σπουδάσας ἐπιπηδῆσαι τῷ καιρῷ. ὁ δὲ ἐξα-
πατηθεὶς ὡμολόγησε τὸν Ἑρμοκράτην. Διονύσιος τὸν
μὲν Ἄυδρωνα προσέταξεν ἀναιρεθῆναι, ὅτι εὐθὺς αὐτῷ
καταπλεύσαντι μὴ τοῦτο ἐμήνυσε, τὸν δὲ Ἑρμοχράτην
καθεῖρξεν ἄνδρα ὄντα τῆς ἀδελφῆς, διʼ ἥν ὕστερον
καὶ λύσας αὐτὸν ἐς Πελοπόννησον ἀπεπέμψατο.
Διονύσιος συνθέμενος πρὸς τοὺς ἐνδιδόντας Νάξον
μετὰ τῆς δυνάμεως ἀπάσης· ὁ δὲ ἠπείλει τοῖς ἐπὶ τοῦ
τείχους, εἰ μὴ παραδοῖεν τὴν πόλιν ἑκόντες, ἀποσφά-
ξειν αὐτοὺς ἅπαντας. ὑπὸ δὲ τὴν αὐτὴν ὥραν Διο-
νυσίου προστάξαντος εἰς τὸν λιμένα τῶν Ναξίων κατέ-
πλει πεντηκόντορος Διονυσιακὴ αὐλητὰς αὐλοῦντας
ἄγουσα καὶ κελευστὰς κελεύοντας, ὧς (ἄν) ἕκαστος
ἀνεκάλει τριήρη μίαν. οἱ δὲ Νάξιοι νομίσαντες ἐπι-
πλεῖν τοσαύτας τριήρεις, ὅσους (ἑώρων) κελευστὰς,
φοβηθέντες παρέδωκαν ἑκόντες Διονυσίῳ τὴν πόλιν.
Διονύσιος, Ἱμίλκωνος ἐπιπλεύσαντος καὶ τὸ στόμα
τοῦ λιμένος τοῦ Μοτυαίων ἀποφράξαντος, αὐτός τε
ἀπὸ τῆς Μοτύης τό πεζὸν ἀναστήσας ἐστρατοπέδευσε
κατʼ ἀντικρὺ καὶ παρεκάλεσε τοὺς ναύτας καὶ στρα-
τιώτας θαρρεῖν καὶ παρασκευάζεσθαι τὴν διαγωγήν
τῶν τριήρων [διὰ] τῆς περιεχούσης ἄκρας τὸν λιμένα.
τόπος ἦν ὁμαλὸς καὶ πηλώδης, εὖρος εἴκοσι στάδια·
τοῦτον οἱ στρατιῶται ξύλοις φαλαγγώσαντες ὑπερή-
δὲ καὶ τὸν λιμένα καὶ τὴν Μοτύην καὶ τὸ ναυτικὸν
διεσώσατο.
Διονύσιος ὑπὸ Δίωνος [πολιορκούμενος] τὴν ἀκρό-
πολιν κατέχων ἐπρεσβεύσατο πρὸς Συρακουσίους ὑπὲρ
διαλλαγῶν. οἱ δὲ ἀπεκρίναντο εἰ μὲν ἀφίησι τὴν
ἀρχὴν, δεχόμεθα πρεσβείαν, εἰ δὲ μὴ, ἄσπονδος ὁ
πόλεμος ἔστωʼ. Διονύσιος πάλιν κήρυκα πέμψας ἐκέ-
λευσε πέμψαι πρεσβευτὰς ὡς ἀφήσων τὴν ἀρχὴν καὶ
σπονδὰς πρὸς αὐτοὺς ποιησόμενος. οἱ μὲν ἔπεμψαν
καὶ ὑπὸ χαρᾶς ἐξέλυσαν τὰς φυλακὰς, ὡς ἤδη τοῦ
τυράννου τὴν ἀρχὴν ἀφιέντος· ὁ δὲ τοὺς μὲν πρέσβεις
κατασχὼν, τοὺς δὲ στρατιώτας ἐξαγαγών μετὰ πολλῆς
ὁρμῆς καὶ βοῆς ἐλθὼν πρὸς τὰ διατειχίσματα, καρτερᾷ
προσβολῇ χρησάμενος, ἐμπεσὼν ταῖς Συρακούσαις, τήν
τε ἀκρόπολιν οὐκ ἀπέδωκε καὶ τὴν πόλιν ἀπέλαβεν.
Διονύσιος τοὺς πρεσβευτὰς τῶν Συρακουσίων,
κουσίους, ὧν ἡσαν αἱ γυναῖκες πολιορκούμεναι. ταύτας
τὰς ἐπιστολὰς εὑρόντες [συναγαγόντες] ἐκκλησίαν φανε-
ρῶς ἀναγιγνώσκειν ἠξίουν. αἱ μὲν ἄλλαιγυναικῶν ἦσαν
ἱκετεῖαι καὶ δεήσεις μὴ περιιδεῖν σφᾶς ἀπολλυμένας,
[ἀλλὰ] διαλλαγῆναι πρὸς Διονύσιον· μιᾶς δὲ ἐπιστολῆς
ἔξωθεν ἐγέγραπτο παρὰ Ιππαρίωνος τῷ πάτρι’ τοῦτο
δὲ ἦν ὄνομα τῷ Δίωνος υἱῷ. τοῦ δὲ γραμματέως
τὴν ἐπιγραφὴν ἀναγνόντος καὶ τὴν ἐπιστολὴν ἀνοί-
ξαντος ὁ μὲν υἱὸς οὐδὲν ἦν γεγραφὼς, Διονύσιος δὲ
Δίωνι φιλικῶς καὶ συγγενικῶς ἐπιστέλλων καὶ μεγάλα
ὑπισχνούμενος. τούτων ἀναγνωσθέντων διεβλήθη πρὸς
τοὺς Συρακουσίους ὁ Δίων καὶ οὐκέθʼ ὁμοίως πιστὸς
ἦν, ὅ γε δὴ μάλιστα Διονύσιος ἐσπουδάκει.
Διονύσιος Καρχηδονίων ἐπιόντων χειρὶ μυριάδων
κατεσκεύασε συντάξας διαλύεσθαι πρὸς Καρχηδονίους
καὶ τὰς φρουρὰς αὐτῶν δέχεσθαι. οἱ Καρχηδόνιοι
πάνυ ἀσμένως τὰ χωρία παρελάμβανον ἄνευ μάχης
καὶ πολλοὺς τῶν στρατιωτῶν φρουροὺς καὶ φύλακας
Διονύσιος χειρώσασθαι βουλόμενος Ἱμέραν πρὸς
μὲν τοὺς Ἱμεραίους φιλίαν συνέθετο, πρὸς δὲ τὰ πλη-
σίον αὐτῶν πολίσματα πόλεμον ἐξήνεγκεν· καὶ δὴ
στρατοπεδεύσας οὐ μακρὰν τῆς Ἱμέρας ἐπεκηρυκεύετο
πρὸς τοὺς ἐν τοῖς πολίσμασιν. Ἱμεραῖοι δὲ μέχρι
πολλοῦ μὲν τοῖς στρατιώταις αὐτοῦ τὴν ἀγορὰν ἔπεμπον
ἐπειδὴ δὲ χρόνου προϊόντος δῆλος ἦν οὐδὲν πράττων,
ὑπιδόμενοι δύναμιν τηλικαύτην παραστρατοπεδεύουσαν
πέμποντες τὴν ἀγορὰν ἐπαύσαντο. Διονύσιος ἔχθρας
ἀρχὴν ποιησάμενος τὴν ἔνδειαν τῶν ἀναγκαίων ἧκεν
ἐπὶ τὴν μέραν αὐτὴν καὶ βίᾳ προσβαλῶν ἐξεῖλε τὴν
πόλιν.
Διονύσιος τοὺς πρεσβυτέρους τῶν στρατιωτῶν
ἀπομίσθους ἐβούλετο ποιῆσαι· οἱ δὲ ἠγανάκτουν πρὸς
αὐτὸν καὶ οἱ νέοι ὡς ἄδικον, εἰ γηρῶντες ἐκβάλλοιντο.
ὁ δὲ, τὸν θόρυβον μαθὼνν συναγαγὼν ἐκκλησίαν ἀνα-
γορεύει τάδε· τοὺς μὲν νεωτέρους ἐς τὸν κίνδυνον
τῆς μάχης τάττω, τοὺς δὲ πρεσβυτέρους ἐς τὰς φυλακὰς
τῶν χωρίων ἴσην σύνταξιν λαμβάνοντας· πεῖραν γὰρ
κἀς ἐμερίσθη, καὶ δὴ τότε ἑκάστους τῶν πρεσβυτέρων
ἀπομίσθους ἐποίησεν οὐκέτι τὴν παρὰ τοῦ πλήθους
ἐπικουρίαν ἔχοντας.
Διονύσιος βουλόμενος ἐπιθέσθαι πόλει κατὰ θά-
λατταν καὶ γνῶναι τοὺς πιστοὺς τῶν τριηράρχων, ἀλλὰ
μὴν οὐδὲ προειδέναι τινὰ, ποῖ μέλλει πλεῖν. βιβλίον
ἄγραφον ἐσφραγισμένον ἔδωκεν ἑκάστῳ τριηράρχῳ
προστάξας, ἐπειδὰν ἀναχθέντων ἀρθῇ τὸ σημεῖον,
τότε λύειν τὰ βιβλία καὶ μαθόντας ἐκεῖσε πλεῖν, οἷ
κελεύει τὰ γεγραμμένα. οἱ μὲν δὴ ἀνήχθησαν· ὁ δὲ,
πρὶν ἆραι τὸ σημεῖον, ἐπιβὰς ὑπηρετικοῦ περιέπλει
καὶ παρʼ ἑκάστου τριηράρχου τὸ βιβλίον ἀπῄτησεν.
ὅσους μὲν εὗρε τὴν σφραγίδα λελυκότας, ὡς προδότας
ἐκέλευσεν ἀπαχθῆναι τὴν ἐπὶ θανάτῳ· τοῖς δὲ ἄλλοις
ἔδωκεν ἕτερα βιβλία, ἐν οἷς ἀληθῶς ἐγέγραπτο ποίᾳ
πόλει βούλοιτο ἐπιπλεῦσαι. καὶ δὴ τὸ ἀπόρρητον οὕτω
φυλαχθὲν παρέσχεν αὐτῷ τὴν πόλιν ἀφύλακτον λαβεῖν.
Διονύσιος βουλόμενος μαθεῖν, οἷα περὶ αὐτοῦ
φρονοῖεν καὶ λέγοιεν οἱ ἀρχόμενοι, τὰς μουσουργοὺς
καὶ τὰς ἑταίρας ἐκέλευσεν ἀπογράψασθαι. αἱ μὲν δὴ
πολλοῦ τέλους ἐπιβολὴν ἐνόμισαν γενήσεσθαι, ὁ δὲ
Διονύσιος τὰ ὅπλα τῶν πολιτῶν παρελόμενος,
ἡνίκα πρὸς τοὺς πολεμίους κινδύνου καιρὸς ἦν, προάγειν
αὐτοὺς ἀπό τῆς πόλεως ἑκατὸν στάδια κελεύσας, τότε
ἀπεδίδου τὰ ὅπλα· μετὰ δὲ τὴν μάχην, πρὶν ἐπανελ-
θεῖν εἰς τὴν πόλιν καὶ τὰς πύλας ἀνοῖξαι, πάλιν
αὐτοὺς ἐκέλευεν ἀποτίθεσθαι τὰς πανοπλίας.
Διονύσιος βουλόμενος εἰδέναι, τίνες εἶεν οἱ πρὸς
τὴν τυραννίδα ἀλλοτρίως ἔχοντες, κατέπλευσεν ἐκ τῆς
Ἰταλίας ἐς τὸ κρυπτὸν νεώριον ὡς ἀπολωλὼς [ὑπὸ]
τῶν ἰδίων στρατιωτῶν. οἱ δὲ δυσμενῶς ἔχοντες συν-
θέοντες μετὰ χαρᾶς ἀλλήλοις τὸ πταῖσμα διηγοῦντο·
[Διονύσιος] συναρπάσας τοὺς ἐφηδομένους ἀπέκτεινεν.
Διονύσιος ἀρρωστεῖν προσποιησάμενος λόγον διέ-
δωκεν, ὡς ἐσχάτως εἴη διακείμενος. ἐπεὶ δὲ πολλοὶ
πρὸς τὴν φήμην ὑπερήσθησαν, αὐτὸς μετὰ τῶν δορυ-
φόρων ἐπεξελθών ἅπασιν ἐφάνη καὶ τοὺς ἐφηδομένους
ἀπαχθῆναι προσέταξεν.
Διονύσιος Καρχηδονίους ἐπὶ μεγάλοις λύτροις
ἀπεδίδου, τοὺς δὲ Ἕλληνας ἄνευ λύτρων. Καρχηδο-
Διονύσιος πολεμῶν Μεσηνίοις, παρʼ οἷς ἦσαν
ὕποπτοί τινες ὡς προδιδόντες, βουλόμενος αὐτοὺς
ταράττειν, τὴν τῶν ἄλλων χώραν λυμαινόμενος τῆς
τῶν διαβαλλομένων ἐκέλευσεν ἀπέχεσθαι. τοῦτο μὲν
δὴ καὶ ἄλλοις οἶδα στρατηγοῖς πεπραγμένον. Διονύ-
σιος δὲ πρὸς τούτοις καὶ στρατιώτην εἰσέπεμψε τάλαν-
τον χρυσίου κομίζοντα τοῖς ὑποπτευομένοις. τοῦτον
οἱ Μεσήνιοι μετὰ [τοῦ] χρυσίου λαβόντες, ἀνακρίναν-
τες, μαθόντες οἷς ἐκόμιζε, τοὺς μὲν ὡμολογημένους
προδότας ὥρμησαν κολάζειν. οἱ δὲ ἦσαν ἐν δυνάμει
καὶ αὐτοῖς σφοδρῶς ἀντέστησαν. ἐγένετο στάσις, ἣ
παρέσχε Διονυσίῳ Μεσήνης κρατῆσαι.
Διονύσιος ἐν σπάνει χρημάτων παρὰ τῶν πολι-
τῶν εἰσφορὰς ᾔτει. τῶν δὲ πολλάκις δεδωκέναι φα-
σκόντων βιάζεσθαι μὲν οὐκ ἔγνω, διαλιπὼν δὲ ὀλίγον
ἐκέλευσε τοὺς ἄρχοντας, ὅσα ἦν ἀναθήματα ἐν Ἀσκλη-
πίου — πολλὰ δὲ ἦν ἀργύρου καὶ χρυσοῦ — ταῦτα
ἔξω τοῦ ἱεροῦ κομίσαντας ὡς βέβηλα προκηρύττειν
ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς. οἱ Συρακούσιοι μετὰ πολλῆς σπου-
δῆς ἐπρίαντο, ὥστε ἠθροίσθη χρημάτων πλῆθος· ὧν
κρατήσας Διονύσιος προσέταξε κηρῦξαι, εἴ τίς [τι]
Διονύσιος πόλιν ἑλῶν, ἧς τῶν πολιτῶν οἱ μὲν
τεθνηκότες, οἱ δὲ πεφευγότες ἦσαν — ἦν δὲ μείζων
ἢ ὥστε ὑπὸ ὀλίγων φυλάττεσθαι — φρουροὺς μὲν
ὀλίγους αὐτόθι καταλείπει· τοῖς δὲ ἀλοῦσιν οἰκέταις
τῶν δεσποτῶν θυγατέρας συνῴκισεν, ἵνα πολεμιώτατοι
φανέντες [τοῖς δεσπόταις] αὐτῷ πιστοὶ φύλακες τῆς
πόλεως γένοιντο.
Διονύσιος ἐς Τυρρηνίαν πλεύσας ἑκατὸν τριήρεσι
καὶ ἱππαγωγοῖς, παρελθὼν ἐς τὸ τῆς Λευκοθέας ἱερὸν,
λαβὼν νομίσματος τάλαντα πεντακόσια παραχρῆμα ἀπέ-
πλευσεν. μαθὼν δὲ ἐν ἀπορρήτῳ χρυσίου τάλαντα
χίλια, ἀργυρίου πολλῷ πλείονα ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν
καὶ τῶν ναυτῶν διηρπάσθαι, πρὶν ἐπιβῆναι τῆς γῆς
ἐκήρυξε τοῖς ἔχουσι τὰ χρῆματα προστάσσων τὰ μὲν
ἡμίσεα ἀναφέρειν, τὰ δὲ ἡμίση συγχωρῶν· ἢ θανάτῳ
ζημιώσειν τοὺς μὴ πεισθέντας. οἱ μὲν τὰ ἡμίση προσ-
εκόμισαν· ὁ δὲ ἀπὸ τούτων καὶ τὰ λοιπὰ εἰσπράξας
δωρεὰν ἔδωκεν αὐτοῖς μηνὸς σιταρκίαν.
Πάριοι, ζηλωταὶ Πυθαγορείων λόγων, διῆγον ἐν
τοῖς περὶ Ἰταλίαν χωρίοις. Διονύσιος ὁ Σικελίας τύ-
ραννος ἐπεκηρυκεύετο πρὸς Μεταποντίνους καὶ τοὺς
ἄλλους Ἰταλιῶώτας περὶ φιλίας. Εὐήφενος τοῖς φοι-
τῶσι νέοις καὶ τοῖς πατράσιν αὐτῶν γνώμην ἠγόρευε,
μηδαμῶς τυράννῳ πιστεύειν. Διονύσιος ἐπὶ τούτῳ
μάλα ὠργίξετο, ὥστε καὶ λαβεῖν αὐτὸν ὑποχείριον
ἐσπούδασεν ἐκ Μεταποντίου διακομιζόμενον ἐς Ῥήγιον.
ἐπεὶ δὲ ἔλαβεν, ἐπὶ τοῦ συνεδρίου κατηγορήσας ἔδειξεν,
ἡλίκων διʼ αὐτὸν εἴη πραγμάτων ἀφῃρημένος. ὁ δὲ
ὁμολογῶν δικαίως ἔφη ταῦτα ποιῆσαι· τοὺς μὲν γὰρ
εἶναι φίλους αὐτῷ καὶ μαθητὰς, τύραννον δʼ οὐδὲ
ὄψει γνώριμον. [ὁ δὲ] αὐτοῦ θάνατον κατέγνω. Εὐή-
φενος οὐδὲν ταραχθεὶς πρὸς Διονύσιον ἔφη· τοῖς μὲν
δεδογμένοις πείθομαι· ἐπεὶ δὲ ἀνέκδοτος ἀδελφὴ ἐστί
μοι ἐν Παρίῳ, ταύτην ἐκδοῦναι πρότερον βούλομαι
διαπλεύσας εἰς τὴν πατρίδα καὶ συντόμως ἐπανελθὼν
τεθνήξομαι. πάντων γελασάντων ἐπὶ τῷ λόγῳ Διονύ-
σιος ἐθαύμασε καὶ ἤρετο τίς ἂν οὖν πίστις γένοιτο;᾿
ὁ δὲ ἐγγυητὴν᾿, ἔφη, τοῦ θανάτου καταστήσωʼ, καὶ
μεταπεμψάμενος τὸν Εὔκριτιον ἠξίωσεν ἐγγυήσασθαι.
ὁ δὲ μάλα ἀσμένως ἐπένευσε τοῦ θανάτου τὴν ἐγγύην
λίαν, παραδοὺς ἑαυτὸν ἠξίωσε τὸν ἐγγυησάμενον ἀφεῖ-
ναι. Διονύσιος ὑπεραγασθεὶς ἀμφοτέρων τὴν ἀρετὴν
ἀμφοτέρους ἀφῆκεν καὶ τὰς δεξιὰς λαβὼν ἠξίου τρί-
τον αὐτὸν εἰς τὴν ἑαυτῶν φιλίαν συγκατατάττειν καὶ
μένειν παρʼ αὐτῷ κοινωνοῦντας τῶν παρόντων ἀγα-
θῶν. οἱ δὲ τὴν μὲν προαίρεσιν ἀπεδέξαντο τοῦ τυ-
ράννου, ᾐτήσαντο δὲ, εἰ τὸ ζῆν αὐτοῖς βούλοιτο παρα-
σχεῖν, συγχωρῆσαι ἀναστρέφειν ἐπὶ τὰς συνήθεις
διατριβὰς μετὰ τῶν νέων. συνεχώρησε Διονύσιος.
τοῦτο τὸ ἔργον ἔπεισε πολλοὺς Ἰαλιωτῶν Διονυσίῳ
πιστεύειν.
Ἀγαθοκλῆς, Σικελίας τύραννος, ὀμόσας τοῖς πο-
λεμίοις παρέβη τοὺς ὅρκους καὶ κατασφάξας τοὺς ἁλόν-
τας ἐπιχλευάζων πρὸς τοὺς φίλους ἔλεγεν δειπνήσαν-
τες ἐξεμέσωμεν τοὺς ὅρδους᾿.
Ἀγαθοκλῆς νικήσας Λεοντίνους Δεινοκράτη τὸν
καὶ ὅρκους ἔδωκαν. Ἀγαθοκλῆς εἰσελθὼν ἐκέλευσεν
αὐτοὺς ἀόπλους εἰς τὴν ἐκκλησίαν συνελθεῖν· ὁ στρα-
τηγὸς ἐπηρώτησεν ὅτῳ δοκεῖ ὅπερ καὶ Ἀγαθοκλεῖ,
αἰρέτω τὴν χεῖρα᾿. ὁ τοίνυν Ἀγαθοκλῆς δοκεῖ μοι᾿,
ἔφη, πάντας ἀνελεῖν᾿. ἦσαν δὲ μύριοι. καὶ δὴ περι-
στάντες οἱ στρατιῶται πάντας ἀνεῖλον ἐπὶ τῆς ἐκ-
κλησίας.
Ἀγαθοκλῆς πυθόμενος τοὺς ἐν τέλει Συρακου-
ἑστίαν ἐκάλεσεν. ἦν μὲν δὴ μεναλοπρεπὴς ἡ τῶν κλη-
θέντων ἑστία. αὐτὸς δὲ ἤδη μεθυόντων ἐς μέσους
παρελθὼν, κροκωτὸν ἐνδὺς, Ταραντῖνον περιβαλόμενος
ηὔλησεν, ἐκιθάρισεν, ὡρχήσατο· ὥστε ὑφʼ ἡδονῆς θό-
ρυβος καὶ κρότος ἐκ πάντων ἦν. ἐν δὲ τῷ καιρῷ τῆς
ἡδονῆς ὑπεξῆλθε τοῦ συμποσίου ὡς κεκμηκὼς τὴν
ἐσθῆτα ἀλλάξων. ἐκυκλώσαντο τὸν ἀνδρῶνα ὁπλῖται
πολλοί· χίλιοι δὲ ξίφη σπασάμενοι, δύο κατὰ ἔνα
στάντες πάντας ἀπέσφαξαν τοὺς κατακειμένους.
Ἀγαθοκλῆς Ὀφέλαν Κυρηναῖον σὺν πολλῇ δυνά-
μει στρατεύσαντα πυθόμενος εἶναι φιλόπαιδα ὅμηρον
αὐτῷ τὸν ἴδιον υἱὸν ἔπεμψεν Ἡρακλείην ὡραῖον
ὄντα ἐντολὴν δοὺς τῷ παιδὶ ἀντισχεῖν τῇ πείρᾳ μέ-
χρις ὀλίγων ἡμερῶν. ἧκεν ὁ παῖς· ὁ Κυρηναῖος τῆς
ὥρας ἡττώμενος περιεῖπεν αὐτὸν καὶ περὶ τὴν θερα-
πείαν αὐτοῦ μόνον ἠσχολεῖτο. Ἀγαθοκλῆς ἄφνω τοὺς
Συρακουσίους ἐπαγαγών τόν τε Ὀφέλαν ἀπέκτεινε καὶ
τῆς δυνάμεως αὐτοῦ πάσης ἐκράτησε καὶ τὸν υἱὸν ἀπέ-
λαβεν οὐχ ὑβρισθέντα.
Ἀγαθοκλῆς ἐπὶ Καρχηδόνα διαπλεῦσαι βουλόμενος
δὴ ἔκτεινε πάντας ὡς δειλοὺς καὶ ἀπίστους· τοὺς δὲ
μείναντας ὡς ἀνδρείους καὶ πιστοὺς ἐπαινέσας διέβαλεν
ἐς τὴν Λιβύην ἑξήκοντα ναυσὶ καὶ τῆς γῆς ἐπιβὰς
παραχρῆμα τὰς ναῦς ἐνέπρησεν, ὅπως ἀγωνίζοιντο
γενναιότερον οἱ στρατιῶται τὸ δύνασθαι φεύγειν ἐπὶ
τῶν νεῶν ἀπεγνωκότες. τούτοις τοῖς στρατηγήμασι
χρησάμενος Ἀγαθοκλῆς αὐτῶν τε Καρχηδονίων καὶ
πολλῶν ἐν Λιβύῃ πόλεων ἐκράτησεν.
Ἀγαθοκλῆς δισχιλίους στρατιώτας συντεταγμένους
ᾔτησε παρὰ Συρακουσίων ὡς διαβησόμενος ἐς τὴν
Φοινίκην φάσκων τῶν ἐκεῖ τινὰς προδιδόντας μετὰ
σπουδῆς αὐτὸν καλεῖν. πιστεύσαντες ἔδωκαν οἱ Συρα-
κούσιοι. ὁ δὲ λαβῶν τοὺς στρατιώτας Φοίνιξι μὲν
μακρὰν χαίρειν ἔφη, ὁρμήσας δὲ ἐπὶ τοὺς συμμάχους
τὰ περὶ τὴν Ταυρομενῖτιν φρούρια κατέσκαψεν.
Ἀγαθοκλῆς πρὸς Ἀμίλκαν ἀνοχὴν ἔθετο, ὥστε ὁ
τῶν Συρακουσίων ταύτηνʼ, [ἔφη], τὴν ἡμέραν ηὐ-
ξάμην, ἐν ἧ τοὺς πολίτας ὄψομαι τὴν ἐλευθερίαν ἔχον-
ταςʹ. ταῦτα λέγων, τὴν χλαμύδα περιελὼν καὶ τὴν
μάχαιραν αὐτὸν ἰδιώτην ἀπέφηνε. τῶν Συρακουσίων
ὡς ἀνδρὶ δημοτικῷ καὶ μετρίῳ τὴν πολιτείαν ἐπιτρε-
ψάντων, ὁ δὲ μετὰ τὴν ἕκτην ἡμέραν πολλοὺς φονεύ-
σας τῶν πολιτῶν, διώξας δὲ πλείους τῶν πεντακισχι-
λίων αὐτὸς τὴν ἀρχὴν τῶν Συρακουσίων κατέσχεν.
Ἀγαθοκλῆς μαθών τοὺς περὶ Τίσαρχον καὶ Ἀν-
λέσας αὐτοὺς ἐνεχείρισεν αὐτοῖς πολλὴν στρατιὰν, ἴνα
πόλει συμμάχῳ πολεμουμένῃ βοηθοῖεν ἐξελθόντες· καὶ
῾αὔριόν γε᾿ , ἔφη, συνελθόντες εἰς τὸ Τιμολεόντειον
σύνθημα δεξάμενοι τοὺς περὶ Διοκλέα καὶ Τίσαρχον
καὶ Ἀνθρώπινον, ἄνδρας τῶν διακοσίων πλείονας,
ἐξεκέντησαν. ὅσοι δὲ βοηθεῖν τούτοις ἐπειρῶντο, καὶ
οὗτοι προσανῃρέθησαν οὐκ ἐλάττους τῶν ἑξακοσίων.
Ἱππρῖνος ἐν Λεοντίνοις ὤν, αἰσθόμενος τὴν
Συρακουσίων πόλιν ἔρημον γενομένην διὰ τὸ μετὰ
Καλλίππου τοὺς πολίτας εἴς τινα τόπον ἐξωρμηκέναι,
ὁρμήσας ἐκ Λεοντίνων, ἐλθὼν ἐπὶ τὰς Συρακούσας
νυκτὸς, πέμψας τινὰς ἐπὶ τὴν πόλιν ἐκέλευσε τοὺς
παραφυλάττοντας τὴν ἐφοδείαν ἀποκτεῖναι. οἱ μὲν
ἔκτειναν τοὺς παραφυλάσσοντας καὶ πυλίδας τινὰς τοῦ
τείχους διεῖλον· Ἱππαρῖνος δὲ διὰ τούτων τοὺς ξένους
εἰσαγαγὼν κατέσχε τὴν Συρακουσίων πόλιν.
Θεοκλῆς Χαλκιδέας τοὺς ἀπʼ Εὐβοίας ἀγαγών τὴν
Λεοντίνων κατέσχε μετὰ Σικελῶν, οἱ προενοικοῦντες
ἀνοίξειν τὰς πύλας, καὶ παρελθόντας αὐτοὺς χρῆσθαι
τοῖς Σικελοῖς ὡς πολεμίοις. ὁ μὲν ἀνέῳξεν, οἱ δὲ
Μεγαρεῖς καταλαβόμενοι τὴν ἀγορὰν καὶ τὴν ἀκρόπο-
λιν ὡπλισμένοι προσέπιπτον τοῖς Σικελοῖς. οἱ δὲ κατα-
ληφθέντες ἄοπλοι τὴν πόλιν ἐκλιπόντες ἔφευγον· Με-
γαρεῖς δὲ ἀντὶ Σικελῶν Χαλκιδεῦσι συνῴκησαν.
Θεοκλῆς Μεγαρέας Χαλκιδεῦσι συνοικήσαντας ἕξ
πὴν ὅπλοις κεκοσμημένην᾿. τῶν δὲ Μεγαρέων [οὐδὲν]
ὑπιδομένων, ἀλλὰ θύειν ἀγαθῇ τύχῃ κελευόντων, οἱ
Χαλκιδεῖς παρʼ αὐτῶν εἰς τὴν πομπὴν χρησάμενοι τὰς
πανοπλίας, τῆς θυσίας γενομένης, αὐτοὶ νόμῳ πομπῆς
βαδίζοντες, ἐπειδὴ κατὰ τὴν ἀγορὰν ὡπλισμένοι κάτε-
στησαν, Θεοκλῆς ἐκέλευσεν ἀνειπεῖν τὸν κήρυκα· ῾ Με-
γαρεῖς ἐκ τῆς πόλεως ἀπιόντων πρὸ δύντος ἡλίουʼ.
οἱ δὲ ἐπὶ τοὺς βωμοὺς ἱκέται καταφυγόντες ἠξίουν
μὴ διώκεσθαι ἢ μετὰ τῶν ὅπλων ἐκπέμπεσθαι. Θεο-
κλῆς μετὰ τῶν Χαλκιδέων ἐβουλεύσατο οὐκ ἀσφαλῶς
ἔχειν ἐκβαλεῖν τοσούτους ἐχθροὺς ὡπλισμένους. καὶ
Ἰπποκράτης κρατῆσαι τῆς Ἐργετίνων πόλεως ἐσπου-
ἔνεμεν ἀεὶ τῆς λείας τὸ πλεῖον μέρος καὶ μισθοὺς
μείζονας ὑπερεπαινῶν αὐτοὺς ὡς προθυμοτάτους καὶ
μάλιστα χαριζόμενος, ὡς πλείονας ἐκ τῆς πόλεως ταύ-
της ἔχοι συμμάχους. ταῦτα ἠγγέλλετο τοῖς ἐν τῇ πόλει·
οἱ δὲ ζηλώσαντες τὴν ὠφέλειαν τῶν στρατευομένων
ἐθέλοντες πάντες ἐξῆλθον καταλιπόντες ἔρημον τὴν
πόλιν. Ἱπποκράτης φιλοφρόνως δεξάμενος τοὺς ἄν-
δρας, αὐτῆς νυκτὸς ἀναλαβὼν τὴν δύναμιν διὰ τοὔ
Λαιστρυγονίου πεδίου προῆγε, τοὺς μὲν Ἐργετίνους
τάξας πρὸς τὴν θάλατταν, τὴν δὲ ἄλλην στρατιὰν πρὸς
τὴν ἤπειρον. ἐπεὶ δὲ ἀπεφράχθησαν πρὸς ταῖς ῥαχίαις
τῶν κυμάτων οἱ Ἐργετῖνοι, τοὺς ἱππεῖς προπέμψας
Ἱπποκράτης τὴν πόλιν αὐτῶν ἔρημον οὖσαν κατελά-
βετο καὶ τὸν κήρυκα πόλεμον αὐτοῖς προειπεῖν ἐκέ-
λευσε καὶ σύνθημα Γελῴοις καὶ Καμαριναίοις ἔδωκε
κτείνειν ἀδεῶς Ἐργετίνους ἅπαντας.
Δαφναῖος Συρακουσίων καὶ Ἰταλιωτῶν πρὸς Καρ-
σας μεγάλης βοῆς φερομένης ἀπὸ τῆς λαιᾶς τάξεως,
προσδραμὼν, τοὺς Ἰταλιώτας ἰδὼν πονοῦντας καὶ
ἡττωμένους, ἐπανελθὼν ἐπὶ τὸ δεξιὸν κέρας εὐηγγέλιζε
τοῖς Συρακουσίοις, ὡς τῶν Ἰαλιωτῶν κατὰ τὴν εὐώ-
νυμον τάξιν νενικηκότων· καλῶς δὲ ἔχειν καὶ παρʼ
αὐτῶν ἔργον τι γενναῖον γενέσθαι. ὑπολαβόντες οἱ
Συρακούσιοι τὸν στρατηγὸν ἀληθῆ λέγειν ἀνεβόησαν
῾ παντὶ θυμῷ τοῖς πολεμίοις ἐμβάλωμενʼ· καὶ δὴ προ-
θύμως ἐμβαλόντες ἐτρέποντο τοὺς βαρβάρους.
Λεπτίνης, Καρχηδονίων ἐπέκεινα τοῦ Παχύνου
παραπλεόντων καὶ ἀποβαινόντων ἐπὶ τὴν γῆν καὶ ὅσα
ἐπὶ θαλάττῃ καιόντων [καὶ] ἁρπαζόντων, προκαθίσας
νύκτωρ ἱππεῖς ἐνεδρεύοντας, προπέμψας κρύφα τινὰς
ἐκέλευσεν ἐμπιπράναι τοὺς σταθμούς. οἱ δὲ Καρχη-
δόνιοι πρὸς τὰ καιόμενα προσθέοντες ὡς ἁρπασόμενοι
τὰ ἐν τοῖς σταθμοῖς περιέπιπτον τοῖς ἐνεδρεύουσιν
ἱππεῦσιν, ὑφʼ ὧν διωκόμενοι μέχρι τῶν τριήρων οἱ
πλεῖστοι διεφθείροντο.
Λεπτίνης ἐκ Λακεδαίμονος ἀνακομιζόμενος Τά-
ραντι προσέσχεν. ἐκβάντων δὲ τῶν ναυτῶν οἱ Τα-
ραντῖνοι τούτους μὲν οὐκ ἠδίκουν ὄντας Λακωνικοὺς,
τὸν δὲ Λεπτίνην ἐζήτουν συλλαβεῖν. ὁ δὲ τὴν ἰδίαν
στολὴν ἀποθέμενος καὶ λαβών ναύτου σκευὴν καὶ
φορτίον ξύλων ἀράμενος ἐπέβη τῆς νεώς· καὶ ἀπο-
κόψας τὰ πρυμνήσια τὸ σκάφος. ἐπανήγαγε καὶ τοὺς
ναύτας προσνηξαμένους ἀναλαβών ἀνέπλευσεν ὡς
Διονύσιον.
Ἄννων Καρχηδόνιος ἀνακομιζόμενος παρέπλει
Σικελίαν. Διονύσιος τύραννος ἐξέπεμψε ναῦς ἐπʼ
αὐτὸν οὐκ ὀλίγας. αἱ μὲν ὅσον οὐκ ἤδη συνῆπτον·
ὁ δὲ Ἄννων τῶν αὐτοῦ νεῶν καθαιρεῖ τὰ ἱστια, καὶ
οἱ πολέμιοι τὸ αὐτὸ ἐποίησαν. Ἄννων δὲ συνέταξεν
ὀξέως ἄρασθαι τὰ ἱστία καὶ οὕτω διέφυγε τοὺς ἐναν-
τίους μέλλοντας καὶ ταρασσομένους καὶ ἀπειροτέρους
ὄντας ναυτικῆς ἐπιστήμης.
Ἰμίλκων Καρχηδόνιος εἰδώς τῶν Λιβύων τὸ φίλ-
οινον κεράμια οἴνου πολλὰ μανδραγόρᾳ διαφθείρας
τοῦ οἴνου χανδὸν ἐνεφορήθησαν· καὶ αὐτίκα ὕπνῳ
βαρυτάτῳ καταλαμβάνονται.
'Imqilkvn Καρχηδόνιος νύκτωρ ἀναγόμενος ἐκ Λι-
βύης εἰς Σικελίαν, γράψας καὶ σημηνάμενος (εἰς) γραμ-
ματεῖα τοῖς κυβερνήταις ἔδωκε συντιθέμενος, ἐὰν ἀπο-
σπασθῶσιν ἐν τῷ πελάγει, ποῖ χρὴ συνάπτειν, ἴνα μὴ
ὑπὸ τῶν αὐτομόλων ἐξαγγελθῇ. λαμπτῆρας [δʼ ἦρε]
τὸ πρόσθεν μέρος πεφραγμένους, ὅπως μὴ γνωρίζοιεν
ἀπὸ τοῦ φωτὸς οἱ πολέμιοι τὸν ἐπίπλουν.
Ἰμίλκων ἐν Λιβύῃ καταλαβεῖν ἐσπούδαζεν πόλιν,
ἐφʼ ἥν ἦσαν ὁδοὶ δύο δύσποροι. ταύτας οἱ μὲν Λί-
βυες ἐφύλαττον. ὁ δὲ Ἰμίλκν ἔπεμψε πρὸς αὐτοὺς
αὐτόμολον φράσοντα· ἡ μὲν ἑτέρα τῶν ὁδῶν ἐγχω-
σθήσεται, ὅπως εὔπορος γένοιτο, ἡ ἑτέρα δὲ ἀποσκα-
φήσεται, ὅπως μὴ διὰ ταύτης ἱ ρμσάντων κυκλωθή-
σωνται᾿. καὶ δὴ ταῦτα γιγνόμενα ὁρῶντες οἱ πολέμιοι
πιστὸν ἡγούμενοι τὸν αὐτόμολον ὥρμησαν ἐπὶ τὴν
ἐγχωννυμένην ὁδὸν ὡς ἀνείρξοντες. ὁ δὲ νύκτωρ
Ἰμίλκων ἐν Ἀκράγαντι πλησίον τοῦ τείχους ἐστρα-
διελὼν τὸ στρατόπεδον ἑνὶ μέρει συνέβαλε παράγ-
γελμα δοὺς ἀπόρρητον ἐς φυγὴν ἑκόντας τραπέσθαι.
οἱ μὲν δὴ ἔφευγον, οἱ δʼ Ἀκραγαντῖνοι διώκοντες πολὺ
τῆς πόλεως ἀπεσπῶντο. Ἰμίλκων πρόσθεν τῶν τειχῶν
ὕλην ἐμπρήσας τοὺς ὑπολοίπους εἰς ἐνέδραν ἀφανῆ
κατέστησεν. οἱ διώκοντες τὸν καπνὸν αἰρόμενον ἰδόν-
τες ἀπὸ τῶν τειχῶν ᾠήθησαν ὑπὸ τῶν πολεμίων [τὴν
πόλιν] ἀνακαίεσθαι καὶ μεταβαλόμενοι πρὸς τὴν πόλιν
ἀνέστρεφον ἐπικειμένων αὐτοῖς τῶν πρότερον φυγόν-
των. ὡς δὲ κατὰ τὴν ἐνέδραν ἐγένοντο, οἱ μετὰ τοῦ
Ἰμίλκωνος ἐξαναστάντες τοὺς μὲν αὐτῶν διέφθειραν,
τοὺς δὲ ἐζώγρησαν.
Ἰμίλκων περὶ τὸ Κρόνιον ἀντεστρατοπέδευε τοῖς
βουλομένων δέξασθαι τοὺς Καρχηδονίους, οὐ μὴν τῶν
στρατηγῶν ἐπιτρεπόντων, τοῦτο μαθὼν Ἰμίλκων τὴν
ρετο, μίλκων δὲ ἔλαθε διελθν πρὸς τὰ τείχη, καὶ
ἀνέῳξαν αὐτῷ τὴν πύλην οἱ βουλόμενοι δέξασθαι, καὶ
παρῆλθεν εἴσω τῶν στρατηγῶν ἀγνοούντων.
Ἀμίλκας Καρχηδόνιος, ἄριστος (στρατηγὸς) τῶν
ἐν Λιβύῃ στρατηγῶν, πολλοὺς πολέμους κατορθώσας,
φθονηθεὶς ὑπὸ τῶν διαπολιτευομένων, διαβληθεὶς ὡς
ἐπιθέμενος τυραννίδι αὐτός τε ἀνῃρέθη, καὶ ὁ ἀδελ-
φὸς αὐτοῦ Γέσκων φυγαδευθεὶς ἐξέπεσε· τὰ δὲ χρή-
ατα αὐτῶν δημευθέντα ἐνείμαντο οἱ πολῖται. τού-
τῶν πραχθέντων οἱ Καρχηδόνιοι στρατηγοῖς ἄλλοις
χρησάμενοι καὶ πολλάκις ἡττώμενοι καὶ ἁλῶναι κιν-
δυνεύοντες μετέγνωσαν ἐπὶ τῇ τοῦ Γέσκωνος φυγῇ
καὶ τῇ ἀναιρέσει τοῦ Ἀμίλκου. ἀλλὰ τὸν μὲν Ἀμίλκαν
τεθνηκότα οὐχ οἷόν τε ἦν ἀνακαλέσασθαι, τὸν Γέ-
σκωνα δὲ ἀπὸ τῆς φυγῆς ἀνεκαλέσαντο καὶ αὐτοκράτορα
στρατηγὸν ἀπέδειξαν καὶ τοὺς ἐχθροὺς αὐτῷ παρέδω-
καν εἰς τιμωρίαν καθʼ ὅν ἂν βούληται τρόπον. Γέσκων
῾οὐ κακῷ κακὸν ἠμυνάμην, ἀλλʼ ἀγαθῷ κακόν᾿. τοι-
γαροῦν αὐτοί τε οἱ ἐχθροὶ καὶ οἱ τούτων οἰκεῖοι καὶ
οἱ Καρχηδόνιοι πάντες πειθαρχοῦντες τῷ Γέσκωνι
διετέλεσαν ὡς ἀγαθῷ στρατηγῷ· καὶ αὐτίκα μεταβολὴ
τῆς τοῦ πολέμου τύχης ἐγένετο νικῶντος τοῦ Γέσκωνος
ἐν ταῖς μάχαις διὰ τὴν παρὰ τῶν ἀρχομένων εὔνοιαν
καὶ προθυμίαν.
Τιμολέων ἐν Σικελίᾳ τὴν δύναμιν ἐξήγαγε παρα-
ταξομένην Καρχηδονίοις ἐς τὴν νῆσον διαπεπλευκόσιν.
ἡμίονος ἀπηντᾶτο αὐτοῖς κομίζων σέλινα. οἱ στρα-
τιῶται τὸ σημεῖον ἐφοβήθησαν, ὅτι ἄρα παρʼ αὐτοῖς
τὰ μνημεῖα τῶν ἀποθανόντων στεφανοῦται σελίνοις.
Τιμολέων καὶ μὴν μᾶλλονʼ, ἔφη, φανερὰν νίκην οἱ
θεοὶ δηλοῦσιν ἡμῖν· τοὺς γὰρ τὰ Ἰσθμια νικῶντας
οἱ Κορίνθιοι τῶν σελίνων στεφανοῦσι.᾿ ταῦτα εἰπὼν
αὐτός τε τῶν σελίνων ἀνεστέψατο καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν
Τιμολέων πολιορκῶν Μάμερκον τὸν τύραννον πολ-
λοὺς ἐξαπατήσαντα καὶ παρὰ τοὺς ὅρκους ἀποκτείναντα
κατεστρατήγησεν. ὁ μὲν τύραννος [ὡμολόγησε Τιμο-
λέοντι παραδώσειν ἑαυτὸν ἐφʼ ᾧ τε] κριθῆναι παρὰ
Συρακουσίοις μὴ κατηγοροῦντος Τιμολέοντος, ὁ δὲ
ὤμοσε μὴ κατηγορήσειν. ἐπὶ τούτοις ὁ Μάμερκος ἧκεν
εἰς τὰς Συρακούσας. Τιμολέων προαγαγών αὐτὸν εἰς
τὴν ἐκκλησίαν κατηγορήσω μὲν οὐδαμῶςʼ, ἔφη, ῾ τοῦτο
γὰρ συνεθέμην, ἀποκτεῖναι δὲ τὴν ταχίστην αὐτὸν
κελεύω. τὸν γὰρ πολλοὺς ἐξαπατήσαντα δίκαιον ἄν
εἴη καὶ αὐτὸν ἅπαξ ὁμοίως ἐξαπατηθῆναι.᾿
Τιμολέων συμμαχῶν Συρακουσίοις ἐλθών ἐπί τινα
πολεμίους· εἶναι γὰρ χρησμὸν, ὡς ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ
παραταξάμενοι διαφθαρήσοιντο, τεκμηριοῖ δὲ τὸν χρη-
σμὸν ὁ χειμῶν ἐξαπίνης κινούμενος. οἱ Ἕλληνες ἐπὶ
μέγα ταῖς γνώμαις ἀρθέντες ὀλίγοι πολλοὺς ἐνίκησαν.
Ἀρίστων κυβερνήτης μιᾷ νηὶ τρεῖς ὁλκάδας σῖτον
ἀγούσας παρέπεμπεν. πολεμία τριήρης ἐπεφάνη τοῦ
πνεύματος ἐπιλείποντος. ὁ δὲ τὰς τρεῖς ὁλκάδας συν-
αγαγν ἐγγὺς αὐτῶν παρέπλει, ἴνα, ἥν μὲν ἡ πολεμία
τριήρης προσάγῃ τῇ νηὶ, ὑπὸ τῶν ἐν [ταῖς] σιτηγοῖς
προσβάλλοιτο βέλεσι πολλοῖς, εἰ δὲ ταῖς ὁλκάσιν αὐταῖς
πειρῷτο προσβάλλειν καὶ βιάζεσθαι, αὐτὸς περιπλέων
ἐκ πλαγίων βλάπτοι τὴν πολεμίαν τριήρη καὶ ἀπο-
λαμβάνοι μέσην αὐτοῦ καὶ τῶν ὁλκάδων.
Ἀρίστων Κορίνθιος κυβερνήτης ναυμαχούντων
Ἀθηναίων καὶ Συρακουσίων καὶ μενόντων ἀμφοτέρων
πέμψας πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἐκέλευσε τὴν ἀγορὰν τῶν
τροφῶν μεταγαγεῖν ἐπὶ τὴν θάλασσαν. ἐπεὶ δὲ ταῦτα
ἐκεκόμιστο, κρουσάμενοι πρύμναν ἀνεχῶώρησαν ἐπὶ τὴν
γῆν καὶ ἀποβάντες εὐθὺς ἠριστοποιοῦντο. οἱ Ἀθηναῖοι
νομίσαντες αὐτοὺς ἡττωμένους ἀναχωρῆσαι μέγα φρο-
νοῦντες ἐπὶ τῇ νίκῃ ἐκβαίνουσι καὶ περιῄεσαν τά τε
ἄλλα πράττοντες καὶ ὅσα πρὸς ἄριστον ἑτοιμάζοντες.
ἐπέπλευσαν ἐξαίφνης οἱ Συρακούσιοι. θόρυβος ἦν
τῶν Ἀθηναίων ἀσίτων ἐμβαινόντων· οἴ δὲ ἠριστη-
κότες εὐκολώτερον ἐκράτησαν.
Θρασυμήδης Φιλομήλου τῆς Πεισιστράτου θυγα-
τῶν καὶ δεινὴν ὕβριν ἡγουμένων ὁ Πεισίστρατος ῾ ἢν
τοὺς φιλοῦντας᾿, ἔφη, κολάσωμεν, τοὺς μισοῦντας τί
ποιήσομεν;᾿ Θρασυμήδης ἐπὶ μεῖζον αἰρομένου τοῦ
ἔρωτος ἡλικιώτας παραλαβὼν συμμάχους τὴν κόρην
ἐπὶ τῇ θαλάσσῃ θυσίαν τελοῦσαν παρεφύλαξεν. οἱ μὲν
δὴ σπασάμενοι τὰ ξίφη, τὸν ὄχλον σκεδάσαντες, εἰς
σκάφος ἐμβαλόντες ἐπʼ Αἰγίνης ἀνήγοντο. Ἱππίας δὲ,
ὁ πρεσβύτερος τῶν Πεισιστράτου παίδων, τὰ λῃστρικὰ
τῆς θαλάσσης ἀναιρῶν καὶ τοιοῦτο τὸ σκάφος διὰ τὴν
σπουδὴν τῆς εἰρεσίας νομίσας εἶναι, τὴν ἀδελφὴν
αὐτήν τε ἀνεσώσατο καὶ τοὺς ἁρπάσαντας συλλαβὼν
ἐπανήγαγεν. Θρασυμήδης καὶ οἱ φίλοι τῷ τυράννῳ
παραστάντες οὐχ ἱκέτευσαν, ἀλλὰ μάλα ἀνδρείως χρῆ-
σθαι αὐτοῖς βούλοιτο τρόπῳ προὐκαλέσαντο φήσαν-
τες ἔκτοτε θανάτου καταφρονῆσαι, ὁπότε τὴν ἁρπαγὴν
ἐβουλεύσαντο. Πεισίστρατος καταπλαγεὶς τὴν γενναιό-
τητα τῶν νεανίσκων πρὸς γάμον ἐξέδωκε (τῷ νεανί-
σκῳ) τῷ Θρασυμήδει τὴν θυγατέρα. τοῦτο ποιήσας
Μεγακλῆς Μεσήνιος τῆς ἐν Σικελίᾳ Μεσήνης
Ἀγαθοκλεῖ τῷ Συρακουσίων τυράννῳ τἀναντία πράτ-
των διετέλει καὶ πολλοὺς Σικελιώτας κατʼ αὐτοῦ συνί-
στη καὶ τοῖς ἀνελοῦσιν αὐτὸν ἐκήρυξε μεγάλας δωρεάς.
Ἀγαθοκλῆς παροξυνθεὶς πολιορκεῖν Μεσήνην παρε-
σκευάζετο καὶ πέμψας κήρυκα ἐξῄτει Μεγακλέα· εἰ δὲ
μὴ λάβοι, τὴν πόλιν ἐξανδραποδιεῖσθαι κατὰ κράτος
ἐλῶν ἠπείλει. Μεγακλῆς τὸν θάνατον οὐκ ἔδεισεν, ἀλλʼ
ἑκών αὐτὸν εἰς τὴν ἔκδοσιν ἐπέδωκεν, εἰ πέμποιτο
πρεσβευτής. ψηφισαμένων ταῦτα Μεσηνίων ἐλθὼν εἰς
τὸ στρατόπεδον τοῦ Ἀγαθοκλέους ἐγώ τοι᾿, ἔφη, καὶ
πρεσβεύων παρὰ τῆς πόλεως ἥκω καὶ τεθνηξόμενος,
πρότερον δὲ τῆς πρεσβείας ἄκουσον μετὰ τῶν φίλωνʼ.
Ἀγαθοκλῆς συνήγαγε τοὺς φίλους. ἐπὶ τούτων ὁ Με-
γακλῆς διεξελθὼν τὰ δίκαια τῆς πατρίδος τελευταῖον
ἔφη εἰ δὲ ἐπὶ τὰς Συρακούσας ἐστράτευον Μεσήνιοι,
πότερον ἄν ὑπὲρ Συρακουσίων ἢ Μεσηνίων πάντα
ἔπραττες;ʼ τοῦ δὲ Ἀγαθοκλέους πρὸς τὸ ἐρώτημα μει-
διάσαντος οἱ παρόντες φίλοι παρεκάλεσαν αὐτὸν φεί-
δεσθαι πρεσβευτοῦ δίκαια λέγοντος· ὁ δὲ διαλυσά-
μενος τὸν πόλεμον καὶ τὸν Μεγακλέα σῶον ἀπέπεμψε
καὶ φιλίαν συνέθετο πρὸς τοὺς Μεσηνίους.
Παμμένης διὰ τῆς Φωκίδος ἦγε τὸ στρατόπεδον
ἤδη κατειλημμένης ὁ Παμμένης ὀρθίας τὰς τάξεις βα-
θύνας καὶ ποιήσας τὸ στρατόπεδον εὔογκον καὶ πορευ-
τικὸν ἐσχημάτισεν ἐπὶ τὸ δεξιὸν ὡς ἔνθεν ἄξων. οἱ δὲ
τὸ εὐώνυμον ἐκλιπόντες ἐπὶ τὸ δεξιὸν ἔδραμον ὡς
κωλύσοντες, ὁ δὲ ἐπὶ τὸ εὐώνυμον σπουδῇ δραμών
ἀσφαλὼς διήγαγε τὸ στρατόπεδον.
Παμμένης πολλὴν ἵππον καὶ μάχιμον ἔχων, πολ-
ὑποφεύγειν, ἵνα ἀποσπάσῃ [τοὺς] ἐναντίους πελτα-
στὰς ἀπὸ τῆς ἄλλης φάλαγγος. ἐπεὶ δὲ τοῦτʼ ἐγένετο,
λαβών τοὺς ἱππεῖς ἀπὸ τοῦ ἑτέρου κέρατος περι-
ίππευσεν ἐπʼ αὐτοὺς καὶ κυκλωσάμενος ἐνίκησε, τῶν
τε ἱππέων ἐπικειμένων καὶ τῶν φεύγειν δοκούντων
ἀναστρεψάντων.
Παμμένης μετὰ Θηβαίων κρατῆσαι βουλόμενος
μει τῷ λιμένι καὶ ἦν ἑσπέρα, προσέβαλε τῇ πόλει σὺν
θορύβῳ πολλῷ, οἱ δὲ περὶ τὸν λιμένα πρὸς τὸν θό-
ρυβον ὁρμήσαντες βοηθεῖν ἐπειρῶντο. ἐκ τοῦ πλοίου
δὲ τοῦ στρογγύλου ἀποβάντες οἱ ὁπλῖται μηδενὸς κω-
λύοντος τὸν λιμένα κατέσχον.
Παμμένης τοὺς πολεμίους ἐξηπάτησε χρησάμενος
τῷ νόμῳ τῆς σάλπιγγος ὑπεναντίῳ προπαραγγείλας
τοῖς ἑαυτοῦ στρατιώταις πρὸς μὲν τὸ ἀνακλητικὸν
ἐπιθέσθαι, πρὸς δὲ τὸ ἐπικελευστικὸν ἀναχωρῆσαι.
τοῦτο ποιήσας ἐν ἀμφοτέροις μεγάλα τοὺς πολεμίους
ἔβλαψεν.
Παμμένης ὀλίγην ἔχων δύναμιν ὑπὸ πλειόνων
πολεμίοις, πολλοὺς αὐτῶν φθείρας διεξεπαίσατο· αὐτὸς
[μὲν γὰρ τὸ ἐκείνων ἠπίστατο] σύνθημα, τοῖς δὲ ἦν
ἀπορία γνωρίζειν ἐν σκότῳ τοὺς οἰκείους μὴ δυνα-
μένοις διὰ τοῦ συνθήματος.
Δημήτριος Ἡρακλείδην φύλακα τῶν Ἀθηνῶν συν-
ξεναγὸν Ἱεροκλέα, Κᾶρα τῷ γένει, ἔπεισαν νυκτὸς
ἀνοῖξαι τὰς πύλας καὶ δέξασθαι στρατιώτας Ἀττικοὺς,
οἱ κτενοῦσιν Ηρακλείδην. ταῦτα μὲν δὴ συνέθεντο
παρὰ τὸν λισσὸν, οὐ τὸν καθαρμὸν τελοῦσι τοῖς
ἐλάττοσι μυστηρίοις, Ἱππάρχου καὶ Μνησιδήμου στρα-
τηγῶν ὅρκια δόντων καὶ λαβόντων. Ἱεροκλῆς δὲ πιστὸς
Ἡρακλείδῃ γενόμενος ἐμήνυσε τὴν πρᾶξιν. ὁ δὲ συνέ-
πραττε νύκτωρ αὐτοὺς εἰσδέξασθαι ἀνοίξαντές τι μέρος
[τῶν] πυλῶν. καὶ δὴ νυκτὸς εἰσεδέξαντο τετρακοσίους
καὶ εἴκοσι ἄνδρας, ὧν ἡγοῦντο Μνησίδημος, Πολυ-
κλῆς, Καλλισθένης, Θεόπομπος, Σάτυρος, Ὀνητορίδης,
Σθενοκράτης, Πυθίων· Ἡρακλείδης δὲ στρατιώτας
δισχιλίους ὡπλισμένους ἐπαφῆκεν, οἴ πάντας αὐτοὺς
εἰσελθόντας ἔφόνευσαν.
Ἡρακλείδης Ταραντῖνος ἀρχιτέκτων ὑπέσχετο Φι-
λίππῳ, τῷ πατρὶ Περσέως, μόνος καταπρήσειν τὸ Ῥο-
ἐπιβὰς κατῆγεν εἰς Ῥόδον φάσκων ἱκέτης ἦλθον προ-
πηλακιζόμενος διʼ ὑμᾶς, ἐπειδὴ Φίλιππον ἐκώλυον
πολεμεῖν ὑμῖν· ἴνα δὲ πιστεύσητε τοῖς λεγομένοις, καὶ
δὴ ἐπιστολὰς Φιλίππου δεικνύω γεγραμμένας πρὸς
Κρῆτας, ἐν αἷς συντίθεται κατὰ Ῥοδίων τὸν πόλεμον
ἐξοίσειν᾿. Ῥόδιοι ταῖς ἐπιστολαῖς πιστεύσαντες Ἡρα-
κλείδην ὑποδέχονται ὡς δυνησόμενον αὐτοῖς ὡφέλιμον
κατὰ Φιλίππου γενέσθαι, ὁ δὲ νύκτωρ πνεῦμα ἐπί-
φορον παραφυλάξας τὰ νεώρια Ῥοδίων κατέπρησεν.
τρισκαίδεκα νεώσοικοι διεφθάρησαν καὶ ὅσαι τριήρεις
ἐν αὐτοῖς· ὁ δὲ πῦρ ἐμβαλὼν παραχρῆμα σκάφους ἐπι-
βὰς ἀνήχθη, καὶ διαβαλὼν ἐς Μακεδονίαν ἦν παρὰ
Φιλίππῳ κορυφαῖος τῶν φίλων Ἡρακλείδης.
Ῥόδιοι βασιλεῖ Πτολεμαίῳ πολεμοῦντες περὶ Ἔφε-
ναυμαχήσων. Ἀγαθόστρατος Ροδίους ἐξῆγε ἐπὶ μίαν
λιμένα ἐπανήεσαν· Ἀγαθόστρατος ἐπιστρέψας καὶ τὸ
ναυτικὸν πυκνώσας ἐπʼ ἀμφοτέρων τῶν κεράτων ἐπέ-
πλευσε τοῖς πολεμίοις ἐκβαίνουσι περὶ τὸ τῆς Ἀφρο-
δίτης τέμενος καὶ ἀπροσδοκήτως προσπεσῶν ἐνίκησεν.
Λύκος Λυσιμάχου στρατηγὸς, Αἰνήτου στρατηγοῦ
Δημητρίου φυλάσσοντος Ἔφεσον καὶ πολλοῖς πειρα-
ταῖς τοὺς ὁμόρους κατατρέχοντος, τὸν ἀρχιπειρατὴν
Ἄνδρωνα χρήμασι διαφθείρας κατελάβετο τὴν Ἔφεσον.
ὁ μὲν ἀρχιπειρατὴς τοὺς Λύκου στρατιώτας ἀόπλους
ἐν ἱματίοις καὶ τρίβωσι, δεδεμένους, ὡς αἰχμαλώτους
λαβών εἰσήγαγε καὶ πλησίον τῆς ἀκροπόλεως γενόμενος
παρήγγειλε χρῆσθαι τοῖς ἐγχειριδίοις, ἃ (κεκρυμμένα)
ἐκόμιζον ὑπὸ μάλης. τῶν δὲ περὶ τὴν ἀκρόπολιν
πυλωρῶν καὶ φυλάκων φονευομένων αἴρεται σημεῖον
τοῖς περὶ τὸν Λύκον. οἱ δὲ εἰσπεσόντες καὶ τὸν Αἴνήιον
συνέλαβον καὶ τὴν Ἔφεσον κατέσχον καὶ τοῖς μὲν πει-
ραταῖς τὸν μισθὸν ἀποδόντες παραχρῆμα τῆς πόλεως
αὐτοὺς ἀπέπεμψαν τὸ ἄπιστον αὐτῶν περὶ τοὺς πρώ-
τους φίλους οὐκ ἀσφαλὲς ὑπάρχειν ἡγούμενοι.
Μενεκράτης Σαλαμῖνα τὴν ἐν Κύπρῳ βουλόμενος
ἑλεῖν δὶς τῷ τείχει προσβαλὼν ἀπεκρούσθη τῶν στρα-
τιωτῶν ἐς τὰς ναῦς φυγόντων· τρίτον προσβάλλων
σημεῖον ἦρε τοῖς κυβερνήταις, ἀποπλεῦσαι καὶ ὑπὲρ
τὴν παρακειμένην ἄκραν [τὰς] ναῦς ἀποκρύψαι. οἱ
στρατιῶται προσβαλόντες πάλιν ἔφευγον, ὡς δὲ εἶδον
τὰς ναῦς ἀφανεῖς, οὐκ ἔχοντες ἐλπίδα τοῦ δύνασθαι
φυγεῖν, ἀναστρέψαντες ἐξ ἀπονοίας ἐμαχέσαντο καὶ νι-
κήσαντες κατέσχον τὴν Σαλαμῖνα.
Ἀθηνόδωρος βασιλεῖ στρατηγῶν, ἡττηθεὶς ὑπὸ
Φωκίωνος περὶ Ἀταρνέα ὥρκισε τοὺς στρατιώτας καὶ
τοὺς ἡγεμόνας αὐτῶν, ἡ μὴν μαχέσασθαι, μέχρις ἄν
ζῶσι· καὶ δὴ συνέβαλον πάλιν ὡς διὰ τόν ὅρκον. καὶ
ἦν ἰδεῖν τοὺς μὲν νικήσαντας ἡττημένους, τοὺς δὲ
ἡττημένους νικήσαντας.
Διότιμος πλοῖα σιτηγὰ παραπέμπων δέκα τριήρεσι,
των εἴκοσι ναῦς, διωκόμενος ἐν γαλήνῃ, κύκλῳ τῶν
λόγον· οἱ γὰρ φεύγοντες ἐνίκησαν τοὺς διώκοντας.
Διότιμος δέκα ναῦς ἔχων ἀνθώρμει Λακεδαιμο-
νίοις τὰς ἴσας ναῦς ἔχουσιν. οἱ μὲν οὐκ ἐθάρρουν
συμβάλλειν τὰς Ἀττικὰς ἐμπειρίας δεδοικότες. ὁ δὲ
τοὺς ταρσοὺς τῶν τριήρων ἐξελῶν, [κατὰ δύο] ζεύξας
πρὸς ἀλλήλας, τα ἱστία τῆς μιᾶς ἐπαράμενος εἰς τὸ
πέλαγος ἀνήγετο. Ἀακεδαιμόνιοι πέντε ἱστίων φαινο-
μένων πέντε ναῦς εἶναι νομίσαντες καταφρονήσαντες
ἐπέπλευσαν· Διότιμος τὰ ζεύγματα λύσας, ἐπιστρέψας,
ἐναντίοις ἐμβαλών δέκα ναυσὶ, προσούσης τῆς Ἀττικῆς
ἐπιστήμης, τας μὲν ἕξ τῶν Λακωνικῶν κατέδυσε, τας
δὲ τέσσαρας ἔλαβεν αὐτάνδρους.
Διότιμος Ἀθηναῖος ναύαρχος πελάγιον πλοῦν
μέλλων πλεῖν, κρύφα συναγαγών τοὺς τριηράρχους
προεῖπεν αὐτοῖς, ὅτι τὰς κάλλιστα πλεούσας τῶν νεῶν
αὐτὸς παραλαβών ἀναχθήσεται· τοῦτο δὲ προεῖπεν,
ἴνα οἱ ἄλλοι τριήραρχοι μὴ ἀπολείποιντο ὡς παρίσας
τριήρεις ἔχοντες.
Διότιμος καταπλεύσας νυκτὸς ἐς χωρίον τῆς πο-
λεμίας ἀφʼ ἑκάστης νεὼς συχνοὺς ἄνδρας ἐκβιβάσας
τους μὲν εἰς ἐνέδραν ἀπέκρυψεν· ἀρχομένης δὲ ἡμέ-
τῇ γῇ προσάγειν ἐπειρᾶτο. οἱ μὲν πολέμιοι προσδρα-
μόντες ἐκώλυον τὴν ἀπόβασιν, τοῦ δὲ τὸ προσυγκεί-
μενον σημεῖον ἄραντος οἱ μὲν ἐκ τῶν ἐνεδρῶν ἐπι-
φανέντες πολλοὺς τῶν πολεμίων ἐφόνευσαν, τοὺς λοι-
ποὺς δʼ ἐς φυγὴν ἐτρέψαντο. ὁ δὲ Διότιμος ἀσφαλῆ
τὴν ἀπόβασιν ἐποιήσατο.
Τύννιχος Θευδοσίας τῆς ἐν τῷ Πόντῳ πολιορ-
ἐξ Ἡρακλείας νηὶ στρογγύλῃ καὶ τριήρει μιᾷ. δεξά-
μενος δὲ στρατιώτας ὅσους οἷόν τε ἦν, καὶ σαλπιγκτὰς
τρεῖς καὶ σκάφας τρεῖς μονοξύλους, ἑκάστην ἄνδρα
ἕνα δέξασθαι δυναμένην, νυκτὸς ἐπιπλεύσας, τῆς πόλεως
ἐγγὺς γενόμενος, ἐξελὼν τὰς σκάφας, ἐμβιβάσας ἑκάστῃ
σαλπιγκτὴν ἕνα συνέταξεν ἀποσχόντας ἀλλήλων διά-
στημα σύμμετρον, ἐπειδὰν ἐκ τῆς τριήρους καὶ τῆς
στρογγύλης ὑποσημήνῃ, διαδεξαμένους σημαίνειν παρ-
αλλάσσοντας τοῖς χρόνοις, ὡς μὴ σάλπιγγος μιᾶς
ᾤχοντο. Τύννιχος δὲ προσπλεύσας τὴν Θευδοσίαν
ἠλευθέρωσε τῆς πολιορκίας.
Κλείταρχος πολεμίων ἐπελθόντων, ἵνα μὴ γένοιτο
τειχήρης, προήγαγε τήν δύναμιν ἔξω τείχους προστάξας
κλεῖσαι τὰς πύλας καὶ βαλεῖν τὰς βαλανάγρας ὑπὲρ
τὸ τεῖχος, ἃς δὴ καὶ λαβών ἔδειξε τοῖς στρατιώταις,
οἱ δὲ μαθόντες, ὡς οὐκ ἔχοιεν ἐλπίδα εἴσω τῆς πόλεως
φεύγειν, ἐνίκων ἀνδρείως μαχόμενοι.
Τίμαρχος Αἰτωλὸς ἀποβὰς τῆς Ἀσίας ἐς χωρίον
Εὐδόκιμος ὁρῶν τοὺς στρατιώτας στασιάζοντας,
καταπαῦσαι τὴν στάσιν οὐ δυνάμενος, ἢδη δὲ καὶ ἐπʼ
ἀλλήλους ὁρμώντων τοῖς δρομοκήρυξι προσέταττεκηρύτ-
τειν, ὡς ἥκοιεν οἱ πολέμιοι διαρπασόμενοι τὸν χάρακα.
Παυσίστρατος, ναύαρχος Ῥοδίων, παρήγγειλεν
ἀριθμὸν καὶ ἐξόπλισιν τοῖς στρατιώταις. ἐπεὶ δὲ προ-
ῆλθον ἐν τοῖς καλλίστοις ὅπλοις, ἀναλαβὼν αὐτοὺς
ἦγεν ἐπὶ τὰς ναῦς καὶ πάντας ἐμβιβάσας ἐκέλευσεν
ἀπερείσασθαι τὰ ὅπλα κατὰ κόσμον ἕκαστον καὶ τοῦ
μηδὲν ὅπλον ἐκκομισθῆναι φύλακας κατεστήσατο.
Θέογνις, Ἀθηναίων στρατηγὸς, ὁρῶν τοὺς στρα-
τιῶώτας περὶ τῶν ἡγεμονιῶν καὶ τῶν τάξεων στασιά-
ζοντας νύκτωρ προσέταξε πέμψαι τινὰς τῶν ἱππέων
καὶ τῶν κούφων παραγγείλας ἐπιφανῆναι ὡς πολεμίους
κατʼ ἄκρον τι χωρίον, ἀφʼ οὐ μάλιστα ἔμελλον ὀφθή-
σεσθαι. ἐπιφανέντων ὁ Θέογνις μετὰ θορύβου καὶ
ταραχῆς παρεκάλει τοὺς στρατιώτας, ὡς ἤδη τῶν πο-
λεμίων ἐπιφαινομένων, αὐτοὺς καταλαμβάνεσθαι τάξιν
τὴν προσήκουσαν· οἱ δὲ διὰ τὸν φόβον τῶν πολεμίων
φιλονεικεῖν ἀλλήλοις ἀποστάντες [εἰς] τὰς συνήθεις
τάξεις καθίσταντο. ἐπεὶ δὲ κατέστησαν, ὡμολόγησεν
Θέογνις ἐν τῷ στρατοπέδῳ κατασκόπους ὑπονοήσας
ὑπάρχειν φυλακὴν ἔξωθεν τοῦ χάρακος περιστήσας
παρήγγειλεν, ἕκαστον μένειν ἐπὶ τῶν ἰδίων ὅπλων.
[οὕτω δὴ συνέβη τοὺς ἄνευ ὅπλων] ὄντας καὶ χωρι-
ζομένους εὐχερῶς [ὡς] κατασκόπους (ὄντας) ἁλίσκεσθαι.
Διοκλῆς, Ἀθηναίων στρατηγὸς, ἐν Τῄ πολεμίᾳ τῶν στρατιωτῶν ἀτάκτως διαλελυμένων, τὰ ὅπλα φέρειν οὐ βουλομένων σύνθημα ἔδωκεν ἕτερον ἐφʼ ἑτέρῳ. οἱ στρατιῶται νομίσαντες πλησίον εἶναι τοὺς πολεμίους, ἀναλαβόντες τὰ ὅπλα ἐν τάξει πάντες ἐβάδιζον.
Χίλεος Ἀρκὰς ἐν Λακεδαίμονι διατρίβων, μαθὼν
οἰκεῖα πρὸς τοὺς Πέρσας εὖ θεμένων πολλὰς διαβάσεις
ἕξουσιν εἰς τὴν Πελοπόννησον οἱ βάρβαροι᾿. τούτῳ
Κύψελος τοὺς ἐπιφανεστάτους τῶν Βακχιαδῶν
θεωροὺς πέμψας εἰς Δελφοὺς ὡς περὶ τῆς κοινῆς Κο-
ρινθίων σωτηρίας χρώμενος ἀπεῖπεν αὐτοῖς τῆς Κο-
ρινθίας μηκέτι ἐπιβαίνειν· καὶ τοῦ λοιποῦ τὴν τυραν-
νίδα κατέσχεν ἀσφαλῶς τοὺς εὐγενεστάτους ἐκβαλών.
Τελεσίνικος Κορίνθιος ἐν τῷ λιμένι τῶν Συρα-
εἶδε, σημεῖον ἄρας ἀκρίτου τῆς ναυμαχίας οὔσης κατ-
ἥλθεν ἐπὶ τὸν λιμένα. οἱ δὲ Ἀθηναῖοι καὶ αὐτοὶ διὰ
τάχους ἀσμένως ἀπαλλαγέντες ἐπὶ τὴν γῆν ἠριστο-
ποιοῦντο, ἄλλος ἄλλῃ διασπαρέντες· ὁ δὲ τῶν στρα-
τιωτῶν ἑτοίμῃ τῇ ἀγορᾷ χρησαμένων ἀναχθεὶς αὐτίκα
σὺν τοξόταις καὶ ἀκοντισταῖς ἐπὶ τῶν καταστρωμάτων
πολλοῖς, προσπεσὼν ἄφνω τοῖς Ἀθηναίοις ἀναγκα-
Τελεσίνικος, ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων ἀριστοποιου-
προσέταξε τοὺς ἐν ταῖς ἄριστα πλεούσαις τριήρεσιν
αὐτοὺς πρὸ ἡμέρας ἀριστήσαντας ἐμβάντας ἡσυχάζειν.
ἐπεὶ δὲ καιρὸς ἀρίστου παρῆν, κατὰ τὸ ἔθος ἐσήμηνεν.
οἱ μὲν οὖν ἐν τοῖς ἄλλοις σκάφεσιν ἠριστοποιοῦντο,
[καὶ οἱ πολέμιοι τοῦτο] συνιδόντες πρὸς τῇ παρασκευῇ
τῶν σιτίων ἦσαν. οἱ δὲ τῶν Συρακουσίων προεμβε-
βηκότες, ἐπὶ τὰ καταστρώματα ἐπιβάντες, ἐπιπλεύσαντες
πολλὰς διέφθειραν τριήρεις τῶν πολεμίων περὶ τὰς
τροφὰς ἀσχολουμένων.
Πομπίσκος Ἀρκὰς ἀεὶ στρατοπεδεύων τὰς ὁδοὺς
τὰς ἐπὶ τὸ στρατόπεδον ἀγούσας τὰς μὲν ἀπέσκαπτε,
τὰς δὲ ἀπεχαράκου, καινὰς δὲ κατεσκεύαζεν ἄλλας,
ὅπως οἱ κατάσκοποι ἢ οἱ νύκτωρ ἐπιτιθέμενοι διὰ τῶν
ἀρχαίων ὁδῶν πορευόμενοι ἐμπίπτοιεν τοῖς ὀρύγμασι,
τῶν δὲ καινῶν ἀπείρως ἔχοιεν.
Πομπίσκος τῶν πολεμίων ἐγγύθεν τὰ σημεῖα καὶ
τὰ κηρύγματα αὐτοῦ παραφυλαττόντων, ἐν ἀπορρήτῳ
παρήγγειλε τοῖς φανεροῖς παραγγέλμασι καὶ κηρύγμασι
χρῆσθαι τοὺς στρατιώτας εἰς τοὐναντίον.
Πομπίσκος περιστρατοπεδεύων πόλιν ἐπὶ μὲν τὴν
σκοπῶν ὡς ἔμαθε τοὺς ἥκοντας [ὄντας] πολλοὺς, ἐπιθέ-
μενος τοὺς πλείστους αὐτῶν ἐχειρώσατο.
Πομπίσκος χωρίον πολιορκῶν, ἑλεῖν οὐχ οἷός τε
πολιορκίαν· οἱ δὲ ἡσθέντες καὶ μετʼ οὐ πολὺ τὴν
στρατιὰν ἀναχωροῦσαν ἰδόντες, πιστὸν εἶναι τὸν αὐτό-
μολον ἡγούμενοι, προελθόντες πολλὰ ἐκ τοῦ στρατο-
πέδου διήρπαζον. ὁ δὲ Πομπίσκος ἀναστρέψας. ἐπιθέ-
μενος, καταλαβών ἐκράτησεν αὐτῶν τε καὶ τοῦ χωρίου.
Πομπίσκος, ἴνα θᾶττον οἱ κατάσκοποι τῶν πο-
λεμίων ἁλίσκοιντο, εἰσόδους ὀλίγας [εἰς] τὸ στρατόπεδον
[κατεσκεύαζε καὶ πίλον] ἐτίθει παρʼ αὐτὰς ἐπὶ ὑψηλοῦ·
καὶ τοῖς πορευομένοις εἰς τὰς προνομὰς παρηγγέλλετο
παρὰ τὸν πίλον διέρχεσθαι. οἱ δὴ κατάσκοποι τὰς
διόδους ταύτας ὡς φανερὰς φυλαττόμενοι διὰ τῶν
πλαγίων ὑπιέναι πειρώμενοι ταχέως ἡλίσκοντο.
Πομπίσκος κατασκόπους ἔπεμπεν ἄνδρας ἀγνῶτας e.
ἀλλήλοις, ἴνα μη συντίθοιντο μηδὲ ψευδάγγελοι γί-
γνοιντο. ἀπηγόρευε δὲ αὐτοῖς μηδενὶ τῶν ἐν τῷ στρα-
Νίκων Σάμιος κυβερνήτης πλησίον τριήρων πο-
λεμίων ὁρμουσῶν βουλόμενος παραπλεύσας λαθεῖν τὴν
ἀλοιφὴν τῆς αὐτοῦ νεὼς ὁμοίαν καταχρίσας ταῖς πολε-
μίαις τριήρεσι, τάξας τοὺς ἀρίστους καὶ τοῖς σώμασιν
εἰρωστοτάτους ἐρέτας ἔπλει παρʼ αὐτὰς τὰς πρῴρας
τῶν πολεμίων τριήρων ὡς φίλος ὥν αὐταῖς. προελθὼν
ἐπ ἐσχάτων τῶν ὁρμουσῶν νεῶν ἐξέπλευσε καταπε-
πληγότων καὶ θαυμαζόντων τὸ δρώμενον τῶν πολεμίων.
καὶ τότε ἐγνώσθη πολέμιος ὥν, ὅτε μηκέτι καταληφθῆναι
οἷός τε ἦν.
Νέαρχος Κρὴς κατέσχε Τελμησσὸν Ἀντιπατρίδου
κρατοῦντος. κατέπλευσε μὲν ἐς τὸν λιμένα Νέαρχος.
ἐπεὶ δὲ Ἀντιπατρίδης, παλαιὸς ὢν φίλος, ἀπὸ τῆς
ἄκρας κατέβη πρὸς αὐτὸν καὶ διελέξαντο περὶ ὧν
ἐβούλοντο, ὁ Κρὴς ἔφη βούλεσθαι γυναῖκας ἀποθέσθαι
παρʼ αὐτῷ καὶ παῖδας δεδεμένους. ὁ μὲν Ἀντιπατρίδης
ἐπέτρεψεν, οἱ δὲ παῖδες οἱ δεδεμένοι τὰ σκεύη τῶν
μουσουργῶν γυναικῶν ἀνεκόμισαν· ἐν δὲ τοῖς κιβωτίοις
Δωρόθεος Λευκάδιος ναῦν μίαν ἔχων, ὑπὸ δύο
τριήρων διώκουσα τὸν Δωρόθεον ῥύμῃ φερομένη τὸν
εἴσπλουν ἐποιεῖτο. Δωρόθεος ἐμβαλὼν ἐκ πλαγίου
κατέδυσεν· ἡ δʼ ἑτέρα ναῦς τὴν προτέραν ἰδοῦσα κατα-
δυομένην εὐθὺς ὥρμησε φεύγειν.
Σωσίστρατος ἔπεισε τὸν Συρακουσίων δῆμον, ἄν-
δρας φίλους Ἀγαθοκλεῖ πρός τε τὴν τυραννίδα συμ-
πράττοντας φεύγειν μετὰ τῶν οἰκετῶν ψηφίσασθαι.
ἐπεὶ δὲ ἔξω τῆς πόλεως ἐγένοντο ἄνδρες χίλιοι, [οἱ]
προπέμποντες αὐτοὺς ὁπλῖται καὶ ἱππεῖς οὓς μὲν συλλα-
βόντες ἀπέκτειναν, οὓς δὲ διαφυγόντας Σωσίστρατος
ἐπικηρύξας ἀναιρεῖν ἐπέτρεψεν. αὐτὸς δὲ τὰς τῶν
φυγάδων οὐσίας κατέσχεν καὶ συναγαγὼν στρατιώτας
Ἕλληνας καὶ βαρβάρους καὶ τοὺς ἐκ τῶν λιθοτομιῶν
λύσας ὑπὸ τούτων φυλασσόμενος ἦρχε τῶν Συρα-
κουσίων.
Διόγνητος Ἀθηναῖος βουλόμενος κρατῆσαι πόλεώς
τινος, ἀποβιβάσας κρύφα στρατιώτας νυκτὸς καὶ λόχον
ἐγκαθίσας, μεθʼ ἡμέραν αὐτὸς ἐπέπλει φανερῶς. οἱ
μὲν ἐκ τῆς πόλεως ἐπὶ τὰς ναῦς ἐβοήθουν· οἱ δὲ ἐνε-
δρεύοντες ὥρμησαν ἐπὶ τὴν πόλιν καὶ ῥᾳδίως αὐτῆς
ἐκράτησαν. Διόγνητος προσπλεύσας καὶ καθορμισθεὶς,
ἐκβιβάσας τοὺς ἐκ τῶν νεῶν ἐχειρώσατο τοὺς ἐπὶ τὴν
βοήθειαν ἐξελθόντας.
Ἀρχέβιος (ἦν) Ἡρακλεώτης, τῶν πολεμίων ἀποβάσεις
ποιουμένων συνεχεῖς, πλοῖα τῶν ἁλιευτικῶν ἀνασπάσας
καὶ διὰ τῆς τρόπιος δεσμοῖς αὐτὰ δυσκίνητα ποιήσας
αὐτὸς μετά τινων ἐνήδρευεν. σαλπιγκτὴς ἦν ἐπὶ δένδρου
σκοπός. οὗτος ἰδὼν τοὺς πολεμίους προσορμισθέντας
νηὶ μακρᾷ καὶ τριακοντόροις δυσὶ καὶ ἀποβάντας καὶ
τοὺς μὲν ἁρπάζοντας, τοὺς δὲ τὰ πλοῖα τῶν δεσμῶν
ἀπολύοντας ἐσήμηνε τῇ σάλπιγγι. Ἀρχέβιος τοὺς ἐνε-
δρεύοντας ἀναστήσας τοὺς μὲν πολεμίους διέφθειρε,
τὰς δὲ τριακοντόρους αὐτῶν καὶ τὴν ναῦν τὴν μακρὰν
ἐς τὸν λιμένα τῆς πόλεως κατήγαγεν.
Ἀριστοκράτης Ἀθηναῖος ναῦν λαβὼν Λακωνικὴν,
ταύτην ἕχων ἀνέπλευσεν ἐς πόλιν συμμαχίδα Σπαρ-
τιατῶν ἔχων ἐν τῇ νηὶ συχνοὺς ἄνδρας ἔνδοθεν ἐγχει-
λυτρῶώσατο.
Ἀριστόμαχος, Καρδιανῶν τριήρεις λαβών, μετ-
ἐφέλκων, τὴν καταγωγὴν ὀψὲ ποιούμενος. Καρδιανοὶ
μὲν πρὸς [τὰς] ναῦς ὥρμησαν ἐκ τῆς πόλεως ὡς οἰκείας
καὶ νικώσας, οἱ δὲ Ἀριστομάχειοι τῶν νεῶν ἐκβάντες
πολλοὺς Καρδιανῶν ἀπέκτειναν.
Χαριμένης Μιλήσιος καταφυγὼν ἐς Φασηλίδα, ἐφορ- μουσῶν αὐτῷ νεῶν μακρῶν Περικλέους τοῦ Λυκίου, περιθέμενος περιθετὴν πεζῇ διὰ τῆς Περικλέους χώρας ἐσώθη.
Καλλιάδης κυβερνήτης καταλαμβανόμενος ὑπὸ νεὼς
ταχυτέρας τὸ πηδάλιον ἔσχαζε συχνῶς, καθ᾿ ὁπότερον
ἂν ἐμβάλλειν μέλλοι, ἵνα ὁ διώκων προσκρούων ταῖς
Μέμνων ἐπιτιθέμενος Λεύκωνι τῷ Βοσπόρου τυ-
ραννῳ, βουλόμενος καταμαθεῖν τὰ μεγέθη τῶν πολε-
μίων [πόλεων] καὶ τὰ πλήθη τῶν ἐνοικούντων ἔπεμψεν
Ἀρχιβιάδην Βυζάντιον ἐπὶ τριήρους πρεσβευτὴν πρὸς
Λεύκωνα ὡς ὑπὲρ φιλίας καὶ ξενίας διαλεξόμενον.
συνέπεμψε δὲ αὐτῷ καὶ Ὀλύνθιον κιθαρῳδὸν Ἀριστό-
νικον, εὐδοκιμοῦντα μάλιστα δὴ πάντων τότε παρὰ
τοῖς Ἕλλησιν, ὅπως ἐν τῷ παράπλῳ προσορμιζομένων,
ἐπιδεικνυμένου τοῦ κιθαρῳδοῦ, τῶν ἐνοικούντων εἰς
τὰ θέατρα σπουδῇ συνιόντων τὸ πλῆθος τῶν ἀνθρώπων
κατάδηλον τῷ πρεσβευτῇ γένοιτο.
Μέμνων, ἐρυμνὰ χωρία τῶν πολεμίων καταλα-
βόντων καὶ οὐ καταβαινόντων ἐς μάχην, ἀποχωρήσας
ἀπωτέρω τῶν ὀχυρῶν τόπων καὶ ἀντιταχθεὶς μετὰ τῶν
ἡμίσεων στρατιωτῶν, ὡς τῶν ἄλλων στασιαζόντων πρὸς
αὐτὸν, πέμψας πρὸς αὐτοὺς αὐτόμολον ἐκέλευσεφράζειν,
ὅτι στασιάζοιεν καὶ μέλλοιεν ἀλλήλοις μάχεσθαι καὶ
διὰ τοῦτο ἀνεχώρησαν ἀπωτέρω, ἄνωθεν ὑμᾶς φοβη-
θέντες, καὶ δὴ ὡς ἀντιπαρατάσσεσθαι μέλλοντες ὡπλί-
ζοντο. οἱ δὲ ἐκ τῆς πόλεως τοῖς τοῦ αὐτομόλου λόγοις
Ἀριστώνυμον ἐν Μηθύμνῃ Χάρης πολιορκῶν πρεσ-
βείαν ἔπεμψε πρὸς Μέμνονα ἀξιῶν αὐτὸν μὴ βοηθῆσαι
Ἀριστωνύμῳ. [ὁ δὲ ἀπεκρίνατο βοηθήσειν] αὐτῷ κατὰ
κράτος· καὶ γὰρ εἶναι πατρικὸν φίλον καὶ ξένον καὶ
τῆς γε νυκτὸς τῆς ἐπιούσης μετὰ πάντων τῶν στρα-
τιωτῶν ἐκεῖ γενήσεσθαι. Χάρης τῶν πρεσβευτῶν ἀγγει-
λάντων ταῦτα κατεφρόνησεν ὡς ἀδύνατον πολὺ καὶ
βαρὺ στρατόπεδον [τῆς] ἐπιούσης νυκτὸς ἐνταυθοῖ
γενέσθαι. ὁ δὲ Μέμνων ὁδεύσας πέντε στάδία. ἑσπέ-
ρας ἐς πλοῖα χιλίους διακοσίους στρατιώτας ἐμβιβάσας
σύνθημα ἔδωκεν, ὅταν ἀποβάντες ἐς τὴν ἀκρόπολιν
παρέλθωσιν, ἆραι πυρσὸν καὶ τοῖς πολεμίοις ἐπιθέσθαι-
τούτων πραχθέντων ἡ μὲν ἐπίθεσις ἐν τῷ σκότῳ παρά-
δοξος ἐφάνη, ὁ δὲ πυρσὸς ἀρθεὶς ἐς φυγὴν ἐτρέψατο
τὸν Χάρητα ὡς τοῦ Μέμνονος μετὰ πάσης [τῆς] δυνά-
μεως τὴν ἀκρόπολιν κατειληφότος.
Μέμνων τετρακισχιλίους στρατιώτας ἔχων, Μα-
στρατόπεδον ὁ Μέμνων ἐξήγαγεν αὐτοὺς διεσκευα-
σμένους ἐς μάχην ὅσον ἐπὶ στάδια δέκα. τῶν δὲ πολε-
μίων ἐκβοηθησάντων, ὁ Μέμνων [τὸ] ἀνακλητικὸν
σημήνας ἀνεχώρησεν εἴσω τείχους, καὶ οἱ πολέμιοι δὲ
ὁμοίως ἀπηλλάγησαν. πάλιν ὁ Μέμνων προελθὼν,
τοὺς πολεμίους ὁρῶν ἀντιπαρατασσομένους ἀνεχώρησε,
καὶ οἱ πολέμιοι ἀνεχώρουν. καὶ τοῦτο πολλάκις τῆς
ἡμέρας. τέλος δὲ, ὁπότε ᾤετο ἐκδεδυκότας αὐτοὺς τὰ
ὅπλα περὶ ἀριστοποιΐαν ἀσχολεῖσθαι, πάλιν ἐπεφάνη·
τῶν δὲ οὐ φθασάντων ἀριστῆσαι, πολλῶν μὲν γυμνῶν,
πολλῶν δὲ ἄρτι τὰ ὅπλα λαμβανόντων, πάντων δὲ
ἀτάκτων ὄντων, συνιδὼν διεσπασμένην αὐτῶν τὴν
φάλαγγα, συντεταγμένος αὐτὸς ἐπιθέμενος πολλοὺς
αὐτῶν διαφθείρας, πολλοὺς δὲ ζωγρήσας τοὺς λοιποὺς
καταφυγεῖν ἐς Μαγνησίαν ἠνάγκασεν.
Μέμνων Κυζικηνοῖς ἐπιὼν τῇ κεφαλῇ καυσίαν
ἐπέθετο Μακεδονικὴν, αὐτός τε καὶ οἱ ἀμφʼ αὐτὸν
ἡγεμόνες. Κυζικηνοὶ προσιόντας ἀπὸ τῶν τειχῶν ὁρῶν-
τες, νομίσαντες, ὅτι Κάλας ὁ Μακεδὼν φίλος ὢν καὶ
Χάλκας H; Χάλκος F.
Φιλόμηλος Φωκεῦσι πολεμουμένοις ὑπὸ Θηβαίων καὶ Θετταλῶν ὑποσχόμενος κατορθώσειν τὸν πόλεμον, ἡγεμὼν ἀποδειχθεὶς, τὴν τοῦ πολέμου πρόφασιν ξενο- λογήσας ** κρατῶν τοῖς ἱεροῖς χρήμασιν ἀνέδην ἀποχρώ- μενος τὴν ἡγεμονίαν μετέβαλεν ἐς τὴν τυραννίδα.
Δημοκλῆς πρεσβεύσας κατηγορούμενος ὑπὸ τῶν
[ἄλλων] πρεσβευτῶν, ὅτι μεγάλας τοῦ Διονυσίου πράξεις
ἔβλαψεν, ὀργισθέντος τοῦ τυράννου ἐμοὶ πρὸς τού-
τους᾿, ἔφη, γέγονε διαφορὰ, ὅτι μετὰ τὸ δεῖπνον
οὗτοι μὲν τοὺς Στησιχόρου καὶ Πινδάρου παιᾶνας
ᾖδον, ἐγὼ δὲ τοὺς ὑπὸ σοῦ πεποιημένους᾿· καὶ συνῇσε
τοὺς παιᾶνας αὐτοῦ. Διονύσιος ἡσθεὶς οὐκέτι ἠνέσχετο
τῶν ἐγκλημάτων.
Παναίτιος Λεοντίνων Μεγαρεῦσι πολεμούντων
ἐκείνων πλεονεκτούντων ἐν ταῖς μάχαις, αὐτῶν δὲ
πολλὰ ἐλαττουμένων, ἔπειτα δὲ καὶ πρὸ τῶν πυλῶν
ἐξόπλισιν ποιήσας τὰ μὲν ὅπλα ἀριθμεῖν καὶ δοκιμάζειν
ἐπειρᾶτο, τοὺς δὲ ἵππους τοῖς ἡνιόχοις παραδοὺς ἐκέ-
λευσεν ἄγειν ἐς νομήν. ἑξακοσίους δὲ πελταστὰς ἔχων
εὐτρεπεῖς πρὸς τὴν ἐπανάστασιν τῷ μὲν τούτων ἄρχοντι
τὴν ἐξαρίθμησιν τῶν ὅπλων ἐπέτρεψεν, αὐτὸς δὲ ὡς
σκιᾶς δεόμενος ὑπὸ τὰ δένδρα ἀνεχώρησε καὶ τοὺς
ἡνιόχους ἔπεισεν ἐπιθέσθαι τοῖς δεσπόταις. οἱ δὲ ἐπι-
βάντες τῶν ἵππων ἐπέδραμον αὐτοῖς καὶ τὰ ὅπλα
ἐξαριθμούμενα ἁρπάσαντες γυμνοὺς καὶ ἀόπλους ἐφό-
νευσαν. καὶ οἱ πελτασταὶ δὲ συνεφήψαντο τοῦ φόνου
καὶ πολλῇ σπουδῇ δραμόντες κατελάβοντο τὴν πόλιν
καὶ Παναίτιον τύραννον ἀνηγόρευσαν.
Ὅτι καὶ ἡ σφενδόνη μακροβολώτερον ὅπλον τοῦ τόξου.
συνέβη γὰρ νικῆσαι Πυραίχμην μονομαχήσαντα μετὰ Αἰσχίνου
τόξον μὲν κεκτημένου, τοῦ δὲ Πυραίχμου τῇ σφενδόνῃ [δια-
κινδυνεύοντος].
Καὶ τόδε ὑμῖν ἕκτον βιβλίον, ἱερώτατοι βασιλεῖς
Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγημάτων,
εὐχόμενος καὶ ὑμῶν νικώντων ἐν τοῖς πολέμοις πολλὰ
καὶ καλὰ τῆς ὑμετέρας ἀρετῆς ἀναγράψαι στρατηγή-
ματα. ὅσῳ γὰρ δυνάμει καὶ τύχῃ μείζονες τῶν πάλαι
στρατηγῶν, καὶ δὴ τόσῳ πλεονεκτεῖτε πάντας ἐμπειρίᾳ
καὶ τέχνῃ, μεθʼ ἧς ἤδη πολλοὺς πολέμους κατείργασθε
πολλῶν βαρβάρων, βουλευσάμενοι καλῶς μετὰ τοῦ
πατρός, Μαυρουσίων ἁλόντων, Βρεττανῶν ἁλισκο-
μένων, Γετῶν πεπτωκότων. ἄγε δὴ κατὰ Περσῶν καὶ
Παρθυαίων ἐξιόντες αὐτοὶ μετὰ τῶν θεῶν δείξατε τὴν
ὑμετέραν τέχνην, ὡς καὶ βουλευόμενοι περὶ πολέμων
καὶ πολεμοῦντες αὐτοὶ τῶν ἐπανισταμένων [περιγίγνε-
σθαι] δύνασθε. ἐγὼ δὲ καὶ ταῦτα μὲν ὡς ἀξιομνη-
μόνευτα ὄντα ἐν τῷ δέοντι καιρῷ διὰ μακροτέρων
συγγράψαι προθυμήσομαι, νυνὶ δὲ ὅσα θεραπείαν
ὑμετέραν οὐκ ἔχει, ἀλλὰ τῶν πάλαι γεγονότων ἀλή-
θειαν, προσθήσω καὶ ταῦτα τοῖς προλελεγμένοις.
Ἰάσων βουλόμενος ἐπιθέσθαι πόλει Θετταλικῇ
ὅπλων ἔχοντες. ἄγγελοι δὲ καθειμένοι θέοντες ἧκον
ἀγγέλλοντες πολεμίους ἐμβεβληκέναι τῇ χώρᾳ τοσοῦ-
τον ἀπέχοντας, ὅσον ἀπεῖχεν ἡ πόλις, ᾗ προσπολεμεῖν
ἐσπουδάκει. οἱ δὲ στρατιῶται πρὸς μάχην εὐτρεπεῖς
ὄντες ἠξίωσαν αὐτοὶ μὴ μέλλειν, ἀλλὰ τὴν ταχίστην
ἄγειν. ὁ δὲ Ἰάσων ἐπὶ τὴν πόλιν προσβαλῶν ἀδο-
κήτως ἐκράτησε μηδενὸς προγνόντος μήτε τῶν νικών-
των μήτε τῶν νικωμένων.
Ἰάσων Θετταλὸς ἀπαιτούμενος ὑπὸ τῶν μισθο-
φόρων ἀργύριον, οὐκ ἔχων εἰσέδραμε πρὸς τὴν μη-
τέρα ὡς διωκόμενος ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν, ἀφʼ ὧν
δύο καὶ τρεῖς αὐτῷ συνεισέπεσον ὡς διώκοντες. ἡ
μήτηρ — πολυχρήματος γὰρ ἦν — τοὺς μισθοὺς ὑπὲρ
αὐτοῦ διέλυσεν.
Ἰάσων πόλεμον νικήσας ἔφη πρὸς τὴν μητέρα,
τοὺς Διοσκούρους φανερωτάτους αὑτῷ γενέσθαι συμ-
μάχους καὶ διὰ τοῦτο εὔξασθαι νικήσας ξενίσαι τοὺς
σοῦ, πάντα ἔπεμψεν· ὁ δὲ πολλῶν χρημάτων κύριος
γενόμενος τὸν μισθὸν ἀπέδωκε τοῖς μισθοφόροις.
Ἰάσων πόλιν πλουτοῦσαν ἑλὼν, πολλὰ καὶ λαμπρὰ
λάφυρα κομίζων ἔπεμψε πρὸς τὴν μητέρα κελεύων
πέμψαι θεραπαίνας, ὅσαι ποικίλης καὶ πολυτελοῦς
ἐσθῆτος ἐμπειρίαν καὶ τέχνην εἶχον, ὅπως ἐπιλέξαιτο
πάντα τὰ κάλλιστα. ἡ δὲ πάσας, ὅσας εἶχε θεραπαίνας,
ἔπεμψεν ἐπὶ τὴν ἐκλογὴν τῶν ἐσθήτων. Ἰάσων συγ-
κλείσας αὐτὰς λύτρα ὑπὲρ αὐτῶν ᾔτησε τὴν μητέρα.
Ἰάσων πρὸς τὴν μητέρα ἐν τοῖς ἱστῶσι τῆς τα-
λασιουργίας τῶν θεραπαινῶν ἐπιμελομένην εἰσελθὼν
μετὰ ἑνὸς τῶν ἀδελφῶν ὡς συμβούλῳ χρησόμενος
τῶν ἀναγκαίων τῆς ἀρχῆς μεταστῆναι ταύτας ἐκέ-
λευσεν. δορυφόροις μὲν δὴ συντεταγμένον ἦν ἀπά-
γειν ἁπάσας. αὐτὸς δὲ μετὰ μακρὰν ὁμιλίαν ἐξιὼν
μειδιῶν τῇ μητρὶ προσέταξεν ὑπὲρ τῶν θεραπαινῶν
ἀργύριον αὐτῷ πέμψαι.
Ἰάσων ἀδελφὸν εἶχε Μηριόνην ἄγαν πλουτοῦντα,
φιλάργυρον, μηδὲν αὐτῷ διδόντα· καὶ δή ποτε παι-
δίου γεννηθέντος αὐτῷ μέλλων ὄνομα τίθεσθαι τοὺς
λαβὼν, μετὰ σπουδῆς ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἀνῆλθε καὶ τῷ
ἀδελφῷ σπονδῶν κατάρχειν ἐπέτρεψε καὶ κύριον αὐτὸν
εἶναι τῆς θέσεως τοῦ ὀνόματος τῷ παιδίῳ. Μηριόνης,
ἤγγειλεν αὐτῷ πεπορθῆσθαι τὴν οἰκίαν, δεξάμενος
τὸ χαρίεν ὄνομα ἔθετο τῷ παιδίῳ Πορθάονα.
Ἰάσων τὸν ἀδελφὸν Πολύδωρον ἤγαγεν ἐπὶ πόλιν
ἁλίσκεσθαι μέλλουσαν λαφυροπώλην γενησόμενον. ἐπεὶ
δὲ ἦν ὥρα λουτροῦ, παρεκάλεσε τὸν ἀδελφὸν σφοδρῶς
αὐτοῦ τὸ σῶμα τρῖψαι καὶ διαγυμνάσαι. ὁ μὲν ἐπει-
ρᾶτο τρίβειν εὐτόνως, Ἰάσων δὲ ὡς ἐνοχλούμενος ὑπὸ
τοῦ δακτυλίου παρεκάλεσεν αὐτὸν παρὰ τὴν τρῖψιν
ἀποθέσθαι. Πολύδωρος δὲ ἐξελὼν τῆς χειρὸς ἐπέδωκεν
ἀνδρὶ πιστῷ τῶν παρόντων. τούτῳ δὲ ἦν ἄρα προ-
συγκείμενον δραμεῖν πρὸς τὴν γυναῖκα Πολυδώρου
καὶ δόντα τὸν δακτύλιον ἀντὶ [τούτου] δέκα τάλαντα
χρυσίου παρʼ αὐτῆς λαβεῖν. ἡ δὲ τῷ δακτυλίῳ τοῦ
ἀνδρὸς πιστεύσασα παραχρῆμα ἔδωκε τὸ χρυσίον· ὡς
δὲ ἐπανῆλθεν ὁ τὸν δακτύλιον παρὰ Πολυδώρου λαβὼν,
τότε Ἰάσων τριβόμενος ἐπαύσατο.
Ἀλέξανδρος Πάνορμον πολιορκοῦντος Λεωσθένους
στρατιώτας, ὅπως, εἴ τινες τῶν νεῶν ἐκλίποιεν τὴν
φυλακὴν, πρὸς τῷ πρότερον αἰρομένῳ πυρσῷ δεύτερον
ἀνάσχοιεν τοῖς ἐν Μαγνησίᾳ, κἀκεῖνοι τοῖς ἐν Πα-
γασαῖς. Λεωσθένης μὲν τρεῖς τριήρεις διέπεμψε, τὴν
μὲν ἐπὶ Σάμου, τὴν δὲ ἐπὶ Θάσου, τὴν δὲ ἐπὶ Ἑλλησ-
πόντου· οἱ δὲ πολιορκούμενοι τοὺς πυρσοὺς ἀνέσχον.
Ἀλέξανδρος ἐπιπλεύσας ἄφνω καὶ προσπεσών ἐνίκησε
τῇ ναυμαχίᾳ τοὺς Ἀθηναίους.
Ἀλέξανδρος μετὰ τὴν ἐν Πεπαρήθῳ ναυμαχίαν
νίκην ἀμελῶς ἔχοντας συνέταξε τοῖς ἐπὶ τῶν νεῶν
διὰ τάχους προσπλεῦσαι τῷ Δείγματι τοῦ Πειραιέως
καὶ ἀπὸ τῶν τραπεζῶν ἁρπάσαι τὰ χρήματα. τῶν δὲ
προσπλεόντων οἱ Ἀθηναῖοι φιλίας τὰς ναῦς εἶναι
νομίσαντες ἀπεσκόπουν. οἱ δὲ ἀποβάντες τὸ πολε-
μικὸν ἐσήμηναν καὶ σπασάμενοι τὰς μαχαίρας ὥρμων
ἐπὶ τὰς τραπέζας. οἱ μὲν Ἀθηναῖοι σπουδῇ ἔθεον
ἐς τὸ ἄστυ τοῖς στρατηγοῖς ἀγγελοῦντες τὴν κατά-
ληψιν τοῦ Πειραιέως, οἱ δὲ τὰ χρήματα ἁρπάσαντες
ἀπέπλευσαν.
Ἀθηνοκλῆς πολιορκούμενος πρὸς τοὺς κριοὺς καὶ
μηχάνημα προσάγειν, ὅπερ τὸ ἄκρον τῆς δοκοῦ πλῆξαν
τὴν δοκὸν ἀπὸ τῶν ἐπάλξεων πίπτειν ὀρθὴν ἐβιάζετο
μηδένα βλάπτουσαν τῶν ἐπὶ γῆς ἑστηκότων. πάλιν
οἱ μὲν πολέμιοι χελώνας προσάγοντες τὰ τείχη συνέ-
σειον, οἱ δὲ ἀπὸ τῶν τειχῶν μόλιβδον τηκτὸν ἐν χαλ-
κείοις προωθοῦντες κατέχεον, ὑφʼ οὐ συνέβαινε τὴν
χελώνην διαλύεσθαι. οἱ δὲ πολέμιοι κατὰ τῆς χελώνης
ἐκ πύργων προσαγομένων ὄξος ἐπέχεον καὶ κατεσβέν-
νυον τόν τε μόλιβδον καὶ ὅσα ἄλλα ἀπὸ τῶν τειχῶν
καίοντα ἠφίετο. σβεστήριον γὰρ πυρὸς μάλιστα ὄξος
εἶναι δοκεῖ· ἄριστον δὲ κώλυμα πυρὸς ἐπαλειφόμενον
ὄξος — ἥκιστα γὰρ τούτου πῦρ ἅπτεται — καὶ σπόγγος
ὕδατος πλήρης προσαρτώμενος. ἔνιοι δὲ πρὸς τὸν
καταχεόμενον μόλιβδον πίλους τοῖς μηχανήμασιν ἐπι-
θέντες χοῦν καὶ πηλὸν τετριχωμένον προσῆγον.
Φιλοποίμην οὐκ ἐνόμιζε προσήκειν ἀγαθῷ στρα-
τηγῷ τῆς φάλαγγος ἡγεῖσθαι· ἀλλὰ τοτὲ μὲν [ἐν] πρώ-
τοις, τοτὲ δὲ ἐν ἐσχάτοις, πολλάκις δὲ καὶ κατὰ μέσους
Φιλοποίμην ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἐδιώκετο· καὶ ὅσον
οὔπω καταλαμβανόμενος, τὸν Εὐρώταν διαβὰς προσέ-
ταξε τοῖς ἱππεῦσιν ἀποχαλινῶσαι τοὺς ἵππους καὶ ἀπὸ
τοῦ ποταμοῦ ποτίζειν, τοὺ παρακειμένου τόπου δασέος
ὄντος καὶ πολλὴν ὕλην ἔχοντος. οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι
πολὺ τὸ θράσος ἰδόντες τῶν ἀποχαλινωσάντων τοὺς
ἵππους καὶ (τῶν) ποτιζόντων ὑπώπτευσαν ἐν τῇ ὕλῃ
συμμάχους τοῦ Φιλοποίμενος πολλοὺς ἀποκεκρύφθαι
καὶ μὴ τολμήσαντες διαβῆναι τὸν ποταμὸν ἀνέστρεψαν.
Φιλοποίμην ἐδίδαξε τοὺς Ἀχαιοὺς ἀντὶ μὲν θυρεοῦ
καὶ δόρατος ἀσπίδα καὶ σάρισαν λαβεῖν, κράνεσι δὲ καὶ
θώραξι καὶ προκνημῖσι φράξασθαι, μόνιμον δὲ καὶ
βεβηκυῖαν μάχην ἀσκεῖν ἀντὶ δρομικῆς καὶ πελταστικῆς,
τρυφὰς δὲ καὶ πολυτελείας ἐσθήτων καὶ δείπνων ἀφε-
λεῖν, μόνοις δὲ τοῖς ἀναγκαίοις [καὶ τοῖς] ἐν στρατείᾳ
χρησίμοις ἀρκεῖσθαι. ταῦτα διδάξας Φιλοποίμην ἐν ταῖς
πλείσταις μάχαις εὐδοκιμοῦντας εἶχε τοὺς στρατιώτας.
Ἄρατος ἐκράτησεν Ἀκροκορίνθου φρουρὰν ἔχον-
ζίτην, καὶ Ἄρατος διὰ τὴν τοῦ νομίσματος ἐργασίαν
ἐχρῆτο· παρασχόντες τούτῳ τὸ χρυσίον κατήλλασσον.
εἷς αὐτῶν Ἐργῖνος, πλεονάκις φοιτῶν καὶ τῷ τραπε-
ζίτῃ κοινωνήσας ἑστίας καὶ σπονδῶν, λόγου παραπε-
σόντος περὶ τῆς φρουρᾶς τοῦ Ἀκροκορίνθου, ὡμολόγησε
παρὰ τὸ κρημνῶδες ἐντομὴν ἑωρακέναι πλαγίαν, ᾗ
χθαμαλὸν καὶ εὐεπίβατον εἶναι τὸ τεῖχος. ὁ τραπεζίτης
ἀνήγγειλεν Ἀράτῳ. ὁ δὲ πολλῇ σπουδῇ τὸν Ἐργῖνον
φιλοποιησάμενος, συντίθεται τάλαντα ἑξήκοντα δώσειν,
εἰ διʼ αὐτοῦ κρατήσειεν Ἀκροκορίνθου. Ἐργῖνος ὑπι-
σχνεῖται μετὰ τῶν ἀδελφῶν τοῦτο πράξειν. ἦν μὲν δὴ
πάντα πρὸς τὴν ἐπίθεσιν εὐτρεπῆ. Ἄρατος δὲ κελεύει
τὴν ἄλλην δύναμιν ἐν τοῖς ὅπλοις ἐγρηγορέναι, αὐτὸς
δὲ τετρακοσίους λογάδας ἀναλαβὼν υύκτωρ ἧκε πρὸς
τὸ τεῖχος καὶ κλίμακας τῷ χθαμαλῷ προσβαλὼν ὑπερέβη.
τῶν δὲ ἔνδον αἰσθομένων ἐγένετο νυκτομαχία καρ-
τερὰ τῆς σελήνης τοτὲ μὲν φῶς παρεχούσης τοῖς μα-
χομένοις, τοτὲ δὲ ὑπὸ τὰ νέφη δυομένης, καὶ τοῦ
σκότους ποιοῦντος τὴν μάχην φοβερωτέραν. τέλος οἱ
δὲ ὁ φιλόσοφος τῆς ἄκρας ἁλισκομένης εἰς Κεγχρεὰς
διαφυγὼν ἐκεῖθεν πρὸς Ἀντίγονον ᾤχετο.
Πύρρος ἡττηθεὶς ὑπὸ Ῥωμαίων, τοὺς ἐλέφαντας
μαχίας, ἀποτυχὼν προσέταξε τοῖς πρεσβευταῖς τἀναντία
πρὸς ἅπαντας ἀγγέλλειν, ὡς Ἀντίγονος μεγάλῃ δυνάμει
βοηθήσειν ὑπέσχηται· ὥστε οἱ Ταραντῖνοι καὶ ὅσοι
Σικελῶν καὶ Ἰταλῶν σύμμαχοι, τὸν Πύρρον κατα-
λιπεῖν βουλόμενοι, συνέμειναν ἐλπίδι τῆς Ἀντιγόνου
συμμαχίας.
Πύρρος ἐς τὴν Πελοπόννησον ἐμβαλὼν, Σπαρ-
τὴν Λυκούργειον πολιτείαν. οἱ μὲν πρεσβευταὶ ταῦτα
ἤγγελλον, ὁ δὲ Πύρρος τῇ Σπάρτῃ προσέβαλλεν. ἐγκα-
λούντων δὲ τῶν Σπαρτιατῶν, ὡς ἄλλα προειπὼν ἄλλα
Πύρρος συνεβούλευε πρὸ τοῦ πολέμου πείθειν
τοὺς πολεμίους φόβῳ, πλεονεξίᾳ, ἡδονῇ, οἴκτῳ, δικαίῳ,
νομίμῳ, συμφέροντι, δυνατῷ.
Ἀπολλόδωρος ὁ Κασσανδρεὺς δίκην φεύγων ὡς
ἐπιτιθέμενος τυραννίδι, προελθὼν ἐν μελαίνῃ ἐσθῆτι.
τὴν γυναῖκα καὶ τὰς θυγατέρας ἐν ὁμοίῳ σχήματι
προαγαγὼν, ἱκετηρίας προτείνων αὐτὸν ἐς πᾶσαν τι-
μωρίαν ἐξέδωκε τοῖς δικασταῖς, οἳ παθόντες ἄφεσιν
αὐτῷ τοῦ ἐγκλήματος ἐψηφίσαντο. ἀφεθεὶς Ἀπολλό-
δωρος οὐκ ἐς μακρὰν τὴν τυραννίδα κατέσχε καὶ μά-
λιστα δὴ τοὺς ἀφέντας δικαστὰς ὠμῶς ἐκόλασε τὴν
σωτηρίαν ἀναφέρων εἰς τὴν ἑαυτοῦ στρατηγίαν, οὐκ
εἰς τὴν ἐκείνων φιλανθρωπίαν.
Ἀπολλόδωρος πολιτευόμενος παρὰ Κασσανδρεῦσι
πάντα ἔλεγε καὶ ἔπραττεν, ἀφʼ ὧν ἔδοξεν εἶναι μισο-
τύραννος. καὶ γὰρ κατὰ Λαχάρους τοῦ τυράννου ψή-
φισμα ἔγραψεν, ἀγώγιμον ἐκ τῆς χωώρας εἶναι τῆς
Κασσανδρέων, καὶ Ἀντίοχον τὸν βασιλέα φίλον ποι-
εῖσθαι καὶ σύμμαχον, αὐτῷ τὴν πολιτείαν ἐπιτρέποντας·
στρατιώταις πολιτείαν ἔγραψε καὶ κλήρους ἐν τῇ
Παλλήνῃ δοθῆναι, ἵνα παραμένοιεν φύλακες τῆς ἐλευ-
θερίας ἐν δὲ τοῖς συμποσίοις εἴ τις * * ἔφη δεινὸν,
ἀλλὰ καὶ σχέτλιον. οὕτω πάντας ἐξαπατήσας, ὡς
δημοτικώτατος ὢν, ἐπανέστησεν οἰκέτας καὶ τοὺς ἀπὸ
τῶν ἐργαστηρίων τεχνίτας, καὶ μειράκιον Καλλιμέλη
συναρπάσας καὶ θύσας ἐπέδωκεν αὐτὸ μαγείρῳ Λεον-
τομένει. οὗτος δειπνοποιήσας τὰ σπλάγχνα παρέθηκε
τοῖς συνωμόταις· ὧν δειπνησάντων καὶ πιόντων τὸ
αἷμα οἴνῳ μέλανι μεμιγμένον, ἔδειξεν αὐτοῖς τὸ σῶμα
τῇ κοινωνίᾳ τοῦ μιάσματος ἐμπεδῶν τὸ πιστὸν τῆς
ἐπιθέσεως. καὶ δὴ τούτοις χρησάμενος συμμάχοις κατ-
έσχε τὴν τυραννίδα, καὶ τύραννος ἐγένετο φονικώτατος
καὶ ὠμότατος πάντων, ὅσοι παρʼ Ἕλλησιν ἢ παρὰ βαρ-
βάροις ἐτυράννησαν.
Αῖγυπτος |ὑπὸ Μαυσώλου πεμφθεὶς ἐς Μίλητον
νήτου ἀποκόψας τὸ ἀπόγειον ἀπέπλευσεν ἀκινδύνως.
Λεύκων χρημάτων δεόμενος ἐκήρυξεν, ὅτι μέλλοι
κόπτειν ἄλλο νόμισμα καὶ δέοι προσφέρειν αὐτῷ τὸ
ὑπάρχον ἑκάστῳ, ὅπως μετακοπὲν δόκιμον γένοιτο. οἱ
μὲν προσήνεγκαν ὅσον εἶχον, ὁ δὲ ἄλλον χαρακτῆρα
ἐπιβαλὼν ἐπέγραψε τὸ τίμημα διπλάσιον ἑκάστῳ νο-
μίσματι, ὥστε τοῦ συλλεγέντος τὸ ἥμισυ κερδάνας
οὐδένα τῶν πολιτῶν ἐζημίωσεν.
Λεύκων μαθὼν ὡς ἐπιβουλεύοιεν αὐτῷ φίλοι καὶ
πολῖται συνομοσάμενοι πολλοὶ, τοὺς ἐμπόρους καλέσας
ἅπαντας, χρήματα ὅσα εἶχεν ἕκαστος ἐδανείζετο, φά-
σκων τοὺς πολεμίους αὐτῷ προδίδοσθαι. οἱ μὲν ἔμποροι
προθύμως ἐδάνειζον τὰ χρήματα, ὁ δὲ συναγαγὼν εἰς
τὴν αὐλὴν αὐτοὺς ὡμολόγησε τὴν ἐκ τῶν πολιτῶν
ἐπίθεσιν καὶ παρεκάλεσε φύλακας τοῦ σώματος αὐτοῦ
γενέσθαι ὡς τὰ χρήματα κομιουμένους, εἰ σώζοιντο
αὐτόν. καὶ δὴ τὰ χρήματα σῶσαι ἐθέλοντες οἱ ἔμποροι
ὅπλα παραλαβόντες οἱ μὲν δορυφόροι τοῦ σώματος,
Λεύκων ἐν τῷ πρὸς Ἡρακλεώτας πολέμῳ αἰσθό-
μένος τῷν τριηράρχων τινὰς προδιδόντας καὶ αὐτο-
μολεῖν μέλλοντας συλλαβὼν αὐτοὺς ἀκοῦσαι μὲν ἔφη
περὶ αὐτῶν λόγους οὐκ ἐπιτηδείους, οὐ πιστεῦσαί γε
μήν. ὅπως οὖν μὴ κατὰ τύχην ἥττης γενομένης αὐτοὶ
δοκοῖεν αἴτιοι τοῦ σφάλματος, αὐτοὺς μὲν ἡσυχάζειν
ἐκέλευσεν, ἄλλους δὲ τριηράρχους ἀπέδειξε· τοῖς δὲ
οἰκείοις τῶν ὑπόπτων ἀρχὰς καὶ ἐπιμελείας ἐνεχείριζε
κωμῶν, ὡς δὴ φιλοφρόνως ἕχων πρὸς αὐτούς. ἐπεὶ
δὲ τὸν πόλεμον κατελύσατο. δίκαιον ἔφη κριθῆναι
τοὺς ὑπόπτους, ἵνα μὴ δόξῃ ἀλόγως αὐτοῖς ἀπιστῆσαι.
παρελθόντων δὲ εἰς τὸ δικαστήριον ὁμοῦ τοῖς οἰκείοις
περιστήσας ὡπλισμένην δύναμιν ἅπαντας αὐτοὺς ἀναι-
ρεθῆναι προσέταξεν.
Λεύκων ἐπιστρατευσάντων Ηρακλεωτῶν ναυσὶ
πολλαῖς καὶ ἀποβαινόντων ὅποι τῆς χώρας ἐβούλοντο,
ὁρῶν τοὺς αὑτοῦ στρατιώτας ἐθελοκακοῦντας καὶ οὐκ
ἀνείργοντας ἔταξε τοὺς ὁπλίτας πρώτους πρὸς τὴν
ἀπόβασιν τῶν πολεμίων, ἐπὶ δὲ τούτοις ὄπισθεν τοὺς
Σκύθας· καὶ φανερῶς παρήγγειλε τοῖς Σκύθαις, ἐὰν
οἱ ὁπλῖται ὀκνῶσι καὶ τοὺς πολεμίους ἀποβαίνοντας
παρέχωνται, τηνικαῦτα τοξεύειν καὶ κτιννύειν αὐτούς.
Ἀλέξανδρος φρούραρχος τῶν περὶ τὴν Αἰολίδα
χωρίων, μισθωσάμενος τῶν ἀπʼ Ἰωνίας τοὺς ἀρίστους
ἀγωνιστὰς, αὐλητὰς μὲν Θέρσανδρον καὶ Φιλόξενον,
ὑποκριτὰς δὲ Καλλιππίδην καὶ Νικόστρατον, θέαν
ἐπήγγειλε. πρὸς μὲν τὴν δόξαν τῶν ἀγωνιστῶν συνέ-
δραμον ἐκ τῶν πλησίον πόλεων ἅπαντες. ἐπεὶ δὲ
πλῆρες τὸ θέατρον ἦν, περιστήσας τοὺς στρατιώτας
καὶ τοὺς βαρβάρους, μεθʼ ὧν ἐφρούρει τὰ χωρία,
πάντας τοὺς θεατὰς συλλαβῶν αὐτοῖς παισὶ καὶ γυ-
ναιξὶ, λύτρα μεγάλα λαβῶν τοὺς μὲν ἀπέλυσεν, αὐτὸς
δὲ τὰ χωρία Θίβρωνι παραδοὺς ἀπηλλάγη.
Ἀριστείδης Ἐλεάτης Διονυσίῳ πολιορκοῦντι Καυ-
λωνίαν ἐπέπλει μετὰ δώδεκα τριήρων. ὁ δὲ συνιδὼν
ἐπανήχθη πέντε καὶ δέκα ναῦς πληρώσας. Ἀριστείδης
ὑποστρέψας ὑποχωρεῖ καὶ νυκτός γενομένης ἐκέλευσεν
ἆραι τοὺς λαμπτῆρας, οἷς αἱ τοῦ Διονυσίου νῆες
εἴποντο. μετὰ μικρὸν δὲ τούτους καθελόντες ἑτέρους
καθῆκαν ἐς τὴν θάλατταν φελλοῖς μεγάλοις ἐφηρμο-
σμένους κάκ τοῦ φωτὸς ἐς τὸ πλάγιον ἐπιστρέψαντες
ἔφθασαν ἐς τὴν Καυλωνίαν καταπλεύσαντες τῶν περὶ
Διονύσιον πρὸς τὴν ἀπὸ τῶν φελλῶν αὐγὴν πλανω-
μένων.
Ἀλέξανδρος Λυσιμάχου καὶ Ἀμήστριδος υἱὸς εἰς
χωρίον παρὰ τὴν πόλιν, αὐτὸς δὲ ἕωθεν διπλοΐδα
Φρυγίαν τραχεῖαν καὶ ῥυπῶσαν περιβαλόμενος, πίλιον
[τῇ] κεφαλῇ περιθέμενος, δύο παῖδας παραλαβὼν,
ἑκατέρῳ φορτίον ξύλων ἐπιθεὶς καὶ μάχαιραν ὑπὸ
μάλης δοὺς εἰσῆλθε διὰ τῆς πύλης ἄγροικος εἶναι
νομιζόμενος. εἰσελθὼν δὲ τὸ μὲν πίλιον ἀπέθετο,
γνωρισθεὶς δὲ ἐδεξιοῦτο πάντας ὡς ἐπὶ σωτηρίᾳ τῆς
πόλεως ἥκων. οἱ δὲ κατακεκρυμμένοι κατὰ τὸ συγκεί-
μενον ἀνεῳγμένῃ τῇ πύλῃ προσπεσόντες αἱροῦσι τὸ
Κοτιάειον.
Ἀμφικτύονες Κίρραν ἐπολιόρκουν καὶ δὴ κρυπτὸν
τες διαφθείρονται τὰς γαστέρας καὶ πάντες ἐκλυθέντες
ἔκειντο· Ἀμφικτύονες ἀπονητὶ τὴν πόλιν ἔλαβον κει-
μένων τῶν πολεμίων.
Σαυνῖται πρὸς τοὺς πολεμίους ὅρκους ἐποιήσαντο
κάτω λίθους τῶν τειχῶν ἐξεῖλον, ὅπως εἰς γῆν εὐκό-
λως καταφέροιτο.
Καμπανοὶ σπονδὰς ἐποιήσαντο πρὸς τοὺς πολε-
διατεμόντες τὰ ὅπλα ἐκέλευον τούτους τὰ ἡμίση λαμ-
βάνειν.
Καρχηδόνιοι κατακλεισθέντες ἐς χωρίον ἄνυδρον
ὑπὸ Διονυσίου περὶ συμβάσεως ἐπεκηρυκεύσαντο, ὁ
δὲ ἐκέλευσεν αὐτοὺς ἀποστῆναι πάσης Σικελίας τὴν
δαπάνην ἀποδόντας, ἣν ἐν τῷ τελευταίῳ πολέμῳ πε-
ποίηται. οἱ πρόβουλοι τῶν Καρχηδονίων ὡμολόγουν
ταῦτα ποιήσειν· οὐ μὴν εἶναι σφᾶς αὐτοὺς κυρίους
ἄνευ τοῦ ναυάρχου δοῦναι βέβαιον ἀπόκρισιν. ἠξίουν
δὴ μεταστρατοπεδεῦσαι πρὸς ἐκεῖνον. Διονύσιος μὲν
ἐπέτρεψεν καίπερ ἀντιλέγοντος Λεπτίνου, Καρχηδόνιοι
Καρχηδόνιοι Σικελίαν πορθοῦντες, ὅπως αὐτοῖς
ἀπὸ Λιβύης διὰ τάχους τὰ ἀναγκαῖα κομίζοιτο, κλε-
ψύδρας δύο ποιήσαντες ἴσας τοῖς μεγέθεσι, κύκλους
ἐν ἑκατέρᾳ διέγραψαν ἴσους ἔχοντας τὴν αὐτὴν ἐπι-
γραφήν. ἐπεγέγραπτο δὲ οὗ μὲν χρεία νεῶν, οὐ δὲ
στρογγύλων πλοίων, ἀλλαχοῦ δὲ χρυσίου, καὶ πάλιν
ἀλλαχοῦ μηχανημάτων καὶ πάλιν σίτου καὶ πάλιν θη-
ρίων καὶ πάλιν ὅπλων καὶ πεζῶν καὶ ἱππέων. οὕτω
δὴ πάντας τοὺς κύκλους ἐπιγράψαντες, τὴν ἑτέραν
τῶν κλεψυδρῶν ἐν Σικελίᾳ κατασχόντες [τὴν ἑτέραν]
ἐξέπεμψαν εἰς Καρχηδόνα συντάξαντες, ἢν ἴδωσιν
ἀρθέντα πυρσὸν παρʼ αὐτῶν, ἀποσκοπεῖν, ὅταν ὁ δεύ-
τερος ἀναδειχθῇ πυρσὸς, ποίου κύκλου τοῦτο συμ-
βήσεται· οὗ τὴν ἐπιγραφὴν ἀναγνόντας ὅτι τάχος τὸ
σημαινόμενον διὰ τῶν γραμμάτων ἐκπέμπειν. τοῦτον
τὸν τρόπον ὀξυτάτην εἶχον Καρχηδόνιοι τὴν κομιδὴν
τῶν εἰς τὸν πόλεμον ἀναγκαίων.
Καρχηδόνιοι ναυσὶ [στρογγύλαις] καὶ τριήρεσιν
ἔπλεον ἐπὶ Σικελίαν· Διονύσιος αἰσθανόμενος ναυσὶ
πολλαῖς ἐπέπλευσεν. προϊδόντες Καρχηδόνιοι τὸν στό-
λον τὰς μὲν στρογγύλας τῶν νεῶν κύκλῳ περιστή-
σαντες ἑτέραν ἀπὸ τῆς ἑτέρας ἱκανὸν διάστημα, τὰς
δὲ τριήρεις ἐς τὸ μέσον αὐτῶν ἀθροίσαντες, συχνοὺς
δὲ τῶν ἀνδρῶν ἐπὶ τὰς ὁλκάδας ἐπιβιβάσαντες ἠμύ-
Καρχηδόνιοι πολεμοῦντες Ἱέρωνι, νύκτωρ ἐπι-
πλεύσαντες Μεσήνῃ πλησίον τῆς πόλεως ὑπὸ ἄκραν
τινὰ καθωρμίσθησαν. ἐν τῷ λιμένι πολλαὶ τριήρεις
καὶ στρογγύλαι νῆες ὥρμουν, ἐπὶ τοῦ στόματος ἄλλαι
παρεφύλασσον. ὁ στρατηγὸς τῶν Καρχηδονίων ἄριστα
πλεούσης νεὼς τὸν τριήραρχον καλέσας προσέταξεν
αὐτῷ παρὰ τὸν λιμένα πλεῖν ἐγγίζοντα τοῦ στόματος,
εἰ δὲ οἱ πολέμιοι διώκοντες ἐπαναχθεῖεν, φεύγειν ἄνω
πελάγους. ὁ μὲν τριήραρχος ἐπέλαζε τῷ στόματι, οἱ
δὲ κυβερνῆται τῶν ἐφορμουσῶν νεῶν ὑπολαβόντες
εἶναι κατάσκοπον τὴν ναῦν ἐδίωκον κατὰ κράτος. ὡς
δὲ μακρὰν ἀπεσπάσθησαν ἄχρι πελάγους διώκοντες,
οἱ Καρχηδόνιοι τοῖς λοιποῖς σκάφεσι σπουδῇ πλεύσαν-
τες ἐπὶ τὸν λιμένα τὰς μὲν τριήρεις κενὰς οὔσας ἐνέ-
πρησαν, τῶν δὲ ὁλκάδων τὰς πλείστας ἐξείλκυσαν.
Καρχηδόνιοι περὶ Σικελίαν μαθόντες. ὅτι Ῥωμαῖοι
σπάσαι πείθουσι τῶν ἰδίων πολιτῶν τινας αὐτομόλους
γενέσθαι, οἳ πρὸς τὸν Ῥωμαίων στρατηγὸν Γναῖον
Κορνήλιον| ἐλθόντες ὑπέσχοντο, Λιπάραν τὴν νῆσον
τὴν προκειμένην τῆς Σικελίας αὐτῷ προδώσειν. ὁ μὲν
εἰρήνην σπείσαντες καὶ [ὅρκους] δόντες ἐδεήθησαν
εἰς τὸ σκάφος αὐτῶν μεταβῆναι τοῦ Καρχηδονίων
στρατηγοῦ χαλεπῶς νοσοῦντος, ὅπως ἐφʼ οἷς δεῖ τὴν
εἰρήνην ἀσφαλέστερον συνθοῖντο. πεισθεὶς ὁ Ῥωμαῖος
μετέβη πρὸς τὸν Καρχηδόνιον. οἱ δὲ Λίβυες ἐγκρατεῖς
αὐτοῦ γενόμενοι ταῖς πάσαις ναυσὶν ἐπιθέμενοι ῥᾳδίως
ἐκράτησαν.
Ἀμπρακιώτας Ῥωμαῖοι πολιορκοῦντες , ἐπειδὴ
ροντο, σύριγγα στενὴν υπώρυξαν κάτωθεν τὴν πόλιν
ἐκπολιορκεῖν βουλόμενοι. μέχρι μὲν δὴ πολλοῦ τοὺς
πολεμίους ἐλάνθανον, ἐπεὶ δὲ χοῦς πολὺς ἐσωρεύετο,
συνέντες Ἀμπρακιῶται τὸ δρώμενον καὶ αὐτοὶ σύριγγα
ἔνδοθεν ἀνθυπώρυξαν καὶ τῆς σύριγγος ἐπʼ ἄκρῳ
τάφρον ἐγκαρσίαν τεμόντες λεπτὰ χαλκώματα ἐφεξῆς
ἔθηκαν, ὅπως τῶν Ρωμαίων τούτοις ἐντυγχανόντων
ψόφος γένοιτο. καὶ δὴ γενομένου ψόφου ὑπὸ γῆς
πῶμα πλῆρες τρημάτων ἐπιθέντες νεῦον πρὸς τοὺς
ἐναντίους τῇ σύριγγι τῶν πολεμίων προσήρεισαν·
ὄπισθεν δὲ τοῦ πίθου χαλκευτικὸν ἀσκὸν προσαρμό-
σαντες, εἰς τὸν διατεταγμένον αὐλίσκον φῦσαν ἐνέντες
ἐξέκαιον, ὥστε τῆς σύριγγος πληρουμένης καπνοῦ πολ-
λοῦ καὶ δριμέος οἱ Ῥωμαῖοι μὴ φέροντες ἐξέλιπον τὴν
ὑπὸ τῇ γῇ πολιορκίαν.
Φωκεῖς ἐς τὸν Παρνασὸν κατακλεισθέντες ὑπὸ
ἀλλήλοις δόντες φείδεσθαι τῶν γεγυψωμένων νυκτὶ
πανσελήνῳ ἐπικαταβάντες τοῖς πολεμίοις ἐπέθεντο. οἱ
δὲ ὥσπερ φάσμα ξένον καὶ ἀλλόκοτον φοβηθέντες, ἔνιοι
δὲ καὶ νομίσαντες Θετταλοὺς εἶναι τοὺς ἐπιτιθεμένους,
Φωκεῖς τὴν Θετταλικὴν ἵππον διέφθειραν. τάφρον
κενῶν ἀμφορέων (καὶ) γῆν ὀλίγην ἐπέβαλον. ἐς ταύ-
την τὴν τάφρον ἐμπεσόντες οἱ ἱππεῖς αὐτοῖς ἵπποις
διεφθάρησαν.
Πλαταιεῖς Θηβαίων ἔλαβον αἰχμαλώτους. ἐπεὶ
δὲ ἐς τὴν Πλαταιΐδα ἐνέβαλον Θηβαῖοι, κήρυκα πέμ-
ψαντες ἠπείλησαν ἀποκτεῖναι τοὺς αἰχμαλώτους, εἰ μὴ
τῆς χώρας ἐξέλθοιεν, [ἀποδώσειν δὲ ὑπέσχοντο, εἰ
δῃώσεως ἀποσχόμενοι ἀπαλλάσσοιντο. πιστεύσαντες οἱ
μὲν Θηβαῖοι τῆς χώρας ἐξῆλθον], Πλαταιεῖς δὲ τοὺς
αἰχμαλώτους ἀπέκτειναν.
Πλαταιεῖς ὑπὸ Λακεδαιμονίων πολιορκούμενοι νύ-
σοὺς φιλίους, ἵνα διὰ τῆς ἐπιπυρσείας ἀπατήσαντες
Θηβαίους πείσωσιν ἀποστῆναι τῆς βοηθείας. οὕτω
γε τοῖς πυρσοῖς ἐναντίοις ἀμφιδοξήσαντες Θηβαῖοι
βοηθῆσαι κατώκνησαν.
Πλαταιεῖς ὑπὸ Λακεδαιμονίων καὶ Θηβαίων ἐπο-
λιορκοῦντο. ἄνδρες διακόσιοι Πλαταιέων ἀσέληνον
νύκτα καὶ χειμέριον παραφυλάξαντες τοῖς ἄλλοις πο-
λίταις παρήγγειλαν κατὰ τὸ ἐναντίον μέρος τοῦ τείχους
προσβαλόντας βοῆσαι. τῶν Λακεδαιμονίων ἔξωθεν ἐπʼ
ἐκεῖνον τὸν τόπον προσβοηθούντων, οἱ δὲ κατὰ τὸ
ἐναντίον προσθέμενοι κλίμακας ὑπερέβησαν τὸ τεῖχος.
οὐ μὴν οὐδὲ τὴν ἐπʼ Ἀθηνῶν ὁδὸν ἐτράποντο, ἀλλὰ
τὴν ἐπὶ Θηβῶν, ὡς ἥκιστα ἄν κατὰ ταύτην διωχθέντες·
καὶ γὰρ οὕτω συνέβη. Λακεδαιμόνιοι μὲν διὰ τοῦ
Κιθαιρῶνος ἐδίωκον, οἱ δὲ Πλαταιεῖς ἐκ τῆς ὁδοῦ
τῆς Θηβαϊκῆς ἐκκλίναντες ἐπανῆλθον ἐς τὰς Ὑσιὰς
κἀκεῖθεν Ἀθήναζε διεσώθησαν.
Ἀθηναῖοι στρατεύουσιν ἐπὶ Κερκυραίους φυγάδας
καταλαβομένους τὸ τῆς Ἰστώνης ὄρος. οἱ δὲ τὰ| ὅπλα
παρέδωκαν ἐπιτρέποντες τῷ δήμῳ [τῷ] τῶν Ἀθη-
ναίων βουλεύσασθαι περὶ αὐτῶν· ἐὰν δέ τινες αὐτῶν
φεύγοντες ἁλῶσι, [ἅπασι] λελύσθαι τὰς σπονδάς.
Κερκυραῖοι δείσαντες, μὴ φιλανθρώπως βουλεύσηται
περὶ αὐτῶν ὁ Ἀθηναίων δῆμος, κρύφα ἔπεμψαν πρὸς
ἐνίους ἀποδρᾶναι συμβουλεύοντες καὶ πλοῖον αὐτοῖς
παριστάντες, ἵνα πεισθέντων φυγεῖν αἱ σπονδαὶ λυ-
Ἐγεσταῖοι τῆς Ἀθηναίων συμμαχίας δεόμενοι
ἰδιωτῶν οἰκίας. οἱ πρεσβευταὶ πλοῦτον ἰδόντες ἤγγειλαν
Ἀθηναίοις, οἱ δὲ τὴν συμμαχίαν ἔπεμψαν.
Οἱ κατὰ τὴν Ἰταλίαν Λοκροὶ σπονδὰς ποιούμενοι
ἐπὶ τοὺς ὤμους ἐπιθέντες καὶ γῆν ἐμβεβλημένην τοῖς
ὑποδήμασιν ὑπὸ τοῖς ποσὶν ἔχοντες ὤμοσαν πρὸς τὸ
βέβαιον αὐτοῖς φυλάξειν τὴν πολιτείαν, ἐφʼ ὅσον ἂν
τὴν γῆν ταύτην πατῶσι καὶ τὰς κεφαλὰς ἐπὶ τοῖς
ὤμοις φέρωσι. τοῖς ὅρκοις πιστεύσαντας τούς Σικελοὺς
ἀνεῖλον οἱ Λοκροὶ μετὰ μίαν ἡμέραν ὡς οὐκέτι τῆς
αὐτῆς γῆς ἐπιβαίνοντες οὐδὲ τὰς κεφαλὰς ἐπὶ τοῖς
ὤμοις φέροντες.
Κορίνθιοι Συρακουσίοις βοήθειαν πέμποντες, μα-
θόντες εἴκοσι ναῦς Ἀττικὰς περὶ Ναύπακτον ἐφορμεῖν
παραφυλαττούσας, πληρώσαντες εἴκοσι καὶ πέντε τριή-
ρεις, ταύταις μὲν ἐν Πανόρμῳ τῆς Ἀχαΐας ἀνθώρμουν
ἀντικρὺ τῶν Ἀττικῶν. τούτων δὲ παραφυλαττόντων
ἀλλήλους ὁλκάδες μεσταὶ Κορινθίων ὁπλιτῶν ἀπῆραν
ἐκ Πελοποννήσου σύμμαχοι Συρακουσίοις, Ἀθηναῖοι
δὲ προσεῖχον ταῖς ἀνθορμούσαις τριήρεσιν.
Λαμψακηνοὶ καὶ Παριανοὶ γῆς ὁρίων ἀμφισβητοῦν-
τες συνέθεντο, ἡνίκʼ ἂν ὄρνιθες ᾄσωσι πρῶτον, πέμψειν
ἄνδρας ἐξ ἑκατέρας πόλεως πρὸς ἀλλήλους· ὅπου δʼ
ἂν οἱ πεμφθέντες ἀπαντήσωσι, τοῦτον ἀμφοτέροις ὅρον
τῆς γῆς γενέσθαι. ἐπειδή ταῦτα ἔδοξεν, οἱ Λαμψακηνοὶ
τῶν ἐν [τούτοις] τοῖς τόποις θαλασσουργῶν ἔπεισάν
τινας, ὅταν ἴδωσι τοὺς Παριανούς παριόντες, ἰχθῦς
ἀφθόνως ἐπιβάλλειν τῷ πυρὶ καὶ οἶνον πολὺν ἐπισπέν-
δειν ὡς Ποσειδῶνι θύοντας καὶ παρακαλεῖν αὐτοὺς
μετʼ εὐφημίας τιμῆσαι τὸν θεὸν σπονδῶν κοινωνήσον-
τας. οἱ μὲν ἁλιεῖς [ταῦτα ἐποίησαν], οἱ δὲ πεισθέντες
τοῖς ἁλιεῦσι συνήσθιον καὶ συνέπινον τὸ σπουδαῖον
ριανῶν μεθόριον στησάμενοι τὸ Ἑρμαῖον.
Χαλκηδόνιοι Βυζαντίοις πολεμοῦντες ἀνοχὰς [ἓξ]
ἡμερῶν συνθέμενοι προεχειρίσαντο ἄνδρας ἑκάτεροι
δέκα περὶ τῆς εἰρήνης βουλευσομένους. τρισὶν ἡμέραις
ἐβουλεύσαντο, τὴν τετάρτην παραλείψειν ἔφασαν οἱ
Χαλκηδόνιοι διά τινας ἀσχολίας ἀναγκαίας. συγχωρη-
σάντων Βυζαντίων, οἱ δὲ νύκτωρ πληρώσαντες τὰς
ναῦς ἄφνω προσέπεσον μὴ προσδοκῶσι Βυζαντίοις
πόλεμον διὰ τὸ λοιπὰς τῶν ὅλων εἶναι ἡμέρας δύο.
Ὅτι Ἀθηναίων καὶ Λακεδαιμονίων ἐν τῇ Ἀσίᾳ νῆες ἀνθ-
ώρμουν ἐν τοῖς ὅρμοις ὑπʼ ἀλλήλων ὁρώμεναι· κατὰ δὲ τὸν
αὐτὸν καιρὸν ἀναχθεῖσαι πάλιν ἀπέπλεον καὶ τὰ πληρώματα
ἐξεβίβαζον. τοῦτο ἐπὶ συχνὰς ἡμέρας ἔδρων παραφυλάττοντες
ἀλλήλους. ὁ Λάκων ἀσελήνῳ νυκτὶ τὰ πληρώματα μετὰ σιγῆς
προσέταξεν εἰσαγαγεῖν, ἐπεὶ δὲ ἦν ἡμέρα, φανερῶς ἐνεβίβασεν
τοὺς πελταστὰς καὶ τὴν ἡσυχίαν εἶχεν ἐν ταῖς ναυσίν. οἱ Ἀθη-
ναῖοι τοῦτο ἰδόντες καὶ αὐτοὶ ὁμοίως ἐποίουν. ἦν ἀρίστου ὥρα.
οἱ Λάκωνες ἐξεβίβασαν τοὺς πελταστὰς καὶ σίτου φροντὶς ἦν
αὐτοῖς· ὁμοίως καὶ οἱ Ἀθηναῖοι τοὺς πελταστὰς ἐξεβίβασαν
καὶ περὶ ἄριστον ἐπονοῦντο. ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ τὰ πληρώ-
ματα τῶν Λακωνικῶν νεῶν ἀντικαθιστάμενα ἐπέπλευσαν ταῖς
Ὅτι καὶ Φιγαλεῖς πολιορκούμενοι πέμψαντες κήρυκα ἐξε-
Ἀργείων ἀπαγούσης ὁδοῦ· οὓς ἰδόντες Φιγαλεῖς καὶ νομίσαντες
τὴν συμμαχίαν ἥκειν ἀνοίξαντες τὰς πύλας ὑπεδέξαντο.
Ὅτι Ἠλεῖοι Ξενίαν τὸν προεστηκότα τῆς πόλεως ὑποπτεύ-
τευομένων αὐτῷ τινες πείθουσιν ἐπιδημοῦντα Λάκωνα ἐπι-
λαβέσθαι παιδὸς Ἀρκάδος ὡς οἰκέτου. προελθούσης δὲ τῆς
δίκης ἐπὶ τοὺς ἄρχοντας τὸ μὲν πλῆθος τῷ Λάκωνι συνέπραττεν,
ὁ δὲ Ξενίας τῷ Ἀρκάδι. στάσεως δὲ γενομένης προῆλθε τὸ
πρᾶγμα μέχρι τῆς ἐκκλησίας κἀκεῖ πάλιν ὁ Ξενίας τοῦ Ἀρκάδος
ὑπερηγωνίζετο. οὕτως ὁ δῆμος ἐλέγχῳ φανερῷ μαθὼν ἀρκαδί-
ζοντα θάνατον αὐτοῦ κατεχειροτόνησεν.
Ὅτι Ἀννίβας ἐν πολέμῳ φονευθέντα † Φλαῦον, ἐπειδὴ τὸ
σθαι, οὐκ ἐπέτρεψεν, ἀλλὰ τόν τε ἄνδρα ὡς ἀγαθὸν στρατηγὸν
ἐπήνεσέν καὶ τὰ νενομισμένα τῇ ταφῇ ἐπιτελέσας πρὸς τὴν
Ῥώμην ἀπέπεμψεν, ὅθεν καὶ πολλὴν εὔνοιαν παρὰ Ῥωμαίων
ἐκτήσατο.
Ὅτι Ἀννίβας ἔπειθε τοὺς ἰδίους, ὡς οἱ κατὰ πόλεμον
Ὅτι καὶ Ἀννίβας παρατασσόμενος ἔταξεν τοὺς μὲν γενναιο-
μέσῳ προὔχοντας ὑπὲρ τὴν φάλαγγα καὶ παράγγελμα ἔδωκεν,
ἡνίκα τοὺς μέσους ὠσάμενοι διώκειν ἐπιχειροῖεν [οἱ πολέμιοι],
συνάπτειν τὰ κέρατα. ἡ κύκλωσις αὕτη πεντακισμυρίους ἔκτεινεν
ἐν τῇ μάχῃ.
Ὅτι Ἀννίβας περὶ Κάννας διάγων τῶν πεδίων ὑφάμμων
ὄντων κατὰ νώτου τὸν ἄνεμον λαβὼν προήγαγε τὴν φάλαγγα.
οἱ Ῥωμαῖοι τὴν ἄμμον ἐμπίπτουσαν τοῖς ὀφθαλμοῖς οὐ φέροντες
εἰς φυγὴν ἐτρέποντο.
Ὅτι Ἀννίβας ἐν τῇ Καμπανῶν Ῥωμαίους κατεστρατήγησεν
σημάνῃ τὸ πολεμικὸν, καθεύδετε, ὅταν τὸ ἀνακλητικὸν, ἔξιτε
ἀμφὶ δευτέραν φυλακήνʼ. ἐσήμανε τὸ πολεμικόν· Ῥωμαῖοι κατα-
πλαγέντες ἐν τοῖς ὅπλοις ἦσαν. πάμπολυ διαλιπών Ἀννίβας τὸ
ἀνακλητικὸν ἐσήμανε. Ῥωμαῖοι ταλαιπωρήσαντες τῷ χειμῶνι
καὶ τῇ ἀγρυπνίᾳ ἀναχωρήσαντες κατηνέχθησαν εἰς ὕπνον. Ἀν-
νίβας ἐπιπεσών πάντας διέφθειρεν.
Ὅτι Ἀννίβας περὶ Κασιλῖνον νυκτὸς χειμερίου γενομένης
σαμένων τοὺς δευτέρους προσβαλεῖν καὶ ἐφεξῆς τὸ τρίτον καὶ
τέταρτον, καὶ τῷ τοιούτῳ τρόπῳ ἐνίκησεν.
Ὅτι Ἀννίβας περὶ τὴν Ἐρδονίαν Φλάκκον Ῥωμαίων στρα-
Ὅτι Ἀννίβας ὑπὸ Ῥωμαίων ἐν στενοχαώροις ἀποκλεισθεὶς
τῶν κεράτων λαμπάδας ὑφάψας ἐς τὸ στενωπὸν ἐνεβίβασεν· διʼ
ὧν τοὺς παραφυλάττοντας ἐκπλήξας εἰς φυγὴν ἔτρεψεν, αὐτὸς
δὲ ἀσφαλῶς ἀνεχώρησεν.
Ὅτι ὁ αὐτὸς ἀναζεῦξαι βουλόμενος ἀπέλιπε τοὺς ἱππεῖς,
ζευξιν· ἐκεῖνοι γὰρ ἔμελλον ῥᾳδίως ἀφιππάζεσθαι.
Ἀννίβας μὴ δυνάμενος [ἑλεῖν| πόλιν τῶν Ῥωμαίων παρα-
θαλασσίαν ἔπεμψεν πλοῖα πρὸς αὐτὴν καὶ ἔστησεν εἰς αὐτὰ
Ῥωμαϊκὸν σημάδιον. ἰδόντες δὲ τὸ σημάδιον οἱ πολῖται ἐξῆλθον
ὡς δῆθεν πρὸς ὑποδοχὴν Ῥωμαίων καὶ ἐνέπεσον εἰς ἐγκρύμ-
ματα καὶ ἐσφάγησαν.
Ὅτι Ἀμίλκας Ἕλληνι τακτικῷ χρώμενος τοῦτον αἰσθόμενος
κούσαις Ὀλύμπιον. ὁ μὲν τακτικὸς ἐν ἀπορρήτῳ πέμψας Ἀγα-
θολεῖ τοῦτο προεμήνυσεν, ὁ δὲ Ἀμίλκας συνέταξε ταῖς ναυσὶν,
ἔχων μετὰ κραυγῆς καὶ θορύβου προσπεσών ἐφόνευσε τῶν Ἀγα-
θοκλείων στρατιωτῶν ἑπτακισχιλίους.
Ὅτι Ἀμίλκας πλῆθος Καρχηδονίων νεῶν [ἔχων τοῖς] θεασα-
μένοις φαντασίαν παρέσχεν ἀποπλέων ὡς πρύμναν κρουσόμενος,
νυκτὸς δὲ καταχθεὶς τὴν στρατιὰν ἐκβιβάσας τετρακισχιλίους δι-
ἐγειρομένους ἐκ τῆς κοίτης κατέκοψεν, οἱ δὲ λοιποὶ συνέφευγον
εἰς μάχην, ὥστε πολλῶν αἰχμαλώτων κρατήσας Ἀμίλκας πάλιν
ἀπέπλευσεν.
Συλοσῶν Καλλιτέλους Σαμίοις δημοτικὸς εἶναι
δοκῶν στρατηγὸς ᾑρέθη· Σαμίων δὲ πολεμούντων τοῖς
Αἰολεῦσι καὶ τὴν πανήγυριν οὐκ ἀγόντων ἐν τῷ ἱερῷ
τῆς Ἥρας, πορρωτέρω τῆς πόλεως ὄντι, Συλοσῶν οὐκ
ἂν ἔφη στρατηγῶν ἀμελῆσαι τῆς εἰς τὴν θεὸν εὐσε-
βείας ὡς καὶ μᾶλλον ἐκπλήξων τοὺς πολεμίους, εἰ τὴν
πάτριον ἀγάγοι πανήγυριν. οἱ Σάμιοι τὸν στρατηγὸν
ἐπαινέσαντες τῆς εὐσεβείας καὶ τῆς ἀνδρείας, ἐλθόντες
ἐπὶ τὸ τῆς Ἥρας ἱερὸν ἐσκηνοποιοῦντο καὶ ὅσα εἰς
πανήγυριν καθίσταντο. ὁ δὲ Συλοσῶν νυκτὸς εἰς τὴν
πόλιν εἰσελθὼν καὶ τοὺς ἀπὸ τῶν τριήρων ναύτας
εἰσκαλέσας τὴν Σαμίων ἀρχὴν κατέσχεν.
Ἀλέξανδρος Θετταλὸς ναυμαχεῖν μέλλων πολλοῖς
ἐπιβάταις ἐπὶ τῶν καταστρωμάτων διέδωκε πολλὰ σαυ-
νία καὶ παρήγγειλεν, ὅταν παραβάλῃ ναῦς, ἀκοντίζειν
ἐπὶ τοὺς ναύτας, ἵνα οἱ πλεῖστοι αὐτῶν ἀχρεῖοι γί-
γνοιντο.
Θρασύβουλος Μιλησίων τύραννος Ἀλυάττου πο-
λιορκοῦντος Μίλητον καὶ λιμῷ τὴν πόλιν αἱρήσειν
μέλλοντος, πέμψαντος δὲ κήρυκα περὶ σπονδῶν, ἕως
ἂν τὸν νεὼν κατασκευάσῃ τῆς Ἀσσησίας Ἀθηνᾶς,
προσέταξεν τοῖς πολίταις, ὅσον ἕκαστος ἔχοι σῖτον
πάντα ἐξενεγκεῖν ἐς τὴν ἀγορὰν καὶ κατακειμένους
εὐωχεῖσθαι. ὁ κήρυξ ταῦτα ἰδὼν ἤγγειλεν Ἀλυάττῃ·
ὁ δὲ ὡς ἀφθόνων τροφῶν παρασκευὴν Μιλησίων
ἐχόντων διέλυσε τὴν πολιορκίαν.
Μέντωρ Ἑρμείου κρατήσας πρὸς τὰς πόλεις τὰς
Ἀναξαγόρας, Κόδρος, Διόδωρος, παῖδες Ἐχεά-
πάσας, ἐν κλοιῷ δεδεμένους ἐς τὴν ἄκραν τὴν ἐν
Σάρδεσιν ἔπεμψεν. οἱ δὲ ἐπὶ μακρὸν ταλαιπωρηθέντες
ἔλυσαν αὐτοὺς, φίλου ῥίνην εἰσπέμψαντος, ᾗ χρησά-
μενοι τὰ δεσμὰ διέσπασαν καὶ οἰκετικαῖς ἐσθήσεσι
μετασκευασάμενοι, διὰ νυκτὸς ὡς οἰκέται τοῦ δεσμω-
τηρίου προελθόντες, σχοινίῳ καὶ ἱματίοις κατὰ μῆκος
παρεσχισμένοις συνδήσαντες αὑτοὺς ἀπὸ τῶν τειχῶν
καθῆκαν. Διόδωρος μὲν ἐκπεσὼν ἀπὸ ὕψους, παρα-
χρῆμα χωλωθεὶς ἄμφω τὼ πόδε, ληφθεὶς ὑπὸ Λυδῶν
ὡς Ἀλέξανδρον ἐπέμφθη δίκας δώσων. Ἀλεξάνδρου
ἐν Βαβυλῶνι τελευτήσαντος εἰς Ἔφεσον ὑπὸ Περδίκ-
κου κατεπέμφθη κριθησόμενος κατὰ τοὺς νόμους·
Ἀναξαγόρας δὲ καὶ Κόδρος διάραντες εἰς Ἀθήνας
ἐσώθησαν, τὴν δὲ Ἀλεξάνδρου τελευτὴν ἀκούσαντες
εἰς Ἔφεσον ἐπανελθόντες καὶ τὸν ἀδελφὸν Διόδωρον
ἀνέσωσαν.
Κροίσου τοῦ Λυδοῦ πολιορκοῦντος Ἔφεσον, ἐπειδὴ
τῶν πύργων τις, ὁ προδότης κληθεὶς, ἔπεσε καὶ τὸ
δεινὸν τῆς ἁλώσεως ἐν ὀφθαλμοῖς ἦν, Πίνδαρος ὁ
τυραννεύων τῆς πόλεως συνεβούλευσε τοῖς Ἐφεσίοις
ἐκ τῶν πυλῶν καὶ τῶν τειχῶν θώμιγγας συνάψαι τοῖς
κίοσι τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἀρτέμιδος ὥσπερ ἀνατιθέντας τῇ
θεῷ τὴν πόλιν. Κροῖσος τιμῶν τὴν θεὸν ἐφείσατο
τῆς πόλεως ὥσπερ ἀναθήματος καὶ πρὸς τοὺς Ἐφε-
σίους ἐπὶ ἐλευθερίᾳ συνθήκας ἐποιήσατο.
Θήρων Ἀκραγαντῖνος δορυφόρους μὲν ἔχων ἐν
ἀπορρήτῳ παρεσκευασμένους, χρημάτων δὲ οὐκ εὐπο-
ρῶν πρὸς τὰς μισθοδοσίας, τῆς πόλεως Ἀθηνᾷ μεγα-
λοπρεπῆ ναὸν ἐγειρούσης, ἐπειδὴ τὰ χρήματα ἐν ταῖς
ἐργασίαις διεκλέπτετο, ἔπεισεν ἀθρόαν ἔκδοσιν ποιή-
σασθαι τοῦ νεὼ καὶ λαβεῖν ἐγγυητὰς ἀξιοχρέους καὶ
ὁρίσαι προθεσμίαν, ἐν ᾗ τὸ ἱερὸν συντελεσθήσεται.
ἔδοξεν ὀρθῶς λέγειν, καὶ ἡ πόλις πεισθεῖσα τὸ ἔργον
ἐξέδωκεν. ἠργολαβεῖτο Γόργος Θήρωνος. ἐπεὶ δὲ τὸ
τῆς πόλεως ἀργύριον ἔλαβεν, οὔτε τέκτονας οὔτε λιθο-
ξόους οὔτε τοὺς ἄλλους δημιουργοὺς ἐμισθώσατο, ἀλλὰ
κατὰ τῆς δούσης πόλεως μισθὸν τοῖς δορυφόροις ἔδωκε,
καὶ τοῖς ἰδίοις χρήμασιν Ἀκραγαντῖνοι ὑπὸ Θήρωνος
ἐτυραννεύθησαν.
Σίσυφος, Αὐτολύκου τὰς βόας αὐτοῦ κλέπτοντος
πολλάκις, ταῖς χηλαῖς τῶν βοῶν ἐνέτηξε μόλιβον, ᾧ
χαρακτῆρα ἐνήρμοσε γράμματα ἐκτυποῦντα Ἁὐτόλυκος
ἔκλεψενʼ. ὁ μὲν δὴ Αὐτόλυκος νύκτωρ ἀπήλασε τὰς
βόας, ὁ δὲ Σίσυφος μεθʼ ἡμέραν τοῖς γείτοσι γεωρ-
γοῖς ἔδειξε τὰ ἴχνη τῶν βοῶν κατηγοροῦντα τὴν Αὐ-
τολύκου κλοπήν.
Ἅγνων Ἀττικὴν ἀποικίαν ἤγαγεν οἰκίσαι βουλό-
μένος τὰς καλουμένας Ἐννέα ὁδους ἐπὶ τῷ Στρυμόνι·
ἦν γὰρ καὶ λόγιον Ἀθηναίοις τοιόνδε·
καὶ διὰ τῆς νυκτὸς τὸν Στρυμόνα μετὰ τοῦ στρατεύ-
ματος διελθὼν τά τε ὀστᾶ τοῦ Ῥήσου κατώρυξε παρὰ
τὸν ποταμὸν καὶ τὸ χωρίον ἀποταφρεύσας ἐτείχιζε
πρὸς τὴν σελήνην, ἡμέρας δὲ οὐκ εἰργάζοντο. καὶ δὴ
[τὸ] πᾶν ἔργον ἐξετελέσθη τριῶν νυκτῶν. ὡς δὲ οἱ
βάρβαροι μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐλθόντες τὸ τεῖχος εἶδον
ἐγηγερμένον, ἐνεκάλουν Ἅγνωνι ὡς παραβάντι τὰς
σπονδάς, ὁ δὲ οὐδὲν ἔφη ἀδικεῖν· σπείσασθαι γὰρ
τρεῖς ἡμέρας, οὐ τρεῖς νύκτας. τούτῳ τῷ τρόπῳ τὰς
Ἐννέα ὁδοὺς Ἅγνων οἰκίσας τὴν πόλιν Ἀμφίπολιν
ἐκάλεσεν.
Ἀμφίρητος Ἀκάνθιος λῃσταῖς ἁλοὺς, ἐς Λῆμνον
ὕδατι ἁλμυρῷ μίξας ἔπιεν. ἐπεὶ δὲ διεχώρησεν, οἱ
λῃσταὶ νομίσαντες αἵματος ῥύσιν αὐτῷ γεγονέναι τῶν
δεσμῶν ἀνῆκαν, ὡς μὴ διὰ τὴν νόσον ἀποθάνοι καὶ
δὴ τῶν λύτρων ἀπολουμένων. ὁ δὲ λυθεὶς, νύκτωρ
ἀποδρὰς, ἁλιάδος ἐπιβὰς εἰς Ἄκανθον διεσώθη.
Καὶ τόδε ὑμῖν ἕβδομον βιβλίον, ἱερώτατοι βασι-
λεῖς Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγη-
μάτων, ἐν ᾧ καταμάθοιτε ἂν καὶ τὰς τῶν βαρβάρων
γνώμας οὐ παντάπασιν ἀστρατηγήτους· ἀλλὰ καὶ παρʼ
ἐκείνοις μηχανὴ καὶ δόλος καὶ ἀπάτη σπουδάζεται.
ὥστε αὐτοί τε ὑμῖν αὐτοῖς ἐν τῷ πολέμῳ καὶ τοῖς ὑπὸ
ὑμῶν πεμπομένοις πολεμάρχοις ὀρθῶς ἂν παραγγέλλοιτε
μὴ καταφρονεῖν ὡς ἀνοήτων ἢ ἀδόλων, ἀλλὰ τοὐναν-
τίον μηδὲν οὕτως αὐτῶν πεφυλάχθαι ὡς τὸ δολερὸν
καὶ ἄπιστον καὶ ἀπατηλὸν, οἷς μᾶλλον ἀγάλλεται τὸ
βαρβαρικὸν ἢ τοῖς ὅπλοις. ἄριστον δὴ φυλακτήριον
καὶ ἀνάλωτον ἔστω πρὸς αὐτοὺς ἀπιστία, μεθʼ ἦς ἰσχὺν
τῶν ὅπλων ἕξομεν καὶ τὴν πρὸς αὐτοὺς τέχνην ὀξυτέ-
ραν μελετήσομεν προμαθόντες αὐτῶν τὰς ἐννοίας τῶν
στρατηγημάτων.
Δηιόκης ὁ Μῆδος ἐπέθετο τῇ Μήδων ἀρχῇ ὧδε.
Μῆδοι νομάδες ἦσαν, πόλιν οὐκ εἶχον, ἄγοντες ἄνευ
νόμου καὶ δίκης, ἄγοντες καὶ φέροντες ἀλλήλους. Δηι-
όκης ἐδίκαζε τοῖς γείτοσι καὶ τὸ ἵσον ἔχειν αὐτοὺς
τὴν τύρσιν ἔδειξε μεθʼ ἡμέραν τοῖς Μήδοις, ὡς ταῦτα
διʼ αὐτοὺς παθῶν καὶ κινδυνεύσας ἀποθανεῖν, ὅτι
αὐτοῖς δικάζοι. τὸ πλῆθος ἠγανάκτησαν καὶ ἀσφάλειαν
αὐτῷ τοῦ σώματος ἐπεψηφίσαντο, χωρίον μὲν ἐνοικεῖν
ὀχυρώτατον τὴν ἐν᾿ Ἀγβατάνοις ἄκραν, φύλακας δὲ τοῦ
σώματος, οὓς αὐτὸς αἱροῖτο· χορηγίαν δὲ τροφῶν συνέ-
ταξαν ἀπὸ τῶν ἱερῶν χρημάτων. ὁ δὲ ταύτην περι-
βαλόμενος τὴν δορυφορίαν καὶ πλείονας ἀεὶ προσλαμ-
βάνων ἀντὶ δικαστοῦ βασιλεὺς ἐγένετο.
Ἀλυάττης Κιμμερίων ἐπιστρατευσάντων ἀλλόκοτα
καὶ θηριώδη σώματα ἐχόντων μετὰ τῆς ἄλλης δυνά-
μεως καὶ τοὺς ἀλκιμωτάτους κύνας ἐπὶ τὴν μάχην
ἐξήγαγεν, οἳ προσπλακέντες τοῖς βαρβάροις ὡς θηρίοις
πολλοὺς μὲν αὐτῶν διέφθειραν, τοὺς δὲ λοιποὺς φεύ-
γειν αἰσχρῶς ἐβιάσαντο.
Ἀλυάττης Κολοφωνίους πολλὴν δύναμιν ἱππικὴν
ἔχοντας ἀφελέσθαι βουλόμενος τοὺς ἵππους συμμαχίαν
πρὸς αὐτοὺς ἐποιήσατο καὶ τὰς ἐκ τῶν στρατειῶν
παρῆλθον ἐπὶ τὴν διπλῆν μισθοφορὰν σπουδῇ θέοντες.
Ἀλυάττης τὰ τείχη κλείσας, τοὺς ἰδίους ὁπλίτας περι-
στήσας ἀπέκτεινε τοὺς ἱππεῖς ἅπαντας καὶ τοὺς ἵππους
αὐτῶν τοῖς ἰδίοις ὁπλίταις ἔδωκεν.
Ψαμμήτιχος Τεμένθη τὸν Αἰγύπτου βασιλέα κατέ-
λυσεν. ὁ μὲν θεὸς Ἄμμων χρωμένῳ Τεμένθει περὶ
της βασιλείας ἀνεῖλε φυλάξασθαι τοὺς ἀλεκτρυόνας.
Ψαμμήτιχος δὲ Πίγρητα τὸν Κᾶρα συνόντα ἔχων, παρʼ
αὐτοῦ μαθὼν, ὡς πρῶτοι Κᾶρες ἐπέθεντο τοῖς κράνεσι
λόφους, συνῆκε τοῦ λογίου καὶ πολλοὺς Κᾶρας ξενολο-
λήσας προσήγαγεν ἐπὶ τὴν Μέμφιν καὶ περὶ τὸ τῆς
Ἴσιδος ἱερὸν ἔξω τῶν βασιλείων, [ὧν] ἀπέχει στάδια
πέντε, συμβαλῶν μάχην ἐνίκησεν. ἀπὸ τῶν Καρῶν
ἐκείνων μέρος τι τῆς Μέμφεως κέκληται Καρομεμφῖται.
Ἄμασις ἐν τῷ πρὸς Ἄραβας πολέμῳ κατόπιν τῶν
Αἰγυπτίων ἔθηκε τὰ τῶν θεῶν ἱδρύματα τῶν μάλιστα
Μίδας προσποιησάμενος τελετὴν ποιεῖν τοῖς με-
γάλοις θεοῖς νυκτὸς ἐξήγαγε τοὺς Φρύγας μετʼ αὐλῶν
καὶ τυμπάνων καὶ κυμβάλων κρυπτὰ ἔχοντας ἐγχειρίδια.
οἱ μὲν πολῖται τῶν οἰκιῶν ἐξῆλθον ἐπὶ τὴν θέαν, οἱ
δὲ τυμπανίζοντες καὶ κυμβαλίζοντες τοὺς μὲν θεατὰς
κατεφόνευσαν, τὰς δὲ οἰκίας αὐτῶν ἀνεῳγμένας κατα-
λαβόντες Μίδαν τύραννον ἀνηγόρευσαν.
Κῦρος Μήδοις παραταξάμενος τρὶς ἡττήθη. ἐπεὶ
Πασαργάδαις, τὴν τετάρτην μάχην ἐνταῦθα συνῆψε.
πάλιν ἔφυγον οἱ Πέρσαι. ὡς δὲ εἶδον τὰ τέκνα καὶ
τὰς γυναῖκας, παθόντες ἐπʼ αὐτοῖς ἀνέστρεψαν καὶ
τοὺς Μήδους ἀτάκτως διώκοντας τρεψάμενοι νίκην
τηλικαύτην ἐνίκησαν, ὡς μηκέτι Κῦρον προς αὐτοὺς
ἄλλης δεηθῆναι μάχης.
Κῦρος ἐν ταῖς πρὸς Κροῖσον ἀνοχαῖς ἀπήγαγε τὴν
Κῦρος ἐκράτησε Σάρδεων· Κροῖσος κατέσχε τὴν
ἀκρόπολιν ἀναμένων τὴν ἐκ τῆς Ἑλλάδος βοήθειαν.
Κῦρος τοὺς οἰκείους τῶν μετὰ Κροίσου τὴν ἀκρόπολιν
κατεχόντων δήσας ἔδειξε τοῖς πολιορκουμένοις τῷ κή-
ρυκι προστάξας ἀνειπεῖν, ὡς παραδοῦσι μὲν τὴν ἀκρό-
πολιν ἀποδώσοι τὰ οἰκεῖα σώματα, μὴ βουλομένων δὲ
παραδοῦναι κρεμάσειε πάντας. οἱ δὲ τὴν ἀκρόπολιν
ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν οἰκείων παρέδωκαν οὐκ ἀναμείναντες
Κροίσου τὰς κενὰς τῶν Ἑλλήνων ἐλπίδας.
Κῦρος μετὰ τὴν ἅλωσιν Κροίσου Λυδῶν πάλιν
ἀποστάντων αὐτὸς ἐλαύνων ἐπὶ Βαβυλῶνος Μαζάρην
τὸν Μῆδον κατέπεμψε προστάξας, ὅταν κατάσχῃ τὴν
χώραν, ἀφελέσθαι τὰ ὅπλα καὶ τοὺς ἵππους, καὶ στολὴν
γυναικείαν αὐτοὺς ἀναγκάσαι φορεῖν, καὶ μήτε τοξεύειν
μήτε ἱππεύειν ἔτι μανθάνειν, ὑφαίνειν δὲ καὶ ψάλλειν
ἅπαντας τοῖς ἐπιτηδεύμασι τούτοις, ὡς ἔοικε, τὰς ψυχὰς
αὐτῶν ἐκθηλῦναι προαιρούμενος. ἀμέλει βαρβάρων
ἀπολεμώτατοι γεγόνασιν Λυδοὶ πρόσθεν ὄντες πολε-
μικώτατοι.
Κῦρος Βαβυλῶνα πολιορκῶν, ἐπειδὴ συνετέλεσε
τὰς διώρυχας τοῦ Εὐφράτου διὰ τῆς πόλεως ῥέοντος,
ἀρχαίου ῥεύματος ὑπεισήγαγε τοὺς στρατιώτας καὶ τῆς
Βαβυλῶνος ἐκράτησεν.
Κῦρος Κροίσῳ παρετάσσετο. Λυδοῖς ἦσαν ἱππεῖς
ἰδίων ὁπλιτῶν καμήλους πολλάς· ἵππος δὲ καμήλου
φεύγει καὶ τὴν ὄψιν καὶ τὴν ὀδμήν. αὐτίκα δὴ φεύ-
γοντες οἱ ἵπποι τοὺς Λυδοὺς ὑπεξέφερον, ὥστε ἦν
Κύρῳ νίκη καὶ πρό γε τῆς μάχης.
Κῦρος Πέρσας ἀποστῆναι Μήδων ἔπεισεν ὧδε.
δείξας χωρίον αὐτοῖς ἀργὸν καὶ ἀκανθῶδες ἐκέλευσεν
ἡμερῶσαι· οἱ δὲ σῦν πολλῷ πόνῳ ἡμέρωσαν. τῆς
ὑστεραίας ἐκέλευσε λουσαμένους ἥκειν. ἐπεὶ δὲ ἧκον,
προέθηκεν αὐτοῖς εὐωχίαν ἄφθονον καὶ μετὰ τὴν
εὐωχίαν ἤρετο, ποτέρα κρείσσων ἡμέρα. οἱ δὲ ὡμο-
λόγησαν τῆς χθὲς τὴν σήμερον τόσῳ κρείττονα, ὅσῳ
κακοδαιμονίας εὐδαιμονίαν. οὐκοῦνʼ, ὁ Κῦρος ἔφη,
῾τὰ τῆς εὐδαιμονίας ἀγαθὰ ἕξετε, ἢν τῆς Μήδων δου-
λείας ἀποστῆτε.᾿ Πέρσαι μὴ μελλήσαντες ἀφίστανται
Κῦρος Βαβυλῶνα ἐπολιόρκει· Βαβυλώνιοι πολλῶν
ἐτῶν σιτία ἔχοντες κατεγέλων τῆς πολιορκίας. Κῦρος
διὰ μέσης τὸν Εὐφράτην ῥέοντα διώρυχα τεμὼν [εἰς]
τὸ πλησίον ἕλος ὑπεξήγαγε. Βαβυλώνιοι πιεῖν ὕδωρ
οὐκ ἔχοντες αὐτίκα σφᾶς αὐτοὺς Κύρῳ παρέδωκαν.
Κῦρος ἡττώμενος Μήδων κατέφυγεν ἐς Πασαρ-
ἀνδρῶν πολεμίων Μήδοις· ἀλλὰ ἐς τὴν ὑποδοχὴν τῶν
συμμάχων ἕκαστος ὑμῶν κομισάτω φάκελλον ξύλων.᾿
οἱ μὲν ἐκόμισαν, οἱ δὲ αὐτόμολοι ταῦτα Μήδοις ἀνήγ-
γειλαν. ἐπεὶ δὲ νὺξ ἦν, κελεύει Κῦρος ἕκαστον ὑφάψαι
τὸν ἑαυτοῦ φάκελλον. Μῆδοι πολλὴν φλόγα λάμπουσαν
ἰδόντες πιστεύσαντες ἥκειν τοὺς συμμάχους ἔφυγον.
Κῦρος πολιορκῶν Σάρδεις ξύλα πολλὰ μακρὰ
έχοντα (πυρὶ) τῶν τειχῶν τῆς ἄκρας. ὁ δὲ κατὰ τὰ
πάντας δὲ εἷλε φόβος ὡς ἤδη τῆς ἄκρας ὑπὸ Περσῶν
κατειλημμένης. τὰς πύλας ἀνοίξαντες ἄλλος ἄλλῃ ἔφευ-
γον· Κῦρος δὲ Σάρδεις κατὰ κράτος εἷλεν.
Ἅρπαγος ἐπιστολὴν Κύρῳ κρύφα πέμπων ἀνέσχισε
λαγὼν καὶ τὰ γράμματα ἔνδον κατακρύψας πάλιν αὖθις
συνέρραψε καὶ τῷ κομίζοντι λίνα θηρατικὰ περιέθηκεν,
ἵνα λάθῃ τοὺς φύλακας τῶν ὁδῶν.
Κροῖσος, τῶν Ἑλλήνων συμμάχων βραδυνόντων,
τοὺς ἰσχυροτάτους καὶ μεγίστους τῶν Λυδῶν Ἑλληνι-
κοῖς ὅπλοις κατεσκεύασεν· οἱ δὲ τοῦ Κύρου στρατιῶται
τὸ ἄηθες τῆς Ἑλληνικῆς ὁπλίσεως κατεπλάγησαν. ἀλλὰ
μὴν καὶ τῶν δοράτων κρουομένων πρὸς τὰς ἀσπίδας
ὁ ψόφος τοὺς Πέρσας ἐτάραττεν· ἥ γε μὴν αὐγὴ τῶν
ἐπιχάλκων ἀσπίδων τὰς ὄψεις τῶν Περσικῶν ἵππων
ἀπέστρεφεν. ὥστε Κῦρος ἡττηθεὶς τριῶν μηνῶν σπον-
δὰς πρὸς Κροῖσον ἐποιήσατο.
Χροῖσος ἡττηθεὶς περὶ Καππαδοκίαν ὑπὸ Κύρου,
βουλόμενος ἀποδρᾶναι προσέταξε τοῖς στρατιώταις ξύλα
πολλὰ κομίζειν. ταῦτα νήσας ἐπὶ τῆς ὁδοῦ στενῆς
οὔσης, ἐπεὶ νὺξ ἦν, αὐτὸς μὲν τὴν δύναμιν ὑπεξῆγε
σπουδῇ πολλῆ, ἱππεῖς δὲ τοὺς ἐλαφροτάτους κατέλιπεν
ὑπαυγαζούσης ἕω τὴν ὕλην καταπρήσοντας. Κροῖσος
μὲν δὴ τῇ φυγῇ προέλαβε, Κῦρος δὲ ὑπὸ τῆς φλογὸς
διωώκειν ἐκωλύετο.
Καμβύσης Πηλούσιον ἐπολιόρκει. Αἰγύπτιοι καρ-
τερῶς ἀνθίσταντο ἀποκλείοντες τῆς Αἰγύπτου τὰς ἐσβο-
λὰς καὶ πολλὰ προσάγοντες μηχανήματα ἠφίεσαν κατα-
πέλτας ὀξυβελεῖς, πέτρους καὶ πῦρ. Καμβύσης ὅσα
σέβουσιν Αἰγύπτιοι ζῷα, κύνας, πρόβατα, αἰλούρους,
ἴβεις, πρὸ τῆς ἑαυτοῦ στρατιᾶς ἔταξεν. Αἰγύπτιοι δὲ
βάλλοντες ἐπαύσαντο φόβῳ τοῦ πλῆξαί τι τῶν ἱερῶν
ζῴων. οὕτω Καμβύσης Πηλούσιον ἑλῶν εἴσω τῆς
Αἰγύπτου παρῆλθεν.
Οἱ περὶ Δαρεῖον ἑπτὰ σατράπαι τοὺς μάγους
ἄρχοντας Περσῶν καταλύσαντες ἐβουλεύοντο τῆς ἀρχῆς
πέρι. ἔδοξεν ἵπποις ἐποχουμένους ἄστεος ἔξω προελθεῖν·
θήλειαν ἵππον ἐπαφῆκε τὸν ἄρρενα. τοῦτο πράξας
ἐπανήγαγε τὸν ἵππον. τῆς ὑστεραίας ὁ Δαρεῖος ἐπ-
οχούμενος ἧκε μετὰ τῶν ἄλλων σατραπῶν· ὁ δὲ ἵππος
αὐτοῦ γνωρίσας τὸν τόπον τῆς συνουσίας ἐρωτικόν
τι παθὼν πρῶτος ἐχρεμέτισεν. οἱ σατράπαι καταπη-
δήσαντες Δαρεῖον προσεκύνησαν καὶ βασιλέα Περσῶν
ἐστήσαντο.
Δαρεῖος παρετάσσετο Σκύθαις. λαγῶς διήιξε παρὰ
λαγωόν. αρεῖος δὲ ἄξιονʼ ἔφη Σκύθας φεύγειν,
οἳ τοσοῦτον ἡμῶν καταφρονοῦσιν, ὥστε Πέρσας κατα-
λιπόντες τὸν λαγωὸν διώκουσι᾿. καὶ δὴ τὸ ἀνακλητι-
κὸν σημήνας περὶ ἀναχωρήσεως ἐβουλεύσατο.
Δαρεῖος μέλλων τοῖς μάγοις νύκτωρ ἐπιτίθεσθαι
μετὰ τῶν ἑπτὰ Περσῶν, ἴνα ἐν σκότῳ δύναιντο γι-
γνώσκειν ἀλλήλους, συνεβούλευσε τὸ τιαρόδεσμον, ὃ
τῆς κεφαλῆς ὄπισθεν ἀποσφίγγει τὴν τιάραν, αὐτοὺς
Δαρεῖος πρῶτος φόρους ἔταξε τοῖς ἔθνεσιν· ὅπως
δὲ μὴ χαλεπήνειαν, οὐκ αὐτὸς ἔταξεν, ἀλλὰ τοῖς σα-
τράπαις τάξαι προσέταξε. τῶν δὲ ὁρισάντων μεγάλους
φόρους αὐτὸς προέγραψε τοὺς ἡμίσεις χαρίζεσθαι τοῖς
ὑπηκόοις. οἱ δὲ ἄσμενοι τοὺς ἡμίσεις τελεῖν ὑπέστη-
σαν ὡς ἤδη μεγάλην εὐεργεσίαν παρὰ τοῦ βασιλέως
λαβόντες.
Δαρεῖος ἐπὶ Σκύθας ἐλάσας οὔτε Σκύθας ἑλεῖν
οἷός τε ἦν οὔτε σιτίων ηὐπόρει. περὶ δρασμοῦ σκέψις
ἦν. ὅπως οὖν λάθοι τοὺς Σκύθας, τὸ στρατόπεδον
ὡς εἶχεν ἐᾷ κατὰ χώραν μένειν — ἦσαν ἐν αὐτῷ
τραυματίαι πολλοὶ, ὄνοι, ἡμίονοι, κύνες —, ἀλλὰ καὶ
πυρὰ πολλὰ διὰ νυκτὸς ἐκέλευσεν ἀνακαῦσαι. ταῦτα
δὴ ὁρῶντες οἱ Σκύθαι, ἀκούοντες τοῦ ταράχου τῶν
ζῴων καὶ τὰς σκηνὰς ἀκεραίους ὁρῶντες ᾤοντο παρεῖναι
τοὺς Πέρσας. οἱ δὲ ἄρα ἦσαν πρὸ πολλοῦ πεφευγότες.
Σκύθαι δὲ ὀψὲ τὴν ἀπόδρασιν μαθόντες ἐπεχείρουν
διώκειν , οὓς καταλαβεῖν αὐτοῖς δυνατὸν ἦν οὐκέτι.
Δαρεῖος Καλχηδόνα ἐπολιόρκει. Καλχηδόνιοι τει-
πεντεκαίδεκα στάδια τῆς πόλεως ἀπέχοντος, ἤρξαντο
μεταλλεύειν ὑπόνομον οἱ Πέρσαι. ἐπεὶ δὲ κατὰ τὴν
ἀγορὰν ὀρύσσοντες ἐγένοντο τεκμαιράμενοι ῥίζαις τῶν
ἐλαιῶν, αἳ περὶ τὴν ἀγορὰν ἐπεφύκεσαν, νύκτα ἀνα-
μείναντες, τὸν ὑπόνομον ἀναστομώσαντες ἀνέβησαν
ἐς τὴν ἀγορὰν καὶ τὴν πόλιν ἄνευ μάχης κατὰ κράτος
εἷλον Καλχηδονίων τὰ τείχη φυλαττόντων.
Δαρεῖος ἐπολέμει Σάκαις τριχῆ διῃρημένοις. μιᾶς
ἐκράτησε μοίρας· τῶν δὲ Σακῶν μυρίων ζώντων ἁλόν-
των τὰς ἐσθῆτας καὶ τὸν κόσμον καὶ τὰ ὅπλα περιέθηκε
τοῖς Πέρσαις καὶ προσῆγεν αὐτοὺς τῇ δευτέρᾳ μοίρᾳ
τῶν Σακῶν νόμῳ φιλίας ἠρέμα βαδίζοντας. οἱ δὲ
Σάκαι τῷ σχήματι τῶν ἐσθήτων καὶ τῶν ὅπλων ἐξα-
πατῶώμενοι φιλοφρόνως προσελθόντες ὡς οἰκείους ἠσπά-
ζοντο. Πέρσαι δὲ, ἦν γὰρ αὐτοῖς παράγγελμα, πάντας
ἐφόνευσαν καὶ μεταβάντες ἐπὶ τὴν τρίτην μοῖραν Σακῶν
ἀμαχεὶ τούτων ἐκράτησαν· οὐδὲ γὰρ ἀντέστησαν τῶν
δύο μοιρῶν προηττημένων.
Δαρεῖος Αἰγυπτίων οὐ φερόντων Ἀρυάνδου τοῦ
σατράπου τὴν ὠμότητα καὶ διὰ τοῦτο ἀποστάντων
οὐκέτι μετὰ τῶν ἀποστάντων ἐτράποντο, ἀλλὰ σφᾶς
αὐτοὺς Δαρείῳ παρέδωκαν.
Δαρεῖος ἐπὶ Σάκας ἐστράτευσεν. οἱ βασιλεῖς τῶν
Σακῶν, Σακεσφάρης, Αμόργης, Θάμυρις ἐβουλεύοντο
ἐν ἐρήμῳ χωοίῳ περὶ τῶν παρόντων. ἱπποφορβὸς
ἀνὴρ, Σιράκης, προσῆλθεν αὐτοῖς ἐπαγγελλόμενος δια-
φθείρειν τὸ Περσῶν στράτευμα, ἐὰν τοῖς παισὶν αὐτοῦ
καὶ τοῖς ἐγγόνοις δώσειν οἴκους καὶ χρήματα ὀμόσωσιν.
οἱ μὲν ὤμοσαν, ὁ δὲ σπασάμενος τὴν παραξιφίδα
ἀφεῖλεν αὑτοῦ ῥῖνα καὶ ὦτα καὶ το ἄλλο σῶμα δεινῶς
ἐλωβήσατο· καὶ αὐτομολήσας πρὸς Δαρεῖον ταῦτα ἔφη
παθεῖν ὑπὸ τῶν ἐν Σάκαις βασιλέων. Δαρεῖος ἐπί-
στευσε τῷ μεγέθει τῆς συμφορᾶς, ὁ δὲ Σιράκης ἐπι-
καλούμενος πῦρ ἀθάνατον καὶ ἱερὸν ὕδωρ τιμωρίαν
παρὰ Περσῶνʼ ἔφη λαβεῖν ἐσπούδακα. ὁ δὲ τρόπος·
Σάκαι τῆς ἐπιούσης νυκτὸς ἀπαίρειν μέλλουσιν· εἰ δὲ
ἡμεῖς διὰ συντομωτέρας ὁδοῦ προλάβοιμεν τὴν χώραν,
προάγων δὲ τῶν στρατιωτῶν ἡμέρας ἑπτὰ καὶ κατα-
στήσας ἐς μέσην τὴν ἄνυδρον, ἐπιλιπόντος τοῦ ὕδατος
καὶ τῶν σιτίων, τοῦ χιλιάρχου Ῥανοσβάτου τί σοι
ἔδοξενʼ εἰπόντος ἐξαπατῆσαι τηλικοῦτον βασιλέα καὶ
τοσοῦτο πλῆθος Περσῶν καὶ ἀγαγεῖν ἐς χώραν ἄνυ-
δρον, ἐν ᾗ μήτε ὄρνεον ὁρῶμεν μήτε θηρίον καὶ οὔτε
προϊέναι δυνατὸν οὔτε ἀναχωρεῖν;᾿ ὁ δὲ συγκροτήσας
τὼ χεῖρε καὶ μεγάλα ἀναγελάσας ἐγωʼ ἔφη ‘νενίκηκα·
βουλόμενος γὰρ σῶσαι Σάκας τοὺς ἐμοὺς πολίτας δίψει
καὶ λιμῷ Πέρσας ἀπολώλεκα.᾿ ὁ μὲν χιλίαρχος τοῦ
Σιράκου παραχρῆμα τὴν κεφαλὴν ἀπέκοψε, Δαρεῖος
δʼ ἀναβὰς ἐπὶ λόφον ὑψηλὸν, τὸν κάνδυν καὶ τὴν
τιάραν τῷ σκήπτρῳ περιθεὶς καὶ τὸ διάδημα τὸ βασιλι-
κὸν περιδήσας κατέπηξεν ἐπὶ γῆς· καὶ — ἦν γὰρ ἐπιτολὴ
τοῦ ἡλίου — ηὔξατο τῷ Ἀπόλλωνι, εἰ χρεὼν σωθῆναι
Πέρσας, ὕδωρ ἐξ οὐρανοῦ παρασχεῖν. ὁ θεὸς ἐπήκουσε·
καὶ ὄμβρος κατερράγη πολύς. τοῦτον ὑποδεξάμενοι
δέρμασι καὶ ἀγγείοις οἱ Πέρσαι διεσαώθησαν ἐπὶ Βάκ-
τρον ποταμὸν τῷ θεῷ χάριν ὑπὲρ σωτηρίας εἰδότες·
ὅσον δὲ ἐπὶ τῇ ἀπάτῃ τοῦ ἱπποφορβοῦ πάντες [ἂν] διε-
φθάρησαν. τοῦτον τὸν ἱπποφορβὸν ὕστερον καὶ Ζώπυ-
ρος μιμησάμενος καὶ ἀκρωτηριάσας τὸ πρόσωπον Βα-
βυλωνίους ἐξαπατήσας ἐχειρώσατο.
Δαρεῖος πολιορκῶν Βαβυλῶνα χρόνῳ μακρῷ τὴν
τῇ ὄψει τῆς συμφορᾶς καὶ τῷ Ζωπύρῳ τὴν πόλιν
ἐπιτρέπουσιν. ὁ δὲ νύκτωρ ἀνοίγει τὰς πύλας. καὶ
Δαρεῖος κρατήσας Βαβυλῶνος ἐκεῖνο δὴ τὸ λαμπρὸν
ἐφθέγξατο· ἀλλʼ οὐδὲ εἴκοσι Βαβυλῶνας ἑλεῖν ἐβουλό-
μην ἂν, ἐφʼ ᾧτε ὁρᾶν τοιαῦτα παθόντα Ζώπυρον.᾿
Βασιλεὺς Ἀρταξέρξης Ὀρόντῃ προσέταξε ‘Τηρίβαζον
κλίνην ἔθηκεν οὐκ ἐντεταμένην, ἀλλὰ στρώμασι ποικί-
λοις κεκοσμημένην. καλεῖ Τηρίβαζον ὡς διαλεξόμενος
περὶ ἀπορρήτων. Τηρίβαζος εἰσέρχεται καὶ καθιζάνει
καὶ διὰ τῆς κλίνης εἰς τὸν βόθρον καταφέρεται καὶ
συλληφθεὶς ἀναπέμπεται βασιλεῖ δεδεμένος.
Ὀρόντης ἀποστὰς ἐπολέμει τοῖς βασιλέως στρατη-
χαράκωμα καὶ τὰς ἐφοδείας καὶ τὰς φυλακὰς συγκρο-
τοῦντας ὁρᾶσθαι τοῖς πολεμίοις. αὐτὸς δὲ νύκτωρ ἐπι-
λέκτους ἱππέας λαβὼν ἐξώρμησε διὰ τῆς ἐπὶ Σάρδεων
ὁδοῦ καὶ τὴν ἀγορὰν τὴν κομιζομένην τοῖς πολεμίοις
ἥρπασε καὶ λείαν πολλὴν τῶν Σαρδιανῶν ἀπήλασε
καὶ πέμψας ἄγγελον τοῖς ἐν τῷ χάρακι ταῦτα ἐμήνυσε
καὶ συνέταξε τῆς ὑστεραίας ἐπιθέσθαι τοῖς πολεμίοις.
οἱ μὲν δὴ θαρροῦντες ἐπεξῆλθον. Ὀρόντης δὲ κατὰ
νώτου τῶν πολεμίων γενόμενος τοὺς μὲν ἀποκτείνας,
τοὺς δὲ ζωγρήσας ἀσφαλῶς ἀπηλλάττετο.
Ὀρόντης ἐν Κύμῃ παρετάξατο Αὐτοφραδάτῃ μυ-
δὲ συμβαλόντες ἔστησαν πεφραγμένοι, τῶν ἱππέων
τὴν φάλαγγα διιππεῦσαι μὴ δυνηθέντων καὶ διὰ τοῦτο
ἀποστραφέντων, Ὀρόντης ἐκέλευσε τοὺς Ἕλληνας, ἐαν
πάλιν ἐπάγειν ἐγχειρῶσιν οἱ ἱππεῖς, τρία βήματα μόνον
Ὀρόντης πολλοὺς τῶν συμμάχων ἀποβαλὼν, οὕς
Αὐτοφραδάτης ἐνέδρᾳ διέφθειρε, καθῆκε λογοποιοὺς
διαγγέλλοντας, ὡς ἐγγὺς εἴησαν οἱ μισθοφόροι, ὥστε
καὶ τῷ Αὐτοφραδάτῃ τοῦτο ἐξηγγέλλετο. τῶν δὴ βαρ-
βάρων τοὺς ἰσχυροτάτους νυκτὸς ὥπλισεν ὅπλοις Ἑλλη-
νικοῖς καὶ ἀρχομένης ἕω παρέταξεν αὐτοὺς μετὰ τῶν
ἄλλων Ελλήνων ἐπιστήσας ἑρμηνέας διγλώσσους, ἵνα
τὰ παρηγγελμένα τοῖς Ἕλλησιν οὗτοι φράζοιεν τοῖς
βαρβάροις. Αὐτοφραδάτης ἰδών τὰ Ἑλληνικὰ ὅπλα.
οἰηθεὶς ἥκειν τοὺς μισθοφόρους περὶ ὧν ἐπέπυστο,
συμβαλεῖν οὐ θαρρήσας ἀναλαβὼν τὸ στρατόπεδον
εφυγὲν.
Ξέρξης ἐπὶ τὴν Ελλάδα στρατεύων πολλὰ ἔθνη
συνήγαγε λογοποιοὺς διασκεδάσας, ὡς οἱ κορυφαῖοι
τῶν Ελλήνων ὡμολογήκασι προδοσίαν τῆς Ἑλλάδος
δόξαντες οὖν οὐκ ἐς μάχην, ἀλλὰ ἐς ὠφέλειαν φανε-
ρὰν καλεῖσθαι προθυμότερον ἠθροίζοντο. πολλοὶ δὲ
τῶν βαρβάρων καὶ αὐτεπάγγελτοι συνεμάχησαν.
Ξέρξης κατασκόπων Ἑλλήνων ἁλόντων ἐν τῷ στρα-
τοπέδῳ κολάζει μὲν τοὺς ἄνδρας οὐδαμῶς, κελεύει δὲ
περιαχθέντας ἰδεῖν τὴν δύναμιν ἅπασαν. ἐπεὶ δὲ εἶδον,
Ξέρξης ἐναυλόχει περὶ Ἄβυδον. σιτηγοὶ νῆες
ρων. τοῖς μὲν δὴ ἔδοξε καταδῦσαι τὰς ὁλκάδας αὐτοῖς
ἀνδράσιν, Ξέρξης δὲ τοὐναντίον ἤρετο ποῖ πλεῖτε;᾿
φησάντων ἐς τὴν Ἑλλάδα. καὶ ἡμεῖςʼ ἔφη ῾ ἐκεῖσε,
ὥστε ὁ σῖτος τοῖς Ἕλλησιν ἀγόμενος ἡμέτερός ἐστιν.
ἄπιτε δή.᾿ ταῦτα οἱ σωθέντες ἀπαγγείλαντες τοῖς
Ἕλλησιν οὐ μικρὰν ἔκπληξιν αὐτοῖς παρέσχον.
Ξέρξης ἐν Θερμοπύλαις πολλῶν βαρβάρων πεσόν
Ξέρξης ἐν Θερμοπύλαις διὰ τὴν στενότητα τῶν
ὧν ἡγεῖτο Λεωνίδας.
Ἀρταξέρξης ἐπὶ τὴν Τισαφέρνους σύλληψιν κατέ·
στρατόπεδον κατέλιπεν ἐν Σάρδεσιν, αὐτὸς δὲ μετὰ
τριακοσίων λογάδων Ἀρκάδων καὶ Μιλησίων ἀφικό-
μενος ἐν Ἀριαίου κατέλυεν· ἤδη δὲ περὶ λουτρὸν ἔχων
τὸν ἀκινάκην ἀπέθετο. Ἀριαῖος μετὰ τῶν θεραπευτήρων
συναρπάσας αὐτὸν, καθείρξας εἰς ἁρμάμαξαν κατερραμ-
μένην ἄγειν Τιθραύστῃ παρέδωκεν. ὁ δὲ μέχρι μὲν
Κελαινῶν ἐγκατερραμμένον ἤγαγεν, ἐνταῦθα δὲ ἀποτε-
μὺν αὐτοῦ τὴν κεφαλὴν ἀνεκόμισε βασιλεῖ. βασιλεὺς
δὲ ἔπεμψε τῇ μητρὶ Παρυσάτιδι, ἣ μάλιστα ἐσπουδάκει
τίσασθαι Τισαφέρνην ἐπὶ τῇ Κύρου τελευτῇ. ἔμελλον
δὲ ἄρα καὶ ὅσαι τῶν Ἑλλήνων τῶν Κυρείων μητέρες
ἢ γυναῖκες λαμπρὸν ὀλολύζειν Τισαφέρνου δίκας δόντος
τῆς ἐς τοὺς Ἕλληνας ἀπάτης.
Ἀρταξέρξης τὸν πόλεμον ἠγωνοθέτει τοῖς Ἕλλησιν
τὸ ἐλαττούμενον τὴν ἰσχὺν τοῦ νικῶντος κατέλυεν.
Ὦχος Ἀρταξέρξου τοῦ πατρὸς αὐτῷ τελευτήσαντος
εἰδώς, ὅτι περιὼν μὲν ὁ πατὴρ φοβερὸς ἦν τοῖς ὑπη-
κόοις, μετὰ δὲ τὴν τούτου τελευτὴν αὐτὸς εὐκατα-
φρόνητος ἔσοιτο, τοῖς εὐνούχοις καὶ κατακοιμισταῖς
καὶ τῷ χιλιάρχῳ συνθέμενος ἔκρυψε τὸν θάνατον ἐπὶ
πατρὸς καὶ τὸ βασίλειον πένθος ἐπήγγειλε κατὰ τοὺς
Περσῶν νόμους.
Τισαφέρνης πρὸς Κλέαρχον ἐσπείσατο παρακα-
ἐθέλειν ποιεῖσθαι καὶ πρὸς τοὺς λοιποὺς ἡγεμόνας.
ἧκον οἱ λοιποὶ, Πρόξενος Βοιώτιος, Μένων Θετταλὸς,
Ἆγις Ἀρκὰς, Σωκράτης Ἀχαιός· εἵποντο τούτοις λο-
χαγοὶ εἴκοσι, στρατιῶται διακόσιοι. Τισαφέρνης τοὺς
μὲν στρατηγοὺς δήσας ἔπεμψεν ὡς βασιλέα, τοὺς δὲ
ἄλλους αὐτὸς ἀπέκτεινε πάντας.
Τισαφέρνης ἐμβαλεῖν ἐς Μίλητον καὶ τοὺς φυγά-
μίσαντο. παρεσκευασμένος δὲ τὸ στρατόπεδον διαλύειν
προσεποιήσατο καὶ οὐ μακρὰν ἀπεπέμψατο. Μιλήσιοι
τὰς γνώμας μεταβαλόμενοι διαλυθὲν τὸ στράτευμα
ὁρῶντες ἐς τοὺς ἀγροὺς ἀνεχώρησαν, ὁ δὲ ὑπὸ συν-
θήματι τὸ στράτευμα συλλέξας διὰ τάχους πάντας
Μιλησίους ἔξω τῆς πόλεως διεσπαρμένους ἐχειρώσατο.
Φαρνάβαζος κατὰ Λυσάνδρου Λακεδαιμονίοις ἔγρα-
ψεν· οἱ δὲ ἀπὸ τῆς Ασίας αὐτὸν ἀνεκαλέσαντο σκυτά-
λην πέμψαντες. Λύσανδρος ἱκετεύει Φαρνάβαζον ἄλλην
ἐπιστολὴν ὑπὲρ αὑτοῦ γράψαι φιλάνθρωπον. Φαρνά-
βαζος ὑποσχόμενος φανερῶς μὲν ἔγραψεν οἵαν ὁ Λύ-
σανδρος ἠξίωσε, κρύφα δὲ εἶχεν ἑτέραν γεγραμμένην,
ἐν δὲ τῷ τὴν σφραγῖδα ἐπιβάλλειν ὑπαλλάξας τὰ βιβλία
μηδὲν διαφέροντα τῇ ὄψει δίδωσιν αὐτῷ τὴν κρύφα
γεγραμμένην. Λύσανδρος ἐπανελθὼν ἐς Λακεδαίμονα
τοῖς ἐφόροις κατὰ τὸ ἔθος ἀπέδωκε τὰ γράμματα, οἱ
δὲ ἀναγνόντες ἔδειξαν αὐτῷ τὴν ἐπιστολὴν προειπόντες
μηδὲν ἀπολογίας δεῖσθαι αὐτὸν καθʼ αὑτοῦ γράμματα
κομίσαντα.
Γλῶς ἦν ἐν Κύπρῳ. τῶν δὲ ἀμφʼ αὐτὸν Ἑλλή-
νων τοῖς ἐν Ἰωνίᾳ κατʼ αὐτοῦ γραφόντων βουλόμε-
νος εὑρεῖν τοὺς αἰτίους τριήρη καθείλκυσε καὶ τοῖς
ἐρέταις ἔδωκεν ἐφόδιον καὶ πλεῖν ἐκέλευσεν ἐπʼ Ἰωνίας.
τοῦ κυβερνήτου τὴν ἀναγωγὴν ἐπίτηδες ἀναβαλλομένου
πολλοὶ πολλὰς ἐπιστολὰς τοῖς ἐρέταις ἔδωκαν. οἱ μὲν
δὴ ἀνήχθησαν καὶ βραχὺ τῆς πόλεως ἀπωτέρω προσ-
ωρμίσαντο, ὁ δὲ παρελθὼν πεζῇ πρὸς τὴν τριήρη
προσέταξε τοῖς ἐρέταις πάσας προσκομίσαι τὰς ἐπιστο-
Δατάμης ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν ἀπαιτούμενος μι-
σθὸν μηνῶν πλειόνων, ἐς ἐκκλησίαν συναγαγὼν αὐτοὺς
ἔφη πολλὰ χρήματα ἔχειν ἐν χωρίῳ τριῶν ἡμερῶν ὁδὸν
ἀπέχοντι· καὶ δὴ τὴν ταχίστην εἰς τοῦτο ἐπειγώμεθα.᾿
ἐπίστευσαν οἱ στρατιῶται καὶ ἠκολούθησαν. ἀπέχοντας
δὲ ἡμέρας ὑδὸν ἐκέλευσε κατὰ χώραν μένειν ἀναπαυο-
μένους. ἀναλαβὼν δὴ τοὺς περὶ αὑτὸν καὶ καμήλους
καὶ ἡμιόνους, ἐλθὼν ἐς ἱερὸν ἐγχωρίῳ πλούτῳ κεκο-
θμημένον ἔλαβεν ἀργυρίου τάλαντα τριάκοντα. ταῦτα
ἐπὶ τῶν καμήλων καὶ τῶν ἡμιόνων ἤγαγεν ἐς τὸ
στρατόπεδον ὀλίγα μὲν ἀγγεῖα πληρώσας, πολλὰ δὲ
κατασκευάσας ὁμοίως τοῖς πεπληρωμένοις. ἐπεὶ δέ τινα
τῶν πεπληρωμένων ἔδειξε τοῖς στρατιώταις, οἱ μὲν
εὐέλπιδες ἐγένοντο ὡς χρήματα ἔχοντες, ὁ δὲ ἔφη
δεῖν εἰς Ἀμισὸν ἀφικομένους κόψαι νόμισμα· ἦν δὲ
ἄρα Ἀμισὸς ἡμερῶν πολλῶν ὁδὸν ἀπέχουσα καὶ χώρα
δυσχείμερος. τὸν δὴ χειμῶνα ὅλον οἱ στρατιῶται ἡσύ-
χασαν οὐκ ἀπαιτοῦντες.
Δατάμης ἐπιβουλείων Σινωπεῦσι ναυτικὸν ἔχου-
σιν αὐτος ναυπηγῶν καὶ τεκτόνων ἀπορούμενος φιλίαν
χορηγίαν ἔχων καὶ χρημάτων καὶ σωμάτων, τοὺς δὲ
τὰ μηχανήματα, κριοὺς καὶ χελώνας, κατασκευάζοντας
οὐκ ἔχειν, ἃ δὴ μάλιστα ὠφέλιμα τοῖς πολιορκοῦσιν.
οἱ Σινωπεῖς πάντας τοὺς ἐν τῇ πόλει τεχνίτας καὶ
ἀρχιτέκτονας ἔπεμψαν αὐτῷ. ὁ δὲ ταῖς τέχναις αὐτῶν
χρησάμενος νοῦς πολλὰς καὶ μηχανήματα κατασκευάσας
ἀντὶ Σησάμου τὴν Σινώπην ἐπολιόρκησεν.
Δατάμης Εὐφράτην διαβὰς ἐπολέμει μεγάλῳ βα-
μης ἄνω τοῦ ποταμοῦ πολλὴν ὁδὸν παρελάσας, τὰς
ἁμάξας σύνδυο ζεύξας ἐπέθηκεν ἄλλας δύο κατʼ αὐτῶν
καὶ συνήλωσε πρὸς ἀλλήλας καὶ περὶ τοὺς κανθοὺς
κάτω σανίδας προσήλωσεν, ὅπως οἱ τροχοὶ ἐς τὴν ἰλὺν
τοῦ ποταμοῦ μὴ καταδύοιντο· ἄνδρας δὲ ἐρρωμενε-
στάτους τὰ γενναιότατα τῶν ὑποζυγίων ἐπισύροντας
ἀπὸ κάλου διανήξασθαι προσέταξεν. ἔπειτα ἐνῆγε τὰς
προσηλωμένας ἁμάξας εἰς τὸν ποταμὸν, τῶν μὲν ὄπι-
σθεν ὠθούντων , τῶν δὲ διανηξαμένων ἔμπροσθεν
ἑλκόντων κάλοις μεγάλοις ἐξηρτημένοις, καὶ ἐπιβαλῶν
Δατάμης μαθὼν, ὡς ἐπιβουλεύοιτο ὑπὸ στρατιωτῶν
Δατάμης πολιορκῶν Σινώπην , γράμματα παρὰ
βασιλέως δεξάμενος οὐκ ἐῶντος πολιορκεῖν, ἀναγνοὺς
προσεκύνησε τὴν ἐπιστολὴν καὶ ἔθυσεν εὐαγγέλια ὡς
μεγάλα δὴ ἀγαθὰ παρὰ βασιλέως λαβών· καὶ νυκτὸς
ἐπιβὰς τῆς νεὼς ἀπέπλευσεν.
Δατάμης Αὐτοφραδάτην διώκοντα φεύγων ἧκεν
ἐγγὺς ποταμοῦ· τὸν δὲ πόρον ἐκκλίνας προσεποιήσατο
στρατοπεδεύειν τὰς μὲν μεγίστας καὶ ὑψηλοτάτας σκη-
νὰς κατὰ πρόσωπον σκηνώσας, τὰ δὲ σκευοφόρα λύειν
ὄπισθεν οὐκ ἐάσας, ἀλλʼ οὐδὲ τοῖς στρατιώταις ἀπο-
θέσθαι τὰ ὅπλα ἐπιτρέψας. οἱ πολέμιοι τὰς σκηνὰς
ὁρῶντες καὶ αὐτοὶ κατεσκήνωσαν καὶ τὰ σκευοφόρα τʼ
ἔλυσαν καὶ τοὺς ἵππους ἀφῆκαν ἐπὶ νομὴν καὶ παρα-
σκευῇ τοῦ δείπνου προσεῖχον. Δατάμης ἑτοίμην καὶ
διεσκευασμένην ἔχων τὴν δύναμιν διὰ τοῦ ποταμοῦ
Δατάμης πολεμίοις παρετάσσετο. ἐν τῷ κινδύνῳ
ἀναλαβών ηὐτομόλει πρὸς τοὺς ἐναντίους. ὁ δὲ τοῖς
πεζοῖς καταπεπληγόσι τὴν προδοσίαν παραθέων ὅλην
τὴν φάλαγγα θαρρεῖν παρεκελεύετο ὡς καὶ τῶν ἱππέων
ἐν καιρῷ συνεπιθησομένων, ὃν αὐτὸς εἴη δεδωκώς.
ἐπίστευσαν οἱ πεζοὶ, προλαβεῖν τῶν ἰππέων τὴν νίκην
ἔσπευσαν καὶ αὐτοὶ πάντες εὐρώστως ἐμβαλόντες τοῖς
πολεμίοις ἐνίκησαν· καὶ μετὰ τὴν νίκην ἔμαθον τὴν
προδοσίαν τῶν ἱππέων.
Θρᾴκια ἔθνη Κεβρήνιοικαὶ Συκαιβόαι. παρὰ τούτοις
νόμος τῆς Ἥρας τοὺς ἱερεῖς ἡγεμόνας ἔχειν. ἦν αὐτοῖς
ίερεὺς καὶ ἡγεμὼν Κοσίγγας. οἱ Θρᾷκες οὐκ ἐπειθάρ-
χουν. ὁ Κοσίγγας κλίμακας πολλὰς καὶ μεγάλας ξυλί-
νας ἤγειρε συνθεὶς ἄλλας ἐπʼ ἄλλαις καὶ οἷος ἦν ἐς
τὸν οὐρανὸν ἀναβῆναι κατερῶν πρὸς τὴν Ἥραν τῶν
Θρᾳκῶν ὡς ἀπειθούντων. οἱ δὲ, οἷα δὴ Θρᾷκες
Μαύσωλος βασιλεὺς Καρίας χρήματα παρὰ τῶν
φίλων ἐβούλετο λαβεῖν καὶ φανερῶς αἰτεῖν ὀκνῶν
υπεκρίνατο βασιλεὺς ἀφαιρεῖταί με τὴν ἀρχήν᾿. καὶ
καλέσας τοὺς φίλους ἀντίον αὐτῶν προκομίζει τὰ κει-
μήλια, χρυσὸν, ἄργυρον, ἐσθῆτα καὶ ὅσα τοιάδε, ὡς
ταῦτα πάντα βασιλεῖ πέμψων, ἐφʼ ᾧ τε μὴ ἀφαιρεθῆναι
τὴν πατρῴαν ἀρχήν. οἱ φίλοι πιστεύουσι Μαυσώλῳ
ταῦτα λέγοντι καὶ αὐτῆς ἡμέρας πλῆθος ἀμήχανον
αὐτῷ χρημάτων ἔπεμψαν.
Μαύσωλος βουλόμενος λαβεῖν Λάτμον πόλιν ὀχυρὰν
προσεποιεῖτο φιλικῶς ἔχειν πρὸς τοὺς Λατμίους. ἀπέ-
δωκε μὲν αὐτοῖς τὰ ὅμηρα, ὅσα πολεμῶν Ἰδριεὺς ἔλαβε,
φύλακας δὲ περὶ τὸ σῶμα Λατμίους εἶχεν ὡς μόνους
πιστούς· ὑπηρέτει δὴ αὐτοῖς προθύμως ὅσα ἐβούλοντο.
καὶ δη χειρωσάμενος αὐτοὺς ἐς ἀκρότατον εὐνοίας
ᾔτησε παρʼ αὐτῶν ἄνδρας τριακοσίους φύλακας, ἐς
Πύγελα παριὼν ὡς δεδιὼς Ἡρόφυτον Ἡφέσιον. οἱ δὲ
παραχρῆμα ἐπιλέξαντες τοὺς τριακοσίους ἔπεμψαν.
κτωρ προκατελάβετο τὴν πόλιν κενὴν, ἀνεῳγμένων τῶν
πυλῶν, καὶ ὁ Μαύσωλος ἐπιστρέψας εἰσῆλθε μετὰ τῆς
δυνάμεως ἁπάσης καὶ Λάτμου κύριος κατέστη.
Βόγης Ἠϊόνος τῆς ἐπὶ Στρυμόνος ἦρχε δόντος
αὐτῷ τὴν ἀρχὴν μεγάλου βασιλέως. Ἕλληνες ἐπο-
λιόρκουν τὴν Ἠϊόνα, ὁ δὲ Βόγης ἐπὶ μακρὸν ἀντέσχε
τῇ πολιορκίᾳ. ὡς δὲ ἀπηγόρευεν, οὐχ ὑπομένων τὸ
πιστευθὲν ἐκ βασιλέως χωρίον πολεμίοις προέσθαι τῇ
πόλει πῦρ ἐνῆκεν, ὥστε αὐτός τε καὶ γυνὴ καὶ τέκνα
καὶ ἡ πόλις ὁμοῦ συγκατεφλέγησαν.
Δρομιχαίτης ξρᾳκῶν βασιλεῖς, Λυσίμαχος Μα-
κεδόνων. ἐστράτευσεν ὁ Μακεδὼν ἐπὶ τὴν Θρᾴκην.
ὁ Θρᾷξ τὸν Μακεδόνα ἐξηπάτησε. στρατηγὸς αὐτοῦ
Σεύθης αὐτόμολος δὴ πρὸς Λυσίμαχον ἥκειν ἐσκήψατο
καὶ πιστὸς εἶναι δόξας ἐς δυσχωρίας ἐμβάλλει τούς
Ἀριοβαρζάνης Ἀδραμύττιον κατέχων ἐπολιορκεῖτο
φρουροῦντι Πτελεοῦντα τὴν προκειμένην νῆσον ὑπο-
κρίνασθαι προδιδόναι τῷ Αὐτοφραδάτῃ. ὁ μὲν πι-
στεύει τῷ φρουράρχῳ καὶ πέμπει τὸ ναυτικὸν, ὡς ἂν
παραλάβῃ τὸ χωρίον· ὁ δὲ Ἀριοβαρζάνης, ἕως αἱ νῆες
πρὸς τὴν νῆσον ἔπλεον, ἔφθασεν εἰσκομίσας πλῆθος
ἐπιτηδείων καὶ συμμάχων.
Αὐτοφραδάτης ἐμβαλεῖν Πισίδαις βουλόμενος τὴν
εἰσβολὴν στενόπορον καὶ φυλαττομένην ὁρῶν προσ-
ήγαγε μὲν τὸ στρατόπεδον, πάλιν δὲ ἀπήγαγεν ὀπίσω
μέχρι σταδίων ἐνενήκοντα. νὺξ ἐπῆλθεν. οἱ μὲν φυ-
λάττοντες τῶν Πισιδῶν ἀπηλλάγησαν οἰόμενοι τοὺς
πολεμίους ἀπεληλυθέναι, ὁ δὲ τῶν ψιλῶν καὶ τῶν
ὁπλιτῶν τοὺς ἐλαφροτάτους λαβὼν, πολλῇ σπουδῇ δρα-
Αὐτοφραδάτης Ἐφεσίων ἀντιστρατοπεδευόντων
διαλέξασθαι περὶ τῶν κοινῇ συμφερόντων. οἱ μὲν
προῆλθον καὶ διελέγοντο, οἱ δὲ ἡγεμόνες τῶν ἱππέων
καὶ τῶν ὁπλιτῶν πρὸ πολλοῦ παράγγελμα εἶχον, τῶν
ἀρχόντων διαλεγομένων ἐμβαλεῖν εἰς τοὺς Ἐφεσίους
ἀτάκτως καὶ ἀμελῶς ἔχοντας. καὶ δὴ πολλοὶ τῶν Ἐφε-
σίων οἱ μὲν ἀνῃρέθησαν, οἱ δὲ ζωγρηθέντες ἑάλωσαν.
Αὐτοφραδάτης μισθοφόρους ἐξαγαγεῖν βουλόμενος
τιῶται σπουδῇ πάντες ἐξωπλίσαντο καὶ προῆλθον. ἦν
δὲ ἄρα οὐκ ἐπίδειξις ἀριθμοῦ τὸ δρώμενον, ἀλλὰ
παρασκευὴ πολέμου τῷ πλήθει τοὺς ἐναντίους ἐκπλήτ-
τοθσα.
Ἀρσάμης ἐπολιόρκει Βαρκαίους. τῶν δὲ πρὸς
ἄρχοντας καὶ προέθηκεν ἀγορὰν πᾶσι Βαρκαίοις ἐπι-
τηδείων ἄφθονον. τῶν δὲ ἐπὶ τὴν ἀγορὰν προελθόν-
των σημεῖον ἦρε τοῖς Πέρσαις· οἱ δὲ μετὰ ἐγχειριδίων
καταλαβόμενοι τὰς πύλας καὶ εἰσπεσόντες διήρπασαν
τὴν πόλιν τοὺς ἐγχειροῦντας κωλύειν φονεύοντες.
Ἀρσάμης ἀποστὰς βασιλέως, Φρυγίας τῆς μεγάλης
κρατῶν , συμβαλεῖν μάχην ἔμελλε τοῖς ἐκ βασιλέως
ἐπʼ αὐτὸν ἥκουσιν. Ἵππαρχος ἱππέων συνέθετο τοῖς
πολεμίοις, ἐπειδὰν προσαγάγῃ , αὐτομολήσειν πρὸς
αὐτούς. τὴν προδοσίαν ἔμαθεν Ἀρσάμης καὶ νύκτωρ
ἐπὶ τὴν σκηνὴν ἀφικόμενος ἐβασάνισε τὸν ἵππαρχον.
ἐπεὶ δὲ ὡμολόγησε, τὰ ὅπλα τῶν ἱππέων καὶ τὰς ἐσθῆ-
τας περιέθηκεν ἄλλοις μάλιστα δὴ πιστοῖς καὶ τῇ τοῦ
ἱππάρχου σκευῇ ἄλλον ὥπλισεν ἵππαρχον καὶ προσέ-
ταξεν αὐτοῖς, ὅταν ἴδωσι τὸ σημεῖον ἀρθὲν ἀπὸ τῶν
ἐναντίων αὐτομολεῖν παριππεύσαντας δὲ καὶ παραλ-
λάξαντας αὐτῶν τὴν φάλαγγα ἐπιστρέψαντας κατὰ
νώτου τὴν ἐμβολὴν ποιήσασθαι. τούτων οὕτω συγκει-
μένων κατὰ νώτου μὲν ἐνέβαλον οὗτοι, ἐξ ἐναντίου
δὲ τὴν δύναμιν Ἀρσάμης προσήγαγεν· οἱ πολέμιοι δὲ
λύσαντες τὴν τάξιν ἔφευγον, καὶ οἱ πλείονες αὐτῶν
ἐν τῇ φυγῇ διεφθείροντο.
Μιθριδάτῃ βασιλεὺς προσέταξεν ἀποστάντα Δατά-
καὶ δὴ πολλὰ ἐλυμήνατο· φρούρια βασιλέως κατέσκαψε,
κώμας κατέπρησε, φόρους ἥρπασε, λείαν ἤλασεν. ἔδειξεν
ἄρα πολέμιος εἶναι βασιλεῖ. ἄμφω δὴ τότε συνηλθέτην
γυμνὼ διαλεξομένω περὶ ὧν χρή. Μιθριδάτης ἐν τῷ
χρίω τούτῳ προκατεσκευάσατο νύκτωρ ἐγχειρίδια
πολλὰ, κεκρυμμένον ἄλλο ἀλλαχοῦ, καὶ τούτοις ἐπέ-
κειτο σημεῖον. διαλεγόμενος δὴ προσῆγεν αὐτὸν ἠρέμα
βαδίζων. ἐπεὶ δὲ ἅλις ἦν τοῦ λόγου, Δατάμης ἀσπα-
σάμενος ἀπῄει. Μιθριδάτης ἓν τῶν ἐγχειριδίων ἀνε-
λόμενος διὰ τάχους καὶ ὑπὸ τῇ ἀριστερᾷ χειρὶ κρύψας
ἀνεκαλέσατο Δατάμην ὡς ἐπιλαθόμενος δή τινων ὧν
ἐχρῆν εἰπεῖν· προσελθόντα δὲ ἐκεῖνο τὸ ὄρος ἐκέλευσεν
ὀχυρῶσαι μάλιστα. οὕτως ἀφορῶντα Δατάμην ἐς τὸ
ὄρος τῷ ἐγχειριδίῳ Μιθριδάτης πλήξας ἀπέκτεινεν.
Μιθριδάτης ἐν Παφλαγονίᾳ καταφυγὼν ἐς πόλιν,
ὅπως ἂν προλάβοι ὡς πλείστην ὁδὸν τοὺς διώξοντας
πολεμίους, ὅσα ἦν ἐν ταῖς οἰκίαις ἔπιπλα καὶ σκεύη
προὔθηκεν ἔξω, καὶ νύκτωρ αὐτὸς ἀπέδρα. οἱ διώκον-
τες ἐμβαλόντες τῇ πόλει καὶ τὰ σκεύη προκείμενα
Μέμψις Ἀριββαίου στρατεύσαντος, ὅπως τειχήρης
τῆς ἀπονοίας αὐτῶν φοβηθεὶς καὶ ὅτι μέχρι θανάτου
μαχοῦνται, τὴν στρατιὰν ἀπήγαγεν.
Κερσοβλέπτης ἀποστάντων αὐτοῦ συγγενῶν πολλὰ post
κατέστησε πόλεων ἄρχοντας, διαστήσας ἀπʼ ἀλλήλων.
ἐπεὶ δὲ χρόνου διαγενομένου τὰ ὑπεκκείμενα χρήματα
μετεπέμψαντο, συλλαβὼν αὐτοὺς τῶν πόλεων ἐξήλασε
καὶ τῶν χρημάτων αὐτὸς ἐκράτησεν.
Σεύθης, ὕπαρχος Κερσοβλέπτου, ἐν σπάνει χρη- post
Ἀρταβάζῳ πολιορκοῦντι Ποτίδαιαν Τιμόξενος Σκιωναῖος προεδίδου τὴν πόλιν. ἀμφότεροι συνέ- θεντο, τῷ βέλει προσάψαντας βραχὺ βιβλίδιον τοξεύειν εἴς τινα τόπον συγκείμενον κἀκεῖθεν τὰς ἐπιστολὰς ἀναλαμβάνειν.
Ἀρτάβαζος ὑποπτεύσας Παμμένη κοινολογεῖσθαι τοῖς πολεμίοις ἐκάλεσεν αὐτὸν ὡς δῶρα δώσων καὶ σῖτον τοῖς στρατιώταις μετρήσων. ἐλθόντα συλλαβὼν τὸ στρατόπεδον τοῖς ἀδελφοῖς Ὀξύθρᾳ καὶ Διβίκτω παρέδωκεν.
Ἀρτάβαζος Φαρνάκου φεύγων ἐκ Πλαταιῶν προῆλ-
θεν ἐς Θετταλίαν. τῶν δὲ Θετταλῶν ἐρομένων περὶ
τῆς μάχης δείσας ὁμολογῆσαι τὴν ἧτταν, αὐτὸς μὲν
ἔφη σπεύδειν ἐς Θρᾴκην πράξων βασιλέως ἀπόρρητα,
Μαρδόνιος δὲ νενικηκὼς ἔπεται καὶ τὰ ἔργα τῆς νίκης
αὐτὸς ἀπαγγέλλει. Ἀρτάβαζος μὲν ἀπάτῃ νίκης Θλεττα-
Ἀρυάνδης τὴν Βαρκαίων πόλιν πολιορκῶν, νυκτὸς
ὀρύξας τάφρον, ξύλα ἀσθενῆ διατείνας καὶ γῆν ὀλίγην
ἐπιβαλὼν, μεθʼ ἡμέραν προκαλεῖται Βαρκαίους ἐπὶ
σπονδάς· καὶ στὰς μετὰ τῶν τὰ ὅρκια τεμνόντων ἐπὶ
τῆς κρυπτῆς τάφρου ὤμοσεν, ἐφʼ ὅσον οὕτως ἡ γῆ
μένει, φυλάξειν τὰ συγκείμενα. οἱ Βαρκαῖοι μετὰ τοὺς
ὅρκους ἀνέῳξαν τὰς πύλας. οἱ περὶ τὸν Ἀρυάνδην
καταρρήξαντες τὴν τάφρον κατελάβοντο τὴν πόλιν, ὡς
οὐκέτι τῆς γῆς μενούσης, ἐφʼ ἧς ὤμοσαν.
Bρέννος, Γαλατῶν βασιλεὺς, πεῖσαι βουλόμενος
αὐτοὺς ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα στρατεῦσαι, συναγαγὼν ἐκ-
κλησίαν ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν προήγαγεν αἰχμαλώτους
Ἕλληνας, ἐλαχίστους τὰ σώματα καὶ ἀσθενεστάτους,
τὰς κεφαλὰς ἀπεξυρημένους, τριβώνια ῥυπῶντα περι-
βεβλημένους· καὶ παρέστησεν αὐτοῖς τῶν Γαλατῶν τοὺς
μεγίστους καὶ τοὺς εὐειδεστάτους Γαλατικὴν ὅπλισιν
ἔχοντας. τοῦτο ποιήσας ἡμεῖς᾿ , εἶπεν, οἱ τηλικοῦτοι
καὶ τοιοῦτοι πρὸς τοὺς οὕτως ἀσθενεῖς καὶ μικροὺς
πολεμήσομενʼ. οὕτως ἐπείσθησαν Γαλάται καταφρονή-
σαντες Ἑλλήνων ἐλθεῖν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα.
Βρέννος Γαλάτας ἀγαγὼν ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα, θεώ-
χρυσὸς ἐπελήλαται λεπτός᾿ , ἠπειλήσατο θάνατον ἅπασιν,
εἰ τοῦτο πρὸς ἄλλους ὁμολογήσειαν· ἀλλὰ καὶ τοὐ-
ναντίον λέγειν παρήγγειλεν, ὥς ἐστιν ἅπαντα χρυσὸς
αὐτὸς δὴ σφυρήλατος. καὶ δὴ τῶν ἡγεμόνων ἔνδον τινὰς
καλέσας τοὺς αἰχμαλώτους ὁμοίως ἤρετο. τῶν δὲ τὸ προσ-
ταχθὲν εἰπόντων, ὡς πάντα εἴη χρυσὸς, ἐκέλευσεν
αὐτοὺς ἀναγγέλλειν τοῖς πλήθεσιν, ἵνα μάχοιντο προ-
θυμότερον ὡς ἀποληψόμενοι χρυσοῦ μοίρας μεγίστας.
Μυγδόνιος πολεμίων προσκαθημένων λιμῷ πιε-
ἀγορᾷ νήσας καὶ περιαλείψας πηλῷ, τοῖς μὲν πυροὺς,
τοῖς δὲ κριθὰς ἐπέβαλε καὶ θρέψας ἡμιόνους μεγίστους
καὶ πιοτάτους ἐκτὸς τείχους ἀφῆκεν. τούτους μὲν οἱ
πολέμιοι συνέλαβον. ὁ δὲ κήρυκα πέμψας ἠξίωσε πέμ-
ψαι τοὺς περὶ λύτρων συμβησομένους. κήρυκες ἧκον·
πρὸς οὓς ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς Μυγδόνιος συνέβαινεν. οἱ
δὲ σωροὺς μεγάλους πυρῶν καὶ κριθῶν ἰδόντες καὶ
ὑπηρέτας καὶ ἄλλους ἀλλαχόθεν ἀξιοῦντας μετρεῖσθαι
Παιρισάδης Πόντου βασιλεὺς ἐν ἄλλῃ μὲν ἐσθῆτι
τοὺς στρατιώτας ἐξέτασσεν, ἐν ἄλλῃ δὲ πρὸς τοὺς πο-
λεμίους ἐκινδύνευεν, [ἐν] ἄλλῃ δὲ, εἰ φυγῆς καιρὸς
ἦν, ἔφευγεν. ἐκτάττων μὲν γὰρ ἐβούλετο εἶναι πᾶσιν
ἐπιφανὴς, κινδυνεύων δὲ μηδενὶ τῶν πολεμίων κατα-
φανὴς, φεύγων δὲ μήτε τοῖς οἰκείοις μήτε τοῖς ἐναν-
τίοις γνώριμος.
Σεύθης Ἀθηναίων τὰ ἐπὶ θάλατταν διὰ τῆς Χερ-
ρονήσου πορθούντων μισθωσάμενος Γέτας ψιλοὺς
δισχιλίους διʼ ἀπορρήτων συνέταξεν ὡς πολεμίους
ἐμβαλόντας πυρπολεῖν τὴν χώραν καὶ βάλλειν τοὺς
ἐπὶ τῶν τειχῶν. Ἀθηναῖοι ταῦτα ὁρῶντες καὶ πολε-
μίους τῶν Θρᾳκῶν ἡγησάμενοι τοὺς Γέτας ἀπὸ τῶν
δρωμένων ἐκβάντες θαρροῦντες τῶν νεῶν προσῆγον
τοῖς τείχεσιν. ὁ μὲν Σεύθης προεξῆλθε τῶν τειχῶν
ἐναντίος τοῖς Ἀθηναίοις, καὶ οἱ Γέται δὲ ὡς μετʼ
αὐτῶν παρατάττεσθαι μέλλοντες· ἐπεὶ δὲ κατόπιν ἐγέ-
νοντο, λαβόντες ὀπίσω τοὺς πολεμίους ἔνθεν μὲν οἱ
Θρᾷκες, ἔνθεν δὲ οἱ Γέται πάντας αὐτοὺς διέφθειραν.
Σείλης τρισχιλίους Περσῶν νεωτερίζοντας κτεῖναι
βουλόμενος ἐσκήψατο Σέλευκον αὐτῷ διʼ ἐπιστολῆς
χαλεπῶς ἀπειλεῖν· αὐτὸς δὲ τῇ τούτων συμμαχίᾳ
χρησάμενος ἐθέλειν αὐτὸν προλαβεῖν. ὅπως δʼ ἂν
βουλὴν ἀγάγοιεν, συνέταξεν αὐτοῖς ἀπαντᾶν ἐς κώμην
῾Ράνδα καλουμένην. οἱ μὲν πιστεύσαντες ἧκον, ὁ δὲ,
ἦν γὰρ ἕλος βαθὺ καὶ κοῖλον ὑπὸ τὴν κώμην, ἐνταῦθα
Μακεδόνων καὶ Θρᾳκῶν ἱππεῖς τριακοσίους, ὁπλίτας
τρισχιλίους ἀποκρύψας συνέταξεν, ὅταν ἴδωσι πέλτην
χαλκῆν ἀρθεῖσαν, ἐκδραμόντας ἀναιρῆσαι πάντας τοὺς
ἠθροισμένους. ἀνεδείχθη μὲν ἡ πέλτη, οἱ δὲ ἐκδρα-
μόντες τοὺς τρισχιλίους Πέρσας κατεφόνευσαν.
Ὀβόρζος τρισχιλίους ἄνδρας τῶν ἐν τῇ Περσίδι
κατοίκων ἐπιβουλεύοντας αἰσθόμενος ἀπεπέμψατο δοὺς
ἡγεμόνας τῶν ὁδῶν, οἳ προήγαγον αὐτοὺς εἴς τινα
τόπον τῆς Περσίδος, [ὃς] καλεῖται Κωμαστὸς, ἔνθα
κῶμαι πυκναὶ καὶ λεὼς πολὺς καὶ σταθμοὶ πολλοί.
ἐπεὶ δὲ ἄλλος ἐν ἄλλῳ σταθμῷ κατήγετο, φυλακῆς
ἰσχυρᾶς κυκλωσαμένης τὰς κώμας, ἕκαστος τῶν σταθ-
μούχων τὸν ἴδιον ἐπίσταθμον εὖ μάλα καταμεθύσας
ἀπέκτεινε, τὰ δὲ σώματα τῶν τρισχιλίων ταφέντα διὰ
νυκτὸς ἀφανῆ ἐγένοντο.
Σουρήνας Παρθυαίων ἡγούμενος Κράσσον μετὰ
ἔπεμψε πρεσβευτὴν ὡς αὐτὸν λέγοντα συντίθεταί σοι
φιλίαν βασιλεὺς μέγας· δείξας Ῥωμαίοις ἀνδρίαν νῦν
δεῖξαι βούλεται φιλανθρωπίαν᾿. Κράσσος δόλον ὑφ-
ορώμενος οὐκ ἐπείθετο. οἱ στρατιῶται ἀθυμοῦντες καὶ
ἀπειρηκόντες ἐβιάσαντο αὐτὸν τὰ ὅπλα κρούσαντες
πιστεῦσαι τῷ βαρβάρῳ. Κράσσος ἄκων πεζὸς ἐβάδιζε.
Σουρήνας φιλοφρονούμενος δὴ ἵππον χρυσοχάλινον
αὐτῷ παρέστησεν, ἐφʼ οὗ καθίσαι προσέταξεν. ὁ μὲν
δὴ ἀναβαίνει τὸν ἵππον , ὁ δὲ βάρβαρος ἱπποκόμος
κεντρίσας ἐπετάχυνε τοῦ ἵππου τὸν δρόμον, ὅπως τὸν
Κράσσον ἐς τὸ πλῆθος ἐξενέγκοι τῶν Παρθυαίων.
Ὀκτάουιος, τῶν περὶ Κράσσον ἡγεμόνων, συνεὶς τῆς
ἀπάτης λαμβάνεται τῶν χαλινῶν, καὶ μετʼ ἐκεῖνον εἷς
τῶν χιλιάρχων Πετρώνιος, ὥστε τὸν μὲν ἱπποκόμον
Ὀκτάουιος κτινύει σπασάμενος τὸ ξίφος, τὸν δὲ Ὀκτά-
ουιον ἄλλος τις τῶν Παρθυαίων, τὸν δὲ Κράσσον
Ἐξάθρης Παρθυαῖος· καὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ καὶ τὴν
δεξιὰν ἀποκόψας ἐκόμισε πρὸς μέγαν βασιλέα Παρ-
ταῦτα μᾶλλον τὰ μέλη προσήκει ᾄδειν ἢ τῷ τραγῳδῷ᾿.
βασιλεὺς (μὲν) ἡσθεὶς τοῦτον μὲν ἐτίμησεν οἷς πάτριον
ἦν, τῷ δὲ Ἰάσονι τῷ τραγῳδῷ τάλαντον ἔδωκεν.
Κελτοὶ στρατεύουσιν ἐπὶ Αὐταριάτας καὶ ἦν πό-
λεμος μακρός. οἱ μὲν Κελτοὶ τὰς τροφὰς καὶ τὸν
οἶνον πόαις δηλητηρίοις καταφαρμακεύουσι καὶ κατα-
λιπόντες ἐν ταῖς σκηναῖς αὐτοὶ νύκτωρ ἔφευγον· οἱ
δὲ Αὐταριᾶται πιστεύσαντες, ὡς φοβηθέντες ἀποδι-
δράσκοιεν, κατελάβοντο τὰς σκηνὰς καὶ τῷ οἴνῳ καὶ
ταῖς τροφαῖς ἀνέδην ἐχρήσαντο καὶ παραυτίκα ὑπὸ
διαρροίας ἀκρατοῦς λυθέντες [ἔκειντο]. Κελτοὶ δὲ
ἐπελθόντες κειμένους φονεύουσιν.
Θρᾷκες παραταξάμενοι Βοιωτοῖς παρὰ τὴν Κω-
παΐδα λίμνην, ἡττηθέντες, ἐς τὸν Ἑλικῶνα καταφυ-
γόντες ἐσπείσαντο τοῖς Βοιωτοῖς ἡμέρας τινὰς, ἐν αἷς
βουλευσάμενοι ἀπαλλάξονται· οἱ Βοιωτοὶ τῇ νίκῃ θαρ-
ροῦντες καὶ ταῖς σπονδαῖς πιστεύοντες τῇ Ἀθηνᾷ τῇ
Ἰτωνίᾳ θύοντες ἑώρταζον ἐπινίκια. οἱ Θρᾷκες θύουσι
καὶ πανηγυρίζουσιν ἀόπλοις νύκτωρ ἐπιθέμενοι πολ-
λοὺς μὲν ἀνεῖλον, πολλοὺς δὲ ζῶντας εἷλον. αἰτιω-
μένων δὲ τῶν Βοιωτῶν, ὅτι παρεσπόνδησαν, ἀπεκρί-
ναντο οἱ Θρᾷκες, οὐδαμῶς παραβῆναι τὰς σπονδάς·
ἡμέρας γὰρ συνθέσθαι ῥητὰς τῶν ἀνοχῶν, περὶ δὲ τῶν
νυκτῶν μηδεμίαν συνθήκην πρὸς αὐτοὺς πεποιῆσθαι.
Σκύθαι Τριβαλλοῖς παρατάσσεσθαι μέλλοντες παρ-
ήγγειλαν τοῖς γεωργοῖς καὶ τοῖς ἱπποφορβοῖς, ἐπειδὰν
αἴσθωνται συμβαλόντας αὐτοὺς τοῖς πολεμίοις, ἐπι-
φανῆναι πόρρωθεν τὰς ἀγέλας τῶν ἵππων ἐπελαύνον-
τας. οἱ μὲν ἐπεφάνησαν, οἱ δὲ Τριβαλλοὶ πολὺ πλῆθος
ἀνθρώπων καὶ ἵππων πόρρωθεν ἰδόντες κονιορτὸν
ἐγειρόμενον, βοὴν αἰρομένην, νομίσαντες τοὺς ἄνω
Σκύθας ἥκειν αὐτοῖς συμμάχους ἔφυγον φοβηθέντες.
Σκύθαι τὴν Ἀσίαν κατέτρεχον. αἱ Σκυθίδες γημά-
δὲ ἀνατειναμένους ἐπὶ τοὺς οἰκέτας βαδίζειν. οἱ μὲν
ἀνατεινάμενοι τὰς μάστιγας ἐφώρμησαν, οἱ δὲ τὸ συν-
ειδὸς τῆς δουλείας οὐ φέροντες αὐτίκα φεύγοντες
ᾤχοντο.
Πέρσαι περὶ Μυκάλην Σαμίους καὶ Μιλησίους ὑπόπτους ἔχοντες ἐκέλευσαν αὐτοὺς τὰ τῆς Μυκάλης ἄκρα φυλάττειν, λόγῳ μὲν ὡς ἐμπείρους τῆς χώρας, ἔργῳ δὲ, ἵνα μὴ παρόντες διαφθείροιεν καὶ τοὺς ἄλλους Ἴωνας.
ΠΕΡΣΙΔΕΣ.
Πέρσαι Μήδοις παρετάσσοντο. Περσῶν Κῦρος
ἀνασυράμεναι τοὺς χιτωνίσκους ῾ ποῖʼ ἔφασαν φεύγετε;
ἢ ὅθεν ἐξέδυτε, πάλιν ἐκεῖ καταδῦναι σπεύδετε;᾿ ὁ
Ταῦροι Σκυθικὸν γένος ἀεὶ παρατάττεσθαι μέλλον- τες τάς ὄπισθεν ὁδοὺς ἀνασκάπτουσιν καὶ ποιήσαντες ἀβάτους οὕτως ἀγωνίζονται, ἵνα μὴ δυνάμενοι φυγεῖν ἢ κρατοῖεν ἢ ἀποθνήσκοιεν.
Πελληνεῖς ἀναπλέοντες ἐκ Τροίας κατέσχον εἰς
τὴν Φλέγραν. αἰχμάλωτοι Τρωιάδες τῶν Ἑλλήνων
ἐπὶ γῆν ἀποβάντων οὐ φέρουσαι τὴν ἄλην τὰς ναῦς
κατέπρησαν. ἔπειθεν τὰς αἰχμαλώτους Αἰθία, Πρι-
άμου ἀδελφή· οἱ δὲ Ἕλληνες ἀπορίᾳ σκαφῶν κατε-
λάβοντο τὴν νῦν καλουμένην Σκιώνην καὶ πόλιν
οἰκίσαντες τὴν χώραν ἀντὶ Φλέγρας Παλλήνην προσ-
ηγόρευσαν.
Ἀννίβας ἐν Ἰθηρία πόλιν μεγάλην Σαλματίδα
ἐπολιόρκει· καὶ δὴ συνθήκας ἐποιήσατο, λαβὼν ἀρ-
γυρίου τάλαντα τριακόσια καὶ τριακοσίους ὁμήρους
ἀνδράποδα καταλιπεῖν. αἱ γυναῖκες ἐν τοῖς κόλποις
κρύπτουσαι ξίφη τοῖς ἀνδράσι συνεξῆλθον. οἱ μὲν δὴ
τοῦ Ἀννίβου στρατιῶται τὴν πόλιν διήρπαζον, αἱ δὲ
γυναῖκες ἐμβοήσασαι τοῖς ἀνδράσι τὰ ξίφη παρέδωκαν·
ἔνιαι δὲ καὶ αὐταὶ σπασάμεναι μετὰ τῶν ἀνδρῶν ἐπέ-
θεντο τοῖς διαρπάσασι τὴν πόλιν, ὥστε τοὺς μὲν κατέ-
βαλον, τοὺς δὲ ἐτρέψαντο καὶ ἀθρόοι διεξεπαίσαντο.
Ἀννίβας τὴν ἀνδρείαν τῶν γυναικῶν θαυμάσας ἀπέ-
δωκε διʼ αὐτὰς τοῖς ἀνδράσιν αὐτῶν τήν τε πατρίδα
καὶ τὰ χρήματα.
Τυρρηνῶν οἱ Λῆμνον καὶ Ἴμβρον κατασχόντες
ἐξελασθέντες ὑπʼ Ἀθηναίων, ἐς Ταίναρον κατασχόντες
Σπαρτιάταις περὶ τὸν εἱλωτικὸν πόλεμον συνεμαχέ-
τὴν εἱρκτὴν ἀφικόμεναι τοὺς φύλακας ἱκετεύουσι παρ-
εῖναι αὐτὰς, ὅσον ἰδεῖν καὶ προσειπεῖν τοὺς ἄνδρας.
ἐπεὶ δὲ εἰσῆλθον, μετημφιέννυντο τὰς ἐσθῆτας· καὶ
τὰς μὲν τῶν γυναικῶν οἱ ἄνδρες ἐνδύονται [καὶ] περι-
καλυψάμενοι προϊούσης ἑσπέρας ἐξίασι, τὰς δὲ τῶν
ἀνδρῶν αἱ γυναῖκες λαβοῦσαι ὑπομένουσιν ἔνδον ἐπὶ
τῷ πᾶν ὁτιοῦν παθεῖν διασωσάμεναι τοὺς ἄνδρας.
οὐ τοίνυν οὐδὲ οἱ ἄνδρες τῶν γυναικῶν ἠμέλησαν,
ἀλλὰ καὶ αὐτοὶ Ταΰγετον κατελάβοντο καὶ τὸ εἱλωτι-
κὸν ἀπέστησαν, ὥστε δείσαντες οἱ Λάκωνες ἐπεκηρυ-
κεύσαντο καὶ διαλλαγέντες ἀπέδωκαν αὐτοῖς τὰς γυ-
ναῖκας· ἔδωκαν δὲ καὶ χρήματα καὶ ναῦς καὶ ὡς
ἀποίκους Λακεδαιμονίων ἐξέπεμψαν.
Κελτοῖς στάσις ἦν ἐμφύλιος. ἤδη δὲ καὶ ἐς πόλε-
μον ὡπλισμένων, αἱ γυναῖκες αὐτῶν [ἐν μέσῳ] στᾶσαι
τῆς παρατάξεως τὰ ἐγκλήματα διῄτησαν καὶ διέκριναν,
ὥστε τοὺς ἄνδρας φίλους γενομένους διαλλαγὰς ποιή-
σασθαι καὶ κατὰ οἴκους καὶ κατὰ πόλεις. αὖθις, εἴποτε
καὶ στρατηγοὺς εἶναι δικαστάς, ἢν δὲ Καρχηδόνιοι
Κελτοῖς ἐγκαλῶσι, τὰς Κελτῶν γυναῖκας δικάζειν.
Καὶ τόδε ὑμῖν ὄγδοον βιβλίον, ἱερώτατοι βασιλεῖς
Ἀντωνῖνε καὶ Οὐῆρε, προσφέρω τῶν Στρατηγημάτων·
ὥστε συντετελεσμένης τῆς συντάξεως, ἣν ὑπεσχόμην,
εὔχομαι ὑμῖν [μὲν] μετὰ τῆς στρατηγικῆς ἀρετῆς τέλος
ἀγαθὸν ἐν τοῖς πολέμοις γενέσθαι, ἐμαυτῷ δὲ ψῆφον
παρʼ ὑμῶν δικαίαν, ὅτι προαιρέσει βίου καὶ λόγου δικα-
νικοῦ χρώμενος οὐκ ἀμελῶ συγγράφειν, ὅσα γένοιτʼ ἂν
ὠφέλιμα ὑμῖν τε αὐτοῖς καὶ τῇ Ρωμαίων ἀρχῇ καὶ τοῖς
Ἕλλησιν, ἤν τε πολεμῶμεν ἤν τε τὴν εἰρήνην ἄγωμεν.
ἐν μὲν γὰρ πολέμῳ ταῦτά ἐστι νίκης γυμνάσματα, ἐν
δὲ εἰρήνῃ γνώμης παιδεύματα, τὴν δόξαν ἀθάνατον
παρὰ τῆς ὑμετέρας βασιλείας λαβόντα.
Ἀμούλιος καὶ Νεμέτωρ ἀδελφοί. νεώτεροςἈμοίλιος
δυνάμει βιασάμενος βασιλεὺς Ἄλβης ἐγένετο. τὸν μὲν
δὴ Νεμέτορα τὸν ἀδελφὸν ἐφρούρει, θυγατέρα δὲ
αὐτοῦ Σιλουίαν, ἵνα μὴ παῖδες ἐξ αὐτῆς γένοιντο,
τιμωροὶ τῆς Ἀμουλίου παρανομίας, ἀπέφηνεν ἱέρειαν
τῆς Ἑστίας, ἐπειδὴ νόμος ταῖς Ἑστιάσιν ἀεὶ παρθε-
νεύεσθαι.
Ῥέμος καὶ Ῥωμύλος Ἄρεως καὶ Σιλουίας παῖδες
ἐπέθεντο Ἀμουλίῳ. θόρυβος ἀπὸ τῆς ἄκρας ἐς τὴν
πόλιν ἐφέρετο. Νεμέτωρ εἰδώς τὰ δρῶώμενα πρὸς τοὺς
πολίτας ἔφη πολεμίων ἔφοδος γέγονεν· Ἀμούλιος δὲ
προδοὺς τὴν πόλιν πέφευγεν. ἀλλὰ ὁπλισάμενοι ἐς
τὴν ἀγορὰν ἀθροιζῶώμεθαʹ. οἱ μέν ὧπλίζοντο καὶ ἠθροί-
ζοντο. Ῥέμος δὲ καὶ Ῥωμύλος ἀνελόντες Ἀμούλιον
ἐξεπήδησαν τῆς ἄκρας καὶ τοῖς πολίταις ἠθροισμένοις
ἀνήγγειλαν, οἵτινες ὄντες οἷα παθόντι τῷ πάππῳ
δικαίως ἐτιμώρησαν. ὁ δὲ δῆμος ἐπαινέσας τὸ ἔργον
Νεμέτορι τὴν βασιλεῖαν ἀπέδωκεν.
Ῥωμύλος Ρωμαίων γυναῖκας οὐκ ἐχόντων ἐκή-
ρυξεν ἀνὰ τὰς γείτονας πόλεις, ὡς ἑορτὴν ἄξοι δημο-
τελῆ Ποσειδῶνος πίου καὶ ἀγῶνας ἵππων ἐπὶ ἄθλοις
μεγίστοις. πολλοὶ δὴ συνῆλθον ἐκ τῶν πόλεων ἐπὶ
τὴν θέαν· πᾶν γένος ἀνδρῶν, γυναικῶν, παρθένων.
Ῥωμύλος παράγγελμα ἔδωκεν, ἀπέχεσθαι μὲν ἀνδρῶν
καὶ γυναικῶν, ἁρπάζειν δὲ μόνας παρθένους καὶ ταύτας
οὐκ ἐς ὕβριν, ἀλλʼ ἐς γάμον. οὐτος ὁ γάμος Ῥωμαίοις
ἀρχὴ παιδοποιίας ἐγένετο.
Ῥωμύλος τῆς Φιδηναίων πόλεως ἀποσχὼν δέκα
που στάδια κατεστρατοπέδευσε. νύκτωρ δὲ τοῦ χάρα-
κος ἐξαγαγῶών τὴν δύναμιν τοὺς ἡμίσεις τῶν λόχων
δύναμιν ἐφεδρεύειν ἐγγύθεν. ἤδη δὲ ὑπαυγαζούσης
ἔω προσέταξε τὰς πύλας ἐκκόπτειν. τῶν δὲ Φιδηναίων
τῇ παραλόγῳ τόλμῃ ταραχθέντων καὶ τὰς πύλας ἀνοι-
ξάντων καὶ τοῖς πολεμίοις ἐμπεσόντων ἀσυντάκτως
Ῥωμαῖοι μὲν ὑπεχώρουν , Φιδηναῖοι δὲ τοὺς κατὰ
μέτωπον ὁρῶντες, τοὺς δὲ ὅπισθειν οὐ βλέποντες, τῶν
ὁρωμένων καταφρονοῦντες ἐνέκειντο σφοδρῶς τούτων
οἰόμενοι κρατήσειν. ἐπεὶ δὲ περαιτέρω προῆλθον, οἱ
μὲν ἡγεμόνες τοὺς ὀρθίους λόχους ταῖς κατὰ μέτωπον
ὑπέταξαν καὶ συγκαθίσαι παρήγγειλαν, ὅπως ὑπὸ τῶν
πολεμίων μὴ βλέποιντο. τούτων δὲ γενομένων οἱ
μὲν κατὰ μέτωπον φυγόντες περιῆλθον τοὺς ὀρθίους
λόχους καὶ ἀντιπρόσωποι τοῖς διῶώκουσιν ἐγένοντο, οἱ
δὲ συγκαθήμενοι διαναστάντες μετὰ βοῆς ἐμβάλλουσι
τοῖς πολεμίοις ἀκμῆτες κεκμηκόσι. μετὰ τούτων δὲ
συμβάλλουσι καὶ οἱ πεφευγέναι δοκοῦντες, καὶ Φιδη-
ναίους ἐς φυγὴν τραπομένους ἀνελόντες τῆς πόλεως
αὐτῶν ἐκράτησαν.
Νουμᾶς Ῥωμαίους ἐκ πολέμου καὶ φόνου βουλό-
μενος μεταβαλεῖν ἐς εἰρήνην καὶ νόμους, ἀναχωρῶν
τῆς πόλεως εἰς τέμενος ἱερὸν Νυμφῶν, ἐν τούτῳ μόνος
διαιτῶώμενος ἐπὶ συχνὰς ἡμέρας ἐπανῄει παρὰ τῶν
οὐτοι τοὺς νόμους, ὁ μὲν παρὰ Διὸς, ὁ δὲ παρὰ
Ἀπόλλωνος μαθόντες ἢ μαθεῖν φάσκοντες ἔπεισαν
αὐτοῖς χρῆσθαι, ὁ μὲν Κρῆτας, ὁ δὲ Ἀάκωνας.
Τύλλος ἦρχε Ῥωμαίων παρατασσομένων Φιδη-
λιπόντες ἐς τὰ ὄρη παρεχωώρουν. ἱππεὺς διὰ τάχους
Τύλλῳ προσδραμών γγειλε τὴν προδοσίαν. ὁ δὲ ἀνε-
βόησεμέγιστον· ἀλλὰ σὺ μὲν τὴν σαυτοῦ τάξιν φύλαττε,
Ἀλβανοὶ δὲ ἀπίασι κυκλωσόμενοι τοὺς πολεμίους ἐμοῦ
προστάξαντοςʹ. τοῦτʼ ἀκούσαντες Ῥωμαῖοι λαμπρὸν
ἠλάλαξαν. οὐ μὴν οὐδὲ Φιδηναίους ἔλαθεν ἡ τῶν
ἀλαλαξάντων χαρὰ, σπουδῇ δὲ καὶ τάχει φεύγειν ὥρ-
μησαν ὑπʼ Ἀλβανῶν κυκλωθῆναι φοβηθέντες.
Ταρκυΐνιος Γαβίους πολιορκῶν χρόνῳ μακρῷ, μὴ
πετο, αἰχμαλώτους ἐλάμβανε, μάχας ἐνίκα πολλάς, ὥστε
οἱ Γάβιοι θαυμάσαντες αὐτοκράτορα στρατηγὸν αὐτὸν
ἀπεφήναντο. ὁ δὲ ἄγγελον κρύφα πέμψας τὸν πατέρα
ἥρετο, τί δρᾶν κελεύοι· Ταρκυίνιος δὲ, καὶ γὰρ ἔτυχεν
ὁμιλῶν ἐν κήπῳ, τοὺς ὑψηλοτάτους μήκωνας ἀποκλάσας
ἔφη πρὸς τὸν ἄγγελον φράζε μου τῷ παιδὶ ταὐτὸ
πράττεινʹ. ὁ μὲν ἥγγειλεν, ὁ δὲ Σέξστος τῶν Γαβίων
τοὺς προέχοντας διαφθείρας, οὕτω μηχανησάμενος ἐρη-
μίαν καὶ ἀσθένειαν Γαβίοις τὴν πόλιν αὐτῶν παρέδωκε
Ῥωμαίοις.
Κάμιλλος αλερίοις ἐπολέμει. τῶν αλερίων παί
δων ὁ διδάσκαλος προαγαγὼν αὐτοὺς εξω τείχους ὡς
γυμνασομένους παρέδωκεʼΡωμαίοις, άμιλλος δὲ ἀσεβῆ
τὴν τοῦ διδασκάλου προδοσίαν ἡγησάμενος προσέταξεν
ὀπίσω τῶ χεῖρε αὐτοῦ περιαχθῆναι καὶ δεθῆναι καὶ
τοῖς παισὶν ἐπέτρεψεν ἀπάγειν τὸν προδότην ὡς τοὺς
πατέρας. αλέριοι τὸν μὲν διδάσκαλον αίκισάμενοι
κατέφθειραν, τοῦ δὲ Καμίλλου θαυμάσαντες τὴν εὐσέ-
βειαν καὶ τὴν δικαιοσύνην σφᾶς αὐτοὺς ἄνευ μάχης
μήκονας ἀποκλείσας F 10 τὸν παῖδα H ταὐτὸ Cas ; τοῦτο
FH 16 Φαλλερίων F 20 αὐτὸν p, Patakis δεηθῆναι F 23
Καμίλου F (et sic saepius).
Κελτοὶ ἔρέννου βασιλέως ἡγουμένου κατα κράτος
τὴν Ῥαώμην ἑλόντες ἑπτὰ μησὶ κατέσχον· Κάμιλλος
τοὺς ἔξω τῆς πόλεως Ῥωμαίους συναγαγὼν ἐξήλασε
Κελτοὺς καὶ τὴν πόλιν ἀνέστησε. πάλιν οὖ Κελτοὶ
μετὰ τρία ἔτη καὶ δέκα εἰς τὴν Ροώμην ἐμβαλεῖν τολμή-
σαντες ἐστρατοπεδεύσαντο περὶ τὸν Ἀνίωνα ποταμὸν
ἐλάχιστον τῆς πόλεως ἀπέχοντα. Κάμιλλος αἱρεθεὶς
πέμπτον δικτάτωρ καὶ τὴν στρατηγίαν ἀναλαβῶῶν πρὸς
μὲν τὰς τῶν Κελτῶν μαχαίρας, αἷς καταφέροντες τὰς
κεφαλὰς διέκοπτον , ἐκέλευσεν ἀντιχαλκεύσασθαι τὰ
κράνη ὁλοσίδηρα καὶ λεῖα, ὅπως αἱ μάχαιραι ἀπο-
λισθάνοιεν ἢ κατεάγνοιντο· τοῖς δὲ θυρεοῖς κύκλῳ
περιήρμοσε λεπίδα χαλκῆν, τοῦ ξύλου τὰς πληγὰς μὴ
στέγοντος. τοὺς δὲ στρατιῶώτας ἐδίδαξε τοῖς ξυστοῖς
μακροῖς ἀπὸ χειρὸς χρῆσθαι καὶ τοῖς ξίφεσι τῶν πο-
λεμίων σφᾶς αὐτοὺς ὑποβάλλοντας ἐκδέχεσθαι τὰς
καταφοράς. ὅ τε γὰρ σίδηρος τῶν Κελτῶν μαλακὸς
ὤν καὶ πονηρῶς ἐληλασμένος ἐκάμπτετο ταχέως, αἵ τε
μάχαιραι αὐτῶν ἐδιπλοῦντο καὶ ἡσαν ἄχρηστοι πρὸς
τὴν μάχην. οὕτως γέ τοι καὶ ῥᾳδίως ἡττηθέντες οἱ
πλεῖστοι μὲν αὐτῶν ἔπιπτον, οἱ λοιποὶ δὲ φυγόντες
ᾤχοντο.
Τυρρηνοὶ Ῥωμαίοις ἐπολέμουν. Γυρρηνῶν βασι-
λεὺς ἦν Πορσίνας, Ρωμαίων ἦρχε Ποπλικόλας τρίτον
ὑπατεων. Μούκιος Ῥωμαῖος ἀνὴρ, ἄριστος τὰ πολε-
μικὰ, Πορσίναν βουλόμενος ἀνελεῖν ἐς τὸ Τυρρηνικὸν
στρατόπεδον ἦλθεν, ἐσθῆταʼ ἔχων Γυρρηνίδα καὶ τῇ
φωνῇ τυρρηνίζων· καὶ δὴ παρελθν ἐπὶ τὸ βῆμα, τὸν
βασιλέα τὸν ΠΙορσίναν οὐκ εἰδῶώς ὅστις ἦν, ὃν ῴήθη
μάλιστα τῶν καθεζομένων ἐοικέναι βασιλεῖ καὶ δὴ
τοῦτον ἔκτεινε σπασάμενος τὸ ξίφος. συλληφθεὶς ὡμο-
λόγησεν ὅστις ἦν. Πορσίνας μὲν δὴ ἔθυεν ἐπὶ τῇ
σωτηρίᾳ τοῖς θεοῖς, Μούκιος δὲ τῆς ἐσχάρας πῦρ ἐχού-
σης ὑπερέσχε τὴν χεῖρα τὴν δεξιὰν καὶ τῆς χειρὸς
καιομένης εἱστήκει τῷ Πορσίνᾳ διαλεγόμενος φαιδρῷ
καὶ ἀτρέπτῳ τῷ προσώπῳ. ὡς δὲ Πορσίνας τὴν ἀρε-
τὴν ὑπερεθαύμαζε, Μούκιος μηδαμῶςʼ ἔφη θαυμάσῃς·
τριακόσιοι Ῥωμαῖοι τὴν αὐτὴν ἐμοὶ καρτερίαν ἔχοντες
ἐν τῷ στρατοπέδῳ σου πλανῶνται καιρὸν παραφυλάσ-
σοντες τῆς σῆς ἀναιρέσεωςʹ. Πορσίνας πιστεύσας τοῖς
λεγομένοις καὶ φοβηθεὶς τὸν πόλεμον πρὸς Ῥωμαίους
διελύσατο.
Σύλλας ἐν τῷ συμμαχικῷ πολέμῳ τῶν [στρατιω-
γενναιότερον ἠγωνίσαντο, ὥστε καὶ λήθην ἐμποιῆσαι
τῆς εἰς τὸν Ἀλβῖνον παρανομίας.
Σύλλας Ἀρχελάῳ τῷ Μιθριδάτου στρατηγῷ περὶ
καὶ σημεῖον ἁρπάσας αώθεῖτο διὰ τῶν φευγόντων ἐς
τοὺς πολεμίους βοῶν ἐμοὶ μὲν ἐνταῦθα καλὸν, ὦ
Ῥωμαῖοι, τελευτᾶν, ὑμεῖς δὲ τοῖς πυνθανομένοις, ποῦ
προδεδῶώκατε Σύλλαν, μέμνησθε φράζειν ἐν Ὀρχομενῷ᾿.
τοῦτον τὸν λόγον Ῥωμαῖοι καταιδεσθέντες ἀνέστρεψαν
καὶ προθύμως ἐμβαλόντες ἐτρέψαντο τοὺς πολεμίους.
Μάριος Κιμβρίων καὶ Τευτόνων ἐς τὴν ταλίαν
ὅσον οὐ συνέβαλεν ἐς μάχην, ἀλλὰ ἐκῶώλυσε τοὺς στρα-
τιώτας τοῦ χάρακος προιόντας ἐμβάλλειν, πόρρωθεν
κατεφρόνησαν αὐτῶν καὶ τὸν Μάριον αὐτοὶ παρεκά-
λουν ἐξάγειν αὐτοὺς ἐπὶ τὴν μάχην· καὶ δὴ συμβα-
λόντες δέκα μυριάσι τῶν πολεμίων τοὺς μὲν ἔκτειναν,
τοὺς δὲ ζῶντας ἔλαβον.
Μάριος εύτοσι καὶ Κιαβρίοις μέλλων συμβάλλειν
ἐν ὑπωρείαις ἀνωμάλοις Μάρκελλον διὰ νυκτὸς ἐκέ-
λευσε τρισχιλίους ὁπλίτας ἄγοντα διʼ ἀβάτων ὁρῶν
περιελθόντα κατὰ νῶώτου τῶᾶν πολεμίων γενέσθαι. ἐπεὶ
δὲ συνέβαλε, παράγγελμα τοῖς στρατιῶώταις ἔδωκεν, ἐκ
τῶν ἀνωμάλων ἠρέμα ὑποβαίνειν ἐς τὸ πεδίον, ὅπως
οἱ πολέμιοι φεύγειν αὐτοὺς οἰόμενοι διῶώκειν ἐγχειροῖεν
καὶ οὕτως ἐς τὸ ὁμαλὸν κατέλθοιεν. ὡς δὲ κατῆλθον,
κατὰ προσῶώπου μὲν οἱ περὶ τὸν Μάριον, κατὰ νῶώτου
δὲ οἱ περὶ τὸν Μάρκελλον συρρήξαντες κατέκοψαν
τοὺς πολεμίους καὶ νίκην λαμπροτάτην ἐνίκησαν.
Μάριος Κιμβρίοις συμβαλών ἀπὸ χειμερίων τόπων
ὡρμημένοις ἠπίστατο κρύος μὲν καὶ χιόνα φέρειν δυνα-
μένους, καῦμα δὲ καὶ ἥλιον οὐδαμῶς. ἦν μὲν δὴ μὴν
Ἀὔγουστος. Μάριος δὲ κατὰ νῶώτου τῶν πολεμίων
προκατελάβετο τῆς μάχης τὸν τόπον. οἱ βάρβαροι δὲ
ἐπιστραφέντες, κατὰ προσῶώπου τὸν ἥλιον ἔχοντες, ἀντι-
βάρων δωδεκάκις μύριοι, ἁλίσκονται ζῶντες ἑξάκις
μύριοι.
Μάρκελλος Συρακούσα πολιορκῶν ὑπὸ τῶν τοῦ
Ἀρχιμήδου μηχανημάτων ἡσσῶώμενος προσβάλλειν μὲν
οὐκέτι τοῖς τείχεσιν ἐθάρσει, χρόνῳ δὲ τὴν πολιορκίαν
ἐπέτρεψε. καὶ δὴ μετὰ πολὺ Δάμιππον Σθταρτιάτην
Συρακουσῶν ἐκπλέοντα ἑλῶών αἰχμάλωτον ἔμαθε παρὰ
τούτου πύργον εἶναι τοῦ τείχους φυλασσόμενον ἀμε-
λῶς, δυνάμενον ἄνδρας δέξασθαι συχνοὺς, τοῦ τείχους
ἐπιβατοῦ ὄντος. πρὸς δὴ τὸ ὕψος αὐτοῦ συμμέτρους
κλίμακας κατασκευάσας άρκελλος, Συρακουσίων ἑορ-
τὴν ἀγόντων Ἀρτέμιδι καὶ περὶ μέθην καὶ παιδιὰν
ἐχόντων, τόν τε πύργον κατέσχε καὶ κύκλῳ τὸ τεῖχος
ὅπλων ἐπλήρωσε καὶ πρὸ τῆς ἕω τὰ Ἑξάπυλα διακόψας
κατέσχε τὴν πόλνν. οἱ μὲν στρατιῶται γενναίως ἀγω-
νισάμενοι τῆς πόλεως ἁρπαγὴν ᾐτήσαντο· οὐ μὴν ἔδωκε
Μάρκελλος, ὅτι μὴ ἀπὸ μόνων ἀνδραπόδων καὶ χρη-
μάτων ώφελεῖσθαι, τῶν δὲ ἱερῶν καὶ τῶν ἐλευθέρων
σωμάτων ἀπέχεσθαι προσέταξεν.
Ἀτίλιος ἁλοὺς ὑπὸ Καρχηδονίων ὤμοσεν αὐτοῖς,
ἢν ἀφεθῇ, πεῖσαι ἂν τὴν σύγκλητον διαλύσασθαι τὸν
πόλεμον, μὴ πείσας δὲ ὡς αὐτοὺς ἀναστρέψαι. ἀφι-
κόμενος ἐς Ῥώμην τοὐναντίον ἔπεισε τὴν σύγκλητον
τότε δὴ καὶ μᾶλλον πολεμεῖν Καρχηδονίοις ὡς ἀπα-
γορεύουσι καὶ τὰ τῆς ἀσθενείας αὐτῶν ἀπόρρητα καὶ
ὃν τρόπον εἶεν ἀλώσιμοι προηγόρευσε. τῆς δὲ συγκλή-
του παρακαλούσης αὐτὸν μένειν καὶ τὸν ἐν ταῖς ἀνάγ-
καις ὅρκον ἀνώμοτον ἡγεῖσθαι, περιπλεκομένων τέκνων,
γυναικὸς, φίλων, συγγενῶν, οὐχ ὑπέμεινε παραβῆναι
τὸν ὅρκον, πλεύσας δὲ ὡς τοὺς Καρχηδονίους ἀνήγ-
γειλεν αὐτοῖς τό τε αὐτοῦ στρατήγημα καὶ τὴν Ῥωμαίων
γνώμην. οἱ δὲ καθείρξαντες αὐτὸν εἰς γαλεάγραν,
αἰκίσαντες χρόνῳ μακρῷ, βασανίσαντες ἔκτειναν.
Γάϊος παράγγελμα ἔδωκε τοῖς ἐν τῷ στρατοπέδῳ
μένειν ἐπὶ τῶν ὅπλων. ἐπεὶ δὲ ὥρᾳ θέρους υἱὸς
αὐτοῦ τὸν ἵππον διψῶντα ἤγαγεν ἐπὶ ποταμὸν παραρ-
ρέοντα, προσέταξεν ἀφελεῖν αὐτοῦ τὴν κεφαλὴν ὡς
οὐ πεισθέντος τῷ παραγγέλματι. τούτῳ τῷ ἔργῳ τοὺς
στρατιώτας ἐδίδαξε μηδέποτε παρακοῦσαι παραγγέλ-
ματος.
Φάβιος ἐν τῷ πρὸς Ἀννίβαν πολέμῳ μὴ παρα-
τασσόμενος κακῶς ἤκουεν ἐν τῇ συγκλήτῳ. τοῦ δὲ
υἱοῦ παρακαλοῦντος ἀποτρίψασθαι τὴν ἀδοξίαν, ἐπέ-
δειξεν αὐτῷ μέρος ἕκαστον τῆς φάλαγγος. ἐνίων δὲ
οὐκ ἐρρωμένως ἐχόντων ὁρᾷςʼ ἔφη ὡς οὐ καλὸν συμ-
βαλόντας ἀποκυβεῦσαι περὶ τῶν ὅλων· πολλάκις γὰρ
ὅλη μὲν ἡ φάλαγξ οὐκ εἴληφεν ἀγῶνος πεῖραν, κατὰ
μέρος δὲ τὸν ἔμπειρον οὐκ ἔλαθεν ἡττᾶσθαι δυναμένη.
τοιγάρτοι συμβουλεύω μὴ συμβαλεῖν, ἀλλʼ ἕπεσθαι τὰς
ὑπωρείας κατέχοντα καὶ τὰς πόλεις ἀφιστάντα᾿. ταῦτα
λέγων καὶ πράσσων ἐν μὲν τῷ παραυτίκα ἐνομίσθη
δειλὸς, ὕστερον δὲ ἄλλων πολλὰς δυνάμεις ἀπολλύντων
πάλιν οἱ Ῥωμαῖοι κατέφυγον ἐπὶ Φάβιον καὶ τὴν αὐτοῦ
στρατηγίαν, ὥστε καὶ δικτάτωρ ἀπεδείχθη καὶ Μάξιμος
ἀνηγορεύθη· τοῦτο δʼ ἂν εἴη Μέγιστος.
Φάβιος ἐπεκλήθη Μέγιστος, Σκιπίων Μέγας· ἐζη-
λοτύπει τῆς δόξης ὁ Σκιπίων τὸν Φάβιον, ὥστε καὶ
ἤρετο· τί δή ποτε σὺ μὲν διατηρήσας μόνον τὰ στρα-
τόπεδα κληΐζῃ Μέγιστος, ἐγὼ δὲ Μέγας ὁ συμβαλὼν
κατὰ στόμα καὶ νικήσας Ἀννίβαν;᾿ Φάβιος ἔφη ῾ ἀλλʼ
εἰ μὴ ἐγώ σοι διεφύλαξα τοὺς στρατιώτας, οὐκ ἂν
ἔσχες μεθʼ ὧν μαχόμενος νικήσεις᾿.
Φάβιος εἷλε τὴν Ταραντίνων πόλιν Ἀννίβου συμμα-
τὰ τείχη φυλάττειν πεπιστευμένος. τοῦτο μαθὼν Φά-
βιος τὸν Ταραντῖνον στρατιώτην ἐσέπεμψε πρὸς τὴν
ἀδελφήν. ὁ δὲ διʼ αὐτῆς τὸν Βρέττιον φίλον ποιη-
σάμενος ἔπεισε τὰ Ρωμαίων φρονεῖν, ὥστε καὶ συνθέ-
μενος ὁ Βρέττιος ἔδειξε, καθʼ ὃ μέρος χρὴ προσβαλεῖν
τοῖς τείχεσι. Φάβιος κλίμακας προσθεὶς ἐπαναβὰς κατὰ
κράτος αἱρεῖ τὴν πόλιν. ἐπὶ τούτῳ μάλιστα πάντων
ἐθαυμάσθη στρατηγήματι κρατήσας Ἀννίβου τοῦ τέχναις
καὶ δόλοις τὰ πλεῖστα νικῶντος.
Κόιντος Φάβιος τὸν υἱὸν αἱρεθῆναι στρατηγὸν
βουλόμενος αὐτὸς ἤδη γεγηρακὼς ἐδεῖτο Ῥωμαίων
μηδαμῶς αὐτῷ δοῦναι τὴν ἀρχὴν, ἵνα μὴ ἀναγκάζοιτο
συναποδημεῖν ἐπὶ τὸν πόλεμον ἐν γήρᾳ μακρῶ· οἱ δὲ
νομίσαντες ἄμεινον ἕξειν τὰ τῆς πόλεως τούτου παρ-
όντος ἐψηφίσαντο τὸν νεανίσκον ἄρχοντα. ὁ δὲ Φά-
βιος οὐ συναπεδήμησεν, ἵνα μὴ παρέληται τὸν υἱὸν
τὴν δόξαν τῆς ἀρχῆς.
Σκιπίων ἐν Ἰβηρίᾳ μαθὼν, ὡς τὸ τῶν πολεμίων
στρατόπεδον ἄσιτον ἀφίκοιτο ἐς τὴν μάχην, ἐμήκυνεν
ἐξάγων καὶ παρατάσσων τὴν αὐτοῦ φάλαγγα. ἀμφὶ
δὲ ὥραν ἑβδόμην πιεζομένοις ἤδη λιμῷ καὶ δίψει συμ-
βαλὼν ῥᾳδίως ἐκράτησεν.
Σκιπίων τοῦ στρατοπέδου τὰς πόρνας ἐξήλασε
ἀργυροῦν δὲ ἔκπωμα μὴ ἔχειν πλέον δικοτύλου, καὶ
λούεσθαι μηδένα, τῶν δὲ ἀλειφομένων ἕκαστον τρίβειν
ἑαυτόν, τὰ γὰρ ὑποζύγια δεῖσθαι τῶν τριβόντων·
ἀριστᾶν δὲ ὀρθοὺς ἄπυρον ὄψον, δειπνοῦντας δὲ
προσφέρεσθαι καὶ κρέας ὀπτὸν ἢ ἑφθόν· ἱματίῳ δὲ
χρῆσθαι σισύρᾳ Γαλατικῇ. καὶ πρῶτος ἐνεπορπήσατο
σισύραν μέλαιναν, τοῖς δὲ στρατηγοῖς ἐπὶ στιβάδος
ἀνακείμενος ἑωρᾶτο φάσκων πενθεῖν τὴν τοῦ στρατεύ-
ματος ἀσωτίαν καὶ μαλακίαν.
Σκιπίων στρατιώτην ἰδὼν χάρακα κομίζοντα θλί-
Σκιπίων στρατιώτην ἰδὼν μέγα φρονοῦντα ἐπὶ
τῇ ἀριστερᾷ χειρὶ μᾶλλον ἢ τῇ δεξιᾷ πιστεύειν᾿.
Σκιπίων ὑπὸ τοῖ δήμου θορυβούμενος ἐμὲʼ ἔφη
στάλησαν καὶ τοῦ θορυβεῖν ἐπαύσαντο.
Σκιπίων δορυάλωτον λαβὼν ἐν Ιβηρίᾳ πόλιν
μίσαντες, ὁ δὲ καὶ ταῦτα συνεδωρήσατο προῖκα φήσας
ἐπιδιδόναι τῇ κόρῃ. ὅσαι δὲ καὶ ἄλλαι γυναῖκες τῶν
εὖ γεγονότων ἢ θυγατέρες ἢ παῖδες ὥραν ἔχοντες
ἑάλωσαν, τούτοις ἐπέστησε δύο Ρωμαίων σωφρονεστά-
τους ἐκ τῶν πρεσβυτέρων, οἳ θεραπευτῆρες καὶ χορηγίαν
Σκιπίων Σόφακα τὸν Μασαισυλίων βασιλέα σύμ-
μαχον ποιησάμενος διέβαλεν εἰς Σικελίαν. Ἀσδρούβας
θυγατέρα παρθένον ἔχων, θαυμαστὴν τὸ κάλλος, ἐκ-
δωώσειν ὑπέσχετο τῷ Σόφακι τῆς Ρωμαίων συμμαχίας
ἀποστάντι. ὁ δὲ γήμας τὴν κόρην προσέθετο Καρχη-
δονίοις καὶ παραχρῆμα ἐπέστειλε Σκιπίωνι ἀπαγορεύων
ἐπιβῆναι Λιβύης. Σκιπίων εἰδώς Ῥωμαίους ἐπὶ τῇ
Σόφακος συμμαχίᾳ μέγα φρονοῦντας, εἰ δὲ μάθοιεν
προστεθειμένον τοῖς πολεμίοις οὐκ ἂν τολμήσαντας εἰς
Λιβύην διαβαίνειν, ἐκκλησίαν αὐτῶν συναγαγών ἐς
τοὐναντίον μετεποίησε τὰ γράμματα τοῦ Σόφακος ὡς
καλοῦντος Ῥωμαίους ἐπὶ τὴν Λιβύην καὶ ὡς θαυμά-
ζοντος, ὅτι καὶ νῦν βραδύνοιεν, καὶ ὡς δέον μὴ ἐκλύειν
αὐτοῦ τὴν ἀκμὴν τῆς συμμαχίας. τοιαῦτα εἰπὼν ὁρμὴν
καὶ θάρσος τοῖς Ῥωμαίοις ἐνεποίησεν· οἱ δὲ εὐθὺς
ἡμέραν ᾔτησαν, καθʼ ἣν διαπλεῦσαι προσήκοι.
Σκιπίων κατασκόπους Καρχηδονίων τρεῖς συλ-
κατασκόπους ἀναιρεῖσθαι, τοῦτο μὲν οὐκ ἐποίησε, προσ-
έταξε δʼ αὐτοῖς περιελθεῖν τὴν στρατιὰν ἅπασαν. οἱ
δὲ ἰδόντες Ῥωμαίους τοὺς μὲν βάλλοντας, τοὺς δὲ
οἱ δὲ ἐπανελθόντες τῷ τε Ἀννίβᾳ καὶ τοῖς ἄλλοις
Καρχηδονίοις ταῦτα ἀπαγγείλαντες ἐξέπληξαν αὐτοὺς
καὶ τῇ Ῥωμαίων παρασκευῇ καὶ τῇ Σκιπίωνος μεγα-
λοψυχίᾳ.
Πόρκιος Κάτων ἐνέβαλεν εἰς τὴν Ἱβήρων· ἐκ δὲ
τῶν πόλεων ἁπασῶν ἧκον πρεσβευταὶ σφᾶς αὐτοὺς
ἐγχειρίζοντας αὐτῷ τε καὶ Ῥωμαίοις. ὁ δὲ προσέταξεν
αὐτοῖς ἀγαγεῖν ὅμηρα ἐπὶ ὥραν ὡρισμένην. ἐπεὶ δὲ
ἤγαγον, ἑκάστης πόλεως δυσὶν ἀνδράσι μίαν ἐπιστολὴν
ἔδωκε κελεύσας ἅπαντας κατὰ τὴν αὐτὴν ἡμέραν
ἐπανελθόντας τοῖς πολίταις ἀναγνῶναι. ἐπεὶ δὲ ἐπαν-
ῆλθον, ἀνέγνωσαν τὰ γεγραμμένα κατασκάψατε τὰ
τείχη σήμερονʼ. ἑκάστη τοίνυν πόλις καιρὸν οὐκ ἔχουσα
πρὸς τὰς πλησίον πόλεις διαπέμψασθαι, φοβούμενοι
δὲ ἕκαστοι, μὴ τῶν ἄλλων ὑπακουσάντων αὐτοὶ μόνοι
μὴ πεισθέντες ἐξανδραποδισθῶσιν, οὕτως ὁμοῦ πάντες
Ἴβηρες τὰ τείχη κατέσκαψαν ἡμέρᾳ μιᾷ.
Δαῦνος Διομήδους ἐν Ἰταλίᾳ τελευτήσαντος ἐπι-
τάφιον ἀγῶνα ποιῶν πρώτῃ μὲν ἡμέρᾳ τῶν Ἑλλήνων
Τίτον αἰχμάλωτον λαβὼν Κλεώνυμος λύτρα ἐπράτ-
ἔφυγεν, οἱ δὲ φύλακες τὸ εἴδωλον ἐφύλαττον.
Γάϊος περὶ τὴν Τυνδαρίδα Καρχηδονίων ἐφορ-
μούντων ὀγδοήκοντα ναυσὶν, αὐτὸς ἔχων διακοσίας
τριήρεις, ἐπειδὴ οἱ πολέμιοι διὰ τὸ πλῆθος τῶν νεῶν
οὐκ ἀντανήγοντο, τῶν ἑκατὸν τοὺς ἱστοὺς καταθέμε-
νος, τῶν λοιπῶν ἐκπετάσας τὰ ἱστία καὶ διὰ τούτων
ἀποκρυπτόμενος τὰς ἄλλας κάλοις ἐξηρτημένας ἐπέ-
πλευσεν. οἱ δὲ Καρχηδόνιοι νομίσαντες ἴσας εἶναι
τὰς ναῦς τῷ πλήθει τῶν φαινομένων ἱστίων θαρρή-
σαντες πρὸς τὸν κίνδυνον ὥρμησαν· Γάϊος πολλαῖς
πρὸς ὀλίγας ἀγωνισάμενος ῥᾳδίως ἐνίκησεν.
Πεινάριος φρούραρχος Ἐνναίων ἀποστάντων τῆς
συνελθὼν τοῦτο ψηφίσηται, πεισθήσομαι τῷ ψηφί-
σματι᾿ . οἱ μὲν τῆς ὑστεραίας ἐς τὸ θέατρον συνελέγησαν,
ὁ δὲ νύκτωρ ὑπὸ τὴν ἀκρόπολιν πολλοὺς στρατιώτας
ἐφεδρεύειν ἔταξεν ὑπερδεξίους, ἄλλους δὲ περιστῆναι
τὸ θέατρον καὶ τὰς διόδους, παραφυλάττοντας τὸ ση-
μανθησόμενον. οἱ μὲν Ἐνναῖοι συνελθόντες τὴν ἀπό-
στασιν ἐψηφίζοντο· τοῦ δὲ φρουράρχου σημήναντος
οἱ στρατιῶται οἱ μὲν ἄνωθεν ἀφιέντες τὰ βέλη, οἱ δὲ
κατὰ τὰς διόδους προσπεσόντες καὶ σπασάμενοι τὰς
μαχαίρας τὸν δῆμον κατέκοψαν, ὥστε σωρηδὸν ἐπʼ
ἀλλήλοις ἔπιπτον ἅπαντες πλὴν ὀλίγων, ὅσοι κατὰ
τῶν τειχῶν αὐτοὺς καθῆκαν ἢ διʼ ὑπονόμων ἔλαθον
ἐκπεσόντες.
Σερτώριος, ἐν᾿ Ἰβηρίᾳ νεβρὸν ἐλάφου λευκῆς παρὰ
κυνηγῶν δῶρον λαβὼν ἔθρεψε καὶ τιθασσὸν ἐποίησεν,
ὥστε προϊόντι μὲν εἵπετο, ἐπὶ τὸ βῆμα δὲ ἀναβαίνοντι
συνανέβαινεν καὶ δικάζοντι τὸ στόμα προσέφερεν.
επεισε δὴ τοὺς βαρβάρους, ὡς ἄρα τὸ ζῷον ἱερὸν
αἰφνιδίους καταδρομάς· τούτων ἄγγελον ἔφασκεν ἔχειν
τὴν νεβρόν. ὅσαι δὲ καὶ νίκαι πολέμων ἠλπίζοντο,
καὶ ταῦτα διὰ τῆς νεβροῦ μανθάνειν παρὰ τῆς θεοῦ
φάσκων ἐξέπλησσε τοὺς βαρβάρους καὶ προσεκυνεῖτο,
καὶ πάντες αὐτῷ προσέφευγον ὡς δαιμονιωτέραν ἰσχὺν
ἔχοντι.
Καῖσαρ ὡς Νικομήδη πλέων περὶ Μαλέαν ὑπὸ
λῃστῶν ἥλω Κιλίκων. οἱ μὲν ἤτησαν λύτρα μεγάλα,
ὁ δὲ τὰ διπλάσια ἐπηγγείλατο. κατέσχον ἐς Μίλητον
καὶ τειχῶν ἔξω προσωρμίσαντο. Καῖσαρ Ἐπικράτη
Μιλήσιον οἰκέτην πέμπει πρὸς Μιλησίους παρακαλῶν
χρήματα ἐπιδανεῖσαι· οἱ δὲ παραχρῆμα ἔπεμψαν. Ἐπι-
κράτης ἐντολὴν ἔχων παρὰ Καίσαρος μετὰ τῶν χρη-
μάτων παρασκευὴν εὐωχίας μεγάλης κομίζει καὶ ὑδρίαν
πλήρη ξιφῶν καὶ οἶνον μανδραγόρᾳ κεκερασμένον.
Καῖσαρ διπλᾶ τὰ λύτρα τοῖς λῃσταῖς ἀπαριθμήσας
προὔθηκεν αὐτοῖς τὴν εὐωχίαν, οἱ δὲ ὑπερχαίροντες
τῷ πλήθει τῶν χρημάτων ὥρμησαν ἀνέδην εὐωχεῖσθαι
καὶ τὸν οἶνον πεφαρμακωμένον πιόντες ἀπεκοιμήθησαν.
Καῖσαρ ἐν Γαλατίᾳ προσῄει ταῖς Ἄλπεσιν. ἠγγέλη
λάττειν. ὁ δὲ τὴν φύσιν τῶν Ἄλπεων παρεφύλαξε.
τοῦ ὅρους κάτω ποταμοὶ πολλοὶ διαρρέουσι καὶ πολλὰ
ἕλη βαθύνεται· ἀπὸ τούτων ὁμίχλη ἐξαίρεται πολλὴ
(καὶ ἅμα αὐγῆς) ἀρχομένης ἕω. κατὰ τήνδε τὴν ὥραν
Καῖσαρ μέρος ἥμισυ τῆς στρατιᾶς ἀγαγὼν κύκλῳ το
ἔρος περιήρχετο. οἱ μὲν δὴ βάρβαροι τῆς ὁμίχλης
ἐπισκοτούσης οὐδὲν ὁρῶντες ἡσύχαζον, ὁ δὲ ὑπὲρ
κορυφῆς τῶν πολεμίων γενόμενος ἠλάλαξεν. οἱ δὲ
ἡμίσεις κάτωθεν ἀντηλάλαξαν, καὶ τὰ ὄρη πανταχόθεν
συνεπηχήσαντα ἀμήχανον δεῖμα ἐνέβαλε τοῖς βαρβάροις.
οἱ μὲν αὐτίκα φεύγοντες ᾤχοντο· Καῖσαρ ἀμαχεὶ τὰς
Ἄλπεις ὑπερέβαλεν.
Καῖσαρ Ἐλουηττίοις ἐπολέμει. οὗτοι μοῖρα Γα-
ὑπανεχώρει· οἱ βάρβαροι ταύτῃ καὶ πλέον θαρροῦντες
ἐδίωκον. ἐπεὶ δὲ ποταμὸν Ῥοδανὸν διαβαίνειν ἔμελλον,
οὐ πρὸ πολλοῦ ὁ Καῖσαρ ἐστρατοπεδεύσατο. τῶν δὲ
μὸν οὐκ ἔχοντας.
Καῖσαρ Γερμανῶν ἐπιόντων οὐ θαρρῶν συνάψαι
μάχην, ὁπότε ἔγνω τοὺς παρʼ αὐτοῖς μάντεις προει-
ρηκότας πρὸ νέας σελήνης ἀπέχεσθαι μάχης, τότε τὴν
αὐτοῦ στρατιὰν ἐπήγαγεν ὡς ἀθυμότερον διὰ τὴν μαν-
τείαν μαχουμένοις. καὶ δὴ ἀρίστῳ καιρῷ χρησάμενος
λαμπρῶς ερμανοὺς ἐνίκησεν.
Καῖσαρ ἐν Βρεττανίᾳ ποταμὸν μέγαν ἐπεχείρει πε-
ραιοῦσθαι. βασιλεὺς Βρεττανῶν Κασοελλαῦνος ἀνεῖργε
μετὰ πολλῶν ἱππέων καὶ ἀρμάτων· Καίσαρι μέγιστος
ἐλέφας εἵπετο, ζῷον Βρεττανοῖς οὐχ ἑωραμένον. τοῦτον
σιδηραῖς φολίσιν ὀχυρώσας καὶ πύργον ἐπʼ αὐτοῦ μέγαν
ὑψώσας καὶ τοξότας καὶ σφενδονήτας ἐπιστήσας ἐκέ-
λευσεν ἐς τὸ ῥεῦμα ἐμβαίνειν· Βρεττανοὶ δὲ ἐξεπλάγη-
σαν ἀόρατον καὶ ὑπερφυὲς θηρίον ἰδόντες. περὶ γὰρ
τῶν ἵππων τί χρὴ καὶ γράφειν; ὅπου καὶ παρʼ Ἕλλη-
σιν, ἢν καὶ γυμνὸν ἐλέφαντα ἴδωσιν, ἵπποι φεύγουσι·
πυργοφόρον δὲ καὶ ὡπλισμένον, βέλη καὶ σφενδόνας
ἐξαφιέντα οὐδὲ ἰδεῖν τὴν ὄψιν ὑπέμειναν. Βρεττανοὶ
Καῖσαρ πυθόμενος Κικέρωνα ὑπὸ Γαλατῶν πολι-
ορκούμενον ἀπαγορεύειν ἔπεμψε στρατιώτην (ἀκοντίσαι)
κελεύσας ἐπιστολὴν προσδήσαντα τῇ λόγχῃ νύκτωρ
βαλεῖν ὑπὲρ τὸ τεῖχος. ὁ μὲν ἠκόντισεν, οἱ δὲ τει-
χοφύλακες εὑρόντες ἐκόμισαν Κικέρωνι. ἀνέγνω δὴ
῾Καῖσαρ Κικέρωνι θαρρεῖν. προσδέχου βοήθειαν.᾿ μετʼ
ὀλίγον ἐφάνη καπνὸς καὶ κονιορτὸς Καίσαρος τὴν
χώραν πορθοῦντος, ὥστε αὐτίκα τὴν πολιορκίαν δια-
κόψας οὐ μόνον ἀνεσώσατο Κικέρωνα, ἀλλὰ καὶ τοὺς
πολιορκοῦντας ἐτίσατο.
Καῖσαρ ἑπτακισχιλίους ἔχων ἐπολέμει Γαλάταις.
ἐμποιῆσαι δόξαν βουλόμενος, ὡς καὶ τῶν ὄντων ὀλι-
γωτέρους ἔχοι, τὸν μὲν χάρακα στενώτατον ἐκέλευσε
τειχίζειν, αὐτὸς δὲ χωρίον ὑπερδέξιον δασὺ καταλα-
βόμενος ἐν τούτῳ μετὰ τῶν πλειόνων στρατιωτῶν
ἐκέκρυπτο. προῆλθον ἱππεῖς ὀλίγοι τοῦ χάρακος ἐκκα-
λούμενοι τοὺς βαρβάρους. οἱ δὲ κατασκιρτῶντες τῆς
ὀλιγότητος τῶν ἱππέων ἐπῆλθον τῷ χάρακι· οἱ μὲν
ἔχουν τὰς τάφρους, οἱ δὲ ἀνέσπων τὰ σταυρώματα.
ἐν τούτῳ σημαίνει μὲν ἡ σάλπιγξ, ὁμοῦ δὲ συνεξώρμη-
σαν ἐκ μὲν τοῦ χάρακος ἀντίοι πεζοὶ, ἀπὸ δὲ τοῦ
ὑπερδεξίου μετὰ Καίσαρος ἱππεῖς κατὰ νώτου, ὥστε
Καῖσαρ ἐπολιόρκει φρούριον Γαλατικόν. τῶν δὲ
λείπουσιν οἱ μὲν τὰς φυλακὰς, οἱ δὲ τὰς ἐπάλξεις.
Καῖσαρ δὲ παρήγγειλεν ὁπλίσασθαι τότε καὶ παραχρῆμα
τοῖς τείχεσι προσήγαγε καὶ ἀφύλακτα καταλαβὼν, εὐκό-
λως ὑπερβὰς ἐξεῖλε τὸ φρούριον.
Καῖσαρ ἐπὶ Γεργοβίην πόλιν τῶν ἐν Γαλατίᾳ
μεγίστην ἐστράτευσεν· ἀντεστρατοπέδευεν αὐτῷ βασι-
λεὺς Γαλατῶν Οὐερκιγγετόριξ. μέσος ἦν ποταμὸς ναυσί-
πορος καὶ ἡ διάβασις ἀμήχανος. Καῖσαρ παρὰ τὴν
ὄχθην πολλαῖς ἡμέραις ἀντιταρεξῆγεν· οἱ βάρβαροι
κατεφρόνουν ὡς διαβῆναι μὴ θαρροῦντος. ὁ δὲ νύ-
κτωρ δύο τάγματα βαθείαις ὕλαις ἐγκατέκρυψεν, οἳ τῶν
Γαλατῶν τοὺς ἀμφὶ τὸν Καίσαρα παραφυλαττόντων
αὐτοὶ κατὰ τὸ ἄνω τοῦ ποταμοῦ μέρος ἀρχαίας γεφύ-
ρας διακεκομμένης, τὰ μὲν σταυρώματα πεπηγότα
ἐχούσης, τὰς δὲ ἐπάνω δοκίδας ἀφῃρημένης, αὐτοὶ
τεμόντες ἐκ τῆς ὕλης διὰ τάχους ἐγεφύρωσαν καὶ
διῆλθον. οἱ δὲ Γαλάται τῷ παραλόγῳ τῆς διαβάσεως
ἐκπλαγέντες ἔφευγον, Καῖσαρ δὲ μετὰ τῶν λοιπῶν διὰ
τῆς αὐτοσχεδίου γεφύρας διαβὰς ἦν τοῖς Γαλάταις
φοβερώτερος.
Καῖσαρ ἐπολιόρκει Γεργοβίην τὴν πόλιν καὶ τεί-
συνήντων, κατὰ δὲ τὸ δεξιὸν ἀπότομος ἦν στενὴν
δίοδον ἔχων, καθʼ ἣν οἱ Γεργοβιαῖοι μετὰ πολλῆς
χειρίς ἐφύλαττον. Καῖσαρ τῶν αὐτοῦ στρατιωτῶν
τοὺς μάλιστα φιλοπόνους καὶ καρτερικοὺς ὡπλισμένους
νύκτωρ ἐγκατέκρυψε ταῖς ὕλαις, κελεύσας ἔχειν ἀκόντια
βραχέα καὶ ξιφίδια σύμμετρα, ὅπως τὰς χαμαιπετεῖς
ὕλας μὴ ὑπερέχοιεν· ἀλλὰ μηδὲ αὐτοὺς ὀρθοὺς βαδί-
ζειν, ἐς γόνυ δὲ ὀκλάσαντας ἠρέμα διαδύεσθαι. οἱ
μὲν δὴ ἀρχομένης ἕω διὰ τῆς ὕλης ἕρποντες ἐπὶ τὸν
λόφον κατὰ τὸ λαιὸν ἀνήεσαν, ὁ δὲ Καῖσαρ κατὰ τὸ
δεξιὸν προσῆγε τὴν στρατιὰν περισπῶν εἰς αὐτὸν τοὺς
βαρβάρους. οἱ μὲν δὴ ἀπομάχεσθαι τοὺς φανερῶς
προσβαλόντας ὥρμηντο, οἱ δὲ ἀφανῶς ἐκ τῆς ὕλης
ἀνερπύσαντες ἐκράτησαν τοῦ λόφου.
Καῖσαρ Ἀλεσίαν πόλιν τῆς Γαλατίας ἐπολιόρκει
Γαλατῶν ἐπʼ αὐτὸν ἀθροίζονται μάχιμοι μυριάδες εἴ-
κοσι πέντε. ὁ δὲ νύκτωρ ὁπλίτας τρισχιλίους καὶ τοὺς
ἱππέας πάντας διελών ἐκ πλαγίου μέρους ἑκατέρωθεν
ἐκέλευσεν ἀναχωρήσαντας, τῆς ὑστεραίας ἀμφὶ δευτέραν
ὥραν κατόπιν τῶν πολεμίων ἐπιφανέντας ἔργου ἔχε-
σθαι· αὐτὸς δὲ ἀρχομένης ἡμέρας ἐξῆγε τὴν στρατιὰν
Καῖσαρ Δυρράχιον κρατούμενον ὑπὸ Πομπηΐου
πεζῶν ἔταξε, παραγγείλας μηδὲν ἄλλο δρᾶν ἢ τοῖς
ποσὶν ἀνεγείρειν κόνιν ὅσην πλείστην δύναιντο. πολὺ
δὴ νέφος ἀρθὲν φαντασίαν πολλοῦ πλήθους ἱππέων
ἐνεποίησε τοῖς πολεμίοις, ὥστε παραχρῆμα φοβηθέντες
ἔφευγον.
Καῖσαρ ἀνεχώρει μετὰ τῆς στρατιᾶς διὰ στενῆς
ὁδοῦ. κατὰ τὸ λαιὸν ἕλος ἦν, κατὰ τὸ δεξιὸν θάλασσα,
κατὰ τὴν οὐραγίαν οἱ πολέμιοι προσέκειντο. τούτους
μὲν δὴ ἀνέκοπτεν ἐπιδρομαῖς καὶ ἀναστροφαῖς, ἐκ δὲ
θαλάσσης τὸ Πομπηΐου ναυτικὸν παραπλέον ἐτόξευε
καὶ τοῖς βέλεσι κατετίτρωσκεν. ὁ δὲ Καῖσαρ ἐκέλευσε
τοῖς στρατιώταις τοὺς θυρεοὺς ἀπὸ τῆς εὐωνύμου
χειρὸς ἐς τὴν δεξιὰν μεταλαβεῖν. οὕτως ἐγένετο ἀχρεῖα
τὰ βέλη τοῖς τοξεύουσιν ἐκ τῆς θαλάττης.
Καῖσαρ καὶ Πομπϊῖος ἐν Θθεσσαλίᾳ ὁ μὲν ἐφυ-
καὶ διεκίνει τοὺς λόχους. οἱ δὲ τοῦ Πομπηίου ὡς ὑπὸ
δέους φευγόντων καταφρονήσαντες οι᾿ κατέσχον αὑτοὺς,
ἀλλὰ παραχρῆμα ἐξεπήδησαν βιασάμενοι τὸν Πομπήϊον
ἡγεῖσθαι. ἐπεὶ δὲ ἀναχωρῶν ὁ Καῖσαρ ἐς τὸ πεδίον
αὐτοὺς προήγαγε, καὶ δὴ τότε ἀναστρέψας λαμπρῶς
ἀγωνισάμενος ἐνίκησεν.
Καῖσαρ τῶν στρατιωτῶν στασιασάντων καὶ τῆς
ἀφεθῆναι᾿ . ο δὲ ὑπολαβὼν εἶπεν ἀγαθῇ τύχῃ, παρ-
αινῶ, πολῖται, μὴ στασιάζεινʼ. οἱ δὲ πολῖται ἀκούσαντες
ἀντὶ τοῦ στρατιῶται ἠγανάκτησαν καὶ παραχρῆμα τὰς
γνώμας μετεβάλοντο καὶ πάλιν κατεβόησαν ἀλλʼ ἡμεῖς γε
συστρατιῶται μᾶλλον πολῖται καλεῖσθαι βουλόμεθα᾿.
γελάσας ὁ Καῖσαρ οὐκοῦνʼ, ἔφη, ῾ συστρατευώμεθα᾿ .
Καῖσαρ παρατασσόμενος πρὸς Πομπήϊον τὸν νεώ-
Καῖσαρ τοῖς στρατιώταις ἀεὶ παρεσκευάσθαι προσέ- τασσεν ὡς καὶ ἐν ἑορτῇ καὶ ἐν ὄμβρῳ καὶ νυκτὸς καὶ ἡμέρας μέλλων ἐξάγειν ἄφνω τὴν δύναμιν· καὶ διὰ τοῦτο οὔτε τὸν καιρὸν οὔτε τὴν ἡμέραν προέλεγεν.
Καῖσαρ τὰς ἐξόδους ἐποιεῖτο σὺν πολλῷ δρόμῳ,
ἵνα μὴ καταλαμβάνοιτο πρὸς τῶν ὑστεριζόντων.
Καῖσαρ, εἰ τεθορυβημένους ἑώρα τοὺς στρατιώτας
νας χρὴ γενναιότερον ἀγωνίζεσθαι.
Καῖσαρ τοῖς στρατιώταις παρήγγελλεν ὅπλα ἔχειν ἀργύρῳ καὶ χρυσῷ πεποικιλμένα, μάλιστα μὲν κόσμου χάριν, οὐχ ἥκιστα [δὲ], ὅπως καὶ οἱ στρατιῶται τὰ πολύτιμα περιμάχητα ἡγοῖντο.
Καῖσαρ τὰ ἁμαρτήματα τῶν στρατιωτῶν οὐ πάντα
Καῖσαρ τοὺς στρατιώτας ἐκάλει συστρατιώτας τῷ
ἰσοτίμῳ τοῦ ὀνόματος προθυμοτέρους ποιῶν ἐς τὰς
μάχας.
Καῖσαρ πυθόμενος ἐν Γαλατίᾳ κατακοπῆναι φά-
τούτῳ πλείστην εὔνοιαν αὑτῷ παρὰ πάντων ἐπεσπάσατο.
Καῖσαρ ἐν λιμῷ τοῖς στρατιώταις ἄρτους διέδωκε
τῶν πολεμίων ἐγκράτειαν.
Καῖσαρ Πομπηΐῳ παρετάσσετο περὶ Φάρσαλον.
μὴ φέρειν ἐπὶ τὰ σώματα τῶν πολεμίων, ἀλλʼ ἐς αὐτὰ
τὰ πρόσωπα. οἱ δὲ λωβηθῆναι τὸ κάλλος τῶν προσ-
ώπων φοβηθέντες καὶ δὴ ἀποστραφέντες ἔφυγον.
Οἱ Καίσαρος στρατιῶται περὶ Δυρράχιον ἡττη-
Καῖσαρ Πομπηΐου κηρύξαντος ἔχθραν καὶ τοῖς
μηδετέρῳ προστιθεμένοις ἀντεκήρυξε καὶ φίλους ἡγή-
σεσθαι κατʼ ἴσον τοῖς ἑαυτῷ συμμαχήσασιν.
Καῖσαρ ἦν ἐν Ἰβηρίᾳ πρὸς τῇ Ἰλέρδῃ. γενομέ-
νων ἀνοχῶν οἱ πολέμιοι προσπεσόντες πολλοὺς τῶν
στρατιωτῶν ἀπροσδοκήτως κατέστρωσαν· αὐτὸς δὲ
οὓς ἐκείνων εὗρεν ἐν τῷ στρατοπέδῳ σώους διῆκε
καὶ πολλὴν εὔνοιαν ἐπὶ τούτῳ παρὰ τῶν πολεμίων
ἐκτήσατο.
Καῖσαρ ἐν Φαρσάλῳ Πομπήϊον ἐνίκησε. θεασά-
μένους ἀνέκραγε φείδεσθε τῶν πολιτῶν᾿.
Καῖσαρ τοὺς πολέμους ἅπαντας κατορθώσας ἑκά-
στῳ τῶν ἰδίων στρατιωτῶν ἐπέτρεψεν ἕνα, ὃν ἂν βού-
ληται, τῶν πολεμίων διασώζειν. οὕτω δὴ τοὺς ἀντι-
στασιώτας Ῥωμαίους ἅπαντας ἐκ τῆς φυγῆς ἀνακαλεσά-
μενος εὐνουστάτους ἑαυτῷ κατεσκεύασεν ἐν τῇ πόλει.
Καῖσαρ τοὺς ἀνδριάντας Πομπηίου καὶ Σύλλα
τῶν ἐχθρῶν καταβληθέντας ὑπο τοῦ πλήθους αὐτὸς
Καῖσαρ τοῦ θύτου λέγοντος ἀπαίσια τὰ ἱερὰʼ,
καὶ μὴν ἀμείνω ἔφη γενήσεσθαι, ἐπειδὰν αὐτὸς ἐθε-
λήσῃ· καὶ οὕτως ἐπέρρωσε τοὺς στρατιώτας.
Καῖσαρ ἀκαρδίου θύματος εὑρεθέντος καὶ τί
παράδοξονʼ, ἔφη, εἰ ἄλογον ζῷον καρδίαν οὐκ ἔχει;᾿
οἱ στρατιῶται τοῦτʼ ἀκούσαντες ἐθάρρησαν.
Σεβαστὸς τοὺς ἐν ταῖς μάχαις καθυφιεμένους οὐκ
ἀνήρει πάντας, ἀλλʼ ἐδεκάτευεν.
Σεβαστὸς τοῖς διὰ δειλίαν ἀπολιπομένοις κριθὰς
ἀντὶ πυρῶν ἐκέλευε μετρεῖσθαι.
Σεβαστὸς τοὺς ἐπὶ στρατοπέδου τι ἁμαρτόντας ἐκέ-
λευσε πρὸ τοῦ στρατηγείου λυσιζώνους ἑστάναι, ἔστι
δὲ ὅτε καὶ πλινθοφορεῖν διʼ ὅλης ἡμέρας.
Σεβαστὸς τοῖς ἑαυτοῦ στρατηγοῖς παρήγγελλεν
ἀσφαλείας πεφροντικέναι μάλιστα καὶ συνεχῶς ἐπέλεγε
τὸ ῾ σπεῦδε βραδέωςʼ καὶ τὸ
Σεβαστὸς τοῖς ἀνδραγαθοῦσιν ἀργυρίου καὶ χρυ-
Σεβαστὸς τοὺς ἄνευ λυσιτελείας ῥιψοκινδύνους ἔλεγε
Σεβαστὸς ἐν τῷ πρὸς Κάσσιον καὶ Bροῦτον πο-
λέμῳ περαιοῦσθαι τὸν Ἀδρίαν ἐβούλετο· Μούρκιος,
ναύαρχος τῶν πολεμίων ἐφορμῶν ἐν τῇ νησῖδι τῇ
κατὰ Βρεντήσιον, κωλύσων δῆλος ἦν. ὁ Σεβαστὸς
ἐξαπατᾷ τὸν Μούρκιον ὡς μέλλων πρὸς αὐτὸν ναυ-
μαχεῖν καὶ τὰς μὲν τριήρεις ἐν δεξιᾷ τοῦ Ἀδρίου
παρὰ τὴν Ἰταλίαν ἔταξε πλεῖν ὡς τῇ νησῖδι ἐπιπλευ-
σουμένας, αὐτὸς δὲ φορτίδας πύργων ἐπλήρου καὶ μη-
χανημάτων. Μούρκιος δὲ ἐξαπατηθεὶς τῇ παρασκευῇ
τῆς ναυμαχίας ἐς τὸ πέλαγος ἀνεχώρησεν ὡς ἐν εὐρυ-
τέρῳ μᾶλλον ἢ στενῷ ναυμαχήσων. ὁ δὲ Σεβαστὸς
οὐ συνῆψε μάχην, ἀλλὰ ἐν τῇ νησῖδι καθωρμίσατο.
Μουρκίου δὲ ἄλλον ὅρμον οὐκ ἔχοντος, ἀλλὰ βιασθέν-
τος ὑπὸ τῶν πνευμάτων ἐς τὴν Θθεσπρωτίδα περαιοῦ-
σθαι, ὁ Σεβαστὸς τὸν Ἀδρίαν ἀκινδύνως διαπλεύσας
τῇ Μακεδονίᾳ προσέσχεν.
Ῥωμαῖοι Κελτῶν τὴν Ρώμην λαβόντων συνθήκας
πρὸς αὐτοὺς ἐγράψαντο φόρους τελεῖν, πύλην ἀνε-
ἀρυσάμενοι τὸν οἶνον ὑπὸ μέθης ἔκειντο, Ῥωμαῖοι δὲ
ἐπελθόντες ἅπαντας κατέκοψαν. ἵνα δὲ κατὰ τὰς συν-
θήκας ἅπαντα ποιῆσαι δοκοῖεν, ἐπὶ πέτρας ἀπροσβάτου
πύλην ἀνεῳγμένην κατεσκεύασαν.
Οἱ περὶ Αἰνείαν Τρῶες φεύγοντες Ἰταλία προσ-
έσχον καὶ ἀμφὶ ταῖς ἐμβολαῖς τοῦ ποταμοῦ τοῦ Θύ-
βριδος ἐναυλόχουν. οἱ μὲν δὴ Τρῶες ἀνὰ τὴν χώραν
ἠλώντο, αἱ δὲ γυναῖκες αὐτῶν βουλεύονται. Ῥώμη
Τρωας ἀγορεύει μέχρι ποῦ πλανώμεθα; μέχρι ποῦ
πλέομεν; τὰ πλοῖα καταφλέξωμεν καὶ τοὺς ἄνδρας εἰς
ἀνάγκην καταστήσωμεν τήνδε τὴν γῆν κατοικῆσαι.᾿
ταῦτα εἰποῦσα πῦρ πρώτη ἐνῆκε ταῖς ναυσὶ καὶ μετ᾿
αὐτὴν αἱ λοιπαὶ Τρῳάδες· οἱ δὲ Τρῶες ἀπορούμενοι
νεῶν Ἰταλίαν κατῴκησαν.
Ῥωμαῖοι Κοριολανὸν ἐδίωξαν. ὁ δὲ φυγὰς ἧκεν
ὡς Τυρρηνοὺς νίκην κατὰ Ῥωμαίων ὑπισχνούμενος.
πιστεύουσι Τυρρηνοὶ καὶ στρατηγὸν ἀποφαίνουσιν, ὁ
δὲ νικήσας ἐν μάχαις πολλαῖς τέλος ἐπʼ αὐτὴν ἐφέρετο
τὴν πόλιν αἱρήσων κατὰ κράτος. Ῥωμαίων αἱ μητέρες
— ἡγεῖτο δὲ αὐτῶν Οὐετηρία μήτηρ Κοριολανοῦ —
ριολανὸς ἔπαθεν, ἐδάκρυσεν, ἀνέζευξεν. ἡ μὲν ἀνά-
ζευξις εὐσεβὴς, ὀλέθριος δὲ τῷ στρατηγῷ· Γυρρηνοὶ
γὰρ ὡς προδόντα νίκην φανερὰν ἐψηφίσαντο θανάτῳ
κολασθῆναι.
Σεμίραμις λουομένη τῶν Σιράκων ἤκουσε τὴν
ἀπόστασιν καὶ παραυτίκα ἀνυπόδητος μηδὲ τὰς τρίχας
ἀναπλεξαμένη ἐπὶ τὸν πόλεμον ἐξῆλθεν. τῇ δὲ στήλῃ
αὐτῆς ἐπιγέγραπται τάδε· ἐμὲ γυναῖκα μὲν ἡ φύσις
ἐποίησεν, ἐγῶ δὲ τοῖς ἔργοις τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν
οὐδενὸς χείρων ἐγενόμην. ἐγῶ Νίνου βασιλεύσασα
πρὸς ἕω μὲν ὥρισα ποταμὸν Ἱναμάμην, πρὸς δὲ μέσον
ἡλίου τὴν φέρουσαν λιβανωτὸν καὶ σμύρναν, ἀπὸ δὲ
χειμῶνος Σάκας καὶ Σόγδους. θάλασσαν πρότερον
οὐδεὶς Ἀσσυρίων εἶδεν, ἐγῶ δὲ τέσσαρας, αἷς οὐκ ἔστι
πόρρω πελάσαι· τίς γὰρ αὐτὰς ὁρμὴ περιέχει; ποτα-
μοὺς ἠνάγκασα ῥεῖν ὅπου βουλοίμην, ἐβουλόμην δὲ
ὅπου συνέφερε. γῆν ἄκαρπον ἐδίδαξα σπείρεσθαι·
ἐμαυτῇ καὶ φίλοις ἐχαρισάμην.᾿
Ῥοδογούνη λουομένη τὰς τρίχας ἐρρύπτετο. ἧκέ
τις ἀγγέλλων ἔθνος ὑπήκοον ἀφέστηκεν᾿ . ἡ δὲ οὐκ
ἀπορρυψαμένη τὰς τρίχας, ἀλλὰ ὡς εἶχεν ἀναδησαμένη
τόν τε ἵππον ἀνέβη καὶ τὴν στρατιὰν ἐξήγαγε καὶ
ὤμοσε μὴ πρότερον ἀπορρύψαι τὰς τρίχας, εἰ μὴ κρα-
τήσειε τῶν ἀποστάντων· καὶ δὴ πολλῷ χρόνῳ πολε-
μήσασα ἐκράτησε. μετὰ τὴν νίκην ἐλούσατο καὶ τὰς
τρίχας ἀπερρύψατο. τοῖς Περσῶν βασιλεῦσι βασιλικη
σφραγὶς εἰκών ἐστιν ἀναδεδεμένην τὰς τρίχας ἔχουσα
Ῥοδογούνην.
Τόμυρις Κύρου στρατεύσαντος ἐπʼ αὐτὴν προσ-
εποιήσατο δεδοικέναι τοὺς πολεμίους, ἔφυγε μὲν τὸ
Μασσαγετικόν, ἐπῆλθε δὲ τὸ Περσικὸν καὶ κατέλαβεν
Κῦρος Περσῶν βασιλεὺς Ἄμασιν Αἰγύπτου βασι-
λέα μίαν τῶν θυγατέρων ἤτησε πρὸς γάμον· ὁ δὲ
Νιτῆτιν θυγατέρα Ἀπρίου βασιλέως, ὃν καταλύσας
αὐτὸς ἦρχεν, ἔπεμψεν ὡς αὐτόν. Νιτῆτις ὑποκρινα-
μένη μέχρι πολλοῦ Κύρῳ συνῆν ὡς θυγάτηρ Ἀμά-
σιδος· ἡνίκα δὲ πολλῶν τέκνων ἐγένετο μήτηρ καὶ τὸν
γήμαντα ἐς εὔνοιαν ἐκεχείρωτο, ὡμολόγησεν Ἀπρίην
αὐτῇ πατέρα γενέσθαι, τὸν δεσπότην Ἀμάσιδος. ῾ ἀλλʼ
εἰ καὶ τέθνηκεν Ἄμασις, τόν γε υἱὸν αὐτοῦ Ψαμμή-
τιχον τίσασθαι καλόν. πείθεται Κῦρος. ἀλλὰ καὶ
Κῦρος μὲν πρὸ τῆς στρατείας ἐτελεύτησεν, ὁ δὲ παῖς
αὐτοῦ Καμβύσης τῇ μητρὶ πεισθεὶς ἐστράτευσε καὶ τὴν
Αἰγυπτίων ἀρχὴν ἐς τὸ Ἀπρίου γένος ἀνεκτήσατο.
Ἐπὶ Ῥωμαίους ἐστράτευσαν Λατῖνοι ἡγεμόνα Πο-
στούμιον ἔχοντες καὶ τὰς θυγατέρας αὐτῶν ἐξῄτοῦν
ἐβούλευσεν αὐτήν τε καὶ ἄλλας θεραπαίνας, ὅσαι τὴν
ὄψιν ἀστεῖαι, κοσμῆσαι καὶ τοῖς πολεμίοις ὡς θυγα-
τέρας ἐκπέμψαι, προσυνθεμένη, ἐπειδὰν οἱ πολέμιοι
λαβόντες αὐτὰς ἀναπαύσωνται, νύκτωρ ἀνασχεῖν πυρ-
σόν. οἱ μὲν Λατῖνοι συνεκάθευδον ταῖς κόραις, ἡ δὲ
ἀνέσχε τὸν πυρσόν. οἱ Ῥωμαῖοι δὲ ἐπελθόντες τοὺς
Λατίνους καθεύδοντας ἀπέκτειναν.
Ῥωμαῖοι Τυρρηνοῖς πολεαοῦντες ποιησάμενοι συν-
θήκας ἔδωκαν αὐτοῖς ὁμήρους τῶν εὐγενεστάτων ἀν-
δρῶν θυγατέρας παρθένους· αἱ δὲ ὁμηρεύουσαι προ-
ῆλθον ἐπὶ τὸν ποταμὸν τὸν Θύβριν λουσόμεναι. μία
δὲ ἐξ αὐτῶν Κλοιλία προὔτρεψεν ἁπάσας ἀναδήσασθαι
τοὺς χιτωνίσκους περὶ τὰς κεφαλὰς καὶ διανήξασθαι
τὸ ῥεῦμα τοῦ ποταμοῦ δίναις βαθείαις δύσπορον.
ἐπεὶ δὲ διενήξαντο, Ῥωμαῖοι τὴν μὲν ἀρετὴν αὐτῶν
καὶ τὴν ἀνδρίαν ἐθαύμασαν, ἀνέπεμψαν δὲ αὐτὰς
Τυρρηνοῖς τὸ πιστὸν τῶν συνθηκῶν φυλάσσοντες.
Πορσίνας βασιλεὺς Τυρρηνῶν ἀνέκρινε τὰς κόρας, τίς
ἦν αὐτῶν ἡ τοῦτο πρᾶξαι πείσασα· Κλοιλία προ-
Πορκία θυγάτηρ Κάτωνος, γυνὴ Βρούτου τὸν
ἄνδρα Βροῦτον ὑπονοοῦσα ἐπιβουλεύειν Καίσαρι μα-
χαιρίῳ κουρέως τὸν ἑαυτῆς μηρὸν ἀνέσχισεν ἐπιδεικνυ-
μένη καρτερίαν σώματος καὶ ψυχῆς ἐγκράτειαν. τότε
δὴ Βροῦτος ἐπίστευσεν αὐτῇ τὸ ἀπόρρητον. ἡ δὲ τοὺς
χιτωνίσκους αὐτὴ προσεκόμισε τῷ ἀνδρὶ καὶ τῶν
χιτώνων ἔνδον τὸ ξίφος. προσελθών Βροῦτος μετὰ
τῶν κοινωνούντων ἐπιθέμενος κτιννύει Καίσαρα. ἐπεὶ
δὲ μετὰ Κασσίου παραταξάμενος ἐν Μακεδονίᾳ πρὸς
τὸν Σεβαστὸν ἥττης γενομένης αὐτὸς ἑαυτὸν ἀνεῖλεν,
Πορκία τὸ μὲν πρῶτον ἀποκαρτερεῖν ἐπειρᾶτο. οἰκείων
δὲ καὶ συγγενῶν οὐκ ἐώντων ἐσχάραν ἐκέλευσε
κομισθῆναι πυρὸς ὡς ἀλειψομένη καὶ τῶν ἀνθρά-
κων ἁρπάσασα πολλοὺς ταῖς χερσὶν ἐνέβαλεν ἐς τὸ
στόμα καὶ κατέπιε φθάσασα, πρίν τινα τῶν παρόν-
των βοηθῆσαι δύνασθαι. οὕτως ἐτελεύτησε Πορκία
στρατηγικὴ καὶ ἀνδρεία πρὸς θάνατον καὶ φίλανδρος
γενομένη.
Κλεομένης Σπαρτιατῶν βασιλεὺς κτείνας ἐν παρα-
τάξει Ἀργείων ἄνδρας ἑπτακισχιλίους ἑπτακοσίους ἑβδο-
μήκοντα ἑπτὰ ἐβάδιζεν ἐπὶ τὸ Ἀργὸς ὡς κατὰ κράτος
αἱρήσων τὴν πόλιν· Τελέσιλλα ἡ μουσικὴ τὰς Ἀργείας
ὁπλίσασα προήγαγεν εἰς μάχην. αἱ δὲ ἔνοπλοι παρὰ
ἔπαλξιν ἱστάμεναι, κύκλῳ τὰ τείχη φραξάμεναι Κλεο-
μένη μὲν ἀπεκρούσαντο, Δημάρατον δὲ τὸν ἕτερον
βασιλέα ἐξώσαντο καὶ τὴν πόλιν ἁλῶναι κινδυνεύουσαν
ἀνέσωσαν. τοῦτο τὸ στρατήγημα τῶν γυναικῶν μέχρι
νῦν Ἀργεῖοι τιμῶσι, νουμηνίᾳ μηνὸς Ερμαίου τὰς μὲν
γυναῖκας ἀνδρείοις χιτῶσι καὶ χλαμύσι, τοὺς δὲ ἄν-
δρας πέπλοις γυναικείοις ἀμφιεννύντες.
Χειλωνὶς Κλεάδα θυγάτηρ, Θεοπόμπου γυνὴ, μα-
θοῦσα τὸν ἄνδρα ὑπὸ Ἀρκάδων αἰχμάλωτον φυλάσ-
σεσθαι ἦλθεν ἐς τοὺς πολεμίους ἑκοῦσα. θαυμάσαντες
αὐτῆς τὸ φίλανδρον Ἀρκάδες ἐπέτρεψαν ἐς τὸ δεσμω-
τήριον αὐτὴν παρελθεῖν. ἡ δὲ τὴν αὐτῆς ἐσθῆτα τῷ
ἀνδρὶ περιθεῖσα, τὴν ἐκείνου δὲ αὐτὴ λαβοῦσα ἔπεισεν
αὐτὸν ὑπεξελθεῖν, αὐτέ δὲ ἀντʼ αὐτοῦ παρὰ τοῖς πο-
λεμίοις ἔμεινε. Θεόπομπος τῷ στρατηγήματι τῆς γυ-
ναικὸς διασωθεὶς καὶ αὐτὸς τὴν ἱέρειαν τῆς Ἀρτέμιδος
Κλεομένην F || 10 ἀνέσωσεν F || 14 Χιλωνίς F || 17 πολέμους
F ||18 φίλανδρον H; φιλάνθρωπον F || 19 αὐτὴν F; αὐτῆ Κ.
Οἱ ἐν Μιλήτῳ Ἴωνες πρὸς τοῖς Νηλέως παῖδας
στασιάσαντες ἀνεχώρησαν ἐς Μυοῦντα κἀκεῖθεν ἐπο-
λέμουν· οὐ μὴν ὅγε πόλεμος ἄσπονδος ἦν, ἀλλὰ ἐν
ταῖς ἑορταῖς ἦν αὐτοῖς ἐπιμιξία. Πύθου ἀνδρὸς ἐν-
δόξου θυγάτηρ Πιερία ἑορτῆς οὔσης παρὰ Μιλησίοις,
ἣν Νηληΐδα κλῄζουσιν, ἧκεν ἐς Μίλητον. τῶν Νηλέως
παίδων [ὁ δυνατώτατος] ὄνομα Φρύγιος Πιερίας
ἐρασθεὶς ἤρετο, τί ἂν αὐτῇ μάλιστα γίγνοιτο κεχαρι-
σμένον. ἡ δὲ ἔφη· εἴ μοι διαπράξαιο τὸ πολλάκις καὶ
μετὰ πολλῶν ἐνθάδε βαδίζειν δύνασθαι.ʼ συνῆκεν ὁ
Φρύγιος, ὡς εἰρήνης καὶ φιλίας τοῖς πολίταις δέοιτο,
καὶ τὸν πόλεμον ἔπαυσε· καὶ ἔνδοξος ὁ Φρυγίου καὶ
Πιερίας ἔρως εἰρήνην ἀντὶ πολέμου παρασχών.
Μιλήσιοι Ναξίοις ἐπολέμουν· Ἐρυθραῖοι Μιλη-
σίοις συνεμάχουν. Διόγνητος, Ερυθραίων στρατηγὸς,
λείαν τῶν Ναξίων ἔλαβε πολλὴν καὶ δὴ γυναῖκας καὶ
παρθένους πολλὰς, ὧν ἦν Πολυκρίτη· ταύτης ἐρασθεὶς
οὐχ ὡς αἰχμαλώτῳ συνῆν, ἀλλʼ ὡς γαμετῇ γυναικί.
ἦν ἐν τῷ στρατοπέδω τῶν Μιλησίων πάτριος ἑορτὴ,
ἐντειλαμένη φράσαι τοῖς ἀδελφοῖς, ὅπως αὐτοὶ μόνοι
φάγοιεν ἀπὸ στόματος τῆς ἀδελφῆς. οἱ δὲ εὑρόντες
τὸν μόλιβον καὶ ἀναπτύξαντες ἀναγινώσκουσι ῾ νύ-
κτωρ ἐπίθεσθε τοῖς πολεμίοις διὰ τὴν ἑορτὴν μεθύ-
ουσι καὶ καθεύδουσι καὶ ἀφυλάκτοις᾿ . οἱ στρατηγοὶ
ταῦτα μαθόντες νύκτωρ ἐπέθεντο καὶ τῶν πολεμίων
ἐκράτησαν· τὸν μέντοι Διόγνητον ἡ Πολυκρίτη γέρας
παρὰ τῶν πολιτῶν ᾐτήσατο.
Φωκαεῖς Φόξον ἡγεμόνα ἔχςντες Μάνδρωνι βα-
σιλεῖ Βεβρύκων συνεμαχησαν ὑπὸ τῶν προσοίκων βαρ-
βάρων πολεμουμένῳ· Μάνδρων ἔπεισε τοὺς Φωκαεῖς
ἐποικεῖν μέρος τῆς χώρας καὶ τῆς πόλεως λαβόντας.
ἐπεὶ δὲ πολλάκις μὲν ἐν ταῖς μάχαις ἐνίκων, πολλὰ δὲ
λάφυρα ἐκτῶντο, ἐπίφθονοι τοῖς Βέβρυξιν ἐγένοντο,
ὥστε ἀποδημοῦντος Μάνδρωνος λόχῳ καὶ δόλῳ τοὺς
Ἕλληνας ἐβουλεύσαντο διαφθεῖραι. Μάνδρωνος θυ-
γάτηρ Λαμψάκη παρθένος μαθοῦσα τὴν ἐπιβουλὴν
αὑτοὺς οἱ μὲν τὰ τείχη κατελάβοντο, οἱ δὲ τοὺς
εὐωχουμένους ἀνεῖλον καὶ τὴν πόλιν αὐτοὶ κατέσχον.
τὴν δὲ Λαμψάκην μεγαλοπρεπῶς ἐτίμησαν καὶ τὴν
πόλιν ἀπʼ αὐτῆς Λάμψακον προσηγόρευσαν.
Νικοκράτης Κυρηναίων τύραννος ἄλλα τε πολλὰ
καὶ δεινὰ εἰργάσατο τοὺς πολίτας καὶ δὴ [καὶ| τὸν
ίερέα τοῦ Ἀπόλλωνος Μελάνιππον αὐτοχειρὶ κτείνας
γυναῖκα αὐτοῦ Ἀρεταφίλαν καλὴν οὐσαν ἔγημεν· ἡ
δὲ ὑπὲρ τῆς πατρίδος καὶ τοῦ ἀνδρὸς τίσασθαι τὸν
τύραννον ἐσπούδαζεν. τὸ μὲν δὴ πρῶτον ἐπιβουλεύει
φαρμάκοις· ἀλοῦσα δʼ ἔφασκεν οὐ δηλητήριον, ἀλλὰ
φίλτρον παρασκευάσαι, ὅπως ἐρῶντα αὕτῆς ἔχοι τὸν
ἄνδρα. ἡ μήτηρ τοῦ τυράννου βασανίσαι τὴν Ἀρε-
ταφίλαν συνεβούλευσε· καὶ δὴ βασανισθεῖσα μακροῖς
καὶ πικροῖς βασανιστηρίοις ἀντέσχε μηδὲν πλέον ὁμο-
λογοῦσα φίλτρου. ὁ τύραννος ὡς οὐδὲν ἀδικοῦσαν
ἀφῆκε καὶ συνοῦσαν εἶχεν καὶ πλέον αὐτὴν ἐθερά-
καὶ τῇ μητρὶ τῆς κόρης πειθαρχῶν ὑπʼ αὐτῆς πείθε-
ται τὴν πόλιν ἐλευθερῶσαι· ὁ δὲ διαφθείρας άφνιν,
κατευναστὴν τοῦ τυράννου, διὰ τούτου τὸν Νικοκρά-
την διεχρήσατο.
Tῶν ἐν Γαλατίᾳ τετραρχῶν ἦσαν Σινόριξ καὶ
Σινάτος. τοῦ Σινάτου γυνὴ κάλλει σῶώματος καὶ ἀρετῇ
ψυχῆς εὐκλεεστάτη Κάμμα· καὶ γὰρ ἦν Ἀρτέμιδος
ίέρεια, ἥν μάλιστα Γαλάται σέβουσι, καὶ ἦν ἔν τε
πομπαῖς καὶ θυσίαις ἀεὶ μεγαλοπρεπῶς καὶ σεανῶς
χεχοσμημένη. ταύτης ἐρᾷ Σινόριζ· χαὶ ζῶντος τοῦ
ἀνδρὸς οὔτε πείσειν ἐλπίζων οὒτε βιάσεσθαι τὸν Σι-
νάιον ἐδολοφόνησεν, οὐκ εἰς μακρὰν δὲ Κάμμαν
ἐμνᾶτο. ἡ δὲ ἐπὶ πλεῖστον μὲν ἀντέλεγεν, οἰκείων δὲ
καὶ φίλων ἐγκειμένων καὶ λιπαρῶς θεραπευόντων ὑπε-
κρίνατο συγκατατίθεσθαι. καὶ δὴ συνέθεντο· ‘ἡκέτω
Σινόριξ εἰς τὸ ἱερὸν τῆς Αρτέμιδος, καὶ παρὰ τῇ θεῷ
τὰς συνθήκας τοῦ γάμου ποιησώμεθα.ʼ ἦκε Σινόριξ καὶ
σὺν αὐτῷ πάντες ὅσοι Γαλατῶν ἐντελεῖς, ἄνδρες καὶ
πεπωκότα ὡς εἶδεν, λαμπρὸν ἀνωλόλυξε καὶ τὴν θεὸν
προσεκύνησεν εἰποῦσα χάριν οἶδά σοι, ὧ πολυτίμητε
Ἄρτεμι, ὅτι μοι παρέσχες ἐν τῷ σῷ ἱερῷ δίκας ὑπὲρ
τοῦ ἀνδρὸς λαβεῖν ἀδίκως διʼ ἐμὲ ἀναιρεθέντοςʼ. ταῦτα
εἰποῦσα παραχρῆμα αὐτή τε ἀπέθνησκε, καὶ ὁ νυμφίος
αὐτῇ συναπέθνησκε παρὰ τῷ βωμῷ τῆς θεοῦ.
Τιμόκλεια Θηβαία Θθεαγένους ἀδελφὴ τοῦ παρα-
ταξαμένου Φιλίππῳ περὶ Χαιρῶώνειαν, ὅς καὶ πρὸς τὸν
ἐμβοήσαντα μέχρι ποῦ διῶώκεις;ʹ ἀπικρίνατο μέχρι
τῆς Μακεδονίαςʼ. τούτῳ τελευτήσαντι περιῆν ἀδελφή.
Θήβας κατέσκαψεν Ἀλέξανδρος. ἄλλοι μὲν δὴ ἄλλα
τῆς πόλεως ἐπόρθουν, Πιμοκλείας δὲ τὴν οἰκίαν κατε-
λάβετο Θρᾷξ ἵππαρχος. οὐτος ὁ ρᾷξ μετὰ τὸ δεῖπνον
ἐκάλει τὴν Πιμόκλειαν ἐς τὸν θἄλαμον καὶ οὐδὲ τοῦτο
μόνον, ἀλλὰ καὶ χρυσὸν καὶ ἄργυρον εἴ που κεκρυμ-
μένον ἔχοι, καὶ ταῦτα ὁμολογεῖν ἐβιάζετο ἡ δὲ πολὺν
αὐτὸν ἐς τὸν κῆπον τῆς οἰκίας, ἔνθα τὸ φρέαρ ἦν,
καὶ καταβῆναι κελεύει. ὁ μὲν καταβὰς τὸν ἄργυρον
καὶ τὸν χρυσὸν ἐζήτει, ἡ δὲ ἄνωθεν μετὰ τῶν θερα-
παινίδων πολλοὺς αὐτῷ λίθους καὶ πέτρους ἐπεκύλισεν
καὶ κατέχωσε τὸν βάρβαρον. οἱ Μακεδόνες σύλλα-
ἐόντες ἥγαγον ἐπὶ τὸν βασιλέα λέξανδρον· ὁμολο-
γήσασαν δὲ αὐτὴν, ὡς παρανομοῦντα τὸν Θρᾷκα καὶ
βιαζόμενον ἠμύνατο, θαυμάσας Ἀλέξανδρος αὐτήν τε
ἐλευθέραν ἀφῆκε καὶ πάντας τοὺς κατὰ γένος αὐτῇ
προσήκοντας.
Λάαρχος, Κυρηναίων βασιλεὺς ἀποδειχθεὶς ὡς
Βάττῳ τῷ Ἀρκεσιλάου τὴν ἀρχὴν φυλάττων, ἐγένετο
ἀντὶ βασιλέως τύραννος πάσῃ παρανομίᾳ χρησάμενος
κατὰ τῶν πολιτῶν. τοῦ δὴ παιδὸς τοῦ Βάττου μήτηρ
ἦν ρυξώ, σώφρων γυνὴ καὶ δικαιοτάτη. ταύτης ἐρα-
σθεὶς Λάαρχος ἐμνηστεύετο, ἡ δὲ τοῖς ἀδελφοῖς αὐτὸν
ἠξίου διαλέγεσθαι. τῶν δὲ ἐπίτηδες ἀναβαλλομένων
επεμψεν Ἐρυζα θεράπαιναν ἀπαγγέλλουσαν, νῦν μὲν
ἀντιλέγειν τοὺς ἀδελφοὺς, εἰ δὲ σύλλογος αὐτῶν καὶ
λοχῶντι καὶ δύο νεανίσκους ξιφήρεις ἔχοντι, ὑφʼ ὧν
κατακεντηθεὶς ἀπέθανε. τὸν δὲ Βάττον προαγαγόντες
ἀπέφηναν βασιλέα καὶ Κυρηναίοις ἀπέδωκαν τὴν πά-
τριον πολιτείαν.
Πύθης χρύσεια μέταλλα εὑρὼν πάντας τοὺς πο-
λίτας ἐκέλευσε μεταλλεύειν, ὀρύσσειν, καθαίρειν χρυ-
σίον, ἄλλο μηδὲν δρᾶν μήτε ἐν τῇ γῇ μήτε ἐν τῇ
θαλάσσῃ· πάντες ἀπηγόρευον οὔτε καρποὺς ἔχοντες
οὔτε ἄλλο τι τῶν πρὸς τὸν βίον πράσσοντες. αἱ δὲ
γυναῖκες αὐτῶν ἱκετεύουσι τὴν τοῦ Πύθου γυναῖκα
Πυθόπολιν. ἡ δὲ ἐκέλευσεν ἐκείνας μὲν ἀπιέναι καὶ
θαρρεῖν, αὐτὴ δὲ τοὺς δημιουργοὺς τοῦ χρυσίου καλέ-
σασσ ἐκέλευσε ποιεῖν ἰχθῦς χρυσοῦς, πέμματα, ὡραῖα,
ὄψα, βρώματα πάντα χρυσᾶ. Πύθης ἧκεν ἐξ ἀποδημίας
καὶ δεῖπνον ᾔτει. ἡ γυνὴ παρέθηκεν αὐτῷ χρυσῆν
τράπεζαν, ἐφʼ ἧς παρέκειτο οὐδὲν ἐδώδιμον, ἀλλὰ
πάντα χρυσᾶ ἐδωδίμοις ὅμοια. Πύθης ἐπαινέσας τὴν
μίμησιν τῆς τέχνης ᾔτει φαγεῖν. ἡ δὲ προσέφερεν
αὐτῷ ἄλλο τι χρυσοῦν ὅμοιον ἐδωδίμῳ καὶ τοῦτο
φυτευομένους καρποὺς ἔχοιεν; τῇ σοφίᾳ τῆς γυναικὸς
ἐδιδάχθη Πύθης καταλῦσαι μὲν τὴν τῶν μετάλλων
ἐργασίαν, ἀφεῖναι δὲ τοὺς πολίτας ἐπὶ γεωργίαν καὶ
τὰς ἄλλας τέχνας.
Τῆς Ἰωνικῆς ἀποικίας ἐς τὴν Ἀσίαν ἀφικομένης
τοῖς Ἐρυθρὰς κατέχουσιν ἐπολέμει Κνῶπος τοῦ Κο-
δριδῶν γένους. ὁ θεὸς ἔχρησεν αὐτῷ στρατηγὸν παρὰ
Θεσσαλῶν λαβεῖν τὴν ἱέρειαν τῆς Ἐνοδίας· ὁ δὲ πρε-
σβεύεται πρὸς Θεσσαλοὺς καὶ μηνύει τὸ λόγιον τοῦ
θεοῦ. οἱ δὲ ἔπεμψαν αὐτῷ τὴν ἱέρειαν τῆς θεοῦ
Χρυσάμην. αὕτη φαρμάκων ἔμπειρος οὖσα, ταῦρον
ἐξ ἀγέλης μέγιστον καὶ κάλλιστον συλλαβοῦσα, τὰ μὲν
κέρατα κατεχρύσωσε καὶ τὸ σῶμα κατεκόσμησε στέμ-
μασι καὶ χρυσοπάστοις ἁλουργίσι καὶ μετὰ τῆς τρο-
φῆς ἀναμίξασα μανιοποιὸν φάρμακον ἔδωκεν αὐτῷ
φαγεῖν· τὸ δὲ φάρμακον αὐτόν τε τὸν ταῦρον ἐξέμηνε
καὶ τοὺς γευσαμένους αὐτοῦ μανιουργεῖν ἔμελλεν. οἱ
μὲν δὴ πολέμιοι ἀντεστρατοπέδευον, ἡ δὲ ἐν ὄψει τῶν
πολεμίων βωμὸν παραθεῖσα καὶ ὅσα πρὸς θυσίαν, ἐκέ-
λευσε προσάγειν τὸν ταῦρον. ὁ δὲ ὑπὸ τοῦ φαρμάκου
μεμηνὼς καὶ οἰστρῶν ἐξεπήδησε καὶ μέγα μυκώμενος
μονίου καὶ θείας ἱερουργίας μεταλαγχάνοντες. αὐτίκα
δὴ πᾶν τὸ στρατόπεδρν ὑπὸ μανίας καὶ παραφροσύνης
ἐξίστατο· πάντες ἀνεπήδων, διέθεον, ἀνεσκίρτων, τὰς
φυλακὰς ἀπέλειπον. Χρυσάμη ταῦτα ἰδοῦσα τὸν Κνῶ-
πὸν ἐκέλευσε διὰ τάχους ὁπλίσαι τὴν στρατιὰν καὶ
τοῖς πολεμίοις ἐπάγειν ἀμύνασθαι μὴ δυναμένοις.
οὕτω δὴ Κνῶπος ἀνελὼν ἅπαντας ἐκράτησε τῆς Ἐρυ-
θραίων πόλεως μεγάλης τε καὶ εὐδαίμονος.
Ἐπὶ Βοιωτοὺς, οἳ πάλαι Θεσσαλίαν ᾤκουν, ἐστρά-
τευσεν Αἴατος ὁ Φειδίππου Πολύκλειαν ἀδελφήν ἔχων,
Ἡρακλεῖδαι τὸ γένος ἄμφω. χρησμὸς ἦν ἄρξειν, ὃς
ἂν ἐκ τοῦ γένους πρῶτος διαβὰς τὸν Ἀχελῷον ἐπιβῇ
τῆς πολεμίας. ἡ μὲν στρατιὰ τὸν ποταμὸν διαβαίνειν
ἔμελλε, Πολύκλεια δὲ τὸν πόδα ἐπιδησαμένη φάσκουσα
τετρῶσθαι τὸ σφυρὸν παρακαλεῖ τὸν ἀδελφὸν Αἴατον
διενεγκεῖν αὐτὴν ὑπὲρ τὸν ποταμόν. ὁ δὲ μηδὲν ὑπ-
οπτεύσας, ἀλλʼ ὡς ἀδελφῇ βουλόμενος ὑπουργῆσαι τὴν
μὲν ἀσπίδα ἐπέδωκε τοῖς ὁπλοφόροις, τὴν δὲ Πολύ-
κλειαν ἀράμενος ἐβάδιζε διὰ τοῦ ποταμοῦ προθύμως.
ἡ δὲ γενομένου πλησίον τῆς ὄχθης φθάσασα ἐξήλατο
ἀγάμενος αὐτὴν ἔγημε· καὶ ὁμοῦ βασιλεύοντες παῖδα
Θεσσαλὸν ἐποιήσαντο, ἀφʼ οὖ καὶ τὴν πόλιν Θεσσαλίαν
προσηγόρευσαν.
Ἀριστογείτων καὶ Ἀρμόδιος πῶς ἐπέθεντο τοῖς
τυράννοις, οὐδεὶς Ἑλλήνων ἀγνοεῖ. Ἦν γοῦν Ἀρι-
στογείτονι ἑταίρα, ὄνομα Λέαινα· Ἱππίας τὴν Λέαιναν
συλλαβῶν ἐβασάνισεν ἐφʼ ᾧ τε ἐξειπεῖν τοὺς κοινωνή-
σαντας τῆς ἐπιθέσεως. ἡ δὲ πλεῖστον ὅσον ἀντεῖχεν,
ἐκνικωμένη δὲ ὑπὸ τῶν βασάνων, ἴνα μὴ ἐξείποι, αὐτὴ
τὴν αὐτῆς γλῶτταν ἀπέδακεν. Ἀθηναῖοι τὴν ἑταίραν
τιμῆσαι θέλοντες αὐτὴν μὲν οὐκ ἔστησαν ἐν ἀκροπόλει,
τὸ δὲ ζῷον λέαιναν χαλκῆν δημιουργήσαντες ἀνέθηκαν.
εἴ τις ἀνῆλθεν εἰς ἀκρόπολιν, ἑώρακεν ἐν τῷ προπυ-
λαίῳ λέαιναν χαλκῆν γλῶσσαν οὐκ ἔχουσαν, ὑπόμνημα
τοῦ διηγήματος.
Θεμιστὼ Κρίθωνος Οἰανθίου θυγάτηρ. ταύτης
ἤρα Φρικοδήμου τοῦ τυράννου παῖς Φἰλων. ὁ τύ-
ξίφος εἰσεκόμισεν ὑπὸ τῷ χιτωνίσκῳ καὶ τὸν νυμφίον
καθεύδοντα ἐν τῷ θαλάμῳ παρακλίνασα τὸν τράχηλον
εὐκόλως ἀπέσφαξεν, ὡς μηδὲ φωνὴν τοῦ φονευομένου
γενέσθαι. ταῦτα δὲ πάντα νύκτωρ λαθοῦσα, πάλιν
ἐπὶ θάλασσαν κατελθοῦσα, ἀκάτιον εὑροῦσα, πνεύματος
ἐπιτυχοῦσα, τὸ ἀπόγειον ἐκλύσασα, μόνη ἀναχθεῖσα
κατέπλευσεν ἐς Ἑλίκην πόλιν τῆς Ἀχαίας, ἔνθα Ποσει-
δῶνος ἱερὸν ἅγιον ἦν· τούτῳ προσέφυγεν ἱκέτις. Φρι-
κόδημος τὸν ἕτερον τῶν υἱῶν, ἀδελφὸν τοῦ φονευθέν-
τος, Ἠρακῶντα, ἔπεμψεν ἐξαιτήσοντα παρὰ τῶν Ἑλικέων
τὴν κόρην. οἱ μὲν δὴ ἐξέδωκαν, ἐπεὶ δὲ ἀνήχθησαν,
χειμῶν μέγας ἐξέωσε τὸ σκάφος ἐπὶ τὸ Ῥἰον τῆς Ἀχαΐας·
οὗ προσορμισαμένοις ἐπεφάνησαν ἡμιολίαι δύο Ἀκαρ-
νάνων ἐχθρῶς ἐχόντων πρὸς τὸν τύραννον, οἳ τὸ
σκάφος ἐξαψάμενοι κατῆγον ἐς Ἀκαρνανίαν. τὸ πλῆ-
θος τῶν Ἀκαρνάνων μαθόντες τὰ πεπραγμένα οἰκτεί-
ρουσι τὴν κόρην καὶ τὸν Ἡρακῶντα δήσαντες αὐτῇ
παρέδωκαν. ὁ τύραννος πρεσβεύεται πρὸς αὐτὴν ὑπὲρ
τοῦ παιδός, ἡ δὲ, εἰ τοὺς γονέας ἀπολάβοι, τότε ἀπο-
δώσειν τὸν υἱὸν ἐπηγγείλατο. Φρικόδημος πιστεύσας
ἐξέπεμψεν αὐτῇ τοὺς γονέας, οἱ δὲ Ἀκαρνᾶνες οὐδὲν
σθείσης, τοῦ δὲ πελάγους ἐπικλύσαντος. ἔδοξε τὸ
μήνιμα γενέσθαι τοῦ Ποσειδῶνος, ὅτι τὴν ἱκέτιν
αὐτοῦ παρθένον τοῖς πολεμίοις ἐξέδωκαν.
Ἀρκεσίλαος Βάττου Κυρηναίων βασιλέως κατα-
στασιασθεὶς ὑπὸ τοῦ πλήθους ἐξέπεσε τῆς ἀρχῆς· ἡ
δὲ μήτηρ αὐτοῦ Φερετίμα πρὸς Εὐέλθοντα βασιλέα
Σαλαμῖνος τῆς ἐν Κύπρῳ πλεύσασα ἱκέτευσεν αἰτου-
μένη συμμαχίαν. ὁ μὲν Κύπριος τῆς ἱκεσίας ἠμέλη-
σεν, ἐν δὲ τῷ τέως Ἀρκεσίλαος Ἑλλήνων συμμάχων
εὐπορήσας, κατελθὼν, τὴν ἀρχὴν ἀναλαβὼν, πικρῶς
τιμωρούμενος τοὺς λελυπηκότας ὑπὸ τῶν ὁμόρων Βαρ-
καίων ἀνῃρέθη. Φερετίμα πρὸς τὸ δεινὸν οὐκ ἀπη-
γόρευσεν, ἀλλὰ ὡς τὸν Αἰγύπτου σατράπην Ἀρυάνδην
καταφυγοῦσα καί τινας εὐεργεσίας ἐς Καμβύσην προ-
βαλομένη, πολλὴν δύναμιν πεζικὴν καὶ ναυτικὴν συλλα-
βοῦσα, προσβαλοῦσα τοῖς Κυρηναίοις ἀνυπόστατος
ἐγένετο, ὥστε καὶ δίκας ὑπὲρ τοῦ παιδὸς λαβεῖν καὶ
τῷ γένει τὴν ἀρχην ἀπολαβεῖν.
Ἀξιοθέα Νικοκλέους γυνὴ Κυπρίων βασιλέως
πολλῶν ἡκόντων παρὰ Πτολεμαίου βασιλέως Αἰγύπτου
καταλυσόντων τὴν ἀρχὴν, ἐπειδὴ Νικοκλῆς μὲν αὐτὸν
ἀνεκρέμασεν, οἱ δὲ ἀδελφοὶ αὐτοῦ σφᾶς αὐτοὺς κατέ-
σφαξαν, αὕτη τὰς τῶν τετελευτηκότων ἀρετὰς ἐζήλωσε·
καὶ τάς τε ἀδελφὰς αὐτῶν καὶ μητέρας καὶ γυναῖκας
συγκαλέσασα ἔπεισε μηδὲν ἀνάξιον ὑπομεῖναι τοῦ γέ-
νους. αἱ δὲ πεισθεῖσαι συνέκλεισαν μὲν ἀσφαλῶς τῆς
γυναικωνίτιδος τὰς θύρας, ἀναδραμοῦσαι δὲ ἐπὶ τὰ
στέγη, τοῦ πλήθους τῶν πολιτῶν συνδεδραμηκότος,
τὰ μὲν τέκνα φερόμενα ἐν ταῖς ἀγκάλαις ἀπέσφαξαν,
πῦρ δὲ ἐνεῖσαι τοῖς ὀρόφοις, αἱ μὲν τοῖς ξίφεσιν αὐτὰς
διεχρήσαντο, αἱ δὲ εὐθαρσῶς τῇ φλογὶ προστρέχουσαι
διεφθείροντο. Ἀξιοθέα δὲ στρατηγὸς ἦν ἐν τοῖς δεινοῖς
ἀρίστη· ὅτε γὰρ εἶδεν εὐγενῶς ἁπάσας κειμένας, τότε
καὶ αὐτὴ τὸ ξίφος καθεῖσα διὰ τῆς σφαγῆς αὐτὴν
ἔρριψεν ἐς τὴν φλόγα, ἵνα μηδὲ νεκροῦ τοῦ σώματος
οἱ πολέμιοι κρατήσωσιν.
Πύρρος Ἠπειρώτης ἐστράτευσεν ἐπὶ Λακεδαίμονα.
μάχης ἰσχυρᾶς πρὸ τῆς πόλεως γενομένης ἀναχωρή-
σαντες οἱ Λακωνες ἐβονλεύσαντο παῖδας μὲν καὶ γυναῖ-
κας ἐς Κρήτην ὑπεκθέσθαι, αὐτοὶ δὲ κινδυνεύειν μέχρι
φρευον, ὤρυττον, ὅπλα προσέφερον, δόρατα ἔθηγον,
τοὺς τιτρωσκομένους ἐθεράπευον, ὥστε καὶ οἱ Λάκωνες
εὐτολμότεροι πρὸς τὸν ἀγῶνα ἐγένοντο τὴν ἀνδρίαν
τῶν γυναικῶν ὁρῶντες καὶ τὸν Πύρρον ἀπεκρούσαντο.
Ἀντίοχος ὁ προσαγορευθεὶς Θεὸς ἔγημε Λαοδικην
ἐκ τῆς Βερενίκης ὑποτρεφόμενον ἀναιρεθῆναι διεπρά-
ξατο. Βερενίκη προῆλθεν ἐς τὸ πλῆθος ἱκέτις ἔλεον
καὶ βοήθειαν παρὰ τῶν ἀρχομένων αἰτουμένη. οἱ δὲ
τὸν παῖδα πεφονευκότες ἕτερον ἐπιεικῶς ὅμοιον προή-
γαγον ἐς τὸ πλῆθος, ὡς αὐτὸν ἐκεῖνον ὄντα, περιστή-
σαντες αὐτῷ τὴν βασιλικὴν δορυφορίαν· τῇ δὲ Βερε-
νίκῃ φυλακὴν μισθοφόρων Γαλατῶν ἐπέστησαν καὶ
τόπον ἔδωκαν τῶν βασιλείων ὀχυρώτατον καὶ ὅρκους
αἱ πλείονες, Παναρίστη δὲ καὶ Μανία καὶ Γηθοσύνη
τὸ σῶμα τῆς Βερενίκης κρύψασαι κατὰ γῆν ἑτέραν
κατέκλιναν ὡς ἐκείνην ἔτι ζῶσαν καὶ τὸ τραῦμα θερα-
πευομένην ὑπὸ τούτων. καὶ ἐπὶ τοσοῦτον ἔπεισαν
τοὺς ὑπηκόους. ἐφʼ ὅσον μεταπεμφθεὶς ὑπʼ αὐτῶν
Πτολεμαῖος ἧκεν ὁ πατὴρ τῆς ἀνῃρημένης καὶ διαπέμ-
πων ἀπὸ τῆς προσηγορίας τοῦ πεφονευμένου παιδὸς
καὶ τῆς ἀνῃρημένης Βερενίκης ὡς ἕτι ζώντων ἐπιστολὰς
ἀπὸ τοῦ Ταύρου μέχρι τῆς Ἰνδικῆς χωρὶς πολέμου
καὶ μάχης ἐκράτησε τῷ στρατηγήματι τῆς Παναρίστης
χρησάμενος.
Θεανὼ Παυσανίου μήτηρ, ἡνίκα Παυσανίας μη-
δίζων ἁλοὺς κατέφυγεν ἱκέτης ἐς τὸ ἱερὸν τῆς Ἀθηνᾶς
τῆς Χαλκιοίκου, ὅθεν ἀποσπάσαι τὸν ἱκέτην οὐκ ἦν
θέμις, αὕτη πρὸ τῶν ἄλλων ἀφικομένη πλίνθον πρὸς
ταῖς θύραις ἀπηρείσατο. οἱ Λάκωνες θαυμάσαντες τὴν
ἀνδρίαν ὁμοῦ καὶ τὴν σοφίαν ἕκαστος πλίνθον ἐνήρ-
μοσε ταῖς θύραις, ὥστε ἄμφω γενέσθαι, οὔτε τὸν ἱκέ-
την ἀπέσπασαν καὶ τὸν προδότην ἐναποικοδομήσαντες
διέφθειραν.
Δηϊδάμεια Πύρρου θυγάτηρ Ἀμβρακίαν κατα-
κατέθετο ἐπὶ τῷ τὸν κλῆρον καὶ τὰς τιμὰς τῶν προ-
γόνων ἔχειν. καὶ λαβοῦσα πίστεις ἐξηπατήθη· συν-
ταξάμενοι γὰρ τῶν Ἠπειρωτῶν τινὲς Νέστορα τῶν
Ἀλεξάνδρου σωματοφυλάκων ἀναιρήσοντα αὐτὴν εἰσ-
έπεμψαν. ὁ δὲ κάτω νεύσασαν αἰδεσθεὶς καὶ καταπλαγεὶς
ἀνέστρεψεν. ἡ δὲ κατέφυγεν ἐς τὸ ἱερὸν τῆς Ἡγεμόνης
Ἀρτέμιδος, Μίλων δὲ αἰτίαν ἔχων ὡς τὴν αὑτοῦ μητέρα
Φιλωτέραν ἀποκτείνας ὥρμησεν ἐπʼ αὐτὴν ὡπλισμένος.
ἡ δὲ ἀνεβόησεν·
τοῦτο μόνον αὐτὴν ἐκβοήσασαν ὁ Μίλων ἀπέκτεινεν
ἐν τῷ τεμένει τῆς θεοῦ.
Ἀρτεμισία περὶ Σαλαμῖνα συνεναυμάχει [Ξέρξῃ]·
[ἤδη] καταλαμβανομένη προσέταξε τοῖς μὲν ἐπιβάταις
ἀφελεῖν τῆς νεῶς τὰ σημεῖα τὰ Περσικὰ, τῷ κυβερ-
νήτῃ δὲ, ἐμβαλεῖν εἰς τὴν ναῦν τὴν προπλέουσαν
Περσικήν. οἱ Ἕλληνες ταῦτα ὁρῶντες, οἰηθέντες μίαν
Ἀρτεμισία Λυγδάμιδος κατέδυσε ναῦν συμμαχίδα
αὐτῇ βασιλεὺς ἀριστεῖον πανοπλίαν Ἑλληνικὴν, τῷ δὲ
ναυάρχῳ τοῦ στόλου ἄτρακτον καὶ ἠλακάτην.
Ἀρτεμισία τριηραρχοῦσα νεῶς μακρᾶς οὐ μονον
τὸ τῶν βαρβάρων, ἀλλὰ καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων σημεῖον
εἶχεν. εἰ μὲν ἐδίωκεν αὐτὴ ναῦν Ἑλληνίδα, τὸ βαρ-
βαρικὸν ἀνέτεινε σημεῖον, εἰ δὲ ὑπὸ Ἑλληνίδος νεὼς
ἐδιώκετο, ἀνέτεινε τὸ Ἑλληνικὸν, ἵνα οἱ διώκοντες
ὡς Ἑλληνικῆς νεῶς ἀπέχωνται.
Ἀρτεμισία Λάτμον κατελάβετο τὴν μὲν ὡπλισμένην
δύναμιν ἀποκρυψαμένη, αὐτὴ δὲ μετὰ εὐνούχων καὶ
γυναικῶν καὶ αὐλητῶν καὶ τυμπανιστῶν ἐς τὸ ἄλσος
τῆς Μητρὸς τῶν θεῶν ἀπέχον τῆς πόλεως ἑπτὰ στάδια
παρῆλθεν ὀργιάζουσα. τῶν δὲ Λατμίων προελθόντων
καὶ τὴν εὐσέβειαν αὐτῆς θεωμένων καὶ θαυμαζόντων
οἱ ἀποκεκρυμμένοι ἐξαναστάντες κατελάβοντο τὴν πόλιν
κρατήσαντες αὐλοῖς καὶ τυμπάνοις, ἧς οὐκ ἐκράτησαν
τοῖς ὅπλοις.
Ἀρτεμισία βασιλεύουσα Καρίας Ξέρξῃ βασιλεῖ
σινεμάχησε κατὰ τῶν Ἑλλήνων, ὥστε καὶ τὰ ἀριστεῖα
πεποίηκας, τὰς δὲ γυναῖκας ἄνδρας᾿ .
Μανία γυνὴ Ζήνιδος ἄρχοντος τῶν περὶ Δάρ-
αὐτὴ δὲ καὶ ἐπὶ τὰς μάχας ἐπὶ ἁρμαμάξης ἐπορεύετο
καὶ τὰ παραγγέλματα ἐδίδου τοῖς μαχομένοις καὶ
διέταττε τὰς τάξεις καὶ τὰ τῆς νίκης ἆθλα κατὰ τὴν
ἀξίαν διένεμε τοῖς στρατιώταις. πολέμιος μὲν οὐδεὶς
ἐκράτησεν αὐτῆς, ὁ δὲ τὴν θυγατέρα (πρὸς) αὐτῆς
πρὸς γάμον λαβὼν Μειδίας, πιστὸς εἶναι διὰ τὸ κῆδος
δοκῶν, ὑπεισελθὼν αὐτὴν διεχρήσατο.
Τιργαταὼ Μαιῶτις ἐγήματο Εκαταίῳ βασιλεῖ Σίν-
δων, οἳ νέμονται μικρὸν ἄνω Βοσπόρου. τοῦτον τὸν
Ἐκαταῖον ἐκπεσόντα τῆς ἀρχῆς κατήγαγε Σάτυρος ὁ Βοσ-
πόρου τύραννος καὶ τὴν ἑαυτοῦ θυγατέρα πρὸς γάμον
ἐξέδωκεν ἀξιώσας τὴν προτέραν ἀποκτεῖναι. ὁ δὲ τὴν
Μαιῶτιν στέργων ἀνελεῖν μὲν οὐχ ὑπέμεινεν, ἐς ὀχυρὸν
δὲ φρούριον καθείρξας ἐκέλευσε διάγειν φρουρουμένην·
ἡμέραν μὲν ἐν ταῖς ὕλαις κρυπτομένη, ταῖς δὲ νυξὶ
βαδίζουσα τέλος ἧκεν εἰς τοῖς καλουμένους Ἰξομάτας,
ἔνθα ἦν αὐτῆς τὰ βασίλεια τῶν οἰκείων. τὸν μὲν δὴ
πατέρα τετελευτηκότα κατέλαβε, τῷ δὲ διαδεξαμένῳ
τὴν ἀρχὴν συνοικήσασα τοὺς Ἰξομάτας εἰς πόλεμον
ἐκίνησε. καὶ πολλὰ μὲν τῶν περὶ Μαιῶτιν μαχίμων
ἐθνῶν προσήγετο, μάλιστα δὲ τὴν Ἑκαταίου Σινδικὴν
κατέτρεχε καὶ Σατύρου τὴν ἀρχὴν ἐλυμαίνετο, ὥστε
ἱκετηρίας ἀμφότεροι πέμψαντες καὶ ὅμηρον δόντες
παῖδα Σατύρου Μητρόδωρον ἐδεήθησαν εἰρήνης τυχεῖν.
ἡ δὲ συνέθετο μὲν, οὐ μὴν οἵ γε συνθέμενοι τοὺς
ὅρκους ἐφύλαξαν. ὁ γὰρ δὴ Σάτυρος ἔπεισε δύο
φίλους ἱκέτας καταφυγόντας πρὸς αὐτὴν ἐπιβουλεῦσαι
οἱ μὲν κατέφυγον, ὁ δὲ Σάτυρος ἐξῄτει· ἡ δὲ τὸν τῆς
ἱκεσίας νόμον τιμῶσα πολλάκις ἀντέγραφε σωτηρίαν
πράττουσα τοῖς ἱκέταις. οἱ δὲ ἐπέθεντο, ὁ μὲν ὡς
περὶ μεγάλων αὐτῇ διαλεγόμενος πραγμάτων, ὁ δὲ
σπασάμενος τὸ ξίφος ἀπέτυχε τῆς ἐπιβουλῆς τοῦ ζωστῆ-
ρος ἀποδεξαμένου τὴν πληγήν. οἱ δορυφόροι συνδρα-
μόντες ἀμφοτέρους ἐβασάνισαν. οἱ δὲ τὴν ἐπιβουλὴν
λεύτησε, Γόργιππος δὲ υίὸς αὐτοῦ τὴν ἀρχὴν διαδεξά-
μενος ἱκέτης αὐτὸς ἐλθὼν καὶ δῶρα δοὺς αὐτῇ μέγιστα
τὸν πόλεμον διελύσατο.
Ἀμάγη γυνὴ Μηδοσάκκου βασιλέως Σαρματῶν
τῶν ἐπὶ τὴν Ποντικὴν παραλίαν καθηκόντων ὁρῶσα
τὸν ἄνδρα τρυφῇ προσέχοντα καὶ μέθῃ αὐτὴ μὲν τα
πολλὰ ἐδίκαζεν, αὐτὴ δὲ καὶ τὰς φυλακὰς τῆς χώρας
καθίστατο καὶ τὰς ἐπιδρομὰς τῶν πολεμίων ἀνέστελλε
καὶ τοῖς ἀδικουμένοις τῶν προσοίκων συνεμάχει. καὶ
τὸ κλέος αὐτῆς λαμπρὸν ἦν ἀνὰ πάντας τοὺς Σκύθας,
ὥστε καὶ οἱ [τὴν] Ταυρικὴν κατοικοῦντες Χερρονησῖται
κακῶς πάσχοντες ὑπὸ τοῦ βασιλέως τῶν παρακειμένων
Σκυθῶν ἐδεήθησαν αὐτῆς γενέσθαι σύμμαχοι. ἡ δὲ
τὸ μὲν πρῶτον ἐπέστειλεν ἀπέχεσθαι Χερρονήσου
κελεύουσα, ὡς δὲ κατεφρόνησεν ὁ Σκύθης, παραλα-
βοῦσα ἑκατὸν εἴκοσιν ἄνδρας τοὺς ψυχὴν καὶ σῶμα
ἀλκιμωτάτους, τρεῖς ἵππους ἑκάστῳ παραδοῦσα διέδραμε
νυκτὸς μιᾶς καὶ ἡμέρας χίλια καὶ διακόσια στάδια καὶ
τοῖς βασιλείοις ἐξαίφνης ἐπιστᾶσα τοὺς μὲν ἐπὶ θυρῶν
ἅπαντας ἀπέκτεινε, τῶν δὲ Σκυθῶν ὡς ἐν ἀπροσ-
δοκήτῳ δεινῷ ταραχθέντων καὶ νομισάντων οὐχ ὅσους
ἔβλεπον ἥκειν, ἀλλὰ πολλῷ πλείονας εἶναι τοὺς ἐπερ-
χομένους, Ἀμάγη μεθʼ ἦς εἶχεν ὁρμῆς ἐς τὸ βασίλειον
βάρων ὁρῶντα τὸ τέλος τοῦ πατρός.
Ἀρσινόη Λυσιμάχου τοῦ ἀνδρὸς τελευτήσαντος
των εἰς μὲν τὸ φορεῖον τὸ βασιλικὸν κατέκλινε θερά-
παιναν στολὴν περιθεῖσα βασιλικὴν καὶ περιέστησε
πολλοὺς τῶν ὑπασπιστῶν, αὐτὴ δὲ περιβαλομένη ῥάκια
καὶ προσωπεῖον ἐρρυπωμένον καθʼ ἑτέραν θύραν ἐξῆλθε
μόνη καὶ δραμοῦσα ἐπὶ τὰς ναῦς ἀπέπλευσε. Μενε-
κράτης, εἷς τῶν ἡγεμόνων, τῷ φορείῳ προσπεσὼν
κατεκέντησε τὴν θεράπαιναν οἰόμενος Ἀρσινόην φο-
νεύειν.
Κρατησίπολις Πτολεμαίῳ τὸν Ἀκροκόρινθον ἐν-
δοῦναι βουλομένη φυλαττόμενον ὑπὸ μισθοφόρων, οἳ
πολλάκις ἔπειθον αὐτὴν χρῆναι φυλάττειν τὸν τόπον,
ἐπαινέσασα αὐτοὺς ὡς ἀνδρείους καὶ πιστούς, ἀλλὰ
τοὺς ἀπὸ Σικυῶνος συμμάχους ἐδέξατο. καὶ παρέλαβε
Πτολεμαῖος Ἀκροκόρινθον ἀκόντων τῶν φυλασσόντων.
Αἰτωλοὶ Πελληνεῦσιν ἐπεστράτευον. πρὸ τῆς Πελλή-
νης ὄχθος ἐστὶν ὑψηλὸς ἀντικρὺ τῆς ἀκροπόλεως, ἐφʼ
ὃν οἱ Πελληνεῖς συνελθόντες ὡπλίζοντο. τῆς Ἀθηνᾶς
ἱέρεια κατά τι νόμιμον ἐκείνης τῆς ἡμέρας πανοπλίαν
ἔχουσα καὶ τρίλοφον κράνος, ἡ καλλίστη καὶ μεγίστη
τῶν παρθένων, ἀπὸ τῆς ἀκροπόλεως ἀπέβλεπεν ἐς τὸ
πλῆθος τῶν ὁπλιζομένων πολιτῶν. Αἰτωλοὶ παρθένον
ὡπλισμένην ἐκ τοῦ ἱεροῦ τῆς Ἀθηνᾶς προελθοῦσαν
ἰδόντες αὐτὴν τὴν Ἀθηνᾶν σύμμαχον ἥκειν Πελλη-
νεῦσι νομίσαντες ἀνέστρεψαν, Πελληνεῖς δὲ ἐπιδιώ-
ξαντες οὐκ ὀλίγους Αἰτωλῶν ἔκτειναν.
Κύνυα Φιλίππου θυγάτηρ τὰ πολεμικὰ ἤσκει καὶ
στρατοπέδων ἡγεῖτο καὶ πολεμίοις παρετάσσετο· καὶ
τέρα ἐξ Ἀμύντου Εὐρυδίκην καὶ ταύτην τὰ πολεμικὰ
ἤσκησεν. Ἀλεξάνδρου δὲ ἐν Βαβυλῶνι τελευτήσαντος
καὶ τῶν διαδόχων νεωτεριζόντων ἐτόλμησεν αὐτὴ
διαβῆναι τὸν Στρυμόνα, Ἀντιπάτρου δὲ κωλύοντος
βιασαμένη τοὺς κωλύοντας τὸν ποταμὸν διῆλθε καὶ
τοὺς ἐμποδών γιγνομένους καταγωνισαμένη διέβη τὸν
Ἑλλήσποντον συμμῖξαι τῷ Μακεδόνων στρατεύματι
προθυμουμένη. Ἀλκέτα δὲ μετὰ τῆς δυνάμεως ἀπαν-
τήσαντος οἱ Μακεδόνες ἰδόντες τὴν Φιλίππου θυγατέρα
καὶ ἀδελφὴν Ἀλεξάνδρου, αἰδεσθέντες τὴν γνώμην
μετεβάλοντο. ἡ δὲ τὸν Ἀλκέταν ὀνειδίσασα τῆς ἀχα-
ριστίας οὔτε τὸ πλῆθος τῶν ἀνδρῶν οὔτε τὴν παρα-
σκευὴν τῶν ὅπλων κατεπλάγη, ἀλλʼ εὐγενῶς ἤνεγκε
τὴν σφαγὴν τεθνάναι μᾶλλον ἢ τὸ Φιλίππου γένος
ἐκπεπτωκὸς τῆς ἀρχῆς ὁρᾶν αἱρουμένη.
Μύστα γυνὴ Σελεύκου τοῦ Καλλινίκου κληθέντος
χειαν ἐξέπεμψαν.
Πείσων καὶ Σενέκας ἐπιβουλὴν συνεστήσαντο κατὰ
έχουσαν τῶν ἀπορρήτων ἐβασάνισε πικρῶς, ἡ δὲ ἀντ-
έσχεν οὐδενὸς κατειποῦσα. Νέρων ἀνέθετο ὡς αὖθις
βασανίσων. μετὰ τρεῖς ἡμέρας τὴν πίχαριν ἐκομίζετο
ἐν φορείῳ, ἡ δὲ λυσαμένη τὴν ζώνην ἀπεβρόχισεν
ἑαυτὴν ἐν αὐτῷ τῷ φορείῳ. οἱ κομίζοντες ἐγγὺς τῶν
βασανιστήρων γενόμενοι ἀποθέμενοι προελθεῖν αὐτὴν
ἐκέλευον· τῆς δʼ ἄρα τὸ σῶμα εὑρέθη νεκρὸν, καὶ ὁ
τύραννος πολλὰ ἐσχετλίαζεν ὡς ὑπὸ τῆς ἑταίρας νενι-
κημένος.
Ἐν Μιλήτῳ τὰς παρθένους μανικὸν πάθος κατ-
έσχεν· αἱ πλεῖσται γὰρ οὐδεμιᾶς οὔσης συμφορᾶς ἐξαί-
φνης αὑτὰς ἀπεβρόχιζον. Μιλησία γυνὴ συνεβούλευσε
Μήλιοι Καρίαν ἐπῴκισαν ἡγεμόνα Νυμφαῖον ἔχον-
τες· Κᾶρες οἱ Κρύασσὸν οἰκοῦντες ἐπιβουλεύοντες
Μηλίοις καλοῦσιν αὐτοὺς ἐπὶ δημοσίαν ἑορτήν. Καρίνη
παρθένος ἐρῶσα Νυμφαίου τὴν ἐπιβουλὴν ἐξηγόρευσεν.
ὁ δὲ πρὸς τοὺς Κᾶρας ἔφη, νόμον ἝΣλλησιν εἶναι μετὰ
γυναικῶν ἐπὶ δεῖπνον βαδίζειν. οἱ μὲν δὶ Κᾶρες
ἐκέλευσαν ἄγειν καὶ τὰς γυναῖκας, οἱ Μήλιοι δὲ αὐτοὶ
μὲν ἄνευ ὅπλων ἐν ἱματίοις βαδίζουσιν, αἱ δὲ γυναῖκες
ἑκάστη ξίφος ἐν τῷ κόλπῳ κομίζουσα παρὰ τὸν αὐτῆς
ἄνδρα πᾶσαι καθιζάνουσιν. ὡς δὲ δειπνοῦντες τοῦ
Καρίου συνθήματος ᾔσθοντο, αἱ μὲν γυναῖκες ὁμοῦ
πᾶσαι τοὺς κόλπους ἀνέρρηξαν, οἱ δὲ ἄνδρες τὰ ξίφη
λαβόντες ἐπέθεντο τοῖς βαρβάροις καὶ διαχρησάμενοι
πάντας τήν τε πόλιν αὐτῶν καὶ τήν χώραν κατῴκησαν.
Φωκεῦσι καὶ Θετταλοῖς πόλεμος ἄσπονδος ἦν,
ὥστε καὶ Θετταλοὶ δόγμα ἐκύρωσαν, μηδενὸς ἀπέχε-
τῆς πυρᾶς μετὰ τῶν τέκνων ἐπιβώμεν καὶ τὴν ὕλην
ὑφάψασαι καταπρήσωμεν᾿. τοῦτο τὸ ψήφισμα τῶν
γυναικῶν τοὺς Φωκέας ἐποίησεν ἀνδρειότερον παρα-
τάξασθαι καὶ κρατῆσαι τῇ μάχῃ.
Χίοις πρὸς Ἐρυθραίους πόλεμος ἦν Λευκωνίας
πέρι· καὶ δὴ συνέθεντο Χῖοι μὴ δυνάμενοι τοῖς πο-
λεμίοις ἀντέχειν ἐξελθεῖν ὑπόσπονδοι χλαῖναν μίαν
ἕκαστος καὶ ἱμάτιον ἔχοντες. αἱ Χῖαι γυναῖκες ἐσχε-
τλίαζον, εἰ τὰ ὅπλα προέμενοι γυμνοὶ φευξοῦνται. τῶν
δὲ ὀμωμοκέναι φασκόντων αἱ γυναῖκες συνεβούλευσαν
τὰ μὲν ὅπλα μηδαμῶς ἀφιέναι, λέγειν δὲ ὡς ἔθος
αὐτοῖς χλαῖναν μὲν καλεῖν τὸ ξυστὸν, χιτῶνα δὲ τὴν
ἀσπίδα. ταῖς γυναιξὶν ἐπείσθησαν οἱ Χῖοι καὶ τὰ ὅπλα
κατασχόντες φοβερώτεροι τοῖς Ἐρυθραίοις ἐγένοντο.
Θάσιοι πολιορκούμενοι μηχανήματα ἔνδον τῶν
μηχανημάτων ἐγένοντο τῶν γυναικῶν αἱ τρίχες.
Πύρρος Ἠπειρώτης ἐνέβαλεν εἰς Ἄργος καλέσαντος
αὐτὸν Ἀριστέως Ἀργείου. οἱ μὲν Ἀργεῖοι συνέδραμον
ἐς τὴν ἀγορὰν μετὰ τῶν ὅπλων, αἱ δὲ γυναῖκες αὐτῶν
προκαταλαβόμεναι τὰ τέγη τοὺς Ἠπειρώτας ἄνωθεν
βάλλουσαι ἀναχωρῆσαι βιάζονται, ὥστε καὶ Πύρρος,
ὁ δεινότατος τῶν στρατηγῶν, αὐτὸς ἔπεσεν ἐμπεσούσης
ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ κεραμίδος. αἱ δὲ Ἀργολίδες
μέγιστον κλέος ἐν τοῖς Ἐλλησιν ἤραντο Πύρρου τοῦ
πολεμικωτάτου μηδὲ ὑπʼ ἀνδρῶν, ἀλλὰ ὑπὸ γυναικῶν
Ἀργολίδων πεσόντος.
Αἰτωλῶν Ἀκαρνᾶσι μακρῷ χρόνῳ πολεμούντων,
τέλος δὲ κατὰ προδοσίαν ἐς τὴν πόλιν παραπεσόντων
οἱ μὲν ἄνδρες εὐρώστως ἐν παραλόγῳ κινδύνῳ παρε-
τάσσοντο, αἱ δὲ γυναῖκες ἐπὶ τὰς στέγας ἀναδραμοῦσαι,
αἱ μὲν λίθους, αἱ δὲ κεράμους βάλλουσαι πολλοὺς
τῶν πολεμίων ἀνῄρουν. τοὺς δὲ ἄνδρας ἐνδιδόντας
καὶ ἡττωμένους αὗται ποτὲ μὲν παρακαλοῦσαι, ποτὲ
δὲ ὀνειδίζουσαι, ποτὲ δὲ ἱκετεύουσαι ἀνέστρεψαν ἐπὶ
τὴν μάχην ἐπεὶ δὲ πάλιν ἀγωνισάμενοι γενναίως
ἑάλωσαν, αἱ γυναῖκες ἐπὶ τοσοῦτον περιεπλέκοντο τοῖς
σώμασι τῶν ἀνδρῶν ἢ ἀδελφῶν ἢ πατέρων, ὥστε
αὐτὰς ἐξαρτωμένας ἀποσπᾶν οἱ πολέμιοι μὴ δύναμενοι
συγκατεφόνευσαν τοῖς ἀνδράσιν.
Κυρηναίοις ἐπολέμει Πτολεμαῖος. οἱ δὲ ἡγεμόνα
ἐξ Αἰτωλίας Λυκωπὸν μεταπεμψάμενοι τούτῳ τὴν προ-
στασίαν τῶν κοινῶν ἐνεχείρισαν. ἐν δὲ ταῖς μάχαις
οἱ μὲν Κυρηναῖοι προεκινδύνευον, αἱ δὲ γυναῖκες
αὐτῶν χάρακας περιέβαλλον, τάφρους ὤρυττον, βέλη
προσέφερον, λίθους προσεκόμιζον, τοὺς τραυματίας
ἐθεράπευον, τροφὴν παρεσκεύαζον. σφαλέντων δὲ τῶν
ἀνδρῶν, τοῦ Λυκωποῦ τὰ πράγματα μεταστήσαντος
ἐς μοναρχίαν, ἐπὶ τοσοῦτον ἐβλασφήμησαν τὸν μόναρ-
χον, ὥστε παροξυνθεὶς τὰς πλείστας αὐτῶν ἀπέκτεινεν
ἑκούσας ἐπὶ τὴν σφαγὴν θεούσας.
Λακεδαιμονίων αἱ θυγατέρες ἐγήμαντο Μινύαις
τοῖς ἀπὸ τῶν Ἀργοναυτῶν γεγονόσιν. οἱ δὲ κοινωνοῦν-
τες τῆς πολιτείας ἤδη καὶ τῆς βασιλείας ἀντεποιοῦντο.
τοὺς μὲν δὴ καθεῖρξαν οἱ Σπαρτιᾶται, αἱ δὲ θυγα-
τέρες τῶν * * * *