ταῦτα μέν ἐστι δι’ ἅπερ ὠκνοῦμεν, ἐτολμήσαμεν δ’ ἐπεξελθεῖν μάλιστα μὲν δὴ διὰ τοὺς θεούς, ὧν οὗτοι τὰς χάριτας συνέχεαν, ἔπειτα δὲ καὶ δι’ αὐτὴν τὴν ὑποψίαν αὐτῶν, μὴ τῆς εἰς Ποτίδαιαν ἀσεβείας παροφθείσης τὴν βίαν ἐπὶ πᾶσαν ἀγάγωσι τὴν Ἑλλάδα.

3. Τὰ μὲν οὖν πεπραγμένα τοῖς Ἀθηναίοις, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, τοιαῦτά ἐστιν ὡς καἰ πάντας ἀνθρώ- 7 Thuc. I 77, 1 1 ὡς inser Ma3 2 οὐδὲ scripsi auctore Gasda οὔτε libri edd 4 τηλικαῦτα Vi sed τοιαῦτα in marg m 2 | γὰρ ante ἐστι Vi 7 δ’ ante ἑαυτοὺς HV δὲ MViMaCl edd delevi Ι ἑαυ- τοὺς scripsi ex HVVi αὑτοὺς Μ αὐτοὺς Ma ’ in 'corr m 3, Cl edd Ι οὐδὲν — 8 βιάζεσθαι citat Macarius fol 87 v praemisso titulo τῆς μελέτης ἐν ᾖ κρίνονται ἀθηναῖοι ὑπὸ κορινθίων ἀσε- βείας διὰ τὸ τοὺς ποτιδαιάτας ἀλλήλων γεύσασθαι πολιορκουμέ- νους ὑπὸ ἀθηναίων — μέλ’ λδ Ι ..post δικαίων videtur ποιεῖν ἀθλίας deesseu "Re | τῶν δικαίων δεῖ Μα 8 ἔπειτ’ οὐδ’ Vi 9 (??)υ Β 12 ὀκνοῦμεν HVB | ὅμως ante ἐπεξελθεῖν excidisse coni Gasda | δὴ om V del Re 13 χάριτας Ma sed άριτ in ras m 3 συνέχεον VCl Mor scriptura in Cr parum certa 14 ὑποψίαν scripsi ὑπεροψίαν libri edd 16 ἀγάγωσι Β sed σι in ras e μὲν, ut videtur, corr ἀγάγωμεν ViMa sed σι suprascr Vi 2 Ma 3, Cl ποὺς ἐπὶ τὴν κατηγορίαν καλεῖν καὶ μηδένα ἀπολεί- πεσθαι δεῖν τοῦ παρόντος ἀγῶνος μήτε τῶν Ἑλλήνων μήτε τῶν βαρβάρων, τὰ γὰρ εἰς τὴν κοινὴν φύσιν παρανομηθέντα κοινῆς, οἶμαι, δεῖται καὶ τῆς βοηθείας καὶ τῆς κατηγορίας, ἡμεῖς δὲ οὐχ ὧς ἀναδεξάμενοι τὸν ὑπὲρ πάντων λόγον οὐδ’ ὧς δεινοὶ λέγειν ὄντες ἐπέ- στημεν τῇ συγγραφῇ, συγγενεῖς δ’ ὄντες καὶ πατέρες τῶν ἐν ἀλλήλοις ἀπολωλότων ἀλγοῦντές τε, ὧς εἰκός, μᾶλλον ἑτέρων ἐφ’ οὕτως ἀσεβεῖ καὶ ἀπίστῳ πάθει. ὅθεν ἡμῶν μὲν τὴν προθυμίαν ἀποδέχεσθε, αὐτοὶ δὲ ὡς πᾶσιν ἀνθρώποις δείξοντες οὕτω διανοεῖσθε. καὶ γάρ, εἰ μία πόλις ἡ πεπονθυῖα ταῦτα, κοινὸν γοῦν πάντων τὸ ἀτύχημα ἀνθρώπους τινὰς ὄντας οὕτω τρα- φῆναι.

4. Ι Ποτιδαιάταις μὲν οὖν ὅσοι γε ὑπολείπου- RIV 350 τᾶι, τὸ γὰρ πλεῖον αὐτῶν ἐξανάλωται, οὔθ’ ὅσιον εἰς 16 ὑμᾶς παρελθεῖν οὔτε κατηγορῆσαι, ἀλλὰ πρὸς τοῖς ἄλλοις κακοῖς καὶ τοῦτο ἐκεῖνοι δυστυχοῦσι τὸ μηδ’ ὑπὲρ ὧν πεπόνθασι φωνὴν ἀφιέναι δύνασθαι, τίς γὰρ > ἀνθρώπων μεμιασμένων ἤ ὁρωμένων ἢ λεγόντων ἀνάσχοιτο; Ἀθηναίων δ’ ἄξιον θαυμάσαι πῶς μὲν εἰς τὴν ἀμφικτυονίαν παρεληλύθασι, πῶς δὲ καθαρεύειν 11 cf. p. 18, 12. Plat. rep. I p. 327 E 22 Dem. p. 153,14 1 μηδέν’ Vi μηδὲν BMaCl 6 οὐδ’ scripsi e V οὔθ᾿ reliqui libri edd 8 ἐν om Ma 9 (??) Β Ι οὕτω HV 11 (??)οντες Β δείξοντες ὅπως διανοεῖσθε, οὕτως ἀκροᾶσθε coni Re 13 πάντων scripsi e BViMaCl om HV scriptura in Cr parum certa ἀπάντων Μ edd 15 ποτιδαιάται Μ | ὁ σὸς ἁ | γ’ MViMaCl edd scriptura in Cr parum certa 16 πλεῖον scripsi e CrHVB πλέον MViMaCl edd 17 ἡμᾶς ViMaCl 18 μὴ δ’ HBViMaCl μὴ δὲ V 20 ἂν inserui om libri edd Ι ὁρωμένων in marg Ma3 αὑτοὺς νομίζουσι μετὰ τοιαύτην πολιορκίαν. εἰ γὰρ τοῖς παθοῦσιν οὐδ’ εἰπεῖν θέμις ὑπὲρ ὧν ἔπαθον, πῶς εὐσεβοῦσιν οἱ τούτων αἴτιοι παριόντες;

τὸ μὲν οὖν ἐφ’ ἡμῖν τοῖς Κορινθίοις, οὔτε Ποτίδαια ἀπόλωλεν οὔτε ἡ τῶν Ἀθηναίων πόλις ἠσέβηκεν, ἡ γὰρ ἐκπεμ- φθεῖσα δύναμις ἐκ Κορίνθου μετὰ Ἀριστέως τοῖς μὲν εἰς τὴν σωτηρίαν, τούτοις δὲ εἰς τὸ μὴ παρανομῆσαι συνεμάχει· ἐπεὶ δὲ ἀσθενέστεροι κωλύσαι τὰ δεινὰ ἐφάνημεν, τὸ τιμωρήσασθαι τῶν πεπραγμένων τοὺς αἰτίους ὑπολείπεται.

6. Ἐπιτρέψατε δ’ ἡμῖν πρὸ τῆς Ἀθηναίων κατη- γορίας ὀλίγα πρὸς ὑμᾶς αὐτοὺς παρρησιάσασθαι. καὶ γὰρ οὐδὲ ἄλλα ἐστὶ τὰ λυμήναντα τοῖς πράγμασιν ἢ ταῦθ’ ἅπερ νῦν ἐροῦμεν. καὶ οὔτε Ποτίδαια οὕτως ἂν 4 cf. t. V 389, 9 6 cf. t. II 28, 14. Thuc. I 60, 2 1 αὐτοὺς HVBMa sed in hoc ’ in ‘corr m 3, Cl 2 πᾶσιν Vi sed παθοῦσιν in rnarg m3 3 παριόντες scripsi auctore Re περ ὄντες libri edd ὑπάρχοντες Iacobs Ach Tat 778 4 οὖν inser Β 5 οὐδ’ HV 7 τὴν om Μ Ι τούτοις δὲ Β sed τοῖς δ’ infrascr τοῖς δ’ HV et coni Mor Not f. VI v 8 κω- λῦσαι Ma edd fortasse recte at cf. ad t. V 473, 8 10 ὑπαι- τίους BViMaCl 11 'Epitrqecate — 18,1 Ποτιδαιάτας citat Io. Sicel. Doxap. in commentario ad Hermogenis περὶ εὑρέσεως II 5 codicis Barocciani gr. 175 fol. 66 (cf. t. II p. 86) 86) ad verba ὅτι Ἀθηναῖοι ἀρχῆθεν ἀσεβεῖς (ed. Walz rhet. gr. III p. 89, 17) praemissis verbis σημείωσαι ὅτι ὁ Λιβάνιος ἐν τῷ παρόντι ζη- τήματι τὸν κατήγορον μελετῶν τῆς μὲν διηγήσεως ἐντεῦθεν ἄρ- χεται ἔνθεν καὶ ὁ τεχνογράφος λέγει, ἐν δὲ τῇ προδιηγήσει οὐ πάντα περιλαμβάνει ὧν ὁ τεχνογράφος τὰ νῦν μνημονεύει, οὔτε γὰρ περὶ τῆς λύσεως τῶν τριακοντουτίδων σπονδῶν διέξεισιν οὔτε περὶ τοῦ Κυλωνείου (λωνείου cod.) ἄγους, ἀλλὰ περὶ μόνου τοῦ πόλεις Ἑλληνίδας ὐπ’ Ἀθηναίων ἀναστάτους γενέσθαι. καὶ σκόπει πῶς ἔχει ταῦτα παρ’ ἐκείνῳ: [ἐκ τοῦ λιβανίου:] Ι δὲ post πρὸ ras 1 — 2 litt Ma 12 αὐτοὺς ἡμᾶς Doxap 13 ,,ma- lim τὰ λυμῃνάμενα“ Re 14 ταῦτα Doxap | ὁρῶμεν Doxap ἂν inser Ma3 om BCl Doxap ἐτράφη, πόλις συγγενής, οὔτε τοσοῦτοι τῶν Ἑλλήνων οἶ μὲν ἄρδην ἀνῄρηντο, οἱ δ’ ἐδούλευον οὔτ’ ἂν ὅλως ἐν τοῖς Ἕλλησιν ἦν τύραννος πόλις, εἰ μὴ δι’ ὑμᾶς, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, καὶ τὴν ὑμετέραν ὀλιγωρίαν, οἳ πολλά- κις ἡμῶν ἠκούετε λεγόντων καὶ βοώντων ὡς ἐπιβου- λεύεσθε, ὡς περιστοιχίζεσθε, ὧς λήσει τὸ κακὸν τοῦτο πορρωτέρω προελθὸν καὶ δύναμις ἐπι- στήσεται ταῖς πόλεσι πρὸς ἣν οὐδ’ | ἀντι- RIV 351 σχεῖν δυνησόμεθα, εἰ μή τις ὁ κωλύσων φανεῖ- ται. ὑμεῖς δ’ οὐδέποτε ἐπεστράφητε οὐδ’ ἐπιστεύσατε, ἀλλὰ καὶ ἔχθρᾳ τινὲς ἰδίᾳ ταῦτα ἐνόμιζον ὑφ’ ἡμῶν λέ- γεσθαι.

τοιγαροῦν ἐπὶ πολλῆς ἐρημίας καὶ σχολῆς <πᾶσαν> μικροῦ τὴν Ἐλλάδα καὶ ὥσπερ τὴν Μυσῶν 5 sq. Thuc. I 68, 2 6 Dem. p. 43, 1 10 cf. t. V 250, 1. Dem. p. 665, 5 13 cf. t. 1 476, 6; t. II 22, 12; 251, 2; t. III 91,19; ep. 194; 535; 673; 730 1 ἀνεστράφη Doxap ἀνετράπη coni Mor at cf. p. 9,13 2 οἱ δ’ scripsi cum Iacobsio Lect 112 οἵδ’ HVMMaOl edd οἱδ’ Vi οἱ δὲ Β Ι δὲ Doxap 3 ὑμῶν Β sed ᾶς suprascr, Ma sed ᾶς supra ῶν m3 4 ἡμετέραν Β sed ἡ in υ corr, Ma sed ὒ suprascr m 3 Cl Doxap Ι ὀλιγωρίαν Ma sed ὀλι in ras m 3 | οἱ scripsi ex HVVi Doxap ut e Mon Iacobsius Ach Tat 928 εἰ BCl οὐ MMa sed in hoc οἳ suprascr, edd scriptura in Cr evanuit 5 λεγόντων καὶ βοώντων scripsi e MBViMa Cl Doxap βοώντων καὶ λεγόντων HV edd scriptura in Cr eva- nuit Ι καὶ λεγόντων del Cobet Coll 292 Misc 479 Ι ἐπιβουλεύεσθε Ma sed ε (4) in ras m3 ἐπιβουλεύεσθαι Vi sed ε supra αἰ m2 Cl 6 ὧς περιστοιχίζεσθε in marg add BVi 2 Ma 3 om Cl 7 περαιτέρω Ma sed γρ πορρωτέρω in marg Ι παρελθὸν Doxap 8 πόλεσιν BMa | οὐδὲ Β 9 φανεῖται Ma sed εῖ in ras m 3 φανήσεται Doxap 10 οὐδὲ πώποτε HV 11 ἔχθραι Ma sed αἰ in ras m 3 ἔχθραι Cl ἔχθρα Doxap ἔχθρας Β | τινὸς Β Ι ταῦτ’ HV | ὑφ’ Vi sed παρ’ in marg m2 13 πᾶσαν inserui coll t. I 166,6 om libri edd sed ,,fortasse μικροῦ πᾶσαν“ Re ὅλην μικροῦ Iacobs Lect 112 | τὴν(2) om Par 3017 et deleri vult Gasda at cf. ep. 730 et Dem. cor. § 72 p. 248, 23 ἔχουσι τοὺς Ἴωνας, τοὺς νησιώτας, τὸν Ἑλλήσποντον, τὰ ἐπὶ τῆς Θρᾴκης, Δωριέας, Αἰολέας, ὧν ἔνιοι καὶ συγγε- νεῖς εἰσιν ἡμέτεροι. ταῦτα μὲν ἵξω, πρὸς δὲ τὴν Πελο- πόννησον τίνα; Κέρκυραν, Κεφαλληνίαν, Ἀκαρνᾶνας, ἐν αὐτῇ τῇ Πελοποννήσῳ τοὺς πλείστους Ἀχαιῶν. ἐπιλείψει ἡμᾶς ἡ ἡμέρα λέγοντας τῶν δουλευόντων τὰ ὀνόματα.

καὶ οὐ τοῦτό πω δεινὸν καίπερ ὄν δεινόν, εἰ τῶν Ἑλλήνων τινὲς τὴν ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασιν ὑπὲρ ἧς καὶ πρὸς τὸν Μῆδον ἐκινδυνεύσαμεν, ἀλλ’ οὕτως ὠμὴν καὶ πικρὰν κατεστήσαντο τὴν ἀρχὴν ὡς σφόδρα εἶναι τὰ τῶν βαρβάρων φιλάνθρωπα. τί γὰρ αὐτοῖς τῶν ἀνηκέστων τε καὶ δεινῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους οὐ πέ- πρακται; οὐ φόρους ἐπέβαλον; οὐ ναῦς παρείλοντο; οὐ τὰς ἐν ταῖς πόλεσι δίκας εἰς αὑτοὺς μετέπεισαν; ὢ 1 Thuc. I 59 5 Dem. cor. p. 324, 17 7 Dem. Phil. III p. 125, 2. Isid. Pel. ep. III 394 13 Her. Ι 106. Thuc. 1 96, 2 1 ἰωνας Vi sed αἰῶνας in marg m 2 ἴοντας Doxap Ι τὰν τα Ἑλλήσποντον om Doxap Ι (??)ὺς Vi τοὺς BMaCl 2 τῆς om ΗΒΜοn Doxap „non “ Re | καὶ om Doxap Ι συγγενῆς Doxap 3 voce ἡμέτεροι des Cr fol. 96, sequentia usque ad 16, 16 ἔχουσι perierunt Ι δὲ om Doxap Ι Πελοπόννησον scripsi e Ma coll 1. 1459,1; t. II 112,9; 134,18; 566,17; t. V 92,12; 132,3 πελοπόνησον reliqui libri Doxap edd Ι δὲ post πελοπόνησον Doxap 4 καρνάνας V 5 τῇ inserui e Doxap om libri edd | Πελοποννήσω scripsi ex HMa et(πελοπονήσῳ) Doxap πονήσῳ VMBViCl edd 6 ἡμᾶς et λέγοντας scripsi ex HV Doxap με et λέγοντα reliqui libri edd Ι ἡ om V 7 Πω scripsi e BViMaCl Doxap cum Cobeto Coll 292 coll Dem. Isid. ll. 11. πως HVM οὕτως Iacobs Add 339 Ι καίπερ] καὶ Doxap 8 ὑπὲρ — 9 ἐκινδυνεύσαμεν om Doxap 9 πρὸς om Μ Mor | δῆμον HV et γρ in marg Β Ι ὠμὴ Doxap 10 κατεστήσατο Η κατέστησα· Vi sed κατεστήσαντο in marg m 2, Ma sed in κατεστήσαντο corr m 3, Cl 11 τὰ τῶν Οἶ’ sed in τὰ corr m 2 | τῶν(1) inser Β om Μ Ma sed in hoc inser m 3, Mor 12 τε inserui e Doxap om libri edd 13 ναοὺς MBViMaCl Doxap ναῦν V 14 ταῖς om M Mor | αὐτοὺς scripsi αὐτοὺς Hbri edd | μετέθηκαν Doxap | ὢ πό- σοὺς] οὐ πολλοὺς vel πλείστους — 13, 1 ἀπολωλέκασι; Iacobs Lect112 πόσους ἀπολωλέκασι τοῖς μὲν ἔνδειαν φόρων, τοῖς δ’ ἔκλειψιν στρατιᾶς, τοῖς δ’ ἄλλοις ἄλλα ἐγκαλοῦντες. τὰς κληρουχίας ἀφίημι, τὰ τῶν στρατηγῶν ἴδια κέρδη οἷς ἄλλοι δίδονται φόροι.

9. Τὰ μὲν δὴ πρῶτα τῶν χρηστῶν τούτων ἀδική- μάτα ταῦτά ἐστι, μᾶλλον δὲ ἀσεβήματα, τὸ γὰρ εἰς πόλεις Ἑλληνίδας καὶ θεοὺς Ἑλληνίους παρανομῆσαι τίνος ἔλαττον ἀσέβημα ἡγεῖσθε; ἀλλ’ ἐπειδὴ ταῦτα αὐτοῖς συγκεχώρηται, θεάσασθε οἵα ἐπενεανιεύσαντο. ἀλλὰ Ποτίδαιαν ἡμεῖς Ι ἀπῳκίσαμεν ἐπὶ τοῖς ἴσοις RIV 352 καὶ ὁμοίοις τά τε αὑτῶν νόμιμα δόντες καὶ καθ’ ἕκαστον ἔτος τοὺς ἐπιδημιουργοὺς ἐκ Κορίνθου πέμ- ποντες. καὶ γάρ, εἰ τῷ τόπῳ διήλλαττον, ἀλλ’ ἕν ἦσαν γένος. καίτοι καὶ τὸ χωρίον ἀτεχνῶς ἀπείκαστο πρὸς τὴν Κόρινθον. ὥσπερ γὰρ ἡμεῖς τῆς Πελοποννήσου τὸν ἰσθμὸν ἔχομεν. οὕτω τῆς Παλλήνης ἐκεῖνοι.

ἐπὶ 2 Xen. Hell. V 2, 22 7 cf. p. 19, 12. t. III 283, 21 9 cf. p. 42, 11. Plut. de comm. not. p. 1079 D 10 sq. Thuc. V 79,1 12 cf. p. 14,18. Gregor. Cypr. antil. § 7 p. 55,24 cum schol. Thuc. I 56 cum schol. (Suid s. v. δημιουργοί) 16 Thuc. I 56 1 δὲ Doxap | ἔκλειψιν Β sed κ e λ corr, Vi sed ἔλλειψιν in marg m 2 ἔλλειψιν HV ληψιν Doxap 3 κληρουχίας Ma sed χί in ras m3 5 ἀδικήματα μᾶλλον δὲ ἀσεβήματα ταῦτά ἐστι Β 6 ταῦτ’ H 7 καὶ θεοὺς in ras Mas 3 Ι ἑλληνικοὺς παρανομίσαι Doxap 8 inter ἡγεῖσθε et ἀλλ’ verba μέχρις ὧδε τὰ τῆς ποτιδαίας, εἶτα ὁ περὶ αὐτῆς εἰσβάλλει λόγος inser Doxap 9 θεάσασθε om Doxap 11 αὐτῶν HVViMaCl Doxap | διδόντες Doxap 12 ἔθος Η Mor 13 καὶ om Doxap Ι εἰ γὰρ Doxap | ἑνὸς et 14 γένους Doxap 14 γένος ἦσαν Μ Mor Ι καὶ om Vi | ἀτεχνῶς scripsi ex HV Doxap ἀκριβῶς MVi sed in hoc ἀτεχνῶς in marg m 2, MaCl edd 15 Πελοποννήσου scripsi ex HBMa Doxap πελοπονήσου VMViCl edd cf. p. 12, 3 et 5 16 πἁλλήνης Β πελλήνης HVM sed in hoc α supra ε, Vi πελοποννήσου Doxap τούτοις μὲν ἐξεπέμψαμεν Ποτίδαιαν, οὗτοι δὲ βίᾳ λαβόντες κατέσχον. ἦν τοῦτο οὐ μικρὸν ἀδίκημα πόλιν συγγενῆ καὶ φίλην δουλεύειν Ἀθηναίοις φρουράν τε παρὰ τούτων δέχεσθαι. καὶ τὸ πρᾶγμα οὐδὲν διέφερεν ἢ εἰ παρ’ ἡμῶν αὐτῶν τῶν Κορινθίων φόρους ἐπράτ- τοντο. ἡ γὰρ εἰς τοὺς ἀποίκους ὕβρις ἐπὶ τοὺς ἐκ- πέμψαντας εἶχε τὴν ἀναφοράν. ἀλλ’ ὅμως οἱ τοιαῦτα ὑβριζόμενοι καὶ προπηλακιζόμενοι τὴν ἡσυχίαν ἤγομεν, ἦγον δὲ καὶ οἱ Ποτιδαιᾶται παρὰ τὴν αὑτῶν ἀξίαν 10 δεδουλωμένοι. τοὺς φόρους ἀπέφερον, ἐκρίνοντο παρὰ τούτοις [οἱ Κορίνθιοι], τὰς ἐπιβαλλομένας ἐστρατεύοντο. ἀλλ’ ἔνα μὴ καθ’ ἕκαστον λέγω, προθύ- μως ἠτύχουν.

11. Πόθεν οὖν ἀφόρητοι καὶ ἡμῖν τοῖς Κορινθίοις καὶ τοῖς Ποτιδαιάταις ἐγένοντο οὗτοι; καὶ τί τοὺς ἀνθρώπους αὐτῶν ἀπέστησε; τὸ μηκέτι μηδ’ ὡς τοῖς ἄλλοις ὑπηκόοις ἐθέλειν αὐτοῖς χρῆσθαι, περιττότερα δ’ ἐξευρίσκειν ἐπιτάγματα. ταῦτα δ’ ἦν τίνα; τοὺς ἐπι- δημιουργοὺς μὴ δέχεσθαι, τὰ τείχη καθαιρεῖν, ὅλως 2 Thuc. I 59 3 Thuc. I 64, 1 7 Dem. p. 704, 8 18 cf. t. IV 133,5 19 Thuc. I 56 1 ἐξεπέμψαμεν scripsi auctore Re coll 1. 6 et p. 16,8. Thuc. II 27, 1; VI6,3 ἐπέμψαμεν libri edd | εἰς Ποτίδαιαν coni Mor 3 καὶ om Doxap 4 παρὰ Vi sed περὶ in marg m 2 περὶ BMaCl 5 φόρον Doxap 7 οἱ om Doxap 9 ἦγον δὲ] ἡ γὰρ δὴ Doxap | περὶ BCl | αὐτῶν scripsi αὐτῶν libri edd 10 καὶ ante παρὰ Doxap | παρὰ Vi sed περὶ in marg m 2 11 οἱ Κορίνθιοι post 8 ἤγομεν transponendum censet Gasda cancellavi ut glossam ad ἤγομεν in margine positam postea- que huc delatam 12 καθ’ ἕκαστον scripsi e BViMaCl Doxap καθέκαστον HVM edd 14 ὑμῖν BMa sed in hoc η supra ὒ m 3, Cl | καὶ ante τοῖς Β 16 μὴ δ’ ΗΜΒ ViMaCl Doxap 18 ἐξευρίσκει περὶ τὰ πράγματα Doxap | ἐπιδημιουργοὺς scripsi e Β coll p. 13,12 et Thuc. 1. 1. δημιουργοὺς reliqui libri Doxap edd ἀνηρῆσθαι. πῶς γὰρ | ἂν οἰκοῖτο πόλις ἡ μήτε RIV 353 ἄρχουσι, τοῖς ἑρμηνεῦσι τῶν νόμων, χρωμένη γυμνή τε οὖσα τειχῶν καὶ ταῦτα ἐν Θρᾴκῃ; καθ’ ἑκάστην γὰρ δήπουθεν ἡμέραν ἐξῆν ἂν τοῖς Θρᾳξὶ βαδίζειν ἐπὶ τὴν πόλιν.

καὶ ταῦτα ἐπέταττον ὅλως ἔγκλημα μὲν οὐδὲν φανερὸν ἐπάγειν ἔχοντες, εἴγε μὴ ἔγκλημά ἐστιν ἐλευθερίας ἐπιθυμεῖν τοὺς ἐξ ἀρχῆς ἐλευθέρους ὑποψίας δέ τινας καὶ ὑπονοίας λέγοντες. ἀφ’ ὧν γὰρ περὶ Κέρκυραν ἀδικήσασιν αὑτοῖς συνῄδεσαν, οὐδὲ τὴν Ποτίδαιαν ἀσφαλῶς ἔχειν ἡγοῦντο. ἐβούλοντο δὲ καὶ ἡμᾶς τοὺς Κορινθίους λυπεῖν, ὅτι Κερκυραίων ἡμᾶς ἀπεστερήκεσαν, ἄλλων ἀποίκων. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ τὸ καινότατόν ἐστιν· ὧν ἠδίκουν αὐτοὶ δίκας ἀπῄτουν ὡς ἀδικούμενοι.

διὰ μὲν δὴ ταῦτα ἀδίκως καὶ βιαίως τοῖς Ποτιδαιάταις προσεφέροντο, οἱ δὲ τὰ μὲν πρῶτα ἱκέτευον <καὶ> ἐδέοντο μηδὲν νεωτερίζειν περὶ πόλιν, ἐᾶν <δὲ> τὸν ἐνόντα κόσμον τῆς πολιτείας. ὡς 8 Thuc. 156,1. 57,4 11 Thuc. I 44,2 16 Thuc. 158,1 1 ἀναιρεῖσθαι Doxap | ἂν om Doxap | μήτ’ Doxap | ἐρμη- νεῦσι scripsi coll Plat. leg. X p. 907 D ἕλλησι libri Doxap edd „num μήτε ἄρχουσιν ἑλληνικοῖς μήτε νόμοις χρωμένη?“ Re 3 οὖσα om Mor | ταῦτ’ BViMaCI 4 ἡμέραν om HV | αὐτοῖς Doxap 5 ταῦτ’ Doxap | ἐπέλαττον Vi ἐπ’ ἔλαττον Cl ἐπέ- λαττόν ἐστιν Doxap ἐπ’ ἔλαττόν ἐστιν ΗΒΜa sed in hoc ἐστιν inser m 3 | ὅμως Β 6 φανερὸν οὐδὲν MViMaCl Mor φανερὸν οὐδενὶ Β | οὐδὲν om et φανερὸν post ἐπάγειν Doxap | ἐπάγειν Ma sed σ supra π m 3 | εἴγε — 8 λέγοντες praemisso κείμενον in marg Ma 3 om Cl | μὴ scripsi ὅλως libri edd at „num εἰ μή nisi si“ Re 7 ἐλευθερίας — 8 λέγοντες in marg Β | τὰς et ρας Doxap 8 τινες καὶ ὑποψίας λέγονται Vi | καὶ om Doxap 9 ἀδικήσασιν scripsi ἄδικε ἱν libri Doxap edd | αὐτοῖς scripsi e Μ αὐτοῖς VMa sed in hoc ῖς in ὺς corr m 3, Cl Doxap edd αὐτοὺς HBVi 11 Κερκυραίοις Doxap 12 ἀπεστερήκεσαν Ma sed γρ ἀπεστερήκασιν suprascr m 3 ἀπεστερήκασιν Μ Doxap Mor 13 καινότερον Doxap 15 τάμεν Β 16 καὶ et 17 δὲ inserui om libri Doxap edd | δὲ post ἐδέοντο ViMaCl Mor del Re 17 „malim ὄντα simphx" Re δ'] οὐδ’ Doxap οὐδὲν εὑρέσθαι χρηστὸν οἷοί τ’ ἦσαν, ἀλλ’ ἔπλεον ἐξ Ἀθηνῶν τριήρεις καὶ οἱ τὰς ἀρχὰς καὶ τὰ τείχη κατα- λύσοντες καὶ ἠπειλοῦντο ἀπειλὰς τὰς φρικωδεστάτας, ὅτι δὴ μὴ παραχρῆμα μηδ’ εὐθὺς ἐπείσθησαν αὐτοῖς κελεύουσιν, ὁ δὲ κίνδυνος ἦν αὐτοῖς περὶ ἀνδραποδι- σμοῦ καὶ ἀναστάσεως τῆς πατρίδος, τότε δὴ προσβια- σθέντες οἱ δυστυχεῖς ἐφ’ ἡμᾶς τοὺς πατέρας κατέφυ- γον, ἐπὶ τὴν ἐκπέμψασαν αὐτοὺς πόλιν, ὡς μόνην ταύτην σωτηρίαν ἕξοντες.

καὶ ἡμεῖς ἐδεξάμεθα, ὁμολογοῦμεν. ἢ τί πράττειν ἐχρῆν; παῖδας ἱκέτας μὴ δέχεσθαι; βίαν δ’ οὕτως ὠμὴν ἐᾶν; πολιορκίαν δ’ ἄπορον καὶ τροφὰς ἀπανθρώπους οὐ προσεδοκῶμεν RIV 354 ἔσεσθαι. ἀλλ’ οὐκ εἰς | μακρὰν ταῦτα πάντα ἧκεν ἀθρόως τὰ δεινά. καὶ οὕτως ἠγανάκτησαν οἱ χρηστοὶ ὧς οὐδ’ ὅτε ἡ πόλις αὐτοῖς ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐνε- πρήσθη. οὔκουν ἔχουσί τινα εἰπεῖν τότε τοιαύτην πολιορκίαν. ἀλλὰ καθαρὰ μὲν ἡ βασιλέως γῆ τοιούτων 1 sq. Thuc. Ι 58, 1 3 ΙΙ. ν 220; π 200 6 Thuc. Ι 106 12 Timc. IV 32, 3 sq. 15 Her. VIII 53 1 εὕρασθαι Η εὑρέσθαι V | οἷοίτε Η Doxap 2 ἀθη- ναίων Doxap | καταλύσαντες HV Doxap 3 καὶ om HV Doxap 4 δὲ Doxap | παρὰ χρῆμα Η | μὴ δ’ HBViMaCl Doxap 5 ἦν om Ma 6 προσβιασθέντες Ma sed γρ προ- βιβασθέντες in marg m3 7 καὶ ante τοὺς Doxap 8 αὺ- τοῖς Η 10 πράττειν ἐχρῆν scripsi ex HVB Doxap ut e Par 3017 Gasda ἐχρῆν πράττειν MViMaCl Mor ἐχρῆν om Re 11 μίαν Doxap | δ’ om Doxap | δ’ inserui ex HVBVi MaCl Doxap cum Iacobsio Lect 112 om Μ edd 12 διά- πυρον coni Re ἀπόρρητον Iacobs Add 153 Lect 112 13 πάντα ταῦτα Ma πάντα om Doxap 15 ὡς δ’ οὐδ’ Doxap | ἡ πόλις post βαρβάρων Doxap 16 καὶ ante οὔκουν inser ma 3 | voce ἔχουσι rursus inc Cr fol 66 v ἔχουσίν Μ 17 βασίλισσα Doxap μυσῶν, ἐμπέπλησται δὲ ἡ Ἑλλὰς κακῶν καὶ μεμίανται.

ἐπειδὴ γὰρ ἐπύθοντο βουλομένους σώζεσθαι τοὺς ἀνθρώπους, εὐθὺς ἐπέστησαν καὶ καθεῖρξαν περιστάν- τες ἐκ γῆς, ἐκ θαλάττης, ὁ ναυτικὸς ὄχλος, οἶ πεζοί, οὐδὲ στῆναι πρὸς ὀλίγον οὐδὲ ἀναπνεῦσαι τοῖς τα- λαιπώροις παρέσχον, ἀλλ’ ὥσπερ θηρία, οὐκ ἀνθρώ- πους ἀπολαβόντες οὕτως ἀκριβῶς παρεφύλαττον τὰς ἀφορμάς, τἀς κατάρσεις, μηδὲν ἐκπλεῦσαι, μηδὲν εἰσ- πλεῦσαι, ἕως αὐτῶν τὰς τροφὰς ὁ χρόνος ἐξανάλωσε καὶ ἦν ὑπόλοιπον οὐδὲν ἄλλο ἢ οἶ τῶν τροφῶν δεό- μένοι.

τότε τοίνυν ἐλεῆσαι δέον, ἐξαγαγεῖν τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλήλων ἐξαρπάσαι, οὐδὲν γὰρ τῶν ἔνδον νεωτεριζομένων ἠγνόουν οἱ προσκαθήμενοι καὶ προσ- εδρεύοντες καὶ ὀδυρομένων τὴν χρείαν ἀκούοντες, οἱ δὲ τοὺς ἀνθρώπους ἐπαφῆκαν ἀλλήλοις καὶ τὸ ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον ἀνέμειναν γενέσθαι καὶ ἀναλωθῆναι 2 Thuc. II 102,4 3 Thuc. II 58,1 6 cf. Greg. Cypr. p. 67,10 16 cf. p. 42, 6 sq. 1 δ’ Η | μεμίασται Doxap 2 ἐπεὶ CrHBVi Vi Doxap | ἐπεἰ- θοντο Doxap | βουλομένους Ma sed οὐλομένους in ras m 3 σώιζεσθαι Cr | τοὺς om Doxap 4 ἐκ(2) Vi sed καὶ in marg m 2 καὶ CrHV Doxap | θαλάσσης Doxap 5 πρὸς ὀλίγον re- posui e libris Doxap προσολίγον edd | ἀναπνεῦσαι Β sed νευ in ras ἀναπαῦσαι MaCl | τοὺς ταλαιπώρους Doxap 7 ἀπο- λαβόντες Β sed ἄπο ex ἐπὶ corr ἐπιλαβόντες MVi sed in hoc ἐπελαύνοντες in marg m 2, MaCl παραλαβόντες Doxap | ἀπ’ ἀνθρώπως Doxap | παρεφυλάττοντο BViMaCl Mor 8 κατάρ- σεις Ma sed καταρ in ras m 3 | ὧς vel ὥστε ante μηδὲν (1 et 2) inserendum coni Gasda 9 ἐξηνάλωσε Ma sed ἁ supra ἡ et ἡ supra ἁ m 3 ὢ ἐξανήλωσε Doxap 11 ἐξάγειν Doxap 12 ἔνδον inser Mas 13 προκαθήμενοι Doxap | μαὶ προσε- δρεύοντες vidcntur, ut scholium, delenda esseu Re 15 τὸ ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον scripsi cum Gasda τὸν ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον Vi sed δείπνοις μῦθον in marg, MaCl τὸν ἐν τοῖς δείπνοις μῦθον CrllVMB Doxap edd 16 ὡς ante ἀναλωθῆναι HV περὶ αὑτὴν τὴν πόλιν καὶ ἐμπλησθῆναι Ποτιδαιάτας κακῶν.

17. Ἀπὸ τοιοῦτ’ ὢν ὑμῖν ἔργων ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμος παρέστηκεν ἐρήμην μὲν ἀνδρῶν ποιήσας τὴν Ποτίδαιαν πόλιν, πλήρη δὲ ἀσεβείας, καὶ τοὺς μὲν ταῖς τραπέζαις παραδούς, τὸ πλέον μέρος, ὀλίγους δὲ ἀνθ’ ώπους ἐξελάσας δυστυχεστέρους τῶν ἀναλωθέν- των καὶ μᾶλλον οἰκτροὺς τὰ δεινὰ ἐν ἑαυτοῖς φέρον- RIV 355 τὰς, πολιορκουμένους ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς.

κα- θαροί γε. οὐ γὰρ οὗτοι φέρουσιν ἢ τὰ σώματα οἶς προσήδρευσαν ἢ τὰς ψυχὰς αἷς περὶ τῆς πολιορκίας διενοήθησαν; ἀλλ’ οὐκ ἐναγεῖς; οὐκ ἀκάθαρτοι; οὐ τῇ κοινῇ φύσει πολέμιοι; οὐ πᾶν ὅ τι ἂν εἴποι τις; ἀλλ’ ἂν μὲν εἷς ἄνθρωπος ὁ τυχὼν τῶν πρὸς τὴν εὐσέβειαν κατολιγωρήσῃ ἢ θυσίαν τινὰ οὐ καθαρὰν θύσας ἡ βωμὸν μιάνας ἢ μιαρὸς ὢν αὐτὸς εἰς τὰ εἴσω τῶν περιρραντηρίων βιάσηται, οὐδὲ φωνὴν ἀνέξεσθε οὐδ’ 1 cf. p. 37,7 7 Thuc. II 70,2 17 Aesch. Tim. p. 4,2; 79, 2 | Thuc. VII 69, 4. Xen. Cyr. III 3, 69 1 αὐτὴν scripsi cum Gasda coll p. 37, 7 αὐτὴν libri edd | αὐτὴν τὴν] τὴν αὐτὴν Μ | „fortasse ἀνηκέστων vel tale quod epifhetum κακῶν“ Re | voce Ποτιδαιάτας desin Doxap addens οὕτω μὲν οὖν ἐν τούτῳ τῷ ζητήματι ὁ σοφιστὴς διηγήσατο 3 ἡμῖν VBMaCl 4 δῆμος παρέστηκεν scripsi e CrHVBVi MaCl παρέστηκε δῆμος Μ edd 5 τοὺς om CrHV | μὲν ταῖς] ταῖς μὲν CrHV Re 6 δὶ om CrH inser V2 7 ἀν- θρώπων Vi 9 πολιορκουμέναις ὑπὸ Mci sed αἷς in οὑς corr m 3 Cl | ἐπὶ ex ὑπὸ corr Β ἔτι coni Iacobs Lect 113 | Í δὲ ἁγνόν; τί λεκτέοι; καθαροί γε; οὐ γάρ· τί γὰρ οὗτοι φέρουσιν ἁγνόν; ἤ τὰ σώματα coni Iacobs locum corruptum habet Gasda 10 ἢ in ras Μα3 11 προσήδρευσαν scripsi e CrHVBVi MaCl προσήδρευον M edd 12 post διενοήθησαν signum in- terrogationis posui punctum libri edd | δὲ post οὐ inser Β 13 ὅ τι in ras Cl 2 ὅτι Vi | ἂν in ras Cl 2 | εἴπῃ ΜΒ | τίς HVi Cl 16 τὰ reposui e libris τὸ edd | ἔσω Vi ἶσα Ma sed ἴσω corr m 3, Cl ἔσται τις οὕτως ὀλίγωρος οὔτε γέρων οὔτε νεώτερος ὃς οὐκ ἐπέξεισιν εὐθὺς αὐτῷ καὶ τιμωρεῖ τοῖς θεοῖς· πόλιν δὲ τὴν ἀξιοῦσαν προεστάναι τῆς Ἑλλάδος καὶ τὰ δίκαια τοῖς ἄλλοις βραβεύειν τοιαῦτα ἱερεῖα ὲν Ποτιδαίᾳ κατασκευάσασαν καὶ μιάνασαν ἅπαντας μὲν τοὺς ἐκεῖ βωμούς, ἅπαντα δὲ τὰ ἕδη τῶν θεῶν, ἄβα- τον δὲ τὸν τόπον ποιήσασαν πᾶσι, δι’ ἢν οὔτε οἰκίαι καθαραὶ οὔτε ἀγοραὶ καὶ στενωποί, πάντα δ’ ἀκάθαρτα καὶ μύσους μεστά, ὅ τε χῶρος ἐν ᾧ ταῦτα ἐγίγνετο ὅ τε τὴν πόλιν περιέχων ἀήρ, οἱ τρέφοντες, οἱ τρεφό- μένοι, ὁ σίδηρος, τὸ πῦρ, αἱ τράπεζαι, τὴν δὴ τοι- αύτην, εἰπέ μοι, πόλιν περιόψεταί τις Ἑλληνίοις προσ- ιοῦσαν θεοῖς καὶ κοινωνοῦσαν ἡμῖν σπονδῶν, πανη- γύρεων; τὸν δὲ αὐτὸν κρατῆρα στησόμεθα ἡμεῖς τε καὶ οὗτοι; στέγην δὲ τὴν αὐτὴν | ἢ θέατρον RIV 356 Ἑλληνικὸν τίς ἂν τολμήσειεν εἰσελθεῖν, περιαγγεῖλαι δὲ Ὀλυμπικὰς ἢ Πυθικὰς ἐκεχειρίας; ἐμοὶ μὲν γὰρ 4 Dem. p. 36,7 10 sq. cf. p. 27,18 12 cf. p. 13,7 13 Arist. Lys. 1129 sq. 14 II. ζ 528 Οδ. β 431. Dem. p. 531,10; 1072,21. cf. Boeckh ad Pind. Isth. II 29 16 Thuc. IV 122, 1 17 Paus. V 4, 5; 20,1 1 τίς CrHBViMaCl 2 αὐτῶ inserui post εὐθὺς αὐτοῖς ante εὐθὺς CrH om reliqui libri edd 5 κατασκευάσασαν Ma sed γρ΄ κατασκευάσασαν ἅπαντας καὶ μιάνασαν in marg m 3 πάντας μιάνασαν Μ Mor | ἅπαντας om Β 6 ἅπαντα scripsi ex HVBViMaCl scriptura in Cr parum certa πάντα Μ edd | τὰ ἴδη τὰ CrHV 7 πᾶσιν MaCl 9 μίσους CrHMaCl ἐγίνετο Μ edd 10 περιέχων scripsi auctore Cobeto Coll 292 ὑπερέχων libri edd 11 δὴ scripsi e Par 3017 cum Gasda ὑπερέχων libri sed ἑ in ἡ corr Ma s 12 μοι om BViCl inser Mas 3 | θεοῖς προσιοῦσαν CrHV Re 13 σπονδῶν Ma sed ὂν ex οὐ corr m 3 | πανηγύρεως Vi 16 περιαγγεῖλαι scripsi auctore Re περιαγγείλας libri sed περὶ ἁμίλλας in marg Vi 2, edd 17 δὲ inserui e CrHV sed in hoc eras, BViMaCl om M edd | ὀλυμπιακὰς Β sed α(1) suprascr, Vi | δὴ post γὰρ BMaCl οὐδ’ ὁ πρὸς αὐτοὺς πόλεμος καθαρὸς εἶναι δοκεῖ, ἀλλὰ καὶ τοῦτο μίασμά ἐστι τούτοις εἰς χεῖρας ἰέναι. τοσαύ- τῆς ἀρᾶς εἰσι καὶ ποινῆς μεστοί.

19. Εἶτα εὐσεβείας οὗτοι μνημονεύουσι, καὶ ποῦ θέμις; θυσιῶν τε καὶ μυστηρίων. οἴχεται ταῦθ’ ὑμῖν καὶ ἀνατέτραπται. ἐπειδὴ δὲ μυστηρίων ἐμνημόνευσα, βούλομαί τι τῶν ἐκεῖθεν εἰπεῖν, ἔστι δ’ οὐ τῶν ἀρρή- των ὃ μέλλω λέγειν. οὗτοι γὰρ τά τ’ ἄλλα καθαροῖς εἶναι τοῖς μύσταις ἐν κοινῷ προαγορεύουσιν, οἶον τὰς χεῖρας, τὴν ψυχήν, τὴν φωνὴν Ἕλληνας εἶναι, καὶ ἰδίᾳ πάλιν τὸ εἰ τοῦ καὶ τοῦ σίτου ἐγεύσω, οὐ καθαρὸς πάρει. καὶ πολλὴ τούτων παρὰ τοῖς μυστα- γωγοῖς ἐπιμέλεια.

εἶτα, ὦ πάντων τὰ μὲν ἐπὶ τῷ σιτεῖσθαι φύντα καὶ νομισθέντα ἐξ ἀρχῆς οὐ πάντα δίδοτε οὐδὲ συγχωρεῖτε, ἀλλὰ καὶ τούτων ἐξέτασις καὶ κρίσις γίγνεται ὧν ἥ τε γῆ καὶ θάλαττα τοῖς ἀνθρώποις δίδωσιν, ἃ δὲ μήτε ἡ φύσις 8 cf. p. 39, 18 sq. Luc. de sacrif. § 13. Lob. Agl. p. 15 11 Porphyr. abst. IV 16 2 ἐστιν Η ἐπὶ Vi sed ἐστι in marg m 2 | τοιούτοις coni Iacobs Lect 113 3 ἀρᾶς καὶ ποινῆς εἰσι Μ Mor 4 μνη- μονεύσουσι V et „malim“ Re 6 ἐπειδὴ scripsi e CrHVB sed in hoc δὴ inser, cum Iacobsio Lect 113 ἐπεὶ MViMaCl edd | ἐμνη- μονεύσαμεν BViMaCl 7 δὲ Β 8 μέλλων Re | τά τε ἄλλα Μ τἆλλα CrH τἄλλα V 9 προσαγορεύουσιν CrHVViMaCl 10 ἔλληνος Β sed ὁ in ἁ corr, ViMa sed in hoc ὁ in ἁ corr m 3, Cl 11 εἰ τοῦ καὶ τοῦ σίτου scripsi σίτου καὶ τὸ μὴ σίτου δὲ (del Ma 3 δ’ Vi) libri edd sed verba corrupta esse vidit Re σίτου εἰ τοῦ μέν, ἢ τοῦδε Iacobs App Pors Adv 292 Lect 113 εἰ τοῦ καὶ τοῦ ἢ εἰ τοῦδε Lobeck Agi 191 εἰ σίτου καὶ τὸ εἰ μὴ σίτου Gasda εἰ τοῦ καὶ τοῦ Cobet Misc 165 12 παρὰ Vi sed περὶ in marg m2 13 εὐσεβέστατοι scripsi ἀσεβέστατοι libri edd 14 τὸ CrHVBViMaCl | ἐξαρχῆς Μ 15 δίδοτε et συγχωρεῖτε scripsi auctore Re δίδοται (sed δέδοται Β sed ε in ι corr, Vi sed ι supra ε, MaCl) et συγχωρεῖται libri edd 16 κρίσεις Mor sed κρίσις in marg | γίνεται BViCl | ἡ ante θάλαττα BViMa 17 δὲ in ras Ma3 μήτε ὁ κοινὸς νόμος ὑπέδειξε, ταῦτα Ποτιδαιάταις σιτηθῆναι παραθέντες, ἀνθρώποις μυηθεῖσι καὶ ἁγνεύ- σασι μέχρι πρὸς ἐκείνας τὰς τροφάς, ὧς εὐσεβεῖς ἡμῖν διαλέγεσθε, ὅμοιον ὧς ἂν εἰ μηδὲ τοὺς γευσαμένους τις αὐτῶν τῶν ἀθέσμων τροφῶν μεμιάνθαι λέγοι; ἀλλ’ οὔτ’ ἐκείνοις ἔστιν εἰπεῖν οὔθ’ ὑμῖν ὡς καθαροί. | πόθεν; οὐδέποτε ἐκνίψεσθε τὰ ἐκεῖ. τοσοῦτον RIV 357 γὰρ πλεονεκτεῖτε τοῦ μιάσματος τοὺς γευσαμένους, ὅσον τὴν γνώμην ἀφελόντες τὴν ἀνάγκην ἔχουσιν αἰτι- άσασθαι, ὑμεῖς δ’ ἐβιάσασθε.

21. Πολεμοῦντες, ἴσως ἐροῦσι, καὶ μετὰ τῶν ὅπλων, ὥσπερ ἡμῶν οὐκ αὐτὸ τοῦτο αἰτιωμένων πρῶτον ὅτι τὴν Ἑλλάδα καλῶς ἡσυχάζουσαν ἐπὶ 7 Dera. cor. p. 274,23 1 ἐπέδειξε MBViCl Mor ἀπέδειξε inser Ma3 2 σιτισθῆ- ναι BVi sed in hoc σιτηθῆναι in marg m 2, Ma sed θῆ supra σθῆ m 3 ὢ | καὶ ἁγνεύσασι scripsi ἁγνεύσασι καὶ libri edd 3 μέχρι inserui ἄχρι Iacobs App Pors Adv 292 Lect 113 | τὰς inser Ma 3 | ὑμῖν Mor sed ἡμῖν coni Not f VI v 4 μὴ δὲ HBVi MaCl 5 τίς CrHBViMaCl 6 οὔτ’ reposui e libris οὐδ᾿ Mor om Re | ὑμεῖς CrHMBViMaCl Mor qui ὑμῖν coni 7 οὐ- δέποτ’ CrH 8 τῶν γευσαμένων Vi sed οὑς et οὑς suprascr m2 12 ὧσπερ — 22,10 ἐπιπέμποντες citat Io. Sic. Doxap. ad Hermog. de inv. II 5 οἷον κρίνονται Ἀθηναῖοι ἀσεβείας p. 89, 17 ed. Walz cod. Barocc. gr. 175 fol 65 65v praeniissis verbis ὁ μέντοι Λιβάνιος κατήγορον ὧς ἀπὸ προσώπου τῶν Κορινθίων μελετῶν ἐν τῷ παρόντι προβλήματι ἀντιληπτικὴν ἐποιήσατο τὴν διαίρεσιν μετὰ τὴν διήγη- σιν καὶ τὴν ἐπὶ τῇ διηγήσει ἀξίωσιν εὐθὺς τὴν τῶν Ἀθηναίων ἀντίληψιν κατὰ ἀντίθεσιν θεὶς καὶ ταύτην λελυκὼς διᾶτ τοῦ βιαίου βίου cod.) ἐν τῷ φάναι· ἴσως τοίνυν ἐροῦσιν ἐροῦμεν ἐροῦμεν cod.) ὅτι μετὰ τῶν ὅπλων καὶ πολέμου νόμῳ τοὺς Ποτιδαι- άτας ἐβιασάμεθα. ὥσπερ κατὰ ἀντίθεσιν ἀντίληψις. εἶτα ἡ λύσις κατὰ τὸ βίαιον· ὥσπερ κτλ. | αὐτὸς Μα sed ς eras, Cl 13 ὅτι sq.] „Graecus Cod. R. unicus hic mendis scatebatu Mor (cf. p. 6) vdeest aliquod participium e. c. παραλαβόντες Ἑλλά- δα “Re verbum ut ταράττουσιν post ὅτι inserendum coni Iacobs ὅτι 114 at anacoluthiam qualis Libanio perquam grata fuit (cf. t. II 281, 6 sq., 297, 5 sq., 343, 6 sq. t. III 184, 18Sq.) statuere malo πολλῆς τε εἰρήνης οἰκεῖσθαι καὶ πολιτεύεσθαι δυ- ναμένην, εἰ τὰ δίκαια πράττειν οὗτοι ἐβούλοντο καὶ μὴ λωποδυτεῖν μηδὲ λῃστεύειν τὰς πόλεις, οἶ δὲ ἀφ’ ὧν ἐργάζονται καὶ περιεργάζονται περικό- πτοντες ἐν κύκλῳ πάντας καὶ τῶν μὲν ἤδη δεσπό- ζοντες, τοὺς δ’ εἰς εὐλάβειαν ὑπὲρ τῶν αὐτῶν καθ- ιστάντες τὴν μὲν εἰρήνην ἀνῃρήκασι, πόλεμον δὲ καινὸν ἐξάψαντες πάντα ἄνω καὶ κάτω ποιοῦσιν ἐπι- πλέοντες ταῖς ναυσί, δυνάμεις ἄλλας ἐπ’ ἄλλαις ἐπι- πέμποντες.

22. Ταῦθ’ ὑμῶν τὰ πρῶτα ἀσεβήματα, πλεονεξίαι τὸ τῶν ἴσων ἄρχειν ἐθέλειν, αἶ περιτειχίσεις, αἱ πο·- λιορκίαι, ἐπὶ δὲ τούτοις πᾶσιν ἄθεσμοι τροφαὶ καὶ βρώσεις ἀλλήλων. καὶ ἃ νῦν δὴ πέπρακται, πρὸς θεῶν, τί ταῦτ’ ἂν εἴποι τις; ἔτι συνήθη πόλεμον καὶ φιλοτιμίαν 3 Dem. Phil. III p. 116, 19 4 Dem. Phil. IV p. 150, 24 8 Dem. Phil. III p. 120, 19 11 Thuc. VI 27 12 Thuc. II 77,1; IV 131,1; Μ 100,1 1 τε] τῆς Μ Mor 2 εἶτα Doxap | οὗτοι πράττειν ΜΒ Mor 3 μὴ δὲ CrHBMaCl | πόλεις Οἶ’ sed εἰς in ras m2 4 καὶ περιεργάζονται om Doxap 6 τούσδ’ Β | δὲ Doxap | ἀσέβειαν Doxap | τῶν om CrHNB Doxap | αὐτῶν Οἶ’ sed αὖ in αν ras m2 7 καθιστῶντες Cr | ἀνῃρήκασι scripsi e Doxap ut coni Re cui frustra obloquitur Iacobs Lect 114, postquam adsti- pulatus est Add 47 εἰρήκασι libri edd | δὲ om V δὲ ἀεὶ coni Iacobs 11. 11. 8 ποιοῦντες Doxap 9 ἄλλοις Ma 11 πρῶτ’ Β | δὲ post πλεονεξία Β 12 τὸ] τῶ ViMa 13 δὲ om VM 14 βρῶσις BViMaCl | ἃ inserui auctore Re om libri edd | θεῶν scripsi auctore Re qui πέπρακται πρὸς θεῶν, inter- punxit γενῶν libri edd συγγενῶν coni Mor | τε post γενῶν Β ViCl 15 ταῦτ’ ἂν scripsi cum Iacobsio Lect 114 ταῦτα libri edd | εἴπῃ MVi sed in hoc ἡ ex οἱ corr, οἱ cf. p. 45,6 | τις; ἔτι συνήθη scripsi τίς ἔτι συνήθη CrHVBViMa sed in hoc ἄρτι in marg m 3, Οἶ’ τις ἔτι· ἆρα συνήθη Μ Mor τις ἔτι; ἆρα τιμι συνήθη Re qui τις; ἔτι ἆρα coni, et Iacobs | φιλο(??)ίαν CrHV Ἑλληνικὴν ἢ φύσεως ἀνθρωπίνης ἀνατροπὴν καὶ γνώ- μης ἀγριότητα καὶ πρὸς θεοὺς ὑπεροψίαν; ἐμοὶ μὲν γὰρ ταῦτα δοκεῖ καὶ πολλῷ τούτων δεινότερα, ἐπεὶ πολεμεῖν γε οὗτοι βουλόμενοι συνήθως καὶ κατὰ τὸν Ἑλλήνων τρόπον οὐχ ὅπως ἂν Ποτιδαιάτας οὕτως ἔθρεψαν, ἀλλ’ οὐδὲ τἄλλ’ ἂν ἦσαν ὠμοὶ καὶ βίαιοι.

Παράδειγμα | δὲ τούτων ἔξεστιν ὑμῖν ἐναρ- "RIV 358 γὲς ποιήσασθαι καὶ ὅ πάντες ἴστε. ὁρᾶτε τοὺς Λακε- δαιμονίους οὔτε ἀρχομένους πολέμου οὔτε σπεύδοντας, ἀλλ’ ἐπὶ πλεῖστον βουλευομένους τε καὶ σκεπτομένους, ἐφ’ ὅσον νῦν ἐμέλλησαν. κρατήσαντες γὰρ ἐν ἴσῳ τοῖς φεύγουσιν ἀνεχώρουν τὸ μὲν τρέψασθαι νίκην νομίσαντες, τὸ δ’ ἐπακολουθεῖν ἀπανθρωπίαν. τοῦτον εἶναι τοῖς Ἕλλησι τῶν πολέμων ὅρον, τοῦτον κανόνα δεῖ τὰς πρὸς ἀλλήλους διαφορὰς μετρίως καὶ δημοτικῶς τίθεσθαι, εἰσβάλλειν, τοὺς προσμίξαντας κρατῆσαι, κατασημήνασθαι τὴν νίκην τροπαίῳ.

ταῦτ’ ἔστιν ἀνθρώπων Ἑλλήνων τοῦ γένους αἰσθανομένων, πολλὰ ἐχόντων ἀντιθεῖναι τῷ πολέμῳ, πανηγύρεις κοινάς, 9 Thuc. Ι 69,3 13 Thuc. IV 127 et 128 15 Dem. p. 707, 23 19 Arist. Lys. 1129 sq. 4 τε B | τὸν τῶν BVi τῶν Cl 6 τἆλλ’ H | εἴησαν CrHV Β 7 ἔξεστι ποιήσασθαι ὑμῖν (ἡμῖν V) ἐναργὲς HV | ὑμῖν Β Ma sed in hoc ὒ in ras m 3 ἡμῖν V Re 8 τοὺς scripsi e CrHVBViMaCl καὶ Μ edd sed „malim καὶ aut prorsus tolli aut cum τοὺς auctore B(avarico) mutari“ Re γὰρ coui Add 39, γὰρ τοὺς Lect 114 10 βουλομένους Ma sed εὑ inser m 3, Cl 11 τὸ γὰρ ante ἐφ’ CrHVVi | ἐφόσον BMa | καὶ νῦν? | νῦν ἐμέλλησαν] ἠμέλησαν Vi | ἐμέλησαν Ma sed λ se- cundum inser m 3 Οἶ’ | post ἐμέλλησαν lac 20 fere litt in Cr 12 τρέψασθαι Ma sed ασθαι in ras m3 16 εἰσβάλλειν, τοὺς scripsi auctore Re qui adnotat „post εἰσβάλλειν uidetur εἰς τὴν τῶν πολεμίων deesseu εἰσβάλλειν τούς Vi εἰσβάλλειν τοὺς reliqui libri edd | προσμiξοντας CrH προμίξοντας Vi ἆθλα Ἀμφικτυονικά, τὸν Δία, τὸν Ποσειδῶ, τὰς θυσίας, τὰ μυστήρια. ὧν δεῖ πλείονα ποιεῖσθαι λόγον τούς γε εὐσεβοῦντας τῆς εἰς τὸ παρὸν φιλονεικίας. τὰ μὲν γάρ, ἀφ’ οὗ τὴν Ἑλλάδα οἰκοῦμεν, ἔστι τε καὶ ἔσται καὶ κα- λῶς γίγνεται, πόλεμος δέ, κἂν ἐπὶ πλεῖστον προχωρήσῃ, καταλύεται.

οὐ δεῖ δὴ τὴν ἑνὸς καιροῦ διαφορὰν μακρᾶς συγγενείας καὶ φιλίας προκρίνειν, ἀλλ’ οὔτ’ ὢ πολεμεῖν ὧς, εἰ τύχοι ποτέ, καὶ φίλους ἐσομένους. ὡς ἔστι δεινὸν τὸν μὲν ἐκ Σούσων καὶ Ἐκβατάνων ἐπὶ τοὺς Ἓλληνας στρατεύσαντα, τὸν αἰτήσαντα ἡμᾶς γῆν καὶ ὕδωρ, τὸν ἀνασπάστους οὐκ ἄνδρας μόνον, ἀλλὰ καὶ πόλεις ποιήσαντα μήτε, ὁπηνίκα ἦλθε πολεμήσων, R IV 359 τοιαύτῃ συμφορᾷ περιπεσεῖν νῦν τ’ ἔνσπονδον \ ἤδη γεγονέναι, Ποτίδαιαν δέ, Ποτίδαιαν, οἴμοι, τὴν Δωριέων ἄποικον, τὴν ἐκ Κορίνθου, παντάπασιν ἐκτε- τρίφθαι καὶ ὑπὸ Ἀττικοῦ πολέμου δεδαπανῆσθαι.

26. Πολιορκία μὲν ἦν, ἀλλ’ Ἕλληνες οἶ κατα- κεκλεισμένοι, εἰ δὲ μηδὲ τοῦτο βούλεσθε, ἄνθρωποι. ὅταν δὲ τοῦτο εἴπω, ἔλεον λέγω, φιλανθρωπίαν λέγω. τὸ δὲ δεινῶς τραφῆναι ἀνθρώπους ἐῶ τοὺς πολιορ- 9 Dem. Phil. IV p. 140, 12 11 cf. Her. III 93 cum nota Kruegeri 13 Dem. fals. leg. p. 428, 28 sq. Lyc. Leocr. § 73 p. 157, 7 | cf. t. II 273,11 16 Thuc. IV 3,3 2 τούς ἁ sed οὐ ex f) corr m2 3 τάμεν Β 5. γίνεται ΒΜαα 5 ἐπιπλεῖον χωρήση Β 6 δὴ δεῖ Ο·Β Mor | δια- φορὰν scripsi cum Gasda φορὰν libri edd φθορὰν coni Re 9 ἐκβατανῶν Ma ἐμβατανῶν Cl 10 ἡμᾶς scripsi e CrH VBViMaCl ὑμᾶς Μ edd 11 καὶ om Μ Ι ἀνασπάστους scripsi e CrHBVi sed in hoc ρπ supra σπ, ΜαΟἰ ἀναστάτους VM edd 12 μήτ’ CrH μήποτε Vi sed μήθ’ in marg m2 Ι πολεμήσων om ΜΒΜaCἰ Mor 14 ποτἰδαιαν(2) in mar’ Vi2 15 num ἐκτετρῖφθαι? at cf. t. II 339,9; IV 125,9; 263,19 18 δὲ om CrHVBViMaCl | μὴ δὲ CrHVBViMaCl μὴ Μ edd sed nnum εἰ δὲ μηδὲ τοῦτο aut ἢ. εἰ μηδὲ τοῦτομ Re 20 „for-tasse τὸ δὲ δεινὸν οὕτω τραφῆναι ἀνθρώπους aut τὸ δὲ δεινὸν ἀλλήλοις τραφῆναι ἀνθρώπους“ Re τὸ δὲ δεινῶς τραφῆναι — ἀνθρώπους ἐῶ — τοὺς πολιορκουμένους coni Iacobs Lect 114 κουμένους, ἀλλ’ ὑμεῖς εἰ μὲν Σκυθῶν στρατόπεδον ἦτε καὶ νομάδων βαρβάρων, Ταῦροί τινες ἢ Μελάγχλαι- νοι, δίκην θηρίων φερόμενοι καὶ μήτε θεσμοὺς ἀνθρω- πίνους εἰδότες μήθ’ ὁμονοοῦντες τῇ φύσει, συζῶντες δ’ ἀγρίῳ τρόπῳ καὶ βιαίῳ, εἰ μὲν ὄντες τοιοῦτοι περι- ἔστητε τὴν Ποτίδαιαν, οὐδὲν <ἄν> ἀνήκεστον ἐσώθησαν μὲν ἤδη καὶ παρὰ Σκυθῶν Ἕλληνες ξένοι καὶ Σκύθαις μὲν αὐτοῖς τοιαῦτα ἐμαρτύρουν δεῖπνα, αὐτοὶ δ’ Ἑλληνικὴν παρέθεντο καὶ παρ’ ἐκείνοις τρά- πεζαν. ἀλλ’ ὅμως οὐ ζητῶ τὴν Ποτίδαιαν, ἀφίημι πολυπραγμονεῖν τὰς τροφάς, ἔστω ὅμοια πάντα τοῖς περιεστηκόσι, ξένα σιτία, τροφαὶ ἐναγεῖς, παραιτεῖται τὴν συμφορὰν τὸ βαρβάρους εἶναι τοὺς ταῦτα βιαζο- μένους, οἶς οὐδ’ ἄλλο τι τῶν καλῶν γνώριμον. εἰ δὲ ἡ τῶν Ἀθηναίων πόλις ταῦτα εἴργασται ἀεὶ σεμνυνο- μένη πρεσβείᾳ γένους, νόμων θέσει, θεῶν εὐσεβείᾳ, αὐταῖς ταῖς τροφαῖς, πῶς ἐστι ταῦτα ἢ τοῖς παθοῦσιν ἢ τοῖς ἄλλοις ἡμῖν ἀνεκτά;

ποῦ δ’ ἐγχωρεῖ τὸν πόλε- μον προβάλλεσθαι φιλανθρωπίας μὲν Ἑλληνικῆς ἀναι- 2 Her IV 102 et 107 8 Her. IV 106 19 Thuc. I 37,2 2 καὶ scripsi e CrHVB ἢ ViMaCl edd om Μ | Ταῦροί scripsi Mus.Rhen. XXXII 91 ταῦροι edd 4 ὁμοιοῦντες Vi sed ὀμονο- οῦντες in marg m 3 5 βίαι· Cr βία Η βίῳ BViMa sed in hoc ᾦ in ἁ corr m 2, ἁ 6 τὴν om Β | ἂν inserui ἂν ἴσως Gasda om libri edd 7 περὶ ἁ sed in παρὰ corr m 2 8 τοιαῦτ’ Vi 13 τὰ τοιαῦτα Ma | βιασαμένους Β 14 δ’ Μ edd 15 ἀθηνῶν Vi | τοιαῦτα ΒVi 16 πρεσβείᾳ scripsi e CrHBCl πρεσβεῖα VMViMa edd | θέσει scripsi ex HVB θέσεις MVi MaCl edd scriptura in Cr parum certa | εὐσεβείᾳ scripsi ex HB εὐσέβειαν CrVMViMa sed in hoc σεβείας suprascr m 3, Οἶ’ edd 17 αὐταῖς ταῖς τροφαῖς scripsi e CrHVB αὐτὰς τἀς τρο- φὰς MViMaCl edd | ταῦτα om Β 19 προβάλλεσθαι scripsi e CrHNB προβαλέσθαι MViMaCl schol. p. 7, 1 edd ρουμένης, ἀντεισαγομένων δὲ τοιούτων κακῶν; οὐ γὰρ ἔστιν, οὐκ ἐστιν ἀσεβοῦντας οὐδὲ βιαζομένους τὴν φύσιν ἀντιτιθέναι τῷ πολέμῳ τὸν αὑτῶν τρόπον οὐδὲ RIV 360 τοῖς ἐχθρῶν νόμῳ | πραττομένοις τὴν εἰς τοὺς θεοὺς εὐσέβειαν Παραγράφεσθαι. τὸ γὰρ πρᾶγμα τοι- οῦτόν ἐστι. πάντες οἱ πολεμοῦντες πρὸς μὲν ἀλλήλους ἐγκλήματα ἔχουσι καὶ διαφοράς, οἱ μὲν ἐπὶ μικροτέροις, οἱ δ’ ἐπὶ μείζοσι, τοὺς δὲ θεοὺς οὐδὲν οὔτε μικρὸν οὔτε μεῖζον ἔχουσιν αἰτιάσασθαι.

πρὸς τί δὲ τοῦτο εἶπον; ὅτι δεῖ τοὺς πολεμοῦντας μηδαμῶς τὴν ἀνθρω- πίνην ἔχθραν ὑπερβαίνειν, ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τοὺς ἀντιπά- λους καὶ στρατιώτας τρέφειν καὶ τριήρεις πληροῦν, ὅπου δὲ ἤδη τὸ πραττόμενον τοῖς θεοῖς διαφέρει, μη- κέτι τῷ πολέμῳ καταχρήσασθαι, ἀλλὰ κἂν ἔλαττόν τι μέλλωσιν ἕξειν, ἐνδιδόναι. πολλῷ γὰρ βέλτιον φείσα- σθαι τῶν ἐχθρῶν ἐπὶ τῇ προφάσει τῶν θεῶν ἤ διὰ τοὺς ἐχθροὺς εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι.

29. Οὕτω μὲν τοίνυν ἡ τοῦ πολέμου πρόφασις τούτοις τοῖς λογισμοῖς ἀνῄρηται, καὶ γὰρ οὐχ ὑπὲρ 3 cf. t. II 96,20 5 Dem. cor. p.263,20 Aesch. Ctes. p.82,27 2 οὐκ ἐστιν om MaCl | οὐδὲ] ἢ Β 3 ἀντιτιθέναι scripsi coll p. 23,19 ἀντιθέναι Cl ἀνατιθέναι reliqui libri sed α(2) in ras Ma 3. edd | αὑτῶν scripsi e Μ αὐτῶνCr HV edd αὐτὸν BViMaCl ἀνθρώπων coni Gasda | δὲ ante τρόπον ViMaCl 4 ἐγχώρων Οι·ΗV ἐγχωρίοΚ BVi sed in hoc ὢν supra ὄις m 3 et ἐχθρῶν in marg m 2, Πα sed ἐχθρῶν in marg m 3, Cl | νόμῳ scripsi ut coui Ke et Gasda νόμοις libri edd 5 ἀσέβειαν coni Re | περιγράφεσθαι Vi 7 ἔγκλημα Vi 8 οἱ δὲ Η οἱδ’ Ma | οὐδὲν inser Maa | οὔτε μεῖζον οὔτε μικρὸν Β 9 αἰτιάσασθαι scripsi e CrHVBViMaCl αἰτιᾶσθαι Μ edd 12 στρέφειν Ma sed τ supra στ M 3, Cl 15 πολλῷ — 17 ἀσεβῆσαι omissa γὰρ particula citat Macarius fol. ν 16 τῇ inserui e CrHV om MBViMaCl Macar edd | φίλων Macar 17 εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι] καὶ τῆς φιλίας ἀμνημο- νῆσαι Macar 19 λογισμοῖς Ma sed γρ καὶ λόγοις suprascr m3 Ποτιδαιατῶν, ἀλλ’ ὑπὲρ εὐσεβείας ἡ γραφὴ γέγονε, σκεπτέον δ’ ἡμῖν τὸ ἐντεῦθεν, εἰ μὴ λόγος ἐστὶν ἄλλως ἡ κατηγορία, δεινὰ δ’ οὐχ ἧττον πρὸς τοὺς θεοὺς ἢ πρὸς ἀνθρΧπους τὰ πεπραγμένα. λέγω τοίνυν ἄντικρυς μηδένα εἶναι τῶν θεῶν ὅς οὐκ ἠσέβηται καὶ πεπαρῳfνηται τῇ τοιαύτῃ πολιορκίᾳ.

30. Καὶ πρώτην γε ἀπάντων τὴν Φύσιν, πρεσβυ- τιτην καὶ ἰσχυροτάτην δαίμονα, σκεψώμεθα. ἡμᾶς γὰρ τοὺς ἀνθρώπους ἐδημιούργησεν ἐπὶ τοῖς καλλίστοις καὶ ἡμερωτάτοις καὶ φιλανθρωποτάτοις ἔργοις, τὰ δ’ ἄλλα ζῷα καὶ θηρία τὰ μὲν δηλητήρια ἀνέστειλε καὶ ἀπῴκισε πόρρω που πρὸς τὰς ἐρημίας ἀπαγαγοῦσα, τὰ δὲ χρήσιμα ἡμῖν ὑπέβαλε τὰ μὲν συνεργὰ ἔχειν, τὰ δὲ σιτεῖσθαι καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι, ἄνθρωπον δ’ ἀνθρώπου συνεργάτην μὲν εἶναι καὶ βίου κοινωνὸν ἀπέδειξε, τροφὴν δ’ οὔ. ταῦτα μὲν ἡ Φύσις, Ἀθηναῖοι δὲ τί; συγκεχύσθαι τὸν νόμον τοῦτον παρεσκεύασαν, τοὺς | αὐτοὺς εἶναι τοὺς τρέφοντας, τοὺς τρεφο- RIV 361 5 cf. p. 29, 1. [Lys.] epit. § 7 p. 191, 10 13 Her. | 200 1 ἀσεβείας V Re scriptura in Cr parum certa 2 ὑμῖν Cr ΗΒ | τοὐντεῦθεν Β | ἐστὶν om Β 3 ἄλλως Mor sed γρ ἀλλ’ ὧς in marg ὅλως in ἄλως corr Ma | γὰρ CrHVB 4 πρὸς om CrHVB | τὰ om ViMaCl 5 ἄντικρυς reposui e libris ἄντικρύς edd cf. p. 28,4 6 τῇ inserui e libris cum Iacobsio App Pors Adv 283 Lect 114 om edd 7 πρώτην Vi eed πρῶτα in marg m 2 | γε inser Mas om ViCl | Φύσιν scripsi coll t. V p. 518, 5 φύσιν edd 8 ἰσχυροτάτην Vi sed δικαιοτάτην in marg m 2 9 ἐπὶ Vi sed ἐν in marg m 2 ἐν CrHVB 10 φιλανθρωποτέροις MViMa sed in hoc γρ φιλανθρώποις in marg m 3, Cl φιλανθρώποις Β 12 καὶ ante πρὸς CrHVB | τὰς om CrHVB | ἐρημίαν Β 13 τὰ μὲν et τὰ δὲ Β 14 καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι delenda censet Gasda 17 τοῦ- τον om CrHV μένους, τὰ σιτία, τοὺς σιτουμένους, πάντα αὐτὸν τὸν ἄνθρωπον.

31. Καὶ αὕτη μέν ἐστιν ἡ πρώτη θεὸς ἣν μετὰ Ποτιδαιατῶν ἐξεῖλον ἐκ Ποτιδαίας, ἐξέβαλον ἄντικρυς καὶ ὧς πολεμίαν ἐξεπολιόρκησαν. δευτέρα δὲ ἡ Γῆ, ἐφ’ ἧς εἱστήκεσαν οἱ μιαροί, μήτηρ καὶ αὕτη τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους καὶ οὖσα καὶ νομιζομένη. αὕτη μέν- τοι καὶ δέχεται πρώτη γινομένους ἡμᾶς καὶ τελευτή- σαντας κρύπτει τὴν ἀκοσμίαν τοῦ θανάτου καλύπτουσα εὐσχημόνως. ἀλλ’ οἴχεται διὰ τούτους καὶ ἡ τῆς Γῆς χάρις. ἐν τοῖς σώμασι κατέθεντο τὰ σώματα καὶ κενὴ μὲν ἡ Γῆ, μεστοὶ δ’ οἶ ζῶντες τῶν ἀποθανόντων.

32. Τὰς δὲ Δήμητρος χάριτας καὶ Κόρης εἰ λέγοιμι, τί πρὸς ταῦτα φήσουσιν οἱ τῆς Δήμητρος ξένοι; ποῦ δὲ ὁ Κελεὸς ὑμῖν; ποῦ δὲ ὁ Τριπτόλεμος; ἀντιθῶμεν τὰς παρ’ ὑμῖν ἐκείνων ταῖς παρ’ ὑμῶν τροφαῖς. τί οὖν ἔτι βωμοὶ τῶν θεῶν τούτων; τί δὲ ἑκατόμβαι καὶ τελεταί; οὐ ταῦτα πάντα ἀνήρηται νῦν ἐν Ποτιδαίᾳ; ὧν γὰρ οὐκ ἐτήρησαν τὰς χάριτας ἐφ’ αἷς αἱ τιμαί, τούτων οὐδὲ τὰς τιμὰς αὐτάς.

ποῖα μὲν ἀγάλματα ὑμῖν ἐστιν ἃ μὴ με- μίανται, τίνες δὲ ἄχραντοι βωμοὶ τῶν ἐκεῖ; οὐδ’ ὁ παρ’ ὑμῖν ἔτι βωμὸς ἔστιν ὃν Ἐλέου καλεῖτε. τὸ γὰρ ἔργον ἀπόλωλεν. | ἀνθ’ ὧν νῦν ἱδρύεσθε βωμοὺς R IV 362 ‘4πανθρωπίας, Ὠμότητος, Ἀσεβείας, τῶν δεινοτάτων ἀπάντων. ὡς τά γε ἐπὶ τοῖς χρηστοῖς καὶ φιλανθρώποις ὑπομνήματα ἀνατέτραπται καὶ παντάπασιν ἐξαλήλιπται.

πολλὰ δ’ ἔχων ἔτι περὶ τῆς ἀσεβείας λέγειν παρα- 11 cf. ad t. V 528, 1 15 Dem. Aristog. I p. 791, 12 1 ὧν οὐκ ἐτήρησαν τἀς χάριτας post ἠσέβηνται repetit V (et Mon) 2 καὶ οἱ] οἱ καὶ CrH καὶ V | οἱ et καὶ inserui om libri edd | γεωργίᾳ scripsi γεωργία γεώργια CrH) libri edd 3 φίλοι scripsi e CrHV φίλη MBViMa secl in hoc οι suprascr m 3, Cl edd | πάντα coni Re et Gasda 4 νῦν VBVi sed in hoc μὴν in marg m 2, MaCl | καὶ inserui cum Gasda om libri edd 5 θεῶν καὶ δαιμόνων B 6 ἀπεστείλαμεν scripsi e CrHVViMaCl ἐστείλαμεν ΜΒ edd ὑμίν scripsi ex HVB scriptura in Cr parum certa ἡμῖν MViMaCl edd | οὐ Β 11 ἔλεον Ma ἔλσον Οἶ’ 12 ἀνθ’ ὧν νῦν scripsi cum Gasda ὧν ἂν νῦν CrHVViMa sed in hoc γρ ἦν in marg m 3, Cl ὧν ἂν Β ὧν ἂν ἦν Μ edd ἐν ᾦ τῶν ἐναντίων coni Re ἀνθ’ ὧν ἤδη Iacobs Add 25 Lect 114 ὧν ἀντὶ νῦν Bois- sonade Philostr. ep. 160 | ἱδρύεσθαι MMa sed in hoc αἰ in ε corr 15 ἐξαλήλιπται scripsi e BV.MaOl coll t. II 490,8 et III 157, 19 cum Cobeto Coll 292 ἐξαλήλειπται Cr sed η parum certum ἐξήλειπται HV et e Mon Iacobs Lect 114 ἐξηφάνισται Μ edd 16 λέγειν inser Ma 3 καταλέγειν Β λείπω, τοὺς χθονίους δαίμονας, οἷς οὐδὲν τῶν νομι- ζομένων ἐγένετο, τὰς ψυχὰς τῶν ἀποθανόντων μηδενὸς ὧν δεῖ τυχούσας, τοὺς ἐν ἀπάσαις ταῖς πόλεσι θεούς, οἷς οὗτοι μετὰ ταῦτα προσίασιν ἐναγεῖς γεγονότες, ἣν πλέουσι θάλατταν, ἥτις οὐδέποτ’ ἂν αὐτοὺς ἐκκαθά- ρειεν, αὐτὸν τὸν Ποσειδῶ οὗ τὴν λῆξιν μιαίνουσιν.

36. Ἀλλ’ ὡς μὲν οὐκ ἀσεβῆ καὶ δεινὰ ταῦτα, εἰ καὶ σφόδρα εἰσὶ δεινοὶ λέγειν, οὐκ ἂν ἀντείποιεν. ’ίσως δ’ αὐτοὺς τοὺς ταλαιπώρους Ποτιδαιάτας αἰτιά- σονται καὶ παρ’ ἐκείνους φήσουσιν εἶναι τὰ μι- άσματα τοὺς ἁψαμένους αὑτῶν. τοῦτο γὰρ λοιπὸν τὸ πρὸς οἶς πεπόνθασι καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῶν ἐνέγκα- σθαι. ἐγὼ δ’ ὡς μὲν οὐχὶ κἀκεῖνοι γεγόνασι καὶ εἰσὶν ἐναγεῖς μετὰ τοιαύτας τροφάς, οὐκ ἀντιλέγω. λέγω μέντοι τοῦτο αὐτὸ μείζονα ἔλεγχον εἶναι τῆς Ἀθηναίων ἀσεβείας. εἰ γὰρ μηδὲ οἱ βιασθέντες εἰσὶ καθαροί, πῶς οἱ καταναγκάσαντες; καὶ εἰ τοὺς ἐλεηθέντας ἂν δικαίως ὑπὸ πάντων ἐφ’ οἷς ἠτύχησαν ἀναγκαῖον μι- σεῖν, πῶς οὐ τούτους πλέον οἴ κἀκείνους εἰς τὸ μία- σμᾶ προσήγαγον;

ὥσπερ δέ, οἶμαι, τοῖς μανεῖσι, κἂν τὰ μέγιστα ἐξαμαρτεῖν προαχθῶσιν, οὐκ αὐτοῖς, ἀλλὰ τῇ μανίᾳ τὰς ἁμαρτίας προφέρομεν, οὕτω μηδὲ 4 Xen. comm. III 8, 10 5 Din. or. II § 5 11 Dem. Neaer. p. 1374, 11 22 Dem. p. 576, 13 3 δὲ post τοὺς CrH δ’ BViMaCl 4 οὓς HV | μεταταῦτα BMa | προσίασίν BViCl 7 οὖν Mor 8 ἀπείποιεν HV 10 παρ’] γὰρ coni Sintenis | ἐκείνοις coni Gasda at cf. t. III 438, 14; IV 59, 2 | τὸ μίασμα ViMa μίασμα Οἶ’ 11 τοὺς ἁΨα- μένους Vi sed οἶς et ὄις suprascr m 2 | αὐτῶν HVViMaCl 12 οἶς in ras Μιυ 15 εἷναι ἔλεγχον Β 16 μὴ δὲ HMBVi MaCl 19 τούτοις Vi 21 ταμέγιστα Β 22 scripsi e CrHVViMaCl προσφέρομεν ΜΒ edd | μὴ δὲ HMBVi MaCl Ποτιδαιάταις, ἀλλὰ τοῖς αἰτίοις τὴν ἀσέβειαν λογιζώ- μεθα. παρὰ τούτων γὰρ καὶ διὰ τούτους παρελθοῦσα εἰς τὴν πόλιν ἡ μανία ἀγνοῆσαί τε ἀλλήλους ἐποίησε καὶ τὰ δεινὰ ταῦτα ἐξεργάσασθαι. ἤ πῶς ἐδύναντο ἐκεῖνοι σωφρονῆσαι, τίνα δ’ ἀποστροφὴν εὑρεῖν τῶν κακῶν φρουρούμενοι μὲν οὕτως ἀκριβῶς, | ὁρῶν- RIV 363 τες δ’ ὑμᾶς περιεστηκότας φιλοπόνως, τὰς ναῦς ἐφορ- μούσας, ἄλλους ἐπ’ ἄλλοις στρατηγοὺς πλέοντας, οὐδὲν τῶν εἰς σωτηρίαν φερόντων, τὰ ἔνδον πάντα ἐξανηλω- μένα; πόθεν οὖν εἶχον τραφῆναι; ἐκ τοῦ οὐρανοῦ; γέλως ταῦτα καὶ χλεύη πρὸς οἷς ἠτυχήκασιν.

38. Ἀλλ᾿ ἐξῆν, φησι, παραδοῦναι τὴν πόλιν. καὶ γὰρ τοῦτο ἐροῦσι σφόδρα γε λόγον λέγοντες φιλ- άνθρωπον ἢ μέτριον. οὑτωσὶ δὲ σκοπεῖτε. Ποτιδαιᾶται μάλιστα μὲν εἰ καὶ] τῆς ἐλευθερίας ἐπεθύμουν πεμ- φθέντες εἰς Θρᾴκην οὐδὲν θαυμαστὸν ἦν, ἀλλὰ γνώμη πολλή. ἐκεῖνοί τε γὰρ ἀήθεις ἑτέρων ὑπακούειν οὗτοί τε ὑβρισταί. πάντες δ’ οἱ παρὰ τὴν ἀξίαν δου- λεύοντες κἂν ἀποστῶσι νεωτερίζουσι κἂν δουλεύοντες ἀνέχωνται. καὶ ὅτι γε πρᾶγμα εἰκὸς ἐποίουν εἰς τὴν 1 cf. t. III 214, 5 10 Dem. p. 96, 16. cf. t. V p. 85, 6 sq. 1 τοῖς ante Ποτιδαιάταις Μ edd delevi | λογιζώμεθα scripsi e CrHVVi λογιζόμεθα MBMaCl edd 2 περὶ Vi 7 ἐφορ- μούσας Ma sed οὐ in ras m 3 ἐφορμώσας ViCl 8 οὐ τινων coni Mor 9 φαινόμενον vel simile participium post φερόν- των inserendum coni Gasda | ἐξανηλωμένα scripsi e CrHNBVi MaCl ἐξαναλωμένα Μ edd 14 ἢ] καὶ coni Gasda | καὶ ante μέτριον inser Vi 2 | ante Ποτιδαιᾶται lacunam maiorem statuit Gasda 15 καὶ cancellavi 17 ὑπακούειν ἑτέρων CrHV Re 18 οὐ τὲ Ma sed οὐ in οὔτοι corr m 3 οὔτε ἁ 19 κἂν] οὐκ ἂν CrHV et in marg Vi 2 | ἀπιστῶσι Μ Mor ἀπιστοῦσι coni Gasda | νεωτερίζοντες Β 20 καὶ om Re | γε om Β ἐξ ἀρχῆς τάξιν αὑτοὺς ἐπανάγοντες, ἡ τοῦ πολέμου πρόφασις μαρτυρεῖ. διὰ τί γὰρ οἱ Λακεδαιμόνιοι πολε- μοῦσιν ἢ μετ’ ἐκείνων ἡμεῖς; οὐχ ἔνα οἶ νῦν δεδου- λωμένοι τὴν ἐλευθερίαν ἀπολάβωσι; πάντας ἂν οἶμαι τοῦθ’ ὁμολογῆσαι.

μὴ τοίνυν νομίζετε τοὺς μὲν ἔξω τῆς συμφορᾶς ὄντας καὶ πολεμεῖν καὶ πᾶν ὁτιοῦν ὑπομένειν, ἴνα οἱ δουλεύοντες τῶν δικαίων τυγχάνω- σιν, αὐτοὺς δὲ τοὺς δουλεύοντας οὕτως ἀναισθήτους ὑπάρχειν ὡς μηδέποτε ἀπαλλαγῆναι βούλεσθαι τῶν κρατούντων, μηδὲ τὰ μὲν ἀργυρώνητα ταῦτα ἀνδρά- ποδα ὧν τὰ πολλὰ ἐκ Καρίας καὶ Φρυγίας τὴν τιμὴν καταθέντες ἄγομεν, τοὺς Καρίωνας καὶ Ξανθίας, οὕτως εἶναι μεγαλοψύχους ὥστε ἀεὶ τὴν ἐλευθερίαν ὀνειρο- πολεῖν καὶ εὔχεσθαι, τοὺς δ’ ἐκ μέσης τῆς Ἑλλάδος, τοὺς Κορινθίων παῖδας, τὸ τῶν Βακχιαδῶν γένος, τὸ RIV 364 τῶν Ἡρακλειδῶν, οὕτω ταπεινῶς | πράττειν ὥστε δουλεύοντας ἀνέχεσθαι. καὶ τίνα ταῦτα λόγον ἔχει;

οὔκουν ἐχρῆν οὕτως ἀγνώμονας καὶ πικροὺς τοὺς 10 cf. ad t. IV 137, 15 12 Aeschin. fals. leg. § 157 p. 49, 16. cf. Kretschmer Jahr. Oest. Arch. Inst. IV 142 sq. 15 Her. V 92 1 ἐξαρχῆς ΜΒ | αὑτοὺς scripsi e Μ cum Gasda αὐτοὺς Cr HVBViMa ’ in ’corr Vi 2Ma 3, Cl edd 2 διατί HBViMa Οἶ’ 4 ἀπολάβωσι Ma sed φρ' ἀπολαμβάνωσι in marg m 3 ἀπολάβωσιν Cr ἀπολαύω σ’ ἴ’ Β | οὗν CrHV 5 νομίζετε scripsi e CrHVBViMaCl cum Iacobsio Anth Pal III 735 et Gasda νομίζητε Μ edd 6 ὅτι νῦν ViCl 7 ὑπομένειν Ma sed ὒ in ras m 3 | οἱ om Μ | τύχωσιν CrHVB et in marg Vi 2 8 ἀναισθήτως Vi 10 μὴ δὲ HBViMa 11 ὧν τὰ] ὄντα Μ ViMaCl Mor | ἐκκαρίας Η | τὴν scripsi ὧν libri edd ὧν τὴν τιμὴν Gasda 12 ἄγωμεν Β | καρύωνας Β | Ξανθίας scripsi coll Aeschin. 1. 1. (Mus. Rhen. XXXII 90) cum Gasda et Cobeto Coll 292 ξανθίωνας libri edd Σαννίωνας coni Re 14 δὲ GrMMa edd 15 Κορινθίους Ma | βακχειαδῶν CrHVB βακ- χειάδων Vi βακχείδων Ma sed γρ βακχειαδῶν in marg m 3, Cl 16 οὕτως HV | ὥστε] οὕτως CrHV 17 ἔχειν CrH ἄρχοντας εἶναι ὥστ’ ἐπὶ πᾶν ἐξελθεῖν, εἴ τις ἐπεθύ- μησεν ὧν ἐξ ἀρχῆς εἶχεν ἀγαθῶν. τὸ γὰρ ἔγκλημα ἦν οὐ καταστροφὴ τῆς Ἑλλάδος οὐδ’ ἐπιβουλὴ τοῖς μικρο- τέροις οὐδ’ ὅλως ὕβρις καὶ βία οὐδ’ ἃ νῦν Ἀθηναῖοι πράττουσιν, ἀλλ’ ἐλευθερίας ἐπιθυμία καὶ τοῦ τῶν ἴσων μετέχειν, ὑπὲρ ὧν καὶ τοῖς βαρβάροις ἐπολεμοῦμεν. δεῖ δέ, οἶμαι, καὶ τοὺς ἡγεμόνας, ἄν γε ὦσι μέτριοι, οὐ τῷ βιάζεσθαι προσάγεσθαι τοὺς συμμάχους, ἀλλὰ πείθοντας. καὶ πολλῷ βέλτιον μὴ φρουραῖς φυλάττειν, ἀλλὰ τῷ ταὐτὰ συμφέρειν ἀμφοτέροις. βία μὲν γὰρ ἀπιστίαν, εὔνοια δὲ πίστιν ἐργάζεται.

41. Ταῦτα μὲν ἦν, ὦ Ἕλληνες, καὶ πολλῷ πλείω τούτων λέγειν, εἰ τῆς ἐλευθερίας ἡττηθέντες καὶ καλὴν ἐλπίδα ἐλπίσαντες καθ’ αὑτοὺς ἐπεχείρησαν γενέσθαι. οὐ μὴν ὑπὲρ ταύτης γ’ ἐφιλονείκουν, ἀλλ’ ἑώρων αὑτοῖς τὸν ἀγῶνα ὑπὲρ ἀνδραποδισμοῦ καὶ ἀναστάσεως καὶ πάντων τῶν δεινοτάτων ὑπάρχοντα καὶ μηδὲν τούτους μέτριον καὶ φιλάνθρωπον μήτε διανοουμένους μήτε πράξοντας. τοὺς γὰρ καὶ πρὶν ἀποστῆναι τοιαῦτα ἐπιτάττοντας, οἷον τὰ τείχη κατασκάπτειν καὶ μετα- βάλλειν τὴν πολιτείαν, τί προσδοκᾶν ἔδει πράξειν ἀποστάντων; οὐκ ἐξανδραποδιεῖν τὴν πόλιν; οὐκ ἀνα- 22 cf. t. V 544, 12 2 ἐξαρχῆς ΜΒ 5 τοῦ scripsi τὸ libri edd 7 γε post δέ Β 8 οὐχ οὕτω τὸ Vi sed οὐ τᾷ in marg m 2 οὐχ οὕτω MaCl 9 καὶ τὸ πολλῶ coni Re 10 ταῦτα CrHVBViMaCl βία — 11 ἐργάζεται omissa γὰρ particula citat Macarius fol 87 r in Cr male legi possunt 12 ὡς VVi sed in hoc co in marg m 2, ὢ 15 γ’ post ταύτης posui e VBViMa, ante ὑπὲρ Μ edd om Ἠοῖ scriptura in Cr parum perspicua | ταῦτα CrH 16 αὐτοῖς scripsi αὐτοῖς libri edd 18 τούτοις BVi 19 πράξαντας Β ViMaCl | καὶ inserui e libris om edd 20 καὶ inserui e CrH V om MBViMaCl edd | μεταβάλλειν Vi sed κα supra με m 2 καὶ μεταβάλλειν Β 22 ἀνδραποδιεῖν Ma sed ἐξ antepos m3 στήσειν παῖδας καὶ γυναῖκας; οὐκ αὐτοὺς τὴν χώραν καθέξειν;

καὶ ὅτι ταῦτ’ εὐλόγως ἐφοβοῦντο, αὐτὰ μαρτυρεῖ τὰ πραχθέντα. οὐ γὰρ ἔφθησαν παραδοῦναι τὴν πόλιν καὶ παραχρῆμα ἐξηλαύνοντο ἄποροι, γυμνοί, πάντων ἀποστερηθέντες, πολιτείας, πατρίδος, κτημάτων, οἰκτρὸν τοῖς ἐντυχοῦσι θέαμα, πλανώμενοι μετὰ τῶν ὑπολοίπων παίδων καὶ γυναικῶν. οὐδ’ ἂν εἷς ἐφίκοιτο τῷ λόγῳ τῶν ἐκείνοις κακῶν πολλῶν ὄντων.

καίτοι RIV 365 γε | οἱ μηδὲ δυστυχήσαντας αὐτοὺς οὕτως ἐν τῇ πολιορκίᾳ ἐλεήσαντες τί οὐκ ἂν διἐθεσαν, εἴ γ’ εὐτυ- χοῦντας παρέλαβον; πῶς δ’ ἂν ἐφείσαντο τῶν σωμά- τῶν τότε οἱ μηδ’ ὅτε ἐτράφησαν οὕτως; οὐκ ἦν ἱκανὸν ἐξανηλῶσθαι τοσούτους καὶ τὸ πλεῖστον τοῦ δήμου μέρος ἐν τῷ δήμῳ δεδαπανῆσθαι; οὐκ ἦν ἱκανὸν θη- ῥίων δίκην τοὺς ἀνθρώπους σεσιτῆσθαι; ἀλλ’ ἔδει τούτους πρὸς τούτοις τοῖς καλοῖς καὶ ἄλλα προσνεανι- εύσασθαι, φυγήν, ἀπορίαν, πάντα ἃ νῦν ὑπομένουσιν· ἆρα ὁρᾶτε καὶ λογίζεσθε, ὑπὲρ ὅσων καὶ οἴων ἀντεῖχον οἱ δυστυχεῖς; μεῖζόν τι <σημεῖον> τῆς τούτων 4 Thuc. II 70,2. Diod. S. XII 46 7 Dem. fals. leg. p. 361,25 2 ταῦτα Β | ταὐτὰ Vi sed αὐτὰ in marg m 2 3 πράγματα post πραχθέντα CrHVB 5 χρημάτων V 6 ἐντυχοῦσι scripsi ex ΗΒ εὐτυχοῦσι CrVMVi sed in hoc ἐν supra εὑ m 2, Macl edd 7 οὐδ’ Ma sed κ’ supra δ’ m 3 | οὐκ ἄν τις CrHVB et in marg Vi 2 8 πολλῶν om CrHV Re | ὄντων om Re 9 γ' Vi MaCl | εἰ HV | μὴ δὲ HBViMaCl 10 γ’ scripsi e CrHBVi MaCl γε VM edd | εὐτυχοῦντες Οἶ’ 12 οἱ coni Re | μὴ δ’ HBViMaCl | ἐτράγησαν; coni Mor | signum interrogationis post οὕτως posui, post ἐτράφησαν edd 15 σεσιτῆσθαι scripsi e CrH VB σεσιτ(??)σθαι MaCl σεσιτίσθαι MVi edd 16 κακοῖς VB | νεανιεύσασθαι CrHVB 19 τι om BViCl τί CrH et inser Ma 3 | σημεῖον inserui, τεκμήριον Iacobs Lect 115 om libri edd sed „uidetur hic aliquid deesse" Re | τούτου Μ Mor το(??) Ma sed ὢν supra τ m3 θρωπίας; ἀνεκτοτέραν τῆς Ἀθηναίων τυραννίδος τὴν πολιορκίαν ἐπῄνεσαν. ἀλλήλων ἐγεύσαντο. ἐμπλῆσαι γὰρ τὴν τούτων ὠμότητα ἁλόντες οὐκ ἐδύναντο.

ἐδήλωσε δὲ ταῦτα ὁ χρηστὸς δῆμος. οὐ γὰρ ὅπως ἢ τοὺς παθόντας ὧν ἔπαθον ᾤκτειρεν ἢ τοὺς ταῦτα βιασαμένους στρατηγοὺς κατεμέμψατο. πόθεν; ὅς γε τοὐναντίον ὧς φιλανθρώπων κατέγνωκεν. αἰτίαν ἔσχον Ἑστιόδωρος καὶ Φανόμαχος καὶ Ξενοφῶν οὐκ ἐπὶ τοῖς δείπνοις οὐδ’ ἐπὶ ταῖς τραπέζαις, ἀλλ’ ὅτι τοὺς λοι- ποὺς ὑποσπόνδους ἀφῆκαν ἐξελθεῖν. διόπερ οὐδ’ ἄγνοιαν ἔστιν αὐτοῖς προφασίσασθαι τῶν πραχθέντων. ἡ γὰρ μετὰ ταῦτα ἀπανθρωπία τὸ κἀκεῖνα εἰδέναι μαρτυρεῖ.

τί οὖν ἐβούλεσθε; τί δὲ ἔδει χρήσασθαι τοῖς περιττοῖς; ἀναγκάζομαι γὰρ καὶ ὑπὲρ τῶν στρα- τηγῶν λέγειν, ἀποκρίνασθε, ὦ φιλάνθρωποι, πάλιν εἰς Ποτίδαιαν καθεῖρξαι καθάπερ θηρία καὶ τοὺς ὑπολει- πομένους ἀλλήλοις προβαλεῖν καὶ ὅσον ἦν λείψανον τοῦ γένους ἐν αὑτῷ δαπανῆσαι, μηδένα δ’ | ἐξ- RIV 366 ἐλθεῖν Ποτιδαίας μηδὲ τῆς συμφορᾶς ἄγγελον, ἀλλὰ 7 Thuc. II 70, 3 8 Thuc. II 70, 1 10 Thuc. II 70, 2 6 ὅγε Vi 7 φιλανθρώπου Β 8 Ἑστιόδωρος scripsi e CrHV coll Thuc. 1. 1. cum Blomfieldo ad Thuc. 1. 1. Gasda Co- beto Mnem. N. S. II 407 Roggio Lib. apol. Socr. 81 αἰτιόδωρος MBVi sed in hoc ἑστιό in marg m 2, MaCl edd | φιλόμαχος Vi sed φανό in marg m 2 9 ταῖς τραπέζαις Vi sed Vi et ἦς suprascr m 2 10 οὐκ CrHVMa 11 αὐτοῖς Vi sed τοὺς suprascr m2 αὐτοὺς CrHV | προφασίσασθαι scripsi e CrHVB ViMa προφασίσεσθαι Cl προφασίζεσθαι Μ edd 12 μετα- ταῦτα BMa 13 δὲ] γὰρ CrHV 17 προβαλεῖν scripsi auc- tore Iacobsio Lect 115 προσβαλεῖν libri edd | καὶ om Μ | ἦν om CrHVB | λειψάνων Mor 18 αὐτῶ HVViMaCl αὐτὴ Β | μὴ δ’ ἴνα ViCl 19 μὴ δὲ CrHBViMaCl διανείμασθαι πάντας ἑαυτούς, ἕως ἂν ὑπολειφθῇ τὰ οἰκοδομήματα, ἢ τοῦτο μὲν οὐχί, διασπασθέντας δ’ ὑφ’ ὑμῶν αὐτῶν καὶ τῶν ὑμετέρων χειρῶν ἀπολέσθαι;

ἐμοὶ μὲν γὰρ δοκεῖτε κἂν αὐτοὶ γεύσασθαι τῶν σωμάτων ἡδέως. καὶ τοῦτο ἂν ἴσως ἐνέπλησεν ὑμᾶς μόνον, ὧς τά γε νῦν ταῦτα μικρὰ ἦν, δῆμος ἐν ἑαυτῷ τρεφόμενος καὶ πάντα αὐτὸς αὑτῷ, οἶ σιτούμενοι, τὰ σιτούμενα, οἱ πεινῶντες, αἱ ἑστιάσεις, πρὸς ταῖς τρα- πέζαις τὰ σιτία, ἕκαστος πρὸς ταῖς τραπέζαις τροφὴν αἰτῶν καὶ διδόμενος, νεῖμον κἀμοί, λέγων, ὧν ἡ νομή. τοιαῦτα γὰρ τῶν ἐν Ποτιδαίᾳ δείπνων τὰ αἰνίγματα. ἑαυτοὺς οἶ δυστυχεῖς διεδέχοντο καὶ ὥσπερ ἐν ταῖς τῶν ἐράνων εἰσφοραῖς ἔρανον ἐποι- οῦντο τῶν σωμάτων κόπτοντες αὐτὰ καὶ διαιροῦν- τες, ὁ παρατυχὼν τρέφων τὸν φθάσαντα, εἶτ’ ἄλλον ὁ τραφείς, εἶτ’ ἐκεῖνος ἕτερον, ἐγκύκλιόν τινα ταύτην εὐωχίαν περιάγοντες, ἕως οἱ πλείους ὑπεδέξαντο ἀλ- λήλους.

47. Οἱ δὲ τὰ δεῖπνα ταῦτα σκευάσαντες καὶ παρα- θέντες εἰσὶν οὗτοι καὶ τὸ τούτων στρατόπεδον. οἱ γὰρ τὰς ἔξωθεν τροφὰς ἐμποδίζοντες τοῖς ἔνδον εἰσιέναι οὗτοι καὶ δι’ ἀλλήλων ἠνάγκαζον χρήσασθαι ταῖς τρο- 1 πάντα Ma | ἑαυτούς Vi sed αὐτούς in inarg m 2 | ἂν inser Ma 3 om Οἶ’ 2 διασπασθέντες Vi sed τὰς infra τες m 2, MaCl | δὲ ViMaCl 3 ἡμῶν Μ et γρ in marg Mor | ἡμετέρων MVi Cl et γρ in marg Mor | ἀπόλλυσθαι Vi ἀπόλυσθαι Ma sed ἀπολέσθαι suprascr m 3, ὢ 4 δοκεῖται V sed αἰ in ἑ corr m 2 | γεύσησθε Vi sed ασθαι supra ἦσθε m 2, Ma sed ἦσθε in ασθαι corr m 3, Cl 5 ὑμᾶς Ma sed ὒ in ras m 3 7 αὐτῷ scripsi e Β αὐτῷ reliqui libri ’ in ’ corr Ma 3, edd 10 νεἰ- μων CrHVB | καἰ μοι CrHet in marg Vi 2 | ὧ Ma sed ὢν in marg m 3 11 τοιαῦτα Vi sed ταῦτα in marg m 2 12 αἰνίγματα scripsi e CrHVMBViCl cum Iacobsio Lect 115 αἰτήματα Ma edd 15 εἴτ’ V 16 ἄνθρωπος post τραφεὶς Β | εἶτα VB MaCl 17 καὶ ante ὑπεδέξαντο ViMaCl 22 διαλλήλων Cl φαῖς. τοιούτων ἔτυχεν ἑστιατόρων Ποτίδαια. ἡμεῖς δ’ ἠλεοῦμεν κατακληρουχηθεῖσαν Εὔβοιαν καὶ τὴν Σαμίων φυγὴν καὶ τῶν νήσων τἀς βεβιασμένας. οὗτοι δὲ λοι- πὸν ἤδη διαιροῦσι καὶ διανέμουσι τὰ σώματα καὶ τὰς μὲν ἀνθρώπων τροφὰς ἐκ τῶν πόλεων ἐξορίζουσιν, ἀντεισάγουσι δὲ δεῖπνα ἐναγῆ καὶ τοὺς Ἕλληνας ἀνη- λῶσθαι περὶ αὑτοὺς βιάζονται.

ἐτράφη πόλις, 00 Δήμητερ, ἄνευ τροφῶν καὶ σιτία ἄνευ σιτίων εὑρέθη καὶ ἱερεῖα ἐτύθη ἱερείων μὴ παρεστηκότων. ποία γὰρ ἦν ἔνδον ἀγέλη; τίς προβατεία; | μόνους εἶχον RIV 367 ἀλλήλους οἱ δυστυχεῖς. ὡς βελτίους ἂν ἦτε κενὴν τῶν ἀνδρῶν πρότερον ἢ τῶν τροφῶν τὴν πόλιν ποιήσαντες. νῦν δὲ αἱ μὲν οὐκ ἦσαν, οἱ δὲ ἀλλήλοις περιέπιπτον καὶ ζητοῦντες σωτηρίαν ἀπώλλυντο. τὸ γὰρ ἴαμα τοῦ λιμοῦ τοιοῦτον ἦν, ἡ συμφορά. καὶ ταῦτα ἔπασχον ἐγγὺς ὄντων Ἀθηναίων καὶ τρυφώντων.

πόσαι μὲν εἰσέπλεον τούτοις τροφῶν ὁλκάδες, πόσα δ’ ἱερεῖα ἐκ τῆς Θρᾴκης συνηλαύνετο. αὐτὴν τὴν ἐκείνων Παλλή- 2 Thuc. I 114 | Thue. 1 117 3 Thuc. | 98 18 Ποτίδαιά ἐστιν ἡ ἐν Παλλήνῃ πόλις ἤγουν ἐστιν — ἤγουν 2 ἐλεοῦμεν ViMaCl | τὴν om Β | σαλαμίων Vi sed σαμίων in marg m 2 3 οὔτοι scripsi auctore Re αὗται CrHVBViMa Cl αὐτοὶ Μ edd | δὲ om CrHVB ViMaCl 6 ἀνηλῶσθαι scripsi e CrHVB ἀναλοῦσθαι MMa sed in hoc ὢ supra ov m 3, Cl edd ἀναλᾶσθαι Vi sed οὐ supra ἁ m 2 7 αὐτοὺς scripsi e Μ αὐτὰ Vi sed αὐτοὺς in marg m 2 αὐτοὺς CrHVBMaCl edd 9 παρεστηκότων scripsi e CrHVBViMaCl παρεστώτων M edd 10 προβατεία Ma sed εἰ in ras m 3 προβάτιά BVi sed in hoc τεῖ supra τι m 2, Οἶ’ 13 αἱ] οἱ Β 15 λοιμοῦ V | ἡ συμφορά om CrHV et abesse vult Re 16 ἐγγελώντων coni Iacobs App Pors 326 Lect 115 | οὖν post μὲν Μ edd in suspi- cionem vocavit Gasda delevi 17 vpost τούτοις videtur γέ- μουσαι deesse" Re | δὲ MMaCl edd 18 συνηλαύνοντο Μ | Παλλήνην Ma sed ν(1) in ras m3 νῆν καὶ γῆν ἐκαρποῦντο, οἱ δ’ ἔνδον ἀπέθνησκον οὐδενὶ κόσμῳ δαπανώμενοι μερίζοντες καὶ μεριζόμενοι, θεούς, οἶμαι, καλοῦντες, Δήμητραν αὐτὴν καὶ Κόρην, Ἐλευσῖνα καὶ Κελεόν, Ἴακχον καὶ μυστήρια. ἀλλ’ οὐκ ἠλέουν οἱ μυσταγωγοί. εἶθ’ ὑμεῖς ἔτι πυρῶν καὶ κρι- θῶν μνημονεύετε καὶ τὴν προηροσίαν ὑπὲρ τῆς Ἑλλά- δος θύετε γεωργίαν ἀνθρώπων ἀνελόντες καὶ τὴν γῆν, ὡς ἂν εἴποι τις, ἐκτρίψαντες αὐτήν. ἰδοὺ γάρ, παρα- βάλωμεν τῇ Δήμητρι τὴν Ποτίδαιαν, τῷ Τριπτολέμῳ τὴν πολιορκίαν. οὐκ αὖθις ἡμῖν ἄκαρπος ἡ γῆ δοκεῖ γεγονέναι, οὐ πάλιν ὁ πρὸ Δήμητρος εἶναι βίος;

καίτοι καὶ πρὸ Δήμητρος αἶ γεωργίαι μὲν οὐκ ἦσαν οὐδὲ ἄροτοι, αὐτόφυτοι δὲ βοτάναι καὶ πόαι, καὶ πολλὰ εἶχεν εἰς σωτηρίαν ἀνθρώπων αὐτοσχέδια ἄνθη ἡ Γῆ ὠδίνουσα καὶ κύουσα πρὸ τῶν ἡμέρων τὰ ἄγρια. ἐπλανῶντο μέν, ἀλλ’ οὐκ ἐπ’ ἀλλήλους. ἄλση καὶ ὄρη περιῄεσαν ζητοῦντες αὐτόματον τροφήν. καὶ τὴν ἐρη- μίαν οὐκ εἶχον αἰτιάσασθαι οὐδ’ ἐνομοθέτησέ τι τοι- 2 Thuc. II 52,1 cum nota Kruegeri 3 cf. 1. 1 292,13 6 of. t. V 118, 7 8 Her. IY 120, 1 15 Iul. or. II p. 56 D om Ma Mor) ἡ Κασάνδρεια, Παλλήνη δέ ἐστιν ἐστιν om Ma Mor) ἡ ὅλη Κασανδρείας Κασανδρείας om Ma Mor) νῆσος Μ Ma3 Mor 1 οἴ δ’ VMMaCl edd 3 θεοῖς Ma sed ig in ὗς corr ms, Cl 4 καὶ ante ἴακχον Μ et (inser) Ma 3 edd delevi 5 κρι- θῶν καὶ πυρῶν Μ ViMaCl edd 6 ἀπαρχὴν κροσσίαν Vi sed ηροσι προηροσίαν in marg m2 προ(??)ίαν Β 7 ἀνελόντες scripsi auctore Gasda qui ἐξελόντες vel simile coni ἔχοντες libri edd 8 παραβάλωμεν scripsi ex HVBViCl παραβάλλωμεν Cr παραβάλλομεν MMa sed in hoc λ(2) inser m 3, edd 10 ὑμῖν Β 11 πρὸ in ras Ma 3 | βίος Ma sed γρ΄ βίαιος in marg m3 12 καὶ om ViMaCl 15 ἡ om ViMaCl 16 ἐπαλλήλους Vi 17 ἠρεμίαν CrHV οῦτον αὐτοῖς ἐκείνη, ἀλλὰ τὰ ἄγρια φύουσα ἥμερον ζῶον τὸν ἄνθρωπον εἶχε καὶ ἀμίαντός τε ἦν αὐτὴ κἀκείνους καθαροὺς ὄντας ἔτρεφε.

ταῦτα μέν, ὅτε οὔτε πόλεις ἦσαν οὔθ’ ἡ παροῦσα αὕτη διακόσμησις καὶ οἰκονομία τοῦ βίου· νῦν δ’ ὅτε ἤδη πάντα διατέ- τακταὶ καὶ μεστὴ μὲν ὤρας ποικίλης ἡ | γῆ, φυ- RIV 368 τεῖαι δὲ καὶ ἄροτοι πεδίων τε καὶ ὀρέων; γεωργοῦσι δ’ οὐκ ἄνθρωποι μόνον, ἀλλὰ καὶ ζῷα ὅσα ἐζευξάμεθα εἰς κοινωνίαν τῶν πόνων, ὥστε μηδ’ ἡ πολλὴ τῆς ἀλόγου φύσεως ἄγριος καὶ θηριώδης, τότε ἡμῖν αὐτοῖς θηριώδη βίον Ἀθηναῖοι νομοθετοῦσι.

καὶ τὰ μὲν τρόφιμα τῆς ἐρημίας τῶν ὁμοφύλων συνίησι καὶ ἀσφα- λῶς λέοντες μὲν λέουσι, λύκοι δὲ λύκοις συναγελάζον τᾶι, οἱ δὲ Ποτίδαιαν οἰκοῦντες ἄνθρωποι ταύτῃ οὐκ ἔσχον ὁμοίαν τὴν ἀσφάλειαν, ἀλλὰ διέσπων καὶ διε- σπαράττον ἀλλήλους προτιθέντων αὐτοῖς τὴν δίαιταν ταύτην Εὐμολπιδῶν καὶ Κηρύκων τῶν ἀπὸ τῆς Ἐλευ- σῖνος οἱ καθαροῖς ἥκειν τὰς χεῖρας τοῖς μύσταις προ- 12 Her. IV 114, 1. Thuc. I 3, 4 17 cf. decl. Alcib. ed. Mel. Graux p. 637,41. Thuc. VIII 53,2. Isocr. paneg. § 167 p. 73 d. Aesch. or. III 18 4 πόλις οὖσα Vi sed πόλεις ἤσαν in marg m 2, MaCl 5 δ’ ots Vi sed δὲ in marg m 2 | ὅτε post ἤδη inser Vi | τέ- τακται CrHV 8 δὲ ViMaCl | ζῶια Cr 9 ὥστε Vi sed ὅτε in marg m 2 | μὴ δ’ CrHBViMaCl 10 ante τότε lac 10 litt Vi | τότε inser Ma 3 om ἁ 11 ἀθηναῖοι θηριώδη βίον Πα | τὰ τότε μὲν τρόφιμα Ma sed γρ τὰ μὲν τρόφιμα in marg m 3, Cl 14 ταύτῃ scripsi ut coni Mor ταύτην libri edd | „fort. οὐ; ἔσχον, οὐδ’ ómoqian“ Re 15 διεσπάρασσον CrHB 16 προστιθέντων Ma 17 εὐμολπίδων ViMa sed in hoc ἰδὼν in ἰδών corr m 3, Cl | Κηρύκων scripsi κηρύκων edd 18 οἱ et προαγορεύοντες scripsi coll p. 20, 9, ut coni Iacobs Lect 115 οἱ et προσαγορεύοντες CrHBViMaCl οἱ et προσαγορεύοντες V οὖ et προαγορεύουσιν M edd | ἥκειν Vi sed ἡκὸν in mari m2 ἀγορεύοντες. αὐτοῖς ἤδη τὸ κήρυγμα τοῦτο κήρυττε· ὅστις τὰς χεῖρας μὴ καθαρός. Ἀθηναίων λέγε. ὅστις Ἑλλήνων φωνῆς ἀξύνετος. τίνες αὐτῶν μᾶλλον βάρβαροι; μή μοι τοὺς μυησομένους δοκίμαζε, ἀλλὰ τοὺς μυήσοντας, εἴ γε καὶ μυήσουσιν ἐπὶ ταῖς τοιαύταις τροφαῖς.

ἀναγνώτω τις τὸ κατὰ Μεγα- ρέων πινάκιον· εἰργέσθωσαν Μεγαρεῖς λιμένων Ἀττικῶν καὶ γῆς. εἶτα ἡ αἰτία προσγέγραπται, ὅτι τῆς ἱερᾶς χώρας ὀλίγον μέρος ἐπεξῆλθον καὶ ἐπειργάσαντο. εἶτα, ὦ πρὸς αὐτῆς τῆς Ἐλευσῖνος, οὐ πάσης οὗτοι τῆς γῆς καὶ θαλάττης ὑπερορισθῆναι δί- RIV 369 καίοι; οὐχ ὅπου μήτε πόλεις | μήτε ἄνθρωποι; οὐ γῆν ἱεράν, ἀλλὰ φύσιν ἀνθρωπίνην ὑπερβάντες 4 cf. t. | 93, 16 7 Thuc. | 67 et 139, 1. Plut. Per. 30, 1 1 κήρυττε scripsi κηρύττεται libri edd κηρύττετε coni Ia- cobs 1. 1. 2 καθαρός. Ἀθηναίων λέγε scripsi auctore Re καθαρὸς (καθαρὰς V) ἀθηναίων λέγε libri edd καθαρός, Ἀθη- ναίων λέγε Ἀθηναίων ὅστις φωνῆς ξυνετός coni Iacobs 1. 1. 3 Ἑλλήνων φωνῆς scripsi coll p. 20, 10 ἐφ’ ὧν CrHV σφῶν BMViMaCl edd Ἑλλήνων coni Re φωνῆς Iacobs App Pors 326 Lect 115 Lobeck Agl. 16 Cobet Misc. 165 | αὐτῶν Vi sed τούτων in marg m 2 τούτων CrHVB Re 4 βάρβαροι μᾶλλον Μ Mor | μυησαμένους CrHBMaCl μυήσαντας Vi sed μυησομέ- νους in marg m 2 | δοκίμαζε — 5 τούς in marg inser Vi 2 5 μυήσαντας CrHVBMaCl om Vi | εἴ γε scripsi e Β, ut e Mon scribendum coni Iacobs Lect 115 Ach Tat 946, e Par. 3017 Gasda εἰ τε reliqui libri sed οἴ γε in marg m 2, edd | ταῖς inserui e CrHV, ut e Mon inserendum coni Iacobs Lect 1. 1. App Pors Adv 283 om BMViMaCl edd 6 τρτυφαῖς Vi | τίς CrHB 8 εἶτα καὶ τί προσγέγραπται Β 9 μέρος ἐπεξῆλθον scripsi e CrHVB ἐπεξῆλθον μέρος MMaCl edd ἐξῆλθον μέρος Vi 10 ὢ H scriptura in Cr parum perspicua | αὐτῆς Vi sed ταύ- της in marg m 2 ταύτης CrHV 11 οὔτοι scripsi e CrHVB αὐτοὶ MVi sed in hoc οὔτοι in marg m 2, MaCl edd | τῆς inserui e CrHVB om MViMaCl edd | θαλάσσης BVi 12 μή- ποτε(1) ViMaCl 13 ὑπερβάντες Ma sed πρὸ supra ὕπερ m3 καὶ τοῦτο δὴ τὸ δεινότατον ἔργον ἐξειργασμένοι ῇτι- ᾶσθε τοὺς Μεγαρέας ὧς οὐκ εὐσεβῶς ἐκ τῆς Ἐλευ- σῖνος τρεφομένους. πῶς οὖν ὑμεῖς Ποτίδαιαν ἐθρέ- ψατε; εὐσεβῶς; ὁσίως; εἶτα οὐκ εἰρωνεύεσθαι μετὰ τῶν ἄλλων καὶ τὰ πρὸς τοὺς θεοὺς ὑμῖν δοκοῦσιν;

54. Ἀλλὰ καὶ κλαῦσαί ποτε Μίλητον οὗτοι λέγουσι καὶ τὴν ἐπὶ τῇ πολιορκίᾳ τραγῳδίαν ἐκβαλεῖν. τί τοι- οῦτον ἢ Δαρεῖος ἐτόλμησεν ἢ Φρύνιχος ἐδίδαξεν; ἅλωσις ἦν Μιλήτου καὶ ὁ πόλεμος καὶ τὸ δρᾶμα, καθα- ροὶ δὲ ἑάλωσαν ἐκεῖνοι ἔχοντες ἀποδεῖξαι τοὺς τῶν ἀποθανόντων τάφους. νῦν δ’ ἔδει κλαῦσαι, νῦν ἐλεῆ- σαι Ποτίδαιαν, τοῦτο μὴ ποιῆσαι τὸ δρᾶμα.

55. Οἰκτρὸν ἦν καὶ τὸ εἰς Σοῦσα καὶ Βάκτρα τὰς νήσους ἀναστῆναι, ἀλλὰ κἀκείνους ὧς ἀνθρώπους οἱ σαγηνεύσαντες ἀπήγαγον, καὶ νέμονται μὲν τὴν βάρ- βᾶρον, ἀλλὰ γῆν. οἶ δ’ ἐν Ποτιδαίᾳ ἔτι τὴν πατρίδα ἔχοντες ἔνδον ὄντες ἐπενείμαντο ἑαυτοὺς οἱ ταλαίπω- 2 Thuc. I 139 c. schol. 6 Her. VI 21 cf. t. IV 247, 25 et 454,21R 13 Her VI 31 sq. 1 δεινότατον Vi sed δεινὸν in marg m 2 δεινὸν ΦΗVΒ Ι εἰργασμένοι MaCl 2 voce μεγαρέας desinit Cr fol 3 οὖν om HV | signum interrogationis post ἐθρέψατε om MVi punctum HMaCl 4 εὐσεβῶς; ὁσίως; scripsi ex Η εὐσεβῶς ὁσίως; V εὐσεβῶς· ὁσίως Β ὁσίως; εὐσεβῶς MViMaCl edd | εἰρωνεύεσθε MaCl 5 τοὺς om VB 6 καὶ om V 7 καὶ inser Vi 2 om MaCl | ἐκβάλλειν Vi sed ἀλεῖν supra άλλειν m 2, Ma sed in ἐκβαλεῖν corr m 3, ἁ 8 φρύνοιχος ViMa φρύ- βοιχος Οἶ’ 9 ἡ V | καθαροὶ — 12 δρᾶμα om HV 10 ἑάλω- σαν Vi sed ἁλώκεσαν in marg m 2 11 δ’ inserui e ViMaCl δὲ Β om M edd 13 τὸ εἰς] εἰς τὸ Μ | σοῦσαν BViMaCl | Βάκτραν BMaCl Βάκτραν Vi βάτρα Μ 14 ἀναστῆναι Ma sed σ’ supra ’ν m a ἀναστῆσαι coni Gasda 16 ἀλλὰ Vi sed ἄλλην infrascr m 2 ἄλλοι Μ Mor | ὅτι Μ 17 σχόντες MMa ἁ Mor | ἄσην οἵτινες post σχόντες inser Mas | ἔνδον ὄντες in marg inser Vi 2 om MaCl ἔνδον] ἔτι Β ροι.

ποῖος πόλεμος ἄλλος ταῦτα ἤνεγκε; ποία πολιορκία βάρβαρος; μῦθος ἦν τὰ Κυκλώπων, τῶν ποιητῶν κόμπος τὰ Λαιστρυγόνων. οὐδὲ Καμβύσης εἰς τοσοῦτον ἧκεν, ἀλλ’ ἐκεῖνον ἐξ Αἰθιόπων ἐπανήγαγεν ἀρχόμενον τοιοῦτον κακόν. μίαν πιστεύω γενέσθαι τοιαύτην τράπεζαν, κἀκείνην ἐν Θρᾴκῃ κἀκείνην παρ’ ὑμῶν. καὶ τὸ ἔργον τὸ περὶ τὸν Ἴτυν αἱ γυναῖκες ὰλη- θῶς ἔδρασαν αἱ Ἀττικαί. καλῶς ἄρα οἱ τραγῳδοὶ RIV 370 | ταῦτα ἐδίδασκον, τὸν Τηρέα, τὴν Πρόκνην, οὐχ ἔνα φυλάττοισθε, ἀλλ’ ἔν ἔχοιτε μιμεῖσθαι. ἀλλ’ ὑμεῖς ἐπενεανιεύσασθε πόλιν ὅλην καὶ ταύτην Ἑλλήνων, ὡς τὸν Θρᾷκα ἐκεῖναι, δειπνίσαντες. πόσων δραμάτων ταῦτα ἱστορίαι; τίνες ἀρκέσουσι τραγῳδίαι τῷ πάθει; πόσαι σκηναὶ Ποτίδαια;

καὶ ταῦθ’ ὑμεῖς εἰδότες οὐκ ἐξηρπάσατε τοὺς ἀνθρώπους, οὐκ ἀπεσπάσατε ἀλλήλων, ἀλλ’ ἄλλοι μὲν ἤδη καὶ κύνας καὶ ὄρνιθας 2 Od. ι 291 3 Od. κ 116 4 Her. III 25 7 Thuc. II 29, 3. [Dem.] epitaph. p. 1397, 27 sq. 9 Soph. Ter. fr. 523 sq. ed. Nauck 2 11 cf. p. 13, 9 1 ἄλλος inser Vi 2 Ma 3 om Cl 2 πολιορκία βάρβαρος; scripsi πολιορκία βάρβαρος· HMVi πολιορκία βάρβαρος MaCl πολιορκία; βάρβαρος VB edd 4 ἧκεν, ἀλλ’ ἐκεῖνον scripsi ἢ κἀκεῖνον Μ edd ἢ κἀκείνων HVBMa sed in hoc εῖνον supra είνων, Cl ἢ κἀκεῖνα Vi sed ὂν supra ἁ m 2 ἧκεν. ἐκεῖ- νον γὰρ coni Re ἤλασεν, ὃν coni Iacobs App Pors 327 Lect 115 | ἀπήγαγεν Ma 5 στρατὸν ἀρχόμενον coni Mor | τοιούτων κακῶν ΜΒ Mor 6 τοιαύτην τράπεζαν γενέσθαι MBViMaCl Mor 7 αἱ γυναῖκες ἀληθῶς scripsi ex HVB coll Thuc. 1. 1. ἀληθῶς αἱ γυναῖκες Ma ἀληθῶς γυναῖκες MViCl edd 8 αἱ inserui ex HVBViMaCl cum Iacobsio Lect 115 om Μ edd 10 ἴνα Vi | ἔχοιτε scripsi ex HVBViMaCl. ut e Mon scri- benduin coni Iacobs Anth Pal III 292 ἔχητε Μ edd 11 ταύ- κ τὴν scripsi ταῦτα libri edd 12 τὴν θρά Cl | δειπνήσαντες BViMaCl 13 ἀρέσκουσι Οἶ’ 14 πᾶσαι HVB | ποτίδαια inser Ma 3 om Cl ποτίδαιαν in marg Vi 2 16 ἤδη καὶ om HV νεκρῶν ἀπεσόβησαν ὁλόκληρα τὰ σώματα τοῖς τάφοις φυλάττοντες, ὑμεῖς δὲ τοῖς κειμένοις τοὺς ἀνθρώπους ἐπεβάλετε. οὐ γὰρ Ποτιδαιατῶν τὸ ἔργον οὐδὲ οἱ δασάμενοι τὰς τροφὰς ἐπενόησαν, ἀλλ’ ἡ τούτων ὰπό- νοια καὶ ἡ τυραννὶς τοὺς ἀνθρώπους <ἐπὶ> τοῖς ἀνθρώ- ποις ἔδειξεν.

ἐγένοντο δὲ καὶ ἄλλαι τυραννίδες ὠμαὶ καὶ πικραί, Ἔχετοι καὶ Φαλαρίδες, ἄνθρωποι περι- κόπτοντες καὶ ἀκρωτηριάζοντες, εἴ τινας ἄρα βούλοιντο κολάσαι. ἀλλ’ οὐδ’ ἐκεῖνοι τοιαύτας ἑστιάσεις εἱστίων οὐδὲ τὸν θεσμὸν τῶν τάφων ὑπερέβαινον, ἀλλὰ κύνες μὲν ἴσως ἐγεύοντο τῶν ἀκρωτηρίων, ἀνθρώπων δὲ οὐδεὶς οὐδὲ λόγῳ τὸ δεινὸν ἠπίστατο. κἀκεῖνοι μὲν ὀλίγοις κακούργοις ἴσως τὰς λύμας προσῆγον, Ἀθη- ναῖοι δ’ ὅλας πόλεις ἀκρωτηριάζουσιν οὐ μέρη σωμά- των περικόπτοντες οὐδὲ ζῶσιν ἔτι λυμαινόμενοι, ἀλλὰ καὶ μετὰ θάνατον, ὅτ’ ἤδη τῆς γῆς ἐστιν ὁ κείμενος, προσῆλθέ τις οὐχ ὡς πενθήσων οὐδ’ ὡς θάψων τὸν ἀποθανόντα, ἀλλ’ ἐβούλετο μὲν ταῦτα ὁ δυστυχής, ὁ 7 Od. σ’ 85. | Luc. bis acc. § 8 10 Od σ’ 87 3 ἐπεβάλετε scripsi ex HVBViMa sed in hoc ε(1) in ras m 3 et γρ΄ παρεβάλλετε in marg m 3, Οἶ’ ἀπεβάλετε Μ ἀπεβάλ- λετε edd 4 δαισάμενοι MMa sed in hoc αἰ in ras m 3, Mor 5 τοῖς ἀνθρώποις τοὺς ἀνθρώπους HV Ι ἐπὶ inserui om libri edd 6 ἔδειξεν scripsi cum Gasda ἔδερξεν HV HV ἔθηξεν ΜΒ ViMa sed in hoc ’δει supra θη m 3, Cl edd ἐφῆκεν coni Re | γὰρ ΗVVi „malim μὲν“ Re 8 τινες Β 9 οὐδὲ Μ οὔτ’ coni Re | ἑστιῶν ὢ σιτίων HV εἱστιῶντο coni Re cui obloquitur Iacobs Lect 116 οὐδὲ scripsi e VBMa sed in hoc in ras m 3 οὔτε ΗΜ edd ὅσαι Vi sed οὐδὲ in marg m 2, Cl | τάφων scripsi τροφῶν libri edd 13 ἐπεισήγαγον Vi sed προσῆ- γον in marg m 2 ἐπήγαγον Ma sed γρ΄ προσήγαγον in marg m 3, Cl 14 δὲ VMMa edd | ὅλας Ma sed γρ΄ ἄλας in marg m 3 16 μετὰ Ma sed με in ras m 3 17 προσῆλθε τίς BMa ὢ | θάψαι MMa sed in hoc αἰ in ὢν corr m 3, Cl Mor 18 ἠβούλετο Ma | ὁ(1) om Mor λιμὸς δ’ ἄλλα ἐδίδασκε, μὴ κατορύττειν μηδ’ εἰς γῆν RIV 371 | φέρειν, ἀλλ’ εἰς αὑτόν.

καὶ τὰ μὲν σώματα ἠφανίζετο, τάφος δ’ οὐδεὶς ἐχώσθη, καὶ ἐδάκρυον μὲν ὡς ἐλεοῦντες, εὐωχία δ’ ἦν αὐτοῖς τὰ δάκρυα. οὐδὲν δ’ ἄλλων ἔδει περιδείπνων. πάντα γὰρ ἕν ἦν, ὁ τάφος, τὸ δεῖπνον. ἐν ταῖς τροφαῖς τὰ νομιζόμενα. ἀνέστραπτο δὲ ὁσία πᾶσα ἐν τῷ κακῷ. οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι τοῖς ἀποθανοῦσιν ἀπαρχὰς τῶν ὡραίων ἐπιφέρουσιν έναγί- ζοντές τε ἀφ’ ὧν ἔχουσι καὶ ἱερὰ ἐπικατακαίουσιν, οἱ δὲ αὐτὰ τὰ σώματα ὥσπερ ὡραῖα εἶχον καὶ ἑαυτῶν ἱερεῖα.

οὕτως ὁ ταλαίπωρος Ποτιδαιατῶν δῆμος κατατέθαπται. πόλεις δ’ ἄλλαι λέγονται αἱ μὲν κατα- κλυσμοῖς, αἱ δὲ βίαις θαλάττης ἀφανισθῆναι, καὶ ὄρη δὲ ποιηταὶ δήμοις ἐπαφῆκαν. ἀλλ’ οὗτοι πάντες εἰσὶ μῦθοι καθαροί, καὶ τὰ σώματα ὁσίως κέκρυπται. ὤφειλε τοιαύτης γενέσθαι καὶ ἡ Ποτίδαια συμφορᾶς. νῦν δ’ 5 Dem. cor. p. 321, 25 8 Thuc. III 58, 3 9 cf. t. III praef. p. XI 13 II. π 213. ψ 713 1 ἐδίδασκεν Β | μὴ δ’ ΗΒ ViMaCl 2 αὐτὸν HMa sed in ’ in ’ corr m 3, Cl ἑαυτὸν Β 4 ἐν ante εὐωχία Β 5 ἄλλων et περιδείπνων scripsi auctore Iacobsio Add 153 Lect 116 ἁλῶν et περὶ δεῖπνον libri sed ἄλλων in marg Vi 2, edd | ἓν ἦν] ἦν ἕν Β ἐνῆν Vi sed ἓν ἦν in marg m 2, MaCl ῳν 8 τῶν om Vi | ὡραίων Cl | ἐρανίζοντες MVi sed in hoc ἐναγί- ζοντες in marg m 2, Ma sed ἐναγίζοντες suprascr m 3, Cl Mor 9 ἐφ’ HV 10 τε post αὐτά MViMaCl edd delevi | εἶχον scripsi εἶδον libri edd 11 οὗτος Vi 12 κατἐθαπται VM BMa sed in hoc θ e ν corr m 3, Cl καὶ τέθαπται H | σεισμοῖς coni Gasda at cf. t. V 542, 10 sq. 13 βίαις Vi sed βιαίαις in marg m 2 βιαίαις VB | θαλάτταις HV 15 μῦθοι Vi sed γρ δῆμοι in marg, Ma sed γρ΄ δῆμοι καθαροί καὶ in marg m 2 | δὲ post καθαροὶ MViMa sed in hoc om γρ in marg m 2, Cl edd delevi | ὁσίως Ma sed αἷς supra ὡς m 2 ὁσίαις HVB | ὤφειλε scripsi ex HViMaCl coll t. II 97, 10 ὤφελε VM edd ὄφελε Β 16 τοιαύτης Ma sed ύτης in ras m 3 ταύτης Β | καὶ inser Ma 2 om Cl οὐδὲν μέρος ἔχει τοὺς ἀποθανόντας, οὐ θάλαττα, οὐ γῆ, ἀλλά, τοῦτο δὴ τὸ δεινότατον, ἐπὶ γῆς πεσόντες οὐκ εἰσὶν ἐν γῇ, οὐδ’ ἡ δεξαμένη πόλις τὰ σώματα κατέσχεν, ἀλλὰ πάντα ἀναμέμικται, οἱ ζῶντες, οἱ τελευ- τήσαντες.

61. Τίνας <ἂν> οὖν ἀθλιωτέρους εἴποι τις, τοὺς λωθέντας ἢ τοὺς ἀναλώσαντας; ποίους τῶν παίδων ὀδυρώμεθα, τοὺς τραφέντας ἢ τὰς τροφάς; τῶν μὲν τὴν ἀπώλειαν ἐλεοῦμεν, τῶν δὲ τὴν σωτηρίαν. οἱ μὲν οὔκ εἰσιν οὐδαμοῦ, οἶ δὲ οὐδαμοῦ στῆναι δύνανται. τίς γὰρ ἂν ὑποδέξαιτο ἰδιώτης ἢ πόλις τοὺς τοιούτων μιασμάτων μεστούς; τίς δ’ ἂν ἀλῶν καὶ τραπέζης κοι- νωνήσειε μετὰ τὰς Ἀθηναίων τραπέζας; ἐμοὶ μὲν γὰρ οὐδ’ ἂν θάψαι τις δοκεῖ μηδένα εἰδὼς ἐν Ποτιδαίᾳ τραφέντα.

καὶ ταῦτα πάσχουσιν οἱ δυστυχεῖς ἀδι- κήσαντες μὲν οὐδέν, τὰς δὲ τούτων παρανομίας καὶ βίας ὑπομένοντες. ἐπεὶ πόσα | πρὸ ταύτης τῆς RIV 372 συμφορᾶς αὐτοὺς μηχανήσασθαι πυνθανόμεθα; πόσα δὲ τῶν εἰς σωτηρίαν εὑρεῖν ἂν ἐρήμους βιαίως παρα- τηροῦντας εἴ πως ἄρα ἐκπλεῦσαι λάθοιεν, ναυαγίαν γὰρ μᾶλλον ἢ πολιορκίαν ἐβούλοντο, τὰ σιτία οὐ 2 τῆς γῆς e Mon Iacobs Lect 116 3 κόνις coni Iacobs 1. 1. 6 ἂν inserui cum Gasda om libri edd | ἀθλιωτέρα ἁ | εἴπῃ MViMaCl | τίς HVi 8 ὀδυρόμεθα V 9 ἀπώ- λειαν Ma sed αν in ras m 2 | οἱ — 10 δύνανται om Β 11 ἂν inser Ma 2 | ἰδιωτικὸς Vi sed ἰδιώτης iu marg m 2 m 2 πόλις Vi sed πολίτης in marg m 2 | τῶν ante τοιούτων Β 12 δ’ ἂν Vi sed δὲ in marg m 2 | voce ἂν des H 14 τίς Vi δοκεῖ scripsi e V sed ἡ supra ει, Β sed ει ex η corr, cum Ia- cobsio Lect 116 δοκῆ MViMaCl edd δοκοῖ coni Gasda | τῇ ante Ποτιδαίᾳ Μ edd delevi 15 τραφέντα Vi sed ταφέντα in marg m 2 ταφέντα in ras V 16 τῆς V 18 μηχανή- σασθαι αὐτοὺς Β 19 ἂν delendum? | βιαίους ViMa sed in hoc ου in ras m 3, Cl μέχρι τῆς χρείας, ἀλλ’ ὥστε ἀποζῆν διαμετροῦντας, διερευνωμένους τοὺς πολλοὺς τὰς τῶν δυνατωτέρων οἰκίας, εἴ τῴ τι πλέον ἦν, ἰσομοιρίαν τούτου ποιοῦντας; τὰ γὰρ ἴδια ἑκάστου συμφερόντως οὕτω διῃροῦντο.

τοτὲ μὲν οὖν καλῶς ἔIρεφον ἀλλήλους, ἐπειδὴ δὲ ἅπαντα ἤδη ἐδήδεστο, τὰ ἴδια, τὰ δημόσια, καὶ ἦν οὐ σῖτος, οὐχ ἱερεῖα, ἀλλὰ σαφῶς ἐξανήλωτο οὐ τὰ θύ- σιμα μόνον, ἀλλὰ καὶ ὅσα ἄθυτα, πᾶν γὰρ τὸ ἔμψυχον ἐκτείνετο, καὶ ὅ τι ζῶον παραφανείη, τοῦτο ἦν αὐτοῖς ἀποστροφὴ τοῦ κακοῦ, καὶ ἔλεον μέν τινα καὶ ταῦτα εἶχε καὶ πολλοὶ τῶν γευσαμένων ὧς ἐπ’ ἀνθρώποις ὠλοφύροντο, ἐτολμήθη γοῦν ταῦτα πρῶτον, ἀλλ’ ἐπεὶ πάντων ἐπίλειψις ἦν καὶ ὁ λιμὸς εἶχεν αὐτοὺς μόνος, σωτηρία δ’ οὐκ ἦν οὔτε παρὰ τούτων οὔτε ἔνδον, ἀλλ’ οἱ μὲν προσήδρευον, οἱ δὲ ἠπόρουν, πολλοὶ δ’ ἀπο- ψύχοντες εἰς γῆν ἔπιπτον, τότε δὴ καὶ ταύταις ταῖς τροφαῖς ἐπετίθεντο, οἱ μὲν ἐπὶ τοὺς κειμένους ὡς ἑτοίμους τρεπόμενοι, οἱ δ’ ὅπως δύναιντο λοιπὸν ἐπι- χειροῦντες ἀλλήλοις, οἶ μᾶλλόν τι δυνάμεως ἔχοντες 3 Thuc. VII 75, 6 8 Aeschin. Ctes. p. 72,16; p. 75,12 15 Thuc. I 134,3 2 δυνατῶν Β 3 εἶτα ViMa sed in hoc γρ΄ εἷτω suprascr ms, Οἶ’ | τι BViMaCl | τούτου Vi sed τὼ supra του m 2, Ma sed οὐ in ras m 3 | ποθοῦντας Β 4 „malim ἕκαστοί“ Re 5 τοτὲ scripsi coll Plat. Phaedr. p. 261 C τότε libri edd | ἐπειδὴ scripsi e VB ἐπεὶ MViMaCl edd 6 ἐδήδεστο scripsi ἐδήδοτο VB διεδίδοτο ViMaCl κατεδήδοτο Μ edd κατε- δήδεστο Cobet Coll 292 7 ἱερεῖον VB | ἐξανήλωτο scripsi e VBViMaCl ἐξανάλωτο Μ edd 9 ὅτι ViCl 10 τοῦ om MaCl 12 γοῦν] δὲ Β | „malim πρὸ τοῦ, uel ταῦτα καὶ πρό- τερον, uel ταῦτα οὐ τότε πρῶτον. non tunc primum“ 13 μόνους BViMaCl 14 οὔτ’ Β 16 πίπτοντες ἦσαν Μ Mor ἐμπίπτοντες ἤσαν Vi sed ἔπιπτον in marg m 2, ὢ ἐμπί- πτοντες Ma sed in ἔπιπτον corr m 2 et ἦσαν inser m 3 18 τρα- πόμενοι BViMaCl | οἱδ’ BViMa sed in hoc ἰδ’ in ras m 3, Mor οὐδῷ | ἐπεχείρουν Β 19 τί Β τοῖς ἀσθενεστέροις. καὶ ὅντινα πρῶτον ὁ λιμὸς παρο- ξύνειεν, οὗτος ἐτόλμα τὴν τροφήν. καὶ ὁ προλαβὼν τὸν μέλλοντα εἶχεν. αὐτοκράτωρ γὰρ οὖσα ἡ συμφορὰ πρὸς τὴν ἀπόνοιαν ἤγειρε.

καὶ οὐκ ἦν ἅλις τοῦ κακοῦ οὐδ’ ἐπέλειπον ἀλλήλους. πᾶν γὰρ τὸ σωζόμενον καὶ διαφεῦγον τῷ αὐτῷ κατελείπετο, καὶ οἱ τραφέντες ἐπὶ τῷ | θρέψαι προελάμβανον τὴν χάριν, καὶ RIV 373 σιτούμενός τις αὑτὸν ὠδύρετο. διάγνωσις δ’ οὐκ ἦν οὐκ ὰλλοτρ ἴων οὐδὲ φίλων, ἀλλ’ ὅστις οἰκειότητι προσ- προσέλθοι τῷ πλησίον, ἐγγύθεν μᾶλλον ἡλίσκετο, ὁ πατὴρ τῷ παιδί, παῖς τῷ πατρί, καὶ ἀδελφοὶ δ’ <ἀλλήλων> ἐνέμοντο φαγόντες τῶν μητέρων, οἷα ἔθρεψαν καὶ οἷα ἐτράφησαν.

πόσαι μὲν ὀλοφύρσεις ἐγένοντο, πόσα δ’ ἐπιφημίσματα τῶν Ἀνάγκην ποτνιωμένων, προτεινομέ- νων, πενδούντων πενθούντων τὰ δεῖπνα. ὧν ἤκουον οὗτοι παρα- καθήμενοι τῷ πάθει, καὶ ὁ καπνὸς ὑπὲρ τὰ τείχη φερόμενος Ἀθηναίοις ἐνετύγχανε, πλησίον δὲ αἱ τού- 13 cf. ad t. III 457, 9 14 Thuc. VII 75, 7 1 ὅντινα scripsi e VB εἰτ́ινα MViMa sed in hoc ὅν supra εἴ m 3, Cl edd | λοιμὸς V 2 λαβὼν V 3 „aut εἷλεν necavit aut εἶδεν comedit" Re 4 ἤγειρεν Cl 5 ἐπέλειπον scripsi e V ἐπέλιπον Β ἔλιπον MViMaCl edd 6 τῷ αὐτῷ ὀλέθρῳ coni Re 7 „malim θρέψειν“ Re | παρελάμβανον Vi sed supra παρε m 2 8 τίς BVi | αὐτὸν V αὐτῶν ViMaCl 9 οὐδὲ scripsi e VB cum Iacobsio Lect 116 οὐ MViMaCl edd | οἰκειότητι reposui e libris οἰκειότατος edd sed „aut οἰκειο- τάτως leg. aut οἰκειότατα“ Re 10 μᾶλλον om VB 11 ὁ ante παῖς Μ edd delevi | δὲ VB | ἀλλήλων inserui om libri edd 12 διενέμοντο coni Mor ἐνέμοντο ἀλλήλων φεῦ τῶν μη- τέρων coni Re | φαγόντες scripsi auctore Iacobsio Ach Τ 888 φεύγοντες MBVi sed in hoc φευγόντων in marg m 2, Ma sed in φευγόντων corr m 3, Οἶ’ edd καἲ φευγόντων V | τῶν inserui e BViMaCl om VM edd ἴ’ μητέρων Vi sed πρῶν’ in marg m 2 ἀπὸ μητέρων coni Mor 13 πόσαι Vi sed ας supra αι m 2 14 τῶν scripsi τὴν libri edd τῶν τὴν coni Gasda 17 ἐν- ετύγχανεν Cl τῶν τράπεζαι τῶν ἔνδον τραπεζῶν. τὸ δ’ ἐντεῦθεν ὁμωρόφιοι τοῖς ὑπολειφθεῖσιν ἐγένοντο. παρῆλθον εἰς Ποτίδαιαν μετὰ τὰ δεῖπνα, μᾶλλον δ’ ἔτι σιτουμένους κατέλαβον. περιῆλθον ἐν κύκλῳ τὴν πόλιν ἀκριβῶς ἀναπυνθανόμενοι· πόσοι μὲν οἶ δαπανήσαντες, πόσοι δ’ οἱ δαπανηθέντες ἦσαν; μὴ φαύλους μηδ’ ὀλίγους εἱστίασαν;

εἶτα ἐπὶ τούτοις αἶ σπονδαί, ἐπὶ καλοῖς γε τοῖς ἱερείοις. καὶ οἶ μὲν ἐξε- πέμποντο, οἱ δ’ ἔνδον ἦσαν θύοντες ὡς ἐπὶ νίκῃ, εὐωχούμενοι μετὰ τὰς ἐκείνων εὐωχίας, παρατιθέμενοι τὰς αὐτὰς τραπέζας. καὶ νῦν οἱ μὲν ἐξελήλανται καὶ πλανῶνται ἄλλος ἀλλαχοῦ διεσπαρμένοι, οὗτοι δ’ ἐπ- οίκους πέμπειν διανοοῦνται καὶ ἔχειν δι’ ἑαυτῶν τὴν πόλιν τοῦτο μὲν ὀρθῶς ποιοῦντες. ἀξία γὰρ Ἀθηναίων ἡ νῦν Ποτίδαια.