ἔστι μὲν οὖν ἐπιεικῶς, ὦ ἄνδρες Ἀθη- ναίοι, τὸ αὐτὸ καὶ σεμνολόγημά μοι πρὸς ὅλον τὸν βίον καὶ ἐναντίωμα πρὸς τὴν παροῦσαν κρίσιν, Ἀρι- Ma = Codex Matritensis 4679 olim N-49 Ρ = Parisinus gr. 2998 8 Xen. Anab. III 1, 5 11 cf. p. 120, 14; 154, 6; 162, 3 Titulum quem ante Aristophontis antilogiam praebent Ma Ρ huc transposui 1 Νόμος — 2 Ἀριστοφῶν] εἰς τὸ ἐναντίον Ma Ρ Νόμος om MaP inserui coll Io. Doxap. in Hermog. de stat. cod. Vind. phil. gr. 130 fol 104 καὶ πάλιν νόμου ὄντος τὸν καλῶς βεβιωκότα γέρας λαβεῖν Κέφαλος καὶ Ἀριστοφῶν Ἀριστοφῶν, σ μὲν πολλὰς γραφὰς γραφεὶς καὶ ἐν μηδεμιᾷ ἁλούς ὁ Ἀριστοφῶν, ὁ δὲ μὴ ἅπαξ γραφεὶς ὁ Κέφαλος, ἀμφισβητοῦσι τοῦ γέρως Ι καὶ om Ma 5 ἀθηναῖοι om Ma | μὴ δὲ MaP 6 ὥσ Ma | μὴ δὲ MaP 11 σεμνολόγημα ἐμοὶ olim scripsi στοφῶντι δὲ τἀναντία τούτων, τοῦ μὲν τρόπου παντὸς ἐλάττωμα, πλεονέκτημα δὲ πρὸς τὸν παρ’ ὑμῖν ἀγῶνα. τί οὖν ἐστι τοῦτο; ὅτι ἐγὼ μὲν οὔπω πρότερον ἐλη- λυθὼς εἰς τὸ δικαστήριον τῶν τοιούτων ἀγώνων ἀπείρως ἔχω, οὑτοσὶ δὲ μονονοὺ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν κρινόμενος ἐγγεγύμνασται τοῖς δικαστηρίοις. ἔστι δέ, εἰ μὲν δικανικῆς δεινότητος ἡ τιμή, κρείττων ὁ τὰς με- γίστας δοκούσας αἰτίας διακρούσασθαι δυνηθείς, εἰ δ’, ὧς ὁ νόμος φησί, καλοῦ βίου, ὁ μηδ’ ἐν ὑπονοίᾳ πο- νηρᾷ γεγονὼς ἐν ὅλῳ τῷ βίῳ.

τούτῳ μὲν οὖν εἰ καί τις ὠφείλετο παρ’ ὑμῶν χάρις, ὡς ἔγωγε οὐκ οἶδα ἀνθ’ ὅτου, οὐδὲ γὰρ αὐτὸς ὧς εὖ τι τὸν δῆμον πε- ποιηκώς, ἀλλ’ ὅτι μὴ κακῶς ὑπὸ τοῦ δήμου πέπονθε, τούτῳ σεμνύνεται, πλὴν εἰ καί τι χρήσιμος ὑμῖν γέ- γόνε, τὴν ἱκανὴν ἔχει. ὁσάκις αὐτὸν κινδυνεύοντα περὶ τῆς ἐπιτιμίας ἢ τῆς πατρίδος, ἔστι δ’ ὅτε καὶ τοῦ βίου διεσώσατε, ὥστε καὶ πρὸς ὀφείλων ὑμῖν ἀναφαί- νεται. ὁ δ’ ἐν οὐδενὶ δεηθεὶς ἀγῶνι τῆς ὑμετέρας εὐνοίας καὶ φιλανθρωπίας εἰκότως ἄν, ὅτε πρῶτον αἰτῶ, τύχοιμι. ὄντος δὲ καὶ μόνου ἀκούετε τοῦ μὲν 3 Lys. or. 19 p. 157, 4 4 Isocr. or. XV 26 8 Dem. p. 556, 25 16 cf. p. 160, 6 et 23. Aeschin. p. 39, 42 1 τὸ Ρ 3 οὔπω Ma sed πω corr m 2 4 τὸ inserui e Ma om Ρ cf. p. 119, 7 5 καθεκάστην Ρ 8 μεγίστας om Ρ | δοκούσας om Ma 9 ὁ(1) om Ma | μὴ δ’ Ma 10 νηρᾷ scripsi coll p. 120,11; 122,23 πονηρὸς MaP 12 οὐδὲ scripsi οὔτε MaP 14 τούτῳ scripsi e Ma τοῦτο Ρ 15 ὁσάκις — 17 διεσώσατε citant praemissis verbis Κέφαλος (om Zonar.) ῥήτωρ (om lex. Bachm. et Zonar.) auctor συναγωγῆς λέξεων χρησίμων s. v. ἐπιτιμία ed. Bachmann Anecd. I p. 233, 9 et qui ex ea libaverunt Suidas et Zonaras s. v. ἐπιτιμία cf. p. 160, 6 16 ἔστι δ’ ὅτε καὶ] ἢ lex. Bachm. Suid. Zonar. 17 παντὸς post βίου lex. Bachm. Suid. Zonar. | πρὸς ὀφείλων scripsi προσοφείλων MaP cf. p. 132, 6 | ἡμῖν Ma 19 ἀνοίας Ρ 20 μόνον Ma ἀναιτίου βίου δικαίου καὶ καλοῦ, τοῦ δ’ ἐν ἀγῶσιν ἀεὶ καὶ φόβοις οὐ παραπλησίου· παντὶ μέν, καὶ ὅστις οὐδ- έτερον ἡμῶν οἶδεν ἰδίᾳ, ῥᾳδία τοῦ κρείττονος ἡ κρίσις.

οὐ μὴν ἀλλ’ οἱ μὲν τὸ τέλος ἀγνοοῦντες, αὐτὸ δὲ τοῦτο τὸν μὲν πολλάκις, τὸν δὲ μηδ’ ἅπαξ κε- κρίσθαι μαθόντες, τὴν ἑκατέρου δὲ προαίρεσιν οὐκ εἰδότες οἰηθεῖεν ’ίσως ἂν τὸν μὲν ἐξεταζόμενον ἐν πολι- τείᾳ καὶ πολλοῖς ἐμπλεκόμενον | πράγμασι διὰ τοῦτο H. IX 49 καὶ πολλαῖς περιπεσεῖν αἰτίαις, καὶ θαυμαστὸν οὐδέν, εἴ τις ὑπεύθυνον αὑτὸν ἅπασι διδοὺς τοῖς ἐχθροῖς ἐπισπώμενος φθόνον ἀφ’ ὧν εὐδοκιμεῖ καὶ δι’ ὅσων νῦν Ἀριστοφῶν σκήπτεται κρίνεται· περὶ ἐμοῦ δὲ τὴν ἐναντίαν ἔχοι τις ἂν δόξαν, ἰδιωτεύων γάρ, ὡς εἰκός, ἀποδεδρακὼς ἐκ μέσου λέληθε τοὺς συκοφάντας ἐν ἀφανείᾳ βίου, καὶ τὸν μὲν φιλοκίνδυνον ἔσθ’ ὅτε καὶ χρήσιμον ἂν ἡγήσαιτο τῷ μήτε λέγειν ἃ δεῖ μήτε γράφειν ὀκνεῖν, ἐμὲ δὲ βίου μὲν εἷναι νικηφόρον ἀμέμπτως εἰς τοῦτο ἐζηκότα, ἀσύμβολον δὲ τοῖς κοι- νοῖς. καὶ γὰρ οὕτως ἔχει· οὔτε καθ’ αὐτὸν βιοῦντα καὶ μὴ προσαπτόμενον πολιτείας ἀναίτιον διαγενέσθαι μέγα οὔτε πολιτευόμενον αἰτίας πολλὰς ἐκφυγεῖν ἄξιον τιμωρίας, ἀλλ’ οὐδὲ τιμῆς.

5. Τί οὖν καὶ δυσέφικτον καὶ ἄλλως ἄξιον 17 Xen. comm. III 4, 5; Agesil. 9, 7; conv. 2,5 3 ὑμῶν Ma sed ὒ in ἡ corr m 2 6 τόνδε Ρ | μὴ δ’ Ρ 7 τὸ Ρ 8 διατοῦτο Ρ 9 καὶ(1) om Ma 10 αὐτὸν Ma Ι διδοὺς scripsi διδῶ MaP 11 ὅσων scripsi e Ma ὅσα Ρ 14 ἐν inserui e Ma om Ρ 15 τὸν scripsi τοῦ Ma sed in τὸν corr m 2 Ρ | τὸ ante φιλοκίνδυνον Ρ delevi | ὅτι Ρ 17 μὲν om Ma 18 ἀσύμβολον scripsi σύμβουλον MaP 22 τιμωρίας, ἀλλ’ οὐδὲ τιμῆς scripsi τιμῆς, ἀλλ’ οὐδὲ τιμωρίας MaP quae praeter τιμῆς delenda censet Hertlinus μῶν, ἂν κατορθωθῇ; εἴ τις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῖς δημοσίοις ἐφεστηκὼς ἐν τοῖς πρώτοις ὑπακούων τῷ τίς ἀγορεύειν βούλεται; πρεσβεύων ὁσάκις δέοι, νομοθετῶν ὅπου καιρός, χρήματα κοινὰ διαχειρίζων, προσκρούων, ὡς εἰκός, ἐν τῇ πολιτείᾳ πᾶσι, τισὶ φθονούμενος ἐφ’ οἷς ἐπαινεῖται βίον ἀκίνδυνον ἐν ἐπικινδύνῳ προαιρέσει φυλάττει μόνος καὶ κρίνει μὲν οὓς ἂν ἀδικοῦντας λάβῃ, μηδεὶς δὲ τούτου μηδὲν ἀντικατηγορεῖ, οὗτος ὁ μέγας δημαγωγός, οὗτος ὁ κρείττων ἐλπίδος, ᾧ συγχωροῦσι καὶ ἰδίᾳ καὶ δη- μοσίᾳ πάντες ἄνθρωποι πολιτεύεσθαι καλῶς κοινῇ μὲν πειθόμενοι, κατ’ ἄνδρα δὲ μὴ γραφόμενοι, τούτῳ μαρτυροῦσιν ἀφ’ ἑνὸς στόματος ᾧ σιωπῶσιν, εὖνοι, κακόνοι, πᾶς ὁ δῆμος, οἱ ῥήτορες, οἱ συκοφάνται.

εἰμὶ τοίνυν οὗτος ὑμῖν ἐγώ. οὐδὲ γὰρ οὗτος μέν, ὥς φησιν, ἐπειδὴ πεπολίτευται, κρινόμενος οὐ παύεται, ἐγὼ δὲ τῷ φεύγειν τὰ κοινὰ καὶ τὴν δίκην ἐκπέφευγα. μίαν τὴν πρώτην ὁδὸν τραπόμενοι τὴν εὐθὺ τοῦ βου- λευτηρίου καὶ τῆς πνυκὸς ἀντίτεχνοι καὶ τῶν αὐτῶν ἀνταγωνισταὶ ἐν τοῖς ὁμοίοις ἀνόμοιοι διεφάνημεν, ἥπερ σαφεστάτη διάγνωσις. τὰ μὲν οὖν καθ’ ἕκαστον τῶν πολιτευμάτων μακροῦ λόγου, τὸ κεφάλαιον δὲ περὶ οὗ τά νῦν ἡ κρίσις, πολλὰς γνώμας εἶπεν Ἀρι- 3 cf. p. 150, 6. Dem. p. 292, 3 18 cf. p. 149, 18 19 cf. p. 93, 3 2 τοῖς inserui e Ma om Ρ | τὸ Ma 3 τις Ρ 5 πάσῃ τισί coni Hertlinus παρά τισι Cobetus 8 μηδὲν scripsi e Ma μὴ δὲ P μηδ’ olim conieci 10 τούτῳ olim conieci 11 κοινὴ Ρ 16 πεπολίτευταἰ, κρινόμενος οὐ παύεται, ἐγὼ δὲ τῷ φεύγειν τὰ κοινὰ καὶ τὴν δίκην ἐκπέφευγα. μίαν scripsi πεπολίτευται τὰ κοινὰ, ἐγὼ δὲ τῶ φεύγειν καὶ τὸ δίκην φυγεῖν κρινόμενος οὐ παύεται· ἐκπέφευγα μίαν MaP 21 καθέκαστον Ρ καθ’ ἕκαστα Ma cf. p. 133,8; 157,5 23 τανῦν MaP στοφῶν, καὶ καθ’ | ἑκάστην γραφή, Κέφαλος οὐχ H. IX 50 ἥττους, καὶ κατήγορος οὐδαμοῦ. δημοσίων πόρων ἥψατο. εὐθύναι, λογισταί, κρίσεις. κατέστην ἐπὶ τῆς διοικήσεως. οὐδεὶς οὕτω θρασὺς εὑρέθη συκοφάντης οὐ μᾶλλον ἢ τὸν Ἀριστείδην τις ἐκεῖνον ἐδίωξε νοσφισμοῦ. ἐπανήλθομεν πεπρεσβευκότες. ἠγόμην εἰς τὸ πρυτα- νεῖον, οὗτος εἰς τὸ δικαστήριον. ἔλαβε τὰ τοῦ πολέμου κατὰ τὴν ἑκατέρου πρόνοιαν τέλος. ἐστεφανούμην, οὑ- τος εἰς τὸ δεσμωτήριον εἵλκετο. ταὐτὰ παρὰ πᾶσαν πολιτείαν. τῷ μὲν ἀβίωτος ὁ καλὸς οὗτος βίος ἀεὶ περὶ αὑτοῦ τρέμοντι, λαγὼ βίον ζῶντι, ἐγὼ δὲ οὐ γνώμην ὑποσιωπήσας, οὐ πρεσβείαν ἐξομοσάμενος, οὔτ’ ἐν τῷ κελεῦσαί τι τῶν ἐπιπόνων οὔτ’ ἐν τῶ κωλύσαι τὰ πρὸς ἡδονὴν οὐδὲ λαβὴν ἐνέδωκα τούτοις οἷσπερ Ἀρι- στοφῶν οἶδεν ἐπὶ πάσης προφάσεως συκοφαντούμενος. ὅμοιοί γέ εἰσι παρὰ μικρὸν ἡμῶν οἱ βίοι;

7. Δεινὸς δὲ ὢν ἐξ ἔθους τὰ δικανικὰ σοφίζεται τοιόνδε τι· κέκριμαι πολλάκις καὶ νενίκηκα, Κέ- φαλος δὲ οὐδ’ ἅπαξ. εἶτα τοῦτον τοῦ δεδοκι- μασμένου προτιμήσετε; ὥσπερ εἰ περὶ τῆς ἐν πρυ- τανείῳ σιτήσεως ἀγωνισάμενος ἐν τοῖς πολλοῖς δικα- 11 cf. p. 180,17. Dem. p. 314, 24 12 Aesch. Ctes. p. 88, 7 Aesch. fals. leg. p. 40, 31 1 γραφή scripsi γραφὴν MaP 5 τίς Ma 6 ἡγοῦμαι Ma 7 τὸ inserui e Ma om Ρ 8 πρόνοιαν τέλος scripsi e Ma cum Cobeto πρόνοιαν · τέλος P | οὕτος om Ma 9 τὸ inserui eMa om Ρ | ταὐτὰ scripsi ταῦτα MaP ταύτῃ olim scripsi 11 αὐτοῦ scripsi e Ma αὐτοῦ Ρ 11 λαγῶ Ρ 13 num κωλῦσαι? at cf. ad t. I 272,5 14 οἷσπερ scripsi ὧσπερ Ma Ρ 16 γ’ Ma Ι εἰσι scripsi ἢ MaP Ι παραμικρὸν Ρ 17 ἐξέθους Ρ 18 τοιόνδε τι scripsi τοιόνδε· ὅτι MaP 20 ὡσπερεὶ olim conieci 21 ἀγωνισάμενος scripsi ἀγωνισά- μενον MaP sed in hoc ν(3) in σ’ corr m2 στηρίοις, οὐ περὶ τῶν ἐσχάτων, καὶ περὶ τοῦ χρηστός, οὐ περὶ τοῦ μὴ κάκιστος δοκεῖν. καίτοι κἂν εἰ περὶ δωρεᾶς πρὸς ἄλλους ἐκέκριτο, οὐδὲν ἦν αὐτῷ τοῦτο πρὸς ἐμὲ πρὶν ἐμοὶ παρεξετασθῆναι καὶ βελτίονα ἐμοῦ δόξαι. καὶ πολλάκις εἰ κριθεὶς ὐπ’ ἐμοῦ πολλάκις ἐξέφυγε, χρηστὸν μὲν οὐδ’ ἂν οὕτως αὑτὸν ἐδείκνυε, συκοφάντην δ’ ἐμέ.

εἰ δὲ οὔτε πρὸς τὸν αὐτὸν οὔτε περὶ τῶν αὐτῶν, μὴ προσαγέτω πρὸς τὸν ἀρετῆς ἀγῶνα τὰ τῆς κακίας ἐγκλήματα, εἰ μὴ μόνος τὰ κάλ- λιστα τοῖς αἰσχίστοις κτήσεται, ὃς τοσοῦτον ἀπέχει τοῦ διὰ τὰς πονηρὰς ὑπονοίας, ἔστω γὰρ ὑπονοίας, γέρας ἂν δικαίως λαβεῖν, ὥστ’ εἰ καὶ δωρεᾶς ἄξιον ἄλλο παρείχετο, διὰ τοῦτ’ ἂν εἰκότως ἐκωλύετο, ὅτι πλείω τῶν σεμνολογημάτων ἔχει τὰ ἐγκλήματα. διὸ μή τοι γε τοῦ κεκρίσθαι πολλάκις αὐτόν, μηδ’ ἂν ἑτέρου χρηστοῦ H. IX 51 τινος, | δωρεὰν οἰστέον <ὃν> ἐχρῆν, εἰ καί ἐν ὀνείδους μέρει προὔφερεν αὐτῷ τὰς ἀναριθμήτους κρίσεις, ἐγκαλύπτεσθαι, καὶ οὐδ’ αὐτὸς <ἂν> νὴ τοὺς θεούς, ὀνειδίσαι τούτῳ τὰς γραφάς, εἰ μὴ τοῖς ἑαυτοῦ κακοῖς ἐσεμνύνετο.

κινήσας οὖν καὶ τοῦτον, εἴ τις, αὐτὸς τὸν ἀγῶνα φιλοκινδύνως καὶ νῦν 4 cf. t. II 284, 3 17 Dem. p. 576, 13 2 περὶ inserui e Ma om Ρ 3 num πλέον ἂν ante οὐδὲν inserendum coll t. II 437, 20? 4 βελτίονά μου olim conieci 5 πάλιν (1) Ma 7 συκοφάντης Ma | δ’ ἐμέ scripsi δέ με MaP | εἰ δὲ scripsi e Ma οὐδὲ Ρ νῦν δὲ Cobet 8 κρίνεται post αὐτῶν inserendum videtur | μὴ — 9 ἐγκλήματα citat prae- missis verbis ἀγὼν ἡ ἐξέτασις· λίβ’. lex Darmst. fol. 133 v (cf. p. 114) 13 διατοῦτ’ Ρ 14 μή τι Ρ Ι διὸ ante 15 μὴ δ’ MaP huc transposui 15 αὐτὸν scripsi αὐτοῦ Ρ α(??) Ma | τινος χρηστοῦ Ma 16 ὃν inserui auctore Cobeto om MaP 17 προὔ- φερεν scripsi προσέφερεν MaP προέφερε Cobet 18 ἂν in- serui om MaP 19 μὰ coni Hertlinus 20 αὐτοῦ Ρ 21 τινα? | αὐτὸς scripsi αὐτὸν MaP | τὸν om Ma κρινόμενος, φέρε, σὺ φῄς ἀρετῆς εἰληφέναι ψῆφον, εἰ μὴ κάκιστος ἀπάντων ἔδοξας; οὐδεὶς δίκαιος, ὅτι μὴ κλέπτης, οὐδ’ ὅτι μὴ προδότης, φιλόπολις· οὐδ’ ἐνὶ λόγῳ πάντα χρηστὸς ὁ μὴ πάνυ πονηρός. ἐγγὺς μεντἂν ἦν ἡ ἀρετὴ τῆς κακίας, εἴπερ ἡ ταύτης ἀποφυγὴ κτῆσις ἦν θατέρου. πολὺ καὶ τὸ πᾶν μεθόριον τῶν ἐπὶ τἀναντία διεστηκότων. μὴ μίγνυε τὰ ἄμικτα μηδὲ τὴν ἄφεσιν τῶν κακίστων μαρτυρίαν τίθεσο τῶν βελ- τίστων ἐπιτηδευμάτων.

εἰ γοῦν ὁ τιμωρίας ἀπο- λυθεὶς δωρεᾶς τεύξεται, καὶ τήμερον ὁ τῆς τιμῆς ἀπο- τυχὼν θανάτῳ ζημιωθήσεται. εἰ δὲ καὶ τὸ μόνον ἀμ- φισβητῆσαι γέρως τοῦ μηδ’ ἐνάμιλλον γενέσθαι σεμνό- τερόν ἐστι, καὶ τὸ δίκην ἐκφυγεῖν ἐντιμότερον τοῦ μηδ’ αἰτιαθῆναι. ὥσπερ οὖν οὐχ ὅστις οὐκ ἄξιος δωρεᾶς, διὰ τοῦτο κολάσεως, οὕτως οὐδ’ ὅστις οὐ κολάσεως, διὰ τοῦτο δωρεᾶς. ὧς τῷ γε τοιούτῳ τὸ δίκην ἢν ἐκινδύνευσε μὴ δοῦναι μεγάλη δωρεά. ἐπίτι- μος εἶ, τὴν ψυχὴν ἔχεις, ἥλιον ὁρᾷς. αὗται τῆς ἀφέ- σεως αἱ τιμαί. ἢ γὰρ οὐκ αἰσχρὸν τὸν αὐτὸν ἄνδρα ἐν τῇ αὐτῇ πόλει χθὲς μὲν καὶ πρῴην καὶ πάλαι καὶ ἀεὶ δωροδοκίας, προδοσίας ἤ τινος τῶν δεινοτάτων εὐθύνας ὑπέχειν, τήμερον δ’ ἐπ’ ἀρετῇ στεφανοῦσθαι, καὶ τοὺς αὐτοὺς ἀκροατὰς εἶναι τότε μὲν τῆς κατη- γορίας, νῦν δὲ τῆς ἀναρρήσεως; ποῖον γὰρ δικαστήριον 3 Plat. Phaed. p. 73 A 24 Dem. p. 244, 21 1 φὴς Ma φῆς Ρ 2 κάκιστος Ρ sed λλ supra κ(2) m 3 signum interrogationis posui e Ma punctum Ρ 3 οὐδ’] μὴ δ’ Ma Ι οὐδ’ ἐνὶ scripsi οὐδενὶ MaP 4 χρηστὰ Ρ μεντἂν scripsi μὲν τ’ ἂν MaP 7 μὴ δὲ MaP 12 et 14 μὴ δ’ MaP 13 ἐντιμότερον scripsi ἀτιμότερον MaP 15 et 16 δία MaP | οὐ om Ρ 20 πρώην MaP 21 δωρο- δοκίαν Ρ | ἤ τινος scripsi τινὸς ἢ MaP 24 et 122,1 signum interrogationis posui punctum et colon MaP οὐ μεστόν ἐστι τῶν σῶν ὀνειδῶν; πάντα τούτῳ σχο- λάζει μόνῳ, ἑνὸς ἀνδρὸς ᾠκοδόμηται βίῳ, οὐκ ἐξαρκεῖ ταῖς κατηγορίαις. ἄλλην ἀλλαχοῦ καλεῖται προσηγορίαν, ἐνταῦθα κλέπτης, ἀλλαχοῦ παράνομος, πονηρὸς παν- ταχοῦ.

ταῦτα τῆς σῆς ἀρετῆς τὰ ὀνόματα, ταῦτα ἔχεις κηρύγματα. οὐδέποτε εἰρήνην ἄγει οὐδ’ ἀνοχάς. ἀναγκάζει μονονοὺ κἀν ταῖς ἱερομηνίαις καθῆσθαι H. IX 52 αὑτῷ τὰ δικαστήρια. Ι μὴ γὰρ ἐκφεύγῃ τὰς γραφάς, ἀμείβει τὰς αἰτίας. μὴ γὰρ ἀπολύωσιν αὐτόν, ἄλλῃ δίκῃ φυλάττουσιν. ἀναβολὴ τιμωρίας, οὐκ ἀπαλ- λαγὴ τὸ γιγνόμενόν ἐστιν. ἡ μὲν οὐκ ἔχει πω τέλος, ἡ δ’ ἤρξατο. τὴν μὲν κατεγκέκληται, τὴν δὲ παραγράφεται. τὴν μὲν ὑπόμνυται, τὴν δ’ ἀγωνίζεται. μίαν οἶδεν ὁδόν, εἰς δικαστήριον ἐκ δικαστηρίου. πρὶν ἐπινίκια θῦσαι περὶ τῆς ἀκρίτου γραφῆς εὔχεται. δέχεται κα- κὸν ἐκ κακοῦ, καὶ τῆς παρελθούσης σωτηρίας οὐδεμία αἴσθησις ὑπὸ τοῦ προσιόντος φόβου. τάχα καὶ νῦν ἐν γραφαῖς ἐστιν, οὐ γὰρ ἐγὼ πολυπραγμονῶ τὰ τούτου κακά, ζηλωτὴς δὲ τοῦ καθ’ ἡμέραν ἐπικινδύνου βίου.

ἐγὼ μὲν ᾐδέσθην ἂν τοσαυτάκις ἐπαινούμενος ὁσάκις κατηγορούμενος οὗτος ἀγάλλεται. πάντας ἂν προσεδόκησα μᾶλλον ἢ τοῦτον ἀνταγωνιστὰς τοὺς ἅπαξ ἢ δὶς ἐν ὑποψίᾳ πονηρᾷ γενομένους, σὺ δὲ οὐκ 12 Aeschin. Tini. p. 10,5 6 ἔχεις scripsi ἐρεῖ MaP ἐκεῖ coni Hertlinus, ἀεὶ scriben- dum aut ἐρεῖ delendum olim conieci 8 αὐτῷ scripsi τούτω MaP | ἐκφεύγῃ scripsi ἐκφεύγει MaP 9 ἀπολύωσιν scripsi ἀπολύουσιν MaP 11 ἥ δ’ MaP 12 τὴν (1 et 2) P Ι κατακέκληται Πα 13 τὴν μὲν scripsi τήν δ’ MaP Ι ὑπό- μνηται P | δὲ Ma 14 εἰ Ma 19 ζηλωτὴς scripsi ζηλωτὸς MaP | καθημέραν MaP 23 γινομένους Ρ ἠγάπησας τοσούτους ἀπωσάμενος φόβους. οὐ προσκυνεῖς τοὺς δικαστάς. καλῶς γε αὐτοῖς ἐκτίνεις τὰ σῶστρα, ὅς καὶ προσαπαιτεῖς ὧν ἐσώθης χάριν καινὸς ἐφ’ οἷς εὖ πέπονθας εὐεργέτης, καὶ καταυθαδίζῃ τῶν δικα- στηρίων καὶ τί δέ μοι τῶν κρίσεων μέλει; γρα- φέσθω με ὁ βουλόμενος· αἴτιός μοι δωρεᾶς ἔσται.

Σωκράτης δὲ παρώξυνε καὶ μηδὲν ἀδικῶν τοὺς δικαστάς, ὅτι τῆς ἐν πρυτανείῳ σιτήσεως ἑαυτῷ καταπαίζων ἐτιμήσατο. καὶ οὐκ ἀπεικάσαι Σωκράτει βουλόμενος αὐτὸν εἶπον, πόθεν; ἀλλὰ τὴν αὐθάδειαν ὀργῆς ἀξίαν δεικνύς, ἐπεὶ τίς οὐκ <ἂν> εὔξαιτο φάντῃ περιπεσεῖν, εἰ τὴν τοῦ κατηγόρου κακίαν οἰκείαν ἀρετὴν θήσεται; τί δὲ κωλύσει καὶ τοὺς ἀνδραποδιστὰς ἀπαχθέντας καὶ τοὺς ἱεροσύλους, ἢν ἀφεθῶσιν, εἰς τὸ πρυτανεῖον καλεῖν ἐκ τοῦ δεσμωτηρίου;

πᾶσι γὰρ ὁδοποιεῖ καὶ νόμον καινὸν τίθησιν ἄξιον καὶ τοῦτον γραφῆς παρὰ μίαν ψῆφον ἀποθνήσκειν ἢ στεφανοῦ- σθαι τοὺς κριθέντας. καὶ ποῦ τοιοῦτός ἐστι νόμος; ἐν Ι Λοκροῖς ἐν βρόχῳ νομοθετοῦσιν οἱ ῥήτορες. καί- H. IX 53 περ ἐνὸν τῷ μεγέθει τοῦ δέους ἀντίρροπον εἶναι τὴν ἐὰν κρατήσῃ χάριν, οἱ δὲ τοῖς ἐξελκύσασιν ἐκ τοῦ κιν- δύνου τὴν κεφαλὴν οὐ περιάπτουσι στέφανον μετὰ τὸν βρόχον, στέργει δὲ ὅτι ζῶν ἄπεισι. καὶ οἶ παρ’ ἡμῖν 2 Luc. dial. mar. 14, 1 9 Plat. apol. p. 37 A. Dinarch. or. I ξ 1 p. 90,1 17 Dem. p. 688,26 19 Polyb. XII 16,10sq. 1 ἠγάπας Ρ 3 <ἀνθ᾿> ὧν? Ι ἐφ’ scripsi ἐν 4 καταυθαδιάζῃ olim conieci coll Lobeckio Phryn. 67 5 δ’ ἐμοὶ olim scripsi 6 με] μου Ma 11 num δεικνύειν? | ἂν inserui om MaP 13 κωλύσει scripsi κωλύει MaP Ι ἀνδρα- ποδιστὰς Ma sed ἴ’ in ras m 2 16 ὀδοπ(??)ει Ρ 20 ἐνὸν scripsi ἐνῆν MaP ἐχρῆν coni Spengel 23 ὅστις coni Hert- linus νόμοι μετὰ τὰς ἀφέσεις τῶν ἠγωνισμένων οὐκ αὐτοῖς τιμὴν ἐπιμετροῦσιν, ἀλλ’ ἐπιτίμια τοῖς οὐχ ἑλοῦσιν ἐπωβελίαν καὶ πρυτανεῖα, κἂν μηδὲ λάβῃ τὸ πέμπτον μέρος, ἠτίμωται. ταῦτα δ’ εἰ μὲν ὦφλον οἱ σοῦ κατηγορήσαντες, δύο κεκάρπωσαι, καὶ τὸ μηδὲν αὐτὸς παθεῖν καὶ τὸ τοὺς ἐχθροὺς ἐπιδεῖν· εἰ δ’ ἀπηλλάγη- σαν ἀζήμιοι, ὅρα μὴ οὐ συκοφαντίαν αὐτῶν οἱ δικα- σταὶ κατέγνωσαν, ἀλλὰ σοὶ τὰς αἰτίας μετεστρέψαντο. καὶ πῶς ἂν ἔχοι λόγον, <ἐν> οἷς τοῖς ἡττᾶσθαι σιν οὐ δ’ ἡτισοῦν γέγονε βλάβη, σὲ δωρεὰν κομίσασθαι πρὸς τῷ νενικηκέναι;

15. Ἀγνοεῖς, ὦ σύμβουλε τοῦ δήμου, ὅτι καὶ μικρὸν αἰδοῦς μετέχοντι αἱρετώτερον μίαν ἐνθάδε ἁλῶναι δί- κην ἢ πολλὰς ἐκφυγεῖν, καὶ καταδικασθῆναι διὰ μικρὰ τοῦ περὶ τηλικούτων ὑπονοηθῆναι; σὺ μὲν ταῖς καθ’ ἡμέραν Καδμείαις νίκαις γαυριᾷς, ἐγὼ δὲ καὶ] προσκυνῶ τὴν Ἀδράστειαν· ἀντίθες γὰρ δὴ τὸν ἐμὸν τὸν ἀνεξέταστον βίον. οὐ μεῖζον, οὐ μικρότερον ἔσχον ἔγκλημα. ἀρετῆς δὲ αὐτὸ τὸ μὴ κριθῆναι κρίσις, τὸ καθαρεύειν ψόγου, τὸ μηδ’ ἐγγὺς ὑπονοίας ἀδίκου γενέσθαι ποτὲ καὶ ταῦτα στρεφόμενον ἐν τοῖς πολι- 2 cf. Meier-Schoemann-Lipsius Att. Process p. 948 8 Dem. p. 1032, 1 16 cf. ad t. III 114,5 17 cf. ad t. I 158, 5 18 Plat. apol. p. 38 A 3 ἐπωβελίαν scripsi ἐπωβελία MaP Ι μηδὲ scripsi μήτε ΜαΡ μή τις coni Hertlinus 4 τῶν ψήφων post μέρος olim inserui at cf. p. 129, 12 | ὦφλον scripsi auctore Cobeto ὤφελον MaP 9 ἔχη Ρ | ἐν inserui om MaP 10 ἡτισοῦν Ma sed ἡ in ras m 2 | σὲ scripsi σοὶ MaP 12 καὶ om Ma 15 τοῦ] ἢ? at cf. p. 142, 2 Ι διανοηθῆναι Ma | sigrium interro- gationis posui colon MaP | μὲν scripsi δὲ MaP 16 καθη- μέραν Ρ | καὶ cancellavi 17 ἀντίθες scripsi ut p. 139,1 ἀντιθεὶς MaP 18 punctum posui, comma Ρ om Ma 19 κρίσεις Ρ 20 μὴ δ’ MaP τευομένοις.

μάλιστα μὲν γὰρ οὐδὲ τῶν ἰδιωτῶν οὐδεὶς ἀδοκίμαστος, οὐδ’ ἂν μὴ κριθῇ, πολλοὶ δὲ καὶ τοὺς λανθάνοντας ἀνερευνῶσιν, εἰ καὶ μὴ λάβοιεν ἐν ἐκκλησίᾳ, τἄλλα διαιτήματα ἀκριβῶς φυλάττοντες, πό- θὲν ἑκάστῳ βίος, τίσι συζῇ, μετὰ τίνων βαδίζει. μέγα δικαστήριον ἡ πόλις πᾶσι τῶν καθ’ ἡμέραν ἐπιτηδευ- μάτων. ὅταν δὲ καὶ τὰ δημόσια πράττων τις ἀνέγκλη- τος καὶ ἄληπτος ᾖ, μείζονα βάσανον ταύτης ἀναμενεῖτε; καὶ εἰ μὲν ἔτος τουτὶ δεύτερον ἢ τρίτον, ἀφ’ οὗ προσ- ελήλυθα τῷ βήματι, οὐκ ἀξιόπιστος ὁ χρόνος οὗτος οὐδὲ βεβαιωτής· εἰ | δὲ ἀφ’ ἧς ἡμέρας ἐδοκιμάσθην εἰς H. IX 54 ἄνδρας ἐμαυτὸν ἀνέθηκα τῷ δήμῳ φέρων καὶ διῴκηκα μὲν οὐδὲν ὅ τι οὐκ εὖ, κατηγόρημαι δ’ οὐδὲν ὑπ’ οὐδενός, καίτοι κἀμοί τινές εἰσιν ἐχθροί, ἥττους μὲν ἢ τούτῳ τῷ φιλαπεχθήμονι, εἰσὶ δ’ ὅμως, οἶ μὲν ἐφ’ οἶς ἐκωλύθησαν ὑπ’ ἐμοῦ λελυπημένοι, οἱ δὲ πρὸ ἐμοῦ τετάχθαι θέλοντες, οἱ δὲ φθονοῦντεςι ἀλλ’ οὐδὲ σκιὰν εὑρίσκουσιν ἐγκλήματος, ἆρά γε ἀδοκίμαστος εἶναί σοι δοκῶ;

οὐκ ἂν ἐφρόνουν μέγα μὴ κριθείς, εἰ τῶν ἰδιωτευόντων τις ἦν, οὐδὲ γὰρ στρατιώτης ἔξω βέλους μείνας οὐ θαυμαστὸν εἰ μὴ τέτρωται· εἰ δ’ ὁμόσε τοῖς δεινοῖς ἰὼν ὑποτιθεὶς τὸν ἴδιον κίνδυνον δήμου θορύβῳ, συκοφάντου φθόνῳ, τύχης καιρῷ ἄτρωτός εἰμι ταῖς διαβολαῖς οὐχ ἧττον ἢ τὸν Αἴαντα 11 Isocr. areop. p. 147a; panath. p. 238c 15 cf. p. 128,16. Dem. p. 701, 25 22 Dem. p. 420, 25 3 καὶ scripsi e Ma δὲ Ρ δὴ olim scripsi 6 πᾶσι scripsi auctore Cobeto πᾶσα MaP | καθημέραν Ρ 8 signuni interrogationis posui e Ma colon Ρ 13 ὅτι οὐκ εὖ scripsi ὅτι οὖς γα ὅτι cum lac 5 litt Ρ | κατηγόρημα Ρ 19 signum interrogationis posui e Ma comma Ρ 20 τίς MaP 23 θορύβου Ρ Ι συκοφάντου scripsi ὑφάντου MaP τῷ σιδήρῳ λόγος, πῶς οὐ σεμνὸν τοῦτό γε; καὶ περὶ Μιλτιάδου μὲν ἔσχον ὅ τι εἴπωσιν οἱ βάσκανοι, καὶ κλοπῆς ᾐτιάσαντο τὸν ἄδωρον Περικλέα καὶ Θρασύ- βουλον παρανόμων τὸν ἀποδόντα τῷ δήμῳ τοὺς νό- μους· ἐμὲ δέ, καὶ μή μοι φθόνος ἀπαντήσαι μηδείς, οὐκ ἐχθρὸς εἰς ἀγῶνα κατέστησεν, οὐ νόμος, οὐ φθό- νος, οὐ συκοφάντης, οὐ λογογράφος οὐ φήμη πλὴν ἡ καλλίστη περὶ ἐμέ. ἄχραντος αἰσχρῷ λόγῳ καὶ κρείτ- των τοῦ τοῖς εὐδοκιμοῦσιν ἀκολουθοῦντος φθόνου. γὰρ ἐτόλμησε τὴν ἐναντίαν φωνὴν ἀφεῖναι; τίς διᾶραι τὸ στόμα πολλῶν μὲν ὑπ’ ἐμοῦ ψηφισμάτων εἰσενη- νεγμένων, οὐκ ὀλίγων δὲ χρημάτων διῳκημένων; πόσοι νόμοι; πρεσβεῖαι πόσαι; ἔργων ἐπιστάτης, νεωρίων ἐπιμελητής, οὐδὲν ὅ μὴ μόνος.

ἐγὼ μέν, εἰ τοῦτό σοι δοκεῖ σεμνὸν εἶναι τὸ κεκρίσθαι <πολλάκις, αὐτὸς πολλάκις κεκρίσθαι> λέγω τρόπον οὐχ ὅν δοκοῦντες ἀδικεῖν, ἄπαγε, ἀλλ’ ὅν οἱ χρηστοί. πολλά μου τὰ δικαστήρια. οἱ βουλευταί, ἐν τούτοις νικῶ τοῖς προβουλεύμασιν. ἡ πνύξ, ὅπου πείθω τοὺς ἐκκλησιά- ζοντας. ἐν δὲ τοῖς δικαστηρίοις αὐτοῖς οὐχ εἷλον ἕτε- ροι. τὸ <δὲ> μέγιστον ἐν αὐτοῖς τοῖς πράγμασιν, μήτε πρὸς ἔχθραν μήτε πρὸς χάριν κρίνει τοὺς ῥήτο- 1 Schol. Lyc. 455 2 cf. t. V 514,2 sq. 3 cf. p. 158, 9; 159,7; 171,12. Plat. Gorg. p. 516 A | Aesch. Ctes. ’ξ 195 7 cf. p. 153,6 sq. 10 Dem. p. 375,14; 405,26; 536,18 14 Dem. p. 612,21 1 τε Ma 2 ὁ τι scripsi ὅτι MaP 3 σκλοπῆς Ma 5 ἀπαντήσαι scripsi ἀπαντήσοι MaP 8 αἰσχρῷ λόγῳ καὶ κρείττων scripsi αἰσχροῦ καὶ λόγου κρείττων MaP 9 τούτοις Ρ 12 signum interrogationis posui colon Ρ om Ma 14 ἐννόμως olim conieci 15 κεκρίσθαι P Ι πολλάκις, καὶ αὐτὸς πολλάκις κεκρίσθαι inserui cum Cobeto om MaP 18 τούτοι Ρ 19 ἢ ante ἡ Ρ delevi | νύξ Ρ 21 δὲ inserui om MaP ῥᾶς, ὧς δ’ ἂν ὁ πράττων αὐτὰ διάθηται, τοιαῦτα καὶ φαίνεται, χρηστά, ἐὰν καλὰ ᾖ, πονηρά, ἐὰν οὕτως ἔχῃ, φαίνεται.

τὰ δ’ ἐμοὶ πεπολιτευμένα τοιαῦτα, οἷα μηδ’ ἂν ὁ Μῶμος μωμήσαιτό | φασιν. εἰ δὲ δεῖ με H. IV 55 καθ’ ἑκάστην αἰτίαν ἀφειμένον δεικνύναι, ἀφεῖμαι παρανόμων μέν, ἐφ’ οἷς γράψαντά με οὐδεὶς ἐγράψατο, παραπρεσβείας δέ, ἐφ’ οἷς πρεσβεύσας πολλάκις οὐκ ᾐτίαμαι, καὶ καθ’ ἕκαστον ἔγκλημα, ἴν ὡς τάχιστα τῆς δυσφημίας ἀπαλλαγῶ ταύτης, ὅτι γε μηδ’ ἐναντίως μηδὲν ἐκρίνατε. ὥστ’ ἐφ’ ᾧ μὲν οὗτος ἐπαίρεται, κἀγὼ φανερώτερον ἀφεῖμαι παντὸς ἐγκλήματος, τὸ δὲ τοῦ Κεφάλου καλὸν οὐκ ἂν οὗτος εἰπεῖν ἔχοι.

καὶ σὺ μὲν τὸν δεῖνα διάβολον καὶ τὸν δεῖνα φιλαέτἴον, ἐγὼ δὲ συκοφαντίαν αὐτὴν ἐνίκησα, ᾧ μηδ’ ἀντιβλέψαι τῶν ταύτην τὴν τέχνην ἐχόντων ἐτόλμησέ τις. πολλῷ δὲ τῷ περιόντι νικῶ τούτους ὧν σὺ δι’ ἀγῶνος κρα- τεῖς. τοῦτο καὶ στρατιώτου βέβαιον κράτος, ᾧ μηδ’ εἰς χεῖρας ἐλθεῖν ὑπομένουσι, καὶ ἀθλητῇ καθαρωτάτη καὶ ἀπροφάσιστος ἡ νίκη, ᾧ μηδεὶς ἀθλητῶν ἀνταπο- δύεται τῷ φανερῷ τῆς ὑπεροχῆς καὶ πρὸ τῆς πείρας παρακεχωρηκότες. ὁ μὲν γὰρ ὧς ὅμοιος ἢ χείρων κατα- φρονηθεές, εἰ καὶ περιγένοιτο, τύχη μᾶλλον ἢ ῥώμῃ 4 Plat. rep. VI p. 487 A 12 Dem. cor. p.310,28 19 Thuc. VI 83, 1 4 μὴ δ’ Ρ | φησιν coni Hertlinus at cf. t. III 33, 2 ep. 109. 194. 758. 1125 | δὲ δεῖ scripsi auctore Hertlino δ’ ἔδει MaP 5 δεικνύναι Ρ 7 ἐφ’ scripsi ἐν ΜαΡ | οὐκ scripsi οὐδ’ MaP 9 ὅτι scripsi οἱ MaP ἐφ’ οἶς olim scripsi | μὴ δ’ MaP 14 ᾦ scripsi ᾗ MaP | μὴ δ’ MaP 15 τὴν delendum censet Cobetus 16 του Ρ 17 στρατιτω Ρ Ι μὴ δ’ MaP 18 καὶ ἀθλητῇ καθαρωτέρα bis Ρ | καθαρωτάτη scripsi καθαρωτέρα MaP 21 παρακεχωρηκότων olim scripsi at cf. Herm. XH 22, 23. t. I 192, 14 aliaque exempla a me col- lecta in Francesco Zambeccari p. 212 δόξειεν ἂν κρατύνειν, ᾧ δὲ μηδὲν ἀνθίσταται, καὶ τῇ τῶν ἐναντίων ψήφῳ νενίκηκεν ἀνανταγώνιστος εἷναι.

τίς ἂν οὖν ἢ στρατιώτην κωλύσαι τρόπαιον στῆσαι ἀμαχεὶ καὶ μόνον τῷ φόβῳ τρεψάμενον τοὺς πολεμίους ἢ τοῖς ἀκονιτὶ νικῶσιν ἀθληταῖς τοῦ στεφάνου φθο- νοῖ; οὐκ ἀνταγώνιστος οὐδ’ ἐγὼ στεφανώσομαι ἀπο- σκεδάσας τῷ τοῦ συνειδότος χρηστῷ πάντας ἄμα τοὺς βασκάνους, ἀπορράψας τῶν κακοηθῶν τὰ στόματα, τὰς κακηγόρους γλώσσας ἀποστρέψας, χαλινώσας ἀπόρους συκοφαντίας καὶ ψευδεῖς αἰτίας;

πότε ἡ πόλις ἀδηρίτως ἄρχει τῆς Ἑλλάδος; οὐχ ὅταν παραχωρήσωσι πάντες αὐτῇ τῶν πρωτείων ἑκόντες; οἱ πολλοὶ δὲ καὶ πρὸς πολλοὺς ἀγῶνες καὶ τὰ παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἐγ- κλήματα Δεκέλειαν ἐπετείχισε, καθεῖλε τὰ τείχη. διόπερ H. IX 56 τοιαῦτα νῦν | πειθομένη τοῖς ἐμοῖς πολιτεύμασιν οὐ φιλαπεχθημόνως οὐδ’ ἀπερισκέπτως, ἀσφαλῶς δὲ καὶ ἀναιτίως ἐν τοῖς Ἕλλησι πεπολίτευται πρώτη γε πρὸς 2 Thuc. II 45, 1 et 54, 2 8 Aesch. fals. leg. p. 31, 5 9 Dem. fals. leg. p. 406,4 14 Thuc. VII 27. 28. Andoc. myst. § 101. Aesch. fals. leg. § 76. Plut. Alc. 23 15 Dinarch. c. Dem. ’ξ 76 16 cf. p. 145,15; t. III 98,2 1 κρατύνειν scripsi κρατύνων MaP κρατεῖν Cobet 3 ἂν delendum censet Cobetus | κωλύσαι scripsi κωλύση MaP κωλύει Cobet 5 ἀκονιτὶ scripsi auctore Cobeto ἀπονητὶ Ma Ρ Ι φθονοῖ scripsi φθονεῖ MaP Cobet 6 ἀνταγώνιστος scripsi ἀναγώνιστος; MaP | ἀποσκεδάσας scripsi ἀποσκεδάσω MaP 7 χρηστοῦ συνειδότι olim scripsi 8 ἀποφράξας olim scripsi coll Dem. p. 406, 5 at cf. Addencla et Corrigenda ad t. III 133,18 9 κακηγόρους scripsi κατηγόρους MaP | ἀπορία Ma 10 ψευδεῖς αἰτίας; scripsi ψεύδους αἰτία; MaP 13 ἀγῶνες scripsi ἀγῶνας MaP 14 ἐπετείχισε scripsi ἀπετείχισε MaP 15 καὶ αὕτη olim conieci 16 φιλαπεχθη- μένως Ρ 17 πεπολίτευμαι Ρ πᾶσι πολιτεύεται Spengel | γε scripsi τὲ MaP delendum censet Spengelius αὑτὴν ὀμόσασα τὸ οὐ μνησικακήσω μετὰ τὴν στά- σιν, ἔνα μὴ κρίσεων καὶ κακῶν ἐμπλήσῃ τὴν πολιτείαν, οὐχ ἧττον ἀτύχημα τὰς συνεχεῖς ἐν δημοκρατίᾳ δίκας νομίζουσα τῆς ὀλιγαρχίας. οὕτω καὶ ὁ δῆμος τὸν ἐμὸν τρόπον ἐμιμήσατο, μᾶλλον δὲ τὸν τῆς πόλεως ἐγώ.

23. Ἀλλὰ καὶ νυνὶ τήμερον, εἴ σοι μηδεὶς ἀντεποι- εῖτο τῆς τιμῆς, οὐκ ἂν εὐθὺς λαβὼν ἀπηλλάττου, ἐπεὶ δὲ τὸν ἀντεξεταζόμενον εὕρηκας, κινδυνεύεις πρὸς τῷ μὴ τυχεῖν καὶ κακίων νομισθεὶς ἀπελθεῖν. μικροῦ γε <λόγου> τοῦ μετὰ κινδύνου τὸν ἀναμφισβήτητον εἰς ἀρετὴν κρατεῖν. ἐπεὶ δὲ φιλόνεικος εἶ, φέρε, <τῷ> στικῷ νόμῳ χρήσωμαι. κελεύει δὲ τί; τὰς πλείους κρατεῖν. καὶ νῦν ὅτῳ πλεῖσται γενήσονται, τὸ γέρας λήψεται.

οὐκοῦν ἐμὲ μὲν πάντες Ἀθηναῖοί φασι πολιτεύε- σθαι καλῶς. οὐδεὶς οὐδὲ κρίσεως ἄξιον ἡγήσατο, σοῦ δὲ πολλοὶ κατέγνωσαν, ὦ μέγα φρονῶν τῷ μὴ κατεγνῶ- σθαι. πρῶτον μὲν οἱ κατήγοροι. κἂν ἀθροίσῃ τις αὐ- τοὺς μόνους, ἱκανοὶ πληρῶσαι τὴν ἡλιαίαν εἰσί. τοσ- οῦτοι κατεμαρτύρησάν σου καὶ φανερᾷ γε τῇ ψήφῳ κατεψηφίσαντο. δεύτερον οἶ καταμαρτυρήσαντες, ἄλλο πλήρωμα δικαστηρίου. οὐ τοίνυν οὐδ’ οἱ τῆς ψήφου 1 cf. t. II 23, 2 3 ἀτύχημα τὰς συνεχεῖς scripsi auctoribus Spengelio et Co- beto ἀτυχήματα συνέχει Ma ἀτυχήματα συνέχεις Ρ 4 οὕτως Ma οὕτος Ρ 7 τιμῆς scripsi ἐμῆς MaP | ἂν post οὐκ in- serui e Ma, olim post λαβὼν om Ρ 8 πρὸς τῷ μὴ τυχεῖν scripsi e Ma πρὸς τὸ τυχεῖν Ρ ἀποτυχεῖν olim scripsi πρὸς τῷ ἀποτυχεῖν Cobet 10 λόγου inserui om MaP olim δεῖ pro γε scripsi 11 κρατεῖν scripsi κρατεῖ MaP | τῷ in- serui om MaP | δικαστῶν Ma num δικανικῷ? πλεῖστα P γενήσοενταἰ Ρ 15 οὐδὲ scripsi οὔτε MaP 17 τίς Ma 18 ἱκανοὶ Ma sed οἱ ex η corr m3 κύριοι πάντες ἀπολύουσι τοῦτον, παρ’ ὀλίγας γὰρ ἀφεῖται καὶ παρὰ μίαν πολλάκις, ἐγὼ δὲ πάσαις μόνος.

25. Ὃ δὲ πάλαι μὲν σκοπῶ, ὀκνῶν δὲ εἰπεῖν ἀναγκά- ζομαι, ὅτι τὰς μὲν σὰς νίκας οὐκ ἀνυπόπτους ὁρῶ καὶ πολλῶν ἀκούω λεγόντων· μόνος Ἀριστοφῶν ἀεὶ φεύγει. οὐδεὶς ἰδὼν ἀδικοῦντα τοῦτον ἐγρά- ψατο; οὕτως εὐκαταφρόνητος αὐτοῖς ὁ ῥήτωρ; οὐδ’ ἐξ ὧν τοὺς προτέρους εἶδον ἡττημένους, ηὐλαβήθησαν; οὐκ ἔστιν. οὐκ ἂν ἐτόλμησαν, εἰ μή τι συνῄδεσαν. πῶς οὖν ἀποφεύγει πάντας; δεινός ἐστι, πιθαυός, εὐσκώμμων, εἰς γέλωτα μετατρέπει τὰς αἰτίας, ἐκλύει τὸν θυμὸν τοῦ δικαστηρίου, στρατηγοὺς ἀναβιβάζεται παραι- τουμένους, τὴν γυναῖκα εἰσκαλεῖ <καὶ> H. IX 57 κλαυθμυριζόμενα, | δεδίδακται δὲ κἀκεῖνα ἱκετεύειν ἐξ ἔθους. τούτοις τὸ δοῦναι δίκην ὧν ἀδικεῖ διακρούεται. τοιαῦτα θρυλοῦσιν, οὐκ ἀληθῆ μὲν ἴσως, ὑπονοοῦσι δέ, ἐπειδὰν ἐν τῇ πάντων δόξῃ προηλωκὼς ᾖ, καὶ νῦν μὲν οὐ διαφεύξεται προ- κατεγνωσμένος. εἶτα παρὰ τὰς ἁπάντων ἐλπίδας ἐκφεύγει.

ἃ δὲ καὶ χείρω περὶ αὐτοῦ λέγουσιν, οὐκ ἂν εἴποιμι, τοὺς μὲν κατὰ συνθήκας εἰσιέναι καὶ πεπρακέναι τὴν κρίσιν καὶ κατηγορεῖν ἐνδόσιμα καὶ 13 cf. p. 173,6 sq. t. V 15, 11 sq. Plat. apol. p. 34 C 16 Dem. Mid. p. 556,25 19 Dem. Andr. p. 596, 17 23 Poll. VIII 143. [Dion.] rhet. 8, 15 p. 70,4 Us. 1 ὀλίγους Ma 2 παραμίαν Ρ 3 μὲν om Ma | σκοπῶ scripsi σκοπῶν MaP | ὀκνῶ Ma | δὲ om Ma 7 οὕτως scripsi οὗτος MaP 7 et 9 signa interrogationis posui cola MaP 14 καὶ inserui om MaP 17 θρυλλοῦσιν ΜαΡ 18 ἐπει- δὰν scripsi ἔτι δ’ ἂν Ma εἴ τι δ’ ἂν P 19 προηλωκὼς scripsi προσηλωκὼς MaP | ἦν Ma 20 ἀπάντων scripsi e Ma πάντων Ρ 22 τοὺς Ρ καθυφιέμενα, τοὺς δὲ καὶ τὴν ἀρχὴν ὑπ’ αὐτοῦ προ- κατεσκευάσθαι προκαταλαμβάνοντας τὰ δικαστήρια, καὶ τοὺς μάρτυρας ὠνητοὺς παρεῖναί φασι καὶ τῶν δι- καστῶν τινας δεκάζεσθαι, καὶ πάνθ’ ὅσα τοιαῦτα. οὐ γὰρ ἄξια θανάτου δειχθῆναι πεποιηκότα αὐτόν, ἀλλ’ ἱκανὰ μὴ τυχεῖν δωρεᾶς.

κατ’ ἐμοῦ δὲ οὔτ’ ἄλλο τι τῶν μὴ καλῶν οὔτε τούτων οὐδὲν ἄν τις ἔχοι λέ- γειν οὔθ’ ὡς ἐξαπατῶ τοὺς δικαστάς, ὅσγε σιγῶν πράττω, οὔθ’ ὡς ὠνοῦμαι τοὺς μὴ κατηγορήσοντας. εἰ μὲν γὰρ ἦν, ὥσπερ ἐν συμμορίᾳ, ῥητὸς ἀριθμὸς τοῖς κατηγορεῖν ἐγχειροῦσιν, ἐνῆν <ἂν> πριάμενον ἀδικεῖν ἐπ’ ἐξουσίας· εἰ δὲ πᾶσι πάντας ἔξεστιν εἰσαγ- γέλλειν, γράφεσθαι, φαίνειν, εἰσάγειν, οὐ δήπου πάν- τας ἐωνησάμην Ἀθηναίους. ὁπόσους γὰρ ἂν ἔπεισα τὴν ἡσυχίαν ἄγειν, πλείους ὑπελείποντ’ ἂν οἱ κατη- γορήσοντες. καὶ εἰ μὲν γραψάμενοί μέ τινες εἴασαν καταβαλόντες, παρῆν ἂν ὑπιδέσθαι τοῖς κακοήθεσι· διελύσαντο, ἀπέδοντο, νῦν δὲ πῶς ἂν ἔπεισα τοὺς μὴ φανέντας;

28. Καὶ εἰ μὲν φιλαιτίους εἶναι φὴς τοὺς ἐν τῇ πόλει καὶ διὰ τοῦτο κεκρίσθαι πολλάκις, μεῖζον τοὐ- μὸν καλὸν ποιεῖς, εἰ καὶ παρὰ τοιούτοις ἔμεινα ἀναί- τιος· εἰ δὲ παρορᾶν τοὺς ἀδικοῦντάς σοι δοκοῦσιν, 1 Dem. Mid. p. 526,28; 563,19 2 Dem. fals. leg. p. 397,4 10 Dem. symm. p. 182, 18 sq. 16 Dem. cor. p. 260, 22 1 καθυφιέμενα scripsi καθυφειμένα MaP καθυφέσιμα olim conieci | ὐπ’ αὐτοῦ scripsi ἀπὸ τοῦ MaP 3 φησί Ρ 4 δικάζεσθαι Ρ 6 ἱκανὰ οἷα olim) scripsi ἴνα MaP | τυχεῖν scripsi τύχη Map 8 ὅγε Ma 9 κατηγορήσαντας Ρ 10 ῥητὸς scripsi ῥήτορος MaP 11 ἂν inserui om MaP 15 ὑπελείποντ’ Ma sed ὁ in ras m 2 16 μέ om Ma 17 μὴ ante καταβαλόντες Μa παρακαταβαλόντες olim conieci 20 φὴς Ma φῆς Ρ 21 διατοῦτο MaP | κεκρίσθαι Ρ ἔστω γὰρ ὁπότερον βούλει, καὶ διὰ τοῦτο οὐ διώκουσί με, <τὸν> καὶ παρὰ τοῖς ῥᾳθύμοις καὶ ὀλιγώροις αἰτίαις ἀεὶ ποῖόν τινα χρὴ δοκεῖν εἶναι; δυοῖν οὖν ἀνάγκη θάτερον, ἢ σὲ δι’ ὑπερβολήν, ἔν οὕτω φῶ, χρηστότητος καὶ τοὺς ἀπράγμονας φιλοκινδύνους πεποι- H. IX 58 ηκέναι ἢ <τοὺς> φύσει φιλαιτίους καὶ πρὸς τίους, ἢ οἷον ἐμὲ χρηστὸν καὶ τοῖς συκοφάνταις δοκεῖν. εἰ· μὲν γὰρ οὐχὶ τὴν αὐτὴν ᾠκοῦμεν πόλιν, εἶχεν ἂν πρόφασιν αὐτὸς μὲν φιλοψόγοις συνοικεῖν ἀνδράσιν, ἐγὼ δὲ ὅτι πρᾴους εὐτυχῶ τοὺς πολίτας· εἰ δὲ κατὰ τοὺς αὐτοὺς νόμους ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἀγορᾶς οὐ τῶν αὐτῶν ὑμῶν πεπειράμεθα, οὐχ ἡ τῶν πολιτῶν φύσις αἰτία, πρὸς ἀμφοτέρους γὰρ ἂν] ἦν μία, ὁ δ’ ἡμέτερος τρόπος διενηνοχὼς οὐδὲ ὑμᾶς ὁμοίους ἑκατέρῳ συν- ἔστησεν.

29. Σὺ μὲν οὖν λόγῳ πλάττε τοὺς πολίτας ὁποίους ἐθέλεις, εἴτε πρὸς κατηγορίαν ὀξυρρόπους εἴτε μελλη- τάς, πρὸς ἐμοῦ γὰρ ἀμφότερα, εἰ μὲν ἀοργήτους, ὅτι καὶ τούτους παρώξυνας, εἰ δὲ δυσαρέστους καὶ πικρούς, ὅτι καὶ τοιούτοις ἤρεσα· ἐμοὶ δ’ ὁποῖοι δοκεῖτε καὶ πάντες ἄνθρωποι μαρτυρήσουσιν, οὐκ ὀκνήσω μετὰ παρρησίας εἰπεῖν. ὑμεῖς ἄχρι μὲν τοῦ ῥᾳδίως ὑττον- ῆσαι καὶ ἀναίτιον αἰτιάσασθαι δόξαιτ’ ἂν ἀπαραίτητοι, 5 cf. p. 148, 4 6 cf. p. 116, 17 16 sq. cf. p. 175, 3 sq. 1 διατοῦτο MaP 2 τὸν ante καὶ inserui, olim ante ἐν om MaP | τοῖς ῥαθύμοις καὶ ὀλιγώροις scripsi ῥαθύμοις καὶ τοῖς ὀλιγώροις MaP 5 θρασύτητος coni Hertlinus | τοὺς ἀπράγ- μονας Ma sed τοὺς ἁ in ras m 2 6 τοὺς inserui om MaP 8 εἶχεν scripsi e Ma εἶχε μὲν Ρ εἴχομεν Cobet 13 ἂν cancellavi 14 διενηνοχώς· οὐδὲ Ρ | ὑμᾶς ὁμοίους scripsi cum Hertlino ἡμᾶς ὁμοίως Ρ μιᾶς ὁμοίους Ma | συν- έστησεν scripsi συνίστησιν Ρ συνίστησι Ma 16 πρᾶττε Ma 23 ἀπαραιτήτ(??) Ρ ὅθεν καὶ πλεῖσται κρίσεις Ἀθήνησιν, εἰς δὲ τὸ δικα- στήριον εἰσελθόντες εὐάγωγοι, φιλάνθρωποι πᾶσιν. ἄν τις ἀρνῆται, πιστεύετε, πρὸς τὸν κινδυνευόμενον ἀεὶ ῥέπετε, οἰκτείρετε, πλείω δάκρυα τῶν κρινομένων ἀφίετε, σώζετε. καί τινα τρόπον εἰκότως τοῦτο συμ- βαίνει. ἰδίᾳ μὲν γὰρ ἕκαστος ἢ πικρὸς ἢ βάσκανος ἤ τι τῶν ἀνθρωπίνων ἄλλο, ἀθροισθέντες δὲ εἰς ταὐτὸν ἀποθέμενοι τὸ καθ’ ἕκαστον ἦθος τὸ κοινὸν Ἀθηναῖοι γεγόνατε καὶ μετὰ τοῦ συμβόλου καὶ τῆς βακτηρίας τὴν ἔμφυτον τῇ πόλει φιλανθρωπίαν ἀπειλήφατε.

ἐν οὖν τοιούτοις ἀνδράσιν ἐγκαλέσαι μὲν καὶ τοῖς μηδὲν ἀδικοῦσι ῥᾴδιον, ἐλεῆσαι δὲ καὶ τοὺς ἁμαρτά- νοντας. ἃ γὰρ ἔδεισαν οἱ κρινόμενοι μὴ πάθωσιν, ὡς παθόντας ἀφίετε σωφρονιστὴν ἱκανὸν τὸν φόβον ἡγού- μενοι. τὸ οὖν μηδὲ εἰς αἰτίαν ἐλθεῖν, οὐ τὸ κριθέντα σωθῆναι παρὰ τουτοισὶ μέγα. ἐν Λακεδαίμονι μὲν γὰρ καὶ ὅπου βραδεῖς μὲν αἰτιάσασθαί εἰσι πολίτην, χαλε- ποὶ δὲ κρίνοντες, κατηγορίαν ἐκφυγεῖν ῥᾷον ἢ ἀθῷον ἀφεῖσθαι· Ἀθήνησι δὲ παρ’ οἷς ἀμύθητοι μὲν αἱ κρί- σεις, εὐαρίθμητοι δὲ αἱ τιμωρίαι, αἱ πολλαὶ μὲν ἀφ- ἐσεῖς τῆς ὑμετέρας χρηστότητος, οὐ <τῆς> τοῦ 3 Choric. Milt. ’ξ 4 p. 4, 23 9 Dem. cor. p. 298, 6 16 Thuc. I 132, 5 3 κινδυνεύοντα Cobet at cf. Chor. 1. 1. 6 ἢ τὶ Ρ 14 ἱκανὸν scripsi cum Cobeto καινὸν MaP κοινὸν Hertlein 15 μὴ δὲ MaP | οὐ τὸ scripsi αὖ τοῦ MaP | κριθέντος Ma 16 τοιούτοισί Gasda 17 καὶ delendum? | βραδεῖς Ma sed β in ras m 2 | αἰτιάσασθαί εἰσι πολίτην scripsi αἰτιάσασθαι περὶ πολ(??) MaP αἰτίας δέχεσθαι περὶ Cobet 18 κατηγορίαν ἐκφυγεῖν ῥᾷον ἢ ἀθῷον ἀφεῖσθαι scripsi ἀθῷόν τε ἀφεῖναι ῥᾷον ἢ κατηγορίαν ἐκφυγεῖν MaP 20 αἱ(2) inser Ma 2 21 τῆς τοῦ κριθέντος ἀρετῆς scripsi cum Hertlino τοῦ κριθἐν- τος ἀρετὴ MaP H. IX 59 θέντος ἀρετῆς, | τὸ δὲ μὴ κατήγορον ἐπιστῆναι τοῦ καθ’ αὑτόν τινος δικαίου τρόπου, καθάπερ καὶ τοὐμὸν αὔταρκες οὐ συμβαλλομένου τι πρὸς δόξαν οὐ ῥήτορος, οὐ μάρτυρος, οὐ δικαστηρίου.

ἐπεὶ οὖν τὰ κάλλιστα μὲν αἰτεῖτε τοὺς θεούς, τἀναντία δὲ μὴ παθεῖν ἀποτρέπεσθε, τοὺς δὲ παῖδας εἶναι βουλόμενοι καλοὺς κἀγαθούς, ὧς μὲν Ἀριστοφῶν, ἀπεύχεσθε, συν- εύχεσθε δ’, ὧς Κέφαλος, βιοῦν, ἐπὶ θεῶν | μαρ- H. IX 60 τυρῶν τἀμὰ προτετιμήκατε. οὐκοῦν πρὸς τῷ μὴ δίκαιον οὐδ’ εὐσεβὲς ἐναντίαν τῇ παρὰ τῶν θεῶν αἰτήσει τὴν ψῆφον θέσθαι δεύτερον ὅρκον, ὡς ἄν τις εἴποι, τὴν εὐχήν, ὧς χρὴ δικάσαι, ποιουμένους.

κἀμὲ μὲν εὐδαιμονίζεις, κρείττω δὲ οὗ μακαρίζεις τὸν σὸν ἀποφαίνεις βίον ἐφ’ ᾧ λυπῇ. καὶ τοὺς μὲν κατηγορήσοντας ἥδιστ’ ἂν ἀμύνοιο τοὺς αἰτίους τοῦ καλοῦ σοι βίου, εἴπερ δύναιο· ὧν δὲ τοὺς αἰτίους μισεῖς, καλὰ ταῦτα δεῖξαι βιάζῃ; καὶ μήν, εἰ σοὶ παρὰ τούτων ἐπὶ ταῖς κρίσεσι ταῖς πολλαῖς, καὶ τοῖς κατηγόροις ὀφείλοιτ’ ἂν παρὰ σοῦ χάρις. ἐκεῖνοι γὰρ ἀρχηγοὶ τούτου γεγόνασί σοι τἀγαθοῦ. σὺ δέ μοι μνησικακεῖς ἅπασιν, ἐλαύνεις ὧς ἐχθροὺς καὶ κακῶς ποιεῖς. οὕτως αἰτίους ἡγῇ τοῦ μεγίστου καλοῦ.

36. Οὐκοῦν τῇ κοινῇ δόξῃ, τοῖς πράγμασι, ταῖς ὑμετέραις γνώμαις αἷς ἔχετε περὶ ἑκατέρου, τοῖς Ἀρι- στοφῶντος αὐτοῦ λογισμοῖς, πᾶσιν ἀμείνων οὑμός ἐστι βίος. ὅλως δὲ τί τοῖς | ἀφεθεῖσίν ἐστι τέλος; οὐκ H IX 61 ἐπανελθεῖν εἰς τὸ ἀναίτιον; οὐχ ὁμοίους γε δόξαι τοῖς ἀνεγκλήτοις; οὐδὲν ἄλλο. Ἀριστοφῶν μὲν οὖν αἰτεῖ παρ’ ἑτέρων τοῦτο καὶ διαπράττεται χαλεπῶς αὐτὸ μετὰ πολλοὺς φόβους· ἐγὼ δὲ ἔχω παρ’ ἐμαυτοῦ τὴν ἄφεσιν καὶ ὅς] εἰμὶ καὶ δοκῶ πᾶσιν εἶναι τοιοῦτος οἷος οὗτος εἶναι δοκεῖν ἀγωνίζεται. τὸ μετὰ τὴν νίκην εὐτύχημα τούτῳ προσγιγνόμενον τοῦτ’ ἐμός ἐστι βίος. εἶθ’ ᾧ βούλεται μὲν ὅμοιος δοκεῖν, ἀδυνατεῖ δέ, καὶ γὰρ εἰ διαφεύγει τἀς δίκας, οὐ δύναται τὸ μὴ κεκρί- σθαι λαβεῖν, τούτου βελτίων εἶναί φησιν, ἄνθρωπος 1 δωρεὰν scripsi coll p. 145,21; 156,6 δωρεὰς MaP 3 κατηγορήσοντας scripsi κατηγορήσαντας MaP | ἀμύνοιο Ma sed μῦν in ras m 2 8 μοι delendum censet Cobetus 9 κακῶς scripsi καλῶς MaP 10 κακοῦ Ma 12 ἡμετέραις p | ἑκατέρου scripsi ἑκάστων MaP 15 τὸ ἀναίτιον scripsi τὸν ἀναίτιον MaP | γε scripsi τε MaP 18 ἐμyυ MaP | τὴν ἄφεσιν inser Ma 2 19 ὃς in οἶς corr Ma 2 οἷς Ρ cancellavi cum Cobeto | πᾶσιν εἷναι scripsi e Ma πᾶσι Ρ 20 εἷναι οὕτος Ma 21 ἀτύχημα Ma 22 εἶτ’ Ma | μὲν ὅμοιος scripsi auctore Cobeto ὅμοιος μὲν MaP 24 ἄνθρωπος ante τοῦ (138, 1) Ma ἀμφισβητήσιμος τοῦ παρὰ πᾶσιν ὡμολογημένου χρη- στοῦ. <ἀφείθη τῆς αἰτίας, ἐγὼ δ᾿> ἐκπέφευγα ἀναίτιος ἐκρίθη, ἐγὼ δ’ οὐκ ᾐτιάθην.

εἰ περὶ τοῦ πότερος ὑγιεινότερος ἦν ἡ κρίσις, οὐκ ἂν τὸν ἄνοσον προὔθετε; ἤ τὸν ἐμπίπτοντα μὲν εἰς πολλὰς καὶ παν- τοίας νόσους, ἀναφέροντα δὲ διὰ τὴν ἰατρείαν καὶ φαρμάκοις πικροῖς καὶ τομαῖς καὶ πρὶν ἰαθῆναι τὸ πρῶτον ἑτέρου νοσήματος ἀρχόμενον πάλιν καὶ παρά- παν εἰπεῖν ἰατρευόμενον διὰ βίου καὶ δυσθανατοῦντα μέχρι γήρως; Ἄπολλον, ἀμείνων μεντἂν ἦν ἀποθανὼν ὑπὸ τῆς πρώτης νόσου καταμείνας ἐν αὐτῇ μᾶλλον ἣ πειρώμενος ἄλλοτε ἄλλου πάθους. σώματος μὲν οὖν ἕξις ἀρίστη ἡ μὴ χρῄζουσα ἰατροῦ, ψυχῆς δὲ ἡ δικα- στοῦ μὴ ἐφιεμένη, ἰατρεῖα γὰρ τῶν κατὰ ψυχὴν νοση- μάτων τὰ δικαστήρια. ἐν οἷς οὗτος ἀεὶ κατατριβόμενος οὐδὲ κατατεμνόμενός πω τέλεον ἰάθη, ἀλλὰ δοκεῖ, ἐγὼ δὲ ὁλόκληρος, ὑγιής, ἀπροσδεὴς ἀναγκαίου φαρμάκου.

38. Καὶ οὐδὲ τὸν ἅπαξ αἰτιαθέντα θείη τις ἂν ἐξ ἴσου τῷ μηδὲ ἅπαξ, εἰ καὶ σῶμα νοσῆσαν ἰαθὲν χεῖ ρον τοῦ μὴ νενοσηκότος, μή τοι γε τούτῳ πρὸς ἐμὲ λόγος ἐστίν, ὅς κοινὸς πρόκειται σκοπὸς τοῖς γραφο- μένοις, ᾧ πάντες ἐμμελετῶσιν οἱ ῥήτορες. οὐδεὶς ὅς οὐχὶ κατὰ τούτου λέγει, καὶ τὰ μειράκια ἐκ τῶν τού- 2 cf. p. 118, 17 9 Plat. rep. III p. 406 B 2 <ἀφείθη τῆς αἰτίας, ἐγὼ δ᾿> inserui 3 ἐκρίθη scripsi ἐκρίθην MaP 5 προὔθετε; scripsi auctore Cobeto προὔθετο· MaP 8 ἐχόμενον Gasda 9 διὰ ἰατρευόμενον Ρ | δυσθανατῶντα Ma sed α(2) in ras m 2 10 μέντ’ ἂν Ρ 14 μὴ γα sed ἡ ex ὲν corr m 3 | ἰατρεῖα scripsi auctore Gasda ἰατρεῖαι MaP cf. p. 176, 22 16 κατατεμνόμενος Ma sed τεμν in ras m 2 19 μὴ δὲ Ρ μὴ δ’ Ma 20 καίτοι olim scripsi 21 ἔστω? | τοῖς γραφομένοις σκοπὸς Ma 22 ὃς Ma sed ’ς in ras m 2 23 λέγοι Ma του κατηγοριῶν τῆς ῥητορικῆς ἄρχεται. ἀντίθες ἐν βραχεῖ τοὺς βίους. οὐδεὶς κατήγορος ἐλέγξει, οὐδὲ] οὐδείς, ὅτι τὰ μικρότατα ᾐτιάθην· τὰ μέγιστα ἐνεκλή- θης. | οὐδὲ ἐκ τύχης ἁμαρτεῖν ἔδοξα· ἐφ’ ἑκουσίοις H. IX 62 ὑπωπτεύθης. ἐβουλεύσαντο πολλάκις, εἰ σὲ ζῆν ἐάσου- σιν· οὐδ’ αἰτιάσασθαί μέ τις ἐβουλεύσατο. ἐπῃνούμην· ἐνεκαλοῦ. ἐστεφανούμην· ἐκινδύνευες. ἐκρίνου· ἐδίκα- ζον. ἱκέτευες· ἠλέουν. πολλάκις σε κἀγὼ παρῃτησάμην.

39. Τρία τοίνυν πρὸς ταῦτα βιάζεται· ἕν μέν, ὧς οὐκ ἐκρίθην παρὰ σοῦ, ὥστ’ οὐδὲ κατηγόρημαι " τὸ κατὰ σέ. ἕτερον δέ, ὡς εὐτυχία τὸ κατηγόρου μὴ τυχεῖν, οὐδεμία ἀρετή· τρίτον, ὡς αὐτὸς μὲν ἀνειμένῃ παρρησίᾳ χρώμενος καὶ οὐδὲ κίνδυνον ὑποστελλόμενος εἰκότως ἐν κρίσεσιν ὢν διατελεῖ, ἐμὲ δὲ εὐλαβέστερον πολιτεύεσθαι. πρὸς ἕκαστον δὴ τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη.

40. Πρὸς μὲν οὖν τὸ οὐκ ἐγράψω με, ὅτι μὲν οὐδὲ οὗτος ἐμέ, ἴσον πρὸς ἴσον ἂν εἶναι δοκοίη, ἀλλ’ ἐκεῖνό γε οὐκ ἴσον· ἐμὲ μὲν οὐδ’ ἄλλος οὐδείς, τοῦτον δὲ πλὴν ἐμοῦ σχεδὸν πάντες. εἰ δὲ σεμνὸν ὑφ’ ἑνὸς μὴ κριθῆναι, πόσῳ τὸ μηδ’ ὑφ’ ἑνὸς ἐντιμότερόν ἐστι;

41. Πρὸς δὲ τὸ τῆς Τύχης σκοπεῖτε ὧς μετρίως ἐρῶ. ἐγὼ μὲν παντὸς καλοῦ τὴν Τύχην ὑπολαμβάνω τοῖς ἀνθρώποις αἰτίαν εἷναι καὶ οὐδ’ ὁτιοῦν κατορ- 11 Dem. p. 1299, 14 13 Dem. p. 54, 28 1 κατηγοριῶν scripsi κατηγόρων MaP 2 ἐλέους Ma | οὐ- δὲ cancellavi 3 ὅτι scripsi ὅστις MaP | ᾐτιάθην scripsi ᾐτιάθη MaP | ταμέγιστα Ρ 4 ἔδοξας Ρ 5 ὐπωπτεὐθης Ma sed πω in ras m 2 8 ἠλέσθαι Ma 9 τοίνυν Ma sed ὗν in ras m 2 10 κατηγόρημαι Ma sed ’μαι in ras m 2 12 μὲν scripsi οὐκ Ma om Ρ 13 οὐδένα olim scripsi 16 μὲν οὐδὲ scripsi e Ma δὲ μὴ δὲ Ρ 17 et 18 ἶσον MaP 18 μὲν] δὲ Ma 19 δὲ scripsi δὴ MaP 20 μὴ δ’ MaP θοῦσθαι ὑφ’ ἡμῶν ἀποστατούσης τῆς θεοῦ, ἐπεὶ καὶ τὸ νικᾶν ἐν τοῖς δικαστηρίοις οὐδ’ αὐτὸ μόνον δει- νότητος, εἰ μὴ καί τις εὐτυχία προσγένοιτο. καὶ τοῦ προαιρεῖσθαι τὰ βελτίω τῇ Τύχῃ δίδωμι τὴν ἡγεμο- νίαν. ὁρῶ δὲ ἅπαντας ἐφ’ οἷς εὐτυχοῦσι τιμωμένους, καὶ τῶν κατορθουμένων εἰσὶν αἰ τιμαὶ καὶ στρα- τηγῷ καὶ ῥήτορι, οἱ δυστυχοῦντες δὲ καὶ τῶν δωρεῶν ἀποτυγχάνουσιν. ἄτοπον οὖν, εἰ τὸν δυστυχεῖν ὁμολο- γοῦντα ὡς κατορθοῦντα τιμήσετε. οὐ μὴν οὔθ’ οὗτος ἑκουσίως δυστυχεῖ, ἀλλ’ ἐκ πολυπραγμοσύνης καὶ προ- πετείας ἐν οἷς πολιτεύεται, οὔτ’ ἐμοὶ τὸ τῆς ἄλλων καὶ τῆς σῆς αἰτίας ἐκτὸς εἶναι αὐτόματον εὕρημά ἐστιν, ἐκ προνοίας δέ, εἴπερ τι καὶ ἄλλο, καὶ τῆς τοῦ τί λεκτέον καὶ μὴ φροντίδος. ἐπισφραγίζεται τὴν ἀσφά- λείαν τῶν βουλευμάτων ἡ Τύχη.

ἔστι δὲ ταῦτα τίμια τῶν ἐν ἀνθρώποις, ὅσα καὶ βεβούλευται καλῶς καὶ τετύχηκε τοῦ κατὰ γνώμην τέλους, τὰ δὲ τῆς βου- H IX 63 λεύσεως ἁμαρτόντα ἢ παρὰ | γνώμην ἀτελῆ καὶ τῇ προαιρέσει καὶ τῇ τύχῃ. σὺ δὲ ἀπροβούλευ- ’τον ἕρμαιον ἡγῇ φυλάξασθαι κακοήθειαν ἐχθροῦ, φθό- νον βασκάνου μὴ μετὸν προνοίας ἀκριβοῦς. πολλοὶ κἀμὲ παρατηροῦσιν, οἷς ἔθος εἰκῆ ὡς ἀέρος δεδράχθαι κακοῦ, καὶ εἰ τι σαθρὸν ἀκριβῶς σκοποῦσιν. ὅτι γὰρ μόνος οὐ κέκριμαι τῶν Ἀθήνησι πεπολιτευμένων, αὐτῇ τῇ καινότητι φθονοῦσι <καὶ> φιλονεικοῦσι, τίς 18 Dem. p. 716, 3 22 cf. Suid. s. v. ἀέρα δαίρειν cum nota Bernhardyi (et t. IV p. 1778) 23 Dem. p. 24, 7; 155, 29 8 δυστυχῆ Ma 17 βουλεύσεως scripsi βουλήσεως MaP 18 ἁμαρτόντα γα sed τόντα in ras m 2 | παρὰ scripsi περὶ MaP 21 μετὸν scripsi μετὰ MaP 22 εἰκῆ scripsi εἴη MaP ἐστὶν Hertlein εἴ τις Cobet | ὧς ἀέρος] σαθρός Cobet 23 ὅτι scripsi ὅσω MaP 25 καὶ inserui om MaP Κέφαλον γράψεται.

τί ποτ’ οὖν οὐχὶ τολμῶσιν; ἀπαριθμούμενοί μου τὰ πολιτεύματα οὐδὲν ὑπαίτιον εὑρεῖν ἔχουσιν, οὐδ’ ἐγγύς, οὐδ’ εἰ μὴ ἀληθές, εἰκός γε πρὸς πίστιν. φέρε ἐκ τῶν ἰδίων τι λάβωμεν ἐπιτη- δευμάτων. οὐδ’ ἐκ τῶν κατ’ οἶκον οὐδ’ ὁτιοῦν ὧν ἂν αἰτιῶνται ὁρῶσιν ἐπιτήδειον εἰς μέμψιν. ἄβατος αὐτοῖς οὑμὸς βίος. διὰ τοῦτο καὶ μὴ βουλόμενοι σιω- πῶσιν. Ἀριστοφῶν δέ, εἰ καὶ μηδὲν ἀπηρυθριακὼς ἀδίκημα μηδ’ ἐπ’ αὐτοφώρῳ τετόλμηκεν, ὡς εὐθὺς ἡλωκέναι, δοκεῖ δι’ ἀπορρήτων ἐπιχειρεῖν τισι καὶ κακοῦργος εἶναι τῇ τέχνῃ τοῦ λαθεῖν. ὧν ἔστω μέν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, μηδὲν ἀληθές, οὐδ’ ἐγὼ βούλομαι, ἅ δ’ οἱ κατήγοροι λογιζόμενοι θαρροῦσι πεῖσαι καὶ δι’ ὧν εἰς τὸ κατηγορεῖν ὑπάγονται, φράσω.

δῶρα μὲν Ἀριστοφῶν οὐ δῆλός ἐστιν εἰληφώς, εἴρηκε δὲ οἷά τις ἂν λαβών. τὰ φώρια μὲν ἐν χεροῖν οὐκ ἔχει τῆς κλοπῆς, τεκμήρια δ’ ὅμως παρέσχηται. ἄντικρυς μὲν οὑτωσὶ τοῖς νόμοις οὐκ εἶπεν ὑπεναντία, οὐκ ἀκόλουθα δέ. ταύταις εἰσάγουσι ταῖς ἐλπίσιν, ὧς οὐ πόρρω τοῦ πονηρὸν εἶναι δοκεῖν. οὔτε γὰρ <οὕτω> φιλαίτιος οὐδεὶς ὧς τὸν ἄχραντον πάντη καὶ κατὰ μηδὲν αἴτιον ἀλόγως συκοφαντεῖν, οὔθ’ οὕτως ἀπράγ- μων πόλις, ὅπου καὶ τοὺς κατὰ μικρὸν ὑπόπτους 3 cf. p. 161,2. Dem. p. 229,12; 258, 14 16 Theodoret. graec. aff. cur. II 114 p. 67, 1 ed. Raeder 2 ἀριθμούμενοι Ma 4 τί MaP 5 ὧν ἂν ex ἂν ὧν corr Ma 2 6 ἐπιτήδειον scripsi ἀνεπιτήδειον MaP 7 διατοῦτο MaP 8 δ’ Ma | ἀπηρυθριακότως olim con- ieci 9 μὴ δ’ MaP 11 θανεῖν Ma 13 ἃ scripsi ἧ MaP | καὶ ante πεῖσαι Ρ delevi | πείσειν? 15 δ’ Ma 16 ἔχοι Ρ 18 οὑτοσὶ Ma et olim scripsi at cf. p. 156, 9 20 οὕτω inserui auctore Gasda om MaP 21 καταμηδὲν Ρ 23 ὀποῦ Ma sed ὅ in ras m 2 | καὶ τοὺς κατὰ μικρὸν ἀθῴους ἐῶσιν, ἀλλ’ εἰσὶν οἱ συκοφάνται θρασύτεροι μὲν τοῦ τοὺς φανεροὺς ἐλέγχους ἀναμένειν, εὐλαβέ- στεροι δὲ τοῦ καὶ τοὺς ὅλως ἀναιτίους κρίνειν.

διὰ τοῦθ’ οἱ αὐτοὶ πρὸς μὲν ἐμέ εἰσιν ἀπράγμονες, ἐπὶ τοῦτον δὲ φιλαίτιοι, ὡς καὶ τῶν τειχῶν ὅσα μέν ἐστιν ἁλώσιμα, τούτοις καὶ μηχανὰς προσάγουσιν οἱ πολέμιοι, τοῖς δὲ ἀναλώτοις οὐδὲ πειρῶνται. οὑτωσὶ μὲν H. IX 64 οὖν ἔδοξεν αὐτοῖς, οἱ δ’ οὐχ εὗρον καίπερ ὄντες σοφοὶ μηχανὰς αἷς αἱρήσουσί με. ἀλλὰ καὶ τὰς ἐπιβουλὰς αὐτῶν ἀπέστησα τῷ πιστῷ τοῦ τρόπου, τοὺς τούτου δὲ ὑμεῖς ἀπεκρούσασθε κατηγόρους, ὥσπερ τινὲς χρη- στοὶ σύμμαχοι, ἐπεί, τό γε εἰς τὴν ἑαυτοῦ προαίρεσιν, πάλαι ἂν ἐξεπεπολιόρκητο.

ταῦτά ἐστιν ἡμῶν ἐκα- τέρῳ ἡ χρηστὴ καὶ πονηρὰ τύχη. πρῶτος γὰρ αὐτὸς αὑτῷ τις ἀγαθὸς δαίμων ἢ κακὸς ἐν οἷς προαιρεῖται <κακῶς ἢ> μετρίως. οὕτως ἐγὼ αὐτὸς ὤν, ἑτέροις ἠγνοημένος κριταῖς. ἀπαλλάττει μοι κατηγόρους ἡ Τύχη θρασεῖς. τί δὲ τουτωί; οὐ κατὰ τοὺς νόμους ὅ τι συνοίσει τοῖς ψηφισαμένοις σκοπῶν, ὅπως δὲ προσελθὼν ἀρέσει καὶ χαριεῖται μὲν οἷς βούλε- ται, λυπήσει δὲ τοὺς ἰδίους ἐχθρούς, ἐμβαλὼν ἑαυτὸν 10 Thuc. Ι 93, 4 ὑπόπτους scripsi ὅστις καὶ τοὺς κατὰ μικρὸν ὑπόπτους Ma ὅστις καὶ καταμικρὸν ὕπ(??)πτ(??) Ρ 1 ἀθῴους MaP 3 τοῦτο Μ | ὅλως scripsi e Ma cum Hertlino ὅλους Ρ Ι διατοῦθ’ MaP 5 ὧς scripsi ὅτι MaP | τειχῶν Ρ 6 ἐστιν scripsi εἰσὶν P om Ma 11 ἀπεκρούσατε olim conieci 13 ἕκατ’ ἔρω scripsi e Ma ἕκατ’ ἔρων Ρ ἕκατ’ ἔρου coni Hertlinus 15 τίς Ma 16 κακῶς ἢ inserui om MaP 17 ὤν scripsi e Ma ὦν Ρ | κριταῖς scripsi κριτής MaP | ἀπαλλάττει scripsi πλάττει MaP 18 τουτωί; οὐ scripsi | τουτί Ma τουτὶ Ρ 19 ὅ τι scripsi ὅτι MaP 20 ἀρέσει scripsi ἐρεῖ MaP εἰς ἀφανῆ χρημάτων διοίκησιν, τἄλλα πράττων οἷς εἰς ὑποψίαν ἔρχεται, τὸ κεφάλαιον, Ἀριστοφῶν <ὢν> συκοφαντείτω τὴν Τύχην. ὁ τοιοῦτος τὰς κατηγορίας ἐφ’ ἑαυτὸν καλεῖ.

47. Καὶ σχεδὸν ὁ λόγος εἰς λογισμὸν προελήλυθε τὸν τοῦ πῶς ἑκάτερος πολιτεύεται. ἔχει γὰρ οὕτως. εἰς δύο ταῦτα τῶν πολιτειῶν νενεμημένων, καὶ τῶν μὲν <δι᾿> εὐλάβειαν περιττὴν τὸν ἡσύχιον βίον ὥσπερ οἱ πολλοί, τῶν <δὲ> θρασύτητος πάντα λέγειν καὶ γράφειν ἄνευ τοῦ· τί καλόν, ὡρμη- μένων, ὥσπερ οὗτος, καὶ τῶν μὲν ἰδιαζόντων οὔτε ὠφελούντων οὔτε βλαπτόντων, τῶν δέ, ὡς οὗτος, αὐθαδειαζομένων ἀνατρεπόντων τὰς πόλεις ἐγὼ τὴν διὰ μέσου τῆς πολιτείας ὁδὸν τραπόμενος οὔθ’ οὕτως ἄτολμος ὡς ἃ δεῖ μὴ λέγειν, αἰσχρὸν γάρ, οὔθ’ οὕτως ἰταμὸς ὡς ἃ μὴ δεῖ λέγειν, σφαλερὸν γὰρ τοῖς ὅλοις, δημηγορῶν δὲ αὐτὰ τὰ καίρια καὶ τὴν ἐφ’ ἑκάτερα τῶν προειρημένων ἀμετρίαν ἐκπεφευγώς, τῶν μὲν τὴν ἀργίαν, τοῦ δὲ τὴν περιεργίαν, αὐτοῦ μοι δο- κῶ τετυχηκέναι τοῦ καλοῦ, ὃ ἐπὶ τῶν ἀνθρωπίνων ἐπι- τηδευμάτων ἐν | μέσῳ τῆς τῶν ἐσχάτων ὑπερβολῆς H. IX 65 ἵσταται.

ὁ δὲ τὴν εὐβουλίαν εὐλάβειαν καλεῖ καὶ τὸν λογισμὸν ὧς ὄκνον κακίζει καὶ τὴν μὲν ἀπόνοιαν 7 Dem. p. 132,12; 144,27 8 Dem. p. 150,11 1 τἆλλα Ρ 2 ὢν inserui om MaP 5 προελήλυθε scripsi προσελήλυθε ΜαΡ 8 δι’ inserui om MaP | εὐλαβείᾳ περιττῇ olim scripsi 9 δὲ inserui om MaP 13 αὐθα- διαζομένων olim scripsi 14 διαμέσου Ρ | οὗτος Ρ 15 ἄτολ- μος scripsi auctore Cobeto coll p. 151, 10 ἀπότολμος MaP | ὥσθ’ Cobet 17 καὶ τὴν ἐφ’ ἑκάτερα ante δημηγορῶν Ρ delevi 18 προειρημένων scripsi e Ma εἰρημένων Ρ 19 τοῦδέ Ρ 20 ἐπὶ scripsi καὶ MaP ὡς ἀνδρείαν ὑποκορίζεται, τὸ δὲ ἀσφαλὲς ὡς δειλίαν μέμφεται οὐκ εἰδὼς ὅτι οὐδαμοῦ τὸ ῥιψοκίνδυνον ἀρετή. μηδ’ ὅσα τόλμης εἶναι δοκεῖ, οἷον ναυτιλία καὶ πόλεμος, μήτε κυβερνήτης φιλονεικείτω πρὸς ἐναντία πνεύματα μηδὲ ναυμαχείτω τοῖς κύμασιν ἐξὸν τὰς νομίμους ὥρας ἀναμένειν καὶ τὰ δεξιὰ πνεύματα, σώζει γὰρ οὕτως τήν τε ναῦν καὶ τοὺς ἐν αὐτῇ πλέοντας, μήτε στρατηγὸς παραβαλλέσθω ῥᾳδίως τῷ στρατοπέδῳ μηδὲ ἀκαίρως ἀναρριπτείτω περὶ τῶν ὅλων, ὅπου κρεῖττον ἄνευ μάχης. στρατιώτου μὲν γάρ ἐστι καὶ τούτου μισθωτοῦ προίεσθαι ῥᾳδίως αὑτόν, στρα- τηγοῦ δὲ καὶ δημαγωγοῦ τὸ σὺν ἀσφαλείᾳ σκοπεῖν.

τίς ἀπώλεσε τοὺς ἐν Ἀμφιπόλει; τὸ Κλέωνος ἀλό- γιστον θράσος. τίς τοὺς ἐν Σικελίᾳ; θρασυνόμενος Ἀλκιβιάδης. εἰ δὲ Νικίᾳ τῷ προορῶντι τὸ μέλλον ἐπείσθησαν, οὐκ ἂν ταῦτα ἐπέπρακτο. δεῖ γὰρ καὶ μάντιν εἶναι τὸν ῥήτορα καὶ τοῦ καθ’ αὑτὸν ἀσφαλοῦς ἐπιμελεῖσθαι· καὶ γὰρ τὸ κοινὸν οὕτω βούλοιτ’ ἂν ὀρθοῦσθαι, ὅταν τοῦ καθ’ αὑτὸν μέρους φαίνηται προνοούμενος. οὐκ ἄν, εἰ τοῖς προμηθέσι δημαγωγοῖς ἐπείθοντο, τοιαύταις γνώμαις ἐχρήσαντο. νῦν δὲ Ὑπέρ- 1 Plat. rep. III p. 400 E 17 cf. p. 150, 1 1 ὧς delet Cobetus | ἀνδρίαν Ma | ὡς scripsi εἰς Ma sed in ras m 2, Ρ | δειλίαν Ma sed ’δει et ἴ’ in ras m 2 2 ὅτι οὐδαμοῦ scripsi e Ma οὐδαμοῦ(??) οὐδαμοῦ Ρ 3 μὴ δὲ Ma μὴ δ’ Ρ 5 μηδὲ scripsi μηδὲν ἔχων MaP 7 σώζειν Ma | γὰρ om Ma | οὗτ(??) Ρ 9 μὴ δὲ MaP 10 κρείττων Ma | ἄνευ inser Ma 2 | γάρ ἐστι scripsi e Ma γὰρ Ρ 11 καὶ inser Ma 3 | τοῦ Ma sed in τούτου corr m 2 17 et 19 καθ’ αὐτὸν scripsi κατ’ αὐτὸν MaP cf. p. 134,2; 148,9 | ἀσφαλῶς Ma 18 ἐπιμελῆ ημ Ma 20 εἰ in ras Ma 2 | (??)αγωγοῖς Ρ 21 ἐχρήσατο Ρ βόλοι καὶ Κλεοφῶντες, ὅμοιοι τούτῳ ῥήτορες, μήτε τὸ κοινὸν ἀκίνδυνον μήτε τὸ καθ’ αὑτοὺς ἐννοοῦντες ἐξήγαγον εἰς ἐκεῖνα τὰ πράγματα τὴν πόλιν.

στρα- τηγῷ μὲν ἴσως δεῖ καὶ θράσους, ὁ δὲ ῥήτωρ ἐν τῷ βέλτιον ἑτέρου προβουλεύειν· οὐ γὰρ ἐν τοῖς ὅπλοις, ἀλλ’ ἐν τοῖς τοῦ συμφέροντος λογισμοῖς ἡ τέχνη. ὁ δὲ ἀφ’ ὧν κίνδυνον αὐτὸς ἂν ἴχοι μὴ προειδὼς σχολῇ γ’ ἂν τὸ ὑμῖν ἀσφαλὲς σκέψαιτο. οὕτως εἰ μὲν αὑτῷ τε κινδύνους ἐπάγεται καὶ μή, κριθείη <ἂν> δι’ ἡ πόλις πᾶσα περὶ σωτηρίας· ἑγὼ δὲ οὔτε ἐμαυτὸν οὔτε τὸ δημόσιον οὐδαμοῦ | σφήλας τῷ ἀναμαρτή- H. IX 66 τῳ τὸ ἀναίτιον ἐκτησάμην.

Προδείξατε δέ, ποίους τινὰς τοὺς πολιτευομέ- νους εἶναι βούλεσθε, προμηθεῖς, ἀσφαλεῖς, ἐκλελογισ- μένους ἃ χρὴ πράττειν, ἢ θρασεῖς, ἀπερισκέπτους, ἐν αὐτοῖς σχεδιάζοντας τοῖς δημοσίοις. ὧν γὰρ τὰ ἆθλα, ταῦτα πάντες ἀσκοῦσιν. οὐχ ἱκετεύω περὶ τῆς δωρεᾶς, ὅπερ οὗτος ἐν τοῖς δικαστηρίοις. ὅπου γὰρ οὐ περὶ τύχης, ἀλλὰ περὶ τιμῆς ὁ λόγος, οὐκ ἐλέῳ χρὴ τὴν εὔνοιαν, ἀλλὰ τῷ δικαίῳ πορίζεσθαι. ἓν δὲ εἰπὼν κατα- βήσομαι· τὴν μὲν τούτου δωρεάν, ἢν ἂν αἰτήσῃ, πάν- τως ι τις γράψεται, τί οὖν βούλεσθε πράγματα τὴν δὲ ἐμὴν οὐδείς, ὅτι μηδὲ ἐμέ.