ὁ μὲν πολλὰ φθεγξάμενος ἐπὶ τούτου τοῦ RIV 708 βήματος, ὦ δικασταί, πολλάκις ἢ κρίνων κακούργους Μ = Codex Marcianus gr. 439 L = Laurentianus LVII 21 La = Laurentianus LVIl 44 Vi = Vindobonensis philos. et phiioL IV 82 foL 47 Vi II= codex idem foL 83 Cl = Berolinensis gr. 195 olim Claromontanus Par = Parisinus gr. 301 6 Β = Barberinus II 41 (nunc Vaticanus Barb. 220) Va = Vaticanus gr. 82 5 Thuc. m 108,2; VI 102,3 8 Ἡ στάσις ἀντίληψις ἁπλῆ ἀπ’ αὐτοῦ τοῦ πεπραγμένου καἰ τινος ἐπισυμβεβηκότος κρινομένου LVa ἀντίληψις Μ 3 ἐπηγγείλατο ὁ πλούσιος Μ 4 εἰ Cl sed ex ἡ corr m 4 | γλῶσσα ClParBVa | ξίφει post τμηθείη LMon et in marg Vi2 5 ἔλαβε inserui e LLaClParBVa εἷλε Μ om Vi sed add in marg m 2, edd | ὁ πλούσιος post ἐξελθὼν Vi | ἐδίωξε ClPar 7 ὡς κακίστην αἰτήσαντα δωρεὰν post πλούσιον Vi 8 πένης scripsi e MLLaVi et γρ in marg Mor ῥήτωρ ClPar BVa edd | τῷ om ClPar | τῷ κελεύοντι τὸν θορύβου καὶ στά- σεως αἴτιον ἀποθνήσκειν post νόμῳ Vi 9 Ῥήτορος ἀπολογία om. LaViClVa 10 τούτου in marg Vi 2 11 δικασταί scripsi e MLLaViBVa et γρ in marg Mor ἄνδρες ClPar cf.p. 208, 13; 209,10 et 18; 210,13; 212,1; 226,5; 227,13; 228,4; 229,5; 230, 1 et 8; 232,1 ἢ βοηθῶν ἀδικουμένοις ἔστηκε σιωπῇ νῦν ἐν ταῖς ἑτέρων γλώτταις τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας ἔχων, δεῖ δὲ ἡμᾶς οἷς ἔτι περίεστί <τι> φωνῆς καὶ οἱ πλούσιοι, πᾶν ὅσον ἐστὶν ἐν ἡμῖν συναγωνίσασθαι καὶ μὴ περιιδεῖν τῇ τοῦ φεύγοντος ἀφωνίᾳ βλαπτομέ- νην τὴν τῶν δικαίων ἰσχύν, οὐ μόνον ὅτι πανταχοῦ προσήκει τούτου τοῦ μέρους ποιεῖσθαι πρόνοιαν καὶ τοῖς ἀδυνάτοις τοὺς ἔξω τῶν συμφορῶν ἀμύνειν, ἀλλ’ ὅτι καὶ ἡμῖν πολλάκις συκοφαντουμένοις ὁ νῦν εἰς ἡμᾶς βλέπων οὑτοσὶ παρέστη καὶ συνδιέσωσε.

καὶ πάντων ἂν εἴημεν κάκιστοι τὰς ἀμοιβὰς ἐν οὕτως ἀναγκαίοις καιροῖς ἐκλείποντες, ἄξιον δὲ καὶ ὑμᾶς, ὦ δικασταί, τό τε δίκαιον αἰδεσθέντας καὶ τὸ πάθος ἐλεήσαντας μὴ προσθεῖναι τῷ πένητι μεῖζον κακόν, τὸ δοκεῖν παραβεβηκέναι νόμον.

αὐτὸς μὲν οὖν ὁ πένης οὐ δέδοικε τὸν θάνατον, ἀλλὰ καὶ σφόδρα βούλοιτ’ ἂν ἀπελθεῖν, ὁ γὰρ ἐκ τοῦ λέγειν εὐδοκιμῶν καὶ 4 sq. Dem. cor. p. 233, 19 10 cf. t. V 265, 14 2 γλώσσαις MClPar 3 ὑμᾶς ViClParBVa | ἦς La | φω- νῆς περίεστι ClPar | τι inserui om libri edd sed τι φωνῆς vel φωνὴ scribendum coni Mor Not f, VII 4 4 comma post πλούσιοι posui 6 ViCl om MLaParBVa edd | ἐστὶ in marg Vi 2 | ὑμῖν ClBVa sed in hoc υ ex η corr m 2 6 τὰ ante πανταχοῦ LaVi 7 τοῦ inser Par 2 9 ὑμῖν ViCl 10 ὑμᾶς Cl | διέσωσε LLaViBVa 11 εἴη μὲν La | κάλλιστοι Vi sed κάκιστοι in marg m 2 12 ἐκλείποντες Μ sed κ in λ corr y ἐκλιπόντες Cl ἐκλιπόντες Par | καὶ om Par Mor | ἡμᾶς Μ sed η in υ corr y 13 δικασταί scripsi e MLLaViBVa ἄνδρες ClPar cf. p 207, 11 τοῦ πάθους Β et supra τὸ πάθος Va 2 14 προθεῖναι La | xca LLaViClParBVa 17 ἂν καὶ ἀπελθεῖν Mor sed γρ ἂν ἀπελθεῖν in marg παραμυθίαν ἔχων τῇ πενίᾳ τὴν πολιτείαν εἶτα τοῦ δύνασθαι παραινεῖν ἐστερημένος κέρδος ἂν ἡγοῖτο τὴν τελευτήν· οὐ μὴν ὑμᾶς γε πρέπει, διότι τῷ κρινομένῳ βαρὺ τὸ περιεῖναι, καταψηφίσασθαι θάνατον. δεῖ γὰρ τὸν ἐν ὑμῖν φεύγοντα μὲν ἀδίκως, τῷ δὲ κεχρῆσθαι συμφορᾷ τῆς τελευτῆς ἐπιθυμοῦντα σώζεσθαι μὲν ὑφ’ ὑμῶν, ὕστερον δὲ αὑτῷ περὶ τούτου διαλέγεσθαι. τὴν γὰρ ψῆφον, οἶμαι, οὐ πρὸς τὰς ἐπιθυμίας τῶν ἀγωνι- ζομένων, ἀλλ’ | ἀπὸ τοῦ δικαίου προσήκει φέ- RIV 709 ρεσθαι.

οὐκ οἶδα δέ, ὦ δικασταί, τίνα χρὴ γενόμε- νον τοῦτον τὸν ἄθλιον ἐκφυγεῖν τὴν παρὰ τῶν εὐ- πόρων ἐπήρειαν. ὅτε μὲν γὰρ ὑπὲρ ὑμῶν ἐχρῆτο τῷ λέγειν, ἀπεστερεῖτο τῆς γλώττης ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν ὡς οὐδὲν ἔτι λυπήσων, πάλιν δὲ σεσιγηκὼς ὡς ἀδικῶν κρίνεται. εἰ δὲ καὶ λέγων καὶ μὴ λέγων ἐν ἐγκλήμασιν ἔσται καὶ κακοῖς, τί ζητήσας ἀδείας τεύξεται;

τοῖς οὖν ἀπανταχοῦ δεινὰ πάσχουσι καὶ μηδ’ ἀναπνεῖν ἐωμένοις μία καταφυγὴ τὸ παρ’ ὑμῶν, ὦ δικασταί, φιλάνθρωπον. οὗ καὶ νῦν τοῦτον ἀπολαῦσαι δίκαιον, ἄλλως θ’ ὅτι τῷ μὲν δοκεῖν ὁ πένης κρίνεται, τῇ δ᾿ 2 τέλος Va sed κέρδος suprascr m 2 3 τὸ περιεῖναι βαρὺ τῶ κρινομένω LaViVa sed in hoc τὸ eras 4 καταψησίσασθαι Va sed τὸ περιεῖναι suprascr m 2 5 ἡμῖν MPar 6 ἐπυθυ- μοῦντι La 7 ὑμῶν scripsi e ViParVa sed in hoc υ in ras ἡμῶν MLLaClB edd | αὑτῷ scripsi e Μ αὐτῷ LLaViClParB Va edd | διαλέγεσθαι περὶ τούτου Μ | τὴν — 9 φέρεσθαι in marg Vi 2 τὴν γὰρ ψῆφον Par sed ὴ ex ῶ et ο ex ω corr m 2 τἀς γὰρ ψήφους Cl 10 ἄνδρες ClPar edd cf. ad p. 207, 11 11 τὸν ἄθλιον τοῦτον LPar Re τὸν ἄθλιον inser Va 2 12 ὑμῶν scripsi e ClParBVa sed in hoc ὒ in ras m 2 ἡμῶν MLLaVi edd 13 ἀπεστέρητο Μ 16 καὶ eras Μ om Vi ClPar | ζήσας LaViVa sed in hoc ttj inser m 2 17 μὴ δ’ Vi ClParVa | ἀναπλεῖν Par sed ν supra λ m 2 18 κατανυγὴ Vi sed καταφυγὴ in marg m 2 | ὑμῖν Cl | ἄνδρες ClPar cf. ad p. 207,11 19 καὶ om Β | δίκαιον Μ sed δ in ras y 20 ἀλλ’ ὡς θ’ La ἀλλ’ ὥσθ’ Vi | τὸ LaViClPar | rfi δ’ ἀληθείᾳ scripsi e MLBVa τὸ δ’ ἀληθὲς LaVi sed in hoc tji δ’ ἀληθείᾳ in marg m 2, ClPar sed in hoc ὲς ex ῶς corr m 2, edd ἀληθείᾳ ὁ δῆμος δοκιμάζεται. καὶ γὰρ τὸ περὶ τὸν πλούσιον ἔργον ἐκείνου, ὥστε τῆς ἐφ’ ἑκάτερα ψήφου τῷ φεύγοντι τὸν δῆμον ἀνάγκη κοινωνεῖν.

μηδεὶς δὲ ὑμῶν ὡς εὐεργέτου βεβλημένου τοῖς λίθοις τὴν γνώμην ἐχέτω μηδ’ ὑπαγέσθω τοῖς ἐγκωμίοις ἃ σεμνύ- νων τὸν πλούσιον ὁ κατήγορος διῄει τραγῳδῶν μὲν τὴν πολιορκίαν, θαυμάζων δὲ τὴν ἄτοπον ἔξοδον, αἴ- ρων δὲ τῆς νίκης τὸ τάχος. ἂν γὰρ ἡσυχῆ καὶ τοὺς παρ’ ἡμῶν δέξησθε λόγους, οἴομαι δείξειν αὐτὸν οὐχ ὅπως εὐεργέτην, ἀλλὰ καὶ πονηρὸν εἰς ὑμᾶς καὶ κατε- σκευακότα τὸν πόλεμον, ἀλλ’ οὐ κινδύνους αὐτομά- τους λύσαντα.

7. Δότε δέ, ὦ δικασταί, μικρὰ πρότερον διαλεχθῆ- ναι τῷ πένητι. τοῦτο γὰρ αὐτῷ λοιπὸν λεγόντων ἀκούειν. εἰς ταῦτά σε κατέστησεν ἡ σὴ πολιτεία, κα- κόδαιμον. εἰς τοῦτό σε συμφορῶν προήγαγε τὸ μὴ γνωρίζειν τὴν τύχην. ἀπὸ τῶν ψηφισμάτων σοι τῶν γενναίων τοῦτο τὸ δεινὸν ἐφύετο, ἀπὸ τῶν συμφερόν- 1 τὸ Par sed ὸ ex ῆ corr m 2 2 καὶ ante τῆς ML et in marg Vi 2 edd delevi 3 τὸν δῆμον e τῶ δήμω corr Par 4 γρ κεκλημένου in marg Mor 5 ἑλέτω Mor | μὴ δ’ L Vi ClParBVa 6 μὲν om Cl 8 νυκτὸς LaVi 9 οἶμαι BVa | δόξειν Β | voce αὐτὸν inc Vi II 10 οὐκ ante εὐεργέτην libri edd delevi cum Cobeto Coll 299 Misc 157 | ἡμᾶς MCl | καὶ om Par 11 τὸν om Vi II 13 δέ reposui e libris δὴ edd sed γρ δὲ in marg Mor | m om Vi II | ἄνδρες ClPar edd cf. ad p. 207, 11 14 λέγοντα Va sed α in ras et όντων suprascr m2 15 σὴ om Cl inser Par 2 | ὦ ante κακόδαιμον ClPar 16 σε om Vi IICl | προσήγαγε Mor sed γρ προήγαγε in marg | μὴ δὲ Β καὶ L sed μὴ in marg 17 σου ClPar 18 τὸ γεν- ναῖον L sed in τῶν γενναίων corr ’ γενναίων Va sed ων in ras m 2 | τὸ om Vi | τῶν inser Par 2 om LaViViIIClBVa τῶν νόμων, ἐκ δημοτικῆς παρρησίας.

λαμπρὸν ἦν εἰπεῖν | γνώμην ἀρίστην καὶ πεῖσαι τὰ δέοντα RIV 710 καὶ κωλύσαι πραχθῆναι τὰ μὴ προσήκοντα, λαμπρόν, ἀλλὰ σφαλερόν. δίκαιον τῇ πατρίδι συμπονεῖν καὶ κήδεσθαι τῆς ἐλευθερίας καὶ διελέγχειν σκευωρούμενον πλούσιον, δίκαιον, ἀλλ’ οὐκ ἀσφαλές. τοῖς νόμοις ἐθάρ- ρεις εἰς ἐπικουρίαν. εἶτ’ οὐκ ᾔδεις ὅτι καὶ νόμοι πολ- λάκις ἡττῶνται χρημάτων; οὐκ ἤκουες τῶν ποιητῶν ·ᾀδόντων τοῦ πλούτου τὴν ἰσχὺν καὶ ὡς ἄγει τὰ τῶν ἀνθρώπων ᾗ βούλεται;

ἀλλ’ ἤλπισας τρόπῳ δικαίῳ κρατήσειν περιουσίας, σὺ πλούτου κρατήσειν ἄνθρωπος μόλις ἱμάτιον κεκτημένος σαπρόν; οὐκ ἦν ἄμεινον ἔλαττον φρονεῖν καὶ συλλέγειν ἀργύριον καὶ τὸν οἶκον συναύξειν; ἀλλ’, ὦ πολυπρᾶγμον σὺ καὶ σαυτὸν ἀγνοῶν, προσέκρουες, ἐμισοῦ, παρώξυνες ἄνθρωπον ῥᾷστα ἂν καὶ τυραννίδα κτησάμενον. τοιγαροῦν εἰς τὴν φωνὴν ἐζημίωσαι δι’ ἧς ἐλύπεις καὶ σιγᾷς ἄκων ἑκὼν οὐ σω- 5 cf. ad t. V 205,6 et praef. ad decl. XL 9 cf. ad p. 108,6 1 παρρησίας Va sed γρ παντείας suprascr m2 πολιτείας Β | ἦν inserui e LLaViViiIClBVa ἂν inser Par 2 om Μ edd 2 καὶ πεῖσαι — 3 προσήκοντα om Β 3 κωλῦσαι Μ sed in corr y, LClVa sed in hoc κω in lac 2 litt inser m 2, for- tasse recte at cf. ad t. I 272,5 | τὰ μὴ προσήκοντα inser L 2 et in marg Vi 2 om LaViIIClPar Va 4 συμπνεῖν Γέ 6 δί- καιον in marg Vi 2 7 ἐπικουρίαν Μ sed ρ in ras y | καὶ νό- μοι — 8 χρημάτων praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾖ πένης ῥή- τωρ διὰ πλουσίου ἀριστείαν ἀριστίαν cod) τὴν γλῶτταν τμηθεὶς καὶ δακρύσας αὖθις ὑπάγεται τῷ νόμῳ citat Macarius Chryso- του cephalus fol 79 r 9 πλουσίου L | καὶ om Μ 10 ἧ del Va 2 | ἤλπισε Vi | δικαίῳ inser Par 2 om Cl 11 ἄνθρωπος om Β | κεκτημένος μόλις ἱμάτιον Μ 12 σαθρόν Cobetus Misc 158 at cf ad p. 84, 5 14 ὡς ClPar ὁ ViII | πολυπρᾶγμον Μ sed in ras y πολυπράγμων ViIIPar 15 γρ ῥᾷστον in marg Mor 17 ἐζημίωσαι scripsi e MLLaViBVa ἐζημίωσας ViII ἐζημιώθης ClPar edd sed γρ ἐζημίωσαι in marg Mor φρονήσας.

ἐπειδὴ γάρ, ὦ δικασταί, πάντα στρέφων καὶ πείρας οὐδὲν παριεὶς οὔτ’ ἐκ συκοφαντίας τοῦτον εἶχεν ἑλεῖν οὔτε χρήμασι μεταστῆσαι καὶ γενέσθαι πεῖσαι τῶν περὶ αὑτὸν μισθοφόρων, ἐβούλετο δὲ παρα- νομεῖν, ὁ δὲ οὐκ ἐπέτρεπεν, εἶδεν ὅτι τῆς μὲν πόλεως εὐφραινομένης οὐκ ἔστι λαβεῖν παρὰ τοῦ πένητος τὴν δίκην, δεῖ δὲ κίνδυνον φέροντα ἐπιστῆσαι τῷ κοινῷ καὶ τὰ πράγματα οὕτως εἰς στενὸν ἐλπίδων ἀγαγεῖν ὥστε τὸν δῆμον πάντα εἶξαι καὶ παριδεῖν πρὸς τὸν φόβον τοὺς νόμους.

τί οὖν ἐπιχειρεῖ; θεάσασθε, ὡς σοφῶς πόλεμον εἰς τὴν χώραν εἰσάγει καὶ κινεῖ στρατὸν ἐφ’ ἡμᾶς. πάντως δὲ οὐ χαλεπὸν στρατηγοῖς καὶ ταξιάρχοις ἀναλώσαντα χρυσίον καὶ τἄλλα συμ- πράξειν ἐπαγγειλάμενον πεῖσαι τὰ ὅπλα λαβεῖν. ἐπεὶ δ’ οὖν ἐνέπεσεν ἐξαίφνης εἰς τὴν χώραν ὁ πόλεμος, RIV 711 ἡμεῖς μέν, ὅπερ ἦν ἀνδρῶν ἀγαθῶν, ἐξιέναι, | κω- λύειν, ἀποκρούεσθαι, τὰ τοιαῦτα ἐνεθυμούμεθα, ὁ δὲ πλασάμενος σχῆμα δεδιότος καὶ τοῖς παροῦσιν ἀχθο- μένου τὸ βῆμα καταλαβὼν κατεῖχε τὸν δῆμον μακρο- λογῶν νῦν μὲν πολλῆς βουλῆς δεῖσθαι τὸ πρᾶγμα λέ- 1 ὦ om ViII | ἄνδρες LClPar edd cf. ad p. 207, 11 | πάντως Cl 2 παριεὶς Va sed ι eras παρεὶς Vi παρίει Vi II | οὔτε LLaViBVa et γρ in marg Mor | ἐκ inser Μ om LaBVa et γρ in marg Mor | γρ συκοφαντίαν in marg Mor | τοῦτον εἶχεν scripsi e MLaViViII εἶχε τοῦτον LClParBVa edd 3 μετα- στῆναι ViII | καὶ γενέσθαι πεῖσαι in marg Par 2 4 αὐτὸν iibri edd | ἠβούλετο Fiii 5 οἶδεν Par 6 τὴν om Μ 7 ἐπιφέ- ροντα ViIIB 8 ἐλπίδος La 9 καὶ ante τὸν Μ edd delevi | παρὰ? 10 φόνον L | γρ θεάσασθαι in marg Mor 11 σαφῶς Οἶ’ σοφῶ Vi II | punctum post σοφῶς libri edd delevi „sic di- stinguo: θεάσασθε ὧς σοφῶς (scil. ἐπεχείρησε); πόλεμον“ Re 12 στρατιὰν Cl | δ’ Vi II 13 καὶ ταξιάρχοις in marg inser Vi 2 om La | ἀναλώσαντα Par sed ω ex υ corr m 2 | τἆλλα La Vi II 14 ἐπηγγελμένον Cl | ἐπεὶ δ’ ἀν Par sed ἀν in οὖν corr m 2 ἐπειδὰν 15 εἰς τὴν χώραν ἐξαίφνης ὢ 16 ἀνδρῶν om Re 17 ἐνθυμούμεθα Vi II γῶν, νῦν δὲ τὴν τῶν ἐπελθόντων δύναμιν ἄμαχον εἶ- ναι διῄει καὶ τῆς ὑστεραίας ὅμοια καὶ πάλιν παρα- πλήσια. καὶ οἱ μὲν τῷ τείχει προσῄεσαν, ἡμεῖς δὲ ἠκούομεν λόγων, ὁ δ’ ἀντιλέγων ἐπεστομίζετο, ὁ δὲ σῖτος ἐξανάλωτο.

γνοὺς δὲ ὁ γενναῖος ἐκεῖνος εἰς ἔσχα- ’τον ἀθυμίας ἡμᾶς ἥκοντας καὶ νομίσας ἤδη τὴν βουλὴν αὑτῷ πρὸς τὸ πέρας ἰέναι ὁ μεθ’ ἡμῶν καὶ πρὸ ἡμῶν τρέμων καὶ συστελλόμενος θρασὺς ἐξαίφνης καὶ ἀν- δρεῖος ἀπὸ τῆς τρυφῆς ἣν ἴστε καὶ τί ζητεῖτε; φησί. λελύσθαι τὴν πολιορκίαν; ἐγὼ δίδωμι τοῦθ’ ὑμῖν. ἐγὼ πρυτανεύω τὴν νίκην. ἐγὼ κύριος μηκέτ’ ἐνοχλεῖσθαι τὴν πόλιν. ἀλλὰ δεῖ δή με δωρεὰν προλαβεῖν.

ὑπηκούσαμεν, ὁ δ’ εἰς τὴν αἴτησιν καταστὰς οἵαν, οἴαν, Ἥλιε, φωνὴν ἀφῆκεν. ὁ κηδεμὼν τῶν σωμάτων καὶ τῶν νόμων καὶ τρόπαιον ὑπισχνούμενος οὐ πλέθρα γῆς ᾔτησεν, οὐ σίτησιν, οὐ στῆναι χαλκοῦς, ταῦτα δὴ τὰ τῆς δημοκρατίας ἐπιχώ- ρια. μέτριον δ’ ἂν ἦν, εἰ φόνον ᾔτησε τοῦ πένητος. εἰ γὰρ καὶ λίαν ὠμὸν καὶ θηριῶδες, ἀλλ’ οὐκ ἔστι γε 1 νῦν scripsi e LLaViViIIClPar Va νυνὶ ΜΒ edd | τῶν inser My 2 διήει ante ἄμαχον ClPar διήει L sed ὼν supra ει m 2 διιὼν Μ et γρ in marg Mor Re sed cf. t. III praef. p. XI | τῆ ὑστεραία Vi II „malim καὶ τὰ τῆς ὑστεραίας ὅμοια καὶ πάλιν καὶ παραπλήσια, ubi καὶ πάλιν idem erit atque simplex πάλιν“ Re 3 δ’ Β 4 ἀπεστομίζετο Vi II 5 ἐξανάλωτο scripsi e ML ἐξανήλωτο Vi II ἐξηνάλωτο Par ἐξηνάλωτο La ViClB Va edd 6 ἡμᾶς inserui om libri edd 7 αὐτῷ libri edd | ἰέναι Va sed ’in’ corr m 2 8 τὲ ante καὶ ClPar | συνεσταλμένος Vi II 10 λελύσθαι ViViIIVa sed in hoc e corr m 2 | τοῦθ’ scripsi e LClParBVa τοῦτο MLaViViII edd 12 τοῦ ante μηκέτ’ inser Cl 4 | μηκέτι Par | δὴ δεῖ Mor | δή Μ sed ή in εῖ corr y 13 προσλαβεῖν Β | ὃ LaViII ὅ ViVa | εἰ Mon Re 14 οἵαν(2) om LaViViII 17 οὐ ante ταῦτα Cl 18 δ’ in- serui e Vi om reliqui libri edd | οὖν Mor sed γρ ἂν in marg I καὶ ante φόνον Vi 19 γὰρ Vi sed δὲ in marg m 2 δὲ Μ sed γὰρ suprascr y, L sed in ras, et γρ in marg Mor | ἔστιν ἐν Vi sed ἔστι γε in marg m 2 | γε om Cl τοῖς ἀπελθοῦσιν ὧν πεπόνθασιν αἴσθησις. τῷ δὲ οὐδὲ τοῦτο ἐξήρκεσεν, ἀλλ’, ὦ θεοὶ καὶ δαίμονες, ὢ καινῆς τιμωρίας, ἐπὶ τὴν γλῶτταν ὥρμησε τῶν πολιτῶν ἑνός. μισθὸν ᾔτησε τῆς ἀριστείας τὴν ἀφωνίαν τοῦ ῥήτορος σχήματι δημοκρατίας ἀναμίξας τυραννίδος ὠμότητα. καὶ ψήφισμα μὲν ἡ δωρεά, τυραννικὸν δὲ τὸ τόλμημα. καὶ παρ’ ἡμῶν μὲν ᾔτει λαβεῖν ὡς νόμων ὄντων, ἐζή- RIV 712 τει | δὲ λαβεῖν ἃ κεκώλυται τοῖς νόμοις.

ὁ μὲν οὖν δῆμος ὧς ἤκουσεν, ἐπλήγη τῷ ῥήματι, καὶ εἰς ἀλλήλους ἐβλέπομεν μι·σοῦντες μὲν τὴν αἴτησιν, ἀλ- γοῦντες δὲ τῇ πολιορκίᾳ καὶ διηποροῦμεν μέσοι γε- γενημένοι δωρεᾶς τε ἀτόπου καὶ καιροῦ δυσκόλου, μελλόντων δὲ ἡμῶν ὁ μεγαλόψυχος οὗτος καὶ τῇ πολι- τείᾳ ζῶν ἔχων ἀντειπεῖν ἡσυχάζειν ᾑρεῖτο καὶ παρεῖ- χεν αὑτὸν μάλα ἐρρωμένως τῇ τομῇ καὶ χρημάτων ἀπορῶν ἐπέδωκεν ἡμῖν τὴν γλῶτταν.

τετελεσμένης δὲ ἤδη τῆς καλῆς δωρεᾶς ἀνεμένομεν τὴν νίκην καὶ τίς ποτε ὁ τρόπος ἔσται διεσκοποῦμεν. τοὺς ὁπλίτας λαβὼν ἔξεισιν; ἀλλ’ ἐπὶ τοῖς τοξόταις τὸ ἔργον ποιήσεται; λόχον καθιεῖ; τί τοσοῦτον εὕρηκεν ᾦ καταπλήξει στρατόπεδον οἶς κατώρθωκεν 1 ὡς πεπονθῶσιν Vi II | τῶν δὲ οὐδὲν Vi II 2 ὦ(2) Vi 6 τὸ inserui e libris om edd 7 ἡμῶν scripsi e MClPar ὑμῶν LLaViViIIBVa edd | μὲν om ViII 10 μισοῦν et ἀλ- γοῦν ViII 13 ἡμῶν scripsi e ΜΒ sed in hoc η ex υ corr, Va ὑμῶν LLaViViIIClPar edd 14 καὶ — 220, 19 διώκεις om Par 15 αὐτὸν Cl sed ’e’ corr m 4 αὐτὸν LLaVi edd | ἐρρω- μένως reposui e libris ἐρρωμένος Vi II) ἐρρωμένον edd | καὶ in marg Vi 2 om La 16 ἀπέδωκεν Va sed α in ε corr | ἡμῖν scripsi e MCl ὑμῖν reliqui libri edd | τετελεσμένος Vi sed τετε- λεσμἐνης in marg m 2 18 ὁ om Β 19 εἰ ante λαβὼν Vi γρ τῶν τοξοτῶν in marg Mor 20 χόλον Vi sed λόχον in marg m2 ἐπηρμένον; ταυτὶ μὲν ἡμεῖς, ὁ δὲ εἴσω τειχῶν εἰς ἑσπέραν αὐτὴν ἀνειμένως ἐβάδιζε, νυκτὸς δὲ ἤδη μέ- σης τὰς πύλας ὑπερβὰς συνεγένετο τοῖς πολεμίοις, οἱ δὲ ᾤχοντο καθάπερ στρατηγοῦ κελεύοντος.

ταῦτ’ οὐχὶ βοᾷ, ταῦτ’ οὐχὶ κέκραγεν ὅτι τὸ πᾶν ὑπὸ τοῦ πλουσίου συνέκειτο καὶ διῴκητο καὶ πρὸς τὴν ἐκείνου γνώμην ἐπῆλθόν τε καὶ πάλιν ἀπῆλθον; οὐ γὰρ ἔχω σκοπούμενος ἰδεῖν πῶς ἂν νίκην τοῦτο καλοίην. εἷς ἐλαύνει στρατόπεδον ἡττημένος νενικηκός, κατα- κεκλεισμένος πολιορκοῦν; πλούσιος ἐλαύνει στρατό- πέδον, ἁβροδίαιτος, μαλακός, διατεθρυμμένος, ἀπλοῦν μὲν οὐδὲν οὐδὲ γενναῖον οὔτε ἀσκήσας οὔτε μαθών, ἐν φιλονεικίᾳ δὲ καὶ μικροψυχίᾳ καταναλώσας τὸν βίον;

καὶ τῶν μὲν ἄλλων ὑμῶν τοσούτων ὄντων καὶ φιλοπόνως ἐκ παίδων τὰ πολεμικὰ μελετώντων οὐδεὶς τοῦτο εἶδεν ὅτι χρὴ νυκτὸς συμπεσεῖν οὐδὲ ἐθάρ- ρησεν, ὁ δὲ χρηματιστὴς καὶ τὴν ὅλην σπουδὴν ἐν- ταῦθα ἔχων, ὥσπερ τις δαίμων, μετέστησε τοῖς πολι- ορκοῦσι τὴν προσεδρείαν εἰς φυγήν; οὐκ ἔστιν. ἀλλ’ ἔδει προσκαθῆσθαι τοὺς πολεμίους ἄχρι | τῆς τοῦ RIV 713 15 Thuc. II 39, 1 et 2 1 αὐτῶν post τειχῶν Vi II | ἐς LClBVa 2 αὐτὴν Μ sed ην ex ὸν corr y om Vi II 4 ταῦτα LaBVa Mor 5 οὐχὶ scripsi e MCl οὐκ La Mor οὐ LViViIIBVa Re | ἔκραγεν La Mor τὸ om Cl 6 καὶ(2) inser L 2 om BVa 7 οὐδὲ Vi 8 τοῦτο νίκην ClViVi II | τοῦτο om La | καλοίη Vi II 9 ὅλον; Vi | νενικηκός scripsi auctore Cobeto Coll 299 νενικη- μένος libri edd 10 πολιορκοῦν L sed corr m 2 πολιορκῶν La Vi πολιορκία ClBVa 11 ἄβροδίαιτος Va 12 οὔτ’ Vi II Cl 13 καταναλώσας Va sed ω ex υ corr m 2 καταλύσας LaVi sed in hoc καταναλώσας in marg m 2 14 ἡμῶν Μ et γρ in marg Mor 15 ἐκ παίδων om LaVi 16 τοιοῦτον Cl | οἶδεν Vi II | συμπεσεῖν scripsi auctore Re ἐμπεσεῖν libri edd | οὐδ’ Vi II Cl 18 κατέστησε LaVi sed in hoc μετέστησε in marg m 2 19 προσεδρείαν Μ sed ει in ras y, Va sed ει ex ι corr προσεδρίαν LB 20 ἤδει Vi | ἄχρι scripsi e MLViVi II BVaVa ἄχρις LaCl edd πένητος συμφορᾶς, παθόντος δὲ ἃ δὴ πέπονθεν ἐδόκει τῷ πλουσίῳ, καὶ ἀπηλλάττοντο.

ἀλλ’ ἐῶ ταῦτα, μὴ δόξω τισὶν ἀπὸ τοῦ πράγματος λέγειν. τὰ τοίνυν ἐφ- εξῆς, εἰς ἐκκλησίαν ἐκάλει πάντας σεμνυνόμενος τῇ λαμπρᾷ νίκῃ, συνθεόντων δὲ πολλῶν ἐχώρει καὶ οὗ- τος ὁ ῥήτωρ ὀψόμενος τὸν σύλλογον. ὧς δὲ εἶδεν οὗ- τός τε ὑμᾶς καὶ τοῦτον ὑμεῖς, ὁ μὲν ἐδάκρυσεν, ὑμεῖς δ’ ᾠκτείρατε καὶ λαβόντες εἰς ἔννοιαν οἵαν ἐδώκατε δωρεὰν δίκην ἐπράττεσθε τῶν βεβιασμένων.

τότε ἐθεασάμην ἐκκλησίαν ἔννομον, δῆμον ἐλεύθερον, λίθων βολὴν τῇ πολιτείᾳ πρέπουσαν. ἔπιπτεν ἅνθρωπος ἐπὶ τοῦ βήματος ὁ καταισχύνας τὸ βῆμα τῷ ψηφίσματι. καλῶς ἀπελογήσασθε πρὸς τοὺς Ἕλληνας τοῖς λίθοις, καλῶς ἐλύσατε τὴν ἐπὶ τῆς ἀνάγκης ἀδοξίαν τοῖς ἐπὶ τῆς ἀδείας ἔργοις. ἐδείξατε τοῦ καιροῦ τὴν χειροτονίαν, οὐ τοῦ τῆς πόλεως ἤθους.

20. Ἡμεῖς μὲν οὖν ἀλλήλοις συγχαίρομεν τοῦ θυ- μοῦ καὶ τῆς δικαίας ὀργῆς καὶ τὰ πάντων ὁσιώτατα νομίζοντες εἰργάσθαι διάγομεν, τῷ πένητι δὲ τὸ κακὸν 16 Dem. Timocr. p. 753, 10 sq. cf. t. VI 357, 18 1 δ’ Vi II Cl 3 ἄπο ML et e Mon lacobs Lect 138 Ach Τ 785 | λέγειν inser Va 2 | εἶτα Μ sed e τὰ corr y, Vi II 4 εἰς in marg Vi 2 5 τε καὶ μακρᾷ post λαμπρᾷ Μ edd delevi | συνθεόντων Va sed ο ex ω corr m 2 συνελθόντων L et in marg Vi 2 6 ὁ ῥήτωρ in marg Vi 2 | οἶδεν Vi II 8 δὲ ὢ | οἴαν reposui e libris ἣν edd 9 τὸν βεβιασμένον MVi II Va sed in hoc τῶ βεβιασμένῳ suprascr m 2 τῶ βεβιασμένῳ Β τῶν βεβιωμένων Vi | τότ’ LaVi II 10 εὔνομον Mor 11 βουλὴν La | ἄνθρωπος scripsi ἄνθρωπος ἄνθρωποι La) libri edd 13 ἀπελογήσασθε — λίθοις in marg La | ἀπελογήσασθε Va sed η ex ι corr m 2 14 „sic distinguo: ἀδοξίαν τοῖς ἐπὶ τῆς ἀδείας ἔργοις ἐδείξατέ“ Re 15 ἔδειξε LaVi sed in hoc ἐδείξατε in marg m 2, Va sed in ἐδείξατε corr m 2 16 ἤθους Μ sed η ex ου οῦ ης ας ης ε corr y 17 μενοῦν Μ edd | τῶ θυμῶ καὶ τῆ δικαία ὀργῆ LVa τῶ θυμῶ καὶ τῆ δικαία ὀργῆ LaVi 18 πάντα Vi II 19 ἐργάσασθαι Vi II | διάγωμεν La | καλὸν Cl οὐχ ἵσταται, ἀλλ’ εἰσάγεται καὶ κρίνεται καὶ παραβῆναι νόμον αἰτίαν ἔχει τὸν περὶ θορύβου καὶ στάσεως. τοῦτο γὰρ λοιπὸν τὸν φύλακα τῶν νόμων ἐν τοῖς παρανομοῦσι τετάχθαι.

καὶ τί λέγων, (5 βέλτιστε, τὸν θόρυβον ἐμβέβληκε; δημεύειν ἔγραψε τῶν πλου- σίων τινὰς καὶ στάσις ἐνέπεσε; τοὺς πένητας ἔγραψε σιωπᾶν καὶ στάσιν ἐποίησε; τοὺς ὁπλίτας τοῖς ἱππεῦσι συνέκρουσε, τοὺς τοξότ’ ἃς τοῖς σφενδονήταις, τοὺς στρατηγοὺς τοῖς ταξιάρχοις διαβάλλων ἐν μέρει; ποίῳ ψηφίσματι διέστησε τὴν πόλιν; ποίᾳ γνώμῃ διεῖλε τὸν δῆμον;

οὐκ αἰσχύνη, πρὸς τοῦ Δῖός, ἄνθρωπον ἄφωνον αἰτιώμενος θορύβου, ὥσπερ ἂν εἴ τις αὐτὸν τοῦτον ᾐτιᾶτο τοῖς πολεμίοις χορηγεῖν; ἐμβρόντητε, περὶ | τῆς ἀναγκαίας τροφῆς ἡ φροντὶς τῷ ταλαι- RIV 714 πώρῳ. καὶ σὺ τοίνυν σκέψαι τὴν γλῶτταν τοῦ ῥήτορος καὶ παῦσαι τῶν ἐγκλημάτων. νῦν δὲ ποιεῖς μικροῦ παραπλήσιον ὥσπερ ἂν εἰ καὶ τοὺς ἀνδριάντας ἐμέμφου θόρυβον ἐν τῷ δήμῳ ποιεῖν.

τῶν λεγόντων, ὦ συκοφάντα, καὶ πολιτευομένων καὶ γραφόντων αἶ τοι- αῦται κατηγορίαι καὶ τοιούτοις ὁ νόμος διαλέγεται τὰς συμβουλίας ἐνίων ὑποπτεύων. λόγος γὰρ ἀσύμ- 13 Dem. cor. § 243 p. 308, 4 15 πρόσωπον ὅπερ εὑρίσκεται ἐν ἀντιλήψει La s τὸ πρόσω- πον Mrubr 5 ἐκβέβληκε Vi sed ἐμβέβληκε in marg m2 ἐκβέβληκε L 6 τοὺς — 7 ἐποίησε om Β 8 σφενδονήταις scripsi e Μ sed η ex ι corr y, LVi II B σφενδονἰταις LaClVa sed in hoc αις in ras, edd σφενδονισταῖς Vi sed σφενδονήταις in marg m2 9 ταξιάρχαις M ViVi II Cl sed in hoc α(3) in ο corr cf. p. 212,13 12 αἰτώμενος Vi sed αἰτιώμενος in marg m 2 | θορύβου L sed ου in ras m 2 13 τοῦτον reposui e libris τοῦτο edd 18 δικαστηρίω Cl 20 τούτοις ML sed in hoc τοι supra τ(1), LaVi II 21 λόγος — 218,8 ἄνεισι omissa particula γὰρ citat Macarius fol. 79 r | ἀσύμφορος — 218, 3 νομίζειν praemisso κεἰ- μενον in marg Va2 φόρος πιθανῶς συντεθεὶς πέφυκε παραιρεῖσθαι τῶν ἀκουόντων τοὺς λογισμοὺς καὶ τὰ μὲν βλαβερὰ χρηστὰ νομίζειν ἔπεισε, τὰ δὲ χρηστὰ ἐπιζήμια. οὕτω καὶ πό- λις πρὸς αὑτὴν ἐκπολεμοῦται καὶ δῆμος εἰς στάσιν ἐκφέρεται. καὶ δεῖ τότε τῶν παρὰ τοῦ δήμου δρωμένων ὑπεύθυνον εἶναι τὸν παρασχόντα τὴν ἀφορμήν. ἃ γὰρ οὐκ ἂν ἐπέπρακτο μὴ τῶν λόγων εἰρημένων, ταῦτα πεπραγμένα διὰ τοὺς λόγους εἰς τὸν εἰρηκότα ἄνεισι. πῶς οὖν ὁ μὴ μετέχων λόγου τούτων αἴτιος ἃ μόνων ἐστὶ τῶν λεγόντων; ἀλλ’ ὁ νῦν δι’ ἑτέρων ἀγωνιζό- μενος οὗτος ἐτάραττε τὸν δῆμον, ὁ σιωπῶν, ὁ μὴ διαίρων τὸ στόμα;

24. Ποῦ δὲ καὶ στάσιν ἄξιον τὸ πραχθὲν ὀνομά- ζειν; ὁ δῆμος ἔλαβε δίκην πονηρᾶς δωρεᾶς μιᾷ γνώμῃ πρὸς τοὺς λίθους χρησάμενος, ὁμοφρονήσας, κοινῇ παροξυνθείς. θόρυβος δὲ οὐκ ἦν τῶν μὲν ταῦτα, τῶν δὲ ἕτερα βουλευομένων, ἀλλὰ πάντες τε ἐμίσουν καὶ κατέλευον.

στάσις δέ ἐστιν, ὅταν τὸ διάφορον τῆς ἐπιθυμίας ταράττῃ πρὸς ἑαυτούς, ὅταν σχιζόμενοι ταῖς 13 ὅρος ἔτι κατ’ ἔνστασιν La s ὁ ὅρος Mrubr 1 συντεθεὶς scripsi e MLLaViVi II BVa Macar συντιθεὶς Cl edd 3 χρηστὰ δὲ LaCl Macar 4 αὑτὴν LaVa sed ‘e’ corr Lap Va 2 αὐτὴν LCl | ἐκπολεμᾶται Vi sed μοῦ in marg m2 5 δὴ La sed εῖ suprascr p, Mor | τοῦ om Vi 8 πραττό- μενα Macar | ἄνεισιν Macar 9 λόγων Vi | μόνον Μ sed in ω corr y, La 10 διετἐρων La 11 μὴ δὲ BVa 12 στῶμα La sed ῶ in ό corr s et γρ καὶ στόμα in marg p οῖς οι 14 ἔλα La 15 πρὸς om ClB | τοὺς λίθους Va τοῖς λίθοις ClB | κοινὴ ViClVa 16 πᾶσ’ ὀξυνθείς Cl | δ’ LaVi II Cl 17 ἑτέρως Vi sed ἕτερα in marg m 2 | βουλομένων MVi II et γρ in marg Mor βεβουλευμένων BVa | τε om ClBVa 18 sq. ὅτ’ ἂν La 19 ταράττῃ L sed αρ in ras m 2 πράττῃ Cl | „fort. γνώμαις οἱ μὲν τὰ μετέωρα καταλαμβάνωσιν, οἱ δὲ τοὺς λιμένας κατέχωσιν, ὅταν διατειχίζωσιν, ὅταν ἐπ’ ἀλλήλους καλῶσι συμμάχους, ὅταν ἡ πόλις μὴ μία μένῃ. τὸ δὲ τιμωρίαν λαβεῖν παρ’ ἀνδρὸς ἀπανθρώπου τίς θόρυβος ἤ ποία στάσις;

26. Ἀλλ’ ἔστω καὶ θόρυβος καὶ στάσις τὰ περὶ τὸν πλούσιον. ἀλλ’ οὐχ οὗτός γε αἴτιος. | τίς RIV 715 γὰρ ἤκουσε λέγοντος; βάλλετε, ὦ ἄνδρες πολῖται, τυραννικὴν κεφαλήν. βάλλετε πλούσιον ἐπεμ- βαίνοντα τῷ καιρῷ. παρῆλθον οἱ κίνδυνοι. πρά- ξασθε δίκην. τούτων οὐδὲν εἶπεν, οὐδὲ γὰρ ἦν οἶόν τε βουλομένῳ. πῶς οὖν ἐκ σιωπῆς ὑπὸ τὸν νόμον ἄγεται, πρὸς τῶν θεῶν;

εἰ τούτου σιωπῶντος ἔτε- ρος τούτοις χρησάμενος ἐκίνησε τὸν δῆμον πρὸς τὸ ἔργον, ἆρ’ οὐκ ἂν ἐπ’ ἐκεῖνον ἦγον τὴν αἰτίαν ἰσχυ- ριζόμενοι τοῖς λόγοις; οἷς τοίνυν ἔκρινον ἂν τὸν εἰρη- κότα, τούτοις ἀφιᾶσι τὸν οὐ φθεγξάμενον.

28. Ἀλλ’ ἧκε, φησίν, εἰς τὴν ἐκκλησίαν. καὶ 10 Dem. Mid. p. 579, 22 6 μετάστασις κατὰ ἀντιπαράστασιν La s 16 ὑποφορά La s 18 ἀνθυποφορὰ κατὰ ἀντίληψιν La s ταράττῃ αὐτοὺς πρὸς ἐαυτούς“ Re cui oblocutus est lacobsius Anth Pal III 453 | ταῖς γνώμαις reposui e libris τὴν γνώμην edd sed γρ ταῖς γνώμαις in marg Mor 1 καταλαμβάνωσι edd 2 κατέχωσι Vi | μετ’ L et in marg Vi 2 3 ἀλλήλοις LaViVi II ClBVa | λαλῶσι Vi sed κ supra λ(1) m 2 | οὐ Cl 7 οὗτος δὲ LVi 8 βάλλετε Μ sed λ(1) eras | τυραννικὴν ὦ πολῖται κεφαλὴν BVa | πολῖται om ML 9 κε- φαλὴν τυραννικὴν La Vi II 11 οἷόν οἶον Β) τε ἦν BVa | ἦν om Cl 12 τῷ ante βουλομένῳ Β edd delevi | τὸν om Cl | γρ τοῦ νόμου in marg Mor 13 signum interrogationis post θεῶν posui, post ἄγεται edd colon post ἄγεται libri delevi | πρὸς θεοῦ Μ 15 ἀρ’ La ἄρ’ Vi II 16 ἔκριναν BVa | ἂν] ἄλλον Vi II 17 τούτοις οὐκ ἀφιᾶσι τὸν μὴ φθεγξάμενον; Vi | οὐ inser Cl 2 18 τὴν om MLaViVi II Cl τίς κεκώλυκε νόμος; καὶ παρεστηκὼς ἐδάκρυε. καὶ ποῦ τὸ θρηνεῖν ἀδίκημα; πολίτης δυστυχῶν μετεῖχε τῆς ἐκκλησίας δακρύων. τούτων δὲ οὐκ οἶδα κρίσεις οὐ παρ’ ἡμῖν γεγενημένας, οὐ παρὰ τοῖς προσχώροις, οὐκ ἐφ’ ἡμῶν τῶν ἔτι ζώντων, οὐκ ἐπὶ τῶν προγόνων. ἀλλὰ καὶ μειδιᾶν ἐφεῖται καὶ δακρύειν δέδοται καὶ τὴν φύσιν οὐκ ἔστιν εὐθύνας ἀπαιτῆσαι. ἀλλ’ ὥσπερ ἀναπνεῖν καὶ πεινῆν καὶ χαίρειν καὶ γελᾶν καὶ σκυθρω- πάζειν καὶ ἀρρωστεῖν καὶ τὰ τοιαῦτα πάσχειν οὐκ ἔστιν ἀδικεῖν, οὕτως οὐδ’ ἐκ τοῦ θρηνεῖν καὶ δακρύειν οὐκ ἔστιν ὑπόδικον εἷναι.

ὁρᾷς τοὺς ἐπὶ τὰ μνήματα ἀκολουθοῦντας τοῖς τετελευτηκόσιν; οὗτοι δακρύουσιν, ἀλλ’ οὐ κρίνονται. ὁρᾷς τοὺς τεμνομένους ὑπὸ τῶν ἰατρῶν; οὗτοι κλαίοντες οὐκ ἐγκαλοῦνται. πόσοι δὲ ῥήτορες μεμνημένοι συμμάχων ἠτυχηκότων δάκρυα με- τὰ τῶν λόγων ἀφιᾶσι, πόσοι δὲ δῆμοι συμφορὰς ἀκού- οντες ἀποίκων κατηνέχθησαν εἰς θρῆνον. εἰ μὲν οὖν ὅλως τὸ δακρύειν ἐν ἀδικήμασιν ἀριθμεῖς, πολλοὺς ἀδικοῦντας οὐ διώκεις· εἰ δ’ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἀνεύθυ- 2 ἐπιχείρημα ἀπὸ προσώπου La s 7 ἐργασία ἡ ἀπὸ τῶν ἐναντίων τοῖς ἀπὸ τῶν ἴσων La s 11 sq. ἐργασία ἀπὸ τοῦ ἴσου α΄, β΄, γ΄, δ΄ La s 1 παρεστὼς L 2 τῆς ἐκκλησίας μετεῖχε Β Va sed in hoc μετεῖχε inser 3 δὲ om Cl δ’ LaVi II 4 ὑμῖν L | προχώ- ῶν ῶν ντων ρων Vi II 5 ἥμιν τοῖς ἔτι ζῶσιν Va 6 δίδοται Vi sed δέ- δοται in marg m 2 8 πεινᾶν La Vi II πίνειν Cl | καὶ χαίρειν om BVa 10 οὐδὲ Cl | οὐκ ἔστιν bis Μ | οὐκ om Β 15 δακρύων Vi II 16 τῶν inserui e LLaViVi II Cl om ΜΒ Va edd | συμφορᾶς ViCl 17 ἀπ’ οἴκων Vi 18 ὅλως Vi sed ὅμως in marg m 2 | δακρῦον Cl | τί ante πολλοὺς inser My 19 γρ ἀδικοῦντας διώκεις in marg Mor | voce εἰ denuo inc Par | δὲ LaVi II Cl Par νον τὸ πρᾶγμα, περιεργάζῃ τῷ παρόντι.

σὺ δὲ εἰπέ μοι, πότερον κρείττων εἶ τῆς ἐπὶ τοῖς πάθεσι λύπης ἢ λυπούμενος εἶτα δίκην ἀπαιτούμενος στέργοις ἄν; ἀλλ’ οὐχ οὕτως οὔτε νικᾷς τὴν φύσιν οὔτε ἀναισθή- τως ἔχεις. μὴ τοίνυν ἧς αὐτὸς ἀξιοῖς ἀπολαύειν ἐξου- σέας, ταύτης ἕτερον ἀποστέρει. | ὅλως δὲ οὐ νο- RIV 716 μοθετήσων εἰσῆλθες, ἀλλὰ τοῖς πάλαι κειμένοις ἀκο- λουθήσων. δεῖξον οὖν ἐν τοῖς κυρίοις μετὰ τῶν ἀδι- κημάτων ἠριθμημένα τὰ δάκρυα.

τοὺς γὰρ ἀδι- κοῦντας καὶ μὴ τούτῳ διαγινώσκομεν τῷ τοὺς μὲν τολμᾶν ἃ κεκώλυται, τοὺς δὲ πράττειν ἃ συγκεχώρη- ται. οἶον τὸν κλέπτην καὶ τὸν μοιχὸν καὶ τὸν ἀνδρο- φόνον εἰς δικαστήριον ἄγομεν. διὰ τί; ὅτι ποιοῦσιν ἃ μὴ ποιεῖν γέγραπται· τὸν λαλοῦντα καὶ βαδίζοντα καὶ τὼ χεῖρε κινοῦντα καὶ βοῶντα καὶ συνάγοντα τὸ πρόσ- ωπον οὐκ ἄγομεν οὐδὲ κρίνομεν. διὰ τί; ὅτι νόμους οὐ παραβαίνουσι.

δεῖ δὴ καὶ σὲ τοῦτο δεικνύειν ἐγγεγραμμένον· ἐὰν δὲ δακρύῃ τις, κολαζέσθω 15 cf. p. 23, 3 6 γνώμη νομοθέτου La s 1 τί ante περιεργάζῃ My Vi | παρόντι e παρ’ ὄντι Va 2 κρεῖττον ViCl sed in hoc in κρείττων corr m 2 3 ἢ inser Par 2 | ἡττώμενος Cl ἡττώμενος Par sed γρ λυπούμενος absci- sum] in marg m 2 4 colon post οὕτως edd delevi 5 οἷς Μ sed in ἦς corr y | ἀπολαύειν ἀξιοῖς ἐξουσίας LaVi II ἀπο- λαύειν ἐξουσίας ἀξιοῖς BVa νομοθετήσων Xa sed μο inser s γρ νουθετήσων in marg Mor 7 ἀκολούθησον Mor 8 και- ρίοις La sed αι ex υ corr, Vi II | μετὰ Mor sed γρ τὰ in marg om Μ 13 διατί ClViVin. ParVa | δὴ post ὅτι LCl et in marg Vi 2 14 ποιεῖν inser Va 16 διατί ClViVi II Va | τοὺς ante νόμους L Re 17 παραβαίνουσιν La sed α (1 et 2) in ras f 18 δὲ om B Va | τίς ViVi II Cl Va καθάπερ οἱ τὰ ἄλλα κακουργοῦντες. εἰ δὲ οὐκ ἔχεις, ἐπηρεάζεις καὶ ποιεῖς τοὺς συκοφαντεῖν εἰωθότας χαλεπωτέρους παιδεύων αὐτοὺς καὶ διδάσκων πᾶν τὸ παραπεσὸν πρόφασιν ποιεῖσθαι γραφῆς.

33. Ἀλλ’ εἰ μὴ παρὰ τοῖς νόμοις, ἐν τῷ ψηφίσματι τῆς δωρεᾶς δεῖξον διειρημένον· μὴ φαινέσθω δὲ ἐπ’ ἐκκλησίας ὁ πένης μηδὲ ὀδυρέσθω τὸ πάθος μηδὲ ἀλγείτω τῇ συμφορᾷ. ἀλλὰ τούτων γε οὐδὲ ὁ δυσμενὴς καὶ μηδὲν ὀκνῶν ἀπεστέρει. σὺ δὲ ἡμῖν βαρύτερος ἀναφαίνῃ τοῦ πλουσίου.

ἔτι τοίνυν, εἰ μὲν ἀπαθὴς ὢν καὶ μηδὲν ἔχων στένειν ἐξεπίτηδες ἐδάκρυσεν ἀνερεθίζων τὸν δῆμον, αὐτὸς ἂν ἐμεμφόμην, αὐτὸς ἂν ἐγραφόμην· νῦν δὲ οὐδ’ εἰ σφόδρα πειρῷτο, μὴ θρηνεῖν εὔπορον, ἀλλ’ ἐπὶ τῆς γλώττης τὸ πάθος κείμενον κινεῖ τὴν τῶν δακρύων φοράν. μὴ γὰρ εἰς RIV 717 παράδειγμα καταφεύγειν | ἔστι τῷ ῥήτορι καὶ τυχεῖν ἐξ ὁμοίων ῥᾳστώνης;

οὐ παῖδα ἀποβέβληκεν, οὐκ ἀτιμίαν κατέγνωσται, ταῦτα δὴ τὰ τοῖς πολλοῖς 10 συγγνώμη La s 1 καὶ ante τὰ L | τἄλλα ClPar | δ’ LaVi II ClPar 2 ποιεῖς Mor sed γρ ποιεῖν εἰς in marg 5 μὲν Vi | παρὰ La sed ambo ἁ in ras f „malim παρὰ τοὺς νόμους (scil. γέγονε τὸ γενόμενον ὑπὸ τοῦ πένητος, id est τὸ ἐλθεῖν εἰς τὴν ἐκκλησίαν καὶ τὸ δακρύσαι,) ἔν γε τῷ ψηφίσματι τῆς δωρεᾶς δεῖξον διειρη- μένον“ Re 6 διειρημένον scripsi auctore Re coU t. VI 254,3 εἰρημένον Μ διῃρημένον reliqui libri edd | φαινέσθω La sed ι inser f | δὲ om LaVi II Par 7 μὴ δὲ LViClBVa μὴ δ’ La Vi II Par 8 μὴ δὲ MLViBVa μὴ δ’ La Vi II Cl Par | οὐδὲ om ClPar 9 „post δυσμενὴς videtur ἐκεῖνος deesse“ Re | οὐκ ἀπεστέρει inser Cl 10 βαρύτερα Vi sed βαρύτερος in marg m2 | ἔστι Mor 12 ἂν ἐρεθίζων LVi ἐρεθίζων Cl | ἐγραφόμην L 13 ἐμεμφόμην L | δ’ MClPar edd | πειρᾶτο Οἶ’ 14 μὴ om Vi | εὔκολον Β et γρ in marg Va 17 ῥᾳστώνην LMon 18 „malim ἀτιμίᾳ“ Re | τοῖς om LaVi II Cl Par συμβαίνοντα, οὐ τὴν χεῖρα ἀπεκόπη κατὰ ψήφισμα τοῦ δήμου καὶ παραμυθεῖται τῇ γλώττῃ τὸ πάθος, ἀλλ’ ᾧ τῶν ἀλόγων ζώων διαφέρομεν, τῷ χρῆσθαι λόγῳ πρὸς ἀλλήλους, τοῦτο εἰς ἑτέρου τέρψιν ἀπολώλεκε. καὶ νῦν ἔστηκεν ἴσα τοῖς λιθίνοις ἄφωνος ὁ πρῴην ἐπὶ τοῦ βήματος ῥέων. τί καὶ χρὴ καλέσαι τὸν ἄνθρωπον; ἡ μὲν τέχνη κελεύει ῥήτορα, ἡ γλῶττα δὲ οὐκ ἐᾷ.

οὐ γέγονεν ἐλεεινότερον πάθος ἐκ τοῦ παντὸς αἰ- ῶνος. σπουδάζων περὶ τὸν δῆμον κολάζομαι καὶ τῇ φωνῇ τὸ κοινὸν ὠφελῶν τῆς φωνῆς ἀπο- στεροῦμαι καὶ γίγνεταί μοι τῆς εὐνοίας ἀμοιβὴ σιωπὴ καὶ τέμνομαι τὴν γλῶτταν ἐχθροῦ κε- λεύοντος πλουσίου. πᾶν μὲν γὰρ ἀφόρητον ἐμοὶ καὶ τὸ σμικρότατον, ὅταν ὁ λυπῶν ᾖ δυσμε- νής, εἰς γλῶτταν δὲ ζημιούμενος τί χρήσομαι;

37. πρόσθες δὴ καὶ τὸν ῥήτορα. καὶ γὰρ τούτῳ πλεῖ- στον διαφέρει. ὁ γὰρ ῥήτωρ οὐδέν ἐστιν ἕτερον ἢ φωνή. καὶ κουφοτέρα τῷ τοιούτῳ συμφορὰ τὸ τοὺς 6 ἐνθύμημα ἁ La s 1 ἀπεκόπη κατὰ Vi sed η κατὰ inser m 2 | καταψήφισμα όμεθα Vi II 3 διαφέρομαι Vi 4 ἀπολώλεκεν Va 5 ἶσα ClPar Va | λιθίνοις scripsi e LaVi sed in hoc λίθοις in marg m 2, Vi II Cl Par sed in hoc λίθοις suprascr, et γρ in marg Mor cum lacobsio Ach T 816 et Anth Pal III 674 λίθοις ML sed in hoc λιθίνοις in marg, Β edd | πρώην Cl Va πρὶν LaVi II 6 τί καὶ scripsi e Vi II Bva et γρ in marg Mor τί ViClPar καὶ τί edd | καὶ ante καλέσαι ClPar 7 δ’ ClPar 8 τοῦ om Vi | παρόντος BVa 9 παρὰ Vi sed περὶ in marg m 2 11 γίνεταί LLaVi II Va 12 καὶ om Vi 14 ὅτ’ ἂν La 15 τί χρήσομαι] „scil. ἐμαυτῷ nisi hoc addendum est“ 16 δὲ LBVa sed in hoc ὴ supra ε m 2, et in marg Vi 2 | καὶ ante τούτῳ LClPar | τοῦτο Μ sed e τούτω corr y, Par τοσούτω Vi II | πλεῖστον La sed in πλείστων corr p πλείστω Vi II 17 ἕτερόν ἐστιν LaVi II ClPar 18 τὸ τοὺς] τότε LaViVi II Par BVa et γρ in marg Mor τό γε Μ Mor ὀφθαλμοὺς ἢ τὴν γλῶτταν ζητεῖν. ὁ μὲν γὰρ ἰδιώτης ἴσως οἴσει μετρίως, οὐ γὰρ ἐν τῇ φωνῇ τὴν εὐδοξίαν κέκτηται, ῥήτορα δὲ στερῆσαι τῆς γλώττης ἴσον ἐστὶ καὶ χειρῶν παλαιστήν.

θαυμάζεις οὖν εἰ δακρύει ῥήτωρ ἄφωνος; ἄλλο γάρ τι τούτῳ νομίζεις εἶναι τὸν βίον ἢ τὸ δακρύειν; οἴκοι θρηνεῖ πρὸς ἑκάστην χρείαν νεύματι χρώμενος. ἐπ’ ἀγορᾶς θρηνεῖ τοὺς γνωρίμους προσφωνεῖν οὐκ ἔχων. καὶ τί θαῦμα τὸν πεπονθότα δακρύειν, εἰ ἡμεῖς πρὸς τὴν θέαν τοῦ ῥήτορος εἰς δάκρυα πίπτομεν;

ἐδάκρυσε ποθῶν τὴν φωνήν. τί καινόν; ἕκαστος τοῖς παροῦσιν ἀφθόνως χρῆται, τού- RIV 718 τῳ δὲ οὐ γεγηθέναι | πάρεστιν. εἰ γὰρ καὶ μὴ πρότερον ἐδάκρυσεν, οὐκ ἂν ἐκίνησεν ἡ ἐκκλησία τὸν ὀδυρμόν; εἶδεν ὁ ῥήτωρ τὰ παλαιὰ παιδικά, βῆμα καὶ προέδρους, συμβούλους καὶ δῆμον, ἐπιστάτην καὶ πρυ- τάνεις, εἶδεν αἴροντα τὴν χεῖρα τὸν ἐχθρόν, ᾔσθετο 15 cf. p. 51, 12 sq. 3 ἐργασία ἀπὸ τοῦ ὁμοίου La s 12 τὰ <τῆς> ἀπ’ ἀχρηστίας La s 1 τὴν om Μ | γλῶσσαν Β edd 2 ἴσως om Par 3 στε- ρῆσαι reposui e libris στερεῖσθαι edd | τῆς om LLaViVi II Cl ParVa | γλώσσης Vi | ἶσον LaClVa 5 siguum interrogationis posui e MViVi II Par punctum LLaBVa edd comma Cl | γὰρ τί ClPar | καὶ τοῦτο ante νομίζεις Vi | τούτῳ νομίζεις Par sed τούτω e του corr m 2 τούτου (sed ω supra ου) νομίζεις La τοῦτο νομίζεις Cl νομίζεις τούτῳ MLB Re 6 θρηνεῖν Par 8 ἔχε Va | θαυμαστὸν ClVi sed in hoc θαῦμα τὸν in marg m 2, Par 9 εἰ om ClPar 10 ἐδάκρυε La sed ε in ras 2 litt, Cl ἐδάκρυ’ Vi II ἐδάκρυες Par sed ες in σε corr m 2 11 γὰρ post ἕκαστος LMon 12 καὶ om Re 13 ἐδάκρυεν LaVi sed in hoc ἐδάκρυσεν in marg m 2, Vi II ParBVa 15 καὶ ante συμβούλους Μ Mor λαρυγγίζοντος, ᾔσθετο τοῦ κήρυκος βοῶντος· τίς ἀγο- ρεύειν βούλεται; καὶ ζητῶν τὴν φωνὴν οὐχ εὗρεν. ἀντέθηκεν οὖν πρὸς τὴν ἔμπροσθεν ῥητορείαν τὴν παροῦσαν σιγὴν καὶ φανερώτερον εἶδε τὴν αὑτοῦ συμφορὰν ἐν τῇ δημηγορίᾳ τοῦ πλουσίου καὶ σχῆμα θεώμενος ἐν ᾧ ποτε καὶ αὐτὸς ἠγάλλετο μνήμη τῶν πρεσβυτέρων ἐπλήγη τὴν ψυχήν.

εἴ τῳ σταδιοδρό- μῳ πηρώσας τὸ σκέλος εἶτ’ ἄγοις αὐτὸν ἐπὶ θέαν δρό- μου, πρὸς τὸ στάδιον ὁμοῦ καὶ τὸ σκέλος ἰδὼν πολλὰ τῶν δακρύων ἀφήσει. εἰ γενναίῳ στρατηγῷ τὴν δεξιὰν ἀποκόψας ἄγοις ὀψόμενον μάχην, παραθεὶς τῷ τῶν δοράτων ἔργῳ τὴν ἀπουσίαν τῆς χειρὸς οὐκ οἴσει τὴν ὄψιν ἀδακρυτί. καὶ ζωγράφῳ τοὺς δακτύλους λυμηνά- μενος εἰ πίνακα δείξαις, μνήμῃ τῆς τέχνης εἰς ὀδυρ- μὸν ἐμπεσεῖται. δύναται γὰρ καὶ τόπος καὶ σκεῦος καὶ πρᾶξις παλαιᾶς εὐτυχίας ἀναμνῆσαι, τοῦτο δὲ ἐπάγει τὰ δάκρυα.

εἶδε καὶ ῥήτωρ ἄγλωττος ἐκκλησίαν καὶ τῶν ὅτε εἶχε τὴν φωνὴν ἀνεμνήσθη πραγμάτων. πάντως ἐνεθυμήθη που πρὸς αὑτόν· ἐγώ ποτε παρῄ 1 Dem. cor. p. 323, 1 7 sq. ἐργασία ἀπὸ τοῦ ὁμοίου ἁ β΄ γ’ La s 19 ἔτι τὰ λοιπὰ τῆς ἀπ’ ἀρχῆς ἀχρηστίας La s 1 λαβυρίζοντος Par sed in λαρυγγίζοντος corr m 2 | ῥητο- ρεύειν L 3 πρόσθεν Par 4 αὐτοῦ libri edd 7 εἴ τῳ scripsi e ClPar εἰ τῷ MLLaViVi II BVa edd | σταδιοδρόμῳ Par sed ω in ου corr m 2 8 πηρώσας scripsi e ClPar πηρώ- σαις MLaViVi II B sed in hoc η in ras, edd πυρώσαις Va πειρώσεις L | εἶτα Μ edd | ἄγεις ParVa ἄγεις Vi | πρὸς B Va 9 ὁμοῦ om Mor 11 ἄγεις ViCl | τῷ] τὰ Vi 12 τῆς] τὴν Vi II 13 ζωγράφου Vi 17 εἰ δὲ Cl | ἄφωνος Cl | ἐπ’ ante ἐκκλησίαν Cl, εἰς inser Par 2 19 ποῦ ClB Re τοῦ LaVi II Par sed in που in που corr m 2 om Μ | τοῦτο ante πρὸς Μ edd delevi | ἑαυτόν Μ αὐτὸν LaViVi II ClPar | παρείην Vi Mor εἰν ἐνταῦθα καὶ ἀνέβαινον ἐπὶ τὸ βῆμα καὶ εἰσηγούμην καὶ ἐκροτούμην καὶ δι’ ἐμοῦ τὰ πλεῖστα τῶν αὑτῆς ἡ πόλις ἐποιεῖτο, νῦν δὲ ἔστη- κα δίκην εἰκόνος, μάρτυς ἀλλοτρίων ἀγαθῶν. ἰδοὺ καὶ ὑμεῖς, ὦ δικασταί, δακρύετε. τί οὖν τοῦτον εἰκὸς ἦν παθεῖν;

42. Εἰ δ’ ἑαυτὸν μὲν οὐκ ἐδάκρυσε, γνώμην δὲ εὑρὼν συμφέρουσαν εἶτ’ ἀδυνατῶν εἰπεῖν ἐδάκρυσε τὴν πόλιν οἴων ἐστέρηται συμβούλων, διὰ τοῦτο δίκην ὀφείλει τῇ πόλει; τίνος δὲ καὶ τιμωρίαν ἀπαιτεῖς; εἰ RIV 719 μὲν | τῶν δακρύων, ἐξῆν δακρύειν· εἰ δ’ ὅτι τὸν δῆμον ἐκίνησεν, οὐκ ἦν μάντις οὐδὲ προῄδει τὸ μέλ- λον. ἀγνοίας δὲ οὔκ εἰσι δίκαι. τίς γάρ, ὅτι μὴ τὸ συμβησόμενον προεώρακε, κεκόλασται; σὺ δ’ εἰ μὲν ᾔδεις τὴν ἐσομένην ὀργήν, τί τάχιστα οὐκ ἀπήλαυνες 7 γνώμη ἀφ’ ὑποθέσεως ποίᾳ γνώμη ἐδάκρυσε La s 11 παραγραφὴ καὶ ὃ παρευρίσκεται ἐν ἀντιλήψει La s 2 εἰσηγούμην La sed εἰ in ras 2 litt p εἰσηγόμην ClPar „num ἐπῃνούμην laudabar“ Re | ἐκρατούμην Vi sed τούμην in marg m 2 ἐκεντούμην Par sed κεν del 3 τῆς Vi sed τῶν in marg m 2 | αὐτῆς libri edd 5 γὰρ ante καὶ BVa et inser Par 2 edd delevi | δικασταί scripsi e MLVi ἄνδρες LaVi II ClParBVa edd cf. ad p. 207, 11 | οὖν om LLaViVi II Cl ParB Va | τούτων Par 7 εἰ δ’ ἑαυτὸν scripsi e ClPar sed in hoc ex οὐδὲ αὐτὸν corr, Β εἰ δὲ ἑαυτὸν MLLaVi II Va edd sed γρ εἰ δὲ αὐτὸν in marg Mor εἰ δὲ αὐτὸν Vi | δ’ ClPar 8 εἶτα Vi II | ἀδύνατον Mor 9 συμβόλων Vi II | διατοῦτο ViVi II ClVa 10 τῇ πόλει om BVa 13 ἀγνοίας — δίκαι omissa particula δὲ citat Macarius fol 79 v | δ’ ClParVa συμ 14 ἐκβησόμενον L ἐκβησόμενον ClPar cf, p. 230, 8 | προεώρα Β ἑώρα ClPar | δὲ ClPar 15 ὀρ(??)ν L πρὶν παθεῖν τι τὸν δῆμον; εἰ δ’ οὐ προῄδεις, τί μᾶλ- λον λαμβάνεις ἢ δίδως δίκας;

ἀλλὰ γὰρ οὐ λέληθας τοῦτον μὲν πρόφασιν θέμενος, κατηγορῶν δὲ τοῦ δή- μου. ἐγὼ δὲ τί φημι; ὁ δῆμος ἔμελλε τοῦτο δράσειν ὅ δὴ καὶ πεποίηκε, κἂν εἰ μηδεὶς πένης μήτε ἧκε μήτε ἐδάκρυσεν. οἶ γὰρ ἃ μὴ βούλονται δοῦναι βιασθέντες, ἐπειδὰν εἰς ἐξουσίαν ἔλθωσιν ὧν ἄκοντες παρεχώρη- σαν, τιμωρίαν ἀπαιτοῦσιν ἐξ αὐτῶν ὧν ἔδοσαν πολε- μοῦντες τῷ λαβόντι. τίς γὰρ πολέμου τύχη, τίς ἀκαι- ρία χαλεπὴ τοιοῦτον ἠνάγκασεν ἐν τῇ πόλει κυρωθῆ- ’ναι ψήφισμα· ἀποκοπήτω γλῶττα πολίτου; διὰ τί; ὅτι μικρὰ κεκτημένος ἀντιπολιτεύεται τῷ πλουσίῳ.

τούτῳ δέ, ὦ δικασταί, τῷ ψηφίσματι κατελύετο μὲν ἡ δημοκρατία, κατελύοντο δὲ νόμοι καὶ ἱερὰ καὶ ὅσια, ἐχραίνετο δὲ ἡ γῆ καὶ ὁ πάντα ἐφορῶν ἥλιος, ἐταράττετο δὲ ὁ θεσμὸς καὶ μεθίστατο πρὸς δεσπο- τείαν τὸ τῆς ἰσηγορίας καλόν, ἐπληροῦτο δὲ τοῦ μύσους ἡ πόλις, ἐκοινωνεῖτε δὲ τῆς ὠμότητος τῇ χειροτονίᾳ. 2 γνώμη ποίᾳ γνώμῃ κατηγορεῖ La s 4 ἀντέγκλημα La s 1 (??)αθεῖν L | οὐ ante μᾶλλον LMonVi 2 οὐ Par sed ex ἢ corr m 2, Va et γρ in marg Mor | δίδου Vi sed ὡς supra οὐ m 2 | γὰρ om BVa Mor 3 πρόφασιν μὲν τοῦτον L et e τοῦτον μὲν πρόφασιν corr Vi 2 4 ἤμελλε Β edd 5 καὶ inser L om ViBVa | πεποίηκεν, ἂν LaVi II | κἂν Vi sed ἂν in marg m 2 6 ἐδάκρυεν Vi II ClPar 8 ἀπαιτοῦσιν inser Vi 2 | καὶ ante πολεμοῦντες LaViVi II ClPar Va Mor sed in hoc om γρ in marg, ras 3 litt L delevit Re 9 ἀγκαρία Cl 10 τῇ om Vi II | κριθῆναι Vi 11 γλῶσσα edd | διατί LaViVi II Cl ParB Va 12 κεκτημένος La sed κε inser p | τῷ om MLLa ViVi II ClPar 13 τούτω — 228, 2 πλουσίῳ in marg Par 2 | ὦ δικασταί om L | δικασταί scripsi e MViCl ΄ ἄνδρες La Vi II Par 2 BVa edd cf. ad p. 207, 11 14 ἱεροὶ καὶ ὅσιοι LMonVi „non male“ Re 17 μίσους LViVa sed in hoc ι in υ corr m2,Mor 18 ἐκοινώνει La Vi II δῆλον οὖν ἦν ὅτι καταστάντων τῶν πραγμάτων ὁ τῆς ἡσυχίας καιρὸς καιρὸς ἔσται καὶ τιμωρίας τῷ πλουσίῳ καὶ συνέπεσε τοῖς τοῦ πένητος δάκρυσιν ἡ τοῦ δήμου κρίσις.

Οὔκουν ἡμάρτετε, ὦ δικασταί, τοῖς λίθοις τότε χρησάμενοι κατ’ ἀνδρὸς ἐν τοῖς ὑμετέροις τρυ- φήσαντος κακοῖς, ἀλλ’ οὐδ’ ἂν ἀπετρίψασθε τοὔνειδος RIV 720 μὴ τοὺς λίθους ἁρπάσαντες. | πῶς γὰρ ἂν εἰς τοὺς νεὼς ἤλθετε; πῶς ἂν ἐθύσατε; πῶς ἂν τὰς ἐορ- τὰς ἐπληρώσατε; πῶς ἂν ᾐτήσατε παρὰ τῶν θεῶν τἀγαθὰ τοῦ πλουσίου τῇ μιαρᾷ χειρὶ συνεφαπτομένου . τῶν ἱερῶν; τίς δ’ ἂν σύμμαχος καλούμενος εἰς κοινω- νίαν ἔργων ὑπήκουσεν;

οὐκ ἴστε ὅτι τὰ τῶν πό- λεων ἤθη τοῖς ψηφίσμασι γνωρίζεται καὶ πρὸς τὴν ἐκείνων ἀρετὴν ἢ κακίαν καὶ ταῦτα δοξάζεται; τίνες οὖν ἐνομίσθητ’ ἂν τοὺς τρόπους στάντες ἐπὶ τῆς δω- ρεᾶς καὶ μὴ καθηράμενοι τῷ φόνῳ; ἐγὼ μὲν γὰρ οἶ- μαι, τῶν βαρβάρων ἀγριώτεροι. ἀλλὰ νῦν δέδεικται πᾶσιν ὅτι οὐκ ἄρα τῆς πόλεως ἦν ἡ δόσις καὶ τοῖς δευτέροις τὰ πρότερα συσκιάζεται. πέπτωκεν ἄνθρωπος 14 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος La s 1 τῶν inser LaP 2 καὶ τιμωρίας ἔσται καιρὸς BVa 4 κρίσις in marg Vi 2 | ἡμάρτομεν LMonCl ἡμάρτητε Vi sed μὲν supra τε m 2, Vi II ἥμαρτεν Far sed in ἡμάρτετε corr m 2 | δικασταί scripsi e MLVi ἄνδρες LaViClParBVa edd cf. ad p. 207, 11 5 ἡμετέροις ViClParBVa Mor ὑμετέροις L 7 ἂν om BVa 8 πῶς ἂν ἐθύσατε om Va Mor | ἂν(2) om ἁ Par 9 ἂν om LVi | παρὰ La sed ambo α in ras f περὶ Va | τοῦ θεοῦ Μ 10 τὰ ἀγαθὰ MLLaViVi II Bva cf. p. 20, 4 | μιᾷ La sed in μιαρὰ corr, Vi II ἱερὰ Par sed del et μιαρὰ suprascr m 2 | χερὶ Cl edd 12 ἐπήκουσεν LaVi II 14 καὶ ταῦτα om Vi 16 μὴ inserui e libris cum lacobsio Lect 138 om edd | γὰρ μὲν Cl | γὰρ Va sed ἂρ in ras m 2 18 ἄρα] ἐκ Vi II 19 συσκιάζετε Mor ἐν ἐλευθερίᾳ τυραννίδος ὠμότητα παρελθών. πέπτωκεν ἄνθρωπος μαθὼν ὑπερβαίνειν δημοκρατίας ἔθη. κατε- λεύσθη πλούσιος ἐπὶ τοῖς νόμοις εὐπορῶν. εἶτ’ ἀγαν- ακτεῖ τις τῇ τελευτῇ καὶ γράφεται καὶ κρίνει;

φο- βοῦμαι, ὦ δικασταί, τὸν κατήγορον, τυράννου τεθνεῶ- τος ἀλγεῖ. καίτοι πότερον μεθ’ ὑμῶν ἠφίει τῶν λίθων ἢ οὔ; εἰ μὲν γὰρ μετεῖχε τῆς βολῆς, πῶς ὧν ἔπραξε κατηγορεῖ; εἰ δὲ μόνος ἀπείχετο, μανίαν κατεγνώκει τοῦ δήμου.

εἰ δέ μοι λέγεις τὴν νύκτα καὶ τὴν νίκην, τέχνην λέγεις, ἀπάτην λέγεις, χρημάτων ἔργον λέγεις. εἰ δέ γε τοσοῦτον ἴσχυεν ὥστε φανεὶς τρέ- πεσθαι καὶ πλέον ἀπάσης ἐδύνατο τῆς πόλεως μόνος, οὐκ ἂν μὲν ἔλαθε τοὺς πολεμίους ἡ φήμη τῆς ἀν- δρείας, οὐκ ἂν δὲ ἐπεστράτευσαν | πόλει παρ’ ᾗ RIV 721 τοιοῦτος στρατιώτης τρέφεται, ἀλλ’ ἐκεῖνος μὲν δυοῖν ἔδωκε δίκην, τῆς τε πολιορκίας ἣν κατεσκεύασε καὶ τῆς δωρεᾶς ἢν ᾔτησεν.

6 παραγραφὴ καὶ ὅμοιον τῷ πρὸ αὐτοῦ La s 9 βίος καὶ ὅρος πρὸς τὴν ἀντίστασιν φερόμενα La s 1 τυραννίδος ὠμότητα] τὰ τυραννίδος ὠμὰ MLLaViVi II Cl et γρ in marg Mor τὰ τῆς τυραννίδος ὠμὰ Par sed ὠμότητα in marg „mallem si haec lectio praeferatur, τὰ τυραννίδος ὠμό- τατα“ Re | ὠμότητα Va 2 κατελεύθη Β 3 εἶτα BVa edd 4 τίς LaViVi II B | τὴν τελευτὴν Μ et γρ in marg Mor 5 δικασταί scripsi e MLLaViVi II ἄνδρες ClBVa edd cf. ad p. 207, 11 6 πρότερον Vi II ClPar Va et γρ πρότερον in marg Mor | ἡμῶν Cl | ὑφίει Vi II | τὸν λίθον Μ τοὺς λίθους La sed e τῶν λίθων corr f, Vi II τ λίθ Β 7 μετέχει Mor | τῶν λίθων ante τῆς Β | βο λῆς La βουλῆς LViVi II 8 κατηγόρει Vi sed in κατηγορεῖ corr m 2 | μανία δὲ Vi 9 νίκην καὶ τὴν νύκτα LaVi II 10 ἀπάτην λέγεις in marg Va 2 om Β | ἔργα Par 12 τῆς πόλεως ἐδύνατο BVa | ἡδύνατο L 13 ἔλαθεν ἡ φήμη τῆς ἀνδρείας ἀνδρίας Β) τοὺς πολεμίους BVa Mor | ἀνδρίας MVi 14 ἐστράτευσαν ViVi II | τῆ ante πόλει LMon ClPar 15 τρέφεται L ἐτρέφετο Μ et γρ in marg Mor φαἰ- νεται LaVi II | δυοῖν L sed οι in ras, Va sed ει supra οι m2

49. Ὑμεῖς δέ, ὦ δικασταί, μὴ τὴν ἐκ τοῦ ψηφίσ- ματος αἰσχύνην ἀνανεώσησθε τῇ ψήφῳ μηδὲ τὸν ἠδι- κημένον ὧς ἀδικοῦντα ἀποκτείνητε μηδὲ ἐλέγξητε τὴν τῶν λίθων βολὴν τῇ γνώσει. ὁ νόμος φησὶ τὸν θορύ- Βοῦ καὶ στάσεως αἴτ’ ἴον. ὁ δὲ ἀναίτιος, ἐσιώπα γάρ. ἐλθὼν εἰς ἐκκλησίαν ἐδάκρυε. τούτων δὲ ἀμφοτέρων ἐξουσία. τῷ πάθει κατηνάγκαστο κλαίειν. ἠγνόει τὸ συμβησόμενον.

σώσατε οὖν, ὦ δικασταί, τὸν συκο- φαντούμενον, τὸν ἡμαρτηκότα μὲν οὐδ’ ὁτιοῦν, πε- πονθότα δὲ καινότατα. εἴ τοι γε καὶ τῶν ἀλλοφύλων τις εἰς τοῦτο ἀφῖκτο συμφορῶν, πάντως ἂν ἰδόντες ᾠκτείρατε. γνώρισμα δὲ τῆς ὑμετέρας φιλανθρωπίας ὁ σύλλογος οὗτός ἐστιν.

ὁ ῥήτωρ ἐκεῖνος ὁ δημοτι- κός, ὁ λυπῶν τοὺς πλουσίους ὑπὲρ τῶν νόμων, ὁ πολλὰς μὲν γνώμας εἰπών, πολλὰ δὲ ψηφίσματα γράψας, πολλὰς δὲ πρεσβείας ὑποστάς, ὁ συμμάχους προσαγό- μενος, ὁ πόρους ἀνευρίσκων, ὁ τιθεὶς νόμους χρηστούς, 1 ἐπίλογος ἀνακεφαλαίωσις La s 13 ποιότης La s 1 δικασταί scripsi e MLVi ἄνδρες La Vi II ClPar B Va edd cf. ad p. 207, 1 1 | ἀπὸ ClPar 2 ἀνανεώσητε Β | 2 et 3 μηδὲ ML ViVi II ClPar B Va 3 ἀδικοῦντ’ ClPar | ἐξελέγξητε Vi 4 τῆ γνώσει Μ sed τῆ μεταμελείᾳ suprascr n 5 ἀποθνήσκειν poat αἴτιον Vi I ὃ La ὅ Par | δ’ LaVi II ClPar 6 ἐδάκρυσε L ἐδάκρυσε Cl Vi ἐδάκρυεν Va 7 κατηνάγκαστε La sed αι supra ε s κατηνάγκασται Vi II 8 δικασταὶ scripsi e MLVi ἄνδρες LaVi II ClPar B Va edd cf. ad p. 207,11 | συκοφαντούμενον La sed ενον in marg 9 τὸν om Par 10 εἴ τοι γε scripsi εἴ τοι γε L εἰ τοι Par sed τοι in τι corr m 2, edd εἴ τι Vi εἰ τις ΜΒ Va et γρ in marg Mor εἰ γὰρ La sed in ras 4 litt, Vi II εἴ γε Οἶ’ „malim τοι “ Re 11 τίς LaViVi II Va om Μ et γρ in marg Mor 11 πάντες ViPar | ἂν] δὲ Par 15 ἐπειπών La sed ex ἐπὶ τῶν corr p, Vi II 16 προσεπαγό- μενος L sed γρ ἐπαγόμενος suprascr m 2 ἐπαγόμενος Vi sed πρόσ’ antepos in marg m 2, et γρ in marg Mor 17 εὑρίσκων L et in marg Vi2 ὁ λύων πονηρούς, ὁ πολλοῖς μὲν πράγμασιν ἐπιστάς, διαμείνας δὲ ἐν πενίᾳ, οὗτος εἰς ὅν ἐν ταῖς χρείαις ἐβλέπομεν, ἀπόδοτε δὴ τῷ δυστυχεῖ τὴν χάριν εἰς τὴν σωτηρίαν καὶ μὴ ποιήσητε φανερὸν ὅτι παραπαίουσιν οἶ τὰ ὑμέτερα θεραπεύοντες.

τίνι γὰρ βοηθήσετε τῶν ἀπάντων, εἰ μὴ τοῦτον ἐλεήσετε; εἰς τίνα δὲ ἔσεσθε φιλοικτίρμονες τούτου καταμελήσαντες; οὔτ’ εὐνούστερον εὕροιτ’ ἂν ἄνθρωπον οὔτ’ ἀθλιώτερον, ὅς καὶ τὰ τῶν μύθων ἄτοπα τοῖς ἑαυτοῦ πάθεσιν ἐπιστώσατο. ἦγε | μὲν ὁ πλούσιος ἀπὸ τῆς ἐκ- RIV 722 κλησίας λαβών, ὁ δὲ ὥσπερ αἰχμάλωτος εἴπετο. περι- στήσας δὲ τοὺς κόλακας καὶ τῆς παρρησίας ἀναμνήσας καὶ τὸ ψήφισμα ἐπιδείξας πρόβαλλε τοίνυν, ἔφη, γλῶτταν τὴν ἐμοὶ δυσμενῆ, τὴν δημοτικήν, τὴν οὐ φοβηθεῖσαν πλοῦτον, τὴν κρείττονα τῆς τύχης. καὶ ὁ μὲν ἐκέλευεν, ὁ δὲ ὑπεῖχε, καὶ ἐξεκό- πτετο φωνὴ τὰ τῆς πόλεως ὀρθοῦσα.

εἶθ’ ὑμεῖς προσκαταγνώσεσθε τοῦ τὰ τοιαῦτα πεπονθότος καὶ ᾧ παραμυθίαν οὐκ ἔστιν εὑρεῖν, τούτῳ προσθήσετε συμ- φοράς; καὶ πότερον τοῦτον ἢ τὸ κοινὸν καταβλάψετε; 7 cf. t. IV 169, 9. Plat. Menex. p. 244 E 9 cf. t. IV 1103, 6 sq. R 1 ὑποστάς Va 2 δ’ MLaVi II edd | τῆ ante πενία ClPar 3 δὲ LLaVi II | τὴν(2) om ViVi II 4 μὴ in ras Β om Va | ποιήσητε Β sed η(2) in ras, Va sed η in α corr 5 ἡμέ- τερα MClPar | βοηθήσητε Va sed ε supra η(3), Par 6 πάν- των LLaViClPar | ἐλεήσητε VaPar 7 „fort. οὖ οὔτ᾿“ Re 8 ἂν inser My om Cl | οὔτε MViB edd 9 αὐτοῦ Par 12 καὶ ante τοὺς BVa edd delevi | voce καὶ des FPi | κολακίας Va sed ί in ει corr m 2 13 πρόβαλλε Μ sed λ(1) eras πρόβαλε LViClPar 14 τὴν ante γλῶτταν ViBVa | ἐμὴν Μ sed ὴν in οὶ corr y 15 τῆς om Μ 16 ὅ(2) Par | δ’ Cl Par 17 ἡ ante φωνὴ Vi | πόλεως La sed ω ex ο corr p 18 προκαταγνώσεσθε BVa | τὰ om ML | παθόντος L et in marg Vi 2 19 παραμυθίας Vi | εὑρεῖν οὐκ ἔστιν BVa | προσθήσεσθε Mor 20 τὸν Vi ἱκανῶς, ὦ δικασταί, συνέστειλε τοὺς πένητας τὸ περὶ τῆς γλώττης ψήφισμα, ἱκανῶς ἀπέφηνεν ὡς ἐπικίνδυ- νον ἡ τῆς εὐνοίας τάξις. εἰ δὲ καὶ κατεγνωσμένον τοῦτον ἐν δικαστηρίῳ θεάσαιντο, πότε δώσουσιν αὑ- τοὺς εἰς τὰ ὑμέτερα προθύμως; τίς ἐρεῖ; τίς πρεσβεύ- σει; τίς ἔσται δίκαιος ὁρῶν τοιαῦτα ἆθλα τῇ δικαιο- σύνῃ κείμενα;

οὐκοῦν οἱ μὲν μετατάξονται καὶ νομιοῦσιν εὐβουλίαν τὸ συνεστάναι τοῖς πλουσίοις, τοῖς δὲ ἄδεια καταθεῖν τὴν πολιτείαν; ταῦτα δημο- κρατίαν ἀναιρεῖ, ταῦτα ὀλιγαρχίαν εἰσάγει. ἀπὸ τοι- ούτων σπερμάτων φύεται δήμῳ δουλεία. ἑνὶ δὴ τούτῳ τῷ σώματι συγκινδυνεύει τὸ κοινόν.

55. Σὺ δὲ ἀνάβηθί μοι δεῦρο καὶ συνεισένεγκαί τι. εἰσί σοι χεῖρες, ἔστι σοι δάκρυα. οὐ λείπονταί σοι πρὸς ἱκετείαν ἀφορμαί. εἰ δ’ οὐκ ἀποχρήσει ταῦτα, 1 δικασταί scripsi e ML Vi ἄνδρες LaClParB Va edd cf. ad p. 207, 11 3 καὶ in marg Vi 2 4 θεάσαιντο scripsi e La ClPar θεάσοιντο Μ sed αιν supra οιν n, LViBVa edd | αὐ- τούς scripsi e MBVa ἑαυτοὺς Cl αὐτοὺς LaViPar edd 5 ἡμέτερα ML ViPar | προθύμους Μ et γρ in marg Mor 6 ἆθλα MLaB edd 7 κείμενα reposui e libris προκείμενα Par sed πρὸ antep m 2, edd sed γρ κείμενα in marg Mor 8 νομίσουσιν LVi 9 ἄδειαν Par sed ἀν’ in ἁ corr m 2, Va | καταθεἰν scripsi e MGlParB et γρ in marg Mor coll t. V 308, 8 καταθεῖναι Va καταμαθεῖν L sed μα del, LaVi edd „fort. καταπατεῖν“ Re | signum interrogationis posui colon libri edd | δημοκρατίασ Par sed σ in ν corr m 2 10 voce ταῦτα des Par | τὴν ante ὀλιγαρχίαν Μ | ὀλιγαρχίαν La sed γὰρ in ras f ὀλιγωρίαν Vi sed ὀλιγαρχίαν in marg m 2 11 δήμου Cl | δὴ scripsi e MLLaViCl δὲ BVa edd sed delendum censet Re | τούτῳ om BVa 12 τῷ inserui auctore Re om libri edd | συγκινδυνεύσει L κινδυνεύει Μ κινδυνεύειν Vi 13 συνεισἐ- νεγκαί scripsi e Μ sed αι in ε corr y, LLaViClVa sed in hoc αι in ε corr m 2 συνεισήνεγκαί Β συνεισένεγκέ edd | τι Va sed τ in ras m 2 14 οὐ inserui e MLBVa et γρ in marg Mor om LaVi sed in hoc in marg m 2, Cl edd 15 ἱκετείαν scripsi e MLVi ἱκεσίαν LaBVa edd ἱκετηρίαν Cl | ἀπόχρη σοι LaCl sed in hoc γρ ἀποχρήσει in marg δεῖξον τὴν γλῶτταν. ὁρᾷς ὡς ἐκάμφθησαν οἶ δικασταί; θάρρει δὴ περὶ τῆς ψήφου καὶ μὴ μέμψῃ τῷ δήμῳ. στένων ἐψηφίζετο τὴν δωρεὰν νικώμενος ὑπὸ τοῦ και- ροῦ. πολλοὶ πολλάκις ἐπέδωκαν αὑτοὺς ὑπὲρ τῶν πα- τρίδων εἰς σφαγήν. ἔλυσας καὶ σὺ τῇ τομῇ τὴν πο- λιορκίαν. ἐν | ταῖς εὐεργεσίαις καὶ τὸ πάθος ἐγ- RIV 723 γράψω.

τοῦ μὲν οὖν ψηφίσματος ἐπιλανθάνου, μέμνησο δὲ τῆς καλῆς ἐκκλησίας καὶ τῶν λίθων. τήρει μοι τὴν ἀρχαίαν γνώμην καὶ φύλαττε τὴν προαίρεσιν, δέομαί σου, καὶ σιωπῶν πρὸς τὰ κοινά. γράφε συμ- βουλάς. ἐγὼ δὲ ἀναγνώσομαι, κἂν εὕρω τινὰ γνώμην, ἀνακοινώσομαί σοι. σὺ δὲ ἀνάνευε καὶ κατάνευε καὶ πολιτεύου τοῖς νεύμασι. σύνθες ἀπολογίαν ὑπὲρ τοῦ δήμου, πρέπει σοι καὶ πεπονθότι κοσμεῖν τὴν πόλιν, σύνθες παράκλησιν εἰς προθυμίαν τοῖς πένησιν, ἔξελε τὸν φόβον, ἐπίρρωσον πρὸς τὴν εὔνοιαν. σὲ δὲ ἡ πό- λις δημοσίᾳ θρέψει παραμυθουμένη ῥήτορα ἄφωνόν τε καὶ πένητα.

17 Thuc. II 46 6 sq. γενναῖα ταῦτα πάντα καὶ κομιδῆ ὡραῖα καὶ ὄντως ῥητορικὰ καὶ τοῦ μόνου τούτου τοὺς λόγους ἐμψυχώσαντος Λι- βανίου ἄξια L 2 παρὰ Vi | μέμφῃ BVa 3 ὁ δῆμος ante τὴν Vi | τοῦ om LLaViCl 4 αὐτοὺς LLaViCl sed in hoc οὑς in ras m 2, edd 6 εἰς σφαγὴν ὑπὲρ τῶν πατρίδων La 6 ἐγγράφω La Va sed in hoc γ(1) eras et φ in ψ corr m 2, Cl ἐγράψω Β et γρ in marg Mor ἐγράφου Vi sed ἐγγράψω suprascr m2 ἔγ- λίθων γραφε Mor 8 λόγων Va 10 σιωπῶν scripsi auctore Re σιωπῶντος libri edd | γράφε πρὸς τὰ κοινὰ συμβουλάς MLViB 11 καὶ εὕρω τίνα γνώμην ἀνακοινώσομαί σοι coni Re 15 παραμυθίαν L | ἔξει τί Vi 16 τὸν om Vi