τὸ δυσχερὲς τοῦ ζητήματος καὶ αὐτόθεν μὲν τοῖς ἀκούουσι πρόδηλον, πολλῷ δὲ φανερώτερον κατα- φαίνεται τοῖς ἀκριβέστερον αὐτὸ καθορᾶν δυναμένοις. φύσει μὲν γὰρ καὶ πάντες οἱ ἀντεγκληματικοὶ στο- χασμοὶ πολλὴν ἔχουσι τὴν δυσκολίαν καὶ διαιρέσεως 5 Schol. ad Hermog. stat. Rhet. gr. t. VII 261, 17 ed. Walz. 8 cf. t. IV 184, 3 10 ἡ στάσις στοχασμὸς ἀντεγκληματικός Μ ἡ στάσις Ma3 1 μεταταῦτα VMaClBVaM 2 ἀποκληρονόμον Μ ἀπό- κληρον ViMaCl sed in hoc κλῆρον in ras fere 8 litt, BVa et γρ in marg Mor | post ἀπόκληρον· ras 3—4 litt Va 3 τὸν om Vi | κατέλιπεν Vi | καὶ νυκτὸς om Doxap 4 δὲ post θο- ρύβου Doxap | κατὰ — 5 μὲν in marg Ma 3 5 εὕρηται ὁ μὲν πατὴρ scripsi ex HVViMa 2 ClBVa Doxap ὁ μὲν πατὴρ εὕρη- ται AthM edd 7 μητρυὰ Η | τῆς οὐδοῦ ante παρακαθεύ- δουσα Vi 8 τῆς Vi | ὀδοῦ Ath | ἔμεινεν Ath 9 ὁ τυφλὸς] ὃ τε παῖς Doxap 10 μητρυά ΗΒ | αὐτοῦ post μητρυιὰ Vi, στο- χασμὸς ἀντεγκληματικός in marg Va 3 edd delevi 11 Προθεω- ρία om ClVa inser Vi3 12 Τὸ — 651,12 πιστεύωσιν inser Vi3 13 καὶ φαίνεται Ath 14 ἀκριβεστέρως MaCl ἀκρι- βεστέροις Ath 16 καὶ — 649, 1 οἰκονομίας in marg Ma3 ἕνεκα καὶ τάξεως καὶ τῆς ἄλλης οἰκονομίας, ἐξαιρέτως δὲ οὗτος διὰ τὴν ἐνοῦσαν πλοκὴν καὶ περιπέτειαν τῷ πλάσματι.

ζητοῦσι μὲν οὖν οἱ τὰς διαιρετικὰς τέχνας συγγράψαντες πότερον κατὰ κεφάλαιον ἕκαστον δεῖ προθεῖναι τὴν ἀντεξέτασιν ποιουμένους ἢ διόλου τὸ μέρος πληρώσαντας οὕτως ἐπὶ τὸ ἕτερον μετιέναι. καὶ ζητοῦντες εὑρίσκουσιν ἀγωνιστικώτερον μὲν τὸ κατὰ κεφάλαιον ποιεῖσθαι τὴν ἀντεξέτασιν, πλείστης δὲ συγχύσεως αἴτιον, τὸ δὲ διόλου σαφέστερον μέν, ὑπτι- ώτερον δέ. καὶ τέλος ἔκριναν προτέραν μὲν ποιεῖσθαι τὴν ἀπολογίαν ὁλόκληρον, δευτέραν δὲ τὴν κατηγορίαν ὁμοίως τῆς ὑπτιότητος ἔλαττον φροντίσαντες διὰ τὴν σαφήνειαν.

ἡμεῖς δὲ κατὰ δύναμιν φυλαξάμενοι τὴν ἐν ἑκατέροις κακίαν τὴν ἀρετὴν τετηρήκαμεν. τοῦ μὲν γὰρ τὸ ἐναγώνιον ζηλώσαντες τὴν σύγχυσιν διαπεφεύ- γᾶμεν. τοῦ δὲ τὸ ὕπτιον φυλαξάμενοι τὸ σαφὲς τετη- ρήκαμεν.

ὅπως δὲ τοῦτο κατώρθωται, ῥᾳδίως δηλώ- σει προι·ὼν ὁ λόγος. τὴν γὰρ ἀπολογίαν ἑκάστῳ κεφα- λαίῳ προτάττοντες τὴν κατηγορίαν ἐπάγομεν καὶ τὰς 5 cf. t. V 393, 15 1 ἐξεραίτως edd sed „emenda ἐξαιρέτως“ Mor Not f. VII 4v 2 πλοκὴν scripsi ex HVViMaCl Ath συμπλοκὴν BVaM edd 3 πράγματι Ma sed πλάσματι suprascr m 3, Cl 4 ἕκαστον in marg insei AthMa 3 5 προθεῖναι scripsi ut coni Re coll 1. 19 προσθεῖναι Vi 3MaCl sed in boc σ eras, Ath M edd προσθῆναι HV προστιθέναι BVa | ποιούμενος, ἢ δι’ ὅλου Ath 6 πληρώσαντα Β | τὸν Μ Mor 7 εὑρίσκουσι Ath | ἀγω- νιστικώτερον om Ath 9 συγχύσεως V sed χυ in ras m 2 συγ- γνώσεως HVi 3 | δὲ om HVVi 3 | δι’ ὅλου Ath 11 κατηγορίαν Β et in ras Va 2 | δεύτερον HVVi3 Ath | ἀπολογίαν BVa γρ ἀντιλογίαν in marg Mor 13 καταδύναμιν Ath | τὴν ante δύ- ναμιν Ma 14 et 16 τοῦ] τὸ Vi 3 17 τοῦ Ath 18 δὲ Ath 19 παρατάττοντες Β Va ἐφ’ ἑκάστου κατὰ τὴν οἰκείαν ἰδίᾳ τάξιν ἀντιθέσεις εἰσάγομεν ὡς ἀναγκαίαν ὁμοῦ καὶ ἐναγώνιον καὶ εὐ- κρινῆ τὴν ὅλην διαχείρισιν γίνεσθαι.

θεωρεῖν δὲ RIV 741 ἄξιον ὅπως λανθάνει | μὲν ἐν τοῖς ἀγῶσι τὸ πάθος, λανθάνει δὲ πάλιν έν τοῖς πάθεσιν οὐδὲν ἧττον ἀγωνιζόμενος καὶ τούτων ἑκάτερον ἐν ἀμφοτέροις πλη- ρῶν, ἔν τε τοῖς ὑπὲρ αὑτοῦ λόγοις καὶ τοῖς κατὰ τῆς μητρυιᾶς καὶ ὅπως πόρρωθεν προδιοικεῖ τὰ συμφέ- ροντα καὶ προδιαλύει τὰ βλάπτοντα καὶ τῇ Δημοσθε- νικῇ κατανοήσει χρώμενος τοῖς μὲν ἀθρόοις ἠρέμα συναγωνίζεται πανταχόθεν περιστέλλων αὐτὰ καὶ πι- στούμενος, τῶν δὲ πρόδηλον ἐχόντων τὴν δύναμιν καὶ αὐτόθεν ἰσχυρῶν φαινομένων οὐδεμίαν προβάλλεται βοηθοῦσαν ἐπίνοιαν ἔξωθεν, ἕνα τοῖς πράγμασιν αὐ- τοῖς καὶ μὴ δεινότητι δοκῇ περιγίνεσθαι, καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ποιεῖ τὸ συναμφότερον, δι’ ὧν ἀπολογεῖται κατηγορῶν καὶ δι’ ὧν κατηγορεῖ συναπολογούμενος.

6. προσήκει δὲ χρηστὸν καὶ σπουδαῖον ὑποθέσθαι τὸν παῖδα τῆς τοῦ ζητήματος πλάσεως τὰς ἀφορμὰς ἡμῖν πρὸς τοῦτο παρεχομένης, οὕτω γὰρ ἂν μᾶλλον τὴν 8 cf. t. IV 170, 22 1 ἀφ’ MaClAth | καὶ ante ἰδίαν Ma | ἰδίᾳ om HVVi 3 2 εἰσάγομεν Ma sed ἠγάγομεν supraecr m3 3 διαχείρισιν scripsi ex Ath et Par. 854 cum Bastio Greg. Cor. p. 80 ed. Schaefer διαχείρησιν reliqui libri edd | γίγνεσθαι AthM edd γενέσθαι VVi 3 6 τοῦτο V sed ~ το in ras m2 τοῦτον Vi 3 | ἑκάτερος ἐν Η 7 αὑτοῦ Μ αὐτοῦ reliqui libri edd 8 μητρυᾶς Η 9 βλέποντα HV sed in hoc in βλάπτοντα corr m2 | τῇ inserui ex HVVi 3 εἰ AthBVa om MaClM edd 10 ἁθρόοις Μ 13 οὐδὲ μίαν HMa 15 μὴ inser Va 2 | δοκεῖ Cl | περιγίγνεσθαι MaVaM edd 16 δι’ αὐτῶν BVa 17 κατηγορεῖ συναπολογούμενος V sed κατηγορεῖ σὺν in ras m2 συναπολογεῖται ἀπολογούμενος Η 19 τῆς — 20 παρεχο- μένης om HVVi3 20 παρεχόμενος Ath παρεχόμενον MaCl δυστυχίαν αὐξήσαιμεν, οἱ γὰρ ἀγαθοὶ δυστυχοῦντες τὰ πάθη μειζόνως ἐγείρουσι, καὶ δι’ ὅλου τοῦ λόγου τὸ πρέπον διαφυλάττειν καὶ τῷ ἤθει τοῦ τοιούτου παιδὸς καὶ τῇ φύσει τῶν ὑποκειμένων πραγμάτων καὶ λογισμοῖς χρῆσθαι πιθανωτέροις.

ἐν γὰρ τοῖς τοι- ούτοις ἀγῶσιν ἐν οἷς τὰ εἰκότα μεγίστην ἔχει τὴν δύ- ναμιν προσήκει τὴν ἐργασίαν ποιεῖσθαι τῶν πιθανω- τέρων ἐκ τῶν ὧς ἐπὶ τὸ πλεῖστον συμβαίνειν εἰωθό- των. ταῦτα γὰρ πρὸς πίστιν προκαλεῖται μάλιστα τοὺς ἀκούοντας, ὅταν ἐφ’ ἑαυτῶν αὐτὰ λογιζόμενοι καὶ σκοποῦντες οἱ δικασταὶ ῥᾳδίως καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων γενήσεσθαι πιστεύωσιν.

1. Μόλις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τῶν ἐπὶ τῷ πατρὶ RIV 742 θρήνων ὀλίγον ἀναπαυσάμενος παρ’ ὑμᾶς ἦλθον, ὡς 1 Longin. inv. Rhet. gr. IX 595, 7 sq. ed. Walz. 12 Προοιμιαζόμενος ἐν τῷ διπλῷ τούτῳ τελείῳ στοχασμῷ ὁμολογεῖ ὁ υἱὸς ὑπὲρ τοῦ πατρὸς ἀγωνίζεσθαι καὶ οὐ κρύπτει τοῦτο, ἀνεπίφθονος γὰρ ὁ ὑπὲρ τῶν προσηκόντων λόγος, ὡς ὁ ἐρμογένης διδάσκει: καὶ ζήτει ἐκεῖσε post πιστεύωσιν Ath 13 στοχασμὸς ἀντεγκληματικὸς HVB 14 τὸ ᾶ προοίμιον ἐξ ὑπολήψεως τῶν δικαστῶν M rubr Ma3 2 διόλου Vi 3 MaB 3 φυλάττειν Μ | τοῦ om Va Re 4 ἀποκειμένων Cl sed ἀ ex ὑ corr 7 εὐεργεσίαν HVVi 3 8 ὧς inser Ma 3 | ἐπιτοπλεῖστον Vi 3 B | τὸ om Ath 9 προσκα- λεῖται HVVi 3 MaAth sed in hoc σ del 12 πιστεύωσιν V sed ω in ras m2 πιστεύουσιν HVi 3 13 Ὁ πηρός scripsi ex H rubr V Ma rubr Ath ὁ πηρός. ἡ μελέτη M rubr ἡ μελέτη Vi rubr B om ClVa τυφλοῦ φιλοπάτορος ἀπολογία edd 14 Μόλις — 652, 7 ἀνῃρη- μένῳ praemissis verbis ἐν τούτῳ τῷ ζητήματι μελετῶν ὁ λιβάνιος τὸν πηρὸν προοιμιάζεται οὕτως citat lo. Doxap l. l. cod. Vat, fol 209 v Bar. fol 29, — 15 ἀναπαυσάμενος praemissis verbis Λιβάνιος ἐν μελέτῃ τῇ Διέσωσέ τις ἐμπρησμοῦ γενομένου τὸν ἑαυτοῦ natSQaTho- mas Mag. s. v. διέπαυσέ τὶς τινα καὶ διεπαύσατο αὐτός. καὶ ἔπαυσε καὶ ἐπαύσατο, καὶ ἀνέπαυσε καὶ ἀνεπαύσατο p. 85, 3 ed. Kitschl 15 παυσάμενος ViMa παρ’ in fine lineae absumptum Cl πρὸς Ma ὁρᾶτε, χειραγωγούμενος, θανάτου μὲν ἐφιέμενος, τίς γάρ μοι τοῦ ζῆν ἔτι παραμυθία; τιμωρῆσαι δὲ τῷ πατρὶ πρότερον προσήκειν ὑπολαμβάνων, καὶ γὰρ ἂν εἴη τῶν ἀλογωτάτων, εἰ πυρὶ μὲν καὶ τοῖς δεινοτάτοις ἐμαυτὸν ἀφειδῶς ἔδωκα τῆς περὶ τὸν πατέρα χάριν κηδεμονίας, νυνὶ δὲ μηδαμῶς βοηθήσαιμι παρὰ πάντας τοὺς νόμους ἀπανθρώπως οὕτως ἀνῃρημένῳ καίτοι ῥᾳδίως τὴν κατ’ ἐκείνου γενομένην ἐπιβουλὴν μεθ’ ὑμῶν διελέγξαι δυνάμενος.

ὅμως γάρ, κἂν ἡ τῶν συμφορῶν τούτων αἰτία γεγενημένη πολλοὺς ἡμῖν ἔχῃ τοὺς συνηγόρους οὓς ἀπὸ τῶν ἡμετέρων χρημάτων RIV 743 μισθωσαμένη | προβέβληται καὶ παντάπασιν αὐ- τὸς ἔρημος ὦ καὶ λέγειν ἀδύνατος, οἶμαι τὴν ἀλήθειαν ἔχων συναιρομένην καὶ τὴν τῶν δικαζόντων ὑμῶν εὐ- φανερὰν φανερὰν ὑμῖν καταστήσειν τὴν τῆς ἀνδροφό- νου ταύτης μιαιφονίαν. δι’ ὧν γὰρ ἂν ἀπολογεῖσθαι 1 τίς — 2 παραμυθία; om Doxap 2 ἔτι om Vi 3 ὑπο- λαμβάνω BVa 4 εὐλογωτάτων Η | δυνατωτάτοις Doxap 5 ἀφειδῶς ἐμαυτὸν Doxap | ἔδωκα ἀφειδῶς Vi 6 νῦν Ath | παρὰ — 7 νόμους ora Doxap | παρὰ Vi sed περὶ suprascr m2 7 ἀνῃρημένον Vi sed ω supra ὂν m 2 8 γενομένην scripsi ex HVViMaClAthB Va γεγενημένην Μ edd | καθ’ Ma 9 ἐλέγξαι Μ Mor | ἐλέγξαι μεθ’ ὑμῶν BVa | ὅμως γάρ, κἂν scripsi ὅπως γὰρ ἂν HClAthBVa ὅμως δὲ Vi εἰ γὰρ ὅπως ἂν V sed in ras m 2, et in marg Β, edd εἰ γὰρ ὅπως γὰρ ἂν Ma sed εἰ γὰρ inser m 2 et γὰρ(2) del κἂν γὰρ Μ εἰ γὰρ coni lacobs Lect 140 10 αἰτία γεγενημένη scripsi ex HVVi Ma sed in hoc γρ γενομένη suprascr, Cl αἰτία γενομένη Ath γενομένη αἰτία BVaM edd | ὑμίν coni Mor aut πολλοὺς ἡμῖν ἔχουσα πολεμεῖ τοὺς συνηγόρους, οὓς ἀπὸ τῶν scribendum aut ἡμῖν delendum coni Re ὑμῖν ἕλκει τοὺς συνηγόρους οὓς lacobs Lect | ἔχει ViB 11 οὓς inserui ex HViMaClAthB Va ut coni Re lacobs del ras V om Μ edd 13 co scripsi e Μ ὦν reli- qui libri edd | ὅμως ἂν ante οἶμαι inserendum coni lacobs Lect 14 τὴν om Mor | ὑμῶν Vi sed ὑμῖν in marg m 2 15 ἡμῖν Cl | καταστήσειν scripsi καταστῆσαι libri edd | καὶ ante τὴν Vi 16 ταύτην M | ἂν om ViBVa Re περὶ τοῦ φόνου καὶ κατηγορεῖν ἡμῶν ἐπιχειρῇ, διὰ τούτων αὐτὴν ἔνοχον οὖσαν τοῖς ἐγκλήμασιν ἐπιδεί- ξομεν.

3. Θαρρεῖν μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες δικασταί, συμβαί- νει καὶ δεδιέναι. κρατήσειν μὲν γὰρ ὑπολαμβάνω τὰ πράγματα λογιζόμενος, ὅταν δὲ πάλιν τὴν ἐμαυτοῦ δυστυχίαν ἐνθυμηθῶ, τἀναντία μοι προσδοκᾶν ἔπεισι. δεδυστύχηται μὲν γὰρ ἡμῖν πολλὰ καὶ μεγάλα, τὸ δὲ νῦν τῶν ἄλλων μεῖζον καὶ χαλεπώτερον. ὅπου γὰρ πρὸς τοσοῦτον ἀπανθρωπίας ἅμα καὶ τόλμης ἡ γυνὴ προελήλυθεν ὡς ἀνελεῖν μὲν δι’ ἐμὲ τὸν πατέρα, διὰ δὲ τῆς ἀναιρέσεως ἐκείνου κἀμὲ πειρᾶσθαι συκοφαν- τεῖν, πῶς οὐ βαρὺ μὲν καὶ σχέτλιον, δυστυχὲς δὲ καὶ πάσης ὠμότητος χαλεπώτερον;

ὅμως δὲ πειρατέον καὶ ταύτην ἀποδιδόναι τῷ πατρὶ τὴν τελευταίαν ἐπι- κουρίαν. πολὺ γὰρ αἱρετώτερον τὴν ὑπὲρ αὐτοῦ κρίσιν ἀναδεχόμενον, ἐὰν ἄρα συμβῇ τι, παθεῖν ἢ τοῦτο δε- διότα καὶ φυλαττόμενον ἄκριτον ἀπελθεῖν ἐᾶσαι τὴν ἀνδροφόνον. τοῦ μὲν γὰρ ὑπάρξει τὴν τύχην αἰτίαν ὑπολαμβάνειν, τὸ δὲ ἡμέτερον.

5. Εἴθε μὲν οὖν ἐγὼ | τοῦ πυρὸς ἔργον ἐκεί- νου γενόμενος τὸν αὐτὸν ὑπέστην τῇ μητρὶ θάνατον, παντάπασι γὰρ ἂν τῶν μετὰ ταῦτα συμφορῶν τὴν πεῖραν ἐκέρδανα καὶ καλὸν ἐντάφιον ἔχων ἀπεληλύθειν, τὴν ἐπὶ τῇ τοῦ πατρὸς σωτηρίᾳ δόξαν ἀείμνηστον· ἐπειδὴ δὲ τοσούτων καὶ τηλικούτων με πειραθῆναι δυστυχημάτων, ὡς ἔοικεν, εἵμαρτο, τῇ γοῦν τῆς ἀνδρο- φόνου μιαιφονίᾳ περιπεσὼν ἐβουλόμην ἀπολωλέναι.

6. νῦν μὲν γὰρ τὴν ἐκ τοῦ πράγματος ὑποψίαν φυλα- ξαμένη οἰκτρότερον ἡμᾶς διεχρήσατο τοῦ πατρὸς αὐτό- χειρ γεγενημένη, τότε δὲ κουφοτέραν ἂν ἔσχον τὴν τελευτὴν καὶ τῶν νομιζομένων τυχὼν καὶ τιμωρὸν τοῦ πάθους τὸν ἐμαυτοῦ πατέρα καταλιπών. ὁ μὲν γὰρ ἂν τοῦ παιδὸς ῥᾳδίως τὸν φόνον ἐζήτησε καὶ δίκην ἂν 4 cf. ad p. 430, 16. t. VI 387, 9 1 προοίμιον] τρίτον κατα[σκευὴ] τοῦ προ[οιμ]ίου τούτου Η προοίμιον τρίτον VBrubr 6 κατασκευὴ τοῦ προοιμίου τού- του Β 1 ἐγὼ om BVa | ἐκείνου om Vi 3 παντάπασι — 4 ἐκέρ- δανα praemisso Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vind. s. v. ἐκέρδανε τὴν συμφορὰν ἀντὶ τοῦ ἐξέφυγε p. 58, 13 ed. Nauck | μεταταῦτα VViMaClBVaM Lopad edd 4 ἐκέρδανοα Μ ἐκέρδανον MaCl 5 τῇ inser Va2 et in marg Vi2 | σωτηρίαν Vi sed v del m2 6 με om Vi 9 ἂν ante τὴν Va 10 οἰκτρότερον scripsi ut coni Mor et lacobs Lect οἰκειότερον libri edd | πατρὸς Ma sed πράγματος in marg m3 11 δὴ Vi sed δὲ in marg m2 | κουφότερον Vi sed κουφοτέραν suprascr m2, M Mor | εἶχον Cl2 13 γὰρ ἂν] ἄνευ Vi 14 ἐζήτησεν Ma | ἂν om BVa ἔλαβε τὴν προσήκουσαν· νυνὶ δὲ τὴν ἐκείνῳ συμβᾶσαν ἀπώλειαν οὐκ ἂν εὐχερῶς, οἶμαι, διελέγξειν ἐπίστευσα τῶν ὀφθαλμῶν παντελῶς ἀφῃρημένος, εἰ μὴ παντά- πασιν ἡ τῆς μιαιφονίας ἐπιβουλὴ προφανὴς ὑπῆρχε καὶ τοῖς οὕτω διακειμένοις.

7. Δυστυχὴς μὲν οὖν ὁ πατήρ, ἐγὼ δὲ δυστυχέστε- ρος. ὁ μὲν γὰρ πάντας ἀνθρώπους κακοδαιμονίᾳ νενί- κηκε, πολὺ δὲ τοῦ πατρὸς ὁ παῖς ἀθλιώτερος. αὐτὸς γὰρ ἐμαυτῷ τῶν συμφορῶν αἴτιος, | αὐτὸς ἐμαυ- RIV 745 τῷ τὴν μητρυιὰν ἐπεισήγαγον, εἴτε δὲ παρανοίας εἴτε δυστυχίας κατηγορεῖν ἐμαυτοῦ δικαίως ἐπὶ τούτοις οὐκ ἂν ὀκνήσαιμι.

καὶ μηδεὶς τὸ παράδοξον λογιζό- μενος ἀπιστείτω τοῖς εἰρημένοις, ἐρῶ γὰρ ὑμῖν τὴν τῆς ἀτοπίας πρόφασιν μικρὸν ὕστερον, ὅσοι μὲν γὰρ τῶν ἡμετέρων πραγμάτων τὴν ἀκριβῆ γνῶσιν οὐ παρ- εἰλήφασι, τὸν πατέρα τούτων ἡμῖν αἴτιον γεγενῆσθαι νομίζουσιν, ὅσοι δὲ τὰ καθ’ ἡμᾶς ἴσασιν ἀκριβέστερον, 6 κατα[σκευὴ τ]οῦ προ[οιμίου το]ύτου Η 12 τὸ αὐτὸ ἐμαυτῷ τὴν μητρυιὰν ἐπεισάγειν M m τὸ βιάζεσθαί βιάσασθαί Mor) με μητρυιὰν ἐπαγαγεῖν μοι Ma3 Mor 1 νῦν H | συμβᾶσαν scripsi ex HV (σθμβάσαν) α Β ξυμβᾶσαν VaM edd 2 εὐχερῶς Va sed cog in ras m2 3 ἀφῃρημένος Va sed σ ex v corr m3 4 ὑπῆρχεν Ma 7 νενίκηκεν Ma 8 τοῦ om Vi | αὐτὸς Va sed τὸς in ras m2 9 ἑαυτῶ Vi sed ἐμαυτῶ in marg m2 | τῶν — ἐμαυτῷ om Ath 10 τὴν om HVViMaCl „non male omittit B(avaricus) articulum τὴν“ Re | μητρυὰν Η | δὲ om Vi | παροινίας HVMa ClAth | ἢ MaCl 11 τούτοις scripsi ex HViMaClAthBVa sed in hoc ἐπὶ τούτοις in marg m2 τοιούτοις VM edd 12 τὸ scripsi auctore Re τί vel τι libri edd 13 τοῖς εἰρη- μένοις om Vi | γὰρ om Η δὲ V | τὴν om Ath 15 παρειλή- φασιν Ma 16 τούτων Ma sed ύ et ων in ras m3 | αἴτιον inser Va2 17 πιστεύουσιν Vi sed νομίζουσιν in marg m2 ἀκριβῶς ViMaCl ἐμοὶ τὴν αἰτίαν εἰκότως λογίζονται. κἂν ὑμῖν ἄνωθεν ἅπαντα διηγήσωμαι, καὶ αὐτοὶ ῥᾳδίως ὁμολογήσετε.

9. Διὸ δὴ καὶ πάντων ἀνθρώπων ἐμαυτὸν νενό- μικα δυστυχέστατον. τὰ μὲν γὰρ πρῶτά μοι τῆς ἡλι- κίας ζηλωτὰ καὶ περίβλεπτα, πατὴρ φιλόπαις, μήτηρ παραπλησία, βίος εὐδαίμων, αὐτάρκης περιουσία, τὰ δὲ νῦν βέλτιον σιωπᾶν. αὐτὰ γὰρ ὑμῖν τὰ δυστυχή- ματα παντὸς λόγου δείκνυσιν ἐναργέστερον.

τὸ δὲ κεφάλαιον τῶν συμφορῶν, ὁ πατὴρ ἐκεῖνος ἀνήρπασται καὶ τέθνηκεν, ὦ Ζεῦ καὶ Ἥλιε, διὰ τὴν περὶ ἡμᾶς ὑπερβάλλουσαν εὔνοιαν, ὁ μόνος φιλόπαις, ὁ πάντας τοὺς πώποτε πατέρας ὑπερβαλόμενος. τίς γὰρ ἐκείνῳ παραπλησίως ἀνέθρεψε; τίς ἐλευθερίως οὕτως ἐπαί- δευσε; ποίων μὲν προσηκόντων διδασκαλείων ἀπείρα- RIV 746 ’τον | εἴασε; ποίων δὲ λόγων καλῶν τε καὶ χρη- σίμων ἀνήκοον;

πάντα μὲν οὖν τὰ μαθήματα <τὰ> λαμπρὰ τοῖς εὖ φρονοῦσι καὶ περισπούδαστα, θεοὺς 1 cf. ad p. 128, 4 | cf. ad t. III 453, 5 10 cf. ad p. 693, 7 4 προκατάστασις ἤτοι καὶ Β) προδιήγησις M rubr Ma3 B rubr προκατάστασις Mor 1 ἅπαντα ἄνωθεν ViBVa 2 διηγήσωμαι Va sed ω corr m2 | ὁμολογήσετε Va sed σετε in ras m 2 ὁμολογήσεται Η 4 δυστυχέστερον HV | γὰρ inserui ex HVViMaAthB sed in hoc inser rubr om ClVaM edd 7 ἡμῖν HVVi 8 δείκνυσιν scripsi ex HVViMaCl cum Bastio ep. crit. 136 δεικνύει AthB VaM edd 11 μόνος Va sed o(1) in ras 2—3 litt m2 12 ὑπερβαλλόμενος HVViMa sed in hoc λ(2) inser m2, ClBVa 13 ἀνέθρεψε Vi sed ὒ supra ἑ m2 ἀνέθρεψεν Ma ἂν ἔθρεψε Va Re | ἐλευθερίαν Aih 14 διδασκαλίων HVMa sed in hoc εἰ supra ι(2) m3 | ἀπείραστον Vi sed τ supra στ m2, MaCl ἄπειρον HV 16 εἴασεν Ma | τε om HV 16 μὲν οὖν scripsi ex HVMaClAthM μενοῦν ViBVa edd | τὰ inserui om libri edd sed „post μαθήματα videtur ἃ vel τὰ deesse“ a 17 ἀρετὴν μετιέναι post περισπούδαστα Μ edd, post θεοὺς θεραπεύειν in marg Ma3 delevi | θεοὺς θεραπεύειν om Μ θεραπεύειν, φιλανθρωπίαν ἀσπάζεσθαι, τοὺς συγγενεῖς ἀγαπᾶν, τοῖς δεομένοις ἐπικουρεῖν, αἰδεῖσθαι τοὺς τῷ χρόνῳ προειληφότας καὶ μηδὲν ἄδικον διαπράττεσθαι, τῶν δὲ πραττομένων ἔφορον εἶναι τὴν Δίκην, νομί- ζοντας τῶν μὲν ἀνθρωπίνων ἁμαρτημάτων ἀπέχεσθαι, σπουδῇ δὲ μετιέναι τὰ κάλλιστα, ταῦτα γὰρ καὶ τὰ τούτοις ὅμοια τῇ τοῦ πατρὸς ἐπιμελείᾳ μανθάνων ἐπαι- δευόμην.

τὸ δὲ δὴ μέγιστον τῶν μαθημάτων καὶ τιμιώτατον, περὶ οὗ πολλὰ μὲν εἴρηται ποιηταῖς τε καὶ λογογράφοις, πλείω δὲ διεξῄεσαν οἱ παιδεύοντες ἐπαινοῦντες μὲν ὡς εὐσεβές τε καὶ θεῖον, εὐδαίμονας δὲ τοὺς τὸ μάθημα τοῦτο τοῖς ἔργοις ἐπαληθεύοντας καὶ μακαρίους πολλάκις ἐπονομάζοντες, τί τοῦτο λέγω; τιμᾶν θεοὺς οὓς δεῖ μάλιστα, τοὺς γονέας θεραπεύειν μετ’ ἐκείνους, προνοεῖν τῶν πατέρων καὶ κήδεσθαι, πάντα τρόπον ἐκείνοις εἶναι κεχαρισμένον, γηρωκομεῖν, ἀποδιδόναι τὰ πρέποντα χαριστήρια, μὴ συγχωρεῖν, 4 cf. p. 689, 15; 686, 10. Solon. el. fr. 4, 14 apud Dem. fals. leg. p. 422, 10 sq. 9 cf. t. V 52, 6 12 Thuc. IV 86, 1; VIII 52, 2 15 cf. p. 591, 6; t. V 107, 10 sq. 3 μὲν post μηδὲν ViMaClBVa edd delevi 4 νομίζειν Vi sed νομίζοντας in marg m2 5 ἀπέχεσθαι Vi sed ἀπέσχε- σθαι in marg m2 7 τῇ om Vi 9 εἴρητο MaCl | τε om Va 10 διεξίασιν HV 11 ἐπαινοῦντες in marg Vi3 | ὡς inserui ex HVViMaClAthBM om Va edd 12 τούτοις Vi | ἐπαληθεύοντας reposui e libris ἐπαληθεύοντες edd 13 ἐπο- νομάζοντες Va sed τες in ras m2 | λέγων Vi 14 οὓς acripsi ex HVMaClAthBM μεθ’ οὓς Vi ὡς Va edd ὡς ἔνι μάλιστα lacobs App. Pors. Adv. 293 Lect | ἔδει HVVi 15 μετ’ om Vi 16 ἐκείνους Re | κεχαρισμένοις Η „malim κεχαρισμένος, tametsi accusativus quoque ferri possit“ a Re | γηρωκομεῖν ex HVViMaCl sed in hoc ω ex ο corr, AthVaM γηροκομεῖν Β edd cf. p. 660,9; 663,2; 664,6; t. VI 563,20; I 112,2; VI 90,7; VII 269,12; 562,11. Lobeck. Phryn. p. 692 sq. | γηροτρο- φεῖν post γηρωκομεῖν ViMaCl ἂν ὑβρίζῃ τις, ἂν ἀδικῇ τις, ἐπεξιέναι, κἂν κίνδυνος, κἂν τεθνάναι συμβαίνῃ, φέρειν ἀσμένως. εὐχῆς γὰρ ἄξιος ἐκεῖνος ὁ θάνατος καὶ περισπούδαστος ὑπὲρ πα- τέρων γινόμενος.

13. Τούτοις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῖς μαθήμασι RIV 747 παιδευόμενος ἐπεμελούμην, | ἐφρόντιζον, ἐθερά- πευον, ἐκηδόμην. εἰ περιῆν ὁ πατήρ, αὐτὸς ἂν ὑμῖν διηγήσατο τὴν πολλὴν κηδεμονίαν, τὴν εὔνοιαν, τὰς φροντίδας, τὴν ἐπιμέλειαν. οὐδένα γὰρ χρόνον ἡσύχα- ζον πράττων καὶ λέγων ἃ λυσιτελεῖν ἐκείνοις ἐνόμιζον, μᾶλλον δὲ ταῦτα διαπραττόμενος ἐμαυτῷ τὸ συμφέρον ἐβουλευόμην. ὅσοι γὰρ τοὺς ἑαυτῶν πατέρας τὰ πρέ- ποντα θεραπεύουσι, δι’ αὐτῶν ὧν κηδόμενοι πράτ- τουσι τὴν προσήκουσαν χάριν κομίζονται.

καὶ τί δεῖ καθ’ ἕκαστον λέγειν ἐξὸν ἐνὶ τεκμηρίῳ δηλῶσαι τὴν ὑπερβάλλουσαν σπουδήν τε καὶ προθυμίαν; ὧς γὰρ ἡ Τύχη καὶ τὸ δαιμόνιον ἀφορμὴν ἡμῖν παρέδω- καν ἀβούλητον μέν, ὅμως δὲ μόνην ἱκανὴν παιδὸς ἀγαθοῦ καὶ κηδεμόνος ἐπιδεῖξαι προαίρεσιν, οὐκ ἐμέλ- 8 cf. t. ΙΙΙ 156,18: 231,21 1 τίς HViMaAth | τίς HMa | κίνδυνον HVMaClAthB κίνδυνον ὑπομένειν Vi 2 τεθναίην Vi sed τεθνάναι in marg m2 | συμβαίη HVViMaClAthBM Re συμβαίνει Va 4 γενό- μενος Vi 7 εἰ περιῆν Cl sed περιῆν e περὶ ῆν corr m2 εἴπερ ἣν ViBVa | ὑμῖν om Cl Re ἡμῖν Μ 9 γὰρ inser Va2 10 ἐκείνοις scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ γονεῦσιν in marg m3, ClAthBVa τοῖς γονεῦσιν (γονεῦσι α edd) Μ 14 προσήκουσαν Ma sed προσηκ in ras m3 | κομίζονται Vi sed νομίζονται in marg m2 15 δεῖ om H inser V2, post καθ- έκαστον Vi, post λέγειν Ath | καθ’ ἕκαστον scripai e Par καθ- έκαστον reliqui libri edd 17 παρέδωκαν scripsi ex HV παρ- έδωκεν reliqui libri edd 18 μόνην in marg Vi2 19 ἐπι- η δείξασθαι Ath | ἐμέλησα HCl ἐμέλησα Ath ἠμέλησα ViMa sed in hoc η(1) in ras m3 λῆσα πρὸς τὸν κίνδυνον οὐδὲ τὸ μέγεθος τοῦ τολμή- ματος ὃς λογισάμενος εὐλαβέστερον διετέθην, τεθνάναι δὲ βέλτιον ἡγησάμενος ἢ περιιδεῖν τοὺς γονέας ἀπολ- λυμένους καὶ μόνον τοῦτον τὸν κίνδυνον ζηλωτὸν νο- μίσας καὶ περιμάχητον διέσωσα μὲν τὸν πατέρα πυρὶ παντοχόθεν κατειλημμένον.

ᾧ προτέρῳ βοηθεῖν ἐδόκει μοι δικαιότερον, ἀμφοτέροις γὰρ ἄμα βουλόμε- νος ἐμαυτὸν ἑώρων ἀδυνατώτερον, ὑπὲρ δὲ τῆς μητρὸς τὴν αὐτὴν προθυμίαν ἐπιδειξάμενος καὶ τοῦ σῶσαι τὴν ἀθλίαν διήμαρτον τοῦ πυρὸς κυριωτέρου γεγενη- μένου καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἀφῃρέθην φιλονεικότερον ἐκείνῳ μαχόμενος.

τούτων δὲ οὕτω γεγενημένων καὶ τῆς μητρός, ὡς ἔφην, ἀπολωλυίας ὁ μὲν χρηστὸς ἐκεῖνος πατὴρ καὶ περὶ τοὺς οἰκείους εὐνοικώτατος ὁμοῦ μὲν τὴν ἐκείνης ἀπώλειαν, ὁμοῦ δὲ τὴν συμφο- ρὰν τὴν ἐμὴν ὀδυρόμενος χαλεπώτερον τὸ κατ’ ἐμὲ πάθος θρηνῶν καὶ στένων δῆλος ἦν, ἐγὼ δὲ τὴν μη- τέρα συνοδυρόμενος παρεμυθούμην <ὐπ᾿> α ἐμαυτῷ πατέρα· δεινὸν μέν, ὦ | πάτερ, τὸ πάθος, RIV 748 ἔχει δέ τι καὶ φιλοτιμίας· τὴν γὰρ πρόφασιν λογιζόμενος κουφότερον φέρω τὴν συμφοράν. 2 εὐλαβέστερον Va sed α supra ον m2 | διετέθην Μοι· sed γρ διεθέμην in marg διεθέμην Va sed γρ διετέθην in marg m2 3 ἤπερ ἰδεῖνHVi 4 μόνον Vi sed μένον in marg m2 | τὸν om HV | νομίσας ζηλωτόν τε καὶ περισπούδαστον HV 6 μοι βοηθεῖν ἐδόκει Vi 7 ἀμφοτέροις — 8 ἀδυνατώτερον om Ath 8 ἀδυνατώτερον scripsi ex HVViMaClAthBVa ἀδύ- νατον Μ edd 12 ὡς ἔφην post οὕτω, non post μητρός Vi 14 οἰκείους scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ περὶ τοὺς παῖδας in marg m3, ClBVa sed in hoc γρ παῖδας in marg m2 παῖδας AthM edd 18 ἐπ’ inserui auctore lacobsio Lect om libri edd sed „aut supervacaneum est ἐμαυτῷ aut deest ὡς ἐνῆν vel potius, quod nunc video, ἐμαυτῷ deducendum in versum inferiorem et legendum ἔχει δέ τι καὶ ἐμαυτῶ φιλοτιμίας“ Re 21 κουφότερον scripsi κουφοτέραν libri edd ὑπόμνημα γὰρ αὕτη καὶ γνώρισμα τῆς περὶ ὑμᾶς εὐνοίας καὶ προθυμίας.

ὧς δὲ τῶν ἐπὶ τῇ μητρὶ θρήνων ἀπέστημεν καὶ πολὺς μετὰ ταῦτα χρόνος διεληλύθει, καιρός, ὦ παῖ, περὶ τῶν κατει- ληφότων, ἔφη, βουλεύεσθαι, καιρὸς ἡμῖν δια- γνῶναι τὸ παριστάμενον. ἐγὼ μὲν ἤδη ταύτην ἄγω τὴν ἡλικίαν, σὲ δὲ πολλῆς τινος ἐπιμε- λείας ὁρῶ δεόμενον. τίς οὖν καὶ σὲ θεραπεύ- σει κἀμὲ γηρωκομήσει; καλὸν ἀγαγέσθαι σοι γύναιον. χρήσιμον ἀμφοτέροις τὸ διανόημα.

18. ταῦτα λέγοντος ἐκείνου πολλάκις οὐκ εὐφημήσεις, ὦ πάτερ, ἔφην, καὶ συγχωρήσεις ῥᾳδίως μοι φέρειν τὴν συμφοράν; οἷς γὰρ νῦν λέγειν ἐπι- χειρεῖς, τούτοις μοι βαρυτέραν ἀποφαίνεις τὴν δυστυχίαν τὴν μνήμην ἀνακινῶν τοῦ πάθους καὶ τὴν ἐνοῦσαν δυσχέρειαν τῷ καθ’ ἡμᾶς ἀτυ- χήματι φέρων εἰς μέσον. γυναικὸς ἀνάσχωμαι, πάτερ, γυναικὸς οὑτωσὶ διακείμενος; ἵνα ποί- 10 cf. p. 686, 7 2 ὑμᾶς MaVa sed u in ras Ma3Va2 ἡμᾶς V sed ἡ in raa m2, Cl 3 μεταταῦτα VViMaClB VaM edd 4 ἔφη post και- ρός, non post κατειληφότων Vi 5 βουλεύεσθαι scripsi ex HV ViMaCl βουλεύσασθαι AthBVaM edd 6 δὲ Vi 7 τὴν ἡλικίαν ταύτην ἄγω MaCl 9 γηρωκομήσει scripsi ex HVViMa ClAth γηρωβοσκήσει BVaM γηροβοσκήσει edd cf. ad p. 657,16 11 εὐφημίσεις Β | ἔλεγον post εὐφημήσεις, non ἔφην post πάτερ Vi ἔφην post εὐφημήσεις, non post πάτερ Ath 12 ἔφην om HVCl sed in hoc post συγχωρήσεις inser post συγχωρήσεις, non post πάτερ Ma 13 γὰρ om HV | μοι post νῦν BVaM edd delevi 14 ὑποφαίνεις ViCl sed in hoc ὑ ex ἁ corr m2 15 ἀνακινῶν Vi sed κε supra κι m2 16 ἡμῶν Vi sed ᾶς su- prascr m2 17 οὐκ ante ἀνέχομαι Vi | ἀνάσχομαι Β 18 γυναικὸς inser Vi2 | οὑτωσὶ Ma sed σὶ in ras m2 οὕτω σοι HVi sed in hoc σοι in marg m2 inser, Cl | ἵνα om Vi ὄις μὲν ὀφθαλμοῖς αὐτὴν θεάσωμαι, ποίαις δὲ θεασάμενος ὄψεσι τῇ συνεχεῖ θέᾳ τὴν πρὸς αὐ- τὴν εὔνοιαν βεβαιώσωμαι; διὰ γὰρ τούτων ἀρ- χὴ μὲν εὐνοίας καὶ συνηθείας, ἀρχὴ δὲ φιλίας καὶ πόθου καὶ τῶν καλλίστων ἁπάντων πέφυκε γίνεσθαι.

πῶς οὖν τοῦ βλέπειν ἐστερημένος τυγχάνειν τούτων δυνήσομαι; πῶς δέ με τὸ γύ- ναιον οὕτω διακείμενον ὄψεται; πῶς εὐνοήσει; πῶς οὖν ἡμῖν ὁμοφροσύνη γενήσεται; τί δέ | μοι τῆς ἀθεάτου κοινωνίας γένοιτ’ ἂν RIV 749 ὄφελος; παίδων γένεσις, εἴποι τις ἄν. τοῦτο μὲν οὖν καὶ κωλύει μᾶλλον τὸν γάμον.

οὐκ εὐτυχές, ἔφην, ὧ πάτερ, τὸ σπουδαζόμενον. ἡδὺ μὲν γὰρ χρῆμα καὶ τιμιώτατον παῖδες ὃν προσ- ήκει τρόπον προῃρημένοι καὶ μετ’ εὐνοίας κή- δεσθαι τῶν γονέων δεδιδαγμένοι καὶ πεφυκό- τες, ἀλλὰ τοῖς ὁρῶσι καὶ τὴν τοῦ κτήματος ἔχειν ἀπόλαυσιν δυναμένοις. ἐμοὶ δὲ τίς ὠφέ- λεια, τίς ὄνησις μήτε προσβλέπειν μήτε γινώ- 12 τὸ μὲν οὖν ἀντὶ τοῦ δὲ M m Ma3 1 αὐτὴν ὀφθαλμοῖς Ma sed η ex ο corr m3, ClM | αὐτὴν om Va | θεάσομαι Vi 2 τῇ συνεχεῖ θέᾳ in marg Vi2 3 ὁμιλίαν Μ sed γρ εὔνοιαν in marg | βεβαιώσωμαι scripsi e Par βεβαιώσομαι reliqui libri edd 6 γίγνεσθαι AthVaM edd 7 τούτου Ath 9 πῶς] πόθεν Ath | οὖν inserui ex Η VViMaCl om AthBVaM edd sed „non male B(avaricus) πῶς οὖν“ Re | εὐφροσύνη Vi sed ὁμο in marg m2 10 ἐκγάμου Vi sed ἀθανάτου in marg m2 11 γέννησις Vi | εἴπῃ HV | τίς HVi 12 μᾶλλον inserui ex HVViMaClAthBVa om Μ edd sed „W(olf.) et B(av.) post κωλύει addunt μᾶλλον. Laudo factum, nisi quod ante κωλύει id addi “ Re 15 προ- ῃρημένοι Ma sed ῃ in ras 2—3 litt m3 16 δεδιδαγμένοι Va sed δαγμένοι in ras m2 18 ἀπόλαυσιν Ma sed et σιν in ras m3 19 προβλέπειν ClBVa Re | γιγνώσκειν Ma σκειν αὐτοὺς δυναμένῳ, τυφλῷ δὲ καὶ κακοδαί- μονι καὶ τῶν ἀγαθῶν πάντων ἐστερημένῳ; τίς γὰρ ὅμοιος ἔσται μοι τῶν παίδων; οὐκ ὄψομαι. τίς τοῖς πατράσιν ἢ τοῖς προγόνοις, τίς δέ μοι μᾶλλον κεχαρισμένος; ἀνιῶμαι ταῦτα λέγειν ἀναγκαζόμενος καὶ τῆς συμφορᾶς τὸ δεινότατον λογιζόμενος.

ἀλλ’ ἴνα τὸν κλῆρον αὐτοῖς καταλίπω; τοῖς ἀγνώστοις; τοῖς ἀλλοτρίοις; ὑπόπτους γὰρ αὐτοὺς ἡγήσομαι καὶ νόθους. ἔχω προσφιλέστερον κληρονόμον τὸν δῆμον, τὴν πόλιν. ἀναλώσω τὸν κλῆρον εἰς τὰ κοινῇ τῇ πατρίδι συμφέροντα χορηγῶν, εἰσφέρων, ἐπιδιδούς, προιέμενος, νῦν μὲν ἰδίᾳ, νῦν δὲ κοινῇ παρέχων ἐμαυτὸν χρήσιμον. λειτουργήσω τοῖς χρήμασι, τὸ σώματι γὰρ προαφῄρημαι. διὰ τούτων ἐκτίσω τῇ πατρίδι τὸ χρέος καὶ πολί- της ἔσομαι κατὰ δύναμιν χρησιμώτατος.

τίς οὖν ἐμὲ θεραπεύσει; τίς σὲ γηρωβοσκήσει; τίς ἀμφοτέροις πληρώσει τὴν ἐπιμέλειαν; αὐτός, ὦ πάτερ, ἀγαγοῦ. πρεσβύτης μὲν γὰρ ἤδη καὶ 13 cf. ad t. V 75, 18 1 τυφλῷ — 2 ἐστερημένῳ om HV | δὲ] τε Sintenis 2 καλῶν Vi sed ἀγαθῶν in marg m2 | ἀπάντων ViMaCl 3 γὰρ ὅμοιος Ma sed παρόμοιος suprascr m3 παρόμοιος HV Ath 4 τίς δέ μοι in marg Vi2 6 δεινότατον scripsi e Vi ut coni Re δεινότερον reliqui libri et suprascr Vi2, edd 9 ἂν Vi sed γὰρ in marg m2 | καὶ νόθους ἡγήσομαι HV 10 προσφιλέστατον ViBVa | τὸν δῆμον κληρονόμον Vi 11 κοι- νῇ scripsi κοινῆ libri sed ῆ ex ὰ corr Μ κοινὰ edd 12 τῇ πατρίδι scripsi ex HVViMaClAth τῆς πατρίδος BVaM edd 15 τὸ scripsi τῶ libri sed ῶ ex ὸ corr Ma3, edd 17 καταδύναμιν Ath 18 σε inser Cl τε Ma | γηροβοσκήσει Vi γηρωκομήσει Ma 20 m om Μ | ἀγαγοῦ Ma sed γ(2) et ~ in ras m3 ἀγαγοῦ HVClAthBVaM edd γέρων, δέῃ δὲ γυναικὸς οὐ παιδοποιοῦ μᾶλλον ἢ γηρωκόμου, πολλαὶ δὲ τοιαῦται κατὰ τὴν πό- πόλιν.

οἶδα μὲν οὖν ὡς δεινόν τι χρῆμα μη- τρυιὰ καὶ φύσει πολέμιον, | ἱκανὴ μὲρ γὰρ RIV 750 ἐπιβουλεῦσαι καὶ διαφθεῖραι παντάπασιν οἶκον εὐδαίμονα, δεινὴ δὲ διαβολαῖς ἀνοσίοις καὶ σκευωρήμασιν ἢ φαρμακείαις καὶ μαγγανεύμασι διαλῦσαι μὲν πατρικὴν εὔνοιαν, ἐκπολεμῶσαι δὲ τὰ γένη πρὸς ἄλληλα καὶ πάντα τρόπον μίση μηχανήσασθαι τῶν φιλτάτων. ἔχει δέ τι καὶ μιαιφόνον καὶ τραγικῆς σκηνῆς ἄξιον. μεστὰ γοῦν τούτων τὰ δράματα, πλήρης δὲ τῶν ἀνθρώ- πων ὁ βίος.

ὅμως δὲ συμβουλεύσεις αὐτῇ καὶ παραινέσεις καὶ νουθετῶν ποιήσεις ἡμερω- τέραν, κἂν ἡ φύσις πρὸς τὰ χείρω βιάζηται, μάτην δὲ διελέγξεις ἐπιβουλεύουσαν. οὔτε γὰρ 7 cf. t. I 189,18; Ν 136, 12, Plat. leg. XI p. 932 E sq. 11 Hypoth. ad Eur. Hippol. 7 φαρμακεία ἡ διὰ φαρμάκων γενομένη μαγεία, μαγγανεία δὲ ἡ δι’ ἐπῳδῶν Ma^ Wolf cf. schol. II. ἁ 86. Suid. s. v. γοη- τεία 12 τὸ γοῦν ἐνταῦθα ἀντὶ τοῦ γάρ M m Ma3 2 δὲ reposui e libris καὶ edd Ι τὴν om Ma inser Ὂν j γνώμην Vi 3 οἶμαι Ma sed γρ καὶ οἶδα in marg m3 | χρῆμα inserui ex HVMaClAthBVa om ViM edd 6 ἀνοσίαις HV Vi 7 σκαιωρήμασιν Ma sed εὑ supra αι m3, Cl sed αι in ras m3 cf. ad p. 680,11 et ad p. 326, 16 | μαγγανεύμασι Ma sed γρ μαγεύμασι suprascr m’ μαγκανεἰας Β 8 καὶ ante δια- λῦσαι HV I ἐκπολεμῆσαι ΠVΟἰ sed ἡ m ὢ corr υα· 9 δὲ] τὲ HMaClAth | γένη Ma sed γρ μέρη in marg m2 μέρη Vi | μίση Vi sed μέση in marg m2 μίσση Ma 10 μηχα- νῆσαι Vi sed μηχανήσασθαι in marg m2 11 μιαιφόνου Β Ι σκη νῆς] μ—ρικῆς καὶ πρ—ικῆς Vi Ι μεστὰ ΓΑ sed εστὰ in ras m2 12 δρᾶ μάτα cum ras 1 litt ante μ’ Va 14 ἡμερωτάτην HV 16 βιάζηται Ma sed ἡ in ras m2 16 διελέγξεις Va sed γξ in ras m2 ἐλέγξεις Η ἐλέγξῃς V | οὔτε — 664, 1 μηχα- νωμένης praemissis verbis ἀνέχεται δὲ παθητικῶς ἀντὶ τοῦ ὑπομένει· καὶ συντάσσεται κοινῶς μὲν γενικὴ. Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. ἀνέχει p. 17, 8 ed. Nauck ἀνέξῃ μηχανωμένης οὔτε πεισθήσῃ διαβολαῖς ἢ λόγοις κατὰ τοῦ παιδὸς συγκειμένοις. ἀκρι- βῶς οἶδα τὴν σὴν περὶ ἡμᾶς εὔνοιαν, ἀκριβέ- στερον δὲ καὶ αὐτὸς ἡμῶν πεπείρασαι.

25. Πεισθεὶς ὁ πατὴρ ἠγάγετο. τούτοις δ’ ἑπόμενος αὐτόχειρα μᾶλλον ἢ γηρωκόμον ἔλαθεν ἀγαγόμενος. οὕτω τῶν συμφορῶν ἐμαυτῷ καὶ τῶν κατειληφότων κακῶν αἴτιος ἐγενόμην. ἅμα τε γὰρ εἰς τὴν οἰκίαν εἰσεληλύθει καὶ παραχρῆμα μυρίαι τε φαρμακεῖαι καὶ σκευωρήματα καὶ τὸ δεινότατον, φόνος ἀνοσιώτατος.

26. ἡ δὲ πρὸς τοσοῦτον ὠμότητος ἅμα καὶ δυσσεβείας ἐλήλυθεν ὡς ἀνελεῖν μὲν ἐκεῖνον καὶ φόνον ἀνήμερον διαπράξασθαι, τολμᾶν δὲ τῆς ἀναιρέσεως ἐκείνου τῷ παιδὶ προσάγειν τὸ ἔγκλημα. κρινομένη γοῦν ἐφ’ οἷς 1 μηχανωμένην Vi μαχομένης HV 2 ἢ scripsi ex HV ViMa sed in hoc γρ καὶ ἐν suprascr m3, ClAth καὶ BVaM edd | συγκειμένης VaM 4 καὶ om HVMaCl 5 punctum posui post ἠγάγετο ex HMaAth om reliqui libri edd | δ’ in- serui om libri edd at „fort. ἀλλ’ αὐτόχειρά“ Re 6 αὐτ’ αὐτόχειρα — ἀγαγόμενος om Vi | ἀγόμενος HV 7 ἐκεῖνον ante κατει- ληφότων inserendum coni Re at cf. p. 660, 4 9 τε scripsi τὲ HVVi μὲν MaClAthBVaM edd | φαρμακίαι BVa 10 σκαιωρήματα Ma sed εὑ supra αι m3, Cl cf. ad p. 663, 7 11 ἡ δὲ — 666, 5 πεπεισμένος praemissis verbis τῶν λεγομένων παράδειγμα λάβοις ἂν ἐκ τοῦ Λιβανίου ἐν τῷ τοῦ πηροῦ πονη- ροῦ codd.) ζητήματι, ἐν ᾦ ἀντεγκαλοῦσιν ἀλλήλοις φόνον ὃ τε πηρὸς καὶ ἡ μητρυιά ἐν τούτῳ γὰρ ὁ Λιβάνιος — κέχρηται ἐν ταὐτῷ δυσὶν ἐπιχειρήμασιν ἀπὸ μιᾶς περιστάσεως τῆς τοῦ προσ- ώπου. ἔχει γοῦν παρ’ ἐκείνω ταῦτα οὕτως citat lo. Doxap. ad Hermog. de inv. III 5 πολλάκις — ἐποίησεν Rhet. gr. III 116, 18 —20 ed. Walz. = II 216,3—6 α ed. Spengel. cod. Vat. fol. Bar. fol. 131 v | ἄρα Doxap 13 τῷ παιδὶ scripsi ex HVVi Doxap ἐμοὶ MaClAth sed in hoc γρ τῶ παιδὶ in marg, BVa Μ edd 14 γοῦν om Vi | οἶς inser Ma3 ἐτόλμησεν ἐμὲ κρίνειν ἐπιχειρεῖ καὶ τὸν σεαυτοῦ πατέρα, φησίν, ἀπέκτεινας.

ἐγὼ τὸν πατέρα τὸν ἐμαυτοῦ; τοῦτό μοι τῶν ἀνηκέστων συμφορῶν χαλεπώτερον, τοῦτο καὶ τῆς τυφλότητος καὶ τῆς ὀρφα- νίας ἀφορητότερον. | ἐγώ, πρὸς Πατρῴου καὶ RIV 761 Γενεθλίου, τὸν ἐμαυτοῦ πατέρα διεχρησάμην; τὸν σπεί- ῥαντὰ, τὸν παιδεύσαντα, τὸν ἀναθρέψαντα καὶ κηδό- μενον; δι’ ὃν καὶ ζῆν ἐβουλόμην καὶ κουφοτέραν ἦγον τὴν συμφοράν; ὃς μόνος ἦν μοι τοῦ βίου παραμυθία, μόνος ἡδονῆς αἴτιος ὁμιλῶν καὶ φθεγγόμενος καὶ πάν- τὰ πράττων κεχαρισμένα;

τῆς γοῦν ἐκείνου φωνῆς ἀκούων ηὐφραινόμην καὶ ὁρᾶν ἐδόκουν καὶ τοὺς ὀφθαλ- μοὺς ἔχειν ὧν ἀφῃρέθην. ζῶντος μὲν γὰρ ἐκείνου πάντα μὲν ἔβλεπον, πάντων δὲ τῶν καλλίστων ἐτύγ- χανον. νυνὶ δὲ ὄντως πεπήρωμαι, νῦν τὴν συμφορὰν ὁλόκληρον ἔχω.

29. Πατρός, εἰπέ μοι, τίς αὐτόχειρ γενέσθαι βού- λεται; ἀνθρώπου δὲ ὅλως ἄνθρωπος παιδευθεὶς τὰ πρέποντα καὶ μαθὼν ἃ προσήκει τὸν κατὰ νόμους βε- βιωκότα, θεοὺς θεραπεύων, φιλανθρωπίαν εἰδώς; τύπτει δέ τις πατέρα γνωρίζων καὶ πεπεισμένος; ὑβρί- ζει δέ; ἀντιλέγει δὲ ὅλως;

ἐγὼ μὲν οἶμαι τοὺς τούτων τι πράττειν ἐπιχειροῦντας ἀλλοτρίους ὄντας λανθάνειν καὶ νόθους τοῦ γένους. τίς γὰρ ἄν, εἰ σω- φρονεῖ, τὸν ἑαυτοῦ πατέρα λυπήσειε; τίς δ’ ἂν ἀδελ- φὸν ἢ φίλον ἢ συγγενῆ κακῷ τινι περιβάλοι; τίς οὕ- τως ἄγριος; τίς ἀνήμερος;

αἰδεῖται καὶ τὰ θηρία τὴν φύσιν καὶ περὶ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀγριαίνοντα φιλίᾳ τοῦ γένους πολύ τι τὸ ἥμερον ἐπιδείκνυσιν. εἶδον γοῦν καὶ ταῦτα πολλάκις ἐπὶ τῆς πρώτης ἐκείνης εὐδαιμονίας ὑπὲρ μὲν τῶν γονέων πολεμοῦντα προθύ- μως καὶ κινδυνεύοντα, θεραπεύοντα δὲ τούτους καὶ 1 ἕτερον ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγματος ἤτοι τοῦ φόνου Mm Ma3 ἐπιχείρησις ἀπὸ προσώπου τοῦ ποιοῦντος HB rubr καὶ τοῦτο μέν ἐστι τὸ ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου τοῦ πατρός, ἐν ᾧ ἔδειξεν ὅτι οὐκ ἂν ἠβουλήθη ὁ υἱὸς τὸν τοιοῦτον πατέρα ἀπο- κτεῖναι. εἶτα ἕτερον ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου τοῦ υἱοῦ in textu ante Πατρός Doxap 11 ἐργασία ἀπὸ παραβολῆς M m Ma3 B rubr 15 εὐδαιμονίαν ἐνταῦθα λέγει τὸν πρὸ τῆς πηρώ- σεως χρόνον Ma3 2 ἀνθρώπου — ἄνθρωπος om Doxap | δὲ om Β | ἄνθρωπος ὅλως Va | ὅλως om Μ 3 ὄντα Vi sed δέοντα in marg m2 | τὸν Ma sed ὁ in ras m3 ova. BVa | εἰδέναι ante βεβιωκότα Vi 5 πεπεισμένον Vi 6 μὲν] δὲ MaCl 7 τί HM 8 ξένους Ath sed γρ νόθους in marg 10 περιβάλλοι AthBVaM περι- βάλλει ViMa 11 οὕτως ante ἀνήμερος Vi | αἰδεῖται — 13 ἐπι- δείκνυσιν praemissis verbis ἀγριαίνει εἰς παθητικὴν σημασίαν. Λιβάνιος citat Andr. Lopad s. v. p, 22,15 ed. Nauck cf. p. 668,12 12 ἅπας Η ἅπαν V 13 πολύ τι om Lopad | τι om Η VVi | ἡμερώτερον HVVi Lopad 14 γὰρ Ma | „mallem εἴδετο“ Mor Not 15 μὲν om HV 16 τε V περιέποντα καὶ πλείστην κηδεμονίαν ἐπιδεικνύμενα. τοσούτῳ δὲ τούτων διάκεινται πάντες ἄνθρωποι περὶ τοὺς ἑαυτῶν πατέρας εὐνοικώτερον ὅσῳ τῶν ἀλόγων οἱ λογισμὸν ἔχοντες ἡμερώτεροι καὶ τῶν ἀγριωτάτων οἱ πρᾳότατοι τὴν φύσιν διενηνόχασι.

τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν; ἴστε γὰρ) ταῦτα, κἂν παραλείπω. RIV 752 πατέρες μὲν γὰρ ὑμῶν οἱ πλείους, παῖδες δὲ δήπου πάντες γεγόνατε. τίς οὖν ὑμῶν ἢ σύνοιδεν ἢ ἀκήκοεν, οὐ λέγω φόνον πατρῷον γεγενημένον, ἀλλὰ πληγαῖς υἱὸν αἰκισάμενον ἢ λοιδορίᾳ κατὰ τῶν πατέρων χρη- σάμενον; ἢ μόνος ἐγὼ τῶν πάντων ὠμότατος, μόνος μιαιφονώτατος; εἰ μὲν δυστυχέστατος, οὐκ ἂν ἀντεί- ποιμι, περίεστι γάρ μοι τοῦ πράγματος, εἰ δὲ πονηρό- τατος, ὑμῖν καταλείπω σκοπεῖν. οὐ γάρ, εἰ τυφλός, ἤδη καὶ μιαιφόνος, οὐδέ, εἰ δυστυχής, ἤδη καὶ πατροκτό- νος.

ὁ περὶ τοὺς ἀλλοτρίους φιλάνθρωπος περὶ τοὺς οἰκείους ὠμότατος; ὁ τῶν γνωρίμων καὶ συνήθων 5 cf. ad t. VI 214, 5 sq.; 270, 16 10 cf. t. III 394, 8 11 cf. t. II 139, 12 sq. 2 ἐνθύμημα M m 9 ἐργασία ἀπὸ τοῦ ἐλάττονος M m Ma3 13 περίεστι] περιουσία ἔστι μοι suprascr Ma3 14 ἐνθύ- μημα ἀπὸ προσώπου ἐργασίας ἐλάττονος B rubr 16 ἀπὸ τοῦ ἐναντίου M m Ma3 2 δὲ inser Ma3 | περὶ in marg Vi2 4 ἡμερώτερον Vi | ἀγριωτέρων et πρᾳότεροι Vi sed ατ supra ερ m2 6 παραλίπω Ath sed ει suprascr, MaClB 7 γὰρ om Vi | ὑμῶν in marg Va2 ἡμῶν Mor | δὲ om Vi | δήμου Vi sed δή που in marg m2 8 γεγό- νατε πάντες BVa 9 γεγενημένοις Η 10 υἱὸν Mor τισιν libri edd 11 τῶν om ViAth | ἢ ante μόνος BVaM edd delevi 12 πάντων ante μιαιφονώτατος Ath | ἂν inserui e Β sed in ras om reliqui libri edd 14 καταλίπω Ath 16 ἄλλους HV | φιλανθρωπότατος HV 17 οἰκειοτάτους HV ViCl κηδόμενος τοῖς γονεῦσι πολεμιώτατος; καὶ τῶν μὲν οἰκετῶν οὐδεὶς ὑφ’ ἡμῶν, οἶμαι, λελύπηται, πατέρα δ’ ἂν ἐμαυτοῦ διεχρησάμην; καὶ θεράποντα μὲν γνησίως ἡμῶν ἐπιμελούμενον οὐκ ἂν λοιδορήσαιμι, τοῦ δὲ πατρὸς αὐτόχειρ ἂν ἐγενόμην, ὃς ἦν μοι τὰ πάντα, πατὴρ καὶ φίλος, μήτηρ καὶ συγγενής, θεράπων, χει- ραγωγός, δοῦλος ἀναγκαιότατος; ἤδη γὰρ καὶ τὰς τῶν δούλων ὑπηρεσίας εὐνοίᾳ τῇ πρὸς ἡμᾶς ὑπομένειν ᾤετο δεῖν.

εἰ καὶ μὴ ὡς πατρὸς ἐκηδόμην, ὡς γοῦν θεραπεύοντος ἂν ἐφεισάμην. εἰ καὶ ἀνήμερος ἤμην τῷ τρόπῳ, ταῖς εὐποιίαις ἂν ἐγενόμην πρᾳότερος. ἡμεροῦν- ται καὶ θῆρες θεραπευόμενοι, κἂν πρότερον ἀγριαί- νωσιν. ἐγὼ δὲ καὶ τῶν ἀνημέρων, ὧς ἔοικεν, ἀγριώ- τερος.

καὶ πρὶν μὲν τοσαύτης παρὰ τοῦ πατρὸς τυγχάνειν ἐπιμελείας ἠγάπων, ἐφρόντιζον, ἐκινδύνευον, τὴν πολλὴν εὔνοιαν ἄπαντες ὡμολόγουν, θεραπευόμε- 6 II. ζ 429 10 cf. p. 693,5; t. V 540,16; VI 576,16; 597,12; 600,1 et 3 1 ἐργασία ὁμοίως (om Ma3) ἀπὸ τοῦ ἐλάττονος B rubr Ma3 11 ἐργασία ἀπὸ παραβολῆς M m Ma3 B rubr 14 ἀπὸ τοῦ ἐναντίου ἐργασία M m Ma3 1 οὗτος ante τοῖς Μ edd delevi | μὲν om HV 2 ἤδη ViVa sed in hoc οἶμαι in marg m2 3 ἐμαυτοῦ om Vi | διεχρησάμην Ma sed γρ διεχηρησάμην in marg m2 διεχειρισά- μην BVaM Mor | καὶ ante γνησίως Μ edd delevi 5 ἂν om BVa | σοι Re 6 καὶ inserui ex HVViMaClBVa om AthM edd | καὶ ante μήτηρ ViMaClBVa | καὶ inserui ex HVViMaCl BVa om AthM edd 7 comma post δοῦλος MaCl edd delevi | τὰς om Re 8 ὑμᾶς VM sed in hoc υ in η corr y 9 γοῦν inser Va2 οὖν Vi 10 θεραπεύοντος scripsi ex HAthCl θεράποντος VViMaBVaM edd | οὖν Vi | ἤμην] ἦν μοι Β | τὸν τρόπον HV 11 εὐνοιίαις Re | πραότατος ViMa 12 ἀγριαίνωνται Vi sed νῶσιν suprascr m2 14 τοσαύτης ἐπιμελείας τυγχάνειν παρὰ τοῦ πατρὸς BVa | περὶ πατρὸς Ath 15 τυγχάνων Μ sed εἰν supra ων m νος δὲ πάσης προσδοκίας ἐπέκεινα καὶ τυγχάνων ὧν ἐβουλόμην, ὅτε τὴν προυπάρχουσαν εὔνοιαν ἔδει δι- πλασιάζεσθαι, τότ’ ἂν κακόνους ὤφθην καὶ δυσμενέ- στατος; καὶ τίς ἂν ταῦτα πιστεύσειεν;

οὐκ ἐδεόμην | τοσαύτης ἐπιμελείας ὁρῶν ἔτι καὶ τὰ προσή- RIV 753 κοντα πράττειν δυνάμενος, ὅμως δὲ σώζεσθαι τὸν πα- τέρα καὶ μηδενὸς ἀηδοῦς πεῖραν λαμβάνειν ἑκάστοτε τοῖς θεοῖς ηὐχόμην καὶ πάντα κίνδυνον ὑπὲρ τούτου προθύμως ἀνεδεχόμην· εἶτα μὴ δεόμενος μὲν οὕτως ἐφρόντιζον, ἄνευ δὲ τῆς παρ’ ἐκείνου κηδεμονίας ζῆν μὴ δυνάμενος ἀνελεῖν ἂν ἐπεχείρησα καὶ πρὸς τοσαύ- την μιαιφονίαν ἀθρόως ἐχώρησα μηδέν τι πώποτε δυσχερὲς εἰς ἐκεῖνον διαπραξάμενος, οὐκ ἀντειπών, οὐ λόγῳ λυπήσας, οὐ θρασυνάμενος.

καίτοι γε τὰ μικρὰ καὶ φαῦλα τῶν ἀδικημάτων πρὸ τῶν μεγίστων καὶ δεινοτάτων ἅπαντες εἰώθασι διαπράττεσθαι. κἂν τοῖς γονεῦσιν ἀντείπῃ τις, δῆλον ὡς ὁ τοιοῦτος ὑβρί- σει, κἂν ὑβρίσῃ, τυπτήσει γε προιών, ὅσῳ δ’ ἂν προ- 1 Plat. rep. VI p. 509 B. Anth. Pal. I 102, 1 cum nota Ia- cobsii 4 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ (om Ma3 Brubr) πράγματος M m Ma3 B rubr 14 ἐνθύμημα ἀπὸ πράγματος B rubr 2 ἠβουλόμην Ma | διπλασιάσαι Ma 3 ἔφθην Mor 5 τὰ om Vi 6 δεόμενος Ma 7 ὧς Vi sed καὶ in marg m2 8 εὐχόμην Vi | καὶ — 9 ἀνεδεχόμην in marg Vi3 11 ἂν om BVa 14 θρασυνόμενος ViAthCl sed in hoc ο(1) in α corr m2, BVaM Mor | γε inser B rubr om Va 16 τῶν ἀδι- κημάτων καὶ φαῦλα HV | καὶ ante πρὸ MaCl 16 καὶ δεινο- τατῶν ἅπαντες scripsi ex HVMaClAthBVa καὶ δεινοτάτων ἀδικημάτων ἅπαντες Vi ἄπαντες καὶ δεινοτάτων Μ edd 17 ἀντείποι ViMaBVa | τίς HViMaB | ὑβρίσει reposui e libris ὑβρίσῃ edd 18 κἂν — προιών praemissis verbis τυπτήσω ἀττικῶς. Ἀριστοφάνης — καὶ Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. p. 176, 14 ed. Nauck βαίνῃ, γενήσεται χαλεπώτερος. ἐγὼ δὲ καινότατος τῶν πώποτε κακούργων γεγενημένων ὁμοῦ κακόνους καὶ μιαιφόνος;

καὶ τοσοῦτον ὁ δυστυχὴς μεταβέβλημαι τῆς πρότερον προαιρέσεως ὧς ἀνελεῖν ὃν διέσωζον, ὧς αὐτόχειρ γενέσθαι δι’ ὅν προδήλοις κινδύνοις ἐμαυ- τὸν δέδωκα καὶ πυρὶ καὶ θανάτῳ; πῶς γὰρ ἂν εἴη τῆς αὐτῆς εὐνοίας νῦν μὲν κινδυνεύειν καὶ σώζειν καὶ τεθνάναι πρὸ τοῦ πατρὸς προσήκειν ὑπολαμβάνειν, αὖθις δὲ τὸν αὐτὸν ἀναιρεῖν, ἐπιβουλεύειν καὶ πᾶσαν δυσμένειαν ἐπιδείκνυσθαι, καὶ τῆς μὲν μητρὸς αὐτὸν ποιήσασθαι προτιμότερον, νῦν δὲ τῶν φύσει πολεμίων παντάπασι δυσμενέστερον, καὶ τοῦ πυρὸς ἔργον ὅπως μὴ γένηται κινδυνεύσαντα τἠμῇ δεξιᾷ ταμιεύσασθαι τὸ κατόρθωμα; πάνυ γε. οὐ γὰρ τῶν αὐτῶν μαθημά- τῶν ἀμφότερα οὐδὲ τῆς αὐτῆς προαιρέσεως τούτων ἑκάτερον.

39. Τι δὲ καὶ βουλόμενος ἂν οὕτως ἐβουλευσάμην | δυσσεβεῖν καὶ ὑπὸ Ἐριννύων ἐλαύνεσθαι καὶ RIV 754 τελείαν ἐμαυτῷ κατασκευάσασθαι τὴν συμφορὰν καὶ τὴν λειπομένην ἀφελέσθαι παραμυθίαν, τῇ μητρὶ προσ- θεῖναι καὶ τὸν πατέρα καὶ πανταχόθεν ἔρημον ἐμαυ- τὸν ἀποδεῖξαι καὶ δυστυχέστατον; οὐ γὰρ ἱκανὸν ἦν τὸ δυστύχημα, μητρὸς ἀπώλεια, τυφλότης, πάντα τὰ χαλεπώτατα μόνῃ τῇ τοῦ πατρὸς σωτηρίᾳ φορητὰ νο- μιζόμενα;

τί δὲ τοσοῦτον ἀδικηθεὶς οὕτως ἀνηλεῶς ἠμυνάμην; ὃς πάντων μὲν τῶν προσηκόντων ἐτύγχανον, οὐδενὸς δὲ τῶν ἀβουλήτων διὰ τὸν πατέρα πεπείραμαι. καὶ ταύτην μὲν παρὰ πάντα τὸν χρόνον ἡμῖν ἐπιβουλεύ- ουσαν οὐδεπώποτε καίτοι δικαίως ἀμύνασθαι προειλό- μην, τὸν δὲ κακοῦ μὲν οὐδενός, ἀγαθῶν δὲ μυρίων αἴτιόν μοι γεγενημένον πῶς ἂν ἀνελεῖν ἐπεχείρησα;

41. Ναί φησιν. ἠγανάκτεις γὰρ ὅτι μοι τὸν κλῆρον παντάπασι δεδωκὼς ἄμοιρόν σε κατ- έστησεν. ὠργιζόμην, εἰπέ μοι, πρὸς θεῶν, ἐφ’ οἶς ὑπὲρ 1 ἡ βούλησις M rubr Ma3 9 ἐπιχείρημα ἀπὸ αἰτίας B rubr 16 τὰ εἰκότα τῶν ἀέ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἄχρι τέλους om M rubr) M rubr Ma3 18 ἡ λύσις κατὰ ἔνστασιν M m Ma3 1 βουλόμενος Va sed λο in ras 4 litt m2 | οὕτως ἂν Μ Mor 2 ὑπὲρ Β | ὑπὲρ γονέων post ἐριννύων HV | καὶ om HV ViMaClAth 3 αὐτῶ Vi | κατασκευάσαι HVCl κατ’ καταστῆσαι Ma sed γρ κατασκευάσασθαι suprascr m3 | καὶ om ViClAth 4 τὴν inserui e ViClAthBVa om HVMaM edd 5 καὶ (2) inser Va 2 | αὐτὸν ViB 6 οὐδὲ Ma 7 τὰ om Η 12 ταύτην Bcripsi ex HVViMaClAthVa ταύτῃ ΒΜ edd | ἡμῖν iuserui ex HVViMaClAthBVa om Μ edd | ἐπιβουλεύουσαν scripsi ex H VViMaCl ἐπιβουλεύσασαν Ath ἐπεβούλευσα BVaM edd | οὐδὲ πώποτε Η οὐδὲ πώποτε VMa sed in hoc πο inser m3, ClBVa edd | δικαίως ἀμύνασθαι] „interponi velim ἂν“ Re | ἀμύνεσθαι ὢ 15 ἂν inserui e BVaM om HVViMaClAth edd 18 μοι om HV | θεοῦ Μ ἐμοῦ βουλευσάμενος ἔπραξεν εἰδὼς τὴν ἐκείνου διά- νοιαν μεθ’ ἧς οὕτω περὶ τοῦ κλήρου βεβούλευτο καὶ κοινωνὸς τῆς σκέψεως καὶ μερίτης γεγενημένος;

ἐκεῖ- νος γάρ, ὦ ἄνδρες δικασταί, συνεχῶς ταύτην ὁρῶν ἡμῖν ἐπιβουλεύουσαν καὶ παντελῶς ἀνελεῖν σπουδάζου- σαν δι’ οὐδὲν ἕτερον ἢ τὴν τῶν χρημάτων ἐπιθυμίαν ἔγνω συμφέρειν καὶ τὴν ἑαυτοῦ γνώμην ἡμῖν ἀνήνεγκε μηχανήσασθαί τι πρὸς τὴν ταύτης ἐπιθυμίαν δι’ οὗ παύσει μὲν αὐτὴν ἡμῖν ἐπιβουλεύουσαν, παύσει δὲ πανταχόθεν καθ’ ἡμῶν ῥᾳδίως μηχανωμένην.

λογι- ζόμενος οὖν συνοίσειν ἐνόμιζε τῆς πρὸς ἡμᾶς δυσμε- νείας ἀνελεῖν τὴν πρόφασιν καὶ μόνῃ τὸν κλῆρον κατα- λιπεῖν. οὕτω γὰρ ἕξειν ἑκάτερον καλῶς, καὶ τὸ πε- παῦσθαι ταύτην ἐπιβουλεύουσαν καὶ τὸ μὴ δοῦναι RIV 755 βεβαίαν | ἤδη τὴν χάριν. ἐξεῖναι γὰρ αὐτῷ μετὰ ταῦτα τὰ γραφέντα πάλιν ἐπανορθώσασθαι. ταῦτα βου- λευσάμενος ὁ πατὴρ οὕτως ἔπραξε, ταῦτα διανοηθεὶς 3 cf. ad t. III 256, 11; IV 126, 15; 262, 20; V 64, 15 3 ἐπιχείρημα ἀπὸ πράγματος B rubr 1 ἐμοῦ Ath sed γρ ἐμῶν in marg | συμβουλευσάμενος Ma sed συμ antepos m3 2 βεβούλητο MaAthVaM Mor | καὶ om HVViMa sed in hoc inser m3, ClAth 3 μεριστὴς HVViMa sed in hoc γρ μερίτης in marg m 3, Cl | signum interrogationis posui ex HAth punctum reliqui libri edd 6 τὴν τῶν in- serui e libris om edd 7 εἰ τὸν βίον αὐτὴ καταλίποι post συμφέρειν edd delevi | αὐτοῦ Vi ἑαυτῆς Ath | ἡμῖν om BVa 9 ἐπιβουλεύουσαν ἡμῖν MaCl | ἡμῖν om Β | καὶ post δὲ Ma 10 καθ’ ἡμῶν ῥᾳδίως] ῥᾳδίως ἡμῖν Vi 12 καὶ om Οἶ’ inser Ma3 | τῶ ante μόνῃ Ma et in ras Cl2 | ἀπολιπεῖν Vi sed κάτα supra ἄπο m2 13 δὲ BVa | ἔξει Vi | καλῶς ἑκάτερον Η VVi | ἑκάτερα πεπαύσεσθαι HVVi 14 τὴν ante ἐπιβουλεύουσαν Vi 16 ἥδει 15 εἷναι Ath | ἐξῆν Ma | αὐτὰ Vi | μεταταῦτα V MaClBVaM edd 16 τὰ inser Va2 ἄμοιρόν με τότε τοῦ κλήρου κατέστησε.

πῶς οὖν ἀγανακτεῖν εἰκὸς ἐφ’ οἶς ὑπὲρ τῆς ἡμετέρας ἀσφαλείας ἐμηχανήσατο; πῶς δὲ· διὰ ταῦτα χαλεπῶς φέρειν ἃ τῆς περὶ ἡμᾶς εὐνοίας ἕνεκεν πράττειν ἐνόμιζε, καὶ ἐφ’ οἶς ἔδει τῆς ὑπερβαλλούσης κηδεμονίας μᾶλλον αὐτὸν ἢ πρότερον ἀγαπᾶν, ἐπὶ τούτοις ἀγανακτεῖν καὶ μέχρι τῶν ἀνηκέστων καὶ δεινοτάτων ἐκτείνειν τὴν ἀγανά- κτησιν;

εἰ δὲ καὶ μὴ ταῦτα φρονῶν ἔγραφεν, ἀλλ’ ὄντως ἀλλότριόν με καταστῆσαι τοῦ κλήρου βουλόμε- νος, οὐκ ἦν μοι λυσιτελέστερον ζῆν ἢ τεθνάναι καὶ δι’ αὐτὸ τοῦτο τὸν ἐμαυτοῦ πατέρα; περιόντος μὲν γὰρ ἐλπὶς ἦν καὶ μεταβολὴν γενέσθαι τῆς προαιρέσεως καὶ πρὸς τὴν φύσιν πάλιν ἐπανελθεῖν καὶ λῦσαι μὲν ἃ πρότερον ἀπατηθεὶς διεπράξατο, προτιμοτέραν δὲ ποιήσασθαι τῶν διαβολῶν τὴν ἀλήθειαν καὶ βελτίονι κρίσει τὴν μὴ προσήκουσαν διορθώσασθαι· τελευτή- σαντος δὲ παντελὴς μὲν ἀπώλεια, προσδοκία δὲ τῆς ἐπὶ τὸ κρεῖττον μεταβολῆς πανταχόθεν ἀνῄρητο μηδε- μιᾶς ἔτι λειπομένης ἐλπίδος. ἃ γὰρ εἰκὸς ἦν πράξειν, 14 Arist. eth. Nic. I 4 p. 1096 a 16. [Quintil.] decl. II § 15 p. 33, 33—14 ed. Lehn. 8 λύσις (om (M m Ma3) κατὰ ἀντιπαράστασιν M m Ma3 Mor ἐργασία ἀπὸ τοῦ ἐναντίου B rubr 12 ἐνθύμημα ἀπὸ πράγμα- τος B rubr 1 τότε om HV 3 διαταῦτα ViMaB 7 ἐκτίνειν Μ 8 signum interrogationis posui punctum (colon Ath) libri edd I καὶ om M 9 ὄντος Vi | τοῦ κλήρου καταστῆσαι ViBVa | βουλόμενος scripsi ex HVViMaClAth cum lacobsio Lect βου- λευόμενος ΒΜ edd βουλευσάμενος Va 10 μοι om HV 11 διὰ Va sed ὰ in αὐτὸ corr m2 | προιόντος Vi sed περιόντος in marg m2 12 καὶ om MaVa 13 λῦσαι Ma sed γρ κω- λύσαι suprascr m3 λύσαι HAth κωλύσαι BVaM Mor 14 προτιμότερον Ath a 17 παντελὴς Vi sed πάντα in marg 19 ἔτι om Vi | ὑπολειπομένης Vi sed ἔπι in marg m2 εἰ περιῆν, ἀδύνατον ὑπάρχειν ἀπολωλότος.

ἵν οὖν αὐτὸς μὲν ἐκπέσω τοῦ κλήρου παντάπασι, ταύτῃ δὲ βεβαίαν τῆς τῶν ὑπαρχόντων περιουσίας τὴν κτῆσιν παρασκευάσω, τὸν πατέρα διεχρησάμην καὶ τοσαύτην μιαιφονίαν ἀνεδεξάμην; εἰ γὰρ τοὐναντίον ἀπροσδόκη- τον ἦν ζῶντος μὲν τὸν κλῆρον κομίσασθαι, τεθνεῶτος δὲ παραχρῆμα τὸ λαβεῖν πρόχειρον, πρὸς τοσοῦτον ἂν RIV 756 ἦλθον ἀπανθρωπίας | ὧς χρημάτων ἕνεκεν φόνον ἐργάσασθαι καὶ τοῦτον πατρῷον; καὶ τῆς μὲν ἐμαυτοῦ σωτηρίας τὴν τοῦ πατρὸς προετίμησα, δι’ ἢν δὲ κιν- δυνεύειν προθύμως καὶ τεθνάναι δεῖν ὑπελάμβανον, ταύτην ἂν προηκάμην τὴν τοῦ κλήρου γεγενημένην ἡμῶν ἀλλοτρίωσιν αἰτιώμενος;

ἀγανακτεῖ δέ τις οὕτως ἐπὶ τοιούτοις ἐγκλήμασι καὶ μηδὲν ἀνήκεστον πεπονθὼς πρὸς τὴν τοῦ πατρὸς ἀναίρεσιν παροξύνε- ται; πολλά τις ἂν εἴποι πρὸς ἑαυτὸν πρίν τι τῶν δει- νῶν διαπράξασθαι, πλείω δ’ ἐμοὶ περιῆν τῶν ἄλλων λογιζομένῳ ῥᾳδίως φέρειν τὴν ἀγανάκτησιν.

νῦν 5 ἐργασία ἀπὸ ἐκ M m Ma3) τοῦ ἐναντίου HB rubr M m Ma3 1 εἴπερ ἢν HV | ἴνα VaM edd 3 βεβαίαν Ma sed αν in ras m3 | γρ ἐργασία in marg Mor quod fuit scholion ad 1. 5 „vide num vocabula τῶν ὑπαρχόντων e scholio sint, quae idem dicant atque τῆς περιουσίας“ Re at cf. p. 677, 13 | κρί- σιν BVa et γρ in marg Ma3 4 καὶ — 5 ἀνεδεξάμην om Vi | ἐνεδεξάμην Ma 6 ἢν om Μ | κομίσασθαι Ma sed ο in ras m3 7 δὲ om Vi | πρόχειρον scripsi ex HV sed in hoc δῆλον supra χεῖρον m2, Μ πρόδηλον ViMa sed in hoc γρ πρόχειρον suprascr m3, ClAthBVa edd 10 τὴν omVi | προ- ετίμησα Vi sed προσετίμησα in marg m2 11 καὶ τεθνάναι προθύμως BVaM Mor 13 ἡμῖν Vi | δὲ τίς Vi 15 τοῦ inser Vi2 | ἀφαίρεσιν Vi sed ἀναίρεσιν in marg m2 16 πολλὰ τίς | εἴποι Va sed οι ras m2 εἴπη HV εἰπεῖν MaCl | αὑτὸν Vi | ἔχοι post ἑαυτὸν MaCl, ἔχει Vi sed οι supra ει m2 17 δέ μοι HVMaClAth εἰς ἡμᾶς ὁ πατὴρ ἐξήμαρτεν, ἀλλ’ εὖ πεποίηκεν ἤδη πολλάκις. τῶν ὑπαρχόντων ἀμοίρους κατ- έστησεν, ἀλλὰ τῆς γενέσεως γέγονεν αἴτιος. τὰ μείζω δὲ τῶν καταδεεστέρων καὶ τὰ πλείω τῶν ἐλαττόνων καὶ τῶν ὕστερον γεγενημένων τὰ πρεσβύτερα τιμιώτερα. κἂν νῦν ὀργίζηται, προϊ- ὼν ἔσται φιλανθρωπότερος. ἐπὶ τοῦ παρόντος κεκίνηται, μικρὸν ὕστερον πατὴρ ὧν ἐπιγνώ- σεται.

ταῦτα καὶ τὰ τούτοις ὅμοια πρὸς ἐμαυτὸν ἔφην ἂν, εἰ δυσμεναίνων ἐτύγχανε καὶ μὴ τοῦ συμφέ- ροντος ἕνεκεν οὕτω βεβούλευτο. τὴν δὲ τῶν πεπραγ- μένων διάνοιαν ἀκριβῶς ἐπιστάμενος τίνα τῆς πρὸς ἐκεῖνον ὀργῆς εἶχον τὴν πρόφασιν;

χωρὶς δὲ τού- των οὐκ εὔηθες δοκεῖν μὲν ἀμύνεσθαι, πολλῷ δὲ δή- πουθεν ἐμαυτὸν ἀδικεῖν χαλεπώτερα, καὶ δι’ ὧν τις τιμωρίαν λαμβάνει, διὰ τούτων ἑαυτῷ βλάβην προσ- 10 cf. p. 692,4; 340,19. Dem. cor. p. 300,24 13 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας M m Ma3 1 πρὸς Vi sed εἰς in marg m2 | ἐξήμαρτεν Cl sed ὲν corr m2 2 τῶν — κατέστησεν om HV | πεποίηκεν BVa sed in hoc κατέστησεν in marg m2 3 γεννήσεως HV | τὰ μείζω — 6 τιμιώτερα praemissis verbis ἐκ τῶν μελετῶν laudat auctor excerpt. Neapol. II C 32 fol. 284 v 9 ἑαυτὸν Ma sed ἑ in ἐμ corr m3, ClAth 10 δυσμενὴς HV δυσμενὴς ὢν Vi | μὴ Vi sed μὴν in marg m2 11 ἕνεκα Ma 12 τί Vi sed τίνα in marg m2 14 δήπουθεν ἐμαυτὸν ἀδικεῖν scripsi ex HVVi sed in hoc ἀδικεῖν ante ἐμαυτὸν, Ma sed in hoc δεινότερον post δήπουθεν inser m3, ClAth δήπου δεινότερον ἀδικεῖν ἐμαυ- τὸν BVa sed in hoc τερον ἀδικεῖν in ras minore m2, Μ edd 15 χαλεπώτερον Vi sed α supra ον m2 | ἂν ante τις Μ edd delevi | τίς HViMaAth 16 τιμωρίας Vi | λαμβάνει scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ ἐπάγει in marg m3, ClBVa ἐπάγει Ath sed γρ λαμβάνει in marg λαμβάνῃ Μ edd | διατούτων Ma ἑαυτ(??)ν Ath ἑαυτὸν Vi sed ἑαυτῶ in marg | βλάβην in marg Vi2 ἄγειν ἀνήκεστον; τί γὰρ ἀνδροφόνου τῶν ὄντ’ ὢν ἀνοσιώ- τερον; ὅταν δὲ καὶ πατέρα τις διαχρήσηται καὶ τὸ δεινὸν ἐκεῖνο καὶ παρὰ πᾶσιν ἀπιστούμενον ἔργον RIV 757 τολμήσῃ τις, Ἡράκλεις, τοῦ δυσσεβήματος. | οὐδὲ τὴν μίμησιν τοῦ τοιούτου δράματος ἐπὶ σκηνῆς ἰδεῖν εὖ φρονῶν ἄν τις ἀνάσχοιτο.

51. Πρὸς δὲ τούτοις κἀκεῖνο πρὸς ὑμᾶς εἰπεῖν βούλομαι. πολλὰ μὲν καὶ μεγάλα τῶν τοῦ βλέπειν ἐστερημένων τὰ δυστυχήματα, τὸ δὲ δὴ μέγιστον, αὐ- τοὶ μὲν οὐκ ἂν λάθοιέν τι διαπραττόμενοι, πάντες δὲ τούτοις ἀκινδύνως ἐπιβουλεύουσι. πῶς ἂν οὖν τὸν φόνον ἐτόλμησα δεδιὼς μή τις θεάσηται καὶ ταύτην μάλιστα συγκαθεύδουσαν φυλαττόμενος; πῶς δ’ ἂν αὐτὸν ἐκεῖνον ἐπέγνων ὅν ἀνελεῖν ἐσπούδαζον ὁ πάν- τὼς χειραγωγούμενος;

οὐχ οὕτω ταῦτ’ ἔχει. πόθεν; σὸν ὡς γυναικὸς καὶ ταύτης μητρυιᾶς τὸ δυσσέβημα προγόνῳ μὲν ἐπιβουλεύειν προῃρημένης, τοῦ δὲ κλή- 4 cf. t. V 540, 9; VI 597, 4 17 cf. p. 678, 17; 681, 3; 687, 16; 690,4; 691,5. Poll. III 27 1 ἐνθύμημα ἀπὸ προσώπου B rubr 7 εἰσβολὴ τῆς (om Ma3) δυνάμεως M m Ma3 ἡ δύναμις ᾖ (ἦ α cod.) ὡς φεύγων κέχρηται λέγων Β 11 ἡ δύναμις M rubr Ma3 ἡ βούλησις ῃ ἠ cod.) ὡς κατήγορος κέχρηται ὁ πηρός Β 15 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ (om Ma3) προσώπου τῆς μητρυιᾶς καὶ τῆς αἰτίας Mm Ma3 2 καὶ om V | τίς HViMaAth 3 παρὰ inserui ex HVVi MaClAthBVa om Μ edd 4 τολμήσει ViCl | τίς HVi 6 ἂν om ViBVaM Mor 7 ἐκεῖνο Vi 8 τῶν Va sed ῶν in ras m2 | τοῦ om BVaM Mor 10 λάθοιεν τί Ma 11 οὖν ἂν MaCl I ἂν om HV | οὖν om Vi 13 δὲ V edd 14 πάν- τοσε HV πάντα Vi „fortasse voluit πανταχῆ“ Re 15 οὕτως Ath | ταῦτα AthBVa | ὅθεν Vi sed πόθεν in marg m2 16 γυναικὸς Ma sed ὸς in ras m3 | ταῦτα Η 17 προγόνων Ath προγόνοις ViVaM Mor | μὲν om Va | προειρημένης H ῥοῦ παντὸς ἐφιεμένης, δυσμενέστερον δὲ καὶ πρὸς τὸν ἄνδρα διακειμένης, ὅτι τοῦ παιδὸς ἑώρας κηδόμενον καὶ ἃς καθ’ ἡμῶν ἐκίνεις ἐπιβουλὰς ἀνονήτους παρα- σκευάζοντα καὶ φύλακα διαπαντὸς ἀήττητον καὶ γήρᾳ μὲν ἤδη κατειλημμένον, παιδοποιήσασθαι δὲ μηκέτι δυνάμενον.

ταῦτα σέ, πάτερ, κακῶς ἀπολώλεκεν, ἡ πολλὴ περὶ ἡμᾶς εὔνοια, τὸ τῆς κηδεμονίας ἡμῶν ἀνυ- πέρβλητον, ἡ τῆς γυναικὸς τῶν χρημάτων ἐπιθυμία δι’ ἢν καὶ πάλαι μὲν ἡμῖν ἐπεβούλευε, νῦν δὲ τὴν ἀνήκεστον ταύτην ἐπιβουλὴν ἀθρόως ἐπήνεγκε.

54. Καίτοι τί βουλομένη, φησίν, ἀπέκτεινα τοῦ κλήρου κυρία γενομένη; τὴν κτῆσιν τούτου βεβαιοτέραν καὶ ἀσφαλέστερον ἑλεῖν τὴν τῶν χρημάτων περιουσίαν καὶ μηδεμίαν ὕστερον τοῦ πατρὸς δεδιέναι μεταβολήν. ᾔδεις γάρ, ᾔδεις | τὴν ἐκείνου διά- RIV 758 νοιαν καὶ τὴν περὶ ἡμᾶς εὔνοιαν ὅση τις ἦν ἀφ’ ὧν σοι πολλάκις ὑπὲρ ἡμῶν συνεβούλευεν, ἀφ’ ὧν θερα- πεύειν ἠξίου καὶ τοῦ μὲν ἐπιβουλεύειν ἀφίστασθαι, μητρὸς δὲ μᾶλλον ἢ μητρυιᾶς ἐπιδεικνύειν προαίρεσιν.

τούτοις τεκμηρίοις χρωμένη τὴν διαθήκην ὑπώ- 6 ἀποστροφή ΗΒ 11 ἡ ἑτέρα βούλησις M rubr Ma3 12 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας M m Ma3 1 καὶ om Μ 2 ἐώρας Ma sed ἃς in ras m3 ἑώρακας AthCl 3 ἡμᾶς Va sed ῶν supra ᾶς m2 5 καὶ ἀποστροφῇ ante κατειλημμένον ΒΜ edd, ἀποστροφῇ Va delevi ut e scholio sequenti ortum 6 ταὐτά σε Η 8 χρημάτων Vi sed χρηστῶν in marg m2 9 ἐν ἡμῖν in ras Va2 | ἡμῖν om Μ | ἐπεβούλευεν ἡμῖν Vi | ἐπεβούλευσε HV | νῦν δὲ] καὶ νῦν Vi 10 ἀθρόον Ath | ἐπήνεγκεν Ma 11 Καίτοι] καὶ Vi 12 γεγενημένη Η V 13 „post βεβαιοτέραν videtur deesse ποιεῖσθαι tibi facere scil. βουλομένη“ Re | καὶ om HVMaClAthBVa | ἀσφαλεστέραν Vi | „malim ἔχειν“ Re 14 μὴ δὲ μίαν Η μὴ μίαν Μ 17 περὶ Vi | συνεβούλευσεν HV 20 τούτου Vi | χρωμένης Vi πτευες, ὑπενόεις. σαφῶς ἐγίνωσκες τὸ περὶ τοῦ κλή- ρου τοῦ πατρὸς διανόημα. διὰ τοῦτο τὸν φόνον εἰργά- σω, διὰ τοῦτο τοὐμοῦ πατρὸς αὐτόχειρ ἐγένου βουλο- μένη μὲν ἀκίνητον διαμεῖναι τὴν περὶ τοῦ κλήρου προαίρεσιν, ὑποτεμνομένη δὲ τῷ θανάτῳ τὴν ἐπὶ τὸ βέλτιον ἐκείνου μεταβολὴν καὶ τὸν χρόνον παραιρου- μένη τῆς μεταγνώσεως.

οὐ γὰρ ἠγνόεις ὡς ζῶντος μὲν τοῦ πατρὸς τῷ μὲν δοκεῖν τὸν κλῆρον ἐκέκτησο, δεσπότης δὲ τῶν ἑαυτοῦ περιὼν ἐκεῖνος ἦν ἀληθέστε- ρος καὶ ὧς πρὸς τῷ πεπρωμένῳ τέλει τοῦ βίου γενό- μενος τῷ παιδὶ τὸν κλῆρον ἐάσει καλὸν ἅμα καὶ δί- καιον λογισάμενος, ἀναιρεθέντος δὲ φόβος μὲν οὐδεὶς μεταγνώσεως, τῶν δὲ χρημάτων ἡ κτῆσις βεβαιοτέρα καὶ λοιπὸν ὁ κλῆρος ἀκίνδυνος τοῦ δυνηθέντος ἂν ἀφελέσθαι πάλιν ἀνῃρημένου καὶ διὰ τῆς αὐτῆς πράξε- ως ὑπάρξει μὲν τυχεῖν ὧν ἐσπούδαζες, ὑπάρξει δὲ συμφοραῖς ἀνηκέστοις περιβαλεῖν τὸν πρόγονον ὀρφα- νόν, ἔρημον, τῶν ἀναγκαίων ἐνδεᾶ καταστήσασα.

57. Ῥᾳδίαν δὲ τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι τοῦ πατρὸς 16 ἡ δύναμις Β 19 ἡ ἑτέρα δύναμις ἤτοι ἡ τῆς μητρυιᾶς M rubr Ma3 1 „aut ὑπενόεις delendum est, ut schol. vocabuli ὑπώπτευες, aut 60 servato sic est leg. ὑπώπτευες. ttim nova init sententia: ὑπενόεις, μᾶλλον δὲ σαφῶς ἐγίνωσκες“ Re 2 τοῦ om HV | et 3 διατοῦτο HViMaAthB 3 τοῦ ἐμοῦ MaCl 4 εἷναι Η V | περὶ — 5 προαίρεσιν in ras Va2 et in marg Va3 6 παρ- αιρουμένη Va sed αρ in ras m2 προίαιρουμένη Ma προ- αιρουμένη Οἶ’ προορωμένη Vi γρ περιαιρουμένη in marg Mor 8 ἐκέκτητο Ath sed σο in marg 9 αὐτοῦ ΒVaM edd 11 καλὸν om AthBVaM πρέπον MaCl et γρ in marg Mor 12 εἷναι καὶ πρέπον post λογισάμενος Μ 13 κτημάτων Vi 16 ἐσπούδαζεν V 18 καταστήσασθαι Vi sed σασα supra σασθαι m2 19 τοῦ πατρὸς τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι Vi sed τὴν ἀναίρεσιν ἔσεσθαι in marg m2, MaCl κατανοήσασα προχειρότερον ἐπὶ τὸν φόνον ἐχώρησεν. ὁ μὲν υἱός, ἔφη πρὸς ἑαυτήν, εὐνούστατος μὲν περὶ τὸν πατέρα καὶ πρόθυμος, τυφλὸς δὲ καὶ τοῦ φυλάξοντος μᾶλλον δεόμενος ἢ βοηθεῖν ἄλλῳ δυνάμενος. οὐδεὶς δ’ ἕτερος κωλύσει διαχρωμέ- νῆν, οὐδεὶς ἐπιβουλεύουσαν ἐκείνῳ φωράσει. νῦν μὲν οὐ καιρὸς ἔσται τῆς ἀναιρέσεως, καθεύ- δοντος δὲ ῥᾳδίως αὐτόχειρ γενέσθαι δυνήσο- μαι. |

κἂν τὸν φόνον ἐργάσωμαι, δια- RIV 759 φεύξομαι καὶ τὸ ἔγκλημα. τίς μὲν γὰρ ἐγκαλέ- σεῖ, τίς δὲ ἑλκύσει προθύμως εἰς δικαστήριον; ἂν μὲν ἀλλότριος ᾖ, μάλιστα μὲν ὀκνήσει τὸν κίνδυνον, προελόμενος δὲ καὶ τῶν καθ’ ἡμᾶς μηδὲν ἀκριβῶς ἐπιστάμενος ἁλώσεται μάτην συκοφαντῶν· ἐὰν δὲ τὴν γραφὴν ὁ παῖς ἀναδἐ- ξηται, τὸν φόνον ἀντεγκαλέσω καὶ καταστήσω ῥᾳδίως εἰς κίνδυνον ἄπιστον μὲν ἔγκλημα παι- δὶ σπουδαίῳ πατρῷον φόνον ἐπάγουσα, πολλοῖς 16 Dem. Boeot. dot. p. 1012, 17 1 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ προσώπου M m Ma3 ἐπιχείρημα ἀπὸ προσώπου οἰκείου τῆς μητρυιᾶς Β 7 ἀπὸ τοῦ καιροῦ M m Ma3 1 προχειρότατον HV 2 μὲν περὶ] περὶ Vi sed δὲ πρὸς 4 φυλάξαντος Cl sed α(2) in ο corr, AthM | ἢ — 5 δυνάμενος om Β 5 δὲ HV | διαχρωμένη Vi 6 ἐπι- βουλεύσασαν Vi | φωράσει Ma sed γρ καὶ φράσει in marg m3 φράσει Vi 7 οὐ scripsi e ViB ὁ reliqui libri sed οὐ supra ὁ Va, edd 8 γενέσθαι δυνήσομαι scripsi ex HWiMaClAth γενήσομαι BVaM edd 10 μὲν om Ma | γὰρ om Β | ἐγκα- λέσει scripsi ex HVViMaClAthVa καλέσει Β ἂν καλέσῃ Μ ἂν καλέσει edd sed γρ ἐγκαλέσῃ in marg Mor 11 τίς δὲ ἐλ- κύσει inserui ex HV om reliqui libri edd | τὸ ante δικαστήριον Vi 12 ᾖ Vi sed ἦν in marg m2 14 μηδὲν ἀκριβῶς scripsi ex HVViMaClAth ἀκριβῶς οὐδὲν VaM edd οὐδὲν Β 18 πατρῷον HVi δὲ δυναμένη πρὸς τὸν ἔλεγχον χρήσασθαι τεκ- μηρίοις. οἷς γὰρ αὐτὴ διεπραξάμην ἐπιβουλεύ- συσα, τούτοις κατὰ τοῦ παιδὸς χρήσομαι. καὶ διὰ τῶν αὐτῶν ὁμοῦ μὲν ἐκεῖνον ἔνοχον ἐπι- δείξομεν, ὁμοῦ δὲ τὴν δίκην διαφευξόμεθα.

59. Τούτων οὖν οὕτω βεβουλευμένων τὰ μὲν ἤδη κατ’ ὤρθωσε, τὰ δὲ προσθήσειν ὑπείληφε. φάρμακον γοῦν ἔχων ἐφωράθης, φησί, καὶ οἷς ἂν κατ’ αὐτῆς τις χρήσαιτο, ταῦτα καθ’ ἡμῶν προφέρειν οἴεται δεῖν. τὸ μὲν οὖν δεδέσθαι φάρμακον ἐν τοῖς ἱματίοις οὐκ ἂν ἀρνηθείην, ὅτι δ’ ἐκ ταύτης γέγονε τὸ σκευώρημα, πρόδηλον. ἡ μὲν γὰρ τοῦτο τῷ πατρὶ κατεμήνυσεν, ὁ δὲ παραχρῆμα τὴν ἐπιβουλὴν ὑπενόησε καὶ ὡς ἐρωτή- σαντος πόθεν εἴη τὸ φάρμακον ἐσιώπησα διὰ τούτου 14 [Quintil.] decl. II § 5 p. 24, 12 8 τὰ εἰκότα τῶν ἀπ’ ἀρχῆς ἀπαρχῆς Ma3) ἄχρι τέλους M rubr Ma3 τὰ ἀπ᾿ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἐξ ἀντιθέσεως Β 9 ἡ λύσις τῶν ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἐξ ἀντιθέσεως διὰ μεταθέσεως τῆς αἰτίας Β 1 χρήσασθαι scripsi e MaClAth διαχρήσασθαι HV sed in hoc δία eras χρῆσθαι ViBVaM edd | τοῖς ante τεκμηρίοις inser Ma2 2 ἐπιβουλεύσασα Vi 3 χρήσομαι (sed ομ in ras m3) κατὰ τοῦ (sed τ in ras m3) παιδός Ma 4 ἐπιδείξομαι Ma ἐπιδείξομαι Cl ὑποδείξομεν BVa ἀποδείξω Vi sed ὑποδείξομεν in marg m2 5 φεύξομαι Vi sed διαφευξόμεθα in marg m2 6 μὲν Vi sed οὖν in marg m2 | οὕτως HVViMaClAth 8 οὖν HV | κατ’ αὐτῆς ἄν τις Vi ἄν τις κατ’ αὐτῆς HVAth Re 9 προσφέρειν Ma sed σ eras 10 τὸ ante φάρμακον Μ 11 ὅτι — 12 πρόδηλον praemissis verbis σκευώρημα ἡ ἐπι- βουλή Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. σκευωρῶ p. 164. 15 ed. Nauck | δὲ HVVi Lopad | ἐκ om HV | σκαιώρημα Ma sed ευ supra αἰ m3, Cl cf. p. 663,7; 664,10; 681,2 et 9; 683, 13; 686, 6; 687, 9 et 14; 691, 15 et ad p. 325, 15 12 δῆ- λον Lopad | τούτω Vi 13 τὴν om Η inser V2 | ἐπενόησε Vi MaClAth 14 διατούτου Β τὴν καθ’ ἡμῶν ἐπήρειαν ἐνδειξάμενος, συνῆκε τὸν τρόπον τοῦ σκευωρήματος καὶ τὴν ταύτης πονηρίαν εἰκότως ἐμίσησε τοιαῦτα κατὰ τοῦ προγόνου μηχανω- μένης.

τὴν γὰρ τυφλότητα τὴν ἐμὴν ἀφορμὴν αὐτάρκη πρὸς ἅπασαν ἐπιβουλὴν εὐτυχήσασα συνεχῶς ἐχρῆτο τούτῳ καθ’ ἡμῶν τῷ πλεονεκτήματι. καὶ τὸ φάρμακον ἐκεῖνο θοἰματίῳ τῷ ἐμῷ φέρουσα ἐγκατέ- δησε. | τίς γὰρ οὐκ ἂν λάθοι τυφλὸν πάντα κατ’ RIV 760 αὐτοῦ σκευωρούμενος καὶ παρόντος πράττων ἃ βού- λοιτο καὶ μετὰ πλείστης ἀδείας τὰ χείρω προφανῶς μηχανώμενος;

ἤ, πρὸς θεῶν, οὕτως ὑπῆρχον ἀνό- ητος ὧς τυφλοὺς εἶναι καὶ τοὺς ἄλλους ὑπολαμβάνειν καὶ παρασκευάζειν μὲν δηλητήριον, δῆλον δὲ τούτῳ ποιεῖν ὧς ἐπεβούλευον; τίνα δὲ τούτῳ διαφθεῖραι προ- ῃρημένος περιῄειν τοῖς ὁρῶσιν ἐπιδεικνύμενος; πότε- ρον ταύτην ἢ τὸν πατέρα; καθ’ ἑκάτερον γὰρ αὐτὴν 13 cf. p. 682,13; 683,8; 684,12; 685,3; t. IV 441, 7 7 ἡ πιθανὴ ἀπολογία B rubr 11 διλήμματον Β 1 ἡμᾶς Β | ἐπιδειξάμενος HV „malim ἐκδεξάμενος intelli- gens, colligens“ a Re 2 σκευωρήματος Cl sed εὑ in αἰ corr σκευωρήματος Ma | τιμωρίαν BVa 3 τοιαῦτα scripsi ταῦτα libri edd 5 τὴν ante ἐπιβουλὴν Vi 6 ἐπιβουλεύματι Vi sed πλεονεκτήματι in marg m2 7 ἐκείνω Μ | τῷ ἱματίῳ MaCl | ἐγκατέδησε scripsi auctore Cobeto Coll 293 συγκατέδησs libri edd 8 οὐκ ἂν] ἂν οὐκ ἂν HV οὐ ViMa sed in hoc οὐκ ἂν suprascr m3 ἂν οὐ Cl | λάθοι reposui ex HVMaClAth BVa cum lacobsio Anth. Pal. III 110 λάθῃ ViM edd | τὰ ante κατ’ HV 9 σκαιωρούμενος MaCl sed in hoc αι ex ευ corr m3 | πράττειν Vi sed ων supra ειν m2 12 τοὺς om Η inser V2 13 τούτῳ scripsi auctore Re τοῦτο libri edd 14 ἐπι- βουλεύων Ma sed ἐπεβούλευον suprascr m3 Cl | τοῦτο Vi | δια- φθείρειν BVa 16 διλήμματον post πατέρα Ath sed in textu circumductum et in marg deletum cf. schol. Β ad l. 11 | γὰρ om Vi συκοφαντοῦσαν ἐπιδείξομεν.

εἰ μὲν τὸν πατέρα φήσειεν, ἀνθ’ ὅτου λεγέτω. καὶ τὴν πρόφασιν αὐτὴν ἐρωτήσατε. τοῦ γὰρ κλήρου μηδέπω ταύτῃ δεδωρημέ- νου δι’ ὅν, ὥς φησιν, ἠγανάκτησα, τίνα τις ἂν εἴποι ἄλλην αἰτίαν ἣν προλαβὼν ἐπεβούλευον; εἰ δὲ κατ’ αὐτῆς ηὐτρέπιστό μοι τὸ φάρμακον, πῶς ταύτην μὲν ἀνελεῖν ἐσπούδαζον, ἀντὶ δὲ ταύτης τὸν πατέρα διεχρη- σάμην;

εἶτα πῶς οὐκ ἄλογον ἐγκαλεῖν μὲν ὡς ἐπι- βουλεύοντι τῷ πατρί, τεκμήριον δὲ τούτων ἀπαιτου- μένην προφέρειν τὸ δηλητήριον, ὃ τὴν κατὰ τοῦ πα- τρὸς ἐπιβουλὴν οὐδαμῶς ἐπιδείκνυσιν;

ἡδέως δ’ ἂν αὐτὴν κἀκεῖνο μεθ’ ὑμῶν ἐρωτήσαιμι, πότερόν ποτε τοῦτο τὸ δηλητήριον οὕτως ἦν πρόδηλον ὧς εἶναι καταφανὲς ἢ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἐλάνθανεν; εἰ μὲν γὰρ πρόδηλον, πρῶτον μὲν μανία δήπουθεν ἄντικρυς ἐπιβουλεύειν μὲν τῶν ἀνηκέστων λάθρα τι διαπράξα- 11 Dem. cor. p. 300,21 15 cf. t. VI 596,2 11 διλήμματον Ath 1 συκοφαντοῦσθαι Re 2 καὶ inser Ma om Μ 3 ταύ- την Vi sed ταύτῃ in marg m2 4 ἂν ante ἠγανάκτησα HV MaCl Re post ViBVaM Mor delevi cum lacobsio Lect | τίς HMaBM | „locum hunc non intelligo. num ἴνα τις ἂν εἴποι καλὴν αἰτίαν; δῆλον γὰρ, ὅτι οὐχ ἕνεκα χρημάτων, οὐ προλαβὼν (id est ὅτι αὐτὰ οὐ προέλαβον) ἐπεβούλευον. verum ne hoc qui- dem satis “ Re | εἴπῃ Vi sed οι supra η m2 5 πάλιν H V | αἰτίαν om HV | ἣν scripsi ex Ath cum lacobsio Lect ὧν ViMaClBVaM edd ὦ HV 6 ηὐτρεπίσθη Vi | δηλητήριον ΗVMaCl | ὡς Mor 8 μὲν om HVMaClAth 9 τὸν πατέρα BVa | τοῦτον Vi | ἀπῃτούμην Ath 12 ὑμῶν Β sed ὑ in ras ἡμῶν ViVa | πότε V 15 πρῶτον — 683, 1 καταμηνύειν prae- missis verbis ἄντικρυς ἀντὶ τοῦ σχεδόν. Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. p. 22, 18 ed. Nauck 16 τί λάθρα HV | λάθρα om Lopad | τί libri Lopad edd σθαι, προφανῶς δὲ τοῦτο καταμηνύειν ὥσπερ δεδιὼς μὴ λάθω τὴν ἐπιβουλὴν μηχανώμενος. ἔπειτα δὲ τῶν μὲν ἄλλων ἁπάντων τοσούτων ὄντων ἐπὶ | τῆς RIV 761 πατρῴας ἑστίας οὐδεὶς οὐδεπώποτε θεασάμενος τοῦτο διήλεγξε, μόνη δὲ τὸ πρόδηλον ἅπασιν εἶδεν ἡ μη- τρυιά; καὶ τίς ἂν ταῦτα κακουργίας ἐκτὸς γεγενῆσθαι πιστεύσειεν;

εἰ δὲ τοὐναντίον λανθάνειν λέγει τὸ δηλητήριον, πῶς μὲν ἐζήτησε; πῶς δὲ τὸ λανθάνον διηρευνήσατο; πόθεν δὲ ταύτῃ περιεργάσασθαι τὰ καθ’ ἡμᾶς ἐπελήλυθεν; ἐγὼ μὲν οἶμαι καὶ τοῦτο μέγιστον εἶναι τῆς καθ’ ἡμῶν ἐπιβουλῆς δήπου τεκμήριον, ὅμως δὲ λανθάνον μὲν οὐκ ἐζήτησεν, ὅπερ δὲ σαφῶς ἐγί- νωσκε σκευωρήσασα, τοῦτο καὶ τῷ πατρὶ πεπεισμένη δεδήλωκεν. οὔτε γὰρ ἂν ἔδειξεν ὅ τι περ ἦν ἀγνοοῦσα τὸ δεδεμένον οὔτ’ ἂν ἀκριβῶς οὕτως ἐγίνωσκεν, εἰ μὴ τὸ φάρμακον δήσασα προετύγχανε.

παραχρῆμα 1 τούτω Vi | δεδιὼς scripsi ex HVViMaClAthBVa edd δεδιότα Μ edd cf. ad p. 406, 21 ; t. I 480, 15 sq. 3 μὲν om Vi 4 μητρῴας Μ Mor Ι οὐδέποτε JBV οὐδὲ πώποτε reliqui libri edd | οὕτως Vi sed τοῦτο in marg m2 5 ἤλεγξε Ma sed διή supra ἤ m3 ὢ Ι τὸ om HV τοῦτο Β Ι ἅπασιν inserui ex HVVi πᾶσιν MaCl om AihBVaM edd 6 εἷναι Vi sed γεγενῆσθαι in marg m2 7 λανθάνειν scripsi ex HMaClAth Va λανθάνεις Vi sed εἰν supra εἰς m2 λανθάνον VBM edd I λέγει scripsi ex ΗVΜαΟἰ λέγοι ΑtὸΒΜ edd λέγειν Vi sed εἰν del et εἰ suprascr m2 λέγω Va 8 λανθάνειν Vi sed ὂν Bupra εἰν m2 9 περιεργάζεσθαι Μ | τὰ scripsi ex HVViMa ωΑΙh τὸ BVaM edd 10 οὖν post μὲν Μ edd delevi Ι ἡγοῦμαι Ma 11 δήπουθεν ΜαΟἰ τὸ Vi sed δήπου in marg m2 12 λανθάνον μὲν V sed e λανθάνομεν corr m- λανθα- νομένη Η I ἐζήτησε Ma edd Ι σαφὲς Πω sed in hoc ἐς in cbg corr m2, Αtὸ | ἐγίγνωσκε ΒΜ edd 13 σκευωρήσασα in marg Vi2 σκαιωρήσασα ΜαΟἰ sed in hoc αἰ ex εὑ corr m2 14 ὅ τι περ scripsi es. HV cum lacobsio Ach. Τ 908 App. Pors. 327 Lect εἴπερ reliqui libri edd 15 ὂν post δεδεμένον HV | οὔτε V Re Ι ἐγίγνωσκεν Β edd 16 „malim ἐνδήσασP Re at cf. p. 647,5; 680,10 γοῦν ὁ πατὴρ ἔγνω τὴν ταύτης καθ’ ἡμῶν ἐνέδραν γεγενημένην καὶ συνεὶς ἤρετο μὲν πόθεν τὸ φάρμακον, εἰδὼς δὲ καὶ ταῦτά μου σιωπήσαντος τὴν περὶ τοῦ κλήρου διάνοιαν ἐβουλεύσατο. παύσειν γὰρ οὕτως ἐνό- μιζε ταύτην ἐπιβουλεύουσαν. ἐλελήθει δὲ ἄρα καθ’ ἑαυτοῦ σοφιζόμενος. δι’ ὧν γὰρ τῆς καθ’ ἡμῶν προ- αιρέσεως κωλύειν ἐνόμιζε, διὰ τούτων τὴν καθ’ ἑαυ- τοῦ πληγὴν καιριωτέραν ἤνεγκε.

πρὸς δὲ τούτοις, εἰ μὲν φαρμάκοις ἀνῄρητο, παρῆν μὲν ἂν καὶ τότε διελέγχειν τὴν κακουργίαν, τάχα δ’ ἄν τις μᾶλλον ὑπώπτευσεν· ὅπου δὲ σιδήρῳ τὸν φόνον ἐτόλμησε, τί τὸ δηλητήριον ἐνταῦθα προφέρει καὶ τῆς ἀναιρέσεως λέγει τὸ φάρμακον εἶναι σημεῖον; ὥσπερ ἂν εἴ τις RIV 762 φαρμακείας ἐπάγων ἔγκλημα | τούτου μὲν μηδὲν ἔχοι λέγειν τεκμήριον, ὅτι δὲ σίδηρον εἶδεν ἔχοντα 3 [Quintil.] decl. II § 5 p. 24, 23 sq. 13 ἐργασία ἀπὸ παραβολῆς Β 1 οὖν Vi Ι ἐνέδραν HVViMa sed in hoc in ἐνέδραν corr m3, ClVaM edd 2 συνιεὶς ViBVa I εἴρετο Vi 3 καὶ om Va | τοῦ] τὴν Μ 4 ταύτην Ma | ἐνόμιζεν ἐπιβουλεύουσαν BVaM Mor 6 ἑαυτὸν Vi sed ἑαυτοῦ in marg m2 | τὴν et προαίρεσιν Vi 7 κωλύειν V sed ειν, in ras m2 κωλύσειν Η | διὰ — 8 ἤνεγκε praemissis verbis καιριωτάτη πληγὴ ἡ νατηφόρος. Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. p. 107, 4 ed. Nauck | διὰ τούτου HV διατοῦτο Lopad 8 πληγὴν in marg Vi 2 | καιριωτάτην Lopad | „malim ἐπήνεγκε“ Re δὲ MaCl 9 φαρμάκοις Va sed ΄ et in ras οις m2 | ἂν marg Vi2 10 δὲ Vi edd 12 ἐντεῦθεν Ma sed αῦθα supra εὐθεν m3, Cl 13 σημεῖον εἷναι τὸ φάρμακον Μ 14 μὲν eras Ma inser Va 2 15 ἔχοι λέγειν scripsi ex Ath coll p. 565, 14 ἔχειν λέγοι HV et Iacobs Lect λέγειν ἔχει Ma sed ει in η corr m 3, Cl ἔχει ViVa sed in hoc οι supra ει ἔχη Β ἔχοι Μ edd sed „videtur dare voluisse μηδὲν ἔχη vel ἔχοι λέγειΝ Re | δὲ om Vi inser Va2 τὸν κρινόμενον λέγοι. τί οὖν εἴποι τις ἂν πρὸς ἐκεῖ- νον; ἐμβρόντητε, τοῦτο οὐ σημαίνει τὸ ἔγκλημα. φαρμακείαν μὲν γὰρ ἐλέγχει τὸ δηλητήριον, σιδήρῳ δέ τις οὐ τοῦτον διαφθείρει τὸν τρόπον.

68. Καὶ περὶ μὲν τούτων ἱκανῶς, οἶμαι, δεδήλωται. ταύτης τε γὰρ ἦν ἡ τῶν φαρμάκων ἐπιβουλὴ καὶ παρα- χρῆμα τοῦτο λογισάμενος ὁ πατήρ, μικροῦ δέω λέγειν, ἐδάκρυσεν, ἐφ’ οἷς ἐρωτηθεὶς ἐσιώπησα βαρέως ἐκείνῳ τὴν ἐπιβουλὴν αἰνιττόμενος. τῇ γὰρ σιωπῇ τὴν μη- τρυιὰν ἐδήλωσα μήτε διελέγχειν αὐτὴν προφανῶς τότε δυνάμενος μήτε τι ψεύδεσθαι προσήκειν ὑπολαμβάνων.

69. περὶ δὲ τοῦ ξίφους, τοῦτο γὰρ καὶ νῦν ἡμῖν ἐπ- ανατείνεται καὶ προφέρει πολλάκις, ἐγὼ δὲ τοσοῦτον ἂν εἴποιμι· τὸ μὲν ξίφος ἡμέτερον ξίφος, ἐφ’ ἑτέραις ἐλπίσιν ὑπὲρ πατρίδος, ὑπὲρ γονέων, ἂν δέῃ, κατὰ τῶν πολεμίων ἐκείνῳ χρήσομαι, κοινὸν δὲ προὔθηκε τοῖς ὑφαιρεῖσθαι βουλομένοις ἡ τύχη. καί τις ἂν τῶν ἐπὶ τῆς οἰκίας προελόμενος κἀμὲ ῥᾳδίως αὐτῷ διεχρή- 2 Isocr. or. XVIII § 243 p. 308, 5 5 Dem. cor. § 110 p. 263, 12 8 [Quintil.] decl. II § 5 p. 24, 12 12 [Quintil.] l. ’ξ 22 p. 38, 26 12 ἡ μετάθεσις τῆς αἰτίας M rubr Ma 3 ἑτέρα μετάθεσις αἰ- τίας Β 1 λέγει ViMaCl Ι τίς HViAth | ἂν Ath Ι signum interro- gationis post ἐκεῖνον posui, comma Ath edd colon reliqui libri comma post ἐμβρόντητε posui colon Mor signum interro- gationis Re om libri 4 δὲ τίς Η | φθείρει HV 6 τε om Η VVi 12 καὶ νῦν om B Ι ἡμῖν om Vi | ἐπιτείνεται Ma sed γρ ἐπανατείνεται suprascr m 3 ἐπανατείνει τε? Iacobs Lect 13 καὶ in ras Μα3 | νῦν post καὶ BVaM Mor et inser Ma 3 del Re I οὐ ante τοσοῦτον Η 14 ξίφος (2) delendum censet Re | ἀλλ’ ante ἐφ’ HV et inserendum censet Re 15 „malim ἐλ- πίσιν, ἴν’ — 16 χρήσωμαι“ Re Ι κἂν MaCl 16 τῶν om Ma ClBVaM I προὔθηκα Vi 17 ἡ τύχη] εἰ τύχοι Vi | κἂν HVi MaAth Va Ι ἂν om Ma del Cl 18 προελόμενος scripsi ex HViMaClAthBVa ἑλόμενος cum ras 3 litt ante ε V ὑφελό- μενος Μ edd Ι διαχρήσαιτο Vi σατο μήτε κωλύειν ὑφαιρουμένου μήτε φυλάττεσθαι δήπου δυνάμενον. πιστεύει δέ τις ὧς ἐγὼ τοὐμοῦ πατρὸς αὐτόχειρ γενέσθαι προῃρημένος τὴν ἀναίρεσιν ἂν τὠμῷ ξίφει διεπραττόμην ἢ τούτῳ διαχρησάμενος κατέλιπον ἂν φώριον τοῦ φόνου;

70. Ταύτης, ὦ ἄνδρες δικασταί, γέγονε τὸ σκευώ- ρημα. τῆς μητρυιᾶς ἐκεῖνο τὸ διανόημα δι’ οὗ κατορθώ- σειν ἀμφότερα προσεδόκησε, καὶ τὸ λαθεῖν αὐτόχειρ RIV 763 γεγενημένη καὶ τὸ | καθ’ ἡμῶν ἑλεῖν συκοφαν- τίας ἐφόδιον. ἀλλ’ ἔοικε γὰρ τὸ δαιμόνιον ἐφορᾶν ὀξέως τὰ δρώμενα, καὶ δι’ ὧν ἄν τις ἐπιβουλεύῃ ἑτέ- ροις καὶ κακουργῶν λανθάνειν ὑπολαμβάνῃ, διὰ τού- των ἐλέγχειν ὑπεύθυνον αὑτὸν ὑπάρχοντα τοῖς ἐγκλή- μασιν.

οὕτω γοῦν οἷς καθ’ ἡμῶν ἐπεχείρησεν ἑαυ- τὴν κατεμήνυσε. τὸ γὰρ ἐκείνῳ τῷ ξίφει τολμῆσαι τὸν 7 cf. p. 660, 10 10 cf. ad p. 657, 4 5 φώριον] τὸ (om Mor) κλέμμα suprascr Ma 3 et in marg Mor 10 ἐφόδιον] ἀφορμὴν Ma 3 Mor 1 ὑφαιρουμένου scripsi ex HCl sed in hoc ου in οὑς corr m 3, AthBVa et γρ in marg Mor ὑφαιρομένου Μ ὑφαιρουμέ- νους Ma sed ου supra ους m 3 ὑφαιρούμενον V edd ἀφαιρού- μενον Vi 2 δήπουθεν Ma | δυναμένου Ma sed in corr m 3, Cl | δ’ ἂν Ma | τοῦ ἐμοῦ HV τοῦ μοῦ Ath 4 om Vi | τῶ ἐμῶ HV τῶ ’μῷ Vi τῶ μῶ ClAth | Vi | τοῦτον HV | διαχρησάμενος Ma sed γρ prascr m 3 γρ τοῦτο διαπραξάμενος in marg Mor 6 σκαιώ- ρημα Β 8 προσεδόκησεν edd 9 ἑλεῖν — 10 δαιμόνιον inser Ma 2 et in marg Cl 2 10 γὰρ τὸ scripsi e Vi coll. p. 572, 14 γάρ τοι τὸ Ma 2 γάρ τι reliqui libri sed ρ τι abscissum Cl 2, edd 11 ἑτέροις ἐπιβουλεύῃ Β | ἐπιβουλεύων Vi sed η λεύῃ in marg m 2 12 ὑπολαμβάνει AthVa sed in hoc η su- prascr m 2 13 ἐλέγχει VaAth | αὐτὸν Ma ἑαυτὸν Vi αὐτὸν reliqui libri edd 15 τ~? φόνον καὶ καταλιπεῖν πρόδηλον ἱκανὸν ἕξειν κατ’ ἐμοῦ τεκμήριον προσδοκήσασα τοὐναντίον ἐδήλωσεν ὡς οὔτ’ ἂν αὐτὸς διαχρησάμενος οὕτως ἀλογίστως ἐβουλευσά- μην οὔτ’ ἄν τις ἕτερος κατ’ ἐμοῦ ταῦτα συνέθηκεν. ἀλλ’ ὁ τῆς ἐπιβουλῆς τρόπος τὴν τῆς μητρυιᾶς δι- ἐλέγχει προαίρεσιν. τίς γὰρ ἀνδροφόνος καθ’ ἑαυτοῦ καταλείπει γνώρισμα; τίς κλέπτης; τίς ἱερόσυλος; τίς κακουργήσας δι’ ὧν ἐλεγχθήσεται διαπράττεται;

72. Σοφόν γέ σου τὸ διανόημα, καλά γε τὰ σκευω- ρήματα, φονεύειν, ἀντεγκαλεῖν· ἐπιβουλεύειν, προφέρειν ἑτέροις ἃ δέδρακας. ἀπεχρήσω τἠμῇ τυφλότητι πρὸς δυσσέβειαν, τῇ συμφορᾷ πρὸς πᾶσαν ἐπιβουλήν. ἐὰν ἐμπλήσω τὴν ἐσθῆτα φαρμάκων, τυφλὸς ὤν, ἔφη πρὸς ἑαυτήν, οὐκ ὄψεται ταῦτα καταμηνύσει νῆν. τὸ ξίφος ἐὰν ὑφέλω, τίς μου καταμηνύσει τὸν φόνον ἐργασαμένης; συκοφαντήσω τὸν πρό- γονον, κἂν ἀπαιτῶμαι τεκμήριον, προβαλοῦμαι τὸ ξίφος.

ταῦτά σου τὰ σοφίσματα, ταῦτα τὰ μη- χανήματα πᾶσαν ὑπεραίροντα πονηρίαν. ἐμὸν μέν, ὦ 19 τὸ σημεῖον δι’ οὖ ἐλέγχει τὴν μητρυιὰν τὸν φόνον ἐργα- σαμένην ἤτοι τὰ ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ΗΒ 1 καὶ om Vi 2 προσεδόκησα in ras Ma 3 | οὔτ’ ἂν Ma sed γρ ὅταν suprascr m 3 3 διεχρησάμην Vi 4 συνέθηκεν Ma sed γρ προσέθηκεν suprascr m 3 5 τῆς μητρυιᾶς διελέγχει τὴν HV Re 7 καταλίπῃ HV 9 δέ Vi | σου Vi sed που in marg m2 | γέ σου HV 10 προσφέρειν ViCl sed in hoc σ del m 3, Va 11 τῆ ἐμὴ HV τῆ’ MaAthB τῆ μῆ ViCl | χρηστό- τητι Vi 12 ἂν HV 14 „malim ἔφης, et tum ἑαυτὴν erit idem atque σεαυτήν“ Re | αὐτὴν ViMaAth αὐτὴν Cl Ι ὄψομαι Vi | σκευωρουμένης Vi sed σκευωρουμένην suprascr m2 15 ἂν BVa | καὶ ante τίς σκευωρουμένην 16 τὸν φόνον καταμηνύσει BVaM Mor Ι τὸν φόνον ἐργασαμένης om Ma | ἐργασαμένης V sed γα inser m2, Cl sed ης ex η corr m2 17 ἀπαιτῶσι Vi 18 σοι Vi 19 μέν inserui ex HVViMa ClB sed in hoc inser rubr om AthVaM edd γύναι, τὸ ξίφος, σὸν δὲ τὸ τόλμημα. συγκαθεύδειν ἐκείνῳ προσποιουμένη διέφθειρας τὸν καιρὸν αὐτόθεν τοῦ φόνου κατανοήσασα ᾧ διεχρήσω τὸν δυστυχέστα- τον. καὶ ὁ μὲν μηδὲν ἀνήκεστον προσδοκῶν ἀνεπαύετο, σὺ δὲ λοιπὸν ὕπνῳ κατειλημμένον θεασαμένη ῥᾳδίως ἀπέκτεινας.

εἰ δὲ μὴ τοῦτον ἐπράχθη τὸν τρόπον ὁ φόνος, πῶς μὲν οὐκ ᾔσθου τῆς ἀναιρέσεως; πῶς δέ RIV 764 σέ τις ἔλαθε διαχρώμενος; | πῶς τὴν πληγὴν ἐπι- φέρων καὶ τοσοῦτον ἔργον διαπραττόμενος; σὺ δὲ τὴν καιρίαν ἐκείνου λαβόντος καὶ φωνὴν ἀφιέντος οἵαν εἰκὸς ἀφιέναι τοὺς οὕτως ἀναιρουμένους οὐκ ἔγνως τὸν φόνον; οὐχ αἵματος αἴσθησις παραχρῆμα διήγειρεν ὁμοῦ μὲν τὴν κοίτην ἅπασαν ἐμπλήσαντος, ὁμοῦ δὲ σοῦ τῷ σώματι πλησιάζοντος; οὐ τὰ τελευταῖα, ταραχὴ καὶ θόρυβος καὶ πᾶς μὲν ὁ οἶκος κεκινημένος, πολὺς δὲ θρῆνος ἀναβοώμενος;

ἀλλ’ ἐγὼ μὲν πόρρω που τοῦ πατρὸς ἐν ἑτέροις οἴκοις ἀναπαυόμενος ᾐσθόμην εὐθέως καὶ διεγερθεὶς εἱστήκειν ἐπὶ τῶν εἰσόδων τῆς οἰκίας ἢν κατοικεῖν με συνέβαινεν ἐκπλήξει μὲν καὶ φόβῳ κατειλημμένος, περαιτέρω δὲ προελθεῖν μὴ δυ- νάμενος, σὲ δὲ πλησίον τοῦ σώματος καθεύδουσαν οὐκ 4 [Quintil.] decl. II § 8 p. 27, 1 14 cf. t. II 139, 6 1 δὲ om Η 2 τὸν om Vi 3 κατενόησα HV Ι ὃν HV Ma sed in hoc in ὦ corr m 2, ClAth Ι εὐτυχέστατον Vi sed δυσ- τυχέστατον in marg m 2 6 τὸν τρόπον ὁ φόνος ἐπράχθη Β Va 8 σέ inserui e Par ut coni Re om reliqui libri edd | τίς Μ | ἐλάνθανε MaCl 9 δὲ om VMaCl 11 τοῖς Vi Ι ἀνηρημένους HVM ἀνῃρημένοις Vi 12 „fort. αἵματός σε“ Re διήγειρεν om Vi 13 ἅπασαν τὴν κοίτην HV Re 14 σοῦ omVi ἅπασαν HV | τὸ σῶμα Vi | τατελευταῖα Ath 15 ὁ in- serui ex HVViMaClAth om BVaM edd 16 που om HClB inser Ma3 et in marg Vi2 18 τὴν εἴσοδον Vi sed τῶν εἰσ- όδων in marg m2 ἂν τὸ πένθος διήγειρε; καὶ οἱ μὲν ἐκ γειτόνων οἰ- κοῦντες αἰσθόμενοι τοῦ συμβεβηκότος ἀπήντησαν καὶ καθεύδοντες διηγέρθησαν, αὕτη δὲ μόνη καίτοι τῷ κειμένῳ παρακαθεύδουσα τοῦ πτώματος οὐδὲν ἄρα διενηνόχει; ποῖος μὲν ὕπνος, ποῖον δὲ φάρμακον ἀν- αισθησίας τοσοῦτον πάλιν κατεδυνάστευσεν;

ἀλλ’, οἶμαι, προσποίησις ἦν τὸ γιγνόμενον καὶ τοὺς καθεύ- δοντας ἐμιμεῖτο μηδενὸς ὕπνου κατειληφότος ἀνύ- ποπτον διὰ τούτου κατασκευάζουσα ἑαυτὴν καὶ τὴν ἐπὶ τοῖς γεγενημένοις ὑπόνοιαν διαφεύγειν σπουδά- ζοῦσα. ᾤετο γὰρ ὅτι διεγερθεῖσα μὲν καὶ προσώπῳ καὶ συνειδότι καὶ πολλοῖς ἑτέροις τεκμηρίοις ἑαυτὴν καταστήσει κατάφωρον, εἰ δὲ καθεύδουσαν αὐτὴν ὕστε- ρον καταλάβοι τις, ὧς μηδὲν τῶν γεγενημένων ἐπιστα- μένη τὴν ἐπὶ τούτοις ὑπόνοιαν διαφεύξεται. Δίκη δέ τις τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων ἔφορος τὴν | τῆς RIV 765 κακουργίας ἐπίνοιαν εἰς τοὐναντίον μετέστησεν. ἃ γὰρ 1 Lyc. Leocr. § 21 p. 150,33. Arist. Plut. 435 4 cf. p. 695,6 15 cf. p. 657, 4; 694,2; t. IV 169, 13. Eur. El. 771. Dionys. Hal. ant. XI 27, 1 1 πεπονθὸς HV I διήγειρεν Ma | καὶ om Vi | ἐκ γειτόνων] ἐγγειτονῶν ViVa ἐν γειτόνων Par 3017 (Schaefer Greg. Cor. p. 47) at cf. 11. 11. 2 αἰσθόμενοι V sed ο(1) in ras 3 litt m 2 αἰσθανόμενοι H 3 αὕτη scripsi ex HViAth αὐτὴ VMaCl BVaM edd sed „αὐτὴ si bene habet, διενηνόχεις erit leg. cum B(avar.) aut si διενηνόχει servatur, leg αὕτη“ Re | καὶ ante μόνη HV 5 διενηνόχεις HVi sed in hoc χει supra χεῖς m2 6 πάλιν] „malim πάσης σοῦ“ Re at cf. p. 690, 6; 693,4 7 γινόμενον Η 9 ἑαυτὴν διὰ τούτου κατασκευάζουσα Η V Ι δὴ τούτω MaCl 10 γενομένοις Vi 11 μὲν ante γὰρ Η V | καὶ om Ath 13 κατάφορον VVi | εἰ — 14 τις in marg inser Cl2 14 καταλάβη VVi sed in hoc οἱ supra η m2, MaCl2 | τίς HMa | ἐπισταμένη Vi sed νην suprascr m2, Ma sed η ην corr m 3, Cl sed ν post η eras, Ath sed v supra η add 16 τῶν ἀνθρωπίνων Ma sed γρ τῶν ἀφορήτων suprascr m3 λαθεῖν πειρωμένη διεβουλεύσατο, ταῦτα φανερωτέραν δήπου κατέστησεν.

77. Ἀλλ᾿ εἰ, φησί, μιαιφόνος τις ἦν καὶ τρόπον οὕτως ἀνήμερος, οὐκ ἂν τοῦ προγόνου παντάπασι φεισαμένη τὸν ἐμαυτῆς ἄνδρα δι- εχρησάμην. εἶτα σοφιζομένης αὐτῆς πάλιν ἀνέξεσθε καὶ τοῖς πράγμασιν αὐτοῖς ἀπιστήσαντες τοῖς πρὸς ἀπάτην μεμηχανημένοις προσέξετε; δεῖ δὲ ὅμως καὶ τοῦτον αὐτῆς διελέγξαι τὸν λόγον.

πολλὰ τὴν ἐμὴν ἀναίρεσιν διεκώλυε· πρῶτον μὲν ἀπάντων καὶ μέγι- στον, ὁ πατὴρ εὐνοῶν, φυλάττων, κηδόμενος· ἔπειτα δὲ τῆς ὑποψίας ὁ φόβος καὶ τῆς τιμωρίας ὁ κίνδυνος καὶ τὸ δυσχερὲς μὲν τῆς ἀναιρέσεως, ῥᾴδιον δὲ τῶν ἀποδείξεων. οὔτε γὰρ ὁ πατὴρ καιρὸν ἐνεδίδου ταύτῃ πρὸς τὴν ἀναίρεσιν οὔτε μὴν ἐγὼ δεδιὼς ἀεὶ καὶ φυ- λαττόμενος οὔτ’ ἂν τολμήσασα τὸν φόνον διέλαθεν οὔτ’ ἂν ἑτέροις ὥσπερ νῦν ἀντεγκαλεῖν ἐπεχείρησεν, ἀλλὰ διήλεγξεν ἂν ὁ πατὴρ ῥᾳδίως τὸν φόνον καὶ 3 πιθανὴ ἀπολογία M rubr Ma 3 ἀντίθεσις B rubr 6 λύσις Β 9 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας Β 3 φησί Οἶ’ sed ἡ ex ὁ corr m3 Ι τίς ViMaAth 4 οὕτως inser Va 2 5 ἐμαυτῆς Vi sed ἐμαυτοῦ in marg m 2 6 αὐτῆς in marg Vi 2 7 καὶ om Vi | ἀπιστήσαντες Va sed ἀπι in ras maiore m 2 ἐπιστήσαντες Μ Mor qui οὐκ anteponendum coni Not 8 μεμηχανευμένοις Vi μεμηχανωμένης Va sed ἡ supra ὢ et ης in οις corr m 2 9 αὐτῆς καὶ τοῦτον BVa αὐτῆς Vi λόγον αὐτοῖς Mor | τρόπον Ath 10 διεκώλυσε HV ἐκώλυε Va 12 κίνδυνος in ras Va2 13 ἀναιρέσεως Va sed αἰ in ras m2 | δὲ καὶ ante τῶν Vi sed διὰ in marg m2 14 ἐνεδίδου scripsi ex HVMaClAth ἐδίδου Vi sed ἐνεδίδου in marg m2, BVaM edd 15 ῥαδίως Οἶ’ sed in δεδιὼς corr m2 | καὶ inser Cl2 16 οὔτ’ ἂν] οὔτε Vi | τὸν φόνον — 691, 1 πικρότατος marg inser Cl2 | διέλαθε Va edd 17 οὔτ’ in ras Ma 4 | χείρησεν Ma sed γρ εἶχεν suprascr m3 εἶχεν Μ πικρότατος ἂν ἐπέστη ταύτῃ κατήγορος νῦν μὲν αὐτῆς τὰς πρότερον ἐπιβουλὰς διηγούμενος καὶ δι’ ἐκείνων τὰ παρόντα πιστούμενος, αὖθις δὲ τοῖς τῆς ἀναιρέσεως τεκμηρίοις πρὸς ἔλεγχον χρώμενος. εἰ δὲ τούτων ἠπό- ρει, μητρυιᾶς τὸ περὶ τοὺς προγόνους φύσει πολέμιον ἐβεβαίου τὴν ὑποψίαν.

πρὸς δὲ τοῖς εἰρημένοις, εἰ καὶ τὴν γραφὴν τοῦ φόνου διαφεύξεσθαι προσεδόκα, τοῦ κλήρου στερησομένη σαφῶς ἐγίνωσκε. ταύτην γὰρ ἂν ὁ πατὴρ παρ’ αὐτῆς ἔλαβε τιμωρίαν τῆς οἰκίας ἀποπεμψάμενος καὶ τὸν κλῆρον αὐτῆς ἀφελόμενος. καὶ νῦν μὲν τὸ ξίφος, τὰ φάρμακα δέδωκε πρόφασιν καθ’ ἡμῶν ταύτῃ συκοφαντίας, σαθρὰ μέν, ὧς ἤδη δεδήλω- ται, συναιρόμενα δὲ ὅμως πρὸς συκοφαντίαν εὐφώρα- τον· τότε δ’ ἂν ποῖα μὲν φάρμακα, | ποῖον δὲ ξίφος, RIV 766 ποίαν δ’ ἐπιβουλὴν σκευωρήσασα τὴν τῆς ἀναιρέσεως ἐφ’ ἕτερον ἂν μετέστησεν ὑποψίαν;

καὶ τοῦ μὲν πατρὸς τελευτήσαντος κἀμὲ ῥᾳδίως ἀναιρήσειν ὕστερον προσεδόκησεν ἢ λάθρα μηδενὸς ὁμοίως ἔτι φυλάττον- 2 προτέρας HVB | καὶ — 3 πιστούμενος om HV 3 τῆς Va sed ῆς corr m 2 4 πρὸς ἔλεγχον om Vi Ι τούτου HV 5 μητρυιὰ HVViClAthVa Ι τὸ inser BMa 3 om HVViClAthVa | πολέμιος Vi sed πολέμιον in marg m 2 6 ἐδήλου HV | εἰς Vi sed εἰ καὶ in marg m 2 7 διαφεύξεσθαι Cl sed e δὴ φεύ- ξασθαι corr m 3 8 σαφῶς στερησαμένη BVa στερησομένου Ma | ἐγίγνωσκε Μ edd 9 παρ’ αὐτῆς ὁ πατὴρ Β | ἔλαβε αὐτῆς Vi 10 αὐτὸν Vi sed αὐτῆς in marg m 2 11 πρόφα- σιν δέδωκε Vi 12 ταῦτα Vi | σαθρὰν HV | δὲ Vi | Ath 13 ὅμως δὲ συναιρόμενον Vi | συνειρόμενα lacobs 220 | δ’ Ma | εὐφώρατον Ath ἀφώρατον Cl 14 δὲ Va μὲν et δὲ om Vi 15 δ’ ἂν HVViMa sed in hoc ἂν inser δὲ VaM edd | σκευωρήσασαν Vi | ἑπὶ ante τῆς ViBM Mor 16 ἑτέραν ViCl sed in hoc in ἕτερον corr m 3, AthBVa | μὲν om HV 17 ἀναιρεθέντος BVa | ὕστερον ἀναιρήσειν Va 18 προσεδόκησε Ma | μηδὲν Vi | ἔτι φυλάττοντος ὁμοίως Ma | φυλαττόμενον Vi τος ἢ τηλικούτων ἀδικημάτων γραφὴν ἐπάγουσα καὶ τὸν περὶ τοῦ παντὸς ἐπιστήσασα κίνδυνον· ἀναιρεθέν- τος δ’ ἐμοῦ συμβήσεσθαι δυοῖν θάτερον, ἢ τιμωρίαν αὐτὴν ὑποσχεῖν ἢ τοῦ πατρὸς αὐτῇ δυσμεναίνοντος μήτε δύνασθαι κἀκεῖνον προσανελεῖν παντελῶς αὐτὴν φυλαττόμενον μήτε τοῦ κλήρου λοιπὸν εἶναι κυρίαν. διὰ ταῦτα τὴν μὲν ἡμετέραν ἀναίρεσιν εἰς καιρὸν ἕτε- ρον ὑπερέθετο, καὶ γέγονε τὸ μὲν τῆς μιαιφονίας προ- οίμιον, ἐμὲ δὲ δευτέροις ἀγῶσιν ἐταμιεύσατο.

81. Τεθνάναι μὲν οὖν ἔσται μοι κεχαρισμένον, θά- νατον δὲ δυστυχεῖ μᾶλλον ἢ κακούργῳ προσήκοντα, καὶ καταλῦσαι μὲν ἤδη τὸν βίον, πρότερον δὲ τὴν ὑπὲρ τοῦ πατρὸς τιμωρίαν εἰσπράξασθαι. δρᾶμα γὰρ παραδέδωκε δράματι τοῖς μὲν ἀκούουσιν ἀπιστούμενον, τοῖς ὁρῶσι δὲ φοβερώτατον. οὐκ ἦν ἄρα μοι διὰ πάν- των δυστυχὴς ἡ τυφλότης, οὐκ ἦν παντάπασιν τελὴς ἡμῖν ἡ συμφορά. φέρει τι καὶ κέρδος πολλάκις δυστυχία τις ἀνυπέρβλητος. εὐτύχημα γοῦν ἔναγχος 10 κοινὴ ποιότης M rubr ἢ καταστήσασα BVa 3 δέ μου HVMaClAth | συμβή- σεσθαι inser Va2 | δυεῖν Ath 5 προσανελεῖν Οἶ’ sed σ inser m3 | αὐτὸν ViMaClVa 7 διαταῦτα ViB | μὲν om Vi 8 ποιήσασθαι HV sed in hoc ὑπερέθετο suprascr m 2 | γέγονε τὸ scripsi γέγονεν ὃ ὁ HAthVaM ὅ V) libri edd | μιαιφονίας προοίμιον Ma sed ς προοίμ in ras m 4 et προοίμιον in marg m3 11 δυστυχῆ Vi sed δυστυχεῖ in marg m 2, MaCl | προσήκοντι Β 12 καταλῦσαι Vi καταλύσαι reliqui libri edd cf. ad t. V 330, 9 I „malim ἡδὺ“ Re Ι τὴν om Vi Mor 14 παραδέδωκε scripsi ex HVMa sed in hoc παρέδωκε suprascr m 3, Cl παρέ- δωκε ViAthBVaM edd | δρᾶμα ViMa sed in hoc e δράματι corr m 3 16 signa interrogationis post τυφλότης et συμφορά Vi | παντάπασι λυσιτελὴς Va sed ἁ ante λυ inser rubr 17 φέρει — 18 ἀνυπέρβλητος laudat excerpt. Neapol. II C 32 fol. 284 v γὰρ post φέρει Neapol. | τί libri Neapol. edd | καὶ Va 18 τίς libri Neapol. edd | ἀτύχημα Vi ἔσχον τὴν συμφοράν. οὐκ εἶδον θέαμα φρικωδέστατον, οὐκ εἶδον πάθος ἀνήμερον.

εἴθε καὶ τῶν ἀκοῶν ἡ δύναμις συναφῄρητο καὶ πεπηρώμην τὸ συναμφότε- ρον. οὕτω γὰρ ἂν ὁμοῦ μὲν ἀθέατος, ὁμοῦ δὲ πάλιν ἀνήκοος ἤμην τοῦ πάθους. νῦν δὲ κερδάνας τὴν θέαν ταῖς ἀκοαῖς ἔγνων τὴν συμφοράν. ποίαν γὰρ ἡμῖν, ὦ Ἥλιε, δραματουργίαν | ἀπήγγειλαν; ποίας μιαι- RIV 767 φονίας ἐπίδειξιν;

ὁ μὲν δυστυχέστατος ἐκεῖνος πατὴρ ἐφ’ οὗ καθεύδων ἐτύγχανε σχήματος, ἐπὶ τού- του καὶ νεκρὸς ἔκειτο πληγῇ μὲν ἀπανθρώπῳ ἀνῃρη- μένος, οἰκείῳ δὲ πανταχόθεν αἵματι καὶ λύθρῳ περιρ- ρεόμενος. ἡ δὲ παντὸς θηρίου μιαρωτέρα τὸν φόνον ἐργασαμένη πλησίον τοῦ πτώματος ἀνεπαύετο. καὶ ξί- φος ἐκεῖνο τὸ δυστυχὲς φρικωδεστέραν ἐποίει τὴν θέαν, ὅτι μὲν τοῦ παιδὸς ἦν, γνωριζόμενον, ὅτι δὲ τούτῳ τὸ δρᾶμα τετόλμητο, φοβερωτέραν ἀποφαῖνον τὴν συμφοράν.

ταῦτα μανθάνων καὶ διηγούμενος πῶς μὲν οἴεσθε διετέθην; πῶς δὲ καὶ φέρω διανοού- μενος; αὐτὸς ἀναιρεῖσθαι νομίζω τῷ ξίφει καὶ κατ’ 3 cf. p. 650, 16 5 cf. ad p. 668, 10 7 cf. p. 629, 9; 656,10; 697,10 1 φρικωδέστατον Vi sed ἔρον supra ατον m 2 2 οὕτως ante ἀνήμερον inserendum coni Mor | ἀνηρημένον Va 3 ἐπε- πηρώμην Vi πεπηρωμένος ἦν HV 5 δὲ om Vi 6 ἡμῖν, ὦ Ἥλιε, δραματουργίαν scripsi ex HVMaClAth co ἥλιε δραμα- τουργίαν ἡμῖν ViBVaM edd 7 ἀπήγγειλας MaCl | ποίαν μιαιφονίαν Ma 9 ἀφ’ Β sed α in ε corr, Va | τούτοις ViB τούτω MaCl 10 ἀπανθρώπῳ scripsi ex HVViClAth cum Iacobsio Ach Τ 736 ἀπανθρώπου Ma ἀνθρώπου BVaM edd 11 περιρραινόμενος Vi 12 παντὸς θηρίου scripsi ex H VViMaClAth θηρίου παντὸς BVaM edd | μιαρωτέρους Vi ρα supra ῥοῦς m 2 13 εἰργασμένη Iacobs Lect 14 ἐκεῖνο Va sed ~ νο in ras m 2 16 τοῦτο Vi | τετόλμηκε Vi 17 πάν- τα Vi I καὶ διηγούμενος] διηγουμένων ut p. 698,10? 18 μὲν om Vi I διετίθην Ma | καὶ om Vi ἐμαυτοῦ φέρεσθαι τὴν πληγήν. νῦν ἡσυχάζουσιν Ἐριν- νύες, νῦν οὔτε τιμωροὶ δαίμονες οὔτε Ποιναί τινες τὴν μιαιφόνον ἐλαύνουσιν. ἀλλὰ ταύτας μέν φασι κατὰ τῶν παίδων ὁπλίζεσθαι καὶ τιμωρεῖν πατράσιν ὑπὸ τῶν παίδων ἀνῃρημένοις, ἐπὶ τοιούτοις δὲ δυσσεβή- μασιν οὐ κεκίνηνται γυναικὸς τὸν ἑαυτῆς ἄνδρα παρ’ αὐτὸν τὸν τῆς πίστεως καὶ κοινωνίας καιρὸν διαχρη- σαμένης.

85. Ἐγώ σε, πάτερ, ὄντως ἀνῄρηκα. δι’ ἐμὲ ταύτην ὑπέσχες τὴν τιμωρίαν. τί με γὰρ γνησίως ἠγάπας; τί δὲ προθύμως ἡμᾶς ἐθεράπευες; τί προφανῆ τὴν ὑπερ- βάλλουσαν κηδεμονίαν ἐποίεις καὶ τὴν γυναῖκα διὰ τούτων δυσμενεστέραν οὐδὲ προσποιούμενος τὸν παῖδα μισεῖν ἐλάνθανες οὕτω κηδόμενος οὐδὲ δοκῶν ἡμῖν ὀργίζεσθαι τὴν ὑπόκρισιν τῆς ὀργῆς διεφύλαττες;

86. ἔνδηλος ἦς καὶ τότε τῷ μὲν δοκεῖν ὀργιζόμενος, 2 cf. p. 698, 6 1 Ἐριννύες θεαὶ τρεῖς παρ’ Ἕλλησιν ἔφοροι φόνου καὶ τι- μωρούμεναι τοὺς φονεῖς. καλοῦνται δὲ Ἀληκτώ, Μέγαιρα καὶ Τισιφόνη Ma 3 cf. Harpocr. s. v. Εὐμενίδες. [Apollod.] bibl. 1 1, 4 1 ἐμοῦ Vi I νομίζω ante τὴν Vi2 οὔτε(1)] οὕτω Vi 3 ταῦτα HV τἀς ViMa 5 τῶν inserui ex HVMaClAthVa om ViBM edd | δὲ τοῖς τοιούτοις HV et lacobs App Pors Adv 283 Lect | δὲ inser Μί’ 6 τὸν — 7 διαχρησαμένης praemissis verbis πίστις ἡ στοργή citat Andr. Lopad. lex. Vindob. s. v. πίστις 141, 14 ed. Nauck | παρ’ αὐτὸν τὸν scripsi ex HVViMa Cl Lopad cum Iacobsio Lect παρὰ τὸν Ath περὶ τὸν BVaM edd sed διαχρησαμένης ἄνδρα περὶ τὸν τῆς in marg Mor 7 καὶ κοινωνίας om Vi Lopad | καιρὸν καὶ κοινωνίας 8 signum interrogationis edd 9 οὕτως HV ὄντας Mor sed ὄντως corr Not 10 ὑπέστης Vi | γάρ με HV Re | ἠγάπησας Μ Mor 13 δυστυχεστέραν HV 14 οὕτως HVMa sed in hoc ς eras, Cl 15 ὑπόκρισιν Ma sed χειρῖσιν supra κρίσιν m3 | εὐνῆς Vi sed ὀργῆς in marg m2 16 ἔκδηλος Vi HV | ἧς Ma sed ν supra ς m 3 cf. p. 640 not. 2 | τὸ Vi τὴν εὔνοιαν δὲ μᾶλλον ἐπιδεικνύμενος. οὐκ ἠδυνήθης, ὦ πάτερ, δυσμένειαν πρὸς ἡμᾶς ὑποκρίνασθαι. κατε- νόησε τὴν σὴν προαίρεσιν ἡ πασῶν αὕτη κακουργο- τάτη. δι’ ἀμφοτέρων οὖν ὦσε | τὸ ξίφος, κἀμὲ RIV 768 γὰρ ἔτρωσε καιριωτέραν, καὶ τῆς αὐτῆς πληγῆς ἔργον ἀμφότεροι γεγενήμεθα. τί γὰρ ἀναισθήτου σώματος διενήνοχα; τί δέ μοι τοῖς ζῶσι πρόσεστι παραπλήσιον;

87. μόνην τὴν αἴσθησιν ἔχω τῶν οἰκείων ἀτυχημάτων καὶ τὴν γνῶσιν τῶν καλλίστων ἀφῃρημένος οἶδα τὰ ἐμὰ δυστυχήματα. τὴν μητέρα πυρὶ δαπανωμένην ἐθεα- σάμην καὶ πρὸ τῆς θέας ἐκείνης τῶν ὀφθαλμῶν ἐκ- πεσεῖν δέον παραχρῆμα θεασάμενος κἀκείνων προσ- αφῃρέθην. τυφλὸς γενόμενος τὴν τοῦ πατρὸς σωτηρίαν ἱκανὴν εἶχον παραμυθίαν. εἷς ἦν μοι λοιπὸν ὀφθαλ- μὸς καὶ κάλλιστος ὁ πατήρ. καὶ τοῦτον πεπήρωμαι.

88. περίειμι δὲ συμφορῶν ὑπόμνημα, μεγέθους ἀτυ- χημάτων. τὸν δυστυχέστατον ἂν εἶποι τις. τὸν πηρὸν ἅπαντες ὀνομάζουσι. τὸν πηρὸν εἰ λέγοι τις, δηλώ- σει τὸν βαρυδαίμονα. τὸ τῶν συμφορῶν ἀνυπέρβλη- τον ὄνομά μοι τοῦ πρόσθεν γεγένηται κυριώτερον. ἐπώνυμον γὰρ ἀτυχημάτων πεποίηνται.

καὶ συναλ- 2 πατὴρ Vi | ὑποκρίνεσθαι MaCl 3 πανουργοτάτη 4 καὶ ante δι’ Ath | οὖν om MaCl γοῦν AthM Mor 5 ἔργον om BVa 7 προσέσται Ma sed πρόσεστι suprascr m3, ὢ 8 οἰκείων Vi sed ἐκείνων in marg m2 9 τἀμὰ MaAth 10 δαπανωμένην πυρὶ Vi 12 κἀκείνους (sed ὢν supra ὄης m3) προσαφῃρέθην παραχρῆμα θεασάμενος Vi 14 λοιπὸς BVaM Mor 15 τούτου Mor 16 μεγέθους scripsi μέγεθος libri edd ,,malim ὦ μέγεθος“ Re 17 εἴποι scripsi ex HV ViMaClAthBVa εἴπῃ Μ edd | τίς HMaAth | πονηρὸν ὀνομά- ζουσιν ἄπαντες HV 18 πονηρὸν HV | δ’ εἰ BVa | λέγει Cl λέγ(??) Va λέγοις HV | τίς Ath om HV | δηλώσεις HV 21 πεποίηται? | τἀτύχημα τῷ ἀτυχήσαντι πεποίηνται coni Re γοῦσι μὲν ἡμῖν μικροῦ δεῖν ἄπαντες κατὰ τὴν πόλιν) γελᾷ δὲ τὴν ἐμὴν δυστυχίαν ἡ μητρυιὰ καὶ τοῖς κα- κοῖς ἐπεμβαίνει τοῖς ἡμετέροις. καὶ θρηνεῖν μὲν ὑπο- κρίνεται τὸν πατέρα, μεμελέτηκε γὰρ ὑποκρίνεσθαι ποτὲ μὲν ὕπνον, ποτὲ δὲ θρῆνον καὶ δάκρυα, γάμον δὲ πάλιν ἤδη περινοεῖ τὸν κλῆρον προτείνουσα καὶ τοῖς ἡμετέροις χρήμασι πολλοὺς δελεάζουσα.

90. Νῦν δακρύεις, ὦ γύναι, νῦν ὀδύρῃ καὶ προσ- δοκᾷς ὑπὸ τούτων ἐλεηθήσεσθαι. καιρὸς ἦν ποτε δα- κρύων, καιρὸς οἴκτου καὶ φιλανθρωπίας, ὅτε γαμηλίοις μὲν δαίμοσι καὶ νόμῳ τῆς κοινωνίας πιστεύων ὁ πα- τὴρ ἀνεπαύετο, σὺ δὲ φόνον ὠμότατον εἰργάσω τοῦ βαρυδαίμονος μήτε γῆρας ἐλεεινὸν μήτε βίου συνήθειαν RIV 769 | ἐννοήσασα.

τοιαῦτα τολμήσασα παρ’ ἔστηκεν, ἀπὸ τοιούτων ἐλθοῦσα δυσσεβημάτων μιαίνει τὸ δικαστήριον. καθαρσίων ὑμῖν δεῖ, μᾶλλον δὲ πάση τῇ πόλει τηλικούτου μιάσματος. καθάρσιον δὲ πρεπω- δέστατον ἔσται ταύτης ἡ κόλασις. ἐγὼ δὲ πυρὶ καθαρ- σίῳ τὸ λειπόμενον δώσω τοῦ σώματος. πρότερον μὲν γὰρ τὴν μητέρα καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτόματον ἐπελ- 3 cf. p. 541, 8 4 μεμελέτηκε γὰρ ὑποκρίνεσθαι om Β 5 ὕπνον Va sed ὂν in ras m 2 | προτείνουσα post ὕπνον Β | ποτὲ(2) — 6 κλῆρον in marg Va 2 6 ἤδη πάλιν Μ | προτείνουσα om Β 8 δὲ post νῦν HV 9 καιρὸς — δακρύων om HV 11 θεοῖς Vi sed δαίμοσι in marg m 2 12 ἐργασαμένη HV 13 καὶ ante μή- τε(1) Vi | βίου scripsi cum lacobsio Lect βίον ἢ VaM edd om HV „recte quidem omittit B(avaricus) videtur tamen in his epithetum aliquid cuius accusativus in ῆ exit, la- tere, quod nunc non exputo“ Re | τὴν ante συνήθειαν dum coni lacobs 15 τῶν ante τοιούτων BVa | HV 16 τε Mor | ἡμῖν HVViMaCl 18 δὲ om 19 λοιπὸν MaCl 20 ἐπελθὼν BVa θὸν συνανάλωσε, νυνὶ δὲ τὴν μιαιφόνον τιμωρησάμε- νος χειροποιήτῳ πυρὶ προσθήσω καὶ τὸ λειπόμενον.

92. ἐπὶ ποίαις γὰρ ἔτι βιώσομαι ταῖς ἐλπίσι; τίς θερα- πεύσει; τίς προνοήσεται; ποῖος μὲν πατήρ, τίς δὲ καὶ μήτηρ φιλοφρονήσεται; τίς ἑστία πατρῴα, τίς οἶκος προγονικὸς ὑποδέξεται; πόθεν τῶν ἀναγκαίων ἐπικου- ρία; καὶ ταῦτα γὰρ τῷ πατρὶ συνανῄρηται. καὶ γέγο- νεν ὁμοῦ πάντα τῆς μητρυιᾶς, ὁ κλῆρος, ὁ φόνος, ἡ παντελὴς ἡμῶν ἀπώλεια. μόλις ἐνταφίων ἔτυχεν ὁ πα- τήρ, μόλις, ὦ Γῆ καὶ Ἥλιε, τῶν νομιζομένων ἱκανὸν κλῆρον καταλιπών.

διὰ ταῦτα τεθνάναι καλόν, διὰ ταῦτα καταλῦσαι τὸν βίον λυσιτελέστερον τῷ πατρὶ τιμωρήσαντα. τιμωρὸν γὰρ ἔχεις, ὦ πάτερ, τιμωρὸν τοῦ φόνου, μόνον, ὧς ἔοικεν, εὐτυχέστατον, ὅταν ὑπὲρ σοῦ τι διαγωνίζεσθαι δέη. τοῦ τε γὰρ πυρὸς ἐκείνου τοῦ πολεμίου κεκράτηκα τῆς σῆς ἕνεκεν μαχόμενος σω- τηρίας.

καὶ νῦν δεινότερον μὲν ἀγῶνα τοῦτον ἀνεδεξάμην, πολὺ γὰρ τοῦ πυρὸς αὕτη χαλεπωτέρα, κρατήσειν δ’ ὅμως πεπίστευκα. παραμυθήσονται γάρ με δικασταὶ φιλοικτίρμονες κολάζειν μὲν τοὺς | RIV 770 πονηροὺς καὶ μισεῖν, τοὺς δὲ δυστυχεῖς οἰκτείρειν με- μαθηκότες.

95. Δεήσομαι δὲ πάντων ὑμῶν δέησιν ἴσως ἀλυ- ποτάτην· τούτῳ τῷ ξίφει διαχρησάσθω ταύτην ὁ δή- μιος. τῷ ταύτης αἵματι τὸν ἐπικείμενον λύθρον ἀπο- καθάρωμεν. κἂν ὑμῖν τοῦτο δοκῇ, τῷ τοῦ πατρὸς τάφῳ ταύτην ἐπαποκτείνωμεν, σφάγιον εὐσεβές τε καὶ δικαι- ότατον. οὔτ’ ὢ γάρ, οἶμαι, τοὺς ἐκείνου δαίμονας εὐ- μενεστέρους ἑαυτοῖς καταστήσομεν.

οὐκ ὄψομαι μὲν οὖν τὴν μιαιφόνον δικαίως <ἀποκτεινομένην> οὐδὲ τὴς γενέσθαι δυνήσομαι τῆς τιμωρίας, ὅμως δὲ καὶ ταῦτα διηγουμένων ἀκούων δόξω κολαζομένην ἑωρακέ- ναι. τοῦτό μοι τὸ διήγημα τὸ πρώην ἐπὶ τῷ τοῦ πα- τρὸς πάθει γεγενημένον παραμυθήσεται, τοῦτο τὴν ἀκοὴν ἐκείνην ἐξίτηλον γενέσθαι παρασκευάσει καὶ κουφοτέραν ποιήσει τὴν συμφοράν.

97. Ἐγὼ μὲν οὖν, ὦ πατρῷοι δαίμονες, καὶ ζῶντι καὶ τελευτήσαντι τῷ πατρὶ βεβοήθηκα κατὰ δύναμιν πάντα διαπραξάμενος, ἐμὲ δὲ τίς θεραπεύσει; τίς κη- δεύσει καὶ τελευτήσαντα παντελῶς ἔρημον ὄντα καὶ δυστυχέστατον; τοσοῦτον δὲ μόνον εἰπὼν καταβήσομαι· 13 cf. t. IV 250, 12. Her. Ι 1, 1; V 39, 2. Isocr. Areop. § 47 p. 149 b. Plat. Criti. p. 121 A 1 δὲ γάρ. δεήσομαι γὰρ sed δὲ et γὰρ inser Va | ἴσως om HVB 2 διαχρησάσθω AthVa sed δία antepos AthVa 2 χρη- σάσθω HV Ι καὶ ante ταύτην HV 3 τὸ HVViM | ἀποκα- θαίρωμεν Ma 5 ἀποκτείνωμεν Vi | δικαιότατον scripsi ex HVViMaClAth coll 1. 19 δίκαιον BVaM edd 6 οἶμαι om Vi | ἐκεῖ Vi sed ἐκείνου in marg m 2 7 μὲν om HVVi 8 δικαίως om Mor sed γρ in marg | ἀποκτεινομένην inserui om libri φονευομένην edd | οὐ Μ 9 τῆς τιμωρίας HV | καὶ om ViMaCl 11 πρώην in marg inser Vi 2 | ante τῷ inser Ma 3 | πατρὶ πάθος Vi sed τοῦ πατρὸς πάθει marg m2 13 ἐκείνην in marg inser Ma3 15 ζῶντι Vi sed ζῶν in marg m2 18 τελευτήσαντι Β 19 καταβοήσομαι Ma Cl sed o del Ma2 Cl2 γένοιτο μέν, ὦ ἄνδρες δικασταί, αἰ, μὴ πειραθῆναι μη- τρυιᾶς· εἰ δὲ ἄρα τοῦτο συμβαίνοι, μηδεὶς πιστευέτω, κἂν εὔνοιαν ὑποκρίνηται. τοσούτῳ γὰρ ἔσται χαλεπω- τέρα καὶ κακουργήσει δεινότερον, ὅσῳπερ ἂν λανθάνῃ τὰ χείρω κατὰ τῶν πιστευόντων μηχανωμένη. τοῦτο γὰρ τῇ πείρᾳ μεμαθηκώς, ὧς μήποτε ὤφελον, σύμβου- λος ἂν εἴην, ὡς ἔοικεν, ἀξιόχρεως καὶ τοῖς ἀκούουσιν ἢ ἐμαυτῷ μᾶλλον λυσιτελέστερος.