1 Περὶ μὲν οὖν τῶν πρώτων αἰτίων τῆς φύσεως καὶ περὶ πάσης 338a κινήσεως φυσικῆς, ἔτι δὲ περὶ τῶν κατὰ τὴν ἄνω φορὰν διακεκοσ μημένων ἄστρων καὶ περὶ τῶν στοιχείων τῶν σωματικῶν, πόσα τε καὶ ποῖα, καὶ τῆς εἰς ἄλληλα μεταβολῆς, καὶ περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς τῆς κοινῆς εἴρηται πρότερον. λοιπὸν δʼ ἐστὶ μέρος τῆς μεθόδου ταύτης ἔτι θεωρητέον, ὃ πάντες οἱ πρότεροι μετεωρολογίαν ἐκάλουν· ταῦτα δʼ ἐστὶν ὅσα συμβαίνει κατὰ φύσιν μέν, ἀτακτοτέραν μέντοι 338b τῆς τοῦ πρώου στοιχείου τῶν σωμάτων, περὶ τὸν γειτνιῶντα μάλιστα τόπον τῇ φορᾷ τῇ τῶν ἄστρων, οἷον περί τε γάλακτος καὶ κομητῶν καὶ τῶν ἐκπυρουμένων καὶ κινουμένων φασμάτων, ὅσα τε θείημεν ἄν ἀέρος εἶναι κοινὰ πάθη καὶ ὕδατος, ἔτι δὲ γῆς ὅσα μέρη καὶ εἴδη καὶ πάθη τῶν μερῶν, ἐξ ὧν περί τε πνευμάτων καὶ σεισμῶν θεωρήσαιμεν ἄν τὰς αἰτίας καὶ περὶ πάντων τῶν γιγνομένων κατὰ τὰς κινήσεις τὰς τούτων· 339a ἐν οἷς τὰ μὲν ἀποροῦμεν, τῶν δὲ ἐφαπτόμεθά τινα τρόπον· ἔτι δὲ περὶ κεραυνῶν πτώσεως καὶ τυφώνων καὶ πρηστήρων καὶ τῶν ἄλλων τῶν ἐγκυκλίων, ὅσα διὰ πῆξιν συμβαίνει πάθη τῶν αὐτῶν σωμάτων τούτων. διελθόντες δὲ Adhibiti codices J F𝔐 𝔄 (in quo initium usque ad p. 339 b V. 13 desideratur) H Ν E 𝔚 fragmentum Escorialense (350 b 22 — 351 b 25). Inscriptio: ἀριστοτέλους, μετεωρολογικῶν ᾱ J; ἀριστοτελου μετεωρολογικῶν, ᾱ F; αριστο μετεώρων ᾱ H; ἀριστοτέλους μετεώρων: — ᾱ Ν; αριστοτελους φιλοσοφουσ·] μετεωρολοκων των εἰς δ τὸ ᾱ E; Ἀριστοτέλους μετεωρολογικῶν, πρῶτον 𝔚; inscriptione caret 𝔐 ‖ p. 338a, v. 200 αἰτίων] αἰτίων (ut videtur) αἰτίων E1 ‖ 21 περὶ τῶν κατά] τῶν περί E1  𝔚: τῶν περὶ τῶν κατὰ Ecorr. ‖ 23 τῆς] περὶ τῆς 𝔐, probat Graux 26 πρὸτεροι] Pl: πρότερον Ol ‖  μετεωρολόγον Ν 338 b 21 τῆς Ap Pc PIV: om. Ecorr. 𝔚 Op PlM σωμάτων] Ac Ol PcM: σωμάτων κινήσεως Ecorr. H N PcV ‖ 22 τῆ φορᾷ τῆ] Pl: τῇ φορᾷ F H Ap Ol Pc: διαφορὰ N1: φορᾶ Ncorr. ‖ 24 πάθη] (-η in ras. E1) ‖ 25 μέρη καὶ εἴδη] Acp Olp Pl: εἴδη καὶ μέρη E 𝔚 ‖ 26 ἂν τάς] πάντας J ‖ 339 a 2 τά μὲν supra add. N ‖ 4 πρηστήρων] (ante ω in J ras. unius litt.) ‖ πῆξιν τὴν πῆξιν 𝔚 ‖ 5 συμβαίνει om. Ν ‖ πάθη om. Ν αὐτῶν om. περὶ τούτων, θεωρήσωμεν εἵ τι δυνάμεθα κατὰ τὸν ὑφηγημένον τρόπον ἀποδοῦναι περὶ ζῴων καὶ φυτῶν, καθόλου τε καὶ χωρίς· σχεδὸν γὰρ τούτων ῥηθέντων τέλος ἄν εἴη γεγονὸς τῆς ἐξ ἀρχῆς ἡμῖν προαιρέσεως πάσης. δʼ οὖν ἀρξάμενοι λέγωμεν περὶ αὐτῶν πρῶτον.

2 ἐπειδὴ γὰρ διώρισται πρότερον ἡμῖν μία μὲν ἀρχὴ τῶν σωμάτων, ἐξ ὧν συνέστηκεν ἡ τῶν ἐγκυκλίως φερομένων σωμάτων φύσις, ἄλλα δὲ τέτταρα σώματα διὰ τὰς τέτταρας ἀρχάς, ὧν διπλῆν εἶναί φαμεν τὴν κίνησιν, τὴν μὲν ἀπὸ τοῦ μέσου τὴν δʼ ἐπὶ τὸ μέσον· τεττάρων δʼ ὄντων τούτων, πυρὸς καὶ ἀέρος καὶ ὕδατος καὶ γῆς, τὸ μὲν τούτοις πᾶσιν ἐπιπολάζον εἶναι πῦρ, τὸ δʼ ὑφιστάμενον γῆν· δύο δὲ ἃ πρὸς αὐτὰ τούτοις ἀνάλογον ἔχει (ἀὴρ μὲν γὰρ πυρὸς ἐγγυτάτω τῶν ἄλλων, ὕδωρ δὲ γῆς)· ὁ δὴ περὶ τὴν γῆν ὅλος κόσμος ἐκ τούτων συνέστηκε τῶν σωμάτων· περὶ οὗ τὰ συμβαίνοντα πάθη φαμὲν εἶναι ληπτέον. ἔστιν δʼ ἐξ ἀνάγκης συνεχὴς οὗτος ταῖς ἄνω φοραῖς, ὥστε πᾶσαν αὐτοῦ τὴν δύναμιν κυβερνᾶσθαι ἐκεῖθεν· ὅθεν γὰρ ἡ τῆς κινήσεως ἀρχὴ πᾶσιν, ἐκείνην αἰτίαν νομιστέον πρώτην. πρὸς δὲ τούτοις ἡ μὲν ἀίδιος καὶ τέλος οὐκ ἔχουσα τῷ τόπῳ τῆς κινήσεως, ἀλλʼ ἀεὶ ἐν τέλει· ταῦτα δὲ τὰ σώματα πάντα πεπερασμένους διέστηκε τόπους ἀλλήλων. ὥστε τῶν συμβαινόντων περὶ αὐτὸν πῦρ μὲν καὶ γῆν καὶ τὰ συγγενῇ τούτοις ὡς ἐν ὕλης εἴδει τῶν γιγνομένων αἴτια χρὴ νομίζ ειν (τὸ γὰρ ὑποκείμενον καὶ πάσχον τοῦτον προσαγορεύομεν τὸν τρόπον), τὸ 6 δυνάμεθα] δυνάμεθα εἰπεῖν Ecorr. 𝔚‖ 7 τρόπον] μέθοδον d. ‖ ἀποδοῦναι om E 𝔚 Pl ‖ π προαιρέσεως πάσης marg. J1 ‖ 1Ο τούτων d. πρῶτον C1 ‖ 11 ὑπειδὴ] Pl: ἑπεὶ E 𝔚 ‖ 12 ἐγκυκλίως] PIV: ἐν κύκλῳ 𝔚 Ac PIM: ἐγκύκλῳ Ε1: ἐγκυκλίων N1 Ap 13 τέσσαρα . . . τὲσσαρας H 14 φαμὲν εἶναι F H OI 15 τεσσάρων H Ν 16 καὶ (post ἀέρος) om. 𝔐 ‖ 16—17 τούτοις πᾶσιν] 0lG: τούτοις ἄπασιν OIV: πᾶσι(ν) τούτοις F Ν 18—19 interp. Vatable ‖ 19 ἐγγύτατα Ε 𝔚 ‖ apodosis initium post γῆς stat. Vatable, post ἀλλήλων (27) demum Th. ‖ 20 ὅλος Ap: ὅλην J F corr. E 𝔚 AIW Ol: τὴν ὅλην AlI οὗ] Ac: ὃν Ecorr. 𝔐 Oc OIV: ὧν OlG Ald. 22 συνεχὴς οὖτος] Acl Pc PIV: συνεχής πως οὗτος E 𝔚 Frec. H Ν Ac Pcp PIM: συνεχὴς οὖτος πῶς Ol Ald ἄνω] AIW OIV: ἄνωθεν E 𝔚 AlI OlC Pl 24 αἰτίαν νομιστέον Ac: αἰτίαν εἶναι νομιστέον H Ν: νομιστέον αἰτίαν Pcl ‖ 26 πάντα om. Ε1 26—27 πεπερασμένα διέστηκε τόπους 𝔚: πεπερασμένοις τόποις διέστηκεν F ‖ 28 αὐτῶν Ν δʼ οὕτως αἴτιον ὅθεν ἡ τῆς κινήσεως ἀρχή, τὴν τῶν ἀεὶ κινουμένων αἰτιατέον δύναμιν.

3 ἀναλαβόντες οὖν τὰς ἐξ ἀρχῆς θέσεις καὶ τοὺς εἰρημένους πρέτερον διορισμούς, λέγωμεν περί τε τῆς τοῦ γάλακτος φαντασίας καὶ περὶ κομητῶν καὶ τῶν ἄλλων ὅσα τυγχάνει τούτοις ὄντα συγγενῆ. φαμὲν δὴ πῦρ καὶ ἀέρα καὶ ὕδωρ καὶ γῆν γίγνεσθαι ἐξ ἀλλήλων, καὶ ἕκαστον ἐν ἑκάστῳ ὑπάρχειν τούτων δυνάμει, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων οἶς ἕν τι καὶ 339b ταὐτὸν ὑπόκειται, εἰς ὃ δὴ ἀναλύονται ἔσχατον. πρῶτον μὲν οὖν ἀπορήσειεν· ἄν τις περὶ τὸν καλούμενον ἀέρα, τίνα τε χρὴ λαβεῖν αὐτοῦ τὴν φύσιν ἐν τῷ περιέχοντι κόσμῳ τὴν γῆν, καὶ πῶς ἔχει τῇ τάξει πρὸς τἆλλα τὰ λεγόμενα στοιχεῖα τῶν σωμάτων. ὁ μὲν γὰρ δὴ τῆς γῆς ὄγκος πηλίκος ἄν τις εἴη πρὸς τὰ περιέχοντα μεγέθη, οὐκ ἄδηλον· ἤδη γὰρ ὦπται διὰ τῶν ἀστρολογικῶν θεωρημάτων ἡμῖν ὅτι πολὺ καὶ τῶν ἄστρων ἐνίων ἐλάττων ἐστίν. ὕδατος δὲ φύσιν συνεστηκυῖαν καὶ ἀφωρισμένην οὔθ᾿  ὁρῶμεν οὔτʼ ἐνδέχεται κεχωρισ  μένην εἶναι τοῦ περὶ τὴν γὴν ἰδρυμένου σώματος, οἷον τῶν τε φανερῶν, θαλάττης καὶ ποταμῶν, κἂν εἴ τι κατὰ βάθους ἄδηλον ἡμῖν ἐστιν. τὸ δὲ δὴ μεταξὺ τῆς γῆς τε καὶ τῶν ἐσχάτων ἄστρων πότερον ἕν τι νομιστέον εἶναι σῶμα τὴν φύσιν ἢ πλείω, κἂν εἰ πλείω, πόσα, καὶ μέχρι ποῦ διώρισται τοῖς τόποις; ἡμῖν μὲν οὖν εἴρηται πρότερον περὶ τοῦ πρώτου στοιχείου, ποῖόν τι τὴν δύναμίν ἐστιν, καὶ διότι πᾶς ὁ περὶ τὰς ἄρω φορὰς κόσμος ἐκείνου τοῦ σώματος πλήρης ἐστί. καὶ ταύτην τὴν δόξαν οὐ μόνον ἡμεῖς τυγχάνομεν ἔχοντες, φαίνεται δὲ ἀρχαία τις ὑπόληψις αὕτη καὶ τῶν πρότερον ἀνθρώπων· ὁ γὰρ λεγόμενος αἰθὴρ παλαιὰν εἴληφε 31 ὅθεν] Pl: ὡς ὅθεν E 𝔚F corr. Ap ‖ 38 ὡρισμένους J  F ‖ 36 συγγενπη ὅντα H N ‖ δὲ E 𝔚 AcW Ol: om. Ac I ‖ καὶ ἀέρα om. E1 ‖ 37 γενέσθαι E ‖ 339 b 2 εἰς] καὶ εἰς E rec. ‖ ὃ δὴ] ὃ E Pc: ἃ 𝔚 ‖ ἔσχατα 𝔚 3 τοῦ καλουμένου J1 ‖ 4 ἐν — γῆν post σωμάτων (6) coll. Th. ‖ 5 τῇ τάξει] Pl: τάξει Ε 𝔚: τάξιν Olp ‖ 6 δὴ] Ol Pl: om. Ε 𝔚 ‖ τις Pl: om. F Ol ‖ ἤδη—θεωρημάτων (8) marg. 1 ‖ 8 ἡμῖν om. 𝔐 ‖ 10 καὶ in ras. E1 ‖ 11—12 τε τῶν E 13 ἡμῖν ἐστὶν ἄδηλον N a voc. τὸ incipit ‖ τε om. Ol Pl ‖ 16 περὶ] καὶ περὶ H Ν 17 τι om. J ‖ διότι (δι —in ras. E1): ὅτι 𝔚 F ‖ 20 ὑπόλειψις J ‖  πρώτερον F1: προτέρων τὴν προσηγορίαν, ἥν Ἀναξαγόρας μὲν τῷ πυρὶ ταὐτὸν ἡγήσασθαί μοι δοκεῖ σημαίνειν· τά τε γὰρ ἄνω πλήρη πυρὸς εἶναι, κἀκεῖνος τὴν ἐκεῖ δύναμιν αἰθέρα καλεῖν ἐνόμισεν, τοῦτο μὲν ὀρθῶς νομίσας· τὸ γὰρ ἀεὶ σῶμα θέον ἅμα καὶ θεῖόν τι τὴν φύσιν ἐοίκασιν ὑπολαβεῖν, καὶ διώρισαν ὀνομάζειν αἰθέρα τὸ τοιοῦτον ὡς ὂν οὐδενὶ τῶν παρʼ ἡμῖν τὸ αὐτὸ· οὐ γὰρ δὴ φήσομεν ἅπαξ οὐδὲ δὶς οὐδʼ ὀλιγάκις τὰς αὐτὰς δόξας ἀνακυκλεῖν γιγνομένας ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἀλλʼ ἀπειράκις. ὅσοι δὲ πῦρ καθαρὸν εἶναί φασι τὸ περιέχον καὶ μὴ μόνον τὰ φερόμενα σώματα, τὸ δὲ μεταξὺ γῆς καὶ τῶν ἄστρων ἀέρα, θεωρήσαντες ἂν τὰ νῦν δεικνύμενα διὰ τῶν μαθημάτων ἱκανῶς ἴσως ἂν ἐπαύσαντο ταύτης τῆς παιδικῆς δόξης· λίαν γὰρ ἀπλοῦν τὸ νομίζειν μικρὸν τοῖς μεγέθεσιν εἶναι τῶν φερομένων ἕκαστον, ὅτι φαίνεται θεωροῦσιν ἐντεῦθεν ἡμῖν οὕτως. εἴρηται μὲν οὖν καὶ πρότερον ἐν τοῖς περὶ τὸν ἄνω τόπον θεωρήμασι· λέγωμεν δὲ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ νῦν, 340a εἰ γὰρ τὰ τε διαστήματα πλήρη πυρὸς καὶ τὰ σώματα συνέστηκεν ἐκ πυρός, πάλαι φροῦδον ἂν ἦν ἕκαστον τῶν ἄλλων στοιχείων. ἀλλὰ μὴν οὐδʼ ἀέρος γε μόνου πλήρη· πολὺ γὰρ ἂν ὑπερβάλλοι τὴν ἰσότητα τῆς κοινῆς ἀναλογίας πρὸς τὰ σύστοιχα σώματα, κἃν εἰ δύο στοιχείων πλήρης ὁ μεταξὺ γῆς τε καὶ οὐρανοῦ τόπος ἐστίν· οὐδὲν γὰρ ὡς εἰπεῖν μόριον ὁ τῆς γῆς ἐστιν ὄγκος, ἐν συνείληπται πᾶν καὶ τὸ τοῦ ὕδατος πλῆθος, πρὸς τὸ περιέχον μέγεθος. ὁρῶμεν δʼ οὐκ ἐν τοσούτῳ μεγέθει γιγνομένην τὴν ὑπεροχὴν τῶν ὄγκων, ὅταν ἐξ ὕδατος ἀὴρ γένηται διακριθέντος ἢ πῦρ ἐξ ἀέρος· 22 ἣν] ἣν καὶ H N: ὂν Pl 24 κἀκείνους ci. Th. ‖ 25 μὲν μὴ Ν1 ‖ φέον σῶμα 𝔐, probat Graux καὶ] Pl: τε Ald.: om. E 𝔚 26 τι τὸν φύσιν] PlV: τε τὴν φύσιν 𝔚: τὴν φυσιν, γε E1: τὴν φύσιν corr. PlM Ald. ‖ 27 οὐδὲν 1 28 ἅπαξ] οὐδʼ ἅπαξ Id. ‖ 30 post ὅσοι in E ras. unius litt. ‖ 31 φαινόμενα Id. ‖ 32 νῦν] Ac 0l Pl:  om. 𝔄 H Ν 33 ταύτης τῆς παιδικῆς ]  Pc PlM: τῆς παιδικῆς ταύτης F Ol PlV: τῆς παιδικῆς E1, Ν ‖ 34 τοῖς om. F ‖ 35—36 ἐντεῦθεν ἡμῖν] Pc: ἡμῖν ἀντεῦθεν 𝔚 H Ν Pl 36 μὲν om. 𝔚 36—37 τῶν ἄνω τόπων H Ol Pp 37 λέγομεν J H Ν ‖ 340 a 2 ἦν ἔκαστον ἂν Ν 3 οὐδʼ] ουδεν μην ὀδʼ (οὐδ᾿  corr. m. 1) E1 ‖ γε] τε F ‖ 4 ὑπερβάλοι 𝔐 ‖ 5 σώματα τὰ σώματα Ν 6 τε] Ol PIV: om. E1. 𝔚 Ap PlM Pp ‖ 8 πρὸς] εἰς E περιέχον] περιεχόμενον J F1 ‖ 10 ὕδατος ἀὴρ] ἀέρος ὕδωρ Id. γένηται]  PIM: γίνηται J 𝔐 𝔄 H N PlV ἀνάγκη δὲ τὸν αὐτὸν ἔχειν λόγον ὃν ἔχει τὸ τοσονδὶ καὶ μικρὸν ὕδωρ πρὸς τὸν ἐξ αὐτοῦ γιγνόμενον ἀέρα, καὶ τὸν πάντα πρὸς τὸ πᾶν ὕδωρ. διαφέρει δʼ οὐδὲν οὐδʼ εἴ τις φήσει μὲν μὴ γίγνεσθαι ταῦτα ἐξ ἀλλήλων, ἴσα μέντοι τὴν δύναμιν εἶναι· κατὰ τοῦτον γὰρ τὸν τρόπον ἀνάγκη τὴν ἰσότητα τῆς δυνάμεως ὑπάρχειν τοῖς μεγέθεσιν αὐτῶν, ὥσπερ κὰν εἰ γιγνόμενα ἐξ ἀλλήλων ὑπῆρχεν. ὅτι μὲν οὖν οὔτʼ ἀὴρ οὔτε πῦρ συμπεπλήρωκε μόνον τὸν μεταξὴ τόπον, φανερόν ἐστι· λοιπὸν δὲ διαπορήσαντας εἰπεῖν πῶς τέτακται τὰ δύο πρὸς τὴν τοῦ πρώτου σώματος θέσιν, λέγω δὲ ἀέρα τε καὶ πῦρ, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ἡ θερμότης ἀπὸ τῶν ἄνωθεν ἄστρων γίγνεται τοῖς περὶ τὴν γῆν τόποις. περὶ ἀέρος οὖν εἰπόντες πρῶτον, ὥσπερ ὑπεθέμεθα, λέγωμεν οὕτω καὶ περὶ τούτων πάλιν. εἰ δὴ γίγνεται ὕδωρ ἐξ ἀέρος καὶ ἀὴρ ἐξ ὕδατος, διὰ τίνα ποτʼ αἰτίαν οὐ συνίσταται νέφη κατὰ τὸν ἄνω τόπον; προσῆκε γὰρ μᾶλλον ὅσῳ πορρώτερον ὁ τόπος τῆς γῆς καὶ ψυχρότερος, διὰ τὸ μήθʼ οὕτω πλησίον εἶναι τῶν ἄστρων θερμῶν ὄντων μήτε τῶν ἀπὸ τῆς γῆς ἀνακλωμένων ἀκτίνων, αἳ κωλύουσι πλησίον τῆς γὴς συνίστασθαι, διακρίνουσαι τῇ θερμότητι τὰς συστάσεις· γίγνονται γὰρ αἱ τῶν νεφῶν ἀθροίσεις, οὗ λήγουσιν ἤδη διὰ τὸ σχίζεσθαι εἰς ἀχανὲς αἱ ἀκτῖνες. ἢ οὖν οὐκ ἐξ ἅπαντος τοῦ ἀέρος πέφυκεν ὕδωρ γίγνεσθαι, εἰ ὁμοίως ἐξ ἅπαντος, ὁ περὶ τὴν γῆν οὐ μόνον ἀήρ ἐστιν ἀλλʼ οἷον ἀτμίς, διὸ πάλιν συνίσταται 11 ἔχειν λόγον ὃν] Ap Pl: λόγον ἔχειν ὅσον J F 𝔐 N: in vocc. λόγον ἔχεν cadit Ol τὸ om. H Ν τοσόνδε 𝔐 Ap Pl 12 μικρὸν]  μὴ Ν1 ‖ 12—13 τὸν πάντα πρὸς τὸ πᾶν] Ap Pl: πρὸς τὸν πάντα τὸ πᾶν Em. rec. in ras. 𝔚: τὸ πᾶν ὕδωρ πρὸς τὸν πάντα Ald. ‖ 13 ὕδωρ om. Ald. οὐδʼ εἴ] οὐδὲ E1 ‖ φήσει μὲν] AlAW Ol Pl: φησὶ μὲν J F Ε1: φαίη μὲν Ν: μὲν φησι AlI 15 γὰρ τοῦτον Ν: τοῦτον F1 τὸν om. Ν1 16 ὑπερέχειν 𝔐 19 διαπορήσαντες 𝔄1 F ‖ τὰ om. Ν1 ‖ 20 τε] Pl: om. Ecorr, 2𝔚 F‖ 23 πρῶτον] Pp: πρότερον Ol Pl λέγομεν E1 26 προσῆκε] AcA Pl: προσήκει AcIW Ol πορρώτερον] Ac; πορρωτέρω 𝔐 PlV: πορρώτερος PlMV var. Ol 26—27 -ς τῆς γθς in ras. Erec. 27 οὕτως Ε 𝔚 ‖ 28 θερινῶν 𝔚 ‖ τῶν τῶν ὅντων E1 29 αἳ] αἳ καὶ 𝔚 30 αἱ] καὶ Ε1 𝔚 ‖ 32 οὖν] γοῦν corr. E1 ‖ ἐξ] (=ξ in ras. E1; sequitur rasura |unius litt.) ‖ τοῦ] (τ- in ras. E1) 32—33 πέφυκεν ὕδωρ] Pl: ὕδωρ πέφυκε Ε 𝔚: πέφυκε Ol 33 εἰ] ἀεὶ N cor.: om. F1 ‖ 34 γῆν] γῆν κόσμος ci. Th.||  ἀτμίς (-τμις in ras. Erec.) εἰς ὕδωρ. ἀλλὰ μὴν εἰ τοσοῦτος ὥν ὁ ἀὴρ ἅπας ἀτμίς ἐστι, δόξειεν ἂν πολὺ ὑπερβάλλειν ἡ τοῦ ἀέρος φύσις καὶ ἡ τοῦ ὕδατος, εἴπερ τά τε διαστήματα τῶν ἄνω πλήρη ἐστὶ 340b σώματός τινος, καὶ πυρὸς μὲν ἀδύνατον διὰ τὸ κατεξηράνθαι ἂν τἆλλα πάντα, λείπεται δʼ ἀέρος καὶ τοῦ περὶ τὴν γῆν πᾶσαν ὕδατος· ἡ γὰρ ἀτμὶς ὕδατος διάκρισίς ἐστιν. περὶ μὲν οὖν τούτων ἠπορήσθω τοῦτον τὸν τρόπον· ἡμεῖς δὲ λέγωμεν ἅμμα πρός τε τὰ λεχθησόμενα διορίζοντες καὶ πρὸς τὰ νῦν εἰρημένα. τὸ μὲν γὰρ ἄνω καὶ μέχρι σελήνης ἕτερον εἶναι σῶμά φαμεν πυρός τε καὶ ἀέρος, οὐ μὴν ἀλλʼ ἐν αὐτῷ γε τὸ μὲν καθαρώτερον εἶναι τὸ δʼ ἧττον εἰλικρινές, καὶ διαφορὰς ἔχειν, καὶ μάλιστα ᾗ καταλήγει πρὸς τὸν ἀέρα καὶ πρὸς τὸν περὶ τὴν γῆν κόσ μον. φερομέννου δὲ τοῦ πρώτου στοιχείου κύκλῳ καὶ τῶν ἐν αὐτῷ σωμάτων, τὸ προσεχὲς ἀεὶ τοῦ κάτω κόσμου καὶ σώματος τῇ κινήσει διακρινόμενον ἐκπυροῦται καὶ ποιεῖ τὴν θερμότητα. δεῖ δὲ νοεῖν οὕτως καὶ ἐντεῦθεν ἀρξαμένους. τὸ γὰρ ὑπὸ τὴν ἄνω περιφορὰν σῶμα οἷον ὕλη τις οὖσα καὶ δυνάμει θερμὴ καὶ ψυχρὰ καὶ ξηρὰ καὶ ὑγρά, καὶ ὅσα ἄλλα τούτοις ἀκολουθεῖ πάθη, γίγνεται τοιαύτη καὶ ἔστιν ὑπὸ κινήσεως καὶ ἀκινησίας, ἧς τὴν αἰτίαν καὶ τὴν ἀρχὴν εἰρήκαμεν πρότερον. ἐπὶ μὲν οὖν τοῦ μέσου καὶ περὶ τὸ μέσον τὸ βαρύτατόν ἐστιν καὶ ψυχρότατον ἀποκεκριμένον, γῇ καὶ ὕδωρ· περὶ δὲ ταῦτα καὶ ἐχόμενα τούτων, ἀήρ 35 τοσοῦτος] Ac Pl: τοιοῦτος Ol Id. ‖ ὁ ἀὴρ ἅπας] Ac PlV: ἅπας ὁ ἀὴρ 𝔐, probat Graux: ἀὴρ ἅπας F1: in vocc. ὁ (om. V) ἀὴρ cadit Ol: ὁ ἀὴρ PlM 37 ἡ] PlV: om. PLM ‖ 340 b 1 ἀδίνατα 𝔄1 ‖ καταξηράνθαι Ν 2 τοῦ] Ol: τὸ J E Pl ‖ 3 ἅπασαν J F 𝔐 H Ν OlV Pl: ἁπλῶς ἂν OIG ‖ 4 ἀπορήσθω F1 ‖ 5 λέγωμεν] Evar. Ac PIV: λέγομεν E1 Ol PlM πρός in ras. Erec. 6 -ος τα ν- in ras. Erec. ‖ 7 εἶναι σῶμα ἕτερον F ‖ 8 εἰλικρινές] Erec. in ras, Ol Pl: εἰλικρινὲς εἶναι 𝔄: εἷναι εἰλικρινὲς Ac 1Ο -σ το- et -σ τὸν περὶ in ras. Erec. ‖ κόσμον] Ap Pl: τόπον 𝔐 PlVvar., probat Graux 12 τὸ] τέτε Ν: sequitur in H rasura 2 litt. 12—13 -σ τῆ κι-in ras. Erec. ‖ 15 ὑπὸ] Ap OlV Pcl: ὑπὲρ Ν1 OlG ‖ 16 θερμὲ καὶ ψυχρὰ καὶ ξηρὰ] Pl: θερμὴ καὶ ξηρὰ καὶ ψυπρὰ E 𝔚: θερμὴ καὶ ξηρὰ Ac: ψυχρὰ καὶ θερμὴ καὶ ξηρὰ Pc ‖ 18 κινήσεως ‖ Pc: κινήσεώς τε E 𝔚 Ap Ol Pl ἧς in ras. Erec.: ἧς καὶ H Ν 20 καὶ ψυχρότατόν ἐστιω Η N ‖ ἀποκεκρυμένον N: (-ι- in ras. Ε) 21 καὶ (2)] Ac PlM: καὶ τὰ E 𝔚 τὰ H N: om. PlV τε καὶ ὃ διὰ συνήθειαν καλοῦμεν πῦρ, οὐκ ἔστι δὲ πῦρ· ὑπερβολὴ γὰρ θερμοῦ καὶ οἷον ζέσις ἐστὶ τὸ πῦρ. ἀλλὰ δεῖ νοῆσαι τοῦ λεγομένου ὑφʼ ἡμῶν ἀέρος τὸ μὲν περὶ τὴν γῆν οἷον ὑγρὸν καὶ θερμὸν εἶναι διὰ τὸ ἀτμίζειν τε καὶ ἀναθυμίασιν ἔχειν γῆς, τὸ δὲ ὑπὲρ τοῦτο θερμὸν ἤδη καὶ ξηρόν. ἔστιν γὰρ ἀτμίδος μὲν φύσις ὑγρὸν καὶ θερμόν, ἀναθυμιάσεως δὲ θερμὸν καὶ ξηρόν· καὶ ἔστιν ἀτμὶς μὲν δυνάμει οἷον ὕδωρ, ἀναθυμίασις δὲ δυνάμει οἷον πῦρ. τοῦ μὲν οὖν ἐν τῷ ἄνω τόπῳ μὴ συνίστασθαι νέφη ταύτην ὑποληπτέον αἰτίαν εἶναι, ὅτι οὐκ ἔνεστιν ἀὴρ μόνον ἀλλὰ μᾶλλον οἷον πῦρ. οὐδὲν δὲ κωλύει καὶ διὰ τὴν κύκλῳ φορὰν κωλύεσθαι συνίστασθαι νέφη ἐν τῷ ἀνωτέρω τόπῳ· ῥεῖν γὰρ ἀναγκαῖον ἅπαντα τὸν κύκλῳ ἀέρα, ὅσος μὴ ἐντὸς τῆς περιφερείας λαμβάνεται τῆς ἀπαρτιζούσης ὥστε τὴν γῆν σφαιροειδῆ εἶναι πᾶσαν· φαίνεται γὰρ καὶ νῦν ἡ τῶν ἀνέμων γένεσις ἐν τοῖς λιμνάζουσι τόποις τῆς γῆς, καὶ οὐχ ὑπερβάλλειν τὰ πνεύματα τῶν ὑψηλῶν ὀρῶν. ῥεῖ δὲ 341a κύκλῳ διὰ τὸ συνεφέλκεσθαι τῇ τοῦ ὅλου περιφορᾷ. τὸ μὲν γὰρ πῦρ τῷ ἄνω στοιχείῳ, τῷ δὲ πυρὶ ὁ ἀὴρ συνεχής ἐστιν· ὥστε καὶ διὰ τὴν κίνησιν κωλύεται συγκρίνεσθαι εἰς ὕδωρ, ἀλλʼ ἀεὶ ὅ τι ἄν βαρύνηται μόριον αὐτοῦ ἐκθλιβομένου εἰς τὸν ἄνω τόπον τοῦ θερμοῦ κάτω φέρεται, ἄλλα δʼ ἐν μέρει συναναφέρεται τῷ ἀναθυμιωμένῳ πυρί, καὶ οὕτω συνεχῶς τὸ 22 δὲ] in E antecedit rasura 3 litt.: γὰρ J ‖ 23 θερμοῦ] ἀέρος θερμοῦ Ε H (ut videtur) 24 λεγομένου] καλουμένου Ap: λεγομένεου καὶ καλουμένου Ecoor. 𝔚 PcV: λεγομένου καὶ καλουμένου καὶ καλουμένου PcM: ἐχομένου Ol ‖ τὸ in ras. E; καὶ τὸ Ncorr. 25 θερμὸν supra add. E1; ψυκρὸν E1 in ras. (del. m. eadem) 𝔚 ‖ τε] Ac: om. Ν Pc 26 γῆς ἔχειν F: ἔχειν γῆν ci. Id. ‖ ἤδη in ras. Ε1 ‖ 27 ἔστιν γὰρ ἀτμίδος μὲμ] PI: ἔστιν. ἀτμίδος μὲν γάρ 𝔐 F H: ἔστιν. ἀτμίδος μὲν J: ἀτμίδος γὰρ N1: ἀτμίδος μὲν γὰρ ἐστι Ncorr. ‖ θερμὸν] ψυχρὸν Ε1 𝔚 ‖ 29 οἷον δυνάμει 𝔐 ‖ 30 μὴ supra add. J1 ‖ 31 ἔνεστιν] ἔστιν E 𝔚 𝔄 μό μόνον μᾶλλον 𝔚 ‖ 32 οἷον supra add. E1: om. 𝔚 33 συνίστασθαι κωλύεσθαι 𝔐: κωλύεσθαι συνιστάναι 𝔚: κωλύεσθαι (συνίστασθαι marg. m. 1) J ‖ ἀνωτέρω] Pl: ἄνω E 𝔚 ‖ 34—35 -ς τῆς πε-in ras. Erec. ‖ 35 -ειας in ras. Erec. ‖ 36 γὰρ om. E ‖ 37 τόποις in ras. Erec. ‖ 341 a 1 ὑπερβάλλειν] Pl: ὑπερβάλλει Br,, 𝔚 𝔄 𝔐 𝔄 F H Ν ὑψηλοτάτων Ε 𝔚 Pl ‖ ὀρέων Ecorr. m. 1 𝔚 F ‖ ῤεῖν Ecorr. 𝔚 2 διὰ τὸ ex διὰ τοῦ corr. E1 ‖ 5 ὅ τι postea add. J1 ‖ μόριον τὸ μόριον 𝔐 ‖ ἐκθλιβομένου ex ἐκ τοῦ θλβομένου corr. E1 ‖ 6 ἄλλο Ald. μὲν ἀέρος διατελεῖ πλῆρες ὂν τὸ δὲ πυρός, καὶ ἀεὶ ἄλλο καὶ ἄλλο γίγνεται ἕκαστον αὐτῶν. περὶ μὲν οὖν τοῦ μὴ γίγνεσθαι νέφη μηδʼ εἰς ὕδωρ σύγκρισιν, καὶ πῶς δεῖ λαβεῖν περὶ τοῦ μεταξὺ τόπου· τῶν ἄστρων καὶ τῆς γῆς, καὶ τίνος ἐστὶν σώματος πλήρης, τοσαῦτα εἰρήσθω. περὶ δὲ τῆς γιγνομένης θερμότητος, ἣν παρέχεται ὁ ἥλιος, μᾶλλον μὲν καθʼ ἑαυτὸ καὶ ἀκριβῶς ἐν τοῖς περὶ αἰσθήσεως προσήκει λέγειν (πάθος γάρ τι τὸ θερμὸν αἰσθήσεώς ἐστιν), διὰ τίνα δʼ αἰτίαν γίγνεται μὴ τοιούτων ὄντων ἐκείνων τὴν φύσιν, λεκτέον καὶ νῦν. ὁρῶμεν δὴ τὴν κίνησιν ὅτι δύναται διακρίνειν τὸν ἀέρα καὶ ἐκπυροῦν, ὥστε καὶ τὰ φερόμενα τηκόμενα φαίνεσθαι πολλάκις. τὸ μὲν οὖν γίγνεσθαι τὴν ἀλέαν καὶ τὴν θερμότητα ἱκανή ἐστιν παρασκευάζειν καὶ ἡ τοῦ ἡλίου φορὰ μόνον· ταχεῖάν τε γὰρ δεῖ καὶ μὴ πόρρω εἶναι. ἡ μὲν οὖν τῶν ἄστρων ταχεῖα μὲν πόρρω δέ, ἡ δὲ τῆς σελήνης κάτω μὲν βραδεῖα δέ· ἡ δὲ τοῦ ἡλίου ἄμφω ταῦτα ἔχει ἱκανῶς. τὸ δὲ μᾶλλον γίγνεσθαι ἅμα τῷ ἡλίῳ αὐτῷ τὴν θερμότητα εὔλογον, λαμβάνοντας τὸ ὅμοιον ἐκ τῶν παρʼ ἡμῖν γιγνομένων· καὶ γὰρ ἐνταῦθα τῶν βίᾳ φερομένων ὁ πλησιάζων ἀὴρ μάλιστα γίγνεται θερμός. καὶ τοῦτʼ εὐλόγως συμβαίνει· μάλιστα γὰρ ἡ τοῦ στερεοῦ διακρίνει κίνησις αὐτόν. διὰ τε ταύτην οὖν τὴν αἰτίαν ἀφικνεῖται πρὸς τόνδε τὸν τόπον ἡ θερμότης, καὶ διὰ τὸ τὸ περιέχον πῦρ τὸν ἀέρα διαρραίνεσθαι τῇ κινήσει πολλάκις καὶ φέρεσθαι βίᾳ κάτω. σημεῖον δʼ ἱκανὸν ὅτι ὁ ἄνω τόπος οὐκ ἔστι θερμὸς οὐδʼ ἐκπεπυρωμένος καὶ αἱ διαδρομαὶ τῶν ἀστέρων. ἐκεῖ μὲν γὰρ οὐ γίγνονται, 9 καὶ ἄλλο om. ‖ lemmata habet O περὶ μὲν οὖν τοὺς ἐν τῷ ἄνω τόπῳ et περὶ μὲν οὖν τοῦ ἄνω τόπου ‖ μὴ om. N1: μὴ εἰς τὸν ἄνω τόπον Ncorr. ‖ 1 καὶ (post γῆς) om. Ε1 𝔚 12 γενομὲνης 𝔄 F ‖ 14 προσῆκε N 15 τὸ om. E ‖ τίνα δʼ αἰτίαν να δʼ αἰτίαν E1: τίνʼ αἰτίαν δὲ Ald. 17 δὴ Pl: δὲ Ol ‖ 19 τὸ] Pl: τοῦ J F Ν1 E1 𝔚 ‖ τὴν (ante ἀλέαν) om. 𝔚 ‖ καὶ om. 𝔚 ‖ 20 καὶ del. Ε1 ‖ 21 τε supra add. J1 ‖ 24 μάλιστα E 𝔚 Ol Pl ‖ αὐτῷ] αὐτῷ φερομένῳ ci. Th. ‖ εὔλογον] εὔλογον νομίζειν ci, Th. ‖ 25 γενομένων F corr. N ‖ 27 μᾶλλον F 𝔚 28 στερροῦ 𝔐 ‖ 29 τὸν] τὸν αὐτὸν N ‖ 30 τὸ alterum om. F1 Ol Pl Ald. ‖ διαραίνεσθαι J F 𝔐 E1 𝔚: διακρίνεσθαι 𝔐 rec. var. Ald. ‖ 31 φέρεσθαι βίᾳ κάτω] φέρεσθαι κάτω βίᾳ Ecorr. Pl:  φέρεσθαι κάτω φέρεσθαι κάτω βίᾳ E1: τὸ φέρεσθαι κάτω βίᾳ 𝔚 32 οὐδὲ πεπυρωμένος E ‖ 33 ἀστέρων] Pcl: ἄστρων Ε 𝔚 Ap γὰρ om. 𝔐 κάτω δέ· καίτοι τὰ μᾶλλον κινούμενα καὶ θᾶττον, ἐκπυροῦται θᾶττον. πρὸς δὲ τούτοις ὁ ἥλιος, ὅσπερ μάλιστα εἶναι δοκεῖ θερμός, φαίνεται λευκὸς ἀλλʼ οὐ πυρόδης ὤν.

4 τούτων δὲ διωρισ μέφνων, λέγωμεν διὰ τίνʼ αἰτίαν αἵ τε 341b φλόγες αἱ καιόμεναι φαίνονται περὶ τὸν οὐρανὸν καὶ οἱ διαθέοντες ἀστέρες καὶ οἱ καλούμενοι ὑπό τινων δαλοὶ καὶ αἶγες· ταῦτα γὰρ πάντʼ ἐστὶν τὸ αὐτὸ καὶ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν, διαφέρει δὲ τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον. ἀρχὴ δέ ἐστιν καὶ τούτων καὶ πολλῶν ἄλλων ἥδε. θερμαινομένης γὰρ τῆς γῆς ὑπὸ τοῦ ἡλίου τὴν ἀναθυμίασιν ἀναγκαῖον γίγνεσθαι μὴ ἀπλῆν, ὥς τινες οἴονται, ἀλλὰ διπλῆν, τὴν μὲν ἀτμιδωδεστέραν τὴν δὲ πνευματωδεστέραν, τὴν μὲν τοῦ ἐν τῇ γῇ καὶ ἐπὶ τῇ γῇ ὑγροῦ ἀτμίδα, τὴν δʼ αὐτῆς τῆς γῆς οὔσης ξηρᾶς καπνώδη· καὶ τούτων τὴν μὲν πνευματώδη ἐπιπολάζειν διὰ τὸ θερμόν, τὴν δὲ ὑγροτέραν ὑφίστασθαι διὰ τὸ βάρος. καὶ διὰ ταῦτα τοῦτον τὸν τρόπον κεκόσ μηται τὸ πέριξ· πρῶτον μὲν γὰρ ὑπὸ τὴν ἐγκύκλιον φοράν ἐστιν τὸ θερμὸν καὶ ξηρόν, ὃ λέγομεν πῦρ (ἀνώνυμον γὰρ τὸ κοινὸν ἐπὶ πάσης τῆς καπνώδους διακρίσεως· ὅμως δὲ διὰ τὸ μάλιστα πεφυκέναι τὸ τοιοῦτονἐκ τῶν σωμάτων οὕτως ἀναγκαῖον χρῆσθαι τοῖς ὀνόμασιν), ὑπὸ δὲ ταύτην τὴν φύσιν ἀήρ. δεῖ δὴ νοῆσαι οἷον ὑπέκκαυμα τοῦτο ὃ νῦν εἴπομεν πῦρ περιτετάσθαι τῆς περὶ τὴν γῆν σφαίρας ἔσχατον, ὥστε μικρᾶς κινήσεως τυχὸν ἐκκαίεσθαι πολλάκις ὥσπερ τὸν καπνόν· ἔστι γὰρ ἡ φλὸξ πνεύματος ξηροῦ ζέσις. ᾗ ἄν οὖν μάλιστα εὐκαίρως ἔχη ἡ τοιαύτη σύστασις, ὅταν ὑπὸ τῆς περιφορᾶς κινηθῇ πως, ἐκκάεται. 34—25 θᾶττον, ἐκπυροῦται θᾶττον] Pl: θᾶττον ἑκπυροῦται 𝔐 Ν Evar.: μᾶλλον ἐκπυροῦται E 𝔚: θᾶττον καὶ μᾶλλον ἐκπυροῦται Ald. ‖ 35 ὥσπερ J1 ‖ δοκεῖ supra add. Ν1 ‖ 341 b 1 διὰ τίν᾿ ] διὰ τίνα F Al Pl: δι᾿  ἣν E 𝔚: διὰ ποίαν Ol ‖ 2 καόμεναι E ‖ 4 καὶ om. E1 ‖ τὴν] (-η- in ras. E) ‖ αὑτὴν om. E1 ‖ 5 καὶ (post ἐστὶν)] PlV: om. Ol PlM Ald. 6 ἄλλων supra add. Ν1 ‖ 7 ἀναγκαίαν Ν ‖ 8 ἀτμιδωδέστραν 𝔚 ‖ 9 πνευματοδεστὲραν F ‖ 1Ο ἀτμίδα] ἀτμιδώδη ci. Schleiermacher ‖ ξηρᾶς οὔσης 𝔄 ‖ 11 θερμόν] κοῦφον ci. Id. 13 τὸ] Ap Pl: τὰ Ε1 𝔚: ὁ Ol ‖ 14 λέγομεν] Ol Pl: λέγωμεν E1 𝔐1 𝔄1 F ‖ 15 γάρ om. E1 ‖ τὸ om 𝔚: καὶ Ald. ‖ 16 ὁμοίως E1 ‖ ἐκκάσθαι Ε 18 δὴ] PIV1: δὲ Ε 𝔚 Ap PIMVvar. 19 ὁ om. E1 ‖ εἴπωμεν E1: εἷπε 𝔚 ‖ 20 ἐκκάεσθαι E1 ‖ 21 τὸν] Ap Pl: om. Ε 𝔚 ‖ 22 οὖν] Pl: om. Ol Id. 23 ἐκκαίεται Ecorr. m. 1 𝔚  𝔐 𝔄 F H  N N διαφέρει δʼ ἤδη κατὰ τὴν τοῦ ὑπεκκαύματος θέσιν ἢ τὸ πλῆθος· ἂν μὲν γὰρ πλὰτος ἔχῃ καὶ μῆκος τὸ ὑπέκκαιυμα, πολλάκις ὁρᾶται καιομένη φλὸξ ὥσπερ ἐν ἀρούρᾳ καιομέφνης καλάμης, ἐὰν δὲ κατὰ μῆκος μόνον, οἱ καλούμενοι δαλοὶ καὶ αἶγες καὶ ἀστέρες. ἐὰν μὲν πλέον τὸ ὑπέκκαυμα ᾖ κατὰ τὸ μῆκος ἢ τὸ πλάτος, ὅταν μὲν οἷον ἀποσπινθηρίζῃ ἄμμα καιόμενον (τοῦτο δὲ γίγνεται διὰ τὸ παρεκπυροῦσθαι, κατὰ μικρὰ μέν, ἐπʼ ἀρχὴν δέ), αἲξ καλεῖται, ὅταν δʼ ἄνευ τούτου τοῦ πάθους, δαλός. ἐὰν δὲ τὰ μήκη τῆς ἀναθυμιάσεως κατὰ μικρά τε καὶ πολλαχῇ διεσπαρμένα ᾖ καὶ ὁμοίως κατὰ πλάτος καὶ βάθος, οἱ δοκοῦντες ἀστέρες διάττειν γίγνονται. ὁτὲ μὲν οὖν ὑπὸ τῆς κινήσεως ἡ ἀναθυμίασις ἐκκαιομένη γεννᾷ αὐτά· ὁτὲ δὲ ὑπὸ τοῦ διὰ τὴν ψύξιν 342a συνισταμένου ἀέρος ἐκθλίβεται καὶ ἐκκρίνεται τὸ θερμόν, διὸ καὶ ἔοικεν ἡ φορὰ ῥίψει μᾶλλον αὐτῶν, ἀλλʼ οὐκ ἐκκαύσει. ἀπορήσειε γὰρ ἄν τις πότερον ὥσπερ ἡ ὑπὸ τοὺς λύχνους τιθεμένη ἀναθυμίασις ἀπὸ τῆς ἄνωθεν φλογὸς ἅπτει τὸν κάτωθεν λύχνον (θαυμαστὴ γὰρ καὶ τούτου ἡ ταχυτής ἐστιν καὶ ὁμοία ῥίψει, ἀλλʼ οὐχ ὡς ἄλλου καὶ ἄλλου γιγνομένου πυρός), ἢ ῥίψεις τοῦ αὐτοῦ τινος σώμματός εἰσιν αἱ διαὅρομαί. ἔοικε δὴ διʼ ἄμφω· καὶ γὰρ οὕτως ὡς ἡ ἀπὸ τοῦ λύχνου γίγνεται, καὶ ἔνια διὰ τὸ ἐκθλίβεσθαι ῥιπτεῖται, 24 δʼ ἤδη] OlV PlV: δὲ εἴδη OlG: δὲ δὴ PlM: οὖν (ο- in ras. E1) δὴ Ε 𝔚: δʼ ἤδη ἡ παρὰ θέσιν τοῦ πνεύματος F1 ‖  τοῦ supra add. F Ν1 ὑπεκαύματος N θέσις 𝔚 ‖ 25 τὸ πλῆθος κατὰ (κα- in ras. m. 1) τὸ πλῆθος αὐτοῦ F ‖ ὑπέκαυμα Ν passim 26 καομένη E1 ‖ ἀρούραις Frec, Ald. 27 καιομένης om. Id. ‖ ἐάν]  Pl: ἂν Ε 𝔚 ‖ μῆκος] τὸ μῆκος N ‖ 28 ἐάν μὲν] ἐὰν μὲν οὖν N corr. m. PlV: ἃν μὲν οὖν Ν1: καὶ ἐὰν μὲν E 𝔚 Hcorr. m 1 PIM πλεῖον J F 𝔐 𝔄 H Ν 29 ἢ τὸ PI: καὶ τὸ J E1 𝔚: τὸ F1: ἢ N: ἢ τὸ 𝔐: ἢ κατὰ τὸ Ald. οἷον] οὗν N ‖ 30 ἀποσπινθηρίζει J Ν: ἀποσπινθηρίζοι F ‖ ἄμα] Ol Pl: ἄμα δὲ E 𝔚‖ 31 ἐπαρκεῖν 𝔄 Fcorr. ‖ 32 μήκη] Plp: μέρη Ecorr. m. 1 𝔚 N ‖ 33 πολλαχῆ] Evar. m. 1: πολλά ῆ E1: πολλʼ αρχῆ Ν1 ‖ 34 βάθος] PlM: κατά βάθος H N PlV: μέγεθος Ald. ‖ post οἱ in E ras. unius litt. 35 διάττειν om. F1 ‖ οὖν om. 𝔚 ‖ 36 τοῦ διὰ om. J ‖ 342 a 1 ἐκθλίβεται καὶ ἐκκρίνεται] Pl: ἐκκρούεται καὶ ἐκθλίεται E 𝔚: ἐκκρίνεται καὶ ἀκθλίβεται Ald. ‖ 3 γὰρ om. J ‖ 4 ἅπτει] ἐπὶ E ‖ 5 κάτωθεν] PI: κάτω J F 𝔐; 𝔄 H Ν ‖ 7 ῥίψεις] PlV: ῥίψις N PlM: ῥίψεις ἢ E1: ῥίψις ἢ 𝔚 ‖ τινος Ol: om. E F1 Pl ‖ 8 δὴ] δὲ δὴ Mor. ‖ ἡ om. J F1 Ecorr. 𝔚: εἰ Frec. 9 τὸ] τὸῦ F ὥσπερ οἱ ἐκ τῶν δακτύλων πυρῆνες, ὥστε καὶ εἰς τὴν γῆν καὶ εἰς τὴν θάλατταν φαίνεσθαι πίπτοντα, καὶ νύκτωρ καὶ μεθ’ ἡμέραν καὶ αἶθρίας οὔσης. κάτω δὲ ῥιπτεῖται διὰ τὸ τὴν πύκνωσιν εἰς τὸ κάτω ῥέπειν τὴν ἀπωθοῦσαν. διὸ καὶ οἱ κεραυνοὶ κάτω πίπτουσιν , τοῦ πυρὸς ἄνω φερομένου κατὰ φύσιν · πάντων γὰρ τούτων ἡ γένεσις οὐκ ἔκκαυσις ἀλλʼ ἔκκρισις ὑπὸ τῆς ἐκθλίψεώς ἐστιν, ἐπεὶ κατὰ φύσιν γε τὸ θερμὸν ἄνω πέφυκε φέρεσθαι πᾶν. ὅσα μὲν οὖν μᾶλλον ἐν τῷ ἀνωτάτω τόπῳ συνίσταται, ἐκκαιομένης γίγνεται τῆς ἀναθυμιάσεως, ὅσα δὲ κατώτερον, ἐκκρινομένης διὰ τὸ συνιέναι καὶ ψύχεσθαι τὴν ὑγροτέραν ἀναθυμίασιν· αὕτη γὰρ συνιοῦσα καὶ κάτω ῥέπουσα ἀπωθεῖ πυκνουμένη καὶ κάτω ποιεῖ τοῦ θερμοῦ τὴν ῥῖψιν· διὰ δὲ τὴν θέσιν τῆς ἀναθυμιάσεως, ὅπως ἄν τύχη κειμένη τοῦ πλάτους καὶ τοῦ βάθους, οὕτω φέρεται ἄνω ἢ κάτω ἢ εἰς τὸ πλάγιον. τὰ πλεῖστα δʼ εἰς τὸ πλάγιον διὰ τὸ δύο φέρεσθαι φοράς, βίᾳ μὲν κάτω, φύσει δʼ ἄνω· πάντα γὰρ κατὰ τὴν διάμετρον φέρεται τὰ τοιαῦτα. διὸ καὶ τῶν διαθεόντων ἀστέρων ἡ πλείστη λοξὴ γίγνεται φορά. πάντων δὴ τούτων αἴτιον ὡς μὲν ὕλη ἡ ἀναθυμίασις, ὡς δὲ τὸ κινοῦν ὁτὲ μὲν ἡ ἄνω φορά, ὁτὲ δʼ ἡ τοῦ ἀέρος συγκρινομένου πῇξις. πάντα δὲ κάτω ταῦτα σελήνης γίγνεται. σημεῖον δʼ ἡ φαινομένη αὐτῶν ταχυτὴς ὁμοία οὖσα τοῖς ὑφʼ ἡμῶν ῥιπτουμένοις, ἃ διὰ τὸ πλησίον εἶναι ἡμῶν πολὺ δοκεῖ τῷ τάχει παραλλάττειν ἄστρα τε καὶ ἥλιον καὶ σελήνην.

9 περὶ δὲ τοῦ τῇ θέσει μὲν δευτέρου τόπου μετὰ τοῦτον, πρώτου δὲ περὶ τὴν γῆν, λέγωμεν· οὗτος γὰρ κοινὸς ὕδατός τε τόπος καὶ ἀέρος καὶ τῶν συμβαινόντων περὶ τὴν ἄνω γένεσιν αὐτοῦ, ληπτέον δὲ καὶ τούτων τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς αἰτίας πάντων ὁμοίως. ἡ μὲν οὖν ὡς κινοῦσα καὶ κυρία καὶ πρώτη τῶν ἀρχῶν ὁ κύκλος ἐστίν, ἐν ᾧ φανερῶς ἡ τοῦ ἡλίου φορὰ διακρίνουσα καὶ συγκρίνουσα τῷ γίγνεσθαι πλησίον ἢ πορρώτερον αἰτία τῆς γενέσεως καὶ τῆς φθορᾶς ἐστι. μενούσης δὲ τῆς γῆς, τὸ περὶ αὐτὴν ὑγρὸν ὑπὸ τῶν ἀκτίνων καὶ ὑπὸ τῆς ἄλλης τῆς ἄνωθεν θερμότητος ἀτμιδούμενον φέρεται ἄνω· τῆς δὲ θερμότητος ἀπολιπούσης τῆς ἀναγούσης αὐτό, καὶ τῆς μὲν διασκεδαννυμένης πρὸς τὸν ἄνω τόπον, τῆς δὲ καὶ σβεννυμένης διὰ τὸ μετεωρίζεσθαι πορρώτερον εἰς τὸν 4 ἡ marg. 𝔄1 ‖ 6 οἷον supra add. Ν1 ‖ ἡ om. Ε ‖ 7 διὸ] OI: διόπερ Ε 𝔚 εἴπομεν πρότερον Ε 𝔚 OI ‖ 7-8 κομῆται γίνονται F ‖ 8 -σθαι τε καὶ ἀποκρίνε- marg. Εrec. καὶ] τε καὶ Erec. 𝔚 H N 9 τρόπον 𝔚 ‖ ἀεὶ Ε 𝔐 𝔄 F H N 10 σύστασιν] ἀναθυμίασιν F 11 ταῖς] ταῖς ἄνω Par. 2032 Par. suppl. 642 Ald. ‖ σφαίραις Fcorr. τε] δὲ J1 ‖ 12 τῆς (post καὶ) τοῖς 𝔚 ‖ ἐμπιμπραμένης Fcorr. 𝔚 13 δὲ] Pl: om. Ε 𝔚 ‖ 14 εἰσιν] PIV: ἐστι J  F 𝔐 𝔄 H N OI PIM τοσαῦτα var. Frec.: ταῦτα F1 ‖ τὰ (ante πάθη) Plp: om. E Ol ‖ περὶ περὶ τε Ald. 17 λέγομεν E1 𝔐corr. ‖ 18 καὶ (ante ἀέρος) supra add. 𝔐rec. ‖ 20 οὖν supra add. F1 ‖ 20—21 πρώτη καὶ κυρία F 21 ὁ κύκλος ἐστίν] Fvar.: ὁ οὐρανὸς ἐστίν F1: ἐστιν ὁ κύκλος Ald. 23 φορᾶς Ε 24 δὲ] δὲ μέσω F ‖ 25 τῆς (post ἄλλης) om. 𝔐 𝔄 Ν 26 ἀπολιπούσης Ol: ἀπολειπούσης Εcorr.. m.1 𝔐 𝔄(-ε- in ras. m. 1) H Ν ‖ ἀναγαγούσης H Ν ‖ 28 καὶ om. F ὑπὲρ τῆς γῆς ἀέρα, συνίσταται πάλιν ἡ ἀτμὶς ψυχομένη διά τε τὴν ἀπόλειψιν τοῦ θερμοῦ καὶ τὸν τόπον, καὶ γίγνεται ὕδωρ ἐξ ἀέρος· γενόμενον δὲ πάλιν φέρεται πρὸς τὴν γῆν. ἔστι δʼ ἡ μὲν ἐξ ὕδατος ἀναθυμίασις ἀτμίς, ἡ δʼ ἐξ ἀέρος εἰς ὕδωρ νέφος· ὁμίχλη δὲ νεφέλης περίττωμα τῆς εἰς ὕδωρ συγκρίσεως. διὸ σημεῖον μᾶλλόν ἐστιν εὐδίας ἢ ὑδάτων· οἶον γάρ ἐστιν ἡ ὁμίχλη νεφέλη ἄγονος. γίγνεται δὲ κύκλος οὗτος μιμούμενος τὸν τοῦ ἡλίου κύκλον· ἄμμα γὰρ ἐκεῖνος εἰς τὰ πλάγια μεταβάλλει καὶ οὗτος ἄνω καὶ κάτω.347a δεῖ δὲ νοῆσαι τοῦτον ὥσπερ ποταμὸν ῥέοντα κύκλῳ ἄνω καὶ κάτω, κοινὸν ἀέρος καὶ ὕδατος· πλησίον μὲν γὰρ ὄντος τοῦ ἡλίου ὁ τῆς ἀτμίδος ἄνω ῥεῖ ποταμός, ἀφισταμένου δὲ ὁ τοῦ ὕδατος κάτω. καὶ τοῦτʼ ἐνδελεχὲς ἐθέλει γίγνεσθαι κατά γε τὴν τάξιν· ὥστʼ εἴπερ ἠνίττοντο τὸν ὠκεανὸν οἱ πρότερον, τάχʼ ἂν τοῦτον τὸν ποταμὸν λέγοιεν τὸν κύκλῳ ῤέοντα περὶ τὴν γῆν. ἀναγομένου δὲ τοῦ ὑγροῦ αἰεὶ διὰ τὴν τοῦ θερμοῦ δύναμιν καὶ πάλιν φερομένου κάτω διὰ τὴν φύξιν πρὸς τὴν γῆν, οἰκείως τὰ ὀνόματα τοῖς πάθεσιν κεῖται καί τισιν διαφοραῖς αὐτῶν· ὅταν μὲν γὰρ κατὰ μικρὰ φέρηται, ψακάδες, ὅταν δὲ κατὰ μείζω μόρια, ὑετὸς καλεῖται.

10 ἐκ δὲ τοῦ καθʼ ἡμέραν ἀτμίζοντος ὅσον ἂν μὴ μετεωρισθῇ διʼ ὀλιγότητα τοῦ ἀνάγοντος αὐτὸ πυρὸς πρὸς τὸ ἀναγόμενον ὕδωρ, πάλιν καταφερόμενον ὅταν ψυχθῇ νύκτωρ, καλεῖται δρόσος καὶ πάχνη, πάχνη μὲν ὅταν ἡ ἀτμὶς παγῇ πρὶν εἰς ὕδωρ συγκριθῆναι πάλιν (γίγνεται δὲ χειμῶνος, καὶ μᾶλλον ἐν τοῖς χειμερινοῖς τόποις), δρόσος δʼ ὅταν συγκριθῇ εἰς ὕδωρ ἡ ἀτμίς, καὶ μήθʼ οὕτως ἔχ ἡ 29 τὴν γῆν 𝔚 ‖ 30 γίγνεται] γίνεται μὲν 𝔚 ‖  31 φέρεται πάλιν 𝔚 PI ‖ 33—34 τῆς εἰς ὕδωρ σνγκρίσεωε alio quo traicienda censet Th. 34 διὸ] διόπερ Ε 𝔚 εἰσὶν Ε 𝔚 ‖ εὐδίας marg. Nrec. ‖ ἢ om. J: a antecedit in Ε rasura unius litt. 35 ἄονος Η ‖ 36 κύκλος] ὁ κύκλος 𝔚 𝔄 Fvar. Η Ν: οὐρανὸς F1 ‖ 347 a 2 δεῖ δὲ] καὶ δεῖ Ε 𝔚 ‖ κύκλον 𝔚 ‖ 4 ὁ (post δὲ) om. 𝔐 𝔄1 E1 𝔚 ‖ 5 ἐνδελεχῶς Ν1 (ut videtur) θέλει Ν1 𝔚: om. Ald. 8 ἀναγομένη 𝔄1 δὲ post οἰκείως (10) coll. Th., qui ἀναγομὲνου γῆν cum antecedentibus coniungit ἀεὶ Ε 𝔚 𝔐 F Η Ν ‖ 10 τισιν] ταῖς in ras. F1 ‖ 11 μικρὸν Ald. ‖ ψεκάδες Εcorr. m. 1 cet. 13 ἀτμισθέντος var. Νrec. ‖ 15 ψυχῇ N1 ‖ 16 πάχνη alterum marg. 1 17 συγκρνθῆ F ‖ 18 τοῖς om. Ιd. ‖ 19 ἔχη ἡ] ᾖ J F  𝔐 𝔄 Η Ν ἀλέα ὥστε ξηρᾶναι τὸ ἀναχθέν, μήθʼ οὕτω ψῦχος ὥστε παγῆναι τὴν ἀτμίδα αὐτὴν διὰ τὸ ἢ τὸν τόπον ἀλεεινότερον ἢ τὴν ὥραν εἶναι· γίγνεται γὰρ μᾶλλον ἡ δρόσος ἐν εὐδίᾳ καὶ ἐν τοῖς εὐδιεινοτέροις τόποις, ἡ δὲ πάχνη, καθάπερ εἴρηται, τοὐναντίον· δῆλον γὰρ ὡς ἡ ἀτμὶς θερμότερον ὕδατος (ἔχει γὰρ τὸ ἀνάγον ἔτι πῦρ), ὥστε πλείονος ψυχρότητος αὐτὴν πῆξαι. γίγνεται δʼ ἄμφω αἰθρίας τε καὶ νηνεμίας· οὔτε γὰρ ἀναχθήσεται μὴ οὔσης αἰθρίας, οὔτε συστῆναι δύναιτʼ ἂν ἀνέμου πνέοντος. σημεῖον δʼ ὅτι γίγνεται ταῦτα διὰ τὸ μὴ πόρρω μετεωρίζεσθαι τὴν ἀτμίδα· ἐν γὰρ τοῖς ὄρεσιν οὐ γίγνεται πάχνη. αἰτία δὲ μία μὲν αὕτη, ὅτι ἀνάγεται ἐκ τῶν κοίλων καὶ ἐφύδρων τόπων, ὥστε καθάπερ φορτίον φέρουσα πλέον ἡ ἀνάγουσα θερμότης ἢ καθʼ ἑαυτὴν οὐ δύναται μετεωρίζειν ἐπὶ πολὺν τόπον αὐτὸ τοῦ ὕψους, ἀλλʼ ἐγγὺς ἀφησι πάλιν· ἑτέρα δʼ ὅτι καὶ ῥεῖ μάλιστα ὁ ἀὴρ ῥέων ἐν τοῖς ὑψηλοῖς, ὃς διαλύει τὴν σύστασιν τὴν τοιαύτην. γίγνεται δʼ ἡ δρόσος πανταχοῦ νοτίοις, οὐ βορείοις, πλὴν ἐν τῷ Πόντῳ. ἐκεῖ δὲ τοὐναντίον· βορείοις μὲν γὰρ γίγνεται, νοτίοις δʼ οὐ 347b γίγνεται. αἴτιον δʼ ὁμοίως ὥσπερ ὅτι εὐδίας μὲν γίγνεται, χειμῶνος δʼ οὔ· ὁ μὲν γὰρ νότος εὐδίαν ποιεῖ, ὁ δὲ βορέας χειμῶνα· ψυχρὸς γάρ, ὥστʼ ἐκ τοῦ χειμῶνος τῆς ἀναθυμιάσεως σβέννυσι τὴν θερμότητα. ἐν δὲ τῷ Πόντῳ ὁ μὲν νότος οὐχ οὕτως ποιεῖ εὐδίαν ὥστε γίγνεσθαι ἀτμίδα, ὁ δὲ βορέας διὰ τὴν ψυχρότητα ἀντιπεριιστὰς τὸ θερμὸν ἀθροίζει, ὥστε πλέον ἀτμίζει μᾶλλον. πολλάκις δὲ τοῦτο καὶ 20 οὕτως H Ν 𝔚 ‖ ψύχος supra add. Erec. ‖ 21 ἀλεεινότερον] (ε prima et ο prior in rass. E1) 22 μᾶλλον supra add. Erec. εὐδείᾳ J ‖ 24 ὡς] Ol: ὅτι J F 𝔄 Ν ‖ θερμότης Ν: ἐκ θερμοτέρου Frec.; θερμοτέρα Ald. ὕδατος] ὕδατος δὲ Frec. ‖ 25 πλείονος] πλείονος δεῖ 𝔚 ‖ 28 γίγνεται ex γνεται corr. J1 ‖ 29 τὴν supra add. Ν1 ‖ ἐν] Op: ἐπὶ Ε 𝔚 Ap ‖ οὐ] οὔτε E1 ‖ 30 κοίλων ex κύλων corr. Ε1 32 κατʼ αὐτὴν 𝔚 ‖ 33 τοῦ] ἀπὸ τοῦ Ald. ‖ 34 καὶ φεῖ] δικαιρεῖ E1 (ut vi- detur): διαιρεῖ 𝔚 Vindobon. 75 m. 1: διαρρεῖ Vindobon. 75 m. rec. Ald. ‖ ῥέων] (ῥε- in ras. E1): ὢν Ald. 35 ὑψιλοῖς ‖ σύστασιν τὴν τοιαύτην] τοιαύτην σύστασιν Ε 𝔚 Ν ‖ 37 βορείοις — οὐ γίγνεται (347 b 1) uncis seclusit Ιd. ‖ 37 νοτίοις ex οτίοις corr. E1: νότιος 𝔚 ‖ 347 b 1 ὅτι ὥσπερ Ald. ‖ 5 οὕτω J ‖ 7 ἀτμίζειν E1 ‖ δὲ] δὲ καὶ Ald. ἐν τοῖς ἔξω τόποις ἰδεῖν γιγνόμενον ἔστιν· ἀτμίζει γὰρ τὰ φρέατα βορείοις μᾶλλον ἢ νοτίοις· ἀλλὰ τὰ μὲν βόρεια σβέννυσιν πρὶν συστῆναί τι πλῆθος, ἐν δὲ τοῖς νοτίοις ἐᾶται ἀθροίζεσθαι ἡ ἀναθυμίασις. αὐτὸ δὲ τὸ ὕδωρ οὐ πήγνυται, καθάπερ ἐν τῷ περὶ τὰ νέφη τόπῳ.

11 ἐκεῖθεν γὰρ τρία φοιτᾷ σώματα συνιστάμενα διὰ τὴν ψύξιν, ὕδωρ καὶ χιὼν καὶ χάλαζα. τούτων δὲ τὰ μὲν δύο ἀνάλογον καὶ διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας γίγνεται τοῖς κάτω, διαφέροντα τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον καὶ πλήθει καὶ ὀλιγότητι· χιὼν γὰρ καὶ πάχνη ταὐτόν, καὶ ὑετὸς καὶ δρόσος, ἀλλὰ τὸ μὲν πολὺ τὸ δʼ ὀλίγον. ὁ μὲν γὰρ ὑετὸς ἐκ πολλῆς ἀτμίδος γίγνεται ψυ χομένης· τούτου δʼ αἴτιον ὅ τε τόπος πολὺς καὶ ὁ χρόνος ὥν, ἐν ὁ συλλέγεται καὶ ἐξ οὗ. τὸ δʼ ὀλίγον ἡ δρόσος· ἐφήμερος γὰρ ἡ σύστασις καὶ ὁ τόπος μικρός· δηλοῖ τε ἥ τε γένεσις οὖσα ταχεῖα καὶ βραχὺ τὸ πλῆθος. ὁμοίως δὲ καὶ πάχνη καὶ χιών· ὅταν γὰρ παγῇ τὸ νέφος, χιών ἐστιν, ὅταν δʼ ἡ ἀτμίς, πάχνη. διὸ ἢ ὥρας ἢ χώρας ἐστὶν σημεῖον ψυχρᾶς· οὐ γὰρ ἂν ἐπήγνυτο ἔτι πολλῆς ἐνούσης θερμότητος, εἰ μὴ ἐπεκράτει τὸ ψῦχος· ἐν γὰρ τῷ νέφει ἔτι ἔνεστιν πολὺ θερμὸν τὸ ὑπόλοιπον τοῦ ἐξατμίσαντος ἐκ τῆς γῆς τὸ ὑγρὸν πυρός. χάλαζα δʼ ἐκεῖ μὲν γίγνεται, ἐν δὲ τῷ πλησίον τῆς γῆς ἀτμίζοντι τοῦτʼ ἐκλείπει· καθάπερ γὰρ εἴπομεν, ὡς μὲν ἐκεῖ χιών, ἐνταῦθα γίγνεται πάχνη, ὡς δʼ ἐκεῖ ὑετός, ἐνταῦθα δρόσος· ὡς δʼ ἐκεῖ χάλαζα, ἐνταῦθα οὐκ ἀνταποδίδωσι τὸ ὅμοιον. τὸ δʼ αἴτιον εἰποῦσι περὶ χαλάζης ἔσται δῆλον.

13 περὶ δὲ ἀνέμων καὶ πάντων πνευμάτων, ἔτι δὲ ποταμῶν καὶ θαλάττης λέγωμεν, πρῶτον καὶ περὶ τούτων διαπορήσαντες πρὸς ἡμᾶς αὐτούς· ὥσπερ γὰρ καὶ περὶ ἄλλων, οὕτως καὶ περὶ τούτων οὐδὲν παρειλήφαμεν λεγόμενον τοιοῦτον ὃ μὴ κἄν ὁ τυχὼν εἴπειεν. εἰσὶ δέ τινες οἵ φασι τὸν καλούμενον ἀέρα κινούμενον μὲν καὶ ῥέοντα ἄνεμον εἶναι, συνιστάμενον δὲ τὸν αὐτὸν τοῦτον πάλιν νέφος καὶ ὕδωρ, ὡς τῆς αὐτῆς φύσεως οὔσης ὕδατος καὶ πνεύματος, καὶ τὸν ἄνεμον εἶναι κίνησιν ἀέρος. διὸ καὶ τῶν σοφῶς βουλομένων λέγειν τινὲς ἕνα φασὶν ἄνεμον εἶναι πάντας τοὺς ἀνέμους, ὅτι συμπέπτωκε καὶ τὸν ἀέρα τὸν κινούμενον ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν εἶναι πάντα, δοκεῖν δὲ διαφέρειν οὐδὲν δια- φέροντα διὰ τοὺς τόπους ὅθεν ἄν τυγχάνῃ ῥέων ἑκάστοτε, παραπλησίως λέγοντες ὥσπερ ἄν εἵ τις οἴοιτο καὶ τοὺς ποταμμοὺς πάντας ἕνα ποταμὸν εἶναι. διὸ βέλτιον οἱ πολλοὶ λέγουσιν ἄνευ ζητήσεως τῶν μετὰ ζητήσεως οὕτω λεγόντων· εἰ μὲν γὰρ ἐκ μιᾶς ἀρχῆς ἅπαντες ῥέουσι, κἀκεῖ τὰ πνεύματα τὸν αὐτὸν τρόπον, τάχα λέγοιεν ἄν τι οἱ λέγοντες 4 ὥραις καὶ ταῖς χώραις 𝔐 𝔄 F H Ν Al Ol ‖ καὶ (post δὲ) om. Ε1 ‖ 5 ἀρραβίαν 𝔐 F Ν 𝔚 ‖ τὴν (post καὶ) om. E 𝔚 ‖ 7 ψύγεται 𝔐 𝔄 ‖ 11 ἔστω om. F H Ν 12 πνευμάτων πάντων N: πάντων τῶν πνευμάτων J F ‖ 13 θαλάσσης N ‖ προαπορήσαντες Ε 𝔚 14 γὰρ om. 14—15 ἄλλων οὕτως] ἄλλου τινος Ε 𝔚 ‖ 15—16 τοιοῦτον λεγόμενον H Ν ‖ 16 εἴποιεν Εcorr. m.1 H Ν: εἴποιεν ἄν 𝔚: εἴποι corr. 𝔄1 ‖ 20 εἶναι] Fvar,: ὄντα J F 𝔐 𝔄 H Em. m.1 in ras. ‖ σοφῶς] Fvar.: σαφῶς F ‖ 21 ἄνεμον om. 𝔐 H Ν 22 τὸν (post ἀέρα) om. Ε F ‖ 23 δοκεῖν] δοκεῖν δοκεῖ Ald. 24 τυγχάνει Ν ῥέον Cas.|| 26 εἶναι ποταμὸν ἕνα πάντας N: πάντας ἕνα εἶναι ποταμὸν Ald. ‖ 29 τῶν αὐτῶν 1 λέγοιεν ἄν τι] Ol: ἄν τι λέγοιεν F: ἂν λέγοιεν ἄν τι 𝔚: λέγοιεν ἄν τι τι E1 οὕτως· εἰ δʼ ὁμοίως ἐνταῦθα κἀκεῖ, δῆλον ὅτι τὸ κόμψευμα ἂν εἴη τοῦτο ψεῦδος, ἐπεὶ τοῦτό γε προσήκουσαν ἔχει σκέψιν, τί τʼ ἐστὶν ὁ ἄνεμος, καὶ γίγνεται πῶς, καὶ τὶ τὸ κινοῦν, καὶ ἡ ἀρχὴ πόθεν αὐτῶν, καὶ πότερον ἄρʼ ὥσπερ ἐξ ἀγγείου δεῖ λαβεῖν ῤέοντα τὸν ἄνεμον, καὶ μέχρι τούτου ῥεῖν ἕως ἄν κενωθῇ τὸ ἀγγεῖον, οἷον ἐξ ἀσκῶν ἀφιέμενον, 349b ἢ καθάπερ καὶ οἱ γραφεῖς γράφουσιν, ἐξ αὐτῶν τὴν ἀρχὴν ἀφιέντας. ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τῆς τῶν ποταμῶν γενέσεως δοκεῖ τισιν ἔχειν· τὸ γὰρ ἀναχθὲν ὑπὸ τοῦ ἡλίου ὕδωρ πάλιν ὑόμενον ἀθροισθὲν ὑπὸ γῆν ῥεῖν ἐκ κοιλίας μεγάλης, ἢ πάντας μιᾶς ἢ ἄλλον ἄλλης· καὶ οὐ γίγνεσθαι ὕδωρ οὐδέν, ἀλλὰ τὸ συλλεχθὲν ἐκ τοῦ χειμῶνος εἰς τὰς τοιαύτας ὑποδοχάς, τοῦτο γίγνεσθαι τὸ πλῆθος τὸ τῶν ποταμῶν. διὸ καὶ μείζους ἀεὶ τοῦ χειμῶνος ῥεῖν ἢ τοῦ θέρους, καὶ τοὺς μὲν ἀενάους εἶναι τοὺς δʼ οὐκ ἀενάους· ὅσων μὲν γὰρ διὰ τὸ μέγεθος τῆς κοιλίας πολὺ τὸ συλλεγόμενον ὕδωρ ἐστίν, ὥστε διαρκεῖν καὶ μὴ προαναλίσκεσθαι πρὶν ἐπελθεῖν τὸ ὄμβριον ἐν τῷ χειμῶνι πάλιν, τούτους μὲν ἀενάους εἶναι διὰ τέλους, ὅσοις δὲ ἐλάττους αἱ ὑποδοχαί, τούτους δὲ διʼ ὀλιγότητα τοῦ ὕδατος φθάνειν ξηραινομένους πρὶν ἐπελθεῖν τὸ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, κενουμένου τοῦ ἀγγείου. καίτοι φανερόν, εἴ τις βούλεται ποιήσας οἷον ὑποδοχὴν πρὸ ὀμμάτων τῷ καθʼ ἡμέραν ὕδατι ῥέοντι συνεχῶς νοῆσαι τὸ πλῆθος· ὑπερβάλλοι γὰρ ἄν τῷ μεγέθει τὸν τῆς γῆς ὄγκον ἢ οὐ πολὺ ἂν ἐλλείποι τὸ δεχόμενον πᾶν τὸ ῥέον ὕδωρ εἰς τὸν ἐνιαυτόν. ἀλλὰ δῆλον ὅτι συμβαίνει μὲν καὶ πολλὰ τοιαῦτα πολλαχοῦ τῆς γῆς, 31 εἴη ἂν HΝ ‖ 32 κοινοῦν 𝔄1: (-ι- in ras. E1) ‖ 33 αὐτῶν πόθεν Ald. πρῶτον ἄρʼ J: πρότερον ἄρʼ E1: πότερον F ‖ 35 οἷον om. E ‖ ἀφιέμενον] ApI: ἀφιεμένων E1 ApWΑ 349 b 2 ἀφίενται E: ἀφιέντα 𝔚 ‖ 4 ῥεῖν] ῥεῖν οἷον E 𝔚 ‖ 5 μιᾶς] Ap: κ μιᾶς Ε 𝔚 Frec. Nrec. ‖ 6 συναχθὲν 𝔚 ‖ ἐκ] ὑὸ N ‖ 7 ὑποδοχάς] ἀρχάς Ald. ‖ τὸ τῶν] τούτων E: τούτων τῶν 𝔚: τῶν 𝔐 F H Ν ‖ 8 ἀεὶ om. 9 ἀενάους (1)] E1: ἀεννάους cet. ‖ ἀενάους (2) ἀεννάους E1 𝔚 𝔐 𝔄 F H N‖ διὰ om. E ‖ 11 παραναλίσκεσθαι Ν1 ‖ ἐπελθῶν Ν τὸν ὄμβρον H N ‖ 12 ἐν om. E 𝔚 ‖ ἀεννάους Ecorr. 𝔚 𝔐 𝔄 F H N ‖ 13 ὅσους E 𝔄: ὅσων 𝔚 ‖ δὲ (post τούτους) om. Ecorr. m.1 𝔐 H N: δὴ Ald. ‖ 14 φθίνειν \ Ν ‖ 17 ὑπερβάλοι 𝔐 𝔚 ‖ 18 ἐλλείπει F: ἐλλέποι Ν ‖ ἐνδεχόμενον 𝔐1 𝔄 F1 ‖ 20 ὅτι συμβαίνει μὲν καὶ] ὅτι συμβαίνει καὶ E1; ὅτι καὶ συμβαίνει Erec. 𝔚: μὲν ὅτι συμβαίνει καὶ Ν πολλαχῇ E 𝔚 οὐ μὴν ἀλλʼ ἄτοπον εἴ τις μὴ νομίζει διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν ὕδωρ ἐξ ἀέρος γίγνεσθαι διʼ ἥνπερ ὑπὲρ γῆς καὶ ἐν τῇ γῇ. ὥστʼ εἴπερ κἀκεῖ διὰ ψυχρότητα συνίσταται ὁ ἀτμίζων ἀὴρ εἰς ὕδωρ, καὶ ὑπὸ τῆς ἐν τῇ γῇ ψυχρότητος τὸ αὐτὸ τοῦτο δεῖ νομίζειν συμβαίνειν, καὶ γίγνεσθαι μὴ μόνον τὸ ἀποκεκριμένον ὕδωρ ἐν αὐτῇ, καὶ τοῦτο ῥεῖν, ἀλλὰ καὶ γίγνεσθαι συνεχῶς. ἔτι δὲ τοῦ μὴ γιγνομένου ἀλλʼ ὑπάρχοντος ὕδατος καθʼ ἡμέραν μὴ τοιαύτην εἶναι τὴν ἀρχὴν τῶν ποταμῶν, οἷον ὑπὸ γῆν λίμνας τινὰς ἀποκεκριμένας, καθάπερ ἔνιοι λέγουσιν, ἀλλʼ ὁμοίως ὥσπερ καὶ ἐν τῷ ὑπὲρ γῆς τόπῳ μικραὶ συνιστάμεναι ῥανίδες, καὶ πάλιν αὗται ἑτέραις, τέλος μετὰ πλήθους καταβαίνει τὸ ὑόμενον ὕδωρ, οὕτω καὶ ἐν τῇ γῇ ἐκ μικρῶν συλλείβεσθαι τὸ πρῶτον καὶ εἶναι οἷον πιδώσης εἰς ἓν τῆς γῆς τὰς ἀρχὰς τῶν ποταμῶν. δηλοῖ δʼ αὐτὸ τὸ ἔργον· οἱ γὰρ τὰς ὑδραγωγίας ποιοῦντες ὑπονόμοις καὶ διώρυξι συνάγουσιν, ὥσπερ ἄν ἰδιούσης 350a τῆς γῆς ἀπὸ τῶν ὑψηλῶν. διὸ καὶ τὰ ῥεύματα τῶν ποταμῶν ἐκ τῶν ὁρῶν φαίνεται ῤέοντα, καὶ πλεῖστοι καὶ μέγιστοι ποταμοὶ ῥέουσιν ἐκ τῶν μεγίστων ὁρῶν. ὁμοίως δὲ καὶ αἱ κρῆναι αἱ πλεῖσται ὄρεσιν καὶ τόποις ὑψηλοῖς γειτνιῶσιν· ἐν δὲ τοῖς πεδίοις ἄνευ ποταμῶν ὀλίγαι γίγνονται πάμπαν. οἱ γὰρ ὀρεινοὶ καὶ ὑψηλοὶ τόποι, οἷον σπόγγος πυκνὸς ἐπικρεμάμενοι, κατὰ μικρὰ μὲν πολλαχῇ δὲ διαπιδῶσι καὶ συλλείβουσι τὸ ὕδωρ· δέχονταί τε γὰρ τοῦ κατιόντος ὕδατος πολὺ πλῆθος (τὶ γὰρ διαφέρει κοίλην καὶ ὑπτίαν ἢ πρηνῆ τὴν περιφέρειαν εἶναι καὶ κυρτήν; ἀμφοτέρως γὰρ τὸν ἴσον ὄγκον περιλήψεται σώματος) καὶ τὴν ἀνιοῦσαν ἀτμίδα ψύχουσι καὶ συγκρίνουσι πάλιν εἰς ὕδωρ· 21 οὐ μὴν marg. Erec. ‖ νομίζει] Ol: νομίη J 𝔄corr. ‖ 22 post ὑπὲρ in J ras. 3 litt. 24 ψυχρόντητος E1 ‖ 26 ὕδωρ τὸ ἀποκεκριμένον F ‖ 27 καὶ om. J F ‖ ἔτι] ὅτι Ν1 ‖ τὸ Ecorr. ‖ ὑπέχοντος H ‖ 29 γῆν] τὴν γῆν 𝔐 ‖ 30 λέγουσιν] λέγου E1 ‖ 31 γῆς] Ap: τῆς γῆς F H Ν 32 ἑτέραι E1 ‖ ὑόμενον ex οἰόμενον corr. J1: ex ὑώμενον corr. E1 ‖ 34 πηδώσης Ε 𝔚 𝔐 F1, H Ν Ol ‖ 350 a 1 εδιούσσης E1: ἰδούσης H1: ἱδρούσης Fcorr. (ut videtur) Hcorr. m.1 : ἰδρούσης Nrec. ‖ 3 ὁρέων JF 𝔐 𝔄 H ‖ φαίνονται 𝔐 ‖ 8 ἐπικρεμάμενοςς 𝔐 𝔄1, F1 ‖ πολλαχοῦ corr. E1 ‖ διαπειδῶσιν E1; διαπηδωσι Ecorr. m.1 cet. ‖ 9 τε γὰρ] τε Ecorr. ?? 1 𝔄 H Ν1: γὰρ J N rec. 11 πρινῆ Ν ‖ 12 ὄγκον ὄγκον διὰ πυκνότητα Ald. διό, καθάπερ εἴπομεν, οἱ μέγιστοι τῶν ποταμῶν ἐκ τῶν μεγίστων φαίνονται ῤέοντες ὁρῶν. δῆλον δʼ ἐστὶ τοῦτο θεωμένοις τὰς τῆς γῆς περιόδους· ταύτας γὰρ ἐκ τοῦ πυνθάνεσθαι παρʼ ἑκάστων οὕτως ἀνέγραψαν, ὅσων μὴ συμβέβηκεν αὐτόπτας γενέσθαι τοὺς λέγοντας. ἐν μὲν οὖν τῇ Ἀσίᾳ πλεῖστοι μὲν ἐκ τοῦ Παρνασσοῦ καλουμένου φαίνονται ῤέοντες ὄρους καὶ μέγιστοι ποταμοί, τοῦτο δʼ ὁμολογεῖται πάντων εἶναι μέγιστον τὸ ὄρος τῶν πρὸς τὴν ἔω τὴν χειμερινήν· ὑπερβάντι γὰρ ἤδη τοῦτο φαίνεται ἡ ἔξω θάλαττα, ἧς τὸ πέρας οὐ δῆλον τοῖς ἐντεῦθεν. ἐκ μὲν οὖν τούτου ῥέουσιν ἄλλοι τε ποταμοὶ καὶ ὁ Βάκτρος καὶ ὁ Χοάσπης καὶ ὁ Ἀράξης· τούτου δʼ ὁ Τάναϊς ἀποσχίζεται μέρος ὢν εἰς τὴν Μαιῶτιν λίμνην. ῥεῖ δὲ καὶ ὁ Ἰνδὸς ἐξ αὐτοῦ, πάντων τῶν ποταμῶν ῥεῦμα πλεῖστον. ἐκ δὲ τοῦ Καυκάσου ἄλλοι τε ῥέουσι πολλοὶ καὶ κατὰ πλῆθος καὶ κατὰ μέγεθος ὑπερβάλλοντες, καὶ ὁ Φᾶσις· ὁ δὲ Καύκασος μέγιστον ὄρος τῶν πρὸς τὴν ἕω τὴν θερινὴν ἐστιν καὶ πλήθει καὶ ὕψει. σημεῖα δὲ τοῦ μὲν ὕψους ὅτι ὁρᾶται καὶ ἀπὸ τῶν καλουμένων βαθέων καὶ εἰς τὴν λίμνην εἰσπλεόντων, ἔτι δʼ ἡλιοῦται τῆς νυκτὸς αὐτοῦ τὰ ἄκρα μέχρι τοῦ τρίτου μέρους ἀπό τε τῆς ἕω καὶ πάλιν ἀπὸ τῆς ἐσπέρας· τοῦ δὲ πλήθους ὅτι πολλὰς ἔχον ἔδρας, ἐν αἷς ἔθνη τε κατοικεῖ πολλὰ καὶ λίμνας εἶναί φασι μεγάλας, ἀλλʼ ὅμως πάσας τὰς ἕδρας εἶναί φασι φανερὰς μέχρι τῆς ἐσχάτης κορυφῆς. ἐκ δὲ 350b τῆς Πυρήνης (τοῦτο δʼ ἐστὶν ὅρος πρὸς δυσμὴν ἰσημερινὴν ἐν τῇ 14 διὸ] διόπερ Ε 𝔚 ‖ πλεῖστοι F1 ‖ 15 ὀρέων Ε 𝔚 ‖ 17 ἀνεγράψαμεν F1: ἀνέγραψαν H: ἀνέγραψ Ν ‖ ὅσην N1: ὅσον Ncorr. 18 μὲν (post πλεῖστοι) μὲν οὖν E1: τε Par. 2032 Par. suppl. 642 Ald. ‖ 19 παρνασοῦ F Ν ‖ καὶ om. F1 2Ο μέγιστον τὸ ὅρος μέγιστον ὅρος E 𝔚: τὸ ὄρος μέγιστον F ‖ 21 πρὸς ex ος corr. J1 ‖ 22 ἡ om. E post ἔξω in J ras. 3 litt. ‖ θάλασσα Ν 23 ὁ] ὁ ἀσωπὸς καὶ ὁ 𝔚 ‖ 25 μὲτεώτην J1: μὲώτην corr. J; μιῶτιν E1 ‖ λίμνην] λίμνην· λίμνην E1  ‖ ὁ om. E 𝔚 ‖ 27 ἄλλοι τε om. E: post ρέουσιν coll. 𝔚 ‖ πολλοὶ om. E ‖ πλῆθος καὶ κατὰ om. E ‖ 30 σημεῖα] Ap: σημεῖον E 𝔚 Fvar. Ol ‖ τοῦ]  τῷ F1 ‖ μὲν om. E 𝔚 καὶ ἀπὸ] Ap: καὶ ὑπὲρ E 𝔚: ἀσὸ Ol ‖ 31 ἡλιοῦνται J ‖ 33 αὐτοῦ] αὐτοῦ τε F1 ‖ μέρους] μέρους αὐτοῦ τὰ ἄκρ E1; μέρους αὐτοῦ 𝔚 ‖ 33 δὲ om. E1 ‖ 34 ἔχον ApW: ἔχων 𝔄corr. H N 𝔚var. ApA: ἔχει F ApI ‖ οἶς E ‖ τε om. H Ν ‖ 36 εἶναί om. F1 ‖ 350b 1 πυρίνη E1: πυρίνης Erec . H (ut videtur) πρὸς δυσμὴν ἰσημερινὴν fortasse post στηλῶν (3) collocanda censet Heidel Κελτικῇ) ῥέουσιν ὅ τε Ἴστρος καὶ ὁ Ταρτησσός. οὗτος μὲν οὖν ἕξω στηλῶν, ὁ δʼ Ἴστρος διʼ ὅλης τῆς Εὐρώπης εἰς τὸν Εὔξεινον πόντον. τῶν δʼ ἄλλων ποταμῶν οἱ πλεῖστοι πρὸς ἄρκτον ἐκ τῶν ὁρῶν τῶν Ἀρκυνίων· ταῦτα δὲ καὶ ὕψει καὶ πλήθει μέγιστα περὶ τὸν τόπον τοῦτόν ἐστιν. ὑπʼ αὐτὴν δὲ τὴν ἄρκτον ὑπὲρ τῆς ἐσχάτης Σκυθίας αἱ καλούμεναι Ῥῖπαι, περὶ ὧν τοῦ μεγέθους λίαν εἰσὶν οἱ λεγόμενοι λόγοι μυθώδεις· ῤέουσι δʼ οὖν οἱ πλεῖστοι καὶ μέγιστοι μετὰ τὸν Ἴστρον τῶν ἄλλων ποταμῶν ἐντεῦθεν, ὥς φασιν. ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὴν Λιβύην οἱ μὲν ἐκ τῶν Αἰθιοπικῶν ὁρῶν, ὅ τε Αἰγὼν καὶ ὁ Νύσης, οἱ δὲ μέγιστοι τῶν διωνομασμένων, ὅ τε Χρεμέτης καλούμενος, ὃς εἰς τὴν ἔξω ῥεῖ θάλατταν, καὶ τοῦ Νείλου τὸ ῥεῦμα τὸ πρῶτον, ἐκ τοῦ Ἀργυροῦ καλουμένου ὄρους. τῶν δὲ περὶ τὸν Ἑλληνικὸν τόπον ὁ μὲν Ἀχελῷος ἐκ Πίνδου, καὶ ὁ Ἴναχος ἐντεῦθεν, ὁ δὲ Στρυμὼν καὶ Νέσσος καὶ ὁ Ἕβρος ἅπαντες τρεῖς ὄντες ἐκ τοῦ Σκόμβρου· πολλὰ δὲ ῥεύματα καὶ ἐκ τῆς Ῥοδόπης ἐστίν. ὁμοίως δὲ καὶ τοὺς ἄλλους ποταμοὺς εὕροι τις ἄν ῥέοντας· ἀλλὰ μαρτυρίου χάριν τούτους εἴπομεν· ἐπεὶ καὶ ὅσοι αὐτῶν ῥέουσιν ἐξ ἐλῶν, τὰ ἕλη ὑπὸ ὄρη κεῖσθαι συμβαίνει πάντα σχεδὸν ἢ τόπους ὑψηλοὺς ἐκ προσαγωγῆς. ὅτι μὲν οὖν οὐ δεῖ νομίζειν οὕτω γίγνεσθαι τὰς ἀρχὰς τῶν ποταμῶν ὡς ἐξ ἀφωρισμένων κοιλιῶν, φανερόν· οὔτε γὰρ ἄν ὁ τόπος ἱκανὸς ἦν ὁ τῆς γῆς ὡς εἰπεῖν, ὥσπερ οὐδʼ ὁ τῶν νεφῶν, εἰ τὸ ὂν ἔδει ῥεῖν μόνον, ἀλλὰ μὴ τὸ μὲν ἀπῄει τὸ δʼ ἐγίγνετο, ἀλλʼ αἰεὶ 2 ἰκελτικῆ Ε ταρτησός 𝔐 𝔄 Ν (deest H) ‖ 3 εὐρόπης J ‖ εὔξινων E1 ‖ 4 πόντον] τόπον E1 ‖ 5 ὁρέων E 𝔚 ‖ ἀρκυνίων] (- ρκυνι- in ras. E): ὁρκυνίων 𝔚 καὶ (post ὕφει) supra add. F1 ‖ 6 πλάτει E ‖ 7 ὑπὸ F1 (ut videtur) ‖ ῥῖπαι ex ῥῆπαι corr. F1 ‖ 8 εἰσὶν] εἰπεῖν J F, ‖ 9 ῥέουσι δʼ] ῥέουσιν 𝔚 ‖ μετὰ] περὶ H Ν ‖ 11 οἱ] E ‖ ὁρέων E 𝔚 ‖ 12 ὁ νύσης] ὀνύσης Ald.: νύσις DuV. ‖ δὲ om. Ε 𝔚 ‖  13 θάλασσαν F ‖ 14 ἀργυροῦ ex ἀγροῦ corr. E1 ‖ ὄρου E1 ‖ 15 πίνδου ex πίδου corr. E1 ‖ 16 ἴναχος ἰοναχος J ‖ στρῦμμὼν 𝔚 ‖ νέστος (ut videtur) E1: νέσος Ecorr. 𝔐 H Ν: νέστρος 𝔚 ‖ 17 εὖρος 𝔄corr. F H Ν 𝔚  ‖ ὄντες om. Id. ‖ 18 δὲ]  δὴ 𝔐 𝔄 H Ν ‖ 19 μαρτυρίας F ‖ 22 προαγωγῆς H1 Ν a voc. ὅτι incipit fragmentum Escorialense ‖ οὖν om. fragm. Escor. ‖ 23 ἀφορισμένων F Ν ‖ 24 ἦν] 𝔄1 ‖ 25 εἰ] εἴπερ Ε 𝔚 ‖ 26 αἰεὶ] ἀεὶ δὴ E1: ἀεὶ 𝔚 F H ἀπὸ ὄντος ἐταμιεύετο· τὸ τε ὑπὸ τοῖς ὄρεσιν ἔχειν τὰς πηγὰς μαρτυρεῖ διότι τῷ συρρεῖν εἰς ὀλίγον καὶ κατὰ μικρὸν ἐκ πολλῶν νοτίδων διαδίδωσιν ὁ τόπος καὶ γίγνονται οὕτως αἱ πηγαὶ τῶν ποταμῶν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοιούτους εἶναι τόπους ἔχοντας πλῆθος ὕδατος, οἷον λίμνας, οὐδὲν ἄτοππον, πλὴν οὔτι τηλικαύτας ὥστε τοῦτο συμβαίνειν, οὐδὲν μᾶλλον ἢ εἴ τις οἴοιτο τὰς φανερὰς εἶναι πηγὰς τῶν ποταμῶν· σχεδὸν γὰρ ἐκ κρηνῶν οἱ πλεῖστοι ῥέουσιν. ὅμοιον οὖν τὸ ἐκείνας καὶ τὸ ταύτας νομίζειν εἶναι τὸ σῶμα τὸ τοῦ ὕδατος πᾶν. ὅτι δʼ εἰσὶν τοιαῦται φάραγγες καὶ διαστάσεις τῆς γῆς, 351a δηλοῦσιν οἱ καταπινόμενοι τῶν ποταμῶν. συμβαίνει δὲ τοῦτο πολλαχοῦ τῆς γῆς, οἷον τῆς μὲν Πελοποννήσου πλεῖστα τοιαῦτα περὶ τὴν Ἀρκαδίαν ἐστίν. αἴτιον δὲ διὰ τὸ ὀρεινὴν οὖσαν μὴ ἔχειν ἐκροὰς ἐκ τῶν κοίλων εἰς θάλατταν· πληροὺμενοι γὰρ οἱ τόποι καὶ οὐκ ἔχοντες ἔκρυσιν αὑτοῖς εὑρίσκονται τὴν δίοδον εἰς βάθος, ἀποβιαζομένου τοῦ ἄνωθεν ἐπιόντος ὕδατος. περὶ μὲν οὖν τὴν Ἑλλάδα μικρὰ τοιαῦτα παντελῶς ἐστιν γιγνόμενα· ἀλλʼ ἥ γε ὑπὸ τὸν Καύκασον λίμνη, ἣν καλοῦσιν οἱ ἐκεῖ θάλατταν· αὔτη γὰρ ποταμῶν πολλῶν καὶ μεγάλων εἰσβαλλόντων οὐκ ἔχουσα ἔκρουν φανερὸν ἐκδίδωσιν ὑπὸ γῆν κατὰ Κοραξούς, περὶ τὰ καλούμενα βαθέα τοῦ Πόντου· ταῦτα δʼ ἐστὶν ἄπειρόν τι τῆς θαλάττης βάθος· οὐδεὶς γοῦν πώποτε καθεὶς ἐδυνήθη πέρας εὑρεῖν. ταύτῇ δὲ πόρρω τῆς γῆς σχεδὸν περὶ τριακόσια στάδια πότιμον 27 ἐταμεύετο E1: ἔτι ἐταμιεύετο Erec. 𝔚 28 τῷ var. N: τὸ fragm. Escor. Ν1 𝔚 ‖ εἰς] ἐπ᾿ E Fcorr.: κατʼ Ap ‖ κατὰ] κα E1 ‖ 29 οτίδων E1 ‖ διαδίδωσιν ex διάδωσιν corr. E1 ‖ 30 οὕτως ex corr. E1 ‖ 31 ὑδάτων F ‖ 32 οὔτι] οὐ Ε 𝔚 Fcorr. m.1 ‖ συμβαίνει J fragm. Escor. F1 ( ut videtur) 33 τὰς postea add. F1 ‖ 34 ῥηνῶν N1 ‖ κείνας E1 ‖ 35 εἶναι νομίζειν H Ν ‖ 351 a 1 καταπινόμενοι] (-απι- in ras. 7 vel 8 litt. Erec.) ‖ 2 πολλαχοῖ E1 𝔚: πολλαχῆ corr. E1 ‖ πελοπονήσου H: πελλοποννήσου F: πελοπονήσουου E1 κοιλιῶν E 𝔚 ‖ θάλασσαν F ‖ 5 ἑαυτοῖς Ecorr. m.1: αὐτοὶ Ε1 𝔚: (αὑτῷ Op) ‖ 6 τὴν om fragm. Escor. Op ‖ 8 ἀλλʼ ἥ] ἄλλη J ‖ λίμνη om. 𝔚 9 θάλατταν] θάλατταν φανερά Srec. Cam.: θάλατταν μεγάλη ci. Th. ‖ 9—10 πολλῶν ποταμῶν 𝔐 𝔄 H 10 εἰσβαλόντων H Ν ‖ 11 κόραξ E1: κορεξοὺς Ν περὶ] παρὰ fragm. Escor.: ἐπὶ 𝔄 12 βαρέα 𝔚 ταῦτα] τοῦτο Ecorr. 𝔚 fragm. Escor. ‖ 13 καθιεὶς E1 (ι prior in ras. m. 1) 𝔚 ‖ ἠδυνήθη H N ‖ 14 δὲ] Ol: δὴ E 𝔚 ‖ ποταμὸν 𝔚: (post ι in E ras. 1 litt.) ἀναδίδωσιν ὕδωρ ἐπὶ πολὺν τόπον, οὐ συνεχῆ δέ, ἀλλὰ τρισσαχῇ. καὶ περὶ τὴν Λιγυστικὴν οὐκ ἐλάττων τοῦ Ῥοδανοῦ καταπίνεταί τις ποταμός, καὶ πάλιν ἀναδίδωσιν κατ᾿ ἄλλον τόπον· ὁ δὲ Ῥοδανὸς ποταμὸς ναυσιπέρατός ἐστιν.

14 οὐκ αἰεὶ δ᾿ οἱ αὐτοὶ τόποι τῆς γῆς οὔτ᾿ ἔνυγροί εἰσιν οὔτε ξηροί, ἀλλὰ μεταβάλλουσιν κατὰ τὰς τῶν ποταμῶν γενέσεις καὶ τὰς ἀπολείψεις· διὸ καὶ τὰ περὶ τὴν ἤπειρον μεταβάλλει καὶ τὴν θάλατταν, καὶ οὐκ αἰεὶ τὰ μὲν γῆ τὰ δὲ θάλαττα διατελεῖ πάντα τὸν χρόνον, ἀλλὰ γίγνεται θάλαττα μὲν ὅπου χέρσος, ἔνθα δὲ νῦν θάλαττα, πάλιν ἐνταῦθα γῆ. κατὰ μέντοι τινὰ τάξιν νομίζειν χρὴ ταῦτα γίγνεσθαι καὶ περίοδον. ἀρχὴ δὲ τούτων καὶ αἴτιον ὅτι καὶ τῆς γῆς τὰ ἐντός, ὥσπερ τὰ σώματα τῶν φυτῶν καὶ ζῴων, ἀκμὴν ἔχει καὶ γῆρας. πλὴν ἐκείνοις μὲν οὐ κατὰ μέρος ταῦτα συμβαίνει πάσχειν, ἀλλ᾿ ἅμα πᾶν ἀκμάζειν καὶ φθίνειν ἀναγκαῖον· τῇ δὲ γῇ τοῦτο γίγνεται κατὰ μέρος διὰ ψύξιν καὶ θερμότητα. ταῦτα μὲν οὖν αὔξεται καὶ φθίνει διὰ τὸν ἥλιον καὶ τὴν περιφοράν, διὰ δὲ ταῦτα καὶ τὴν δύναμιν τὰ μέρη τῆς γῆς λαμβάνει διαφέρουσαν, ὥστε μέχρι τινὸς ἔνυδρα δύναται διαμένειν, εἶτα ξηραίνεται καὶ γηράσκει πάλιν· ἕτεροι δὲ τόποι βιώσκονται καὶ ἔνυδροι γίγνονται κατὰ μέρος. ἀνάγκη δὲ τῶν μὲν τόπων γιγνομένων ξηροτέρων τὰς πηγὰς ἀφανίζεσθαι, τούτων δὲ συμβαινόντων 351b τοὺς ποταμοὺς πρῶτον μὲν ἐκ μεγάλων μικρούς, εἶτα τέλος γίγνεσθαι ξηρούς, τῶν δὲ ποταμῶν μεθισταμένων καὶ ἔνθεν μὲν ἀφανιζομένων ἐν ἄλλοις δ᾿ ἀνάλογον γιγνομένων μεταβάλλειν τὴν θάλατταν· ὅπου μὲν γὰρ ἐξωθουμένη ὑπὸ τῶν 15 συνεχῶς Ald. ‖ τρισαχῇ J F 𝔐 𝔄 H: τρισσαχοῖ E1(ut videtur) 𝔚 ‖ 16 καὶ supra add. E1 ‖ ῥοδανοῦ] Ocl: ἠριδανοῦ Evar. fragm.Escor. 𝔄(-ι- in ras. 2 litt. m. 1): ῥηδανοῦ N ‖ 18 ἠριδανὸς fragm.Escor. 𝔐 𝔄 (-ι- in ras. 2 litt. m. 1): ῥηδανὸς N ‖ 20 ὅτε E1 ‖ τῶν om. 𝔚 ‖ 21 ἤπειρον] λουσιν F1 ‖ μεταβάλλειν E1 ‖ 22 ἀεὶ E 𝔚 fragm.Escor. 𝔐 𝔄 F H N ‖ 23 παντ H | 24 θάλασσα . . . θάλασσα N ‖ 26 καὶ περίοδον om. N ‖ 27 ὥσπερ] ὥσπερ καὶ F ‖ σώματα] σώματα τὰ 𝔚 ‖ 30 φθίνειν — ταῦτα μὲν αὔξει τε (sic enim) καὶ (31) marg. Frec. 31 αὔξεται] Ap Ol: αὔξει τε Ecorr. 𝔚 F (quid habuerit E1, parum liquet) φθίνειν E1 ‖ 32 δὲ om. J1 (ut videtur) F1 ‖ 34 μένειν N ‖ 35 τόποι] τόποι πάλιν Ald. ‖ βιόσκονται J 𝔄1 ‖ 36 ξηρῶν 𝔐 𝔄 H N ‖ 351 b 4 μεταβάλλει 𝔄 ποταμῶν ἐπλεόναζεν, ἀπιοῦσαν ξηρὰν ποιεῖν ἀναγκαῖον, ὅπου δὲ τοῖς ῥεύμασιν πληθύουσα ἐξηραίνετο προσχουμένη, πάλιν ἐνταῦθα λιμνάζειν. ἀλλὰ διὰ τὸ γίγνεσθαι πᾶσαν τὴν φυσικὴν περὶ τὴν γῆν γένεσιν ἐκ προσαγωγῆς καὶ ἐν χρόνοις παμμήκεσι πρὸς τὴν ἡμετέραν ζωήν, λανθάνει ταῦτα γιγνόμενα, καὶ πρότερον ὅλων τῶν ἐθνῶν ἀπώλειαι γίγνονται καὶ φθοραὶ πρὶν μνημονευθῆναι τὴν τούτων μεταβολὴν ἐξ ἀρχῆς εἰς τέλος. μέγισται μὲν οὖν φθοραὶ γίγνονται καὶ τάχισται ἐν τοῖς πολέμοις, ἄλλαι δὲ νόσοις, αἱ δὲ ἀφορίαις, καὶ ταύταις αἱ μὲν μεγάλαι αἱ δὲ κατὰ μικρόν, ὥστε λανθάνουσι τῶν γε τοιούτων ἐθνῶν καὶ αἱ μεταναστάσεις διὰ τὸ τοὺς μὲν λείπειν τὰς χώρας, τοὺς δὲ ὑπομένειν μέχρι τούτου μέχριπερ ἂν μηκέτι δύνηται τρέφειν ἡ χώρα πλῆθος μηδέν. ἀπὸ τῆς πρώτης οὖν ἀπολείψεως εἰς τὴν ὑστέραν εἰκὸς γίγνεσθαι μακροὺς χρόνους, ὥστε μηδένα μνημονεύειν, ἀλλὰ σῳζομένων ἔτι τῶν ὑπομενόντων ἐπιλελῆσθαι διὰ χρόνου πλῆθος. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον χρὴ νομίζειν καὶ τοὺς κατοικισμοὺς λανθάνειν πότε πρῶτον ἐγένοντο τοῖς ἔθνεσιν ἑκάστοις εἰς τὰ μεταβάλλοντα καὶ γιγνόμενα ξηρὰ ἐξ ἑλωδῶν καὶ ἐνύδρων· καὶ γὰρ ἐνταῦθα κατὰ μικρὸν ἐν πολλῷ γίγνεται χρόνῳ ἡ ἐπίδοσις, ὥστε μὴ μνημονεύειν τίνες πρῶτοι καὶ πότε καὶ πῶς ἐχόντων ἦλθον τῶν τόπων, οἷον συμβέβηκεν καὶ τὰ περὶ Αἴγυπτον· καὶ γὰρ οὗτος ἀεὶ ξηρότερος ὁ τόπος 6 ἐπλεόνασεν Ecorr. m. 1 𝔚 H N ‖ ἀπιοῦσ E1: ἀπιοῦσα 𝔚 Ald.: ἀπιοῦσαι (an ἀπιοῦσαν ?) J1 ‖ 7 πληθύνουσα ηὐξάνετο προσχουμένη 𝔐 𝔄: πληθύουσα ἐξηραίνετο προχουμένη N1: πληθύνουσα ἐξηραίνετο προσχουμένη Nrec.: ἐξηραίνετο (in ras.) πληθύουσα (in ras.) προσχουμένη (-σ- fortasse postea add.) E1: ηὐξάνετο ὀχουμένη 𝔚: πλήθουσα ἐξηραίνετο προσχουμένη Ald. ‖ 8 λιμνάζει F ‖ φυσικὴν om. Ald. ‖ 9 τὴν περὶ γῆν E1: om. Ecorr. m. 1 𝔚: τὴν περὶ τὴν γῆν Fcorr. ‖ προαγωγῆς H1 N ‖ καὶ om. E ‖ 12 φθοραὶ ex φοραὶ corr. E1 ‖ 13 οὖν om. N ‖ 14 δὲ (1)] δ᾿ ἐν fragm.Escor.: om. 𝔚 ‖ 16 τῶν om. E ‖ 19 ὑπολείψεως Id. ‖ ἐσχάτην 𝔚: (ἕως τῶν ἐσχάτων Ap) ‖ εἰκότως Erec. 𝔚 ‖ 20 μακροὺς χρόνους] Ap: χρόνους μακρούς E 𝔚 ‖ 22 πλῆθος] πλῆθος ταῖς μεταναστάσεσι H N ‖ αὐτὸν supra add. N1 ‖ τρόπον om. N ‖ 23 ἐγένετο fragm.Escor. 24 γιγνόμενα] Ap: τὰ γιγνόμενα E 𝔚 ‖ 25 ἐνύδρων] Ap WA: ἐνύγρων E 𝔚: ἀνύδρων ApI ‖ in voc. πολλῷ cadit fragm.Escor. ‖ 26 μὴ om. F1 ‖ τίνος N ‖ πρῶτον Ald. ‖ 27 τὸν τόπον Nvar. ‖ 28 καὶ τὰ περὶ] καὶ περὶ τὴν Ecorr. 𝔚 Op: οἷον καὶ περὶ τὴν E1 ‖ οὕτως J1 E1 ‖ αἰεὶ H N φαίνεται γιγνόμενος καὶ πᾶσα ἡ χώρα τοῦ ποταμοῦ πρόσχωσις οὖσα τοῦ Νείλου, διὰ δὲ τὸ κατὰ μικρὸν ξηραινομένων τῶν ἑλῶν τοὺς πλησίον εἰσοικίζεσθαι τὸ τοῦ χρόνου μῆκος ἀφῄρηται τὴν ἀρχήν. φαίνεται οὖν καὶ τὰ στόματα πάντα, πλὴν ἑνὸς τοῦ Κανωβικοῦ, χειροποίητα καὶ οὐ τοῦ ποταμοῦ ὄντα, καὶ τὸ ἀρχαῖον ἡ Αἴγυπτος Θῆβαι καλούμεναι. δηλοῖ δὲ καὶ Ὁμηρος, οὕτως πρόσφατος ὢν ὡς εἰπεῖν πρὸς τὰς τοιαύτας μεταβολάς· ἐκείνου γὰρ τοῦ τόπου ποιεῖται μνείαν ὡς οὔπω Μέμφιος οὔσης ἢ ὅλως ἢ οὐ τηλικαύτης. 352a τοῦτο δ᾿ εἰκὸς οὕτω συμβαίνειν· οἱ γὰρ κάτωθεν τόποι τῶν ἄνωθεν ὕστερον ᾠκίσθησαν· ἑλώδεις γὰρ ἐπὶ πλείω χρόνον ἀναγκαῖον εἶναι τοὺς ἐγγύτερον τῆς προσχώσεως διὰ τὸ λιμνάζειν ἐν τοῖς ἐσχάτοις ἀεὶ μᾶλλον. μεταβάλλει δὲ τοῦτο καὶ πάλιν εὐθενεῖ· ξηραινόμενοι γὰρ οἱ τόποι ἔρχονται εἰς τὸ καλῶς ἔχειν, οἱ δὲ πρότερον εὐκραεῖς ὑπερξηραινόμενοί ποτε γίγνονται χείρους. ὅπερ συμβέβηκε τῆς Ἑλλάδος καὶ περὶ τὴν Ἀργείων καὶ Μυκηναίων χώραν· ἐπὶ μὲν γὰρ τῶν Τρωικῶν ἡ μὲν Ἀργεία διὰ τὸ ἑλώδης εἶναι ὀλίγους ἐδύνατο τρέφειν, ἡ δὲ Μυκηναία καλῶς εἶχεν (διὸ ἐντιμοτέρα ἦν), νῦν δὲ τοὐναντίον διὰ τὴν προειρημένην αἰτίαν· ἡ μὲν γὰρ ἀργὴ γέγονεν καὶ ξηρὰ πάμπαν, τῆς δὲ τὰ τότε διὰ τὸ λιμνάζειν ἀργὰ νῦν χρήσιμα γέγονεν. ὥσπερ οὖν ἐπὶ τούτου τοῦ τόπου συμβέβηκεν ὄντος μικροῦ, ταὐτὸ δεῖ νομίζειν τοῦτο συμβαίνειν καὶ περὶ μεγάλους τόπους καὶ χώρας 30 πρόχωσις E1(ut videtur) 𝔚 N1 ‖ δὲ] δέδο J1 ‖ 31 εἰσοικίζεσθαι] εἰσοικίζεσθαι τόπους Nrec. 32 φαίνονται ex φαίνενται corr. E1 ‖ οὖν] δ᾿ οὖν E 𝔚 Ol ‖ 33 πάντα om. F1 ‖ 34 θῆβαι ex θῆκαι corr. N1 ‖ 35 καὶ om. F ‖ οὕτω E 𝔚 352 a 1 μέμφιος ApWA: μέμφιδος Ecorr. 𝔐 Nrec. ApI ‖ 2 οὕτως E ‖ κάτω . . . ἄνω (3) J F 𝔐 𝔄 H N Olp ‖ 3 πλεῖον E 𝔚 N: πλείονα Ald. ‖ 4 προχώσεως J F E1(ut videtur) 𝔚 ‖ 6 εὐθενεῖ] E1(ut videtur) ApWA: εὐσθενεῖ 𝔚: εὐθηνεῖ Ecorr. m. 1 cet.: εὐθυνεῖ ApI: εὐθύνει Op ‖ ρχωνται N ‖ 7 ὑπερξηραι- νόμεναι typothetae errore Bk. ‖ 8 τότε E 𝔚 Fvar.: πάλιν Ap ‖ χείρους γίνονται N ‖ 8—9 τῇ Ἑλλάδι Par. 2032 et 2035 Par. suppl. 642 Ald. ‖ 9 μυκηναίων] (-υ- ex corr. 𝔄1): μηκυναίων: H: μυκειναίων N ‖ ἐπὶ] (-ι in ras. E1) ‖ 10 τῶν om. H N ἑλώδης ex ἑλώδη corr. J1 ‖ 11 ὀλίγα H N1 ||| ἠδύνατο H N 𝔚 ‖ μυπηναία] (-υ- ex corr. 𝔄1): μηκυναία H ‖ διότι 𝔐 ‖ 12 εἰρημένην E 𝔚 ‖ 13 πάμπαν] πάντων J ‖ 15 ἐπὶ τούτου] ἐπ᾿ ἐκείνου Ald. ‖ 16 συκβαίνειν ex συμβαίνει corr. E1 ‖ μεγάλου E1 ὅλας. οἱ μὲν οὖν βλέποντες ἐπὶ μικρὸν αἰτίαν οἴονται τῶν τοιούτων εἶναι παθημάτων τὴν τοῦ ὅλου μεταβολὴν ὡς γιγνομένου τοῦ οὐρανοῦ· διὸ καὶ τὴν θάλατταν ἐλάττω γίγνεσθαί φασιν ὡς ξηραινομένην, ὅτι πλείους φαίνονται τόποι τοῦτο πεπονθότες νῦν ἢ πρότερον. ἔστιν δὲ τούτων τὸ μὲν ἀληθὲς τὸ δ᾿ οὐκ ἀληθές· πλείους μὲν γάρ εἰσιν οἱ πρότερον ἔνυδροι νῦν δὲ χερσεύοντες, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον· πολλαχῇ γὰρ σκοποῦντες εὑρήσουσιν ἐπεληλυθυῖαν τὴν θάλατταν. ἀλλὰ τούτου τὴν σἰτίαν οὐ τὴν τοῦ κόσμου γένεσιν οἴεσθαι χρή· γελοῖον γὰρ διὰ μικρὰς καὶ ἀκαριαίας μεταβολὰς κινεῖν τὸ πᾶν, ὁ δὲ τῆς γῆς ὄγκος καὶ τὸ μέγεθος οὐδέν ἐστι δή που πρὸς τὸν ὅλον οὐρανόν· ἀλλὰ πάντων τούτων αἴτιον ὑποληπτέον ὅτι γίγνεται διὰ χρόνων εἱμαρμένων, οἷον ἐν ταῖς κατ᾿ ἐνιαυτὸν ὥραις χειμών, οὕτως περιόδου τινὸς μεγάλης μέγας χειμὼν καὶ ὑπερβολὴ ὄμβρων. αὕτη δὲ οὐκ ἀεὶ κατὰ τοὺς αὐτοὺς τόπους, ἀλλ᾿ ὥσπερ ὁ καλούμενος ἐπὶ Δευκαλίωνος κατακλυσμός· καὶ γὰρ οὗτος περὶ τὸν Ἑλληνικὸν ἐγένετο τόπον μάλιστα, καὶ τούτου περὶ τὴν Ἑλλάδα τὴν ἀρχαίαν. αὕτη δ᾿ ἐστὶν ἡ περὶ Δωδώνην καὶ τὸν Ἀχελῷον· 352b οὗτος γὰρ πολλαχοῦ τὸ ῥεῦμα μεταβέβληκεν· ᾤκουν γὰρ οἱ Σελλοὶ ἐνταῦθα καὶ οἱ καλούμενοι τότε μὲν Γραικοὶ νῦν δ᾿ Ἕλληνες. ὅταν οὖν γένηται τοιαύτη ὑπερβολὴ ὄμβρων, νομίζειν χρὴ ἐπὶ πολὺν χρόνον διαρκεῖν, καὶ ὥσπερ νῦν τοῦ ἀενάους εἶναί τινας τῶν ποταμῶν τοὺς δὲ μὴ οἱ μέν φασιν 18 τοιούτων παθημάτων τὴν τοῦ ὅλου εἶναι H: παθημάτων τῶν τοιούτων τὴν τοῦ (τῶ m. rec.) εἶναι N: τοιούτων παθημάτων εἶναι τὴν τοῦ ὅλου Ald. ‖ 23 μὴν ex μὴν καὶ corr. E1 ‖ πολλαχοῖ E1 𝔚 ‖ 24 εὑρήσομεν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ ἐπεληλυθεῖαν N ‖ θάλασσαν 𝔚 ‖ 26 γὰρ] Ol: δὲ E 𝔚 ‖ μεταβολὰς] OIV: μεταβολῆς Jcorr. m. 1 F OlG ‖ 27 οὐθὲν ex ὅθεν corr. J1 ‖ 30 ὥραις ex ὥρας corr. J1 ‖ οὕτω E 𝔚 ‖ μεγάλης τινὸς N ‖ 34 μάλιστα τόπον E 𝔚 ‖ 35 δωδώνην] Ap: τὴν δωδώνην J F 𝔐 𝔄 N: δώνην E1 ‖ 352 b 1 πολλαχοὶ (ut videtur) J1 ‖ 2 σελοὶ 𝔚 ‖ 3 οὖν] Ap: οὖν δὴ E 𝔚: δὴ οὖν Ald. ‖ 4 χρόνον πολὺν 𝔚 ‖ 45 νῦν τοῦ ἀενάους εἶναί τινας] νῦν τοῦ ἀεννάους εἶναί τινας 𝔐 𝔄 F1 H: οὖν τοῦ ἀεννάους εἶναι τινὰς N: νῦν τοῦ τοὺς μὲν ἀεννάους εἷναι τινὰς Fcorr.: νῦν τούτους (τοῦ τοὺς corr. m. 1) μὲν ἀενάους (ἀεννάους corr. m. 1) εἶναι E: νῦν τούτους μὲν ἀεννάους εἶναί τινας 𝔚: νῦν τοῦ (τῷ G) τοὺς μὲν ἀενάους εἶναι Ol ‖ 5 τοὺς] τούτους E1 𝔚 αἴτιον εἶναι τὸ μέγεθος τῶν ὑπὸ γῆς χασμάτων, ἡμεῖς δὲ τὸ μέγεθος τῶν ὑψηλῶν τόπων καὶ τὴν πυκνότητα καὶ ψυχρότητα αὐτῶν (οὗτοι γὰρ πλεῖστον καὶ δέχονται ὕδωρ καὶ στέγουσιν καὶ ποιοῦσιν· ὅσοις δὲ μικραὶ αἱ ἐπικρεμάμεναναι τῶν ὁρῶν συστάσεις ἢ σομφαὶ καὶ λιθώδεις καὶ ἀργιλώδεις, τούτους δὲ προαπολείπειν), οὕτως οἴεσθαι δεῖν τότε, ἐν οἶς ἄν γένηται ἡ τοιαύτη τοῦ ὑγροῦ φορά, οἷον ἀενάους ποιεῖν τὰς ὑγρότητας τῶν τόπων μᾶλλον. τῷ χρόνῳ δὲ ταῦτα ηραίνεται γιγνόμενα μᾶλλον, θάτερα δʼ ἐλάττω τὰ ἔφυὅρα, ἕως ἂν ἔλθῃ πάλιν ἡ καταβολὴ τῆς περιόδου τῆς αὐτῆς. ἐπεὶ δʼ ἀνάγκη τοῦ ὅλου γίγνεσθαι μέν τινα μεταβολήν, μμἡ μέντοι γένεσιν καὶ φθοράν, εἴπερ μένει τὸ πᾶν, ἀνάγκη, καθάπερ ἡμεῖς λέγομεν, μἡ τούς αὐτούς ἀεὶ τόπους ὑγρούς τʼ εἶναι θαλάττῃ καὶ ποταμοῖς καὶ ξηρούς. δηλοῖ δὲ τὸ γιγνόμενον· οὖς γάρ φαμεν ἀρχαιοτάτους εἶναι τῶν ἀνθρώπων Αἰγυπτίους, τούτων ἡ χώρα πᾶσα γεγονυῖα φαίνεται καὶ οὖσα τοῦ ποταμοῦ ἔργον. καὶ τοῦτο κατά τε τὴν χώραν αὐτὴν ὁρῶντι δῆλὸν ἐστιν, καὶ τὰ περὶ τὴν ἐρυθρὰν θάλατταν τεκμήριον ἱκανὸν· ταύτην γὰρ τῶν βασιλέων τις ἐπειράθη διορύττειν (οὐ γὰρ μικρὰς εἶχεν ἂν αὐτοῖς ὡφελείας πλωτὸς πᾶς ὁ τόπος γενόμενος· λέγεται δὲ πρῶτος Σέσωστρις ἐγχειρῆσαι τῶν παλαιῶν), ἀλλʼ εὖρεν ὑψηλοτέραν οὖσαν τὴν 6 ὁπὸ — τῶν (7) om. Ν1 typothetae errore Id. ‖ γῆς πασμμάτωσ] γῆν xασμμάτωωω 𝔚 𝔄  H Οlp; τὴν γῆν πασμμάτωων Nrec. : γῆς ἄντρων -ντ- in ras. m. 1) E: γῆν ἄντρω 𝔅  ‖  8 ψυχρότητα] τὴν ψνπρbτητα Ν ‖ interclusionem usque ad προαπολεέπειν (11) produxit Id., ad ποιοῦσιν (9) modo Bon.  ‖9 αἱ om. Par 2035 Vindobon. 75 Ald. 10 συστάσεις τῶν ὀρέων C 𝔚 ‖ 11 δὲ ὁἡ Cam.: δεἄ Eras  IIII δεῖν] δέ 𝔚 12 ἐὰν E 𝔚 ἀενάους corr. E1: ἀφνάους E1; ἀεννάους cet.‖ 13 τὸπωσ μᾶλλον] ποταμῶν Par. 2032 Ol: τόπων Bon. ‖ 14 ξηρααίνπται] ξηρὰ φαίννεται Ald. ‖ γιγν6μeνα et τὰ ἔφυδρα sect. Id. ‖ ἔφυγρα 𝔚 ‖ 15 πάλιω om. Ν ‖ ἡ om. E ‖ 16 τοῦ om. H Ν 17 εἴπε —λὑγομεν (18) supra add. F1 ‖ 19 θαλάττῃ] τῆ θαλάττῃ 𝔚 𝔄  F H Ν ξηρούς] διαξήρους E 𝔚 ‖ 220 ἀρκανοτὰφους H Ν τῶν] τῶν τῶν Ν ‖ 22 τε] γε F ‖ αὐτῶν Id. ‖ 23 θάλασσαν 𝔚 H 𝔄  H Ν 24 τῶν βασιλέων τις] τις (antecedunt 2 litt. dee- tae) τῶν βασιλῦωων Ν ‖ 25 πλωτὸς 𝔄rec. in spatio 6 litt. a m. 1 relicto ‖ 26 ἄπακ E 𝔚 ] γιγνόμενος H(?) δ ‖ πρῶτον ex πρῶτο corr. F1 ‖ 27 ὑγπερῆσαι] Ap: ἑγπηρίσαι J1: ἑγπειρίσααι Jcorr. m. l 𝔐 𝔄 Ν: ἐπιπερσαι Ε 𝔚 εὑρεθεν (ut videtur) E1 ‖ ὑφηλλστραν] (-o- in ras. Ε) θάλατταν τῆς γῆς· διὸ ἐκεῖνός τε πρότερον καὶ Δαρεῖος ὕστερον ἐπαύσατο διορύττων, ὅπως μὴ διαφθαρῇ τὸ ῥεῦμα τοῦ ποταμοῦ συμμιγείσης τῆς θαλάττης. φανερὸν οὖν ὅτι θάλαττα πάντα μία ταύτῃ συνεχὴς ἦν. διὸ καὶ τὰ περὶ τὴν Λιβύην τὴν Ἀμμμωνίαν χώραν ταπεινότερα φαίνεται καὶ κοιλότερα παρὰ λόγον τῆς κάτωθεν χώρας· δῆλον γὰρ ὡς ἐγχώσεως μὲν γενομένης ἐγένοντο λίμναι καὶ χέρσος, χρόνου δὲ γενομένου τὸ ἐναπολειφθὲν καὶ λιμνάσαν ὕδωρ ξηρανθέν 353a ἐστιν ἤδη φροῦδον. ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ περὶ τὴν Μαιῶτιν λίμνην ἐπιδέδωκε τῇ προσχώσει τῶν ποταμῶν τοσοῦτον, ὥστε πολλῷ ἐλάττω μεγέθει πλοῖα νῦν εἰσπλεῖν πρὸς τὴν ἐργασίαν ἢ ἔτος ἑξηκοστὸν· ὥστε ἐκ τούτου ῥᾴδιον ἀναλογίσασθαι ὅτι καὶ τὸ πρῶτον, ὥσπερ αἱ πολλαὶ τῶν λιμνῶν, καὶ αὕτη ἔργον ἐστὶ τῶν ποταμῶν, καὶ τὸ τελευταῖον πᾶσαν ἀνάγκη γενέσθαι ξηράν. ἔτι δὲ ὁ Βόσπορος ἀεὶ μὲν ῥεῖ διὰ τὸ προσχοῦσθαι, καὶ ἔστιν ἔτι ταῦτα καὶ τοῖς ὄμμασιν ἰδεῖν ὅν τινα συμβαίνει τρόπον· ὅτε γὰρ ἀπὸ τῆς Ἀσίας ᾐόνα ποιήσειεν ὁ ῥοῦς, τὸ ὄπισθεν λίμνη ἐγίγνετο μικρὰ τὸ πρῶτον, εἶτʼ ἐξηράνθη ἄν, μετὰ δὲ τοῦτο ἄλλη ἡ ἀπὸ ταύτης ῆών, καὶ λίμνη ἀπὸ ταύτης· καὶ τοῦτο ἀεὶ οὕτως συνέβαινεν ὁμοίως· τούτου δὲ γιγνομένου πολλάκις ἀνάγκη χρόνου προϊντος ὥσπερ ποταμὸν γενέσθαι, τέλος δὲ καὶ τοῦτον ξηρόν. φανερὸν τοίνυν, ἐπεὶ ὅ τε χρόνος οὐχ ὑπολείψει καὶ τὸ ὅλον ἀἱδιον, 28 τῆς γῆς om. E1, | 29 διορύσσων 𝔐 μὴ om. E φθαρῇ F 30 θαλάσσης Ν 31 πάντα post ταῦτα coll. Ald. ταὐτη ταῦτα E Ald.: om. 𝔚 ‖ 32 τὴν καὶ περὶ τὴν ci. d. 33 παράλογον J 𝔐 𝔄, H N1: κατάλογον Nrec. : παρὰ τὸ κατὰ λόγον E 𝔚 F: παρὰ λσγως καὶ ἀνα αναλογίας F,yar. κάτω J F𝔐 H N: κάτω θέσεως 𝔚 34 γινομένης Ν  ‖ ἐγένοντο var. E: ἐὑγένετο E1 Frec. ἑγὲνεντο F1: ἐγίνοντο Ν λίμναι in ras. Erec. | καὶ om. Ε1 (?) 35 γινομένου Ν ἀπολειφθὲν J F 𝔐 𝔄 corr. m. l H N: ἀποληφθὲν 𝔄1 | 353 a 2 προχάὼσει E1 ( ut videtur) 𝔚 N ‖ 3 μεγέθει τῷ μεγέθει Fcorr m.l Ald. εἰσπλεὰ Ε 𝔚 4 ἔτος πρὸ ἔτους F: ἕτερον N ‖ ἑξηκοστοῦ F | 7 μὲν] ἄλλη var. E ‖ 8 προχοῦσθαι E1 𝔚 N: προκεκῶσθαι corr. E1 ‖ καὶ (post ταῦτα) om. E 𝔚 9 συνέβαινεν Ε 𝔚 10 ὁ om 𝔚 ‖ ἐγένετο 𝔐 𝔄 F H Ν ‖ 11 ἐξηράνθη ἂν ἐξηραίνεται E1: ἐξηραὶνε᾿  ἂν Ecorr. : εξʼ ἡραίνετʼ ἂν 𝔚: ἐξηραίνετο Ald. ἄλλη ἡ ἀλλʼ ἢ Ε Νrec.: ἄλλη 𝔚: ἀλλʼ Ν1 ‖ 12 ἀπʼ αὐτης Ε 𝔚 ‖ οὕτω  E 𝔚 𝔐  ‖ 13 χρόνου προῖ'όντος] Ol: τοῦ χρόνου προϊόντος Ap; προῖδντος τοῦ χρόνου E 𝔚 ‖ 15 ὅ τε χρόνος οὐχ] οὔτε ὁ χρόνος Ol: οὔτε χρόνος Ald. ὑπολίπει E1; ὁπολείπει 𝔚 ὅτι οὔτε ὁ Τάναϊς οὔτε ὁ Νεῖλος ἀεὶ ἔρρει, ἀλλʼ ἦν ποτε ξηρὸς ὁ τόπος ὅθεν ῥέουσιν· τὸ γὰρ ἔργον ἔχει αὐτῶν πέρας, ὁ δὲ χρόνος οὐκ ἔχει. ὁμοίως δὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ἁρμόδσει ποταμῶν λέγειν. ἀλλὰ μὴν εἴπερ καὶ οἱ ποταμοὶ γίγνονται καὶ φθείρονται καὶ μὴ ἀεὶ οἱ αὐτοὶ τόποι τῆς γῆς ἕνυδροι, καὶ τὴν θάλατταν ἀνάγκη μεταβάλλειν ὁμοίως. τῆς δὲ θαλάττης τὰ μὲν ἀπολειπούσης τὰ δʼ ἐπιούσης ἀεὶ φανερὸν ὅτι τῆς πάσης γῆς οὐκ ἀεὶ τὰ αὐτὰ τὰ μέν ἐστιν θάλαττα τὰ δʼ ἢπειρος, ἀλλὰ μεταβάλλει τῷ χρόνῳ πάντα. διότι μὲν οὖν οὐκ ἀεὶ ταὐτὰ οὔτε χερσείύει τῆς γῆς οὔτε πλωτὰ ἐστιν, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ταῦτα συμβαίνει, εἴρηται· ὁμοίως δὲ καὶ διὰ τὶ οἱ μὲν ἀέναοι οἱ δʼ οὔ τῶν ποταμῶν εἰσιν.

1 Περὶ δὲ θαλὰττης, καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ἁλμυρὸν τοσοῦτὸν ἐστιν ὕδατος πλῆθος, ἔτι δὲ περὶ τῆς ἐξ ἀρχῆς γενέσεως λέγωμεν. οἱ μὲν οὖν ἀρχαῖοι καὶ διατρίβοντες περὶ τὰς θεολογίας ποιοῦσιν αὐτῆς πηγάς, ἵνʼ αὐτοῖς ὥσιν ἀρχαὶ καὶ ῥίζαι γῆς καὶ θαλάττης· τραγικῶτερον 353b 16 τάναϊς] OI: τάναις ποταμὸς E 𝔚 Ap  ‖ ἔρρει ex ἔρει corr. J1: ῥεῖν in ras E1: ῥεῖ 𝔚 Ol ‖ 17 αὐτῶ E1 ‖ 19 ποταμῶν ἁρμόσει J 𝔐 𝔄 Ν: ποταμῶν ἁρμόσειε F μὸν μὴν καὶ Ν (deest codex H) καὶ] Ol: om. Ε 𝔚 20 οἱ om. E ‖ 22 θαλάσσης N‖ ἀπολιπούσης 𝔚 τὰ δʼ ἐπιούσης marg. Erec. 23 μὲν] μεν αὐτά J ‖ 25 χερσεύει] Ac: χερσεύεται E 𝔚 27 διὰ τί] διότι Ε 𝔚 ἀένναοι Ecorr. 𝔚 𝔐 𝔄 F Ν 28 εἰσίν om. F: (in voc. ποταμῶν cadit Ol) ‖ ‘περὶ δε θαλάττης καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς. καὶ δια τίνα αἰτίαν ἀλμμυρόν’ J; περὶ δὲ θαλάττης καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῆς καὶ διὰ τνʼ (-ι- in ras. m.1 ) αἰτίαν ἁλμυρόν] ἀριστοτὲλους μετεωρολσγικῶν; ᾱ; Ε. Adhibiti codices J F 𝔐 𝔄 (in quo desiderantur versus 369 b 11 — 370 a 32) H N E 𝔚. Inscriptio: ἀρισστοτέλοτ, μετεωρολσγικων β J; μετεωρολστιμκῶν, β F; Ἀρι- στοτε μετεωρολογικῶν, β 𝔐; ἀριστοτελους μετεωρολσγικῶν β 𝔄; μετεώρων β H; αριστοτέλους μετεώρων; β N; δεύτερον E (in marg. add. m. rec. ἀριστοτὲλουυς μετεωρολσγικῶν β); Ἀριστοτὲλους μετεωρολσγικῶν, δευτερον 𝔚 ‖ p. 3 353 a, v. 33 ἀλμνρὸν om. 𝔚 ‖ 34 τῆς ex τὸν corr. E1 ‖ 35 πηγάς πηγὰς διὰ τὸ 𝔐 ‖ 353 b 1 αὐτοῖς Ap: αὑτῶν Ν: αὐτῆς 𝔚: αὖται Ol γῆς] αὐτῆς Ol γὰρ οὕτω καὶ σεμνότερον ὑπέλαβον ἴσως εἶναι τὸ λεγόμενον, ὡς μέγα τι τοῦ παντὸς τοῦτο μόριον ὄν· καὶ τὸν λοιπὸν οὐρανὸν ὅλον πεοὶ τοῦτον συνεστάναι τὸν τόπον καὶ τούτου χάριν ὡς ὄντα τιμμιῶτατον καὶ ἀρχήν. οἱ δὲ σοφώτεροι τὴν ἀνθρωπίνην σοφίαν ποιοῦσιν αὐτῆς γένεσιν· εἶναι γὰρ τὸ πρῶτον ὑγρὸν ἅπαντα τὸν περὶ τὴν γῆν τόπον, ὑπὸ δὲ τοῦ ἡλίου ξηραινόμενον τὸ μὲν διατμίσαν πνεύματα καὶ τροπὰς ἡλίου καὶ σελήνης φασὶ ποιεῖν, τὸ δὲ λειφθὲν θάλατταν εἶναι· διὸ καὶ ἐλάττω γίγνεσθαι ξηραινομένην οἴονται, καὶ τέλος ἔσεσθαὶ ποτε πᾶσαν ξηράν. ἔνιοι δʼ αὐτῶν θερμαινομένης φασὶν ὑπὸ τοῦ ἡλίου τῆς γῆς οἶον ἱδρῶτα γίγνεσθαι· διὸ καὶ ἁλμυρὰν εἶναι· καὶ γὰρ ὁ ἱδρὼς ἁλμυρός. οἱ δὲ τῆς ἀλμιυρδτητος αἰτίαν τὴν γῆν εἶναὶ φασιν· καθάπερ γὰρ τὸ διὰ τῆς τέφρας ἠθούμενον ἀλμμυρὸν γίγνεται, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ταύτην ἁλμυρὰν εἶναι μειχθείσης αὐτῇ τοιαύτης γῆς. ὅτι μὲν οὖν πηγὰς τῆς θαλάττης ἀδύνατον εἶναι, διὰ τῶν ὑπαρχόντων ἤδη θεωρεῖν δεῖ. τῶν γὰρ περὶ τὴν γῆν ὑδάτων τὰ μὲν ῥυτὰ τυγχάνει ὄντα τὰ δὲ στάσιμα. τὰ μὲν οὖν ῥυτὰ πάντα πηγαῖα· περὶ δὲ τῶν πηγῶν εἰρήκαμεν πρότερον ὅτι δεῖ νοεῖν οὐχ ὥσπερ ἐξ ἀγγείου ταμιευόμενον τὴν ἀρχὴν εἶναι πηγήν, ἀλλʼ εἰς ἓν ἀεὶ γιγνόμενον καὶ συρρέον ἀπαντᾶν πρώτην. τῶν δὲ στασίμων τὰ μὲν συλλογιμμαῖα καὶ ὑποστάσεις, οἶον τὰ τελματιαῖα καὶ ὅσα λιμνώδη, πλήθει καὶ ὀλιγότητι διαφέροντα, τὰ δὲ πηγαῖα. ταῦτα δὲ πάντα χειρόκμητα, λέγω δʼ οἷον τὰ φρεατιαῖα καλούμενα· πάντων γὰρ ἀνωτέρω δεῖ τὴν πηγὴν εἶναι τῆς ῥύσεως. διὸ τὰ μὲν αὐτόματα δεῖ τὰ κρηναῖα καὶ ποτάμια, ταῦτα δὲ τέοὅτως 2 𝔐 𝔄 H Ν: οὗτοι Ald. περὶ om. E1: περὶ τὴν γῆν 𝔐 ‖ συστῆναι E 𝔚 7 τὴν om. 𝔐 8 διατμίσαν ἀτμίσαν 𝔐 ‖ 9 καὶ σελήνης om. 𝔐 θάλασσαν 𝔐 10 οἴνται] (-αι ex corr. E1) 13 ἱδρὸς J 14 εἶναι φασὶ, τὴν γῆν F 15 ἰθούμενον N ἁλμμυρὸν — τρόπον] (Ap): om. Ε1 𝔚: ὕδωρ ἁλμμυρὸν γίνεται marg. E1: (ὕδωρ habet Ol) 16 αὐτῆ] αὐτῆ τῆς H Ν: αὐτῆς Ald. ‖ γῆς ex γῆν (ut videtur) corr. J1 17 τῆς] Alp Ol: om. E 𝔚 18 ῆδη ex ἠ corr. Ε1 γὰρ om. E ‖ 21 ταμιeυσομὲνων (ut videtur) E1; ταμμιεινομμὲνων Ecorr, 𝔚 22 ἔν ἢν E1 𝔐 Νcorr.m.l ἀπαντᾶ Ε1 𝔚 𝔐 Ν ‖  23 πρῶτον F ‖ 24 πλήη Ν 25 ταῦτα δὲ] ταῦτα γὰρ 𝔐 πάντα om. E1 ‖ 28 αὐτόματα ex ἀτμα corr. 21 κρηνιαῖα 𝔐 𝔄 H Ν ποταμιαι E1: ποταμιαῖα Erec. 𝔚 𝔐 χνης προσδεῖται τῆς ἐργασομένης. αἱ μὲν οὖν διαφοραὶ τοσαῦται καὶ τοιαῦται τῶν ὑδάτων εἰσίν· τούτων δʼ οὕτω διωρισμένων ἁδύνατον πηγὰς εἶναι τῆς θαλάττης· ἐν οὐδετέρῳ γὰρ τούτων οἶον τʼ εἶναι τῶν γενῶν αὐτήν· οὔτε γὰρ ἀπόρρυτός ἐστιν οὔτε χειροποίητος, τὰ δὲ πηγαῖα πάντα τούτων θάτερον πέπονθεν· αὐτόματον δὲ στάσιμον τοσοῦτον πλῆθος οὐδὲν ὁρῶμεν πηγαῖον γιγνόμενον. ἔτι δʼ ἐπεὶ πλείους εἰσὶ θάλατται πρὸς ἀλλήλας οὐ συμμμμειγνύουσαι κατʼ οὐδένα τόπον, ὧν ἡ 354a μὲν ἐρυθρὰ φαίνεται κατὰ μικρὸν κοινωνοῦσα πρὸς τὴν ἔξω στηλῶν θάλατταν, ἡ δʼ Ὑρκανία καὶ Κασπία κεχωρισμέναι τε ταύτης καὶ περιοικοῦμμεναι κύκλῳ, ὥστʼ οὐκ ἂν ἐλάνθανον αἱ πηγαί, εἰ κατά τινα τόπον αὐτῶν ἠσαν. ῥέουσα δʼ ἡ θάλαττα φαίνεται κατά τε τὰς στενότητας, εἴ που διὰ τὴν περιέχουσαν γῆν εἰς μικρὸν ἐκ μεγάλου συνάγεται πελάγους, διὰ τὸ ταλαντεύεσθαι δεῦρο κἀκεῖσε πολλάκις. τοῦτο δʼ ἐν μὲν πολλῷ πλήθει θαλάττης ἄδηλον· ᾗ δὲ διὰ τὴν στενότητα τῆς γῆς ὀλίγον ἐπέχει τόπον, ἀναγκαῖον τὴν ἐν τῷ πελάγει μικρὰν ταλάντωσιν ἐκεῖ φαίνεσθαι μεγάλην. ἡ δʼ ἐντὸς Ἡρακλείων στηλῶν ἄποσα κατὰ τὴν τῆς γῆς κοιλότητα ῥεῖ, καὶ τῶν ποταμῶν τὸ πλῆθος· ἡ μὲν γὰρ Μαιῶτις εἰς τὸν ὸντον ῥεῖ, οὗτος δʼ εἰς τὸν Aἰγαῖον. τὰ δʼ ἤδη τούτων ἔξω πελάγη ᾖττον ποιεῖ τοῦτʼ ἐπιδήλως. ἐκείνοις δὲ διά τε τὸ τῶν ποταμῶν πλῆθος συμβαίνει τοῦτο (πλείους γὰρ εἰς τὸν Eὔξεινον ῥέουσιν ποταμοὶ καὶ τὴν Μαιῶτιν ἢ τὴν πολλαπλασίαν χώραν αὐτῆς) καὶ διὰ τὴν βραχύτητα τοῦ βάθους· 29—2Ο τοσαῦται (ut videtur) καὶ τοσαῦται E1; τοιαῦται καὶ τοσαῦται Ecorr. 𝔚: τοσαῦται καὶ τοιαῦτα Ν ‖ 30 τῶν om. 𝔐 𝔄 H Ν ‖ 3l θαλάσσης Ν  ‖ 33 θ᾿  άτερον J; θάτερα Ν ‖34 πεπόνθασιν N ‖ τοσοῦτο F1 35 ὑκεὶ] ὑκι E1 ‖ ἐστὶ F1 θάλασσαι H Ν 354 a 1 ἀλλήλας ex ἀλλήλαις (ut videtur) corr. F1 ‖ κατʼ οὐ κατ· 𝔚 τρὸπον 𝔐 H1 ‖ 3 θάλασαν Ν 𝔚 ἡ corr. E: οἱ Ν1 ‖ 4 τε] τῆς N1: del. Nrec, 5 εἰ supra add. E1‖ θαλασσα Ν 6 τε τὰς] Ol: τι F1: τὸς Fcorr. m.l E 𝔚 H Ν εἴ που] ὅπου H Ν ‖ 8 κάκεῖσε] Ap Ol: κἀκεῖ E 𝔚 ‖ 9 θαλάσσης Ν ‖ 10 πελάγει] 𝔐var. ApI: πλάτει J F1 𝔐 𝔄  H Ν 𝔚: πλατεῖ Ap WΑ‖ 12 τῆς supra add. N1 ‖ γῆς om. E1 13 καὶ —ῥεἄ (14) supra add. F1 καὶ — πλῆθος del. Th. τῶν om. Ν1 14 π6ντον] πὁντοντο E1; τόπον Ν1 τὰ δʼ ἤδη] F1 (Ap): πάντα δʼ ἤδη τὰ Erec. 𝔚 𝔐 Fcorr.: πάντα δʼ ήτα Ε1 15 τοῶτο ex τοὐτοαω corr. Ε1 16 τοῦτο συμβαίνει Ν 17 μαιῶτιν] (μ- in ras.2 litt. E1) ‖ 18 αὐτῆς χώραν F ‖ βραδντῆτα E ἀεὶ γὰρ ἔτι βαθυτέρα φαίνεται οὖσα ἡ θάλαττα, καὶ τῆς μὲν Μαιώτιδος ὁ Πόντος, τούτου δʼ ὁ Αἰγαῖος, τοῦ δʼ Αἰγαίου ὁ Σικελικός· ὁ δὲ Σαρδονικὸς καὶ Τυρρηνικὸς βαθύτατοι πάντων. τὰ δʼ ἔξω στηλῶν βραχέα μὲν διὰ τὸν πηλόν, ἄπνοα δʼ ἐστὶν ὡς ἐν κοίλῳ τῆς θαλάττης οὔσης. ὥσπερ οὖν καὶ κατὰ μέρος ἐκ τῶν ὑψηλῶν οἱ ποταμοὶ φαίνονται ῥέοντες, οὕτω καὶ τῆς ὅλης γῆς ἐκ τῶν ὑψηλοτέρων τῶν πρὸς ἄρκτον τὸ ῥεῦμα γίγνεται τὸ πλεῖστον· ὥστε τὰ μὲν διὰ τὴν ἔκχυσιν οὐ βαθέα, τὰ δʼ ἕξω πελάγη βαθέα μᾶλλον. περὶ δὲ τοῦ τὰ πρὸς ἄρκτον εἶναι τῆς γῆς ὑψηλὰ σημεῖόν τι καὶ τὸ πολλοὺς πεισθῆναι τῶν ἀρχαίων μετεωρολόγων τὸν ἥλιον μὴ φέρεσθαι ὑπὸ γῆν ἀλλὰ περὶ τὴν γῆν καὶ τὸν τόπον τοῦτον, ἀφανίζεσθαι δὲ καὶ ποιεῖν νύκτα διὰ τὸ ὑψηλὴν εἶναι πρὸς ἄρκτον τὴν γῆν. ὅτι μὲν οὖν οὔτε πηγὰς οἷόν τʼ εἶναι τῆς θαλάττης, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν οὕτως φαίνεται ῥέουσα, τοιαῦτα καὶ τοσαῦθʼ ἡμῖν εἰρήσθω.

2 περὶ δὲ τῆς γενέσεως αὐτῆς, εἰ γέγονε, καὶ τοῦ χυμοῦ, τίς ἡ αἰτία τῆς ἁλμυρότητος καὶ πικρότητος, λεκτέον. ἡ μὲν οὖν αἰτία ἡ ποιήσασα τοὺς πρότερον οἴεσθαι τὴν θάλατταν ἀρχὴν εἶναι καὶ σῶμα τοῦ παντὸς ὕδατος ἥδ᾿  ἐστίν· δόξειε γὰρ ἄν εὔλογον εἶναι, καθάπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων ἐστὶν ἠθροισμένος ὄγκος καὶ ἀρχὴ διὰ τὸ πλῆθος, ὅθεν μεταβάλλει τε μεριζόμενον καὶ μείγνυται τοῖς ἄλλοις οἷον πυρὸς 19 ἔτι] ἐκεῖ J F1: ἐκεῖθεν Fcorr. ‖ ἡ om. 𝔚 ‖ θάλασσα 𝔐 ‖ 20 μαιώτιδος ex μιώτιδος corr. Ε1 πόντος ex πόντο corr. E1‖ αἰγαῖος] αἰγαῖο (-αῖ- ex corr.) E1 ‖ 21 σαρδωνικὸς Ecorr. 𝔄corr.: σαρδοικὸς 𝔐 ‖ τυρρηνικὸς] τυρηνικὸς F: τυρηννικὸς 𝔄: τυραννικὸς καὶ τυρρηνικὸς N1: τυρρηνικὸς καὶ τυρρηνικὸς Ncorr. m.1: ὁ τυρρηνικὸς J Ε 𝔚  Ap ‖ 22 βραχέα Fvar.: βαθέα F1 ‖ τὸν πηλὸν ex τῶν πηλῶ corr. Ν1 ‖ ἄπνοα Ap 0lV: ex ἄπνα corr. J1: ἄποια E1: ἁπλᾶ OlG (Op) 23 κοίλῳ ex κόλῳ corr. Ε1 ‖ 25 τὸ] (τ- in ras. E1) ‖ 27 βαθέα μᾶλλον πελάγη F ‖ περὶ δὲ τοῦ] τοῦ δὲ ci. Th. ‖ 29 πειθῆναι E1 ‖ μεταιωρολόγων N ‖ 30 γῆν (1)] Ap Op: τὴν γῆν J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 32 οὖν supra add. J1 ‖ οὔτε] οὐ (ut videtur) F1 ‖ 33 τίν᾿ ] (τι- in ras. 4 litt. E1) ‖ οὕτω J F 𝔐 𝔄 H Ν ‖ 34 τοαῦθ᾿ 1 ἡμῖν] (-ι- in ras. E1) ‖ 354 b 1 αὐτῆς supra add. Ν1 ‖ εἰ ex corr. Ν1 ‖ 2 ἡ (post τίς) om. E1 ‖ καὶ πικρότητος om. E1 ‖ ἡ (post λεκτέον) postea add. Ν1 ‖ 3 θάλασσαν 𝔐 𝔄 F ‖ 4—6 δόξειε γάρ (-ε- γὰρ in ras. E1): δόξη γὰρ Ol ‖ 5 εὔλογον ἂν Ν ‖ 7 τε μεριζόμενον] μετεοριζόμενον E1: μετεωριζόμενον Ecorr. m.1:  τε διαμεριζόμενον Nrec. ‖ interp. Bon. ‖ πῦρ E 𝔚 Fcorr. μὲν ἐν τοῖς ἄνω τόποις, ἀέρος δὲ πλῆθος τὸ μετὰ τὸν τοῦ πυρὸς τόπον, γῆς δὲ σῶμα περὶ ὃ ταῦτα πάντα κεῖται φανερῶς· ὥστε δῆλον ὅτι κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ περὶ ὕδατος ἀνάγκη ζητεῖν. τοιοῦτον δʼ οὐδὲν ἄλλο φαίνεται σῶμα κείμενον ἀθρόον, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων, πλὴν τὸ τῆς θαλάττης μέγεθος· τὸ γὰρ τῶν ποταμῶν οὔτʼ ἀθρόον οὔτε στάσιμον, ἀλλʼ ὡς γιγνόμενον ἀεὶ φαίνεται καθʼ ἡμέραν. ἐκ ταύτης δὴ τῆς ἀπορίας καὶ ἀρχὴ τῶν ὑγρῶν ἔδοξεν εἶναι καὶ τοῦ παντὸς ὕδατος ἡ θάλαττα. διὸ καὶ τοὺς ποταμοὺς οὐ μόνον εἰς ταύτην ἀλλὰ καὶ ἐκ ταύτης φασί τινες ῥεῖν· διηθούμενον γὰρ γίγνεσθαι τὸ ἁλμυρὸν πότιμον. ἀντίκειται δὲ ἑτέρα πρὸς ταύτην τὴν δόξαν ἀπορία, τί δή ποτʼ οὐκ ἔστιν τὸ συνεστὸς ὕδωρ τοῦτο πότιμον, εἴπερ ἀρχὴ τοῦ παντὸς ὕδατος, ἀλλʼ ἁλμυρόν. τὸ δʼ αἴτιον ἅμα ταύτης τε τῆς ἀπορίας λύσις ἔσται, καὶ περὶ θαλάττης τὴν πρώτην λαβεῖν ὑπόληψιν ἀναγκαῖον ὀρθῶς. τοῦ γὰρ ὕδατος περὶ τὴν γῆν περιτεταμένου, καθάπερ περὶ τοῦτο ἡ τοῦ ἀέρος σφαῖρα καὶ περὶ ταύτην ἡ λεγομένη πυρός (τοῦτο γάρ ἐστι πάντων ἔσχατον, εἶθʼ ὡς οἱ πλεῖστοι λέγουσιν εἴθ᾿  ὡς ἡμεῖς), φερομένου δὲ τοῦ ἡλίου τοῦτον τὸν τρόπον, καὶ διὰ ταῦτα τῆς μεταβολῆς καὶ γενέσεώς τε καὶ φθορᾶς οὔσης, τὸ μὲν λεπτότατον καὶ γλυκύτατον ἀνάγεται καθʼ ἑκάστην ἡμέραν καὶ φέρεται διακρινόμενον καὶ ἀτμίζον εἰς τὸν ἄνω τόπον, ἐκεῖ δὲ πάλιν 8 μὲν om. F1 ‖ τὸ] τὸν F ‖ 9 τοῦ om. E πάντα ταῦτα J ‖ 11 ζητεῖν] ζει E1 ‖ ἄλλο σῶμα φαίνεται J; φαίνεται ἄλλο σῶμα F‖ 12 καὶ om. N ‖ τὸ] τοῦ Nrec. 13 θαλάσσης F ‖ τῶν supra add. Ν1 ‖ 14 ἄλλως 𝔚 ‖ φαίνεται Fvar,: φέφεται F1 ‖ 15 δὲ 𝔄 H Ν ‖ ἀπορείας 𝔄; Ν ‖ καὶ om. J F 𝔐 𝔄 H Ν1 ‖ 16 σάλασσα N 17 εἰς]  (-ς in ras. E) ‖ φησὶν J1‖ τινες supra add. F1 ‖ 18 ἁλμυροῦν J 𝔄 ‖ 19 ἑτέρα] ἄλλη 𝔐 ‖ πρὸς ex προ corr. E1 ‖ 20 συνεστὼς J rec. Fcorr. (ut videtur) 𝔐 𝔄corr. m.1 H Ncorr. (ut videtur) E1 𝔚 ‖ τοῦτο πότιμον]  πότιμον F OlV: τοῦ ποτίμου OlG παντὸς Ol: παντός ἐστιν Ε 𝔚 ‖ 22 ἀπορείας 𝔄1 ‖ καὶ] καὶ τοῦ F1 θαλάσσης F τὴν πρώτην] Ac: om. E1 23 ὑπόληψιν] post η in E ras. unius litt.) 24 περιτεταμένου] (περι- marg. N1) ‖ 25 πάντων] τούτων J F 𝔄 Ν Ac: τὸ Ol ‖ 26 οἱ]  Acp: om. H Ν Ol ‖ πλεῖστοι Acp: πλεῖστοι τοῦτο 𝔐 𝔄 H Ν: πολλοὶ Ol ‖ δὲ] Ol: om. E 𝔚 ‖ 27 μεταβολῆς ex corr. Ν1 ‖ 22 τε om, F λεπτότατον] Ap; λεπτότατόν τε 𝔚 ‖ 29 καὶ γλυκύτατον om. N ‖ φέρεται] Ap): φαίνεται E 𝔚 ‖ 30 πάλι H συστὰν διὰ τὴν ψύξιν καταφέρεται πάλιν πρὸς τὴν γῆν. καὶ τοῦτʼ ἀεὶ βούλεται ποιεῖν ἡ φύσις οὕτως, καθάπερ εἴρηται πρότερον. διὸ καὶ γελοῖοι πάντες ὅσοι τῶν πρότερον ὑπέλαβον τὸν ἥλιον τρέφεσθαι τῷ ὑγρῷ· καὶ διὰ τοῦτʼ ἔνιοί γέ 355a φασιν καὶ ποιεῖσθαι τὰς τροπὰς αὐτόν· οὐ γὰρ αἰεὶ τοὺς αὐτοὺς δύνασθαι τόπους παρασκευάζειν αὐτῷ τὴν τροφήν· ἀναγκαῖον δʼ εἶναι τοῦτο συμβαίνειν περὶ αὐτὸν ἢ φθείρεσθαι· καὶ γὰρ τὸ φανερὸν πῦρ, ἕως ἂν ἔχῃ τροφήν, μέχρι τούτου ζῆν, τὸ δʼ ὑγρὸν τῷ πυρὶ τροφὴν εἶναι μόνον, — ὥσπερ ἀφικνούμενον μέχρι πρὸς τὸν ἥλιον τὸ ἀναγόμενον τοῦ ὑγροῦ, ἢ τὴν ἄνοδον τοιαύτην οὖσαν οἵανπερ τῇ γιγνομένῃ φλογί, διʼ ἧς τὸ εἰκὸς λαβόντες οὕτω καὶ περὶ τοῦ ἡλίου ὑπέλαβον. τὸ δʼ οὐκ ἔστιν ὅμοιον· ἡ μὲν γὰρ φλὸξ διὰ συνεχοῦς ὑγροῦ καὶ ξηροῦ μεταβαλλόντων γίγνεται καὶ οὐ τρέφεται (οὐ γὰρ ἡ αὐτὴ οὖσα διαμένει οὐδένα χρόνον ὡς εἰπεῖν), περὶ δὲ τὸν ἥλιον ἀδύνατον τοῦτο συμβαίνειν, ἐπεὶ τρεφομένου γε τὸν αὐτὸν τρόπον, ὥσπερ ἐκεῖνοί φασιν, δῆλον ὅτι καὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον καθάπερ Ἡράκλειτός φησιν, νέος ἐφʼ ἡμέρῃ ἐστίν, ἀλλʼ ἀεὶ νέος συνεχῶς. ἔτι δʼ ἡ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἀναγωγὴ τοῦ ὑγροῦ ὁμοία τοῖς θερμαινομένοις ἐστὶν ὕδασιν ὑπὸ πυρός· εἰ οὖν μηδὲ τὸ ὑποκαόμενον τρέφεται πῦρ, οὐδὲ τὸν ἥλιον εἰκὸς ἦν ὑπολαβεῖν, οὐδʼ εἰ πᾶν θερμαίνων ἐξατμίσειεν τὸ ὕδωρ. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ μόνον φροντίσαι τοῦ ἡλίου, τῶν δʼ ἄλλων ἄστρων 31 καταφέρεται] Ap; φέρεται F: κάτω φέρεται Cam. πρὸς] εἰς F ‖ 32 ἀεὶ] (-ει in ras. E1) ποιεῖν βούλεται ἀεὶ F ‖ οὕτω J F 𝔄 H ‖ 33—34 τὸν ἥλιον τρέφεσθαι ὑπέλαβον Ν ‖ 34 καὶ — μόνον (355 a 5) interclusionem distinguit Th. ‖ γʼ ἔνιοι F: ἔνιοι 𝔚 ‖ 355 a 1 καὶ φασὶ 𝔚 αὐτόν] αὐτῶν 𝔄 corr. m.1 ἀεὶ E 𝔚 𝔐 𝔄 F H Ν αὐτοὺς ex corr. F1 ‖ 2 τὴν om. E 𝔚 ‖ 3 συμβαίνειν om. F ‖ 5 ἀφικνούμενον] ἀφικνούμενον ἄνω 𝔐 ‖ 6 μέχρι] (post ε in E ras. duarum triumve litt.) ‖ τὸ] τὸν N1 ‖ ἢ om. E ‖ 7 οἵανπερ] οἵαν περὶ (ι altera in ras. m.1) Ε ‖ 9 γὰρ om. E1 ‖ post ὑγροῦ in E ras. unius litt. ‖ 10 οὐ (ante τρέφεται) om. Ecorr. 𝔚 ‖ 14 ἡράκλειτός] Ap Ol: ὁ ἡράκλειτος E 𝔚 ‖ φασὶ 𝔄1: om. F ‖ἐφ᾿  ἡμέρα 𝔄 ‖ ἀεὶ] ει E1: αἰεὶ F ‖ 15 ἔτι in ras. 4 litt. F1 ‖ ἡ] ὁ F1 ‖ 16 θερμαινομένοις (-οι- in ras. J1) ὕδασίν ἐστιν E 𝔚 Ol: ὕδασιν F ‖ 17 τὸ ὑποκαιόμενον Bcorr. m.1 𝔚 𝔐 F: τῷ ὐποκαομένῳ ci. Th. ‖ 18 πᾶν] πᾶν ὁ ἥλιος 𝔐 𝔄 H Ν ‖ ἐξατμίσειεν] (-ει- in ras. E1) 19—20 ἄστρων αὐτοὺς παριδεῖν] (inter παρ- et -ιδεῖν intercedit in J ras. 2 litt.): ἄστρων αὐτοῖς παριδεῖν N1: παριδεῖν αὐτοὺς ἄστρων F; ἄστρων παριδεῖν αὐτοὺς E(ι prior in ras. αὐτοὺς παριδεῖν τὴν σωτηρίαν, τοσούτων καὶ τὸ πλῆθος καὶ τὸ μέγεθος ὄντων. τὸ δʼ αὐτὸ συμβαίνει καὶ τούτοις ἄλογον καὶ τοῖς φάσκουσι τὸ πρῶτον ὑγρᾶς οὔσης καὶ τῆς γῆς, καὶ τοῦ κόσμου τοῦ περὶ τὴν γῆν ὑπὸ τοῦ ἡλίου θερμαινομένου, ἀέρα γενέσθαι καὶ τὸν ὅλον οὐρανὸν αὐξηθῆναι, καὶ τοῦτον πνεύματά τε παρέχεσθαι καὶ τὰς τροπὰς αὐτοῦ ποιεῖν· φανερῶς γὰρ ἀεὶ τὸ ἀναχθὲν ὁρῶμεν καταβαῖνον πάλιν ὕδωρ· κἂν μὴ κατʼ ἐνιαυτὸν ἀποδιδῷ καὶ καθʼ ἑκάστην ὁμοίως χώραν, ἀλλʼ ἔν γέ τισιν τεταγμένοις χρόνοις ἀποδίδωσι πᾶν τὸ ληφθέν, ὡς οὔτε τρεφομένων τῶν ἄνωθεν, οὔτε τοῦ μὲν μένοντος ἀέρος ἤδη μετὰ τὴν γένεσιν, τοῦ δὲ γιγνομένου καὶ φθειρομένου πάλιν εἰς ὕδωρ, ἀλλʼ ὁμοίως ἅπαντος διαλυομένου καὶ συνισταμένου πάλιν εἰς ὕδωρ. τὸ μὲν οὖν πότιμον καὶ γλυκὺ διὰ κουφότητα πᾶν ἀνάγεται, τὸ δʼ ἁλμυρὸν ὑπομένει διὰ βάρος οὐκ ἐν τῷ αὐτοῦ οἰκείῳ τόπῳ· τοῦτο γὰρ οἰητέον ἀπορηθῆναί τε προσηκόντως (ἄλογον γὰρ εἰ μή τίς ἐστιν τόπος ὕδατος ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων) καὶ ταύτην 355b εἶναι λύσιν· ὃν γὰρ ὁρῶμεν κατέχουσαν τόπον τὴν θάλατταν, οὗτος οὐκ ἔστιν θαλάττης ἀλλὰ μᾶλλον ὕδατος. φαίνεται δὲ θαλάττης, ὅτι τὸ μὲν ἁλμυρὸν ὑπομένει διὰ τὸ βάρος, τὸ δὲ γλυκὺ καὶ πότιμον ἀνάγεται διὰ τὴν κουφότητα, καθάπερ ἐν τοῖς τῶν ζῴων σώμασιν. καὶ γὰρ ἐν τούτοις τῆς τροφῆς εἰσελθούσης γλυκείας ἡ τῆς ὑγρᾶς τροφῆς ὑπόστασις καὶ τὸ περίττωμα φαίνεται πικρὸν ὂν καὶ ἁλμυρόν· τὸ γὰρ γλυκὺ καὶ πότιμον ὑπὸ τῆς ἐμφύτου m.1) 𝔚: ἀστέρων παριδεῖν Ol ‖ 20 τοσοῦτον J 𝔄 ‖ 22 ὑγρᾶς οὔσης τὸ πρῶτον F ‖ 23 κόσμου] κώνου H1 Ν1 ‖ τὴν om. F ‖ θερμαινομένου] 𝔄1( ut videtur) Fvar.: θερμενον E1; θερμαινομένην Hvar. θερμαινόμενον cet. ‖ 24 γενέσθαι ex γίνεσθαι corr. Η1 ‖ καὶ om. E ‖ αὐξηθῇν 𝔐: αὐξηθῆ N 25 τε om. Ε ‖ 27 ἀποδμδῷ] ἀποδιδῶσι F ‖ καὶ om. F1 𝔚 ‖ ὥραν F Ν ‖ 29 ὡς] ὥστε F1 ‖ 30 γιγνομένου ex γιγνομένου καὶ τρεφομένου corr. F1 ‖ 31 παντὸς Ecorr. m. 1 ‖ 32 εἰς ὕδωρ om. E1 𝔚 23 ‖ πόσιμον H1( ut videtur) Ν 33 καὶ om. F1 ‖ 34 ἀπομένει Ν ‖ αὐτοῦ] αὐτῶ F1 𝔚 ‖ 35 γάρ ex γὰρ εἰκὸς corr. F1 ‖ ἀπορηθῆναι οἰητέον F γε προσηκόντως E: om. F ‖ 355 b 1 καὶ (ante τῶν) om. E 𝔚 ‖ 2 κατέχουσα E1 ‖ θάλασσαν 𝔐 𝔄 F H ‖ 3 θαλάσσης F ‖ μᾶλλον ex μόνον corr. F1 ‖ 4 θαλάσσης F post ἁλμνρὸν in E ras. unius litt. ‖ 5 πότιμον] τὸ πότιμον H Ν ‖ τὴν om. F 6 ἐν ex οὐδὲν (ut videtur) corr. F1 ‖ 7 τῆς (ante τροφῆς) om. F θερμότητος ἑλκυσθὲν εἰς τὰς σάρκας καὶ τὴν ἄλλην σύνταξιν ἦλθεν τῶν μερῶν, ὡς ἕκαστον πέφυκεν. ὥσπερ οὖν κἀκεῖ ἄτοπον εἶ τις τῆς ποτίμου τροφῆς μὴ νομίζοι τόπον εἶναι τὴν κοιλίαν, ὅτι ταχέως ἀφανίζεται, ἀλλὰ τοῦ περιττώματος, ὅτι τοῦθʼ ὁρᾷ ὑπομένον, οὐκ ἂν ὑπολαμβάνοι καλῶς. ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τούτοις· ἔστιν γάρ, ὥσπερ λέγομεν, οὗτος ὁ τόπος ὕδατος· διὸ καὶ οἱ ποταμοὶ ῥέουσιν εἰς αὐτὸν ἅπαντες καὶ πᾶν τὸ γιγνόμενον ὕδωρ· εἴς τε γὰρ τὸ κοιλότατον ἡ ῥύσις. καὶ ἡ θάλαττα τὸν τοιοῦτον ἐπέχει τῆς γῆς τόπον· ἀλλὰ τὸ μὲν ἀναφέρεται ταχὺ διὰ τὸν ἥλιον ἅπαν, τὸ δʼ ὑπολείπεται διὰ τὴν εἰρημένην αἰτίαν. τὸ δὲ ζητεῖν τὴν ἀρχαίαν ἀπορίαν, διὰ τὶ τοσοῦτον πλῆθος ὕδατος οὐδαμοῦ φαίνεται (καθʼ ἑκάστην γὰρ ἡμέραν ποταμῶν ῥεόντων ἀναρίθμων καὶ τὸ μέγεθος ἀπλέτων οὐδὲν ἡ θάλαττα γίγνεται πλείων), τοῦτο οὐδὲν μὲν ἄτοπον ἀπορῆσαί τινας, οὐ μὴν ἐπιβλέψαντά γε χαλεπὸν ἰδεῖν. τὸ γὰρ αὐτὸ πλῆθος ὕδατος εἰς πλάτος τε διαταθὲν καὶ ἀθρόον οὐκ ἐν ἴσῳ χρόνῳ ἀναξηραίνεται, ἀλλὰ διαφέρει τοσοῦτον ὥστε τὸ μὲν διαμεῖναι ἂν ὅλην τὴν ἡμέραν, τὸ δʼ ὥσπερ εἴ τις ἐπὶ τράπεζαν μεγάλην περιτείνειεν ὕδατος κύαθον, ἅμα διανοουμένοις ἄν ἀφανισθείη πᾶν. ὃ δὴ καὶ περὶ τοὺς ποταμοὺς συμβαίνει· συνεχῶς γὰρ ῥεόντων ἀθρόων ἀεὶ τὸ ἀφικνούμενον εἰς ἀχανῇ καὶ πλατὺν τόπον ἀναξηραίνεται ταχὺ καὶ ἀδήλως. τὸ δʼ ἐν τῷ Φαίδωνι γεγραμμένον περί τε τῶν ποταμῶν καὶ τῆς θαλάττης ἀδύνατόν ἐστιν. λέγεται γὰρ ὡς ἅπαντα μὲν εἰς ἄλληλα συντέτρηται 1Ο σύνπηξιν Nrec. ‖ 11 εἰσῆλθε F κἀκεῖ om. F1 ‖ 12 ἄτοπον om. Ν ‖ τῆς ex τοῦ corr. F1 ‖ 13 κοίλην H Ν1 14 ὑπολαμβάνοι] Nvar.: ὑπολαμβάνει N1: ὑπολαμβάνῃ F 15 δὴ ci. Th. ‖ γάρ] μὲν γὰρ J 𝔚 16 ποταμοὶ] παμυ E1 ῥέουσιν (post ε in E ras. unius litt.) ‖ 17 εἴς τε] εἴ τε J1 ‖ τὸ κοιλότατον ex κοιλότατον corr. F1: τὴν κοιλότητα 18 θάλασσα 𝔐 𝔄 Η 21 ἀπορείαν J1: (-αν ex corr. Ν1) 22 ἀναριθμήτων E 𝔚 𝔐 F Hcorr. ‖ 23 θάλασσα H ‖ πλέον F1 ‖ 24 μὲν οὐθὲν F ‖ ἐπιβλέψαντί 𝔚 Ap: ἔτι βλέψανι E ‖ 26 τε διατεθὲν 𝔐 𝔄: διατεθέν Ol 27 διαφθείρει Ν1 ‖ ἂν διαμεῖναι F ‖ 28 εἴ τις supra add. F1 προτείνειεν N ‖ 30 δὴ om. F ‖ καὶ om. 𝔚 ‖ ποταμοὺς supra add. N1: ποταμοὺς δὴ F συμαι΄ F 31 ἀθρόον J F1 𝔐  𝔄1(ut videtur) Ecorr. m.1 𝔚: ἀθρόως Ap 32 κἂν H1 Ν1 ‖ 33 θαλάσσης 𝔐 𝔄 𝔚 ‖ 34 συντετήρηται N rec.: οὖν τέτρηται 𝔚 ὑπὸ γῆν, ἀρχὴ δὲ πάντων εἴη καὶ πηγὴ τῶν ὑδάτων ὁ καλούμενος Τάρταρος, περὶ τὸ μέσον ὕδατός τι πλῆθος, 356a ἐξ οὗ καὶ τὰ ῥἐοντα καὶ τὰ μὴ ῥέοντα ἀναδίδωσιν πάντα· τὴν δʼ ἐπίρρυσιν ποιεῖν ἐφʼ ἕκαστα τῶν ῥευμάτων διὰ τὸ σαλεύειν ἀεὶ τὸ πρῶτον καὶ τὴν ἀρχήν· οὐκ ἔχειν γὰρ ἕδραν, ἀλλʼ ἀεὶ περὶ τὸ μέσον εἰλεῖσθαι· κινούμενον δʼ ἄνω καὶ κάτω ποιεῖν τὴν ἐπίχυσιν τοῖς ῥεύμασιν. τὰ δὲ πολλαχοῦ μὲν λιμνάζειν, οἷον καὶ τὴν παρʼ ἡμῖν εἶναι θάλατταν, πάντα δὲ πάλιν κύκλῳ περιάγειν εἰς τὴν ἀρχήν, ὅθεν ἤρξαντο ῥεῖν, πολλὰ μὲν κατὰ τὸν αὐτὸν τόπον, τὰ δὲ καὶ καταντικρὺ τῇ θέσει τῆς ἐκροῆς, οἶον εἰ ῥεῖν ἤρξαντο κάτωθεν, ἄνωθεν εἰσβάλλειν. εἶναι δὲ μέχρι τοῦ μέσου τὴν κάθεσιν· τὸ γὰρ λοιπὸν πρὸς ἄναντες ἤδη πᾶσιν εἶναι τὴν φοράν. τοὺς δὲ χυμοὺς καὶ τὰς χρόας ἴσχειν τὸ ὕδωρ διʼ οἵας ἄν τύχωσι ῥέοντα γῆς. συμβαίνει δὲ τοὺς ποταμοὺς ῥεῖν οὐκ ἐπὶ ταὐτὸν ἀεὶ κατὰ τὸν λόγον τοῦτον· ἐπεὶ γὰρ εἰς τὸ μέσον εἰσρέουσιν ἀφʼ οὗπερ ἐκρέουσιν, οὐδὲν μᾶλλον ῥευσοῦνται κάτωθεν ἢ ἄνωθεν, ἀλλʼ ἐφʼ ὁπότερ’ ἄν ῥέψη κυμαίνων ὁ Τάρταρος. καίτοι τούτου συμβαίνοντος γένοιτʼ ἂν τὸ λεγόμενον ἄνω ποταμῶν· ὅπερ ἀδύνατον. ἔτι τὸ γιγνόμενον ὕδωρ καὶ τὸ πάλιν ἀναγόμενον πόθεν ἔσται; τοῦτο γὰρ ἐξαίρειν 35 δὲ om. Ν ‖ 356 a 2 καὶ τὰ μὴ ῥέοντα om. 𝔚 ‖ ἀναδίδωσιν] (δ altera in ras. Erec.) ‖ 3 δʼ ἐπίρρυσιν 𝔚rec. var. Ol (Ap): δὲ περίρρυσιν J 𝔐 𝔄rec.: ἐπίρρυσιν F1: δὲ ἐπιπερίρρυσιν 𝔄1 ‖ ἑκάστω 𝔚 0lG: ἀκάστου OlV ‖ ῥευμάτων] ὑδάτων. ὁ καλούμενος τάρταρος περὶ τὸ μέσον ἐξ αὗ καὶ τὰ ῥέοντα καὶ τὰ μὴ ῥέοντα ἀναδίδωσι πάντα F1: ὑδάτων corr. F1 ‖ 4 ἔχειν] 0lV: ἔχει Ν OlG 5 εἱλεῖσθαι] Evar. Ap: εἰλεῖσθαι 𝔐 𝔄 Ol: ἕλκεσθαι Ε1 𝔚 ‖ ἄνω] ἀεὶ ἄνω F 6 ἐπίχυσιν var. E: ἔκχυσιν E1: ἐπʼ έκχυσιν 𝔚 ‖ 7 μὲν om. 𝔚 ‖ ὄαν E 𝔚 ‖ θάλασσαν E 𝔚 ‖ 8 εἰς om. 𝔄 ‖ ὅθεν] ὅθεν καὶ 𝔐 ‖ ἤρξατο J 𝔐 𝔄 H Ν 𝔚 Ap Ol ‖ 9 μὲν Ap Ol: μὲν καὶ E 𝔚 Fcorr. ‖ 10 καὶ]  Ap: om. 𝔐 Ol ‖ post τῆς in E ras. unius litt. ‖ ἤρξατο J F 𝔐 𝔄 H Ν 𝔚 Ap Ol ‖ 11 εἰσβάλειν Ν ‖ κατάθεσιν Erec. 𝔚 Nvar.: εἴσρυσιν Nrec. ‖ 12 ἄναντες τὸ ἄναντες F πάλω H1( ut videtur) Ν Ac ‖ 13 τάς] (Ap): om. E 𝔚 Ol ‖ οἵας] ρι-ex corr. F1): οἵαν Ν ‖ 14 ἄν om. F Ν ‖ ῥέοντες F1 𝔚 ‖ δὴ 𝔄 ‖ ποταμου E1 ‖ εἰσρεῖν F: ἀεὶ ῥεῖν Ν ‖ 15 ταὐτὸ 𝔐 corr. ‖ ἀεὶ] ἀεὶ καὶ E: om. H Ν ‖ εἰς supra add. E1: ἐπὶ 𝔚 Ap ‖ τὸ supra add. F1 ‖ 16 ῥέουσιν F ‖ οὗ περι J; οὗπερ ἂν F ‖ ἐκρέωσιν corr. F1 ‖ ῥεύσονται J; ῥευσουται E1 ‖ 17 ὁκότερʼ ex οτερ corr. E1; ὅσερ 𝔄 Ν ῥεύσῃ 𝔄 F N: ῥέψει Ecorr. m.1 ‖ 18 καίτοι τοῦτο J F: καὶ τοῦ τοιούτου 𝔄 H N ‖ 20 τὸ] 0lV: om. F 0lG ‖ 20—21 ἔξ ὡρεῖν ὅλον 𝔚: ὅλον ἐξαίρειν ὅλον ἀναγκαῖον, εἴπερ ἀεὶ σῴζεται τὸ ἴσον· ὅσον γὰρ ἔξω ῥεῖ, πάλιν ῥεῖ πρὸς τὴν ἀρχήν. καίτοι πάντες οἱ ποταμοὶ φαίνονται τελευτῶντες εἰς τὴν θάλατταν, ὅσοι μὴ εἰς ἀλλήλους· εἰς δὲ γῆν οὐδείς, ἀλλὰ κἂν ἀφανισθῇ, πάλιν ἀναδύνουσιν. μεγάλοι δὲ γίγνονται τῶν ποταμῶν οἱ μακρὰν ῥέοντες διὰ κοίλης· πολλῶν γὰρ δέχονται ῥεύματα ποταμῶν, ὑποτεμνόμενοι τῷ τόπῳ καὶ τῷ μήκει τὰς ὁδοὺς· διόπερ ὅ τʼ Ἴστρος καὶ ὁ Νεῖλος μέγιστοι τῶν ποταμῶν εἰσιν τῶν εἰς τήνδε τὴν θάλατταν ἐξιόντων. καὶ περὶ τῶν πηγῶν ἄλλοι λέγουσιν ἑκάστου τῶν ποταμῶν ἄλλας αἰτίας διὰ τὸ πολλοὺς εἰς τὸν αὐτὸν ἐμβάλλειν. ταῦτα δὴ πάντα φανερὸν ὡς ἀδύνατόν ἐστι συμβαίνειν ἄλλως τε καὶ τῆς θαλάττης ἐκεῖθεν τὴν ἀρχὴν ἐχούσης. ὅτι μὲν οὖν ὕδατός τε ὁ τόπος ἐστὶν οὗτος καὶ οὐ θαλάττης, καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν τὸ μὲν πότιμον ἄδηλον πλὴν ῥέον, τὸ δʼ ὑπομένον, καὶ διότι τελευτὴ 356b μᾶλλον ὕδατος ἢ ἀρχή ἐστιν ἡ θάλαττα, καθάπερ τὸ ἐν τοῖς σώμασιν περίττωμα τῆς τροφῆς πάσης, καὶ μάλιστα τὸ τῆς ὑγρᾶς, εἰρήσθω τοσαῦθʼ ἡμῖν.

3 περὶ δὲ τῆς ἁλμυρότητος αὐτῆς λεκτέον, καὶ πότερον αἰεί ἐστιν ἡ αὐτή, ἢ οὔτʼ ἦν οὔτʼ ἔσται ἀλλʼ ὑπολείψει· καὶ γὰρ οὕτως οἴονταί τινες. τοῦτο μὲν οὖν ἐοίκασι πάντες ὁμολογεῖν, ὅτι γέγονεν, εἴπερ καὶ πᾶς ὁ κόσμος· ἅμα γὰρ αὐτῆς ποιοῦσι τὴν γένεσιν. ὥστε δῆλον ὡς εἴπερ ἀίδιον τὸ πᾶν, καὶ περὶ τῆς θαλάττης οὕτως ὑποληπτέον. τὸ δὲ νομίζειν ἐλάττω τε γίγνεσθαι τὸ πλῆθος, ὥσπερ φησὶ Δημόκριτος, καὶ τέλος ὑπολείψειν, τῶν Αἰσώπου μύθων οὐδὲν J F 𝔐 𝔄 H N: ὅλον ἐξαιρεῖ ApI: ἐξαιρεῖ ApWA ‖ 21–22 ἔξω ῥεῖ Evar.: ἐξεχώρει E1 𝔚 ‖ 23 θάλασσαν F ‖ 24 εἰς ex εἰ corr. E1 ‖ γῆν] τὴν γῆν E 𝔚 Ap ‖ 25 τῶν om. F ‖ μακρ F ‖ 27 μήκει καὶ τῶ τόπω H N ‖ 29 θάλασσαν 𝔐 𝔄 F ‖ 30 ἄλλοι ἄλλοι δὲ E1 ‖ ἑκάστου supra add. F1 ‖ αἰτίας αἰτίας ἔκάστον F1: del. Th. ‖ 31 ἐμβάλειν Ν ‖ ταῦτα —συμβαίνειν (32) marg. F ‖ 32 ἐστι] ἔτι Ε ‖ 33 τὴν ἀρχὴν ἐκεῖθεν Ν ‖ 34 οὗτος ἐστὶ F ‖ θαλάσσης F: θαλάσης N ‖ διὰ] οὐ διὰ J1 ‖ 35 ὑπομένει E‖  𝔚 ‖ 356 b 1 θάλασσα F ‖ 2 τροφῆς τροφῆ καὶ J ‖ 3 τὸ supra add. F1 ‖ 4 πρότερον E1 ‖ 5 ἀεὶ E ‖ 𝔚 𝔄 H N ‖ ἡ supra add. J1 ‖ ἀλλʼ ὑπολείψει om. F1 ‖ 6 οὖν om. F ‖ 7 ὅτι] εἰ 𝔚 ‖ 8 αὐτῶ Nrec. ‖ ὡς ὤσπερ E1; om. Ecorr.m.l 𝔚 ‖ 9 θαλάττης ex θαλάττης θαλάττης corr. E1 ‖ οὕτως om. J ‖ 11 ἀπολείψειν 𝔐 διαφέρειν ἔοικεν ὁ πεπεισμένος οὕτως· καὶ γὰρ ἐκεῖνος ἐμυθολόγησεν ὡς δὶς μὲν ἡ Χάρυβδις ἀναρροφήσασα τὸ μὲν πρῶτον τὰ ὅρη ἐποίησεν φανερά, τὸ δὲ δεύτερον τὰς νήσους, τὸ δὲ τελευταῖον ῥοφήσασα ξηρὰν ποιήσει πάμπαν. ἐκείνῳ μὲν οὖν ἥρμοττεν ὀργιζομένῳ πρὸς τὸν πορθμέα τοιοῦτον εἰπεῖν μῦθον, τοῖς δὲ τὴν ἀλήθειαν ζητοῦσιν ἧττον· διʼ ἣν γὰρ αἰτίαν ἔμεινε τὸ πρῶτον, εἴτε διὰ βάρος, ὥσπερ τινὲς καὶ τούτων φασίν (ἐν προχείρῳ γὰρ τούτου τὴν αἰτίαν ἰδεῖν), εἴτε καὶ διʼ ἄλλο τι, δῆλον ὅτι διὰ τοῦτο διαμένειν ἀναγκαῖον καὶ τὸν λοιπὸν χρόνον αὐτήν. ἢ γὰρ λεκτέον αὐτοῖς ὅτι οὐδὲ τὸ ἀναχθὲν ὕδωρ ὑπὸ τοῦ ἡλίου ἥξει πάλιν, ἢ εἴπερ τοῦτʼ ἔσται, ἀναγκαῖον ἤτοι ἀεὶ ἢ μέχρι οὗπερ ἄν ᾖ τοῦτο ὑπολείπεσθαι τὴν θάλατταν, καὶ πάλιν ἀναχθῆναι ἐκεῖνο πρότερον δεήσει τὸ πότιμον. ὥστε οὐδέποτε ξηρανεῖται· πάλιν γὰρ ἐκεῖνο φθήσεται καταβὰν εἰς τὴν αὐτὴν τὸ προανελθὸν· διαφέφει γὰρ οὐδὲν ἅπαξ τοῦτʼ εἰπεῖν ἢ πολλάκις. εἰ μὲν οὖν τὸν ἥλιον παύσει τις τῆς φορᾶς, τὶ ἔσται τὸ ξηραῖνον; εἰ δʼ ἐάσει εἶναι τὴν περιφοράν, ἀεὶ πλησιάζων τὸ πότιμον, καθάπερ εἴπομεν, ἀνάξει, ἀφήσει δὲ πάλιν ἀναχωρῶν. ἔλαβον δὲ ταύτην τὴν διάνοιαν κατὰ τῆς θαλάττης ἐκ τοῦ πολλοὺς τόπους φαίνεσθαι ξηροτέρους νῦν ἢ πρότερον· περὶ οὗ τὴν αἰτίαν εἴπομεν, ὅτι τῶν κατά τινα χρόνον ὑπερβολῶν γιγνομένων ὕδατος τοῦτʼ ἐστὶν τὸ πάθος, ἀλλʼ οὐ διὰ τὴν τοῦ παντὸς γένεσιν καὶ τῶν μορίων· καὶ πάλιν γʼ ἔσται τοὐναντίον· καὶ 15 ξηρ F ‖ πάμπαν Fvar.: πάντα F ‖ ἐκεῖνο J1 ‖ 16 οὖν supra add. F1 ‖ ἥρμοζεν N ‖ πορθμέα] (-ε- in ras. E1) 18 τοῦτο J rec.: τούτους E ‖ 19 γὰρ τούτου] (γάρ in ras. F1): τούτου γὰρ J ‖ 22 ἢ om. E H1: ἢ ὡς F1 ‖ 23 ἐστὶν 𝔐 ‖ μέκρις J rec. Fcorr Nrec. Ecorr: μέχριτ E1 ‖ λείπεσθαι Ε 24 θάλασσαν F ‖ ἀναχθῆναι ex ἀναχθεῖναι corr. 𝔄1 ‖ 25 οὐδέποτε in ras. E ‖ ξηραίνεται Ecorr. 𝔚: ξηρανθόσεται F ‖ 26 φθίσεται 𝔐1: ὁφθήσεται 𝔚 ‖ τὸ] καὶ Ε: καὶ 𝔚 ‖ προανελθόν] (προαν- in ras. F): πρότερον ἀνελθὸν Nrec. ‖ φέρει E1 28 παύσι E1: ex corr. F1 ‖ τί]  τότε 𝔚 ‖ 29 πλησιάζον 𝔚1 30 ἀνάξι E1 ‖ ἀφήσει (-η- in ras. 2 litt. J1) ἀποχωρῶν E 𝔚 Ap ‖ 31 κατὰ ex κατὰ τὰ corr. F1 ‖ θαλάσσης F ‖ 32 post φαίνεσθαι in 𝔐 spatium 4 vel 5 litt. ‖ 33 εἴπωμεν corr. J1 ‖ χρόνον] 𝔄var.: χρόνων 𝔄1 Fcorr. m. 1: τόπον Ν γενομένων F ‖ 35 πάλιν γ᾿] (-ν γ- in ras. F1): πάλιν γάρ 𝔐 𝔄 H Ν: πάλιν E: πάλιν δʼ 𝔚 357a ὅταν γένηται, ξηρανεῖται πάλιν· καὶ τοῦθʼ οὕτως κατὰ κύκλον ἀναγκαῖον ἀεὶ βαδίζειν· μᾶλλον γὰρ οὕτως εὔλογον ὑπολαβεῖν ἢ διὰ ταῦτα τὸν οὐρανὸν ὅλον μεταβάλλειν. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων πλείω τῆς ἀξίας ἐνδιατέτριφεν ὁ λόγος· περὶ δὲ τῆς ἁλμυρότητος, τοῖς μὲν ἅπαξ γεννήσασι καὶ ὅλως αὐτὴν γεννῶσιν ἀδύνατόν ἐστιν ἁλμμυρὰν ποιεῖν. εἰ γὰρ παντὸς τοῦ ὑγροῦ τοῦ περὶ τὴν γῆν ὄντος καὶ ἀναχθέντος ὑπὸ τοῦ ἡλίου τὸ ὑπολειφθὲν ἐγένετο θάλαττα, εἴτʼ ἐνυπῆρχε τοσοῦτος χυμὸς ἐν τῷ πολλῷ ὕδατι καὶ γλυκεῖ διὰ τὸ συμμμειχθῆναί τινα γῆν τοιαύτην, οὐδὲν ἧττον ἐλθόντος πάλιν τοῦ διατμίσαντος ὕδατος ἀνάγκη, ἴσου γʼ ὄντος τοῦ πλήθους, καὶ τὸ πρῶτον· ἢ εἰ μηδὲ τὸ πρῶτον, μηδʼ ὕστερον ἁλμυρὰν αὐτὴν εἶναι. εἰ δὲ καὶ τὸ πρῶτον εὐθὺς ἦν, λεκτέον τίς ἡ αἰτία, καὶ ἅμα διὰ τὶ οὐκ εἰ καὶ τότε ἀνήχθη καὶ νῦν πάσχει ταὐτὸ. ἀλλὰ μὴν καὶ ὅσοι τὴν γῆν αἰτιῶνται τῆς ἁλμυρότητος ἐμμειγνυμένην (ἔχειν γάρ φασι πολλοὺς χυμοὺς αὐτήν, ὥσθʼ ὑπὸ τῶν ποταμῶν συγκαταφερομένην διὰ τὴν μεῖξιν ποιεῖν ἁλμυράν), ἄτοπον τὸ μὴ καὶ τοὺς ποταμοὺς ἁλμυροὺς εἶναι· πῶς γὰρ δυνατὸν ἐν πολλῷ μὲν πλήθει ὕδατος ἐπίδηλον οὕτως ποιεῖν τὴν μεῖξιν τῆς τοιαύτης γῆς, ἐν ἑκάστῳ δὲ μή; δῆλον γὰρ ὅτι ἡ θάλαττά ἐστιν ἅπαν τὸ ποτάμιον ὕδωρ· οὐδενὶ γὰρ διέφερεν ἀλλʼ ἢ τῷ ἁλμυρὰ εἶναι 357 a 1 κατὰ F1 ( ut videtur) 𝔄 var.: καὶ cet. ‖ 3 ταῦτα marg. E ‖ ὅλον μεταβαλειν] μεταβαλεῖν H Ν ‖ 4 μὲν] μὲν οὖν N ‖ πλέον F ‖ ἐνδιέτριψεν N rec. 5 γεννήσας (ut videtur) J 1: γενήσασι E1 ‖ 6 ἁλμυρὸν E ‖ εἰ] Ol: εἴτε E corr. m.1 𝔚 rec. 𝔐 H N Ap ‖ 7 παντὸς Ap Ol: ἅπαντος E 𝔚 ‖ 8 ἐγένετο Ap Ol: γέγονε E(antecedit rasura unius litt.) 𝔚 ‖ θάλασσα 𝔚: τὴν θάλαττα (an τὴν θάλαττας ?) Ν1 ‖ 1O συμμιγῆναί 𝔐 ‖ 11 διατμίζοντος E: διατμισθέντος N rec. Ol ‖ ὄντος ὄντος καὶ J 𝔄 ‖ 12 τὸ (post καὶ) supra add. Ν1 ‖ ἢ om. E1 𝔚1 ‖ μηδὲ]  μὴ δὲ καὶ Ν: μήτε Ol ‖ μηδʼ — εἷναι (13) om. N1 ‖ μηδʼ] μὴ δὲ Nrec.: μήθʼ F: μήτε Ol ‖ ἁλμυρὰν (post λ in E ras. 2 vel 3 litt.) 13 ἧν] in E ras. 2 litt., in qua tamen, ut videtur, neque η stetit neque ν 16 ἐμμεμιγμένην 𝔄 N: μεμιγνυμένην 𝔐: ἐμμιγνυμὲνης OlV: ἐγγινομένης OlG ‖ ἔχει γάρ E1: ἔχειν E rec.: γὰρ ἔχειν 𝔚 ‖ φησι 𝔐1 𝔄 ‖ 18 ἁλμυράν] τοιαύτην τὴν ἁλμυράν ci. Th. ‖ τὸ μὴ καὶ τὸ J1: καὶ τὸ μὴ τοὺς F ‖ 20 οὕτω Ε 𝔚 F Nrec: ὅπως N1 ‖ 21 ὅτι] ὅτι εὶ 𝔐 𝔄 H(7): εἰ N ‖ 22 πότιμον E 𝔚 ‖ οὐδενὶ γάρ οὐθὲν γάρ E 𝔚: ἐν οὐθενὶ 𝔐: ἐν οὐδ[εν 𝔄1: ἐν οὐδενὶ 𝔄corr. Hq N:H1 N: ἐν οὐδενὶ γάρ F Hcorr. m.1 ‖ διαφέρειν Ecorr. 𝔚: διαφέρει (-αφέρει in ras. m. 1) F ‖ ἦι J rec. ‖ ἁλμυρὰν E τῶν ποταμῶν· τοῦτο δ᾿ ἐν ἐκείνοις ἔρχεται εἰς τὸν τόπον εἰς ὃν ἀθρόοι ῥέουσιν. ὁμοίως δὲ γελοῖον κἂν εἴ τις εἰπὼν ἱδρῶτα τῆς γῆς εἶναι τὴν θάλατταν οἴεταί τι σαφὲς εἰρηκέναι, καθάπερ Ἐμπεδοκλῆς· πρὸς ποίησιν μὲν γὰρ οὕτως εἰπὼν ἴσως εἴρηκεν ἱκανῶς (ἡ γὰρ μεταφορὰ ποιητικόν), πρὸς δὲ τὸ γνῶναι τὴν φύσιν οὐχ ἱκανῶς· οὐδὲ γὰρ ἐνταῦθα δῆλον πῶς ἐκ γλυκέος τοῦ πόματος ἁλμυρὸς γίγνεται ὁ ἱδρώς, πότερον ἀπελθόντος τινὸς μόνον οἷον τοῦ γλυκυτάτου, ἢ συμμειχθέντος τινός, καθάπερ ἐν τοῖς διὰ τῆς τέφρας ἠθουμένοις ὕδασιν. φαίνεται δὲ τὸ αἴτιον ταὐτὸ καὶ περὶ τὸ εἰς τὴν κύστιν περίττωμα συλλεγόμενον· καὶ γὰρ ἐκεῖνο πικρὸν καὶ ἁλμυρὸν γίγνεται τοῦ πινομένου καὶ τοῦ ἐν τῇ τροφῇ ὑγροῦ γλυκέος ὄντος. εἰ δὴ ὥσπερ τὸ διὰ τῆς κονίας ἠθούμενον ὕδωρ 357b γίγνεται πικρόν, καὶ ταῦτα, τῷ μὲν οὔρῳ συγκαταφερομένης τοιαύτης τινὸς δυνάμεως οἵα καὶ φαίνεται ὑφισταμένη ἐν τοῖς ἀγγείοις ἁλμυρίς, τῷ δ᾿ ἱδρῶτι συνεκκρινομένης ἐκ τῶν σαρκῶν, οἷον καταπλύνοντος τὸ τοιοῦτον ἐκ τοῦ σώματος τοῦ ἐξιόντος ὑγροῦ, δῆλον ὅτι κἀν τῇ θαλάττῃ τὸ ἐκ τῆς γῆς συγκαταμισγόμενον τῷ ὑγρῷ αἴτιον τῆς ἁλμυρότητος. ἐν μὲν οὖν τῷ σώματι γίγνεται τὸ τοιοῦτον ἡ τῆς τροφῆς ὑπόστασις διὰ τὴν ἀπεψίαν· ἐν δὲ τῇ γῇ τίνα τρόπον ὑπῆρχε, λεκτέον. ὅλως δὲ πῶς οἷόν τε τοσοῦτον ὕδατος πλῆθος ξηραινομένης καὶ θερμαινομένης ἐκκριθῆναι; πολλοστὸν γὰρ δεῖ 24 ῥέουσιν] (post ε in E ras. unius litt.) ὁμοίως δὲ] ὁμοίως γὰρ 𝔐 1 γὰρ 𝔄corr. ‖ κἂν] Ol: καὶ F 𝔚 ‖ 26 οὗτος Hcorr. (?) N ‖ 27 ἵσως] ὅσος N1 ‖ 28 ἐντεῦθεν F1 ‖ 29 δῆλον] (δη— in ras. F1) ‖ γλυκέος (γ- supra add. J1) ‖ τοῦ ex τὸ corr. N1 ‖ σώματος 𝔚 ‖ γίνεσθαι 𝔄1 ‖ ὁ om. F ‖ 30 τινὸς μόν E1: μόνον τινὸς 𝔐 𝔄: τινὸς F ‖ τοῦ γλυκυτάτου] γλυκυτάτου μόνον F ‖ συμμιγέντος F ‖ 31 τῆς om. Ν ‖ ἠθουμένοις (post θ in 𝔄 ras. unius litt.): διηθουμένοις Nrec. ‖ 32 καὶ] καὶ τὸ E 𝔚 ‖ 33 κύστην J ‖ 34 πινομένου ex πιννομένου corr. E1 ‖ τῇ om. F ὑγροῦ supra add. F1 ‖ 357 b 1 γλυκέως Ν ‖ εἰ δὴ om. E1 ‖ ὕδωρ om. 𝔚 ‖ 2 πυκρὸν N ‖ ταύτῃ H: ταύτην (ut videtur) Ν1 ‖ 3 τοιαύτης om. F ‖ 4 ἀγγείοις ex ἀγγίοις corr. E1 ‖ 5 τοῦ (post σώματος)] Ap Ol: om. JF 𝔐 𝔄: οῦ Hcorr. 6 ὑγροῦ ἐξιόντος F: διεξιόντος ὑγροῦ Nrec. ‖ καὶ F1 ‖ 7 καταμιγνύμενον E 𝔚: συγκαταμιγόμενον Jcorr. F: συγκατασμιγδμενον N: συγκαταμεμιγμένον Ap ‖ τὸ ὑγρὸν N: ὑγρὸν F1: τῶ τῆς θαλάσσης ὑγρῶ corr. F1 ‖ ἔν in ras. E ‖ 8 τὸ om. J F ‖ 10 δὲ om. F ‖ οἶόν τε] οἴονται E ‖ 11 πολοστὸν 𝔐 𝔄 ‖ δεῖ supra add. F1 μέρος αὐτὸ τοῦ λειφθέντος εἶναι ἐν τῇ γῇ. ἔτι διὰ τί οὐ καὶ νῦν ὅταν ξηραινομένη τύχῃ γῆ, εἴτε πλείων εἴτε ἐλάττων, ἰδίει; (ἡ γὰρ ὑγρότης καὶ ὁ ἱδρὼς γίγνεται πικρός.) εἴπερ γὰρ καὶ τότε, καὶ νῦν ἐχρῆν. οὐ φαίνεται δὲ τοῦτο συμβαῖνον, ἀλλὰ ξηρὰ μὲν οὖσα ὑγραίνεται, ὑγρὰ δ᾿ οὖσα οὐδὲν πάσχει τοιοῦτον. πῶς οὖν οἷόν τε περὶ τὴν πρώτην γένεσιν, ὑγρᾶς οὔσης τῆς γῆς, ἰδίειν ξηραινομένην; ἀλλὰ μᾶλλον εἰκός, ὥσπερ φασί τινες, ἀπελθόντος τοῦ πλείστου καὶ μετεωρισθέντος τοῦ ὑγροῦ διὰ τὸν ἥλιον, τὸ λειφθὲν εἶναι θάλατταν· ὑγρὰν δ᾿ οὖσαν ἰδίειν ἀδύνατον. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα τῆς ἁλμυρότητος αἴτια διαφεύγειν φαίνεται τὸν λόγον· ἡμεῖς δὲ λέγωμεν ἀρχὴν λαβόντες τὴν αὐτὴν ἣν καὶ πρότερον· ἐπειδὴ γὰρ κεῖται διπλῆν εἶναι τὴν ἀναθυμίασιν, τὴν μὲν ὑγρὰν τὴν δὲ ξηράν, δῆλον ὅτι ταύτην οἰητέον ἀρχὴν εἶναι τῶν τοιούτων. καὶ δὴ καὶ περὶ οὗ ἀπορῆσαι πρότερον ἀναγκαῖον, πότερον καὶ ἡ θάλαττα ἀεὶ διαμένει τῶν αὐτῶν οὖσα μορίων ἀριθμῷ ἢ τῷ εἴδει καὶ τῷ ποσῷ μεταβαλλόντων ἀεὶ τῶν μερῶν, καθάπερ ἀὴρ καὶ τὸ πότιμον ὕδωρ καὶ πῦρ (ἀεὶ γὰρ ἄλλο καὶ ἄλλο γίγνεται τούτων ἕκαστον, τὸ δ᾿ εἶδος τοῦ πλήθους ἑκάστου τούτων μένει, καθάπερ 12 αὐτοῦ E ‖ ληφθέντος E 𝔄1 ‖ εἶναι om. F1 ‖ ἔτι] Ol: ἔτι δὲ Ε 𝔚 Nrec. ‖ 13 τύχη supra add. F1: τύχοι N ‖ γῆ] ἡ γῆ F H N Ap Ol ‖ πλεῖον J1 F1: πλείων οὖσα Ap 14 ἐλάττων] ἐλάττων οὖσα 𝔐 𝔄 H N ‖ ἰδίει] (ι prima et altera ex corr. Ε): ἱδρίει Fvar. H ‖ ἡ γὰρ ὑγρότης om. H1 N1 Th. ‖ ἡ γὰρ] εἰ γὰρ (ut videtur) E1: εἰ γὰρ ἡ 𝔚: εἰ 𝔐 ‖ ὑγρότης δρότης Nrec. ‖ interrogationis signum non post ἰδίει sed post πικρός coll. Th. ‖ 15 γὰρ καὶ] Ap: om. E1: γὰρ corr. E1: καὶ 𝔚 ‖ 16 ξηρᾶς E1 𝔚: ὑγρὰ Jrec. οὖσα (ante ὑγραίνεται) οὔσης E1 𝔚 ‖ ξηραίνεται Jrec. ‖ ὑγρὰ] (in ras. E): ξηρα J 𝔚 17 πάσχει τοιοῦτον ex πασχει τοοῦτον corr. J1: τοιοῦτον πάσχει N ‖ οὖν Ap: δ᾿ οὖν E 𝔚 ‖ τε περὶ ex τὰ corr. E1 ‖ 18 ἰδίειν] (ι prima et altera ex corr. E) ‖ ξηραινομένη Ecorr. 𝔚corr. (ut videtur) 20 τοῦ supra add. F1 ‖ 21 ἱδίειν (ι prima in ras.) E ἀδύνατον (ante δ in E ras. unius litt.) 22 αἴτια in ras. 𝔚rec. ‖ φαίνονται N 23 λέγομεν E1 N ἣν καὶ] ἣν E1: ἤνπερ καὶ N 24 ἐπεὶ Ecorr. 𝔚: ἐπὶ E1 ‖ 25 ταύτην ex τοιαύτην corr. F1 25—26 εἶναι ἀρκὴν F: ἀρχὴν εἷναι περὶ 𝔚 26 δὴ] (-η in ras. 𝔚) οὗ] τούτων Nrec. προαπορῆσαι E 𝔚 ‖ 27 πότερον ex πρότερον corr. E1 ‖ θάλασσα F ‖ ἀεὶ] (-ε- ex corr. 𝔚rec.) 27—28 τὸν αὐτὸν N1 ‖ 29 μερῶν] (Op): μορίων J F 𝔐 𝔄 H N (Ap) ‖ ἀὴρ] ἂν 𝔐 F1 ‖ τὸ supra add. F1 ‖ 30—32 interp. Bon. ‖ 31 τοῦ πλήθους] καὶ τὸ πλῆθος ci. Bon. ‖ τούτων ante τοῦ coll. F τὸ τῶν ῥεόντων ὑδάτων καὶ τὸ τῆς φλογὸς ῥεῦμα)· φανερὸν δὴ καὶ τοῦτο καὶ πιθανόν, ὡς ἀδύνατον μὴ τὸν αὐτὸν εἶναι περὶ πάντων τούτων λόγον, καὶ διαφέρειν ταχυτῆτι καὶ βραδυτῆτι τῆς μεταβολῆς, ἐπὶ πάντων τε φθορὰν εἶναι καὶ 358a γένεσιν, ταύτην μέντοι τεταγμένως συμβαίνειν πᾶσιν αὐτοῖς. τούτων δ᾿ οὕτως ἐχόντων, πειρατέον ἀποδοῦναι τὴν αἰτίαν καὶ περὶ τῆς ἁλμυρότητος. φανερὸν δὴ διὰ πολλῶν σημείων ὅτι γίγνεται τοιοῦτος ὁ χυμὸς διὰ σύμμειξίν τινος. ἔν τε γὰρ τοῖς σώμασι τὸ ἀπεπτότατον ἁλμυρὸν καὶ πικρόν, ὥσπερ καὶ πρότερον εἴπομεν· ἀπεπτότατον γὰρ τὸ περίττωμα τῆς ὑγρᾶς τροφῆς· τοιαύτη δὲ πᾶσα μὲν ἡ ὑπόστασις, μάλιστα δὲ ἡ εἰς τὴν κύστιν (σημεῖον δ᾿ ὅτι λεπτοτάτη ἐστίν· τὰ δὲ πεττόμενα πάντα συνίστασθαι πέφυκεν)· ἔπειτα ἱδρώς ἀεί· ἐν οἷς τὸ αὐτὸ σῶμα συνεκκρίνεται, ὃ ποιεῖ τὸν χυμὸν τοῦτον. ὁμοίως δὲ καὶ ἐν τοῖς καομένοις· οὗ γὰρ ἂν μὴ κρατήσῃ τὸ θερμόν, ἐν μὲν τοῖς σώμασι γίγνεται περίττωσις, ἐν δὲ τοῖς καομένοις τέφρα. διὸ καὶ τὴν θάλαττάν τινες ἐκ κατακεκαυμένης φασὶ γενέσθαι γῆς. ὃ οὕτω μὲν εἰπεῖν ἄτοπον, τὸ μέντοι ἐκ τοιαύτης ἀληθές· ὥσπερ γὰρ καὶ ἐν τοῖς εἰρημένοις, οὕτω καὶ ἐν τῷ ὅλῳ ἔκ τε τῶν φυομένων καὶ γιγνομένων κατὰ φύσιν ἀεὶ δεῖ νοεῖν, ὥσπερ ἐκ πεπυρωμένων τὸ λειπόμενον τοιαύτην εἶναι γῆν, καὶ δὴ καὶ τὴν ἐν τῇ ξηρᾷ ἀναθυμίασιν πᾶσαν· αὕτη γὰρ καὶ παρέχεται τὸ πολὺ τοῦτο πλῆθος. μεμειγμένης δ᾿ οὔσης, ὥσπερ εἴπομεν, τῆς τε ἀτμιδώδους ἀναθυμιάσεως καὶ τῆς ξηρᾶς, ὅταν συνιστῆται 32 τὸ (ante τῶν) om. H N ‖ 33 καὶ (ante τοῦτο) om. F 𝔚 ‖ 34 διαφερει ‖ 358 a 1 τε] γε E: καὶ 𝔚: τε καὶ Bk.: δὲ καὶ ci. Bon., ut qui nesciret καὶ codicibus plerisque deesse 5 ὁ om. F1 Ol ‖ 7 γὰρ] μὲν γὰρ E1 𝔚: γὰρ μὲν γὰρ Ecorr. ‖ περίττωμα] (-τω- ex corr. N1) ‖ 8 μὲν om. J ‖ 9 εἰς] ἐπὶ (ut videtur) J1 ‖ λεπτοτάτη] (λ- ex corr. E1) ‖ 10 πεττώμενα J1 ‖ ἅπαντα 𝔐 𝔄 H N ‖ ἔπειτα] ἔπειτα δὲ 𝔐 F1: ἐπειτα δὲ ὁ Fcorr. ἀεὶ, quod exhibent J F 𝔐 Hcorr. m. 1, fortasse post αὐτὸ (11) collocandum ‖ ἐν οἷς εἰς 𝔚 ‖ 11 τοιοῦτον F ‖ 12 καιομένοις corr. F1 ‖ οὐ 𝔄1 N1 ‖ μὴ ex μι corr. E1 ‖ 14 καιομένοις F θάλαττάν] θάλασσάν φασι F ‖ ατακεκαυμένης E1 ‖ 15 φασὶ om. F ‖ ὃ] τὸ δ᾿ E 𝔚 𝔐 F Nrec. ‖ εἰτιν E1 ‖ 17 τῷ supra add. F1 ‖ 18 ὥσπερ] ὥσπερ καὶ E1 𝔄 ‖ 19 εἶναι γῆν τοιαύτην F 20 ἀναθυμιάσει ci. Th. ‖ 21 ὡς F ‖ τε supra add. F1 ‖ 22 post τῆς in E ras. unius litt. ‖ συνίστηται codd.: συστῇ Ol εἰς νέφη καὶ ὕδωρ, ἀναγκαῖον ἐμπεριλαμβάνεσθαί τι πλῆθος ἀεὶ ταύτης τῆς δυνάμεως, καὶ συγκαταφέρεσθαι πάλιν ὕοντος, καὶ τοῦτ᾿ ἀεὶ γίγνεσθαι κατά τινα τάξιν, ὡς ἐνδέχεται μετέχειν τὰ ἐνταῦθα τάξεως. ὅθεν μὲν οὖν ἡ γένεσις ἔνεστιν τοῦ ἁλμυροῦ ἐν τῷ ὕδατι, εἴρηται. καὶ διὰ τοῦτο τά τε νότια ὕδατα πλατύτερα καὶ τὰ πρῶτα τῶν μετοπωρινῶν· ὅ τε γὰρ νότος καὶ τῷ μεγέθει καὶ τῷ πνεύματι ἀλεεινότατος ἄνεμός ἐστιν, καὶ πνεῖ ἀπὸ τόπων ξηρῶν καὶ θερμῶν, ὥστε μετ᾿ ὀλίγης ἀτμίδος. διὸ καὶ θερμός ἐστιν· εἰ γὰρ καὶ μὴ τοιοῦτος, ἀλλ᾿ ὅθεν ἄρχεται πνεῖν ψυχρός, οὐδὲν ἧττον προϊὼν διὰ τὸ συμπεριλαμβάνειν πολλὴν ἀναθυμίασιν ξηρὰν ἐκ τῶν σύνεγγυς τόπων θερμός ἐστιν· ὁ δὲ βορέας ἅτε ἀφ᾿ ὑγρῶν τόπων ἀτμιδώδης· διὸ ψυὑδατώδης. 358b χρός· τῷ δ᾿ ἀπωθεῖν αἴθριος ἐνταῦθα, ἐν δὲ τοῖς ἐναντίοις ὑδατώδης. ὁμοίως δὲ καὶ ὁ νότος αἴθριος τοῖς περὶ τὴν Λιβύην. πολὺ οὖν ἐν τῷ καταφερομένῳ ὕδατι συμβάλλεται τοιοῦτον, καὶ τοῦ μετοπώρου πλατέα τὰ ὕδατα· ἀνάγκη γὰρ τὰ βαρύτατα πρῶτα φέρεσθαι. ὥστ᾿ ἐν ὅσοις ἔνεστι τῆς τοιαύτης γῆς πλῆθος, ῥέπει τάχιστα κάτω ταῦτα. καὶ θερμή γε ἡ θάλαττα διὰ τοῦτό ἐστιν· πάντα γὰρ ὅσα πεπύρωται, ἔχει δυνάμει θερμότητα ἐν αὑτοῖς. ὁρᾶν δ᾿ ἔξεστι καὶ τὴν κονίαν καὶ τὴν τέφραν καὶ τὴν ὑπόστασιν τῶν ζῷων καὶ τὴν ξηρὰν καὶ τὴν ὑγράν· καὶ τῶν θερμοτάτων γε κατὰ τὴν κοιλίαν ζῴων συμβαίνει θερμοτάτην εἶναι τὴν 24 ἀεὶ ταύτης τῆς δυνάμεως] τῆς τοιαύτης ἀεὶ ἀναθυμιάσεως F1: τῆς τοιαύτης ξηρᾶς καὶ ἀπέπτου ἀεὶ δυνάμεως corr. F1 ‖ 25 ὕοντος] οἴοντος N1: ἐν ὑετίοις var. F: ἐν τοῖς ὑετοῖς E 𝔚 ‖ ταῦτα ἀεὶ Ecorr. 𝔚: ταῦτα E1: ἀεὶ ταῦτα d. ‖ 27 τοῦ ἁλμυροῦ ἔνεστιν J F 𝔄 N ‖ 30 ἐστιν om. E 𝔚 ‖ πνεῖ supra add. F1 ‖ 31 θερμῶν καὶ ξηρῶν F ‖ 33 προιὸν N ‖ συμπεριλαμβάνειν] (Ap): συμπαραλαμβάνειν E 𝔚 N ‖ 34 ἀναθυμίασιν] τὴν ἀναθυμίασιν F θερμός — τόπων (35) om. 1 ‖ 35 βορρέας 𝔐rec. ‖ ἅτε om. F1 ‖ διὸ] διὸ καὶ 𝔐 F H N Ap 358 b 1 τῷ] τὸ N | ἐναντίοις] νοτίοις Nrec. ‖ 3 πολὺ ex πολλὺ corr. 𝔄1 ‖ 4 τὸ τοιοῦτον J F: τοιοῦτο N vocabula τοιοῦτον καὶ maiore interpunctione distinguit Th. ‖ μετοπόρου (ut videtur) E1 ‖ τὰ] τὰ πρῶτα ci. Th. ‖ 5 βαρύτατα] Ap: βαρύτερα E 𝔚 ‖ πρῶτον φέρεσθαι: κάτω φέρεσθαι πρῶτα F: φέρεσθαι E1 ἔνεστι] (ἔν- supra add. F1) ‖ 7 γε] δὲ ci. Th. ‖ 8 δύναμιν θερμότητος corr. E1 ‖ 9 κοινωνίαν 𝔄1 ‖ 10 ὑγρὰν καὶ τὴν ξηρὰν F ‖ θερμωτάτων J1 ‖ 11 τὴν (2)] καὶ τὴν F ὑπόστασιν. γίγνεται μὲν οὖν ἀεί τε πλατυτέρα διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν, ἀνάγεται δ᾿ ἀεί τι μέρος αὐτῆς μετὰ τοῦ γλυκέος (ἀλλ᾿ ἔλαττον τοσούτῳ ὅσῳ καὶ ἐν τῷ ὑομένῳ τὸ ἁλμυρὸν καὶ πλατὺ τοῦ γλυκέος ἔλαττον· διόπερ ἰσάζει ὡς ἐπίπαν εἰπεῖν). ὅτι δὲ γίγνεται ἀτμίζουσα πότιμος καὶ οὐκ εἰς θάλατταν συγκρίνεται τὸ ἀτμίζον, ὅταν συνιστῆται πάλιν, πεπειραμένοι λέγωμεν. πάσχει δὲ καὶ τἆλλα ταὐτό· καὶ γὰρ οἶνος καὶ πάντες οἱ χυμοί, ὅσοι ἂν ἀτμίσαντες πάλιν εἰς ὑγρὸν συστῶσιν, ὕδωρ γίγνονται· πάθη γὰρ τἆλλα διά τινα σύμμειξιν τοῦ ὕδατός ἐστιν, καὶ οἷον ἄν τι ᾖ τὸ συμμειχθέν, τοιοῦτον ποιεῖ τὸν χυμόν. ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἐν ἄλλοις καιροῖς οἰκειοτέροις ποιητέον τὴν σκέψιν. νῦν δὲ τοσοῦτον λέγωμεν, ὅτι τῆς θαλάττης ὑπαρχούσης αἰεί τι ἀνάγεται καὶ γίγνεται πότιμον καὶ ἄνωθεν ἐν τῷ ὑομένῳ κατέρχεται ἄλλο γεγενημένον, οὐ τὸ ἀναχθέν· καὶ διὰ βάρος ὑφίσταται τῷ ποτίμῳ. καὶ διὰ τοῦτο οὔτ᾿ ἐπιλείπει, ὥσπερ οἱ ποταμοί, ἀλλ᾿ ἢ τοῖς τόποις (τοῦτο δ᾿ ἐπ᾿ ἀμφοτέρων ἀνάγκη συμβαίνειν ὁμοίως), οὔτε ἀεὶ τὰ αὐτὰ μέρη διαμένει, οὔτε γῆς οὔτε θαλάττης, ἀλλ᾿ ἢ μόνον ὁ πᾶς ὄγκος. καὶ γὰρ καὶ περὶ γῆς ὁμοίως δεῖ ὑπολαβεῖν· τὸ μὲν γὰρ ἀνέρχεται, τὸ δὲ πάλιν συγκαταβαίνει, καὶ τοὺς τόπους μεταβάλλει τά τ᾿ ἐπιπολάζοντα καὶ τὰ κατιόντα πάλιν. ὅτι δ᾿ ἐστὶν ἐν μείξει τινὸς τὸ ἁλμυρόν, δῆλον οὐ μόνον ἐκ τῶν εἰρημένων, ἀλλὰ καὶ ἐάν τις ἀγγεῖον 12 τε om. Ecorr. 𝔚 H N ‖ πλατυτέρα] (post υ in E ras. 2 litt., — καὶ ἑ-, si recte Bk.): καὶ ἑτέρα J 𝔐 𝔄: om. H1 N ‖ 13 μιτὰ 𝔚 ‖ 14 τοσούτῳ ὅσῳ] Ap WA: τοσοῦτο ὅσῳ E1: τοσοῦτο ὅσον 𝔚: τοσοῦτον ὅσον ApI υἱομένω 𝔄1 H: οἰομένω N1 ‖ 15 γλυκέως N: γλυκέος ὕδατος F ‖ διόπερ] διόπερ τὲ F 17 συνίσταται 𝔄: συνίστηται cet. 18 λέγομεν E1 N δὲ] τὲ F 19 ἂν supra add. F1 ‖ 21 σύμμειξιν τοῦ ὕδατος ὕδατος σύμμιξιν F ‖ εἰσί F οἷον] ὁποῖον corr. F1 ‖ 22 μὲν] μὲν οὖν N 23 οἰκειοτέροις ex ὑκιοτέροις corr. E1; om. O 24 τοῦτον N1 ‖ λέγομεν J F 𝔐 𝔄 ‖ θαλάττης ex θαλάττης ἁλμυρας corr. F1 ‖ ὑπαρχου E1 ‖ ἀεὶ J F 𝔐 𝔄 H N ‖ 25 καὶ γίγνεται om. E1 ‖ οἰομένω N1 ‖ 26 γεγεννημένον E1 ‖ καὶ — ποτίμῳ (27) post πότιμον (359 a 6) coll. Th. 27 τῷ ex τι τῷ corr. F1 ‖ ὥσπερ] ὥσπερ οὐδὲ Fcorr. m. 1 H N 𝔚 ‖ 28 ἀλλ᾿ ἢ] (Ol): ἀλλὰ E 𝔚: ἀλλ᾿ ἢ μόνον Ap ‖ 29 ἀνάξιον H1(ut videtur) N1 ‖ 30 διαμένειν N ‖ ἀλλ᾿ ἢ] ἀλλὰ E 𝔚 Ap ‖ 33 μεταβάλλεν Ν1: συμμεταβάλλε Ald. ‖ κατιόντα] ὑφιστάμενα H N ‖ 35 ἀγγῖον E1 359a πλάσας θῇ κήρινον εἰς τὴν θάλατταν, περιδήσας τὸ στόμα τοιούτοις ὥστε μὴ παρεγχεῖσθαι τῆς θαλάττης· τὸ γὰρ εἰσιὸν διὰ τῶν τοίχων τῶν κηρίνων γίγνεται πότιμον ὕδωρ· ὥσπερ γὰρ δι᾿ ἠθμοῦ τὸ γεῶδες ἀποκρίνεται καὶ τὸ ποιοῦν τὴν ἁλμυρότητα διὰ τὴν σύμμειξιν. τοῦτο γὰρ αἴτιον καὶ τοῦ βάρους (πλέον γὰρ ἕλκει τὸ ἁλμυρὸν ἢ τὸ πότιμον) καὶ τοῦ πάχους· καὶ γὰρ τὸ πάχος διαφέρει τοσοῦτον ὥστε τὰ πλοῖα ἀπὸ τοῦ αὐτοῦ τῶν ἀγωγίμων βάρους ἐν μὲν τοῖς ποταμοῖς ὀλίγου καταδύνειν, ἐν δὲ τῇ θαλάττῃ μετρίως ἔχειν καὶ πλευστικῶς· διόπερ ἔνιοι τῶν ἐν τοῖς ποταμοῖς γεμιζόντων διὰ ταύτην τὴν ἄγνοιαν ἐζημιώθησαν. τεκμήριον δὲ τοῦ μειγνυμένου τὸ παχύτερον εἶναι τὸν ὄγκον· ἐὰν γάρ τις ὕδωρ ἁλμυρὸν ποιήσῃ σφόδρα μείξας ἅλας, ἐπιπλέουσι τὰ ᾠά, κἂν ᾖ πλήρη· σχεδὸν γὰρ ὥσπερ πηλὸς γίγνεται· τοσοῦτον ἔχει σωματῶδες πλῆθος ἡ θάλαττα. ταὐτὸ δὲ τοῦτο δρῶσι καὶ περὶ τὰς ταριχείας. εἰ δ᾿ ἔστιν ὥσπερ μυθολογοῦσί τινες ἐν Παλαιστίνῃ τοιαύτη λίμνη, εἰς ἣν ἐάν τις ἐμβάλῃ συνδήσας ἄνθρωπον ἢ ὑποζύγιον ἐπιπλεῖν καὶ οὐ καταδύεσθαι κατὰ τοῦ ὕδατος, μαρτύριον ἂν εἴη τι τοῖς εἰρημένοις· λέγουσι γὰρ πικρὰν οὕτως εἶναι τὴν λίμνην καὶ ἁλμυρὰν ὥστε μηδένα ἰχθὺν ἐγγίγνεσθαι, τὰ δὲ ἱμάτια ῥύπτειν, ἐάν τις διασείσῃ βρέξας. ἔστι δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα σημεῖα πάντα τῶν εἰρημένων, ὅτι τὸ ἁλμυρὸν ποιεῖ σῶμά τι, καὶ γεῶδές ἐστιν τὸ ἐνυπάρχον· ἔν τε γὰρ τῇ Χαονίᾳ κρήνη τίς ἐστιν ὕδατος πλατυτέρου, ἀπορρεῖ δ᾿ 359 a 1 θείη F ‖ τὴν om. F ‖ θάλασσαν N ‖ περιδήσας] οὒ περιδήσας Nrec ||. τὸ στόμα] (τὸ στό- ex corr. N1) ‖ 2 τῆς] τί τῆς F ‖ γὰρ εἰσιὸν] παρεισιὸν E1 (ut videtur) 𝔚 ‖ 3 τοίχων τῶν] τυχόντων E1 ‖ 4 δι᾿ ἠθμοῦ ex διθμοῦ corr. F1: διηθούμενον 𝔄corr.: δι᾿ ἰθμοῦ Ncorr. ‖ 6 βάρους corr. 𝔚 ‖ 7 γὰρ om. E1 ‖ τοῦ πάχους Nrec. ‖ 8 τῶν ἀγωγήμων J1: τῶν ἀγωγίμου 𝔄1: τοῦ ἀγωγίμου Nrec. ‖9 ὀλίγον (ut videtur) J ‖ 11 γεμιζομένων 𝔚: γεμιζόντων τῶν πλοίων E1 ‖ 12 γιγνομένου 𝔚 ‖ τὸ] E1(ut videtur): τινὸς Erec. H N: om. 𝔄 ‖ 15 ἔχει om. H1 N: in marg. post σωματῶδες add. H1 ‖ θάλασσα F ‖ 16 ποιοῦσι F ‖ ταρικείας] ταριπείας ὄντα ἐπιπλέοι 𝔄1: ταριχείας ὅταν ἐπιπλέοι corr. ‖ 17 θολογοῦσι N1 ‖ παλαιστίνοις J1 (Ol) ‖ 18 ἐμβαλεῖ J1: ἐμβάλλη H (si recte Bk.): ἐμβάλει N1 ‖ 19 κατὰ om. F ‖ 20 τι om. E 𝔄 F ‖ γὰρ] δὲ F ‖ 22 ῥύπτειν ex ῥίπτειν corr. N1 ‖ διασείσει N ‖ 22—23 καὶ τὰ] κατὰ E: τὰ F ‖ 24 γῶδες H ‖ τε om. E αὕτη εἰς ποταμὸν πλησίον γλυκὺν μέν, ἰχθῦς δ᾿ οὐκ ἔχοντα· εἵλοντο γὰρ δή, ὡς οἱ ἐκεῖ μυθολογοῦσιν, ἐξουσίας δοθείσης ὑπὸ τοῦ Ἡρακλέους, ὅτ᾿ ἦλθεν ἄγων ἐκ τῆς Ἐρυθείας τὰς βοῦς, ἅλας ἀντὶ τῶν ἰχθύων, οἳ γίγνονται αὐτοῖς ἐκ τῆς κρήνης· τούτου γὰρ τοῦ ὕδατος ἀφέψοντές τι μέρος τιθέασι, καὶ γίγνεται ψυχθέν, ὅταν ἀπατμίσῃ τὸ ὑγρὸν ἅμα τῷ θερμῷ, ἅλες, οὐ χονδροὶ ἀλλὰ χαῦνοι καὶ λεπτοὶ ὥσπερ χιών. εἰσίν τε τήν τε δύναμιν ἀσθενέστεροι τῶν ἄλλων καὶ πλείους ἡδύνουσιν ἐμβληθέντες, καὶ τὴν χροιὰν οὐχ ὁμοίως λευκοί. τοιοῦτον δ᾿ ἕτερον γίγνεται καὶ ἐν Ὀμβρικοῖς· ἔστι γάρ τις τόπος ἐν ᾧ πεφύκασι κάλαμοι καὶ σχοῖνος· 359b τούτων κατακάουσι, καὶ τὴν τέφραν ἐμβάλλοντες εἰς ὕδωρ ἀφέψουσιν· ὅταν δὲ λίπωσί τι μέρος τοῦ ὕδατος, τοῦτο ψυχθὲν ἁλῶν γίγνεται πλῆθος. ὅσα δ᾿ ἐστὶν ἁλμυρὰ ῥεύματα ποταμῶν ἢ κρηνῶν, τὰ πλεῖστα θερμά ποτε εἶναι δεῖ νομίζειν, εἶτα τὴν μὲν ἀρχὴν ἀπεσβέσθαι τοῦ πυρός, δι᾿ ἧς δὲ διηθοῦνται γῆς, ἔτι μένειν οὖσαν οἷον κονίαν καὶ τέφραν. εἰσὶ δὲ πολλαχοῦ καὶ κρῆναι καὶ ῥεύματα ποταμῶν παντοδαποὺς ἔχοντα χυμούς, ὧν πάντων αἰτιατέον τὴν ἐνοῦσαν ἢ ἐγγιγνομένην δύναμιν πυρός· καομένη γὰρ ἡ γῆ τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον παντοδαπὰς λαμβάνει μορφὰς καὶ χρόας χυμῶν· στυπτηρίας γὰρ καὶ κονίας καὶ τῶν ἄλλων τῶν τοιούτων γίγνεται πλήρης δυνάμεων, δι᾿ ὧν τὰ ἠθούμενα ὕδατα 26 ποταμὸν] τὸν ποταμὸν 𝔄 πλησίον om. Id. ‖ 27 εἵλοντο] (-λ- in ras. E) ‖ δὴ om. 𝔚 Ol ‖ οἱ om. E Ol ‖ 28 ἡρακλέος N ‖ ἐκ τῆς om. E1: ἐξ F ‖ ἐρυθίας E: ἐριθείας F 29 ἅλας] (-ας in ras. E) ‖ 30 τι] ἔστι 𝔚 31 ἀπατμήση 1 ἀποτμίση F ‖ 33 τε τήν τε] δὲ τήν τε F: δὲ τὴν E 𝔚 ‖ 34 πλείους ex λείους corr. N1 ‖ χρόαν Ecorr. m. 1 𝔚 𝔐 𝔄 FHN ‖ 35 καὶ ἐν ὀμβρικοις δὲ τοιοῦτόν τι ἕτερον γίνεται F ‖ 359 b 1 κάλαμοι] Evar. (Ap) Op: κάλαμος E1 𝔚 N1(?) ‖ σχοῖνοι Evar. F1: σχῖνος 𝔚 ‖ 2 τοῦτον N1: τούτους Nrec.: τούτων οὖν E 𝔚 ‖ κατακαίουσιν Ecorr. m. 1 𝔚 F ‖ ἀμβαλόντες E F ‖ ἐς corr. F1 ‖ 3 λείπωσί Ecorr. m. 1 𝔚 N ‖ τι μέρος τοῦ] τι τὸ E: τι τοῦ 𝔚: μέρος τοῦ F1 ‖ 4—5 ποταμῶν ἁλμυρὰ πνεύματα F ‖ 5 ποτὲ θερμὰ F: θερμά τε E 𝔚: θερμὰ Ol ‖ 6 ἀποσβέσθαι H1(ut videtur) N ‖ 7 δὲ διηθοῦνται] δὲ ἠθοῦνται E 𝔚: διηφοῦνται Ol ‖ κονίαν] (-ίαν ex corr. N1) ‖ 8 τὲ 𝔄 H N1 ‖ πολλαχοῖ J: πολλαχῆ F ‖ καὶ (ante κρῆναι) om. E 𝔚 Ap ‖ 9 μυχοὺς N1 ‖ 10 ἐγγενομένην J ‖ καιομένη F ‖ 12 στιπτηρίας N ‖ 13 τὰ ἠθούμενα] καὶ τὰ διηθούμενα F ‖ ὔδατα] ρδατα 1 ὄντα γλυκέα μεταβάλλει, καὶ τὰ μὲν ὀξέα γίγνεται, καθάπερ ἐν τῇ Σικάνῃ τῆς Σικελίας· ἐκεῖ γὰρ ὀξάλμη γίγνεται, καὶ χρῶνται καθάπερ ὄξει πρὸς ἔνια τῶν ἐδεσμάτων αὐτῷ. ἔστι δὲ καὶ περὶ Λύγκον κρήνη τις ὕδατος ὀξέος, περὶ δὲ τὴν Σκυθικὴν πικρά· τὸ δ᾿ ἀπορρέον αὐτῆς τὸν ποταμὸν εἰς ὃν εἰσβάλλει ποιεῖ πικρὸν ὅλον. αἱ δὲ διαφοραὶ τούτων ἐκεῖθεν δῆλαι, ποῖοι χυμοὶ ἐκ ποίων γίγνονται κράσεων· εἴρηται δὲ περὶ αὐτῶν χωρὶς ἐν ἄλλοις. περὶ μὲν οὖν ὕδατος καὶ θαλάττης, δι᾿ ἃς αἰτίας αἰεί τε συνεχῶς εἰσι καὶ πῶς μεταβάλλουσι καὶ τίς ἡ φύσις αὐτῶν, ἔτι δ᾿ ὅσα πάθη κατὰ φύσιν αὐτοῖς συμβαίνει ποιεῖν ἢ πάσχειν, εἴρηται σχεδὸν ἡμῖν περὶ τῶν πλείστων.

4 περὶ δὲ πνευμάτων λέγωμεν, λαβόντες ἀρχὴν τὴν εἰρημένην ἡμῖν ἤδη πρότερον. ἔστι γὰρ δύ᾿ εἴδη τῆς ἀναθυμιάσεως, ὥς φαμεν, ἡ μὲν ὑγρὰ ἡ δὲ ξηρά· καλεῖται δ᾿ ἡ μὲν ἀτμίς, ἡ δὲ τὸ μὲν ὅλον ἀνώνυμος, τῷ δ᾿ ἐπὶ μέρους ἀνάγκη χρωμένους καθόλου προσαγορεύειν αὐτὴν οἷον καπνόν· ἔστι δ᾿ οὔτε τὸ ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ οὔτε τὸ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ, ἀλλὰ πάντα ταῦτα λέγεται κατὰ τὴν ὑπεροχήν. φερομένου δὴ τοῦ ἡλίου κύκλῳ, καὶ ὅταν μὲν 14 μεταβάλλει καὶ μεταβάλλει (-ει ex corr. m. 1) 15 ἐν τὰ ἐν J  𝔚 σικάνῃ τῆς σικελίας] Fvar. (Ap): σικανικῇ τῆς σικελίας E: σικα τῆς σιλείας 𝔚: σικελία F1 ‖ ἐκεῖ] ἐκεῖνα 𝔚 ‖ ὀξάλμη] (ο- in ras. E1) 16 ὀξεῖ J1 ἔνια] (-νια ex corr. E1) 17 λύγκην F 18 ὀξέως J1 F τὴν σκυθικὴν δὲ F αὐτῆς αὐτῆς εἰς 𝔚 ‖ 19 ἐμβάλλει F ‖ πικρὸν] (πι- in ras. E1) δὲ om. N ‖ 20 ποῖοι] (Ap): ποιῶν 𝔄: ποῖοι δὲ Ecorr. (-οι in ras. m. 1, δὲ supra add.) Frec. Nrec. ‖ χυμοὶ ἐκ ποίων om. 𝔄 ‖ 21 γίγνονται] εἴρηνται F1 ‖ δὲ] (Ap): om. Ecorr. m. 1 𝔚 22 οὖν om. N ‖ ὕδατος] Acl Ol: ὑδάτων Ecorr. m. 1 𝔚 N1(?) θαλάσσης F ‖ 23 συνεχῶς] συν και τις η φυσις συνεχως (συ- altera in ras. m. 1) E1 ‖ καὶ πῶς τε μεταβάλλουσι E: post αὐτῶν (24) coll. 𝔚 24 ὅσα] Ol: ὁπόσα (ο altera ex corr. E) E 𝔚 ‖ 25 ἢ] καὶ ci. Bon. ‖ 27 λέγωμεν] AlW Ol: λέγομεν Jcorr. m. 𝔐1 𝔄 N Ecorr. AllA ‖ ἀρχὴν] Al: ἄλλην ἀρχὴν H N: τὴν ἀρχὴν Ol: 28 ἤδη] Al: (η prima in ras. E1): om. Ol ‖ δύο ἤδη 𝔄1: εἴδη δύο N 29 καλεῖται] (post κ in 𝔄 ras. unius litt.) 30 ὅλον μὲν E1 ‖ ἀνώνυμος] (ν altera in ras. E1) τῷ] τὸ N 31 ἀναγκαῖον (ut videtur) H1: ἀνάξίω N1 ‖ χρωμένους E: χρωμένη 𝔄1 ‖ αὐτὸν H1(?) N ‖ 32 δὲ ὅτε N1 ‖ ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ N ‖ 32—33 ξηρὸν ἄνευ τοῦ ὑγροῦ corr. F1: ὑγρὸν ἄνευ τοῦ ξηροῦ H N ‖ 33 ταῦτα πάντα 𝔐 F: καὶ ταῦτα πάντα N ‖ 34 δὲ 𝔐 πλησιάζῃ, τῇ θερμότητι ἀνάγοντος τὸ ὑγρόν, πορρωτέρω δὲ γιγνομένου διὰ τὴν ψύξιν συνισταμένης πάλιν τῆς ἀναχθείσης 360a ἀτμίδος εἰς ὕδωρ (διὸ χειμῶνός τε μᾶλλον γίγνεται τὰ ὕδατα, καὶ νύκτωρ ἢ μεθ᾿ ἡμέραν· ἀλλ᾿ οὐ δοκεῖ, διὰ τὸ λανθάνειν τὰ νυκτερινὰ τῶν μεθ᾿ ἡμέραν μᾶλλον), τὸ δὴ κατιὸν ὕδωρ διαδίδοται πᾶν εἰς τὴν γῆν, ὑπάρχει δ᾿ ἐν τῇ γῇ πολὺ πῦρ καὶ πολλὴ θερμότης, καὶ ὁ ἥλιος οὐ μόνον τὸ ἐπιπολάζον τῆς γῆς ὑγρὸν ἕλκει, ἀλλὰ καὶ τὴν γῆν αὐτὴν ξηραίνει θερμαίνων· τῆς δ᾿ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴρηται, διπλῆς οὔσης, τῆς μὲν ἀτμιδώδους τῆς δὲ καπνώδους, ἀμφοτέρας ἀναγκαῖον γίγνεσθαι. τούτων δ᾿ ἡ μὲν ὑγροῦ πλέον ἔχουσα πλῆθος ἀναθυμίασις ἀρχὴ τοῦ ὑομένου ὕδατός ἐστιν, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἡ δὲ ξηρὰ τῶν πνευμάτων ἀρχὴ καὶ φύσις πάντων. ταῦτα δὲ ὅτι τοῦτον τὸν τρόπον ἀναγκαῖον συμβαίνειν, καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν ἔργων δῆλον· καὶ γὰρ τὴν ἀναθυμίασιν διαφέρειν ἀναγκαῖον, καὶ τὸν ἥλιον καὶ τὴν ἐν τῇ γῇ θερμότητα ταῦτα ποιεῖν οὐ μόνον δυνατὸν ἀλλ᾿ ἀναγκαῖόν ἐστιν. ἐπειδὴ δ᾿ ἕτερον ἑκατέρας τὸ εἶδος, φανερὸν ὅτι διαφέρει, καὶ οὐχ ἡ αὐτή ἐστιν ἥ τε ἀνέμου φύσις καὶ ἡ τοῦ ὑομένου ὕδατος, καθάπερ τινὲς λέγουσιν· τὸν γὰρ αὐτὸν ἀέρα κινούμενον μὲν ἄνεμον 35 πορρωτέρωτέρω H ‖ 360 a 2 ὕδωρ] ὕδωρ καὶ πάλιν εἰς ὕδωρ διαλυομένης Ecorr. 𝔚 ‖ 2—4 interclusionem distinxit d. ‖ 2 διὸ] δι᾿ ῥεῖ N1 ‖ τε om. 𝔚 ‖ 3 post καὶ in E ras. 2 litt. ἡμέραν ex ἡμεραν μαλλον γιγνεται τα ὑδατα corr. E1 ‖ 5 δὲ H N κατιὼν 𝔄1 ‖ πάλιν E1 Nrec. ‖ ὑπάρχει (-ει in ras. 𝔄1) ‖ 6 ἐν] ἔν τε E 𝔚 ‖ πολὺ ex πολλὺ corr. 𝔄1 ‖ πολλὴ ex πολὺ corr. 𝔄1 ‖ 7 ἀλλὰ supra add. E1 ‖ 9 διττῆς 𝔚 Ap ‖ 10 ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τούτων] ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἅμα 𝔐 (cf. v. 11): ἀναγκαῖον γίγνεσθαι ἄμα· τούτων 𝔄 H: γίνεσθαι ἅμα ἀναγκαῖον. τούτων ‖ 11 μὲν] μὲν τούτων 𝔐 πλέον ex πλέονος corr. E1 ‖ ἀναθυμίασις] (ι altera ex corr. E1) ‖ ἀρχὴ] ἀρχὴ H: ὕλη ἀρκὴ N ‖ 12 υἱομένου 𝔄1 ‖ ἐστιν om. F ‖ 13 post ὅτι in 𝔐 ras. 2 litt. ‖ 14 καὶ] καὶ τὸ E1: om. Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ τῶν om. E 𝔚 ‖ 15 ργων om. E1 ‖ post δῆλον lacunam fortasse statuendam putat Th. γὰρ] γὰρ καὶ 𝔐 ‖ 16 ταῦτα] ταῦτα πάντα F ‖ 17 ἀλλ᾿ ] ἀλλὰ καὶ Hcorr. ἐστιν postea add. F1 ἐπειδὴ — ὕδωρ (21) post θερμός (27) coll. Id. ‖ ἐπειδὴ δ᾿ Ol OlV: ἐπεἴ δ (sub accentu rasura unius litt.) E: ἐπεὶ δ᾿ 𝔚: ἐπεὶ δὴ N1: ἐπεὶ δὲ corr. N1: ἔτι δ᾿ OlG ‖ ἕτερον] (ἕ- in ras. N1) 18 καὶ — ἑστιν post φύσις (19) coll. N ‖ 19 ἀνέμου] τοῦ ἀνέμου J E 𝔚 ‖ φύσις] ὕλη ss. HN ‖ 20 μὲν om. F εἶναι, συνιστάμενον δὲ πάλιν ὕδωρ. ὁ μὲν οὖν ἀήρ, καθάπερ ἐν τοῖς πρὸ τούτων λόγοις εἰρήκαμεν, γίγνεται ἐκ τούτων· ἡ μὲν γὰρ ἀτμὶς ὑγρὸν καὶ ψυχρόν (εὐόριστον μὲν γὰρ ὡς ὑγρόν, διὰ δὲ τὸ ὕδατος εἶναι ψυχρὸν τῇ οἰκείᾳ φύσει, ὥσπερ ὕδωρ μὴ θερμανθέν), ὁ δὲ καπνὸς θερμὸν καὶ ξηρόν· ὥστε καθάπερ ἐκ συμβόλων, συνίσταιτο ἂν ὁ ἀὴρ ὑγρὸς καὶ θερμός. καὶ γὰρ ἄτοπον εἰ ὁ περὶ ἑκάστους περικεχυμένος ἀὴρ οὗτος γίγνεται κινούμενος πνεῦμα, καὶ ὅθεν ἂν τύχῃ κινηθείς, ἄνεμος ἔσται, ἀλλ᾿ οὐ καθάπερ τοὺς ποταμοὺς ὑπολαμβάνομεν οὐχ ὁπωσοῦν τοῦ ὕδατος εἶναι ῥέοντος, οὐδ᾿ ἂν ἔχῃ πλῆθος, ἀλλὰ δεῖ πηγαῖον εἶναι τὸ ῥέον· οὕτω γὰρ καὶ περὶ τῶν ἀνέμων ἔχει· κινηθείη γὰρ ἂν πολὺ πλῆθος ἀέρος ὑπό τινος μεγάλης πτώσεως, οὐκ ἔχον ἀρχὴν οὐδὲ πηγήν. μαρτυρεῖ δὲ τὰ γιγνόμενα τοῖς εἰρημένοις· διὰ γὰρ τὸ συνεχῶς μὲν μᾶλλον δὲ καὶ ἧττον καὶ πλείω καὶ ἐλάττω γίγνεσθαι τὴν 360b ἀναθυμίασιν, ἀεὶ νέφη τε καὶ πνεύματα γίγνεται κατὰ τὴν ὥραν ἑκάστην ὡς πέφυκεν· διὰ δὲ τὸ ἐνίοτε μὲν τὴν ἀτμιδώδη γίγνεσθαι πολλαπλασίαν ὁτὲ δὲ τὴν ξηρὰν καὶ καπνώδη, ὁτὲ μὲν ἔπομβρα τὰ ἔτη γίγνεται καὶ ὑγρά, ὁτὲ δὲ ἀνεμώδη καὶ αὐχμοί. ὁτὲ μὲν οὖν συμβαίνει καὶ τοὺς αὐχμοὺς καὶ τὰς ἐπομβρίας πολλοὺς ἄμα καὶ κατὰ συνεχῆ γίγνεσθαι χώραν, ὁτὲ δὲ κατὰ μέρη· πολλάκις γὰρ ἡ μὲν κύκλῳ χώρα λαμβάνει τοὺς ὡραίους ὄμβρους ἢ καὶ πλείους, ἐν δέ τινι μέρει ταύτης αὐχμός ἐστιν· ὁτὲ δὲ τοὐναντίον τῆς κύκλῳ πάσης ἢ μετρίοις χρωμένης ὕδασιν ἢ 21 ὁ — θερμός (27) post πηγήν (33) coll. Th. ‖ 22 ἡ post εὐόριστον (23) coll. J ‖ 24 τὸ] τοῦ J1 ‖ 26 συνίσταιτο ἀν ἀὴρ E1: συνίσταιτ᾿ ἂν ὁ ἄνω ἀὴρ 𝔚: συνίσταται ὁ ἄνω ἀὴρ J F 𝔄 H N OlG: συνίσταται ὁ ἄνω OlV ‖ 26—27 θερμὸς καὶ ὑγρὸς F ‖ 27 ἑκάστου περικεπυμένος 𝔄1: ἕκαστον περικεχυμένος 𝔄rec.: ἑκάστους κεχυμένος F: κεπυμένος E ‖ 28 τύχοι N ‖ 30 ὁποσοῦν F: (ὁ- ex corr. 𝔐1 𝔄1) ‖ ῥέοντος εἷναι F ‖ ἂν] ἂν ἐὰν F ‖ 31 δεῖ] ἀεὶ E 𝔚 ‖ῥέον] (-ε- ex corr. J1) ‖ γὰρ] δὴ F Ap: om. E 𝔚 ‖ 32 πλῆθος om. F ‖ 35 καὶ (ante ἧττον) supra add. 𝔐1 𝔄1 ‖ 360 b 2 ἀτμιτώδη E1 ‖ 4 γίνεται τὰ ἔτη F ‖ δὲ ex δὲ, ὁτὲ δὲ corr. N1 ‖ 5 αὐχμοί] αὐχμώδη Ald. 6 πολλὰς N ‖ συνεχῆ] πολλὴν συνεχῆ E: πολλὴν καὶ συνεχῆ 𝔚: τὴν συνεχῆ ‖ 7 κατὰ] καὶ κατὰ E 𝔚 Ap γὰρ corr. H: om. N: μὲν γὰρ F ‖ 8 ὁριαίους corr. E1: ὡριαίους 𝔚 ‖ 10 κύκλῳ var. E: μέσης E ‖ ἢ (post ὕδασιν) om. E1: corr. 𝔚 καὶ μᾶλλον αὐχμώσης, ἕν τι μόριον ὕδατος ἄφθονον λαμβάνει πλῆθος. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὡς μὲν τὰ πολλὰ τὸ αὐτὸ πάθος ἐπὶ πλείω διήκειν εἰκὸς χώραν, διὰ τὸ παραπλησίως κεῖσθαι πρὸς τὸν ἥλιον τὰ σύνεγγυς, ἐὰν μή τι διάφορον ἔχωσιν ἴδιον· οὐ μὴν ἀλλ᾿ ἐνίοτε κατὰ τοδὶ μὲν τὸ μέρος ἡ ξηρὰ ἀναθυμίασις ἐγένετο πλείων, κατὰ δὲ τὸ ἄλλο ἡ ἀ ὁτὲ δὲ τοὐναντίον. καὶ αὐτοῦ δὲ τούτου αἴτιον τὸ ἑκατέραν μεταπίπτειν εἰς τὴν τῆς ἐχομένης χώρας ἀναθυμίασιν, οἷον ἡ μὲν ξηρὰ κατὰ τὴν οἰκείαν ῥεῖ χώραν, ἡ δ᾿ ὑγρὰ πρὸς τὴν γειτνιῶσαν, ἢ καὶ εἰς τῶν πόρρω τινὰ τόπων ἀπεώσθη ὑπὸ πνευμάτων· ὁτὲ δὲ αὕτη μὲν ἔμεινεν, ἡ δ᾿ ἐναντία ταὐτὸν ἐποίησεν. καὶ συμβαίνει τοῦτο πολλάκις, ὥσπερ ἐπὶ τοῦ σώματος, ἐὰν ἡ ἄνω κοιλία ξηρὰ ᾖ, τὴν κάτω ἐναντίως διακεῖσθαι, καὶ ταύτης ξηρᾶς οὔσης ὑγρὰν εἶναι τὴν ἄνω καὶ ψυχράν, οὕτω καὶ περὶ τοὺς τόπους ἀντιπεριίστασθαι καὶ μεταβάλλειν τὰς ἀναθυμιάσεις. ἔτι δὲ μετά τε τοὺς ὄμβρους ἄνεμος ὡς τὰ πολλὰ γίγνεται ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις καθ᾿ οὓς ἂν συμπέσῃ γενέσθαι τοὺς ὄμβρους, καὶ τὰ πνεύματα παύεται ὕδατος γενομένου. ταῦτα γὰρ ἀνάγκη συμβαίνειν διὰ τὰς εἰρημένας ἀρχάς· ὕσαντός τε γὰρ ἡ γῆ ξηραινομένη ὑπό τε τοῦ ἐν αὐτῇ θερμοῦ καὶ ὑπὸ τοῦ ἄνωθεν ἀναθυμιᾶται, τοῦτο δ᾿ ἦν ἀνέμου σῶμα· καὶ ὅταν ἡ τοιαύτη ἀπόκρισις ᾖ καὶ ἄνεμοι κατέχωσι, παυομένων διὰ τὸ ἀποκρίνεσθαι τὸ θερμὸν ἀεὶ καὶ ἀναφέρεσθαι εἰς τὸν ἄνω τόπον συνίσταται ἡ ἀτμὶς ψυχομένη καὶ γίγνεται ὕδωρ· καὶ ὅταν εἰς ταὐτὸν συνωσθῶσι τὰ νέφη καὶ ἀντιπεριστῇ εἰς 361a 13 χώραν εἰκός F ‖ 14 τὰς E 𝔚𝔐 ‖ διάφορον] Ol: διαφοράν ApI: διαφορὰς ApWA ‖ 15 τοδεὶ E1 ‖ 16 πλείων ex πλεῖον corr. E1 ‖ 17 αὐτοῦ δὴ (ut videtur) F ‖ 18 ἑκάτερον E 𝔚 ‖ ἐμπίπτειν F1 ‖ ἀναθυμίασιν ex ἀναθυμίασις corr. N1 ‖ 19 οἰκίαν E1 ‖ χώραν ῥεῖ 𝔐 ‖ 20 γιτνιῶσαν E1 ‖ τόπον E1 ‖ 21 ἀπὸ N ‖ 22 ταὐτὸ corr. 𝔐 ‖ 23 ἂν JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 26 ἔτι] Hcorr. (?): ὅτι N ‖ 27 τε om. 𝔚 Ol ‖ 28 γίνεσθαι E: γίγνεσθαι 𝔚 ‖ 29 τὰ om. 𝔚 γινομένου 𝔄 N ‖ 30 ἀρχάς var. F: αἰτίας F1 ‖ τε om. F 31 ὑπὸ (post καὶ) om. F1 33 ᾖ] ᾖ ἱκανὴ ci Th. ‖ κατέχουσιν E1 Frec. ‖ παυομένων] παυομένων δὲ Erec. 𝔚 Fcorr.: aut παυομένων delendum aut post παυομένων interpungendum censet Th. ‖ 34 ἀποκρίνασθαι F ‖ 35 ὕδωρ] νέφος ci. Th. ‖ 361 a 1 καὶ (ante ὅταν) om. E1 𝔐 N ‖ ταὐτὸ J 𝔐 𝔄 H N ‖ συνωσθῶσι] (post ῶ in E ras. unius litt.) αὐτὰ ἡ ψύξις, ὕδωρ γίγνεται καὶ καταψύχει τὴν ξηρὰν ἀναθυμίασιν. παύουσί τε οὖν τὰ ὕδατα γιγνόμενα τοὺς ἀνέμους, καὶ παυομένων αὐτὰ γίγνεται διὰ ταύτας τὰς αἰτίας. ἔτι δὲ τοῦ γίγνεσθαι μάλιστα πνεύματα ἀπό τε τῆς ἄρκτου καὶ μεσημβρίας τὸ αὐτὸ αἴτιον· πλεῖστοι γὰρ βορέαι καὶ νότοι γίγνονται τῶν ἀνέμων· ὁ γὰρ ἥλιος τούτους μόνους οὐκ ἐπέρχεται τοὺς τόπους, ἀλλὰ πρὸς τούτους καὶ ἀπὸ τούτων, ἐπὶ δυσμὰς δὲ καὶ ἐπ᾿ ἀνατολὰς ἀεὶ φέρεται· διὸ τὰ νέφη συνίσταται ἐν τοῖς πλαγίοις, καὶ γίγνεται προσιόντος μὲν ἡ ἀναθυμίασις τοῦ ὑγροῦ, ἀπιόντος δὲ πρὸς τὸν ἐναντίον τόπον ὕδατα καὶ χειμῶνες. διὰ μὲν οὖν τὴν φορὰν τὴν ἐπὶ τροπὰς καὶ ἀπὸ τροπῶν θέρος γίγνεται καὶ χειμών, καὶ ἀνάγεταί τε ἄνω τὸ ὕδωρ καὶ γίγνεται πάλιν· ἐπεὶ δὲ πλεῖστον μὲν καταβαίνει ὕδωρ ἐν τούτοις τοῖς τόποις ἐφ᾿ οὓς τρέπεται καὶ ἀφ᾿ ὧν, οὗτοι δέ εἰσιν ὅ τε πρὸς ἄρκτον καὶ μεσημβρίαν, ὅπου δὲ πλεῖστον ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται, ἐνταῦθα πλείστην ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν παραπλησίως οἷον ἐκ χλωρῶν ξύλων καπνόν, ἡ δ᾿ ἀναθυμίασις αὕτη ἄνεμός ἐστιν, εὐλόγως ἂν οὖν ἐντεῦθεν γίγνοιτο τὰ πλεῖστα καὶ κυριώτατα τῶν πνευμάτων. καλοῦνται δ᾿ οἱ μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου βορέαι, οἱ δὲ ἀπὸ τῆς μεσημβρίας νότοι. ἡ δὲ φορὰ λοξὴ αὐτῶν ἐστιν· περὶ γὰρ τὴν γῆν πνέουσιν εἰς ὀρθὸν γιγνομένης τῆς ἀναθυμιάσεως, ὅτι πᾶς ὁ κύκλῳ ἀὴρ συνέπεται τῇ φορᾷ. διὸ καὶ ἀπορήσειεν ἄν τις ποτέρωθεν ἡ ἀρχὴ τῶν πνευμάτων ἐστί, πότερον ἄνωθεν ἢ κάτωθεν· ἡ μὲν γὰρ κίνησις ἄνωθεν καὶ πρὶν πνεῖν, ὁ δ᾿ ἀὴρ ἐπίδηλος, κἂν ᾖ νέφος 4 δὲ om. F 𝔚 ‖ 5 τοῦτο N1 ‖ μάλιστα] OlV: μᾶλλον τὰ F: μᾶλλον OlG ‖ πνεύματα] πνεῦμά τε N ‖ ἀπό τε] ἀπ᾿ αὐτῆς τε E 𝔚: (ἀπὸ Ap) ‖ 6 μεσιμβρίας J ‖ βορέαι] (-ε- supra add. J1) ‖ 7 ἐπέρχεται ex ἀπέρχεται corr. F1 9 δὲ] τε Jrec. ‖ ἐπὶ F: om. Ε 𝔚 ‖ ἀεὶ om. F1 ‖ διὸ] διὸ καὶ F ‖ 12 χειμῶνες] (-ες ex corr. E1) 13 καὶ πο E1: καὶ πρὸ Erec.: καὶ ἐκὶ N θέρος] θέρος τε E 𝔚 Ap ‖ 14 τε om. F H1 ‖ τὸ ὕδωρ ἄνω F γείνεται E1 ‖ ἐπὶ E1 ‖ 15 μὲν] Ol: om. E 𝔚 ἐφ᾿ ex ἐπ᾿ corr. F1 ‖ 17 ὕδωρ ἡ γῆ δέχεται] ἡ γῆ ὕδωρ γίνεται F1: ἡ γῆ ὕδωρ δέχεται corr. F1 ‖ 18 ἀναγκαίαν E ‖ 19 χλορῶν J ‖ 20 ἂν οὖν] οὖν καὶ F: ἂν N1 ‖ 21 ἀπὸ τῆς om. E1 ‖ 23 λοξὴ αὐτῶν] Al: αὐτῶν λοξή F Ol ‖ 24 ὅτι] ὅτι δὲ 𝔄: ὅτι δὴ Fcorr. m.1 H N ‖ συνέπεται] (-α- ex corr. 𝔄1): συνεται E1 ‖ 27 πνῖν E1 ‖ δὲ J1: om. Jcorr.: τ᾿ H N ἀχλύς· σημαίνει γὰρ κινουμένην πνεύματος ἀρχὴν πρὶν φανερῶς ἐληλυθέναι τὸν ἄνεμον, ὡς ἄνωθεν αὐτῶν ἐχόντων τὴν ἀρχήν. ἐπεὶ δ᾿ ἐστὶν ἄνεμος πλῆθός τι τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς ἀναθυμιάσεως κινούμενον περὶ τὴν γῆν, δῆλον ὅτι τῆς μὲν κινήσεως ἡ ἀρχὴ ἄνωθεν, τῆς δὲ ὕλης καὶ τῆς γενέσεως κάτωθεν· ᾗ μὲν γὰρ ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν τὸ αἴτιον· ἡ γὰρ φορὰ τῶν πορρωτέρω κυρία τῆς γῆς· καὶ ἅμα κάτωθεν μὲν εἰς ὀρθὸν ἀναφέρεται, καὶ πᾶν ἰσχύει μᾶλλον ἐγγύς, ἡ δὲ τῆς γενέσεως ἀρχὴ δῆλον ὡς ἐκ τῆς γῆς ἐστιν. ὅτι δ᾿ ἐκ πολλῶν ἀναθυμιάσεων συνιουσῶν κατὰ 361b μικρόν, ὥσπερ αἱ τῶν ποταμῶν ἀρχαὶ γίγνονται νοτιζούσης τῆς γῆς, δῆλον καὶ ἐπὶ τῶν ἔργων· ὅθεν γὰρ ἐκάστοτε πνέουσιν, ἐλάχιστοι πάντες εἰσί, προϊόντες δὲ καὶ πόρρω λαμπροὶ πνέουσιν. ἔτι δὲ καὶ τὰ περὶ τὴν ἄρκτον ἐν τῷ χειμῶνι νήνεμα καὶ ἄπνοα, κατ᾿ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν τόπον· ἀλλὰ τὸ κατὰ μικρὸν ἀποπνέον καὶ λανθάνον ἔξω προϊὸν ἤδη πνεῦμα γίγνεται λαμπρόν. τίς μὲν οὖν ἐστιν ἡ τοῦ ἀνέμου φύσις καὶ πῶς γίγνεται, ἔτι δὲ αὐχμῶν τε πέρι καὶ ἐπομβρίας, καὶ διὰ τίν᾿ αἰτίαν καὶ παύονται καὶ γίγνονται μετὰ τοὺς ὄμβρους, διὰ τί τε βορέαι καὶ νότοι πλεῖστοι τῶν ἀνέμων εἰσίν, εἴρηται· πρὸς δὲ τούτοις καὶ περὶ τῆς φορᾶς αὐτῶν.

5 ὁ δ᾿ ἥλιος καὶ παύει καὶ συνεξορμᾷ τὰ πνεύματα· ἀσθενεῖς μὲν γὰρ καὶ ὀλίγας οὔσας τὰς ἀναθυμιάσεις μαραίνει τῷ πλείονι θερμῷ τὸ ἐν τῇ ἀναθυμιάσει ἔλαττον ὄν, 28 συμβαίνει N ‖ κινουμένη corr. ‖ 29 ἐξηλυθῆναι 𝔚 ‖ 30 ἐκεὶ δ᾿ ἐστὶν ὁ ἄνεμος marg. F1 ‖ post πλῆθος in F ras. 6 litt. ‖ 30–31 τῆς ξηρᾶς ἐκ γῆς] τῆς ἐκ γῆς ξηρᾶς E 𝔚: ξηρᾶς F ‖ 31 τὴν om. F ‖ 32 ἡ supra add. E1 ‖ δ᾿ ex λ corr. E1 sequitur rasura unius litt.) ὕλης] (-λ- in ras. E) ‖ 33 ᾗ] OIV: εἰ Ecorr. 𝔚 OlG ‖ ᾗ — αἴτιον (34)] ἐκεῖθεν N1: τὸ αἴτιον γὰρ καθὸ μὲν ῥευσεῖται τὸ ἀνιόν, ἐκεῖθεν Nrec. ‖ ἐκεῖθεν — γῆς (34) post ἀναφέρται (35) coll. Th. ‖ 34 πορρωτερωι J: πορρωτέρων E 𝔚 F: πόρρω Olp ‖ 36 ἐγγὺς ex corr. E1 𝔄1 ‖ 361 b 2 ἀρκαὶ] Ap: πηγαὶ E 𝔚: ἀρχαὶ καὶ N ‖ 4 καὶ del. Jrec. ‖ 5 καὶ τὰ] καὶ E 𝔚 OlG: τὰ OIV ‖ τὴν — κατ᾿ (6)] τ᾿ 𝔄 ‖ 7 τὸ om. J F1 ‖ ἤδη om. F ‖ 9 τε] τε καὶ 𝔄1 ‖ 10 τίν᾿] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 11 βορέαι] βορέαι τὲ N ‖ 12 φορᾶς] περιφορᾶς 𝔄: φύσεως N 14 ξυνορμᾶ N ‖ 15 τὰς ἀναθυμιάσεις supra add. F1 ‖ μαραίνει] ἐκμαραίνει Nrec. καὶ διακρίνει. ἔτι δὲ αὐτὴν τὴν γῆν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι ἔκκρισιν ἀθρόαν, ὥσπερ εἰς πολὺ πῦρ ἐὰν ὀλίγον ἐμπέσῃ ὑπέκκαυμα, φθάνει πολλάκις πρὶν καπνὸν ποιῆσαι κατακαυθέν. διὰ μὲν οὖν ταύτας τὰς αἰτίας καταπαύει τε τὰ πνεύματα καὶ ἐξ ἀρχῆς γίγνεσθαι κωλύει, τῇ μὲν μαράνσει καταπαύων, τῷ δὲ τάχει τῆς ξηρότητος γίγνεσθαι κωλύων· διὸ περὶ Ὠρίωνος ἀνατολὴν μάλιστα γίγνεται νηνεμία, καὶ μέχρι τῶν ἐτησίων καὶ προδρόμων. ὅλως δὲ γίγνονται αἱ νηνεμίαι διὰ δύ᾿ αἰτίας· ἢ γὰρ διὰ ψῦχος ἀποσβεννυμένης τῆς ἀναθυμιάσεως, οἷον ὅταν γένηται πάγος ἰσχυρός, ἢ καταμαραινομένης ὑπὸ τοῦ πνίγους. αἱ δὲ πλεῖσται καὶ ἐν ταῖς ἀνὰ μέσον ὥραις, ἢ τῷ μήπω ἀναθυμιᾶσθαι, ἢ τῷ ἤδη ἐξεληλυθέναι τὴν ἀναθυμίασιν καὶ ἄλλην μήπω ἐπιρρεῖν. ἄκριτος δὲ καὶ χαλεπὸς ὁ Ὠρίων εἶναι δοκεῖ, καὶ δύνων καὶ ἐπιτέλλων, διὰ τὸ ἐν μεταβολῇ ὥρας συμβαίνειν τὴν δύσιν καὶ τὴν ἀνατολήν, θέρους ἢ χειμῶνος, καὶ διὰ τὸ μέγεθος τοῦ ἄστρου ἡμερῶν γίγνεται πλῆθος· αἱ δὲ μεταβολαὶ πάντων ταραχώδεις διὰ τὴν ἀοριστίαν εἰσίν. οἱ δ᾿ ἐτησίαι πνέουσι μετὰ τροπὰς καὶ κυνὸς ἐπιτολήν, καὶ οὔτε τηνικαῦτα ὅτε μάλιστα πλησιάζει ὁ ἥλιος, 362a οὔτε ὅτε πόρρω· καὶ τὰς μὲν ἡμέρας πνέουσι, τὰς δὲ νύκτας παύονται. αἴτιον δ᾿ ὅτι πλησίον μὲν ὢν φθάνει ξηραίνων πρὶν γενέσθαι τὴν ἀναθυμίασιν· ὅταν δ᾿ ἀπέλθῃ μικρόν, σύμμετρος ἤδη γίγνεται ἡ ἀναθυμίασις καὶ ἡ θερμότης, ὥστε τὰ πεπηγότα ὕδατα τήκεσθαι, καὶ τῆς γῆς ξηραινομένης 17 διακρίνει (ι altera in ras. E) ‖ αὐτὸς (ut videtur) H ‖ φθάνει] (-θ- supra add. J1) ‖ ἐξηραίνων F1 ‖ 18 post πολὺ in 𝔄 ras. unius litt. 19 πέση ποιήσει H N ‖ 20 κατακαφθέν H N ‖ καταπαύει τε] καταπαύειται J1: καὶ παύει F ‖ 21 τῇ] τὴν E1 𝔚 ‖ 22 τῷ] τὴν E1 𝔚 ‖ τῆς om. E 𝔚 ‖ 24 ἐτησίων] (ε- ex corr. E1) ‖ προδρομίων H1(ut videtur) N 25 αἱ om. E 𝔚 ‖ γὰρ om. F ‖ 26 τῆς] (τ- ex corr. E) γίγνηται F ‖ 28 καὶ] καὶ αἱ F ‖ ἀνατεθυμιᾶσθαι Nrec. ‖ 29 ἤδη om. E1: post ἀξεληλυθέναι add. Erec. ‖ 32 ex corr. F1 33 καὶ — πλῆθος post εἰσίν (35) coll. Th. ‖ Id.: “scribe διότι διὰ τὸ μέγεθος aut pro γίνεται corrige γίνεσθαι, quarum rationum prior placet.” ‖ ἡμερῶν] κακῶν N ‖ γίγνεται] γίγνεταί τι E 𝔚 ‖ 34 διὰ τὴν ἀοριστίαν om. 𝔐 ‖ 35 αἰτήσιαι J1 ‖ τροπὰς] τροπὰς θερινὰς Erec. 𝔚 ‖ 36 ὅτι 𝔄1 ‖ μάλιστα πλησιάζει] Ol: πλησιάζει μάλιστα E 𝔚 ‖ 362 a 2 φθάνει] μᾶλλον φθάνει F ‖ 4 ἀναθυμίασις καὶ ἡ om. E 𝔚 Ap Ol ὑπό τε τῆς οἰκείας θερμότητος καὶ ὑπὸ τῆς τοῦ ἡλίου οἷον τύφεσθαι καὶ θυμιᾶσθαι. τῆς δὲ νυκτὸς λωφῶσι διὰ τὸ τὰ πεπηγότα τηκόμενα παύεσθαι διὰ τὴν ψυχρότητα τῶν νυκτῶν. θυμιᾶται δ᾿ οὔτε τὸ πεπηγὸς οὔτε τὸ μηδὲν ἔχον ξηρόν, ἀλλ᾿ ὅταν ἔχῃ τὸ ξηρὸν ὑγρότητα, τοῦτο θερμαινόμενον θυμιᾶται. ἀποροῦσι δέ τινες διὰ τί βορέαι μὲν γίγνονται συνεχεῖς, οὓς καλοῦμεν ἐτησίας, μετὰ τὰς θερινὰς τροπάς, νότοι δὲ οὕτως οὐ γίγνονται μετὰ τὰς χειμερινάς. ἔχει δὲ οὐκ ἀλόγως· γίγνονται μὲν γὰρ οἱ καλούμενοι λευκόνοτοι τὴν ἀντικειμένην ὥραν, οὐχ οὕτως δὲ γίγνονται συνεχεῖς· διὸ λανθάνοντες ποιοῦσιν ἐπιζητεῖν. αἴτιον δ᾿ ὅτι ὁ μὲν βορέας ἀπὸ τῶν ὑπὸ τὴν ἄρκτον πνεῖ τόπων, οἳ πλήρεις ὕδατος καὶ χιόνος εἰσὶ πολλῆς, ὧν τηκομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου μετὰ τὰς θερινὰς τροπὰς μᾶλλον ἢ ἐν αὐταῖς πνέουσιν οἱ ἐτησίαι· οὕτω γὰρ καὶ τὰ πνίγη γίγνεται, οὐχ ὅταν μάλιστα πλησιάζῃ πρὸς ἄρκτον, ἀλλ᾿ ὅταν πλείων μὲν ᾖ χρόνος θερμαίνοντι, ἔτι δὲ ἐγγύς. ὁμοίως δὲ καὶ μετὰ χειμερινὰς τροπὰς πνέουσιν οἱ ὀρνιθίαι· καὶ γὰρ οὗτοι ἐτησίαι εἰσὶν ἀσθενεῖς· ἐλάττους δὲ καὶ ὀψιαίτεροι τῶν ἐτησίων πνέουσιν· ἑβδομηκοστῇ γὰρ ἄρχονται πνεῖν διὰ τὸ πόρρω ὄντα τὸν ἥλιον ἐνισχύειν ἧττον. οὐ συνεχεῖς δ᾿ ὁμοίως πνέουσι, διότι τὰ μὲν ἐπιπολῆς καὶ ἀσθενῇ τότε ἀποκρίνεται, τὰ δὲ μᾶλλον πεπηγότα πλείονος δεῖται θερμότητος. διὸ διαλείποντες οὗτοι πνέουσιν, ἕως ἂν ἐπὶ τροπαῖς πάλιν ταῖς θεριναῖς πνεύσωσιν οἱ 7 θυμιᾶσθαι] ἀναθυμιᾶσθαι Erec. λοφῶσι J1(ut videtur) N ‖ τὸ om. N ‖ 10 ὅτε N ‖ τὸ ξηρὸν ἔχῃ E ‖ 11 μὲν, βορέαι F: βορέαι 𝔐 𝔄 H N 12 αἰτησίας J 𝔄1 ‖ 13 οὕτως] πῶς E 𝔚 ‖ 15 οὕτω J 𝔄 H N: οὕτ 𝔐 ‖ 17 οἷον πλήρης 𝔄1 ‖ 19 ἐν αὐταῖς] Ol: ἐπ᾿ αὐταῖς E 𝔚 ApI: ὑπ᾿ αὐτὰς Ap WA ‖ αἰτησίαι J ‖ 20 μάλιστα supra add. F1 ‖ πλησιάζει N1 ‖ 21 ὅταν] ὁπόταν F ‖ πλείων μὲν ᾖ χρόνῳ θερμαίνοντι 𝔄: μὲν πλείονα χρόνον θερμαίνηται F1: πλείων μὲν ἢ χιόνος θερμαίνοντι H1 N1: μὲν πλείων ἢ χρόνος θερμαίνοντι Nrec. ‖ 22 δὲ (ante ἐγγύς) ex corr. Nrec. ‖ ἐγγύς] ἐγγὺς ἦ F1: ἐγγὺς εἴη Ol ‖ χειμερινὰς] τὰς χειμερινὰς F Ap ‖ 23 ὀνιθίαι N: (ι prima in ras. E1) 24 -ουσιν — πνε- (25) om. E1 ‖ εὐδομηκοστῇ F 25 ἐνισχύειν ex ἀνισχύει corr. 𝔄1 ‖ 27 ἐπιπολῆ E1 ‖ τότε] (-οτ- ex corr. Jrec.) ‖ ἀποκρίνεται] (ι prior in ras. E1) πεπηγότα] ἀποπεπηγότα 𝔚 ‖ 28 πολλῆς F ‖ 29 πάλι J: μᾶλλον N ‖ ταῖς θεριναῖς πνέωσιν 𝔚: θεριναῖς πνέωσιν E1: πνεύσωσι ταῖς θεριναῖς N ‖ 29–30 οἱ ἐτησίαι] post ε in E ras. unius litt.): om. 𝔄 Frec. H1 N ἐτησίαι, ἐπεὶ θέλει γε ὅτι μάλιστα συνεχῶς ἐντεῦθεν ἀεὶ πνεῖν ἄνεμος. ὁ δὲ νότος ἀπὸ τῆς θερινῆς τροπῆς πνεῖ, καὶ οὐκ ἀπὸ τῆς ἑτέρας ἄρκτου. δύο γὰρ ὄντων τμημάτων τῆς δυνατῆς οἰκεῖσθαι χώρας, τῆς μὲν πρὸς τὸν ἄνω πόλον, καθ᾿ ἡμᾶς, τῆς δὲ πρὸς τὸν ἕτερον καὶ πρὸς μεσημβρίαν, καὶ οὔσης οἷον τυμπάνου (τοιοῦτον γὰρ σχῆμα τῆς γῆς ἐκ 362b τέμνουσιν αἱ ἐκ τοῦ κέντρου αὐτῆς ἀγόμεναι, καὶ ποιοῦσι δύο κώνους, τὸν μὲν ἔχοντα βάσιν τὸν τροπικόν, τὸν δὲ τὸν διὰ παντὸς φανερόν, τὴν δὲ κορυφὴν ἐπὶ τοῦ μέσου τῆς γῆς· τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον πρὸς τὸν κάτω πόλον ἕτεροι δύο κῶνοι τῆς γῆς ἐκτμήματα ποιοῦσι. ταῦτα δ᾿ οἰκεῖσθαι μόνα δυνατόν, καὶ οὔτ᾿ ἐπέκεινα τῶν τροπῶν (σκιὰ γὰρ οὐκ ἂν ἦν πρὸς ἄρκτον, νῦν δ᾿ ἀοίκητοι πρότερον γίγνονται οἱ τόποι πρὶν ἢ ὑπολείπειν ἢ μεταβάλλειν τὴν σκιὰν πρὸς μεσημβρίαν) τὰ θ᾿ ὑπὸ τὴν ἄρκτον ὑπὸ ψύχους ἀοίκητα. φέρεται δὲ καὶ ὁ στέφανος κατὰ τοῦτον τὸν τόπον· φαίνεται γὰρ ὑπὲρ κεφαλῆς γιγνόμενος ἡμῖν, ὅταν ᾖ κατὰ τὸν μεσημβρινόν. διὸ καὶ γελοίως γράφουσι νῦν τὰς περιόδους τῆς γῆς· γράφουσι γὰρ κυκλοτερῆ τὴν οἰκουμένην, τοῦτο δ᾿ ἐστὶν ἀδύνατον κατά τε τὰ φαινόμενα καὶ κατὰ τὸν λόγον. ὅ τε γὰρ λόγος δείκνυσιν ὅτι ἐπὶ πλάτος μὲν ὥρισται, τὸ δὲ κύκλῳ συνάπτειν ἐνδέχεται διὰ τὴν κρᾶσιν, — οὐ γὰρ ὑπερβάλλει τὰ καύματα καὶ τὸ ψῦχος κατὰ μῆκος, ἀλλ᾿ ἐπὶ πλάτος, ὥστ᾿ εἰ μή που κωλύει θαλάττης πλῆθος, ἅπαν 30—31 ἀεὶ πνεῖν ἐντεῦθεν ἄνεμος 𝔐: ἐνπεῦθεν πνεῖν ἄνεμος ἀεὶ F ‖ 33 προ E1 ‖ πόλον] πόλον τὸν Mor. ‖ 34 τὸν ex τὸ corr. F1 ‖ προ E1 ‖ μεσημβρίαν] (-ι- in ras. E1) ‖ 35 καὶ om. N ‖ τυμπάνου] (-ου ex corr. N1) ‖ 362 b 1 ἀγόμεναι] ἀγόμεναι γραμμαὶ Fcorr. Ol 2 κώνους] (ω et ς ex corr. E) ‖  τὸν (ante μὲν)] τὸ E1 ‖ 3 τὸν διὰ om. J1: διὰ F Ol ‖ 4 δ᾿ αὐτὸν F1: αὐτὸν Frec. τρόπον] τρόπον καὶ F ‖ τὸν (post πρὸς) om. E1 ‖ 5 ἐκτμήματα ex ἐκμήματα corr. E1: (-μη- in ras. unius litt. 𝔄1): ἔκτμημα corr. F1 H Nrec: ιτμημα N1 ‖ 6 δυνατόν] Ap Ol: δυνατά E 𝔚 ‖ τῶν om. E1 ‖ 7 ἦ 𝔐 𝔄 ‖ οἱ om. N1 ‖ 8 ἢ (ante ὑπολείπειν) in ras. E: om. 𝔚 ‖ ὑπολιπεῖν Ecorr. 𝔐corr. H N: ὑπολίπειν 𝔐1: ὑπολειπεῖν 𝔄 ‖ μεταβαλεῖν Ecorr. m. 1 𝔐 9 θ᾿] δ᾿ 𝔚 ‖ ἀοικητα] (-η- ex corr. N1) ‖ 10 ὁ om. E ‖ τρόπον J1 E1 ‖ 11 μεσιμβρινόν J ‖ 12 γράφουσι] (-ι in ras. E1) ‖ τῆς om. E1 ‖ 14 καὶ om. E ‖ 16 ἐνδέχεται] Ol: οὐκ ἐνδέχεται E 𝔚 ἀκρᾱ΄ N ‖ ὑποβάλλει E1 ‖ 17 κατὰ] καὶ τὸ N ‖ 18 μή που] μήπω 𝔐𝔄 F H: πη΄ N ‖ ἅπαν] (-αν in ras. Nrec.) εἶναι πορεύσιμον, — καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα περί τε τοὺς πλοῦς καὶ τὰς πορείας· πολὺ γὰρ τὸ μῆκος διαφέρει τοῦ πλάτους. τὸ γὰρ ἀπὸ Ἡρακλείων στηλῶν μέχρι τῆς Ἰνδικῆς τοῦ ἐξ Αἰθιοπίας πρὸς τὴν Μαιῶτιν καὶ τοὺς ἐσχατεύοντας τῆς Σκυθίας τόπους πλέον ἢ πέντε πρὸς τρία τὸ μέγεθός ἐστιν, ἐάν τέ τις τοὺς πλοῦς λογίζηται καὶ τὰς ὁδούς, ὡς ἐνδέχεται λαμβάνειν τῶν τοιούτων τὰς ἀκριβείας. καίτοι ἐπὶ πλάτος μὲν μέχρι τῶν ἀοικήτων ἴσμεν τὴν οἰκουμένην· ἔνθα μὲν γὰρ διὰ ψῦχος οὐκέτι κατοικοῦσιν, ἔνθα δὲ διὰ τὴν ἀλέαν. τὰ δὲ τῆς Ἰνδικῆς ἔξω καὶ τῶν στηλῶν τῶν Ἡρακλείων διὰ τὴν θάλατταν οὐ φαίνεται συνείρειν, τῷ συνεχῶς εἶναι πᾶσαν οἰκουμένην)· ἐπεὶ δ᾿ ὁμοίως ἔχειν ἀνάγκη τόπον τινὰ πρὸς τὸν ἕτερον πόλον ὥσπερ ὃν ἡμεῖς οἰκοῦμεν πρὸς τὸν ὑπὲρ ἡμῶν, δῆλον ὡς ἀνάλογον ἕξει τά τ᾿ ἄλλα καὶ τῶν πνευμάτων ἡ στάσις· ὥστε καθάπερ ἐνταῦθα βορέας ἐστίν, κἀκείνοις ἀπὸ τῆς ἐκεῖ ἄρκτου τις ἄνεμος οὕτως ὤν, ὃν οὐδὲν δυνατὸν διέχειν δεῦρο, ἐπεὶ οὐδ᾿ ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πᾶσάν ἐστιν· ἔστιν γὰρ ὥσπερ ἀπόγειον τὸ πνεῦμα 363a τὸ βόρειον ἕως ὁ βορέας οὗτος εἰς τὴν ἐνταῦθα οἰκουμένην πνεῖ. ἀλλὰ διὰ τὸ τὴν οἴκησιν κεῖσθαι ταύτην πρὸς ἄρκτον, πλεῖστοι βορέαι πνέουσιν. ὅμως δὲ καὶ ἐνταῦθα ἐλλείπει καὶ οὐ δύναται πόρρω διήκειν, ἐπεὶ περὶ τὴν ἔξω Λιβύης θάλατταν τὴν νοτίαν, ὥσπερ ἐνταῦθα οἱ βορέαι καὶ οἱ νότοι πνέουσιν, 19 προεύσιμα N1: πορεύσιμα Nrec. ‖ 20 διαφέρει] (δι- in ras. E1) ‖ πλάτου E1 ‖ 21 ἐξ] ἐξω 𝔚 ‖ 22 μαιῶτιν] (ι altera in ras. E1) ‖ ἐσχατεύοντας] Ol: ἐσχατους οντα E1: ἐσχάτους ὄντας Ecorr. 𝔚 ‖ 23 τρία] τὰ τρία F ‖ μέθος corr. E1 ‖ 23—24 ἄν τις τούς τε J: ἄν γέ τις τοὺς H N: ἐάν τις τούς τε E 𝔚: ἄν τε τις τοὺς 𝔐 𝔄 F1: ἄν τε τίς τούς τε Frec. ‖ 24 λογίζηται] (-ητ- in ras. E1) ‖ ἐνδέχετα E1: δέχεται N ‖ 25 πλάτος] Ap: πλάτους Mor. ‖ 26 τὴν del. Th. ‖ μὲν om. N ‖ 29 πᾶσαν] πᾶσαν τὴν N ‖ 31 ὥσπερ] ἔτιπερ N ‖ 32 ὡς] ἔτι N ‖ τά τ᾿] καὶ  τὰ 𝔐: τὰ 𝔄 N: καὶ τά τε F1 ‖ 33 σύστασις Ecorr. 𝔚 𝔄 H N ‖ ὤστε] ἔτι τὲ N1 ‖ 34 τῆς ex τοῖς corr. N1 ‖ οὕτως ὤν] οὕτως E1 𝔚1: οὕτωο corr. 𝔚: οὗτος N1: οὗτος ὢν corr. N ‖ οὐδὲν] οὐ F ‖ 35 δεῖ ἔχειν 𝔐 𝔄1: διήκειν 𝔄rec. F H1(ut videtur) Erec.: διικνεῖσθαι N Ap ‖ οὗτος] ὁ αὐτὸς J F 𝔐 𝔄 H N 363 a 1 πᾶσάν om. F1 ‖ ἐστιν om. E1 ‖ 2 ἕως — πνεῖ (3) om. E1 𝔐 𝔄 H1 N Ap ‖ οὗτος om. Erec. 𝔚 ‖ 3 οἴκησιν] (-η- in ras. E1) ‖ 4 ὁμοίως 𝔚 ‖ ἐλλείπειν (λ prior in ras.) E ‖ 5 διέχειν E 𝔚 𝔄1(ut videtur) ‖ ἐπεὶ] ἐπεὶ καὶ 𝔐 ‖ θάλασσαν E οὕτως ἐκεῖ εὖροι καὶ ζέφυροι διαδεχόμενοι συνεχεῖς ἀεὶ πνέουσιν. ὅτι μὲν οὖν ὁ νότος οὐκ ἔστιν ὁ ἀπὸ τοῦ ἑτέρου πόλου πνέων ἄνεμος, δῆλον. ἐπεὶ δ᾿ οὔτ᾿ ἐκεῖνος, οὔτε ὁ ἀπὸ χειμερινῆς τροπῆς (δέοι γὰρ ἂν ἄλλον ἀπὸ θερινῆς εἶναι τροπῆς· οὕτως γὰρ τὸ ἀνάλογον ἀποδώσει· νῦν δ᾿ οὐκ ἔστιν· εἷς γὰρ μόνος φαίνεται πνέων ἐκ τῶν ἐκεῖθεν τόπων)· ὥστ᾿ ἀνάγκη τὸν ἀπὸ τοῦ κατακεκαυμένου τόπου πνέοντα ἄνεμον εἶναι νότον. ἐκεῖνος δ᾿ ὁ τόπος διὰ τὴν τοῦ ἡλίου γειτνίασιν οὐκ ἔχει ὕδατα καὶ νομάς, αἳ διὰ τὴν πῆξιν ποιήσουσιν ἐτησίας· ἀλλὰ διὰ τὸ τὸν τόπον εἶναι πολὺ πλείω ἐκεῖνον καὶ ἀναπεπταμένον, μείζων καὶ πλείων καὶ μᾶλλον ἀλεεινὸς ἄνεμος ὁ νότος ἐστὶ τοῦ βορέου, καὶ διήκει μᾶλλον δεῦρο ἢ οὗτος ἐκεῖ. τίς μὲν οὖν αἰτία τούτων ἐστὶ τῶν ἀνέμων, καὶ πῶς ἔχουσι πρὸς ἀλλήλους, εἴρηται.

6 περὶ δὲ θέσεως αὐτῶν, καὶ τίνες ἐναντίοι τίσι, καὶ ποίους ἅμα πνεῖν ἐνδέχεται καὶ ποίους οὔ, ἔτι δὲ καὶ τίνες καὶ πόσοι τυγχάνουσιν ὄντες, καὶ πρὸς τούτοις περὶ τῶν ἄλλων παθημάτων ὅσα μὴ συμβέβηκεν ἐν τοῖς προβλήμασιν εἰρῆσθαι τοῖς κατὰ μέρος, νῦν λέγωμεν. δεῖ δὲ περὶ τῆς θέσεως ἅμα τοὺς λόγους ἐκ τῆς ὑπογραφῆς θεωρεῖν. γέγραπται μὲν οὖν, τοῦ μᾶλλον εὐσήμως ἔχειν, ὁ τοῦ ὁρίζοντος κύκλος· διὸ καὶ στρογγύλος. δεῖ δὲ νοεῖν αὐτοῦ τὸ ἕτερον ἔκτμημα τὸ ὑφ᾿ ἡμῶν οἰκούμενον· ἔσται γὰρ κἀκεῖνο διελεῖν 7 ἐκεῖ om. E1 ‖ συνεχῶς 𝔄 ‖ 8 ὁ νότος] AlA: νότος E 𝔚 AlIW ‖ post πνέων in F ras. unius litt. ‖ 9 δ᾿ om. E ‖ 10—12 interclusionem distinxit Bon. ‖ 10 ἄλλο N εἶναι ἀπὸ θερινῆς F ‖ οὕτω J F 𝔐𝔄 H N ‖ 13 κεκαυμένου 𝔐 𝔄 F N ‖ 14 γειτνείασιν E1: γειτρίασιν N1 ‖ ἔσχεν 𝔐 𝔄 ‖ 15 τὴν supra add. F1 ‖ πῆξιν] ApI Ol: τῆξιν Jrec. Fcorr. m. 1 H N E(-η- in ras. 3 vel 4 litt. m. 1) 𝔚 Ap WA ‖ ποιοῦσιν H N τὸ om. F N1 ‖ 16 πολὺ εἶναι F ‖ πλείων E1 ‖ μείζω J F1 𝔐 ‖ 17 πλείω καὶ J 𝔐 𝔄: om. E ἀλεεινὸς ApWA: ἀληθινὸς J F1 E1 𝔚 ApI ‖ 18 οὗτοι F: οὕτως N1 ‖ αἰτία] ἡ αἰτία 𝔐 Hcorr. m. 1 N 21 δὲ om. E1 | ἐναντφι τίσι] ἐναντίοι εἰσὶ H N: εἰσὶν ἐναντίοι F: αὐτῶν ἐναντίοι εἰσί Ap 22 καὶ (post δὲ) om. E 𝔚 23 πρὸς om. E1 ‖ τούτους N1: τούτοις καὶ 𝔐 περὶ τῶν] (-ερὶ τῶν in ras. Nrec.) 24 μαθημάτων N ‖ μὴ] μὲν 1 ‖ εἰρήσεται N1 ‖ 25 τοῖς] τῶν ci. Th. ‖ δὲ δὲ καὶ 𝔐 𝔄 27 εὐσήμως var. E: σαφῶς var. E: συστήμως E ‖ 28 αὐτὸν F1 H N 29 ἔκτμημα (ἔκ- ex corr. E): τμῆμα 𝔚 ‖ τὸ — οἰκούμενον supra add. F1 ‖ ἔστι 𝔐 ‖ κἀκεῖνον διελεῖν 𝔄: διελεῖν κἀκεῖνο N τὸν αὐτὸν τρόπον. ὑποκείσθω δὲ πρῶτον μὲν ἐναντία κατὰ τόπον εἶναι τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον, ὥσπερ κατ᾿ εἶδος ἐναντία τὰ πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τὸ εἶδος· πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει κατὰ τόπον τὰ κείμενα πρὸς ἄλληλα κατὰ διάμετρον. ἔστω οὖν τὸ μὲν ἐφ᾿ ᾧ Α δυσμὴ ἰσημερινή, ἐναντίος δὲ τούτῳ τόπος, ἐφ᾿ οὗ τὸ Β, ἀνατολὴ ἰσημερινή· ἄλλη 363b δὲ διάμετρος ταύτην πρὸς ὀρθὴν τέμνουσα, ἧς τὸ ἐφ᾿ οὗ H ἔστω ἄρκτος· τούτῳ δ᾿ ἐναντίον ἐξ ἐναντίας, τὸ ἐφ᾿ οὗ Θ, μεσημβρία· τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Ζ ἀνατολὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ ᾧ Ε δυσμὴ θερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Δ ἀνατολὴ χειμερινή, τὸ δ᾿ ἐφ᾿ οὗ Γ δυσμὴ χειμερινή. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ ἤχθω διάμετρος ἐπὶ τὸ Γ, καὶ ἀπὸ τοῦ Δ ἐπὶ τὸ Ε. ἐπεὶ οὖν τὰ μὲν πλεῖστον ἀπέχοντα κατὰ τόπον ἐναντία κατὰ τόπον, πλεῖστον δ᾿ ἀπέχει τὰ κατὰ διάμετρον, ἀναγκαῖον καὶ τῶν πνευμάτων ταῦτα ἀλλήλοις ἐναντία εἶναι, ὅσα κατὰ διάμετρόν ἐστιν. καλεῖται δὲ κατὰ τὴν θέσιν τῶν τόπων τὰ πνεύματα ὧδε· ζέφυρος μὲν τὸ ἀπὸ τοῦ Α· τοῦτο γὰρ δυσμὴ ἰσημερινή. ἐναντίος δὲ τούτῳ ἀπηλιώτης ἀπὸ τοῦ Β· τοῦτο γὰρ ἀνατολὴ ἰσημερινή. βορέας δὲ καὶ ἀπαρκτίας ἀπὸ τοῦ Η· ἐνταῦθα γὰρ ἡ ἄρκτος. ἐναντίος δὲ τούτῳ νότος ἀπὸ τοῦ Θ· μεσημβρία τε γὰρ αὕτη ἀφ᾿ ἧς πνεῖ, καὶ τὸ Θ τῷ Η· ἐναντίον· κατὰ διάμετρον γάρ. ἀπὸ δὲ τοῦ Ζ καικίας· αὕτη γὰρ ἀνατολὴ θερινή. ἐναντίος δ᾿ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε πνέων, 30 μὲν om. Ε 𝔚 ‖ κατὰ] τὰ κατὰ 𝔐: εἶναι κατὰ 𝔄 F (cf. v. 31): κεῖται N1 ‖ 31 εἶναι om. 𝔄 F ‖ πλεῖστον] (-ον in ras. 𝔄rec.) ‖ κατὰ] κατὰ τὸν J: supra ras. unius litt. add. F ‖ 34 ἐναντίως J F1 ‖ 363 b 1 τούτου F: om. 𝔄 τρόπος 𝔄1 ‖ οὗ] ὧ F ‖ τὸ om. F H N 2 δὲ supra add. N1 ‖ διάμετρος] κατὰ διάμετρον 𝔐 𝔄 ταύτη E1 𝔚 ‖ ὀρθὰς Jrec. ἡ τὸ J: ἧς τὸ μὲν Ecorr. m. 1 (ἧς in ras., μὲν supra add.) N 3 ἄρκτος ἔστω H N τοῦτο δ᾿ ἐναντία N1 μεσημβρία ex μεσιμβρία corr. J1 ‖ 4 θερινή] (θ- in ras. 3 litt. F1) ‖ τὸ alterum —χειμερινή (5) om. F1 ‖ ᾧ οὗ E 𝔚 N: ὃ Frec. ‖ 5 δυσμὴ θερινή] μ et θ in rass. E) ‖ τὸ ἐφ᾿ ὃ Frec. Δ] ζ Ecorr. χειμερινή] θερινὴ corr. E1 ‖ 6 ε δυσμὴ θερινὴ corr. E ‖ ἤχθω ex ἤχθω ἤχθω corr. N1 ‖ 7 γ in ras. 6 litt. N1 ‖ τοῦ om. N1 ‖ 8 ἐναντία κατὰ τόπον om. N ‖ 9 ἐπέχει F ‖ τὰ supra add. H1 ‖ 11 τὰ] καὶ τὰ N 12 τὸ om. 𝔐 ‖ 13 ναντίως 𝔄1 ‖  τούτω 𝔄 ‖ 14 καὶ habent Erec. 𝔚: ὁ καὶ Frec.: ὁ 𝔐 ‖ H] η. ἐν τοῦ η E1 ‖ 15 ἐναντίος] (-ος in ras. E) ἀπὸ] ὁ ἀπὸ] 𝔐 ‖ 16 μεσιμβρία J ‖ τῷ] τὸ J1 𝔄1 ‖ 17 δὲ om. F αὕτη om. E1 ‖ 18 θερινή ex θερινηη corr. E1 ‖ τοῦ postea add. F1 ‖ πνέον E1 ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς χειμερινῆς, ἐναντίος δὲ τούτῳ (κατὰ διάμετρον γὰρ κεῖται). ἀπὸ δὲ τοῦ Δ εὖρος· οὗτος γὰρ ἀπ᾿ ἀνατολῆς χειμερινῆς πνεῖ, γειτνιῶν τῷ νότῳ· διὸ καὶ πολλάκις εὐρόνοτοι λέγονται πνεῖν. ἐναντίος δὲ τούτῳ οὐχ ὁ ἀπὸ τοῦ Γ λίψ, ἀλλ᾿ ὁ ἀπὸ τοῦ Ε, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν ἀργέστην, οἱ δ᾿ ὀλυμπίαν, οἱ δὲ σκίρνα· οὗτος γὰρ ἀπὸ δυσμῆς θερινῆς πνεῖ, καὶ κατὰ διάμετρον αὐτῷ κεῖται μόνος. οὗτοι μὲν οὖν οἱ κατὰ διάμετρόν τε κείμενοι ἄνεμοι καὶ οἷς εἰσιν ἐναντίοι· ἕτεροι δ᾿ εἰσὶν καθ᾿ οὓς οὐκ ἔστιν ἐναντία πνεύματα. ἀπὸ μὲν γὰρ τοῦ ὃν καλοῦσι θρασκίαν· οὗτος γὰρ μέσος ἀργέστου καὶ ἀπαρκτίου· ἀπὸ δὲ τοῦ Κ ὃν καλοῦσιν μέσην· οὗτος γὰρ μέσος καικίου καὶ ἀπαρκτίου. ἡ δὲ τοῦ ΙΚ διάμετρος βούλεται μὲν κατὰ τὸν διὰ παντὸς εἶναι φαινόμενον, οὐκ ἀκριβοῖ δέ. ἐναντία δὲ τούτοις οὐκ ἔστι τοῖς πνεύμασιν, οὔτε τῷ μέσῃ (ἔπνει γὰρ ἄν τις ἐφ᾿ οὗ τὸ Μ· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον) 364a οὔτε τῷ I, τῷ θρασκίᾳ (ἔπνει γὰρ ἂν ἀπὸ τοῦ Ν· τοῦτο γὰρ κατὰ διάμετρον τὸ σημεῖον, εἰ μὴ ἀπ᾿ αὐτοῦ καὶ ἐπ᾿ ὀλίγον πνεῖ τις ἄνεμος, ὃν καλοῦσιν οἱ περὶ τὸν τόπον ἐκεῖνον φοινικίαν). τὰ μὲν οὖν κυριώτατα καὶ διωρισμένα πνεύματα ταῦτ᾿ ἐστὶ καὶ τοῦτον τέτακται τὸν τρόπον· τοῦ δ᾿ εἶναι πλείους ἀνέμους ἀπὸ τῶν πρὸς ἄρκτον τόπων ἢ τῶν πρὸς μεσημβρίαν αἴτιον τό τε τὴν οἰκουμένην ὑποκεῖσθαι 19 ἀλλ᾿ ὁ] ἀλ᾿λ F ‖ τοῦ supra add. F1 ‖ Γ ex τρίτου corr. N1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E) ‖ χειμερινῆς χειμερινῆς πνεῖ Ε 𝔚 20 τούτῳ ex τούτων corr. E1 ‖ γὰρ om. κεῖται om. F ‖ ἀπὸ δὲ Op: ὁ δὲ ἀπὸ E 𝔚 ‖ 22 γεινιῶν E1 ‖ τῷ om. E 𝔚 ‖ λέγονται] πνέουσιν. οὕτω γὰρ λέγονται F ‖ 23 ἐναντίος] (-ς in ras. 4 vel 5 litt. Erec.) ‖ Γ supra add. H1 ‖ λίψ] (λ- in ras. Erec.) ‖ 24 ἀργέτην 𝔐1 F1 N: ἀργέστιν 𝔄 ‖ ὀλύμπιον H N ‖ οἱ (post ὀλυμπίαν) οἱς J1 ‖ 25 σκείρωνα J F 𝔐 𝔄1 ‖ δυσμῆς] δυσμῆς τὲ J ‖ 27 τε om. 𝔐 𝔄 F N (de H incertum) 28 πεύματα E1 ‖ γὰρ om. 𝔚 ‖ I in ras. 6 litt. N1 ‖ 29 ἀργέτου F H1(ut videtur) ἀρχέτου N ‖ ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ 30 ἀπὸ — ἀπαρκτίου (31) om. F1 ‖ η N ‖ μέσσην J E1 ‖ 31 ἀπαρκτίου] (post ι in E ras. unius litt.) ‖ τοῦ] τῶν 𝔄 ‖ 33 οὔτε τῷ] (Ap): οὐδὲ τῷ H1 N: οὔτε τῷ θρασκίᾳ οὔτε τῷ Ε 𝔚 Frec. Hcorr. m. 1 ‖ 34 μέσσῃ J E1(ut videtur): μεσσῆ 𝔄1 ‖ 364 a 1 τῷ (post I) om. 𝔚 ‖ ἔπνει γὰρ ἂν om. E 𝔚 ‖ 2 ἀπ᾿ ] ἀντ᾿ F1 ‖ 3 πνεῖ τις] (Ap): τις πνεῖ F: ἔστι τις E 𝔚 ‖ 5 τὸ δ᾿ F Nrec.: οὐδ᾿ N1 ‖ 6 ἄρκτον (post τ in E ras. unius litt.) ‖ 7 πρὸς supra add. E1: ex corr. F1 ‖ τε] γε 𝔐 ‖ ὑποκεῖσθαι] Nvar. ut videtur Nrec.: προσκεῖσθαι N1 πρὸς τοῦτον τὸν τόπον, καὶ ὅτι πολλῷ πλέον ὕδωρ καὶ χιὼν ἀπωθεῖται εἰς τοῦτο τὸ μέρος διὰ τὸ ἐκεῖνα ὑπὸ τὸν ἥλιον εἶναι καὶ τὴν ἐκείνου φοράν, ὧν τηκομένων εἰς τὴν γῆν καὶ θερμαινομένων ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τῆς γῆς ἀναγκαῖον πλείω καὶ ἐπὶ πλείω τόπον γίγνεσθαι τὴν ἀναθυμίασιν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν. ἔστι δὲ τῶν εἰρημένων πνευμάτων βορέας μὲν ὅ τ᾿ ἀπαρκτίας κυριώτατα, καὶ θρασκίας καὶ μέσης· ὁ δὲ καικίας κοινὸς ἀπηλιώτου καὶ βορέου· νότος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς ὁ ἀπὸ μεσημβρίας καὶ λίψ· ἀπηλιώτης δὲ ὅ τε ἀπ᾿ ἀνατολῆς ἰσημερινῆς καὶ ὁ εὖρος· ὁ δὲ φοινικίας κοινός· ζέφυρος δὲ ὅ τε ἰθαγενὴς καὶ ὁ ἀργέστης καλούμενος. ὅλως δὲ τὰ μὲν βόρεια τούτων καλεῖται, τὰ δὲ νότια· προστίθεται δὲ τὰ μὲν ζεφυρικὰ τῷ βορέᾳ (ψυχρότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ δυσμῶν πνεῖν), νότῳ δὲ τὰ ἀπηλιωτικά (θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπ᾿ ἀνατολῆς πνεῖν). διωρισμένων οὖν τῷ ψυχρῷ καὶ τῷ θερμῷ καὶ ἀλεεινῷ τῶν πνευμάτων οὕτως ἐκάλεσαν. θερμότερα μὲν τὰ ἀπὸ τῆς ἕω τῶν ἀπὸ δυσμῆς, ὅτι πλείω χρόνον ὑπὸ τὸν ἥλιόν ἐστι τὰ ἀπ᾿ ἀνατολῆς· τὰ δ᾿ ἀπὸ δυσμῆς ἀπολείπει τε θᾶττον καὶ πλησιάζει τῷ τόπῳ ὀψιαίτερον. οὕτω δὲ τεταγμένων τῶν ἀνέμων, δῆλον ὅτι ἅμα πνεῖν τοὺς μὲν ἐναντίους οὐχ οἷόν τε (κατὰ διάμετρον γάρ· ἅτερος οὖν παύσεται ἀποβιασθείς), τοὺς δὲ μὴ οὕτως κειμένους πρὸς ἀλλήλους οὐδὲν κωλύει, οἷον τὸν Ζ καὶ Δ. διὰ 8 χιὼν] (-ι- in ras. E1): χειμὼν Nrec. 9 ἀποθεῖται J1 ‖ τοῦτον τὸν τόπον F εκειν E1: ἐκεῖνο Erec.: ἐκεῖνον corr. F1 ‖ 10 καὶ (post γῆν) om. E1 ‖ 12 δ αὐτὴν 𝔚 ‖ 14 κυριώτατος (sic enim) ante βορέας (13) coll. N ‖ θρασκίας] Ol: θρησκίας N1: θρασκέας F1: ὁ θρασκέας corr. F1: seq. in J F 𝔐 κοινὸς ἀργέστου (ἀργέτου F) ‖ 15 μέσης — καὶ om. J F1 𝔐: add. (vocabulo κοινὸς omisso) Fcorr. m. 1 ‖ μέσης] Ol: μέσου Cam. ‖ 16 ὁ om. F ‖ μεσημβρίαν J1 ‖ λίψ] (-ι- in ras. E): ὁ λίψ 𝔐 Fcorr. m. 1 ‖ 16—17 ὅ τε] ὅταν N1 ‖ 17 κονος E1 𝔚 18 ἀργέτης N1 ‖ 19 βόρεια τούτων κεῖται 𝔐: τούτων, βόρεια καλεῖται F: βόρεια καλεῖται τούτων 𝔚 ‖ 21 δυσμοῦ 𝔄1: δυσμῆς 𝔄rec. ‖ νότια δὲ E1 𝔚: τῷ δὲ νότῳ F ‖ 22 διὰ τὸ in ras. Erec.: τῷ 𝔚 ‖ ἀπ᾿ supra add. N1 ‖ 23 ψυχρῷ καὶ θερμῷ F: θερμῶ καὶ τῶ ψυχρῶ H N ‖ ἀλεεινῷ] τῶ ἀλεεινῶ N ‖ 24 ἐκάλεσαν] ἐκάλεσαν θερμότερα γὰρ διὰ τὸ ἀπὸ ἀνατολῆς πνεῖν F1 ‖ μὲν] δὲ E 𝔚 Ol τὰ] τὸ 𝔄1 τὰ ἀπὸ ἕω (sic enim) post δυσμῆς coll. F 25 πλείονα H N 26 ἀπολείπει τε] ἀπολείπεται J 𝔐𝔄: ἀπολείπει F1 ‖ πλησιάζει] (-ει in ras. J1) ‖ 29 του E1 ‖ οὕτω JF 𝔐 𝔄 H N ‖ 30 τὸ E 𝔚 𝔐corr. (?) F H N ‖ διὰ] καὶ διὰ 𝔐 τοῦτο ἅμα πνέουσιν ἐνίοτε ἀμφότεροι οὔριοι, ἐπὶ τὸ αὐτὸ σημεῖον, οὐκ ἐκ ταὐτοῦ οὐδὲ τῷ αὐτῷ πνεύματι. κατὰ δὲ τὰς ὥρας τὰς ἐναντίας οἱ ἐναντίοι μάλιστα πνέουσιν, οἷον περὶ 354b ἰσημερίαν τὴν μὲν ἐαρινὴν καικίας καὶ ὅλως τὰ ἐπέκεινα τροπῆς θερινῆς, περὶ δὲ τὴν μετοπωρινὴν λίβες, περὶ δὲ τροπὰς θερινὰς μὲν ζέφυρος, χειμερινὰς δὲ εὖρος. ἐπιπίπτουσι δὲ τοῖς ἄλλοις μάλιστα καὶ παύουσιν ἀπαρκτίαι καὶ θρασκίαι καὶ ἀργέσται· διὰ τὸ ἐγγυτάτω γὰρ τὴν ὁρμὴν αὐτῶν εἶναι πολλοί τε καὶ ἰσχυροὶ πνέουσι μάλιστα οὗτοι. διὸ καὶ αἰθριώτατοί εἰσι τῶν ἀνέμων· πνέοντες γὰρ ἐγγύθεν μάλιστα ἀποβιαζόμενοί τε τἆλλα πνεύματα παύουσι, καὶ ἀποφυσῶντες τὰ συνιστάμενα νέφη ποιοῦσιν αἰθρίαν, ἂν μὴ ψυχροὶ σφόδρα τύχωσιν ἅμα ὄντες. τότε δὲ οὐκ αἴθριοι· ἐὰν γὰρ ὦσι μᾶλλον ψυχροὶ ἢ μεγάλοι, φθάνουσι πηγνύντες ἢ προωθοῦντες. ὁ δὲ καικίας οὐκ αἴθριος, ὅτι ἀνακάμπτει εἰς αὑτόν· ὅθεν καὶ λέγεται ἡ παροιμία “ἕλκων ἐφ᾿ αὑτὸν ὥστε καικίας νέφος.” αἱ δὲ περιστάσεις γίγνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους κατὰ τὴν τοῦ ἡλίου μετάστασιν, διὰ τὸ κινεῖσθαι μάλιστα τὸ ἐχόμενον τῆς ἀρχῆς· ἡ δὲ ἀρχὴ οὕτω κινεῖται τῶν πνευμάτων ὡς ὁ ἥλιος. οἱ ἐναντίοι δὲ ἢ ταὐτὸ ποιοῦσιν ἢ ἐναντίον, οἷον ὑγροὶ λὶψ καὶ καικίας, ὃν ἑλλησποντίαν ἔνιοι καλοῦσιν, καὶ εὖρος, ὃν ἀπηλιώτην. ξηροὶ δὲ ἀργέστης καὶ εὖρος· ἀπ᾿ ἀρχῆς δὲ οὗτος ξηρός, τελευτῶν δὲ ὑδατώδης. νιφετώδης δὲ μέσης καὶ ἀπαρκτίας μάλιστα· 31 τοῦτο] τοῦτο καὶ F ‖ πνέουσιν] (ν prior in ras. E) ‖ οὔριαι E1 𝔚: εὖροι N1: οὗροι Nrec. ‖ 32 τὰς om. F ‖ 364 b 1 καικίαι E1 𝔚 ‖ 3 μὲν om. J ‖ δὲ χειμερινὰς E1 ‖ πίπτουσι E ‖ 4 μάλιστα τοῖς ἄλλοις N ‖ 5 ἀργέται F N ‖ 6 πολυ τε E1 ‖ μάλιστα πνέουσιν H N ‖ 7 ἐγγύθι corr. F1: ἐκεῖθεν 𝔚 ‖ μάλιστα ex μάλιστά τε corr. E1 ‖ 8 παύουσι πνεύματα F ‖ ἀποφυσσῶντες Erec. 𝔐 ‖ 9 ἂν om. E1 ‖ 10 σφόδρα om. F1 𝔚: ἄγαν 𝔐 ‖ ἅμα τύχωσιν 𝔄 F: τύχωσιν 𝔐 ‖ δὲ] γὰρ ‖ εθριοι E1 ‖ ἂν 𝔚 ‖ 11 ψυχροὶ μᾶλλον παρωθοῦντες N1 12 εἰς] ει E1 ‖ 13 καὶ om. F1 ‖ ἐφ᾿] πρὸς H ‖ ὥσπερ 𝔐 𝔄 F N Ecorr. 14 γίγνον E1: γίνονται μὲν Fcorr. H παυομένων H ‖ -παυομένων — κατὰ (15) om. N (cf. v. 15) ‖ 15 μετασιν E1: μετάστασιν. αἱ δὲ περιστάσεις γίνονται αὐτῶν καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους N1: μετάστασιν. καταπαυομένων εἰς τοὺς ἐχομένους corr. N1 ‖ 17 ὁ om. J ‖ 18 καὶ om. F1 ‖ 19 ελισποντίαν J ‖ ὃν ἀπηλιώτην del. F1 ‖ 20 ἀργέτης F1 N ‖ 21 νιφετώδης ex νηφετώδης corr. J1: (-ι- in ras. 𝔄1): νιφετώδεις Evar. 𝔐var. ‖ μέσσης J: μεσσῆς οὗτοι γὰρ ψυχρότατοι. χαλαζώδεις δὲ ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. καυματώδης δὲ νότος καὶ ζέφυρος καὶ εὖρος. νέφεσι δὲ πυκνοῦσι τὸν οὐρανὸν καικίας μὲν σφόδρα, λὶψ δὲ ἀραιοτέροις, καικίας μὲν διά τε τὸ ἀνακάμπτειν πρὸς αὑτὸν καὶ διὰ τὸ κοινὸς εἶναι βορέου καὶ εὔρου, ὥστε διὰ μὲν τὸ ψυχρὸς εἶναι πηγνὺς τὸν ἀτμίζοντα ἀέρα συνίστησι, διὰ δὲ τὸ τῷ τόπῳ ἀπηλιωτικὸς εἶναι ἔχει πολλὴν ὕλην καὶ ἀτμίδα ἣν προωθεῖ. αἴθριοι δὲ ἀπαρκτίας, θρασκίας, ἀργέστης· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται πρότερον. ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα οὗτοί τε καὶ ὁ μέσης· διὰ μὲν γὰρ τὸ ἐγγύθεν πνεῖν ψυχροί εἰσιν, διὰ δὲ τὸ ψυχρὸν ἀστραπὴ γίγνεται· ἐκκρίνεται γὰρ συνιόντων τῶν νεφῶν. διὸ καὶ ἔνιοι τῶν αὐτῶν τούτων χαλαζώδεις εἰσίν· ταχὺ γὰρ πηγνύουσιν. ἐκνεφίαι δὲ γίγνονται 365a μετοπώρου μὲν μάλιστα, εἶτα ἔαρος, καὶ μάλιστα ἀπαρκτίας καὶ θρασκίας καὶ ἀργέστης. αἴτιον δ᾿ ὅτι οἱ ἐκνεφίαι γίγνονται μάλιστα ὅταν τῶν ἄλλων πνεόντων ἐμπίπτωσιν ἕτεροι, οὗτοι δὲ μάλιστα ἐμπίπτουσιν τοῖς ἄλλοις πνέουσιν· ἡ δ᾿ αἰτία εἴρηται καὶ τούτου πρότερον. οἱ δ᾿ ἐτησίαι περιίστανται τοῖς μὲν περὶ δυσμὰς οἰκοῦσιν ἐκ τῶν ἀπαρκτίων εἰς θρασκίας καὶ ἀργέστας καὶ ζεφύρους (ὁ γὰρ ἀπαρκτίας ζέφυρός ἐστιν), ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τῆς ἄρκτου, τελευτῶντες δ᾿ εἰς τοὺς πόρρω· 22 χαλαζώδεις] Evar. Ol: χαλαζώδης E1 𝔚 ‖ θραισκίας J ‖ 23 ἀργέτης F1 N ‖ καυματώδεις 𝔐 𝔄 F H N Ol ‖ καὶ ζέ- marg. E1 ‖ 24 μὲν marg. E1 ‖ 25 ἀραιότερος J Evar.: ἀραιοτέρως F ‖ καικίας] καὶ καικίας 𝔐 𝔄 H ‖ 26 διὰ (2)] διὰ τὸ N ‖ 28 τὸ om. J F1: τῶ Frec. 29 αἴθριοι] (ι altera in ras. E1) ‖ ἀπαρκίας E1 ‖ θραισκίας J: καὶ θρασκίας καὶ F H N: om. E1 ‖ 30 ἀργέτης F N ‖ ἀστραπὰς δὲ ποιοῦσιν μάλιστα] ἀστραπαῖοι δὲ μάλιστα E 𝔚 Al (Ap): ἀστραπὰς δὲ μάλιστα ποιοῦσιν F ‖ 31 τε] γε F ‖ μέσσης J: μεσσῆς 𝔄1 ‖ ἐγγύθεν] ApIA: ἐκεῖθεν ApW ‖ 32 ψυχροί] ψυχρότεροι 𝔐 ‖ δὲ om. N ‖ 365 a 2 ἔαρος (ἔα- in ras. J1) ‖3 θραισκίας J ‖ ἀργέτης F N ‖ οἱ om. F ‖ ἐκνεφίαι] (-αι supra add. E1) ‖ 4 γίνονται (γ- in ras. m. 1) E ‖ τῶν om. E 𝔚 Ap ‖ πνεόντων] Ap: ἐκπνεόντων E 𝔚 ‖ ἐπειπείπτωσιν E1: ἐπιπίπτωσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ ἐπιπείπτουσιν E1: ἐπιπίπτουσιν Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ πνέοντες F1: (ν prior in ras. E1) 6 ἐτησίαι] (ἐ- in ras. E) τοῖς — ἐστιν (8) post πόρρω (9) coll. Th. ‖ 7 ἀπαρκτικῶν E ‖ θραισκίας J1 ‖ 8 ἀργέτας F N ‖ ἀπαρκτίας ζέφυρός ἐστιν] Ac: αρκτικος ζεφυρός ἐστιν E1: ἄρκτιος ζέφυρός ἐστιν 𝔚: ζέφυρος, ἀπαρκτίας ἐστίν 𝔐: ζέφυρος ἐστὶν ἀπαρκτίας 𝔄: ζέφυρος ἀρκτικός ἐστιν ci. Id.: (post ἀπαρκτίας lacunam stat. Th.) ‖ 9 -οι μὲν om. 𝔐1 ‖ τοὺς supra add. F1 τοῖς δὲ πρὸς ἕω περιίστανται μέχρι τοῦ ἀπηλιώτου. περὶ μὲν οὖν ἀνέμων, τῆς τε ἐξ ἀρχῆς αὐτῶν γενέσεως καὶ οὐσίας καὶ τῶν συμβαινόντων κοινῇ τε παθημάτων καὶ περὶ ἕκαστον, τοσαῦθ᾿ ἡμῖν εἰρήσθω.

7 περὶ δὲ σεισμοῦ καὶ κινήσεως γῆς μετὰ ταῦτα λεκτέον· ἡ γὰρ αἰτία τοῦ πάθους ἐχομένη τούτου τοῦ γένους ἐστίν. ἔστι δὲ τὰ παρειλημμένα μέχρι γε τοῦ νῦν χρόνου τρία καὶ παρὰ τριῶν. Ἀναξαγόρας τε γὰρ ὁ Κλαζομένιος καὶ πρότερον Ἀναξιμένης ὁ Μιλήσιος ἀπεφήναντο, καὶ τούτων ὕστερον Δημόκριτος ὁ Ἀβδηρίτης. Ἀναξαγόρας μὲν οὖν φησι τὸν αἰθέρα πεφυκότα φέρεσθαι ἄνω, ἐμπίπτοντα δ᾿ εἰς τὰ κάτω τῆς γῆς καὶ κοῖλα κινεῖν αὐτήν· τὰ μὲν γὰρ ἄνω συναληλεῖφθαι διὰ τοὺς ὄμβρους (ἐπεὶ φύσει γε ἅπασαν ὁμοίως εἶναι σομφήν), ὡς ὄντος τοῦ μὲν ἄνω τοῦ δὲ κάτω τῆς ὅλης σφαίρας, καὶ ἄνω μὲν τούτου ὄντος τοῦ μορίου ἐφ᾿ οὗ τυγχάνομεν οἰκοῦντες, κάτω δὲ θατέρου. πρὸς μὲν οὖν ταύτην τὴν αἰτίαν οὐδὲν ἴσως δεῖ λέγειν ὡς λίαν ἁπλῶς εἰρημένην· τό τε γὰρ ἄνω καὶ τὸ κάτω νομίζειν οὕτως ἔχειν ὥστε μὴ πρὸς μὲν τὴν γῆν πάντῃ φέρεσθαι τὰ βάρος ἔχοντα τῶν σωμάτων, ἄνω δὲ τὰ κοῦφα καὶ τὸ πῦρ, εὔηθες, καὶ ταῦθ᾿ ὁρῶντας τὸν ὁρίζοντα τὴν οἰκουμένην, ὅσην ἡμεῖς ἴσμεν, ἕτερον ἀεὶ γιγνόμενον μεθισταμένων, ὡς οὔσης κυρτῆς καὶ σφαιροειδοῦς· καὶ τὸ λέγειν μὲν ὡς διὰ τὸ μέγεθος ἐπὶ τοῦ ἀέρος μένειν, σείεσθαι δὲ 11 τῆς τε] τηστ (post τ superscriptam rasura unius litt.) J: καὶ τῆς F: τῆς H N ‖ 12 κοινῆ καὶ καθ᾿ ἕκαστον παθημάτων F ‖ ἕκαστα H N ‖ 13 τοαῦθ᾿ E1 ‖ 15 τοῦ (post τούτου) om. E1 ‖ ἔστι om. E ‖ 16 τὰ om. J ‖ παρειλλημμένα 𝔄1 ‖ γε] τε J: om. F: καὶ H: ante παρειλημμένα (γ- in ras. m. 1) coll. E: utrobique praebet 𝔚 ‖ 17 ἀναξαγόρα E1 ‖ τε om. 𝔐 𝔄 H N: μὲν F ‖ κλαζομένιος (post κ in E ras. unius litt.) ‖ πρότερος E F ‖ 18 ὕστερος E 𝔚 ‖ 19 ἀβδηρείτης (antecedit rasura 2 litt.) E1: αὐδηρίτης N ‖ 21 καὶ om. Frec. 𝔐 𝔄 Ap: καὶ τὰ Ald. ‖ τὰ — σομφήν (23) interclusionem distingui Th. ‖ συναληλίφθαι Ecorr. 𝔚 Fcorr.m. 1 Nrec.: quid habuerit N1, incertum ‖ 22 τε 𝔐 ‖ πᾶσον E 𝔚 ‖ 23 lacunam suspicatur Th. ‖ κάτω marg. E1 ‖ 25 δὲ om. E1 ‖ 26 λέγειν δεῖ 𝔐 𝔄corr.m.1: λέγειν δὴ 𝔄1 27 τὸ] Ap: om. E ‖ μὴ del. N1 ‖ μὲν om. E 𝔚 F 28 φέρεσθαι πάντα F: κάτω φέρεσθαι Ecorr. (κάτω φ- in ras.) 𝔚 ‖ τὰ] τὸ 𝔚 ‖ 29 ὁρῶντες 𝔐 H1 ‖ 30 ὅσυν E1 ‖ αἰεὶ 𝔚 ‖ 31 μεθιστάμενον 𝔚 ‖ κυρτοῦς N ‖ σφαιροειδοῦς ex ροειδοῦς corr. E1 ‖ 32 ἐπὶ] ὠδὶ 𝔐: ἀεὶ 𝔄 ‖ μένει J1 𝔐 𝔄 H N ‖ σίεσθαι E1 φάσκειν τυπτομένην κάτωθεν ἄνω δι᾿ ὅλης. πρὸς δὲ τούτοις οὐδὲν ἀποδίδωσι τῶν συμβαινόντων περὶ τοὺς σεισμούς· οὔτε γὰρ χῶραι οὔτε ὧραι αἱ τυχοῦσαι μετέχουσι τούτου τοῦ πάθους. Δημόκριτος δέ φησι πλήρη τὴν γῆν ὕδατος οὖσαν, καὶ πολὺ 365b δεχομένην ἕτερον ὄμβριον ὕδωρ, ὑπὸ τούτου κινεῖσθαι· πλείονός τε γὰρ γιγνομένου διὰ τὸ μὴ δύνασθαι δέχεσθαι τὰς κοιλίας ἀποβιαζόμενον ποιεῖν τὸν σεισμόν, καὶ ξηραινομένην ἕλκουσαν εἰς τοὺς κενοὺς τόπους ἐκ τῶν πληρεστέρων τὸ μεταβάλλον ἐμπῖπτον κινεῖν. Ἀναξιμένης δέ φησιν βρεχομένην τὴν γῆν καὶ ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τούτων τῶν ἀπορρηγνυμένων κολωνῶν ἐμπιπτόντων σείεσθαι· διὸ καὶ γίγνεσθαι τοὺς σεισμοὺς ἔν τε τοῖς αὐχμοῖς καὶ πάλιν ἐν ταῖς ἐπομβρίαις· ἔν τε γὰρ τοῖς αὐχμοῖς, ὥσπερ εἴρηται, ξηραινομένην ῥήγνυσθαι, καὶ ὑπὸ τῶν ὑδάτων ὑπερυγραινομένην διαπίπτειν. ἔδει δὲ τούτου συμβαίνοντος ὑπονοστοῦσαν πολλαχῇ φαίνεσθαι τὴν γῆν. ἔτι δὲ διὰ τίν᾿ αἰτίαν περὶ τόπους τινὰς πολλάκις γίγνεται τοῦτο τὸ πάθος οὐδεμιᾷ διαφέροντας ὑπερβολῇ τοιαύτῃ παρὰ τοὺς ἄλλους; καίτοι ἐχρῆν. ὅλως δὲ τοῖς οὕτως ὑπολαμβάνουσιν ἀναγκαῖον ἧττον ἀεὶ τοὺς σεισμοὺς φάναι γίγνεσθαι, καὶ τέλος παύσασθαί ποτε σειομένην· τὸ γὰρ σαττόμενον τοιαύτην ἔχει φύσιν. ὥστ᾿ εἰ τοῦτ᾿ ἀδύνατον, δῆλον ὅτι ἀδύνατον καὶ ταύτην εἶναι τὴν αἰτίαν.

9 περὶ δὲ ἀστραπῆς καὶ βροντῆς, ἔτι δὲ περὶ τυφῶνος καὶ πρηστῆρος καὶ κεραυνῶν λέγωμεν· καὶ γὰρ τούτων τὴν αὐτὴν ἀρχὴν ὑπολαβεῖν δεῖ πάντων. τῆς γὰρ ἀναθυμιάσεως, ὥσπερ εἴπομεν, οὔσης διττῆς, τῆς μὲν ὑγρᾶς τῆς δὲ ξηρᾶς, καὶ τῆς συγκρίσεως ἐχούσης ἄμφω ταῦτα δυνάμει καὶ συνισταμένης εἰς νέφος, ὥσπερ εἴρηται πρότερον, ἔτι δὲ πυκνοτέρας τῆς συστάσεως τῶν νεφῶν γιγνομένης πρὸς 28 τοιοῦτος σεισμός ex τοιοῦτον σεισμόν corr. E1 ‖ 29 λίκνοις] λίμνις (ut videtur) N1 ‖ ἀναβραττομένων] (post ω in E ras. unius litt.) ‖ 3Ο γινομένου N ‖ τε om. E 𝔚 ‖23 31 τὸ supra add. F1 ‖ φλεγραῖον] (-εγ- in ras. E) ‖ πέδον H N ‖ 33 ποντίοις H ‖ γίγνονται σεισμοὶ] (Ap): γίγνεται σεισμὸς E 𝔚 N: γίνονται σεισμ F γείων E1: προσγαίων 𝔐 ‖ 34 καταψύχει] Ap; ἀναψύχει E 𝔚 ‖ 35 καὶ οὐ σείεται post πνευμάτων (369 a 1) colI. N ‖ σείεται ex σίεται corr. E1 ‖ 369 a 1 τὸ supra add. J1 ‖ 3 ἐγγὺς δὲ F ‖ 4 ἠπείορου (1)] ἡπέρου E1 ‖ εἰσιν om. E1 ‖ 5 μεικρότητα E1: σμικρότητα 𝔐 F ‖ ποντίας] AcI: ποντίους H N AcWA ‖ 6 post τυγχάνουσιν in J ras. 3 vel 4 litt. ‖ 7 φύσις] φύσις αὐτῶν 𝔄 F H N (Ap) ‖ 8 τίν᾿] τὴν E1 ‖ συμβαινόν E1 ‖ 9 αὐτου ηρηται E1 ‖ 11 πρηστῆρος] περὶ πρηστῆρος F ‖ 12 ἀρχὴν om. E1 ‖ ὑπολαβεῖν Ap: ὑπολαμβάνειν E 𝔚 ‖ πάντων δεῖ E 𝔚 ‖ 14 ἄμφω supra add. F1 ‖ 16 τῶν νεφῶν τῆς γιγνομένης 𝔚: οὔσης τῶν νεφῶν F1: γιγνομένης τῶν νεφῶν corr. F1 τὸ ἔσχατον πέρας (ᾗ γὰρ ἐκλείπει τὸ θερμὸν διακρινόμενον εἰς τὸν ἄνω τόπον, ταύτῃ πυκνοτέραν καὶ ψυχροτέραν ἀναγκαῖον εἶναι τὴν σύστασιν· διὸ καὶ οἱ κεραυνοὶ καὶ οἱ ἐκνεφίαι καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα φέρεται κάτω, καίτοι πεφυκότος ἄνω τοῦ θερμοῦ φέρεσθαι παντός· ἀλλʼ εἰς τοὐναντίον τῆς πυκνότητος ἀναγκαῖον γίγνεσθαι τὴν ἔκθλιψιν, οἷον οἱ πυρῆνες οἱ ἐκ τῶν δακτύλων ἐκπηδῶντες· καὶ γὰρ ταῦτα βάρος ἔχοντα φέρεται πολλάκις ἄνω)· ἡ μὲν οὖν ἐκκρινομένη θερμότης εἰς τὸν ἄνω διασπείρεται τόπον· ὅση δʼ ἐμπεριλαμβάνεται τῆς ξηρᾶς ἀναθυμιάσεως ἐν τῇ μεταβολῇ ψυχομένου τοῦ ἀέρος, αὕτη συνιόντων τῶν νεφῶν ἐκκρίνεται, βίᾳ δὲ φερομένη καὶ προσπίπτουσα τοῖς περιεχομένοις νέφεσι ποιεῖ πληγήν, ἧς ὁ ψόφος καλεῖται βροντή. γίγνεται δʼ ἡ πληγὴ τὸν αὐτὸν τρόπον, ὡς παρεικάσαι μείζονι μικρὸν πάθος, τῷ ἐν τῇ φλογὶ γιγνομένῳ ψόφῳ, ὃν καλοῦσιν οἱ μὲν τὸν Ἥφαιστον γελᾶν, οἱ δὲ τὴν Ἑστίαν, οἱ δʼ ἀπειλὴν τούτων. γίγνεται δʼ ὅταν ἡ ἀναθυμίασις εἰς τὴν φλόγα συνεστραμμένη φέρηται, ῥηγνυμένων καὶ ξηραινομένων τῶν ξύλων· οὕτως γὰρ καὶ ἐν τοῖς νέφεσι ἡ γιγνομένη τοῦ πνεύματος ἔκκρισις πρὸς τὴν πυκνότητα τῶν νεφῶν ἐμπίπτουσα 369b ποιεῖ τὴν βροντήν. παντοδαποὶ δὲ ψόφοι διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τε γίγνονται τῶν νεφῶν καὶ διὰ τὰς μεταξὺ κοιλίας, ᾗ τὸ συνεχὲς ἐκλείπει τῆς πυκνότητος. ἡ μὲν οὖν βροντἡ τοῦτʼ ἔστι, καὶ γίγνεται διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν· τὸ δὲ πνεῦμα τὸ 17-24 interclusionem distinxit Bon. ‖ 17 ἢ 𝔐 𝔄1 ‖ 20 καίτοι] Ap: καίπερ J F 𝔐 𝔄 H N ‖ πεφυκότος (ο prior ex corr. E1) ‖ 21 τοῦ θερμοῦ ἄνω φέρεσθαι διὰ παντός F ‖ εἰς] (-ς in ras. E) ‖ 22 πυκνώσεως J F ‖ 23 πυρρῆνες E ‖ πηδῶντες E 𝔚 ‖ 24 ἐκκρινομένην E1 ‖ 25 διασπιραται (ut videtur) E1: διακρίνεται F1 ‖ ἐνπεριλαμβάνεται E1 ‖ 26 post ἀναθυμιάσεως virgulam ponit Th., post ἀέρος (27) del. ‖ 29 ἦς ex αἷς (ut videtur) corr. F1 ‖ 30 τὸν αὐτὸν τρόπον ἡ πληγὴ F ‖ τρόπον om. E1 ‖ ὥσπερ εἰκάσαι E 𝔚 N: ὤσπερ εἰκάσει H: ὡς εἰκάσαι ci. Th. ‖ 31 τῶν E1 ‖ φλογεὶ E1 ‖ ψόφῳ om. 𝔚 ‖ ὃ J F1 ‖ 32 γενᾶν N1 ‖ γεστίαν (ut videtur) E1 ‖ ἀπειλὶν E1 ‖ 33 ἡ in ras. 3 litt. E1 ‖ ἀναθυμιας E1 ‖ 34 συνεστραμμη E1 ‖ 35 οὕτως ex οὖτος corr. E1: οὕτω J F 𝔐 𝔄 H N ‖ ἡ γιγνομένη] Ap: γιγνομένη ἡ 𝔚 ‖ 36 ἐμπίπτουσα] Ap: εἰσπίπτουσα E 𝔚 Fcorr. m.1: om. F1 ‖ 369 b 1 ψόφοι] οἱ ψόφοι E 𝔚 H ‖ 2 τε om. 𝔐 𝔄 ‖ διὰ om. H N ‖ ἢ 𝔄1: om. E ‖ 3 ἐκλιπειν E1: ἐκλείπειν Erec. 𝔚 ‖ πυκνότης E1 ‖ 4 διὰ supra add. F1 ἐκθλιβόμενον τὰ πολλὰ μὲν ἐκπυροῦται λεπτῇ καὶ ἀσθενεῖ πυρώσει, καὶ τοῦτʼ ἔστιν ἣν καλοῦμεν ἀστραπήν, ᾗ ἂν ὥσπερ ἐκπῖπτον τὸ πνεῦμα χρωματισθὲν ὀφθῇ. γίγνεται δὲ μετὰ τὴν πληγὴν καὶ ὕστερον τῆς βροντῆς· ἀλλὰ φαίνεται πρότερον διὰ τὸ τὴν ὄψιν προτερεῖν τῆς ἀκοῆς. δηλοῖ δʼ ἐπὶ τῆς εἰρεσίας τῶν τριήρων· ἤδη γὰρ ἀναφερόντων πάλιν τὰς κώπας ὁ πρῶτος ἀφικνεῖται ψόφος τῆς κωπηλασίας. καίτοι τινὲς λέγουσιν ὡς ἐν τοῖς νέφεσιν ἐγγίγνεται πῦρ· τοῦτο δʼ Ἐμπεδοκλῆς μέν φησιν εἶναι τὸ ἐμπεριλαμβανόμενον τῶν τοῦ ἡλίου ἀκτίνων, Ἀναξαγόρας δὲ τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος, ὃ δὴ ἐκεῖνος καλεῖ πῦρ κατενεχθὲν ἄνωθεν κάτω. τὴν μὲν οὖν διάλαμψιν ἀστραπὴν εἶναι τὴν τούτου τοῦ πυρός, τὸν δὲ ψόφον ἐναποσβεννυμένου καὶ τὴν σίξιν βροντήν, ὡς καθάπερ φαίνεται καὶ γιγνόμενον οὕτως καὶ πρότερον τὴν ἀστραπὴν οὖσαν τῆς βροντῆς. ἄλογος δὲ καὶ ἡ τοῦ πυρὸς ἐμπερίληψις, ἀμφοτέρως μέν, μᾶλλον δʼ ἡ κατάσπασις τοῦ ἄνωθεν αἰθέρος. τοῦ τε γὰρ κάτω φέρεσθαι τὸ πεφυκὸς ἄνω δεῖ λέγεσθαι τὴν αἰτίαν, καὶ διὰ τὶ ποτε τοῦτο γίγνεται κατὰ τὸν οὐρανὸν ὅταν ἐπινέφελον ᾖ μόνον, ἀλλʼ οὐ συνεχῶς οὕτως· αἰθρίας δὲ οὔσης οὐ γίγνεται. τοῦτο γὰρ παντάπασιν ἔοικεν εἰρῆσθαι προχείρως. ὁμοίως δὲ καὶ τὸ τὴν ἀπὸ τῶν ἀκτίνων θερμότητα φάναι τὴν ἀπολαμβανομένην ἐν τοῖς νέφεσιν εἶναι τούτων αἰτίαν οὐ πιθανόν· καὶ γὰρ οὗτος ὁ λόγος ἀπραγμόνως εἴρηται λίαν· ἀποκεκριμένον τε γὰρ ἀναγκαῖον εἶναι τὸ αἴτιον ἀεὶ καὶ ὡρισμένον, τό τε τῆς βροντῆς καὶ τῆς ἀστραπῆς καὶ τῶν 5 ἀσθενῆ N ‖ 6 ἢ 𝔄1 ‖ 8 καὶ om. E 𝔚 ‖ βροντῆς (βρον- in ras. 𝔄) ‖ 9 δ᾿] δὲ καὶ N ‖ 1Ο κώπας] ἀκώπας N1 ‖ 11 ἀφικνεῖται ex ἀφεικνεῖται corr. E1: ex ἀφικνεῖται πρῶτος ἀφικνεῖ corr. N1 ‖ καίτοι—τἆλλα (370 a 32) codici 𝔄 deest 13 μέν] φαμεν E1 ‖ ἐνπεριλαμβανόμενον E1; ἐμπεριεχόμενον F1 ‖ 14 δὴ] δεῖ ex δὲ corr. F1 ‖ κεῖνοε E1: κἀκεῖνος F ‖ 16 τοῦ τοιούτου πυρὸς ἀστραπὴν εἶναι F ‖ τὴν om. E1 F ‖ τοῦ om. N ‖ ἐναποσβεννύμενον 𝔐: post σίξιν (17) coll. ‖ 18 καὶ (ante γιγνόμενον) om. N1 ‖ οὕτω J F 𝔐 H N ‖ οὖσαν τὸν ἀστραπὴν 𝔐 F H N ‖ 19 καὶ] καὶ ἀμφοτέρως μὲν E1 𝔚: om. Ecorr. ‖ 21 τοῦ] τὸ J ‖ 23 ἐπινέφελον ex ἐπὶ νεφέλων (ut videtur) corr. H1: ἐπινέφελον μὲν F ἀλλʼ οὐ om. H N1 ‖ δὲ om. J F1 ‖ 25 δὲ om. 𝔐 ‖ τὸ postea add. F1: (sequitur in E rasura unius litt.) ἀκτίνων] (ἀ supra add. J1) ‖ 26 τούτων] (post υ in E ras. unius litt.) ‖ 29 τό τε τῆς βροντῆς καὶ τὸ τῆς J: τῆς βροντῆς καὶ τῆς N: τῆς τε βροτῆς καὶ E1: τῆς τε βροντῆς καὶ Ecorr. 𝔚: τῆς τε βροντῆς καὶ τῆς Mor. (Ap) ἄλλων τῶν τοιούτων, καὶ οὕτω γίγνεσθαι. τοῦτο δὲ διαφέρει πλεῖστον· ὅμοιον γὰρ κἂν εἴ τις οἴοιτο τὸ ὕδωρ καὶ τὴν χιόνα καὶ τὴν χάλαζαν ἐνυπάρχοντα πρότερον ὕστερον ἐκκρίνεσθαι καὶ μὴ γίγνεσθαι, οἷον ὑπὸ χεῖρα ποιούσης ἀεὶ τῆς συγκρίσεως ἕκαστον αὐτῶν· ὡσαύτως γὰρ ἐκεῖνά τε συγκρίσεις καὶ ταῦτα διακρίσεις ὑποληπτέον εἶναι, ὥστʼ εἰ θάτερα τούτων μὴ γίγνεται ἀλλʼ ἔστι, περὶ ἀμφοτέρων ὁ αὐτὸς ἀρμόσει 370a λόγος. τήν τʼ ἐναπόληψιν τὶ ἂν ἀλλοιότερον λέγοι τις ἢ καθάπερ ἐν τοῖς πυκνοτέροις; καὶ γὰρ τὸ ὕδωρ ὑπὸ τοῦ ἡλίου καὶ τοῦ πυρὸς γίγνεται θερμόν· ἀλλʼ ὅμως ὅταν πάλιν συνίη καὶ ψύχηται τὸ ὕδωρ πηγνύμενον, οὐδεμίαν συμβαίνει γίγνεσθαι τοιαύτην ἔκπτωσιν οἵαν ἐκεῖνοι λέγουσιν. καίτοι γʼ ἐχρῆν κατὰ λόγον τοῦ μεγέθους τὴν ζέσιν ποιεῖν τὸ ἐγγιγνόμενον πνεῦμα ὑπὸ τοῦ πυρός, ἣν οὔτε δυνατὸν ἐνυπάρχειν πρότερον, οὔτʼ ἐκεῖνοι τὸν ψόρον ζέσιν ποιοῦσιν ἀλλὰ σίξιν· ἔστι δὲ καὶ ἡ σίξις μικρὰ ζέσις· ᾗ γὰρ τὸ προσπῖπτον κρατεῖ σβεννύμενον, ταύτῃ ζέον ποιεῖ τὸν ψόφον. εἰσὶ δέ τινες οἳ τὴν ἀστραπήν, ὥσπερ καὶ Κλείδημος, οὐκ εἶναί φασιν ἀλλὰ φαίνεσθαι, παρεικάζοντες ὡς τὸ πάθος ὅμοιον ὂν καὶ ὅταν τὴν θάλαττάν τις ῥάβδῳ τύπτῃ· φαίνεται γὰρ τὸ ὕδωρ ἀποστίλβον τῆς νυκτός· οὕτως ἐν τῇ νεφέλη ῥαπιζομένου τοῦ ὑγροῦ τὴν φάντασιν τῆς λαμπρότητος εἶναι τὴν ἀστραπήν. οὗτοι μὲν οὖν οὔπω συνήθεις ἦσαν ταῖς περὶ τῆς ἀνακλάσεως δόξαις, ὅπερ αἴτιον δοκεῖ τοῦ τοιούτου πάθους εἶναι· φαίνεται 30 τῶν ex τὸ corr. N1: om. E1 ‖ γίγνεσθαι] μὴ γίνεσθαι ci. Th. ‖ 31 ὅμοιον ex ὅμοι-ον corr. E1 ‖ κἂν om. Ε1 ‖ 32 ἐνυπάρχοντα] μὲν ὑπάρχοντα 𝔚 ‖ ἀκκρείνεσθαι E1 ‖ 33 ποιούση E1 ‖ αἰεὶ F ‖ 25 καὶ ταῦτα διακρίσεις om. E1 ‖ ὑπολειπτέον ‖ J1 36 ὁ om. E1 ‖ 370 a 1 ἐναπόληψιν] (Ap): ἐναπόλειψιν 𝔐1: ἀπόληφψιν E 𝔚 ‖ ἀλλοιότερον] (Ap): ἄλλο ἕτερον E1 (ut videtur) 𝔚 ‖ λεγ΄ F ‖ 4 συνι E1 ‖ 5 οἵαν] ὤσπερ E 𝔚: ὁποίαν Ap ‖ 6 τὴν] Al: τὴν δὲ E 𝔚1 (ut videtur) F1 (ut videtur) ‖ ποιεῖν] Al: ποιεῖ E1 𝔚1: ἐμποιεῖν F ‖ 8 τὸν ψόφον] ψοφον E1: τὴν F1 (vide infra) ‖ ποιοῦσιν] ποιοῦσι ψόφον F1 (vide supra) ‖ 9 ἡ σίξις καὶ N ‖ κρατεῖται J F1 ‖ 1Ο σβεννύν ci. Th. ‖ post ταύτῃ in J ras. unius litt. ‖ τινὲς post ἀστραπὴν (11) coll. F ‖ 11 κλείδιμος N ‖ φησὶν E ‖ 13 τὴν] Ap: om. E 𝔅 ‖ θάλασσαν F ‖ ῥάβδῳ τις 𝔐 F N ‖ 14 οὕτως] οὕτως καὶ F ‖ 15 φάντασιν] (ν altera in ras. unius litt. J1): φαντασίαν E 𝔚 H N ‖ ἀστραπήν] (-π- in ras. E) ‖ 16 οὖν om. 𝔚 ‖ 17 δοκεῖ post εἷναι coll. F γὰρ τὸ ὕδωρ στίλβειν τυπτόμενον ἀνακλωμένης ἀπʼ αὐτοῦ τῆς ὄψεως πρός τι τῶν λαμπρῶν. διὸ καὶ γίγνεται μᾶλλον τοῦτο νύκτωρ· τῆς γὰρ ἡμέρας οὐ φαίνεται διὰ τὸ πλέον ὂν τὸ φέγγος τὸ τῆς ἡμέρας ἀφανίζειν. τὰ μὲν οὖν λεγόμενα περὶ βροντῆς τε καὶ ἀστραπῆς παρὰ τῶν ἄλλων ταῦτʼ ἐστί, τῶν μὲν ὅτι ἀνάκλασις ἡ ἀστραπή, τῶν δʼ ὅτι πυρὸς μὲν ἡ ἀστραπὴ διάλαμψις, ἡ δὲ βροντὴ σβέσις, οὐκ ἐγγιγνομένου παῤ ἕκαστον πάθος τοῦ πυρὸς ἀλλʼ ἐνυπάρχοντος. ἡμεῖς δέ φαμεν τὴν αὐτὴν εἶναι φύσιν ἐπὶ μὲν τῆς γῆς ἄνεμον, ἐν δὲ τῇ γῇ σεισμόν, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι βροντήν· πάντα γὰρ εἶναι ταῦτα τὴν οὐσίαν ταὐτόν, ἀναθυμίασιν ξηράν, ἣ ῥέουσα μέν πως ἄνεμός ἐστιν, ὡδὶ δὲ ποιεῖ τοὺς σεισμούς, ἐν δὲ τοῖς νέφεσι μεταβάλλουσα διακρινομένη, συνιόντων καὶ συγκρινομένων αὐτῶν εἰς ὕδωρ, βροντάς τε καὶ ἀστραπὰς καὶ πρὸς τούτοις τἆλλα τὰ τῆς αὐτῆς φύσεως τούτοις ὄντα. καὶ περὶ μὲν βροντῆς εἴρηται καὶ ἀστραπῆς.

2 περὶ δὲ ἅλω καὶ ἴριδος, τὶ τε ἑκάτερον καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν γίγνεται, λέγωμεν, καὶ περὶ παρηλίων καὶ ῤάβδων· καὶ γὰρ ταῦτα γίγνεται πάντα διὰ τὰς αὐτὰς αἰτίας ἀλλήλοις. πρῶτον δὲ δεῖ λαβεῖν τὰ πάθη καὶ τὰ συμβαίνοντα περὶ ἕκαστον αὐτῶν. τῆς μὲν οὖν ἅλω φαίνεται πολλάκις κύκλος ὅλος, καὶ γίγνεται περὶ ἥλιον καὶ σελήνην καὶ περὶ τὰ λαμπρὰ τῶν ἄστρων, ἔτι δʼ οὐδὲν ἧττον νυκτὸς ἢ ἡμέρας καὶ περὶ μεσημβρίαν ἢ δείλην· ἔωθεν δʼ ἐλαττονάκις καὶ περὶ δύσιν. τῆς δʼ ἴριδος οὐδέποτε γίγνεται κύκλος οὐδὲ μεῖζον ἡμικυκλίου τμῆμα· καὶ δύνοντος μὲν καὶ ἀνατέλλοντος ἐλαχίστου μὲν κύκλου, μεγίστη δʼ ἡ ἁψίς, αἰρομένου δὲ μᾶλλον κύκλου μὲν μείζονος, ἐλάττων δʼ ἡ ἁψίς· καὶ μετὰ μὲν τὴν μετοπωρινὴν ἰσημερίαν, ἐν ταῖς βραχυτέραις ἡμέραις, πᾶσαν ὥραν γίγνεται τῆς ἡμέρας, ἐν δὲ ταῖς θεριναῖς οὐ γίγνεται περὶ μεσημβρίαν. οὐδὲ δὴ δυοῖν πλείους ἴριδες οὐ γίγνονται ἅμα. τούτων δὲ τρίχρως μὲν ἐκατέρα, καὶ τὰ 372a χρώματα ταὐτὰ καὶ ἴσα τὸν ἀριθμὸν ἔχουσιν ἀλλήλαις, 13 παρατάξη E ‖ 14 ἔκαυσε H N ‖ 15 πριστήρων E1: περὶ πρηστήρων J 𝔐 𝔅 ‖ τε om. F ‖ 16 ὅτι διότι Erec. 𝔚 ‖ 17 πάντων om. H N ‖ 18 ἅλω] τῆς ἅλω corr. F1 ‖ ἴριδος] (ι prior in ras. E1) τίν᾿] (-ιν in ras. E) ‖ 19 περὶ om. 𝔚 ‖ 2Ο αὐτὰς ex προειρημένας corr. F1 ‖ 21 λαβεῖν δεῖ F: δεῖ λαμβάνειν E ‖ συμβαίνον E1 ‖ 22 οὗν om. N ‖ πολλάκι J ‖ 23 κύκλος] ὁ κύκλος 𝔚 ‖ περὶ ὑπὸ Fvar. ‖ ἥλιον] (η- ex corr. F1) ‖ 24 περὶ] τὰ περὶ J1: ὑπὸ var. F ‖ δ᾿ om. E ‖ 25 περὶ μεσημβρίαν ἢ δείλην] (-λ- in ras. 2 litt., ν altera in ras. 2 litt. E): μεσημβρίας ἢ δείλης J F 𝔐 𝔅: μεσημβρίας οὔσης καὶ δείλης Ap ‖ εἴωθεν E: ἕωθε 𝔚 ‖ ἐλαττονάκις] Ap: ἔλαττον J F 𝔐 𝔅 ‖ 26 ἵριδος (ι altera ex corr. E1) ‖ 27 μιζον E1 ‖ τμῆμα ex τμιμα corr. E1 ‖ ἡλίου initio in textu adfuisse suspicatur Id. ‖ 28 δʼ om. H N ‖ αἰρομένου ex αἰρουμένου corr. E1: αἰρομένου F ‖ 29 μείζονος ex μίζονος corr. E1 ‖ ἐλάττων ex ελατω corr. E1 ‖ δʼ om. 𝔅1 H N 𝔚 ‖ 30 μετὰ] περὶ E ‖ μὲν post ἐν coll. N ‖ τὴν ex corr. F1 ‖ μετοπωρινόν] Ap: μετωπορινὴν J: ὀπωρινὴν E N ‖ βραχυτέραι E1: βραχυτάταις H ‖ 32 post μεσημβρίαν in J ras. litterarum 42-45 δὴ om. J F E 𝔚 ‖ δυεῖν H ‖ πλείους ex πλίους corr. E1 ‖ ἴριδαι 𝔚1 ‖ 33 οὐ om. E 𝔚1 𝔅corr. F H N ‖ τριχῶς J 1 E1 𝔚: τρίχροος 𝔚 F1 ‖ καὶ τὰ] τὰ δὲ F ἀμυδρότερα δʼ ἐν τῇ ἐκτὸς καὶ ἐξ ἐναντίας κείμενα κατὰ τὴν θέσιν· ἡ μὲν γὰρ ἐντὸς τὴν πρώτην ἔχει περιφέρειαν τὴν μεγίστην φοινικίαν, ἡ δʼ ἔξωθεν τὴν ἐλαχίστην μὲν ἐγγύτατα δὲ πρὸς ταύτην, καὶ τὰς ἄλλας ἀνάλογον. ἔστι δὲ τὰ χρώμματα ταῦτα ἅπερ μόνα σχεδὸν οὐ δύνανται ποιεῖν οἱ γραφεῖς· ἔνια γὰρ αὐτοὶ κεραννύουσι, τὸ δὲ φοινικοῦν καὶ πράσινον καὶ ἁλουργὸν οὐ γίγνεται κεραννύμενον· ἡ δὲ ἶρις ταῦτʼ ἔχει τὰ χρώματα. τὸ δὲ μεταξὺ τοῦ φοινικοῦ καὶ πρασίνου φαίνεται πολλάκις ξανθόν. παρήλιοι δὲ καὶ ῥάβδοι γίγνονται ἐκ πλαγίας αἰεὶ καὶ οὔτʼ ἄνωθεν οὔτε πρὸς τῆς γῆς οὔτʼ ἐξ ἐναντίας, οὐδὲ δὴ νύκτωρ, ἀλλʼ ἀεὶ περὶ τὸν ἥλιον, ἔτι δὲ ἢ αἰρομένου ἢ καταφερομένου· τὰ πλεῖστα δὲ πρὸς δυσμάς· μεσουρανοῦντος δὲ σπάνιον εἴ τι γέγονεν, οἶον ἐν βοσπόρῳ ποτὲ συνέπεσε· διʼ ὅλης γὰρ τῆς ἡμέρας συνανασχόντες δύο παρήλιοι διετέλεσαν μέχρι δυσμῶν. τὰ μὲν οὖν περὶ ἕκαστον αὐτῶν συμβαίνοντα ταῦτʼ ἐστίν· τὸ δʼ αἴτιον τούτων ἀπάντων ταὐτὸ· πάντα γὰρ ἀνάκλασις ταῦτʼ ἐστί, διαφέρουσι δὲ τοῖς τρόποις καὶ ἀφʼ ὧν, καὶ ὡς συμβαίνει γίγνεσθαι τὴν ἀνάκλασιν πρὸς τὸν ἥλιον ἢ πρὸς ἄλλο τι τῶν λαμπρῶν. καὶ μεθʼ ἡμέραν μὲν ἶρις γίγνεται, νύκτωρ δʼ ἀπὸ σελήνης, ὡς μὲν οἱ ἀρχαῖοι ᾤοντο, οὐκ ἐγίγνετο τοῦτο δʼ ἔπαθον διὰ τὸ σπάνιον· ἐλάνθανε γὰρ αὐτούς· γίγνεται 372a 2 ἀμυδρώτερα J1 𝔅1 ‖ δʼ ἐν τῆ] δὲ τῆς J F 𝔐 𝔅 ‖ ἐξ] ἀπ᾿ F ‖ κειμένη E1 𝔚 ‖ 3 τὴν (ante θέσιν) om. 𝔐 𝔅 ‖ 4 φοινικίαν] φοινικείαν. ἡ F ‖ ἐγγυτάτω ‖ 7 γραφῆς E1 ‖ κερανννύουσιν E1: κερανύουσι N1 ‖ ἀλοϋγρὸν E ‖ κεραννυμένων Erec. Fcorr. H N Ac ‖ 9 ἷρις] (ι prior in ras. E1) τὸ] τοῦ 𝔅 ‖ τοῦ φοινικοῦ] Ac: φοινικίου E1 𝔚 ‖ 1Ο πρσίνου 𝔅1: τοῦ τρασίνου H N ‖ δὲ] (δ- ex corr. 𝔅)1) ‖ 11 ἀεὶ J F 𝔐 𝔅 H N ‖ οὔτε] οὐδὲ H N ‖ 12 τῆ γῇ Ecorr. 𝔚 𝔐 𝔅corr. F H N ‖ οὔτʼ] οὐδὲ H N ‖ οὐδὲ νύκτωρ 𝔅; καὶ νύκτωρ ὁμοίως οὐδαμῶς F 13 ἢ αἰρομένου] ἐπαιρομένου J F 𝔐 𝔅: ἢ ἀνιόντος Ap ‖ ἢ καταφερομένου] ἢ καταφερομένου ἀεὶ J 𝔅: ἢ καταφαινομένου ἀεὶ 𝔐: ἀεὶ ἢ καταφερομένου F: ἢ πάλιν καταφερομένου Ap ‖ δὲ πλεῖστα H N ‖ 14 εἴ τι γέγονεν οἷον] τι γέγονεν οἷον E1 𝔚 Ncorr.: εἰ γέγονεν οἷσσ Ecorr. 𝔐 𝔅1 H1 (ut videtur) N1: γέγονεν οἷον F: om. J ‖ 15 βοοσπόρῳ F ‖ γὰρ supra add. J1 τῆς om. E 𝔚 ‖ συνανίσχοντες 𝔚 ‖ 16 διιτελεσαν N ‖ 17 περὶ] (π- ex corr. J1) ‖ ἔκαστα 𝔅1 ‖ συμβαίνοντα ex συμβαινον corr. E1 ‖ ταῦτʼ ταδʼ E ‖ 19 διαφέρει 𝔚 ‖ δὲ om. E1 ‖ 19-20 γίγνεσθαι τὴν ἀνάκλασιν] Ol: τὴν ἀνάκλασιν (ἀμάκλασιν E1) γίγνεσθαι E 𝔚 ‖ 21 ειρις E1 ‖ 22 οἱ μὰν N ‖ οἴονται F1 ‖ οὐ γίγνεται F ‖ τοῦτο ex corr. F1 ‖ 23 δ᾿ ἔπαθον] τὸ πάθος 𝔚 ‖ γάρ] Ol: δὲ E 𝔚 ‖ αὐτὸν N μὲν γάρ, ὀλιγάκις δὲ γίγνεται. τὸ δʼ αἴτιον ὅτι τʼ ἐν τῷ σκότει λανθάνει τὰ χρώματα, καὶ ἄλλα πολλὰ δεῖ συμπεσεῖν, καὶ ταῦτα πάντα ἐν ἡμέρᾳ μιῇ τοῦ μηνός· ἐν τῇ πανσελήνῳ γὰρ γενέσθαι ἀνάγκη τὸ μέλλον ἔσεσθαι, καὶ τότε ἀνατελλούσης ἢ δυνούσης· διόπερ ἐν ἔτεσιν ὑπὲρ τὰ πεντήκοντα δὶς ἐνετύχομεν μόνον. ὅτι μὲν οὖν ἡ ὄψις ἀνακλᾶται, ὥσπερ καὶ ἀφʼ ὕδατος, οὕτω καὶ ἀπὸ ἀέρος καὶ πάντων τῶν ἐχόντων τὴν ἐπιφάνειαν λείαν, ἐκ τῶν περὶ τὴν ὄψιν δεικνυμένων δεῖ λαμβάνειν τὴν πίστιν, καὶ διότι τῶν ἐνόπτρων ἐν ἐνίοις μὲν καὶ τὰ σχήματα ἐμφαίνεται, ἐν ἐνίοις δὲ τὰ χρώματα μόνον· τοιαῦτα δʼ ἐστὶν ὅσα μικρὰ 372b τῶν ἐνόπτρων, καὶ μηδεμίαν αἰσθητὴν ἔχει διαίρεσιν· ἐν γὰρ τούτοις τὸ μὲν σχῆμα ἀδύνατον ἐμφαίνεσθαι (δόξει γὰρ εἶναι διαιρετόν· πᾶν γὰρ σχῆμα ἅμα δοκεῖ σχῆμά τʼ εἶναι καὶ διαίρεσιν ἔχειν), ἐπεὶ δʼ ἐμφαίνεσθαί τι ἀναγκαῖον, τοῦτο δὲ ἀδύνατον, λείπεται τὸ χρῶμα μόνον ἐμφαίνεσθαι. τὸ δὲ χρῶμα ὁτὲ μὲν λαμπρὸν φαίνεται τῶν λαμπρῶν, ὁτὲ δέ, ἢ τῷ μείγνυσθαι τῷ τοῦ ἐνόπτρου ἢ διὰ τὴν ἀσθένειαν τῆς ὄψεως, ἄλλου χρώματος ἐμποιεῖ φαντασίαν. ἔστω δὲ περὶ τούτων ἡμῖν τεθεωρημένον ἐν τοῖς περὶ τὰς αἰσθήσεις δεικνυμένοις· διὸ τὰ μὲν λέγωμεν, τοῖς δ᾿ ὡς ὑπάρχουσι χρησώμεθα αὐτῶν.

4 ἡ δʼ ἶρις ὅτι μέν ἐστιν ἀνάκλασις, εἴρηται πρότερον· ποία δέ τις ἀνάκλασις, καὶ πῶς καὶ διὰ τίνʼ αἰτίαν ἕκαστα γίγνεται τῶν συμβαινόντων περὶ ταύτην, λέγωμεν νῦν. ἀνακλωμένη μὲν οὖν ἡ ὄψις ἀπὸ πάντων φαίνεται τῶν λείων, τούτων δʼ ἐστὶν καὶ ἀὴρ καὶ ὕδωρ. γίγνεται δὲ ἀπὸ μὲν 373b ἀέρος, ὅταν τύχη συνιστάμενος. διὰ δὲ τὴν τῆς ὄψεως ἀσθένειαν πολλάκις καὶ ἄνεω συστάσεως ποιεῖ ἀνάκλασιν, οἷόν ποτε συνέβαινέ τινι πάθος ἡρέμα καὶ οὐκ ὁξὺ βλέποντι· ἀεὶ γὰρ εἴδωλον ἐδόκει προηγεῖσθαι βαδίζοντι αὐτῷ, 19 ἣλιον] ἣλιον ωδε E1 ‖ νοεῖν] μὴ νοεῖν F1; ἐννοειν corr. F1 ‖ σμικρότητα Fcorr (ut videtur) H N ‖ 20 δοκεῖν 𝔙corr.m.1 F (antecedit rasura unius litt.) H (ut videtur) ‖ 21 φαίνεταιτ—φανερόν (25) alterius esse loci censet Th. ‖ δὲ] δὴ F ‖ 23 ἔχον 𝔚 Ac ‖ πρὸς—φανερὸν (25) post μελαντέρα (27) coll. Vicomercatus 24 διὰ in ras. 4 litt. 𝔐1: δὲ διὰ 𝔙1 ‖ τοῦ E ‖ 25 σύστασιν 𝔙rec. ‖ φανεράν J F 𝔐 𝔙 Erec. 𝔚 ‖ παρὰ] περὶ H: διὰ N ‖ μέλαν E1 𝔚 ‖ ἡδ᾿ ἐχομένη Erec.: ἡ δεχομένη 𝔚 ‖ 26 λευκότητα λενκοτη λευκότητα E1 ‖ μελανωτέρα N N ‖ 27 δείκνυνται F ‖ ἄλως F 𝔚 ‖ 28 τὸ supra add. E1 ‖ 29 γίγνεται E 𝔚 ‖ 30 σιμιωδις E1: σημιώδεις corr. E1: σημειῶδες 𝔚 ‖ 31 ἔτι δηλοῦσι E 𝔚 ‖ γνωρίμους 𝔙1 ‖ 34 αὐτὴν F 𝔐 𝔙 Nrec. Ap ‖ λέγομεν F1: λέ N ‖ 35 ἀνακλωμένη] (-η in ras. 𝔙1) ‖ μὲν] Al: om. F1 𝔚 Ol ‖ 373 b 1 τούτων] ἀπὸ τούτων corr. E1 ‖ δὲ] μὲν F ‖ 3 πολλάκι J ‖ πυκνώσεως J F 𝔐 𝔙 Nrec. (Ap?) ‖ 4 σινέρενε E1 ‖ τινι] τῶ F1: τινὶ θασίῳ Sextus Empiricus ἐξ ἐναντίας βλέπον πρὸς αὐτόν. τοῦτο δʼ ἔπασχε διὰ τὸ τὴν ὄψιν ἀνακλᾶσθαι πρὸς αὐτόν· οὕτω γὰρ ἀσθενὴς ἦν καὶ λεπτὴ πάμπαν ὑπὸ τῆς ἀρρωστίας, ὥστʼ ἔνοπτρον ἐγίγνετο καὶ ὁ πλησίον ἀήρ, καὶ οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν—ὡς ὁ πόρρω καὶ πυκνός· διόπερ αἵ τʼ ἄκραι ἀνεσπασμέναι φαίνονται ἐν τῇ θαλάττῃ, καὶ μείζω τὰ μεγέθη πάντων, ὅταν εὖροι πνέωσι, καὶ τὰ ἐν ταῖς ἀχλύσιν, οἷον καὶ ἥλιος καὶ ἄστρα ἀνίσχοντα καὶ δύνοντα μᾶλλον ἢ μεσουρανοῦντα. ἀπὸ δὲ ὕδατος μάλιστα ἀνακλᾶται, καὶ ἀπὸ ἀρχομένου γίγνεσθαι μᾶλλον ἔτι ἢ ἀπʼ ἀέρος· ἕκαστον γὰρ τῶν μορίων ἐξ ὧν γίγνεται συνισταμένων ἡ ψακὰς ἔνοπτρον ἀναγκαῖον εἶναι μᾶλλον τῆς ἀχλύος. ἐπεὶ δὲ καὶ δῆλον καὶ εἴρηται πρότερον ὅτι ἐν τοῖς τοιούτοις ἐνόπτροις τὸ χρῶμα μόνον ἐμφαίνεται, τὸ δὲ σχῆμα ἄδηλον, ἀναγκαῖον, ὅταν ἄρχηται ὕειν καὶ ἤδη μὲν συνιστῆται εἰς ψακάδας ὁ ἐν τοῖς νέφεσιν ἀήρ, μήπω δὲ ὕῃ, ἐὰν ἐξ ἐναντίας ᾖ ὁ ἥλιος ἢ ἄλλο τι οὕτω λαμπρὸν ὥστε γίγνεσθαι ἔνοπτρον τὸ νέφος, καὶ τὴν ἀνάκλασιν γίγνεσθαι πρὸς τὸ λαμπρὸν ἐξ ἐναντίας, γίγνεσθαι ἔμφασιν χρώματος, οὐ σχήματος. ἑκάστου δʼ ὄντος τῶν ἐνόπτρων μικροῦ καὶ ἀοράτου, τῆς δʼ ἐξ ἁπάντων αὐτῶν συνεχείας τοῦ μεγέθους ὁρωμένης, ἀνάγκη συνεχὲς μέγεθος 6 εντιας E1 ‖ βλέπον] (-λ- ex corr. J1): βλέπων 𝔅1 ‖ ἀὴρ ex ὁ ἀὴρ corr. E1 ‖ καὶ οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν] καὶ ἐδύνατο ἀπωθεῖν J, F1 𝔐 𝔙1: καὶ οὐκ ἠδύνατο ἀπωθεῖν Fcorr.m.1 Nrec. Ol (Op): post πυκνός (10) coll., ut videtur, Vatable: οὐκ ἐδύνατο ἀπωθεῖν καὶ ante ἔνοπτρον (8) coll. Th. ‖ ὡς ὥσπερ J F 𝔐 𝔅 Olp ‖ 1Ο πυκνός] ὁ πυκνὸς J F 𝔐 𝔙: Idelero videntur nonnula post πυκνός excidisse aut διόπερ—μεσουρανοῦντα (13) “undequavis in textum irrepsisse” ‖ διὸ F ‖ 11 θαλάσσῃ F ‖ 12 τοῖς 𝔚 ‖ καὶ (2) om. F ‖ ἥλιος καὶ ὁ ἥλιος καὶ J F 𝔐 1 AlWB: ὁ ἥλιος καὶ τὰ 𝔙corr.m.1 AlI: om. H N: ὁ ἥλιος καὶ τὰ ἄλλα Ap ‖ 14 ἀπὸ] Ol: om. J F 𝔐 𝔙1 Nrec. ‖ 15 ἢ supra add. E1 ‖ 16 συνισταμένων ἡ ψεκὰς Jrec. F 𝔐 𝔙 𝔚: ἡ ψεκὰς συνισταμένων H N ‖ 16-17 μᾶλλον εἷναι F ‖ 17 ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1 ‖ 19 ὅτι E1 ‖ 20 ἀνίστηται 𝔙1: συνίσταται N 𝔚: de H codic incertum ‖ ψεκάδας Evar. 𝔚 𝔐 𝔙 F H (si recte Bk.) N ‖ 21 ὕει H (si recte Bk.) ‖ ᾖ postea add. E1 ‖ 22 λαμπρὸν οὕτω F ‖ γίγνεται J1 ‖ ἔνοπτον E1 ‖ 23 πρὸς — γίγνεσθαι om. E1 ‖ γίγνεσθαι (2)] γίγνεσθαί τʼ Erec. ‖ 24 χρώματος] σάματος 𝔙1 F1 ‖ οὐ σχ- in ras. Erec. ‖ -ήματος ἑ- marg. Erec. ‖ ὄντων E 𝔚 25 ἐνόπτρων] Ap: ἐσοπτρων J F1 (ut videtur) 𝔐 𝔙 ‖ αὑτῶν] τούτῶν F ‖ 26 ἀνάκλασις (ut videtur) 1 τοῦ αὐτοῦ φαίνεσθαι χρώματος· ἕκαστον γὰρ τῶν ἐνόπτρων τὸ αὐτὸ ἀποδίδωσι χρῶμα τῷ συνεχεῖ. ὥστ᾿  ἐπεὶ ταῦτ᾿  δέχεται συμβαίνειν, ὅταν τοῦτον ἔχῃ τὸν τρόπον ὅ τε ἥλιος καὶ τὸ νέφος καὶ ἡμεῖς ὦμεν μεταξὺ αὐτῶν, ἔσται διὰ τὴν ἀνάκλασιν ἔμφασίς τις. ἀλλὰ μὴν καὶ φαίνεται τότε καὶ οὐκ ἄλλως ἐχόντων γιγνομένη ἡ ἶρις. ὅτι μὲν οὖν ἀνάκλασις ἡ ἶρις τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιόν ἐστι, φανερόν· διὸ καὶ ἐξ ἐναντίας ἀεὶ γίγνεται, ἡ δ᾿  ἅλως περὶ αὐτὸν· καίτοι ἄμφω ἀνάκλασις· ἀλλ᾿  ἥ γε τῶν χρωμάτων ποικιλία διαφέρει· ἡ μὲν γὰρ ἀφ᾿  ὕδατος καὶ μέλανος γίγνεται 374a ἀνάκλασις καὶ πόρρωθεν, ἡ δ᾿  ἐγγύθεν καὶ ἀπὸ ἀέρος λευκοτέρου τὴν φύσιν. φαίνεται δὲ τὸ λαμπρὸν διὰ τοῦ μέλανος ἢ ἐν τῷ μέλανι (διαφέρει γὰρ οὐδέν) φοινικοῦν (ὁρᾶν δ᾿  ἔξεστι τό γε τῶν χλωρῶν ξύλων πῦρ, ὡς ἐρυθρὰν ἔχει τὴν φλόγα διὰ τὸ τῷ καπνῷ πολλῷ μεμεῖχθαι τὸ πῦρ λαμπρὸν ὂν καὶ λευκόν)· καὶ δι᾿  ἀχλύος καὶ καπνοῦ ὁ ἥλιος φαίνεται φοινικοῦς. διὸ ἡ μὲν τῆς ἴριδος ἀνάκλασις ἡ μὲν πρώτη τοιαύτην ἔχειν φαίνεται τὴν χρόαν (ἀπὸ ῥανίδων γὰρ μικρῶν γίγνεται ἡ ἀνάκλασις), ἡ δὲ τῆς ἅλω οὔ. περὶ δὲ τῶν ἄλλων χρωμάτων ὕστερον ἐροῦμεν. ἔτι δὲ περὶ αὐτὸν μὲν τὸν ἥλιον οὐ γίγνεται διατριβὴ τοιαύτης συστάσεως, ἀλλ᾿  ἢ ὕει ἢ διαλύεται. ἐκ δὲ τῶν ἐναντίων ἐν τῷ μεταξὺ τῆς 27 τοῦ —ἐνόπτρων om. 𝔙1 F1 ‖ γὰρ] δὲ 𝔚 ‖ 28 αὐτοῦ 𝔙rec.: ἑαυτοῦ H Ν ‖ ἐπεὶ] Ap: εἰ Ε 𝔚 ‖ 29 συμβαίνειν ex συμβαίνει corr. E1 ‖ τοῦτον ἔχῃ] Ap): ἔχῃ τοῦτον J F 𝔚 𝔅 H Ν ‖ 30 ἤλος] ὁ ἤλιος Εcorr. m.1 𝔚 F ‖ στι Evar. l 32 οὐκ om. H ‖ ἡ] in ras. E1: om. 𝔚 ‖ 34 διὸ καὶ ἀλλ᾿  ἡ μὲν καὶ corr. F1: ἀλλ᾿  ἡ μὲν H Ν ‖ γίγνηται E1 ‖ ἁλω E1: ἄλλως 𝔙1 F1: ἄλως. ἀεὶ H ‖ αὐτῶν Ν1 ‖ 35 ἀνάκλασις Ol: ἀνακλάσεις Jrec. F 𝔙 H N 𝔚 Ap ‖ γε] AlB: μὲν τῇ H N AlIW: om. Ol ‖ χρομάτων E1 ‖ 374 a 2 ἀνάκλασις ex ἀνακλάσεις corr. E1 ‖ ἀέρος ex ερος corr. E1 3 δὲ om. 𝔅1 F1: ex διὰ corr. Ν1 ‖ 4 ἢ ἐν] μὲν E1( ut videtur) 𝔚 Ol ‖ ἢ — οὐδέν om. Ap: τῷ —οὐδέν om. Erec, 𝔚 Ol: διαφέρει —οὐδὲν om. Ap Olp ‖ μέλανι μέλανι φοινικοῦν J F1, 𝔐 𝔙 ‖ γὰρ om. E1: prius add. Erec. quam τῷ —οὐθὲν delevit ‖ φοινικοῦν] Ap Olp: φοινικίου J 𝔐: φοινικοῦ F1, Ν: in 𝔙 prorsus eras.: φοινικιοῦν Erec. 𝔚: cum διαφέρει γὰρ οὐδέν coniungit Eras. III ‖ 5 γε] τε J F1 𝔐 𝔙1 (Ap) ἐρυθρὰν post φλόγα (6) coll. H Ν ‖ 6 τῷ om. 𝔙rec. H Ν ‖ 7 ἀχλεύος E1 ‖ 8 εἴριδος E1 ‖ 9 ἔχειν ex ἔχει corr. Ε1 N1 ‖ xροιὰν H ‖ 10 γὰρ om. 𝔙1 F1 ‖ τῆς ἄλω] ἄλω E1 H Nrec.: ἄλλος Ν1 ‖ 11 ὅτι Ν1 ‖ 12 μὲν supra add. F1 ‖ 13 ἐναντίον corr. F τοῦ ὕδατος γενέσεως γίγνεταί τις χρόνος· τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος ἦσαν ἂν κεχρωματισμέναι αἱ ἅλως ὥσπερ ἡ ἶρις. νῦν δ᾿  ὅλα μὲν οὐ γίγνεται τοιαύτην ἔχοντα τὴν ἔμφασιν, οὐδὲ κύκλῳ, μικρὰ δὲ καὶ κατὰ μόριον, αἳ καλοῦνται ῥάβδοι, ἐπεὶ εἰ συνίστατο τοιαύτη ἀχλὺς οἵα γένοιτ᾿  ἂν ὕδατος ἢ τινος ἄλλου μέλανος, καθάπερ λέγομεν, ἐφαίνετο ἂν ἡ ἶρις ὅλη, ὥσπερ ἡ περὶ τοὺς λύχνους. περὶ γὰρ τούτους τὰ πλεῖστα νοτίων ὄντων ἶρις γίγνεται τοῦ χειμῶνος, μάλιστα δὲ δήλη γίγνεται τοῖς ὑγροὺς ἔχουσι τοὺς ὀφθαλμούς· τούτων γὰρ ἡ ὄψις ταχὺ δι᾿  ἀσθένειαν ἀνακλᾶται. γίγνεται δ᾿  ἀπὸ τε τῆς τοῦ ἀέρος ὑγρότητος καὶ ἀπὸ λιγνύος τῆς ἀπὸ τῆς φλογὸς ἀπορρεούσης καὶ μειγνυμένης· τότε γὰρ γίγνεται ἔνοπτρον, καὶ διὰ τὴν μελανίαν· καπνώδης γὰρ ἡ λιγνύς· τὸ δὲ τοῦ λύχνου φῶς οὐ λευκὸν ἀλλὰ πορφυροῦν φαίνεται κύκλῳ καὶ ἰριῶδες, φοινικοῦν δ᾿  οὔ· ἔστι γὰρ ἥ τε ὄψις ὀλίγη ἡ ἀνακλωμένη, καὶ μέλαν τὸ ἔνοπτρον. ἡ δ᾿  ἀπὸ τῶν κωπῶν τῶν ἀναφερομένων ἐκ τῆς θαλάττης ἶρις τῇ μὲν θέσει τὸν αὐτὸν γίγνεται τρόπον τῇ ἐν τῷ οὐρανῷ, τὸ δὲ χρῶμα ὁμοιοτέρα τῇ περὶ τοὺς λύχνους· οὐ γὰρ φοινικῆν ἀλλὰ πορφυρᾶν ἔχουσα φαίνεται τὴν χρόαν. ἡ δ᾿  ἀνάκλασις ἀπὸ τῶν μικροτάτων μὲν συνεχῶν δὲ γίγνεται ῥανίδων· αὗται 14 γίγνεταί] Ap; ἐγγίγνεται J F 𝔐 𝔙 ‖ 14—15 τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος ἦσαν ἂν κεχρωματισμέναι αἱ] (ἂν om. E); ἐπεὶ εἰ ἐγίγνετο, ἦν ἂν κεχρωματισμένη ἡ J F (κεχρωματισμένει F1) 𝔐 𝔙1 (τούτου γὰρ μὴ συμβαίνοντος marg. add. 𝔙rec.) (Ap) ‖ 15 ἅλως] Ap: ἅλῳ E H N1 ‖ 16 οὒ Th, qui cum ὅλα coniungit ‖ 17 μικραὶ 𝔚 μόρια corr. F ‖ ἃ καλοῦνται J F Ap: ἀνακλῶνται E1( ut videtur) 𝔚 18 εἰ postea add. F1 ‖ συνίσταται 𝔐 𝔙1 οἵα om. E1 ‖ ὕδατος] ἀπὸ τοῦ ὕδατος J F 𝔐 𝔙): ὑπὸ τὸν ἥλιον ὕδατος Ap 19 ἐλέγομεν Ald. ‖ 20) εἶρις E1‖ ὕλη Ν1 ‖ 20—21 τὰ πλεῖστα om. Erec, 𝔚 21 ἷρις ἡ ἴρις N ‖ 22 ὑγροῖς E1‖ 23 ἀσθένειαν ex ἀσθένιαν corr. E1 ‖ 24 τῆς (ante τοῦ) om. Ε 𝔚 ὑγρύτητος] δι᾿  ὑγρότητα 𝔚‖ λιγνύος] (λι- in ras. E1) τῆς (post ἀπὸ) ex τῆ corr. E1: om. H ‖ 25 ἀπορεούσης J E1 ‖ καὶ om. E1 𝔙corr. μιγνυμένης var. F: ῥηγνυμένης F1 ‖ τὸτε— ἔνοπτρον interclusionem distinguit Th., qui Alexandrum, quod saltem videtur, non respexit 26 καὶ om. H‖ 27 λύχνου] Ap; λύχνου καὶ τῆς αὐγῆς H Ν ‖ 28 ἰρωδες E1 ‖ 29 ἡ (ante ἀνακλωμένη) om. 𝔐 𝔙1 ‖ 3Ο τῶν ἀναφερομένων var. F; ἀνακλωμένη F1; ἀναφερομένη J1 𝔐 𝔙1; ἀναφερομένων Jrec. Ol ‖ θαλάσσης 𝔚 ἷρις ex ἰερει (ut videtur) corr. Ε1 ‖ 31 τῶ δὲ χρώματι H Ν ‖ 32 ὁμοιοτέρα] (ο ultima in ras. Erec.) ‖ τῆς 𝔐 𝔙1 F ‖ οὐ] σου E1 ‖ φοινικὴ E1 𝔚: φοινικίαν J F1 𝔐 𝔙 Ap: φοινικοῦν Ν1 ‖ 34 συνεχῶς 1 δʼ ὕδωρ ἀποκεκριμένον εἰσὶν ἤδη παντελῶς. γίγνεται δὲ κἄν τις λεπταῖς ῥαίνῃ ῥανίσιν εἴς τι τοιοῦτον χωρίον ὃ τὴν θέσιν 374b πρὸς τὸν ἥλιον ἐστραμμένον ἐστὶ καὶ τῇ μὲν ὁ ἥλιος ἀνέχῃ τῇ δὲ σκιάζῃ· ἐν τῷ τοιούτῳ γάρ, ἐὰν εἴσω τις ῥαίνῃ, τῷ ἑστῶτι ἐκτός, ᾗ ἐπαλλάττουσιν αἱ ἀκτῖνες καὶ ποιοῦσι τὴν σκιάν, φαίνεται ἶρις. ὁ δὲ τρόπος καὶ ἡ χρόα ὁμοία καὶ τὸ αἴτιον τὸ αὐτὸ τῇ ἀπὸ τῶν κωπῶν· τῇ γὰρ χειρὶ κώπῃ χρῆται ὁ ῥαίνων. ὅτι δὲ τὸ χρῶμα τοιοῦτον, ἅμα δῆλον ἔσται καὶ περὶ τῶν ἄλλων χρωμάτων τῆς φαντασίας, ἐκ τῶνδε, δεῖ γὰρ νοήσαντας, ὥσπερ εἴρηται, καὶ ὑποθεμένους πρῶτον μὲν ὅτι τὸ λαμπρὸν ἐν τῷ μέλανι ἢ διὰ τοῦ μέλανος χρῶμα ποιεῖ φοινικοῦν, δεύτερον δ᾿  ὅτι ἡ ὄψις ἐκτεινομένη ἀσθενεστέρα γίγνεται καὶ ἐλάττων, τρίτον δ᾿  ὅτι τὸ μέλαν οἷον ἀπόφασίς ἐστιν· τῷ γὰρ ἐκλείπειν τὴν ἴψιν φαίνεται μέλαν· διὸ τὰ πόρρω πάντα μελάντερα φαίνεται, διὰ τὸ μὴ διικνεῖσθαι τὴν ὄψιν. θεωρείσθω μὲν οὖν ταῦτ᾿  ἐκ τῶν περὶ τὰς αἰσθήσεις συμβαινόντων· ἐκείνων γὰρ ἴδιοι οἱ περὶ τούτων λόγοι· νῦν δ᾿  ὅσον ἀνάγκη, τοσοῦτον περὶ αὐτῶν λέγωμεν. φαίνεται δ᾿  οὖν διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τά τε πόρρω μελάντερα καὶ ἐλάττω καὶ λειότερα, καὶ τὰ ἐν τοῖς ἐνόπτροις, καὶ τὰ νέφη μελάντερα βλέπουσιν εἰς τὸ ὕδωρ ἢ εἰς αὐτὰ τὰ νέφη. καὶ τοῦτο πάνυ ἐπιδήλως· διὰ γὰρ τὴν 35 ἀποκεκριμένον om. 𝔚 ‖ ἐστὶν] 𝔐 𝔙1 ‖  35—374b 1 κἄν τις κἂν ταῖς 𝔚  F: καὶ ἐν ταῖς H Ν ‖ 374b 1 ῥαίνῃ ῥανίσιν] (vocabuli ῥαίνῃ -ιν- in ras. Erec.; pro ῥανίσιν, ῥαινίσιν E1): (-νη marg. 𝔙): ῥανίσιν corr. F1: ῥανίσιν ἐὰν H Ν: ῥανίσιν ἢ 𝔚 ‖ εἴς] εἰ Ε1 𝔚: ἦν H ‖ τῆ θέσει H Ν ‖ 2 τὸν] (Ap): Om. J F 𝔐 𝔙 ‖ ἐστραμένον J ‖ τῇ] τί 𝔚: om. 𝔐 ‖ ἀνέχει Ecorr. m.1 𝔚 𝔐 𝔅 F N  ‖ 3 τῇ] τί 𝔐 𝔚 ‖ σκιάζει Ecorr. m. 1 𝔚 𝔐 𝔙corr. m. 1 F H N ‖ ἂν J F1( ut videtur) 𝔐 𝔙(supra add. m. 1) εἴσω] (εἴ- supra add. F1) 4 ἐντὸς E 𝔚 ‖ ᾗ om. J F1 𝔐 𝔙corr. Nrec.: ὅπου corr. F1 ‖ 5 φαίνεται ἶρις] (ἷρις in ras. E) (Ap): φαίνεσθαι ἶριν J F1 𝔐 𝔅 Nrec.  ‖ post δὲ  in Eras. unius litt. ‖ ὅμοιον J F1 𝔐 1 ὅμοια Ap 6 κοπῶν E1 ‖ χειρὶ] (ι altera in ras. E1) 7 δὲ] marg. J1 ‖ 8 ἐκ] δῆλον ἐκ Ν 9 νοῆσαι ci. Th. ‖ 11 ποιεῖ ex ποιῆ corr. E1 ‖ ἐκτεινομένη ex ἐκτινομένη corr. E1: ἀποτεινομένη J F 𝔐 𝔙 Ap Olp ‖ 12 δ᾿  om. J F 𝔐 𝔙 Ap ‖ 13 ἐκλείπειν] (sequitur in F rasura unius litt.): ἐκλιπειν E1 ‖ 14 φαίνεσθαι J1 F1(ut videtur) 𝔐 𝔙): φαΐ Ν ‖ 15 οὖν om. 𝔐 𝔙 F ‖ 17 τούτων] τοῦτον J1 λε΄ N: λέγομεν Th. ‖ 18 δ᾿  οὖν] γοῦν Ν ‖ 19 μελανωτέρα Ν ‖ ἐλάττων 𝔙1 ‖ 20 μελάντερα ex λάντερα corr. N1 ἀνάκλασιν ὀλίγῃ τῇ ὄψει θεωροῦνται. διαφέρει δ᾿  οὐδὲν τὸ ὁρώμενον μεταβάλλειν ἢ τὴν ὄψιν· ἀμφοτέρως γὰρ ἔσται ταὐτόν. πρὸς δὲ τούτοις δεῖ μὴ λεληθέναι καὶ τόδε· συμβαίνει γὰρ ὅταν ᾖ τοῦ ἡλίου νέφος πλησίον, εἰς μὲν αὐτὸ βλέποντι μηδὲν φαίνεσθαι κεχρωματισμένον ἀλλ᾿  εἶναι λευκόν, ἐν δὲ τῷ ὕδατι αὐτὸ τοῦτο θεωροῦντι χρῶμά τι ἔχειν τῆς ἴριδος. δῆλον τοίνυν ὅτι ἡ ὄψις ὥσπερ καὶ τὸ μέλαν κλωμένη δι᾿  ἀσθένειαν μελάντερον ποιεῖ φαίνεσθαι, καὶ τὸ λευκὸν ἧττον λευκόν, καὶ προσάγει πρὸς τὸ μέλαν. ἡ μὲν οὖν ἰσχυροτέρα ὄψις εἰς φοινικοῦν χρῶμα μετέβαλεν, ἡ δ᾿  ἐχομένη εἰς τὸ πράσινον, ἡ δὲ ἔτι ἀσθενεστέρα εἰς τὸ ἁλουργόν. ἐπὶ δὲ τὸ πλέον οὐκέτι φαίνεται, ἀλλ᾿  ἐν τοῖς τρισίν, ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων τὰ πλεῖστα, καὶ τούτων ἔσχεν τέλος· τῶν δ᾿  ἄλλων ἀναίσθητος ἡ μεταβολή. διὸ καὶ ἡ 375a ἶρις τρίχρως φαίνεται, ἐκατέρα μέν, ἐναντίως δέ. ἡ μὲν οὖν πρώτη τὴν ἔξω φοινικῆν ἔχει· ἀπὸ μεγίστης γὰρ περιφερείας πλείστη προσπίπτει ὄψις πρὸς τὸν ἥλιον, μεγίστη δ᾿  ἡ ἔξω· ἡ δ᾿  ἐχομένη καὶ ἡ τρίτη ἀνάλογον. ὥστ᾿  εἰ τὰ περὶ τῶν χρωμάτων τῆς φαντασίας εἴρηται καλῶς, ἀνάγκη τρίχρων τε εἶναι αὐτὴν καὶ τούτοις τοῖς χρώμασι κεχρῶσθαι μόνοις. τὸ δὲ ξανθὸν φαίνεται διὰ τὸ παῤ ἄλληλα φαίνεσθαι, τὸ γὰρ φοινικοῦν παρὰ τὸ πράσινον λευκὸν φαίνεται. σημεῖον δὲ τούτου· ἐν γὰρ τῷ μελαντάτῳ νέφει μάλιστα ἄκρατος γίγνεται ἶρις· συμβαίνει δὲ τότε ξανθότερον εἶναι δοκεῖν τὸ φοινικοῦν. ἔστι δὲ τὸ ξανθὸν ἐν τῇ ἴριδι χρῶμα μεταξὺ τοῦ τε φοινικοῦ καὶ πρασίνου χρώματος. διὰ τὴν μελανίαν 23 γὰρ om. J ‖ 24 δεῖ supra add. H1 ‖ 25 ᾗ in ras. F1 ‖ 26 μὴ δὲ F ‖ 27 αὐτὸ] ταὐτὸ J F 𝔐 𝔙 Ap τι] τί τε 𝔚‖ 28 τῆς] τῶν τῆς J ‖ ριδος ex εἴριδος corr. E1 ‖ τὸ ex corr. E ‖ 29 ποιεῖ μελάντερον N: ποιεῖ ‖ 30 ἡ in ras. E 31 ὄψις om. J F1 𝔐 𝔙 Ol ‖ φοινικοῦν ex φοινικιοῦν corr. E1 ‖ μετέβαλλεν J 𝔙 32 ἐχομένη] (post χ in E ras. unius litt.) ‖ 33 ἐπεὶ H ‖ 35 δ᾿  om. E1 ‖ ἀναίσθητον Ν1 ‖ 375 a 1 τριχῶς J F1 𝔐 𝔅 Ν Ecorr. m.1: τρίχροος Olp ‖ 2 φοινικίαν J F 𝔐 𝔙 Al (Ocl) 3 ὄψις] Ocl: ἡ ὄψις J F 𝔐 𝔅 ‖ ἡ (post καὶ)  om.𝔐 𝔚1 ‖ εἰ] J1 ‖ περὶ τὰ Ν ‖ 5 τρίχρων ex τρίχων corr. J1 F1 ‖ 6 σώμασ 𝔐1 𝔙1 F1 ‖ 7 μόνον E ‖ τὸ δὲ ξανθὸν φαίνεται] φαίνεται δὲ ci. Th., qui φαίνεται δὲ —φοινικοῦν (11) post χρώματος (12) coll. 10 ἷρις (Ap) Ol: ἡ ἷρις J F 𝔐 𝔙 ‖ ξανθότατον E 𝔐 ‖ 12 πρασίνου] τοῦ πρασίνου Ν ‖ χρώματος ex σώματος corr. F1 ‖ διὰ] διὰ γὰρ corr. Ε οὖν τοῦ κύκλῳ νέφους ὅλον αὐτοῦ φαίνεται τὸ φοινικοῦν λευκόν· ἔστι γὰρ πρὸς ἐκεῖνα λευκόν. καὶ πάλιν ἀπομαραινομένης τῆς ἴριδος ἐγγύτατα, ὅταν λύηται τὸ φοινικοῦν· ἡ γὰρ νεφέλη λευκὴ οὖσα, προσπίπτουσα παρὰ τὸ πράσινον, μεταβάλλει εἰς τὸ ξανθόν. μέγιστον δὲ σημεῖον τούτων ἡ ἀπὸ τῆς σελήνης ἶρις· φαίνεται γὰρ λευκὴ πάμπαν. γίγνεται δὲ τοῦτο ὅτι ἔν τε τῷ νέφει ζοφερῷ φαίνεται καὶ ἐν νυκτί. ὥσπερ οὖν πῦρ ἐπὶ πῦρ, μέλαν παρὰ μέλαν ποιεῖ τὸ ἡρέμα λευκὸν παντελῶς φαίνεσθαι λευκόν· τοῦτο δ᾿  ἐστὶν τὸ φοινικοῦν. γίγνεται δὲ τοῦτο τὸ πάθος καταφανὲς καὶ ἐπὶ τῶν ἀνθῶν· ἐν γὰρ τοῖς ὑφάσμασιν καὶ ποικίλμασιν ἀμύθητον διαφέρει τῇ φαντασίᾳ ἄλλα παῤ ἄλλα τιθέμενα τῶν χρωμάτων, οἷον καὶ τὰ πορφυρᾶ ἐν λευκοῖς ἢ μέλασιν ἐρίοις, ἔτι δ᾿  ἐν αὐγῇ τοιᾳδὶ ἢ τοιᾳδὶ· διὸ καὶ οἱ ποικιλταί φασι διαμαρτάνειν ἐργαζόμενοι πρὸς τὸν λύχνον πολλάκις τῶν ἀνθῶν, λαμβάνοντες ἕτερα ἀνθ᾿  ἑτέρων. διότι μὲν οὖν τρίχρως τε, καὶ ὅτι ἐκ τούτων φαίνεται τῶν χρωμάτων μόνων ἡ ἦρις, εἴρηται. διπλῇ δὲ καὶ ἀμαυροτέρα τοῖς χρώμασιν ἡ περιέχουσα, καὶ τῇ θέσει τὰς χρόας ἐξ ἐναντίας ἔχει κειμένας διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν· μακροτέρα γὰρ 13 οὖν om. E1: γὰρ H Ν αὐτοῦ] (αυτο- in ras. E): αὐτῆς ci. Th. ‖ φοινικιοῦν Ε1 ‖ 14 ἐκεῖνο Ecorr. Nrec. ‖ πάλιν ἀπο- in ras. J1 ‖ -μαραινομένης in spatio 14 litt. J ‖ 15 ἐγγυτάτω F: deest codex H: om. E1 Ap Ol ‖ 17 σημιον E1 ‖ 18 ἶρις ex ἦρις corr. F1: (ante ς in E ras. unius litt.) ‖ λευκὸν var. J ‖ l9 τῷ om. 𝔚 ‖ ζοφερῷ] ζοφερῷ ὄντι J F 𝔐 𝔅 (Ap) ‖ φαίνηται corr. H: φέτεται (ut videtur) φαίνεται N1 ‖ 2Ο πῦρ ἐπὶ πῦρ μέλαν παρὰ μέλαν] ἐπὶ πῦρ ἐν μὲλανι παρὰ μέλαν E1 (ut videtur); πῦρ ἐπὶ πῦρ ἐν μέλανι παρὰ μέλαν 𝔚; πῦρ παρὰ μέλαν H  Ncorr.: παρὰ μέλαν πῦρ N1 ‖ post ποιεῖ in F ras unius litt. ‖ 21 ἐστὶ marg. J1 22 φοινικιοῦν E1 ‖ τὸ πάθος om. E1 ‖ ἐπὶ om. E1 ‖ 23 ἀμύθητα var. E 24 τὴν 𝔙rec. ‖ τιθέμενα (Ap?) (Op?): τιθέμενα ἔνια E 𝔚 ‖ 25 τὰ om. E 𝔚 ‖ πορφύρεα Erec. 𝔚 ‖ 26 μέλανσιν  𝔐 𝔙1  Fcorr. m. 1 ‖ ἔτι] (sequitur in rasura unius litt.): quid scripserit E1, incertum αὐτῇ J E1 ‖ ἢ τοιᾳδί· δι- om. (ut videtur) E1 28 λαμβάνοντες] (Ap): καὶ διαλανθάνειν λαμβάνοντες J F1 𝔐 𝔙: καὶ λανθάνειν λαμβάνοντες 𝔚 ‖ 28—29 διότι μὲν οὖν om. J1: δίό μὲν οὖν Jrec. ‖ 29 τρίχρως ex τρίχως corr. 𝔙1 ‖ 3Ο μόνον ἡ ἰρεις E1: μόνων ἡ ἷρις 𝔐 𝔙 F 𝔚: μόνω ἡ ἶρις H1: ἡ ἴρις μόνη Ν ‖ διπλῆς ci Th., qui Alexandrum, quod saltem videtur, non respexit καὶ om. F1 ‖ ἀμαυροτέρα]  (-ο- in ras. E) 31 χρόας ex χρας corr. J1 ‖ 32 μακροτέρα] Ol: μακροτέραν Bk.: μακρότερον Eras. II ἀποτεινομένη ἡ ὄψις ὥσπερ τὸ πορρώτερον ὁρᾷ, καὶ τὸ ἐνταῦθα τὸν αὐτὸν τρόπον. ἀσθενεστέρα οὖν ἀπὸ τῆς ἔξωθεν ἡ 375b ἀνάκλασις γίγνεται διὰ τὸ πορρώτερον ποιεῖσθαι τὴν ἀνάκλασιν, ὥστ᾿  ἐλάττων προσπίπτουσα τὰ χρώματα ποιεῖ ἀμαυρότερα φαίνεσθαι. καὶ ἀντεστραμμένως δὴ διὰ τὸ πλείω ἀπὸ τῆς ἐλάττονος καὶ τῆς ἐντὸς περιφερείας προσπίπτειν πρὸς τὸν ἥλιον· ἐγγυτέρω γὰρ τῆς ὄψεως οὖσα ἀνακλᾶται ἀπὸ τῆς ἐγγυτάτω περιφερείας τῆς πρώτης ἴριδος. ἐγγυτάτω δὲ ἐν τῇ ἔξωθεν ἴριδι ἡ ἐλαχίστη περιφέρεια, ὥστε αὕτη ἕξει τὸ χρῶμα φοινικοῦν· ἡ δ᾿  ἐχομένη καὶ ἡ τρίτη κατὰ λόγον. ἡ ἔξω ἶρις ἐφ᾿  ᾧ τὸ B· ἡ ἔσω, ἡ πρώτη, ἐφ᾿  τὸ Α· τὰ χρώματα δ᾿ , ἐφ᾿  ᾧ τὸ Γ, φοινικοῦν, ἐφ᾿  ᾧ τὸ Δ, πράσινον, ἐφ᾿  ᾧ Ε, ἁλουργόν· τὸ ξανθὸν δὲ φαίνεται ἐφ᾿  οὗ τὸ Ζ. τρεῖς δ᾿  οὐκέτι γίγνονται, οὐδὲ πλείους ἴριδες, διὰ τὸ καὶ τὴν δευτέραν γίγνεσθαι ἀμαυροτέραν ὥστε καὶ τὴν τρίτην ἀνάκλασιν πάμπαν ἀσθενῆ γίγνεσθαι καὶ ἀδυνατεῖν ἀφικνεῖσθαι πρὸς τὸν ἥλιον.

5 ὅτι δ᾿  οὔτε κύκλον σἷόν τε γενέσθαι τῆς ἴριδος οὔτε μεῖζον ἡμικυκλίου τμῆμα, καὶ περὶ τῶν ἄλλων τῶν συμβαινόντων περὶ αὐτήν, ἐκ τοῦ διαγράμματος ἔσται θεωροῦσι δῆλον. ἡμισφαιρίου γὰρ ὄντος ἐπὶ τοῦ ὁρίζοντος κύκλου τοῦ 33 ἡ supra add. Ν1 ‖ πορρώτερον ex πορώτερον corr. F1 ‖ ὁρᾷ] ὁρᾶται Ε 𝔚 Ν ‖ 375 b 1 ἀνάκλασις ex ἀνακλάσεις (ut videtur) corr. E1 ‖ 2 ἐλάττω J F1, 𝔐 𝔙1 ‖ 3 ἀμαυρώτερα E1 ‖ ἀντιστραμμένως E1 ‖ δὲ F1 ‖ 4 πλεῖον E1( ut videtur) 𝔚  𝔅rec.: πλείων (ut videtur) F1 ‖ περιφερείας ex περιφερίας corr. E1 ‖ προσπίπτειν ex προσπίπτει corr, 𝔙1 ‖ 5 οὖσα om, E ‖ 6 περιφερείας ex περιφερίας corr. Ε1 ‖ 7 ἔξωθεν] (-εν in ras. 𝔚rec.) ‖ ἴριδει (ut videtur) E1 ‖ ὥστε om. E1 ‖ 8 αὐτῆς 𝔐 𝔙1 F ‖ φοινεικιοῦν (ut videtur) E1: φοινικιοῦν 𝔚 ‖ ἡ (post καὶ) om. Ε 𝔚‖ 9 καλογον E1: ἁλουργὸν Jvar. ‖ ᾧ τὸ (ante B)] ᾧ Jcorr. F 𝔐 𝔙: ᾗ J1 ‖ ἡ πρώτη om. J F 𝔐 𝔅 Ecor.r m.1 ‖ ᾧ (ante τὸ A)] ᾗ J1 ‖ 10 ᾧ (ante τὸ Γ)] ὧν J1 F 𝔐 𝔙1 ‖ Γ] ε H1 Ν1 ‖ φοινικιοῦν J1 𝔚 ‖ (ante τὸ Δ)] ὦν J1 𝔐 𝔙1 ‖ τὸ (ante Δ) in ras. E ‖ a supra add. E: ᾱ 𝔐 𝔙1 (ut videtur) F1: γ H1 Ν1 ‖ 11 ἐφ᾿  ᾧ om. E1 ‖ Ε] θ F1 H1 Ν1 ‖ δὲ ξανθὸν J F 𝔐 𝔙 ‖ οὗ τὸ] τὸ H N: ᾧ J F 𝔐 𝔙 ‖ 12 ἴρδες ex εἴριδες (ut videtur) corr. E1 ‖ 14 πᾶσαν Ecorr. 𝔚 ‖ ἀφικνεῖσθαι] ἀφικνεῖσθαι και δυνατει E1 ‖ 16 γενέσθαι ApΙ Ol: γίγνεσθαι E 𝔚 F Al ApWB ‖ εἴριδος E1 ‖ 17 τῶν (post ἄλλων) om. Ε1 ‖ 18 διαγράμματος] (-γ- in ras. 2 litt. E) ‖ θεωροῦσι ἔσται Erec. 𝔚1: ex θεωροῦσι corr. Ν1 ‖ 19 τοῦ (post κύκλου) supra add. F1 ἐφ᾿  ᾧ τὸ Α, κέντρου δὲ τοῦ Κ, ἄλλου δέ τινος ἀνατέλλοντος σημείου ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η, ἐὰν ἀπὸ τοῦ Κ γραμμαὶ κατὰ κῶνον ἐκπίπτουσαι ποιῶσιν ὡσπερεὶ ἄξονα τὴν ἐφ᾿  ᾗ ΗΚ, καὶ ἀπὸ τοῦ Κ ἐπὶ τὸ ἐπιζευχθεῖσαι ἀνακλασθῶσιν ἀπὸ τοῦ ἡμισφαιρίου ἐπὶ τὸ Η ἐπὶ τὴν μείζω γωνίαν, πρὸς κύκλου περιφέρειαν προσπεσοῦνται αἱ ἀπὸ τοῦ Κ· καὶ ἐὰν μὲν ἐπ᾿  ἀνατολῆς ἢ ἐπὶ δύσεως τοῦ ἄστρου ἡ ἀνάκλασις γένηται, ἡμικύκλιον ἀποληφθήσεται τοῦ κύκλου ὑπὸ τοῦ ὁρίζοντος τὸ ὑπὲρ γῆν γιγνόμενον, ἐὰν δ᾿  ἐπάνω, ἀεὶ ἔλαττον ἡμικυκλίου· ἐλάχιστον δέ, ὅταν ἐπὶ τοῦ μεσημβρινοῦ γένηται τὸ ἄστρον. ἔστω γὰρ ἐπ᾿  ἀνατολῆς πρῶτον, οὗ τὸ Η, καὶ ἀνακεκλάσθω ἡ ΚM ἐπὶ τὸ Η, καὶ τὸ ἐπίπεδον ἐκβεβλήσθω ἐν ᾧ ἡ Α, τὸ ἀπὸ τοῦ τριγώνου ἐν ᾧ τὸ ΗΚΜ. κύκλος οὖν ἡ τομὴ ἔσται τῆς σφαίρας ὁ μέγιστος. ἔστω ὁ ἐφ᾿  ᾧ Α· διοίσει γὰρ οὐδὲν ἂν ὁποιονοῦν τῶν ἐπὶ τῆς ΗΚ κατὰ τὸ τρίγωνον τὸ ΚΜΗ ἐκβληθῇ τὸ ἐπίπεδον. αἱ οὖν ἀπὸ τῶν ἀναγόμεναι 376a γραμμαὶ ἐν τούτῳ τῷ λόγῳ οὐ συσταθήσονται τοῦ ἐφ᾿  ᾧ Α ἡμικυκλίου πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο σημεῖον· ἐπεὶ γὰρ 20 οὓ Ε ‖ κύκλου 𝔙1 F1 ‖ τοῦ ex τὸ corr. 𝔚1 ‖ 21 οὗ Η ‖ ἂν Ε 𝔚 ‖ ἀπὸ] Ocl: αἱ ἀπὸ J(α prior in ras. m.1) F 𝔐 𝔙 Ac ‖ 22 ἐκπίπτουσαι] Ac 0cl: ἐμπίπτουσαι 𝔙1 ΗΝ: ἐκπίπτωσιν Ε 𝔙 ‖ ποιοῦσιν Ε 𝔚: ποριήσωσιν Ocl ‖ ὡς περὶ J 𝔐 𝔙corr. m.1: ὥσπερ E OcI: ὡς περὶ τὸν 𝔚 ‖ ᾗ] OcV Ol: ὧν ἡ E: ἣν ἡ 𝔚: ᾗ ἡ OcG ‖ ΗΚ] OcV OlV: η 𝔙1 F1: κ OcG OlG ‖ 23 καὶ]  αἱ J1: om. E 𝔚 ‖ ἐπὶ τὸ ἀπὸ μ Ε1 𝔚: ἀπὸ τοῦ κ 𝔐 ‖ M] η J: ex corr. F1: om., spatio relicto, Ν1 ‖ ἀνακλαθῶσιν Ε1 ‖ 24 ἐπὶ (2)] Ol: υπι E1: ὑπὸ Erec. 𝔚 ‖ 25 αἱ om. J F1 𝔐 𝔙 Ν Oc ‖ Κ] η Ν ‖ 26 ἐπ᾿ ] (ἐ- ex corr. 𝔚1): ἀπ᾿  Ν ‖ δύσεως] δύσεως ὄντος 𝔙rec. ‖ ἡ om. 𝔚 ‖ 27 ἀπολειφθήσεται 𝔙1 F1 𝔚1 ‖ τὸ om. E 𝔚 ‖ 28 γῆν] τὴν γῆν J ‖ ἂν J F 𝔐 𝔙 ΗΝ ‖ ἀεὶ ἔλαττον] Ap: ἐλάττων ἀεὶ E1: ἔλαττον ἀεὶ Ecorr. 𝔚: ἀεὶ ἐλάττω OlV: δὴ ἐλάττω OlG ἡμικύκλιον Ν ‖ 30 ἔστω γὰρ om. E1: (ἔστω ex corr. F1) ‖ ἀνατολῆς] Alp: ἀνατολῇ J H: ἀνατο F ἀνακεκλάσθω ex ἀνακλάσθω corr. Ε1 ‖ 31 τὸ (ante ἐπίπεδον) om. N ‖ ἐκκεκλήσθω Ν1 ‖  ἐν ᾧ ἡ A] OlV: (ἐν marg, ἡ α in ras. E1): ἐν ἡ τὸ α 𝔙 F1: om. H Ν: ἐν τῷ τὸ α OlG 33 ἔσται om. F ‖ ὁ (2)] τὸ Ε 𝔚 ‖ A in ras.6 vel 7 litt. 1 ‖ διοίσει] (-ει in ras. Ε) ‖ 34 ἂν om. 𝔚 ‖ ὁποιονοῦν] Ac OlV Op: ex ὁποῖον corr. J1(-ον in ras.) OlG: ὁποιανοῦν E 𝔚 ‖ κη 𝔙 ‖ κατὰ ρίγωνον Ecorr. ‖ 34—376a 1 τὸ KMH]  Ol: marg. E1: om. 𝔚 Ac ‖ 376 a 1 τὸ] AcI OlG: om. 𝔙rec. Hcorr. (ut videtur) AcWB OlV τῶν] AcIW Ol: τῆς E 𝔚: τοῦ H Ν AB ‖ H K] κέν〈τρου〉 2 οὐ om. 𝔚 ‖ συνσταθήσονται E1 ‖ 8 ἡμικυκλίου ex ἡμικλκλίου corr. J1 ‖ ἐπεί ex ἐπὶ corr.1 τὰ τε Κ Η σημεῖα δέδοται καὶ ἡ HΚ, δεδομένη ἂν εἴη καὶ ἡ ΜΗ, ὥστε καὶ λόγος τῆς ΜΗ πρὸς ΜΚ. δεδομένης οὖν περιφερείας ἐφάψεται τὸ Μ. ἔστω δὴ αὕτη ἐφ᾿  ἧς τὰ ΝΜ· ὥστε ἡ τομὴ τῶν περιφερειῶν δέδοται. πρὸς ἄλλη δέ γε ἢ τῇ ΜΝ περιφερείᾳ ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων ὁ αὐτὸς λόγος ἐν τῷ αὐτῷ ἐπιπέδῳ οὐ συνίσταται. ἐκκείσθω οὖν τις γραμμὴ ἡ ΔΒ, καὶ τετμήσθω ὡς ἡ ΜΗ πρὸς ΜΚ ἡ Δ πρὸς B. μείζων δὲ ἡ ΜΗ τῆς ΚΜ, ἐπείπερ ἐπὶ τὴν μείζω γωνίαν ἡ ἀνάκλασις τοῦ κώνου· ὑπὸ γὰρ τὴν μείζω γωνίαν ὑποτείνει τοῦ τριγώνου. μείζων ἄρα καὶ ἡ Δ τῆς B. προσπεπορίσθω οὖν πρὸς τὴν B, ἐφ᾿  ἧς τὸ Ζ· ὥστ᾿  εἶναι ὅπερ τὴν Δ πρὸς τὴν B, τὴν ΒΖ πρὸς τὴν Δ. εἶτα ὅπερ ἡ Ζ πρὸς τὴν ΚΗ, ἡ τὸ B πρὸς ἄλλην πεποιήσθω τὴν ΚΠ, καὶ ἀπὸ τοῦ ἐπὶ τὸ Μ ἐπεζεύχθω ἡ τὸ ΜΠ. ἔσται οὖν τὸ Π πόλος τοῦ κύκλου, πρὸς ὃν αἱ ἀπὸ τοῦ Κ γραμμαὶ προσπίπτουσιν· ἔσται γὰρ ὅπερ 4 ΚH] Ac Ol: η κ 𝔐 𝔙 F Ν 𝔚: deest codex H ‖ σημεῖον Ν1 ‖ K] Ac: κμ J F, 𝔙1 𝔚 OlG: κη 𝔐 𝔙rec. N Fcorr.m.1 OlV: κ (ut videtur) E1: quid voluerit Erec., incertum δεδομένοι F ‖ 5 ἡ] ὁ F1 ‖ λόγος] ὁ λόγος E 𝔚 F Nrec. Ol ‖ τῆς MH ex τῆς μη ωστε και ο λογος της μη corr. E1 ‖ MK ex corr. E: τὸ Cam.: τὴν μκ Mor, ‖ 6 τεριφερίας E1; ex περιφερείας, ἀπὸ τῶν αὐτῶν σημείων, ὁ αὐτὸς λόγος corr. Ν1 ‖ ἐφάψεται ex corr. E ‖ δὲ 𝔐 𝔙 F ‖ 7 τὰ] τὸ F1 Ol ‖ μ ν 𝔐 ἡ τομὴ ex ἡ τομὶ corr. E1: εἰ τὸ μὴ 𝔙1; τὸ μν Ol ‖ περιφερειῶν ex περιφεριῶν corr. Ε1 ‖ 8 ἄλλῃ δὲ γε ἢ τῇ MΝ περιφερείᾳ] Ol: ἄλλῃ δε γη η τῆ μν περιφερείᾳ E1; ἄλλῃ δε γη τη, τῆ μν περιφερεία corr. E1; ἄλλη δε γη τη τε ημ, τη μν περιφερείᾳ var. E1; ἄλληλα δὲ γε τῆ, τῆ μν περιφερείᾳ Erec,: ἄλληλα δὲ γε, ἢ τῆ τε η. ἢ τῆ μη περιφερείᾳ 𝔚: ἄλλῃ δὲ γε τῇ τε η καὶ τῇ μν περιφερείᾳ J F1, 𝔙1: ἄλλω δὲ γε σημείω τῆς (νμ F) περιφερείας Fcorr. m.1. N: ἄλλῃ δὲ γε τῆς μν περιφερείας 𝔙rec.: ἄλλῃ δὲ γε καὶ τῆς μν περιφερείας 𝔐: ἄλλῳ σημείῳ τῆς περιφερείας Ap; ἄλλῃ δὲ τῇ πρὸς τῇ μν περιφερείᾳ Mor. ‖ αὐτῶν om. E1 10 ἡ (ante ΔΒ) del. Fcorr. ‖ τεμνήσθω E1 ‖ ὡς supra add. Ν1 ‖ ἡ (ante ΜΗ)] ὁ F1 ‖ 11 πρὸς (1)] πρὸς τὴν 𝔐 ‖ ἡ Δ — ΚΜ om. E1 N ‖ B] Ol: τὸ β Erec. (vide supra) 𝔐 ‖ ΚΜ] μκ Erec. (vide supra) 𝔐 Ap Op 12 ἐπείπερ ex corr. E ἀνακλασεις E1 ‖ 13 τὴν om. Ε 𝔐 ‖ μίζω E1 ‖ ὑποτίνει E1 ‖ τοῦ] τὴν τοῦ Fcorr. m. 1 H N: om. 𝔙rec. ‖ KMH] Ap: μκη E1 𝔚 Hcorr.m.1 τριγώνου](-ι- in ras. Erec,) ‖ 14 μείζων — τῆς B habent Ecorr. Fcorr. H N (cf. Ap Op) ‖ 15 εἶνα Ε1 ‖ τὴν (post πρὸς)] Ap Op: om. Ε1 𝔚: τὸ Erec, βξ 𝔙1 ‖ 16 τὴν (ante Δ)]Ap Op: om. E 𝔚 Ζ] Ap Op: ζβ Ε1, 𝔚 ‖ τὴν ante ΚΗ)] Ap (Op): τὸ J F 𝔙1 ‖ 17 κη 𝔙1 ἐπὶ] Ap: ἐπὶ μὲν 𝔐 𝔙 F1, H ‖ 18 πμ Ε1 𝔚 Ap ‖ ἔστω Ε1 ‖ πόλος ex πῶλος corr. F1 ἡ Ζ πρὸς ΚΗ, καὶ ἡ Β πρὸς ΚΠ, καὶ ἡ Δ πρὸς ΠΜ. μὴ γὰρ ἔστω, ἀλλ᾿  ἢ πρὸς ἐλάττω ἢ πρὸς μείζω τῆς ΠΜ· οὐδὲν γὰρ διοίσει. ἔστω πρὸς ΠΡ. τὸν αὐτὸν ἄρα λόγον αἱ καὶ ΚΠ καὶ ἡ ΠΡ πρὸς ἀλλήλας ἕξουσιν ὃνπερ αἱ ΔΒ Ζ. αἱ δὲ Δ Β Ζ ἀνὰ λόγον ἦσαν, ὅνπερ ἡ Δ πρὸς Β, ἡ ΖΒ πρὸς Δ· ὥστε ὅπερ ἡ ΠΗ πρὸς τὴν ΠΡ, ἡ τὸ ΠΡ πρὸς τὴν ΠΚ. ἂν οὖν ἀπὸ τῶν Κ αἱ ΗΡ καὶ ΚΡ ἐπὶ τὸ Ρ ἐπιζευχθῶσιν, αἱ ἐπιζευχθεῖσαι αὗται τὸν αὐτὸν ἕξουσι λόγον ὅνπερ ἡ ΗΠ πρὸς τὴν ΠΡ· περὶ γὰρ τὴν αὐτὴν γωνίαν τὴν ἀνάλογον αἵ τε τοῦ ΗΠΡ τριγώνου καὶ τοῦ ΚΡΠ. ὥστε καὶ ἡ ΠΡ πρὸς τὴν ΚΡ τὸν αὐτὸν ἕξει λόγον, καὶ ἡ τὸ ΗΠ πρὸς τὴν ΠΡ. ἔχει δὲ καὶ ἡ ΜΗ πρὸς ΚΜ τοῦτον τὸν λόγον· ὅνπερ γὰρ ἡ τὸ Δ πρὸς τὴν Β ἀμφότεραι. ὥστε ἀπὸ τῶν ΗΚ σημείων 376b οὐ μόνον πρὸς τὴν Ν περιφέρειαν συσταθήσονται τὸν αὐτὸν ἔχουσαι λόγον, ἀλλὰ καὶ ἄλλοθι· ὅπερ ἀδύνατον. ἐπεὶ οὖν 20 ΚΗ ex κη καὶ ἀπὸ τοῦ π corr. F1: τὴν κη H N: τὴν ηκ Ap (Op) ‖ ΚΠ] κη 𝔙1 F1(?) 𝔚: τὴν κπ Ap: πκ Op ‖ 21 ΠΜ] μπ 𝔐 𝔙 F N: τὴν μπ H: τὴν πμ Ap: (ἡ πρ Op) ‖ ἔστω γὰρ 𝔐 𝔙 F ‖ ἀλλ᾿  ἢ] ἀλλὰ E1( ut videtur) 𝔚 ‖ 22 τῆς] τῶ 𝔙1: τοῦ Frec. ‖ ΠΜ] Ap: μπ Erec. 𝔐 𝔙 F Op ‖ γὰρ om. 𝔐 𝔙1 ‖ ἔστω] ἔστω γάρ H N ‖ 23 ΗΚ καὶ ΚΠ] κ καὶ ηπ (ut videtur) E1: ηκ καὶ ἡ κπ 𝔚 ‖ ἡ om. E 𝔚 ‖ 24 Δ Β Ζ prius] ζ β δ E1 (ut videtur) 𝔚 𝔙 corr. Ap OpV: ζ β OpG ‖ Δ Β Ζ alterum] β δ Ε1(ut videtur) 𝔚 Ap ‖ 25 ὅνπερ] ὅνπερ ἄρα 𝔐 𝔙1 F1: ὅπερ var. F1: ὡς Ap Op ‖ post Δ priorem in E ras. unius litt. ‖ ἡ ΖΒ πρὸς Ap Op: ἡ βζ πρὸς E1 𝔚: ἡ ζδ πρὸς β ἡ πρὸς 𝔙1 ἡ δζ πρὸς β (?) ἡ ζβ πρὸς F1 ‖ ὥστ᾿  εἴπερ 𝔙1: ex ὥστε εἴπερ corr. F1 ‖ ΠΗ] π Op ‖ 26 τὴν (ante ΠΡ)] AcW: om. Ε 𝔚 AcIB Op ‖ ἡ τὸ] ἡ J F 𝔐 𝔙 Ecorr. m.1 Ac: om. Op ‖ ΠΡ alterum] Op: ρπ Ac ‖ τὴν (ante ΠΚ) om. 𝔚  Ac Op ‖ ΠΚ] κπ H Ν: κρ Op ‖ 27 ἐπιζευχθῶσιν ex ἐπειζευχθῶσιν corr. E1 ‖ 28 λόγον ἕξουσι 𝔐 ‖ ΗΠ] ApB: π E1 𝔚: κπ 𝔙1, ApIW: πη Ecorr. H N ‖ 29 τὴν (ante ΠΡ om. Ε 𝔚 Ap ‖ ἀνάλογοι 𝔐 ‖ 30 τοῦ (ante ΗΠΡ) ex τὸ corr. J1 ‖ τετραγώνου F1 ‖ καὶ (ante τοῦ) καὶ αἱ E 𝔚: om. N ‖ ἡ ΠΡ] (Op): ἡ ρ E1: ρπ 𝔚: ἡ ηρ Jrec. 𝔐 𝔙rec. ‖ 31 τὴν (ante ΚΡ)] (Op): om. E 𝔚 Ap ‖ ΚΡ] κπ ex κη (ut videtur) corr. F1: πκ (fortasse recte) H Ν ApWB: ηκ ApI ‖ λόγον] λόγ ὃν E1: λόγον ὃν corr. Ε1 𝔐 Fcorr. ‖ τὸ om. Ap Op ‖ ΗΠ] Ap: κπ 𝔙1 Op ‖ τὴν (ant ΠΡ) om. E 𝔚 ‖ ΠΡ] (-ρ in ras. E) ‖ 32 ΜΗ] Op: ημ ApWB: κμ ApI ‖ ΚΜ] τὴν κμ F: μκ Ε 𝔚 Ap Op ‖ τοῦτον τὸν] τουτὸν αὐτὸν E1: τὸν αὐτὸν Ecorr. 𝔚 ‖ ὅνπωρ] ὃν J 𝔐 ‖ γὰρ om. Ecorr. 1 𝔚 𝔙 F H Ν ‖ 376 b 1 Δ] δε, κμ 1 (ut videtur) N ‖ τὴν] Ap Op: τὸ Ε 𝔚 Hcorr. m.1 ‖ B in ras. E ‖ ἀμφόρεται in ras. Erec. ‖ 2 τὴν] τῇ Ε1 𝔚 Ol ‖ νμ Erec.: corr. F1 ‖ περιφερείᾳ E1 𝔚 Ol ‖ 3 ἄλλοθι ex ἄλλοθεν corr. 𝔙1 ‖ ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1 ἡ Δ οὔτε πρὸς ἔλαττον τοῦ ΜΠ οὔτε πρὸς μείζω (ὁμοίως γὰρ δειχθήσεται), δῆλον ὅτι πρὸς αὐτὴν ἂν εἴη τὴν ἐφ᾿  ᾗ Μ Π. ὥστ᾿  ἔσται ὅπερ ἡ ΜΠ πρὸς ΠΚ, ἡ ΠΗ πρὸς τὴν ΜΠ καὶ λοιπὴ ἡ τὸ ΜΗ πρὸς ΜΚ. ἐὰν οὖν τῷ ἐφ᾿  ᾧ τὸ πόλῳ χρώμενος, διαστήματι δὲ τῷ ἐφ᾿  ᾧ Μ Π, κύκλος γραφῇ, ἁπασῶν ἐφάψεται τῶν γωνιῶν ἃς ἀνακλώμεναι ποιοῦσιν αἱ ἀπὸ τοῦ ΜΑ κύκλου· εἰ δὲ μή, ὁμοίως δειχθήσονται τὸν αὐτὸν ἔχουσαι λόγον αἱ ἄλλοθι καὶ ἄλλοθι τοῦ ἡμικυκλίου συνιστάμεναι, ὅπερ ἦν ἀδύνατον. ἐὰν οὖν περιαγάγῃς τὸ ἡμικύκλιον τὸ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Α περὶ τὴν ἐφ᾿  ᾗ Η Κ Π διάμετρον, αἱ ἀπὸ τοῦ ΗΚ ἀνακλώμεναι πρὸς τὸ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Μ ἐν πᾶσι τοῖς ἐπιπέδοις ὁμοίως ἕξουσι, καὶ ἴσην ποιήσουσι γωνίαν τὴν ΚΜ καὶ ἣν ποιήσουσι δὲ γωνίαν αἱ ΗΠ καὶ ΜΠ ἐπὶ τῆς ΗΠ, ἀεὶ ἴση ἔσται. τρίγωνα οὖν ἐπὶ τῆς ΗΠ καὶ ΚΠ ἴσα τῷ ΗΜΠ ΚΜΠ συνεστήκασι. τούτων δὲ αἱ κάθετοι ἐπὶ τὸ αὐτὸ σημεῖον πεσοῦνται τῆς ΗΠ καὶ ἴσαι ἔσονται. πιπτέτωσαν ἐπὶ τὸ Ο. κέντρον ἄρα τοῦ κύκλου τὸ Ο, ἡμικύκλιον δὲ τὸ περὶ τὴν ΜΝ ἀφῄρηται 4 ἐλάττω Jrec, Ε 𝔚: ἐλάττων Nrec.: ἐλάττονα Ap; ἐλάττω ἐστὶ Op ‖ τοῦ] τῆς 𝔚 𝔙rec. Ncorr.m.1 Ap Op ‖ πμ E 𝔚 Ap Op ‖ 5 δειχθήσεται] Ap: δείξομεν Ε 𝔚 Op ‖ τῆ ἐφʼ ἧ  πη E1: τὴν ἐφ᾿  ἧ πη 𝔚: (τὴν πμ Ap) ‖ 6 ΜΠ] ηπ E1( ut videtur) 𝔚: πμ Ap ‖ πρὸς (1) ex τὸ (ut videtur) corr. F1 ‖ Ap: πμ 1 (ut videtur) 𝔚: κπ Ν ‖ ΠΗ] τὸ πμ E1( ut videtur) 𝔚: ηπ Ap ApWB: κπ ApI ‖ 6—7 πρὸς τὴν ΜΠ in ras. E1; πρὸς κπ 𝔚: πρὸς τὴν πμ Ap: πρὸς πμ Ap ‖ 7 καὶ λοιπὴ ἡ τὸ πη. πρὸς ηκ 𝔚: καὶ λοιπὴ ἡ τὸ ημ πρὸς μ〈κ〉 corr. H1: om. cet.: καὶ ἡ ημ πρὸς μκ Ap ‖ τὸ (post ᾧ)] Ol: om. 𝔚 ‖ 8 πὸλῳ ex πολλω corr. E1 ‖ δὲ om. F ‖ τῷ ἐφ᾿  ᾧ Ol: τῷ ἐφ᾿  ᾗ J F 𝔐 𝔙1: τῷ ἐφ᾿  ἧς τὸ Ε 𝔚: om. Ap ‖ π μ E1 𝔚 Ap Ol ‖ 9 ἁπῶν E1 ‖ ἀφάψεται J1 ‖ ἃς om. E1 ‖ 10 μα Jrec.: μη corr. F1: κ ἐπὶ τὸ η τοῦ α 𝔐: μδ 𝔙1: om. N: μ OlG: μν (?) OlV 11 αἱ om. E1 ‖ ἄλλοθεν καὶ ἄλλοθεν 𝔙1 ‖ 12 ἂν Ε 𝔚 ‖ οὖν om. 𝔙1 ‖ περιαγάγῃς (-αγ- altera in ras. E): περιάγης 𝔚 ‖ 13 τὸ (ante ἡμικύκλιον)] τε ὡς F1 ‖ Η Κ Π] κπ Ε1 𝔚: ‘η κ corr. E1: ηκ 𝔙 H1 N: ἡ κπ Ol ‖ 14 φ᾿  E1 ‖ 15 M in ras. Nrec.; γ supra add. N1 ‖ ποιήσωσι J1 ‖ 16 ΚΜΗ] (-μη in ras. N1): πμη corr. 𝔙: κπμ ApI: ηπμ ApWB1 ‖ ἣν ποιοῦσιν E1 𝔚 Ap: ἢν ποιήσωσι Ol ‖ δὲ] (δ- in ras. Ε) ‖ 17 ΜΠ] OlV: μς OlG ‖ ἐπὶ (1)] Ol: ἐπί τε Erec. 𝔚 ‖ HΠ, ἀεὶ ἴση] Ap: ηπ εἰ ἴση Ecorr. (vide infra) 𝔚: ηπ ἴση OlV: ηπα ἴση OlG ‖ ἀεὶ — ΗΠ (18) om. E1 ‖ 18 ΚΠ ex ηπ corr. E1 ‖ τῷ] τῷ κη corr. J1: om. Frec.: τὰ Nrec. ΗΜΠ] Ap: ηκπ 𝔚: ημπ καὶ Eras. II ‖ ΚΜΠ] Ap: κπμ J: om. E1 𝔚 ‖ 19 σημεῖον ex σημιον corr. E1 ‖ 20 κέντρον om. 𝔙1 F1: κ‵ 𝔙rec. ‖ 21 μη F1 𝔚 (?) ἀπὸ τοῦ ὁρίζοντος· τῶν μὲν γὰρ ἄνω τὸν ἥλιον οὐ κρατεῖν, τῶν δὲ προσπτεριζομένων κρατεῖν, καὶ διαχεῖν τὸν ἀέρα· καὶ διὰ τοῦτο τὴν ἶριν οὐ συμβάλλειν τὸν κύκλον· γίγνεσθαι δὲ καὶ νύκτωρ ἀπὸ τῆς σελήνης ὀλιγάκις· οὔτε γὰρ ἀεὶ πλήρης, ἀσθενεστέρα τε τὴν φύσιν ὥστε κρατεῖν τοῦ ἀέρος· μάλιστα δ᾿  ἵστασθαι τὴν ἶριν, ὅπου μάλιστα κρατεῖται ὁ ἥλιος· πλείστη γὰρ ἐν αὐτῇ ἰκμὰς ἐνέμεινεν. πάλιν ἔστω ὁρίζων μὲν ἐφ᾿  οὗ τὸ ΑΚΓ, ἐπανατεταλκέτω δὲ τὸ Η, ὁ δ᾿  ἄξων ἔστω νῦν ἐφ᾿  οὗ τὸ ΗΠ. τὰ μὲν οὖν ἄλλα πάντα ὁμοίως δειχθήσεται ὡς καὶ πρότερον, ὁ δὲ πόλος τοῦ κύκλου ὁ ἐφ᾿  Π κάτω ἔσται τοῦ ὁρίζοντος τοῦ ἐφ᾿  τὸ ΑΓ, ἀρθέντος τοῦ ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η σημείου. ἐπὶ δὲ τῆς αὐτῆς ὅ τε πόλος 377a καὶ τὸ κέντρον τοῦ κύκλου καὶ τὸ τοῦ ὁρίζοντος νῦν τὴν ἀνατολήν· ἔστι γὰρ οὗτος ἐφ᾿  ᾧ τὸ HΠ. ἐπεὶ δὲ τῆς διαμέτρου τῆς ΑΓ τὸ ΚΗ ἐπάνω, τὸ κέντρον εἴη ἂν ὑποκάτω τοῦ ὁρίζοντος πρότερον τοῦ ἐφ᾿  ᾧ τὸ ΑΓ, ἐπὶ τῆς ΚΠ γραμμῆς, ἐφ᾿  οὗ τὸ Β. ὥστ᾿  ἔλαττον ἔσται τὸ ἐπάνω τμῆμα ἡμικυκλίου τὸ ἐφ᾿  ᾧ Ψ Υ· τὸ γὰρ ΨΥΟ ἡμικύκλιον ἦν, νῦν δὲ ἀποτέτμηται ἀπὸ τοῦ ΑΓ ὁρίζοντος. τὸ δὴ ΟΥ ἀφανὲς 22 ὑπὸ 𝔐 𝔙rec. Fcorr. m. 1 H N ‖ τῶν μὲν—ἐνέμεινεν (28) om. E1 Α ‖ τῶν (ante μὲν)] τὰ (ut videtur) Ν1: in restat τ- solum ‖ 23 πρὸς τῇ γῇ στηριζομένων Jrec. Evar. Ol; πρὸς τῇ γῇ προσπτεριζομένων 𝔐: πτεριζομένων (SS. διασκορπιζομένων) Η; πτζομένων N; προσπεριποριζομένων Cam.: num προσποριζομένων vel προσπεριοριζομένων? ‖ 24 συμβάλλλειν Erec. (Vide supra): συμβάλλει 𝔙1 F1 ‖ 27 μάλιστα — ἐνέμεινεν (28) om. O ‖ δ᾿  ἵστασθαι ex corr. Nrec.: διίστασθαι 𝔚 ‖ ὁ— ἐνέμεινεν (28) om. 𝔚 ‖ 28 πλείστη—ἐνέμεινεν del. Id. ‖ ἰκμὰς] ἡ ἰκμὰς J F 𝔐 𝔙 ‖ 29 ὁρίζων] Al Ol: ὁ ὁρίζων Ε 𝔚 ‖ τὸ (ante ΑΚΓ)] AlIB: om. Ε AlW ‖ ΑΚΓ] (-κ- in ras. Erec.): (ittera altera in H erasa): αβγ Nrec. (-β- in ras.) AlB Op: αγ AlIW ἐπανατεταλκέτω] (ἐπ- in ras. Erec.) ‖ 30 οὗ] ᾧ Ε1 𝔚: ὧν Ol ‖ νπ Ol ‖ 31—32 τοῦ κύκλου, ὡς ὁ 𝔚: ὁ Η: om. Ν ‖ 32 τὸ] τοῦ 𝔙1, aut F1 aut corr. F1 ‖ ακυ E1( ut videtur) 𝔚 ‖ 377 a 1 τὸ ᾱ J F1: οὗ τὸ η Fcorr.: οὗ τοῦ α (ut videtur) 𝔙1: τὸ ω 𝔙corr. ‖ σημιου E1 ‖ 2 τὸ (ante τοῦ) om. 𝔚 ‖ 3 αὐτὸς Ε 𝔚 ‖ ἐπεὶ] ἐπὶ J Ν1 (ut videtur) E1 ‖ 4 τῆς] (-ς in ras. Erec.) ‖ ΑΓ om. E1 ‖ ὑποκάτω] ὑπὸ τοῦ κάτω Ν 5 ὁριζον E1 ‖ ΚΠ] ηκπ Erec. ‖ 6 Β] Op: ο Erec. 𝔙rec. Fcorr. m.1: ῡ 𝔐 ‖ 7 τὸ ante ἐφ᾿ )] τοῦ E 𝔚 Hrec. ‖  ψ Υ] ψγ (ut videtur) 𝔙1: ψυο 𝔐rec.: ψ Fcorr.: ψυω Ald. ‖ γὰρ] γ Ν ‖ ΨΥΟ] ψυ ον E1: ψω Erec. 𝔙rec.: ψγο 𝔙1: ψυω corr. F1 ‖ 8 ὑπὸ 𝔙corr. Fcorr. m.1 H Ν ‖ δὴ] δὲ Ε1 F1: γὰρ δὴ Erec. ΟΥ] υω J1 𝔙rec. Erec. in ras.: γω 𝔚 ἔσται αὐτοῦ, ἐπαρθέντος τοῦ ἡλίου· ἐλάχιστον δ᾿ , ὅταν ἐπὶ μεσημβρίας· ὅσον γὰρ ἀνώτερον τὸ Η, κατώτερον ὅ τε πόλος καὶ τὸ κέντρον τοῦ κύκλου ἔσται. ὅτι δ᾿  ἐν μὲν ταῖς ἐλάττοσιν ἡμέραις ταῖς μετ᾿  ἰσημερίαν τὴν μετοπωρινὴν ἐνδέχεται ἀεὶ γίγνεσθαι ἶριν, ἐν δὲ ταῖς μακροτέραις ἡμέραις ταῖς ἀπὸ ἰσημερίας τῆς ἑτέρας ἐπὶ τὴν ἰσημερίαν τὴν ἑτέραν περὶ μεσημβρίαν οὐ γίγνεται ἶρις, αἴτιον ὅτι τὰ μὲν πρὸς ἄρκτον τμήματα πάντα μείζω ἡμικυκλίου καὶ ἀεὶ ἐπὶ μείζω ἡμικυκλίου, τὸ δ᾿  ἀφανὲς μικρόν, τὰ δὲ πρὸς μεσημβρίαν τμήματα τοῦ ἰσημερινοῦ, τὸ μὲν ἄνω τμῆμα μικρόν, τὸ δ᾿  ὑπὸ γῆν μέγα, καὶ ἀεὶ δὴ μείζω τὰ πορρώτερα· ὥστ᾿  ἐν μὲν ταῖς πρὸς θερινὰς τροπὰς ἡμέραις διὰ τὸ μέγεθος τοῦ τμήματος, πρὶν ἐπὶ τὸ μέσον ἐλθεῖν τοῦ τμήματος καὶ ἐπὶ τὸν μεσημβρινὸν τὴν τὸ Η, κάτω ἤδη τελέως γίγνεται ἡ τὸ Π, διὰ τὸ πόρρω ἀφεστάναι τῆς γῆς τὴν μεσημβρίαν διὰ τὸ μέγεθος τοῦ τμήματος. ἐν δὲ ταῖς πρὸς τὰς χειμερινὰς τροπὰς ἡμέραις, διὰ τὸ μὴ πολὺ ὑπὲρ γῆς εἶναι τὰ τμήματα τῶν κύκλων, τοὐναντίον ἀναγκαῖον γίγνεσθαι· βραχὺ γὰρ ἀρθείσης τῆς ἐφ᾿  ᾧ τὸ Η, ἐπὶ τῆς μεσημβρίας γίγνεται ὁ ἥλιος.

6 τὰς δ᾿  αὐτὰς αἰτίας ὑποληπτέον καὶ περὶ παρηλίων καὶ ῥάβδων ταῖς εἰρημέναις. γίγνεται γὰρ παρήλιος μὲν 9 ἐπαρθέντος αὐτοῦ Ε 𝔚: post αὐτοῦ interp. distinxi ‖ ἐλάχιστον] ἐπὶ ἐλάχιστον Ε 𝔚 ‖ 10 μεσημβρίαν Ε 𝔚 ‖ ὅσαν 𝔐: ὄσῳ Ε 𝔚 ‖ γὰν F ‖ κατωτέρω Ε 𝔚 Ac: κατώτερός (ὅ om.) Cam. ‖ 11 ἔσται om. E1 ‖ ταῖς ἐλάττωσιν E1: ται ἐλάττωσιν J1 ‖ 12 τὴν om. E1 𝔚 Ap ‖ μετωπωρινὴν E1 ‖ 13 ἀεὶ supra add Ε1 ‖ ἷριν ex corr. E ‖ ταῖς (post ἡμέραις)] τῆς 𝔙 ‖ 14 τῆς ἑτέρας om. ΗΝ ‖ ἰσημερίαν τὴν om. E1; ἰσημερίαν N ‖ τὴν ἑτέραν περὶ om. J1 ‖ 14—15 περὶ μεσημβρίαν om. Ε1 𝔚: πρὸς μεσημβρίαν ΗΝ ‖ 15 ἶρις ex corr. Erec. ‖ ὅτι] δ᾿  ὅτι E1 𝔚: ὄντι 𝔙1 ‖ 16 μιζω E1 ‖ ἀεὶ om. 𝔚: αἰεὶ 𝔙 F Η N ‖ μιζω E1 ‖ ἡμικυκλίου om. E1 𝔚 ‖ 19 interp. Buss. ‖ τα πορρωτερον μιζω E1; τὰ πορρώτερον μείζω Erec.: τὰ πορρωτέρω μείζω 𝔚 ‖ 20 ταῖς] τας E1 ‖ θερινὰς] Ap: τὰς θερινὰς ΗΝ ‖ 22 τὸν] τὸ 𝔚: τὸ μέσον ἐλθεῖν τοῦ τμήματος καὶ ἐπὶ τὸν 𝔐 ‖ ἤδη τελέως] παντελῶς Ε 𝔚 Ap: δη παντελῶς Mor. ‖ ἡ om. E1 𝔚 (Ap) ‖ 23 ἀφανεσταναι Ε1 ‖ 24 μέρος H(?) Ν ‖ τοῦ] ταν E1 ‖ 27 αρθήσης E1 ‖ τῆς (ante ἐφ᾿ )] τῆς τὸ J F 𝔚 𝔙1  Η N: της γης E ‖ 29 ὑποληπτέον] (-τε- in ras. Erec.) ‖ περὶ om. N παρηλίων Ol: παρηλίου E1 𝔚 Al: τῶν παρηλίων Erec. ‖ 30 ῥάυδων Ν ‖ τὰς εἰρημένας E1 ἀνακλωμένης τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιον, ῥάβδοι δὲ διὰ τὸ προσπίπτειν τοιαύτην οὖσαν τὴν ὄψιν, οἵαν εἴπομεν ἀεὶ γίγνεσθαι ὅταν πλησίον ὄντων τοῦ ἡλίου νεφῶν ἀπό τινος ἀνακλασθῇ τῶν ὑγρῶν πρὸς τὸ νέφος· φαίνεται γὰρ αὐτὰ μὲν ἀχρωμάτιστα τὰ νέφη κατ᾿  εὐθυωρίαν εἰσβλέπουσιν, ἐν δὲ 377b τῷ ὕδατι ῥάβδων μεστὸν τὸ νέφος· πλὴν τότε μὲν ἐν τῷ ὕδατι δοκεῖ τὸ χρῶμα τοῦ νέφους εἶναι, ἐν δὲ ταῖς ῥάβδοις ἐπ᾿  αὐτοῦ τοῦ νέφους. γίγνεται δὲ τοῦτο ὅταν ἀνώμαλος ἡ τοῦ νέφους ᾖ σύστασις, καὶ τῇ μὲν πυκνότερον τῇ δὲ μανόν, καὶ τῇ μὲν ὑδατωδέστερον τῇ δ᾿  ἧττον· ἀνακλασθείσης γὰρ τῆς ὄψεως πρὸς τὸν ἥλιον, τὸ σχῆμα μὲν τοῦ ἡλίου οὐχ ὁρᾶται διὰ μικρότητα τῶν ἐνόπτρων, τὸ δὲ χρῶμα· διὰ δὲ τὸ ἐν ἀνωμάλῳ φαίνεσθαι λαμπρὸν καὶ λευκὸν τὸν ἥλιον, πρὸς ὃν ἀνεκλάσθη ἡ ὄψις, τὸ μὲν φοινικοῦν φαίνεται, τὸ δὲ πράσινον ξανθόν. διαφέρει γὰρ οὐδὲν διὰ τοιούτων ὁρᾶν ἢ ἀπὸ τοιούτων ἀνακλωμένην· ἀμφοτέρως γὰρ φαίνεται τὴν χρόαν ὅμοιον, ὥστ· εἰ κἀκείνως φοινικοῦν, καὶ οὕτως. αἱ μὲν οὖν ῥάβδοι γίγνονται δι᾿  ἀνωμαλίαν τοῦ ἐνόπτρου οὐ τῷ σχήματι ἀλλὰ τῷ χρώματι· ὁ δὲ παρήλιος, ὅταν ὅτι μάλιστα ὁμαλὸς ᾖ ὁ ἀὴρ καὶ πυκνὸς ὁμοίως· διὸ φαίνεται λευκός. ἡ μὲν γὰρ ὁμαλότης τοῦ ἐνόπτρου ποιεῖ χρόαν μίαν τῆς ἐμφάσεως· ἡ δ᾿  ἀνάκλασις ἀθρόας τῆς ὄψεως, διὰ τὸ ἅμα προσπίπτειν πρὸς τὸν ἥλιον ἀπὸ πυκνῆς οὔσης τῆς ἀχλύος, 31 ἥλιον] ἥλνον, ἀπὸ τινος ὑποκειμένου νέφους Erec. ‖ ῥάβδῳ J1 ‖ 32 τὴν ὄψιν τοιαύτην (om. οὖσαν) Ν ‖ εἴπωμεν J ‖ γίνεσθαι ἀεὶ Ν ‖ 33 πλησίων 𝔙1 ‖ τοῦ] τῶν 𝔐 ‖ εφῶν E1:: τῶν νέφων Erec. ‖ ἀπὸ ex ὑπό corr. F1 ‖ ἀνακλασθῆναι 𝔐 1 F1 ‖ 34 αὐτὰ] αὐτὸν F1 ‖ 377 b 2 μεστὸν ex μεστῶν corr. F1 ‖ νέφος] νέφος πλην τοτε μεστον το νεφος Ε1 ‖ 3 ταῖς ex τοῖς corr. F1 ‖ 4 γίγνονται E1 ‖ δὲ supra add. F1 ‖ ᾖ Frec. Ol ‖ 5 ᾖ συστασεις (ut videtur) E1: σύστασις 𝔐 𝔙1 F1 Ol: σύστασις ἦ H Ν ‖ πυκνότερον ex πυκνώτερον corr. Ν1; πυκνὸν Ε 𝔚 Ap 6 ἀνακλασθησης E1 ‖ 7 τοῦ ἡλίου habent Erec. (quae ante μὲν coll.) H Ν Ap ‖ 8 διὰ μικρότητα τῶν ἐνόπτρων habent Erec. H Ν (Ap); τῶν ἐνόπτρων ὄντων μικρῶν marg. F ‖ δὲ τὸ ἐν] τὸ E1: τὸ ἐν 𝔐 𝔙1 𝔚 ‖ 10 φοινικοῦν] Ecorr. m. 1 (Op): φοινικιου E1; φοινικιοῦν Ecorr. 𝔚 ‖ 11 τούτων N: το τοιουτον E1 ‖ ὁρᾶν — τοιούτω (12) om. E1 ‖ 12 ἀνακλωμένη Erec. ‖ φέρεται (ut videtur) J1 13 φοινικιοῦν Ε 𝔚 ‖ οὐ E1 ‖ 15 interp. Buss. ‖ δὲ] τε 𝔚 ‖ 16 ἀστὴρ 𝔙1 ‖ 17 ὁμαλότης] ὁμοίως τῆς J: ὁμαλότητος (ut videtur) E1 ‖ ἐνόπτρου ex corr. E1 ‖ 19 πρὸς] τηὸς (ut videtur) 𝔙rec. ‖ τὸν ἥλιον] Ap: τὴν ἀχλὺν J F 𝔙1 Ε1 𝔚: τὸν ἤλιον τὴν ἀχλὺν Η καὶ οὔπω μὲν οὔσης ὕδωρ ἐγγὺς δ᾿  ὕδατος, διὰ τὸ ὑπάρχον τῷ ἡλίῳ ἐμφαίνεσθαι χρῶμα ποιεῖ, ὥσπερ ἀπὸ χαλκοῦ λείου κλωμένην διὰ τὴν πυκνότητα. ὥστ᾿  ἐπεὶ τὸ χρῶμα τοῦ ἡλίου λευκόν, καὶ ὁ παρήλιος φαίνεται λευκός. διὰ δὲ τὸ αὐτὸ τοῦτο μᾶλλον ὕδατος σημεῖον ὁ παρήλιος τῶν ῥάβδων· μᾶλλον γὰρ συμβαίνει τὸν ἀέρα εὐεργῶς ἔχειν πρὸς γένεσιν ὕδατος. ὁ δὲ νότιος τοῦ βορείου μᾶλλον, ὅτι μᾶλλον ὁ νότιος ἀὴρ εἰς ὕδωρ μεταβάλλει τοῦ πρὸς ἄρκτον. γίγνονται δ᾿ , ὥσπερ εἴπομεν, περί τε δυσμὰς καὶ περὶ τὰς ἀνατολάς, καὶ οὔτε ἄνωθεν οὔτε κάτωθεν, ἀλλ᾿  ἐκ τῶν πλαγίων καὶ ῥάβδοι καὶ παρήλιοι· καὶ οὔτ᾿  ἐγγὺς τοῦ ἡλίου λίαν οὔτε πόρρω παντελῶς· ἐγγὺς μὲν γὰρ οὖσαν ὁ ἥλιος διαλύει τὴν σύστασιν, πόρρω δ᾿  οὔσης ἡ ὄψις οὐκ ἀνακλασθήσεται· ἀπὸ γὰρ μικροῦ ἐνόπτρου πόρρω ἀποτεινομένη ἀσθενὴς γίγνεται· διὸ καὶ αἱ ἅλως οὐ γίγνονται ἐξ ἐναντίας τοῦ ἡλίου. ἄνω 378a μὲν οὖν ἐὰν γίγνηται καὶ ἐγγύς, διαλύσει ὁ ἥλιος· ἐὰν δὲ πόρρω, ἐλάττων ἡ ὄψις οὖσα ἢ ὥστε ποιεῖν ἀνάκλασιν οὐ προσπεσεῖται. ἐν δὲ τῷ πλαγίῳ ὑπὸ τὸν ἥλιον ἐστὶ τοσοῦτον ἀποστῆναι τὸ ἔνοπτρον, ὥστε μήτε τὸν ἥλιον διαλῦσαι, τήν τε ὄψιν ἀθρόαν ἐλθεῖν, διὰ τὸ πρὸς τὴν γῆν φερομένην μὴ διασπᾶσθαι ὥσπερ δι᾿  ἀχανοῦς φερομένην. ὑπὸ δὲ τὸν ἥλιον οὐ γίγνεται διὰ τὸ πλησίον μὲν τῆς γῆς διαλύεσθαι ἂν ὑπὸ τοῦ ἡλίου, ἄνω δὲ μεσουρανίου γιγνομένης συστάσεως τὴν ὄψιν διασπᾶσθαι. 20 post οὔσης in E ras. 2 litt. ‖ ὕδατος] (-ς in ras. Erec.) ‖ διὰ habent J F1 𝔙1 E1 𝔚: ἀνακλωμένη ἡ ὄψις Erec.: διὸ 𝔐: om. 𝔙corr. Fcorr. m.1 H Ν (Ap) ‖ 21 λίου E1 ‖ 22 κλωμένη Erec.: κλωμένης H N: ἀνακλωμένην Frec. ‖ 23 περηλιου Ε1 ‖ 24 σημιον Ε1: σημείου 𝔙1 ‖ 25 σημαίνει E1 ( ut videtur) 𝔚 (Ap) ‖ ἐναργῶς F1 ‖ 26 νότειος 𝔚 ‖ βοριου E1 ‖ 26—27 μᾶλλον ὁ νότι- om. E1 ‖ 27 γίγνονται — παρήλιοι (3O) bis exaravit 𝔙1 ‖ 28 εἴπωμεν J ‖ τε om. J1 ‖ δυσμὰς] τὰς δυσμὰς Mor. ‖ περὶ (post καὶ) om. Ε 𝔚 Ν1 ‖ 30 ἐγγὺς] εὐθὺς E1 ‖ 31 διαλύει] (Ap Op): διαλύσει E 𝔚 ‖ 32 post ὄψις in E ras. unius litt. ‖ 33 γὰρ om. E1 𝔐 𝔙1 F1: post μικροῦ posuit Frec. ‖ ἀποτινομένης E1; ἀποτεινομένου F1 34 ἅλω Ε1 ‖ 378 a 1 ἐγγὺς ex corr. Ν1 ‖ 2 οὗσα ἡ ὄψις H N (ἡ supra add. m. 1) ‖ 3 ἐν — ἐλθεῖν (5) post φερομένην (6) coll. Th. πλαίῳ F1 ‖ ὑπὸ τὸν ἥλιον habent Ε 𝔚: om. cet. Acp ‖ τοσοῦτο J1: ἐν τοσούτω Frec. ‖ 4 ἀπωσθῆναι Ν ‖ 5 ἐλθεῖν] διελθεῖν Ε 𝔚 Ac ‖ τὴν] τη E1 ‖ 6 διασπᾶσθαι] δύνασθαι ἀφικνεῖσθαι Erec. H1 N: δύνασθαι διικνεῖσθαι 𝔙rec. Hvar. Ac: δύνασθαι διικνεῖσθαι τὴν ὄψιν Fcorr. ‖ ἀχάνου N1 ‖ 7 ἂν ὑπὸ] ἀπὸ E1 ‖ 8 γιγνομένης συστάσεως scripsi; γιγνομένης καὶ ὅλως οὐδ᾿  ἐκ πλαγίου μεσουρανίου γίγνεται· ἡ γὰρ ὄψις οὐχ ὑπὸ τὴν γῆν φέρεται, ὥστε ὀλίγη ἀφικνεῖται πρὸς τὸ ἔνοπτρον, καὶ ἡ ἀνακλωμένη γίγνεται πάμπαν ἀσθενής. ὅσα μὲν οὖν ἔργα συμραίνει παρέχεσθαι τὴν ἔκκρισιν ἐν τοῖς τόποις τοῖς ὑπὲρ τῆς γῆς, σχεδόν ἐστι τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα.

ὅσα δ᾿  ἐν αὐτῇ τῇ γῇ, ἐγκατακλειομένη τοῖς τῆς γῆς μέρεσιν, ἀπεργάζεται, λεκτέον. ποιεῖ γὰρ δύο διαφορὰς σωμάτων διὰ τὸ διπλῆ πεφυκέναι καὶ αὐτή, καθάπερ καὶ ἐν τῷ μετεώρῳ· δύο μὲν γὰρ αἱ ἀναθυμιάσεις, ἡ μὲν ἀτμιδώδης ἡ δὲ καπνώδης, ὥς φαμεν, εἰσίν· δύο δὲ καὶ τὰ εἴδη τῶν ἐν τῇ γῇ γιγνομένων, τὰ μὲν ὀρυκτὰ τὰ δὲ μεταλλευτά. ἡ μὲν οὖν ξηρὰ ἀναθυμίασίς ἐστιν ἥ τις ἐκπυροῦσα ποιεῖ τὰ ὀρυκτὰ πάντα, οἷον λίθων τε γένη τὰ ἄτηκτα καὶ σανδαράκην καὶ ὤχραν καὶ μίλτον καὶ θεῖον καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα. τὰ δὲ πλεῖστα τῶν ὀρυκτῶν ἐστιν τὰ μὲν κονία κεχρωματισμένη, τὰ δὲ λίθος ἐκ τοιαύτης γεγονὼς συστάσεως, οἷον τὸ κιννάβαρι. τῆς δ᾿  ἀναθυμιάσεως τῆς ἀτμιδώδους, ὅσα μεταλλεύεται, καὶ ἔστιν ἢ χυτὰ ἢ ἐλατά, οἷον σίδηρος, χρυσός, χαλκός. ποιεῖ δὲ ταῦτα πάντα ἡ ἀναθυμίασις ἡ ἀτμιδώδης ἐγκατακλειομένη, καὶ μάλιστα ἐν τοῖς λίθοις, διὰ ξηρότητα εἰς ἓν συνθλιβομένη καὶ πηγνυοἷον μένης τῆς συστάσεως Ap: ὄντος Ε 𝔚: διὰ τὸ Fcorr. m. 1 H N: om. J F1 𝔐 𝔙 ‖ 9 πλαγίας E1 𝔚 ‖ 10 ἐπὶ τὴν γῆν 𝔙rec.: πρὸς τῇ γῇ Ap ‖ 11 ἀνακλωμέν] (-η in ras. Ε) ‖ 13 τὴν γῆν 𝔐 𝔚 Ap: γῆν Ol ‖ 15 ενκατακλιομενη E1: ἐγκατακλειομένης (ut videtur) F ‖ τοῖς om. Ν ‖ 16 μέρος N ‖ ποιεῖ ex ποιῆ corr. Ν1 ‖ 17 διὰ om. H Ν ‖ τῶ H Ncorr. m. 1 ‖ διπλῆ ex διπλῆν corr. Ν1 ‖ 18 αἱ om. E1 H Ν ‖ 19 μὲν in ras. F1 ‖ ἀτμιδώδης] (post ι σ eras., - ς in ras. Erec.) ‖ ἐστιν J 𝔐 𝔙 H N: om. F ‖ 20 καὶ om. 𝔐 𝔙 F ‖ ἐν τῇ τῇ γιγνομένων] εἰρημένων E1 𝔚 ‖ ὀρεκτὰ 𝔙1 ‖ τὰ (post ὀρυκτὰ) om. J1 ‖ 21 δὲ om. E1 ‖ μεταλευτὰ N1 ‖ ἀναθυμιασεις (ut videtur) E1 ‖ ἐστιν εἴ τις J1; om. Ε 𝔚 Ol ‖ 22 τὰ (ante ὀρυκτὰ)] τ J1 ‖ ὀρεκτὰ 𝔙1 ‖ λίθον E1 ‖ γένη] (γέ- supra add. F1) ‖ τὰ (post γένη)] ται E1 ‖ 23 ἄτικτα 𝔐 F1 ‖ ὤχραν ex ὤχρον (ut videtur) corr. F1: ὄχραν Ν ‖ μίλτον] (-λ- in ras. E1) ‖ θιον E1 ‖ 24 τὰ δὲ in ras. 5 litt. Erec. ὀρεκτῶν 𝔙1 ‖ 25 κεχρωματισμένα H Ν ‖ λίθοις (ut videtur) 𝔙1 ‖ 25—26 γεγονὼς συστάσεως] (Ol): συστάσεως γεγονὼς (-νὸς Ν) J F 𝔐 𝔙 Ν ‖ 26 τὸ] Ol: om. E 𝔚 ‖ κινάβαρι 𝔚  𝔙 H Ν 𝔚 ‖ 27 ὅσα] σα E1: καὶ ὅσα Ν μεταλεύεται Η ‖ ἐλατά] ἐλα E1 ‖ 28 χρυσός, χαλκός] Ap Ol: χαλκός, χρυσός Ε1 𝔚 ‖ 29 ἀτμιδώδης ἀναθυμίσθις (om. ἡ) Ν ‖ ἐνκατακλειομένη E1 ‖ 3Ο λίθοις] χλίοις (ut videtur)1 ἢ δρόσος ἢ πάχνη, ὅταν ἀποκριθῇ. ἐνταῦθα δὲ πρὶν ἀποκριθῆναι γεννᾶται ταῦτα. διὸ ἔστι μὲν ὡς ὕδωρ ταῦτα, ἔστιν δ᾿  ὡς οὔ· δυνάμει μὲν γὰρ ἡ ὕλη ὕδατος ἦν, ἔστι δ᾿  οὐκέτι, οὐδ᾿  ἐξ ὕδατος γενομένου διά τι πάθος, ὥσπερ 378b οἱ χυμοί· οὐδὲ γὰρ οὕτω γίγνεται τὸ μὲν χαλκὸς τὸ δὲ χρυσός, ἀλλὰ πρὶν γενέσθαι παγείσης τῆς ἀναθυμιάσεως ἕκαστα τούτων ἐστίν. διὸ καὶ πυροῦται πάντα καὶ γῆν ἔχει· ξηρὰν γὰρ ἔχει ἀναθυμίασιν· ὁ δὲ χρυσὸς μόνος οὐ πυροῦται. κοινῇ μὲν οὖν εἴρηται περὶ αὐτῶν ἁπάντων, ἰδίᾳ δὲ σκεπτέον προχειριζομένοις περὶ ἕκαστον γένος.

2 λοιπὸν δ᾿  εἰπεῖν τὰ ἐχόμενα εἴδη, ὅσα αἱ εἰρημέναι δυνάμεις ἐργάζονται ἐξ ὑποκειμένων τῶν φύσει συνεστώτων ἤδη. ἔστι δὴ θερμοῦ μὲν πέψις, πέψεως δὲ πέπανσις, ἕψησις, non Henricus ‖ ἔσται F ‖ 26 καὶ om. 𝔐: ex corr. F ‖ ταῖς 𝔚 ‖ δ  del. F1 27 ἀλέοις Ν ‖ 28 ἀέρι supra add. Ε1 ‖ 29 θέρι Ν ‖ 30 θερμός J F 𝔐 𝔙 Nrec.: calidus Henricus ‖ -ται- — κρατεῖ (31) supra et in marg. add. E1 31 τὸ supra add. E1 ‖ ζέον] -ε- ex corr. E1) ‖ ἔλάττον 𝔚 ‖ 32 οὐ] οὐδὲ Ν ‖ 33 μίαν E1 ‖ μοίως Ν1 ‖ δὴ Ν ‖ ῥέον] τὸ ῥέον Ol: ex ῥέον καὶ corr. E1: sequitur in F rasura unius litt. ‖ 34 τοῦ ex τὸ corr. E1 ‖ γείνεται E1 ‖ 379 b2 ἡ ex εἰ corr. F ‖ 3 πλέον] πλιον E1 ‖ οἰκεῖον ex οικιον corr. E1 ‖ ἢ om. Ε 𝔚: quam Henricus ‖ 4 κρατεῖ E: καὶ κρατεῖν 𝔚 ‖ περιέχοντι Fvar. H Ν ‖ διὸ] διὸ καὶ F ‖ θάλασσα Ε 𝔚 ‖ 5 διαιρουμέν- om. E1  ‖ 6 ὕδατα] δ᾿  𝔚 ‖ ἐνγίγνεται E: ἐγγίνεται ἐν 𝔚 ‖ 7 ἀποκρινομένην E( post ι ras. 2 litt.) 𝔚 Ap; ex ἀποκριμένην corr. F1; ἀποκεκρυμένην N: disgregans Henricus ‖ 8 post οὖσαν in 𝔙 ras. 8 litt. ‖ συνεστάναι H Ν incipit cap. alterum in editione Eras. III ‖ ἐστι om. H Ν ‖ γένος N 9 τί] Al: τίς E1: om. H Ν Ol ‖ 10 ὅσα] οις (ut videtur) E1 ‖ εἰρημέναι ex corr. 𝔙1 ‖ 12 δὴ supra add. E1: δὲ Erec. F ‖ μὲν om. J ‖ πέπανσις] (σ prior in ras. E): ex πέπανσις καὶ (ut videtur) corr. F1 ἔτι ὄπτησις· ψυχρότητος δὲ ἀπεψία, ταύτης δὲ ὠμότης, μόλυνσις, στάτευσις. δεῖ δὲ ὑπολαμβάνειν μὴ κυρίως ταῦτα λέγεσθαι τὰ ὀνόματα τοῖς πράγμασιν, ἀλλ᾿  οὐ κεῖται καθόλου τοῖς ὁμοίοις, ὥστε οὐ ταῦτα ἀλλὰ τοιαῦτα δεῖ νομίζειν εἶναι τὰ εἰρημένα εἴδη. εἴπωμεν δ᾿  αὐτῶν ἕκαστον τί ἐστιν. πέψις μὲν οὖν ἐστιν τελείωσις ὑπὸ τοῦ φυσικοῦ καὶ οἰκείου θερμοῦ ἐκ τῶν ἀντικειμένων παθητικῶν· ταῦτα δ᾿  ἐστὶν ἡ οἰκεία ἑκάστῳ ὕλη. ὅταν γὰρ πεφθῇ, τετελείωταί τε καὶ γέγονεν. καὶ ἡ ἀρχὴ τῆς τελειώσεως ὑπὸ θερμότητος τῆς οἰκείας συμβαίνει, κἂν διά τινος τῶν ἐκτὸς βοηθείας συνεπιτελεσθῇ, οἷον ἡ τροφὴ συμπέττεται καὶ διὰ λουτρῶν καὶ δι᾿  ἄλλων τοιούτων· ἀλλ᾿  ἥ γε ἀρχὴ ἡ ἐν αὐτῷ θερμότης ἐστίν. τὸ δὲ τέλος τοῖς μὲν ἡ φύσις ἐστίν, φύσις δὲ ἣν λέγομεν ὡς εἶδος καὶ οὐσίαν· τοῖς δὲ εἰς ὑποκειμένην τινὰ μορφὴν τὸ τέλος ἐστὶ τῆς πέψεως, ὅταν τοιονδὶ γένηται καὶ τοσονδὶ τὸ ὑγρὸν ἢ ὀπτώμενον ἢ ἑψόμενον ἢ σηπόμενον ἢ ἄλλως πως θερμαινόμενον· τότε γὰρ χρήσιμόν 13 ἔτι om. Ε 𝔚 F1 Ap ‖ δὲ (ante ἀπεψία) om. J H Ν ‖ 14 μώλυνσις J N1( ut videtur): μώλυσις E1 ‖ στάθευσις J Fcorr.m.1 𝔙 Ecorr.m 1 𝔚: τατευσις Ε1 ‖ δὲ supra add. Ε1 ‖ 15—16 ὀνόματα (τοῖς γὰρ πράγμασιν οὐ κεῖται), ἀλλὰ καθόλου τούτοις τε ὁμοίως ci, Th. ‖ 15 ἀλλ᾿  οὐ] οὐ γὰρ Fcorr.m. 1 H Ν Ol: non enim Henricus ‖ 16 τοῖς ὁμοίως J Ε1 𝔚: similibus Henricus ‖ 17 τὰ om. E1 ‖ 18 ὅτι Ecorr.m. 1 𝔚: quid Henricus ‖ πέψις μὲν οὖν] (ante ψ in E ras. unius litt.); ἡ μὲν πέψις F1 ‖ 19 ἐκ in ras.4 litt. E ὑποκειμένων corr. J ‖ παθηματικῶν corr. E1 𝔚1; passionibus Henricus ‖ 20 δ  om. F ‖ ἡ postea add. F1 ‖ ἑκάστῳ Ac: ἐν ἑκάστῳ H N: ἐν ἑκάστῳ εἴδει Frec.: ἑκάστου Ol: ἑκάστη Bk.: singule (materie) Henricus ‖ ὕλη] ἡ ὕλη 𝔙1 ‖ 21 τι καὶ Ecorr. m.1 𝔚: et Henricus ‖ τελειότητος  H N 𝔚 ‖ 22  τῆς om. E 𝔚 Ol ‖ οικιας E1 ‖ συμβαίνει] (-β- in ras. Erec.): συναινεῖ 𝔚:  accidit Henricus ‖ κἂν ex τἂν corr. Ν1 ‖ διά] δή 𝔙 ‖ 23 ἐπιτελεσθῆ 𝔚 ‖ συνπέττεται Ε F Ν: per iter digeritur Henricus: notandum est archetypi lineam (CLASSICAL PHILOLOGY X (1915), 208—11) vocabulis διὰ πορείας compleri potuisse, quorum tamen nullum apud commentatores vestigium ‖ καὶ om. E1; et Henricus λουτρῶν ex λουτρον corr. 𝔙1 ‖ 24 δι᾿  om. E 𝔚: per Henricus ‖ θερμότητος 𝔚 ‖ 25 δὲ (ante τέλος) supra add. F1 ‖ φύσις δὲ — οὐσίαν (26) glossam suspicatur S. -Hilaire: habent Α O ‖ 26 ὡς om. 𝔐 𝔙1 ‖ οὐσία Ν 27 μορφὴν] φύσιν J1 (ut videtur) F1 ‖ τοιονδὶ] AcI: τοιόνδε E1( ut videtur) 𝔚 Η Ν AcWB Ol: τοιοῦτον δὴ F1: τοιονδὶ δὲ λεπτότερον var. F ‖ 28 τοσονδὶ] AcI; τοσόνδε Ecorr. m.1 𝔚 AcWB Ol ‖ ὀπτόμενον F ‖ εψωμενον E ‖ σηπόμενον] Oclp: πεπαινόμενον (in O glossam) ci, Th. ‖ 29 θερμαινόμενον] (-αι- in ras. Erec.) ἐστι καὶ πεπέφθαι φαμέν, ὥσπερ τὸ γλεῦκος καὶ τὰ ἐν τοῖς φύμασιν συνιστάμενα, ὅταν γένηται πύον, καὶ τὸ δάκρυον, ὅταν γένηται λήμη· ὁμοίως δὲ καὶ τἆλλα. συμβαίνει δὲ τοῦτο πάσχειν ἅπασιν, ὅταν κρατηθῇ ἡ ὕλη καὶ ἡ ὑγρότης· αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ὁριζομένη ὑπὸ τῆς ἐν τῇ φύσει θερμότητος. ἕως γὰρ ἂν ἐνῇ ἐν αὐτῇ ὁ λόγος, φύσις τοῦτ᾿  ἐστίν. διὸ καὶ ὑγιείας σημεῖα τὰ τοιαῦτα, καὶ οὖρα καὶ ὑποχωρήσεις 380a καὶ ὅλως τὰ περιττώματα. καὶ λέγεται πεπέφθαι, ὅτι δηλοῖ κρατεῖν τὴν θερμότητα τὴν οἰκείαν τοῦ ἀορίστου. ἀνάγκη δὲ τὰ πεττόμενα παχύτερα καὶ θερμότερα εἶναι· τοιοῦτον γὰρ ἀποτελεῖ τὸ θερμόν, εὐογκότερον καὶ παχύτερον καὶ ξηρότερον. πέψις μὲν οὖν τοῦτο ἐστίν· ἀπεψία δὲ ἀτέλεια δι᾿  ἔνδειαν τῆς οἰκείας θερμότητος (ἡ δὲ ἔνδεια τῆς θερμότητος ψυχρότης ἐστίν)· ἡ δ᾿  ἀτέλειά ἐστιν τῶν ἀντικειμένων παθητικῶν, ἥπερ ἐστὶν ἑκάστῳ φύσει ὕλη. πέψις μὲν οὖν καὶ ἀπεψία διωρίσθω τοῦτον τὸν τρόπον.

3 πέπανσις δ᾿  ἐστὶν πέψις τις· ἡ γὰρ τῆς ἐν τοῖς περικαρπίοις τροφῆς πέψις πέπανσις λέγεται. ἐπεὶ δ᾿  ἡ πέψις τελέωσις, τότε ἡ πέπανσις τελέα ἐστὶν ὅταν τὰ ἐν τῷ περικαρπίῳ σπέρματα δύνηται ἀποτελεῖν τοιοῦτον ἕτερον οἷον 30 φαμέν] μὲν 𝔐 𝔙1 F1: μὲν λέγω Frec. ‖ ὥσπερ] ὥπερ καὶ 𝔚 ‖ 31 συνιστάμενα ὅταν γένηται marg. J1: συνιστάμενα, ὅταν γινηται F: συνιστάμενα ὄντα γένηται 𝔚 ‖ ποιὸν (sic enim) — δάκρυον in ras. J1 ‖ ποιὸν J1( vide supra) 𝔙1 ‖ 35 γὰρ supra add. F1 ‖ ὁ om. J ‖ 380 a 1 σημια E1 ‖ ὑποχωρίσεις J; ὑποχωρησις E1 ‖ 2 καὶ λέγεται om. F1 ‖ πεπέφθαι supra add. E1 ‖ ὅτι] (-τι in ras. Erec.): ὃ 𝔚: quoniam Henricus: ὅταν ci. Th. ‖ 3 οἰκίαν E1 ‖ ἀορίστου] ὑγροῦ Ap; τοῦ ὁριστοῦ, τουτέστι τοῦ ὑγροῦ  Op ‖ πεπτόμενα] Ε1; περιττώματα F1 ‖ παχύτερα] (-ερα ex corr. Ν1) θερμότερα εἶναι ex ξηρότερα corr. F1 (ut videtur) ‖ τοιοῦτον — ξηρότερα (sic enim, 5) supra et in marg. add. F1 ‖ 5  εὐογκότερα F: εὐογγότερον Ν: καὶ εὐογκότερον 𝔚: levius Henricus ‖ παχύτερα F ‖ ξηρότερα F ‖ 6 ἀπεψία] (-ι- in ras. Erec.) ‖ ἀτέλεια ex τέλεια corr E1 ‖ ἔνδιαν E1; (-α- ex corr. Jrec.) ‖ 7 ἡ δὲ ἔνδεια τῆς θερμότητος] ο E: indigenciaque caloris Henricus: aut ἡ — ἐστίν (8) interclusionem distinguendam aut ὅ cum E codice legendum censet Τh. ‖ 8 παθητικῶν ex corr. Ν1: παθηματικῶν 𝔚 ‖ 9 εἴπέρ 𝔚 ‖ ἐστιν om. F ‖ ἐκάστου corr. 𝔙: ἐκάστῳ πάθει 𝔚 ‖ ὕλη φύσει Ν ‖ 10 τὸν τρόπον τοῦτον 𝔚: hoc modo Henricus ‖ 11 πέψις ἐστὶν F ‖ τις om. 𝔐 𝔙1 F ‖ τῆς ἐν in ras. 5 litt. 𝔙1: ἐν 𝔐 F 12 τροφῆς πέψις] τῆς τροφῆς F ‖ 13 τελέωσις] Op; in hoc voc. cadit Al; τελείωσίς τις E1 𝔙rec.: τελείωσίς τις ἐστιν Ecorr.m. 1 𝔚: τελείωσις F H Ν ‖ τελια ἐστιν E1: τελεία ἐστίν Erec. 𝔚 𝔙rec. F H Ν: τελείωσίς τις Ol αὐτό· καὶ γὰρ ἐπὶ τῶν ἄλλων τὸ τέλεον οὕτω λέγομεν. περικαρπίου μὲν οὖν αὕτη πέπανσις, λέγεται δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ πέπονα τῶν πεπεμμένων, κατὰ μὲν τὴν αὐτὴν ἰδέαν, μεταφοραῖς δέ, διὰ τὸ μὴ κεῖσθαι, καθάπερ εἴρηται καὶ πρότερον, ὀνόματα καθ᾿  ἑκάστην τελείωσιν περὶ τὰ ὁριζόμενα ὑπὸ τῆς φυσικῆς θερμότητος καὶ ψυχρότητος. ἔστιν δὲ ἡ φυμάτων καὶ φλέγματος καὶ τῶν τοιούτων πέπανσις ἡ ὑπὸ τοῦ φυσικοῦ θερμοῦ τοῦ ἐνόντος ὑγροῦ πέψις· ἀδύνατον γὰρ ὁρίζειν μὴ κρατοῦν. ἐκ μὲν οὖν τῶν πνευματικῶν ὑδατώδη, ἐκ δὲ τῶν τοιούτων τὰ γεηρὰ συνίσταται, καὶ ἐκ λεπτῶν αἰεὶ παχύτερα γίγνεται πεπαινόμενα πάντα. καὶ τὰ μὲν εἰς αὐτὴν ἡ φύσις ἄγει κατὰ τοῦτο, τὰ δὲ ἐκβάλλει. πέπανσις μὲν οὖν εἴρηται τί ἐστιν· ὠμότης δ᾿  ἐστὶν τὸ ἐναντίον· ἐναντίον δὲ πεπάνσει ἀπεψία τῆς ἐν τῷ περικαρπίῳ τροφῆς· αὕτη δ᾿  ἐστὶν ἡ ἀόριστος ὑγρότης. διὸ ἢ πνευματικὴ ἢ ὑδατώδης ἢ τῶν ἐξ ἀμφοῖν ἐστιν ἡ ὠμότης. ἐπεὶ δ᾿  ἡ πέπανσις τελέωσίς τίς ἐστιν, ἡ ὠμότης ἀτέλεια ἔσται. γίγνεται δ᾿  ἡ ἀτέλεια δι᾿  ἔνδειαν τοῦ φυσικοῦ θερμοῦ καὶ ἀσυμμετρίαν πρὸς τὸ ὑγρὸν τὸ πεπαινόμενον. οὐδὲν δὲ ὑγρὸν αὐτὸ καθ᾿  αὑτὸ πεπαίνεται ἄνευ ξηροῦ· ὕδωρ γὰρ οὐ παχύνεται μόνον τῶν ὑγρῶν. συμβαίνει 15 τέλιον E1: τέλειον Ecorr. 𝔚 𝔙rec. F ‖ οὕτω] τοιοῦτον F ‖ λέγωμεν J ‖ 16 περικαρπίας 𝔐 𝔙1 (ut videtur): περικαρπίων F ‖ μὲν οὖν] μὲν 𝔚 ‖ αὕτη] αὕτη ἡ 𝔙rec. ‖ 16—17 καὶ ἄλλα πολλὰ πέπονα] (Ap): πέπονα καὶ ἄλλα πολλὰ Jrec. Fcorr. 𝔐 𝔙rec. H Ν: πέπανα καὶ ἄλλα πολλὰ J1 F1 𝔙1: πέπωνα καὶ ἄλλα πολλὰ corr. F ‖ 17 πεπαμμένων E F1: πεπεμένων N ‖ μὲν del. Erec. ἰδέαν] (ι- in ras. Erec.) 18 μεταφορᾷ Ald. κατὰ μεταφορὰν Ap 19 τελείωσιν] τὴν τελείωσιν J F1 𝔐 𝔙 ‖ 20 καὶ ψυχρότητος supra add. E1 ‖ ἔτι δὲ ἐστι ἡ (ἡ supra add. m. 1) F ‖ 21 φλέγματος] Ac: φλεγμάτων Ecorr. m. 1 𝔚: nascenciarum Henricus ‖ 23 μι E1 ‖ οὖν om. F1 ‖ τῶν om. Ε 𝔚 Al Ol ‖ 24 τῶν τοιούτων τὰ] τοιούτων Th. ‖ λεπτῶν] (-πτ- ex corr. 𝔙1) ‖ ἀεὶ J F 𝔐 𝔙 N 𝔐 ‖ 25 πεπενόμενα J1 Ν ‖ 26 ἑαυτὴν 𝔚 ‖ κατὰ] ὅταν τρέφηται κατὰ 𝔐  𝔙 F ‖ ἐκβάλλη 𝔐1(ut videtur) F: ἐκβάλει Ν ‖ 27 τί ἐστιν, εἴρηται H Ν ‖ ἐστὶν om. 𝔚 29 ἡ om. F N1 ‖ ἢ (ante πνευματικὴ)] δὴ Ecorr. 𝔚 ‖ 30 ἐξ supra add. E1 ‖ ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1 ‖ τελείωσίς Ε 𝔚 H Ν ‖ 31 τί F1 ‖ τελεία J1: ατελια E1 ἔσται] ἐστί 𝔚: erit Henricus ‖ γίνονται 𝔚 ‖ ἡ (post δ᾿ ) om. Ε 𝔚 ‖ ατελια Ε1 ‖ 32 ενδιαν E1 φυσικοῦ] (-ου ex corr. F1) ‖ 33 πεπαινόμενον ex πεπαινώμενον corr. N1 ‖ οὐδὲν — ὑγρῶν (34) post ἄποτοι (380 b 3) coll. Henricus ‖ δὲ ex γὰρ corr. F1 ‖ 34 γὰρ] δ᾿  𝔚: enim Henricus ‖ οὐ παχύνεται om. N ‖ μόνων Fcorr.(ut videtur) m.1 N δὲ τοῦτο ἢ τῷ τὸ θερμὸν ὀλίγον εἶναι ἢ τῷ τὸ ὁριζόμενον 380b πολὺ· διὸ καὶ λεπτοὶ οἱ χυμοὶ τῶν ὠμῶν, καὶ ψυχροὶ μᾶλλον ἢ θερμοί, καὶ ἄβρωτοι καὶ ἄποτοι. λέγεται δὲ καὶ ἡ ὠμότης ὥσπερ καὶ ἡ πέπανσις, πολλαχῶς. ὅθεν καὶ οὖρα καὶ ὑποχωρήσεις καὶ κατάρροι ὠμοὶ λέγονται διὰ τὸ αὐτὸ αἴτιον· τῷ γὰρ μὴ κεκρατῆσθαι ὑπὸ τῆς θερμότητος μηδὲ συνεστάναι ὠμὰ πάντα προσαγορεύεται. πόρρω δὲ προϊόντων καὶ κέραμος ὠμὸς καὶ γάλα ὠμὸν καὶ ἄλλα πολλὰ λέγεται, ἐὰν δυνάμενα μεταβάλλειν καὶ συνίστασθαι ὑπὸ θερμότητος ἀπαθῆ ᾖ. διὸ τὸ ὕδωρ ἑφθὸν μὲν λέγεται, ὠμὸν δ᾿  οὔ, ὅτι οὐ παχύνεται. πέπανσις μὲν οὖν καὶ ὠμότης εἴρηται τί ἐστιν, καὶ διὰ τί ἐστιν ἑκάτερον αὐτῶν· ἕψησις δ᾿  ἐστὶν τὸ μὲν ὅλον πέψις ὑπὸ θερμότητος ὑγρᾶς τοῦ ἐνυπάρχοντος ἀορίστου ἐν τῷ ὑγρῷ, λέγεται δὲ τοὔνομα κυρίως μόνον ἐπὶ τῶν ἑψομένων. τοῦτο δ᾿  ἂν εἴη, ὥσπερ εἴρηται, πνευματῶδες ἢ ὑδατῶδες. ἡ δὲ πέψις γίγνεται ἀπὸ τοῦ ἐν τῷ ὑγρῷ πυρός· τὸ γὰρ ἐπὶ τῶν τηγάνων ὀπτᾶται (ὑπὸ γὰρ τοῦ ἔξωθεν θερμοῦ πάσχει, ἐν ᾧ δ᾿  ἐστὶν ὑγρῷ, ποιεῖ ἐκεῖνο μᾶλλον ξηρόν, εἰς αὑτὸ ἀναλαμβάνον), τὸ δ᾿  ἑψόμενον τοὐναντίον ποιεῖ (ἐκκρίνεται γὰρ ἐξ αὐτοῦ τὸ ὑγρὸν ὑπὸ τῆς ἐν τῷ ἔξω ὑγρῷ θερμασίας)· διὸ ξηρότερα τὰ ἑφθὰ τῶν ὀπτῶν· οὐ γὰρ ἀνασπᾷ εἰς ἑαυτὰ τὸ ὑγρὸν τὰ ἑψόμενα· κρατεῖ γὰρ ἡ ἔξωθεν θερμότης τῆς ἐντός· εἰ δ᾿  ἐκράτει ἡ ἐντός, εἷλκεν ἂν εἰς ἑαυτήν. ἔστιν δ᾿  οὐ πᾶν σῶμα ἑψητόν· 380 b 1 τὸ (ante θερμὸν)] Ap: om. J F 𝔐 𝔙 Ν ‖ τῷ (post εἶναι ἢ) om. F ‖ 2 διὸ καὶ] καὶ γὰρ διὰ τοῦτο F ‖ 4 καὶ (post δὲ) om. Ν ‖ 5 κάταροι Ν ‖ 6 τὸ αὐτὸ] τὸ E: eandem Henricus ‖ κεκρατεῖσθαι (ut videtur) 𝔙1; ex κρατῆσθαι corr. Ν1 ‖ 7 συνιστάναι N ‖ προσαγορεύονται 𝔐 𝔙 9 λέγονται 𝔐 ‖ 1Ο τὸ om. 𝔚 ‖ 11 πέπανσις — διὰ τί ἔστιν (12) om. F1 ‖ 12 ἐστιν (ante ἑκάτερον) om. H Ν ‖ ἑκάτερον αὐτῶν] F1 et rec.: del. F1 ‖ 13 ἔψης J1: ἡ ἕψησις F ‖ 14 ὑγρῷ] ἑψομένῳ ὑγροῦ ci, Τh, ‖ 15 ἐπὶ μόνων τῶν ἑψομένων 𝔚: ἐκὶ τῶν ἑψομένων μόνων H N ‖ εἴη] ἦν Ν ‖ ὡς 𝔚 ‖ 16 πνευματῶδες] post τ in E ras. unius litt.) ‖ ἢ ὑδατῶδες] Ac (Op): om. J1 𝔚: ‖ marg. E1: vel aquaticum Henricus ‖ ἀπὸ] Ac: ὑπὸ 𝔙rec. 𝔚 Olp ‖ 17 τὸ] τὰ Jvar. Ε 𝔚 (Ap) Ol ‖ ὠπτᾶται E1 ‖ 18 ἔξωθεν] Ap: ἔξω Ε 𝔚 ‖ θερμοῦ] πυρὸς F ‖ 19 ξηρὸν post ἀναλαμβάνον coll. F ‖ αὐτὸ Ε1 𝔙1: ἑαυτὸ 𝔐 F ‖ 20 ὑπὸ] ἀπὸ 𝔐 𝔙1 ‖ 21 ἐν τῷ supra add. F1 ‖ 21—22 τὰ ὀπτὰ τῶν φθῶν E1; τὰ ὀπτὰ τῶν ἑφθῶν corr. E1; elixa assis Henricus ‖ 22 αὑτὰ E: ἑαυτὸ J 𝔐 𝔙 23 ἔξωθεν ex ἔξωοεν corr. E1 ‖ 24 σῶμα supra add. J1 οὔτε γὰρ ἐν ᾧ μηδέν ἐστιν ὑγρόν, οἷον ἐν λίθοις, οὔτ᾿  ἐν οἷς ἔνεστι μέν, ἀλλ᾿  ἀδύνατον κρατηθῆναι διὰ πυκνότητα, οἷον ἐν τοῖς ξύλοις· ἀλλ᾿  ὅσα τῶν σωμάτων ἔχει ὑγρότητα παθητικὴν ὑπὸ τῆς ἐν τῷ ὑγρῷ πυρώσεως. λέγεται δὲ καὶ χρυσὸς ἕψεσθαι καὶ ξύλον καὶ ἄλλα πολλὰ, κατὰ μὲν τὴν ἰδέαν οὐ τὴν αὐτήν, μεταφορᾷ δέ· οὐ γὰρ κεῖται ὀνόματα ταῖς διαφοραῖς. καὶ τὰ ὑγρὰ δὲ ἕψεσθαι λέγομεν, οἷον γάλα καὶ γλεῦκος, ὅταν ἐν τῷ ὑγρῷ ὁ χυμὸς εἰς εἶδός τι μεταβάλλῃ ὑπὸ τοῦ κύκλῳ καὶ ἔξωθεν πυρὸς θερμαίνοντος, ὥστε τρόπον τινὰ παραπλήσιον τῇ εἰρημένῃ ἑψήσει 381a ποιεῖ. (τέλος δὲ οὐ ταὐτὸ πᾶσιν, οὔτε ἐψομένοις οὔτε πεττομένοις, ἀλλὰ τοῖς μὲν πρὸς ἐδωδήν, τοῖς δὲ πρὸς ῥόφησιν, τοῖς δὲ πρὸς ἄλλην χρείαν, ἐπεὶ καὶ τὰ φάρμακα ἕψειν λέγομεν.) ὥστε ὅσα παχύτερα δύναται γίγνεσθαι ἢ ἐλάττω ἢ βαρύτερα, ἢ τὰ μὲν αὐτῶν τοιαῦτα τὰ δ᾿  ἐναντία, διὰ τὸ διακρινόμενα τὰ μὲν παχύνεσθαι τὰ δὲ λεπτύνεσθαι, ὥσπερ τὸ γάλα εἴς τε ὀρὸν καὶ πυετίαν, πάντα ἑψητά ἐστιν. τὸ δὲ ἔλαιον οὐχ ἕψεται αὐτὸ καθ᾿  ἑαυτό, ὅτι τού των οὐδὲν πάσχει. ἡ μὲν οὖν κατὰ τὴν ἕψησιν λεγομένη πέ ψις τοῦτ᾿  ἐστίν· καὶ οὐδὲν διαφέρει ἐν ὀργάνοις τεχνικοῖς καὶ 25 ἐν λίθοις] λίθος E1: λίθοις 𝔚: in lapidibus Henricus ‖ 27 τοῖς om. F ‖ 29 κατὰ] καὶ τὰ F1 ‖ 30 τὴν (ante ἰδέαν) om. 𝔚 ‖ δείαν E1 ‖ οὐ (ante τὴν supra add. E1: om. Th. ‖ κεῖται] (Ap) Ol: κρατεῖται (ut videtur) E1 (post γὰρ in marg. αρ eras.); ἄρτι κρατεῖται 𝔚: εἰσιν Op; iacent Henricus ‖ ὀνόματα] Op; ὄνομα J F 𝔐 H Ν: τὰ ὀνόματα E1 𝔚 Ol: οἰκεῖα ὀνόματα Ap; nomina Henricus  ‖ 31 μεταφοραῖς F1 ‖ 32 ὁ ἐν τῷ ὑγρῷ Hcorr.(Ap) Ol: ὁ ἐν τῷ ὑγρῷ ὁ corr. 𝔙1: ὁ ἐν τοῦτ᾿  ὑγρῷ ὁ Frec. ‖ 33 κύκλου J 𝔙1(κυκλ- ex corr. m. 1) 34 ἑψήσει ex ἑψήση corr. Ε1 ‖ 381 a 1 τέλος — λέγομεν (4) falso huc inserta esse suspicatur S.-Hilaire ‖ τὸ αὐτὸ ex τὸ corr. E1 ‖ ἑψομένης Ν ‖ πετομένης Ν1: πεττομένης Nrec. ‖ 2 τοῖς (ante μὲν) ex corr. 𝔙 ‖ 3 χροίαν N ‖ 4 ἕψειν] ἔψεινψειν (ut videtur) E1; ἕψειν μὲν Η ‖ λέγωμεν 5 ἢ (ante βαρύτερα) ex corr. 𝔙: in ras. ut videtur Η1 ‖ ἢ (post βαρύτερα) ex καὶ (ut videtur) corr. 𝔙1 ‖ μὲν] (μ- in ras., ubi prius, ut videtur, κ 𝔐) ‖ τὰ (post τοιαῦτα) supra add. E1 ‖ 6 διακρινόμενα ex κρινόμενα corr. F1 ‖ 7 τε om. E 𝔚 𝔙1 ‖ ὁρὸν J: ὀρρὸν Erec. 𝔚 𝔙corr. m.1 Fcorr.m.1 H Ν: ὀπτὸν F1 ‖ πυτίαν Ε 𝔚 𝔙corr.: πυτυίαν F1; recoctam necnon mel et similia Henricus ‖ 8 ἔλαιον] (ελ- in ras. E1) ‖ αὑτὸ Ε 𝔚 H Ν ‖ 10—11 φυσικοῖς καὶ τεχνικοῖς 𝔐 𝔙 F: καὶ φυσικοῖς καὶ τεχνικοῖς N: τεχνικοῖς E; τεχνικοῖς ἢ φυσικοῖς 𝔚: artificialibus sive in naturalibus Henricus φυσικοῖς ἐάν τι γίγνηται· διὰ τὴν αὐτὴν γὰρ αἰτίαν πάντα ἔσται. μόλυνσις δὲ ἀπεψία μὲν ἡ ἐναντία ἑψήσει· εἴη δ᾿  ἂν ἐναντία ἥ τε πρώτη λεχθεῖσα ἀπεψία τοῦ ἐν τῷ σώματι ἀορίστου δι᾿  ἔνδειαν τῆς ἐν τῷ ὑγρῷ τῷ πέριξ θερμότητος (ἡ δ᾿  ἔνδεια μετὰ ψυχρότητος ὅτι ἐστίν, εἴρηται)· γίγνεται δὲ διὰ κίνησιν ἄλλην· ἐκκρούεται γὰρ ἡ πέττουσα, καὶ ἡ ἔνδεια δὲ ἢ διὰ τὸ πλῆθος τῆς ἐν τῷ ὑγρῷ ψυχρότητος ἢ διὰ τὸ ἐν τῷ ἑψομένῳ πλῆθος· τότε γὰρ συμβαίνει τὴν ἐν τῷ ὑγρῷ θερμότητα πλείω μὲν εἶναι ἢ ὥστε μὴ κινῆσαι, ἐλάττω δὲ ἢ ὥστε ὁμαλῦναι καὶ συμπέψαι. διὸ σκληρότερα μὲν τὰ μεμωλυσμένα γίγνεται τῶν ἑφθῶν, τὰ δ᾿  ὑγρὰ διωρισμένα μᾶλλον. ἕψησις μὲν οὖν καὶ μόλυνσις εἴρηται, καὶ τί ἐστιν καὶ διὰ τί ἐστιν· ὄπτησις δ᾿  ἐστὶν πέψις ὑπὸ θερμότητος ξηρᾶς καὶ ἀλλοτρίας. διὰ τοῦτο κἂν ἕψων τις ποιῇ μεταβάλλειν καὶ πέττεσθαι, μὴ ὑπὸ τῆς τοῦ ὑγροῦ θερμότητος ἀλλ᾿  ὑπὸ τῆς τοῦ πυρός, ὅταν τελεσθῇ, ὀπτὸν γίγνεται καὶ οὐχ ἑφθόν, καὶ τῇ ὑπερβολῇ προσκεκαῦσθαι λέγεται· ὑπὸ ξηρᾶς δὲ θερμότητος γίγνεται ὅταν ξηρότερον γίγνηται ἐπιτελεσθέν. διὸ καὶ τὰ ἐκτὸς ξηρότερα τῶν ἐντὸς· τὰ δ᾿  ἑφθὰ 11 τι om. Ε F Ol Henricus ‖ γένηται Ν  Ol ‖ 11—12 γὰρ αἰτίαν ἅπαντα ἔσται H Ν: αἰτίαν γὰρ ἔσται πάντα 𝔐 ‖ 12 μώλυνσις J1: ex μώλυσις corr. E1 ‖ μὲν ἡ ἐναντία] μὲν ἐναντία δ᾿  J F1 𝔐 𝔙: μὲν ἡ ἐναντία δ᾿  Frec.: ἡ ἐναντία E 𝔚: ἐναντία Ol: contraria Henricus ‖ εἴη δ᾿  ἂν ex ειη δ αν εἴη δ᾿  ἂν corr. E1 ‖ 13 ἥ τε πρώτη λεχθεῖσα] (ε prima in ras. 𝔙rec.): καὶ τῇ πρώτῃ λεχθείσῃ ci. Th. ‖ τοῦ] τῷ Ε ‖ 14 ἔνδιαν E1 ‖ τῷ (post ὑγρῷ) ex τῷ τῷ corr. E: ex corr. F1: τὸ Ν ἡ—εἴρηται (15) interclusionem distinxit Th. ‖ ἡ] ὁ F1 ‖ 15 ἔνδεια ex ἔνδια corr. E1 ‖ ὅτι μετὰ ψυχρότητος 𝔚 ‖ δὲ] (-ε in ras. F1): δὲ ἢ J 𝔙corr. Nrec. 𝔚: δ᾿  ἡ 𝔐: δὲ καὶ corr. F1: -que Henricus ‖ 16 post διὰ in 𝔙 ras. 3 litt. ‖ ἐκκρούεται γὰρ ἡ πέττουσα] (ἡ supra add. Ε); ἡ γάρ πέττουσα ἐκκρούεται F ἔνδια E1 ‖ 18 πλῆθος del. Th. ‖ 19 μὴ supra add. F ‖ 20 ὡμωλῦναι Ε1 ‖ 21 μεμολυσμένα Erec. 𝔚 𝔐 𝔙 F H Ν ‖ 22 καὶ μώλυνσις εἴρηται J: καὶ μώλυσις εἴρηται Ε1; εἴρηται καὶ μόλυνσις H Ν ‖ 23 ἔστιν om. Ν ‖ 24 κἂν] καὶ F1( ut videtur) Ν ‖ ποιῇ var. J: ποιεῖ J1 N Ε1 ‖ 25 τοῦ om. E ‖ 26 ὅτταν E ‖ τελεσθῇ var. F: τελευτηθῆ F1 ‖ ὀπτὸν] ὀπτὸν δὲ corr. E1; ὀπτὸν τὲ 𝔚: assatum equidem Henricus ‖ 27 ἑφθόν] (-φ- in ras. E1): (-ο- supra add. J1): ἑφθὲν Ν ‖ τῇ ex η corr. E1: ἡ 𝔚 ‖ προσκεκαῦσθαι] (-καυσ-in ras Nrec.): ex προσκεκλυσθαι corr, Ε1 ‖ ‖ γίνεται ὅταν ξηρότερόν τι γίγνηται F; γίνεται E1; ὅταν ξηρότερον γένηται Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ ἐπιτελεσθέν] τὸ ἐπιτελέσθέν 𝔚 ‖ 29 ξηρότερα] ξηρότερά ἐστι 𝔚 τοὐναντίον. καὶ ἔργον ἐπὶ τῶν χειροκμήτων τὸ ὀπτῆσαι μεῖζον ἢ ἑψῆσαι· χαλεπὸν γὰρ τὰ ἐκτὸς καὶ τὰ ἐντὸς ὁμαλῶς θερμαίνειν. ἀεὶ γὰρ τὰ ἐγγύτερον τοῦ πυρὸς ξηραίνεται 381b θᾶττον, ὥστε καὶ μᾶλλον. συνιόντων οὖν τῶν ἔξω πόρων οὐ δύναται ἐκκρίνεσθαι τὸ ἐνυπάρχον ὑγρόν, ἀλλ᾿  ἐγκατακλείεται, ὅταν οἱ πόροι μύσωσιν. ὄπτησις μὲν οὖν καὶ ἔψησις γίγνονται μὲν τέχνῃ, ἔστιν δʼ, ὥσπερ λέγομεν, τὰ εἴδη καθόλου ταὐτὰ καὶ φύσει· ὅμοια γὰρ τὰ γιγνόμενα πάθη, ἀλλ᾿  ἀνώνυμα· μιμεῖται γὰρ ἡ τέχνη τὴν φύσιν, ἐπεὶ καὶ ἡ τῆς τροφῆς ἐν τῷ σώματι πέψις ὁμοία ἐφήσει ἐστίν· καὶ γὰρ ἐν ὑγρῷ καὶ θερμῷ ὑπὸ τῆς τοῦ σώματος θερμότητος γίγνεται. καὶ ἀπεψίαι ἔνιαι ὅμοιαι τῇ μολύνσει. καὶ ζῷον οὐκ ἐγγίγνεται ἐν τῇ πέψει, ὥσπερ τινές φασιν, ἀλλ᾿  ἐν τῇ ἀποκρίσει σηπομένῃ ἐν τῇ κάτω κοιλίᾳ, εἶτ᾿  ἐπανέρχεται ἄνω· πέττεται μὲν γὰρ ἐν τῇ ἄνω κοιλίᾳ, σήπεται δ᾿  ἐν τῇ κάτω τὸ ἀποκριθέν· δι᾿  ἣν δ᾿  αἰτίαν, εἴρηται ἐν ἑτέροις. ἡ μὲν οὖν μόλυνσις τῇ ἑψήσει ἐναντίον· τῇ δὲ ὡς ὀπτήσει λεγομένῃ πέψει ἔστι μέν τι ἀντικείμενον ὁμοίως, ἀνωνυμώτερον δέ. εἴη δ᾿  ἂ οἷον εἰ γένοιτο στάτευσις ἀλλὰ μὴ ὄπτησις δι᾿  ἔνδειαν θερμότητος, ἣ συμβαίη ἂν ἢ δι᾿  ὀλιγότητα τοῦ ἔξω πυρὸς ἢ διὰ πλῆθος τοῦ ἐν τῷ ὀπτωμένῳ ὕδατος· 30 χειροτμήτων E ‖ μεῖον om. F: μᾶλλον H Ν ‖ 31 γὰρ] γὰρ καὶ F ‖ ἐκτὸς ex τος corr. E1: ἐντὸς 𝔐 𝔙 ‖ καὶ τὰ ἐντὸς marg. J1: καὶ τὰ ἐκτὸς E1 (ut videtur) 𝔐 𝔙 ‖ 32 ἐγγύτερα Fcorr. N ‖ ξηραίνεσθαι F1: θερμαίνεται E: arescunt Henricus ‖ 381 b 1 οὖν τῶν postea add. E1 ‖ 2 ὑγρόν om. Ε ‖ ἐγκατακλείεται ex ἐνκατακλείεται corr. E1 ‖ 3 πόρροι H ‖ 4 δ᾿  postea add. Ε1 ‖ 4—5 ταῦτα καθόλου F1; ταυτὰ καθόλου Frec.: ex ταυτα καθόλου ταὐτὰ corr. E1 ‖ 6 ἐπὶ E1 ‖ 7 τῷ om. F ‖ ἐστίν ἑψήσει (ἑψη- ex corr. m. 1) F 8 ὑγρῷ] τῷ ὑγρῷ Ν ‖ καὶ om. F θερμότητος supra add. F1 ‖ 9 ὅμοιαι ἔνιαι E( ex ἔνια ὅμοια corr. m. 1) 𝔚: ex ὅμοια corr. J1 (ut videtur): ὅμοια ἔνια Ol: alique similes Henricus ‖ μωλύνσει J Ε1 ‖ Idelero Galenum respicienti mancus videtur totus hic locus ‖ 1O ἐγγίγνεται ex ἐνιγίγνεται corr. E1 ‖ ἐν (post ἐγγίγνεται) om. F ἑψήσει F1 ‖ 11 κυλία E1 ‖ εἶτ᾿  ἐ- in ras. E1 ‖ 12 πέπεπται J 𝔐 𝔙: ex πέπτεται corr. F1; πεπέφθαι H N: maturatur Henricus ‖ σήπαιται E ‖ 13 τὸ om. J ‖ ἐν ἑτέροις εἴρηται F ‖ 14 μώλυνσις J ‖ ὡς]  Ap: om. F H Ν1 𝔚 Op: de E codice incertum: quasi Henricus ‖ 15 ὁμογενῶς F: ὅμοιον N ‖ 16 οἶον om. J; ὅμοιον E: quemadmodum Henricus ‖ στάθευσις J 𝔐 𝔙 Ecorr. m.1 𝔚: σάτευσις Ν ‖ 17 ἔνδιαν E1 ‖ ἣ in ras. Erec.: ἢ Ol ‖ συμβαίη] (-η in ras. Erec.) Ol: συμβαίνοι 𝔚 ὀλιγότητα] (-ι- ex corr. E) ‖ 18 πλῆθος] Ap: τὸ πλῆθος Ε 𝔚 Ol ‖ τῷ om. F1 ‖ ἑπτομένῳ N τότε γὰρ πλείων μέν ἐστιν ἢ ὥστε μὴ κινῆσαι, ἐλάττων δὲ ἢ ὥστε πέψαι. τί μὲν οὖν ἐστι πέψις καὶ ἀπεψία, καὶ πέπανσις καὶ ὠμότης, καὶ ἕψησις καὶ ὄπτησις καὶ τἀναντία τούτοις, εἴρηται.

4 τῶν δὲ παθητικῶν, τοῦ ὑγροῦ καὶ τοῦ ξηροῦ, λεκτέον τὰ εἴδη. εἰσὶν δ᾿  αἱ μὲν ἀρχαὶ τῶν σωμάτων αἱ παθητικαὶ ὑγρὸν καὶ ξηρόν, τὰ δ᾿  ἄλλα μεικτὰ μὲν ἐκ τούτων, ὁποτέρου δὲ μᾶλλον, τούτου μᾶλλον τὴν φύσιν ἐστίν, οἷον τὰ μὲν ξηροῦ μᾶλλον τὰ δ᾿  ὑγροῦ. πάντα δὲ τὰ μὲν ἐντελεχείᾳ ἔσται, τὰ δ᾿  ἐν τῷ ἀντικειμένῳ· ἔχει δ᾿  οὕτως τῆξις πρὸς τὸ τηκτόν. ἐπεὶ δ᾿  ἐστὶν τὸ μὲν ὑγρὸν εὐόριστον, τὸ δὲ ξηρὸν δυσόριστον, ὅμοιόν τι τῷ ὄψῳ καὶ τοῖς ἡδύσμασι πρὸς ἄλληλα πάσχουσι· τὸ γὰρ ὑγρὸν τῷ ξηρῷ αἴτιον τοῦ ὁρίζεσθαι, καὶ ἑκάτερον ἑκατέρῳ οἷον κόλλα γίγνεται, ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς ἐποίησεν ἐν τοῖς φυσικοῖς “ἄλφιτον ὕδατι κολλήσας.” 382a καὶ διὰ τοῦτο ἐξ ἀμφοῖν ἐστιν τὸ ὡρισμένον σῶμα. λέγεται δὲ τῶν στοιχείων ἰδιαίτατα ξηροῦ μὲν γῆ, ὑγροῦ δὲ ὕδωρ. διὰ τοῦτο ἅπαντά τε τὰ ὡρισμένα σώματα ἐνταῦθα οὐκ ἄνευ γῆς καὶ ὕδατος (ὁποτέρου δὲ πλέον, κατὰ τὴν δύναμιν τούτου ἕκαστον φαίνεται)· καὶ ἐν γῇ καὶ ἐν ὕδατι ζῷα μόνον ἐστίν, ἐν ἀέρι δὲ καὶ πυρὶ οὐκ ἔστιν, ὅτι τῶν σωμάτων ὕλη ταῦτα. τῶν δὲ σωματικῶν παθημάτων ταῦτα πρῶτα 19 πλεῖον J F 𝔐 𝔙: πλείω E: plus Henricus ‖ ἐλάττω J 𝔐 𝔙1 Ν E1 ἔλαττον Ecorr. m. 1 𝔙rec. F: minus Henricus ‖ 20 πέψις] ἡ πέψις 𝔙1 ‖ πέπανσις] (-σι- in ras. Erec.) ‖ 21 ὀμότης E1: (ὠ- ex ὁ- corr. 𝔙rec., post μ ras. unius litt.) ‖ 23 τοῦ (ante ὑγροῦ) marg. H ‖ λεκτέον] Al: ληπτέον Ol ‖ 24 ἀρχαι μὲν 𝔐 ||| ἡ παθητικὰ E1: ἡ παθηματικαὶ Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ 24—25 ὑγρῶν καὶ ξηρῶν 125 ‖ μὲν om. 𝔐 𝔙 ‖ δὲ] δ᾿  ἂν H Ν ‖ 26 τούτου τὴν φύσιν F Ol: τὴν φυσικὴν Ε ‖ 27 ἐντελεχείᾳ] ante χ in Ν ras. unius litt.) ἐστί F ‖ 28 ἔχειν E1 ‖ τῆξις] (-ι- in ras. Erec.) ‖ πρὸς περὶ E1( ut videtur) F ‖ τὸ om. H Ν ‖ τηκτικὸν (ex τικτικὸν corr.) Ε ‖ 29 ἀόριστον 𝔐1 𝔙1 ‖ 31 αἴτιον τῷ ξηρῷ F ὁρίζεσθαι] διορίζεσθαι 𝔚 ‖ 32 γίγνεται κόλλα F1 ‖ καὶ om. F ‖ 382 a 1 περσικοῖς E: phisicis Henricus ‖ ἄλφητον J ‖ ὕδασι 𝔐(fortasse) 𝔙(ut videtur) ‖ 3 τῶν om. E ‖ ἰδιώτατα Ε1 ‖ γῆ] ἡ γῆ H Ν ‖ 4 ὕδωρ] ὕδυδωρ E1: τὸ ὕδωρ N: ὔδωρ. καὶ F τε] Ol: γε H N: om. E 𝔙corr. F Ap 5 καὶ om. 𝔙1 ‖ οποτερον E ‖ δὲ] δʼ ἂν H Ν ‖ τὴν δύναμιν] φύσιν Ν ‖ 6 ὕδασι 𝔐 ‖ 7 ἐν — ἔστιν om. H Ν: οὐ παθητικὸν corr. F ‖ 8 τῶν δὲ ex δὲ τῶν corr. E1 ‖ ταῦτα (post παθημάτων) om. 𝔚: haec Henricus ἀνάγκη ὑπάρχειν τῷ ὡρισμένῳ, σκληρότητα ἢ μαλακότητα· ἀνάγκη γὰρ τὸ ἐξ ὑγροῦ καὶ ξηροῦ ἢ σκληρὸν εἶναι ἢ μαλακόν. ἔστι δὲ σκληρὸν μὲν τὸ μὴ ὑπεῖκον εἰς αὑτὸ κατὰ τὸ ἐπίπεδον, μαλακὸν δὲ τὸ ὑπεῖκον τῷ μὴ ἀντιπεριίστασθαι· τὸ γὰρ ὕδωρ οὐ μαλακόν· οὐ γὰρ ὑπείκει τῇ θλίψει τὸ ἐπίπεδον εἰς βάθος, ἀλλ᾿  ἀντιπεριίσταται. ἁπλῶς μὲν οὖν σκληρὸν ἢ μαλακὸν τὸ ἁπλῶς τοιοῦτον, πρὸς ἕτερον δὲ τὸ πρὸς ἐκεῖνο τοιοῦτον. πρὸς μὲν οὖν ἄλληλα ἀόριστά ἐστιν τῷ μᾶλλον καὶ ἧττον· ἐπεὶ δὲ πρὸς τὴν αἴσθησιν πάντα κρίνομεν τὰ αἰσθητὰ, δῆλον ὅτι καὶ τὸ σκληρὸν καὶ τὸ μαλακὸν ἁπλῶς πρὸς τὴν ἁφὴν ὡρίκαμεν, ὡς μεσότητι χρώμενοι τῇ ἁφῇ· διὸ τὸ μὲν ὑπερβάλλον αὐτὴν σκληρόν, τὸ δ᾿  ἐλλεῖπον μαλακὸν εἶναί φαμεν.

5 ἀνάγκη δὲ σκληρὸν ἢ μαλακὸν εἶναι τὸ ὡρισμένον σῶμα οἰκείῳ ὅρῳ (ἢ γὰρ ὑπείκει ἢ μή)· ἔτι πεπηγὸς εἶνα (τούτῳ γὰρ ὁρίζεται)· ὥστ᾿  ἐπεὶ πᾶν μὲν τὸ ὡρισμένον καὶ συνεστὸς ἢ μαλακὸν ἢ σκληρόν, ταῦτα δὲ πήξει ἐστίν, ἄπαντ᾿  ἂν εἴη τὰ σώματα τὰ σύνθετα καὶ ὡρισμένα οὐκ ἄνευ πήξεως. πήξεως οὖν πέρι ῥητέον. ἔστιν δὴ τὰ αἴτια τὰ 9 ἀνάγκη ὑπάρχει E; ὑπάρχειν ἀνάγκη F ‖ ὁρισμένῳ N ‖ 10 ἐκ ξηροῦ καὶ ὑγροῦ Ε (Ap): ex humido et (vel) arido Henricus ‖ 11 ἑαυτὸ 𝔚 ‖ 12 δὲ] δὲ κατὰ 𝔙 ‖ ὑπῆκον J; ὑπεῖκον καὶ N: ex πεικον corr. E1 ‖ 13 ὑπήκει J1 ‖ 14 ἁπλῶς ex ἁπῶς corr. Ν1 ‖ 15 σκληρὸν] (σκλη- in ras. 2 litt. F1) ‖ τὸ ἁπλῶς om. E 16 πρὸς (post τοιοῦτον)] ὅτι 𝔐 𝔙1 ‖ οὖν supra add. F1 ‖ 17 καὶ] τῷ (ut videtur) E1; καὶ τῷ 𝔚 ‖ κρίνομεν πάντα F ‖ 18 μαλακὸν καὶ τὸ σκληρὸν F ‖ 19 ἁπλῶς ex ἁπρῶς corr. N1 ‖ ὡς in ras. 2 litt. F ‖ 20 ὑπερβάλλον μὲν 𝔙 ‖ αὐτὴν. Ap Op: αὐτῆς J Fcorr.  m.1 𝔐 𝔙: ipsum Henricus ‖ λεῖπον J F 𝔙 Erec.: λεπτὸν E1: λεπτὸν. καὶ H Ν Al ‖ 22 εἶναι μαλακὸν N ‖ τὸ ὁρισσμένον E1; (τὸ ὡ- in ras. 𝔙) ‖ 23 ἢ (ante γὰρ) supra add. in ras. Erec. ὑπείκει]  Ol: ὑπείκειν J F1 𝔐 𝔙 Ap: ex ὑποκει μεν corr. E1 (cf. v. 24) ‖ ἔτι] τὸ ἔτι E1 (cf. v. 24): (ἔ- in ras. Nrec,) ‖ πεπηγως E1 ‖ 24 τούτῳ ex τοῦτο corr. F1 ‖ πᾶν om. F ‖ μὲν om. E( cf. v. 23) F ‖ τὸ] (τ- postea add. E1; cf. v. 23) ὁρισμένον E1 ‖ καὶ] τὸ 𝔚 ‖ 25 συνεστὸς ἢ] ApW: om. H1 Ν1: ἢ corr. H1: συνεστὼς ἢ Ecorr. 𝔐 𝔙corr. Nrec. ApIB: συνεστηκὸς E1 𝔚 Ol ‖ πήξει] OlG: πῆξις Jvar. m. 1 F 𝔐 𝔙1 Ν OlV: ἐν πήξει τινὶ ποιᾷ Ap ‖ 26 ἅπαντ᾿ ] ἅπαντα ex ἀνάγκη ἅπαντα corr. F1 ‖ τὰ (post σώματα) om. J F 𝔙1 Ε 26 οὐκ] καὶ οὐκ F1 27 πήξεως prius ex πήξεως καὶ διαχύσεως corr. F1 πήξεως alterum om. E1 ‖ λεκτέον var. J; ληπτέον Ecorr.m.1 𝔚: dicendum Henricus ‖ στι ex εστινεστι corr. E1 ‖ δὲ Jvar.m.1 F E1 Ol παρὰ τὴν ὕλην δύο, τό τε ποιοῦν καὶ τὸ πάθος (τὸ μὲν οὖν ποιοῦν ὡς ὅθεν ἡ κίνησις, τὸ δὲ πάθος ὡς εἶδος)· ὥστε καὶ πήξεως καὶ διαχύσεως, καὶ τοῦ ξηραίνεσθαι καὶ τοῦ ὑγραίνεσθαι. ποιεῖ δὲ τὸ ποιοῦν δυσὶ δυνάμεσι, καὶ πάσχει παθήμασιν δυσίν, ὥσπερ εἴρηται· ποιεῖ μὲν θερμῷ καὶ ψυχρῷ, τὸ δὲ πάθος ἢ ἀπουσίᾳ ἢ παρουσίᾳ θερμοῦ ἢ ψυχροῦ. ἐπεὶ δὲ τὸ πήγνυσθαι ξηραίνεσθαί πώς ἐστιν, περὶ 382b τούτου εἴπωμεν πρῶτον. τὸ δὴ πάσχον ἢ ὑγρὸν ἢ ξηρὸν ἢ ἐκ τούτων. τιθέμεθα δὲ ὑγροῦ σῶμα ὕδωρ, ξηροῦ δὲ γῆν· ταῦτα γὰρ τῶν ὑγρῶν καὶ τῶν ξηρῶν παθητικά. διὸ καὶ τὸ ψυχρὸν τῶν παθητικῶν μᾶλλον· ἐν τούτοις γάρ ἐστιν· καὶ γὰρ ἡ γῇ καὶ τὸ ὕδωρ ψυχρὰ ὑπόκειται. ποιητικὸν δὲ τὸ ψυχρὸν ὡς φθαρτικὸν ἢ ὡς κατὰ συμβεβηκός, καθάπερ εἴρηται πρότερον· ἐνίοτε γὰρ καὶ κάειν λέγεται καὶ θερμαίνειν τὸ ψυχρόν, οὐχ ὡς τὸ θερμόν, ἀλλὰ τῷ συνάγειν ἢ ἀντιπεριιστάναι τὸ θερμόν. ξηραίνεται δὲ ὅσα ἐστὶν ὕδωρ καὶ ὕδατος εἴδη, ἢ ἔχει ὕδωρ εἴτ᾿  ἐπακτὸν εἴτε συμφυές (λέγω δὲ ἐπακτὸν μὲν οἷον ἐν ἐρίῳ, σύμφυτον δ᾿  οἷον ἐν γάλακτι). ὕδατος δ᾿  εἴδη τὰ τοιάδε, οἶνος, οὖρον, ὀρός, καὶ ὅλως ὅσα μηδεμίαν ἢ βραχεῖαν ἔχει ὑπόστασιν, μὴ διὰ γλισχρότητα· ἐνίοις γὰρ αἴτιον τοῦ μὴ ὑφίστασθαι μηδὲν ἡ γλισχρότης, ὥσπερ ἐλαίῳ ἢ πίττῃ. ξηραίνεται δὲ πάντα ἢ θερμαινόμενα ἢ ψυχόμενα, ἀμφότερα δὲ θερμῷ καὶ ὑπὸ 28 παρὰ] Apl Ol: περὶ Erec. 𝔐 𝔙 Fvar. m. 1 ApWB ‖ ποοῦν ante καὶ) ex corr. 𝔙 ‖ οὖν om. Ε 𝔚 ποιοῦν post οὖν) om. Ν ποιὸν 𝔙1 ‖ 29 πάθος] πάθος καὶ τέλος corr. Η1 ‖ 3Ο ὑγραίνεσθαι ex ὑγαίνεσθαι corr. F1 ‖ 31 πάσχει] Ol: πάσχει τὸ πάσχον E Fcorr. m. 1: patitur Henricus ‖ 32 δυσὶ παθήμασιν F H Ν ‖ ὥσπερ ex ὡς corr. E1 ‖ 33 ἀπουσίᾳ ἢ παρουσίᾳ] Olp; παρουσίᾳ ἢ ἀπουσίᾳ J F 𝔐 𝔙: ἀπουσίᾳ 𝔚: absentia seu presentia Henricus ‖ 382 b 1 ἐπεὶ] ἐπὶ Ε1,|| 2 τούτων 𝔐 𝔙1 ‖ δὲ var. J1 ‖ ἢ (ante ὑγρὸν) supra add. E1 ‖ ἢ (post ξηρὸν) supra add. E1 ‖ 3 ξηροῦ] (ξη- et -υ in ras. E1) ‖ 4 γὰρ] γὰρ ἐκ H Ν ‖ ξηρῶν καὶ τῶν ὑγρῶν 𝔙: ὑγρῶν καὶ ξηρῶm Ε 𝔚 ‖ τὸ om. E1 ‖ 5 γάρ ex γαρ εν τούτοις corr. E1 ‖ γὰρ om. Ε1 Ν ‖ 6 τὸ (ante ὕβωρ) om. Ecorr. 𝔚 ‖ ὑπόκεινται Ecorr. m. 1 𝔚 ‖ δὲ supra add. F1 ‖ 7 ὡς (ante φθαρτικὸν)] ἢ ὡς Ecorr. m. 1 𝔚: ὡς φθαρτικὸν ὡς Η: et Henricus  ‖ 8 γὰρ] δὲ F ‖ καίειν H Ν ‖ 9 τῷ] τὸ F1, Ν ‖ 10 ἀντιπεριίστασθαι F1 ‖ ἐστὶν ἢ 𝔚 ‖ καὶ] 𝔚 ‖ 11 ἢ om. 𝔚 ‖ ὕδωρ om. 𝔚 ‖ 13 ὀρρός Ν 𝔚 ‖ 14 μὴ] ὄσα μὴ 𝔚 ‖ διὰ] δὲ Ε ‖ 15 γὰρ] μὲν γὰρ E: enim Henricus ‖ 16 γλισχρότητος J1: γλισχρόντης E1 ‖ 17 θερμαινό ὅμενα ex θερμαινομεν corr. E1 ‖ ἀμφότερα — ἱμάτιον (19) post ὑγρόν (20) coll. Th. τῆς ἐντὸς θερμότητος ἢ τῆς ἕξω· καὶ γὰρ τὰ τῇ ψύξει ξηραινόμενα, ὥσπερ ἱμάτιον, ἐὰν ᾗ κεχωρισμένον αὐτὸ καθʼ αὑτὸ τὸ ὑγρόν, ὑπὸ τοῦ ἐντὸς θερμοῦ συνεξατμίζοντος τὸ ὑγρὸν ξηραίνεται, ἂν ὀλίγον ᾖ τὸ ὑγρόν, ἐξιούσης τῆς θερμότητος ὑπὸ τοῦ περιεστῶτος ψυχροῦ. ξηραίνεται μὲν οὖν, ὥσπερ εἴρηται, ἅπαντα ἢ θερμαινόμενα ἢ ψυχόμενα, καὶ πάντα θερμῷ, ἢ τῷ ἐντὸς ἢ τῷ ἐκτὸς συνεξατμίζοντι τὸ ὑγρόν (λέγω δʼ ἐκτὸς μὲν ὥσπερ τὰ ἐψόμενα, ἐντὸς δὲ ὅταν ἀφαιρεθέντος ὑφʼ ἧς ἔχει θερμότητος ἀναλωθῇ ἀποπνεούσης). περὶ μὲν οὖν τοῦ ξηραίνεσθαι εἴρηται.

6 τὸ δʼ ὑγραίνεσθαί ἐστιν ἓν μὲν τὸ ὕδωρ γίγνεσθαι συνιστάμενον, ἓν δὲ τὸ τήκεσθαι τὸ πεπηγός. τούτων δὲ συνίσταται μὲν ψυχόμενον τὸ πνεῦμα· περὶ δὲ τήξεως ἅμα καὶ περὶ πήξεως ἔσται δῆλον. πήγνυται δὲ ὅσα πήγνυται ἢ ὕδατος ὄντα ἢ γῆς καὶ ὕδατος, καὶ ταῦτα ἢ θερμῷ ξηρῷ ἢ ψυχρῷ. διὸ καὶ λύεται τοῖς ἐναντίοις, ὅσα 383a λύεται τῶν ὑπὸ θερμοῦ παγέντων ἢ ὑπὸ ψυχροῦ· τὰ μὲν γὰρ ὑπὸ ξηροῦ θερμοῦ παγέντα ὑπὸ ὕδατος λύεται, ὅ ἐστιν ὑγρὸν ψυχρόν, τὰ δὲ ὑπὸ ψυχροῦ παγέντα ὑπὸ πυρὸς λύεται, ὅ ἐστιν θερμόν. πήγνυσθαι δʼ ἔνια δόξειεν ἂν ὑπὸ ὕδατος, ὡς τὸ μέλι τὸ ἑφθόν· πήγνυται δὲ οὐχ ὑπὸ τοῦ ὕδατος, ἀλλʼ ὑπὸ τοῦ ἐν αὐτῷ ψυχροῦ. ὅσα μὲν οὖν ἐστιν ὕδατος, 18 ἔξω] ἐκτός F ‖ 19 ἐάν] ὅταν F ‖ εκχρισμένον J1 𝔐 𝔙1 ‖ αὐτὸ] (-ο ex corr. H1) ‖ 20 τὸ post αὑτὸ) om. J 𝔐 𝔅1 N E 𝔚1 ‖ ἐντὸς θερμοῦ] θερμοῦ τοῦ ἐντὸς F ‖ συνεξατμίζοντος] (-τμι- ex corr. E1) ‖ 21 ἐὰν Ecorr.m.1 𝔚 ‖ ἐξηούσης E1 ‖ 23 πάντα J F 𝔐 𝔙 N: deest codex H ‖ 24 συνεξατμίζοντι] (-τι in ras. F1) ‖ 26 ὃτε ‖ ἀφαιρεθέντα F ‖ ἧς marg. 𝔙1 ‖ 28 τὸ (ante ὕδωρ)] τῷ 𝔅1 ‖ 29 τὸ (ante τήκεσθαι)] τῷ 𝔙1 ‖ τὸ (post τήκεσθαι) om. 𝔙, F1 ‖ 30 μὲν] Ol: μὲν εἰς ὕδωρ Frec.: om. Henricus τὸ om. 𝔚 ‖ τήξεως] (post η in E ras. 2 vel 3 litt.) ‖ 31 περὶ om. E F Ol ‖ 33 ψυχρῷ ἢ θερμῷ ἢ ξηρῷ J 𝔐 ApWB1: ψυχρῷ ἢ ξηρῷ ἢ ὑγρῷ ἢ θερμῷ (ἢ ὑγρῷ del. m. 1) F: θερμῷ ἢ ψυχρῷ ἢ θερμῷ ἢ ξηρῷ (tertium ἢ eras.) 𝔙): θερμῷ ἢ ψυχρῷ ἢ ξηρῷ E 𝔚 ApI: ψνχρῷ ἢ θερμῷ ξηρῷ ApBcorr: calido vel (et) gelido vel arido Henricus ‖ 383 a 1 τῶν ex καὶ τῶν corr. E1 ‖ ψυχροῦ] τοῦ (ut videtur) ψυχροῦ J1 ‖ 2 ὕδατος — παγέντα ὑπὸ (3) om. N ‖ ὅ] ὄπερ F ‖ 3 ψυχρόν om. J F 𝔐 𝔅 𝔚: de N codice vide 2: frigidum (at alibi in alio codice coll.) Henricus ‖ 4 πήγνυσθαι δʼ]  πήγνυσθʼ 𝔚 ‖ 5 ὡς] οἷον 𝔚 (cf. 384 a 30) Ol: ὥσπερ Op: velut Henricus ‖ ἑφθὸν ex φθὸν corr. E1 οὐ πήγνυται ὑπὸ πυρός· λύεται γὰρ ὑπὸ πυρός, τὸ δὲ αὐτὸ τῷ αὐτῷ κατὰ ταὐτὸ οὐκ ἔσται αἴτιον τοῦ ἐναντίου. ἔτι τῷ ἀπιέναι τὸ θερμὸν πήγνυται, ὥστε δῆλον ὅτι τῷ εἰσιέναι λυθήσεται· ὥστε ποιοῦντος τοῦ ψυχροῦ πήγνυται. διὸ καὶ οὐ παχύνεται τὰ τοιαῦτα πηγνύμενα· ἡ γὰρ πάχυνσις ὑγροῦ μὲν ἀπιόντος γίγνεται, τοῦ ξηροῦ δὲ συνισταμένου· ὕδωρ δὲ τῶν ὑγρῶν οὐ παχύνεται μόνον. ὅσα δὲ κοινὰ γῆς καὶ ὕδατος, καὶ ὑπὸ πυρὸς πήγνυται καὶ ὑπὸ ψυχροῦ, παχύνεται δὲ ὑπʼ ἀμφοῖν ἔστι μὲν ὡς τὸν αὐτὸν τρόπον, ἔστι δʼ ὡς ἄλλως, ὑπὸ μὲν θερμοῦ τὸ ὑγρὸν ἐξάγοντος (ἐξατμίζοντος γὰρ τοῦ ὑγροῦ παχύνεται τὸ ξηρὸν καὶ συνίσταται), ὑπὸ δὲ ψυχροῦ τὸ θερμὸν ἐκθλίβοντος, μεθʼ οὗ τὸ ὑγρὸν συναπέρχεται συνεξατμίζον. ὅσα μὲν οὖν μαλακὰ ἀλλὰ μὴ ὑγρά, οὐ παχύνεται ἀλλὰ πήγνυται ἐξιόντος τοῦ ὑγροῦ, οἷον ὁ ὀπτώμενος κέραμος· ὅσα δὲ ὑγρὰ τῶν μεικτῶν, καὶ παχύνεται, οἷον γάλα. πολλὰ δὲ καὶ ὑγραίνεται πρῶτον, ὅσα ἢ παχέα ἢ σκληρὰ ὑπὸ ψυχροῦ προϋπῆρχεν ὄντα, ὥσπερ καὶ ὁ κέραμος τὸ πρῶτον ὀπτώμενος ἀτμίζει καὶ μαλακώτερος γίγνεται· διὸ καὶ διαστρέφεται ἐν ταῖς καμίνοις. ὅσα μὲν οὖν ὑπὸ ψυχροῦ πήγνυται τῶν κοινῶν γῆς καὶ ὕδατος, πλέον δὲ ἐχόντων γῆς, τὰ μὲν τῷ τὸ θερμὸν ἐξεληλυθέναι πηγνύμενα, ταῦτα τήκεται θερμῷ εἰσιόντος πάλιν 7 λύεται—πυρός marg. E1 ‖ 7–8 τῷ δʼ αὐτῷ τὸ αὐτὸ 𝔚 ‖ 8 κατὰ ταὐτὸ] κατ᾿ αὐτὸ J 𝔐 𝔙1: ex καθαυτὸ corr. F1 ‖ ἔσται] ἔστιν E F N: erit Henricus ‖ ἔτι] ἐν J1: ἐν δὴ Jrec. ‖ 9 ἀπῆναι J: ἀπεῖναι 𝔐 𝔙1 F H N τῷ (post ὅτι)] τὸ F ‖ 10 ὡς δὲ E ‖ τοῦ] ὑπὸ E 𝔚: α Henricus ‖ καὶ postea add. E1 ‖ 11 τὰ τοιαῦτα ταῦτα F: τὰ τούτῳ ci. Th. ‖ 12 δὲ (ante συνισταμένου) supra add. E1 ‖ ὕδωρ — μόνον (13) alio quo traiciendum censet Th. ‖ 13 οὐ in ras. 𝔚 ‖ 14 πυρὸς τοῦ πυρὸς 𝔐 𝔅 F ‖ ὑσὸ (2)] Ap: om. E 𝔚: ὑπὸ τοῦ F: α Henricus ‖ 15 μὲν ex μὲν οὖν corr. F1 ‖ 16 μὲν om. Ecorr. 𝔚 F1: μὲν τοῦ corr. F1 ‖ ἐξαγαγόντος F ‖ 17 γὰρ τὸ ὑγρὸν F1: ex τοῦ ὑγροῦ γάρ corr. E1 ‖ τὸ] καὶ τὸ ci. Th., cui placet codicis F lectio τὸ ὑγρὸν ‖ 18 ψυχροῦ] τοῦ ψυχροῦ J F 𝔐 𝔙 (ψυχροῦ ex corr.) ‖ τοῦ θερμοῦ ἐκβληθέντος H N  ‖ 19 συνεξατμίζον] συνεξατμίζοντος E ‖ 2Ο ἀλλὰ πήγνυται in ras. 𝔚 ‖ ἐξιόντος] συνεξιόντος 𝔚 ‖ 21 ὀπτόμενος F1 ‖ κέραμος ex κέραμενος corr. E1 ‖ 23 ὅσα] ὅσα ἂν Ecorr.m.1 𝔚 ‖ σκληρὰ in ras N1 ‖ προϋπῆρχεν ex προϋπᾶρχεν corr. F1 ‖ 24 ὀπτόμενος F: (-πτ- in ras. N1) 25 γίγνεται om. 𝔚 ‖ καὶ om. E 𝔚: et Henricus ‖ τοῖς N 26 πήγνυται ex corr. Hrec. ‖ 27 πλεῖον ex πλίων corr. E1 ‖ 28 προσιόντος H N τοῦ θερμοῦ, οἷον ὁ πηλὸς ὅταν παγῇ· ὅσα δὲ διὰ ψύξιν, καὶ τοῦ θερμοῦ συνεξατμίσαντος ἅπαντος, ταῦτα δὲ ἄλυτα μὴ ὑπερβαλλούσῃ θερμότητι, ἀλλὰ μαλάττεται, οἶον σίδηρος καὶ κέρας. τήκεται δὲ καὶ ὁ εἰργασμένος σίδηρος, ὥστε ὑγρὸς γίγνεσθαι καὶ πάλιν πήγνυσθαι. καὶ τὰ στομώματα ποιοῦσιν οὕτως· ὑφίσταται γὰρ καὶ ἀποκαθαίρεται κάτω 383b ἡ σκωρία· ὅταν δὲ πολλάκις πάθη καὶ καθαρὸς γένηται, τοῦτο στόμωμα γίγνεται. οὐ ποιοῦσι δὲ πολλάκις αὐτὸ διὰ τὸ ἀπουσίαν γίγνεσθαι πολλὴν καὶ τὸν σταθμὸν ἐλάττω ἀποκαθαιρομένου. ἔστιν δʼ ἀμείνων σίδηρος ὁ ἐλάττω ἔχων ἀποκάθαρσιν. τήκεται δὲ καὶ ὁ λίθος ὁ πυρίμαχος ὥστε στάζειν καὶ δεῖν· τὸ δὲ πηγνύμενον ὅταν ῥυῇ, πάλιν γίγνεται σκληρόν. καὶ αἱ μύλαι τήκονται ὥστε δεῖν· τὸ δὲ δέον πηγνύμενον τὸ μὲν χρῶμα μέλαν, ὅμοιον δὲ γίγνεται τῇ τιτάνῳ. τήκεται δὲ καὶ ὁ πηλὸς καὶ ἡ γῆ. ὅσα δʼ ὑπὸ ξηροῦ θερμοῦ πήγνυται, τὰ μὲν ἄλυτα, τὰ δὲ λυτὰ ὑγρῷ. κέραμος μὲν οὖν καὶ λίθων ἐνίων γένη, ὅσοι ὑπὸ πυρὸς τῆς γῆς συγκαυθείσης γίγνονται, οἶον οἱ μυλίαι, ἄλυτα, νίτρον δὲ καὶ ἅλες λυτὰ ὑγρῷ, οὐ παντὶ δὲ ἀλλὰ ψυχρῷ· διὸ ὕδατι καὶ ὅσα ὕδατος εἴδη τήκεται, ἐλαίῳ δʼ οὐ τήκεται· τῷ γὰρ ξηρῷ θερμῷ ἐναντίον ψυχρὸν ὑγρόν. εἰ οὖν ἔπηξεν θάτερον, θάτερον λύσει· οὕτω γὰρ τἀναντία ἔσται αἴτια τῶν ἐναντίων.

8 ἐκ δὲ τούτων φανερὸν ὅτι ὑπὸ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ συνίσταται τὰ σῶμματα, ταῦτα δὲ παχύνοντα καὶ πηγνύντα ποιεῖται τὴν ἐργασίαν αὐτῶν. διὰ δὲ τὸ ὑπὸ τούτων δημιουργεῖσθαι ἐν ἅποσιν ἔνεστι θερμότης, τισὶ δὲ καὶ ψυχρότης ἐκλείπει. ὥστʼ ἐπεὶ ταῦτα μὲν ὑπάρχει διὰ τὸ ποιεῖν, ὑγρὸν δὲ καὶ ξηρὸν διὰ τὸ πάσχειν, μετέχει αὐτῶν τὰ κοινὰ πάντων. ἐκ μὲν οὖν ὕδατος καὶ γῆς τὰ ὁμοιομερῆ σώματα συνίσταται, καὶ ἐν φυτοῖς καὶ ἐν ζῴοις, καὶ τὰ μεταλλευόμενα, οἷον χριυσὸς καὶ ἄργυρος καὶ ὅσα 12 μόνον F ‖  οὔθ᾿  ὁπὸ ὕδατος marg. E1 ‖ 14 δὲ σείδηρος E: σίδηρος δὲ 𝔐 𝔅 ‖ ψυγεὶς J F 𝔚 𝔅 OlV: ψυχεὶς ΟlG: ψύχει Ald. ‖ πήγνυται πήγνυται, ὥστε πρὸς πῆξιν ἀμφοτλρων δεῖται· διὸ ἄλυτον Ald. (cf. Ap 212, 5 sqq., Op: 313 12 sqq.) ‖ 15 τὰ—αὑτό (22) om. 𝔅1 ‖ 15—16 γῆς καὶ ἀέρος ἐστίν H Ν ‖ 16 καυστὰ καὶ καυστὰ 𝔅: καὶ καυστὰ ἀλλ· F ‖ 17 ὁπὶ om. Ν ‖ ἐβαίνου J F1 μὲν] (-εν in ras. E) ‖ γὰρ postea add. F1 ‖ 18 πλεω J 𝔐 H Ν 𝔚: πλιον E1 ἐθαίνου J E: ἐβενου 𝔐: ἐβέννου F Ν 19 πλεῖον ex πλιον corr. E1 ‖ 20 μόνον] (-ον in ras. E): μόνης Ap: modo (tantum) Henricus ‖ ξηραινόμενος] Ap: ξηραινόμενον 𝔐 𝔅 F  H ‖ μικρόν]  μικρόν· διὸ ἄλυτος ci. Th. ‖ 21 μόνων F: om N ‖ 22 ἐστὶ om. F τῆξις καὶ πῆξις F Ν ‖ 24 ψνκροῦ καὶ θερμοῦ F ‖ 25 τὰ om. 𝔅1 ‖ ταῦτα] καὶ ταῦτα J 𝔐 𝔅 ‖ παχύνοντα ex παχύνονται corr. Jrec. F1 πηγνύντα ex πήγνυνται corr. J1 ‖ 26 ποιεῖ F Ν τούτων ex τούτωνη corr. Ε: τοιούτων H Ν 27 ἔνεστι] ἐστίν E H Ν: μὲν ἐστὶ F: est Henricus τίς 𝔚: (ι altera in ras. Erec.) ‖ διὸ 𝔚: (-ε ex corr. Erec.) ‖ ψνκρότητις in ras. m. 1) E1: ψυχρότης τίς 𝔚 ‖ 28 ᾖ om. Ε1 𝔚 ‖ ἐκλείπει ex ἐγκλείπει corr. E1 29 μετέχειν E ‖ 31 ἐν (ante ξῴοις) om. E‖  32 τὰ] τὰ δὲ H ἄλλα τοιαῦτα, ἐξ αὐτῶν τε καὶ ἐκ τῆς ἀναθυμιάσεως τῆς ἑκατέρου ἐγκατακλειομένης, ὥσπερ εἴρηται ἐν ἄλλοις. ταῦτα δὲ διαφέρει ἀλλήλων τοῖς τε πρὸς τὰς αἰσθήσεις ἴδίοις 385a ἅπαντα, τῷ ποιεῖν τι δύνασθαι (λευκὸν γὰρ καὶ εὐὥδες καὶ ψοφητικὸν καὶ γλυκύ καὶ θερμὸν καὶ ψιυχρὸν τῷ ποιεῖν τι δύνασθαι τὴν αἴσθησίν ἐστι), καὶ ἄλλοις οἰκειοτέροις πάθεσιν, ὅσα τῷ πάσχειν λέγονται, λέγω δʼ οἶον τὸ τηκτὸν καὶ πηκτὸν καὶ καμπτὸν καὶ ὅσα ἄλλα τοιαῦτα· πάντα γὰρ τὰ τοιαῦτα παθητικά, ὥσπερ τὸ ὑγρὸν καὶ τὸ ηρόν. τούτοις δʼ ἠδη διαφέρει ὀστοῦν καὶ σὰρξ καὶ νεῦρον καὶ ξύλον καὶ φλοιὸς καὶ λθος καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον τῶν ὁμοιομερῶν μὲν φυσικῶν δὲ σωμάτων. εἴπωμεν δὲ πρῶτον τὸν ἀριθμὸν αὐτῶν, ὅσα κατὰ δύναμιν καὶ ἀδυναμίαν λέγεται. ἔστιν δὲ τάδε, πηκτὸν ἄπηκτον, τηκτὸν ἄτηκτον, μαλακτὸν ἀμάλακτον, τεγκτὸν ἄτεγκτον, καμπτὸν ἄκαμμπτον,    κατακτὸν  ἀκάτακτον, θραυστὸν   ἄθραυστον, θλαστὸν ἄθλαστον, πλαστὸν ἄπλαστον, πιεστὸν ἀπίεστον, ἑλκτὸν ἄνελκτον, ἐλατὸν ἀνήλατον, σχιστὸν ἄσχιστον, τμητὸν ἄτμητον, γλίσχρον ψαθυρόν, πιλητὸν ἀπίλητον, καυστὸν ἄκαυστον, θυμιατὸν ἀθυμίατον. τὰ μὲν οὖν πλεῖστα σχεδὸν τῶν σωμάτων τούτοις διαφέρει τοῖς πάθεσιν· τίνα 33 τοιαῦτα ἄλλα F ἐκ] Ap: postea add. E1: ex Henmicus 34 ἀγκατα- κλειομὲνης ex ἀνκατακλιομένπς corr. E1 385 a 1 δὲ] δὲ ἅπόντα Ν (cf. v. 2) ‖ 2 ἄπόντα om. Ν1 (cf. v. 1) τῷ ποιεῖν καὶ τῷ ποιεῖν J F 𝔐 𝔅 Νrec. Ecorr m. 1 | δύνασθαί τι F ‖ λεωκὸν —ἐστι (4) interclusionem distinxit Id. ‖ λευκὸν —θερμὸν (3) post λἑγονται (5) coll. Ν ‖ 3 καὶ ψυχρὸν supra add. E1: om. Ν ‖ τῷ — ἐστι (4) marg. Nrec. ‖ 4 δύνασθαι om. F1 (vide infra): δὺν εἰς corr. F1: δύνασθαι εἰς 𝔚: δύνασθαι πρὸς Nrec. (cf. v. 2) ‖ ὁστι ex ἐστι καὶ τῷ δύνασθαι corr. F1 (vide supra) λέγονται] λέγοιτ’ ἂν 𝔚 ‖ 6 πηκτὸν καὶ τηκτὸν F ‖ ἄλλα ὅσα 𝔚 ‖ 7 ἅπαντα 𝔚: πάντα ἅπόντα Ε ‖ ὥσπερ] ὥσπερ καὶ Ν 8 δʼ ἤδη] δὴ Ε 11 τὸν om. Ε 12 τάδε et ἄπηκτον supra add. Ε1 ‖ 13 μναλακὸν F μαλακτὸν— ἀκάτακτον (14) post ἄθλαστον (15) coll. 𝔚 ‖ τεγκτὸ — ἄκαμπτον (14) om. N ‖ τεγκτὸν — ἀκάτακτον (14) om. H ‖ τεκτὸν ἄτεκτον E1; post ἀκάτακτον (14) coll. Henricus ‖ 14 ἄκαμπτον] (-0ν ex corr. J1) ‖ θραυστὸν — ἄνελκτον (16) post ἀνήλατον (16) col. J F 𝔚 𝔅 16 ἀλατὸν ex ἐλαττον corr. E1 ‖ ἀνέλατον Boςς m.l  𝔚 𝔅 rec. F Nrec. : non duclile liquidum viscosum Henricus 17 ἄτμιτον E1 ‖ γλίσχρον (γ- in ras. E1) πηλιτὸν J: ex πηλητὸν corr. F1; (-ι- ex corr. E1) ἀπήλιτον J; ex ἀπήλητον corr. F1: ἀπείλητον E1 ‖ 18 ἅκανστον marg. E1 19 τῶν σωμωάτωσ σχεδὸν F: σχεδὸν τῶν σωάτωωσ τούτωωσ Ecorr. m.l 𝔚: fere corporum Henricus δʼ ἕκαστον τούτων ἔχει δύναμιν, εἴπωμεν. περὶ μὲν οὖν πηκτοῦ καὶ ἀπήκτου καὶ τηκτοῦ καὶ ἀτήκτου εἴρηται μὲν καθόλου πρότερον, ὅμως δʼ ἐπανέλθωμεν καὶ νῦν. τῶν γὰρ σωμάτων ὅσα πήγνυται καὶ σκληρύνεται, τὰ μὲν ὑπὸ θερμοῦ πάσχει τοῦτο τὰ δʼ ὑπὸ ψυχροῦ, ὑπὸ μὲν τοῦ θερμοῦ ξηραίνοντος τὸ ὑγρόν, ὑπὸ δὲ τοῦ ψυχροῦ ἐκθλίβοντος τὸ θερμόν. ὥστε τὰ μὲν ὑγροῦ ἀπουσίᾳ τὰ δὲ θερμοῦ τοῦτο πάσχει, ὅσα μὲν ὕδατος, θερμοῦ, ὅσα δὲ γῆς, ὑγροῦ. τὰ μὲν οὖν ὑγροῦ ἀπουσίᾳ ὑπὸ ὑγροῦ διατήκεται, ἂν μὴ οὕτως συνέλθῃ ὥστε ἐλάττους τούς πόρους λειφθῆναι τῶν τοῦ ὕδατος ὄγκων, οἶον ὁ κέραμος· ὅσα δὲ μὴ οὕτω, πάντα ὑγρῷ τήκεται, ἷον νίτρον, ἄλες, γῇ ἡ ἐκ πηλοῦ· τὰ δὲ θερμοῦ στερήσει ὑπὸ θερμοῦ τήκεται, οἷον κρύσταλλος, μόλυβδος, χαλκός. ποῖα μὲν οὖν πηκτὰ καὶ τηκτά, εἴρηται, καὶ ποῖα 385b ἄτηκτα. ἄπηκτα δὲ ὅσα μὴ ἔχει ὑγρότητα ὑδατάδη, μηδὲ ὕδατὸς ἐστιν, ἀλλὰ πλέον θερμοῦ καὶ γῆς, οἶον μέλι καὶ γλεῦκος (ὥσπερ ζέοντα γάρ ἐστιν), καὶ ὅσα ὕδατος μὲν ἔχει, ἔστιν δὲ πλέον ἀέρος, ὥσπερ τὸ ἔλαιον καὶ ὁ ἄργυρος ὁ χυτός, καὶ εἴ τι γλίσχρον, οἶον πίττα καὶ ἰξὸς.

9 μαλακτὰ δʼ ἐστὶ τῶν πεπηγότων ὅσα μὴ ἐξ ὔδατος, οἴον  κρύσταλλος  ὕδατος, ἀλλʼ 20 τούτων ἔχειν 𝔅1, H (ut videtur): ἔχει τούτων N ‖ δύναμιν] τὴν δύναμιν F εἴπομεν corr. J1 ‖ οὖν supra add. E1 21 καὶ τηκτοῦ καὶ ἀτήκτου om. H N ‖μὲν μὲν οὖν J 23 πήγνυνται (ut videtur) F  ‖ 24 μὲν μὲν οὗν F ‖ 25 τοῦ om. 28 διατίκεται E1 οὕτω Ε 𝔚 H Ν συνελήφθη 𝔚 29 ληφθῆναι 𝔚 𝔅1 H F H N 𝔚 Ol: (η prior in ras. J): sumant Henricus ‖ 30 ὁ om. 𝔚 πάντα]  ταῦτα J F 𝔅 Ap ‖ 31 ἄλες] ἄλες καὶ F ‖ ἡ om. H Ν ‖ θερμῷ 𝔅1 32 κρὐσταλος 𝔚 Η ‖ μὸλιβδος J FF 𝔅 H E 𝔚 33 οὖν om. F τηκτὰ καὶ πηκτὰ N ‖ 33- 285 b1 εἴρηται, καὶ ποῖα ἄτηκτα ex εἴρηται καὶ ποῖα δὲ ἄπηκτα τε corr. F1; καὶ ἄτηκτα ερηται H N ‖ 385 b 1 ὅσα] Ap Ol: ὅσα ἢ J 𝔅: ex ὅσα δὲ ἢ corr. F1 ἔχη Jcorr. m.l 1  F ‖ 2 μηδὲ] Ap: μότε 𝔚: ἢ μὴ J F 𝔅: om. Ol ‖  πλον E1 ‖ 3 γλεᾶῶκος] (-υκος im ras. E, ): ὁ γλεύκινος 𝔅: γλυκὸς Ap ἐόντα ex έοντ ἄπηκτα corr. E1; τὰ ζέοντα ἄτηκτα corr. F 3- μὲν ὕδατος N 4—5 ὁ ἄργυρος ὁ χυτὸς] ἄργυρος χυτὸς E: ὁδράργυρος H N: ὁ χυτὸς ἅργυρος Ap; ydrargiros Henmicus ‖ 5 πίττα καὶ om. codd.; ὑγρὰ πίσσα καὶ Op; (διὸ οὔτε πίσσα οὔτε Ap) 6 ἀξ om. 𝔚 7 οἶον — ὕδατος om. J1 Henricus οἷον κρύσταλος marg Jrec. : οἶον κρύσταλος 𝔐 𝔅rec.: οἶνν κρύσταλλος πᾶς γὰρ κρύσταλλος Ecorr.m.l 𝔚 Fcorr.m.l (κρύσταλος post γάρ) ‖  ὕδατος marg. Jrec. ὅσα γῆς μᾶλλον, καὶ μήτʼ ἐξίκμασται πᾶν τὸ ὑγρὸν ὥσπερ ἐν νίτρῳ ἁλκί, μήτʼ ἔχει ἀνωμάλως ὥσπερ ὁ κέραμος, ἀλλʼ ἢ ἑλκτὰ μἡ ὄντα διαντά, ἢ ἐλατὰ μὴ ὄντα θδατος, καὶ μαλακτὰ πυρί, οἷον σίδηρος καὶ κέρας καὶ ξύλα. ἔστι δὲ καὶ τῶν τηκτῶν καὶ τῶν ἀτήκτων τὰ μὲν τεγκτὰ τὰ δὲ ἄτεγκτα, οἷον χαλκὸς ἄτεγκτον, τηκτὸν ὅν, ἔριον δὲ καὶ γῇ τεγκτόν· βρέχεται γάρ. καὶ χαλκὸς μὲν δὴ τηκτόν, οὐχ ὑπὸ ὕδατος δὲ τηκτόν. ἀλλὰ καὶ τῶν ὑπὸ ὕδατος τηκτῶν νια ἄτεγκτα, οἷον νίτρον καὶ ἅλες· οὐδὲ γὰρ ἄλλο τεγκτὸν οὐδὲν ὃ μἡ μαλακώτερον γίγνεται βρεχόμενον. ἔνια δὲ τεγκτὰ ὄντα οὐ τηκτά ἐστιν, οἷον ἔριον καὶ οἱ καρποί. ἔστι δὲ τεγκτὰ μὲν ὅσα γῆς ὄντα ἔχει τοὺς πόρους μείζους τῶν τοῦ ὕδατος ὄγκων, ὄντων σκληροτέρων τοῦ ὕδατος. τηκτὰ δὲ ὕδατι ὅσα διʼ ὅλου. διὰ τὶ δʼ ἡ μὲν γῇ καὶ τήκεται καὶ τέγγεται ὑπὸ τοῦ ὑγροῦ, τὸ δὲ νίτρον τήκεται μέν, τέγγεται δʼ οὔ; ὅτι ἐν μὲν τῷ νίτρῳ διʼ ὅλου οἱ πόροι, ὥστε διαιρεῖται εὐθὺς ὑπὸ τοῦ ὕδατος τὰ μόρια, ἐν δὲ τῇ γῇ καὶ παραλλὰξ εἰσι πόροι, 8 ὅσα om. H N1 9 ἐν om. 𝔚 ‖ ἀλί 𝔚 ‖ μήτ᾿ ] μει (ut videtur) Ε1 ‖ ὥσπερ κναμος 𝔚: supra add. ‖ 10 Ἁλλ’ ᾖ ἀλκτὰ] Ol: ἀλλ᾿  (ἀλλὰ m. rec.) ςἰαὶν (ut videtur; ἢ m. rec.) ἀλκτὰ (in ras. 8 litt. m. rec.) Ε: (ἐλκ- in ras. F1): ἀλλὰ ἢ ἀλκτὰ· οἶον νεῦρον. μὰε Ν: ἀλλʼ ἔστιν ἑλκτά Ap; nisi tractiva sint velud nerus corrigia Henricus 1Ο111 ἤ ἀλατὰ μἡ ὄντος ὕδατξος Ν1: μηδʼ ἐλατὰ πλεῖον ἔχοντα ὕδατος ἤ γῆς ci. Id. 11 καὶ (ante μαλακτὰ)] ἀλλὰ H Ν ‖ 12 ξύλα] Ap: ξὑλον FP Ν Ol ‖ δὲ καὶ τῶν marg. J τηκτῶν καὶ τῶν in ras. 7 vel 8 litt. J vv. 13—21 male inter se cohaerere putat Vicomercatus 13 τενκτὰ . . . ατενπτα E1; τεκτὰ . . . ἄτεκτα Erec. χαλκὸς ὁ χαλκὸς H Ν ‖ ἄτενκτον E: ex ἄτεκτον corr. N1 τηκτὸν ex τεγκτὸν (ut videtur) corr. F1 ‖ 14 ὤν F ‖ἔνιον J1(ut videtur) F1 τεγκτὸν ex τέκτον corr. F1 Ν1 𝔚1 ‖ 16 ἔνια (post ι in E ras. unius litt.) ‖ ἄτεγκτα] τηκτὰ E: τεγκτά ὁστιν 𝔚‖  ἅλας Ε ‖ 17 τεγκτὸν οὐδὲν ex τεκτὸν οὐδὲ corr. E1; τεγκτὸν οὐδὲν λέγω corr. H1 μαλακὸν F 19 μὲν del. F1 | ἔχει] ἔχει δὲ 𝔅1 ‖ 20 πόρους ex πόρους πόρους corr. Ε1 ‖ ὄντας σκληροτέρους Erec. Nrec. : ὄντας δὲ σκληροτέρους 𝔐: καὶ σκληροτἐρων corr. F1; σκληροτένων τῶν Ol: ὄντω δὲ σκληρστέρων Cam. 21 τοῦ om. ὕδατος ex ὕδατος ὄγκων ὄντων corr. E1 ‖ διὰ τί κ.τ.λ. Idelero videntur ex problematis huc translata ‖ 22 δ᾿   δὴ οὖν E1 ( ex οὖν corr. m. 1.) 𝔚: οὖν Erec ‖ γῆ μὲν 𝔅: μὲν ἡ γῷ Nrec. ‖καὶ ante τήκεται) om. H ‖ τέγκεται Ν 𝔚 ‖ 23 τέγκεται Ν ‖ ἐν μὲν] μὰν οὗν 𝔚 ‖ 24 ὥστε] ὥστε γε E: quapropter Hen- ricus ‖ διααιρεἄ H||| εὐθὺ F ‖ 25 τὰ om. 𝔅1 ‖ πόροι] οἱ προι F Νrec. ὥστε ὁποτέρως ἄν δέξηται, διαφέρει τὸ πάθος. ἔστι δὲ καὶ τὰ μὲν τῶν σωμάτων καμπτὰ καὶ εὐθυντά, οἶον κάλαμος καὶ λύγος, τὰ δʼ ἄκαμπτα τῶν σωμάτων, οον κέραμος καὶ λίθος. ἔστιν δὲ ἄκαμπτα μὲν καὶ ἀνεύθυντα ὅσων σωμάτων οὐ δύναται τὸ μῆκος εἰς εὐθύτητα ἐκ περιφερείας καὶ ἐξ εὐθύτητος εἰς περιφέρειαν μεταβάλλειν, καὶ τὸ κάμπτεσθαι καὶ τὸ εὐθύνεσθαί ἐστιν τὸ εἰς εὐθύτητα ἢ περιφέρειαν μεθίστασθαι ἢ κινεῖσθαι· καὶ γὰρ τὸ ἀνακαμπτόμενον καὶ τὸ 386a κατακαμπτόμενον κάμπτεται. ἡ μὲν οὖν εἰς κυρτότητα ἢ κοιλότητα κίνησις τοῦ μήκους σῳζομένου κάμψις ἐστίν· εἰ γὰρ καὶ εἰς τὸ εὐθύ, εἴη ἂν ἅμα κεκαμμμένον καὶ εὐθὺ· ὅπερ ἀδύνατον, τὸ εὐθύ κεκάμφθαι. καὶ εἰ κάμπτεται πᾶν ἤ ἀνακάμψει ἢ κατακάμψει, τούτων δὲ τὸ μὲν εἰς τὸ κυρτὸν τὸ δʼ εἰς τὸ κοῖλον μετάβασις, οὐκ ἄν εἴη καὶ εἰς τὸ εὐθὸ κάμψις, ἀλλʼ ἔστι κάμψις καὶ εὔθυνσις ἄλλο καὶ ἄλλο. καὶ ταῦτά ἐστιν καμπτὰ καὶ εὐθυντά, καὶ ἄκαμπτα καὶ ἀνείὺθυντα. καὶ τὰ μὲν κατακτὰ καὶ θραυστὰ ἄμα ἢ χωρίς, οἶον ξύλον μὲν κατακτόν, θραυστὸν δʼ οὔ, κρύσταλλος δὲ καὶ λίθος θραυστὸν, κατακτὸν δʼ οὔ, κέραμος δὲ καὶ θραυστὸν καὶ κατὁπότερος 26 𝔚 ‖ 27 τῶν σωμάτων marg. E1; om. Ol καὶ εὐθυντὀ om. F 28 λόγος 𝔚 ‖ τῶν σωμάτων om. Ν ‖  29 καμπτὰ μὲν καὶ εὐθυντὰ 𝔚 O (ut videtur); ἄκαμπτα μὲν τὰ ἀνεύθυντα H ὦν E; quorumcumque Henricus 30 τὸ μῆκος δύναται (om. οὐ) E 𝔚 ‖ περιφεριας E1 ‖ ἐξ supra add. E1 ‖ 31 περιφεριαν E1 ‖ 32 postea add. E ‖ συνίστασθαι E 33 Thuroto videntur aut καὶ γὰρ— κὰμπτεται (386 a 1), interclusione indicata, post κοιλότητα (2) traicienda esse aut καὶ ταύτην κυρτὴν ἢ κοίην vel similia post κινεῖσθαι inse- renda; male enim cum antecedentibus cohaerere καὶ γὰρ κ.τ.λ. γὰρ supra add. Ε1 ‖ 33—386 a 1 καὶ τὸ κατακαμπτόμενον om. 𝔚: ἢ (ex corr. m. 1) κατακαμπτόμενον (κατα- supra add. m. 1) F ‖ 386 a 1 κυρτότητα ex κυρότητα corr. E1: κοιλότητα Ν 2 κυρτότητα Ν ‖ 3 γάρ] δὲ ci. Th. καὶ (ante εἰς)] Ol: om. Ε1 Henricus: καὶ ἦ corr. E1: καὶ ἢ 𝔚: καὶ ἡ 𝔐 τὸ εἰς Ν: εἰς F εἴη ἦν ci. Th. ἅσμα] α E1 𝔚: simul Henricus ‖ κεκραμένον J1: (κε- in ras. 𝔅) ‖ καὶ (2) ex καὶ εἰς corr. F1 ‖ εὐθύ] εὐθὺ. ἤ 𝔚 44 κεκάμφθαι ex κεκάμφαι corr. J1 εἱ] 𝔚 ||| πᾶν ex corr. N1: παντο E1 6 κυλον E μεταββασις 𝔚 ‖  καὶ καὶ ἡ J 𝔐 Ν ‖ 7 ἄλλο (post εὕθννσις) ἄλλλο Ν ‖ ἄλλο. καὶ om. E 𝔐: aliud et Henricus  ‖ 8 ἄκαμπτα — καὶ (ante τὰ, 9) om. 9 κατακτὰ ex κατα corr. E1 1Ο κατακτὸν ex κατακτὸν. ὸν corr. E1 κρύσταλος 𝔐 𝔅 H1 N ‖ θραυστὸν (ante κατακτὸν)] θραυστὸν καὶ J1: θραυστὸν μὲν N θραυστὸν καὶ κατακτὸν] θραυστὸν καὶ τακτὸν N: κατακτὸν καὶ θραυστὸν F ακτόν. διαφέρει δʼ, ὅτι κάταξις μέν ἐστιν εἰς μεγάλα μέρη διαίρεσις καὶ χώρισις, θραῦσις δὲ εἰς τὰ τυχόντα καὶ πλείω δυοῖν. ὅσα μὲν οὖν οὕτω πέπηγεν ὥστε πολλοὺς ἔχειν παραλλάττοντας πόρους, θραυστά (μέχρι γὰρ τούτου διίσταται), ὅσα δʼ εἰς πολύ, κατακτά, ὅσα δʼ ἄμφω, ἀμφότερα. καὶ τὰ μὲν θλαστά, οἷον χαλκὸς καὶ κηρός, τὰ δʼ ἄθλαστα, οἷον κέραμος καὶ ὕδωρ. ἔστιν δὲ θλάσις ἐπιπέδου κατὰ μέρος εἰς βάθος μετάστασις ὤσει ἢ πληγῇ, τὸ δʼ ὅλον ἁφῇ. ἔστιν δὲ τὰ τοιαῦτα καὶ μαλακτά, οἷον κηρὸς μένοντος τοῦ ἄλλου ἐπιπέδου κατὰ μέρος μεθίσταται, καὶ σκληρά, οἷον χαλκός, καὶ ἄθλαστα καὶ σκληρά, οἷον κέραμος (οὐ γὰρ ὑπείκει εἰς βάθος τὸ ἐπίπεδον), καὶ ὑγρά, οἷον ὕδωρ (τὸ γὰρ ὕδωρ ὑπείκει μέν, ἀλλʼ οὐ κατὰ μέρος, ἀλλʼ ἀντιμεθίσταται). τῶν δὲ θλαστῶν ὄσα μὲν μένει θλασθέντα καὶ εὔθλαστα χειρί, ταῦτα μὲν πλαστὰ, τὰ δὲ ἢ μὴ εὔθλαστα, ὥσπερ λίθος ἢ ξύλον, ἢ εὔθλαστα μέν, μὴ μένει δὲ ἡ θλάσις, ὥσπερ ἐρίου ἢ σπόγγου, οὐ πλαστά, ἀλλὰ πιεστὰ ταῦτʼ ἐστίν. ἔστι δὲ πιεστὰ ὅσα ὠθούμενα εἰς αὐτὰ συνιέναι δύναται, εἰς βάθος τοῦ 12 κάταξινς ex καταταξις corr. E1 ‖ μὲν ἐστιν om. F ‖ εἰς] ἡ εἰς Hrec. N corr. m. 1 Ol ‖ 13 διαίρεσις καὶ λώρησις J 𝔙1 Ν: διαίρεσις καὶ χωρὶς (seq. εις eras.) Ε: χώρισις καὶ διαίρεσις H: διαίρεσις καὶ χωρισμός Ald. ‖ θραῦσις ex θραυσεις corr. E1 ‖ δὲ] Ol: δʼ εἰ J: δὲ, ἡ Ald. ‖ 14 καὶ supra add. Ε1 ‖ πλεῖον F ‖ δύεν J1: δυεῖν 𝔙 ‖ οὖν om. J 𝔐 𝔙 𝔚 ‖ οὕτως N: deest codex Κ ‖ πολλοὺς] πολλοὺς μὲν 𝔐 𝔙 H ‖ 15 πόρους ex πόρος corr. J1 ‖ 16 εἰς] ἐπὶ fortasse legendum censet Eucken κατακτά] καὶ τακτὰ Ν ‖ 18 δὲ om. H1 Ν1: δʼ καὶ Frec. ‖ θλάσις om. F1 (cf. v. 19): θάλασσα Ν1: θλάσις μὲν Ald. ‖ 19 ἐπιπέδου] ἐπιπέδου καὶ E ‖ βάθος] βάθος, ἡ θλάσις F (cf. v. 18) ‖ μεταστασεις (ut videtur) E1: μετάβασις Ecorr. m.1 𝔚 ‖ ὤσει ex corr. Nrec.: ωστει E1 20 τὰ τοιαῦτα μαλακτὰ 𝔙1; ex τοιαῦτα καὶ μαλακά corr. E1: καὶ μαλακτὰ τὰ τοιαῦτα F: τὰ τοιαῦτα καὶ μαλακὰ Th, 21 κηρὸς ex καρὸς (ut videtur) corr. F1 ‖ μένοντος] μένοντος γάρ 𝔐 𝔙corr. m.1 Nrec.: μένοντος μὲν 𝔚: manente autem (enim) Henricus ‖ ἄλλον] ὄλου 𝔚 ‖ 22 σκληρὸν F ‖ θλαστὰ 𝔐 𝔙1 Νrec. Ε 𝔚: non cedentia Henricus ‖ 23 ξηρὰ Ν 24 τὸ γὰρ ὕδωρ om. 𝔙1 ‖ 26 μὲν (ante μένει) om. J corr. m.1 F 𝔐 𝔙 H Ν 𝔚 Henricus ‖ θλασθέντα ex θλαστέντα corr. E1 ‖ εὔθλαστα] ἄθλαστα F1( ut videtur) N ‖ χειριι (ut videtur) J1 ‖ 27 λίθον F1 ‖ 28 εὐφθλαστα E1 ‖ θλάσις] φθλάσις E1 ‖ ὥσπερ ex σπερ corr. E1 ‖ σπόγγου ex corr. Ν1 ‖ 29 οὐ ex καὶ corr. 𝔅1 ‖ πλαστά ex θλαστὰ corr. E1 ‖ ἀλλὰ πιεστὰ ταῦτ᾿  ἐστίν] (-ὰ altera in ras. E); ταῦτα ἀλλὰ πιεστὰ Ν: ἀλλὰ πιεστὰ ἐστὶ (ex corr. m. 1) ταῦτα F ‖ 30 ἑαυτὰ H 𝔚: ἑαυτὸ F ἐπιπέδου παραλλάττοντος, οὐ διαιρουμένου, καὶ μὴ μεθισταμένου ἄλλου ἄλλῳ μορίου, οἶον τὸ ὕδωρ ποιεῖ· τοῦτο γὰρ ἀντιμεθίσταται. ἔστι δὲ ὦσις ἡ κίνησις ὑπὸ τοῦ κινοῦντος, ἣ γίγνεται 386b ἀπὸ τῆς ἅψεως· πληγὴ δέ, ὅταν ἀπὸ τῆς φορᾶς. πιέζεται δὲ ὅσα πόρους ἔχει κενοὺς συγγενοῦς σώματος· καὶ πιεστὰ ταῦτα ὅσα δύναται εἰς τὰ ἑαυτῶν κενὰ συνιέναι ἢ εἰς τοὺς ἑαυτῶν πόρους · ἐνίοτε γὰρ οὐ κενοί εἰσιν εἰς οὓς συνέρχεται, οἷον ὁ βεβρεγμένος σπόγγος (πλήρεις γὰρ αὐτοῦ οἱ πόροι), ἀλλʼ ἂν ἂν οἱ πόροι πλήρεις ὦσι μαλακωτέρων ἢ αὐτὸ τὸ πεφυκὸς συνιέναι εἰς αὐτά. πιεστὰ μὲν οὖν ἐστιν οἷον σπόγγος, κηρός, σάρξ· ἀπίεστα δὲ τὰ μὴ πεφυκότα συνιέναι ὤσει εἰς τοὺς ἑαυτῶν πόρους διὰ τὸ ἢ μὴ ἔχειν ἢ σκληροτέρων ἔχειν πλήρεις· ὁ γὰρ σίδηρος ἀπίεστος καὶ λίθος καὶ ὕδωρ καὶ πᾶν ὑγρόν. ἑλκτὰ δʼ ἐστὶν ὅσων δυνατὸν εἰς τὸ πλάγιον μεθίστασθαι τὸ ἐπίπεδον· τὸ γὰρ ἕλκεσθαί ἐστι τὸ ἐπὶ τὸ κινοῦν μεθίστασθαι τὸ ἐπίπεδον συνεχὲς ὄν. ἔστιν δὲ τὰ μὲν 31 διαιρομένου Ν ‖ καὶ μὴ] οὐδὲ ci. Th. ‖  μὴ praebet 𝔚: non Henricus ‖ 32 ἄλλῳ om. 𝔚 ‖ μορίηῳ J corr. m.1 F 𝔐 Ν Erec. ‖ ποιεῖ om. F ‖ 33 ὦσις ex ὠσεις corr. E1 ‖ ἡ in ras. 2 litt. Erec.: del. 𝔙1: om. F H N 𝔚: μὲν Ol ‖ κεινησεις E1 ‖ 386 b 1 ἀπὸ (ante τῆς ἅψεως) ὑπὸ H Ol ‖ ὄψεως J 𝔐 𝔙1 ‖ ὅταν om. Ν κιέζηται J1(-ιε- ex corr. m. 1) F1 (ut videtur) 𝔙1 ‖ 2 κενοὺς ex καινοὺς corr. E1: κοινοὺς N ‖ συγγενεῖς σώματος H: συγγενοῦν σώματα E1 (ut videtur) 𝔚 3 δύναται] Ol: δυνατὰ J 𝔐 𝔙 Erec. 𝔚: possunt Henricus ‖ ἑαυτῶν ex ἐν αὐτῷ corr. E1 ‖ κοινὰ N ‖ συνιέναι] συνιέναι ἢ εἰς βάθος τοῦ ἐπιπέδου (cf. v. 20) Ecorr. m.1 𝔚 ἢ in ras. E1 ‖ 4 τοὺς supra add. F1 ‖ ἑαυτῶν corr. E1: ἐν αὐτῷ E1: ἑαυτοῦ E1 corr. iterum 𝔚 ‖ ἐνίοτ — συνέρχεται om. J 𝔐 𝔙1 H: post πόροι (5) coll. F ‖ ἐνίοτε —πόροι (5) interclusionem distinguit Th. ‖ εἰςς E1 ‖ 5 βαβρειγμένος ex βεβριγμενος corr. E1 ‖ σπόκος N1 ‖ πλήρεις ex πλήρης corr. E1; ex corr. N 6 ἂν om. F ‖ πλήρεις corr. E1: om. E1; πλήρης iterum corr. E1 μαλακοτέρων E1: μαλακωτέρων γὰρ H ‖ 7 συνιέναι] (ι prior in ras. Erec.): εἰσιέναι Ν αὐτό Ecorr. 𝔚 Ν: αὑτό 𝔙 rec.: ἑαυτὰ J1 𝔙1 H: ἑαυτό J rec.: ea Henricus ‖ πιεστὰ μὲν οὖν ex πεστα μὲν οὖν εστα μεν ουν corr. E1 ‖ εἰσὶν F σπόγγος ὁ σπόγγος E1; σπόγγος ἔριον 𝔙rec. ‖ 8 ὤσει ex ως corr. E1: om. H: (-ει εἰς του- in spatio 3 litt., partim in ras. 𝔅 ‖ 9 ἑαυτῶν ἐν αὑτῷ J 𝔙1 E1: ἐν ἑαυτοῖς H ‖ ἢ (ante μὴ) supra add. E1; om. Henricus ‖ σκληρότερον E1 𝔚: σκληροτέρους H: durius Henricus ἔχειν (post σκληροτέρων) om. Ν: ἔχειν H ‖ 10 καὶ (post ὕδωρ) supra add. F1‖ 11 ὑγρὸν ἅπαν F: ὑγρόν E εἰσιν H: om. Ν 12 τὸ γὰρ —ἐπίπεδον (13) om. F corr. m.1 H: post ὄν (13) coll. N: post λίθος (15) coll. F1 (addito etiam συνεχὲς ὅν) ‖ τὸ post ἐπί)] (τ- in ras. E) ἑλκτά, οἷον θρίξ, ἱμάς, νεῦρον, σταίς, ἰξός, τὰ δʼ ἄνελκτα, οἷον ὕδωρ καὶ λίθος. τὰ μὲν οὖν ταὐτά ἐστιν ἑλκτὰ καὶ πιεστά, οἷον ἔριον, τὰ δʼ οὐ ταὐτά, οἷον φλέγμα πιεστὸν μὲν οὐκ ἔστιν, ἑλκτὸν δέ, καὶ ὁ σπόγγος πιεστὸν μέν, οὐχ ἑλκτὸν δέ. ἔστιν δὲ καὶ τὰ μὲν ἐλατά, οἶον χαλκός, τὰ δʼ ἀνήλατα, οἷον λίθος καὶ ξύλον. ἔστιν δʼ ἐλατὰ μὲν ὅσα τῇ αὐτῇ πληγῇ δύναται ἄμα καὶ εἰς πλάτος καὶ εἰς βάθος τὸ ἐπίπεδον μεθίστασθαι κατὰ μέρος, ἀνήλατα δὲ ὅσα ἀδύνατα. ἔστιν δὲ τὰ μὲν ἐλατὰ ἅπαντα καὶ θλαστά, τὰ δὲ θλαστὰ οὐ πάντα ἐλατά, οἷον ξύλον· ὡς μέντοι ἐπίπαν εἰπεῖν, ἀντιστρέφει. τῶν δὲ πιεστῶν τὰ μὲν ἐλατὰ τὰ δʼ οὔ, κηρὸς μὲν καὶ πηλὸς ἐλατά, ἔριον δʼ οὔ οὐδʼ ὕδωρ]. ἔστιν δὲ καὶ τὰ μὲν σχιστά, οἶον ξύλον, τὰ δὲ ἄσχιστα, οἷον κέραμος. ἔστιν δὲ σχιστὸν τὸ δυνάμενον διαιρεῖσθαι ἐπὶ πλέον ἢ τὸ διαιροῦν διαιρεῖ· σχίζεται γάρ, ὅταν ἐπὶ πλέον διαιρῆται ἢ τὸ διαιροῦν διαιρεῖ, καὶ προηγεῖται ἡ διαίρεσις· ἐν δὲ τῇ τμήσει οὐκ ἔστιν τοῦτο. ἄσχιστα δὲ ὅσα μὴ δύνανται τοῦτο πάσχειν. ἔστιν δὲ οὔτε μαλακὸν οὐδὲν σχιστὸν (λέγω δὲ τῶν ἀπλῶς μαλακῶν καὶ μὴ πρὸς ἄλληλα· οὕτω μὲν γὰρ καὶ σίδηρος ἔσται μαλακός) οὔτε τὰ σκληρὰ πάντα, ἀλλʼ ὅσα μήτε ὑγρά ἐστιν μήτε θλαστὰ μήτε θραυστά· τοιαῦτα 387a 14 σταίς] (-αις in ras. E) ‖ ἰξός om. Ecorr. 𝔚: gluten Henricus ‖ 15 οὖν om. N1 ‖ ταυτ (ex αυτ corr. m. 1) ἐστιν ἑλκτὰ E: ἐλκτὰ N1 (cf. v. 16): ἑλκτὰ, ταυτὰ Nrec. 16 πιεστά ex πιστα corr. E1; πιεστὰ, ταῦτα ἐστὶ Ν (cf. v, 15) οἶον ἔριον om. F1: ὡς ἔριον F rec. (οὐ τ- ex corr. E1) 17 καὶ ὁ supra add. E1 18 δὲ om. Ν ‖ καὶ om. 𝔐 𝔐1 ‖ ἐλατά (post τ in E ras. unius litt.) ‖ 19 ἀνέλατα Erec. F ἐλατὰ] (post τ in E ras. unius litt.) ‖ ὅσων ci. Th. ‖ 20 αὐτῇ] αὑτῶν F1; τοιαύτη πληγῇ] (πληγ- in ras. E1) ‖ καὶ (post ἅμα) om. 𝔐 𝔙1, Ol ‖ πλάτος καὶ βάθος J 𝔙1 H: βάθος καὶ πλάτος 𝔐: βάθος καὶ εἰς πλάτος 𝔚 ‖ 21 δὲ] ἐστιν F ‖ 22 ἀδύνατα supra add. E1: δυνατὰ 𝔙1: ἀδύνατα ὑστιν ‖ ἐλατὰ ex ἐλαττα corr. E1 ‖ πάντα J F 𝔐 𝔙 23 θλαστὰ] αθλαστα E1 ‖ ελαττα Ε1 ‖ 24 ἀντιμεταστρέφει 𝔚: ex οὐκ ἀντιστρέφει corr. F1 ‖ 25 ἔρια H ‖ οὐδ᾿  ὕδωρ del. Th. ‖ 26 σχιστά — ἄσχιστα ex εχιστα corr. E1 ‖ 28 διαιρεῖ om. C N: dividat Henricus ‖ ὅταν —διαιρεῖ (29) om. F ‖ 29 προηγεῖται ἡ διαίρεσις ex προηγεῖται ἡ διαιρεσεις corr. E1: προηγῆται τῆς διαιρέσεωε ci, Th, 30—31 μὴ δύναται τοῦτο E F Ν: μηδὲν τούτων δύναται 𝔚 ‖ 31 οὔτε om. F1 μαλακὸν] τῶν μαλακῶν ci. Th. ‖ 32 μὴ] οὐ Ν1 ‖ ἄλλα Ν1 ‖ 33 πάντα ex πάντα εστιν corr. E1; πάντα σχιστὰ Frec.: universa sunt scissilia Henricus 387 a 1 θραυστά· μήτε θλαστά 𝔙rec. 𝔚: θλαστὰ 𝔐 𝔙1 H δʼ ἐστὶν ὅσα κατὰ μῆκος ἔχει τοὺς πόρους, καθʼ οὓς προσφύεται ἀλλήλοις, ἀλλὰ μὴ κατὰ πλάτος. τμητὰ δ᾿  ἐστὶν τῶν συνεστώτων σκληρῶν ἢ μαλακῶν ὅσα δύναται μήτʼ ἐξ ἀνάγκης προηγεῖσθαι τῆς διαιρέσεως μήτε θραύεσθαι διαιρούμενα· ὅσα δὲ μὴ ὑγρὰ ᾖ, τὰ τοιαῦτα ἄτμητα. ἔνια δʼ ἐστὶν ταὐτὰ καὶ τμητὰ καὶ σχιστά, οἷον ξύλον· ἀλλʼ ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ σχιστὸν μὲν κατὰ τὸ μῆκος, τμητὸν δὲ κατὰ τὸ πλάτος· ἐπεὶ γὰρ διαιρεῖται ἕκαστον εἰς πολλά, ἧ μὲν μήκη πολλὰ τὸ ἕν, σχιστὸν ταύτῃ, ᾗ δὲ πλάτη πολλὰ τὸ ἕν, τμητὸν ταύτῃ. γλίσχρον δʼ ἐστὶν ὅταν ἑλκτὸν ᾖ ὑγρὸν ὂν ἢ μαλακόν. τοιοῦτον δὲ γίγνεται τῇ ἐπαλλάξει ὅσα ὥσπερ αἱ ἀλύσεις σύγκεινται τῶν σωμάτων· ταῦτα γὰρ ἐπὶ πολὺ δύναται ἐκτείνεσθαι καὶ συνιέναι. ὅσα δὲ μὴ τοιαῦτα, ψαθυρὰ. πιλητὰ δʼ ὅσα τῶν πιεστῶν μόνιμον ἔχει τὴν πίεσιν, ἀπίλητα δὲ ὅσα ἢ ὅλως ἀπίεστα μὴ μόνιμον ἔχει τὴν πίεσιν. καὶ τὰ μὲν καυστὰ ἐστιν τὰ δὲ ἄκαυστα, οἷον ξύλον μὲν καυστὸν καὶ ἔριον καὶ ὀστοῦν, λίθος δὲ καὶ κρύσταλλος ἄκαυστον. ἔστιν δὲ καυστὰ ὅσα ἔχει πόρους 3 (-ε- in ras. E1) ‖ ἀλλήλους 𝔚  ‖ 4 τῶν marg. E1 ‖ συνθέτων F1 ‖ 5 τῆς διαιρἑσεως om. 𝔐 𝔅1 H ‖ 6 μὴ om. E N Henricus: ἢ 𝔅rec. Fcorr. 𝔚 ‖ ὑγρὰ del. F1 ‖ ᾖ supra add. E1: ἢ Ν1 𝔚: sue Henricus τά om. E 𝔚 𝔙rec. F corr. m.1 N rec. ‖ τοιαῦτα del. F1 ‖ τμητά J 𝔙1 ‖ 7 δὲ ex μὲν corr. F1 ‖ ἐστὶν om. F ‖ σχιστὰ καὶ τμητὰ 𝔚 ‖ 8 σχιστὸν μὲν] δὲ σχιστὰ δὲ F1: σχιστὸν ἐστι corr. F1 ‖ τὸ (post κατὰ) om. F 𝔚 9 κατὰ] καὶ κατὰ J F ‖ τὸ om. Ε 𝔚 Ap ‖ διήρηται (η prior in ras. m. rec.) Ε ‖ 1O μὲν supra add. F1 μήκει 𝔐 𝔅 F corr. m. 1 H Ν 𝔚: Longitudine Henricus ‖ τὸ ἒν πολλὰ Ν ταύτῃ ex δαύτῃ corr. Ν1 ‖ πλάτει 𝔐 𝔙 F corr. m.1 H 𝔚: πλα N: latitudine Henricus 11 τὸ ἓν πολλὰ Ν ταύτῃ om. 𝔙 rec, N ‖ γλίσχρον (γ- in ras. E1) ‖ l12 ἑλκτὸν ἢ ὑγρὸν ὅν μαλακτὸν 𝔚: ἑλκτὸν ἢ ὑγρὸν ον μαλακον η E: ἑλκτὸν ᾗ ὑγρὸν ὂν μαλακὸν ᾗ J1 H: ἑλκτὸν ἢ ὑγρὸν ὄν μαλακὸν ᾖ J rec. F1 𝔙 N: ὑγρὸν ἢ ἑλκτὸν ὃν μαλακὸν ᾖ 𝔐: ἑλκτὸν ἢ ὑγρὸν ὂν (ᾖ W Bcorr. μαλακτὸν (μαλακὸν Bcorr. ) ᾖ (om. B, ὄν W) Ap: ἑλκτὸν ἢ ὑγρὸν μαλακὸν μαλακτὸν G) Ol (cf. 330 19): tractivum vel humidum ens molle fuerit Henricus ‖ 12 ἐπαλλάξει] Ap; επαλξει E: ἕλξει 𝔚 F corr. m.1 :  tractu Henricus ‖ 13 αἱ supra add. Η1 ‖ σύγκειται E1 F | 14 ἐκτίνεσθαι E1 ‖ 15 πηλιτὰ J ‖ 16 ἀπίλητα — πίεσιν (17) marg. et supra add. F1: om. Ald.; ante ταῦτα (14) col. Cam. ‖ απειλητα E1: ἀπήλιτα J ‖ ἢ ὅσα H N: 𝔚 ‖ ἢ (post ἀπίεστα) ex corr. F1 ‖ 17 ἔχῃ H ‖ 19 δὲ (ante καὶ) om. N ‖ κρύσταλος 𝔐 ‖ ἄκαυστος 𝔚: καυστον E1: ἄκαυστα F H: ἄκαυ N: inustilia Henricus καυστὰ ex καὶ καυστὰ corr. F1 ‖ πόρους ἔχει 𝔚 δεκτικοὺς πυρὸς καὶ ὑγρότητα ἐν τοῖς κατʼ εὐθυωρίαν πόροις ἀσθενεστέραν πυρός. ὅσα δὲ μὴ ἔχει ἢ ἰσχυροτέραν, οἷον κρύσταλλος καὶ τὰ σφόδρα χλωρά, ἄκαυστα. θυμιατὰ δʼ ἐστὶ τῶν σωμάτων ὅσα ὑγρότητα ἔχει μέν, οὕτω δʼ ἔχει ὥστε μὴ ἐξατμίζειν πυρουμἔνων χωρίς· ἔστιν γὰρ ἀτμὶς ἡ ὑπὸ θερμοῦ καυστικοῦ εἰς ἀέρα καὶ πνεῦμα ἔκκρισις ἐξ ὑγροῦ διαντική. τὰ δὲ θυμιατὰ χρόνῳ εἰς ἀέρα ἐκκρίνεται, καὶ τὰ μὲν ἀφανιζόμενα ξηρά, τὰ δὲ γῆ γίγνεται. διαφέρει δʼ αὕτη ἡ ἔκκρισις, ὅτι οὔτε διαίνει οὔτε πνεῦμα γίγνεται. ἔστιν δὲ πνεῦμα ῤύσις συνεχὴς ἀέρος ἐπὶ μῆκος· θυμίασις δʼ ἐστὶν ἡ ὑπὸ θερμοῦ καυστικοῦ κοινὴ ἔκκρισις ξηροῦ καὶ ὑγροῦ ἀθρόως· διόπερ οὐ διαίνει, ἀλλὰ χρωματίζει μᾶλλον. ἔστι δʼ ἡ μὲν ξυλώδους σώματος θυμίασις καπνός. λέγω γὰρ καὶ ὀστᾶ καὶ τρίχας καὶ πᾶν 387b τὸ τοιοῦτον ἐν ταὐτῷ· οὐ γὰρ κεῖται ὄνομα κοινόν, ἀλλὰ κατʼ ἀναλογίαν ὅμως ἐν ταὐτῷ πάντʼ ἐστίν, ὥσπερ καὶ Ἐμπεδοκλῆς φησιν “ταὐτὰ τρίχες καὶ φύλλα καὶ οἰωνῶν πτερὰ πυκνὰ καὶ λοπίδες γίγνονται ἐπὶ στιβαροῖσι μέλεσσιν.” ἡ δὲ πίονος θυμίασις λιγνύς, ἡ δὲ λιπαροῦ κνῖσα. διὰ τοῦτο τὸ ἔλαιον οὐχ ἕψεται οὐδὲ παχύνεται, ὅτι θυμιαιτόν 21 μὴ] ἢ μὴ E: non Henricus ἔχῃ J H E1: ἔχ Ν ‖ ἢ om. Ν ‖ ἰσχυρότερον Ν 22 κρύσταλος 𝔐: ὁ κρύσταλλος J F 𝔙(intercedit ras. unius litt.) Ecorr m. 1 𝔚 ‖ 23 ante θυμιατὰ inserit Th. quae vv. 387 b 13—18 reperiuntur; quos vide ‖ μὲν ἔχει H 24 ἐξατμίζειν ex ἐξατμίζει corr. 𝔙1 ‖ ἔστιν —διαντική (26) post γίγνεται (29) coll. Th. ‖ 25 καυστικοῦ] Ap Ol: ἐκκαυστικοῦ Ε: ἐγκαυστικοῦ 𝔚: ustivo Henricus ‖ καὶ om. Ecorr. m.1 𝔚: et Henricus ‖ πνεύνατος Ecorr. m.1 𝔚: spiritum Henricus ἐκκρισεις E1 ‖ 26 τὰ ex τὰ τὰ corr Ε1 ‖ θυμιάματα E1: θυμιατὰ, καὶ N ‖ 27 γῆ om. Ν 28 ἡ om. E1 ‖ ἐκκρισεις E1 29—30 ἀέρος ἐπὶ μῆκος] Ap Ol: ἐκὶ μῆκος ἀέρος E ‖ 30 ἡ om. Ν ‖ ἔκκρισις, κοινὴ Ν ‖ 31 ὑγροῦ ex τοῦ (ut videtur) corr. E1 ‖ ἀθρόως] Olp: ἀέρος J F1 𝔐 𝔙 H Ν Ε1 Ap: coartacione Henricus 32 σώματος om. 𝔚 ‖ 387 b 1 γάρ] δὲ 𝔐 𝔙 F1: δὴ corr. F1 ‖ καὶ (ante ὀστᾶ) om. Ν ‖ 2 τὸ om. Ν ‖ τοιοῦτο J ‖ αὑτῷ 𝔚 ‖ 3 κατʼ ex νατʼ corr. 𝔙1 ‖ καὶ om. Ν ‖ 5 πυκνὰ om. F ‖ λεπίδες J rec. F1 𝔙corr. m.1 H Ν Erec.: λωπίδες Fvar. 𝔚 ‖ μέλεσιν J F 𝔙 H Ν 𝔚: μελέεσσισ Erec. 6 λιγνύς supra add. Jrec. 𝔙rec. E1: (-ι- ex -ει- corr. F1) ‖ λιπαροῦ ex λιπαροῦσα (ut videtur) corr. F1 ‖ κνίσα J; κνείσα E1; κνίσσα καὶ corr. E1: κνείσσα ἢ Erec.: κνίσα καὶ 𝔙1: κνίσσα cet. ‖ 7 διὰ] διὰ δὲ ci. Th. ‖ τὸ om. F Ol ‖ οὐχ ἔψεται οὐδὲ παχύνεται] οὐ παχύνεται. ἀλλʼ οὐ δʼ ἔψεται F1; οὐχ ἔψεται οὐδὲ παχύνεται. οὐ Frec. ἐστιν ἀλλʼ οὐκ ἀτμιστόν· ὕδωρ δʼ οὐ θυμιατὸν ἀλλʼ ἀτμιστόν. οἶνος δʼ ὁ μὲν γλυκὺς θυμιᾶται. πίων γάρ, καὶ ταὐτὰ ποιεῖ τῷ ἐλαίῳ· οὔτε γὰρ ὑπὸ ψύχους πήγνυται, καίεταί τε. ἔστιν δὲ ὀνόματι οἶνος, ἔργῳ δʼ οὐκ ἔστιν· οὐ γὰρ οἰνώδης ὁ χυμός· διὸ οὐ μεθύσκει, ὁ τυχὼν δʼ οἶνος (μικρὰν δʼ ἔχει θυμίασιν· διὸ ἀνίησιν φλόγα). καυστὰ δὲ δοκεῖ εἶναι ὅσα εἰς τέφραν διαλύεται τῶν σωμάτων. πάσχει δὲ τοῦτο πάντα ὅσα πέπηγεν ἢ ὑπὸ θερμοῦ ἢ ὑπʼ ἀμφοῖν, ψυχροῦ καὶ θερμοῦ· ταῦτα γὰρ φαίνεται κρατούμενα ὑπὸ τοῦ πυρός· ἥκιστα δὲ τῶν λίθων ἡ σφραγίς, ὁ καλούμενος ἄνθραξ. τῶν δὲ καυστῶν τὰ μὲν φλογιστά ἐστιν τὰ δʼ ἀφλόγιστα· τούτων δʼ ἔνια ἀνθρακευτά. φλογιστὰ μὲν οὖν ὅσα φλόγα δύναται παρέχεσθαι· ὅσα δὲ ἀδύνατα, ἀφλόγιστα. ἔστι δὲ φλογιστὰ ὅσα μὴ ὑγρὰ ὄντα θυμιατά ἐστιν· πίττα δὲ ἢ ἔλαιον ἢ κηρὸς μᾶλλον μετʼ ἄλλων ἢ καθʼ αὑτὰ φλογιστά· μάλιστα δʼ ὅσα καπνὸν ἀνίησιν. ἀνθρακευτὰ δʼ ὅσα τῶν τοιούτων γῆς πλέον ἔχει ἢ καπνοῦ, ἔτι δʼ ἔνια τηκτὰ ὄντα οὐ φλογιστά ἐστιν, οἷον χαλκός, καὶ 8 ἀλλ᾿  — θυμιατὸν (om. δʼ) supra add. Frec. ‖ ὕδωρ — ἀτμιστόν om. ἀλλὰ τμιστόν N1 ‖ 9 γάρ, καὶ γὰρ καὶ γὰρ καὶ J Fcorr. m.1 𝔐 𝔙: καὶ γὰρ καὶ H: γὰρ καὶ γάρ ἐν F1: γὰρ καὶ γὰρ Ecorr. m.1 𝔚 ‖ 1Ο ψυχροῦ 𝔚 ‖ 10—11 καίειταί τε] (Ap): καίεται E1; καὶ καίεται Ecorr. m.1 1 𝔚: crematur vero enricus ‖ 11 οὐκ ἔστιν] οὐκέτι E 𝔚: nondum Henricus ‖ 12 διὸ] διὸ καὶ 𝔚 ‖ τυχὼν  ex τυχὸν corr. (ut videtur) J1 F1 ‖ δʼ (post μικρὰν) om. J rec. E 𝔚 Olp ‖ 13 θυμίασιν] Ap Olp: ἀναθυμίασιν 𝔐 F ‖ διὸ καὶ Ap Op ἀνίησιν (-ησ- ex corr. F1) ‖ καυστὰ — ἄνθραξ (18) ante θυμιατὰ (387 a 23) coll. Th. ‖ δὲ supra add. Ε1 ‖ 15 πάντα om. Ecorr. m.1 𝔚 henricus πέπηγεν] Ol: ἐπήγνυεν 𝔙 rec.: πήγνυται E 𝔚 𝔙1: coagulata sunt Henricus ‖ ἢ (ante ὑπὸ) om. E Ol: vel Henricus ‖ 16 καὶ τε καὶ Ν Ol ‖ ταῦτα ἄπαντα E 𝔚: cuncta Henricus 17 ὁ supra add. N1; καὶ ὁ H ‖ 18 καυστῶν ex καυτῶν corr. E1; καυστῶν καὶ θυμιατῶν ci, Th. ‖ σστιν E1; εστι corr. E1; σστι Erec. ‖ ἀφλόγιστα ex ἀφλογα corr. Ε1 ‖ 19—20 marg. et supra F ‖ 19 ανθρακιστα E1: ἀνθρακεύεται Ecorr. m. 1 𝔚 (-αι in ras. m. 1): carbones faciunt Henricus 20 φλόγα δύναται παρασχέσθαι N; φλόγα παρέχεσθαι δύναται E1; δύναται φλόγα παρασχέσθαι Ecorr.  m.1 𝔚 ‖ ἀδύνατα] οὐ δύναται Ald. ‖ 21 post ὅσα in E ras. 2 litt. ‖ 22 ἢ ἔλαιον supra add. F ‖ ἢ (post ἔλαιον) ex corr. F1 ‖ 23 φλογιστά] φλογιστά ἐστι F ‖ μάλιστα ex μελιστα corr. E1: μᾶλλον H ‖ ανειησιν E1 ‖ 24 καπνόν 𝔚: fumi Henricus ἔτι] ὅτι Ecorr. m.1 𝔚 N: amplius Henricus ‖ 25 χαλκός ex φολκός corr. F1 φλογιστὰ οὐ τηκτά, οἷον ξύλον, τὰ δʼ ἄμφω, οἶον λιβανωτός. αἴτιον δʼ ὅτι τὰ μὲν ξύλα ἀθρόον ἔχει τὸ ὑγρόν, καὶ διʼ ὅλου συνεχές ἐστιν, ὥστε διακάεσθαι, ὁ δὲ χαλκὸς παρʼ ἕκαστον μὲν μέρος, οὐ συνεχὲς δέ, καὶ ἔλαττον ὥστε φλόγα ποιῆσαι· ὁ δὲ λιβανωτὸς τῇ μὲν οὕτως τῇ δʼ ἐκείνως ἔχει. φλογιστὰ δʼ ἐστὶν τῶν θυμιατῶν ὅσα μὴ τηκτά ἐστιν διὰ τὸ μᾶλλον εἶναι γῆς. (τὸ ξηρὸν γὰρ ἔχει κοινὸν τῷ πυρί· τοῦτʼ οὖν θερμὸν ἄν γένηται τὸ ξηρόν, πῦρ γίγνεται. 388a διὰ τοῦτο ἡ φλὸξ πνεῦμα ἢ καπνὸς καόμενός ἐστιν.) ξύλων μὲν οὖν ἡ θυμίασις καπνός, κηροῦ δὲ καὶ λιβανωτοῦ καὶ τῶν τοιούτων καὶ πίττης, καὶ ὅσα ἔχει πίτταν ἢ τοιαῦτα, λιγνύς, ἐλαίου δὲ καὶ ὅσα ἐλαιώδη, κνῖσα, καὶ ὅσα ἥκιστα καίεται μόνα, ὅτι ὀλίγον ξηροῦ ἔχει, ἡ δὲ μετάβασις διὰ τούτου, μετὰ δʼ ἑτέρου τάχιστα· τοῦτο γάρ ἐστιν τὸ πῖον, ξηρὸν λιπαρόν. τὰ μὲν οὖν ἐκθυμιώμενα τῶν ὑγρῶν ὑγροῦ μᾶλλον, ὡς ἔλαιον καὶ πίττα, τὰ δὲ καόμενα ξηροῦ.

10 τούτοις δὲ τοῖς παθήμασιν καὶ ταύταις ταῖς διαφορὸν τὰ ὁμοιομερῆ τῶν σωμάτων, ὥσπερ εἴρηται, διαφέρει ἀλλήλων κατὰ τὴν ἁφήν, καὶ ἔτι χυμοῖς καὶ ὀσμαῖς καὶ χρώμασιν· λέγω δʼ ὁμοιομερῆ οἷον τά τε μεταλλευόμενα—χαλκόν, 26 οὐ] καὶ οὐ 𝔐 ‖ 27 αἴτιον — ἔχει (31) om. (ut videtur) A: del. Th. (vide quae in CLASSICAL PHILOLOGY X (1915), 192—93 disserui) ‖ δʼ om. 𝔚  Henricus ‖ μὲν om. H ‖ 28 ἐστιν om. Ald. ‖ διακάεται E1: διακαίεται Ecorr. m.1 𝔚: διακαίεσθαι F Ν ‖ ὁ δὲ] (δὲ in ras. F1): καὶ Ν 29 μὲν om. Ε ‖ 30 τί . . . τί 𝔚 ‖ 31 μὴ] δὲ μὴ corr. E1 ‖ 32 τὸ ξηρὸν — ὀστῷ (388 a 2) interclusionem distinxit Th. ‖ τῷ ex το corr. E1 ‖ 388 a 1 ἂν γένηται ex γένηται ἂν corr. F1 ‖ 2 διὰ τοῦτο] καὶ vel δὲ adiciendum putat Th. ‖ καιόμενος Ecorr. 𝔚corr. 𝔙rec. F Ν ‖ ξύλων —ξηροῦ (9) del. Th. ‖ ξυλον E1 ‖ 3 λιβάνου 𝔐 𝔙: λιβάνου τοῦ E1 ‖ 4 τοιαῦτα] τοιαῦτα ἐστί corr. F1 ‖ 5 κνίσα J; κνισα E1: κνίσσα cet. ‖ ὅσα (ante ἥκιστᾳ)] OlV: supra add. F1: om. Ν OlG ‖ 6 κάεται E1 ‖ μόνα] OlV: μόνον E 𝔚 OIG: solum Henricus ‖ ξηροῦ] Ap Ol: τὸ ξηρὸν Op: ξηρὸν Ald. ‖ 7 μετὰ ex διὰ corr. E1 ‖ τὸ om. 𝔐 ‖ πῖον] πῖον· ἡ δὲ εἰς τὸ πῦρ μεταβολὴ διὰ τοῦ ξηροῦ (ξηρὸν γάρ τὸ πῦρ·) Ald. ‖ ξπρὸν ex ξιρὸν corr. E1 ‖ 8 τῶν ex corr. H1 ‖ ὑγροῦ om. Η1 ‖ 9 ὡς— πίττα marg. E1: om. Ap: habet Henricus πίτταν Ν ‖ ‖ καιόμκνα Ecorr. 𝔚  𝔙rec. F H Ν ‖ 10 δὴ F ‖ παθεσι F ‖ 11 εἴρηται ex εἰ corr. E1 ‖ διαφέρειν 𝔙: διαφέρουσιν H: διαφε Ν ‖ 12 ἀλλήλων om. N ‖ ἁρή corr. 𝔙 ‖ καὶ (ante ἔτι) om. Erec. 𝔚: et Henricus χυμοῖς καὶ ὀσμαῖς] (Op): χυμοῖς τε καὶ ὀσμαῖς Ac: ὀσμαῖς καὶ χυμοῖς E: saporibus odoribus Henricus ‖ 13 σώμαιν E: coloribus Henricus ‖ οἶον] ὄντα ὧν H: om. F ἄργυρον, καττίτερον, σίδηρον, λίθον, καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα, καὶ ὅσα ἐκ τούτων γίγνεται ἐκκρινόμενα — καὶ τὰ ἐν τοῖς ζῴοις καὶ φυτοῖς, οἷον σάρκες, ὀστᾶ, νεῦρον, δέρμα, σπλάγχνον, τρίχες, ἶνες, φλέβες, ἐξ ὧν ἤδη συνέστηκε τὰ ἀνομοιομερῆ, οἷον πρόσωπον, χείρ, πούς, καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα, καὶ ἐν φυτοῖς ξύλον, φλοιός, φύλλον, ῥίζα, καὶ ὅσα τοιαῦτα. ἐπεὶ δὲ ταῦτα μὲν ὑπ᾿ ἄλλης αἰτίας συνέστηκεν, ἐξ ὧν δὲ ταῦτα ὕλη μὲν τὸ ξηρὸν καὶ ὑγρόν, ὥστε ὕδωρ καὶ γῇ (ταῦτα γὰρ προφανεστάτην ἔχει τὴν δύναμιν ἑκάτερον ἑκατέρου), τὰ δὲ ποιοῦντα τὸ θερμὸν καὶ ψυχρόν (ταῦτα γὰρ συνίστησιν καὶ πήγνυσιν ἐξ ἐκείνων), λάβωμεν τῶν ὁμοιομερῶν ποῖα γῆς εἴδη καὶ ποῖα ὕδατος καὶ ποῖα κοινά. ἔστι δὴ τῶν σωμάτων τῶν δεδημιουργημένων τὰ μὲν ὑγρά, τὰ δὲ μαλακά, τὰ δὲ σκληρά· τούτων δὲ ὁπόσα σκληρὰ ἢ μαλακὰ πήξει ἐστίν, εἴρηται πρότερον. τῶν μὲν οὖν ὑγρῶν ὅσα μὲν ἐξατμίζεται, ὕδατος, ὅσα δὲ μή, ἢ γῆς ἢ κοινὰ γῆς καὶ ὕδατος, οἷον γάλα, ἢ γῆς καὶ ἀέρος, οἷον ξύλον, ἢ ὕδατος καὶ ἀέρος, οἷον ἔλαιον. καὶ ὅσα μὲν ὑπὸ θερμοῦ παχύνεται, κοινά (ἀπορήσειε δ᾿ ἄν τις περὶ οἴνου τῶν ὑγρῶν· τοῦτο 14 χρυσόν, χαλκόν E: χρυ χαλ N: (χαλκὸς καὶ τὰ λοιπὰ μὲταλλα Op): οἷον χρυσόν, χαλκὸν Mor. ‖ ἄργυρος N ‖ κατηττερον E1: κατήτερον corr.1 15 καὶ (post τοιαῦτα) om. F 𝔚 ‖ ὅσα om. E τοιούτων Ν ‖ ἐκρινόμενα J1: ἐκκρεινόμενα E1 16 καὶ (ante τὰ)] αι J rec. ‖ φωτοῖς E1 ‖ σάρκα 17 ὀστοῦν 𝔚 ‖ νεῦρα Erec, F N (ut videtur) δέρμα om. H ‖ σπλάγχνα N ‖ χρίχας N1 εινες E1 ‖ 18 δὴ Ν 𝔚 ‖ ὁμοιομερῆ 𝔙1 ‖ πρόσωπον ex corr. F1 ‖ 19 τἆλλα — καί (20) om. H ‖ φυτοῖς] τοῖς φυτοῖς 𝔐 𝔙 ‖ φλοιός ex φλσγος corr. E1 ‖ 20 φύλλον] (λ altera in ras. 2 litt. E1): φύλλον. ἶνες Ν ὅσα] ὅσα ἄλλα 𝔙 ‖ 21 ἄλλαις αἰτίαις H ‖ 22 ξηρὸν ex σκληρὸν corr. E1 ‖ ὥστε] ὡς τὸ H ‖ 23 δύναμιν] δύναμιν καὶ 𝔙1‖ 24 ψυχρόν] Ap: τὸ ψυχρὸν C 𝔚 𝔐 𝔅 ‖ γὰρ] δὲ Ecorr. m.1 𝔚: enim Henricus 26 δὲ (ut videtur) Ν: ex δὴ ἔστι corr. F1 ‖ 26—27 δεδημιουργημένων σωμάτων (τῶν altero omisso) F ‖ 27 δὲ] δὲ πεπηγότα, τούτων δὲ τὰ μὲν ci, Th, ‖ 28 τὰ om. E1 ‖ σκληρά] (post κ in J ras. unius litt.) ‖ τούτων δ᾿ ὅσα σκληρὰ ἢ μαλακὰ 𝔚: τούτων δὲ ὅσα μαλακὰ ἢ σκληρὰ Ε: ὅτι γὰρ μαλακὰ ἢ σκληρὰ ci. Th. ‖ πήξει ex πῆξις corr. E1 ‖ 30 δὲ del. E1: postea add. 1 ἢ (ante γῆς) Ac: om. E F1 Ν Henricus ‖ 31 ἢ γῆς — ἔλαιον (32) del. Th. ‖ ζύλα N: μέλι ci. Vicomercatus ‖ 33 απορησιε E1 ‖ δʼ ἄν τις] δ᾿ ἂν Ecorr. m. 1 𝔚: (fortasse) Henricus ‖ οἴνου] οἴνου τις Ecorr. m.1 𝔚: οἵνου ἀπὸ 𝔙rec. Frec.: vino Henricus ‖ τοῦτο] τοῦτο μὲν 𝔙rec. 𝔚 γὰρ καὶ ἐξατμισθείη ἄν, καὶ παχύνεται ὥσπερ ὁ νέος· αἴτιον 388b δ᾿ ὅτι οὔτε ἐν ἑνὶ εἴδει λέγεται ὁ οἶνος, καὶ ὅτι ἄλλος ἄλλως· ὁ γὰρ νέος μᾶλλον γῆς ἢ ὁ παλαιός· διὸ καὶ παχύνεται τῷ θερμῷ μάλιστα καὶ πήγνυται ἧττον ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ· ἔχει γὰρ καὶ θερμὸν πολὺ καὶ γῆς, ὥσπερ ὁ ἐν Ἀρκάδίᾳ οὕτως ἀποξηραίνεται ὑπὲρ τοῦ καπνοῦ ἐν τοῖς ἀσκοῖς ὥστε ξυόμενος πίνεσθαι· εἰ δὴ ἅπας ἰλὺν ἔχει, οὕτως ἑκατέρου ἐστίν, ἢ γῆς ἢ ὕδατος, ὡς ταύτης ἔχει πλῆθος)· ὅσα δὲ ὑπὸ ψυχροῦ παχύνεται, γῆς· ὅσα δ᾿ ὑπ᾿ ἀμφοῖν, κοινὰ πλειόνων, οἷον ἔλαιον καὶ μέλι καὶ ὁ γλυκὺς οἶνος. τῶν δὲ συνεστῶτων ὅσα μὲν πέπηγεν ὑπὸ ψυχροῦ, ὕδατος, οἷον κρύσταλλος, χιών, χάλαζα, πάχρνη· ὅσα δ᾿ ὑπὸ θερμοῦ, γῆς, οἷον κέραμος, τυρός, νίτρον, ἅλες· ὅσα δ᾿ ὑπ᾿ ἀμφοῖν (τοιαῦτα δ᾿ ἐστὶν ὅσα ψύξει· ταῦτα δ᾿ ἐστὶν ὅσα ἀμφοῖν στερήσει, καὶ θερμοῦ καὶ ὑγροῦ συνεξιόντος τῷ θερμῷ· οἱ μὲν γὰρ ἅλες ὑγροῦ μόνου στερήσει πήγνυνται, καὶ ὅσα εἰλικρινῇ γῆς, ὁ δὲ κρύσταλλος θερμοῦ μόνου), ταῦτα δ᾿ ἀμφοῖν. διὸ καὶ ὑπ᾿ ἀμφοῖν καὶ εἶχεν ἄμφω. ὅσων μὲν οὖν ἅπαν ἐξικμάσθη, οἷον κέραμος ἢ ἤλεκτρον (καὶ γὰρ τὸ ἤλεκτρον, καὶ ὅσα λέγεται ὡς δάκρυα, ψύξει 388 b 1 καὶ (ante ἀξατμισθείη) om. H Ν Henricus ‖ ἂν ἐξατμισθείη Ν ‖ ὁ supra add. E1 ‖ αἴτιον] δῆλον E ‖ 2 ἐν om. E 𝔙corr. m.1 H: in Henricus ‖ ἑνὶ om. 𝔚 Henricus ‖ λέγεται οἷνος E 𝔚: ὁ οἶνος λέγεται F ‖ ἄλλος] ἄλλως καὶ Ecorr. m. 1 𝔚: aliud Henricus ‖ 4 τὸ θερμὸν μάλιστα Ν: μάλιστα τῷ θερμῷ J F 𝔐 𝔙 H ‖ τοῦ om. Ν ‖ 5 ὁ om. E: et (et qui) Henricus ἐν ex corr. F1 ‖ 6 οὖτος 𝔙rec. : οὔτ᾿ 𝔚 ‖ ἀναξηραίνεται E ‖ ὑπὲρ] ὑπὸ E 𝔙corr. F1 Ν ‖ ἐξαγόμενος J 𝔐 𝔙1 H: ξεόμενος corr. F1 πείνεσθαι E1; ex πήνυσθαι corr. 𝔙1: πήγνυσθαι 𝔐 H: τήκεσθαι Jvar. F1 ‖ εἶ δὴ] εἰ δὲ E1 𝔐: ἡ διον corr. E1: ἥδιον 𝔚 ‖ ἅπας ex πᾶς corr. E1 ‖ οὕτω E: οὗτος 𝔚 ‖ ἑκατερὸς H: ἑκατ?? N ‖ ἢ (ante γῆς) om. Henricus ἢ (post γῆς) καὶ Ecorr. m. 1 𝔚: et Henricus ωστεαντης E: ὡς ταῦτ᾿ 𝔚: prout ipsius Henricus πλήθει E 𝔚 𝔙roc. Fvar. m. 1: multitudinem Henricus ‖ 1Ο ὁ om. F ‖ 11 ψυχροῦ] ψυχροῦ ἐστὶ corr. F ‖ κρύσταλος 𝔐 H ‖ 12 πάχνη. πάλαζα F ‖ τυρός] κηρὸς H ‖ 13 ψύξει ex ψύξιν corr. Ν1 ‖ 14 post ὅσα in ras. unius litt. ‖ στερήσει] τῇ στερέσει corr. F ‖ καὶ θερμοῦ] (καὶ θερμ- in ras. 3 litt. E1): θερμοῦ F: et calidi Henricus: καὶ θερμοῦ διεξιόντος ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ ci, Th. ‖ 15 μὸνον H: μο Ν 16 πήγνυνται ex πήγνυται corr. E1 ‖ κρύσταλος 𝔐 H ‖ 17 μόνον Erec. F: μο Ν ‖ ὑπʼ ἀμφοῖν καὶ εἶχεν] ἔχειν 𝔚 ‖ 18 ὅσων] (-ων ex corr. F1): ὅσον Ν ‖ ἅπαξ F H ‖ 19 καὶ γὰρ τὸ ἤλεκτρον del. Th. ‖ καὶ ὅσα — ὑγρόν (24) interclusionem distinguit Th. ‖ ψέξις E: infrigidacione Henricus: καὶ ψύξει ci. Th. ξει ἐστίν, οἷον σμύρνα, λιβανωτός, κόμμι· καὶ τὸ ἢλεκτρον δὲ τούτου τοῦ γένους ἔοικεν, καὶ πήγνυται· ἐμπεριειλημμένα γοῦν ζῷα ἐν αὐτῷ φαίνεται· ὑπὸ δὲ τοῦ ποταμοῦ τὸ θερμὸν ἐξιὸν ὥσπερ τοῦ ἑψομένου μέλιτος, ὅταν εἰς ὕδωρ ἀφεθῇ, ἐξατμίζει τὸ ὑγρόν), ταῦτα πάντα γῆς. καὶ τὰ μὲν ἄτηκτα καὶ ἀμάλακτα, οἷον τὸ ἢλεκτρον καὶ λίθοι ἔνιοι, ὥσπερ οἱ πῶροι οἱ ἐν τοῖς σπηλαίοις· καὶ γὰρ οὗτοι ὁμοίως γίγνονται τούτοις, καὶ οὐχ ὡς ὑπὸ πυρὸς ἀλλ᾿ ὡς ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ διεξιόντος τοῦ θερμοῦ συνεξέρχεται τὸ ὑγρὸν ὑπὸ τοῦ ἐξ αὐτοῦ ἐξιόντος θερμοῦ· ἐν δὲ τοῖς ἑτέροις ὑπὸ τοῦ ἔξωθεν πυρός. ὅσα δὲ μὴ ὅλα, γῆς μέν ἐστι μᾶλλον, μαλακτὰ δέ, οἷον σίδηρος καὶ κέρας. (λιβανωτοὶ δὲ καὶ τὰ τοιαῦτα παραπλησίως τοῖς ξύλοις ἀτμίζει.) ἐπεὶ οὖν τηκτά γε θετέον καὶ ὅσα τήκεται ὑπὸ πυρός, ταῦτ᾿ ἐστὶν ὑδατωδέστερα, ἔνια 389a δὲ καὶ κοινά, οἷον κηρός· ὅσα δὲ ὑπὸ ὕδατος, ταῦτα δὲ γῆς· ὅσα δὲ μηδ᾿ ὑφ᾿ ἑτέρου, ταῦτα ἢ γῆς ἢ ἀμφοῖν. εἰ οὖν ἅπαντα μὲν ἢ ὑγρὰ ἢ πεπηγότα, τούτων δὲ τὰ ἐν τοῖς εἰρημένοις πάθεσιν, καὶ οὐκ ἔστιν μεταξύ, ἅπαντ᾿ ἂν εἴη εἰρημένα οἷς διαγνωσόμεθα πότερον γῆς ἢ ὕδατος ἢ πλειόλιβανωτὸν 2Ο E(τ et ν altera in rass. m. 1) 𝔚 ‖ κόμη E ‖ καὶ] καὶ γὰρ ci. Th. ‖ 21 ενπεριειλιμενα E1: ἐμπεριειλιγμένα 𝔚 ‖ 22 γοῦν om. F1 ‖ ἐν αὐτῷ ζῶα (ζ- ex corr. m. 1) F 22—23 δὲ τοῦ ποταμοῦ τὸ θερμὸν ἀξιὸν] E1 (ut videtur): δὲ τούτου τὸ ὑγρὸν Ecorr. m. 1 𝔚: δὲ τοῦ ποταμοῦ ἐξιόν τε τὸ θερμὸν F: flumine vero calidum egrediens Henricus 23 ἀφεθῇ] (-εθη in ras. 4 litt. F1): ἀρῆς J1 𝔐 𝔙1: ἀφʼ ἦς corr. J: ἀφὲν H ‖ 24 ἐξατμίζη 𝔅1 H ‖ ὑγρόν] ὑγρὸν πᾶν 𝔚 ‖ πάντα] πάντα μὲν 𝔐 𝔙: μὲν πάντα ci. Th. ‖ ἄτηκτα] (τ altera supra add. J1) ‖ 25 μαλακτὰ Fcorr. m. 1 𝔚 καὶ (post ἤλεκτρον) Ap: ἢ E 𝔚 N: et Henricus λίθοις ἀνίοις J1: λίθων ἔνιοι ‖ ὥσπερ] οἷον 𝔚 ‖ 26 πόροι Jcorr. m. 1 𝔐 𝔙1 H E ‖ ὅμοιοι E γίνεται N: πίγνυνται F ‖ 27 καὶ om. 𝔚 ὡς (post ἀλλʼ) om. E 𝔚 Henricus ‖ τοῦ om. F1 Ν 28 ἐξιόντος 𝔚 ‖ συνεξέρχεται—θερμοῦ (29) om. F ‖ ἀπὸ 𝔐 𝔙 H 29 πυρός] πυρός, τὰ δὲ τηκτὰ καὶ μαλακτά ci. Th. ‖ 30 ὅσον Fcorr. N ‖ δὲ (ante μὴ) om. Ecorr. m. 1 𝔚 H ‖ ὅλον Fcorr. γῆς ex γις corr. E1 ‖ μὲν om. F ‖ γίνεται (in ras. 4 litt. E1) μᾶλλον Ε 𝔚: μᾶλλον ἐστι F: magis Henricus ‖ 31 λβανωτὸς 𝔙 rec. F H N 𝔚: thus Henricus ‖ 32 ἐπεὶ ex ἐπὶ corr. E1 ‖ οὖν] ου E γε] (γ- in ras. E1) ‖ 33 πυρός] τοῦ πυρὸς F ‖ ταῦτ᾿] ταῦτα δ᾿ 𝔚 ‖ 389 a 1 ὅσα καὶ ὅσα 𝔙 ‖ ὔδατος] τοῦ ὕδατος F ‖ δὲ (post ταῦτα) om. F Ν ‖ 2 μηδ᾿] Ap: μὴ 𝔐 𝔅1 F H N: om. 𝔙rec. 𝔚 ‖ ὑπὸ μηδετέρου 𝔙rec. 𝔚 ‖ ταῦτα om. Ε 𝔚 Ap Henricus 3 τούτοις F ‖ 4 εἴη] εἴη ι F ‖ εἴη τὰ H ‖ 5 διγνωσόμεθα] δὴ γνωσόμεθα H Ν ‖ πρὸτερον J1 γῆς—πότερον (6) supra add. F1 νων κοινόν, καὶ πότερον ὑπὸ πυρὸς συνέστηκεν· ἢ ψυχροῦ ἢ ἀμφοῖν. χρυσὸς μὲν δὴ καὶ ἄργυρος καὶ χαλκὸς καὶ καττίτερος καὶ μόλυβδος καὶ ὕαλος καὶ λίθοι πολλοὶ ἀνὼνυμοι ὕδατος· πάντα γὰρ τήκεται ταῦτα θερμῷ. ἔτι οἶνοι ἔνιοι καὶ οὖρον καὶ ὄξος καὶ κονία καὶ ὀρὸς καὶ ἰχὼρ ὕδατος· πάντα γὰρ πήγνυται ψυχρῷ. σίδηρος δὲ καὶ κέρας καὶ ὄνυξ καὶ ὀστοῦν καὶ νεῦρον καὶ ξύλον καὶ τρίχες καὶ φύλλα καὶ φλοιὸς γῆς μᾶλλον· ἔτι ἢλεκτρον, σμύρνα, λίβανος, καὶ πάντα τὰ δάκρυα λεγόμενα, καὶ πῶρος, καὶ οἱ καρποί, οἷον τὰ χεδροπά, καὶ σῖτος (τὰ τοιαῦτα γὰρ τὰ μὲν σφόδρα, τὰ δὲ ἧττον μὲν τούτων, ὅμως δὲ γῆς· τὰ μὲν γὰρ μαλακτά, τὰ δὲ θυμιατὰ καὶ φύξει γεγενημένα)· ἔτι νίτρον, ἅλες, λίθων γένη, ὅσα μήτε φύξει μήτε τηκτά. οἷμα δὲ καὶ γονὴ κοινὰ γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος, τὸ μὲν ἔχον οἷμα ἶνας μᾶλλον γῆς (διὸ φύχει πήγνυται καὶ ὑγρῷ τήκεται), τὰ δὲ μὴ ἔχοντα ἶνας ὕδατος (διὸ καὶ οὐ πήγνυται). γονὴ δὲ πήγνυται φύξει ἐξιόντος τοῦ ὑγροῦ μετὰ τοῦ θερμοῦ.

11 ποῖα δὲ θερμὰ ἢ ψυχρὰ τῶν πεπηγότων ἢ τῶν ὑγρῶν, ἐκ τῶν εἰρημένων δεῖ μεταδιώκειν. ὅσα μὲν οὖν ὕδατος, ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ ψυχρά, ἐὰν μὴ ἀλλοτρίαν ἔχῃ θερμότητα, οἷον κονία, οὖρον, οἶνος· ὅσα δὲ γῆς, ὡς ἐπὶ τὸ πολὺ θερμὰ 6 κοινὰ Erec. : κοινῶν 𝔚 N: communium Henricus ‖ πρότερον E1 ‖ πυρὸς] τοῦ πυρὸς F 7 καὶ (post χαλκὸς) supra add. J1 ‖ 8 καττίτερος] (τ prima in ras. E1) ‖ μόλιβδος 𝔐 𝔙corr. F 𝔚 ὕελλος 𝔙rec. Fcorr. m. 1 H Ncorr. m. 1: βέλος N1 ‖ 8—9 ἀνώνυμοι ὕδατος πολλοὶ Ν 9 ταῦτα τήκεται θερμῷ E 𝔚 Ν: ταῦτα θερμῷ τήκεται F ‖ ὅτι Ν ‖ οἴνων 10 ὄξον 𝔚 ‖ ὀρρὸς F H N 𝔚 ‖ ηχωρ E1 ‖ 11 κέρας ex κεοας corr. E1: κέραμος Ν ‖ 12 ὀστοῦν καὶ ὄνυξ F ‖ ξύλα 13 φλυος E1 ‖ 14 λίβανος] λιβανωτὸς 𝔐 𝔙 F Ν ‖ λεγόμενα om. 𝔅 ‖ πῶρος ex πορος corr. E1: οἱ πῶροι Ν 15 τὰ (ante χέδροπα) om. Ecorr. m.1 𝔚 F ( ras. unius litt.) ‖ χίδροπα 𝔙rec. : (χε- ex corr. F1): χεθρωπὰ H: χυδρωπὰ Ν ‖ σειτος E1 ‖ 16 ητον E1 ‖ 18 μήτε supra add. F1 ‖ 19—20 αἶμα δὲ καὶ γονὴ κοινὰ γῆς ὕδατος καὶ ἀέρος 𝔐; καινὰ δὲ γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος, αἷμα καὶ γονὴ F: αἶμα δὲ καὶ γάλα κοινὰ γῆς καὶ ὕδατος καὶ ἀέρος ci. Accorambonus ‖ 2Ο οἶμα εινας E1: ἶνας αἷμα F μᾶλλον ex μᾶλλον δὲ corr. 𝔙1 ‖ διὸ] διὸ καὶ corr. E ‖ ψύξει Ε 𝔚 (ψυ- in ras. m. 1) Fcorr. m. 1 N ‖ 21 τὸ δὲ μὴ ἔχον F ‖ εινας E1 ‖ 23 μετά τοῦ] τοῦ (del. m. 1) μετὰ F ‖ 24 οἶα Ν1 ‖ 25 κρὴ Erec. 𝔚 Ac: χρει E1 ‖ ὡς ex καὶ corr. F1 ‖ 26 τὸ] Ap: om. E 𝔚 ‖ ἔχη ex ἔχει corr. Ν1 ‖ 27 ὡς] καί (si recte Bk.) F1 διὰ τὴν τοῦ θερμοῦ δημιουργίαν, οἷον τίτανος καὶ τέφρα. δεῖ δὲ λαβεῖν τὴν ὕλην ψυχρότητά τινα εἶναι· ἐπεὶ γὰρ τὸ ξηρὸν καὶ τὸ ὑγρὸν ὕλη (ταῦτα γὰρ παθητικά), τούτων δὲ σώματα μάλιστα γῆ καὶ ὕδωρ ἐστίν (ταῦτα γὰρ ψυχρότητι ὥρισται), δῆλον ὅτι πάντα τὰ σώματα ὅσα ἑκατέρου ἁπλῶς 339b τοῦ στοιχείου, ψυχρὰ μᾶλλόν ἐστιν, ἐὰν μὴ ἔχῃ ἀλλοτρίαν θερμότητα, οἷον τὸ ζέον ὕδωρ ἢ τὸ διὰ τέφρας ἠθημένον· καὶ γὰρ τοῦτο ἔχει τὴν ἐκ τῆς τέφρας θερμότητα· ἐν ἅπασι γάρ ἐστι θερμότης, ἢ πλείων ἢ ἐλάττων, τοῖς πεπυρωμένοις· διὸ καὶ ἐν τοῖς σαπροῖς ζῷα ἐγγίγνεται· ἔνεστι γὰρ θερμότης ἡ φθείρασα τὴν ἑκάστου οἰκείαν θερμότητα. ὅσα δὲ κοινά, ἔχει θερμότητα· συνέστηκε γὰρ τὰ πλεῖστα ὑπὸ θερμότητος πεψάσης. ἔνια δὲ σήψεις εἰσίν, οἷον τὰ συντηκτά· ὥστε ἔχοντα μὲν τὴν φύσιν θερμὰ καὶ οἷμα καὶ γονὴ καὶ μυελὸς καὶ ὀπὸς καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα, φθειρόμενα δὲ καὶ ἐξιστάμενα τῆς φύσεως οὐκέτι· λείπεται γὰρ ἡ ὕλη, γῆ οὖσα ἢ ὕδωρ· διὸ ἀμφότερα δοκεῖ τισιν, καὶ οἱ μὲν φυχρὰ οἱ δὲ θερμὰ ταῦτά φασιν εἶναι, ὁρῶντες, ὅταν μὲν ἐν τῇ φύσει ὦσιν, θερμά, ὅταν δὲ χωρισθῶσιν, πηγνὺμενα. ἔχει μὲν οὖν οὕτως, ὅμως δέ, ὥσπερ διώρισται, ἐν οἷς 29 λαβεῖν ex λαβεῖν καὶ corr. F1 ‖ ὕλῆν] ὕλην λαβεῖν (ut videtur) 1 εἷναι τινά F ‖ 30 ξηρὸν καὶ τὸ ὑγρὸν] (ξη- in ras. J1): ὑγρὸν καὶ τὸ ξηρὸν F H N: ὑγρόν τε καὶ ξηρὸν Ap ‖ δὲ] γὰρ E: autem Henricus 31 σωμάτων Ν γὰρ] δὲ Ε 𝔚: autem Henricus ‖ 32 διώρισται 𝔚 ‖ σώματα ὅσ- in ras. E1 ‖ -α ἑκατὲρου marg. E1 ‖ 389 b 1 τοῦ στοιχίου E1: τῶν στοιχείων F ‖ ἂν E 𝔚 2 τὸ (post ἢ) om. 𝔚 ‖ τέφρας] τέφρας θερμμὸτητα E: τῆς τὲφρας N ‖ ἠθούμενον Ν 4 γάρ] γὰρ (ut videtur) γάρ 𝔙1: marg. H1 θερμότης] ἡ θερμότης Ν πλείων ex πλεῖον corr. N1; πλέον 𝔚 ‖ λαττον τοῖς ex τοι corr. E1 ‖ 5 ἀπροῖς E1 ‖ ἐνγίγνεται E1: ἐγγίνονται 𝔚 ‖ 6 θερμότης ex ἡ θερμότης corr. F1 ‖ φθείρουσα 𝔐 𝔙 F H N (φθει- marg. m. rec., -ρουσα ex corr. m. 1) ‖ θερμότητα — κοινά (7) om. E ‖ 7 ὅσα — θερμότητα om. N ‖ δὲ ex δὲ ἔχει corr. 1 ἔχει del. E1 ‖ συνέστη E ‖ πλιστα E1 ‖ 8 θερμότης typothetae errore Bk. ἔνιαι N ‖ σήψεις] Ap: ex σηψις (σ- in ras.) corr. E1 ‖ εἰσίν] Ap: ἐστίν Ald. ‖ συντάγματα E: συντήγματα 𝔚 𝔐 𝔙rec. Ap: τηκτὰ F1: συντήγματα ὕδασιν ἢ καύσει corr. F: συμπηκτὰ H 10 ὀπὸς καὶ μυελὸς F ‖ 11 λιπεται E1 ‖ 12 γῆ om. E1 Henricus: γῆ supra add. E1 ‖ ἢ postea add. E1: καὶ F Ν ‖ διὸ] διὸ καὶ F ‖ 13 ταῦτα εἶναι φασίν 𝔚: φασὶ ταῦτα εἶναι 𝔙 ‖ 14 πηγνύμενα] πηγνύμενα ψυχρά Ecorr. m.1 𝔚 Fcorr. m.1: frigida Henricus ‖ 15 οὖν supra add. E1 ‖ ὅμως δὲ] Ap: ὅλως J1 Fcorr. 𝔐 𝔙1 H: ὅμως (ut videtur) F1: omnino Henricus μὲν ἡ ὕλη ὕδατος τὸ πλεῖστον, ψυχρά (ἀντίκειται γὰρ μάλιστα τοῦτο τῷ πυρί), ἐν οἷς δὲ γῆς ἢ ἀέρος, θερμότερα. συμβαίνει δέ ποτε ταὐτὰ γίγνεσθαι θυχρδτατα καὶ θερμότατα ἀλλοτρίᾳ θερμότητι· ὅσα γὰρ μάλιστα πέπηγε καὶ στερεώτερά ἐστιν, ταῦτα ψυχρά τε μάλιστα, ἐὰν στερηθῇ θερμότητος, καὶ κάει μάλιστα, ἐὰν πυρωθῇ, οἷον ὕδωρ καπνοῦ καὶ ὁ λίθος ὕδατος καίει μᾶλλον.

12 ἐπεὶ δὲ περὶ τούτων διώρισται, καθ᾿ ἕκαστον λέγωμεν τὶ σὰρξ ἢ ὀστοῦν ἢ τῶν ἄλλων τῶν ὁμοιομερῶν· ἔχομεν γὰρ ἐξ ὧν ἡ τῶν ὁμοιομερῶν φύσις συνέστηκεν, τὰ γένη αὐτῶν, τίνος ἕκαστον γένους, διὰ τῆς γενέσεως· ἐκ μὲν γὰρ τῶν στοιχείων τὰ ὁμοιομερῆ, ἐκ δὲ τούτων ὡς ὕλης τὰ ὅλα ἔργα τῆς φύσεως. ἔστιν δ᾿ ἅπαντα ὡς μὲν ἐξ ὕλης ἐκ τῶν εἰρημένων, ὡς δὲ κατ᾿ οὐσίαν τῷ λόγῳ. ἀεὶ δὲ μᾶλλον δῆλον ἐπὶ τῶν ὑστέρων καὶ ὅλως ὅσα οἷον ὄργανα καὶ ἕνεκά του. μᾶλλον γὰρ δῆλον ὅτι ὁ νεκρὸς ἄνθρωπος ὁμωνύμως. οὕτω τοίνυν καὶ χείρ τελευτήσαντος ὁμωνύμως, καθάπερ καὶ αὐλοὶ λθινοι λεχθείησαν· οἷον γὰρ καὶ ταῦτα ὄργανα ἄττα 390a ἔοικεν εἶναι. ἧττον δ᾿ ἐπὶ σαρκὸς καὶ ὀστοῦ τὰ τοιαῦτα δῆλα. ἔτι δ᾿ ἐπὶ πυρὸς καὶ ὕδατος ἧττον· τὸ γὰρ οὗ ἕνεκα ἥκιστα ἐνταῦθα δῆλον, ὅπου δὴ πλεῖστον τῆς ὕλης· ὥσπερ γὰρ εἰ καὶ τὰ ἔσχατα ληφθείη, ἡ μὲν ὕλη οὐδὲν ἄλλο παῤ αὐτήν, 16 ὕδατος] τοῦ ὕδατος 𝔚 ‖ τὸ supra add. F1 ‖ πλιστον E1 ‖ 17 τοῦτο μάλιστα E 𝔚 ‖ 18—19 ψυπρότερα καὶ θερμότερα Ν ‖ 20 στερεώτατά E 𝔚 F Ap ‖ ἂν Ecorr. 𝔚 J F 𝔐 𝔙 H Ν ‖ 21 κάη 𝔐: καίει F ‖ 22 ὁ] (Ap): om. E F H ‖ κάει Ν 𝔚 ‖ 23 λέγομεν (supra add.) F1: λέ Ν ‖ 24 ὀστᾶ H ‖ 25 ὁμοιομερῶν ἀνομοιωμερῶν E1: ἀνομοιομερῶν Erec. 𝔚 Ap ‖ 26 ἑκάστου γένος 𝔚 ‖ γὰρ om F1 ‖ 27 στοιχίων E1 ‖ δὲ τούτων] Ap: τούτων δ᾿ E ‖ ὕλη Erec, ‖ ὅλα] ἄλλα (ἄ- ex corr. m. 1) H ‖ 28 ἅπαντα δὲ 𝔚 ‖ 29 αἰεί 𝔚: ἐπεὶ Νrec. ‖ μᾶλλον δὲ F: γὰρ μᾶλλον 𝔐 ‖ δῆλα 𝔐: δῆλον ὅτι κατὰ τὸν λόγον αὐτοῖς ἐστὶ τὸ εἶναι H ‖ 30 ἐπί] ἀπὸ 𝔐 Ν ὕστερον 𝔚 ‖ οἶον om. F1 (cf. v. 31) ‖ 31 δῆλον] δῆλον οἶον F (cf. v. 30) ‖ νεκρὸς om. 𝔚 ‖ οὕτω —ὁμωνύμως (22) om. H: (antecedit in 𝔙 rasura 8 litt.) ‖ 32 καὶ (post καθάπερ)] κἂν J 𝔐 𝔅1 Ν 𝔚: ἂν καὶ corr. 𝔙1 ‖ 390 a 1 ἄττα in ras. E1 ‖ 2 ἐπί ex ἐπεὶ corr. E1 ‖ 3 ἐπὶ om. Ε ‖ ἦττον] γῆς ἦττον E; ἦττον δήλη Frec, : minus Henricus: ἦττον, ἥκιστα δ᾿ ἐπὶ γῆς ci. Th. ‖ 4 δὴ] δὲ F1 H: om. Ε 𝔚 Henricus γὰρ del. F1 ‖ 5 καὶ om. E Henricus Ap ‖ ληφθείη] Erec. : λιφθει E1: λιφθείη corr. E1: λειφθείη 𝔐 𝔙 ἡ δ᾿ οὐσία οὐδὲν ἄλλο ἢ λόγος, τὰ δὲ μεταξὺ ἀνάλογον τῷ ἐγγύς εἶναι ἕκαστον, ἐπεὶ καὶ τούτων ὁτιοῦν ἐστιν ἕνεκά του, καὶ οὐ πάντως ἔχον ὕδωρ ἢ πῦρ, ὥσπερ οὐδὲ σὰρξ οὐδὲ σπλάγχνον. τούτων δ᾿ ἔτι μᾶλλον πρόσωπον καὶ χείρ. ἅπαντα δ᾿ ἐστὶν ὡρισμένα τῷ ἔργῳ· τὰ μὲν γὰρ δυνάμενα ποιεῖν τὸ αὑτῶν ἔργον ἀληθῶς ἐστιν ἕκαστον, οἷον ὀφθαλμὸς εἰ ὁρᾷ, τὸ δὲ μὴ δυνάμενον ὁμωνύμως, οἷον ὁ τεθνεὼς ἢ ὁ λίθινος· οὐδὲ γὰρ πρίων ὁ ξύλινος, ἀλλ᾿ ἢ ὡς εἰκών. οὕτω τοίνυν καὶ σάρξ· ἀλλὰ τὸ ἔργον αὐτῆς ἧττον δῆλον ἢ τὸ τῆς γλώττης. ὁμοίως δὲ καὶ πῦρ· ἀλλ᾿ ἔτι ἧττον ἴσως δῆλον φυσικῶς ἢ τὸ τῆς σαρκὸς ἔργον. ὁμοίως δὲ καὶ τὰ ἐν τοῖς φυτοῖς καὶ τὰ ἄψυχα, οἷον χαλκὸς καὶ ἄργυρος· πάντα γὰρ δυνάμει τινί ἐστιν ἢ τοῦ ποιεῖν ἢ τοῦ πάσχειν, ὥσπερ σὰρξ καὶ νεῦρον· ἀλλ᾿ οἱ λόγοι αὐτῶν οὐκ ἀκριβεῖς. ὥστε πότε ὑπάρχει καὶ πότε οὔ, οὐ ῥᾴδιον διιδεῖν, ἂν μὴ σφόδρα ἐξίτηλον ᾖ καὶ τὰ σχήματα μόνα ᾖ λοιπά, οἷον καὶ τὰ τῶν παλαιουμένων νεκρῶν σώματα ἐξαίφνης τέφρα γίγνεται ἐν ταῖς θήκαις· καὶ καρποὶ μόνον τῷ σχήματι, 390b τὴν δ᾿ αἴσθησιν οὐ φαίνονται, παλαιούμενοι σφόδρα· καὶ τὰ ἐκ τοῦ γάλακτος πηγνύμενα. τὰ μὲν οὖν τοιαῦτα μόρια θερμότητι καὶ ψυχρότητι καὶ ταῖς ὑπὸ τούτων κινήσεσιν ἐνδέχεται γίγνεσθαι, πηγνύμενα τῷ θερμῷ καὶ τῷ ψυχρῷλέγω 6 ἄλλο] μᾶλλον H ‖ λόγος] ὁ λόγος E (Ap) ‖ δὲ om. E ‖ 7 τῷ om. 𝔚 ‖ ἐπεὶ] εχει E ‖ 8 ἔχων Ε1 ‖ 9 δὲ τι Ν 10 τῷ] τῶν E1 ‖ τὰ] (-α ex corr. Ε) ‖ 11 ἕκαστα E; singulum Henricus ‖ ὀφθαλμὸς] ὁ ὀφθαλμὸς J ‖ 12 τὰ δὲ μὴ δυνάμενα ‖ 13 λίθινος] λίθος Jvar. ἢ (post ἀλλ᾿)] οἶον N1 ‖ εἰκών] ἡ εἰκών E ‖ 15 γλώσσης 𝔚 ‖ ἔτι] ἔστιν H ‖ ἦττον supra add. F1 ‖ 16 ἄδηλον E ‖ φυσικῶς] τοῦ πυρὸς ci, Vicomercatus: τὸ τοῦ πυρὸς ci. Id. ‖ δὲ om. 𝔐 𝔙 ‖ 17 τοῖς ex τοι corr. E1 ‖ 19 σὰρξ] καὶ κὰρξ 𝔐 𝔙 ‖ F N: cατο Henricus: καὶ ἡ σὰρξ Ap ‖ 20 ὥστε] ωστει E ὑπάρχει (-χ- in ras. Jrec.) ‖ διειδεῖν J (-ιει- in ras. m. rec.) E1: διελθεῖν F: ἰδεῖν H: διελεῖν 𝔚 (Ap): perspicere Henricus ‖ ἂν om. E: ἢ H ‖ 21 ἀξήτηλον J ‖ καὶ ex κα corr. E1 ‖ μόνον E Ap: sole Henricus 22 οἶα E: quemadmodum Henricus: ὡς Ap σώματα] Ap: σώματα, ἃ Ald. ἀξέφνης E1 ‖ 23 γίνεται τέφρα 𝔙 ‖ καρπὸς H ‖ 390 b 1 τῆ δʼ αἰσθήσει 𝔐 𝔚: κατὰ τὴν δ᾿ αἴσθησιν ci. Th. ‖ φαίνεται H παλαιούμενα 𝔐 F1 (ut videtur) H ‖ 2 ἐκ om. N ‖ τὰ μὲν—πηγνύμενα (4) om. 𝔐 ‖ 3 θερμότητος καὶ ψυχρότητος H: θερμότητος ἢ ψυχρότητι N ‖ ταῖς ex τὴν corr. F1 ‖ ὑπὸ om. E: ab Henricus: ἀπὸ Ap ‖ κίνησιν F1 ‖ 4 γίγνεσθαι ex γίγνεται corr. E1 ‖ πηγνυμένων H: πήγνυται N: πηγνύμενα ἐν F1 ‖ ψυχρῷ καὶ τῷ θερμῷ N δ᾿ ὅσα ὁμοιομερῆ, οἷον σάρκα, ὀστοῦν, τρίχας, νεῦρον, καὶ ὅσα τοιαῦτα· πάντα γὰρ διαφέρει ταῖς πρότερον εἰρημέναις διαφοραῖς, τάσει, ἕλξει, θραύσει, σκληρότητι, μαακότητι καὶ τοῖς ἄλλοις τοῖς τοιούτοις· ταῦτα δὲ ὑπὸ θερμοῦ καὶ ψυχροῦ καὶ τῶν κινήσεων γίγνεται μειγνυμένων. τὰ δ᾿ ἐκ τούτων συνεστῶτα οὐδενὶ ἄν ἔτι δόξειεν τὰ ἀνομοιομερῆ, οἷον κεφαλὴ ἢ χεὶρ ἢ πούς, ἀλλ᾿ ὥσπερ καὶ τοῦ χαλκὸν μὲν ἢ ἄργυρον γενέσθαι αἰτία ψυχρότης καὶ θερμότης καὶ κίνησις, τοῦ δὲ πρίονα ἢ φιάλην ἢ κιβωτὸν οὐκέτι, ἀλλʼ ἐνταῦθα μὲν τέχνη, ἐκεῖ δὲ φύσις ἢ ἄλλη τις αἰτία. εἰ οὖν ἔχομεν τίνος χένους ἕκαστον τῶν ὁμοιομερῶν, ληπτέον καθ᾿ ἕκαστον τὶ ἐστιν, οἷον τὶ οἷμα ἢ σὰρξ ἢ σπέρμα καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστον· οὕτω γὰρ ἴσμεν ἕκαστον διὰ τί καὶ τὶ ἐστιν, ἐὰν ἢ τὴν ὕλην ἢ τὸν λόγον ἔχωμεν, μάλιστα δ᾿ ὅταν ἄμφω τῆς τε γενέσεως καὶ φθορᾶς, καὶ πὸθεν ἡ ἀρχὴ τῆς κινήσεως. δηλωθέντων δὲ τούτων ὁμοίως τὰ ἀνομοιομερῆ θεωρητέον, καὶ τέλος τὰ ἐκ τούτων συνεστῶτα, οἷον ἄνθρωπον, φυτόν, καὶ τἆλλα τὰ τοιαῦτα.