Progymnasmata [Dub.]

Sp. 3 ΕΡΜΟΓΕΝΟΥΣ ΠΡΟΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ W. 9

Περὶ μύθου.

Τὸν μῦθον πρῶτον ἀξιοῦσι προσάγειν τοῖς νέοις ,διότι 1 τὰς ψυχὰς αὐτῶν πρὸς τὸ βέλτιον ῥυθμίζειν δύναται· ἔτι οὖν αὐτοὺς ἁπαλοὺς ὄντας ἀξιοῦσι πλάττειν.

Φαίνονται δὲ τούτῳ χρησάμενοι καὶ οἱ ἀρχαῖοι, Ἡσίοδος 10 μὲν τὸν τῆς ἀηδόνος εἰπών, Ἀρχίλοχος δὲ τὸν τῆς ἀλώπεκος.

Ὀνομάζονται δὲ ἀπὸ τῶν εὑρόντων οἳ μὲν Κύπριοι, οἳ δὲ Λιβυκοί, οἳ δὲ Συβαριτικοί· πάντες δὲ κοινῶς 11 Lb Ρζ Ph, (1, 1—3, 1 et 21, 5 sq. multa evanuerunt) Pg AcOn (24, 2—26, 9. 7) 1 sic sic Ph ζχψ AiNbSc T; ἑρμογένους ῥήτορος προγυμνάσματα Lb; ἑρμογένους τοῦ τεχνογράφου προγυμνάσματα PφΟl; evan. Pg 3 Priscianus definitionem praefigit: fabula est oratio ficta verisi- mili dispositione imaginem exhibens veritatis (Nicolaus: μῦθος τοίνυν ἐστὶ λόγος ψευδὴς τῷ πιθανῶς συγκεῖσθαι εἰκονίζων τὴν ἀλήθειαν] ἀξιοῦσι πρῶτον Lb | cf. Plat. Reip. II 377 A | διότι Lb Ph ζ Ai, Dox.; ὡς ῥᾴδιον ϛ (Prisciani facile mera interpretatio est; cf. Dox. II 142,17 W.) 5 ἔτι οὖν Pζ, (οὖν evan) Lb; ? Pg; οὖν om. Ph; ἔτι δὲ καὶ Dox (Wc; καὶ om. Vδ); καὶ ἔτι ϛ | αὐτοὺς post ὄντας ϛ (γρ καὶ ἔτι ἁπαλοῖς οὖσιν αὐτοῖς Ρφχψ) | πλάττειν Finckh, cf. Plat. Reip. II 377 B, Hermog. p. 419,15 Sp.; τάττειν Lb Phg ζ Ai, Dox.; προτάττειν ς 6 καὶ om. ς | Hes. Op. 203; etiam Homerum nominant Theon II 73, 15 Sp. Philostr. mai. Imag. I 3 (II 298, 24 K.2) 7 Archil. fr. 86 Bergk 9 ὀνομάζεται Pζ 10 οἱ δὲ λιβυκοί Phg, Prisc., Dox., (λυβικοὶ) Lb; om. Pζ: οἱ δὲ τυρσηνοί ς | πάντως Ρζ | ult. δὲ om. Ρζ Αἰσώπειοι λέγονται, διότι τοῖς μύθοις Αἴσωπος ἔχρῆτο πρὸς τὰς συνουσίας.

Ὑπογραφὴν δέ τινα τοιαύτην ἀποδιδόασιν αὐτοῦ· ψευδῆ μὲν αὐτὸν ἀξιοῦσιν εἶνὰι, πάντως δὲ χρήσιμον 12 πρός τι τῶν ἐν τῷ βίῳ· ἔτι δὲ καὶ πιθανὸν εἶναι βούλονται. πῶς δʼ ἂν γένοιτο πιθανός; ἂν τὰ προσήκοντα πράγματα τοῖς προσώποις ἀποδιδῶμεν. οἶον περὶ κάλλους τις ἀγωνίζεται· ταὼς οὗτος ὑποκείσθω. δεῖ τινι 13 σοφόν τι περιτεθῆναι· ἀλώπηξ ἐνταῦθα. μιμούμενοι τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα· ἐνταῦθα οἱ πίθηκοι.

Χρὴ δὲ αὐτοὺς ποτὲ μὲν ἐκτείνειν, ποτὲ δὲ συστέλλειν. πῶς δʼ ἂν τοῦτο γένοιτο; εἰ νῦν μὲν αὐτὸν ψιλὸν λέγοιμεν κατὰ ἀφήγησιν, νῦν δὲ λόγους πλάττοιμεν τῶν δεδομένων προσώπων· οἶον, ἵνα σοι καὶ ἐπὶ παραδείγματος 14 γένηται φανερόν, ῾ οἱ πίθηκοι συνελθόντες 1 διὸ ϛ | αἴσωπος LbPζ, Prisc.; om. Phϛ; ?Pg | ἐχρήσατο ὁ αἴσωπος Dox. II 164, 10 W. | ἐχρῆτο Pζ, (frequenter solebat . . . uti) Prisc.; ἐχρήσατο LbPφOl, (ex cr.) Ρχψ, cf. Theon II 73, 20 Sp.; ἐχρήσαντο PhgAiNbSc 3 ἀποδιδοασιν LbPhgAi; ἀποδε- δώκασιν ϛ; διδόασι περὶ Pζ αὐτοῦ (αὐτῷ Vδ) ἀποδιδόασιν Dox. 4 cf. Plat. l. l Plut. De glor. Ath. 4. Eustath. Antioch. p. 70, 23 Jahn (Rhein. Museum 62, 630) | δὲ (pro μὲν) Pζ 5 ἐν τῶ βίω LbPhgζAi; ἀναγκαίων ϛ δὲ LbPζ: om. Phg ς 6 δὲ (pro δʼ ἂν) Pζ | πιθαν|ὸ]ς Lb 7 τοῖς om. ς 8 ἀγωνίζεται ταῶνος· οὗτος Pgς | εἴδει ϛ | ταῶνος οὗτος ὑποκείσθω εἴδει Ward (saltem scribendum erat εἴδει, 〈δεῖ〉) 8. 9 τινι σοφόν τι Phgς, (om. τινι) Pζ; τι σοφὸν (omn τινι) Lb 9 παρατεθῆναι Pζ; cf. Sard., Dox. II 162, 4 W. π εριθεῖναι | ἀλώπηξ Walz ex Prisc. (oportet alicui astutiam tribuere: vulpecula est subicienda); ἀνουσ· Phς, (ανου certum) Pg; ἀνοῑσ LbPζ | ἐνταῦθα Phgς; πιθήκους LbPζ Pζ | μιμούμενοι ς; μιμούμενος (vix -νους) Pg; μιμούμεν [evan.] Ai; μιμουμένους LbPhζ, cf. Prisc. (imitatores aliquos hominum volumus ostendere: hic simiis est locus); 〈εἰσάγομεν〉 μιμουμέ- νους? 10 οἱ κιθηκοὶ Phg; οἱ πιθανοὶ ϛ ; ὑποθήσεις LbPζ 11 igitur Prisc. (pro δὲ) | cf. Theon II 74, 4 Sp. 12 γένοιτο τοῦτο Sard. (Wc f. 65v), Dox. II 176,4 W. | ψιλῶς ς 18 κατὰ ἀφήγησιν λέγομεν Dox. | πλάττομεν Sard. (Wc f. 65v), Dox. 14 σοι LbΡζ, Sard., Dox., cf. p. 12, 13; om. Phς; ? Pg 15 γένοιτο Ρζ ἐβουλεύοντο περὶ τοῦ χρῆναι πόλιν οἰκίζειν· καὶ ἐπειδὴ ἔδοξεν αὐτοῖς, ἤμελλον ἅπτεσθαι τοῦ ἔργου. γέρων 4 οὖν πίθηκος ἐπέσχεν αὐτοὺς εἰπών, ὅτι ῥᾷον ἁλώσονται περιβόλων ἐντὸς ἀποληφθέντες᾿. οὕτως ἂν συντέμοις. εἰ δὲ ἐκτείνειν βούλοιο, ταύτῃ πρόαγε· ῾οἱ πίθηκοι συνελθόντες ἐβουλεύοντο περὶ πόλεως οἰκισμοῦ. καὶ 15 δή τις παρελθὼν ἐδημηγόρησεν, ὅτι χρὴ καὶ αὐτοὺς πόλιν ἔχειν· ὁρᾶτε γάρ, φησίν, ὡς εὐδαίμονες διὰ τοῦτο οἱ ἄνθρωποι· καὶ οἶκον ἔχει ἕκαστος αὐτῶν καὶ εἰς ἐκκλησίαν οἱ σύμπαντες καὶ εἰς θέατρον ἀναβαίνοντες τέρπουσι τὰς ψυχὰς αὐτῶν θεάμασί τε καὶ ἀκούσμασι παντοδαποῖς᾿, καὶ οὕτω πρόαγε διατρίβων καὶ λέγων, ὅτι καὶ τὸ ψήφισμα ἐγέγραπτο, καὶ λόγον πλάττε καὶ παρὰ τοῦ γέροντος πιθήκου. Καὶ ταῦτα μὲν ταύτῃ.

Τὴν δὲ ἀπαγγελίαν βούλονται περιόδων ἀλλοτρίαν εἶναι γλυκύτητος ἐγγύς.

1 ἐβουλεύοντο Phg, Sard. (Wc), Dox. ; ἐβούλοντο Pζ: ἐβουλεύ- σαντο Lb, Sard. (Vω) περὶ om. Phg 2.3 sed vetus Prisc. 3 τις πίθηκος Lb | ῥᾷον ἂν Dox. 4 ἀπολειφθέντες Phg, Sard. (Vω) 5 πρόσαγε Ph, Dox.;? Pg; om. Prisc. 10 εἰ θέατρον Pζ | ἀνα- βαίνουσι τέρποντες Sard., Dox. 11 τε om. Sard 12 πρόσαγε Pg, m. 1Ph; proferes orationem Prisc. 13 γέγραπτο Ph: scriptum est Prisc. ς | πλάττε LbPζ: om. Phg | καὶ λέγε ς | καὶ LbPhg, Sard.; om. Pζ 14 τοῦ ante πιθήκου add. Phg Lb; om. Pζ, Sard. (Vω) | post πιθήκου Sard. (certe non ex Progymnasmatum exemplari pleniore): οἷον ὅτι πολλῶν ἡμῖν αἴτιος ἔσται κακῶν ὁ συνοικισ- μός· τρόπον γάρ τινα καὶ μαλακώτεροι γενησόμεθα· ἡ γὰρ ἂν ἡ δίαιτα καὶ τὸ τρυφᾶν ἐκλύειν [ἔμελλε Wc: om. Vω] πέφυκε μετὰ τῶν σωμάτων καὶ τὰς ψυχάς. ἔπειτα καὶ σπάνις τῶν ἐπιτηδείων τοῖς ἐν τῷ αὐτῷ συνηθροισμένοις ἀκολουθεῖ, ἐκ τούτου καὶ λιμὸς ἐπιγίνεται. οὐ μὴν οὐδὲ τὰ τῆς ἀσφαλείας ἡμῖν ὑπάρξει (ὑπάρξει ὑμῖν Wc)· εἰ γὰρ νῦν διεσπαρμένους ἡμᾶς (ὑμᾶς Vω) χειροῦνται οἱ ἄνθρωποι, πῶς οὐ ῥᾳδίως ἀποκεκλεισμένους λήψονται; καὶ τὸ δεινότατον (χαλεπώτατον Wc), παγγενῆ φθαρησόμεθα οὐδὲ σπέρμα τοῦ γένους καταλιπόντεςʼ 15 ἐπαγγελίαν Pg | cf. Theon II 74,10 Sp. | περίοδον Pg 16 εἶναι 〈καὶ〉 ? 16

Ὁ δὲ λόγος ὁ τὴν ὠφέλειαν δεικνύς τὴν ἀπὸ τοῦ μύθου ποτὲ μὲν προταχθήσεται, ποτὲ δὲ ὑποταχθήσεται.

Φαίνονται δὲ καὶ οἱ ῥήτορες αὐτῷ χρησάμενοι ἀντὶ παραδείγματος.

Περὶ διηγήματος.

2 Τὸ διήγημα βούλονται εἶναι ἔκθεσιν πράγματος γεγονότος ἢ ὡς γεγονότος. ἔνιοι μέντοι τὴν χρείαν ἔταξαν πρὸ τούτου.

Διαφέρει δὲ διήγημα διηγήσεως, ὡς ποίημα ποιήσεως· ποίημα μὲν γὰρ καὶ διήγημα περὶ πρᾶγμα ἕν, ποίησις δὲ καὶ διήγησις περὶ πλείονα, οἷον ποίησις ἡ Ἰλιὰς καὶ ποίησις ἡ Ὀδύσσεια, ποιήματα δὲ ἀσπιδοποιία, νεκυομαντεία, μνηστηροφονία. καὶ πάλιν διήγησις μὲν ἡ ίστορία Ἡροδότου, ἡ συγγραφὴ Θουκυδίδου, διήγημα δὲ τὸ κατὰ Ἀρίονα, τὸ κατὰ Ἀλκμαίωνα.

Εἴδη δὲ διηγήματος βούλονται εἶναι τέτταρα· τὸ μὲν γὰρ εἶναι μυθικόν, τὸ δὲ πλασματικόν, ὃ καὶ δραματικὸν καλοῦσιν, οἷα τὰ τῶν τραγικῶν, τὸ δὲ ἱστορικόν, τὸ δὲ πολιτικὸν ἢ ἰδιωτικόν. ἀλλὰ νῦν ἡμῖν περὶ τοῦ τελευταίου ὁ λόγος.

Σχήματα δὲ διηγημάτων ἔστιν ε΄· ὀρθὸν ἀποφαντικόν, 5 2 ποτὲ — ὁτὲ Lb 3 δὲ om. Lb 6 cf. Cic. De inv. I 27 Theon II 78, 15 Sp. 7 ἔνιοι: cf. Theon II 64, 30 Sp. (Dox. II, 192, 14 W. cod. Vat. 901: οἱ δὲ περὶ Θέωνα καὶ Ἁρποκρατίωνα τὴν χρείαν ἔταξαν πρὸ τοῦ διηγήματος κτλ.) | μέντοι Phζ; μὲν LbPg 10 cf. Merx ad Lucil. v. 338 | γὰρ LbPζ; om. Phg 11 ἡ om. Ph 12 ποίημα Pg 15 ἀρίωνα LbPζ (cf. Her. 1, 23); ὠρίωνα Pg, (alt. ω ex ο) Ph | Thuc. 2,102 16 narrationum Prisc. 17 πλαστικὸν Ph | δραμα|τουρ del.⌉⌊τι ex γι]κὸν Ph 19 ἢ ἰδιωτικόν non no- minat Dox. II 199,13 (201, 30) W. | οὐ περὶ Ph 20 τελευταίου πο- λιτικοῦ διηγήματος Pζ, (διηγηματικοῦ) Lb 21 sq. cf. p. 245. 246 Sp. | σχήματα δὲ διηγημάτων ἔστιν LbPζ, (εἰσὶν) Dox. II 216, 4 W.; γυμνάσια δέ ἐστιν Phg | ad 19—20 cf. Prisc.: nunc autem de ea, quae ad exercitationem pertinet, dicimus; quam variis proferre modis solemus | ε΄ Pζ; om. LbPhg, Dox, Prisc. | ἀποφατικὸν Phg ἀποφαντικὸν ἐγκεκλιμένον, ἐλεγκτικόν, ἀσύνδετον, συγκριτικόν. ὀρθὸν μὲν οὖν ἀποφαντικόν, οἷον ῾Μήδεια ἦν Αἰήτου θυγάτηρ· αὕτη προὔδωκε τὸ χρυσόμαλλον δέραςʼ· ὀρθὸν δὲ καλεῖται, διότι παρʼ ὅλον τὸν λόγον ἢ τὸν πλείω τηρεῖ τὴν πτῶσιν τὴν ὀνομαστικήν. ἀποφαντικὸν δὲ ἐγκεκλιμένον, οἷον ῾ Μήσειαν 18 τὴν Αἰήτου θυγατέρα λόγος ἐρασθεῖσαν Ἰάσονοςʼ καὶ τὰ ἑξῆς· ἐγκεκλιμένον δὲ λέγεται, διότι καὶ τὰς ἄλλας πτώσεις προσίεται. ἐλεγκτικὸν δέ ἐστι σχῆμα τόδε, οἷον ῾τί γὰρ οὐκ ἔδρασε Μήδεια δεινόν; οὐκ ἠράσθη μὲν Ἰάσονος, προὔδωκε δὲ τὸ χρυσόμαλλον δέρας, ἀπέκτεινε δὲ τὸν ἀδελφὸν Ἄψυρτον;ʼ καὶ τὰ ἑξῆς. ἀσύνδετον δὲ γίνεται ὧδε, οἷον ῾ Μήδεια ἡ Αἰήτου θυγάτηρ Ἰάσονος ἠράσθη, προὔδωκε τὸ χρυσόμαλλον δέρας, τὸν ἀδελφὸν Ἄψυρτον ἐφόνευσε᾿ καὶ τὰ ἐξῆς. συγκριτικὸν δέ ἐστι τὸ τοιοῦτο ῾ Μήσεια ἡ Αἰήτου θυγάτηρ ἀντὶ μὲν τοῦ σωφρονεῖν ἠράσθη, ἀντὶ δὲ τοῦ φυλάττειν τὸ χρυσόμαλλον δέρας προὔδωκεν, ἀντὶ δὲ τοῦ σῴζειν τὸν ἀδελφὸν Ἄψυρτον ἐφόνευσενʼ. — Τὸ μὲν οὖν ὀρθὸν 19 ἱστορίαις πρέπει, σαφέστερον γάρ· τὸ δὲ ἐγκεκλιμένον 1 ἀποφατικὸν Pg; om. Ph 2 ἀποφατικὸν Phg 3 ἦν scripsi, cf. Prisc. fuit; ἡ LbPhgζ, Dox | ⌊γὰρ del.⌉ πρόυδοκε Ph 4 vellus et sequentia Prisc. 6 ἀποφατικὸν δὲ κεκλιμένον Phg | οἷον Lb, Dox., Prisc.; om. Phgζ 7 θυγατέρα Lb, Dox.; om. Phgζ 9 προΐεται Ph | τὸ σχῆμα τόδε Pζ | οἷον om. Pg 10 ἔδρα- κες Pζ | ἠράσθην Pζ | μὲν om. Dox. 11 οὐ ante προὔδωκε add. LbPζ, Dox. ; om. Phg, Prisc. δὲ om. Lb, Dox.; | οὐκ ante ἀπέκ- τεινε add. LhPζ: om. Phg, Dox., Prisc. | ἀπέκτειν|evan.⌉ τὸν Ph 12 δὲ om. Prisc. | ἄψυρτον LbPζ, Dox.; om. Phg, Prisc. 18 οἷον LbPζ; om. Phg, Dox., Prisc. | ἡ om. Pζ 18. 14 ἰάσονος ἠράσθη Pζ; om. LbPhg, Dox., Prisc. 14 τὸν ἀδελφὸν Pζ, Prisc.; om. LbPhg, Dox. 16 ἐστι LbPζ. Dox., Prisc; om. Phg 17. 18 sic Pζ; ἀντὶ — 18 προὔδωκεν post 19 ἐφόνευσεν (ἀπέκτεινεν Lb) LbPhg, Dox., Prisc. 19 ἄψυρτον Pζ: om. LbPhg, Dox., Prisc. | historiae Prisc. μᾶλλον ἀγῶσι. τὸ δὲ ἐλεγκτικὸν ἁρμόττει τοῖς ἐλέγχοις, τὸ δὲ ἀσύνδετον τοῖς ἐπιλόγοις· παθητικὸν γάρ.

Περὶ χρείας.

3 Χρεία ἐστὶν ἀπομνημόνευμα λόγου τινὸς ἢ πράξεως ἢ συναμφοτέρου σύντομον ἔχον δήλωσιν, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον χρησίμου τινὸς ἕνεκα.

Τῶν δὲ χρειῶν αἳ μέν εἰσι λογικαί, αἳ δὲ πρακτικαί, αἳ δὲ μικταί· λογικαὶ μέν, αἷς λόγος ἔνεστι μόνον, οἷον Πλάτων ἔφησε τὰς Μούσας ἐν ταῖς ψυχαῖς τῶν εὐφυῶν οἰκεῖνʼ· πρακτικαὶ δέ, ἐν αἷς πρᾶξις μόνον, οἶον 6 ῾Διογένης ἰδὼν μειράκιον ἀτακτοῦν τὸν παιδαγωγὸν 20 ἐτύπτησεʼ. μικταὶ δὲ αἰ μῖξιν ἔχουσαι λόγου καὶ πράξεως, οἶον ῾ Διογένης ἰδὼν μειράκιον ἀτακτοῦν τὸν παιδαγωγὸν ἐτύπτησε λέγων· τί γὰρ τοιαῦτα ἐπαίδευες;᾿

Διαφέρει δὲ χρεία ἀπομνημονεύματος μάλιστα τῷ 21 μέτρῳ· τὰ μὲν γὰρ ἀπομνημονεύματα καὶ διὰ μακροτέρων ἂν γένοιτο, τὴν δὲ χρείαν σύντομον εἶναι δεῖ. γνώμης δὲ διαφέρει τῷ τὴν μὲν ἐν ἀποφάνσει ψιλῇ 1 ἁρμόζει Lb; om. Dox. 2 παθητικὸν γάρ om. Dox.; at cf. Anon. I 2 p. 377, 1 Sp. -H. | ῾ omittitur … συγκριτικόν᾿ Ward; Nic. plura praebet: τῇ δὲ κατὰ τὸ συγκριτικὸν 〈sc. ἀπαγγελίᾳ〉 ὅπου ὁ καιρὸς δέδωκε (δίδωσι P W II 581, 6; cf. W I 129, 15. Max. II 14,14 W.)· πανταχοῦ (πολλαχοῦ On) γὰρ καὶ ἐν ἅπασι τοῖς τῆς ῥητορικῆς εἴδεσι καὶ τοῖς τοῦ πολιτικοῦ λόγου (εἴδεσι — λόγου om. On) μέρεσι τῆς ἐργασίας δεόμεθα (μέρεσιν αὐτῷ χρώ- μεθα P. W I 129. W II 14) 4 τινὸς om. Pζ 5 ἢ τὸ συν- αμφότερον Dox. 9 ἔφη Pφ ; dicebat Prisc. 10 ἐν om. ϛ | πρᾶξις T (cf. Heren), cf. Prisc.; πρᾶξιν Pζ: πράξεις LbPhg 14 λέγων LbPζ; εἰπών Phg; ἐπειπὼν Loban. IV 862 R., (v. l. εἰ- πὼν) Aphth. παιδεύεις Aphth., (mg. ἐπίτηδες) Lb 16 τὰ μὲν γὰρ LbPζ; τῶ τὰ μὲν Phg 17 εἰδέναι δεῖ Pg | post δεῖ addit Pζ ex Theone II 97, 5. 6 Sp. (om. LbPhg, Prisc.!): ἔτι δὲ ὅτι ἡ μὲν ἀναφέρεται εἴς τινα πρόσωπα, τὸ δὲ ἀπομνημόνευμα καὶ καθʼ αὐτὸ μνημονεύεται 18 ἀποφάσει LbPhg | ψιλὴν Pζ λέγεσθαι, τὴν δὲ χρείαν πολλάκις καὶ κατὰ ἐρώτησιν καὶ κατὰ ἀπόκρισιν· καὶ πάλιν τῷ τὴν μὲν χρείαν καὶ ἐν πράξεσιν εἶναι, τὴν δὲ γνώμην ἐν λόγοις μόνον· καὶ πάλιν τῷ τὴν μὲν χρείαν τὸ πεποιηκὸς πρόσωπον ἔχειν ἢ εἰρηκός, τὴν δὲ γνώμην ἄνευ προσώπου λέγεαθαι.

Λέγεται δὲ περὶ διαφορᾶς χρειῶν πλεῖστα παρὰ τοῖς παλαιοῖς, ὅτι αἳ μὲν αὐτῶν εἰσιν ἀποφαντικαί, αἳ δὲ ἐρωτηματικαί, αἳ δὲ πυσματικαί.

Ἀλλὰ νῦν ἐπὶ τὸ συνέχον χωρῶμεν, τοῦτο δέ ἐστιν ἡ ἐργασία. ἐργασία τοίνυν οὕτως ἔστω. πρῶτον ἐγκώμιον διὰ βραχέων τοῦ εἰπόντος ἢ πράξαντος, εἶτα αὐτῆς 22 τῆς χρείας παράφρασις, εἶτα ἡ αἰτία, οἷον ῾Ἰσοκράτης ἔφησε τῆς παιδείας τὴν μὲν ῥίζαν εἶναι πικρὰν τὸν δὲ καρπὸν γλυκύνʼ. ἔπαινος ῾ Ἰσκράτης σοφὸς ἦν᾿ , καὶ πλατυνεῖς ἡρέμα τὸ χωρίον. εἶθʼ ἡ χρεία ῾ εἶπε τόδε᾿, καὶ οὐ θήσεις αὐτὴν ψιλὴν ἀλλὰ πλατύνων τὴν ἑρμηνείαν. εἶτα ἡ αἰτία ῾ τὰ γὰρ μέγιστα τῶν πραγμάτων ἐκ πόνων φιλεῖ κατορθοῦσθαι, κατορθωθέντα δὲ τὴν ἡδονὴν φέρει᾿. εἶτα κατὰ τὸ ἐναντίον ῾ τὰ μὲν γὰρ τυχόντα τῶν πραγμάτων οὐ δεῖται πόνων καὶ τὸ τέλος 1 πολλάκις LbPhgζ; ἐν λόγῳ Dox. II 305, 9 W. (Wc Vδ) | καὶ addit Dox. (Wc Vδ), cf. Prisc. 2 κατὰ om. Sc, Dox, cf. Sard. | τῷ om. Pζ | καὶ om. Lb | καὶ ἐν — 4 χρείαν om. Pg 3 in actu Prisc. 4 μὲν om. Pζ | τὸ πεποιηκὸς πρόσωπον ἔχει ἢ εἰρηκὸς Pζ, (τὸ om.; ἔχειν) Lb; τὸ πρόσωπον τὸ πεποιηκὸς εἰρηκέναι Phg; quoniam usus habet omnimodo personam, quae fecit vel dixit Prisc. 7 cf. Theon II 97 Sp. 8 ἀποφατικαί Phg 10. 11 hoc est ad operationem et ordinationem ad usus pertinen- tium capitulorum Prisc. 11 ἐργασία δὲ ἔστω . . τοιαύτη Dox. II 275, 23 W. 12 βραχέος Lb 13 fort. post αἰτία cetera ca- pita (20. 8, 2. 7) enumerata erant 14 ἔφη Aphth., Dox., Nic.; dicebat Prisc. 16 πλατύνεις Phgζ; producis vel producens Prisc. | εἶτα καὶ ἡ Dox. 17 πλατύνεις Pg ἀηδέστατον ἔχει, τὰ σπουδαῖα δὲ τοὐναντίον᾿. εἶτα ἐπ παραβολῆς ῾ ὥσπερ γὰρ τοὺς γεωργούς δεῖ πονήσαντας 23 περὶ τὴν γῆν κομίζεσθαι τοὺς καρπούς, οὕτω καὶ περὶ τοὺς λόγους᾿. εἶτα ἐκ παραδείγματος ῾Δημοσθένης 7 καθείρξας ἑαυτὸν ἐν οἰκήματι καὶ πολλὰ μοχθήσας ὕστερον ἐκομίζετο τοὺς καρπούς, στεφάνους καὶ ἀναρρήσεις᾿. ἔστι δὲ καὶ ἐκ κρίσεως ἐπιχειρῆσαι, οἷον ῾Ἡσίοδος μὲν γὰρ ἔφη τῶς δʼ ἀρετῆς ἱδρῶτα θεοὶ προπάροιθεν ἔθηκαν, ἄλλος δὲ ποιητής φησι τῶν πόνων πωλοῦσιν ἡμῖν πάντα τἀγάθ᾿ οἱ θεοί.᾿ ἐν δὲ τῷ τέλει παράκλησιν προσθήσεις, ὅτι χρὴ πείθεσθαι τῷ εἰρηκότι ἢ πεποιηκότι. — Τοσαῦτα πρὸς τὸ παρόν· τὴν δὲ τελεωτέραν διδασκαλίαν ὕστερον εἴσῃ.

24 Περὶ γνώμης.

4 Γνώμη ἐστὶ λόγος κεφαλαιώδης ἐν ἀποφάνσει καθολικῇ ἀποτρέπων τι ἢ προτρέπων ἐπί τι ἢ ὁποῖον ἕκαστόν ἐστι δηλῶν· ἀποτρέπων μὲν ὡς ἐν ἐκείνῳ «οὐ χρὴ παννύχιον εὕδειν βουληφόρον ἄνδρα», προτρέπων δὲ ὡς ἐν ἐκείνῳ «χρὴ πενίην φεύγοντα καὶ ἐς μεγακήτεα πόντον ῥιπτεῖν καὶ πετρῶν, Κύρνε, κατʼ ἠλιβάτων»· 25 ἢ τούτων μὲν οὐδέτερον ποιεῖ, ἀποφαίνεται δὲ περὶ 1 ἀηδέστερον Pg | δὲ σπουδαῖα Phg 5 ἐν om. Pζ | καὶ om. Pζ e cf. Dem. 18, 58 7 ἐπιχείρημα Pg 9 Hes. Op. 289 | μὲν (pro δʼ) Pζ 11 Epicharm. fr. 287 Kaibel | ἅκαντα τʼ ἀγαθὰ Phg, (τὰ ἀγ.) LbPζ 13 cf. 14, 14 | τοσαῦτα — 14 εἴσῃ om. Prisc 16 cf. Arist. Rhet. B 21. 1394 a 22 | ἀποφάνσει Dox. II 287, 30 W.; ἀποφάσει LbPhgζ 17 pr. ἢ LbPhg; καὶ Pζ 17. 18 ἔστιν ἕκαστον Pζ 18 δηλῶν om. Phg 19 Hom. B 24 21 Theogn. 175 | οὐ χρὴ Ph 23 οὐδέποτέ τι ποιεῖ Pg τῆς τοῦ πράγματος φύσεως, οἷον «τὸ γὰρ εὖ πράττειν παρὰ τὴν ἀξίαν ἀφορμὴ τοῦ κακῶς φρονεῖν τοῖς ἀνοήτοις γίνεται».

Ἔτι δὲ τῶν γνωμῶν αἳ μέν εἰσιν ἀληθεῖς, αἳ δὲ πιθαναί, αἳ δὲ ἀπλαῖ, αἳ δὲ συνεζευγμέναι, αἳ δὲ ὑπερβολικαί· ἀληθεῖς μὲν οἷον «οὐκ ἔστιν εὑρεῖν βίον ἄλυπον οὐδενί», πιθαναὶ δὲ οἷον «ὅστις δʼ ὁμιλῶν ἥδεται κακοῖς ἀνήρ, Lοὐπώποτʼ ἠρώτησα, γινώσκων ὅτι τοιοῦτός ἐστιν, οἷσπερ ἥδεται ξυνών», ἀπλαῖ δὲ οἷον 8 «δύναται τὸ πλουτεῖν καὶ φιλανθρώπους ποιεῖν», συνεζευγμέναι δὲ οἷον «οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη, εἷς κοίρανος ἔστω», ὑπερβολικαὶ δὲ οἷον «οὐδὲν ἀκιδνότερον γαῖα τρέφει ἀνθρώποιο»,

Ἡ δὲ ἐργασία παραπλησία τῆς χρείας, πρόεισι γὰρ 26 τοῖσδε· ἐγκωμίῳ τοῦ εἰρηκότος βραχεῖ, καθάπερ ἐν 1 Dem 1, 23 | cf. Π. εὑρ. 241, 20 Sp. 4 δὲ LbPζ; om. Phg, Prisc. 7 Menandri fr. 411, III p. 120 Kock | οὐδενὶ LbPg, Aphth., Nic., Sard.; οὐδενός Phζ (cf. Prisc. vita hominis); ἐν οὐ- δενί Pφ Nb; om. Sc 8 οἷον om. Lb 9 Eurip. fr. 812 N.2 | ἀνὴρ LbPζ, Nic., Sard.; ξυνὼν Phg 11 ἐστιν ἕκαστος οἷσπερ ς, Aphth., Sard., Dox. ἥδεται Pζ (de hac ῾ v. l.᾿ in Aphthonii codd.: Dox. II 302, 18 W.) 13 Menandri fr. 19, III p.9 Kock 14 δὲ om. Prisc. 15 Hom. B 204 | εἷς βασιλεύς add. Lb; om. Phgζ, Prisc, Aphth. (praeter Ld); cf. Sard.: . . μία μέν ἐστιν ἡ λέγουσα «οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη», εἶτα ἑτέρα «εῖς κοίρανος ἔστω», εἶτα ἄλλη «εἷς βασιλεύς», 16 ὑπερβολικὸν Pζ | δὲ Pgζ; om. LbPh, Prisc. 17 Hom. σ 130 18 ⌊τῆς⌉ς Pζ; τῇ τῆς Spengel; cf. Prisc. meditationi usus | γὰρ LbPζ, Prisc.; om. Phg 19 ἐγ- κώμια . . βραχέα Phg | ἐν om. Ph χρείᾳ, κατὰ τὸ ἀπλοῦν, κατὰ τὴν αἰτίαν, κατὰ τὸ ἐναντίον, κατὰ τὸ ἐνθύμημα, κατὰ παραβολήν, κατὰ παράδειγμα, κατὰ κρίσιν. ἔστω δὲ ἡ γνώμη ὡς ἐν παραδείγματι «οὐ χρὴ παννύχιον εὕδειν βουληφόρον ἄνδρα». οὐκοῦν ἐπαινέσεις διὰ βραχέων τὸν εἰρηκότα. εἶτα κατὰ τὸ ἀπλοῦν, τοῦτο δʼ ἔστι τὸ παραφράσαι τὴν γνώμην, οἷον ῾ διʼ ὅλης νυκτὸς οὐ προσήκει ἄνδρα ἐν βουλαῖς ἐξεταζόμενον καθεύδειν᾿. κατὰ τὴν σἰτίαν ῾ δεῖ μὲν γὰρ ἀεὶ διὰ φροντίδος εἶναι τὸν ἡγούμενον, ὕπνος δὲ βουλὴν 27 ἀφαιρεῖται᾿. κατὰ τὸ ἐναντίον· ἐναντίον δʼ ἔστι βασιλεῖ μὲν ἰδιώτης, τῷ δὲ ἐγρηγορέναι τὸ καθεύδειν· πῶς ἂν οὖν λαμβάνοιτο; ‘εἰ τὸν ἰδιώτην οὐδὲν δεινὸν διʼ ὅλης νυκτὸς καθεύδειν, εὔδηλον, ὡς τὸν βασιλέα προσῆκον ἀγρυπνοῦντα φροντίζειν.᾿ κατὰ παραβολὴν ‘ὥσπερ γὰρ οἱ κυβερνῆται ἐγρηγορότες ὑπὲρ τῆς κοινῆς διατελοῦσι σωτηρίας, οὕτω προσήκει καὶ τοὺς ἡγεμόνας’. κατὰ παράδειγμα καὶ γὰρ Ἕκτωρ νυκτὸς οὐ καθεύδων ἀλλὰ φροντίζων κατάσκοπον ἐπὶ τὰς ναῦς ἔπεμπε Δόλωνα᾿. ὕστατος δέ ἐστι τόπος ὁ κατὰ κρίσιν. τὸ δὲ τέλος παράκλησιν ἐχέτω.

2 κατὰ τὸ ἐνθύμημα om. Prisc.; deest l. 15; cf. Aphth. | τὸ Pgζ; om. Lb Ph 3 a iudicio, a conclusione Prisc. | δὲ ἡ Pζ 5 Hom. B 24 e κατὰ Lb Pζ ; om. Phg 7 ἐστὶ Lb Ph; ἔσται Pζ; ἐπὶ Pg; est enim Prisc. | τῶ Pg 8. 9 virum in summa po- testate multis praesidentem Prisc. 10 αἰεὶ Pg | ἰέναι Spengel 12 (μὲν om.) ἰδιώτας Pζ 12 τὸ (pro τῷ) Ph 13 〈κατὰ τὸ ἐνθύμημα〉 πῶς Ward 14 ὅλης τῆς Phg 15 προσῆκεν Pgζ 18 Hom. K 299 sq. 20 ὕστερός (om. δέ) Phg

Περὶ ἀνασκευῆς καὶ κατασκευῆς.

Ἀνασκευή ἐστιν ἀνατροπὴ τοῦ προτεθέντος πράγματος, 5 κατασκευὴ δὲ τοὐναντίον βεβαίωσις.

Τὰ δὲ πάνυ ψευδῆ οὔτε ἀνασκευαστέον οὔτε κατασκευαστέον, 28 ὥσπερ τούς μύθους, ἀλλὰ δεῖ δήπου τὰς ἀνασκευὰς καὶ τὰς κατασκευὰς τῶν ἐφʼ ἑκάτερα τὴν ἐπιχείρησιν· δεχομένων ποιεῖσθαι.

Ἀνασκευάσεις δὲ ἐκ τοῦ ἀσαφοῦς, ἐκ τοῦ ἀπιθάνου, ἐκ τοῦ ἀδυνάτου, ἐκ τοῦ ἀνακολούθου τοῦ καὶ ἐναντίου καλουμένου, ἐκ τοῦ ἀπρεποῦς, ἐκ τοῦ ἀσυμφόρου. ἐκ τοῦ ἀσαφοῦς οἷον ῾ ἀσαφὴς ἦν ὁ περὶ Νάρκισσον χρόνοςʼ. ἐκ τοῦ ἀπιθάνου ῾ ἀπίθανον ἦν τὸν Ἀρίονα ἐν κακοῖς ὄντα βουληθῆναι ᾆσαι᾿. ἐκ τοῦ ἀδυνάτου ῾ἁδύνατον ἦν τὸν Ἀρίονα ἐπὶ δελφῖνος σωθῆναι᾿. ἐκ τοῦ ἀνακολούθου τοῦ καὶ ἐναντίου καλουμένου ἐναντίον ἦν τῷ σῶσαι τὴν δημοκρατίαν τὸ καταλῦσαι ἂν αὐτὴν ἐθελῆσαι. ἐκ τοῦ ἀπρεποῦς ἀπρεπὲς ἦν τὸν Ἀπόλλωνα θεὸν ὄντα θνητῇ μίγνυσθαι᾿. ἐκ τοῦ ἀσυμφόρου, ὅταν λέγωμεν, ὅτι οὐδὲ συμφέρει ταῦτα ἀκούειν. — Κατασκευάσεις δὲ ἐκ τῶν ἐναντίων.

Περὶ κοινοῦ τόπου. 29

Ὁ τόπος ὁ κοινὸς προσαγορευόμενος αὔξησιν ἔχει 6 τοῦ ὁμολογουμένου πράγματος ὡς τῶν ἀποδείξεων ἤδη 1 καὶ κατασκευῆς Pgζ; καὶ περὶ κατασκευῆς ἅμα Ph; om. Lb, Prisc. 2 προκειμένου Dox. II 319, 3 353,10 W.; cf. Aphth. 4 falsa vel vera Prisc. | οὔτε κατασκευαστέον post 5 μύθους Pg; om. Pζ 6 καὶ τὰς κατασκευὰς om. Dox. | τὰς om. Pg | τῶν om. Phg 8 cf. Π. εὑρ. 256, 30 Sp. | δὲ codd.; igitur Prisc. 9 τοῦ — 10 καλουμένου (cf. l. 15) om. Prisc. 10 λεγομένου Dox. 11 ναρκίσσου Pg 12 incredibile est Prisc. 18 cf. Herod. 1, 24 | ἐόντα Pg | ἆσαι βουληθῆναι Pζ 14 τὸν— 10 ἦν om. Lb 15 καὶ om. Pg 16 ἦν om. Pg | τῶ LbPζ: τὸ Ph; τοῦ Pg | ἂν om. Pζ 17 ἀπόλλω Pζ | de Daphne cf. Aphth. 22 ὁ κοινὸς τόπος Pζ 22 [τοῦ]? cf. 25, 13; Theon II 106, 5 Sp. γεγενημένων· οὐ γὰρ ἔτι ζητοῦμεν, εἰ οὗτος ἱερόσυλος, εἰ οὗτος ἀριστεύς, ἀλλʼ ὡς ἀποδεδειγμένου τὴν αὔξησιν ποιούμεθα.

Λέγεται δὲ κοινὸς τόπος, διότι ἁρμόττει κατὰ παντὸς μὲν ἱεροσύλου, ὑπὲρ παντὸς δὲ ἀριστέως.

Χρὴ δὲ οὕτως προάγειν· πρῶτα κατὰ τὴν ἐξέτασιν τοῦ ἐναντίου, εἶτα αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, εἶτα ἡ σύγκρισις, εἶτα ἡ γνώμη, εἶτα στοχαστικῶς τὸν παρελθόντα βίον ἀπὸ τοῦ παρόντος διαβαλεῖς, εἶτα ἐκβαλεῖς τὸν ἔλεον 30 τοῖς τελικοῖς κεφαλαίοις καλουμένοις καὶ ὑποτυπώσει τοῦ πράγματος· προοίμια γὰρ οὐκ ἔσται καθαρῶς ἐν τόπῳ, ἀλλὰ μέχρι τούτου σωθήσεται, οἷον, ἵνʼ ἐπὶ παραδείγματος γένηταί σοι φανερόν, ἔστω τόπος κατὰ ἱεροσύλου· 10 οὐκοῦν τὰ προοίμια οὐ τῇ ἐννοίᾳ ἀλλὰ τῷ τύπῳ τοιάδε· πάντας μὲν προσήκει μισεῖν, ἄνδρες δικασταί, τοὺς κακούργους, μάλιστα δὲ ὅσοι περὶ τοὺς θεοὺς τολμῶσιʼ, δεύτερον ῾ εἰ μὲν οὖν βούλεσθε τοὺς ἄλλους πονηροὺς ποιεῖν, ἐατέον καὶ τοῦτον· εἰ δὲ μή, κολαστέονʼ, τρίτον ῾ τῷ μὲν οὖν δοκεῖν ὁ κρινόμενος κινδυνεύει μόνος, τῇ δὲ ἀληθείᾳ καὶ ὑμεῖς οἱ δικάζον τες· τὸ γὰρ περὶ τοὺς ὅρκους πλημμελῆσαι οὐκ οἶδα 1 εἰ οὗτος ἱερόσυλος om. Pζ 2 vel vir fortis Prisc. 5 δὲ om. Pζ 6 προσάγειν Pg | πρῶτα LbPζ; om Phg, Prisc. 9 δια- βάλλεις Phg | ἐκβάλλεις Ph 10 καλουμένοις κεφαλαίοις Lb | ὑποτυπώσεις Phg 12 usque ad formulam quandam Prisc. (unde Veesenmeyer ci. μέχρι του τύπου) | ἵνʼ om. Pg 13 γενήσεταί Pg 14 οὐ om. Pζ Prisc.: principia igitur dicenda sunt usque ad formulam hoc modo) 15 τόπω Lb | πάντα Pζ 16 ὅσα Lb 17 οὖν om. Phg 17. 18 cf. Aesch. 1, 192 18 καὶ om. Prisc.; post 17 βούλεσθε ponere mavult Spengel | τοῦτο Ph 20 ἡμεῖς Lb, Dox. II 381, 16 W. 21 contemptio enim iurisiyrandi et fidei religionisque violatio nescio an minores debeat sacrilegio poenas Prisc. | ὅρκους οὓς ὑμεῖς ὠμόσατε Dox. | τῆσδε τῆς Dox. (Ld) εἰ φαυλοτέραν δίκην ἔχει τῆς παρανομίας᾿. εἶτα πρὶν ἐλθεῖν ἐπʼ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, περὶ τοῦ ἐναντίου διαλεκτέον; ὅτι ῾ οἱ νόμοι τῆς τῶν θεῶν θεραπείας προὐνοήσαντο, βωμοὺς ἔστησαν, ἀναθήμασιν ἐκόσμησαν, θυσίαις ἐτίμησαν, πανηγύρεσι, προσόδοις᾿. εἶτα ἡ ἐπίκρισις 31 κατὰ τὴν ἐξέτασιν τῆς αἰτίας ῾ εἰκότως· τὸ μὲν 32 γὰρ τούτων εὐμενὲς διασῴζει τὰς πόλεις, εἰ δʼ ἑτέρως ἔχοιεν, ἀνάγκη ταύτας διαφθείρεσθαι᾿. καὶ πρόβαινε ἐπὶ τὸ προκείμενον ῾ τούτων οὕτως ἐχόντων οὗτος τί ἐτόλμησε;ʼ καὶ λέγε τὸ πεπραγμένον οὐχ ὡς διδάσκων ἀλλʼ ὡς δεινοποιῶν, καὶ ὅτι ῾ ὅλῃ τῇ πόλει ἐλυμήνατο, καὶ τοῖς κοινοῖς καὶ τοῖς ἰδίοις· καὶ δέος μέν, μὴ ἐπιλίπωσιν οἱ καρποί, δέος δέ, μὴ τῶν πολεμίων ἡττηθῶμενʼ καὶ ὅσα τοιαῦτα. ἐξῆς ἐπὶ τὰς συγκρίσεις πρόιθι ὅτι ῾τῶν ἀνδροφόνων χαλεπώτερος, τὸ δὲ διάφορον ἐκ τῶν πεπονθότων· οἳ μὲν εἰς ἀνθρώπους ἐτόλμησαν, ὃ δὲ εἰς θεοὺς παρῴνησε. τοῖς τυράννοις οὗτος παραπλήσιος, 33 κἀκείνοις οὐ πᾶσιν, ἀλλὰ τοῖς χαλεπωτάτοις· ἐκείνων γὰρ τοῦτʼ εἶναι δοκεῖ τὸ δεινότατον, ὅτι τῶν ἀναθημάτων ἅπτονται᾿. τὰς δὲ πρὸς τὸ ἔλαττον συγκρίσεις κατʼ ἐπιτίμησιν εἰσάξεις, ἐπειδήπερ εἰσὶ καθαιρετικαί· ῾οὐ δεινὸν τὸν μὲν κλέπτην διδόναι δίκην, τὸν δὲ ἱερόσυλον μή;᾿ ἔξεστι δέ σοι καὶ τὸν ἄλλον 11 βίον ἐκ τοῦ παρόντος διαβαλεῖν, ὡς ἀπὸ μικρῶν ἀρξάμενος ἐπὶ τοῦτο προὔβη τελευταῖον· ὥσθʼ ὁμοῦ καὶ 3 προνοήσαντες Dox. II 383, 7 W. 4 ἔστησαν καὶ Dox. | οὐσίαις LbPζ 5 ἡ om. Pgζ 9. 10 οὑτοσὶ ἐτόλμησε Pg 11 καὶ om. Prisc. 12 δέον Pg | ἐπιλείπωσιν Ph 13 δέον Pg; δέοι Ph 16 ἀνθρώπους LbPζ, cf. Dox. II 381,14 W.; ἄνον Phg 17 οἱ δὲ εἰς θεούς· Pg 17. 18 παραπλησίως Pg 19 ὅτε Ph 20 ἅπτωνται Ph 22 cf. Theon II 108,11 Sp. 23 δέ οἱ Pg 24 διαβάλλειν Phg | cf. Theon II 108, 17 sq. Sp. κλέπτην ἔχετε καὶ τοιχωρύχον καὶ μοιχόνʼ. ἐξετάσεις 34 δὲ καὶ τὴν γνώμην, ἀφʼ ἧς ἦλθεν ἐπὶ τοῦτο, ὅτι ῾ μὴ βουλόμενος γεωργεῖν ἀπὸ τοιούτων πλουτεῖν ἐθέλει᾿. εἰ δὲ λέγοις κατὰ ἀνδροφόνου, καὶ τὰ παρακολουθοῦντα ῾γυνὴ ἐν χηρείᾳ, παῖδες ὀρφανοί ᾿. χρῶ δὲ καὶ τῇ ἐκβολῇ τοῦ ἐλέου· ἐκβαλεῖς δὲ τὸν ἔλεον τοῖς τελικοῖς καλουμένοις κεφαλαίοις, τῷ νομίμῳ, τῷ δικαίῳ, τῷ συμφέροντι, τῷ δυνατῷ, τῷ πρέποντι, καὶ ὑπογραφῇ τοῦ ἀδικήματος ῾ μή μοι τὸν νῦν δακρύοντα θεωρεῖτε, ἀλλʼ ἐκεῖνον τὸν καταφρονοῦντα τῶν θεῶν, τὸν προσιόντα τοῖς ἀνακτόροις, τὸν ἀνασπῶντα τὰς θύρας, τὸν τῶν ἀναθημάτων ἁπτόμενον᾿. καὶ τελεύτα εἰς παράκλησιν ῾τί μέλλετε; τί βουλεύεσθε περὶ οὗ πάλαι κέκριται;ʼ — Ταῦτα ὡς ἐν τῷ παρόντι· τὴν δὲ τελεωτέραν μέθοδον ὕστερον εἴσῃ.

35 Περὶ ἐγκωμίου.

7 Ἐγκώμιόν ἐστιν ἔκθεσις τῶν προσόντων ἀγαθῶν τινι κοινῶς ἢ ἰδίως· κοινῶς μὲν οἷον ἐγκώμιον ἀνθρώπου, ἰδίως δὲ οἷον ἐγκώμιον Σωκράτους.

Ἐγκωμιάζομεν δὲ καὶ πράγματα οἷον δικαιοσύνην 1 ἐξετάσεις — 3 ἐθέλει ante 13, 23 ἔξεστι ponenda? cf. 12, 8 2 προῆλθεν Lb 3 τοιτων Pζ; τῶν φόνων LbPhg; per sacri- legia Prisc. (cf. Dox. II 392, 22 W. ἐκ τῶν ἀλλοτρίων) 4 λέγεις Pgζ | εἰ — 5 ὀρφανοί a themate (p. 12, 13) aliena; nec magis aptus est Prisciani textus: praeterea a consequentibus, quod per hunc deminuta maiestas templorum, infamati sacerdotes, segniores ad offerendum ornamenta delubris redditi cives, haec enim p. 13, 12 dicenda erant; conturbatio fort. ex Theone II 108, 23—27 109, 3 Sp. orta 6 ἐκβάλλεις Ph | δὲ LbPζ: om. Phg 6. 7 καλουμέ- νοις τελετικοῖς (sic) Pζ 7 κεφαλαίοις — 8 πρέποντι om. Phg 9 δακρύσαντα θεωρῆτε Pg 13 βούλεσθε Pζ 14 ταῦτα — 15 εἴσῃ om. Prisc. | cf. 8,13 | ὡς LbPζ; νῦν Phg 15 ὕστερον Phg; om. LbPζ 18 ἀνθρώπου — 19 ἐγκώμιον om. Phg 20 καὶ vulg., cf. Prisc. etiam; om. LbPhgζ; τὰ Pφ καὶ ἄλογα ζῴα οἷον ἵππον, ἤδη δὲ καὶ φυτὰ καὶ ὄρη καὶ ποταμούς.

Κέκληται δὲ ἐγκώμιον, ὥς φασιν, ἐκ τοῦ τοὺς ποιητὰς 36 τοὺς ὕμνους τῶν θεῶν ἐν ταῖς κώμαις τὸ παλαιὸν ᾄδειν· ἐκάλουν δὲ κώμας τοὺς στενωπούς.

Ἐπαίνου δὲ διαφέρει τὸ ἐγκώμιον, ὅτι ὁ μὲν ἔπαινος καὶ ἐν βραχεῖ γένοιτʼ ἄν, οἷον Σωκράτης σοφόςʼ, τὸ δὲ ἐγκώμιον ἐν μακροτέρᾳ διεξόδῳ. μὴ ἀγνόει δέ, ὅτι καὶ τοὺς ψόγους τοῖς ἐγκωμίοις προσνέμουσιν, ἤτοι κατʼ εὐφημισμὸν ὀνομάζοντες ἢ ὅτι τοῖς αὐτοῖς τόποις ἀμιφότερα προάγεται. τίνι οὖν διαφέρει τὸ ἐγκώμιον 12 τοῦ κοινοῦ τόπου; δοκεῖ γὰρ ἐν ἐνίοις καὶ σφόδρα ταῦτα ἀμφότερα συμβαίνειν, οἷον ἀριστέως ἐγκώμιον καὶ ὑπὲρ ἀριστέως. φασὶ τοίνυν τὴν διαφορὰν ἐν τῷ τέλει φαίνεσθαι, ἐν τῇ ἐκβάσει· ἐν μὲν γὰρ τῷ κοινῷ 37 τόπῳ σκοπός ἐστι δωρεὰν λαβεῖν, τὸ δὲ ἐγκώμιον ψιλὴν ἀρετῆς ἔχει μαρτυρίαν.

Τόποι δέ εἰσιν ἐγκωμιαστικοὶ ἔθνος οἷον Ἕλλην, πόλις οἷον Ἀθηναῖος, γένος οἷον Ἀλκμαιωνίδης. ἐρεῖς δέ τινα καὶ ἃ περὶ τὴν γένεσιν συνέπεσεν ἄξια θαύματος, οἷον ἐξ ὀνειράτων ἢ συμβόλων ἢ τινων τοιούτων. 1 εἴδη Pg | arbores et semina et montes et fluvios et similia Prisc. 6 cf. Alex. III 2, 29 Sp. Arist Rhet. A 9 p. 1367 b 27. 28 7 cf. 7, 15 9 cf. Theon II 112, 17 Sp. 11 προσάγεται Phg 12 ἐν Lb, Prisc.; om. Pζ; ἐν ἐνίοις om. Phg | καὶ om. Lb 13 ἀμφό- τερα ταῦτα Lb | οἷον LbPζ; om. Phg 14 καὶ ὑπὲρ ἀριστέως κοινὸς τόπος Dox. II 413, 26 W. 15 ἐν τῆ ἐκβάσει Lb, (ἀπο- βάσει) Pζ; καὶ τῇ ἐκβάσει Dox.; om. Phg 16 ψιλῆς Dox., m. 1 Ph: laus autem per se testimonium virtutis habet Prisc. 18 εἰσιν om. Phg | cf. 46, 14 | ἐγκωμιαστικοὶ | fin. lin. | λϛ΄ ἔθνος Pg; loca … haec sunt Prisc. 20 γέννησιν Ph | Menand. III 419, 25 sq.: 371, 8 Sp.: κατὰ τὴν γέννεσιν … συνέβη τινὰ θαυ- μάσια . . Κύρῳ τὰ τῆς μητρὸς ὀνείρατα; cf. Herod 1, 107. 21 τινων LbPζ; om. Phg; vel huiuscemodi quibusdam praenun- tiationibus Prisc. ἐπὶ τούτοις ἡ τροφή, οἷον ὥσπερ ἐπὶ τοῦ Ἀχιλλέως, ὅτι μυελοῖς λεόντων ἐτράφη καὶ παρὰ τῷ Χείρωνι. εἶτα ἡ ἀγωγή, πῶς ἤχθη ἢ πῶς ἐπαιδεύθη. καὶ μὴν καὶ φύσις ψυχῆς καὶ σώματος ἐξετασθήσεται καὶ 38 τούτων ἑκάτερον κατὰ διαίρεσιν· ἐρεῖς γὰρ περὶ μὲν σώματος, ὅτι καλός, ὅτι μέγας, ὅτι ταχύς, ὅτι ἰσχυρός, περὶ δὲ ψυχῆς, ὅτι δίκαιος, ὅτι σώφρων, ὅτι σοφός, ὅτι ἀνδρεῖος. ἐπὶ τούτοις ἐκ τῶν ἐπιτηδευμάτων, οἷον ποῖον ἐπετήδευσε βίον, φιλόσοφον ἢ ῥητορικὸν ἢ στρατιωτικόν. τὸ δὲ κυριώτατον αἱ πράξεις· ἐν γὰρ τοῖς ἐπιτηδεύμασιν αἱ πράξεις· οἷον στρατιωτικὸν βίον ἑλόμενος τί ἐν τούτῳ κατέπραξε. τὰ δὲ ἐκτός, οἷον συγγενεῖς, φίλοι, κτήματα, οἰκέται, τύχη καὶ τὰ τοιαῦτα. ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ χρόνου ὅσον ἐβίωσε, πολὺν ἢ μέτριον· ἑκάτερον δὲ ἀφορμὴν ἐγκωμίων δίδωσι· τόν τε γὰρ μακροβιώτατον ἐξ αὐτοῦ τούτου ἐπαινέσεις, τόν τε μὴ μακρόβιον ἐν τῷ ‘μὴ μετασχεῖν τῶν νοσημάτων τῶν διὰ τὸ γῆρας γινομένων’. ἔτι δὲ καὶ ἀπὸ τοῦ τρόπου τῆς τελευτῆς, ὅπως ἀπέθανεν ὑπὲρ τῆς πατρίδος μαχόμενος· καὶ εἴ τι παράδοξον ἐνταῦθα, ὡς ἐπὶ τοῦ 39 Καλλιμάχου, ὅτι καὶ νεκρὸς εἱστήκει· καὶ ἀπὸ τοῦ ἀποκτείναντος αὐτὸν ἐπαινέσεις, οἷον ὅτι Ἀχιλλεὺς ὑπὸ θεοῦ ἀπέθανε τοῦ Ἀπόλλωνος. ἐξετάσεις δὲ καὶ τὰ μετὰ τὴν τελευτήν, εἰ ἀγῶνες ἐτέθησαν ἐπʼ αὐτῷ, ὡς ἐπὶ 13 1 οἷον ὥσπερ LbPζ; ὡς (om. cet.) Phg; quomodo Prisc. 2 Apollod. 3,172. Menand. III 371, 24 Sp. 8 ὅπως Phg 10 ἐν — 11 πράξεις om. LbPg 11 προελόμενος Lb 16 ἐξ — 17 μακρόβιον om. Lb 16 μακροβίωτον Dox. (Wc) | ἐπαινέση Pζ | cf. [Dion.] II 1 p. 282, 6. 18 Us. 17 τε γὰρ μὴ Pg | μακρόβιον Walz; μακροβιώτατον Phgζς | Isocr. 9,71 | μὴ om. Pζ; supr. Pg | τῶν Phg; om. LbPζ, Sard. 18 τῶν Pgζ, Sard.; om. LbPh | τὸ om. Pg 21 cf. Plut. Parall. 1 p. 305 C 22 κτείναντος Lb | οἷον ὅτι LbPζ, Sard.; ὡς Phg | ὁ ἀχιλλεὺς Pζ 23 τὰ om. Phg; καὶ τὰ om. Sard.; 24 Hom. Ψ 262 Πατρόκλῳ, εἰ χρησμός τις περὶ τῶν ὀστέων, ὡς ἐπὶ 40 Ὀρέστου, εἰ οἱ παῖδες ἔνδοξοι, ὡς ὁ Νεοπτόλεμος. μεγίστη δὲ ἐν τοῖς ἐγκωμίοις ἀφορμὴ ἡ ἀπὸ τῶν συγκρίσεων, ἃς τάξεις, ὡς ἂν ὁ καιρὸς ὑφηγῆται.

Παραπλησίως δὲ καὶ τὰ ἄλογα ζῷα κατὰ τὸ ἐγχωροῦν. καὶ γὰρ ἀπὸ τοῦ τόπου, ἐν ᾧ γίνεται, ἐγκωμιάσεις. εἰς δὲ τὴν τοῦ γένους χώραν ἐρεῖς, τίνι θεῶν ἀνάκειται, οἷον ἡ γλαῦξ τῇ Ἀθηνᾷ, ὁ ἵππος τῷ Ποσειδῶνι. ὁμοίως δὲ ἐρεῖς, πῶς τρέφεται, ποταπὸν τὴν ψυχήν, ποταπὸν τὸ σῶμα, τίνα ἔργα ἔχει, ποῦ χρήσιμα, πόσος ὁ χρόνος τοῦ βίου. καὶ συγκρινεῖς δὲ καὶ ὅλως τοῖς ἐμπίπτουσι τῶν τόπων χρήσῃ.

Τὰ δὲ πράγματα ἐγκωμιάσεις ἀπὸ τῶν εὑρόντων, οἷον τὴν θηρατικὴν Ἄρτεμις εὗρε καὶ Ἀπόλλων· ἀπὸ τῶν χρησαμένων, ὅτι ἥρωες αὐτῇ ἐχρῶντο· μέθοδος δὲ ἀρίστη ἐπὶ τῶν τοιούτων ἐγκωμίων, ὅσα περὶ πραγμάτων, τὸ τοὺς μετιόντας αὐτὰ σκοπεῖν, ὁποῖοί τινές 41 εἰσι καὶ τὰς ψυχὰς καὶ τὰ σώματα, οἷον οἱ θηρῶντες ἀνδρεῖοι, εὔτολμοι, ὀξύτεροι τὰς φρένας, ἐρρωμένοι τὰ σώματα. — Ἐντεῦθεν οὐκ ἀγνοήσεις, ὅπως θεοὺς ἐγκωμιαστέον. ἰστέον δέ, ὅτι τὰ εἰς θεοὺς ὕμνους κλητέον.

Καὶ μὴν καὶ τὰ φυτὰ παραπλησίως ἀπὸ τοῦ τόπου, 1 Herod. 1, 67 | περὶ LbPhζ, Sard.; ἐπὶ Pg 2 τοῦ ὀρέστου Pg | ὁ om. Pg, Sard. 4 ἃς scripsi, cf. Prisc. quas; ἣν codd. | ἀφη- γῆται Pζ 5 παραπλησίως — τὰ om. Lb | καὶ om. Pζ 7 cf. 15,19 9. 10 ποταπὸν sic codd.; cf. 18, 12. 13 11 ὁ Pg; om. LbPhζ 12 τῶν τόπων ς; τῶι τόπωι LbPhgζ; Prisc.: omnibus accidentibus locis (cf. 30, 11) 14 οἷον ὅτι Nic. | εὗρε καὶ LbPζ, Sard.; εὗρεν· (om. καὶ) Phg | cf. Xenoph. Cyneg. 1,1 | καὶ ἀπὸ vulg., cf. Prisc. 15 χρησμῶν Pg; χρησμένων Ph | οἱ ἥρωες Phg 18 οἷον εἰ οἱ Lb 20 ἐντεῦθεν — 22 κλητέον suspecta; cf. 15, 4 20 sq. cf. Alex. III 4, 14—6, 9 Sp. 21 cf. Theon II 109, 24.; Plat. Reip. X 607 A 23 ὡς ἀπὸ Pg ἐν ᾧ φύεται· ἀπὸ τοῦ θεοῦ, ἀνάκειται, ὡς ἡ ἐλαία τῇ Ἀθηνᾷ· ἀπὸ τῆς τροφῆς, οἷον πῶς τρέφεται. καὶ εἰ μὲν πολλῆς ἐπιμελείας δέοιτο, τοῦτο θαυμάσεις, ἂν δὲ ὀλίγης, καὶ τοῦτο. ἐρεῖς δὲ ὡς ἐπὶ σώματος τὴν ἀναδρομήν, τὸ κάλλος, εἰ ἀειθαλές, ὡς ἡ ἐλαία· εἶτα τὸ χρήσιμον, ᾧ μάλιστα ἐνδιατρίψεις. τὰς δὲ συγκρίσεις πανταχοῦ παραληπτέον.

Καὶ μὴν καὶ πόλεως ἐγκώμιον ἐκ τούτων οὐκ ἂν χαλεπῶς μεταχειρίσαιο· ἐρεῖς γὰρ καὶ περὶ γένους, ὅτι 14 42 αὐτόχθονες, καὶ περὶ τροφῆς, ὡς ὑπὸ θεῶν ἐτράφησαν, καὶ περὶ παιδείας, ὡς ὑπὸ θεῶν ἐπαιδεύθησαν. ἐξετάσεις δὲ ὡς ἐπὶ ἀνθρώπου, ποδαπὴ τούς τρόπους ἡ πόλις, ποδαπὴ τὴν κατασκευήν, τίσιν ἐπιτηδεύμασιν ἐχρήσατο, τίνα κατέπραξε.

Περὶ συγκρίσεως.

8 Ἡ σύγκρισις παρείληπται μὲν καὶ ἐν τόπῳ κοινῷ κατὰ σύγκρισιν ἡμῶν αὐξόντων τὰ ἀδικήματα, παρείληπται δὲ καὶ ἐν ἐγκωμίῳ κατὰ σύγκρισιν ἡμῶν αὐξόντων τὰ χρηστά, παρείληπται δὲ· καὶ ἐν ψόγῳ τὴν αὐτὴν παρεχομένη δύναμιν. ἐπεὶ δὲ οὐ τῶν φαύλων τινὲς καὶ 2 et a pastu Prisc., cf. Sard. | τῆς om. Pζ | οἷον om. Prisc 5 εἶτα LbPζ; εἰ Phg 5. 6 εἰ τῶ χρήσιμον Pg, (εἴ τῳ) ς; et quid utile habeat Prisc. | διατρίψεις Pζ 7 ληπτέον Pg 8 urbium laudes Prisc. | cf. [Dion.] ΙΙ 1 p. 275, 19 sq. Us. 11 ἐξεταστέον Phg 12 δὲ om. Pζ | πο⌊τ ex δ⌉απὴ Lb: cf. 17, 9 12. 13 ἡ πόλις om. Prisc. 15 om. Pζ 16 Prisc. incipit: conparatio est vel similium vel diversorum vel minorum ad maiora vel ma- iorum ad minora collatio; definitio a nostro rhetore aliena saltem ante p. 19, 3 ponenda erat | cf. 13, 14 18 ἐν om. LbPg | cf. 17, 3 19 παρείληπται — 20 δύναμιν suspecta; ψόγος comme- moratus non est nisi 15,9 | ἐν om. Pg 20 ἐπεὶ Pζ, (ει ex parte evan.) Lb: ἐπειδὴ Phg | οὐ Pζ; om. LbPhg; Prisc.: doctissimi oratorum | τινές: cf. Theon II 112, 20 Sp. αὐτὴν καθʼ αὐτὴν ἐποίησαν γύμνασμα, μικρὸν περὶ αὐτῆς λεκτέον.

Πρόεισι τοίνυν κατὰ τοὺς ἐγκωμιαστικοὺς τόπους· συγκρίνομεν γὰρ καὶ πόλιν πόλει, ἀφʼ ὧν οἱ ἄνδρες, καὶ γένος γένει καὶ τροφὴν τροφῇ καὶ ἐπιτηδεύματα καὶ πράξεις καὶ τὰ ἐκτὸς καὶ τρόπους θανάτων καὶ τὰ μετʼ ἐκεῖνα. — Ὁμοίως δὲ εἰ καὶ φυτὰ συγκρίνοις, ἀντεξετάσεις 43 τοὺς δόντας θεούς, τοὺς τόπους, ἐν οἷς φύεται, τὸ ἥμερον, τὴν χρείαν τῶν καρπῶν καὶ τὰ ἐξῆς. — Ὁμοίως δὲ εἰ καὶ πράγματα συγκρίνοις, ἐρεῖς τοὺς πρώτους ἀψαμένους τῶν πραγμάτων καὶ τοὺς μετιόντας παραθήσεις ἀλλήλοις, ποιότητα ψυχῆς, ποιότητα σώματος. ταὐτὸν δέ σοι καὶ περὶ πάντων κείσθω θεώρημια.

Ἐνίοτε μὲν οὖν κατὰ τὸ ἴσον προάγομεν τὰς συγκρίσεις, ἴσα δεικνύντες, ἃ παραβάλλομεν, ἢ διὰ πάντων ἢ διὰ πλειόνων· ἐνίοτε δὲ θάτερον προτίθεμεν, ἐγκωμιάζοντες κἀκεῖνο, οὗ τοῦτο προτίθεμεν· ἐνίοτε δὲ 44 τὸ μὲν ψέγομεν ὅλως, τὸ δὲ ἐπαινοῦμεν, οἷον εἰ λέγοις σύγκρισιν δικαιοσύνης καὶ πλούτου. γίνεται δὲ καὶ πρὸς τὸ βέλτιον σύγκρισις, ἔνθα ἀγὼν τὸν ἐλάττονα 1 προγύμνασμα Lb | μικρὸν LbPhgζ; etam Prisc.; μικρὸν· καὶ Pφ 3 procedentes . . conparamus Prisc. 4 cf. 15, 19 7 fort. ἐκείνους; quae eam (sc. mortem) sunt consecuta Prisc.; cf. 16, 23 | καὶ τὰ φυτὰ (om. εἰ) Phg | cf. 17,23 8 τοὺς δόντας τοὺς θεοὺς Pζ; praesidentia eis numina Prisc. 9 ἥμερον LbPζ, Sard.; ἡμερώτερον Phg 10 πράγματι Pζ | cf. 17, 13 | συγκρίνεις Phg 10—13 dices, qui primi eas invenerunt, et eos conferes, praeterea qualitatem animi et corporis Prisc. 12 παραθήσεις δὲ Pg (μετ- ιόντας, παραθήσεις δὲ ἀλλήλοις ποιότητα vulg. ) | cf. 17, 17 18 κεῖσθαι Pζ 14 μὲν om. Phg | ⌊ὀὺν⌉ Ph 15 ἢ LbPζ; τῆι Phg 16 πλειόνων LbPζ, Sard.; τῶν πλειόνων Pg; τῶν πλείστων Ph 16 et 17 προστίθεμεν Ph 17 ἐνίοτε — 18 ἐπαινοῦμεν LbPζ; om. Phg 18 λέγεις Pζ 19 δικαιοσύνη Pζ 20 βέλ- τιστον Ph ἴσον τῷ κρείττονι δεῖξαι, οἷον εἰ σύγκρισιν λέγοις Ἡρακλέους καὶ Ὀδυσσέως. ἀπαιτεῖ δὲ τὸ τοιοῦτο βίαιον ῥήτορα καὶ δεινότητα, δεῖται δὲ καὶ γοργότητος ἡ ἐργασία πανταχοῦ διὰ τὸ δεῖν ταχείας ποιεῖσθαι τὰς μεταβάσεις.

Περὶ ἠθοποιίας.

9 Ἠθοποιία ἐστὶ μίμησις ἤθους ὑποκειμένου προσώπου, οἷον τίνας ἂν εἴποι λόγους Ἀνδρομάχη ἐπὶ Ἕκτορι. προσωποποιία δέ, ὅταν πράγματι περιτιθῶμεν πρόσωπον, ὥσπερ ὁ Ἔλεγχος παρὰ Μενάνδρῳ, καὶ 45 ὥσπερ παρὰ τῷ Ἀριστείδῃ ἡ θάλασσα ποιεῖται τοὺς λόγους πρὸς τοὺς Ἀθηναίους. ἡ δὲ διαφορὰ δήλη· ἐκεῖ μὲν γὰρ ὄντος προσώπου λόγους πλάττομεν, ἐνταῦθα δὲ οὐκ ὂν πρόσωπον πλάττομεν. εἰδωλοποιίαν δέ φασιν ἐκεῖνο, ὅταν τοῖς τεθνεῶσι λόγους περιάπτωμεν, ὥσπερ Ἀριστείδης ἐν τῷ Πρὸς Πλάτωνα ὑπὲρ τῶν τεσσάρων· τοῖς γὰρ ἀμφὶ τὸν Θεμιστοκλέα περιῆψε λόγους.

Γίνονται δὲ ἠθοποιίαι καὶ ὡρισμένων καὶ ἀορίστων προσώπων· ἀορίστων μέν, οἷον ποίους ἂν εἴποι λόγους τις πρὸς τοὺς οἰκείους μέλλων ἀποδημεῖν, ὡρισμένων δέ, οἷον ποίους ἂν εἴποι λόγους Ἀχιλλεὺς πρὸς Δηιδάμειαν μέλλων ἐπὶ τὸν πόλεμον ἐξιέναι.

Τῶν δὲ ἠθοποιιῶν αἳ μέν εἰσιν ἀπλαῖ, ὅταν τις 4 cf. Herm. p. 344, 4. 24 Sp. 7 sq. cf. Aphth. 8 ἐπὶ Phgζ; περὶ Lb | cf. 21, 14 9 aliter Aps. I 2 p. 299,10 Sp. -H. 10 πρόσ- ωπα Phg | ὡς (om. περ) Pζ | Menandri fr. 545, III p. 165 Kock 11 Aristides verba non servata | τοὺς LbPζ, Sard.; om. Phg 13 ὄντως Ph | ἐνταῦθα — 14 πλάττομεν mg. Ph; om. Pg 16 Arist. II p 301 sq. Dind. 17 cf. Aphth. II 44, 30 Sp.; Geometres apud Dox. II 497, 5 W.; Sopater in schol. Aristid. III 674 Dind. 18 λόγους Pζ: λόγοις Phg, (ι ex υ) Lb 23 τὸν om. Pg αὐτὸς καθʼ ἑαυτὸν ὑποκέηται λόγους διατιθέμενος, αἳ δὲ διπλαῖ, ὅταν πρὸς ἄλλον· καθʼ ἑαυτὸν μέν, οἷον τίνας ἂν εἴποι λόγους στρατηγὸς ἀπὸ τῆς νίκης ἀναστρέφων, πρὸς ἄλλον δέ, οἷον τίνας ἂν εἴποι λόγους στρατηγὸς πρὸς τὸ στρατόπεδον μετὰ τὴν νίκην.

Πανταχοῦ δὲ σώσεις τὸ οἰκεῖον πρέπον τοῖς ὑποκειμένοις 46 προσώποις τε καὶ καιροῖς· ἄλλος μὲν γὰρ νέου λόγος, ἄλλος δὲ πρεσβύτου, ἄλλος δὲ γεγηθότος, ἄλλος ἀνιωμένου.

Εἰσὶ δὲ αἳ μὲν ἠθικαί, αἳ δὲ παθητικαί, αἳ δὲ μικταί· ἠθικαὶ μέν, ἐν αἷς ἐπικρατεῖ διόλου τὸ ἦθος, οἷον τίνας ἂν εἴποι λόγους γεωργὸς πρῶτον ἰδὼν ναῦν· παθητικαὶ δέ, ἐν αἷς διόλου τὸ πάθος, οἷον ποίους ἂν εἴποι λόγους Ἀνδρομάχη ἐπὶ Ἕκτορι· μικταὶ δὲ αἱ σύνοδον ἔχουσαι ἤθους καὶ πάθους, οἷον τίνας 16 ἂν εἴποι λόγους Ἀχιλλεὺς ἐπὶ Πατρόκλῳ· καὶ γὰρ τὸ πάθος διὰ τὴν τοῦ Πατρόκλου σφαγὴν καὶ τὸ ἦθος, ἐν ᾧ περὶ τοῦ πολέμου βουλεύεται.

Ἡ δὲ ἐργασία κατὰ τοὺς τρεῖς χρόνους πρόεισι· καὶ ἄρξῃ γε ἀπὸ τῶν παρόντων, ὅτι χαλεπά· εἶτα ἀναδραμῇ 21, 5 — 25,6 multa evanuerunt Pg 1 αὐτὸς Phζ; αὐτὸν LbPg | ὑπόκειται Pg; ὑποκέκτηται Pζ 2 ad alios Prisc. 3 ἀπὸ — 5 στρατηγὸς om. Ph 4 ἄλλον LbPζ; ἄλλους Pg, Prisc. | οἷον om. Prisc. | τίνας LbPζ; ποίους Pg 5 τὴν om. Lb 6 πρέπον· ⌊II—III⌉ τοῖς Ph 9 ἀνιωμένου LbPζ; δὲ λυπουμένου Ph;? Pg 11—16 sic Lb (et Pζ, at ann. l. 12); primum παθητικαὶ μὲν — ἕκτορι, tum ἠθικαὶ δὲ — ναῦν Phg, Prisc. (Aphth. II 45, 6 Sp.: τῶν δὲ ἠθοποιιῶν αἳ μέν εἰσι παθητικαί, αἳ δὲ ἠθικαί … καὶ παθητικαὶ μὲν κτλ.) 11 διό- λου Lb; ὅλου Pζ; om. Phς 12 γεωργὸς — 14 λόγους om. Pζ | πρώ- τως Ph ; πρῶτος Pg 14 cf. 20, 8 15 τὸ συναμφότερον ἔχουσαι καὶ (καὶ om. Vc) ἦθος καὶ πάθος Aphth. (PahVcAcBa; καὶ ἦθος καὶ πάθος om. Pc) | ἤθους καὶ πάθους LbPζ: om. Phg, Prisc. 16 τῶ πατρόκλω Pζ 18 βούλεται Lb 20 γε LbPhg; τε Pζ 47 πρὸς τὰ πρότερα, ὅτι πολλῆς εὐδαιμονίας μετέχοντα· εἶτα ἐπὶ τὰ μέλλοντα μετάβηθι, ὅτι πολλῷ δεινότερα τὰ καταληψόμενα.

Ἔστω δὲ καὶ σχήματα καὶ λέξεις πρόσφοροι τοῖς ὑποκειμένοις προσώποις.

Περὶ ἐκφράσεως.

Ἔκφρασίς ἐστι λόγος περιηγηματικός, ὥς φασιν, ἐναργὴς καὶ ὑπ᾿ ὄψιν ἄγων τὸ δηλούμενον.

Γίνονται δὲ ἐκφράσεις προσώπων τε καὶ πραγμάτων καὶ καιρῶν καὶ τόπων καὶ χρόνων καὶ πολλῶν ἑτέρων· προσώπων μέν, ὡς παρʼ Ὁμήρῳ «φολκὸς ἔην, χωλὸς δʼ ἕτερον πόδα»· πραγμάτων δὲ οἷον ἔκφρασις πεζομαχίας καὶ ναυμαχίας· καιρῶν δὲ οἷον εἰρήνης, πολέμου· τόπων δὲ οἷον λιμένων, αἰγιαλῶν, πόλεων· χρόνων δὲ οἷον ἔαρος, θέρους, ἑορτῆς. — Γένοιτο δʼ ἄν 48 τις καὶ μικτὴ ἔκφρασις, ὡς παρὰ τῷ Θουκυδίδῃ ἡ νυκτομαχία· ἡ μὲν γὰρ νύξ καιρός τις, ἡ δὲ μάχη πρᾶξις.

Ἐπιχειρήσομεν δὲ τὰ μὲν πράγματα ἐκφράζοντες ἀπὸ τῶν προγεγονότων καὶ ἐν αὐτοῖς γινομένων καὶ ἐπισυμβαινόντων· 2 ἐπὶ LbPhζ, Sard.; εἰς Pg 6 sq. cf. [Dion.] II 1 p. 372, 4 sq. Us. 7. 8 περιηγηματικὸς ἐναργῶς ὑπ᾿ ὄψιν ἄγων τὸ δη- λούμενον Theon II 118, 7 Sp. (cf. Aphth.) 7 ἐνεργὴς Pζ 8 τὸ γινόμενον Phϛ 10 καὶ καιρῶν LbPζ; om. Phς; ? Pg 11 φολκὸς Lb, Hom. B 217; φοξὸς Ph (mg.: ὀξυκέφαλος, i. e. Hom. B 219), Pζ; φοξὸς ἔην κεφαλήν, χωλὸς Theonis codices ΙΙ 118, 13 Sp. et Sard. 18 καὶ ναυμαχίας LbPζ, Prisc., cf. Aphth.; om. Ph | καὶ — οἷον om. ς 14 τόπων — πόλεων om. ς | λιμένων — 15 οἷον om. Ph 14. 15 χρόνων LbPζ: καιρῶν ϛ 16 ἔμφασις Pg | τῷ om. Theon II 119, 3 Sp. 17 Thuc. 3, 22 | καιρός ἐστιν Theon 19 ἐπιχειρίσ⌊ο ex ω⌉μεν Ph 20 καὶ τῶν ἐν . . καὶ τῶν ἐπι- συμβαινόντων Dox. II 519, 6 W. | καὶ ἐπισυμβαινόντων om. Pζ; vel aguntur Prisc. (Aphth.: καὶ ὅσα ἐκ τούτων ἐκβαίνειν φιλεῖ) οἷον εἰ πολέμου λέγοιμεν ἔκφρασιν, πρῶτον μὲν τὰ πρὸ τοῦ πολέμου ἐροῦμεν, τὰς στρατολογίας, τὰ ἀναλώματα, τοὺς φόβους, εἶτα τὰς συμβολάς, τὰς σφαγάς, τοὺς θανάτους, εἶτα τὸ τρόπαιον, εἶτα τοὺς παιᾶνας τῶν νενικηκότων, τῶν δὲ τὰ δάκρυα, τὴν δουλείαν. — Ἐὰν δὲ τόπους ἐκφράζωμεν ἢ χρόνους 49 ἢ πρόσωπα, ἕξομέν τινα καὶ ἐκ τῆς διηγήσεως καὶ ἐκ τοῦ καλοῦ ἢ χρησίμου ἢ παραδόξου λόγον.

Ἀρεταὶ δὲ ἐκφράσεως μάλιστα μὲν σαφήνεια καὶ ἐνάργεια· δεῖ γὰρ τὴν ἑρμηνείαν διὰ τῆς ἀκοῆς σχεδὸν τὴν ὄψιν μηχανᾶσθαι. ἔτι μέντοι συνεξομοιοῦσθαι τὰ τῆς φράσεως ὀφείλει τοῖς πράγμασιν· ἂν ἀνθηρὸν τὸ πρᾶγμα, ἔστω καὶ ἡ λέξις τοιαύτη, ἂν αὐχμηρὸν τὸ 50 17 πρᾶγμα, ἔστω καὶ ἡ λέξις παραπλησία.

Ἰστέον δέ, ὡς τῶν ἀκριβεστέρων τινὲς οὐκ ἔθηκαν τὴν ἔκφρασιν εἰς γύμνασμα ὡς προειλημμένην καὶ ἐν μύθῳ καὶ ἐν διηγήματι καὶ ἐν τόπῳ κοινῷ καὶ ἐν ἐγκωμίῳ· καὶ γὰρ ἐκεῖ, φασίν, ἐκφράζομεν καὶ τόπους καὶ ποταμοὺς καὶ πράγματα καὶ πρόσωπα. ἀλλʼ ὅμως, ἐπειδή τινες οὐ φαῦλοι καὶ ταύτην ἐγκατηρίθμησαν τοῖς γυμνάσμασιν, οἷς ἠκολουθήσαμεν καὶ ἡμεῖς ῥᾳθυμίας ἔγκλημα φεύγοντες.

1 λέγομεν Lb, Dox. 2 πρὸ Phg; περὶ Ρζ; om. Lb 3 συμι- βολάς Lb Ρζ, Sard.; συμπλοκάς Phg τὸ Lb Pζ; om. Phg; τὰ τρόπαια Theon lI 119, 21 Sp. 5 τῶν δὲ 〈ἡττωμένων〉 Heeren, coll. Prisc. illorum vero qui victi sunt 6 χρόνους etiam pro τόπους Pζ 7 alt. καὶ Phh, Prisc.; om Lb Pζ 8 παρα- δόξου: laudabili Prisc. | μετὰ τῆς παρʼ ἑαυτῶν διηγήσεως ἀφορ- μὰς ἕξομεν λόγων καὶ ἐκ τοῦ καλοῦ καὶ ἐκ τοῦ χρησίμου καὶ ἐκ τοῦ ἡδέος Theon (Sard.: καὶ ἐκ τοῦ ἡδέος, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν παρα- δόξων) 15 ἔθη⌊κ ex σ⌉αν Lb 16 in praeexercitamentis Prisc. 17 tert. ἐν om. Lb 18 φασίν Sc; φησὶν Lb Phζ: ?Pg 19 ‘πο- ταμοὺς — forsan χρόνους vel καιρούς’ Ward 20 τινες: Theon lI 118, 6 Sp. 21 οἷς Phg ς; om Lb Pζ; fort τούτοις; Prisc.: non incomgruum est eos imitari

Περὶ θέσως.

11 Τῆς θέσεως ὅρον ἀποδεδώκασι τὸ τὴν θέσιν εἶναι ἐπίσκεψίν τινος πράγματος θεωρουμένου ἀμοιροῦσαν 51 πάσης ἰδικῆς περιστάσεως. ἔοικε γὰρ ἡ θέσις καθολικῆς συμβουλῆς τόπον ἐπέχειν οὐ πρός τι πρόσωπον ὑποκείμενον, ἀλλʼ ἁπλῶς κοινῶς πρὸς ὁτιοῦν κατὰ ἀναθεώρησιν μόνων τῶν προσόντων τῷ πράγματι τὴν διέξοδον λαμβάνουσα· ὅταν γὰρ ἐξετάσωμεν, εἰ γαμητέον, οὐ τῷ δεῖνι προσθέντες λέγομεν, οἷον Περικλεῖ ἢ Ἀλκιβιάδῃ, ἢ ἐπὶ τοῖσδε τοῖς συμβεβηκόσιν ἢ ταύτην ἔχοντι τὴν ἡλικίαν ἢ τοιαύτῃ κεχρημένῳ τύχῃ, ἀλλʼ ἁπλῶς ταῦτα πάντα ἀφελόντες τὸ πρᾶγμα ἐφʼ ἑαυτοῦ θεωρήσομεν, τῶν προσόντων αὐτῷ τὴν ἐξέτασιν ποιούμενοι, οἷον εἰ ποιητέον τόδε ᾡτινιοῦν διὰ τὸ τοιάδε εἶναι τὰ ἀποβαίνοντα τοῖς μετιοῦσιν· ὡς, ἐὰν ὡρισμένον πρόσωπον λάβωμεν καὶ περίστασίν τινα καὶ οὕτω 2 τὸν τῆς Ac on | τῆς om. Ph | ἀποδέδ 0n; ἀπεδεδώκασιν Pζ. τὸ τὴν θέσιν Pg ς Ac On; τῶ τὴν θέσιν Lb Pζ; om. Ph 3 τινος πράγματος Lb P g ϛ, P (W II 657, 6), Dox. lI 540,12 W.; πράγ- ματός τινος Phζ Ac On (Aphth. lI 49, 14 Sp.: θεωρουμένου τινὸς πράγματος) | ἀμοιροῦσα Pgς 2.3 positio est deliberatio alicuius rei generalis ad nullam personam certam pertinens vel aliam partem circumstantiae, ut si tractemus, an nauigandun eqs. Prisc; θέσις ἐστὶν ἐπίσκεψίς . . . ἀμοιροῦσα Dox. | cf. 25, 14 4 εἰδικῆς Pφ | καθολικῆς Lb Pζ Ac On; καθʼ ὅλης Phg 6 κοινὸς Ph: om. Ac On | τὸ ὁτιοῦν On 7 μόνον Lb Ac; μόνην On. προγόνων (om. τῷ πράγματι) Ph 9 οὐ τῶι δεῖνι προσθέντες λέ- γομεν Ac, (προστιθέντες) On; non addentes cui Prisc.; οὕτω δεῖν προθέντες λέγομεν Ph; οὐχ οὕτω δεῖν προσθέντας λέγειν Lb Pζ, (προστεθέντας) Pg, (προθέντας vel προσθέντας) ς | λέξομεν? 11 ἔχοντες On 12 ταῦτα om. On | ἀφʼ On Sc; om. Nb | ἑαυ- τὸ Ph: ἑαυτῶν Ac On; αυτὸ Nb 13 θεωρήσωμεν Lb Pg, (σο ex σω) Ph | αὐτῷ om. Ph (cf l. 7) | ποιούμε Pζ 14 ⌊ὥι⌉τιὀῦν Ph | τὸ om. On 15. 16 ὡρισμένον πρόσωπον Lb Pg ς; πρόσωπον ὡρισμένον Phζ Ac On 16 λάβοιμεν Pζ Ac On | ἢ (pro pr. καὶ) On τὴν διέξοδον τῶν λόγων ποιώμεθα, οὐ θέσις ἔσται ἀλλ᾿ ὑπόθεσις.

Τῶν δὲ θέσεων αἳ μὲν πολιτικαί, αἳ δὲ οὔ· καὶ πολιτικαὶ μὲν αἱ ὑποπεπτωκυῖαι ταῖς κοιναῖς ἐννοίαις, οἷον εἰ ῥητορευτέον καὶ ὅσα τοιαῦτα· οὐ πολιτικαὶ δέ, ὅσαι οἰκεῖαί τινος ἐπιστήμης καὶ προσήκουσαι τοῖς περὶ αὐτὰς ἀναστρεφομένοις, οἷον εἰ σφαιροειδὴς ὁ οὐρανός, εἰ πολλοὶ κόσμοι, εἰ ὁ ἥλιος πῦρ. αἵδε μὲν οὖν φιλοσόφοις ἁρμόζουσιν, ἐν δὲ ταῖς ἄλλαις τοὺς ῥήτορας γυμναστέον. ὠνόμιασαν δὲ τινὲς ταύτας μὲν πρακτικάς, ἐκείνας δὲ θεωρητικάς· ταύτας μὲν γὰρ ἐνδέχεται καὶ πραχθῆναι, ἐκείνων δὲ τὸ τέλος ἡ θεωρία.

Διαφέρει δὲ τόπου ἡ θέσις, ὅτι ὁ μὲν τόπος ἐστὶν 18 ὁμολογουμένου πράγματος αὔξησις, ἡ δὲ θέσις ἀμφισβητουμένου πράγματος ζήτησις.

Τῶν δὲ θέσεων αἳ μὲν ἁπλαῖ, αἳ δὲ κατὰ τὸ πρός τι λαμβάνονται, αἳ δὲ διπλαῖ νομίζονται. ἐὰν γὰρ λέγωμεν ῾εἰ γαμητέονʼ, ἁπλῆ· ἐὰν δὲ ῾ εἰ βασιλεῖ γαμητέονʼ, 53 πρός τι· ἐὰν δὲ λέγωμεν εἰ ἀθλητέον μᾶλλον ἢ γεωργητέον᾿ , διπλῆ, δεῖ γὰρ τοῦ μὲν ἀποτρέπειν, ἐπὶ δὲ τὸ προτρέπειν.

Διαιροῦνται δὲ αἱ θέσεις τοῖς τελικοῖς καλουμένοις 1 ποιούμεθα Lb Pg 3 sq cf 28, 15 sq. 4 ἐν ταῖς On 6 καὶ αἱ Pg | προσήκουσα Pζ | αὐτὰ ϛ, (ut vid..) Pg; αὐτὴν Dox. II 542, 23 W. 7 οὐρανός On, Dox (cf. Aphth. lI 49, 20 Sp. Sοp. V 4, 2. P W II 660, 29 cet): κόσμος Lb Phgζ Ac, Prisc (cf Diog Laert VII 140) 8 αἱ (om. δὲ) On 9 τοὺς ῥήτορας om. On 10 τινές: Theon lI 121, 6 Sp. 11 οὖν (pro γὰρ) Pζ καὶ om. Pg 13 μὲν om. Pg | τόπος om. Theon lI 120, 16 Sp. cf. 11, 22 14 αὔξησις Lb Phgζ; ἔνδειξις Ac On 15 πράγματος ζήτησις om. Theon 16 τὸ Pgζ Ac; om. Lb Ph Οn 17 α — 19 τι om On 18 pr γαμητέον — 19 εἰ om Ph 19 ἢ (pro εἰ) On 20 τὸ Ac On 21 δὲ om. On κεφαλαίοις, τῷ δικαίῳ, τῷ συμφέροντι, τῷ δυνατῷ, τῷ πρέποντι· οἷον ὅτι δίκαιον γαμεῖν καὶ τὸν αὐτὸν ἔρανον εἰσφέρειν τῷ βίῳ· ὅτι συμφέρον, πολλὰ γὰρ ἐξ αὐτοῦ τὰ παραμύθια· ὅτι δυνατόν, ἐκ γὰρ τῶν ὁμοίων γαμεῖν δυνατόν· ὅτι πρέπον, τῷ μὴ θηριωδῶς δοκεῖν διακεῖσθαι. οὕτω κατασκευάσεις· ἀνατρέψεις δὲ ἐκ τῶν ἐναντίων. λύσεις δὲ καὶ τὰς εὑρισκομένας ἀντιθέσεις. ἐπὶ δὲ τελευτῆς αἱ προτροπαὶ καὶ τὰ κοινὰ ἔθη πάντων ἀνθρώπων.

Περὶ νόμου εἰσφορᾶς.

12 Καὶ τὴν τοῦ νόμου εἰσφορὰν τάττουσι τινὲς ἐν γυμνάσμασιν. ἐπεὶ δὲ καὶ ἐν πραγματικῇ νόμων θέσεις 54 καὶ κατηγορίαι ἐμπίπτουσαι ποιοῦσι ζήτησιν, διαφορὰν ἐκείνην φασίν· ἐν μὲν γὰρ πραγματικῇ περίστασίς ἐστιν, ἐν γυμνάσματι δὲ οὐκ ἔστιν· οἷον ῾ ἐν σπάνει χρημάτων γράφει τις ὠνητὰς εἶναι τὰς ἀρχάςʼ, οὐκοῦν ἔχεις τὸν καιρὸν τὴν σπάνιν· ἐν γυμνάσματι δὲ τοῦτο οὐκ ἔστιν, ἀλλʼ ἁπλῶς γράφει τις ὠνητὰς εἶναι τὰς ἀρχάς, ἄνευ καιροῦ καὶ τῆς ἄλλης περιστάσεως.

5 δοκεῖν — 27, 10 folium intercidit Pg 1 τῶ συμφέροντι τῶ δικαίω Pζ 2 οἶον Pζ Ac On; om. Lb Phg 3 ὅτι συμφέρει On; ὅτι συμφέρειν Pζ 4 ὅτι δυνατόν Lb Pζ (ὅτι om.) δυνατόν Ac, (δύναται) On; om. Phg |ἐκ — 5 δυνατόν om Lb 4. 5 cf progymnasma in Oxyr. Pap. l 124: Ἄδραστος . . γήμας ἐκ τῶν ὁμοίων |τῶ Lb Pgζ; om. Ph Ac 0n 7 λύσεις κτλ. om. On 8 πάντων Lb Pζ ς Ac; τῶν Ph 11 τοῦ νόμου εἰσφορὰν Lb, (τοῦ om.) Ph ς; εἰσφορὰν τοῦ νόμου Pζ, cf. Aphth. II 53, 17 Sp. |τινές: Theon lI 128, 26 Sp. | γυμνάσμασιν Pζ, Prisc., Sard; γυμνάσματι Lb Ph 12 cf p. 164 Sp 13 καὶ κατηγορίαι ἐμπίπτουσαι Lb Pζ ς ; om. Ph: et lationis legum e accusationis utuntur quaestione Prisc 14 ἐκείνην Lb; ἐκείνου Pζ; δὲ ἐκείνην Ph, Prisc. 15 ἐν (τῷ add. Sard.) γυμνάσμιατι δὲ οὐκ ἔστιν οἷον Lb Pζς, Sard ; οἷον ἐν τῶι γυμνάσματι (omn cet.) Ph |alt ἐν — 18 ἀπλῶς om. Prisc 16 ἔχει Sard. 17 ἐγ- γύμνασμα δὲ Ph |τοῦτο om. Pζ 17—19 cf. Π εὑρ 192, 18 Sp.

Διαιρεῖται δὲ τῷ σαφεῖ, τῷ δικαίῳ, τῷ νομίμῳ, τῷ συμφέροντι, τῷ δυνατῷ, τῷ πρέποντι. τῷ μὲν σαφεῖ, ὡς παρὰ Δημοσθένει «ἀλλὰ πᾶσιν εἶναι ταῦτα γνῶναι καὶ μαθεῖν ἁπλᾶ καὶ σαφῆ τὰ δίκαια»· τῷ νομίμῳ δέ, ὅταν λέγωμεν ὅτι ῾ παρὰ τοὺς ἀρχαίους ἐστὶ νόμουςʼ· τῷ δικαίῳ δέ, ὅταν λέγωμεν ὅτι ῾ καὶ παρὰ τὴν φύσιν καὶ παρὰ τὸ ἔθοςʼ· τῷ συμφέροντι δέ, ὅταν λέγωμεν ὅτι καὶ νῦν καὶ εἰς τὸν ἐπιόντα χρόνον βλάπτειʼ· τῷ δυνατῷ δέ, ὅταν λέγωμεν ὅτι ῾ οὐδὲ δύναται γενέσθαιʼ· τῷ πρέποντι δέ, ὅταν λέγωμεν ὡς ῾ εἰς δόξαν βλάπτειʼ.

1 legitimo, iusto Prisc.; cf. l. 4. 6 3 παρὰ τῶ δημοσθένει Pζ | πᾶσιν ᾖ ταὐτὰ ἀναγνῶναι Dem. 20, 93 5 sq. cf. Anaxim. p. 14, 23 sq. Sp -H. | ὅτι — 6 λέγωμεν om. Phζ 6 ὅτι καὶ scripsi coll. Prisc quod et; ὅτι om. Lb Phζ, Sard ; καὶ om vulg. 9 οὐδὲ Lb Pζ: οὐ Ph: neque Prisc. | γενέσθαι scripsi (γίνεσθαι Heeren; cf. Anaxin p 14, 23 Sp. -H ., v. l.); λέγειν Lb Phζ: fieri Prisc. 10 δὲ om. Ph (2 μὲν et 4. 6. 7. 9. 10. δὲ om Prisc)