Historia ecclesiastica (fragmenta ap. Photium) Philostorgius Joseph Bidez University of Leipzig European Social Fund Saxony Gregory Crane Digital Divide Data Corrected and encoded the text Gregory Crane Editor-in-Chief, Perseus Digital Library Matt Munson Project Manager (University of Leipzig) Annette Gessner Project Assistant (University of Leipzig) Thibault Clérice Lead Developer (University of Leipzig) Bruce Robertson Technical Advisor Greta Franzini Project Manager (University of Leipzig), 2013-2014 Frederik Baumgardt Technical Manager (University of Leipzig), 2013-2015 Simona Stoyanova Project Manager (University of Leipzig), 2015 Project Assistant (University of Leipzig), 2013-2014 University of Leipzig tlg2058.tlg001.1st1K-grc1.xml Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License 2014 University of Leipzig Germany Philostorgius Kirchengeschichte Joseph Bidez Philostorgius J. C. Hinrichs'sche Buchhandlung Leipzig 1913 Internet Archive

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)

 Greek
EK ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΙΣΤΟΡΙΩΝ

ΘΙΛΟΣΤΟΡΓΙΟΥ

ΕΙΙΤΟΜΗ ΑΠΟ ΘΩΝΗΣ ΘΩΤΙΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ

Ὅτι έν δώδεκα λόγοις αὐτοῦ ἡ ἱστορία περαίνεται, ἀπαρτιζόντων αὐτοῦ τοὔνομα τῶν κατὰ τοὺς λόγους ἀρχομένων γραμμάτων ἐν τάξει συντιθεμένων. ἄρχεται μὲν ἀπὸ τῆς Ἀρείου πρὸς Ἀλέξανδρον, ὡς οὑτος λέγει, »ἔριδος«· ἣν καὶ τῆς αἱρέσεως αἰτίαν άναγράγει· κάτεεισι δὲ μέχρι τῆς Οὐαλεντινιανοῦ ὂς ἠν παῖς Πλακιδίας καὶ Κωνσταντίου) εἰς βασιλέα ἀναρρήσεως καὶ τῆς Ἰωάννον τοῦ τυράννου ἀναιρέσεως.

Ἡ ὲ ἱστορία τῶν τιζόντων ἐστὶν ἐγκώμιον ἐγκώμιον ὢσπερ καὶ τῶν ὀρθοδόξων διαβολὴ καὶ ψόγος μᾶλλον ἢ ἱστορία.

11 f vgl. unt. S. 5, 14 * ? —6 u. 11 f Anthol. IX 194 ob. S. 1 1 —3 Titel rot geschrieben B | 5 τῷν κατα τοὺσ λόγου̣σ̣ in einem braunen Flecke aber noch leserlich B keine Variante Μ τῶν ἑκάστου λόγου Val. | 6 συντιθεμένων, ι aus ε corr., B | ἀρείου πρὸσ ἀλέξανδρον M . . . ου πρὸσ αλεξα . . . . am Zeilenende B | 8 μέχρι τῆσ οὐαλεντινιανοῦ Μ . ἐχρι . . . . . . . am Zeilenende | λεντινιανοῦ B | Πλακίδίας Clothofred. κλακίδασ B, vgl. ob. S. 3, 2 | 9 Ἰωάννου τοῦ Val.] . ωαννου(??) το . . . am Zeilenende B ἰωάννου und nach diesem Wort ein leerer Raum von 3 Buchstaben M | 11 αὐτῷ Val. αὐτ(ῶν) B; vgl. ob. S. 2, 5f | 12 καὶ τῶν ὀρθοδόξων Μ . . . . . . θο am Zeilenende | δόξων B

1. Ὄτι τῶν Μακκαβαϊκῶν φησι τὸν συγγραφέα ὂστις ποτέ ἐστιν Phot. ἀφνοεῖν. πλὴν τὸ μὲν πρῶτον βιβλίον ἀποδοχῆς ἀξιοῖ, συνᾀδοντα δινγούμενον ταῖς τοῦ Δανιὴλ προφητείαις, καὶ ὅτι λίαν προμηθῶς διέξεισιν ὅπως τε ἀνδρῶν μοχθηρία τὰ Ἰουδαίων ἤλασεν ἐπ' ἔσχατον κακῶν, ὅπως τε πάλιν ἀνδρῶν ἀνήνεγκεν ἀρετή, καὶ τότε κατὰ τῶν πολεμίων ἐπανείλοντο κράτος καὶ ὁ νεὼς τῶν Ἑλληνικῶν ἀνεκαθάρθη μολυσμάτων. τὸ δεύτερον δὲ μὴ τὸν αὐτὸν μέν φησι ἐνδείκνθσθαι συγγραφέα· σύνοψιν δὲ εἶναι τῶν ὑπὸ Ἰάσονος τοῦ Κυρηναίου ἐν πέντε λόγοις ἀναγεγηραμμένων ἂ τὸν πόλεμον ἀπαγγέλλει ὂν Ἰούδας ὁ Μακκαβαῖος πρὸς Ἀντίοχόν τε τὸν ἐπιφανῆ καὶ τὸν αὐτοῦ παῖδα τὸν ἐπίκλην Εὐπάτορα διεπολέμησεν. τὸ δὲ τρίτον ἀποδοκιμάζει, τερατῶδες καλῶν καὶ οὐδὲν ὅμοιον τῷ πρώτῳ διεξερχόμενον. τὸ μέντοι γε τέταρτον ὑπὸ Ἰωσήπου γεγράφθαι καὶ αὐτὸς συνομολογῶν, οὐχ ἱστορίαν μᾶλλον ἤ ἐγκώμιον εἶναί φησι, τὰ περὶ τὸν Ἐλεάζαρου καὶ τοὺς παῖδας παῖδας τοὺς Μακκαβαίους διηγούμενον.

8—11 II Makk. 2, 19 f — 13 f vgl. Euseb. H. E. III 10, 6

1 vor dem Cap. 1 als Titel Ἐκ τῆς πρώτης ἱστορίας Gothofred., fehlt in B | τὸν συγγραφέα ὂστίσ Μ τὸν συγ . . . φε . . πστὀσ B | 2/3 συνάδοντα διηγούμενον Μ συναδο . . . . ηγουμε . . . B | 4 ἀνδρῶν μοχθηρία Μ ἀνδ . . . . . θ. . . . . B, ob μοχθηρίᾳ u. Ζ. 5 ἀρετῇ? | ἐπ' ἔσχατον de Boor ἐπεσχάτων B, vgl. S. 44, 11 1 5 ἀρετὴ καὶ τὸ τε M ἀρ . . . . . . . B, ob τό τε ? | 9 ὰ] ἢ ed. | 14 τὰ Bidez τὸ B

la Suidas s. V. Θλέγων 1513, 18: Τούτου τοῦ Φλέγοντος, ὥς φησι Θιλοστόργιος, † ὂσον τὰ κατὰ τοὺς Ἰουδαίους συμπεσόντα διὰ πλείονος ἐπεξελθεῖν τοῦ πλάτους, Φλέγοντος καὶ Δίωνος βραχέως ἐπιμνησθέντων καὶ παρενθήκην αὐτὰ τοῦ οἰκείου λόγου ποιησαμένων· ἐπεὶ τῶν γε εἰς εὐσέβειαν καὶ τὴν ἄλλην ἀρετὴν ἑλκόντων οὐδ' ὁτιοῦν οὐδ' οὗτος δείκνυται πεφροντικώς, ὅνπερ οὐδ' ἐκεῖνοι τρόπον. τούβαβτίον μὲν οὖν ὁ Ἰώσηπος καὶ δεδοικότι ἔοκε καὶ εὐλαβουμένῳ ὡς μὴ προσκρούσειεν Ἒλλησι.

 23/24 ὢς] φησι Θιλοστόργιος Ἰώσηπον (oder Ἰοῦστον) τὰ κατὰ usw. venuutet Val.: »certe scriptoris historici [qui Phlegonti et Dioni opponatur' Küster] nomen prorsus hie desideratur. Aut igitur lusti (Tiberiensis) nomen hie substituendum est, aut losepi. Quae sequuntur Philostorgii verba id potius suadere nobis vi- dentur ut losepi nomen substituamus. Sequitur enim: ὐναντίον μὲν μὲν ὁ Ἰώσηπος etc. Ex quibus verbis coUigitur paulo antea sermonem fuisse de losepo . . . Porro hoc fragmentum Philostorgii depromptum est ex prooemio ejus Historiarum, Quo in loco scriptores omnes historiae sacrae commeraorabatc. Val. Phot.

2. Ὂτι τά τε ἄλλα καὶ ὂσα πρὸς ἱστορίας ἥκει λόγον ὁ Θιλοστόργιος τὸν Παμφίλου Εύσέβιον ἐπαινῶν, περὶ τὴν εὐσέβειαν διαμαρτάνειν φησί. καὶ τὸ ἁμάρτημα ὁ δυσσεβὴς διηγούμενος, διότι ἄγνωστον τὸ θεῖον καὶ ἀκτάληπτον ἡγοῖτο, ἀλλὰ καὶ ἄλλα τοιαῦυτά φησιν αὐτὸν πλημμελεῖν. καταπαῦσαι δὲ αὐτὸν τὰς οἰκείας τῆς ἱστορίας μνήμας μνήμας τῆς τῶν παίδων διαδοχῆς τοῦ μεγάλου Κωνσταντινου συνεπιμαρτυρεται.

3. Ὂτι οὖτος ὁ δυσσεβής φησι τὰς ψήφους τῆς ἀρχιερωσύνης ἐπ Ἄρειον φερομένας αὐτὸν μᾶλλον ἀλέξανδρον προτιμήσαντα ἑαυτοῦ, περιελθεῖν αὐτῷ ταύτας καταπράξασθαι.

4. Ὂτι Ἀλέξανδρόν τινα πρεσβύτερον Βαύκαλιν ἐπονομαζόμενον, τὸ τὸ σαρκὸς ὑπερτραφους ὄγκον ὑπὸ τῶν μεταφρένων αυτου σεσωρευμένον ἄγγους ὀστρακίνου ἐκμιμεῖσθαι σχῆμα, ἂπερ οὐν βαυκάλας ἐπιχωρίως Ἀλεξανδρεῖς Ἀλεξανδρεῖς ὀνομάζειν, τοῦτόν φησιν τὴν δευτέραν τάξιν μετ’ Ἄρειον ἔχοντα ἄρξαι τῆς αἰτίας ἐξ ἡς ἡ διαφορὰ Ἀλεξάνδρῳ τῷ ἐπισκόπῳ καὶ Ἀρείῳ συνερράγη, καὶ τὴν τοῦ ὁμοου- σίου ἀνακήρυξιν ἐκεῖθεν ἐπιτεχνασθῆναι.

5. Ὂτι, φησί, Κωνστάντοις, ὁ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου πατήρ, κατ' ἀνδραγαθίαν τῶν ἄνω Γαλατιῶν, ἐν αἶς καὶ αἱ καλούμεναι Ἄλπεις, βασιλεὺς ἀπεδείχθη. δυσέμβολα δὲ τὰ χωρία ταῦτα καὶ δυσπρόσοδα· τὰς δὲ Γαλατίας οἱ νῦν Φαλλίας ἐπονομάζουσιν. ἡ δὲ τελευτὴ Κωνστάντίου κατὰ Βρετανία γἐγονεν, τὴν Ἀλουΐωνος καλουμένην. ἐν ᾔ καὶ νοσοῦντα καταλαβὼν αὐτὸν Κωνσταντῖνος ὁ παῖς, φυγὼν παραδόξως τὴν ἐπιβουλὴν Διοκλητιανοῦ, τελευτῶντα ἐκήδευσε, καὶ τῆς βασιλείας κατέστη διάδοχος.

5—7 Euseb. V. C.IV Ende — — 25 vgl. Euseb. V. C. I 20 [s S. 4, 15 Heikel]. Zonar. XII 32—33 S. 643 B u. 645 AB. Cedrenus I 471, 5 ff. Zosim. II 8 f. Suidas s. Κωνσταντῖνος * 11—17 Niceph. H. E. VIll 5 PG 146, 25 D 2 ἐπαινέσας ed. | 10 κατεπράξατο B καταπράξασθαι (oder αὐτὸς μᾶλλον Ἀλέξανδρον Ἀλέξανδρον Val. | 12 τὸ] τὸν ed. | σαρκὸς — ὄγκον Fibrom oder Lipom | ὑπ' B u. Nie. ὑπὲρ Val.; ὑπὸ steht äufig st. ὑπὲρ in B (s. unt. S. 46, 16 u. 48, 7), aber τῶν μεταφρένων ist vielleicht in τῷ μεταφρένῳ zu corrigeiren: vgl. unt. S. 52, 17 | 12/13 σεσωρευμένον Nie. ἐσωρευμένον B | 13 ἐκμιμῆσθαι ed. | 18 über Konstantins Geburt s. unt. S. 27, Amu. zu 25 f | 22 ἀλλουιῶνοσ, ιῶνοσ in ίωνοσ corr., B

6. Ὂτι τὴν τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου μεταβολὴν ἐκ τῆς Ἑλληνίδος Phot. θρησκείας εἰς τὸν Χριστιανισμὸν καὶ οὑτος τοῖς ἄλλοις <συμ> αἰτίαν γενέσθαι ἀναγράφει τὴν κατὰ Μαξεντίου νίκην· καθ’ ἢν καὶ τὸ τοῦ σταυρου σημενῖον κατὰ ἀνατολὰς ἐπὶ μήκιστον ὤφθη διῆκον, αἴγλης αὐτὸν καταπληττούσης διατυπουμένης, καὶ ἀστέρων αὐτὸν κύκλῳ περιθεόντων ἴριδος τρόπῳ καὶ πρὸς γραμμάτων καρακτῆσα ῥυθμιζομένων· τὰ δὲ ἄρα Ῥωμαίων ἔλεγε φωνῇ· »ἐν τοὐτῳ νίκα.«.

3—7 vgl. Chronic. Paschal. a. 311. Euseb. V. G. I 28f. Socrat. I 2, 4. I3 — 4 κατὰ ἀνατολὰς vgl. Rufin. [Euseb.H. E.] IX 9, 1 * 3—7 Niceph. H. E. VTII 3 PG 146, 16 B 1 ob τῆς — μεταβολῆς | 2 οὐτος > Val. | φθεγγόμενοσ B, ich corrigiere; s. S. 3, 10 | hatie Philostorgius die heidn. Version ähnt? s. S. 14, Anm. zu 28 14 ἐπιμήκιστον B | 5 καταπληττούσης] καταπληκτικῶς Val.; vgl. Χ 9 u. III 26

6a. [zu Z. 1 — 7] Artemii Passio 45 [Artemius' Rede an Julian]: Ἀπέκλινε δὲ ὁ Κωνσταντῖνος) πρὸς τὸν Χριστόν, οὐρανόθεν ἐκείνου καλέσαντος, ὂτε τὴν πρὸς Μαξέντιον δριμεῖάν τε καὶ βαρυτάτην διηγωνίσατο μάχην, δείξας αὐτῷ τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον μεσούσης ἡμέρας, ὑπὲρ τὸν ἢλοιν ταῖς αὐγαῖς ἐξαστράπτον, καὶ γράμμασιν ἀστεροτύπως Ῥωμαϊκοῖς διασημήνας αὐτῷ τὴν τοῦ πολέμου νίκην· ἡμεῖς ἡμεῖς τε γὰρ αὐτοὶ τὸ σημεῖον ἐθεασάμεθα τῷ πολέμῳ παρόντες, καὶ τὰ γράμματα ὑπανέγνωμεν· ἀλλὰ καὶ τὸ στρατόπεδον ἄπαν τεθέατο, καὶ πολλοὶ τούτου μάρτυρες ἐν τῷ σῷ στρατοπέδῳ τυγχάνουσιν, εἴ γε ἄρα ἐρωτῆσαι θελήσειας. Dies aus Euseb. V. C. 1 28 vom Hagiographen öpft??]

15—23] S fehlt | 15 τὸν > Τ | 16 τὴν πρὸς Μαξένντιον] πρὸσ τὴν ΜVSymeon | 17 vor ἡμέρας + τῆς V | 18 ἐξατράπτοντα ἀστράπτον Τ 18/19 ἀστροτύπωσ R αστροτύποισ P ἐξ ἀστέρων TSymeon | 19 Ρωμαϊκοῖς > TSymeon | διασημάνασ P διασημαίνων T διασημαῖνον Symeon | αὐτοῦ R > T | 21 τεθέατε Τ | 22 ἐν τῶ στρατοπέδω τῶ σῶ TSymoen

[zu 6a Ζ. 17 ff] Vgl. Bios di Costantino ed. Guidi 322, 8: Διατρίβοντι γὰρ αὐτῷ ἴν τινι πεδίῳ σὺν τῷ στρατῷ καὶ λιπαρῶς ἱκετεύοντι καὶ ἀγωνιῶντι θεοσημία τις ἐπιφαίνεται κατὰ τὰς μεσημβρινὰς τῆς ἡμέρας ὢρας = Euseb. V. C. S. 21, 8ff · ἀκτινοβοία γάρ τις ὑπὲρ τὸν ἢλιον ἐξαστράπτουσα κατὰ τὸν ἀέρα εἰς σταυροῦ τύπον μετασχηματισθεῖσα, γράμμασι Ῥωμαϊκοῖς δι’ ἀστέρων ἀστέρων τυπωθεῖσιν toutlu νίκα« τῷ βασιλεῖ Κωνσταντίνῳ διηγόρευε. Vgl. Μνημεῖα ἁγιολογικά ed. Θεόφιλος Ἰωάννης S. 178.

Zonar. XllI 1, 10: Ἀγωνιῶντι γοῦν διὰ ταῦτα τύπος αύτῷ σταυρικὸς μεσούσης ἡμέρας δι’ ἀστέρων ἐφάνη κατ’ οὐρανὸν καὶ γραξὴ περὶ τὸν σταυρὸν Ρωμαϊκοῖς στοιχείοισ, δι’ ἀστέρων καὶ αὐτοῖς τυπουμένοις καὶ φράζουσιν· »ἐν τούτῳ νίκα«.

S. auch Cedren. 1 474, 14. Synops. 42, 7. Theophylact. Bulg. Passio XV Martyr. 3 PG 126, 157 B 6. Symeon Vita Nicol. PG 116, 336 B. Byz. Zeitschr. I 308 u. Χ 493

Phot.

7. Ὄτι καὶ πρὸ τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου οὐτος τὸν Αλεξανδρείας φησὶν Ἀλέξανδρον καταλαβόντα τὴν Νικομήδειαν καὶ Ὁσίῳ τε τῷ Κουδρούβης ἐντυχόντα καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ ἐπισκόποις, συνοδικαῖς

3 συνοδικαῖς Val. συνοδικοῖς B

7a Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 15ν [Franchi ’ Cav. 93]: Τοῦ τοίνυν Ἀρείου καὶ τῶν ἀμφ’ αὐτὸν κύκλῳ διά τε Παλαιστίνης ἐόντων καὶ Φοινίκης καὶ τῇς ἄλλης Συρίας καὶ Κιλικίας καὶ τῶν ἐφεφῆς Μνῶν ὁπόσα προποδὼν ἡν σφίσιν ἐπὶ τὴν Βιθυνίαν καὶ τὸν βασιλέα πορευομένοις τοῦτον γὰρ ἔσπευδον ἀφικόμενοι διδάξαι τε] περὶ τῶν γενομένων, τὰς παρὰ τῶν ἐπισκόπων ψήφους τε καὶ μαρ- τυρίας ἐπενεγκάμενοο), τούτους οὐν αὐτῶν πάντας ἐπιπαρίέναι κύκλῳ κροαιρουμένων καὶ διατριβῆς οὐκ ὀλίγης ἐκ τούτου περὶ τὴν πορείαν αὐτοῖς γινομένης, ὁ Ἀλέξανδρος ἄρας ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας ἔπλει τὴν ταχίστην ἐπὶ τὴν Προποντίδα καὶ τὴν Νικομήδους· ἔνθα παραγενόμενος καὶ τοῖς περὶ τὸν Ὂσιον Κουδρούβης εἰς λόγους καταστάς, πέθει τῆς αὐτοῦ συνεπίστασθαι γνώμης καὶ κυρῶσαι τὸ ὁμοούσιον, λόγοις δικαιοτάτοις αὐτοὺς ὑπαγόμενος.

Ἀνεδίδασκεν δὲ καὶ τὴν Ἀρείου βλασφημίαν τε κοὶ κακόνοιαν, τοιαῦτα λέγων πρὸς ἅπαντας· »δεινόν, ὡ φίλοι, δεινὸν καὶ μεγάλης φυλακῆς ἄξιον τὴν γνώμην ἁπλῶς ἅπασαν ἀνεῖσθαι τοῖς πέλας, κἂν ἄλλως τινὲς τῶν ἐπιτηδειοτάτων εἶναι δοκῶσιν. αἱ γὰρ τοι παρὰ τὴν ἀξίαν τιμαὶ τοὺς πολλοὺς οὐκ εἰς εἴνοιαν ἄρα τῶν τιμώντων ἐπάγονται μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ κατ' αὐτῶν ἐγεορουσι θράσος. καὶ ταῦτα μὲν ἔτι, καίπερ ὄντα τοιαῦτα καὶ οἱα μὴ φέρειν, φέρειν ὅμως ἐγίγνμσκον. τὸ γὰρ ἄκρως ὄντα πονηρὸν Ἄρειον ἔτι δοκεῖν ὑπολείπειν ἑαυτῷ τινα χώραν τῆς ἐπὶ τὸ πρόσω κακίας, οἰστὸν ἡγεῖσθαι παρεσκεύαζεν, ὡς ἂν μήπω γε αὐτῷ πρὸς ἅπαν τὸ οἰκεῖον ἄκρον τῆς πονηρίας ἀφικομένης. ἀλλ’ οὔτι καταπροίξεται, ἴστω τοῦτό γε σαφῶς, οὐδὲ χαιρήσει ταῦτα κατ’ ἐμοῦ θρασυνόμενος Ἄρειος. εἰσεται γὰρ ὂτι καὶ γέροντες ἔχουσι νεῦρον εἰς ἔκπραξιν δίκης. τοιγαροῦν ἐκκεκηρύχθω πᾶσιν ἡμῖν καὶ κοινὸν ἀνάθεμα κείσθω καὶ ἀποτροπαιον αὐτός τε Ἂρειος καὶ πάντες καὶ] ὂσους ὁ κοινὸς δαίμων συναπέστησεν τῆσδε τῆς ἱερᾶς ἐκκλησίας ἐξελασάμενος.«

Τῶν οὖν ἐπισκόπων τότε πρὸς πολλὰς διαμεριζομένων δόξας, 10—11 vgl. Sozomen, I 15, 8 f. Theodoret H. E. I 4—6. Socrat. I 6 (luan bemerke § 41: τοῦτο πρόφασις γέγονεν ἀπολογίας ταῖς νῦν ἐπιπολαζούσαις αἱρέσεσιν . . . Εὐνομιανῶν dazu Batiffol Byz. Zeitschr. YII 270) 9 τε] Bidez | 10 παρὰ Bidez] περὶ A | 11 ἐπιπαριέναι Bidez επιπεριέναι A ἐπιπεριιέναι Franchi | 16 ob τὴν — γνώμην, oder συνεφίστασθαι? | 32 καὶ] Bidez ψήφοις ἀνομολογῆσαι παρασκευάσαι ὁμοούσιον τῷ πατρὶ τὸν υἱόν Phot. καὶ τὸν Ἄρειον ἀποκηρύξασθαι.

8. Μετ᾿ οὐ πολὺν δὲ χρόνον καὶ τὴν ἐν Νικαίᾳ συστῆναι σύνοδον ἐν ᾗ μετὰ τῶν ἄλλων ἀρχιερέων θεοῦ καὶ Βασιλέα τὸν Ἀμασείας ἐπί- σκοπον παρεῖναι καὶ Μελέτιον τὸ Σεβαστουπόλεως.

9. Ὅτι καὶ αὐτὸς συνομολογεῖ πάντας ὁμοφρονῆσαν τῷ ἐν Νικαίᾳ

6 πάντας, nämlich τοὺς ἐπισκόπους; s. unten S. 10, 2f

ἔδοξεν τῷ Κωνσταντίνῳ βασιλεῖ σύνοdον ἐν Νικαίᾳ πάντων τῶν ἐπι- Vit.C. σκόπων ποιῆσαι καὶ τὸν πρὸς ἀλλήλους διαπληκτισμὸν καταπαῦσαι.

8a. Nicetas Thesaur. V 7 PG 139, 1368 BC: Φιλοστόργιος δέ φησιν ἐν τῷ πρώτῳ λόγῳ τῆς ἑαυτοῦ ἱστορίας ὅτι Ἀρεόφρονες ἦσαν ἐκ μὲν τῆς ἄνω Λιβύης Σεντιανὸς Βορείου, Δάχιος Βερονίκης, Σεκοῦνδος Τευχείρων, Ζώπυρος Βάρκης, Σεκοῦνδος ἕτερος Πτολεμαΐδος, Θεωνας Μαρμαρικῆς· ἐκ δὲ Θηβῶν τῶν Αἰγυπτίων Μελίτιος· ἐκ δὲ Παλαιστίνης Πατρόφιλος Σκυθοπόλεως, Εὐσέβιος Καισαρείας ὁ Παμφίλου ἐπιγαλούμενος· ἐκ δὲ Φοινίκης Παυλῖνος Τύρου, Ἀμφίων Σναζάρβου, ἐκ δὲ Κιλικίας Νάρκισσος Εἰρηνουπόλεως, Ἀθανάσιος Ἀναζάρβου, Ταρκονδίματος Αἐγῶν· ἐκ δὲ Καππαδοκίας Λεόντιος, Λογγιανὸς καὶ Εὐλάλιος· ἐκ δὲ Πόντου Βασιλεὺς Ἀμασείας, Μελίτιος Σεβαστουπόλεως· ἐκ δὲ Βιθυνίας Θἐογνις Νικαίας, Μάρις Χαλκηδόνος, Εὐσέβιος τῆς Νικομήόους ὁ μέγας ἐπίκλην Λουκιανοῦ τοῦ μάρτυρος ὁμιλητὴς καὶ περίοπτος ἐν τοῖς μάλιστα τὴν ἀρετήν, ἀρετήν, ἀφ᾿ οὗ καὶ ὁ μέγας ἔλαβε τὴν ἐπωνυμίανι

11 ἀρειανόφρονεσ LP | 12 βερνίκησ in βέρασ νίκησ corr. V | 13 θέων ΡV | 16 καλούμενοσ LP | σιδῶνοσ, ῶ durch Corr., V σιγηδῶνοσ P σιγηδόνοσ L

9a. [zu Z. 6 ff] Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 17 r [unmittelbar nach καταπαῦσαι oben 7a Ende]: Ἐπεὶ δὲ ἡ κυρία τε ἧικεν ἡμέρα καὶ αὐτοὶ συνῆλθον τὴν ἑαυτῶν ἕκαστος ἀποφαινόμενοι γνώμην, βασιλεὺς μὲν ἐν μέσοις ἦν, περιμένων δὲ ὅμως ὅ τι τὸ κοινὸν ἐπικρίνειεν. οἱ δὲ περὶ τὸν Ὅσιον ὃ καὶ Ἀλέξανδρον παρεσκεύασαν ἕτοιμον εἶναι τὸ βιβλίον ὃ πάντας ἐχρῆν ὑπογράφειν.

Ἔστιν δὲ αὐτοῦ ἡ σύνταξις ἐπ᾿ αὐτῶν λέξεων ἥδε·

>Ἐν Νικαίᾳ μητροπόλει Βιθυνίας ἔδοξε τῷ καλλινίκῳ Κωνσταν- >πίνῳ τῷ Αὐγούστῳ σύνοδον ποιήσασθαι τῶν ἁγίων ἐπισκόπων τῆς >ἁγίας καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας.

33 ff vgl. unter anderem Gelas. Cyz. 11 26 S. 40, 15 30 ἀλἐξανδρον, ν in σ corr., A Phot.

τῆς πίστεως ὅρῳ, πλὴν Σεκούδου τοῦ Πτολεμαίδος, ᾡ καὶ Θεωνᾶς ὁ τῆς Μαρμαρικῆς ἠκολούθησεν. τὸ δὲ ἄλλο στιφος τῶν Ἀρειανῶν ἐφόρων, Εὐσέβιός τε, φημί, ὁ Νικομηδείας ὃν οὑτος ἀποθειάζει μέλαν καὶ Θέογνις ὁ Νικαίας, καὶ Μάρις ὁ Καλχηδόνος, καὶ ἡ ἄλλη φάλαξ πρὸς τὴν σύνοδον μετετάξατο· ἐν δόλῳ μέν, καὶ οὑτός φησι, καὶ τὸ ὁμοιούσιόν ἐν τῇ τοῦ ὁμοουσίου φωνῇ ὑποκλέψαντες· πλήν γε συμ-

3 ff vgl. Sozomen. II 16, 4. Socrat. T 14, 3 [= Gelas. Cyz. III 13] 1 Θέων ed. | 2 στίφοσ M . . . . . σ B | 3 ἀποθειάζει ed. | 4 θέογνισ Μ . . . γνισ Β | 5 ἐν > ed. 6 ὁμοιούσιον Gotliofred. ὁμοούσιον Β Vit.C.

Πιστεύομεν εἰς ἔνα θεόν, πατέρα παντοκράτορα, ποιητὴν ουρανου καὶ γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καὶ καὶ τὰ ἑξῆς. ποὺς δὲ λέ- γοντας· ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὐκ ἠν, καὶ ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐγἐνετο, ἢ ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως ἢ οὐσίας φάσκοντας εἶναι, ἢ κτιστὸν ἢ τρεπτὸν ἢ ἀλλοιωτὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, ἀνα- θεματίζει ἡ καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ ἐκκλησία.<

Τοῦτο τοίνυν τὸ βιβλίον ἐκείνων εἰς τὸ κοινὸν ἐνηνοχότων καὶ πάντας ἀξιούντων ἐπιψηφίζειν τῇ γνώμῃ, καὶ κυροῦν ἕκαστον δι’ ὑπογραφῆς οἰκείας ἐβεβαιώσαντο. οἱ δὲ περὶ τὸν Ἄρειον παρῆσαν μὲν αὐτόθι καὶ αὐτοὶ ξύμπαντες. οὐ μὴν δὲ τὴν εὐσεβῆ προσεδέξαντο πίστιν. ὅθεν ὁ βασιλεὺς ἐξέφερε γνώμην εὐσεβεστάτην τοιάνδε· ὡς ἅπαντας ὁπόσοι μὴ συναινέσειαν τῇ κοινῇ τῶν ἐπισκόπων ψήφῳ, εἴτε πρεσβύτεροί τινες εἶεν, εἴτε διάκονοι, εἴτε καὶ εἴ τινες ἄλλοι τοῦ κλήρου, τούτους φυγῇ ζημιοῦσθαι. Φιλούμενος δὲ ἦν ὁ ταῦτα πρὸς ἔργον ἀγαγεῖν πιστευθείς, τιμὴν ἐκ βασιλέως ἔχων ἣν καλεῖν εἰώθασι Ῥωμαῖοι μάγιστρον. οὗτος οὖν τῷ Ἀρείῳ καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ τὸ βιβλίον προσενεγκών, ἐκέλευσεν αἱρεῖσθαι ὁπότερα βούλονται, εἴτε ὑπογράψαντες ἄδειαν ἔχειν, εἴτε καὶ ἀνηνάμενοι φυγεῖν. οἱ δὲ φεύγειν ᾑροῦντο καὶ πρὸς τὸν τῆς ἀπωλείας βυθόν, ὥσπερ ἠν αὐτοῖς ἄξιον, καταδύεσθαι.

17 ob καὶ]? | 19/20 οὐ μι)ν δὲ τὴν εὐσεβῆ προσεδέξαντο πίστιν ämlich ὁ Ἄρειος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρεσβύτεροι, s. Nicetas unten 9c S. 11, 16 | 23 ἦν A 9b. [zu Z. 3] Photii Bibliothcca Cod. 40, oben S. 2, 24 ff: Ἐξαίρει δὲ ὁ Φιλοστόργιος) . . . ἐν τεραστίοις δὲ καὶ βίῳ Εὐσέβιον τὸν Νικομηδείας, ὃν καὶ μέγαν ἀποκαλεῖ. 9 c [zu Z. —S. 11. 3] Nicetas Thesaur. V 8 PG 139, 1369 AB: Φιλοστόργις δὲ πρὸς μὲν τῷ τέλει τοῦ πρώτου λόγου φησὶν ὅτι τῶν

φρονεῖν τοῖς συνοδικοῖς ψηφίσμασιν ἀναδεξάμενοι, Κωνσταντίνας τῆς Phot. τοῦ Κωνσταντίνου βασιλέως ἀδελφῆς εἰσηγησαμένης αὐτοῖς τὴν εἰς τοῦτο παραίνεσιν.

10. Λέγει δὲ καὶ Σεκοῦνδον ὑπεροριζόμενον εἰπεῖν πρὸς Εὐσέβιον· »Εὐσέβιε, ὑπέγραψας ἵνα μὴ ἐξορισθῇς. πιστεύω τῷ θεῷ, δι᾿ ἐμοῦ σε δεῖ ἀχθήσεσθαι ἀπαγόμενον«. καὶ γεγονέναι τῷ Εὐσεβίῳ τὸν ἐξοστρακισμὸν μετὰ μῆνας ἀπὸ τῆς συνόδου τρεῖς, καθὰ καὶ Σεκοῦνδος προεῖπεν, πρὸς τὴν ἰδίαν κατὰ τὸ προφανὲς ἀσέβειαν ἀναστρέψαντι,

1 κωνσταντίνασ B in Κωνσταντίας wohl zu corrigieren | 5 ἐμοῦ] ἐνιαυτοῦ Gothofred., wohl öglich; δίμηνον [st. δι’ ἐμοῦ] vermutet Loofs; ob ἀντ’ ἐμοῦ? vgl. unt. II 1 u. Ib | 8 ἀναστρέψαντι Migne ἀνατρέψαντι B

ὑπογραψάντων εἰς τὴν ἐν Νικαίᾳ πίστιν οἱ μὲν ἄντικρυς τοῦ ὁμοουσίου Nicet. τὴν φωνὴν ταῖς ἐαυτῶν ὑπογραφαῖς ἐνετίθεσαν, οἱ δὲ γε περὶ Εὐσέβιον σοφιζόμενοι τὴν βλασφημίαν ἀντὶ τοῦ ὁμοουσίου τὸ ὁμοιουσιον ἐνέγραψαν, πλὴν Σεκούνδου καὶ Θεωνᾶ οἳ καὶ εἰς Ἰλλυριοὺς ἐφυγαδεύθησαν ἅμα Ἀρείῳ καὶ τοῖς σὺν αὐτῷ πρεσβυτέροις.

14 τὸ] τὴν L | 15 θεωνᾶ, ᾶ ausgewischt, P | 16 σὺν > L
EK ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὄτι ὁ φιλοψευδὴς οὐτος Κακοστόργιος, μετὰ τὴν οικουμενικὴν σύνοδον καὶ τὴν ἐκ προδήλου τῶν περὶ τὸν Εὐσέβιον πρὸς τὴν ἀσέβειαν παλινῳδίαν, τὸν βασιλέα φησὶ Κωνσταντῖνον τούτους μὲν δίκην εἰστπράξασθαι ἀνθ' ὡς ἄλλα φρονοῦντες τῷ ὁμοουσίῳ ὑπεσημήναντο· τοὺς δὲ περὶ Σεκοῦνδον ἀνακαλέσασθαι· καὶ γράμματα πανταχοῦ διαπέμψαι τὸ μὲν ὁμοοὐσιον διασύροντα, κρατύνοντα δὲ

I Titel rot geschrieben B | 4 εὐσέβειαν ed.; was Photius hier τὴν . . . πρὸς τὴν ἀσέβειαν παλινῳδίαν nennt, heißt Reue bei Philostorgius unt. Ib; auch unt. II 15

1 a. [zu S. —13] Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 22 r [Franchi de' Cav. 94]: Εὐσέβιος δὲ ὁ τῆς Νικομηδείας ἐπίσκοπος, τῇ τῶν ἑτεροουσιαστῶν αἰρέσει πάνυ πάνυ κατισχυμένος, εἰς Χαλκηδόνα παραγενόμενος μετὰ καὶ Θεόγνιδος κοινῇ συνῆλθον περὶ τῶν πρακτέων βουλεύσασθαι· οἳ καὶ συγγίνονται τῷ Μάριδι. καὶ οἱ τρεῖς ἤδη σὺν ἀλλήλοις ἒν τινι τῆς ἐκκλησίας παστάδι συγκαθεζόμενοι λόγους

11 — S. 13, 15 ährend dieser äche wurde wahrscheinlich die Reue durch ein Wunder erweckt und die offene ückkehr zum Arianismus [Photius ΙΙ 1 u. 15] entschieden; s. 8. 13 Ζ. 17 ἐφ’ οἷς — μετεβουλεύοντο | 13 κατισχημένοσ A, ich corrigiere

1b. Nicetas Thesaur. V 8 ebd. [unmittelbar nach πρεσβυτέροις ob. S. 11, 16]: Ἐν δὲ τῇ ἀρχῇ τοῦ δευτέρου λόγου φησὶν ὁ Θιλοστόργιος) ὅτι Εὐσέβιος καὶ Θέογνις καὶ Μάρις μετάμελοι γεγονότες ἐφ’ οἶς ὅλως ὑπέγραψαν, προσῆλθον τῷ βασιλεῖ λέγοντες· »ἠσεβήσαμεν, βασιλεῦ, ὑπογράψαντες τῇ ἀσεβείᾳ δέει τῷ σῷ«. ὁ δὲ ὁργισθεὶς τούτους μὲν ἐξώρισεν εἰς Γαλλίας ἤτοι Γαλατίας τὰς ἑσπεριους, τοὺς δὲ περὶ Ἄρειον ἀποκαταστῆναι ταῖς οἰκείαις πατρίσι προσέταξε.

22—27 vgl. Sozomen. III 19, 2, und ebd. IV 12, 2 eine Äußerung des über die Palinodie des Arius, die Philostorgius vielleicht verschwiegen hat 24 ὄλως > LP

τὸ ἑρεροούσιον. οἶς γράμμασι καὶ τὸν Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρον Phot. ὑπογράφαι, καὶ διὰ τοῦτο συνελθεῖν αὐτῷ καὶ τοὺς περὶ Ἄρειον· τοῦ δὲ ἐκ βασιλέως ἠρεμήσαντος φόβου, τὸν μὲν Ἀλέξανδρον ἐπὶ τὴν οἰκείαν ἀναδραμεῖν γνώμην, τὸν δὲ Ἄρειον πάλιν αὐτοῦ τε καὶ τῆς ἐκκλησίας σὺν τοῖς ὁμόφροσιν ἀποστηναι.

2. Ὂτι τὸν Ἄρειον ἀποπηδήσαντα τῆς ἐκκλησίας φησὶ ᾄσματά τε ναυτικὰ καὶ επιμὐλια καὶ ὁδοιπορικὰ γράψαι, καὶ τοιαῦθ' ἒτερα συντιθέντα, είς μελῳδίας ἐντεῖναι ἃς ἐνόμιζεν ἑκάστοις ἁρμόζειν, διὰ τῆς ἐν ταῖς μελῳδίαις ἡδονῆς ἐκκλέπτων πρὸς τὴν οίκείαν ἀσέβειαν τοὺς ἀμαθεστέρους τῶν ἀνθρώπων.

1 Ἀλέξανδρον Ἀλεξανδρείας ~ ed. | 2 αύτῷ] αὐτὸν ed.

ἐποιοῦντο περὶ τῶν προκειμένων, καὶ τὰ περὶ τῆς αὐτῶν κεατε- Vit. C. φληνάφουν αἱρέσεως. τῆς οὖν γνώυης αὐτῶν μεριζομένης, ἐφαπιναίως σεισμός τε γίνεται μέγας περὶ αὐτοὺς καὶ μόνον· καὶ ζόφος ἐπέσχε βαθὺς περὶ τρίτην που τῆς ἡμέρας ὥραν· καὶ ἔκπληξις ἀμήχανος ἠω.

Αλλ' οὐδὲ οὕτως συναίσθησιν οἱ τρισαλιτήριοι λαβεῖν ἠθέλησαν, οὐδὲ διαν- έστησαν, ὡς ἄρα τὸ θεῖον, ἐφ’ πἶς κακῶς καὶ ἀθέως μετεβουλεύντο χαλεπαῖνον καὶ ἀπαρεσκόμενον, τὴν ἄψυχον ἐμάστιζε γῆν, τῇ περὶ ταύτην πληγῇ τὴν ἐκείνων, εἰ καὶ μηδὲ οὕτως σωφρονεῖν, σωφρονεῖν, διελέγχων καὶ καταστρέφων τόλμαν τε καὶ ἀπόνοιαν. τὸ γὰρ περὶ μηδένα μὲν τῶν ἄλλων τὸ πάθος γενέσθαι, αὐτοὺς δὲ μόνους οὒς εἶχεν ἡ τῆς δυσφημίας μελέτη περιλαβεῖν, πῶς οὐ φανερὸν τὸν ἔλεγχον οὐ παρέχεται τῆς κατ’ αὐτῶν ἀνακινηθείσης θείας ὀργῆς; βαβαὶ τῆς τοῦ Σατανᾶ πωρώσεως ᾗ συνεσχέθη τὸ τῶν αἱρετικῶν ἅπαν ἄθροισμα.]

2α. [ebd. Folge] Ὁ δὲ Ἄρειος ἐξεληλυθὼς τοῦ εὐσεβεστάτου συλλόγου καὶ πανταχόθεν παρὰ τῶν ὀρθοδόξων ἀποκλειόμενος καὶ οὐκ ἔχων ὂπως ἔτι τοῖς πλήθεσιν ὁμιλοίη καὶ διδάσκοι περὶ τῶν προκειμένων, ἐπὶ τὸ γράφειν ἐχώρει ψαλμούς τέ τινας ὅπως ἠδύνατο συντιθεὶς καὶ ᾄσματα ναυτικά re Kai επιμὺλια καἰ οἲοις οἱ ἐν ταῖς ὁδοιπορίαις οἱ τοὺς ὄνους ἐλαύνοντες εἰώθασιν χρῆσθαι.

['Αλλὰ χάριν μὲν οὖτος τῶν βλασφημιῶν ἐν καιρῷ τῷ προσήκοντι τιμωρίαν τὴν πρέπουσαν ἐπισπάσεται· Κρίστος δὲ usw. = unt. 4a]

14 äre καὶ μόνον in μόνους zu corrigieren? s. Z. 20 f | 16 ff der Philo- storgianische Bericht ist hier stark entstellt | 18 ταύτην Loofs ταύτην A 19 man erwartet διελέγχον καὶ καταστρέφον | 22 ob [οὐ]? | 23 ἢ A | 29 οἱ A οἲ <ρε> Franchi Phot.

3. Ὂτι τὸν Ἄρειον ἐν τῷ θεομαχεῖν κατὰ τοῦ υἱοῦ ὑπερθειάζων, ἀτόποις ἐνέχεσθαί φησι διότι ἄγνωστόν τε τὸν θεὸν καὶ ἀκατάληπτον πανταχοῦ καὶ ἀνεννόητον εἰσηγεῖται· καὶ οὐκ ἀνθρώποις μόνοις, εὂ κακὸν μετριώτερον ἴσως, ἀλλὰ καὶ αὐτῷ τῷ μονογενεῖ υἱῷ τοῦ θεοῦ. καὶ πρὸς ταύτην φησὶ τὴν ἀτοπίαν κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ μὴ Ἄρειον μόνον, ἀλλὰ καὶ τοὺς πλείους αὐτῶν συναπενεχθῆναι. πλὴν γὰρ Σεκούνδου καὶ Θεωνᾶ, καὶ τῶν Λουκιανοῦ τοῦ μάρτυρος μαθητῶν, Λεοντίου τε καὶ Ἀντωνίου καὶ τοῦ Νικομηδείας Εὐσεβίου, τὸ ἄλλο τῆς ἀσεβείας σύνταγμα πρὸς ταύτην ἀπορρυῆναι τὴν δόξαν.

4. Ὄτι φησὶ τὸν Κωνσταντῖνον ἀνελεῖν τὸν ἴδιον παῖδα Πρί- — S. 17, 2 vgl. Zonar. XIII 2, —41, Synopsis 48, 10. Patria Constantinop. II 93 S. 200, 8 Preger. Scholion bei Georg. Monach. 428 Muralt. Chronic. Paschal. a. 325 S. 525, 17 3 ob πανταχῆ? | ἐσηγεῖται ed. | 6 αὐτῷ Val. | 8 εὐσεβείου B 10 f πρίσκον B in Κρίσπον verbessert Gothofred., der Fehler ist äufig [s. unt. die Artemii Passio S. 15, 24, Suidas s. v. Κρίσκης (=Zosim. II 29, 2) u. Euseb. Cod. R H. E. X 9, 6], schwerlich von Photius, sicher nicht von Philostorgius gemacht 4a. Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 23 [Franchi de Cav. 95; s. ob. S. 13, 31]: Κρίσπος δὲ ὁ πρεσβύτατος τῶν κωνσταντίνου υἱῶν ἐκ τῆς γενόμενος γενόμενος αὐτῷ θυγατρός, ὑποβασιλεύων τε τῷ πατρὶ τὴν γὰρ τοῦ Καίσαρος εἶχε τιμὴν) καὶ λαμπρὰ κατὰ τοὺς πολεμίους ἔργα ἀποδεικνύμενος, ὑπ' αὐτῷ τῷ τῆς ὥρας ἄνθει, τῷ 19ff vgl. Zosim. II 29, 2 22 πολεμίουσ A, man erwartet πολέμους

4b. Artemii Passio 43 [Julians Rede]: Ὁ γὰρ Κωνστντῖνος, ὡς καὶ αὐτὸς ἐπίστασαι, εὐεξαπάτηος ἀνδρῶν ἀμαθής τε καὶ ἀνόητος εὑρεθείς, περὶ τὴν θρησκείαν ἐνεωτέρισεν, καὶ τοὺς Ῥωμαίων νόμους ἐξαθετήσας, ἐπὶ τὸν Χριστιανισμὸν ἐξέκλινε, τὰς ἀνοσίους αὐτοῦ

25—28 vgl. Ammian. Marcellin. XXI 10,8 25 κωνστάντιοσ P | 26 äre εὐεξαπατητότατος zu schreiben? | ἀνδρῶν — τε καὶ] ὑπῆρχεν ἀνδρῶν καὶ ἀμαθὴσ καὶ P | 28 ff vgl. ebd. § 34: Καὶ ὁ Παραβάτης· » Ἀλλὰ Κωνσταντῖνος, οἰκτρότατοι, νεωτερίσας διὰ τὰς προσπεσούσας αὐτῷ ἀνοσιουργίας ἀπέστη τῶν θεῶν, ὑφ’ ὑμῶν τῶν Γαλιλαίων ἐξατατηθείς«. Hatte Philostorgius die heidnische Version [vgl. Zosim. 11 29 u. Sozomen. I 5] der Bekerhrung Konstantins erwähnt? Vgl. oben S. 7,12

σκον, διαβολαῖς τῆς μητρυιᾶς συναρπασθέντα· κἀκείνην δὲ πάλιν Phot. 1 μητρυᾶς Β

ἑξῆς ἐνιαυτῷ μετὰ τὴν γενομένην ἐν τῇ Νικαίᾳ σύνοδον ἀθρόως Vit. c. εἰπεῖν ἐτελεύτησεν. οἱ δὲ τῆς αἱρέσεως καὶ δυσσεβείας ἀνάμεστοι παρὰ τοῦ πατρὸς αὐτὸν τὸ τοῦ βίου τέλος εὑρεῖν 〈φασιν〉, ὡς καὶ τοὺς λόγους ὡς λίαν ὄντας ψευδεῖς, δίκαιον ἤν τῷ ὄντι παραλιπεῖν· ἀλλ' ἐπεὶ πάσας τὰς τῶν πάλοι φημιζομένας δόξας ἀναράφειν διὰ πάσης ἐθέμην σπουδῆς, καλὸν καὶ ταύτην τῷ μετὰ χεῖρας λόγῷ συνθεῖναι, οὐχὶ πρὸς πίστωσιν μᾶλλον ὂσον πρὸς ἔλεγχον τῶν τὰ λέγειν λέγειν προαιρουμένων. φασὶν γὰρ τῷ Κρίσπῳ τὴν μητρυιὰν Θαῦσταν τὴν αἰτίαν τοῦ φόνου διὰ μανίας ἐρωτικῆς παρασχεῖν. εἰς ἔρωτα γὰρ αὕτη τοῦ νέου πεσοῦσα καὶ ἤδη νικωμένη τῷ πάθει, πρῶτα μὲν ποικίλοις αὐτὸν ἐξεκώτιλλε λόγοιο εἰς τὴν ὁμιλίαν ὑπαγομένη· ἐπεὶ δ’ ἐκεῖνος ἀποστρόφως τε παντάπασιν εἶχεν μηδὲ πρὸς μόνην καρτερῶν τὴν μνήμην, καὶ δῆλος ἠν οὐδαμῶς πεισθησόμενος, ἐνταῦθα ἤδη πυρπολουμένη τοῖς πόθοις ἡ γυνὴ καὶ οὐκ ἔχουσα ἥτις

3 τῇ > Franchi | 5 αὐτὸν> #x003C;φασιν> Franchi | #x003C;φασιν> Franchi | 9 πίστωσιν, στ aus πτ corr, A | 11 φαύσταν A | διὰ μανίανἐρωτικὴν äre wohl besser; vgl. Zonar.: τούτῳ τῷ Κρίσπῳ) ἡ μητρυιὰ Θαῦστα ἐπιμανεῖσα ἐρωτικῶς | 13 ἐπαγομένη Franchi

δεδιττόμενος, δεδιττόμενος. καὶ ὅτι οἱ θεοὶ αὐτὸν ἀπεβουκόλησαν ὡς Art. P. ἐξάγιστον καὶ τῆς αὐτῶν θρησκείας ἀνάξιον, αἲματος ὁμογνίου γενόμενον ἔμπλεων· τούς τε γὰρ ἀδελφοὺς ἀπέκτεινε μηδὲν πράξαντας ἄτοπον, καὶ τὴν γυναῖκα Θαῦσταν κοὶ τὸν αυτοῦ υἱὸν Πρίσκον τὸν χρηστόν τε καὶ ἀγαθὸν τυγχάνοντα. τυγχάνοντα. ταῦτα τοίνυν τὰ ἀνοσιουργήματα μυσαχθέντες οἱ θεοὶ τοῦτον ἀπεβουκόλησαν καὶ τῆς ἱερᾶς αἰ,τῶν καὶ παναγεστάτης θρησκείας πόρρω που καὶ μακρὰν ἀπεπλάνησαν, καὶ σπέρμα τὸ ἐναγὲς αὐτοῦ καὶ παμμίαρον καὶ γένος ὅλον ἐξ ἀνθρώπων ἠφάνισαν. Ebd. 45 [Artemius' Antwort]: Ὄτι δὲ τὸν μακάριον Κωνσταντῖνον τὸν πάντων βασιλέων ὑπέρτερον καὶ τὸ τούτου γένος ἐξεμυκτήρισας, ἐχθρὸν τοῖς σοῖς ἀποκαλέσας θεοῖς καὶ μανιώδη καὶ φόνου μεστόν, τοῦ τε ὁμογνίου ἀνάπλεων οἲματος, ταῦτά σοι ὑπὲρ ἐκείνου ἀπολογήσομαι ὅτι μᾶλλον ὁ σὸς πατὴρ Κων 23 ἔμπλεονPRSVT | τούς τε γὰρ ἀδελφοὺς ἀπέκτεινε, über diesen Irrtum s.S. 28,Anm.zu2f | γὰρ >Μ | 24 u. S. φαύσταν R | 25 τε > T | Τ | 28 ἀπεπλάνησεν Τ | 29ff im § 45, S fehlt | 31 ἐξεμυκτήρισας — 32 αἵματος] ἐκάκισασ ἐχθρὸν καὶ ἀπόπτυστον τοῖσ σοῖσ ἀποκαλέσασ θεοῖσ· προσέτι δὲ καὶ μανιώδη καὶ φωνικὸν T Symeon | 32 ἀνάπλεον V Phot. φωραθεῖσάν τινι τῶν Κουρσώρων μοιχωμένην, τῇ τοῦ λουτροῦ ἀλέᾳ ἐναποπνιγῆναι προστάξαι. κοὶ τῷ παιδίῳ τοῦ ξίφους διδοῦντα Vit. c. γένηται, πρὸς ἐπιβουλὴν ἐχώρει τοῦ ποθουμένου, τρέψασα τὸ φίλτρον εἰς μῖσος. τῷ γὰρ ἀνεκπράκτῳ τῆς ἐπιθυμίας ὀργιζομένη, θεραπείαν ἐποιεῖτο τοῦ πάθους τὴν τοῦ μὴ] ποθουμένου σφαφήν, φόνῳ προθυμουμένη κορέσαι τὸν πόθον. καὶ πείθει δὲ τὸν ἑαυτῆς ἄνδρα κτεῖναι τὸν ἑαυτοῦ παῖδα, τὴν ἑαυτῆς νόσον ἐκείνου ποιησαμένη, καὶ καντοδαποὺς αὐτοῦ καὶ ψευδεῖς καταφορήσασα λόγους. ὁ δ’ ἐφ οἶς ἤκουσεν τῆς ἐαυτοῦ γυναικὸς φθασθεὶς τὸν λογισμὸν τῇ ὀργῇ καὶ μηδὲν εἰς ἑαυτοῦ ἀναβαλέσθαι τοῦ πράγματος ἐθελήσας, Θησεὺς γίνεται τῷ παιδί, καὶ ὅνπερ ἐκεῖνος τρόπον τῇ διαβολῇ τῆς Θαἰδρας ἀνεῖλε τὸν Ἱπόλυτον τὸν ἐξ Ἱππούτης αὐτῷ τῆς Ἀμαζόνος γενόμενον, τοῦτον καὶ οὑτος τὸν τρόπον ἀπέσφαζεν τὸν Κρίσπον τῇ συκοφαντίᾳ τῆς ἑαυτοῦ γυναικός, ἐπιταραχθεὶς τὸ δικαστικὸν τῆς ψυχῆς καὶ μηδὲ λόγου μηδενὸς αὐτῷ μεταδούς.

Ἀλλ' οὐκ ἐφύπνωσεν ἡ δίκη τῷ πάθει· περιῆλθεν γὰρ πρὸς τὴν μητρυιὰν τιμωρία προσήκουσα. ἡ μὲν γὰρ εἰς ἐπιθυμίαν αὖθίς τινος τῶν τοῦ βασιλέως προδρόμων, οὕς κοὐρσωρας εἰώθασιν οἱ Ῥωμαῖοι καλεῖν, ἀφικομένη καὶ ἁλοῦσα τῇ πράξει, διαφθείρεται πρὸς τοῦ αὐτῆς ἐντειλαμένου ἐντειλαμένου τοῖς αὐτῆς εὐνούχοις ἐκ τἀφανοῦς, ἐπειδὰν εἰς βαλανεῖον ἀφίκηται, περὶ δὴ τὴν θεραπείαν αὐτῆς καὶ ἀναινομένης ἔνδον πλείω διελκύσαι χρόνον, κατὰ ἀλλήλους ἀλλήλους διαναπαύντας, ἔστ' ἂν ἂν ὑπὸ τοῦ πνίγους λιποθυμήσειεν ἡ γυνή· κἄπειτ ἐξαγαγεῖν αὐτὴν ἢδη τὰς ἐσχάτας ἒλκουσαν ἀναπνοάς, κοπτομένους δῆθεν ὡς οὐ κατ' ἐπιβουλὴν μᾶλλον ἢ κατὰ τὴν τοῦ λουτροῦ περι-

5 [μὴ] Bidez | 9 φθαρεὶς Franchi | 17 μητρυὰν A | 18 κύρσωρας Franchi Art.P.

στάντοις καὶ οἱ τούτου ἀδελφοὶ προκατῆρξαν τοῦ ἀδιλήματος, φαρμακον αὐτῷ δηλητήροιν κερασάμενοι καὶ θάνατον ὀλέθροιν προξενήσαντες, μηδὲν πρὸς αὐτοῦ πεπονδότες ἄνδικον. ἐκεῖνος δὲ τὴν γυναῖκα Θαῦσταν καὶ πάνυ δικαίως ἀπέκτεινεν, ὡς μιμησαμένην τὴν πάλαι Θαίδραν καὶ διαβαλοῦσαν τὸν τούτου υἱὸν Πρίσκον ὡς ἐρωτικῶς αὐτῇ διακείμενον καί τι πρὸς βίαν ἐπίχειροῦντα, καθάπερ κἀκείνη τὸν τοῦ Θησέως Ἰππόλυτον· καὶ δὴ κατὰ τοὺς τῆς φύσεως νόμους 28 f vgl. unt. II 16, S. 26 28 τούτου] αὐτοῦ T Symeon | 30 ἐκείνοισ P | 31 μιμησαμένη τὸν πάλαι φέδραν P | 32 φαιδρὰν R | 34 τοῦ θήσεωσ ἱππόλυτ R Κωνσταντῖνον τὴν δίκην μετ' οὐ πολὺν χρόνον ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν Phot. φαρμάκοις κατὰ τὴν Νικομήδειαν διατρίβοντα ἀναιρεθῆναι. Ὂτι Οὐρφίλαν φησὶ κατὰ τούτους τοὺς χρόνους ἐκ τῶν πέραν Ἴστρου ΣΜῶν οὒς οἱ μὲν πάλαι Γέτας, οἱ δὲ νῦν Γότθους καλοῦσι) πολὺν εἰς τὴν Ῥωμαίων διαβιβάσαι λαόν, δι' εὐσέβειαν ἐκ τῶν οἰκείων ἠθῶν ἐλαθέντας. χριστιανίσαι δὲ τὸ ἒθνος τρόπῳ τοιῷδε· βασιλεὐοντος λεύοντος Οὐαλλεριανοῦ καὶ Γαλλιήνου, μοῖρα Σκυθῶν βαρεῖα τῶν πέραν τοῦ διέβησαν διέβησαν εἰς τὴν Ῥωμάίων, καὶ πολλὴν μὲν κατέδραμον τῆς Εὐρώπης· διαβάντες δὲ καὶ εἰς τὴν Ἀσίαν, τήν τε Γαλατίαν καὶ τὴν Καππαδοκίαν ἐπῆλθον, καὶ πολλοὺς ἔλαβον αἰχμαλώτους ἄλλους τε καὶ τῶν κατειλεγμένων τῷ κλήρῳ, καὶ μετὰ πολλῆς λείας ἀπεκομίσθησαν οἴκαδε. ὁ δὲ αἰχμάλωτος καὶ εὐσεβὴς ὅμιλος, συναναστραφέντες τοῖς βαρβάροις, οὐκ ὀλίγους τε αὐτῶν εἰς τὸ εὐσεβὲς μετεποίησαν καὶ τὰ Χριστιανῶν φρονεῖν ἀντὶ τῆς Ἐλληνόδος δόξης παρεσκεύασαν. ταύτης τῆς αἰχμαλωσίας γεγόνεσαν καὶ οἱ Οὐρφίλα πρόγονοι, καππαδόκαι μὲν γένος, πόλεως δὲ πλησίον Παρνασσοῦ, ἐκ κώμης δὲ Σαδαγολθινπὰ καλουμένης. ὁ τοίνυν Οὐρφίλας οὑτος καθηγήσατο τῆς ἐξόδου τῶν εὐσεβῶν, ἐπίσκοπος αὐτῶν πρῶτος καταστάς. κατέστης δὲ ὡδε· παρὰ τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος τοῦ ἔθνους ἐπὶ τῶν Κωνσταντίνου χρόνων εἰς πρεσβείαν σὺν ἄλλοις ἀποσταλείς καὶ γὰρ καὶ τὰ τῇδε βάρβαρα ἔθνη ὑπεκέκλιτο τῷ 3 — S. 18, 14 vgl. Auxentius bei F. Kauffmann, Aus der Schule des Wulfila 1899 S. 73 ff — 6 ff vgl. Sozomen. 11 6. Theodoret H. E. IV 37, 1 1 Κωνσταντῖνον Gothofred. κωνσταντίνω B | 7 Οὐαλεριανοῦ ed. | 19 ἔχοντος] ἄγοντος ed. | 20 Κωνσταντίου? Bessell | 21 ὑποκέκλιτο ed. πέτειαν ἐκλίποι τὸ ζῆν· ἴνα τό τε ἔργον ἐκπραχθείη τῆς τι μωρίας Vit. C. καὶ τὴν ἐπὶ τῇ αἰτίᾳ δὐσκλειαν ἀφανίσειεν ὁ τρόπος. Η μὲν οὑν τοῦτο τῆς περὶ τὸν νέον ἀδικίας ἐξήνεγκε τέλος· οὐκ οἶδα δὲ εἰ ἀληθῆ ταῦτα εἴρηκεν Θιλοστόργιος ὁ φιλοφευδέστατος κατὰ Κωνσταντίνου τοῦ καλλινίκου καὶ εὐσεβοῦς οὖπερ οὐκ ἔστιν ῥᾳδίως εἰπεῖν ὁπόσαι τοῦ σώματός τε καὶ τῆς Ψυχῆς διέλαμπον ἀρεταί· ὁ γὰρ ἀνὴρ οὐ μόνον τὴν ἐκ τῶν πολεμικῶν ἔργων δόξαν εἶχεν, ἀλλὰ καὶ τῶν τῆς ψυχῆς ἐκοσμεῖτο καλῶν. οὖτος ὁ Κ. usw. = iint. 9 a S. 20, 19] 26 ἐκλίποι τὸ Bidez] ἐκλίποιτο A | 32/33 ob τοῖς — καλοῖς? ὡς πατὴρ τὸν υἱὸν ἠμύνατο. ὒστερον μέντοι μαθὼν τὴν ἀλήθειαν Art. P. καὶ αὐτὴν προσαπέκτεινε, δίκην ἐπ' αὐτῇ δικάσας πασῶν δικαιοτάτην. Philostorgias. Phot.βασιλεῖ), ὑπὸ Εὐσεβίου καὶ τῶν σὺν αὐτῷ ἐπισκόπων χειροτονεῖται τῶν έν τῇ Γετικῇ ψριστιανιζόντων· καὶ τὰ τε ἄλλα αὐτῶν ἐπεμε- λεῖτο καὶ γραμμάτων αὐτοῖς οἰκείων εὑρετὴς καταστάς, μετέφρασεν εἰς τὴν αὐτῶν φωνὴν τὰς γραφὰς ἁπάσας, πλήν γε δὴ τῶν Βασιλειῶν ἂτε τῶν μὲν πολέμων ἱστορίαν ἐχουσῶν, τοῦ δὲ ἔθνους ὄντος φιλοπολέμου καὶ δεομένου μᾶλλον χαλινοῦ τῆς ἐπὶ τὰς μάχας ὁρμῆς, ἀλλ’ οὐχὶ τοῦ πρὸς ταῦτα παροξύνοντος. ὅπερ ἰσχὺν ἔχει ταῦτα ποιεῖν, σεβάσμιά τε μάλιστα νομιζόμενα καὶ πρὸς τὴν τοῦ θείου θεραπείαν τοὺς πειθομένους καταρυθμίζοντα. ἱδρύσατο δ’ ὁ βασιλεὺς τὸν αὐτόμολον τοῦτον λαὸν περὶ τὰ τῆς Μυσίας χωρία, ὡς ἑκάστῳ φίλον ἦν. καὶ τὸν Οὐρφίλαν διὰ πλείστης ἠγε τιμῆς ὡς καὶ πολλάκις »ὁ ἐφ' ἡμῶν Μωσῆς« λέγειν περὶ αὐτοῦ. λίαν δὲ οὐτος τὸν ἄνδρα θειάζει, καὶ τῆς αἱρετικῆς αὐτοῦ δόξης ἐραστὴν αὐτόν τε καὶ τοὺς ὑπ’ αὐτὸν ἀναγράφει.

6. Ὄτι τοὺς ἐνδοτάτω Ἰνδούς, ὂσοι Χριστὸν ἔμαθον τιμᾶν ἐκ τῆς Βαρθολομαίου τοῦ ἀποστόλου διδασκαλίας, τὸ ἑτεροούσιον πρεσβεύειν ὁ δυσσεβής φησι. καὶ τὸν Θεόφιλον εἰσἀγεο τὸν Ἰνδὸν τὸ τοιοῦτον ἀσπαζόμενου φρόνημα, παραγενέσθαι τε εἰς αὐτοὺς καὶ τὴν αὐτῶν ἐκδιηγεῖσθαι δόξαν. τὸ δὲ τῶν Ἰνδῶν ἔθνος τοῦτο Σάβας μὲν πάλαι ἀπὸ τῆς Σαβᾶ μητροπόλεως, τὰ νῦν δὲ Ὁμηρίτας καλεῖσθα.

7. Ὂτι μετὰ τρεῖς ὂλους ἐνιαυτοὺς φησιν Εὐσέβιον καὶ Μάριν 3 ff vgl. Sozomen. VI 37, 11. Socrat. IV 33, 6. Passio S. Nicetae Gothi 3 PG 115, 708 A — 10 vgl. Jordan. Get. 267 — 21 ff vgl. Sozomen. II 32, 7f 1 ob ἐπίσκοπος? | 4 αὐτῶν Val. αὐτὴν B | 11 φίλον aus φίλω corr. B 25 | 19 Σάβας Bidez σάβαι B, ob Σαβαίους wie uat. S. 32, 11 u. S. 33 f? | 20 Σαβᾶ] Σάβα ed. | ὁμηρίτασ, ασ kaum deutlich, B ὁμηρίτασ M 6α. [zu Z. 17] Scholion bei Theodoret H. E. II 28, 3 Cod. L f. ν: Οὖτός ἐστι, ὡς οἶμαι, ὁ Θεόφιλος ὁ παρὰ Θιλοστοργίου Ἰνδὸς ἐπονομαζόμενος. 30 7a. Nicetas Tbesaur. V 8-9 PG 139, 1369 B 12 [unmittelbar nach προσέτξε ob. S. 12, 27]: Metd δὲ rpelt; ὄλους ἐνιαυτοὺς ἐψηφίσατο 31 was Nicetas vorher Cap. 4 Col. 1365 D von einer arianischen Synode erzÄhlt καὶ κροτήσας Εὐσέβιος ἐν Νικομηδείᾳ σύνοδον διακοσίων καὶ πεντήκοντα συνεληλυθότων ἐπισκόπων), ist eine ürliche Contamination dieser Philostorgiusstelle mit Sozomen. I 15, 10 καὶ Θέογνιν ψήφῳ βασιλέως τοῦ Κωνσταντίνου ἐπανόδου τυχόντας, Phot. σύμβολον τε σύμβολον αἱρετικῆς ἐκθεῖναι καὶ πανταχόσε διαπέμψαι ἐπ’ ἀνατροπῇ τῆς ἐν Νικαίᾳ συνόδου· καὶ τὸν Ἀλεξανδρείας Ἀλέξανδρον καθελεῖν τε καὶ ἀποκηρύξασθαι, ἀνθ' ὡν ἐπὶ τὸ ὁμοούσιον παλιντραπέλως ἐπανέστρεφεν· ἀλλὰ καὶ Εὐστάθιον τὸν Ἀντιοχείας, παιδίσκης μῖξιν καὶ αἰσχρᾶς ἡδονῆς ἀπόλαυσιν αἰτίαν ἐπιγραψαμένους· φυγὴν αὐτῷ βασιλεὺς ἐτιμήσατο εἰς τὴν Ἑσπάραν μεθόριον ποιησάμενος. πεντήκοντα δὲ καὶ διακοσίους φησὶν εἶναι τὸ πλήρωμα τοῦ παρανόμου τούτου συνεδρίου, καὶ τὴν Νικομήδειαν αὐτοῖς τῶν παρανομηθέντων ποινσασθαι ἐργαστήριον.

8. Ὄτι περὶ Ἀγαπητοῦ τοῦ συναιρεσιώτου, ὂς καὶ ἐκ καταλόγου στρατιωτικοῦ πρεσβύτερός τε κατέστη παρὰ τῶν ὁμοφρόνων καὶ Συ- 5 ff vgl. Theodoret H. E. I 21, 5f — 11-S. 20, 5 vgl. Vita Agapiti, Varia graeca ed. Papadopoulos-Kerameus S. 114 ff. Synax. 473, 25. Socrat. VII 3 15 7 φυγὴν > Val. | 12 f Συνάδων = Suidas Sa, ἐν Συνάδῳ (in Synnada Cass.) Socrat., Συνάου Synax., Συναός Vita Agapiti (aber im Titel συναῶν Cod. A) (näml. ὁ Κωνστντῖνος) καὶ τοῖς περὶ Εὐσέβιον κάθοδον. καὶ δὴ τῶν Γαλλιῶν ἐπανελθόντες σύνοδον πεντήκοντα καὶ διακοσίων ἐπισκόπων ἐν Νικομηδείᾳ συνεστήσαντο καὶ ἀπεκήρυξαν Ἀλέξανδρον καὶ τοὺς τὸ ὁμοούσιον κηρύττοντας ἅπαντας.

19 nach συνεστήσαντο ein Raum von 10 Buchstaben leergelassen in V (nicht in LP), woher Ζ. 17 vor καὶ δὴ in der Nicetasvulgata fehlerhaft eine Capitelteilung 7b. [zu Ζ. 5 ff] Nicetas Thesaur. V 9 PG 139, 1370 B: Χειροτονοῦσιν οὖν ἀντὶ Εὐσταθίου Ἀρειανόν τινα· ὡς μὲν ὁ Μοψουστάς 25 φησίν [+ θεόδωροσ Ls], οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Σωκράτης [II 9, 5] καὶ Σωζομενός ΙΙ 19, 6], Εὐφρόνιον τοὔνομα· ὡς δὲ Θεοδώριτος [H. E. 1 22, 1] καὶ Θεοφάνης ὁ κρονογράφος [S. 29, 26 de Boor], Εὐλάλιον· ὡς δέ φησι μόνος Θιλοστόργιος ἐν τῷ δευτέρῳ τῆς ἱστορίας λόγῳ, Παυλῖνον ἀπὸ Τύρου μετατιθιέασιν εἰς Ἀντιόχειαν [Philostorgius hatte also 30 die Wahl des Paulinus als Nachfolger des Eustathius hier ähnt].

8a. Suidas s. v. Ἀγαπητός· ἐπίσκοπος Συνάδων, ὂν ἐν ἐπαίνω πολλῷ τίθεται Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου, καὶ θαυμάτων αὐτοῦ ἐξαισίων 8a fehlt in V | 31 ἐπίσκοπος Συνάδων > Tu | ἐν > S | Εὐσέβιος] εὐσέβιοσ ποιεῖται S | Εὐσέβιος ὁ Παμφίλου Suidas . . . posuit pro « Val. 2 Phot.νάδων ἐπίσκοπος ὕστερον· περὶ γοῦν τούτου πολλὰ τερατολογῶν, νεκροῦς τε αὐτὸν ἀναστῆσαι λέγει καὶ πολλῶν ἄλλων παθῶν φυγαδευτὴν γενέσθαι καὶ ἐλατῆρα, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ παραδόζων ἄλλων ἔργων δημιουργόν· καὶ πολλοὺς ἐξ Ἑλλήνων εἰς τὸν Χριστιανισμὸν μετατάζασθαι παρασκευάσαι.

9. Ὅτι Κωνσταντῖνόν φησιν ὀκτὼ καὶ εἰκοστῷ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ τὸ Βυζάντιον εἰς Κωνσταντινούπολιν μετασκευάσαι, καὶ * 6—S. 22, 2 Niceph. H. E. VIII 4 PG 146, 20 CD 2 ἀναστῆναι ed. | 6 ὀκτὼ B ὀγδόῳ ed.; Irrtum nicht Philostorgius zuzuschreiben, s. unt. Ζ. 19 Suid.μνήμην ποιεῖται, ὀρῶν μεταστάσεις καὶ ποταμῶν, καὶ νεκρῶν ἐγέρσεις. καὶ ὅτι στρατιώτην ὄντα ἐβουλήθη Μαξιμῖνος ὡς, Χριστιανὸν ἀποκτεῖναι διὰ τὸ πυνθάνεσθαι πολλοὺς τὰ πρὸς αὐτοῦ τελούμενα ὑπεραγαμένους.

11 μεταστάσεις] μετάγων S, μεταστάσεις <λέγων>? Bernhardy | καὶ2 > Ε | ἐγέρσεων S | 12 καὶ ὅτι] τοῦτον S | μάξιμοσ S | 13 πυνθάνεσθαι] μανθάνειν SB μὴ μανθάνειν, μὴ expungiert, E | πρὸς] παρ᾿ SBE

9a. Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 25r [Franchi de’ Cav. 97 s. ob. S. 17, 33]: Oὗτος ὁ Κωνσταντῖνος ἤδη πέμπτου καὶ εἰκοστοῦ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἐπιβὰς ἔτους, ὑπατευόντων ἐκεῖνον τὸν ἐνιαυτὸν Γαλλικανοῦ καὶ Συμμάχου, πόλιν ἠβουλήθη κτίσασθαι μεγάλην, μνημεῖον τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας καὶ δόξης τοῖς ἐπιrινομένοις [folgt Exe. Tripart. = Polyd. 268, 5—11. Theophan. 23, 22—27. Bios di Costantino ed. Guidi Rendic. Accad. Lincei 1907 S. 336, 15—19]. Ebd. f. 25v: Τὴν τοίνυν Θρᾴκην Κωνσταντῖνος καταλαβὼν ἐς τὰ μάλιστα δὴ τότε εὐθηνουμένην, καὶ τὸ Βυζάντιον καταμαθὼν ὡς ἄριστα γῆς τε καὶ θαλάττης ἔχοι, ἱδρύθη δὴ ἐνταῦθα· καὶ τὸν αὐχένα τῆς χερρονήσου διαλαβών (χερρόνησος γάρ ἐστι τὸ χωρίον), ἐτείχιζεν ἐκ θαλάττης εἰς θάλατταν, ἐντὸς τά τε προάστεια καὶ τοὺς πλησίον λόφους ποιούμενος, ὡς τῆς κτιζομένης πόλεως διὰ πλάτους περιβολὴν μοῖραν εἶναι μικρὰν τὴν ἀρχαίαν πόλιν. ἔνθα γὰρ νῦν ὁ πορφυροῦς καὶ μέγας ἐστὶ κίων ἑστὼς ὁ τὸν αὐτοῦ κολοττὸν φέρων,

19 ff vgl. Chronic. Paschal. a. 330 — 25 ff vgl. Zonar. XIII 3, 11. Bios di Costantino ed. Guidi S. 336, 20. Zosim. II 30 — 31 f vgl. Theophan. 28, 25 u. unt. 28, 4 25 εἰς Franchi | 27 τε A > Franchi | δὴ Franchi δὲ A | 30 τῆσ A was Franchi verlangte | 30,31 περιβολῆς Franchi

τὸν περίβολο ὀριζόμενον βάδην τε περιιέναι, τὸ δόρυ τῇ χειρὶ phot. φέροντα· ἐπεὶ δὲ τοῖς ἐπομἐνοις ἐδόκει νεῖζον ἢ προσῆκε τὸ μέτρον ἐκτείνειν, προσελθεῖν τε αὐτῷ τινα καὶ διαπυνθάνεσθαι· »ἔως που, δέσποτα;« τὸν δὲ ἀποκρινάμενον διαρρήδην φαναι· »ἕως ἂν ὁ ἔμπροσθέν μου στῇ«, ἐπίδηλον ποιοῦντα ὡς δύναμις αὐτοῦ τις οὐρανία προηγοῖτο, τοῦ πραττομένου διδάσκαλος. ἱδρυσάμενον

1 ob <καὶ> τὸ δόρυ? s. unt. Ζ. 15f | 6 προηγεῖτο B προηγεῖτο Cod. Nic. | ἱδρυσάμενον Val. ἱδρυσάμενοσ B

ἐμτεῦθεν τὴν ἀρχὴν ποιησάμενος, τὸ λοιπὸν ἅπαν ἐπί τε ἑκατέραν vit. c. θάλατταν καὶ τὴν μεσόγειον ἁπλούμενον τῆς ἑαυτοῦ παλάμης καὶ δυνάμεως ἐξήνυσεν ἔργον.

Ἀκήκοα δὲ ἔγωγε καὶ τοῦτο τῶν πρεσβυτάτων καὶ ἀξιολόγων διηγουμένων ὡς ὁ Κωνσταντῖνος, ὁπηνίκα τὰς πύλας ὁριούμενος τοῦ τείχους ἡγεῖτο τῶν ἑπομένων ἀφ’ οὗ μέτρου τὸν περίβολον ἔδει τὴν ἐργασίαν λαβεῖν, ᾔει τὸ πρόσω βάδην τε χωρῶν καὶ τὸ δόρυ τῇ χειρὶ φέρων. ὡς δὲ πρῶτον ὑπερβὰς λόφον ἐπὶ δεύτερον ᾔει, καὶ τοῦτον ὑπερελθὼν ἔτι τὸ πρόσω προὔβαινε μείζον μῆκος διαμετρούμενος ἢ τοῖς ἀκολουθοῦσιν ἐφαίνετο μετρίως ἔχειν, προσελθών <τις> ἀπὸ τῶν παρρησίαν πρὸς αὐτὸν ἀγόντων ἤρετο· »ἕως ποῦ, δέσποτα;« ὁ δὲ διαρρήδην ἀποκρινάμενος· »ἕως ἄν, ἔφη, ὁ ἔμπροσθέν μου στῇ«, ὡς γενέσθαι σαφές ὅτι ἀγγέλων τις ἐῴκει προπορεύσσθαι τὰ μέτρα παραδώσαν, ὡς πάνυ γε δὴ θεῷ κεχαρισμένως τῆς πόλεως ταύτης οἰκιζομένης, οὐκ ἔλαττον ἢ τὸ πάλαι τῆς Ἱερουσαλήμ· καὶ γὰρ καὶ ἤμελλε κἀνταῦθα κοινὸν συστήσασθαι πρυτανεῖον εὐσεβείας. ἕως γοῦν ὅποι τὸ φαινόμενον εἶδος χωροῦν ἔπειτα ἔστη καὶ διαλυθὲν ἦν ἀφανές, ἐκεῖ καὶ ὁ

12 πρεσβυτέρων Franchi | 17 eri ἔτι τὸ πρόσω vgl. unt. S. 73, 24 | μεῖζον Bidez μείζω A | 19 (τις> Franchi | 22 μέτρ///α A | 24 ἤ Franchi ἦν A | ἔμελλε Franchi | 25 συστήσεσθαι Franchi | 20 ἀφανὲσ A, nicht ἀφανεὶσ wie Franchi gelesen hat

[zu Ζ. ff] Vgl. Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως III 10 = Scriptores originum Cpl. rec. Preger 217, 9: Ὅτι μέλλων κτίσαι πόλιν ὁ μέγας Κωνσταντῖνος, ὁφείλων πῆξαι τὸ θεμέλιον και καταμετρῆσαι τὴν πόλιν, πεζὸς ἐξῆλθεν μετὰ τῶν μεγιστάνων αὐτοῦ· καὶ ἐλθὼν εἰς τὸν Φόρον λέγουσιν αὐτῷ οἱ ἄρχοντες· »ποίησον τέλος τοῦ τείχους«. ἐκεῖνος δὲ ἔξη· »ἕως οὗ στῇ ὁ προαγωγός μου, οὐ μὴ) στήσω τὸ θεμέλοιν«. μόνος γὰρ ἐκεῖνος ἑώρα τὸν ἄγγελον. ἀπελθὼν δὲ μέχρι τοῦ Ἐξακιονίου πεζὸς μετὰ πάσης τῆς συγκλήτου, ἐκεῖσε ἐθεάσατο τὸν ἄγγελον τὴν ῥομφαίαν αὐτοῦ πἠξαντα, μηνύοντα ἕως ἐκεῖ στῆναι αὐτόν. καὶ διὰ τοῦτο ἔπηξεν ἐκεῖσε τὸ τεῖχος.

32—39 = Scholion bei Georg. Monach. S. 427 Μuralt Phot.

δὲ τὴν πόλιν Ἄλμα 'Ρώμαν ὀνομάσαι, ὃ δηλοῖ τῇ 'Ρωμαΐδι γλώττῃ τὴν ἔνδοξον· καὶ βουήν τε σύγκλητον τάξασθαι σιτηρεσίου δαπάνην αὐταρκεστάτην διανεῖμαι τοῖς οἰκήτορσι, καὶ τὸν ἄλλον ἐν αὐτῇ τῆς πολιτείας πολυτελῶς κόσμον καταστήσασθαι, ὡς ἀρκεῖν εἰς, ἀντίπαλον κλέος τῇ προτέρᾳ 'Ρώμῃ.

10. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ ταύτης τῆς πόλεως ἀρχιερέως Ἀλεξάνδρου, τὸν Νικομηδείας φησὶν Εὐσέβιον εἰς τὸν τῆς νεοκτίστου πόλεως ἀρχιερατικὸν μεταστῆσαι θρόνον.

11. Ὅτι τὸ δυσσεβὲς οὗτος τοῦ ψεύσους ὄργανον, Ἀλεξάνδρου τοῦ Ἀλεξανδρείας τελευτήσαντος καὶ ψήφων ἄλλων ἐπ' ἄλλους φερομένων, καὶ χρόνου τινὸς ἐπὶ τοῦτο παρατεινομένου, τὸν θεῖον Ἀθανάσιόν φησι περὶ δείλην ὁψίαν εἰς τὴν Διονυσίου καλουμένην ἐκκλησίαν εἰσπηδήσαντα, καὶ δύο τινὰς τῶν Αἰγυπτίων ἐπισκόπων

6—8 vgl. Theodoret H. E. I 19, 1—2. Alexand. Monach. Invent. PG 87, 4065 A 9. Theophan. 32, 28 — 9 ff vgl. Sozomen. II 17, 4 u. 25, 6. Athanas. Apol. c. Arianes 6. Socrat. I 23, 3 * 2—4 Niceph. H. E. ebd. 20 Β 1 ῥώμαν B Nic. wohl in 'Ρώμα wie unt. Ζ. 27 zu ändern, 'Ρώμην ed. | 4 πολιτελῶσ B | 8 μεταστῆσαι B in μεταστῆναι wohl zu corrigieren; Constantin war gestorben; s. unt. S. 27 f; wir können leider nicht wissen, ob Philostorgius die Arianische Erzählung [Sozomen. III 3, 1] über Paulus’ Ränke erwähnt hatte | 11 »malim ἐπὶ τούτῳ« Val. | 13 ἐσπηδήσαντα ed. Vit.c.

Κωνσταντῖνος παραγενόμενος τὸ δόρυ τε ἐπἠξατο καὶ ἔφη διαρρήδην· »ἕως ἐνταῦθα«, ἔνθα καὶ νῦν εἰσιν αἱ μεγάλαι πύλαι τῆς πόλεως.

Τὴν δὲ πόλιν κτίσας ἔνδοξον αὐτὴν ἐκάλεσε 'Ρώμην, οὕτω κατὰ τὴν τῶν Ἰταλῶν γλῶτταν »Ἄλμα 'Ρώμα« τὴν προσηγορίαν αὐτῇ θέμενος. καὶ βουλήν τε ἐν αὐτῇ σύγκλητον ἱδρύσατο καὶ σιτηρεσίου δαπάνην πολυτελεστάτην τοῖς οικήτορσι κατένειμε, καὶ τὸν ἄλλον ἐν αὐτῇ τῆς πολιτείας κατεστήυσατο κόσμον, ὡς ἀρκεῖν εἰς ἀντίπαλον κλέος τῇ προτέρᾳ 'Ρώμῃ.

28 vgl. Chronic. Paschal. a. 330 S. 529, 15. Theophan. 28, 24 — 28 ff vgl. Chronic. Paschal. a. 337 S. 533, 12. Zosim. II 30ff Sozomen. II 3, 5 ff 27 ἱταλῶν A | ἅλμα A

εὑρόντα τὰς πύλας τε κατὰ ὀχυρώτατον μετὰ τῶν συστασιωτῶν Phot. ἐπικλεισάμενον, οὕτω τὴν χεροτονίαν ὑπελθεῖν· τῶν χειροτονούντων πολλὰ μὲν ἀνανευόντων, τῆς δὲ προσαγομένης αὐτοῖς βίας μείζονος τῆς βουλῆς καὶ τῆς δυνάμεως γεγενημένης, τὸ δοκοῦν Ἀθανασίῳ ἐπιτελεσθῆναι. καὶ ὡς ὁ παρὼν τῶν ἐπισκόπων ἄλλος ὅμιλος διὰ τὴν τοιαύτην αἰτίαν τῷ ἀναθέματι τοῦτον παρεπέμψαντο. τὸν δὲ Ἀθανάσιον κρατυνάμενον τὰ καθ᾿ ἑαυτόν, ὡς ἀπὸ τοῦ κοινοῦ τῆς πόλεως πρὸς βασιλέα γράψαι τὴν εἰς τὴν ἀρχιερωσύνην ἀνάρρησιν αὐτοῦ. τὸν δὲ νομίσαντα κοινῆς βουλῆς εἶναι τὸ γράμμα. ἐπιψηφίσαι τὴν κατοχὴν τοῦ θρόνου.

Ὕστερον δὲ μαθόντα τὰ πεπραγμένα, εἰς Τύρον τῆς Φοινίκης αὐτὸν ἐξαποστεῖλαι, τῷ ἐκεῖσε συνεδρίῳ λόγον ὧν ἔδρασεν δώσοντα. καὶ μόλις μὲν οὖν εἶξαι ταῖς βασιλείοις ἀπειλαῖς τὸν Ἀθανάσιον. εἴξαντα δ᾿ οὖν καὶ παραγενόμενον εἰς Τύρον τὴν μὲν δίκην οὐκ εἰσέρχεσθαι· γύναιον δέ τι μισθωσάμενον ἑταιρικόν, ἤδη τῷ τῆς γαστρὸς ὄγκῳ τὴν ἀκολασίαν στηλιτεῦον, ἐπαφεῖναι διαμηχανᾶσθαι τῷ Εὐσεβίῳ, ὃς τοῦ ἐκεῖσε συνεδρίου κορυφαῖος ἐνομίξετο· τῷ διὰ τὴν συκοφαντίαν ὡς εἰκός, ἐμπεσόντι θορύβῳ καὶ ταράχῳ τήν τε δικην ὑπεκκλέψαι καὶ τὴν κρίσιν ἐκφυγεῖν διανοούμενον.

Φωραθῆναι δὲ τὴν συσκευὴν ὁ τοῦ ψεύδους φίλος ἀναγράφει δι᾿ ἧς μεθόδου φασὶν οἱ εὐσεβεῖς τὸ κατὰ τοῦ μεγάλου Ἀθανασίου μισθωθὲν παρὰ τῶν δυσσεβῶν πορνίδιον διελεγχθῆναι. τὸν μὲν γὰρ Εὐσέβιον διαπυνθάνεσθαι τῆς ἑταρίδος εὶ γινώσκει αὐτῆς τὸν φρορέα· τῆς δὲ καὶ μάλα διατεινομένης, προσαναπυθέσθαι εἰ ἄρα γε τοῦτον ὁ παρὼν χορὸς ἔχει. τὴν δὲ φάναι· »εὐφήμει, ὦ δέσποτα· οὐ γὰρ

11 f vgl.Sozomen. II 25, 2.6 — 14f vgl. Sozomen. II 25, 18 — 21 οἱ εὐσεβεῖς Sozomen. ΙΙ 25 u. Theodoret H. E. I 30. Rufin H. E. X 18 6 ἀναθήματι ed. | 9 ἀνάρρησιν M ἀνάρρασιν B | 13 ταῖς Migne τοῖσ B | 14 τὴν] τοὺς ed. | 19 ὑποκλέψαι ed. | διανοούμενον Val. διανοούμενοσ B | 25 χορὸς Holstein] χρόνοσ B

11a. [zu Ζ. 7 — 10] Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 36v: Τοῦ δὲ μεγάλου Ἀθανασίου χειροτονηθέντος, τὸ τῆς πόλεως ψήφισμα δεξάμενος ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς ἢσθη τε καὶ γράφει τοῖς Ἀλεξανδρεῦσι τὴν δύναμιν ταύτην· >Ἐντυχὼν τῷ πεμφθέντι παρ᾿ ὑμῶν >φηφίσματι περὶ τῆς τοῦ ἐπισκόπου προαφωγῆς, καὶ μαθὼν ὡς καθ’ >ἡδονὴν ὑμῖν ἅπασιν τὸ πρᾶγμα κεχώρηκε καὶ οὕτω πρὸς ἁπάντων >ὑμῶν συμφώνως ὁ ἀνήρ ἐστιν ἀγαπώμενος, ἥδομαί τε καὶ αὐτὸς (τί >γὰρ οὐ μέλλω;) καὶ κρίνω κύρια κύρια καὶ βέβαια μένειν, ἅπερ >αὐτοὶ κοινῶς εἵλεσθε ψηφισάμενοι.<

Phot.

ἔγωγ’ ἂν μαινοίμην, ἀνδρὼν τοιούτων αἰσχρὰς ἡδονῆς δουλείαν ὥστε καταγνῶν«. εἶτ’ ἐντεῦθεν ἀρζαμένης παραγυμνοῦσθαι τῆς ἀληθείας, τὴν ὅλην συσκευὴν ἀνακαλυφθῆναι. καὶ τὸν μὲν Εὐσέβιον κρείττω συκοφαντίας πάσης ὀφθῆναι· τὸν δὲ Ἀθανάσιον, ἀντὶ τοῦ φυγεῖν τὴν δίκην, διπλῆς ἔνοχον ἀπελεγχθῆναι, προσλαβούσης τῆς οὐκ εὐαγοῦς χειροτονίας τὴν ἐναγεστάτην συκοφαντίαν. διὸ καὶ τὴν καθαιρετικὴν ψῆφον ὁμόφωνον κατ’ αὐτοῦ ἐξενεχθῆναι. ἐκεῖνον μέντοι γε προσαναισχυντεῖν, καὶ λέγειν ἀπεχθείᾳ τὴν καθαίρεσιν τοὺς συνεδρεύσαντας διαπράζασθαι ὥσπερ καὶ τὰς συκοφαντίας, διότι μὴ παρ᾿ αύτῶν ἀνάσχοιτο τὴν ἀρχιερατικὴν χειροθεσίαν ὑποστῆναι.

Διὸ καὶ τὸν βασιλέα ἐπιτρέψαι πάλιν ἐτέρᾳ συνόδῳ τὰ κατὰ τὸν Ἀθανάσιον ἐτασθῆναι. τοὺς δὲ καὶ ἕτερα τῶν ἐγκλημάτων ἐπισυναθροῖσαι· Καλλίνικόν τε γὰρ τὸν ὁμολογητήν, ἐπίσκοπον τοῦ Πηλουσίου, πέδαις σιδηραῖς ἐνδυσάμενον εἱρκτῇ καταθέσθαι, καὶ μὴ διαλιπεῖν προπηλακίζοντα ἕως ἂν αὐτὸν τοῦ ζῆν ἀπελάσοι, προσετίθεσαν ταῖς κατηγορίαις. ναὶ δὴ καὶ ἡ Ἀρσενίου χεὶρ τηνικαῦτα προεκομίσθη, καὶ ὁ Μαρεώτης καὶ ὁ Ἰσκύρας καὶ τὸ μυστικὸν ποτήριον, καὶ τὰ παραπλήσια τούτοις, ἐφ’ οἷς αὐτὸν καὶ ἐκκηρῦξαι τὸ συνέδριον καὶ ἀντ’ αὐτοῦ προχειρίσασθαι τὸν ἐκ Καππαδοκίας Γρηγόριον. ταῦτα μὲν οὖν ὁ φιλοφευδὴς Κακοστόργιος περὶ τοῦ ἁγίου τερατεύεται Ἀθανασίου.

12. Ὅτι, φησίν, ἡ τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου μήτηρ Ἑλένη ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ τῆς Νικομηδείας κόλπου πόδιν ἐδείματο, Ἑλενόπολιν αὐτὴν ἐπονομάσασα· ἀσπάσασθαι δὲ τὸ χωρίον κατ’ ἄλλο μὲν οὐδέν, ὅτι δὲ Λουκιανὸς ὁ μάρτυς ἐκεῖσε τύχοι μετὰ τὸν μαρτυρικὸν θάνατον ὑπὸ δελῖνος ἐκκομισθείς.

12ff vgl. Sozomen. II 28, 13 – 20f vgl. Epiphan. Haeres. 68, 10 Ende – 23—vgl. Symeon Passio Luciani 16 ff PG 114, 412. Chronic. Paschal. a. 327. 30 Theophan. 28, 3—4. Hieron. Chron. a. Abr. 2343. Socrat. I 17, 1 *25–s. 25, 18 Niceph. H. E. VIII 31 PG 146, 120 BC 8 πρὰνιχυντεῖν Β corr. M | 17 ναὶ] καὶ ed. | 18 [καὶ2] Loofs

12a. Vita Constantini Cod. Angelic. A f. 39v [Franchi de’ Cav. 104] : Πλείστης δὲ τὴν μητέρα ὁ Κωνσταντῖνος ἡξίου τιμῆς ὡς καὶ πόλιν αὐτῇ κτίσαι ἐπώνυμον, ἥτις ἐστὶν ἐν δεζιᾷ <τοῦ τῆς> Νικομηδείας κόλπου, αὐτῆς ἐκείνης τὸ χωρίον ἀσπασμένης κατ’ ἄλλο μὲν οὐδέν, διὰ δὲ Λουκιανὸν τὸν τοῦ Χριστοῦ μεγαλώνυμον μάρτυρα.

35 <τοῦ τῆς> Βidez | 36 nach αὐτῆς interpungiert A

13. Ὅτι τὸν μάρτυρα Λουκιανόν φησι μέλλοντα τελευτᾶν, καὶ Phot. μήτε ναὸν μήτε θυσιαστήριον τῆς τυραννικῆς βίας παρεχούσης, ἀλλὰ μηδὲ αὐτοῦ κινεῖσθαι τῶν δεσμῶν καὶ πληγῶν συγχωρούντων, ἐν τῷ οἱκείῳ στέρνῳ ἀνακείμενον τὴν φρικτὴν θυσίαν τελεσάμενον, οὕτω τε αὐτὸν μετασχεῖν καὶ τοὺς ἄλλους μεταλαβεῖν τοῦ ἀχράντου θύματος ἐπιτρέψαι. ἐτελέσθη δὲ ἡ ἱερουργία ἐν τῇ εἱρκτῇ, τοῦ κυκλώσαντος αὐτὸν ἱεροῦ χοροῦ ὡς ἤδη ἀποβιοῦντα ἐκκλησίας σχῆμα καὶ ἀσφάλειαν τοῦ μὴ καθορᾶσθαι τὰ δρώμενα παρὰ τῶν ἀσεβούντων ἀναπληροῦντος.

14. Τούτου τοῦ μάρτυρος πολλοὺς μὲν καὶ ἄλλους μαθητὰς ἀναγράφει. οἷς καὶ Εὐσέβιον τὸν Νικομηδείας καὶ Μάροιν τὸν Καλγηδόνοςε καὶ τὸν Νικαίας Θέογνιν συντάττει καὶ Λεόντιον, τὸν ὕστερον γεγονότα τῆς Ἀντιοχείσας ἐπίσκοπον, καὶ Ἀντώνιον, τὸν Ταρσοῦ τῆς Κιλικίας, καὶ Μηνόφαντον καὶ Νοομίνιον καὶ Εὐδόξιον· οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ Ἀλέξανδρον καὶ Ἀστέριον τὸν Καππαδόκην· οὕς καὶ ἐλληνίσαι φησὶν ἐνδόντας τῇ τῶν τυράννων βία, ὕστερον δὲ ἀνακαλέσθαι τὴν ἧτταν, συλλαβομένου αὐτοῖς πρὸς τὴν μετάνοιαν τοῦ διδασκάλου.

15. Ὅτι τῶν εἰρημένων Ἀντώνιον μὲν καὶ Λεόντιον ἀπαράτρωτον τὴν ἀσέβειαν διασώσασθαι λέγει· Εὐσέβιον δὲ καὶ Μάριν καὶ Θέογνιν συναπαχθῆναι μὲν τῇ κατὰ Νίκαιαν συνόδῳ, ἀνενεχθῆναι δὲ τῆς μεταβολῆς. τὸν δὲ Μάριν ἐκεῖθεν ἀνενεχθέντα, εἰς ἐτέραν αὖθις κατολισθῆσαι ἀτοπίαν. καὶ δὴ καὶ τὸν Θέογνιν· ὃς τὸν θεὸν καὶ πρὸ τοῦ γεννὴσαι τὸν υἱὸν πατέρ οἴεται, ἅτε δὴ τὴν δύναμιν ἔχοντα τοῦ γεννῆσαι. ἀλλὰ δὴ καὶ τὸν Ἀστέριον παρατρέψαι τὸ φρόνημα, ἀπαράλλακτον εἰκόνα τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας εἶναι τὸν υἱὸν ἐν τοῖς αὐτοῦ λόγοις καὶ γράμμασι διαμαρτυρόμενον.

1–9 vgl. Symeon Passio Luciani 12–14 PG 114, 409f – 20 ff s. ob. s. 10–13; vgl. Sozomen. III 5, 8f 3 αὐτ(οῦ) κινεῖσθαι Β ἀντικινεῖσθαι ed., ob αὐτῷ? | 8/9 ἀσεβούντων Ηolstein εὐσεβούντων Β, τοῦ μὴ καθορᾶσθαι τὰ δρώμενα παρὰ τῶν εὐσεβῶν τοῖς ἄλλως ἔκουσι δόξης οὕτως ἐτέλουν Νic.; vgl. Pass. Lucian. 409 D: πῶς ἄν —τοὺς τῶν ἀθέων λάθοιεν ὀφθαλμούς | 10 vor τούτου + Ὅτι ed. | 11/12 Xαλχηδόνος ed. | 14 Μηνόφαντον Val. μηνόφατον B | νοομίνιον, οο kaum deutlich, B νοομίνιον Μ Νουμήνιον Νic. | 17 συλλαβομένου] συμβαλλομένου ed. | αὐτοῦσ, aber der Accent aus dem Circumflex corr., B αὐτοῖς Val. | 20 εὐσέβειαν Bochart ed. | 27 διαμαρτυρόμε ν Β Phot.

16. Ὅκτι τὸ τριακοστὸν δεύτερον ἔτος ἐπιβαίνοντος τῆς βασιλείας αὐτοῦ Κωνταντίνου, ἐν Νικομηδείᾳ φαρμάκοις ὑπὸ τῶν ἀδελ-

16a. [zu Z. 1—s. 27] Artemii Passio 7: Ὁ γοῦν φιλόχριστος βασιλεὺς Κωνσταντῖνος εἰς τὸ πρῶτον καὶ τριακοστὸν ἔτος προελθὼν τῆς αὐτοῦ βασιλείας καὶ τοῦ δευτέρου ἐπιβάς, ἐπειδὴ ἐπύθετο τοὺς Πέρσας εἰς πόλεμον ἐπ’ αὐτὸν παρασκευαζομένους, ἄρας ἐκ τῆς ἑαυτοῦ πόλεως ἄχρι τῆς Νικομηδείας ἔφθη τῶν Βιθυνῶν· ἔνθα καὶ τελευτᾷ τὸν βίον ἐξ ἐπιβουλπης τῶν ἑαυτοῦ ἀδελφῶν φάρμακον αὐτῷ δηλητήριον ἐκχεαμένων, ἀστέρος ὥς φασι κομήτου τὸν θάνατον αὐτοῦ προμξνύσαντος. ἦσαν δὲ τῷ Κωνσταντίνῳ ἀδελφοῖ πρὸς πατρὸς οἵδε· Δαλμάτιος, Ἀναβαλλιανὸς καὶ Κωνστάντιος· αὐτὸς γὰρ ἐξ Ἑλένης μόνος ἦν τῷ πατρὶ Κώνσταντι ἔτι ἰδιωτεύοντι, ἐκ δὲ τῆς θυγατρὸς Μαφιμιανοῦ τοῦ Ἐρκουλλίου ἐπονομαζομένου Θεοδώρας ἕτεροι γεγόνασιν αὐτῷ παῖδες ὅ τε προρρηθεὶς Δαλμάτιος καὶ Ἀναβαλιανὸς καὶ Κωνστάντιος· οὕς καὶ Καίσαρας ὁ Κωνσταντῖνος καὶ

3 ff vgl. Chbronic. Paschal. a. 337. Theophan. 33, 16 – 9f vgl. Eutrop. Χ 8, 2 – 10–15 vgl. theophylact. Bulgar. Passio XV martyrum 3 PG 126, 156 D. Theophan. 5 u. 18, 11. Chronic. Paschal. a. 304 S. 516, 15–19. Zonar. XII 33 S. 644 D 7 ὥφθη R | 9 ἐγχεαμένων SMV | 12 u. S. 27, 24 f κώνσταντι HSS st. Κωνσταντίῳ | 13 ἐρκολίου Τ | 14 vor παπῖδες + τρεπις Ρ | 15 καὶ2 > P

16b. [zu 16a Z. 15] Vita constantini Cod. Angelic. f. 47v: Ὁ δὲ Κωνσταντῖνος τῷ ὀγδόῳ καὶ εἰκοστῷ τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας ἔτει τὸν νεώτατον τῶν αὐτοῦ υἱέων Κώνσταν Καίσαρα ἀποδείζας ἐν μέσῳ τοῖν δυοῖν ἀδελφοῖν τέθεικε τὰς Ἰταλίας αὐτῷ δούς. τὸν μὲν γὰρ περσβύτατον ἑαυτοῦ παῖδα Κωνσταντῖνον τῷ δωδεκάτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ βασιλείας τῷ τοῦ Καίσαρος σχήματι κοσμήσας, ἐπὶ τῶν ἄνω Γαλατιῶν ἔταξεν· τῷ δὲ Κωνσταντίῳ καὶ αὐτῷ κατὰ τὸ ἐννεακαιδέκατον ἔτος τῆς αὐτοῦ βασιλείας τὴν τοῦ Καίσαρος τιμὴν περιθείς, τῆς Ἐῴας ἐπέτρεψεν τὴν ἀρχὴν ἔχειν.

[zu Z. 1–15] Vgl. Bios di Constantino ed. Guidi S. 654,4 [ = Scholion Georg. Mon. S. 428 Muralt]: Ὡς δέ τινες φάσκουσιν ὅτι ὑπὸ Δαλματίον τοῦ καὶ Ἀναβαλλιανοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ [so die beste Version] ὄντος ἐκ Θεοδώρας θυγατρὸς Ἑρκουλίου ὁ μέγας βασιλεὺς Κωνσταντῖνος ἐδολοφονήθη, φάρμακον δηλητήριον αὐτοῷ ἐκχεαμένου διὰ τὸ κρατῆσαι αὐτὸν τῆς βασιλείας.

Ζonar. XIII 4, 25: Ἐκεῖνος δὲ (näml. ὁ Κωνσταντῖνος) κατὰ Περςῶν ἐκστρατεύων τρήρεσι κομίζεται εἰς τὴν Σωτηρόπολιν, ἥ νῦν ὀνομάζεται Πύθια· καὶ τοῖς ἐκεῖ χρησάμενος θερμοῖς ὕδασιν, ἔνθα καὶ φάρμακον πιεῖν δηλητήριον λέγεται παρὰ τῶν ἑτεροθαλῶν αὐτῷ κερασθὲν ἀδελφῶν, εἰς Νικομήδειαν παραγίνεται.

Cedrenus I 520. 4: Δόζα δὲ κατέσκε τελευτῆσαι μὲν τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον φαρμάκῳ δηλητηρίῳ ἐπιβουλῇ τῶν ἀδελφῶν.

φῶν τεθνάναι γράφει· ἐγγὺς δὲ τοῦ τέλους γεγονότα καὶ αἰσθόμενον Phot. τῆς ἐπιβουλῆς, διαθήκας τε γράψαι τιμωρίαν ἀπαιτούσας τοὺς ἀνε. λόντας καὶ ταύτην εἰσπράξασθαι τὸν προκαταλαβόντα τῶν παίδων κελεῦσαι, δέει τοῦ μή τι κἀκείνους ὑπ’ αὐτῶν ὅμοιον ὑποστῆναι, δοῦναί τε τὰς διαθήκας Εὐσεβίῳ τῷ Νικομηδείας. τὸν δὲ ὑφορώμενον τοὺς τοῦ βασιλέως ἀδελφοὺς μή ποτε ςητήσειαν αὐτὰς καὶ ἀναμαθεῖν τὰ γεγραμμένα βουληθεῖεν, ἐνθεῖναι τῇ χειρὶ τοῦ νεκροῦ τὸ βιβλίον καὶ παραβῦσαι τοῖς ἱματίοις. ἐπιζητησáντων ό’ ὡς ὑπενόει, λαβεῖν μὲν φάναι, ἀντιπαραδοῦναι δὲ πάλιν εἰς χεῖρας ὁμολο-

5 ff Philostorgius erzählte wahrscheinlich, daß Constantin von Eusebius in Nicomedia getauft wurde; s. Theophan. 33, 19: ὥς τινές φασιν Ἀρειανόφρονες τότε καταξιωθεὶς τοῦ ἁγίου βαπτίσματος ὑπὸ Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδείας μετατεθέντος ἐν Κωνσταντικνουπόλει; ebd. 17, 28 [= Bios di Costantino ed. Guidi S. 329, 21]: oἱ δὲ κατὰ τὴν Ἀνατολὴν ἐν Νικομηδείᾳ φασὶν αὐτὸν περὶ τὸν θάνατον ὑπὸ Εὐ- σεβίου τοῦ Νικομηδέως Ἀρειανοῦ βεβαπτίσθαι und dazu die Bemerkung im Bios di Costantino ed. Guidi S. 330, 14: ἀλλ’ οἱ μὲν Ἀρειανοὶ καὶ οἱ Ἕλληνες ταῦτα ἐπλάσαντο ληρωδῶς; s. auch Chronic. Paschal. a. 337 S. 532, 11 — 12

νοβελλησίμους ἐτίμησε. τούτων ὁ Κωνστάντιος ἐκ τῆς συναφθείσης Art.P. αὐτῷ γαμετῆς γεννᾷ Γάλλον τε καὶ Ἰουλιανὸν τὸν παραβάτην ἐπικληθέντα διὰ τὸ τὸν Χριστὸν ἐξομόσασθαι καὶ πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν ἀποκλῖναι θρησκείαν.

[Ebod. 41 Julians Rede] Οἶόας . . . ὅτι τῇ ἡμετέρᾳ ἐστὶν γενεᾷ μᾶλλον ἡ βασιλεία ἁρμόδιος· ὁ γὰρ ἐμὸς πατὴρ Κωνστάντιος ἐκ τῆς Μαξιμιανοῦ θυγατρὸς Θεοόώρας γεγέννηται τῷ ἐμῷ πάππῳ Κώνσταντι· ὁ δὲ Κωνσταντῖνος ἐξ Ἑλένης αὐτῷ γέγονε, φαύλης τινὸς γυναικὸς καὶ τῶν χαμαιτύπων οὐδὲν διαφερούσης, καὶ ταῦτα μήπω γεγονότι Καίσαρι ἀλλ᾿ ἐν ἰδιώτου τυγχάνοντι σχήματι. ὁ τοίνυν Κωνσταντῖνος θρασύτητι γνώμης τὴν βασιλείαν ἀφήρπασε καὶ τὸν ἐμὸν πατέρα καὶ τοὺς αὐτοῦ ἀδελφοὺς ἀμφοτέρους ἀδίκως ἀπέκτεινε.

18 νουβελησήμουσ V νοβελσίμουσ Μ | <προσαγορεύσας> ἐτίμησε? Mendelssohn | 22—29 fehlt in S | 22/23 τῆ ἡμετέρα γενεὰ μᾶλλον ἐστὶν V τῆσ ἡμετέρασ ἐστὶ γενεᾶσ μᾶλλον P τῆσ ἡμετέρασ γενεᾶσ ἐστὶ μᾶλλον RT | 24 γεγένηται PR | 25 f vgl. Theophan. 18, 8: ἄλλοι δὲ Ἀρειανοὶ καὶ Ἕλληνες ὡς νόθον διαβάλλουσι τὸν μέγαν Κωνσταντῖνον; s. auch Chronic. Paschal. a.304; Georg. Mon. II 484, 23 | 27 τυγχάνοντός PRT τυγχάνον M |. 29 s. S. 15, 23 u. S. 28 Anm. zu 2 f | αὐτοῦ] τούτον R [zu Ζ. Iff] Vgl. Cedrenus I 520, 6 [unmittelbar nach ἀδελφῶν ob. S. 26, 40]: Διὸ καὶ αὐτὁν τοῦτο δι᾿ αὐτογράφου ἐπισκρφαι τῷ παΛδί, ἐκδικῆσαί τε καὶ φυλά- phot.

γῆσαι. εἶτα μετὰ ταῦτα ἀνελόμενον, Κωνσταντίῳ τῷ αὐτοῦ παιδὶ ἐγχειρίσαι τὸ γράμμα προφθάσαντι τοὺς ἄλλους· τὸν δὲ μετ᾿ οὐ πολὺ κατὰ τὰ προστάγματα τοῦ πατρὸς διαπράξασθαι.

17. Οὗτος ὁ θεομάχος καὶ τὴν Κωνσταντίνου εἰκόνα, τὴν ἐπὶ τοῦ πορφυροῦ κίονος ἑσταμένην, θυσίαις τε ἱλάσκεσθαι καὶ λυχνοκαΐαις καὶ θυμιάμασι τιμᾶν, καὶ εὐχὰς προσάγειν ὡς θεῷ καὶ ἀποτροπαίους ἱκετηρίας τῶν δεινῶν ἐπιτελεῖν τοὺς Χριστιανοὺς κατηγορεῖ.

18. Ὅτι τελευτήσαντος τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου φησὶ καὶ τῶν πανταχόθι μεθορίαις ταλαιπωρουμένων ἄδειαν ἀνακλήσεως εἰληφότων, καὶ Ἀθανάσιόν φησιν ἐκ τῶν Γαλλιῶν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν παραγεγονότα, ἐπεὶ Γρηγόριον ἐμεμαθήκει τετελευτηκότα, ὡς εἶχεν εὐθὺς ἀπὸ τῆς νεὼς εἰς τὴν ἐκκλησίαν χωρῆσαι καὶ τὸν θρόνον ἀναλαβεῖν, μηδένα λόγον τῶν ἀποκηρυξάντων αὐτὸν πεποιηκότα.

2 f Philostorgius hatte also berichtet, die Ermordung der üder Constantins [vgl. Theophylact. Bulgar. Passio XV Maityrum 7 PG 126, 161 B. Gregor. Naz. Orat. IV 21. Sozomen. V 2, 8. Socrat. IIl 1, 8. Theodoret H. E. III 2] sei auf das Geheiß von Constantin selbst geschehen, woher in der Artemii Passio die ob. S. 27, 29 15, 23 u. 16, 28 f citierten Stelleu — —8 vgl. Chronic. Paschal. a. 330. Leo Grammatic. 87, 14. Cedren. I 518, 1. Scriptores originum Cpl. rec. Preger I 17, 14. 56, 7. II 177, 13. 138, 11. 143, 12. 174, 1. Theodoret H. E. I 34, 3. Cod. Theodos. XV 4, 1 mit dem Commentar von Gothofred. — —14 vgl. Sozomen. III 2, 7 — 8. Socrat. II 3, 5 f. Theodoret H. E. II 2, 5 7/8 κατηγορεῖν, ν gestrichen, B Cedr.

ξασθαι τοὺς ἀνελόντας αὐτὸν θείους· λαβόντα δὲ τὴν τοιαύτην γραφὴν Εὐσέβιον τὸν Νικομηδείας ἐπίσκοπον ἀποδοῦναι Κωνσταντίῳ ἐκ τῆς Ἑῴας ἄρτι παραγενομένῳ, ἔνθεν τε γενέσθαι αὐτὸν καὶ ἐπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως· τὸ δὲ τούτους ἀναιρεθῆναι, ἐπεί τοι ἀλόγιστος σαφῶς ἡ ἀθρόα πάντων ἀτῶν ἀναίρεσις τούτῳ ἐδόκει, δέον ἔκρινε μὴ ἅνευ λόγου τοῦτο ποιῆσαι.

ΕΚ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

1. Ὅτι Κωνσταντῖνόν φησι, ὃς ἦν πρεσβύτερος τῶν Κωνοταντίνου Phot.

1—S. 30, 3 vgl. Socrat. II 5. Sozomen. III 2, 10. Zosim. II 41 1 Titel rot geschrieben B | 2 Κωνσταντῖνον Tillemont] κώνσταντα B, s. unt. S. 30, 3 εἰς τὴν Κώνσταντος und 1a

1a. Artemii Passio 8: Ἄρτι τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου τελευτήσαντος, ἠ τῶν 'Ρωμαίων ἀρχὴ εἰς τρεῖς διῃρέθη ἀρχάς, τῶν υἱῶν αὐτοῦ Κωνσταντίνου Κωνοταντίου τε καὶ Κώνσταντος ταύτας μερισαμένων. καὶ τῷ μὲν πρώτῳ Κωνσταντίνῳ αἱ ἄνω Γαλλίαι καὶ τὰ ἐπέκεινα Ἄλπεων αἵ τε Βρεττανικαὶ νῆσοι καὶ ἕως τοῦ ἑσπερίου Ὠκεανοῦ κλῆρος ἐδόθησαν· τῷ δέ γε Κώνσταντι ὡς ὑστάτῳ αἱ κάτω Γαλλίαι ἤγουν αἱ Ἰταλίαι καὶ αὐτὴ ἡ 'Ρώμη. ὁ δὲ Κωνστάντιος ὁ δεύτερος τῶν Κωνσταντίνου υἱῶν, ὃς ἦν ἐπὶ τῶν τῆς Ἑῴας τότε πραγμάτων πρὸς τοὺς Πέροας ἀγωνιζόμενος, τὸ τῆς Ἀνατολῆς ἀσπάζεται μέρος· καὶ τό τε Βυζάντιον μετονομασθὲν εἰς Κωνσταντινούπολιν καὶ νέαν 'Ρώμην ποιεῖται βασίλειον καὶ τὰ ἀπὸ τοῦ Ἰλλυρικοῦ

8 vor Κωνσταντίου + καὶ T | τε V s | 9 Γαλλίαι] γάλλη T | 10 βρετανικαὶ RS | 12 ἱταλλίαι T | ἡ SSymeon > PRMVT | 14 Ἀνατολῆς] ἑώσα R | 15 τε > MVSymeon | 16 τὰ > R

[zu 1a] Vgl. Theophylact. Bulgar. Passio XV Martyrum 5 PG 126, 160 B: Τῶν δὲ υἱῶν αὐτοῦ Κωνσταντίνῳ μὲν τῷ πρώτῳ αἵ τε Γαλλίαι καὶ τὰ πρὸς τῷ πέρατι τοῦ ἑσπερίου Ὠκεανοῦ αἵ τε Βριτανικαὶ νῆσοι εἰς κλῆρον ἀπενεμήθησαν· Κώνσταντι δὲ τῷ ὑστάτῳ αἵτε Ἰταλίαι καὶ αὐτὴ ἡ 'Ρώμη ἄχρι καὶ τοῦ Ἰλλυρικοῦ· Κωνσταντίῳ δὲ τῷ μέσῳ ἥ τε Ἑῴα [αἰῶα ΗS] πᾶσα καὶ Λιβύη καὶ Αἴγυπτος.

Zonar. XIII 5, 1—4: Ἡ δὲ τῶν 'Ρωμαίων ἡγεμονία εἰς τοὺς τρεῖς ἐκείνου (näml. Kωνσταντίνου) παῖδας μεμέριστο ξύμπασα, ὡς μέν τινες συνεγράψαντο, παρὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῖς διανεμηθεῖσα, ὡς δ᾿ ἕτεροι, καθ᾿ ἑαυτοὺς ταύτην αὐτῶν διελομένων μετὰ τὴν ἀποβίωσιν τοῦ πατρός. οὕτω δ᾿ ἱστόρηται προβῆναι παρὰ σφίσιν ἡ διανέμησις· τῷ μὲν Κώνσταντι προσκληρωθῆναι τὴν Ἰταλίαν καὶ τὴν ῾Ρώμην αὐτὴν τὴν Ἀφρικήν τε καὶ Σικελίαν καὶ τὰς λοιπὰς τῶν νήσων, ἀλλὰ μέντοι καὶ τὸ Ἰλλυρικὸν καὶ τὴν Μακεδονίαν καὶ σὺν τῇ Ἑλλάσι τὴν Πελοπόννησον· τῷ δὲ Κωνσταντίνῳ τὰς Κοττίου, Ἄλπεις σὺν ταῖς Γαλλίαις προσνεμηθῆναι (Κοττίαι δὲ ὠνομάσθησαν ἀπὸ Κοττίου, βασιλέως τῶν τόπων τούτων γενομένου) καὶ τὸ Πυρηναῖον κλίμα μέχρι τῶν Μαύρων τῶν τῷ πορθμῷ διωρισμένων τῷ τοῦ Ὠκεανοῦ· τοῦ Κων- 32 Κοττίαι — 33 γενομένου > BC, »habet inter argumenta C« Phot.παίδων, ἐπιβουλεῦσαι τῷ ἀδελφῷ Κώνσταντι· καὶ μάχῃ τοῖς στρατηγοῖς αὐτοῦ συρραγέντα διαφθαρῆναί τε καὶ τὴν μοῖραν τῆς ὑπαὐτὸν ἀρχῆς εἰς τὴν Κώνσταντος ἀνακοινωθῆναι.

1 Κώνσταντι Tillemont] κωνσταντίνω B, s. ob. S. 29, 4 f Art.P.

μέχρι τῆς Προποντίδος ὁπόσα ὑπήκοα Ῥωμαίοις, τήν τε Συρίαν καὶ Παλαιστίνην καὶ Μεσοποταμίαν καὶ Αἴγυπτον καὶ τὰς νήσους ἁπάσας τῇ αὐτοῦ βασιλείᾳ καὶ πολιτείᾳ ὑποτελῆ καθίστησιν. Ebd. 9: Ὡς οὐν εἴρηται τῶν βασιλέων τριῶν τυγχανόντων καὶ τῆς αὐτοῦ μοίρας ἑκάστου αὐτῶν βασιλεύοντος, ὁ πρῶτος αὐτῶν Κωνσταντῖνος τῆς οἰκείας μερίδος ἀπαναστὰς καὶ πρὸς τὴν τοῦ ἐσχάτου ἀδελφοῦ κληροδοσίαν ἐπανελθών, ἐκείνου Πρὸς τὴν Ῥώμην ἀποδημήσαντος, ἐπεχείρει τι τῶν ἀδίκων κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ διαπράξασθαι. καὶ αὐτὸν μὴ παρόντα διέβαλλεν ὡς οὐ καλῶς τῶν πραγμάτων διανεμηθέντων, καὶ ὅτι πλεῖστον μέρος τῆς αὐτῷ προσηκούσης ἀρχῆς ἐσφετερίσατο. οἱ δὲ τῆς χώρας στρατηγοί τε καὶ φύλακες οὓς ὁ Κώνστας ἐχειροτόνησεν, οὐκ ἔφασαν χωρὶς τῆς ἐκείνου γνώμης τε καὶ βουλῆς δύνασθαί τι μικρὸν ἢ μέγα μετακινεῖν· ἀνόσιον γάρ. ὁ δὲ πρὸς πόλεμον ἀποδύεται καὶ ὅπλα κινεῖ κατὰ τοῦ μηθὲν ἀδικήσαντος. πίπτει τοίνυν ὁ Κωνσταντῖνος έν τῷ πολέμῳ μαχόμενος, καὶ τῆς μερίδος τῶν ἀλλοτρίων ἐπιθυμῶν, καὶ ἅπερ ἐδόκει βεβαίως κρατεῖν προσαπώλεσεν. [§ 10] ὁ τοίνυν λαὸς ἀποκλίνει πρὸς Κώνσταντα, καὶ γίνεται πᾶσα ἡ τῆς Ἑσπέρας ἀρχὴ ὑπ’ ἐκείνῳ μηδὲν περὶ ταύτης σπουδάσαντι, τοῦ θεοῦ ταῦτα δικάσαντος, τοῦ εἰπόντος· μὴ κίνει ὅρια πατέρων σου, μήτε τοῦ πλησίον καθάπτου τῆς αὕλακος«. ὁ γὰρ κατὰ τοῦ πλησίον πονηρευόμεος, αὐτὸς ἑαυτῷ συνεισάγει τὸν ὄλεθρον, τὴν τοῦ θεοῦ δικην ἐφ’ ἑαυτὸν ἐπισπώμενος. βασιλεύει τοίνυν ὁ Κώσττας ἐφ᾿ ὅλης τῆς ἑσπερίου ἀρχῆς, τὰς δύο κληροδοσίας εἰς ἓν συνάψας καὶ μίαν ἀρχὴν αμφοτερα τα μέρη στησαμενος.

8–18 vgl. Zonar. XIII 5, 5–17, Cedren. I 521, 18. Theophan. 35 58, 24 — 23.f vgl. Deut. 19 14 8 μύρασ RT | 11 ἐπανελθών vielleicht in ἐπελθών zu corrigieren; vgl. Zonar.: ὅπλα κατ᾿ αὐτοῦ ἦρεν ὁ Κωνσταντῖνος, καὶ ἐπῆλθε τῷ λάχει τοῦ Κώνσταντος, u. Cedren.: ἐπελθὼν τοῖς Κώνσταντος — μέρεσίν | 14 αὐτῶ, ω durch Corr., R | 15 τε > S | 18 κατ’ αὐτοῦ S | 22 nach θεοῦ + δὲ VSymeon | 23 μήτε] μὴ δὲ RSymeon | 24 καθάπτεί sie T | 25 συνάγει R | 28 συστησάμενοσ T, θέμενος Symeon Zonar. σταντίου δὲ λάχος γενέσθαι ὅσα κατὰ τὴν ἑῴαν μοῖραν ἦσαν Ῥωμαίοις ὑπήκοα, καὶ πρὸς τούτοις τὴν Θρᾴκην σὺν τῇ πόλει τῇ πατρικῇ.

2. Ὅτι Κωνστάντιον δι᾿ ἐπαίνων ἄγει καὶ τὴν ἐκκλησίαν φησὶν αὐτὸν Phot. δομήσασθαι τὴν ἐν Κωνσταντινουπόλει καὶ οὖσαν καὶ καλουμένην μεγάλην. καὶ δὲ καὶ Ἀνδρέαν τὸν ἀπόστολον ἐκ τῆς Ἀχαΐας μετακομίσαι ἐπὶ τὸν ναὸν ὃν οὑτος ἐξῳκοδομήσατο, τὸ κοινὸν τῶν ἀποστόλων ἐπιφερόμενον ὄνομα· οὗ πλησίον καὶ τὸν πατρῷον τάφον

1 f vgl. Chronic. Paschal. a. 360. Zonar. XIV 6, 19 u. 30. Cedren. I 523, 4. Socrat. II 43, 11 ff. Sozomen. IV 26, 1. Vita Pauli Cplt. episc. bei Photius Biblioth. cod. 257 S. 475 b 27 — 3– S. 32, 4 vgl. Chronic. Paschal. a. 337 S. 533, 517 5 vgl. Euseb. V. C. IV 70. Socrat. I 40, 2. Sozomen. II 34, 5 4 ἐξῳκοδομήσατο Migne ἐξοικοδομήσατο B | 4/5 vgl. Symeon Metaphr. Comment. in S. Lucam Evang. 12 PG 115, 1140 C 12: κοινῷ δὲ τῶν ἀποστόλων ὀνόματι ὁ νεὼς οὑτος προσαγορεύεται

2a. Artemii Passio 17: Ὁ δὲ τὴν ἱστορίαν γράφων τοιαῦτα περὶ Κωνσταντίου καὶ τοῦ μάρτυρος (näml. Ἀρτεμίου) φάσκει· λέγεται δὴ περὶ Κωνσταντίου ὅτι οὐ μόνον τὰ πρὸς θεὸν σπουδαῖός τε καὶ ἐράσμιος ὑπῆρχεν, εἰ καὶ πρὸς τὴν Ἀρειανικὴν ἀπέκλινεν αἵρεσιν, ὑπὸ τοῦ δυσσεβοῦς τε καὶ ἀθεωτάτου Εὐσεβίου τοῦ τῆς Νικομηδείας ἐπισκόπου συνελαθείς· ἐπεὶ τά γε ἄλλα μέτριος καὶ εὐσχημοσύνης ἐς τὰ μάλιστα ἐπιμελούμενος καὶ σωφροσύνης ἄκρως ἐπειλημμένος περί τε τὴν δίαιταν καὶ τὸν ἄλλον τρόπον, καὶ πλείστην γε τὴν εἰς τὰς ἐκκλησίας ἐποιεῖτο σπουδὴν μακρῷ τὸν ἑαυτοῦ πατέρα ταῖς περὶ ταῦτα προθυμίαις ὑπερβάλλεσθαι φιλοτιμούμενος. καὶ τήν τε ἐκκλησίαν ἐδείματο τὴν μεγίστην ἐν τῇ πόλει τοῦ πατρὸς πλησίον τῆς γερουσίας, κάτωθεν τοῦ ἔργου καὶ ἐκ κρηπίδων ἀρξάμενος. καὶ τὸν τοῦ πατρὸς τάφον τιμῶν, νεὼν ἐξῳκοδομήσατο μέγιστον ἐκεῖ θρησκευτήριον· καὶ Ἀνδρέαν τὸν ἀπόστολον ἐκ τῆς Ἀχαΐας μετενεγκών, 15–20 vgl. Cedren. I 521, 2 ff. Zonar. XIII 11, 13 — 2022 Paschal. a. 350 S. 539, 18 f u. a. 360 Ende 2a fehlt in S | 13 ὁ δὲ τὴν ἱστορίαν γράφων ἀναγράφων T), ämlich Philostorgius 30 | nach περὶ + τοῦ Τ | 14 nach Κωνσταντίου + ὅτι οὐ μόνον gestrichen R | γὰρ> R | 17 εὐσεβείου VT | 18 συνελασθεὶσ R | 19 ἄκρας? Mendelssohn | ἐπιλούμενοσ R | 20 τὴν2] τῆσ T | 21 μικρῶ Τ | 22 ὑπερβαλέσθαι PV | 25 ἐξωδομήσατο Τ | 25 f θρησκευτήριον] θυσιαστήριον P [zu 2 Z.5f] Vgl. Zonar. XIII 4,28: Ὅν (näml. Κωνσταντῖνον ὁ υἱὸς ἐξ Ἀντιοχείας παραγενόμενος (ἐκεῖ γὰρ ἦν τοῖς Πέρσαις ἀντιμαχόμενος) <οὐκ> ζῶντα εὑρὼν ἐκήδευσε μεγαλοπρεπῶς καὶ ἐν τῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων κατέθετο ἱερῷ, ἐν ἰδιαζούσῃ μέντοι στοᾷ, ἣν ἐπὶ ταφῇ τοῦ πατρὸς αὐτὸς ᾠκοδόμησεν. 35 <οὐκ> Phot.ἱδρύσασθαι· ναὶ δὴ καὶ Αουκᾶν τὸν εὐαγγελιστὴν ἐκ τῆς αὐτῆς Ἀχαΐας εἰς τὸ αὐτὸ μετενεγκεῖν τέμενος· ἀλλὰ καὶ Τιμόθεον τὸν ἀπόστολον ὡσαύτως ἐξ Ἐξέσου τῆς Ἰωνίας εἰς τὸν αὐτὸν ἀνακομίσαι περιώνυμον καὶ σεβάσμιον οἰκον.

3. Ὅτι φησὶν ὡς ὁ Κωνστάντιος γνοὺς Ἀθανάσιον τὸν Ἀλεξανδρείας θρόνον ἀναλαβεῖν, ἐκεῖνον μὲν ἐλαύνει τῆς Ἀλεξανδρείας, ἀντιχειροτονηθῆναι δὲ γνώμην ἀποφαίνει Γεώργιον τὸν ἐκ Καππαδοκίας. ὁ δὲ Ἀθανάσιος δείσας καὶ τὰς ἀπειλὰς καὶ τὸν ἐξ ἐπιβουλῆς θάνατον, πρὸς τὸν ἑσπέριον ἀφικνεῖται πάλιν βασιλέα.

4. Ὅτι Κωνστάντιόν φησι διαπρεσβεύσασθαι πρὸς τοὺς πάλαι μὲν Σαβαίους, νῦν δὲ Ὁμηρίτας καλουμένους. ἔστι δὲ τὸ ἔθνος τῶν ἐκ Χεττούρας τῷ Ἀβραὰμ γενομένων. τὴν δὲ χώραν μεγάλην τε Ἀραβίαν καλεῖσθαι καὶ εὐδαίμονα πρὸς τῶν Ἑλλήνων· καθήκειν δὲ ἐπὶ τὸν ἐξωτάτω Ὠκεανόν· ἧς μητρόπολις ἡ Σαβά· ἐξ ἧς καὶ ἡ βασιλὶς ὡς τὸν Σολομῶντα παραγεγόνει. ἐμπερίτομον δὲ τὸ ἔθνος

5 ff vgl. Socrat. II 11 u. 14. Sozomen. III 6, 8 u. 7, 9 f. Theodoret H. E. II 3, 8 f — 12 Gen. 25, 1 ff. Vgl. Joseph. Antiqu. Jiid. I 238 ff — 14 f I Kön. * — S. 33, 3 Niceph. H. E. YIII 35 PG 146, 132 AB 12 γενομένων Migne [vgl. Symeon unt. 33, 34 f] γεννωμένων B | 14 ἐξωτάτ(ω) B ἐξωτάτω Nie. ἐξώτατον ed. | Σάβα ed. | 15 ὡς Bidez] καὶ B, ἐξ ἧς Σολομῶντι παραγεγονέναι λόγος ἔχει τὴν τοῦ νότου βασίλισσαν Nie. Art.P.

ὡς προέφην, ἐκεῖ μετέθηκεν· καὶ μὴν καὶ Αουκᾶν τὸν εὐαγγελιστὴν ἐκ τῆς αὐτῆς μετέθηκεν Ἀχαΐας καὶ Τιμόθεον ἐξ Ἐφέσου τῆς Ἰωνίας. 22 καὶ μὴν — 23 Ἀχαΐας > 4a. [zu Ζ. — S. 34, 11] Symeon Metaphrast. Martyrium Arethae 1 PG 115, 1249 A: Ἐκράτει δὲ καὶ τῆς εὐδαίμονος Ἀραβίας, τῆς πάλαι μὲν Σαβᾶ, νυνὶ δὲ Ὁμηρίτιδος καλουμένης, Δουναάν τις Ἑβραῖος . . . ὃς καὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα πάντας ἐμπεριτόμους εἰχεν, οὓς μὲν ἰουδαΐζοντας, οὓς δὲ καὶ ἀκριβῶς ἑλληνίζοντας, θύοντας ἡλίῳ καὶ σελήνῃ καὶ δαίμοσιν, οὓς ἄρα καὶ κατὰ τὸν ἐπιχώριον τρόπον ἀγάλμασι καὶ στήλαις ἐτίμων. Ebd. 2 PG 115, 1252 A: Πόλις γέ τις πολυάνθρωπος 4a Text von H. Lebegue mit A [= Paris. 789], B [= Paris. 1480], u. C [= Paris. 1486] verglichen; ABC von Jhrdt XI 26–27 u. — S. 33, 31 f über Δουναάν u. Νεγράν [= Martyrium Arethae Boissonade Anecdota graeca V 2 f u. Acta Sanct. Octobr. X 721 f] ört dem alten Arethasmartyrium, das übrige scheint aus Philostorgius [direct ?] geschöpft zu 27 ὁμηρείτιδοσ C | 28 ἐνπεριτόμουσ C]

κατὰ τὴν ὀγδόην περιτεμνόμενον ἡμέραν· καὶ θύουσιν ἡλίῳ καὶ σελήνῃ Phot. καὶ δαίμοσιν ἐπιχωρίοις. οὐκ ὀλίγον δὲ πλῆθος καὶ Ἰουδαίων αὐτοῖς ἀναπέφυρται.

Πρὸς τούτους οὐν διαπρεσβεύεται Κωνστάντιος, ἐπὶ τὴν εὐσέβειαν σκοπὸν ποιούμενος αὐτοὺς μεταθέσθαι· δώροις τε οὐν μεγαλοπρεπέσι καὶ πλήθει τὸν καθηγούμενον τοῦ ἔθνους οἰκειώσασθαι διενοεῖτο, κἀκεῖθεν αὐτοῦ καὶ τὰ τῆς εὐσεβείας σπέρματα χώραν εὑρεῖν ἐναποθέσθαι. ἀξιοῖ δὲ καὶ παρασχεῖν ἐκκλησίαν τοῖς ἐκεῖσε τῶν Ῥωμαίων ἀφικνουμένοις ἀνοικοδομήσασθαι, καὶ εἴ τι ἄλλο τῶν αὐτοχθόνων ἐπὶ τὴν εὐσέβειαν ἀποκλίνοιεν. ἐδίδου δὲ φέρειν φιλοτίμως τοὺς πρέσβεις καὶ τῆς οἰκοδομῆς τὸ ἀνάλωμα.

Ταύτης τῆς πρεσβείας ἐν τοῖς πρώτοις ἦν καὶ Θεόφιλος ὁ Ἰνδός. ὃς πάλαι μέν, Κωνσταντίνου τοῦ πάλαι βασιλεύοντος, ἔτι τὴν ἡλικίαν νεώτατος, καθ᾿ ὁμηρίαν πρὸς τῶι, Διβηνῶν καλουμένων εἰς Ῥωμαίους ἐστάλη· Διβοῦς δ’ ἐστὶν αὐτοῖς ἡ νῆσος χώρα, τῶν Ἰνδῶν δὲ καὶ οὗτοι φέρουσι τὸ ἐπώνυμον. τὸν μέντοι Θεόφιλον, οὐκ ὀλίγον Ῥωμαίοις ἐνδιατρίψαντα χρόνον, τά τε ἤθη πρὸς ἀρετὴν εἰς τὸ ἀκρότατον ῥυθμίσαι καὶ τὴν δόξαν πρὸς εὐσέβειαν, καὶ τὸν μοναύλιον ἀνελέσθαι βίον· καὶ δὴ καὶ εἰς βαθμὸν διακόνων παραγγεῖλαι, Εὐσεβίου τὰς ἱερουργοὺς αὐτῷ χεῖρας ἐπιθεμένου, ἀλλὰ ταῦτα μὲν πρότερον· τὴν δὲ πρεσβείαν ὑπελθόντα, καὶ ἐφόρου λαβεῖν παρὰ τῶν ὁμοδόξων ἀξίωμα.

1 vgl. Lev. 12, 3. Gen. 21, 4 * 12– S. 36, 3 Niceph. H. E. IX 25 4 τούτους Val. τούτοισ B | 6 πλήθει] πειθοῖ Val., aber s. unt. S. 84, 2 ff 7 αὐτ(οῦ) B αὐτὶ ed. | 8 ἐκκλησίας ed., s. unt, S. 34, 12 f | 10 nach δὲ + καὶ ed. | 12 nach Ταύτης | δὲ ed. | 13 τοῦ πάλαι] ob τοῦ πάνυ?? s. S. 46, 31 f 14 πρὸσ τοὺσ διβηνῶν καλουμένουσ B, corr. Val. | 15 διβοῦσ B, aber δίβου unt. S. 35, 2 | δ’ ἔστιν B γ’ ἐστὶν ed. | 17/18 εἰς τὸ ἀκρότατον πρὸς ἀρετὴν ~ ed. | 20 αὐτῷ Gothofred, αὐτ(ῶν) B

ὑπὸ τὸν Ὁμηρίτην κειμένη καλουμένη Νεγράν, συχνὸν ἤδη χρόνον M. Areth. εἰς ἐπίγνωσιν Μοῦσα τῆς ἀληθείας καὶ τὴν εὐσέβειαν ἐπανελομένη, ἐξ ὅτου Κωνστάντιος, ὁ τοῦ μεγάλου Κωνσταντὶνου υἱός, πρὸς Σαβαίους τοὺς νῦν Ὁμηρίτας, τοὺς ἐκ τῆς Χεττούρας τῷ Ἀβραὰμ γενομένους, πρεσβείαν ἐστείλατο, καὶ δώροις οἰκειωσάμενος τὸν τοῦ ἔθνους βασιλέα, ἐκκλησίας τε ἐδείματο καί τινα Θεόφιλον, ἄνδρα πρὸς τὸν μοναδικὸν ἀποκλίναντα βίον καὶ μέγαν ἐν ἠθικαῖς τε καὶ πρακτικαῖς ἀρεταῖς καὶ ὑπὲρ τοὺς τότε πάντας γενόμενον, εἰς προτὴν

31 ὁμηρίτιν B | 32 τῆσ εὐσεβείασ· καὶ τὴν ἀλήθειαν ~ B | 35 ἐπεστείλατο B | 37 μοναδικὸν st. μοναύλιον (ob. Ζ. 18), das Cölibat; s. Philostorgius. 3 Phot.

Ὁ μέντοι Κωνστáντιος, μεγαλοπρεπῶς καὶ εἰς τὸ μάλιστα κεχαρισμένον τὴν πρεσβείαν στέλλων, καὶ ἵππους εἰς διακοσίους τῶν ἐκ Καππαδοκίας εὐγενεστάτων ἱππαγωγοῖς πλοίοις κομιζομένους καὶ πολλὰς ἄλλας δωρεὰς εἰς τὸ πολυτελέστατον θαῦμα παρασχεῖν καὶ θελκτηρίους συνεξέπεμψεν.

Καταλαβὼν δὲ τοὺς Σαβαίους, ὁ Θεόφιλος πείθειν ἐπεχείρει τὸν ἐθνάρχην Χριστόν τε σέβειν εἰδέναι καὶ τῆς Ἑλληνικῆς πλάνης ἀποστῆναι. ἡ δὲ τῶν Ἰουδαίων οἰκεία ἐπίνοια * τοῦ δὲ Θεοφίλου παραδόξοις ἔργοις καὶ ἅπαξ καὶ δὶς τὴν εἰς Χριστὸν πίστιν ἄμαχον ἐπιδειξαμένου, εἰς σιγὴν μὲν βαθεῖαν καὶ ἄκον τὸ ἀντιπνέον κατέδυ· τὰ δὲ τῆς πρεσβείας τὸ πέρας ἐδέχετο, καθαρότητι γνώμης τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος τοῦ ἔθνους πρὸς τὴν εὐσέβειαν ἀποκλίναντος καὶ τρεῖς, οὐ μίαν, ἐκκλησίας ἀνὰ τὴν χώραν ἀναστήσαντος, οὐκ ἐξ ὡν οἱ πρέσβεις ἔφερον βασιλικῶν ἀναλωμάτων, ἀλλ’ ἐξ ὧν αὐτὸς ἐκεῖνος προθύμως οἴκοθεν ἐχορήγει· καὶ τῷ θαύματι τῶν Θεοφίλου ἔργων ἐνάμιλλον παρέχειν ἐφιλοτιμεῖτο τὸ πρόθυμον. τῶν δὲ ἐκκλησιῶν μίαν μὲν έν αὐτῇ τῇ μητροπόλει τοῦ παντὸς ἔθνους Τάφαρον ὀνομαζομένῃ καθιδρύσατο· ἑτέραν δὲ ἐν ᾧ τὸ Ῥμωαϊκὸν ἐμπόριον ἐτύγχανεν ἔξω πρὸς τὸν Ὠκεανὸν τετραμμένον· καλοῦσι δὲ τὸ χωρίον Ἀδάνην, ἔνθα καὶ τοὺς ἐκ Ῥωμαίων ἀφικνουμένους ἔθος ἦν καθορμίζεσθαι· τὴν δὲ τρίτην ἐπὶ θάτερον τῆς χώρας μέρος, ἐν ᾧ Περσικὸν ἐμπόριον γνωρίζεται ἐπὶ τῷ στόματι τῆς ἐκεῖσε Περσικῆς κείμενον θαλάσσης.

5. Ὁ μέντοι Θεόφιλος, τὰ ἐν τοῖς Ὁμηρίταις ὡς ἕκαστα δυνατὸν 8 ἐπίνοια· τοῦ δὲ B] ἐπίνοια, τοῦ ed., Stelle ückenhaft; ob ἐπίνοια <ἐπειρᾶτο ἀντιστῆναι;> vgl. unt. Ζ. 27ff | 19 τετραμένον B, corr. M.Areth.

στασίαν τῶν τῇ εὐσεβείᾳ συντιθεμένων ἐξέπεμπεν. ὅτε καὶ τῶν Ἰουδαίων ἀνθισταμένων καὶ ἀναπειθόντων τὸν βάρβαρον μὴ προχείρως οὕτω ξένον εἰς τὴν πολιτείαν εἰσδέξασθαι μηδὲ περὶ τὰ θεῖα νεωτερίζειν, εἰ μή τι πρότερον σημεῖον ὁ Θεόφιλος ἐπιδείξαιτο, οἷα δὴ πολλὰ τούτοις ὡς ἀπίστοις ἀπαιτεῖν ἔθος, καὶ τότε παραχωρῆσαι αὐτῷ τῆς εἰς τὴν πόλιν εἰσόδου, ἐκεῖνον ταῖς θείαις ἐπαγγελιαις θαρρήσαντα ὅτι σημεῖα τοῖς πιστεύσασι παρακολουθήσει, ἐπινεῦσαί τε ἐναπιδιιάστως καὶ πολλὴν τῶν ἀπαιτουμένων θαυμάτων ἐπιδείξασθαι τὴν ἐνέργειαν.

30 f vgl. I Kor. 1, 22 — 33 Mark. 16, 17 27 ob ἐξέπεμψεν? | 29 εἰσδέψεσθαι C 4b. Photii Bibliotheca Cod. 40, ob. S. 2, 24: Ἐξαίρει δὲ äml. ὁ Φιλοστόργιος) . . . ἐν τεραστίοις δὲ καὶ βίῳ . . . Θεόφιλον τὸν Ἰνδόν.

ἠν καὶ ὁ καιρὸς ἐδίδου διαθείς, καὶ τὰς ἐκκλησίας ἱερωσάμενος καὶ Phot. κόσμοις οἷς ἐνῆν δυνατὸν διακοσμήσας, ἐπὶ τὴν Δίβου νῆσον, ἣν αὐτοῦ πατρίδα προεδίδαξεν ὁ λόγος, ἀπέπλευσεν. κἀκεῖθεν εἰς τὴν ἄλλην ἀφίκετο Ἰνδικήν, καὶ πολλὰ τῶν παρ᾿ αὐτοῖς οὐκ εὐαγῶς δρωμένων ἐπηνωρθώσατο. καὶ γὰρ καθεζόμενοι τῶν εὐαγγελικῶν ἀναγνωσμάτων ἐποιοῦντο τὴν ἀκρόασιν, καὶ ἄλλα τινὰ ὡν μὴ θεῖος θεσμὸς ἐπεστάτει διεπράττοντο. ἀλλὰ ταῦθ᾿ ἔκαστα πρὸς τὸ σεβάσμιον αὐτοῖς καὶ θεοφιλὲς μεταρυθμίσας, καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας δόγμα ἐκρατύνατο. οὐ γὰρ ἐδέοντο, φησὶν ὁ δυσσεβὴς οὑτος, τῆς τὸ θεῖον σέβας διορθούσης ὑφηγήσεως, ἐξ ἀρχῆς ἀπαρατρώτως τὸ ἑτεροούσιον πρεσβευόμενοι.

6. Ἐκ δὲ ταύτης τῆς μεγάλης Ἀραβίας εἰς τοὺς Αὐξουμίτας καλουμένους ἀπαίρει Αἰθίοπας, οἳ κατὰ τὰς πρώτας ὄχθας κατῴκηνται τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, ἣν ὁ ταύτῃ Ὠκεανὸς εἰσκολπιζόμενος ἐργάζεται πᾶσαν. ἡ μέντοι Ἐρυθρὰ ἐπὶ πλεῖστον μηκυνομένη, εἰς δύοτινὰς ἀπομερίζεται κόλπους. καὶ τὸ μὲν αὐτῆς ἐπ᾿ Αἰγύπτου χωρεῖ Κλύσμα, καθ’ ὃ τελευτᾷ τὸ ἐπώνυμον φέρον· δι᾿ οὑ πάλαι καὶ τὸ Ἰσραηλιτικὸν φεύγοντες τοὺς Αἰγυπτίους, ἀβρόχῳ τὸ ῥεῖθρον διεπεραιώθησαν ποδί· τὸ δὲ ἕτερον μέρος ἐπὶ Παλαιστίνης ἔρχεται κατὰ πόλιν Ἀειλὰ ἐκ παλαιοῦ καλουμένην. ἀλλὰ τὰ ταύτης τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης ἐν ἀριστερῷ τοῖς ἔξωθεν Αὐξουμῖται κατέχουσιν, ἀπὸ τῆς μητροπόλεως οὕτω κληθέντες· Αὔξουμις γὰρ αὐτοῖς ἡ μητρόπολις. πρότεροι δὲ τούτων τῶν Αὐξουμιτῶν ἐπὶ τὸν ἐξωτάτω πρὸς ἀνατολὰς καθήκοντες Ὠκεανὸν παροικοῦσιν οἱ Σύροι, ταύτην τὴν κλῆσιν καὶ παρὰ τοῖς ἐκεῖσε φέροντες. Ἀλέξανδρος δὲ παρὰ τούτοις ὁ Μακεδὼν ἐκ τῆς Συρίας ἀναστήσας, ἐνταυθοῖ κατῴκισεν· οἳ καὶ νῦν ἔτι τῇ πατρῴῳ φωνῇ κέχρηνται. μέλανες οὐν εἰσι δεινῶς ἅπαντες, ὀξείας αὐτοῖς τῆς ἀκτῖνος τοῦ ἡλίου καθαπτομένης. παρὰ τούτοις ἥ τε ξυλοκασσία μάλιστα γίνεται καὶ ἡ κασσία καὶ τὸ κάσαμον καὶ τὸ κιννάμωμον, καὶ δὴ καὶ ἐλεφάντων πλῆθον.

Πρὸς μὲν τούτους ὁ Θεόφιλος οὐκ ἀφίκετο· τοῖς Αὐξουμίταις δὲ παραγεγονὼς καὶ τὰ ἐκεῖσε καταστησάμενος, τῆς ἐπὶ Ῥωμαίους ἀνα- 17 ff Exod. 14, 22 ff. Vgl. Euseb. Onomastdc. S. 44, 3 2 Διβοῦ ed. | 5 ἐπανωρθώσατο ed. | 7 ob ἐπιτάττει wie Gothofred.? | 10 ἀπαρατρὠτ(ουσ) B, corr. Gothofred. | 15 μηκυνομένη B, corr. Holstein 17 vor Κλύσμα interpungiert Val., nicht B | 19 ob Παλαιστίνην wie Nie? vgl. z. B. S. 89, 26 f | 20 τὰ Bidez] γὰρ B | 21 τοῖς] τῆς ed. | αὐξουμίται B | 25 δὲ παρὰ τούτοις] γὰρ τούτους vermutet Val., οὓς Ἀλέξανδρος ὁ Μακεδὼν ἐκ Συρίας ἀναστήσας ἐκεῖ κατῴκισεν Nie. | 30 κιννάμωμον B Phot. κομιδῆς εἴχετο. πολλῆς δὲ τῆς τιμῆς παρὰ τοῦ βασιλέως μετὰ τὴν ἐπάνοδον ἀξιωθείς, πόλιν μὲν ἰδίαν ἐφορᾶν οὐκ ἐκληρώσατο· κοινὸν δ’ ὥσπερ ἄγαλμα δι᾿ ἀρετὴν τοῖς ὁμοδόξοις ἐβλέπετο.

7. Ὅτι ἐπὶ τῷ στόματι τῆς Περσικῆς θαλάσσης, ἣν ὁ ταύτῃ Ὠκεανὸς εἰσέχων ἀποτελεῖ, μεγίστην τε οὖσαν καὶ ἔθνη κύκλῳ πολλὰ περιβαλλομένην, ἄλλοι τε μέγιστοι ποταμοὶ καὶ ὁ Τίγρης τοῖς ῥείθροις ἐμβάλλει· ὃς πρὸς ἀπηλιώτην καὶ κάτωθεν τῆς Ὑρκανίας θαλάσσης ἐν Κορδυαίοις μὲν τὰς ἐμφανεῖς ἀναδόσεις λαμβάνει παρὰ τὴν Συρίαν ἑλκόμενος, ἐπειδὰν δὲ γένοιτο κατὰ τὴν Σουσίδα γῆν, ἐνταῦθα τοῦ Εὐφράτου τὸ ἑρῖθρον αὐτῷ μιγνύντος, μέγας ἤδη τοῖς χεύμασι χωρήσας πρόεισι παφλάζων· ὅθεν αὐτόν φασιν καὶ τοῦ θηρίου τοῦ τίγρητος λαβεῖν τὸ ἐπώνυμον. πρὶν ἢ δ᾿ ἐπὶ θάλατταν καταβαίνει, οχίζεται εἰς δύο μεγόλους ποταμούς· ἔπειτα δυσὶ τοῖς ἐσχάτοις στόμασιν ἀλλήλων διειργομένοις εἰς τὴν Περσικὴν θάλατταν ποιεῖται τὰς ἐκβολάς, γῆν ἐν μέσῳ πλείστην περιτεμνόμενος καὶ νῆσον αὐτὴν ποιῶν ποταμίαν τε ἅμα καὶ θαλαττίαν, ἣν ἔθνος ἐνοικεῖ τῶν Μεσηνῶν ἐπικαλούμενον.

11 f vgl. Euseb. Onomastic. S. 164, 9 f * 4– S. 42, 35 Niceph. H. E. IX 5 εἰσέχων, έχ aus χ corr., B | 6 Τίγρις Nie. u. ed. | 8 Κορδιαίοις ed. π(αρὰ) B | 9 ἐπειδ᾿ ἂν δὲ B] ἐπεὶ δ’ ἂν ed. | 10 αὐτῷ Nie. αὐτὸ B | 15 περιτεμόμενοσ B, corr. Reading

6a. [zu Z. 1 — 3] Suidas s. v. Θεόφιλος 1150, 9: Θεόφιλος· οὑτος ἀπὸ Ἰνδῶν ἐπανελθὼν ἐν Ἀντιοχείᾳ διῆγεν, ἐκκλησίαν μὲν ἀφωρισμένως οὐδεμίαν ἔχων αὐτός, κοινὸς δέ τις ὤν, καὶ πάσαις αὐτῷ μετ’ ἀδείας ἐπιφοιτᾶν ὡς ἰδίαις ἐξόν, βασιλέως τε αὐτὸν ἐς τὰ μάλιστα διὰ τιμῆς τε πάσης καὶ αἰδοῦς ἄγοντος καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων, ὁπόσοις ἐπισταίη, μετὰ πάσης προθυμίας αὐτὸν ὑποδεχομένων καὶ τὸ τῆς ἀρετῆς αὐτοῦ μέγεθος καταπληττομένων. ἦν γὰρ ὁ ἀνὴρ κρείσσων ἢ ὡς ἄν τις δηλώσειε λόγῳ, ὡς ἄν τις τῶν ἀποστόλων εἰκών. λέγεταί γέ τοί ποτε καὶ νεκρὸν ἀναστῆσαι ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἰουδαίας τινός. Θαλάσσιος δὲ τοῦτό φησι τῶν ἐπ᾿ οὐκ ὀλίγον τἀνδρὶ συγγενομένων χρόνον, καὶ ἥκιστα δὴ εἰς τὰ τοιαῦτα ψεύδεσθαι ὕποπτος ὤν, ἄλλως τε καὶ ἔχων οὐκ ὀλίγους τῶν κατ᾿ αὐτὸν αὐτῷ γενομένων χρόνον τοὺς ἐπιμαρτυροῦντας.

6a fehlt in Tu, von zweiter Hand in A (= A2) | 24 ἐκκλησία SV | 24/25 ἀφωρισμένοσ B ἀφωρισμένην E | 26 τε > A2RBE | 28 αὐτῶν S | 33 συγγινομένων E | nach δὴ + καὶ S

8. Ὁ δὲ Εὐφράτης ποταμὸς ἐξ Ἀρμενίων κατὰ τὸ προφανὲς ἀνατέλλει, Phot. ἔνθα τὸ ὄρος ἐστὶν τὸ Ἀραράτ, ἔτι καὶ πρὸς Ἀρμενίων οὕτω καλούμενον, ἐφ᾿ οὗ κοὶ τὴν κιβωτὸν ἱδρυθῆναί φησιν ἡ γραφή· ἡς ἄχρι καὶ νῦν εἶναί φασιν οὐ μικρὰ λείψανα τῶν τε ξύλων καὶ τῶν ἥλων ἐκεῖσε σωζόμενα. ἐντεῦθεν καὶ ὁ Εὐφράτης ὀλίγος τὰ πρῶτα ῥυείς, προβαίνων ἀεὶ γίνεται μείςων, πλείστους ἐμβάλλοντας αὐτῷ ποταμοὺς εἰς τὴν ἑαυτοῦ προσηγορίαν συνεφελκόμενος. τὴν Ἀρμενίαν δὲ τήν τε μεγάλην καὶ τὴν μικρὰν διελθών, ἔπειτα πρόεισι, τέμνων μὲν πρότερον τὴν Συρίαν τὴν ἰδίως Εὐφρατησίαν καλουμένην, ἔπειτα μέντοι καὶ τὴν ἄλλην· καὶ ταύτην δὲ καὶ τὴν ἄλλην διαμειψάμενος, καὶ ἕλικα διασπῶν ὧν δίεισι ποικολωτάτην κλασθείς, ὁπηνίκα τῇ Ἀραβίᾳ πελάσει, ἐνταῦθα δὴ κυκλοτερῶς κατ’ ἀντικρὺ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης παρενεχθεὶς καὶ χώραν οὐκ ὀλίγην ἐγκολπωσάμενος, ἔπειτα πρὸς καικίαν ἄνεμον ἐπιστρέφει τὸ ῥεῖθρον, ὅσπερ οὖν βορέου τε καὶ ἀπηλιώτου μέσος ἕστηκε. καὶ πρὸς τὸν Τίγρητα ποταμὸν ὁρμήσας οὐχ οἷός τέ ἐστιν αὐτῷ ὅλως συμμῖξαι, ἀλλὰ μοίραις τισὶν έν τῷ διὰ μέσου παραναλούμενος, τῇ ὑπολειπομένῃ, μεγίστῃ τε οὔσῃ καὶ ναῦς ἀνασχέσθαι δυνατωτάτῃ, τῷ Τίγρητι κατὰ Σούσας μάλιστα συμπίπτει. καὶ δὴ τῆς ἑαυτοῦ προσηγορίας ἀποπαυσάμενος, σὺν ἐκείνῳ πρὸς τὸν Περσικὸν κατασύρεται κόλπον. καὶ τὸ μεταξὺ τῶν δύο ποταμῶν τούτων, τοῦ τε Τίγρητος καὶ τοῦ Εὐφράτου, Μεσοποταμία τυγχάνει προσαγορευόμενον.

9. Ὅτι ὁ Τίγρης καὶ ὁ Εὐφράτης κατὰ μὲν τὸ ἐμφανὲς ὅθεν ἀναδύονται, εἴρηνται. ἡ δὲ ἱερὰ ἡμῶν γραφὴ ἐκ τοῦ Παραδείσου τούτους λέγουσα ὁρμᾶσθαι τὸ ἀληθέστατον ἱστορεῖ. καὶ γὰρ ἐξ αὐτοῦ τὰς πρώτας ἀρχὰς τῶν ῥείθρων φέροντες, ἄχρι μέν τινος προίασιν, ἴσως ὑπὲρ γῆν ῥέοντες· ἔπειτα δὲ τῆς μεγάλης ἐρήμου καὶ ἀμμωδεστάτης αὐτοὺς ἐκδεξαμένης, πρὸς τὸ βάθος ἐνταῦθα καταπινόμενοι, 1–21 vgl. Dionys. Per. Plin. N. H. V 83 ff — 2 f Gen. 8, 4 — 4 f Joseph. Antiqu. Jud. I 90ff. Euseb. Praep. Evang. IX 11 u. Onomastic. S. 2, 23 ff — 23 ff Gen. 2, 14. Vgl. Anonym, bei Dionys. Byz. ed. Wescher S. 122. Caesar. Dial. III 146f PG 3, 1096 f. Epiphan. Ancor. 58. Theodoret Quaest. in Gen, 29. Geogr. Rav. 1 8 * 23 [von ἡ δὲ an] — S. 38, 29 Cod. Laurent. 70, 5, Jhrdt XV, f. G3 = L 6 αὐτῷ Nie. αὐτῶν B | 10 καὶ ταύτην — > ed. | καὶ 12 so ohne Interpunction B, s. Register διασπῶ | 12 ob πελάσῃ oder πελάζει? 14 καικείαν ed. | ὅσπερ Nie. ὅπερ B | 15 τὸν > ed. | 16 αὐτῷ Nie. B | 17 ναῦς] ναυτῶν ed. | 24 τούτους] τίγριν τε καὶ εὐφράτην L* 26 γῆν BL γῆσ Μ wie unt. S. 39, 10 | μεγάλης ἐρήμου] ἐρήμου γῆσ L Phot.οὐ πρότερον ἵστανται τῆς ἐπὶ τὰ κάτω φορᾶς, πρὶν ἐπ᾿ αὐτὸ δὴ τὸ στεγανὸν καὶ πετρῶδες τῆς αὐτόθι καταντήσωσι γῆς. στάσιν δ᾿ αὐτοῖς τῆς ἐπὶ τὰ κάτω προχωρήσεως τῆς αὐτόθι κρηπῖδος παρασχομένης, ἐνταῦθα ἤδη τῶν ῥευμάτων αὐτοῖς συναγειρομένων, ὑπὸ πλήθους καὶ ἰσχύος τοῦ ἀεὶ ἐπιφερομένου τὸ πρόσω χωροῦσιν ἐπ᾿ εὐθὺ βιαζόμενοι. ἀλλ᾿ οὗτοι μὲν οἱ ποταμοὶ κατωρύχιοι πορευόμενοι, μοῖραν αὐτῶν οὐκ ὀλίγην τῆς έν μέσῳ γῆς ὑπεξαιρουμένης, ἀλάττους ἀπαντῶσιν ἤδη καὶ ἀσθενέστεροι ἐπὶ τοὺς τόπους τῶν ἀναδόσεων.

Καὶ τό γε μυχίους αὐτοὺς πλείστην ἐπιέναι γῆν, οὐκ εἰκὸς ἀπιστεῖν. πολλὰ γάρ έστιν καὶ ἄλλα ῥεύματα πανταχοῦ καὶ τῶν σφόδρα μεγίστων τε καὶ ἰσχυροτάτων ὑπὸ γῆν ἀφικνούμενα. δῆλον δέ· ἠχός τε γὰρ ἀπ᾿ αὐτῶν ἀκούεται μέγας σὺν ταράχῳ καὶ ῥοίζῳ πολλῷ φερομένων· ἀλλὰ καί τινες ὑπὲρ αὐτῶν φρέτατα ὀρυσσόμενοι, καὶ τῆς ἀπηντηκυίας αὐτοῖς πλακὸς κάτωθεν ἐπ᾿ ὀλίγον τρώσαντες, ὑφ ἣν τὸ ῥεῖθρον ἤδη καχλάζον τὴν ἐπὶ τὸ ἄνω φορὰν βιαζόμενον. μόλις γ᾿ ἀνελήφθησαν ὑπὸ τῶν ἐπὶ τοῦ χείλους τῆς φρεωρυχίας ἑστώτων ἀναρπασθέντες, καὶ τὸ ῥεῖθρον ἐφομαρτῆσαν εἰς ὀχετὸν προὐχώρησεν, ὑπ᾿ οὐδεμιᾶς ἀνομβρίας ἔτι παραλυπούμενον διὰ τὸ τῆς χορηγίας ἀένναον. ἡ γὰρ τοῦ θεοῦ ἀπόρρητος σοφία οἱονεὶ φλέβας χορηγοὺς τῶν ἀναγκαίων τὰς τῶν ῥείθρων διεκδρομάς, τὰς μὲν ἀφανεῖς, τὰς δὲ προδήλους, εἰργάστο. ταύτῃ ἄρα καὶ ὁ προφήτης ἐμελῴδησε Δαυΐδ· »αὐτὸς ἐπὶ θαλασσῶν ἐθεμελίωσεν αὐτὴν καὶ ἐπὶ ποταμῶν ἡτοίμασεν αὐτήν«· ὡς τὰς μὲν θαλάττας τοῖς μεγίστοις αὐτῆς κολπώμασιν οἷον ἀποθησαυρίσας, καὶ τὴν βάσιν αὐτῆς κρατυνάμενος πρὸς τὸ ἀνέχεσθαι τοσοῦτον ὄγκον καὶ πλῆθος τῶν ἐν αὐτῇ φερομένων· τοῖς δὲ ποταμοῖς τὴν διέξοδον ἀπόλυτον ταῖς εὐμηχάνοις αὐτῆς διαθέσεσι δοὺς ἀεί, ταῖς τῶν χωρίων ὑπαγωγαῖς τε καὶ ταπεινότησιν ἀπὸ τῶν ὑψηλοτέρων ἐπὶ τὰ χθαμαλώτερα τόπον τῇ ῥοπῇ τοῦ βρίθοντος ὕδατος παρασχών.

10. Ὅτι κεῖσθαι τὸν παράδεισον οὗτος εἰκασίᾳ χρώμενος λέγει κατὰ τὰς ἰσημερίας τῆς Ἡοῦς, πρῶτον μὲν ἐξ ὧν τὰ πρὸς μεσημβρίαν δῆλά ἐστι πάντα οἰκούμενα σχεδὸν μέχρι τῆς ἔξω θαλάττης, ἣν θάλατταν ὀ ἥλιος ἤδη ξυμφλέγει καθέτως ἐπ᾿ αὐτῇ τὰς ἀκτῖνας ἐρείδων· καὶ ἡ διὰ μέσου λεγομένη ζώνη τοῦτό ἐστιν. ἔτι δὲ καὶ διότι 22 f Psal. 23, 2 ünglich 23, 1 mit cifciert] — 30 ff Gen. 2, 8. Vgl. Anastas. Sin. Quaest. 127 PG 89, 780 3 κρηπῖδοσ L κριπῆδοσ B | 5 τὸ] τε ed. | 9 ὑπιέναι L | 14 τρώσαντεσ BL wohl nicht in τρήσαντες zu corrigieren? | 15 ob <ᾔει> ἤδη? | 18 προεχώρησεν L | 22 δαݲδ BL | 23 θαλάσσας ed. | 24 αὐτῆς1] αὐτοῖς ed. | αὐτῆς2 Val. αὐτοῖσ BL | 27 διδοὺσ L | 30 εἰκασίαις ed. | 33 καθέτως Holstein] κατ᾿ ἔτοσ B ὁ νῦν Ὕφασις καλούμενος ποταμός, ὃν ἡ γραφὴ Φησὼν ὀνομάζει,Pbot. καὶ αὐτὸς τοῦ Παραδείσου ἀναβλύζων, ἐκ τῶν ἀρκτῴων μᾶλλον τῆς Ἀνατολῆς μερῶν ἐπὶ τὴν μεσημβρίαν φαίνεται ῥέων κοὶ εἰς τὸν ταύτῃ Ὠκεανὸν τὸ ῥεῖθρον εἰσερευγόμενος, ἀντικρὺ τῆς νήσου Ταπροβάνης. οὗ παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ εὑρίσκεται τὸ λεγόμενον καρυόφυλλον, εἴτε καρπός, εἴτε δὲ καὶ ἄνθος τυγχάνει. καὶ πεπιστεύκασιν οἱ ἐκείνῃ τῶν ἐκ τοῦ Παραδείσου τοῦτο δένδρον εἶναι. καὶ γὰρ καὶ ἡ ὑπὲρ αὐτοὺς γῆ ἔγημός τέ ἐστι δεινῶς ἅπασα καὶ ἀκαρποτάτη. ἐκ δὲ τοῦ φέρειν τὸν ποταμὸν τὸ ἄνθος, ἐπίδηλον ἂν εἴη ὡς οὑτος ὁ ποταμὸς ὑπὲρ γῆς ἅπας ῥεῖ, μηδαμόθι καταδυόμενος· οὐ γὰρ ἂν τὸ ἐκεῖθεν φυόμενον ἠδύνατο φέρειν. ἔχει δέ τι κοὶ ἄλλο σύμβολον τῆς περὶ τὸν Παράδεισον γεηρᾶς ἐπιμξίας· φασὶ γὰρ ὡς ἐάν τις τύχοι πυρετῷ λάβρῳ φλεγόμενος, εἰς τὸν ποταμὸν βαπτισάμενος, παραυτίκα τοῦ νοσήματος ἀπαλλάττεται.

Ὁ δὲ Τίγρης καὶ Εὐφράτης, διότι καταδύουσιν καὶ πάλιν ἀνίσχουσιν, οὐδὲν ἐκεῖθεν δύνανται κομίζειν ὡς ὁ Ὕφασις. οὐδέ γε ὁ Νεῖλος· καὶ γὰρ καὶ τοῦτον ἐκεῖθεν ῥεῖν ἡ Μωσέως ἐπίπνοια λέγει, Γηὼν αὐτὸν ὀνομάζουσα· ὃν οἱ παρ᾿ Ἕλλησιν Αἰγύπτιον ἐκάλουν. οὑτος, ὡς ἔστι συμβαλεῖν, ἐξορμῶν τοῦ Παραδείσου, πρὶν ἐπὶ τὸ οἰκούμενον φυάσαι καταδυόμενος, ἔπειτα τὴν Ἰνδικὴν θάλατταν ὑπελθὼν ἔτι καὶ κύκλῳ γε αὐτὴν περιελιχθείς, ὡς εἰκάσαι (τίς γὰρ ἀθνρώπων ἀκριβώσειε τοῦτο;) καὶ ὑπὸ πάσαν τὴν ἐν μέσῳ γῆν ἐνεχθεὶς μέχρι τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ ταύτην ὑποδραμών, ἐπὶ θάτερον αὐτῆς ἐκδίδοται μέρος ὑπὸ τὸ τῆς Σελήνης καλούμενον ὄρος. έν ᾡ δύο πηγὰς λέγεται ποιεῖν μεγάλας, ἀλλήλων οὐκ ὀλίγον διεστηκυίας, κάτωθεν βιαίως ἀναρυβδουμένας. καὶ διὰ τῆς Αἰθιοπίας ἐνεχθεὶς ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον χωρεῖ, διὰ πετρῶν ὑψηλοτάτων καταραττόμενος.

11. Ὅτι φησὶν ἅπαν τὸ πρὸς ἀνίσχοντα ὅλιον καὶ περὶ τὴν μεσημβρίαν κλίμα, καίτοι πέρα τοῦ μέτρου θαλπόμενον, ὅμως τὰ κράτιστα καὶ μέγιστα φέρειν τῶν ὅσα τῆ καὶ θάλαττα δυνατὴ τρέφειν.

1 Gen. 2, 11 — 17 f Gen. 2, 13. Vgl. Joseph. Antiqu. Jud. I 39. Euseb. Onomastic. S. 60, 3 — 18 vgl. Strabon I 2, 2, 22 u. 29. XV 1, 16. Arrian. Anab; V 6, 5> Ammian. Marcellin. XXII 15,3, u. oft — 28–S. 42, 30 vgl. Diodor. II 51 ff. Solin. 52, 33 1 Φεισὼν Nie. | 5 π(αρὰ) B | 1 οἱ ἐκείνῃ <οἰκοῦντες> Nie, nicht 10 ὑπὲρ Nie. ὑπὸ B | 12 περὶ Nie. παρὰ B | 13 λαύρῳ ed. | 14 ἀπηλλάττεται B, corr. Nie. | 15 Τίγρης Gothofred. τίγρισ B | ob Ε; Εὐφράτης wie ob. S. 37, 22? | 16 δύναται B, eorr. Nie. | 18 ob Αἴγυπτον? s. 11. 11. | 21 ob γὰρ <ἂν> | 25 ποιεῖν. οι aus ι corr., B | 26 ἀναροιβδουμένας Phot.

τά τε γὰρ κήτη τὰ ὑπερμεγέθη ταύτῃ ἐνεῖναι τῇ θαλάσσῃ· καὶ ἤδη ὤφθη πολλάκις ἐπιπολάσαντα τοῖς τὸν Ὠκεανὸν ἐκεῖνον ἥ τε γῆ τοὺς ἐλέφαντας ἔχει τοὺς μεγίστους καὶ ὑπερφυεστάτους, καὶ δὴ καὶ τοὺς ταυρελέφαντας λεγομένους. ὡν τὸ μὲν γένος τὰ μὲν ἄλλα πάντα βοῦς ἐστι μέγιστος, τὴν δὲ βύρσαν καὶ τὸ χρῶμα ἐλέφας, καὶ σχεδὸν εἰπεῖν καὶ τὸ μέγεθος. καὶ γὰρ εἰς Ρωμαίους κομισθὲν τὸ ζῷον ἐθεασάμην, καὶ τὸ θέαμα γράφω. ἀλλὰ καὶ δράκοντες ἐν τούτοις εἰσί, πάχος μὲν δοκῶν οὐκ ἐλάττους, τὸ δὲ μῆκος εἰς δεκαπέντε παρατεινόμενον ὀργυίας· καὶ γὰρ καὶ τούτων τὰς δορὰς εἰς Ῥωμαίους ἀποκομισθείσας εἶδον. ὅ τε μονόκερως τὸ ζῷον παρ᾿ αὐτοῖς ἐστι, τὴν μὲν κεφαλὴν δράκοντος φέρων, κέρας δὲ σκολιὸν αὐτῷ πέφυκεν, οὔτι σφόδρα μέγα· ὁ δὲ ἀνθερεὼν αὐτῷ πώγωνος ὑποπίμπλαται ἅπας. μακρὸς δὲ ὁ τράχηλος εἰς ὕψος ἀνατεινόμενος, ὁλκῷ δράκοντος ἐγγύτατα παραπλήσιος. τὸ δὲ ἄλλο σῶμα ἐλάφῳ προσέοικε μᾶλλον, τοὺς δὲ πόδας λέοντος ἔχει· καὶ ἔστι γε αὐτοῦ τὸ ἐκτύπωμα ὁρᾶν ἐν Κωνσταντινουπόλει.

Καὶ δὴ καὶ ἡ καμηλοπάρδαλις τῆς ἐκείνῃ γέννημα χώρας. ἣ τὰ μὲν ἄλλα ἔλαφός ἐστιν μεγίστη· καμήλου δὲ τὸ ὕφος ἐνέδωκε τὸ σῶμα μιμεῖσθαι· τὸν μέντοι αὐχένα μήκιστον καὶ ὑπὲρ τὴν ἀναλογίαν τοῦ λοιποῦ σώματος φέρει εἰς ὕφος ἀνορθούμενον· ἀλλὰ καὶ τὴν δορὰν ὄπασαν ἀπὸ κεφαλῆς ἄκρας ἕως ἐσχάτων ποδῶν παρδάλει μάλιστα τῇ ποικιλίᾳ προσφερεστάτην ἔχει, καὶ τοὺς ἔμπροσθεν πόδας ὑψη- 1 vgl. Plin. N. H. ΙΧ 4ff — — S. 41, 12 vgl. Cedren. I 564, 17 — — S. 41, 17 vgl. Agatharchid. bei Geogr. graec. min. 1 159 f. Strabon XVI 4, 16 — 16 — S. 41, 1 vgl. Heliodor. Aethiop. X 27. Plin. N. H. VllI 69 * —7 Excerpt. Constantini de nat. animal. ed. Sp. Lambros [Suppl. Aristotel. I 1] S. 71, 28 = Const. — — S. 41, 1 ebd. S. 96, 1 = Const. 1 θαλάττῃ ed. | 3 ἤ τε γῆ] ὅτι ἠ τῶν Ἰνδῶν γῆ Const. | 4 nach ὑπερφυεστάτους + ὡς ἐκ τῶν ὀδόντων δῆλον τῶν ἐκεῖθεν κομιζομένων Const. | ταυρελέφαντας Const. ταρελέφαντασ B | ὧν τὸ μὲν γένος] ἔστι δὲ Const. | 5 ἐστι < Const. | 6 ἐλέφας] ἐλέφαντος ἔχει Const. | καὶ γὰρ — 7 γράφω] αὐτὸ γὰρ Ῥωμαίους κομισθὲν τὸ ζῷον θεασάμενος γράφω Const. | 8 ἐλλάττουσ B, corr. Nie. | 9 ὀργυιάς ed. | 16 Καὶ δὴ — 19 ἀλλὰ] ἡ καμηλοπάρδαλις παρ’ Ἰνδοῖς ἐστι μάλιστα γινομένη· ἔστι δὲ τὰ μὲν ἄλλα ἔλαφος μεγίστη <εἰς> καμήλου ἀφικνουμένη, διαφέρει δὲ τῷ τε ἄκερος (so HS) εἶναι καὶ τὸν αὐχένα μήκιστον καὶ ὑπὲρ τὴν ἀναλογίαν τοῦ λοιποῦ σώματος ἔχειν εἰς ὕψος ἀνορθούμενον ἀνορθουμένην HS) Const. | ἐκείνης ed. | 7 τὸ 1 > τ | 20 ποδῶν ἐσχάτων ~ Const. 21 τῇ ποικιλίᾳ Const. τὴν ποικιλίαν B | παρεμφερεστάτη Const. HS | ἔχει > Const. | 21 | ὑψηλοτέρους Const. ὑψηλοτάτουσ λοτέρους τῶν ὀπίσω. παρ᾿ αὐτοῖς δέ ἐστι καὶ ὁ λεγόμενος αἰγοπίθηκος, Phot. πίθηκός τις ὤν. μυρία γάρ ἐστι γένη πιθήκων· ἀρκοπίθηκοι γάρ εἰσιν ἐν αὐτοῖς καὶ λεοντοπίθηκοι καὶ κυνοκέφαλοι. καὶ ἄλλαις πολλῶν ζῴων εἰδέαις τῆς πιθηκείας μορφῆς ἐπιμιγνυμένης. καὶ δῆλον ταῦτά ἐστιν, πολλῶν εἰς ἡμᾶς κομιζομένων· οἷος δὴ καὶ ὁ πὰν ἐπικληθεὶς ὑπάρχει, ὃς τὴν κεφαλὴν αἰγοπρόσωπός ἐστι καὶ αἰγόκερως, καὶ ἐκ λαγόνων τὰ κάτω αἰγοσκελής, τὴν δὲ κοιλίαν καὶ τὸ στέρνον καὶ τὰς χεῖρας καθαρὸς πίθηκος, ὃν καὶ ὁ τῶν Ἰνδῶν βασιλεὺς Κωνσταντίῳ ἀπεστάλκει. τοῦτο δὲ τὸ ζῷον ἔζη μὲν φερόμενον ἄχρι τινός, ἔν τινι πλέγματι διὰ τὸ θηριῶδες εἰργμένον. ἐπεὶ δὲ ἐπέθανεν, ταριχεύσαντες αὐτὸ οἱ κομίζοντες, θεάματος παρασχεῖν ἀσυνήθους εἰκόνα, μέχρι τῆς κωνσταντίνου διεσώσαντο πόλεως. καί μοι δοκοῦσι τὸ ζῷον τοῦτο Ἕλληνες πάλαι ἰδεῖν καὶ ἐκπλαγέντες τῷ ξένῳ τῆς θέας θεὸν σφίσι νομίσαι, εἰθισμένον αὐτοῖς τὰ παράδοξα θεοποιεῖν, ὥσπερ καὶ τὸν σάτυρον ἔστι δὲ καὶ τοῦτο πίθηκος, ἐρυθρὸς τὸ πρόσωπον καὶ γοργὸς τὴν κίνησιν, καὶ οὐρὰν ἔχων.

Καὶ μὴν καὶ ἡ σφὶγξ γένος ἐστὶ πιθήκων· αὐτὸ γὰρ θεασάμενος γράφω. ἡς τὸ μὲν ἄλλο σῶμα λάσιόν ἐστιν ὡς τοῖς λοιποῖς πιθήκοις, τὸ δὲ στέρνον ἄχρι γε αὐτοῦ τοῦ τραχήλου ἐψίλωται μαζοὺς δὲ γυναικὸς ἔχει, ἐρυθροῦ τινος βραχέος κεγχροειδοῦς ἐπαναστήματος ἅπαν ἐν κύκλῳ τὸ γεγυμνωμένον τοῦ σώματος περιθένοτος, καὶ εἰς πολλήν τινα εὐπρέπειαν ἀνθρωποφανεῖ ὄντι τῷ έν μέσῳ χρώματι συναρμοζομένου· τό τε πρόσωπον ἐνεστρογγύλωται μᾶλλον καὶ εἰς γυναικείαν ἕλκει μορφήν· ἥ τε φωνὴ ἐπιεικῶς ἀνθρωπεία, πλὴν ὅσον οὐκ εἰς ἄρθρα διαιρουμένη, ἀλλά τινι ταχέως καὶ οἷον μετά τινος ὀργῆς τε καὶ ἀχθηδόνος ἄσημα ὑποφθεγγομένῃ προσεοικυῖα· βαρυτέρα τε μᾶλλόν ἐστιν ὀξυνομένη. ἄγριόν τέ ἐστι δεινῶς τὸ θηρίον καὶ πανουργότατον, καὶ οὐδὲ ῥᾳδίως τιθασσευόμενον. ταύτης εἰς Θήβας μοι δοκῶ τὰς Βοιωτίας πάλαι κομισθείσης, καί τισιν ἴσως τῶν ἐπὶ θέᾳ συνερρυηκότων ἐφαλομένης καὶ τοῖς προσώποις λυμηναμένης, δεινὸν ποιησάμενος ὁ Οἰδίπους τὰς τῶν ὁμοφύλων λώβας, 5 ff vgl. Hieronym. Vita Pauli Thebaei 8 — 8f vgl. Euseb. V. C. IV 50 — 15 f vgl. Plin. N. H. Vll 24 u. VIII 216. Solin. 27, 60 — 17 ff vgl. Diodor. III 35, 4. Plin. N. H. VIII 72. Solin. 27, 59 1 τῶν ὀπίσω] τῶν ὀπισθίων, vor ὑψηλοτέρους ~, Const. | 2 ἀρκοπίθηκοι Cod. Nie. | 3 Ε; καὶ ἄλλαις Val. | 9 Κωνσταντίῳ s. Register | 11 ob <εἰςτὸ> θεάματος? vgl. S. 34, 4 | 26 ὑποφθεγγομένῃ Val. ὑποφθεγγομέν(ησ), kaum deutlich, B | 27 <ἢ> ὀξυνομένη Val., nicht besser | 29 τὰσ B τῆς 30 ἐφαλλομένησ B, ich corrigiere Phot.καταφονεῦσαι τὸ ζῷον καὶ ὄνομα λαμπρὸν ἐκεῖθενη λαβεῖν. καὶ αὐτὸν ὁ μῦθος εἰς ἀνδρείαν κοσμῶν, ὑπόπτερον μὲν τὸ θηρίον ἀναπλάττει διὰ τὸ ὀξέως ἐπιπηδᾶν, στέρνον δὲ γυναικὸς ἐφαρμόττει καὶ τὸ σῶμα λέοντος· γυναικὸς μέν, διὰ τὸ πρόχειρον τῆς γυμνώσεως καὶ πρὸς τὸ γυναικεῖον εἶδος ὁμοιώσεως· λέοντος δέ, διὰ τὸ θηριῶδες, καὶ ὅτι κατὰ τὸ πλεῖστον τοῖς τέσσαρσι τυγχάνει ποσὶν ἐρειδόμενον. λόγου δὲ τῷ θηρίῳ μετέδωκεν τὸ πλάσμα διὰ τὸ τῆς φωνῆς ἀνθρωποειδές· αἰνιγματώδους δέ, διὰ τὸ ἄσημα φθέγγεσθαι. καὶ θαυμαστὸν οὐδέν· πολλὰ γὰρ καὶ ἄλλα σύνηθες τοῖς Ἕλλησι πρὸς τὸ μυθῶδες διαπλάττειν.

Ἡ αὐτὴ δὲ χώρα καὶ ὄνους ἀγρίους μεγίστους τε τῷ μεγέθει φέρει καὶ τὴν δορὰν κατὰ τὸ ξενίζον πεποικιλμένους, λευκοῦ σφίσι καὶ μέλανος χρώματος οὐ κατὰ μικρὸν συμποικιλλομένου· ἀλλὰ ζῶναί τινές εἰσιν ἀπὸ τῆς ῥάχεως ἐπὶ τὰς πλευρὰς καὶ τὴν κοιλίαν καθήκουσαι· καὶ ἐνταῦθα δὴ σχιζόμεναι καὶ κατά τινας περιφερείας ἀλλήλαις ἐνελιττόμεναι, θαυμαστήν τινα καὶ ξένην ἀπεργάζονται πλοκὴν καὶ ποικιλίαν. ἀλλά γε δὴ καὶ ὁ φοῖνιξ, τὸ πολυθρύλητον πτηνόν, παρ᾿ αὐτοῖς τυγχάνει γινόμενος. καὶ μὲν δὴ καὶ τὴν σιτάκην ἐκεῖθεν ἴσμεν κομιζομένην, ὃ τῶν ὀρνέων ἐστὶν λαλίστατον καὶ τῆς ἀνθρωπίνης γλώττης μιμητικώτατον· καὶ τοὺς ποικίλους δὲ καὶ καταστιγεῖς ὄρνεις. οὓς γαράμαντας ἐπικαλοῦσί τινες, ἀπὸ τοῦ ἔθνους οὑ μάλιστα πλεῖστοι κομίζονται τὴν ἐπωνυμίαν θέμενοι. καὶ ἄλλα δὲ πλεῖστα διαφανῶς ὑπερφυέστατα φύεται, ὡν τὸ πλῆθος ἡ διήγησις ὑποστέλλεται.

Ἀλλὰ καὶ ὁ χρυσὸς ἐνταῦθα γεννᾶται καθαρώτατος, χρυσιτίδων οἱονεὶ τριχῶν αὐτοφυῶν τῆς ἐκείνῃ γῆς ἀναδιδομένων καὶ ἐπ᾿ ἀλλήλοις κειμένων καὶ ἐπίδηλον αὐτοῦ τὴν γένεσιν παρεχομένων· καὶ καρποὶ δὲ κάλλιστοί τε καὶ μέγιστοι, ὡν γνώριμα καὶ τὰ κάρυα. ἀλλὰ μὴν καὶ τὸ ἐπὶ τοῖς Ὁμηρίταις κλίμα πᾶν μέχρι τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης δὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἀναδίδωσι τοὺς καρπούς, ἐξ οὑ καὶ τὴν χώραν Ἀραβίαν εὐδαίμονα προσηγόρευσαν. καὶ ὅλως ἡ πρὸς ἀνίσχοντα ἥλιον ἅπασα γῆ μακρῷ τῆς ἄλλης ἐν πᾶσι διαφέρει, ὁ δὲ Παράδεισος ἁπάσης τῆς Ἑῴας τὸ κράτιστόν τε καὶ καθαρώτατον ὑπάρχων καὶ τοὺς ἀέρας ἀκραιφνεστάτους καὶ καλλίστους ἔχων καὶ τοῖς διαφανεστάτοις ὕδασι καταρδόμενος, δῆλον ὡς ἀπαραβλήτῳ ὑπεροχῇ τῆς ὑφ’ ἡλίῳ πάσης ἐν πᾶσι τὸ κρεῖττον φέρει, τῆς ἔξωθεν θαλάσσης κατ᾿ ἀνίσχοντα τὸν ἥλιον αὐτῷ παρακλυζομένης.

17 ff vgl. Plin. N. H. X 117. Aelian. De nat. an. XVI 2 u. 15 — 23 vgl. Gen. 2, 12 6 τέτταρσι ed. | 7 τῷ θηρίῳ Nie. τὸ θηρίον B | 10 Ἡ] καὶ ed. | 14 δὴ σχιζόμεναι] ἐπισχιζόμεναι ed. | 16 πολυθρύλλητον ed. | 17 σιτάκην u. am Rand περὶ ψιττακοῦ B, s. Register σιτάκη | 18 ὄρνεων ed. | 24 ἐκείνῃ Nie. ἐκείνησ Β 25 αὐτῷ Nie. | 33 πᾶσι] πάσῃ ed. | 35 περικλυζομένης Nie.

12. Ὅτι, φησίν, Ἀθανάσιος, πρὸς τὸν ἑσπέριον ἀφικόμενος βασιλέα Phot. καὶ δώρων τοὺς αὐτῷ παραδυναστεύοντας ὑπαγαγὼν ἀφθονίᾳ, μάλιστα δὲ Εὐστάθιον, ὃς κόμης ἦν τῶν λεγομένων πριουάτων καὶ τῷ βασιλεῖ πιθανώτατος, ἐπιστολὴν πρὸς Κωνστάντιον κομίζεται λέγουσαν ὧδε· >Ἀθανάσιος ἧκεν ὡς ἡμᾶς, ἑαυτῷ προσήκειν ἐπισκοπὴν τῆς Ἀλεξανδρείας ἀποδεικνύς. τυγχανέτω τοίνυν διὰ σοῦ ταύτης, ἐπεὶ τοῖς ἐμοῖς γε αὐτὴν ἀνακτήσηται ὅπλοις. δεξάμενον δὲ τὴν ἐπιστολὴν τὸν Κωνστάντιον καὶ τοὺς ἐπισκόπους ἐπὶ κοινωνίᾳ βουλῆς συγκαλέσαντα, γνώμην παρ’ αὐτῶν λαβεῖν ἄμεινον εἶναι μὴ πόλεμον ἀναρρῆξαι τῷ ἀδελφῷ ἢ τῆς Ἀθανασίου βαρύτητος τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἀπαλλάξαι. διὸ καὶ ἐφιέναι αὐτῷ τὴν ἐπισκοπὴν ἀναλαβεῖν, καὶ τὸν Γεώργιον δι᾿ ἐπιστολῆς εἰς ἑαυτὸν μεταπέμψασθαι. ἀλλ’ ὁ μὲν εἰς τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα τὴν Καππαδοκίαν ἀφίκετο, κἀκεῖ διῆγεν τὰ καθ’ ἑαυτὸν ἐπισκοπούμενος. ὁ δὲ Ἀθανάσιος, μετὰ μείζονος ἤδη φρονήματος διιὼν τὰς πόλεις, καθ οὓς γίνσιτο τῶν ἐπισκόπων λόγοις αὐτοὺς ἐξεκαλεῖτο πρὸς τὸ ὀμοούσιον· καὶ τοὺς μὲν ἄλλους μὴ προδέχεσθαι, Ἀέτιον δὲ τὸν ἔφορον τῆς Παλαιστίνης, ἐπὶ πορνείᾳ καταγγλλόμενον καὶ βουληθέντα τῇ πρὸς Ἀθανάσιον ἐπιχωρήσει τὸ αἶσχος ἐπικαλύψασθαι, πρὸς τὴν ἐκείνου δόξαν αὐτομολῆσαι· δοῦναι δ’ οὖν ὅμως ὀξύτατα τὴν δίκην, τοῦ αἰδοίου διασαπέντος καὶ σκώληκας βρύσαντος, καὶ οὕτω τοῦ ζῆι. ἐλαθέντα. ἀλλὰ καὶ Μάξιμον τῶν Ἱεροσολύμων ἐπίσκοπον πρὸς τὴν Ἀθανασίου δόξαν ἀποκλῖναι, καίπερ ὁ κατὰ Μαξιμιανὸν διωγμὸς μάρτυρα τοῦτον ἐδείκνυ, καὶ τὸν ἕτερον τῶν ὀφθαλμῶν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας φέροντα διορωρυγμένον. καὶ πολλοὺς ἄλλους κατὰ μικρὸν εἰς τὴν ἑαυτοῦ δόξαν τὸν Ἀθανάσιον ὑποσύρασθαι.

13. Ὅτι φησὶ τὸν Ἀντιοχείας Φλαβιανόν, πλῆθος μοναχῶν συναγείραντα, πρῶτον ἀναβοῆσαι· »δόξα πατρὶ καὶ υἱῷ καὶ ἁγίῳ πνεύματι«. τῶν γὰρ πρὸ αὐτοῦ τοὺς μὲν »δόξα πατρὶ δι υἱοῦ ἐν ἑγίῳ πνεύματι« λέγειν., καὶ ταύτην μᾶλλον τὴν ἐκφώνησιν ἐπιπολάζειν· τοὺς δὲ »δόξα πατρὶ καὶ υἱῷ ἐν ἁγίῳ πνεύματι.«

2 ff vgl. Athanas. Apolog. ad Constantium —5 — —10 vgl. Sozomen. III 20, 1 f. Socrat. II 20, 2 u. 22, 3–23, 2. Theodoret H. E. II 8, 54 f. Rufin H. E. X — 23–25 vgl. Rufin H. E. X 4 u. 18. Gelas. Cyz. II 9 S. 20, 83. Sozomen. I 10 Theodoret H. E. II 26, 6 — 27 — 31 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1390 C 11 ff. Theodoret H. E. II 24, 3. Sozomen. III 20, 8 — 29 f vgl. Origen. De orat. 33, 1 * 5–7 Niceph. H. E. IX 21 — 22–25 ebd. IX 26 — 2731 7 ἀνακτήσεται Nie. | 12 μετ’ ἐπιστολῆσ B | 23 Μαξιμιανὸν s. Register 24 ob [καὶ] ? | 25 κατὰ] μετὰ ed. | 81 ἐν νἱῷ καὶ ~ ed. Phot.

14. Ὅτι, φησίν, εἰ καὶ διεφέροντο κατὰ τὰς δόξας τοῖς τὸ ὁμοούσιον πρεσβεύουσιν οἱ ἐξ Ἀρείου, ὅμως καὶ εὐχῶν καὶ ὕμνων καὶ βουλευμάτων καὶ τῶν ἄλλων σχεδὸν ἁπάντων πλὴν τῆς μυστικῆς ἐκοινώνουν θυσίας. ἐπιγενομένου δὲ τοῦ Ἀετίου καὶ τῆς έν τούτοις διαστάσεως ἄρξαντος, τὴν ὁμόδοξον συναγωγήν, πάντας δεσμοὺς καὶ φιλίας καὶ συνηθείας οἷς τοῖς ἑτεροδόξοις συνήπτοντο διαρρήξαντας. εἰς ἀντίπαλον τούτοις μάλιστα παρασκευάσαι καταστῆναι μοῖραν.

15. Ὅτι πατρὶς Ἀετίῳ ἡ ἐν κοίλῃ γέγονεν Συρίᾳ· τοῦ δὲ παρτὸς αὐτοῦ τῶν ἐν στρατείᾳ δυσπραγέστερον ἐνηνεγμένων καὶ τὸν βίον ἐν τούτοις ἀπολιπόντος, τὴν μὲν οὐσίαν τὸν τηνικάδε ἄρχοντά φησι δημοσιῶσαι· νέον δὲ τὸν Ἀέτιον ὄντα εἰς ἔσχατον σὺν τῇ μητρὶ πενίας ἐλάσαι, καὶ διὰ τοῦτο ἐπὶ τὸ χρυσοχοεῖν ὁρμῆσαι, ὡς ἀν ἀμωσγέπως αὐτός τε καὶ ἡ γεννησαμένη διαβιῴη.

8 vgl. Socrat. II 35, 1 u. 5. Basil. C. Eunom. Ι 1 — 12 vgl. Gregor. Nyss. 15 C. Eunom. 16 PG 45, 260 C ff. Theodor. Mopsuest. bei Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1389 B * 1—7 Niceph. H. E. IX 17 PG 146, 292 B 7 — 8— S. 46, 15 ebd. 289 B 4 7 καταστῆναι Nie. καταστῆσαι B καταστῆσαι + τὴν ed. | 8 <Ἀντιόχεια> ἡ ἐν wohl herzustellen | 9 στρατιᾷ verlangt Val., wie unt. Z. 30; s. Register | ob ἐνηνεγμένων <γενομένου> vgl. unt. Ζ. 30f | 11 δημοσιεῦσαι ed. | 12 ἐνάσαι Β, aber so ß ἐν dem ἐλ des Wortes ἐλάσαι sehr ähnlich aussieht, ἐλάσαντα Nie, woher ἐλάσαι Gothofred.; s. unt. Ζ. 32 | 13 διαβιῷ ed.

15a. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1389 C: Ὅτι δὲ χρυσοχόος ὁ Ἀέτιος ἦν. μαρτυρεῖ καὶ Φιλοστόργιος ὁ τούτῳ σύμφρων ἐν τῷ τρίτῳ τῆς ἱστορίας λόγῳ· »χωρήσας γοῦν«, φησίν, »ἐπὶ χρυσοχοΐαν ὁ Ἀέτιος ἀκρότατος γέγονε χρυσοῦ χειρουργός‘. 26 ὁ > LP

15b. [zu Ζ. 8 — S. 47] Suidas s. v. Ἀέτιος· ἐξ Ἀντιοχείας τῆς Συρίας, διδάσκαλος Εὐνομίου, ἀπὸ πενιχρῶν καὶ εὐτελῶν γονέων τυγχάνων. ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ, τῶν ἐν στρατιᾷ δυσπραγέστερον ἐνηνεγμένων γενόμενος, ἐτεθνήκει κομιδῇ παῖδα τοῦτον ἀφεία. αὐτὸς δέ, εἰς ἔσχατον ἀπορίας ἥκων, ἐπὶ χρυσοχοΐαν ἐχώρησεν ἀκρότατός

15b fehlt in V; stark ürzte Fassung (ἀέτιοσ· διδάσκαλοσ εὐνομίου· ἐξ ἀντιοχείασ τὸ γένοσ παρτόσ εὐτελοῦσ στρατιώτου· χρυσοχοὸσ τὸ πρῶτον ἦν· εἶτα συγγενόμενοσ τῶ παυλίνω τῶ τυρίω πολὺσ ἐγένετο εἰσ ἀσέβειαν) in S 30 αὐτῶ ARB, ῶ in οῦ corr. Β2 | δυσπραγέστεροσ ΒΕ | 30/31 ἐνηωεγμένων AR ἐνειλεγμένων BE ἐνειλεγμένοσ TU | 32 ἀνεχώρησεν E

Ἀποχρώντως <δὲ> τῇ τέχνῃ κεχρημένον διὰ ῥώμην φύσεως ἐπὶ τὰς λογικὰς ἐπιστραφῆναι μαθήσεις, καὶ Παυλίνου μὲν ἀκροάσασθαι πρότερον, ὃς ἐκ τῆς ἐφορείας Τύρου εἰς τὴν τῆς Αντιοχείας μετέστη· τῆς δὲ μητρὸς τὸν βίον λειπούσης, δι᾿ ἣν μᾶλλον καὶ ἡ ποικίλαις εἰδέαις τὸν χρυσὸν ἐπιμορφοῦσα τέχνη μετεχειρίζετο τῷ Ἀετίῳ, ἐκεῖθεν αὐτὸν ὅλον εἰς τὴν τῶν λογικῶν μαθημάτων μετατάξασθαι θεωρίαν, καὶ θᾶττον περὶ λόγων ἁμίλλαις τῶν πλειόνων ὁρᾶσθαι κρατοῦντα· καὶ φθόνον ἐκ τούτου <πὐ> μικρὸν

Ἀλλὰ μέχρι μὲν ὁ Παυλῖνος ἔζη, τὴν ἰσχὺν ὁ φθόνος παρῃρεῖτο ἐπεὶ δὲ ἐκεῖνος μετὰ μῆνας ἓξ ἀπεβίω, ἀντ᾿ αὐτοῦ δὲ Εὐλάλιος τὸ θρόνον ἔσχεν, εἰς τὴν αὐτοῦ δύναμιν ἐπανελθὼν ὁ φθόνος κινεῖ τὸν Εὐλάλιον τῆς Ἀντιοχείας τὸν Ἀέτιον ἀπελάσαι. ὁ δέ, εἰς τὴν τῆς Κιλικίας Ἀναβρζὸν ἀφικόμενος, τῇ τέχνῃ πάλιν πρὸς τὸ ζῆν ἀπεχρῆτο, οὐδὲ τῆς ἐν λόγοις ἀφιστάμενος πρὸς τοὺς ἐντυγχάνοτας ἁμίλλης. γραμματικοῦ δέ τινος τὴν φύσιν αὐτοῦ ἀγαμένου καὶ μεταδοῦναι τῆς τέχνης ὡρμημένου, ὁ Ἀέτιος παρ᾿ αὐτὸν εἰσοικισθεὶς ἐξήτευεν, τὰς οἰκετικὰς αὐτῷ τελῶν λειτουργίας. καὶ ὁ μὲν τὴν γραμματικὴν προθύμως αὐτὸν ἐδιδάξατο, ὁ δὲ τοῦ διδασκάλου δημοσίᾳ ποτὲ καταστὰς εἰς ἔλεγχον ὅτι μὴ τῶν θείων λογίων ὀρθὴν ἐποιεῖτο τὴν διήγησιν, καὶ πολλὴν αὐτοῦ τὴν τὴν ἐπ᾿ ἀμαθείᾳ τῶν τοιούτων αἰσχύνην καταχεάμενος, ἀντιμισθίαν εὐρεν τὴν ἀποκήρυξιν 7 vgl. Sozomen. III 15, 7 1 Ε; Nie. | 4 ob λιπούσης? | 7 π(ερὶ) λόγων ἁμίλλαισ B ἐπὶ λόγων ἅμιλλαν M ἐπὶ λόγων ἁμίλλαις Val.; vgl. unt. S. 46, 22 f; 64, 20 u. Sozomen.: τὰς ἔριδας τῶν λόγων | 8 Ε; Val., s. unt. Ζ. 32 | 11 εἶχεν ed. | 13 Ἀναζερβὸν ed. | 16 ὁρμημένου B, ich corrigiere | 20 ἀμαθεία aus ἀμαθειαν corr. B | τῶν > τε ἐγένετο. ἐπεὶ δὲ ἡ φύσις αὐτῷ μειζόνων ὠρέρετο μαθημάτων, Snid. πρὸς λογικὰς θεωρίας ἐτράπετο. καὶ δῆτα συγγίνεται Παυλίνῳ ἀρτίως ἀπὸ τῆς Τύρου εἰς Ἀντιόχειαν ἀφικομένῳ· ἔτι κατὰ τοὺς Κωνσταντίνου χρόνους τούτου ἠκροᾶτο, πολλὴν ἐπιεικῶς φαίνων τῆς ἀσεβείας τὴν ῥώμην εἰς τὰς πρὸς τοὺς διαφερομένους ζητήσεις· καὶ οὐχ ὑπόστατος ἤδη τοῖς πολλοῖς ἦν. ἐπεὶ δὲ Παυλῖνος ἐτεθνήκει, Εὐλαλίου τρίτου καὶ εἰκοστοῦ ἀπὸ τῶν ἀποστόλων ἔχοντος τὸν θρόνον, πολλοὶ τῶν ὑπὸ τοῦ Ἀετίου ἐλεγχομένων δεινὸν ποιησά- 29 τῆς > ΒΕ | so vor ἔτι interpungieren die besten HSS | 30 TUE κων B κωνσταντίου R κωνσταντίου A | 31 διαφορουμένουσ B 33 Εὐλαλίου Gaisford εὐλάλου HSS | 34 του] τῶν E | ἐλεγχόμενοι A Phot.τῆς εὐεργετούσης αὐτὸν οἰκίας. ἐκεῖθεν δὲ ἐλαθεὶς Ἀθανασίᾳ συγγίνεται, ὃς τῶν μὲν Λουκιανοῦ τοῦ μάρτυρος ὁμιλητῶν εἱς ἐγεγόνει, τὴν Ἀναβαρζὸν δ᾿ ἐσκόπει· παρ’ ᾧ τοὺς εὐαγγελιστὰς ἀναγνοὺς καὶ τοῖς καθ᾿ ἕκαστον αὐτὸν ἐπιστήσας, ἐπὶ τὴν Ταρσὸν παρὰ Ἀντώνιον ἀφικνεῖται. τῶν Λουκιανοῦ δὲ καὶ οὗτος ἦν γνωρίμων. ὑφ’ οὗ τὰς τοῦ ἀποστόλου ἀναδιδαχθεὶς ἐπιστολὰς ἱκανὸν αὐτῷ συνδιέτριβε χρόνον, τὴν τοῦ πρεσβυτέρου τάξιν πληροῦντι. ἐπεὶ δ᾿ ὁ Ἀντώνιος ἔφορος ἐγεγόνει καὶ οὐχ οἷός τε ἠν ἐνασχολεῖσθαι τῇ σοφιζούσῃ τὸν Ἀέτιον διδασκαλίᾳ, εἰς τὴν Ἀντιόχου πάλιν ὁ Ἀέτιος ἐπάνεισιν, ἀκροασόμενος Λεοντίου· πρεσβύτερος δὲ ἦν ὁ Λεόντιος κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ, καὶ αὐτὸς τῶν μαθητῶν Λουκιανοῦ χρηματίσας. ὃς αὐτῷ καὶ τοὺς προφήτας ἐξηγήσατο καὶ μάλιστα τὸν Ἰεζεκιήλ.

Ἀλλὰ κἀκεῖθεν αὐτὸν ὁ φθόνος αὖθις, ὡς Φιλοστόργιος ληρεῖ, ὡς δ᾿ ἄν τις ἀληθεύων εἴποι, τῆς γλώσσης ἡ ἀκρασία καὶ τὸ τοῦ φρονήματος δυσσεβές, ἀπελαύνει. ἐκεῖθεν οὖν τὴν Κιλικίαν καταλαμβάνει· καί τις τῶν Βορβοριανῶν, λόγοις αὐτῷ ὑπὲρ τῆς ἰδίας δόξης συμπλακείς, εἰς ἐσχάτην κατέστησεν ἡτταν. ἐξ᾿ ᾧ ἀθυμία τε κατεῖχεν καὶ τὸ ζῆν οὐκ ἀνεκτὸν ἡγεῖτο, ὁρῶν τὸ ψεῦδος τῆς ἀληθείας ἐπικρατέστερον. οὕτω δὲ τῷ Ἀετίῳ διακειμένῳ ὀπτασία τις, ὡς οὑτος τερατολογεῖ, ἐφίσταται λύουσα τὴν ἀθυμίαν, συμβόλοις παρεχομένη τὸ ἀνανταγώνιστον τῆς ἤδη παρεχομένης αὐτῷ σοφίας. κἀκεῖθεν παραγεγόνει τῷ Ἀετίῳ τὸ μηδενὸς ἐν συμπλοκαῖς ὑττᾶσθαι λόγων. μετ’ οὐ πολὺ γοῦν Ἀφθόνιός τις, τῆς Μανιχαίων λύσσης προεστὼς καὶ μεγάλην παρὰ πολλοῖς ἐπὶ σοφίᾳ καὶ δεινότητι λόγων φέρων τὴν δόξαν, έν τῇ κατ᾿ Αἴγυπτον αὐτῷ Ἀλεξανδρείᾳ συμπλέ- 21 ff vgl. Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eun. I PG 45, 256 D 2. Sozom. IV 23, 4 2 ὁμιλιτῶν B | 3 δ’ ἐσκόπει Holstein] διεσκόπει B δ’ ἐπεσκόπει Val. <δὲ> διεσκόπει Bochart Ι 4 αὐτὸν B st. αὑτὸν oder αὐτῶν? | 9 πάλιν B, ob πόλιν? I 12 ἱεζεκιὴλ B | 16 ὑΠὲρ Bchart ὑπὸ B | 20 ὡσ συτοσ (ὡσ wenig aus καὶ τοσ corr. B, vgl. unt. S. 47, 23 f u. oft | ἐφίσταται Migne ἐπίσταται B I 21 παρεχομένης] παρεσομένης Holstein, viell. Photius selbst corrigierend; vgl. z. B. die Wiederholung καταστὰς — κατέστη unt. S. 47, 22 ff; auch S. 33, 13 u. oft I αὐτῷ Bochart αὐτ(οῦ) B | 22 π(αρα)γεγόνει B, ob περιγεγόνει? Suid. μενοι πρὸς ἀνδρὸς δημιουργοῦ καὶ νέου κατὰ κράτος ἐλαύνεσθαι, συστάντες ἐξήλασαν αὐτὸν τῆς Ἀντιοχείας. ἐξελαθεὶς δὲ εἰς τὴν Ἀνάζαρβον ἀφικνεῖται. ὁ δὲ ἤδη τάχιστα δυνάμεως πάσης πιμπλάμενος μείζους ἀεὶ τῶν δεδομένων ἀφορμῶν εἰσέφερε τοὺς καρπούς.

35 τὴν > BE | 36 ἀνάζαρβον aus ἀνάβαρζον corr. U | ὁ δὲ] ὄ δὴ AR, aber ὅ in ὃσ corr. R | ἤδη > TU | 36/37 πιπλάμενοσ B | 37 διδομένων

κεται. καὶ γὰρ ἧκε πρὸς αὐτὸν ἐξ Ἀντιοχείας ὁ Ἀέτιος, ὑπὸ τῆς Phot. περὶ αὐτὸν φήμης ἑλκόμενος. ὡς δ’ εἰς ἅμιλλαν ἀλλήλοις κατέστησαν, οὐδὲ πολλῆς καταναλωθείσης διελέγξεως, εἰς ἀφωνίαν συνελάσας ὁ Ἀέτιος τὸν Ἀφθόνιον ἐκ μεγάλης δόξης εἰς μεγάλην αἰσχύνην κατήνεγκεν. διὸ καὶ τῷ ἀπροσδοκήτῳ βαρυθυμήσας τῆς ἥττης, νόσον τε ἐπεσπάσατο χαλεπὴν καὶ τῇ νόσῳ πέρας ὁ θάνατος ἠν, οὐδὲ περαιτέρω τῶν ἑπτὰ ἡμερῶν διαρκέσαντος τοῦ σώματος ἀπὸ τῆς πληγῆς. Ἀέτιος δὲ διὰ πάντων ἐχώρει, τοῖς λόγοις τοὺς ἀντιπάλους κατὰ κράτος βάλλων καὶ τὴν νίκην λαμπρὰν ἀναδούμενος.

Τότε δὲ καὶ τῆς ἰατρικῆς ἐξῆπτο, ὡς ἂν μὴ μόνον ψυχῶν, ἀλλὰ καὶ σωμάτων ἔχοι τὰς νόσους ἐᾶσθαι. Σώπολις δ᾿ ἠν αὐτῷ τοῦ μαθήματος ὁ διδάκαλος, ἀνὴρ ἐν τῇ τέχνῃ μηδενὸς ἔχων τὰ δεύτερα· ἀριστεύων δὲ ἐν ἰατρικῇ ὁ Ἀέτιος ἄμισθον παρεῖχεν τοῖς δεομένοις τὴν θεραπείαν. εἰ εἰ ποτε ἐδέησεν αὐτῷ τῶν ἀναγκαίων, παρά τινι τῶν ὁμοτέχνων νύκτωρ φοιτῶν, ἕνα μὴ δι᾿ ἡμέρας ἀπάγοιτο τῶν σπουδαιοτέρων, ὅσον τοῦ χρυσέου τεχνικωτέρας ἐδεῖτο χειρός, τοῦτο δὴ ἄρα ἐξεργαζόμενος θᾶττον, παρὰ τοῦ ὁμοτέχνου τὸν μισθὸν ἐκομίζετο καὶ τὸν ἑαυτοῦ βίον συνεῖχε. ταῦτα δὲ κατ ἐκείνους τοὺς καιροὺς Κωνσταντίου ἠν καθ᾿ οὓς καὶ ὁ Θεόφιλος ἐκ τῶν Ἰνδῶν ἐπανελθὼν διῆγεν ἐν Ἀντιοχείᾳ.

16. Ὅτι Ἀέτιος, φησί, τοῖς περὶ Βασίλειον τὸν Ἀγκύρας καὶ Εὐστάθιον τὸν Σεβαστείας εἰς τοὺς περὶ τοῦ ὁμοουσίου λόγους καταστάς, καὶ πάντων ἀνθρώπων αὐτοὺς διελέγξας ἀφωνοτάτους, ὡς οὗτος τερατολογεῖ, εἰς μῖσος αὐτοῖς ἄσπονδον κατέστη.

17. Ὅτι Λεόντιος, φησίν, ὃν ὁ ἔμπροσθεν λόγος πρεσβύτερόν τε 10–20 vgl. Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 261 Β— 264 Α. Sozomen. III 15 * 10–18 Niceph. H. E. IX 17 PG 146, 292 A 4 — 25– S. 48, 8 ebd. 292 2 περὶ αὐτοῦ αὐτοῦ ed. | 3 πολλοῖς ed. | διελέγξεως Bidez διελέξεωσ B διαλέξεωσ M | 5 βαρυθμήσασ B, corr. Holstein | 15/16 ἀπάγοιτο Μ Nie. ἐπάγοιτο B | 17 δὴ Val. δὲ B | 19 τοὺς > ed. | τοῦ Κωνσταντίου ed. | 21 περὶ M π(αρὰ) oder π(ερὶ)? kaum deutlich B ὁ δὲ οὐδὲν ἐπαύετο τοὺς μὲν διελέγχων, τοὺς δὲ παντοίως θεραπεύων, Suid. φαύλως δὲ ἀμπισχόμενος καὶ ὡς ἔτυχε ζῶν.

32 ἐλέγχων UE in διελέγχων corr. Ec | τοὺσ δὲ παντοίωσ θεραπεύων TU > ARBE, vgl. ob. S. 45, 17 u. über Aetius' κολακεία, worauf Suidas' hier anzuspielen scheint, s. Gregor. Nyss. 1. 1. 264 B 2, Theodoret H. E. II 27, 9 u. Nicetas Thesaur. V 31 PG 139, 1391 A Ι 33 δὲ > AR phot.

καὶ διδάσκαλον Ἀετίου ὑπέδειξεν, ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας καταστάς, εἰς διακονίαν τὸν μαθητὴν προχειρίζεται, καὶ διδάσκειν ἐν ἐκκλησίᾳ τὰ τῆς ἐκκλησίας ἐπιτρέπει δόγματα. ὁ δὲ πρὸς μὲν τὸ τῆς διακονίας ἔργον ὑπεστάλη, διδάσκειν δὲ ἀνεδέξατο· χρόνον δὲ διατρίψας ὅσον ἐνόμιξεν αὐτῷ εἰς τὴν τῶν θείων μαθημάτων ἐξαρκέσειν παραδοσιν, ἐπὶ τὴν Ἀλεξάνδρειαν αὖθις παραγίνεται. ἤδη γὰρ ἐν αὐτῇ ὁ Ἀθανάσιος πολὺς ἦν ὑπὲρ τοῦ ὁμοουσίου ῥέων, καὶ ἐχρῆν τὸν τὸν αντιπνεοντα.

18. Ὅτι φησὶ Φλαβιανὸν καὶ Παυλῖνον, οἳ καὶ μετὰ ταῦτα τὸν Ἀντιοχείας θρόνον εἶχον διανειμάμενοι, τούτους τὸν εἰρημένον Λεόντιον ἅτε δὴ μὴ ὁμοδοξοῦντας καθελεῖν· οὑτοι δὲ ἠσαν Εὐσταθίῳ συνακολουθήσαντες <ἐς> τὴν μεθόριον ἀπαγομένῳ. ὃς τῶν ἱερῶν τῆς Ἀντιοχείας φροντίδων, μᾶλλον δὲ τῆς ὅλης εὐσεβείας, οὐδὲν ἠνέσχετο τοῖς καιροῖς συγκαπηλεύσασθαι.

19. Ὅτι Σεκούνδου καὶ Σέρρα εἰς ἐπισκοπὴν τὸν Ἀέτιον προχειριζομένων, αὐτός, φησίν, οὐκ ἠνέσχετο, μὴ καθαρῶς αὐτοὺς ἱερᾶσθαι διὰ τὴν ἐπιμιξίαν πρὸς τοὺς τὸ ὁμοούσιον θρησκεύοντας ἀποφαινόμενος.

20. Ὅτι φησίν, Εὐνόμιος κατὰ πύστιν τῆς Ἀετίου σοφίας εἰς Ἀντιόχειαν ἐκ Καππαδοκίας ἀφικόμενος, τῷ Σεκούνδῳ συνέμιξεν. ὁ δὲ αὐτὸν ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τότε τῷ Ἀετίῳ διατρίβοντι συνέστησεν· καὶ συνήστην ἄμφω, ὁ μὲν διδάσκων, ὁ δὲ τοῖς ἱεροῖς μαθήμασι συνασκούμενος.

1 ff vgl. Athanas. De Synod. .38. Nicetas Thesaur. V 31. Tbeodoret H. E. II 24, 6. Socrat. II 35, 5 u. 37, 7 — 6 vgl. Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45 264 A — —14 vgl. Chronic. Pasclial. a. 350 S. 535, 14 ff * —14 Niceph. H. E. IX 16 PG 146, 281 B 4 — 15 f ebd. IX 17 PG 146 292 B 6 — —23 ebd. C2 5 ὅσον Val. ὃσ B ὃν Gothofred. | ἐξαρκέσειν Gothofred. ἐξαρέσκειν B | 7 ὑπὲρ Nie. ὑπὸ B ἐπὶ M | 12 <ἐς> Holstein | ὃς nämlich Λεόντιος; s. Chronic. Paschal. | 15/16 προχειριζομένων Holstein προχειριζομένω Β | 17 πρὸς τοὺς Val.] τῶν πρὸς B, vgl. S. 39, 12 u. 44, 1 — 7 | θρησκεύοντας Val. θρησκευόντων B I 20 συνέμιξεν aus ἀνέμιξεν corr. B | 21 συνέστηκε ed. | 22 συνέστη ed.

20a. Photii Bibliotheca Cod. 40, ob. S. 2, 24 ff: Ἐξαίρει δὲ ärul. ὁ Φιλοστόργιος) ἐν μὲν λόγοις μάλιστα Ἀέτιον καὶ Εὐνόμιον, μόνους ἀνακαθᾶραι τὰ τῆς εὐσεβείας δόγματα τῷ χρόνῳ συκεχωσμένα τερατευομένος.

21. Ὅτι Εὐνομίου φησὶν οὗτος ὁ δυσσεβής, οὐκ αἰσχυνόμενος, Phot. ἐγκώμιον ἀνατάξασθαι.

22. Ὅτι φησὶ τὸν Κώνσταντα διὰ τὴν ὑπὲρ Ἀθανασίου σπουδὴν ὑπὸ τυραννίδι τῇ Μαγνεντίου τὴν ζωὴν καταστρέψασθαι. τελευτήσαντος δὲ αὐτοῦ καὶ τοῦ μὲν Κωνσταντίου κατὰ τὴν Ἔδεσαν τῆς Μεσοποταμίας διατρίβοντος (τοῦτο γὰρ ὁ Περσικὸς ἀπῄτει πόλεμος), ἡ πρεσβυτάτη τούτων ἀδελφὴ Κωνσταντία Ἀναβαλλιανοῦ δὲ ἦν κεχηρωμένη γυνή), δείσασα μὴ φθάσειεν ὁ τυραννήσας Μαγνέντιος τὸ πάντων ἀναρτήσασθαι κράτος, Οὐετερανίωνά τινα, τῶν στρατηγούντων ἴνα, καθίστησι Καίσαρα. εδόκει δὲ δύνασθαι τὴν πρᾶξιν, διότι ζῶν ὀ κοινὸς αὐτῶν πατὴρ διαδήματί τε αὐτὴν ἐταινίωσεν καὶ Αὐγοῦσταν ἐπωνόμασεν. ὁ δὲ Κωνστάντιος ταῦτα μαθὼν παραυτίκα μὲν Οὐετερανίωνι τὸ διάδημα πέμπει, συνεπικυρῶν αὐτῷ καὶ τὸ τῆς βασιλείας ἀξίωμα· ἔπειτα δὲ πρὸς Ἑσπερίους κατὰ Μαγνεντίου στρατευόμενος καὶ συμμῖξαι φιλίως τῷ Οὐετερανίωνι βουληθείς, ἐπείπερ 7— S. 50, 6 vgl. Chronic. Paschal. a. 350 S. 539, —540, 3. Theophan. 4445 7 f vgl. Ammian. Marcellin. XIV 1, 2. Anonym. Vales. 6, 35 — — S. 50, 6 vgl. Zonar. XIII 7, 15–28. Zosim. II 44. Sozomen. IV 4. Socrat. II 28, IG * 7–13 Niceph. H. E. IX 28 PG 146, 333 A 20 7 κωνσταντία, ία in ἴνα corr., B; s. Register | ἀναγαλλιανοῦ B, corr. M 11 ζῶν Bochart ζῆνων B | 13 αὐτῷ Gothofred. αὐτ(οῦ) B 22a — 26a. Artemii Passio 10 [unmittelbar nach στησάμενος ob. S. 30, 28]: Οὐ πολὺς ἐν μέσῳ καιρὸς καὶ ὁ Κώνστας, εἰς κώμους καὶ μέθας ἐναποκλίνας καὶ ἀλλοκότους ἐρώτων διαγωγάς, ῥαθύμως τὴν ὅλην ἀρχὴν διεπέττευε, τὸ τῆς βασιλείας μέγεθος ἐξορχούμενος· ἐπιβουλεύεται τοιγαροῦν καὶ αὐτὸς παρά τινος τῶν στρατηγῶν Μαγνεντίου καὶ μετὰ τῆς βασιλείας προσαπόλλυσι καὶ τὸ ζῆν. τούτου πεσόντος, κρατεῖ τῆς ἀρχῆς ὁ Μαγνέντιος, μεθ’ οὗ τῆς τυραννίδος συνεπελάβοντο Νεποτιανὸς καὶ Βρεττανίων. § 11] ταῦτα μαθῶν ὁ Κωνστάντιος ἐκ τῶν τῆς ἀδελφῆς γραμμάτων, ἀπάρας ἐκ τῆς Ἀνα- 23–27 vgl. Zonar. unt. u. XIII 6, 11 — 15. Zosim. II 42. Aurel. Victor 41, 23 f u. Epit. 41, 22 f. Eutrop. X 9, 3 22a — 26a a fehlt in V | 23 nach πολὺς + δὲ S | 24 ἐναποκλίνας — S. 52, 33 fehlt in P | 25 ἐξερχόμενοσ R | 29 συνεπελάβοντο ] συναπελάβον τὸ R βρεταγανίων M [zu Ζ. 23 — 27] Vgl. Zonar. XIII 5, 15: Εἰτα κἀκεῖνος (näml. ὁ κώνστας,) ἀλλοκότους ἐκκυλισθεὶς ἐρωτας καὶ ἐκδεδιῃτημένην ζωήν, ὑπὸ Μαγνεντίου ἐπεβουλεύθη καὶ ἀθλίως ἀπώλετο. Philostorgius 4 Phot.ἐκεῖνος παρέσχεν ὑποψίαν ἐπαναστάσεως, χειροῦται μὲν τὸν Οὐετερανίωνα καὶ τῆς βασιλικῆς ἀποδύει στολῆς· μηδὲν δὲ κακὸν ἐπεργασάμενος ἄλλο, ἀλλὰ καὶ τραπέζης αὐτῷ κοινωνήσας, εἰς Προῦσαν τῆς Βιθυνίας ἐκπέμπει, λαμπρὰς καὶ μεγαλοπρεπεῖς ἀφορίσας αὐτῷ τὰς χορηγίας, μηδενὸς ὑστερεῖσθαι, ὧν ἀνθρώπου βίος ὡς ἐν ἰδιώταις εὐδαιμονεῖ, προνοησάμενος.

23. Ὅτι Σαπώρην τὸν βασιλέα Περσῶν ἀναγράφει στρατεῦσαι κατὰ τῆς Νισίβιδος καὶ εἰς πολιορκίαν αὐτῆς καταστῆναι· ἄπρακτον δὲ καὶ παρὰ δόξαν κατῃσχυμμένον ὑποστρέψαι, Ἰακώβου τοῦ τῆς πόλεως ἐπισκόπου τό τε πρακτέον τοῖς πολίταις εἰσηγουμένου καὶ τῇ πρὸς θεὸν παρρησίᾳ κατὰ τὸ ἀνυπέρβλητον τῆς πόλεως ὑπερμαχεσαμενου.

24. Ὅτι αἱ Ἀλπεις, αἱ τε Σούκεις καλούμεναι καὶ αἱ Ἰουλίαι, δίοδοί εἰσι στεναὶ μεγίστων ὀρῶν ἑκατέρωθεν καὶ ὑφ’ ἓν χωρίον ἐγγὺς τοῦ συμπτύσσεσθαι συγκλειομένων. ἐοίκασι δὲ αἱ δίοδοι αὑται τοῖς ἐν Θερμοπύλαις στενοῖς. ἀλλ’ αἱ μὲν ἱουλίαι Ἄλπεις τὰς Γαλλίας καὶ Ἰταλίας διορίζουσι τῶν ἱλλυριῶν· αἱ δὲ Σούκεις μεταξὺ τῆς Δακίας εἰσὶν καὶ τῆς Θρᾴκης, ἃς καὶ καταλαβεῖν ἐπειγόμενος Οὐετερανίων τὴν ὑπόνοιαν τῆς ἐπαναστάσεως παρέσχε Κωνσταντίῳ.

25. Ὅτι ἐν ᾧ Κωνστάντιος κατὰ Μαγνεντίου παρεσκευάζετο τοῦ τυράννου, τὸ Περσικὸν ἀκούσας κατὰ τῆς Ἑῴας βαρυτέρᾳ χειρὶ κινεῖσθαι, εἰς ἀνάγκην ἡκε Γάλλον Καίσαρα χειροτονῆσαι καὶ ἐπ’ αὐτοὺς 1 s. unt. Ζ. 18f — 7ff vgl. Chronic. Paschal. ebd. S. 536, 18. Theophan. 39, 13 u. 35, 1. Theodoret H. E. II 30 u. Relig. Histor. 1 PG 82, 1304. Hieronym. 25 Chronic, a. Abr. 2354. Zonar. XIII 7, 1–13 Cedren. I 524, 1 — 1315 De hello Gotb. 1 12 S. 62, 11 — 18 f vgl. Julian. Orat. II 76 C — 20–S. 51, 3 Chronic. Paschal. a. 351. Theophan. 40, 15. Zonar. XIII 8, Bf. Zoaim. II 45. Socrat. II 23, 21. Sozomen. IV 4, 4 * —18 Nicepb. H. E. IX 32 PG 146, .353 AB 3 vgl. Theophan. 45, 1: τραπέζης αὐτῷ . . . ἐκοινώνησεν | 4 Βιθυνίας Gothofred. θυνίασ B | 5 ὐστερῆσθαι ed. | 9 κατῃσχυμένον ed. | 13 u. 16 Ἰούλιαι ed. | 15 συμπτύσεσθαι B, corr. Nie. | 17 καὶ Ἰταλίας] Nie. u. Tai. | Ἰλλυριῶν Gothofred. ἰταλιῶν B Nie. u. Yal. | 20 κατὰ Gothofred. καὶ B Art. P.τολῆς καὶ πρὸς τὴν Ἑσπέραν γενόμενος, συνάπτει πρὸς ἀμφοτέρους πόλεμον καὶ κατὰ κράτος νικᾷ, τοῦ Βρεττανίωνος πρὸς αὐτὸν ἀποβρετανίωνοσ 35 Μ βρεττανίονοσ T, Symeon wie im Text ἐκπέμψαι. ἀνεψιὸς δὲ ἧν ὁ Γάλλος· καὶ γὰρ ὁ Γάλλου πατὴρ Κωνστάντιος ἀδελφὸς ἦν Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου, ὃς ἐγείνατο Κωνστάντιον καὶ τοὺς αὐτοῦ ἀδελφούς.

26. Ὁ μὲν οὖν Κωνστάντιος ἐγκρατὴς τοῦ τυράννου γίνεται, κἀνταῦθα τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ ἐπὶ μέγιστόν τε προφανέντος καὶ καταπληκτικωτάταις αἴγλαις ὑπεραστράψαντος τὸ τῆς ἡμέρας φῶς. ὤφθη δὲ ἐπὶ τῶν Ἱεροσολύμων περὶ τρίτην ὥραν μάλιστα τῆς ἡμέρας, ἑορτῆς τῆς λεγομένης Πεντηκοστῆς ἐνισταμένης. ὁ δὲ θεό-

4—S. 52, 6 vgl. Chronic. Paschal. a. 351. Theophan. 41, 33. Cyrill. Epist. ad Constantium PG 33, 1165 ff. Socrat. II 28, 22. Sozomen. IV 5 * 1—3 Niceph. H. E. IX 32 PG 146, 352 B 10 — 4—S. 52, 6 ebd. 352 C 1 ob ἦν <αὐτῷ> wie unt. Z. 28? Loofs | 7 nach περὶ + τὴν ed.

κλίναντος· ὅτε καὶ τὸ τοῦ σταυροῦ σημεῖον, μέγιστόν τε καὶ δεινῶς Art. P. ἐκφανὲν ἅπαν ὡς ὑπεραστράπτειν τῷ καταπληκτικῷ τῆς αἴγλης τὸ τῆς ἡμέρας φῶς, ἐπὶ τῶν Ιεροσολύμων ὤφθη περὶ τρίτην ὥραν μάλιστα τῆς ἡμέρας, τῆς ἑορτῆς τῆς λεγομένης Πεντηκοστῆς ἐνεστηκυίας, διῆκον ἀπὸ τοῦ Κρανίου λεγομένου τόπου ἄχρι καὶ τοῦ Ἐλαιῶνος ὄρους, ὅθεν ὑπῆρχεν ὁ σωτὴρ τὴν ἀνάληψιν ποιησάμενος.

Κρατεῖ τοίνυν τῆς βασιλείας ἁπάσης Κωνστάντιος, τῶν τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου υἱῶν μόνος ὑπολειφθείς. [§ 12] ἀτενίσας οὖν πρὸς τὸ τῆς ἀρχῆς μέγεθος καὶ εἰλιγγιάσας, ὡς ἅτε δὴ ἄνθρωπος ὢν καὶ μὴ ἔχων τὸν ἐκ τοῦ γένους αὐτῷ συνασπίςοντα (οὔτε γὰρ αὐτῷ παῖς ἐγεγόνει, οὔτε τις τῶν ἀδελφῶν κατελέλειπτο), καὶ δείσας μή τις αὐτῷ πάλιν ἐπανασταίη τύραννος κατὰ τῆς αὐτοῦ βασιλείας ἐζανιστάμενος, σκέπτεται τῶν συγγενῶν τινα λαβεῖν σύγκληρον καὶ τῆς βασιλείας ὑπασπιστήν. ὃ δὴ καὶ πεποίηκε Γάλλον τὸν Ἰουλιανοῦ ἀδελφὸν Καίσαρα προστησάμενος. ἀνεψιὸς δὲ πρὸς πατρὸς ὁ Γάλλος ἦν αὐτῷ· Κωνστάντιος γάρ, ὁ Γάλλου καὶ Ἰουλιανοῦ πατήρ, ἀδελφὸς ἦν Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου. τοῦτον οὖν ἐν τῷ Σιρμίῳ προχειρισάμενος, γυναῖκά τε αὐτῷ ζεύγνυσι τὴν ἑαυτοῦ ἀδελφὴν Κωνσταντίαν, πίστεως καὶ βεβαιότητος χάριν, καὶ ἄρχοντας αὐτῷ δίδωσιν

14 ἐκφανὲν RM Symeon ἐκφανὲσ ST | καταπληκτικῶ Μ Symeon πληκτικῶς RS πληκτηκῶ Τ | 14/15 τὸ τῆσ ἡμέρασ Μ Symeon τῆσ ἡμέρασ τὸ RST | 17 λεγομένου Κρανίο ~ S | 18 ἐλεῶνοσ R, τοῦ ὄρους τῶν ἐλαιῶν Chron. Pasch. u. Theophan. Sozom. Cyrill. = Phot. unt. S. 52, 2 | 21 ἰλιγγιάσασ S | ὡς — ἄνθρωπος] δεινῶς ἅτε δὴ μόνος? Μendelssohn; vgl. unt. S. 59, 2 | 23 καταλέλειπτο MS | 27 nach Ἰουλιανοῦ + παραβάτου S | 28 κωνσταντίνοσ R | 29 σερμίω T u. Symeon Cod. B Phot.

γραφος τύπος ἐκεῖνος ἀπὸ τοῦ λεγομένου Κρανίου μέχρι καὶ τοῦ τῶν Ἐλαιῶν ὄρους διήκων ὡρᾶτο, ἴριδος μεγάλης στεφάνου τρόπον πανταχόθεν αὐτὸν περιελιττούσης. ἐδήλου δὲ ἄρα ἡ μὲν ἴρις τὴν τοῦ σταυρωθέντος καὶ ἀναληφθέντος εὐμένειαν, ὁ δὲ στέφανος τὴν τοῦ βασιλέως νίκην. τὸ δὲ σελασφόρον ἐκεῖνο καὶ σεβάσμιον θέαμα οὐδὲ τοῖς ἐπὶ τοῦ στρατοπέδου ἀθέατον ἦν, ἀλλ’ ἐπιδήλως ὁρώμενον Μαγνέντιον μὲν καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ ἅτε τῇ τῶν δαιμόνων θεραπείᾳ προσανακειμένους εἰς ἀμήχανον δέος κατέστησεν, Κωνστάντιον δὲ καὶ τοὺς περὶ αὐτὸν εἰς θάρσος ἄμαχον ἀνεκτήσατο. ἡττηθεὶς δὲ τὰ πρῶτα Μαγνέντιος, εἶτα κατὰ μικρὸν ἀναλαβὼν ἑαυτόν, καὶ συμπλακεὶς ἐκ δευτέρου τῷ πολέμῳ καὶ κατὰ τὸ κραταιότατον καταπολεμηθεὶς καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ μικροῦ πάντας ἀποβαλών, πρὸς τὴν Λουγδούνων ἀποδιδράσκει πόλιν. καὶ τὰ μὲν πρῶτα κατ’ εὔνοιαν δῆθεν τὸν οἰκεῖον ἀδελφὸν ἀποσφάττει, πολεμίας προαρπάζων ὕβρεως καὶ χειρός, ἔπειτα καὶ δἴ τις ἄλλος παρῆν τῶν οἰκειοτάτων· τελευταῖον δὲ τὸ ξίφος ὑποστήσας ἑαυτῷ, ἐπηράχθη τε καὶ διελαθεὶς κατὰ τὸ μετάφρενον ἐξέψυξεν, οὐδ’ ὅλα τέσσαρα τυραννήσας ἔτη.

27. Ὅτι φησὶ τοὺς περὶ Βασίλειον καὶ Εὐστάθιον, δι’ ἔχθρας γεγονότας τῷ Ἀετίῳ, διαβολὰς ἀτόπους συρράψαι καὶ τὸν Γάλλον ἐπὶ ταύταις παροφῦναι· ὥστε ἐκεῖνον, ὡς ἐπισκόποις πιστεύσαντα καὶ 1 f vgl. Zonar. XIII 8, 12. Athanas. Apol. ad Const. 7 — —17 vgl. Chro- nic. Paschal. a. 354. Theophan. 44, 14. Socrat. II 32, 6 ff Sozomen. IV 7, 3. Zonar. XIII 9, 1 ff. Eutrop. X 12 — 16f vgl. Ps. Aurel. Victor Epit. 42, 6. Zosim. II 53, 3f. Julian. Orat. I 40 B * —17 Niceph. H. E. IX 32 PG 146, 353 BC — — S. 53, 9 ebd. IX 17 PG 146, 292 CD 2/3 vgl. Theophan. [u. Chron. Pasch.] 1. 1.: στέφανος ὡς ἴρις τὸ εἶδος ἔχων 7 μαγνέον B | 13 ob Λουγδούνον wie Nie? | 16 ἐπηρράχθη B, ich corrigiere τε <αὐτοῦ> Nie. | 17 ἔτη Nie. ἔτι Β | 20 ταύταις] ταυτὸ ed. Art. P. αὐτὸς καταστήσας οὐ γὰρ ἐκείνῳ γε ἐφεῖτο, Καίσαρί γε ὄντι), Θαλάσσιον μὲν ἀποστείλας ἔπαρχον πραιτωρίων, Μόντιον δὲ ἐπὶ τῶν βασιλικῶν πραγμάτων οὓς κοιαίστωρας αὐτοῖς ὀνομάζειν φίλον, ἅμα καὶ πατρίκιον αὐτὸν ποιησόμενος.

30 γε1 > S | 32 καιαίστορασ S κυέστορασ T, κοιαίστωρα Symeon [zu Ζ. 10] Vgl. Zonar. XIII 8, 19: Διαδρὰς δέ, ὡς εἴρηται, Μαγνέτιος τούς τε περισωθέντας ἐκ τῶν οἰκείων ἤθροιζε καὶ ἄλλους συνέλεγε καὶ αὖθις ἐπαναλαμβάνειν ἑαυτὸν ἐπειρᾶτο.

πρὸς ὀργὴν ἐκταραχθέντα, κελεῦσαι τὸν Ἀέτιον ἀναζητηθῆναι καὶ Phot.. ἀμφοῖν τοῖν σκελοῖν κατεαγῆναι. Λεοντίου δὲ τοῦ ἐπισκόπου Ἀντιοχείας τἀναντία τούτοις τὸν Καίσαρα διδαζαμένου, ἥ τε καταδικάζουσα ψῆφος ἀνεβλήθη καὶ εἰς θέαν ὁ Γάλλος μετ᾿ οὐ πολὺ τοῦ Ἀετίου κατέστη καὶ φίλος ἐκρίθη. καὶ πολλάκις πρὸς Ἰουλιανὸν ἀπεστάλη, καὶ μάλιστα ἠνίκα διεπυνθάνετο πρὸς τὸν Ἑλληνισμὸν ὁ ἐδελφὸς ἐκεῖνον ἀποκλίνειν· ἐστέλλετο δὲ τῆς ἀσεβείας κατὰ τὸ δυνατὸν αὐτὸν ἀνασώσασθαι. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τῶν θείων μαθημάτων ὀ Γάλλος διδάσκαλον τὸν Ἀέτιον ἐποιεῖτο.

28. Ὅτι Γάλλου κατὰ Περσῶν εἰς τὸ κράτιστον ἀνδραγαθήσαντος εἰς φθόνον οἱ ταῖς διαβολαῖς χαίροντες ἀναφλέγουσι τὸν βασιλέα, καὶ τοῦ Περσικοῦ πολέμου ταῖς τοῦ Καίσαρος ἀριστείαις πεπαυμένου ἀποστέλλει Δομετιανὸν ἔπαρχον τῶν καλουμένων πραιτωρίων ὁ

4 ff vgl. Sozomen. III 15, 8. Galli Epist. ad Julian., Juliani opp. 454 D f . Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 264 A — 6 f s. unt. VII 1a — 11 vgl. Zosim. II 55, 1 f. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2370 — 13—S. 55 vgl. Ammian. Marcellin. XIV 7. Chronic. Paschal. a. 355. Socrat. II 34, 1 f. Sozomen. IV 7, 6

28a. Artemii Passio 12 [unmittelbar nach αὐτὸν ποιησάμενος ob. S. 52, 33]: Ὁ δὲ Γάλλος ὡς τότε παρὰ τοῦ Κωνσταντίου πεμφθεὶς ἐπὶ τῆς Ἑῴας εἴχετο τῶν πραγμάτων· ὃν αὐτίκα μαθόντες οἱ Πέρσαι κατωρρώδησαν νέον τε αὐτὸν καὶ θερμουργὸν εἰς τὰ ἔργα πυθόμενοι, καὶ οὐκέτι ἐποιήσαντο τὴν ἐπὶ τοὺς 'Ρωμαίους ἐζέλασιν. καὶ ὁ μὲν ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ τῆς Συρίας ἦν, Κωνστάντιος δὲ ἐν τῇ Ἑσπέρᾳ καθίστη τὰ πράrματα. καὶ τότε δὴ μάλιστα καθαρῶς ἡσύχασεν ἠ 'Ρωμαίων ἀρχὴ πρὸς ἀμφοτέρων φυλαττομένη. καὶ ταῦτα μὲν τοῦτον ἔσχε τὸν τρόπον. [§ 13] ὁ δὲ Γάλλος, τὴν τοῦ Καώαρος ἀμφιασάμενος ἀλουργίόα καὶ ἤδη τῶν πρώτων τῆς βασιλείας ἀρζάμενος ἐπιβαίνειν ἀναβαθμῶν, οὐκ ἔμενεν ἐπὶ τῆς αὐτῆς γνώμης καὶ πίστεως ἧς πρὸς

20—22 vgl. Zosim. III 1, 1 S. 111, 14 f 19 Ὁ δὲ — 22 ἐποιήσαντο τὴν fehlt in P | 19/20 ἐπὶ τῆς Ἑῴας περμηθεὶς ~ S | 22 καὶ1 ΜVT Symeon > RS | ἐξέλευσιν V | 27 ἀλουργίδα so HSS | 28 βαθμῶν T Symeon

[zu 28 u. 28a] Vgl. Zonar. XIII 9, 9—15: Τὰ μὲν οὖν ἑσπέρια εἰρήνην ἦγον ἐντεῦθεν· τὰ δὲ τῆς ἑῴας ἐταράττερο μοίρας. ὁ Γάλλος γὰρ τῷ εὐτυχήματι ἐπαρ-

Phot.Κωνστάντιος, ἐντειλάμενος αὐτῷ κατὰ τὸ ἀφανὲς τὰς τοῦ Γάλλου περικόπτειν ἀπὸ τῆς Ἀντιοχείας ἐξόδους, τὴν ἐπ᾿ ἀνδρείᾳ καὶ τῇ τῶν κοινῶν ἐπιμελείᾳ δόξαν αὐτοῦ κατασμικρύνειν ταύτῃ διανοούμενος. ὁ δὲ Δομετιανός, οὐδὲν τῶν προσταχθέντων μετριώτερον ἀλλὰ καὶ θρασύτερον καὶ φρονῶν καὶ πράττων, οὐδέ, παραγενόμενος εἰς Ἀντιόχειαν ἔνθα διέτριβεν ὁ Γάλλος, οὐδ’ εἰς ὄψιν αὐτοῦ ἐλθεῖν κατεδέξατο. ἐξ ἡς αἰτίας καὶ ἑτέρων συνεπιρρυέντων θανάτῳ τὸν ὑβριστὴν μετελθεῖν ἐβουλεύετο· καὶ τὸν Μόντιον κοινωνὸν γενέσθαι τῆς κρίσεως παρελάμβανεν, ὁ δὲ θράσους ἀμετρίᾳ χρησάμενος· »οὐδὲ λογιστήν«, ἀντεῖπεν, »ἔξεστί σοι προχειρίσασθαι, καὶ πῶς ἂν πραιτωρίων ἔπαρχον ἀνελεῖν δύναιο;« ἐφ᾿ οἷς ἡ Γάλλου γυνὴ Κωνσταντία, * 7–9 Niceph. H. E. IX 32 PG 146, 353 D 8 u. 11 1/2 τὰσ — ἐξόδου sie B, corr. Bochart; vgl. Ammian. Marcell. XIV 7, 9 Art. P. τὸν Κωνστάντιον ἐποιήσατο, ἀλλὰ βαρύς τις ἠν καὶ ἀκάθεκτος καὶ τὴν ὀργὴν ἀπαραίτητος· φρονήματος γὰρ ἀκαίρου καὶ βουλῆς ἀνωμάλου δραξάμενος ὑπερέβη τοὺς ὅρους καὶ τὰς συνθήκας ἐφαύλισεν, ἃς πρὸς τὸν Κωνστάντιον ἐποιήσατο, βασιλκώτερον τῶν πραγμάτων ἁπτόμενος καὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ θράσους καὶ τῆς ἀλαζονείας διαταττόμενος. τοὺς γὰρ ἄρχοντας οὓς σὺς αὐτῷ αὐτῷ ἐπεπόμφει Κωνστάντιος, τῶν βασιλικῶν τε καὶ πολιτικῶν πραγμάτων ὄντας διαιτητάς, τόν τε πραιτωρίων ἔπαρχον Δομετιανὸν (ὁ γὰρ Θαλάσσιος 14 ἦν > S | 17 vgl. ebd. § 41 PG 96, 1289 AB: καὶ . . . Κωνστάντιος . . τὸν ἐμὸν ἀδελφὸν Γάλλον πεφόνευκε, καὶ ταῦτα ὅρκοις πρὸς αὐτὸν φρικωδεστάτοις χρησάμενος χρησάμενον PRT); s. auch unt. S. 57, 8f u. 58, 3 | 21 τόν τε R τόν τε τῶν PMT Symeon τῶν τε τῶν SV | πραιτορίων S | ἔπαρχον P ὕπαρχον RSMV Symeon ὑπάρχων Τ, vgl. ebd. § 40 PG 96, 1288 D 10: ἔπαρχον γὰρ πραιτωρίων | δοματιανὸν S Zonar.

θείς, ἐπεὶ ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐγένετο, βαρὺς τοῖς ὑπ᾿ αὐτὸν προσεφέρετο, κακουμένοις πολυειδῶς πρὸς αὐτοῦ, ἔχοντος καὶ τὴν ὁμόζυγα πρὸς τοῦτο αὐτὸν ἐρεθίζουσαν. δείσας οὖν ὁ Κωνστάντιος μὴ κινηθεῖεν εἰς ἀποστασίαν οἱ ὑπ᾿ ἐκείνου κακούμενοι καὶ ἐμφυλίου πολέμου δεήσῃ αὐτῷ, Δομετιανόν (so ECD), ἄνδρα ἐπιφανῆ τε καὶ γηραιόν, ἔπαρχον πραιτωρίων προχειρισάμενος εἰς Ἀντιόχειαν ἔστειλεν, ἐντειλάμενος τῷ ἀνδρὶ ἐν ἀπορρήτοις εὐφυῶς πως τὸν Γάλλον ὑπελθεῖν καὶ πεῖσαι ἀφίξεσθαι πρὸς αὐτόν. ὁ δέ, εἰς Ἀντιόχειαν παραγεγονώς, καὶ πάνυ ἀδεξίως τὸ πρᾶγμα μετεχειρίσατο, ἀναφανδὸν ἐπιτάξας τῷ Καίσαρι πορεύεσθαι πρὸς τὸν αὐτοκράτορα καὶ ἀπειλήσας, εἰ μὴ πείθοιτο, τὰς σιτήσεις τῶν ὑπ᾿ αὐτὸν ἐπισχεῖν. τούτοις εἰς θυμὸν ἐκεῖνος παροξυνθείς, καὶ ἄλλως εὐκίνητος ὢν πρὸς ὀργήν, συνέσχε τὸν ἔπαρχον καὶ φρουροὺς αὐτῷ στρατιώτας ἐπέστησε. Μοντίου δὲ τοῦ κοιαίστωρος αἰτιωμένου τὴν πρᾶξιν καὶ εἰς σαφῆ τυραννίδα ταύτην ἀνάγεσθαι λέγοντος, ἔτι

περιαλγὴς γενομένη εἰ οὕτως ὁ Γάλλος Καῖσάρ τε ὢν κοὶ Αὐγούστοις Phot. ἀνὴρ καὶ γὰρ αὕτη πατρόθεν ἠν δεδεγμένη τὸ ἀξίωμα) προπηλακίζοιτο, αὐτὴ δι᾿ ἑαυτῆς ἐπισπασαμένη τὸν Μόντιον τοῖς δορυφόροις ἐκδίδωσιν· ὥστε τὴν ταχίστην ἀραμένους πρὸς τὸν Δομετιανὸν ἀποκομίσαι, κἀκεῖνον κατασπάσαντας τοῦ θρόνου, ἄμφω, σοίνους τῶν ποδῶν ἐξαψαμένους, κακοὺς κακῶς ἀπολέσαι. καὶ τοῦτο θᾶττον ἐπράχθη, συνεπιψηφίζοντος καὶ τοῦ Γάλλου.

1 γενωμένη B, corr. Μ | 5 κατασπάσαντας τοῦ θρόνου vgl. Ammian. Marcell. XIV 7, 16: praecipitem per sccdas | σχοίνοις ed.; vgl. unt. S. 79, 13

θνήκει) καὶ τὸν ἐπὶ τοῦ κοιαίστωρος Μόντιον, διὰ τὸ μὴ πειθαρχεῖν Art. p. αὐτοὺς καὶ ὑπουργεῖν ταῖς παραλόγοις αὐτοῦ καὶ ἀκαθέκτοις ὁρμαῖς, σχοίνους τοῖς στρατιώταις τῶν ποδῶν αὐτῶν ἐξάψασθαι παρακελευσάμενος, ἐπὶ τῆς αγορᾶς συρῆναι προσέταξεν καὶ ἀμφοτέρους ἀπέκτεινεν, ἄνδρας ἐν ἀξιώμασι διαπρέψαντας καὶ παντὸς κέρδους καὶ λήμματος εὑρεθέντας ὑψηλοτέρους· οὓς ὁ τῆς πόλεως περιστείλας ἐπίσκοπος ἔθαψεν, αἰδεσθεὶς τὸ τῆς ἀρετῆς αὐτῶν ἀνυπέρβλητον.

10 κοιαίστοροσ PS κοιέστοροσ Τ, ob κοιαιστωρίου? | 14 διαπρέψαντοσ Μ 15 περιστείασ M | 16 ὑπέρβλητον P; in Betreff der divergierenden Berichte des Photius u. des Hagiographen, s. Prolegomena

χαλεπήνας ὁ Καῖσαρ, ἀλλὰ καὶ πρὸς τῆς γυναικὸς ἐξαφθεὶς εἰς ὀργὴν ὡς καταφρονούμενος, Zonar. καὶ αὐτὸν ὑπὸ δεσμοῖς ἐποιήσατο τὸν πολυίστωρ καὶ τοῖς στρατιώταις καὶ ἄμφω παρέδωκεν. οἱ δὲ ἄμφω τὼ ἄνδρε συνδήσαντες ἔσυραν διὰ τῆς ἀγορᾶς καὶ ᾐκίσαντο καὶ τέλος ἐνέβαλον εἰς τὸν ποταμὸν καὶ διέφθειραν.

EK ΤΗΣ ΤΕΤΑΡΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι ὁ Κωνστάντιος, μαθὼν τὰ περὶ Μόντιον καὶ Δομετιανὸν συνενεχθέντα καὶ ὀργῆς ἀναπλησθείς, μετεκαλεῖτο τὸν Γάλλον. ὁ δέ, τὴν μὲν κλῆσιν οὐκ ἐπ᾿ ἀγαθῷ συλλαβών, εὐλαβούμενος δὲ μὴ πόλεμος ἀπειθήσαντος συρραγῇ, τοῦ προστάγματος γίνεται. προεξώρμα δὲ καὶ ἡ Κωνσταντία, προεντυχῖν σπεύδουσα τἀδελφῷ καὶ αἰδέσασθαι αὐτὸν ὑπὲρ τοῦ ἀνδρός, ἀλλ᾿ αὕτη μὲν κατὰ Βιθυνίαν γενομένη ἐπεσχέθη τῷ θανάτῳ καὶ τῆς ὁδοῦ καὶ τοῦ βίου· ἐξ οὑ καὶ ὁ

1— S. 58 vgl. Ammian. Marcellin. XIV 11. Zosim. II 5.5, 2f * 3— S. 57, 2 Niceph. H. E. IX 32 PG 146, 356 A 1 Titel rot geschrieben B | 4 συμβάλλων Nie. συμβαλών Val., unrichtig 6 τἀδελφῷ] τῷ ἀδελφῷ ed.

1a. Artemii Passio 14 [unmittelbar nach ἀνυπέρβλητον ob. S. 55, 16]: Ὁ δὲ Κωνστάντιος, ἐπειδὴ τάχιστα ἐπύθετο τὸ συμβάν, μετάπεμπτον ὡς ἑαυτὸν ἐποιεῖτο τὸν Γάλλον. ὁ δέ, εἰδὼς μὲν ὡς οὐκ ἐπ᾿ ἀγαθᾠ τυγχάνει καλούμενος, ἐννοῶν δὲ πάλιν ὡς, ὡς, μὴ βούλοιτο ὑπακούειν, πόλεμον ἀνάγκη ποιεῖν ὅπλα πρὸς Κωνστάντιον ἐκ τοῦ εὐθέως ἀράμενον, αἱρεῖται μᾶλλον τὰ τῆς εἰρήνης. καὶ τὴν γυναῖκα προαποστείλας ὡς τὸν Κωνστάντιον ἐκμειλίξασθαι, καὶ αὐτὸς ἀπῄει αὐτόμολος ἐπὶ τὸν κίνδυνον. ἡ μὲν οὐν Κωνσταντία προτέρα ἐξώρμησε, προεντυχεῖν τῷ ἀδελφῷ καὶ αἰδέσασθαι αὐτὸν ὑπὲρ τοῦ ἀνδρὸς προθυμουμένη, τοῦ μή τι εἰς αὐτὸν βουλεύσασθαι

15 μετάπεμπον Μ | 18 εὐθέος Symeon | 19 προσἀποστέίλασ M 20 ἀπίει PV | κωνσταντία PSymeon Cod. A κωνσταντίνα RSMV Symeon Cod. B 25 κωνσταντῖνα T | 21 αἰδέσασθαι] αἰτήσασθαι T δεηθῆναι Symeon | 22 προ- θεμένη Μ

[zu 1 u. la] Vgl. Zonar. XIII 9, 10 — 21 [unmittelbar nach διέφθειραν ob. S. 55, 23]: Ταῦτα μαθὼν ὁ Κωνστάντιος ἔπεμψε τοὺς ἄξοντας τὸν Γάλλον ὡς ἑαυτόν. ὁ δὲ τὴν γυναῖκα προέπεμψεν ἐξευμενισομένην τὸν ἀδελφόν· ἣν ὁδοιποροῦσαν ἔτι τὸ τέλος ἐκ νόσου κατέλαβε τῆς ζωῆς. γνοὺς γνοὺς τὸν τὸν ἀδελφὴς ὁ

Γάλλος, μᾶλλον τοῦ δέους γενόμενος τὴν ἐζ ἀρχῆς γνώμην ὅμως οὐ Phot. μεθίετο. συναπῄει δ᾿ αὐτῷ καὶ Θεόφιλος ὁ Ἱνδός. ἐπεὶ δὲ τοὺς Κωρικοὺς κατέλαβεν, ἐνταῦθα δὴ ἐκ Μεδιολάνων, ἔνθα διῆγεν ὁ Κωνστάντιος, καταπέμπεται Βαρβατίων, ἀνὴρ τὴν στρατηγικὴν ἔχων ἀρχήν, ἐφ’ ᾧ τὸν Γάλλον ἀφελέσθαι μὲν τῆς ἀλουργίδος, ὐπερόριον δὲ κατά τινα νῆσον τῆς Δαλματίας ποιήσασθαι. ὁ δὲ Θεόφιλος παρὼν οὐκ εἴα προελθεῖν τὴν πρᾶξιν. καὶ γὰρ καθ’ ὃν καιρὸν καῖσαρ ὁ Γάλλος κεχειροτόνητο, τῶν μεταξὺ αὐτοῦ καὶ Κωνσταντίου προελθόντων ὅρκων, οἳ τὴν ἐν ἀμφοῖν φιλίαν καὶ τὸ παρ᾿ ἑκατέρου ἀνεπιβούλευτον ἑκατέρῳ διετίθεντο, αὐτὸς ὁ μεσίτης ἦν, καὶ ὁ συνέχο)ν αὐτῶν τὴν ὁμόνοιαν. πλὴν ἀλλά γε μαθὼν ὁ Κωνστάντιος τὴν τοῦ Θεοφίλου ἀποκώλυσιν, ἐκεῖνον μὲν ὑπερόριον ἄγεσθαι κελεύει, τὸν Ε; Γάλλον εἰς ἰδιώτην ἀπογυμνωθέντα φρουρησόμενον ἐκπέμπεσθαι

8/9 u. S. 58, 3 s. ob. S. 54, 22 ff — 11 f vgl. Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 264 A * 2 u. 7 — 11 Niceph. ebd.

3 νωρικοὺς Β, oppidum Noricorum Ammian. Marcell. XIV 11, 19 15 ἀλουργίδοσ Β, wieunt. Ζ. 26 | 6 Δαλματίας Gothofretl. δελματίασ B, s. Register | 8 κεχειροτόνητο B | 12 <δὲ> Bochart

ἀνήκεστον. πολλῇ δὲ προθυμίᾳ περὶ τὴν ὁδοιπορίαν χρωμένη, εἰς Art. P. νόσον τε ἔπεσε μεταξὺ πορευομένη καὶ Βιθυνίας ἐπιβᾶσα ἐν σταθμῷ τινι ταύτης Γαλλικάνῳ λεγομένῳ ἀπέθανεν. ὁ δὲ Γάλλος, καὶ τοῦτο παρὰ δόξαν αὐτῷ συμβὰν μεγάλην συμφορὰν ποιησάμενος, ὅμως ᾔει τὸ πρόσω, τῶν δεδογμένων οὐκ ἐξιστάμενος. ἐπεὶ δὲ εἰς Νωρίκους ἀφίκετο πόλιν αὐτῶν Πυταβιῶνα καλουμένην, ἐνταῦθα δὴ ἀπὸ Μεδιολάνου καταπέμπεται στρατηγὸς Βαρβατίων, ἐκεῖ τοῦ Κωνσταντίου τὸ τηνικαῦτα τυγχάνοντος· ὃς τὸν Γάλλον ἀφαιρεῖται τῆς ἀλουργίδος καὶ εἰς ἰδιώτην μετασκευάσας ἐξόριστον αὐτὸν εἴς τινα νῆσον τῆς Δαλματίας κατέστησε. § 15] τοῦ δὲ Γάλλου εἰς τὴν νῆσον ἀπηγμένου,

19 εἰς — 20 πορευομένη > P | 20 βηθυνίασ V u., η in ι corr., I 22 παρὰ δόξαν] παράδοξον R; vgl. Ammian. Marcell. XIV 11,6: cujus post obitum maritus contemplans cecidisse fiduciam qua se fultiim existimahat | εἴη S 23 τὸ] τοῖσ R | ἐξανιστάμενοσ PS | νορίσκουσ T νωρικοὺσ Symeon Cod. A, aber Cod. B wie im Text 1 24 <εἰς> πόλιν Batittol | πυταβιῶνα PRS MV πυταβιώτα Symeon Cod. B (πυταβιώτατα Cod. A) πυβατιῶνα T, Ammian. Marcell. XIV 11, 19 | 26 τὸ >M

Κωνστάντιος θάντον αὐτίκα στείλας γυμνοῖ τὸν Γάλλ·ον τοῦ ἀξιώματος καὶ ὑπερόριον Zonar

Phot.

κατὰ τὴν νῆσον. Εὐσέβιος δὲ ὁ εὐνοῦχος, ὃς εἰς τὴν τοῦ πραιποσίτου τιμὴν ἐμβεβήκει, καὶ οἱ σὺν αὐτῷ τὸν Κωνστάντιον ἔτι συνανέφλεγον κατὰ τοῦ Γάλλου, δεδιότες μή, τῶν ὅρκων εἰς ἐπιστροφὴν ἐλθὼν ἢ τὸ τοῦ αἵματος ὁμόγνιον αἰδεσθείς, ἀνήσει τὸν Καίσαρα τῆς ὑπερορίας καὶ σφὰς ἐκεῖνος τὸν κίνδυνον διαφυγὼν κακοὺς κακῶς ἀπολέσει. στέλλονται τοίνυν τῇ τούτων παραδρομῇ οἱ τὸν Γάλλον ἀναιρήσοντες. οὔπω δὲ τοῦ πάθους προελθόντος, εἰς μετάνοιαν ἐπιστραφεὶς ὁ Κωνστάντιος ἑτέρους ἐκπέμπει τὸν φόνον κωλύσοντας· τοὺς δὲ οἱ περὶ Εὐσέβιον ὑποποιοῦνται μὴ πρὶν παραγενέσθαι τῇ νήσω μηδ’ ἐμφανίσαι τινὶ τὰς ἀνακαλούσας τὸν θάνατον ψήφους, πρὶν ἄν ὁ κατακριθεὶς τῷ ξίφει τὴν ζωὴν ἀπορρήξῃ. καὶ γέγονεν ὡς ἐσπούδασαν. διὰ τοῦτο κοὶ Ἰουλιανὸς ὕστερον, τὸ τῆς βασιλείας περιζωσάμενος κράτος, Εὐσέβιόν τε καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ τῆς περὶ τὸν ἀδελφὸν παρανομίας δίκην εἰσεπράξατο.

11 f vgl. Chronic. Paschal. a. 355. Socrat. II 34, 3 f. Sozomen. IV 7, 7 — 12–14 s. unt. S. 75, 15 ff 2 ἐκβεβήκει ed. | 5 σφᾶς ed. | 6 περιδρομῇ Val., wohl besser Art. P.

οἱ τὸ πᾶν ἐπ’ αὐτῷ συστήσαντες, Εὐσέβιος δὲ μάλιστα ἦν ὁ εὐνοῦχος ὁ τὴν τοῦ πραιποσίτου τιμὴν ἔχων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, πείθουσι Κωνστάντιον ὡς τάχιστα τὸν Γάλλον ποιήσασθαι ἐκ ποδῶν. ὁ δὲ πεισθεὶς πέμπει τοὺς ἀποκτενοῦντας αὐτόν. καὶ ἤδη τούτων ἀφικνουμένων πάλιν ὁ Κωνστάντιος εἰς ἔλεον μετεκλίθη, καὶ πέμπει διὰ ταχέων ἕτερον γράμμα τὸν Γάλλον τοῦ πάθους ἀνακαλούμενον. ὁ δὲ Εὐσέβιος καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πείθουσι τὸν πεμφθέντα μαγιστριανὸν μὴ πρότερον ἐπιστῆναι δεικνύντα τὸ γράμμα, πρὶν ἂν πύθοιτο τὸν Γάλλον ἀνῃρημένον. ἐγένετο ταῦτα, καὶ ὁ Γάλλος ἐτεθνήκει.

18 συστησάμενοσ T | 18 ff vgl. ebd. § 40 PG 96, 1288 D 14 [Julians Rede]: οἶδας γὰρ καὶ αὐτός, ὦ Ἀρτέμιε, ὡς ὁ ἐμὸς ἀδελφὸς μάτην παρὰ Κωνσταντίου πεφόνευται, καὶ ὡς φθόνος αὐτὸν κατειργάσατο καὶ ὁ πάντων ἀνθρώπων ἀνοσιώτατος, ὁ εὐνοῦχος Εὐσέβιος, ὁ τὴν τοῦ πραιποσίτου ἀξίαν κακῶς ἐνδυσάμενος, κἂν οὐκ ἀρκοῦσαν δέδωκε τὴν δίκην τοῦ ἀνοσιουργήματος ὁ παμπόνηρος | 20 ἐκ ποδῶν ποιήσασθαι ~ S | 22 μετεκλήθη Μ μετεβλήθη VT Symeon | 23 ἑτέρων γραμμάτων RMT γράμματα Symeon | ἀνακαλούμενοσ R Symeou Zonar.

τίθησιν. εἶτα στέλλει καὶ τοὺς αὐτὸν ἀναιρήσοντας, παρὰ τῶν περὶ αὐτὸν πρὸς τοῦτο ἐρεθισθείς. μεταμεληθεὶς δ’ αὖθις ἑτέρους στέλλει τοὺς εἴρξοντας τὴν ἀναίρεσιν· οὓς ἀνέπεισαν οἱ τῷ Γάλλῳ ἐχθραίνοντες, καὶ μᾶλλον ὁ εὐνοῦχος Εὐσέβιος, τὴν τοῦ πραιποσίτου διέπων ἀρχὴν καὶ μέγα παρὰ τῷ Κωνσταντίῳ δυνάμενος, μὴ πρότερον ἀπαγγεῖλαι τοῖς τὸν Γάλλον ἐνταλθεῖσι κτανεῖν τὴν βασιλικὴν μεταμέλειαν, πρὶν ἂν γνοῖεν ἀνῃρημένον τὸν ἄνθρρωπον. ὁ μὲν οὖν ἀνῄρητο.

2. Τὸ μέντοι γε βάρος τῆς ἀρχῆς ὑπολογιζόμενος ὀ Κωνστάντιος Phot. καὶ ὡς οὐχ οἷός τε εἴη μόνος φέρειν, Ἰουλιανὸν τὸν ἀδελφὸν Γάλλου τῆς Ἰωνίας μεταπεμψάμενος χειροτονεῖ Καίσαρα, Ἑλένην αὐτῷ τὴν ἰδίαν ἀδελφὴν εἰς γυναῖκα κατεγγυησάμενος, καὶ τὸν μὲν τὰς Γαλλίας φυλάττειν ἐκπέμπει· καὶ γὰρ λίαν ἐτετάρακτο τὰ τῇδε.

3. Αὐτὸς δὲ ἐν Σερμίῳ παραγενόμενος διῆγεν.

1—5 vgl. Ammian. Marcellin. XV 8. Zosim. III 1 f. Sozomen. IV 21, 6 u. V 2, 20. Socrat. III 1, 25. Theophylact. Bulgar. Passio XV Martyrum 9 PG 126 164 C. Chronic. Paschal. a. 355. Theophan. 45, 6. Synops. 56, 9 * 1–5 Niceph. H. E. IX 32 PG 146, 356AB 3 αὐτῶ Val. αὐτ(οῦ) B | 4 vgl. κατεγγυᾷ Zosim. III 2, 1 u. Sozom. V 2, 20 6 Σιρμίῳ ed.

2a. Artemii Passio 15 [unmittelbar nach ἐτεθνήκει ob. S. 58, 26]: Ὁ δὲ Κωνστάντιος περὶ τοῖς πρόγμασι δείσας μὴ οὐχ οἷός τε ᾖ μόνος ἁπάσης εἶναι τῆς ἀρχῆς ἐγκρατής, ἄλλως τε καὶ τῶν Γαλατῶν ὀξύτατα δὴ καὶ ὁπότε προθυμηθεῖεν εἰς τὰς τυραννίδας ἐγειρομένων διά τε σώματος ἰσχὺν καὶ κουφότητα φρονημάτων, μετεμέλετό τε ἤδη τὸν Γάλλον ὑπεξελὼν καὶ λογισάμενος ὡς τὸ συγγενὲς του ὀθνείου καὶ ἀλλογενοῦς ἀσφαλέστερον εἶναι μακρῷ πρὸς κοινωνίαν τῆς βασιλείας, Ἰουλιανὸν τὸν ἀδελφὸν τοῦ Γάλλου ἐκ τῆς Ἰωνίας μεταπεμψάμενος ἐν τῇ Μεδιολάνῳ Καίσαρα ἀνέδειξε· καὶ τὴν ἀδελφὴν αὐτῷ τὴν ἑαυτοῦ Ἐλένην εἰς γάμον ἐκδοὺς καὶ τὰ πιστὰ πρὸς αὐτὸν ποιησάμενος, τοῦτον μὲν ἐξέπεμψεν εἰς τὰς Γαλλίας φύλακα τῆς ἐκεῖσε βασιλείας ἐσόμενον.

3 a. [ebd. Folge] Αὐτὸς δὲ εἰς Ἰλλυριοὺς ἀφικόμενος ἐν τῷ Σιρμίᾳ διῆγεν. § 16] ἀκούσας δὲ ὅτι οἱ Ἰστρου βάρβαροι μέλλουσιν ἐπιστρατεύειν τῇ τῶν Ῥωμαίων ἀρχῇ, ἀπάρας ἀπὸ τοῦ Σιρμίου, πρὸς τὸν Ἴστρον διέβη. καὶ πρὸς αὐτῇ τῇ ὄχθῃ χρόνον οὐκ ποιήσας, ποιήσας, ἐπεὶ τὰ τῶν βαρβάρων ἠρέμει συστήματα, πάλιν ἐπὶ τὴν Θρᾴκην ἤλαυνεν.

17 μετέμελε τότε R τε 2> Τ Symeon | 18 ἤδη > R | Symeon, aber viell. Ζ. 19 εἶναι in ἐστι zu corrigieren | 19 ἀλλογενοῦσ MV Symeon ἀλλογενὲσ PRST | 21 μεδιολάνων T Symeon | 22 ἐλένην HSS, wieunt. Ζ. 39 | 26 διῆγεν — 29 ἤλαυνεν fehlt in S | nach δὲ + ταῦτα R, woher ταύτῃ Mendelssohn; ob ἐνταῦθα? | οἱ πέραντοι οἵστρου βάρβαροι R | 27 σερμίου T, Symeon wie im Text | πρὸς Mendelssohn | 28 ὄχθῃ] ὅχθη /////////////// P

[zu 2 u. 2 a] Vgl. Zonar. XIII 10, 1: Κωνστάντιος δὲ μὴ οἶός τε ὢν τὴν ὅλην διευθύνειν μόνος ἀρχήν, τοσαύτην οὖσαν ὡς ἐξ ἄκρων σχεδὸν περάτων γῆς εἰς ἄκρα πέρατα καταντᾶν, ἐξ Ἀθηνῶν τὸν τοῦ Γάλλου ὁμαίμονα τὸν Ἰουλιανὸν μετακαλεσάμενος, Καίσαρά τε ἀνεῖπε καὶ Ἐλένην αὐτῷ τὴν οἰκείαν συνῴκισεν ἀδελφήν.

Phot.

Ἐν ῳ καὶ τὸν Ῥώμης ἐπίσκοπον Λιβέριον, ὑπὸ Ῥωμαίων ἐπιζητούμενον σφόδρα, τῆς φυγῆς κατάγει καὶ ἀποδίδωσι τοῖς αἰτησαμένοις. τηνικαῦτα δὲ οὑτός φησι καὶ Λιβέριον κατὰ τοῦ ὁμοουσίου καὶ μὴν καὶ κατά γε τοῦ Ἀθανασίου ὑπογράψαι, ὁμοίως δὲ καὶ τὸν ἐπίσκοπον Ὅσιον, συνόδου τινὸς ἐνταῦθα συστάσης καὶ εἰς ὁμοφωνίαν αὐτοὺς ὑποσπασαμένης· ἐπεὶ δὲ ὑπέγραψαν, τὸν μὲν Ὅσιον εἰς τὴν ἑαυτοῦ παροικίαν τὴν Κουδρούβην τῆς Ἰσπανίας ἐπανελθεῖν καὶ τοῦ θρόνου ἄρχειν, Λιβέριον δὲ τῆς Ῥωμαίων ἐκκλησίας. Φίληξ δέ, ὁ ἐν τῷ μεταξὺ χρόνῳ τῆς Ῥώμης ἐπίσκοπος καταστάς, εἰς ἑαυτὸν ἀπῄει, τὸ μὲν ἀξίωμα τῆς ἐπισκοπῆς φέρων, οὐ μήν γέ τινος ἐκκλησίας προϊσταμενος.

4. Ὅτι, Λεοντίου τοῦ Ἀντιοχείας ἐπισκόπου τελευτήσαντος, Εὐδόξιον, φησίν, ἐκ Γερμανικείας μεταστησάμενοι οἱ ὁμόδοξοι ἐπιβιβάζουσι τῷ θρόνῳ. ὁ δὲ τῆς Ἀρειανῆς μὲν δόξῆς ἦν, πλὴν ἐκ τῶν Ἀστερίου γραμμάτων εἰς τὸ κατ᾿ οὐσίαν ὅμοιον ὑπενήνεκτο. οἱ δὲ συναιρεσιῶται τοῦτον ἀναφέροντες πρὸς τὸ ἑτεροούσιον ἀνῆγον. ἐπιεικῆ δὲ τὸν Εὐδόξιον ὀ Φιλοστόργιος καὶ κόσμιον τὰ ἤθη καὶ τὰ ἄλλα δεξιὸν ἀναγράφων, εἰς δειλίαν ἐκτόπως διαβάλλει· καὶ Ἀραβισσὸν μὲν τῆς μικρᾶς Ἀρμενίας πόλιν πατρίδα λαχεῖν τὸν αὐτοῦ πατέρα Καισάριος ὄνομα αὐτῷ), μαρτυρικὸν δέ, καίτοι τῶν εἰς γυναῖ-

1 — 8 vgl. Sozomen. IV 11 u. 15. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2365 u. De viris illustr. 97. Libell. prec. praef. bei Epist. Avell. coli. I. Rufin H. E. X 28. Athanas. Apol. c. Arian. 89 u. Histor. Arian. 41 u. 45. Hilar. Fragm. bist. YI u. C. Constant. 11 — 3 vgl. die Anomöer bei Sozomen. IV 15, 3 — 4 ff vgl. Sozomen. IV 12, 6 u. 6, 13 — 9 vgl. Lib. pontifical. ed. Mommsen S. 78, 17 f. Acta Sanct. Aug. III 167 A 1. Theodoret H. E. II 17, 7 — ff vgl. Theodoret H. E. II 25 u. Haer. Fab. IV 2. Sozomen. IV 12, 3 f. Socrat. II 37, 7 f 7 Ἱσπανίας ed. | 13 μεταστησάμενοι, οι aus ον corr., B | 13/14 ἐπιβιβάζονσι Μ ἐπιβάζουσι B | 19 ἁρμενίασ B

3b. [zu Z. 4 f] Cod. von Cairo 86, Jhrdt XllI, f. 280 r [am Rand des Sokrates II 31, 4: Ἐπεὶ δὲ αὐτὸς (näml. ὁ Ὅσιος) παρῃτεῖτο πληγάς τε καὶ στρεβλώσεις τῷ πρεσβύτῃ προσέφερον· διὸ καὶ ἐξ ἀνάγκης ταῖς τότε (näml. ἐν τῷ Σιρμίῳ) ἐκδοθείσαις καὶ συνέθετο καὶ ὐπέγραψε]: ταὐτό φησι περὶ Ὁσίου καὶ Φιλοστόργιος, πλὴν τὴν ἀνάγκην καὶ τὰς πληγὰς οὐ προστίθησιν.

4a. Suidas s. v. Εὐδόξιος· ἐπίσκοπος Ἀντιοχείας, ἐξ Ἀραβισσοῦ τῆς μικρᾶς Ἀρμενίας. ὁ δὲ πατὴρ αὐτοῦ Καισάριος ἐπὶ Μαξιμιανοῦ

36 — S. 61, 31 κατέθεσαν] εὐδόξιοσ ἐπίσκοποσ ἀντιοχείασ TU

κας ἡττώμενον ἡδονῶν, ὅμως θάνατον διαθλῆσαι, καθάρσιόν τε τῶν Phot. μολυσμάτων καὶ πρός γε στεφάνους ἀθλητικοὺς ἐπιφέροντα.

5. Ὅτι Εὐδόξιος μέν, φησίν, εἰς διακονίαν Εὐνόμιον προχειρίζεται· ὁ δέ, πρὶν εἰς τὸ ἀκριβέστατον ἐκεῖνον τῆς δόξης ἀνελθεῖν, τὴν λειτουργίαν οὐ δέχεται.

6. Ὅτι, φησίν, Εὐδοξίου τὴν Ἀντιόχειαν ἐγχειρισθέντος, ὁ Ἀγκύρας Βασίλειος ἐδυσχέραινεν· αὐτὸς γὰρ ἐπ’ αὐτὴν εἶχεν τὸ βλέμμα τῇ γνώμῃ στηριζόμενον.

7. Ὅτι, φησί, τῆς Κωνσταντίου γυναικὸς τῷ τῆς μητρομανίας ἁλούσης πάθει, ἐξεκρέματο δὲ τοῖς ἱμέροις αὐτῆς ὁ Κωνστάντιος, εἰς ἀνάγκην ἧκε τὸν Θεόφιλον τῆς ὑπερορίας ἀνακαλέσασθαι· ἐφημίζετο γὰρ οὗτος παθῶν εἶναι θείᾳ δυνάμει θεραπευτής. παραγεγονότα δέ, καὶ συγγνώμην οἶς εἰς αὐτὸν ἥμαρτεν αἰτῆσαι κοὶ πρὸς τὴν τῆς γυναικὸς θεραπείαν ἐκλιπαρῆσαι, καὶ μὴ διαμαρτεῖν, ὡς οὑτος λέγει, τῆς αἰτήσεως. ἐπιθέντος γὰρ τὰς ἱλαστηρίους χεῖρας τοῦ Θεοφίλου, ἀπαλλαγῆναι τοῦ πάθους τὸ γύναιον.

8. Ὅτι, φησί, Βασίλειος, συλλαβὼν μεθ’ ἑαυτοῦ τόν τε τῆς Σε-

9 f vgl. Cedren. I 529, 15 Zonar. XITI 11, 29 f — — S. 62, 24 vgl. Eunom. bei Gregor. Nyss. C.Eunom. I PG 45, 256 — 260 A u. 265 BC. Sozomen. IV 24, 4f — 17—18 S. 62, 15 vgl. Sozomen. TV 13 f. Theodoret H. E. II 25, 3 ff 1 καθάρσιόν Gothofred. καθαρσίων B | 4 ἐκεῖνον τῆς] τῆς ἐκείνων Val., unrichtig; ἐκεῖνον = τὸν Εὐδόξιον; vgl. ob. S. 60, 14 — 16 | 6 ἀντιοχείαν 8 ob τῆς γνώμης? | 9 τῷ Val. τὸ B; vgl. Cedren.: τῷ τῆς μητρομανίας περιέπεσε πάθει; μητρομανίας auch bei Zonar. | 11 εὐφημίζετο ed.

τὸν τοῦ μαρτυρίου στέρανον ἀνεδήσατο, Καίτοι πρότερον ἡδονῶν Suid. ἥττων φανείς. ἀλλ’ ἐβουλήθη τὰς πρώτας κηλῖδας διὰ τοῦ μαρτυρικοῦ αἵματος ἀπορρύψασθαι. ἥλους γὰρ μεγάλους ἑκατέρου τῶν ποδῶν ἓξ τὸν ἀριθμὸν αὐτῷ διαπερονήσαντες, πυρὶ παρέδοσαν· καὶ ἐπειδὴ αὐτίκα πρὸς τὴν φλόγα χανὼν ἀπέθανεν, ἡμίφλεκτον ἔτι καὶ σῶν οἱ προσήκοντες τὸν νεκρὸν ἀνελόμενοι ἔν τινι ἀγρῷ Σουβὶλ λεγομένῳ κατέθεσαν.

25 ἀνεδύσατο SE | ἡδονῆσ SV | 26 ἀλλ’ — 27 ἀπορρίψασθαι > τοῦ BE > AR | 27 ob ἥλοις γὰρ μεγάλοις ἑκάτερον? | ἑκατέρου ἑκα τῶν ποδῶν nach 28 διαπερονήσαντες ~ SV | nach ποδῶν + αὐτοῦ E 28 τὸν ἀριθμὸν aus τῶν ἀριθμῶν corr. AS > E | αὐτῶ R αὐτοῦ ABs > καὶ ἐπειδὴ — 31 κατέθεσαν] ἐτάφη ἔν τινι τόπω σούβιλον λεγομένω SV | 29 Χανὼν] χωρῶν BE | σῶιν A σῶον BE | 30 σουβὶ AR Phot.

βαστείας Εὐστάθιον καὶ ἑτέρους ἐκκλησιῶν προεστῶτας, τόν τε Ἀέτιον μάλιστα εἶτα δὲ καὶ τὸν Εὐδόξιον πρὸς τὸν βασιλέα διασύρει, ἄλλα τε πλάττων περὶ αὐτῶν καὶ ὡς εἴησαν μύσται καὶ κοινωνοὶ τῆς κατὰ Γάλλον ἐπαναστάσεως, συμπεριλαβὼν ταῖς κατ’ ἐκείνων διαβολαῖς καὶ τὸν Θεόφιλον. ὁ δὲ πεισθείς, μάλιστα δὲ διὰ τῶν γυναικῶν ταύτας γὰρ οἱ περὶ Βασίλειον πρὸς τὴν ἑαυτοῦ γνώμην προκατειρrάσαντο), τῷ μὲν Θεοφίλῳ ζημίαν ἐπιβάλλει τὴν ἐν τῷ Πόντῳ Ἡράκλειαν οἰκεῖν ὑπερόριον, τὸν δὲ Εὐδόξιον τῆς Ἀντιοχείας ἀποστάντα διαμένειν οἴκοι, Ἀέτιον δὲ καὶ ἑτέρους τινὰς τῶν σὺν αὐτοῖς εἰς τὴν τῶν διαβαλλόντων διδωσιν ἐξουσίαν. ἐτύγχανον δὲ οἱ περὶ Βασίλειον καὶ κατὰ πρόσωπον τοῦ βασιλέως περὶ τῆς πίστεως διειλεγμένοι, έν οἷς τὸ μὲν ὄμοιον τῷ πατρὶ λέγειν κατὰ πάντα τὸν υἱὸν διετρανοῦτο, οὐσίας δὲ ὅλως οὐδὲ ὀνόματι μνήμη τοῖς ἄλλοις λόγοις συνεισήγετο. ταύτην δὲ τὴν δόξαν καὶ συνόδου κρίσει καὶ ὑπογραφαῖς βεβαιῶσαι διεσπούδασαν. μετ’ οὐ πολὺ δὲ καὶ Εὐνόμιος, τῆς φήμης τῶν ὑπὸ Βασιλείου πραχθέντων καταλαβούσης τὴν Ἀντιόχειαν, τήν τε χειροτονίαν τοῦ διακόνου ὑποδέχεται καὶ πρέσβυς ἀποσταλεὶς πρὸς Κωνστάντιον ἀναλῦσαι τὰ ἀψηφισμένα, ἁλίσκεται κατὰ τὴν ὁδὸν ὑπὸ τῶν ἀμφὶ Βασίλειον καὶ εἰς Μιδάειον φυγαδεύεται, πόλιν τῆς Φρυγίας· τὸν δὲ Ἀέτιον, ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν πεσόντα τῶν ἀμφὶ τὸν Βασίλειον, ὑπερόριον ἡ Πέπουζα τῆς Φρυγίας εἶχεν· Εὐδόξιος δὲ εἰς τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα ὑπεχώρησεν τὴν Ἀρμενίαν. ἀλλὰ καὶ ἕτεροι ταῖς ὑπερορίαις ἐδόθησαν, ταῖς περὶ τὸν Βασίλειον ὑπαγόμενοι ψήφοις, ὧν ὁ ἀριθμὸς εἰς ἑβδομήκοντα σύμπας ἐκεφαλαιοῦτο.

9. Ὅτι οἱ ἀμφὶ Βασίλειον ταῦτα διαπραξάμενοι πάντα, πανταχοῦ φοιτῶντες, τὸ ὁμοούσιον συνεκρότουν· καὶ πολλῶν πειθομένων καὶ τὸν Κωνσταντινουπόλεως Μακεδόνιον, καίτοι τοῖς περὶ Εὐνόμιον προαποκεκλιμένον, εἰς τὴν ἑαυτῶν ὅμως ἐπεσπάσαντο δόξαν, ἀλλὰ καὶ πολλοὺς ἑτέρους τῶν ἐπισκόπων, τοὺς μὲν ὑπάγοντες γόγοις, τοὺς δὲ τῇ πειθῷ συνεπικεραννύντες τὴν βίαν.

3f vgl. Sozomen. V 5, 9 — 12 ff vgl. Socrat, II 37, 18 ff. Athanas. De synod. 8 — 20 f vgl. Theodoret Haer. Fab. IV 3 Anfang * 2–8 Niceph. H. E. IX 18 PG 146, 297 A 3 περὶ M π(αρὰ) B | 6 ob ἑαυτῶν wie unt. Ζ. 28? | 13 μνήμη Lowth μνήμησ Β | 17 χειτονίαν Β | πρέσβυς GoVnohQA. πρέσβισ B | 19 Μιδαῖον ed. | φυγαδεύται B, corr. M | 22 ἁρμενίαν B | 23 ob <τῶν> περὶ τὁν? 30 τῆ πειθῶ B τὴν πειθὼ Val., ob τῇ πειθοῖ? | τὴν τὴν βίαν τῆ βία B

Kirch engeschichte Π — 11 63 10 Ὅτι Πατρόφιλον τὸν Σκυθοπόλεως καὶ Νάρκισσον τὸν Εἰρηνουπόλεως Phot. καὶ ἑτέρους σὺν αὐτοῖς, ἐν Σιγγηδόνι τῆς Μυσίας παραγενομένους, τὸν Κωνστάντιόν φησιν ἀναδιδάξαι τὰ παρὰ του Βασιλείου δεδραματουργημένα· καὶ τὸν καταπλαγέντα καὶ ὑπεραλγήσαντα τῶν μὲν μεθορίων τοὺς κατεψηφισμένους ἀνεῖναι, συνόδους δὲ γενέσθαι προστάξαι δύο, τὴν μὲν ἐν Ἀριμήνῳ τοὺς ἀπὸ Δύσεως συναλίζουσαν, τὴν δὲ τοὺς ἐξ Ἑῴας καὶ Λιβύης καὶ Θρᾴκης ἐν Νικομηδείᾳ, αἳ τὰ παρ’ ἑκατέρου μέρους λεγόμενα δοκιμασίαις ἔμελλον παραβάλλειν. ἀλλὰ τὴν μὲν ἐν Νικομηδείᾳ, ὡς οὗτος ὁ δυσσεβὴς δυσφημεῖ, τῶν πλειόνων πρὸς τὸ ὁμοούσιον νενευκότων, σεισμὸς ἀναστέλλει, ὃς τοῖς προκαταλαβοῦσιν, εἰς δεκαπέντε τὸν ἀριθμὸν ἀνηνεγμένοις, ἅμα τοῦ ταύτης ἐπισκόπου Κεκροπίου ἐπικατασείσας τὸν ναὸν ἐν ᾡ συνεδρίζον διαφθείρει. ἡ δὲ ἐν Ἀριμήνῳ | εἰς τριακοσίους ἄνδρας συνελθοῦσα τὸ μὲν τῆς οὐσίας ὄνομα εἰς τὸ παντελὲς διώσατο, ὅμοιον δὲ τὸν υἱὸν τῷ πατρὶ κατὰ τὰς γραφὰς ἀνακηρύξασα ὑπογραφαῖς ἰδίαις κατησφαλίσαντο. Ὅτι, τῆς Νικομηδείας σεισμῷ καὶ πυρὶ καὶ θαλάσσης ἐπικλύσει κατερειπωθείσης, ὡς οὗτος λέγει, καὶ πολλῶν ἀνθρώπων διαφθαρέντων, ἡ σύνοδος ἐν Σελευκείᾳ τὴν σύστασιν λαμβάνει· τῶν μὲν περὶ Βασίλειον τὴν Νίκαιαν παραιτησαμένων, τῶν δὲ ἀμφὶ τὸν Εὐδόξιον καὶ Ἀέτιον τὴν Ταρσὸν οὐ προσηκαμένων. οἱ δὲ περὶ Βασίλειον, μηχαναῖς τὴν σύνοδον διαστήσαντες καὶ καθ᾿ ἑαυτοὺς συνεδριάσαντες, κυροῦσι μὲν τὸ κατ’ οὐσίαν ὅμοιον, τοὺς δ’ ἀντιφερομένους καθαιροῦσιν, ἀποκηρύξαντες τὸ ἑτεροούσιον, καὶ χειροτονοῦσιν αὐτοὶ καθ ἑαυτοὺς ἐπίσκοπον τῆς Ἀντιοχείας Ἀνιανόν· πλήν γε καὶ οἱ περὶ Εὐδόξιον καὶ Ἀέτιον, τὸ ἑτεροούσιον ἐγγράφως κρατυνάμενοι, πανταχοῦ τὸν τόμον διαπέμπουσιν.

5 ff vgl. Socrat. II 37, 1 ff — 9 ff u. —19 vgl. Sozomen. IT 16, 4. Chronic. Paschal. a. 359. Theophan. 45, 25. Socrat. II 39, 2. Ammian. Marcellin. XVII 7 — 13–16 vgl. Sozomen. IT 19, 9 ff. Hieronym. Adv. Luciferianos 18 — 19 ff Socrat. II 39, 3 f. Sozomen. IV 16, 1 f u. 16. Theodoret H. E. II 26, 1 — 2127 Sozomen. IV 22. Socrat. II 39, 5 ff. Theodoret H. E. II 26, 4 ff 1/2 Εἰρηνοπόλεως ed. | 2 συγγηδόνι, υ in ε corr., B Σεγγιδόνι M, ich corrigiere | 3 περαὶ B | 6. 13 u. immer Ἀριμίνῳ ed. | 11 τοὺς προκαταλαβόντας Lowth, aber s. Register ἐπικατασείω | ἀνηνεγμέν(ουσ) B, corr. Val. 20 Νικαίαν ed. | 24 ἑτεροούσιον, ἑτεροου auf Rasur, B Phot.

12. Ὁ δὲ βασιλεὺς ταῦτα μαθὼν προσέταξεν ἅπαντας εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀπαντᾶν, καὶ δὴ συναθροίζονται ἔκ τε τῶν Ἑσπερίων καὶ τῆς Ἑῴας καὶ Λιβύης μικροῦ σύμπαντες. προειστήκεισαν δὲ τῶν μὲν κατ’ οὐσίαν ὅμοιον πρεσβευόντων Βασίλειός τε καὶ Εὐστάθιος· οἷς ἄλλοι τε καὶ Βασίλειος ἕτερος παρῆν συνασπίζων, διακόνων ἔτι τάξιν ἔχων, δυνάμει μὲν τοῦ λ·έγειν πολλῶν προφέρων, τῷ δὲ τῆς γνώμης ἀθαρσεῖ πρὸς τοὺς κοινοὺς ὑποστελλόμενος ἀγῶνας. τῶν δὲ τὸ ἑτεροούσιον Ἀέτιος μὲν καὶ Εὐνόμιος ὑπῆρχον, οἱ τὴν δύναμιν ἄκροι, διακόνων ἑκάτερος βαθμὸν ἀνέχων· ἐπίσκοποι δὲ δευτεραγωνιστῶν χορὸν ἐκπληροῦντες Μάρις τε καὶ Εὐδόξιος, ὁ τότε τῆ.ς Ἀντιοχείας ἐπισκοπήσας, ὕστερον δὲ καὶ τὸν Κωνσταντινουπόλεως ὑπελθὼν θρόνον, καὶ δὴ καὶ Ἀκάκιος ὁ τῆς Παλαιστίνων Καισαρείας, τὴν πρὸς ἐκείνους ὑποκρινόμενος ὁμοδοξίαν ἐφ᾿ ᾡ τοὺς περὶ Βασίλειον ἀντιλυπῆσαι, διότι κἀκεῖνοι Κύριλλον, τῶν Ἱερσολύμων ὑπαὐτοῦ παυθέντα τοῦ ἱερᾶσθαι, διὰ τιμῆς ἔφερον. ἦν δὲ ὁ Ἀκάκιος μὲν θαρσαλέος μὲν ἐν τοῖς ἀγῶσι, διανοηθῆναί τε πράγματος φύσιν ὀξὺς καὶ λόγῳ δηλῶσαι τὸ γνωσθὲν ἱκανός. ἐξ οὑ καὶ τὰ ταύτης τῆς συνόδου γράμματα (πολλὰ δέ ἐστιν) οὑτος ἠν μόνος διατιθέμενος.

Εἰς ἅμιλλαν οὖν δογμάτων ἑκατέρας μοίρας καταστάσης, ὁ μὲν Βασίλειος τῶν τὸ ὁμοούσιον δοξαζόντων προηγόρει, οἱ δὲ τοῦ ἑτεροουσίου ὑπὲρ ἁπάντων λέγειν τὸν Ἀέτιον προὔστησαν, συνασπίζοντος αὐτῷ καὶ Εὐνομίου. ὡς δὲ εἶδον οἱ ἀμφὶ τὸν Βασίλειον προβεβλημένον αὐτοῖς εἰς ἀντιλογίαν τὸν Ἀέτιον, δείσαντες αὐτοῦ τὴν δύναμιν τῶν λόγων, οὐκ ἔφασαν δεῖν ἐπισκόπους ὄντας διακόνῳ περὶ δογμάτων εἰς λόγους καθίστασθαι. ἀντειπόντων δὲ τῶν διαφερο-

1 ff vgl. Chronic. Paschal. a. 360. Sozomen. IV 23 f. Socrat. H 41. Theodoret H. E. II 26, 11 ff — 7 vgl. Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 273 — 276. 288 B 4 ff u. 289 D 4 ff 4 ob <τὸ> κατ᾿ οὐσίαν? | 6 τῷ Val. τ(ῶν) Β | 7 ἀγῶνας wohl auch 1. 1. PG 45, 276, A 1, B 1 u. 9 usw. | 8 οἱ] οἳ ed. | 9 ἀνέχων] ἔχων M | 10 μάρησ B, ich corrigiere | ὁ τότε Val. ὅ, τε B | 16 μὲν1] Gothofred. | 25 περὶ M π(αρὰ) B

12a. [zu Z. 15–17] Photii Bibliotheca Cod. 40 ob. S. 2, 28 ff: δὲ (näml. ὁ Φιλοστόργιος) Ἀκακίου μάλιστα τοῦ Καισαρείας κατἀ Παλαιστίνην ἐπισκοπήσαντος δεινότητά τε ἀνυπέρβλητον καὶ πανουργίαν ἄμαχον, μεθ’ ὧν καὶ πάντων φησὶ κατισχῦσαι, τῶν τε ὁμοφρόνων δοκούντων, εἰς ἔχθραν δέ τινα καταστάντων, καὶ τῶν τἀναντία θρησκευόντων.

33–38 vgl. unt. S. 66, 18 ff

μένων ὡς οὐκ ἀξίας νῦν ἐστι κρίσις ἀλλ᾿ ἀληθείας ἐπιζήτησις, Phot. δέχονται μὲν καὶ ἄκοντες οἱ περὶ Βασίλειον τὸν ἀγῶνα· καί, ὡς οὑτος λέγει, κατὰ κράτος τῇ τοῦ Ἀετίου γλώσσῃ ἡττήθησαν, ὡς μὴ μόνον ὁμολογῆσαι παρηλλάχθαι τὴν τοῦ γεννηθέντος οὐσίαν πρὸς τὴν τοῦ γειναμένου καὶ κατὰ μηδὲν κοινωνεῖν, ἀλλὰ καὶ χειρὶ οἰκείᾳ τὴν ὁμολογίαν, Ἀετίου τοῦτο προσαπαιτήσαντος, Βεβαιώσασθαι.

Μαθόντα δὲ ταῦτα τὸν βασιλέα καὶ ἣν πάλαι Βασίλειος κατὰ Ἀετίου διαβολὴν συνεσκευάκει κατὰ μέσης τῆς καρδίας ἀκμάζουσαν φέρονται τὸ συνενεχθὲν ἁρπάσαι πρὸς τὴν τῆς ὀργῆς ἐκπλήρωσιν. διόπερ ἄμφω μὲν εἰς θέαν παρίστησι, διαπυνθάνεται δὲ τοῦ Βασιλείου τίνα ἂν εἴη οἷς ἐπαιτιᾶται τὸν Ἀέτιον. ὁ δέ· ὡς ἀνόμοιον«, ἴφη, τῷ πατρὶ τὸν υἱὸν εἰσηγεῖται«. ἀμείψασθαι δὲ πρὸς ταῦτα τὸν Ἀέτιον τοσοῦτον ἐνδεῖν τῷ πατρὶ τὸν υἱὸν ἀνόμοιον εἰπεῖν ἢ δοξάσαι, ὥστε καὶ ἀπαραλλάκτως ὅμοιον αὐτὸν κηρύττειν. τῆς δὲ τοῦ ἀπαραλλάκτου φωνῆς ὑποδραξάμενος ὁ Κωνστάντιος, καὶ μηδ ἀνασχόμενος ὅλως ἔτι καταμαθεῖν καθ᾿ ὃν ἐκεῖνος τρόπον ἀνεφθέγξατο τὸ ἀπαράλλακτον, ἐκβληθῆναι μὲν κελεύει τῶν βασιλείων τὸν Αέτιον· ὕστερον δὲ τῇ συνδρομῇ Ἀκακίου καὶ καθαιρέσεως ὑποβληθῆναι ψήφοις, οὐ τῶν ὀρθοδοξούντων μόνων ὑποσημηναμένων τῇ καθαιρέσει, ἀλλὰ καὶ αὐτῶν τῶν εἰς τὰ μάλιστα τῷ φρονήματι κοινωνούντων, τῶν μὲν καὶ τὴν γωώμημ μεταβληθέντων, τῶν δὲ τὴν ἀκούσιον πρᾶξιν οἰκονομίας ῥήματι κατασχηματιζόντων. ὁ δὲ Κωνστάντιος, τὸν τῶν Ἑσπερίων τόμον προκομισάμενος, τούτῳ καὶ τῶν παρόντων τοὺς ἄλλους ὑποσημήνασθαι χειρὶ οἰκείᾳ διεκελεύσατο. περιείχετο δὲ τῷ τόμῳ ὅμοιον τῷ πατρὶ κατὰ τὰς γραφὰς ἀνομολογεῖν τὸν υἱόν. καὶ πάλιν ἐνταῦθα συνδρομῇ τοῦ Ἀκακίου, ὃς ἕτερος μὲν ἦν τὴν δόξαν, ἕτερος δὲ τὴν γλῶτταν, ὑπογράφουσι πάντες ὅσοι παρῆσαν, καὶ ὄσοι πρὶν ἐπρέσβευον τὸ ἑτεροούσιον.

7 f s. ob. S. 61, 17 ff — 18–22 vgl. unt. S. 66, 14–18 — 25 f 30 De synod. 30. Socrat. II 41, 8 ff 1 πιζήτησισ B | 19 τῶν Gothofred. τ(ὴν) B | μόνων aus μόνον corr. B 23 τούτῳ Bidez τούτων B τοῦτον Val. | 24 τοὺς ἄλλους > ed.

12b [zu Z. 18 ff u. unt. S. 66, 14 ff] Photii Bibliotheca Cod. 40 ob. S. 2, 16 ff: Οὗτος δὲ ὁ Ἀέτιος παρ’ αὐτῶν μὲν τῶν συναιρεσιωτῶν διὰ τὸ κἀκείνους ὑπερβαλέσθαι τῇ δυσσεβείᾳ, ὡς αὐτὸς οὗτος (näml. ὁ Φιλοστόργιος) καὶ μὴ βουλόμενος ἱστορεῖ, τῆς διακονίας καθῃρέθη.

EK ΤΗΣ ΠΕΜΠΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι, φησί, μετὰ ταῦτα Ἀκάκιος τοὺς περὶ Βασίλειον καὶ Εὐστάθιον, βασιλέα πείσας καὶ αἰτίαις ἄλλους ἄλλαις ὑποβαλών, καθαιρεῖ τῶν θρόνων. καθαιρεῖ δὲ καὶ Μακεδόνιον τὸν Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπον. παυθέντος δὲ τοῦ Μακεδονίου, Εὐδόξιος ἐξ Ἀντιοχείας Κωνσταντίου γνώμῃ ἀντικαθιδρύεται τῷ θρόνῳ. ὑπερορίζονται δὲ καὶ οἱ καθαιρεθέντες, Βασίλειος μὲν εἰς Ἰλλυριούς, οἱ δὲ λοιποὶ ἄλλος ἀλλαχόσε· οἳ πρὸς τὴν ὑπερορίαν στελλόμενοι ἀθετοῦσι μὲν τὰς οἰκείας ὑπογραφάς, αἷς τὴν ἐν Ἀριμήωῳ πίστιν ὑπεσημήναντο· ἀνακηρύττουσι δὲ πάλιν οἱ μὲν τὸ ὁμοούσιον, οἱ δὲ τὸ ὁμοιοούσιον. καὶ ὁ Ἀέτιος δέ, καθαιρεθεὶς διότι τὸ ἀπαράλλακτον εἰσηγήσατο, ὅπερ αὐτοῦ ταῖς ἄλλαις ὁμιλίαις καὶ συγγραφαῖς διαρρήδην ἀπεμάχετο, ὑπερόριος εἰς Μοψουεστίαν τῆς Κιλικίας ἐκπέμπεται, ὐπογραψάντων κατ’ αὐτοῦ, οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ κα κατὰ τῆς πίστεως ἣν ἐκήρυττεν, μικροῦ πάντων αὐτοῦ τῶν ἐνιστῶν καὶ ὁμοφρόνων, τῶν μὲν ἐκ μεταβολῆς τῶν πάλαι δεδογένων, τῶν δὲ τοῖς καιροῖς ἐνδόντων καὶ τὴν τοῦ βασιλέως γνώμην κρείττω τῆς παρὰ σφίσιν ἀληθείας ποιησαμένων. ὁ δὲ Ἀκάκιος, τοὺς περὶ Βασίλειον δι᾿ ἰδίαν ἔχθραν καὶ τὸν Ἀέτιον διὰ τὸ ἑτεροδοξεῖν καθελὼν καὶ ὑπερορίους ποιησάμενος, ἀνατρέχων ἐπὶ τὴν Καισάρειαν ταῖς χηρευούσαις ἐκκλησίαις ἀρχιερεῖς καθίστη τὸ ὁμοούσιον θρησκεύοντας. καὶ καθίστησι μὲν ἐν Νικομηδείᾳ ἀντὶ Κεκροπίου Ὀνήσιμον, ἀντὶ δὲ Βασιλείου τῇ Ἀγκύρᾳ Ἀθανάσιον, Ἀκάκιον δὲ ἕτερον ἀντὶ Σιλβανοῦ τῇ Ταρσῷ. ἐν δὲ τῇ Ἀντιοχείᾳ, ὅσοι μέν ποτε τῶν ἐν τῷ κλήρῳ συνέπραξαν Βασιλείῳ ἐν τοῖς κατὰ τοῦ Εὐδοξίου καὶ Ἀετίου τολμηθεῖσιν ἐρήμην 1– S. 67, 9 vgl. Sozomen. IV 24 f. Theodoret H. E. II 27, —29, 1. Socrat II 42 f. Basil. C. Eunom. I 2 PG 29, 505 — 4–6 vgl. Chronic, ’aschal. a. 1 Titel rot geschrieben B | 3 αἰτίαισ M σἰτίοισ B | 8 ὑπερόριον ed. 11 ὁμοιούσιον ed. | 18 ποιησαμένων Gothofred. ποιησαμε B | 25 ἀετίου καὶ εὐδοξίου B ἠλαύνοντο· Μελέτιον δὲ τῆς Σεβαστείας τῶν Ἀρμενίων μεταπαεμψάμενος Phot. ἀντὶ Εὐδοξίου τῷ θρόνῳ ἐγκαθιδρύει, ἤδη γὰρ Εὐδόξιος Κωνσταντινουπόλεως ἐπέβαινεν. ὁ δὲ Μελέτιος τὰ μὲν πρῶτα τῇ τοῦ βασιλέως ῥοπῇ θεραπεύων τὸ ἑτεροούσιον ὑπεκρίνετο καὶ τῷ τόμῳ τῶν Ἑσπερίων ὑπέγραψεν· τοῦ δὲ τῆς Ἀντιοχείας ἐπάρξας θρόνου, θερμὸς ἦν τοῦ ὁμοουσίου ὑπέρμαχος. χειροτονεῖ δὲ καὶ Πελάγιον ὁ Ἀκάκιος ἐν Λαοδικείᾳ· καὶ ἁπλῶς, ἔνθα ἂν ἡ δύναμις εἵπετο, τὴν βουλὴν ἐδίδου κατὰ τὸ κράτιστον ἀντὶ τῶν ἐξελασθέντων τοὺς τὸ ὁμοούσιον εἰς τὸ ἀπροφάσιστον τιμῶντας ἐγκαθιστάναι.

2. Ὅτι, φησίν, μαθὼν ὁ βασιλεὺς παρὰ Ἀκακίου ὡς ὁ Ἀέτιος ὑπὸ Αὐξεντίου τοῦ Μοψουεστίας ἐπισκόπου ἐς τὰ πάλιστα φιλοφροσύνης σύνης ἀξιοῦται, εἰς Ἄμβλαδα τοῦτον μεθορισθῆναι παρακελεύεται,

1–6 vgl. Sozomen. IV 28, 3 ff. Epiphan. Haeres. 73, Τι f. Socrat. II 44. H. E. II 31. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2376 — 12f vgl. Epiphan. Haeres. 76,2 u. 73,38

1 ἁρμενίων B | 4 ὑπεκλίνετο Val., wohl richtig; vgl. ob. S. 17, 21 | 8 ἐξελαθέντων M, wie ob. S. 46, 35; 43, 22 u. oft | 9 ἐγκαθιστάνει B, corr. Gothofred. 10 μαθὼν > aber am Rand hinzugefügt mit Hinweisungszeichen nach φησὶν Β

2a. [zu Z. 10 — 12] Suidas s. v. Αὐξέντιος· Μοψονεστίας ἐπίσκοπος, ὃς ἦν τῶν ὁμολογητῶν ὀνομαζομένων. ἠν δὲ παρὰ τῶν ἐπιφανῶς τῷ βασιλεῖ Λικινίῳ στρατευσαμένων τῶν ὑπογραφεων τουτου γενόμενος, οὓς δὴ νοταρίους Ῥωμαῖοι καλοῦσι. τὸ δὲ τῆς ὁμολογίας τοιόνδε γέγονεν εἶδος· ἦν ἔν τινι τῆς βασιλικῆς ἑστιας αὐλῇ κρήνη τε ὕδατος καὶ ἐπ’ αὐτῇ Διονύσου ἄγαλμα, καὶ ἄμπελος μεγάλη περικειμένη καὶ σκιερὸν ἐπιεικῶς καὶ συνηρεφῆ τὸν ἅπαντα τόπον ἐργζομένη. ἐνταῦθα ὁ Λικίνιος κατὰ πρόφασιν ἀπαγωγῆς ἀφικόμενος, τοῦ τε Αὐξεντίου αὐτῷ καὶ ἄλλων πολλῶν ἐκ τῆς θεραπείας παρεπομένων, εἰς τὴν ἄμπελον ἀνιδών, ἐθεάσατο βότρυν ὡραῖόν τινα καὶ μέγαν τῶν κλημάτων ἀπαιωρούμενον. τοῦτον προσέταξε τῷ Αὐξεντίῳ τεμεῖν. ὁ δὲ αὐτίκα τὸ προσηρτημένον ταῖς ἀναξυρίσιν αὐτοῦ μαχαίριον ἀφελόμενος ἔτεμε μηδὲν ὑπεδόμενος. ὁ οὖν Λικί-

* 25 ἐνταῦθα — 26 ἀφικόμενος wiederholt Suidas s. v. Ἀπαγωγάς 18 μομψονεστίασ TUAR | 19 nach ἐπίσκοπος + στρατιώτησ (στρατιότησ ἐπιφανὴσ λικινίου λικιννίου · καὶ ὁμολογητὴσ · διὸ καὶ παρ’ αὐτοῦ διωχθεὶσ παρὰ τῶν ἐντοπίων προεχειρίσθη ἐπίσκοποσ SV | παρὰ] περὶ B 19/20 ἐπιφανῶν BE | 20 λικινίω V u. (λικινίω A.) Α2 λικιννίων S | 21 SV | 22 τοιόνδε] τοιοῦτον U | 23 αὐλὴ TUAR | 25 u. 30 | λικίννιοσ A 26 αὐτὸν SV | 28 καὶ μέγαν > BE | μέγα SV | 30 ὑπειδόμενοσ so HSS Phot.

ἐκεῖ κακῶς ἀπορρῆξαι τὸν βίον διὰ τὸ βάβαρον καὶ μισάνθρωπον τῶν ἐνοικούντων. αὐχμοῦ δὲ καὶ λοιμοῦ τὴν χώραν ἔχοντος ἀνυποστάτου, ὡς οὗτος ὁ δυσσεβὴς ψευδολογεῖ, τὸν Ἀέτιον ἐξιλεωσάμενον τὸ θεῖον λῦσαι μὲν τὰ δεινά, παμπόλλης δὲ τυχεῖν ὑπὸ τῶν ἐνοικούντων εὐνοίας τε καὶ σεβασμιότητος.

3. Ὅτι, τῶν περὶ Εὐστάθιον καὶ Εὐσέβιον καὶ Ἐλεύσιον καθαιρεθέντων, οἱ ἀμφὶ τὸν Μάριν καὶ Εὐδόξιον γνώμῃ Κωνσταντίου τῆς

6 ff vgl. Sozomen. IV 25, 6. Theodoret H. E. 11 27, 21; 29, 2 u. Haer. Fab. IV 3 PG 83, 417 A. Basil. C. Eunom. I 2 PG 29, 505 AB u. Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 285 A. Socrat. IV 7 2/3 ἀνυποίστου ed. | 3 ὡς] καὶ M | δυσεβὴσ B, corr. M | 4 παμπόλησ B, corr. Gothofred. | 6 περὶ M π(αρὰ) B | 7 μάρην B, corr. Reading Suid.

νιος πρὸς αὐτόν· θὲς τοίνυν τὸν βότρυν‘, ἔφη, πρὸς τοῖς τοῦ Διονύσου ποσίν‘. ὁ δέ· »μή, ὦ βασιλεῦ‘, ἀπεκρίνατο, Χριστιανὸς γάρ εἰμι«. κἀκεῖνος· »οὐκοῦν ἐκ ποδῶν οἰχήσῃ τῆς στρατείας ἀποπαυσάμενος· θάτερον γὰρ τοῖν δυοῖν ἀνάγκη ποιεῖν‘. ὁ δὲ μηδὲν μελλήσας τήν τε ζώνην ἑαυτοῦ λύεται καὶ ἄσμενος ἐξεχώρησεν ὡς εἶχε τῶν βασιλείων. καὶ αὐτὸν οἱ ἔφοροι μετὰ τινα χρόνον ὕστερον ἐπίσκοπον ἐστήσαντο τῆς Μοψουεστίας. τούτου δὲ ἀδελφὸς νεώτερος Θεόδωρος ἦν, ἀνὴρ τῶν Ἀθήνησι παιδευθέντων. ὃς καὶ αὐτὸς χρόνω ὕστερον ἐπισκοπὴν τῆς Ταρσοῦ ἐκκλησίας ἔτυχε κληρωσάμενος.

Ὁ γὰρ δὴ Ἀέτιος τὰ πρότερα δι’ ἑαυτοῦ τόν τε Εὐδόξιον αὐτὸν καὶ ἄλλους τοὺς πλείστου λόγου ἀξίους διδάσκων, ἐπειδὴ τὸν Εὐνόμιον εἰς τὸ τῆς διδασκαλίας προὐβίβασεν ἔργον, τούτῳ ἤδη κατὰ τὸ πλεῖστον ἀνθ’ ἑαυτοῦ διδασκάλῳ ἐχρῆτο πρὸς τοὺς ἄλλους καὶ τοὺς μάλιστα τελεωτέρας μαθήσεως δεομένους. καὶ γὰρ ἐκεῖνος μὲν ἠν ἀρχὰς παρασχεῖν ἄριστος, οὗτος δὲ τὰς δοθείσας ἐργάσασθαι καὶ σαφῶς τε ἅμα καὶ μεγαλοπρεπῶς ἑρμηνεῦσαι παρὰ πολὺ δυνατώτερος.

13/14 διον AV διὁνυσίου sie S | 14 παισίν Τ | 15 ἐκποδὼν TURB 16 πιεῖν A | μελήσασ TUSVBE | 17 αὐτοῦ BE | 19 μοψουεστίασ SVBE μοψουεστίασ A μο in μομ corr. Α2 μουψουεστίασ TUR | Θεόδωρος > 20 ἀνὴρ > SV | 21 θαρσοῦ SV | ἔτυχεν ἐκ ἐκκλησίας ~ SV | 22 vor ’O ücke, oder war diese Stelle [Z. 22 — 28] in anderem Zusammenhang bei vgl. unt. Vin 18 | ὐδόξιον] Εὐνόμιον Val.; nichts zu ändern; über des Eudoxius Beziehungen zu Aetius, s. Sozomen. IV 13, 2f; Theodoret H. E. II 27, 9 u. 13; Athanas. De synod. 38 PG 26, 761 A, u. ob. IV 4–5 | 23 τοῦ SV> BE | 26 ἦν μὲν ~ SV | 28 τε ἅμα καὶ μεγαλοπρεπῶς >

Κυζίκου τὸν Εὐνόμιον ἐπίσκοπον χειροτονοῦσιν, οὐκ ἄλλως ἐκείνου Phot. τὴν χειροτονίαν ἀνασχομένου, εἰ μὴ παρ’ αὐτῶν ὑποσχέσεις λάβοι τὸν Ἀέτιον καὶ τῆς ὑπερορίας καὶ τῆς καθαιρέσεως ἀθωωθῆναι· καὶ χρόνος ἦν ὁ τῆς προθεσμίας εἰς τρεῖς ἀπαρτιζόμενος μῆνας.

4. Ὅτι, φησίν, εἰωθὼς Κωνστάντιος τῶν πολεμίων κρατεῖν, ἐπειδὴ ὁμογνίῳ λύθρῳ τὴν δεξιὰν ἐξεμίανεν κοὶ τοὺς ἀμφὶ Θεόφιλον καὶ Ἀέτιον καὶ Σέρραν, διαβολαῖς ἀναπεισθεὶς Βασιλείου, ὑπερορίους ἐποιήσατο, πρὸς Πέρσας συμπλακεὶς τὸ ἧττον ἤνεγκεν.

5. Ὅτι φησὶν οὗτος ὁ δυσσεβὴς τὸν Ἀντιοχείας Μελέτιον ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου καὶ αὐτοῦ ἐν Ἀντιοχείᾳ διατρίωοντος ὑπερόριον εἰς τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα τὴν Μελιτινὴν ἐκπεμφθῆναι, ὡς ἐπιορκίαις ἁλόντα καὶ ὅτι, τὸ ὁμοούσιον πρεσβεύων ἐκτόπως, τὸ ἑτεροούσιον κατεσχηματίζετο. μεταπέμπεται δὲ ἐξ Ἀλεξανδρείας τὸν συναιρεσιώτην Ἀρείου Ἀρειου καὶ τούτῳ χεῖρας ἐπιθεῖναι τοὺς ἐπισκόπους κελεύσας, ἐπίσκοπον Ἀντιοχείας ἀποκαθίστησιν.

6 f vgl. Julian. Epist. ad Atheniens. 271 A — 9–15 vgl. Theodoret H. E. 31, 10. Sozomen. IV 28, 9 f. Socrat. II 44, 5. Epiphan. Haeres. 73, 34f. Joh. Chrys. De S. Meletio If. Chronic. Paschal. a. 362 S. 547, 23. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2376 6 ὁμογνίῳ λύθρῳ s. ob. S. 58 | 11 ἐς ed. | ἐκπεμφθῆναι Bidez ἐκπέμψαι B | ἐπιορκίας oder <ἐπ> ἐπιορκίαις Loofs | 12 τὸ1 > ed. nach ἐκτόπως interpungiert B
EK ΤΗΣ ΕΚΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ phot.

1. Ὅτι τὸν Εὐνόμιόν τινες τῶν έν τῷ κλήρῳ Κυζίκου διαβάλλουσιν ὡς ἀνόμοιον τῷ πατρὶ τὸν υἱὸν εἰσηγούμενον, τὸ μὴ κατ’ οὐσίαν ὅμοιον εἰς κατηγορίαν ἀνομοιότητος πατρὸς πρὸς υἱὸν μετασκευάζοντες· καὶ τὰ παλαιὰ δὲ μετακινεῖν ἔθη, καὶ τοὺς μὴ συνασεβεῖν ἐθέλοντας διασκευάζειν. ἐπὶ τούτοις θόρυβος τὴν Κωνσταντινουπολιτῶν ἐκκλησίαν εἶχεν, ἀνακινοῦντος αὐτὴν ἐπίτηδές τινος τῶν έν αὐτῇ πρεσβυτέρου, Ἡσυχίου τοὔνομα. διὸ μετάπεμπτον ὁ Εὐδόξιος τὸν Εὐνόμιον ποιεῖται. παραγεγονὼς δὲ ὁ μὲν τῆς βραδυτῆτος καὶ ὀλιγωρίας τῶν ὑπεσχημένων τὸν Εὐδόξιον ᾐτιᾶτο· ὁ δὲ περὶ τούτων μὲν ὑπεκρίνατο μὴ ἂν ἀμελῆσαι, δεῖν δὲ πρὶν τὴν περὶ αὐτοῦ γεγενημένην διαλῦσαι στάσιν. ἐντεῦθεν εἰς ἀπολογίαν ὁ Εὐνόμιος τῷ Κωνσταντινουπόλεως κλήρῳ καταστάς, οὕτω τοὺς πρὶν θορυβοῦντας εἷλεν, ὡς μὴ μόνον εἰς τὴν ἐναντίαν μεταστῆσαι δίξαν, ἀλλὰ καὶ μάρτυρας αὐτοῦ θερμοὺς τῆς εὐσεβείας γενέσθαι. καὶ γὰρ ἀνόμοιον τῷ πατρὶ τὸν υἱὸν οὐ μόνον οὐδαμῶς ἐν οἷς ἐδημηγόρησε δογματίζειν ἐφωράθη, ἀλλά γε καὶ ὅμοιον κατὰ τὰς γραφας ἀνακηρύττειν ἐπαρρησιάζετο. τὸ μέντοι ὅμοιον κατὰ τὴν οὐσίαν οὐ προσίετο, ἴσον εἰς βλασφημίαν λέγων εἶναι ὄμοιον κατ’ οὐσίαν τῷ πατρὶ τὸν υἱὸν καὶ μὴ ὁμοιότατον φρονεῖν κατὰ τοὺς μονογενεῖ θεῷ πρὸς τὸν ἀπαθῶς γεγεννηκότα πατέρα προσήκοντας λόγους. οὐ μόνον δὲ τὸν κλῆρον οὕτως διέθηκεν, ἀλλὰ καὶ πάδημον ὅλην ἐκκλησίαν, τὰ αὐτὰ διαλεχθείς, εἰς μέγα καὶ γλυκὺ θαῦμα καὶ σοφίας καὶ εὐσεβείας εἱλκύσατο. ἐξ οὗ καὶ τὸν Εὐδόξιον ὐπεραγασθέντα ἀναβοῆσαι· »ἡ ἐμὴ ἀπολογία τοῖς ἐμὲ ἀνακρίνουσιν αὕτη 1 ff vgl. Sozomen. VI 26, 5 ff. Theodoret H. E. U 29, 2 ff u. Haer. Fab. IV 3 PG 83, 417 f. Socrat. V 24, 1 — 19 ff u. S. 71, 7 f vgl. Albertz, Untersuch, über die Schriften des Eunom., Diss. Halle a. S. 1908 S. 45 f u. 53 — 25 f I Kor. 9, 3 1 Titel rot geschrieben B | 11 περὶ 1 M π(αρὰ) B | ἀπεκρίνατο Val. 14 εἷλεν aus εἷλον corr. B | 15 καὶ1 > ed. | 16 ἐδημιούργησε B, corr. vgl. unt. S. 71, 4 ἐστίν‘, καὶ κρότον ἀγεῖραι τῷ πλήθει, ὡς εὖ καὶ κατὰ καιρὸν τὴν Phot. ἱερὰν ἀνειπόντος χρῆσιν.

2. Ὅτι ὁ δυσσεβὴς οὑτος Εὐνόμιον τὸν θεοστυγῆ κατ᾿ ἐπιτροπὴν Εὐδοξίου δημηγορῆσαι τῷ πλήθει λέγει τῆς τῶν Θεοφανίων ἑορτῆς ἐνισταμένης, ἐν ᾑ τὸ δυσσεβὲς αὐτῶν καὶ ἄθεον μάλιστα ἀπογυμνοῦται. τόν τε γὰρ Ἰωσὴφ οἱ κατάρατοι μετὰ τὴν ἄφραστον κυοφορίαν συνάπτειν οὐ πεφρίκασι τῇ παρθένῳ καὶ τὸν υἱὸν ἀναιδέστερον τοῦ πατρὸς δοῦλον καὶ ὑπηρέτην, καὶ δὴ καὶ τὸ πνεῦμα τοῦ υἱοῦ φοβερὸν οὐδὲν ἡγοῦντο λέγειν.

Ἔστι δὲ καὶ αὐτοῖς ἡ φράσις ἐν τούτοις πανηγυρικῆς χάριτος ἀπηλλοτριωμένη, ἀσαφείᾳ δὲ καὶ περιττολογίᾳ καὶ ῥημάτων οὐ καθαρῶν παραχρήσει εἰς τὸ ἀτερπέστατον καὶ καταγέλαστον καὶ τεταραγμένον εἶδος ἀνοιδουμένη, καὶ τὸν τῆς ψυχῆς γνόφον καὶ σόλον καὶ τὸ θεοβλαβὲς ἐνδεικνυμένη.

3. Ὅτι μετὰ τοὺς πολλοὺς ἐπαίνους Εὐνομίου οὐ μόνον μόνον ὡν ὑπέσχετο διενοήθη περαίνειν Εὐδόξιος, ἀλλὰ κἀκεῖνον ἐπεχείρει πείθειν γραφῇ τήν τε καθαίρεσιν Ἀετίου καὶ τὴν έν Ἀριμήνῳ ἔκθεσιν ὑποσημήνασθαι, εἰς τὸ τῆς οἰκονομίας πρόσχημα τὸ ἔκθεσμον αὐτοῖς καταρυθμίζων καὶ ἀθέλητον. ἐφ’ οἷς ὀ Εὐνόμιος βαρέως ἐνεγκὼν οὐδέτερον μὲν ὑπέστη· προσαπολιμπάνει δ᾿ αὐτοῖς καὶ τὴν Κύζικον πρῶτα μὲν λόγοις, εἶτα δὲ καὶ γράμμασι, καὶ πρὸς τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα τὴν Καππαδοκίαν ἀφικνεῖται.

4. Ὅτι κατ’ Εὐνομίου κινηθεὶς ὁ Ἀκάκιος ἐφ᾿ ᾧ Κυζίκου κατέστη ἐπίσκοπος, συνδιαβάλλει καὶ τοὺς περὶ Εὐδόξιον, ὡς χωρὶς κοινῆς γνώμης τὸν μαθητὴν Ἀετίου κεχειροτονηκότας ἐπίσκοπον, ἄνδρα τὸν οἰκεῖον διδάσκαλον τῷ πρὸς τὴν αἵρεσιν ὀξυρρεπεστάτῳ ζήλῳ ὑπερβαλέσθαι φιλονεικήσαντα· καὶ πείθει ταῖς διαβολαῖς τὸν Κωνστάντιον μετάπεμπτον ἐν Ἀντιοχείᾳ ποιήσασθαι τὸν Εὐνόμιον. καὶ παραγεγονότα εἰς ἀπολογίαν κελεύει καταστῆναι συνοδικῇ διαίτῃ λογοθετούμενον. ἐπεὶ δὲ ἡ σύνοδος τὸν κατήγορον ἐζήτει, ὁ δὲ ἠν οὐδαμοῦ· ὁ γὰρ Ἀκάκιος ἀποδειλιάσας (καὶ γὰρ ἐνόμιζεν ἐκ μόνης τῆς 10–14 vgl. Photii Bibliotheca Cod. 138 — 19–21 vgl. Sozomen. VI 26 Socrat. IV 13, 1. Theodoret H. E. II 29, 10 u. Haer. Fab. IV 3 — 21 f vgl. Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 281 D 8 4 Θεοφανείων ed. | 10 — 14 Philostorgius reproduzierte die Tiraden, die Photius hier charakterisiert | 18 πρόσχημα M πρόσσχημα B; vgl. ob. S. 65, 22 19 καταρυθμίζων, υ aus ϊ corr., B | 21 καὶ1 > ed. | 2.5 τὸν 1] ///// τὸν B 26 τῶν πρὸσ αἵρεσιν ὀξυρρεπεστάτων ζήλων B, corr. Val. | 26/27 ὑπερβαλλέσθαι corr. Bochart | 30 ὁ δὲ B ὅδε? Loofs Phot. πρὸς βασιλέα διαβολῆς τὸν ἐχθρὸν αἱρήσειν κατὰ κράτος) εἷς ἠν τῶν εἰς τὸ βαθύτατον σιγώντων· διὸ καὶ ὁ Κωνστάντιος ταῦτα μαθὼν δι᾿ ὑπονοίας τε τὸν Ἀκάκιον ἔσχεν, ὡς ἀπεχθημοσύνῃ μᾶλλον ἢ τρόπων εὐθύτητι τὴν κατηγορίαν ἐνστησάμενον, καὶ θᾶττον αὐτὸν εἰς τὴν ἰδίαν ἐπαναδραμεῖν ἐκέλευεν παροικίαν, μείζονι συνόδῳ ταμιευόμενος τὴν τῶν προκειμένων διάγνωσιν.

5. Ταῦτα δὲ Κωνσταντίῳ διανοουμένῳ, ἡ τοῦ Ἰουλιανοῦ ἐπανάστασις ταῖς φήμαις αὐτῷ διακομίζεται. ὁ δὲ αὐτίκα τε τὴν ἐπὶ

2 σιγόντων B, corr. Μ | 5 ἐκέλευσε ed.

5 a Artemii Passio 19: Ὁ δὲ Κωνστάντιος ἄρας ἀπὸ τῆς Κωνσταντινουπόεως τὴν ἐπὶ Συρίας ἐποιεῖτο ὁδόν· καὶ φθάσας τὴν μεγαλόπολιν Ἀντιόχειαν, αὐτοῦ κατασκηνοῖ τὸν πρὸς τοὺς Πέρσας ἑτοιμαζόμενος πόλεμον. αὐτοῦ δὲ χρονοτριβήσαντος ἐν τῇ πόλει καὶ τὸν στρατὸν ἐξαρτύοντος, ἀφίκετο γράμματα πρὸς αὐτὸν δηλοῦντα τὴν τοῦ Ιουλιανοῦ ἐπανάστασιν. ὁ γὰρ Ἰουλιανός, ὡς δεδήλωταί μοι καὶ πρόσθεν, ἡνίκα τὸν περὶ τούτων ἐποιούμην λόγον, ἐπὶ φυλακῇ τῶν Ἑσπερίων εἰς τὰς Γαλλίας ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου Καῖσαρ ἀναδειχθείς, αὐτὸς ἐπὶ πλεῖον ἐν τῷ τοῦ Καίσαρος σχήματι εἶναι μὴ ἀνασχόμενος, τό τε διάδημα περιτίθεται καὶ τῆς μείζονος ἀνθάπτεται βασιλείας. ἐπεὶ δὲ ἀντελάβετο τῶν πραγμάτων, οὐκέτι μικρὸν οὐδὲν ἐνενόει οὐδὲ διαμέλλειν ἐγίγνωσκε ἀλλὰ ἀλλὰ τὴν Εὐρώπην τέως ὑφ’ ἑαυτῷ ποιήσασθαι πᾶσαν Μέλων ὁπόση Ῥωμαίοις ὑπακούει,

10– S. 73, 13 vgl. Zonar. XIII 10, 16 ff. Ammian. Marcellin. XX — XXI Zosim. in 9–11 — 15 f s. ob. IV 2 10 Ὁ δὲ — 14 γράμματα fehlt in S | 11 nach ἐπὶ + τῆσ R | 12 nach αὐτοῦ + που Τ Symeon | 13 ἑτοιμαζόμενον R | 14 πρὸς — S. 74, 9 μόνος fehlt in V | 16 τὸν] τῶν R | 17 ὑπὸ τοῦ Κωνσταντίου > P | 18 ἀποδειχθεὶσ RSMT Symeon, vgl. ob. S. 59, 21 | 22 πτᾶσαν vor τέως ~ P | θέλων P

5 b. [zu Ζ. 18 ff] Artemii Passio 41 [Julians Rede]: Καὶ ὁ . . . ων- στάντιος . . . τὸν ἐμὸν ἀδελφὸν Γάλλον πεφόνευκε . . . ἡμᾶς τε αὐτούς, εἰ μὴ θεῶν προνοίᾳ περιεσώθημεν, τὸ αὐτὸ ἠβούλετο δρᾶσαι. ἀλλ’ οἱ θεοὶ διεκώλυσαν, αὐτοψεί μοι τὴν σωτηρίαν μηνύσαντες· εἰς οὓς ἐγὼ τεθαρρηκὼς τὸν Χριστιανισμὸν ἐξωμοσάμην καὶ πρὸς τὸν Ἕλληνα βίον ἀπέκλινα, εὖ εἰδὼς ὡς ὁ τῶν Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων ἀρχαιότατος βίος, καλοῖς ἔθεσι καὶ νόμοις χρησάμενος, θεοὺς προσαγορεύει τοὺς τὸ πιστὸν ἐκ τῶν πραγμάτων ἔχοντας.

30 s. ob. S. 58 — 31–33 vgl. Zonar. XIE 10, 11 u. 11, 9. Ammian. XXI If. Zosim. III 9, 5 f. Sozomen. V 1, 8. Gregor. Nazianz. Orat. IV 47 5 b fehlt in S | 31 ἐβουλεύετο MV | 33 ἐξωμοσάμην vgl. Zonar. unt. S. 76, 30 u. XIII 11, 4 | 35 ἔθνεσι M | κόμοισ P

Κωνσταντινούπολιν ἐβάδιζεν καὶ σύνοδον ἅμα διώριζεν ὑπὲρ τοῦ Phot. ἑτεροουσίου κατὰ Νίκαιαν ἵστασθαι. φθάσας δὲ παρὰ τὰς Μόψου καλουμένας κρήνας καὶ νόσῳ βληθείς, εἰτα καὶ βαπτισάμενος παρὰ

3– S. 74, 2 vgl. Theophylact. Bulgar. Passio XV Martyrum 9 PG 126, 165 Α. Sozomen. V 1, 6. Socrat. 11 47. Theodoret H. E. II 32, 6. Rufin H. E. X 27 1 ὑπὲρ aus ὑπὸ corr. B | 2 π(αρὰ) B

τῷ στρατῷ συνταξάμενος διὰ Γερμνῶν ἐπὶ τὸν Ἴστρον ἐχώρει καὶ Art. P. 5 a ῆς πέραν ὄχθης λαβόμενος διὰ τῶν ἐκείνης χωρίων ἤλαυνεν, ἀμφοτέρους τοὺς ὑπάρχους διαλαθών, τόν τε τῶν Ἰταλιῶν Ταῦρον οὕτω καλούμενον καὶ τὸν τῶν Ἰλλυριῶν Φλορέτιον. ἐπεὶ δὲ κατὰ Παίονας ἐγένετο, διαβὰς ἐπὶ θάτερα τὸν ποταμόν, αὐτίκα τήν τε Ἰλλυρίδα πᾶσαν ὑφ᾿ ἑαυτῷ γῆν εἶχε καὶ τὰς Ἰταλίας καὶ τὰ μέχρι τοῦ ἑσπερίου Ὠκεανοῦ σύμπαντα ἔθνη ὁπόσα τῆς Ῥωμαίων ἐπικρατήσεως ἦν. [§ 20] ὁ δὲ Κωνστάντιος ταῦτα διὰ τῶν γραμμάτων μαθὼν τε ὥσπερ καὶ εἰκὸς ἦν καὶ περὶ τῇ Κωνσταντινουπόλει μάλιστα δείσας μή, ὅπερ κἀκεῖνος διενοεῖτο, φθάσειεν αὐτὴν ὑφ᾿ ἑαυτὸν ποιησόμενος, ἠπείγετο οὐν κατὰ τὸ δυνατὸν προκαταλαβεῖν. ἐν ὅσῳ δὲ ὁ στρατὸς αὐτῷ συνελέγετο κατὰ τὰς πόλεις τῆς Ἑῴας ἐσκεδασμένος καὶ ἔμελλεν ἐξαρτύεσθαι ὡς πρὸς τοσαύτην ὁδόν, σημαίνει τοῖς ἐπισκόποις εἰς τὴν Νίκαιαν αὐτὸν ὡς ὅτι τάχιστα φθῆναι προαφικομένους· ἐμελέτα γὰρ δευτέραν ἐν αὐτῇ συγκροτῆσαι σύνοδον, παρὰ τῶν δυσσεβῶν Ἀρειανῶν κατὰ τοῦ ὁμοουσίου παροτρυνόμενος. ἐπεὶ δὲ τὴν Κιλικίαν διεξελθὼν εἰς τὰς Μόψου καλουμένας κρήνας ἀφίκετο, ἀσθένειά τις ἐξαπιναίως αὐτῷ προσέπεσε καὶ οὐχ οἱός τε ἠν ἔτι τὸ πρόσω χωρεῖν. ὡς δὲ ᾔσθετο φαύλως ἔχων ἤδη καὶ οὐκ ἂν βιώσόμεος, τὴν ταχίστην τὸν Ἀντιοχείας ἐπίσκοπον μεταπέμπεται Εὐζώϊον καὶ αὐτῷ Βαπτίσαι αὐτὸν ἐπιτρέπει. βαπτισάμενος δὲ καὶ μικρὸν ἐπιβιούς, αὐτόθι

2 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. IV 47 — 14–S. 74, 9 vgl. Synops. 56, 11 Zonar. XIII 11, lOff. Chronic. Paschal. a. 361. Theophan. 46, 10. Ammian. Marcellin. XXI 15 * 19– S. 74, 9 [nach Symeon] Michael Glykas Annal. IV S. 469,8 8 ὅχλησ Μ | ἐκείνῃ? Mendelssohn | 10 τὸν τὸν M Symeon τὸν R τῶν PST | φλωρέντιον SM | ἐπεὶ δὲ] ἐπειδὴ Τ Symeon | Παίονας Mai πλείονασ HSS u. Symeon, vgl. Zosim. III 10, 4: εἰς Παιονίαν ἀφίκετο | 12 ἑσπερίου > P 14 τῶν > ST | 15 τῆ κωνσταντινουπόλει PS τὴν κωνσταντίνου πόλει T τὴν M τῆσ (τῆσ > Symeon) κωνσταντινουπόλεωσ R Symeon | 17 οὖν | 20 αὐτὸν ὡς] ὡς αὐτὸν? Mendelssohn | ὀφθεῖναι ὀφθῆναι Symeon 23 κρίνασ PMT Symeon | 24 αὐτῷ > P vor ἐξαπιναίως ~ R Phot.

Εὐζωΐου, τήν τε βασιλείαν αὐτῷ βίῳ καὶ τὰς ἐπ’ ἀσεβείᾳ συνόδους ἀπολείπει.

6, Ὅτι, κομιζομένου πρὸς ταφὴν Κωνσταντίου, ὁ Ἰουλιανὸς καταλαβών, τῆς τε σοροῦ προεπόμπευε τῆς κεφαλῆς ἀφελόμενος τὸ διάδημα καὶ τιμῶν τὸν νεκρὸν οὑ τὴν ζωὴν ἀφελεῖν ἐπεστράτευεν.

* 4 f Niceph. H. E. X 2 PG 146, 444 A 5 ἐπεστράτευσεν ed. Art. P.

προλείπει τὸ ζῆν, βασιλεύσας τὰ σύμπαντα ἔτη τεσσαράκοντα, τὰ μὲν ἡμίσεα μετὰ τοῦ πατρός, τὰ δὲ ἐπίλοιπα μόνος.

6 a — 7 a [ebd. Folge] Αὐτὸν δὲ ἡ στρατιὰ ὀλοφυραμένη καὶ τὰ νομιζόμενα ἐπ᾿ αὐτῷ τελέσασα, λάρνακι τοῦτον ἐνέθεσαν τοῖς εἰωθόσιν εἰς τὸ διαρκέσαι σκευάσαντες τὸν νεκρόν. καὶ εἰς ἁρμάμαξαν ἐνθέμενοι, ἐκόμιζον ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν σὺν τοῖς οἰκείοις ἕκαστος ὅπλοις αὐτῷ ἐφεπόμενοι καὶ κατὰ τὸν αὐτὸν κόσμον ὅνπερ καὶ ζῶντος ὑπὸ τοῖς ἡγεμόσι τεταγμένοι ἐτύγχανον. [§ 21] οὑτοι μὲν δὴ τὴν εἶχον ἄγοντες τὸν νεκρόν· καὶ ὁ Ἰουλιανὸς συνωμάρτησεν ἐκ τῶν Ἰλλυριῶν ἀφικόμενος καὶ ᾔδη βεβαίως ἔχων τὴν πᾶσαν βασιλείαν, οὐδενὸς αὐτῷ μετὰ τὸν Κωνσταντίου θάνατον ἐναντιωθῆναι τολ- μήσαντος. κοιζομένου δὲ τοῦ νεκροῦ ἐπὶ τὸν ωεὼν τῶν ἀποστόλων, ἵναπερ αὐτὸν καταθήσειν πλησίον τοῦ πατρὸς ἔμελλον, αὐτὸς ἡγεῖτο τῆς κλίνης, τὸ διάδημα τῆς κεφαλῆς περιελών. ἐπεὶ δὲ ἔθαψαν

10–21 vgl. Ammian. Maicellin. XXI 16, 20 f. Gregor. Nazianz. Orat. V 16 f. Liban. Orat. XVm 120. Socrat. ΙΙΙ 1, 50 8 τὸ] τοῦ PT, Symeon wie im Text | 6 a — 7 a fehlt iu V | 10 στρατιὰ 25 Symeon στρατεία HSS | ὁλοφρωμένη Τ ὀλοφυρομένη Symoon Cod. A (Cod. B wie im Text) | 12 ἁρμαμάζαν RSM ἅμαξαν T ἅμαξαν Symeon | 13 ἕκαστοσ P Symeon ἕκαστοι RSMT | 15 vor τεταγμένοι + τότε Τ, Symeon wie im Text δὴ] διὰ R | 18 αὐτὸν PR Symeon Cod. A (Cod. B wie im Text) | 19 τῶ νεκρῶ R | τὸν νεὼν T Symeon zw νεῶ PRSM | 21 ἔθαψεν P

[zu Ζ. — 21] vgl. Zonar. XIII 12, 4: Τὸ δὲ τοῦ Κωνσταντίου σῶμα τὸ σὺν ἐκείνῳ στρατιωτικὸν καὶ οἱ ἄρχοντες ἐπ’ ὀχήματος εἰς Κωνσταντινούπολιν διεκόμισαν· ᾡ καὶ ὁ Ἰουλιανὸς προσυπήντησε καὶ προέπεμψε [so Ο] περιελόμενος κεφαλῆς τὸ διάδημα. κατετέθη δὲ ὁ τοῦ τελευτήσαντος νεκρὸς αὐτοκράτορος ἐν τῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων ναῶ.

Cedren. I 531, 10: Οὗ (näml. τοῦ Κωνσταντίου) τὸ σῶμα Ἰοβιανὸς ταῦτα βασιλεύς, προτίκτωρ τότε ὤν, ἀποκομίσας ἀπέθετο πλησίον τοῦ πατρὸς αὐτοῦ ἐν τῷ ἡρῴῳ μετὰ Εὐσεβίας τῆς αὐτοῦ πρώτης γυναικός.

7. Ὅτι τὴν βασίλειον ἀρχὴν ἁρπάσας ὁ Ἰουλιανός, ἅτε δὴ Ἀέτιον Phot. διὰ Γάλλον δῆθεν κινδυνεύοντα, τῆς φυγῆς ἀνακαλεῖται· οὐκ αὐτὸν δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἄλλους, ὅσοι δογμάτων ἐκκλησιαστικῶν ὑπερορίαν υπεστησαν.

1 ff Julian. Epist. 31 u. 26. Vgl. Theophyliict. Bulgar. Passio XV Martyrum 10 PG 126, 165 B. Sozomen. V 5, 1, 6 u. 9. Rufin H. E. X 28. Socrat. Ill 1, 48. Theodoret H. E. III 4, 1 f. Chronic. Paschal. a. 362 S. 547, 19. Epiphan. Haeres. 76 PG 42, 637 C 7. Histor. acephala 10

1 Ἀέτιον ἅτε δὴ ∾ Val. | 3 ob etwa δογμάτων <ἕνεκεν> ἀλλὰ τούς τε ἐπισκόπους, ὅσοι κατὰ τοὺς Κωνσταντίου καιροὺς καὶ χρόνους τῶν ἐκκλησιῶν διὰ τὴν πίστιν ἐξεδιώχθησαν, τῆς ἐξορίας ἀνακαλεῖται κα ἐκκλησίας αὐτοῖς ἀποδίδωσι

αὐτόν, ἐπὶ τὰ βασίλεια ἤδη ἀπαλλαττόμενος, τό τε διάδημα ἐπέθετο Art. P. αὖθις καὶ τῶν πραγμάτων ἐγκρατὴς ἦν, μόνος ἤδη τὴν ὅλην τῶν Ῥωμαίων βασιλείαν ὑποζωσάμενος. ἐπεὶ οὖν ὁ Κωνστάντιος ἐκ ποδῶν ἦν, εἰς τοὺς ὑπολειπομένους καὶ μάλιστα τῷ φθόνῳ τὴν αἰτίαν παρασχομένους τῆς ἀναιρέσεως Γάλλου ἀνέψυχε τὸ ζέον τῆς ὀργῆς. καὶ αὐτίκα Εὐσέβιον μὲν τὸν πραιπόσιτον τῆς κεφαλῆς ἀφαιρεῖται, διότι τὴν ἀρχήν τε ἐφαίνετο ἐκ τῶν ἑαυτοῦ διαβολῶν τὸν ἅπαντα τῷ Γάλλῳ φόνον συγκερασάμενος· Παῦλον δὲ τὸν Σπανὸν εἰς τοὺς ὑπογραφέας τοῦ βασιλέως τελοῦντα πυρὶ παραδίδωσιν, ὡς πολλὰ δὴ μάλα τῷ Γάλλῳ ἐμπικρανάμενον. τούτους μὲν οὖν ἀμφοτέρους εἰς τὴν Χαλκηδόνα διαπέμψας, ἐκεῖ τῇ οἰκείᾳ δίκῃ ὑπάγει ἑκάτερον· ἀνεῖλεν δὲ καὶ Γαυδέντιον στρατηγὸν τῆς Ἀφρικῆς καὶ ἄλλους τινάς, ὁπόσοι τι εἰς αὐτὸν πεπαρῳνήδεσαν. § 22] ἀλλὰ τούτους μὲν γραμμάτων ἐκόλασεν.

16–26 vgl. Zonar. XIII 12,6. Ammian. Marcellin. XXII 3 f u. 11,1 ff Julian. Epist. 23. Liban. Orat. XVIH 152. Gregor. Nazianz. Orat. IV 64. Socrat. m 1, 49. Sozomen. V 5, 8 18 πραιπώσιτον PR | 19 τε > Symeon, scheint besser | αὐτοῦ 22 ἐκπικρανάμενον P | οὖν > R | 23 χαλκιδῶνα τὸν ὁρισθέντα ἀπέδωτο θάνατον P

7 b. Photii Bibliotheca Cod. 40 ob. S. 2, 19 ff: Ὑπὸ δ‘ὲ το,ῦ δυσσεβεστάτου Ἰουλιανοῦ ἀνεκλήθη τε (näml. ὁ Ἀέτιος — ὡς näml. ὁ φιλοστόργιος, ἱστορεῖ) καὶ φιλοφρόνως ἐδεξιώθη. καὶ ἱστορία αὐτοῦ (näml. τοῦ Φιλοστοργίου) δι᾿ συμπληρουμένη μέχρι τοῦδε πρόεισι τοῦ χρόνου.

EK ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι τὴν βασιλείαν Ἰουλιανὸς ἁρπασάμενος καὶ τοῖς Ἕλλγσι διὰ προγραμμάτων πᾶσαν ἄδειαν εἰσενεγκὼν μηδὲν τῶν μελετωμένων

1—S. 77 vgl. Chronic. Paschal. a. 362 S. 546, 2. Theophan. 47,16 Theodoret H. E. III 6 1 Titel rot geschrieben B | 2 τοῖς Ἕλλησι u. 3 ἄδειαν usw. vgl. unt. S. 94, 13 ff

1a. Artemii Passio 48: Ὁ γὰρ Ἰουλιανὸς πάλαι τὸν Ἑλληνισμόν κατὰ ψυχὴν ὠδίνων ἐκ τῶν ἐν Ἰωνίᾳ γενομένων αὐτῷ πρὸς τοὺς ἀμφὶ τὸν Μάξιμον φιλοσόφων συνουσιῶν, ἐφ᾿ ὅσον μὲν ὅ αὐτῷ περιῆν καὶ μετ' αὐτὸν Κωνστάντιος, ὁ δὲ οὐδὲν παραγυμνοῦν ἐθάρρει διὰ τὸ ἐξ ἐκείνων δέος· ἐπεὶ δὲ οὑτοι ἐξ ἀνθρώπων ἠσαν, αὐτὸς δἐ τῶν πραγμάτων ἤδη κύριος ἠν, τότε δὴ εἰς τὸ φανερὸν ἀπαμφιασάμενος πάσαις ἀθρόον εἰς τὸν Ἑλληνισμὸν ἐξερράγη ταῖς προθυμίαις.

1b. Ebd. 22: Ὁ γὰρ Ἰουλιανός, ὡς δεδήλωται, τὴν τῶν Ῥωμαίων βασιλείαν ὑποζωσάμενος, ἐσπούδαζε μάλιστα τὸν Ἑλληνισμὸν ἐπανορθοῦν. πανταχοῦ τοίνυν γράμματα διαπεμπόμενος ἐκέλευε τούτων τεμένη καὶ τοὺς βωμοὺς ἀνιστᾶν μετὰ πολλῆς σπουδῆς τε καὶ προθυμίας.

7 ff vgl. Socrat. III 1, 16 ff. Sozomen. V 2, 16 ’. Eunap. Vit. Soph. S. 474 f — 9 f vgl. ob. S. 58, 5 ff — 15 s. ob. S. 75, 14 f — 1 7 f vgl. Sozomen. V 3, 1 u. 10, 9. Liban. Orat. XVIII 126. Joh. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 14 S. 559 C la fehlt in S | 8 τοὺς Bidez τὸν PRVT Symeon Cod. B τῶν M; vgl. ebd. § 47 PG 96, 1296 B 11 ’ Rede an Julian]: οἶδα γὰρ ὅτι τῆς αἱρέσεως | 10 μετ’ αὐτῶν R | ο δὲ > δὲ> T, Symeon Ib fehlt in V | 17 πανταχοῦ usw. u. 18 βωμοὺς ἀνιστᾶν vgl. Joh. Chrys. [zu Ζ. 18] Sozomen. V3, 1 | 18 τούτων] τῶν θεῶν Symeon Cod. B u. Mendelssohn

[zu la] Vgl. Zonar. XIII 12, 17 f: Αὐτοκράτωρ δὲ γεγονὼς (näml. ὁ καὶ ἑαυτῷ τὴν ἀρχὴν κρατυνάμενος, αὐτίκα εἰς προὖπτον ἐξερράγη Ἑλληνισμόν. ἐξωμόσατο μὲν γὰρ πρότερον ὡς εἴρηται, τὰ Χριστιανῶν, οὐ μὴν εἰς τοὺμφανὲς ἐκρῆξαι τὴν dibiva τῆς ἀσεβείας ἐτόλμησε.

8. auch Theophylact. Bulg. Passio XV Martyr. 8 u. 10 PG 126, 164 B u. 165 AC

ἄπρακτον ἐᾶν, εἰς ἄρρητά τε καὶ ἀδιήγητα πάθη κατέστησε τοὺς Phot. Χριστιανούς, πανταχοῦ τῶν Ἑλληνιστῶν πάσας αἰκίας καὶ καινὰς βασάνους καὶ πικροτάτους θανάτους ἐπαγόντων αὐτοῖς.

2. Ὅτι Γεώργιον τὸν Ἀλεξανδρείας συνεδρίου, φησί, προκαθεζόμενον καὶ τῷ κατὰ Ἀετίου τόμῳ ὑποσημήνασθαι τοὺς ὁμοδόξους βιαζόμενον, εἰσπηδήσαντες τὸ Ἑλληνικὸν καὶ συλλαβόντες αὐτὸν πολλά τε εἰς τὸ σῶμα ἐνυβρίσαντες, εἶτα πυρὶ παρέδοσαν: φησὶ δ’ ὁ δυσσεβὴς συγγραφεὺς οὗτος καὶ τὴν Ἀθανασίου γνώμην στρατηγῆσαι τῆς πράξεως. ἀλλὰ γάρ, Γεωργίου διαφθαρέντος, τὸν οἰκεῖον θρόνον ὁ Ἀθανάσιος τῶν Ἀλεξανδρέων αὐτὸν ἀσμένως ὑποδεξαμένων, ἀναλαμβάνεται.

5 f vgl. Theodoret H. E. II 28 f — 6 f vgl. Socrat. III 2, 10. Sozomen. V 7, 2 f. Theophylact, Bulgar. Passio XV Martyrum 13 PG 126, 169 A. Histor. acephala 8. Ammian. Marcellln. XXII 11. Julian. Epist. 10 — 8f vgl. Socrat. EI 3, 1. Sozomen. V 7, 4 5 τῷ — τόμω Gothofred. τῶν — τόμων Β τὸν — τόμον Val. | 6/7 vgl. Chron. Pasch. 546, 6: συλλαβόμενοι . . . ἐνύβρισαν u. Sozomen. V 7, 3: πυρὶ παρέδωκαν 10/11 ὑποδεξάμενος B, corr.

1c. Artemii Passio 35 ’ Rede an Julian]: Γίνωσκε ὡς ἡ τοῦ Χριστοῦ ἀνίκητος καὶ ἀήττητος ὑπάρχει ἰσχύς τε καὶ δύναμις· πάντως δὲ καὶ αὐτὸς τοῦτο πεπληροφόρησαι ἐξ ὡν σοι χρησμῶν Ὀριβάσιος ὁ ἰατρὸς καὶ κοιαίστωρ παρὰ τοῦ ἐν Δελφοῖς Ἀπόλλωνος ἄρτι κεκόμικεν. ἐγὼ δέ σοι καὶ τὸν χρησμόν, κἂν μὴ βούλῃ, ἐπαναγνώσομαι. ἔχει γὰρ οὕτως·

Εἴπατε τῷ βασιλεῖ· χαμαὶ πέσε δαίδαλος αὐλά. Οὐκέτι Φοῖβος ἔχει καλύβαν, οὐ μάντιδα Οὐ παγὰν λαλέουσαν, ἀπέσβετο καὶ λάλον

1 c fehlt in S | 18 Γίνωσκε — 20 πεπληροφόρησαι] ἀλλὰ μάνθανε ὡσ ἡ χριστοῦ δύναμισ ἀνίκητοσ παντὶ (nach παντί + τε T) καὶ ἀήττητοσ· ἔχεισ τῶν τοιούτων καὶ αὐτὸσ λόγων πληροφορίαν· εἴ γε εἶ γε Τ) καὶ ἀπατᾶν σεαυτὸν βούλει T Symeon | 21 ὁριβάσιοσ Τ ὀρειβάσιοσ ὁρ. Μ) PRM ὀρηβάσιοσ V, wie im Text | κυαίσιωρ P | 22 ἄρτι T Symeon > PRMV | V | 24 βασιλεῖ HSS u. Cedren., das Metrum verlangt βασιλῆι· | 26 ἔχοι M | δάφνη P | 26 ἀπέσβεστο PMT Symeon Cod. B (Cod. A wie im Text)

[zu 1 c] Vgl, Cedren. I .532, 1: Οὖτος (näml. ὁ Ἰουλιανὸς) ἀναιδῶς ἑλλήνιζεν, αἵματι θυσιῶν τὸ ἅγιον βάπτισμα ἀποπλυνάμενος καὶ πάντα ποιῶν οἷς οἱ δαίμονες θεραπεύονται [bis hier = Exe. Tripart. bei Theophan. 46, —20]. πέμπει οὖν Ὀριβάσιον τὸν ἰατρὸν καὶ κοιαίστωρα ἐν Δελφοῖς τὸν ναὸν τοῦ Ἀπόλλωνος. ἀπελθὼν οὖν αὐτὸς καὶ τοῦ ἔργου ἁψάμενος λαμβάνει χρησμὸν παρὰ τοῦ δαίμονος·

Εἴπατε [= ob. Ζ. 24–26] —λάλον ὕδωρ.

Phot.

3. Ὅτι περὶ τῆς εἰκόνος τοῦ σωτῆρος ἡμῶν, ἣν ἡ τῆς αἱμόρρου πίστις ἀμειβομένη τὸν εὐεργέτην ἀνέστησεν, ἱστορῶν φησιν ἀωεστηλῶσθαι μὲν ταύτην κατὰ τὴν πηγὴν τὴν ἔνδον τῆς πόλεως μετὰ καὶ ἑτέρων ἀγαλμάτων, τερπνότητός τι παρέχειν τοῖς φοιτῶσι θέαμα. τῆς δὲ τοῦ σωτῆρος εἰκόνος βοτάνης κατὰ τοὺς πόδας ἀναφυείσης, νοσημάτων μὲν ἁπάντων, μάλιστα δὲ τῆς φθινάδος ἴαμα, καὶ ζητούν- των τὴν αἰτίαν ἐλελήθει γὰρ τῷ χρόνῳ καὶ οὺτινος ἔφερε μορφὴν καὶ ἡ πρᾶξις δἰ ἣν ἀνεστήλωτο· ἐν ὑπαίθρῳ γὰρ καὶ γυμνὸς ἐστώς, ἐπ’ οὐκ ὀλίγον συνεχώσθη τοῦ σώματος, γῆς ἐπ αυτον ἐκ τῶν ὑψηλοτέρων ἀεὶ τόπων έν τοῖς τῶν ὄμβρων μάλιστα καιροῖς ἐπιφερο- μένης, ὐφ' ἦς ἡ τῶν γραμμάτων τῶν ἕκαστα δηλούντων ἠφάνιστο γνῶσις)· τῆς οὖν ζητήσεως ταύτης ἐπιστάσης, ἀνωρύχθη μὲν τιὸ συγκεχωσμένον, εὑρέθη δὲ γράμματα τὴν ἱστορίαν πᾶσαν ἀναδιδάσκοντα. καὶ ἡ πόα μὲν οὐκ ἕτι μετ’ ἐκεῖνον ὤφθη τὸν χρόνον οὔτε ἐκεῖ οὔτε ἀλλαχόθι· τὸν δὲ ἀνδριάνιτα μεταστησάμενοι ἐν τῷ τῆς ἐκκλησίας SittKoviKcp τὰ πρέποντα ἐθεράπευον, σέβοντες μὲν ἢ προσκυ- νοῦντες οὐδαμῶς (οὐ γὰρ ἦν θέμις χαλκὸν ἢ ἄλλην ὕλην προσκυνεῖν), αὐτῶ δὲ τούτῳ, στάσει τε σεμνοτέρᾳ καὶ τῷ μεθ’ ἡδονῆς ἐπιφοιτᾶν τῷ τόπῳ τὸ εἶδος θεασομένους, τὸν περὶ τὸ ἀρχέτυπον πόθον ἐπι- δεικνύμενοι.

1 ff vgl. Sozomen. V 21. Euseb. H. E. VII 17 f. Gregor II von Rom bei Mansi XIII 93 D [s. V. Dobschütz, Christusbilder S. 250* ff] — 1 f Matth. 9, 20 ff * 1— S. 80, 5 Niceph. H. E. Χ 30 2—5 Vgl. Gregor II von Rom 1. 1.: τῆς ἀναφυείσης βοτάνης πρὸς τοῖς ποσὶ τοῦ . . . ἀναστηλωθέντος παρὰ ταύτης (näml. τῆς αἱμορροούσης) ἀνδριάντος | 4 τι B τε Val. u. Gothofred. S. 272 | 7 <τὴν> μορφὴν v. Dobschütz | 8 καὶ2 > ed. | 9 ὀλίγον, ον aus ων corr., B | 17 χαλκῆν ed. | 18 αὐτῷ δὲ τούτῳ Val. αὐτὸ δὲ τοῦτο B | τῷ Val. τὸ Β |19 θεασομένους Val. θεασαμένουσ B

3a. [zu Z. — S. 79, 7] Arteraii Passio 57 [unmittelbar nach ἐλίκμησαν unt. S. 80, 35]: Τὸν δὲ τοῦ σωτῆρος ἀνδριάντα ἐν πανεάδι τῇ πόλει πρὸς τῆς αἱμορροησάσης γυναικὸς κατασκευασθέντα με- γαλοπρεπῶς, ἣν ὁ Χριστὸς ἰάοατο, καὶ ἱδρυνθέντα ἐν ἐπισήμῳ τόπῳ τῆς πόλεως, ὃν μετὰ χρόνον γνωσθέντα ἐκ τῆς αὐτόθι φυομένης βοτάνης τοῦ θαύματος οἱ Χριστιανοὶ ἀράμενοι ἐν τῷ τῆς ἐκκλησίας διακονικῷ ἔπτησαν, τοῦτον οἱ Ἕλληνες κατασπά-

32—35 vgl. Malalas 239, 12 31 αἱμορροούσησ Ρ | 32 ἱδρυθέντα MV | 33 τῆς πόλεως τόπῳ ∾ R

Τοῦτο τὸ ἄγαλμα κατὰ τοὺς Ἰουλιανοῦ χρόνους τὸ Ἑλληνικόν Phot. εἰς ἀσέβειαν ἀναφλεχθέντες, οἱ τὴν Πανεάδα οἰκοῦντες, τῶν βάθρων ἀνασπασάμενοι καὶ τῶν ποδῶν ἐκδησάμενοι, διὰ μέσης ἔσυρον τῆς λεωφόρου· ἐν ᾡ τὸ μὲν ἄλλο σῶμα διασπώμενοι διεσκέδασαν, τὴν κεφαλήν, ἐν τῷ σύρεσθαι τοῦ αὐχένος διαζυγεῖσαν, τινὲς λαθόντες τῶν ἐπαλγούντων τοῖς δρωμένοις ἀνελάβοντό τε καὶ ὡς ἠδύναντο διεσώσαντο. καί φησι ταύτην καὶ αὐτὸς θεάσασθαι.

Ἡ μέντοι γε Πανεὰς Δὰν ἐπωνομάζετο τὸ παλαίτατον, τὴν προσηγορίαν ἀπὸ τοῦ παιδὸς τοῦ Ἰακὼβ Δὰν ἑλκυσαμένη, τοῦ φυλάρχου τῶν ταύτην οἰκούντων τότε· εἶτα δὲ Καισάρεια ἡ Φιλίππου ἐκεκέκλητο.

2 Πανεάδα Nie. ἐπανεάδα B | 4 ἐν ᾧ] ἐφ’ ᾧ ed. | κατέκλασαν im Text u. γρ. διεσκέδασαν rot am Rand B | 10 ταύτῃ Gothofred., vgl. unt. Ζ. 26

σαντες κἀκ τῶν ποδῶν σχοίνους ἐξάψαντες, ἔσυπαν ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς, Art. p. ἕως οὗ κατὰ μικρὸν ἀποθραυόμενος ἠφανίσθη, μόνης τῆς κεφαλῆς καταλειφθείσης καὶ ἁρπαγείσης ὑπό τινος ἐν τῷ θορυβεῖσθαι τοὺς Ἐλληνας, λαλούντων αὐτῶν βλάσφημα καὶ ἀπηχέστατα ῥήματα εἰς τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἃ μή τις ἀνθρώπων ἤκουσε πωποτε.

13 καὶ ἐκ V | 14 ἔω οὑ V

3b. [zu Ζ. 8 ff] Cod. Vatican. Gr. 96, Jhrdt XIII/XIV, f. 102 r am Rand [fehlerhaft überliefert bei Cramer, Anecdot. Paris. II 388, 20] = V:

Περὶ τοῦ Ἰορδάνου, ἀπὸ τῆς ἱστορίας Φιλοστοργίου.

Ἐπ' ἐσχάτοις τῆς Παλαιστίνης τέρμασι, μεθ᾿ ἣν ἡ τῶν ἐκδέχεται, κεῖται πόλις Δὰν ὀνομασθεῖσα πρότερον ἐκ τῆς τοῦ Δὰν φυλῆς, ὁπηνίκα χρόνον ἐπ᾿ οὐκ ὀλίγον οὑτοι δὴ ἔθνους πλανώμενοι, τελευταῖον τὰ ταύτῃ κατασχόντες χωρία, μόγις ἱδρύθησαν καὶ πόλιν ἐπὶ τοῖς ἄκροις αὐτῶν ὄρεσι δειμάμενοι τὴν τοῦ φυλάρχου σφῶν ἐπέθηκαν κλῆσιν. καὶ τοῦτο ἦν τῆς Ἰουδαίας ὁ ἔσχατος πρὸς Φοινίκην ὅρος. ταύτην χρόνῳ ὕστερον Ἡρώδης ὁ μέηας οἰκοδομήσας Καισάρειαν Φιλίππου μετωνόμασε· νῦν δὲ Πανεάς

23 ff Rieht. 18. Vgl. Joseph. Antiqu. Jud. Y 178. Euseb. Onomastic. S. 76, 6

3b über die handschriftliche Überlieferung s. de Boor, Hermes 34, 298 ff; Text hier hergestellt = V von G, Mercati collazioniert; » il passo compresa ’iscrizioue e della « | 22 φιλοστοῤ V | 30 οἰκοδομήσας — S. 80, 13 Πανὸς] οἰκοδο | »fol. 102 V 1. 1 guasta e tagliata, si vede: μησ. καισαρει φιλιππου μετωνομασ . . νυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . το γαρ πα . . . in « Mercati, aber der Text durch die Abschriften von V belegt, so keine Variants im Paris. Gr. 1763

Phot.

τῶν δὲ Ἑλληνιστῶν Πανὸς ξόανον αὐτῇ καθιδρυσάντων, εἰς, τὴν τῆς Πανεάδος ἐπωνυμίαν μετέβαλεν.

4. Ὅτι, τῶν Ἑλληνιστῶν τὰ ἀτοπώτατα κατὰ τῶν Χριστιανῶν πονταχοῦ παλαμωμένων, καὶ τόδε τοῖς ἀσεβέοι κατὰ Παλαιστίνην δεδραματούργηται. τὰ τοῦ προφήτου Ἐλισσαίου ὀστᾶ καὶ τοῦ βαπτιστοῦ Ἰωάννου (ἐκεῖ γὰρ ἄμφω ἐτέθαπτο) τῶν θηκῶν ἐξελόμενοι καὶ ζῴων ὀστοῖς ἀλόγων συγκαταμίξαντες ὁμοῦ πρὸς κόνιν κατέκαυσαν καὶ εἰς τὸν ἀέρα διεσπείραντο. καὶ τοὺς Χριστιανίζοντας δὲ 5 ff vgl. Chronic. Paschal. a. 362 S. 546, 12. Theodoret H. E. III 7, 2. Rufin 10 H. E. XI 28. Gregor. Nazianz. Orat. V 29 PG 35, 701 B 9 * 5—S. 83, 2 Niceph. H. E. X 13 4 τόδε] τοῦτο ed. | 5 ἑλισσαίου B | 7 ζῴων Nie. ζῶον B Cod. V ἐστι καλουμένη. τὸ γὰρ Πανὸς ἐν ταύτῃ βρέτας στησάμενοι, εἰς τοῦτο τὴν τῆς πόλεως ἔτρεψαν προσηγορίαν. ἐν ταύτῃ τῇ Πανεάδι τῶν τοῦ Ἰορδάνου πηγῶν ἡ ἑτέρα τίκτεται, δυοῖν οὐσῶν, Δὰν ἐκ τοῦ παλαιοῦ ὀνόματος ἔτι καὶ νῦν ὀνομαζομένη· τὴν γὰρ ἑτέραν, ἥτις Ἰὸρ ἐπικαλεῖται, πόρρωθεν ταύτης ὡς ἀπὸ σταόίων ρ΄ καὶ ξ΄ κολωνός τις τοῦ αὐτοῦ προΐησιν ὄρους. ὧν ἐξ ἑκατέρας προχεῖται ποταμός, ὁ μὲν Ἰοράτης, ὁ δὲ Δανίτης ἐπικαλούμενος· οἳ διὰ τοῦ ὄρους ἐνεχθέντες ἐπειδὴ καταβαῖεν εἰς τὸ πεδίον, ἐνταῦθα ἤδη ξυνίασι καὶ ἕνα μέγιστον ἀποῖελοῦσι ποταμὸν τὸν Ἰορδάνην, ἐν ταὐτῷ ἤδη τό τε ῥεῦμα καὶ τὴν προσηγορίαν κιρνάμενοι. ὃς τήν τε τῆς Τιβεριάδος διέξεισι λίμνην, μέσην τέμνων αὐτὴν καὶ δι᾿ ὅλης αὑτῆς ἐν τῷ οἰκείῳ ὁλκῷ ῥεόμενος μέχρις ἂν ἐπὶ τὴν κατέναντι ἐκπεράσειε γῆν ἴσος αὐτὸς αὑτῷ καὶ παραπλήσιος ὤν, κἀντεῦθεν ἤδη διὰ τῆς Παλαιστίνης ἐνεχθεὶς ἅπας εἰς τὴν Νεκρὰν καλουμένην εἰσπεοὼν ἀφανίζεται θάλασσαν.

15—22 vgl. In Jordanem bei Job. Cbrys. opp. ed. Montf. Bd X S. 778 A. Gramer ebd. 388, 18. Etymol. M. 473, 19 u. Suidas s. v. Ἰορδάνης 21 vgl. In Jordanem 1. 1.: καὶ ἕνα ἀποτελοῦσι ποταμόν

4a Artemii Passio 57 [unmittelbar nach πόλεσιν unt. S. 94, 19]: Ἐν μὲν γὰρ Σεβαστῇ, τῇ πάλαι μὲν Σαμαρείᾳ, νῦν δὲ παρὰ Ἡρώδου κτισθείσῃ καὶ Σεβαστῇ ἐπικληθείσῃ, τὰ ὀστᾶ τοῦ προφήτου Ἐρώδου καὶ τοῦ βαπτιστοῦ Ἰωάννου ἐκ τῶν θηκῶν ἐξαγαγόντες καὶ ἀλόγων ἀκαθάρτων ὀστέοις προσμίξαντες κατέκαθσαν καὶ τὴν κόνιν εἰς τὸν ἀέρα ἐλίκμησαν. [Hier 3a=ob. S. 78,30—79,18 eingeschoben; folgt § 58] Αὐτὸς δὲ ὁ παρανομώτατος καὶ πάντων ἀσεβῶν ἀσεβέστατος Ἰουλιανὸς 31 Σεβαστῇ — μὲν > S | σαμαρία SV Ι 36 ὁ — ἀσεβέστατος] ὁ ἀσεβέστατοσ καὶ πάντων παρανομώτατοσ R | ἀσεβῶν > P συλλαμβάνοντες, ἔστιν ὅτε τοῖς βωμοῖς ἀναπτομένοις ὡς ἱερεῖα ἐπετίθεσαν, Phot. καὶ εἰς πολλὴν ἄλλην ἀρρητουργίαν ἐξεβακχεύθησαν. ἅπερ Ἰουλιανὸς ἐπιστάμενος οὐχ ὅπως ἤχθετο, ἀλλὰ καὶ διαφερόντως ὡς τῆς μὲν ἐπὶ τοῖς δρωμένοις δυσκλείας εἰς ἑτέρους ἀνιούσης, τῆς δ’ αὐτοῦ γνώμης τοῖς ἐκείνων ἔργοις περαιουμένης.

Συνιδὼν δὲ διὰ τῆς τοσαύτης μανίας οὐδὲν ὡν ἐβούλετο μᾶλλον γὰρ τὸ Χριστιανῶν πολιορκούμενον ἐπερρώννυτο φρόνημα), μηχανᾶται τοὺς ἐν αἰτίαις ἐκβεβλημένους τῶν ἐπισκόπων τοὺς ἀντ’ ἐκείνων ἔχοντας τοὺς θρόνους εἰς πόλεμον συρράξαι. καὶ δὴ πάσης ἐξουσίας ἑκατέρᾳ μοίρᾳ μετεδίδου πράττειν ὅσα καὶ δυνατὰ αὐτοῖς εἴη εἰς τὴν οἰκείαν σύστασίν τε καὶ ὠφἐλειαν. ἐξ ὡν πρὸς ἀλλήλους συρρηγνύμενοι πολλὴν ἀσχημοσύνην καὶ μέμφιν, ὅπερ ἠν τῷ ἀποστάτῃ σπούδασμα, προσετρίβοντο τῇ εὐσεβείᾳ.

Καὶ ἄλλα δὲ τῆς αὐτῆς κακοτεχνίας συνεπῆγε· τούς τε γὰρ ἐν

2–5 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. IV 61 — 8 ff vgl. Chronic. Paschal. S. 547, 16. Ammian. Marcellin. XXII 5, 3 f. Sozomen. V 5, 7 4 ὡς Val. καὶ B | 7 χριστιανῶν, ῶν aus ὸν corr., B | 8 vgl. μηχανώμενος Chron. Pasch. | ἐπ’ αἰτίαις Val. | 11 ὠφέλειαν in ἀσφάλειαν corr. B

ἀκούων ταῦτα ἠγαλλιᾶτο καὶ ἔχαιρεν καὶ γαυριῶν ἐπὶ τούτοις ἐκέ- Art. p. λευσε usw. [= unt. S. 95, 14 14 ff]

4 b [zu Z. 14] Unter anderem hatte Philostorgius [wohl hier? s Gregor unt. Ζ. 34 f] das ühmte Schulgesetz [s. Julian Epist. 42], alle die Kirchenhistoriker, ähnt; s. Artemii Passio 31 [Julians Ὁρᾶτε . . . τουτονὶ (näml. τὸν μάρτυρα) . . . πόσον ἐκ μαθημάτων κατὰ τῆς ἡμετέρας θρησκείας ἐσχεδίασεν ὕθλον; μὰ τὸν ἐμοὶ προσφιλέστατον Ἥλιον, τὸν χρυσαυγῆ καὶ παγκόσμιον, οὐκέτι ἀνέξομαι τοῖς Ἑλλήνων μαθήμασι τὸ Χριστιανῶν ἀθεώτατον ἐκπαιδεύεσθαι γένος. ἰδοὺ γὰρ τῆς ἱερᾶς τῶν λόγων παιδείας καὶ οὗτος ὁ κύων μεταλαβών, κἂν οὐκ ἐπ’ εὐθείας καὶ ὁμαλοῦ ἀλλ' ὅμως πολλήν τινα καὶ ἀτερπῆ περὶ τὴν ἱστορίαν μωρολογίαν κατέχεεν τῶν ἱερῶν ἐκείνων καὶ φιλοσόφων ἀνδρῶν.

19 ἀκούων > R | 4b fehlt in S | 28 τῶν λόγων vgl. Gregor. Orat. V39: οἱ τῶν λόγων ἀποκλεισθέντες ἡμεῖς κατὰ τὴν . . . σου νομοθεσίαν (näml. das Schulgesetz); Orat. IV 6: ἵνα . . . προκηρύξῃ τὴν ἀλογίαν ἐν ἀρχῇ τῆς ἑαυτοῦ βασιλείας, τυραννήσας πρὸ τῶν ἄλλων τοὺς λόγους u. ebd. 5 PG 35, 536 A 10 | 29 ἐπ’ > MV Symeon | ὁμαλῆς Symeon, ob ὁμαλοῖς?

[zu 4b] Vgl. Zonar. XIII 12, 21: Οὕτω γὰρ ἐξεμάνη (näml. Χριστιανῶν ὡς καὶ κωλύειν αὐτοὺς μαθημάτων μετέχειν Ἑλληνικῶν, μὴ δεῖν λέγων μύθους αὐτὰ όνομάζοντάς τε καὶ διαβάλλοντας τῆς ἐξ αὐτῶν ὠφελείας ἀπολαύειν καὶ δι’ αὐτῶν ὁπλίζεσθαι κατ’ αὐτῶν.

Phot.

κλήρῳ κατειλεγμένους εἰς τὴν τῶν βουλευτῶν ἀνέστρεφε λειτουργίαν καὶ τῶν ἐκκλησιῶν τὰ σιτηρέσια τοῖς τῶν δαιμονίων θεραπευταῖς μετεδίδου, καὶ πάντα πράττειν οὐκ ἐνεδίδου ἐξ ὡν τὰ μὲν ἀκμάσῃ

1 Cod. Theodos. XII 1, 50 u. XIII 1, 4. Vgl. Sozomen. V 5, 2. Theodoret H. E. III 6, 5. Julian. Epist. 11. Liban. Orat. XVHI 148. Ammiau. Marcellin. XXV 4, 21 — 2 f vgl. Sozomen. V 5, 2 u. VI 3, 4. Theodoret H. E. I 11, 2. III 6, 5 u. IV 4, 1. Joh. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 14 S. 559 C 1 κατηλεγμένουσ B, corr. Nie. | 2 σιτηρέσια wie Theodoret I 11, 2 u. Sozomen. V 5, 2 | 3 s. Register ἐνδίδωμι

4c. [zu Ζ. 2 ff] Artemii Passio 22 [unmittelbar nach προθυμίας ob. S. 76, 19]: Καὶ ὅσας ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ταῖς ἐκκλησίαις προσόδους ἀπένειμε καὶ ὁ τούτου υἱὸς Κωνστάντιος, ταύτας ἀφελὼν (näml. ὁ Ἰουλιανὸς) τοῖς τῶν δαιμόνων ναοῖς ἀφιέρωσεν ἀντ᾿ καὶ πρεσβυτέρων καὶ διακόνων καταστήσας ζακόρους καὶ νεωκόρους καὶ ῥάντας καὶ θύτας καὶ κανηφόρους καὶ ὅσας ὁ Ἑλληνικὸς ὕθλος ἐπιφημίζει Προσωνυμίας· ταῦτα μὲν οὐν καὶ ἕτερα ὁ δυσσεβὴς Ἰουλιανὸς κατὰ τὴν Κωνσταντινούπολιν.

(§ 23] Μετὰ δὲ ταῦτα μητρὸς αὐτοῦ ἀδελφὸν τοὔνομα, τὴν τοῦ Χριστιανισμοῦ θρησκείαν ἀπαρνησάμενον διὰ τὴν ἐκείνου χάριν καὶ πολλὴν ὑπὲρ τοῦ Ἑλληνισμοῦ προθυμίαν ἐπιδεικνύμενον, ἄρχοντα τῆς Ἐῴας ὅν καλοῦσι κόμητα ἐξέπεμψεν, ἐντειλάμενος τὰ μὲν τῶν ἐκκλησιῶν πράγματα κακοῦν τε καὶ διαφθείρειν, πανταχοῦ δὲ καὶ διὰ πάσης ἰδέας τὸν Ἑλληνισμὸν αὔξειν τε καὶ ἐπαίρειν. ὁ δὲ ἀφικόμενος ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐπειρᾶτο μείζων τῶν ἐντεταλμένων τοῖς ἔργοις φαίνεσθαι. καὶ δὴ προσαφαιρεῖται μὲν πασῶν τῶν ἐκκλησιῶν ἅπαντα τὰ κειμήλια ὅσα ἐν ἀργύρῳ τε καὶ χρυσῶ̣ καὶ σηρικοῖς ὑφάσμασι διετίλει, ἀποκλείει δὲ καὶ τὰς ἐκκλησίας τοῦ μή τινα εἰσφοιτᾶν ἐν αὐταῖς εὐχῆς ἕνεκα, κλεῖθρα καὶ μοχλοὺς τοῖς πυλῶσιν ἐπιβαλών· καὶ ταῦτα μὲν κατὰ τὴν Ἀντιόχου πόλιν ὁ τῆς Ἀνατολῆς ἄρχων εἰργάζετο.

[§ 24] Ὁ δὲ βασιλεὺς Ἰουλιανὸς ἔτι κατὰ τὴν Κωνσταντινούκολιν

18–30 vgl. Sozomen. V 8, 1 — 25 ff vgl. unt. S. 94, 11 f u. 4c fehlt in V | 11/12 προσόδους wie Joh. Chrys. 559 C | 14 τζακόρουσ R | νεοκόρουσ ST | 15 κανηφόροις Symeon κανιφόρουσ HSS | 16 πλεῖστα P > RSMT Symeon | 17 ὁ δυσσεβὴσ ἰουλιανὸσ P > RSMT Symeon | 18 μητρὸς ἔχων = Symeon] τῆσ μητρὸσ αὐτοῦ ἀδελφὁν ἐχούσησ T, s. unt. S. 96, 10 f | 19 ἀπαρνησάμενον usw. u. 21 ἄρχοντα τῆς Ἑῴας vgl. unt. S. 96, 10 u. 97, 1 f | 24 μείζων Symeon μείζω (μεῖζο Τ) HSS | 28 nach κλεῖθρα + δὲ S | μοχολοῖσ P

τὰ τῶν δαιμόνων, τὰ δὲ τῆς εὐσεβείας, ὡς ἐνόμιζεν, εἰς ἀφανισμὸν Phot. συνελαθείη.

5. Ὅτι, φησί, τῶν πραγμάτων οὕτω φερομένων, εἰς μνήμην Εύδόξιος ἀνελθὼν τῶν ὅρκων καὶ τῶν ὑποσχέσεων ὃς ὑπὲρ Ἀετίου πρὸς Εὐνόμιον ἀνεδέξατο, σύνοδον ἐπιστέλλει τῷ Ἀντιοχείας Εὐζωΐῳ συναθροῖσαι, δι' ἡς ἔδει τὸν Ἀέτιον τῆς καταδικαζούσης ψήφου άπολυθῆναι. ὁ δὲ Εὐζώϊος οὐδὲν πρὸς τὴν ἀξίωσιν ἐπεστράφη, αἰτιασάμενος μάλιστα τὸν Εὐδόξιον, ὅτι μὴ αὐτὸς προκατήρξατο πράττειν ἅπερ ὑποτίθησιν ἑτέροις. ἐπιμένοντος δὲ τοῦ Εύδοξίου τῇ άξιώσει, ὑπισχνεῖται καὶ ὸ Εύζώϊος τὴν πρᾶξιν.

4 f s. ob. S. 69, 2 ff

διεῖλκέ τινα χρόνον, τὰ ἐν ταύτῃ κρατύνας εἰς ὅπερ ἐνόμιζε μάλιστα Art. P. τῇ βασιλείᾳ συμφέρειν, καὶ ὅπως ὁ Ἑλληνισμὸς αὐτῷ πρὸς τὸ μεγα- λειότερον ἐξαρθῇ σκοΠῶν τε καὶ πραγματευόμενος. ἄρας οὐν ἐκ τῆς Κωνσταντινουπόλεως σὺν παντὶ τῷ στρατῷ τὴν ἐπὶ Συρίας ἐποιεῖτο ὸδόν. διελθὼν τοίνυν ἅπασαν τὴν Φρυγίαν καὶ πρὸς τὴν ἐσχάτην αὐτῆς πόλιν τὸ καλούμενον Ἰκόνιον καταντήσας, ἐξέκλινε τὴν Ἰσαυρίαν καταλιπών· καὶ τὸν λεγόμενον Ταῦρον ὑπεραναβὰς ἠλθεν ἐπὶ τὰς πόλεις τῆς Κιλικίας, καὶ τῷ σταθμῷ προσπελάσας τῷ ἐν Ἰσσῷ, αὐτοῦ κατασκηνοῖ, τὸν ἐκ Μακεδονίας Ἀλέξανδρον μιμησά- μενος· αὐτόθι γὰρ κἀκεῖνος ἐν Ἰσσῷ τὸν πρὸς Δαρεῖον τὸν τῶν Περσῶν βασιλέα συνεκρότησε πόλεμον καὶ τοῦτον νικήσας ἐπίσημον τὸν τόπον εἰργάσατο. ἐκεῖθεν τὸν Ἰσσικὸν κόλπον διαπεράνας ἦλθεν ἐν Ταρσῷ τῇ πόλει, κἀκεῖθεν εἰς Ἀντιόχειαν θυμομαχῶν κατὰ τῶν χριστιανῶν καὶ ἐπαπειλούμενος τὸ τούτων εἰς ἅπαν ἐξαλείφεν ὄνομα.

14–25 vgl. Ammian. Marcellin. XXII 9. Zosim. ITI 11, 3 f. Liban. Orat. XVIII 159 u. XII 87 — 23 f vgl. Zonar. XIll 12, 30 ff 12 ἐνομίζετο R | 15 ἐπὶ P ἐπὶ τῆσ RSMT Symeon, vgl. ob. S. 72, 11 19 τῆς > S [20 nach αὐτοῦ + ποῦ Symeon, vgl. ob. S. 72, 12 | 21/22 τὸν τῶν Περσῶν > Τ | 21 τὸν τῶν] τὸν Symeon τῶν RSM | 23 f vgl. unt. im Anhang das unedierte Martyrium Artemii des Cod. Paris. Gr. 769 Anfang: κατέβη (näml. ὁ Ἰουλιανὸς) ἐπὶ τὸ κυλικὸν ἔθνοσ· καὶ ἐν ταραίω (st Ταρσῷ?) καὶ αἰγίαισ (st. Αἰγαῖς? s. Zonar.) πολλὰ κακὰ τοῖς χριστιανοῖσ ἐνδειξάμενοσ (s. näheres bei Zonar.)· ἐκεῖθεν τὸν κόλπον τῆσ κυλικίασ διὰπεράσασ ἀνέβη ἐν ἀντιοχία βρυχόμενοσ κατὰ τῶν χριστιανῶν; Ammian. Marcell. XXII 9,14: hinc (näml. Tarso) videre properans Antiochiam . . . tisus itineribus solitis venu; über diese Stelle s. Prolegomena | 23 ἰσσικὸν T Symeon εἰσσικὸν PRSM | 24 ταρσοῖ MR | 25 vgl. unt. S. 101, 21 Phot.

6. Ὅτι, ἐν Κωνσταντινουπόλει διατρίβοντος τοῦ Ἀετίου καὶ Εὐνομίου, παραγίνεται Λεόντιος ὁ τῆς Τριπόλεως πρὸς αὐτοὺς καὶ Θεόδουλος ἀπὸ Χαιρατόπων οἱ τε ἀμφὶ τὸν Σέρραν καὶ καὶ Ἡλιόδωρον ἐξ ἑκατέρας Λιβύης, καὶ ὅσοις ἄλλοις γε ἡ αὐτὴ συνήρεσκε δόξα, οἳ μήτε τῇ τοῦ Ἀετίου καταδίκῃ μήτε τῷ τόμῳ τῶν Ἐσπερίων ὑπογράψαι ἠνέσχοντο. καὶ συναθροισθέντες χειροτονοῦσι

1 ff vgl. Histor. acephala 13 Ms — 6 f vgl. Epiphan. Haerea. 76 PG 42, 637 C 10

6a. [zu Z. 2] Suidas s. v. Λεόντιος· Τριπόλεως τῆς Λυδίας ἐπίσκοπος, Μυσὸς τὸ γένος τῶν πρὸς τῷ Ἴστρῳ κατῳκημένων, οὓς ἀγχεμάχους Ὅμηρος καλεῖ. τὸν τοιοῦτον Λεόντιον προσεταιρίζεται ὁ κακόφρων Φιλοστόργιος έν τῇ βίβλῳ αὐτοῦ ὡς ὁμόφρονα Ἀρειανικῆς αὐτοῦ κακοφροσύνης. ὃς παῖδα ἕνα ἐσχηκώς, ἐπειδὴ μὴ χρηστὰς ἐλπίδας αὐτὸν ὑποφαίνοντα πρὸς ἀρετὴν εἶδεν, εὐξάμενος, ὥς φασιν, ἔτι μειράκιον ὄντα ἐποίησεν ἀποθανεῖν· κάλλιστον ἡγησάμενος τὸ Πρὸ αἰσχροῦ τινος καταλύσασθαι τὸν βίον, τῶν σφαλερῶν κατὰ τὸν βίον ὀλίσθων ἔξω γενόμενον. κανόνα δὲ αὐτὸν ἐκάλουν τῆς ἐκκλησίας. ἠν δὲ ἐλεύθερος τὴν γνώμην ἐπίσης εἰς πάντας καὶ παρρησιαστικός. καί ποτε συνόδου γενομένης, Εὐσεβίας τῆς Κωνσταντίου γυναικὸς εἰς οἴδημα ἀρθείσης φρονήματος καὶ παρὰ τῶν ἐπισκόπων προσκυνουμένης, μόνος οὑτος παρὰ φαῦλον αὐτὴν τιθέμενος οἴκοι ἔμενεν. ἡ δὲ διὰ τοῦτο ὑποθερμανθεῖσα τοῖς θυμοῖς καὶ τὴν γνώμην φλεγμήνασα, πέμπει πρὸς αὐτὸν αἰτιωμένη καὶ ὑποσχέσεσι κολακεύουσα, ὡς »ἐκκλησίαν σοι μεγίστην ἐγερῶ καὶ χρήματα ἐπιδαψιλεύσομαι, εἰ ἀφίκοιο πρός με.« ὁ δὲ ἀντεδήλωσε· »τούτων μὲν εἴ τι βουληθείης τελέσασθαι, ὠ βασίλεια, οὐκ ἐμοὶ μᾶλλον ἢ τῇ σαυτοῦ ψυχῇ ἴσθι χαριουμένη. εἰ δὲ θελήσειας ὡς ἀφικέσθαι πρός σε ὡς τῆς ἐπισκόποις πρεπούσης αἰδοῦς φυλαχθησομένης, ἵν᾿ μὲν ἐγώ, σὺ δ’ αὐτίκα τοῦ θρόνου τοῦ ὑφηλοῦ καταβᾶσα μετ᾿ ὑπαντήσειας ἐμοὶ καὶ τὴν κεφαλὴν ὑπόσχοις ταῖς ἐμαῖς χερσὶν εὐλογιῶν

10 Iliad. N 5 * 19 von εἰς an — 20 προσκυνουμένης wiederholt Suidas s. v. οἴδημα — 21 ὑποθερμανθεῖσα — 22 φλεγμήνασα wiederholt ebd. s. v. ὑποθερμανθεῖσα 8—8. 85, 30 ἐλευθέριος] λεόντιοσ· τριπόλεωσ τῆσ λυδίασ ἐπίσκοποσ TU I 10 ἀυχεμάχουσ SV | τὸν τοιοῦτον — 12 κακοφροσύνης > SVBE (σ gestrichen von A 2) AR οὖτοσ SVBE | 14 κάλλιστον — 16 γενόμενον > 15 πρὸ] πρὸσ B | 18/19 κωνσταντίνου SVBE, ίνου in ίου corr. E | 23/24 ἐπι δαψιλεύσομαι A | 26 σαυτοῦ] σῆ SVBE | ὡς] ἡμᾶς? Loofs, ob οὕτως καὶ oder κἀμ᾿? | πρὸσ σὲ HSS | 27 τῆς] τοῖσ SVBE | 28 καταβάσαι Β

τὸν Ἀέτιον· καὶ ἦν αὐτοῖς αὐτός τε καὶ Εὐνόμιος ἅπαντα. ἐχειροτόνουν Phot. δὲ καὶ ἑτέρους ἐπισκόπους, οὐδὲν τέως τοῦ Εύδοξίου δυσχεραίνοντος, ἀλλὰ καὶ ψήφους πολλάκις ὑπὲρ τῶν μελλόντων χειροτονεῖσθαι τοῖς περὶ Ἀέτιον προκομίζοντος. ἐν τούτῳ δὲ καὶ Εὐζώϊος, εἰς ἐννέα τὸν ἀριθμὸν ἀθροισάμενος σύνοδον, τὰς κατὰ Ἀετίου γεγενημένας πάλαι πράξεις διελύσατο. ἔλυσε δὲ καὶ τὴν τοῦ ἑξαμήνου προθεσμίαν μεθ’ ἣν τοῖς περὶ Σέρραν, εἰ μὴ τῇ τοῦ Ἀετίου καθαιρέσει

6 ff vgl. Theodoret H. E. II 28, 3—7 3 ὑπὲρ Val. ὑπὸ B | 7 vgl. προθεσμίας Theodoret S. 164,16 | τοῖς Holstein τοὺσ B

ἀξιουμένη· κἄπειτα καθεσθείην μὲν αὖ ἐγώ, σὺ δ᾿ ἀνεστήκοις αὐδουμένη, Suid. ὁπόταν δὲ κελεύσαιμι καθεδουμένη, ἡνίκα δοίην τὸ σύνθημα· εἰ οὕτως αἱρήσῃ, ἀφικοίμην παρά σε· εἰ δ’ ἕτερον τρόπον, οὐχ οὕτω πολλὰ δώσεις, οὐδ᾿ οὕτω μεγάλα δυνήσῃ, ὡς ἡμᾶς, τῆς τιμῆς τοῖς ἐπισκόποις καθυφιεμένους, εἰς τὸν θεῖον ἐξυβρίσαι τῆς ἱερωσήνης θεσμον.«

Ταῦτα ὡς ἀπηγγέλθη, ἀναπίμπραται τὴν ψυχήν, οὐκ ἀνασχετὸν ποιουμένη πρὸς Λεοντίου τοιούτους δέξασθαι λόγους. καὶ πολλὰ διοιδήσασα καὶ παθηναμένη, καὶ πολλὰ ἐκ γυναικείας ἀκροχόλου καὶ κούφης ἀπειλήσασα διανοίας, καὶ τἀνδρὶ διηγησαμένη, πρὸς τιμωρίαν ἐξώρμα. ὁ δὲ μᾶλλον ἐπῄνεσε τὴν ἐλευθερίαν τῆς γνώμης, καὶ τὴν γυναῖκα παρήνεγκε τῆς ὀργῆς καὶ ἀποπέμπει εἰς τὴν γυναικωνῖτιν.

Καί ποτε μεταξὺ προκαθημένου τοῦ βασιλέως Κωνοταντίου τῶν ἐπισκόπων καὶ ἄρχειν καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐθέλοντος, οἱ μὲν πολλοὶ πᾶν ὅ τι φήσειεν ἐκρότουν καὶ ἐθαύμαζον, ἄριστα εἰρῆσθαι διοριζόμενοι· ὁ δὲ ἐσιώπα. ὡς δὲ ἤρετο αὐτὸν ὁ βασιλεύς, τί σιωπᾷ μόνος ἁπάντων· »θαυμάζω«, ἔφη, »ὅπως ἕτερα διέπειν ταχθείς, ἑτέροις ἐπιχειρεῖς, στρατιωτικῶν μὲν καὶ πολιτικῶν πραγμάτων προεστηκώς, ἐπισκόποις δὲ περὶ τῶν εἰς μόνους ἐπισκόπους ἡκόντων τὸν δὲ βασιλέα καταιδεσθέντα παύσασθαι τῆς ἐν τοῖς τοιούτοις ἤδη διακελεύσεως. τοιοῦτος ἠν ὁ Λεόντιος ἐλευθέριος.

10 αὖ] ἂν Β > SV | ἀνεστήκεισ SV ἂν ἑστήκεισ E | 11 καθαιδουμένη καθευδουμένη B | 12 παρὰ σέ HSS | 13 πολλὰ zweimal SV | ὡς — 15 θεσμόν > SV | 16 ψυχήν] γνώμην SVBE | οὐκ—17 λόγους > AR ἡγουμένη SVBE | 20 ἐλευθερίαν] ἐλεύθερον SV | 21 παρήνεγκε — καὶ . > SV | 23 καὶ 2 > SVBE | 24 καὶ > SV | 25/26 μόνος τῶν ἁπάντων > SV | 26 πάντων AR | ἔφην B ὅπ///σ A in ὅτι εἰσ corr. A c ὅτι εἰσ R | 27 στρατιωτικῶν — 30 ἐλευθέριος] καὶ οὕτωσ ἔπεισεν ἀπέχειν τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων SV Phot.

καὶ τῷ ἑσπερίῳ τόμῳ ὑπογράψαιεν, τῆς ἱερωσύνης ἀφαίρεσις ἡ ζημία διωρίζετο. ἑκατέρας δὲ τῶν εἰρημένων προελθούσης πράξεως, τοὺς τόμους ἀποστέλλειν τοῖς περὶ Εὐδόξιον παρεσκευάζοντο. ἀλλ᾿ ὁ κατὰ τῶν Χριστιανῶν ἀνυπόστατος διωγμὸς τὴν ὁρμὴν περιέκοψεν.

7. Ὅτι τὸν Οὐαλεντινιανὸν ὁ ἀποστάτης, τάγματος ἐπάρχοντα στρατιωτικοῦ κόμης γὰρ ἐχρημάτιζεν τῶν λεγομένων κουρνούτων), ἐπεὶ πάντα πράττων οὐδαμῶς αὐτὸν ἴσχυσε τῆς εὐσεβείας μεταστῆσαι, παραλύσας τοῦ ἀξιώματος εἰς Θήβας τὰς Αἰγυπτίας φυγαδεύει. φασι, ἡνίκα Κωνστάντιος ἐβασίλευσεν, ἰδεῖν τινα τῶν λεγομένων σιλεντιαρίων πυρὸς φλόγα τοῦ στόματος ἀφιέντα· ἰδεῖν δὲ κατὰ τὸ δειλινόν, ἡνίκα μετὰ τροφὴν τὸν ὕπνον αἱρούμεθα, καὶ ταῦτα σημῆναι Κωνσταντίῳ. καὶ γὰρ ἐκείνου πέμψαντος αὐτὸν διά τινα χρείαν μετακαλέσασθαι τὸν Οὐαλεντινιανόν, περιτυχεῖν τῷ θεάματι. ὁ δὲ Κωνστάντιος τῇ ἀγγελίᾳ εἰς ὑπόνοιαν μὲν καὶ δέος κατέστη, οὐ μήν γέ τι παρελύπησε τὸν ἄνδρα· παραμυθούμενος δὲ τὸ οἰκεῖον δέος, περὶ τὰ φρούρια τῆς Μεσοποταμίας ἐκπέμπει φύλακα τῶν ἐκεῖσε τόπων ἐσόμενον καὶ τὰς τῶν Περσῶν ἐπιδρομὰς άναστέλλοντα.

8 Ὅτι τὰ περὶ τοῦ μάρτυρος Βαβύλα, ὅσα τε Ἰουλιανὸς εἰς τὸ 5–8 vgl. Theophan. 51, 7. Chronic. Paschal. S. 549, 6 u. 555, 13. Zonar. XIII 15, 4. Synops. 58, 5. Socrat. IV 1, 8 ff. Sozomen. VI 6, 3 flf. Theodoret H. E. lU 16 * 8—17 Niceph. H. E. XI 1 PQ 146, 585 B 1 »melius Ἑσπερίων« Val. | 3 ἀποστέλλει B, corr. Gothofred. | 6 u, 8 vgl. Theophan. [u. Chron. Pasch. 549, 7]: κορνούτων λεγομένων . . . τοῦ ἀξιώματος | 8 Αἰγυπτίους ed. | 9 ob ἐβασίλευεν? | 11 σημῆναι Val. σημηνῶν B | 14 οὐ μήν] οὐδέν ed. | 17 ob ἀναστελοῦντα? Loofs

8a. Artemii Passio 49 Ende: Αὐτὸς δὲ (näml. ὁ τὴν Δάφνην ὥρμησε, τὸ τῆς Ἀντιοχείας κάλλιστον ἐνδιαίτημα. Ebd. 51: Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς ἐπὶ τὴν Δάφνην ὥρμησε τὸ προάστειον, ὡς προέφημεν, θυσίας ἑτοιμαζόμενος τῷ Ἀπόλλωνι καὶ χρησμοὺς παρ’ αὐτοῦ δέξασθαι προσδοκῶν. ἡ δὲ Δάφνη προάστειόν

30–S. 87, 18 vgl. Liban. Orat. XI 285 ff u. LX 3 f. Sozomen. V 19 Chrys. De S. Babyla c. Julian. 12 S. 555 E f. Ad popul. Antioch. XVII S. 178 E. Julian. Misopog. 346 B u. 361 D. Zonar. XIII 12, 35. Cedren. I 536, 9. Theophan. 49, 28 26–S. 89, 18 Νουμεριανῷ fehlt in S | 28 ἐπεὶ P | τὸ πρὸσ ἄστεῖον p

μαρτυρικὸν ἐκεῖνο σῶμα παρῴνησεν, ὅσα τε εἰπεῖν ἐξεβιάσθη τὰ Phot. δαιμόνια, καὶ ὅπως κεραυνῷ τὸ τοῦ Ἀπόλλωνος αὐτῷ καθιδρύματι ἀπετεφρώθη τέμενος, καὶ ὅσα ἄλλα κατὰ ἀνθρώπους τε καὶ ὑπὲρ

2 τὸ Val. τῶ B

ἐστι τῆς Ἀντιοχείας, ἐπὶ τῶν ὑψηλοτέρων αὐτῆς χωρίων, Art. P. ἄλσεσι παντοίοις συνηρεφές· πολυπρεμνότατον γὰρ καὶ πολυκαρπότατόν ἐστι τὸ χωρίον, ἔνθα τῶν τε ἄλλων παντοίων δένδρων καὶ δὴ καὶ κυπαρίττων ἐξαίσιον πεφύτευται χρῆμα πρός τε κάλλος καὶ ὕψος καὶ μέγεθος οὐ συμβλητόν, νάματά τε πανταχῆ διαθέει ποτίμων ὑδάτων, μεγίστων αὐτόθι πηγῶν ἀναδιδομένων, ἀφ᾿ ὡν καὶ ἡ πόλις ὀλίγαις δὴ πόλεων εὐυδροτάτη τυγχάνειν δοκεῖ. καὶ μὴν καὶ οἰκοδομαῖς λαμπραῖς καταλύσεων καὶ λουτρῶν καὶ τῶν ἄλλων κατασκευῶν εἴς τε χρείαν καὶ κόσμον εὖ μάλα πολυτελῶς ἐξήσκηται τὸ χωρίον. ἐνταῦθα καὶ ἄλλων μὲν δαιμόνων ναοί τε καὶ ἀγάλματα ἠν, διαφερόντως γε μὴν τὸ τοῦ Ἀπόλλωνος ἐξ ἀρχαίων τῶν χρόνων ἐνυπῆρχε θεραπευόμενον. αὐτόθι γὰρ καὶ τὸ περὶ τὴν Δάφνην τὴν παρθένον συμβῆναι πάθος ὁ Ἑλληνικός ἔπλασε μῦθος ἦς δὴ καὶ μάλιστα φέρειν ἔτι δοκεῖ τὴν ἐπωνυμίαν ὁ τόπος.

§ 52] Τὸ δὲ ἄγαλμα τοῦ Ἀπόλλωνος τοιόνδε τὴν ἦν· ἐξ ἀμπέλου μὲν αὐτῷ συνεπεπήγει τὸ σῶμα πανθαυμάστῃ δὴ τέχνῃ πρὸς μιᾶς συμφυίας ἰδέαν συναρμοσθέν, χρυσῷ δὲ πᾶς ὁ περικείμενος πέπλος ἀμφιεννύμενος τοῖς παραγεγυμνωμένοις καὶ ἀχρύσοις τοῦ σώματος εἰς ἄφραστόν τι συνεφθέγγετο κάλλος· ἑστῶτί τε μετὰ χεῖρας ἦν ἡ κιθάρα μουσηγετοῦντά τινα ἐκμιμουμένῳ, αἱ τε κόμαι κοὶ τῆς δάφνης ὁ στέφανος τὸν χρυσὸν ἀναμὶξ ἐπήνθουν, ὡς ἤμελλε χάρις ἐξαστράψειν πολλὴ τοῖς θεησομένοις· ὑάκινθοί τε αὐτῷ δύο

19 ff vgl. Cedren. I 536, 10. Liban. Orat. LX 9 ff mit Försters Anm. H. E. III 11, 4. Arumian. Marcellin. XXII 13, 1. Malalas 234, 5 8 καὶ1 > M | κυπαριττῶν M | 9 ὕψωμα R, vgl. Liban. κυπαρίττων πλῆθος καὶ πάχος καὶ ὕψος | ποταμῶν M | 11 δὴ] δὲ R | εὐυδροτάτη Symeon εὐηδρωτάτη T ἐνυδροτάτη PRMV | 12 λαμπρῶν | 16 τὸ > P | 20 θαυμασία Τ Symeon | δὴ] τῆ MV τινι T 22 πέπλος] αὐτῶ πἐπλω V | 23 συνεφθέγγετο PR συνεφαίνετο MV Symeon συνεπεφέρετο Τ, gl. ob. S. 41, 20–23 | 24 μουσιγετοῦντα MV | Symeon χρυσοῦν PT; vgl. ebd. § 45 PG 96, 1293 A 3: τῇ εἰκόνι τῇ χρυσῇ τοῦ . . . Ἀπόλλωνος | ἔμελλε MVT Symeon | 26 ἐξαστράπτειν MT Symeon ἐξαστράπτιν V | θεησομένοισ PR θεασομένοισ (α durch Corr.?) M θεομένοισ T θεωμένοις Symeon Phot.

ἀνθρώπους παρεδοξοποιήθη οὐκ ἐπὶ μέγα παραλλάττοντα τοῖς ἄλλοις οὖτος ἱστορεῖ. λέγει δὲ μαρτυρῆσαι τὸν ἱερὸν Βαβύλαν σὺν τρισὶ

1 τοῖς ἄλλοις s. unt. zu Ζ. 20 ff u. zu S. 92 ff — 2f τρισὶ usw. s. unt. S. 91, 11 f Art.p.

λίθοι μεγάλοι τὸν τῶν ὀφθαλμῶν ἐξεπλήρουν τύπον κατὰ μνήμην τοῦ Ἀμυκλαίου παιδὸς Ὑακίνθου. καὶ ἀεὶ τὸ τῶν λίθων κάλλος καὶ μέγεθος τὸν μέγιστον προσετέλει τῷ ἀγάλματι κόσμον, ἐνταγέντων περιττῶς πρὸς ἀξιοπρέπειαν αὐτοῦ τῶν ἐργασαμένων, έν ὅτι πλείστοις ἀπατᾶσθαι περὶ αὐτοῦ συμβαίνῃ, τῷ περικαλλεῖ τῆς προφαινομένης μορφῆς εἰς τὸ προσκυνεῖν αὐτῶ̣ δελεαζομένοις. ὅπερ οὐν καὶ αύτὸς ὁ Ἰουλιανὸς πεπονθὼς ἠν· πλείονα γοῦν ἢ σύμπασι τοῖς ἄλλοις ἀγάλ- μασι προσῆγε τὴν θεραπείαν, χιλιόμβας ὅλας ἐξ ἑκάστου γένους αὐτῷ θυόμενος. [§ 53] ἐπεὶ δὲ αὐτῷ πάντα ποιοῦντι καὶ πραγματευομένῳ ὅπως χρῴη τὸ ἄγαλμα πλέον ἠν οὐδέν, ἀλλὰ τοῦτό τε καὶ τὰ λοιπὰ αὐτόθι σύμπαντα ἀγάλματα βαθεῖα σιωπὴ κατεῖχεν, ἐνταῦθα νομίσας τὰ ἀπο τῆς γοητείας ἐνδεῖν ἣν ἱερουργίαν καλοῦσιν Ἕλληνες, Εὐσέβιόν τινα μέγιστον ἐπὶ τῷ ταῦτα δύνασθαι κεκτημένον ἐν ἕλλησι κλέος μεταπεμψάμενος, τούτῳ προσέταττεν ἐπίπνουν ὅτι μάλιστα τὸ ἄγαλμα καὶ ἐνεργὸν ἀποφαίνειν, μηδενὸς ὡν εἰς τοῦτο προσδεῖν αὐτῷ νομίζοι φεισάμενον. τῷ δὲ ἐπειδὴ πάσας ἑαυτοῦ κεκινηκότι τὰς μηχανὰς καὶ μηδὲν ὅ τι πλέον ἂν ἐπινοήσειεν ὑπολειπομένῳ τὸν ὅμοιον ἐσεσιωπήκει καὶ κατὰ φύσιν τρόπον, οὐδέν τι μᾶλλον ἢ καὶ πρόσθεν φθεγγόμενον, ἐνταῦθα ἤδη πρὸς τοῦ Ἰουλιανοῦ ἐρωτώμενος [καὶ] καθότι καθότι μάλιστα σιωπῴη, καὶ ταῦτα πάντων τελεσθέντων ἐπ' αὐτῷ τῶν νομιζομένων παρ' αὐτοῖς, τὸν Βαβύλαν ἔφη τῆς σιωπῆς τούτου τε καὶ τῶν λοιπῶν

9—12 vgl. Zonar. XIII 12, 38. Joh. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 15 S. 560 C — 20 ff vgl. Zonar. ebd. 39. Theophan. 49, 30. Socrat. III 18. Theodoret H. E. III 10. Rufin H. E. X 36. Sozomen. V 19, 16. Joh. Chrys. ebd. S. 560 CE ff u. De S. Hierom. Babyla 2 S. 533 f 4 τύπον aus τόπον corr. R | 5 ἀεὶ] δὴ? Mendelssohn | κάλλος > R | 6 ἐνταθέντων — 7 ἐργασαμένων > Τ Symeon | ἐντιθέντων MV | 7 περιττῶς] ἀξίωσ V | ἀξιοπρέπειαν Bidez ἀξιορρέπειαν HSS | ἵν///τι R | 9 αὐτῷ] avxola R | 10 σύμπα P | ἄλλοις > R | 12 πάντα ποιοῦντι] ποιοῦντι xavxa T | 15 εὐσέβειόν V | 16 τῷ Symeon τὸ PRMV > Τ | 17 τούτω PR Symeon τοῦτο ΜVT | τὸ ἄγαλμα T Symeon > PRMV | 20 ἐπινοήσειεν R ὑπονοήσειεν PMT Symeon Cod. B ἐννοήσειεν Cod. A) ὑπονοείσειεν V | ὑπολιπομένῳ Symeon I 21 φίσει P | οὐδέ τι καὶ πρόσφθεγγόμεν(ον) V | πρόσθε R Symeon | 21/22 φθεγγόμενοσ Τ Symeon Cod. A (Cod. B wie im Text) | 22 τοῦ > M | [καὶ] Bidez | 24 παρ’] ἐπ’ MV | τὸν Βαβύλαν Symeon τὸν βαβύλαν ἔσεσθαι ΗSS

παισὶ κομιδῇ μὲν νέοις, τὸ γένος δ᾿ ἀδελφοῖς· τὸ δὲ μαρτύριον ἀπ᾿ Phot. ἀρχῆς τοιαύτης προβῆναι. ἐπίσκοπος ἠν τῆς Ἀντιοχείας ὁ Βαβύλας. Νουμεριανῷ δὲ τῷ Ῥωμαίων βασιλεῖ ἤ, ὡς ἔνιοι, Δεκίῳ φασὶ κατὰ δή τινα δαίμονα γνώμην ἐμπεσεῖν πληθυούσης τῆς ἐκκλησίας ἐν αὐτῇ. τὸν δέ γε τοῦ θεοῦ ἀρχιερέα κατὰ τὰ προπύλαια στάντα

* 1–S. S. —S. 91, 2 Niceph. H. E. X 28 PG 146,521 D

ἀγαλμάτων αἰτιώτατον εἶναι αὐτοῦ ἐν τῇ Δάφνῃ κείμενον. ὡς τῶν Art. P. θεῶν τὸν νεκρὸν αὐτοῦ βδελυττομένων καὶ διὰ τοῦτο τοῖς ἕδεσι σφῶν ἐπιφοιτᾶν οὐκ ἀνεχομένων· οὐ γὰρ ἠβούλετο τὴν ἀληθεστάτην αἰτίαν εἰπεῖν, οὐ παντάπασί γε αὐτῆς ἀνεπαίσθητος γεγονώς, ὅτι κρείττων δύναμις σαφῶς ἦν ἡ τὰς τῶν δαιμόνων ἐνεργείας πεδησαμένη, ἄλλως τε καὶ τοῦ δαίμονος αὐτῷ τοῦ τὸν Ἀπόλλωνα ὑποκρινομένου σαφῶς καὶ διαρρήδην, ὡς λέγεται, εἰρηκότος μὴ δύνασθαι άποκρίνασθαι διὰ Βαβύλαν.

[Artemii Passio Folge § 54] Ὁ | δὴ Βαβύλας οὗτος λέγεται ἐπίσκο- μὲν γενέσθαι τῆς Ἀντιοχείας· Νουμεριανῷ δὲ τῷ βασιλεῖ εἰσελθεῖν βουλομένῳ ἐν τῇ τῶν Χριστιανῶν ἐκκλησίᾳ κατὰ δή τινα ἑορτὴν στὰς πρὸ τῶν θυρῶν διεκώλυσεν εἰσελθεῖν

Suidas s. v. Βαβύλας· ἐπίγὰρ σκοπος Ἀντιοχείας. οὖτος, φαπος σί, Νουμεριανῷ, οἱ δὲ Δεκίῳ, κατὰ δή τινα δαίμονα εἰσελθεῖν εἰς πληθύουσαν τὴν ἐκκλησίαν προθυμονμένῳ στὰς πρὸ τῶν θυρῶν ἀντισεῖν

15–S. 91, 10 vgl. Symeon Metaphr. Certamen S. Babylae [= 114, 968 ff. Martyrium S. Babylae ed. Papadopoulos-Kerameus Συλλογὴ Παλαιστίνης καὶ Συριακῆς ἁγιολογίας I 75 ff. Synax. 11, 9. Joh. Chrys. ebd. S. 531 u. 544 ff — 17 οἱ δὲ Δεκίῳ anders Leontius Antioch. bei Chronic. Paschal. a. 253 S. 503, 15. Euseb. H. E. VI 34 u. 39, 4 7 κείμενον Mendelssohn κειμένου HSS u. Symeon | τῶν] τὸν MV | 8 βδελλυττομένων PRT; das Wort auch bei Joh. Chrys. S. 534 C 8 u. 563 E 2 | ἔθεσι MVT Symeon | 10 οὑ sie R ὁ PMVT Symeon | 11 ἦν σαφῶς ∾ MV | σαφῶς > | 12 αὐτοῦ M | 13 καὶ > V Symeon, διαρρήδην καὶ σαφῶς Joh. Chrys. S. | 14 ἀποκρίνασθαι] λαλεῖν Symeon > T | 15 βαβυλᾶσ Suidas Codd. TUSV 19 εἰς] ἐκ Suidas Codd. BE | πλήθουσαν Suidas Codd. TU | 20 nach στὰς + γὰρ Suidas Codd. ARBE | 21 διεκώλυεν διεκόλυεν V) Art. Pass. Codd. MV; viell. hatte Philostorgius etwa: ὁ γὰρ δὴ Β. οὗτος λέγεται ἐπίσκοπος μὲν γενέσθαι τῆς Ἀντιοχείας, Νουμεριανῷ δὲ τῷ Ῥωμαίων βασιλεῖ (ἤ, ὡς ἔνιοί φασι, κατὰ δή τινα δαίμονα εἰσελθεῖν εἰς πληθύουσαν τὴν ἐκκλησίαν προθυμουμένῳ, στὰς πρὸ τῶν θυρῶν, ἀντισχεῖν φάσκ(ον usw. Phot.

τοῦ νεώ, τὴν εἴσοδον ἀποτειχίζειν, φάσκοντα, ὅσα γε δυνατὸς εἴη, μὴ περιόψεσθαι λύκον τῷ ποιμνίῳ παρεισδυόμενον. καὶ τὸν μὲν αὐτίκα τῆς ὁρμῆς ἀνακρουσθῆναι, εἴτε στάσιν ὑπειδόμενον, εἴτε ἄλλως μεταβουλευσάμενον· τὸν ἐπίσκοπον πρῶτα μὲν τῆς τόλμης αἰτιᾶσθαι, ἔπειτα δὲ κελεύειν τὸν ὅσιον τοῖς δαίμοσι θύειν, μόνην γὰρ εἰναι τὴν ἐξοσίωσιν ταύτην λύσιν τε τοῦ ἐγκλήματος καὶ τῆς μετὰ ταῦτα τιμῆς τε καὶ δόξης πρόξενον. τὸν δέ, γενναίως πρὸς

4 τὸν > Nie, u. Val., vgl. unt. Ζ. 12 ff | 6 τοῦ > ed. Αrt.P.Suid

[von hier an Artemii Passio = Suidas] φάσκων εἰς δύναμιν μὴ περιόψεσθαι λύκον τῷ ποιμνίῳ ἐπεισερχόμενον. τὸν δὲ παραυτίκα μὲν ἀνακρουσθὴναι τῆς εἰσόδου, εἴτε στάσιν τοῦ ὄχλου ὑπειδόμενον, εἴτε καὶ ἄλλως αὐτῷ μεταβουλευθέν· ἐν χαλεπῷ μέντοι τὴν ἀντίστασιν τοῦ ἐπισκόπου ποιησάμενον, ἐπειδὴ ὡς ἑαυτὸν ἐπὶ τὰ βασιλεια ἀπηλλάγη, παραστήσασθαί τε αὐτὸν καὶ πρῶτα μὲν τὴν τόλμαν τῆς κωλύσεως ἐγκαλεῖν, ἔπειτα μέντοι κελεύειν αὐτὸν τοῖς δαίμοσι θύειν, εἰ βούλοιτό γε τὴν ἐπὶ τῷ ἐγκλήματι δίκην διαφυγεῖν. τὸν δὲ πρὸς τὴν ἔγκλησιν καὶ τὴν πρόκλησιν διακρούσασθαι· τὴν μέν, φήσαντα ποιμένι ὄντι

2. 9 f u. ISf Job. 10, 11 f * 11–15 Certamen If, 1.1. 969 A — 16–S 91, 6 ebd. 3, l.l. 9/10 προόψεσθαι Suidas Codd. BE | 11 ἀποκρουσθῆναι Art. Pass., s. εἴτε Suidas = Certamen 969 A u. Photius] εἴτε δὴ Art. Pass. | τοῦ ὄχλου τινα πρὸς τοῦ ὄχλου ἔσεσθαι Art.Pass., Vgl.: εἴτε στάσιν τινὰ πρὸς τοῦ ὄχλου γενήσεαι ὑπιδόμενος Certamen ebd. | 11/12 ὑπειδόμενον = Photius] ὑπιδόμενον Art. Pass. Codd. MV | 12 nach ὑπειδόμενον + εἴτε θεία δυνάμει συμποδισθέντα Suidas Codd. TU, fehlt bei Certamen ebd. | αὐτῶν Art. Pass. Codd. PRT, vgl.: ηὴ καὶ ἄλλως αὐτῷ βουλευθέν Certamen = Symeon bei der Art. Pass. | 13 τῆσ ἐπεσκο Suidas Codd. SV | ἐπειδὴ] ἐπεὶ δὲ Art. Pass., was Certamen zu belegen scheint | 14 ἀπηλλάγη (ἀπολαύοι E) ἐπὶ τὰ βασίλεια ∾ Suidas Codd. BE παραστήσασθαί τε — S. 92, 4 κείμενα] ἐκέλευσεν ἀποτμηθῆναι τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ Suidas Codd. SV | τε #x003C; > Suidas Codd. BE | καὶ] ἐπὶ τοῦ βήματος ἐκέλευσε· καὶ δὴ παραστάντος αὐτοῦ Art. Pass. | 15 τόλμαν] αἰτίαν Suidas, s. Photius u. vgl.: τῇ δὲ ἑξῆς τὸν ἀρχιερέα παραστησάμενος, τὴν τοῦ ναοῦ κώλυσιν ὡς φανερὰν ὕβριν αὐλῷ ἐνεκάλει καί· »τίνι θαρρῶν«, ἔλεγεν, ». . . τῆς εἰς τὸν ναὸν εἰσόδου τὸ ἐμὸν κράτος ἐτόλμησας ἐπισχεῖν;« Certamen ebd. | ἐνεκάλει Art. Pass. | 16 κελεύει Art. Pass. | 17 ἔγκλησιν = Certamen 969 C 5] ἐπέγκλησιν Suidas 18 πρόσκλησιν Art. Pass. Cod. P | φήσαντι Suidas Cod. R | ὄντι > Art. Codd. PRST, aber nach ἑαυτῷ übergeschrieben S2

ἕκαστον τῶν προτεινομένων ἀντιταξάμενον, τὸν μαρτυρικὸν ἀναδήσασθαι Phot. στέφανον.

1 ἕκαστα ed. | ἀντιταττόμενον ed. | 1/2 ἀναδήσασθαι Νic. ἀναδύσασθαι Β

ἑαυτῷ πάντα προσήδειν ὑπὲρ τοῦ ποιμνίου προθυμεῖσθαι, τὴν δέ, μὴ Art..P. Suid. ἂν ἑλέσθαι τοῦ ὄντως ὄντος ἀποστάντα θεοῦ ψευδωνύμοις ὀλετῆρσι δαίμοσι θύειν. εἶθ᾿ ὁ μὲν ὡς ἐώρα μὴ πειθόμενον αὐτὸν ἁλύσεσι καὶ πέδαις ἐνδησαμένους τὴν ἐπὶ θανάτῳ ἄγειν κεφαλῆς ἀφαιρήσοντας· ὁ δέ, ἐπειδὴ ἢγετο τεθνγξόμενος, ταúτας ἀναλαβὼν ᾖδε τὰς τοῦ ψαλμοῦ ῥήσεις· »ἐπίστρεψον ψυχή μου εἰς τὴν ἀνάπαυσίν σου, ὅτι κύριος εὐηργέτησέ σε«.

[Art P. § 55 = Suidas Folge] Φασὶ δὲ καὶ τρεῖς παῖδας γένος κομιδῇ νέους, ὑπ᾿ αὐτῷ ἀνατρεφομένους, ἁρπαγῆναί τε ὑπὸ τοῦ βασιλέως καὶ ὡς οὐδ᾿ αu̓τοὶ δύειν ἤθελον, καίτοι ἀνάγκης αὐτοῖς προσαγομένης, καὶ αὐτοὺς κελεῦσαι τὸν βασιλέα τῶν κεφαλῶν ἀφαιρεῖν· οὕς, ἐπειδὴ ἧκον εἰς τὸ προκείμενον ὁ Βαβύλας ἑαυτοῦ προστησάμενος προτέρους προσῆγε τῷ τοῦ μή τινα τρέσαντα αὐτῶν ἀναδῦνται τὸν θάνατον. καὶ ἀποτεμνο ταύτην ἀνειπὼν τὴν φωνήν· »ἰδοὺ ἐγὼ καὶ τὰ παιδία ἅ μοι

9 f Psal. 114, 7 — 11–S S. 92, 1 vgl. Certamen u. Martyrium S. ebd. Gregor. Turon. Hist. Franc. I 30. Theodoret H. E. III 10, 2. Job. Chrys. In Juvent. et Maximin. am Anfang. Antonin. Piacent. Itiner. ed. Geyer S. 190, 19—21 — 18 f Jes. 8, 18. Hebr. 2, 13 * 7 u. —S. 92, 4 Certamen 16 f, 1.1. 980 C ff — 11 f ebd. 7, LI. 973 C 11 5 ὄντωσ ὄντοσ (~ S ὄντωσ ὄντωσ RV) Art. Pass. Codd. RSMV ὄντωσ Pass. Codd. PT u. Suidas (aber ὄντος Symeon bei der Art. Pass. u. ὄντοσ ω Suidas Cod. R); vgl. Certamen 969 C 7: οὐ δυνατὸν . . . τοῦ ὄντως ἀποστάντα θεοῦ ψευσωνύμοις προσέχειν θεοῖς | ἀποστάντα >; Art. Pass. Cod. V | θεὸν Art. Pass. Cod. M | > ὀλετῆρσι Symeon bei der Art. Pass. | 7 ἐνδυσαμένουσ Codd. TUBE | ἐπὶ θάνατον Art. Pass. Codd. PMV, aber ἐπὶ θανάτῳ auch bei Certamen 980 C 8 | 8 τεθνηξάμενοσ Art. Pass. Cod. R | 9 τοῦ ψαλμοῦ τὰς ∾ Art. Pass. | 10 εὐεργέτησέ Suidas Codd. ΑRT | 12 ἀναστρεφομένουσ Suidas Codd. BE | καὶ > Suidas Codd. ARBE | 14 κελεῦσαι τὸν ἐκέλευσε Suidas | 16 βαβυλᾶσ Suidas Codd. TU | ἑαυτοῦ] ἑαυτῶ Art. Pass. Codd. PRMV, vgl.: ἑαυτοῦ προστησάμενος Certamen 980 C 12 | τῷ ξίφει προσῆγε ∾ Art. Pass. Cod. P | 17 τερέσαντα αὐτὸν Art. Pass. Cod. R | 18 nach ἀποτεμνομένω + αὐτῶν Art. Pass. Cod. S | ἂν εἰπὼν Art. Pass. Cod. R ἀνειπεῖν Suidas Cod. U εἰπὼν (εἰπὸν V) Art. Pass. Codd. MV Art. p. Suid.

εδωκεν ο θεος«, επειτα καὶ αυτος προυτεινε τον αυχενα τῳ ζιφει, ἐντειλάμενος τοῖς τὸ σῶμα αὐτοῦ ἀναλεγομένοις τὰς ἁλύσεις καὶ τὰς πέδας αὐτῷ συνθάψαι, »ἵν' ᾖ μοι ταῦτα«, φησί, »κειμένῳ κόμος.« καὶ νῦν μετ’ αὐτοῦ, ὥς φασι, ταῦτα τυγχάνει κείμενα.

[von hier an Artemii Passio allein] Τοῦτον τὸν Βαβύλαν ὸ Ἰουλιανός, ἐπειδὴ πρὸς τοῦ Εὐσεβίου ἤκουσε κώλυμα τοῖς ἀγάλμασιν εἶναι τοῦ μὴ χρᾶν, αὐτίκα προσέταξεν αὐτῇ θήκῃ (λίθου δ' ἐστὶ μεγάλου πεποιημένη) μετάγειν ἐκ τῆς Δάφνης οἶς τι τοῦτο διαφέρει πόρρω που αὐτῶν ἀλλαχόσε ἵνα καὶ ᾑ βούλονται μεταστησαμένους. εὐθὺς οὖν ὁ τῆς πόλεως ὄχλος προχυθἐντες ὡς ἐπὶ μεγάλῃ αἰτίᾳ καὶ περιβαλλόμενοι εἷλκον τὴν θήκην· ἡ δέ, ὡς οὐχ ὑπ’ ἀνθρώπων ἑλκομένη μᾶλλον ἢ κρείττονος αὐτὴν κινούσης δυνάμεως, ἔφθανε τὴν τῶν ἀγόντων προθυμίαν ἐφεπομένη. αὐθήμερόν γέ τοι αὐτὴν σταδίους πλέον ἢ πεντήκοντα κομισάμενοι, ἐν τῷ καλουμένῳ κοιμητηρίῳ κατέθεσαν. ἔστι δὲ πρὸ τῆς πόλεις οἶκος σώματα Παλαιῶν ἀνδρῶν καὶ ἐνίων γε ἐπ' εὐσεβείᾳ μαρτυρουμένων πολλὰ δεδεγμένος· τότε μὲν οὐν ἐνταῦθα τὴν θήκην εἰσεκόμισαν.

1 — 4 vgl. Certamen u. Martyrium S. Babylae ebd. Ende, Job. Cbrys. De S. Babyla c. Julian, 11 S. 554 BD. In epist. ad Ephes. c. IV bom. IX 2 S. 70 D — 5—17 vgl. Job. Cbrys. De S. Babyla c. Julian. 15 f u. De S. Hierom. Babyla 2. Rufin H. E. Χ 36. Sozomen. Y 19, 17 f. Tbeodoret H. E. III 10, 2 f. Socrat. IE 18, 2 f. Tbeophan. 49, 31. Ammian. Marcellin. XXll 12, 8. Julian. Misopog. S. 361 B. Liban. Orat. LX 5 1 μετέπειτα, nacb αὐτὸς ∾, Art. Pass. Cod. Τ Symeon | καὶ > Suidas Codd. ARBE | τὸν αὐχένα Suidas τὸν οἰκεῖον αὐτοῦ αὐχένα τὸν οἰκεῖον αὐχένα αὐτοῦ Y τὸν οἰκεῖον αὐχένα T Symeon) Art. Pass. | nacb ξίφει + τελειωθῆναι Art. Pass. Cod. T Symeon | 2 ἀναλεξομένοισ (so Cod. V ἀναλεξαμένοισ PRSMT) Art. Pass. συλλεξομένοις Suidas | 3 vor κειμένῳ + καἰ Art. Pass. Cod. T Symeon 4 καὶ νῦν — κείμενα Suidas καὶ οὖν (οὖν] δὴ T Symeon, οὖν nach αὐτῶν ∾ MV) καὶ (καὶ > ΜVT Symeon) μετ’ αὐτῶν ἔτι τυγχ·άνει κείμενος, ὥς φασι Art. Pass ., κεῖται δὲ καὶ νῦν ἐν τῇ σορῷ Βαβύλας σὺν τῷ περιτραχηλίῳ ἐκείνῳ κόσμῳ καὶ τοῖς σιδηροῖς δεσμοῖς Certamen 980 D 9; vgl. Job. Cbrys. S. 554 D 5 [u. ebenso ungefähr auch an der anderen Stelle]: καὶ κεῖνται νῦν μετὰ τῆς τέφρας αἱ πέδαι | 6 εὐσεείου V | ἤκουσται P I 8 ἐκ] ἀπὸ Τ Symeon | 9 αὐτῶν PMT αὐτὸν RSY | καὶ ᾖ Batiffol ἦ καὶ PR ἣ καὶ ΜV ἢ καὶ S el καὶ T | βούλωνται S | ob μεταστησομένους? 10 καὶ > MYT Symeon | 12 νικούσησ M | 12/13 13 τὴν τῶν ἀγόντων > R 14 πλέον > P | πεντήκοντα PRSMY Symeon πέντε καὶ πεντήκοντα T 15 κατέθεντο S | πρὸ τῆς πόλεως] ἐν τῆ πόλει R | σώματα Mendelssohn ουν σωμάτων HSS u. Symeon | 17 μὲν τὴν θήκην ἐνταῦθα R

§ 56] Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς παρεσκευάζετο πλῆθος ἱερείων τε καὶ Art. P. ἀναθημάτων, ὡς τῇ ὑστεραίᾳ σὺν αὐτοῖς εἰς τὴν Δάφνην ἀναβησόμενος, νῦν γε δὴ πάντως ἐλπίζων, εἰ μὴ τῶν ἄλλων, ἀλλὰ τοῦ Ἀπόλλωνος τεύξεσθαι ἀποκριθησομένου· ἐπὶ τοῦτον γὰρ αὐτῷ πᾶσα τῆς προθυμίας ἡ ἐλπὶς ἠν καὶ ὁ τόνος ὡς αὐτῶ̣ τι μᾶλλον ἢ τὸ τοιοῦτον διαφέρον κατά τε τὴν μαντικὴν τέχνην καὶ ὅτιπερ αὐτῷ τὸ χωρίον ἀνεῖτο ἡ Δάφνη, νομίζοντι αὐτὸν ἔν γε τῷ οἰκείῳ εἰκότως <πλέον> ἢ τῶν ἄλλων ἄν τινα δαιμόνων ἰσχύειν. Εὐσέβιος καὶ οἱ λεγόμενοι ἱερεῖς καὶ τῶν νεωκόρων τὸ πλῆθος προσδεχόμενοι τὸν βασιλέα ἐν ἀγῶνι μεγάλῳ ἦσαν, καὶ διηγρύπνουν περὶ τὸ ἄγαλμα πάντα πραγματευόμενοι ὅπως ἐπειδὰν ἀφίκηται τύχοι αὐτοῦ φθεγξομένου, ὡς ἄλλης γε αὐτῷ ἔτι προφάσεως εἰς ἀναβολὴν μὴ ὑπολειπομένης. ἐπειδὴ δὲ πόρρω τῶν νυκτῶν ἠν, τοῦ οὐρανοῦ πῦρ ἀθρόως κατενεχθὲν ἐνέσκηψε τῷ νεῷ, καὶ ἅμα πανταχόθεν αὐτοῦ δραξάμενον ἐμπιπρᾷ αὐτῷ ἀγάλματι καὶ αὐτοῖς ἀναθήμασιν. πάντων δὲ ὁμοῦ καταφλεγομένων καὶ τοῦ πυρὸς ἐπὶ μέγα ἐξαιρομένου, βοὴ μὲν αὐτίκα μεγάλη περὶ τὸν νεὼν ἦν καὶ θόρυβος οὐδενὶ ἐοικώς· καὶ δὴ πολλῶν ἐπαμῦναι προθυμουμένων οὐδεὶς ἠν ὁ πρὸς τὸ πῦρ ἀντισχεῖν δυνησόμενος· ἀλλ’ οἱ μὲν ἐπὶ τὴν πόλιν ἔθεον τῷ ἄρχοντι τῆς Ἑῴας Ἰουλιανῷ μηνύσοντες, ὁ δὲ λοιπὸς

13–S. 94, 7 vgl. Theophan. 50, 2. Zonar. XIII 12, 42. Theodoret H. 11, 4 f. Sozomen. V 20, 5 f. Joh. Chrys. ebd. S. 534 D f u. 564 D. De laudibus S. Pauli apost. hom. IV S. 492 D. Expositio in Psalm. CX 4 S. 271 D. Liban. Orat. LX. Ammian. Marcellin. XXII 13. Julian. Misopog. S. 361 B 4 τεύξασθαι T Symeon Cod. B | τοῦτο T Symeon Cod. B, τούτῳ Symeon ed. | 5 ἡ vor τῆς ∾ T Symeon | τόποσ T Symeon Cod. B | ἑτέρω S Symeon ἑτέρου PRMV ἑτέρων Τ | 6 διαφέρον] χωρίον διαφέρον διαφέρων T) ἦν Τ Symeon | τε > ST Symeon | ὅτιπερ T Symeon > PRSMV | αὐτὸ PV | 7 τὸ Τ Symeon | ἡ δάφνησ P | νομίζοντι — 8 ἰσχύειν #x003C; > T Symeon | νομίζων τι S νομίζων τὲ P | αὐτὸν S αὐτῶ PRMV | γε Bidez τε PRMY > | 8 > Bidez | ἄτινα Μ > R | 9 προλεγόμενοι ΜV Symeon RMY | 10 τὸν βασιλέα προσδεχόμενοι ∾ S | ἦσαν P ἤστην SMY ἴστην R ἴσταντο Τ καθίσταντο Symeon | 12 φθεγξομένου S φθεγξαμένου PRMVT Symeon, vgl. ob. Ζ. 4 | αὐτῷ] αὐτῶν HSS u. Symeon, corr. Mai | ἔτι] ἐπι P > V | nach + οὐδεμᾶσ T Symeon (Z. 13 μὴ > Sym.) | 11 vgl. ἀθρόως Theophan. ἐνσκῆψαι τῷ νεῷ Sozomen. V 20, 6, ἐνσκήψας auch bei Zonar. | νεῶ so HSS | 15 αὐτοῦ T Symeon αὐτῶ P αὐτὸν RSMV | ἐμπιπρῶν Τ ἐπίμπρα | αὐτῷ] τῶ Ρ αὐτῶ τῶ ST, Symeon -wie im Text | αὐτοῖς] αὐτοῖς τοῖσ S | 17 ἐξαιρουμένου (aber Symeon Cod. B wie im Text) | νεῶν MT νεὸν R | 19/20 ἐπὶ τὴν πόλιν > Art. P.

ὄχλος ἔστασαν ὑπ᾿ ἐκπλήξεως, θεαταὶ τοῦ παραδόξου τῆς καταλαβούσης αὐτοὺς συμξορᾶς γινόμενοι. τὸ δὲ πῦρ οὐδενὸς ἠν τῶν ἄλλων ἁπτόμενον, τοσαύτης γε καὶ οὕτως ἀμφιλαφοῦς ὕλης ἐκεῖ πεφυκυίας, ὅ τι μὴ μονώτατον ἐμπεσὸν κατέφλεγε σὺν τοῖς ἐνοῦσι τὸν νεών, ὡς τὸ μὲν ἄγαλμα καὶ πᾶν ὅ τι ἐν ἀναθήμασιν ἠν καθάπαξ ἀφανισθῆναι, βραχέα δὲ λειφθῆναι τῶν οἰκοδομημάτων ἐβάφη μνημεῖα τοῦ πάθους ἃ καὶ νῦν ἔτι δείκνυται σαφέστερον τὸ δεῖγμα τοῦ θεηλάτου πυρός.

[§ 57] Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς τὰ συμβάντα ἀκούσας ὀργῆς καὶ δεινὸν ποιησάμενος εἰ οἱ Χριστιανοὶ τοῖς συμβεβηκόσιν ἐπιτωθάσειν μέλλοιεν, αὐτίκα προστάττει τῆς μεγάλης αὐτοὺς ἐξωθεῖν ἐκκλησίας καὶ ταύτην μὲν ἄβατον αὐτοῖς παντελῶς ἀποξαίνειν, ὡς ὅτι ἀσφαλέστατα αὐτὴν ἀποκλεισαμένους, τὰ δὲ κειμήλια πάντα δημοσιοῦν.

Δέδωκε δὲ καὶ τοῖς Ἕλλησιν ἄδειαν ὥστε εἰσέρχεσθαι αὐτοὺς τὰς τῶν Χριστιανῶν ἐκκλησίας καὶ ποιεῖν ὅσα καὶ βούλονται. τούτων οὖν παρὰ τοῦ τυράννου καὶ ἀσεβοῦς Ἰουλιανοῦ κελευσθέντων, τί τῶν μεγίστων κακῶν οὐκ ἐτελέσθη; τί δὲ τῶν ἀπηχεστάτων οὐκ ἐλέχθη, τῶν ἀφέτῳ γλώττῃ λαλούντων τὰ ἄρρητα κατὰ τῆς τῶν Χριστιανῶν πίστεως καὶ βλασφημούντων εἰς τὸν κύριον καὶ θεὸν ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν πάσαις ταῖς πόλεσιν; ἐν μὲν γὰρ usw. [= ob. 4a S. 80, 30 ff]

7 vgl. Joh. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 21 S. 572 Bf — 8 ff vgl. Theophan. 50, 7. Theodoret H. E. 111 11, 5 f. Sozomen. Y 20, 5 f. Zonar. XllI 12, 43. Ammian. Marcellin. XXII 13, 2. Joh. Chrys. In Juvent. et Maximin. 2 S. 581 C u. E. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2379 — 10 ff vgl. ob. S. 82, 25 ff 1 ὄχλος—ἐκπλήξεως] λαὸσ (ὄχλοσ Sym.) ὑπὸ ἐκπλήξεωσ ἴσταντο Ι ἔστασαν so HSS | 2 γινόμενοι MVSymeon γενόμενοι PRST | 3 οὕτωσ Μ Symeon οὕτος V οὗτοσ PRST | 4 ἐμπεδὸν M Symeon u. ο auf Rasur P2) P ἐμπεσὼν τὸν νεών Symeon τῶ νεῶ HSS | 4 ff vgl. ebd. § 58 [Julians Rede]: πάντως ἤκουσας καὶ αὐτός, ἀσεβέστατε Ἀρτέμιε, τὸ τόλμημα τῶν ἀσεβῶν κατὰ σὲ Χριστιανῶν, ὅπερ ἐποίησαν ἐν Δάφνῃ ἐν τῷ ναῷ τοῦ σωτῆρος Ἀπόλλωνος, καὶ ὡς ἐνέπρησαν αὐτοῦ τὸν ναὸν σὺν τοῖς ἀναθήμασιν καὶ τὸ πάντιμον καὶ θαυμαστὸν ἄγαλμα ἐξηξάνισαν· ἀλλ᾿ οὐ χαρήσονται τούτοις ἐπιτωθάζοντες καὶ χλευάζοντες τὰ ἡμέτερα· ἐγὼ γὰρ ἀπαιτήσω τὴν ὑπὲρ τούτου ποινὴν ἑβδομηκοντάκις ἑπτά [Gen. 4, 24], καθώς φασι τὰ ὑμέτερα λόγια. [§ 59] καὶ ὁ μάρτυς· ἤκουσα ὡς θεήλατος ὀργὴ καὶ κατελθὸν κατέφαγε τὸν θεόν σου καὶ αὐτοῦ τὸν ναὸν ἐνέπρησεν πάντα καὶ κατηδάφισεν; Philostorgius berichtete also wohl, die Christen seien von Julian der Brand- stiftung bezichtigt worden | 7 οb δείκνυσι? | σαφέστερον auch Joh. Chrys. S.572BC u. θεήλατον Sozomen. V 20, 5 u. Joh. Chrys. S. 534 E | ob δεῖμα? vgl. unt. S. 96, 1 9 εἰ οἱ Μendelssohn] εἰ PSMV Symeon εἰ in οἱ corr. R οἱ Τ | 10 προστάττει > 10/11 ἐξωθεῖν ἐκκλησίας] ἐΜεν ἐκκλησίασ γενέσθαι P | 11 vgl. Theodoret III 12, 1: ἄβατον . . . ἀπέφηνεν | 13 τοῖς Ἕλλησιν ἄδειαν vgl. ob. S. 76, 2 f | 14 καὶ 2 > R I 15 Ἰουλιανοῦ > MV Symeon | 1 7 γλώττη P γλώσση RSMVTSymoen

9. Ὅτι τοὺς τοῦ σωτῆρος χρησμούς, οἳ τὴν Ἱερουσαλὴμ ἀνατετράφθαι Phot. λέγουσιν ὥστε μηδὲ λίθον ἐπὶ λίθῳ μεῖναι, τούτους ὁ ἀποστάτης εἰς ψεῦδος ἐλέγχειν διανοηθείς, οὐ μόνον οὐδὲν ἤνυσεν ὡν έσπούδασεν, ἀλλὰ τὸ ἐν τοῖς χρησμοῖς, εἰ καὶ ἄκων, ἐβεβαίωσεν ἀμετάπτωτον. ὁ μὲν γὰρ τοὺς πανταχῆ συναγείρας Ἰουδαίους καὶ οἴκοθεν χρήματα καὶ δύναμιν ἄλλην παρασχών, ἀνακαινίζειν ἐπέτρεπεν τὸ

1–S 96, 7 u. unt. S. 99, 5ff vgl. Joh. Chrys. Orat. adv. Judaeos V 11 S. 646 u. De S. Babyla c. Julian. 22 S. 574 BC. Gregor. Nazianz. OraL V 3 f u. 6 f Sozoraen. V 22, 4 fff Theodoret H. E. IE 20. Socrat. 111 20. Rufin H. E. X 38 f. Vita Athanas. ex Arabico PG 25, CCL col. 2 BC — 1 f Matth. 24, 2. Mark. 13, 2. Luk. 19, 44 u. 21, 6 * —5 Niceph. H. E. X 32 PG 146, 537 B 2 τούτοις ed. | 5 ff πανταχῆ u. θεήλατα vgl. Theodoret S. 199, 4 u. Μ’, 3

9 a Artemii Passio 58: Αὐτὸς δὲ ὁ . . . Ἰουλιανὸς [s. ob. S. 80, 35 ff] . . . ἐκέλευσε καὶ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις ναὸν τῶν Ἰουδαίων ἀνιστᾶν· καὶ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς πόλεως ἐκβαλὼν τοῖς Ἰουδαίοις ἔδωκε κατοικεῖν, ἀποστείλας Ἀλύπιόν τινα τοῦ μετὰ σπουδῆς τὸν ναὸν ἀνοικοδομήσασθαι. Ebd. 68: Ἐπεὶ δὲ ἀνωτέρω εἰρήκαμεν ὡς ὁ παραβάτης Ἰουλιανὸς ἀπέστειλεν εἰς Ἱεροσόλυμα τοῦ τὸν ναὸν τῶν Ἰουδαίων ἀνοικοδομήσασθαι, ὃν Οὐεσπασιανὸς καὶ Τίτος ὁ τούτου υἱὸς μετὰ τῆς πόλεως καὶ αὐτὸν καθεῖλον καὶ ἐνεπύρισαν, καθὼς προείρηκεν ὁ δεσπότης Χριστὸς περὶ αὐτοῦ πρὸς τοὺς θεηγόρους αὐτοῦ μαθητάς, ὅτι οὐ μὴ μείνῃ λίθος ἐπάνω λίθου, ὃς οὐ μὴ καταλυθῇ‘· θέλων οὐν ὁ παράνομος τὰς τοῦ Χριστοῦ φωνὰς ψευδεῖς ἀποδεῖξαι, ἐσπούδαζε μάλιστα τὸν ναὸν οἰκοδομεῖν, προστάξας ἐκ τῶν δημοσίων πραγμάτων τε καὶ χρημάτων ποιεῖσθαι πᾶσαν τὴν τῆς οἰκοδομῆς ἔξοδον. συνδραμόντων οὖν τῶν θεοκτόνων Ἰουδαίων καὶ μετὰ πολλῆς τῆς χαρᾶς τοῦ ἔργου

14 ff vgl. Julian. Fragm. epist. 295 C. Epist. 25 Ende u. bei Lydus De mens. lY 53 S. 110, 4 ed. ünsch — 14–S. 96, 34 vgl. Ammian. Marcellin. XXllI Theophan. 51, 28. Zonar. XIII 12, 24 f. Gedichte des äm übersetzt von Zeitschr. f. kath. Theol. 1878 II S. 354 f — 21 f Mark. 13,2 16 ἀποστείλας — τινα] ἐφ’ ᾧ δὴ καὶ Ἀλύπιόν τινα, ἄνδρα δεισιδαιμονέστατον, κόμητα τιμήσας, ἀποστέλλει Symeon* | 16 τοῦ] τὸ P τὸν T | 10/17 οἰκοδομήσασθαι M | 17 Ἐπεὶ — S. 96, 34 πόλεσιν fehlt in SVT; also nur in PRM überliefert u. bis S. 96, 27 κατέφλεξεν bei Symeon PG 115, 1204 AB | 17 ob ὡς ἀνωτέρω εἰρήκαμεν ∾? | 18/19 ἀνωκοδομήσασθαι R | 19 οὐεσπασιανὸσ Symeon u., σπα in σπε corr., R οὐεσπεσιανὸσ PM Symeon Cod. B | τίτιοσ P | 20 αὐτὸν Symeon τοῦτον HSS | 24 ἀνοικοδομεῖν Symeon | ἐκ δημοσίων auch Socrat. III 20,6 6 26 θεοκτόνων PM Symeon > R | 26 ff vgl. Zonar: σπουδῇ πολλῇ . . . καὶ ὀρύττειν . . . εἰς καταβολὴν θεμελίων ἐπιχειρούντων Phot.

ἱερόν. δείματα δὲ θεήλατα γεγονότα, διήγησιν ὑπερβαίνοντα, οὐ μόνον ἔσβεσαν αὐτῶν τὴν προθυμίαν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν καὶ τοὺς Ἰουδαίους εἰς ἐσχάτην ἀμηχανίαν καὶ αἰσχύνην κατεστρέψαντο. τοῦτο μὲν γὰρ πῦρ ἐπενέμετο τοὺς ἐργάζεσθαι τολμῶντας, τοῦτο δὲ σεισμὸς ἐχώννυεν· καὶ ἄλλους ἄλλα πάθη κατεμερίζετο, καὶ ἡ καταισχύνειν δεσποτικὰ λόγια μελετήσασα τόλμα τὸ ἐκείνων ἀκαταίσχυντον καὶ σεβασμιώτατον λέληθεν ἑαυτὴν ἀνακηρύττουσα.

10. Ὅτι πολλοὶ μὲν τῶν εἰς τοὺς Χριστιανοὺς καὶ τὴν εὐσέβειαν ἐκμαωέντων δίκας ἔτισαν οὐ μεμπτάς, εἰς τὸ περιφανέστατον δὲ καὶ ἐπιφανεῖς Ἰουλιανός τε ὁ τῆς Ἑῴας θεῖος ὢν κατὰ τὸ μητρῷον γένος τοῦ ἀποστάτου Ἰουλιανοῦ, καὶ Φίληξ ὁ τοὺς θησαυροὺς καὶ Ἐλπίδιος τῆς βασιλικῆς οἰκίας προεστώς κόμητας πριουάτων

8–S. 97 vgl. Theophan. 50, 16. Theodoret H. E. IH 12, 2 tf. Sozomen. Y mian. Marcellin. XXITI 1, 4 f. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 17 S. 564 AC. De laud. S. Pauli apost. Homil. IV S. 492 E. Acta Sanct. August. IV 431 f u. Octobr. X 40—45 * 5–7 Nicepb. H. E. ebd. 537 B 6 — 8–S. 97, 28 ebd Χ 29, 528 C ff 2 ἔσβεσεν ed. | 4 vgl. Socrat. III 20, 12: ἐπενέμετο . . . ταῦτα τὸ πῦρ 6 ἐκεῖνον B, corr. Nie. | 9–12 s. dieselben Αusdrücke bei Theodoret | 10 ἐπιφανεῖς Val. ἐπιξανὴσ B, vgl. z. B. ob. S. 84, 4 f | τῆς Ἑῴας ἄρχων vgl. ob. S. 82, 21 | 11 u. S. 97, 3 Φῆλιξ ed. | 11/12 ἐπιτετραμένος Β, corr. Val. | 12 ob <ὁ> τῆς? Art. P.

ἐναρξαμένων, καὶ τὴν τῶν θεμελίων τάφρον ἐξορυττόντων ἄμαις καὶ σκάφαις καὶ τοὺς θεμελίους μελλόντων καταβάλλεσθαι, σφοδροτάτη καταιγὶς ἐπελθοῦσα τὸ κενωθὲν ἀντεχώννυ. ἀστραπῶν δὲ καὶ βροντῶν καθ’ ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα συνεχῶς καταπεμπομένων, σεισμὸς ἐγγιζούσης λοιπὸν τῆς ἡμέρας ἐγένετο, ὥστε πολλοὺς καὶ ὑπαίθρους μένοντας ἐναποψῦξαι· καὶ πῦρ ἐκ τῶν ὀρυττομένων θεμελίων ἐξενεχθὲν πάντας τοὺς εὑρεθέντας ἐκεῖσε κατέφλεξεν. δὲ καὶ πόλεις συνέβη, τὰς περὶ Νικόπολιν καὶ Νεάπολιν Ἐλευθερόπολίν τε καὶ Γάζαν καὶ ἑτέρας πλείους· στοά τε τῆς Αἰλίας ἤλγουν Ἱερουσαλήμ, ἡ παρὰ τὴν συναγωγὴν τῶν Ἰουδαίων, πολλοὺς τῶν εἰρημένων κατενεχθεῖσα ἀνεῖλεν, πῦρ τε ἐκραγὲν ἀδήλως πλείστους Ἰουδαίων κατέκαυσεν. ἐγένετο δὲ καὶ σκότος κ·ατὰ τοὺς τόπους ἐκείνους, καὶ σεισμοὶ συνεχεῖς πολλὰς φθορὰς ἐν πολλαῖς ἐργασάμενοι πόλεσιν.

22 ἅμαις Symeon ἄμμαισ PR ἄμαι M; vgl. Theodoret III 20, 3: ἐξ ὕλης ἀργύρου . . . ἄμας | μέλλον R | 23 καταιγὶς u. 26f πῦρ — θεμελίων vgl. Theodoret III 20, 5 | 26 ὁρυσσομένων sie RM = Symeon, vgl. ob. Ζ. 21 | 28 καὶ Νεάπολιν πολιν > Ρ | 29 στοά Mai avodaUSS, vgl. Theodoret III 20, 6: ἒν τινι . . . κατηνέχθη | 30 αἰλείασ Μ, s. unt. S. 97, 80 | ἡ Loofs ἣ P u. Mai ἢ R ἧ

ἡ Ῥωμαίων γλῶττα καλεῖ)· οὗτοι δ᾿ οἱ τρεῖς τῶν ἐξαρνησαμένων εὐσέβειαν εἰς τὸ βασιλεῖ κεχαρισμένον ἠσαν.

Ὁ μὲν οὖν Φίληξ, ἐξ οὐδεμιᾶς ἐμφανοῦς αἰτίας τῶν ἐν φλεβῶν μιᾶς τῆς μεγίστης ἀναρραγείσης, αἵματός τε αὐλὸν ἐξέπεμψεν, ἐκ τοῦ στόματος καὶ θέαμα τοῖς ὁρῶσι γενόμενος φοβερὸν οὐδὲ δι ὅλης ἡμέρας ἤρκεσεν, ἀλλὰ περὶ δείλην ὀψίαν τοῦ αἵματος ἐπιλείποντος καὶ τὴν ψυχὴν συναπέβαλε.

Ο δέ γε Ἰουλιανὸς ἀργαλέᾳ καὶ δυστεκμάρτῳ βληθεὶς νόσῳ ἐπὶ τεσσαράΚοντα τὰς ὅλας ἡμέρας ἀποτάδην ἔκειτο, μήτε φθεγγόμενος μήτε τινὰ συναίσθησιν ἔχων· μικρὸν δέ πως ὑπορραΐσας, πολλὰ μὲν κατεγίνωσκεν ἑαυτὸν τῆς ἀθεμίτου τόλμης καὶ τὴν δίκην ἐκεῖθεν αὐτῶ συναίσθησιν ἔλαβεν καταρραγῆναι· καὶ μέχρι τοῦ μάρτυρα αυτον ἑαυτοῦ τῆς ἀνοσιουργίας γενέσθαι ἀνενεγκών, παντοδαποῖς ἕλκεσι τὴν γαστέρα σπασθείς, συνδιερράγη καὶ τὴν ψυχήν.

Καὶ ὁ Ἐλπίδιος δέ, εἰ καὶ τῶν ἄλλων βραδύτερον, ἀλλ᾿ οὐν τῇ τοῦ Προκοπίου τυραννίδι συμπράττων φωραθείς, ὃς ἐπανέστη τῷ Οὐάλεντι, τῶν τε χρημάτων γυμνωθεὶς καὶ εἱρκταῖς καταβιούς, ἀκλεῶς καταστρέφει τὸν βίον, ἐπάρατος πᾶσι γεγονὼς καὶ ὁ θύτης Ἐλπίδιος ἐπονομαζόμενος.

Ἄλλος δέ τις συνεισελθὼν τοῖς εἰρημένοις ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, ἣν ἐπόρθουν καὶ ἀπεσύλων τὰ ἀναθήματα καὶ τὰ κειμήλια λαφυραγωγοῦντες τὸν ἐν αὐτοῖς θεραπευόμενον ἐξύβριζον, οὗτος δή, προσανασυράμενος τὴν ἐσθῆτα, τῷ θυσιαστηρίῳ ἐνασελγαίνων ἐναπούρησε καὶ παραυτίκα ποινὴν χαλεπὴν καὶ ὀξεῖαν ἀπέτισεν. δι᾿ ὡν γὰρ ὕβρισεν μορίων, ταῦτα μέχρι τῶν ἐντέρων διασαπεὶς καὶ σκωλήκων ἀδιήγητον χρῆμα τεκνώσας, οἰκτρῶς ἄγαν καὶ οὐδ’ ἀφηγήσεως ἀξίως καταστρέφει τὸν βίον. καὶ μὲν δὴ καὶ ἕτεροι παραπλήσια τετολμηκότες ἐφαμίλλους τὰς τιμωρίας δεδώκασιν.

11. Ὅτι Ῥωμαίων ὁ βασιλεὺς Ἀδριανός, ὃς Αἴλιος ἐπωνόμαστο, τὰ Ἱεροσόλυμα Αἰλίαν ἐξ ἑαθτοῦ μετεκαλέσατο, ὡς ἂν παντάπασι τὸ Ἰουδαίων αὐτῆς ἔθνος ἀποστήσῃ καὶ ἀπορρήξῃ καὶ μηδ’ ἐκ τῆς

29—S. 98, 3 vgl. Joh. Chrys. Orat. adv. Judaeos V 11 S. 645 D. Cass. Dion. 69, 12. Euseb. H. E. IV 6, 4 u. ob. S. 96, 30 * 29–S. 98, 3 Nieeph. H. E. X 32 PG 146, 537 Β 9 1 ἐξαρνησαμένων, αρ durch Corr., B; vgl. ob. S. 82, 19 f | 2 τὸ Bidez τῶ B; vgl. Theodoret III 12, 3: καὶ τὸν Φίλικα δὲ καὶ τὸν Ἐλπίδιόν φασι . . . τῆς εὐσεβείας χαριζομένους τῷ δυσσεβεῖ βασιλεῖ | 5 ἐκ τοῦ στόματος auch bei Theodoret ΙΙΙ 13, 4 | 8 ἀργαλέᾳ Νic. ἀργελέα B Phot.

κλήσεως ὡς πατρίδος αὐτῆς ἀντιποιεῖσθαι πρόφασιν ἔχωσιν ἐδεδίει γὰρ αὐτῶν τὸ θερμουργὸν καὶ ῥιψοκίνδυνον μή, συναγειρόμενοι κατα πρόφασιν ὲν τῇ πόλει λατρείας, πράγματα Ῥωμαίοις παρέξουσιν.

12. Ὅτι, φησί, Βαβύλα τοῦ μάρτυρος τῶν λειψάνων μετατεθέντων, τὰ τῶν Ἑλλήνων χρηστήρια, τοῦ κατὰ τὴν Δάφνην ἀρξαμένου, χρησμοὺς ἀνεδίδου καὶ λόγια, τῆς θείας προνοίας φθέγγεσθαι μὲν αὐτοῖς ἐνδιδούσης τρεπούσης δὲ τὴν εἰς τιμὴν αὐτοῖς σπουδὴν εἰς αἰσχύνην ἄφατον. καὶ γὰρ ἐξ ὧν ἐσπούδαζε τὸ Ἑλληνικὸν τὰ δαιμόνια, ἕν ἔχοιεν ἐπὶ μᾶλλον θειάζειν αὐτά, ἐκ τούτων τὸ αὐτῶν καὶ πεπλανημένον διελέγχειν τῇ θείᾳ προνοίᾳ συνηλαύνοντο· ψευδεῖς γὰρ καὶ ἀτέλεστοι κατά γε τὸ περιφανέστατον οἱ ἐκεῖθεν χρησμοὶ ἐγνωρίζοντο. ὅθεν καὶ προθεσπισάντων ἅμα πάντων καθ ἕκαστον τῶν μαντείων ὡς Ἰουλιανὸς ὁ τοῦ βασιλέως θεῖος νοσῶν οὐ τεθνήξεται, έν αὐταῖς ταῖς τῶν χρησμῶν ἀναγνώσεσιν οἰκτρῶς ἐκεῖνος καὶ ἐλεεινῶς τὸν βίον ἀπέρρηξεν.

13. Ὅτι, φησί, Ἥρωνά τινα ἐκ Θηβῶν τῶν Αἰγυπτίων καὶ εἰς ἐπισκόπους τελέσαντα, εἶτα πρὸς Ἑλληνισμὸν μεταβαλόντα, παραχρῆμα νόσος σηπεδονώδης ἀπέλαβεν καὶ πᾶν αὐτοῦ καταβοσκηθεῖσα τὸ σῶμα βδέλυγμα πᾶσιν ὑπέδειξεν. ὁ δὲ πανταχόθεν ἀπορούμενος ἐν τοῖς ἀμφόδοις κατέκειτο, μηδ᾿ ὅντινα οὖν μηδαμόθεν ἔλεον, τῶν μὲν Χριστιανῶν παντελῶς αὐτὸν ἐκτρεπομένων, τῶν Ἑλλήνων δὲ μέχρι τοῦ καθυποβαλεῖν αὐτὸν τῇ πλάνῃ μόνον αὐτὸν ἐγνωκότων. ἀλλ’ ὁ μὲν Ἥρων πικρῶς οὕτως καὶ παναθλίως τῆς ζωῆς ἀπελήλαται. καὶ Θεότεκνος δέ τις, πρὸς τὸν Ἑλληνισμὸν πᾶσαν ἀθρόως τὴν σάρκα διασαπεὶς καὶ σκωλήκων ὕλη γεγονώς, καὶ δὴ καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς ὑπ’ αὐτῶν ἐξορυχθείας, τελευτῶν εἰς

16—S. 99, 4 vgl. Chronic. Paschal. a. 363 S. 548, 15. Theophan. 50, 36 * 8—15 Niceph. H. E. Χ 29 PG 140, 528 AC — 16—S. 99,4 ebd. 532 A 12 1 ἔχωσιν Val. u. Nie. ἐχούσησ B, Val. vermutet auch ἔχον oder ἕξον, aber zieht ἔχωσιν vor; Nie. hat die Stelle umgearbeitet | 2 αὐτῶν Nie. αὐτ(ὴν) Β 3 κατὰ πρόφασιν τῆς ἐν τῇ πόλει νενομισμένης λατρείας Nie. | παρέξωσιν B, ich corrigiere; vgl. ob. S. 58, 3 ff | 5 τὴν > ed. | 7 ἐς ed. | 8 ἐσπούδαζε] ἐσπουδάζετο Β, B, corr. Nie; vgl. unt. S. 105, 32 | 12 προθεσπεσάντων, das zweite ε in ι corr., B | 14 ταῖς > ed. | 18 vgl. σηπεδόνος νόσον Chron. Pasch. ob ἐπέλαβε wie Nic.? | αὐτοῦ > ed. | 23 οὕτωσ, οὕ aus ov co r., B 24: καὶ Θεότεκνος δέ τις wie Chrou. Pasch.

μανίαν ἐτράπη καὶ τὴν ἑαυτοῦ γλῶτταν καταφαγὼν ἐκ πικρῶν Phot. βασάνων εἰς πολὺ χαλεπώτερα παρεπέμφθη κολαστήρια. καὶ πολλὰ τοιαῦτα τὸ θεῖον ἐτερατούργει, ἀντιρροπους τας ποινας παρα των ἀναίδην ἀσεβούντων εἰσπραττόμενον.

14. Ὅτι προστάξας, φησίν, Ἰουλιανὸς τὰ Ἱεροσόλυμα ὡς ἂν τὰς περὶ αὐτῶν δεσποτικὰς προρρήσεις ἀκύρους ἐλέγξῃ, τοὐναντίον ἅπαν ὡν ἐσπούδασεν ἐξειργάσατο. ἄλλα τε τέρατα ὑπερφυῆ τὸ ἔργον κατασκήψαντα ἐπέσχεν καὶ δὴ καὶ τῶν θεμελίων εὐτρεπιζομένων εἷς τῶν λίθων, τῶν εἰς τὴν ἐσχάτην κρηπῖδα τεταγμένων, κινηθεὶς στόμιον ἄντρου τινὸς παρέδειξεν ἐνειργασμένου τῇ πέτρᾳ. ὡς δ᾿ ἄπορον ἦν διὰ τὸ βάθος ἰδεῖν τὰ ἔνδον, βουλόμενοι γνῶναι τὸ σαφὲς οἱ τοῖς ἔργοις ἐφεστῶτες καθιᾶσί τινα τῶν ἐργατῶν σχοίνου μακρᾶς ἐκδησάμενοι. ὁ δὲ καθιμηθεὶς ὕδωρ μὲν εὑρεν εἰς μέσας κνήμας κατὰ τὸ ἄντρον συνεστηκός· πανταχῆ δὲ περιελθὼν καὶ τῶν τοίχων ἐφαψάμενος, τετράγωνον μὲν το ἄντρον ἔγνω, ἀναστρέφων δὲ καὶ κατὰ τὸ μέσον γεγονώς, ἐντυγχάνει στήλῃ τινὶ βραχὺ διεχούσῃ τοῦ ὕδατος· ᾗ τὴν χεῖρα ἐπιβαλὼν εὑρίσκει βιβλίον αὐτῇ ἐπικείμενον, λεπτοτάτῳ καὶ καθαρωτάτῳ περιειλημένον ἡμιτυβίῳ. ἀνελόμενος δὲ ὡς εὗρεν τὸ βιβλίον, σημαίνει δεῖν αὐτὸν ἀνακομίζειν

Ἀνακομισθεὶς δὲ ἐπιδείκνυσι τὸ βιβλίον καὶ εἰς θάμβος ἅπαντας ἄγει, μάλιστα δ’ ὅτι καὶ νεουργὸν καὶ Μιγῆ παρεῖχε τὴν θέαν, καὶ ὡς ἐν ἐκείνω ἀνευρεθὲν τῷ χωρίω. τὸ δὲ ἄρα τὸ βιβλίον (ὃ καὶ πλέον Ἑλληνιστὰς καὶ Ἰουδαίους κατέπληξεν) εὐθὺς κατ ἀρχὰς ἀναπτυχθὲν μεγάλοις ἔλεγε γράμμασιν· ἐν ἀρχῇ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἠν ὸ λόγος.‘ καὶ ἁπλῶς ὁλόκληρον ἡ γραφὴ τὸ εὐαγγέλιον ἐδείκνυ, ὅπερ ἡ θεολόγος τοῦ μαθητοῦ καὶ παρθένου εὐηγγελίσατο γλῶσσα. ἐδήλου δὲ ἄρα μετὰ τῶν ἄλλων παραδόξων ἔργων ἃ κατ᾿ ἐκεῖνο καιροῦ οὐρανόθεν ἐπεδείχθη, μὴ ἄν ποτε διαπεσεῖν τὴν δεσποτικὴν ἀπόφασιν, ἥτις τὴν εἰς τέλος ἐρήμωσιν τοῦ νεὼ προανεῖπεν. καὶ γὰρ θεόν τε ἐθεολόγει τὸ βιβλίον τὸν ταῦτα προτεθεσπικότα καὶ

5–8 s. ob. S. 95 — 24 ff u. 31 f Joh. 1, 1 u. 3 — 29 f vgl. ob. S. Matth. 24, 15. Mark. 13, 14. Luk. 21, 20. Dan. 9, 27 * 9–S. 100, 8 Niceph. H. E. X 33 PG 146, 541 D 3 6/7 vgl. Theodorefc III 20, 1: τὴν δεσποτικὴν . . . πρόρρησιν διελέγχειν | 9 τῶν2 > ed. 11 ἄπορον Νic. ἄποροσ B | 12 καθιῶσί ed. | 14 πανταχοῖ ed. | 18 καθαροτάτῳ ed. | 20 δὲ] δὲ] ed. 1 21 δ’ ὅτι] ob διότι oder γ’ ὅτι? | 22 ἂν εὑρεθὲν ed. | τὸ δὲ B, ob τόδε oder ἄρα [τὸ]? | 29 τὴν > ed. | 30 B Phot.

δημιουργὸν ἁπάντων καὶ ἔλεγχος ἦν τοῦ μάτην ἐκείνους περὶ τὴν οἰκοδομὴν πονεῖσθαι, τῆς θείας καὶ ἀμεταθέτου ψήφου τὸν εἰς τέλος τοῦ νεὼ ἀφανισμὸν καταψηφισαμένης.

Τὰ μέντοι Ἱεροσόλυμα Ἰεβοὺς πρότερον ἐκαλεῖτο, τῶν τῆς Βενια- μίτιδος φυλῆς ταύτην ἐνοικούντων, πρὶ ἢ Δαυΐδ ὁ βασιλεύς, ὑποσχέσει στρατηγίας ἑλὼν αὐτὴν διὰ τοῦ Ἰωάβου, ἐκείνῳ τε τὴν ὑπόσχεσιν ὡς ὑπεδέξατο δίδωσι καὶ αὐτὸς πόλιν ἐν αὐτῇ δειμάμενος μητρόπολιν τοῦ παντὸς ἔθνους τῶν Ἑβραίων ἀπειργάσατο.

15. Ὅτι, τοῖς πανταχόθεν χρησμοῖς τῶν Ἑλλήνων ὁ παραβάτης ἀναπεισθεὶς ὡς ἄμαχον ἕξει τὸ κράτος, κατὰ Περσῶν γέρων δέ τις τῶν παρὰ Πέρσαις τῆς στρατείας ἀφειμένων ἤδη ἀπέστη· μετέρχεται τὸν παραβάτην ἐν Περσίδι στρατευόμενον καὶ ἐρημίαις ἐκτόποις καὶ ἀμηχάνοις συγκλείσας ἀπορίαις, ἐν οἷς τὸ πλεῖστον τοῦ

4 Jos. 15, 8 u. 18, 28. Rieht. 19, 10 f. 1 Chron. 11, 4 f — 4 f Jos. 18,28. Riebt. 1, 21 — 4—8 vgl. Euseb. Onomastic. S. 106, 3 ff — 5—8 I Chron. 11, 4 ff. Vgl. Jud. VII 63 ff — 9 f vgl. Theophan. 52, 19. Theodoret H. E. III 21, 1 ff. Gregor. Nazianz. Orat. V 9 u. 25. Socrat. III 21, 6. Eunap. Fragm. 27. Malalas 327, 6. Ge- dichte des Ephräm übersetzt von Bickell, Zeitschr. f. kath. Theol. 1878 II S. — 11—S. 101, 2 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. V 11 f. Sozomen. VI 1, 10 f. m 22, 9. Vita Athanas. 27 PG 25 S. CCIX B u. GCXLIV A. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 23. Hieronym. Chronic, a. Abr, 2379. Ruf. Fest. 28 * 9 f Niceph. H. E. X 34 PG 146, 545 A 10 2 πονεῖσθαι Nie. ποιεῖσθαι B | b δαδ B | 5/6 ὑποσχέσει στρατηγίας s. dieselben Worte bei Joseph. | 6 Ἰοάβου ed. | 11 ἀπέστη (nur vor diesem Wort interpungiert) B ἀπιστίᾳ Val., aber ἀπάτῃ wäre viell. besser, oder ist etwa ἤδη in ὡς δὴ ἀποστάς zu ändern? | 12 στρατευόμενον] μετερχόμενον B | 13 ἐκτόποις] ἐν τόποις ed. | man erwartet ἐν αἱς

15a. Artemii Passio 69 [unmittelbar nach πόλεσιν ob. S. 96, 34]: Ὁ δὲ Ἰουλιανὸς ἀπάρας ἀπὸ τῆς Ἀντιοχείας σὺν παντὶ τῷ στρατεύματι ἐπὶ τὴν Περσίδα γῆν ἐπορεύετο· καὶ τὴν Κτησιφῶντα πόλιν καταλαβὼν ἐδόκει τι μέγα διαπραξάμενος ἔργον ἐφ’ ἕτερα μεταβαίνειν κρείττονα. ἔλαθεν δὲ ἑαυτὸν ἐξαπατηθεὶς ὁ παμμίαρος· ἔρωτα γὰρ διαβολικὸν τῆς εἰδωλομανίας ἐγκτησάμενος καὶ ἐλπίσας διὰ μὲν τῶν ἀθέων θεῶν αὐτοῦ πολυχρόνιον τὴν βασιλείαν ἕζειν καὶ νέον γενέσθαι

34 f vgl. Socrat. UI 21, 7. Liban. Orat. XVIII 260 15a fehlt in TSymeon | 29 Ὁ δὲ—S. 103, 19 ῥάνας πρὸς fehlt in V | Ὁ δὲ — 31 ἔργον fehlt in S 1 80 κτισιφῶντα R | 31 vgl. Vita Athan. S. CCIX B 8: τι μέγα καὶ λαμπρὸν; s. auch Gregor. Naz. Orat. V 9 Ende | 32 αὐτὸν R I 33 ἐνκτησάμενοσ HSS | 34 θεῶν αὐτοῦ] αὐτοῦ καὶ βεβήλων θεῶν S | τὸν > M

λαοῦ διεφθάρη, ἕτοιμον θήραμα τοὺς πολεμίους τοῖς ὁμοφύλις Phot. παρεχεται.

Τὸ δὲ Περσικὸν ἐπελαύνει κατ᾿ αὐτῶν, συνεπαγόμενον καὶ τοὺς ὑποσπόνδους κοντοφόρους Σαρακηνούς· ὡν εἷς ἐπὶ τὸν Ἰουλιανὸν τὸ δόρυ ἐκτείνας πλήττει μὲν αὐτὸν έν ἰσχύϊ κατὰ τὸ περιτόναιον, ἅμα δὲ τῇ αἰχμῇ ἐξελκομένῃ καὶ κόπρος τις ἐπηκολούθησε συνεπισπωμένη τῷ αἵματι. εἶτα τὸν μὲν βαλόντα Σαρακηνὸν εἷς τῶν δορυφόρων ἐπελθὼν τῆς κεφαλῆς ἀποτέμνει. τρωθέντα δὲ καιρίαν τὸν Ἰουλιανὸν οἱ οἰκεῖοι διὰ τάχους ἀναλαβόντες ἐπ᾿ ἀσπίδος, εἰς τὴν σκηνὴν ἀπεχώρουν. καὶ τοῖς πολλοῖς, διὰ τὸ ἀθρόον καὶ δι᾿ ὀλίγου συμβῆναι τὴν πληγὴν καὶ μηδ᾿ ὅθεν ἰδεῖν ἠνέχθη, παρὰ τῶν οἰκείων ἐνομίσθη τὸ πάθος προελθεῖν.

4 ff vgl. unt. S. 102. Ruf. Fest. 28. Lydus De mens. IV 118. Gregor. Nazianz. Orat. V 13. Sozomen. VI 1, 13. Theodoret H. E. III Τοι 5 f. Liban. Orat. XXIV 6 u. dazu Crusius, Philologus LI S. 735 ff — 9 f vgl. Zosim. III 29, 1 — 11 f vgl. Gregor. Nazianz. u. Theodoret ebd. Sozomen. VI 1, 14. Socrat. III 21, 13. Rufin H. E. X 37

* —12 Niceph. H. E. X 34 PG 146, 549 A 2 5 ἐν ἰσχίῳ »id est in « Val., wenig wahrscheinlich | 8 καιρίαν bei Gregor. Naz. 1. 1. PG 35, 680 B 8 u. Sozomen. | 10 ἀνεχώρουν ed.

Ἀλέξανδρον περιγενέσθαι δὲ καὶ τῶν Περσῶν καὶ τὸ τῶν Χριστιανῶν Art. P. ἐξαλείφειν εἰς ἅπαν γένος καὶ ὄνομα, ἐξέπεσε τῆς ὑπερηφάνου διανοίας. γέροντι γὰρ ἐντυχὼν Πέρσῃ καὶ παρ᾿ αὐτοῦ αὐτοῦ ἀπατηθείς, ὥστε τὰ βασίλεια τῶν Περσῶν καὶ πάντα τὸν πλοῦτον αὐτῶν ἀμογητὶ παραλήψεσθαι, ἐνέβαλεν αὐτὸν ἐπὶ τὴν Καρμανίτην ἔρημον εἰς ἀνοδίας καὶ βάραθρα καὶ εἰς ἐρήμους καὶ ἀνύδρους πόπους μετὰ παντὸς τοῦ στρατεύματος· καὶ δίψῃ καὶ λιμῷ πιέσας αὐτοὺς καὶ πᾶσαν τὴν ἵππον ἐναποκτείνας, ὡμολόγησεν ὁ Πέρσης ἑκουσίως αὐτοὺς πεπλανηκέναι, ὡς ἂν διαφθαρεῖεν ὑπ᾿ αὐτοῦ καὶ μὴ τὴν ἑαυτοῦ πατρίδα πορθουμένην ὑπὸ τῶν ἐχθίστων θεάσοιτο. τοῦτον μὲν οὖν παραυτίκα μεληδὸν κατακόψαντες τῷ θανάτῳ παρέπεμψαν· εὐθέως εὐθέως καὶ μετὰ τῆς τηλικαύτης ταλαιπωρίας προσπίπτουσιν ἄκοντες τῷ τῶν Περσῶν στρατεύματι καὶ συμβολῆς γενομένης, αὐτὸς ὁ Ἰουλιανὸς τῇδε κἀκεῖσε

21 εἰς > S | ὄνομα vgl. Gregor. Naz. 1. 1. PG 35, 696 A 3 | ὑπερηφάνου + αὐτοῦ S | 22 γὰρ] γάρ τινι S | ob ὥστε <οἴεσθαι> ? aber zu Z. 22 22 s. z. B. unt. Anm. zu S. 107, 32 24 ff ähnliche ücke bei Sozomen. VI 1, 12 ἐνέβαλλον τόποις . . . ὡμολόγησεν . . . τεταλαιπωρηκόσι | 24 καρμαρίτην Ρ, s. Register | 26 f vgl. Vita Athan. 1.1. S. GCIX B 14 f: ἀνύδρου u. λιμῷ τε καὶ δίψει πιέσας | δίψει M | 29 μὲν > Ρ 31 προσπίπτοντεσ R | 32 γεναμένησ R | ὁ > RM | κακεῖ R; vgl. Gregor. Naz. 1. 1. PG 35, 680 A 6: ᾄττοντα τῇδε κἀκεῖσε Phot.

Ἀλλ’ ὅ γε δείλαιος Ἰουλιανὸς τοῦ τραύματος ταῖς χερσὶν ὐποδεχόμενος τὸ αἷμα πρὸς τὸν ἥλιον ἀπέρραινεν, διαρρήδην πρὸς αὐτὸν

1 ff vgl. Sozomen. VI 2, 11. Malalas 333, 4. Chronic. Paschal. a. 863 S, 551, 10. Zonar. XIII 13, 30

* 2–S. 103, 7 Niceph. H. E. Χ 35 PG 146, 553 CD 2–S. 103; 8 hier hatte wahrscheinlich Philostorgius von Julians gesprochen; vgl. Artemii Passio § 47 ’ Rede an Julian]: ὑπὲρ δὲ ἀσπάζῃ τὸν ἥλιον καὶ ὅρκον αὐτὸν βασίλειον τίθεσαι· ἄνω τε καὶ κάτω κἀν ταῖς ἐπιστολαῖς κἀν τοῖς λόγοις [z. B. Orat. VII 222 C] κἀν ταῖς προσαγορεύσεσιν πολὺ τὸ μὰ τὸν ἥλιον«; s. auch ob. S. 81,. 26 u. Sozomen.: οἱ δέ φασιν ὡς πρὸς τὸν ἥλιον ἀγανακτῶν ὅτι Πέρσαις ἐπήμυνεν ἢ αὐτὸν οὐ διέσωσεν, ἔφορος ὢν αὐτοῦ γενέσεως κατά τινα τοιαύτην ἀστρονομικὴν θεωρίαν, τῇ χειρὶ τὸ αἷμα ἐπιδείξας εἰς τὸν ἀέρα ἠκόντισεν; vgl. Eunap. fr. 24 u. 26 Art. P.

διατρέχων καὶ διαταττόμενος περιπίπτει δόρατι, ὡς μέν τινες φάσκουσι, στρατιώτου· ὡς δὲ ἄλλοι, Σαρακηνοῦ τῶν μετὰ Περσῶν· ὡς δ᾿ Χριστιανῶν λόγος ὁ ἀληθὴς καὶ ἡμέτερος, τοῦ δεσπότου Χριστοῦ ἀντιταξαμένου αὐτῷ. τόξον γὰρ ἀθρόως ἀπὸ τοῦ ἀέρος ἐνταθὲν καὶ βέλος ἐπ’ αὐτὸν ὡς ἐπὶ σκοπὸν ἀφιὲν καὶ διὰ τῶν λαγόνων ὁρμῆσαν διαμπερὲς ἔτρωσεν αὐτὸν εἰς τὰ ὑποχόνδρια.

Καὶ ἀνοιμώξας βαρύ τε καὶ δυσηχὲς ἔδοξε τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν

14 f vgl. Ammian. Marcellin. XXV 3, 5 — 20 f vgl. Sozomen. VI 2, 10. Acta Sanct. Octobr. Χ 45 15 παρακινοῦ R | μετὰ > PR | 15/16 Philostorgius ähnte wie die anderen Kirchenhistoriker, mehrere Versionen [vgl. ob. Ζ. 14 f u. S. 101, 4–12]; doch, bei dem Hagiographen, ist viell. ὁ Χριστιανῶν λόγος eine zweite Quelle, der Philostorgius contaminiert wird; vgl. z. B. Acta Sanct. Octobr. X 45 u. s. Prolegomena 1 16 λόγος > R | ὁ > P | 17 ἐκταθὲν Μ ἐνταλθὲν S | 18 Mendelssohn, s. Register ὁρμάω | 20 ff »in diesem Passus scheint bloß das aus Philostorgius öpft zu sein, daß der Kaiser das aus Blut in der Hand auffing und gegen Himmel warf mit den Worten: »»Sättige «« und dabei seinen Göttern fluchte« Batiffol, s. ob. Anm. zu 20 ἀνωμόξασ PRS | δυσαχθὲσ P δυστυχὲσ S | κύριον > P

[zu Ζ. 14 ff u. ob. S. 101,5] Vgl. Cedren. I 538, 16: [Εἶτα δι' ἐρημίας καὶ ἀνωμάλων χωρίων τὴν πορείαν ποιούμενος ἐφ’ ἱκανόν, πάντων ἀπολελοιπότων τῶν χρειωδῶν καὶ τῶν ἀναγκαίων, καὶ πολλὰ ταλαιπωρησάντων τῶν μετ’ αὐτοῦ, ἐπειδὴ καιρὸς τοῦ πολέμου ἀφίκετο = Leo Grammaticus 93, 14 ff] περιερχόμενος ἀνὰ τὸ στρατόπεδον καὶ διατασσόμενος ἐπλήγη δόρατι ἀφανῶς εἰς τὰ ὐποχόνδρια, ὥστε ἀνοιμῶξαι αὐτόν.

λέγων· »κορέσθητι«. ναὶ δὴ καὶ τοὺς ἄλλους θεοὺς κακούς τε καὶ Phot. ὀλετῆρας ἐκάλει.

Ἰατρῶν μέντοι γε ἄριστος ὁ Λυδὸς Ὀριβάσιος αὐτῷ συνῆν ὁ ἐκ Σάρδεων· ἀλλ’ ἡ πληγὴ πᾶσαν χλευάζουσα θεραπείαν διὰ τριῶν ἡμερῶν τὸν Ἰουλιανὸν ἀπαλλάττει τοῦ βίου, ἐν μὲν τῷ τοῦ Καίσαρος σχήματι πέντε ἐνιαυτούς, ἐν δὲ τῷ διαδήματι μετὰ τὸν Κωνσταντίου θάνατον δύο καὶ ἥμισυ διανύσαντα ἔτη.

Καὶ οὗτος μὲν εἰς τὸν ἥλιον ἀπορραίνειν τὸ αἷμα καὶ τοὺς θεοὺς κακολογεῖν, οἱ δὲ πλεῖστοι τῶν ἱστορούντων εἰς τὸν κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν ἀληθινὸν θεὸν ἑκάτερον γράφουσιν ἐναπορρίψαι.

3f vgl. Lydus De mens. IV 118 S. 157, 6 ed. ünsch 5— 7 vgl. Zonar. XIII 13, 22. Socrat. III 21, 18 – 9–11 9–1 οἱ πλεῖστοι s. imt. Ζ. 23 f Anm. zu 19ff 4 σαρδέων B, corr. M | 8 αὑτοῦ ed. | 8 ff daraus folgt nicht notwendig, daß Philostorgius nur die von ihm vorgezogene Version erwähnte; vgl. 4–12 u. 102, 14 f | 9 κακολογεῖν Gothofred. κακολογῶν Β

Χριστὸν ἐνώπιον αὐτοῦ ἑστάναι καὶ ἐπεγγελᾶν αὐτῷ. ὁ δὲ σκότους Art. P. καὶ μανίας πλησθεὶς δεξάμενος τῇ χειρὶ τὸ ἴδιον αἷμα καὶ εἰς τὸν ἀέρα ῥάνας, πρὸς τῇ ἐκπνοῇ γενόμενος, ἀνέκραξε λέγων· »νενίκηκας, Χριστέ· χορτάσθητι, Γαλιλαῖε«. καὶ οὕτως τὸν δεινὸν καὶ ἔχθιστον θάνατον καταλαβὼν κατέστρεψε τὸν βίον τοὺς αὐτοῦ θεοὺς πολλὰ λοιδορησάμενος.

19 ff vgl. Sozomen. VI 2, 10. Acta Sanct. Octobr. X 45 u. Theodoret H. E. HI 25, 7. üttner- Wobst, Philologus LI S. 575 ff 19 nach γενόμενος + ὁ δείλαιοσ S | ἔκραξε M | 20 δεινὸν καὶ > RS ἔχθιστον] αἴσχιστον? Mendelssohn | 21 f vgl. ebd. § 66 PG 96, 1313 C 5: ὁ δὲ . . . βασιλεὺς πεσεῖται ἐν Περσίδι, σφάγιον γενησόμενος τοῖς ἀκαθάρτοις δαίμοσιν οὕς ἐθεράπευεν καὶ οὓς ἐτίμα, τοιαύτην ἀντιμισθίαν παρ’ αὐτῶν κομισάμενος | 21 vor καταλαβὼν + ὁ τρισάθλιοσ καὶ ταλαίπωροσ S

[καὶ τῇ χειρὶ τοῦ αἵματος λαβόμενος ἔρραινεν εἰς τὸν ἀέρα λέγων· »νενίκηκας, Cedr. χριστέ· κορέσθητι, Ναζωραῖε.« καὶ οὕτως τὴν μιαρὰν αὐτοῦ ψυχὴν ἀπέρρηξε = ebd. 93, 18ff] πολλὰ δυσφημήσας εἰς τοὺς ἑαυτοῦ θεούς, ἀπατεῶνας καὶ καὶ ψεύστας ἀποκαλῶν.

S. auch Zonar. XIII 13, 16 ff u. dazu Patzig, Byz. Zeitschr. VI 334 f

ΕΚ ΤΟΣ ΟΓΔΟΗΣ ΙΣΤΟΠΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι τῇ ἐπαύριον τοῦ διαφθαρῆναι τὸν ἀποστάτην ἀνίστησιν ὁ στρατὸς Ἰωβιανὸν βασιλέα. ὁ δὲ οὐ γὰρ ἦν ἄλλως διασωθῆναι, εἰς δέκατον μέρος τῆς ὅλης στρατιᾶς ἀπολεπτυνθείσης) τριακοντούτεις τίθεται πρὸς τὸν Πέρσην σπονδάς, τῆς τε Νισίβεως αὐτῷ ὑπεκστὰς καὶ τῶν φρουρίων ὅσα Ῥωμαίοις ἐπὶ Πέρσας ἄχρι τῆς Ἀρμενίας οἱονεὶ τεῖχος προὐβέβλητο.

Τὸν δὲ νεκρὸν Ἰουλιανοῦ Μεροβαύδης καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἐν Κιλικίᾳ κομίσαντες, οὐ κατὰ πρόνοιαν, κατὰ δέ τινα περιφορὰν ἀντικρὺ τοῦ τάφου ὃς τὰ Μαξιμίνου συνεῖχεν ὀστᾶ κατέθεντο, λεωφόρου μόνης ἀπ’ ἀλλήλων τὰς θήκας αὐτῶν διατειχιζούσης.

1—9 vgl. Malalas 334 ff. Theophan. 53, 26. Zonar. XIII 14, 1 ’. Ammian. MarcelHn. XXV 5 ff. Zosim. III 30 ff. Theodoret H. E. IV If. Sozomen. VI 3 u. 7, 10. Socrat. III 22. Rufin H. E. XI 1. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2379 f. Gregor. Na- zianz. Orat. V 15 ff. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 23 S. 576 * 8—11 Niceph. H. E. X 43 PG 146, 584 B 5 1 Titel rot geschrieben B | 3 vgl. Gregor. Naz. 1. 1. PG 35, 684 A 1 : τοῦ διασώσασθαι τὸν στρατόν | 4/5 τριακοντούτεις σπονδὰς auch bei Theodoret So- zomen. Zosim. | 5 αὐτῷ Bidez αὐτ(οῦ) B αὐτῆς Gothofred.; vgl. Zonar. XIII 14, 5 τῆς γὰρ Νισίβεως . . . ἐξέστη αὐτοῖς; Zosim. III 31, 1: συνεδόκει δὲ Ῥωμαίους . . . ἐκστῆναι τοῖς Πέρσαις . . . τῶν . . . φρουρίων | 6 ἁρμενίασ B

1α. Artemii Passio 70 [unmittelbar nach λοιδορησάμενος ob. S. 103, 22]: Τοῦ δὲ παραβάτου πεσόντος ἐν τῷ μεταιχμίῳ τοῦ στρατοπέδου, Ἰοβιανὸς ἀναγορεύεται βασιλεὺς ὑπὸ τοῦ στρατοπέδου. καὶ σπονδὰς πρὸς τὸν Πέρσην εἰρηνικὰς ποιησάμενος, τὴν Νίσιβιν παραδοὺς τοῖς Πέρσαις ἄνευ τῶν οἰκητόρων, ἐξῆλθεν ἐκεῖθεν. ὁ γὰρ στρατὸς λιμῷ καὶ λοιμῷ διεφθείρετο.

la fehlt in TSymeon | 23 nach παραβάτου + ἰουλιανοῦ S | 23/24 so interpungieren HSS | 24 Ἰοβιανὸς — στρατοπέδου>Ρ | ἰουβιανὸσMV | 25 νήσιβην P | 26 vgl. Malal. 330, 4: ἄνευ ἀνδρῶν τῶν οἰκούντων αὐτήν

2. Ὅτι Εὐζώϊος, φηςί, καὶ οἱ σὺν αὐτῷ τ]ν μὲν ὑπὲρ Ἀετίου Phot. καὶ τοῦ δόγματος τόμον ἐξέθεσαν, οὐ μήν γε περαίνειν ταῦτα διανέστησαν. διὸ οἱ περὶ Ἀέτιον καὶ Εὐνόμιον ἐν Κωσταντινουπόλει διατρίβοντες καθ᾿ ἑαυτοὺς ἤδη τῶν πραγμάτων προΐσταντο, τά τεἄλλα ὡς αὐτοῖς ἐδόκει πρὸς τὸ ἄριστον τιθέμενοι καὶ δὴ καὶ ἐπισκόπους καθίστασαν. ὧν Κάνδιδος μὲν καὶ Ἀρριανὸς ταῖς κατὰ Λυδίαν καὶ Ἰωνίαν ἐκκληςίαις ἐφίστανται, Παλαιστίνης δὲ ὁ ἀπὸ Χαιρατόπων Θεόδουλος ἐπεσκόπησεν. ἐν δὲ Κωνσταντινοῦπόλει (καὶ γὰρ Εὐδοξίου καί τινων ἄλλων αἱρέσεων ἀπορρυὲν οὐκ ὀλίγον πλῆθος τὴν περὶ Ἀέτιον καὶ Εὐνόμιον μοῖραν ἐπηύξησεν) χειρτονοῦσι πρῶτον τῆς καθ᾿ ἑαυτοὺς ἐκκληςίας Ποιμένιον ὄνομα. ὃ καὶ τὸ Εὑδόξιον, μέχρι τότε τὰς πρὸς αὐτοὺς τῆς ἑνώσεως ἐλπίδας ὑποτρέφοντα, εἰς τὸ βεβαίως ἀντίπαλον μετεστήσατο. Ποιμενίου δὲ μετ᾿ οὐ πολὺν ἀποβιώσαντος χρόνον, ἀντικαθιστῶσι Φλωρέντιον, εἰς δὲ τὴν Λέσβον, τοῦ ταύτης ἀποιχομένου ποιμένος, χειροτονοῦσι Θάλλον. τῇ δὲ πρὸς τῷ Πόντῳ Γαλατίᾳ καὶ Καππαδοκίᾳ Εὐφρόνιον προχειρίζονται· τὴν δὲ Κιλικίαν Ἰουλιανὸς ἐγχειρίζεται. πρὸς δὲ τὴν ἐν τῇ κοίλῃ Συρίᾶ Ἀντιόχειαν μετ᾿ οὐ πολὺν χρόνον ἐθελοντὴν ἀφικνεῖται Θεόφιλος ὁ Ἰνδός, ἐφ᾿ ᾧ τὸν Εὐζώϊον μὲν κατὰ τὸ προηγούμενον ἀναστῆσαι εἰς τέλος ἀγαγεῖν τὰ ὐπὲρ Ἀετίου ἐγνωσμένα· εἰ δὲ μή, αὐτός γε καθηγήσεσθαι τοῦ ἐκεῖσε πλήθους ὅσον τὴν ἐκείνου γνώμην ἠσπάζετο. ἑκατέρας δὲ Λιβύιης καὶ ὅσον ἐν τῇ Αἰγύπτῳ τὸ αὐτῶν διέσωζε φρόνημα, τοῖς ἀμφὶ Σέρραν τε καὶ Στέφανον καὶ Ἡλιόδωρον ἔμελεν.

Τούτους μὲν οὖν ἅπαντας ὁ Φιλοστοόργιος ἐπαίνοις οὐκ ἔχει κόρον διακοσμεῖμ, τήν τε δύναμιν τῶν λόγων ἀνυμνῶν και τὸν βίον ἀποθειάζων.

3. Ὅτι θεοδόσιόν τινα τῶν ἐπισκόπων θερμὸν ἐραστὴν τὴς αὐτοῦ αἱρέσεως εἰσάγει, καὶ πρὸς τὰς διὰ τῶν γυναικῶν ἡδονὰς ἀποκλῖναι, καὶ ἄλλα τε δυσσεβῆ τῇ ἀρχαίᾳ δόξῃ συνάψαι καὶ δὴ καὶ ὡς ὁ Χριστὸς τρεπτὸς μὲν τῇ γε φύσει τῇ οἰκείᾳ, ἐπιμελείᾳ δὲ τῶν ἀρετῶν ἀνυπερβλήτῳ εἰς τὸ ἄτρεπτον ἀνυψωθῆναι· καὶ ὅτι μηδὲ φθέγγοιτο μηδ᾿ ἀκούοι τὸ θεῖον, ἐπεὶ χεῖρες ἂν αὐτῷ καὶ ἀκοαὶ 1 f s. ob. S. 86, 2 f 2/3 διανέστησαν vgl. ob. S. 13, 16 u. ἀναστῆσαι unt. Z.19 | 8 ἐπισκόπησεν Β, corr. Migne | 12 ὑποστρέφοντα ed. | 15 ταύτης Val. ταύτην Β | 16 Πόντῳ Holstein ποντίω Β | Eὐφρόνιον Val. εὐφράνιον Β | 23 ἔμελεν Bochart ἔμελλεν Β | 27 θεοδώσιν Β, corr. M | 28 <πρὸς> Val., vgl. unt. S. 106, 4 ff | 29 καὶ 3 >ed. | 32 φθέγγοιτο Μ φθέγοιτο Β | ἀκούοι τὸ] ἀκούοιτο τὸ Β, ich corrigiere Phot. συμπλασθήσονται· καὶ ἄλλα δὲ τοιουτότροπά φησιν αὐτὸν δυσσεβῆσαι.

4. Ὅτι Ἀέτιος μὲν πρὸς τὴν Λυδίαν ἀφίκετο τὸν Κάνδιδον καὶ Ἀρριανὸν ταῖς ἐκκλησίαις ἐνιδρῦσαι· ὁ δὲ προειρημένος Θεοδόσιος, ἀνδρῶν ἐκείνων τὸν βίον ἔλεγχον τοῦ οἰκείου ὑπειδόμενος, δἰ ἔχθρας καθίσταται τῷ Ἀετίῳ, καίτοι γε μὴ ἀνασχόμενος πρὶν εἰς τὸν κατ’ κατ᾿ αὐτοῦ τόμον χειρογραφῆσαι. ἀλλὰ τῷ γε Φόβῳ δὲ καὶ οὑτος ἠν τῶν οὐχ ἑλομένων καταψηφίσασθαι Ἀετίου, φίλον δ᾿ αὐτὸν παλαιά τε συνήθεια ἐποίει καὶ τῆς ἐκθέσμου πολιτείας ἀπαράλλακτον), οὑτοι δὴ καὶ Αὐξιδιανὸν ἑταιρισάμενοι ἐπίσκοπος δ’ ἦν καὶ οὗτος ὥσπερ κἀκεῖνοι), κατὰ δὴ τοῦ Ἀετίου καὶ τῶν περὶ Κάνδιδον συσκευάζονται. καὶ δὴ καὶ ἑτέρους ἓξ τῶν ἐπισκόπων συναγειράμενοι καὶ συνέδριον καθίσαντες, κοινῇ ψήφῳ γράμμα τοῖς περὶ Εὐδόξιον καὶ Μάριν διαπέμπονται.

Τὸ δὲ γράμμα τήν τε χειροτονίαν Ἀετίῳ ἐπεκάλει ὡς παρὰ θεσμὸν γεγενημένην μάλιστά γε καὶ ὅτι μετὰ τὴν καθαίρεσιν τῆς διακονίας, τῶν καθελόντων αὐτὸν οὐ λυσαμένων τὴν ψῆφον, ὁ δὲ καθελκόμενος ἐκεῖθεν ὅμως καὶ πρὸς βαθμὸν ἀνεπήδησε μείζονα· καὶ μὴν καὶ τὰς περὶ Κάνδιδον χειροτονίας ἀπεδοκίμαζεν ὡς παρὰ τὴν κοινὴν νεωτερισθείσας γνώμην, ἀλλὰ γὰρ καὶ τὰς ἄλλας ὃς οἱ περὶ Ἀέτιον ἐτελέσαντο.

Δεξάμενος δὲ τὴν ἐπιστολὴν ἄσμενος ὁ Εὐδόξιος, τῶν μὲν οὓς Εὐνομίῳ ὀμώμοστο καὶ τῶν πρὸς Εὐζώïon γραμμάτων καὶ τῶν πολλῶν αὐτοῦ καὶ ποικίλων ὑποσχέσεων, τούτων οὐδὲν ἐπὶ ἐλάμβανεν· ἀντιγράφει δὲ πρὸς τοὺς περὶ Θεοδόσιον, αὐτοὺς εἰς τὴν πρᾶξιν, μᾶλλον δ’ ὑποτιθέμενος χωρεῖν κατὰ τῶν παρασχόντων ἢ τῶν δεξαμένων τὰς χειροτονίας.

5. Ὅτι ὁ βασιλεὺς Ἰωβιανὸς εἰς τὸν ἀρχαῖον κόσμον ἀποκαθίστησι

15 ff s. ob. S. 84, 6 ff — 19 ff s. ob. S. 105 — 28–S. 107, 3 vgl. Theophan. 53, 33. Malalas 337, 3. Sozomen. VI 3, 4 ff. Theodoret H. E. IV 4. Rufin H. E. XI 1. Histor. acephala 12. Job. von Nikiou 81 3 ὁ Ἀέτιος ed. | 7 τῷ Val. τό B | φόβω B Φοίβῳ Gotbofred., vgl. Epipban. Haer. 73, 26 PG 42, 453 B 5: Φοῖβος ἐπίσκοπος Πολυχαλάνδου τῆς Λυδίας, u. Socrat. II 40, 45: Φοῖβον | 14 μάρριν, zvreites ρ gestricben, B | 15 ὡς παρὰ Gotbofred. ὥσπερ B | 16 nach μάλιστά γε interpungiert B | 17 αὐτὸν > ed. | ὁ δὲ B in ὁ δεὸν (sic) falscb von Cod. Bern, interpretiert, wober ὅ θέον ob ὁ δὴ, oder ὅδε? s. Register ὁ δὲ | 19 »Κάνδιδον <καὶ Ἀρριανὸν> vgl. S. 107, 5 u. den Plural χειροτονίας. Loofs | παρὰ Bocbart περὶ B | 28 εἰς > ed.

τὰς ἐκκλησίας, πάσης αὐτὰς ἀπαλλάξας ἐπηρείας ὅσην αὐταῖς ὁ Phot. ἀποστάτης ἐπήνεγκεν. ἀνακαλεῖται δὲ καὶ οὕς ἐκεῖνος τῆς οὐ μεθιεμένους ἐφυγάδευσεν· τούτων καὶ Οὐαλεντινιανὸς ἠν, ἀπὸ Θηβῶν τῶν Αἰγυπτίων ἀνακομισόμενος.

6. Ὅτι, φησίν, οἱ περὶ Κάνδιδον καὶ Ἀρριανόν, προσγενεῖς ὄντες τῷ βασιλεῖ, πρὸς αὐτὸν ἐν Ἐδέσῃ παραγίνονται καὶ τῷ Ἀθανασίῳ ἐξοικειώσασθαι τὸν βασιλέα σπουδάζοντι ἐμποδὼν ἵστανται· πλὴν ὅ γε βασιλεύς, εἰς δίαιταν κοινὴν τὰ παρ’ ἑκατέρου μέρους λεγόμενα ἀναθέμενος, ῥοπὴν οὐδετέροις τέως παρέσχεν ἐπίδηλον.

7. Ὅτι Εὐδόξιος κατὰ Κανδίδου καὶ Ἀρριανοῦ πρὸς Εὐζώïον γράφει. ὁ δὲ ἠχθέσθη μέν, συμπαραλαβὼν δὲ καὶ Ἐλπίδιον ἀντιγράφει, μεμφόμενός τε τὴν συμβουλήν, ἀποσχέσθαι δὲ κἀκεῖνον μᾶλλον ἀντιπαραινῶν τῆς τοιαύτης γνώμης· ἐν ταὐτῷ δ᾿ ἠρέμα πως ἐπῃτιᾶτο τὴν μακρὰν ἀναβολὴν τῶν διομολογηθέντων ὑπὲρ Ἀετίου Εὐνομίῳ.

8. Ὅτι Ἰωβιανὸς ὁ βασιλεὺς πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀπαίρων καὶ γεγονὼς ἐν Ἀγκύρᾳ θάτερον τῶν ἑαυτοῦ παίδων Οὐαρονιανόν, κομιδῇ νέον ὄντα, ἐπιφανέστατον ὃ παρὰ τὸν νωβελλίσιμον δύναται) ἀναγορεύει. ἐκεῖθεν δὲ σφοδροτάτου χειμῶνος ἐπικειμένου οὺν τῷ στρατῷ χωρεῖ ἐπὶ τὰ πρόσω. καὶ πολλοὶ

3 f vgl. Sozomen. VI 6, 7 — 5 ff vgl. Socrat. III 25, 4 — 16–S. 108 Theophan. 54, 15. Malalas 337, 8. Sozomen. VI 6, 1. Socrat. III 26. Theodoret H. E. lY 5. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2380. Ammian. Marcellin. XXV 10. Zosim. III 35 * 16–S. 16—S. 108 7 Niceph. H. E. X 43 PG 146, 584 1 ταῖς ἐκκλησίαις ed.; vgl. Artemii Passio § 66 [untnittelbar nach κομισάμενος ob. S. 103, 28]: καὶ βασιλεύσει ἕτερος äml. ὁ Ἰοβιανὸς) ἀντ’ αὐτοῦ, καὶ θεοφιλέστατος, καταθραύων καὶ κατασπῶν πάντα τὰ τῶν εἰδώλων σεβάσματα· ὁ δὲ λαὸς τοῦ θεοῦ εὐφρανθήσεται, καὶ πᾶσαι αἱ ἐκκλησίαι ἐλευθερωθήσονται τῆς εἰδωλομανίας, καὶ βαθεῖα εἰρήνη τὴν οἰκουμένην ἅπασαν καταλήψεσαι usw. | 19 νωβελίσιμον ed.

6a. Artemii Passio 70 [unmittelbar nach διεφθείρετο ob. S. Ἐλθόντι δὲ αὐτῷ (näml. τῷ Ἰοβιανῷ) ἐπὶ τῆς τῶν Ῥωμαίων τῶν Ἀνομοιητῶν αἱρέσει προσετέθη ἤγουν Εὐνομιανῶν.

8 a. [ebd. Folge] Φθάσαντος δὲ αὐτοῦ τὴν Γαλατικὴν ἐπαρχίαν,

6a u. 8a fehlen in T Symeon | 32 ἐλθόντι δὲ αὐτῶ HSS, syntaktisch nicht zu redressieren; hier scheint der Bericht besonders ässig u. zu sein | 34 vgl. Malal.: κατέφθασε usw. | γαλακτικὴν P

[zu Ζ. 16—S. 108, 8] Vgl. Zonar. XlII 14, 10—12 γεγονὼς (näml. ὁ Ἰοβιανὸς) κἀκεῖθεν ἀπάρας καὶ σταθμὸν προελθὼν εἰς

Phot.

μὲν κατὰ τὴν όδὸν διαφθείρονται, αὐτὸς δὲ μετὰ τοὺς ὑπολειφθέντας καταλαμβάνει τὰ Δαδάστανα. ἔν τινι δὲ καταλύσας σταθμῷ καὶ τροφῆς μετασχών, ἐν οἰκήματί τινι ἄρτι κεκονιαμένῳ κατακλίνεται πρὸς ὕπνον. πυρὸς δ’ ἀναφθέντος ὥστε ἀλέαν ἐγγενέσθαι τῷ οἰκήματι, νοτὶς μὲν τῶν νεοχρίστων τοίχων ἀνεδίδοτο· ἠρέμα δὲ διὰ τῶν ῥινῶν παραδυομένη καὶ τοὺς αναπνευστικους πορους επιφραττουσα καὶ ἀποπωιγουσα διαφθείρει τὸν βασιλέα, διανύσαντα ἐν τῇ βασιλείᾳ μῆνας ἐγγὺς δέκα.

Ἀλλ’ ὁ μὲν τούτου νεκρὸς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἄγεται· ὁ δὲ στρατὸς κατὰ Νίκαιαν γεγονώς, ἡμερῶν διαγενομένων δώδεκα,

9—S. S. 109, 7 vgl. Chronic. Paschal. a. 364. Malalas 337, 12. Theophan. 54, 21. Cedren. I 540, 23. Socrat. IV 1. Sozomen. VI 6, 2 u. 7. Zonar. XIII 14, ff. Synops. 57, 30. Ammian. Marcellin. XXVI 1 f . Zosim. HI 36 1 μετὰ τῶν ὑπολειφθέντων Val., wohl richtig | 4,5 ἀλέαν usw.: vgl. ahn liehe Ausdrücke bei Sozomen. 1. 1. | 5 τῶ νεοχρίστω τοίχων (sie) B, corr. Gothofred.; ἐκ τῶν νεοχρίστων τοίχων Nie. Art.P.

αὐτόθι ἐν Δαδαστάνοις, ἔν τινι χωρίῳ οὕτω καλουμένῳ, ἄφνω κατα- στρέφει τὸν βίον.

Καὶ μένει ὁ λαὸς ἀβασίλευτος ἡμέρας τεσσαράκοντα, ἄχρις οὖ

19 τεσσαράκοντα HSS, δώδεκα Photius; vgl. Ammian. Marcell. XXVI 1,5: diebtis decem nuUus imperii tenuit gubemacula; viell. ist der ganze Passus ungefähr so her- zustellen: καὶ μένει ὁ λαὸς ἀβασίλευτος <ἡμέρας δώδεκα st. δέκα?> ἄχρις οὗ ἐλθόντες ἐν Νικαία Οὐαλεντινιανὸν ἀνηγόρευσαν τῇ πρὸ πέντε καλανδῶν μαρτίων. ὁ δὲ Οὐαλεντινιανὸς τὸν ἴδιον ἀδελφὸν ἀναγορεύει βασιλέα μετὰ τριάκοντα καὶ δύο ἡμέρας τῆς αὐτοῦ βασιλείας καὶ τεσσαράκοντα <καὶ . . ?> τῆς Ἰοβιανοῦ τελευτῆς; vgl. Chron. Pasch. S. 555, 18: καὶ ἐπήρθη Οὐαλεντινιανὸς Αὔγουστος ἐν Νικαίᾳ Βιθυνίας μηνὶ περιτίῳ πρὸ έ καλανδῶν μαρτίων. τούτῳ τῷ ἔτει ἐπήρθη Οὐάλης Αὔγουστος ὁ ἀδελφὸς Οὐαλεντινιανοῦ εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐν τῷ Ἑβδόμῳ ὑπὸ Οὐαλεντινιανοῦ Αὐγούστου μηνὶ δούστρῳ πρὸ δ' καλανδῶν ἀπριλίων [s. Chron. mm. I 240 ed. Mommsen]; vgl. auch Ammian. Marcell. XXVI 4, 3 u. Socrat. III 26 f

Zouar.

Δαδάστανά τε καταλύσας αἰφνίδιον τετελεύτηκεν ὡς μὲν ἔνιοι συνεγράψαντο, ἀρτιφυεῖς μύκητας δηλητηρίους φαγών, ἦν γὰρ λιτὸς περὶ δίαιταν]· ὡς δ’ ἕτεροι, χειμῶνος ὄντος ἐν οἰκήματι κατέδραθε νέον ἐμπεπλασμένῳ κομίᾳ, καὶ διὰ τὸ του ψύχους πολὺ ἀνθάκων ἀναφθέντων ἐντὸς ἀτμὶς ἐκ τῆς κονίας πυρουμένης ἀνεδόθη πολλή, καὶ δι’ αὐτῆς ἀπεπνίγη κοιμώμενος.

Cedren. I 540, 17: φθάσας δὲ (näml. ὁ Ἰοβιανὸς) ἐν προαστείῳ Δαδαστανᾶ ἐκοιμήθη ἐν οἰκίσκῳ νεωστὶ κενονιαμένῳ· τῆς δὲ ἀσβέστου βαρὺν ἀτμὸν ἀναδιδούσης, aiqpvibiov ἐτελεύτησεν, dTToirviYei? ἀπὸ τῆς καύσεως.

τὸν Οὐαλεντινιανὸν ἀναγορεύει βασιλέα, Δαμιανοῦ μὲν τοῦ πατρικίου Phot. ἐκ Γαλατίας τὴν βουλὴν γράμμασιν εἰσηγησαμένου (ἐν αὐτῇ γὰρ διά τε γῆρας καὶ τὸ τοῦ χειμῶνος ὑπελέλειπτο μέγεθος), συνεφαψαμένου δὲ τῇ πράξει Σεκούνδου τε τοῦ ἐπάρχου καὶ Ἀρινθαίου τοῦ στρατηγοῦ καὶ Γλαΐφου τῶν δομεστίκων οὑτος ἡγεῖτο).

Τοῦ δὲ στρατοῦ κατ’ αὐτὴν τὴν ἀναγόρευσιν ἐπὶ τῆς ἀσπίδος ἐποχούμενον τὸν βασιλέα προσλαβεῖν κοινωνὸν εἰς τὴν βασιλείαν ἀξιοῦντος, τῇ χειρὶ μὲν σιγᾶν αὐτοὺς ἐπιτρέπει, ἀτρέμα δὲ καὶ βασιλικῷ τῷ φρονήματι ἔφη· »βασιλέα μὲν ἐμὲ ποιεῖν ἐξ ἰδιώτου ἡ ὑμετέρα ψῆφος τὸ κῦρος ἐπεῖχεν· ἐκεῖθεν δὲ τὸ πρακτέον σκοπεῖν καὶ διευθετεῖν οὐχὶ τῶν βασιλευομένων, τοῦ δὲ βασιλεύοντος ἡ κρίσις ὑπάρχει.«

Ἐπιβὰς δὲ τῇ Κωνσταντινουπόλει, κοινωνὸν μὲν τῆς βασιλείας τὸν ἀδελφὸν Οὐάλεντα ποιεῖται· συμπαραλαβὼν δ’ αὐτὸν μέχρι Σερμίου, ἐπὶ τὴν Ἑσπέραν ἀπαίρει. ἐν δὲ τῷ Σερμίῳ τὰ τῆς βασιλείας πρὸς αὐτὸν διανειμάμενος ὁπόσα εἰς κόσμον καὶ τὴν ἄλλην ἐτέλει θεραπείαν, τὸν μὲν εἰς Κωνσταντινούπολιν ἀποπέμπει, τῆς Ἑῴας

7—S. 110, 2 vgl. Sozomen. YI 6, 8 f. Theodoret H. E. IV 6, 2 f. cellin. XXVI 2 u. 4 f. Zonar. XIU 15, 3 u. 7. Theodos. Meliten. 69, 4. Cedren. I 541, 11. Leo Grammatic 96, 19 — 13—S 110, 2 vgl. Synops. 58, 16. Paschal. a. 364. Socrat. IV 1, 4. Zosim. lY 1, 2 u. IV 3 * 1–11 Niceph. H. E. XI 1 PG 146, 588 B13 4 ob τῆς πράξεως? | 5 γλαίφου B Δαγαλαΐφου verlangt Gothofred., s. Register | 6 αὐτὴν aus αὐτοῦ corr. B | 7 f s. ähnliche ücke bei Theod. | 10 vgl. Sozomen.: τὰ πρακτέα σκοπεῖν | 13/14 vgl. Theodoret: τὸν ἀδελφὸν . . . κοινωνὸν ποιεῖται τῆς βασιλείας | 17 ob τὴν ἑῴαν? vgl. unt. S. 110, 1 f; Zonar.: τὴν ἑῴαν μοῖραν αὐτῷ πιστεύσας υ. Synops.: πάντα τὰ τῆς Ἑῴας; s. auch Zosim. IV 3, 1 u. ob. S. 29 f

ἐλθόντες ἐν Νικαίᾳ Οὐαλεντινιανὸν ἀνηγόρευσαν. ὁ δὲ Οὐαλεντινιανὸς Art. P. τὸν ἴδιον ἀδελφὸν ἀναγορεύει βασιλέα τῇ πρὸ πέντε καλανδῶν μαρτίων, μετὰ τριάκοντα καὶ δύο ἡμέρας τῆς αὐτοῦ βασιλείας.

Οὐαλεντινιανῷ τοίνυν ἐντυχόντες οἱ ἐπίσκοποι τῆς καθαρᾶς καὶ ὀρθῆς πίστεως ᾐτήσαντο γενέσθαι σύνοδον. καὶ ἀπεκρίθη αὐτοῖς ὅτι ἐμοὶ μὲν ἔδωκεν ὁ θεὸς ἄρχειν τῶν τοῦ κόσμου πραγμάτων, ὑμῖν δὲ τῶν ἐκκλησιῶν. ἐγὼ τοίνυν εἰς τοῦτο τὸ πρᾶγμα οὐδὲν ἔχω· ὅπου

32–S. 110, 4 vgl. Sozomen. VI 7, 1 f [u. 21, 7]. Ambros. Epist. 21, 2 u. 31 μαρτίω P | 32 nach τοίνυν + τῶ βασιλεῖ S | οἱ > S | 33 ὀρθῆς] ὀρθοδόξου S | σύνοδον ἁγίων πατέρων· ὁ δὲ ἀπεκρίθη αὐτοῖς λέγων ἅτι S 34 ὁ θεὸς ἔδωκεν ∾ RS | 35 ἐκκλησιῶν] ἁγίων ἐκκλησιῶν τοῦ θεοῦ S Phot.

μοῖραν ἐγχειρίσας ὅσης ὁ Κωνστάντιος ἐπῆρχεν· αὐτὸς δὲ τὰς λοιπὰς δύο τὰς κατὰ Δύσιν ἀποκληρωσάμενος τῆς Ἑσπέρας ἐβασίλευε πάσης.

1 μοῖραν in μοίρασ corr. B Art.P.

οὐν δοκεῖ ὑμῖν συνελθόντες, τὴν σύνοδον ποιήσατε«. ταῦτα οὐν εἴρηκεν ἔτι ὀρθὸν ἔχων τὸ φρόνημα καὶ μήπω διαφθαρέν. συναχθέντες δὲ οἱ ἐπίσκοποι ἐν Λαμψάκῳ (πόλις δέ ἐστι τοῦ Ἑλλησπόντου) ἀνακεφαλαιοῦνται τὰ τῆς πίστεως ὀρθὰ δόγματα· καὶ παραθέντες τὴν πίοτιν Λουκιανοῦ τοῦ μάρτυρος, ἀνεθεμάτισαν τὸ ἀνόμοιον· καὶ ὑπογράψαντες τῇ πίστει τῇ προεκτεθείσῃ ὑπὸ τῶν ἁγίων πατέρων τῶν έν Νικαίᾳ, εἰς πάσας τὰς ἐκκλησίας διεπέμψαντο. οὐ μετ οὐ πολὺ δὲ ὑπαχθέντος τοῦ βασιλέως Οὐάλεντος τῇ αἱρέσει τοῦ ἀνομοίου, ἤρξαντο πάλιν οἱ ἐπίσκοποι ἐλαύνεσθαι καὶ ἐξορίζεσθαι, Εὐδοξίου σὺν Ἀετίῳ καὶ Εὐνομίῳ καὶ τῶν λοιπῶν αἱρετικῶν, τῶν τὸ ἀνόμοιον πρεσβευόντων, στρατηγούντων.

5—14 vgl. Sozomen. VI 7, 3–7 [u. daraus Exe. Tripart. 55, 9. Polydeukes 388, 6. Libell. Synod. Mansi III 449 D]. Socrat. IV 4 4 ff dieser entstellte Bericht bietet echt Philostorgianische, anderswo nicht zu findende Angaben; z. B. Ζ. 7 παραθέντες — 8 τοῦ μάρτυρος vgl. Sozom. VI 7, 5 τὴν ἐν Σελευκείᾳ — τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐκκλησίας] mit dems. Sozom. VI 12, 4 u. 5, 9 combiniert; s. auch De Trinit. dial. III PG 28, 1204; Z. 9 ὑπογράφοντες — 10 ἐν Νικαίᾳ vgl. Socrat IV 12, 11 [= Sozom. VI 11, 2], 24 f u. 41 [u. dazu Loofs Eustatbius v. Seb. 59], vgl. auch ob. III 16 u. IV 9 | 5 εἴρηκεν > RSMV nach διαφθαρὲν + ἔφη R | 6 δὲ1] οὖν RS, beachtenswert; viell. Ζ. 4 ταῦτα (ohne οὖν εἴρηκεν) — 5 διαφθαρέν ünglich Randbemerkung, s. unt. Anm. Ζ. 11 | οἱ] οἱ ὀρθόδοξοι S | ἐλισπόντου PRS | 8 λουκιανῶ τῶ P | ἀναθεμάτισαν PRM | τὸ] μὲν τὸ RMV μὲν τὸν S | καὶ > RSMV | 9 τῇ πίστει > P | παρεκτεθείση P, ob eine Lücke: παρατεθείσῃ <. . . . .> προεκτεθείσῃ? der Hagiograph meinte jedenfalls eine Zustimmung zum Nikaenum zu berichten, s. ob. S. 109, 32 f | nach τῶν + τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ S | 10 nach Νικαία + συνελθόντων S | εἰς] καὶ εἰσ RSMV | nach τὰς + ἁγίασ τοῦ θεοῦ S | διεπέμψατο Μ | οὐ μετ’ — 14 στρατηγούντων > R | μετ’ — 11 ὑπαχθέντος] ὑπαχθέντοσ δὲ μετὰ ταῦτα S ὑπαχθέντοσ δὲ MV Οὐάλεντος > Ρ u. so viell. der Urtext, woher eine Verwechselung mit Valentinian, die eine ümliche Randbemerkung ob. Z. 4 f ührt hat? | — 14 στρατηγούντων fehlt in S | 13 f anders Philostorgius unt. IX 34 | 14 στρατηγούντων MV > P | nach στρατηγούντων + ταῦτα μὲν τοῦ τὰ πρὸσ τὸ θεῖον ληρήματα· καὶ τοιαῦτα αὐτοῦ, τὰ θεόλεστα (so MV, st. θεόλετα?) πτώματα. οὕτω δὲ καὶ οἱ τῆσ εὐσεβείασ ὑπέρμαχοι· παρὰ τῶν τότε ταῖσ ἐξορίαισ καθυπεβάλλοντο· οὓσ διορθώσοιτο κύριοσ ὁ ἀεὶ usw. MV

μετ’ οὐ πολὺ δὲ παῖδα Γρανιανὸν ἔτι μειράκιον ἐπιβιβάσας τῇ βασιλείᾳ Phot. εἰς τὸν ἑαυτοῦ συνήσκει τρόπον.

9. Ὅτι οὖτος Ὑπατίαν τὴν Θέωνος θυγατέρα παρὰ μὲν πατρὸς ἐξασκῆσαι λέγει τὰ μαθήματα· πολλῷ δὲ κρείττω γενέσθαι τοῦ διδασκάλου, καὶ μάλιστά γε περὶ τὴν ἀστροθεάμονα τέχνην, καὶ καθηγήσασθαι δὲ πολλῶν ἐν τοῖς μαθήμασιν. λέγει δ᾿ ὁ Θεοδοσίου τοῦ νέου βασιλεύοντος διασπασθῆναι τὸ γύναιον ὑπὸ τὸ ὁμοούσιον πρεσβευόντων.

10. Ὅτι κατὰ Οὐάλεντα καὶ Οὐαλεντινιανὸν ἱστορεῖ τὸν Φιλοστόργιον γενέσθαι, ὃς ἄριστος ἰατρῶν ὑπῆρχεν, καὶ παῖδας φῦσαι Φιλάγριόν τε καὶ Ποσειδώνιον. Μάσασθαι δὲ τὸν Ποσειδώνιον ἰατρικῇ διαπρέποντα. λέγειν δ᾿ αὐτὸν ὅμως οὐκ ὀρθῶς οὐχὶ ἐπιθέσει τοὺς ἀνθρώπους ἐκβακχεύεσθαι, ὑγρῶν δέ τινων κακοχυμίαν τὸ πάθος ἐργάζεσθαι. μηδὲ γὰρ εἶναι τὸ παράπαν ἰσχὺν ἀνθρώπων φύσιν ἐπηρεάζουσαν. εὐδοκιμεῖν δὲ καὶ Μάγνον έν Ἀλεξανδρείᾳ τὴν αὐτὴν τέχνην μεταχειριζόμενον.

11. Ὅτι καὶ ἄκων ὁ δυσσεβὴς Βασίλειόν τε τὸν μέγαν καὶ

1 f vgl. Zonar. XIII 15, 8. Synops. 58, 18. Theophan. 55, 1. Chronic. Paschal. a. 367. Socrat. IV 11, 3. Sozomen. VI 10, 1 — 3–8 vgl. Hesychius bei Suidas s. v. Ὑπατία. Socrat. VII 15. Theophan. 82, 16. Anthol. Palat. IX 400. Malalas 359, 12 — 12 f vgl. Posidonius bei Aet. Amid. VI 12 — 15 f vgl. Eunap. Vit. Sophist. S. 497 f — 17 ff s Asmus, Byz. Zeitschr. IV 40 f — 17 ff vgl. Zonar. XIII 12, 22. Sozomen. V 18. Socrat. IV 26 * 1 f Niceph. H. E. XI 1 PG 146, 588 D 5 — 3 f ebd. XIV 16 3/4 ob παρὰ μὲν τῷ πατρὶ? (oder ἐξησκῆσθαι??) vgl. Suidas 1313,14: τὴν δὲ φύσιν γενναιοτέρα τοῦ πατρὸς οὖσα, οὐκ ἠρκέσθη τοῖς διὰ τῶν μαθημάτων παιδεύμασιν ὑπὸ τῷ πατρί, ἀλλὰ καὶ φιλοσοφίας ἥψατο τῆς ἄλλης usw.

? 9a. Suidas s. v. Ὑπατία 1313, 4: Αὕτη διεσπάσθη παρὰ τῶν Ἀλεξανδρέων καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐνυβρισθὲν καθ’ ὅλην τὴν πόλιν διεσπάρη. τοῦτο δὲ πέπονθε διὰ φθόνον καὶ τὴν ὑπερβάλλουσαν σοφίαν καὶ μάλιστα εἰς τὰ περὶ ἀστρονομίαν, ὡς μέν τινες, ὑπὸ Κυρίλλου.

11a. Suidas s. v. Ἀπολινάριος Λαοδικεύς 615, 13 [=Suid.; ähr Notiz wiederholt Suidas s. v. Βασίλειος 958,8 = Suidb., u. s. v. Γρηγόριος 1143, 11 = Suidg.; dasselbe wie Suidg. im Cod. Mosqu. 65 (s. Prolegomena) = Mosqu.]:

Τοῦ δέ γε Ἀπολιναρίου καὶ Φιλοστόργιος μνήμην τῇ κατ’ αὐτὸν ἱστορίᾳ καί φησιν·

Ἀπολινάριος γὰρ ἤκμαζε κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἐν τῇ

35 Τοῦ — S. 112, 8 Καππαδοκίας so Suid.] Τοῦ δέ γε Βασιλείου καὶ Φιλοστόργιος μνήμην πεποίηται ἐν τῇ κατ’ αὐτὸν ἱστορίᾳ γράφων οὕτω· Βασίλειος γὰρ Phot.

τὸν θεολόγον Γρηγόριον ἐπὶ σοφίᾳ θαυμάζει. Ναδιανδὸν δὲ τὴν Ναζιανζὸν ἐξονομάζει. τὸν μέντοι γε Λαοδικείας Ἀπολινάριον, ὅσα γε τὰ εἰς τὴν ἱερὰν μάθησιν ἑκατέρου προτάττει. φησὶ δὲ ὡς

1 τὴν] καὶ ed. | 2 Ἀπολλινάριον ed., u. so immer | 3 τὰ > ed. | προτάττει 5 corr. Bc aus πράττει B Suid.

Λαοδαμείᾳ τῆς Συρίας, καὶ Βασίλειος ἐν Καισαρείᾳ τῆς Καππαδοκίας, καὶ Γρηγόριος έν τῇ Ναδιανδῷ· σταθμὸς δὲ οὑτος ὁ τόπος ἐστὶ τῆς αὐτῆς Καππαδοκίας. τρεῖς δὴ οὑτοι ἄνδρες τότε τοῦ ὁμοουσίου προὐμάχουν κατὰ τοῦ ἑτεροουσίου, μακρῷ πάντας παρενεγκόντες τοὺς Πρότερον καὶ ὕστερον ἄχρις ἐμοῦ τῆς αὐτῆς αἱρέσεως προστάντας, ὡς παῖδα παρ’ αὐτοὺς κριθῆναι τὸν Ἀθανάσιον. τῆς τε γὰρ ἔξωθεν καλουμένης παιδεύσεως ἐπὶ πλεῖστον οὑτοι προεληλύθεισαν καὶ τῶν 1 ἰερῶν γραφῶν, ὁπόσα εἰς ἀνάγνωσιν καὶ τὴν πρόχειρον μνήμην ἐτέλει, πολλὴν εἶχον τὴν ἐμπειρίαν, καὶ μάλιστά γε αὐτῶν ὁ Ἀπολινάριος· οὖτος γὰρ δὴ καὶ τῆς Ἑβραΐδος διαλέκτου ἐπαΐειν οἶός τε ἠν. καὶ

ἤκμαζε κατ' ἐκείνους τοὺς χρόνους ἐν Καισαρείᾳ τῆς Καππαδοκίας καὶ Γρηγόριος ἐν τῇ Ναδιανδῷ (so vor Corr. A ναζιανζῶ [ναζιανζῶν Β] die übr. HSS u. nach Corr. Α)· σταθμὸς δὲ οὗτος ὁ τόπος Καππαδοκίας· καὶ Ἀπολινάριος ἐν τῇ Λαοδικείᾳ τῆς Συρίας Suidb. Τοῦ δὲ Γρηγορίου τούτου καὶ φιλοστόργοις ὁ Ἀρειανὸς ἐν τῇ κατ’ αὐτὸν ἱστορίᾳ μνήμην πεποίηται (μν. πεπ.] μέμνηται Mosqn.) καί φησι· Γρηγόριος γὰρ (γὰρ > Mosqu.) ἤκμαζε κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους ἐν τῇ Ναδιανδῷ (so Mosqu. Ναζιανζῷ Suidg.)· σταθμὸς δὲ οὖτος ὁ τόπος Καππαδοκίας (σταθμὸς — Καππαδοκίας> Mosqu. u. Suidg. Cod. V)· καὶ Βασίλειος ἐν Καισαρείᾳ τῆς Καπ- παδοκίας καὶ Ἀπολινάριος ἐν τῇ Λαοδαμείᾳ τῆς Συρίας Suidg. u. Mosqu. | 7 Ναδιανδῷ schreibe ich wie Mosqu. u. Suidb. Cod. A vor Corr. (s. ob. Ζ. 17 u. 21 f) ναζιανζῶ Said. HSS | σταθμὸς—8 Καππαδοκίας > Tu (aber TU haben diese Wörter hei Suidb.) | τότε > Mosqu. | 11 αὐτοὺσ Mosqu. αὐτοῖς Suid. u. Suidbg. | 12 προεληλύθεσαν Suidb. | 14 Ἀπολινάριος — 15 οἶός τε ἦν] Βασίλειος Suidb. Γρηγόριος Suidg. u. Mosqu.; vgl. ob. Ζ. 2 f

11 b. Nicetas Thesaur. V 38 P G 139, 1395 D [griechisch Mai, Spicileg. Rom. IV 424]: Ἀλλὰ καὶ ὁ δυσσεβὴς φιλοστόργοις ἐν τῷ όγδόῳ τῆς ἱστορίας λόγῳ τὸν δυσσεβέστατον τοῦτον Εὐνόμιον ἐπαινῶν φησιν

31 f vgl. Photii Bibliotheca Cod. 137 S. 97b 2f 31 καὶ > L

Βασίλειος μὲν Ἀπολιναρίου λαμπρότερος ἦν. τῷ δὲ Γρηγορίῳ καὶ Phot. παρ᾿ ἀμφοτέροις ἐξεταζομένῳ μείζω βάσιν εἰς συγγραφὰς ὁ λόγος· καὶ ἦν εἰπεῖν Ἀπολιναρίου μὲν ἁδρότερος, βασιλείου δὲ σταθερώτερος.

1 u. unt. S. 114, 33 vgl. Photii Bibliotheca Cod. 137 S. 97 b 5 f 2 ἀμφοτέροις B, aber s. unt. Ζ. 10 u. 31 | μείζων B, corr. Bochart

μὴν καὶ συγγράφειν ἕκαστος αὐτῶν ἐς τὸν ἑαυτοῦ τρόπον ἠν ἱκανώτατος. Suid. τῷ μέν γε Ἀπολιναρίῳ τὸ ὑπομνηματικὸν εἶδος ἄριστα εἶχε, Βασίλειος δὲ πανηγυρίσαι λαμπρότατος ἦν. τῷ δέ γε Γρηγορίῳ καὶ παρ’ ἀμφοτέρους ἐξεταζομένῳ μείζω βάσιν εἰς εἶχεν ὁ λόγος· καὶ ἦν εἰπεῖν Ἀπολιναρίου μὲν Βασιλείου δὲ σταθερώτερος. τοσαύτης δὲ αὐτοῖς ἐν τῷ λέγειν γράφειν δυνάμεως οὔσης, καὶ τὸ ἠθος οὐδὲν ἡττον οἱ ἄνδρες παρείχοντο πρὸς τὴν τῶν πολλῶν θέαν ἐπαγωγότατον· ὥστε καὶ οἶς ὡρῶντο καὶ οἶς ἔλεγον καὶ ὁπόσα γράφοντες διεδίδοσαν, διὰ πάντων ᾕρουν εἰς τὴν ἑαυτῶν κοινωνίαν τοὺς καθ᾿ ὁτιοῦν αὐτῶν ἁλίσκεσθαι δυναμένους.

Τοσαῦτα περὶ αὐτῶν ὡς ἐν παραδρομῇ Φιλοστόργιος ὁ Ἀρειανὸς εγραψεν.

8 τοῦ — ἀπολιναρίου Mosqu. | Ἀπολιναρίῳ — 9 ἦν] Βασιλείῳ τὸ εἶδος τοῦ λόγου μακρῷ (+ τινι TU) ἄριστα εἶχεν· ἦν γὰρ πανηγυρίσαι λαμπρότατος· ὁ δέ γε Ἀπολινάριος ἐν τῷ ὐπομνηματικῷ εἴδει τῆς λέξεως καὶ αὐτὸς ἄριστα εἶχε Suidb. | 10 ἀμφοτέρουσ Mosqu. u. Suid. Cod. S ἀμφότερα Suidb. Codd. BE ἀμφοτέροισ die übr. HSS überall | 11 καὶ ἦν — 17 ἐνισταμένους > Suidb. | 12/13 καὶ γράφειν u. 13 οἱ ἄνδρες > Μοsqu. | 14 ἐπαγωγόν Mosqu. | 15 — 17 δυναμένους] πάντασ εἰσ τὴν αὑτῶν ᾕρουν κοινωνίαν Mosqu. | 16 αὐτῶν näml. «qualibet istarum «] ob αὐτοῖς? Loofs | 18 ὡς ἐν παραδρομῇ] ὁ Mosqu. | ὁ Ἀρειανὸς] καὶ ταῦτα Ἀρειανὸς ὢν Suidg. u. Mosqu. | 19 ἔγραψεν > Mosqu.

ὡς ὁ Ἀπολινάριος τὸ ὑπομνηματικὸν εἶδος τῆς λέξεως ἄριστα εἶχε, Nicet. Βασίλειος δὲ πανηγυρίσαι μόνον λαμπρότατος ἦν. τῷ δὲ Γρηγορίῳ ἑκάτερα παρ᾿ ἀμφοτέρους ἐξεταζομένῳ μείζω βάσι εἰς εἶχεν ὁ λόγος· καὶ ἦν εἰπεῖν Ἀπολιναρίου μὲν ἁδρότερος, δὲ σταθηρότερος.

11c. Psellus Λόγος πρὸς Πόθον 6 ed. A. Papadopoulos-Kerameus, Journal du Ministere Russe de l'Instr. Publ., Janvier 1910, Partie class. S. 8: Κἂν Φιλοστόργιος δέ τις ἐν τοῖς κρείττοσι τοῦτον (näml. Gregor v. Nazianz) ἠρίθμησε, μείζονα τῶν ἄλλων τὴν βάσι αὐτῷ τῶν λόγων φάμενος, οὐ πάνυ τῇ μαρτυρίᾳ γέγηθα.

Phot.

12. Ὅτι οὐ μόνον τὸν μέγαν Βασίλειον, ἀλλὰ καὶ τὸν Ἀπολινάριον λέγει πρὸς τὴν ἀπολογίαν Εὐνομίου ἀντιγράψαι. εἶτα πάλιν Εὐνομίου ἐν πέντε λόγοις συμπλακέντος Βασιλείῳ, ἐντυχεῖν ἐκεῖνον τῷ πρώτω̣ καὶ βαρυθυμήσαντα λιπεῖν τὸν βίον· οὕτως αὐτῶ̣ τὸ ψεῦδος ἐπὶ πολλῷ τῆς ἀληθείας τετίμηται.

13. Ὅτι τῶν εἰρημένων ἁγίων ἀνδρῶν, Βασιλείου καὶ Γρηγορίου,

1 f Basil. C. Eunom. PG 29, 497 ff. Hieronym. De viris illustr. 120 — 2 Eunom. Liber apologet. PG 30, —868. Vgl. Photii Bibliotheca Cod. 137. Gregor. Nyss. C. Eunom. 1 PG 45, 268 B 9 u. 269 B 7 — 2 ff vgl. (iregor. Nyss. Epist. ad Petr. Sebast. u. C. Eunom. I PG 45, 237, 249 u. 268 B. Photii Bibliotheca Cod. 138 2/3 εὐνόμιον — συμπλακέντα B, corr. Val. | 3 ἐκεῖνοσ B, corr. Gothofred. 4 αὐτῷ äml. ασιλείῳ? s. Prolegomena u. Eunom. bei Greg. Nyss. C. Eun. I PG 45, 272 Dl. 280 A 4. 281 D 2 u. vgl. ob. S. 46, 18 f | 4/5 ob ἐπὶ πλεῖον? oder ἐπὶ πολὺ — x003E; vgl. unt. 8. 115, 7 u. ob. S. 6, 9

12a. Nicetas Thesaur. ebd., Folge des Citats aus Philostorgius [unmittelbar nach σταθηρότερος ob. S. 113, 33]: Ὁ μὲν οὖν Ἀπολινάριος καὶ ὁ Βασίλειος κατὰ τῆς ἀπολογίας ἡς Εὐνόμιος ἐξήνεγκεν ἐγραψάτην· τοῦ δὲ Γρηγορίου (καὶ τοῦτό τις εἰς συνέσεως ἀπόδειξιν οὐχ ἥκιστα λάβοι) διαγνόντος ὁπόσον αὐτῷ πρὸς ἐκεῖνον ἠν τὸ τῆς δυνάμεως μέσον καὶ τὴν ἡσυχίαν ἀσπασαμένου, μόνον δέ τινα τῶν Εὐνομίου κεφαλαίων ἐν τῷ Περὶ υἱοῦ λόγῳ ἀνατρέψαντος ὡς ἐν εἴδει τῆς πρὸς Ἀνομοίους ἀντιρρήσεως, ὁ δὲ Εὐνόμιος Ἀπολινάριον μὲν οὐδὲ ἀντιρρήσεως ἠξίωσε (καὶ γὰρ τῷ ὄντι πλαδαρὸς εἰς ταῦτα ἀπήντησε καὶ ἀουστρεφής), Βασιλείῳ δὲ ἀντεῖπεν ἐν πέντε λόγοις. ὦν τοὺς δύο τοὺς προεκδοθέντας δεξάμενος Βασίλειος ὑπὸ τῆς δυσθυμίας τὸν βίου ἀπέλιπε. κα περὶ μὲν Εὐνομίου τοσαῦτα.

21 Gregor. Nazianz. Orat. XXIX f PG 36, 73 u. 104 22 δὲ s. Register | 25 τῆσ V > LP

12 b Photii Bibliotheca Cod. 40, ob. S. 3, 5 ff: ὑτος δὲ ὁ φιλοστόργιος, καίτοι κατὰ τῶν ὀρθοδόξων λυσσῶν, Γρηγορίου μὲν τοῦ θεολόγου καθάψασθαι οὐκ ἐτόλμησεν, ἀλλὰ καὶ τὴν παιδείαν καὶ ἄκων συνομολογεῖ. Βασιλείου δὲ τοῦ μεγάλου ἐπεχείρησεν ὑφᾶναι μῶμον, δι’ οὖ λαμπρότερον ἔδειξεν. τὴν μὲν γὰρ ἰσχὺν καὶ τὸ κάλλος τῆς ἐν ταῖς πανηγύρεσιν ὁμιλίας ὑπ' αὐτῆς τῆς τῶν πραγμάτων ἐναργείας ἐβιάσθη συμφθέγξασθαι, θρασὺν δὲ αὐτὸν ὸ δείλαιος άποκαλεῖ καὶ ἀντιλογικῶν λόγων ἄπειρον, ὅτι, φησίν, άπετόλμησεν Εὐνομίου ταῖς συγγραφαῖς ἀντιτάξασθαι.

31 f vgl. ob. S. 112, 11 ff f 33 ff vgl. ob. S. 113 | 35 θρασὺν wie Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eunom. 1 PG 45, 272 D 2; zu Ζ. 35 f vgl. auch ebd. 280 A

περιφανῶς καὶ ἀναίδην καταψεύδεται· μὴ γὰρ λέγειν αὐτοὺς ἄνθρωτον Phot. γεγενῆσθαι τὸν υἱόν, ἀλλ’ ἐνοικῆσαι ἀνθρώπῳ, καὶ ταύτῃ διαζυγῆναι τὸν Ἀπολινάριον τῆς μοίρας αὐτῶν. αἰτιᾶται δὲ κἀκεῖνον, οὐκ ἐφ’ οἶς τοῖς εὐοεβἐσι παρέσχεν αἰτίαν, ἀλλ’ εἰς ἑτέραν αὐτὸν κατασύρειν εἰσάγει σπουδήν. λέγει δὲ μετὰ τῶν ἄλλων ὅτι καὶ τὴν τῶν σωμάτων ἀνάστασιν ἀπεκήρυξεν.

14. Ὅτι, φησίν, Ἀπολινάριος κατὰ Πορφυρίου γράψας ἐπὶ πολὺ κρατεῖ τῶν ἠγωνισμένων Εὐσεβίῳ κατ' αὐτοῦ, ἀλλὰ καὶ τῶν Μεθοδίου κατὰ τῆς αὐτῆς ὐποθέσεως σπουδασμάτων.

15. Λέγει δ' οὖν, οὐκ οἶδ' ὅθεν λαβών, τὸν Ἀπολινάριον ἐπίσκοπον εἶναι, καὶ τὸν Νουᾶτον ἐκ φυλῆς ὁρμᾶσθαι τῶν φρυγῶν.

16. Ὅτι Οὐαλεντινιανὸν καὶ Οὐάλεντα τὴν Κίβαλιν λαχεῖν ἀναγράφει πατρίδα.

17. Ὅτι τῶν τὸ ὁμοούσιον δοξαζόντων φεόδωρος μέν, φησίν, ἐκδηλότατος ἐγεγόνει, τῆς ἐν Θρᾴκῃ ἐφορεύων Ἡρακλείας, καὶ Γεώργιος δέ, Ἀλεξανδρεὺς μὲν τὸ γένος καὶ τῶν ἐκ φ·ιλοσοφίας ὁρμωμένων. τῆς δὲ κατὰ Συρίαν Λαοδικείας ἐπιστατῶν. δεύτεροι μετ αὐτοὺς τῷ χρόνω̣ Εὐστάθιος γηραιὸς ἀνὴρ καὶ τῷ πλήθει αἰδοῖός τε καὶ πιθανός, καὶ δὴ καὶ Βασίλειος, ἀλλὰ γὰρ καὶ Μακεδόνιος ὁ Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὁ Κυζίκου ἐπίσκοπος Ἐλεύσιος· μεθ' ὡν Μαραθώνιος καὶ Μαξιμῖνος, τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐκκλησίας πρεσβύτεροι.

18. Ὅτι παραβάλλων τὸν Εὐνόμιον Ἀετίῳ, εἰς μὲν ἰσχὺν ἀποδείζεων καὶ ἑτοιμότητα τῶν πρὸς ἕκαστα ἀπαιτήσεων προτάττει Ἀέτιον, ἀτεχνῶς γάρ φησιν ἐπὶ τῆς γλώττης ἄκρας αὐτοῦ ἅπαντα δοκεῖν ἀθρόα κεῖσθαι· σαφηνείᾳ δὲ διδασκαλίας καὶ συμμετρίᾳ καὶ τῷ πρὸς τοὺς μαθησομένους μάλιστα ἁρμοδιωτάτῳ τὸν Εὐνόμιον.

7–9 s. Lietzmann, Apollinaris v. Laod. I S. 265 ff — 10 f vgl. Hieronym. viris illustr. 104. Rufin H. E. XI 20. Athanas. Tom. ad Antioch. 9. Nemes. De nat. homin. 1. Byz. Zeitschr. IX 17, 27. Lietzmann, Apollinaris v. Laod. I S. 3 u. 277, 25 — 13 f vgl. Socrat. IV 1, 2. Zosim. III 36, 2. Ammian. Marcellin. XXX 7, 2. Liban. Orat. ΧΧ 25 — 19f vgl. Sozomen. III 14, 36 — 21 f vgl. Suidas s.v. Ἐλεύσιος — 23 ff vgl. ob. S. 68, 22 ff 1 λέγειν Val. λέγει B | 5 μετὰ τῶν ἄλλων usw. s. Prolegomena | καὶ > ed. | 8 κρατεῖ Migne κρατεῖν B | 11 οὐᾶτον B, corr. Gothofred. | 24 προτάττει corr. Bc aus πράττει B
ΕΚ ΤΗΣ ΕΝΝΑΤΗΣ ΙΣΤΟΠΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι τῷ φιλοστοργίῳ ὁ ἔννατος λόγος Ἀετίου χειρῶν ὑπερφυῆ ἔργα Εὐνομίου τε καὶ Λεοντίου διαπλάττει· κα δὴ καὶ Κανδίδου καὶ Εὐαγρίου καὶ Ἀρριανοῦ καὶ φλωρεντίου καὶ μάλιστά γε Θεοφίλου τοῦ Ἰδοῦ, καί τινων ἄλλων οὓς ὴ οὐτὴ τῆς ἀσεβείας λύσσα θερμο- τέρους ἐπεδείκνυ. καὶ ταῦτα κατὰ τὸ ἀπιθανώτατον άναπλάττοντι οὐδεμία παρῆν αἴσθησις τῆς ἀτοπίας ἀνακουφίζουσα.

2. Ὅτι Μωσῆς, φησίν, τοὺς περὶ Ἰαννὴν καὶ Ἰαμβρὴν ἐν ἕλκεσι κολασάμενος, καὶ τὴν θατέρου τούτων μητέρα τῷ θανάτῳ παρε- πέμψατο.

3. Ὅτι Οὐάλης, φησίν, ἐκ τῶν Ἰλλυριῶν ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν ἀφικόμενος διὰ τιμῆς εἶχεν Εὐδόξιον. καὶ δυνάμενος μάλιστα ταῖς πρὸς Εὐνόμιον ὑποσχέσεσι πέρας ἐπιθεῖναι, τὴν γνώμην οὐκ εἶχεν συντρέχουσαν ὁ Εὐδόξιος. ἀλλὰ καὶ Εὐζωΐῳ παρῆν ὁ αὐτὸς καιρὸς ἄδειαν διδοὺς πράττειν ἅπερ ἐν Ἀντιοχείᾳ ὑπὲρ τῶν αὐτῶν συνοδικῶς διεπράξατο. τοσοῦτον δὲ αὐτῶν ἑκάτερος ἐδέησεν μνήμην ἔχειν ἐκείνων, ὥστε ὁ μὲν Εὐζώϊος εἰς τὸ κακολογεῖν τοὺς ἄνδρας ὧν ὑπερήσπιζεν ἀπετρέπετο. οὐρανοβάτας ἐπ' ἐκκλησίας εἰρωνευόμενος τοὺς ἀμφὶ τὸν Ἀέτιον, Αἰθιόπιόν τε τὸν Θεόφι,λον ἐξυβρίζων, ὥσπερ οὐκ εὐσεβείας καὶ πίστεως τῶν ἀγώνων ὄντων, ἀλλὰ χρωμάτων ἐκλογῆς καὶ γένους. ὁ δὲ Εὐδόξιος ἄλλα τε κατ’ αὐτῶν ἀπερρίπτει καὶ ἐπ' ἐκκλησίας· »ἀσεβεῖς μὲν αὐτούς, φησίν, οὐ λέγων, ὅπερ θέλουσιν ἀκούειν, ἵνα μὴ δόξῃ εὐπρόσωπος αὐτῶν ἡ ἀπόστασις εἶναι, λοιμοὺς μέντοι αὐτοὺς λέγω.«

4 f s. ob. S. 36, 31 fl — 8 11 Tim. 3, 8 — 12 vgl. Sozomen. VI 7, 9. Theodoret H. E. IV 12, 4. Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 288 D — 18 f vgl. Epiphan. Haeres. 76 PG 42, 549 B. Basil. G. Eanom. 1 12 f. Gregor. Nazianz. Orat. XXVIl 9 — 19 vgl. Gregor. Nyss. ebd. 26 A 3 — 23 f vgl. Act. 24, 5. Prov. 22, 10 u. oft im AT 1 Titel rot geschrieben B Ι 8 ἰαμβρὴν, ὴν aus ῆν corr., B Ι 14 ὁ αὐτὸς] ὡσαύτως Val. Ι 17 ἐκείνων aus ἐκεῖνον corr. B Ι 18 ὑπερήσπισεν Bochart οὐρανοβάτας Val. ὀυνοβάστασ ob mit Wortspiel (ἀέτιος — ἀετός) ? ? vgl. Epipb. Basil. Greg. Naz. u. unt. S. 126, 12 Ι 19 αἰθιόπόν τε sie B, ich corrigiere ἐξυβρίζειν ed. Ι 22 λέγω Val., wohl möglich; vgl. z. B. Anm. zu S. 117, 9 u. 113,2

4. Ὄτι κατὰ τὸ καρτερὸν οἱ περὶ Ἀέτιον καὶ Εὐνόμιον τῶν περὶ Phot. Εὐδόξιον διαστάντες καὶ Εὐζώϊον, τὴν μὲν Κωνσταντινούπολιν Φλωρεντίῳ ἐφεῖσαν. αὐτῶν δὲ ὁ μὲν Ἀέτιος ἐπὶ τὴν Λέσβον ἀποπλεῖ, κἀκεῖ περὶ Μιτυλήνην ἐν ἀγρῷ τινι διέτριβεν, τοὺς ἀφικνουμένους λόγοις δεξιούμενος· δῶρον δ’ ἦν ὁ ἀγρὸς Ἰουλιανοῦ τοῦ βασιλέως τῆς πρὸς αὐτὸν διαθέσεως σύμβολον. ὁ δὲ Εὐνόμιος ἐπὶ τὴν Καλχηδόνα διάρας, ἐν αὐτῇ κατά τινα κῆπον, οἰκεῖον κτῆμα πλησιάζον τοῖς ἐπιθαλαττίοις τείχεσιν, ἐποιεῖτο τὴν δίαιταν, οὐδ’ αὐτὸς τῶν προσιόντων ἐλάττω συνεισάγων τὴν πρόνοιαν. οὐδέτερος δ᾿ αὐτῶν ἐκκλησίας ἦρχεν ἀποτεταγμένως, ἀλλὰ κοινοὺς αὐτοὺς οἱ ὁμόδοξοι πατέρας ἦγον καὶ ἡγεμόνας. ὁ δέ γε Εὐνόμιος οὐδὲ ἱερουργίας ἐξ οὗ τῆς Κυζίκου μετέστη οὔμενουν εἰς ὅσον ἐνεβίω χρόνον ἥψατο· καίτοι τῶν ὁμοδόξων ἐπισκόπων οὐδεὶς ἦν ὃς τῆς ἐκείνου γνώμης χωρὶς οὐδὲν τῶν ἐκκλησιαστικῶν διεπράττετο.

5. Ὄτι τρίτου τῆς βασιλείας ἔτους Οὐάλης ἐπιβάς, ἐπὶ Πέρσας ἐστράτευσε, καθ’ ὃν κα.ιρὸν καὶ Προκόπιος τὴν τυραννίδα κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἐσκευάσατο. ὁ δὲ Προκόπιος Προκόπιος οὑτος τὸ τοῦ Ἰουλιανοῦ γένος ἀνεφέρετο· καὶ πολλοὶ ἀνεκινοῦντο λογισμοὶ τὴν βασιλείαν αὐτῷ περιάπτοντες, καὶ τοὺς λογισμοὺς καὶ λόγοι διέφερον. διὰ τοῦτο, Ἰωβιανοῦ βασιλεύσαντος, τῆς Μεσοποταμίας οὑτος ἀποδρὰς καὶ πολλοὺς ἐν ταλαιπωρίᾳ τόπους ἀμείψας, φεύγων τε μετὰ τῆς γυναικὸς καὶ κρυπτόμενος, ὡς ἀπείρηκε πλανώμενος, τὸν ἔσχατον, φησί, ἀναρρίπτει κύβον. καὶ τὴν Καλχηδόνα καταλαβών, ἐν τῷ τοῦ Εὐνομίου ἀγρῷ, τῆς πόλεως ἔξωθεν διακειμένῳ, οὐδ᾿ ἐπιδημοῦντος τοῦ δεσπότου, ἑαυτὸν κατακρύπτει· ἐκεῖθεν δὲ εἰς τὴν πόλιν διάρας, ἐγκρατὴς ἀναιμωτὶ τῆς βασιλείας γίνεται. εἶτα μετ᾿ οὐ πολὺν χρόνον πολέμῳ συρραγεὶς Οὐάλεντι, προδοσίᾳ τῶν αὐτοῦ στρατηγῶν Γομαρίου καὶ Ἀγελίου ἡττᾶται· καὶ φεύγων καταλαμβάνει τὴν Νίκαιαν. τῇ δὲ ἐπαύριον διανοηθεὶς ἐκεῖθεν ἀπαίρειν, ὑπὸ Φλωρεντίου, ὅς

1ff vgl. Socrat. IV 13 u. V 24. Sozomen. VII 6, 2. Theodoret H. E. II 29, 10 ff — 15–S. 118, 7 vgl. Ammian. Marcellin. XXVI 6–9. Zosim. IV 4 ff. Eunap. Socrat. IV 3 u. 5. Sozomen. VI 8. Chronic, min. ed. Mommsen I 241 a. 366 * 17 f. 23. 27 Niceph. H. E. XI 4 PG 146, 593 B 7 πλησιάζον Val. πλησιάζων B | τὴν πρόνοιαν ἐλάττων συνεισάγων, die Ziffern γ aus β u. β aus γ corr., B; ἐλάττω Verbesserung von Val, | 10 ἀποτεταγμένως Bidez ἀποτεταγμένοσ, σ durch Corr., B ἀποτεταγμένης Bochart; vgl. ob. S. 36, 24 f | 12 οὐ μὲν οὖν ed. | 22 f vgl. Ammian. Marcell. XXVI 6,12: aleam . . . iecit Phot.

ὑπ’ αὐτοῦ τῆς πόλεως κατέστη, συλαμβάνεται, καὶ δεσμώτην αὐτὸν ὁ συλλαβὼν πρὸς Οὐάλην ἄγει. καὶ Προκόπιος μὲν τῆς κεφαλῆς ἀποτέμνεται, ἐπὶ μῆνας ἓξ μετεωρισθεὶς τῇ τυραννίδι· Φλωρεντίῳ δὲ οὐδὲ ἤρκεσεν εἰς σωτηρίαν ἡ προδοσία, ἀλλὰ πυρὶ διδόασιν αὐτὸν ὁ στρατὸς κατ’ ὀργὴν παλαιάν, διότι φρουρῶν ἐκεῖνος ὑπὸ Προκοπίου τὴν Νίκαιαν πολλοὺς αὐτῶν ἐκάκωσεν αἱρουμένους τὰ Οὐάλεντος.

6. Ὅτι Προκοπίῳ ἔτι τῆς τυραννίδος ἐποχουμένῳ Εὐνόμιος πρὸς αὐτὸν ἐν Κυζίκῳ διάγοντα παραγίνεται. ἡ δὲ ἄφιξις λύσιν ἔπραττεν τῶν ἐν δεσμοῖς ὑπ’ αὐτοῦ κατεχομένων· ὁ δεσμὸς δὲ τούτους ἐπίεζεν, ὅτιπερ ἔστεργον τὰ Οὐάλεντος, καὶ οἱ τῶν δεσμίων συγγενεῖς ἐξεβιάσαντο τὸν Εὐνόμιον τὴν πρεσβείαν ὑπελθεῖν. ὁ δὲ ὑπελθὼν καὶ τοὺς ἄνδρας λύσας, θᾶττον ἐπανῆκεν.

Υπὸ δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους καὶ Ἀέτιον ὁ τῆς νήσου παρὰ τοῦ Προκοπίου σταλεὶς ἄρχειν διαβληθέντα παρὰ τῶν ἐπιχωρίων τὰ Οὐάλεντος αἱρεῖσθαι, εἰς κρίσιν εἶλκεν· καὶ θάνατος ἂν βίαιος διεδέξατο τὴν διαβολήν, εἰ μή τις ἀφικόμενος κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ τῶν παραδυναστευόντων Προκοπίῳ, τὸν Ἀέτιον τοῦ ξίφους ἁρπάζει. καὶ γὰρ πρὸς γένους ὢν ὁ καταπεμφθεὶς ἐκ Προκοπίου Ἐρρενιανοῦ καὶ Γερρεσιανοῦ ἀδελφοὶ δὲ ἤστην οἧτοι, κοὶ τῷ Εὐνομίῳ συνῆσάν τε καὶ συνδιεβέβληντο), οὕτως δὲ οὗτος κατὰ πολλὴν ἐξουσίαν καὶ τὸν καταδικασάμενον αὐτοὺς ἀπειλήσας καὶ τὴν ἐπ᾿ αὐτοὺς θανατηφόρον ἀνασωσάμενος ψῆφον, καθαροὺς ἀπολύει τῶν ἐπικληθέντων.

Ὁ δὲ Ἀέτιος τοὺς μεθ’ ἑαυτοῦ συναναλαβὼν ἐπὶ τὴν Κωνσταντινούπλιν ἀπαίρει, κἀκεῖ συνῆν Εὐνομίῳ τε καὶ Φλωρεντίῳ. καὶ μετ’ οὐ πολὺν χρόνον τελευτᾷ, Εὐνομίου τό τε στόμα συνελόντος καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῖς δακτύλοις περιστείλαντος, καί γε καὶ τὴν ἄλλην κηδείαν μετὰ τῶν ὁμοφρόνων τελεσαμένου πρὸς τὸ λαμπρόρατον.

7. Ὄτι κατὰ Μαρκιανούπολιν Εὐδοξίου συνδιατρίβοντος τῷ Οὐάλεντι, ὁ ἐν Κωνσταντινουπόλει κλῆρος ψηφίζονται ταύτης ἀπελαύνεσθαι τὸν Ἀέτιον. ὁ δὲ τὴν Καλχηδόνα καταλαβών, γράφει τὸ συνε-

29 f vgl. Theophan. 56,9,u. 57,14. Ammian. Marcellin. XXVII 5,5f Zosim. IV 10,3ff 2 οὐάλην B, s. Register | 4 εἰσριݲαݲνݲ ἡ (ἡ möglich, aber προδοσία B in εἰσριݲαݲνݲ. προδοσία. (vor π eine undeutliche Correctur und am Ende oder σ) corr. Bc ἡ #x772; προδοσία Μ | 7 ob Προκοπίου — ἐποχουμένους? vgl. ob. S. 84, 1f | 8 διάγοντι B, corr. Val. | 15 θάνατοσ in θανόντοσ corr. B | 19 Εὐ- νομίῳ] Ἀετίῳ Val., richtig; vgl. unt. Anm. zu Ζ. 31 | 20 δὲ οὐτος > ed. | ob δὴ? s. Register δή | 22 ἀνασωσάμενος s. Register | 31 Ἀέτιον st. Εὐνόμιον wie Val. übersetzt hat; vgl. ob. Anm. zu Ζ. 19, u. S. 117, 6ff

νεχθὲν Εὐδοξίῳ. ὁ δὲ οὐ μόνον οὐκ ἀπεστράφη τοῖς γεγραμμένοις Phot. ἀλλ’ ὅτι μὴ καὶ μείζω πάθοι δυσχεραίνων ἐπεδείκνυτο.

8. Ὅτι συκοφαντοῦσι, φησίν, Εὐνόμιον ἐν τῷ οἰκείῳ ἀγρῷ κατακρύψαι τὸν Προκόπιον τὴν τυραννίδα παλαμώμενον. καὶ μόλις αὐτὸς τὰς διαβολὰς καὶ τὸν ἐκεῖθεν διεκρούσατο θάνατον. ὑπερόριος δ οὐν εἰς τὴν Μαυρουσίδα γῆν ἐκπέμπεται, Αὐξονίου τοῦ τῶν πραιτωρίων ἐπάρχου τὴν φυγὴν αὐτῷ ἐπιβαλόντος. ἀλλ᾿ ὁ μὲν χειμῶνος ὄντος ἐπήγετο· κατὰ Μοῦρσαν δὲ τῆς Ἰλλυρίδος φθάσας, ἧς ἐπίσκοπος ἐτύγχανέ τις Οὐάλης, δεξιώσεώς τε πολλῆς ἀπολαύει καὶ τῆς ὑπερορίας ἀνακομίζεται, πρὸς τὸν βασιλέα παραγεγονότος τοῦ Οὐἄλεντος σὺν Δομνίνῳ (τῆς Μαρκιανουπόλεως δὲ ἐπίσκοπος οὑτος ἠν) καὶ τὰ κατ’ αὐτὸν δεινοπαθῶς ἀναδιδαξάντων.

Ὥρμησε δὲ ὁ βασιλεὺς εἰς ὄψιν μετὰ τὴν ἀνάκλησιν Εὐνομίῳ ἐλθεῖν, ἀλλ’ ὁ Εὐδόξιος τέχναις τὴν θέαν ἐπέχει. μετὰ τοῦτο δὲ εἰς Νίκαιαν ἀφικόμενος ἐπίσκοπον αὐτῇ καθιδρῦσαι ἐτεθνήκει γὰρ Εὐγένιος ὁ ταύτην ἐφορεύων). πρὶν ἢ πέρας ἐπιθεῖναι τῇ βουλῇ τὸν βίον ἐκλείπει. καὶ μετάγεται Δημόφιλος ἀπὸ Βερροίας έν Κωνσταντινουπόλει, Οὐάλεντος τοῦ βασιλέως συνοδικὴν ὑποκριναμένου ψῆφον.

9. Ὅτι, φησίν, έν Βορισσῷ (κώμη δὲ τῆς δευτέρας Καππαδοκίας τὸ χωρίον) πρεσβύτερος Ἀνύσιος ᾤκει, υἱοὺς μὲν τέσσαρας ἔχων, θυγατέρα δὲ μίαν, ἧς Εὐλάμπιος μὲν ἡ ὀνομασία, Φιλοστόργιον δὲ ἐγείνατο τὸν ταῦτα γεγραφότα. ὁ δὲ ταύτης ἀνήρ, Καρτέριος ὄνομα, τὴν Εὐνομίου δόξαν ἐτίμα. καὶ πείθει τὴν γυναῖκα πρὸς τὴν αὐτοῦ μετατάξασθαι γνώμην καὶ γὰρ ἐκ πατρὸς καὶ μητρὸς αὕτη τὸ ὁμοούσιον ἔστεργεν. ἡ δὲ πεισθεῖσα τοὺς ἀδελφοὺς συνεφέλκεται εἶτα κατὰ μέρος καὶ τὸν πατέρα καὶ τοὺς ἄλλους οἰκείους.

10. Ὄτι Δημόφιλος, φησί, ἐγκαθίσταται τῇ Κωνσταντινουπόλει ὑπὸ Θεοδώρου μάλιστα τοῦ Ἠρακλείας ἐπισκόπου. ἐδόκει γὰρ τὸ

13 f vgl. Sozomen. VII 6, 3 — 16 fif vgl. Socrat. IV U, 2 f u. V .3, 4 Sozomen. VI 13, 1. Theodoret H. E. S. 349, 11. Zonar. XIII 15, 10 — 28 f vgl. Sozomen. III .3, 1. . Zonar. XIII 3, 29 * 28 u. S. 120, 24 f Niceph. H. E. XI 48 PG 146, 741 A 6 1 ἐπεστράφη Val. | 2 δυσχαιρένων Β, corr. Bochait | 8 ὄντοσ M ὄντωσ B ἐπήγετο, η aus ει corr., B ἀπήγετο Val.; vgl. ob. Anm. zu S. 47, 15/16 | 10 παραγεγονότως ed. | 15 ἀφικόμενος äml. ὁ Εὐδόξιος | 17 ἐκλείπει, εί durch Corr., B 18 ὑποκριναμένου, α oder ο kaum deutlich 1 (»slightly more like ἁ Allen 1, B Val., schlecht; s. Tillemont, Note 89 sur les Ariens | 21 Εὐλάμπιον Val., scheint nötig | 28 θεοδώρου B Δωροθέου Val., richtig; s. Register Phot.

προνόμιον ὑτος ἔχειν τῆς τοιαύτης ἱερουργικῆς ἐνεργείας. πολλοὶ δὲ τοῦ παρόντος ὄχλου ἐν τῇ τοῦ Δημοφίλου καθιδρύσει ἀντὶ τοῦ »ἄξιος« ἀνεβόων τὸ »ἀνάξιος«.

11. Ὅτι μετὰ Αὐξόνιον Μόδεστος ἔπαρχος καταστάς, καὶ ἀπεχθῶς, φησίν, ἔχων πρὸς Εὐνόμιον, ἐρήμην αὐτοῦ κατεδικάσατο, ὡς τὰς ἐκκλησίας καὶ τὰς πόλεις ἐκταράσσοντος· καὶ εἰς Ναοξίαν αὐτὸν φυγαδεύει τὴν νῆσον.

12. Ὅτι Μάζακα τὸ πρῶτον ἐκαλεῖτο ἡ Καισάρεια ἀπὸ Μοσὸχ (??) Καππαδοκῶν γενάρχου ἑλκυσαμένη τὸ ὄνομα· τοῦ χρόνου δὲ πορευομένου κατὰ παρέγκλισιν ἤδη Μάζακα προσωνόμασται

13. Ὄτιπερ Εὐνομίου, φησί, λιπόντος τὴν Κύζικον οὐδεὶς τέως ἀντικατέστη ἐπίσκοπος. Δημόφιλος δὲ οὺν Δωροθέῳ καί τισιν ἄλλοις ἀφικόμενος ἐγκαταστῆσαι, οὐδὲν περαίνειν ἠδύνατο διὰ τὸ τοὺς ἐν αὐτῇ τὸ κατ᾿ οὐσίαν ὅμοιον ἐκ τῶν Ἐλευσίου διδαγμάτων τὴν δόξαν κρατύνοντας πρεσβεύειν εἰς τὸ ἀμετάθετον. Δημοφίλου δὲ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ τὴν τῶν Κυζικηνῶν ἀναδεξαμένων πρόκλησιν καὶ τὸν Ἀέτιον καὶ Εὐνόμιον ἀναθεματισάντων (τοῦτο γὰρ ἦν ἡ πρόκλησις) Ἀνόμοιόν τε τὸν Εὐνόμιον δημοσῖοις καὶ λόγοις καὶ γράμμασιν ἀνακηρυξάντων, καὶ τὴν πίστιν αὐτῶν καὶ δὴ καὶ τοὺς παραδεχομέμους αὐτῶν τὰ μαθήματα ὑπὸ τὴν αὐτὴν ἀρὰν ποιησαμένων, ὑφίστανται τὴν χειροτονίαν, οὐχ ἕτερόν τινα ταύτην <ὑπ>ελθεῖν ἀνασχόμενοι, ἀλλ’ ὃν αὐτῶν αἱ ψῆφοι προσέταττον. ὁ δέ γε χειροτονηθεὶς εὐθὺς λαμπρῶς ἐκήρυττε τὸ ὁμοούσιον.

14. Ὅτι, τελευτήσαντος Εὐζωΐου τοῦ Ἀντιοχείας, ὁ Δωρόθεος ἐξ Ἡρακλείας τῆς Θρᾴκης πρὸς τὸν ἐκείνου μεθίσταται θρόνον. διασύρει δὲ τόν τε Δημόφιλον καὶ Δωρόθεον ὁ συγγραφεύς, τὸν μὲν ἀλαζονέ-

4 vgl. Zosim. IV 11, 4 — 8 f Oen. 10, 2. Vgl. Constantin. Porphyrog. De them. I, 2 S. 20, 21. Joseph. Antiqu. Judaic. 1125 — 10 vgl. Sozomen. V 4, 1 — 13 ff vgl. Socrat. IV 6, 7 — 24 f vgl. Sozomen. VI 37, 24. Socrah. IV 35, 4 u. V 3, 2 6 Ναοξίαν] Ἀξίαν ed. | 8 μάζακα, zweites α ähr wie ω, B Μόζοκα vermutet Val. | 10 παρέγκλησιν B, corr. Migne | 15 ob κρατύνοντος? oder iwie Val.) κρατύναντος? | 17 ἦν > ed. | 18 ἀνόμιόν τε Bochavt ut Anomius dicatur pro « Val.]; aber s. Register Ἀνόμοιος γράμμασιν, γράμμξ auf Rasur, B | 20 αὐτῶν, wv durch Corr., B | 21 <ὑπ> Bidez ἐλθεῖν B. vgl. ob. S. 28, 2 | 22 προσέττατον B, corr. Gothofred. 25 nach πρὸς + μὲν ed. | 26 f ἀλαζωνέστατον, ω in ο corr., B

στατον λέγων, τὸν δὲ Δημόφιλον φύρειν τε πάντα καὶ συγχεῖν ἀκρατέστατον, Phot. καὶ μάλιστά γε τὰ ἐκκλησιαστικὰ δόγματα· ὥστε ποτὲ καὶ κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἐκκλησιαζοντα φάναι τὸ σῶμα τοῦ κυρίου. ἀνακραθὲν τῇ θεότητι, εἰς τὸ ἀδηλότατον κεχωρηκέναι, ὃν τρόπον καὶ γάλακτος ξέστης τῷ παντὶ τῆς θαλάσσης ἐπιβληθεὶς συστήματι.

1 f vgl. Eunom. bei Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 297 C 4 — 3 ff vgl. (Tregor. Nyss. ebd. V PG 45, 708 C. Adv. Apollinar. PG 45, 1221 D u. 1276 CD 1 u. unt. Z. 10 vgl. Eunom.: φύρειν ὁμοῦ πάντα καὶ συγχεῖν | 3 κυρίου] υἱοῦ ed.

14a. [zu Z. 1 ff] Stiidas s. v. Δημόφιλος· ἐπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. ἄνθρωπος ἠν οἷος ἐμπεσὼν ὁμοῦ σύμπαντα φύρρειν ἀκόσμῳ φορᾷ καθάπερ ἄτακτος χειμάρρους, πολὺν έν τοῖς λόγοις τὸν συρφετὸν ἄγων. ὡς εἴσεταί τις ἐκ γοῦν τῆς ἐν τοῖς ἔτι σωζομένοις ὑπομνήμασιν αὐτοῦ γεγονυίας δημηγορίας· ἔνθα καὶ μᾶλλον εἰκὸς ἠν ἀσφαλείας αὐτὸν φροντίδα θέσθαι τινά ὡς ἐγγράφοις μνήμαις ἀναλαμβανομένων τῶν λεγομένων. ἐν τούτοις γοῦν ἄλλα τε πολλὰ διείλεκται ἄναρθρα, διαρρήδην δὲ ἐν τοῖς Περὶ πατρὸς καὶ υἱοῦ λόλοις, φησὶ γάρ·

»Υἱὸς μὲν πατρὸς θελήσει γεγεέννηται μόνου, ἀχρόνως, ἀμεσι- >τεύτως, ἴνα διάκονος γένηται καὶ ὑπηρέτης τῶν βουλημάτων πατρός. ἐπειδὴ γὰρ ὁ προγινώσκων θεὸς ἃ ἔμελλε πράττειν ἀδύνατα ἠν τῆς ἀκρατήτου τάξεως τοῦ μέλλοντος αὐτὰ ποιεῖν θεοῦ ἐν τῷ γενέσθαι μέλλοντα (ἢ γὰρ ἔδει αὐτὰ πάντα θεοὺς γενέσθαι πρὸς ἀξίαν τοῦ ποιοῦντος, καὶ ἐκ τούτων ἔμελλον εἶναι θεοί· ἢ ἔδει αὐτὰ γενόμενα λύεσθαι ὥσπερ κηρὸν πυρὶ θερμῷ προσαγόμενον) γέγονε μὲν οὖν μεσίτης τῶν τε ἐσομένων καὶ τοῦ γεγεννηκότος αὐτὸν

20 ff vgl. Asterius bei Athanas. De decretis Nicaenae synodi 8 Anfang u. Orat. II c. Arianes 24 f — 24 vgl. Psal. 96, 5 u. oft im AT * 10 Ἄνθρωπος ἦν ὁ Δ. ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως οἷος — 12 πολὺν τὸν συρφετὸν ἄγων wiederholt Suidas s. v. Οἰον 1280, 3 9 — S. 122, 33 πολλά] δημόφιλοσ· ἐπίσκοποσ κωνσταντινουπόλεωσ· ἄνθρωποσ δυνάμενοσ συμφέρειν ἤγουν οἰκονομεῖν übergeschrieben) τὰ (τὰ > Vi ὡσ ἄτακτοσ χειμάρρουσ πολὺν ἐν τοῖσ λόγοισ τὸν συρφετὸν ἄγων V u., mit unbedeutenden Fehlern, S | 10 ἄνθρωπος ἦν > BE | φέρειν AR | 12 ἐν > UBE | 14 μνήμαις > BE | 16 δὲ] τε BE | 18 γεγένηται 20 ἂ vor ὁ προγινώσκων ~ Portus | 22 μέλλοντα] μετέχοντα? Loofs; ob <μετέχειν> μέλλοντα? über diese verdorbene Stelle s. die folgende Randbemerkung von R zu Ζ. 20ff: οὐκ ἀσεβῆ ταῦτα μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀσύντακτα; s. auch unt. Anm, zu S. 122, 33 πάντα > R | 24 θερμῷ πυρὶ ~ TB | πυρὶ > U >

Phot. Πατρὶς δ᾿ ἠν ἡ Θεσσαλονίκη τῷ Δημοφίλῳ, καὶ τὸ ἄλλο γένος οὐκ ἄσημον. κατὰ δὲ τῶν λεγομένων Εὐνομιανμῶν πολὺς ἔρρει ταῖς κακώσεσιν ὁ Δημόφιλος. Ὅτι κατὰ τοὺς Οὐάλεντος χρόνους τῶν Ἑλληνικῶν χρηστηρίων τοῖς προσιοῦσιν ἀνεδίδοντο ψῆφοι κατάστικτοι γράμμασιν, ἂ συντιθέμενα τοῖς μὲν τὸν Θεοδόσιον ἐδόκει δηλοῦν, τοῖς δὲ τὸν Θεόδουλον, ἢ τὸν Θεόδωρον, ἤ τινα ἄλλον παραπλήσιον, μέχρι γὰρ τοῦ δέλτα τῶν γραμμάτων οἱ τύποι προήγοντο, λοξὰς τῶν διαμόνων, ὡς εἰώθασιν, ἐπ’ ὀλέθρῳ τῶν πειθομένων καὶ ἀναχωρήσει τῆς ἀποτυχίας τὰς ἀναρρήσεις ποιουμένων. διὸ καὶ Θεόδωρὸς τις, παρασυρεὶς τῇ ἀπάτῃ καὶ τυραννίδος ἐπιβαίνειν ἀρξάμενος, θᾶττον σὺν τοῖς ἑπομένοις ἀπώλετο· μεθ᾿ ὧν καὶ τῶν ἀναιτίων οὐκ ὀλίγους δίκας Οὐάλης ἀπῄτησεν, ὅτιπερ αὐτοῖς ἡ ἀρχὴ τοῦ ὀνόματος δι᾿ ἐκείνων τῶν γραμμάτων ἀνεγινώσκετο. 4–14 vgl. Ammian. Marcellin. XXIX 1 f. Zosira. IV 13 ff. Eunap. Fragm. 38 Socrat. IV 19. Sozomen. VI 35. Zonar. XIII 16, 37 ff. Cedren. I 548, 13. Suldas s. v. Ἰάκωβος 924, 19. Ps. Aurel. Victor Epit. 48, 3 f 5–9 s. ähnliche ücke bei Zonar. XIII 16, 40ff [zu Z. 5 f], Sozoraen. VI [zu Z. 7] u. Socrat, IV 19,2 [zu Ζ. Bf, vgl. besonders συνήθως λοξά] Suid. 20 θεοῦ ὁ υἱός, ἴνα συντάξας ἐαυτὸν καὶ συγκαταβαίνων τοῖς γινομένοις, ἀποτελέσεις τὸ βούλημα τοῦ πατρός· καὶ μεσίτης δὴ γεγένηται τοῦ >θεοῦ καὶ ἡμῶν τῶν δι᾿ αὐτοῦ γενομένων.‘ Ἐλάνθανε διὰ τούτων τοῦ τε θεοῦ τῶν ὅλων ἀσθένειαν καὶ βασκανίαν καταψευδόμενος καὶ τὸν υἱὸν πάντων τῶν κτισμάτων ἀποφαίνων καταδεέστερον. ὁ μὲν γὰρ ἀσθενὴς ἂν ἦν, κατὰ Δημόφιλον, εἰ βουληθεὶς ἔπειτα ἀπόρως εἶχε τοῖς πᾶσι τὸ εἶναι δωρήσασθαι· φθόνου δ᾿ οὐκ ἀπήλλακτο ἄν. εἰ ἐξὸν αὐτῷ θεοὺς τὰ πάντα ποιεῖν, ὁ δὲ ἐφαίνετο μηχανώμενος ὅπως μὴ ταύτης αὐτῷ τύχῃ τὰ γενησόμενα τῆς ἀξίας. τοῦ δέ γ᾿ αὐ παιδὸς οὐκ ἠν τῶν κτισμάτων οὐδὲν ὃ μὴ ἄμεινον ὑπάρχειν ἐδείχθη ἄν, εἴπερ γε μὴ δι᾿ ἑαυτὸν ἔτυχε γεγονώς, ἀλλὰ διὰ σκοπὸν καὶ χρείαν τῆς τούτων γενέσεως. ἅπαν γάρ τοι τὸ δι᾿ ἑτέρων γινόμενον χρείαν ἔλαττον ὑπάρχειν ἐκείνων ἀνάγκη, δι᾿ ἃ τοῦ εἶναι τυγχάνει. καὶ ἄλλα δὲ ἐληρῴδει πολλά

21f 1 Tim. 2, 5 — 22 Joh. 1, 3 21 δὴ > ARBE | γεγένηται TUA γένηται RBE γεγέννηται 23 τοῦ . . . θεοῦ τῶν ὅλων vgl. unt. S. 126, 15 f u. Eunom. bei Basil. C. Eunom. 1 26 | τοῦ τε] τοῦτον BE | 28 ταύτης] »immo τῆς αὐτῆς« Bernhardy 30 ἐκεῖνον BE | 33 δέ ἃ] διὰ AR | nach τυγχάνει + ταῦτα τοίνυν οὐκ ἀσεβῆ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀσύμβατα TU, viell. ursprünglich, wie in R. (s. ob. Anm. S. 121, 22), Randbemerkung zu der schlechten Fassung des Citats des Demophilus

16. Ὄτι Οὐαλεντινιανὸς τελευτᾷ, βασιλεύσας ἔτη δυοκαίδεκα, καὶ Phot. κληρονόμον τῆς ἀρχῆς Γρατιανὸν τὸν παῖδα καταλείπει. κατέλιπεν δὲ καὶ ἑτέρους δύο παῖδας Γάλλαν τε θυγατέρα καὶ Οὐαλεντινιανόν, τέτταρά που γεγονότα ἔτη· ὃν αὐτίκα ἥ τε μήτηρ Ἰουστῖνα καὶ ὁ κατὰ Παιονίαν στρατὸς βασιλέα ποιεῖ. Γρατιανὸς μέντοι γε τὴν ἀναγόρευσιν μαθών, ὅτι μὴ διὰ γνώμης αὐτοῦ γέγονεν, οὐκ ἐπῃνεσεν· ἀλλὰ καί τινας τῶν αὐτοῦ νεωτερισάντων ἐκολάσατο. ὅμως ἔστερξε τὸν ἀδελφὸν ἔχειν βασιλεύοντα, καὶ πατρὸς αὐτῷ τάξιν ἀποπληροῦν.

17. Ὅτι οἱ πέραν τοῦ Ἴστρου Σκυθαι, τῶν Οὔννων αὐτοῖς ἐπιστρατευσαντων, ἀνάστατοι γεγόνασι, καὶ πρὸς τὴν Ρωμαίων γῆν πρὸς φιλίαν ἐπεραιώθησαν. εἶεν δ’ ἂν οἱ Οὐννοι οὓς οἱ παλαιοὶ Νεβροὺς ἐπωνόμαζον, καὶ παρὰ τὰ Ῥιπαῖα κατῳκημένοι ὄρη, ἐξ ὡν ὁ Τάναϊς εἰς τὴν Μαιώτιδα λίμνην κατασυρόμενος τὸ ῥεῖθρον ἐκδίδωσιν.

1–9 vgl. Ammian. Marcellin. XXX 10. Zosim. IV 19. Chronic, min. ed. 1 242 a. 375. Ps. Aurel. Victor Epit. 45, 10. Socrat. IV 31, 7 f. Sozomen. VI 36, 5. Rufin H. E. XI 12 — 10–S. 124, 10 vgl. Ammian. Marcellin. XXXI 113. IV —24. Eunap. Fragm. 41ff. Sozomen. VI 37–40. Socrat. IV 34—38. Rutin H. E. XI 13. Theodoret H. E. IV 12 u. 31–36. Ps. Aurel. Victor Epit. 46. Hieronym. Chronic, a. Abr. 2393ff. Malalas 343 – 12 f vgl. Herodot. IV 17 u. 105 * 12–15 Niceph. H. E. XI 48 PG 146, 736 C 7 »fortasse <κατ'> αὐτοῦ, nisi αὐτοῦ sumatur . . . pro illic, id est in Val.; s. Register αὐτοῦ | 8 »melius συμβασιλεύοντα« Val.; vgl. unt. Ζ. 31 f u. 30 | 10ff s. ähnliche ücke bei Sozomen, VI 37, 2 u. 5 | 13 νεβροὺσ, εβ durch Corr., B Νεβροὺς Nie. | ῥιπαῖα aus ῥιπυία corr. B Ῥιπαῖα Nie. | κατωκήμενοι sie B

[zu Ζ. 3–8] Vgl. Theophan. 62, 2: Γρατιανοῦ δέ, τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ, μὴ ἐκεῖσε, καὶ Οὐάλεντος ἐν Ἀντιοχείᾳ διάγοντος, τὸ εὑρεθὲν στρατόπεδον ἐν τῷ τόπῳ ἐν ᾧ ἐτελεύτησεν Οὐαλεντινιανὸς ὁ μέγας, Οὐαλεντινιανόν, τὸν υἱὸν αὐτοῦ, ὡς ἐτῶν δ᾿ ἀνηγόρευσαν Αὔγουστον, συμπαρούσης καὶ Ἰουστίνης, τῆς μητρὸς αὐτοῦ, ἐν τῇ Πανονίᾳ. τοῦτο μαθὼν Γρατιανὸς τὸν μὲν ἀδελφὸν αὐτοῦ εἶχε συμβασιλεύοντα μεθ’ ἑαυτοῦ, τοὺς δὲ ἀναγορεύσαντας διαφόροις τρόποις ἐτιμωρήσατο διὰ τὸ παρὰ γυώμην αὐτοῦ τοῦτο γενέσθαι.

Zonar. XIII 17,2–6: Ὄτε δὲ ὁ Οὐαλεντινιανὸς ἐτελεύτησεν, οὐ παρῆν οὑτος ὁ Γρατιανὸς) ἐπὶ τῷ θανάτῳ τῷ τοῦ πατρός. ἡ γοῦν στρατιὰ τηνικαῦτα τὸν νέον Οὐαλεντινιανὸν βασιλέα ἀνεῖπε τετραετῆ τότε τυγχάνοντα. ἐπανελθὼν δ’ ἐκ τῆς ἀποδημίας Γρατιανὸς τοὺς μὲν στρατιώτας ἐκάκισε καὶ τινας αὐτῶν καὶ ἐκάκωσε, κολάσας τοὺς τῆς τοῦ ἀδελφοῦ πρωτουργοὺς ἀναρρήσεως, ὠς ἄτερ γνώμης αὐτοῦ βασιλέως ὄντος ἄλλον ἀναγορεύσαντας. τὸν δὲ ἀδελφὸν αὐτὸν συνάρχειν οὐ παρῃτήσατο, ἀλλὰ κοινωνὸν τῆς βασιλείας προσείλετο.

Phot.

Οἱ δέ γε Σκύθαι, μεταναστάντες, ἀπὸ τοῦ μέτριοι τὰ πρῶτα εἶναι τοῖς Ῥωμαίοις εἰς τὸ λῃστεύειν ἐτράποντο· εἶτα καὶ πόλεμον ἀκήρυκτον εἵλοντο. Οὐάλης δὲ ταῦτα πεπυσμένος ἐξ Ἀντιοχείας ἀπαίρει, καὶ κατὰ Κωνσταντινούπολιν γεγονὼς ἐπὶ Θρᾴκην ἐλαύνει. καὶ μάχῃ συμπλακεὶς τοῖς βαρβάροις καὶ πολλοὺς ἀποβαλὼν ἀνὰ κράτος φεύγει. καὶ πάσῃ συχεθεὶς ἀμηχανίᾳ καὶ ἀπορίᾳ, ἔν τινι τῶν κατὰ ἀγροὺς οἰκημάτων χόρτον φέροντι σὺν ὀλίγοις τοῖς ἑπομένοις κατακρύπτει ἑαυτόν. οἱ δὲ βάρβαροι καταδιώκοντες, ὥσπερ τὰ ἄλλα τῶν έν ποσίν, οὕτω καὶ τὸ οἴκημα πυρὸς δαπάνην ἐτίθεντο. οὐδεμίαν περὶ τοῦ βασιλέως λαβόντες ὑπόνοιαν.

Ἀλλ᾿ ὁ μὲν οὕτως ἠφάνισται, τὸ πλεῖστόν τε καὶ κράτιστον τῆς Ῥωμαϊκῆς ἀρχῆς συναποκειράμενος· οἱ δὲ βάρβαροι πᾶσαν ἀδεῶς τὴν Θρᾴκην ἐληΐζοντο, Φριτιγέρνους αὐτοὺς ἄγοντος. ὁ δὲ Γρατιανὸς ἐκόψατο μὲν τὸν θεῖον, ἐθρήνησεν δὲ τὴν Ῥωμαίων συμφοράν· Θεοδόσιον δὲ βασιλέα χειροτονήσας εἰς τὴν τοῦ θείου βασιλείαν αναπεμπει.

Ὁ δὲ Θεοδόσιος τὰς Ἰσπανίας μὲν εἶχεν πατρίδας, ἃς νῦν Ἰβηρίας καλοῦσι, τοῦ δι’ αὐτῶν ῥέοντος Ἴβηρος ποταμοῦ τὴν προτέραν ἐκνικήσαντος ὀνομασίαν.

18. Ὅτι, τελευτήσαντος Θεοδούλου τοῦ ἀπὸ Χαιρατόπων τῆς Παλαιστίνης δ’ οὗτος ἐπεσκόπει), οἱ ἀμφὶ τὸν Εὐνόμιον Καρτέριον

10 vgl. Theophan. 65, 19 — 11–17 vgl. Zosim. IV 24, 3 f. Socrat. Vif. VII 1 f. Theodoret H. E. V 4, 9 ff. Oros. VII 34. Theophan. 65, 29. Chronic, min. ed. Mommsen I 243. Zonar. XIII 17, 9 ff. Synops. Gl, 21. Ammian. Marcellin. XXXI 15 f * 5–10 Niceph. H. E. XI 50 PG 146, 745 BC — 13 f u. 17 ff ebd. XII PG 146, 749 AB u. C 8 1 σκύθαι, αι durch Corr., B | 7 f vgl. Sozomen. VI 40, 3: ἅμα ὀλίγοις ξυνεπομένοις | 10 περὶ Nie. παρὰ Β | 13 vgl. Zonar. XIII 17, 9 :| τήν τε Θρᾴκην ληϊζομένων | 14 τὸν Nie. τὸ B | 17 Ἱσπανίας ed. | πατρίδα Val., wohl besser I 20 Χαιρετάπων ed.

[zu Ζ. 5–10] Vgl. Zonar. XIII 16, 24f: Στρατεύσας οὖν äml. ὁ κατὰ Σκυθῶν καὶ περὶ τὴν Θρᾴκην αὐτοῖς συμβαλὼν αἰσχρῶς ἡττήθη καὶ φεύγων ἐν οἰκήματι κατεκρύφθη παρ’ ᾧ ἀχυρώδης σεσώρευτο συρφετός. τῶν οὖν Σκυθῶν μετὰ τὴν ἧτταν τοῦ βασιλέως τὴν χώραν ἐκείνην ληϊζομένων καὶ ἐμπιπρώντων καὶ τὰς οἰκίας, κἀκεῖνο τὸ οἴκημα καταπέπρηστο, καὶ ὁ Οὐάλης διέφθαρτο ἐν αὐτῷ.

Cedren. I ’)49, 17: Καὶ μετὰ μικρὸν ἐξῆλθε (näml. ὁ Οὐάλης) τῆς Θρᾴκης τοῖς Σκύθαις. καὶ συμβαλὼν αὐτοῖς καὶ ἡττηθεὶς κατὰ Κράτος φεύγει ἴν τινι χ·ωρίῳ καὶ εἰσελθὼν ἐν ἀχυρῶνι μετὰ τῶν συνόντων ἐκρύπτετο. τῶν οὖν Σκυθῶν πῦρ ἐμβαλόντων ἀγνοίᾳ τῶν κεκρυμμένων, πάντες οἱ ἐν τῷ οἰκήματι προσπεφευγότες ἀπετεφρώθησαν, γεγονότες πυρίκαυστοι.

ἀντ’ αὐτοῦ χειροτονοῦσι. τοῦ δὲ θᾶττον τελειωθέντος, τελειωθέντος, Phot. ἀντικαθιστῶσιν· καὶ σὺν αὐτῶ ἀπὸ Κωνσταντινουτόλεως αὐτός τε Εὐνόμιος καὶ Ἀρριανὸς καὶ Εὐφρόνιος ἐπὶ τὴν Ἑῲαν ἀφικνοῦνται, ὡς ἐκεῖσε τόν τε Ἰουλιανὸν ἐκ τῆς Κιλικίας ἄξοντες καὶ Θεόφιλον τὸν Ἰνδὸν ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ καταληψόμενι καὶ τὰ τῆς ἄλλης ἐᾠας καταστησμενοι.

19. Ὅτι Θεοδόσιος ὁ βασιλεὺς κατὰ τὸ Σέρμιον τοῖς βαρβάροις συμβαλὼν (ἐκεῖ γὰρ αὐτίκα τοῦ λαβεῖν τὴν ἀρχὴν τῆς χρείας ἀπαι τούσης παρεγένετο) καὶ νικήσας μάχῃ, ἐκεῖθεν λαμπρῶς ἐπὶ τὴν Κωνσταντιούπολιν ἄνεισιν. καὶ τοῖς μὲν τὸ ὁμοούσιον φρονοῦσι τῶν ἐκκλησιῶν ἐπιτρέτει τὴν ἐπιμέλειαν, Ἀρειανοὺς δὲ καὶ Εὐνομιανοὺς ἀπελαύνει τῆς πόλεως. ὡν εἶς ἠν καὶ ὁ Δημόφιλος· απελαθεὶς δὲ τὴν ἑαυτοῦ πόλιν καταλαμβάνει τὴν Βέρροιαν. καὶ Ὑπάτιος δὲ τῆς Νικαίας ἀποδιωχθεὶς πρὸς τὴν γεννησαμένην Κύρον τὴν ἐν Συρίᾳ παραγίνεται. ἀλλὰ καὶ Δωρόθεος τῆς Ἀντιοχείας ἀπελαθεὶς τὴν Θρᾲκην ὅθεν ἐγεγόνει κατέλαβεν. καὶ ἄλλοι δὲ ἀλλαχόθι διεσπάρησαν.

7–10 vgl. Zosiiu. lY 24, 4tf. Socrat. V 2 u. G. Sozomen. VII 2 u. 4. Oios. VII 34, 5 f. Chronic, min. ed. Mommsen I 243 — 9f vgl. Zosim. IV 33, 1 — 10 ff vgl. Malalas 344, 14. Marcellin. Com. Chronic, a. 380. Socrat. V 7. Sozomen. VII 4 ff. Cod. Theodos. XVI 1, 2f u. 5, 6 * 12–17 Niceph. H. E. XII 8 PG 14G, 763 D 9 1 ἀντ’ > ed. | Ἰωάννην Gothofred. ἐῶ B Ι 7 τὸ > ed. | Σίρμιον ed. I 8 τοῦ λαβεῖν wiederholt am Zeilenanfang B Ι 9 λαμπρῶς vgl. Zosim. IV 33, 1 Ι 14 γεννησαμένην Nie. γενησαμέηνη B Ι Κῦρον Migne
ΕΚ ΤΗΣ ΔΕΚΑΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι Δωρόθεος μέν, ὡς ἐρρέθη, τῆς Ἀντιοχείας ἠλάθη· οἱ δὲ ταύτης πρεσβύτεροι Ἀστέριός τε καὶ Κρισπῖνος καὶ τὸ ἄλλο πλήρωμα συνεδριάσαντες, συμπαρόντων αὐτοῖς καί τινων τῶν πέριξ πόλεων ἐπισκόπων, πέμπουσι πρὸς τοὺς ἀμφὶ τὸν Εὐνόμιον, τὴν κοινωνίαν αὐτῶν ἐπιξητοῦτες. οἱ δὲ ἀντεπιστέλλουσι μὴ ἄλλως αὐτοὺς παραδέξασθαι, εἰ μὴ τὴν ἐπ’ Ἀετίῳ καὶ τοῖς αὐτοῦ συγγράμμασι καταχειροτονίαν ἀποψηφίσονται· ε ἔτι δὲ καὶ διακάθαρσιν ε ἀπῄτουν συνεφύροντο γὰρ καί τισιν οὐ καθαροῖς διαιτήμασιν. οἱ δὲ τότε μὲν τὴν πρόκλησιν ε οὐ προσήκαντο· χρόνῳ δ’ ὅστερον καὶ εἰς τὸ ἐπ᾿ ε ἐκκλησίας τόν τε Εὐνόμιον καὶ τοὺς σὺν αὐτῷ μετεωρολέσχας αὐτοὺς καλοῦντες καὶ πλήρεις ἀπονοίας καὶ σκαιότητος, ἀνθ᾿ ε ὧν αὐτοῖς τοιαῦτα προτείνειν ἔγνωσαν.

2. Ὅτι τὸν ἀρχηγὸν αὐτῶν τῆς ἀσεβείας Ἄρειον ὁ συγραφεὺς διαβάλλει, ὡς πολυμερῆ καὶ πολυσύνθετον λέγοντα τὸν θεὸν τῶν ὅλων· οὐ γὰρ ὅσον ἐστὶ ὁ θεὸς καταλαμβάνεσθαι κηρύσσειν, ἀλλ’ ὅσον ἡ ἐκάστου δύναμις πρὸς κατάληψιν ἔρρωται. καὶ μήτε δὲ οὐσίαν αὐτὸν εἶναι δογματίζειν μήτε ὑπόστασιν μήτε ἄλλο μηδὲν ὡν ὀνομάζεται. καὶ τὴν ἐν Ἀριμήνῳ δὲ σύνοδον καὶ τὴν έν Κωνσταντινουπόλει τὰ αὐτὰ δοξάζειν, ἥτις τὴν τοῦ μονογενοῦς γέννησιν ἀγνωστο-

16 f vgl. Arius bei Athanas. Orat. I c. Arianos 6. De synodis 15. Epist. ad episcop. Aegypti et Libyae 12 u. ob. 11 3 — 19 ff vgl. Athanas. De synodis SO. Socrat. II 41. Sozomen. IV 24. Theodoret H. E. II 21 u. 28 * 2—13 ε Niceph. H. E. XII 8 PG 146, 769 ΑΒ 2 ἐρρήθη Gothofred. | 3 τε > ε ed. | 5 τοὺσ Βs | 6/7 ob | 8 ἀποψηφίσωνται Migne | διακάθαρσιν Μ διὰ κάθαρσιν B | 10 πρόσκλησιν, erstes σ gestrichen, B | 15 f τὸν θεὸν τῶν ὄλων vgl. ob. S. 122, 23 u. Anm. dazu | 16 ob ὅσος? Ι 17 vgl. Arius bei Αthan. Or. Ι [u. Epist. ad episcop.]: ὥσπερ καὶ ἡμεῖς γινώσκομεν κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν | ε 20 f ἀγνωστοτάτην aus corr. B

τάτην πᾶσιν ἀπέφηνεν, τῶν γινομένων μόνον τὴν γνῶσιν αὐτῆς περι- Phot. στείλασα. αὕτη δ’ ἦν ἡ καταδικασαμένη καὶ τὸν Ἀέτιον.

3. Ὅτι οἱ ἐξ Ἀρείου τὴν πρὸς τὸν πατέρα τοῦ μονογενοῦς ὁμοιότητα εἰς πολλὰς αἱρέσεις διεσκίσαντο. οἱ μὲν γὰρ κατὰ τὸ προγινώσκειν ἑκάτερον ε ἔξασαν, οἱ δὲ κατὰ τὴν φύσιν, θεόν· ἄλλοι διότι ἐκ μὴ ὄντων ἑκάτερος ε αὐτῶν πέφυκε δημιουργεῖν. ἀλλὰ φησί, κἂν διαφέρειν δοκῇ, εἰς ὲν καταλήγει τὸ δοξάζειν ε τὸν υἱὸν τῷ πατρί. τούτους δέ φησι μετὰ τὸ κατατμηθῆναι ταῖς δόξαις καὶ εἰς πολλὴν ἄλλην ἀσχημοσύνην ἐκδιαιτηθῆναί φησι χρημάτων τε τὰς ἱερωσύνας καὶ διδόντας καὶ λαμβάνοντας, καὶ τὰς ὑπευθύνους καὶ σωματικὰς ἡδονὰς μεταδιώκοντας.

4. Ὅτι, φησίν, οἱ περὶ Εὐνόμιον τοσοῦτον τῶν εἰρημένων αἱρέσεων ἀπεκρίθησαν, ὡς μήτε βάπτισμα αὐτῶν μήτε χειροτονίαν προσίεσθαι. ἐβάπτιζον δὲ οἱ περὶ Εὐνόμιον οὐκ εἰς τρεῖς καταδύσεις, ἀλλ’ εἰς μίαν, εἰς τὸν θάνατον, ὡς ἔφασκον, τοῦ κυρίου βαπτίξοντες, ov ἅπαξ μὲν ἀλλ’ οὐχὶ δὶς ἢ τρὶς ὑπὲρ ἡμῶν ἀνεδδέξατο.

5. Ὄτι, φησίν, ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος Ἀρκάδιον τὸν υἱὸν νέον ὄντα κομιδῇ τὸ τῆς βασιλείας ἀξίωμα παρατίθεται. καὶ μετ᾿ ε οὐ Γρατιανὸς ὁ βασιλεὺς περὶ τὰς ἄνω Γαλατίας τῇ τοῦ τυράννου Μαξίμου συσευῇ ἀναιρεῖται. πολλὰς δὲ καὶ διαβολὰς ὁ συγγραφεὺς κατὰ Γρατειανοῦ ἀναπλάττει, ὡς καὶ τῷ Νέρωνι παρεικάζειν αὐτόν· οὐ γὰρ ἤρκεσεν αὐτῷ, ὡς ἔοικεν, ε τῆς ἐκείνου πίστεως τὸ ὀρθόδοξον.

6. Ὅρι Θεοδόσιος ὁ βασιλεύς, εὑρών τινας τῶν ἐν τῷ κοιτῶνι

2 s. ob. IV 12 — 3—9 ε vgl. Socrat. V 23. ’ VII 17, 9 tf. Haer. Fab. IV 4. Ambros. De fide 1 6 — 13—16 ε vgl. Sozomen. VI 26, 2. Socrat. 24,6, Theodoret Haer. Fab. IV 3. Mansi ΙΙΙ 564 C. Epiphan. Haeres. 76 PG 42, 637 BC — 15 Röm. e 6, 3 — 17—20 ε vgl. Socrat. V 10, 5 u. 11, 2ff. Sozomen. VII 12, 2 u. 13, 1 ff — 20 f vgl. Ammian. Marcellin. XXXI 10, 18 f. Eunap. Fragm. 57. Ps. Aurel. Victor Epit. 47, 4. Zosim. IV 35, 2. Rufin H. E. XI 13 — 23 —S. 128, 10 vgl. Sozomen. VII 17, 1. Socrat. V 20, 4 * 23— e S. 128, 20 Niceph. H. E. XII 29 PG 146, 840 A 1 τ(ῶν) γινομένων μὄ ( wahrscheinlich = μόνον) B τὸν γινομένων μόνην Gothofred. τῷ γειναμένῳ μόνῳ Val., wohl möglich; e vgl.: οὖ ε τὴν Αthan.) οὐδεὶς γινώσκει εἰ μὴ μόνος ὁ γεννήσας αὐτὸν πατήρ Αthan. 1. 1. u. Socrat. II 41, 9; vgl. auch γειναμένου ob. S. 65, 5 u. oft | 5 κατὰ Bidez] τὸ B Ι θεὸσ B, corr. Gothofred. Ι 7 ὁμοιούσιον Val., aber s. Register | 8/9 φησι — φησι vgl. ob. S, 28, 9 ff Ι 18 περιτίθεται Bochart, wohl richtig; s. Register 1 19 π(ερὶ) Μ π(αρὰ) Β | 22 ἤρεσκεν Bochart, besser Phot.

αὐτοῦ τὰ Εὐνομίου στέργοντας, τούτους μὲν τοῦ παλατίου ἐλαύνει, τὸν δὲ Εὐνόμιον ἐκ τῆς Καλχηδόνος τὴν τακίστην τοὺς ἀρπασομένους ἐκπέμπει, καὶ πρὸς τὴν Ἀλμυρίδα φυγάδα ποιεῖν ἐγκελεύεται. τὸ δὲ χωρίον τῆς έν Εὐρώπῃ Μυσίας ἐστὶν ἐν κώρᾳ τοῦ Ἴστρου ε ἀλλ’ ἡ μὲν Ἁλμυρίς, κρυσταλλωθέντος τοῦ Ἴστρου, ὑπὸ τῶν διαβάντων αὐτὸν βαρβάρων ἁλίσκεται· ὁ δὲ Εὐνόμιος Εὐνόμιος εἰς Καισάρειαν τῆς Καππαδοκίας ὑπερορίζεται, ε μισητὸς ὢν ε τοῖς λόγους κατὰ Βασιλείου τοῦ ταύτης ἐπισκόπου συνετάξατο. ἐκεῖθεν δὲ εἰς τοὺς ἑαυτοῦ ε διάγειν ἀγροὺς ἀφείθη· Δακοροηνοὶ δὲ τοῖς τὸ ὄνομα. ἐνταῦθα δὲ αὐτόν φησι καὶ Φιλοστόργιος, εἰκοστὸν ἔτος ἄγων ἐν Κωνσταντινουπόλει παραγεγονώς, θεάσασθαι. ὑπερθειάζει τὸν Εὐνόμιον τήν τε σύνεσιν λέγων αὐτὸν εἶναι καὶ τὴν ἀρετὴν ἀπαράβλητον. ἀλλὰ καὶ τοῦ προσώπου τὸ σχῆμα καὶ τὰ μέρη εἰς τὸ εὐπρεπέστατον τοῖς λόγοις ἐξωραΐξει καὶ τοὺς ἐκ τοῦ στόματος λόγους μαργαρίσιν ἐοικέναι· καίτοι προϊὼν τραυλὴν αὐτοῦ τὴν γλῶτταν καὶ μὴ θέλων συνομολογεῖ, οὐδὲ τὴν τραυλότητα ἐπαισχυνθεὶς εἰς πολλὴν ἀποσεμνύνειν ε γλαφυρότητα. ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀλφούς, οἲ πρόσωπον αὐτοῦ κατεμάστιζόν τε καὶ κατέστιζον, κόσμον ἐμποιεῖν τῷ σώματι διατείνεται. τοὺς δὲ λόγους αὐτοῦ πάντας ἀποθειάζων, διαφέρειν τῶν ἄλλων ἐπὶ μᾶλλον λέγει τὰς ἐπιστολάς.

7. Ὅτι, Πλακιδίας ἀποβιούσης, ὁ βασιλεὺς Θεοδόσιος ὁ ταύτης ἀνὴρ Γάλλαν ἄγεται γυναῖκα, ἀδελφὴν ε μὲν τοῦ νεωτέρου τοῦ βασιλέως θυγατέρα δὲ τοῦ μεγάλου, ἣν αὐτῷ Ἰουστῖνα ἐγείνατο. αὕτη δὲ τὰ Ἀρείου ἔστεργεν. ἐξ αὐτῆς αὐτῆς τῷ Θεοδοσίῳ καὶ ἡ θυγάτηρ Πλακιδία τίκτεται.

8. Ὅτι Θεοδόσιος ε κατὰ Θεσσαλονίκην τῷ Οὐαλεντινιανῷ στρατεύει κατὰ Μαξίμου τοῦ τυράννου. καὶ καὶ ὁ τύραννος,

6 ff vgl. Hieronym. De viris illustr. 120. Gregor. Nazianz. Epist. 202 PG 37, 332 A — 7f s. ob. VIII 12 — 17 f vgl. Rufin H. E. X 26 S. 989, 26 f. Gregor. Nyss. C. Eunom. I PG 45, 281 C 10 — 20 vgl. Photii Bibliotheca Cod. 138 S. 98a 17 — 21 ff vgl. Zosim. IV 43 f. Zonar. XIII 18, 17 f. Socrat. IV 31, 17 f. Paulus Diacon. Hist. Rom. XII 7. Chronic. Pascbal. a. 385 S. 563, 13 — 26— e S. 129, 7 vgl. IV 42— e 46. Sozomen. VII 13 f. Socrat. V 11— e 14. Oros. Histor. VII 35. gyr. 38 ff 2 ἁρπασομένους ἀρπασμένουσ B | 11 ὑπερθειάξων Val. ὑπερθειάζει δὲ> ε Gothofred. | 16 ἀπαισχυνθεὶς ed. | 21 πλακιδίασ B wohl in zu corrigieren | 23 θυγατέρα . . . τοῦ μεγάλου wie bei Zonar. u. Chron. Pasch.

τὴν Γρατιανοῦ κατέχων ἀρχήν. διενοεῖτο προσλαβεῖν καὶ τὴν Οὐαλεν- Phot. τινιανοῦ. εκπέμπουσι δὲ οἱ κατ’ αὐτοῦ Τιμάσιον καὶ Ῥοχόμηριν καὶ Πρόμοτον καὶ Ἀρβαγάστην τοὺς στρατηγούς. οἱ δὲ παραστάντες αὐτὸν ἐξαπιναίως τοῦ τε θρόνου κατασπῶσι καὶ τῶν τῆς βασιλείας ἐπισήμων ἀποδύουσι καὶ τοῖς βασιλεῦσι κατὰ ἰδιώτην προσάγουσι· κἀνταῦθα μάξιμος τῆς κεφαλῆς ἀποτέμνεται, τυραννήσας πέντε τὰ σύμπαντα ἔπη.

9. Ὅτι μετὰ τὴν κατὰ Μαξίμου νίκην καὶ τὴν ἐπὶ ῾Ρώμην ε ἐξελαύνειν αὐτῆς μέλλοντος τοῦ βασιλέως, ἀστῆρ κατὰ τὸν οὐρανὸν ὤφθη παράδοξος κοὶ ἀήθης· μεγάλων δ’ ἄρα κακῶν ἄγγελος τῇ οἰκουμένῃ γενήσεσθαι ἔμελλεν. ἐξέλαμψεν δὲ πρῶτον κατὰ μέσας νύκτας πλησίον τοῦ Ἑωσφόρου κατ’ αὐτὸν δὴ τὸν καλούμενον ζῳδιακὸν κύκλον, μέγας δὲ καὶ ἐκφεγγὴς ταῖς μαρμαρυγαῖς οὐ πολλῷ τοῦ Ἑωσφόρου λειπόμενος.

Ἔπειτα συνδρομὴ πανταχόθεν ἀστέρων ἐπ’ αὐτὸν ἀθροιζομένων ἐγίνετο (εἰκάσαις ε ἂν σμήνῃ μελιττῶν περὶ τὸν ἡγούμενον τὸ θέαμα). κἀντεῦθεν, οἱονεὶ τῆς πρὸς ἀλλήλους συνθλίψεως βιασαμένης, τὸ τῶν ἁπάντων φῶς εἰς μίαν τινὰ συγκραθὲν ἀνέλαμπεν φλόγα· καὶ μαχαίρας ἄντικρυς ἀμφήκους μεγάλης καὶ φοβερᾶς ἀπετέλεσεν τέλεσεν εἶδος πληκτικῶς ἐξαυγαζομέης, τῶν μὲν ἄλλων ἁπάντων ἀστέρων εἰς τοῦτο μεταπεσόντων τῆς θέας, θέας, ἐνὸς καὶ μόνου τοῦ πρώτου θεωρηθέντος ἐν τάξει ῥίζης τινὸς ἢ λαβῆς τῷ παντὶ σχήματι ὑποφαινομένου καὶ οἶον τὸ πᾶν τοῦ δειχθέντος ἀστέρος ἀποτίκτοντος σέλας, ὡς ἂν ἐκ λύχνου τινὸς θρυαλλίδος τῆς φλογὸς πρὸς ὕψος ἐξαιρομένης. τὸ μὲν φανὲν οὕτω παράδοξον παρεῖχεν τὴν θέαν.

Καὶ ἡ κίνησις δὲ πρὸς πάντα παρήλλαττεν ἀστέρος δρόμον· τὴν

8 f vgl. Socrat. V 14, 3. Sozomen. VIl U, 7. Chronic, min. ed. Mommsen I 245. Pacatus Panegyr. 40 ff — 9 ff vgl. Marcellin. Com. Chronic, a. 389 f * 9—S. e 130, 9 Niceph. H. E. XII 37 PG 146, 876 Β 1 διενοεῖτο vgl. Zosim. IV 42, 1 | 2 3 Ῥυχόμηριν Gothofred. | 3 ἀργαβάστην B, s. Register | 3/4 παραστάντες αὐτὸν] ἐπιστάντες αὐτῷ Val., unrichtig; vgl. Socrat. V 14, 1: ἱ ὑπὸ Μαξίμῳ ταττόμενοι u. Sozomen. VII 14, 6 4 ἐξαπηναίωσ B, corr. M | τοῦ . . . θρόνου vgl. Zosim. lY 46, 2 | 5/6 προσάγουσι vgl. Zosim. ebd. u. Sozomen. VIl 14, 6 | τυραννίσασ B, s. Register ) 15 συνδρομῃ B, corr. Gothofred. | 16 σμήνει Val. Ι περὶ Val. παρὰ B Ι 17 συνθλίψεως Νic συμελίψεως B, ob συνρλίξεως ? | 19/20 ἀπετέλεσαν ed. 20 πληκτικῆς ed. | 21 τοῦτο] ob ταὐτὸ? | 22 ἢ λαβῆς Νic. ἡ λαβὶσ Β, λαβῆς τινος ἢ ῥίξης ~ (in seiner Übersetzung) Val., besser; zu Ζ. 22 ff vgl. unt. S. 146. 2f Phot.

γὰρ ἀρχὴν ὅθεν εἴρηται φανῆναι καὶ τῆς κινήσεως ποιησάμενος, συναυίσχετι σχετο μὲν τὰ πρῶτα τῷ Ἑωσφόρῳ καὶ συγκατεδύτο· ἔπειτα δὲ κατ’ ὀλίγον διιστάμενος ἐπὶ τὰς ἄρκτους ἀνῄει ε σχολῇ τε καὶ κινούμενος, καὶ ἐγκαρσίως ὡς ἐπ’ ἀριστερᾶς πρὸς τοὺς θεωμένους εἰπεῖν τὴν πορείαν πορείαν ποιούμενος. τὴν μέντοι γε κοινὴν περίοδον τὴν αὐτὴν εἶχεν τοῖς ἄλλοις καθ’ οὓς ε ἂν γίνοιτο πορευόμενος. τεσσαράκοντα δὲ ἡμέρας τῆς ἰδίας αὐτοῦ πορείας ἐπιτελουμένης, εἰς μέσην τὴν μεγάλην ἄρκτον ἐνέβαλεν, κἀν τῷ μεσαιτάτῳ αὐτῆς τὰ τελευταῖα φανεὶς αὐτοῦ που ἀπέσβη. οὐ ταῦτα δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἄλλα πολλὰ παράδοξα περὶ τοῦ ξιφοειδοῦς τούτου δίεισιν ἀστέρος.

10. Ὅτι κατὰ Πορφυρίου φησὶ καὶ οὑτος ὁ συγγραφεὺς ὑπὲρ Χριστιανῶν ἀγῶνας καταθέσθαι.

11. Ὅτι καθ’ οὕς χρόνους ὁ μαχαιροφόρος ἀστὴρ ἐφάνη, καὶ σώματα ἀνθρώπων ὤφθη δύο, ἔν μὲν ἐν τῇ Συρίᾳ τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν εἰς μἐγεθος ἐκβαῖνον θάτερον θάτερον δὲ ἐν Αἰγύπτῳ εἰς ἄπιστον βραχύτητα καταλῆγον. ὁ μὲν οὖν Σύρος πενταπήχης ἠν τὸ μέγεθος καὶ σπιθαμὴν ἔφερεν προσθήκην, καίτοι τῶν ποδῶν αὐτοῦ πρὸς τὸ ἄλλο τοῦ σώματος μὴ συνομολογούντων τὸ ὕψος, ἀλλ’ εἴσω ε καὶ τὸ βλαισὸν ὑποκαμπτομένων· Ἀντώνιος ἦν τῷ ἀνθρώπῳ τὸ ὄνομα. ὁ δὲ Αἰγύπτιος οὕτω κατεβραχύνετο, ὥστε μηδ’ ἀχαρίστως τοὺς ἐν τοῖς κλουβοῖς πέρδικας ἐκμιμεῖσθαι, καὶ συναθύρειν αὐτῷ πρὸς ἔριν ἐκείνους. τὸ δὲ παραδοξότερον ὅτι καὶ φρόνησις ἐνῆν τῷ ἀνθρώπῳ, οὐδὲν ὑπὸ τῆς βραχύτητος καταβλαπτομένη· καὶ γὰρ καὶ τὸ φθέγμα οὐκ ἄμουσος ἦν, καὶ οἱ λόγοι τοῦ νοῦ παρεῖχον ὁρᾶσθαι τὴν γενναιότητα. ἐκάτερος δὲ τῶν εἰρημένων τοῖς τοῦ συγγραφ·έως χρόνοις ἐνήκμασαν, καὶ οὐ θᾶττον μετῆλθον τὸν βίον. ὁ μὲν γὰρ μέγιστος τὰ εἰκοσιπέντε διεξιὼν ἔτη ἀπεβίω, ὁ δ’ ἐλάχιστος οὐκ ὀλίγῳ καὶ τούτων λειπόμενος.

Πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα τέρατα, τὰ μὲν τοῖς εἰρημένοις ὁμόχρονα, τὰ δὲ καὶ προγεγενημένα, ταῖς ἱστορίαις αὐτοῦ καταστρώννυσιν.

29 f vgl. Marcellin. Com. Chronic, a. 389 f. Theophan. 70, 12 u. 68, 17. Testament. Jes. Chr. I 7. Journal of theolog. studies II 407 * 10 u. 13—29 ε Niceph. H. E. XII 37 PG 146, 876 8/9 τὰ τελευταῖα Val. τὰ τελευ B | 10 περὶ Val. παρὰ B Ι διέξεισιν Val. Ι 16 πεντάπηχυς ed. Ι 20 ἀχαρίστως Bochart ἀχαρίστ(ουσ) B 22 nach καὶ † ἡ ed. | 26 ἐνήκμασε ed. | μετῆλθε ed.

12. Ὅτι τῆς τετράδος καὶ παρασκευῆς τὴν νηστείαν ὁ Φιλοστόργιός Phot. φησι οὐκ ἐν μόνῃ τῇ τῶν κρεῶν ἀποχῇ περιορίζεσθαι, ἀλλὰ καὶ τὸ μηδὲ τροφῆς ὅλως ἅπτεσθαι ε μέχρι τῆς ἑσπέρας λέγει περί περί τινος Εὐδοξίου, συναιρεσιώτου μέν, πρεσβυτέρου δὲ τὴν τάξιν, ἐψιλωμένου ε δὲ τῶν δι’ ὧν ἡ διαδοχὴ τοῦ γένους, τοιάδε·

»Νηστευτικός τε οὖτος ἦν, ὡς καὶ πρα’ ὅλον μὲν τὸν χρόνον >μὴ ε μόνον τὰς κατὰ διάταξιν τὴν μνήμην τοῦ κυριακοῦ >φερουσας ε . . .

1 ff vgl. Socrat. V 22, 36ff u. VII 22, 4. Sozomen. VIT 19, 9 — 1 vgl. Didache 8 1 2 τῇ > e ed. | 6 οὖτοσ Β οὕτως Reading | 7/8 τὰς — φερούσας äml. »dies quartae sextaeque feriae Gothofred. S. 426 f | 8 nach φερούσας der übrige Teil [ca. 3/5 = 25 Zeilen] der Seite f. 257 v leergelassen B, »lacuna biennii integri . . . quo spatio de Eunomii morte (unter anderm) Philostorgium egisse ne- cesse est« e Gothofred.; vgl. Sozomen. VII 17,1
<ΕΚ ΤΗΣ ΕΝΛΕΚΑΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ> Phot.

1. . . . ἄρκτων καὶ λεόντων χρήσασθαι, αὐτοῦ τε τοῦ ζῆν καὶ τῆς ἀρχῆς καὶ τῶν ἐπὶ τοῖς θηρίοις ἄθλων, ε εἰκοστὸν ἀπὸ γενέσεως διανύων ἀπεφθάφη. ἡν δὲ καὶ τὸν θυμὸν ἀκράτωρ, ὅ καὶ μάλιστα τοῦ ζῆν αὐτὸν ἐξεδίσκευσεν. διαλεγόμενος γάρ ποτε κατὰ τὸ παλάτιον τῷ Ἀρβαγάστῃ, ἐπείπερ αὐτὸν οἱ λόγοι πρὸς ὀργὴν ἀνέσειον, ξίφος ὤρμησε κατὰ τοῦ στρατηγοῦ σπάσασθαι· κωλυθεὶς δέ (ὁ ε γὰρ δορυφόρος ἐπέσχεν, τὸ ξίφος ἕπεβάλλετο), ε ἐπεβάλλετο), κατὰ τὸ παρὸν λόγοις μὲν ἐπειρᾶτο ὑπονοίας τὸν Ἀρβαγάστην ἀπάγειν. ὁ δὲ διὰ τῶν λόγων τὴν ὑπόνοιαν αὐτοῦ μᾶλλον εὑρεν εἰς ἀκρίβειαν μεθισταμένην γνώσεως. καὶ γὰρ ἐπερωτήσαντι τῆς τοσαύτης ὁρμῆς τὴν αἰτίαν ἑαυτὸν διαχρήσασθαι Οὐαλεντινιανὸς ὐπεκρίνατο, ὑπεκρίνατο, δίότι βασιλεύων οὐδὲν ὦν ἂν βούλοιτο πράττει. ὁ δὲ ε Ἀρβαγάστης, οὐδὲν πλέον τότε ὕστερον ἐν Βιέννῃ τῆς Γαλλίας ἠριστηκότα τὸν βασιλέα καὶ μεσούσης ἡμέρας κατὰ τὰ ἔρημα τῶν βασιλείων † ἐπὶ τὸν ποταμὸν τὸ χεῖλος 2 f vgl. Ambros. De obitu Valentiniani 15 — 3 f u. 12—S. e 133, 8 vgl. Histor. VII 85, 10. Job. Antioch. Fragm. 187. Zosim. IV 53 f. Rutin H. E. XI 31. Sozomen. VII 22, 1 f. Socrat. V 25, 5. Epipban. De mensuris et poiider. 20 Ende. Hieronym. Epist. 60, 15. Gregor. Tur. Hist. Franc. II 9 S. 74, 17 * — S. 133, 8 Nicepb. H. E. XII 38 PG 146, 877 C u. 880 A 12 1 <Ἐκ ε τῆς ἐνδεκάτης ἱστορίας> ε Val. | 2 ἀρκτῶν (sic) beginnt f. der Lücke e B, ἄρκτων Migne | 4 ἀπεφθάρη äml. ὁ Οὐαλεντινιανός, s. unt. Ζ. I 5 έηεδλθσξετεν ed. | 6 τοῦ > s ed. | 9 ὑπονοίασ aus ἐπινοίασ corr. B 12 ἀπεκρίνατο Nie. u. Val., nicht ötig | βασιλεύων usw. vgl. Sozomen. VII 22, 2 | 15 ἐπὶ τὸν ποταμὸν τὸ χεῖλοσ, vor ἐπὶ interpungiert, B περὶ τὸ τοῦ ποταμοῦ χεῖλος Nic., vielmehr ἐπὶ τοῦ ποταμοῦ τὸ χεῖλος st. ἐπὶ τὸ τοῦ ποταμοῦ χεῖλος. Den Text sucht Val. zu retten: »labra in fluvium mergentem, sc. ad bullas in aqua excitandas . . . una cum iis (= <σὺν> ε οἶς) quibuscum modi ludicris vacare consueverat«; e aber <σὺν> ε οἶς unrichtig, vgl. unt. S. 133, 3 f; οἱς ist Neuti-um, u. vgl. χείλους ob. S. 38, 16 οἶς ε ἐματαιοσπούδει καλινδούμενον θεασάμενος. πέμπει τινὰς κατ΄ αὐτοῦ τῶν ὑπασπιστῶν. οἱ δὲ τὸν δείλαιον χειρῶν χειρῶν καὶ γνώμης ἀποπνίγουσιν ἀγριότησιν, οὐδὲ τῶν ὑπηρετουμένων τῷ βασιλεῖ τινος παρόντος. ὁ γὰρ καιρὸς αὐτοὺς ἀριστᾶν μετεπέμπετο. οἱ μέντοι γε τοῦτον ἀποπνίξαντες, ἴνα μὴ τὸ παραυτίκα πρὸς ζήτησίν τινες χωρήσωσι τῶν ἐργασαμένων, τὸ ἡμιτύβιον αὐτοῦ τῷ τραχήκῳ βρόχου τρόπον περιελίξαντς ἀναρτῶσιν, ὡς δι’ αὐτοῦ γε τῇ οἰκείᾳ γνώμῃ ἀπαγξαμένου. 2 Ὅτι Ἁρβαγάστης τὸν Οὐαλεντινιανὸν ἀνελών, ἐπεὶ τὸ γένος αὐτὸν <τῆς> ε βασιλείας ἀπεκώλυσεν (βάρβαρος ε γὰρ ἦν αὐτὸν Εὐγένιόν τινα, μάγιστρον τὴν ἀξίαν, Ἔλληνα δὲ τὸ σέβας. βασιλέα Ῥωμαίων καθίστησι. μαθὼν δὲ ταῦτα Θεοδόσιος θατέρῳ μὲν τῶν παίδων Ὀνωρίῳ τὸν βασίλειον παρατίθησι στέφανον, έν ὅλῳ δὲ τῷ χειμῶνι τὰ πρὸς τὸν πόλεμον αὐτὸς ἐξαρτύεται. ἠρος δὲ ὑποφαίνοντος, ἐκστρατεύει κατὰ τοῦ τυράννου· καὶ ταῖς Ἀλπεσι προσβαλὼν ἐκράτησεν αὐτῶν προδοσίᾳ. συμπλακέντος δὲ τῷ τυράννῳ κατὰ τὸν ποταμόν (ψυχρὸν ε ὅδωρ αὐτῷ τὴν ἐπωνυμίαν ποιοῦνται), μάχης καρτερᾶς γενομένης καὶ πολλῶν ἑκατέρωθεν ἀπολλυμένων. ὅμως ἡ νίκη τὸν τύραννον μυσαχθεῖσα τὴν ἔννομον βασιλείαν συνδιεκόσμει. συλλαμβάνεται τοίνυν ὁ τύραννος καὶ τῆς κεφαλῆς ἀποτέμνεται. ὁ μέντοι Ἀρβαγάστης τῆς σωτηρίας ἀπογνούς, ἐπιπεσὼν ἀναιρεῖ ἐαυτὸν τῷ ξίφει. μετὰ δὲ ταῦτα παραγεγονὼς ὁ βασιλεὺς ἐν Μεδιολάνῳ μεταπέμπεται τὸν ἑαυτοῦ παῖδα Ὀνώριον καὶ τὴν Ἐσπέραν ἐγχειρίζει πᾶσαν. μετὰ δὲ τὴν κατὰ τοῦ τυράννου νίκην τῇ τοῦ ὑδέρου νόσῳ κρατηθεὶς τελευτᾷ τὸν βίον, βασιλεύσας δἐλα καὶ ἓξ ἔτη, ἐν ὄλοις –22 vgl. Joh. Antioch. Fragm. 187. Zosim. IV 53—58. ς Sozomen. VII 22, 4 u. 24, 1 tf. Socrat. V 25. Theodoret H. E. V24. Oros. Histor. VII 35, 11 ff. Rufin H. E. XI 32 f. Claudian. De III cons. Honor. 63 ff — 22—25 2 vgl. Claudian. ebd. 110 Zosim. IV 59. Socrat. V 26. Sozomen. VII 29, 3 ff. Rufin H. E. XI 34 — 24 f vgl. Hydat. Chronic, a. 395 * 9— 11 Niceph. H. E. XII 39 PG 146, Β — 24— c S. 1.34, 4 ebd. XII 3 ob ἀγριότητι? Loofs | 9 ἀργαβάστησ B, s. Register | 10 <τῆς> ε Bidez βασιλέα B, ob βασιλέα x003E;? Loofs | 13 Ὁνωρίῳ ed., u. so immer περιτίθησι Val., wohl richtig: s. Register | 15/16 ταῖς Ἄλπεσι προσβαλὼν u. 18 μάχης καρτερᾶς vgl. Sozomen. VII 24, 3 u. 4 | 16 ἐκράτησεν vgl. Zosim. IV 58, 1 | 20 ff vgl. Joh. Antioch. Fr. 187 gegen Ende: τῆς καεφαλῆς ἀποτέμνει u. τῷ . . . περιπεσὼν ξίφει | 21 τῆς σωτηρίας > ε ed. | 24 τὴν κατὰ Val. τὴν ~ B, vgl. Sozomen. VII 29, 3 | ὑδέρου Νιc. ὑδέρω B, s. Register Phot. δὴ βασιλεύων εἰς ὑψηλοὺς τοῦ βίου καταλήξας τέρμονας· »ἐπί τε γὰρ νίκαις λαμπραῖς καὶ μοναρχήσας Ῥωμαίων καὶ δυοῖν βασιλέων πατέρα ἐαυτὸν ἐπιδὼν καὶ τούτοις ἀστασίαστον παραπέμψας τὴν βασιλείαν, κἀπὶ τῆς ἑαυτοῦ κλίνης εὐδαιμονέστατα προλείπει τὸν βίον, τοῦ θερμοῦ μοι κατὰ τῶν εἰδώλων ζήλου τοῦτο γέρας ἐξενεγκών.«

Ταῦτα λέγων ὁ δυσσεβὴς περὶ τοῦ εὐσεβεστάτου Θεοδοσίου, οὐκ αἰσχύνεται κωμῳδεῖν αὐτὸν ἐπ’ ἀκρασίᾳ βίου καὶ τρυφῆς ἀμετρίᾳ, δι’ ἣν αὐτὸν ἁλῶναι γράφει καὶ τῷ τοῦ ὑδέρου νοσήματι.

3. Ὅτι Ἀρκαδίῳ μὲν ἐπ’ Ἀνατολῆς Ῥουφῖνος παρεδυνάστευεν, κατὰ δὲ τὴν Δύσιν τῷ Ὀνωρίῳ τὴν αὐτὴν ὁ Στελίχων τάξιν διέσωξεν. ἐκάτερος γὰρ αὐτῶν ἐκατέρῳ τῶν Θεοδοσίου παίδων τὸ τῆς βασιλείας σχῆμα καὶ τὸ νέμειν νέμειν οὐ παραιτούμενος, τὸ κράτος τῆς ἀρχῆς διὰ χειρὸς καὶ γλώσσης εἰχεν, έν ὑπάρχου προσηγορίᾳ βασιλεύων τοῦ βασιλεύοντος. οὐδέτερος δ’ αὐτῶν οἶς ὑπῆρχεν τῶν βασιλέων ἔστεργεν· ὁ μὲν γὰρ Ῥουφῖνος καὶ τὸ τῆς βασιλείας ἄνομα εἰς ἐαυτὸν μεθέλκειν ἐτέχναζεν, ὁ Στελίχων δὲ τῷ ἑαυτοῦ παιδὶ Εὐχερίῳ περιάπτειν περιάπτειν ἠγωνίζετο. ἀλλὰ τὸν μὲν Ῥουφῖνον ὁ ἀπὸ Ῥώμης ἀνακομισθεὶς στρατός, οἵ τῷ Θεοδοσίῳ κατὰ τοῦ τυράννου συνεστρατεύσαντο, ἐν τῷ λεγομένῳ τριβουναλίῳ πρὸς αὐτοῖς τοῖς τοῦ βασιλέως ποσὶ ταῖς μαχαίραις κατεκόψατο τοῦτο τοῦτο μὲν ἔχοντες ἐντολὰς παρὰ Στελίχωνος ἐξεργάσασθαι, τοῦτο δὲ καὶ διότι μυκτηρίζων αὐτοὺς ἐπεφώρατο. καὶ κατ’ ἐκείνην ἀπερράγη τὴν ἡμέραν τῆς ζωῆς καθ’ ἣν οἱ στρατολόγοι μονονουχὶ τὴν ἀλουργίδα αὐτῷ περιεβάλοντο.

Εὐμήκης δέ, φησίν, ὁ Ῥουφῖνος ἦν καὶ ἀνδρώδης· καὶ τὴν σύνεσιν αἵ τε τῶν ὀφθαλμῶν κινήσεις ἐδήλουν καὶ τῶν λόγων ἡ ἑτοιμότης. ὁ δὲ Ἀρκάδιος βραχὺς τῷ μεγέθει καὶ λεπτὸς τὴν ἔξιν καὶ ἀδρανὴς 7 vgl. Zosim. IV 27 f 33 u. 50. Eunap. Fragm. 48 f — 9—17 ρ vgl. Zosim. Y Eunap. Fragm. 62 f. Joh. Antioch. Fragm. 188. Oros. Histor. VII 37, 1 u. 38, 1 — 16 f s. unt. S. 141, 8 — 17— e 21 vgl. Zosim. V 4 u. 7. Joh. Antioch. Fragm. Socrat. VI 1, 4 ff. Sozomen. VIII 1, 2 f. Claudian. In Rufin. II 293 ff — 18 f vgl. Chronic. Paschal. a. 395 — 24 vgl. Eunap. Fragm. 63 Anfang — 26f vgl. Cetlren. I 574, 7 9— e S. 135, 21 Niceph. H. E. XIIl 1 PG 146, 921 C 4 2 βασιλέοιν Nie. Ι 4 κλίνησ, ι übergeschrieben u. ν durch Corr., B κλίνης Nie. | 6 περὶ Val. π(αρὰ) B | 7 vgl. Zosim. IV 33, 1: τὴν τῆς τρυφῆς ἀμετρίαν | 9 Ῥουφῖνος Νic. ῥουφίνω B | 11 ἐκάτερος . . . αὐτῶν vgl. Joh. Αntioch. tioch. | 12 τὸ ὄνομα vgl. Eunap. Fr. 62 u. Zosim. V 1, 1 Ι 14 ob <παρὰ> ε βασιλέων? vgl. unt. 8. 135, 17 f, Ι 22 στρατολόγοι B Nie. ἀστρολόγοι Val.; nichts zu ändern; vgl. Claudian. 1. 1. 311 ff | 23 π(αρα)εβάλοντο B, corr. Μ τὴν ἰσχὺν καὶ τὸ χρῶμα μέλας· ε καὶ τὴν τῆς τῆς ψυχῆς νωθείαν τε Phot. λόγοι διήγγελλον καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἡ φύσις, ὑπνηλῶς τε καὶ δυσαναφόρως αὐτοὺς δεικνῦσα καθελκομένους. ἅ καὶ τὸν Ῥουγῖνον ἠπάτα, ὡς ἐξ ε αὐτῆς μόνης τῆς ὄφεως ὁ στρατὸς αὐτὸν μὲν χαίρων βασιλέα, ἀποσκευάσεται δὲ τὸν Ἀρκάδιον.

Τὴν μέντοι κεφαλὴν Ῥουφίνου τεμόντες τῷ στόματι λίθον ἐνέθεσαν, ἐπὶ καμάκου δ’ ἀναρτήσαντες πανταχοῦ περιέθεον. καὶ τὴν δεξιὰν ὡσαύτως τεμόντες ἐν τοῖς ἐργαστηρίοις τῆς πόλεως περιῆγον »δότε τῶ ἀπλήστῳ« λέγοντες. καὶ πολὺ χρυσίον ἡ αἴτησις ἠρανίσατο· οἶα γὰρ ἐπὶ λαταθυμίῳ θεάματι προθύμως τὸ χρυσίον οἱ ὁρῶντες ἀντεδίοσαν.

Ἀλλ’ ὁ μὲν Ῥουφίνου τῆς βασιλείας ἔρως εἰς τοῦτο περιέκοψεν. καὶ τὸν Στελίχωνα δέ, ὡς οὑτος λέγει, ἐπιβουλὴν κατὰ τοῦ Ὀνωρίου συστησάμενον αὐτόν τε καὶ τοὺς συστασιώτας ὁ τὸ σύνθημα παρὰ τοῦ βασιλέως δεξάμενος στερατὸς ἀποσφάττουσιν.

4. Ὅτι Εὐτρόπιος, φησί, μετὰ Ῥουφῖνον ἐκ δούλων εὐνοῦχος εἰς τὰ βασίλεια παραδὼς καὶ τὴν τοῦ πραιποσίτου τιμὴν ἀναβάς, τοῖς παροῦσιν οὐκ ἠγάπησεν. ἀλλ’ ἐπειδήπερ αὐτὸν ἡ ἐκτομὴ τῆς ἀλουργίδος ἀπεστέρει, πείθει βασιλέα πατρίκιόν τε αὐτὸν καὶ ὥπατον ἀναγράφειν. καὶ ἦν λοιπὸν πατὴρ ὁ εὐνοῦχος βασιλέως, ὁ μηδὲ τὸν τυχόντα παῖδα φῦναι δυνάμενος.

5. Ὅτι, φησίν, Εὐτρόπιος προστάττει Καισαρίῳ τὴν Ῥουφίνου διαδεξαμένῳ ἀρχὴν Εὐνόμιον ἐκ τῶν Δακοροηνῶν ἐπὶ Τύανα μεταστῆσαι, ὑπὸ τῶν ἐκεῖ μοναστῶν τηρησόμενον. βασκαίνων γὰρ αὐτῷ τοῦ κλέους, οὐδὲ τὸν νεκρὸν αὐτοῦ ταφῆς τυχεῖν τῆς μετὰ τοῦ διδασκάλου συνεχώρει, καίτοι πολλὰ πολλῶν δεηθέντων· ἀλλὰ καὶ τὰς βίβλους αὐτοῦ δημοσίοις γράμμασιν ἀφανίζεσθαι διεετάξατο.

1 vgl. Procop. De hello Pers. I 2 S. 13, 21 f. Zosim. V 14, 1. 22, 3. 24, 2 u. unt. S. 136, 4 — —9 vgl. Claudian. In Rufin. II 433 ff. Zosim. V 7, 6. Hieronym. Epist. 60, 16. Marcellin. Com. Chronic, a. 395 — 13 ff s. unt. XII 1 f — 16 vgl. Claudian. In Eutrop. I 44 ff — 17 u. 19 f vgl. Claudian. ebd. 105. 109 u. oft. Zosim. V 9, 2 n. 17, 4. Socrat. VI 5, 3. Sozomen. VITI 7, 1. Joh. Chrysostom. In Eutrop. Anfang. Cod. Theodos. IX 40, 17. Eunap. Fragm. 66 — 20 f vgl. Claudian. In Eutrop. II 68 ff u. praef. 50 — 27 vgl. Cod. Theodos. XVI 5, 34 * 22—27 ε Niceph. H. E. XIII 1 PG 146, 925 C 1 vgl. Cedren. I 574, 8: μέλας τὴν χροιάν | νωθείαν s. unt. .S. 136, 4 u. Anm. zu S. 136, 3 — 5 | 3 δεικνύουσα ed. | 8/9 τῆς πόλεως — ἀπλήστῳ s. ähnliche Ausdrücke bei Zosim. | 12 παρρέκοψεν Βοchart προέκοψεν | 17 παραδὲσ, raus ι corr., B παρεισδὺσ M ed. | καὶ <εἰς> ε τὴν Val. Ι 21 man erwartet φῦσαι Phot.

6. Ὅτι, φησίν, Ἀρκάδιος ὁ βασιλεὺς μετὰ θάνατον τοῦ πατρὸς θυγατέρα αύδδωνος ἄγεται γυναῖκα· ὁ δὲ βάρβαρος μὲν ἦν τὸ γένος, στρατηγίᾳ δὲ κατὰ τὴν Ἑσπερίαν διαπρέψας τὸ δὲ γύναιον οὐ κατὰ τὴν τοῦ ἀνδρὸς διέκειτο νωθείαν, ἀλλ’ ἐνῆν αὐτῇ τοῦ βαρβαπικοῦ θράσους οὐκ ὀλίγον. αὔτη δὲ θυγατέρας ἤδη τῷ Ἀρκαδίῳ δύο Πουλχερίαν καὶ Ἀρκαδιαν ἐγείνατο, ὕστερον δὲ καὶ Μαρῖναν καὶ υἱὸν ἐπέτεκε Θεοδόσιον. τότε δ’ οὖν τῶν δύο παίδων μήτηρ οὖσα, παρὰ Εὐτροπίου περιυβρισθεῖσα ὡς καὶ ἀπειλὴν αὐτῇ ἐπενεγκεῖν τῶν Βασιλείων θᾶττον ἀποπέμψασθαι, ὡς εἶχεν ἀγκαλισαμένη τὰ παιδία διὰ χειρὸς ἐκατέρας προσέρχεται τῷ ἀνδρί· καὶ κωκύουσά τε ἅμα καὶ τὰ βρέφη προτεινομένη, δακρύων ἠφίει λιβάδας. καὶ τἆλλα ἐποίει ἐποίει γυνὴ φλεγμαίνουσα γυναικείᾳ τέχνῃ πρὸς τὸ παθητικώτερον ἐφελ- κύσαιτο τὸν ἄνδρα.

Τῷ δὲ Ἀρκαδίῳ οἶκτός τε τῶν παίδων εἰσῂει, ἐκ τῆς πρὸς τὴν μητέρα συμπαθείας βραυκανομένων, καὶ ὀργὴ ἀνήφθη. καὶ δὴ τότε τοῖς τε θμεοῖς καὶ τῇ δι’ αὐτῶν ἐμβριθείᾳ τῶν λόγων ὁ Ἀρκάδιος βασιλεὺς ἡν. ὄθεν αὐτίκα τὸν Εὐτρόπιον τιμῆς τε ἀπάσης περιδύει καὶ τὸν πλοῦτον ἀφαιρεῖται καὶ εἰς Κύπρον τὴν νῆσον φυγαδεύει.

Μετ΄ οὐ πολὺ δέ τινων ἀπενεγκάντων κατ’ αὐτοῦ γραφήν, ὡς ὁπόταν ὕπατος ἐγεγόνει κοσμήμασιν ἀπεχρήσατο, οἶς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ἐξῆν μὴ ὅτι γε βασιλεῖ, βασιλεῖ, μετάπεμπτος ἀπὸ Κύπρου γίνεται. καὶ συνεδρίου κατὰ τὸ καλούμενον Παντιχῖον καθεσθέντος (Αὐριλιανος δ’ ὁ ὕπαρχος καὶ ἕτεροι τῶν ἐν ταῖς ἀρχαῖς ἐπιφανῶν ἀρχόντων διεσκόπουν τὰ κατηγορούμενα), αἰτίαις ὁ Εὐτρόπιος ἁλοὺς ἁλοὺς τὴν κεφαλὴν ἀφαιρεῖται.

1 ff vgl. Zosim. V 3 u. IV 33. Chronic. Paschal. a. 395 — 3 ff vgl. Zonar. XIII 20, 8 f. Cedren. I 585, 11. Zosim. V 24, 2 — 5 ff vgl. Cedren. 1 585, 12. Marcellin. Com. Chronic, a. 397 ff. Chronic. Paschal. a. 396 ’. Sozomen. IX 1, 1 — –25 vgl. Sozomen. VlII 7, 3 u. 5. Socrat. VI 5, 4 u. 7 — 8 u. 16 ff vgl. Joh. Chrysostom. lu Eutrop. 4—8 ε vgl. Claudian. In Eutrop. 11 praef. 4 — 16 ff Cod. Theodos. IX 40,17. Vgl, Zosim. V 18, 1. Claudian. In Eutrop. LI praef. 49 ff — 21 ff vgl. Zosim. V 18, 2 *1—25 Niceph. H. E. XIII 4 PG 146, 940 D 8 3 — 5 s. ähnliche ücke bei Zonar. u. Cedren. Ι 6 Arkadia hier fehlerhaft st. Flaccilla; s. Marcell. Com., Chron. Pasch, u. Tillemont, Note 19 sur Ar- cade; die ühgestorbene Flaccilla wird auch Chron. Pasch. 566, 9 — 11 totge- schwiegen Ι 8 vgl. Sozomen. VIII 7,3: ὑβρίσας [u. Joh. Chrys. I. 1. 385 B: τοῦ ὑβρισμένου βασιλέως] | 15 oh βραυκανωμέων? Ι 20 βοσκήμασιν ed. Ι 21 μετά- πεμπτος vgl. Zosim. Ι 22 παντιχχῖον, ιχ am Zeilenende, B παντ [leerer Raum eines Buchstabens] χῖον Μ Παντείχιον Nie. Ι Αὐρηλιανὸς Reading = Nie.

Ἀλλ’ ὁ μὲν φιλοστόργιος ταῦτα περὶ Εὐτροπίου λέγει· λέγει· ἔτεροι Phot. δὲ ἄλλας αἰτίας καὶ τοῦ παραλυθῆναι τῆς ἀρχῆς καὶ τῆς ὑπερορίας καὶ δὴ καὶ τοῦ θανάτου ἀνιστορῦσιν.

7. »Ὅτι, φησίν, κατὰ τοὺς ἐπ’ ἐμὲ γεγενημένους χρόνους τοσαύτη φθορὰ γέγονεν ἀνθρώπων, ὅσην οὐδεὶς χρόνος ἐξ αἰῶνος ἔγνω,« καὶ ταύτην ἄρα καὶ τὸν ξιφίαν σημαίνειν ἀστέρα. οὐ γὰρ μόνον τὸ μάχιμον ὥσπερ πάλαι κατὰ τοὺς ἔμπροσθεν πολέμους ἀπανηλώθη, οὐδ ἐν μέρει γῆς τὰ πάθη δυνέστη· ἀλλὰ πάντα μὲν διεφθείρετο γένη πᾶσα δ’ ἀπόλωλεν ἡ Εὐρώπη, καὶ τῆς Ἀσίας οὐκ ὁλίγη μοῖρα συνδιεφθάρη, φθάρη, ἀλλὰ καὶ τῆς Λιβύης ἡ πολλὴ καὶ μάλιστά γε Ῥωμαίοις ὑποτελεῖ. βαρβαρικὴ μὲν γὰρ τὸ τῆς φθορᾶ( πλῆθος εἰργάζετο μάχαιρα. λιμοὶ δὲ καὶ λοιμοὶ καὶ θηρίων ἀγρίων ἀγέλαι συνεπετίθεντο, σεισμοί τε ἐξαίσιοι πόλεις καὶ ἀνασπῶντες ἀνασπῶντες ἐκ βάθρων εἰς τὸ ἀφυκτό- τατον τὸν ὄλεθρον ἐναφίσαν. καὶ χάσματα δὲ γῆς ἐνιαχόθι τοῖς οἰκήτορσιν ὑπορρηγνμέης τάφος ἠν αὐτοσχέδιος, ἐΠικλυσμοί τε τῶν ἐξ ἀέρος ὑδάτων καὶ κατ’ ἀλλους αὐχμοὶ φλογώδεις, πρηστῆρές τε ἔστιν οἶς ἐμβαλλόμενοι ποικίλον τε τὸ δεινὸν ἐποίουν καὶ ἀφόρητον. ναὶ δὴ καὶ χάλαξα μείφων ἢ κατὰ χερμάδα πολλαχοῦ γῆς κατεφέρετο· ἄχρι γὰρ καὶ ὀκτὼ τῶν λεγομένων λιτρῶν ἕλκουσα βάρος ὤφθη κατασκήψασα. χιόνος δὲ πλῆθος καὶ κρυμῶν ὑπερβολαί, ὑπερβολαί, ἄλλη πληγὴ οὐ προανήρπασεν, τούτους καταλαμβάνουσαι τοῦ βίου ἐξήλαυνον, καὶ σαφῶς τὴν θείαν ἀνεκήρυττον ἀγανάκτησιν. οὑ καθ’ ἕκαστον ἐπεξελθεῖν ὑπὲρ πᾶσαν ἀνθρωπίνην ἂν εἴη δύναμιν.

8. Ὅτι τῶν Οὔννων, φησίν, οἱ μὲν τῆς ἐντὸς Ἴστρου ·Σκυθίας

1 — 3 vgl. Zosim. V 17, 5ff. Eunap. Fragm. 75, 6. Claudian. In Eutrop. Ilpraef. 19 — — S. 139, 29 vgl. Testament. Jes. Chr. I 3—10. 4 Journal of theolog. studies 405 tf u. 414 f — 4 f vgl. Matth. 24, 21. Mark. 13, 19 — 6 s. ob. X 9 u. vgl. Luk. 21, 11 — 10 vgl. unt. S. 138, 9 ff — 11—16 2 vgl. Claudian. In II 24 ff — 12 vgl. Matth. 24, 7. Luk. 21, 11. Hieronym. In Ezech. 5, 17 u. 14, 12 ff. Chronic, min. ed. Mommsen II 17 [a. 410]. 70 [a. 409 u. 412] u. 295 — 13f vgl. ebd. 64 ff a. 396. 402 u. 407 f — 15 ff vgl. ebd. 69 f a. 407 f — 18 ff vgl. ebd. 68 a 404. Socrat. VI 19, 5 — 20 vgl. Chronic, min. ebd. 67 a. 401 * 4—23 e Niceph. H. E. XIII 36 PG 146, 1048 Α 1 περὶ Val. παρὰ B Ι 2 vgl. Zosim. V 18, 1: τῆς ἀξίας παραλύσας 4 κατὰ Gothofred. καὶ Β Ι 6 ξιφίαν, ί aus εί corr., B | 10 ὅση Nie. ὅσοι B 12 λιμὸς δὲ καὶ λοιμὸς ed. | 16 πρηστῆρές Nie. πριστῆρεσ B | 18 ναὶ] καὶ ed. | 21 καταλαμβάνουσα B, corr. Val. | 22 οὖ] ὦν <τὸ> 2 oder ἃ Val. Phot.

τὴν πολλὴν χειρωσάμενοι καὶ διαφθείραντες πρότερον, ἔπειτα παγέντα τὸν ποταμὸν διαβάντες, ἀθρόως εἰς τὴν Ῥώμην εἰσήλασαν, καὶ κατὰ πᾶσαν ἀναχθέντες τὴν Θρᾴκην, ε ὅλην τὴν Εὐρώπην ἐληΐσαντο· οἱ πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα τὸν Τάναϊν ποταμὸν διαβάντες καὶ τῇ Ἑῲᾳ ἐπεισρυέντες δι’ Ἀρμενίας τῆς μεγάλης εἰς τὴν καλουμένην Μελιτινὴν κατερράγησαν. ἐκ ταύτης δὲ Εὐφρατησίαν τε ἐπέθεσαν καὶ μέχρι τῆς κοίλης Συρίας ἤλασαν καὶ τὴν Κιλικίαν καταδραμόντες φόνον ἀνθρώπων εἰργασαντο ἀνιστόρητον.

Οὐ μόνον δὲ ἀλλὰ καὶ Μάζικες ε καὶ Αὐξωριανοὶ (μεταξὺ ε καὶ Ἄφρων οὗτοι ε νέμονται) κατὰ μὲν τὸ ἑωθινὸν αὐτῶν κλίμα Λιβύην ἐξηρήμωσαν. καὶ τῆς Αἰγύπτου μοῖραν οὐκ ἐλαχίστην συνδιώλεσαν, Ἀφροις τε ἐμβαλόντες κατὰ δυόμενον ἥλιον τὰ παραπλήσια ἔδρασαν.

Ἀλλ’ ἐΠὶ τούτοις πᾶσι καὶ Τριγίβιλδος, ἀνὴρ Σκύθης μὲν γένος τῶν νῦν ἐπικαλουμένων Γότθων (πλεῖστα ε γὰρ καὶ διάφορα ἐστὶν τῶν Σκυθῶν γένη), οὑτος δὴ δύναμιν βαρβαρικὴν ἔχων καὶ τῆς Φρυγίας έν τῇ Νακωλείᾳ καθεζόμενος καὶ κόμητος ἔχων τιμήν, ἐκ φιλίας εἰς ἔχθραν Ῥωμαίων ἀπορραγείς, ἀπ’ αὐτῆς Νακωλείας ἀρξάμενος, ε πλείστας τε πόλεις τῆς Φρυγίας εἶλεν καὶ πολὺν ἀνθρώπων εἰργάσατο. ε ἐφ᾿ ὃν Γαϊνᾶς ὁ στρατηγὸς ἐκπεμφθεὶς δ’ ἠν καὶ αὐτὸς) προὔδωκε τὴν νίκην, τὰ ἴσα καὶ αὐτὸς Ῥωμαίοις δρᾶσαι διανοούμενος. ἐκεῖθεν ὁ Τριγίβιλδος, ὡς δῆθεν τὸν Γαϊνᾶν διαφυγών, τήν τε Πισιδίαν καὶ τὴν Παμφυλίαν ἐπιὼν κατελυμήνατο· λυμήνατο· εἶτα πολλαῖς καἰ αὐτὸς πρότερον δυσχωρίαις τε καὶ Ἰσαυρικαῖς μάχαις περιθραυσθεὶς τὴν ἰσχὺν ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον διασώζεται· καὶ περαιωθεὶς ἐπὶ τὴν Θρᾴκην ε οὐ μετὰ πολὺ Γαϊνᾶς δὲ μετὰ τὴν προδοσίαν έν τῷ τοῦ στρατηγοῦ σχήματι 1 — 8 vgl. Hieronym. Epist. 60, 16 f u. 77, 8 — 1 ff vgl. Claudian. In Rufin. II 26 — 2 f vgl. Sozomen. VlII 25, 1 — 5—8 δ vgl. Claudian. In Rufin. II 28 u. Socrat. VI 1, 7. Sozomen. VIII 1, 2. Corpus Script, ehr. Orient, ed. Chabot, Scriptores Syri. Versio, series III, t. IV S. 106, 20 — 9 ff vgl. Synes. Epist. oft [s. Seeck, ’s REH Hol, 43 ff] — – S. 139,20 vgl. Zosim. V 13—22. ε Sozomen. VIII Socrat. VI 6 —14 ε —24 vgl. Claudian. In Eutrop. ΙΙ 153—473 — 20 f vgl. Fragm. 75 = excerpta de sententiis ed. Boissevain S. 94 ff * 1—3 ε u. 17—20 ε Niceph. H. E. XIII 5 PG 140, 944 BC — 21—27 φ PG 146, 952 C 2 ῥώμην B, οb Ῥωμαίων wie Gothofred.? s. Register | 3 ob ἀναχυθέντες (P. Thomas)? oder ἐνεχθέντες? | 5 τῆς > ε ed. | 6 ἐπέθεσαν] ob 14 u, 22 Τριγιβίλδος ed. | 16 τῶν > δ ed. | 21 ἦν] οὐν ed. πρὸς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἐπανελθών, εἰς μελέτην ἡκεν ταύτην Phot. παραστήσασθαι. οὐρανία δέ τις ἔνοπλος ἐπιφανεῖσα δύναμις καὶ τοὺς ἐπιβαλεῖν ἐρμηθέντας τῇ πράξει δειματώσασα, τὴν μὲν πόλιν τῆς ἁλώσεως ῥύεται, ἐκείνους δὲ φωραθέντας ταῖς ἀνθρωπίναις δίκαις ἐκδίδωσι. καὶ φόνος αὐτῶν ἐρρύη πολύς· ὁ δὲ Γαϊνᾶς εἰς τοσοῦτον κατέστη δέους, ὡς αὐτίκα νυκτὸς ἐπεχούσης μεθ’ ὅσων ἠδύνατο, τοὺς ἐπὶ τῶν πυλῶν βιασάμενος, ἐξελαύνει τῆς πόλεως. ἐπεὶ δὲ ἡ Θρᾲχκη ἐζηρήμωτο, καὶ οὔτε παρέχειν τι τῶν ἐπιτηδείων ἠν δυνατὴ οὔτε φθορὰν ἄλλην ἐνεγκεῖν, ἐπὶ Χερρόνησον ὁ Γαϊνᾶς στέλλεται, σχεδίαις διανοούμενος ἐπὶ τὴν Ἀσίαν διαπεραιοῦσθαι.

Διαγνωσθείσης δὲ τῷ βασιλεῖ τῆς αὐτοῦ διανοίας, πέμπεται στρατηγὸς κατ’ αὐτοῦ Φραυΐτας, Γότθος μὲν τὸ γένος, Ἔλλην δὲ τὴν δόξαν, πιστὸς δ’ οὖν Ῥωμαίοις καὶ τὰ πολέμια κράτιστος. οὑτος, ἐν ᾦ Γαϊανᾶς προέπεμπεν τὸν ὑπ’ αὐτῷ στρατὸν ταῖς σχεδίαις διαπεραιοῦσθαι, νηίτῃ στόλῳ συμπλέκεται ταύταις, καὶ ἐκ τοῦ ῥᾴστου πάντας τοὺς συμπλέοντας ταῖς σχεδίαις διαφθείρει. ἐξ οὑ Γαϊνᾶς τὰ καθ’ ἐαυτὸν ἀπογνοὺς ε εἰς τὰ τῆς Θρᾴκης ἀνωτέρω φεύγει. τινες τῶν Οὔννων οὐ πολλοῦ διαρρυέντος χρόνου ἐπελθόντες αὐτὸν ἀνιροῦσι, καὶ ἡ κεφαλὴ ταριχευθεῖσα εἰς Καωσταντινούπολιν ἐκομίσθη.

Χωρὶς δὲ τῶν εἰρημένων κακῶν καὶ τὸ Ἰσαύρων γένος παυτοδαποὺς ἐπήνεγκεν ὀλέθρους. πρὸς πρὸς μὲν γὰρ ἥλιον ἀνίσχοντα τήν τε καλικίαν κατέδεραμον καὶ τὴν ὅμορον Συρίαν, οὐ τὴν κοίλην μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν ἄλλην, μέχρι Περσῶν αὐτῶν ἀφικόμενοι. κατὰ δὲ ἰάπυγα ἄνεμον καὶ θρασκίαν Παμφυλίαν τε ἐπῆλθον καὶ Λυκίους διέφθειρον. Κύπρον τε τὴν νῆσον καταστρεψάμενοι, Λυκάονάς τε καὶ Πισίδας ᾐχμαλώτισαν. καὶ Καππαδοκίας τὸ πλεῖστον ἀναστήσαντες, ἄχρι ε καὶ ἐπὶ τὸν Πόντον διεκινδύνευσαν‘ καὶ τῶν ἄλλων τὰ χείριστα τοὺς ἁλισκομένους οὑτοι διέθεντο.

3 ff vgl. Synes. De provid. 116 ff — 7 vgl. Eunap. Fragm. 79 — 12 ff vgl. Euuap. Fragm. 80 ff — 19 f vgl. Chronic, mia. ed. Mommsen II 66 a. 400 f — 21 ff vgl. Zosim. V 25. Eunap. Fragm. 86. Sozomen. YIII 25, 1. Marcellin. Com. Chronic, a. 405. Joh. Chrysostom. Epist. 68 u. 69 * 10f u. 19 f Niceph. H. E. XIII 6 PG 146, 949 D 2 u. 952 BC 3 δειματώσασα vgl. Synes. 116 B 8 Ι 10 διαπεραιοῦσθαι vgl. Socrat. VI 6, 30 Ι 12 τὸ γένος usw. vgl. Zosim. V 20, 1 Ι 14 σχεδίαις vgl. Zosim. V 21, 3 Socrat. VI 6, 82 f u. Sozomen. VIII 4, 19 | 24 ἀφικόμενοι Val. ἀφικόμε B | 27 Πισίδας Gothofred. πισιδίασ B | καππαδόκασ M ed. Ι 29 οὑτοι zweimal am Ende u. Anfang der Zeile B
EK ΤΗΣ ΛΩΛΕΚΑΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Phot.

1. Ὅτι φιλσοτόργιος, καὶ ἐν ἄλλοις πολλοῖς Στελίχωνος κατατρέχων, καὶ τυραννίδος ἔνοχον γράφει· καὶ ὡς Ὀλύμπιός τις τῶν μαγίστρων, φερόμενον κατὰ τοῦ βασιλέως ἐν τῷ παλατίῳ τὸ ξίφος ἀντιλαβὼν τῇ χειρί, ἐαυτὸν μὲν ἐλυμήνατο, τὸν βασιλέα δὲ διέσωσεν, καὶ συνεργὸς αὐτῷ κατέστη πρὸς τὴν ἀναίρεσιν Στελίχωνος κατὰ τὴν Ῥάβενναν διατρίβοντος.

Ἀλλοι δὲ οὐκ Ὁλύμπιον, ἀλλ’ Ὀλυμπιόδωρόν φασιν· οὐδ’ ἐπαμῦναι τῷ βασιλεῖ, ἀλλ’ ἐπιβουλεῦσαι τῷ εὐεργέτῃ Στελίχωνι καὶ εἰς τυραννίδα συκοφαντῆσαι αὐτόν. καὶ οὐδὲ μάγιστρον τηνικαῦτα εἶναι ἀλλ’ ὕστερον, μετὰ τὸν ἄδικον τοῦ Στελίχωνος φόνον, ἔπαθλον τὴν ἀξίαν λαβεῖν. ἀλλ’ οὐκ μακρὰν μακρὰν καὶ αὐτὸν ῥοπάλοις ἀναιρεθένῖα τῆς μιαιφονίας τὴν δίκην ἀποτῖσαι τῷ Στελίχωνι.

2. Ὅτι κατὰ τοὺς προειρημένους χρόνους Ἀλλάριχος ε Γότθος γένος, περὶ τὰ τῆς Θρᾴκης ε ἄνω μέρη δύναμιν ἀθροίσας, ἐπῆλθεν 6f u. ob. S. 135, 13 ’ vgl. Zosim. V34f. Sozomen. IX 4, 7 f. Oros. Histor. VII 38, 5. Chronic, min. ed. Mommsen I 300 a. 408. Cedren. I 587, 19 ff. Theophan. 80, 6 — –13 vgl. Olympiodor. 2 u. 8. Zosim. V –35 u. 44 ff — –s S. 141, 3 vgl. Zosim. V b, 5 ff. 26 u. 29. Eunap. Fragm. 65. Sozomen. VIII 25 u. IX 4. Hieronym. Epist. 60 16. Claudian. In Rufin. II 187 ff u. oft 1 Titel rot geschrieben B | 4 ob die Stelle lückenhaft? | 8 »contexuit . . . Caput illud Photius summa cum neglegentia. quippe cum dicendum fuerit Olym- piodorum plane dissentire a Philostorgio de Stilichone atque Olympio, egregius patriarcha dixit ab aliis non Olympii sed Olympiodori nomen Stilichonis eversori dari, quasi uUa de hominis notissimi (cf. Gothofredus ad cod. Theodos. XVI 5, 42) nomine flubitatio umquam cuiquam fuerit, nedum Olympiodoro.« e Mendelssohn der Zosimus Ausgabe S. XLVIII Anm.; war wirklich der Bericht des Photius schon in Unordnung? ist nicht vielmehr später e der Name des Olympiodor ß einer ümlichen Anderung geworden? hat Philostorgius selbst (nicht erst Photius wie Mendelssohn ebd. gesagt hat) die Version des Olympiodor ähht? s. Prolegomena | 9 ἐπιβουλεῦσαι u. 12/13 ῥοπάλοις ἀναιρεθέντα . . . δίκην vgl. Οlympiod. 8 | 13 μιαιφονίας vgl. ebd. 2 | 14 Ἀλάριχος ed., u. so immer | 15 περὶ oder παρὰ? undeutlich B περὶ Μ Ἑλλάδι καὶ τὰς Ἀθήνας εἶλεν καὶ Μακεδόνας καὶ τοὺς προσεχεῖς Phot. Δαλμάτας ἐληΐσατο. ἐληί·σατο. ἐπῆλθε δὲ καὶ τὴν Ἱλλυρίδα, καὶ τὰς Ἄλπεις διαβὰς ταῖς Ἰταλίαις ἐνέβαλεν. Στελίχωνι δ᾿, ε ὡς ὡς οὖτος λέγει, μετάπεμπτος ἦν, ὃς ε αὐτῷ καὶ τὰς τῶν Ἄλπεων πύλας καὶ γὰρ ἐπιβουλὰς πάσας τὸν Στελίχωνα κατὰ βασιλέως παλαμᾶσθαι, κοὶ μηδ’ γαμβρὸν γαμβρὸν αὐτὸν εἶχεν ἐπὶ θυγατρὶ δυσωπεῖσθαι, ἀλλὰ καὶ φάρμακον αὐτῷ ἀγονίας ἐγκεράσασθαι. ἐλελήθει δὲ ἄρα ἑαυτόν, ἐν τῷ σπουδάζειν ε τὸν υἱὸν Εὐχέριον ἀναχηρύξειν παρανόμως τὸν ἀπόγονον τῆς κατὰ διαδοχὴν καὶ θεσμὸν βασιλείας προεεκθερίζων καὶ ζημιούμενος. οὕτω δὲ κατάφωρον καὶ ἀδεᾶ τὴν τυραννίδα προενευκεῖν τὸν Στελίχωνα ε λέγει, ὡς καὶ νόμισμα, μορφῆς λειπούσης κόψασθαι.

3. Ὅτι, Στελίχωνος ἀνῃρημένου, οἱ συνόντες βάρβαροι τὸν ἐκείνου παῖδα λαβόντες τὴν ταχίστην ᾤχοντο. καὶ τῇ Ῥώμῃ πλησιάσαντες, τὸν μὲν ἐφεῖσαν εἴς τι τῶν ἀσύλων ἱερὸν καταφυγεῖν, οἱ δὲ τὰ τῆς πόλεως πέριξ ἐπόρθουν, τὸ μὲν τῷ Στελίχωνι τιμωροῦντες, τὸ δὲ λιμῷ πιεζόμενοι. ἐπεὶ δὲ παρὰ ὀνωρίου γράμμα κρεῖττον τῆς ἀσυλίας γενόμενον ἀναιρεῖ τὸν Εὐχέριον, διὰ ταῦτα συμμίξαντες οἱ βάρβαροι Ἀλλαρίχῳ εἰς τὸν πρὸς Ῥωμαίους αὐτὸν ἐξορμῶσι πόλεμον.

Ὁ δὲ θᾶττον καταλαμβάνει ε τὸν Πόρτον. μέγιστον δὴ νεώριον Ῥώμης, λιμέσι τρισὶ περιγραφόμενον καὶ εἰς πόλεως μικρᾶς παρατεινόμενον μέγεθος· ἐν τούτῳ δὲ καὶ ὁ δημόσιος ἅπας σῖτος κατὰ παλαιὸν ἔθος ἐταμιεύετο. ἑλὼν ε δὲ ῥᾷον τὸν Πόρτον, καὶ σιτοδείᾳ ἢ ταῖς ἄλλαις μηχαναῖς πολιορκήσας τὴν Ῥώμην κατὰ κράτος αἱρεῖ· καὶ ψηφισαμένων τῶν Ῥωμαίων τοῦτο γὰρ αὐτοῖς 3 ff vgl. Oros. Histor. VII 38, 2 ff. e Sozomen. IX 4, 7 — 6 f vgl. Zosim. V Olympiodor. 2 — 8 u. ob. S. 134, 16 f vgl. Oros. Histor. Vil 38, 1. Sozomen. IX 4, 1. Zosim. Y 32, 1 — —18 vgl. Zosim. V 34, 5. 3.5, 3 f u. 37, 4. 6. Olympiodor. 6. Sozomen. IX 4, 8. Oros. Histor. VII 38, 6 — 18 f vgl. Zosim. V 35, 6 — —S. S. 142, 3 vgl. Zosim. VI 6 f. Olympiodor. 3. Sozomen. IX 8, 1. Socrat. VH 10, 4f * 18—22 e Niceph. H. E, XHI 35 PG 140, 1041 B 7 u. C 5 τὸν > e ed. | 7 ἀγωνίας ed. | 10/11 προνεγκεῖν B, coit. 15 τι Bidez τινα B, vgl. Zosim. V 35, 4: ἔν τινι τῶν . . . ἐκκλησιῶν | ob ἱερῶν? 16/17 τὸ μὲν — τὸ δὲ Val. τ(ῶν) μὲν — τῶν δὲ B | 17 π(αρὰ) B | 19 ἐξορ- μῶσι] ἐξαρτῶσι, aber ορμῶσι am Rand, B ἐξορμῶσι Μ, s. Register | 20 καταλαμβάνει vgl. Zosim. VI (J, 2 S. 287, 12 | δὴ] δὲ Gothofred. | 21 περιγραφόμενοσ B, corr. Nie. | 22 παρατεινόμενος Val. | καὶ > δ ed. | 23 ἑλῶν u. 25 ψηφισαμένων vgl. Sozomen. | 24 ἢ] καὶ Bochart | πολυορκήσασ B, corr. Μ | 25 αἱρεῖ ε Gothofred. αἴρει B, vgl. Zosim. VI 6, 1 S. 287,9 Phot. Ἀλλάριχος ἐνεδίδου), Ἄτταλον αὐτοῖς ἀναγορεύει ε βασιλέα. οὗτος Ἰων ε μὲν ἡν τὸ γένος, Ἕλλην δὲ τὴν δόξαν, τῆς αὐτῆς δὲ επαρχος.

Οὑτος δὲ λοιπὸν μετὰ τὴν ἀναγόρευσιν τὸ λείψανον τῶν Ῥβμαίων, ὅπερ ὁ λιμὸς αὐτὸς καὶ ἡ ἀλληλοφαγία ὑπελείπετο, τροφὴν αὐτοῖς κομίζειν ἀπὸ τοῦ Πόρτου ε ἐφίησιν. εἶτα τὸν Ἄτταλον λαβὼν στρατηγοῦ σχῆμα πληρῶν αὐτῷ, ἐπὶ τὴν Ῥάβενναν κατὰ Ὀνωρίου στρατεύει. καὶ κελεύει Ἄτταλος τὸν Ὀνώριον τὸν ἰδιώτην ε βίον, καὶ τῶν τοῦ σώματος ἀκρωτηριῶν τῇ περιτομῇ τὴν τοῦ ὅλου σωτηρίαν ὠνήσασθαι.

Σάρος δέ, ὃς ε μετὰ Στελίχωνα τὴν στρατηγικὴν ἀρχὴν δεδωκότος εἶχεν, συμβαλὼν Ἀλλαρίκῳ, κρατεῖ τῇ μάχῃ καὶ τῆς Ῥαβέννης ἀποδιώκει. ὁ δὲ τὸν Πόρτον καταλαβών, ἀποδύει μὲν τῆς βασιλείας τὸν Ἄτταλον, οἱ μέν φασιν μὴ εὔνουν εἶναι διαβληθέντα, οἱ δὲ διότι σπονδὰς διενοεῖτο πρὸς Ὀνώριον θέσθαι, καὶ τὸ δοκοῦν ἐμποδὼν ἑστάναι δέον ἡγεῖτο προαποσκευάσασθαι. μετὰ τοῦτο πρὸς ‘Ράβενναν ὁ Ἀλλάρικος ἐπανελθὼν καὶ σπονδὰς προτείνων, ὑπὸ τοῦ προειρημένου διεκρούσθη Σάρου, φαμένου τὸν δίκας ὀφείλοντα τῶν τολμηθέντων μὴ ἂν ἄξιον εἶναι φίλοις συντάττεσθαι.

Ἐκεῖθεν Ἀλλάριχος ὀργισθεὶς μετὰ ἐνιαυτὸν τῆς προτέρας ἐπὶ τὸν Πόρτον ἐφόδου ὡς πολέμιος ἐπελαύνει τῇ Ῥώμῃ. καὶ τὸ ἐντεῦθεν τῆς τοσαύτης δόξης τὸ μέγεθος καὶ τὸ τῆς δυνάμεως περιώνυμον ἀλλόφυλον πῦρ καὶ ξίφος ε πολέμιον καὶ αἰχμαλωσία βάρβαρος. ἐν ἐρειπίοις δὲ τῆς πόλεως κειμένης, Ἀλλάρικος τὰ κατὰ Καμπανίαν ἐληΐζετο, κἀκεῖ νόσῳ φθείρεται.

2 vgl. Sozomen. IX 9, 1 — 5 vgl. Olympiodor. 4 — 7 vgl. Zosim. VI 7, 2. SozomeD. IX 8, 2 — 7 f vgl. Procop. De bello Vandal. I 2 S. 317, 11 — –10 vgl. Zosim. VI 8. Olympiodor. 13. Sozomen. IX 8, 5 — 11 ff u. 17 ff vgl. Sozomen. IX 9, 3 — 13 f vgl. Zosim. VI 9—12. ε Olympiodor. 13 — 15 vgl. Sozomen. 8, 9 f — –24 vgl. Sozomen. IX 9, 4. Olympiodor. 3. Socrat. VII 10, 4 — 24f vgl. Jordan. Get. 156 f. Procop. De bello Vandal. I 2 S. 818, 17. Olympiodor. 10 * 8—12 ε Niceph. H. E. XIII 35 PG 146, 1044 C 5 u. D 8 — 24 1045 ebd. 1045 Β 2 1. 5 u. 7 f 8. ähnlicbe ücke bei Olympiod. 3f u. 13 | 5 αὐτὸσ aus αὐτῶ corr. B Ι 8 Ι vgl. Olympiod. 13 [hier von Attalus selbst gesagt] gesagt]: τὸν ἰδιώτην . . . βίον ἀνθῃρημένος | 9 ἀκρωτηρίων Νic. | 19 ἄν ἄξιον Bochart ἀνάξιον B | 21 πολέμιον ed.

4, Ὁ δὲ τῆς αὐτοῦ γυναικὸς ἀδελφὸς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . βαρβαρικοῦ γὰρ γένους τοῦ Σαυρομάτων χρηματίξειν αὐτούς, καὶ συναφθῆναι τότε τῷ ὀστρακίνῳ γένει τὸν ἐκ σιδήρου τὴν γένεσιν ἕλκοντα. οὐ τοῦτο δὲ μόνον , ἀλλὰ καὶ ἡνίκα πάλιν Ἀδδαοῦλφος γαμικαῖς ὁμιλίαις τῇ Πλακιδικίᾳ συνήπτετο· τὴν γὰρ ὁστρακινην φύσιν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ἐλπίδας τρέφων, ὡς αὐτὸς καταπολεμήσας

5 f u. 8 Dan. 2, 33 ff u. 41 ft — 7 f vgl. Olympiodor. 24. Oros. Histor. VII 40, 2 u. 43, 2. Jordan. Get. 160 — 12 f vgl. Olympiodor. 20 tf u. 26. Malalas 350, 2 1 ff nach ἀδελφὸς 2 Zeilen [= ca. 150 Buchstaben] leergelassen B, »die ücke teilweise ergänzt e durch Olympiodor. 10: διάδοχος αὐτοῦ (näml. e καθίσταται ὁ τῆς γυναικὸς ἀδελφός« Jeeip, richtig | 4/5 Σαυροματῶν Val. | 5 αὐτ(οὺσ) B αὐτὴν M ed.; αὐτούς »de ipso Ataulfo et de Gothis quos οrigine Sarmatas fuisse scribit « Vall.; vgl. ob. S. 140, 14 n. Ζ. B. Procop. De bello Vand. I 2 Anfang Ι 5 ff »alludit Philostorgius ad somnium illud regis Nabuchodonosor [Dan. 1. 1.], ubi pedes statuae . . . quam . . . viderat . . . partim ex testa, partim ex ferro conflati fuisse dicuntur. hanc igitur prophetiam Philostorgius Honorii temporibus bis completam esse dicit. et primo quidem quando completa fuerat (näml. e »tunc cum Ataulfus . . . pacem fecit cum Honorio«; e vgl. relatum erat in superiore lacuna. iterum vero adimpletam esse subdit tunc cum Ataulfus . . . Placidiam . . . matrimonio sibi sociavit« e Val.; vgl. Chron. min. Mommsen 11 18 [u. 275]: Ataulfus apud Narbonani Placidiam diixit uxorem: in quo ’ia Danilielis putatur inpleta, uf ait filiam regis aicstri [Dan. 11, 6] sucian- dam regi aquilonis; vgl. auch Testam. .J.-C. I 5, Journal of theolog. studies II 407, 4ff 8 συνήπτετο Val. συνήπετο B | 8 ff nach φύσιν 2 2/5 Zeilen [= ca. 180 Buchstaben] leergelassen B, »τὴν γὰρ ὀστρακίνην φύσιν <εἶναι 3 τὴν Ῥωμαίων ἀρχήν, τὴν ἐκ σιδήρου τὸ τῶν Γότθων γένος· μετὰ δὲ ταῦτα Ἀδαούλφου τὰς πρὸς Ῥωμαίους σπονδὰς διαλύσαντος, Κωνστάντιος στρατηγὸς ἐπέμφθη κατ’ αὐτοῦ> ε ἐλπίδας si non eadem verba, hie saltem sensus fuit« e Val., nur zum Teil richtig; nach der traditionellen Auslegung Daniels (s. z. B. Sulpic. Sever. Chron. 11 3, 5 f Β ὁ ὁσίδηρος das ömische Reich bezeichnen u. die Valesische Textherstellung ügt nicht um die Lücke e auszufüllen e | 12 ὡσ αὐτὸσ aus ὡσαύτωσ καταπολεμήσας Bochart κατὰ πολεμίασ B phot.

Ἀδαοῦλφον τὴν Πλακιδίαν νυμφεύσαιτο. οὐ πολὺ δὲ τὸ μέσον καὶ πολλὰ δραματουργήσας, ἐξ ὀργῆς Ἀδαοῦλφος ὑπό τινος τῶν οὐκείων ἀποσφάττεται. ἐκ τούτου τὸ βάρβαρον πρὸς Ὀνώριον σπένδεται· καὶ τὴν οἰκείαν ἀδελφὴν καὶ τὸν Ἄτταλον τῷ βασιλεῖ παρατίθενται αὐτοί, σιτήσεσί τε δεξιωθέντες καὶ μοῖράν τινα τῆς τῶν Γαλατῶν χώρας εἰς γεωργίαν ἀποκληρωσάμενοι.

5. Μετὰ ταῦτα σὲ καὶ ἡ Ῥώμη τῶν πολλῶν κακῶν ἀνασχοῦσα συνοικίζεται· καὶ ὁ βασιλεὺς αὐτῇ παραγεγονώς, χειρὶ καὶ γκλωττῃ τὸν συνοικισμὸν ἐπεκρότει. ὑπὲρ δὲ βήματος ἀναβάς, ὅ τὴν πρώτην αὐτῷ βαθμίδα τὸν Ἄτταλον διαβαίνειν ἐπετίθει . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . δεξιᾶς χειρὸς ἀπέτεμεν τοὺς β΄ δακτύλους, ὦν ὁ μὲν . . . . . . . . . . . . ὁ δὲ λιχανὸς ἔχει τὴν κλῆσιν· καὶ εἰς Λίπαρα τὴν νῆσον τούτους φυγαδεύει, μηδενὸς ἄλλου κακοῦ πρὸς πεῖραν καταστήσας, ἀλλὰ καὶ τὰς εἰς τὸν βίον χρείας παρασχόμενος . . . . . . . . . . . . . .

6. Κατὰ δὲ τοὺς αὐτοὺς χρόνους Ἰωβιανός τε ἐπανέστη . . . . . . . . . . . . . . εἰς φθορὰν ἀπέσβη, καὶ Σεβαστιανὸς ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ 2f vgl. Olympiodor. 26. Oros. Histor. VII 43, 8. Jordan. Gefc. 1(53. Chronic, min ed. MomtDsen II 19 u. 275. Chronic. Paschal. a. 415 — 3 — 6 vgl. Oros. Histor. Vif 43, 10 ff. Olympiodor. 31. Prosper Chronic, a. 416 u. 419. Hydafc. Chronic, a. 418. Isidor. Goth. 22 — 7 f vgl. Olympiodor. 25 — –15 vgl. Prosper Chronic, a. 417. Olympiodor. 13. Oros. Histor. VII 42, 9 — 16— v S. 145, 1 vgl. Jordan. Get. Oros. Histor. VII 42, 6. Olympiodor. 19. Marcellin. Com. Chronic, a. 412. Hydat. u. Prosper Chronic, a. 413. Malalas 350, 9. Theophan. 81, 25. * 2 f u. 9—14 v Niceph. H. E. XHI 35 PG 146, 1044 D — 7—9 w ebd. 1045 Β3 1 Ἀδαοῦλφον Gothofred. δαοῦλφον B Ι 2 u. 5 so interpungiert B 2 τῶν οἰκείων wie Olympiod. | 9 nach δὲ + τοῦ ed. Ι ὃ Bj εἰς Val.; Ἄτταλος δὲ ὑπὸ πόδας βήματος προτεθέντος γεγονὼς Ὁνωρίου, τοὺς δύο τῶν δακτύλων μόνους ἀφαιπεῖται Nie, freie Umarbeitung des lückenhaften e Textes von B; vgl. Prosper: Bomam cum. triumpho ingreditur praeeunte currum eins Attalo, quem Liparae vivere exulem iussit | 10 αὐτοῦ Val. | ὑπετίθει Holstein u. Val. nach ἐπετίθει eine Zeile [= ca. 75 Buchstaben] leergelassen B | 12 s. ähnliche Αusdrücke bei Olympiod. | β'] δύο ed. | 12/13 nach ὁ μὲν ein Komma u. ein Raum von ca. 12 Buchstaben leergelassen B, ὁ μὲν <ἀντίχειρ> ε Holstein | 14 ον aus ων corr., B | τούτουσ B τοῦτον Holstein, wohl richtig | 15 nach παρασχόμενος ein Raum von ca. 14 Buchstaben leergelassen B | 16 nach ἐπανέστη ein Punct u. ein Raum von ca. 13 Buchstaben leergelassen B, ἐπανέστη <τῷ ε καὶ ταχὺ> ε εἰς φθορὰν ἀπέσβη Bochart Ι 17 ὁ >ed. τοῖς ἴσοις ἐποφθαλμήσας, τὴν ἴσην ἔδωκε δίκην. <ὁ δ’ Ἡρακλεια- Phot. ωὸς> μιμησάμενος τούτους καὶ πλέον τῷ τῆς τύχης γέλῳ ἐπιβάς, εὐκλεεστέραν ἴσχεν τὴν καταστροφήν, τῆς θείας ἐμφανῶς ἐπικηρυττούσης . . . . οὐδὲ ἀκόσμητον ἐᾷ, οὐδὲ χαίρει τοῖς τυραννοῦσιν, ἀλλ’ οἷς ὁ κατὰ θεσμὸν βασιλεὺς ἁρμόξει, τούτῳ καὶ αὐτὴ συμπαραταττεται.

7. Ὅτι, τελευτήσαντος Ἀρκαδίου, διάδοχος τῆς ἑῴας ἀρχῆς καμιδῇ νέος ὢν Θεοδόσιος ὁ παῖς ἀναδείκνυται. συνῆν δ’ αὐτῷ καὶ Πουλχερία ἡ ἀδελφὴ τὰς βασιλικὰς σημειώσεις ὑπηρετουμένη καὶ διευθύνουσα.

8. Ὅτι, Θεοδοσίου τῆς τῶν μειρακίων ἡλικίας ἐπιβεβηκότος, καὶ τοῦ μηνὸς Ἰουλίου εἰς ἐννέα ἐπὶ δεκάτῃ διαβαίνοντος, περὶ ὀγδόην τῆς ἡμέρας ὥραν ὁ ἥλιος οὕτως βαθέως ἐκλείπει, ὡς καὶ ἀστέρας ἀναλάμψαι· καὶ αὐχμὸς οὕτω τῷ πάθει συνείπετο, ὡς πολλῶν ανθρώπων καὶ τῶν ἄλλων ζῴων ἀσυνήθη φθορὰν πανταχοῦ φέρεσθαι.

Ἐκλείποντι δὲ τῷ ἡλίω φέγγος τι κατὰ τὸν οὐρανὸν συνανεφάνη, κώνου σχῆμα παραδυόμενον, ὅ τινες ἐξ ἀμαθίας ἀστέρα κομήτην ἐκάλουν. καὶ γὰρ ὡν ἐκεῖνος ἐδείκνυ οὐδὲν ἠν κομήτου παράσημον· 1 ff vgl. Oros. Histor. VII 42, 10–14. Olympiodor. 23. Hydat. u. Prosper Chronic. a. 413. Cod. Theodos. XV 14, 13 — 7–10 vgl. Sozomen. IX 1. Socrafc. VII 1, 1. Theodoret H. E. V 36, 2 f. Chronic. Paschal. u. Marcellin. Com. Chronic, a. 414 — 9 f vgl. Zonar. XIII 23, 19 –25. Leo Grammatic. 110, 4. Suidas s. v. Πουλχερία 383, 21 ff. Georg. Monach. 611, 5. Theophan. 101, 13 — 12 ff 16 ff vgl. Chronic, min. ed. Mommsen I 300 II 19 u. 74 a. 418 * 13–S S. 147, 5 Niceph. H. E. XIII 36 PG 146, 1048 C 1/2 nach δίκην ein Punct u. ein Raum von ca. 12 Buchstaben leergelassen in B, <ὁ δ’ Ἡρακλειανὸς> Holstein u. Gothofred. | 2 πλέον Val. πλο, viell. ο (oder ε?) durch Corr., B; s. Prolegomena | 4 vor οὐδὲ ein Raum von ca. 4 Buchstaben leergelassen in B, »<προνοίας ὅτι> οὐδὲν vel potius <δικης ὅτι> οὐδὲν« Val., der auch, teils nach Bochart, vorschlägt: < προνοίας ὅτι τὴν ἔννομον βασιλείαν> οὐδὲ | 5 τούτοις Bochart u. Val. | 8 δ’ Bs | 9 πουλχέριοσ, οσ in α corr., B | σημειώσεις vgl. Ζοnar. §20: λέγεται . . . ἀπροσέκτως βασιλέα τοῦτον ὑποσημαίνεσθαι τὰςγραφάς. ἡ δὲ (näml. ἡ Πουλχερία) παρῄνει αὐτῷ μὴ πᾶν τὸ προσαγόμενον βεβαιοῦν, ἀλλὰ τὰ γεγραμμένα προεπισκέπτεσθαι. | 12 Ἰουλίου Gothofred. ἰου B; »mit genauem Datum berichtet« Bell, ’s RE VI 2363, 49 Ι 17 σχῆμα vgl. σχῆμα unt. S. 146, 3 Ι 18 κομήτου Bidez καμήτ(ασ) B | καμήταις παραπλήσιον Val. Phot. οὔτε γὰρ τὸ φέγγος εἰς κόμην ἀπέβαινεν οὔτε ἀστέρι ὅλως ἐῴκει, ἀλλ’ οἶον λύχνου τις μεγάλη φλὸξ ὑπῆρχεν καθ’ ἐαυτὴν ὁρωμένη, μηδενὸς ἀστέρος θρυαλλίδος αὐτῷ τινος μορφὴν ὑποτρέχοντος· ἀλλὰ γὰρ καὶ τῇ κινήσει Παρήλλαττεν. καὶ γὰρ κινηθεὶς ὅθεν ὁ ἥλιος κατὰ ἰσημερίαν ἀνίσχει, ἐκεῖθεν τὸν κατὰ τῆς οὐρᾶς ἄρκτου τεταγμένον ἐσχατον ἀστέρα ὑπερενεγκὼν ἠρέμα προὔβαινεν ε πορευόμενος δυσμάς. ἐπεὶ δὲ διεμέτρει τὸν οὐρανόν, ἀφανὴς ἦν, πλείους τεσσάρων μηνῶν ἐξανυσθείσης αὐτῷ τῆς πορείας. ἡ δὲ κορυφὴ τοῦ φέγγους νῦν μὲν εἰς μῆκος μέγα ὡξύνετο ὡς ἐκβαίνειν τοὺς τοῦ κώνου λόγους, νῦν δὲ πρὸς τὸ ἐκείνου μέτρον συνεστέλλετο. καὶ ἄλλα δὲ παρεῖχεν τερατώδη θεάματα δι’ ὦν τῆς τῶν συνήθων φασμάτων ἐξηλάττετο φύσεως. ἤρξατο δὲ ἀπὸ μέσου θέρους σχεδόν τι μέχρι τῆς τοῦ μετοπώρου τελευτῆς.

Γέγονεν δὲ ἄρα καὶ τοῦτο τὸ σημεῖον πολέμων μεγάλων καὶ φθορᾶς ἀνθρώπων οὐ ῥητῆς. τῷ δὲ ἐξῆς ἔτει ἤρξαντο σεισμοὶ οὐ ῥᾴους ὄντες τοῖς προλαβοῦσι παραβαλεῖν, τοῖς δὲ σεισμοῖς καὶ πῦρ οὐρανόθεν συγκαταρρηγνύμενον πάσας ἐλπίδας σωτηρίας περιέκοπτεν· πλήν γε φθορὰν ἀνθρώπων οὐκ ἐνειργάσατο, ἀλλ’ ἡ θεία εὐμένεια πνεῦμα σφοδρὸν καθιεῖσα καὶ τὸ πῦρ πανταχόθεν περιελάσασα κατὰ τῆς θαλάσσης ἀπέρριψεν. καὶ ἦν ἰδεῖν ξένην θέαν, τῶν κυμάτων ἐπὶ πλεῖστον ὥσπερ τινῶν λασίων χωρίων χωρίων πυρὶ καταφλεγομένων, ἄχρι τελείως τὸ φλέγον ἐναπέσβη τῷ πελάγει.

9. Ὅτι κατὰ πολλοὺς τόπους τῶι, σεισμῶν γενομένων ὤφθησαν ὀροφαὶ οἰκιῶν ἀπ’ ἀλλήλων μετὰ μεγάλων πατάγων καὶ ἀραγμῶν διαστᾶσαι, ὡς καὶ τοὺς ἔνδον παρατυχόντας καθαρῶς τῇ καθαρῶς τὸν οὐρανὸν ὑποβάλλειν· καὶ μετὰ τὴν τοσαύτην διάστασιν οὔτως πάλιν ἁρμσθεῖσαί τε καὶ συναφθεῖσαι ὡς μηδεμίαν αἴσθησιν τοῦ ωεωτερισθέντος μηδενὶ παρασχεῖν. τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο πάθος καὶ περὶ τὰ ἐδάφη πολλαχοῦ συνηνέχθη. καὶ γὰρ σιτοβολῶνες τοὺς κάτωθεν οἰκοῦντας ἀπένιξαν, τὸν σῖτον αὐτοῖς ἀθρόον ἐπιχεάμενοι διὰ τῶν 2 ff vgl. ob. S. 129, 21 ff — 15 f vgl. vgl. Marcellin. Com. Chronic, a. 419. Hydat. Chronic, a. 418 1 εἰσ κ(όμην ἐπέβαινεν B, corr. Nie. | 2 τις] ob τινὸς wie Val. übersetzt hat? vgl. τινὸς μεγάλου Nie. u. ob. S. 129, 24 | 5 ob <τῆς> ε ἄρκτου? Ι 13 τελευτῆσ, λ Corr., B | 14 ob [τὸ] wie Val. ? | πολέμων B Ι 17 πᾶσαν ἐλπίδα eA. Ι 24 ἀῤῥαγμῶν ed. | 27 ἁρμοθεῖσαί B, corr. Nie. | 29 σιτοβολῶνες Val. σιτοβολῶνες B πράτων· καὶ πάλιν οὕτως παρέσχον τὸ ἔδαφος ἡρμοσμένον, ὡς Phot. ἐξαπορεῖν ἄπαντας πόθεν ὁ φονεὺς ἐπερρύη σῖτος.

Καὶ ἄλλα δὲ τοιουτότροπα πάθη τηνικαῦτα ἐνεοχμώθη, δεικνύντα μὴ φυσικῇ τινι ταῦτα προελθεῖν ἀκολουθίᾳ, ὡς Ἑλλήνων παῖδες ληροῦσιν, ἀλλὰ θείας ἀγανακτήσεως μάστιγας ἐπαγεθῆναι.

10. Ὅτι διαφόροις ἐπιχειρήμασι κατασκευάζειν πειρᾶται τοὺς σεισμοὺς μήτε διὰ πλημμύραν ὑδάτων συνίστασθαι μήτε πνευμάτων ἐναπολαμβανομένων τοῖς κόλποις τῆς γῆς, ἀλλὰ μηδὲ γῆς τινος ὅλως παρεγκλίσει, μόνῃ δὲ τῇ θείᾳ γνώμῃ πρὸς ἐπιστροφὴν καὶ διόρθωσιν τῶν ἁμαρτανομένων. καὶ ταῦτά φησιν ἰσχυριζόμενον λέγειν, διότι τὰ τηλικαῦτα πάθη μὴ δύναται μηδέτερον τῶν εἰρημένων στοιχείων κατὰ φυσικὴν ἀποτελεῖν δύναμιν. ἐπεὶ θεοῦ γε βουληθέντος καὶ ψεκὰς ἂν ἡ σμικροτάτη προσπεσοῦσα καὶ νιφὰς ἡ κουφοτάτη τὸν Ὄλυμπον τῆς Μακεδονίας ἤ τι ἄλλο τῶν μεγίστων ὀρῶν κινήσειεν ἂν ῥᾳδίως. ἐπεὶ καὶ φαίνεται πολλάκις τὸ θεῖον ἐπὶ παιδίᾳ τῶν ἀνθρώπων τούτοις χρώμενον. τήν τε γὰρ Ἐρυθρὰν θάλασσαν, ῥᾷον ὂν ἀθρόον διαστῆσαι, νότῳ βιαίῳ πρότερον μαστιγώσας καὶ συνωθήσας οὕτω διέστησεν, τῇ τοῦ νότου φύσει μηδεμιᾶς δυνάμεως τοιαύτης ἐγκαθιδρυμέης, ἀλλὰ τῆς ἄνωθεν ῥοπῆς ὑπερφυῶς αὐτῷ χρησαμένης πρὸς τὸ οἰκεῖον βούλημα· καὶ ῥάβδος δὲ πηγὰς ἐκ πέτρας ναμάτων πλήττουσα προχέει, καὶ Ἰορδάνου ῥεῖθρα καθαίρουσι λέπραν, οὐ τῆς φύσεως αὐτῶν ταῦτα δρᾶν ἐνδυναμούσης, τοῦ δὲ πλάστου μεταπλάττειν ἕκαστον τῶν δημιουργημάτων πρὸς ἥν ἂν ἐθέλῃ χρείαν πολλὴν καὶ ἀκώλυτον ἔχοντος τὴν ἐξουσίαν.

6—9 φ vgl. Ammian. Marcelliii. XVII 7, 9 ff — 17 Exocl. 14, 21 — 20 f 20, 11 — 21 ön. 5, 14 * 12 [von ἐπεὶ an] — 24 Cod. Laurent. 70, 5, Jhrdt XV, f. 63 = L 1 πόλων ed. Ι 2 ἐπερρυη, η kaum deutlich u. der Accent ausgewischt am Zeilenende, B ἀπερρύη Nie. u. M | 3 ἐνεωχμώθη B, corr. Nie. | ε 8 τῶν οι über die zwei ω geschrieben, B τοῖσ κόλποισ M | 12 φιλοστργίου vor ἐπεὶ als Titel rot geschrieben L | 13 ἂν > φ | 17 ὂμ L ὂν B διαστῆσαι, ῆσαι aus ήσει corr., L | 17/18 συνωθήσασ L συνωθίσασ B | 21 καθαίρουσι L καθέρουσι B | 22 αὐτῶν, ov über ῶν geschrieben, L | φ 23 L u., η durch Corr., B Phot.

11. ὍΤΙ μετὰ θάνατον Εὐδοξίου, ὃς τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Εὐνομιανῆς συναγωγῆς ἐπῆρχεν, Λουκιανὸς ἀντικαθίσταται, παῖς ὢν ἀδελφῆς Εὐνομίου. τοῦτον δή φασιν, εἰς φιλαργυρίαν τε καὶ τὰ συγγενῆ ε κατολισθήσαντα πάθη καὶ τὴν ἐπ’ αὐτοῖς δίκην, ἀποσχίσαι μὲν τῆς ἄλλης ε Εὐνομιανῶν μοίρας, ἰδίας δὲ ἀρχηγὸν ἑαυτὸν ἀναδεῖξαι, καὶ συντάγματος οὐκ εὐκαταφρονήτου ἄρξαι, πάντων τῶν ἐπιρρήτων τε καὶ ποικίλοις πάθεσι καθωπλισμένων προς αυτον απερρυηκοτων. απερρυηκοτων.

12. Ὅτι Ὀνώριος ὁ βασιλεὺς Κωνστάντιον τὸν στρατηγὸν κατὰ τιμὴν τοῦ κήδους εἰς τὸ τῆς βασιλείας προσλαμβάνεται σκῆπτρον, ἤδη καὶ παῖδα Οὐαλεντινιανὸν τῆς Πλακιδίας αὐτῷ γειναμένης· ᾡ καὶ τὴν τοῦ ἐπιφανεστάτου περιῆψεν ὁ Ὀνώριος ἀξίαν. αἱ δὲ τοῦ Κωνσταντίου εἰκόνες, ὡς ὡς ἕθος ἠν τοῖς ἄρτι παρελθοῦσιν εἰς βασιλείαν πράττειν, ἀναπέμπονται πρὸς τὴν Ἑῴαν· ἀλλ’ ὅ γε Θεοδόσιος, οὐκ ἀρεσκόμενος τῇ ἀναρρήσει, οὐ προσίετο ταύτας. καὶ καὶ Κωνσταντίῳ, παρασκευαζομένῳ διὰ τὴν ὕβριν ἐπὶ πόλεμον, καὶ τῆς ζωῆς καὶ τῶν φροντίδων ἐπιστὰς ὁ θάνατος τὴν ἀπαλλαγὴν παρέχει, βασιλεύσαντι μῆνας ἕξ.

13. Ὅτι ἐν ὑπατείᾳ τοῦ βασιλέως Θεοδοσίου τὸ δέκατον καὶ Ὀνωρίου τὸ τρισκαιδέκατον αὐτὸς Ὀνώριος ὑδέρῳ τελευτᾷ καὶ Ιωάννης τυραννίδι ἐπιθέμενος διαπρεσβεύεται πρὸς Θεοδόσιον. ἀπράκτου δὲ τῆς πρεσβείας γεγενημένης, καὶ οἱ πρέσβεις ὑβρισθέντες ἄλλος ἀλλαχῆ κατὰ τὴν Προποντίδα φυγῇ προσετιμήθησαν. τὴν 3 ff vgl. Testament. Jes. Chr. I 8 Anfang — 9 — 18 vgl. Olympioclor. 34. Socrat. VII 24, 2. Sozomen. IX 16, 2. Procop. De bello Vandal. I 3 S. 320. Zonar. XIII 21, 9 f. Synops. 68, 30 — 10 vgl. Malalas 350, 6. Prosper Chronic, a. 420. Hydat. a. 419b — 11 vgl. Theophan. 83. 23 u. 84, 3. Marcellin. Com. Chronic, a. 419. Hydat. a. 419a. Prosper a. 418 — 17 f vgl. Theophan. 84, 8. Chronic, min. ed. Mommsen I 469. 630. 656 f II 20 — 20 vgl. Olympiodor. 41. Zonar. XIII 21, 17. Cedren. I 589, 6. Chronic, min. ed. Mommsen I 630, 17. Malalas 350, 20 — 21— ε S. 149 vgl. Socrat. VII 23 f. Olympiodor. 41u.46. Procop. De bello Vandal. 13 S. 321. Theophan. 97, 17. Zonar. XIII 21, 18. Malalas 350, 6. Marcellin. Com. u. Hydat. Chronic, a. 424 f * 1–8 Niceph. H. E. XIH 1 PG 146, 925 BC — 9—18 ε ebd. XIV 6 PG 1076A — 20— ε S. 149, 24 ebd. XIV 7 2 ἐπῆρχε Lowth ὑπῆρχεν B, s. Register ἐπάρχω | 3 δὴ M δὲ Nie. δ. [verklebt] Β ob φησιν? | φιλαργυρίαν, ιλ aus υ corr., B | 4 ἐπ αὐτῆς ed. | 8 ἀπερρύκότων B | 14 πράττειν Μ πράττει . , ν vielleicht ausgewischt, B | 20 ὑδέρῳ wie Ζοnar. I 23 προετιμήθησαν B, ich corrigiere μέντοι Πλακιδίαν καὶ τὸν τρίτον Οὐαλεντινιανὸν μετὰ γὰρ Κων- Phot σταντίου θάνατον πρὸς τὸ Βυζάντιον ἀνεκομίσθησαν) ἀποστέλλει πρὸς τὴν Θεσσαλονίκην Θεοδόσιος, κἀκεῖ τὴν τοῦ Καίσαρος ἀξίαν τῷ ἀνεφιῷ παρατίθησιν, Ἀρδαβουρίῳ τῷ στρατηγῷ καὶ τῷ τούτου υἱῷ Ἄσπαρι τὴν κατὰ τοῦ τυράννου στρατηγίαν ἐγχειρίσας.

Οἳ δὴ καὶ συνεπαγόμενοι Πλακιδίαν τε καὶ Οὐαλεντινιανὸν καὶ τούς τε Παίονας καὶ τοὺς Ἰλλυριοὺς διελάσαντες, τὰς Σάλωνας, πόλιν τῆς Δαλματίας, ἀναιροῦσι κατὰ κράτος. ἐντεῦθεν ὁ μὲν Ἀρδαβούριος νηίτῃ στόλῳ κατὰ τοῦ τυράννου χωρεῖ. ὁ δὲ Ἄσπαρ τὴν ἱππικὴν δύναμιν συναναλαβὼν καὶ τῷ τάχει τῆς ἐφόδου κλέφας τὰς αἰσθήσεις, τῆς Ἀκυληιΐας μεγάλης πόλεως ἐγκρατὴς γίνεται, συνόντων αὐτῷ Οὐαλεντινιανοῦ τε καὶ Πλακιδίας.

Ἀλλ’ ὁ μὲν οὔτω τὴν μεγάλην ἀταλαιπώρως παρεστήσατο, τὸν δὲ Ἀρδαβούριον βίαιον ἀπολαβὸν πνεῦμα σὺν δυσὶν ἐτέραις τριήρεσιν εἰς χεῖρας ἄγει τοῦ τυράννου. ὁ δὲ πρὸς σπονδὰς ἀφορῶν φιλανθρώτως ἐκέχρητο τῷ Ἀρδαβουρίῳ. καὶ πολλῆς οὗτος ἀπολαύων τῆς ἀδείας, τοὺς ἀποστρατήγους τοῦ τυράννου, ἤδη καὶ αὐτοὺς ὑποκεκινημένους, τὴν ἐπιβουλὴν κρατύνει τὴν κατὰ τοῦ τυράννου· καὶ σημαίνει Ἄσπαρι τῷ παιδὶ παραγενέσθαι, ὡς ἐφ’ ἑτοίμῳ τῷ κατορθώματι. τοῦ δὲ θᾶττον σὺν τῷ ἱππότῃ στρατῷ παραγεγονότος καὶ μάχης τινὸς συρραγείσης, συλλαμβάνεται ὁ Ἰωάννης τῇ τῶν ἀμφ’ αὐτὸν προδοσίᾳ καὶ πρὸς Πλακιδίαν καὶ Οὐαλεντινιανὸν εἰς Ἀκυληΐαν ἐκπέμπεται· κἀκεῖ τὴν χεῖρα προδιατμηθείς, εἶτα καὶ τῆς κεφαλῆς ἀποτέμνεται, ἕνα τυραννήσας ἐπὶ τῷ ἡμίσει ἐνιαυτόν. τότε καὶ βασιλέα ὁ Θεοδόσιος τὸν Οὐαλεντινιανὸν ἀποστείλας ἀναγορεύει.

1/2 Κωνσταντίνου ed. Ι 2 Βυζάντιον wie Olympiod. 40 Ι 3 τὴν 1 > ε ed. 4 περιτίθησιν Val., wohl i-ichtig; s. Register Ι 8 αἱροῦσι Nie. u. Val. Ι 10 συλ- λαβὼν ed. Ι 12 τε > λ ed. | 13 μεγάλην am Zeilenende, unter μεγάλης der Z. B, Fehler st. Ἀκυληΐαν? oder παρεστήσατο <πόλιν>? ε | 15 εἰς χεῖρας . . . τυράννου vgl. Socrat. VII 23, 6 Ι 17 ὑποστρατήγους Val.; »deest vox ad sensum perficiendum« e Lowth, richtig; ob ὑποστρατήγους 23 χεῖρα] δεξιὰν ed.

13 a. [zu Z. 25] Photii Bibliotheca Cod. 40, ob. S. 3, Itf: Κάτεισι δὲ (näml. e ὁ Φιλοστόργιος) μέχρι τῶν Θεοδοσίου τοῦ χρόνων, κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον παυόμενος καθ’ ὅν Οὐαλεντιναῷ τῷ νέῳ τῷ Πλακιδίας καὶ Κωνσταντίου υἱῷ, Ὀνωρίου τελευτήσαντος, Θεοδόσιος τὰ τῆς Ῥώμης σκῆπτρα τῷ ἀδελφιδῶ ἐνεχείρισεν.

33—37 ε vgl. ob. S. 4, 7—10 ε u. Olympiodor. Phot.

14. Ὅτι Ἀέτιος ὁ ὑτοστράτηγος Ἰωάννου τοῦ τυράννου μετὰ τρεῖς ἡμέρας τῆς ἐκείνου τελευτῆς βαρβάρους ἄγων μισθωτοὺς εἰς ξ΄ χιλιάδας παραγίνεται· καὶ συμπλοκῆς αὐτοῦ τε καὶ τῶν περὶ τὸν Ἄσπαρα γεγενημέηνς, φόνος ἑκατέρωθεν ε ἐρρύη πολύς. ἔπειτα ὁ Ἀέτιος Αέτιος πρὸς Πλακιδιαν καὶ Οὐαλεντινιανὸν καὶ τὴν τοῦ κόμητος ἀξίαν λαμβάνει· καὶ οἱ βάρβαροι χρυσίῳ καταθέμενοι τὴν ὀργὴν καὶ τὰ ὅπλα, ὁμήρους τε δόντες καὶ τὰ πιστὰ λαβόντες, εἰς τὰ οἰκεῖα ἤθη ἀπεχώρησαν.

1—8 ε vgl. Chronic, min. ed. Mommsen I 471 u. 658 a. 425. Gregor. Τur. Franc. 11 8 * 1—8 ε Niceph. H. E. XIV 7 PG 146, 1080 A 10 4 ἐρρύη Nie. ἐρύη B | 8 nach ἀπεχώρησαν + τέλοσ σὺν θεῶ τοῦ παρόντοσ βιβλίου B