Declamatio 47 Libanius Richard Foerster University of Leipzig European Social Fund Saxony Gregory Crane Gregory R. Crane Editor-in-Chief, Perseus Digital Library Digital Divide Data Corrected and encoded the text Matt Munson Project Manager (University of Leipzig) Annette Geßner Project Assistant (University of Leipzig) Thibault Clérice Lead Developer (University of Leipzig) Bruce Robertson Technical Advisor Greta Franzini Project Manager (University of Leipzig), 2013-2014 Frederik Baumgardt Technical Manager (University of Leipzig), 2013-2015 Simona Stoyanova Project Manager (University of Leipzig), 2015 Project Assistant (University of Leipzig), 2013-2014 University of Leipzig tlg2200.tlg00547.opp-grc1.xml Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License 2016 University of Leipzig Germany Richardus Foerster Richard Foerster Libanius Declamationes XXXI-LI B.G. Teubner Leipzig 1913 7 Internet Archive

The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.

Latin German Greek
XLVII. Ἔχων τις δύο παῖδας πρὸς τὸν ἕτερον ἐχθρω- δῶς διέκειτο. ἀρρωστῶν ἐκέλευσε τ’ 03 παιδὶ ἐν ταῖς διαθήκαις αὑτὸν μόνον ἐγγράφειν κληρο- νόμον. ὁ δὲ καὶ τὸν ἀδελφὸν ἔγραψεν. ὑγιάνας ὁ πατὴρ καὶ εὑρὼν καὶ τὸν ἕτερον ἐγγεγραμμέ- νον ἀποκηρύττει τὸν ἐγγράψαντα.

ἀλλ’ εἰ καὶ χαλεπὸς ἡμῖν πέφηνε μετὰ τὴν R IV 669 νόσον ὁ πατὴρ καὶ τοιοῦτος οἷον οὐκ ἄν ποτε ἤλπισα, Ρ = Codex Parisinus gr. 3018 Μ = Marcianus gr. 439 Cr = Hierosolymitanus S. Crucis 57 Ma = Matritensis 4679, olim N-49 Cl = Berolinensis gr. 195 olim Claromontanus Pa = Parisinus gr. 3017 Β = Barberinus II 41 (Vaticanus Barb. 220) Va = Vaticanus gr. 82 1 Συγγνώμη Μ cf. Hermog. stat. 2 et 6 Rhet. gr. ed. Spen- gel. II 140, 6 et 163, 19 sq. c. scholl. Rhet. gr. ed. Walz. t. IV 650, 12 sq.; 670, 8; 687, 12 699, 14 sq. 1 Θεωρία ante Ἔχων Ferr, Ἄλλη μελέτη. Θεωρία Mor Re delevi | τίς MaCl VaPa edd | παῖδας δύο MaClPa | ἐχθρωδῶς scripsi e MaClB sed in hoc θ inser m 2, Va et γρ in marg Mor cum Iacobsio Lect 136 ἐχθρὼ Μ sed δῶς add y ἐχθρῶςωδῶς Pa ἐχθρῶς Ρ edd 2 ἐκέλευε MaClPa ἐκελεύετο Va | ἐν ταῖς om Va 3 αὐτὸν MaCl 5 εὑρὼν καὶ om Pa sed ἰδών post ἐγγεγραμμένον 6 γράψαντα ΒVa 7 Φιλαδέλφου ἀπο- κηρυττομένου ἀπολογία. Ἀλλ᾿ Mor Re, Ἡ μελέτη Ferr delevi 8 οἶος Re διετέλει γάρ, ὦ δικασταί, τὸν ἐμὸν ἐπαινῶν τρόπον, ὅμως οἶμαι δεῖν τοῖς θεοῖς ἔχειν χάριν, ὅτι διαπέφευγε μὲν τὸν κίνδυνον, πρᾶττ’ εἰν δὲ ἃ τῶν ὑγιαινόντων ἐστὶ δύναται καὶ δικαστήρια καθίζειν καὶ ἐγκαλεῖν οἷς RIV 670 ἂν | ἐθέλῃ. καὶ γὰρ εἰ κατ’ ἐμοῦ πρώτου τοῖς ἀπὸ τῆς ὑγείας κέχρηται καὶ παρακελεύεταί γε ὑμῖν τῇ ψήφῳ τῆς οἰκίας ἐκβαλεῖν, ζῆν γε αὐτὸν ἔγωγε μᾶλλον ἂν ἠβουλόμην ἢ τεθνεῶτος μηδὲν αὐτὸς τοι- οῦτο παθεῖν.

καὶ οὐ μόνον γε τὸν τῆς ἀποκηρύξεως φόβον μετριώτερον ἂν ἡγησάμην τῆς τοῦ πατρὸς τε- λευτῆς, ἀλλ’ εἰ καὶ δυοῖν ἔδει συμβῆναι θάτερον, ἢ τοῦτον ἀπελθεῖν ἢ ἐμέ, τό γε μὴ τοῦτον προτιμότερον ἂν ἐθέμην, τοῖς θεοῖς δέ. οἷς, ἡνίκα οὗτος ἔκαμνεν, ηὐχόμην λῦσαί τε τὸ παρὸν κακὸν καὶ τῆς ἀρρωστίας ὡς τάχιστα ἀπαλλάξαι, τούτοις καὶ νῦν εὔχομαι διαλ- λάξαι τέ μοι τὸν θυμούμενον καὶ καταστῆσαι πρᾷον καὶ δοῦναι ταύτην δευτέραν χάριν τότε μὲν τὴν νόσον παύσαντας, ἐν δὲ τῷ δικαστηρίῳ τὴν ὀργὴν τοῦ πατρός.

3. Χάριν μὲν οὖν ἔχω καὶ τῶν ἐπιτηδείων τοῖς 1 ἄνδρες MaClVa cf. p. 585,5; 587,11; 589,22; 596,3; 597, 17; 598, 12; 599, 3; 603, 10; 605, 1; 607, 12 | ἀεὶ post ἐπαινῶν Pa cf. Boissonad. Tzetz. alleg. 396 4 ἐστὶν Ρ Mor Re | ἤδη ante δύναται Mor Re delevi | δύνασθαι Ferr et γρ in marg Mor 5 εἰ om Β | πρῶτον MaClPa 6 ὑγιείας Μ sed ι(1) inser y, Ma Cl | παρακελεύεθ᾿ VaPa | γε om MaClPaBVa 7 τὲ MaClPa ΒVa et γρ in marg Mor 8 ἂν μᾶλλον BVa | ἂν om MaClPa | ἐβουλόμην Μ sed ε ex η corr y, Pa 9 τοῦτο BVa 10 φόβον Ma sed γρ τρόπον in marg τρόπον Cl sed γρ φόβον in marg 11 συμβαίνειν Pa sed συμβῆναι in marg 12 ἀποθανεῖν Pa sed γρ΄ ἀπελθεῖν in marg | μέ Ma | μὴ om MaClPaVa | τούτοις MaCl τούτου VaPa 13 ἐθέμην ἄν MaClPaVa et γρ in marg Mor | ἂν — 14 κακὸν in marg Cl 2 | οἶς om PaBVa | ἔκαμ cum lacuna 2—3 litt Β 14 λύσαι PPaBVa edd 16 τὸν om Μ | πρᾶον Va 17 δοῦναι om sed εἷναι post ταύτην Ma ClVa δοῦναι εἶναι Β 18 τοῖς δικαστηρίοις Ma πολλοῖς καὶ τῶν γένει προσηκόντων οὐκ ὀλίγοις, οἳ ταῦτα αἰσθόμενοι καὶ παρ’ ἡμᾶς ἀφίκοντο καὶ τὸν πατέρα πείθειν ἐπεχείρουν μὴ χαλεπαίνειν τοῖς πε- πραγμένοις ὧς συγγνώμην ἔχουσιν· ἐπαινῶ δὲ καὶ ὑμᾶς, ὠ δικασταί, τῆς γνώμης, ἢν ἐσχήκατε τῆς αἰτίας ἀκούοντες. εἰωθότων γὰρ ἐπιεικῶς τῶν δικαζόντων ἐν τοῖς πρὸς τοὺς παῖδας τῶν πατέρων ἀγῶσι μετὰ τῶν διωκόντων γίγνεσθαι, κἂν μηδὲν ἐγκαλῶσί τι δίκαιον, ὑμεῖς ἀκούοντες τῶν πρὸς τὸν ἀδελφόν μοι πεποιημέ- νων δῆλοι τοῖς προσώποις ἐγένεσθε μήτε μεμφόμενοι τὸ ἔργον ἕκαστός τε ταὐτὸν ἂν πράξας ἐν ὁμοίοις και- ροῖς πρὸς ἀδελφὸν ἑαυτοῦ. καὶ πολλά γε ὑμῖν ἀγαθὰ γένοιτο χρηστοῖς τε οὖσιν οὕτω καὶ τῶν ὅρκων οὓς ὀμωμοκότες κάθησθε | μηδὲν ἰσχυρότερον ποιου- RIV 671 μένοις.

δέομαι οὖν ὑμῶν φυλάξαι τε ἢν ἔχετε γνώ- μὴν καὶ παραινέσαι τῷ πατρὶ μηδὲν ἠδικῆσθαι νομί- ζειν, εἰ πατήρ ἐστι παιδὸς εἰδότος τὸν ἀδελφὸν ἐλεεῖν. καὶ γὰρ εἰ μὴ τοῖς τῶν ἄλλων ἠβουλήθη συγχωρῆσαι λόγοις πολλοῖς τε οὖσι καὶ μετὰ δεήσεων γιγνομένοις, ἀλλ’ οὐ τά γε ὑμῖν ἀρέσκοντα δύναιτ’ ἂν ἀτιμάσαι.

1 τῶν scripsi e PMClPaVa ut coni Re τῷ MaB edd 4 ὧς om ΡΜ et γρ in marg Mor 5 ἄνδρες MaClPaVa et γρ in marg Mor | τὴν αἰτίαν MaClPa 6 εἰωθότων — 9 ἀκού- οντες om Va 7 τῶν πατέρων om Β 8 γίνεσθαι MaClPa τι om MaClPa et γρ in marg Mor τί edd sed „aut delen- dum est τι ex auctoritate marginis Mor aut leg. est eius loco τισί“ Re at cf. t. VI 576, 17 9 μου MaClVa 10 ἐγίνεσθε MaClPa 11 τῶν ἔργων Β sed v bis eras et τὸ ἔργον suprascr, Va | πρᾶξαι MaClPa 13 οὕτως οὖσιν MaClPaBVa 14 ὠμομοκότες Ρ ὀμωμοκότες Ma ὀμωμωκότες Va sed ‘in’ corr m2 | πεποιημένοις MaPa sed in hoc γρ΄ ποιουμένοις in marg, Β 16 ἡδικεῖσθαι edd sed ἠδικῆσθαι scribendum dixit Mor Not f. VII 3 17 τὸν om MaClPaVa 18 ἐβουλήθη Β edd 19 καὶ om Cl | γινομένοις MaClPaBVa 20 δύναιτ’ ἂν] δύνατ’ Va δύναται MaClPa

5. Τὸ μὲν οὖν προσῆκον ἦν ἑορτὴν ἄγειν ἡμᾶς νῦν ἐπὶ τῷ τοῦτον διαπεφευγέναι τὴν νόσον καὶ θύειν μὲν σωτῆρσι θεοῖς, ἑστιᾶν δὲ καὶ τοὺς οἰκείους, τὰ δὲ πρὸς τοὺς ἔνδον δυσχερῆ πάντα ἀνῃρηκέναι καὶ τὴν περὶ τὸ σῶμα τύχην τούτῳ τιμᾶν· ἐπεὶ δὲ οὐκ ἔφθη ῥαίσας ὁ πατὴρ καὶ τὴν πρώτην οἴκοθεν ἔξοδον ἐπ’ ἐμὲ πεποίηται καὶ τῆς ἐπ’ αὐτῷ λύπης ἄρτι πεπαυμέ- νης ἡμῖν ἑτέρας λύπης ἀφορμὴν ἀντεισάγει τοῖς οἶκοι τῷ ἐμὲ ζητεῖν ἀλλότριον αὑτοῦ τε κἀκείνων ἀποφῆναι, τί λοιπὸν πλὴν ὑμᾶς ἐμοὶ γενέσθαι βοηθοὺς ὁρῶντας ὅτι τῷ μὲν πατρὶ πολλοὶ τῶν δεινῶν πάρεισιν εἰπεῖν δοῦναι δυναμένῳ λαβεῖν ἐπιθυμοῦντες, ἐγὼ δὲ αὐτός τε ἄπειρός εἰμι πραγμάτων καὶ δικῶν καὶ τὸν συνε- ροῦντα οὐκ ἔχω χρημάτων τε ἀπορῶν καὶ οὐδενί πω τοιοῦτον προεισενεγκών;

ἔτι δὲ ὃς μόνος εἰκότως ἂν καὶ συνεξητάζετό μοι καὶ συνικέτευεν ἀδελφὸς τὰ μὲν αἰσχυνόμενος, τὰ δὲ φοβούμενος οὐδὲ εἰσελθεῖν δεῦρο τετόλμηκεν ἐνθυμούμενος πρὸς τοῖς ἄλλοις, ὅτι μοι τηλικούτων αἰτία γέγονε κακῶν ἡ πρὸς αὐτὸν εὔνοια.

7. Ἐγὼ μὲν οὖν ἐβουλόμην σεσιγῆσθαι πάντα τὰ πεπραγμένα πρὸς ἀλλήλους ἡμῖν ἐν τῷ τελευταίῳ χρό- 6 cf. t. I 101, 16; VI 608, 5 16 Dem. Mid. p. 576, 11 1 ἑορτὴν ἡμᾶς ἄγειν MaClPaVa γρ ἡμᾶς ἄγειν ἑορτὴν in marg Mor 2 νῦν om MaClPaVa | τῷ τοῦτον Ma sed e τοσ- οῦτον corr m 3 8 ἑτέραν PaVa sed v in σ corr m 2 | οἴκοις Cl 9 τὸ Va | αὐτοῦ PMaClBVa edd 10 ἐμοῦ MaCl ἐμαυτοῦ Pa | γεγενῆσθαι Pa 11 εἰπεῖν πάρεισι MaClPaVa 13 οἴκων Va | συναινοῦντα MaCl 15 ἂν εἰκότως Β | εἰκότως om MaCl 16 συνεξητάζετό scripsi e MaClPaBVa ut coni Re συνεξήταζέ ΡΜ edd | τάμεν Pa 19 γέγονε Μ sed ο in ras y 21 οὖν om MaClPa | ἠβουλόμην Va 22 γεγραμμένα Ma νῷ, καὶ γὰρ εἰ φιλοτιμίαν μοί τινα φέρει τὰ περὶ τὰς διαθήκας, ἐφ’ αἷς ἐλαύνομαι τήμερον, ἀλλ’ ἥ γε περὶ τὸν ἀδελφὸν δυσχέρεια καὶ τὸ χαλεπῶς πρὸς αὐτὸν διατεθῆναι τὸν πατέρα καὶ ὅσα τούτου τοῦ μέρους κέρδος ἂν ἦν ἡμῖν τοὺς πολλοὺς λανθάνοντα· τοῦ πατρὸς δὲ καὶ τῆς κατηγορίας οὐκ ἐώσης αὐτὰ | RIV 672 σιγᾶσθαι πειράσομαι μὲν αὐτῶν μνησθῆναι διὰ βρα- χέων, ἔστω δέ μοι καὶ τούτων αὐτῶν τῶν βραχέων ἠναγκασμένῳ συγγνώμη.

8. Ἐγενόμεθα τούτῳ δύο παῖδες, ἐγώ τε ὁ νῦν φεύ- γων, ὦ δικασταί, καὶ ὁ δυστυχὴς ἀδελφός, πρεσβύτερος μὲν ἐγώ, νεώτερος δὲ ἐκεῖνος. ἐνιαυτὸς ἐν μέσῳ τῆς γενέσεως ἀμφοτέρων, ὥσθ’ ἡμῖν ὡσπερανεὶ διδύμοις κοινωνῆσαι συνέβη καὶ τροφῆς καὶ παιδείας καὶ σπου- δαίων καὶ τερπνῶν καὶ τῶν ἔνδον καὶ τῶν ἔξω, πάν- τῶν ἀπλῶς καὶ μικρῶν καὶ μειζόνων.

φοιτῶντες δὲ εἰς τὰς παλαίστρας καὶ τὰ διδασκαλεῖα μετ’ αἰδοῦς τε καὶ εὐταξίας ἢ τοῖς εὖ γεγονόσι προσήκει ἐπῃνούμεθα μὲν αὐτοί, μακαρίζεσθαι δὲ τῷ πατρὶ παρὰ τῶν ἐν τῇ πόλει παρείχομεν, ὥσθ’ ὑπῆρχεν αὐτῷ γεγηθέναι τε καὶ μετ’ εὐθυμίας διάγειν.

καὶ ταῦτα οὐ ψεύδο- μαι, ὦ πάτερ. οἶσθα γὰρ ὡς ἡδόμενος ᾔεις, ὁπότε σε παραπέμποιμεν εἰς ἱερὰ ταῖς νουμηνίαις, ὁ μὲν ἔνθεν, 1 τινά μοι MaClPaBVa | γρ παρὰ in marg Mor 4 τὸν om Re 5 ἦν om ΡΜ | τοῖς πολλοῖς MaClVa 6 τῆς κατη- γορίας δὲ καὶ τοῦ πατρὸς MaClPaVa 7 διὰ βραχέων om Ma ClVa 8 ἔστω om Pa | καὶ τούτων αὐτῶν δέ μοι Pa | αὐτῶν om MaCl 10 δύο τούτω Ma | γρ τ’ οὖν ὁ φεύγων in marg Mor | ὦ ἄνδρες ὁ νῦν φεύγων MaCl 11 ἄνδρες MaClPaBVa 13 ὥσπερ ἂν εἰ PMMaClPa ὥσπερ ἂν ἐν BVa 17 τε om MaClPa 18 ἢ Cl ἧ Pa 19 περὶ Va 21 διάγειν Ma sed δια in ras m 3 22 ᾔεις scripsi e MaClVa cum lacob- sio App Pors 308 Lect εἴης PMPaB edd ὁ δὲ ἔνθεν βαδίζων, ὅτε σοι καὶ τὸ πλεῖστον τῆς εὐ- χῆς ἦν τὼ παῖδέ σοι τῆς οὐσίας κληρονόμω γενέσθαι καὶ μηδένα δαίμονα μηδὲ φθόνον κινῆσαί τι τῶν παρ- όντων ἀγαθῶν.

ἀλλὰ σὺ μὲν ταῦτα ᾔτεις, χαλε- πὸν δὲ ἄρα ἦν νικῆσαι τοὺς βασκάνους. οὕτω γὰρ τῶν πραγμάτων προι·όντων καὶ δοκούντων ἡμῶν εὖ πράτ- τειν πλημμελεῖ μέν τι καὶ οὑμὸς ἀδελφός, δεῖ γὰρ τά γε ἀληθῆ λέγειν, καὶ μικρόν τι τῆς ἔμπροσθεν ἐκφέ- ρεται τάξεως. τοῦτο δὲ ἁρπάσας ἄνθρωπός τις φάσκων εὔνους εἶναι τῷ πατρὶ προσελθὼν καὶ στενάξας ὧς δὴ συναχθόμενος κατηγορῶν ἀπόντος τοῦ νέου μεγαλύνων τὸ σμικρὸν καὶ τοῦτο αἴρων τῷ λόγῳ φάσκων αἰσχύ- νεσθαι τοῖς ἡμετέροις κακοῖς ἄγριον ἐποίησεν ἄνθρω- πον οὐ τοιοῦτον.

καὶ ἧκεν εὐθὺς ἐχθρὸς τοῦ παι- δός. τῷ δὲ οὐκ ἦν οὐ στῆναι πλησίον, οὐκ εἰπεῖν τι RIV 673 πρὸς τοῦτον, οὐκ ἀκοῦσαί τι λέγοντος, | οὐ κοι- νωνῆσαι τραπέζης. καὶ πολλή γε τῷ πατρὶ χάρις ὅτι μὴ καὶ τότε πρὸς ἀποκήρυξιν ὥρμησεν. οὕτως ὁ χρηστὸς ἄνθρωπος ἐκεῖνος οὐκ ἀνίει τὴν ὀργὴν ἀκονῶν.

καὶ ἔμελλε δὴ καὶ ἐπ’ ἐμὲ. πορεύεσθαι τὸ πρῶτον ἐξεργα- σάμενος, οὔπω δὲ διαβεβλημένος ἐγὼ πεσὼν εἰς τοὔ- δαφος ἐδεόμην τοῦ πατρὸς μὴ πονηρὸν οὕτω νομίζειν τὸν υἱὸν μηδὲ τὴν τῶν συκοφαντούντων κακοήθειαν πιστοτέραν ποιεῖσθαι τῆς ἀληθείας. αὐτὸς γοῦν ἔφην 2 κληρονόμω τῆς οὐσίας Ma | κληρονόμους Β 3 μὴ δὲ PMaClPaBVa Ferr 5 ἆρα Cl 7 πλημελεῖ PMMaVa Ferr | οὑμὸς] ὁ MaClPaB Va | τά γε ἀληθῆ] τὰ τε ἀληθῆ Va τἀληθῆ MaClPa 8 φέρεται PaVa 9 ἄνθρωπος τίς Ma 11 κατη- γοροῦντος Β 12 μικρὸν PaBVa 15 τί MMa 16 τί Ma ClB 18 καὶ om Ferr | τότε scripsi e Ma τό τε reliqui libri edd | τὴν ante ἀποκήρυξιν Pa 19 ἐκεῖνος ἄνθρωπος MaCl PaB Va 20 πρὸς Ma | τοπρῶτον Mor | ἐξειργασμένος Pa 23 μὴ δὲ PMaClPaBVa Ferr 24 ποιῆσαι MaCPa ὁ συνὼν ἐγὼ καὶ συνεζευγμένος καὶ πάντα εἰδὼς ἐπιτιμᾶν μὲν αὐτῷ, τοσαύτην δὲ οὐ συνειδέναι κακίαν. καὶ ἄμα ἠξίουν τοὺς διαβάλλοντας εἰς μέσον ἐλθεῖν καὶ μὴ φεύγειν τὸν ἔλεγχον μηδὲ ἐξ ἀφανῶν βάλλειν.

14. τούτοις καὶ τοιούτοις λόγοις ἐμοῦ χρωμένου καὶ τοῦ πατρὸς ἴσως ἂν ἐνδόντος ἐμπίπτει ποθὲν ἐκεῖνο τὸ τῆς νῦν αἴτιον ἀποκηρύξεως νόσημα. καὶ ἦμεν ἐν δάκρυσιν ἅπαντες, ἡ μήτηρ, ὁ τότε ἐγὼ φιλούμενος, ὁ προσκεκρουκὼς ἀδελφός, ᾦ μέγιστον ἦν τῆς συμ- φορᾶς τὸ μὴ ἔχειν εἰσελθεῖν παρὰ τὸν κάμνοντα μηδὲ θιγεῖν ἐγγύθεν μηδὲ ταῖς χερσὶ θεραπεῦσαι τὸ σῶμα.

τῆς νόσου δὲ φοβούσης ἐδόκει γε δεῖν τῷ πατρὶ διαθήκας ποιεῖσθαι καὶ καλέσας με καὶ παρακαθισά- μενος καὶ τοὺς ἄλλους ἀπελθεῖν κελεύσας ἐγὼ σέ φησιν ἄξιον εἶναι νομίζω μόνον τῶν ἐμῶν κλη- ρονομεῖν. καίτοι πρότερόν γε οὐχ οὕτως ἐγνώ- κειν, ἀλλ’ ὥσπερ εἶναί μοι δύο παῖδας, οὕτω δύο γενέσθαι καὶ τὴν οὐσίαν μέρη, νῦν δὲ ὁ σὸς ἀδελφὸς κωλύει ταῦτα οὕτω γενέσθαι μὴ πάντα τὰ | σὰ μιμούμενος, ἁλιὰ διδούς τι- RIV 674 σιν ἀφορμὰς τῶν καθ’ ἑαυτοῦ λόγων· ταῦτα, ἔφη, δέδοκται. ταῦτα γράφε.

ἐγὼ δέ, ὦ δικασταί, 4 Il. η 242 sq. 13 cf. t. III 52, 11. Dem. Apatur. p. 897,3 2 μὲν om Ma | τί post αὐτῷ MaClPa, τι Β 3 τε post ἐλθεῖν Va 4 μὴ δὲ PMaClPaBVa Ferr 5 τοῖς ante τοι- ούτοις MaClPa 6 δ’ ἂν MaClPa 7 ἐν Mor sed γρ ἕκων in marg 8 ὁ τότε] ὅτε MaClBVa 10 περὶ Va | μὴ δὲ Ρ MaClPaB Ferr μὴ Va 11 θιγεῖν libri edd cf. t. I 127, 18; σῶμα III 259, 3 | μὴ δὲ PMaClPaBVa Ferr | νόσημα Va τὸν κάμνοντα MaCl 12 γε om MaClPaBVa | δὴ Ferr Mor 13 καὶ(2) om Va 14 καὶ om Ma | δέ Ma 16 ἐγνώκειν Va sed κ in ras m 2 18 μοι post γενέσθαι MaClPa | καὶ] κατὰ coni Mor 19 ἀδελφὸς ὁ σὸς MaClPaVa | οὕτω ταῦτα MaClPa | voce μὴ inc Cr fol. 88r 22 ἄνδρες CrMaClPaVa ταῦτα ἀκούσας καὶ δακρύων ἐμπλήσας τὸ γραμματεῖον, πῶς ἂν ὑμῖν εἴποιμι τὸ πεπραγμένον; οὐκ ἐδυνήθην πεισθῆναι μὴ εἶναί μου τὸν ἀδελφὸν ἀδελφόν, ἀλλ’ εἰδὼς αὐτὸν ἐκ τῆς αὐτῆς ὄντα μοι μητρὸς καὶ ταὐτοῦ πατρὸς καὶ παντὸς τοῦ περὶ ταῦτα δικαίου κατασχόν- τος μου τήν τε γνώμην καὶ τὴν δεξιὰν ἐνέγραψα ταῦ- τα ἅπερ ἂν καὶ ὁ πατήρ, εἰ πρὸ τῆς ὀργῆς διαθήκας ἔγραφε.

τούτων δὲ γεγενημένων ἔδραμον εὐθὺς ἐπὶ τοὺς νεώς, εἵπετο δὲ καὶ ὁ δυστυχὴς ἀδελφός, καὶ παρὰ τῶν θεῶν προσκείμενος τοῖς ἕδεσιν ᾔτουν ὑγιᾶ- ναι τοῦτον ἡμῖν, ὅπως ἂν τῶν ἄλλων ἀγαθῶν ἐμέ τε ἐπαινέσῃ καὶ πρὸς τοῦτον διαλλαγῇ. καὶ τῆς ὑστεραίας ἠκούομεν τῶν ἰατρῶν τὰ βελτίω λεγόντων καὶ ὡς ὕπεισιν ἐλπίδες, εἶτα ὡς νενίκηται τοῦ κακοῦ τὸ πλέον, εἶτα ὡς ἅπαν.

καλεῖ δή με πάλιν καὶ τὰς διαθήκας κελεύει φέρειν, ἀναγνοὺς δὲ καὶ συγγενόμενος ἀνθρώ- ποις οἶς διιστάναι τὰς συγγενείας ἡδὺ μιαρὸν καὶ πο- νηρὸν καὶ θεοῖς ἐχθρὸν καὶ τὰ τοιαῦτα ὠνόμαζε καὶ ἔγωγέ φησιν ἐξελῶ καὶ ἀποκηρύξω. καὶ ᾤμην εἰ- ναι τὰ τοιαῦτα λόγον, μὴ γὰρ ἄν ποτε γράμμα οὕτω 2 πῶς ante οὐκ PMCrClPaBVa edd om Ma delevi πε- πραγμένον; πῶς; (scil. εἴποιμι ταῦτα) coni Re ὡς lacobs Lect | ἠδυνήθην MaClVa 4 μοι om Va 5 τοῦ om Ma 6 μοι CrMaClPaVa | ἐνέγραψα ταῦτα inser Cl 2 | ἐνέθηκα Va | ταῦτα om Va 7 ἅπερ Cl sed ἅ inser m 2 9 καὶ et δυστυχὴς om MaClPaVa | ὁ in ras inser Ma 3 10 παρὰ incertum Cr ut pleraque quae antecedunt et sequuntur usque ad p. 591, 15 καὶ περὶ BVa „παρὰ videtur delendum esse aut potius loco huius παρὰ leg. esse πατέρα et loco pronominis τοῦτον paulo post ad- verbium πάλιν“ Re πάλι lacobs Lect | τοῖς post παρὰ PMB edd delevi | τοῖς inserui e MaPaVa om PMClB edd | ὑγιάναι MaClBVa 11 τε om Va 12 γρ ἐκεῖνον in marg Mor 13 ὧς] τὸ Re 14 ὕπεισι Pa 15 καλεῖ — 16 δὲ om MaCl | καὶ ante πάλιν Mor Re delevi 17 διεστάναι MaClBVa 20 τὰ τοιαῦτα] ταῦτα MaClPaVa | οὕτω γράμμα MaClPa BVa | πρᾶγμα Cobet Coll 299 at cf. p. 592, 15; t. IV 393,7 καλὸν ἄξιον νομίσαι δίκης. ὁ δὲ ἔμελλεν ἄρα τοῖς παροξύνουσι καὶ τοὖργον αὐτὸ χαριεῖσθαι. καὶ νῦν ἠκούετε κατηγοροῦντος αὐτοῦ.

19. Νόμος γάρ μοι δέδωκεν ἀποκηρύττειν φησίν. οἶδα καὶ ἐπαινῶ γε τὸν νόμον βοηθοῦντα πα- τράσιν ἀδικουμένοις οἱ δικαίως | ἂν μετὰ τοὺς RIV 675 θεοὺς ὑπὸ τῶν παίδων τιμῷντο. ἃ τοίνυν πεπόνηταί μοι περὶ αὐτὸν παρὰ πάντα τὸν χρόνον τί δεῖ καθ’ ἕκαστον λέγοντα ἐνοχλεῖν ἀρκούσης εἰς μαρτυρίαν τοὐ- μοῦ τρόπου τῆς διαθήκης τοῦ πατρός;

οὐ γὰρ ἄν, εἰ μὴ καὶ φιλοπάτορα καὶ παιδείας ἐπιθυμητὴν καὶ κρείττονα ἡδονῶν καὶ πρεσβυτέρους αἰδούμενον καὶ πρᾷον καὶ φιλόπονον καὶ ἴσον ἀπέχοντα τοῦ τε ἀνα- λίσκειν καὶ τοῦ κερδαίνειν κακῶς, εἰ μὴ ταῦτά τε συνῄδει καὶ τἄλλα πάντα ἁπλῶς ἃ τῶν ἀγαθῶν ἐστιν, οὐκ ἂν ὅλης τῆς οὐσίας ἐποίει κύριον.

ἀλλ’ ὅμως ὃν οὐδεπώποτε ἐμέμψατο νῦν ἀποκηρύττει λέγειν ἔχων οὐδὲν τοιοῦτον οἷά τινες ἤδη λέγοντες ἔδοξαν εἰκότως ἀγανακτεῖν. ἐγὼ γὰρ ἤδη τινὰ τοῦτο πεπονθότα ἰδὼν ἠρόμην τινὰ τῶν πλησίον ὅ τι ἁμάρτοι. ὁ δὲ ἑταίραν ἔφη τρέφει τοῦ πατρὸς καταφρονῶν. ἑτέρου ταὐτὸ 6 cf. t. IV 746, 17 R 2 τοὔργον Va τοὔργον Cl 5 τοῖς ante πατράσιν Mor Re delevi 6 μὰ PM Ferr cf. t. VI 527,2 c. schol. 7 θεοὺς in lac 12 – 14 litt om Va | νόμων Β | πεποίηταί Pa 8 παρὰ om BVa | καθέκαστον PMMaClPa 11 καὶ μὴ Β et γρ in marg Mor 13 πρᾶον Va Ferr Mor | ἶσον Cl | καὶ post ἴσον repet MaCl | τε — 15 καὶ om MaCl 14 τε scripsi γε PMMaClBVa edd sed γρ τε in marg Mor μοι Pa 15 τ’ ἄλλα Β 16 ὅλως MaClPa | ἐποίει τῆς οὐσίας CrMaCl PaBVa 17 οὐδεπώποτε scripsi e MaClPaBVa οὐδέ ποτε PM edd 18 οἷον Va | ἔδοξεν Va 20 ὅτι ClVa 21 τρέ- φει scripsi e MaPaBVa ut coni Re τρέφειν Ρ sed v eras, MCl edd πεπονθότος πάλιν ἠρόμην. καί τις εἶπεν οἶνον πολὺν εἶναι τὴν πρόφασιν. ὁ δέ τις εἰσελθὼν ἐβόησεν· ἄν- δρες δικασταί, ἐν ὄρνισι καὶ κύβοις ὁ παῖς μοι διατρίβει τῶν σπουδαίων πράξεων ὀλιγω- ρῶν καὶ ἔστι χαλεπὸς τοῖς ἡλικιώταις καὶ παίει τοὺς ἐντυγχάνοντας. ἐγένετο καὶ πρὸς ἀδελφὸν μῖσος ἀποκηρύξεως αἴτ’ ἴον, καί τις ἐξέβαλεν υἱὸν αἰσθόμενος ὧς ἥδιστα ἂν ἴδοι τεθνεῶτα τὸν ἀδελφόν.

22. Τί οὖν ἀδικῶ τούτων ἢ τί τούτοις παραπλή- σίον; τούτων μὲν οὐδέν φησιν, ἕτερα δὲ ἐμοῦ βουλομένου σὺ γέγραφας ἕτερα καὶ δύο ἐποίη- σας ἀνθ’ ἑνὸς κληρονόμους, σαυτόν τε καὶ τὸν RIV 676 ἀδελφόν. ἀδελφὸν | λέγεις; καὶ τί θαυμαστόν; τοὐναντίον γὰρ ἔδει θαυμάζειν, εἰ κύριος ἐγὼ τῶν γραμμάτων καταστὰς πονηρὸς εἰς ἐκεῖνον ἐν οἶς ἔγρα- φον ἐγιγνόμην.

εἰ μὲν οὖν ἔχεις, ὦ πάτερ, ἐπιδεῖ- ξαί με τῇ πρὸς σὲ δυσμενείᾳ τοῦτο πεποιηκότα, λάμ- βανε δίκην, μὴ τὴν νυνὶ ταύτην, μικρὰ γάρ, ἀλλ’ ἀπόκτεινον· εἰ δ’ οὐκ ἂν ἔχοις κακίσαι τὴν γνώμην οὐδ’ εἰπεῖν ὅτι ταῦτα πολεμῶν ἐμοὶ πεποίηκε, πῶς διαβάλλεις ἔργον οὗ μέμψασθαι τὴν αἰτίαν οὐκ ἔχεις;

καὶ ἐν τοῖς φονικοῖς νόμοις οὕτω κρίνεται τὰ πράγματα. οὐ δυοῖν ἀνδροφόνοιν ὁ μὲν φυγὼν 1 Callim. epigr. 64, 4 3 cf. p. 97, 5. Dem. fals. leg. p. 417, 21 2 ἐβόησε Ρ 3 γρ ὄρεσι in marg Mor 4 μοι reposui e libris μου edd sed γρ μοι in marg Mor 6 τὸν ante ἀδελφὸν MaClPaVa 8 ἥδιστ’ CrMaClPaBVa | ἴδοι Mor sed γρ ᾔδη in marg ἴδη BVa 9 τοῦτον Ferr | τί om MaVa 10 ἕτερα — 12 ἑνὸς in marg Cl 2 11 δύο] σὺ MaCl 2 Pa | ἐποίησας Ma sed σ in ras m 2 12 κληρονόμου Ma 15 πραγμάτων Ma ClPa | καταστὰς — 16 πάτερ om Va 18 ἀλλὰ ΡΜ edd 19 ἔχοι Οἶ’ 20 οὐδὲ ΡΜ edd | πεποίηκεν Ma 22 ἔργοις Ferr et γρ in marg Mor | τούτω MaClPaVa κατέρχεται, ὁ δὲ φεύγει καθάπαξ αὑτοῦ καταγνοὺς ἤ μὴ τοῦτο ποιήσας ἀποθνήσκει μένων; τί τούτων αἴτιον; ἆρ’ ὅτι μᾶλλον οὗτος ἢ ’κεῖνος ἀπέκτονεν; οὔ, οὐκ ἔστι γὰρ ἧττον ἢ μᾶλλον ἀποθανεῖν, ἀλλ’ ὅτι τῷ μὲν ἐκ προνοίας ἐτολμήθη τὸ ἔργον, τῷ δὲ οὐ βουλομένῳ ἀτυχῆσαι συνέβη.

διὰ τοῦτο τὸν μὲν ὁ νόμος μισεῖ, τὸν δὲ ἐλεεῖ. κἂν ἀμύνηταί φησιν, ἐξέστω, κἂν ἐν μάχη νομίσας τὸν οἰκεῖον πολέμιον κτείνῃ, μὴ ἔστω δίκη. τοσοῦτον ἐν τοῖς ἔργοις ἡ γνώμη δύναται. καὶ πρὸς αὐτὴν εἰώθαμεν βλέποντες τὸ πεπραγμένον ἢ χρηστὸν ἢ πονηρὸν ἡγεῖσθαι.

κατὰ τοῦτο τοίνυν, ὦ πάτερ, τὸ δίκαιον καὶ νῦν ἐμοὶ δίκασον. ἐγὼ ταῦ- τα ἔγραφον ἐφ’ ὕβρει τῶν σοὶ δοκούντων καὶ κρείττων εἶναι βουλόμενος τοῦ πατρός, σὲ δὲ ἀσθενέστερον τῶν ἀρεσκόντων ἐμοί; ταῦτ’ ἔλεγες ἀεὶ περὶ ἐμοῦ πρὸς τοὺς δημότας, ταῦτα πρὸς τοὺς φυλέτας, ταῦτα πρὸς τοὺς πολίτας, ταῦτα πρὸς τοὺς ξένους, οὐ τὸν ἐπιεικῆ καὶ πρᾷον, οὐ τὸν αἰδοῦς γέ- μοντα, οὐ τὸν τῆς μητρὸς κατήκοον, οὐ τὸν τοῦ πα- τρός, οὐ τὸν τῶν παιδαγωγῶν; ἐξαίφνης οὖν ἐγὼ περὶ 1 cf. p. 563, 15 7 Antiph. tetral. III 4 § 7 p. 128, 39 1 καὶ ante κατέρχεται MaClPaVa Mor sed in hoc γρ in marg om, Re | αὐτοῦ MaCl 2 τὸ ante τούτων Β 3 ἐκεῖ- νος MaClPaBVa edd | ἀπέκτεινεν MaPaBVa 4 ἔστιν Va sed v eras 5 τὸν et βουλόμενον CrMaClPaVa et γρ in marg Mor 6 διατοῦτο MaPaBVa | μισεῖν Re 7 αἰδεῖται CrMa ClPaBVa et γρ in marg Mor 8 νικήσας ΡΜΒ Ferr et γρ Mor 9 τοῖς om Va | δείκνυται Cr 11 κατὰ] καὶ MaCl τοῦτο inserui cum Sinteni, ut inseruit M n om reliqui libri edd 12 νῦν] σὺ νῦν Β σὺ Va 15 ταῦτα MaClPa 16 πρὸς(1) om Μ | τοὐς(1) om Cr | — 20 commata posui, cola Va, signa interrogationis reliqui libri edd 17 φιλέτας MaCl φιλτάτους ΡΜ Ferr et γρ in marg Mor | τούς om CrMaCl | τοὺς om CrMaClPaVa 18 πρᾶον Va Ferr Mor 19 κατή- κοον τῆς μητρὸς MaCl 20 περὶ σὲ om MaClPaVa σὲ κακός; καὶ λυπεῖν ᾑρούμην οὐ προλελυπημένος, ὃς RIV 677 οὐδὲ προλυπηθεὶς ἀντιλυπεῖν ἐβουλόμην; εἰ μὲν | μανείς, πῶς ἀπαιτοῦμαι δίκην; εἰ δὲ σωφρονῶν, οὐ σωφρονοῦντος τὰ τοιαῦτα.

27. Ἀλλὰ τί δὴ παθὼν οὐκ ἐν οἷς ἐκέλευες ἔμενον οὐδὲ μόνος ἠξίουν κληρονομεῖν; ᾤκτειρα, ὦ πάτερ, δυστυχοῦντα ἀδελφόν, οὐ γὰρ ὀκνήσω γε τἀληθῆ πολ- λάκις εἰπεῖν, καὶ οὐχ οἷός τε ἐγενόμην τῆς διαθήκης ἐκβαλεῖν, ἀλλ’ ὥσπερ ἀκούειν ἡγούμην τῆς Φύσεως βοώσης· ἔγγραφε καὶ τὸν ἀπὸ τῶν αὐτῶν σοι γονέων, ὥσθ’ ἡ μὲν χεὶρ ἐμή, πάτερ, ἡ δὲ ἀνάγκη τῆς δαίμονος, ἧς τοὺς νόμους οἱ μὲν χρηστοὶ τηροῦ- σιν, οἱ δὲ χείρονες παραβαίνουσιν.

ἐμοὶ δὲ ἡ τῶν νόμων ἐκείνων αἰδὼς συνηυξήθη, δι’ οὕς, εἴ τις σοὶ τῶν πολεμίων ἐπίοι, δέξομαι ῥᾳδίως ὑπὲρ σοῦ τὴν πληγήν, τῶν αὐτῶν δ’ ἂν καὶ ἡ μήτηρ τυγχάνοι. ἆρ’ οὖν μοι δώσεις καὶ τρίτον εἰπεῖν ὡς καὶ τὸν ἀδελφὸν τοῦτον αὐτὸν ῥυόμενος πέσοιμ’ ἂν ἡδέως; οὐ γὰρ ὀνόματα ἀπλῶς ἡγοῦμαι τὰς προσηγορίας ταύτας, τὸν 9 cf. ad p. 467, 19 12 cf. ad t. V 426, 8; VI 404, 19 1 ὃς om FaBVa 2 ἠβουλόμην MaClPaVa 3 ἀπαι- τῶμαι ΡΜ Ferr | δ’ αὖ MaClPa | σωφρονῶ Cl 5 οὐκ — 6 κληρονομεῖν om Μ 6 ἠξίους Ma sed σ suprascr m 3 7 ἀδελφὸν δυστυχοῦντα Μ | τὸν ante ἀδελφὸν inser Mor Re delevi | γε om B Va | πολλάκις εἰπεῖν] λέγειν MaClPaBVa 9 Φύσεως scripsi φύσεως libri edd 11 ὥσθ’ om MaClPaB Va | τύχη MaClBVa 13 χείρους MaClPaBVa Mor Re cf. t. III 198, 2 14 τι MaCl 15 ἐπίοι scripsi e Μ sed οι ex ῃ corr n, BVa sed in hoc ίο in ras ἐπίῃ PClPa edd ἐπιῆ Ma sed ~ del et supra ι m3 16 τυγχάνη Β | ἆρ’ οὖν scripsi cum lacobsio Lect ἆρ’ ἄν ΡΜ edd ἀρά MaClPaVa ἆρά Β 17 καὶ(2) om MMaCl 18 αὐτῶν Β | πέσοιμι Ma 19 ἄλλως lacobs Add 46 Lect coll t. V 543, 14 πατέρα καὶ τὴν μητέρα καὶ τὸν παῖδα καὶ τὸν ἀδελ- φόν, ἀλλ’ ἐν ἑκάστῳ τούτων τοῦ στέργειν ἀλλήλους ἀνάγκην τινὰ ἐγκεῖσθαι.

ἠλέουν τὸν ἀδελφὸν καὶ πρὸ τῶν διαθηκῶν, ἠλέησα καὶ ἐν τῷ καιρῷ τῶν δια- θηκῶν, εἰ μηδὲ αὐτῷ ἡ νόσος τὰς διαλλαγὰς ἔπραξεν. εἶδον ἀποστερούμενον οὐ τοῦ ἡμικληρίου μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς ἐπιτιμίας αὐτῆς. εἰ γὰρ σὺ μὲν ἐτεθνήκεις, ὁ δὲ μετεῖχε μηδενός, αἱ διαθῆκαι δὲ ἀνεγινώσκοντο, τὰ γράμματα δὲ οὐκ εἶχε τὸν ἀδελφόν, τίς ἂν ἦν ὁ λοι- πὸς αὐτῷ βίος; πρὸς τίνα ἂν ἀντέβλεψεν ἢ νέων ἢ πρεσβυτέρων; ἐπὶ ποίου δ’ ἂν ἐφάνη βήματος; τίνα δ’ ἂν εἶπεν ἐν τῷ δήμῳ λόγον; πῶς δ’ ἂν ἠξίου τῶν κοινῶν ἔχειν τὸ ἴσον ἐπὶ τῶν πατρῴων τοῦτο οὐκ ἐσχηκώς; πρεσβείαν δ’ ἂν τίς ἐνεχείρισε; | στρατη- RIV 678 γὸν δ’ ἂν τίς ἐχειροτόνησεν; ἐκ τίνων δ’ ἂν ἔγημε; παισὶ δ’ ἂν αὑτοῦ πῶς ἐπετίμησε;

ταῦτα πάντα, ὦ πάτερ, ἐξ ἑνὸς ἐκείνου τῶν διαθηκῶν ἐφύετο, καὶ οὐκ ἦν, ὧς ᾤου, στέρησις χρημάτων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῆς παρρησίας. τοῦτο αὐτῷ τὴν γλῶτταν ἀπέτεμνε, τοῦτο τὸ στόμα ἐνέφραττε, τοῦτο τῆς πατρίδος ἐξέ- βάλλε. ταῦτα ὁμοῦ με πάντα εἰσῆλθε, ταῦτα τὸν ἔλεον 6 Dem. Olymp. p. 1173,6 et 17; 1175,14; 1178,22 19 Dem. fals. leg. § 208 p. 406,5 1 καὶ τὸν παῖδα om MaClPaBVa 4 ἠλέησα — διαθη- κῶν in marg Ma 3 5 εἰ μηδὲ scripsi auctore Re εἰ μήτε libri sed ἐπεὶ οὔτε suprascr P 2, edd 8 μετεῖχεν οὐδενός Μ 9 εἶχε scripsi e MaClPaBVa εἶχον ΡΜ Ferr εἶχεν Mor Re 11 γερόντων MaClPaBVa 12 ἠξιοῦτο Ma et ex ἠξίου corr Cl 2 13 κοινῶν reposui e libris ut coni Re κοινωνῶν edd | ἶσον MaClVa 14 στρατιώτην BVa 15 ἐνεχειροτόνη- σεν Ma sed ἐν del et ροτ in ras m 2 16 αὐτοῦ libri ’ in corr P 2, edd | πῶς] τίς Va 17 καὶ om Ma 19 τοῦτ’ Β Va | αὐτῷ reposui e libris sed ex αὐτὸ corr Va αὐτὸ edd 20 ἐξέβαλε Pa 21 ὦ πάτερ ante εἰσῆλθε BVa ἤθροισεν. ὑπὸ τούτων ἡγοῦ σοι τὴν διαθήκην γεγρά- φθαι.

τοὺς δὲ τοιούτους ἀνθρώπους σώζοιτ’ ἂν ὑμεῖς εἰκότως, ὦ δικασταί, μᾶλλον ἢ ἀπολλύοιτε νομί- ζοντες τὸν μὲν περὶ τοὺς αὑτοῦ χρηστὸν ἴσως ἂν καὶ περὶ τοὺς ἄλλους γενέσθαι, τὸν δὲ εἰς ἐκείνους ὠμὸν κοινὸν ἀπάντων ἐχθρὸν εἶναι. ἀλλ’ ἐγὼ τὸν ἀδελφὸν οὐκ ἐλεήσας πολίτην ἂν ἠλέουν; εἰ δὲ μὴ πολίτην, μέτοικον; εἰ δὲ μὴ μέτοικον, ξένον; εἰ δὲ μὴ τοὺς παρ’ ἡμῖν, τῶν ἄλλων τινὰς Ἑλλήνων; εἰ δὲ μὴ Ἕλληνα, βάρβαρον ἄν; ὁ δὲ μηδένα ἀνθρώπων<ἐλεῶν> δικαίως ἂν κατορύττοιτο ζῶν.

οὐχ ἑώρακας ἐν πολέμοις, ὦ πάτερ, τοὺς δι’ ὅπλων ἐλθόντας ὑπὸ τῶν κεκρατηκότων θα- πτομένους πολλάκις; διὰ τί; ὅτι μετὰ τὴν μάχην ὁ πράξας κακῶς ἐλεεῖται. πολεμίων οὖν ἐλεουμένων αὐ- τὸς ἂν ἦν εἰς ἀδελφὸν ἀνελέητος;

πατὴρ ἦν ὁ χαλεπαίνων, ἀλλ’ ὁ τῆς ὀργῆς πειρώμενος ἀδελφός. ὁ μὲν ζημιῶν, οὗτος δὲ κολαζόμενος. ὁ τοίνυν οἶκτος ἐκεῖνος ἐμὲ καθεῖλκεν ἐπὶ τὸ πονοῦν. ὥσπερ γάρ, εἰ κίνδυνός τις ἀμφοῖν ἐπήρτητο καὶ βοηθεῖν ἀμφοτέροις μὲν οὐκ ἐνῆν, θατέρῳ δέ, τὸ τὸν πατέρα σώζειν ἐνίκα ἄν, οὕτω νῦν τοῦδε μὲν ἀγριαίνοντος, ἐκείνου δὲ ὄντος ἐν συμφοραῖς τὸ πιεζόμενον παρεκάλει τὴν ῥοπήν.

34. Ἀναμιμνήσκου δέ, ὦ πάτερ, ὡς παῖδες ὄντες κομιδῆ καὶ τὰ τῶν τηλικούτων ἁμαρτάνοντες, ὁπότε 15 [Arist.] physiogn. 29 ed. script. physiogn. t. I p. 38, 3 3 εἰκότως ὑμεῖς Va | ἄνδρες MaClPaVa cf. p. 584, 1 4 αὐτοῦ MaClPaVa αὐτὸν Μ 7 ἂν om Ma 9 „malim τινα“ Re at cf. p. 600, 1 10 ἐλεῶν inserui om libri edd 11 κηρύττοιτο ζῶν; Pa | ἐώρας Ma 13 διατί Β 17 οὗτος scripsi e MaClPaBVa et γρ in marg Mor αὐτὸς ΡΜ edd 18 γάρ om Β 19 μὲν ἀμφοτέροις Ma 20 τὸ om Re ἀπειλήσαις, κατεφεύγομεν ἐπὶ τὴν μητέρα, ἡ δὲ ἐδέ- χετό τε καὶ ἐπεκούρει καὶ ἐδεῖτο μὴ τύπτειν, καὶ συγ- γνώμην εἶχες. τοιοῦτο δή τι καὶ τὸ νῦν· σὺ μὲν ἠγανάκτεις, τῷ δ’ ἦν ὁ | κίνδυνος μέγας, ἐγὼ δὲ RIV 679 ἐβοήθουν ἀδελφὸς ὤν. σύγγνωθι δὴ καὶ νῦν.

εἰ μὲν γὰρ ἐνῆν ὁμοῦ καὶ μεταδοῦναι τοῦ κλήρου καὶ μὴ καὶ τὸν αὐτὸν γεγράφθαι τε καὶ μὴ γεγράφθαι κληρονόμον, ὥστ’ ἐξεῖναί σοί τε χαρίζεσθαι κἀκεῖνον προσίεσθαι, πάντων ἐγὼ θρασύτατος τοῦ μὲν φροντί- σας, τὸ δὲ παριδών· εἰ δ’ αἵρεσις ἦν ἢ τοῖς σοῖς προσ- ἔχειν ῥήμασιν ἣ τὴν τοῦ διαβεβλημένου θεραπεῦσαι τόχην, εἰκός τί με νόμιζε πεπονθέναι πρὸς ἐκείνην ἀποκλίναντα καὶ τῇ φύσει τοῦ πράγματος, μὴ τῷ παιδὶ προστίθει τὴν αἰτίαν.

36. Οὐ τοίνυν ἔστιν εἰπεῖν ὧς ἓν τοῦτ’ ἦν ἐν τῷ 15 τότε γενομένῳ μόνον τὸ τὸν ἀδελφὸν ἐλέου τυχεῖν, ἄλλο δὲ οὐδέν, ἀλλ’ ἦν ἕτερον, ὦ δικασταί, μέγα. τί τοῦτο; τὸ καὶ τὸν πατέρα μοι τὴν χείρω δόξαν δια- φυγεῖν. ἐνενόουν γὰρ τοὺς ἐσομένους λόγους, ἑώρων τὰς αἰτίας ἃς ᾐτιῶντ’ ἂν τῶν πατέρων οἱ ἐπιεικέστε- ροι· ἰοὺ ἰοὺ τῆς χαλεπότητος. οὐδ’ ἡ τελευτὴ προσιέναι δοκοῦσα τὴν ὀργὴν ἐπράυνεν, ἀλλ’ ᾠήθη δεῖν αὐτὴν καὶ κάτω φέρων ἐλθεῖν.

ταῦ- 23 cf. t. I 161, 6; IV 217, 17 1 καταφεύγομεν MaCl 2 τε om MaClPaBVa 3 εἶχε Pa | τι Ma sed ι in ras m 3 5 ἀδελφὸς ὤν] ἀδελφῶ Β sed ὃς ὢν supra ῶ, Va 8 καὶ ante σοι Pa | τι Pa | γρ χαρίσασθαι in marg Mor 9 προσίεσθαι] προίεσθαι Β μὴ προσίεσθαι Va μὴ προίεσθαι MaClPa et γρ in marg Mor 10 τὸ scripsi e ΡΜ τὸν MaClPa Mor Re τοῦ BVa τὸ Ferr et γρ in marg Mor | προσέχει Mor Re 12 εἰκότως MaClPaBVa | ἐκεῖνον Pa 16 γινομένῳ MaClPaVa | τῶ Pa 17 ἄνδρες MaClPaB Va cf. p. 584, 1 18 μὴ MaCl 22 voce τὴν inc Cr fol 33 v sed pleraque posteriore scriptura obtecta 23 ταῦτ’ BVa τὰ ᾔδειν ἥξοντα καὶ ὡς κατηρᾶτ’ ἂν ὁ παριὼν τὸν τάφον. ταῦθ’ ὅπως μὴ γένοιτο προὐνοούμην. διὰ τοῦθ’ RIV 680 ὅπερ ἐξῆν ὕστερον | δωρεὰν διδόναι τῶν διαθη- κῶν ἐποίουν ἀμφοτέροις εὑρίσκων τουτὶ λυσιτελοῦν. τί οὖν ἠδίκουν ἐκ τῶν αὐτῶν ἀδελφῷ καὶ πατρὶ βοηθῶν;

38. Ἄξιος γὰρ ἦν φησι ταύτην δοῦναι τὴν δίκην. καὶ εἶπεν ἐν ὑμῖν τὸ ἁμάρτημα τοῦ νέου. ἐγὼ δὲ ὡς μὲν οὐκ ἠμελήθη τι τἀδελφῷ τῶν δεόντων, οὐκ ἂν ἀντείποιμι καὶ διελέχθην γε πρὸς αὐτὸν οὐκ ὀλι- γάκις, ὡς οὐδαμοῦ ῥαθυμητέον, καὶ οἶμαί γε αὐτὸν καὶ πεποιηκέναι βελτίω, νέοι δέ, ὠ δικασταί, γεγενη- μένοι πάντες ὑμεῖς καὶ νέους τρέφοντες υἱεῖς ἴστε που τὴν τοιαύτην ἡλικίαν οὐ δυναμένην ἀναμάρτητον εἶναι, ἀλλ’ ὁ μὲν μᾶλλον, ὁ δὲ ἧττον, πάντως δὲ ἕκαστος ἁλίσκεταί που καὶ μωραίνων.

καὶ τί θαυμαστόν, ὅπου γε καὶ τὸ γῆρας οὐ πανταχοῦ φυλάττει τὸν κόσμον, ἀλλ’ ἤδη καὶ τούτων πολλοῖς ὧν ἔδρασαν 1 ἤδη Va | ἥξοντα scripsi ut coni Re coll t. V 72, 16 ἕξοντα PMPaBVa edd ἕξοντα MaCl | κατηρᾶτο MaClPa 2 διατοῦθ’ MaPaBVa 3 ὁπεροῦν coni lacobs Anth. Pal. III 741 | οὐκ ante ἐξῆν edd delevi, ut delendum coni Re | δι- δόναι διὰ τῶν coni Mor Not 4 ἀμφοτέροις om Re | ταυτὸ MaPaBVa 5 βοηθῶν ἀδελφῷ καὶ πατρὶ Pa 8 ὑμῖν scripsi e CrMaVa cum Sinteni ἡμῖν PMClPaB edd 9 ἠμελήθην Ferr Mor | τι om Ferr | τῷ ἀδελφῷ MaClPaBVa et γρ in marg Mor cf. ad p. 620,22 et t III 288, 20 10 διελέχθην scripsi διηλέχθην BVa διειλέχθην PMMaClPa edd sed „malim διελέχθην“ Re cf. p. 569,9; 603,2 | γε om Β μὲν MaClPa 12 ἄνδρες Ma ClPa cf. p. 584, 1 | γενόμενοι Pa 13 ὑμεῖς Ma sed ὑ in ras m 3 | ὑμεῖς ΡΜΒ Va Ferr et γρ in marg Mor 14 οὐ om Β | ἀμώμητον MaCl sed in hoc inter ἁ et μ ras 1—2 litt | μὴ ante εἶναι BVa 17 γε om MaClPa | καὶ — 599, 6 εἶναι praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾖ ὁ ἀποκηρυχθεὶς διὰ τὸ γράψαι τὸν ἀδελ- φὸν συγκληρονόμον ἀπολογεῖται laudavit Macarius Chrysocephalus fol. 80r | καὶ] ἔστιν ὅτε Macar 18 ἔδρασε BVa μετεμέλησε καὶ τὸν αὐτὸν εὕροις ἂν γέροντά τε καὶ ἐπιτιμώμενον; ἔστι δὲ οἷς καὶ τούτων αὐτῶν ὑπῆρξε συγγνώμης τυχεῖν. ἡ συγγνώμη γάρ, ὦ δικασταί, τοῖς μὲν νέοις ὧς νέοις, πρεσβυτέρῳ δὲ ὡς ἀνθρώπῳ δί- δοται. θεῶν γάρ, οἶμαι, μόνων τὸ κρείττους ἢ ἁμαρτά- νεῖν εἶναι.

οὐκ εἶδες πώλους, ὦ πάτερ, καὶ σκιρ- τῶντας καὶ θορυβοῦντας τὸν ἱππέα καὶ οὐ παρὰ τοῦτο δοκοῦντας ἀχρήστους τε εἶναι καὶ ἀπορριπτουμένους; ἀλλ’ ἤδη τινὸς ἀκήκοα τῶν τὰ τοιαῦτα δεινῶν τούτους εἶναι τοὺς γενναίους τὴν φύσιν. τοιγαροῦν μικρὸν ἀνασχόμενοι τῶν σκιρτημάτων τῆς νεότητος παρελθού- σης χρῶνται πρὸς τὰ ἔργα σωφρονοῦσί τε ἤδη καὶ πολὺ τοὺς ἄλλους νικῶσιν.

ἔφυγέ τι τῶν ἐπιπό- νων ὁ παῖς, παῖς γὰρ ἦν καὶ δεῖ τῶν τηλικούτων τοὺς μὲν φιλοπόνους θαυμάζειν τε καὶ πρεσβυτέροις ἐοικέ- ’ναι νομίζειν, τοὺς δὲ ῥᾳθυμοτέρους ἐπαινεῖν μὲν | RIV 681 μή, νομίζειν μέντοι τὰ τῆς ἡλικίας ποιεῖν. εἰ μὲν οὖν οὐδ’ ἐνὶ συγγνώσῃ τῶν πάντων, ὅρα εἴ τις ἀποδέξεται καὶ ταῦτα ζῶν ἐν δημοκρατίᾳ· εἰ δὲ εἰσὶν οἷς προσήκει 19 Thuc. II 37,2 1 μετεμέλησε scripsi e MaClPaVa Macar μετημέλησε ΡΜΒ edd 3 συγγνώμης ὑπῆρξε Pa | δὲ Macar | ἄνδρες MaClPa cf, p. 584, 1 5 θεοῦ Μ | τὸ κρείττους μόνων (μόνον MaCl) MaClPa Macar | μόνων scripsi e ΡΡαΒ Macar μόνον MaClVa edd sed „malim μόνων“ Re μόνου Μ | κρείττω Μ 6 καὶ om MaCl Pa 7 παρατοῦτο Ma 8 δοκοῦντας ἀχρήστους τε εἷναι scripsi e ΡΜ δοκοῦντας ἀχρήστους εἷναι Β Va Ferr εἷναι δο- κοῦντας ἀχρήστους τὲ MaClPa Mor εἷναι δοκοῦντας ἀχρήστους Re | ἀπορριπτομένους MaCl 9 τὰ inserui e PMPaBVa om MaCl edd | τούτους reposui e libris τοιούτους edd 13 νι- κῶσι BVa 14 καὶ om MaClPa | δεῖ — 17 ποιεῖν laudavit Macarius fol. 80 r | δεῖ non post καὶ, sed post θαυμάζειν Macar | τῶν om MaCl | τηλικούτων] παίδων Macar 15 τε om Macar 16 μὴ ante ἐπαινεῖν, non post μὲν Pa 17 οὔ Macar | δὲ Pa 18 καὶ ante ὄρα MaCl | „malim εἰ σοῦ τις vel εἰ σέ τις“ Re 19 οἷς Ma sed ι m3 τούτου τυγχάνειν, τίνας πρὸ ἡμῶν τῶν νέων ἄξιον;

42. ἔδει δοῦναι δίκην τὸν υἱόν; ἐδεδώκει καὶ ταύτην, ὡς ἐγὼ φαίην ἄν, οὐ μικράν· ἀπεστερήθη τῶν παρὰ σοῦ λόγων χρόνον πολύν, ἤκουσεν ἀγγελλόντων ἀπει- λάς, φόβῳ συνέζησεν, ὤφθη παρὰ τῶν οἰκετῶν τρέμων, οὐ μετέσχε τραπέζης, ἔδεισεν ὑπὲρ μειζόνων, ἤνεγκε διακόνων ὕβριν, ἐν νυξὶν ἠγρύπνησεν, ἐν ἡμέραις ἔκλαυσε, τοῦ σώματος αὐτοῦ ἀνάλωσεν ἡ λύπη.

τί τούτων ἔδει ζητῆσαι πλέον καὶ ταῦτα ἐπ’ αἰτίαις οὐ πάνυ μεγάλαις, ὥς φησιν αὐτὸς ὁ πατὴρ ὁ χαλεπήνας μέν, οὐκ ἀποκηρύξας δέ; καίτοι εἴ τι τῶν δεινοτέρων ἐπέπρακτο, πάντως ἂν ἐπὶ τοῦτο ἧκεν. οὐ γὰρ δὴ φήσειεν ἂν ὡς οὐκ οἶδεν ἀποκηρύττειν. ὃς γὰρ ἀδελ- φοῦ φιλανθρωπίαν πρὸς ἀδελφὸν τούτου νενόμικεν ἀξίαν, τί ποτ’ ἂν ἔδρασεν ἐν αἰσχίστοις ἐκεῖνον λαβών;

44. τοῦτό με μάλιστα, ὦ πάτερ, ἔπεισε τῶν ἴσων ἀξιῶσαι τὸν ἀδελφὸν τὸ καὶ παρὰ σοὶ μικρὰ κεκρίσθαι τὰ ἡμαρτημένα. σημεῖον γὰρ ἦν τοῦτο τοῦ προιόντα τὸν χρόνον πάντως ἂν ποιῆσαι διαλλαγάς. ἃ οὖν ἡγού- μὴν σε σωθέντα δώσειν, ταῦτα αὐτὸς ἔδωκα νομίζων, εἰ διαφύγοις τὴν νόσον, ἐπαίνου τεύξεσθαι παρὰ σοῦ τῇ προσθήκῃ. καὶ ὡς ταῦτα ἤλπιζον μάθοις ἂν ἐκεῖθεν.

45. τῶν μὲν γὰρ μάντεων οὐδεὶς προειρήκει τὴν τε- 1 τυγχάνειν Ma sed ν(2) add m 3 | τίνα MaCl 2 δέδωκε MaClPa 3 ἐγὼ φαίην ἄν scripsi e PMBVa ἂν ἐγὼ φαίην MaClPa Mor Re φαίη ἂν Ferr 4 γρ χρόνον οὐ πολύν in marg Mor | ἀγγελόντων Ma sed λ(2) inser m 3, ClBVa 7 voce διακόνων inc Cr fol 33 r 8 ἔκλαυσεν MaCl | αὐτοῦ Va sed οῦ ex ὸ corr m2 12 ἂν om Pa | εἶκεν Cl 14 τοῦτον Cl sed in τούτου corr m 2 15 ἐν om MaCl 16 με inserui e PMCrMaClPaVa om Β edd | ἔπεισε om Cr ἔπεισεν MaPa 17 ἀξιῶσαι τὸν ἀδελφὸν τῶν ἴσων MaClPa | καὶ om Β περὶ Va | μικρὰ κεκρίσθαι μικρὰ MaCl 21 διαφύγῃς MaCl 22 μάθοις Ma sed οι in η corr m3 23 εἰρήκει MaCl λευτήν, οἱ δ’ ἰατροὶ παρῄνουν εὔχεσθαι, τὸ δὲ μέλλον ἄδηλον ἦν. οὕτως οὖν ἐνέγραφον ὡς οὐ πάντως σε λήσων, ἀλλ’ ὧς, εἰ τύχοι, τά τε γράμματα καὶ τὸ πε- πραγμένον ὕστερον εἰσομένου. ὁ δὴ τοῦτο προσδοκῶν τὸ μὴ δόξειν ἀδικεῖν, εἰ γνωσθείη, | ταῦτα δή RIV 682 που ἔγραφεν.

46. Ἐβουλόμην μὲν γὰρ αὐτόν φησιν ὑπὸ πενίας γενέσθαι βελτίω. τί δ’, εἰ χείρων ὑπ’ αὐ- τῆς ταύτης ἐγένετο; καλὸν ἦν παρὰ σοῦ δεδόσθαι τῇ κακίᾳ τὴν ἀφορμήν; ἢ οἴει, πάτερ, τὸν μὲν πλοῦτον πανταχοῦ κακίαν ἐμποιεῖν, τὴν ἀρετὴν δὲ πανταχοῦ μετὰ τῆς πενίας εἶναι; οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἔνι καὶ πλούτῳ χρήσασθαι καλῶς καὶ πενίαν γενέσθαι τοῦ πλουτεῖν κακίας μᾶλλον αἴτιον, ὅσῳ πλοῦτος μὲν ἁμαρτάνειν βουλομένῳ χορηγεῖ, πενία δὲ καὶ τὸν οὐ βουλόμενον ἀναγκάζει.

εἰ γὰρ ἐθέλεις σκέψασθαι τοὺς ἱεροσύ- λους καὶ τοιχωρύχους καὶ ὅσοι κινοῦσι θήκας καὶ ὅσοι τὴν ὥραν πωλοῦσι καὶ κλέπτας καὶ λωποδύτας καὶ ὅλως τοὺς ἐπὶ κέρδεσιν ἀδικοῦντας, ἐκ τῶν ἀπόρων εὕροις ἂν πλείους ἢ ὅσοι ἐν ἀφθόνοις ζῶσι. καὶ γὰρ 3 cf. t. II 126, 4 20 cf. p. 625, 20. Dem. cor. p. 312, 17. Xen. anab. III 2, 25; IV 5, 29; VII 6, 31 1 δὲ Re 2 εὔδηλον ΡΜ Ferr et γρ in marg Mor | ἔγρα- φον MaCl 3 τε Ma sed ε add m 3 4 εἰσόμενον MaCl 5 τὸ scripsi e MaClPaVa τῷ PMCrB edd 7 μὲν om CrMa ClPaBVa | πλούσιον MaCl 9 καλὴν ἂν MaClPa 10 τὴν ἀφορμὴν τῇ κακίᾳ MaClPa | μὲν om MaClPa 11 κακίαν — πανταχοῦ in marg Cl 2 om Cr 13 τῶ Pa 14 μᾶλλον om CrMaClPa | ὅσου Ma | πλοῦτος — 602, 1 ἔνι citat Macarius fol. 80 r 15 τὸν inser Ma 2 | μὴ MaClPa 17 καὶ(1) inserui e libris sed καὶ τούς Β Macar om Ferr τοὺς Mor Re 19 εὐπόρων Cr 20 εὕρης Va | ἐν om Ma | ἀφθόνοις scripsi e CrMaClPaB Va et γρ in marg Mor Macar coll Dem. et Xen. ll. ll. ἀφθόνῳ ΡΜ edd ἂν τὰ ἄλλα ἀνέχηταί τις, πεινῶντα φέρειν οὐκ ἔνι.

48. τίς οὖν ἦν σοι τῶν θεῶν ἐγγυητὴς τοῦ μηδὲν ἄν σοι ποιῆσαι τὸν υἱὸν αἰσχρὸν βιαζομένης πενίας; καὶ γὰρ οὐδ’ ὁ μεμφόμενος ὡς καταισχύνει τὸ γένος ἐφάνη ποτὲ ἂν προδήλου πᾶσι τῆς ἀπολογίας οὔσης ὅτι ἐμὲ πατήρ τις εὐδαίμων θρέψας καὶ παιδεύσας τῶν προγόνων ἀξίως ἔπειτα εἰς ὀργὴν ἐμπεσὼν ἄμοι- ρον τῶν αὑτοῦ κατέστησε καὶ νῦν τὸ δεῖσθαι καὶ ζητεῖν τροφὴν ἐπὶ πράξεις ἀβουλήτους ἐξ- ἄγει. εἰ μὲν γάρ, ὦ πάτερ, ἄπαντες οἱ συγγενεῖς ἀπὸ τῶν ὄντων αὑτοῖς συμφέροντες ἐποίουν αὐτῷ τινὰ οὐσίαν, μάταιον ἦν ἄν σοι τὸ σόφισμα μὴ διδόντι τῶν σῶν τῷ παρ’ ἑτέρων ληψομένῳ· εἰ δὲ πικρῶς καὶ ὡς ἄν τινες ἠδικημένοι τῇ πενίᾳ φθείρειν ἐξεδίδοσαν, χαλεπὸν ἂν ἦν, ὦ πάτερ, ἀμείνω σοι γενέσθαι τὸν υἱὸν ὑπὸ τῆς ἀχρηματίας.

μὴ χείρω μὲν οὖν γε- νέσθαι χαλεπὸν ἂν ἦν, μᾶλλον δέ, εἰ καὶ μηδεὶς τῶν ἄλλων, αὐτὸς ἂν αὐτὸν ὕστερον εἰς κοινωνίαν εἰσῆγον. RIV 683 ὁμολογῶ γάρ, εἰ καὶ παροξύνω τῷ λόγῳ. | τέ οὖν ἔδει πονηρὸν ἐπὶ τῆς διαθήκης γενόμενον φιλανθρω- πεύεσθαι μετὰ τοσαύτης βλάβης;

2 cf. p. 573, 5 1 καὶ ante τὰ MaClPa | ἀνέχεταί Β ἀνάσχηταί Pa | στό- μαχόν γε ante πεινῶντα inserendum coni Re cui oblocutus est lacobsius Lect | φέρειν Macar ζῆν MaCl θαρρεῖν lacobs 2 οὖν inserui e MaClPaBVa om PMCr edd 4 καταισχύνοι MaCl 5 ποτ’ MaClPa | πᾶσιν Cr 6 καὶ om MaCl 7 ἔπειτ’ Cl 8 αὐτοῦ libri edd 11 αὑτοῖς Cr αὐτοῖς reli- qui libri edd | συνεισφέροντες Ma et in marg Cl 2 | τινὰ αὐτῷ ClPa 12 ἂν ἦν MaClPa 13 τῷ om Mor | ὥσπερ Va 15 τὸν — 16 γενέσθαι om MaCl 16 οὖν] γὰρ Pa 18 εἰς κοινωνίαν εἰσῆγον ὕστερον MaClPa 20 γραφόμενον MaClPa 21 τοσαύτην βλάβην MaCl

50. Αὐτὰ δὲ ταῦτά φησιν, ἡνίκα ἐκέλευόν σε γράφειν, τί μὴ πρὸς ἐμὲ διελέχθης; ἦν γάρ που βέλτιον λέγοντα πείθειν ἢ διὰ σιγῆς ἀδικεῖν. καὶ πῶς ἂν ἀσθενοῦντί τε καὶ φαύλως ἔχοντι καὶ τε- λευταῖα νομίζοντι περὶ τῶν αὑτοῦ βουλεύεσθαι λόγον ἀπέτεινον μακρόν; πῶς δ’ ἂν παρὰ τοῖς σοφοῖς ὁρῶν τὸν καιρὸν ἐπαινούμενον αὐτὸς ἂν οὕτως ἄκαιρον πρᾶγμα ἐπεισῆγον τῇ νόσῳ καὶ τὸν ὀδυνώμενον τῷ πυρετῷ λόγοις ὀχληροῖς ἐβάρυνον;

οὐκ ἴστε, ὦ δικασταί, πηλίκης δεῖ τοῖς τοιούτοις ἡσυχίας; οὐκ ἴστε ὑπὸ τῶν ἰατρῶν παραγγελλόμενον δεῖν ἠρεμεῖν αὐτούς τε ἐκείνους καὶ τοὺς παρόντας αὐτοῖς; οὐ καὶ τὰ μὴ λυπηρὰ τῇ φύσει λυπεῖν τοὺς τοιούτους δύναται; κἂν φθέγξηταί τις κἂν μή, κἂν ἑστήκῃ, κἂν καθιζάνῃ, κἂν μειδιᾷ, κἂν σκυθρωπάζῃ, κἂν ἐξίῃ, κἂν μένη, τούτων ἕκαστον πλήττει τὸν ἀσθενοῦντα καὶ δυσκολαίνειν ποιεῖ καὶ τὸ κακὸν αὔξει. δεῖ δὲ πειρᾶσθαι τὸν κάμνον- τα διὰ πάντων εὐφραίνειν, ἀνιᾶν δὲ μηδὲ καθ’ ἔν. 6 cf. ad t. VI 543, 15 7 Pittac. apud Stob. III 1 (Diels Vorsokratiker II 522, 11). inscr. herm. Tiburt. Vatic. (Visconti Mus. Pioclem. VI t. 22 a. Kaibel, Inscr. Sic. et Ital. 1195) 17 sq. cf. t. V 72, 4 sq. Plat. rep. III p. 389 B. Xen. comm. Socr. IV 2, 17 1 ἀντίληψις Β cf. p. 424, 1 4 λύσις Β 1 σοι Β 2 διειλέχθης PMaClPaB Va sed in hoc ει in η corr cf. p. 569,9; 598, 10 4 φλαύρως PaVa | τελευταῖον Ma ClB 5 τῶν inser Ma 2 om ΒVa | αὐτοῦ Va sed ’ in ‘ corr αὐτῶν MaClPa 7 ἐπαινούμενον τὸν καιρὸν BVa 9 δὲ post ἴστε MaClPa 10 ἄνδρες MaClPa cf. p. 584, 1 | ποιλίκης Ma sed λ in ras et κ e λ corr m 3 11 παρὰ Pa 12 καὶ(2) — 13 δύναται citat Macarius fol. 80 r 13 τοιούτους] νοσοῦντας Macar 14 φθέγγηταί Mor Re | ἑστήκῃ Cl sed η ex ὸς corr ἑστήκοι PaVa ἑστηκὼς Ma | καθίζων ἦ Ma 15 κἂν σκυθρω- πάζῃ om BVa 18 μὴ δὲ PClPaBVa Ferr μὴ Ma διὰ τοῦτο πρὸς αὐτοὺς καὶ ψευδόμεθα καὶ πλάττομεν λόγους ἀφ’ ὧν ἂν ἡσθεῖεν, κἂν δυσχερές τι συμβῇ, κρύπτομεν καὶ τὸ οὐκ ὄν ἀγαθὸν ὧς ὑπάρχον λέγομεν.

52. τότ’ οὖν ἔμελλον ἀγωνίζεσθαι πρὸς σέ, πάτερ, καὶ ταῦτα ἃ νῦν εἶπον τὰ πολλὰ διεξιέναι καὶ πειρᾶσθαι δεικνύειν ὡς οὐκ ὀρθῶς βουλεύῃ καὶ ψυχὴν ἕτοιμον εἰς ὀργὴν παροξύνειν καὶ πῦρ ἐπάγειν πυρί; καὶ τίς οὐκ ἂν καὶ τῶν ἰατρῶν καὶ τῶν ἄλλων, εἰ κρατῆσαι συνέβη τὴν νόσον, ἐπ’ ἐμὲ τὴν αἰτίαν ἦγεν ἂν τοῦ θανάτου; οὗτός ἐστιν ὁ τὸν πατέρα ἀπεκτονώς, οὗτος ὁ μείζω ποιήσας τὴν ἀρρωστίαν, ὁ τὸν υἱὸν ὃν ἐμέμφετο πρὸς αὐτὸν ἐπαινέσας. σίδη- ρον μὲν οὐκ ἐπήνεγκε τῷ πατρί, διὰ θυμοῦ δὲ RIV 684 αὐτὸν ἀπολώλεκεν.

| εἰ γὰρ νῦν ὑγιαίνων οὐχ ἡδέως δέχῃ τοὺς λόγους καίτοι καὶ τῶν δικαζόν- των καὶ τῶν περιεστηκότων συγχωρούντων με δίκαια λέγειν, τίς ἂν ἦσθα τότε χειμαζομένης ὑπὸ τοῦ νοσή- ματός σοι τῆς ψυχῆς; ἆρ’ οὐκ ἂν ἐκεκράγεις ὠθεῖν, ἐξελαύνειν ὡς ἀπολλύντα σε τοῖς λόγοις καὶ τὸ κατ’ ἐκείνου μὲν ἐτήρεις μῖσος, τὸ δὲ πρὸς ἐμὲ φίλτρον εἰς μῖσος μετέβαλες, ἀπῄειν δ’ ἂν κακὸς ἰατρὸς τῆς ὀργῆς γεγενημένος, ἄλλος δ’ ἂν ἀντ’ ἀμφοῖν ἐπὶ τὸν κλῆρον ἐκαλεῖτο; καὶ οὐχὶ τοῦτο δεινότατον, τὸ δὲ σοὶ <κακοῦ> τινος αἴτιον γεγονέναι δοκεῖν τίνος οὐ μεῖζον κακοῦ;

54. Διαβέβλημαι γάρ φησιν ὑπὸ τῆς σῆς φιλ- 1 διατοῦτο MaPaBVa | καὶ πρὸς αὐτοὺς MaClPa 2 ἂν om BVa 3 ὑπάρχον scripsi e CrMaClPa et γρ in marg Mor ὂν PMBVa edd 8 γρ ἄλλων ἰατρῶν, εἰ in marg Mor 9 οὐκ ante ἐπ’ MaCl 12 ἐμέμψατο Ma 13 ἐπήνεγκεν Ma 16 δίκαιά με Ma | μοι Pa 18 σου MaPa 19 ἐξωθεῖν Β 22 δ’ ἂν] δὲ CrMaClPaBVa 23 κακοῦ inserui auctore Re om libri edd 24 τινος Mor sed γρ τίνος in marg | ὀργῆς post τινὸς Pa, αἰδοῦς MaClB Mor sed in hoc om γρ in marg, Re delevi ανθρωπίας. ἐξῆν δέ γε, ὦ δικασταί, μὴ τοῦτο παθεῖν, εἴπερ ἐβούλετο σιωπᾶν. ἐγὼ μὲν γὰρ οὔτε ζῶντος οὔτε τεθνεῶτος ταῦτ’ ἂν ἐξεῖπον πρὸς ἕτερον οὐδ’ ἂν πρὸς αὐτόν γε τὸν ἀδελφόν, ὁ δὲ αὐτὸς ἑαυτόν, ὡς ὁρᾶτε, ἀδικεῖ.

ἐχρῆν δέ γε ἢ σιγᾶν ἢ πρὸς ἐμὲ μόνον ἐπαινεῖν τὰς διαθήκας καὶ φάσκειν εὖ με βεβουλεῦσθαι καὶ χαίρειν μὲν ἐπὶ τοῖς πεπραγμένοις, ἀπαλλάττειν δὲ τὴν οἰκίαν τῆς ἐνούσης ταραχῆς. οὕτως ἂν ἡμῖν ἅπαν- τα εἶχε καλῶς, νῦν δὲ πολεμῶν τοῖς γράμμασι καὶ το- σαύτην ἐπάγων δίκην καὶ ποιῶν ὅν ἐγέννησας ἀλλό- τρίον δίδως λαβήν τινα τοῖς πρᾴοις καὶ φιλοτέκνοις.

Ἀλλ’ εἰ καὶ μὴ πρότερον, νῦν γε, πρὸς θεῶν, 09 πάτερ, γνώρισον μὲν αὑτόν, γνώρισον δὲ ἡμᾶς. αἰδέσθητι δὲ θεοὺς οἷς ἔθυσας μὲν εὐχόμενος γενέσθαι πατήρ, ἔθυσας δὲ ἤδη γεγενημένος, ἔθυσας δὲ δεκάτην ποιῶν, οὐ ταῦτα αἰτῶν δήπου, μήτ’ οἰκίαν μήτε κλῆ- ρον παραδοῦναι τοῖς υἱέσιν, ἀλλὰ διαδόχους, κληρονό- μους, χορηγούς, τριηράρχας, ῥήτορας, πρέσβεις, στρα- τιώτας ἀγαθούς, ἀριστέας, στρατηγούς.

ταῦτα, ὧς εἰκός, ἐδέου σοι γενέσθαι παρὰ τῶν θεῶν, αὗται γὰρ εὐχαὶ πατέρων. τούτων ἀναμνήσθητι, ταῦτα αἰσχύνθητι. καὶ μὴ σαυτὸν μὲν ἄπαιδα καταστήσῃς ὄντων υἱέων, ἡμᾶς | δὲ ὀρφανοὺς ὄντος πατρός. ἱκανῶς ἐδά- RIV 685 κρυσεν ἡ μήτηρ, ἱκανῶς ὁ δυστυχὴς ἀδελφός, ἱκανῶς ὁ τέως μὲν εὐδαίμων νομιζόμενος ἐγώ, νῦν δὲ ἀθλιώτα- 15 cf. p. 616,11. Dem. Boeot. nom. p. 1001,4 et 8; Boeot. dot. p. 1016, 29. Arist. av. 922 1 ὦ δικασταί om MaCl 5 γε om MaClPa | σιωπᾶν BVa 6 ἀπαιτεῖν Va 11 πράοις Va Ferr Mor 12 καὶ om Β 13 μὲν — δὲ om Ferr | ἑαυτὸν MaClPa Mor Re 14 μὲν om MaCl 16 γεγενημένων MaCl 17 δοῦναι Μ 20 τῶν om MaCl | αὐταὶ BVa 24 ὁ om Ma τος. ἱκανῶς ἐλυπήσαμεν τοὺς ἀληθῶς φίλους, ἱκανῶς εὐφράναμεν τούς τε φανερῶς μισοῦντας καὶ τοὺς οὐχ ὁμολογοῦντας.

ἐν μὲν ταῖς ἄλλαις ἀπάσαις οἰκίαις ὁμόνοια, φίλτρον, κοινοὶ λόγοι, κοιναὶ τράπεζαι, τέρψεις ἐμμελεῖς, ἐλπίδες ἀμείνους, παρὰ δὲ ἡμῖν ἐγκλήματα, κατηγορίαι, θυμός, ἀγανάκτησις, ὀδυρμός, κατήφεια, τὸ νομίζειν ὑπ’ ἀλλήλων ἀδικεῖσθαι, πόλεμος εἴσω θυρῶν, σπονδαὶ δὲ οὐδαμόθεν. οὐκ ἔκαμες, ὦ πάτερ, μισῶν τοὺς οἰκείους; οὐκ ἀπείρηκας βοῶν καὶ διαρ- ῥηγνύμενος;

ἀλλὰ πόλεις μὲν πόλεσιν ὑπὲρ τῶν μεγίστων ἐγκαλοῦσαι πολλάκις μέλλουσαι μάχεσθαι συνιόντων ἤδη τῶν στρατοπέδων πρὸ τῶν τραυμάτων κατέθεντο τὴν ἔριν καὶ διελύθησαν ἀλλήλαις συνευχό- μεναι, σὺ δὲ πατὴρ ὢν ἀθάνατα χαλεπαίνεις καὶ οὐ ποιήσεις τὴν προσηγορίαν αὐτὴν σύμβολον διαλλαγῶν, ἀλλὰ κακώσεις οὓς ἐγέννησας εἰδὼς ἃ ποιεῖ περὶ τὰ αὑτῶν τὰ θηρία; τίς Ἐριννὺς ἄρα συνεφήψατό σοι τῶν γάμων; περὶ τίνα θεῶν ἁμαρτόντες ταύτην ἀπ- αιτούμεθα <τὴν> α δίκην; διὰ τί μὴ γενομένους 12 cf. ad t. VI 213, 18 14 Arist. rhet. II 21 1 ὡς ante ἀληθῶς Pa 2 καὶ τοὺς] τούς τε CrMaClPa et γρ in marg Mor voce τε des Cr fol 34 r 5 ἐπιμελεῖς Β 6 κατήφειαι Ferr 8 δὲ om MaClPaBVa | οὐδαμόσε PM Ferr et γρ in marg Mor 11 ἐγκαλοῦνται Ma 13 μάχην MaPa | ἀλλήλαις scripsi e MaClPaBVa ἀλλήλοις ΡΜ edd | συνευχόμε- ναι scripsi e ClVa συνευωχούμεναι MaPa συνευχόμενοι PM edd 14 χαλεπαίνεις ἀθάνατα BVa | „malim χαλεπανεῖς“ Re cui oblocutus est lacobsius Anth. Pal. III 105 15 ποιήσης Va ποιεῖς MaClPa et γρ in marg Mor | σύμβουλον MaCl 16 κα- κώσας Va κακὸς εἶ εἰς MaCl et γρ in marg Mor | τὰ om Β et γρ in marg Mor 17 αὐτῶν MaCIPaBVa et γρ in marg Mor | συνεφήψατό σοι τῶν γάμων scripsi auctore Re συνεψηφίσατό σοι τὸν γάμον libri edd 18 ταύτην om MaCl τοιαύτην coni lacobs Lect 99 τὴν inserui auctore Re om libri edd | διατί MaCl PaBVa Ferr | γενομένους Β γενωμένους Va ὦ πάτερ, ἐξέθηκας μέλλων ἐπὶ τοιούτοις θρέψειν;

60. ἀλλὰ δεῖ με πάντως τῆς οἰκίας ἐκπεσεῖν καὶ οὐ περιέσται σου τῆς ὀργῆς ἡ φύσις; οὐκοῦν τοῦτο μὲν εἰ δοκεῖ, κρατείτω· τῷ δὲ ἀδελφῷ σπεῖσαι καὶ τὰς αἰ- τίας τῆς ψυχῆς ἐξάλειψον καὶ μάθε τοῖς διαβάλλουσιν ἀπιστεῖν. τρέφε τὸν υἱὸν κληρονόμον, μόνῳ πάντα παράδος. μόνος ἅπαντα ἐχέτω, οὐ μέμψομαι, οὐ φθο- νήσω, μόνον εἰς υἱὸν ὁ κλῆρος διαβαινέτω. καὶ μὴ τοῦθ’ ὅ | κατασκευάζονταί τινες ἰσχυέτω τοῖς RIV 686 ἐπιβουλεύουσιν, ἐξελάσαι μέν σε τοὺς σαυτοῦ παῖδας, παῖδας δὲ ἐκείνους νομίσαι.

ταῦθ’ ὑποσχέσθω παρ’ ὑμῖν, ὦ δικασταί, καὶ τὴν ἀποκήρυξιν οἴσω πρᾳότερον. καὶ γὰρ οὐδὲ φόβος μὴ καὶ στέγης καὶ τῶν ὑπο- δεξομένων ἀπορία γένηται. πολλούς μοι πεποιήκα- σιν αἱ διαθῆκαι πατέρας. οἶδα ἐπαινούμενος, οἶδα θαυμαζόμενος, οἶδα ἀγαπώμενος. ἔσται τις ὁ κέρδος αὑτοῦ ποιούμενος, εἰ φαίνοιτό μοι τῶν ὄντων μετα- διδούς.

62. Ἓν αἰτῶ σε μόνον, ὦ πάτερ, καὶ μηδὲν δεί- σῃς, οὐ γὰρ λύσει τὴν ἀποκήρυξιν· ἐξέστω μοι προσ- ἰέναι τέ σοι καὶ λαλεῖν ἐπ’ ἀγορᾶς καὶ παραπέμ- πειν μέχρι θυρῶν, εἰσιόντα δὲ ὁ θυρωρὸς εἰ λάβοι, σφαττέτω.

9 [Dem.] Steph. p. 1103, 3; 1107,19 1 τοιούτων Ρ Ferr et γρ in marg Mor 9 κατασκευάζον- ταί reposui e libris coll Dem. ll. ll. παρασκευάζονταί edd 10 ἐξελάσαιμεν Cl | σε om MaClBVa | τοῦ Μ 11 δ’ MaCl Pa | τοῦθ’ MaCl 12 ἄνδρες MaClPa cf. p. 584, 1 | πραότερον Va Ferr Mor 13 καὶ(3) om Va 16 τίς MaClPaVa 17 αὐτοῦ MaClBVa αὐτῶ Pa | μεταδιδούς Cl sed ετα inser m2 21 καλεῖν Ma | ἀπ’ MaCl 22 λάβῃ MaCl

63. Καλείτω μοῖ τις τὸν ἀδελφόν. ἐλθέ, ὦ ταλαί- πωρε, θάρρησον, ἅψαι τῶν γονάτων τοῦ πατρός, δά- κρυσον, ἱκέτευσον. μεταβέβηκεν εἰς ἐμὲ τὸ μῖσος. φυ- λάξει δὲ σοὶ τὰς διαλλαγὰς βεβαίους τὸ πρὸς ἐμὲ πο- λεμεῖν. πολέμει τοίνυν καὶ λοιδόρει καὶ διαφέρου καὶ τῷ πολέμῳ τούτῳ τήρει τὴν πρὸς αὐτὸν εἰρήνην.

1 μοι τίς PMaClPaVa Ferr 3 τὸ inser Ma 3 4 δέ σοι PMMaClPa edd | βεβαίας MaClPa | τῶ MaPa