Quae Theopylacti, Pro D. Cyrilli Commentariis Dedit Cod. B, Hic Dedimus Theophylactus Philip Edward Pusey University of Leipzig European Social Fund Saxony Gregory Crane Monica Berti Gregory R. Crane Editor-in-Chief, Perseus Digital Library Digital Divide Data Corrected and encoded the text Matt Munson Project Manager (University of Leipzig) Annette Geßner Project Assistant (University of Leipzig) Thibault Clérice Lead Developer (University of Leipzig) Bruce Robertson Technical Advisor Greta Franzini Project Manager (University of Leipzig), 2013-2014 Frederik Baumgardt Technical Manager (University of Leipzig), 2013-2015 Simona Stoyanova Project Manager (University of Leipzig), 2015 Project Assistant (University of Leipzig), 2013-2014 University of Leipzig tlg3129.ogl001.1st1K-grc1.xml Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License 2014 University of Leipzig Germany Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas Philip Edward Pusey Theophylactus Clarendon Oxford 1868 2 https://archive.org/details/operacyrilli02cyriuoft/page/626/mode/2up

Text encoded in accordance with the latest EpiDoc standards (January 2014)

Greek Latin
QUAE THEOPIIYLACTI Ν ΓΓ. 5 14 sqq., PRO D. CYRILLI COMMENTARIIS DEDIT COD. B, HIC DEDIMUS.

Καὶ σὺ καρδία σαλεύθητι καὶ σείσθητι. πρὸς τὴν τοῦ βαβυλωνίου καρδίαν φησὶν, ὅτι πολλοὶ ὑπὸ σοῦ ἐσαλεύθησαν πρὶν, νῦν οὖν καὶ σὺ ἡ μηδέποτε ἐλπίσασα σαλευθῆναι καὶ μεταπεσεῖν ἀπὸ τῆς εὐημερίας, ἀλλ’ ἀκράδαντος ἐσαεὶ στήσεσθαι καὶ διὰ τοῦτο σκληρυνομένη, σαλεύθητι, τουτέστι, σύνες ὅτι μετέπεσέ σοι ἡ εὐημερία, καὶ αἴσθησιν λαβοῦσα τῶν εἰς σὲ γενομένων, ἀπὸ τῆς ἐν ἀλαζονείᾳ στάσεως, σαλεύθητι καὶ σείσθητι, τρόμον τινὰ παθοῦσα καὶ λύπην ἀναλαβοῦσα καὶ μετανοίας ἀρχήν. ὅτι δὲ πολλοὶ ἐν εὐθηνίαις ὄντες οἴονται μηδέποτε σαλευθῆναι, μαρτυρεῖ δαυεὶδ, λέγων Ἐγὼ δὲ εἶπα ἐν τῆ εὐθηνίᾳ μου Οὐ μὴ σαλευθῶ ἐς τὸν αἰῶνα, μὴ ἐννοήσας ὅτι σὺ τὴν εὐπρέπειάν μου καὶ περιφάνειαν ἐνεδυνάμωσας κοὶ σταθηρὰν τέως εἶναι πεποίηκας· οὐχ ὅτι ἐγὼ ἤμην ἄξιος, ἀλλ’ ὅτι σὺ ἠθέλησας· κύριε γάρ φησιν, ἐν τῷ θελήματί σου, παρέσχου τῷ κάλλει μου δύναμιν· ἀπέστρεψας δὲ τὸ πρόσωπόν σου καὶ ἐγενήθην τεταραγμένος. τοῦτον οὖν τὸν ταραγμὸν παθεῖν παραινεῖ τῷ Βαβυλωνίῳ. καὶ μακάριος ὃς ἐν τῷ μαστίζεσθαι ὑπὸ Θεοῦ ταράττεται καὶ σαλεύεται ἀπὸ τῆς κακίας, καὶ οὐ λέγει ὅτι ἀνδρειοῦμαι. ἐκύκλωσεν ἐπὶ σὲ, ποτήριον δεξίας κυρίου. διὰ τοῦτό φησι παραινῶ σοι σεισθῆναι καὶ σαλευθῆναι, διότι ἦλθεν ἐπὶ σὲ ἡ δικαία τοῦ Θεοῦ τιμωρία· ταύτην γὰρ ποτήριον θείας δεξιᾶς ὀνομάζει. καὶ πολλαχοῦ δὲ ἀλλαχοῦ ἡ τιμωρία ποτήριον λέγεται· ὁ δὲ πιὼν κα μεθυσθεὶς σαλεύεται. τί δέ ἐστι τὸ ἐκύκλωσεν, ἢ ὅτι κύκλῳ σε περιέλαβεν, ὥστε μὴ δύνασθαί σε διαφυγεῖν ταύτην· ἢ ὅτι ὥσπερ ἐν συμποσίῳ τὸ ποτήριον κύκλῳ περιέρχεται τοὺς συμπότας, οὕτω καὶ ἡ ἐκ Θεοῦ τιμωρία, πρότερον μὲν τὰς ἄλλας βασιλείας περιῆλθε, διὰ σοῦ τιμωρησαμένη ταύτας, καὶ μεθύσασα συμφορῶν, κύκλῳ δὲ διερχομένη νῦν ἔφθασε καὶ ἐπὶ σὲ, ὥστε ὀφείλεις τοῦτο πιεῖν. ἡ δεξιὰ γὰρ τοῦ κυρίου προσφέρει σοι τοῦτο, καὶ ἀδύνατον ἐκφυγεῖν, τὴν γὰρ χεῖρα αὐτοῦ τὴν ὑψηλὴν, τίς ἀποστρέψει; καὶ συνήχθη ἀτιμία ἐπὶ τὴν δόξαν σου. ὥσπερ ὅταν εὐημερεῖς, πάντοθεν συνήγετό σοι ἡ δόξα, καὶ ἀπὸ πλούτου καὶ ἀπὸ ἀνδρίας, καὶ συνέσεως καὶ πλήθους ὑπηκόων καὶ τῶν τοιούτων· οὕτω νῦν ἡ ἀτιμία συναχθήσεται σοι ἀπὸ πενίας, ἀπὸ δειλίας, ἀπὸ ἀσυνεσίας, ἀπὸ τοῦ μηδένα ἔχειν ὑπήκοον, καὶ ἁπλῶς, πόντων τῶν τοιούτων. ὁ γὰρ ἔνδοξος ἀφ’ ὧν δοξάζεται, ἐξ ἐκείνων ἀτιμοῦται ἐκπεσὼν αὐτῶν. ἐπεὶ δὲ ὁ κύριος ἐν τῆ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας ἐποίησε τῷ ᾅδῃ ἐνδιατρίψας, πρὸς ταύτην τὴν καρδίαν φησὶ ὅτι σείσθητι. τάχα μὲν καὶ ἀπὸ μν τοῦ σεισμοῦ τοῦ γενομένου ἐν τῷ ἐκπνεῦσαι αὐτὸν, ὅτε καὶ τὰ σημεῖα ἀνεῴχθη· τάχα δὲ καὶ ὡς πάσης τῆς ἀρχῆς τοῦ ᾅδου σαλευομένης, καὶ τῶν χαλκῶν πυλῶν (ί’λκ ΊΜΙΙ’.ΟΙΊΠ 1. λζ́ ΙΊ iκr·κλωλ σε τ πντ»/^)•ον τοὺ Αιι^ίτοί’, δ ‘γἱν ἢ ^«^ιΛ τοῦ κυρίου, ὁ ὦ, ^ii τοΐ’το, λαὶ οιΛ m̔̀πιες ἰσλlmς, (ζημίΐτοί, καὶ δ‘φ́ιν ἴων «V» ιγ κ/κιτί/ίΓΜ» τῆς iU-t^f\\^nivtj\• φιτ‘ως, νΙν a̓́τ‘μος γ*γο»χΐί. -lnιργηἳς Τρ, ἳλ‘lτυς ε’ιθμς. Ιιόn ἃ‘’β“α τοῦ λφωιἢυ καλόφ‘ι σ«. ὁ λιἰλι-,ς ‘,̓́μ’ς ‘ μς φ̔́Κκης, ‘‘ψλόν υ κ«» fiwiVi. THi^ififni^ft W ι γρuφὴ τοι; υμ̀ ἱει’‘’’‘-ιλι〉μ, ὡς μqἰσnιν -ιὶ ᾠn,ρηρ- κ‘διαἰ τοῦ λιβύ’̔̀υ Λί ίφίτίνσΛί, *κΰ στρονΟΜ ‘’νἳ‘τσ‘ιφ’ι’σιν. ἰκαοτος Τφ τῶν ‘γίων κμ̀Λο fiHJCf, ιὶ τΙ ὑφοῦ ἠρθυ. ικ̀’δ‘·ιmυ W τΐ)»•? ·̀π’ ιlζ'τΥ- ιἱlἳmμ,υς, καὶ tnctV»; καλίΛ^» ὁ. κὼ ταλαιπωρία Οηρἰων τττοήσίΐ α,̔ ἳρια τὸ“̀ π̔ρι --,ικ̓́ φησιγ ὡς τΓολι• τὺ ιἴγιαον **\*>»τ\ΐϊ. ἡ ‘’ι’̀ν r\\K»tjrvi>pia ἱν οἱn̓́ ‘’π‘φ́,υσι· σl̓́, πτυιο1ι (ύ, mύστι. Tti-nrtiixW κuὶ δ‘λͅλν κιὶ ‘ἰ‘ἱκ--ι ιτ^Ηψτα. ἱλͅλι -ὺ όσ‘β‘ια ,̔͂λλ.〉 ἢν tV τΤ- λιβ‘ἰ̔́ πιίλ(Η διι η)»" tKti ‘ἰ‘.ι’ιιτι,ιιιν· τοῖς Τφ ἰ4ηλοφς̓́ τ·- τορῶν *πίφοίτν>γ οἱ ἱlιιιι-4,̓ι’,ιn,̔́ ὡς tK«4tr ι-̔ἱ Ttuj ‘lιμωτι ΟΛ’ν^ιηψαχΗ’ δι’ φ̀ ὁ ιάβω,,ς κ‘ἳλιπhlι τῆ ιφ̀̀́β·σιτΤ πιηlδ‘4ὶς, ὦί Tti ΐ’ΐτ’ m̓ητΥ͂ τώ ‘lιμό-̔́ θηρία ‘’nιλ‘ιιπἀι,,ιιτ‘lν, ιιιl‘ττι,̓ιἱl ̔λὸ ·̓̀ι*mΡ ιl-φιιτ.. 8ι α·ἱατα ν̔̀Ορόπων καὶ Ἰὰ. βεΙας, γΓ)5 καὶ πὁλ.̔6 κα πάν1ων τῶ‘ κατοικοό-ων υ ατ̔̀η, -iλιν τΙ δ‘̓ιοιον τῆς τιμωρίας δίίκίη’σι, κuὶ ὡς οζ̓́κ ἀλόγως ι ἀδίκως nιιι fr*ur\i4’ »«λλ«ι διό τΙ iiijuani κὺ τùς »ίλλι\ -ὺ τυϊϊ ΛοκτϋηΗϊ ιφμὁmτ‘ Ttivrti* ὣ ἠτ‘μὠμμ-lν. κιιὶ τΙ -’τήρον τῆς τοῦ κη,ὠυ ὀρr-ις γ̣ιον, καὶ εἰς ToXn4Tru>p4ai’ ΐιτύ ἳρἰων τ-̔̀̀ν ῥωμιdκῶν δηλοδὴ ατιlτ‘υ. μιiτὤ m̔̀ιιι‘ἱmν. ί^Λ η\ ἆ,3 τῶν πρ‘’φητῶν, κοὶ η)Γ• Kυρἱ’υ καὶ τ.-ι τοὺ κrμου μιιμσῶν· ,γτφ́ισιν Τρ l̔̀ι αὐτοὶ ‘ Κ’ν λιγ̓λί-, τι)»• ει’.‘ι ‘’κκλησἰαν, ,μς κοὶ γῆ ‘·στι τοῦ Οε,ζ ἳι ὼις Κ φ̔̀ελ‘-ι γλυπτὸν. ὅτι ἱΤλυ·ἄ αυτό" ἰπλααuν αδιὸ λω-ομα. φαντασίαν ψίυδή, ὅτι πΙποιΟ‘̓́ Ι πλάσας ἰ̔̀ τΙ ‘α αΙτοὺ, ἰοῦ ποιῆσαι ίΓδωλα κωφαὶ οἱ β‘φ’λω·-ω τοῦ κi·ρου ‘·-στἰα. Ttv$ 4S iπὶ τκΐ ‘Y̓̓́ιοα κιΐΐ tuj p,μἰ̔ας rrfKhnjin»»•" διὸ ἣ· ὁ αἴφνης η)»• ιaa̓,ἰἱτὠν αιτνύ»•, οί η»Γ’ μ‘̀ν ‘iλἣ-,υ Θ‘οῦ Ti>y 1̔̀Ιν ‘’κσρηοην, i‘ἰρι,ι·ν ί* εἰ‘λ̓̀-, Γοΰ’ μὴ δυ-1μ‘,̔̀ις mὺς ἐκ τώ»• ειθιw-ι ῥιαuσl̔̀ι. τ.- iV «ίώλων όιΓνί λ· μmιλλιμ ̔λͅης κατΫσκίίχιίτπΝ τώ μ κuὶ iλιιω, \«>»^ιματ« μ‘·ντ1̓́ -ίν1n, ίί καἰ Γ4ν« ἰιι,τiκ,πιαν ‘ι’χον ni ψυ.τό. η»Γτ« μίι» γφ mητλή†υι ἦσιν κοὶ ἵσω, μὴ «^οίΤιΐ ἅ ἱν, d-ἇ’ τ̔̀ δ« Β•λ(«στ« ‘τι’ιφληnὶ l̔̀ι ὰλλοτμας ‘ ίν^ίοβ^ν γ«μοιτα, πἰmyης ἢ κηροῦ η .φοὺ ‘’γλ,-υ iV κlὶ λωι-l γλιπ”1̀ l̔̀ι ν·λιm, γλιπẃ re κοὶ ιη7ΐ4;Α\7τχί " ἰσ” δ’ «t κο ζ̀ωυiφων λ‘-ιἴς Λ γλίττων wu πλαοτῶν, ί«α γρ τῆς τὸ3 πωι-μ-lι λφως miyni α’μ-ἴ‘̔λφ τιι οιτωσ^ηποτ* κοὶ ίξ ̔λ̔́ς διια,τοιν ‘ γἳφ,εl. ὤλα ί* καὶ τὸ ‘·πλοσ̔ κοὶ τὸ πλ‘iσμα το1̀υ σημαἰκι. ώ «ιΓτ\)Γ λ̓̔ιuων. ἱ, d ιυr̀ mοιτ̀ο’ mπω-̓̀ν ὁ ττλιίσιΐν ἐπὶ τὸ πλάσμα, ἳι δ‘ὰ τοῦτο ποιοῦσι τὰ εἴδωλα· ὅσῳ πλείω ποιήσουσι, τοσούτω πλείονος πλείονος ἐπιτυχεῖν οἰόμενοι. εἰπὼν δὲ φαντασίαν προσέθηκε κοὶ τὸ ψευδῆ, διότι ἐστὶ κοὶ φαντασία ἀληθὴς, ἤτοι ὅταν τις τὰ φανέντα αὐτῷ ἀναπολῇ αὖθις καθ’ ἑαυτὸν τοιαῦτα οἷα ἐφάνησαν, ἢ φαντασίαν οἶδεν ἡ γραφὴ καὶ τὴν λαμπρότητα. ἐπεὶ οὖν πολλαὶ λαμπρότητές εἰσιν ὑφεστῶσαι, ἅτε κοὶ πραγμάτων οὖσαι τοιούτων, ἡ δὲ τῶν εἰδώλων λαμπρότης ἀνυπόστατός ἐστιν· ἀνυποστάτων διὸ τοῦτο φαντασίαν εἴρηκε ψευδῆ. οὐαὶ ὁ λέγων τῷ ξύλῳ Ἔκνηψον, ἐγέρθητι, καὶ τῷ λίθῳ ῾Υψώθητι· καὶ αὐτό ἐστι φαντασία. θρηνεῖ τοὺς ἐν ταῖς περιεχούσαις συμφοραῖς μὴ ἐπὶ τὸν σῶσαι δυνάμενον καταφεύγοντας, ἀλλ’ ἐπὶ τὰ ξύλινα καὶ λίθινα εἴδωλα τρέχοντας, καὶ δεομένους, ἵνα ὥπερ ὑπνώττοντα διεγερθῶσι καὶ ὑψωθῶσι κατὰ τῶν ἐχθρῶν, τὴν οἰκείαν δύναμιν ὑψηλὴν κοὶ ἀήττητον δεικνῦντα. ὅρα δὲ, πῶς οὐκ εἶπε Ξύλινον εἴδωλον ἢ λίθινον, ἀλλὰ ξύλον καὶ λίθον πρὸς ἐντροπὴν πλείω. εἰ γὰρ καὶ εἶδος ὦι φησὶν ἀνθρώπου, ἀλλ’ δμὼς ξύλον μένει καὶ λίθος. τὸ δὲ εἶδος ὃ περιφέρει φαντασία ἐστι· ψεύδης πάντως, ὥσπερ προεῖπεν· οὐκ ἔδει γὰρ διττολογῖν. τοῦτο δἐ ἐστιν ἔλασμα χρυσίου ἢ ἀργυρίου. ἀδιανύητον φαίνεται τὸ ῥητόν· λίθον γὰρ εἰπὼν καὶ ξύλον, ἐπήγαγε Τοῦτο δέ ἐστιν ἔλασμα χρυσίου ἢ ἀργυρίου. δρᾶ οὖν τὸ ξύλον καὶ ὁ λίθος ἔλασμά ἐστι χρυσίου ἢ ἀργυρίου; οὐχὶ· ἀλλ’ οὕτως νόησον. τὰ μὲν εἰσὶ ξύλα καὶ λίθοι, τοῦτο ’δε ἐστιν ἔλασμα· ἀντὶ τοῦ, ἄλλο ἔστιν ἔλασμα χρυσοῦν ἢ ἀργυροῦν. καὶ πᾶν πνεῦμα οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ. ἀντὶ τοὺ, οὐδὲν πνεῦμα ἔστιν ἐν αὐτῷ, οὔτε τὸ φυσικὸν, οὔτε τὸ αἰσθητικὸν, οὔτε τὸ λογικόν. ὁ δὲ κύριος ἐν ναῷ ἀτίω αὐτοῦ· εὐλαβείσθω ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ πᾶσα ἡ γῆ. τὰ μὲν εἴδωλά φησι κωφὰ καὶ ἀσθενῆ καὶ μηδένα ὠφελῆσαι δυνάμενα· ὁ δὲ κύριος ὦι μὲν οἷόν τινα ναὸν, τὸν οὐρανὸν, καὶ ἐν ἐκείνῳ κατοικεῖ, ὡς ἁγίῳ, ἅγιος. κατοικεῖ δὲ κοί τὸν ἐν ἱερουσαλὴμ ναὸν, ὃν ὁ ἐπὶ τοῖς εἰδώλοις πεποιθὼς ἐνέπρησεν, ὑπὲρ οὗ κοὶ δίκας δώσει. εἰ δὲ ἐν οὐρανῷ κατοικεῖ, πᾶσα ἡ γῆ εὐλαβείσθω τὸ πρόσωπον αὐτοῦ, τουτέστι, τὴν ἐπιστασίαν αὐτοῦ κοὶ ἐπίσκεψιν τῶν ἡμετέρων ἔργων. καὶ μηδεὶς καταφρονείτω μηδὲ ἀλαζονευέσθω, πρὸς τὰ τῷ βοβυλωνίῳ συμβεβηκότα ἀφορῶν. ναὸς τοῦ κυρίου κοὶ τὸ σῶμα, ὃ ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου ἑαυτῷ συνέπηξεν, ὃν καὶ νῦν κατοικεῖ. πάντες οὖν οἱ τὰ τῆς γῆς φρονοῦντες εὐλαβείσθωσαν ἀπὸ τοῦ προσώπου αὐτοῦ· τῆς δευτέρας φημὶ παρουσίας, ὅτε ἦξει ἐπισκέψασθαι τὰ ἡμέτερα φοβερώτερον, οὐχὶ διορθώσασθαι.