τούτου δὴ χάριν κἀγὼ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱοτορίας τὰ λειπόμενα συγγράψαι πειράσομαι· οὐ γὰρ ὅσιον ᾠήθην λαμπροτάτων ἔργων καὶ ὀνησιφόρων διηγημάτων τὸ κλέος παριδεῖν ὑπὸ τῆς λήθης συλώμενον.

διὰ γὰρ δὴ τοῦτο καὶ τῶν ουνήθων τινὲς ἐπὶ τόνδε με τὸν πόνον πολλάκις παρώτρυναν· ἐγὼ δὲ τῇ μὲν ἐμαυτοῦ δυνάμει τόδε τὸ ἔργον σταθμώμενος τὴν ἐγχείρησιν ὀρρωδῶ. θαρρῶν δὲ τῷ φιλοτίμῳ δοτῆρι τῶν ἀγαθῶν μείζοοιν ἢ κατ’ ἐμαυτὸν ἐγχειρῶ.

Εὐσεβίος μὲν οὖν ὁ Παλαιστῖνος ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀποστόλων τῆς ἱστορίας ἀρξάμενος μέχρι τῆς Κωνσταντίνου θεοφιλοῦς βασιλείας τὰ ταῖς ἐκκλησίαις ουμβεβηκότα ουνέγραψεν· ἐγὼ δὲ τῆς συγγραφῆς ἐκείνης τὸ τέλος ἀρχὴν τῆς ἱστορίας ποιήσομαι.

Τῶν ἀνοσιουργῶν ἐκείνων καὶ δυσσεβῶν καταλυθέντων τοράννων, Μαξεντίου φημὶ καὶ Μαξιμίνου καὶ Λικιννίου, κατηυνάσθη τῆς ἐκκληοίας ἡ ζάλη, ἣν οἱ ἀλάστορες ἐκεῖνοι καθάπερ τινὲς καταιγίδες ἐκίνησαν, καὶ γαλήνης λοιπὸν ἀπήλαυε σταθερᾶς , τῶν στρεβλῶν παυσαμένων ἀνέμων.

καὶ Κωνσταντῖνος δὲ ὁ πανεύφημος βασιλεύς, ὃς οὐκ ἀπ’ ἀνθρώπων οὐδὲ δι’ ἀνθρώπου« ἀλλ’ οὐρανόθεν κατὰ τὸν θεῖον ἀπόστολον τῆς κλήσεως ταύτης ἔτυχε, ταύτην αὐτῇ

ἐπρυτάνευσε. νόμους γὰρ ἔγραψε, θύειν μὲν εἰδώλοις ἀπείργων δομᾶσθαι δὲ τὰς ἐκκλησίας Παρεγγυῶν· καὶ ἄρχοντας δὲ πίστει κασμουμένους ἐφίστησι τοῖς ἔθνεσι, γεραίρειν κελεύων τοὺς ἱερέας καὶ τοῖς παροινεῖν εἰς τούτους ἐπιχειροῦσιν ὄλεθρον ἀπειλῶν. τότε δὴ οἱ μὲν τὰς καταλυθείσας ἐκκλησίας ἀνήγειρον, οἱ δὲ ἑτέρας εὐρυτέρας ἀνῳκοδόμουν καὶ λαμπροτέρας τούτων οὕτω δρωμένων,

τὰ μὲν ἡμέτερα χορείας ἢν ἔμπλεα καὶ θυμηδίας, τὰ δὲ τῶν ἐναντίων κατηφείας καὶ ἀθυμίας μεστά. τὰ μὲν γὰρ τῶν εἰδώλων ἀπεκέκλειστο τεμένη, ἐν δὲ ταῖς ἐκκλησίαις ἑορταὶ καὶ πανηγύρεις ἐπετελοῦντο συχναί.

Ἀλλ’ ὁ παμπόνηρος καὶ βάσκανος δαίμων, ὁ τῶν ἀνθρώπων ἀλάστωρ, οὐκ ἤνεγκεν ἐξ οὐρίων φερομένην τὴν ἐκκλησίαν ὁρῶ,. ἀλλὰ τὰς κακομηχάνους ἐκίνει βουλὰς καταδῦσαι φιλονεικῶν τὴν ὑπὸ τοῦ ποιητοῦ καὶ δεσπότου τῶν ὅλων κυβερνωμένην.

ἑώρα δὲ τὴν Ἑλληνικὴν πλάνην δήλην γεγενημένην καὶ φωραθέντα τὰ ποικίλα τῶν δαιμόνων τεχνάσματα, καὶ τὴν μὲν κτίσιν παρὰ τῶν πλείστων οὐκ ἔτι προσκυνουμένην , τὸν δὲ ποιητὴν ἀντὶ ταύτης ὑμνούμενον.

οὑ δὴ χάριν οὐκ ἔτι προφανῶς τὸν κατὰ τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἀνερρίπιζε πόλεμον, ἀλλ’ ἄνδρας εὑρὼν τῆς μὲν Χριστιανικῆς προση- 6 Gal. 1, 1 — 8— 10 vgl. Euseb. Vit. Const. II 44—45. IV 23 und 25 13—16 Euseb. H. E. X 9, 7. Vit. Const. II 19 * 13—15 und 17— S. 7, 9 Niceph. H. E. VIII 4 und 5 — 18— S. I 12 [= T] A HN(n) GS(s) DL + FV (y) = z Τ [von 18 οὐκ ἤνεγκεν an] 2 λικινίου s ι κατευνάσθη z ι 4 ἀπήλαυε AHFc ἀπήλαβε D ἀπήλαυσε ἀπέλαυσε V ι στρεβλῶν An στροβίλων z γρ. στροβίλων am Rand A στροβήσων übergeschrieben Ac προσβολῶν G προσβαλλόντων S ι 7 ταίτης An > sz ι αὐτὴ mit guter Verbesserung D αὐταῖς AnsLv ι 8/9 δομᾶσθαι AHGDLF δωμᾶσθαι N δομεῖσθαι SV ι 9 δὲ2] μὲν n μὲν gestrichen und δὲ übergeschrieben Α ι 10 ἐφίστη HD ι 12 ἀνήγειραν ΑΝ ι 14 χορείας] χορηγίας S und auf Rasur G ι ἔμπλεα AnEus. H. Ε. ἔμπλεω Νic. ἀνάπλεα sz ι 15 ἀποκέκλειστο L ι 18 nach ὁρῶν + ὁ διάβολος Τ* ι 19 καταδῦσαι Τ Nie. submergerc Cass. καταλῦσαι Ansz 20 δὲ] γὰρ H ι 24 τοῦ svT ι ἡμῶν DT nostruvi Cass. > AnsLv γορίας ἠξιωμένους , φιλοτιμίᾳ δὲ καὶ κενῇ δόξῃ δεδουλωμένους, ὄργανα τούτους τῶν οἰκείων ἀπέφηνε τεχνασμάτων· καὶ διὰ τούτων πολλοὺς εἰς τὴν προτέραν ἐπανήγαγε πλάνην, οὐ τὴν κτίσιν πάλιν προσκυνεῖσθαι παρασκευάσας, ἀλλὰ τὸν ποιητὴν καὶ δημιουργὸν συνταχθῆναι τῇ κτίσει κατασκευάσας. ποῦ δὲ τὴν ἀρχὴν καὶ ὅπως ἕσπερε τὰ ζιζάνια ἐγὼ διηγήσομαι.

Ἀλεξάνδρεια πόλις ἐστὶ μεγίστη καὶ πολυάνθρωπος , οὐκ Αἰγυπτίων μόνον ἀλλὰ καὶ Θηβαίων καὶ Λιβύων τῶν πρὸς Αἴγυπτον τὴν ἡγεμονίαν πεπιστευμένη. ταύτης μετὰ Πέτρον ἐκεῖνον τὸν νικηφόρον ἀγωνιστήν, ὃς ἐπὶ τῶν δυοειδῶν τυράννων τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον ἀνεδήσατο, Ἀχιλλᾶς μὲν ὀλίγον χρόνον τὰ τῆς ἐκκλησίας κατέσχε πηδάλια, μετὰ δὲ τοῦτον Ἀλέξανδρος ὁ γενναῖος τῶν εὐαγγελιῶν δογμάτων γενόμενος πρόμαχος.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον Ἄρειος τῷ μὲν καταλόγῳ τῶν πρεσβυτέρων ἐντεταγμένος, τὴν δὲ τῶν θείων γραφῶν πεπιστευμένος ἐξήγησιν, ἰδὼν τὸν Ἀλέξανδρον τῆς ἀρχιερωσύνης ἐγχειρισθέντα τοὺς οἴακας, οὐκ ἤνεγκε τοῦ φθόνου τὴν προσβολήν, ἀλλ’ ὑπὸ τούτου νυττόμενος ἀφορμὰς ἔριδος ἐπεζήτει καὶ μάχης.

καὶ τὴν μὲν ἀξιέπαινον τοῦ ἀνδρὸς πολιτείαν θεώμενος οὐδὲ συχοφαντίαν ὑφαίνειν ἠδύνατο, ἡσυχίαν δὲ ὅμως ἄγειν αὐτὸν ὁ φθόνος ἐκώλυε. τοῦτον εὑρὼν ὁ τῆς ἀληθείας ἀντίπαλος δι’ αὐτοῦ κυκᾷ καὶ κινεῖ τῆς ἐκκλλησίας τὴν ζάλην· ταῖς γὰρ ἀποστολικαῖς Ἀλεξάνδρου διδασκαλίαις προφανῶς ἀντιτείνειν ἀνέπειθε.

καὶ ὁ μὲν τοῖς θείοις λογίοις ἑπόμενος ὁμότιμον ἕλετε τοῦ πατρὸς τὸν υἱὸν καὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν ἔχειν τῷ 9—12 vgl. Rufin. H. Ε. X 1 —14 S. 7, 3 vgl. Theodoret. Haeret. IV 1 PG 83, 412 A HN(n) 08(8) DL + FV (v) = z Τ 2 ἀπέφηνε AnDT habuit Cass. ἀπέφαινε sLv ι 4 προσκυνῆσαι s ι 6 ἐγὼ > LvCass. I 7 β am Rand sLv ι 8 αἴγυπτον AnsLv αἰγύπτω DT Nie, vgl. IIII 2 ι 10 δυσσεβῶν XnDT Cass. δυσσεβῶν + ἐκείν’ ὤ sLv übergeschrieben Ac 10 τυράννων — 12 ἀλέξανδρος umgearbeitet und erweitert in Τ Cass. ι 11 vor Ἀχιλλᾶς + καὶ sv ι ἀχιλλὰσ A ι nach χρόνον + προὔστη καὶ H ι 13 διδαγμάτων T, dogmatis Cass. ι 14 Κατὰ: β am Rand A ι 15 δὲ AnT τε szCass. ι 18 ἐπιζητεῖ T, quaerebat Cass. ι 19 πολιτείαν τοῦ ἀνδρὸς ~ z τοῦ > D) I οὐδὲ συκοφαντίαν ὑφαίνειν szT am Rand Ac nequaquam cahimnias contexere Cass. συκοφαντίασ ὑφαίνειν οὐκ An ι 20 ἐδύνατο sV ι ἐκώλυσεν Τ, prohibebat Cass. ι 21 ἀληθείασ AnszCass. ἐκκλησίας Τ ι 22 ταῖς — διδασκαλίαισ szTCass. τῆ γὰρ ἀποστολικὴ ἅλ’. διδασκαλία An ι 23 λογίοις A = eloquia Cass. λόγοισ’ nszT ι ἑπόμενος nszTCass. πειθόμενος Α ι 24 οὐσίαν ἔχειν An Cass. ἔχειν οὐσίαν szT γεγεννηκότι θεῷ · ὁ δὲ Ἄρειος ἄντικρυς τῇ ἀληθείᾳ μαχόμενος κτίσμα καὶ ποίημα προσηγόρευεν, καὶ τὸ ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν προσετίθει καὶ τἄλλα ὅσα ἐκ τῶν ἐκείνου γραμμάτων σαφέστερον μαθησόμεθα. καὶ ταῦτα οὐ μόνον ἐν ἐκκλησίᾳ διετέλει λέγων, ἀλλὰ κἀν τοῖς ἔξω συλλόγοις καὶ συνεδρίοις, καὶ τὰς οἰκίας περινοστῶν ἐξηνδραπόδιζεν ὅσους ἴσχυεν.

Ἀλέξανδρος δέ, ὁ τῶν ἀποστολικῶν δογμάτων συνήγορος, πρῶτον μὲν αὐτὸν παραινέοεοι ἐπειρᾶτο καὶ συμβουλαῖς· ἐπειδὴ δὲ κορυβαντιῶντα εἶδε καὶ ἀναφανδὸν κηρύττοντα τὴν ἀσέβειαν, τῶν ἱερατικῶν ἐξήλασε καταλόγων. ἤκουσε γὰρ τοῦ θείου νόμου βοῶντος· »ἐὰν ὁ ὀφθαλμός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλίζῃ σε, ἔκκοψον αὐτὸν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ«.

Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν χρόνον τῆς μὲν Ῥωμαίων ἐκκλησίας Σίλβεστρος κατεῖχε τὰς ἡνίας, Μιλτιάδην διαδεξάμενος ὃς μετὰ Μαρκελλῖνον τὸν ἐν τῷ διωγμῷ διαπρέψαντα τὴν τῆς ἀρχιερωσύνης χειροτονίαν ἐδέξατο· ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ μετὰ Τύραννον, τῆς τῶν ἐκκλησιῶν ἀρξαμένης εἰρήνης, Βιτάλιος τὴν ἡγεμονίαν παρέλαβεν, ὃς καὶ τὴν ἐν τῇ Παλαιᾷ καταλυθεῖσαν ὑπὸ τῶν τυράννων ᾠκοδόμησεν ἐκκλησίαν·

Φιλογόνιος δὲ μετὰ τοῦτον τὴν προεδρίαν λαβὼν τά τε λειπόμενα τῇ οἰκοδομίᾳ προστέθεικε καὶ τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ἐν τοῖς Λικιννίου καιροῖς ἐπεδείξατο ζῆλον. τὴν ἐν Ἱεροσολύμοις δὲ μετὰ Έρμωνᾶν Μακάριος ἐπιστεύθη, φερώνυμος ἀνὴρ καὶ παντοδαποῖς κοσμούμενος ἀγαθοῖς.

τῆς δὲ Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τοῦτον αὐτὸν τὸν καιρὸν Ἀλέξανδρος τῆς ἀρχιερατικῆς ἠξιοῦτο λειτουργίας, ἀποστολικοῖς χαρίσμασι λαμπρυνόμενος. τότε 7—9 vgl. Rufin.H.E.X1,S.960,10—12 — 10/11 Matth. 5, 29/30 — 15-18 vgl. Corpus Script. Christian, oriental. cur. Chabot. Scriptores Syri. Series tertia, t. IV, S. 148 (= Σ) * 6—9 Nicetas Thesaur. V 3 PG 139, 1365 B — 12— S. 8, 10 Niceph. H.E. VIII 6 A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T 1 τῆς ἀληθείας GL ι 2 ποτε AnTCass. > sz ι 3 γραμμάτων szTCass. συνταγμάτων An ι σαφέστερον > TCass. ι 7 μεταπείθειν παραινέσεσιν ~ TCass. ι 10 νόμου = legem Cass.] λόγου Τ 12 γ(??) am Rand HSS ι 13 ἡνίας κατεῖχε ~ TCass. ι μιλτιόδιν Τ ι 14 τὴν nach ἀρχιερωσύνης ~ s ι τῖς AnDTCass. τῆς αὐτῆς sLvAe ι 16 ἀρξαμένησ AnszCass. ἀρξάμενοσ 17 ἐν τῇ Παλαιᾷ] παλαιὰν D antiqicam Cass. Σ ι 19 οἰκοδομῆ Τ ι 20 λικινίου sDT ι 21 ἑρμαμωνᾶν V ἑρμάμωναν F ἔρμωνα S ἑρμωνᾶ NG, post Hermonem Cass. ι ἐνεπιστεύθη sLv ι 22 κοσμούμενοσ szTCass. ἀσκούμενοσ An I 23 nach καιρὸν + τῆς L ι Ἀλέξανδρος nach λειτουργίας ~ An, Cass. wie im Text ι 24 ἠξιοῦτο An possidebat Cass. ἠξίωτο sDvT ἠξιώθη L τοίνυν ὁ τῆς Ἀλεξανδρέων Ἀλέξανδρος, ὁρῶν τὸν Ἄρειον τῷ τῆς φιλαρχίας κατεχόμενον οἴστρῳ καὶ τοὺς ὑπὸ τῆς βλασφημίας ἐζωγρημένους ἀγείροντα καὶ συλλόγους ἰδίους ποιούμενον, τοῖς τῶν ἐκκλησιῶν ἡγεμόσι τὴν τούτου βλασφημίαν διὰ γραμμάτων ἐδήλωσεν.

Ἐγὼ δὲ τὴν πρὸς τὸν ὁμώνυμον αὐτῷ γραφεῖσαν ἐπιστολὴν ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ, σαφῶς ἅπαντα τὰ κατ’ ἐκεῖνον διδάσκουσαν, ὡς ἂν μή τις ὑπολάβοι πλάττοντά με ταῦτα συγγράφειν· καὶ μετὰ τήνδε, τὴν αὐτοῦ γε Ἀρείου, καὶ μετ’ ἐκείνην τὰς ἄλλας ὥν ἡ τῆς ἱστορίας δεῖται διήγησις, ἵνα μαρτυρῶσι τῇ ἀληθείᾳ τῆς συγγραφῆς καὶ σαφέστερον τὰ γεγενημένα διδάσκωσιν. γράφει δὲ ὁ τῆς Ἀλεξανδρέων Ἀλέξανδρος πρὸς τὸν ὁμώνυμον ταῦτα·

>Τῷ τιμιωτάτῳ ἀδελφῶ καὶ ὁμοψύχῳ Ἀλεξάνδρῳ Ἀλέξανδρος >ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>Ἠ φίλαρχος τῶν μοχθηρῶν ἀνθρώπων καὶ φιλάργυρος >ταῖς δοκούσαις ἀεὶ μείζοσι παροικίαις πέφυκεν ἐπιβουλεύειν, διὰ >κίλων προφάσεων τῶν τοιούτων ἐπιτιθεμένων τῇ >εὐσεβείᾳ. οἰστρηλατούμενοι γὰρ ὑπὸ τοῦ ἐνεργοῦντος ἐν αὐτοῖς >βόλου, εἰς τὴν προκειμένην αὐτοῖς ἡδονὴν πάσης εὐλαβείας >σκιρτήσαντες, πατοῦσι τὸν τῆς κρίσεως τοῦ θεοῦ φόβον.

περὶ ὧν >ἀναγκαῖον ἦν μοι τῷ πάσχοντι δηλῶοαι τῇ ὑμετέρᾳ εὐλαβείᾳ, >φυλάττησθε τοὺς τοιούτους μή τις αὐτῶν τολμήσῃ καὶ ταῖς >ραις παροικίαις ἐπιβῆναι, ἤτοι δι’ ἑαυτῶν ἱκανοὶ γὰρ 3/4 vgl. Socrat. I 6, 4—30 * 5—S. 25, 18 Cass. I 13—14 [= Τ] — 10— S. 11, 4 Niceph. H. Ε. VIII 7 A HN(n) GS(8) DL + FV (v) = z Τ W [von 12 an] 1 Ἀλέξανδρος > s ι 5 Ἐγὼ δὲ > T*Cass. ι αὐτῶ An Nie. αὐτοῦ Τ > sz I 6 vor σαφῶς + καὶ T ι ἐκείνων T, eius Cass. ι 7 ὑπολάβῃ n πλάττοντά με ταῦτα ADT ταῦτα πλάττοντά με n πλάττοντά με L πλαστῶς ταῦτα SV, haee me ficte conscribere Cass. ι 8 αὐτοῦ γε = ipsius Cass.] αὐτήν γε τοῦ v 9 γραφῆς T ι 10 διδόζωσιν T ι 10/11 Ἀλεξανδρείας svNic. ι 11 Ἀλέξανδρος πρὸς τὸν ὁμώνυμον] τῶ ὁμωνύμω αὐτοῦ Τ ι 12 δ am Rand HSS 15/16 ποικίλων προφάσεων AnCass. ποικίλης προφάσεως szTW ι 17 ἐν αὐτοῖσ’ AnzW Cass. αὐτοῖσ’ s εἰσ’ αὐτούς Τ ι 18 αὐτοῖς] ἐν αὐτοῖσ’ N > mit leerem Raum H ι εὐλαβείας nDTW reverentia Cass. εὐσεβείας sLv und (σε auf Rasur Ac) Α I 20 τῷ πάσχοντι] μετασχόντι n ι 22 nach ἑαυτῶν + ἧ δι’ ἑτέρων D + εἴτε δι’ ἄλλων Steph.; vgl. Cass.: vel per se, rel per alios ι ὑποκρίνεσθαι TW πρὸς ἀπάτην οἱ γόητες) ἢ διὰ γραμμάτων ψευδῶς κεκομψευμένων, >δυναμένων ὑφαρπάσαι τὸν ἁπλῇ πίστει καὶ ἀκεραίῳ προσεοικότα.

>Ἄρειος γοῦν καὶ Ἀχιλλᾶς, ουνωμοσίαν ἔναγχος ποιησάμενοι, τὴν >Κολλούθου φιλαρχίαν πολὺ χεῖρον ἢ ἐκεῖνος ἐζήλωσαν. ὁ μὲν >αὐτοῖς τούτοις ἐγκαλῶν τῆς ἑαυτοῦ μοχθηρᾶς προαιρέσεως >πρόφασιν· οἱ δὲ τὴν ἐκείνου χριοτεμπορίαν θεωροῦντες οὐκ ἔτι >ἐκκλησίας ὑποχείριοι μένειν ἐκαρτέρησαν, ἀλλ’ ἑαυτοῖς σπήλαια >οἰκοδομήσαντες ἀδιαλείπτους ἐν αὐτοῖς ποιοῦνται συνόδους, >τε καὶ μεθ’ ἡμέραν ἐν ταῖς κατὰ Χριστοῦ καὶ ἡμῶν διαβολαῖς >μενοι.

οἳ πάσης τῆς εὐσεβοῦς ἀποστολικῆς δόξης κατηγοροῦντες >Ἰουδαϊκῷ προσχήματι χριστομάχον συνεκρότησαν ἐργαστήριον, >θεότητα τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἀρνούμενοι καὶ τοῖς πᾶοιν ἴσον >κηρύττοντες, πᾶσάν τε αὐτοῦ τῆς σωτηρίου οἰκονομίας καὶ δι’ >ταπεινώσεως φωνὴν ἐκλεξάμενοι ἐξ αὐτῶν συναγείρειν >τῆς ἀσεβείας ἑαυτῶν τὸ κήρυγμα, τῆς 5 ἀρχῆθεν θεότητος αὐτοῦ >παρὰ τῶ πατρὶ δόξης ἀλέκτου τοὺς λόγους ἀποστρεφόμενοι. τὴν >γοῦν Ἑλλήνων τε καὶ Ἰουδαίων ἀσεβῆ περὶ Χριστοῦ δόξαν >νοντες, τὸν παρ’ αὐτοῖς ἔπαινον ὡς ἔνι μάλιστα θηρῶνται, >μὲν ὅσα καθ’ ἡμῶν παρ’ αὐτοῖς γελᾶται πραγματευόμενοι, >δὲ ἡμῖν καθ’ ἡμέραν καὶ διωγμοὺς ἐπεγείροντες· καὶ τοῦτο μὲν >καστήρια συγκροτοῦντες δι’ ἐντυχίας γυναικαρίων ἀτάκτων ἃ >τησαν, τοῦτο δὲ τὸν χριστιανισμὸν διασύροντες ἐκ τοῦ >πᾶσαν ἀγυιὰν ἀσέμνως τὰς παρ’ αὐτοῖς νεωτέρας. ἀλλὰ καὶ τὸν 6 Didache 12, 5—7 Matth. 21, 13 — 14 Phil. 2, 8 — 20 Act. 13, 50 21—23 ι Tim. 5, 11—13. ιι Tim. 3, 6 —23 — S. 10, 2 Joh. 19, 23—24 A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T W 2 δυναμένων zTCass.W καὶ δυναμένων An > s ι ἀφαρπάσαι nTW, facere praestigiwn Cass. ι 3 γοῦν AnD οὖν sLvW igitur Cass. γὰρ Τ ι ἀχκκᾶσ nVTCass. ἀχιλλεὺσ AsDLFW ι 5 προαιρέσεως szT voluntati Cass. προθέσεως AnW 1 8 ἀδιαλείπτους nTW incessabilia — conciliahula Cass. ἀδιαλείπτως sz und (ωσ auf Rasur Ac) A ι ἐν αὐτοῖσ’ AnDLTWCass. ἐν ἑαυτοῖς v > s ι ποιοῦνται nsLvTCass. ποιοῦντες AW προσποιοῦνται D ι 11 προσχήματι A ι 12 εἶναι ἴσον ~ n ι 13 κηρύττοντες AHLV κηρύσσοντεσ die übr. HSS ι πᾶσαν den Akzent und ν corr. Ac πάσης n omnes (sie Codd. CLP) Cass. ι 14 φωνὴν, ἦν auf Rasur Ac φωνὰς n voeem (sie Codd. CLPj Cass. ι 15 ἑαυτῶν An αὐτῶν szTW ι 16 ἀλέκτου nTW ineffahilis Cass. ἀλήκτου Asz ι 18 παρ’ αὐτοῖσ AsLvTW laudeni propricnn Cass. παρ’ αὐτῶν n παρ’ αὐτὸν D ι 19 παρ’ αὐτοῖς καθ’ ἡμῶν ~ Τ ι γελᾶται ἆτα auf Rasur Ac) A γελᾶσθαι T ι 21 ἁ] ἅς s ι 23 ἀγυιὰν Ar ι ἀσέμνως > TCass. ἄρρηκτον τοῦ Χριστοῦ χιτῶνα, ὃν οἱ δήμιοι διελεῖν οὐκ ἐβουλεύ- σαντο, αὐτοὶ σχίσαι ἐτόλμησαν.

ἡμεῖς μὲν οὖν ἃ καὶ τῷ βίῳ αὐτῶν καὶ τῇ ἀνοοίῳ ἐπιχειρήσει πρέπει διὰ τὸ λανθάνειν βραδέως ἐπιστή- σαντες, παμψηφὶ τῆς προσκυνούσης Χριστοῦ τὴν θεότητα ἐκκλησίας >ἐξηλάσαμεν.

>Ἐπεχείρησαν δὲ περιδρομαῖς χρώμενοι καθ’ ἡμῶν παρεκβαίνειν πρὸς τοὺς ὁμόφρονας συλλειτουργούς, ὀχήματι μὲν εἰρήνης καὶ ἑνώ- σεως ἀξίωσίν ὑποκρινόμενοι, τὸ δ᾿ ἀληθὲς συναρπάσαι τινὰς αὐτῶν εἰς τὴν ἰδίαν νόσον διὰ χρηστολογίας σπουδάζοντες καὶ στωμυλώ- τερα γράμματα παρ’ αὐτῶν αἰτοῦντες, ἵνα παραναγιγνώσκοντες αὐτὰ τοῖς ὑπ’ αὐτῶν ἠπατημένοις ἀμετανοήτους ἐφ’ οἶς ἐσφάλησαν κατα- σκευάσωσιν, ἐπιτριβομένους εἰς ἀσέβειαν, ὡς ἂν συμψήφους αὐτοῖς καὶ ὁμόφρονας ἔχοντες ἐπισκόπους.

οὐχ ἅπερ γοῦν παρ’ ἡμῖν πονη- ρῶς ἐδίδαξαν τε καὶ διεπράξαντο ὁμολογοῦσιν αὐτοῖς, δι’ ἃ καὶ ἐξώ- σθησαν· ἀλλ’ ἢ οιωπῇ ταῦτα παραδιδόασιν, ἢ πεπλασμένοις όγοις καὶ ἐγγράφοις ἐπισκιάζοντες ἀπατῶσιν.

πιθανωτέραις γοῦν καὶ βωμολόχοις ὁμιλίαις τὴν φθοροποιὸν ἑαυτῶν διδασκαλίαν ἐπικρύ- >πτοντες ουναρπάζουσι τὸν εἰς ἀπάτην ἐγκείμενον, οὐκ ἀπεχόμενοι >καὶ τοῦ παρὰ πᾶσι συκοφαντεῖν τὴν ἡμετέραν εὐσέβειαν· ὅθεν καὶ >ουμβαίνει τινὰς τοῖς γράμμασιν αὐτῶν ὑπογράφοντας εἰς ἐκκλησίαν εἰσδέχεσθαι, μεγίστης ὡς οἶμαι διαβολῆς ἐπικειμένης τοῖς τοῦτο τολ- μῶσι συλλειτουργοῖς τῷ μήτε τὸν ἀποστολικὸν κανόνα τοῦτο συγχω- 17 — 21 vgl. Athanas. De synod. 16. Epiphau. Haeres. 69, 7 — 8 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z Τ W 1 οἱ δήμιοι hTW ἄνοι δήμιοι sz und auf Rasur Ac milites Cass., vgl. στρατιῶται Joh. I 2 τολμήσαντες sF in ἐτόλμησαν auf Rasur corr. V, praesumimt Cass. ι ἡμεῖς — 4 ἐπιστήσαντες] οὕσ (οὓσ auf Rasur) ἡμεῖς V ι μὲν > s ἃ> TCass. ι 3 πρέπει > TW Cass. ι 4 τῆς — 5 ἐζηλάσαμεν] τῆς προσκυνήσεωσ χυ(??) τὴν θεότητα σμικρύνοντασ τῆς ἐκκλησίας ἐκκλησίασ sF τῆς ἐκκλησίασ ἐξηλάσαμεν ὡς τῆς προσκυνήσεως χυ(??) τὴν θεότητα σμικρύνοντασ V, Cass. wie Text ι nach θεότητα + αὐτοὺς D eos expulimus Cass.; αὐτοὺς wäre nach ἐκκλησίας herzustellen ι 4/5 ἐξηλάσαμεν ἐκκλησίας ~ Τ ι 7 nach ὅμόφρονας + ἡμῶν W nostros Cass. ι 11/12 κατασκευάσωσιν An κατασκευάζωσιν TW παρασκευάσωσιν sz ι 12 ὡς ἂν An ὡς szTW ι 13/14 πονηρῶς] κακώς Τ male Cass. ι 14 τε καὶ An καὶ szTW ι 16 ἐγγράφωσ L ι 17 βωμολόχοις nT βωμολοχικαῖσ szW βομολοχικαῖσ A, aber ικαῖσ auf Rasur Ac ι ὁμιλίαισ auf Rasur Ac ι ἑαυτῶν AN αὐτῶν HszTW ι 18 ἐγκείμενον ANGLvT ἐκκείμενον HSDW ι 19 καὶ1 nDTW etiam Cass. > AsLv ι ὅθεν > s ι 21 μεγίστης > s I τοῖς] ὡς τοῖσ’ s 1 22 τῷ] τῶν A τὸ svW ρεῖν ἀλλὰ καὶ ὑπεκκαίειν τὴν ἐπ’ αὐτοῖς διαβολικὴν κατὰ Χριστοῦ >ἐνέργειαν.

>Δι᾿ ἃ δὴ καὶ οὐδὲν μελλήσας, ἀγαπητοί, δηλῶσαι ὑμῖν τὴν τῶν τοιούτων ἀπιστίαν ἐμαυτὸν διανέστηοα, λεγόντων ὅτι ᾦ ποτε ὅτε >οὐκ ἦν ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ, καὶ γέγονεν ὕστερον ὁ πρότερον μὴ ὑπάρχων, τοιοῦτος γενόμενος ὅτε καί ποτε γέγονεν, οἷος καὶ πᾶς πέφυθκεν ἄνθρωπος.

»πάντα γάρ«, φαοίν, »ὁ θεὸς ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησε«, συναναλαμβάνοντες τῇ τῶν ἁπάντων λογιχῶν τε καὶ ἀλόγων κτίσει καὶ τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ. οἶς ἀκολούθως καί φασιν αὐτὸν τρεπτῆς >εἶναι φύσεως, ἀρετῆς τε καὶ κακίας ἐπιδεκτικόν, καὶ τῇ ἐξ οὐκ ὄντων ὑποθέσει καὶ τὰς θείας τοῦ εἶναι αὐτὸν ἀεὶ συναναιροῦντες γραφάς, αἵ τὸ ἄτρεπτον τοῦ λόγου καὶ τὴν θεότητα τῆς σοφίας τοῦ λόγου σημαίνουσιν, ἅ ἐστιν ὁ Κριστός. δυνάμεθα γοῦν καὶ ἡμεπις«, φασὶν οἱ ἀλάστορες, »υἱοὶ γενέσθαι θεοῦ, ὥσπερ κἀκεπινος«.

γέγραπται γάρ· υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσά. Ἐπιφερομένου δὲ αὐτοῖς τοῦ λέ- >γοντος ἑξῆς ῥητοῦ αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν«, ὅπερ οὐ φυσικόν ἐστι τῷ σωτῆρι ὄντι φύσεως ἀτρέπτου, πάσης εὐλαβείας ἑαυτοὺς ἐρημώ- σαντες, τοῦτό φασι προγνώσει καὶ προθεωρίᾳ περὶ αὐτοῦ εἰδότα τὸν θεὸν ὅτι οὐκ ἀθετήσει ἐξειλέχθαι αὐτὸν ἀπὸ πάντων.

οὐ γὰρ φύσει καὶ κατ’ ἐξαίρετον τῶν ἄλλων υἱῶν ἔχοντά τι οὔτε γὰρ φύσει υἱός τίς ἐστι τοῦ θεοῦ, φασίν, οὔτε τινὰ ἔχων ἰδιότητα πρὸς αὐτόν), ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τρεπτῆς τυγχάνοντα φύσεως, διὰ τρόπων ἐπιμέλειαν καὶ ἄσκησιν μὴ τρεπόμενον ἐπὶ τὸ χεῖρον, ἐξελέξατο·

ὡς εἰ καὶ 12 vgl. IKor. 1, 24 — 15/16 Jes. 1, 2 A HN (n) GS (s) DL + FV (V) = z Τ W [bis 4 διανέστησα] 1 ἐπ’ αὐτοῖσ’ AnDW super eos Cass. ὑπ’ αὐτοῖσ ST ὐπ’ αἰτοὺσ GLv ι 3 δι’ ἃ AnDTW δι’ ὃ sLv ἃ in ὃ corr. Ac ι 6 πέφυκεν] εἶναι πέφυκεν D εἶναι συμβέβηκεν Τ esse continrjit Cass. ι 7 φασίν = inquiunt Cass.] φησίν ιι ι 8 πόντων nT ι 9 καί2 nT > AszCass. ι 10 τε] δὲ sF ι ἐπιδεκτικόν] δεκτικόν Τ capabilem Cass. ι 12 ἇί — 13 σημαίνουσιν] ἇί τὸ ἄτρεπτον τοῦ λόγου καὶ τὴν σοφίαν σημαίνουσι καὶ τὴν θεότητα Τ = qicibiisque palam designatur inconvertibilitas verbi et sapientia atqtie divinitas Cass. ι 13 φασὶν AnTCass. ὡς φασὶν sz und ὡς übergeschrieben Ae ι 15/16 λέγοντος //// A ι 16 nach ἑξῆς + τοῖ Α οὐ φυσικόν] φυσικόν SV ἀφύσικόν DVc ι 18 προγνώσει —21 φασίν > TCass. aber s. unten zu 22 ι 21 τίς > s ι τινα ἔχων ἰδιότητα An τίνα ἔχοντα ἰδιότητα (aber s. die folgende Anm.) T τινα ἰδιότητα (τιν᾿ αἰδιότητα V) ἔχων ἔχειν D) sz ι 22 nach φύσεως + 18 προγνώσει — 21 φασίν προγνώσει . . . εἰδότα περὶ αὐτοῦ ~ . . . ἐζηλέχθαι . . . . . τίσ > . . . . φασίν) + noch einmal 21 οἵτε τίνα ἔχων ἰδιότητα — 22 φύσεως T = Cass. ι 23 προτρεπόμενον L >Παῦλος τοῦτο βιάσαιτο καὶ Πέτρος, μηδὲν διαφέρειν τούτων τὴν φρενοβλαβοῦς ταύτης διδα- σκαλίας καὶ ταῖς γραφαῖς ἐμπαροινοπῦντες καὶ παρατιθέμενοι τὸ ἐν >Ψαλμοῖς περὶ Χριστοῦ ῥητόν, τὸ οὕτως ἔχον· »ἠγάπησας δικαιο- >σύνην καὶ ἐμίσησας ἀδικίαν· διὰ τοῦτο ἔχριον σε ὁ θεός, ὁ θεός σου, ἔλαιον ἀγαλλιάσεως παρὰ τοὺς μετόχους σοὺ«.

>Περὶ μὲν οὖν ὅτι ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ οὔτε ἐξ οὐκ ὄντων γεγένηται >οὔτε ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, αὐτάρκης παιδεῦσαι Ἰωάννης ὁ εὐαγ- >γελιστὴς γράφων οὕτως περὶ αὐτοῦ· ὁ μονογενὴς υἱός, ὁ ὢν >εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρός«. προνοούμενος γὰρ ὁ θεῖος δει- >κνύναι διδάσκαλος ἀλλήλων ἀχώριστα πράγματα δύο, τὸν πατέρα >καὶ τὸν υἱόν, ὄντα αὐτὸν ἐν τοῖς κόλποις τοῦ πατρὸς ὠνόμασεν.

>ἀλλὰ γὰρ καὶ ὅτι τοῖς ἐξ οὐκ ὄντων γενομένοις ὁ λόγος τοῦ θεοῦ >οὐ συναριθμεῖται, πάντα ὄι αὐτοῦ γεγονέναι φησὶν ὁ αὐτὸς Ἰωάννης. τὴν γὰρ ἰδιότροπον αὐτοῦ ὑπόστασιν ἐδήλωσεν εἰπών· ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος καὶ ὁ λόγος ἢν πρὸς τὸν θεὸν καὶ θεὸς ἦν ὁ >λόγος. πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο >οὐδὲ ἕν«.

εἰ γὰρ πάντα δι’ αὐτοῦ ἐγένετο, πῶς ὁ τοῖς γενομένοις >τὸ εἶναι χαρισάμενος αὐτός ποτε οὐκ ἦν; οὐ γάρ πὼς ὁ λόγος τὸ >ποιοῦν, τοῖς γενομένοις τῆς αὐτῆς εἶναι φύσεως διορίζεται· εἴ γε >αὐτὸς μὲν ἢν ἐν ἀρχῇ πάντα δὲ δι’ αὐτοῦ ἐγένετο καὶ ἐξ οὐκ ὄντων >ἐποίηοεν.

ἐναντίον γὰρ δοκεῖ τοῖς ἐξ οὐκ ὄντων γενομένοις τὸ ὂν καὶ ἀφεστηκὸς σφόδρα. τὸ μὲν γὰρ μεταξὺ πατρὸς καὶ υἱοῦ οὐδὲν δείκνυσιν εἶναι διάστημα, οὐδ’ ἄχρι τινὸς ἐννοίας τοῦτο φαντασι- 4—6 Psal. 44, 8. Hebr. 1, 9 — 9/10 Job. 1, 18 — 14, 18 u. 21 Job.1 —15 —18 Job. 1, 1—3 A HNfn) GS(s) DL + FV (v) = z Τ 1 ἐβιάσατο s ι 2 δὲ > HT, igitur Cass. ι 4 τὸ > nT ι 5 ἀδικίαν AnsLF iniquitatem Cass. ἀνομίαν DVT, s. Ps. Hebr. ι 7 γεγένηται AnT ἐγένετο sz γρ. ἐγένετο am Rand Ae ι 8 παιδεῦσαι] παιδεύσασα N διδόξαι G > mit leerem Raum H ι 9 vor γράφων + ὁ s ι 10/11 ὁ θεῖος δεικνύναι διδάσκαλος An ὁ θεῖος λόγος δεικνύναι sz γρ. ὁ θεῖος λόγος ἀλλήλων am Rand Ae ὁ θεῖος ἀπόστολος δεικνύναι T providenie quippe deo ut ostenderet Cass. ι 14 ὁ αὐτός φησιν ~ 18 nacb οὐδὲ ἕν + ὃ γέγονεν VT Cass., s. Job. ι γὰρ AnTCass. δὲ sz ι μέ· νετο nDT γέγονεν AsLv ι 19 οὐ γάρ πὼς ὁ nT οὐ γὰρ πᾶσ’ Asz, non enim Δία ratio est Cass.ι 20 διορίζεται nT //// ὁρίζε//// ται A ὁρίζεται L > sDv Cass. 21 καὶ ἐξ — 22 οὐκ ὄντων] Λαὶ ἐξ οὐκ ὄντων s 21/22 καὶ ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν nTCass. ausradiert A > z ι 22 γὰρ] δὲ T et Cass. ι 23 καὶ1] καὶ τὸ T ι τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ Τ ι 24 διάστημα εἶναι ~ s ι ἐννοίας] αἰτίας L >ῶσαι τῆς ψυχῆς δυναμέiης· τὸ δὲ ἐξ οὐκ ὄντων δημιουργεῖσθαι τὸν >κόσμον νεωτέραν ἔχει τῆς ὑποστάσεως καὶ πρόοφατον τὴν γἐνεοιν, >ὑπὸ τοῦ πατρὸς διὰ τοῦ υἱοῦ πάντων εἰληφότων τὴν τοιαύτην >οὐσίωσιν.

μακρὸν γοῦν θεωρήσας τοῦ θεοῦ λόγου τὸ ἡν καἰ ὑπεραῖ- >ρον τῆς τῶν γενητῶν διανοίας ὁ εὐλαβέστατος Ἰωάννης γέρεσιν >αὐτοῦ καὶ ποίησιν ἀπηξίωσεν εἰπεῖν, οὐδὲ ταῖς ὁμοστοίχοις συλλαβαῖς >τὸ ποιοῦν τοῖς γιγνομένοις ὀνομάσαι τολμήσας, οὐχ ὅτι ἀγέννητος >ἦν (ἓν γὰρ ἀγέννητον ὁ πατήρ), ἀλλ’ ὅτι τῆς ἐξεσμένης τῶν >γελιστῶν, τάχα δὲ καὶ ἀγγέλων καταλήψεως ὑπερέκεινά ἐστιν ἡ τοῦ >μονογενοῦς θεοῦ ἀνεκδιήγητος ὑπόσταοις. εἰς εὐσεβεῖς οὐκ οἴμαι >λογιξομένους τοὺς μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τι τολμῶντας. διὰ τὸ ἀνήκοον τοῦ »χαλεπώτερά σου μὴ ζήτει, καὶ ὑψηλότερά σου >μὴ ἐξέταζε«.

εἰ γὰρ ἑτέρωι· πολλῶν ἡ γνῶοις, καὶ τούτου ἀσυγκρί- >τως κολοβωτέρων, κέκρυπται τὴν ἀνθρωπίνην κατάληψιν (οἱά παρὰ. Παύλῳ· »ἅ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ >ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη ἃ ἡτοίμασεν ὁ θεὸς τοῖς >ἀγαπῶσιν αὐτόν‘, ἀλλὰ καὶ τὰ ἄστρα φησὶν ὁ θεὸς τῷ Ἀβραὰμ >ἀριθμῆσαι μὴ δύνασθαι, καὶ ἔτι »ἄμμον θαλαμιῶν καὶ οταγὀ- 4 Joh. 1, 1 — 10 vgl. Joh. 1. 18 — 12/13 Sir. 3, 21 15— 17 1 2, 9 — 17/18 Gen. 1.5, 5 — 18—S. 14, 1 Sir. 1, 2 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z Τ 2 ἔχειν Lv ι τὴν ὑπόστασιν Τ, norellam habet substantiae Cass. ι γένεσιν] γέννησιν LvT, nativitatem Cass ι 4 ἐπιθεωρήσας Τ contemplatus Cass. ι 4/5 ὑπεραῖρον nsv γρ. ὑπεραῖρον am Rand A transcendentem Cass. ὑπερόριον ADLT I 5 γενητῶν ANsvT creahirarum Cass. γεννητῶν HDL θεῶν übergeschrieben Ac ι 6 ὁμοστοίχοις n όμοστύχοισ Τ όμοοτίχοισ Asz ι 7 γενομένοισ sz I 8 ἐξεσμένησ ANLvT ἐξωσμένησ s am Rand A διανοίας μὲν D > Cass. und mit leerem Raum H i τῶ) Az καὶ nsT, fehlt bei Cass. ι 9 ὑπερεπέκεινα nD ἐπέκεινα v ι 10 θεοῦ] υἱοῦ TCass. ι 10/11 εἰς εὐσεβεῖς οὐκ οἴμαι λογιζομένους τοὺς μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τι τολμῶντας Sirmond εἰσ’ εἰσ übergeschrieben A) εὐσεβεῖς εἶσ’ auf Rasur A) οὐκ οἶμαι λογιζομένου//// τοῦ//// μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τί τολμῶντας A εὐσεβεῖς οὐκ οἴμαι λογιζομένοις τοὺς μὴ μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τι τολμῶντασ n εὐσέβειαν οὐκ οἶμαι λογιζομένου τοὺς μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τι τολμῶντας v εἰσ’ εὐσεβεῖσ οὐκ οἶμαι λογιζομένου τοῖ· μέχρι τούτων ἐπερωτᾶν τι τολμῶντος sDLT; den Plural las auch Cass.: non ergo reor quia de pietate cogitantes de liac aliquid interrogare praesumant ι 12 ἀνήκοον] ἀνῆκον AG I χαλεπώτερα und ὑψηλότερα co TCass. ι χαλεπώτερα] βαθύτερα s, s. Sirach ι 13 ἐξέταζε] φρόνει n, s. Sirach ι καὶ τούτου sLvT et huius Cass. καὶ τοῦτο A καὶ τούτων n τοῦ θεοῦ λόγοι D ι 15 παῦλον v ι 16 ἅ nzT ὅσα As, s. Kor. >νας ὑετοῦ«, φηοί,

»τίς ἐξαριθμήσει;«) πῶς ἂν περιεργάσαιτό τις >τὴν τοῦ θεοῦ λόγου ὑπόστασιν, ἐκτὸς εἰ μὴ μελαγχολικῇ διαθέσει >ληφθεὶς τυγχάνοι; περὶ ἧς τὸ προφητικὸν πνεῦμά φησι· »τὴν γενεὰν >αὐτοῦ τίς διηγήσεται;« ἣν καὶ αὐτὸς ὁ σωτὴρ ἡμῶν, εὐεργετῶν >τοὺς πάντων τῶν ἐν τῷ κόσμω, κίονας, τὴν περὶ τούτου γνῶσιν >αὐτῶν ἀποφορτίσασθαι ἐσπούδασεν, πᾶσι μὲν οὑν αὐτοῖς ἀφύσικον >εἶναι λέγων εἰς κατάληψιν, μόνῳ δὲ τῷ πατρὶ ἀνακεῖσθαι τὴν τοῦ >θειοτάτου τούτου μυστηρίου εἴδησιν· »οὐδεὶς γὰρ ἔγνω τίς ἐστιν >ὁ υἱός« λέγων »εἰ μὴ ὁ πατήρ· καὶ τὸν πατέρα οὐδεὶς ἔγνω- >κεν εἰ μὴ ὁ υἱός«. περὶ οὗ καὶ τὸν πατέρα οἶμαι λέγειν »τὸ μυ- >στήριόν μου ἐμοί«.

Ὅτι δὲ μανιῶδες τὸ ἐξ οὐκ ὄντων τὸν υἱὸν γεγονέναι φρονεῖν >χρονικὴν ἔχον τὴν πρόθεσιν αὐτόθεν δείκνυται τὸ ἐξ οὐκ ὄντων, >κἄν ἀγνοῶσιν οἱ ἀνόητοι τὴν τῆς φωνῆς αὐτῶν μανίαν. ἢ γὰρ >χρόνοις ἐμπολιτεύεσθαι δεῖ τὸ οὐκ ἦν, ἢ αἰῶνός τινι διαστήματι.

>εἰ τοίνυν ἀληθὲς τὸ πάντα δι’ αὐτοῦ γεγονέναι, δῆλον ὅτι καὶ πᾶς >αἰὼν Λαὶ χρόνος καὶ διαστήματα καὶ τὸ ποτέ, ἐν οἶς τὸ οὐκ ἢν εὑρίσκεται, δι’ αὐτοῦ ἐγένετο. καὶ πῶς οὐκ ἀπίθανον τὸν καὶ χρό- >νους καὶ αἰῶνας καὶ καιρούς, ἐν οἶς τὸ οὐκ ἢν συμπέφυρται, ποιή- 3/4 Jes. 53, 8 — 5 vgl. Gal. 2, 9? — 8/10 Matth. 11, 27 — 10/11 Jes. 24, 16 (Hexapl.) — 12 f vgl. Basil. Adv. Eunom. II 13 — 19 vgl. Hebr. 1, 2 A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z Τ 1 φησί > GL ι 3 τὴν γενεὰν = Cass. LXX] τὴν δὲ γενεὰν DT ι 4 καὶ > V ι 5 ἐν τῶ Τ ἐν///// A ἐν nsz ι κίονας A πλείονας Am ι 5 τούτου ADTCass. τούτων nsLv ι 6 ἀφύσικον] οὐ φυσικὴν H φυσικὸν Α ι 7 εἰς] τῆν’ Hs, significans ultra naturam esse omnium verum hanc animadversionem Cass. 8 οὐδεὶς γὰρ ANsz οὐδεὶς HT = nullus Cass. ι 9 καὶ = Cass.] οὐδὲ D, s. Matth. οὐδεὶς ἔγνωκεν AsT οὐδεὶς ἔγνω n οὐδεὶς ἐπέγνωκεν Lv τις ἐπιγινώσκει D, s. Matth. 10 οἶμαι λέγειν An λέγειν οἶμαι szT ι 11 nach ἐμοὶ + καὶ τοῖσ’ ἐμοῖσ’ V am Rand AcF ι 12 ὅτι δὲ μανιῶδες] καὶ ὅτι δαιμονιῶδες n, quia vesanum est Cass. I τὸ > s ι γεγονέναι τὸν υἱὸν ~ TCass. ι γεγονέναι > L ι 13 ἔχον τὴν πρόθεσιν n ἔχοντα τὴν πρόθεσιν sv ἔχοντα ztjv προβολὴν DLA aber in Α τὰ τὴν προβολὴν auf Rasur von elf Buchstaben Ac ἔχον τὴν ὕπαρξιν T, non reor (ohne ergo Codd. CLP) ignorare sapientes quia vesanum est sapere ex non existentibus factum filium, cum utique habcat (ohne non Codd. CLP, also wohl = ἔχον) temporale principium qtiod ostenditur ex non existentibus factum Cass. ι τὸ] ἐκ τοῦ D ι 14 ἀγνοῶσιν, οῶ auf Rasur Ac ι zfjv nach αὐτῶν ~ z ι 15 αἰῶνος τινὸσ Η, spatio saeeuli cuiusctmqtte Cass. ι 18 οὐκ hm ι τὸν > T >σαντα, αὐτόν ποτε μὴ εἶναι λέγειν; ἀδιανόητον γὰρ καὶ πάσης ἀμα- θίας ἀνάπλεων τὸν αἴτιον γενόμενόν τινος αὐτὸν μεταγενέστερον >λέγειν τῆς ἐκείνου γενέσεως.

προηγεῖται γὰρ κατ’ αὐτοὺς τῆς τὰ >ὅλα δημιουργούσης τοῦ θεοῦ σοφίας ἐκεῖνο τὸ διάστημα ἐν ἡ φασι μὴ γεγενῆσθαι τὸν υἱὸν ὑπὸ τοῦ πατρός, ψευδομένης κατ’ αὐτοὺς καὶ τῆς πρωτότοκον αὐτὸν εἶναι πάσης κτίσεως ἀναγορευούσης >γραφῆς.

σύμφωνα γοῦν τούτοις βοᾷ καὶ ὁ μεγαλοφωνότατος Παῦλος φάσκων περὶ αὐτοῦ· »ὅν ἔθηκε κληρονόμον πάντων, δι’ οὗ >καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησεν«, ἀλλὰ καὶ ἐν αὐτῷ ἐκτίσθη τὰ >πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ >καὶ τὰ ἀόρατα, εἴτε ἀρχαί εἴτε ἐξουσίαι, εἴτε κυριότητες, >εἴτε θρόνοι· πάντα δι’ αὐτοῦ καὶ εἰς αὐτὸν ἔκτισται· καὶ αὐτός ἐστι πρὸ πάντων«.

>Ἀσεβεστάτης οὖν φανείσης τῆς ἐξ οὐκ ὄντων ὑποθέσεως, ἀνάγκη >τὸν πατέρα ἀεὶ εἶναι πατέρα· ἔστι δὲ πατὴρ ἀεὶ παρόντος τοῦ υἱοῦ, >δι᾿ ὃν χρηματίζει πατήρ· ἀεὶ δὲ παρόντος αὐτῷ τοῦ υἱοῦ, ἀεί ἐστιν >ὁ πατὴρ τέλειος, ἀνελλιπὴς τυγχάνων ἐν τῶ καλῷ, οὐ χρονικῶς >οὐδὲ ἐκ διαστήματος οὐδὲ ἐξ οὐκ ὄντων γεννήσας τὸν μονογενῆ >υἱόν. τί δέ;

οὐκ ἀνόσιον τὸ λέγειν μὴ εἶναί ποτε τὴν σοφίαν τοῦ >θεοῦ, τὴν λέγουσαν· »ἐγὼ ἤμην παρ’ αὐτῷ ἁρμόζουσα, ἐγὼ >ἤμην ᾖ προσέχαιρεν«, ἢ τὴν δύναμιν τοῦ θεοῦ ποτε μὴ ὑπάρχειν, >ἤ τὸν λόγον αὐτοῦ ἠκρωτηριάσθαι ποτέ, ἢ τὰ ἄλλα ἐξ ὧν ὁ υἱὸς γνωρίζεται καὶ ὁ πατὴρ χαρακτηρίζεται; τὸ γὰρ ἀπαύγασμα τῆς >δίξης μὴ εἶναι λέγειν συναναιρεῖ καὶ τὸ πρωτότυπον φῶς, οὗ ἐστιν >ἀπαύγασμα. εἰ δὲ καὶ ἡ εἰκὼν τοῦ θεοῦ οὐκ ἦν ἀεί, δῆλον ὅτι >οὐδὲ οὗ ἐστιν εἰκὼν ἔστιν ἀεί.

ἀλλὰ καὶ τῷ μὴ εἶναι τὸν τῆς ὑποστάσεως τοῦ θεοῦ χαρακτῆρα, συναναιρεῖται κἀκεῖνος ὁ 6 Kol. 1, 15 — 8/9 Hebr. 1, 2 — 9 f Kol. 1, — 17 — 20/21 Pro v. 8, 30 — 21 ι Kor. 1, 24 — 23/24 u. 27 Hebr. 1, 3 — 25 II Kor. 4, 4. Kol. 1, 15 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T 1 εἶναί > s ι ἀνόητον Τ stultum Cass. ι 2 ἀνάπλεω As ἀνάπλεον D ι μεταγενέστερον = posteriorem Cass.] μὴ προγενέστερον n ι 4 τοῦ θεοῦ δη- μιουργούσης ~ HZ 15 γενέσθαι Τ ι ὑπὸ nsDT a Cass. ἀπὸ ALv ι 15 ἔστι— 16 πατήρ > H ι τοῦ > T ι 16 δι’ ὃν —υἱοῦ = Cass. > T ι 17 ἀνελλειπὴσ ANv ι 19 ποτὲ μὴ εἶναι co Xn, Cass. wie im Text ι 21 μὴ ὑπάρχειν ποτέ fvj An, Cass. wie im Text ι 25 ἀεί = Cass. > Τ ι 26 vor εἰκὼν + ἧ L ι ἔστιν ἀεί > TCass. ι τῷ] τὸ GFT > D ι 27 συναναιρεῖ κἀκεῖνον τὸν πάντως ὑπ’ αὐτοῦ χαρακτηριζόμενον T, aber ctim non est . . . una peremitur et ille qui in omnibus ab co figuratur Cass. >πάντως ὑπ’ αὐτοῦ χαρακτηριζόμενος. ἐξ ἧς ἔστιν ἰδεῖν τὴν υἱότητα >τοῦ σωτῆρος ἡμῶν οὐδεμίαν ἔχουσαν κοινωνίαν πρὸς τὴν τῶν λοιπῶν >υἱότητα.

ὃν τρόπον γὰρ ἡ ἄρρητος αὐτοῦ ὑπόστασις ἀσυγκρίτῳ ὑπεροχῇ ἐδείχθη ὑπερκειμένη πάντων οἶς αὐτὸς τὸ εἶναι ἐχαρίσατο, >οὕτως καὶ ἡ υἱότης αὐτοῦ, κατὰ φύσιν τυγχάνουσα τῆς πατρικῆς θεό- >τητος, ἀλέκτῳ ὑπεροχῇ διαφέρει τῶν δι’ αὐτοῦ θέσει υἱοθετηθέντων. >ὁ μὲν γὰρ ἀτρέπτου φύσεως τυγχάνει, τέλειος ὥν καὶ διὰ πάντων >ἀνενδεής· οἱ δὲ τῇ εἰς ἑκάτερα τροπῇ ὑποκείμενοι τῆς παρὰ τούτου >βοηθείας δέονται.

τί γὰρ ἂν καὶ προκόψαι ἔχοι ἡ τοῦ θεοῦ σοφία, >ἤ τί προσλαβεῖν ἡ αὐτοαλήθεια; ἢ ὁ θεὸς λόγος πῶς ἂν ἔχοι βελ- >τιωθῆναι ἢ ἡ ζωὴ ἢ τὸ ἀληθινὸν φὼς; εἰ δὲ τοῦτο, πόσῳ πλέον >ἀφύσικον τυγχάνει μωρίας ποτὲ δεκτικὴν γενέσθαι τὴν σοφίαν ἢ τὴν >τοῦ θεοῦ δύναμιν ἀσθενείᾳ προσπλακῆναι, ἢ ἀλογίᾳ τὸν λόγον ἀμαυρωθῆναι ἢ τῷ ἀληθινῷ φωτὶ ἐπιμιχθῆναι σκότος, τοῦ μὲν >ἀποοτόλου αὐτόθεν λέγοντος τίς κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος, >ἤ τίς συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαρ«, τοῦ δὲ Σολομῶντος >ὅτι ἀδύνατον ἂν εἴη κἂν μέχρι πρὸς ἐννοίας εὑρεθῆναι ὁδοὺς ὄφεως >ἐπὶ πέτρας, ἥτις κατὰ Παῦλόν ἐστιν ὁ Χριστός; οἱ δὲ κτίσματα >αὐτοῦ τυγχάνοντες, ἄνθρωποί τε καὶ ἄγγελοι, καὶ εὐλογίας εἰλήφασι >προκόπτειν ἀρεταῖς ἀσκούμενοι καὶ νομίμοις ἐντολαῖς πρὸς τὸ μὴ >άμαρτάνειν.

διὸ δὴ ὁ κύριος ἡμῶν, φύσει τοῦ πατρὸς υἱὸς τυγχἀ- >νων, ὑπὸ πάντων προσκυνεῖται· οἱ δὲ ἀποθέμενοι τὸ πνεῦμα τῆς δουλείας, ἐξ ἀνδραγαθημάτων καὶ προκοπῆς τὸ τῆς υἱοθεσίας 9 ι Kor. 1,24 — 10/11 llJoh. 14,6. 1,4,9 — 12 I Kor. 1, 24 — 15/16 II Kor. 6, 14—15 — 17/18 Prov. 24, 53—54 (30, 18—19) — 18 I Kor. 21/22 vgl. Phil. 2, 11 —22 —S. 17, 1 Röm. 8, 15 Α HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T 1 ὑπ’ αὐτοῦ szT am Rand A παρ’ αὐτοῦ An ι 3 γὰρ τρόπον ~ nT ι 5 καὶ = et Cass, > sv [8 ταῖς . . . τροπαῖς s, midabilitati Cass. ι παρὰ τούτου An παρ’ αὐτοῦ szT ι 10 vor ἧ ὁ θεὸς λόγος interpungieren die besten HSS und Cass. ι 11 ἢ ἡ ζωή· ἢ τὸ nT //// ἧ ζωή· //// τὸ A ἧ ζωή· τὸ sz, vgl. Cass.: αἰ deus quomodo quotnodo polest fsic Codd. CLP) meliorari, cum sit vita rerumque bimen? ι 11/12 πλέον πλεῖον L μᾶλλον G) ἀφύσικον τυγχάνει szT πλέον τυγχάνει ἀφύσικον n πλείονα φυσικὸν τυχχάνει Α ι 11 σκότος = Cass.] καὶ σκότος v ι 15 αὐτόθεν > n Cass. ι 16 χὥ AnsD yy LvTCass. ι 17 μέχρι πρὸς = tisqiie ad Cass.] μέχρις Τ, ob μέχρι τινὸς wie 12, 24? ülicher 20 νομίμοισ ἐντολαῖς AHLv Cass. νόμοις ἐντολαῖς N νομίμους νόμου S) ἐντολάσ sDT ι 21 nach δὴ + καὶ sL ι nach ἡμῶν + ισ(??) χα(??) n, Cass. Text ι 22 τῶ πνι, ω und ι corr. Ac >λαβόντες πνεῦμα, διὰ τοῦ φύσει υἱοῦ εὐεργετούμενοι γίγνονται >αὐτοὶ θέσει υἱοί.

>Τὴν μὲν οὖν γνησίαν αὐτοῦ καὶ ἰδιότροπον καὶ φυσικὴν καὶ κατ’ >ἐξαίρετον υἱότητα ὁ Παῦλος οὕτως ἀπεφήνατο, περὶ θεοῦ εἰπών· »ὅς γε τοῦ ἰδίου υἱοῦ οὐκ ἐφείσατο, ἀλλ’ ὑπὲρ ἡμῶν δηλον- >ότι τῶν μὴ φύσει υἱῶν) παρέδωκεν αὐτόν‘.

πρὸς γὰρ ἀντι- >διαστολὴν τῶν οὐκ ἰδίων αὐτὸν ἴδιον υἱὸν ἔφησεν εἶναι. ἐν δὲ τῷ >Εὐαγγελίῳ· »οὖτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾡ εὐδό- κησα«. ἐν δὲ Ψαλμοῖς ὁ σωτήρ φησιν· »κύριος εἶπε πρός με· >υἱός μου εἶ σύ«. γνησιότητα ἐμφανίζων σημαίνει μὴ εἶναι αὐτοῦ >γνησίους υἱοὺς ἄλλους τινὰς παρ’ αὐτόν.

τί δὲ καὶ τὸ »ἐκ γαστρὸς >πρὸ ἑωσφόρου ἐγέννησά σε«; οὐχὶ ἄντικρυς τῆς πατρικῆς μαιώ- >σεως φυσικὴν ἐνδείκνυται υἱότητα, οὐ τρόπων ἐπιμελείᾳ καὶ προ- >κοπῆς ἀσκήσει, ἀλλὰ φύσεως ἰδιώματι ταύτην λαχόντος; ὅθεν καὶ >ἀμετάπτωτον ἔχει τὴν υἱότητα ὁ μονογενὴς υἱὸς τοῦ πατρός. τὴν >δὲ τῶν λογικῶν υἱοθεσίαν, οὐ κατὰ φύσιν αὐτοῖς ὑπάρχουσαν ἀλλὰ >τρόπων ἐπιτηδειότητι καὶ δωρεᾷ θεοῦ, καὶ μεταπτώτην οἶδεν ὁ λόγος· »ἰδόντες γὰρ οἱ υἱοὶ τοῦ θεοῦ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώ- >πων ἔλαβον ἑαυτοῖς γυναῖκας« καὶ τὰ ἑξῆς·

καὶ »υἱοὺς ἐγέν- >νησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν‘ διὰ Ἠσαίου εἰρηκέναι >τὸν θεὸν ἐδιδάχθημεν.

>Πολλὰ λέγειν ἔχων, ἀγαπητοί, παρέρχομαι, φορτικὸν εἶναι νομίσας >διὰ πλειόνων διδασκάλους ὁμόφρονας ὑπομιμνήσκειν. αὐτοὶ γὰρ >ὑμεῖς θεοδίδακτοί ἐστε, οὐκ ἀγνοοῦντες ὅτι ἡ ἔναγχος ἐπανα- >στᾶσα τῇ ἐκκλησιαστικῇ εὐσεβείᾳ διδασκαλία Ἐβίωνός ἐστι καὶ Ἀρ- 5/6 Röm. 8, 32 — 8 Matth. 3, 17. 17, 5 — 9/10 Psal. 2, 7 — 11/12 Psal. 109, 3 — 18/19 Gen. 6, 2 u. 4 — 19/20 Jes. 1, 2 — 23/24 I Thess. 4, 9 * 22— 18, 11 Niceph. H. E. VIII A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z T W [von 22 Πόλλὰ] 1 διὰ τοῦ AnTCass. δι’ αὐτοῦ τοῦ sz ι εὐεργετούμενοι = adiuti Cass.] ἐνεργούμενοι s ι 2 αὐτοὶ > n, et ipsi Cass. ι 7 υἱὸν ἴδιον αὐτὸν ~ n ι 8/9 ηὐδόκησα sFT ι 10 vor γνησιότητα + Λαὶ T, Cass. wie im Text ι αὐτοῦ μὴ εἶναι ~ s, non esse eins Cass. ι 12/13 μαιώσεως nsT μαιεύσεως Lv und εὑ auf Rasur Ac) A ὁμοιώσεως D 1 13 ἐπιμελείας HF, σ ausradiert V ι 13/14 προκοπῆς] τροπῆς s ι 14 ἰδιώματι nsDTCass. ἰδιώμασι Lv σί’ auf Rasur Ac) A ι 15 υἱὸς > szCass. ι 16 ὑπάρχουσαν αὐτοῖς ~ An, Cass. wie im Text ι 19 καὶ τὰ ἑξῆς] ἐξ αὐτῶν T ex ipsis Cass. (aus LXX) ι 21 τὸν θεὸν εἰρηκέναι ~ DT Cass. I 24 ὑμεῖς = Thess. νοs Cass. > An >τεμᾶ, καὶ ζῆλος τοῦ κατὰ Ἀντιόχειαν Παύλου τοῦ Σαμοσατέως, >συνόδῳ καὶ κρίοει τῶν ἁπανταχοῦ ἐπισκόπων ἀποκηρυχθέντος τῆς ἐκκλησίας·

ὃν διαδεξάμενοc Λουκιανὸς ἀποσυνάγωγος ἔμεινε τριῶν >ἐπισκόπων πολυετεῖς χρόνους. ὦν τῆς ἀσεβείας τὴν τρύγα ἐρρο- >φηκότες νῦν ἡμῖν οἱ ἐξ οὐκ ὄντων ἐπεφύησαν, τὰ ἐκείνων κεκρυμ- μένα μοσχεύματα, . Ἄρειός τε καὶ Ἀχιλλᾶς καὶ ἡ τῶν σὺν αὐτοῖς πονηρευομένων ούνοδος.

καὶ οὐκ οἶδ’ ὅπως ἐν Συρίᾳ χειροτονη- >θέντες ἐπίσκοποι τρεῖς, διὰ τὸ συναινεῖν αὐτοῖς, ἐπὶ τὸ χεῖρον >ὑπεκκαίουσι, περὶ ὧν ἡ κρίσις ἀνακείσθω τῇ ὑμετέρᾳ δοκιμασίᾳ· οἳ >τὰς μὲν τοῦ σωτηρίου πάθους ταπεινώσεως τε καὶ κενώσεως καὶ >τῆς καλουμένης αὐτοῦ πτωχείας καὶ ὢν ἐπικτήτους ὁ σωτὴρ δι’ >ἡμᾶς ἀνεδέξατο φωνὰς διὰ μνήμης ἔχοντες, παρατίθενται ἐπὶ παρα- >φυσικῆς τῆς ἀνωτάτω καὶ ἀρχῆθεν αὐτοῦ θεότητος, τῶν δὲ τῆς >φυσικῆς αὐτοῦ δόξης τε καὶ εὐγενείας καὶ παρὰ τῷ πατρὶ μονῆς >σημαντικῶν λόγων ἐπιλήσμονες γεγόνασιν· οἶόν ἐστι τὸ »ἐγὼ καὶ >ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν«.

ὅπερ φηοὶν ὁ κύριος, οὐ πατέρα ἑαυτὸν ἀνα- >γορεύων οὐδὲ τὰς τῇ ὑποστάσει δύο φύσεις μίαν εἶναι σαφηνίζω >ἀλλ᾿ ὅτι τὴν πατρικὴν ἐμφέρειαν ἀκριβῶς πέφυκε σώζειν ὁ υἱὸς τοῦ >πατρός, τὴν κατὰ πάντα ὁμοιότητα αὐτοῦ ἐκ φύσεως ἀπομαξάμενος >καὶ ἀπαράλλακτος εἰκὼν τοῦ πατρὸς τυγχάνων καὶ τοῦ πρωτοτύπου >ἔκτυπος χαρακτήρ.

ὅθεν καὶ τῷ τηνικαῦτα ποθοῦντι ἰδεῖν Φιλίππῳ 3 Job. 9, 22. 12, 42. 16, 2 — 6 Sap. Sal. 4, 3 — 7 Psal. 21, 17 — 8 vgl. Sozomen. I 15, 11 — 10/11 Phil. 2, 7 f. II Kor. 8, 9 — 14 u. 15/16 Job. 14,23 u. 10, 30 A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T W [bis 11 ἐπικτήτους] 1 σαμωσατέωσ T ι 2 συνόδῳ — 4 ὧν τῆς > W ι ἀποκηρυχθέντων A, Cass. wei im Text ι 3 τρῶν — 4 χρόνους > s ι 4/5 ἐρροφηκότεσ zT und ἐρ auf Rasur Ac) A ῥεροφηκότεσ nSW ῥερομφκότεσ G ι 5 οἱ AnT > szW ι nach ἐπεφύεσαν (sie) + λέγοντες T, fehlt bei Cass. ι 5/6 κεκρυμμένα nsDvTLmCass. κεκρυμμένως W > A ι 6 ἀχιλλᾶσ nVTCass. ἀχιλλεὺσ AsDLFW ι 8 διὰ — 9 ὑπὲκ· καίουσι > W I διὰ τὸ AsLv διὰ τοῦ nDT ι συναινεῖν A γρ. συναίρειν am Rand A c ι 8 /9 χεῖρον ὑπεκκαίουσι Τ χεῖρον τε ὑπεκκαίουσι n χεῖρον //// ὑπεκκαίοντεσ in A, aber ντεσ auf Rasur Ac χεῖρον ὑπεκκαίοντεσ sz et ad peiora flmnmati sunt Cass. ι 9 ὑπανακείσθω n //// ἀνακείσθω A, sit reposita Cass. ι 11 ἐπικτήτους] ἐπικτήτων Jülicher ἐπικτήτως Schwartz ι 14 μόνης 15 τὸ > s ι 16 nach πατήρ + μου SDv ] 17 οὐδὲ — σαφηνίζων] neque substantialiter duas naturas, quae est una, declarans Cass., danach Holsten. [PG 18, 542]: οὐδὲ τῇ ὑποστάσει δύο φύσεις τὴν μίαν εἶναι σαφηνίζων ι τῇ] ἐν τῆ T I 19 ἐκ φύσεως > LCass. ι ἀπομορξάμενοσ s ι 20 τοῦ πατρὸς εἰκὼν ~ L ι 21 τῴ] τὰ τὸ v τὸ G >ἀφθόνως ὁ κύριος ἐμφανίζει, πρὸς ὃν λέγοντα »δεῖξον ἡμῖν τὸν >πατέρα« λέγει· »ὁ ἑωρακὼς ἐμὲ ἑώρακε τὸν πατέρα«, ὡσπερ >δι᾿ ἐσόπτρου ἀκηλιδώτου καὶ ἐμψύχου θείας εἰκόνος αὐτοῦ θεωρου- >μένου τοῦ πατρός. ὢν ὅμοιον ἐν Ψαλμοῖς οἱ ἁγιώτατοί φασιν.

»ἐν >τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς«. διὸ δὴ καὶ ὁ τιμῶ, τὸν υἱὸν τιμᾷ >τὸν πατέρα, καὶ εἰκότως· πᾶσα γὰρ ἀσεβὴς φωνὴ εἰς τὸν υἱὸν λέ- >γεσθαι τολμωμένη εἰς τὸν πατέρα τὴν ἀναφορὰν ἔχει. Καὶ τί λοιπὸν ἔτι θαυμαστὸν ὃ μέλλω γράφειν, ἀγαπητοί, εἰ >τὰς κατ’ ἐμοῦ ψευδεῖς διαβολὰς καὶ τοῦ εὐσεβεστάτου ἡμῶν λαοῦ >ἐκθήσομαι;

οἱ γὰρ κατὰ τῆς θεότητος τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ παραταξά- >μενοι οὐδὲ τὰς καθ᾿ ἡμῶν ἀχαρίστους παροινίας παραιτοῦνται λέ- >γειν· οἵ γε οὐδὲ τῶν ἀρχαίων τινὰς συγκρίνειν ἑαυτοῖς ἀξιοῦσιν >οὐδὲ οἶς ἡμεῖς ἐκ παίδων ὡμιλήσαμεν διδασκάλοις ἐξισοῦσθαι ̓νἐχον- >ται, ἀλλ’ οὐδὲ τῶν νῦν πανταχοῦ συλλειτουργῶν τινα εἰς μέτρον >σοφίας ἡγοῦνται, μόνοι σοφοὶ καὶ ἀκτήμονες καὶ δογμάτων εὑρεταὶ >λέγοντες εἶναι, καὶ αὐτοῖς ἀποκεκαλύφθαι μόνοις ἅπερ οὐδενὶ τῶν >ὑπὸ τὸν ἥλιον ἑτέρῳ πέφυκεν ἐλθεῖν εἰς ἔννοιαν.

ὢ ἀνοσίου τύφου >καὶ ἀμέτρου μανίας καὶ μελαγχολικῆς ἡρμοσμένης δόξης κενῆς καὶ >σατανικοῦ φρονήματος εἰς τὰς ἀνοσίους αὐτῶν ψυχὰς ἀποσκιρώσαντος.

>οὑ κατῄδεσεν αὐτοὺς ἡ τῶν ἀρχαίων γραφῶν φιλόθεος σαφήνεια, >οὐδὲ ἡ τῶν συλλειτουργῶν σύμφωνος περὶ Χριστοῦ εὐλάβεια τὴν >κατ᾿ αὐτοῦ θρασύτητα αὐτῶν ἠμαύρωσεν. ὢν οὐδὲ τὰ δαιμόνια τῆς >ἀνοσιουργίας ἀνέξεται, φωνὴν βλάσφημον κατὰ τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ >εἰπεῖν φυλαττόμενα.

φασὶ γὰρ ἡμᾶς >οἱ φληνάφων ἐφευρεταὶ μύθων, ἀποστρεφομένους τὴν ἐξ οὐκ ὄντων >ἀσεβῆ καὶ ἄγραφον κατὰ Χριστοῦ βλασφημίαν, ἀγέννητα διδάσκειν >δύο, δυοῖν θάτερον δεῖν εἶναι λέγοντες οἱ ἀπαίδευτοι, ἢ ἐξ οὐκ >ὄντων αὐτὸν εἶναι φρονεῖν, ἢ πάντως ἀγέννητα λέγειν δύο· ἀγνο- >οῦντες οἱ ἀνάσκητοι ὡς μακρὸν ἂν εἴη μεταξὺ πατρὸς ἀγεννήτου >καὶ τῶν κτισθέντων ὑπ’ αὐτοῦ ἐξ οὐκ ὄντων, λογικῶν τε καὶ >ἀλόγων.

ὧν μεσιτεύουσα φύσις μονογενής, δι’ ἧς τὰ ὅλα ἐξ οὐκ >ὄντων ἐποίησεν ὁ πατὴρ τοῦ θεοῦ λόγου, ἐξ αὐτοῦ τοῦ ὄντος πα >τρὸς γεγέννηται· ὡς καὶ αὐτός που διεμαρτύρατο λέγων ὁ κύριος »ὁ ἀγαπῶν τὸν πατέρα ἀγαπᾷ καὶ τὸν υἱὸν τὸν ἐξ αὐτοὶ γεγεννημένον«.

>Περὶ ὤν ἡμεῖς οὕτως πιστεύομεν, ὡς τῇ ἀποστολικῇ ἐκκλησίᾳ >δοκεῖ· εἰς μόνον ἀγέννητον πατέρα, οὐδένα τοῦ εἶναι αὐτῷ τὸν >αἴτιον ἔχοντα, ἄτρεπτόν τε καὶ ἀναλλοίωτον, ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ >ὡσαύτως ἔχοντα, οὔτε προκοπὴν οὔτε μείωσιν ἐπιδεχόμενον, νόμου >καὶ προφητῶν καὶ εὐαγγελίων δοτῆρα, πατριαρχῶν καὶ ἀποστόλων >καὶ ἁπάντων ἁγίων κύριον· καὶ εἰς ἕνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν, τὸν >υἱὸν τοῦ θεοῦ μονογενῆ γεννηθέντα οὐκ ἐκ τοῦ μὴ ὄντος ἀλλ’ ἐκ >τοῦ ὄντος πατρός, οὐ κατὰ τὰς τῶν σωμάτων ὁμοιότητάς ταῖς >τομαῖς ἢ ταῖς ἐκ διαιρέσεων ἀπορροίαις, ὥσπερ Σαβελλίῳ καὶ Βαλεν- >τίνῳ δοκεῖ, ἀλλ’ ἀρρήτως καὶ ἀνεκδιηγήτως, κατὰ τὸν εἰπόντα, ὡς >ἀνωτέρω παρεθήκαμεν· »τὴν γενεὰν αὐτοῦ τίς διηγήσεται;« 5f vgl. unten 26, 8f — 13/14 ι Joh. 5, 1 — 25 oben 14, 3/4 Jes. 53, 8 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z Τ 1 ἐπηπορήσθω AS ἐπιπορήσθω G ἐπηπορείσθω LF ἐπιπορείσθω n ἐπιπορίσθω T ἐπαπορείσθω D ἐπεισπορίσθω V, haec . . . iacula . . . dirigantur Cass. ι2 ὕλῃ = materia Cass. ὑλακὴ T ι κατὰ τοῦ χυ(??) An κατὰ χυ zT κατὰ s 3 προσθεμένους T προ///θεμένουσ V, contendunt Cass. ι 4 εὑρεταὶ z ι 6 vor ἀγέννητα ~ T ι δεῖν > sV ι λέγοντες ’δειν εἶναι ~ An, esse oportere dicentes Cass. ι 8 μακρὸν nsT μακρὰν Az ι nach εἴη + ἡ DL ι 9 τε > ALV I 11 πεποίηκεν s I vor ἐξ + ἢ L übergeschrieben Ac, + ὅσ D, Cass. wie im Text ι 13 ἀγαπᾶ καὶ An ἀγαπᾶ szTCass. ι 13/14 γεγεννημένον ἐξ αὐτοῦ ~ AJoh., Cass. wie im Text ι 17 τὰ übergeschrieben Ac ι 18 οὔτε2] οὐδὲ Τ I 20 κύριον2 > z ι τὸν > Ans, übergeschrieben Ac ι 21 nach θεοῦ + τὸν z übergeschrieben Ac ι 21/22 πατρός vor ἀλλ’ ἐκ ~ Τ, Cass. wie im Text ι 23 διαιρέσεων AnzCass. διαιρέσεως sT >τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ πάσῃ τῇ γενητῇ φύσει ἀπεριεργάστου τυγχανούσης, >καθὼς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἀπεριέργαστός ἐστι, διὰ τὸ μὴ >χωρεῖν τὴν τῶν λογικῶν φύσιν τῆς πατρικῆς θεογονίας τὴν εἴδησιν.

>ἅπερ οὐ παρ’ ἐμοῦ δεῖ μαθεῖν ἄνδρας τῷ τῆς ἀληθείας πνεύματι >κινουμένους, ὑπηχούσης ἡμᾶς καὶ τῆς φθασάσης Χριστοῦ περὶ τούτου >φωνῆς καὶ διδασκούσης· »οὐδεὶς οἶδε τίς ἐστιν ὁ πατήρ, εἰ μὴ >ὁ υἱός· καὶ οὐδεὶς οἶδε τίς ἐστιν ὁ υἱός, εἰ μὴ ὁ πατήρ‘. >ἄτρεπτον τοῦτον καὶ ἀναλλοίωτον ὡς τὸν πατέρα, ἀπροσδεῆ καὶ >τέλειον υἱόν, ἐμφερῆ τῷ πατρὶ μεμαθήκαμεν, μόνῳ τῷ ἀγεννήτῳ >λειπόμενον ἐκείνου. εἰκὼν γάρ ἐστιν ἀπηκριβωμένη καὶ ἀπαρἀλλα- >κτος τοῦ πατρός.

πάντων γὰρ εἶναι τὴν εἰκόνα πλήρη δι’ ὢν ἡ >μείζων ἐμφέρεια, δῆλον ὡς αὐτὸς ἐπαίδευσεν ὁ κύριος ὁ πατήρ >μου« λέγων »μείζων μού ἐστὶ. καὶ κατὰ τοῦτο καὶ τὸ ἀεὶ εἶναι >τὸν υἱὸν ἐκ τοῦ πατρὸς πιστεύομεν· ἀπαύγασμα γάρ ἐστι τῆς >δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς πατρικῆς ὑποστάσεως. ἀλλὰ μή τις >τὸ ἀεὶ πρὸς ὑπόνοιαν ἀγεννήτου λαμβανέτω, ὡς οἴονται οἱ τὰ τῆς >ψυχῆς αἰοθητήρια πεπωρωμένοι·

οὔτε γὰρ τὸ ἦν, οὔτε τὸ ἀεί, οὔτε >τὸ πρὸ αἰώνων ταὐτόν ἐστι τῷ ἀγεννήτῳ. ἀλλ’ οὐδ’, ὁτιοῦν ἀνθρώ- >πων ἔννοια ὀνοματοποιῆσαι σπουδάσει, δηλοῖ τὸ ἀγέννητον ὡς καὶ >ὑμᾶς οὕτως ἐκδέχεσθαι πιστεύω καὶ τεθάρρηκα τῇ περὶ πάντων >ὑμῶν ὀρθῇ προθέσει), κατὰ μηδένα τρόπον τούτων τῶν ὀνομάτων >τὸ ἀγέννητον δηλούντων.

ἔοικε γὰρ οἱονεὶ χρόνων εἶναι παρέκτασις >ταῦτα τὰ ὀνόματα, τὴν μέντοι κατ’ ἀξίαν τοῦ μονογενοῦς θεότητα >καὶ οἶον ἀρχαιότητα σημαίνειν μὴ δυναμένων, τῶν δὲ ἁγίων ἀνδρῶν >ὡς δύναμις ἑκάστῳ ἐμφανίσαι τὸ μυστήριον βιαζομένων καὶ συγ- 4 Job. 14, 17. 15, 26. 16, 13 — 6/7 Matth. 11, 27 — 12/13 Joh. 14, 28 — 14/15 Hebr. 1, 3 — 16 unten 26, 7 f — 17 vgl. Hiob 17, 7 u. Jer. 4, 19 Α HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T 1 τῇ > A, übergeschrieben Ac ι γενητὴ NvT creatae Cass. γεννητὴ AHsDL ι 4 δεῖ, cGtivenit Cass. > v ι 6 vor οὐδεὶς + καὶ n ι 7 καὶ οὐδεὶς — ὁ πατήρ = Cass. > T ι 9 ἐμφερῆ Asz ἐμφερεῖ T ἐμφερῆ τε n aequalemque Cass. τᾥ1>A, übergeschrieben Α c ι μεμαθήκαμεν An > szTCass. ι 11 εἶναι AnsvT δεῖ εἶναι D convenit esse Cass. εἶναι δεῖ L δεῖ übergeschrieben Ac ι 12 μεῖζον A ι δῆλον Ansz δηλοῦ////αι Τ, nicht übersetzt von Cass. ι ὡς ausradiert in T ι 17 πεπωρωμένοι nsT caecatos Cass. πεπηρωμένοι Az, aber in A η auf Rasur Ac 19 ὀνοματοποιῆ T ι σπουδάσῃ ALv ι 20 τεθάρσηκα s ι 22 παρεκτάσεισ n παρέκτασιν D ι 23 κατ’ ἀξίαν = digne Cass.] κατὰ κατὰ n ι 24 οἶον] οἱονεὶ T ι δυναμένων AnGvT δυνάμενα DLAc valentia Cass. δυναμένη S >γνώμην αἰτούντων παρὰ τῶν ἀκροατῶν δι’ εὐλόγου ἀπολογίας διὰ >τοῦ λέγειν· εἰς ἃ ἐφθάσαμεν.

εἰ δέ τι παρὰ τὸ ἀνθρώπινον διὰ >χειλέων φθέγμα μεῖζόν τι προσδοκῶσιν οἱ ἄνδρες, τὰ ἐκ μέρους >αὐτοῖς γνωσθέντα καταργεῖσθαι λέγοντες, δῆλον ὅτι πολὺ τοῦ >ἐλπιζομένου λείπεται τὸ ἦν καὶ τὸ ἀεὶ καὶ τὸ πρὸ αἰώνων· ὅπερ >δ᾿ ἂν ἡ, οὐκ ἔστι ταὐτὸν τῷ ἀγεννήτῳ.

οὐκοῦν τῷ μὲν ἀγεννήτῳ >πατρὶ οἰκεῖον ἀξ)ίωμα φυλακτέον, μηδένα τοῦ εἶναι αὐτῷ τὸν αἴτιον >λέγοντας· τῷ δὲ υἱῷ τὴν ἁρμόζουσαν τιμὴν ἀπονεμητέον, τὴν ἄναρχον αὐτώ παρὰ τοῦ πατρὸς γέννησιν ἀνατιθέντας· καὶ ὡς >ἐφθάσαμεν αὐτῷ σέβας ἀπονέμοντες, μόνον εὐσεβῶς καὶ εὐφήμως >τὸ ἢν καὶ τὸ ἀεὶ καὶ τὸ πρὸ αἰώνων λέγοντες ἐπ’ αὐτοῦ, τὴν μέντοι >θεότητα αὐτοῦ μὴ παραιτούμενοι, ἀλλὰ τῇ εἰκόνι καὶ τῷ χαρακτῆρι >τοῦ πατρὸς ἀπηκριβωμένην ἐμφέρειαν κατὰ πάντα ἀνατιθέντες, τὸ >δὲ ἀγέννητον τῷ πατρὶ μόνον ἰδίωμα παρεἷναι δοξάζοντες, ἅτε δὴ >καὶ αὐτοῦ φάσκοντος τοῦ σωτῆρος· ὁ πατήρ μου μείζων μού ἐστι«.

>Πρὸς δὲ τῇ εὐσεβεῖ ταύτῃ περὶ πατρὸς καὶ υἱοῦ δόξῃ, καθὼς >ἡμᾶς αἱ θεῖαι γραφαὶ διδάσκουσιν, ἓν πνεῦμα ἅγιον ὁμολογοῦμεν, τὸ >καινίσαν τούς τε τῆς παλαιᾶς διαθήκης ἁγίους ἀνθρώπους καὶ τοὺς >τῆς χρηματιζούσης καινῆς παιδευτὰς θείους· μίαν καὶ μόνην καθο- >λικὴν τὴν ἀποστολικὴν ἐκκλησίαν, ἀκαθαίρετον μὲν ἀεὶ κἂν πᾶς ὁ >κόσμος αὐτῇ πολεμεῖν βουλεύηται, νικηφόρον δὲ πάσης τῆς τῶν >ἑτεροδόξων ἀσεβεστάτης ἐπαναστάσεως, εὐθαρσεῖς ἡμὰς κατασκευά- >ζοντος τοῦ οἰκοδεσπότου αὐτῆς διὰ τοῦ βοὰν· »θαρσεῖτε, ἐγὼ 2 (10?) Phil. 3, 16 —2 —5 vgl. I Kor. 13, —12 — 12 vgl. Kol. 1, 15. Hebr. 1, 3 — 15 Job. 14, 28 — 24 Job. 16, 33 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) ι z T 1 παρὰ τῶν ἀκροατῶν nTCass. διὰ τῶν ἀκροατῶν s διὰ τῶν ἀκροτάτων z auf Rasur Ac ι 2 τοῦ AnsDvT τοῦτο L τὸ übergescbrieben Ac ι λέγει L ι 4 γνωσθέντα] γνωρισθέντα n, vgl. ἐκ μέρους γὰρ γινώσκομεν Kor. ι πολὺ = Cass.] καὶ πολὺ n ι 5 τὸ3 > nsz ι ὅπερ = quodcumqiie Cass.] ἅπερ n 6 ᾗ] εἴη DT εἰ V ι οὐκ ἔστι] οὐκέτι s, non tarnen est Cass. ι ταὐτὰ DHc ι 7 vor οἰκεῖον + τὸ VT ι αὐτὴ] αὐτὸν nL > s ι 11 τὸ πρὸ] πρὸ sLv ι 12 αὐτοῦ > LV ι τῶ > szT ι 14 μόνω T, Cass. wie im Text ι παρεῖ· ’ναι] εἶναι LvT > Cass. ι 15 μου1 > L ι 17 δὲ nacb εὐσεβεῖ ~ Τ ι εὐσεβεῖ =pia Cass.] εὐσεβεία A ι nacb περὶ + τοῦ L ι 19 καινίσαν An κινῆσαν szTAm qui replevit Cass., vgl. Sap. Sal. 7, 27 Psal. 50, 12 Rom. 7, 6 ι 21 ἀεὶ] εἶναι ἀεὶ s /////// ἀεὶ A ι 22 αὐτὴν T ι βουλεύηται nT βούληται Asz ι δὲ nDLAc > AsvT, et Cass. ι τῆς > Τ ι 23/24 κατασκευάσαντος n ι 24 δι’ αὐτοῦ v >νενίκηκα τὸν κόσμον«.

μετὰ τοῦτον ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν οἴδα- >μεν, ἧς ἀπαρχὴ γέγονεν ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, σῶμα >φορέσας ἀληθῶς καὶ οὐ δοκήσει ἐκ τῆς θεοτόκου Μαρίας, ἐπὶ συν- >τελείᾳ τῶν αἰώνων εἰς ἀθέτησιν ἁμαρτίας ἐπιδημήσας τῷ γένει >τῶν ἀνθρώπων, σταυρωθεὶς καὶ ἀποθανών, ἀλλ’ οὐ διὰ ταῦτα τῆς >ἑαυτοῦ θεότητος ἥττων γεγενημένος, ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν, ἀναληφθεὶς >ἐν οὐρανοῖς, καθήμενος ἐν δεξιᾷ τῆς μεγαλωσύνης.

>Ταῦτα ἐκ μέρους ἐνεχάραξα τῇ ἐπιστολῇ, τὸ καθ’ ἕκαστον ἐπ’ >ἀκριβείας γράφειν φορτικόν, ὡς ἔφην, εἶναι νομίσας, διὰ τὸ μηδὲ >τὴν ἱερὰν ὑμῶν ταῦτα λεληθέναι σπουδήν. ταῦτα διδάσκομεν, ταῦτα >κηρύττομεν, ταῦτα τῆς ἐκκληοίας τὰ ἀποστολικὰ δόγματα, ὑπὲρ ὢν >καὶ ἀποθνήσκομεν) τῶν ἐξόμνυσθαι αὐτὰ βιαζομένων ἧττον πεφρον- >τικότες, εἰ καὶ διὰ βασάνων ἀναγκάζουσι, τὴν ἐν αὐτοῖς ἐλπίδα μὴ >ἀποστρεφόμενοι.

ὧν ἐναντίοι γενόμενοι οἱ ἀμφὶ τὸν Ἄρειον καὶ >Ἀχιλλᾶν καὶ οἱ τῆς ἀληθείας οὑν αὐτοῖς πολέμιοι ἀπεώσθησαν τῆς >τὸν ἀλλότριοι γενόμενοι τῆς εὐσεβοῦς ἡμῶν διδασκαλίας, κατὰ >τὸν μακάριον Παῦλον λέγοντα· εἴ τις ὑμᾶς εὐαγγελίζεται παρ’ >ὅ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω« κἂν ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εἶναι >προσποιῆται,

ἀλλὰ καὶ εἴ τις ἑτεροδιδασκαλεῖ καὶ μὴ προσ- >έρχεται τοῖς ὑγιαίνουσι λόγοις τοῖς τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ >Χριστοῦ καὶ τῇ κατ’ εὐσέβειαν διδασκαλίᾳ, τετύφωται. >μηδὲν ἐπιστάμενος‘ καὶ τὰ ἑξῆς.

>περιέρχονται γὰρ τὰς πόλεις, οὐδὲν ἕτερον σπουδάζοντες ἢ τῷ τῆς >φιλίας προσχήματι καὶ τῷ τῆς εἰρήνης ὀνόματι δι’ ὑποκρίσεως καὶ >κολακείας γράμματα διδόναι καὶ λαμβάνειν, πρὸς τὸ πλανᾶν διὰ >τούτων τὰ ὑπ᾿ αὐτῶν ἠπατημένα ὀλίγα γυναικάρια σεσωρευμένα ἁμαρτίαις καὶ τὰ ἑξῆς.

>Τούτους οὑν τοὺς τὰ τοσαῦτα κατὰ Χριστοῦ τολμήσαντας, τοὺς >τὸν χριστιανιομὸν τοῦτο μὲν δημοσίᾳ διασύραντας, τοῦτο δὲ ἐπὶ >δικαστηρίων ἐπιδεικτιᾶν φιλοτιμουμένους, τοὺς διωγμὸν ἡμῖν ἐν >εἰρήνῃ τὸ ὅσον ἐπ’ αὐτοῖς ἐπεγείραντας, τοὺς τὸ ἄρρητον μυστήριον τῆς Χριστοῦ γεννήσεως ἐπεγείραντας, τούτους ἀποστρεφόμενοι, >ἀγαπητοὶ καὶ ὁμόψυχοι ἀδελφοί, σύμψηφοι γένεσθε κατὰ τῆς μανιώ- >δους αὐτῶν τόλμης καθ’ ὁμοιότητα τῶν ἀγανακτησάντων συλλει- >τουργῶν ἡμῶν καὶ ἐπιστειλάντων μοι κατ’ αὐτῶν καὶ τῷ τόμῳ συνυπογραψάντων· ἃ καὶ διεπεμψάμην ὑμῖν διὰ τοῦ υἱοῦ μου Ἄπι >τοῦ διακόνου, τοῦτο μὲν πάσης Αἰγύπτου καὶ Θηβαίδος. τοῦτο δὲ >Λιβύης τε καὶ Καππαδοκίας καὶ Συρίας καὶ ἔτι Λυκίας καὶ Παμ- >φυλίας, Ἀσίας, Καππαδοκίας καὶ τῶν ἄλλων περιχώρων· ὦν καθ’ >ὁμοιότητα καὶ παρ’ ὑμῶν δέξασθαι πέποιθα.

πολλῶν γάρ μοι βοηθη- 7/8 II Tim. 3, 6 — 11/12 vgl. Act. 13, 50 * 1—S. 25, 6 Niceph. Η. E. VIII A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T W 1 οὑν = Cass. > An ι ἀπὸ] ὑπὸ DW ι 2 μηδὲ ἀνεχέσθω > s ι 3 nach ψεύδονται + καὶ T ι λαλήσουσιν ALVT λαλήσωσιν nsDFW ι 5 προσσχήματι AS i 6. καὶ > T ι 6/7 διὰ τούτων AnzCass. διὰ τούτου sT ὑπὸ τού. τοι W I 7 ἠπατημένα] πεπλανημένα sz ι σεσωρευμένα ἁμαρτίαις > mit leerem Raum H, fehlt bei Cass. ι 9 τὰ > DTW ι 10 διασύροντασ LT σύροντασ W, den Aorist bezeugt Cass. ι 12 τὸ ὅσον szTWCass. τοσοῦτον An ι ἐπ’] ἐν sLF in Cass. ι ἐπέγείραωτασ A ἐγείραντας Τ, excitare non cessant Cass. ι 13 γεννήσεως SDLVTW nativitatis Cass. γενέσεως AnGF ι ἀποστρεφόμενοι n ἀποστραφέντεσ in A, α und ἐντεσ auf Rasur Ae aversamini Cass. ἀποστραφέντεσ szTW ι 14 ἀδελφοί > nTWCass. ι γένεσθε nsvTW γενέσθαι DL γίνεσθε A 17 ὑμῖν nzTCass. > AsW ι ὄπι ἄπει N) τοῦ διακόνου An τοίδε τοῦ διακόνου ἀπίωνοσ Lv τοῦδε ἀπίωνοσ τοῦ διακόνου D τοῦδε τοῦ διακόνου s τοῦ ἀρχιδιακόνου TCass. ἀπίωνοσ καὶ ἀρχιδιακόνου W ι 19 καἰ4] τε καὶ Τ ι 20 ἀσίας AnLv ἀσίας καὶ sT ἀσίας τε καὶ DW >μάτων πρὸς τοὺς βλαβέντας πεπορισμένων, καὶ τοῦτο εὕρηται λυσι- >φάρμακον τοῦ ὑπ’ αὐτῶν ἀπατηθέντος λαοῦ, πειθομένων καὶ ταῖς >τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν συγκαταθέσεσιν, εἰς μετάνοιαν διὰ τούτου >ἔρχεσθαι σπουδαζόντων. ἀσπάσασθε ἀλλήλους σὺν τῇ παρ’ ὑμῶν >ἀδελφότητι. ἐρρῶσθαι ὑμᾶς ἐν κυρίῳ εὔχομαι, ἀγαπητοί· ὀναίμην ὑμῶν τῆς φιλοχρίστου ψυχῆς.

>Εἰσὶ δὲ οἱ ἀναθεματισθέντες αἱρεσιῶται, ἀπὸ πρεσβυτέρων μὲν >Ἄρειος, ἀπὸ διακόνων δὲ Ἀχιλλᾶς, Εὐζώϊος, Ἀειθαλής, Λούκιος, >Σαρμάτης, Ἰούλιος, Μηνὰς, Ἄρειος ἕτερος Ἑλλάδιος.‘

Συνῳδὰ τούτοις ἐπέστειλε καὶ Φιλογονίῳ τῷ τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας προέδρῳ καὶ Εὐσταθίῳ τῷ τηνικαῦτα τὴν Βέροιαν ἰθύνειν πεπιστευμένῳ καὶ τοῖς ἄλλοις ὅσοι τῶν ἀποστολικῶν ὄαν δογμάτων συνήγοροι. ἀλλ’ οὐδὲ ὁ Ἄρειος ἡσυχίαν ἄγειν ἠνέσχετο. Ἔγραψε δὲ καὶ αὐτὸς πρὸς ἐκείνους οὓς ὁμόφρονας ἔχειν ἡγεῖτο.

ὅτι δὲ οὐδὲν ψευδὲς κατ’ αὐτοῦ γέγραφεν ὁ θεῖος Ἀλέξανδρος. αὐτὸς Ἄρειος ἐν τοῖς πρὸς Εὐσέβιον τὸν Νικομηδείας μεμαρτύρηκε γράμμασιν. ἐνθήσω δὲ καὶ ταύτην τῇ συγγραφῇ, ἵνα καὶ τοὺς κοινωνοὺς τῆς ἀσεβείας δήλους τοῖς ἀγνοοῦσι ποιήσω.

»Κθρίῳ ποθεινοτάτῳ, ἀνθρώπῳ θεοῦ, πιστῷ, ὀρθοδόξῳ Εὐσεβίῳ, Ἄρειος ὁ διωκόμενος ὑπὸ Ἀλεξάνδρου τοῦ πάπα ἀδίκως διὰ τὴν πάντα νικῶσαν ἀλήθειαν, ἦς καὶ σὺ ὑπερασπίζεις, ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>καὶ ἐπειδὴ Εὐσέβιος ὁ ἀδελφός σου ὁ ἐν Καισαρείᾳ καὶ Θεόδοτος καὶ >Παυλῖνος καὶ Ἀθανάσιος καὶ Γρηγόριος καὶ Ἀέτιος καὶ πάντες οἱ >κατὰ τὴν Ἀνατολὴν λέγουσιν ὅτι προυπάρχει ὁ θεὸς τοῦ υἱοῦ >ἀνάρχως, ἀνάδεμα ἐγένοντο, δίχα μόνου Φιλογονίου καὶ Ἑλλανίκου >καὶ Μακαρίου, ἀνθρώπων αἱρετικῶν ἀκατηχήτων, τὸν υἱὸν λεγόντων >οἱ μὲν ἐρυγήν, οἱ δὲ προβολήν, οἱ δὲ συναγέννητον.

καὶ τούτων >τῶν ἀσεβειῶν οὐδὲ ἀκοῦσαι δυνάμεθα, ἐὰν μυρίους θανάτους ἡμῖν >ἐπαπειλῶσιν οἱ αἱρετικοί. Ἡμεῖς δὲ τί λέγομεν καὶ φρονοῦμεν καὶ >ἐιδάξαμεν καὶ διδάσκομεν; ὅτι ὁ υἱὸς οὐκ ἔστιν ἀγέννητος οὐδὲ >μέρος ἀγεννήτου κατ’ οὐδένα τρόπον, οὔτε ἐξ ὑποκειμένου τινός, >ἀλλ᾿ ὅτι θελήματι καὶ βουλῇ ὑπέστη πρὸ χρόνων καὶ πρὸ αἰώνων A HN(n) GS(s) DL + FVfv) = z Τ W 2 εὔλογον ὀφειλόμενον AnszW εὔλογον καὶ ὀφειλόμενον TEp. = Λ rationabile Cass. rationi debitum Cand. ι nach ἐφάνη + μοι D Ep. Λ ι 3 καὶ διάθεσιν = Cass. Ep. Cand. Λ > n ι εἰς] πρὸς TWEp. περὶ D circa Cass. Λ ad Cand. ι 5 διώκει z Ep. ι 6 καὶ = Cass. > W Ep. Cand. Λ ι ἡμὰς = Cass. > T ι ὡσ ἀνθρώποισ’ ἀθέους szTWCass. Ep. Cand. Λ ἀνθρώπουσ ἀθῴους An ι 7 θεὸς = Ep.] ὁ θεὸς An ι 8 συνυπάρχει — θεῷ > V i συνυπάρχει ἀγεννήτως ὁ υἱὸσ ὁ υἱὸς ἀγεννήτως ~ Εp.) τῶ θεώ AnsLFTWEp. consubsistit ingenite filius pairi Cand. συνυπάρχει ὁ γεννητὸς υἱὸς τῶ ἀγεννήτω θεῶ D coexistit ingenito deo filius Cass. cum d[e]o est infacturnliter filius Λ; s. oben 20, 7. 21, 16 ι ἀειγενὴς vT Ep. ἀειγεννήσ AnDLW seniper genitus (natus Λ) Cass. Cand. Λ ἀειγέννησίσ s ι 9 ἀγεννητογενήσ AnLEp. ἀγεννητογεννήσ sDvW ingenitogenitus Cand. ab ingenito genitus Cass. ἀγενητογενήσ T infacturaliter Λ ι ἐστιν2 = Cass. Cand. > T Εp.Λ ι 10 θεός ἀεὶ υἱός = Ep.] ὁ θεὸς ἀεὶ ὁ υἱόσ T υἱὸς ἀεὶ χσ(??) 14 ἑλλαδικοῦ s i 15 τὸν nTWEp. τῶν τὸν Asz ι 17 θανάτουσ ἡμῖν szT Cass. Ep. Cand. Λ ἡμῖν θανάτοις An ι ἡμῖν nach ἐπαπειλῶσιν ~ W ι 18 ἐπαπειλῶσιν TWEp. ἐπαπειλοῦσιν A ἐπαπειλήσωσιν sz παραπειλήσωσιν n ι 19 ἀγένητοσ NT infactus Λ, ingenitus Cass. Cand. ι 20 οὔτε szTW οὐδὲ An ἀλλ’ οὔτε Ep. >πλήρης θεός, μονογενής, ἀναλλοίωτος·

καὶ πρὶν γεννηθῇ ἤτοι κτισθῇ >ἤ ὁρισθῇ ἢ θεμελιωθῇ, οὐκ ἢν· ἀγέννητος γὰρ οὐκ ἢν. διωκόμεθα ὅτι >εἴπαμεν· »ἀρχὴν ἔχει ὁ υἱός, ὁ δὲ θεὸς ἄναρχός ἐστιν«. διὰ τοῦτο διωκό- >μεθα, καὶ ὅτι εἴπαμεν ὅτι ἐξ οὐκ ὄντων ἐστίν· οὕτως δὲ εἴπαμεν, καθότι >οὐδὲ μέρος θεοῖ ἐστιν οὐδὲ ἐξ ὑποκειμένου τινός. διὰ τοῦτο διωκόμεθα· λοιπὸν σὺ οἶδας. ἐρρῶσθαί σε ἐν κυρίῳ εὔχομαι, μεμνημένον τῶν θλίψεων ἡμῶν. συλλουκιανιστὰ ἀληθῶς Εὐσέβιε.«

Τούτων τῶν ὑπὸ τούτου καταλεχθέντων Εὐσεβίος μὲν Καισαρείας ρείας ἐπίσκοπος ἢν, Θεόδοτος δὲ Λαοδικείας Τυροῦ δὲ Παυλῖνος. Ἀναξαρβοῦ δὲ Ἀθανάσιος καὶ Γρηγόριος Βηρυτοῦ, Ἀέτιος δὲ Λύδδων·

Λύδδα δέ ἐστιν ἡ νῦν καλουμένη Διόσπολις. τούτους μὲν οὑν συμφώνους ἔχειν ὁ Ἄρειος ἐσεμνύνετο· ἀντιπάλους δὲ κέκληκε Φιλογόνιον τῆς Ἀντιοχέων τὸν πρόεδρον καὶ Ἑλλάνικόν τὸν Τριπόλεως καὶ τὸν Ἱεροσολύμων Μακάριον, συκοφαντίας κατὰ τούτων συρράψας. ἐπειδήπερ ἀίδιον καὶ προαιώνιον ἔφασαν τὸν υἱὸν καὶ τοῦ πατρὸς ὁμότιμόν τε καὶ ὁμοούσιον. ταύτην δεξάμενος Εὐσέβιος τὴν ἐπιστολὴν ἤμεσε καὶ αὐτὸς τὴν οἰκείαν ἀσέβειαν. γράφει δὲ οὕτω πρὸς Παυλῖνον τὸν τῆς Τυρίων ἡγούμενον·

»Τῷ δεσπότῃ μου Παυλίνῳ Εὐσέβιος ἐν κυρίῳ χαίρειν.

διὸ παρακαλῶ >εἰδότα σε ὡς ἀπρεπὲς ἀνδρὶ φρονίμῳ ἀλλοῖα φρονεῖν καὶ σιωπᾶν >τἀληθῆ, ἀνασκαλεύσαντι τῷ πνεύματι τὸν λογισμὸν περὶ τὸ γράφειν >περὶ τούτου ἄρχοι, λυσιτελοῦντος καὶ σοὶ καὶ τοῖς ἀκούουσί σου, >μάλισθ᾿ ὅταν κατὰ ἀκολουθίαν τῆς γραφῆς καὶ τοῖς ἴχνεσι τῶν >λόγων αὐτῆς καὶ τῶν βουλημάτων ἐθέλοις γράφειν.

ὅτι γὰρ οὔτε >δύο ἀγέννητα ἀκηκόαμεν οὔτε ἒν εἰς δύο διῃρημένον οὐδὲ σωματικόν >τι πεπονθὸς μεμαθήκαμεν ἢ πεπιστεύκαμεν, δέσποτα, ἀλλ’ ἓν μὲν >τὸ ἀγέννητον, ἓν δὲ τὸ ὑπ’ αὐτοῦ ἀληθῶς καὶ οὐκ ἐκ τῆς οὐσίας >αὐτοῦ γεγονός, καθόλου τῆς φύσεως τῆς ἀγεννήτου μὴ μετέχον ἢ >ὄν ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ, ἀλλὰ γεγονὸς ὁλοσχερῶς ἕτερον τῇ φύσει >καὶ τῇ δυνάμει, πρὸς τελείαν ὁμοιότητα διαθέσεώς τε καὶ δυνάμεως >τοῦ πεποιηκότος γενόμενον· οὗ τὴν ἀρχὴν οὐ λόγῳ μόνον ἀδιήγητον, >ἀλλὰ καὶ ἐννοίᾳ οὐκ ἀνθρώπων μόνον ἀλλὰ καὶ τῶν ὑπὲρ ἀνθρώ- >πους πάντων εἶναι ἀκατάληπτον πεπιστεύκαμεν.

>Καὶ ταῦτα οὐχὶ λογισμοὺς ἑαυτῶν ὑποθέμενοι. ἀλλ’ ἀπὸ τῆς >ἁγίας γραφῆς μεμαθηκότες λέγομεν· κτιστὸν εἶναι καὶ θεμελιωτὸν >καὶ γεννητὸν τῇ οὐσίᾳ καὶ τῇ ἀναλλοιώτῳ καὶ ἀρρήτῳ φύσει καὶ >τῇ ὁμοιότητι τῇ πρὸς τὸν πεποιηκότα μεμαθήκαμεν. ὡς αὐτὸς ὁ >κύριός φησιν· »ὁ θεὸς ἔκτισέ με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ, καὶ πρὸ >τοῦ αἰῶνος ἐθεμελίωσέ με· πρὸ δὲ πάντων βουνῶν γεννᾷ >με«.

εἰ δὲ ἐξ αὐτοῦ, τουτέστιν ἀπ’ αὐτοῦ ἢν, ὡς ἂν μέρος αὐτοῦ >ἤ ἐξ ἀπορροίας τῆς οὐσίας, οὐκ ἂν ἔτι κτιστὸν οὐδὲ θεμελιωτὸν >εἶναι ἐλέγετο· οὐδὲ αὐτὸς ἀγνοεῖς, κύριε, ἀληθῶς. τὸ γὰρ ἐκ τοῦ >ἐγεννήτου ὑπάρχον κτιστὸν ἔτι ὑφ’ ἑτέρου ἢ ὑπ’ αὐτοῦ ἢ θεμελιω- >τὸν οὐκ ἂν εἴη. ἐξ ἀρχῆς ἀγέννητον ὑπάρχον.

εἰ δὲ τὸ γεννητὸν 7—S. 29, 18 lateinisch Candid. Arian. ebds. PL 8, 1038 21 8, 22—23 u. 25 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T W 1 εὐφράνθημεν ADLV ι σοὶ] σοῦ Gv ι 3 ἀλλοῖα — 7 γράφειν > mit leerem Raum von 3 Zeilen H ι 5 σοὶ] σοῦ Α ι 8 ἀγένητα Τ ι nach ἀκη- κόαμεν + πώποτε T = aliquando Cass., Cand. wie im Text ι ἒν εἰς δύο = Cass. Cand.] ἓν ἐκ δύο n ι διῃρημένων An ι οὐδὲ] οὔτε Τ ι 11 τῆς ἀγεννήτου φύσεωσ T ι μὴ — 12 αὐτοῦ > s ι 13 τῇ > T ι 17 ὑποθέμενοι AnS obstricti Cass. ὑποτιθέμενοι GzTW siihstituentes Cand. ι 18 ἁγίας = Cass. Cand. > A 19 γεννητὸν = genitum Cass.] γενητὸν NDLV factum Cand. ι die zwei τῇ > Τ ι 21 nach αὐτοῦ + εἰσ’ ἔργα αὐτοῦ TCass. Prov., fehlt bei Cand. ι 23 του. τέστιν auf Rasur Ac ἔστιν ἤ s ι 24 οὐδὲ = Cand.] ἧ s mit Cass. ι 26 ἔτι] ἔτι ἧ L >αὐτὸν λέγεσθαι ὑπόφασίν τινα παρέχει, ὡς ἂν ἐκ τῆς οὐσίας τῆς >πατρικῆς αὐτὸν γεγονότα καὶ ἔχειν ἐκ τούτου τὴν ταὐτότητα τῆς >φύσεως, γιγνώσκομεν ὡς οὐ περὶ αὐτοῦ μόνου τὸ γεννητὸν εἶναί >φησιν ἡ γραφή, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τῶν ἀνομοίων αὐτῷ κατὰ πάντα τῇ

>φύσει. καὶ γὰρ καὶ ἐπ’ ἀνθρώπων φησίν· υἱοὺς ἐγέννησα καὶ >ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με ἠθέτησαν«, καὶ θεὸν τὸν γεννήσαντά σε ἐγκατέλιπες‘, καὶ ἐν ἑτέροις· »τίς«, φησί, »ὁ τετοκὼς βω- >λους δρόσου;« οὐ τὴν φύσιν ἐκ τῆς φύσεως διηγούμενος, ἀλλὰ >τὴν ἐφ’ ἑκάστῳ τῶν γενομένων ἐκ τοῦ βουλήματος αὐτοῦ γένεσιν. >οὐδὲν γάρ ἐστιν ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ, πάντα δὲ βουλήματι αὐτοῦ >γενόμενα ἕκαστον, ὡς καὶ ἐγένετο, ἐστίν.

ὁ μὲν γὰρ θεός τὰ δὲ >πρὸς ὁμοιότητα αὐτοῦ λόγῳ ὅμοια ἐσόμενα, τὰ δὲ καθ’ ἑκουσιασμὸν >γενόμενα· τὰ δὲ πάντα δι’ αὐτοῦ ὑπὸ τοῦ θεοῦ γενόμενα, πάντα δὲ >ἐκ τοῦ θεοῦ. ἅπερ λαβὼν καὶ ἐξεργασάμενος κατὰ τὴν προσοῦσάν >σοι θεόθεν χάριν, γράψαι τῷ δεσπότῃ μου Ἀλεξάνδρῳ σπούδασον· >πεπίστευδα γὰρ ὡς εἰ γράψειας αὐτῷ, ἐντρέψειας αὐτόν. πρόσειπε >πάντας τοὺς ἐν κυρίῳ. ἐρρωμένον σε καὶ ὑπὲρ ἡμῶν εὐχόμενον ἡ θεία χάρις διαφυλάττοι, δέσποτα.«

Τοιαῦτα καὶ οὔτοι πρὸς ἀλλήλους ἐπέστελλον, εἰς τὸν κατὰ τῆς ἀληθείας καθοπλιζόμενοι πόλεμον.

Οὕτω δὲ τῆς βλασφημίας ἐν ταῖς κατὰ τὴν Αἴγυπτον καὶ τὴν Ἑῴαν ἐκκλησίαις διασπαρείσης, ἔριδες ἐν ἑκάστῃ πόλει καὶ κώμῃ καὶ 5/6 Jes. 1, 2 — 6/7 Deut. 32, 18 — 7/8 Hiob 38, 28 — 21— S. 30, 8. 30, 8 vgl. Euseb. Vit. Const. ιι 61. Socrat. I 6, 1—2 * 21— S. 30, 14 Niceph. H. E. VIII 11 u. 12 A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z Τ [bis 20 πόλεμον] W [bis 18] 1 ὑπόφασίν τινα = ostensionem quamdam Cass.] ὑπόβασίν τινα TW πρόφασίν τινα S suhstantiam quamdam Cand. ι 2 αὐτὸν vor τῆς πατρικῆς ~ S nach γεγονότα cvD L ι 4 αὐτῷ = ei Cass. ipsi Cand. > ns ι 7 ἐγκατέλειπες NGT ι φησὶ τίς ~ Α ι 9 γινομένων LV ι 11 ἕκαστον = Cand.] ἕκαστα Τ > Cass. καὶ > HCass. ι ἐστίν nT/////A > szW, man kann nicht ἐστίν mit Cass. und Cand. belegen ι τὰ δὲ — 14 θεοῦ > H mit leerem Raum von ½ Zeilen ι τὰ δὲ] τὰ μὲν V, qnaedam autem Cand. ι 12 καθ’] κατ’ Τ ι 15 σοι > A ι 16 γράψειας] γράψεις LVTW ι ἐντρέψεισ TW ι 17 πάντας ATW ἅπαντας nsz ι τοὺς ἐν κυρίῳ ι Cass. Cand.] ἐν κῶ HT ι 18 θεία χάρις = Cand.] χάρισ’ τοῦ θεοῦ Τ gratia dei Cass. ι φυλάττοι n ι 20 ὁπλιζόμενοι TNic. ι 21 Οὕτω: ζ am Rand GLv ι 22 κώμῃ καὶ πόλει ~ s ι καὶ2 > Α μάχαι περὶ τῶν θείων δογμάτων ἐγίγνοντο.

ὁ δὲ λοιπὸς ὅμιλος θεατὴς ἢν τῶν γιγνομένων καὶ τῶν λεγομένων κριτής, καὶ οἱ μὲν τὰ τούτων, οἱ δὲ τὰ ἐκείνων ἐπῄνουν· καὶ τραγῳδίας τὰ δρώμενα καὶ θρήνων ἄξια ἢν. οὐ γὰρ ἀλλόφυλοι καὶ πολέμιοι, καθάπερ πάλαι, τὰς ἐκκλησίας ἐπολιόρκουν, ἀλλ’ ὁμόφυλοι καὶ ὁμορρόφιοι καὶ ὁμοτράπεζοι κατ’ ἀλλήiων ἀντὶ δοράτων ἐκίνουν τὰς γλώσσας· μᾶλλον δέ, μέλη ἀλλήλων ὄντες καὶ εἰς ἵν τελοῦντες οῶμα κατ’ ἀλλήλων ὡπλίζοντο.

Ταῦτα μαθὼν ὁ πάνσοφος βασιλεὺς πρῶτον μὲν αὐτὴν ἐπειράθη τὴν τῶν κακῶν ἐμφράξαι πηγὴν καί τινα τῶν ἐπ’ ἀγχινοίᾳ περιβοήτων εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν μετὰ γραμμάτων γραμμάτων σβέσαι τὴν ἔριν πειρώμενος καὶ τὸ στασιάζον συναγαγεῖν εἰς ὁμόνοιαν προσδοκῶν.

ἐπειδὴ δὲ τῆς ἐλπίδος ἐψεύσθη, τὴν πολυθρύλητον ἐκείνην εἰς τὴν Νικαέων συνήγειρε ούνοδον, δημοσίοις ὄνοις καὶ ἡμιόνοις καὶ ὀρεῦσι καὶ ἵπποις χρήσασθαι τοὺς ἐπισκόπους καὶ τοὺς οὑν τούτοις ἀφικνουμένους παρεγγυήσας. ἐπειδὴ δὲ ἠθροίσθησαν ὅσοι τῆς ὁδοιπορίας τὸν πόνον ἐνεγκεῖν ἠδυνήθησαν, ἀφίκετο καὶ αὐτὸς εἰς τὴν Νικαίαν ἰδεῖν τε τὴν τῶν ἀρχιερέων πληθὺν ἐφιέμενος καὶ τὴν ὁμόνοιαν αὐτοῖς πρυτανεῦσαι ποθῶν· καὶ παραχρῆμα πάντα αὐτοῖς ἀφθόνως χορηγεῖσθαι προσέταξεν.

ὀκτωκαίδεκα δὲ καὶ τριακόσιοι συνῆλθον ἀρχιερεῖς. ὁ δὲ τῆς Ῥώμης διὰ γῆρας ἀπελείφθη βαθύ· δύο μέντοι πρεσβυτέρους ἀπέστειλε, συνθέσθαι τοῖς πραττομένοις παρεγγυήσας.

Ἰάκωβος μὲν γὰρ ὁ Ἀντιοχείας τῆς Μυγδονίας Σύροι δὲ αὐτὴν καὶ Ἀσσύριοι Νίσιβιν ὁνομάζουσι) καὶ νεκροὺς ἀνέστησε καὶ τοῖς ζῶσι συνέταξε καὶ ἄλλα μυρία εἰργάσατο θαύματα· ἃ περιττὸν ἡγοῦμαι τῇδε πάλιν ἐνθεῖναι τῇ συγγραφῆ, ἐν τῇ Φιλοθέῳ ταῦτα διηγησάμενος Ἱστορίᾳ.

Παῦλος δὲ ὁ Νεοκαισαρείας φρούριον δὲ τοῦτο ταῖς τοῦ Εὐφράτου παρα- κείμενον ὄχθαις) τῆς Λικιννίου παραπήλαυσε λύττης. ἄμφω γὰρ ἢν τὼ χεῖρε πεπεδημένος σιδήρου πεπυρακτωμένου προσβαλόντος αὐταῖς καὶ τὰ κινητικὰ τῶν ἄρθρων νεῦρα συστείλαντος καὶ νεκρώσαντος.

ἕτεροι δὲ ὀρωρυγμένους εἶχον τοὺς δεξιοὺς ὀφθαλμούς, ἄλλοι δὲ τὰς ἀγκύλας ἐκκεκομμένοι τὰς δεξιάς· εἶς τούτων ἢν Παφνούτιος ὁ Αἰγύπτιος· καὶ ἁπαξαπλῶς ἦν ἰδεῖν δῆμον μαρτύρων κατὰ ταὐτὸν συνηθροισμένον.

οὐκ ἢν δ᾿ ὅμως ἄμοιρος τῶν ἐναντίων ὁ θεῖος οὕτος καὶ ἀοίδιμος ὅμιλος· ἀλλ’ ἦσάν τινες, εὐαρίθμητοι μέν ὕπουλοι δὲ καὶ τὰ βράχη μιμούμενοι, καὶ τὴν πονηρίαν καλύπτοντες καὶ ταῖς Ἀρείου βλασφημίαις οὐ προφανῶς συνηγοροῦντες.

Συνεληλυθότων δὲ πάντων, οἶκον μέγιστον ἐν τοῖς βασιλείοις ηὐτρέπισεν βασιλεύς, βάθρα καὶ θρόνους ὅτι μάλιστα πλείστους ἐν τούτῳ τεθῆναι κελεύσας τῷ τῶν ἀρχιερέων ἀποχρώντως συλλόγῳ.

οὕτω τὸ πρέπον αὐτοῖς εὐτρεπίσας γέρας, εἰσελθεῖν τε ἐπέτρεψε καὶ περὶ τῶν προκειμένων βουλεύσαοθαι.

εἰσεiήλυθε δὲ καὶ αὐτὸς ἔσχατος σὺν ὀλίγοις, ἀξιέπαινον μὲν ἔχων τὸ μέγεθος, ἀξιάγαστον δὲ τὴν ὥραν, θαυμασιωτέραν δὲ τὴν τοῖς μετώποις ἐπικαθημένην αἰδῶ. 1/2 Gal. 6, 17 —2 —6 Theodoret. Relig. Historia 1 PG 82, 1300 Bf. 6—10 vgl. Synax. 337, 55—339, 35 —11 —13 vgl. Sozomen. 1, 10. X 4. Socrat. I 11, 1—2 —15 —17 Theodoret. Relig. Historia ebds. 1300 18— S. 32, 3 Euseb. Vit. Const. III 10. vgl. Sozomen. ι 19, 1—2 * 2—14 Cass. ιι 1 [= Τ] —14 —S. 33, 17 Cass. II 5 [= T] —18 — Georg. Mon. 503, 16 —18 — S. 33, 5 Niceph. H. E. VIII 16—18 A HN (n) GS (s) DL + FV ( v) = z T [von 2 Ἰάκωβος an] 1 nach κυρίου + ἡμῶν n ι 2 μὲν > Τ ι 4 καὶ1 > TCass. ι τοῖς] ἐν τοῖσ’ A ι nach ἄλλα + δὲ T ι5 ἅ] καὶ A ι 5 /6 ἃ πάλιν ἐνθεῖναι τῆ συγγραφῆ περιττὸν ἡγοῦμαι ~ n ι 6 ἐν > A ι Ἱστορίᾳ vor ταῦτα ~ L 8 λικινίου s ι παραπέλαυσε LvT ι 9 αὐταῖς AsT αὐταῖν nz ι 14 ἠθροισμένον sLvT ι δ’) γὰρ Τ, itaqtie Cass. ι ἄμοιρος ὅμως ~ A ι ὅμως > DT Cass. ι 18 μέγιστον + τὸν Τ ι 19 ὁ βασιλεῖς CjzXo ι μάλα T ι 20 ἀποχρώντωσ ANGD ἀποχρῶντας SLvTAc ἀποχρῶντα H quae suffieerent Cass. 21 τὴν > A θρόνου δὲ σμικροῦ τεθέντος ἐν μέσῳ κεκάθικεν, ἐπιτρέψαι τοῦτο τοὺς ἐπισκόπους αἰτήσας· σὺν αὐτῶ, δὲ καὶ ἅπας ὁ θεῖος ἐκεῖνος ἐκαθέσθη χορός.

παραυτίκα δὲ πρῶτος ὁ μέγας Εὐστάθιος, ὁ ἦς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας τὴν προεδρίαν λαχών Φιλογόνιος γὰρ, οὑ πρόσθεν ἐμνήσθην, εἰς τὸν ἀμείνω μεταβεβήκει βίον, τοῦτον δὲ ἄκοντα ποιμαίνειν ἀντ’ ἐκείνου τὴν ἐκκλησίαν ἐκείνην ψήφῳ κοινῇ καταηνάγκασαν ἀρχιερεῖς τε καὶ ἱερεῖς καὶ πᾶς ὁ λαὸς ὁ φιλόχριστος), οὕτος τοῖ, ἄνθεσι τῶν ἐγκωμίων τὴν βασιλέως ἐστεφάνωσε κεφαλὴν καὶ τὴν περὶ τὰ θεῖα σπουδὴν εὐλογίαις ἠμείψατο.

παυσαμένου δὲ τούτου, βασιλεὺς ὁ πανεύφημος τοὺς περὶ τῆς ὁμονοίας τε καὶ συμφωνίας προσενήνοχε λόγους, τῆς τε τῶν τυράννων ἐκείνων ἀναμιμνήσκων ὠμότητος καὶ τῆς ἐπ᾿ αὐτοῦ θεόθεν παρασχεθείσης ἐντιμοτάτης εἰρήνης, καὶ ὡς δεινὸν εἴη καὶ ἄγαν δεινόν, τῶν πολεμίνων καταλυθέντων καὶ μηδενὸς ἀντιτείνειν τολμῶντος ἀλλήλους βάλλειν καὶ τοῖς δυσμενέσιν ἡδονὴν καὶ γέλωτα προξενεῖν, ἄλλως τε καὶ περὶ θείων διαλεγομένους πραγμάτων καὶ τοῦ παναγίου πνεύπατος τὴν διδασκαλίαν ἀνάγραπτον ἔχοντας.

»εὐαγγελικαὶ γάρ«, φησί, βίβλοι καὶ ἀποστολικαὶ καὶ τῶν παλαιῶν προφητῶν τί θεσπίσματα σαφῶς ἡμᾶς ἃ χρὴ περὶ τοῦ θείου φρονεῖν ἐκπαιδεύουσι. τὴν πολεμοποιὸν οὖν ἀπελάσαντες ἔριν, ἐκ τῶν θεοπνεύστων λόγων λάβωμεν τῶν ζητουμένων τὴν λύσιν«.

Ταῦτα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια, οἶα δὴ παῖς φιλοπάτωρ, τοῖς ἱερεῦσιν ὡς πατράσι προσέφερε, τῶν ἀποστολικῶν δογμάτων τὴν συμφωνίαν πραγματευόμενος. τῆς δὲ συνόδου τὸ μὲν πλεῖστον τοῖς λεγομένοις ἐπείθετο καὶ τήν τε πρὸς ἀλλήλους ὁμόνοιαν τήν τε τῶν δογμάτων ὑγείαν ἠσπάζετο·

ὀλίγοι δέ τινες, ὧν καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, καὶ πρὸς ἐκείνοις Μηνόφαντος ὁ Ἐφέσιος καὶ ὁ Σκυθοπολίτης Πατρό- 5 oben S. 7, 18. 27, 12 —8 —21 vgl. Euseb. Vit. Const. III 11—12. ι 19, 2 —4 — 8 vgl. Th. loannes, Mnemeia Hagiologika S. 204, 24. Baronius Annal. a. 325, 55 — 26 oben S. 27, 8 * 3—9 Nicetas Thesaur. V 7 PG 139, 1367 B —3 23 S. 204, 19 —8 —11 Georg. Mon. 504, 5 —12 — S. 33, 5 Gelas. Cyzic. Ende) —27 — S. 33, 13 Theophan. 22, 3. Polydeukes 280 Α HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T 1 κεκάθικεν ALV κεκάθηκεν nsDFT ι nach ἐπιτρέψαι + οἱ DL sibi Cass. ι2 πᾶσ’ Τ ι ἐκεῖνο· ὀ θεῖος ~ sDLFT, sanctissimus ille Cass. ι 3 = Mnem. Cass. > DT ι 5 μεταβέβηκε Lv ι 6 ἀντ’ ἐκείνου ποιμαίνειν ~ nsz 6/7 κατηνέγκασαν Τ ι 7 ἅπασ’ ὁ λεὼς A ι 9 nach ἠμείψατο + μετὰ τοῦτον δὲ πάλιν εὐσεβίος ὦ ἐπίκλην παμφίλου T* = Cass. ι 9 /10 παυσαμένων δὲ τούτων Τ* = Cass. ι 26 ὑγίειά LF ι 27 nach ἐκείνοις + μὲν ANS φίλος Θεογόνιός τε Νικαίας αὐτῆς ἐπίσκοπος ὢν καὶ ὁ Νερωνιάδος Νάρκισσος (Κιλικίας δὲ τῆς δευτέρας ἡ Νερωνιάς ἐστι πόλις ἣν Εἰρηνούπολιν ἀνομάζομεν), καὶ μετὰ τούτων Θεωνᾶς ὁ Μαρμαρικῆς καὶ ὁ Πτολεμαίδος τῆς Αἰγυπτίας Σεκοῦνδος τοῖς ἀποστολικοῖς ἀντέλεγον δόγμασιν, Ἀρείῳ συνηγοροῦντες.

ὑπαγορεύσαντες δὲ καὶ πίστεως διδασκαλίαν ἐπέδοσαν τῷ κοινῷ· ἣν ἀναγνωσθεῖσαν εὐθέως διέρρηξαν ἅπαντες, νόθον καὶ κίβδηλον ὀνομάσαντες. θορύβου δὲ πλείστου κατ’ αὐτῶν γενομένου καὶ πάντων προδοσίαν αὐτῶν τῆς εὐσεβείας κατηγορούντων δείσαντες ἐξανέστησαν καὶ πρῶτοι τὸν Ἄρειον ἀπεδήρυξαν, πλὴν Σεκούνδου καὶ Θεωνᾶ.

οὕτω δὲ τοῦ δυσσεβοῦς ἐκποδὼν γενομένου, συμφώνως ἅπαντες τὴν μέχρι καὶ νῦν ἐν ταῖς ἐκκλησίαις πολιτευομένην πίστιν ὑπαγορεύσαντες καὶ ταῖς ὑπογραφαῖς βεβαιώσαντες διέλυσαν τὸ συνέδριον.

Ὑπούλως μέντοι καὶ οὐκ εἰλικρινῶς οἱ προρρηθέντες τῇδε τῇ πίστει συνέθεντο.

καὶ μαρτυρεῖ τά τε ὕστερον παρ’ αὐτῶν τυρευθέντα κατὰ τῶν τῆς εὐσεβείας προμάχων καὶ τὰ παρ’ αὐτῶν ἐκείνων περὶ αὐτῶν συγγραφέντα.

Εὐοτάθιος μὲν γὰρ ἐκεῖνος ὁ τῆς Ἀντιοχέων ἐπίσκοπος, οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, ταῦτα περὶ αὐτῶν ἔγραψε, τά τε γεγενημένα διδάσκων καὶ τὴν βλασφημίαν ἐλέγχων καὶ τὴν παροιμιακὴν ἑρμηνεύων ῥῆσιν· »κύριος ἔκτισέ με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αύτοῦ«.

Ἔλεγχος τῶν Ἀρειανιξόντων ἐκ τῶν Εὐσταθίου τοῦ

»Βαδιοῦμαι δὲ ἐντεῦθεν ἤδη καὶ ἐπὶ τὰ πεπραγμένα. τί οὖν; >ἐπειδὴ διὰ ταῦτα σύνοδος εἰς τὴν Νικαέων ἀφικνεῖται μεγίστη, 18 oben S. 32, 3 — 20 Prov. 8, 22 *4 —10 Nicetas Thesaur. V 7 PG 139, 1368 B —17 — S. 38, 1 Niceph. H. VIII 20—21 —17 —S. 34, 24 Cass. II 6 [= T] A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z T W [von 23 an] 1 θεόγνιόσ τε Τ Tlieognius Cass. Cod. L Theogenius Cod. P ι ὥν ausradiert A ι 3 nach Θεωνᾶς + τε A ι μαρμαρικῆς TNic. Theophan. Marmaricenus Cass. μαρμαρίτησ AnzGel. μαρμαρίτη s τοῦ μαρμαρίτησ Cod. Polyd. 4 αἰγυπτίων n ι 6 ἐπέδωκαν AS ι εὐθὺς Τ ι 8 πάντων = Cass. Nicet. > A 12 πολιτευομένην ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ~ sz ι 14 nach εἰλικρινῶς + ὡς s τῇδε > Τ Cass. ι 16 περὶ αὐτῶν > TCass. ι 17 Εὐστάθιος: ηݲ am Rand Lv 18 οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην vor ὁ τῆς o-- s, Cass. wie im Text ι ἔγραψαν T τε > sTCass. ι 19 ἑρμηνεύων AnT ἑρμηνεύει Nie. σαφηνίζων sz ι 20 ῥῆσιν szT Cass. Nic. ῥῆσιν τὴν φάσκουσαν An ι εἰσ’ ἔργα αὐτοῦ am Rand Ac 21 Ἔλεγχος — 22 συγγραμμάτων nur in AD εὐσταθίου ἀντιοχείασ A m ι 23 ηݲ am Rand Ans ι βαδιῶ TW ι δὲ > L >διακοσίων μήτι γε καὶ ἑβδομήκοντα τὸν ἀριθμὸν ὁμόσε συναχθέντων τὸ γὰρ σαφὲς διὰ τὸν τῆς πολυανδρίας ὄχλον οὐχ οἰός τέ εἰμι γράφειν, ἐπειδὴ μὴ πάντη τοῦτο περισπουδάστως ἀνίχνευον), ὡς δὲ ἐξητεῖτο τῆς πίστεως ὁ τρόπος, ἐναργὴς μὲν ἔλεγχος τὸ γράμμα τῆς >Εὐσεβίου προὐβάλλετο βλασφημίας.

ἐπὶ πάντων δὲ ἀναγνωσθέν, >αὐτίκα συμφορὰν μὲν ἀστάθμητον τῆς ἐκτροπῆς ἕνεκα τοῖς αὐτη- >κόοις προὐξένει, αἰσχύνην δ’ ἀνήκεστον τῷ γράψαντι παρεῖχεν.

>ἐπειδὴ δὲ τὸ ἐργαστήριον τῶν ἀμφὶ τὸν Εὐσέβιον σαφῶς ἑάλω, τοῦ >παρανόμου γράμματος διαρραγέντος ὑπ’ ὄψει πάντων ὁμοῦ, τινὲς >ἐκ συσκευῆς, τοὔνομα προβαλλόμενοι τῆς εἰρήνης, κατεσίγησαν μὲν >ἅπαντας τοὺς ἄριστα λέγειν εἰωθότας. οἱ δ᾿ Ἀρειομανῖται, δείσαντες >μή πη ἄρα τοσαύτης ἐν ταὐτῷ συνόδου συγκεκροτημένης ἐξοστρακι- >σθεῖεν, ἀναθεματίζουσι μὲν προπηδήσαντες τὸ ἀπηγορευμένον δόγμα, >συμφώνοις γράμμασιν ὑπογράψαντες αὐτοχειρί.

τῶν δὲ προεδριῶν >διὰ πλείστης ὅσης περιδρομῆς κρατήσαντες, δέον αὐτοὺς ὑπόπτωσιν >λαμβάνειν, τοτὲ μὲν λεληθότως, τοτὲ δὲ προφανῶς τὰς ἀποψηφι- >σθείσας πρεσβεύουσι δόξας, διαφόροις ἐπιβουλεύοντες τοῖς ἐλέγχοις. >βουλόμενοι δὲ δὴ παγιῶσαι τὰ ζιζανιώδη φυτουργήματα, δεδοίκασι >τοὺς ἐπιγνώμονας ἐκκλίνουσι τοὺς ἐφόρους καὶ ταύτῃ τοὺς τῆς >εὐσεβείας κήρυκας ἐκπολεμοῦσιν.

οὐχ οὕτως δὲ πιστεύομεν ὡς ἀν- >θρώπους ἀθέοις δύνασθαι κρατῆσαι πώποτε τοῦ θείου. κἂν γὰρ >πάλιν ἰσχύσωσι, πάλιν ἡττηθήσονται, κατὰ τὸν σεμνόφωνον προφήτην Ἡσαΐαν.«

Ταῦτα μὲν οὑν ὁ μέγας Εὐστάθιος. ὁ δὲ τούτου συναγωνιστὴς καὶ τῆς ἀληθείας πρόβολος Ἀθανάσιος, ὁ τῆς Ἀλεξάνδρου τοῦ πανευ- 21/22 Jes. 8, 9 * 24— S. 37, 14 Cass. II 7 [= T] A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T W 1 διακοσίων — 3 ἀνίχνευον > T*Cass., wohl weil Theod. Lect. nachher die Liste der Nikän. Väter einschieben wird ι 2 τοὺς . . . ὄχλων A τοὺς . . . ι3 πάντη, η auf Rasur, A ι δὲ = et Cass. > T ι 5 ἐπὶ πάντων δὲ AnsW ἐπὶ πάντων Τ ὃ ἐπὶ πόντων z ι 6 μὲν > L ι ἐκτοπῆσ L ι 9 ἐπ’ ὄψεσι Τ ι 11 ἅπαντας] ἅπαντες τὰς T ι nach ἄριστα + μὲν T ι 12 μή πη Az μή πὼς Τ μή τι ns μή ποτε W ι κεκροτημένησ DT ι 13 ἀναθεματίζουσι μὲν = Cass.] ἀπαγορεύουσι μὲν καὶ ἀναθεματίζουσι n ι 14 αὐτοχειρία szW ι προεδριῶν] προέδρων nT praeszililms Cass. ι 16 τοτὲ δὲ] ποτὲ δὲ Τ ι 17 διαφόρωσ φόρωσ GLv ι 19 vor ἐκκλίνουσι + καὶ nsz ι 21 πώποτε] ποτε T ι 22 ι2 = Jes.] καὶ πάλιν nW ι 24 ὁ übergeschrieben Ac ι 25 ἀληθείκς = Cass.] εὐσεβεία\σ LVW ι ὁ > nsv φήμου προεδρίας διάδοχος, οἶς πρὸς τοὺς Ἄφρους ἐπιστέλλων γέγραφε καὶ ταῦτα προστέθεικε·

»Τῶν γὰρ συνελθόντων ἐπισκόπων βουλομένων τὰς μὲν παρὰ >τῶν Ἀρεικῶν ἐφευρεθείσας τῆς ἀσεβείας λέξεις ἀνελεῖν, τὸ ἐξ οὐκ >ὄντων καὶ τὸ λέγειν κτίσμα καὶ ποίημα τὸν υἱὸν καὶ τὸ ἢν ποτε >ὅτε οὐκ ἢν καὶ ὅτι τρεπτῆς ἐστι φύσεως, τὰς δὲ τῶν γραφῶν ὁμολογουμένας >γράψαι, ὅτι τε ἐκ τοῦ θεοῦ ὁ υἱὸς φύσει μονογενής ἐστι, >λόγος, δύναμις, σοφία μόνη τοῦ πατρός, »θεὸς ἀληθινός«, ὡς >εἶπεν ὁ Ἰωάννης, καὶ ὡς ἔγραψεν ὁ Παῦλος »ἀληθινός«, τῆς >δόξης καὶ χαρακτὴρ τῆς τοῦ πατρὸς ὑποστάσεως«, οἱ περὶ >Εὐσέβιον ὑπὸ τῆς ἰδίας κακοδοξίας ἑλκόμενοι διελάλουν ἀλλήλοις·

»συνθώμεθα» καὶ γὰρ καὶ ἡμεῖς ἐκ τοῦ θεοῦ ἐσμεν· »εἷς γὰρ θεὸς >ἐξ οὑ τὰ πάντα, Λαὶ τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδού, γέγονε τὰ πάντα καινά. τὰ δὲ πάντα ἐκ τοῦ θεοῦ«. Ἐλογίζοντο δὲ καὶ >τὸ ἐν τῷ Ποιμένι γραφέν· »πρῶτον πόντων πίστ’ πίστευσον ὅτι εἷς >ἐστιν ὁ θεός, ὁ τὰ πάντα κτίσας καὶ καταρτίσας, καὶ ποιήσας >ἐκ τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι«.

ἀλλ’ οἱ ἐπίσκοποι, θεωρή- >σαντες τὴν κακουργίαν ἐκείνων καὶ τὴν τῆς ἀσεβείας κακοτεχνίαν, >λευκότερον εἰρήκασι τὸ ἐκ τοῦ θεοῦ καὶ ἔγραψαν ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ >θεοῦ εἶναι τὸν υἱόν, ἵνα τὰ μὲν κτίσματα, διὰ τὸ μὴ ἀφ’ ἑαυτῶν >χωρὶς αἰτίου εἶναι ἀλλ’ ἀρχὴν ἔχειν τοῦ γίνεσθαι, λέγηται ἐκ τοῦ >θεοῦ, ὁ δὲ υἱὸς μόνος ἴδιος ἐκ τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας.

τοῦτο γὰρ >ἴδιον μονογενοῦς καὶ ἀληθινοῦ λόγου τοῦ πατρός. καὶ περὶ μὲν τοῦ γεγράφθαι ἐκ τῆς οὐσίας ἡ πρόφασις αὕτη.

καὶ δυνάμεις πολλαί εἰσιν, καὶ >»ἐξῆλθε μὲν πᾶσα ἡ δύναμις τοῦ θεοῦ ἐκ γῆς Αἰγύπτου, >»ἡ δὲ κάμπη καὶ ἡ ἀκρὶς λέγεται »δύναμις μεγάλη, καὶ >»κύριος τῶν δυνάμεων μεθ’ ἡμῶν, ἀντιλήπτωρ ἡμῶν ὁ θεὸς Ἰακώβ«. ἀλλὰ καὶ τὸ ἰδίους ἡμᾶς εἶναι τοῦ θεοῦ ἔχομεν οὐχ

>ἁπλῶς, ἀλλ’ ὅτι καὶ ἀδελφοὺς ἡμᾶς ἐκάλεσεν. εἰ δὲ καὶ θεὸν >ἀληθινὸν λέγουσι τὸν υἱόν, οὐ λυπεῖ ἡμᾶς· γενόμενος γὰρ ἀληθινός εστιν«.

καὶ ευκό- >τερον λοιπὸν χαἰ συντόμως ἔγραψαν ὁμοούσιον τῷ πατρὶ τὸν υἱόν.

>Kτὰ γὰρ προειρημένα πάντα ταύτην ἔχει τὴν σημασίαν.

Καὶ ὁ γογγυσμὸς δὲ αὐτῶν, ὅτι ἄγραφοί εἰσιν αἱ λέξεις, ἐλέγχεται παῤ αὐτῶν μάταιος· ἐξ ἀγράφων γὰρ ἀσεβήσαντες ἄγραφα δὲ τὸ 2/3 ι Kor. 1, 24. II Kor. 4, 4 — 4 Job. 17, 3 — 6 I Kor. 11, 7 — 7 ιι Kor. 4, 11 — 8 Exod. 12, 41 — 9 Joel 2, 25 — 10/11 Psal. 45, —12 Matth. 12, 50. Mark. 3, 35 —17 —18 Hebr. 1, 3. Psal. 35, 10. 45, 5. 64, 10 — 18/19 Psal. 35, 10 — 19 Job. 10, 30 A HN(n) GSis) DL + FVfv) = z T W 1 nacb ὀλίγους + Ἀρειανοὺς Stepb., wobl nacb Cass.: qui Ariani esse putabantur ι 2 τὸν υἱὸν — δύναμιν = Cass. Atban.] τὸν υἱὸν σοφίαν καὶ δύναμιν καὶ οὐ κτίσμα n ι τε] καὶ (vor σοφίαν) T et Cass. > n Atban. ι 3 τε καὶ A καὶ T Cass. > nszW Atban. ι 7 καὶ δυνάμεισ AnsTWAthan. δυνάμεις δὲ z 7/8 ἐξῆλθε μὲν Az Cass. Atban. καὶ ἐξῆλθεν TW ἐξῆλθε γάρ φησι ns ι 10 ἀντιλήπτωρ — 11 Ἰακώβ = Atban. > TCass. ι 13 ἀληθινός AzTCass.WAthan. ἀληθινὸς ἀληθινός HS ι 15 ἦι τῶ; Ἀρειανῶν ~ zW ι διεφθαρμένη An Atban. Cod. Par. ἐφθαρμένη szTW Atban. Cod. Bas. ι 16 ἐκείνων τὸ δόλιον AHsTCass. Atban. ἐκεῖνο τὸ δόλιον NW ἐκεῖνο τὸ λόγιον z ι 18 πρὸς τὴν] ob πατρὸς (πρݲσݲ) καὶ? Jülicher ι 19 ὀψώμεθα AGDFT, videbimiis Cass. ι 22 ι 23 μάταιοσ nszTCass. Atban. ματαίως AW ι δὲ = Atban.] γὰρ Τ >ἐξ οὐκ ὄντων καὶ τὸ ἢν ποτε ὅτε οὐκ ἢν), αἰτιῶνται διότι ἐξ >ἀγράφων μετ’ εὐσεβείας νοουμένων λέξεων κατεκρίθησαν. αὐτοὶ μὲν >γὰρ ὡς ἐκ κοπρίας εὑρόντες ἐλάλησαν ἀληθῶς ἀπὸ γῆς, οἱ δὲ ἐπί- σκοποι, οὐχ ἑαυτοῖς εὑρόντες τὰς λέξεις ἀλλ’ ἐκ τῶν πατέρων ἔχον- >τες τὴν μαρτυρίαν, οὕτως ἔγραψαν.

ἐπίσκοποι γὰρ ἀρχαῖοι, πρὸ ἐτῶν >ἐγγύς που ἑκατὸν τριάκοντα , τῆς τε μεγάλης Ῥώμης καὶ τῆς >ἡμετέρας πόλεως, ᾐτιάσαντο τοὺς ποίημα λέγοντας τὸν υἱὸν κα μὴ >ὁμοούσιον τῷ πατρί. καὶ τοῦτο ἐγίνωσκεν Εὐσέβιος ὁ γενόμενος >Ἐπίσκοπος τῆς Καισαρείας, πρότερον μὲν συντρέχων τῇ Ἀρειανῇ

>αἱρέσει, ὕστερον δὲ ὑπογράψας τῇ ἐν Νικαίᾳ συνόδῳ · ἔγραψε καὶ τοῖς ἰδίοις διαβεβαιούμενος ὅτι καὶ τῶν παλαιῶν τινας λογίους καὶ ἐπιφανεῖς ἐπισκόπους καὶ συγγραφέας ἔγνωμεν ἐπὶ τῆς τοῦ παρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ θεότητος τῷ τοῦ ὁμοουσίου χρησαμένους ὀνό- ματι.«

Οὗτοι μὲν οὖν κατακρύψαντες τὴν νόσον ἔδεισαν γὰρ τῶν ἐπισκόπων τὸ πλῆθος) τοῖς ἐκτεθεῖσι συνέθεντο, τὴν προφητικὴν κατηγορίαν ἐπισπασάμενοι. βοᾷ γὰρ καὶ πρὸς αὐτοὺς ὁ τῶν ὅλων θεός· »ὀ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσί με τιμᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πόρρω ἀπέχει ἀπ’ ἐμοῦ«.

Θεωνᾶς δὲ καὶ Σεκοῦνδος, τοῦτο δρᾶσαι μὴ βουληθέντες, παρὰ πάντων συμφώνως ἀπεκηρύχθησαν, ὡς τὴν 3 Joh. 3, 31. vgl. Jes. 8, 19. Luk. 14, 35 —5 —8 Athanas. De synodis 43—44. De sent. Dionysii 18 —11 —14 s. S. 52, 19 — 18/19 Matth. 15, 8. Jes. 29, 13 * 15— S. 38, 3 Cass. II A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z Τ [bis 14] W 1 αἰτιῶνται = Cass. Athan. > z ι διότι AT ὅτι Athan. διότι τοῦτο S διὰ τοῦτο HGzW διὰ τοῦ N propterea Cass. ι 2 ἀγράφων = Cass. Athan.] ἐγγράφων n ι νοουμένων = Athan.] ἐννοουμένων ns ι 3 εὑρόντες AnsDTWLm reperientes Cass. Codd. LP ὄντες Lv Athan. ι 4 εὑρόντες = Athan.] εὑρηκότες Τ adinvenientes Cass. ι τὰς λέξεις = Cass. Athan. > s ι 5 ἀρχαῖοι szTCass.W Athan. ἦσαν ἀρχαῖοι An ι πρὸ ἐτῶν ATW Athan. πρὸ αὐτῶν nsz ante eos Cass. 5/6 σῆμ’. ὅτι καὶ πρὸ τοῦ γενέσθαι τὴν ἐν νικαία σύνοδον, ὁ μονογενὴς υݲσݲ λόγος τοῦ θεοῦ ὁμοούσιοσ τῶ πρݲιݲ παρὰ τοῖσ’ ἀρχαιοτέροις ἐπισκόποις am Rand A ι 6 τε ATW > nsz Cass. Athan. ι 7 πόλεως szTCass.W Athan. Cod. Bas. πόλεως οἱ An πόλεως γράφοντες Athan. Cod. Par. ι 9 Ἀρειανῇ = Athan.] ἀρειανικῆ z ι 10 τῆ AnT = Cass. ἐν αὐτὴ τῆ szW Ατηαν. ι καὶ Α δὲ καὶ ΤCass. δὲ L > nsDvW Athan. ι 11 ἰδίοις ASTW Athan. οἰκείοις nGz ι 12 συγγραφεῖσ Τ ι ἔγνωμεν szW Αthan. agnouisset Cass. εὕρομεν AnT, s. S, 52, 20 ι 13 τοῦ1 As > sz Athan. ι 18 ἧ δὲ καρδία αὐτῶν A Cass. Matth. Jes τῆ δὲ καρδία nszW Ἀρείου βλασφημίαν τῆς εὐσγγελικῆς προτετιμηκότες διδασκαλίας. Αὐθις δὲ συνελθόντες εἰς τὸ συνέδριον περὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς πολιτείας νόμους ἔγραψαν εἴκοσι.

Ἐπειδὴ δὲ καὶ Μελίτιος τῆς ἐπισκοπικῆς χειροτονίας ἠξιωμένος οὐ πρὸ πολλοῦ τῆς Ἀρείου μανίας, εἶτα ἐπί τισι παρανομίαις διελεγχθεὶς ὑπὸ τοῦ θειοτάτου Πέτρου τοῦ τῆς Ἀλεξανδρέων ἐπισκόπου ὃς καὶ τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον ἀνεδήσατο, καθῃρέθη μέν οὐκ ἔστερξε δὲ τὴν τῆς καθαιρέσεως ψῆφον τήν τε Θηβαΐδα καὶ τὴν πελάζουσαν Αἴγυπτον θορύβου καὶ ζάλης ἐνεπίμπλα, τυραννίδι κατὰ τῆς Ἀλεξάνδρου χρώμενος προεδρίας, ἔγραψαν πρὸς τὴν Ἀλεξανδρέων ἐκκλησίαν ἃ περὶ τῆς τούτου νεωτεροποιίας ἐνομοθέτησαν. ἔστι δὲ ταύτα·

»Συνοδικὴ ἐπιοτολή. τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ, χάριτι τοῦ θεοῦ, Ἀλε- >ξανδρέων ἐκκλησίᾳ καὶ τοῖς κατὰ τὴν Αἴγυπτον καὶ Λιβύην καὶ >Πεντάπολιν ἀγαπητοῖς ἀδελφοῖς, οἱ ἐν Νικαίᾳ συναχθέντες καὶ τὴν >μεγάλην καὶ ἁγίαν σύνοδον συγκροτήσαντες ἐπίσκοποι ἐν κυρίῳ χαάρειν.

>Ἐπειδὴ τῆς τοῦ θεοῦ χάριτος καὶ τοῦ θεοφιλεστάτου βασιλέως >Κωνσταντίνου συναγαγόντος ἡμᾶς ἐκ διαφόρων ἐπαρχιῶν καὶ πόλεων >ἡ μεγάλη καὶ ἁγία σύνοδος ἐν Νικαίᾳ συνεκροτήθη, ἐξ ἁπάσης τῆς >ἱερᾶς συνόδου ἀναγκαῖον ἐφάνη καὶ πρὸς ὑμᾶς ἀποσταλῆναι γράμματα >ἵν᾿ εἰδέναι ἔχοιτε τίνα μὲν ἐκινήθη καὶ ἐξητάσθη, τίνα δὲ ἔδοξε καὶ 4—8 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 7 PG 83, 425. Athacas. Apol. c. Arian. Socrat. I 6, 37 — 38 — 13 — S. 42, 1 in Athanas. Handschriften Parisinus 474 Sco- rialensis Ω III 15 Basileensis 32 (ihre Übereinstimmung = Ω) Socrat. I 9, 1 — 14 [= T, Cass. ιι 12 Niceph. H. E. Vin 24]. Gelas. Cyzic. II 33 —13 — S. 41, 9 S. Leonis opera III 587 f (= Λ) * 4—11 Gelas. Cyzic. II 33 A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z W [bis 1 διδασκαλίας] 1 προτετιμηκότες A προτεθεικότες nszW ι 2 εἰς > v ι 4 θ am Rand Az ι μελίτιοσ ALVGel. μελέτιοσ nsDF ι τῆς] riffDvGel. ι 8 τὴν — ψῆφον = Gel.] τὴν καθαίρεσιν ὡς ψῆφον s ι 9 ἐνεμπίμπλα S ἐνεπίπλα HD ἐνεμπίπλα A τυραννίδα v ι 10 Ἀλεξάνδρου] ἀλεξανδρέων nD ι 11 ἃ übergeschrieben Ac 13 ἐπιστολὴ συνοδικὴ ~ s συνοδικαὶ ἐπιστολαί Lm > HV ι 20 20/21 ἐξ ἁπάσης τῆς ἱερὰς συνόδου ἀναγκαῖον ἐφάνη ιι ἐξ ἅπαντος ἀναγκαῖον ἐφάνη παρὰ τῆσ ἱερᾶσ συνόδου Ω Socr. Λ >ἐκρατύνθη.

πρῶτον μὲν ἐξητάσθη τὰ κατὰ τὴν ἀσέβειαν Ἀρείου ἐπὶ >τοῦ θεοφιλεστάτου βασιλέως ἡμῶν Κωνσταντίνου, καὶ παμψηφὶ >ἔδοξεν ἀναθεματισθῆναι τὴν ἀσεβῆ αὐτοῦ δόξαν καὶ τὰ ῥήματα καὶ >τὰ νοήματα αὐτοῦ τὰ βλάσφημα οἶς ἐχρῆτο βλασφημῶν τὸν υἱὸν τοῦ >θεοῦ, λέγων ἐξ οὐκ ὄντων εἶναι καὶ πρὶν γεννηθῆναι μὴ εἶναι κοὶ >εῖναί ποτε ὅτε οὐκ ἦν, καὶ αὐτεξουσιότητι κακίας καὶ ἀρετῆς δεκτι- >κὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ.

ταῦτα πάντα ἀνεθεμάτισεν ἡ ἁγία ούνοδος, >οὐδὲ ὅσον ἀκοῦσαι τῆς ἀσεβοῦς δόξης καὶ τῆς ἀπονοίας καὶ τῶν >βλασφήμων ῥημάτων ἀνασχομένη. καὶ τὰ μὲν κατ᾿ ἐκεῖνον οἵου >τέλους τετύχηκεν ἢ ἀκηκόατε ἢ ἀκούσεσθε, ἴνα μὴ δόξωμεν ἐπεμ- >βαίνειν ἀνδρὶ δι᾿ οἰκείαν ἁμαρτίαν ἄξια τὰ ἐπίχειρα κομισαμένῳ.

>τοσοῦτον δὲ ἴσχυσεν αὐτοῦ ἡ ἀσέβεια ὡς καὶ παραπολαῦσαι Θεωνᾶν >τὸν ἀπὸ Μαρμαρικῆς καὶ Σεκοῦνδον τὸν ἀπὸ Πτολεμαΐδος· τῶν γὰρ >αὐτῶν κἀκεῖνοι τετυχήκασιν. >Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ ἡ τοῦ θεοῦ χάρις τῆς μὲν κακοδοξίας ἐκείνης καὶ >τῆς βλασφημίας καὶ τῶν προσώπων τῶν τολμησάντων διάστασιν >καὶ διαίρεσιν ποιήσασθαι τοῦ εἰρηνευομένου ἄνωθεν λαοῦ ἠλευθέ- >ρωσε τὴν Αἴγυπτον, ἐλείπετο δὲ τὰ κατὰ τὴν προπέτειαν Μελιτίου >καὶ τῶν ὑπ᾿ αὐτοῦ χειροτονηθέντων, καὶ περὶ τούτου τὰ δόξαντα >τῇ συνόδῳ ἐμφανίξομεν ὑμῖν, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί.

ἔδοξε μὲν οὖν 20— S. 41, 5 vgl. Sozomen. I 24

τοὺς δὲ χάριτι θεοῦ καὶ εὐχαῖς >ὑμετέραις ἐν μηδενὶ σχίσματι εὑρεθέντας, ἀλλ’ ἀκηλιδώτους ἐν τῇ >καθολικῇ καὶ ἀποστολικῇ ἐκκλησίᾳ ὄντας, ἐξουσίαν ἔχειν καὶ >προχειρίζεσθαι καὶ ὄνομα ἐπιλέγεσθαι τῶν ἀξίων τοῦ κλήρου καὶ ὅλως >πάντα ποιεῖν κατὰ νόμον καὶ θεσμὸν τὸν ἐκκλησιαστικόν.

εἰ δέ >τινα συμβαίη ἀναπαύσασθαι τῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, τηνικαῦτα συνα- >ναβαίνειν εἰς τὴν τιμὴν τοῦ τετελευτηκότος τοὺς ἄρτι >προσληφθέντας, μόνον εἰ ἄξιοι φαίνοιντο καὶ ὁ λαὸς αἱροῖτο, >συνεπιψηφιζοντος αὐτοῖς καὶ ἐπισφραγίζοντος τοῦ τῆς καθολικῆς Ἀλεξανδρείας A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z 1 συνόδου = Ω Socr. Gel.] ἄγας συνόδου Λ ι 2 ἦν ἄξιος ~ + μελέτιον φαμὲν n, Ω Socr. Gel. Λ wie im Text ι 3 αὐτοῦ n ι μήτε2 = Ω Socr. Gel.] μήτε δὲ Lv ι 3/4 χειροθετεῖν = Ω Socr.] χειροτονεῖν ASocr. Cod. Α ι 4 πόλει τινὶ II aliqua eivitate Λ πόλει ἑτέρα Ω Socr. Gel. ι προθέσεως Π προφάσεως Ω Socr. Gel., huius rei causa Λ ι 7 ἔχειν μὲν αὐτοὺς Π = Λ (Cod. Veron.): ut teneant quidem (et ministrent) ἔχειν μὲν αὐτοὺς τὴν τιμὴν Ω Socr. Gel., und so ß im Urtext ι 8 τῶν Π πόντων τῶν Ω Socr. Gel. Λ 9 ὑπὸ Π τῶν ὑπὸ Ω Socr. Gel. ι 9/10 προκεχειροτονημένων Π Socr. Cod. A προκεχειρισμένων Ω Socr. Gel. 10/11 ἀρεσκομένουσ Π Socr. Cod. Α ἀρέσκοντας Ω Socr. Gel. ι 11 u. 16 ὀνόματα Ω Socr. Gel. ι ποι///εῖν A ι 12 τοῖ· u. 13 ἐπισκόπου ΩSocr. τοῦ — ἐπισκόπου in τῶν — ἐπισκόπων corr. V τῶν — ἐπισκόπων Ans Gel. Socr. Cod. A 13 vor τῶν ὑπὸ interpungiert vor Corr. V = Λ: qui vero sub Alexandro sunt, nach Ἀλέξανδρον interpung. Ω Socr. Gel. ι ἀλεξάνδρου F ι οὑς δὲ HSDL Gel: Socr. τοὺς γὰρ Socr. Cod. T und Cass.) τοὺς ANGv (aus τοῦ corr. V) Ω ι καὶ > ι 14 σχήματι sv ι 17 τὸν As ι 18 τινα συμβαίη ΩGel. Socr. Cod. Τ und Cass. τινας συμβαίη Λ συμβαίη τινὰ L συμβαίη τινὰ ποτε Dv ποτε am Rand Ac ι 18/19 συναναβαίνειν Π προσαναβαίνειν Scor. Par. Socr. Gel. Bas. accedere Λ ι 21 αὐτοῖσ’ Π αὐτῶ ΩSocr. Gel. >ἐπισκόπου.

τοῦτο δὲ τοῖς μὲν ἄλλοις ἅπασι συνεχωρήθη· ἐπὶ δὲ τοῦ >Μελιτίου προσώπου οὐκέτι ταῦτα ἔδοξε διὰ τὴν ἀνέκαθεν ἀταξίαν καὶ διὰ τὸ πρόχειρον καὶ προπετὲς τῆς γνώμης, ἵνα μηδεμία ἐξουσία αὐθεντίας αὐτῶ δοθῇ ἀνθρώπῳ δυναμένῳ πάλιν τὰς αὐτὰς >ἀταξίας ποιῆσαι.

ταῦτά ἐστι τὰ ἐξαίρετα καὶ διαφέροντα Αἰγύπτω >καὶ τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ Ἀλεξανδρείας. εἰ δέ τι ἄλλο ἢ ἐδογματίσθη, συμπαρόντος τοῦ κυρίου καὶ τιμιωτάτου καὶ] συλλει- >τουργοῦ καὶ ἀδελφοῦ ἡμῶν Ἀλεξάνδρου, αὐτὸς παρὼν ἀνοίσει, >δὴ καὶ κύριος καὶ κοινωνὸς τῶν γεγενημένων.

>Εὐαγγελιζόμεθα δὲ ὑμᾶς καὶ περὶ τῆς συμφωνίας τοῦ ἁγιωτάτου ἡμῶν Πάσχα, ὅτι ταῖς ὑμετέραις εὐχαῖς κατωρθώθη καὶ τοῦτο τὸ >μέρος ὥστε πάντας τοὺς τῆς Κῴας ἀδελφούς, τοὺς τὸ πρότερον ποιοῦντας σύμφωνα Ῥωμαίοις καὶ ὑμῖν καὶ πᾶσι τοῖς ἐξ ἀρχῆς φυ- >λάττουσι τὸ Πάσχα, ἐκ τοῦ δεῦρο μεθ’ ὑμῶν ἄγειν.

χαίροντες οὖν ἐπὶ τοῖς κατορθώμασι καὶ ἐπὶ τῇ κοινῇ εἰρήνῃ καὶ συμφωνίᾳ καὶ ἐπὶ >τῷ πᾶσαν αἳρεσιν ἐκκοπῆναι, ἀποδέξασθε μετὰ μείζονος τιμῆς >πλείονος ἀγάπης τὸν συλλειτουργὸν ἡμῶν, ἐπίσκοπον δὲ ὑμῶν >ξανδρον, τὸν εὐφράναντα ἡμᾶς τῇ παρουσίᾳ καὶ ἐν ταύτῃ τῇ >τοσοῦτον πόνον ὑποστάντα ὑπὲρ τοῦ εἰρηνεῦσαι τὰ παρ’ >εὔχεσθε δὲ καὶ ὑπὲρ ἡμῶν ἁπάντων, ἵνα τὰ καλῶς ἔχειν >βέβαια μένοι διὰ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, κατ’ >γεγενημένα, ὥς γε πεπιστεύκαμεν, τοῦ θεοῦ καὶ πατρὸς ἐν * 20 — S. 42, 2 Cass. II 12 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z 2 ταῦτα Π τὰ αὐτὸ Ω Socr. Gel. > Λ ι 4 αὐθεντίας Π = auctoritatis Λ ἢ αὐθεντία Ω Socr. Gel. ι 5 ποιῆσαι Π Par. Bas. ἐμποιῆσαι Scor. Socr. Gel. ι τῶ αἰγύπτω L ι 7 κυρίου = Ω Socr. Gel.] κυρίου μου SLv κυρίου ἡμῶν G ι 2 > ΗΩ Socr. Gel. ι 8 ἀνοίσει ΠΛ ἀκριβέστερον ἀνοίσει (+ ταῦτα Gel.) πρὸς ὑμὰς Ω Socr. Gel. ι 11 ἡμῶν ΠSocr. Cod. A > ΩSocr. Gel. ι ταῖς > ΩSocr. Gel. ι 12 ὥστε = ΩSocr. Gel.] ὡσ Sv ι τῆς ἑώασΠ ἐν τῆ ἑῴα ΩSocr. Gel. ι τοῖσ’ τὸ — 13 ἐξ ἀρχῆς Π τοὺς μετὰ τῶν ἰουδαίων τὸ τὸ > Cod. T) πρότερον ποιοῦντασ, συμφώνως ῥωμαίοισ καὶ ὑμῖν καὶ πᾶσιν ἡμῖν τοῖσ’ ἐξ ἀρχαίου μεθ’ ὑμῶν Ω Gel. Socr. Cod. T ι τοὺς τὸ] τοῦτο s τούς τε v ι μὴ > Dsv ι 14 μεθ’ ὑμῶν Π μεθ’ ἡμῶν Socr. Cod. Α > Ω Socr. Gel. ι 16 vor μετὰ + μὲν ὥ Socr. Gel. ι 17 ὑμῶν δὲ ἐπίσκοπον ~ ὥ Socr. Gel. ι IJ) εἰρηνεῦσαι τὰ Π εἰρήνην γενέσθαι καἰ Λαὶ > Scor. Gel.) -QSocr. Gel. ι 20 ὑπὲρ AuDL Socr. περὶ Ω Gel. Gel. Socr. Cod. T I 21 μείνοι A ι 21 — S. 42, 2 ziemlich verschiedene üsse bei Ω Gel. und bei Socr. >ὰγίῳ· ᾦ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν. ἡ τριὰς ούσιος καὶ ἀῖδιος.«

Ὁ μὲν δὴ θεῖος ἐκεῖνος τῶν ἀρχιερέων ὅμιλος ταύτην τῇ νόσῳ Μελτίου τὴν θεραΠείαν προσήνεγκε. μεμένηκε δὲ ὅμως μέχρι καὶ τήμερον τῆς ἐκείνου παραπληξίας τὰ λείψανα· καὶ ἔστιν ἐν ἐκείνοις γε τοῖς χωρίοις μοναχῶν τινων συστήματα οὔτε τοῖς ὑγιαίνουσι πει- θόμενα δόγμασι καὶ κατὰ τὴν πολιτείαν κενοῖς τισιν ἐπιτηδεύμασι κεχρημένα, τῇ Σαμαρειτῶν καὶ Ἰουδαίων φρενοβλαβείᾳ συμβαίνοντα.

Επέοτειλε δὲ καὶ βασιλεὺς ὁ μέγας, τοὺς ἀφικέσθαι μὴ δυνηθέντας τῶν ἐπιοκόπων τὰ πεπραγμένα διδάσκων· καὶ προὐργον νενόμικα καὶ ταύτην ἐνθεῖναι τῇ συγγραφῇ τὴν ἐπιστολήν, τῆς τοῦ γεγραφότος ψυχῆς τὸ θεοφιλὲς σαφῶς ἐκδιδάσκουσαν.

»Κωνσταντῖνος Σεβαστὸς ταῖς ἐκκλησίαις.

>Πεῖραν λαβὼν ἐκ τῆς τῶν κοινῶν εὐπραξίας ὅση τῆς θείας >μεως πέφυκε χάρις, τοῦτον πρὸ πάντων ἔκρινα εἶναί μοι >σκοπόν, ὅπως παρὰ τοῖς μακαριωτάτοις τῆς καθολικῆς πλήθεσι πίστις μία καὶ εἰλικρινὴς ἀγάπη ὁμογνώμων τε περὶ τὸν >παγκρατῆ θεὸν εὐσέβεια τηρῆται.

ἀλλ’ ἐπειδὴ τοῦτο ἑτέρως οὐχ >οἷόν τε ἦν ἀκλινῆ καὶ βεβαίαν τάξιν λαβεῖν, εἰ μή εἰς ταὐτὸν >των ὁμοῦ ἢ τῶν γοῦν πλειόνων ἐπισκόπων συνελθόντων, δῶν προσηκόντων τῇ ἁγιωτάτῃ θρησκείᾳ διάκρισις γένοιτο, τούτου >ἕνεκεν πλείστων ὅσων συναθροισθέντων καὶ αὐτὸς δὲ καθάπερ εἶς 4—8 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 7 PG 83, 425 B — 13 — S. 46, 10 Euseb. Vit. Const. ιιι 17 —20. Socrat. ι 9, — 46 * 13 — S. 47, 3 Gelas. Cyzic. ιι 36 Α HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z Τ [von 5 καὶ an] 1 τῶν αἰώνων ἀμήν > n ι ἧ τριὰς — 2 ἀίδιος Π = Cass. > ΩSocr. Gel. ι 3 ταύτῃ AN ι 4 μελετίου n τῆ ἐκείνου Dsv ι καὶ > A ι 6 τινὰ ns ι 7 κενοῖς Anv καινοῖς sLT Λαί ἐν οἷσ D, vgl. τὰ καταγέλαστα Haeret. Fabul. ι 9 δὲ καὶ > T ι 10 διδάσκων· καὶ προὖργον] γινώσκειν· πρέπον γοῦν Τ ι 13 ῑ am Rand HSS ι 14 ὅση] ὅσοι T ι 15 χάρις = Gel. Eus. Socr.] ἧ χάρισ’ SDLT ι τοῦτον πρὸ nsDL Socr. Cod. M τοῦτον τε πρὸ ATSocr. Codd. FC τούτων τε πρὸ V τοῦτον Λαὶ πρὸ Gel. τοῦτον πρό γε Eus., ob τοῦτόν γε πρὸ zu lesen? ι 18 ἑτέρωσ TTGel. Socr. > Eus. ι 20 ἧ τῶν γοῦν τῶν γοῦν auf Rasur A) = Eus. Socr.] ἤγουν τῶν n Gel. ι ἑκάστου = Gel. Eus. Socr.] ἑκάστου τε Kn ι 21 θρησκείᾳ = Gel. Eus. Socr.] ἐκκλησία TEus. Cod. V >ἐξ ὑμῶν τυγχάνων συμπαρών, οὐ γὰρ ἀρνησαίμην ἄν, ἐφ’ ᾧ μάλιστα >χαίρω, συνθεράπων ὑμέτερος πεφυκέναι), ἄχρι τοσούτου ἅπαντα τῆς >προσηκούσης τετύχηκεν ἐξετάσεως, ἄχρις οὗ ἡ τῷ πάντων ἐφόρῳ >θεῷ ἀρέσκουσα γνώμη πρὸς τὴν τῆς ἑνότητος συμφωνίαν εἰς φῶς >προήχθη, ὡς μηδὲν ἔτι πρὸς διχόνοιαν ἢ πίστεως ἀμφισβήτησιν >ὑπολείπεσθαι.

>Ἔνθα καὶ περὶ τῆς ἁγιωτάτης τοῦ Πάσχα ἡμέρας γενομένης >ζητήσεως, ἔδοξε κοινῇ γνώμῃ καλῶς ἔχειν ἐπὶ μιᾶς ἡμέρας πάντας >τοὺς ἁπανταχοῦ ἐπιτελεῖν. Τί γὰρ ἡμῖν κάλλιον, τί δὲ σεμνότερον >ὑπάρξαι δυνήσεται τοῦ τὴν ἑορτὴν ταύτην, παρ’ ἧς τὴν τῆς >ἀθανασίας εἰλήφαμεν ἐλπίδα, μιᾷ τάξει καὶ φανερῷ λόγῳ παρὰ πᾶσιν ἀδιαπτώτως φυλάττεσθαι; καὶ πρῶτον μὲν ἀνάξιον ἔδοξεν εἶναι τὴν >ἁγιωτάτην ἐκείνην ἑορτὴν τῇ τῶν Ἰουδαίων ἑπομένους συνηθείᾳ πληροῦν οἳ τὰς ἑαυτῶν χεῖρας ἀθεμίτῳ πλημμελήματι χράναντες >εἰκότως τὰς ψυχὰς οἱ μιαροὶ τυφλώττουσιν. ἔξεστι γὰρ τοῦ ἐκείνων >ἔθνους ἀποβληθέντος ἀληθεστέρᾳ τάξει, ἣν ἐκ πρώτης τοῦ πάθους ἡμέρας μέχρι τοῦ παρόντος ἐφυλάξαμεν , καὶ ἐπὶ τοὺς μέλλοντας >αἰῶνας τὴν τῆς ἐπιτηρήσεως ταύτης συμπλήρωσιν ἐγγίνεσθαι.

μηδὲν >τοίνυν ἔστω ἡμῖν κοινὸν μετὰ τοῦ ἐχθίστου τῶν Ἰουδαίων ὄχλου. >εἰλήφαμεν γὰρ παρὰ τοῦ σωτῆρος ἑτέραν ὁδόν· πρόκειται δρόμος >τῇ ἱερωτάτῃ ἡμῶν θρησκείᾳ καὶ νόμιμος καὶ πρέπων. τούτου >συμφώνως ἀντιλαμβανόμενοι, τῆς αἰσχρᾶς ἐκείνης ἑαυτοὺς συνειδήσεως ἀποσπάσωμεν,

ἀδελφοὶ τιμιώτατοι ἔστι γὰρ ὡς ἀληθῶς ἀτοπώτα- >τον ἐκείνους αὐχεῖν, ὡς ἄρα παρεκτὸς τῆς αὐτῶν διδασκαλίας ταῦτα >φυλάττειν οὐκ εἴημεν ἱκανοί. τί δὲ φρονεῖν ὀρθὸν ἐκεῖνοι δυνήσον- A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T 1 τυγχάνων = Gel. Socr. Codd. AM] ἐτύγχανον D Eus. ι 2 ἄχρις ὅτου DL und, σ ὅ auf Rasur, Ac ι 3 πάντων ἐφόρῳ = Eus. Socr. Cod. A] τῶν πάντων ἐφόρῳ ND Socr. Codd. FCM παντεφόρω T Gel. ι 4 ἀρέσκουσα = Gel. Eus. Socr.] ἀρκοῦσα An ι ἑνότητος = Gel. Eus. Socr.] θεότητος n ι 7 ἁγιωτάτης τοῦ πάσχα ἡμέρας An ἁγιωτάτης ἡμέρας τοῦ πάσχα sz τοῦ πάσχα ἁγιωτάτης ἡμέρας TGel. Eus. Socr. ι AT Gel. Eus. Socr. τελεῖν nsz ι 10 τοῦ = Gel. Eus. Socr.] ἢ τοῦ ΑΤ ι 11 λόγῳ = (-lel. Eus. Socr.] λογισμῶ A ι 12 καὶ > n ι 14 ἀθεμίτῳ — Ib εἰκότως = Gel. Eus. Socr.] ἀθεμίτως A ι 1(5 ἔθνους = Gel. Eus. Socr. Codd. FCM] ἔθους SL Eus. Cod. J ι ἐκ πρώτης = Gel. Eus. Socr.] ἐν καιρῶ τῆς An ι 17 ἡμέραν GLv ι 18 ἐγγίνεσθαι = Gel. Socr.] γίνεσθαι T ἐκτείνεσθαι Eus. ι 19 κοινὸν = Gel. Eus. Socr. > SV ι 20 γὰρ =Eus. nach πρόκειται ~ Socr. > TGel. ι 21 τῆσ ἱερωτάτης — θρισκείασ Τ ι νόμιμος καὶ πρέπων AT Eus. πρέπων καὶ νόμιμος nsDL πρέπον Λαὶ νόμιμον v ι 22 σινειδήσεως] συνηθείας nach Z. 13? ülicher >ται, οἳ μετὰ τὴν κυριοκτονίαν ἐκείνην ἐκστάντες τῶν φρενῶν >ἄγονται οὐ λογισμῷ τινι ἀλλ’ ὁρμῇ ἀκατασχέτω, ὅπου ἂν αὐτοὺς ἡ >ἔμφυτος αὐτῶν ἀπάγῃ μανία; ἐκεῖθεν τοίνυν κἀν τούτῳ τῷ μέρει τὴν >ἀλήθειαν οὐχ ὁρῶσιν, ὡς ἀεὶ κατὰ τὸ πλεῖστον αὐτοὺς πλανωμένους >ἀντὶ τῆς προσηκούσης ἐπανορθώσεως ἐν τῷ αὐτῷ ἔτει δεύτερον τὸ >Πάσχα ἐπιτελεῖν.

τίνος οὑν χάριν τούτοις ἑπόμεθα, οἳ δεινὴν πλάνην >νοσεῖν ὡμολόγηνται; δεύτερον γὰρ τὸ Πάσχα ἐν ἑνὶ ἐνιαυτῷ οὐκ ἄν >ποτε ποιεῖν ἀνεξόμεθα. ἀλλ’ εἰ καὶ ταῦτα μὴ προὔκειτο, τὴν ὑμε- >τέραν ἀγχίνοιαν ἐχρῆν καὶ διὰ σπουδῆς καὶ δι’ εὐχῆς ἔχειν πάντοτε >ἐν μηδενὸς ὁμοιότητι τὸ καθαρὸν τῆς ὑμετέρας ψυχῆς κοινωνεῖν >δοκεῖν ἀνθρώπων ἔθεσι.

>Πρὸς τούτοις κἀκεῖνο πάρεστι συνορᾶν, ὡς ἐν τηλικούτῳ πράγ- >ματι καὶ τοιαύτης θρησκείας ἑορτῇ διαφωνίαν ὑπάρχειν ἐστὶν >ἀθέμιτον. μίαν γὰρ ἡμῖν τὴν τῆς ἡμετέρας ἐλευθερίας ἡμέραν.

τουτέστι >τὴν τοῦ ἁγιωτάτου πάθους, ὁ ἡμέτερος παρέδωκε σωτήρ, μίαν εἶναι >τὴν καθολικὴν αὐτοῦ ἐκκλησίαν βεβούληται· ἧς εἰ καὶ τὰ μάλιστα >εἰς πολλούς τε καὶ διαφόρους τόπους τὰ μέρη διῄρηται, ἀλλ’ ὅμως >ἐν ἑνὶ πνεύματι, τουτέοτι τῷ θείῳ βουλήματι, θάλπεται.

λογισάσθω >δὲ ἡ τῆς ὑμετέρας ὁσιότητος ἀγχίνοια, ὅπως ἐστὶ δεινόν τε καὶ >ἀπρεπὲς κατὰ τὰς αὐτὰς ἡμέρας ἑτέρους μὲν ταῖς νηστείαις >σχολάζειν, ἑτέρους δὲ συμπόσια συντελεῖν, καὶ μετὰ τὰς τοῦ Πάσχα ἡμέρας ἄλλους μὲν ἐν ἑορταῖς καὶ ἀνέσεσιν ἐξετάζεσθαι, ἄλλους δὲ ταῖς >ὡρισμέναις ἐκδεδόσθαι νηστείαις. διὰ τοῦτο γοῦν τῆς προσηκούσης >ἐπανορθώσεως τυχεῖν καὶ πρὸς μίαν διατύπωσιν ἄγεσθαι τοῦτο ἡ >θεία πρόνοια βούλεται, ὡς ἔγωγε ἅπαντας ἡγοῦμαι αυνορᾶν.

Ὅθεν ἐπειδὴ τοῦτο οὕτως ἐπανορθοῦσθαι προσῆκεν, ὡς μηδὲν A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T 3 ἀπάγῃ = Socr. Cod. C] ἀπάγει ASocr. Cod. A ἀπάγοι Gel. ἄγει s ἀγάγοι Τ ἀγάγῃ Eus. Socr. ι 8 ποτε ποιεῖν AT Gel. Eus. Socr. ποιεῖν ποτε nsz ι ἀνεξοίμεθα H ἀνεξώμεθα Socr., aber ἀνεξόμεθα Socr. Cod. C ι καὶ ταῦτα μὴ nDL Gel. Eus. Socr. καὶ ταῦτα μὴ A μὴ καὶ ταῦτα sV μὴ καὶ ταῦτα μὴ F καὶ μὴ ταῦτα T ι 9 δι’ εὐχῆσ T Eus. Socr. εὐχῆσ Ansz πάντοτε ἔχειν ~ n ι 10 ὁμοιότητι DT Gel. Eus. Socr. ὁμοιώματι AnsLv ι ὑμετέρας nTEus. ἡμετέρας sz > A ι 11 δοκεῖν SDLVTGel. Eus. δοκεῖ AF ἧ δοκεῖν Socr. > nG ι 12 κἀκείνω T ι 13 τοιαύτησ AzTGel. Eus. Cod.VSocr. τοιαύτη nsEus. Codd. JMBA 1 14 μίαν γὰρ am Rand Ac ι ἡμῖν = Gel. Eus. Socr. > A ι 15 τὴν > NLGel. ι παραδέδωκε L ι 16 ἧς εἰ καὶ τὰ = Eus. Socr.] ἧσ’ καὶ n εἰ καὶ τὰ Gel. ι 18 ἐν ἑνὶ AzGel. ἑνὶ TSocr. ἐν nsEus. HSS ι θείῳ] ὁσίω T ι 21 συντελεῖν = Eus.] ἐκτελεῖν Τ τελεῖν Socr. ἐπιτελεῖν Gel. Socr. Cod. A ι 22 ἐν = Gel. Eus. > ALvT Socr. ι ἐξετάζεσθαι ἐζετά auf Rasur Ac) A >μετὰ τῶν πατροκτόνων τε καὶ κυριοκτόνων ἐκείνων εἶναι >ἔστι τε τάξις εὐπρεπής, ἣν ἅπασαι αἱ τῶν δυτικῶν τε καὶ >βρινῶν καὶ ἀρκτῴων τῆς οἰκουμένης μερῶν παραφυλάττουσιν >σίαι καί τινες τῶν κατὰ τὴν Κῴαν τόπων ὢν ἕνεκεν ἐπὶ >παρόντος καλῶς ἔχειν ἅπαντες ἡγήσαντο. καὶ αὐτὸς δὲ τῇ ὑμετέρᾳ ἀγχινοίᾳ ἀρέσειν ὑπεσχόμην, ἵν ὅπερ δἂν κατὰ τὴν Ῥωμαίων πόλιν >Ἰταλίαν τε καὶ Ἀφρικὴν ἅπασαν. Αἴγυπτον, Σπανίας, >Βρεττανίας, Λιβύας ὅλην Ἑλλάδα Ἀσιανήν τε διοίκησιν καὶ >τικὴν καὶ Κιλικίαν μιᾷ καὶ συμφώνῳ φυλάττηται γνώμῃ, >τοῦτο καὶ ἡ ὑμετέρα προσδέξηται σύνεσις, λογιζομένη ὡς οὐ >πλείων ἐστὶν ὁ τῶν κατὰ τοὺς προειρημένους τόπους ἀριθμός, ἀλλὰ καὶ ὡς τοῦτο μάλιστα κοινῇ πάντας ὁσιώτατόν ἐστι βούλεσθαι, ὅπερ καὶ ὁ ἀκριβὴς λογισμὸς ἀπαιτεῖν δοκεῖ, καὶ οὐδεμίαν μετὰ τῆς Ἰουδαίων ἐπιορκίας ἔχειν κοινωνίαν.

ἵνα δὲ τὸ κεφαλαιω- >δέστατον συντόμως εἴπω, κοινῇ πάντων ἤρεσε κρίσει τὴν >τοῦ Πάσχα ἑορτὴν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ συντεθεῖσθαι· οὐδὲ >πρέπει ἐν τοσαύτῃ ἁγιότητι εἶναί τινα διαφοράν, καὶ κάλλιον >σθαι τῇ γνώμῃ ταύτῃ ἐν ᾗ οὐδεμία ἔσται ἀλλοτρίας πλάνης >ἁμαρτήματος ἐπιμιξία.

πᾶν γὰρ ὅ τι δἂν ἐν τοῖς ἁγίοις τῶν ἐπισκόπων συνεδρίοις πράττηται, τοῦτο πρὸς τὴν θείαν A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z T 1 εἶναι κοινόν An Eus. Socr. κοινὸν εἶναι s εἶναι κοινωνόν T κοινὸν εἶναι ἡμῖν L κοινὸν ἡμῖν εἶναι Dv εἶναι ἡμῖν ἧμίν übergeschrieben) κοινόν Ac ἡμῖν κοινόν Gel. ι 2 ἔστι τε = Soor.] ἔστι δὲ L Gel. Eus. ἔστιν ἑτέρα D ι τε2 > TGel. ι 3 τῆς] τῶν τῆς Α ι 6 ἀρέσειν szTEus. Socr. ἀρέσκειν AnGel. ι ὅπερ ἂν nV ι τὴν = Socr ] τὴν τῶν τῶν sLEus. Codd. MBA Socr. Cod. Α ι nach Ῥωμαίων + τε T ι πόλιν = Gel. Eus. Socr.] πολιτείαν n ι 7 τε > DT ι Σπανίας = Eus ] ἱσπανίασ σπανίαν Gel. ι 8 βρετανίασ DFT ι Λιβύας = Gel. Eus] λιβίησ NS Λιβύην HGTSocr. ι ὅλην = Eus. Soor.] ὅλην τὴν A ι 8/9 καὶ Ποντικὴν διοίκησιν ~ Τ ι 9 φυλάττηται = Socr. Codd. FCM] φυλλάττεται LFT Gel. Eus. HSS Socr. Cod. Α ι vor γνώμῃ + τῆ V ι 11 πλεῖον AGTEus. Codd. JMB Socr. Codd. AC ι 13 ὁ > v ι ἀκριβὴσ AnDT Gel. Eus. Socr. εὐσεβὴσ sLv ι καὶ2] τὸ Gel. ι 14 κοινωνίαν ἔχειν ἐπιορκίας T ι ἔχειν ANGT Gel. Eus. HSS Socr. Codd. AFC ἔχει HSz Socr. Cod.M ι 14/15 κεφαλαιωδέστεροι T Eus. Codd. JMBA Gel. ι 17 τινα > T ι 18 ἔσται AT Eus. Cod. V Socr. ἐστὶν nsz Gel. Eus. Codd. JMBA ι 20 δέξασθε L δέξασθαι D ι οὐράνιον = Gel.] οὐρανίαν T Eus. Cod. J Socr. τοῦ θεοῦ Eus. I 21 δὰν szTAc Gel. Eus. Socr. ἂν An >βούλησιν ἔχει τὴν ἀναφοράν. διὸ πᾶσι τοῖς ἀγαπητοῖς ἡμῶν ἀδελ- >φοῖς ἐμφανίσαντες τὰ προγεγραμμένα, ἤδη καὶ τὸν προειρημένον >λόγον καὶ τὴν παρατήρησιν τῆς ἁγιωτάτης ἡμέρας ὑποδέχεσθαί τε >καὶ διατάττειν ὀφείλετε, ἵνα ἐπειδὰν πρὸς τὴν πάλαι μοι >τῆς ὑμετέρας διαθέσεως ὄψιν ἀφίκωμαι, ἐν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ >τὴν ἁγίαν μεθ’ ὑμῶν ἑορτὴν ἐπιτελέσαι δυνηθῶ καὶ πάντων μεθ’ ὑμῶν εὐδοκήσω, συνορῶν τὴν διαβολικὴν ὠμότητα ὑπὸ τῆς θείας δυνάμεως διὰ τῶν ἡμετέρων πράξεων ἀνῃρημένην, ἀκμαζούσης >πανταχοῦ τῆς ἡμετέρας πίστεως καὶ εἰρήνης καὶ ὁμονοίας. ὁ >ὑμᾶς διαφυλάξει, ἀδελφοὶ.«

Ταῦτα μὲν οὖν τοῖς ἀπολειφθεῖσιν ἐπέστειλε. τοὺς δὲ συνεληλυθότας ὀκτωκαίδεκα δὲ ἤσαν καὶ τριακόσιοι) πολλοῖς μὲν ἐφιλοφρονήσατο καὶ λόγοις καὶ δώροις, πολλὰς δὲ στιβάδας εὐτρεπισθῆναι κελεύσας κατὰ ταὐτὸν εἱστίασεν ἅπαντας, τοὺς μὲν ἀξιωτέρους ὁμοτραπέζους λαβών, τοὺς δὲ ἄλλους διελὼν εἰς τὰς ἄλλας. θεασάμενος δέ τινας τοὺς δεξιοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκκεκομμένους καὶ μαθὼν ὡς τὸ περὶ τὴν εὐσέβειαν ἑδραῖον τοῦ πάθους ἐγένετο πρόξενον, τὰ χείλη τοῖς τραύμασι προσενήνοχεν , ἑλκύσειν ἐκεῖθεν τῶ φιλήματι τὴν εὐλογίαν πιστεύων.

πέρας δὲ τοῦ συμποσίου λαβόντος, ἕτερα πάλιν αὐτοῖς προσενήνοχε δῶρα. καὶ μέντοι καὶ γράμματα πρὸς τοὺς τῶν ἐθνῶν προστατεύοντας δέδωκεν ἄρχοντας, καθ’ ἑκάστην πόλιν χορη- 12 —15 Euseb. Vit. Const. III 15. vgl. Sozomen. I 25, 1 –16 — 19 vgl. Rufin. H. E. X 4. Socrat. I 11, 2 * 11 — S. 47, 3 Th. loannes, Mnemeia Hagiologika S. 215, 1 – 12 —19 Georg. Mon. 504, 8 – 12 — S. 47, 6 Niceph. H. E. VIII 26 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z T 1 τὴν AzT Gel. Eus. Socr. > ns ι 3 vor λόγον + τῆς καθολικῆσ πίστεως TGel. ι vor ἡμέρας + τοῦ πάσχα TGel. ι 4 ὀφείλεται AG ι ἵνα = Gel. Eus. Socr. Α ι 9 ἡμετέρας TZGel. Eus. HSS ὑμετέρας Socr. ι 10 διαφυλάξει AT Eus. Cod. VSocr. Codd. FM διαφυλάξοι GzEus.Codd. JMBA Socr. Codd. AC διαφυλάξειεν n φυλάξοι SGel. ι ἀδελφοὶ ἀγαπητοί NT Gel. Eus. Socr. ἀδελφοί μου ἀγαπητοί H ἀγαπητοὶ ἀδελφοί A ἀγαπητοί ι sz ι 11 ια am Rand HSS ι ταῦτα] ταύτην Τ ι οὑν = Gel. > A ι ἀπολειφθεῖσιν = Gel.] ἀποῦσιν Τ* ι 13 δὲ] τε Τ ι 13/ 14 εὐτρεπισθῆναι κελεύσας = Gel. Mnem.] εὐτρεπίσας Τ* ι 14 κατ’ αὐτὸν n ι ἑστίασεν NGF Gel. Georg. ι 15 ἄλλας ΠMnem ἄλλας τραπέζας Gel. ι 16 ἶνας = Gel. Georg. Mnem.] ἐν αὐτοῖσ’ παφνούτιον καί τινας ἄλλουσ Τ* ι ὡς] ὅτι T ι 18 ἑλκύσειν = Gel. Georg. Mnem.] ἑλκύσαι DT γεῖσθαι παρεγγυῶν ταῖς ἀειπαρθένοις καὶ χήραις καὶ τοῖς ἀφιερω- μένοις τῇ θείᾳ λειτουργίᾳ ἐτήσια σιτηρέσια. φιλοτιμίᾳ μᾶλλον ἢ χρείᾳ ταῦτα μετρήσας.

τούτων τὸ τριτημόριον μέχρι καὶ τήμερον χορηγεῖται, Ἰουλιανοῦ μὲν τοῦ δυσσεβοῦς πάντα καθάπαξ ἀφελομένου, τοῦ δὲ μετ’ ἐκεῖνον τὰ νῦν χορηγούμενα παρασχεθῆναι προστεταχότος ὁ γὰρ λιμὸς ὀλίγην ἐποίει τότε τὴν εἰσφοράν. εἰ δὲ τοῦ νῦν χορηγουμένου τριπλάσιον ἦν τὸ τηνικαῦτα παρασχεθέν, ῥᾴδιον τὴν τοῦ βασιλέως μεγαλοψυχίαν τῷ βουλομένῳ καταμαθεῖν.

Οὐ μὴν δὲ οὐδὲ ἐκεῖνο δίκαιον ἡγοῦμαι παραδοῦναι σιγῇ· φιλαπεχθήμονες γὰρ ἄνδρες ἐγράψαντο τῶν ἐπισκόπων τινὰς καὶ τῷ βασιλεῖ τὰς ἐγγράφους κατηγορίας ἐπέδοσαν.

ὁ δὲ πρὸ τῆς γεγενημένης ὁμονοίας ταύτας δεξάμενος, εἶτα δεσμὸν ἐπιθεὶς καὶ τῷ δακτυλίῳ σημηνάμενος, φυλαχθῆναι προσέταξεν. ἔπειτα τὴν σύμβασιν ἐργασάμενος ταύτας κομίσας παρόντων αὐτῶν κατέκαυσεν, ὀμωμοκὼς ἠ’ μὴν μηδὲν τῶν ἐγγεγραμμένων ἀνεγνωκέναι. οὐ γὰρ ἔφη χρῆναι τῶν ἱερέων τὰ πλημμελήματα δῆλα γίνεσθαι τοῖς πολλοῖς, ἵνα μὴ σκανδάλου πρόφασίν ἐντεῦθεν λαμβάνοντες ἀδεῶς ἁμαρτάνωσιν.

φασὶ δὲ αὐτὸν καὶ τόδε προσθεῖναι, ὡς εἰ αὐτόπτης ἐπισκόπου γάμον ἀλλότριον διορύττοντος γένοιτο, συγκαλύψαι ἂν τῇ πορφυρίδι τὸ παρανόμως γινόμενον, ὡς ἂν μὴ βλάψῃ τοὺς θεω- μένους τῶν δρωμένων ἡ ὄψις. οὕτω παραινέσας καὶ τοσαύτης ἀξιώσας τοὺς ἱερέας τιμῆς, καταλαβεῖν ἕκαστον τὴν οἰκείαν παρηγγυησε ποίμνην.

Ἐγὼ δὲ τῆς τῶν Ἀρειανῶν ἕνεκα βδελυρίας, οἳ οὐ μόνον τῶν κοινῶν ἡμῖν καταφρονοῦσι πατέρων ἀλλὰ καὶ τοὺς σφετέρους ἀρνοῦνται, τὴν Εὐσεβίου τοῦ Καισαρέων ἐπιστολὴν ἣν περὶ τῆς πίστεως ἔγραψεν ἐνθεῖναι βούλομαι τῇ συγγραφῇ, τῆς τούτων λύττης ἔλεγχον ἔχουσαν ἐναργῆ.

τοῦτον γὰρ γεραίροντες ὡς ὁμόφρονα, τοῖς ὑπὸ τούτου γραφεῖσιν ἄντικρυς ἀντιλέγουσιν. γέγραφε δὲ τὴν ἐπιστολὴν πρός τινας τὰ Ἀρείου φρονοῦντας, προδοσίαν, ὡς εἰκός, ἐγκαλοῦντας αὐτῷ. δηλοῖ δὲ ἄμεινον τὰ γεγραμμένα τὸν τοῦ γεγραφότος σκοπόν. » Εύσεβίου τοῦ Καισαρείσς τῆς Παλαιστίνης ἐπισκόπου ἐπι- στολὴ ἣν ἀπὸ τῆς Νικαίας ἀπέστειλεν ὅτε ἡ μεγάλη σύνοδος συνεκροτήθη.

Τὰ περὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς πίστεως πραγματευθέντα κατὰ τὴν > μεγάλην σύνοδον τὴν ἐν Νικαίᾳ συγκροτηθεῖσαν εἰκὸς μὲν ὑμᾶς καὶ > ἄλλοθεν μεμαθηκέναι, τῆς φήμης προτρέχειν εἰωθυίας τὸν περὶ τῶν > πραττομένων ἀκριβῆ λόγον. ἀλλ’ ἵνα μὴ ἐκ τοιαύτης ἀκοῆς τὰ τῆς > ἀληθείας ἑτεροίως ὑμῖν ἀπαγγέλληται, ἀναγκαίως διεπεμψάμεθα ὑμῖν > πρῶτον μὲν τὴν ὑφ’ ἡμῶν προταθεῖσαν περὶ τῆς πίστεως γραφήν, > ἔπειτα τὴν δευτέραν. ἣν ταῶ ἡμετέραις φωναῖς προσθήκας ἐπιβα- > λόντες ἐκδεδώκασι.

τὸ μὲν οὖν παρ’ ἡμῶν γράμμα, ἐπὶ παρουσίᾳ > τοῦ θεοφιλεστάτου ἡμῶν βασιλέως ἀναγνωσθὲν εὖ τε ἔχειν καὶ δο- > κίμως ἀποφανθέν, τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον·

>Ἡ ὑφ’ ἡμῶν ἐκτεθεῖσα πίστις. καθὼς παρελάβομεν παρὰ τῶν >πρὸ ἡμῶν ἐπισκόπων, καὶ ἐν τῇ πρώτῃ κατηχήσει καὶ ὅτε τὸ >λουτρὸν ἐλαμβάνομεν, καὶ καθὼς ἀπὸ τῶν θείων γραφῶν μεμαθήκαμεν. >καὶ ὡς ἐν αὐτῶ τῷ πρεσβυτερίῳ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ἐπισκοπῇ >ἐπιστεύομέν τε καὶ ἐδιδάσκομεν, οὕτω καὶ νῦν πιστεύοντες τὴν ἡμετέραν >πιστιν προσαναφερομεν. ἐστι δὲ αὕτη·

>Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεόν, πατέρα παντοκράτορα, τὸν τῶν ἁπάν- >των ὁρατῶν τε καὶ ἀοράτων ποιητήν, καὶ εἰς ἕνα κύριον Ἰσησοῦν >Χριστόν, τὸν τοῦ θεοῦ λόγον, θεὸν ἐκ θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, ζωὴν >ἐκ ζωῆς, υἱὸν μονογενῆ, πρωτότοκον πάσης κτίσεως, πρὸ πάντων >τῶν αἰώνων ἐκ τοῦ πατρὸς γεγεννημένον, δι’ οἱ καὶ ἐγένετο πάντα, >τὸν διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν σαρκωθέντα καὶ ἐν ἀνθρώποις >πολιτευσάμενον καὶ παθόντα καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καὶ >ἀνελθόντα πρὸς τὸν πατέρα καὶ ἥξοντα πάλιν ἐν δόξῃ κρῖναι >ζωντας καὶ νεκρούς. πιστεύομεν καὶ εἰς ἓν πνεῦμα ἅγιον.

>Τούτων ἕκαστον εἶναι καὶ ὑπάρχειν πιστεύοντες, πατέρα, ἀλη- >θινῶς πατέρα, καὶ υἱόν, ἀληθινῶς υἱόν, καὶ πνεῦμα ἅγιον, ἀληθινῶς >πνεῦμα ἅγιον, καθὰ καὶ ὁ κύριος ἡμῶν ἀποστέλλων εἰς τὸ κήρυγμα >τοὺς ἑαυτοῦ μαθητὰς εἶπεν· »πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα >τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ πατρὸς καὶ >τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος«, περὶ ὧν καὶ διαβεβαιούμεθα >οὕτως ἔχειν καὶ οὕτως φρονεῖν, καὶ πάλαι οὕτως ἐσχηκέναι καὶ μέχρι >θανάτου ὑπὲρ ταύτης συνίστασθαι τῆς πίστεως, ἀναθεματίζοντες >πᾶσαν ἄθεον αἵρεσιν·

ταῦτα ἀπὸ καρδίας καὶ ψυχῆς πεφρονηκέναι >ἐξ οὑπερ ἴσμεν ἑαυτούς, καὶ νῦν φρονεῖν τε καὶ λέγειν ἐξ ἀληθείας 19—21 Matth. 28, 29 A HN (n) GS (s) D [D bis 1 5 νεκρούς] L + FV (v) = z W 1 ἡ — πίστις π Gel. > Athan. Socr. ι 2 καὶ1 übergeschrieben Ac > καὶ ὅτε] ὅτε καὶ H ὅτε N ι τὸ > sLv ι 2/3 λουτρὸν] λίτρον v γρ. τὸ am Rand Ac ι 3 καὶ καθὼς Athan. Cod. Par. Socr. Gel. καθὼς Λαὶ n καθὼς die übr. HSS ι 4 αὐτό, Π #x003E; Athan. Socr. Gel. ι 6 nach πίστιν + ὑμῖν Athan. Socr. Gel. ι 7 πιστεύομεν nsDWAthan. Socr. Gel. πιστεύω//////A πιστεύω Lv ι 10 πάσησ nsz WAthan. Socr. Gel. πάσης τῖς A ι 11 πάντα] τὰ πάντα W Athan. Socr. Gel. ι 15 ἓν zAthan. Socr. Gel. übergeschrieben Ae τὸ W #x003E; Ans ι 16 καὶ> L, Λαὶ ὑπάρχειν #x003E; v ι 1 7 Λαὶ πνεῦμα nszW Αthan. Socr. πνεῦμα τε A ι 22 πάλαι Athan. Socr. Cod. A efiam dudum Cass. πάλιν Π Socr. Codd. FCMT ι 23 συνίστασθαι Π ἐνίστασθαι Athan. Socr. Gel. ι 24 Ψυχῆσ Π nach ψυχῆς + πάντοτε Athan. + πάντα Socr. + πάντως Gel. ι 25 καὶ νῦν AszW Athan. Socr. Gel. #x003E; n >ἐπὶ τοῦ θεοῦ τοῦ παντοκράτορος καὶ τοῦ κυρίου ἡμῶν >Χριστοῦ μαρτυρόμεθα, δεικνύναι ἔχοντες καὶ δι’ ἀποδείξεως >πείθειν ὑμᾶς ὅτι καὶ τοὺς παρεληλυθότας χρόνους >ομέν τε καὶ ἐκηρύσσομεν.

>Ταύτης ὑφ’ ἡμῶν ἐκτεθείσης τῆς πίστεως, οὐδεὶς παρῆν ἀντι- >λογίας τόπος, ἀλλ’ αὐτός τε πρῶτος ὁ θεοφιλέστατος ἡβῶν >λεὺς ὀρθότατα περιέχειν αὐτὴν ἐμαρτύρησεν, οὕτω τε καὶ >φρονεῖν συνωμολόγησε καὶ ταύτῃ τοὺς πάντας >ὑπογράφειν τε τοῖς δόγμασι καὶ συμφωνεῖν τούτοις αὐτοῖς >λεύετο, ἑνὸς μόνου προσεγγραφέντος ῥήματος τοῦ ὁμοουσίου· ὃ >αὐτὸ ἡρμήνευσε λέγων ὅτι μὴ κατὰ σωμάτων πάθη λέγοιτο >σιος, οὔτε κατὰ διαίρεσιν οὔτε κατά τινα ἀποτομὴν ἐκ >ὐποστῆναι· μηδὲ γὰρ δύνασθαι τὴν ἄυλον καὶ νοερὰν καὶ >φύσιν σωματικόν τι πάθος ὑφίστασθαι, θείοις δὲ καὶ >λόγοις προσήκειν τὰ τοιαῦτα νοεῖν. καὶ ὁ μὲν σοφώτατος >καὶ εὐσεβέστατος βασιλεὺς τὰ τοιαῦτα διεφιλοσόφει, οἱ δὲ >τῆς τοῦ ὁμοουσίου προσθήκης τήνδε τὴν γραφὴν.

>Ἡ ἐν τῇ συνόδῳ ὑπαγορευθεῖσα πίστις.

>Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεὸν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ὁρατῶν >τε καὶ ἀοράτων ποιητήν, καὶ εἰς ἔνα κύριον Ἰησοῦν Χριστὸν >υἱὸν τοῦ θεοῦ, γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς μονογενῆ, τουτέστιν >τῆς οὐσίας τοῦ πατρός, θεὸν ἐκ θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, θεὸν >νον ἐκ θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον πατρί, δι’ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο τά τε ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ τὰ ἐν τῇ Ψῇ, τὸν ὄι ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν A HN(n) GS (s) L + FV fv) = z W [bis 17 πεποιήκασιν] 2 ἀποδείξεως Π ἀποδείξεων Athan. Socr. Gel. ι 5 οὐδεὶς Π οὐδενὶ Athan. Socr, Gel. ι 6 7 ἡμῶν βασιλεὺς An W Athan. Socr. Gel. βασιλεὺς ἡμῶν sz ι 7 ἑαυτὸν] αὐτὸν szW ι 9 συμφωνεῖν nsvWAthan. Socr. Gel. συμφρονεῖν AL ι 10 ὃ AnW Athan. Socr. Gel. > sz ι 11 κατὰ AnLW κατὰ τὰ sv κατὰ τὰ τῶν Gel. κατὰ τῶν Athan. ι 12 >Α ι 15 προσήκειν Athan. Gel. Socr. Codd. Cass. προσήκει An W ι τὰ τοιαῦτα übergeschrieben Ac ταῦτα n, Athan. Socr. Gel. wie im Text ι 16 καὶ εὐσεβέστατος AnW Athan. Gel. Socr. Cod. T = Cass. > sz ι τὰ τοιαῦτα Π τοιαῦτα Socr. Cod. Τ τὰ τοιάδε Gel. τοιάδε Athan. Codd. AFCM ι ἐφιλοσόφει Athan. Socr. Gel. ι 18 ἧ — πίστις AnsF Athan. Gel. ἦι ἐν νικαία ὑπὸ τῆς συνόδου ὑπ’. πίστις Socr. Codd. AC #x003E; LV Socr. Codd. FM(?) Τ I 21 ἐκ τοῦ πρδ μονογενῆ A Athan. Socr. Gel. ἐκ πρσ ἀγεννήτου μονογενῆ n ἐκ πῖσ’ ἀγεννήτου sz γρ. γεννηθέντα ἐκ πρσ ἀγεννήτου am Rand Ae ι 22 φώς nsz Athan. Socr. Gel. καἰ φώς A ι 24 τε An Athan. Socr. Gel. >82 >κατελθόντα καὶ σαρκωθέντα, ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα καὶ >στάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανούς >στάντα ζῶντα; καὶ νεκρούς· καὶ εἰς τὸ ἅγιον πνεῦμα. τοὺς δὲ >τας ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν‘ καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὐκ ἠν« καὶ ὅτι >οὐκ ὄντων ἐγένετό, ἢ ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως ἢ οὐσίας εἶναι, τρεπτὸν ἢ ἀλλοιωτὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, ἀναθεματίζει ἡ ἁγία >καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ ἐκκλησία.

>Καὶ δὴ ταύτης τῆς γραφῆς ὑπ’ αὐτῶν ὑπαγορευθείσης, ὅπως >εἴρηται αὐτοῖς τὸ ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ πατρὸς« καὶ τὸ »τῷ πατρὶ >ούσιον«, οὐκ ἀνεξέταστον αὐτοῖς καταλιμπάνομεν. ἐρωτήσεις >γαροῦν καὶ ἀποκρίσεις ἐντεῦθεν ἀνεκινοῦντο, ἐβασάνιζέν τε ὁ >τὴν διάνοιαν τῶν εἰρημένων. καὶ δὴ τὸ ἐκ τῆς οὐσίας >πρὸς αὐτῶν δηλωτικὸν εἶναι τοῦ ἐκ μὲν τοῦ πατρὸς εἶναι, οὐ >ὡς μέρος ὑπάρχειν τοῦ πατρός.

ταύτῃ καὶ ἡμῖν ἐδόκει καλῶς ἔχειν >συγκατατίθεσθαι τῇ διανοίᾳ, τῆς εὐσεβοῦς διδασκαλίας >ἐκ τοῦ πατρὸς εἶναι τὸν υἱόν, οὐ μὴν μέρος τῆς οὐσίας αὐτοῦ >χάνειν. διόπερ τῇ διανοίᾳ καὶ αὐτοὶ συνετιθέμεθα, οὐδὲ τὴν >παραιτούμενοι, τοῦ τῆς εἰρήνης σκοποῦ πρὸ ὀφθαλμῶν ἡμῶν >μένου καὶ τοῦ μὴ τῆς ὀρθῆς ἐκπεσεῖν διανοίας.

>Κατὰ ταῦτα δὲ καὶ τὸ »γεννηθέντα καὶ οὐ ποιηθέντα« κατεδεξά- * 8— S. 54, 10 Niceph. H. E. VIII 22 A HN (n) GS (s) D J) von 3 καὶ εἰς τὸ an] L + FV (v) = z W [von 8 an] 1 ἐνανθρωπήσαντα Asv Athan. Socr. Gel. καὶ ἐνανθρωπήσαντα n #x003E; L ι παθόντα #x003E; L ι i ἦν1 = Athan. Socr. Gel.] ὅτι ἢν L ὅτι übergeschrieben Ac ι 5 φάσκοντες AV ι 6 τρεπτὸν Π ἡ κτιστὸν ἧ τρεπτὸν Athan. Socr. Gel. ι 8 δὴ ἧ auf Rasur Ac) A ι 9 αὐτοῖς = Athan. Socr. Gel.] αὐθισ θὶς auf Rasur Ac) A ι #x003E;L ι 10 αὐτοῖσ’ A Athan. Socr. Gel. αὖθις nszW, alte Variante ι καταλιμπάνομεν AnSDAthan, Socr. Codd. AFCM κατελιμπάνομεν GLX Socr. Cod. T καταλαμβάνομεν Gel. ι ἐρωτήσεις Π ἐπερωτήσεις Athan. Socr. (jel, ι 11 ἐκινοῦντο V ι ἐβασάνιζέν τε ὁ λόγος τὴν διάνοιαν n Athan. Socr. ἐβασανίζετο ὁ λόγοσ τῆς διανοίας in A, τι) ὁ und die zwei letzten σ auf Rasur Ac καὶ ἐβασανίζετο ὁ λόγος τὴν διάνοιαν Gel. ἐβασανίζετο (+ δὲ W) ὁ λόγος τῖς διανοίας szW, s. 54, 1 I 12 ὡμολογεῖτο szW Athan. Gel. u. εἶ auf Rasur Ac) A ὡμολόγητο n Socr. 1 13 τοῦ — εἶναι #x003E; L ι 14 ταίτῃ] αὐτὴ s αὕτη F ταύτῃ δὲ Athan. Socr. Gel. I 16 τῆς οὐσίας αὐτοῦ AnSocr. Gel. αὐτοῦ τῆς οὐσέασ sLvW Athan. Socr. Cod. T αὐτοῦ ἐκ τῆς οὐσίας D ι 17 τῇ = Athan. Socr. Gel.] ταύτῃ τῆ A ι αὐτοῖσ’ AG ι συνετιθέμεθα A Athan. Gel. συντιθέμεθα nszW Socr. (aber consensimus Cass.) ι 20 καὶ οὐ ποιηθέντα = Athan. SocT. > A ι — S. 51, 1 κατεδεξάμεθα >n >μεθα, ἐπειδὴ τὸ ποιηθὲν κοινὸν ἔφασκον εἶναι πρόσρημα τῶν >λοιπῶν κτισμάτων τῶν διὰ τοῦ υἱοῦ γενομένων, ὧν οὐδὲν ὅμοιον ἔχειν >τὸν υἱόν· διὸ δὴ μὴ εἶναι αὐτὸν ποίημα τοῖς δι’ αὐτοῦ γενομένοις >ἐμφερές, κρείττονος δὲ ἢ κατὰ πᾶν ποίημα τυγχάνειν οὐσίας, ἣν ἐκ >τοῦ πατρὸς γεγεννῆσθαι τὰ θεῖα διδάσκει λόγια, τοῦ τρόπου τῆς >γεννήσεως καὶ ἀνεκφράστου καὶ ἀνεπιλογίστου πάσῃ γενητῇ φύσει >τυγχάνοντος.

>Οὕτως δὲ καὶ τὸ ὁμοούσιον εἶναι τοῦ πατρὸς τὸν υἱὸν ἐξεταζό- >μενος ὁ λόγος συνίστησιν, οὐ κατὰ τὸν τῶν σωμάτων τρόπον οὐδὲ >τοῖς θνητοῖς ζῴοις παραπλησίως· οὔτε γὰρ κατὰ διαίρεσιν τῆς >οὐσίας οὔτε κατὰ ἀποτομήν, ἀλλ’ οὐδὲ κατά τι πάθος ἢ τροπὴν ἢ >ἀλλοίωσιν τῆς τοῦ πατρὸς δυνάμεως· τούτων γὰρ ἁπάντων >ἀλλότριον εἶναι τὴν ἀγέννητον τοῦ πατρὸς φύσιν·

παραστατικὸν δ᾿ εἶναι >τὸ ὁμοούσιον τῷ πατρὶ τοῦ μηδεμίαν ἐμφέρειαν πρὸς τὰ γενητὰ >κτίσματα τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ φέρειν. μόνῳ δὲ τῷ πατρὶ τῷ >γεγεννηκότι κατὰ πάντα τρόπον ἀφωμοιῶσθαι καὶ μὴ εἶναι ἐξ ἑτέρας τινὸς >ὑποστάσεώς τε καὶ οὐσίας ἀλλ’ ἐκ τοῦ πατρός. ᾦ καὶ αὐτῷ, τοῦτον >ἑρμηνευθέντι τὸν τρόπον, καλῶς ἔχειν ἐφάνη συγκατατίθεσθαι, ἐπεὶ >καὶ τῶν παλαιῶν λογίους τινὰς καὶ ἐπιφανεῖς ἐπισκόπους καὶ συγ- >γραφέας ἔγνωμεν ἐπὶ τῆς τοῦ πατρὸς καὶ υἱοῦ θεολογίας τῷ τοῦ >ὁμοουσίου συγχρησαμένους ὀνόματι.

ταῦτα μὲν περὶ τῆς ἐκτεθείσης >εἰρήσθω πίστεως· ᾗ συνεφωνήσαμεν οἱ πάντες, οὐκ ἀνεξετάστως >ἀλλὰ κατὰ τὰς ἀποδοθέίσας διανοίας ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ θεοφιλεστάτου 14—16 vgl. unten IV 8, 8 — 19—21 s. oben S. Α Hn (n) GS (s) DL + FV (v) = z W 1 ποιηθὲν nsWAthan. Socr. Gel. ποιηθέντα Az ι 3 δὴ μὴ szW Athan. Socr. Gel. μὴ ///// Α δὴ über μὴ geschrieben Ac μηδὲ n ι 5 γεγενῆσθαι AD ι δι- δάσκει τὰ θεῖα 03 A Socr. Codd. AFCM, Athan. Gel. Socr. Cod. T wie im Text 1 6 γενητὴ V Athan. Socr. Gel. γεννητὴ die übr. HSS ι 9 συνίστησιν nWAthan. Socr. συνίστη sDLF ἵστη σὺν übergeschrieben Ac) A συνίστα V ι τὸν τῶν DLW Athan. Socr. Gel.v (aber τῶν Fs) und ὁ auf Rasur Ac) A τὸν nS τῶ; G ι 10 οὔτε = Athan. Socr. Gel.] οὐδὲ sv ι 11 οὔτε] οὐδὲ v ι ἀλλ’ > v ι 13 xfjv ἀγέννητον τοῦ πρσ nSocr. Gel. τὴν ἀγένητον τοῦ πρσ Athan. τὴν ἀγέννητον πῖσ’ W του τὴν ἀγενήτου ///// πρσ corr. Ac τὴν ἀγεννήτου πρὴ sz ι 14 τοῦ = Socr. Codd. AM] τὸ G Athan. Socr. Codd. FCT Gel. ι μήτε μίαν h. ι 15 μόνω n Athan. Socr. Gel. μόνον die übr. HSS ι 16 ἀφωμοιῶσθαι nsLV Athan. Socr. ἀφωμοιοῦσθαι DF ἀφομοιοῦσθαι WGel. ὅμοιον A ι 17 τε An Athan. Socr. Gel. > szW ι τοῦ szW Athan. Socr. Gel.] τῆς τοῦ An, s. S. 51, 16 ι ᾧ] ὁ L #x003E; v ι αὐτὸ L I 21 αυγχρησαμένουσ nszWAthan. Cod. Par Socr. χρησαμένουσ A χρησαμένους LGel. >βασιλέως ἐξετασθείσας καὶ τοῖς εἰρημένοις λογισμοῖς.

>Καὶ τὸν ἀναθεματισμὸν δὲ τὸν μετὰ τὴν πίστιν πρὸς αὐτῶν >τεθέντα δεκτὸν εἶναι ἡγησάμεθα, διὰ τὸ ἀπείργειν ἀγράφοις >φωναῖς, δι’ ἃς σχεδὸν ἡ πᾶσα γέγονε σύγχυσις καὶ ἀκαταστασία >ἐκκλησίας. μηδεμιᾶς γοῦν θεοπνεύστου γραφὴς τῷ »ἐξ οὐκ >καὶ τῷ »ἠν ποτε ὅτε οὐκ ἠν« καὶ τοῖς ἑξῆς ἐπιλεγομένοις >οὐκ εὔλογον ἐφάνη ταῦτα λέγειν καὶ διδάσκειν.

ᾦ καὶ αὐτῷ καλῶς >δόξαντι συνεθέμεθα, ἐπεὶ μηδὲ ἐν τῷ πρὸ τούτου χρόνῳ >εἰώθειμεν συγχρῆσθαι τοῖς ῥήμασιν.

>Ἔτι μὴν τὸ ἀναθεματίζεσθαι τὸ »πρὸ τοῦ γεννηθῆναι οὐκ >οὐκ ἄτοπον ἐνομίσθη, τῷ παρὰ πᾶσιν ὁμολογεῖσθαι εἶναι αὐτὸν >τοῦ θεοῦ καὶ πρὸ τῆς κατὰ σάρκα γεννήσεως.

Ἤδη δὲ ὁ θεοφιλέ- >στατος ἡμῶν βασιλεὺς τῷ λόγῳ κατεσκεύαζε καὶ κατὰ τὴν >αὐτοῦ γέννησιν τὸ πρὸ πάντων αἰώνων εἶναι αὐτόν, ἐπεὶ καὶ >ἐνεργείᾳ γεννηθῆναι δυνάμει ἢν ἐν τῷ πατρὶ ἀγεννήτως, ὄντος >πατρὸς ἀεὶ πατρός, ὡς καὶ βασιλέως ἀεὶ καὶ σωτῆρος καὶ >πάντα ὄντος, ἀεί τε Λαὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτως ἔχοντος.

ταῦτα >ὑμῖν ἀναγκαίως διεπεμψάμεθα, ἀγαπητοί, τὰ κεκριμένα τῆς >ἐξετάσεώς τε καὶ συγκαταθέσεως φανερὰ καθιστῶντες, ὡς >τότε μὲν καὶ μέχρις ὑστάτης ὥρας ἱστάμεθα, ὅθ’ ἡμῖν τὰ >γραφέντα προσέκοπτε, τότε δὲ ἀφιλονείκως τὰ μὴ λυποῦντα 15/16 vgl. unten IV 8, 11 A HN(n) GS(s) DL + FV (v) = z W 3 αὐτὸν ASL ι 4 ἐκτεθέντα Αthan. Socr. Gel. ι δεκτὸν Π ἄλυπον Αthan. Socr. Codd. AFCM Cass. aber ἄλυτον Cod. Τ und Gel. ι χρῆσθαι UAL Αthan. Socr. Codd. MT Gel. χρήσασθαι nsvWSocr. Codd. AFC ι 5 δι’ ἃς = Socr. Cod. T Gel] δι’ ἃ V διὸ Αthan. ι ἧ A Αthan. Socr. Gel. #x003E; nszW ι γέγονε nsz Αthan. Socr. Gel. γεγόνει A ἐγεγόνει W ι 6 τῶ — 7 τῶ n Αthan. Cod. Bas. Socr. Codd. AT τὸ ΑΤ— τὸ AszW Αthan. Cod. Par. Socr. Codd. FCM Gel. ι 8 ὧ n Αthan. Socr. Gel. — llll A #x003E; szW ι 9 πρὸ ///// A ι 10 εἰώθειμεν A (aber εἰ auf Rasur Ac) nDLW εἰώθημεν sF εἰώθαμεν VFc Αthan. Socr. Gel. ι συγχρῆσθαι AszWAthan. Socr. Cod. T Gel. συγεχρῆσθαι ι 11 τοῦ] τούτου A ι 12 πᾶσιν n Athan. Gel. πᾶσι μὶν AszW ι αὐτὸν] τὸν L ι 13 τοῦ übergeschrieben Ac #x003E; n ι κατὰ LsFm ι 19 τὰ κεκριμένα Π τὸ κεκριμένον Athan. Socr. Gel. so vielleicht zu schreiben, s. unten zu φανερὰ ι 20 τε #x003E; SDL ι φανερὰ HLVW φανερὸν NsDF φανερὸν ὑμῖν Athan. Socr. Gel. φανερὰν Α ι καθιστῶντες Az Athan. Socr. Gel. καθιστάντες hbW ι ὡς Π καὶ ὡς Athan. Socr. Gel. ι 21 τότε An Athan. Socr. Gel. ποτὲ szW ι ἱστάμεθα Π ἐνιστάμεθα Athan. Socr. Gel. ι 22 τότε AnWAthan. Socr. Gel. ὅτε sz >δεξάμεθα, ὅθ᾿ ἡμῖν εὐγνωμόνως τῶν λόγων ἐξετάζουσι τὴν >ἐμφανῆ σύμπραξιν ἔχειν ἔδοξε τοῖς ὑφ’ ἡμῶν αὐτῶν ἐν τῇ >θείσῃ πίστει ὡμολογημένοις«

Ὅτι μὲν οὖν οὐ καινή τις ἡ τοῦ ὁμοουσίου πρόσρησις οὐδὲ ὑπὸ τῶν τότε συναθροισθέντων πατέρων ἐξευρεθεῖσα, ἀλλ’ ἄνωθεν ἐκ προγόνων εἰς ἐγγόνους καταγομένη, σαφῶς μεμαρτύρηκεν ὁ Εὐσέβιος· ὅτι δὲ καὶ ἄπαντες οἱ τηνικαῦτα συναθροισθέντες συμφώνως τὴν ἐκτεθεῖσαν κατεδέξαντο πίστιν, κἀνταῦθα ἔφη καὶ πάλιν ἐν ἑτέρῳ συγγράμματι μαρτυρεῖ, τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου τὴν πολιτείαν εὐφημίαις γεραίρων. Λέγει δὲ οὕτως·

» Ὁ μὲν δὴ ταῦτ’ εἰπὼν Ῥωμαίᾳ γλώττῃ, ὑφερμηνεύοντος ἑτέρου, >παρεδίδου τὸν λόγον τοῖς τῆς συνόδου προέδροις. ἐντεῦθεν δ’ >μὲν ἀρξάμενοι κατῃτιῶντο τοὺς πέλας, οἱ δ’ ἀπελογοῦντό τε >ἀντεμέμφοντο. πλείστων δῆτα ὑφ’ ἑκατέρου τάγματος >μένων πολλῆς τε ἀμφιλογίας τὰ πρῶτα συνισταμένης, >ἐπηκροᾶτο ὁ βασιλεὺς τῶν πάντων σχολῇ τε εὐτόνῳ τὰς >ὑπεδέχετο, ἐν μέρει τε ἀντιλαμβανόμενος τῶν παρ’ ἑκάστου >λεγομένων, ἠρέμα συνῆγε τοὺς φιλονείκως ἐνισταμένους, πράως >ποιούμενος τὰς πρὸς ἕκαστον ὁμιλίας ἑλληνίζων τε τῇ φωνῇ, >μηδὲ ταύτης ἀμαθῶς εἶχε, γλυκερός τις ἢν καὶ ἡδύς, τοὺς μὲν >πείθων, τοὺς δὲ καταδυσωπῶν τῷ λόγω, τοὺς δ᾿ εἰ λέγοντας >νῶν, πάντας δὲ εἰς ὁμόνοιαν ἐλαύνων, ἕως ὅτε ὁμογνώμονας 11— 55, 4 Euseb. Vit. Const. III 13—14. vgl. Sozomen. I 20, 1 55, 4 bei Socrat. I 8, 21—24. Gelas. Cyzic. II 28 * — S. 55, 1 Georg. Mon. 508, 17 A HN (n) GS (s) DL + FV (v) = z W [bis 3 ὡμολογημένοις] 1 ὅθ᾿] ὅθεν L οὕτως v ι εὐγνωμόνως = Athan. Socr. Gel.] συγγνωμόνως A ι τῶν λόγων εὐγνωμόνως ~ s ι 2 ἐμφανῆ σύμπραξιν (συμπραξίαν z) ἔδοξε Π ἐφάνη συντρέχειν Athan. Socr. Gel. ι 2/3 προσεκτεθείση πίστει ὁμολογουμένοισ s ι 4 ᾗ am Rand HSS ι οὑν #x003E; S, übergeschrieben Ac ι 6 ἐκγόνουσ s 1 8 τεθεῖσαν s ι 10 εὐφημία sz ι 11 εὐσεβίου Am 1 12 δ’ Az Eus. #x003E; ns ι IS πέλας nszEns. τόπους πέλασ ἔλασ’ A ι ἀπολογοῦντο A ι 15 συνισταμένησ τὰ πρώτα L ι 16 ὁ = Socr. Gel. #x003E; S Eus. ι τε ANDL Eus. Socr. Gel. μὲν SV #x003E; mit leerem Raum H ι 17 ἑκάστου Π ἑκατέρου Eus. Soci-. Gel. ι 18 συνῆγε Π Socr. Gel. συνήγαγε Eus. ι ἐνισταμένου = Eus. Socr. Gel.] συνισταμένουσ V ι 20 τις nszEus. Socr. Gel. δέ τις A ι 22 ἐλαύνων nsz Eus. Socr. Gel. ἤλαυνεν A ι ἴωσ’ ὅτε AnsD Gel. εἰσότε Lv εἰσόθ’ Eus. >ὁμοδόξους αὐτοὺς ἐπὶ τοῖς ἀμφισβητουμένοις ἅπασι κατεστήσατο, ὡς >ὁμόφωνον μὲν κρατῆσαι τὴν πίστιν, τῆς δὲ σωτηρίου ἑορτῆς τὸν >αὐτὸν παρὰ τοῖς πᾶσιν ὁμολογηθῆναι καιρόν. ἐκυροῦτο δὲ ἤδη καὶ >ἐν γραφῇ δι’ ὑποσημειώσεως ἑκάστου τὰ κοινῇ δεδογμένα.«

Καὶ μετὰ βραχέα πόλιν καὶ ταῦτα προστέθεικεν·

»Οὕτω δὴ συνταξάμενος ἐπὶ τὰ σφῶν οἰκεῖα τοὺς πάντας ἐπανι- >έναι ἠφίει. οἱ δὲ ἐπανῄεσαν σὺν εὐφροσύνῃ, ἐκράτει τε λοιπὸν >παρὰ τοῖς πᾶσι μία γνώμη, παρ’ αὐτῷ βασιλεῖ συμφωνηθεῖσα, >συναπτομένων ὥσπερ ὑφ’ ἑνὶ σώματι τῶν ἐκ μακροῦ διῃρημένων.

χαίρων >δῆτα βασιλεὺς ἐπὶ τῷ κατορθώματι τοῖς μὴ παρατυχοῦσι τῇ συνόδῳ >καρπὸν εὐθαλῆ δι’ ἐπιστολῶν ἐδωρεῖτο, λαοῖς τε ἅπασι τοῖς τε καὶ >ἀγροὺς καὶ τοῖς ἀμφὶ τὰς πόλεις χρημάτων ἀφθόνους διαδόσεις >ποιεῖσθαι παρεκελεύετο, ὡδί πη γεραίρων τὴν ἑορτὴν τῆς >εἰκοσετοῦς.«

Ἔδει μὲν οὖν τοὺς τὰ Ἀρείου φρονοῦντας, εἰ καὶ τοῖς ἄλλοις πατράσιν ἀντιλέγειν οὐκ ἐνόμιζον δυσσεβές, τούτῳ γοῦν πιστεύειν ὃν θαυμάζειν εἰώθασι, σύμφωνον γεγενῆσθαι τὴν ὁμολογίαν ἐκείνην διδάσκοντι ἐπειδὴ δὲ καὶ πρὸς τὰς τῶν οἰκείων πατέρων διαμάχονται δόξας ἐχρῆν τοῦ Ἀρείου τὴν αἰσχίστην μεμαθηκότας καὶ φρίκης γέμουσαν τελευτὴν φυγεῖν παντὶ σθένει τὴν ὑπ’ ἐκείνου τεχθεῖσαν ἀσέβειαν. ἐπειδὴ δὲ εἰκὸς μὴ πάντας εἰδέναι τοῦ θανάτου τὸν τρόπον ἐγὼ καὶ τοῦτον ὡς ἐγένετο διηγήσομαι.

Πλεῖστον οὕτος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ διατρίψας χρόνον ἐπικωμάσαι 6—14 Euseb. Vit. Const. III 21—22 * 6—14 Gelas. Cyzic. II 36 A HN (n) GS (s) DL + FV(v) = z 4 ἐν γραφῆ δι’ S Eus. ἐνγραφίδι Gz ἐγγραφίδι A aber ἴδι’ auf Rasur Ac ἐγγραφῆ n ἐγγράφως δι’ Socr, Gel. ι 5 καὶ2] κατὰ Α ι 7 ἐπανίεσαν An ι 7 λοιπὸν nszEus. Gel. τὸ λοιπὸν A ι 8 παρ’ αὐτώ SDLEus. Gel.//// παρ’ αὐτῶ //// A παρὰ τῶ Gv ἡ παρὰ τῶ n ι 9/10 χαίρων δῆτα ADLEus. Gel. χαίρων δὴ ἧ καὶ δὴ χαίρων n ι 10 βασιλεὺς AsDvEus. ὁ βασιλεὺς nLGel. ι 11 ἐπιστολῶν nsv Eus. Gel. ἐπιστολῆς ADL ι πᾶσι K ι 12/13 ποεῖσθαι διαδόσεις ~ A, Eus. Gel. wie im Text ι 13 παρεκελεύετο A Eus. Gel. διεκελεύετο nsz ι ὧδ’ ἐπιγεραίρων V 1 ἑορτὴν #x003E; V und 14 nach βασιλείας + ἀρχήν V ι 15 ιδ am Rand sF ι οὑν A #x003E; s ι19 τοῦ An] γοῦν sDv und, nach Ἀρείου ~, L ι 23 ἰδ’ am Rand AnDL ι vor χρόνον + τὸν A πάλιν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς συλλόγοις ἐβούλετο, ἀρνούμενος τὴν ἀσέ- βειαν καὶ τὴν ἐκτεθεῖσαν ὑπὸ τῶν πατέρων ὁμολογίαν ὑπισχνούμενος δέχεσθαι.

ὡς δὲ οὔτε τὸν θεῖον Ἀλέξανδρον ἔπεισεν, οὔτε μὴν Ἀθανάσιον τὸν τῆς ἐκείνου καὶ προεδρίας καὶ εὐσεβείας διάδοχον, πάλιν διὰ τῆς Εὐσεβίου τοῦ Νικομηδέως σπουδῆς εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἔδραμεν. τὰ δ᾿ ὑπ’ ἐκείνου τυρευθέντα καὶ ὑπὸ τοῦ δικαίου ψηφισθέντα κριτοῦ, ἄμεινον ὁ πάντα ἄριστος Ἀθανάσιος ἐν τοῖς πρὸς Ἀπίωνα διηγήσατο γράμμασιν. ἐγὼ δὲ καὶ τοῦτο τὸ μέρος ἐντάξω τῇ συγγραφῇ.

»Ἐγὼ μὲν οὐ παρήμην ἐν τῇ Κωνσταντινουπόλει ὅτε τετελεύ- >τηκεν ἐκεῖνος, Μακάριος δὲ ὁ πρεσβύτερος παρῆν κἀκείνου λέγοντος ἤκουσα. ἐκέκλητο μὲν παρὰ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως Ἄρειος ἐκ >σπουδῆς τῶν περὶ Εὐσέβιον. εἰσελθόντα δὲ τὸν Ἄρειον ἀνέκρινεν >ὁ βασιλεὺς εἰ τὴν πίστιν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἔχοι. αὐτός τε >οὖν ὤμοσε πιστεύειν ὀρθῶς καὶ ἔγγραφον ἐπιδέδωκε πίστεως, κρύψασ >μὲν ἐφ’ οἷς ἐξεβλήθη τῆς ἐκκλησίας ὑπὸ Ἀλεξάνδρου τοῦ ἐπισκόπου >ὑποκρινόμενος δὲ τὰς ἀπὸ τῶν γραφῶν λέξεις.

ὀμόσαντα τοίνυν αὐτὸν μὴ πεφρονηκέναι ἐφ’ οἶς ἐξέβαλεν αὐτὸν Ἀλέξανδρος, ἀπέ- >λυσεν εἰρηκώς· εἰ ὀρθή σού ἐστιν ἡ πίστις, καλῶς ὤμοσας· εἰ δὲ >ἀσεβής ἐστιν ἡ πίστις σου καὶ ὤμοσας, ὁ θεὸς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κρίναι τὰ κατὰ σεῦ. οὕτω δὴ οὑν αὐτὸν ἐξελθόντα παρὰ τοῦ βασιλέως >ἠθέλησαν εἰσαγαγεῖν εἰς τὴν ἐκκλησίαν οἱ περὶ Εὐσέβιον τῇ συνήθει >αὐτῶν βίᾳ.

ἀλλ’ ὁ τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπος, ὁ μακα- 3—6 vgl. Socrat. ι 37, 1—3. Sozomen. II 18, 2. II 29, 1. Rufin. H. E. (S. 978, 1—3) und 13 —5 — S. 58, 12 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 1 83, 413 D f. — — S. 58, 12 Athanas. Epist. ad Serapionem 2—4 * — S. 57, 18 Nicetas Thesaur. V 11 PG 139, 1372 A A HN(n) GS(s) DL + FV(v) = z 3 οὔτε1] οὐδὲ nsv I nach θεῖον + ἐκεῖνον A ι 4 καὶ1 #x003E; A ι nach προεδρίας + καὶ ἀνδρείας Gaisford aus Versehen ι 8 ἀπίωνα Π ἀππίωνα Cod. Nicet. Σεραπίωνα Athan. ι 10 μὲν AnsD Athan. Nicet. μὲν οὖν Lv οὖν übergeschrieben Ac ι 13 τῶν] τὸν AD 1 εἰσελθόντα — 14 βασιλεὺς #x003E; V ι τὸν ὄρειον AnsDFAthan. αὐτὸν LAc Cod. Nicet. ι 14 ἔχοι AnsDL Cod Nicet. ἔχει V Athan. ι 16 οἶσ’ auf Rasur Ac ι 17 ὑποκρινόμενος Nsv Athan. ὑποκρινάμενος AHDL Cod. Nicet., aber in A scheint α aus ο corr. von Ac ι 19 ἐστιν ἧ πίστις = Athan.] ἡ πίστισ ἐστὶν A, β und α von Ac ι καλώς — 20 σου am Rand Ac ι 20 οὐρανοῦ Π Cod. Nicet. ὅρκου Athan. ι 22 vor εἰς + αὐτὸν A, fehlt iit Athan. ι 23 ὁ2 übergeschrieben Ac >ρίτης Ἀλέξανδρος, ἀντέλεγε φάσκων μὴ δεῖν εἰς κοινωνίαν δεχθῆναι τὸν τῆς αἱρέσεως εὑρετήν, καὶ λοιπὸν οἱ περὶ Εὐσέβιον ἠπείλησαν >ὅτι· »ὥσπερ μὴ θελόντων ὑμῶν ἐποιήσαμεν αὐτὸν κληθῆναι παρὰ >βασιλέως, οὕτως αὔριον, κἂν μὴ κατὰ γνώμην σου τυγχάνῃ, >συναχθήσεται Ἄρειος μεθ’ ἡμῶν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ταύτῃ«. Σάββατον δὲ ἦν ὅτε ταῦτα ἔλεγεν.

>Ὁ τοίνυν ἐπίσκοπος Ἀλέξανδρος, ἀκούσας ταῦτα καὶ πάνυ λυπη- >θεὶς εἰσελθὼν εἰς τὴν ἐκκλησίαν, τὰς χεῖρας ἄρας πρὸς τὸν θεὸν >ἀπωδύρετο, καὶ ῥίψας ἑαυτὸν ἐπὶ πρόσωπον ἐν τῷ ἱερατείῳ, κείμενος >ἐπὶ τοῦ ἐδάφους ηὔχετο. παρῆν δὲ καὶ Μακάριος εὐχόμενος σὺν >αὐτῷ καὶ ἀκούων τῆς φωνῆς αὐτοῦ.

παρεκάλει δὲ δύο ταῦτα λέγων· >»εἰ Ἄρειος αὔριον συνάγεται, ἀπόλυσον ἐμὲ τὸν δοῦλόν σου καὶ μὴ >συναπολέσῃς εὐσεβῆ μετὰ ἀσεβοῦς· εἰ δὲ φείδῃ τῆς ἐκκλησίας σου >(οἶδα δὲ ὅτι φείδῃ), ἔπιδε ἐπὶ τὰ ῥήματα τῶν περὶ Εὐσέβιον καὶ μὴ >δῷς εἰς ἀφανισμὸν καὶ ὄνειδος τὴν κληρονομίαν σου καὶ ἆρον >Ἄρειον, ἵνα μὴ εἰσελθόντος αὐτοῦ εἰς τὴν ἐκκλησίαν δόξῃ καὶ ἡ >αἵρεσις συνεισέρχεσθαι αὐτῷ καὶ λοιπὸν ἡ ἀσέβεια νομισθῇ ὡς >εὐσέβεια«. ταῦτα εὐξάμενος, ὁ ἐπίσκοπος ἀνεχώρησε πάνυ φροντίζων >καὶ γέγονέ τι θαυμαστὸν καὶ παράδοξον.

τῶν γὰρ περὶ Εὐσέβιον >ἀπειλησάντων, ὁ μὲν ἐπίσκοπος προσηύξατο, ὁ δὲ Ἄρειος ἐθάρρει >τοῖς περὶ Εὐσέβιον· Πόλλα τε φλυαρῶν εἰσῆλθεν εἰς καθέδρας, ὡς >διὰ χρεία, τῆς γαστρός, καὶ ἐξαίφνης, κατὰ τὸ γεγραμμένον πρηνὴς γενόμενος ἐλάκησε μέσος«, καὶ πεσὼν εὐθὺς ἀπέψυξεν >ἀμφοτέρων τε τῆς κοινωνίας καὶ τοῦ ζῆν ἀπιστερήθη.

>Τὸ μὲν οὖν τέλος τοῦ Ἀρείου τοιοῦτον γέγονε. καὶ οἱ περὶ >Εὐσέβιον μεγάλως αἰσχυνθέντες ἔθαψαν τὸν ὁμόφρονα ἑαυτῶν· ὁ >μακαρίτης Ἀλέξανδρος χαιρούσης τῆς ἐκκλησίας τὴν σύναξιν >λεσεν ἐν εὐσεβείᾳ καὶ ὀρθοδοξίᾳ, σὺν πᾶσι τοῖς ἀδελφοῖς >καὶ δοξάζων μεγάλως τὸν θεόν, οὐχ ὡς ἐπιχαίρων τῷ θανάτω. >γένοιτο· πᾶσι γὰρ »ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ >νεῖν«, ἀλλ’ ὅτι τοῦτο ὑπὲρ τὰς ἀνθρώπων κρίσεις ἐδείχθη.

αὐτὸς >γὰρ ὁ κύριος, δικάσας ταῖς ἀπειλαῖς τῶν περὶ Εὐσέβιον καὶ τῇ Ἀλεξάνδρου, κατέκρινε τὴν Ἀρειανὴν αἵρεσιν δείξας αὐτὴν ἀναξίαν >οὐσαν τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας καὶ πᾶσι φανερώσας ὅτι, παρὰ βασιλέως καὶ πάντων ἀνθρώπων ἔχῃ τὴν μαρτυρίαν καὶ τὴν προστασίαν, ἀλλὰ παρ’ αὐτῆς τῆς ἀληθείας κατεκρίθη.«

Τοιαῦτα τῶν πονηρῶν σπερμάτων ὁ Ἄρειος δρεψάμενος δράγ- μάτα καὶ τῶν ἐσομένων κολαστηρίων ἰδὼν τὰ προαύλια, τῆς οἰκείας ἀσεβείας διὰ τῆς τιμωρίας κατηγόρει.

Ἐγὼ δὲ ἐπὶ τὴν τῆς βασιλικῆς εὐσεβείας διήγησιν τρέψομαι.

πᾶσι γὰρ τοῖς ὑπὸ τὴν Ῥωμαίων τελοῦσιν ἡγεμονίαν ἐπέστειλε δήμοις, τῆς μὲν προτέρας αὐτοὺς ἐξαπάτης ἀπαλλαγῆναι παρεγγυῶν τὴν δὲ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν μεταμαθεῖν διδασκαλίαν προτρέπων καὶ ἐπὶ ταύτην ἅπαντας τὴν ἀλήθειαν ξεναγῶν·. τοὺς δέ γε κατὰ πόλιν ἐπισκόπους ἐπὶ τὰς τῶν ἐκκλησιῶν οἰκοδομίας διήγειρεν, οὐ γράμμασι μόνοις ἐπὶ τοῦτο προτρέπων, ἀλλὰ καὶ χρήματα φιλοτίμως δωρούμενος καὶ τὰ τῆς οἰκοδομίας δαπανήματα χορηγῶν. δηλοῖ δὲ καὶ τὰ γραφέντα. τοῦτον ἔχοντα τὸν τρόπον·

Ὁ μὲν δὴ θεῖος Ἀθανάσιος ἔτη δύο καὶ μῆνας τέσσαρας ἐν Τριβέρει διατρίψας εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἐπανῆλθεν. ἔγραψε δὲ καὶ Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεύς, ὁ τῶν Κωνσταντίνου τοῦ μεγάλου παίδων πρεσβύτατος (αὐτὸς γὰρ τῆς πρὸς δυόμενον ἥλιον ἐβασίλευε Γαλατίας), τῇ Ἀλεξανδρέων ἐκκλησίᾳ τάδε τὰ γράμματα·

»Κωνσταντῖνος Καῖσαρ τῷ λαῷ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πόλεως >τῶν Ἀλεξανδρίων.

πρὸς τὸ διαπαῖξαι τοίνυν ταύτην, ἀφαιρεθεὶς τῶν φαρύγ- >γων τῶν ἐπικειμένων αὐτῷ ἀνδρῶν, ὑπ’ ἐμοὶ διάγειν κεκέλευσται >οὕτως ὡς ἐν αὐτῇ τῇ πόλει ἐν ᾗ διέτριβε πᾶσι τοῖς ἀναγκαίοις >ἐμπλεονάζειν, εἰ καὶ τὰ μάλιστα αὐτοῦ ἡ ἀοίδιμος ἀρετή, ταῖς θείαις >πεποιθυῖα βοηθείαις, καὶ τὰ τῆς τραχυτέρας τύχης ἄχθη ἐξουθενεῖ.

>τοιγαροῦν εἰ καὶ τὰ μάλιστα πρὸς τὴν προσφιλεστάτην ὑμῶν θεο- >σέβειαν ὁ δεσπότης ἡμῶν ὁ τῆς μακαρίας μνήμης Κωνσταντῖνος ὁ >παρασεβαστός, ὁ ἐμὸς πατήρ, τὸν αὐτὸν ἐπίσκοπον τῷ ἰδίῳ τόπῳ >παρασχεῖν προῄρητο, ὅμως ἐπειδή, ἀνθρωπίνῳ κλήρω προληφθείς. >πρὸ τοῦ τὴν εὐχὴν πληρῶσαί ἀνεπαύσατο, ἀκόλουθον ἡγησάμην τὴν >προαίρεσιν τοῦ τῆς θείας μνήμης βασιλέως διαδεξάμενος πληρῶσαι.

>ὅστις ἐπειδὰν τῷ ὑμετέρας τύχῃ προσόψεως, ὅσης παρ’ ἐμοῦ αἰδοῦς >τετύχηκε γνώσεσθε. οὐ γὰρ θαυμαστὸν εἴ τι δἂν ὑπὲρ αὐτοῦ >πεποίηκα· καὶ γὰρ τὴν ἐμὴν ψυχὴν ἥ τε τοῦ ὑμετέρου πόθου εἰκὼν >καὶ τὸ τοῦ τηλικούτου ἀνδρὸς σχῆμα εἰς τοῦτο ἐκίνει καὶ προέτρεπεν. >ἡ θεία πρόνοια ὑμᾶς διαφυλάξει, ἀκελφοὶ.«

Μετὰ τούτων ὁ θεῖος Ἀθανάσιος ἀφίκετο τῶν γραμμάτων. πάντες δὲ αὐτὸν ἀσμένως ἀπέλαβον, καὶ ἀστοὶ καὶ χωρητικοί, καὶ —S 96, 4 vgl. Socrat. II 3, 5—6 Sozomen. IIl 2, 7 — — S. 96, 1 Gregor. Nazianz. Orat. XXI 29

Κωνσταντία Λικιννίου μὲν ἐγεγόνει γαμετή, Κωνσταντίνου δὲ ἦν ἀδελφή. ταύτῃ τις πρεσβύτερος τὴν Ἀρειανικὴν εἰσδεξάμενος λώβην, συνήθης ἐγένετο. καὶ τὴν μὲν νόσον οὐ προφανῶς ἐδείκνυ, ουνεχῶς δὲ αὐτῇ προσδιαλεγόμενος ἔλεγε συκοφαντίαν ὑπομεμενηκέναι τὸν Ἄρειον.

ταύτην ὁ πανεύφημος Κωνσταντῖνος μετὰ τὴν τοῦ δυσσεβοῦς σεβοῦ ἀνδρὸς τελευτὴν παντοδαπῆς κηδεμονίας ἠξίου καὶ τῶν τῆς χηρείας ἀνιαρῶν πεῖραν οὐκ εἴα λαβεῖν, καὶ παρ᾿ αὐτὴν δὲ τὴν τελευτὴν παρῆν αὐτῇ τὴν ἁρμόττουσαν θεραπείαν προσφέρων.

τότε δὴ τοῦτον κληθῆναι κελεύσασα τὸν πρεσβύτερον, τῆς τοῦ βασιλέως ἀξιοῦσθαι προμηθείας ἱκέτευεν. ὁ δὲ Κωνσταντῖνος καὶ τηνικαῦτα τοῦτο ποιήσειν ὑπέσχετο καὶ μετὰ ταῦτα πεπλήρωκε τὴν ὑπόσχεσιν·

μετέδωκε γὰρ αὐτῷ παρρησίας ὅτι μάλιστα πλείστης. ἀλλ᾿ ὅμως καὶ πολλῆς ἀξιούμενος θεραπείας οὐκ ἐθάρρησεν ἀποκαλύψαι τὴν νόσον, βεβαίαν ὁρῶν περὶ τὰ θεῖα τοῦ βασιλέως τὴν γνώμην.

ἐπειδὴ δὲ Κωνσταντῖνος εἰς τὴν ἀνώλεθρον μεθιστάμενος βασιλείαν τοῖς παισὶν ἐν διαθήκαις τὴν ἐπίκηρον ταύτην βασιλείαν διένειμεν (οὐδεὶς δὲ τούτων τελευτῶντι παρῆν), τούτῳ μόνῳ τῷ πρεσβυτέρῳ τὰς διαθήκας ἐπίστευσε, Κωνσταντίῳ ταύτας δοθῆναι κελεύσας· οὗτος γὰρ τῶν ἄλλων πληοιέστερος ὢν πρὸ τῶν ἄλλων ἀφίξεσθαι προσδόκιμος ἦν.

ἐντεῦθεν οὗτος τῷ Κωνσταντίω γενόμενος γνώριμος (ἀπέδωκε γὰρ 7—18 vgl. Rufin. H. E. X 12, 976, 24—977, 14. Socrat. l 25, 1—5. Sozomen. Il 27, 2—4. Gelas. Cyzic.III 12 — 20— S. 97, 5 vgl. Rufin. H. E. X 12, 978, 5—19 — 21—24 vgl. Socrat. I 39, 3—5. Sozomen. II 34, 2 * 11 — 14 Gelas. Cyzic. lll 12, 142a 12 — 16-18 ebd. 142b, 8 — 20— S. 97, 22 Cass. IV 5 B A HN (n) + S = r L + FV (v) = z Τ [bis 3 Θεογόνιος] 1 οἱ ὀλίγοι καὶ οἱ BT οἱ ὀλίγοι καὶ L ὀλίγοι καὶ οἱ F ὀλίγοι καὶ ArV | ἀρειμανίασ ο B | 2 πάλιν > BA, nach τὰς οἰκείας ~T | 3 θεόγ///νιοσ A θεόγνιοσ LT θέογνισ V | 7 γݲ am Rand An | λικινίου BSL | 9 μὲν > B | 13 χηρείας] χάριτοσ B | 16 ἱκέτευεν BAr ἱκέτευσεν z und, σ übergeschrieben, Ae | 17 τοῦτο ποιήσειν] ποιεῖνB | 19 ἐθάρσησεν A | 21 τοῖσ παισὶν am Rand Ac | 25 ἀφίξεσθαι A ἀφικέσθαι Brz τὰς διαθήκας ὡς προσετάχθη) συνήθης ἐγένετο καὶ θαμὰ φοιτᾶν παρ΄ αὐτὸν ἐκελεύετο. κατιδὼν δὲ εὔριπον τοῦ Κωνοταντίου τὴν γνώμην καὶ καλάμοις ὑπ’ ἀνέμων ἐναντίων τῇδε κἀκεῖσε κλινομένοις προσεοικυῖαν, ἐθάρρησε τὸν κατὰ τῶν εὐαγγελικῶν δογμάτων ἀναδέξασθαι πόλεμον.

καὶ τῶν έξξκγσθπων δῆθεν τὴν ζάλην ὀλοφυρόμενος, αἰτίους ἔλεγε τοὺς τὴν ἄγραφον τοῦ ὁμοουσίου φωνὴν ἐντεθεικότας τῇ διδασκαλίᾳ τῆς πίστεως, καὶ τοῦτο καὶ τοῖς ἱερωμένοις καὶ τοῖς πολλοῖς ἐργάζεσθαι τὴν διάστασιν. ἐντεῦθεν Ἀθανασίου καὶ τῶν τὰ ἴσα φρονούντων κατηγορῶν τἀς κατὰ τούτων ἐπιβουλὰς ἐτεκταίνετο.

Τούτῳ συνεργῷ κεχρημένοι Εὐσέβιός τε καὶ Θεογόνιος καὶ Θεόδωρος ὁ Περίνθιος (ἐλλόγιμος δὲ διαφερόντως ὁ Θεόδωρος ἦν καὶ δὴ καὶ τῶν θείων εὐαγγελίων τὴν ἑρμηνείαν συνέγραψεν, Ἡρακλεώτην δὲ αὐτὸν ὀνομάζουσιν οἱ πολλοί), οὗτοι συνεχῶς ἅτε δὴ γειτονεύοντες τὸν βασιλέα ὁρῶντες, τὴν ἀπὸ τῆς ἐξορίας ἐπάνοδον Ἀθανασίου παμπόλλων ἔλεγον αἰτίαν γεγενῆσθαι κακῶν, καὶ οὐ μόνον τὴν Αἴγυπτον μεταλαγχάνειν τοῦ κλύδωνος, ἀλλὰ καὶ τὴν Παλαιστίνην καὶ τὴν Φοινίκην καὶ τὰ ἄλλα ὅμορα ἔθνη.

Τούτοις καὶ τοῖς τοιούτοις λόγοις τὴν κουφοτάτην αὐτοῦ πολιορκήσαντες γνώμην, ἔπεισαν αὐτὸν ἐξελάσαι τῆς ἐκκλησίας τὸν Ἀθανάσιον· ὁ δὲ προμαθὼν τὴν ἐπιβουλὴν ὑπεχώρησε καὶ τὴν Εσπέραν κατείληφε. καὶ γὰρ τῷ Ῥώμης ἐπισκόπῳ (Ἰούλιος δὲ τηνικαῦτα τὴν ἐκκλησίαν ἐκείνην ἐποίμαινεν) οἱ περὶ Εὐσέβιον τὰς κατὰ Ἀθανασίου συντεθείσας συκοφαντίας ἐξέπεμψαν.

ὁ δὲ τῷ τῆς ἐχ- 5—11 vgl. Socrat. II 2, 1—2 — 22—S. 98, 4 vgl. Athanas. 20 f. Socrat. II 11, 6—7 * 1/2 Gelas. Cyzic. III 12, 142b, 10 — 22—S. 98, 8 Cass. IV 6 B A HN (n) + S = r L + FV (v) = z Τ [von 2 κατιδὼν — 21 Ἀθανάσιον] 1 θαμὰ zGel. u. θ übergeschrieben Ae ἅμα Ar ἅμα B, s. S. 70, 3 ι 2 καθειδὼν B ι εὔριπον] εὐρίπιστον T, vgl. εὔριπον Nie. IX 29 und unten II 31, 10 ι τὴν vor τοῦ ~ Τ ι 3 καὶ] καθάπερ rv ι 4 τὸν] τῶ) BS ι 4/5 δέξασθαι B, assumere Cass. ι 7 τούτω LF τούτων V ι καὶ τοῖς > B ι 9 ἴσα BAT ὅμοια rz vor τἀς + καὶ A ι 11 Τούτῳ: δ am Rand BSz ι Τούτῳ — 12 Περίνθιος] συμπράττων εὐσεβίω τε καὶ θεογονίω καὶ θεοδώρω τῶ περινθίω T* ι συνεργοὶ B θεόγ///νιοσ Α θεόγνιοσ LV Theognius Cass. Codd. LP ι 12 nach Περίνθιος + gestrichen A ι 13 καὶ > Τ ι συγγέγραφεν Α ι 14 οὗτοι BrzTCass. οἱ αὐτοὶ A ι 15 vor τὼ· + καὶ Arz ι 19 δ am Rand A ι 20 τῆς ἐκκλησίας ἐξελάσαι ~ z ι 22 nach γὰρ + καὶ B ι 23 ἐκείνην > B ι nach περὶ + τὸν nF κλῄσας ἑπόμενος νόμῳ, καὶ αὐτοὺς καταλαβεῖν τὴν Ῥώμην ἐκέλευσε καὶ τὸν θεῖον Ἀθανάσιον εἰς τὴν δίκην ἐκάλεσε.

καὶ οὗτος μὲν ἐξώρμησεν εὐθὺς τὴν κλῆσιν δεξάμενος· οἱ δὲ τὸ δρᾶμα συντεθεικότες εἰς μὲν τὴν Ῥώμην οὐκ ἀπῆλθον, εὐφώρατον εἰδότες τὸ ψεῦδος, ἔρημα δὲ τοῦ νομέως τὰ πρόβατα θεασάμενοι λύκον αὐτοῖς ἀντὶ ποιμένος ἐπέστησαν· Γρηγόριος δὲ τούτῳ ὄνομα ἠν. ἓξ δὲ ἔτη θηρίων ἀγρίων ὠμότερον τῇ ποίμνῃ χρησάμενος, δίκας ἔτισε τῆς πονηρίας, ὑπ’ αὐτῶν πικρῶς διαφθαρεὶς τῶν προβάτων.

Ἀθανάσιος δὲ πρὸς Κώνσταντα ἀφικόμενος (Κωνσταντῖνος γὰρ ὁ πρεσβύτατος πολεμῶν ἐτεθνήκει), τῆς Ἀρειανικῆς φάλαγγος τὰς ἐπιβουλὰς ἀπωδύρετο καὶ τὸν κατὰ τῆς ἀποστολικῆς πίστεως ὠλοφύρατο πόλεμον, καὶ τοῦ τε πατρὸς ἀνέμνησε καὶ τῆς συνόδου τῆς μεγίστης ἣν ἐκεῖνος συνήλισε, καὶ ὡς τὰ παρ’ ἐκείνων γραφέντα τοῦ συνεδρίου κοινωνῶν ἐκράτυνε νόμῳ.

τοιαῦτα ποτνιώμενος εἰς τὸν πατρῷον ζῆλον τὸν βασιλέα διήγειρεν. παραυτίκα γὰρ τούτων ἀκούσας ἐπέστειλε τῷ ἀδελφῷ, παραινῶν τῆς πατρῴας εὐσεβείας ἄσυλον φυλάξαι τὸν κλῆρον· καὶ γὰρ ἐκεῖνος εὐσεβείᾳ τὴν βασιλείαν κρατύνας καὶ τοὺς Ῥωμαίων τυράννους κατέλυσε καὶ τοὺς ἐν κύκλω βαρβάρους ὑπέταξε.

Τούτοις πεισθεὶς τοῖς γράμμασιν ὁ Κωνστάντιος προσέταξεν εἰς τὴν Σαρδικὴν (Ἰλλυρικὴ δὲ αὕτη πόλις τοῦ Δακῶν ἔθνους μητρόπολις) καὶ τοὺς τῆς Ἑῴας καὶ τοὺς τῆς Ἑσπέρας συνδραμεῖν ἐπισκό- 15/16 u. 20 — S. 99, 1 vgl. Socrat. II 20, 2—3 Sozomen. III 11, 3 * 6—8 Nicetas Thesaur. VI 10 PG 140, 16 C — 9—19 Cass. IV 20— S.99, 20—S. 99, 16 Cass. IV 21 B Α HN (n) + S = r L + F V (v) = z T [von 6 ἓξ — 19 ὑπέταξε] 2 θεῖον übergeschrieben Ae ι 3 οἵδε τὸ δρᾶμα συντεθεικότεσ BASzCass. οἱ δὲ τὸ δρᾶμα εἰδότεσ ὡς καὶ συντεθεικότεσ n ι 5 τοῦ νομέωσ τὰ πρόβατα θεασόμενοι B τὰ πρόβατα τοῦ νομέως θεασάμενοι A τοῦ νομέωσ θεασάμενοι τὰ πρόβατα rz ι 6 τούτου B ι ἔτη δὲ ~ Α ι θηρίων BT θηρῶν Arz 7 ὠμότερον > B, crudelius Cass. ι 9 Ἀθανάσιος — 10 ἐτεθνήκει > Τ* 10 πρεσβύτεροσ nz ι 11 ἀποδυρόμενοι T* ι τῆς κατὰ ~ Τ ι 11/12 ὠλοφύρατο BAL ὠλοφύρετο rv ὠλοφύραντο Τ* ι 12 τε übergeschrieben Ac ι 13 συνήλισε A συνείλισεν B συνέλεξε rzT am Rand Ac, s. 85, 5 ι 14 κοινῶ n ι ποτνιώμενοι u. 15 διήγειραν Τ* ι 15 πάτριον Α ι 16 ἐπέστειλε τῷ ἀδελφῷ] καὶ ἰδιοπαθήσασ πρὸς τὸν ἀδελφὸν γράμματα διαπέμπεται T* ι 20 Τούτοις: ε am Rand BSz ι πεισθεὶς] εἰσθεὶσ B ι τοῖς As ι τοῖς L ι 21 u. S. 99, 7 σερδικὴν V σαρδικὴν, α aus ε corr., B Sardicae Cass. ι τοῖ· As ι 22 τοὺς 2 > N und, mit leerem Raum, H ποὺς. πολλὰ γὰρ καὶ ἕτερα τῆς ἐκκλησίας παθήματα τῷ συνοδικῆς θεραπείας ἐδεῖτο.

Καὶ γὰρ Παῦλον (Kωνσταντινουπόλεως δὲ ἐπίσκοπος οὕτος ἠν, τῶν ὀρθῶν προκινδυνεύων δογμάτων) οἱ τῆς Ἀρειανικῆς μετειληχότες νόσου ἐγράψαντο ὡς στάσεως ἀρχηγόν, καὶ ἄλλα τινὰ προσθέντες ἃ συκοφαντεῖν εἰώθασι τῆς εὐσεβείας τοὺς κήρυκας.

ἀλλὰ τοῦτον τηνικαῦτα οὐκ εἴασεν ὁ λεὼς εἰς τὴν Σαρδικην ἀπαχθῆναι, τὰς τῶν ἐναντίων ὀρρωδήσας ἐπιβουλάς. μικρὸν δὲ ὕστερον τὴν κουφοτάτην τοῦ βασιλέως παραπείσαντες γνώμην, τῆς μὲν βασιλευούσης ἐξωστράκισαν πόλεως, μετῴκισαν δὲ εἰς Κουκουσόν· πόλισμα δὲ αὕτη σμικρόν πάλαι μὲν εἰς τὸ Καππαδοκῶν ἔθνος τελοῦν, νῦν δέ γε τῇ Ἀρμενίᾳ τῇ δευτέρᾳ συναριθμούμενον.

ἀλλ’ οὐκ ἀπέχρησε τοῖς πάντα κυκῶσιν ἡ ἐν ἐρημίᾳ τοῦ θαυμασίου Παύλου διατριβή· πέμψαντες γὰρ τῆς μιαιφόνοι γνώμης τοὺς ὑπουργοὺς βιαίῳ θανάτῳ παρέδοσαν. καὶ τοῦτο ἡμὰς ὁ θεῖος ἐδίδαξεν Ἀθανάσιος, ἐν τῇ περὶ τῆς οἰκείας φυγῆς Ἀπολογίᾳ καὶ ταῦτα προστεθεικώς·

»Τὸν γὰρ τῆς Κωνσταντινουπόλεως Παῦλον τὸν ἐπίσκοπον διώ- ξαντες καὶ εὑρόντες, προφανῶς ἀποπνιγῆναι πεποιήκασιν ἐν λεγομένῃ Κουκουσῷ τῆς Καππαδοκίας, δήμιον ἐσχηκότες εἰς 3 — 12 vgl.Histor. acephala Arian. 2 — — S. 100,2 Athanas.Apol. de fuga sua3 * 17 — S. 100, 2 Niceph. H. Ε. IX 30 — —S. 100, 15 Cass. IV 22 B A HN (n) + G[G von 15 ἐν τῇ an] S (s) = r L + FV (v) = z Tu. W [von 17 Τὸν γὰρ an] 3 ε am Rand A ι Παύλου B ι δὲ > B ι ἐπίσκοπος οὕτος ἢν οὗτοσ ἐπίσκοποσ ἦν nz οὗτοσ ἢν ἐπίσκοποσ S ἐπίσκοποσ ἦν B ι 4 ὀρθοδόξων B, rectis Cass. ι προκινδυνεύων Br προκινδυνεύοντα Az ι 4/5 μετειληφότες B ι 5 στάσεων B, seditionis Cass. ι 6 εἰώθεσαν r ἰωθεῖσαν B, quae calumniatoribus sunt amica Cass. ι τοῦτον] γὰρ τὸ B, quem tarnen Cass. ι 7 εἴασεν ὁ λεὼς] εἴασεν τέως r εἴασεν τέως ὁ λέως z ι 9 βασιλικῆς B ι 10 μετῴκισαν δὲ] καὶ μετῴκισαν z ι κοκκουσὸν B ι πόλισμα B πόλισ///// Α civitatulam Cass. πόλις rz ι σμικρὸν B ///μικρὰ/// (ὰ auf Rasur Ac) A μικρὰ rz ι 11 τελοῦν (σα auf Rasur Ae) Arz ι γε > z ι τῇ > B ι 12 συναριθμούμενον συναριθμουμένη rzAc ι 13 θαυμασίου übergeschrieben Ac ι 15 οἰκείασ BAS ἰδίασ nGz ι 16 καὶ ταῦτα προσςτεθειωσ Am ι 17 ἀθανασίου am Rand A τῆς] δὴ Τ ι Παῦλον τὸν > T ι ἐπίσκοπον παῦλον WAthan. ι 18 εὑρόντες προφανῶς] φυγὴ καταδικάσαντεσ T* ι ἐν = Athan. > BW ι 19 κοκκοτυσῶ B ι Καππαδοκίας] ἀρμενίασ Τ* ι δήμιον ἐσχηκότες εἰς τοῦτο > N und, mit leerem Raum, H ι ἐσχηκότες = Athan. ἔχοντες z >Φίλιππον τὸν γενόμενον ἔπαρχον· ἢν γὰρ καὶ τῆς αἱρέσεως >προστάτης καὶ τῶν πονηρῶν βουλευμάτων ὑκηρέτης.«

Τοιαύτας μιαιφονίας ἡ Ἀρείου βεβλάστηκε βλασφημία. τῇ γὰρ κατὰ τοῦ μονογενοῦς λύττῃ συμβαίνει τὰ κατὰ τῶν ἐκείνου θεραπόντων τολμήματα.

Ἀλλὰ τοῦτον οὕτω τῷ θανάτῳ, μᾶλλον δὲ τῇ τῶν οὐρανῶν παραπέμψαντες βασιλείᾳ, Μακεδόνιον ἀντὶ τούτου προὐβάλοντο, ὁμογνώμονα τοῦτον ὑπειληφότες ἐπειδὴ παραπλησίως αὐτοῖς ἐβλασφήμει τὸ πανάγιον πνεῦμα ἀλλὰ μικρὸν ὕστερον καὶ τοῦτον ἐξήλασαν, κτίσμα λέγειν οὐκ ἀνασχόμενον ὃν υἱὸν ἡ θεία προσαγορεύει γραφή.

οὑ δὴ χάριν οὕτος ἐκείνων ἀποκριθεὶς ἰδίας αἱρέσεως προστάτης γεγένηται· ὁμοούσιον μὲν οὐδὲ οὕτος τῶ πατρὶ τὸν υἱὸν εἶναι λέγων, ὅμοιον δὲ εἶναι κατὰ πάντα τῷ γεγεννηκότι διδάσκων, κτιστὸν δὲ τὸ πνεῦμα προφανῶς ὀνομάζων. ταῦτα μὲν οὑν οὐ πολλῷ χρόνῳ ὕστερον οὕτω γέγονεν ὡς εἰρήκαμεν.

Εἰς δὲ τὴν Σαρδικὴν πεντήκοντα μὲν καὶ διακόσιοι συνῆλθον ἀρχιερεῖς, ὡς διδάσκει τὰ παλαιὰ διηγήματα. ἀφίκετο δὲ καὶ ὁ μέγας Ἀθανάσιος καὶ Ἀσκληπᾶς ὁ Γαζαῖος, οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, καὶ Μάρκελλος ὁ Ἀγκύρας τῆς Γαλατῶν μητροΠόλεως, ὃς καὶ ἐπὶ τῆς συνόδου τῆς μεγάλης ἐπίσκοπος ἠν.

ἀφίκοντο δὲ καὶ οἱ τούτων κατήγοροι καὶ οἱ τῆς αἱρετικῆς προστατεύοντες φάλαγγος, οἱ πάλαι τῶν περὶ τὸν Ἀθανάσιον γενόμενοι δικασταί. ἀλλὰ τῆς συνόδου μεμαθηκότες τὸ ἀκλινὲς καὶ τὴν ἐν τοῖς θείοις δόγμασιν ὑγίειαν, οὐδὲ κληθέντες εἰσῆλθον εἰς τὸ συνέδριον ἀλλ’ ἀπέδρασαν σὺν τοῖς 6—14 vgl. Rufin. H. Ε. X 26, 990, 1—5 u. 11—13. Sozomen. Haeret. Fabul. IV 5 PG 83, 424 A — 18 oben S. 85, 7 * 16 Nicetas Thesaur. VI 13 PG 140, 20 B B A HN(n) + GS(s) = r L+FV [Vbis 16 Σαρδικὴν] (v) = z TW [his 2 ὑπηρέτης] 1 γενόμενον = Athan. γενόμενον B γενόμενον A aber νό auf Rasur Ac ι 2 πρωτοστάτης A ι 3 Τοιαίτας: ς am Rand Bz ι 4 συμβαίνει /// A ι 6 am Rand A ι τῷ > n ι 7 προὐβάλλοντο A, statuerunt Cass. ι 8 τοῦτον] τούτων αὐτὸν n ι 10 προσαγορεύει ἡ θεία ~ Α ι 12 ἐγένετο L ι 14 οὖν > n ι οὐ > A, non Cass. ι 16 ζ am Rand HSS ι δὲ] δέ γε B ι σαπδικὴν, α aus ε corr., B σερδικὴν V ι μὲν > n ι 17 ὡς //// A ι 18 ὁ As ι γαζεύσ B ι 19 ὁ > BA ι ὃς B ι καὶ As ι 21 οἱ1 > B ι 22 τὸν > L, gestrichen in A ι 23 δόγμασιν] προστάγμασιν A, vgl. IV 7, 7 u. S. 118, 7 ι ὑγείαν AS ὑγίαν G ἀδίκοις δικασταῖς καὶ οἱ κατήγοροι.

καὶ τοῦτο ἄμεινον διδάσκει τῆς συνόδου τὰ γράμματα ἃ σαφοῦς εἵνεκα διδασκαλίας ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ.

»Ἡ ἁγία σύνοδος ἡ κατὰ θεοῦ χάριν ἐν Σαρδικῇ συναχθεῖσα >ἀπό τε ῾Ρώμης καὶ Σπανίων καὶ Γαλλίων, ᾿Ιταλίας, Καμπανίας, >Καλαβρίας, Ἀφρικῆς, Σαρδανίας, Παννονίας Μυσίας, Δακίας, Δαρδα- >νίας, ἄλλης Δακίας, Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ἀχαΐας, Ἠπείρων, Ορά- >κης, Ῥοδόπης, Ἀσίας, Καρίας, Βιθυνίας, Ἑλλησπόντου, Φρυγίας, >Πισιδίας, Καππαδοκίας, Πόντου, Κιλικίας, Φρυγίας ἄλλης, Παμφυ- >λίας, Λυδίας, νήσων Κυκλάδων, Αἰγύπτου, Θηβαΐδος, Λιβύης, Γα- >λατίας, Παλαιστίνης, Ἀραβίας, τοῖς πανταχοῦ ἐπισκόποις καὶ συλ- >λειτουργοῖς τῆς καθολικῆς καὶ ἀποστολικῆς ἐκκλησίας, ἀγαπητοῖς >ἀδελφοῖς ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>Πολλὰ μὲν καὶ πολλάκις ἐτόλμησαν οἱ Ἀρειομανῖται κατὰ τῶν >δούλων τοῦ θεοῦ τῶν τὴν πίστιν φυλαττόντων τὴν ὀρθήν. νόθον >γὰρ ὑποβάλλοντες διδασκαλίαν τοὺς ὀρθοδόξους ἐλαύνειν ἐπειρά- >θησαν· τοσοῦτον δὲ λοιπὸν κατεπανέστησαν κατὰ τῆς πίστεως ὡς >μηδὲ τὴν ἀκοὴν τῶν θεοφιλεστάτων βασιλέων λαθεῖν.

τοιγαροῦν 4—S. 118, 4 lateinisch S. Leonis opera III 598 ff [nach einem mit Theodoret nahe verwandten Text] = Λ — Inhaltsangabe bei Sozomen. III 12 — 4 — S. 112, 15 bei Athanas. Apol. c. Arianes 44—9 — 14— S. 112, 15 Hilar. Fr. histor. Π [mit Athanas. verwandt] = Hil. * 4— S. 118, 9 Cass. IV 24 B A HN (n) + GS (s) = r LF = z Τ [von 4 an] 2 εἵνεκεν B ἕνεκεν A | 4 ηݲ am Rand Bv | θεοῦ = Cass. Athan. Λ] χυݲ B | 5 ἀπό τε — 11 Ἀραβίας > Athan. | σπανίων καὶ γαλλίων BANG σπανίων καὶγαλλιῶν H | σπανιῶν καὶ γαλλιῶν SF Hispaniis Galliis Cass. Λ σπανίασ καὶ γαλλίασ LT | καππανίασ A | 6 σαρδίασ n | πανονίασ r | Παννο- νίας — 7 ἄλλης > L, s. unten Ζ. 7 | πανονίασ — δαρδανίασ G m > F | Μυ- σίας — 7 ἄλλης = Cass. Λ] δαρδανίασ ὄλλησ μυσίας Τ | 7 nach Θεσσαλίας + παννονίασ (πανονίασ F) μυσίας (+ ἄλλησ L) δακίασ δαρδανίασ z | 8 ῾Ροδόαης — 10 Γα- λατία = Cass.] Europa Λ | 9 Πισιδίας — Φρυγίας > r | Κιλικίασ φρυγίας ἄλλησ BT Cass. φρυγίασ ἄλλησ κιλικίασ A κιλικίασ ἄλλησ z | 10 Αἰγύπτου = Cass. > Τ | 13 κυρίῳ = Cass. Athan. Λ] χωݲ B | 14 ηݲ am Rand A | ἐτόλμησαν οἱ ἀρειομανῖται BrzTAthan.ΛHil. οἱ ἀρειομανῖται ἐτόλμησαν ~ A Cass. | 16 ὑποβαλόντεσ A | 17 τοσοῦτον] τόσου B | κατεπανέστησαν = Cass. Athan.Λ Hil.] καὶ ἐπανέστησαν B | 18 ἀκοὴν Π Cass. εὐσέβειαν Athan. = pietatem Hil. bonitatem Λ >τῆς χάριτος τοῦ θεοῦ συνεργούσης, καὶ αὐτοὶ οἱ εὐσεβέστατοι >συνήγαγον ἡμᾶς ἐκ διαφόρων ἐπαρχιῶν καὶ πόλεων καὶ τὴν >ταύτην σύνοδον ἐπὶ τὴν Σάρδεων πόλιν γενέσθαι δεδώκασιν, >πᾶσα μὲν διχόνοια περιαιρεθῇ, πάσης δὲ κακοπιστίας >ἡ εἰς τὸν Χριστὸν εὐσέβεια μόνη παρὰ πᾶσι φυλάττηται >γὰρ ἀπὸ τῆς Σῴας ἐπίσκοποι, προτραπέντες καὶ αὐτοὶ παρὰ >εὐσεβεστάτων βασιλέων, μάλιστα δι’ ὅπερ ἐθρύλουν πολλάκις >τῶν ἀγαπητῶν ἀγαπητῶν ἀδελφῶν ἡμῶν καὶ συλλειτουργῶν, Ἀθανασίου >ἐπισκόπου τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ Μαρκέλλου τοῦ ἐπισκόπου >᾿Αγκυρογαλατίας καὶ Ἀσκληπᾶ τοῦ Γάζης.

ἴσως γὰρ καὶ εἰς ὑμὰς >αὐτοὺς ἔφθασαν αἱ διαβολαί, ὡς καὶ τὰς ἡμετέρας ἀκοὰς >παρασαλεῦσαι, ἵνα κατὰ μὲν τῶν ἀθῴων ἃ λέγουσι πιστεύηται, >δὲ τῆς μοχθηρᾶς αὐτῶν αἱρέσεως ὑπόνοιαν ἐπικρύψωσιν.

ἀλλ’ οὐκ >ἐπὶ πολὺ ταῦτα ποιεῖν συνεχωρήθησαν. ἔστι γὰρ ὁ >τῶν ἐκκλησιῶν κύριος, ὁ ὑπὲρ τούτων καὶ ὑπὲρ πάντων >θάνατον ὑπομείνας, καὶ δι’ αὐτὰς τὴν εἰς οὐρανοὺς ἄνοδον >ἡμῖν δεδωκώς.

>Πάλαι μὲν οὗν ἔγραψαν οἱ περὶ Εὐσέβιον καὶ Μάριν καὶ Θεό- >δωρον καὶ Θεογόνιον καὶ Οὐροάκιον καὶ Οὐάλεντα καὶ >καὶ Στέφανον Ἰουλίῳ τῷ συλλειτουργῷ ἡμῶν, τῆς Ῥωμαίων B A HN (n) + GS (s) = r LF = z T 1 εὐσεβέστατοι = Cass. Athan. Λ] θεοφιλέστατοι A ι 3 σαρδέων AnF σάρδεων SFc σαρδαίων GT σερδῶν Athan. Codd. Par. Bas. σαρδικὴν L σαρδικησίων B Sardicensium Cass. Hil. apud Sardicam Λ ι γενέσθαι BAzTAthan. γεγενῆσθαι r ι 4 περιαιρεθῇ BArz Athan. διαιρεθῆ T ι ἐξελασθείσησ B ι 5 παρὰ πᾶσι Π = Λ παρὰ πόντων Athan. = Hil. ι φυλάττεται B ι 6 γὰρ Π Cass. Hil. γὰρ καὶ οἱ Athan. enim et Λ ι ἀπὸ τῆς ἑῴας ἐπίσκοποι BrzT Athan. Λ Hil. ἐπίσκοποι ἀπὸ ῆσ ἑώασ A ι 7 δι’ ὅπερ BrzT = Hil. δ’ ὅπερ A δι’ ἅπερ Athan. Λ ι 8 ἡμῶν καὶ συλλειτουρυῶν BT Cass. Athan. Λ Hil. καὶ συλλειτουργῶν ἡμῶν Arz ι τοῦ > TAthan. ι 9 τῆς1 > BT ι τοῦ > BTAthan. ι 10 ἀσκλήπα T ι 11 αὐτοὺσ Cass. Hil. > Athan. Λ ι ἔφθασαν Π Cass. ἔφθασαν Athan. Hil. peryenere de his Λ ι ὡσ καὶ τὰς ἡμετέρας (ὑμετέρασ A) Π ἴσως καὶ τἀς ὑμετέρας Athan. Λ, vgl. Hil.: et aures restras tentasse eos commovere non dubitarimus ι 12 κατὰ μὲν] τὰ μὲν κατὰ T ι ἀθώων (θώ auf Rasur Ac) A ι 13 αὐτῶν αἱρέσεως BAAthan. αἱρέσεως αὐτῶν rzT ι ὑπόνοιαν ἐπικρύψωσιν] ὑποκρύψωσιν n ι 14 ὁ > Α ι 15 vor κύριος + ὁ K ι 16 δι’ αὐτὰσ BnGzTAc propter eas Cass. Λ Hil. δι’ αὐτοῦ AS δι’ ἑαυτοῦ Athan. ob ünglich δι’ αὐτῶν? Jülicher ι οὐρανοὺς = Cass. Λ Hil.] οὐρανὸν AAthan. 18 οὖν > F ι μακάριν B ι 19 θεόγ///νιον θεόγ////νιον Α ι οὐσάκιον n ι Μηνόφαντον] νέφαντον B ι 20 τῆς — S. 103, 1 ἡμῶν > L >κλησίας ἐπισκόπῳ, κατὰ τῶν προειρημένων συλλειτουργῶν >λέγομεν δὴ Ἀθανασίου τοῦ ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας καὶ >τοῦ ἐπισκόπου Ἀγκυρογαλατίας καὶ Ἀσκληπᾶ τοῦ Γάζης. ἔγραψαν >δὲ καὶ οἱ ἀπὸ τῶν ἄλλων μερῶν ἐπίσκοποι,

μαρτυροῦντες μὲν >τῇ καθαρότητι τοῦ συλλειτουργοῦ ἡμῶν Ἀθανασίου. τὰ δὲ >τῶν περὶ Εὐσέβιον γενόμενα οὐδὲν ἕτερον ἢ ψεύδη καὶ >εἶναι μεστά. εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐκ τοῦ κληθέντας αὐτοὺς παρὰ >ἀγαπητοῦ καὶ συλλειτουργοῦ Ἰουλίου μὴ ἀπαντῆσαι, καὶ ἐκ >γραφέντων παρὰ τοῦ αὐτοῦ ἐπισκόπου Ἰουλίου φανερὰ τούτων >συκοφαντία πέφηνεν (ἠλθον γὰρ ἂν εἴπερ ἐθάρρουν >καὶ πεποιήκασι κατὰ τῶν συλλειτουρυῶν ἡμῶν), ὅμως καὶ ἐξ >πεποιήκασιν ἐν ταύτῃ τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ συνόδῳ, φανερωτέραν >ἑαυτῶν συσκευὴν ἀπέδειξαν. ἀπαντήσαντες γὰρ εἰς τὴν >πόλιν, ἰδόντες τοὺς ἀδελφοὺς ἡμῶν Ἀθανάσιον καὶ Μάρκελλον >᾿Ασκληπᾶν καὶ τοὺς ἄλλους, ἐφοβήθησαν εἰς κρίσιν ἐλθεῖν.

καὶ οὐχ >ἄπαξ οὐδὲ δεύτερον ἀλλὰ καὶ πολλάκις κληθέντες, οὐχ >ταῖς κλήσεσι· καίτοι πάντων τῶν συνελθόντων ἐπισκόπων, >τοῦ εὐγηροτάτου Ὁσίου τοῦ καὶ διὰ τὸν χρόνον καὶ διὰ τὴν >λογίαν καὶ διὰ τὸ τοσοῦτον κάματον ὑπομεμενηκέναι πάσης >τε καὶ αἰδοῦς τυγχάνοντος ἀξίου, ἀναμενόντων καὶ 3 f vgl. Athanas. Apol. c. Arian. 3 f B A HN (n) + GS (s) = r LF = z T 2 λέγω nG ι δὴ rzTAthau. δὲ BA ι τοῦ > rz ι > Bn ι ἀγκύρασ γαλατίασ A ι ἀσκλήπα Τ ι 7 εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐκ τοῦ H καὶ εἰ καὶ τὰ μάλιστα ἐκ τοῦ Athan. et licet ex eo quod Λ nam etsi ex eo quo Hil. εἰ καὶ τὰ μάλιστα BANszT ι αὐτοὺσ BrzTAthau. αὐτοὺς αὐτοὺσ A ι 8 καὶ συλλειτουργοῦ BArzCass. καὶ συλλειτουρυοῦ ἡμῶν Τ ἡμῶν καὶ συλλειτουργοῦ Athan. Λ ι 10 πέφηνεν] γέγονεν B πέφηνεν Bm ι ἂν > n ι 11 καὶ πεποιήκασι ArzT Athan. Β ι nuch καὶ1 + οἷσ Η ι κατὰ — 12 πεποιήκασιν > n ι 2 AszTCass. Athan. Hil. > ΒΛ ι 12 ταύτῃ] αὐτῆ nGF ι καὶ > s ι 13 σαρδέων Ar (σάρδεων H) zT σερδῶν Athan. Codd. Par. Bas. Sardicam Λ σαρδικησίων B sardicensium Cass. Hil. ι 14 ἰδόντεσ NszT Athan. εἰδόντεσ B εἰδότες A ἰδόντεσ τε H videntes Cass. Λ Hil. ι vor Ἀθανάσιον + παῦλον καὶ T* ι ἀσκλήπαν T ι 16 καὶ > T ι οὐκ ἐπήκουσαν F Athan. ι 17 τῶν > Az ι vor μάλιστα + Λαὶ Athan. Cod. Bas. = Λ Hil. ι 18 εὐγηροτάτου Ὁσίου] συλλειτουργοῦ ἀθανασίου B ι καὶ1 übergeschrieben Ae ι διὰ τὸν — 19 ὁμολογίαν καὶ > s ι διὰ2 BnT > Az Athan. nicht übersetzt Cass. Λ Hil. ι 19/20 πάσησ τιμῆς τε καὶ αἰδοῦσ A πάσης τιμῆς ἀϊδίου BzT πασῆσ τιμῆς r οἷό honore Cass. πάσης αἰδοῦς Athan. omni renerentia Λ Hil. >αὐτοὺς εἰσελθεῖν εἰς τὴν κρίσιν, ἵνα ἅπερ ἀπόντων τῶν >συλλειτουργῶν ἐθρύλησαν καὶ ἔγραψαν κατ’ αὐτῶν, ταῦτα παρόντες ἐλέγξαι >δυνηθῶσιν.

ἀλλ’ οὐκ ἦλθον κληθέντες, καθὼς προείπομεν, δεικνύντες >καὶ ἐκ τούτων τὴν συκοφαντίαν αὐτῶν καὶ μόνον οὐχὶ τὴν >ἐπιβουλὴν καὶ τὴν συσκευὴν ἣν πεποιήκασι βοῶντες διὰ τῆς >παραιτησεως. οἱ γὰρ θαρροῦντες οἶς λέγουσι, τούτοις καὶ εἰς πρόσωπον >συστῆναι δύνανται.

ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἀπήντησαν, νομίζομεν λοιπὸν >μηδένα ἀγνοεῖν, κἂν ἐκεῖνοι πάλιν κακουρυεῖν ἐθελήσωσιν, ὅτι μηδὲν >ἔχοντες κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν ἐλέγξαι, τούτους μὲν >διαβαλλουσιν ἀπόντας, παρόντας δὲ διαφεύγουσιν.

>Ἔφυγον γάρ, ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, οὐ μόνον διὰ τὴν κατὰ τούτων >συκοφαντίαν, ἀλλ’ ὅτι καὶ τοὺς ἐπὶ διαφόροις ἐγκλήμασιν >ἐγκαλοῦντας αὐτοῖς ἐθεώρουν ἀπαντήσαντας.

δεσμὰ γὰρ ἢν καὶ σίδηρα προ- >φερόμενα· καὶ ἀπ’ ἐξορίας ἐπανελθόντες ἄνθρωποι, καὶ παρὰ τῶν >ἔτι κατεχομένων ἐν ἐξορίαις ἐλθόντες ἤσαν συλλειτουρυοί· συγγενεῖς >καὶ φίλοι δὲ τῶν δι’ αὐτοὺς ἀποθανόντων παρεγένοντο· καὶ τὸ >μέγιστον, ἐπίσκοποι παρῆσαν, ὢν ὁ μὲν τὰ σίδηρα καὶ τὰς πατήνας B A HN (n) + GS (s) = r LF = z Τ 1 εἰσ’ κρίσιν ἐλθεῖν n, Athan. wie im Text ι ἅπερ Am ι ἀπόντων BARL κατ ι Athan. ἀπόντων κατὰ F ἀπόνων Τ, κατὰ hinter ἀπόντων τῶν übergeschrieben Ac ι 2 ταῦτα] πάντα F ι παρόντεσ BA Athan. παρόντων rzT; vgl. Cass.: ut quaeque contra absentes . . . conscripserant, praesentes ostenderent; A: quo ea quae de absentibus . . . seripsertint, haec praesentes convincant; Hil.: ut omnia qiiae de consaeerdotibtts . . . seripserunt, praesentes possent convincere, danach vielleicht κατ’ ἀπόντων, und dann κατ’ αὐτῶν > als alte Variante zu betrachten ι 3 ἀλλὰ κληθέντες οὐκ ἦλθον ~ z ι προείπαμεν F ι 4 καὶ ἐκ τούτων BArzAthan. = Hil. ex hoc Λ κἀν τούτω Τ etiam in hoc Cass. ι 4/5 τὴν συσκευὴν καὶ ἐπιβουλὴν n ι 5 καὶ > s ι 7 ἐπεὶ B ι 8 ἐκεῖνοι AnTAthan. illi Λ Hil. ἐκεῖ BGF εἰκῆ SL illie Cass. ι πόλιν > z ι ἐθέλουσιν A ἐθέλωσιν Αthan. 11 κατὰ BAzT adversus Cass, > r Athan. vgl. Λ: calumniam quam illis ingerebant ι 12 ἀλλὰ καὶ ὅτι ~ n ι τοὺς] τοῖσ BA ι ἐπὶ] ἐν F ι 13/14 προφερόμενα Br Athan. proferebantur Λ proferebant Hil. προσφερόμενα AzT ι 14 καὶ1 Π > Cass. Athan. vgl. Λ: jwoferebantur ab hominibus de exsilio reversis; Hil: proferebant de exsilio retertentes viri ι παρ’ αὐτῶν L ι 15 ἔτι H Athan. //////// Ac adhuc Λ Hil. ἐκεῖ die übr. HSS, nicht übersetzt von Cass., alte Variante ι ἐλθόντες ἦσαν ArzT Athan. ἐπανελθόντες B ι συλειτοιργοῖσ· (οῖσ· aus οι corr. Ac) λειτουργοὶ F ι συγγενεῖς BArzTAthan. + τε übergeschrieben Ac ι 16 φίλοι δὲ Athan. φίλοι ///// A φίλοι die übr. HSS ι ἀποθανόντων] παθόντων F >προέφερεν ἃ δι’ αὐτοὺς ἐφόρεσεν, οἱ δὲ τὸν ἐκ τῆς διαβολῆς >θάνατον ἐμαρτύραντο.

εἰς τοσοῦτον γὰρ ἔφθασαν ἀπονοίας ὡς καὶ >ἐπίσκοπον ἐπιχειρεῖν ἀνελεῖν· καὶ ἀνεῖλον ἂν εἰ μὴ ἐξέφυγε >χεῖρας αὐτῶν. ἀνέστη γοῦν ὁ συλλειτουρυὸς ἡμῶν ὁ μακαρίτης >δουλος, φεύγων αὐτῶν τὴν διαβολήν· κεκέλευστο γὰρ ἐκ >αὐτῶν ἀποθανεῖν. ἄλλοι δὲ ξιφῶν πληγὰς ἐπεδείκνυντο, >λιμὸν ὑπομεμενηκέναι παρ’ αὐτῶν ἀπωδύροντο.

καὶ ταῦτα οὐχ οἱ >τυχόντες ἐμαρτύρουν ἄνθρωποι, ἀλλ’ ἐκκλησίαι ὅλαι ἦσαν, ὑπὲρ >οἱ ἀπαντήσαντες καὶ πρεσβεύοντες ἐδίδασκον, στρατιώτας >ὄχλους μετὰ ῥοπάλων, δικαστῶν ἀπειλάς, πλαστῶν γραμμάτων >βολάς (ἀνεγνώσθη γὰρ γράμματα τῶν περὶ Θεογόνιον κατὰ τῶν >συλλειτουργῶν ἡμῶν, Ἀθανασίου καὶ Μαρκέλλου καὶ Ἀσκληπᾶ, >καὶ βασιλέας κατ’ αὐτῶν κινήσωσι·

καὶ ταῦτα ἤλεγξαν οἱ γενόμενοι >τότε διάκονοι Θεογονίοτ), πρὸς τούτοις παρθένων γυμνώσεις, >πρησμοὺς ἐκκλησιῶν, φυλακὰς κατὰ τῶν συλλειτουργῶν· καὶ >πάντα δι’ οὐδὲν ἕτερον ἢ διὰ τὴν δυσώνυμον αἵρεσιν τῶν >μανιτῶν. οἱ γὰρ παραιτούμενοι τὴν πρὸς τούτους χειροτονίαν >κοινωνίαν ἀνάγκην εἶχον πειραθῆναι τούτων.

>Ταῦτα τοίνυν συνορῶντες, εἰς στενὸν εἶχον τὰ τῆς προαιρέσεως. >αἰσχυνόμενοι γὰρ ἃ δεδράκασι, διὰ τὸ μὴ δύνασθαι ἔτι ταῦτα >πτεσθαι ἀπήντησαν εἰς τὴν Σάρδεων πόλιν, ἵνα διὰ τῆς >ὑπόνοιαν ὡς μὴ πλημμελήσαντες δόξωσιν ἀποφέρεσθαι.

ἰδόντες οὖν 3/4 vgl. 11 Kor. 11, 33 Β Α Η[Η bis 22 εἰδότεσ] N (n) + GS(s) = r LF = z T 1 ἃ] ἅς zTAthan. ι δι’ αὐτῶν Τ ι ἐφόρησεν A ι ἐκ BrzTAthan. ἐπὶ A ι 2 τοσοῦτο B ι 3 ἐπίσκοπον und ἐξέφυγε Π Cass. ἐπισκόπους und ἐξέφυγον Athan. Λ Hil. ι 4 ἀνέστη Π venu Cass. surrexit Λ, ἀπέθανεν Athan. decessit Hil. unrichtig ι 6 ἄλλοι2 BrzTCass. Λ Hil. ἄλλοι δὲ A Athan. ι 7 BAT Cass. Athan. Λ Hil. ἀπωδύραντο rz ι 8 ἀλλ’] ἀλλὰ καὶ z ι 9 καὶ οἱ Α ι ἐδίδασκον ArzTAthan. Cass. Λ Hil. ἐδίδαξαν Β ι 11 θεόγνιον LTAthan. Theognii Cass. Codd. LP ι 12 u. S, 106, 4 ἀσκληπὰ BA ἀσκλήπα Τ ι 13 βασιλέασ AszTAthan. Cass. Λ βασιλέως B βασιλέα nHil. ι 14 θεογ///νίου A θεογνίου LT Theognii Cass. Codd. LP ι 17 οἱ γὰρ — 18 τούτων = Cass. Athan. Λ Hil. > B ι πρὸς τοίτοισ z ι 17/18 χειροτονίαν καὶ κοινωνίαν Λ χειροτονίαν Ar, κοινωνίαν Athan. Hil. und so wohl im Urtext, vgl. 111, 6 ι 19 συνορῶντεσ BrzT Cass. Athan. Λ Hil. προορῶντες A ι εἰς > A ι 20 αἰσχυνόμενοι γάρ Π ᾐσχύνοντο μὲν γὰρ ὁμολογεῖν (und nach διὰ + δὲ) Athan. = Λ erubescentes quidem confiteri Hil. ι ταῦτα rzT Cass. Athan. Hil. τὰ αὐτὰ B > A ι 21 σαρδέων Arz (σάρδεων HFc) σαρδαίων T σερδῶν Athan. Codd. Far. Bas. σαρδικησίωνB Cass. sardicam Λ ι 22 ἰδόντες AzT Cass. Athan. Λ Hil. εἰδόντεσ G εἰδότες BnS >τοὺς παρ΄ αὐτῶν συκοφαντηθέντας καὶ τοὺς παρ’ αὐτῶν >τοὺς κατηγόρους, τοὺς ἐλέγχους πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχοντες, >οὐκ ἐδύναντο κληθέντες, καίτοι τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν >καὶ Μαρκέλλου καὶ Ἀσκληπᾶ πολλῇ τῇ παρρησίᾳ χρωμένων >ἀποδυρομένων καὶ ἐπικειμένων καὶ προκαλουμένων αὐτούς, >ἐπαγγελλομένων μὴ μόνον ἐλέγχειν τὴν συκοφαντίαν ἀλλὰ καὶ >κνύναι ὅσα κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν αὐτῶν ἐπλημμέλησαν.

οἱ δὲ τοσούτῳ >φόβῳ τοῦ συνειδότος κατεσχέθησαν ὡς φυγεῖν αὐτούς, καὶ διὰ >φυγῆς τὴν συκοφαντίαν αὐτῶν ἐλέγξαι καὶ ἅπερ ἐπλημμέλησαν >τῶν δρασμῶν ὁμολογῆσαι.

>Εἰ καὶ τὰ μάλιστα οὐ μόνον ἐκ τῶν προτέρων ἀλλὰ καὶ >τούτων ἡ κακοτροπία καὶ ἡ συκοφαντία αὐτῶν δείκνυται, ὅμως >μηδὲ ἐκ τῆς φυγῆς πρόφασίν τινα ἑτέρας κακουργίας >δυνηθῶσιν, ἐσκεψάμεθα κατὰ τὸν τῆς ἀληθείας λόγον τὰ >ἐκείνων δραματουργηθέντα ἐξετάσαι.

καὶ τοῦτο προθέμενοι, εὑρή- >καμεν αὐτοὺς ἐκ τῶ, πραχθέντων συκοφάντας καὶ μηδὲν ἕτερον >ἐπιβουλὴν κατὰ τῶν συλλειτουργῶν ἡμῶν πεποιηκότας. ὃν >ἔλεγον παρὰ Ἀθανασίου πεφονεῦσθαι Ἀρσένιον, οὗτος ζῇ καὶ >τοῖς ζῶσιν ἐξετάζεται. ἀπὸ δὲ τούτου καὶ τὰ περὶ τῶν >θρυληθέντα παρ’ αὐτῶν φαίνεται κλάσματα.

>Ἐπειδὴ δὲ καὶ περὶ ποτηρίου ἐθρύλουν ὡς κλασθέντος παρὰ >Μακαρίου τοῦ πρεσβυτέρου Ἀθανασίου, ἐμαρτύρησαν μὲν αὐτοῖς >παραγενόμενοι ἀπὸ τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ Μαρεώτου καὶ τῶν B A N+GS(s) = r LF = z T 1 συκοφαντηθέντας — παρ’ αὐτῶν > s ι 2 τοὺσ κατηγόρουσ τοὐσ ἐλέγχουσ BArzAthan. Λ τούσ τε κατηγόρουσ καὶ τοὺσ ἐλέγχουσ Τ aecnsatores et increpationes et (sie) Cass. Codd. LP ι ἔχοντεσ ANT Athan. habentes Cass. Hil. βλέποντεσ Bsz εἰσελθεῖν ΠCass. ἐλθεῖν Athan. Λ Hil. ι 3 οὐκ ἐδύναντο ANGL οὐκ ἠδύναντο BSFT nequiverunt Cass. = Λ Hil. οὐκ ἐβούλοντο Athan. ι vor Ἀθανασίου + παυλοῦ Τ* = S. 103,14 ι 4 τῇ > Τ ι 5 προκαλουμένων BArAthan. Λ Hil. προσκαλουμένων z und, σ übergeschrieben, Ac προκαλλουμένων Τ ι 6 μὴ μόνον > B ι 7 αὐτῶν übergeschrieben Ae ι 8 τοῦ > F ι ξατγσχλευγσαβ A ι 9 αὐτῶν > L ι 11 μόνων BG ι 12 κακοτροπία καὶ ἡ συκοφαντία] συκοφαντία καὶ ἧ κακοπραγία r ι 13 μηδὲ = Athan. neque Cass.] μὴ Τ ι 14 δυνηθῶσιν] δοῖεν r ι τὸν κατὰ ~ B ι 16 πραχθέντων = Cass. Athan. Λ] λεχθέντων F γρ. λεχθέντων am Rand Ac ι 17 τῶν > F ι 18 ἔλεγε Ps. ι καὶ zweimal am Ende und Anfang der Z. A ι 19 περὶ τῶν ἄλλων τὰ ~ B ι 22 αὐτοῖσ’ Π > Cass. Athan. Λ Hil. I 23 παραγενόμενοι BG ι 23 — S. 107, 1 τῶν λοιπῶν τόπων A τῶν λοιπῶν B τῶν τόπων rzAthan. Codd. Par. Bas. τῶν ἄλλων τόπων τόπων Τ > Cass.; vgl. Λ: de Alexandriae et Mareotae locis ipsis; Hil.: ex Alexandria de eodem loco >τόπων, ὅτι μηδὲν τούτων πέπρακται· καὶ οἱ ἐπίσκοποι δὲ >οἱ ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου πρὸς Ἰούλιον τὸν συλλειτουργὸν ἡμῶν >διεβεβαιοῦντο μηδὲ ὑπόνοιαν ὅλως τοιαύτην γεγενῆσθαι.

ἄλλως τε >λέγουσιν ὑπομνήματα ἔχειν κατ’ αὐτοῦ, ἃ κατὰ μονομέρειαν >γεγενῆσθαι. καὶ ὅμως καὶ ἐν τοῖς ὑπομνήμασι τούτοις ἐθνικοὶ >κατηχούμενοι ἠρωτῶντο ἕξων εἶς κατηχούμενος ἐρωτώμενος >ἔνδον εἶναι ὅτε Μακάριος ἐπέστη τῷ τόπῳ, καὶ ἕτερος >ἔλεγε τὸν θρυλούμενον παρ’ αὐτῶν Ἰσχύραν νοσοῦντα >ἐν κελλίῳ, ὡς ἀπὸ τούτου φαίνεσθαι μηδ’ ὅλως γεγενῆσθαί τι >ὅλων μυστηρίων,

διὰ τὸ τοὺς κατηχουμένους ἔνδον εἶναι καὶ >Ἰσχύραν μὴ παρεἷναι, ἀλλὰ νοσοῦντα κατακεῖσθαι. καὶ γὰρ καὶ >αὐτὸς ὁ παμπόνηρος Ἰσχύρας, ψευσάμενος ἐπὶ τῷ εἰρηκέναι >κέναι τὸν Ἀθανάσιόν τινα τῶν θείων βιβλίων καὶ † >ὡμολόγησε κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ νοσεῖν ὅτε Μακάριος παρῆν >κατακεῖσθαι, ὡς καὶ ἐκ τούτου συκοφάντην αὐτὸν δείκνυσθαι. >τῆς σmοφαντίας ταύτης μισθὸν αὐτῷ τῷ Ἰοχὐρᾳ δεδώκασιν >σκόπου ὄνομα τῷ μηδὲ πρεσβυτέρῳ τυγχάνοντι.

ἀπαντήσαντες γὰρ >δύο πρεσβύτεροι, σὺν Μελιτίῳ ποτὲ γενόμενοι, ὕστερον δὲ ὑπὸ >μακαρίου Ἀλεξάνδρου τοῦ γενομένου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας 4 f vgl. Athanas. Apol. c. Arian. 27—28, 37, 43 B A N + GS(s) = r LF = z Τ 2 οἱ > B ι 3 τοιαύτην > T ι nach τοιαύτην + ἐκεῖ Athan. Hil., Cass. Λ wie im Text ι 4 λέγουσιν] εἶναι s ι ἃ an dieser Stelle Π Cass., vor λέγουσιν ~ Athan. Λ ι συνέστη B Athan. Cod. Par. συνέβη rzT und (β von Ac) συνέστηκε Athan. Cod. Bas. probatum est Cass. constitit Λ constat Hil. ι 5 1 übergeschrieben Ac ι 8 νοσοῦντα ΠΛ Hil. νοσοῦντα τότε Athan. tunc aegrotasse Cass. ι κατακεῖσθαι = Athan.] κεῖσθαι Τ ι 10 ὅλων ΠCass. > Athan. Λ Hil. ἔνδον εἶναι] εἰδέναι B ι 11 κεῖσθαι LT, nach κατακεῖσθαι + ἐν κελλίῳ s ι γὰρ καὶ B Athan. γὰρ die übr. HSS ι 13 θείων] ἱερῶν L ι βίβλων Nz ι διαψεύσασθαι] ψεύσασθαι Β διηλέγχθαι Athan. vgl. Λ: et in hoc simm mendacium demonstravit, nam confessus est; Hil.: ad hoc convidus confitcri coepit; woraus Val. διελεγχθείς verbessern wollte; ob διελεγχθεὶς ψευσάμενος? vgl. Ap. c. Ar. 28 κατηγορήσας γάρ ὡς βιβλίων κεκαυμένων . . ἠλέγχθη .. ψευσάμενος ι 14 ἐκείνου A ι 16 ταύτης μισθὸν αὐτῷ Athan. Λ praemium eidem Hil. αὐτὸν ταύτῃσ μισθὸν Τ ταύτης (ταύ aus ἀυ corr. A) μισθὸν BArzCass. ι 18 πρεσβυτέροισ B ι πρεσβύτεροι + οἱ LAc ι μελιτίῳ BA Athan. Λ Hil. μελετίω rzT ι ποτὲ γενάμενοι A παραγενόμενοι F ι ὑπὸ = Athan.] παρὰ A ι 19—S. 108, 1 δεχθέντες = Athan.] προσδεχθέντεσ A >χθέντες, [οἳ] καὶ σὺν Ἀθανασίῳ ὄντες ἐμαρτύρησαν μηδὲ >τοῦτον πρεσβύτερον Μελιτίου γεγενῆσθαι, μηδ’ ὅλως >Μελίτιον εἰς τὸν Μαρεώτην ἐκκλησίαν ἢ λειτουργόν.

καὶ ὅμως τὸν >μηδὲ πρεσβύτερον τυγχάνοντα νῦν ὡς ἐπίσκοπον προήγαγον, >τῷ ὀνόματι τούτῳ δόξωσιν ἐπὶ τῇ συκοφαντίᾳ καταπλήττειν >ἀκούοντας.

>᾿Ανεγνώσθη δὲ καὶ τὸ σύγγραμμα τοῦ συλλειτουρυοῦ ἡμῶν >κέλλου καὶ εὑρέθη τῶν περὶ Εὐσέβιον ἡ κακοτεχνία· ἃ γὰρ ὡς >ὁ Μάρκελλος εἴρηκεν, ταῦτα ὡς ὡμολογημένα διαβεβλήκασιν. >γνώσθη γοῦν ταῦτα καὶ τὰ ἑξῆς καὶ τὰ πρὸ αὐτῶν τῶν >καὶ ὀρθὴ ἡ πίστις τοῦ ἀνδρὸς εὑρέθη.

οὔτε γὰρ ἀπὸ τῆς ἁγίας >Μαρίας, ὡς αὐτοὶ διεβεβαιώσαντο, ἀρχὴν ἐδίδου τῷ τοῦ θεοῦ >οὔτε τέλος ἔχειν τὴν βασιλείαν αὐτοῦ ἀλλὰ καὶ τὴν βασιλείαν >αρχον καὶ ἀκατάπαυστον εἶναι τὴν τούτου ἔγραψεν.

>Καὶ Ἀσκληπᾶς δὲ ὁ συλλειτουργὸς προσήνεγκεν ὑπομνήματα >γεγενημένα ἐν Ἀντιοχείᾳ, παρόντων τῶν κατηγόρων καὶ >τοῦ ἀπὸ Καισαρείας· καὶ ἐκ τῶν ἀποφάσεων τῶν δικασάντων ἐπι- >σκόπων ἔδειξεν ἑαυτὸν ἀθῶον

>Εἰκότως οὖν, ἀδελφοὶ ἀγαπητοί, καλούμενοι πολλάκις οὐχ * 7—11 Nicetas Thesaur. VI 14 PG 140, 20D B A N + GS(s) = r LF = z Τ 1 οἳ sie HSS > Cass. Athan. Λ Hil. ι καὶ Π Cass. καὶ νῦν Athan. Λ Hil. ι 2 μελιτίου Λ Hil. μελετίου rzT > Α ι μηδ’ — 3 μελίτιον > B ι 3 μελίτιον A μελέτιον rzT ι τὸν1] τὴν F τὴν aus τὸν corr. B ι ὅμως ALAthan. Λ Hil. ὅλωσ BrFT = pentus Cass. ι 4 μηδὲ] μήτε T ι ὡς BrFTCass. Athan. > AL ι προήγαγον ArzT produxerunt Λ προσήγαγον B secum adduxerunt Hil. ἤγαγον Athan. ι 5 δόξ//////ωσιν A δείξωσιν NG ι ἐπὶ > Athan. ι τῆ συκοφαντία BrFTAthan. τῆς συκοφαντίας AL in suis calumniis Cass. ι καταπλήττειν A Athan. ἐπιπλήττειν rzT obstupefaciant Λ πλήττειν B terrere Cass. ι οὖν Az ι ταῦτα καὶ Π Cass. Λ > Athan. Hil. ι 11 τοῦ] τοῦ τε B ι ηὑρέθη BGFT ι 12 διεβεβαιώσαντο = Athan. Λ] διαβεβαιοῦνται Τ firmabant Cass. ι ἀρχὴν zweimal B ι τῶ τοῦ θεοῦ λόγω BrzT Athan. Cod. Par. verbo dei Λ τῶ θεῶ λόγω A deo verbo Cass. Hil. ι 14 ἔγραψαν r ι 15 ἀσκληπὰσ BA ἀσλήπασ Τ ι προσήνεγκεν BAszT obtulit Cass., προήνεγκεν N Athan. protulit Λ Hil. und so wohl im Urtext ι 16 ἐν Ἀντιοχείᾳ] ἐναντία s ι παρόντων szTAthan. = Cass. Λ Hil. παρόντων καὶ A παρὰBN ι τῶν > sFT ι 17 δικαστῶν B I 18 ἔδειξαν αὐτὸν s ι 19 γοῦν T ι ἀδελφοὶ ἀγαπητοί ΒΑΝΛ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί szT Cass. Athan. ι — S. 109, 1 οὐχ ὑπαίοί·οἰσιν Π obedire noluerunt Cass. οὐχ ὑπήκουσαν Athan. = AHil. >κούουσιν, εἰκότως ἔφυγον.

ὑπὸ γὰρ τοῦ συνειδότος ἐλαυνόμενοι, >φυγῇ τὰς συκοφαντίας ἑαυτῶν ἐβεβαίωσαν, καὶ πιστευθῆναι >αὐτῶν πεποιήκασιν ἅπερ παρόντες οἱ κατηγοροῦντες ἔλεγον >ἐπεδείκνυντο. ἔτι τοίνυν πρὸς τούτοις πᾶσι καὶ τοὺς πάλαι >γορηθέντας καὶ ἐκβληθέντας διὰ τὴν Ἀρείου αἵρεσιν οὐ >ἐδέξαντο, ἀλλὰ καὶ εἰς μείζονα βαθμὸν προήγαγον, διακόνους μὲν >πρεσβυτέριον, ἀπὸ δὲ πρεσβυτέρων εἰς ἐπισκοπήν, δι’ οὐδὲν >ἢ ἵνα τὶν ἀσέβειαν διασπεῖραι καὶ πλατῦναι δυνηθῶσι καὶ τὴν >διαφθείρωσι πίστιν.

>Εἰσὶ δὲ τούτων μετὰ τοὺς περὶ Εὐσέβιον νῦν ἔξαρχοι Θεόδωρος >ἀπὸ Ἡρακλείας, Νάρκισσος ἀπὸ Νερωνιάδος τῆς Κιλικίας, Στέφανος >ἀπὸ Ἀντιοχείας, Γεώργιος ἀπὸ Λαοδικείας, Ἀκάκιος ἀπὸ Καισαρείας >τῆς Παλαιστίνης, Μηνόφαντος ἀπὸ Ἐφέσου τῆς Ἀσίας, Οὐρσάκιος >ἀπὸ Σιγγιδούνου τῆς Νυσίας, Οὐάλης ἀπὸ Μυρσοῦ τῆς Παννονίας.

>καὶ γὰρ οὗτοι τοῖς σὺν αὐτοῖς ἐλθοῦσιν ἀπὸ τῆς Ἑῴας οὐκ ἐπέ- >τρεπον οὔτε εἰς τὴν ἁγίαν σύνοδον εἰσελθεῖν οὔτε ὅλως εἰς τὴν >ἐκκλησίαν τοῦ θεοῦ παραβαλεῖν συνεχώρησαν.

καὶ ἐρχόμενοι δὲ εἰς >τὴν Σαρδικὴν κατὰ τόπους συνόδους ἐποιοῦντο πρὸς ἑαυτοὺς καὶ >συνθήκας μετὰ ἀπειλῶν, ὥστε ἐλθόντας αὐτοὺς εἰς τὴν Σαρδικὴν >μηδ᾿ ὅλως εἰς τὴν κρίσιν ἐλθεῖν, μήτε ἐπὶ τὸ αὐτὸ συνελθεῖν τῇ >ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ συνόδῳ, ἀλλὰ μόνον ἐλθόντας καὶ ἀφοσιώσει τὴν >ἑαυτῶν ἐπιδημίαν ἐπιδειξαμένους ταχέως φυγεῖν. ταῦτα γὰρ γνῶναι >δεδυνήμεθα παρὰ τῶν συλλειτουρυῶν ἡμῶν Μακαρίου ἀπὸ Παλαι- B A N + GS(s) = r LF = z Τ 2 τὰς ἑαυτῶν συκοφαντίασ A ι ἑαυτῶν] αὐτῶι Br ι κατ’] κατ’ A τά übergeschrieben Ac ι 4 ἔτι τοίνυν Π Cass. ἐπεὶ τοίνυν Athan. quid igitur Hil. quid itaqtie Λ ι 4 5 κατηγορηθέντας Π Cass. καθαιρεθέντας Λ Hil. Sozom. III 12,4, besser ι 6 εἰσ Bs ι 8 ὑποσπεῖραι L ι 10 μετὰ — νῦν > L ι 11 ἀπὸ] ὁ ἀπὸ NG Athan. ι νάρκισοσ sF ι νερονίδοσ B ι 12 ἀπὸ1] ὁ ἀπὸ N Athan. ι 13 Οὐρσάκιος — 14 Μυσίας > Τ ι 14 σιγγιδούνου Β ////μυγδό///νου (μυγ auf Rasur Ae) A σιγγιδόνου Athan. sigidu Cass. Cod. L sygudini Cass. Cod. P singiduno Λ Hil. μυγδό////νου F μυγδόνου rL ι πανονίασ sF ι 15 σὺν As ι 16 εἰσελθεῖν = Cass. Athan. Λ Hil.] συνελθεὶν A ι 17 συνεχώρησαν] συνεχωρήθησαν B > Cass. Athan. Hil. ι 18 u. 19 σαρδικὴν, α aus ε corr., B ι πρὸς αὐτοὺς r ι 20 ἐλθεῖν] εἰσελθεῖν s, vgl. S. 104, 1; 103, 15 ι μήτε ἐπὶ τὸ αὐτὸ = Athan. Hil.] ἢ T ι 21 καὶ μεγάλη Π > Cass. Athan. Λ Hil. ι συνόδω am Rand Ac ι ἀξοσιώσει BrzTAthan. ἐπὶ ἀφοσιώσει A imaginarie Λ ι 23 μακαρίου Π Cass. Athan. Λ Ario Hil.; vgl. Athan. Apol. c. Arian. 50: Παλαιστίνης . . . Ἄρειος >στίνης καὶ Ἀοτερίου ἀπὸ Ἀραβίας, τῶν ἐλθόντων σὺν αὐτοῖς καὶ >ἀναχωρησάντων ἀπὸ τῆς ἀπιστίας αὐτῶν.

οὗτοι γὰρ ἐλθόντες εἰς >τὴν ἁγίαν σύνοδον, τὴν μὲν βίαν ἣν ἔπαθον ἀπωδύραντο, οὐδὲν δὲ >παρ᾿ αὐτοῖς ὀρθὸν ἔλεγον πράττεσθαι, προστιθέντες καὶ τοῦτο ὡς >ἄρα εἶεν τῆς ὀρθῆς ἀντιποιούμενοι δόξης καὶ κωλυόμενοι ἐξ αὐτῶν >ἐλθεῖν ἐνταῦθα καὶ διὰ τὸ ἀπειλεῖν καὶ ἐντέλλεσθαι κατὰ τῶν >βουλομένων ἀναχωρεῖν ἀπ’ αὐτῶν.

τούτου γοῦν ἕνεκα καὶ ἐν ἑνὶ >οἴκῳ πάντες μεῖναι ἐσπούδασαν, μηδὲ τὸ βραχύτατον ἰδιάζειν αὐτοῖς >ἐπιτρέψαντες.

>Τοὺς δὲ περὶ Θεόδωρον τὸν ἀπὸ Ἡρακλείας τῆς Εὐρώπης καὶ >Νάρκισσον τὸν ἀπὸ Νερωνιάδος τῆς Κιλικίας καὶ Ἀκάκιον τὸν ἀπὀ >Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης καὶ Στέφανον ἀπὸ Ἀντιοχείας καὶ >Οὐρσάκιον ἀπὸ Σιγγιδούνου τῆς Μὺσίας καὶ Οὐάλεντα τὸν ἀπὸ >Μυρσῶν τῆς Παννονίας καὶ Μηνόφαντον τὸν ἀπὸ Ἐφέσου καὶ >Γεώργιον τὸν ἀπὸ Λαοδικείας, εἰ καὶ φοβηθεὶς μὴ παρεγένετο ἀπὸ >τῆς Ἑῴας, ὅμως διὰ τὸ ἀπὸ τοῦ μακαρίου Ἀλεξάνδρου τοῦ >γενομένου ἐπισκόπου Ἀλεξανδρείας καθῃρῆσθαι αὐτὸν καὶ διὰ >τὸ καὶ τούτους σὺν αὐτῷ τῆς Ἀρείου μανίας εἶναι καὶ διὰ τὰ >ἐπενεχθέντα αὐτοῖς ἐγκλήματα, τούτοις παμψηφεὶ καθεῖλεν ἡ >ἁγία σύνοδος ἀπὸ τῆς ἐπισκοπῆς· καὶ ἐκρίναμεν μὴ μόνον αὐτοὺς >ἐπισκόπους μὴ εἶναι, ἀλλὰ μηδὲ κοινωνίας μετὰ τῶν πιστῶν 3/4 vgl. Act. 20, 29 * 4—16 Nicetas Thesaur. VI 14 PG 140, 21 B A N + GS(s) = r LF = z T 1 ἐπιγιγνώσκειν T ι 3 ἐπίσκοπον Am ι 3/4 ἐπελθόντασ rzTCass. Athan. Λ ἐπανελθόντασ BA ι 4 ἐν > Τ ι 5 κυντιανὸν Brz κυητιανὸν A Κυïντιανὸν Athan. Quintianum Cass. Hil. Quincianum Λ κεντιανὸν Cod. Nicet. κωνστάντιον T ι 6 πρὸς—7 τινα > L ι 9 τὸν > L ι καὶ > BF ι 10 Νάρκισσον FT Cass.Codd.LP ι BAF ι Ἀκάκιον > sFT Cass. Codd. LP ι 11 nach Παλαιστίνης + ἀκάκιον s + νάρκισσον (+ λεγόμενον T) καὶ ἀκάκιον FT Cass. Codd. ι 12 nach Οὐρσάκιον + τὸν B ι σιγγδούνου BT σιγ///δό///νου A σιγδόνου NL μυγδόνου s μυγδούνοσ, μυ auf Rasur, F singidῦ Cass. Cod. L singiduni Cod. P Λ ι καὶ > T ι 13 πανονίασ rF ι τὸν > BA ι 14 φοβηθεὶς μὴ παρεγένετο Athan. φοβηθέντες μὴ παρεγέν////το aus φοβηθεὶσ μὴ παρεγένετο corr. Ac, den Singular bezeugen auch Λ Hil. Sozom. III 12, 3, vgl. καίτοι μὴ παρόντα Nicet.; φοβηθέντεσ μὴ παρεγένοντο BizT metuentes non venerint Cass. ι 16 αὐτὸν A Athan. = Λ Hil. αὐτοῖσ’ AcBrzT Cass. ι 17 τούτουσ A τοὺσ BrL αὐτοῦσ FT, vgl. Athan. καὶ διὰ τὸ εἶναι καὶ αὐτὸν καὶ τούτους ι αὐτῶ BF αὐτοῖσ (οῖσ von Ac) ArLT ι 18 αὐτοῖσ rLT Cass. Athan. eos Λ αὐτῶ BF u. ῶι auf Αc>Hil. ι 19/20 αὐτοὺσ ἐπισκόπουσ A Athan. Λ Hil. ἐπισκόπουσ BraTCase. >αὐτοὺς καταξιοῦσθαι.

τοὺς γὰρ χωρίζοντας τῆς τοῦ πατρὸς οὐσίας >καὶ θεότητος τὸν υἱὸν καὶ ἀπαλλοτριοῦντας τὸν λόγον ἀπὸ τοῦ >πατρὸς χωρίζεσθαι ἀπὸ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας προσήκει καὶ >ἀλλοτρίους εἶναι τοῦ Χριστιανῶν ὀνόματος. ἔστωσαν τοίνυν καὶ ἡμῖν >καὶ πᾶσιν ἀνάθεμα, διὰ τὸ κεκαπηλευκέναι αὐτοὺς τὸν λόγον >τῆς ἀληθείας.

ἀποστολικὸν γάρ ἐστι παράγγελμα· »εἴ τις ὑμᾶς >εὐαγγελίζεται παρ᾿ ὃ παρελάβετε, ἀνάθεμα ἔστω. τούτοις >μηδένα κοινωνεῖν παραγγείλατε· οὐδεμία γὰρ κοινωνία φωτὶ >πρὸς σκότος«. τούτους πάντας μακρὰν ποιεῖτε· »οὐδεμία γὰρ >συμφωνία Χριστῷ πρὸς Βελίαρ«.

καὶ φυλάξασθε, ἀδελφοὶ >ἀγαπητοί, μήτε γράφειν πρὸς αὐτοὺς μήτε γράμματα παρ’ αὐτῶν >δέχεσθαι. σπουδάσατε δὲ καὶ ὑμεῖς, ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ >συλλειτουργοί, ὡς τῶ πνεύματι παρόντες τῇ συνόδῳ ἡμῶν συναινέσαι >καὶ ψηφίσασθαι ὄι ὑπογραφῆς ὑμετέρας, ὑπὲρ τοῦ παρὰ παάντων >τῶν ἁπανταχοῦ συλλειτουργῶν ἡμῶν ὁμοφωνίαν διασώζεσθαι.

>᾿Αποκηρύττομεν δὲ ἐκείνους καὶ ἐξορίζομεν τῆς καθολικῆς ἐκ- >κλησίας τοὺς διαβεβαιουμένους ὅτι θεός ἐστιν δηλονότι ὁ Χριστός, >ἀλλὰ μὴν ἀληθινὸς θεὸς οὐκ ἔστιν, ὅτι υἱός ἐστιν, ἀλλὰ ἀληθινὸς >υἱὸς οὐκ ἔστιν, ὅτι γεννητός ἐστιν ἅμα καὶ γενητός. οὕτως γὰρ 5 II Kor. 2, 17 — 6/7 Gal. 1, 9 — 8—10 II Kor. 6, 14f — 13 I 5, 3 — 16—S. 118, 4 eine Rekonstruktion des Textes von F. Loofs, Abb. d. Berl. Ak., philos.-hist. Klasse 1909 S. 3 f B A N + GS(s) = r LF = z T 1 τῆς τοῦ — 2 θεότητοσ ΠCass. a substantia patris Λ > Athan. Hil. ι 2 τὸν υἱὸν Α Αthan.Λ Hil. und, vor τῆς τοῦ Z. 1 ~ L > BrFTCass. ι ἀλλοτριοῦντασ z ι 3 καθολικῆσ ἐκκλησίας BArz Cass. Athan. Λ Hil. ἐκκλησιαστικῆσ εὐταξίασ T ι 4 χριστιανῶν A Athan.Λ χριστιανοῦ Brz Cass. Hil. χριστιανικοῦ Τ ι καὶ ἡμῖν BT ///// ὑμῖν (ὑ Ac) A ἡμῖν rF a nobis Cass. ὑμῖν L Athan. Hil. > Λ καὶ πᾶσιν Π Cass. omnibus nobis Λ > Athan. Hil. ι 9 τούτουσ πάπας ANF hos omnes Hil. omnes Λ τούτων πάντασ s Athan. Codd. Par. Bas. τούτουσ πάντων BTCass. τούτουσ L ι 10 ἀδελφοὶ = Cass. Λ L Athan. Hil. ι 11 πρὸς αὐτοὺς] αὐτοῖσ’ s ι 12 δὲ > sT ι καὶ1 > N 114 ψηφίσασθαι BArz decernere Cass. pronuntiare Λ συμψηφήσασθαι Τ συνεπιψηφίσασθαι Athan. confirmare Hil. ἁπανταχοῦ ΑΤ Athan. Cod. Par. πανταχοῦ Brz ι 17 τοὺς ΑΤΛ τοὺσ μὴ Br (μὴ auf Rasur G) z Cass. ι δηλονότι (δῆλον ὅτι B) ὁ χσ BTA ὁ χσ δῆλον ὅτι A δῆλον ὁ χσ rz ι 18 ἀλλὰ μὴν BAz sed Λ ἀλλὰ λέγειν r ἀλλὰ μὴν λέγοντασ ὅτι T sed aiunt Cass. ι ὅτι υἱός — 19 οὐκ ἔστιν > F ι 18/19 ἀληθινὸσ υἱὸς οὐκ ἔστιν A γρ. ἀληθινὸσ θσ οὐκ ἔστιν am Rand Ac ι 19 γενητός Α in ἀγέννητοσ corr. Ac factus Λ ἀγέννητος BrzT ingenitus Cass. ι γὰρ BrzTCass.Λ > >ἑαυτοὺς νοεῖν τὸν γεγεννημένον ὁμολογοῦσιν, ὅτι οὕτως εἶπον·

>γεγεννημένον γεγενημένον ἐστίν‘, καὶ ὅτι, τοῦ Χριστοῦ πρὸ αἰώνων >ὄντος, διδόασιν αὐτῷ ἀρχὴν καὶ τέλος, ὅπερ οὐκ ἐν καιρῷ, >πρὸ παντὸς χρόνου ἔχει. καὶ ὑπόγυον δὲ δύο ἔχεις ἀπὸ τῆς >τῆς Ἀρειανῆς ἐγεννήθησαν, Οὐάλης καὶ Οὐρσάκιος· οἱ τινες >ται καὶ οὐκ ἀμφιβάλλουσι λέγοντες ἑαυτοὺς Χριστιανοὺς εἶναι >ὅτι ὁ λόγος καὶ ὅτι τὸ πνεῦμα καὶ ἐσταυρώθη καὶ ἐσφάγη >ἀπέθανεν καὶ ἀνέστη καί, ὅπερ τὸ τῶν αἱρετικῶν σύστημα >νεικεῖν, διαφόρους εἶναι τὰς ὑποστάσεις τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ >τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ εἶναι κεχωρισμένας.

>Ἡμεῖς δὲ ταύτην παρειλήφαμεν καὶ δεδιδάγμεθα, ταύτην ἔχομεν >τὴν καθολικὴν καὶ ἀποστολικὴν παράδοσιν καὶ πίστιν καὶ >ὁμολογίαν· μίαν εἶναι ὑπόστασιν, ἣν αὐτοὶ οἱ αἱρετικοὶ οὐσίαν >προσαγορεύουσι, τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος.

καὶ >εἰ ζητοῖεν, τίς τοῦ υἱοῦ ἡ ὑπόστασίς ἐστιν, ὁμολογοῦμεν ὡς αὕτη [ἦν] >ἡ μόνη τοῦ πατρὸς ὁμολογουμένη, καὶ μηδέ ποτε πατέρα χωρὶς υἱοῦ >μηδὲ υἱὸν χωρὶς πατρὸς γεγενῆσθαι μηδὲ εἶναι δύνασθαι ὅ ἐστι 2/3 I Kor. 2, 7 B A N + GS(s) = r LF = z T 1 ἑαυτοὺς — ὁμολογοῦσιν] εἰώθασι νοεῖν τὸ »γεγεννημένον«, ὁμολογοῦντες schreibt Loofs im Urtext nach sie enim intelligere consuerunt natum, qui fatentur Λ ι ὁμολογοῦισν — 2 γεγενημένον > B ι vor ὅτι οὕτως καὶ Τ ι ὅτι οὕτωσ εἶπον Π Cass. ὡς προείπομεν Loofs, nach sicut supra dixerunt Λ ι 2 γεγεννημένον] γεγενημένον A ι γεγενημένον am Rand Ae γεγεννημένον NGzT > AS; vgl. Cass. Λ: quod natiim est factum est ι ἐστιν] εἶναι T ι 4 χρόνου A.] καιροῦ BrzT ι 5 ἀρειανικῆσ NG ι ἀρσάκιοσ B ι 7 ἐστρώθη Π rulneratus est Cass. Λ ἐτρώθη Loofs ι 9 ὑποστάσεις BArz substantias Λ οὐσίας T ι 10 πνσ τοῦ ἁγίου rF ι 11 ταύτην2 BrzT Cass. Λ καὶ ταίτηνA ι 12 καὶ3 As ι 13 nach εἶναι + καὶ gestrichen A ι ὑπόστασιν BArz substantiam Cass. Λ οὐσίαν Τ ἣν — 14 προσαγορεύουσι] quam ipsi graecisian appellant Λ nominant Cass. Codd. LP > T ι αἱρετικοὶ Loofs ι 15 ἡ ὑπόστασις τοῦ υἱοῦ ~ L ι — 16 μηδέ] ἧ ὑπόστασις, ἔστιν ὁμολογουμένως αὕτη, ἣ ἦν μόνοι· (haec quam solius Λ) τοῦ πατρός. ὁμολογοῦμεν μηδέ für den Urtext Loofs ἐστιν so interpung. nur Τ ι ὁμολογοῦμεν ὡς AcrzTCass. ὁμολογουμένωσ BA est pro certo Λ ι αὕτη] αὐτὴ N ι ἦν Π esse Cass. getilgt Parm. ι 16 ὁμολογουμένη Π indubitanter Cass. ι καὶ nur in A, gestrichen Ac ι 17 μηδὲ1] μηδ’ αὖ T ι μηδὲ εἶναι δύνασθαι = Cass. > B ι ὅ ἐστι — S. 114, 2 δύνασθαι > Τ ι 17 — S, 114,1 ὅ ἐστιν λόγος πνα BF quod est verbum spiritus Cass. Λ ὧ ἐστιλόγοσ πνα L ὅ ἐστι λόγοσ πνσ N ὅσ’ ἐστι λόγος ngo s ὧι (ὧι auf Rasur Ac) ἐστι γόγοσ πνα (ν aus ρ corr.Ac) οὐκ ἔχων A; πνεῦμα + οὐκ ἔχων alte Variante? >λόγος πνεῦμα.

ἀτοπώτατον γάρ ἐστι λέγειν ποτὲ πατέρα μὴ γε- >γενῆσθαι· πατέρα χωρὶς υἱοῦ μήτε ὀνομάζεσθαι μήτε εἶναι δύνασθαι >ἔστιν αὐτοῦ τοῦ υἱοῦ μαρτυρία· ἐγὼ ἐν τῷ πατρὶ καὶ ὁ πατὴρ >ἐν ἐμοί« καὶ »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν«. οὐδεὶς ἡμῶν >ἀρνεῖται τὸ »γεγεννημένον«, ἀλλά τισιν γεγεννημένον, παντάπασιν >ἄπερ ἀόρατα καὶ ὁρατὰ προσαγορεύεται, γεννηθέντα τεχνίτην καὶ >ἀρχαγγέλων καὶ ἀγγέλων καὶ κόσμου καὶ τῶ ἀνθρωπίνῳ γένει, ὅτι 3/4 Joh. 14, 10. 10, 30 — 6 vgl. Kol. 1, 16 B A N + GS (s) = r L + FV [V von 1 πατέρα an] (v) = z T 1 μὴ ausradiert > Ausgaben ι 2 πατέρα > BN Ausgaben; unsere Interprnktion bestimmt von A vor Rasur (ein Punkt vor πατέρα ausradiert und ein Punkt nach χωρὶς υἱοῦ hinzugefügt), von Λ: absurdus (sie Cod. Veron.) enim nunc dicere patrem non fuisse, quoniam quod intelligitur pater, sine filio nee nuncupari nec esse posse est ipsius filii testimonium, und von den echten Lesarten Cass. Codd. LP: absurdum namque est dicere aliquando patrem non fuisse, patrem sine filio neque nominari nee esse potuisse est [+ enim Codd. LP, zu tilgen] ipsitis filii testimonium; für den Sinn, vgl. z.B. unten IV 22, 18 ι μήτε1] μηδὲ B L ι μήτε2] μηδὲ B ι 3 nach ἔστιν + δὲ GT u., auf Rasur, S ι τοῦ υἱοῦ μαρτυρία = Cass. Λ] μαρτυρία τοῦ υἱοῦ λέγουσα A ι 1 πατέρα — 3 μαρτυρία] πατέρα μὴ γεγενῆσθαι πατέρα διὰ τοῦτο, ὅτι δῆλόν ἐστι πατέρα χωρiς υἱοῦ μήτε ὀνομάζεσθαι μήτε εἶναι δύνασθαι. ἔστιν αὐτοῦ τοῦ υἱοῦ μαρτυρία Loofs ι 4 1 = Cass. Λ > Α ι 5 τὸ Loofs τὸν Α > BrzT ι γεγεννημένον = natum Cass. Λ] γεγενημένον v ι τισιν — παντάπασιν] γεγενημένον πρὸ πάντων L γεγεννημένον πρὸ πάντων ///////////, alles auf Rasur, Ac, wo, vor der Rasur, die Fassung unseres Textes gestanden hat ι τισιν BN τισὶν G τισὶ S τισι V quibusdam Λ τίσι FT quibiis Cass., ob τὸ und nachher γεγενημένον ? Jülicher ι 2 natum Cass. Λ γεγενημένον sv ι παντάπασιν Brv omnia omnibus Cass. Codd. LP omnino Λ πᾶσιν T ι 6 ἅπερ = quae Cass.] ὅπερ V sicut Λ ι ἀόρατα aus ὁρατὰ corr. Ac, vgl. visibilia εἰ invisibilia Λ ι προσαγορεύεται BrzT Cass. Λ προσαγορεύουσι L u., οὖσι auf Rasur, Ac ι γεννηθέντα vT γενηθέντα B γεγενῆσθαι r ποιητὴν καὶ L und. auf Rasur, Ac ι 7 κόσμου Λ κόσμω rv ι τῶ ἀνθρωπίνω γένει Brv auf Rasur corr. in τοῦ ἀνθρωπίνου γένουσ Ac τοῦ ἀνθρωπίνου γένουσ LT humani generis Cass. Λ; die schwierige Stelle übersetze ich: »nemo nostrum negat natum, sed (negamus) natum quibusdam, (natum) omnino iis quae invisibilia et visibilia appellantur, genitum artificem et archangelorum et angelorum et muudi et (genitum) humano generi, quia dicit«. Anders Loofs: ἡμῶν ἀρνεῖται τὸ »γεγεννημένον« . ἀλλὰ τίσιν γεγεννημένον; παντάπασιν σιν , ἅπερ ὁρατὰ καὶ ἀόρατα προσαγορεύεται, γεννηθέντα τεχνίτην καὶ ἀρχαγγέλων καὶ ἀγγέλων καὶ κόσμου καὶ τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὅτι φησίν· >φησίν·

»ἡ πάντων τεχνῖτις ἐδίδαξέ με σοφία« καὶ »πάντα δι΄ >αὐτοῦ ἐγένετο«. οὐ πάντοτε γὰρ εἶναι ἠδύνατο εἰ ἀρχὴν >ὅτι ὁ πάντοτε ὢν ἀρχὴν οὐκ ἔχει λόγος, θεὸς δὲ οὐδέποτε >μένει τέλος.

οὐ λέγομεν τὸν πατέρα υἱὸν εἶναι οὐδὲ πάλιν τὸν >πατέρα εἶναι· ἀλλ’ ὁ πατὴρ πατήρ ἐστι καὶ ὁ υἱὸς πατρὸς >ὁμολογοῦμεν δύναμιν εἶναι τοῦ πατρὸς τὸν υἱόν· ὁμολογοῦμεν τὸν >λόγον θεοῦ πατρὸς εἶναι, παρ’ ὃν ἕτερος οὐκ ἔστιν, καὶ τὸν >ἀληθῆ θεὸν καὶ σοφίαν καὶ δύναμιν. ἀληθῆ δὲ υἱὸν >ἀλλ᾿ οὐχ ὥσπερ οἱ λοιποὶ υἱοὶ προσαγορεύονται τὸν υἱὸν >ὅτι ἐκεῖνοι ἢ διὰ τοῦτο θεοὶ εἶεν τοῦ ἀναγεννᾶσθαι χάριν ἢ διὰ >καταξιωθῆναι υἱοὶ προσαγορεύονται, οὐ διὰ τὴν μίαν >ἥτις ἐστὶ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ.

ὁμολογοῦμεν καὶ μονογενῆ >καὶ πρωτότοκον· ἀλλὰ μονογενῆ τὸν λόγον, ὃς πάντοτε ἢν >ἔστιν ἐν τῷ πατρί· τὸ πρωτότοκος δὲ τῷ ἀνθρώπῳ. διαφέρει 1 Sap. Sal. 7, 22 — 1/2 Joh. 1,3 — 8 vgl. I Kor. 1, 24 — 12 Joh. 1, 18 — 13 Kol. 1, 15 — 14 vgl. Joh. 14, 10 B A N + GS(s) = r L + FV (v) = z T 2 nach ἐγένετο + καὶ χωρίσ αὐτοῦ ἐγένετο οὐδέν rT, fehlt bei Cass. Λ οὐ A non Cass. οὐκ (nach εἶναι ~) r οὐδὲ BLvAc πώς Τ ι γὰρ πάντοτε ~ Τ ι εἶναι = Cass. Λ > Β ι οὐ — 4 τέλος] οὐδέποτε γὰρ τοῦ εἶναι ᾑδύνατο ἀρχὴν λαβεῖν, ὅτι ὁ πάντοτε ὥν ἀρχὴν οὐκ ἔχει λόγος θεός, οὐδέ ποτε ὑπομένει τέλος. schreibt Loofs. Ich hatte vermutet: οὐ πάντων γὰρ ἀρχὴ εἶναι ἠδύνατο εἰ ἀρχὴν ἔλαβεν· ὅτι δὲ ὁ πάντων ὢν ἀρχὴ ἀρχὴν οὐκ ἔχει, λόγος θεός ἐστι οὐδέ ποτε ὑπομένει τέλος. (vgl. I 4, 17 und 23). Doch unsern Text las schon Cass. und die Corruptel ist vortheodoretisch ι 5 υἱός2 = Δ] ἐστιν υἱός TCass. ι 6 ὁμολογοῦμεν — υἱόν > B ι δύναμιν εἶναι τοῦ πρσ Ar Cass. (aber filium patris ~ Codd. LP) τοῦ πρσ δύναμιν εἶναι z τοῦ πρσ εἶναι δύναμιν Τ potentiam patris esse Λ τὸν2] τὸν Loofs ι 7 λόγον 1 auf Rasur Ac ι θεοῦ] τοῦ θεοῦ B ι BArzCass. εἶναι υἱὸν Τ > Λ ι παρὸν B ι 8 δύναμιν = Cass. Λ] ἀληθῆ δύναμιν Τ ι ἀληθῆ δὲ υἱὸν BrzA verumque filium Cass. καὶ υἱὸν ἀληθῆ T υἱὸν A ι παραδίδομεν B ι 9 λέγομεν τὸν υἱὸν~L ι 10 ἐκεῖνοι auf Rasur Ac ι ἢ (ἢ> sT) διὰ τοῦτο θεοὶ εἶεν τοῦ BrT aut (gratia regenerationis ~) dii erunt Cass. ἢ διὰ τοῦτο θεοὶ ἢ ἐν τῶ z und, alles auf Rasur, Ac; vielleicht vor der Rasur in A eine bessere Lesart wie: ἢ διὰ υἱοθεσίαν ἢ τοῦ Loofs nach aut propter adoptionem vel Λ, oder ἢ διὰ τὸ θέσει υἱοὶ εἶναι τοῦ vgl. oben I 4, 31 S. 17, 2 ι χάριτι NG ι ἧ2 = Cass. vel Λ] ἧσ’ Τ ι 11 οὐ=non Λ] οὐδὲ B neqiie Cass. ι ὑπόστασιν = substantiam Λ] οὐσίαν Τ ι 12 ἥτις] εἴ τις B ι καὶ2= Cass. > ΑΛ 14 τῶ ἀνθρώπω BAcszTCass. Λ τῶν ἀνθρώπων N und vor Rasur A ι διαφέρει = Cass.] διαφορεῖ A ι δὲ = Cass. Λ] καὶ T >τῇ κοινῇ κτίσει, ὅτι καὶ πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν.

ὁμο- >λογοῦμεν ἕνα εἶναι θεόν, ὁμολογοῦμεν μίαν πατρὸς καὶ υἱοῦ >τητα. οὐδέ τις ἀρνεῖταί ποτε τὸν πατέρα τοῦ υἱοῦ μείζονα οὐ >ἄλλην ὑπόστασιν, οὐ διὰ τὴν διαφοράν, ἀλλ’ ὅτι αὐτὸ τὸ >τοῦ πατρὸς μεῖξόν ἐστι τοῦ υἱοῦ. αὕτη δὲ αὐτῶν ἡ βλάσφημος >διεφθαρμένη ἑρμηνεία, τούτου ἕνεκα εἰρηκέναι αὐτὸν >»ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ ἕν ἐσμεν« διὰ τὴν συμφωνίαν καὶ τὴν >νοιαν.

>Κατέγνωμεν πάντες οἱ καθολικοὶ τῆς μωρᾶς καὶ οἰκτρᾶς >αὐτῶν διανοίας. ὥσπερ ἄνθρωποι θνητοὶ ἐπειδὴ διαφέρεσθαι >ξαντο προσκεκρουκότες διχονοοῦσι καὶ εἰς διαλλαγὴν >οὔτως διάστασις καὶ διχόνοια μεταξὺ πατρὸς θεοῦ >καὶ τοῦ υἱοῦ εἶναι δύναται, λέγουσιν· ὅπερ ἀτοπώτατον καὶ >καὶ ὑπολαβεῖν.

ἡμεῖς δὲ καὶ πιστεύομεν καὶ διαβεβαιούμεθα καὶ >οὕτω νοοῦμεν, ὅτι ἡ ἱερὰ φωνὴ ἐλάλησεν »ἐγὼ καὶ ὁ πατὴρ >ἐσμεν« καὶ διὰ τὴν τῆς ὑποστάσεως ἑνότητα, ἥτις ἐστὶ μία >πατρὸς καὶ μία τοῦ υἱοῦ. καὶ τοῦτο δὲ πιστεύομεν πάντοτε, >άρχως καὶ ἀτελευτήτως τοῦτον μετὰ τοῦ πατρὸς βασιλεύειν καὶ 1 Kol. 1, 15 u. 18 — 3 vgl. Joh. 14, 28 — 7 Job. 10 30 — 15/16 Job. 10, 30 B A N + GS(s) = r L + FV (v) = z T 1 κοινῇ = comtmini Λ] καινῆ Τ und Loofs, der schreibt: τὸ πρωτότοκος δὲ τῴ ἀνθρώπῳ διαφέρει καὶ τῇ καινῇ κτίσει ι ἐκ τῶν Ar Kol. ἐκ BzT 2 μίαν = Gass. Λ] μίαν εἶναι B ι 3 ποτε Λ übergeschrieben Ac > AB ι τὸν μείζονα τοῦ υἱοῦ πρα Τ ι 4 ὑπόστασιν = substantiam Δ] οὐσίαν Τ essentiam Cass. ι οὐ διὰ τὴν BACass. οὐδὲ διὰ τὴν zAc οὐδὲ τὴν r οὐδὲ T nee Λ οὐδέ τινα Loofs ι 5 τοῦ υἱοῦ ἐστιν ~ T ι αὐτῶν > N ι 9 πάντες BAA δὲ πάντες rzTAcCass. ι 10 ὥσπερ BCass. Λ καὶ ὥσπερ rz ὥσπερ γὰρ Τ καὶ (καὶ am Rand Ac) ὥσπερ (γὰρ οἱ γὰρ οἱ gestrichen) A ι ἐπεὶ T ι διαφέρεσθαι ΑLVT differunt Λ διαφθείρεσθαι BrF corrumpi Cass. ι 12 διάστασις καὶ διχόνοια ArzTCass. διαστάσεισ καὶ δειχονοίασ B separationes et discordiam (mit Abkürzungsstrich) Λ διαστάσεις καὶ διχόνοιαι Loofs ι πατρὸς Am Vs ι Yor θεοῦ + καὶ L ι 13 καὶ τοῦ > B ι Τ ι εἶναι δύναται Br (δύναται zweimal S) z esse posse Cass. δύναται εἶναι T δυνατὸν εἶναι A esse potiierunt Λ = ἡδύναντο εἶναι Loofs ι νοῆσαι BAT intelligere Cass. Λ ὑπονοῆσαι rzAc ι 14 ὑποβαλεῖν A ι καὶ2 = et Cass. > ΤΛ ι 15 ἧ ἱερὰ φωνὴ Π = sacra scriptura Cass. ἱερᾷ φωνῇ Loofs = sacra voce Λ ι 16 ὑποστάσεως ι substantiae Λ] οὐσίασ T essentiae Cass. ι ἐστὶ = Cass. Λ > Τ ι 17 μία > ΤΛ ι πάντοτε = Cass. Λ > T ι 18 τοῦτον nach βασιλεύειν ~ B > r ι τοῦ > s >ἔχειν μήτε χρόνον μήτε ἔκλειψιν αὐτοῦ τὴν βασιλείαν,

ὅτι ὃ πάντοτε >ἔστιν οὐδέ ποτε τοῦ εἶναι ἤρξατο οὐδὲ ἐκλείπειν δύναται.

>Πιστεύομεν καὶ παραλαμβάνομεν τὸν παράκλητον τὸ >πνεῦμα, ὅπερ ἡμῖν αὐτὸς ὁ κύριος καὶ ἐπηγγείλατο καὶ >καὶ τοῦτο πιστεύομεν πεμφθέν· καὶ τοῦτο οὐ πέπονθεν, ἀλλ’ ὁ >θρωπος ὃν ἐνεδύσατο, ὃν ἀνέλαβεν ἐκ Μάριας τῆς παρθένου >ἄνθρωπον τὸν παθεῖν δυνάμενον· ὅτι ἄνθρωπος θνητός, θεὸς >ἀθάνατος.

πιστεύομεν ὅτι τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ἀνέστη οὐχ ὁ θεὸς ἐν >τῷ ἀνθρώπῳ, ἀλλ’ ὁ ἄνθρωπος ἐν τῷ θεῷ ἀνέστη, ὅντινα >προσήνεγκε τῶ πατρὶ ἑαυτοῦ δῶρον ὃν ἠλευθέρωσεν.

πιστεύομεν >δὲ ὅτι εὐθέτῳ καιρῷ καὶ ὡρισμένῳ πάντας καὶ περὶ πάντων >κρινεῖ. τοσαύτη δέ ἐστιν αὐτῶν ἡ ἄνοια καὶ οὕτω παχεῖ σκότω, >διάνοια αὐτῶν ἐκτετύφλωται ἵνα μὴ δυνηθῶσιν ἰδεῖν τὸ φῶς >ἀληθείας. οὐ συνιᾶσιν ᾦ λόγῳ εἴρηται »ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν >ἓν ὦσι«.

σαφές ἐστι διὰ τί ἕν· ὅτι οἱ ἀπόστολοι πνεῦμα ἅγιον >τοῦ θεοῦ ἔλαβον· ἀλλ’ ὅμως αὐτοὶ οὐκ ὄαν πνεῦμα οὐδέ >αὐτῶν ἢ λόγος ἢ σοφία ἢ δύναμις ἦν οὐδὲ μονογενὴς ἦν. >φησίν »ἐγὼ καὶ σὺ ἕν ἐσμεν, οὕτως καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν >ὦσιν«. ἀλλ’ ἀκριβῶς διέστειλε ἡ θεία φωνή· »ἐν ἡμῖν ἒν >φησίν· οὐκ εἶπεν »ὥσπερ ἡμεῖς ἵν ἐσμεν, ἐγὼ καὶ ὁ πατήρ«·

ἀλλ’ 13 vgl. I Tim. 6, 16 — 14/15. 18 ι19 Joh. 17, 21. vgl. Hilar. De trin. 8, 11 B A N + GS(s) = r L + FV(v) = z Τ 1 χρόνον BA Cass. Λ χρόνον+διορίζοντα rzT am Rand Ac ι ἔκλειψιν schreibt Loofs defectmn Cass. ἐκλείψειν Τ ἐκλείπειν BArz mimd Λ ι ὃ Λ > Az Cass. ι 2 οὔποτε AL οὔποτε v ι ἐκλιπεῖν N ι 3 πιστεύομεν BAT Cass. Λ πιστεύομεν δὲ rzAc ι 4 καὶ1 > Λ ι 5 καὶ τοῦτο πιστεύομεν πεμφθέν BrT Cass. gestrichen in A > z ι καὶ τοῦτο2 BArz sed is Cass. καὶ ὅτι ὁ θεὸς Τ ι πέπονθεν BrT Cass. πεπονθός z πεπονθώς (ώσ auf Rasur Ae) A hinter πέπονθεν + ἄπαγε N ι ὁ ausradiert A ι 6 ἐκ — παρθένου] ἐκ τῆς ὑπερενδόξου καὶ ὑπερευλογημένου δεσποίνης ἡμῶν θεοτόκου καὶ ἀεὶ παρθένου μαρίασ N ι 7 τὸν παθεῖν δυνάμενον am Rand Ac ι 8 τῇ > B ι οὐχὶ T ι 10 ἑαυτοῦ πρι ~ N ι ἠλευθέρωσεν BAT Cass. Λ ἠλευθέρωσεν + ἐκ τῆσ ἁμαρτίασ καὶ τῆσ φθορᾶς rz am Rand Ac ι 11 καὶ2 BANT Cass. Λ > sz ι 12 δέ > N ι ἐστιν αὐτῶν = Λ] αὐτῶν ἐστιν A ι ἡ1 As ι σκότειB ι 13 διάνοια aus ἄνοια corr. Ac ι 14 συνήσασιν B ι 17 ἧ λόολοσ rzTCass. ἢ //// λόγοσ A λόγος B ἑοί (falsche Lesung: ΗΛιΟΣ) Λ ι ἢν οὐδὲ = Λ] οὐδὲ T aut Cass. ι 18 ἐγώ φησιν A ι 19 ἀλλ’ — 20 φησίν > Τ ι ἀλλ’ — V ι ἀλλ’ BrFJ ἀλλὰ καὶ AL igitur Cass. ι 20 οὐκ εἶπεν > L ι ἐγὼ BALT Cass. Λ καὶ rv ι 20f ἀλλ’ οἱ ΒΑ Cass. Λ ἀλλ’ ἵνα οἱ rzT >oἱ μαθηταὶ ἐν ἑαυτοῖς σύζυγοι καὶ ἡνωμένοι ἕν εἰσι τῇ πίστει, τῇ >ὸμολογίᾳ, 〈ἵνα> καὶ ἐν τῇ χάριτι καὶ τῇ εὐσεβείᾳ τῇ τοῦ θεοῦ >καὶ τῇ τοῦ κυρίου καὶ σωτῆρος ἡμῶν συγχωρήσει καὶ ἀγάπῃ >εἶναι συνηδῶσιε.«

Ἐκ τῶνδε τῶν γραμμάτων ἔστι μαθεῖν τῶν μὲν κατηγόρων τὴν συκοφαντίαν, τῶν δὲ πάλαι δικασάντων τὴν ἀδικίαν, καὶ πρὸς τούτοις τῶν δογμάτων τὴν ὑγείαν. οὐ γὰρ μόνον τὰ περὶ τῆς θείας ἡμᾶς ἐδίδαξαν φύσεως οἱ μακάριοι πατέρες, ἀλλὰ καὶ τὴν περὶ τῆς οἰκονομίας διδασκαλίαν προσήνεγκαν.

αῦτα ὁ Κώνστας μεμαθηκὼς ἠθύμησε μὲν τοῦ ἀδελφοῦ τὴν εὐκολίαν ὁρῶν, ἐχαλέπηνε δὲ κατὰ τῶν ταῦτα τετυρευκότων καὶ τὴν βασιλέως ἠπατηκότων εὐχέρειαν δύο δὴ οὖν τῶν εἰς τὴν Σαρδικὴν συνεληλυθότων ἐκλεξάμενος ἐπισκόπους πρὸς τὸν ἀδελφὸν μετὰ γραμμάτων ἀπέστειλεν· συναπέστειλε δὲ αὐτοῖς καὶ στρατηγὸν (Σαλιανὸς δὲ τούτῳ ὄνομα ἢν), ὃς εὐσεβείᾳ τε καὶ δικαιοσύνῃ τὰ δὲ γράμματα οὐ παραίνεσιν μόνον εἶχε καὶ συμβουλήν,

ἀλλὰ καὶ ἀπειλὴν εὐσεβεῖ πρέπουσαν βασιλεῖ. πρῶτον μὲν γὰρ ἐπέστειλε τῷ ἀδελφῷ τοῖς ἐπισκόποις τὰς ἀκοὰς ὑποσχεῖν καὶ τὰς ὑπὸ Στεφάνου καὶ τῶν ἄλλων τολμωμένας παρανομίας μαθεῖν, καὶ μέντοι 12—15 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1390 A — 16 — S. 119, 8 Socrat. II 22, 3 — 23, 2. Sozomen. III 20, 1 — 2. Rufin. H. E. X 20, S. 986, 10. Philostorg. III 12 * 10—S. 122, 2 Cass. IV 25 — —16 Niceph. H. E. IX 21 B [bis 11 ταῦτα τε] A H [H von 10 ταῦτα au] N (n) + GS (s) = r B2 [B2 von 11 τετυρευκότων an] L + FVR [R von 11 τετυρευκότων an] (v) = z Τ 1 ἑαυτοῖς Bv semetipsis Λ αὐτοῖσ ArLT ι εἰσι BArz ὦσι Τ sint Λ ι τῆ πίστει ὁμολογία BAvTA τῆ πίστει καὶ ὁμολογία z (ex Cod. L) fide confessione Cass. Codd. LP τῇ πίστεως ὁμολογίᾳ Loofs ι 2 καὶ Loofs et Λ καὶ Π Cass. ι ἐν = Λ > B ι τῆ εὐσεβεία Br ἐν τῆ εὐσεβεία z εὐσεβεία AT pietate Λ ι θεοῦ πρσ BArTCass. patris Λ θεοῦ καὶ πρσ z ι 6 δικατων Ac ι 7 ὑγίειαν z ι μόνον > B ι 18 ἡμὰς = nos Cass. > T ι περὶ > B ι 9 οἰκονομίας = Cass.] θείας οἰκονομίασ s ι 10 θ am Rand Brz ι Ταῦτα — 14 στρατηγὸν > T* ι μὲν übergeschrieben Ac ι 11 ἐχαλέπαινεν B, doluit Cass. ι τετορνευκότων A. ι 13 ἐπισκόπους ἐκλεξάμενος~L ι 13/14 μετὰ γραμμάτων πρὸς τὸν ἀδελφὸν ~ A ι 16 μόνον rCass. in μόνην corr. Ac zT ι 17 ἐπέστειλε (ἐπέστει auf Rasur Ac) A ἐπέσκηψε T enuntiavit cass. καὶ Ἀθανάσιον ἀποδοῦναι τῇ ποίμνῃ, δήλης καὶ τῆς συκοφαντίας γεγενημένης καὶ τῆς τῶν πάλαι δικασάντων παρανομίας καὶ δυσμενείας. προστέθεικε δέ, ὡς, εἰ μὴ πεισθείη καὶ τὰ δίκαια πράξοι, αὐτὸς 56 τὴν Ἀλεξάνδρειαν καταλήψεται καὶ τὸν Ἀθανάσιον ἀποδώσει τοῖς ποθοῦσι προβάτοις καὶ τῶν δυσμενῶν ἐξελάσει τὸ στῖφος. ταύτην δεξάμενος ὁ Κωνστάντιος τὴν ἐπιστολήν (ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ τηνικαῦτα ἐτύγχανεν ὤν), ὑπέσχετο δράσειν ἅπερ ὁ τῶν ὠδίνων ἐπήγγειλε κοινωνός.

ἀλλ’ ἐπὶ τούτοις ἀλγήσαντες οἱ τῇ ἀληθείᾳ πολεμεῖν εἰωθότες τὸ παμμίαρον ἐκεῖνο καὶ δυσσεβὲς κατεσκεύασαν δρᾶμα. κατήχθη μὲν γὰρ παρὰ τὴν ὑπώρειαν τῶν ἀρχιερέων ἡ ξυνωρίς, ὁ δὲ στρατηγὸς καταγωγὴν ἑτέραν εἰλήφει.

Στέφανος δὲ (αὐτὸς γὰρ τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας κατέχων τοὺς οἴακας ὑποβρύχιον ἐποίει τὸ σκάφος) εἶχε μὲν καὶ ἄλλους τῶν τυραννικῶν συνεργοὺς τολμημάτων, οἷς χρώμενος τοὺς τῶν ὀρθῶν ἀντεχομένους δογμάτων παντοδαπαῖς περιέβαλλε συμφοραῖς.

ἡγεῖτο δὲ τούτων νέος τις θρασύτητι μὲν συζῶν, τὸν δὲ παράνομον ἀσπαζόμενος βίον· ὃς οὐ μόνον τοὺς ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἀπῆγε προπηλακίζων καὶ αἰκιζόμενος, ἀλλὰ καὶ ταῖς οἰκίαις ἐπιὼν ἀναίδην καὶ ἄνδρας ἐξῆγε καὶ γυναῖκας σεμνότητι κοσμουμένας. καὶ ἵνα μὴ σφόδρα μηκύνω τὴν τούτου διηγούμενος πονηρίαν, τὸ κατὰ τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν τολμηθὲν διηγήσομαι· ἀπόχρη γὰρ τεκμηριῶσαι τὰ κατὰ τῶν ἀστῶν ὐπ’ ἐκείνου παρανόμως πραχθέντα.

Οὑτος πρός τινα χαμαιτύπην παραγενόμενος ἔφησε ξένους ἔν- 10—S. 121, 22 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1390 AB — 23—S. 121 vgl. Athanas. Histor. Arian. ad monach. 20"/> * 15—S. 121, 22 Niceph. H. Ε. IX 23. Gramer Anecd. Paris. II 95, 12 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR (v) = z T 1 καὶ Ἀθανάσιον — 2 δικασάντων] παῦλον καὶ ἀθανάσιον καὶ τοὺσ λοιποὺς ἀποδοῦναι ταῖσ ποίμναισ δῆλον καὶ τῶν συκοφαντιῶν γεγενημένων καὶ τῆσ τῶν παλαίων ἀθανασίω δικησάντων Τ* ι 2 πάλαι > r, priscorum Cass. ι 2/3 δυσμενείας καὶ παρανομίας ~ n, Cass. wie im Text ι 3 προστέθεικε AB2L προσέθηκε rvT ι ἀπελάσει n ι ταύτην — 8 κοινωνός > T* ι 7 ἅπερ = quae Cass,] ὅπερ n ι 8 ἀλλ’ ἐπὶ — 9 εἰωθότες = Cass.] οἱ δὲ τῆ ἀληθεία πολεμεῖν ἐγνωκότεσ τούτοις ἀλγήσαντεσ Τ* ι 10 γὰρ > L ι παρὰ] ὑπὸ r ι 12 θ am Rand Α ι nach γὰρ + ἢν Α ι nach ἐκκλησίας + αὐτὸς T ι 15 περιέβαλλε AHLVCass. περιέβαλε sB2FRT τε ἔβαλε N ι16 μὲν συζῶν] ζῶν Β2 ι 17 προπηλακίζων] προφυλακίζων G φυλακίζων S ι 18 ἀνέδην HS ι 22 ἀστῶν AHs αὐτῶν N ἀρίστων zAcT ι παρανόμως ὑπ’ ἐκείνου ~ T αγχος ἐληλυθότας δεῖσθαι νύκτωρ αὐτῆς. εἶτα πεντεκαίδεκα στασιώτας λαβὼν καὶ τούτους ἐν ταῖς κατὰ τὴν ὑπώρειαν αἱμασιαῖς κατακρύψας, ἧκεν ἄγων τὴν χαμαιτύπην· καὶ τὸ συγκείμενον ἐπιφθεγξάμενος σύνθημα καὶ μαθὼν ὡς πάρεισι τοῦ δράματος οἱ ουνίστορες, ἧκε παρὰ τὴν αὔλιον θύραν τῆς τῶν ἀνδρῶν ἐκείνων καταγωγῆς.

καὶ ταύτην ἀνεῳγυῖαν εὑρὼν (ἕνα γὰρ τῶν οἰκετῶν τοῦτο δρᾶσαι χρήμασιν ἐπεπείκει) εἰσήγαγε τὴν γυναῖκα· καὶ τοῦ οἴκου τὴν θύραν ἐπιδείξας, ἔνθα δὴ καθεύδειν θάτερον τῶν ἀρχιερέων συνέβαινεν, εἴσω γενέσθαι προσέταξεν,

αὐτὸς δὲ τοὺς στασιώτας καλέσων ἐξῆλθεν. συνέβη δὲ τὸν μὲν Εὐφρατᾶν (τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα τῷ πρεσβυτέρῳ) ἐν τῷ προδόμῳ καθεύδειν, ὁ δὲ Βιχέντιος (οὕτως γὰρ ὁ ἕτερος ὠνομάζετο) ἐν τῷ ἐνδοτέρωῳ θαλάμῳ κατέμενεν.

εἴσω δὲ τῶν θυρῶν τῆς χαμαιτύπης γενομένης, τοῦ κτύπου τῶν ποδῶν ὁ Εὐφράτας αἰσθόμενος (σκότος δὲ ἦν) ἤρετο τίς ὁ βαδίζων· φθεγξαμένης δὲ ἐκείνης, θορύβου μεστὸς ὁ Εὐφρατᾶς ἐγένετο, δαίμονα τοπάσας εἶναι γυναικείαν φωνὴν μιμησάμενον, καὶ παραυτίκα τὸν σωτῆρα Χριστὸν εἰς ἐπικουρίαν ἐκάλει.

ὁ δὲ Ὄναγρος (οὕτω γὰρ ὁ τοῦ πονηροῦ στίφους ἡγεμονεύων προσηγορεύετο, ἐπειδὴ πρὸς ταῖς χερσὶ καὶ τοῖς ποσὶν ὅπλοις κατὰ τῶν εὐσεβούντων ἐκέχρητο) μετὰ τοῦ στίφους εἰσελήλυθε, παρανόμους ἀποκαλῶν τοὺς παρανομίας δικαστὰς ἔσεσθαι προσδοκῶντας. βοῆς δὲ πλείστης γενομένης, συνέδραμον μὲν οἱ οἰκέται, ἐξανέστη δὲ καὶ ὁ Βικέντιος.

καὶ τὴν αὔλιον ἀποκλείσαντες θύραν, ἑπτὰ μὲν τῶν στασιωτῶν συλλαβεῖν ἠδυνήθησαν (ὁ δέ γε Ὄναγρος σὺν τοῖς ἄλλοις ἀπέδρα), ἐφρουρεῖτο δὲ σὺν ἐκείνοις καὶ ἡ γυνή. ὑπὸ δὲ τὴν ἕω τὸν σὺν αὐτοῖς ἀφικόμενον διαναστήσαντες στρατηγὸν κατέλαβον τὰ βασίλεια· καὶ τῶν Στεφάνου τολμημάτων καταβοῶντες ἔλεγον μὴ δεῖσθαι δίκης μηδὲ βασάνου τὰ τούτου παρανομήματα.

ὁ δέ γε στρατηγὸς διαφερόντως ἐβόα, ἀντι- Α HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR [R bis 4 δράματος οἱ] (v) = z Τ 1 καὶ αὐτῆσ B2 |7 ἐπεπήκει A |καὶ τοῦ auf Rasur A |8 ἐπιδεί- ξασ//// A | τῶν γ ἀρχιερέων καθεύδειν α θάτερον β A | 8/9 συνέβη B2 | 9 δὲ > T | 9/10 ἐξῆλθεν καλέσων ~ T |10 σινέβη — 12 κατέμενεν A m | εὐφράταν Alv | 11 δὲ] δέ γε ALv | 12 ὀνομάζεται Τ | κατέμενεν ArvTCass. κατέμεινεν B2L | 14 u. 15 εὐφρἀτασ ALv | δὲ] γὰρ T | 15 δαίμονασ Τ 17 εἰσ A s | ὀνἀγριοσ Τ, Onager Cass. | 19 τοῖς ποσὶν > A | 20 εἰσελθὼν und ἀπεκάλει Τ | nach τοὺς + τῆς gestrichen Α | 21 γεγενημένησ A 22 μὲν > An, übergeschrieben Ac | 24 γε > AB2 | τοῖς ἄλλοις — 25 σὺν > s | 25 ὑπὸ τὴν ἕω δὲ ~ T | 27 βασάνου AHB2v βασάνων NsLT, verberibus Cass. | 28 τοίτου AzTCass. τούτων r | γε > B2 βολῶν κελεῦσαι τὸν βασιλέα μὴ συνοδικῶς ἀλλὰ δικαστικῶς ἐξετασθῆναι τὸ παράνομον τόλμημα, καὶ τοὺς τῶν ἐπισκόπων κληρικοὺς ὑπισχνεῖτο πρώτους εἰς αἰκίαν ἐκδώσειν, χρῆναι δὲ καὶ τοῦ Στεφάνου τοὺς ὑπηρέτας ταῦτα παθεῖν. ἐκείνου δὲ ἀναίδην ζυγομαχοῦντος καὶ λέγοντος μὴ δεῖν κληρικοὺς ὑπομεῖναι πληγάς, ἔδοξε καὶ βασιλεῖ καὶ τοῖς ἄρχουσιν ἔνδον ἐν τοῖς βασιλείοις τοῦ πράγματος γενέσθαι τὴν βάσανον.

καὶ πρῶτον μὲν ἤροντο τὴν γυναῖκα, τις αὐτὴν εἰς τὴν τῶν ἐπισκόπων ἀπήγαγε καταγωγήν.

ἡ δὲ ἔφη νέον τινὰ πρὸς αὐτὴν ἀφικόμενον τὴν τῶν ξένων ἐπιδημίαν καὶ χρείαν εἰπεῖν, καὶ ὡς ἑσπέρας ἀφικόμενος ἀπήγαγέ τε εἰς τὴν καταγωγήν, καὶ τὸν οἰκεῖον ἐπιζητήσας λόχον καὶ τοῦτον εὑρὼν εἴσω τε τῆς αὐλίου θύρας εἰσήγαγε καὶ εἰς τὸν πρόδομον εἰσελθεῖν παρηγγύησε. προσετίθει δὲ καὶ τοῦ ἐπισκόπου τὴν πεῦσίν καὶ τὸ γενόμενον δέος καὶ τὴν εὐχὴν καὶ τῶν ἐπεισελθόντων τὴν ἔφοδον.

ταῦτα μεμαθηκότες οἱ δικασταὶ τῶν συνειλημμένων εἰς μέσον ἄγουσι τὸν νεώτατον· ὃς οὐκ ἀναμείνας τὴν ἀπὸ τῶν μαστίγων ἀνάγκην τὸ συντεθὲν ἐγύμνωσε δρᾶμα, καὶ τὸν Ὄναγρον ταῦτα πάντα δεδρακέναι καθωμοόγησεν· ἀχθεὶς δὲ ἐκεῖνος τὸν Στέφανον ἔφη ταῦτα προστεταχεναι.

Οὕτω τοῦ Στεφάνου τὴν πονηρίαν μεμαθηκότες, τοῖς τηνικαῦτα παροῦσι τῶν ἐπισκόπων καθελεῖν τοῦτον ἐπέτρεψαν καὶ τῆς ἐκκλησίας ἐξήλασαν. οὐ μὴν παντάπασιν ἡ ἐκκλησία τῆς Ἀρειανικῆς ἠλευθερώθη λώβης. Λεόντιος γὰρ μετ’ ἐκεῖνον τῆς προεδρίας ἔτυχεν, ἀνὴρ Φρὺξ μὲν τὸ γένος, τὴν δὲ γνώμην κρυψίνους καὶ τὰς ὑφάλους πέτρας μιμούμενος.

ἀλλὰ τὰ μὲν κατὰ τοῦτον μικρὸν ὕστερον διηγήσομαι. τότε δὲ ὁ Κωνστάντιος, τὰ κατὰ τῶν ἐπισκόπων τυρευόμενα τῇ πείρᾳ μεμαθηκώς, ἐπέστειλεν Ἀθανασίῳ τῷ 26 unten II 24 — 27 f vgl. Socrat. II 23, 4. Athanas. Histor. Arian. ad monach. 21 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR [R von 12 παρηγγύησε an] (v) = z Τ 1 δικαστικῶσ Arz Cass. πολιτικώς Τ ι 3 τοῦ > Α ι 3/4 τοὺς vor τοῦ ~ n ι ἀνέδην HS ι 5 καὶ1 > Β2 ι 7 πρῶτον AnSVTCass. πρώτην GB2LF ἤροντο ArB2LT Cass. ἠρώτων v ι 10 ὡσ übergeschrieben Ac ι τε > T 11 τε > nT ι 12 παρεγγύησε A παρεσκεύασεν Β2 ι 14 ἐπεισελθόντων rzT supervenientium Cass. ὑπεισελθόντων A ι 20 Οὕτω:ι am Rand HSS ι Οὕτω τοῦ] οὕτω τε r sie igitur Cass. ι 22 ἀρειανῆσ T ι 23 μετ’ ἐκεῖνον τῆσ AT τῆς μετ’ ἐκεῖνον rz ι 24 ἐτὺγχανεν B2 ι τὸ μὲν γένος ~ n ι 25 ὑφάλασ Τ ι μὲν übergeschrieben Ac ι κατὰ τοῦτον] κατ’ αὐτὸν Β2 ι 26 δὲ AT δὴ rz μεγάλῳ καὶ ἅπαξ καὶ δὶς καὶ μέντοι καὶ τρίς, προτρέπων ἐκ τῆς Ἐσπέρας ἐπανελθεῖν. ἐγὼ δὲ τὴν μέσην ἐπιστολὴν μικρὰν οὖσά ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ.

»Κωνστάντιος Νικήτης Αὔγουστος Ἀθανασίῳ.

Οὕτως αὐτὸν ἐπανελθόντα εὐμενῶς τε εἶδε καὶ τὴν Ἀλεξανδρέων ἀπολαβεῖν ἐκκλησίαν ἐκέλευσεν. ἀλλ’ οἱ τότε παραδυναστεύοντες, τὴν Ἀρειανικὴν εἰσδεδεγμένοι νόσον, ἔφασκον χρῆναι τὸν Ἀθανάσιον μίαν παρασχεῖν ἐκκλησίαν τοῖς κοινωνεῖν οὐ βουλομένοις αὐτῶ. ταῦτα ἐκείνων μὲν τῷ βασιλεῖ, τοῦ δὲ βασιλέως πρὸς αὐτὸν εἰρηκότος, ἔφη δίκαιον εἶναι τοῖς βασιλέως προστάγμασιν εἴκειν, βούλεσθαι μέντοι καὶ αὐτὸς ἀπαγγεῖλαί τινα καὶ αἰτῆσαι.

τοῦ δὲ βασιλέως ὑποσχομένου δώσειν ὅπερ ἂν αἰτήσοι προθύμως, δεῖσθαι ἔφη καὶ τοὺς ἐν Ἀντιοχείᾳ τοῖς τὰς ἐκκλησίας κατέχουσι κοινωνεῖν οὐ βουλομένους εὐκτηρίου νεώ, καὶ δίκαιον ἕνα καὶ τούτοις τῶν οἴκων παρασχεθῆναι τῶν θείων.

ἐπειδὴ δὲ ἐπένευσε βασιλεὺς ὀρθὴν εἶναι καὶ 4—11 bei Athanas. Apol. c. Arian. 51. Socrat. II 23, 8—9 Symeon. Vita Athanas. — 13—S. 123, 4 vgl. Rufin. H. E. X 20, S. 986, 17—987, 9. Sozomen. 20, 5—7. Socrat. II 23, 33—38. Vita Athanas. 18 PG 25 CGI. Photius (258) ebd. CCXIX. Symeon. Vita Athanas. 11 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR (v) = z Τ [bis 2 ἐπανελθεῖν] 1 καὶ δὶς καὶ μέντοι καὶ τρίς] Λαὶ μέντοι καὶ δὶς καὶ τρίς A ι 2 μέσην Am ι 4 ία am Rand HSS ι 6 ἀμέριμνος AS, aber corr. Ac ι 10 πρὸσ ἡμᾶσ ArB2vAthan. Socr. πρὸσ ἡμᾶσ + καταλαβεῖν L und übergeschrieben Ac ι ἐπιθυμῆσ ALv ι 12 ιβ am Rand HSS ι 13 ἐκκλησίαν ἀπολαβεῖν ~ nV ι 14 ἔφασκον A ἔφασαν rz ι 17 vor βασιλέως + τοῦ rB2 ι προστάγμασιν A = Sozom., ἐπιτάγμασιν rz ι 18 αὐτὸς] αὐτὸν An ι ἀπαγγεῖλαί n ἐπαγγεῖλαί (ἐ Rasur Ac) A ἐπαγγεῖλαί sz ι καὶ αἰτῆσαι sz ι 20 τοὺς] τοὺς s ι 20/21 βουλομένουσ HB2 βουλομένοισ die übr. HSS ι 21 εὐκτηρίων νεῶν HS εὐκτηρίω νεώ N ι καὶ1 > s ι τῶν οἴκων] οἶκον n ι 22 ὁ βασιλεὺς nL δικαίαν ἐπιψηφίσας τὴν αἴτησιν, ἀντεῖπον οἱ τῆς αἱρετικῆς φάλαγγος προστατεύοντες, μηδετέροις χρῆναι παρασχεθῆναι τὰς ἐκκλησίας εἰπόντες. οὕτω τὸν Ἀθανάσιον θαυμάσας Κωνστάντιος ἀπέπεμψεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν.

ἐτεθνήκει δὲ ὁ Γρηγόριος, ὑπ’ αὐτῶ, ἐκείνων δεξάμενος τὴν σφαγήν. θεασάμενοι δὴ οὖν τὸν νομέα δημοθοινίας ἐπετέλουν καὶ ἑορτὰς λαμπροτάτας, αὐτόν τε γεραίροντες καὶ τὸν θεὸν ἀνυμνοῦντες.

Ἀλλὰ πάλιν σμικροῦ διεληλυθότος χρόνου Κώνστας μὲν τοῦ βίου τὸ τέρμα κατείληφεν.

Κωνοτάντιον δὲ οἱ ἄγοντες οὑπερ ἐβούλοντο ἀνέμνησαν τῆς Ἀθανασίου χάριν πρὸς τὸν ἀδελφὸν γεγενημένης διαφορᾶς, καὶ ὡς μικροῦ δεῖν τὰ τῆς φύσεως δεσμὰ διαρρήξαντες πόλεμον ἂν κατ’ ἀλλήλων ἐκίνησαν.

τούτοις ὑπαχθεὶς ὁ Κωνστάντιος οὐκ ἐλαθῆναι μόνον ἀλλὰ καὶ σφαγῆναι τὸν θεῖον προσέταξεν Ἀθανάσιον, καί τινα Σεβαστιανὸν ἐξέπεμψε στρατηγὸν μετὰ στρατιὰς ὅτι μάλιστα πλείστης, ἀνελεῖν κελεύσας ὡς ἀλιτήριον.

ὅπως δὲ καὶ οὗτος ἐπεστράτευσε κἀκεῖνος διέφυγεν, αὐτὸς ὁ ταῦτα πεπονθὼς καὶ παραδόξως σωθεὶς κάλλιον διηγήσεται. ἐν γὰρ τῇ τῆς φυγῆς Ἀπολογίᾳ ταῦτα διέξεισιν·

»Ἐξετασάτωσαν ὅμως καὶ τὸν· τρόπον τῆς ἀναχωρήσεως καὶ >μανθανέτωσαν παρὰ τῶν ἰδίων. ἦσαν γὰρ Ἀρειανοὶ >τοῖς στρατιώταις εἰς τὸ παροξύνειν αὐτοὺς καὶ ἀγνοοῦσι >ἡμᾶς. καὶ εἰ καὶ οὕτως Ἀσυμπαθέῖς τυγχάνουσιν, ἀλλὰ κἂν >οντες ἠρεμείτωσαν αἰσχυνόμενοι. νὺξ μὲν γὰρ ἤδη ἢν καὶ τοῦ >τινες ἐπαννύχιζον, προσδοκωμένης συνάξεως.

ὁ δὲ στρατηλάτης >ἐξαίφνης ἐπέστη μετὰ στρατιωτῶν πλέον ἢ πεντακισχιλίων, >των ὅπλα καὶ ξίφη γυμνὰ καὶ τόξα καὶ βέλη καὶ ῥόπαλα καθὰ >πρότερον εἴρηται. καὶ τὴν μὲν ἐκκλησίαν αὐτὸς περιεκύκλωσε 12—14 vgl. Socrat. II 26, 7 — 19—S. 124, 22 Athanas. Apol. de fuga sua 24 26 ebd. 6. unten S. 126, 45. * 8—18 Cass. V 1 — 19—S. 124, 22 Cass. V 2 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR [R bis 3 ἀπέπεμψεν] (v) = z Τ [von 19 an] 1 ψηφίσασ B2 ι 2 τὰσ ἐκκλησίασ παρασχεθῆναι AS ι 4 ὁ > A ι 6 τε > r ι 8 ιγ am Rand HSS ι διεληλυθότος X παρεληλυθότοσ rz 14 Σεβαστιανὸν = S. 126, 3] Συριανὸν bei Athan. Apol. ad Const. 25, Apol. de fuga sua 24 17 nach κάλλιον + δὲ ausradiert A ι γὰρ r nam Cass. δὲ Az ι 19 ἀθανασίου am Rand A ι ἐξεταζέτωσαν Athan. ι καὶ2 As ι 20 Ἀρειανοὶ] A ι 22 Λαὶ εἰ καὶ Athan. et licet Cass. καὶ εἰ vT εἰ καὶ rB2 und, καὶ ausradiert, A εἰ L ι οὕτως szTAthan. οὕτως δὲ An ι 25 πλεῖον Τ Athan. >τοὺς στρατιώτας σύνεγγυς, ὡς μὴ δύνασθαί τινας ἐξελθόντας >τῆς ἐκκλησίας παρελθεῖν αὐτούς.

ἐγὼ δὲ ἄλογον ἡγούμενος ἐν >τοσαύτῃ συγχύσει καταλεῖψαι τοὺς λαοὺς καὶ μὴ μᾶλλον >νεύειν αὐτῶν, καθεσθεὶς ἐπὶ τοῦ θρόνου προέτρεπον τὸν μὲν >κονον ἀναγινώσκειν ψαλμόν, τοὺς δὲ λαοὺς ὑπακούειν »ὅτι εἰς >αἰῶνα τὸ ἔλεος αὐτοῦ«, καὶ πάντας οὕτως ἀναχωρεῖν καὶ εἰς >οἴκους ἀπιέναι.

ἀλλὰ τοῦ στρατηλάτου λοιπὸν ἐπεισελθόντος καὶ >τῶν στρατιωτῶν περιλαβόντων τὸ ἱερατεῖον ἕνεκεν τοῦ >ἡμᾶς, οἱ μὲν εὑρεθέντες ἐκεῖ κληρικοὶ καὶ οἱ ἀπὸ τῶν λαῶν >καὶ ἠξίουν ἀναχωρεῖν ἤδη καὶ ἡμᾶς. ἐγὼ δὲ μᾶλλον ἀντέλεγον >πρότερον ἀναχωρήσειν εἰ μὴ πάντες καθ’ ἕκαστον >ἀναστὰς οὑν καὶ προστάξας εὐχήν οὕτως ἀντηξίουν ἀπιέναι >πάντας, βέλτιον εἶναι λέγων ἐμὲ κινδυνεύειν ἢ βλαβῆναί τινας >ὺμὼν.

ἐξελθόντων τοίνυν τῶν πλείστων καὶ τῶν λοιπῶν ἐπακο- >λουθούντων, οἱ σὺν ἡμῖν ὄντες ἐκεῖ μοναχοὶ καί τινες τῶν >ἀνελθόντες εἵλκυσαν ἡμᾶς. καὶ οὕτως ἐπὶ μάρτυρι τῆ ἀληθείᾳ, >στρατιωτῶν τῶν μὲν περιεστηκότων τὸ ἱερατεῖον τῶν δὲ >μένων τὴν ἐκκλησίαν, διήλθομεν τοῦ κυρίου ὁδηγοῦντος καὶ >φυλάττοντος, καὶ λαθόντες αὐτοὺς ἀνεχωρήσαμεν δοξάζοντες >αὐτὸν τὸν θεόν ὅτι μήτε προδεδώκαμεν τὸν λαόν, ἀλλὰ καὶ >ψαντες αὐτούς, διασωθῆναι καὶ διαφυγεῖν τὰς χεῖρας τῶν >ἠδυνήθημεν.«

Οὕτω τούτου τὰς μιαιφόνους ἐκείνων διαφυγόντος χεῖρας, Γεώργιος μὲν λύκος ἕτερος τῶν προβάτων ἐκείνων ἐπιστεύθη τὴν ἐξουσίαν, ὠμότερον δὲ λύκου παντὸς καὶ ἄρκτου καὶ παρδάλεως τοῖς προβάτοις ἐχρῆτο. τὰς μὲν γὰρ διὰ βίου τὴν παρθενίαν ὑπεσχημένας οὐ τὴν Ἀθανασίου μόνον ἀρνεῖσθαι κοινωνίαν ἀλλὰ καὶ τῶν πατέρων ἀναθεματίζειν τὴν πίστιν ἠνάγκαζε.

σύνεργον δὲ τῆς ὠμότητος εἶχε Σεβαστιανόν τινα τῶν στρατιωτικῶν καταλόγων ἡγούμενον, ὃς ἐν μέσῃ τῇ πόλει πυρὰν ἀνάψας καὶ ταύτῃ τὰς παρθένους γυμνὰς παραστήσας ἀρνεῖσθαι τὴν πίστιν ἐκέλευεν.

αἱ δὲ θέαμα δεινὸν ὁμοῦ καὶ ἐλεεινὸν πιοτοῖς ὁμοῦ καὶ ἀπίστοις προκείμεναι, καὶ τὴν ἐσχάτην ἀτιμίαν τιμὴν μεγίστην ἐνόμιζον καὶ τὰς ὑπὲρ τῆς πίστεως μάστιγας ἀσμένως ὑπέμενον. καὶ ταῦτα δὲ σαφέστερον ὁ τούτων ποιμὴν διηγήοεται.

»Εἶτα ἐλθὼν τῇ Τεσσαρακοστῇ ὁ παρ᾿ αὐτῶν ἀποσταλεὶς ἐκ >Καππαδοκίας Γεώργιος ηὔξησεν ἃ παρ᾿ αὐτῶν μεμάθηκε κακά μετὰ >γὰρ τὰ ἕβδομα τοῦ Πάσχα παρθένοι εἰς δεσμωτήριον ἐβάλλοντο, >ἐπίσκοποι ἤγοντο ὑπὸ οτρατιωτῶν δεδεμένοι, ὀρφανῶν καὶ χηρῶν >ἡρπάζοντο αἱ οἰκίαι, καὶ ἁρπαγαὶ καὶ ἔφοδοι κατὰ τῶν οἰκιῶν ἐγί- >νοντο καὶ νυκτὸς Χριστιανοὶ κατεφέροντο, ἐπεσφραγίσθησαν οἰκίαι >καὶ ἀδελφοὶ κληρικῶν ὑπὲρ τῶν ἀδελφῶν ἐκινδύνευον.

καὶ δεινὰ >μὲν ταῦτα, δεινότερα δὲ τὰ μετὰ ταῦτα τολμήματα. τῇ γὰρ ἑβδομάδι >μετὰ τὴν ἁγίαν Πεντηκοστὴν ὁ λαὸς νηοτεύοας ἐξῆλθε περὶ τὸ 14— S. 127, 13 Athanas. Apol. de fuga sua 6 — 7. vgl. Vita Athanas. 20 PG 25 CCIII.bei Socrat. II 28 [= Symeon. Vita Athanas. 12. Niceph. H. E. IX 29. Cass. V 3] A HN (n) + GS (s)= r B2L + FV(v) = z T 1 ιδݲ am Rand HSS | 2 ἐξουσίαν] ἐκκλησίαν v |3 vor ὠμότερον + ὡς v | ἄρκτου] ἄρκου AL | παρδάλεως καὶ ἄρκτου ~ T | 4 ἐκέχρητο Τ | ὑπισχημένασ ANB2T | 5 μόνον Ar μόνου T μόνην z | 8 πυρὰν T πῦρ Arz | ἅψασ Τ | 8/9 παραστήσασ AB2v περιστήσασ rLT, s. S. 126, 9 | 9 ἐκέλευεν HB2v ἐκέλευον A ἐκέλευσεν NsLT | 9/0 δεινὸν ὁμοῦ καὶ ἐλεεινὸν T und, ὁμοῦ gestrichen, A ἐλεεινὸν ὁμοῦ καὶ δεινὸν B2 δεινὸν καὶ ἐλεεινὸν rLv | lO/ll καὶ τὴν ἐσχάτην ἀτιμίαν τιμὴν μεγίστην T καὶ τὸν ἀτιμίαν τιμὴν μεγίστην (μεγίστην τιμὴν ~ n) r τιμὴν μεγάλην τὴν ἀτιμίαν z und auf Rasur A c | 14 am Rand ἀθανασίου A |15 κακὰ μεμάθηκε ~ B2 | 18 αἱ > VT Athan. Socr. | ἁρπαγαὶ καὶ Π ἄρτοι Athan. Socr. (aber ἁρπαγαὶ καὶ Symeon > Cass.) | 19 οἱ Χριστιανοὶ Athan. Socr. | 20 κληρικῶν AszT Athan. Socr. >n | 21 τὰ übergeschrieben A c | 22 ἐξῆλθον Τ | περὶ = Athan. Socr.l ἐπὶ B2 >κοιμητήριον εὔξασθαι, διὰ τὸ πάντας ἀποστρέφεσθαι τὴν πρὸς >Γεώργιον κοινωνίαν.

ἀλλὰ τοῦτο μαθὼν ὁ παμπόνηρος αὐτὸς >παροξύνει τὸν στρατηλάτην Σεβαστιανόν, Μανιχαῖον ὄντα. καὶ >λοιπὸν αὐτὸς μετὰ πλήθους στρατιωτῶν ὅπλα καὶ ξίφη γυμνὰ καὶ >τόξα καὶ βέλη φερόντων ὥρμησεν ἐν αὐτῇ τῇ κυριακῇ κατὰ τῶν >λαῶν.

καὶ ὀλίγους εὑρὼν εὐχομένους (οἱ γὰρ πλεῖστοι λοιπὸν διὰ >τὴν ὥραν ἀναχωρήσαντες ἤσαν), τοιαῦτα εἰργάσατο οἶα παρ’ αὐτῶν >παέπρεπεν ἀκούσαντα πρᾶξαι. πυρκαιὰν γὰρ ἀνάψας καὶ στήσας >παρθένους παρὰ τὸ πῦρ, ἠνάγκαζε λέγειν ἑαυτὰς τῆς Ἀρείου πίστεως >εἶναι.

ὡς δὲ νικώσας αὐτὰς ἔβλεπε, γυμνώσας λοιπὸν οὕτως κατέ- >κοψεν εἰς τὰ πρόσωπα, ὡς μετὰ χρόνον αὐτὰς μόλις ἐπιγνωθῆναι >ἄνδρας δὲ κρατήσας τεσσαράκοντα καινοτέρῳ τρόπῳ κατέκοψεν >ῥάβδους γὰρ τὰς ἀπὸ τῶν φοινίκων 〈εὐθὺς τεμὼν> ἐν αὐταῖς ἐχούσας >ἔτι τοὺς σκόλοπας, τὰ νῶτα τούτων οὕτως ἐξέδειρεν ὡς τινὰς μὲν >πολλάκις χειρουργηθῆναι διὰ τοὺς ἀποπαγέντας ἐν αὐτοῖς σκόλοπας.

>τινὰς δὲ καὶ μὴ φέροντας ἀποθανεῖν. πάντας μὲν οὖν τοὺς περι- >λειφθέντας ἀθρόως καὶ τὰς παρθένους ἐξώρισαν εἰς τὴν μεγάλην >Ὄασιν· τὰ δὲ σώματα τῶν τετελευτηκότων οὐδὲ τοῖς ἰδίοις κατὰ >τὴν ἀρχὴν ἀποδοθῆναι πεποιήκασιν, ἀλλ’ ἔκρυψαν ὡς ἠθέλησαν, A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV(v) = z Τ 2 αὐτὸσ rLvT Athan. Socr. ούτοσ ΑΒ2 ι 4 ὅπλα — 5 φερόντων auf Rasur Ae ι 5 καὶ βέλη = Athan. Socr. > v ι 6 γὰρ = Athan. Socr.] γὰρ + δὴ ausradiert A ι λοιπὸν = Athan. Socr. > Τ ι 7 παρ’ αὐτῶν = Athan. Socr.] παρ’ αὐτοῦ H Syineon ι 8 ἔπρεπεν ἀκούσαντα πράξαι ATAthan. ἔπρεπε (παρ᾿ αὐτοῦ ~) πρᾶξαι Symeon ἀκούσαντα ἔπρεπε πρᾶξαι rLv und, mit Hin Weisungsbuchstaben β, α, γ, Ac ἔπρεπε πράξαι B2 ἔπρεπε πραχθῆναι Socr. ι 9 αὐτὰσ A ι 10 nach ἔβλεπε + καὶ μὴ φροντιζούσας τοῦ πυρός Athan. Socr. ι 10/11 κατέκοψεν Asz Athan. κατέκοψεν αὐτῶν Τ αὐτὰσ κατέκοψεν n κατέκοψεν αὐτὰς Socr. ι 11 πρόσωπα ArT Athan. Socr. πρόσωπα + τύπτεσθαι κελεύων z und am Rand Ac ι 13 ῥάβδουσ γὰρ τὰσ ANGz Athan. Socr. ῥάβδουσ γὰρ τοὺσ ῥάβδοισ γὰρ ταῖσ HS ι εὐθὺς τεμὼν > Π, hergestellt nach Athan. Socr. und nach den Accus. ῥάβδουσ . . . ἑχούσασ der meisten HSS ι ἐχούσασ NGLvT Athan. Socr. ἐχούσαις HSB2 und, ι gestrichen, Α 14 ἔτι] ἐπὶ Τ ι 15 διὰ — σκόλοπας = Athan. Socr. > s ] παγέντασ L ι 16 μὲν οὖν] μὲν G δὲ S ι 16/17 περιληφθέντασ ArB2Athan. Socr. Cod. A ι 17 τὰσ παρθένους rB2T Socr. Cod. A Symeon. Nie. Vita Athanasii τῶν (τῶν auf Rasur Ae) παρθένων A Lv τὴν παρθένον Athan. Socr. Codd. FCM (= Cass. quandam virginem) ι ἐξώρισαν = Athan. ἐξορίσασ Τ ἐξώρισεν Socr. Codd. (= Cass.) Nie. Symeon ἀποστέλλει Vita Athanasii ι 18 ὄασαν NsSocr. Cod. A ι τελεντησόντων T ι 18/19 κατὰ τὴν ἀρχὴν = Athan. Socr. > Τ >ἄταφα βαλόντες, ὑπὲρ τοῦ δοκεῖν αὐτοὺς λανθάνειν τὴν >ὠμότητα.

πράττουσι δὲ τοῦτο πεπλανημένοι τῇ διανοίᾳ οἱ παρά- >φρονες· τῶν γὰρ οἰκείων τῶν τετελευτηκότων, χαιρόντων μὲν >τὴν ὁμολογίαν, θρηνούντων δὲ διὰ τὰ σώματα, μείζων ἐξηχεῖτο >αὐτῶν ὁ τῆς ὠμότητος ἔλεγχος. καὶ γὰρ εὐθὺς ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου >καὶ τῶν Λιβυῶν ἐξώρισαν μὲν ἐπισκόπους Ἀμμώνιον, Μούϊον, >Φίλωνα, Ἑρμῆν, Πλήνιον, Ψενόσιριν, Νειλάμμωνα, Ἄγαθον, >φον, Μάρκον, Ἀμμώνιον ἕτερον, Μάρκον ἕτερον, Δρακόντιον, >᾿Αθηνόδωρον, καὶ πρεσβυτέρους Ἱέρακα καὶ Διόσκορον. καὶ >πικρῶς ἤλασαν αὐτοὺς ὡς τινὰς μὲν αὐτῶν ἐν ταῖς ὁδοῖς,

τινὰς >ἐν αὐτῶ τῷ ἐξορισμῷ ἀποθανεῖν. ἐφυγάδευσαν δὲ ἐπισκόπους >ἢ τριάκοντα. σπουδὴ γὰρ ἦν αὐτοῖς κατὰ τὸν Ἀχαάβ, εἰ >ἐξᾶραι τὴν ἀλήθειαν.«

Καὶ παραμυθητικοὺς δὲ λόγους ταῖς παρθένοις ἐκείναις αἳ τὰ παγχάλεπα ἐκεῖνα ὑπέμειναν γράφων, καὶ ταῦτα ἐντέθεικε·

»Διὰ τοῦτο μηδὲ γινέσθω τις ὑμῶν περίλυπος, εἰ καὶ θαπτο- >μέναις ὑμῖν φθονοῦσιν οἱ δυσσεβεῖς καὶ κωλύουσι τὰς ἐκφοράς. * 6—9 Nicetas Thesaur. VI 10 PG 140, 16 D — 14—S. 128, 8 Cass. V 3 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV(v) = z T 1 βαλόντες ArTAthau. βάλλοντεσ z Socr. Codd. AFC ι 2 τῆ διανοία AT Athan. Socr. τὴν διάνοιαν A ι τελευτηκότων T ι 4 με ἵζων AnGLvT μεῖζον SB2Athan. Socr. ι 5 nach τῆς1 + ἀσεβείας καὶ Athan. Socr. ι ἔλεγχοσ ArzAthan. Socr. πόλεμος T ι 6 Μούϊον = Athan.] μαύϊον L μώϊον Cod. Nicet. Θμοῦϊν Socr. ι 7 πλείνιον Τ ι Ψενόσιριν = Cod. Nicet. Athan. Socr.] ψινόσιριν H ψευνόσιριν Τ ι νειλάμμωνα ANL Cod. Nicet. Socr. νιλάμμωνα HsT νηλάμμωνα V λιλάμωνα B2 πηλάμμωνα Athan. Codd. Par. Bas. ι ἄγαθον TCod. Nicet. Athan. ἀγάπιον rz und auf Rasur Ac Ἀγάθωνα Socr. ι 7/8 Ἀνάγαμφον = Athan. Soor.] ἄναμφον s ἄγαμφον Cod. Nicet. ι 8 μάρκον, ἀμμώνιον, ἕτερον (ἀμμώνιον interpung. nT) μάρκον (+ ἕτερον. n), δρακόντιον, ἀδέλφιον rzTAthan. Socr. μάρκον δρακόντιον ἀδέλφιον ἀμμώνιον ἕτερον καὶ ἕτερον ἕτερον A ι 10 αὐτῶν übergeschrieben Ae ι 11 ἐν αὐτώ ArzAthan. Socr. ἐπ’ ἀτῶν T ι ἐφυγάδευσαν rB2vTAthan. Socr. ἐφόνευσαν L ἐφόν////ευσαν (ον auf Rasur Ac) A ι ἢ] πλείους ἧ (ἢ auf Rasur Ac) A πλεῖον ἢ Β2 πλείους Athan. Socr. Codd. ι 13 AB2LAthan. Socr. καὶ τὴν rv ι 16 διὰ τοῦτο ArTCass. διὰ τοῦτο + φησὶ z und übergeschrieben Ac ι 16/17 θαπτομέναισ ὑμῖν rT θαπτομένοις ὑμῖν Lv und, οῖσ u. ῖν auf Rasur, Ac θαπτομένους ὑμὰς B2 ι 17 φθονῶσιν B2F >μέχρι γὰρ τούτων ἡ καταστροφὴ τῶν Ἀρειανῶν ἔφθασε· καὶ >μὲν πύλας κλείουσι, περὶ δὲ τὰ μνήματα ὡς δαίμονες >ἵνα μή τις τῶν ἀπογενομένων άποτεθῇ.«

Ταῦτα μὲν οὑν καὶ τὰ προσόμοια τούτοις ὁ Γεώργιος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ εἰργάζετο ὁ δὲ θεῖος Ἀθανάσιος οὐδὲν χωρίον ὀχυρὸν ἐννόμιζεν εἰς ἀσφάλειαν, τοῦ βασιλέως ἢ ζῶντα ἀχθῆναι προστεταχότος ἢ τεθνεῶτος κομισθῆναί οἱ τὴν κεφαλὴν καὶ μισθὸν τῷ τοῦτο δρῶντι ὑπισχνουμένου ὅτι μάλιστα πλεῖστον.

Αὐτὸς δὲ δὴ ὁ Κωνστάντιος, Μαγνεντίου μετὰ τὴν Κώνσταντος τελευτὴν τῆς Ἑσπέρας κεκρατηκότος, ἐπὶ τὴν Εὐρώπην ἐξώρμησε, κατὰ τῆς ἐκείνου τυραννίδος στρατεύων.

ἀλλ’ οὐδὲ ὁ χαλεπὸς οὗτος πόλεμος τὸν κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν κατέλυσε πόλεμον· πείθουσι γὰρ δὴ τὸν πάντα ῥᾳδίως πειθόμενον καὶ τὴν αἱρετικὴν εἰσδεξάμενον νόσον, εἰς Μεδιόλανον (πόλις δὲ αὕτη τῆς Ἰταλίας) σύνοδον συναγεῖραι, καὶ πρῶτον μὲν τοὺς συνεληλυθότας ἅπαντας ἀναγκάσαι τῇ παρὰ τῶν ἀδίκων ἐκείνων δικαστῶν ἐν Τυρῷ γεγενημένῃ καθαιρέσει συνθέσθαι, εἶθ’ οὕτως Ἀθανασίου τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντος ἑτέραν πίστεως πίστεως διδασκαλίαν.

ἀλλὰ συνῆλθον μὲν τὰ βασιλικὰ δεξάμενοι γράμματα, οὐδέτερον δὲ δρᾶσαι τῶν εἰρημένων ἠνέσχοντο, ἀλλ’ ἄντικρυς παρόντα τὸν βασιλέα διελέγξαντες ὡς ἄδικα παρεγγυῶντα καὶ δυσσεβῆ, καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξηλάθησαν καὶ τἀς τῆς οἰκουμένης ἐσχατιὰς οἰκεῖν κατεκρίθησαν. καὶ τοῦτο δὲ πάλιν Ἀθανάσιος ὁ θαυμάσιος ἐν ἐκείνῃ τῇ Ἀπολογίᾳ συγγέγραφε.

»Τίς τοσοῦτον δύναται μνημονεῦσαι ὅσον ἐκεῖνοι πεποιήκασιν; 5—22 vgl. Rutin. H. E. X 19, 985, 20—24. X 20—21, 987, 14988 9—22 Sozomen. IV 8, 5—6 und 9, 1—4. Socrat. II 36 — 24—S. Apol. de fuga sua 4—5 * 19—S. 129, 18 Cass. V 16 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV (v) = z T [bis 8 u. von 22 τοῦτο an] 2 ἐγκαθέζονται B2 ι ἢ1 > T, aut Cass. ι προστεταχότος ἀχθῆναι ~ Τ ι 7 οἱ AT αὐτοῦ rz, Caput eius . . . sibi . . . afferri Cass. ι τούτω A ι 8 ὑπισχνομένου A ι ὅτι μάλιστα > B2 ι 9 ιε am Rand HSS ι αὐτὸς δὲ δὴ] οὗτος δὲ L ι 12 κατέλυε B2 ω 13 δῆ] ἤδη V > B2L ι τὸν As ι vor πάντα + τὰ B2 ι 14/15 συνεγεῖραι A ι 15 ἅπαντας AB2 > rLv ι 16 δικαστῶν ἐν Τύρῳ > Β2 ι nach δικαστῶν + καθέκαστον Lv und am Rand Ac ι nach συνθέσθαι + τῆ ἐν τύρω δηλονότι γεγενημένη Β2 ι 18 ἐκθέσθαι διδασκαλίαν Α διδασκαλίαν ἐκθέσθαι rz ι 23 ὁ θαυμάσιος Am ι συγγεγράφηκε Τ 24 τοσοῦτον = Cass. Athan. τοιοῦτον v >ἄρτι γὰρ εἰρήνην ἐχουσῶν τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν λαῶν >ἐν ταῖς συνάξεσιν, ὁ μὲν ἐπίσκοπος τῆς Ῥώμης Λιβέριος καὶ >ὁ τῆς μητροπόλεως τῶν Γαλλίων καὶ Διονύσιος ὁ τῆς >τῆς Ἰταλίας καὶ Λουκίφερ ὁ τῆς μητροπόλεως τῶν κατὰ >νήσων καὶ Εὐσέβιος ἀπὸ τῆς Ἰταλίας, οἱ πάντες ἐπίσκοποι >καὶ τῆς ἀληθείας κήρυκες, ἁρπάζονται καὶ ἐξορίζονται· >οὐδεμίαν ἔχοντες ἢ ὅτι μὴ συνέθεντο τῇ Ἀρειανῇ αἱρέσει μηδὲ >γραψαν αὐτοῖς καθ’ ἡμῶν ἐν αἷς . ἔπραξαν συκοφαντίαις.

περὶ γὰρ >τοῦ μεγάλου καὶ εὐγηροτάτου καὶ ὁμολογητοῦ ἀληθῶς Ὁσίου >ἐστιν ἐμὲ καὶ λέγειν· ἴσως γὰρ ἐγνώσθη πᾶσιν ὅτι καὶ τοῦτον >ρισθῆναι πεποιήκασιν, οὐ γὰρ ἄσημος ἀλλὰ καὶ πάντων >περιφανὴς ὁ γέρων. ποίας γὰρ οὐχ ἡγήσατο συνόδου καὶ >ὀρθῶς οὐ πάντας ἔπεισε; ποία ἐκκλησία τῆς τούτου προστασίας >ἔχει μνήματα κάλλιστα; τίς ὀδυρόμενός ποτε προσελθὼν αὐτῷ >χαίρων ἀπῆλθεν ἀπ’ αὐτοῦ; τίς ᾔτησε δεόμενος καὶ οὐκ >τυχὼν ὢν ἠθέλησεν; καὶ ὅμως καὶ κατὰ τούτου τετολμήκασιν, >καὶ οὗτος εἰδὼς ἃς ποιοῦσι διὰ τὴν ἀσέβειαν αὐτῶν >οὐχ ὑπέγραψε ταῖς καθ’ ἡμῶν.«

Ὁποῖα μὲν δὴ κατὰ τῶν ἁγίων ἐκείνων ἀνδρῶν ἐτολμήθη τὰ συγγεγραμμένα διδάσκει· ὁπόσα δὲ καὶ ἄλλοις ἐπεβούλευσαν πλείστοις οἱ τῆς Ἀρειανικῆς φάλαγγος προστατεύοντες, πάλιν ὁ θεῖος οὕτος ἀνὴρ ἐν τῷδε διηγήσατο τῷ συγγράμματι.

»Τίνα γάρ ποτε διώκοντες καὶ καταλαβόντες οὐχ ὕβρισαν ὡς 23—S. 130, 20 Athanas. Apol. de fiiga sua 3 A HN (n) + GS (s) = r B2L + FV (v) = z T 3 γαλλίων AnB2T γαλλιῶν sLv ι 4 τῆς1 > rT ι τῆς Ἰταλίας — mhtrop;olevw > Lv ι σαρδηνίαν rF σαρδανίων Τ Sardiniae Cass. ι 7 τῇ > T ι ἀρειανῆ Arz Athan. ἀρειανικῆ Τ ι 8 αὐτοῖς = Athan. αὐτοὶ VT ι ἔπραξαν AnT ἔγραψαν z ὑπέγραψαν (ὑπέ auf Rasur G) s ἐπλάσαντο διαβολαῖς καὶ ι 9 ὁμολογητοῦ > L ι 10 ἐμὲ = Athan. B2T ι καὶ1 T Athan. ausradiert in A etiam Cass. > rz ι καὶ2 rzT Athan. Cass. > A ι 12 οὐ καθηγήσατο Athan. ι 13 > An, übergeschrieben Ae ι nach ποία + δὲ B2 + τις Athan. qune Cass. ι 14 μνήματα AT μνημόσυνα rz μνημεῖα Athan. memoriam Cass. ι κάλλιστα ArT τὰ κάλλιστα zAthan. ι ὀδυρώμενόσ Α ι ποτε nach αὐτῷ ~ T ι 16 τυχὸν = Athan.] ἐπιτυχὼν n ι 17 οὗτος Arz αὐτὸς TAthan., nicht übersetzt von Cass. ι 10 ἀγίων > L ι ἀνδρών ἐκείνων ~ L ι τετολμήκασι T ι 20 διδάξει B2 ι 23 ὥς = Athan.] καθὼς B2 >ἠθέλησαν; τίνα ζητοῦντες καὶ εὑρόντες οὐχ οὕτως διέθηκαν ὡς >τελευτῆσαι κακῶς ἢ λωβηθῆναι πανταχόθεν; ἃ γὰρ οἱ >δοκοῦσι ποιεῖν, ταῦτα ἐκείνων ἐστὶν ἐνεργήματα· καὶ μᾶλλον >τῆς ἐκείνων προαιρέσεως καὶ πονηρίας εἰσὶν ὑπηρέται.

ποῖος τοίνυν >τόπος οὐκ ἔχει τῆς κακίας αὐτῶν ὑπόμνημα; τίνα φρονοῦντα >αὐτῶν οὐ συνεσκευάσαντο, πλασάμενοι προφάσεις κατὰ τὴν >ποία νῦν ἐκκλησία οὐ θρηνεῖ διὰ τὰς ἐκείνων ἐπιβουλάς; μὲν δι’ Εὐστάθιον τὸν ὁμολογητὴν καὶ ὀρθόδοξον, Βαλανέαι δὲ >Εὐφρατίωνα, καὶ Παλτὸς μὲν καὶ Ἀντάραδος διὰ Κυμάτιον καὶ >τέριον, ἡ δὲ Ἀδριανούπολις δι’ Εὐτρόπιον τὸν φιλόχριστον καὶ >μετ΄ αὐτὸν Λούκιον, τὸν πολλάκις παρ’ αὐτῶν καὶ ἁλύσεις >σαντα καὶ οὕτως ἀποθανόντα, καὶ Ἄγκυρα μὲν διὰ Μάρκελλον, >δὲ διὰ Κῦρον καὶ Γάζα δι’ Ἀσκληπᾶν.

τούτους γὰρ πολλὰ πρότερον >ὑβρίσαντες, καὶ ἐξορισθῆναι πεποιήκασιν οἱ δόλιοι. Θεόδουλον δὲ >Ὀλύμπιον ἀπὸ τῆς Θρᾴκης ὄντας καὶ ἡμᾶς καὶ πρεσβυτέρους >ρους οὕτως ἐποίησαν ζητηθῆναι, ὡς εἰ εὑρεθείημεν κεφαλῆς >στῆναι τιμωρίαν· καὶ τάχα ἂν ἀπεθάνομεν οὕτως, εἰ μὴ >γνώμην αὐτῶν ἐφύγομεν καὶ τότε. τοιαῦτα γάρ ἐστι τὰ μὲν >τῶν περὶ Ὀλύμπιον πρὸς τὸν ἀνθύπατον Δονάτον. τὰ δὲ καθ’ >πρὸς Φιλάγριον δοθέντα Ταῦτα τῆς δυσσεβοῦς συμμορίας τὰ κατὰ τῶν ἁγίων τολμήματα.«

Ἐγὼ δέ γε Λιβερίου τοῦ πανευφήμου τὴν ὑπὲρ τῆς ἀληθείας παρρησίαν καὶ τοὺς ἀξιαγάστους λόγους οἷς ἐχρήσατο πρὸς Κωνστάντιον ἐνθεῖναι βούλομαι τῇ συγγραφῇ. ἀνάγραπτοι γὰρ παρὰ τῶν τηνικαῦτα φιλοθέων γεγένηνται, ὡς ἱκανοὶ παραθῆξαι καὶ διεγεῖραι πρὸς ζῆλον τῶν θείων τοὺς ἐραστάς. οὗτος δὲ μετὰ Ἰούλιον, ὃς Σίλβεσρον διεδέξατο, τὴν Ῥωμαίων ἴθυνεν ἐκκλησίαν.

Διάλογος Κωνσταντίου βασιλέως καὶ Λιβερίου ἐπισκόπου Ρώμης.

Κωνστάντιος βασιλεὺς εἶπεν· »Ἡμεῖς, καὶ διὰ τὸ Χριστιανόν σε >εἶναι καὶ ἐπίσκοπον τῆς ἡμετέρας πόλεως, ἄξιον ἐκρίναμεν καὶ >μεταστελάμενοι παραινοῦμέν σοι τῆς ἀπορρήτου ἀπονοίας τοῦ >᾿Αθανασίου τὴν κοινωνίαν ἀρνήσασθαι τοῦτο γὰρ ἡ οἰκουμένη >ἔχειν ἐδοκίμασε συνόδου τε ψηφίσματι ἀλλότριον τῆς >κοινωνίας ἔκρανε.«

Λιβέριος ἐπίσκοπος εἶπεν· »Βασιλεῦ, τὰ ἐκκλησιαστικὰ κρίματα >μετὰ πολλῆς δικαιοκρισίας γίνεσθαι ὀφείλει. διόπερ εἰ δοκεῖ σοὶ >εὐσεβείᾳ, κριτήριον συσταθῆναι κέλευσον· καὶ εἰ ὀφθείη >ἄζιος καταδίκης, τότε κατὰ τὸν τῆς ἐκκλησιαστικῆς >τύπον ἐξενεχθήσεται ἡ κατ’ αὐτοῦ ψῆφος. οὐδὲ γὰρ οἷόν τε >ψηφίσασθαι ἀνδρὸς ὃν οὐκ

Κωνστάντιος ὁ βασιλεὺς εἶπεν· Πᾶσα ἡ οἰκουμένη κατεψηφί- >σατο περὶ τῆς ἀνοσιότητος αὐτοῦ, καὶ ὡς ἐξ ἀρχῆς τὸν διακαίξει.«

Λιβέριος ἐπίσκοπος εἶπεν· «Ὅσοι ὑπέγραψαν, οὐκ αὐτόπται τῶν >γεγενημένων ἦσαν, ἀλλὰ διὰ δόξαν καὶ φόβον καὶ ἀτιμίαν >παρὰ σοῦ.«

Ο βασιλεύς· »Τί ἐστι δόξα καὶ φόβος καὶ ἀτιμία;«

Λιβέριος· »Ὅσοι τὴν δόξαν τοῦ θεοῦ οὐκ ἀγαπῶσι, τὰς παρὰ σοῦ >μᾶλλον δωρεὰς προτιμήσαντες, ὃν μὴ ταῖς ὄψεσιν εἶδον οὐ >κατέκριναν· ὅπερ ἐστὶν ἀλλότριον Ο βασιλεύς· »Καίτοι κέκριται κατὰ πρόσωπον ἐν τῇ

γενομένῃ >συνόδῳ ἐν Τυρῷ, καὶ ἐν τῇ συνόδῳ κατεψηφίσαντο πάντες οἱ >σκοποι τῆς οἰκουμένης.«

Λιβέριος· »Οὐδέ ποτε κατὰ πρόσωπον κέκριται ὁ ἄνθρωπος· ὅσοι >γὰρ τότε συνελθόντες κατεψηφίσαντο αὐτοῦ, ἀναχωρήσαντος >νασίου ἐκ τοῦ κριτηρίου, Εὐσέβιος ὁ εὐνοῦχος εἶπεν· »Ἐν τῇ συνόδῳ τῇ

κατὰ Νικαίαν >ἀλλότριος τῆς καθολικῆς πίστεως.«

Λιβέριος· Πέντε μόνοι ἐπέκριναν τῶν συμπλευσάντων αὐτῶ ἐν >τῷ Μαρεώτῃ, οὓς ἀπέστειλαν κατὰ τοῦ ἐγκαλουμένου A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR(v) = z Τ 1 ὁ βασιλεὺς = Cass. Σ > nV ι ὁ > As ι 2 περὶ übergeschrieben Ac ὡς] ὦν V ι τῶν καιρῶν Lv, tempus illudit Cass. ι 3 διαπέζει Τ ι 4 ἐπί- σκοπὸς εἶπεν = Cass. > n ι ἐπίσκοπος > ΤΣ ι οὐκ αὐτόπται — 5 διὰ δόξαν Σ διὰ δόξαν οὐκ αὐτοπροαιρέτῳ γνώμη ἐποίησαν (ὑπέγραψαν B2) z ι 7 vor ὁ + καὶ nV ι nach, βασιλεὺς + εἶπε Σ ι φόβος καὶ 2 Cass. Σ wie im Text ι 8 nach Σιβέριος + εἶπεν B2Cass. Σ ι 9 οὐ κρίναντεσ ArzCass. Σ>Τ ι 10 κατέκριναν AszTΣ κατεδίκασαν n admdicarerunt 11 ὁ] καὶ ὁ n ι nach βασιλεὺς + εἶπεν Β2Cass. Σ ι nach καίτοι + γε Τ ι ἐν rzTCass. Σ καὶ ἐν A ι 12 καὶ ἐν τῆ συνόδω ArzCass. ἐν ἧ ΤΣ ι ΑΣ συνεψηφίσαντο rzT γρ. συνε am Rand A (oder Ac?) contra cum pariter (lecreverunt Cass.; ob συγκατεψηφίσαντο? ι 14 nach Λιβέριος + εἶπεν Σ ὁ As ι 16 ἐκ τοῦ κριτηρίου = Σ > v ι ἐκ > L, gestrichen in A ι κατεψηφίσαντο ArTCass. Σ κατεψηφίσαντο + ἀλόγωσ z und am Rand Ac ι 17 ὁ übergeschrieben Ac ι vor εὐνοῦχος + δυσσεβὴσ s ι νικαίαν ΠCass. Σ, unmöglich; ob Αἰλίαν oder Μαρίαν (= Μαρεώτην)? Jülicher ι 18 ἀπεδείχθη vor kau. ~ A, Cass. Σ wie im Text ι 19 nach Λιβέριος + ἔφη B2Cass. Σ ι ἐπέκριναν τῶν συμπλευσάντων rzTCass. ἐπέκριναν οἱ οἱ συμπλεύσαντες Σ ἐπικριθέντων συμπλεῦσαι A ι 20 οὓσ //// A >κατ᾿ αὐτοῦ ὑπομνήματα.

ἀπὸ τούτων τοίνυν τῶν ἀποσταλέντων >οἱ δύο τεθνήκασι, Θεογόνιος καὶ Θεόδωρος, οἱ δὲ λοιποὶ τρεῖ >τουτέστι Μάρις καὶ Οὐάλης καὶ Οὐρσάκιος· ἀπὸ τούτων τῶν >σταλέντων, κατὰ Μαρδικὴν τοῦ πράγματος τούτου ἕνεκα >τεῖτο ψῆφος· οἳ ἐν τῇ συνόδῳ βιβλία ἐπιδεδώκασι, συγγνώμην >τοῦντες ἐφ’ οἱς ἐν τῷ Μαρεώτῃ κατὰ συκοφαντίαν ἐκ >συνεστήσαντο κατὰ Ἀθανασίου ὑπομνήματα· ἅτινα βιβλία >νῦν ἔχομεν μετὰ χεῖρας. τίνι τούτων δεῖ πείθεσθαι ἡμὰς >κοινωνεῖν, τοῖς πρότερον καταψηφισαμένοις καὶ ἐκ δευτέρου >γνώμην αἰτήσασιν ἢ τοῖς νῦν τούτων καταφηφισαμένοις;«

Ἐπίκτητος ἐπίσκοπος εἶπεν· »Βασιλεῦ, οὐ πίστεως ἕνεκεν σήμερον >οὐδὲ κριμάτων ἐκκλησιαστικῶν ἀντιποιούμενος Λιβέριος τὸν >ποιεῖται, ἀλλ’ ἴνα τοῖς ἐν Ῥώμῃ συγκλητικοῖς καυχήσηται, ὡς >γισάμενος τὸν

Ὁ βασιλεὺς εἶπε Λιβερίῳ· »Πόστον εἰ μέρος τῆς οἰκουμένης, ὅτι >σὺ μόνος συναίρῃ ἀνθρώπῳ ἀνοσίῳ καὶ τῆς οἰκουμένης τὴν >καὶ ὅλου τοῦ κόσμου Λιβέριος·

»Οὐ διὰ τὸ ἐμὲ μόνον εἶναι ὁ τῆς πίστεως ἐλαττοῦται >γόγος· καὶ γὰρ κατὰ τὸ παλαιὸν τρεῖς μόνοι εὐρίσκονται >τες προστάξει.«

Εὐσέβιος εὐνοῦχος εἶπεν· »Τὸν βασιλέα ἡμῶν Ναβουχοδονόσορ >ἐποίησας.«

Λιβέριος· »Οὐχί, ἀλλ’ οὕτως ἀλόγως καταδικάζεις ἄνθρωπον ὃν 5—10 vgl. unten 140, 3 f. Athanas. Apol. c. Arian. 58 — 19/20 Daniel 3, 12 f A HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR (v) = z Τ 1 τῶν ἀποσταλέντων = Cass. Σ > nG ι 2 οἱ1 > Τ ι θεογόνιοσ sB2F o nach γ ausradiert AH θεόγνιοσ NLVRT Theognius Cass. Codd. LP ι 3 τουτέστι = Cass. Σ > n ι μάρισ AsLvTCass. μάρησ nV2 ι ἀπὸ Π ab Cass., κατὰ Val., Σ las auch ἀπὸ, hat aber ßerdem 4 καὶ vor κατὰ Σαρδικὴν; ob ἀπὸ = latein. de? ι 4 ἕνεκεν B ι 5 ἐπεδώκασι T ι 7 συνεστήσαντο Π, aber ἠσαντο auf Rasur Ac confecerunt Cass. συνεθήκαντο Ausgaben ι ἃ /// τινα //// A ι βιβλία am Rand A (oder Ac?) ι 8 nach χεῖρας + αὐτῶν gestrichen A ι τίνι ArLVCass. τίνι δὲ Β2FRT ι τούτων Nm ι δεῖ τούτων ~ Hs ι 9 καὶ ἐκ — 10 αἰτήσασιν am Rand Ac ι 10 ἢ τοῖσ — καταψηφισαμένοισ auf Rasur Ac ι 12 Λιβέριος > ACass. Σ ι 15 ὁ] ὁ δὲ A ι πόστον = Cass. Σ] πόσον SB2 ι 16 συναίρεισ z ι 18 nach Λιβέριος + ἔφη B2Cass. Σ ι ἐμὲ μόνον εἶναι rzTCass. Σ εἶναί με μόνον A ι 20 προστάξει] πρὸς τάξιν L und, wie es scheint, Σ, praecepto regis Cass. ι 21 ὁ εὐνοῦχοσ nB2 εὐνοῦχος + τοῦ βασιλέως Σ ι ναβουχοδονόσωρ B2 ι 23 nach Λιβέριος + εἶπεν TCass. Σ >οὐκ ἐκρίναμεν. ἀλλὰ καἰ ἐγὼ ἀξιῶ πρότερον οἰκουμενικὴν >γραφὴν προχειρίσαι βεβαιοῦσαν τὴν πίστιν τὴν κατὰ Νικαίαν >τεθεῖσαν, ἵν’ οὕτως ἀνακληθέντων τῶν ἀδελφῶν ἡμῶν ἀπὸ >ἐξορισμοῦ καὶ ἀποκατασταθέντων τοῖς ἰδίοις τόποις, εἰ >οἱ νῦν θορύβους ἐγγεννῶντες ταῖς ἐκκλησίαις συγκατατιθέμενοι >ἀποστολικῇ πίστει, τότε ἐπὶ τὴν Ἀλεξανδρέων οἱ πάντες >σαντες, ἔνθα ὁ ἐγκαλούμενος καὶ οἱ ἐγκαλοῦντές εἰσι καὶ ὁ >ποιούμενος αὐτῶν, ἐξετάσαντες τὰ περὶ αὐτῶν συμπεριενεχθῶνεν.«

Ἐπίκτητος ἐπίσκοπος εἶπεν· »Ἀλλ᾿ ὁ δρόμος τῶν δημοσίων οὐχ >ὑποστήσεται τὴν χρείαν τῆς τῶν ἐπισκόπων Λιβέριος· »Οὐ χρείαν ἔχει τὰ ἐκκλησιαστικὰ δημοσίου δρόμου·

αἱ >γὰρ ἐκκλησίαι ἱκαναί εἰσιν ἕως τῆς θαλάσσης διαπέμψασθαι >ἑαυτῶν ἐπισκόπους.«

Ὁ βασιλεὺς· »Τὰ ἤδη τύπον ἐσχηκότα ἀναλύεσθαι οὐ δυνατόν >ἐστι· τῶν γὰρ πλειόνων ἐπισκόπων ἡ ψῆφος ἰσχύειν ὀφείλει. >μόνος εἰ ὁ ἀντιποιούμενος τῆς φιλίας τοῦ ἀνοσίου

Λιβέριος εἶπεν· »Βασιλεῦ, οὐδέ ποτε ἠκούσαμεν, μὴ παρόντος τοῦ >ἐγκαλουμένου, κριτοῦ ἀνοσιότητα καταγγέλλοντος, ἰδίαν ἔχθραν >ροντος πρὸς τὸν ἄνθρωπον.«

Ὁ βασιλεύς· »Πάντας μὲν κοινῶς ἠδίκησεν, οὐδένα δὲ οὕτως ὡς >ἐμέ. ὅστις μὴ ἀρκεσθεὶς ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τοῦ μειζοτέρου μου >φοῦ, οὐδὲ τὸν μακαρίτην Κώνσταντα ἐπαύσατο παροξύνων εἰς τέραβ ἔχθραν, εἰ μὴ ἡμεῖς πλείονι ἡμερότητι ὑπηνέγκαμεν >τοῦ παροξύνοντος καὶ τοῦ παροξυνομένου ῥοπήν. οὐδὲν δέ Α HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR(v) = z Τ 2 προχειρίσαι As προχωρῆσαι nzT, proferri Cass. ι κατὰ Νίκαιαν] ἐν νικαία Τ ι 5 οἱ > A ι ἐγγεννῶντες = Cass. Σ] ἐμποιοῦντες B2 ι συγκατατεθειμένοι A ι 6 τὴν A τῆς rzT ι 9 ἐπίσκοπος εἶπεν = Cass. > n ι 10 τῆς T ι 11 Λιβέριος + εἶπεν Β2Cass. ἐπίσκοποσ εἶπεν T ι δημόσιον δρόμον Β2 ι 14 vor ὁ + καὶ n ι nach βασιλεὺς + εἶπεν B2Cass. Σ ι 16 ὁ αντιποιούμενοσ — ἐκείνου ΑrTΣ ὁ τῆς φιλίας ἐκείνου τοῦ ἀνοσίου zCass. ι 17 εἶπεν = Σ>r ι βασιλεῦ = Cass. Σ>Α ι 18 ἰδίαν ὡσ ἰδίαν z und, ὡς übergeschrieben, Ac, fiisi quia propria videntur haec odia Cass. ι 18/19 εἰσφέροντος rZ εἰσφέρων z und, ὢν auf Rasur, Ac εἰσάγειν ι 19 πρὸσ τὸν ἄνθρωπον Az τῶ ἀνθρώπω rT ι 20 nach βασιλεὺς + εἶπεν B2Cass. Σ ἐπὶ > Lv, ///// A ι μου > s ι 22 κώνσταντα ///// A ι παρούνων ArT παροτρύνων z ι 23 ὑπηνέγκαμεν ΑΤΣ ὑφήκαμεν Β2 ὑφηγήσαμεν Lv ὑφηγησάμενοι Ns > mit leerem Raum H, temperassemus Cass. ι 24 παροξύναντοσ LT, impellentis Cass. ι δέ rB2LTAsRm Cass. > FV >τοιοῦτον κατόρθωμα, οὐδὲ τὸ κατὰ Μαγνέντιον καὶ >ὠς τοῦ μιαροῦ ἐκείνου περιαιρουμένου τῶν ἐκκλησιαστιδῶν >ματων.«

Λιβέριος· »Μὴ διὰ τῶν ἐπισκόπων ἀμύνου τὴν ἔχθραν, βασιλεῦ. >αἱ γὰρ χεῖρες τῶν ἐκκλησιαστικῶν εἰς τὸ ἁγιάζειν εὐκαιρεῖν >λουσιν. ὅθεν, εἴ σοι δοκεῖ, κέλευσον ἀνακληθῆναι τοὺς >εἰς τοὺς ἰδίους τόπους. καὶ εἰ ὀφθείησαν ὁμόφρονες τοῦ >ἀντιποιουμένου τῆς κατὰ Νικαίαν ἐκτεθείσης ὀρθοδόξου >τότε συνελθόντες ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἴδοιεν ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ κόσμου, >μὴ τὸν μὴ ἁμαρτήσαντα ἄνδρα χαραχθῆναι δοκιμασθῇ.«

Ὁ βασιλεύς· »Ἕν ἐστι τὸ ζητούμενον. βούλομαι γάρ σε ἀσπαοά- >μενον τὴν πρὸς τὰς ἐκκλησίας κοινωνίαν πάλιν εἰς τὴν Ῥώμην >στεῖλαι. διὰ τοῦτο πείσθητι τῇ εἰρήνῃ καὶ ὑπογράψας >εἰς τὴν

Λιβέριος· »Ἤδη τοῖς ἀδελφοῖς τοῖς ἐν Ῥώμῃ ἀπεταξάμην. μείζους >γάρ εἰσιν οἱ ἐκκλησιαστικοὶ θεσμοὶ τῆς ἐν Ῥώμῃ διατριβῆς.«

Ὁ βασιλεύς· »Οὐκοῦν τριῶν ἡμερῶν ἔχεις σκέψεως διάστημα· εἰ >βούλει, ὑπογράψας ὑπόστρεψον εἰς τὴν Ῥώμην, ἢ ἐννόησον ἐν >τόπῳ μετατεθῆναι βούλει.«

Λιβέριος· »Τὸ τῶν τριῶν ἡμερῶν διάστημα οὐ μετατίθησι λο- >γισμόν· ὅθεν ὅποι βούλει ἀπόστειλόν Ὁ βασιλεύς,

μετὰ δύο ἡμέρας κριθέντος Λιβερίου καὶ μὴ μετα- τεθέντος τοῦ λογισμοῦ, εἶπεν ἐξορισθῆναι εἰς τὴν Βέροιαν τῆς Θρᾴκης.

ὁμοίως ἡ βασίλισσα ἔπεμψεν αὐτῷ τὰ αὐτό. Λιβέριος εἶπεν· »ἀπόδος αὐτὰ τῷ βασιλεῖ· χρείαν γὰρ αὐτῶν ἔχει εἰς τὴν τῶν στρατιωτῶν ἐξοδίασιν. ἐὰν δὲ μὴ χρείαν ἔχῃ ὁ βασιλεύς, δότω αὐτὰ Αὐξεντίῳ καὶ Ἐπικτήτῳ· χρείαν γὰρ ἔχουσιν αὐτῶν«. ὡς δὲ παρ’ αὐτῶν οὐκ ἔλαβεν, Εὐσέβιος ὁ εὐνοῦχος προσφέρει αὐτῷ ἑτέρους.

Λιβέριος δὲ εἶπεν αὐτῷ· »τὰς ἐκκλησίας τῆς οἰκουμένης ἠρήμωσας, καὶ ὡς καταδίκῳ ἐλεημοσύνην μοι προσφέρεις; ἄπελθε, πρῶτον γενοῦ Κριστιανός«. καὶ μετὰ τρεῖς ἡμέρας μηδὲν δεξάμενος ἐξωρίσθη.

Ὁ μὲν δὴ νικηφόρος τῆς ἀληθείας ἀγωνιστὴς τὴν Θρᾴκην ὡς προσετάχθη κατέλαβεν. δύο δὲ διεληλυθότων ἐτῶν ὁ μὲν Κωνστάντιος εἰς τὴν Ῥώμην ἀφίκετο· αἱ δὲ τῶν ἐν τέλει καὶ ἀξιωμάτων ὁμόζυγοι τοὺς ἄνδρας ἐλιπάρουν ἱκετεῦσαι τὸν Κωνστάντιον ἀποδοῦναι τὸν νομέα τῇ ποίμνῃ, φάσκουσαι εἰ μὴ πείσαιεν, αὐτοὺς μὲν καταλείψειν, πρὸς δὲ τὸν μέγαν ἐκεῖνον δραμεῖσθαι ποιμένα.

οἱ δὲ ἔφασαν δεδιέναι τὸν βασιλέως θυμόν· »ανδρας γὰρ ὄντας οὐδεμιᾶς ἴσως ἀξιώσει συγγνώμης, ὑμῖν δὲ ἀντιβολούσαις φειδοῦς δήπουθεν μεταδώσει καὶ δυοῖν θάτερον ἢ τὴν ἱκετηρίαν δέξεται, ἢ μὴ πειθόμενος ἀπαθεῖς ἀποπέμψει«. ταύτην δεξάμεναι τὴν εἰσήγησιν αἱ ἐξιέπαινοι γυναῖκες μετὰ τῆς συνήθους πολυτελείας προσῆλθον τῷ βα- * 1—3 Synax. 927, 49 — 12—S. 137, 21 Cass. V 18 — 13—S. Polydeukes 344, 18 Α HN (n) + GS (s) = r B2L + FVR (v) = z Τ 1 δὲ B2TΣ ausradiert A > rLvCass. ι αὐτῷ nach Οολοκοτίνους ~ A 1/2 ὁλοκοτίνουσ ArB2FRmT χρυσίνουσ LVRSynax. am Rand Ac ι 2 προσκομίσαντι] προκομίσαντι Β2 κομίσαντι ASozom. IV 11, 10 deferenti Cass. ι 3 γὰρ As ι 4 αὐτῷ τὰ αὐτά] αὐτὰ τῶ αὐτῶ r ι 5 αὐτῶν = Σ > Β2Cass. ι 6 ὁ βασιλεὺς vor χρείαν ~ Β2Cass. Σ ι ἔχει sB2 ι 7 αὐτῶν1] τούτων Β2 ι 8 προσφέρει ~ T, obtulit ei Cass. ι 9 αὐτοὶ εἶπεν ~ sB2LFR ι καὶ Ac ι 10 ἐλεημοσύνην Am 12 ιζ am Rand HSS ι 13 προτετάχθη Β2 ι 14 ἀξιωμάτων XNsz ἀξιωματικῶν T ἀξιώμασιν K senatorum Cass. συγκλητικῶν Σ, man erwartet ἀξιωτάτων wie in den ähnlichen Fällen, s. Register ι 15 = Cass. Σ] ἐκλιπαροῦσαι παρεκάλουν B2 ι 16 εἰ] ὡσ εἰ Τ ι πείσοιεν r πείσειεν L ι 17 καταλεῖψαι rL καταλιπεῖν T ι μέγα Τ ι διαδραμεῖσθαι r ι 18 τὸν βασιλέως θυμόν = Σ > r ι θυμόν //// A ι 20 δυεῖν A ἱκετείαν A ι δέξηται AsB2FR ι 21 ἐκπέμψει Τ 1 ταύτην = Cass.] ταύτην δὲ Τ σιλεῖ, ὅπως περιφανεῖς ἐκ τῆς ἐσθῆτος ὑπολαβὼν αἰδοῦς αὐτὰς καὶ φειδοῦς ἀξιώσῃ.

οὕτω δὲ προσελθοῦσαι ἱκέτευον οἰκτεῖραι πόλιν τοσαύτην ποιμένος ἐστερημένην καὶ ταῖς τῶν λύκων ἐπιβουλαῖς εὐάλωτον γενομένην. ὁ δὲ ἔφη μὴ δεῖσθαι νομέως ἑτέρου τὴν πόλιν, ποιμένα δὲ ἔχειν προμηθεῖσθαι δυνάμενον. καὶ γὰρ ἐκεχειροτόνητο μετὰ τὸν μέγαν Λιβέριον τῶν διακόνων τις τῶν ἐκείνου (Φίλιξ τούτῳ ἢν), ὃς τὴν μὲν ἐκτεθεῖσαν ἐν Νικαίᾳ πίστιν ἄσυλον διεφύλαττε, τοῖς δέ γε διαφθείρουσι ταύτην ἀδεῶς ἐκοινώνει.

οὐδεὶς μέντοι τῶν οἰκούντων τὴν Ῥώμην εἰς εὐκτήριον εἰσελήλυθεν οἶκον ἔνδον ὄντος ἐκείνου· τοῦτο δὲ καὶ αἱ γυναῖκες ἔφασαν ἐκεῖναι τῷ βασιλεῖ. οὑ δὴ χάριν ἐπικαμφθεὶς προσέταξε μὲν τὸν πάντα ἄριστον ἐκεῖνον ἐπανελθεῖν, κοινῇ δὲ ἀμφοτέρους τὴν ἐκκλησίαν ἰθύνειν.

τούτων ἐν τῷ ἱπποδρόμῳ τῶν γραμμάτων ἀναγνωσθέντων, ἐξεβόησε τὸ πλῆθος, δικαίαν εἶναι λέγον τοῦ βασιλέως τὴν ψῆφον· διχῆ γὰρ διῃρῆσθαι τοὺς θεατὰς ἀπὸ τῶν χροιῶν τὰς ἐπωνυμίας ἔχοντας, καὶ χρῆναι τὸν μὲν τούτων, τὸν δὲ ἐκείνων ἡγεῖσθαι.

οὕτω κωμῳδήσαντες τοῦ βασιλέως τὰ γράμματα κοινὴν ἀφῆκαν φωνήν· »εἷς θεός εἷς Χριστός, εἶς ἐπίσκοπος«. αὐτὰς γὰρ θεῖναι τὰς φωνὰς ὑπέλαβον δίκαιον.

μετὰ ταύτας τοῦ φιλοχρίστου δήμου τὰς εὐσεβείᾳ καὶ δικαιούνῃ κοσμουμένας βοὰς ἐπανῆκε μὲν Λιβέριος ὁ θεσπέσιος, ὁ δὲ Φίλιξ ὑποχωρήσας ἑτέραν ᾤκησε πόλιν. ταῦτα τοῖς ἐν Μεδιολάνῳ τοῖς ἐπισκόποις συμβεβηκόσι συνῆψα, τὴν τοῦ διηγήματος ἁρμονίαν φυλάττων. ἐπὶ δὲ τὴν τῶν γεγενημένων πάλιν ἐπάνειμι τάξιν.

Τῶν γὰρ τῆς πίστεως προμάχων ἐξελαθέντων, νομίσαντες οἱ 6—21 vgl. Socrat. II 37, 92 u. 94 — 24—138, 10 vgl. Rufin. H. E. X 22, 988, 4—8 * 12 Synax. 927, 54 A HN(n) + GS(s)=r B2[bis 18 ἐπίσκοπος] B3[von 18 αὐτὰς an] L + FVR(v) = Ζ T 2 ἀξιώσει NGT ἀξιώσοι FR, οι auf Rasur AV 4 νομέως — 5 προμηθεῖσθαι L ι 5 ἔχει VR ι 6 τῶν2 As ι φίλιξ rB2T Cod. Polyd. φφίληξ L ι 6/7 ἦν ὄνομα τούτῳ ~ A ι 10 ἐκεῖναι ἔφασαν ~ Τ ι 12 τὴν ἐκκλησίαν Arz Cass. Σ τὰσ ἐκκλησίασ T ι 14 λέγον ΑΣ λέγοντεσ rz > TCass. ι ψῆφον] κρίσιν T ι γὰρ As ι 15 διαιρεῖσθαι n διηρεῖσθαι (η auf Rasur Ac) τοὺς — χροιῶν > H ι χροῶν Nsv χροιῶν (ι auf Rasur Ac) Α ι 16 und ἐκεῖνον A ι 19 εὐσεβεία ArzΣ εὐσεβεῖσ TCass. ι 20 βοὰσ Arz voces Cass. Σ ι θεσπέσιος] θαυμάσιοσ Lv ἐπίσκοποσ T sanctissimus Cass. μέγας Σ ι 21 φίλιξ rTCod. Polyd. φίληξ B3L φήληξ Av ι 22 τοῖς ἐπισκόποις > mit leerem Raum H ι συμβεβηκόσι auf Rasur vor τοῖς ἐπ. ~ 3 συμβεβηκότα Ns ι 23 τὴν > AN ι 24 ιη am Rand HSS Τὴν βασιλέως γνώμην μετατιθέντες εἰς ἅπερ ἐβούλοντο, εὐπετῶς μάλα καταλύσειν τὴν ἀντίπαλον αὐτοῖς πίστιν καὶ τὴν Ἀρείου βεβαιώσειν διδασκαλίαν, ἔπεισαν τὸν Κωνστάντιον εἰς τὴν Ἀρίμηνον καὶ τοὺς τῆς Ἑῴας καὶ τοὺς Ἑσπέρας συναγαγεῖν ἐπισκόπους, καὶ προστάξαι τὴν οὐσίαν καὶ τὸ ὁμοούσιον περιελεῖν ἐκ τῆς πίστεως, τὰ κατὰ τῆς Ἀρείου κακοτεχνίας ἐξευρεθέντα παρὰ τῶν πατέρων μηχανήματα·

ταῦτα γὰρ ἔλεγον τὴν τῶν ἐκκλησιῶν πεποιηκέναι διαίρεσιν. ἐπειδὴ δὲ συνῆλθον, φενακίσαι μὲν ἐπειράθησαν οἱ τῆς Ἀρείου λώβης μετειληχότες τῶν συναθροισθέντων τὸ πλῆθος, καὶ διαφερόντως τοὺς Ἑσπερίους ἁπλοῖς ἤθεσι κεχρημένους. ἔφασκον δὲ μὴ χρῆναι δυοῖν ἕνεκα λέξεων, καὶ τούτων ἀγράφων, διασπασθῆναι τῆς ἐκκλησίας τὸ σῶμα, ἀλλ’ εἰπεῖν μὲν ὅμοιον τῷ γεγεννηκότι τὸν υἱὸν κατὰ πάντα, τὸ δὲ τῆς οὐσίας παραλιπεῖν ὡς ἄγραφον ὄνομα.

ἀλλὰ τῆς ἐξαπάτης αἰσθόμενοι τοὺς μὲν ταῦτα λέγοντας ἀπεκήρυξαν, αὐτοὶ δὲ τῷ βασιλεῖ τὴν οἰκείαν γνώμην διὰ γραμμάτων ἐδήλωσαν. Παῖδες γὰρ ἔφασαν εἶναι καὶ κληρονόμοι τῶν ἐν Νικαίᾳ συνεληλυθότων πατέρων· »εἰ δέ τι τῶν παρ’ ἐκίνων γραφέντων ἀφελεῖν ἢ προσθεῖναί τι τοῖς ἄριστα κειμένοις τολμήσαιμεν, νόθους ἑαυτοὺς ἀποφανοῦμεν, κατήγοροι τῶν γεγεννηκότων γιγνόμενοι. «

Σαφέστερον δὲ αὐτῶν τὸν ἀκριβῆ κανόνα τῆς πίστεως τὰ παρ’ αὐτῶν γραφέντα πρὸς Κωνστάντιον ἐπιδείξει. 12/13 vgl. Athanas. De synod. 8. Socrat. II 37, 23–24. Sozomen. IV 17, 5. unten S. 146, 2 f – 15/16 vgl. Röm. 8, 17 – 17 vgl. Apok. 22, 18–19 * 7–16 u. 19/20 Cass. V 20 A HN (n) + GS (s) = r B 3 l + FVR (v) = z T 1 ἐβούλοντο —3 διδασκαλίαν] ἐβούλοντο τὴν μὲν πατέρων εὐπετῶσ μάλαάλα καταδύσαι διδασκαλίαν, τὴν δὲ τοῦ ἀρείου βεβαιῶσαι V | 2 καταλύσειν — πίστιν] καταδύσειν διδασκαλίαν LFR | αὐτοῖς nur in A | καὶ>Lv, ausradiert A | 4 ἀγαγεῖν L | 5 τὰ A s | τῆσ übergeschrieben B 3 | 6 κακοτεχνίας ArT am Rand B 3 μανίας z | 7 γὰρ] ἐκεῖνοι r | 10 κεχρημένοις ν | μὴ δὲ ∾ L | δυεῖν Β 3 | 12 μὲν A s übergeschrieben nach ὅμοιον Β 3 | 13/14 ἀλλὰ — αἰσθόμενοι = Cass.] καί Τ | 13 ἀλλὰ γὰρ z γὰρ übergeschrieben Α c | 15 ἔφασαν] ἔφασκον Α | 16 ἐν νικαία Α m | προπατέρων nS, partum Cass. | 17 γραφέντων — 21 αὐτῶν > s | 19 γιγνόμενοι ΑΗΤ γενόμενοι Νz | 20 αὐτὸν Lv | τὰ > v | 21 ἐπιδεῖξαι ν »Ἐπιστολὴ γραφεῖσα Κωνσταντίῳ βασιλεῖ παρὰ τῆς ἐν Ἀριμήνῳ >συναθροισθείσης συνόδου.

>Ἔχ >Ἔκ τε τῆς τοῦ θεοῦ κελεύσεως καὶ τοῦ τῆς σῆς εὐσεβείας >τάγματος τὰ πάλαι δογματισθέντα γεγενῆσθαι πιστεύομεν.

εἰς γὰρ ἐπὶ >Ἀρίμηνον ἐκ πασῶν τῶν πρὸς δύσιν πόλεων εἰς τὸ αὐτὸ πάντες >ἐπίσκοποι συνήλθομεν, ἵνα καὶ ἡ πίστις τῆς καθολικῆς >γνωρισθῇ καὶ οἱ τἀναντία φρονοῦντες ἔκδηλοι γένωνται. ὡς γὰρ ἐπὶ >πλεῖστον διασκοποῦντες εὑρήκαμεν, ἄριστον ἐφάνη τὴν πίστιν >ἔκπαλαι διαμένουσαν,

ἣν καὶ οἱ προφῆται καὶ τὰ εὐαγγέλια καὶ >ἀπόστολοι διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ κυρίου ἡμῶν ἐκήρυξαν, τοῦ τῆς σῆς βασιλείας φρουροῦ καὶ τῆς σῆς ῥώσεως προστάτου, ἵνα ταύτην κατέχοντες φυλάξωμεν καὶ φυλάττοντες μέχρι τέλους διατη- >ρήσωμεν.

ἄτοπον γὰρ καὶ ἀθέμιτον ἐφάνη τῶν ὀρθῶς καὶ δικαίω >ὡρισμένων τι μεταλλάξαι καὶ τῶν ἐν Νικαίᾳ κοινῇ μετὰ τοῦ >Κωνσταντίνου τοῦ σοῦ πατρὸς καὶ βασιλέως ἐσκεμμένων· ὣν ἡ >σκαλία καὶ τὸ φρόνημα διῆλθέ τε καὶ ἐκηρύχθη εἰς πάσας >ἀκοάς τε καὶ διανοίας, ἥτις ἀντίπαλος μόνη καὶ ὀλετὴρ τῆς αἱρέσεως ὑπῆρξε, δι’ ἧς οὐ μόνον αὕτη, ἀλλὰ καὶ αἱ λοιπαὶ αἱρέσεις >καθῃρέθησαν, ἐν ᾖ ὄντως καὶ τὸ προσθεῖναί τι σφαλερὸν καὶ >ἀφελέσθαι ἐπικίνδυνον ὑπάρχει, ὡς εἴπερ θάτερον γένοιτο, ἔσται >ἐχθροῖς ἄδεια τοῦ ποιεῖν ἅπερ βούλονται.

>Ὅθεν Οὐρσάκιός τε καὶ Οὐάλης, ἐπειδὴ μέτοχοί τε καὶ σύμφωνοι >τοῦ Ἀρειανοῦ δόγματος ἦσαν καθεστηκότες, τῆς ἡμετέρας >χωρισθέντες ἀπεφάνθησαν. ἦς ἵνα μετάσχωσιν, ἐφ’ οἷς ἑαυτοῖς >γνώκεισαν πλημμελήσαντες, μετανοίας τε καὶ συγγνώμης >τυχεῖν, ὡς καὶ τὰ ἀντίγραφα τὰ ὑπ’ ἐκείνων γεγενημένα μαρτυρεῖ, δι’ >ὡν ἁπάντων φειδὼ γεγένηται καὶ τῶν ἐγκλημάτων συγγνώμη

(ἦν δὲ ὁ καιρὸς καθ’ ὃν ταῦτα ἐπράττετο ὅτε ἐν Μεδιολάνῳ τὸ συνέδριον τῆς συνόδου συνεκροτεῖτο, συμπαρόντων δὲ καὶ τῶν πρεσβυτέρων τῆς >τῶν ῾Ρωμαίων ἐκκλησίας), ἐγνωκότες δὲ ἅμα καὶ τὸν μετὰ >ἄξιον μνήμης Κωνσταντῖνον μετὰ πάσης ἀκριβείας καὶ ἐξετάσεως >συγγραφεῖσαν πίστιν ἐκτεθεικότα, ἐπειδὴ δὲ ὡς ἐξ ἀνθρώπων >βαπτισθεὶς καὶ πρὸς τὴν ὀφειλομένην εἰρήνην ἀνεχώρησεν, εἶναι μετ’ ἐκεῖνόν τι καινοτομεῖν καὶ τοσούτους ἁγίους ὁμολογητὰς ναὶ μάρτυρας τοὺς καὶ τοῦδε τοῦ δόγματος συγγραφεῖς τε καὶ ἐφευ- >ρετὰς παριδεῖν , οἵτινες κατὰ τὸν παλαιὸν τῆς ἐκκλησίας ἅπαντα φρονοῦντες διαμεμενήκασιν.

ὧν ὁ θεὸς τὴν πίστιν καὶ εἰς τοὺς σοὺς χρόνοις τῆς βασιλείας μετέδωκε διὰ τοῦ δεσπότου ἡμῶν >Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὑ σοι καὶ τὸ βασιλεύειν οὕτως ὑπῆρξεν ὡς >τῆς καθ’ ἡμᾶς οἰκουμένης σρατεῖν.

ὡς γὰρ κατὰ τὸ σὸν πρόσταγμα συνέδριον τῆς συνόδου συνεκροτεῖτο, κἀκεῖνοι τῆς 5>ἰδίας ἀπάτης ἐγύμνουν τὴν σκέψιν. ἐπειρῶντο γὰρ πανουργίᾳ τινί >καὶ ταραχῇ προσφέροντές τι καινοτομεῖν, τῆς τοιαύτης ἑταιρίας >λισκομένους εὑρόντες Γερμάνιόν τινα καὶ Αὐξέντιον καὶ >τοὺς τὴν αἵρεσιν καὶ διχοστασίαν ἐμποιοῦντας·

ὢν ἡ διδασκαλία ψία μὲν οὔσα πὰν πλῆθος βλασφημιῶν ὑπερβέβηκεν. ὡς δὲ συνεῖδον οὐχὶ τῆς αὐτῆς προαιρέσεως ὄντας οὔτε ὁμογνωμονοῦντας ἐφ’ οἶς κακῶς >ἐφρόνουν, εἰς τὸ συμβούλιον ὑμῶν μετήγαγον ἑαυτοὺς ὡς ><ἕτερόν> τι γράφειν.

ἢν δὲ ὁ καιρὸς βραχὺς ὁ καὶ τὰς γνώμας αὐτῶν >ἐξελέγχων.

>Ἵν᾿ οὖν μὴ τοῖς αὐτοῖς ἀεὶ τὰ τῆς ἐκκλησίας περιπίπτῃ καἰ >ραχὴ καὶ θόρυβος καλινδούμενος ἅπαντα συγχέῃ, βέβαιον ἐφάνη >πάλαι ὡρισμένα ἔννομα καὶ ἀμετακίνητα διαφυλάττειν, τοὺς δὲ >ειρημένους τῆς ἡμετέρας κοινωνίας ἀποκεχωρίσθαι·

δι’ ἣν αἰτίαν >τοὺς ἀναδιδάξοντας πρέσβεις πρὸς τὴν σὴν ἐπιείκειαν >τὴν γνώμην τοῦ συνεδρίου διὰ τῆς ἐπιστολῆς μηνύσοντας. τοῖς >πρέσβεσι πρό γε πάντων τοῦτο παρεκελευσάμεθα τὸ τὴν >πιστώσασθαι ἐκ τῶν πάλαι ἀρχαίων καὶ δικαίων ὁρμωμένους· οἳ 8 vgl. Gal. 5, 20. ι Kor. 3, 3 A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR(v) = z Τ 2 ἀνήγγειλαν ἑαυτοὺς ~ T ι ἀνήγγειλεν B3 ι 4 vor συνέδριον + τὸ Athan. Socr. Sozom. ι 6 καινοτομεῖν τί, τί gestrichen, A ι τοιαύτης] οὑν A ι 6/7 συναλισκομένησ ησ auf Rasur Ac) A ι 7 Γερμάνιόν = Socr. germanium Cass. Cod. L (germanum Cod. P)] γερμανόν A in γερμάνιόν corr. Ac Γερμήνιον Athan. Codd. Par. Bas. Sozom. Germinio Hil. ι τινα καὶ ιι Cass. > Athan. Socr. Sozom. ι 8 αἵρεσιν IICass. ἔριν Athan. Socr. Sozom. ι 9 μία μὲν οὔσα B3v Athan. Socr. tma quidem existens Cass. διαμένουσα ALT μένουσα r Sozom. Cod. H μὴ μένουσα Sozom. Cod. B ι πὰν > r ι δὲ] οὑν r ι 10 αὐτῆς = Socr. Sozom. Cod. B] τοιαύτησ B3 Athan., suae voluntatis Cass. ι 12 ἕτερόν τι Athan. Sozom. ἕτερον Socr. alnid Cass. τι Π ι nach δὲ + καὶ Τ, Cass. wie im Text ι 14 αὐτοῖς > L ι 14/15 καὶ ταραχὴ > Lv ι 15 ἅπαντα = Cass. Athan. Socr.] ἅπαντασ s Sozom. ι 16 ἀκίνητα Τ ι φυλάττειν HL Sozom. δια φυλάττειν (δια A c) ι 18 v ι ἀναδιδάξοντασ AnST (aber ο auf Rasur A) Athan. Socr. Sozom. Cass. ἀναδιδάξαντασ Gz ι 19 δι’ ἐπιστολῆς T ι 20 τοῦτο πρό γε πάντων ~ B3 ι τὸ] τῶ AT τὸ καὶ B3 ι 21 καὶ δικαίων szT Cass. Athan. Socr. καὶ δι· καίων καὶ A c) δικαίων n δικαίως Sozom. HSS δὴν σὴν ὁσιότητα ἀναδιδάξουσιν ὅτι οὐχ ὥσπερ ἔφησεν Οὐσάσκιος τὲ καὶ Οὐάλης ἔσται εἰρήνη, εἴπερ τι τῶν δικαίων ἀνατραπείη.

πῶς >γὰρ εἰρήνην οἷόν τε ἄγειν τοὺς τὴν εἰρήνην καταλύοντας; μᾶλλον Ψὰρ ἔρις καὶ ταραχὴ ἐκ τούτων σὺν ταῖς λοιπαῖς πόλεσι καὶ τῇ >Ῥωμαίων ἐκκλησίᾳ γενήσεται διὸ δὴ ἱκετεύομεν τὴν σὴν ἐπιείκειαν >ἵνα προσηνέσιν ἀκοαῖς καὶ γαληνῶ βλέμματι τοὺς ἡμετέρους πρέσβεις >ἀθρήσειας μήτε πρὸς ὕβριν τῶν τετελευτηκότων καινόν τι >μεταλλάττειν ἐπιτρέψειας, ἀλλ’ ἐάσῃς ἐμμένειν ἡμᾶς τοῖς παρὰ τῶν προ- >γόνων ὁρισθεῖσί τε καὶ νενομοθετημένοις, οὓς ἅπαντα μετὰ ἀγχινοίας >τε καὶ φρονήσεως καὶ πνεύματος ἁγίοι· πεποιηκέναι φήσαιμεν ἄν.

>τὰ γὰρ νῦν παρ’ ἐκείνων καινοτομούμενα τοῖς μὲν πιστεύσασιν >ἀπιστίαν ἐμποιεῖ, τοῖ, δὲ ἀπιστοῦσιν ὠμότητα.

> Ἱκετεύομεν δὲ ἵνα κελεύσῃς τοὺς ἐν ἀλλοδαπαῖς διατρίβοντας, >οὓς καὶ τὸ τῆς ἡλικίας ἐπίπονον καὶ τὸ τῆς πενίας ἐνδεὲς τρύχει >τὴν εἰς τὰ οἰκεῖα ἀνακομιδὴν ῥᾳδίαν ποιήσασθαι, ἵνα μὴ ἔρημοι τῶν >ἐπισκόπων ἀφῃρημένων αἱ ἐκκλησίαι διαμένωσιν.

ἔτι δὲ πρὸς ἅπασι ναὶ τοῦτο δεόμεθα, ἵνα μηδὲν μήτε ἐλλείπῃ τι τῶν προυπαρξάντων μήτε πλεονάζῃ, ἀλλὰ πάντα ἄρρηκτα διαμένοι ἐκ τῆς τοῦ σοῦ πατρὸς >εὐσεβείας καὶ εἰς τὸν νῦν χρόνον διαφυλαττόμενα, μήτε λοιπὸν ἡμᾶς >μοχθεῖν καὶ τῶν ἰδίων παροικιῶν ἀλλοτρίους ἐπιτρέψειας γενέσθαι, Α HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR (v) = z T 1 ὥσπερ] ὡς A ι ἔφησεν Π ait Cass. ἔφησαν Athan. Socr. Sozom. ι 2 εἴπερ τι aus περὶ corr. A ι 6 γαληνῶ rT γαληνίῳ z und ἴω auf Rasur Ac) Aγαληναίῳ Athan. Socr. γαληνιαίῳ Sozom. ι 7 nach ἀθρήσειας + καὶ B3 et respicias et audias HIl., Cass. Athan. Socr, Sozom. wie im Text ι μήτε ALTA than. Socr. μηδὲ rB3v Sozom. ι τελευτηκότων Τ ι καινόν Τ ι nach τι + καὶ T ι 8 ἐάσησ HSFV Athan. Socr. Sozom. ἐάσοισ B3 ANGLRT ι 9 νομοθετημένοισ A ι οὓς] ὡς B ι 11 πιστεύουσιν Τ Sozom., Athan. Socr. wie im Text 12 ὠμότητα Π Athan. Socr. Sozom. cnidelitateyn Cass. Cod. L (credulitatem Cod. P Ausgaben); infideles ad credulitatem vetantur accedere Hil. und so im Urtext Val., unrichtig; vielmehr lat. ditritiam = σκληροκαρδίαν oder σκληρότητα, vgl. Mark. 16, 14 Röm. 2,5 ι 13 δὲ Π Cass. δὲ ἔτι Athan. Socr. Sozom. ι κελεύσεισ I nach κελεύσῃς + τοὺς τοὺς > Athan.) ἐπισκόπους Athan. Socr. Sozom. = Hil., Cass. wie im Text ι 14 ἡλικίασ — τὸ τῆς Am ι 16 ἀφῃρημένων Π Cass. ἀφωρισμένων Athan. Sozom. > Socrat. Hil. ι διαμείνωσιν HSLv ι 16/17 καὶ πρὸς ἅπασι ~ Α ι 17 μήτε] μηδὲ s ι ἐλλίπη nv ι τι = Socr. > v Athan. Sozom. ι 18 πλεονάζει AL ι σοῦ Τ ι 19 nach νῦν + τε καὶ εἰσ’ τὸν ἔζης A, Cass. Athan. Socr. Sozom. Hil. wie im Text ι μήτε] μήτε τοίνυν L μὴ τοίνυν Β3 ι ἰδίων = Socr. Sozom.] οἰκείων Β3Τ Ατηαν. >ἀλλ᾿ ἵνα οἱ ἐπίσκοποι σὺν τῷ ἰδίῳ λαῷ μετ’ εἰρήνης εὐχαῖς τε >λατρείαις σχολὴν ἄγοιεν, ἱκ·ετεύοντες ὑπὲρ τῆς σῆς βασιλείας τε καὶ >ρίας καὶ εἰρήνης, ἣν ἡ θειότης εἰς τὸ διηνεκές σοι χαριεῖται. οἱ δὲ >τεροι πρέσβεις τὰς ὑπογραφὰς καὶ τὰς τῶν ἐπισκόπων >κομίζουσιν, οἵτινες καὶ ἐξ αὐτῶν τῶν θείων γραφῶν τὴν σὴν >ότητα ἀναδιδάξοισιν.«

Τούτων γραφέντων καὶ τῶν πρέσβεων ἀποσταλέντων, οἱ βασιλεῖ παραδυναστεύοντες καὶ τῆς αἱρέσεως προστατεύοντες τὴν μὲν ἐπιστολὴν λαβόντες ἀπέδοσαν τῷ βασιλεῖ, τοὺς δὲ πρέσβεις οὐκ εἰσήγαγον, περὶ τὰς κοινὰς εἰλεῖσθαι φροντίδας τὸν κρατοῦντα φήσαντες· ταῦτα δὲ ἔδρων ἡγούμενοι τοὺς ἐπισκόπους, δυσχεραίνοντας τοῦ χρόνου τὸ μῆκος καὶ τὰς ἐγκεχειρισμένας πόλεις ποθοῦντας καταλαβεῖν, ἀναγκασθήσεσθαι διορύξαι καὶ καταλῦσαι τὸν κατὰ τῆς αἱρέσεως ἐξευρεθέντα περίβολον.

ἀλλ’ οὐδὲν ὤνησε τὸ μηχάνημα· πάλιν γὰρ οἱ γενναῖοι τῆς πίστεως πρόμαχοι ἑτέραν ἐπιστολὴν ἐξέπεμψαν τῷ βασιλεῖ, καὶ τοὺς πρέσβεις δεχθῆναι καὶ σφὰς ἀπολυθῆναι παρακαλοῦντες. ἐντίθημι δὲ καὶ ταύτην τῇ συγγραφῇ.

»Νικητῇ Κωνσταντίῳ Εὐσεβεῖ βασιλεῖ οἱ ἐν Ἀριμήνῳ ἐπίσκοποι,

>Τὰ γράμματα τῆς σῆς εὐμενείας ἐδεξάμεθα, δέσποτα >αὐτοκράτορ, ἅτινα περιέχει ὅτι διὰ τὴν δημοσίαν ἀνάγκην τέως >τοὺς ἡμετέρους πρέσβεις θεωρῆσαι οὐκ ἠδυνήθης, καὶ ἡμᾶς δὲ κε- >λεύεις τὴν τούτων ἐπάνοδον ἐκδέξασθαι, ὅπως τὸν ἡμέτερον 7—10 vgl. Athanas. De synod. 55, Socrat. ιι 37, 75—81. Sozomen. IV — 18—S. 144, 16 bei Athanas. De synod. 55 und Socrat. II 37, 83 eine Übersetzung des lateinischen Urtexts. Inhaltsangabe bei Sozomen. IV 19, 3 A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR(v) = z Τ [bis 10 φήσαντες] 1/2 εἰς εὐχάς εὐωχίας Sozom. HSS) τε καὶ λατρείας Athan. Socr. Sozom. ι 2 τε > rL Athan. ι 2/3 nach σωτηρίας + τε L ι 3 ἣν As ι ἡ > A ι 4 πρέσβεις > B3 ι ἐπιγραφὰς B3 ι 5 καὶ > B3 ι γραφῶν AzT Athan. Socr.] γραμμάτων r Sozom. ι 5/6 ὁσιότητα = Athan. Socr. Cod. Μ religionem Cass.] θειότητα, εἰ aus ε corr., Τ θειότητα Socr. Sozom. ι 6 ἀναδιδάξωσιν T ι 7 nach τούτων + γὰρ B3 ι πρεσβευτῶν Τ ι 8 καὶ τῆς αἱρέσεως προστατεύοντεσ AB3LTm > rv ι 9 ἐπέδοσαν B3 ἀπέδωκαν T ι nach δέ + γε T ι 10 περὶ — φήσαντες auf Rasur Ae ι 11/12 τοῦ χρόνου > L ι 13 κατὰ τῆς auf Rasur Ac I 16 σφὰς nur B3 ι 17 τίθημι A ι τὸν συγγραφήν B3 ι 18 am Rand κ AL ιη V ι Νικήτῃ — ἐπίσκοποι > Lv Athan. Socr. ι εὐσεβεῖ ι 21 καὶ > n ι 22 ὅπως] οὕτως A, ἕως ἂν Athan. Socr. >καὶ τὰ δόγματα τῶν προγόνων ἡ σὴ εὐσέβεια ἐπιγνῶ.

ἀλλὰ μὴν >ἐκεῖνο ὃ ἐπηγγέλμεθα, οὐδενὶ τρόπῳ ἑαυτοὺς ἀπὸ τῆς ἰδίας >σεως ἀναχωρήσαντας, καὶ νῦν δὲ τούτοις τοῖς γράμμασι τὴν σὴν μένειαν ἀναδιδάσκομεν, καὶ παρακαλοῦμεν εὐμενεῖ προσόψει τὰ γράμ- >ματα τῆς ἡμετέρας ταπεινότητος, ἐν οἶς νῦν τῇ εὐσεβείᾳ σου >κρινόμεθα, κἀκεῖνα ἅτινα διὰ τῶν ἡμετέρων πρέσβεων τῇ

>εὐσεβείᾳ ἀνήνεκται ἃ ἐνετειλάμεθα, ἡδέως προσδέξῃ. ὡς δὲ εἴη >στυγνὸν καὶ ἀνακόλουθον ἵνα τοῖς μακαριωτάτοις σου καιροῖς >σαῦται ἐκκλησίαι ἄνευ ἐπισκόπων δοκῶσιν εἶναι, ἡ σὴ εὐμένεια ὁμοίως ἡμῖν γινώσκει διὸ δὴ πάλιν , ἐνδοξότατε αὐτοκράτορι >δεόμεθα ἵνα πρὸ τῆς δεινότητος τοῦ χειμῶνος εἰ ἀρέσκει τῇ >φιλανθρωπίᾳ, εἰς τὰς ἐκκλησίας τὰς ἡμετέρας ἐπανελθεῖν >ὅπως δυνηθῶμεν τῷ παντοκράτορι θεῷ καὶ τῷ Χριστῷ τῷ αὐτοῦ, τῷ δεσπότῃ καὶ σωτῆρι ἡμῶν, ὑπὲρ τῆς καταστάσεως τοῦ κράτους σου ἅμα μετὰ τῶν λαῶν, καθὼς ἐποιήσαμεν καὶ ποιοῦμεν, >μεγίστας ἱκεσίας ΠΡΟΣιΝιΓΚΕ[ιΝ.«

Μετὰ τήνδε τὴν ἐπιστολὴν τὸν βασιλέως θυμὸν παραθήξαντες ἄγουσιν ἄκοντας τῶν ἐπισκόπων τοὺς πλείστους εἰς τινα πόλιν τῆς Θρᾴκης (Νίκη δὲ ὄνομα ταύτῃ) καὶ πείθουσι, τοὺς μὲν δι’ ἁπλότητα τοὺς δὲ δεδιξάμενοι, τὴν πάλαι κατὰ τῆς εὐσεβείας αὐτοῖς ἐξευρεθεῖσαν ἐξεργάσασθαι μηχανήν, καὶ τὴν μὲν οὐσίαν καὶ τὸ ὁμοούσιον ἐξορύξαι τῆς πίστεως, ἐνθεῖναι δὲ ἀντὶ τούτων τὸ ὅμοιον.

ἐντίθημι δὲ καὶ ταύτην τῇ ἱστορίᾳ, οὐχ ὡς εὖ ἔχουσαν, ἀλλ’ 17—22 Tgl. Socrat. ιι 37, 95—96. Sozomen. IV 19 7 f A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR [R bis 23 ἔχουσαν] (v) = z Τ[von 19 Νίκη an] 2 ἐπηγγελόμεθα B3 ι ἰδίας] οἰκείας B3 ι 3 δὲ] δὴ auf Rasur B3 ἐν H 3/4 εὐμένειαν] εὐσέβειαν L ι 4 καὶ παρακαλοῦμεν εὐμενεῖ Am ι προσόψει) προσώπω ώπω auf Rasur, B3 ι h τῆ εὐσεβεία σου szAc τῆς εὐσεβείας οὐκ n und, vor Rasur, A ι 7 εὐλαβεία εὐλαβείᾳ A εὐμενεία L ι ἀνήνεκται ἃ] ἀνενεχθῆναι, mit geschickter Correctur, H; vgl. Athan. Socr.: κἀκεῖνα ἃ διὰ τῶν πρέσβεων ἡμῶν ἐνετειλάμεθα ἡδέως ὑποδέξῃ ὑποδέξασθαι Socr. Cod. A) ι 8 τοῖς] ἐν τοῖσ’ n ι 10 δὴ>s ι 11 ἵνα ausradiert H ι 12 κελεύσησ Β3 Athan. κελεύσεισ L am Rand Ac > Arv ι 13 τῷ υὑῷ] καὶ υἱώ B3 ι 17 κα am Rand HSS ι τήνδε xtjv auf Rasur Ac ι 19 ὄνομα δὲ ταύτῃ νίκη L ι τοὺς μὲν übergeschrieben B3 ι 20 δεδιξάμενοι ASB3L δι’ aus ’δει corr. AL) δεδηξάμενοι T διδαξάμενοι n ἤδη δεξάμενοι Ov 1 22 vor τῆς + ἀπὸ gestrichen A ι 23 ὅμοιον] ὁμοιούσιον T ι ἀλλ’ — S.145, 1 διελέγχουσαν > rv N ὡς τὴν Ἀρείου συμμορίαν διελέγχουσαν. οὐδὲ γὰρ ταύτης οἱ νῦν δυσσεβοῦντες ἀνέχονται, ἀλλ’ ἀντὶ τοῦ ὁμοίου κηρύττουσι τὸ ἀνόμοιον. Πίστις ἐκτεθεῖσα ἐν Νίκῃ τῆς Θρᾴκης.

Πιστεύομεν εἰς ἕνα καὶ μόνον ἀληθινὸν θεὸν πατέρα παντοκράτορα >ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ εἰς τὸν μονογενῆ υἱὸν τοῦ θεοῦ, τὸν πρὸ πάντων αἰώνων καὶ πρὸ πάσης ἀρχῆς γεννηθέντα ἐκ τοῦ θεοῦ, δι’ οὗ τὰ πάντα >ἐγένετο, τό τε ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, γεννηθέντα δὲ μονογενῆ, μόνον >μόνου τοῦ πατρός, θεὸν ἐκ θεοῦ, ὅμοιον τῷ γεγεννηκότι αὐτὸν πατρί, >τὰ τὰς γραφάς, οὗ τὴν γέννησιν οἶδεν εἰ μὴ μόνος ὁ γεννήσας >πατήρ.

τοῦτον οἴδαμεν μονογενῆ θεοῦ υἱὸν πέμποντος τοῦ πατρὸς παρα- >γεγενῆσθαι ἐκ τῶν οὐρανῶν, καθὼς γέγραπται, εἰς καθαίρεσιν >καὶ θανάτου, καὶ γεννηθέντα ἐκ πνεύματος ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς >θένου, καθὼς γέγραπται, κατὰ σάρκα καὶ συναναστραφέντα μετὰ >μαθητῶν, καὶ πάσης τῆς οἰκονομίας πληρωθείσης κατὰ τὴν τοῦ πατρὸς σταυρῷ προσηλωθέντα, ἀποθανόντα καὶ ταφέντα καὶ εἰς τὰ >καταχθόνια κατελθόντα, ὃν αὐτὸς ὁ ᾅδης ἐτρόμασε,

καὶ ἀνελθόντα ἀπὸ >τῶν νεκρῶν τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, συναναστραφέντα μετὰ τῶν μαθητῶν >σαράκοντα ἡμερῶν πληρουμένων καὶ ἀναληφθέντα εἰς τοὺς καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ πατρός, ἐρχόμενον δὲ τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῆς ἀναστάσεως μετὰ δόξης πατρικῆς ἀποδοῦναι ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἀργὰ αὐτοῦ·

καὶ εἰς πνεῦμα ἅγιον, ὅπερ αὐτὸς ὁ μονογενὴς τοῦ θεοῦ >υἱὸς Ἰησοῦς Χριστὸς θεὸς καὶ κύριος ἐπηγγείλατο ἀποστεῖλαι >γένει τῶν ἀνθρώπων, τὸν παράκλητον, καθὼς γέγραπται, τὸ τῆς ἀληθείας, ὅπερ καὶ αὐτὸς ἀπέστειλεν ἀνελθὼν εἰς τοὺς οὐρα- 4 — S. 146, 12 vgl. Athanas. De synod. 30 u. Socrat. II 41, 8 (verschiedene Übersetzung). vgl. auch Athanas. ebd. 8 u. Socrat. II 37, 19f — 10 vgl. Joh. 5, 23 u. oft — 20 vgl. Rom. 2, 6 — 23 f vgl. Joh. 15, 26 A HN (n) + GS (s) = r B3L + FV(v) = z T 1 ἐλέγχουσαν B3L ι 2 ἀνέχονται > B3 ι ἀλλ’ ἀντὶ] ἀντὶ γὰρ T ι 3 Πίστις — Θρᾴκης > AVT ι nach Θρᾴκης + οὐκ εὖ ἔχουσα n ι 4 θεὸν vor καὶ oo A aber θν καὶ Ac ι 5 ὁ nach πάντων + τῶν gestrichen Α · 7 τε > B3 Athan. Socr. ι τὰ2 > nSvT expungiert in G ι δὲ μονογενῃ] τε ὁμογενῆ B3 I 8 τοῦ > Τ ι 9 μόνον s ι 10 10 θεοῦ rT Athan. τοῦ θεοῦ Socr. θεὸν Az ι 11 τοῦ οὐρανοῦ T 1 12 καὶ2 > Τ ι 13 nach γέγραπται + εἰσ’ καθαίρεσιν ἁμαρτίασ καὶ θανάτου gestrichen A ι 16 ἐτρόμαξε n und, ξ auf Rasur, B3 ι 18 ἡμερῶν] ἡμέρας Τ ι πληρουμένων > T ι τοὺς > T ι 19 ἐν δεξιᾶ T Athan. Socr. ι δὲ] τε Τ ι 20 τῆς ἀναστάσεως Am ι 21/22 υἱὸς τοῦ θεοῦ ~ T ι 22 ὁ χριστὸς L 1 vor θεὸς + ὁ n, ausradiert A ι θεὸς > T ι 24 ἐλθὼν B3 >νοὺς καὶ καθίσας ἐν δεξιᾷ τοῦ πατρός ἐκεῖθεν δὲ ἐρχόμενος >ζῶντας καὶ νεκρούς.

τὸ δὲ ὄνομα τῆς οὐσίας, ὅπερ ἁπλούστερον >ἐνετέθη ὑπὸ τῶν πατέρων, ἀγνοούμενον δὲ τοῖς λαοῖς >ἔφερε διὰ τὸ ἐν ταῖς γραφαῖς τοῦτο μὴ ἐμφέρεσθαι, ἤρεσε >καὶ παντελῶς μηδεμίαν μνήμην οὐσίας τοῦ λοιποῦ γίνεσθαι, διὰ >μάλιστα τὰς θείας γραφὰς μηδαμοῦ περὶ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ >μεμνῆσθαι, μήτε μὴν δεῖν ἐπὶ προσώπου πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ >πνεύματος μίαν ὑπόστασιν ὀνομάζεσθαι. ὅμοιον δὲ λέγομεν τῶ >τὸν υἱὸν καθὼς καὶ αἱ θεῖαι γραφαὶ λέγουσι καὶ διδάσκουσι. >δὲ τὰς αἱρέσεις τὰς ἤδη πρότερον καθαιρεθείσας, ἢ καὶ εἴ τινες ἀνεφύησαν ὑπεναντίαι ταύτης τῆς γραφῆς τῆς ἐκτεθείσης, ἀνάδεμα >ἔστωσαν.«

Ταῦτα μὲν οὖν οἱ μὲν δείσαντες οἱ δὲ φενακισθέντες συνυπέγραψαν· οἱ δὲ συνθέσθαι μὴ βουληθέντες εἰς τὰς τῆς οἰκουμένης ἐσχατιὰς ἐξεπέμφθησαν.

ὅτι μέντοι τῆσδε τῆς ἐκθέσεως ἅπαντες κατηγοροῦσιν οἱ τῆς ἀληθείας ἀγωνισταὶ καὶ διαφερόντως οἱ τὴν Ἑσπέραν οἰκοῦντες, μαρτυρεῖ τὰ πρὸς Ἰλλυρίους παρ’ ἐκείνων γραφέντα. ἐξῆρχε δὲ τῶν γεγραφότων Δάμασος, τῆς μὲν Ῥωμαίων ἐκκλησίας μετὰ Λιβέριον τὴν προεδρίαν λαχών, παμπόλλοις δὲ ἀρετῆς κοσμούμενος εἴδεσιν.

ἐνενήκοντα δὲ κοινωνοὺς ἔσχε τῶν γραμμάτων, ἐξ Ἰταλίας καὶ Γαλατίας, τῆς νῦν Γαλλίας ὀνομαζομένης, εἰς τὴν Ῥώμην συνεληλυθότας. ἐνέθηκα δ’ ἂν καὶ τὰ τούτων ὀνόματα, εἰ μὴ παρέλκον ὑπέλαβον. ἔγραψαν δὲ τάδε· 2—9 vgl. Sozomen. IV 6, 12 * 16—24 Cass. V 28 A HN (n) * GS (s) = r B3L + FVR [R von 14 δὲ συνθέσθαι an] (v) = z Τ 1 καὶ > n ι ἐκ δεξιῶ; s, s. 145, 19 ι 4 ἐκφέρεσθαι B3 ι 5 vor οὐσίας + τῆσ Ns ι 5 τὸ] τοῦτο A ι 6 μηδαμῶς s ι περὶ > T ι 7 μήτε] μὴ v ι δεῖν r (H m) zT > A, vgl. οὐδὲ οὐκ Socr.) ὀφείλει Athan. Socr. ι 9 δάσκουσι B3 ι πάσας f. sie Accusativ Π ι 10 ἧ καὶ — 11 ἀνεφύησαν] καὶ οἵτινες νεωστὶ ἐφάνησαν T ι ἧ — νεωστὶ] ἡ καί τινες νεωστὶ A ι ἧ > Lv ι 11 τῆς ἐκτεθείσης γραφῆς Τ ι 13 οὑν] δὴ οὑν S δὴ G > A, οὖν über μὲν2 A c ι 13/14 συνυπέγραψαν Τ ὑπέγραψαν B3 συνέγραψαν ArLv ι 16 κβ am Rand nur in A ι 18 ἰλλυρίου B3 ι παρ’] ὑπ᾿ L ι 21 ἐνενήκοντα] XCIII Mansi 111459 ι 23 παρέλκον ὑπέλαβον, λκ auf Rasur und ὐπ’ übergeschrieben A c, vgl. S. 168, 5 »Οἱ ἐπίσκοποι οἱ ἐπὶ τῆς ῾Ρωμαίων εἰς τὸ ἱερὸν συνέδριον συνελθόντες, Δάμασος καὶ Οὐαλεριανὸς καὶ οἱ λοιποί, τοῖς ἀγαπητοῖς ἀδελφοῖς τοῖς ἐν τῷ Ἰλλυρικῷ καθεστῶσιν ἐπισκόποις, ἐν θεῷ χαίρειν.

Πιστεύομεν τὴν ἁγίαν πίστιν ἡμῶν ἐν τῇ διδασκαλίᾳ τῶν ἀπο- >στόλων θεμελιωθεῖσαν ταύτην ὑμᾶς κατέχειν καὶ ταύτην τῷ λαῷ >ὑφηγεῖσθαι, ἥτις ἀπὸ τῶν ὁρισθέντων παρὰ τῶν πατέρων. οὐδενὶ >λόγῳ διαφωνεῖ. θεοῦ ἱερεῖς, ὑφ᾿ ὧν δίκαιόν ἐστι τοὺς λοιποὺς παι- >δεύεσθαι.

ἀλλὰ δι᾿ ἀναφορᾶς τῶν ἐν Γαλλίᾳ καὶ Βενετίᾳ ἀδελφῶν >ἔγνωμέν τινας αἵρεσιν σπουδάζειν, ὅπερ κακὸν οὐ μόνον παραφυ- >λάττεσθαι ὀφείλουσιν οἱ ἐπίσκοποι, ἀλλὰ καὶ ὅσα ἀπειρίᾳ τινῶν ἢ >ἁπλότητι τῶν σκαιαῖς κεχρημένων ἑρμηνείαις † ἀνθίστασθαι ἀπὸ τοῦ >νῦν διαφόροις διδασκαλίαις διανοουμένους μὴ πάνυ ὀλισθαίνειν, ἀλλὰ >μᾶλλον τῶν πατέρων ἡμῶν κατέχειν τὴν γνώμην, ὁσάκις ἂν διά- >φοροι βουλαὶ ταῖς ἀκοαῖς αὐτῶν ἐπεισφέρωνται.

τοιγαροῦν Αὐξέν- >τιον τὸν Μεδιολάνου ἐξαιρέτως ἐν τούτῳ τῷ πράγματι κατακεκρί- >σθαι προσγέγραπται. δίκαιον οὖν ἐστι πάντας τοὺς ἐν τῷ ῾Ρωμαίων >κόσμῳ διδασκάλους τοῦ νόμου τὰ περὶ τοῦ νόμου φρονεῖν, καὶ μὴ 1—S. 150, 8 bei Sozomen. VI 23, 7. Lateinische Übersetzung Mansi III 459 (= Δ) * 1—S. 150, 10 Cass. V 20 A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR (v) = z T 1 κݲβݲ am Eand rz | θεοδ. συνοδικὸσ τόμοσ δαμάσου ῥώμησ am Rand Τ | οἱ2 ASozom. > die übr. HSS |ἐπὶ > s | ῾Ρωμαίων] ῥώμης ὧν B3 συνέδριον συνελθόντεσ rB3vSozom. συνέδριον ἐλθόντεσ L συνέδριον συνεληλυθότεσ T συνελθόντεσ συνέδριον A | 3 τῶ A s | ἐπισκόποις > T | θεῶ Π domino Cass. Λ κυρίῳ Sozom. | 4 πιστεύομεν = Cass. Sozom. Δ] πιστεύομεν εἰσ v | ἡμῶν ASozom. Cod. b ὑμῶν rzTSozom. Cod. V vestram Λ Cass. Codd. LP | 5 ὑμὰσ A > rzT Cass. Codd. LP Sozom. Λ | 7 διαφωνεῖ θεοῦ ἱερεῖσ Π dissentit Cass. διαφωνεῖ. οὐδὲ γὰρ ἄλλως ἁρμόζει διανοεῖσθαι τοὺς τοῦ θεοῦ ἱερεῖς Sozom. Λ | 8 nach ἀναφορὰς + καὶ s | γαλία HB3 |9 τινασ rzT Sozom. τινασ εἰσ A. | οὐ] μὴ B3 | 10 οἱ > B3 | τινῶν ArB3LT Sozom. Cass.] τινὶ | 11 σκαιαῖσ auf Rasur A σκιαῖσ B3 pravis Cass. seevis Λ συσκευαῖσ v | ἑρμηνείαισ (ἑρμηνείασ v) Π ἑρμηνείαις γέγονεν Ausgaben seit Christoph., was Cass. [reluctari contra ea quae gesta sunt) zu stützen scheint; aber Λ Sozom. sind auch hier verdorben und die Corruptel liegt jenseits unsers Archetypus | 11/12 ἀπὸ τοῦ νῦν und διανοουμένουσ auf Rasur A c | 12 πάνυ rvT in πάλιν corr. A c πάλιν B3L > Cass, | 13 ἡμῶν rB3T Cass. Sozom. Λ > ALv | ὁσάκις ἂν = Sozom. cum Λ] ὁσάκισ ἂν μὴ v | 14 ἐπεισφέρονται AGB3FRT | 15 μεδιολάνων L, ων auf Rasur B3 | 16 προσγέγραπται Az προγέγραπται rT Sozom. praescriptum. est Cass. perscribunt Λ >διαφόροις διδασκαλίαις τὴν πίστιν μιαίνειν.

καὶ γὰρ ἡνίκα πρῶτον ἡ >κακία τῶν αἱρετικῶν ἀκμάζειν ἤρξατο, ὡς καὶ νῦν μάλιστα ὑφέρπει τῶν >Ἀρειανῶν ἡ βλασφημία, οἱ πατέρες τριακόσιοι δέκα καἰ >σκοποι καὶ οἱ ἐκ τῆς Ῥωμαίων <τοῦ> ἁγιωτάτου >εἰς Νικαίαν γενομένου τοῦ σκέμματος, τοῦτο τὸ τεῖχος ὑπεναντίον >ὅπλων τοῦ διαβόλου ὥρισαν καὶ ταύτῃ τῇ ἀντιδότῳ τὰ θανάσιμα >μακα ἀπεώσαντο·

ὥστε τὸν πατέρα κα τὸν υἱὸν μιᾶς οὐσίας, μιᾶς θεότητος μιᾶς ἀρετῆς, μιᾶς δυνάμεως καὶ ἑνὸς χαρακτῆρος πιστεύ- εσθαι χρῆναι, καὶ τῆς αὐτῆς ὑποστάσεως καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον, >τὸν δὲ ἄλλως φρονοῦντα ἀλλότριον εἶναι τῆς ἡμετέρας >κρίναντες· ὅνπερ σωτηριώδη ὅρον καὶ τὴν προσκυνητὴν σκέψιν >φθεῖραι μετὰ ταῦτα ἄλλαις σκέψεσί τινες καὶ μιᾶναι ἠθέλησαν.

ἀλλ’ >ἐν αὐτῇ τῇ ἀρχῇ ἀπ᾿ αὐτῶν τούτων, οἵτινες ἐν Ἀριμήνῳ >σασθαι ἢ ψηλαφῆσαι ἠναγκάζοντο, μέχρι τούτου διωρθώθη, ὡς Α HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR (v) = z T 1/2 ἧ κακία > Τ ι 2 ὑφέρπει AnT coepit obrcpere Λ ὑπεραπηίει F ὑπεραπήει LR am Rand γρ. ὑπεραπήει Ac (oder A?) ὑπεραπίοι V ὅπερ ἀπείη (alte Randbemerkung?) sSozom. und, nach Ἀρειανῶν ~, aber ὅ aus v corr., B3 patet Cass. ι 3 ἡ As ι τριακόσιοι δέκα καὶ καὶ > B3) ὀκτὼ AnB3 τιη sLvT ι 3/4 ἐπίσκοποι καὶ οἱ ἐκ τῆς Ῥωμαίων <τοῦ> ἁγιωτάτου ἐπισκόπου ἐπίλεκτοι Parm.] episcopi ex urhe sanctissimi epnscopi urbis Bomae directi (delecti?) Λ ἐπίσκοποι καὶ οἱ ἐκ τῆς ῥωμαίων ἁγιωτάτησ ἐπίσκοποι n ἐπίλεκτοι (das übrige ) szTSozom. = electi Cass. ἐπίσκοποι (das übrige ) A, aber in A nach ἐπίσκοποι + εἰσ’ τὸν τοῦ ἐπισκόπου ῥώμης ἐπιλεχθέντεσ gestrichen, ursprünglich wohl εἰς τὸν τόπον τοῦ usw., Randbemerkung zu ἐπίλεκτοι ι 5 γενόμενοι Τ ι σκέμματος ArTSozom. tractatu Cass. σκάμματος zAc, concilio Λ wie vielleicht im Urtext: „consilio ßverstanden“ (Schwartz) ι τὸ > s ι 6 ὅπλων = Sozom. arma Cass. Λ] ὅρων Η ὅρων πλ Ac) A ι 7 ὥστε ArLv Sozom. Cass. Λ ὥστε καὶ B3T ι τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα ~ T ι 7/8 μιᾶς οὐσίασ μιᾶσ θεότητος μιᾶς ἀρετῆς μιᾶς δυνάμεως An μιᾶσ θεότητοσ μιᾶσ ἀρετῆσ szTSozom. Cass. Λ ι 8 χαρακτῆρος An σχήματος B3 Sozom. Cod. V χρήματοσ sLvT Sozom. Cod. b magnitudinis Cass. Λ; hier wie Ζ. 7/8, 9 wahrscheinlich Spuren von Varianten im Urtext ι 9 χρῆναι n χρὴ ///// A χρὴ zT > s ι ὑποστάσεωσ A Sozom. snbstantiae Λ οὐσίασ Τ ὑποσάσεωσ καὶ οὐσίας rz und καὶ οὐσίασ übergeschrieben Ac essentiae sive substantiae Cass. 11 κρίναντες ANzT iudicantes Λ ἔκριναν H iudicaverunt Cass. ἐκρίναμεν Sozom. > s ι 13/14 ἀνανεώσασθαι Τ Sozom. ἀνανεῶσαι (aber ’σαι auf Rasur Ac) Arz ι 14 μέχρι τούτου AB3LT nsque ad hoc Cass. μέχρι τούτων r μέχρι τοῦ v ι διορθωθῆναι V >λογεῖν αὐτοὺς ἑτέρᾳ διαλέξει ὑφηρπάσθαι ἢ ὅτι οὐκ ἐνενόησαν >τῶν πατέρων γνώμῃ τῇ ἐν Νικαίᾳ ἀρεσάσῃ ἐναντίον εἶναι.

οὐδὲ >γὰρ πρόκριμά τι ἠδυνήθη γενέσθαι ὑπὸ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ἐν >συναχθέντων, ὁπότε συνέστηκε μήτε τὸν Ρωμαίων ἐπίσκοπον, >πρὸ πάντων ἔδει τὴν γνώμην ἐκδέξασθαι, οὔτε Οὐικεντίου, ὃς >τοσούτοις ἔτεσι τὴν ἐπισκοπὴν ἀσπίλως ἐφύλαξεν, οὔτε τῶν >τοῖς τοιούτοις συγκαταθεμένων, ὁπότε μάλιστα, καθὰ >αὐτοὶ οὗτοι οἵτινες κατὰ σουκευὴν ὑποκλίνεσθαι ἔδοξαν, οἱ >καλλίονι γνώμῃ χρησάμενοι ἀπαρέσκειν αὐτοῖς ταῦτα >Συνορᾷ οὖν ἡ ὑμετέρα καθαρότης ταύτην μόνην τὴν πίστιν,

>ἥτις ἐν Νικαίᾳ κατὰ τὴν αὐθεντίαν τῶν ἀποστόλων ἐθεμελιώθη >διηνεκεῖ βεβαιότητι καθεκτέαν εἶναι, καὶ μεθ’ ἡμῶν τοὺς >Ἀνατολικούς, οἵτινες ἑαυτοὺς τῆς καθολικῆς ἐπιγινώσκουσι, τοὺς δὲ >Δυτικοὺς καυχᾶσθαι·

πιστεύομεν δὲ οὐκ εἰς μακρὰν τοὺς ἄλλα νοσοῦντας αὐτῇ τῇ ἐπιχειρήσει ἀπὸ τῆς ἡμετέρας κοινωνίας χωρισθήσεσθαι A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR(v) = z Τ 1 ὑφηρπάσθαι ArLSozom. ὑφηρπάσθαι Τ ὑφαρπᾶσθαι B3 ὑφηρπάχθαι v ἧ Π aid Cass. > Sozom. Λ ι ἐνόησαν A ἐνόησαν Τ ι 3 ὑπὸ Π ἀπὸ Sozom. ex Λ ι 4 τὸν ῥωμαίων ἐπίσκοπον AnT τῶ; ῥωμαίων ἐπίσκοπον GL Romanum episeopum Cass. τῶν ῥωμαίων ἐπισκόπων B3v τοῦ ῥωμαίων ἐπισκόπου S Sozom. ι 5 ἐκδέξασθαι rB3T Sozom. exspectare Cass. εἰσδέξασθαι εἰσ’ auf Rasur Ac) ALv ι οὐικεντίου sB3v Βικεντίου Soz. ικεντίου T ἰουκεντίου n οὐικέντιον AL Vincentium Cass. ι 6/7 τῶν ἄλλων ἄλλων > T) . . . συγκαταθεμένων Π Sozom., neque aiios . . . praebuisse consensum Cass.; nach dem Accusativ ἐπίσκοπον und Cass. möchte verbessern: Οὐικέντιον . . . τοὺς ἄλλους . . . συγκαταθέσθαι, aber Λ Cod. Veron. beweist wie alt unser Text ist: cum constet nequc i-omanwn epm cuius ante omnes fuit expectanda sententia, neque vincentii qui . . . . . neque alioj-um huiusinodi statiitis consensum aliquem commodasse ι 7 ὁπότε ArLT Sozom. Cass. Λ ὁπότε καὶ B3v ι 8 κατὰ συσκευὴν] κατασκευὴν L ι 9 κάλλιον v ι 10 ὑμετέρα ArLv Sozom. Cass. Λ ἡμετέρα B3T ι 12 καθεκτέαν ArT καθεκτέον B3LVcAc Sozom. καθεκταῖον v ι 12/13 Ἀνατολικοὺς] ἀποστολικοὺς B3 ι 13 οἵτινες — καθολικῆσ rzTCass. Soz. Λ > A ι ἑαυτοὺς = Cass. Soz. Λ] καθ’ ἑαυτοῦσ B3 ι nach καθολικῆς + ἐκκλησίας Christoph. ι vor ἐπιγινώσκουσι + εἶναι Sozom. = Cass., fehlt in Α ι 13/14 δυσικοῖς B3 ι 14 μακρὰν ///// A ι νοσοῦντας Π languentes Cass. νοοῦντας Sozom.; qui seeus sentiunt Α ι 15 ἐπιχειρήσει AnzT Sozom. conamine Cass. conutu Λ ἐπιχρήσει s; ückenhafte Stelle? vgl. Λ: non longe autem fieriposse credimits ut qui secus sentiunt, licet hoc ipso conatu a nostra communione exui possint, plebesque eorum erroribus liberate respirent; die Correctur licet] ilicet [Schwartz] genügt nicht ι ἀπὸ > Τ ι χωρισθήσεσθαι κοινωνία ~ Τ >καὶ περιαιρεθήσεσθαι απ αὐτῶν τὸ τοῦ ἐπισκόπου ὄνομα, ὥστε >λαοὺς τῆς πλάνης αὐτῶν ἐλευθερωθέντας ἀναπνεῦσαι.

οὐδενὶ γὰρ >τρόπῳ διορθοῦσθαι δυνήσονται τὴν πλάνην τῶν ὄχλων, ὁπότε >ὑπὸ τῆς πλάνης κατέχονται. συμφωνείτω τοίνυν μετὰ πάντων >τοῦ θεοῦ ἱερέων καὶ τῆς ὑμετέρας τιμιότητος ἡ γνώμη, ἐν ἡ >παγίους καὶ βεβαίους εἶναι πιστεύομεν· οὕτω καὶ ἡμεῖς μεθ’ >ὀρθῶς πιστεύειν ὀφείλομεν. τοῖς ἀμοιβαίοις τῆς ὑμετέρας >εὐφράνατε ἡμᾶς. ἔρρωσθε, ἀδελφοὶ.«

Καὶ Ἀθανάσιος δὲ ὁ μέγας ἐν τῇ πρὸς τοὺς Ἄφρους Ἐπιστολῇ τοιαῦτα περὶ τῆς ἐν Ἀριμήνῳ συνόδου διέξεισι·

»Τούτων δὲ οὕτως δεικνυμένων, τίς ἀποδέξεται τοὺς τὴν Ἀρίμη- >νον ἢ ἄλλην σύνοδον παρὰ τὴν ἐν Νικαίᾳ ὀνομάζοντας; ἢ τίς οὐκ >μισήσειε τοὺς ἀθετοῦντας μὲν τὰ τῶν πατέρων, τὰ δὲ νεώτερα >τῇ Ἀριμήνῳ κατὰ φιλονεικίαν καὶ βίαν συντεθέντα >τίς δὲ τούτοις συνελθεῖν ἐθελήσει, ἀνθρώποις μηδὲ τὰ ἑαυτῶν >δεχομένοις; οἱ γὰρ ἐν ταῖς ἑαυτῶν δέκα που καὶ πλέον, καθὰ >είπαμεν, συνόδοις ἄλλοτε ἄλλα γράφοντες, δῆλοί εἰσιν ἑκάστης >κατήγοροι γινόμενοι πάσχουσι δὲ τοῦτο,

οἷον καὶ οἱ τότε τῶν 11—S. 152, 17 Athanas. Epist. ad Afros 3—4 PG 26, 1033 — 16 ebd. 2 * 11— S. 151, 19 Cass. A HN (nj + GS (s) = r B3L + FVR (v) = z Τ 1 καὶ περιαιρεθήσεσθαι rB3vT Cass. καὶ περιαιρεθήσεσ am Rand und θαι im Text νευ auf Rasur Ac > AL Sozom., s. zu 149, 15 ι ἀπ’ rT > Az Sozom. ι 2 ἀναπαῦσαι A I 5 ὑμετέρας AnLv Sozom. Cass. Λ ἡμετέρας sB3T ι 7 ὀρθώς AGLvT ὀρθίως B3 reete Cass. Λ > nSSozom. ι τοῖσ’ ἀμοιβαίοις ArB3TSozom. ταῖς ἀμοιβαῖς Lv ’ 9 τοὺς > ANLv ι 10 συνόδω A ι 11 κὴ am Rand HSS ι ἀποδέξεται rzT Athan. ἀποδέξηται A recijnat Cass. ι 12 τὴν AHB3L Athan. τοὺς Nsv τῶν Τ, aliud eoncilium praeter Nicaemim Cass. ι 13 μισήσαιεν Τ ι μὲν > ι 14 προκρίνοντας AB3L Athan. Cod. Bas. Cass. προκρίναντας rv Athan. Cod. Par. προκρίναντεσ T ι 15 ἐθελήσει AT ἐθελήσοι Athan. Codd. Par. Bas. concordabit Cass. ἐθελήσειε rz ι μήτε Τ ι τὰ] τἀς s ι 16 ταῖς] τοῖσ’ sLv ο aus α corr. Ac πλέον A Athan. πλεῖον rzT ι καθὰ Arz Athan. καθόπερ Τ ι 16/17 προείπαμεν = Athan.] προείπομεν AS προειρήκαμεν Τ ι 17 ἄλλα AT Athan. ἄλλο rzAc Cass. ι αὐτοὶ rB3T Athan. αὐτῆς Lv, ἧσ’ auf Rasur Ac ι 18 γινόμενοι κατήγοροι A ι γινόμενοι ArLv Athan. γενόμενοι B3T ι τοῦτο II Cass. τι τοιοῦτον Athan. >Ἰουδαίων προδόται πεπόνθασιν. ὡς γὰρ ἐκεῖνοι καταλείψαντες >μόνην πηγὴν τοῦ ὕδατος ὕδατος ὤρυξαν ἑαυτοῖς λάκκους >οὐ δυνήσονται ὕδωρ συνέχειν« γέγραπται δὲ τοῦτο παρὰ >προφήτῃ Ἱερεμίᾳ) οὕτως οὗτοι μαχόμενοι πρὸς τὴν σύνοδον ὤρυξαν ἑαυτοῖς συνόδους πολλὰς καὶ πᾶσαι κεναὶ παρ’ αὐ- >τοῖς ὡς »δράγμα μὴ ἔχον ἰσχὺν‘ ἐφάνησαν.

μὴ τοίνυν ἀνεχώμεθα >τῶν τὴν Ἀρίμηνον ἢ ἄλλην ὀνομαζόντων σύνοδον παρὰ τὴν >Νικαίᾳ γενομένην. καὶ γὰρ καὶ αὐτοὶ οἱ τὴν Ἀρίμηνον >ἐοίκασι μὴ εἰδέναι τὰ ἐν αὐτῇ πραχθέντα, ἢ γὰρ ἂν ἐσιώπησαν.

>Οἴδατε γάρ, ἀγαπητοί, μαθόντες καὶ ὑμεῖς παρὰ τῶν ἐλθόντων >ἐξ ὑμῶν εἰς τὴν Ἀρίμηνον, ὡς Οὐρσάκιος καὶ Οὐάλης >καὶ Αὐξέντιος (ἐκεῖ δὲ ἢν σὺν αὐτοῖς καὶ Δημόφιλος) >θελήσαντες ἕτερα παρὰ τὰ ἐν Νικαίᾳ γράφειν, ὅτε >ἀναθεματίσαι τὴν Ἀρειανὴν αἵρεσιν παρῃτήσαντο καὶ μᾶλλον ἠθέλησαν εἶναι προστάται.

οἱ δέ γε ἐπίσκοποι, οἱ ἀληθῶς δοῦλοι δοῦ κυρίου καὶ ὀρθῶς πιστεύοντες (ἠσαν δὲ ἐγγύς που διακόσιοι), >ἔγραψαν ἀρκεῖσθαι τῇ ἐν Νικαίᾳ μόνῃ καὶ μηδὲν πλέον ἢ >παρ᾿ ἐκείνην ζητεῖν ἢ φρονεῖν. ταῦτα καὶ Κωνσταντίῳ >τῷ καὶ τὴν σύνοδον γενέσθαι κελεύσαντι.

ἀλλ’ οἱ ἐν τῇ Ἀριμήνῳ >καθαιρεθέντες, ἀπελθόντες πρὸς Κωνστάντιον, πεποιήκασιν 1—3 Jerem. 2, 13 — 6 Hos. 8, 7 — 15 vgl. II Tim. 2, 24 und oft A HN (n) + GS (s) = r B3L + FVR (v) z z T 1 γὰρ AzTCass. Athan. > r ι 2 ὕδατος übergeschrieben Ae ι am Rand B 3 ι λάκκους — 5 ἑαυτοῖς > ι λάκκοις Asz Cass. λάκκουσ συντετριμμένουσ T Athan. Jerem. ι 2 οἱ οὐ — 4 ίερεμία Asz Cass. Athan. > Τ 3 δὲ τοῦτο Α Athan. τοῦτο gestrichen in A) δὲ Gz γὰρ S quod Cass. ι 4 οὗτοι AGz Cass. Athan. > ST ι 5 vor συνόδοις + καὶ οὔτοι T ι 6 ὡς rzT Athan. ὡς A 1 δράγμα μὴ ἔχον A Athan. δράγμα μὴ ἔχων Τ δράγμα οὐκ ἔχον δράγματα μὴ ἔχοντα rLv und, τὰ übergeschrieben, Ac δράματα μὴ ἔχοντα μὴ ἔχοντα 3 ἀνεχόμεθα AT ι 7 σύνοδον vor ἧ ἄλλην ~ T, Cass. Athan wie im 8 γινομένην z ι καὶ2 As ι 10 μσ/////θόντεσ A ι καὶ ὑμεῖς = Cass. > Β3 I παρὰ An Athan, τὰ παρὰ szT ι 11 vor Εὐδόξός + καὶ expungiert ι 13 θελήσαντες nach Νικαίᾳ ~ Lv, Cass. Athan, wie im Text ι ὅτε] ὁπότε Lv quando Cass. ὅτε καὶ Athan. ι 14 ἀρειανὴν Arz Cass. Athan. ἀρειανῶν T 15 012 > n ι 15/ 16 τοῦ κυρίου δοῦλοι~ L ι 17 ἔγραψαν = Athan.] οἱ B3 ι τῇ] τὴν A ι 18 ἧ rzT Cass. Athan. Cod. Bas. καὶ A Athan. Cod. Par. I 19 γενέσθαι rzT Athan. Cod. Bas. γεγενῆσθαι AAthan. Cod Par. ι 20 f ὑβρισθῆναι μὲν T Athan. μὲν ὑβρισθῆναι μὲν auf Rasur Ac) Anz ὑβρισθῆναι αἰ s >σθῆναι μὲν αὐτούς, ἀπειλὰς δὲ γενέσθαι μὴ ἀνακάμψειν εἰς ἰδίας παροικίας τοὺς κατ’ αὐτῶν ἀποφηναμένους βίαν τε παθεῖν ἐν >τῇ Θρᾴκῃ ἐν αὐτῷ τῷ χειμῶνι ὥστε τῶν παρ’ αὐτῶν >μένων ἀνέχεσθαι.

>Εἴπερ οὖν τινες τὴν Ἀρίμηνον ὀνομάζουσι, δεικνύτωσαν πρῶτον >τὴν καθαίρεσιν τῶν προειρημένων καὶ ἅπερ ἔγραψαν οἱ >λέγοντες μηδὲν πλέον ζητεῖν τῶν ἐν Νικαίᾳ παρὰ τῶν >ὁμολογηθέντων μηδὲ ὀνομάζειν ἄλλην σύνοδον παρ’ ἐκείνην. ἀλλὰ >ταῦτα μὲν κρύπτουσι, τὰ δὲ ἐν τῇ Θρᾴκῃ κατὰ βίαν πραχθέντα >λονται.

ἐξ ὢν δείκνυνται τῆς μὲν Ἀρειανῆς αἱρέσεως ὄντες, ἀλλότριοι >δὲ τῆς ὑγιαινούσης πίστεως. καὶ αὐτὴν δὲ τὴν μεγάλην σύνοδον τὰς παρ’ ἐκείνων ἐάν τις ἀντεξετάξειν ἐκ παραλλήλου ἐθέλοι, εὕροι >ἂν τῶν μὲν τὴν θεοσέβειαν, τούτων δὲ τὴν ἀλογίαν.

οἱ ἐν Νικαίᾳ >συνελθόντες οὐ καθαιρεθέντες συνῆλθον, ἀλλὰ καὶ ὡμολόγησαν οὐσίας τοῦ πατρὸς εἶναι τὸν υἱόν· οὔτοι δέ καὶ ἅπαξ καὶ δεύτερον >καθαιρεθέντες καὶ τρίτον ἐν αὐτῇ τῇ Ἀριμήνῳ, γράφειν >μὴ χρῆναι λέγειν οὐσίαν ἧ ὑπόστασιν ἔχειν τὸν θεόν.«

Κατὰ μὲν δὴ τὴν Ἑσπέραν παρὰ τῶν Ἀρείου θιασωτῶν τοιαῦτα καὶ τοσαῦτα κατὰ τῶν τῆς ἀληθείας δογμάτων κατεσκευάσθη σοφίσματά τε καὶ μηχανήματα.

Κατὰ Ἀντιοχείᾳ δὲ μετὰ Στέφανον ὃς Φλάκιτον διαδεξόμενος τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐξηλάθη συλλόγων, Λεόντιος τὴν προεδρίαν ἐδέξατο, παρὰ τοὺς ἐν Νικαίᾳ γραφέντας ὅροις ταύτην λαβών. ἐκτομίας γὰρ ἦί, αὐτουργὸς γενόμενος τῆς τομῆς. λέγει δὲ καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ἐκτομῆς ὁ θαυμάσιος Ἀθανάσιος.

»Ὁ μὲν γὰρ Λεόντιος διαβαλλόμενος μετὰ γυναικός τινος νεωτἐ- >ρας λεγομένης Εὐστολίου, κεκωλυμένος συνοικεῖν αὐτῇ, >ἑαυτὸν ἀπέκοψεν, ἱν ἐπ’ ἀδείας ἔχῃ διατρίβειν μετ’ αὐτῆς. καὶ τὴν >μὲν ὑποψίαν οὐκ ἀπενίψατο, διὰ τοῦτο δὲ μᾶλλον καὶ πρεσβύτερος >ὢν καθηρέθη.«

Ταῦτα μὲν οὑν περὶ τῆς ἄλλης αὐτοῦ γέγραφε βιοτῆς· ἐγὼ δὲ τὸ κακόηθες αὐτοῦ καὶ πανοῦργον ἐν κεφαλαίῳ δηλώσω. τῆς γὰρ δὴ Ἀρείου βλασφημίας μετέχων κρύπτειν ἐπειρᾶτο τὴν νόσον. κα διχῆ διῃρημένους τοὺς ἱερωμένους καὶ τὸν λοιπὸν ὅμιλον θεωρῶν, καὶ τοὺς· μὲν τὸν καὶ σύνδεσμον ἐπὶ τῆς τοῦ υἱοῦ δοξολογίας τιθέντας, τοὺς δὲ τὴν μὲν δι’ οὗ πρόθεσιν ἐπὶ τοῦ υἱοῦ τὴν δὲ ἐν ἐπὶ τοῦ πνεύματος προσαρμόζοντας, σιγῇ τὴν δοξολογίαν προσέφερε, μόνον δὲ τὸ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων ἤκουον οἱ πελάζοντες.

καὶ εἰ μὲν τὰ ἄλλα μὴ πολλὴν ἐδήλου τὴν τῆς ψυχῆς πονηρίαν, εἶπεν ἄν τις αὐτὸν ταῦτα μηχανᾶσθαι τῆς τοῦ λαοῦ προμηθούμενον ὁμονοίας· ἐπειδὴ δὲ πολλὰ καὶ δεινὰ κατὰ τῶν τῆς ἀληθείας ἐτεχνάσατο συνηγόρων καὶ τοὺς τῆς ἀσεβείας μετέχοντας πάσης ἠξίου κηδεμονίας, δῆλος ἠν κρύπτων τὴν λώβην διά τε τοῦ πλήθους τὸ δέος καὶ διὰ τὰς Κωνσταντίου ἰατὰ τῶν ἀνόμοιον τὸν υἱὸν λέγειν τολμώντων χαλεπὰς ἀπειλάς.

δεδήλωκε δὲ τὴν ἐκείνου γνώμην τὰ πεπραγμένα. ὅσοι μὲν γὰρ τοῖς ἀποστολικοῖς εἵποντο δόγμασιν οὐδεμιᾶς παρ’ ἐκείνου κηδεμονίας ἢ χειροτονίας ἀπήλαυσαν, οἱ δὲ τῆς Ἀρείου μανίας μετειληχότες καὶ παρρησίας μετελάγχανον ὅτι μάλιστα πλείστης καὶ τοῖς ἱερατικοῖς ἐγκατελέγοντο τάγμασι.

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν καὶ Ἀέτιος ὁ Εὐνομίου διδάσκαλος, ὃς 1—5 Athanas. Apol. de fuga sua 26. vgl. Socrat. II 26, 9 — 8 — 15 Sozomen. III 20, δὴ — 11 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 ebd. Philostorg. 111 13 — 25—S. 154, 11 vgl. Nicetas Thesaur. V 31. Philostorg. III 17. Socrat. II 35, 5 * 1—5 Niceph. H. E. IX 29 — — S. 155. 20 Cass. V 32 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z Τ [von 7 τῖς γὰρ an] 2 εὐστολίου BA Athan. Socr. iu εὐστολίασ corr. Ac εὐστολίασ rzNic. Nicet. > 3 ἔχει BTt > 4 μὲν = Nie. Athan. > B ι δὲ ausradiert A > 6 γέγραφε] γέγονε v > βιότητος s βιώτητοσ B ι 7 τῖς γὰρ δὴ] τὴν T ι 8 τὴν νόσον vor κρύπτειν ~ Τ ι 8/9 διῃρημένος n ι 10 τεθέντας B ι 11 μὲν Ts > v ι 15 προμηθούμενος BA ι 15/16 ἐπεὶ δεινὰ πολλὰ n ι 16 ἀληθείας] ἐκκλησίας Α ι 18 διά τε τοῦ πλήθουσ δέος aus διὰ τὸ τοῦ πλήθουσ’ δέος corr. Ac ι 19 τῶν] τὸν A ι λέγειν τὸν υἱὸν ~ rz ι 23 πλείστης ὅτι μάλιστα ~ Τ ι 25 δὲ B siquidein Cass. > ArzT ι 25 nach διδάσκαλος + περὶ οὖ ἐν τοῖσ’ πρώτοις εἰρήκαμεν Τ* τὴν Ἀρείου βλασφημίαν ταῖς ἐπινοίαις ἐπηύξησε, τῷ τῶν διακόνων ἐγκατελέγη χορῷ.

ἀλλὰ Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, τὴν μὲν ἀσκητικὴν ἀσπαζόμενοι πολιτείαν, προφανῶς τῶν ἀποστολικῶν ὑπερμαχοῦντες δογμάτων, ἄντικρυς τοῦ Λεοντίου διήλεγξαν τὰς κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐπιβουλάς, ἄνδρα φήσαντες πονηροῖς μὲν ἐπιτηδεύμασιν ἐντραφέντα, ἐκ δὲ τῆς δυσσεβείας περιφάνειαν κτήσασθαι μηχανώμενον, ἐπὶ λύμῃ τῆς ἐκκλησίας τοῦ τῆς διακονίας ὀνόματος ἠξιῶσθαι· ἠπείλουν δὲ καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἀποστήσεσθαι κοινωνίας καὶ τὴν Ἑσπέραν καταλήψεσθαι καὶ δῆλα ποιήσειν τὰ τυρευόμενα.

ταῦτα δείσας ὁ Λεόντιος τῷ μὲν λειτουργίας ἔπαυσε τὸν Ἀέτιον, τῆς δέ γε ἄλλης αὐτὸν θεραπείας ἠξίου.

Η δὲ ἀξιάγαστος ξυνωρὶς Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, ἱερατικῆς μὲν λειτουργίας οὐδέπω τετυχηκότες, τῆ δὲ λαῷ συντεταγμένοι, νύκτωρ καὶ μεθ’ ἡμέραν εἰς τὸν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας ζῆλον διήγειρον ἅπαντας.

οὗτοι Πρῶτοι διχῆ διελόντες τοὺς τῶν ψαλλόντων χοροὺς ἐκ διαδοχῆς ᾄδειν τὴν Δαυϊτικὴν ἐδίδαξαν μελῳδίαν· καὶ τοῦτο ἐν Ἀντιοχείᾳ πρῶτον ἀρξάμενον πάντοσε διέδραμε καὶ κατέλαβε τῆς οἰκουμένης τὰ τέρματα. οὗτοι τῶν θείων τοὺς ἐραστὰς εἰς τοὺς τῶν μαρτύρων σηκοὺς συναγείροντες, πάννυχοι διετέλουν σὺν ἐκείνοις τὸν θεὸν ἀνυμνοῦτες.

ταῦτα δὲ ὁρῶν ὁ Λεόντιος κωλύειν μὲν οὐκ ἐνόμιζεν ἀσφαλές (ἑώρα γὰρ τὸ πλῆθος εὑ μάλα περὶ τοὺς ἀρίστους διακείμενον ἄνδρας) ἐπιεικείᾳ δὲ τοὺς λόγους χρωννὺς ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ταύτην γίνεσθαι παρ’ αὐτῶν τὴν λειτουργίαν ἠξίου.

οἱ δὲ καὶ λίαν ἀκριβῶς τὴν ἐκείνου πονηρίαν εἰδότες τὸ κελευόμενον ἔδρων, 1 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 3 PG 83, 417 A — —18 vgl. Nicetas Thesaur. V 30 PG 139, 1390 C [aus Theodor von Mopsuestia] — —14 vgl. Joh. Chrys. In S. Eustath. 4 PG 50, 604 unten * 15—18 Georg. Mon. 536, 14 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z T 2 ἐγκατηλέγη Α κατελέγη B ι 3 ἀσπαζόμενοι (ἀσπ und οἱ auf Rasur Ac) ι προμαχοῦντες rv ι 4 τοῦ > T ι 5 nach φήσαντες + τὸν ἀέτιον B, Cass. wie im Text ι ἐκτραφέντα B ι 8 ἐκκλησιαστικῆς] ἀποστολικῆσ B apostolica Cass. ι ἀποστήσεσθαι] ἔσεσθαι Α ἀποστῇ Am ι 9 ποιήσεσθαι s ι τυρευόμενα) τυδευόμενα Β τυρανεύματα s ι Α ι 10 γε > BA ι 11 αὐτῶν Τ ι ἠξίουν T ι 13 λαῷ δὲ ~ Τ ι 15 τοὺς τῶν — 16 ᾄδειν nach μελῳδίαν ~ T, Cass. wie im Text ι 16 ἅδειν] ἄγειν n ι μελῳδίαν ///////// Α ι 17 πάντοσε = Georg.] πανταχόσε B ι 19 ἀγείροντες A ι παννυχὶ z παννυχὶ Τ ι ἐτέλουν n ι 23 παρ’ αὐτῶν > T, ab eis Cass. καὶ τοὺς συνεραστὰς εἰς τὰς ἐκκλησίας συνήθροιζον μάλα προθύμως, ὑμνεῖν τὸν ἀγαθὸν δεσπότην παρεγγυῶντες.

Τὸν μέντοι Λεόντιον οὐδὲν ἔπεισε κολάσαι τὴν πονηρίαν. ἀλλὰ τὸ τῆς ἐπιεικείας περιθέμενος προσωπεῖνον καὶ Στεφάνου καὶ Φλακίτου τὴν βδελυρίαν ἀπέκρυψε.

τοὺς γὰρ τῶν δογμάτων τὴν διαφθορὰν εἰσδεξαμένους, εἰ καὶ τὸν ἀκόλαστον ἡσπάζοντο βίον, τοῖς τῶν καὶ διακόνων ἐγκατέλεγε τάγμασι, τοὺς δὲ τοῖς παντοδαποῖς εἴδεσι τῆς ἀρετῆς κοσμουμένους τῶν τε ἀποστολικῶν δογμάτων ἀντεχομένους ἀγεράστους κατέλειπε.

τούτου δὴ χάριν ὁ μὲν κλῆρος πλείους εἶχε τοὺς τῆς αἱρετικῆς λύμης μετειληχότας. τοῦ δὲ λαοῦ τὸ πλεῖστον τῶν ὀρθῶν ὑπερεμάχει δογμάτων. οὐδὲ γὰρ οἱ τὰς διδα- σκαλίας προσφέροντες γυμνοῦν ἐθάρρουν τὴν βλασφημίαν. ὅσα μὲν οὖν Φλάκιτος καὶ Στέφανος καὶ Λεόντιος δυσσεβῆ καὶ παράνομα ἐν Ἀντιοχείᾳ δεδράκασι, συγγραφῆς μὲν οἰκείας δεῖται διὰ τὸ πλῆθος, τῆς δὲ τοῦ Δαβὶδ θρηνῳδίας διὰ τὸ μέγεθος.

καὶ περὶ τούτων γὰρ λέγειν χρή· »ὅτι ἰδοὺ οἱ ἐχθροί σου ἤχησαν, καὶ οἱ μισοῦντές σε ἦραν κεφαλήν· ἐπὶ τὸν λαόν σου κατεπανουργεύσαντο γνώμην, καὶ ἐβουλεύσαντο κατὰ τῶν ἁγίων σου. εἶπον· δεῦτε καὶ ἐξολοθρεύσωμεν αὐτοὺς ἐξ ἔθνους, καὶ οὐ μὴ μνησθῇ τὸ ὄνομα Ἰσραὴλ ἔτι«. ἡμεῖς δὲ τὰ λοιπὰ τῆς ἱστορίας συγγράψωμεν.

Γερμανίκεια πόλις ἐστὶν ἐν μεθορίῳ τῆς Κιλίκων καὶ Σύρων καὶ Καππαδοκῶν κειμένη, εἰς δὲ τὴν Εὐφρατησίαν καλουμένην ἐπαρχίαν τελεῖ τῆσδε τῆς ἐκκλησίας προστατεύων Εὐδόξιος, εἶτα Λεόντιον τεθνηκέναι μαθών κατέλαβε μὲν τὴν Ἀντιόχειαν, ἥρπασε δὲ —20 Psal. 82, —5 — —24 vgl. Socrat. 11 —9. Philostorg. IV 4

οὐδὲ γὰρ Λεοντίῳ παραπλησίως τὴν κακοήθειαν συνεκαλυπτεν, ἀλλ’ ἄντικρυς κατὰ τῶν ἀποστολικῶν ἐλύττα δογμάτων καὶ τοὺς ἀντιλέγειν τολμῶντας παντοδαπαῖς περιέβαλλε συμφοραῖς.

κατὰ τοῦτον δὲ τὸν χρόνον Ἀγκύρας μὲν τῆς Γαλατῶν μητροπόλεως Βασίλειος κατεῖχε τὰ τῆς ἐκκλησίας πηδάλια, Μάρκελλον διαδεξάμενος, Εὐστάθιος δὲ Σεβαστείας ἡγεῖτο, ἣ τῆς Ἀρμενίας ἐπρώτευεν. οὑτοι τὴν Εὐδοξίου παρανομίαν καὶ λύτταν μεμαθηκότες Κωνσταντίῳ τῷ βασιλεῖ τὰ τολμηθέντα διὰ γραμμάτων ἐδήλωσαν.

ἔτι δὲ οὗτος ἐν τῶ πρὸς δυόμενον ἥλιον διέτριβε τμήματι, τὴν παρὰ τῶν τυράννων γεγενημένην βλάβην ἰώμενος μετὰ τὴν ἐκείνων ἀναίρεσιν. συνήθεις δὲ ἤσαν οὗτοι τῷ βασιλεῖ καὶ πλείστης ὅσης διὰ τὴν ἀξιέπαινον βιοτὴν ἀπήλαυον παρρησίας.

Ταῦτα μαθὼν ὁ Κωνστάντιος Ἀντιοχεῦσι μὲν ἐπέστειλεν ὡς οὐκ αὐτὸς Εὐδοξίῳ τὴν τῆς ἐκκλησίας ἐκείνης ἐπέτρεψε προεδρίαν τοῦτο γὰρ ἐκεῖνος ἐθρύλησεν)· Εὐδόξιον δὲ τῆς μὲν πόλεως δοῦναι δὲ δίκας ὤν ἔδρασεν ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας προσέταξεν, ἐκεῖ συνδραμεῖν παρεγγυήσας τὴν σύνοδον. τὴν δὲ Νικαίαν αὐτὸς Εὐδόξιος ἀφορίσαι τῷ συνεδρίῳ τοὺς τὰ βασίλεια πεπιστευμένοις οἰκονομεῖν ἔπεισεν.

ἀλλ’ ὁ τῶν ὅλων πρύτανις τὰ ἐσόμενα ἐπιστάνενος ὡς ἤδη γεγενημένα, σεισμῷ τινι παραδόξῳ κεκώλυκε τὸ συνέδριον· δριον· τὰ γὰρ πλεῖστα τῆς πόλεως ὁ σεισμὸς ἐκεῖνος κατήνεγκε καὶ τῶν οἰκητόρων τοὺς πλείστους διέφθειρε.

τοῦτο μεμαθηκότες οἱ συνελθόντες καὶ κομιδῇ δείσαντες, εἰς τὰς οἰκείας ἐκκλησίας ἀνέστρεψαν. τῆς δὲ τοῦ θεοῦ σοφίας ἡγοῦμαι τοῦτο μηχάνημα. ἐπειδὴ γὰρ ἐν ἐκείνῃ τῇ πόλει παρὰ τῶν ἁγίων πατέρων ἡ τῆς ἀποστολικῆς πίστεως ἐγράφη διδασκαλία, ἐναντία δὲ γράφειν ἐν αὐτῇ ἔμελλον οἱ ὕστερον ἀθροιζόμενοι, ἀφορμὴ δὲ τοῖς Ἀρείου θιασώταις ἐξαπάτης ἡ τῆς ἐπωνυμίας 1 vgl. Psal. 79, 14 — —5 vgl. Sozomen. IV 12, 5. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 2 — —13 vgl. Philostorg. IV 6 und 8 — 8/9 vgl. Sozomen. IV 13, 4f — 14—16 vgl. Sozomen. IV 14 — 17/18 vgl. Philostorg. IV 11. Socrat. II 39, 3 Sozomen. IV 16, 1 u. 16 — 21/22 vgl. Sozomen. IV 16, 3 u. 18 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z Τ [bis 17 ἔδρασεν] 8 καὶ λύτταν nach μεμαθηκότες ~ z, Cass. wie im Text ι 12 οὗτοι ἦσαν ~ B ι ὅσης As ι 13 ἀπέλαυον z ι 14 κς am Rand HSS ι 15 τὴν ausradiert A ι 16 δὲ τῆς μὲν] μὲν τῆσ B ι 18 τὴν σύνοδον παρεγγυήσασ A ι 20/21 ὥς ἤδη γεγενημένα ἐπιστάμενος A ι 23 24 συνελθόντες (ελθόν auf Rasur Ac) A B, qui convenerant Cass. ι 25 τοῦτο] τοῦτο τὸ B ι 27 > L ι 28 τοῖς] τῆς A I θειασότεσ A ι 28f ἐξαπάτης nach ἐγίνετο ~ n ταὐτότης ἐγίνετο καὶ βουκολεῖν ἔμελλον τοὺς ἁπλοῖς ἤθεσι κεχρημένους. ἀπὸ Νικαίας καὶ ταύτην προσαγορεύοντες καὶ ὡς τὴν παλαιὰν ἐκείνην προφέροντες, διέλυσεν ὁ τῶν ἐκκλησιῶν προμηθούμενος τὸ συνέδριον.

Χρόνου δὲ διελθόντος ὑπὸ τῶν Εύδοξίου κατηγόρων ὑπομνησθεὶς 4 [χζ'] ὁ Κωνστάντιος εἰς Σελεύκειαν τὴν σύνοδον γενέσθαι προσέταξε· πόλις δὲ αὕτη τῆς Ἰσαυρίας πρὸς τῇ θαλάττῃ κειμένη καὶ τῶν ὁμοφύλων πόλεων ἡγουμένη. εἰς ταύτην ἀθροισθῆναι τοὺς τῆς Κώας ἐπισκόπους καὶ μὲν δὴ καὶ τοὺς τῆς Ποντικῆς καὶ τοὺς τῆς Ἀσιανῆς παρηγγύησε.

κατὰ τοῦτον δὲ τὸν καιρὸν Καισαρείας μὲν τῆς Παλαιστίνων μητροπόλεως Ἀκάκιος ἡγεῖτο, διαδεξάμενος τὸν Εὐσέβιον. τοῦτον δὲ τὸν Ἀκάκιον ἡ ἐν τῇ Σαρδικῇ σύνοδος ἀπεκήρυξεν, ἀλλὰ τὴν ἐξενεχθεῖσαν οὐκ ἐδέξατο ψῆφον τοσούτου πλήθους ἀρχιερέων καταφρονήσας.

τῶν δέ γε Ἱεροσολύμων μετὰ Μακάριον ἐκεῖνον, οὗ πολλάκις ἐμνήσθην, Μάξιμος τὴν παρέλαβεν, ἀνὴρ ἐν τοῖς ὑπὲρ εὐσεβείας διαπρέψας ἀγῶσι· τόν τε γὰρ δεξιὸν ὀφθαλμὸν ἀφῄρητο καὶ τῆς ἀγκύλης ἐστέρητο τῆς δεξιὰς. τούτου δὲ εἰς τὸν ἀγήρω μεταστάντος βίον, Κύριλλος τῆς ἐπισκοπικῆς χάριτος ἠξιώθη, τῶν ἀποστολικῶν δογμάτων προθύμως ὑπερμαχῶν. μαχῶν οὑτοι πρὸς ἀλλήλους περὶ πρωτείων φιλονεικοῦντες μεγίστων κακῶν τοῖς κοινοῖς ἐγένοντο πρόξενοι.

ὁ μὲν γὰρ Ἀκάκιος μικράς τινας εὑρὼν ἀφορμὰς καθεῖλε τὸν Κύριλλον καὶ τῶν Ἱεροσολύμων ἐξήλασεν. ὁ δὲ Κύριλλος τὴν μὲν Ἀντιόχειαν παρελήλυθε ποιμένος αὐτὴν ἐστερημένην εὑρών, εἰς δὲ Ταρσὸν ἀφικόμενος τῷ θαυμασίῳ συνῆν 1—3 vgl. Socrat. II 37, 90. Sozomen. IV 19, 8 — 16/17 vgl.Rufin. H. E. Sozomen. 1 10, 2. IV 20, 1. Socrat. ιι 38, 2 — 19—22 vgl. Sozomen. IV 25, 2—3 * 17— S. 158, 1 Synax. 545, 6 — 20— S. 158, 1 Polydeukes 348, 20 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR [R bis 1 κεχρη] (v) = z Τ [von 9 κατὰ an] 1 ταὐτότης ἐγίνετο] ταύτης ἐγένετο L ι ἤμελλον AL ι τοὺς ἁπλοῖς] τοῖσ’ ἀπαλοῖσ’ B, simpliciores Cass. ι 2 παλαιὰν] μαλακίαν B, veterem Cass. ι nach ἐκείνην Raum von 2 Buchstaben A ι 3 προσφέροντες AF, proferentes Cass. ι 4 κζ am Rand HSS ι 5 ὁ > B ι 6 διακειμένη L ι 7 πόλεων Am ι 8 ποντηκῆσ B ι Ποντικῆς und 9 Ἀσιανῆς ~ sv ι 9 Ἀσιανῆς] ἀσίας B ι παρεγγύησε A παρεγγύησεν B ι κατὰ γὰρ τὸν αὐτὸν καιρὸν Τ* ι 10 παλαιστινῶν BcAc ι τὸν > Τ ι H τῆ BnGv > ASLT ι συναθροισθεῖσα am Rand Ac συνελθοῦσα L > Τ ι 12 ἀπεκήρυξεν — 17 βίον] καθεῖλε· κἀν τῆς ἐξενεχθείσησ κατ’ αὐτοῦ ψήφου ἠλόγησεν ἱεροσολύμων δὲ μετὰ μακάριον μάξιμοσ ὁ ἐν ἀγῶσι διαπρέψας προέστη· οὗ μεταστάντοσ T* ι 20 κοινοῖς] κοινωνοῖς AL ι 23 ταρσοὺσ Τ, ἐν τάρσω Cod. Polyd. Σιλβανῷ· οὕτος γὰρ κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἐκείνης ἡγεῖτο τῆς ἐκκλησίας. τοῦτο μαθὼν ὁ Ἀκάκιος ἐπέστειλε τῷ Σιλβανῷι καὶ τὴν καθαίρεσιν τοῦ Κυρίλλου μεμήνυκεν.

ὁ δέ, καὶ τὸν Κύριλλον αἰδούμενος καὶ τὸ πλῆθος ὑφορώμενος ἥδιστα γὰρ τῆς τοῦ Κυρίλλου διδασκαλίας άπήλαυε), τῆς ἐκκλησιαστικῆς οὐκ ἐκώλυσε λειτουργίας.

ἐπειδὴ δὲ συνῆλθον εἰς τὴν Σελεύκειαν, ἐκοινώνει μὲν τοῖς ἀμφὶ τὸν Βασίλειον καὶ Εὐστάθιον καὶ Σιλβανὸν καὶ τοῖς λοιποῖς ὁ Κύριλλος τοῦ συνεδρίου. δρίου. ὁ δέ γε Ἀκάκιος ἀφίκετο μὲν καὶ αὐτὸς πρὸς τοὺς συνεληλυθότας ἐπισκόπους πεντήκοντα δὲ ἤσαν καὶ ἑκατόν), ἔφασκε δὲ μὴ πρότερον αὐτοῖς κοινωνήσειν τῶν βουλευμάτων πρὶν ἔξω γενέσθαι τοῦ συλλόγου τὸν Κύριλλον, ἅτε δὴ τῆς ἀρχιερωσύνης γεγυμνωμένον.

καί τινες μὲν τῶν τῆς εἰρήνης προμηθουμένων ὑποχωρῆσαι τὸν Κύριλλον ἱκέτευον, ὑπισχνούμενοι μετὰ τὴν τῶν δογμάτων διάκρισιν καὶ τὴν κατ’ αὐτὸν ἐξετάσειν ὑπόθεσιν.

ἐπειδὴ δὲ οὐκ εἶξε, καταλιπὼν μὲν αὐτοὺς Ἀκάκιος ἐξελήλυθεν, Εὐδοξίῳ δὲ συγγενόμενος τὸ μὲν ἐγκείμενον ἐξήλασε δέος, θάρσος δὲ ἐνέθηκε συνήγορος αὐτοῦ καὶ συναγωνιστὴς ὑποσχόμενος ἔσεσθαι. καὶ εἰς μὲν τὸ συνέδριον εἰσελθεῖν διεκώλυσε, τὴν δὲ Κωνσταντινούπολιν σὺν ἐκείνῳ κατέλαβε.

Κωνστάντιος γὰρ ἀπὸ τῆς Ἑσπέρας ἐπανελθὼν ἐν ταύτῃ διέτριβε. πολλὰ δὲ τῶν συνεληλυθότων ἐπὶ τοῦ βασιλέως κατηγορήσας καὶ σύστημα πονηρῶν ἀνθρώπων ἀποκαλέσας ἐπ’ ὀλέθρῳ καὶ λύμῃ τῶν ἐκκλησιῶν συγκροτούμενον, τὸν βασιλέως ἀνῆψε θυμόν. οὐχ ἥκιστα δὲ αὐτὸν χαλεπῆναι πεποίηκεν ἃ κατὰ τοῦ Κυρίλλου συντέθεικε. 18—22 vgl. Sozomen. IV 23, 1. Socrat. II 41 * 22—S. 159, 7 Cass. V B A HN (n) + GS (s) = r L + FV(v) = z T 1 χρόνον] καιρὸν AL ι 3 τοῦ] τὴν L > GT ι 3/4 καὶ τὸ πλῆθος ὑφορώμενοσ Am ι 7 τοῖσ’ λοιποῖς NSvTAc τοὺς λοιποὺς BAHGL ι ὁ > n 8 nach συνεδρίου τι καὶ τῶν βουλευμάτων expungiert A ι 9 πεντήκοντα — ἑκατόν > T, ἑκατὸν ἑξήκοντα Athan. De synod, 12, Socr. II 39, 5, Sozom. IV 22, 1 aber 150 auch Michael Syr. VIl 4 S. 274 ι 13/14 καὶ τὴν κατ’ αὐτὸν nSvT καὶ τὴν κατ’ αὐτῶν BAmG > L ι 14 ἐξετάσειν ὑπόθεσιν B ἐξετάζειν ὑπόθεσιν rv ὑπόθεσιν ἐξετάζειν A ὑπόθεσιν ἐξετάζειν L ἐξέτασιν ποιήσασθαι Τ ι ἐπειδὴ] ἐπεὶ n I 17 ὑπισχνούμενοσ n ι μὲν > T ι εἰσελθεῖν ἱν BArT εἰσελθεῖν αὐτὸν z und, αὐτὸν am Rand, Ac ι 18 τὴν δὲ — 22 συγκροτούμενον > T* ι 19 κη am Rand ALF ι ἐνταύτηι, τηι auf Rasur Ac ἐνταῦθα L ι 20 πολλὰ: κὴ am Rand B ι δὲ > B ι 23 τοῦ > T ι συντέθηκεν BT συντέθεικαν F συντέθεικε ///, ε aus α corr , V τὴν γὰρ ἱερὰν στολήν,

ἣν ὁ πανεύφημος Κωνσταντῖνος ὁ βασιλεὺς τὴν Ἱεροσολύμων ἐκκλησίαν γεραίρων ἐδεδώκει Μακαρίῳ τῷ τῆς πόλεως ἐκείνης ταύτην περιβαλλόμενος τὴν τοῦ θείου βαπτίσματος ἐπιτελῇ λειτουργίαν (ἐκ χρυσῶν δὲ αὕτη κατεσκεύαστο νημάτων), πεπρακέναι τὸν Κύριλλον ἔφη, καὶ ταύτην τινὰ τῶν ἐπὶ τῆς θυμέλης λυγιζομένων πριάμενον περιβαλέσθαι μέν, ὀρχούμενον δὲ πεσεῖν καὶ συντριβῆναι καὶ θανάτῳ παραδοθῆναι. »τοῦτον«, ἔφη »κοινωνον ἔχοντες κρίνειν τοῖς ἄλλοις καὶ δικάζειν ἐπιχειροῦσι«.

Ταύτην λαβόντες τὴν ἀφορμὴν τῶν βασιλείων οἱ προστατεύοντες πείθουσι τὸν βασιλέα μὴ πᾶσαν ἀθροῖσαι τὴν σύνοδον ἐδεδίεσαν γὰρ τοῦ πλήθους τὴν συμφωνίαν), ἀλλὰ δέκα τοὺς ἡγουμένους.

ἐν τούτοις Εὐστάθιος ἦν ὁ Ἀρμένιος καὶ Βασίλειος ὁ Γαλάτης καὶ Σιλβανὸς ὁ Ταρσοῦ καὶ Ἐλεύσιος ὁ Κυζίκου. οὗτοι παραγενόμενοι παρεκάλουν τὸν βασιλέα τὴν Εὐδοξίου βλασφημίαν τε καὶ παρανομίαν ἐξελεγχθῆναι. ὁ δὲ παρὰ τῶν τἀναντία φρονούντων διδασκόμενος ἔλεγε χρῆναι πρότερον τὰ κατὰ τὴν πίστιν διακριθῆναι, εἴθ’ οὕτω τὰ κατ’ ἐκεῖνον ἐξετασθῆναι.

τοῦ δὲ Βασιλείου τῇ προτέρᾳ συνηθείᾳ θαρρήσαντος καὶ οὑν παρρησίᾳ τὸν βασιλέα διελέγξαντος ὡς τοῖς ἀποστολικοῖς ἐπιβουλεύοντα δόγμασιν, ἐχαλέπηνε μὲν ὁ Κωνστάντιος, σιγῆσαι δὲ προσέταξε τὸν Βασίλειον, ὡς ζάλης αἴτιον ταῖς ἐκκλησίαις γιγνόμενον. παυσαμένου δὲ τοῦ Βασιλείου τῆς διαλέξεως, »ἐπειδὴ τὰ τῆς πίστεως διακριθῆναι βούλει, βασιλεῦ,« ὁ ὁ Εὐστάθιος ἔφη, ὅρα τὰς κατὰ τοῦ μονογενοῦς βλασφημίας ὑπὸ Εὐδοξίου τετολμημένας«.

καὶ ἅμα λέγων ἐπέδωκεν ἔκθεσιν, ᾗ πρὸς ἄλλοις πολλοῖς δυσσεβέσι 1 — 7 vgl. Sozomen. IV 25, 3 — 4 * 1—6 Nicetas Thesaur. V 15 PG 139, 1375 D — — S. 160, 7 Cass. V 42 B A HN (n) + GS (s) = r L + FV (v) = z Τ 2 ἐδεδώκει BT /// δεδώκει A δεδώκει L dederat Cass, δέδωκε rv | τώ μακαρίω A | 2/3 ἐκείνης AnT illius Cass. > Bsz | 3/4 ἐπιτε B ἐπιτελεῖ ANGvT 5 τινὰ] τινὶ B | ἐπὶ= Sozom.] ἀπὸ L ἐπὶ Ac | 6 περιβάλλεσθαι AT | πεσεῖν καὶ > T | 9 τῶν βασιλείων τήνα ἀφορμὴν A | οἱ τῶν βασιλείων προστατεύοντες τὴν ἀφορμὴν ~ L | τὴν > s | 10 ἐδεδείεσαν BAG | 11 ἀλλὰ] ἀλλ’ ἀνὰ Τ | δέκα] δὲ καὶ L | 12 ὁ1 > ALT, übergeschrieben Ac | 13 παραγενάμενοι B, ὁ aus ἁ covr. Ac > T | 14/15 ἐξενεχθῆναι T | 15 nach τῶν + ἄλλων H | φρονούντων BT] πεφρονηκότων Asz > n | 19 ἐπιβουλεύσαντα B ἐπιβουλεύοντα ον auf Rasur Ac) A | μὲν > s | 22 βούλει διακριθῆναι ~ B βούλει A in βούλη corr. Ac | βασιλεῦ Am καὶ ταῦτα προσέκειτο· »τὰ ἀνομοίως προφερόμενα ἀνόμοια κατὰ τὶν οὐσίαν ἐστίν· εἷς θεὸς ὁ πατὴρ ἐξ οὗ τὰ πάντα, καὶ εῖς κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς δι’ οἱ τὰ πάντα· ἀνόμοιον δὲ τὸ ἐξ οὗ τῷ δι’ οὗ· ἀνόμοιος ἄρα ὁ υἱὸς τῷ θεῷ καὶ πατρί«.

ταύτην ἀναγνωσθῆναι κελεύσας τὴν ἔκθεσιν ὁ Κωνστάντιος καὶ σφόδρα χαλεπήνας πρὸς τὴν ἐγκειμένην ἀσέβειαν, ἤρετο τὸν Εὐδόξιον εἰ αὐτὸς ταῦτα συνέγραψεν· ὁ δὲ ἠρνήθη παραυτίκα καὶ ταῦτα γεγραφέναι τὸν Ἀέτιον ἴφη.

Ἀέτιος δὲ αὐτὸς ἢν ὃν πάλαι μὲν Λεόντιος τὰς Φλαβιανοῦ καὶ Διοδώρ.ου κατηγορίας δεδιξάμενος τῆς διακονίας ἐγύμνωσε, Γεώργιος δὲ ὁ τῆς Ἀλεξανδρέων ἐπίβουλος συνεργὸν εἶχε καὶ τῶν δυσσεβῶν ῥημάτων καὶ τῶν ἀνοσίων ἐγχειρημάτων·

τότε μέντοι μετ’ Εὐνομίου τῷ Εὐδοξίῳ συνῆν. Λεοντίου γὰρ δὴ τετελευτηκότος καὶ Εὐδοξίου τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας ἡρπακότος τὴν προεδρίαν, ἐπανῆκεν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου τὸν Εὐνόμιον ἄγων· καὶ τὸν Εὐδόξιον εὑρὼν καὶ πρὸς τῇ δυσσεβείᾳ καὶ Συβαριτικῇ κεχρημένον χλιδῇ, πάντων προὐτίμησε τὴν ἐν Ἀντιοχείᾳ διατριβὴν καὶ σὺν Εὐνομίῳ ταῖς ἐκείνου προσηλώθη στιβάσι· τὸν γὰρ τῶν κολάκων ἐζηλώκει βίον, καὶ νῦν μὲν παρὰ τοῦτον νῦν δὲ παρ’ ἐκεῖνον διετέλει φοιτῶν τε καὶ γαστριζόμενος.

τότε μέντοι ὁ βασιλεὺς τοῦτο μαθὼν εἰσαχθῆναί τε προσέταξε τὸν Ἀέτιον καὶ εἰσεληλυθότι τὴν ἔκθεσιν ἐκείνην ὑπέδειξε, πυνθανόμενος εἰ αὐτὸς ἐκείνους τετοκὼς εἴη τοὺς λόγους.

ὁ δὲ καὶ τὰ γεγενημένα πάμπαν ἀγνοῶν καὶ τὸν τῆς πεύσεως οὐχ ἐπιστάμενος τρόπον, εὐφημίαν δὲ ἐκ τῆς ὁμολογίας καρπώσασθαι προσδοκήσας, 17—19 vgl. Philostorg. ιιι15. Suidas Ἀέτιος — 19 ff vgl. Philostorg. IV 12 * 19—S. 162, 24 Cass. V 42 (sehr abgekürzt) B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR [R von 2 Ἰησοῦς an] v) = z Τ 1 προέκειτο T I προφερόμενα rzT quae . . . proferuntur Cass. προσφερόμενα BA | 3 Χριστὸς = Cass. > T | 14 τῷ θεῷ καὶ πατρί] τῶ πατρί VR, deo patri Cass. 4/5 τὴν ἔκθεσιν κελεύσας ~ s | 5 καὶ σφόδρα χαλεπήνας am Rand Ac | 6 συγγέγραφεν A | 7 ἔφησεν n | 8 αὐτὸσ BALT οὗτος υν | nach τὰς + παρὰ B | 9 δεδιξάμενος Christoph. δεδειξάμενοσ AL δεξάμενοσ BrvT, vgl. S. 154, 9 | δεξάμενος κατηγορίας ~ T | 10 καὶ > v, gestrichen A | 10/11 ῥημάτων καὶ τῶν ἀνοσίων > B | 11 ἀνοσίων] ἀνοσιουργῶν A | nach ἀνοσίων + ῥημάτων gestrichen Τ | 12 δὴ] ἤδη B > T | 15 καὶ2] τῆ Τ | 16 προετίμησε rv | 17 προσηλωθεὶς R, εἰσ’ auf Rasur Ac | 18 φοιτῶν τε] τρυφῶν Τ | 19 ὁ > AL | τε BAL > rvT | 20 τὸν > B | εἰσεληλυθότι BAT εἰσεληλυθότοσ rzAc | ὑπέδειξεν BT ἐπέδειξε Arz | 21 τετοκὼς εἴη ἐκείνοις B | 22 πάμπαν] εἰσ’ ἅπαν T ι πείσεως, εἰσ’ corr. Ac | 23 δὲ] τε Τ ἴφη τῶν λόγων ἐκείνων αὐτὸς εἶναι γεννήτωρ.

ὁ δὲ βασιλεὺς τὴν τῆς δυσσεβείας ὑπερβολὴν κατιδὼν εὐθὺς αὐτὸν ἐξωστράκισεν, εἴς τι χωρίον ἦς Φρυγίας ἀπαχθῆναι κελεύσας.

Καὶ ἐκεῖνος μὲν τὴν ἐκ τῆς βλασφημίας καρπωσάμενος ἀτιμίαν ἐξεβλήθη τῶν βασιλείων. Εὐστάθιος δὲ καὶ τὸν Εὐδόξιον ἔφη φρονεῖν· σύνοικον γὰρ αὐτοῦ καὶ σύσσιτον τὸν Ἀέτιον εἶναι καὶ τῇ τούτου γνώμῃ διακονοῦντα ἐκεῖνον τὴν βλασφημίαν συγγεγραφέναι. καὶ τεκμήριον ἔλεγεν εἶναι σαφὲς τοῦ συνειδέναι τοῖς γεγραμμένοις τὸ μηδένα ἕτερον ἀλλ’ αὐτὸν εἰρηκέναι Ἀετίου εἶναι τὴν ἔκθεσιν.

ἀλλ’ οὐ χρὴ τοπάζοντας τοὺς δικάζοντας κρίνειν«, ὁ βασιλεὺς ἔφη, »τὰ δὲ πεπραγμένα σὺν ἀκριβείᾳ ζητεῖν.« »οὐκοῦν«, ἔφη ὁ Εὐστάθιος, »πεισάτω πάντας ἡμᾶς μὴ ταῦτα φρονεῖν ὁ Εύδόξιος, ἀναθεματίζων τοῦ Ἀετίου τὸ σύγγραμμα.«

τοῦ δὲ βασιλέως ἀσπαστῶς δεξαμένου τὴν αἴτησιν καὶ τοῦτο γενέσθαι προστεταχότος, ἀνεδύετο μὲν ὁ Εύδόξιος καὶ πολλαῖς ἐκέχρητο μηχαναῖς ἐκκλῖναι τὴν πρόκλησιν.

ἐπειδὴ δὲ ἐχαλέπηνεν ὁ βασιλεὺς καὶ σὺν Ἀετίῳ πέμψειν ἠπείλησεν ὡς τοῦ δυσσεβοῖς φρονήματος κοινωνόν, τὴν οἰκείαν ἠρνήθη διδασκαλίαν, ἣν χαἰ τότε καὶ μετὰ ταῦτα πρεσβεύων διατετέλεκεν. ἀντεπήγαγε μέντοι καὶ αὐτὸς τοῖς περὶ τὸν Εὐστάθιον, χρῆναι καὶ αὐτοὺς λέγων ἄγραφον ὂν τοῦ ὁμοουσίου τὸ πρόσρημα.

»ἀλλὰ καὶ τὸ ἐξ οὐκ ὄντων«, ὁ Σιλβανὸς ἔφη, καὶ τὸ κτίσμα καὶ τὸ ἑτεροούσιον, ἄγραφα τυγχάνοντα καὶ οὔτε προφητικοῖς οὔτε ἀποστολικοῖς λογίοις προσκείμενα, δίκαιον αὐτοὺς ἀποκηρῦξαι καὶ θείων ἐξελάσαι συλλόγων.« τούτοις καὶ ὁ βασιλεὺς ἐπεψήφισε καὶ ἀναθεματίζειν ἐκείνους ἐκέλευσεν.

οἱ δὲ τὰ μὲν πρῶτα εἰς ἀντιλογίαν καθίσταντο· ὕστερον δὲ τοῦ βασιλέως τὸν θυμὸν θεασάμενοι, δυσχεραίνοντες μέν, ἀπεκήρυξαν δὲ ὅμως ἅπερ ὁ Σιλβανὸς αὐτοῖς προὔτεινεν.

ἀλλὰ συλλογιστικῶς τε καὶ ἀληθῶς ὁ Σιλβανὸς πρός τε αὐτοὺς καὶ τὸν βασιλέα ἔφη· εἰ ἐξ οὐκ ὄντων οὐκ ἔστιν οὔτε κτίσμα οὔτε ἐξ ἑτέρας οὐσίας ὁ θεὸς λόγος, ὁμοούσιος ἄρα ἐστὶ τῷ γεγεννηκότι θεῶ. ὡς θεὸς ἐκ θεοῦ καὶ φῶς ἐκ φωτός, καὶ τὴν αὐτὴν ἔχει τῷ γεννήτορι φύσιν..

ἀλλὰ ταῦτα μὲν καὶ δυνατῶς καὶ ἀληθῶς εἰρήκει, ἐπείθετο δὲ τῶν παρόντων οὐδείς, ἀλλὰ βοή τε πολλὴ τῶν περὶ Εὐδόξιον καὶ Ἀκάκιον ἐγίνετο καὶ ὁ βασιλεὺς καὶ τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελάσειν ἠπείλησεν. Ἐλεύσιος δὲ καὶ Σιλβανὸς σὺν τοῖς ἄλλοις καὶ αὐτὸν ἔφασαν ἐξουσίαν ἔχειν ἦς τιμωρίας μωρίας καὶ σφὰς αὐτοὺς τῆς εὐσεβείας ἢ δυσσεβείας· οὐ μὴν προφήσεσθαι τὴν πατρῴαν διδασκαλίαν. ὁ δὲ Κωνστάτιος.

θαυμάζειν δέον καὶ τὴν σοφίαν καὶ τὴν ἀνδρείαν καὶ τὴν ὑπὲρ τῶν ἀποστολικῶν δογμάτων παρρησίαν, τοὺς μὲν ἐξήλασε τῶν ἐκκλησιῶν, ἑτέρους δὲ ἀντ’ αὐτῶν καταστῆναι προσέταξε. τότε τῆς μὲν Κωνσταντινουπολιτῶν ἐκκλησίας ὁ Εὐδόξιος τυραννικῶς ἁρπάζει τὸν θρόνον, δὲ Κυζίκου τὸν Ἐλεύσιον ἐξελάσας ἀντ’ ἐκείνου κατέστησε τὸν Εὐνόμιον.

καὶ τούτων δὲ οὕτως γεγενημένων, ἀποκηρυχθῆναι τὸν Ἀέτιον ἐγγράφως προσέταξεν ὁ βασιλεύς, καὶ τῆς δυσσεβείας οἱ κοινωνοὶ πεισθέντες ἀπεκήρυξαν τὸν ὁμόφρονα. ἔγραψαν δὲ καὶ πρὸς Γεώργιον τὸν τῆς Ἀλεξανδρέων ἡγούμενον, τὰ κατὰ τοῦτον μηνύοντες.

ἐγὼ δὲ καὶ τήνδε τὴν ἐπιστολὴν ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ, τὴν ἐκείνων μοχθηρίαν ἐπιδεικνύς. καὶ γὰρ καὶ τοῖς συμφωνοῦσι καὶ τοῖς ἀντιλέγουσι παραπλησίως ἐκέχρηντο. B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z Τ 1 σφοδρότερον λοιπὸν ~ n ι 3 ἔφησεν n ι 4 ἐξ = ex Cass. > v ι τῷ γεννήτορι ἔχει ~ s ι καὶ > Τ ι 7 οὐθείς AL ι 8 περὶ] περὶ τὸν z ι ἀκάκιον καὶ εὐδόξιον AL ι 8|9 ἐχαλέπαινε T ι 11 τῆς εὐσεβείας ἧ δυσσεβείασ Anz τῆς εὐσεβείας Τ τῆς ἀσεβείας B τῆς δυσσεβείας s, nicht übersetzt von Cass. ι 11/12 προίεσθαι L προήσεσθαι (σεσθαι auf Rasur Ac) A ι 14 η auf Rasur A ι 15 μὲν τῆς ~ rv ι 15|16 κωνσταντινουπόλεως rvT ι 16 ἐκκλησίας — θρόνον] τὴν ἐκκλησίαν τυραννικῶς ἁρπάζει εὐδόξιοσ, μακεδονίου ἐκβληθέντος T*, Cass. wie im Text ι ὁ > ALT ι 17 ἐξελάσαντεσ und κατέστησαν rv, Cass. wie im Text ι τὸν2 > T ι 18 γενομένων Τ ι 19 ἐνγράφωσ B > Τ I προσέταξεν ἐγγράφως ~ n ι ὁ > AsL ι δυσσεβείας] ἀσεβείασ L δυσσεβείας δὺς auf Rasur Ac) A ι 21 τῆς > B ι ἀλεξανδρίασ Τ ι τούτων Τ ι 23 ὑποδεικνύσ T ι καὶ2 nT > BAsz ι συμφωνοῦσι B συμφρονοῦσι rzT und ρο auf Rasur Ac) A ι τοῖσ2 As

»Ἀντίγραφον τῶν γραφέντων ὑπὸ πάσης τῆς συνόδου Γεωργίῳ κατὰ [κθ'] >Ἀετίου διακόνου αὐτοῦ ἕνεκεν τῆς ἀθεμίτου αὐτοῦ >Ἡ ἁγία σύνοδος ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει συνελθοῦσα τιμιωτάτῳ ἐπισκόπῳ τῆς Ἀλεξανδρείας Γεωργίῳ χαίρειν.

μήτε εἰς >ἀνάγνωσιν ἔρχεσθαι τὰς ἀθεμίτους αὐτοῦ ἐπιστολάς, ῥιπτάζεσθαι >αὐτὰς διὰ τὸ ἄχρηστον καὶ ἀνωφελές. προστίθεμεν δὲ τούτοις >ἀναθεματίζεσθαι αὐτὸν ἐπιμείναντα τῇ αὐτῇ προθέσει μετὰ >συναινούντων αὐτῷ. τὸ μὲν οὑν ἀκόλουθον ἢν κοινῇ πάντας >συνελθόντας ἐν τῇ συνόδῳ ἐπισκόπους ἀποστυγεῖν τὸν >καὶ ταραχῶν καὶ σχισμάτων αἴτιον καὶ θρύλου τοῦ κατὰ τὴν οἰκουμένην >καὶ στάσεως πρὸς ἀλλήλας τῶί ἐκκλησιῶν , ὁμονοεῖν δὲ πρὸς >ἐξενεχθεῖσαν κατ’ αὐτοῦ ψῆφον.

ἀλλὰ παρ’ εὐχὰς ἡμετέρας καὶ >προσδοκίαν πᾶσαν Σέρρας καὶ Στέφανος καὶ Ἡλιόδωρος καὶ >καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς οὐ συνεψηφίσαντο ταῖς ἡμετέραις γνώμαις >συνυπογράψαι ταῖς περὶ αὐτοῦ ψήφοις ἐξενεχθείσαις >καίτοι τοῦ Σέρρα καὶ ἄλλην ἀλαζονίαν μανιώδη κατηγοροῦντος >προειρημένου Ἀετίου.

ἔφασκε γὰρ αὐτὸν θρασυτέρᾳ τόλμῃ προπη- >δῶντα λέγειν ὡς ἅπερ ὁ θεὸς ἀπέκρυψεν ἀπὸ τῶν ἀποστόλων * 1—S. 165, 8 Cass. V 42 B Α HN (n) + GS (s) = r L + FVR(v) = z Τ 1 κθ am Rand HSS ι ἀντίγραφον — 2 βλασφημίας im Text Brz = Cass. am Rand A πίστις ἐν κωνσταντινουπόλει ἀναγνωσθεῖσα T ι 4 τῆς > rz, A 1 ὁ γεναμένησ B ι 7 τοῖς] ἐν τοῖσ’ B ι 10 ῥιπίζεσθαι v ι 11 διὰ aus κατὰ corr. Τ ι 13 συναιρούντων G συνερούντων S συναιρόντων V ι ἦν auf Rasur A ι 14 τὸν BNSz τῶν A τὸν τῶν HGT ι 15 παναίτιον v ι 17 ἀλλὰ παρ’] ἀλλὰ περ B 1 18 σέρρασ ALT σέρασ Biv seras Cass. Codd. LP ι nach Ἡλιόδωρος καὶ Θεόφιλος + καὶ ἡλιόδωροσ gestrichen A ι 19 καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς > Cass. ι καὶ οἱ nL und, mit καὶ gestrichen, A > BsvT οὐ συνεψηφίσυν σαντο BzT οὐκ ἐψηφίσαντο r οὐ // /// ἐψηφίσαντο οὐ und σὺν Ac) A noluerunt Cass. ι 20 ταῖς] τοῖσ’ Τ ι ἐβουλήθησαν Asz ι 21 u. S. 164, 2 σέρρα ALT σέρα Bsv σερᾶ n seras Cass. Codd. LP ι 22 τόλμῃ] τόλμα Α γνώμη H ι 22/23 προπηδῶντα BrT προσπηδῶντα Az ι 23 ὡς ἅπερ ALT ὡσάπερ B quoniam ea quae Cass. ὅσα περ rv >νῦν, ταῦτα ἀποκεκαλύφθαι αὐτῷ διαβεβαιοῦσθαι. καὶ μετὰ μανιώδεις καὶ ἀλαζονικοὺς τούτους λόγους ὑπὸ τοῦ Σέρρα μεμαρτυρη- >μένους περὶ τοῦ Ἀετίου οὐκ ἐδυσωποῦντο οὐδὲ παρεκαλοῦντο >ψηφίσασθαι πᾶσιν ἡμῖν περὶ αὐτοῦ οἱ προειρημένοι κρίνειν.

>Ὅμως δὲ ἡμεῖς μακροθυμοῦντες ἐπὶ πλείονα χρόνον συμπεριεψηφίσθημεν αὐτοῖς, τὰ μὲν ἀγανακτοῦντες τὰ δὲ παρακαλοῦντες, >δὲ ἐπιτιμῶντες, τὰ δὲ καὶ δυσωποῦντες συνήκειν αὐτοὺς >ἀποφήνασθαι τῇ συνόδῳ πάσῃ· προσεκαρτεροῦμεν δὲ ἐὰν >ἀκούσωσιν, ἐὰν ἄρα συνῶσι καὶ ἐνδῶσιν.

ὡς δὲ ἐπὶ πολλῷ τῷ >χρόνῳ προσκαρτερήσαντες ἡμεῖς οὐκ ἐδυσωποῦμεν αὐτοὺς >ταῖς περὶ τοῦ προειρημένου ἄιδρός ἀποφάσεσι, τὸν κανόνα >ἐκκλησίας τιμιώτερον ἡγούμενοι τῆς φιλίας τῶν ἀνδρῶν, >κατ᾿ αὐτῶν ἀκοινωνησίαν, χρόνον εἰς τοῦτο διδόντες αὐτοῖς >ὅλους ἓξ πρὸς ἐπιστροφὴν καὶ μετά, οἴαν καὶ πρὸς ἐπιθυμίαν >σεως καὶ συμφωνίας τῆς πρὸς τὴν σύνοδον· ἐὰν εἴσω τῆς >αὐτοῖς προθεσμίας ἐπιστρέψαντες ἕλωνται τὴν πρὸς τοὺς >αὐτῶν ὁμόνοιαν καὶ συνθῶνται τοῖς περὶ αὐτοῦ ὁρισθεῖσι, αὐτοὺς εἶναι τῆς ἐκκλησίας ἐδοκιμάσαμεν καὶ ταῖς συνόδοις καὶ τὴν οἰ- >κείαν παρρησίαν καὶ ἀγάπην πρὸς ἡμᾶς ἀπολαμβάνειν,

εἰ δὲ ἐπιμένοιεν >ἀμεταμέλητα τολμῶντες καὶ φιλίαν ἀνθρώπων τῶν κανόνων >ἐκκλησίας καὶ τῆς πρὸς ἡμᾶς συμφωνίας προτιμήσαντες, τότε >τρίους αὐτοὺς ἡγούμεθα τῆ; ἐπισκοπικῆς ἀξίας.

καθαίρεσιν δὲ αὐ- 8/9 Ezech. 3, 11 — 1314 vgl. Philostorg. VII 6 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR(v) = z T 2 μανικοὺσ A ι λόγους τούτους cv; B ι 3 τοῦ > A ι 5 ὁμοίως L ὁμ////ωσ A ι 7 συνείκειν rv ι αὐτοὺς Arz αὐτοῖσ’ BT, ut convenirent nobiscum Cass. ι 8 προσκαρτεροῦμεν B sustinebamus Cass. ι 9 r ι 10 προσκαρτεροῦντεσ T perdurantibus Cass. ι αὐτοῖσ’ T ι 111 περὶ > v, super Cass. ι 13 δόντες T, dantes Cass. ι 15 ἐὰν εἴσω rvTCass ἐὰν δ’ εἴσω B ἐὰν οὔ εἴσω L ἐὰν //// εἴσω A ι 16 ὑποστρέψαντες T ι τὴν > A ι 17 αὐτοῦ] αὐτοὺς A ι 18 αὐτοὺς T ι ob ταῖς ἐκκλησίας (vgl. Act. 10, 35? Jülicher ι καὶ συνόδοις καὶ BAzT καὶ ἐν ταῖς συνόδοισ r, nicht übersetzt von Cass., ob ἐν ταῖς συνόδοις, καὶ? ι Id ὑμᾶς ἀπολαμβάνει A ι 20/21 καὶ φιλίαν ἀνθρώπων καὶ B) τῶν κανόνων τῆς ἐκκλησίας καὶ τῆς πρὸσ ἡμὰς συμφωνίασ (φιλίασ r) BrL Cass. und vor Rasur A διά φιλίαν ἀνθρώπων καὶ τῶν κανόνων τῆς ἐκκλησίας ἧττον φροντίσαντες v διὰ φιλίαν ἀνθρώπων καὶ τῶν κανόνων τῆς ἐκκλησίας ἧττον φροντίσαντεσ ///////////////////////////////////////// διὰ, καὶ und ἦττον φροντ. Ac) A διὰ φιλίαν ἀνθρώπων καὶ τῶν κανόνων τῆς ἐκκλησίασ ἧττον φροντίσαντεσ καἰ τῆς πρὸς ἧμάς συμφωνίασ προτιμήσαντεσ T, der die alte Randvariante mit seinem Texte vermischt hat ι 22 ἐπισκοπήσ B τῶν ὑπομενόντων, ἀναγκαῖον εἰς τόπους αὐτῶν ἑτέρους καθἰστa- >σθαι ἐπισκόπους, ἵνα ἡ ἔνθεσμος ἐκκλησία τὴν προσήκουσαν >λαβοῦσα συμφωνῇ πρὸς ἑαυτήν, τῶν πανταχόθεν ἐπισκόπων >σύνδεσμον τῆς ἀγάπης φυλαττόντων, διὰ τοῦ λέγειν τὰ >κατηρτισμένους τῷ αὐτῷ νοὶ· καὶ τῇ αὐτῇ γνώμῃ«. ἵνα >γινώσκῃς τὰ τῇ συνόδῳ δόξαντα, ταῦτα πρὸς τὴν σὴν ἀπεστείλαμεν· ἅπερ εὐχόμεθά σε διαφυλάττοντα χάριτι Χριστοῦ εἰρη- >νικῶς καὶ ἐνθέσμως κυβερνᾶν τὰς ὑπὸ σὲ ἐκκλησίας.«

Τοῦτον Εὐνόμιος ἐν τοῖς λόγοις ἐξαίρει καὶ θεοῦ ἄνθρωπον [λ΄] ὀνομάζει καὶ παμπόλλαις εὐφημίαις γεραίρει. ἀλλὰ τότε καὶ τοῖς ἀποκηρύττουσι συνῆν καὶ παρ’ αὐτῶν τὴν ἐπισκοπικὴν χειροτονίαν ἐδέξατο. οἱ δὲ περὶ Εὐδόξιον καὶ Ἀκάκιον τοῖς ἐκτεθεῖσιν ἐν Νίκῃ τῆς Θρᾴκης συνθέμενοι, ὢν ἐν τοῖς ἔμπροσθεν συγγραφεῖσιν ἐμνήσθημεν, ἀντὶ τῶν περὶ Βασίλειον καὶ Ἐλεύσιον ἑτέρους ἐν ταῖς ἐκείνων ἐκκλησίαις ἐχειροτόνησαν.

καὶ τῶν μὲν ἄλλων περιττὸν ἡγοῦμαι μνησθῆναι, μόνα δὲ τὰ κατὰ Εὐνόμιον διηγήσομαι. Ἐπειδὴ γὰρ ζῶντος Ἐλευσίου τὴν Κύζικον ἔλ(??)βεν ὁ Εὐνόμιος καὶ τοῦ πλήθους τὴν ὑγείαν ὁρῶν ὁ Εὐδόξιος καὶ τὸν βασιλέα θεώμενος χαλεπαίνοντα κατὰ τῶν κεκτίσθαι λεγόντων τὸν μονογενῆ τοῦ θεοῦ υἱόν, τῷ Εὐνομίῳ παρῄνεσε κατακρύψαι τὸ φρόνημα καὶ μὴ δηλῶσαι τοῦτο τοῖς θηρωμένοις κατηγορίας προφάσεις.

καιροῦ γάρ«, ἔφη, »τετυχηκότες κηρύξομεν ἃ νῦν κατακρύπτομεν καὶ τοὺς ἀ- 4/5 I Kor. 1, 10 — 13 s. oben S. 145, 3f — — S. 167, 4 vgl. Theodoret. Haaret. Fabul. IV 3 PG 83, 417. Corpus script. Christ. Orient, cur. Chabot. Scrip- tores Syri. Series tertia, t. IV S. 52 * 9— S. 167, 18 Cass. V 43 B A HN (n) -f GS (s) = r L + FVR (v) = z Τ [bis 12 Ἀκάκιον u. von 1 7 Ἐπειδὴ an] 1 εἰσ’ BAL εἰσ’ + τοὺσ rvT und übergeschrieben Ac ι ἑτέρους > s, alii Cass. ι 3 συμφωνεῖ BT ι 4 δεσμὸν B ι 5 νοί· und τῆ auf Rasur Ae ι αὐτῇ > L I 6 γιγνώσκεις B ι 7 ἀπεστείλαμεν BrTCass. in ἐπεστείλαμεν corr. Ae ἐπεστείλαμεν z ι 8 ὑπὸ σὲ = Cass. > Τ ι 9 A am Rand HSS ι Εὐνόμιος] ὁ εὐνόμιοσ T τὸν εὐνόμιον A ι nach λόγοις + αὐτοῦ Τ ι 10 παμπόλλαις Brv πολιαῖς Τ multis Cass. παντοίαις AL ι 13 ἐν > A ι τοῖσ’ übergeschrieben Ac ι γραφεῖσιν rv ι 11 ἐλάμβανεν Τ ι ὁ L ι 19 κεκτῆσθαι B ἐκτίσθαι SVcRcT ι λεγόντων > B ι 21 προφάσεις BLT πρόφασιν rv und ιν auf Rasur Ac) A ι 22 ἔφη > s ι κηρύξωμεν B γνοοῦντας διδάξομεν καὶ τοὺς ἀντιλέγοντας ἢ πείσομεν ἢ καταναγκάσομεν ἢ κολάσομεν.‘ ταύταις πειθόμενος ταῖς ὑποθήκαις Εὐνόμιος συνεσκιασμένην προὔφερε τὴν ἀσέβειαν.

ἀλλ’ οἱ τοῖς θείοις ἐντραφέντες λογίοις, τῶν λεγομένων ὁρῶντες τὸ ὕπουλον, ἐδυσχέραινον μέν, ἀντιλέγειν δὲ προφανῶς θρασύτητος ἔργον, οὐκ ἀγχινοίας, ἐνόμιζον. τῆς οὑν αἱρετικῆς κακοδοξίας περιθέμενοι προσωπεῖα, οἴκοι προσελθόντες ἱκέτευον προφανῶς σφίσιν ἐκθέσθαι τοῦ δόγματος τὴν ἀλήθειαν καὶ μὴ Περιιδεῖν τῇδε κἀκεῖσε ταῖς διαφόροις περιφερομένους διδασκαλίαις. ὁ δὲ θαρρήσας ἐξέφηνεν ὃ κατέκρυπτε φρόνημα.

ἀλλὰ γὰρ ἄδικον ἔλεγον ἐκεῖνοι καὶ λίαν ἀνόσιον μὴ ἅπαντας τοὺς ὑπ’ αὐτὸν τελοῦντας τῆς ἀληθείας μεταλαχεῖν.

ὁ δὲ τούτοις καὶ τοῖς τοιούτοις ὑπαχθεὶς λόγοις ἐν τοῖς τῆς ἐκκλησίας συλλόγοις τὴν βλασφημίαν ἐγύμνωσεν. ἐκεῖνοι δὲ τῷ ζήλῳ τὰς ψυχὰς παραθήξαντες εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ἔδραμον.

καὶ πρῶτον μὲν παρ’ Εὐδοξίῳ ἐγράψαντο τὸν Εὐνόμιον· ἐκείνου δὲ μὴ προσδεξαμένου, τῷ βασιλεῖ προσελθόντες τὴν παρ’ ἐκείνου γιγνομένην ἀπωδύροντο λώβην· τῆς Ἀρείου γὰρ ἔλεγον βλασφημίας δυσσεβέστερα εἶναι τὰ παρὰ τούτου λεγόμενα. θυμωθεὶς δὲ ἐπὶ τούτοις ὁ βαδιλεὺς ἀγαγεῖν τε τὸν Εὐνόμιον τῷ Εὐδοξίῳ προσέταξε καὶ διελεγχόμενον τῆς ἱερωσύνης γυμνῶσαι.

ἐπειδὴ δὲ πολλάκις ὑπὸ τῶν κατηγόρων ὀχλούμενος ὁ Εὐδόξιος ἀναδυόμενος διετέλει, προσῆλθον αὐθις βασιλεῖ, ὀλοφυρόμενοι καὶ βοῶντες μηδὲν ὡν προσετάχθη τὸν Εὐδόξιον δεδρακέναι, ἀλλὰ πόλιν τοσαύτην περιορᾶν ταῖς Εὐνομίου βλασφημίαις ἐκδεδομένην,

τότε Κωνστάντιος αὐτὸν ἐξελάσειν ἠπείλησε τὸν Εὐδόξιον, εἰ μὴ τὸν Εὐνόμιον ἀγαγὼν 14—19 vgl. Philostorg. VI 1 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z T 1 διδάξωμεν BG ι 1/2 πείσωμεν ἧ καταναγκάσωμεν ἧ κολάσωμεν BGT, das Futur, bezeugt Cass. 1 2 ὁ εὐνόμιοσ T ι 3 προέφερε, B ι οἱ] ὁ B i τῶν //// A ι a κακοδοξίας] κακοδαιμονίας L ι προθέμενοι T, circianponentes ’ass. I προσωπεῖον L ι οἴκοι = ad domum eius Cass] καὶ B ι 7 σφίσιν ASz eis Cass. φησὶν nGT αὐτὸν B ι 9 ὁ δὲ — φρόνημα = Cass.] ὁ δὲ φρόνημα ὅπερ εἶχε θαρρήσας ἐξέφηνεν n ι θαρρήσας BnT θαρσήσας Asz ι ἐξέφηνεν] ἐξέφερεν T ι 10 ἅπαντασ BAL πάντας rvT ι 10/11 αὐτων A ι 11 μεταλαχεῖν] μὴ μετασχεῖν Α ι nach ὁ δὲ + αὐτίκα n, fehlt bei Cass. j 13 παρακαταθήξαντεσ L und, κάτα gestrichen, Α ι 16 ἀπωδύραντο v, cum gemitu pandiderunt Cass. Codd. LP ι 18 δὲ rvT > BAL Cass. ι ἐπὶ τούτοις > Τ, pro his Cass. ι τε > Τ gestrichen A ι 21 προσῆλθον ///// A ι αὖθις] πάλιν AL | 22 τοσαύτην BALT tavtam Cass. τοιαύτην rv ι 24 αὐτὸν (αὐτὸσ A γρ. αὐτὸν Am) ἐξελάσειν Arz ἐξελάσειν αὐτὸν BT ι ὑπείλησε T δικάσοι καὶ ἐξελεγχόμενον ἐφ’ οἷς ᾐτιάθη κολάσοι.

ταύτην δείσας τὴν ἀπειλὴν ὁ Εὐδόξιος φυγεῖν ἐκ τῆς Κυζίκου τῷ Εὐνομίῳ γραμμάτων ἐδήλωσε καὶ ἑαυτῷ μέμφεσθαι μὴ πεισθέντι ταῖς ὑποθήκαις. ὁ δὲ Εὐνόμιος δείσας μὲν ὑπεχώρησε, τὴν δὲ ἀτιμίαν οὐκ ἐνεγκὼν προδοσίαν μὲν κατηγόρει τοῦ Εύδοξίου, ἠδικῆσθαι δὲ καὶ ἑαυτὸν καὶ τὸν Ἀέτιον ἔλεγεν.

Ἐντεῦθεν λοιπὸν ἰδίαν φατρίαν συνεστήσατο. ὅσοι γὰρ δὴ συνίστορες ἠσαν τῆς ἐν τοῖς δόγμασιν αὐτῶν συμφωνίας Εύδοξίου μὲν ἀπέστησαν, προδοσίαν κατεγνωκότες, Εὐνομίῳ δὲ συνετάχθησαν καὶ τὴν ἐπωνυμίαν ἐξ ἐκείνου μέχρι καὶ τήμερον ἔχουσιν. ἐντεῦθεν αἱρέσεως ἀρχηγὸς γενόμενος ὁ Εὐνόμιος ταῖς τῆς ἀσεβείας προσθήκαις τὴν Ἀρείου βλασφημίαν ἐπηύξησεν.

ὅτι δὲ φιλοτιμίας πάθει δουλεύων ἴδιον συνεστήσατο σύλλογον αὐτὰ τὰ πεπραγμένα βοᾷ. ἡνίκα μὲν γὰρ Ἀέτιος ἀποκηρυχθεὶς ἐξηλάθη, οὐ συνεξῆλθεν ἐκείνῳ, καίτοι διδάσκαλον αὐτὸν καὶ θεοῦ ἄνθρωπον ὀνομάζων, ἀλλὰ μεμένηκεν Εύδοξίῳ συμπεφραγμένος· ἡνίκα δὲ αὐτὸς δίκας εἰσεπράχθη τῆς ἀσεβείας, οὐκ ἔστερξε τῆς συνόδου τὴν ψῆφον ἀλλ’ ἐπισκόπους ἐχειροτόνει καὶ πρεσβυτέρους ὁ τῆς ἐπισκοπικῆς ἀξίας γεγυμνωμένος. ταῦτα μὲν οὑν ἐν Κωνσταντινουπόλει γεγένηται.

Σαβώρου δὲ τοῦ Περσῶν βασιλέως κατὰ Ῥωμαίων στρατεύσαντος, ἀφίκετο εἰς τὴν Ἀντιόχειαν ὁ Κωνστάντιος, ἀγείρας τὴν στρατιάν. ἐξήλασε δὲ τοὺς πολεμίους οὐχ ὁ τῶν Ῥωμαίων στρατὸς ἀλλ’ ὁ τῶν παρὰ Ῥωμαίοις εὐσεβούντων θεός. τὸν δὲ τῆς νίκης τρόπον ἐγὼ διηγήσομαι.

Νίσιβις, ἣν Ἀντιόχειαν Μυγδονίαν τινὲς ὀνομάζουσιν, ἐν 5/6 vgl. Philostorg. VI 3 — 7—9 vgl. Philostoig. ιΧ 4. Socrat. IV 13, 12 12 s. oben S. 154, 1 — 15 S. 165, 9 — 24f Theodoret. Relig. Histor. 1 PG 82, 1293 C * 20— S. 170, 10 Cass. V 45. Vaticanus syriac. 145 F. 68 r (= Σ) B A HN (n) τι GS (s) = r L + FVR [R bis 24 ὀνομάζουσιν] (v) = z Τ 1 ἐλεγχόμενον HGv ι κολάσοι = puniret Cass.] κατακρίναι T ι 2 ὁ > BHST I φεύγειν B ι τὸν εὐνόμιον Τ ι 3 πιστευθέντι v ι 3 4 ταῖς ὑποθήκαις μί’ πεισθέντι ~ r Cass. ι 5 μὲν = qnklcm Cass. > T ι ἠδικεῖσθαι BA κεῖ aus κῆ corr. A) GT ι 6 αὐτὸν B ι ἀέτι////ον, ἀέτι auf Rasur A ι 7 nach Ἐντεῦθεν + δὲ s, αἱ deimle Cass. ι δὴ > B [8 τῆσ — συμφωνίας BArLT ταῖσ — συμφωνίαις vAc ι 12 βλασφημίαν Ἀρείου ~ Τ ι πόθει φιλοτιμίας ~ Α ι 13 τὰ πραχθέντα Τ ι 14 συνῆλθεν A ι 15 αὐτὸν = eum Cass.] αὐτοῦ Τ ι 15/16 μεμένηκεν = mansit Cass.] μὲν ἧκεν A ι 16 vor αὐτὸς + ὁ NHs ι 17 τὶν] τὸν T ι ἐπισκοπῆς B ι 20 λᾶ am Rand HSS ι σαβόρου Bs (aber ω Bm) σαβωρίου n Sahorus Cass. Codd. LP [22 vor στρατὸς + βασιλεὺσ ἧ T, Cass. Σ wie im Text ι 24 Μυγδονίαν = Cass.] μυγδοίασ Α ἧ μυγδονίαν μεθορίῳ κεῖται τῆς Περσῶν καὶ Ῥωμαίων ἡγεμονίας. ταύτης ἐπίσκοπος ἦν καὶ πολιοῦχος καὶ στρατηγὸς Ἰάκωβος, οὑ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, τῆς δὲ ἀποστολικῆς χάριτος τἀς ἀκτίνας οὕτος ἠφίει.

τούτου τὰς ἀξιαγάστους καὶ πολυυμνήτους θαυματουργίας ἐν τῇ Φιλοθέῳ Ἱστορίᾳ συγγράψας, περιττὸν οἶμαι καὶ παρέλκον αὐθις ταύτας ἀπαριθμήσασθαι· μίαν δὲ μόνην ἐρῶ τοῦ προκειμένου ἕνεκα διηγήματος. τὴν ὑπὸ τούτου κυβερνωμένην πόλιν Ῥωμαίοις υποκειμένην ὁ Περσικὸς ἐπολιόρκει στρατός.

ἑβδομήκοντα δὲ προσεδρεύσας ἡμέρας, καὶ πολλὰς μὲν ἑλεπόλεις τῷ τείχει προσενεγκών, πολλὰ δὲ ἕτερα μηχανήματα περιστήσας, καὶ χαρακώματα καὶ τάφρους ὀρύξας, ἑλεῖν τὴν πόλιν οὐκ ἴσχυσεν.

ὕστερον δὲ τοῦ ποταμοῦ τὸ ῥεῖθρον ὃς μέσην διατέμνει τὴν πόλιν (Μυγδόνιος δὲ ὄνομα τούτῳ) ἐπισχών, καὶ τὰς ὄχθας ἑκατέρωθεν προσχώσας καὶ ὑψηλὰς ἐργασάμενος ἵνα τὸ ῥεῦμα συνέχωσιν, ὡς εἶδε πάμπολυ γενόμενον καὶ λοιπὸν ὑπερκλύζον τὸ χῶμα, ἐξαπινέως ἀφῆκε κατὰ τοῦ τείχους ὡς μηχανήν.

τὸ δὲ οὐχ ἤνεγκε σφοδροτάτην οὖσαν τὴν προσβολήν, ἀλλ’ ἐκλίθη τε καὶ κατέπεσε. ταὐτὸ δὲ πάθος καὶ τὸ ἕτερον τοῦ περιβόλου μέρος ὑπέμεινε, δι’ οὗ τὴν ἔξοδον ὁ Μυγδόνιος εἶχε· κατηνέχθη γὰρ τὴν ῥύμην οὐκ ἐνεγκόν.

ταῦτα Σαβώρης ἰδὼν ἤλπισεν ἀκμῆτί 2 oben S. 31, 2 — — S. 170, 10 Theodoret. Relig. Histor. ebd. 1304 A f. vgl. Chronic. Pasch, a. 350 S. —539. Theophan. 39, 13. Philostorg. III 23 *8—S. 170, 10 Niceph. H. E. IX 28. Histor. S. Ephraemi 6 [in S. Hymni et Sermones ed. Lamy II 18] B A HN(n) + GS(s) = r L + FV (v) = z Τ 2 ἢν > Τ, erat Cass. ι 2/3 οὐ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην = Σ > T Cass. ι 3 τὰς > s I οὗτος aus αὐτὸς corr. A αὐτὸς L ι 5 παρέλκον, λκ corr. B πάρεργον A γρ. παρέλκον am Rand Ac, vgl. S. 146, 23 ι ἀπαριθμήσασθαι ταύτασ Τ ἕνεκεν Τ ι 8 ἐπολιόρκει = obsidebat Cass.] ἐπολέμει A ι 10 χαράκωμα s 12 ὃς μέσον διαβαίνει τῆς πόλεως n per cicitatem mediavi properantis Cass., διατέμνει bezeugt Σ ι τούτῳ] αὐτῶ T 114 ἵνα = Cass. Σ > B ι συσχῶδιν B ι ὡς] ὡς δὲ B ι 15 ὑπερεκβλύζον A ι ἐξαπινέωσ BAL ἐξαπίνησ rvT ι 16 τὸ δὲ οὐκ = Σ Relig. Hist.] ὡσ δ’ οὐκ B ι σφοδροτάτης οὔσησ τῆς προσβολῆσ n, den Accusativ bezeugen Cass. Σ ι σφοδροτάτην οὖσαν] σφόδρα L σφόδρα A in σφοδρο corr. Ac τάτην οὖσαν am Rand Ac ι 17 τε > BA übergeschrieben Ac I τἀυτὸ δὲ AnL τὸ αὐτὸ δὲ sv = Σ τοῦτο δὲ τὸ B ι πάθος] παθὸν A παθεῖν L ι τοῦ περιβόλου τὸ ἕτερον ~ n ι 18 ὑπέμεινε — 19 > mit leerem Raum H ι δι’ οὐ = Cass. Σ] δι’ οὐ καὶ s ι ὁ > AL, übergeschrieben Ac ι 19 ἐνεγκὸν BT ἐνεγκών Arz ι σαβόρησ s ι ἀκμῆτί Brv ἀκμητὶ A m = Σ ἀκονητὶ Τ ἀκονητὴ AL sine pugna Cass. λοιπὸν τοῦ ἄστεος περιέσεσθαι. καὶ τὴν μὲν ἡμέραν ἐκείνην ἡσύχασεν, ὥστε καὶ τὸ τέλμα διαυανθῆναι καὶ τὸν ποταμὸν γενέσθαι βατόν. παν- στρατιᾷ δὲ προσβαλὼν τῇ ὑστεραίᾳ καὶ προσδοκῶν διὰ τῶν καταπεπτωκότων τοῦ τείχους εἰς τὴν πόλιν εἰσιέναι μερῶν. ὁρᾷ τὸ τεῖχος ἑκατέρωθεν ᾠκοδομημένον καὶ μάταιον αὐτῷ τὸν πόνον γεγενημένον.

ὁ γὰρ θεῖος ἐκεῖνος ἀνήρ, διὰ προσευχῆς καὶ τοὺς στρατιώτας δυνάμεως ἐμπλήσας καὶ τοὺς ἄλλους οἰκήτορας, τόν τε περίβολον ᾠκοδόμησε καὶ τὰ μηχανήματα ἐπιστήσας τοὺς προσιόντας ἐξήλασε· καὶ ταῦτα ἔδρα οὐ τῷ τείχει πελάζων, ἀλλ’ ἔνδον ἐν τῷ θείῳ νεῷ τὸν κύριον τῶν ὅλων ἀντιβολῶν. τὸν δὲ Σαβώρην οὐ μόνον τῆς οἰκοδομίας τὸ τάχος κατέπληξεν, ἀλλὰ καὶ ἑτέρα ὄψις ἐξεδειμάτωσεν.

εἶδε γὰρ ἐφεστῶτα τῷ περιβόλῳ τινὰ τὸ βασιλικὸν περικείμενον σχῆμα καὶ τῆς τε ἁλουργίδος τοῦ τε διαδήματος αἴγλην ἐκπεμπομένην τοπάσας δὲ εἶναι τῶν Ῥωμαίων τὸν βασιλέα, θάνατον ἠπείλησε τοῖς μὴ παρεἷναι τοῦτον ἀπηγγελκόσιν.

ἰσχυριζομένων δὲ ἐκείνων ἀληθῆ εἶναι τὰ παρ’ αὐτῶν εἰρημένα καὶ τὸν Κωνστάντιον ἐν Ἀντιοχείᾳ διάγειν εἰρηκότων, ἐπέγνω τῆς ὄψεως τὰ μηνύματα καὶ τὸν θεὸν ἴφη τῶν Ῥωμαίων ὑπερμαχεῖν. καὶ δυσχεράνας ὁ δείλαιος βέλος ἀφῆκεν εἰς τὸν ἀέρα εἰδὼς μὲν ὡς οὐ βαλεῖ τὸν ἀσώματον, τῆς δὲ μανίας τὴν ῥύμην οὐκ ἐνεγκών.

Τότε Ἐφραὶμ ὁ θαυμάσιος συγγραφεὺς δὲ οὗτος ἄριστος παρὰ Σύροις ἐγένετο) τὸν θεῖον Ἰάκωβον ἠντιβόλησεν ἐπιβῆναι τοῦ τείχους καὶ τοὺς βαρβάρους ἰδεῖν καὶ τῆς ἀρᾶς κατ’ αὐτῶν ἀφιέναι τὰ βέλη.

ἄξας δὴ οὖν ὁ θεσπέσιος ἄνθρωπος ἀνέβη μὲν εἴς τίνα πύργον· τὸ δὲ μυρίον πλῆθος ἰδών, ἄλλην μὲν οὐκ ἀφῆκεν ἀράν, σκνίπας δὲ αὐτοῖς τοῖς ἐξῄτησεν ἐπιπεμφθῆναι καὶ κώνωπας, ὥστε καὶ διὰ τῶν μικρῶν B A HN(n) + GS(s) = r L + FV (v) = z Τ 1 τοῦ ἄστεος λοπὸν ~ Nsv ι ἄστεωσ B ι περιέσεσθαι BrvTAc περιγενέσθαι γενέσθαι AL ι 2 τέρμα Β ι διαυανθῆναι ALT διαυγανθῆναι B διαξηρανθῆναι Nsv ξηρανθῆναι Η austrocknen Σ purtjaretur Cass. ι 3 προσβαλὼν = Σ] βαλὼν B προλαβὼν A, nicht übersetzt von Cass. ι 4 εἰς τὴν πόλιν = Cass. Σ > AL ι 5 καὶ μάταιον — γεγενημένον = Σ rT Cass. ι 10 κύριον τῶι ὅλων Σ θεὸν AL ι σαβόρην s σαβώριον B ι 11 τὸ vor 10 τῆς ~ B ι 13 vor αἴγλην + τὴν v übergeschrieben Ac ι 14 τὸν ῥωμαίων βασιλέα nv ι 15 ἀπάγγελκόσιν κὸσιν A ι nach ἐκείνων + ὡς B ι 21 θαυμάσιος = Cass. Σ] μακάριος T ι 21/22 παρὰ Σιροῖς ἐγένετο = Cass. Σ > Τ ι 23 κατ’ αὐτῶν = Cass. Σ > T ι ἀφεῖναι A ι 24 δὴ] δὲ N > Hsv ι 25 μυρίων Τ ι σκνείπασ B σκνήπασ Τ ι 26 ἐκπεμφθῆναι S ἐξεπεμφθῆναι G ι κώπασ B κώνοπασ AG ι καἲ > TCass. Σ ι σμικρῶν s ζωϋφίων τοῦ ἐπαρκοῦντος ἐπαρκοῦντος ἐπιγνῶναι τὴν δύναμιν.

εἵπετο δὲ τῇ εὐχῇ τῶν σκνιπῶν καὶ τῶν κωνώπων τὰ νέφη, καὶ τῶν μὲν ἐλεφάντων τὰς προνομαίας αὐλοειδεῖς πεφυκυίας ἐπλήρου, τῶν δὲ ἵππων καὶ τῶν ἄλλων κτηνῶν ἆ τε ὤτα καὶ τὰς ῥῖνας.

οἱ δὲ φέρειν οὐ δυνάμενοι τῶν ζωϋφίων τὴν προσβολὴν τούς τε ῥυτῆρας ἀπέρφηξαν καὶ τοὺς ἐποχουμένους κατήνεγκαν, καὶ τήν τε τάξιν συνέχεαν τό τε στρατόπεδον καταλιπόντες ἔφυγον κατὰ κράτος. οὕτως ὁ τρισάθλιος βασιλεύς, τῇ σμικρᾷ καὶ φιλανθρώπῳ παιδείᾳ τοῦ τῶν εὐσεβούντων προμηθουμένου θεοῦ μεμαθηκὼς τὴν ἰσχύν, ἀνέζευξεν ἐκεῖθεν, αἰσχύνην οὐ νίκην ἐκ τῆς πολιορκίας δρεψάμενος.

Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν χρόνον ὁ Κωνστάντιος ἐν Ἀντιοχείᾳ διέτριβε. τῆς δὲ ἀνακωχῆς γενομένης καὶ τοῦ Περσικοῦ παυσαμένου πολέμου, πάλιν ἐπισκόπους συνήθροισεν, ἀρνηθῆναι πάντας καὶ τὸ ὁμοούσιον ἀναγκάζων καὶ τὸ ἑτεροούσιον. Εὐδοξίου δὲ μετὰ Λεόντιον ἐκεῖνον τὸν θρόνον ἁρπάσαντος, εἶτα ἐξελαθέντος καὶ μετὰ πολλὰς συνόδους τὴν Κωνσταντινούπολιν παρανόμως κατεσχηκότος, ἡ Άντιοχέων ἐκκλησία ποιμένος ἐστέρητο.

τότε δὴ οὖν οἱ συνεληλυθότες ἐπίσκοποι (πολλοὶ δὲ ὄαν πάντοθεν συνειλεγμένοι) χρῆναι ἔλεγον προβληθῆναι πρότερον τῇ ποίμνῃ νομέα, εἶθ’ οὕτω κοινῇ σὺν ἐκείνῳ περὶ τῶν δογμάτων βουλεύσασθαι.

Κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν Μελέτιος ὁ θεσπέσιος πόλιν τινὰ τῆς Ἀρμενίας ἰθύνων, εἶτα τῶν ἀρχομένων τὸ δυσήνιον δυσχεράνας * 11—20 Cass. V46 — — S. 171, 4 Cass. V 47 — — S. 171 Polydeukes 354, 3 B A HN (n) + GS (s) = r L + FV (v) = z T 1 σφίσιν] σφήν B I 2 σκνειπῶν B σκνηπῶν T ι 3 προνομαίας SLV προνομιασ A προνομέασ nGFT προνομιαίασ B ι ἐπλήρου BAL ἐπλήρουν rvT implevermit Cass. ι δὲ auf Rasur A τε v > B ι 6 καὶ2 > n ι τε > BFT ι συνέχεαν B confuderunt Cass. συνέχεον ArzT ι 1 1 am Rand λβ Arz ι Κατὰ > B ι χρόνον BALT καιρὸν rv ι 12/13 πολέμου παυσαμένου ὁδ’ AL = Cass. ι 13 nach πάλιν + οἱ τοῦ ἀρειανικοῦ δόγματος προιστάμενοι ἔπεισαν αὐτὸν καἰ T*, Cass. wie im Text ι nach συνήθροισε + καὶ Τ* ι Λαὶ > Τ* ι 14 ἀναγκάζων] ἀναγκάζον vor 13 καὶ τὸ ~ B ἠνάγκαζον Τ* > N ι δὲ = verum Cass.] τε Τ I 15 ἐκεῖνον nach θρόνον ~ T > s ι 17 δὴ οὑν] δὴ A οὑν L, ergp Cass. ι 17/18 συνελθόντες Τ ι 18 συνειλεγμένοι] συνηγμένοι A ι 19 nach προβληθῆναι + ἕτερον Τ, Cass. wie im Text ι πρότερον] πρῶτον s ι πρότερον προβληθῆναι ~ B ι νομέα) ποιμένα B ι nach οὕτω + δὲ B ι 22 nach ἰθύνων + τοῦ νόμου (sic) σεβάστειαν Τ* aus Socr. 11 44, 1, fehlt bei Cass. ἡσυχίαν ἦγεν ἑτέρωθι διατρίβων.

τοῦτον ὑποτοπήσαντες οἱ τῆς Ἀρείου συμμορίας ὁμόφρονα εἶναι καὶ κοινωνὸν τῶν δογμάτων, ἐξήι- τησαν τὸν Κωνστάντιον τούτῳ τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας παραδοῦναι τὰς ἡνίας. πάντα γὰρ νόμον παρέβαινον ἀδεῶς, κρατῦναι πειρώμενοι τὴν ἀσέβειαν, καὶ τῶν θεσμῶν ἡ παράβασις ὑποβάθρα τῖς βλασφημίας ἐγίνετο. πολλὰ δὲ τοιαῦτα πολλαχοῦ γῆς ἐνεόχμωσαν.

οἱ δὲ τῶν ἀποστολικῶν ἀντεχόμενοι δογμάτων, τοῦ μεγάλου Μελετίου καὶ τὴν ἐν τοῖς δόγμασιν εἰδότες καὶ μὲν δὴ καὶ τὴν τοῦ βίου λαμπρότητα καὶ τῆς ἀρετῆς τὸν πλοῦτον σαφῶς ἐπιστάμενοι, συνεψηφίσαντο καὶ τὸ ψήφισμα γραφῆναι καὶ παρὰ πάντων ὑπογραφῆναι μετὰ πλείστης ὅτι μάλιστα σπουδῆς παρεσκεύασαν.

τοῦτο δέ γε καὶ οὗτοι κἀκεῖνοι οἶόν τινα συνθήκην κοινὴν Εὐσεβίῳ τῷ Σαμοσάτων ἐπισκόπῳ φυλάττειν ἔδοσαν, ἀνδρὶ γενναίῳ τῆς ἀληθείας ἀγωνιστῇ. ἐπειδὴ δὲ βασιλικὴν δεξάμενος κλῆσιν ἧκεν ὁ μέγας Μελέτιος, ὑπήντησαν μὲν ἅπαντες οἱ τῆς ἀρχιερωσύνης μετειληχότες, ὑπήντησαν δὲ καὶ οἱ ἄλλοι τῆς ἐκκλησίας χοροὶ καὶ ἅπαν τὸ τῆς πόλεως πλῆθος· παρῆσαν δὲ καὶ Ἰουδαῖοι καὶ Ἕλληνες, τὸν πολυθρύλητον ἰδεῖν Μελέτιον ἱμειρομενοι.

Ὁ δὲ βασιλεὺς καὶ αὐτῷ καὶ τοῖς ἄλλοις οἳ λέγειν ἠδύναντο τὸ κύριος ἔκτισέ με ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ‘ παρηγγύησεν ἀναπτύξαι τῷ πλήθει· τοὺς δὲ γράφειν εἰς τάχος πεπαιδευ- 1—3 vgl. Sozomen. IV 28, 3. Philostorg. V 1 — 4 vgl. Can. Nicaen. Rufin. H. E. X 25, 989, 11 —12 — 14—18 vgl. Sozomen. IV 28, 5. Synax. 459, 28 20 Prov. 8, 22 — 20/21 u. S. 172, 6—9 vgl. Epiphan. Haeres. 73, 28—33 *6 —S. 172, 13 Cass. V 47 — —13 Polydeukes 354, 6 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR [R von 9 συνεψηφίσαντο an] (v) = z T [bis 13 ἀγωνιστῇ und von 20 παρηγγύησεν an] 1 nach διατρίβων + ὡσ δὲ λόγος φέρεται εἰσ’ βέρροιαν μετῆλθε T* aus Socr. 1144,2, fehlt bei Cass. ι ὐποτοπήσαντεσ BALT ὑπονοήσαντες rv Cod. Polyd. τῶν] τὸν A ι ἐξῄτησαν ἐξῄτησαν τὸν] ἐξῃτήσαντο B 1 3 ἐκκλησίας = Cass. > v ι 6 ἐνεόχμωσαν BHL ένεόχμασαν A ἐνεώχμησαν T ἐνέχμασαν N ἐνεκόμασαν (κω V, μῶ 6) SV I 7 δογμάτων ἀντεχόμενοι ~ A ι 8 εἰδόντεσ B ι τὴν > B τὸ > V ι ὑπογραφῆναι ἐπιγραφῆναι s ι 11 παρεσκευάσαντο B ι γε > B ι 12 κοινὴν] καινὴν v τινὰ sic T ι 13 ἐπειδὴ] ἐπεὶ s ι 14 /15 μὲν ἅπαντες > s 15 ἱερωσύνησ B ι 16 πᾶν B ι 17 18 ἱμειρόμενοι Μελέτιον ~ s ι 20/21 παρεγγύησεν AT ι 21 τοὺς δὲ] Λαί τοὺς auf Rasur Ac und, καὶ übergeschrieben, VcRc τοὺς v ι 21 f πεπαιδευμένους εἰς τάχος ~ rv εἴσ ταγὸς πεπαιδευμένουσ β, α von Ac) A μένους γράψαι προσέταξε τὰ παρ’ ἑκάστου λεγόμενα, ἀκριβεστέραν ἔσεσθαι τὴν διδασκαλίαν ὑπολαβών.

καὶ πρῶτος μὲν ὁ Λαοδικείας Γεώργιος τὴν αἱρετικὴν ἐξήμεσε δυσοσμίαν· μετὰ δὲ τοῦτον Ἀκάκιος ὁ Καισαρείας μέσην τινὰ διδασκαλίαν προσήνεγκε, πλεῖστον μὲν ὅσον τῆς ἐκείνων βλασφημίας ἀφεστηκυῖαν, οὐκ ἀκραιφνῆ δὲ καὶ τὸν ἀποστολικὸν χαρακτῆρα φυλάττουσαν· τρίτος ὁ μέγας ἀνέστη Μελέτιος καὶ τοῦ ἦς θεολογίας κανόνος ὑπέδειξε τὴν εὐθύτητα.

οἷον γάρ τινι στάθμῃ τῇ ἀληθείᾳ χρησάμενος, καὶ τὸ περιττὸν καὶ τὸ ἐλλεῖπον διέφυγεν. εὐφημίας δὲ πλείστης παρὰ τοῦ πλήθοις καὶ σύντομον αὐτοῖς προσενεγκεῖν ἀντιβολούντων διδασκαλίαν, τρεῖς ὑποδείξας δακτύλους, εἶτα τοὺς δύο συναγαγὼν καὶ τὸν ἕνα καταλιπών, τὴν ἀξιέπαινον ἐκείνην ἀφῆκε φωνήν· τρία τὰ νοούμενα, ὡς ἑνὶ δὲ διαλεγόμεθα«.

Κατὰ ταύτης τῆς διδασκαλίας οἱ τὴν Ἀρείου νόσον ἐν ᾖ ψυχῇ φέροντες τἀς γλώττας ἐκίνησαν καὶ συκοφαντίαν ἐξύφηναν τὰ Σαβελλίου φρονεῖν τὸν θεῖον εἰρηκότες Μελέτιον·

καὶ ἔπεισάν γε τὸν εὔριπον ἐκεῖνον καὶ τῇδε κἀκεῖσε ῥᾳδίως φερόμενον καὶ παρεσκεύασαν εἰς τὴν οἰκείαν ἐξοστρακίσαι πατρίδα. καὶ παραυτίκα Εύζώϊον ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο, προφανῆ τῶν Ἀρείου δογμάτων συνήγορον· οὑν Ἀρείῳ γὰρ καὶ τοῦτον διακονίας ἠξιωμένον ὁ μέγας Ἀλέξανδρος ἀπεκήρυξεν.

εὐθὺς δὴ οὑν τὸ ὑγιαῖνον πλῆθος τῶν τὴν νόσον εἰσδεδεγμένων ἀποκριθὲν εἰς τὴν ἀποστολικὴν ἐκκλησίαν τὴν ἐν τῇ καλου- 10/11 Tgl. Sozomeu. IV 28, 7 — —19 vgl. Philostorg. V 5 — — S. 173, 1 vgl. Socrat. II 44, 6. Sozomen. IV 28, 9—10 — 20/21 ob. S. 25, 8 * — S. 173, 15 Cass. V 48 — 15—21 Polydeakes 354, 14 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR(v) = z Τ 2 nach ἔσεσθαι + ταύτῃ übergeschrieben AcRc ι ὑπολαβών A ι 3 ἐξέμεσε T ἐξόσμησεν B ι δυσοσμίαν = fetorem Cass.] δυσωδίαν Τ ι 4 προσήνεγκε BArz προήνεγκε Τ proferre Cass. ι 5 ἀκρεφνῆ B ι 10 αὐτοῖς = eis Cass.] αὐτὸς B ι 11 nach ὑποδείξας + πόλιν ὡς καὶ ἐν τῆ ἐκκλησία Τ, fehlt bei Cass. ι 14 nach ταύτης + γὰρ übergeschrieben Ae, fehlt bei Cass. ι ἐν τῇ N ι 15 φέροντες] περιφέροντες περὶ auf Rasur Ae) A προφέροντες L μετειληχότεσ N γρ. ἐν τῆ ψυχὴ φέροντες Nm ι ἐκίνησαν] ἠκόνησαν H calumniae lingnas exacuerunt Cass., vgl. Psal. 140, 4 ι ἐξύφαναν AL ι 16 εἰρηκότες τὸν θεῖον φρονεῖν μελέτιον Τ ι γε auf Rasur A τε Τ ι 17 εὕριππον T ι περιφερόμενον B ι 19 προυβάλλοντο AG προβάλλονται Τ ι 21 οὖν] γοῦν AL ι τοῦ — 22 εἰσδεδεγμένου AL, ab hacreticis Cass. ι 22 εἰς τὴν > B μένῃ Παλαιᾷ διακειμένην ἠθροίζετο. τριάκοντα μὲν γὰρ ἔτη μετά γε τὰς κατ’ Εὐσταθίου τοῦ πανευφήμου γεγενημένας ἐπιβουλὰς διετέλεσαν τῆς Ἀρειανικῆς ἀνεχόμενοι βδελυρίας καὶ χρηστήν τινα μεταβολὴν προσδεχόμενοι.

ἐπειδὴ δὲ εἶδον τὴν ἀσέβειαν παρ’ αὐτοῖς αὐξανομένην καὶ τοὺς μὲν τῶν ἀποστολικῶν ἀντεχομένους δογμάτων καὶ προφανῶς πολεμουμένους καὶ κρύβδην ἐπιβουλευομένους, καὶ τὸν μὲν θεῖον ἐξελαθέντα Μελέτιον, Εὐζώϊον δὲ τὸν τῆς αἱρέσεως προστάτην ἀντ’ ἐκείνου τὴν προεδρίαν δεξάμενον, τῶν πρὸς τὸν Λὼτἀνεμνήσθησαν εἰρημένων »σώζων σῶξε τὴν σεαυτοῦ ψυχην«, πρὸς δὲ δὴ τούτοις καὶ τῶν εὐαγγελικῶν νόμων οἳ σαφῶς διαγορεύουσιν »εἰ ὁ ὀφθαλμός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτὸν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ‘.

ταὐτὰ δὲ καὶ περὶ χειρὸς καὶ ποδὸς ὁ δεσπότης ἐνομοθέτησε καὶ προστέθεικε· »συμφέρει γάρ σοι ἵνα ἀπόληται ἓν τῶν μελῶν σου, καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου βληθῇ εἰς γέενναν«. ἡ μὲν οὖν τῆς ἐκκλησίας διαίρεσις τοῦτον λγ΄] τον τρόπον ἐγένετο.

Εύσέβιος δὲ ὁ θαυμάσιος, οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, ὁ τὸ ψήφισμα τὸ κοινὸν πιστευθείς, τῶν συνθηκῶν τὴν παράβασιν θεασαμενος εἰς τὴν ἐγκεχειρισμένην ᾤχετο πόλιν· οἱ δὲ τὸν ἀνάγραπτον ἔλεγχον ὑφορώμενοι τὸν Κωνστάντιον ἔπεισαν ἀποστεῖλαί τινα τὸ ψήφισμα κομιούμενον.

καὶ δῆτα πεισθεὶς ὁ βασιλεὺς άπέστειλέ τινα τοὺς κατὰ τὴν πορείαν ἐναλλαττομένους ἵπποις ἐλαύνειν εἰωθότα καὶ τἀς ἀποκρίσεις ὡς τάχιστα φέροντα. ἐπειδὴ δὲ ἀφίκετο καὶ τὰ παρὰ βασιλέως ἀπήγγειλεν, »οὐκ ἀνέχομαι«, ἔφη Εὐσέβιος ὁ θαυμάσιος, 9 Gen. 19, 17 — 11—15 Matth. 5, 29. vgl. 18, 8 — 17 oben S. 171, 12 * 17—S. S. 174, 14 Cass. V 49 — — S. 174, 12 Polydeukes 854, 19 B A HN (n) + GS (s) = r L + FVR (v) = z Τ 1 ἡθροίζετο BT conveniebat Cass. ἠθροίζοντο die übr. HSS ι nach ἠθροίζετο + καὶ αὐτὸ δὲ εἰσ δύο μεμέριστο. οἱ γὰρ εὐσταθιανοὶ εἰ καὶ ἓν ἐφρόνουν μετὰ τῶν κατὰ μελέτιον ἀλλ’ οὐκ ἐκοινώνουν αὐτοῖσ’· ἐπεὶ ὁ μέγας μέγασ ὡς ἀρειανὸσ σχεδὸν ὑπ’ αὐτῶν προβέβλητο Τ* ι 2 γε > B ι 3 ἀν////εχίνεβιθ A ι 4 εἰδον, ὂν auf Rasur A ι 5 αὐξομένην n αὐξουμένην G ι 6 πολεμωμένουσ T ι 12 τὰυτὰ n τὰ αὐτὰ Sv idem Cass. ταῦτα BAGLT ι 15 ἡ μὲν: λγ am Rand HSS ι 17 ὁ2 As ι 19 ἐγχειρισμένην A ι ἔγγραπτον RA ἐγ auf Rasur Ac) ἔγγραφον V ἄγραπτον F ι 21 καὶ δῆτα] εἶτα Τ ι δῆτα] δι’ ty ι ὁ > A ι τινα] τινας Τ τινα τῶν εἰωθότων V ι 22 ἐλαύνειν] ἐλᾶν AL ι εἰωθότας F ασ aus α corr. Ac > V ι 23 φέροντας F σ übergeschrieben Ac φέρεν V, den Singular bezeugt Cass. ι ἐπειδὴ] ἐπεὶ B ι nach παρὰ + τοῦ B ι Α ἀπήγγειλεν BnGvT nuntiasset Cass. ἀπήγγελλεν SL ἀπέγγελλεν A κοινὴν ἀποδοῦναι παρακαταθήκην, πρὶν ἂν ἅπαντες οἱ δεδωκότες κατὰ ταὐτὸν γένοιντο«.

ταῦτα ὁ μὲν ἀπήγγειλε τῷ πεπομφότι· ὁ δὲ τῷ θυμῷ ξέσας ἐπέστειλεν αὐτῷ πάλιν ἀποδοῦναι παρεγγυῶν, καὶ προστέθεικεν ὡς προσέταξεν ἐκτμηθῆναι αὐτοῦ τὴν χεῖρα τὴν δεξιάν εἰ μὴ δοίη τὸ ψήφισμα. ταῦτα μέντοι δεδιττόμενος ἔγραψε· τῶ, γὰρ κομίζοντι τὴν ἐπιστολὴν ἀπηγόρευσεν ἅπερ ἠπείλησε δρᾶσαι.

ἐπειδὴ δὲ τὴν ἐπιστολὴν ἀναπτύξας ὁ θεῖος ἐκεῖνος ἀνὴρ εἶδεν ἐν τοῖς γράμμασιν ἣν ὁ βασιλεὺς ἠπείλησε κόλασιν, μετὰ τῆς δεξιᾶς καὶ τὴν εὐώνυμον προύθηκεν, ἄμφω τεμεῖν τὼ χεῖρε παρεγγυῶν τὸ γὰρ ψηφισμα«, ἔφη, »οὐ δώσω, τῆς Ἀρειανικῆς μοχθηρίας ἔλεγχον ὄντα σαφῆ«.

ταύτην αὐτοῦ τὴν ἀνδρείαν μαθὼν ὁ Κωνστάντιος καὶ τότε ἠγάσθη καὶ διετέλει θαυμάζων. θαυμάζουσι γὰρ καὶ δυσμενεῖς τὰ τῶν ἀντιπάλων πλεονεκτήματα , ὑπὸ τοῦ μεγέθους τῶν πραττομένων ἀναγκαζόμενοι.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον ὁ Κωνστάντιος πυθόμενος ὡς Ἰουλιανός, ὃν τῆς Εὐρώπης ἀπέφηνε Καίσαρα, μειζόνων πραγμάτων ἐφίεται καὶ κατὰ τοῦ τετιμηκότος στρατιὰν συναγείρει ἀπὸ μὲν τῆς Συρίας ἀπῆρεν, ἐν δὲ τῇ Κιλικίᾳ τὸν βίον κατέλυσεν. οὐ γὰρ εἶχεν ἐπίκουρον ὃν ὁ πατὴρ αὐτῷ καταλέλοιπε, τῆς πατρῴας εὐσεβείας ἄσυλον οὐ φυλάξας τὸν κλῆρον. οὗ δὴ εἵνεκα πικρῶς ὠλοφύρετο τῆς πίστεως τὴν μετάθεσιν.

Κωνστάντιος μὲν δὴ στένων καὶ ὀδυρόμενος ὑπεξῆλθε τὸν βίον ὅτι τῆς πατρῴας πίστεως παρετράπη· Ἰουλιανὸς δὲ ἀπὸ τῆς Εὐρώπης εἰς τὴν Ἀσίαν διαβαίνων ἐπύθετο τοῦ Κωνσταντίου τὴν τελευτὴν καὶ θαρρήσας, ὡς οὐδένα ἀντίπαλον ἔχων, τὴν βασιλείαν παρέλαβεν.

Οὐτος δέ, νέαν μὲν ἄγων τὴν ἡλικίαν σὺν Γάλλῳ τῷ ἀδελφῷ καὶ ἄνηβος ὢν ἔτι, τὴν τῆς εὐσεβοῦς διδασκαλίας εἷλκε θηλήν, καὶ μὲν δὴ καὶ γενόμενος γενόμενος καὶ ἔφηβος τῆς αὐτῆς μετελάγχανε· δείσας δὲ τὸν Κωνστάντιον (τοὺς γὰρ γένει προσήκοντας δειμαίνων τὰς τυραννίδας) τοῦ τῶν ἀναγνωστῶν ἠξιώθη χοροῦ καὶ τὰς ἱερὰς βίβλοις ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς συλλογοις συλλόγοις ὑπανεγίνωσκε τῷ λαῷ. καὶ σηκὸν μαρτύρων ἐδομήσατο μέν, οὐ προσεδέξαντο δὲ οἱ μάρτυρες τὴν εἰς ἀσέβειαν αὐτοῦ παρατροπὴν προθεώμενοι· τῶν γὰρ δὴ θεμελίων τὸ τῆς ἐκείνου γνώμης μιμησαμένων ἀβέβαιον, πρὶν ἱερωθῆναι κατέπεσε. τὰ μὲν δὴ τῆς πρώτης ἡλικίας αὐτοῦ καὶ τῆς δευτέρας τοιαῦτα ἢν.

Ἐπειδὴ δὲ δὲ εἰς τὴν Ἑσπέραν ἀπαίρων Κωνστάντιος ἐκεῖσε γὰρ αὐτὸν εἷλκεν ὁ πρὸς Μαγνέντιον πόλεμος) Καίσαρα τῆς Ἑῴας τὸν 3/4 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. XXI 26. Zonar. XIII 11, 12 S. 56, 3 — 7—16 vgl. Gregor. Naziacz. Orat. IV 23—26. Sozomen. V 2, 10 u. in 1, 20 *10—13 Cass. VI B HN (n) + GS (s) = r AL (y) FVR (v) 1 τόμοσ —2 ἱστορίας A τόμος τρίτος rLF λόγος y B > VR ι 3 ἁ am Rand HSS ι 4/5 ἀπὸ τῆς ἀσίας εἰσ’ τὴν εὐρώπην n ι ὁ εἰς] ἐπὶ B ι 7 β am Rand Bnj-v ι δέ BL > rAv ι μὲν νέαν ~ s ι μὲν > L ι 9 1 > s ι 10 vor γένει + πρὸ gestrichen A ι 11 vor τοῦ + καὶ v, übergeschrieben Ac, fehlt bei Cass. ι 12 συλλόγοις übergeschrieben Ac ι 14 αὐτοῦ παρατροπὴν προθεώμενοι] προτροπὴν θεόμενοι Β ι 16 τὰ] ταῦτα v ι 17 τοιαῦτα] ἐν τούτοισ A γρ. τοιαῦτα am Rand Ac ι 18 y am Rand y β s ι δὲ übergeschrieben Ac ι ὁ κωνστάντιοσ B ι 19 εἷλκεν] ἦγεν B εἷλκεν Bm Γάλλον ἀπέφηνεν, εὐσεβῆ τε ὄντα καὶ εἰς τέλος γε διαμείναντα, τὸ μὲν ὀνησιφόρον δέος Ἰουλιανὸς ἐσκέδασε τῆς ψυχῆς, θάρσος δὲ λαβὸν ὡς οὐκ ὤφελε , τῶν βασιλικῶν ἐπεθύμησε σκήπτρων.

οὑ δὴ εἵνεκα τὴν Ἑλλάδα περινοστῶν μάντεις ἐπεζήτει καὶ χρησμολόγους, εἰ τεύξεται τοῦ ποθουμένου μαθεῖν ἱμειρόμενος. περιτυγχάνει δὲ ἀνθρώπῳ ταῦτα προλέγειν ὑπισχνουμένῳ, ὃς τοῦτον εἴς τινα τῶν εἰδωλικῶν σηκῶν ἀγαγὼν καὶ εἴσω γενέσθαι τῶν ἀδύτων παρασκευάσας, τοὺς ἀΠατεῶνας ἐκάλεσε δαίμονας.

ἐκείνων δὲ μετὰ τῆς συνῆψ’ φαντασίας ἐπιφανέντων, ἠνάγκασε τοῦτον τὸ δέος ἐπιθεῖναι τῷ μετώπῳ τοῦ σταυροῦ τὸ σημεῖον· οἱ δὲ τοῦ δεσποτικοῦ τροπαίου τὸν τύπον ἰδόντες καὶ τῆς σφετέρας ἥττης ἀναμνησθέντες, φροῦδοι παραυτίκα ἐγένοντο.

συνεὶς δὲ ὁ γόης ἐκεῖνος τῆς φυγῆς τὴν αἰτίαν ἐπεμέμψατο τούτῳ. Ἰουλιανὸς δὲ καὶ τὸ δέος ἐδήλωσε καὶ τοῦ σταυροῦ θαυμάζειν ἔφησε τὴν ἰσχύν· ἀπέδρασαν γὰρ οἱ δαίμονες τούτου τὸν τύπον οὐκ ἐνεγκόντες ἰδείν. μὴ δή τοῦτο ὑπολάβῃς, ὦ ἀγαθέ«, ὁ γόης ἔφη, οὐ γὰρ ἔδεισαν, ὥς γε οὐ φῄς, ἀλλὰ βδελυξάμενοι τὸ παρὰ σοῦ γενόμενον ᾤχοντό.

οὕτω βουκολήσας τὸν δείλαιον ἐμύησέ τε καὶ τοῦ μύσους ἐνέπλησε. καὶ ἡ τῆς βασιλείας ἐπιθυμία τῆς εὐσεβείας ἐγύμνωσε τὸν τρισάθλιον.

εἰ γὰρ καὶ τοῦ ὁμοουσίου τὸ πρόσρημα βουκοληθεὶς ὑπὸ τῶν ἀγόντων αὐτὸν ὁ Κωνστάντιος οὐ προσίετο, τὴν γοῦν τούτου διάνοιαν ἀκραιφνῶς ὡμολόγει. γνήσιον γὰρ υἱὸν πρὸ τῶν αἰώνων ἐκ τοῦ πατρὸς γεγεννημένον τὸν θεὸν λόγον ὠνόμαζε καὶ τοὺς κτίσμα λέγειν τολμῶντας ἄντικρυς ἀπεκήρυττε , τὴν δὲ τῶν εἰδώλων παντελῶς ἀπηγόρευσε θεραπείαν.

ἐρῶ δὲ αὐτοῦ καὶ ἕτερον ἄξιέ ἀξιέπαινον, ἱκανὸν τεκμηριώσαι τὴν περὶ τὰ θεῖα σπουδήν. ἐν γὰρ δὴ τῷ πρὸς Μαγνέντιον πολέμῳ ἅπασαν συναλίσας τὴν στρατιὰν μεταλαχεῖν ἅπαντας τῶν θείων συνεβούλευσε μυστηρίων, ἀεὶ μὲν ἄδηλον εἶναι λέγων τοῦ βίου τὸ τέλος, οὐχ ἥκιστα δὲ ἐν πολέμῳ, μυρίων ἑκατέρωθεν ἀφιεμένων καὶ βελῶν καὶ πελτῶν καὶ δοράτων καὶ μὲν δὴ καὶ ξιφῶν καὶ κοπίδων ἐπιφερομένων καὶ τῶν ἄλλῳ, ὀργάνων δι’ ὣν ὁ βίαιος ἐπάγεται θάνατος. »οὗ δὴ ἕνεκα χρὴ ἕκαστον τὴν ἀξιόκτητον ἐκείνην ἔχειν στολὴν ἧς ὅτι μάλιστα ἐν ἐκείνω τῷ βίω, δεόμεθα. εἰ δέ τις τήνδε λαβεῖν τὴν ἀμπεχόνην ἀναβάλλεται, νῦν ἐντεῦθεν ἀπάρας οἴκαδε ἀπίτω· ἀμυήτοις γὰρ συμπολεμεῖν οὐκ ἀνέξομαι.«

Ταῦτα δὲ Ἰουλιανὸς σαφῶς ἐπιστάμενος τὸ δυσσεβὲς τῆς ψυχῆς οὐκ ἐπίδηλον εἶχεν, εἰς εὔνοιαν δὲ ἅπαντας ἐφελκόμενος καὶ τοὺς ὑπὸ Κωνσταντίου τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελαθέντας ἐπισκόπους καὶ τὰς ἐσχατιὰς τῆς οἰκουμένης οἰκοῦντας εἰς τὰς οἰκείας ἐπανελθεῖν ἐκκλησίας προσέταξε.

τούτου δὴ οὖν τοῦ νόμου τεθέντος, εἰς μὲν τὴν Ἀντιόχειαν ἐπανῆλθεν ὁ θεῖος Μελέτιος, εἰς δὲ τὴν Ἀλεξάνδρειαν ὁ πολυ- ύμνητος Ἀθανάσιος. Εὐσέβιος δὲ καὶ Ἱλάριος οἱ ἐκ τῆς Ἰταλίας καὶ Λουκίφερ ὁ Σαρδῶ τὴν νῆσον ποιμαίνειν λαχὼν ἐν τῇ Θηβαίων τῇ πρὸς Αἴγυπτον διῆγον· ἐκεῖ γὰρ αὐτοὺς ὁ Κωνστάντιος ἐξωστράκισεν.

οὐ γὰρ μόνον αὐτὰς οἱ τἀναντία φρονοῦντες ἐπολιόρκουν, ἀλλὰ καὶ αὐταὶ πρὸς ἑαυτὰς ἐστασίαζον.

καλουμένῃ Παλαιᾷ τὰς λειτουργίας ἐπετέλουν τὰς θείας. καὶ ἦν μὲν τούτων κἀκείνων μία ἡ ὁμολογία τῆς πίστεως· ἑκάτερον γὰρ σύστημα τῆς ἐκτεθείσης ἐν Νικαίᾳ διδασκαλίας ὑπερεμάχει μόνη δὲ αὐτοὺς ἔρις ἀπ᾿ ἀλλήλων διίστη καὶ ἡ περὶ τοὺς ἡγουμένους διάθεσις· οὐδὲ γὰρ ἡ θἀτέρου τελευτὴ διέλυσε τὴν διάστασιν.

πρὸ γὰρ τῆς Μελετίου χειροτονίας Εὐσταθίου τετελευτηκότος καὶ τῶν τῆς εὐσεβείας ἀντεχομένων μετὰ τὴν Μελετίου μὲν ἐξορίαν Εὐζωΐου δὲ χειροτονίαν τῆς τῶν δυσσεβούντων κοινωνίας ἀποκριθέντων καὶ καθ᾿ ἑαυτοὺς ἀθροιζομένων, συναφθῆναι τούτοις οἱ ἀπ᾿ Εὐσταθίου τὴν ἐπωνυμίαν ἔχοντες οὐκ ἐπείσθησαν.

Τῆσδε τῆς συναφείας οἱ περὶ τὸν Εὐσέβιον καὶ Λουκίφερα πόρον ἐπεζήτουν εὑρεῖν· καὶ Λουκίφερα μὲν ὁ Εὐσέβιος τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν ἠξίου καταλαβεῖν καὶ Ἀθανασίῳ τῷ μεγάλῳ περὶ τούτου κοινώσασθαι, αὐτὸς δέ γε τὸν περὶ τῆς συμβάσεως ἤθελεν ἀναδέξασθαι πόνον.

Ἀλλ᾿ ὁ Λουκίφερ εἰς μὲν τὴν Ἀλεξάνδρειαν οὐκ ἀφίκετο,τὴν Ἀντιόχου δὲ πόλιν κατέλαβε. πολλοὺς δὲ περὶ συμβάσεως λόγους καὶ τούτοις κἀκείνοις προσενεγκών, εἶτα ἰδὼν ἀντιλέγοντας τοὺς τῆς Εὐσταθίου ουμμορίας (ἡγεῖτο δὲ ταύτης Παυλῖνος πρεσβύτερος ὤν), ἐχειροτόνησεν αὐτοῖς, οὐκ εὖ γε ποιῶν, τὸν Παυλῖνον ἐπίσκοπον.

τοῦτο τὴν διά- 7—9 s. oben S. 172, 21 f. vgl. Chronic. Pasch. a. 362 S. 547, 23 f — 20—27 vgl. Rufin. H. Ε X 28, 991, 3. Socrat. III 6. Sozomen. V 12, 1—2 A HN (n) + GS (s) = r AL (y) FVR(v) 2 συνάγειν A γα übergeschrieben A c | 5 Καὶ γάρ: εݲ am Rand y | τῆς ἐκκλησίας σῶμα ~ n | 7 καθ᾿ ἑαυτοὺς — 8 χωρισθέντες > s | μετὰ] μὲν τὰ ß | 9 καλουμένῃ] λεγομένη n | 10 ἡ ὁμολογία μία ~ r | ἑκάτερων B | 12 διίστησι L διίστη/// A | οὐδὲ] οὐ A δὲ übergeschrieben A c | 13 nach τῆς + τοῦ B | 16 κοινωνίας] συμμορίασ H δυσσεβείασ N |16/17 συναθροιζομένων Α | 19 Τῆσδε: εݲ am Rand Bv | συναφείας] συμφωνίασ B | 21 κοινώσασθαι περὶ τούτου ~ rv | 22 γε > B | τῆς > A | 23 μὲν > By, übergeschrieben A c | 26 ταύτης] αὐτῆς B | παυλίνοσ so immer B | ὤν] ὃν BFV///// AR | 27 ἐπίσκοπον > s | τοῦτο: εݲ am Rand s στασιν ἐκείνην μακροτέραν εἰργάσατο· πέντε γὰρ καὶ ὀγδοήκοντα διέμεινεν ἔτη μέχρι τῆς Ἀλεξάνδρου τὸ ὖ πάσης εὐφημίας ἀξίου προεδρίας· ὃς τῆς Ἀντιοχέων ἐκκλησίας ἐγχειρισθεὶς τὰ πηδάλια, πόρον κινήσας καὶ πᾶσαν ὑπὲρ τῆς ὁμονοίας εἰσενεγκὼν σπουδήν τε καὶ προθυμίαν, τὸ κεχωρισμένον μέλος τῷ λοιπῷ τῆς ἐκκλησίας συνήρμοσε σώματι.

τότε δὴ τὴν διάστασιν ὁ Λουκίφερ αὐξήσας πλεῖστον ἐν Ἀντιοχείᾳ διέτριψε χρόνον. ὁ δέ γε Εὐσέβιος, εἰς τ·ὴν Ἀντιόχειαν ἀφικόμενος καὶ γνοὺς ἐκ τῆς οὐκ ἀγαθῆς ἰατρείας δυσίατον τὸ πάθος γεγενημένον, εἰς τὴν Ἑσπέραν ἀπέπλευσεν. ὁ δὲ Λουκίφερ εἰς τὴν Σαρδῶ παραγενόμενος ἕτερά τινα τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς προστέθεικε δόγμασιν. οἱ δὲ ταῦτα καταδεξάμενοι ἐκ τῆς τούτου προσηγορίας καὶ τὴν ἐπωνυμίαν ἐδέξαντο·

Λουκιφεριανοὶ γὰρ ἐπὶ πλεῖστον ὠνομάζοντο χρόνον. ἀπέσβη δὲ καὶ τοῦτο τὸ δόγμα καὶ παρεδόθη τῇ λήθῃ. ταῦτα μὲν οὖν μετὰ τὴν ἐπάνοδον τῶν ἐπισκόπων ἐγένετο.

Ἰουλιανοῦ δὲ τὴν οἰκείαν ἀσέβειαν ἐκκαλύψαντος, αἱ πόλεις στάσεων ἐνεπλήσθησαν. ἀναθαρρήσαντες γὰρ οἱ τῇ τῶν εἰδώλων πλάνῃ δεδουλωμένοι ἀνέῳξαν μὲν τοὺς τῶν εἰδώλων σηκούς, τὰς δὲ μυσαρὰς ἐκείνας καὶ λήθης ἀξίας τελετὰς ἐπετέλουν· καὶ ἧπτον μὲν τὸ ἐπιβώμιον πῦρ, τὴν δὲ γῆν τῷ αἵματι τῶν θυμάτων μιαίνοντες ἐμόλυνον κνίσῃ καὶ καπνῷ τὸν ἀέρα,

ὑπὸ δὲ τῶν θεραπευομένων βακχευόμενοι δαιμόνων, λυττῶντες καὶ κορυβαντιῶντες τὰς ἀγυιὰς περιέθεον βωμολοχίαις τε καὶ κωμῳδίαις κατὰ τῶν ἁγίων ἐχρῶντο, καὶ λοιδορίας καὶ πομπείας οὐδὲν εἶδος ἀπῆν.

οἱ δὲ τῆς εὐσεβείας θιασῶται, φέρειν τὰς τούτων οὐ δυνάμενοι βλασφημίας , ἀντελοιδοροῦντο καὶ τὴν ὑπ’ ἐκείνων πρεσβευομένην διήλεγχον πλάνην.

χαλεπαίνοντες δὲ οἱ τῆς ἀσεβείας ἐργάται καὶ θρασύτητος ἐφόδιον ἔχοντες τὴν ἀπὸ 2—6 Theodoret. H. E. V 35 — 7—13 vgl. Rufin. H. E. X 31. 13, 1—6 Socrat. III 9 — 15—17 vgl. Chronic. Pasch, a. 362 S. 546 VII 1 (Artemii Passio 22) — 16—19 vgl. Sozomen. V 3, 1 * 16—18 Georg. Mon. 539, 14 — 17—19 Theophyl. Bulg. mart. 10 PG 126, 165 B B HN (n) + GS (s) = r AL (y) FVRfv) 1 μακροτάτην B ι 2 διέμεινεν > B ι ἔτη διέμεινεν ~ s ι 3 τὶν ἀντιοχαίων ἐκκλησίαν B ι 4 εἰσενέγκας ryv ι 6 δὴ] δὲ HSL δὴ, ὴ auf Rasur Ae ι 8 οὐκ ἐκ τῆς ~ B ι 10 σαρδῶ HS ι 12 καὶ > BnG, übergeschrieben Ae ι ἐδέξαντο] εἰλήφασιν n ι 13 ἀπεσβέσθη B ι 15 ς am Rand HSS ι 16 τῇ > B ι 18 ἐπετέλουν Brv Georg. ἐτέλουν y ἐπ übergeschrieben Ac ι 19 θυμάτων] θυομένων V κνήσει ι 21 δαίμονες B ι ἀγυὰσ AGV ι 22/23 λοιδορ///ίαισ Β ι nach λοιδορίας + τε r ι 24 οὐ By μὴ rvAc ι 25 ἐξήλεγχον L τοῦ κρατοῦντος αὐτοῖς προσγενομένην παρρησίαν, πληγὰς αὐτοῖς ἀνηκέστους ἐπέφερον. ὁ γὰρ παμμίαρος βασιλεύς, δέον προμηθεῖσθαι τῆς τῶν ἀρχομένων εἰρήνης, αὐτὸς τοὺς δήμους κατ’ ἀλλήλων ἐξέμηνε.

περιεώρα γὰρ τὰ παρὰ τῶν θρασυτέρων κατὰ τῶν ἐπιεικεστέρων τολμώμενα καὶ τὰς πολιτικὰς δὲ καὶ στρατιωτικὰς ἀρχὰς τοῖς ὠμοτάτοις καὶ δυσσεβεστάτοις ἐπίστευεν, οἳ προφανῶς μὲν θύειν τοὺς τῆς εὐσεβείας ἐραστὰς οὐκ ἠνάγκαζον, πᾶν δ᾿ εἶδος αὐτοῖς ἐπετίθεσαν ἀτιμίας. ἀφείλετο γὰρ καὶ τὰ γέρα τὰ παρὰ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου τοῖς ἱερωμένοις ἀπονενεμημένα.

Ὁποῖα δὲ οἱ τῇ τῶν εἰδώλων ἀπάτῃ προσδεδεμένοι κατ’ ἐκεῖνον ἐτόλμησαν τὸν καιρόν, πάμπολλα μέν ἐστι καὶ συγγραφῆς ἰδίας δεόμενα· ἐγὼ δὲ ὀλίγα ἐκ πολλῶν διηγήσομαι. ἐν Ἀσκάλωνι μὲν γὰρ καὶ Γάζῃ (πόλεις δὲ αὗται τῆς Παλαιστίνης) ἀνδρῶν ἱερωσύνης μένων καὶ γυναικῶν διὰ βίου τὴν παρθενίαν ἐπηγγελμένων ἀναρρήξαντες τὰς γαστέρας, εἶτα κριθῶν ἐμπλήσαντες, προὔθηκαν χοίροις βοράν.

ἐν Σεβαστῇ δὲ καὶ αὕτη δὲ εἰς τὸ προειρημένον ἔθνος τελεῖ) Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ τὴν θήκην ἀνέῳξαν πυρί τε παρέδοσαν τὰ ὀστᾶ καὶ τὴν κόνιν ἐσκέδασαν. τὸ δὲ ἐν Φοινίκῃ τολμηθὲν μύσος πῶς ἄν τις ἀδακρυτὶ διηγήσαιτο ; ἐν Ἡλιουπόλει γὰρ τῇ πρὸς τῷ 6—9 vgl. Sozomen. V 5, 1—2 Philostorg. VII 4. Artemii Passio 22 PG BC. Cod. Theod. XII 1, 50. XIII 1, 4 — 12—16 vgl. Chronic. Pasch. 546, 18. 16—18 ngl. Philostorg. VII 4. Artemii Passio 57. Chronic. Pasch. 546, 12. Rufin. Η. Ε. XI 28 — 19—S. 183, 9 vgl. Chronic. Pasch. 546, 21. Theophan. 47, 30 * 10—18 Georg. Mon. 539, 23 — —S. S. 183, 10 Cass. VI 15. Michael Syr. VII οἶ, S. 283 — 12 ἐγὼ — S. 183, 9 βλέπειν Cod. syriac. Brit. Mus. Add. 17, 147 Fol. 156V (= Σ) — 12— 16 Polydeukes 372, 20. Synax. 568, 5 u. 31 — 183, 9 Synax. 567, 5 u. 27 — 19 —S. 183, 5 Suidas Κύριλλος — — S. 183, 9 Polydeukes 374, 1 — —S. 183, 18 Niceph. H. Ε. X 9 B HN (n) + GS (s) = r AL (y) FVR(v) 1 αὐτοῖς1 > r ι 2 ἀνηκεστάτουσ A ι 3 αὐτὸς] αὐτοὺς n ι 6 δυσσεβεστέροισ y ι ἐπίστευσεν A ι μὲν > BG ι 7 ἐραστάς ryv ἐργάτας B, s. S. 154, 18; 155, 1; 181, 26 ι 8 ἀφείλατο B ι τὰ1 > B ι ζ am Rand ryv ι 12 γὰρ Σ übergeschrieben Ac οὖν Cod. Polyd. > y Georg. Cass. ι 13 γάζη Brv Georg. Cod. Polyd. Synax. Ζ. 32 Cass. ἐν γάζη y Synax. Z. 5 Σ ι 14/15 ἀναρρήξαντες Bnyv Georg. Cod. Polyd. διαρρήξαντεσ s ι 16 καὶ αὕτη δὲ LAcv καὶ αὐτὴ δὲ A καὶ αὐτὴ B ἡ καὶ αὐτὴ r ι προειρημένον ryv προγεγραμμένον B ι 17 τι. — 18 ἐσκέδασαν übergeschrieben Ac Λιβάνῳ Κύριλλός τις διάκονος ἦν.

οὗτος ἐν τῇ Κωνσταντίνου βασιλείᾳ ζήλῳ πυρπολούμενος θείῳ πολλὰ τῶν ἐκεῖ προσκυνουμένων εἰδώλων συνέτριψε. ταύτης μεμνημένοι τῆς πράξεως οἱ δυσώνυμοι οὐ μόνον αὐτὸν ἀνεῖλον, ἀλλὰ καὶ τὴν γαστέρα τεμόντες τοῦ ἥπατος ἀπεγεύσαντο. τὸν μέντοι πάντα ἐφορῶντα ὀφθαλμὸν οὐ διέφυγον, ἀλλ’ ἔδοσαν ἀξίας τοῦ τολμήματος δίκας.

ὅσοι γὰρ δὴ ἐκείνου τοῦ μύσους μετέλαχον ἐστερήθησαν μὲν τῶν ὀδόντων πάντων κατὰ ταὐτὸν ἐκπεπτωκότων, ἐστερήθησαν δὲ γλωττῶν· διέρευσαν γὰρ καὶ αὗται σηπεδόνι περιπεσοῦσαι· ἀφῃρέθησαν δὲ καὶ τὸ βλέπειν καὶ διὰ τῶν παθημάτων ἐκήρυττον τῆς εὐσεβείας τὴν δύναμιν.

ἐν Ἐμέσῃ δὲ τῇ ὁμόρῳ πόλει Διονύσῳ τῷ γύννιδι τὴν νεόδμητον ἀφιέρωσαν ἐκκλ·ησίαν, τὸ καταγέλαστον καὶ ἀνδρόγυνον ἐν αὐτῇ ἱδρύσαντες ἄγαλμα. ἐν Δοροστόλῳ δὲ πόλις δὲ αὕτη τῆς Θρᾴκης ἐπίσημος) Αἰμιλιανὸς ὁ νικηφόρος ἀγωνιστὴς ὑπὸ Καπετωλίνου τοῦ τῆς Θρᾴκης ἁπάσης ἄρχοντος παρεδόθη πυρί.

Τὸ δέ γε Μάρκου τοῦ Ἀρεθουσίων ἐπισκόπου δρᾶμα τῆς Αἰσχύλου καὶ Σοφοκλέους μεγαληγορίας δεῖται, ἵν ἀξίως τὰ ἐκείνου τραγωι- δήσωσι πάθη. ἐπειδὴ γὰρ οὗτος ἐν τοῖς Κωνσταντίου καιροῖς εἰδω- 10—12 vgl. Chronic. Pasch, a. 362 S. 547, 6. Theophan. ᾖ, 12 — 12—15 vgl. Chronic. Pasch, a. 363 S. 549, 17. Theophan. 51, 17. Synax. 827, 1. Acta SS Juli IV 373. Hieron. Chron. a. Abr. 2381, — 16 —S. 185, 5 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. IV 88—91. Sozomen. V 10, 8—14

ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἀποδρᾶναι κατὰ τὸν εὐαγγελικὸν ἐπειράθη νόμον· ἐπειδὴ δὲ ἔγνω τῶν ὑπ’ αὐτὸν ἀντ’ αὐτοῦ συνειλῆφθαί τινας, ἐπανῆκέ τε καὶ ἑαυτὸν τοῖς μιαιφόνοις ἐξέδωκεν.

οἱ δὲ λαβόντες οὔτε ᾤκτειραν ὡς πρεσβύτην οὔτε ᾐδέσθησαν ὡς ἀρετῆς φροντιστήν, ἀλλὰ καὶ βίῳ καὶ λόγω τὸν ἄνδρα κοσμούμενον πρῶτον μὲν ᾐκίσαντο, τὸ σῶμα γυμνώσαντες καὶ τοῖς μέλεσιν ἄπασιν ἐπιθέντες τἀς μάστιγας· εἶτα εἰς ὑπονόμους δυσώδεις ἐμβαλόντες κἀκεῖθεν ἀναγαγόντες τῷ πλήθει τῶν μειρακίων παρέδοσαν, ἀφειδῶς αὐτὸν κατακεντεῖν ταῖς γραφίσι κελεύσαντες. μετὰ δὲ ταῦτα εἰς γύργαθον ἐμβαλόντες καὶ γάρω καἰ μέλιτι χρίσαντες, ὑπαίθριον ᾐώρησαν ἐν θέρους ἀκμῇ, σφῆκας ὁμοῦ καὶ μελίττας εἰς θοίνην προκαλούμενοι. ταῦτα δὲ ἔδρων, δυοῖν θάτερον ἀναγκάζοντες, ἢ τὸν σηκὸν τὸν καταλυθέντα δομήσασθαι ἢ τὴν τῆς οἰκοδομίας ἐκτῖσαι δαπάνην.

ὁ δὲ τῶν μὲν χαλεπῶν ἐκείνων παθημάτων ἠνείχετο. δράσειν δὲ τῶν προτεινομένων οὐδὲν ἐπηγγέλλετο. ἐκεῖνοι δὲ διὰ πενίαν αὐτὸν μὴ παρέχειν ὑπειληφότες τὰ χρήματα, τὰ μὲν ἡμίση τῶν προταθέντων ἠφίεσαν, τἄλλα δὲ ἐκτίνειν ἐκέλευον· ὁ δὲ ἐξηρτημένος καὶ ὑπό τε τῶν γραφίδων κεντούμενος ὑπό τε τῶν σφηκῶν καὶ τῶν μελιττῶν ἐσθιόμενος, οὐ μόνον οὐκ ἐδήλου τὰς ἀλγηδόνας, ἀλλὰ καὶ ἐπετώθαζε τοῖς ἀνοσίοις καὶ ἔλεγεν αὐτοὺς μὲν εἶναι χαμαιζήλους καὶ περιγείους, ἑαυτὸν δὲ 3 Matth. 10, 23 * 6—13 Suidas Μάρκος Ἀρεθουσίων — 13—185 3 Cass. VI 12 B ΗΝ(n) + GS(s) = r AL(y) FVR(v) 5 οὔτε] οὐκ B ι 5/6 ὡς πρεσβύτην ᾤκτειραν ~ n ι 6 οὔτε] οὐδὲ B ὡς ἀρετῆς ᾐδέσθησαν ~ n ι καὶ > A ι 8 καὶ τοῖς μέλεσιν — μάστιγας] πολλὰσ μέλλεσιν ἐπιθέντες μάστιγας B, vgl. Synax.: καὶ παντὶ τῷ σώματι πληγὰς ἐπιθέντες ι 10 κατακεντεῖν rLv vgl. κατεκέντουν Sozom. V 10, 11, κατακεντᾶν A μετακεντεῖν B κεντεῖν Suidas κεντᾶν Synax. ι 12 ὑπαίθριον L Suidas am Rand Ac ὑπέθριον B ἐπαίθριον HG ἐπ’ αἴθριον Nv αἶθρον S ι ἐώρησαν BN ἐώρισαν G ι 13 vor δυοῖν + δρᾶσαι yv, δρᾶσαι fehlt bei Cass. Michael, vgl. S. 239, 17 ι 14 δωμήσασθαι B ι 15 ἐκτῖσαι] ἐκτίσασθαι s εἰσ’ τὸ κτίσαι B ι μὲν > B ι 16 παθημάτων ἠνείχετο ~ A ι εἴχετο j, ἢν übergeschrieben Ac ι δράσαι v ι 17 μὴ παρέχειν αὐτὸν διὰ πενίαν ~ B ι 18 τὰ μὲν ἡμίση rLv τὰ μὲν ἥμισυ A μὲν ἡμεῖς B 1 τἄλλα δὲ B τὰ ἄλλα δὲ y τὰ δ’ ἄλλα rv ι 19 ἐκτίνειν Lv ἐκτείνειν BA ἐκτιννύειν r ι 20 τε > B ι μελισσῶν B ι 22 ἐπιγείοις A ι αὐτὸ rv ὑψηλὸν καὶ μετέωρον.

τέλος δὲ βραχύ τι μόριον τῶν χρημάτων ἐξῄτησαν· ὁ δὲ ἴσον εἰς ἀσέβειαν ἴφη τὸ ὀβολὸν γοῦν ἕνα δοῦναι τῷ πάντα δοῦναι. οὕτως ἡττηθέντες ἀπέλυσαν, ὑπεραγασθέντες τὴν καρτερίαν καὶ διὰ τῶν ἐναντίων εἰς τἀναντία μετατεθέντες. διὰ γὰρ τῆς ἐκείνου γλώττης μετέμαθον τὴν εὐσέβειαν.

τὸν καιρὸν ὑπὸ τῶν δυσσεβῶν κατὰ τῶν εὐσεβῶν ἐτολμήθη. καὶ γὰρ προφανῶς λοιπὸν ὁ θεομισὴς κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐνομοθέτει. καὶ πρῶτον μὲν ἀπηγόρευσε τῶν Γαλιλαίων τοὺς παῖδας (οὕτω γὰρ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν τοὺς θιασώτας ὠνόμαξε) ποιητικῶν καὶ ῥητορικῶν καὶ φιλοσόφων μεταλαγχάνειν λόγων.

»τοῖς οἰκείοις γάρ«, φησί, »πτεροῖς κατὰ τὴν παροιμίαν βαλλόμεθα· ἐκ γὰρ τῶν ἡμετέρων συγγραμμάτων καθοπλιζόμενοι τὸν καθ’ ἡμῶν ἀναδέχονται πόλεμον«. μετὰ τοῦτον ἕτερον τέθεικε νόμον τοὺς Γαλιλαίους κελεύων τῆς στρατιᾶς ἐξελαύνεσθαι.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον Ἀθανάσιος πάλιν ὁ πένταθλος τῆς ἀληθείας ἀγωνιστὴς ἕτερον ὑπέμεινε κίνδυνον. οὐκ ἐνεγκόντες γὰρ οἱ δαίμονες τῆς Ἀθανασίου γλώττης καὶ προσευχῆς τὴν ἰσχύν, τοὺς οἰκείους ὑπουργοὺς εἰς τὰς κατ’ ἐκείνου λοιδορίας καθώπλισαν. καὶ πολλὰς μὲν καὶ ἄλλας ἀφῆκαν φωνάς, ἀντιβολοῦντες τὸν προστάτην τῆς ἀσεβείας ἐξελάσαι τὸν Ἀθανάσιον, προσέθεσαν δὲ καὶ ταύτην· εἰ Ἀθανάσιος μένοι, οὐδεὶς Ἕλλην μενεῖ· ἅπαντας γὰρ εἰς τὸν οἰκεῖον μεταστήσει χορόν«.

ταύτας Ἰουλιανὸς τὰς ἱκετείας δεξάμενος 9—15 vgl. Socrat. III 12, 7. 13, 1. Rufin. Η. Ε. X 33. Sozomen. V 18, 1 V 17, 12? Gregor. Nazianz. Orat. IV 101 — 105. Julian. Epist. 42 (423 A). Zonar. XIII 12, 21 S. 61, 14 —16 — S. 186, 15 vgl. Socrat. III 13, 13. 14, 1—6. Rufin. H. Ε. X 34—35. Vita Athanas. 26 PG 25 CCVIIIB. Photius (258) ebd. 13 CCXXI. meon. Vita Athanas. 15. Sozomen. V 15, 1 — 3 * —15 Cass. VI 17 — 10—15 Georg. Mon. 541, 20 B HN(n) + GS,s) = r AL (y) FVR (v) 1 τῶν > y ι 2 ἐζητήσαντο B ι ἔφη] εἰνἀι L ι 3 ἀπέλυσαν ὑπεραγασθέντες L ι 4 μετατιθέντες A μετατιθέντεσ B6 ι 5 μετέμαθον ryvSynas. ἔμαθον B ι 7/8 καὶ γὰρ: ἡ am Rand HSS ι 8 θεομισὴσ Bsyv Cass. μισόθεος n I κατὰ τῆς ryv contra pietatem Cass. κατὰ τῶν τῖς B ι 11 φιλοσόφων ny Georg, philosophorum disciplmas Cass. φιλοσοφουμένων Bsv Georg. Cod. P ι 11/12 φησὶ πτεροῖς ryv Cass. πτεροῖς φησὶν B ι 16 θ am Rand HSS ι καιρὸν s ι πάλιν > y, übergeschrieben Ac ι 17 ἀληθείας] εὐσεβείασ HG ι 21 προσέθηκαν n ι 22 μένοι B μείνοι ryv ι ἑλλήνων B ι ἅπαντας γὰρ] ἀλλ’ ἅπαντας n ι 23 τὰς ἱκετείας Ἰουλιανὸς ~ B οὐκ ἐξελαθῆναι μόνον προσέταξεν, ἀλλὰ καὶ ἀναιρεθῆναι τὸν Ἀθα- νάσιον. τῶν δὲ θιασωτῶν ὀρρωδούντων , προειρηκέναι λέγεται τὴν ταχεῖαν τοῦ θορύβου κατάλυσιν· νέφος γὰρ αὐτὸν προσηγόρευσε διαλυόμενον ὅτι τάχιστα.

ὑπεχώρησε δὲ ὅμως, ἐληλυθέναι τοὺς τι ἀπεσταλμένους μεμαθηκώς· καὶ πορθμεῖον εὑρὼν παρὰ τὴν ὄχθην τοῦ ποταμοῦ ἐπὶ τὴν Θηβαίων χώραν ἀνήγετο. ὁ δὲ ἀνελεῖν αὐτὸν προστεταγμένος, πυθόμενος τὴν φυγήν, κατὰ κράτος ἐδίωκεν. ἑτέρου δέ τινος τῶν γνωρίμων προειληφότος καὶ σφόδρα ἐλαύνειν αὐτὸν εἰρηκότος τινὲς μὲν τῶν συνόντων ἐπὶ τὴν ἔρημον ἐκκλίνειν ἱκέτευον· αὐτὸς δὲ τῶ κυβερνήτῃ ἐπὶ τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἰθῦναι τὸ πορθμεῖον ἐκέλευεν.

οὕτω δὴ αὐτῶν καταντικρὺ τοῦ διώκοντος φερομένων, ἧκεν ὁ τοῦ θανάτου τὰς ἐντολὰς δεδεγμένος καὶ πόσον ἀφέστηκεν ὁ Ἀθανάσιος ἤρετο. ὁ δὲ πελάζειν τοῦτον εἰπὼν ἐκεῖνον μὲν ἀπέπεμψεν, αὐτὸς δὲ τὴν Ἀλεξάνδρειαν κατέλαβε καὶ τὸ λειπόμενον τῆς Ἰουλιανοῦ βιοτῆς αὐτόθι διέλαθεν.

Ἰουλιανὸς δὲ Πέρσαις ἐπιστρατεῦσαι βουλόμενος εἰς ἅπαντα μὲν τὰ κατὰ τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν χρηστήρια τοὺς εὐνουστάτους τῶν ὑπηκόων ἐξέπεμψεν, αὐτὸς δὲ τὸν Πύθιον τὸν Δαφναῖον ἱκέτευε δηλῶσαί οἱ τὰ ἐσόμενα. ὁ δὲ τοὺς γειτονεύοντας νεκροὺς ἔφη ἐμποδὼν γιγνεσθαι τῇ μαντείᾳ, καὶ χρῆναι τούτους πρότερον εἰς ἕτερον μετατεθῆναι χωρίον, εἶθ’ οὕτως ἀπαγγεῖλαι τὴν πρόρρησιν· οὐ γὰρ ἂν εἴποιμί τι, μὴ τοῦ τεμένους ἐκκαθαρθέντος«.

κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν καιρὸν αὐτόθι κατέκειτο τοῦ καλλινίκου μάρτυρος Βαβυλᾶ καὶ τῶν συναθλησάντων αὐτῷ μειρακίων τὰ λείψανα · καὶ δῆλος ἢν ὁ ψευδόμαντις ὑπὸ τῆς ἐκείνου χάριτος τῆς συνήθους ψευδολογίας 1 vgl. Julian. Epist. 6 u. 26. Gregor. Nazianz. Orat. XXI 32 — — S. 188,5 vgl. Rufin. H. Ε. X 36—37. Socrat. III 18. 19, 3—9. Sozomen. Y 19, 16—19. 20, 1 — 4. Philostorg. TU 8. Artemii Passio 53 u. 55. Job. Chrys. De S. Hieroin. Babjla 2—3. De S. Babyla c. Julian. 15—16. Zonar. XIII 12, 38 f. S. 64, 12 — —S. vgl. Theodoret. Gr. atf. cur. X 47—48 * 16— S. 187, 7 Cass. VI 31 — 22 — S. 188, 5 Synax. 254, 54 B HN (n) + GS (s) = r AL (y) FVR [R bis 1 οὐκ ἐξε] (v) 2 προ///ειρηκέναι A ι 4 δὲ > B j ὁ παρὰ] κατὰ B ι ὄχθαν A 7 πυθόμενος > y, am Rand Ac ι 8 τῶν > B ι 10 ἰθύνειν B ι 11 ἐκέλευσεν V ἱκέτευεν NG ι καταντικρὺσ s καταντικροῖσ B ι 13 ἐπηρώτη H ἐπηρώτησεν N ι 15 βιότητος nF ι 16 ι am Rand HSS ι 18 nach Πί·θον + καὶ L ι 19 οἱ] αὐτῶ rv ι ἴφη νεκροῖς ~ B ι 20 γενέσθαι in γίνεσθαι corr. Ac ι 21 ἐπαγγεῖλαι HS v ι πρόσρησιν B ι Γᾶ κατέκειντο y ι βαβύλα rv ι 25 ἐκείνου ου auf Rasur Ac) Α ἐκείνων H εἰργόμενος τοῦτο δὴ καὶ Ἰουλιανὸς ουνεὶς (ἐκ γὰρ τῆς παλαιᾶς εὐσεβείας ἐγνώκει τῶν μαρτύρων τὴν δύναμιν) ἄλλο μὲν ἐκεῖθεν οὐδὲν νεκρὸν μετεκόμισε σῶμα, μόνων δὲ τῶν νικηφόρων μαρτύρων τὰ λείψανα τοῖς τοῦ Χριστοῦ θιασώταις μετενεγκεῖν παρηγγύησεν.

οἱ δὲ ἄσμενοι τὸ ἄλσος καταλαβόντες καὶ ἐπὶ ζεύγους τεθεικότες τὴν λάρνακα, πανδημεὶ ταύτης ἡγοῦντο, χορεύοντες καὶ τὴν Δαυϊτικὴν ᾄδοντες μελῳδίαν καὶ καθ᾿ ἕκαστον κῶλον ἐπιφθεγγόμενοι· »αἰσχυνθήτωσαν πάντες οἱ προσκυνοῦντες τοῖς γλυπτοῖς« ἧτταν γὰρ τοῦ δαίμονος ὑπελάμβανον τοὖ μάρτυρος τὴν μετάθεσιν.

Ἰουλιανὸς δὲ τὴν ἐντεῦθεν αὐτῷ προσγενομένην αἰσχύνην οὐκ ἐνεγκὼν τῇ ὑστεραίᾳ τοὺς τῆς χορείας ἐκείνης ἡγεμόνας ουλληφθὴναι προσέταξε. Σαλούστιος δὲ ὕπαρχος ὢν τηνικαῦτα, καίτοι τῇ δυσσεβείᾳ δουλεύων, πεῖσαι τὸν τύραννον ἐπειράθη δόξης ἐφιεμένοις τοῖς Χριστιανοῖς μὴ παρασχεῖν τὸ ποθούμενον.

ἰδὼν δὲ ὅμως τὸν βασιλέα ἐγκρατῆ γενέσθαι τοῦ θυμοῦ μὴ δυνάμενον, νέον τινὰ ζήλῳ θείῳ κοσμούμενον βαδίζοντα κατὰ τὴν ἀγορὰν ἁρπάσας καὶ δημοσίᾳ τοῦτον ἐπὶ ξύλου κρεμάσας, ἱμᾶσι μὲν τὰ νῶτα κατέξηνεν, ὄνυξι δὲ διώρυξε τὰς πλευράς· καὶ τοῦτο ποιῶν διετέλεσεν ἕωθεν ἀρξάμενος μέχρι ληγούσης ἡμέρας. εἶτα αὐτῷ τὰ ἐκ σιδήρου δεσμὰ περιθεὶς φυλαχθῆναι προσέταξε.

ταῦτα ἕωθεν τὸν ᾿Ιουλιανὸν διδάξας καὶ τοῦ νέου τὴν καρτερίαν ἀπαγγείλας, ἑαυτῶν μὲν ἧτταν εἶναι, τῶν δὲ Χριστιανῶν εὔκλειαν ἔλεγε τὰ γινόμενα. οὕτω πεισθεὶς ὁ θεομισὴς ταῦτα Παθεῖν ἑτέρους οὐκ εἴασε, καὶ μέντοι καὶ τὸν Θεόδωρον ἐκέλευσε τῆς εἱρκτῆς ἀφεθῆναι· τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα τῷ νέῳ ἐκείνῳ καὶ γενναίῳ τῆς ἀληθείας ἀγωνιστῇ. τοῦτον ἤροντό τινες εἰ τῆς ὀδύνης ἐπῄσθετο τὰς πικρὰς ἐκείνας καὶ ὠμοτάτας ὑπομείνας βαοά- 7/8 Psal. 96, 7 B V2 [von 15 νέον an] HN (n) + GS (s) = r AL (y) FV [V bis 15 δυνάμενον] (v) 2 ἄλλο] ἀλλ᾿ ὁ B ἄλλων r | 2/3 οὐδὲν ἐκεῖθεν ~ BF | 3 οὐδὲ A | νεκρὸν > r | μόνον A | μαρτύρων Lm | 4 παρεγγύησεν BA, η über εγ geschrieben A c | 5 ἀσμένωs rv | καὶ > H, übergeschrieben A c | 8 ἧτταν — 9 μετάθεσιν am Rand A c | 10 ιݲαݲ am Rand HSS | προσγενομένην AV προσγεναμένην B προσγινομένην rF γενομένην L | 13 ἐπειράθη] ἠβουλήθη r | 14 τοῖς > B | ἰδὼν] εἰδὼσ B | 15/16 θείῳ ζήλῳ ~ L | 16 θείῳ > A | 17 κατέξηνεν BsF κατέξαινεν V2 κατέζανεν ny | 18 ἀρξάμενος ἕωθεν ~ B | 19 Ta > y, übergeschrieben A c | 21 εἶναι > H | 22 + εἶναι nach εὔκλειαν V2H, nach ἔλεγεν N | τὰ γινόμενα ἔλεγε ~ Η | 25 ἠρώτων B | 26 ὠμοτάτουσ s | ὑπομείνασ BryF Synax. ὑπομένων V2 νοῦς ὁ δὲ ἴφη τὴν μὲν ἀρχὴν ὀλίγης ἀλγηδόνος αἰσθέσθαι, εἶτα οἱ ἐπιφανῆναί τινα ὀθόνῃ μαλακῇ τε καὶ ψυχρᾷ τοῦ προσώπου συνεχῶς ἐκματτόμενον τὸν ἱδρῶτα καὶ παρεγγυῶντα θαρρεῖν· διά τοι τοῦτο καὶ τῶν δημίων παυσαμένων οὐχ ἡσθῆναι ἀλλ’ ἀνιαθῆναι ἴφη· συναποστῆναι γὰρ ἔλεγεν καὶ τὸν τὴν ψυχαγωγίαν προσφέροντα.

Ὁ δὲ ψευδόμαντις δαίμων τοῦ μὲν μάρτυρος τὸ κλέος ἐπηύξησε, τὸ δὲ οἰκεῖον ἐγύμνωσε ψεῦδος. σκηπτὸς γὰρ οὐρανόθεν καταπεμφθεὶς τὸν σηκὸν ἐνέπρησεν ἅπαντα καὶ αὐτὸ τοῦ Πυθίου τὸ ἄγαλμα κόνιν λεπτοτάτην ἀπέφηνε · ξύλινον γὰρ ἢν, ἔξωθεν ἀληλιμμένον χρυσῶ.

τοῦτο Ἰουλιανὸς ὁ Ἰουλιανοῦ θεῖος νύκτωρ μαθὼν τῆς Ἑῴας δὲ ὕπαρχος ἦν) κατὰ τάχος ἐλαύνων τὴν Δάφνην κατέλαβεν, ἐπικουρῆσαι σπουδάζων τῷ παρ’ αὐτῶν προσκυνουμένῳ θεῶ,. ἰδὼν δὲ τὸν καλούμενον θεὸν κόνιν γεγενημένον , τοὺς νεωκόρους ᾐκίζετο, παρὰ Χριστιανοῦ τινος τὸν ἐμπρησμὸν γεγενῆσθαι τοπάζων. οἱ δὲ καὶ αἰκιζόμενοι φάναι τι ψευδὲς οὐκ ἠνέσχοντο· τὸν γὰρ ἐμπρησμὸν ἔλεγον οὐ κάτωθεν ἀλλ’ ἄνωθεν λαβεῖν τὴν ἀρχήν, καὶ τῶν πλησιοχώρων δὲ ἀγροίκων τινὲς ἀφικόμενοι ἔφασαν οὐρανόθεν τὸν πρηστῆρα φερόμενον τεθεᾶσθαι.

Ἀλλὰ καὶ ταῦτα οὕτως γεγενῆσθαι μεμαθηκότες οἱ δυσσεβεῖς κατὰ τοῦ θεοῦ τῶν ὅλων ὡπλίζοντο· καὶ τό τε ἱερὰ σκεύη τοῖς ταμιείοις βασιλικοῖς ταμιείοις ὁ τύραννος παραδοθῆναι προσέταξε μεγάλης ἐκκλησίας ἣν Κωνσταντῖνος ἐδείματο, καθηλώσας τὰς ἄβατον τοῖς εἰς αὐτὴν ἀθροιζομένοις ἀπέφηνεν. οἱ δὲ τῆς Ἀρείου συμμορίας ταύτην τηνικαῦτα κατεῖχον.

καὶ τὸν Φιλικὰ δὲ καὶ τὸν Ἐλπίδιόν φασι Χριστιανοὺς ὄντας ἀποστῆναι τῆς εὐσεβείας, χαριζομένους τῶ δυσσεβεῖ βασιλεῖ. ὁ δὲ Ἰουλιανὸς οὖρον μὲν κατὰ τῆς ἱερὰς τραπέζης ἐξέκρινε, τὸν δὲ Εὐζώϊον πειραθέντα κωλῦσαι κατὰ τῆς κόρρης ἐπάταξε· φάναι δὲ λέγεται ὡς ἔρημα τὰ Χριστιανῶν τῆς θείας ὑπάρχει κηδεμονίας.

ὁ δὲ Φίλιξ τῶν ἱερῶν σκευῶν τὴν πολυτέλειαν θεασάμενος Κωνσταντῖνος γὰρ καὶ Κωνστάντιος φιλοτίμως ταῦτα κατεσκεύασαν)· »ἰδού«, ἴφη, ἐν ὁποίοις σκεύεσιν ὑπηρετεῖται ὁ Μάριας υἱός«.

Ἀλλὰ τῶν δυσσεβῶν τούτων καὶ μανικῶν τολμημάτων οὐκ εἰς μακρὰν ἔτισαν δίκας. Ἰουλιανὸς μὲν γὰρ παραυτίκα νόσῳ χαλεπῇ περιπεσὼν ὑπὸ σηπεδόνος διεφθάρη τὰ ἔγκατα, καὶ τὴν κόπρον οὐκέτι διὰ τῶν ἀποκριτικῶν μορίων παρέπεμπεν, ἀλλὰ τὸ μυσαρὸν στόμα, τὸ τῆς βλασφημίας γενόμενον ὄργανον, ἀποκρίσεως ἐγένετο μόριον.

φασὶ δὲ αὐτοῦ τὴν γυναῖκα πίστει λαμπρυνομένην ταῦτα φάναι πρὸς τὸν ὁμόζυγα· »ὑμνεῖν , ὢ ἄνερ, προσήκει τὸν σωτῆρα Χριστόν, ὅτι σοι διὰ τῆς παιδείας τὴν οἰκείαν ὑπέδειξε δύναμιν· οὐ γὰρ ἂν ἔγνως τίς ὁ παρὰ σοῦ πολεμούμενος εἰ τῇ συνήθει μακροθυμίᾳ χρησάμενος ταύτας σοι τὰς θεηλάτους πληγὰς οὐκ ἐπήγαγεν‘.

ἐκ τῶδε τῶν λόγων καὶ τῶν ἐπικειμένων παθῶν συνεὶς τῆς νόσου τὴν αἰτίαν 1—S. 190, 8 vgl. Philostorg. VII 10. Sozomen. V 8, 2 f. Joh. Chrys. De Babyla c. Julian. 17. De laud. S. Pauli Homil. IV S. 492 Ε. Bickell, Gedichte des äm, Zeitschr. f. kath. Theol. II 351 (1878). Amm. Marcell. 23, 1, 4—5 * 14—17 vgl. Theophyl. Bulg. Martyr. XV mart. 13 PG 126, 169 C? B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ιγ am Rand HSS ι γε > Bn ι ἐπάρχω V2 ι συνῆλθεν A ι 2 φίλιξ V-rF φίλης L φήληξ BPc φήληξ A ι 4 κόμιτα BV2 ι πριβάτον n περιουατῶν B 4/5 ῥωμαῖοι προσαγορεύειν εἰώθασιν BV2 προσαγορεύειν εἰώθασι ῥωμαῖοι y ῥωμαῖοι προσαγορεύουσιν rF ι 5 φιλικὰ nGSF φίληκα V2L φήλικα BP φήληκα Α ι a δυσσεβεῖ > AF, am Rand Ac ι 8 κόρης Y2 κόρης BSF ι 9 ὡς ἔρημα τὰ] κατὰ P I τὰ BV2y τά τῶν rF ι 10 φίλιξ] wie Z. 5 ι 11 vor ταῦτα + δὴ V2 ι 12 ποίοις rF ι 14 ἔτισαν BryFCass. ἔτισεν V2 ι γὰρ übergeschrieben Ac ι 16 ἀποκριτικῶν] κριτικῶν B ι 17 ἀποκρίσεως] ἐκκρίσεως V2L ι nach ἀποκρίσεως + κόπρου r. Nie. Cass. wie im Text ι It) τὸν σωτῆρα Χριστὸν προσήκει ~ A ι 20 οὐ BV2rF Cass. οὐδὲ y ι 22 τῶνδε] τούτων δεὴ V2 ι 23 τῶν > P ι τὴν αἰτίαν — 190, 1 τοῖς = Cass. > B ὁ δείλαιος ἀποδοῦναι τὴν ἐκκλησίαν τὸν βασιλέα ἱκέτευσε τοῖς ταύτης ἐστερημένοις· ἀλλ’ οὔτε ἐκεῖνον ἔπεισε καὶ αὐτὸς τοῦ βίου τὸ τέλος ἐδέξατο.

ὁ δὲ Φίλιξ ἐξαπίνης θεήλατον καὶ αὐτὸς δεξάμενος μάστιγα αἷμα πανημέριόν τε καὶ παννύχιον ἐκ τοῦ στόματος ἔφερε, τῶν ἀγγείων τοῦ σώματος πάντοθεν εἰς τοῦτο συρρεόντων τὸ μόριον οὕτω δὲ παντὸς δαπανηθέντος τοῦ αἵματος,

ἀπέσβη καὶ οὗτος καὶ τῶ αἰωνίῳ παρεπέμφθη θανάτῳ. οὗτοι μὲν οὑν τῆς δυσσεβείας ταύτας ἔτισαν τὰς δίκας.

Νέος δέ τις ἱερέως υἱὸς ἐν δυσσεβείᾳ τραφεὶς χἀτ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν εἰς τὸν τῶν εὐσεβῶν μετέστη χορόν. γυνὴ γάρ τις ἐπίσημος ἐν εὐλαβείᾳ καὶ τοῦ τῆς διακονίας ἠξιωμένη χαρίσματος συνήθης ἢν τῆς τούτου μητρός. αὕτη τοῦτον μετὰ τῆς μητρὸς ἀφικνούμενον (ἔτι γὰρ μειρακύλλιον ἢν) ἠσπάζετό τε καὶ προὔτρεπεν εἰς εὐσέβειαν.

καὶ τῆς μητρὸς δὲ τελευτησάσης, ἀφικνεῖτο πρὸς ταύτην ὁ νέος καὶ τῆς συνήθους διδασκαλίας ἀπήλαυε · παγίως δὲ τὰς συμβουλὰς εἰσδεξάμενος ἤρετο τὴν διδάσκαλον τις ἂν γένοιτο πόρος δι’ οὗ δυνατὸν καὶ τὴν τοῦ πατρὸς δεισιδαιμονίαν φυγεῖν καὶ τῆς παρ’ αὐτῶν κηρυττομένης ἀληθείας μεταλαχεῖν.

ἡ δὲ ἔλεγεν χρῆναι τὸν πατέρα φυγεῖν καὶ προτιμῆσαι τὸν αὐτοῦ τε κἀκείνου δημιουργόν, κα πόλιν ἑτέραν καταλαβεῖν ἐν ᾖ λαθεῖν δυνατὸν καὶ διαδρᾶναι τοῦ δυσσεβοῦς βασιλέως τὰς χεῖρας· ὑπισχνεῖτο δὲ τούτου προνοήσειν αὐτή.

»ἀτάρ«, * 7—S. 192, 12 Cass. VI 33 — 9—S. 192, 14 Synax. 181. 18 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ἱκέτευε H rogabat Cass. ι ταύτην P ι 2 ἐστερημένος B ι ἐκεῖνον ἔπεισε = Cass.] ἐκεῖνος ἐπίσθη B ι αὐτὸς = ipse Cass.] οὕτως B ι 3 φίλιξ r φίληξ V2LF φήλιξ B φήληξA. ι καὶ αὐτὸς θεήλατον ~ V2HL ι δεξάμενος] ἐδέξατο Ρ ι μάστιγα δεξόμενος ~ L ι 5 σώματος] στόματος B ι 6 δὲ] δὴ V- I ἀπεσβέσθη B ι καὶ1 > P ι οὗτος] αὐτὸς r ipse Cass. ι 7 παρεπέμφθη] παρεδόθη GS ι θανάτῳ = Cass.] πυρί n ι 8 ταύτης V2 ι τὰς BP > V2nGSyF ι 9 am Rand ιδ HSS 1 ἱερέως υἱὸς = Synax. Cass.] ἱερέως υσ εἰδωλικοῦ A ι 10 εὐσεβῶν = Synax. > εὐσεβοίντων A ι 11 ἐν = Synax. > BP i vor καὶ + δι’ ἣν S, dann ἠξιώθη GS ι ἠξιωμένη, μένη auf Rasur Ae I 12 αὕτη — μητρὸς > V2GS, τοῦτον οὑν am Rand V2 ι IS μειρακίριλλιον, κίρι auf Rasur Ac ι 14 τελευσάσησ Α ι 15 ἀπέλαυε, ἑ auf Rasur V2 16 πόρος] πρόσ’ B τρόπος P ι 17 παρ’ αὐτῶν] παραυτὴ B, vgl. παρὰ σοῦ Synax., παρ’ αὐτῆς Ausgaben ι 18 μεταλαχεῖν ι Synax.] μετασχεῖν B Synax. Cod. Mv ἔλεγεν BV2rF dixit Cass. λέγει y ι 20 ἡ λαθεῖν am Rand Ac 1 δυνατὸν λαθεῖν ~ B ι 21 προνοήσειν — ἀτάρ] προνοῆσιν αὕτη ἁ (ἁ gestrichen) γὸρ B ἴφη ὁ νέος, »νέος, λοιπὸν καὶ τὴν ἐμαυτοῦ σοι παραδώσω ψυχήν«. ὀλίγων δὲ διελθουσῶν ἡμερῶν, Ἰουλιανὸς μὲν εἰς τὴν Δάφνην δημοθοινίαν ἐπιτελέσων ἀνῆλθε· συνανῆλθε δὲ καὶ ὁ τούτου πατήρ, ἱερεύς τε ὢν καὶ εἰωθὼς συνέπεσθαι τῷ βασιλεῖ. τῷ δὲ πατρὶ συνῆν καὶ οὗτος καὶ ὁ τούτου γε ἀδελφός νεωκόρω γὰρ ἤστην, τὰ βασιλέως ἐδέσματα περιρραίνοντες.

ἑπτὰ δὲ ἡμέρας ἐν τῇ Δάφνῃ πανηγυρἰζειν εἰώθεσαν.

Τῇ’ οὖν ἡμέρᾳ τῇ πρώτῃ παραοτὰς οὕτος τῇ βασλέως στιβάδι καὶ τὰ ὄψα κατὰ τὸ ἔθος διαρράνας καὶ τοῦ μύσους ἐμπλήσας, δρόμῳ χρησάμενος τὴν Ἀντιόχου πόλιν κατέλαβε καὶ πρὸς τὴν θαυμασίαν ἐκείνην ἀφικόμενος ἄνθρωπον· ψῶ μὲν ἥκω σοὶ, ἔφη, »μὴ ψευσάμενος τὴν ὑπόσχεσιν· σὺ δὲ σωτηρίας ἑκατέρας ἐπιμελήθητι καὶ τὴν ἐπαγγελίαν ἐκπλήρωσον«.

παραυτίκα δὴ οὑν ἐκείνη διαναστᾶσα πρὸς τὸν τοῦ θεοῦ ἄνθρωπον Μελέτιον τὸν νέον ἀπήγαγεν· ὁ δὲ τέως αὐτὸν ἄνω διάγειν ἐν τῷ καταγωγίῳ προσέταξεν.

ὁ δὲ πατὴρ τὸν παῖδα ἐπιζητῶν τήν τε Δάφνηι) περιενόστει καὶ εἰς τὸ ἄστυ ἀφικόμενος περιῄει τὰς ἀγυιὰς καὶ τοὺς στενωπούς, πάντοσε περιάγων τὼ ὀφθαλμὼ καὶ τοῦτον ἀνιχνεῦσαι ποθῶν.

ἐπειδὴ δὲ κατ’ ἐκεῖνο τὸ χωρίον ἐγένετο ἔνθα τὸ καταγώγιον ὁ θεῖος εἶχε Μελέτιος, ἀναβλέψας εἶδεν ἐκεῖνον ἀπὸ τοῦ δρυφάκτου διακύπτοντα καὶ δραμὼν εἵλκυσέ τε καὶ κατήγαγε, καὶ εἰς τὴν οἰκίαν ἀπαγαγὼν πρῶτον μὲν αὐτῶ μάστιγας παμπόλλας ἐπήγαγεν, εἶτα ὀβελοὺς πυρακτώσας καὶ ταῖς χερσὶ καὶ τοῖς ποσὶ καὶ τοῖς νώτοις ἐπέθηκεν, ἔπειτα καθείρξας ἐν τῷ θαλάμῳ καὶ κλεῖθρα ἔξωθεν ἐπιθεὶς εἰς τὴν Δάφνην ἀνῆλθε.

ταῦτα ἐγὼ τοῦ ἀνδρὸς πρεσβύτου ἤδη γεγονότος διηγουμένου ἀκήκοα. προστέθεικε δὲ καὶ ταῦτα, ὡς ἔνθους γενόμενος καὶ θείας χάριτος ἐμπλησθεὶς συνέτριψε μὲν ἅπαντα τοῦ πατρὸς τὰ B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ὁ νέος ἥξω λοιπὸν] ἵζω λοιπὸν ὁ νέος V2 ι 2 πλάνην B δάφνην Bc S συνανῆλθε δὲ] συνῆλθέ τε F ι 4 συνέπεσθαι BV2rF Synax. ἕπεσθαι y sequi Casp. ι 5 νεωκόρω γὰρ ἤστην V2ny νεωκόροι γὰρ ἤστην s νεωκόροι γὰρ ἤσαν BF Synax. ι 6 περιραίνοντεσ BP ι 7 εἰώθεσαν BV2y Cass. εἰώθασιν rF 9 διαράνασ BsF ι 10 πόλιν BP Synax. Cass. > V2nGSyF, s. 180, 24 ι 11 ἔφη = Syuax. Cass.] ὡς ἔφην ι 13 δὴ οὖν] δὲ Y ι 14 ὁ δὲ—15 προσέταξεν am Rand Ae ι 16 τὸ > BV2 ι 1 7 περιείη BA ι πανταχόσε B πάντοθεν Synax. ι 19 εἶχεν ὁ θεῖος ~ rF Synax. ι 22 αἰτῶ BV2yCass. > rF ι παμπόλλασ BV2L παμπόλλουσ ΑΡ πολλὰς nGSF multis Cass. ι ὀβελοὺς BV2y obolos Cass. ὀβελίσκους rFAcSynax. ι 25 ἀνῆλθε = Synax.] ἀπῆλθεν V2P ι ἀνδρὸς πρεσβύτου ἤδη γεγονότοσ V2nGSyF Cass. Synax. ἀνδρδσ τούτου πρεσβύτου γεγονότος ἤδη BP εἴδωλα, ἐκωμῴδει δὲ αὐτῶν τὴν ἀσθένειαν· ὕστερον δὲ εἰς νοῦν λαβὼν ὅπερ ἔδρασεν, ἔδεισε τε τοῦ πατρὸς τὴν παρουσίαν καὶ τὸν δεσπότην Χριστὸν ἠντιβόλησε νεῦσαι καὶ συντρῖψαι τὰ κλεῖθρα καὶ τὰς θύρας ἀναπετάσαι· »σοῦ γὰρ δὴ ἕνεκα« , ἔφη, »ταῦτα πέπονθά τε καὶ δέδρακα ταῦτά μου« , ἔφη »λέγοντος, ἐξέπεσε μὲν τὰ κλεῖθρα,

ἀνεῴχθησαν δὲ αἱ θύραι· ἐγὼ δὲ πάλιν πρὸς τὴν διδάσκαλον ἔδραμον. ἡ δὲ σχῆμά μοι γυναικὸς περιθεῖσα καὶ σὺν αὐτῇ γε εἰς τὴν καμάραν καθίσασα τῷ θείῳ με πάλιν Μελετίῳ προσήγαγεν. ὁ δὲ τῷ τῶν ῾ιεροσολύμων με παρέδωκεν ἐπισκόπῳ (Κύριλλος δὲ καὶ οὕτω νύκτωρ εἰς τὴν Παλαιστίνην ὡρμήσαμεν«.

μετὰ δὲ τὴν Ἰουλιανοῦ τελευτὴν καὶ τὸν πατέρα οὗτος πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἐποδήγησε · καὶ τοῦτο γὰρ ἡμᾶς μετὰ τῶν ἄλλων ἐδίδαξε. τοῦτον μὲν δὴ τὸν τρόπον οὗτοι πρὸς θεογνωσίαν ποδηγηθέντες τῆς σωτηρίας μετέλαχον.

Ἰουλιανὸς δὲ παρρησιέστερον, μᾶλλον δὲ ἀναιδέστερον, κατὰ τῆς εὐσεβείας ὡπλίζετο, τὸ μὲν τῆς ἐπιεικείας περικείμενος προσωπεῖον, πάγας δὲ κατασκευάζων καὶ θήρατρα πρὸς τὸν τῆς ἀσεβείας ὄλεθρον τοὺς ἐξαπατωμένους ἀγρεύοντα.

πρῶτον μὲν γὰρ τὰς ἐν τῷ ἄστει καὶ τὰς ἐν Δάφνῃ πηγὰς ταῖς μυσαραῖς θυσίαις ἐμόλυνεν ἵν’ ἕκαστος ἀπολαύων τοῦ νάματος μεταλαγχάνῃ τοῦ μύσους, ἔπειτα δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν ἀγορὰν προκείμενα τοῦ μιάσματος ἐνεπίμπλα· περιερραίνοντο γὰρ καὶ ἄρτοι καὶ κρέα καὶ ὀπῶραι καὶ λάχανα καὶ τἄλλα 21— S. 193, 1 vgl. Nectarius De festo S. Theodori PG 39, 1829 B * 15—S. 193, 5 Georg. Mon. 540, 19 — —194, 10 Niceph. H. E. X 12 — — S. 194, 12 Cass. VI 34 — 19—S. 193, 1 Theophyl. Bulg. Martyr. XV mart. 14 PG 126, 169 C B V2 HN (n) + GSP [P bis 20 μύσους] (s) = r AL (y) F 1 ἐκωμῴδει BryF Synax. ἐκωμῴδησε V2 ι 2 τὴν τοῦ πατρὸς ~ y I 5 μου = Synax. > B ι ἐξέπεσαν y ἐξέπεσον Synax. ι 8 Μελετίῳ πάλιν ~ V2, Synax. wie im Text ι 9 τῶν > V2L παραδέδωκεν BF ι 11 οὗτος = Cass.] αὐτὸς B ι πρὸς] εἰσ’ P ι 13 οὔτοι] αὐτοὶ B ι πρὸς] πρὸσ τὶν V2 ι 15 Γε am Rand HSS ι παρρησιέστερον BV2LF am Piand Ac παρρησιαίτερον rNic. ι δὲ2 übergeschrieben Ac ι ἀνεδέστερον A ι 16 εὐσεβείας BV2yF Nie. Georg. Cass. ἀληθείας r ι τὸ μὲν τῆς] τῆς μὲν auf Rasur Ac ι προσωπεῖον, εῖον auf Rasur Ac πρόσωπον B j 18 μὲν gestrichen A j 20 μεταλαγχάνει BGF in μεταλαγχάνῃ corr. P ι τοῦ μίσους vor μεταλαγχάνῃ ~ n ἔπειτα δὲ = Georg.] ἐπειδὴ δὲ B, cumque . . . complevisset Cass. ι 21 ἐνεπίμπλα V2y ἐνεπίμπλη BNs ἐνεπίπλη HF ι 21/22 περιεραίνοντο BHFS ι 22 ὀπῶραι = Georg.] ὀπώρα B ι 22 f τἄλλα ὅσα BV2rF Georg, ὅσα ἄλλα y ὅσα ἐδώδιμα.

ταῦτα ὁρῶντες οἱ τῆς τοῦ σεσωκότος προσηγορίας τετυχηκότες ἔστενον μὲν καὶ ὠλοφύροντο βδελυττόμενοι τὰ γινόμενα, μετελάμβανον δὲ ὅμως ἀποστολικῷ πειθόμενοι νόμῳ· »πᾶν γἀρ«, φησί, τὸ ἐν μακέλλῳ πωλούμενον ἐσθίετε, μηδὲν ἀνακρίνοντες διὰ τὴν συνείδησιν «.

Δύο δέ τινες ἐν στρατείᾳ διαπρέποντες ἀσπιδηφόροι γὰρ ἦσαν καὶ βασιλέως πεζέταιροι) ἔν τινι συμποσίῳ θερμότερον τῶν γιγνομένων τὸ μύσος ἐθρήνησαν καὶ τοῖς θαυμασίοις τῶν ἐν Βαβυλῶνι διαπρεψάντων μειρακίων ἐχρήσαντο ῥήμασι· παρέδωκας γὰρ ἡμὰς‘, ἔλεγον, »βασιλεῖ παρανόμῳ ἀποστάτῃ παρὰ πάντα τὰ ἔθνη τὰ ὄντα ἐπὶ τῆς γῆς«.

ταῦτά τις τῶν ὁμοτραπέζων ἐκείνῳ μεμήνυκεν. ὁ δὲ παραυτίκα γε ἀγαγὼν τοὺς ἀρίστους ἁδρὰς ἐκείνους ἐπυνθάνετο τίνα εἴη τὰ εἰρημένα. οἱ δὲ παρρησίας ἀφορμὴν ὑπειληφότες τὴν τοῦ βασιλέως ἐρώτησιν, τὸν ἀξιέπαινον παραθήξαντες ζῆλον , εἶπον τοιάδε· ἐν εὐσεβείᾳ τραφέντες, ὦ βασιλεῦ, καὶ νόμοις ἀξιεπαίνοις δεδουλευκότες (Κωνσταντίνου ἀντίνου γὰρ καὶ τῶν ἐκείνου ἦσαν οἱ νόμοι), ὀλοφυρόμεθα νῦν μύσους ἅπαντα πεπληρωμένα θεώμενοι καὶ ταῖς ἐναγέσι θυσίαις καὶ τὰ βρώματα καὶ τὰ πόματα μολυνόμενα.

ταῦτα καὶ οἴκοι τεθρηνήκαμεν καὶ σοῦ παρόντος ἀποδυρόμεθα · τοῦτο γὰρ δὴ μόνον τῆς σῆς δυσχεραίνομεν βασιλείας«. τούτων ἀκούσας τῶν λόγων ὁ πραότατος καὶ φιλοσοφώτατος παρὰ τῶν ἐκείνῳ προσομοίων ὀνομαζόμενος τὸ μὲν τῆς ἐπιεικείας ἀπεδύσατο προσωπεῖον , τὸ δὲ τῆς δυσσεβείας ἐγύμνωσε πρόσωπον.

καὶ 3/5 ι Kor. 10, 25 — 7/8 u. 11/12 vgl. Job, Chrys. In luvent. et Maxim. 2 — 10/11 Daniel 3, 32 (Gebet des Azarias 8) * 6—S. 194, 2 Synax. 121, 29 — — S. 194, 8 Michael Syr. VII 5 S. 8. 287 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 γενόμενα L, vgl. ἐπὶ τοῖς γινομένοις Georg. ι 4 τὸ ἐν μακέλλῳ φησὶ n μηδὲν — 5 συνείδησιν = Nie. Georg. Cass. > n ι 6 διαπρέψαντες y, in διαπρέποντεσ corr. Ae ι 7 πεζέτεροι V2G πεξαίτεροι n ι 9 μειρακίων > L ι ἐκέχρηντο r, usi sunt Cass. ι 11 ἐκείνω r τῷ βασιλεῖ ’Nie. imperatori Cass. = Michael ἐκείνων BV2yF 1 12 γε am Rand V2 > H ι ἄνδρασ ἐκείνουσ ἐκείνοις ἄνδρας BnNic. ι 13 τίνα V2yF τί ἂν Br quid lociiti fuisscnt Cass. τίνα ἂν Nie. ι 14 τοῦ > n ι 18 καὶ2 > yCass, ι βρώματα By βρωτὰ V2rF ι n πόματα y πώματα B ποτὰ V2rF ι 20 δὴ > y, übergeschrieben Ac ι δυσχεραίνομεν τῆς σῆς ~ s ι 22 ἐκείνου A, ω übergeschrieben Ac ι vor ὀνομαζομενος + οὕτως yF, Cass. wie im Text, s. S. 197, 8 1 23 προσωπεῖον] πρόσωπον A, πεῖον übergeschrieben Ac πικρὰς αὐτοῖς καὶ χαλεπὰς αἰκίας ἐπιθεῖναι κελεύσας, ἐστέρησε μὲν τῆς παρούσης ζωῆς, μᾶλλον δὲ ἠλευθέρωσεν ἐκείνου τοῦ δυστήνου καιροῦ καὶ τοὺς νικηφόρους στεφάνους προὐξένησεν.

αἰτίαν δὲ τῇ τιμωρίᾳ συνήρμοσεν, οὐ τὴν εὐσέβειαν ὑπὲρ ἧς ἀνῃρέθησαν , ἀλλὰ τὴν παροινίαν· ὡς βασιλέα γὰρ ὑβρικότας ἔφησε τιμωρήσασθαι. ταῦτα δὲ θρυλεῖσθαι προσέταξε, φθονῶν τοῖς τῆς ἀληθείας ἀθληταῖς τῆς τῶν μαρτύρων προσηγορίας τε καὶ τιμῆς.

τούτων ὁ μὲν ᾿ιοβεντῖνος, ὁ δὲ Μαξιμῖνος προσηγορεύετο. τούτους ἡ Ἀντιόχου πόλις ὡς ἀγωνιστὰς εὐσεβείας τιμήσασα πολυτελεῖ παραδέδωκε θήκῃ, καὶ μέχρι δὲ τήμερον ἐτησίῳ δημοθοινίᾳ γεραίρονται.

Καὶ ἄλλοι δὲ τῶν ἐν τέλει καὶ ἀξιωτάτων παραπλησίῳ παρρησίᾳ χρησάμενοι τῶν ἴσων στεφάνων ἀπήλαυσαν. καὶ γὰρ Βαλεντινιανὸς ἐκεῖνος ὁ μικρὸν ὕστερον βασιλεύσας (χιλίαρχος δὲ ἦν τηνικαῦτα τῶν περὶ τὰ βασίλεια τεταγμένων λογχοφόρων ἡγούμενος) ὃν εἶχεν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας οὐκ ἀπέκρυψε ζῆλον.

ὁ μὲν γὰρ ἐμβρόντητος ἐκεῖνος εἰς τὸ τῆς Τύχης τέμενος εἰσῄει χορεύων, ἑκατέρωθεν δὲ τῶν θυρῶν εἱστήκεισαν νεωκόροι περιρραντηρίοις τοὺς εἰσιόντας προκαθαίροντες ὡς ἐνόμιζον ἐπειδὴ δὲ τοῦ βασιλέως ἡγούμενος τῇ

χλανίδι ῥανίδα πελάσασαν εἶδεν Βαλεντινιανός, ὁ βασιλείας ἑκατέρας τούτου χάριν τετυχηκώς, πὺξ ἔπαισε τὸν νεωκόρον, μεμολύνθαι φήσας, οὐ κεκαθάρ- 3—8 vgl. Joh. Chrys. ebd. 3. Malal. S. 327, 15 — 12—S. 195, 2 vgl. So. VI 6, 4—6 * 12—S. 195, 7 Cass. VI 35 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 τοῦ δυστήνου am Rand Ac ι 3 στεφάνους am Rand Ac ι 5 γὰρ βασιλέα ~ n ι 6 φθονῶν] βασκαίνων r ι 7 τε > rF ι ἰωβεντῖνοσ A ἰουβεντῖνοσ S Nie. Synax. Chrysost. Mal. luventius Cass. ι 8 Μαξιμῖνος = Nic. Cass. Chrysost.] μαξιμιανὸσ s Mal. Μάξιμος Synax. Michael ι προσηγορεύοντο B προσαγορεύεται s ι τούτους] τούτων, ὤ auf Rasur, B ι 11 Z? am Rand BA ι καὶ1 = Cass. > B ι ἀξιωτάτων BA ἀξιωμάτων V2NsLF und, μ über τά geschrieben, Ac ἀξιώμ H; vgl. Cass,: plurimi nobilium et dijnitate fulgentium; s. Wortregister ι 12/12 χρησάμενοι παρρησίᾳ ~ y ι 12 ἀπέλαυσαν, ε auf Rasur, V2 ι καὶ γὰρ ις am Rand sF ι 12 und 19 οὐαλεντινιανὸσ A, οὐ auf Rasur Ac ι 14 ὃν] οὕτος ὃν B, is xelum quem Cass. ι 15 οὐκ ἀπέκρυψε V2nLF οὐ κατέκρυψε sA κατέκρυψεν B ι ἐκεῖνος = Cass.] ἐκεῖνοσ βασιλεὺσ B ι 16 τῆς > V2, übergeschrieben εἰσῄει] ἐπισείῃ B ι ἐγχορεύων V2 ι ἑκατέρων y ι 17 ἑστήκεσαν B εἱστήκεσαν V2 . ι περιραντηρίοισ BGF περιρραντίοισ A ι περικαθαίροντες B 18 ἡγούμενοι V2 ι 19 πελάσαν B ι ὁ] τῆς B ι χάριν τούτου ~ rF ι 20 μεμολύσθαι V2s ι 20 f οὐκ ἐκκαθάρθαι B θαι. θεασάμενος δὲ τὸ γεγονὸς ὁ ἐξάγιστος εἰς φρούριον αὐτὸν παρὰ τὴν κείμενον κείμενον ἐξέπεμψεν, αὐτόθι διάγειν προστεταχώς.

ἀλλ’ ἐκεῖνος μὲν ἐνιαυτοῦ καὶ μηνῶν διεληλυθότων ὀλίγων μισθὸν τῆς ὁμολογίας τὴν βασιλείαν ἐδέξατο.

οὐ γὰρ μόνον ἐν ἐκείνῳ τῷ βίῳ τοὺς τῶν θείων ἐπιμελουμένοις ὁ δίκαιος γεραίρει κριτής, ἀλλ’ ἔστιν ὅτε καὶ παραυτίκα τῶν ἀγαθῶν πόνων ὀρέγει τὰς ἀντιδόσεις, ταῖς ἄρτι χορηγουμέναις δωρεαῖς τὰς ἐλπιζομένας πιστούμενος.

Ὁ δὲ τύραννος καὶ ἕτερον κατὰ τῆς εὐσεβείας ἐξεῦρε μηχάνημα. 6 [ιζ΄] τοῖς γὰρ στρατιωτικοῖς καταλόγοις κατὰ τὸ παλαιὸν ἔθος διανέμων χρυσίον, καθῆστο μὲν αὐτὸς ἐπὶ θρόνου βασιλικοῦ, προὔθηκε δὲ παρὰ τὸ ἔθος βωμὸν ἀνθράκων πλήρη, καὶ λιβανωτὸν ἐπί τινος τραπέζης παρέθηκε.

προσέταξε δὲ τῶν τὸ χρυσίον κομιζομένων ἕκαστον πρότερον ἐπιβαλεῖν τῷ βωμῷ τὸν λιβανωτόν, εἶτα τὸ χρυσίον παρὰ τῆς αὐτοῦ κομίσασθαι δεξιᾶι τήνδε τὴν πάγην οἱ πλεῖστοι μὲν ἠγνόησαν παντελῶς· οἱ σὲ προμεμαθηκότες, σκηψάμενοι νόσον, τὶν χαλεπὴν ἐκείνην διέφυγον θήραν· ἄλλοι δὲ τῶν χρημάτων ὀρεγόμενοι τῆς σφετέρας κατωλιγώρησαν σωτηρίας· ἕτεροι δὲ δειλίᾳ προύδωκαν τὴν εὐσέβειαν.

Μετὰ μέντοι τὴν ὀλεθρίαν ἐκείνην τῶν χρημάτων διανομὴν ἔν τινι συσσιτίῳ, τινὲς τῶν τὸ χρυσίον εἰληφότων κατὰ ταὐτὸν εἱστιῶντο. τούτων εἶς φιάλην δεξόμενος οὐ πρότερον ἔπιε πρὶν ἢ τὴν σωτήριον ἐπιθεῖναι σφραγῖδα.

τινὸς δὲ τῶν συσσίτων ἐπιμεμψαμένου καὶ φήσαντος ἐναντίον εἶναι τοῦτο τῷ πρὸ βραχέως γεγενημένῳ, ἤρετο ἐκεῖνος τί τῶν ὑπ’ αὐτοῦ πεπραγμένων κέκληκεν ἐναντίον. ὁ δὲ τοῦ βωμοῦ καὶ τοῦ λιβανωτοῦ καὶ τῆς ἀρνήσεως τῆς γεγενη- 1/2 vgl. Philostorg. VII 7. Chronic. Pasch, a. 363 S. 549, 9. Theophan. 51, 10 — 2—7 vgl. Rufin. H. E. XI 2, 1002, 14 — 8—S. 196, 11 vgl. Sozomen. V 17, 8—11. Gregor. Nazianz. Orat. IV 81—84 * 8—14 Georg. Mon. 541, 1 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 ἐξάγιστος] ἐναγέστατος B ι 5 ἐπιμελομένους An ι 7 δωρεαῖς übergeschrieben Ac ι πιστούμενος > F ι 8 ἵζ’ am Rand HSS ι 10 καθῆστο BV2 Georg. ἐκάθητο r ἐκάθιτο F ἐκαθέσθη y ι 12 τὸ Bs ι 13 πρότερον ryF Georg. πρῶτον BV2 ι ἐπιβάλλειν B Georg. ι 14 κομίζεσθαι V2 ι δεξιᾶς κομίσασθαι ~ s ι τὴν > y, übergeschrieben Ac ι 15 σκεψάμενοι B ι 20 κατά ταὐτὸν] καταυτὸν B ι 21 πρὶν ἧ BV2 πρὶν ryF ι 23 τοῦ — γεγενημένου y ι βραχέωσ Br βραχέος y ο auf Rasur V2F ι 25 λιβάνου B ι 25 f ἀρνήσεως τῆς γεγενημένησ sy ἀρνήσεως γεγενημένης V2 ἀρνήσεωσ τῆς γεναμένησ B γενομένης ἀρτήσεως n μένῃς ἀνέμνησε ·ταῦτα γὰρ τῆς Χριστιανικῆς ὁμολογίας ἀντίπαλα.

τούτων ἀκούσαντες τῶν ἑστιωμένων οἱ πλείους ἀνωλόλυξάν τε καὶ ὠλοφύραντο, καὶ πολλὰς τῶν κεφαλῶν ἀποτίλαντες τρίχας ἐξανέστησάν τε τοῦ συμποσίου καὶ διὰ τῆς ἀγορᾶς θέοντες Χριστιανοί τε εἶναι ἐβόων καὶ βασιλικοῖς παρακεκροῦσθαι τεχνάσμασι καὶ παλινῳδίαν ᾄδειν καὶ τὴν ἐξ ἀγνοίας συμβᾶσαν ἥτταν ἀναπαλαίειν.

μετὰ τούτων θέοντες τῶν βοῶν κατέλαβον τὰ βασίλεια, τῶν τοῦ τυράννου σοφισμάτων κατηγοροῦντες καὶ πυρὶ παραδοθῆναι παρακαλοῦντες, ἵνα πυρὶ μιανθέντες διὰ πυρὸς ἑτέρου τὴν κάθαρσιν δέξωνται. ταῦτα καὶ ὅσα τούτοις προσόμοια παρ’ ἐκείνων λεγόμενα ἐξέμηνε τὸν τοῦ ἀλιτηρίου θυμόν.

καὶ Πρῶτον μὲν αὐτῶν τὰς κεφαλὰς ἄποτ’ ἀποτμηθῆναι προσέταξεν. ἀπαγομένων δὲ αὐτῶν ἔξω τοῦ ἄστεως, ἠκολούθει τὸ τῷ πόλεως πλῆθος, ἀγάμενον αὐτοὺς τῆς εὐψυχίας καὶ τὴν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας παρρησίαν θαυμάζον.

ἐπειδὴ δὲ τὸ χωρίον ἐκεῖνο κατέλαβον ἔνθα τοὺς κακούργους κολάζειν εἰώθασιν, ἐλιπάρησε τὸν δήμιον ὁ τῶν ἄλλων πρεσβύτερος, τοῦ πάντων αὐτῶν νεωτάτου πρῶτον τὴν κεφαλὴν ἐκτεμεῖν, ἵνα μὴ τῶν ἄλλων θεασάμενος τὴν σφαγὴν τὴν δειλίαν εἰσδέξηται.

ἐπειδὴ δὲ ὁ μὲν ἐπέθηκε τῶ δαπέδῳ τὰ γόνατα, ὁ δὲ τὸ ξίφος ἐγύμνωσεν, ἧκέ τις μηνύων τὴν ἄφεσιν καὶ βοῇ κωλύων πόρρωθεν τὴν ἀναίρεσιν. τότε ὁ νεώτατος τὴν τῆς σφαγῆς δυσχεράνας ἀπαλλαγήν· »οὐκ ἦν ἄρα. ἄρα«, ἔφη, »῾Ρωμανὸς ἄξιος μάρτυς κληθῆναι Χριστοῦ«. τοῦτο γὰρ ἦν αὐτῶ ὄνομα.

ἀλλὰ τὴν μὲν σφαγὴν ὁ κακομήχανος ἐκεῖνος ἐκώλυσε, φθόνῳ βαλλόμενος καὶ τῆς εὐκλείας βασκαίνων τοῖς ἀθληταῖς, οὐκ εἴασε δὲ ὅμως 21 vgl. Amm. Marcell. 22, 11,2? — 22—S. 197, 2 vgl. Sozomen. V 17, 12 * 9—S. 197, 2 Cass. VI B V2 HN(n) + GSP[P τὴν μὲν an] (s) = r AL (y) F 1 nach ἀντίπαλά + φησι y ι 3 ὠλοφύροντο BV2 A, α über ρον geschrieben Ac ι ἀποτίλλαντεσ nLF ἀποτελιλλαντεσ B ι 4 τε > y ι 5 ἀνεβόων L τεχνάσμασι, τεχνᾶς auf Rasur Ac ι 6 ἀνακαλεύειν L ἀναπαλαίειν, παλαί auf Rasur Ac ι 7 τοῦ > A ι 8 κατηγοροῦντες BV2L καταβοῶντες A (aber αβοῶν /// auf Rasur Ac) rF ι καὶ πυρὶ — παρακαλοῦντες > y, am Rand Ac I 12 ἄστεως BV2G ἄστεοσ nSyF ι 13 εὐψυχίας] εὐσεβείας s ι 14 θαυμάζον y ἐθαύμαζον BV2 θαυμάζοντεσ rF ι ἐκεῖνο > L Cass. ι 15 εἰώθασιν BV2y solent Cass. εἰώθεσαν rFAc ι 16 ὁ > y, übergeschrieben Ac ι αὐτώ . A ι 17 πρώτου F ι 20 νεώτερος L ι vor τῆν2 + ὁ ausradiert A ι 21 ἥν] ἀν’ B ι 22 ἄξιος > s ι κληθῆναι μάρτυς ~ r ι τοῦ χυ s ι τὸ ὄνομα s 23 κακότεχνοσ y αὐτοὺς τὰς πόλεις οἰκεῖν, ἀλλ’ εἰς τὰς ἐσχατιὰς τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας ἐξέπεμψε.

Καὶ Ἀρτέμιον δέ (στρατηγὸς δὲ οὗτος τῶν ἐν Αἰγύπτῳ στρατιωτῶν ἐγεγόνει), ἐπειδὴ πλεῖστα τῶν εἰδώλων συνέτριψε τὴν ἀρχὴν ἐκείνην ἐν τοῖς Κωνσταντίου χρόνοις λαχών οὐ μόνον τῶν ὄντων ἐγύμνωσεν ἀλλὰ καὶ τῆς κεφαλῆς τὸ λοιπὸν ἐστέρησε σῶμα.

ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα δέδρακεν ὁ πραότατος καὶ ὀργῆς ἐγκρατέστατος παρὰ τῶν δυσσεβούντων ὀνομαζόμενος. ἐγὼ δὲ καὶ γυναικὸς ἀρίστης ἀξιέπαινον διήγημα προσθήσω τῇ συγγραφῇ· κατεφρόνησαν γὰρ τῆς τούτου λύττης καὶ γυναῖκες τῷ θείῳ ζήλῳ καθωπλισμέναι.

Πουπλία τις ἦν κατ’ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ὀνομαστοτάτη καὶ πολυθρύλητος ἐκ τῶν τῆς ἀρετῆς κατορθωμάτων γεγενημένη. αὕτη καὶ τοῦ γάμου τὸν ζυγὸν πρὸς ὀλίγον δεξαμένη καιρόν, καρπὸν ἀξιάγαστον τῷ θεῶ προσενήνοχεν. Ἰωάννης γάρ, ὁ τῶν ἐν Ἀντιοχείᾳ πρεσβυτέρων ἐπὶ πλεῖστον ἡγησάμενος χρόνον καὶ πολλάκις μὲν τῆς πρεσβυτέρων προεδρίας τὰς ψήφους δεξάμενος, ἀεὶ δὲ τήνδε τὴν ἡγεμονίαν φυγών, ἐξ ἐκείνης τῆς θαυμασίας ἀρούρας ἐβλάστησεν.

αὕτη χορὸν ἔχουσα παρθένων τὴν διὰ βίου παρθενίαν ἐπηγγελμένων ἀεὶ μὲν ὕμνει τὸν πεποιηκότα καὶ σεσωκότα θεόν, τοῦ δὲ βασιλέως παριόντος γεγωνότερον κοινῇ ἔψαλλον, εὐκαταφρόνητον ἡγούμεναι καὶ καταγέλαστον τὸν ἀλάστορα.

ᾖδον δὲ μάλιστα ἐκεῖνα τὰ ᾄσματα ὁ τῶν εἰδώλων κωμῳδεῖ τὴν ἀσθένειαν, καὶ μετὰ τοῦ Δαβὶδ ἔλεγον· »τὰ εἴδωλα τῶν ἐθνῶν ἀργύριον καὶ χρυσίον, ἔργα χειρῶν ἀνθρώπων‘. καὶ μετὰ τὴν τῆς ἀναισθησίας διήγησιν ἔλεγον· 3—6 vgl. Chronic. Pasch, a. 363 S. 549, 12. Theophan. 51, 14. Zonar. XIII, 12 44 S. 65, 4. Cedren. I 537, 4. Artemii Passio 36 f. Synax. 151, 13 — 23/24 Psal. 113, 12 (134, 15) — 24 vgl. Psal. 113, —15 (134, 16f.) * —S. S. 198, 14 Niceph. H. Ε. X 11 — — S. 198, 16 Cass VI 36 — — S. 198, 13 Synax. 123, 1 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F *3 Γῆ am Rand HSS ι 3/4 στρατιῶν B ι 5 κωνσταντίου V2HANic. Cass. Chr. Pasch. Theophan. Cedren. Artem. Pass. κωνσταντίνου BNsLFSynax. ι καιροῖσ V2 ι 8 ἴθ’ am Rand GSF ι δὲ BPyF δέ γε V2nGS ι γυναικών A ι 9 ἀξιέπαινον > V2 ι προθήσω V2 ι 9/10 καὶ γυναῖκες vor τῆς τούτου ~ P ι 11 ιθ am Rand BV2P ι πο///πλία V2 ι ὀνομαστὴ B, tiominatissima Cass. ι 13 καὶ > B ι γάμου] νόμου n ι 14 Ἰωάννης] am Rand τὸν χρυσόστομον λέγει SP, unrichtig ι 15 ἐπὶ > Ρ ι 16 τήνδε > V2GPF Synax. ι 19 καὶ σεσωκότα am Rand Ac j 20 γεγονώτερον BV2 ι 24 καὶ μετά—ἔλεγον] καὶ μετά τὴν τῆς ἀναισθησίασ ἔλεγον Ρ, aber καὶ μετὰ τὴν τῆς expungiert und καὶ περὶ τῆσ ἀναισθησίας αὐτῶν am Rand Pc > GS Nie; vgl. et Herum Cass. ὅμοιοι αὐτοῖς γένοιντο οἱ ποιοῦντες αὐτὰ καὶ πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ’ αὐτοῖς«. τούτων ἀκούσας ἐκεῖνος καὶ λίαν ἀνιαθεὶς σιγὰν αὐταῖς προσέταξε κατὰ τὸν τῆς παρόδου καιρόν.

ἡ δὲ μικρὸν τῶν ἐκείνου νόμων φροντίσασα, πλείονος τὸν χορὸν προθυμίας ἐνέπλησε, καὶ πάλιν ἐκείνου διιόντος ψάλλειν ἐκέλευσεν· ἀναστήτω ὁ θεὸς καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ« ὁ δὲ χαλεπήνας τοῦ χοροῦ τὴν διδάσκαλον ἀχθῆναι προσέταξε.

καὶ γῆρας ἰδὼν αἰδοῦς ἀξιώτατον, οὔτε τοῦ σώματος τὴν πολιὰν ᾤκτειρεν οὔτε τὴν τῆς ψυχῆς τετίμηκεν ἀρετήν, ἀλλά τισι τῶν δορυφόρων ἐκέλευσεν ἐπὶ κόρρης αὐτὴν ἑκατέρας παῖσαι καὶ ταῖς χερσὶ φοινίξαι τὰς παρειάς.

ἡ δὲ ὡς ἄκραν τιμὴν δεξαμένη τὴν ἀτιμίαν ἀνελήλυθε μὲν εἰς τὸ δωμάτιον συνήθως δὲ αὐτὸν ταῖς πνευματικαῖς ἔβαλλε μελῳδίαις, καθόπερ ὁ τῆς μελῳδίας ἐκείνης συγγραφεὺς καὶ διδάσκαλος τὸ πονηρὸν ἐκεῖνο κατέπαυε πνεῦμα τὸ τῷ Σαοὺλ ἐνοχλοῦν.

Καὶ γὰρ οὗτος τοὺς ἀλάστορας εἰσοικισάμενος δαίμονας, κορυβαντιῶν διετέλει καὶ κατὰ τῆς εὐσεβείας λυττῶν. διὰ γὰρ δὴ τοῦτο καὶ τοὺς Ἰουδαίους κατὰ τῶν εἰς Χριστὸν πεπιστευκότων καθώπλισε,,. καὶ Πρῶτον μὲν αὐτοὺς συναλίσας ἤρετο τί δή ποτε τοῦ νόμου θύειν κελεύοντος ταῖς θυσίαις οὐ χρῶνται· ἐπειδὴ δὲ ἔφασαν ἑνὶ τόπῳ τὴν σφετέραν περιγεγράφθαι λατρείαν, παραυτίκα προσέταξεν ὁ θεομισὴς ἀνεγεῖραι τὸν καταλυθέντα νεών, τὴν δεσποτικὴν ὑπολαμβάνων 1/2 Psal. 113, 16 (134, 18) — 6 Psal. 67, 2 — 14 I Sam. 16, 23 — 16—S. 200, 5 vgl. Rufin. H. E. X 38—40. Socrat. III 20. Sozomen. V 22, 413 Orat. 3—4 u. —7. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 22 — 20/21 Julian, bei De mens. IV 53. vgl. Julian. S. 295 C. 397 D — — S. 199, 20 vgl. Philostorg. VII 9. Artemii Passio 68. Tbeophan. 51, 28. Cedren. I 537, 9. Zonar. XIII 12, 24 S. 62, .5. Amm. Mareen. 23, 1, 2f. * —S. S. 200, 6 Cass. VI 43 — 16—S. 200, 15 Georg. Mon. 543, 8 B V2 HN(n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 αὐτοῖς] αὐτῶν GS ι nach γένοιντο + πάντες F + Rasur von 6 Buchst. V2 ι 2 ἐπ’] ἐν P ι 3 αὐτὰσ B ι 5 ἐκέλευεν nGS ι 6 καὶ — αὐτοῦ] καὶ τὰ ἑξῆσ τῆς ᾠδῆς N ι οἵ ἐχθροὶ αὐτοῦ>H ι 8 τοῦ σώματος = Cass. > L ι 9 τισι = Cass.] τινι ν auf Rasur, A ι 10 ἐκέλευσεν = Synax.] προσέταξεν B \ κόρης B I 12 B ι συνήθως δὲ] καὶ συνήθωσ B ι αὐτὸν = Cass.] αὐτῶν B ι 12/13 ἔβαλλε μελῳδίαις] ἔβαλεν ὑμνῳδίαις Ρ ι 14 κατέπαυε BV2nPF am Rand Ac κατέπαυσεν GSL effujaverat Cass. > Α ι 16 καὶ1 > B ι διὰ: x am Rand HSS ι 17 κατὰ τῶν εἰσ’ (+ τὸν V2 χν πεπιστευκότων καθώπλισεν BV2 κατ’ αὐτῶν (///////////////// τῶν P) καθώπλισεν καθώπλησεν Ρ) τῶν εἰσ’ τὸν τὸ) > Py) χν πεπιστευκότων ryF, bei Cass. Georg. Wortfolge wie im Text ι 18 αὐτοὺς > ACass. 1 20 περιγράφεσθαι B, vgl. περιγεγραμμένην Georg. ι 21 ναόν y Georg. ὁ μάταιος πρόρρησιν διελέγχειν. ἔδειξε δὲ μᾶλλον τὴν ταύτης ἀλήθειαν.

τούτων γὰρ ἐκεῖνοι τῶν λόγων ἀσπασίως ἀκούσαντες ἅπασι τὰ προστεταγμένα τοῖς κατὰ τὴν οἰκουμένην ὁμοφύλοις ἐδήλωσαν. οἱ δὲ πάντοθεν συνέθεον, καὶ χρήματα καὶ προθυμίαν εἰς τὴν οἰκοδομίαν εἰσφέροντες ἐχορήγησε δὲ ὅτι πλεῖστα καὶ ὁ τοῦτο προστεταχώς,

οὐ φιλοτιμίᾳ χρώμενος ἀλλὰ τῇ ἀληθείᾳ μαχόμενος. συναπέστειλε δὲ καὶ ἄρχοντα τῶν δυσσεβῶν προσταγμάτων ἄξιον ὑπουργόν, φασὶ δὲ αὐτοὺς καὶ σκαπάνας ἐξ ὕλης ἀργύρου καὶ ἄμας καὶ κοφινίδας κατασκεύασαι.

᾿Επειδὴ δὲ ὀρύττειν ἤρξαντο καὶ τὸν χοῦν ἐκφορεῖν, πανημέριον μὲν τοῦτο ἔδρων μυριάδες πολλαί, νύκτωρ δὲ ὁ χοῦς αὐτόματος ἀπὸ τῆς φάραγγος μετετίθετο κατέλυσαν δὲ καὶ αὐτὰ τῆς οἰκοδομίας τὰ λείψανα, νεόδμητα πάντα κατασκευάσειν ἐλπίσαντες. ἐπειδὴ δὲ καὶ ὁ γύψου καὶ τιτάνου πολλὰς μεδίμνων συνήθροισαν μυριάδας, ἐξαπίνης ἄνεμοι βίαιοι πνεύσαντες καὶ στρόβιλοι καὶ 5 καταιγίδες καὶ λαίλαπες πάσας ἀθρόως ἐσκέδασαν. ἔτι δὲ μεμηνότων ἐκείνων καὶ τῇ μακροθυμίᾳ τῇ θείᾳ μὴ σωφρονιζομένων, πρῶτον μὲν σεισμὸς ἐγένετο μέγιστος καὶ τοὺς παντελῶς ἀμυήτους τῶν θείων ἱκανὸς καταπλῆξαι. ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἔδεισαν , πῦρ ἐκ τῶν ὀρυττομένων ἀναδραμὸν θεμελίων πλείστοις μὲν τῶν ὀρυττόντων ἐνέπρησε, τοὺς δὲ ἄλλους ἐσκέδασε.

καὶ νύκτωρ δὲ παμπόλλων ἔν τινι πελαζούσῃ καθευδόντων στοᾷ, κατηνέχθη μὲν ἀθρόως σὺν τῷ ὀρόφῳ τὸ οἰκοδόμημα, τοὺς δὲ καθεύδοντας συνέχωσεν ἅπαντας.

κατὰ δὲ τὴν αὐτὴν νύκτα καὶ αὖ πάλιν τῇ ὑστεραίᾳ ὤφθη ἐν τῷ οὐρανῷ τοῦ σωτηρίου σταυροῦ τὸ σχῆμα φωτοειδές· καὶ αὐτὰ δὲ τὰ τῶν Ἰουδαίων ἐσθήματα 1 Matth. 24, 2. Mark. 13, 2. Luk. 19, 41. 21, 24 — 15—23 vgl. Gedichte des äm, Zeitschr. f. kath. Theol. II 355 (1878) B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL fy) F 1 πρόσρησιν B ι 4/5 οἰκοδομὴν L Georg. ι 5 ἐχορήγει V-, ministravit Cass. ι 8 ἄμμας nGP Georg,, awas Cass. Cod. L \ κοφινίδασ BV2r κοφινιάδασ F κοφίνους y cophinos Cass. (chofinos Cod. L) ι 10 ἐπειδὴ] ἐπεὶ nGSy ι nach δὲ + καὶ B ι ἐκφορεῖν V2y ἐκφέρειν BrF Georg., s. S. 64, 5 ι 11 αὐτόματος BnGSF sponianea terra Cass. αὐτομάτως V2Py, s. S. 76, 14 ι 15 λέλαπεσ BA ι 16 ἀθρόως = Georg.] ἀφόβως L ι ἐσκέδασεν P ι 17 μὴ σωφρονιζομένων τῇ θεία ~ n ι 18 ἱκανὸς ἱκανώς V2P καταπλῆξαι V2r ἱκανώς κατέπληξεν ByF quisquis . . . vehementer attritus est Cass., vgl. S. 179, 6; 211, 13 ι 19 ὀρυσσομένων y ι 19/20 ἀναδραμὸν θεμελίων BV2 θεμελίων ἀναδραμὸν ryF ἀναδραμὼν NGPF) Georg. ι 20 BV2 >ryF ι ἐνέπρησε] κατέπρησε ἔπλησε F ι 22 σὺν τῶ ὀρόφῳ übergeschrieben Ac ι 24 nach πάλιν + ἐν GS ι 24/25 σταυροῦ > GS 1 25 τὸ > V2 ι φωτοειδὲς σχῆμα ~ V2 ι τὰ nach Ἰουδαίων ~ B σταυρῶν ἐπεπλήρωτο, οὐκ ἔτι μέντοι φωτοειδῶν ἀλλ’ ἐκ μελαίνης κατεσκευασμένων χροιὰς.

ταῦτα οἱ ἀντίθεοι θεασάμενοι καὶ τὰς θεηλάτους μάστιγας ὀρρωδήσαντες ἀπέδρασάν τε καὶ τὰ οἰκεῖα κατέλαβον, θεὸν ὁμολογοῦντες τὸν ὑπὸ τῶν προγόνων τῷ ξύλω προσηλωθέντα. ταῦτα ἤκουσε μὲν Ἰουλιανός, παρὰ πάντων γὰρ ᾔδετο, τῷ δὲ Φαραὼ παραπλησίως τὴν καρδίαν ἐσκλήρυνεν.

Ἐπειδὴ δὲ Πέρσαι τὴν Κωνσταντίου πυθόμενοι τελευτὴν ἀνεθάρρησαν καὶ εἰς τοὺς Ῥωμαίων ὅρους ἀφίκοντο πόλεμον προαγγείλαντες, ἔδοξεν αὐτῷ συναγεῖραι τὴν στρατιάν, τὸν ταύτης οὐκ ἔχοντι πρόμαχον. πέμψας δὲ εἰς Δελφοὺς καὶ Δῆλον καὶ Δωδώνην καὶ τὰ ἄλλα χρηστήρια, εἰ χρὴ στρατεύειν ἐπηρώτα τοὺς μάντεις.

οἱ δὲ καὶ στρατεύειν ἐκέλευον καὶ ὑπισχνοῦντο τὴν νίκην. ἕνα δὲ τῶν χρησμῶν εἰς ἔλεγχον τοῦ ψεύδους ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ. ἔστι δὲ οὗτος· »νῦν πάντες ὡρμήθημεν θεοὶ νίκης τρόπαια κομίσασθαι παρὰ Θηρὶ ποταμῷ·

τῶν δ᾿ ἐγὼ ἡγεμονεύσω θοῦρος πολεμόκλονος Ἄρης«. τὸ μὲν οὑν τῶν ἐπῶν καταγέλαστον κωμῳδείτωσαν οἱ λόγιον θεὸν καὶ τῶν Μουσῶν ἀρχηγέτην τὸν Πύθιον ὀνομάζοντες· ἐγὼ δὲ αὐτοῦ τὸ ψεῦδος εὑρὼν τὸν ἐξηπατημένον ὀδύρομαι. Θῆρα δὲ ποταμὸν τὸν Τίγριν ὠνόμασαν, ἐπειδήπερ ἐστὶν αὐτοῦ θηρίον ὁμώνυμον.

οὕτος δὲ ἐκ τῶν Ἀρμενίων ἀναβλυστάνων ὀρῶν καί διὰ τῆς Ἀσσυρίας ῥέων εἰς τὸν Περσικὸν εἰσβάλλει κόλπον.

Υπὸ τούτων ὁ δείλαιος βουκοληθεὶς τῶν χρησμῶν, καὶ τὴν νίκην ὠνειροπόλει καὶ μετὰ τὴν Περσικὴν μάχην τὸν πρὸς τοὺς Γαλιλαίους ἐφαντάξετο πόλεμον.

τοὺς δὲ Χριστιανοὺς Γαλιλαίους 1/2 vgl. Theophan. 52, 19. Joh. Chrys. Exp. in Ps. CX, 4 (V 271 D Montfaucon) — 6 Exod. 7, 22 — 10—12 vgl. Philostorg. VII 15. Gregor. Nazianz. Orat. V 9 — 23/24 vgl. Sozomen. VI 2, 9. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 22 (Ende) * —S. 202, 24 Cass. VI 44 — —23 Niceph. H. Ε. X 29 — —15 Theodoret. Gr. aff. cur. X 27. Theophan. 52, 23. Polydeukes 382, 9 — 18/19 Eustath. Comment. in Dionys. Perieg. v. 976 B V2 HN(n) + τὸν Περ] (s) = r AL (y) F 1 μέντοι] μὲν L ι 2 ἀντίθεοι] θεομάχοι B ι 5 παρὰ—ᾔδετο = Cass. > n ι 7 κα am Piand BV2yF ι Κωνσταντίου = Cass.] κωνσταντίνου HSF ι 7/8 ἀνεθάρρησαν BV2 ἐθάρρησαν ryF capta fiducia Cass., vgl. S. 181, 16 ι 8 ῥωμαίουσ B, ad ferminos Bomanonim Cass. ι 8/9 προσαγγείλαντες Η προαγγείραντεσ L ι 9 ἔχοντα BP ι 13 τοῦ > P ι 14 θἠρει B ι 17 μυσῶν B ι 18 Τίγριν] Τίγριν] B, Tigrim Cass. ι 19 ὠνόμασαν BV2F Mic. ὠνόμασεν y voluit appeUare Cass. ι οἶτος] οὑτος] B ι 20 ὀρῶν = Cass. > B ι ἀσυρίασ P ἀσυρρίασ H συρίας G ἀσ συρίασ A ι 22 ὁ δείλαιος nach χρησμῶν ~ V2 ὠνόμαζεν, ἀτιμίαν αὐτοῖς ἐκ τῆς προσηγορίας προσάψειν ἡγούμενος.

ἔδει δὲ αὐτὸν σκοπῆσαι λόγοις ἐντεθραμμένον, ὡς ἥκιστα δόξῃ λυμαίνεται προσηγορίας ἐναλλαγή, οὐδὲ γὰρ εἰ Σωκράτης ὠνομάσθη Κριτίας καὶ Φαλαρὶς ὁ Πυθαγόρας προσηγορεύθη λώβης ἂν μετέσχον τινὸς ἐκ τῆς τῶν ὀνομάτων μεταβολῆς· οὐδέ γε ὁ Νηρεὺς Θερσίτης ἐπικληθεὶς ἀπώλεσεν ἂν ὃ παρὰ τῆς φύσεως ἐδέξατο κάλλος.

ἀλλὰ τούτων οὐδὲν ὁ ταῦτα πεπαιδευμένος εἰς νοῦν λαβών, ἐκ τῆς οὐδαμόθεν ἡμῖν ἁρμοττούσης προσηγορίας πημαίνειν ἡμᾶς ὑπέλαβε· καὶ τῆ τῶν χρησμῶν ψευδολογίᾳ πιστεύσας ἠπείλει ταῖς ἐκκλησίαις ἐνιδρῦσαι τῆς δαίμονος τῆς ἀκολάστου τὰ εἴδωλα.

Μετὰ τούτων δὲ ἀπάρας τῶν ἀπειλῶν, ὑφ’ ἑνὸς ἀνδρὸς ἐν Βεροίᾳ κατηγωνίσθη. οὗτος γὰρ ὁ ἀνὴρ καὶ ἄλλως μὲν περιφανὴς ἐτύγχανεν ὤν (τῶν γὰρ αὐτόθι πολιτευομένων ἡγεῖτο), περιφανέστερον δὲ αὐτὸν ὁ ζῆλος ἀπέφηνε. τὸν γὰρ υἱὸν θεασάμενος εἰς τὴν τότε κρατοῦσαν ἀσέβειαν ἐξοκείλαντα ἐξήλασε τῆς οἰκίας καὶ προφανῶς ἀπεκήρυξεν. ὁ δὲ ἐν τῷ πελάζοντι τῇ πόλει σταθμῷ τῷ βασιλεῖ προσελθών, τήν 2 τε οἰκείαν γνώμην καὶ τὴν τοῦ πατρὸς ἐδήλωσεν ἀποκήρυξιν· ὁ δὲ ἡσυχίαν ἄγειν τῷ νέῳ προσέταξε, καταλλάξειν ὑποσχόμενος τὸν πατέρα. ἐπειδὴ δὲ ἀφίκετο εἰς τὴν Βέροιαν, τοὺς ἐν τέλει καὶ ἀξιωτάτους συνεκάλεσεν εἰς ἑστίασιν· ἐν δὲ τούτοις ἦν καὶ ὁ τούτου πατήρ. τοῦτον δὲ μετὰ τοῦ παιδὸς εἰς τὴν αὐτοῦ στιβάδα κατακλιθῆναι προσέταξε.

τοῦ δὲ ἀρίστου μεσοῦντος ἔφη πρὸς τὸν πατέρα· οὐ δίκαιον εἶναί μοι δοκεῖ βιάζεσθαι γνώμην ἑτέρωσε κλινομένην 1—3 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. IV 76 — 19 f. vgl. Julian. Epist. 27 S. 399 D B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 λόγοις σκοπῆσαι ~ n ι ὥς ἥκιστα] ὥς οὐχίκηστα B ι 2/3 λοιμαίνεται V2G ι 3 εἰ Σωκράτης ὠνομάσθη] ἰσοκράτης ὀνομασθεὶσ, εἰ auf Rasur, B 1 4 φιλάρησ B ι προσαγορευθεὶς B, Cass. wie im Text ι ὁ γε] γὰρ F > s ι ὁ—6 ἐπικληθεὶς BV2rF Cass.] εἰ ὁ—ἐπεκλήθη (έπικληθείη L) y ι νειρεὺσ V2 νιρεὺσ HSL ι 6 κάλλος] κλέος A κάλλος Am ι 8 ἁρμοζούσης y ι 910 εἰδρύση B ἐνιδρύνειν V2 ι 10 τῆς ἀκολάστου δαίμονος B ι τὰ simulacra Cass. τὸ εἴδωλον ryF ι 11 κβ am Rand HSS ι δὲ > Cass. I ὑπ’ ἑνὸσ B ι 12 κατηγωνίστη B ι γὰρ BsyFCass. μὲν γὰρ V2 > n 1 14 ἀπέφανεν B ἀπέδειξε H ι 15 ἐξωκείλαντα BN ἐξωκίλαντα G ι 17 ὁ δὲ—19 πατέρα = Cass. > B ι 18 τώ νεωτέρω ἐκέλευσε n ι 19 ἐπειδὴ δὲ — 22 πατέρα = Cass. > s ι ἐπειδὴ] ἐπεὶ n ι 19/20 ἀξιωτάτοις] ἀξιώματι N ἀξιώμασι H, iiobiles et honoratos Cass. ι 20 ἐκάλεσεν B, conrocavit Cass. ι τούτου übergeschrieben Ac ι 23 ἑτέρωσε κλινομένην BcSL ἑτέρωσε κηνομένην, ε κη auf Rasur, V2 ἑτέρωσ’ ἐκκλινομένην BnGAF, ad aliud deelinandi Cass. καὶ μετάγειν μὴ βουλομένην εἰς ἕτερα. μὴ δὴ οὑν βιάσῃ τὸν παῖδα τοῖς σοῖς δόγμασιν ἀκολουθεῖν οὐ βουλόμενον· οὐδὲ γὰρ ἐγώ σε«, ἔφη, »βιάζομαι τοῖς ἐμοῖς ἕπεσθαι, καίτοι μάλα ῥᾳδίως ἀναγκάσαι δυνάμενος«.

ὁ δὲ τῇ περὶ τὰ θεῖα πίστει τὸν λογισμὸν παραθήξας· »περὶ τούτου, ἔφη, »ὦ βασιλεῦ, τοῦ ἀλάστορος λέγεις τοῦ θεομισοῦς καὶ τὸ ψεῦδος τῆς ἀληθείας προελομένου;‘ ὁ δὲ πάλιν τὸ τῆς πραότητος περιθεὶς προσωπεῖον »παῦσαι«, ἔφη, »ἄνθρωπε, λοιδορούμενος«. καὶ πρὸς τὸν νέον ἀποκλίνας τὸ πρόσωπον· ἐγώ σου., ἔφη, »φροντιῶ, ἐπειδή σου τὸν πατέρα δρᾶσαι τοῦτο οὐκ ἔπεισα«.

τοῦδε μέντοι τοῦ διηγήματος οὐ μάτην ἐμνήσθην, ἀλλὰ δεῖξαι βουλόμενος οὐ μόνον τοῦ θαυμασίου ἀνδρὸς τὴν ἀξιάγαστον παρρησίαν, ἀλλ’ ὅτι καὶ πλεῖστοι τῆς ἐκείνου κατεφρόνησαν δυναστείας.

Καὶ γὰρ καὶ ἐν Ἀντιοχείᾳ πάλιν ἀνήρ τις ἄριστος, παιδαγωγεῖν μειράκια πεπιστευμένος, συνήθης μὲν ἦν, ὡς πλειόνων λόγων ἢ κατὰ παιδαγωγὸν μετασχών, τῷ τηνικαῦτα τῶν διδασκάλων ἡγουμένω· Λιβάνιος δὲ ἦν, ὁ ἐν σοφισταῖς πολυθρύλητος, δυσσεβὴς δὲ οὕτος ὢν καὶ τὴν νίκην προσμένων καὶ τὰς Ἰουλιανοῦ φανταζόμενος ἀπειλάς, ἤρετο τὸν παιδαγωγὸν κωμῳδῶν τὰ ἡμέτερα· »τί νῦν ποιεῖ«, λέγων , »τοῦ τέκτονος ὁ υἱός ;«

ὁ δὲ τῆς θείας ἀναπλησθεὶς χάριτος προείρηκε τὸ μετ’ ὀλίγον γενόμενον »γλωσσόκομον γάρ« , ἔφη,

»ὠ σοφιστά, ὁ τοῦ παντὸς κατασκευάζει δημιουργός, ὃν σὺ κωμῳδῶν τέκτονος υἱὸν προσηγόρευσας‘ «. ὀλίγων δὲ διελθουσῶν ἡμερῶν ὁ τοῦ ἀλάστορος ἐκείνου θάνατος ἐμηνύθη καὶ ἐν γλωσσοκόμῳ κείμενος ἐκομίσθη καὶ τῶν ἀπειλῶν ὁ κόμπος μάταιος ἀπεφάνθη.

Καὶ ὁ τῶν ἀσωμάτων δὲ τὸν βίον ἐν σώματι μιμησάμενος, ᾿ιου- 18—22 vgl. Sozomen. VI 2, 9 * 25—S. 203, 19 Niceph. H. E. X 35. Cass. VI 45 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 οὐ] μὴ s s ι 3 ἔφη > nCass. ι 6 τῆ ἀληθεία B ι 7 παῦσε BG ὂν auf Rasur, V2 | ἄνθρωπε ἔφη ~ F ι 13 κγ am Rand HSS | 2 nur in B ι ἀνήρ τις πόλιν ~ y ι nach ἄριστος + καὶ V2 ι 14 σύνηθες L ι ἦν] ὥν B I 16 περιθρύλητος n ι 17 περιμένων B ι 18 τὸν übergeschrieben Bc ι νῦν BV2Cass. > ryF ι 19 ὁ vor τοῦ ~ r ι 20 γενόμενον V2rLF quod post paululum contigit Cass. γεινόμενον B ἐσόμενον A ι ὤ BV2Cass. > ryF ι 22 ὁ>Β ι 23 ἐκείνου V2ryFCass. ἰουλιανοῦ B ι 24 nach + καὶ ὁ θσ θσ Ar) ἐδοξάσθη ryF, fehlt bei Cass. ι 25 κδ am Rand BV2yF δὲ] μὲν V2 λιανὸν λέγω τὸν Σάβαν ἐπίκλην τῇ Σύρων φωνῇ προσαγορευόμενον, οὗ τὴν πολιτείαν ἐν τῇ Φιλοθέῳ συνεγράψαμεν Ἱστορίᾳ, σπουδαιοτέραν τῷ θεῷ τῶν ὅλων ἱκετείαν προσέφερε, τὰς τοῦ δυσσεβοῦς ἐκείνου μεμαθηκὼς ἀπειλάς. κατ’ ἐκείνην δὲ τὴν ἡμέραν καθ’ ἣν 2 ἐκεῖνος ἐδέξατο τὴν σφαγήν, οἶτος ταύτην προσευχόμενος ἔγνω, καίτοι πλειόνων ἢ εἴκοσι σταθμῶν ἐκ τοῦ φροντιστηρίου μέχρι τοῦ στρατοπέδου ἀριθμουμένων. φασὶ δὲ αὐτὸν ποτνιώμενον καὶ τὸν φιλάνθρμπον ἀντιβολοῦντα δεσπότην ἐπισχεῖν μὲν ἐξαπίνης τὴν τῶν δακρύων φοράν, διαχυθῆναι δὲ καὶ θυμηδίας πλησθῆναι καὶ γανωθῆναι τὸ πρόσωπον καὶ τούτῳ μηνῦσαι τὴν τῆς ψυχῆς ἡδονήν.

ταύτην οἱ συνηθέστεροι τὴν μεταβολὴν αὐτοῦ θεασάμενοι, μηνῦσαι σφίσιν ἱκέτευσαν τῆς εὐφροσύνης τὴν ἀφορμήν. ὁ δὲ τὸν σῦν ἔφη τὸν ἄγριον τὸν τοῦ ἀμπελῶνος τοῦ θείου πολέμιον δίκας εἰπεπρᾶχθαι τῶν εἰς τοῦτον ἀδικημάτων καὶ κεῖσθαι νεκρόν , τῆς ἐπιβουλῆς πεπαυμένον. ταῦτα μεμαθηκότες ἐχόρευον ἅπαντες καὶ τῷ θεῷ τὸν χαριστήριον προσέφερον ὕμνον.

ἔγνωσαν δὲ καὶ παρὰ τῶν τὴν ἐκείνου νοῦ τελευτὴν μεμηνυκότων αὐτὴν εἶναι καὶ τὴν ἡμέραν καὶ τὴν ὥραν καθ’ ἣν ἀνῃρῆσθαι τὸν ἀλιτήριον ὁ θεῖος ἐκεῖνος πρεσβύτης ἔγνω τε καὶ προείρηκε.

Τὴν ἐκείνου δὲ ἀβουλίαν σαφέστερον ὁ θάνατος ἔδειξε. διαβὰς γὰρ τὸν ὁρίζοντα ποταμὸν ἀπὸ τῆς Περσῶν τὴν Ῥωμαίων ἡγεμονίαν καὶ τὴν στρατιὰν διαβιβάσας, ἐνέπρησε παραυτίκα τὰ σκάφη, πολεμεῖν ἀναγκάζων, οὐ πείθων, τοὺς στρατιώτας.

οἱ δὲ ἄριστοι στρατηγοὶ προθυμίας ἀναπιμπλάναι τοὺς ἀρχομένους εἰώθασι, κἂν ἀθυμοῦντας 2f Theodoret. Relig. Historia 2 PG 82, 1316D — 12/13 vgl. Psal. 79, 14, * —15 Synax 399, SV — — S. 204, 8 Cass. VI 46 — 20/21 Georg. Mon. 544 18 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 σάββαν H ι ἐπίκλην nach φωνῇ ~ r ι σύρων V2yF σύρω B τῶν σύρων r ι προσαγορευόμενον > r ι 2 συνεγράψαμεν V2nyFCass. συνεγραψάμην B συνέγραψα s ι 2/3 σπουδαιότερον yF, vgl. S. 64. 15 ι 3 ἱκετείαν] xijv ἱκετείαν A ἱκετηρίαν B ι 6 ἢ] ᾖ’ LF ἦ //// A ι 8 nach ἀντιβολοῦντα + καὶ ἱκετεύοντα V2, fehlt bei Cass. ι 9 ἐμπλησθῆναι V2 ι 10 τούτω ry τοῦτο BV2F ι 11 σφίσιν V2ryF Cass. > B ι 12 ἑκέτευσαν = Cass.] ἱκέτευον V2G τὴν τῆς εὐφροσύνης ~ n ι σῦν] ὗν F ι 13 τὸν τοῦ θείου ἀμπελῶνος B sacrae nineae Cass. ι 14 τούτων A ι 15 τὸν θεὸν L ι τὸν > B ι 17 καὶ1 ι V2 ι 20 ἴε am Rand BV2yF ι 24 ἀναπιμπλάναι προθυμίας ~ ryF ι ἀθυμῶντασ BV2 ἴδωσι, ψυχαγωγοῦσι καὶ ταῖς ἐλπίσιν ἐπαίρουσιν· οὕτος δὲ τὴν ἀγαθὴν εὐθὺς ἀπέκοψεν ἐλπίδα, τῆς ἐπανόδου τὴν διαβάθραν ἐμπρήσας.

πρὸς δὲ τούτοις δέον πάντοθεν πορίζειν τοῖς στρατιώταις τὴν ἀναγκαίαν τροφήν, οὔτε ἐκ τῆς οἰκείας ταύτην προσέταξε φέρεσθαι, οὔτε τὴν πολεμίαν ληϊζόμενος παρεῖχε τὴν ἀφθονίαν· καταλιπὼν γὰρ τὴν οἰκουμένην διῄει τὴν ἔρημον.

ἐνταῦθα δὴ καὶ ποτοῦ καὶ τροφῆς οἱ στρατιῶται σπανίζοντες, καὶ τῆς πορείας ἡγεμόνας οὐκ ἔχοντες ἀλλ’ ἐν ἐρήμῳ χώρᾳ πλανώμενοι, τὴν τοῦ σοφωτάτου βασιλέως ἔγνωσαν ἀβουλίαν.

ὀλοφυρόμενοι δὲ καὶ στένοντες εὗρον ἐξαπίνης κείμενον τὸν κατὰ τοῦ πεποιηκότος λυττήσαντα, καὶ τὸν Ἄρεα τὸν πολεμόκλονον ἐπίκουρον οὐ γενόμενον κατὰ τὴν ὑπόσχεσιν, καὶ τὸν Λοξίαν τὰ ψευδῆ μαντευσάμενον, καὶ τὸν τερπικέραυνον κατὰ τοῦ κτείναντος τοῖς κεραυνοῖς οὐ χρησάμενον , καὶ τὸν κόμπον τῶν ἀπειλῶν ἐρριμμένον εἰς ἔδαφος.

τὸν μέντοι τὴν δικαίαν ἐκείνην ἐπενεγκόντα πληγὴν οὐδεὶς ἔγνω μέχρι καὶ τήμερον· ἀλλ’ οἱ μέν τινα τῶν ἀοράτων ταύτην ἐπενηνοχέναι φασίν, οἱ δὲ τῶν νομάδων ἕνα τῶν Ἰσμαηλιτῶν καλουμένων, ἄλλοι δὲ στρατιώτην τὸν λιμὸν καὶ τὴν ἔρημον δυσχεράναντα.

ἀλλ’ εἴτε ἄνθρωπος εἴτε ἄγγελος ὦσε τὸ ξίφος, δῆλον ὡς τοῦτο δέδρακε τοῦ θείου νεύματος γενόμενος ὑπουργός. ἐκεῖνον δέ γέ φασι δεξάμενον τὴν πληγὴν εὐθὺς πλῆσαι τὴν χεῖρα τοῦ αἵματος καὶ τοῦτο 6— S. 205, 3 vgl. Sozomen. VI 1, —14. Philostorg. VII 15. Artemii Passio 69. Zonar. XIII 13, 14f. S. 67, 5. Cedren. I 538, 17. Gregor. Nazianz. Orat. V 12—13. Socrat. III 21. Job. Chrys. De S. Babyla c. Julian. 23. Bickell, Gedichte des äm, Zeitschr. f. kath. Theol. II 348, 32 (1878). Malal. S. 332—334 * 8—10 Georg. Mon. 545, 8 — 14/15 u. 18—S. 205, 1 Georg. Mon. — 14—S. 206, 17 Cass. VI 47—48 B V2 HN(n) + GSP [P von 11/12 μαντευσάμενον an](s) = r AL (y) F 1 εἰδῶσιν ψυχαγωγῶσιν B ι ἐλπίδαισ B ι οὗτος] αὐτὸς B ι δὲ > s I 2 ἀπέκοψεν] ἀπέκρυψεν F ι 3 δέον BV2r cum dehuisset Cass. > yF ι πορίζειν BV2 congregare Cass. πορίζειν τε καὶ κομίζειν r κομίζειν τε καὶ πορίζειν ~ H) yF ι τοῖσ’ zweimal A ι 4 τροφήν BV2rCass. τροφήν + ὁ δὲ σοφὰς οὗτοσ yF ι προσέταξε ταύτην ~ n ι 6 δὴ ryF δὲ V2 > BCass. ι 9 ηὑρον y ι κείμενον BV2r Georg, κείμενον + τραυματίαν yF ι 11 γενόμενον B ι nach Λοξίαν + τὸν V2yF ι 11/12 τὰ ψευδομαντευσάμενον B ι 13 ἀπειλῶν BV2r κεραυνῶν yF, s. S. 202, 24 ι τῶ; ἀπειλῶν κόμπον ω n ι εἰς] ἐπ’ ι 15 nach ταύτην + αὐτῶ yF, fehlt bei Cass. Georg. ι 16 φασίν] ἔφασαν V2 ferunt Cass. ι 17 vor στρατιώτην + τινα und vor τὸν λιμὸν + διὰ y, Cass. wie im Text ι 18 ὡς V2rF ὃς B quin Cass. ὅτι ὃς y ι 19 γενόμενος ὑπουργὸς V2F γενόμενος ὑπ’. B γεγονὼς ὑπ’. r ὑπουργὸσ ἐγεγόνει y ι φασι > n ῥίψαι εἰς τὸν ἀέρα καὶ φάναι· νενίκηκας Γαλιλαῖε«, καὶ κατὰ ταὐτὸν τήν τε νίκην ὁμολογῆσαι καὶ τὴν βλασφημίαν τολμῆσαι· οὕτως ἐμβρόντητος ἦν.

Μετὰ δὲ τὴν σφαγὴν αἱ τῆς ἐκείνου γοητείας ἐφωράθησαν μαγγανεῖαι. Κάρραι γὰρ πόλις ἐστὶν ἔτι καὶ νῦν ἔχουσα τῆς ἀσεβείας τὰ λείψανα.

διὰ ταύτης ὁ μάταιος τὴν πορείαν ποιούμενος (τὴν γὰρ Ἔδεσαν ὡς εὐσεβείᾳ κοσμουμένην εὐώνυμον καταλελοίπει), εἰς τὸν παρὰ τῶν δυσσεβῶν τιμώμενον σηκὸν εἰσελθὼν καί τινα ἐν τούτῳ σὺν τοῖς κοινωνοῖς τοῦ μύσους ἐπιτελέσας κλεῖθρα καὶ σήμαντρα ταῖς θύραις ἐΠέθηκε καί τινας ταύταις προσεδρεύειν προσέταξε στρατιώτας, μηδένα εἴσω τῶν θυρῶν γενέσθαι μέχρι τῆς ἐπανόδου κελεύσας.

ἐπειδὴ δὲ ὁ θάνατος ἀπηγγέλθη καὶ εὐοεβὴς βασιλεία τὴν δυσσεβῆ διεδέξατο, εἴσω γενόμενοι τοῦ σηκοῦ εὗρον τὴν ἀξιάγαστον τοῦ βασιλέως ἀνδρείαν τε καὶ σοφίαν καὶ πρὸς τούτοις εὐσέβειαν. εἶδον γὰρ γύναιον ἐκ τῶν τριχῶν ᾐωρημένον, ἐκτεταμένας ἔχον τὰς χεῖρας· ἦς ἀνακείρας ὁ ἀλιτήριος τὴν γαστέρα τὴν νίκην δήπουθεν τὴν κατὰ Περσῶν διὰ τοῦ ἥπατος ἔγνω. τοῦτο μὲν οὑν ἐν Κάρραις ἐφωράθη τὸ μυσος.

Ἐν Ἀντιοχείᾳ δὲ πολλὰς μὲν κιβωτοὺς ἐν τοῖς βασιλείοις κεφαλῶν πεπληρωμένας εὑρῆσθαί φασι, πολλὰ δὲ φρέατα σωμάτων ἀνάπλεα νεκρῶν. ταῦτα γὰρ τῶν δυσωνύμων θεῶν τὰ μαθήματα.

Ἡ δὲ Ἀντιόχου πόλις τὴν ἐκείνου μεμαθηκυῖα σφαγὴν δημοθοινίας ἐπετέλει καὶ πανηγύρεις· καὶ οὐ μόνον ἐν ταῖς ἐκκλησίαις ἐχόρευον καὶ τοῖς τῶν μαρτύρων σηκοῖς, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς θεάτροις τοῦ σταυροῦ τὴν νίκην ἐκήρυττον καὶ τοῖς ἐκείνου μαντεύμασιν ἐπετώθαζον, ἐγὼ δὲ καὶ τὴν ἀξιάγαστον αὐτῶν θήσω φωνήν, ἵνα καὶ τοῖς μεθ’ ἡμᾶς ἐσομένοις ἡ ταύτης φυλάττηται μνήμη.

κοινῇ γὰρ πάντες ἐβόων· »ποῦ σου τὰ μαντεῖα, Μάξιμε μωρέ· ἐνίκησεν ὁ θεὸς καὶ ὁ Χριστὸς αὐτοῦ«. Μάξιμος δέ τις ἦν κατ’ ἐκεῖνο καιροῦ φιλοσοφίας μὲν πρόσχημα περικείμενος γοητείᾳ δὲ χρώμενος καὶ προλέγειν τὰ μέλλοντα σεμνυνόμενος. ὅτι δὲ Ἀντιοχεῖς, παρὰ τῆς μεγίστης ξυνωρίδος Πέτρου καὶ Παύλου τὰ θεῖα δεξάμενοι δόγματα καὶ θερμῶς τὸν τῶν ὅλων δεσπότην καὶ σωτῆρα ποθοῦντες, βδελυττόμενοι ἀεὶ τὸν ἐξάγιστον διετέλεσαν, καὶ αὐτὸς ἐκεῖνος ᾔδει σαφῶς.

διά τοι τοῦτο καὶ λόγον συνέγραψε κατ’ αὐτῶν καὶ Μισοπώγνα τοῦτον ὠνόμασεν ἐγὼ δὲ τὴν ἐπὶ τῇ τελευτῇ τοῦ τυράννου χορείαν τέλος ἐπιθήσω τῇ συγγραφῇ οὐ γὰρ ὅσιον ὑπέλαβον εὐσεβῆ συνάψαι βασιλείαν τῇ δυσσεβεῖ δυναστείᾳ.

Μετὰ δὲ τὴν ΄Ιουλιανοῦ σφαγὴν συνελθόντες σὺν τοῖς ὑπάρχοις οἱ στρατηγοὶ ἐβουλεύοντο τίνα χρὴ βασιλείαν παραλαβεῖν, καὶ τήν τε στρατιάν έν τῇ πολεμίᾳ διαςῶσαι τά τε Ῥωμαίων ἀναρρῶσαι πράγματα ἐπὶ ξυροῦ ἀκμῆς ὅντα, τὸ δὴ λεγόμενον, διὰ τὴν τοῦ κατοιχομένου θρασύτητα.

τούτων δὲ περὶ τούτων βουλευομένων, ἡ στρατιὰ συναθροισθεῖσα κατὰ ταὐτὸν Ἰοβιανὸν ἐξῄτησε βασιλέα, οὕτε στρατηγὸν ὅντα οὕτε τῶν μετ’ ἐκείνους, ἐπίσημον δὲ ἅνδρα καὶ περιφανῆ καὶ πολλῶν ἕνενα γνώριμον· σῶμά τε γὰρ μέγιστον εἶχε καὶ ψυχὴν μεγαλόφρονα, καὶ ἀριστεύειν ἐν τοῖς πολέμοις εἰώθει καὶ ἐν τοῖς ἀγῶσι τοῖς μείζοσι.

παρρησίᾳ γὰρ κατὰ τῆς ἀσεβείας χρησάμενος τοῦ τυράννου τὴν δυναστείαν αὐκ ἕσεισεν, ἀλλὰ κατὰ τὴν προθυμίαν τοῖς τοῦ σωτηρος ἡμῶν μάρτυσι συνετέτακτο. τότε δὴ οἱ στρατηγοί, τῆς στρατιᾶς τὴν συμφωνίαν θείαν ψῆφον ὑπολαβόντες, ἥγαγον εἰς μέσον τὸν πάντα ἅριστον ἅνδρα ἐκεῖνον, καὶ βῆμα σχεδιάσαντες ὑψηλὸν ἕστησαν ἐπὶ τούτου.

εἶτα πάντων αὐτῷ τὰ βασιλκὰ προσενηνοχότων προσρήματα καὶ Αὕγουστον προσαφορευσάντων καὶ 3—S. 211, 10 vgl. Rufin. H. E. XI 1 [Georg. Mon. 548, 14]. Socrat. III 22, 1—5. Sozomen. VI 3, 1. Zonar. XIII 14, 2 u. 20 s. 70, 6 u. 72, 10. Cedren. I 539, 15. Leo Grammat. 95. 7. Svnons. 57. 9. Chronic. Pasch. 552. 17. Amm. Marcell. 25. 5 u. 10. 14 Β V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 τόμος — 2 ἱστορίας Α τάδε περιέχει καὶ ὁ δݲ τόμος τῆσ ἐκκλησιαστικῆσ ἱστορίας Ν τόμος τέταρτς G τόμος δݲ SLF λόγος δݲΒ> V2 H | 3 aݲam Rand BF | nach Ἰουλιανοῦ + τοῦ τοῦ τυράννου Β | 4 ἐβουλεύοντο ΒV2 ἐβουλεύσαντο ryF | 5 τε 1 >Β | ἐπιρρῶσαι Β |6 άκμῆς ὅντα] ἀκμάσαντα V2 | 7 τούτων δὲ: αݲ am Rand y | δὲ] δὴ F | τούτων2] τούτου Β |8 καταυτὸν Β | ἰοβιανὸν ΒyF (aber o auf Rasur A) ἰοβανὸν V2 ἰουβιανὸν r | 10 εἵνεκα ΗGF εἵ auf Rasur V2 | 11 ἐν τοῖσ Β ἕν τε V2 ἐν ryF | 14 σωτῆρος ἡμῶν]= σρσݲ s χυݲ η |15 συμφωνίαν] συγγραφίαν L | ὑπολαβότες s | 16 ἐκεῖνον ἄνδρα ∾V2L | 17 αὐτῶν yF | 18 καὶ2 >Α Καίσαρα, τῇ συνήθει παρρησίᾳ χρησάμενος ὁ ἀξιάγαστος ἐκεῖνος ἀνήρ, καὶ μήτε τοὺς ἄρχοντας δείσας μήτε τῶν στρατιωτῶν τὴν ἐπὶ τὰ χείρω μεταβολήν· »οὐ δύναμαι«, ἔφη, »Χριστιανὸς ὢν τῶν τοιούτων ἄρχειν οὐδὲ τῆς Ἰουλιανοῦ στρατιᾶς βασιλεύειν πονηρὰ παιδευθείσης ὁ μαθήματα· οἱ γὰρ τοιοῦτοι, τῆς θείας προμηθείας γεγυμνωμένοι εὐάλωτοί τέ εἰσιν καὶ λίαν εὐεπιχείρητοι, καὶ ἐπίχαρτοι τοῖς πολεμίοις γενήσονται«.

τούτων ἀκούσαντες τῶν λόγων οἱ στρατιῶται κοινὴν ἀφῆκαν φωνήν· ’μὴ ἐνδοιάσῃς, ὢ βασιλεῦ, μηδὲ τὴν ἡμετέραν ὡς πονηρὰν φύγῃς ἡγεμονίαν· Χριστιανῶν γὰρ βασιλεύσεις καὶ μαθήμασιν εὐσεβέσι συντεθραμμένων.

οἱ μὲν γὰρ ἐν ἡμῖν γεραίτεροι καὶ τῆς Κωνσταντίνου διδασκαλίας ἀπήλαυσαν, οἱ δὲ μετ’ ἐκείνους τῶν Κωνσταντίου μετέλαχον παιδευμάτων· τούτου δὲ τοῦ τεθνεῶτος ὀλίγος τῆς ἡγεμονίας ὁ χρόνος καὶ οὐχ ἱκανὸς οὐδὲ τοῖς ἐξηπατημένοις; ἐνιδρῦσαι τὴν λώβην«.

Ἐπὶ τούτοις ἡσθεὶς τοῖς λόγοις ὁ βασιλεὺς ἐβουλεύετο λοιπὸν περὶ τῆς τῶν κοινῶν σωτηρίας καὶ ὅπως ἐκ τῆς πολεμίας ἀπήμαντον ἀπαγάγοι τὴν στρατιάν.

οὐκ ἐδεήθη δὲ βουλευμάτων πολλῶν, ἀλλὰ τῶν τῆς εὐσεβείας σπερμάτων ἐτρύγησε τοὺς καρπούς. παραυτίκα γὰρ τὴν οἰκείαν ἔδειξε προμήθειαν ὁ τῶν ὅλων θεὸς καὶ τὴν φαινομένην ἔλυσεν ἀπορίαν. τὴν γὰρ τούτου βασιλείαν ὁ Περσῶν μεμαθηκὼς βασιλεὺς πρέσβεις ἀπέστειλεν ὑπὲρ εἰρήνης πρεσβευσομένους · εἶτα τροφὰς τοῖς στρατιώταις ἐξέπεμψε, καὶ ἀγορὰν αὐτοῖς ἐν τῇ ἐρήμῳ γενέσθαι προσέταξε.

τριακοντούτεις δὴ οὑν σπονδὰς ποιησάμενος ἐρρωμένην τὴν στρατιὰν τῆς πολεμίας ἐξέβαλε.

ἐπέστειλε δὲ καὶ πρὸς Ἀθανάσιον ἐκεῖνον τὸν τούτων πρόμαχον τῶν δογμάτων, γραφῆναί οἱ παρακαλῶν τὴν ἀκριβῆ περὶ τῶν Βείων διδασκαλίαν.

ὁ δὲ τοὺς λογιμωτέρους τῶν ἐπισκόπων ἀγείρας ἀντέγραψε τὴν ἐν Νικαίᾳ ἐκτεθεῖσαν πίστιν φυλάττειν παρακαλῶν, ὡς τοῖς ἀποστολικοῖς συμβαίνουσαν δόγμασιν. ἐνθήσω δὲ καὶ τὴν ἐπιστολήν, τῆς τῶν ἐντευξομένων προμηθούμενος ὠφελείας.

»τῷ Τῷ εὐλαβεστάτῳ καὶ φιλανθρωποτάτῳ Νικήτῃ Αὐγούστω ᾿ιοβιανῷ Ἀθανάσιος καὶ οἱ λοιποὶ ἐπίσκοποι οἱ ἐλθόντες ἐκ προσώ- που πάντων τῶν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου καὶ Θηβαΐδος καὶ Λιβύων ἐπισκοπων.

θελησάσης τοίνυν τῆς σῆς εὐσεβείας μαθεῖν παρ’ ἡβῶν τὴν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πίστιν, εὐχαριστήσαντες ἐπὶ τούτῳ τῷ 11—S. 216, 7 bei Timotheus fr. 182 [Lietzmann, Apollinaris 279] — 216, 7 bei Athanas. PG 26, 813 — 16/17 Prov. 21, 1 * 1—8 Cod. syriac. Br. Mus. Add. 14, 725 f. 190r (= Σ) — 1—S. 216, 16 Cass. VII 3 — 4—S. 216, 9 Niceph. H. E. X 42 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F W [von 11 an] 1 β am Rand HSS ι βασιλευομένης ὑπ’ αὐτοῦ ~ V2 ι 2 μὲν nur in B ι 3 διαγορεύοντα] κελεύοντα B ι παρεγγυῶντα V2HAc παρεγγυῶν BNsyF > Σ ι 4 ἐκτεθεῖσαν BV2Cass. Σ > ryF ι πίστιν ἐν Νικαίᾳ ~ B ι 5 πρόμαχον] ὑπέρμαχον B ι 6 οἱ BV2 αὐτώ ryF ι 7 λογιμωτέρουσ By λογιωτέρους V2 ἐλλογιμωτέρουσ rNic. ἐλλογικωτέρουσ F ι 9 συμβαίνουσιν B ι 11 γ am Rand BY2yF ι ὑπαγορία τοῦ μεγάλοι· ἀθανασίου sm ι nach Τῷ + μεγάλω καὶ s, Tim. wie im Text ι εὐλαβεστάτῳ] εὐσεβεστάτῳ WTim., piissimo Cass. ι 12 ἰοβιανῶ Y2LW Tim. und, ο auf Rasur, AF ἰωβιανῶ B ἰουβιανῶ r ι 13 λιβύων V2ryF Tim. λιβύησ BW Libyae Cass. ι 14 ἐπίσκοποι y ι 15 προαίρεσις = Cass. Athan. Tim.] πρόσρησις B ι 16 ἔχεις] ἔχοισ n ἕξεις Athan. Tim. habens Cass. ι 17 καὶ τὴν — 18 ἐπιτελέσεις Π Cass. Tim. > Athan. ι 17/18 ἐπιτελέσεις] ἐπιτελέσαισ n διατελέσεις Tim., gubernabis Cass. ι 19 τούτῳ = Tim. ob hoc Cass.] τοῦτο AG τούτοις Athan. κυρίῳ ἐβουλευσάμεθα πάντων μᾶλλον τὴν παρὰ τῶν πατέρων ὁμο- λοφηθςῖσαν ἐν Νικαίᾳ πίστιν ὑπομνῆσαι τὴν σὴν θεοσέβειαν.

ταύτην γὰρ ἀθετήσαντές τινες ἡμῖν μὲν ποικίλως ἐπεβούλευσαν ὅτι μὴ πει- θόμεθα τῇ Ἀρειανῇ αἱρέσει, αἴτιοι δὲ γεγόνασιν αἱρέσεως καὶ σχι- >σμάτων τῇ καθολικῇ ἐκκλησίᾳ. ἡ μὲν ἀληθὴς καὶ εὐσεβὴς εἰς τὸν >κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν πίστις φανερὰ πᾶσι καθέστηκε καὶ >ἐκ τῶν θείων γραφῶν γιγνωσκομένη τε καὶ ἀναγιγνωσκομένη.

ἐν ταύτῃ >γὰρ καὶ οἱ ἅγιοι τελειωθέντες ἐμαρτυρήθησαν καὶ νῦν ἀναλύσαντές >εἰσιν ἐν κυρίῳ. ἔμεινε δὲ ἀεὶ ἡ πίστις διὰ παντὸς ἀβλαβής εἰ μὴ >πονηρία τινῶν αἱρετικῶν παραποιῆσαι ταύτην ἐτόλμησεν. Ἄρειος >γάρ τις καὶ οἱ σὺν αὐτῷ διαφθεῖραι ταύτην καὶ ἀσέβειαν κατ’ αὐτῆς ἐπεισαγαγεῖν ἐπεχείρησαν, φάσκοντες ἐξ οὐκ ὄντων καὶ κτίσμα καὶ >ποίημα καὶ τρεπτὸν εἶναι τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, πολλούς τε ἐν τούτοις >ἡπάτησαν, ὥοτε καὶ τοὺς δοκοῦντας εἶναί τι συναπαχθῆναι αὐτῶν τῇ δυσφημίᾳ.

καὶ φθάσαντες μὲν οἱ ἅγιοι πατέρες ἡμῶν, συνελθόν- τες ὡς προεῖπον ἐν τῇ κατὰ Νικαίαν συνόδῳ, τὴν μὲν Ἀρειανὴν αἵρεσιν ἀνεθεμάτισαν, τὴν δὲ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας πίστιν ὡμο- λόγησαν ἐγγράφως, ὥστε ταύτης πανταχοῦ κηρυττομένης ἀποσβε- σθῆναι τὴν ἀναφθεῖσαν αἵρεσιν παρὰ τῶν αἱρετικῶν.

ἢν μὲν οὑν αὕτη κατὰ πᾶσαν ἐκκλησίαν γιγνωσκομένη τε καὶ κηρυττομένη.

ἀλλ’ ἐπειδὴ τὴν Ἀρειανὴν αἵρεσιν ἀνανεῶσαι βουλόμενοι τινὲς μὲν 7 vgl. II Kor. 3, 2 — 7—9 vgl. Hebr. 11, 2f u. 39—40. Phil. 1, 23 — Gal. 2, 6 u. 13 B V2 HN (n) + GS(s) = r AL (y) F W 1/2 ἐν Νικαίᾳ ὁμολογηθεῖσαν ~ s Athan. ι 3/4 πειθόμεθα BV2HSW πειθόμενοι NGF ἐπείσθημεν y ἐπειθόμεθα Athan. Tim. quod non . . . consentiremus Cass. I 4 αἱρέσεως = Cass. Athan. Tim. > A, διαιρέσεως Val. ι 5 μὲν] μὲν οὑν V2 ergo Cass. μὲν γὰρ Athan. Tim. ι 6 καθέστηκε πᾶσι ~ r ι καὶ Π Cass. > Athan. Tim. ι 8 ἐμαρτυρήθησαν BV2GFW martyrio consummati sunt Cass. ἐμαρτύρησαν Sy Athan. Tim. ι 9 ἔμεινε δὲ ἀεὶ (άεὶ > W, nach ἡ πίστις ~ Π manserat itaque semper Cass. καὶ ἔμεινεν ἂν Athan. ἔμεινεν δ' ἂν Tim. ι διὰ παντὸς ἀβλαβής = Tim.] ἀβλαβὴς διὰ παντόσ r Athan. ἀβλαβής W illaesa Cass. ι 10 ταύτην V2Athan. Tim. eam Cass. > BryFW ι 11 τις > Y ι 12 ἐξ οὐκ ὄντων = Cass. Athan. Tim. > V2 ι 15 δυσφημίᾳ] βλασφημία WAthan.Tim. blasphemia Cass. ι 16 προεῖπον Π προείπομεν Athan. Tim. praedirimus Cass. ι 17 καθολικῆς ἐκκλησίας] ἐκκλησιαστικῆσ s ι 18 ἐγγράφως = Cass. Athan. Tim. > V2 ι 19 ἀναφανεῖσαν F ι 20 αὕτη BryFW Cass. Tim. αὕτη + πανταχοῦ Y2AcAthan. ι γιγνωσκομένη = Athan. Tim.] ἀναγινωσκομένη W legehatur Cass. ι 21 ἀλλ’ — S. 214, 5 γεγονός > W ι ἀνανεῶσαι = Athan. Tim.] ἀνανεώσασθαι B ι 21 f μὲν αὐτὴν = Tim.] αὐτὴν V2 ταύτην μὲν Athan. >αὐτὴν τὴν ἐν Νικαίᾳ παρὰ τῶν πατέρων ὁμολογηθεῖσαν πίστιν τετολμήκασιν ἀθετῆσαι, τινὲς δὲ σχηματίζονται ὁμολογεῖν αὐτήν, ταῖς δὲ ἀληθείαις ἀρνοῦνται παρερμηνεύοντες τὸ ὁμοούσιον, καὶ οὑτοι βλασφημοῦντες τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἐν τῷ φάσκειν αὐτοὺς κτίσμα εἶναι καὶ ποίημα διὰ τοῦ υἱοῦ γεγονός, ἀναγκαίως θεωρήσαν- >τες τὴν ἐκ τῆς τοιαύτης βλασφημίας βλάβην γιγνομένην κατὰ τῶν λαῶν, ἐπιδοῦναι τῇ σῇ εὐσεβείᾳ τὴν ἐν Νικαίᾳ ὁμολογηθεῖσαν πίστιν ἐσπουδάσαμεν , ἵνα γνῷ σου ἡ θεοσέβεια μεθ’ ὅσης ἀκριβείας γέγρα- >πται καὶ ὅσον πλανῶνται οἱ παρ’ αὐτὴν διδάσκοντες.

Γίγνωσκε, θεοφιλέστατε Αὔγουστε, ὅτι αὕτη μέν ἐστιν ἡ ἐξ αἰῶνος κηρυττομένη, ταύτην δὲ ὡμολόγησαν οἱ ἐν Νικαίᾳ συνελθόν- τες πατέρες καὶ ταύτῃ σύμψηφοι τυγχάνουσι πᾶσαι αἱ κατὰ τόπον ἐκκλησίαι, αἱ τε κατὰ τὴν Σπανίαν καὶ Βρεττανίαν καὶ Γαλλίας, καὶ τῆς ᾿ιταλίας πάσης καὶ Δαλματίας, Δακίας τε καὶ Νυσίας Μακε- δονίας καὶ πάσης Ἑλλάδος, καὶ αἱ κατὰ τὴν ᾿Αφρικὴν πᾶσαι καὶ Σαρδανίαν καὶ Κύπρον καὶ Κρήτην, Παμφυλίαν τε καὶ Λυκίαν καὶ ᾿ισαυρίαν, καὶ αἱ κατὰ πᾶσαν Αἴγυπτον καὶ Λιβύας καὶ Πόντον καὶ >Καππαδοκίαν καὶ τὰ πλησίον μέρη, καὶ οἱ κατὰ τὴν ᾿ανατολὴν ἐκκλησίαι, πάρεξ ὀλίγων τῶν τὰ Ἀρείου φρονούντων.

πάντων γὰρ τῶν προειρημένων τῇ πείρᾳ ἐγνώκεμεν τὴν γνώμην καὶ γράμματα ἔχομεν. καὶ οἴδαμεν, θεοφιλέστατε Αὔγουοτε, ὅτι κἂν ὀλίγοι τινὲ· B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F W 2 δὲ > V2 I nach σχηματίζονται + μὲν Athan. Tim. ι 5 ἀναγκαῖον s I 6 γιγνομένην = Cass. Athan.] γινωσκομένην W Tim. ι 7 εὐσεβείᾳ = Tim.] εὐλαβείᾳ F Athan. ι τὴν ἐν — 8 θεοσέβεια > s ι 10 Γίγνωσκε — S. 215,3 καὶ ὑπὲρ > W ι αὕτη μέν ἐστιν ἡ Parm.] αὕτη μὲν ἧ V2rF αὕτη μὲν BTim. αὕτη ἐστὶν ἧ j haec quidem praedicatur Cass. ταῦτα μὲν (. . . κηρυττόμενα) Athan.; ἐστι steht nach 11 αἰῶνός bei Athan. Tim. ι 11 δὲ = Athan. Tim. et Cass. > y ι 12 ταύταισ V2 I 13 αἵ übergeschrieben V 2 ι ἱσπανίαν y ι 14 vor τῆς + αἱ übergechrieben H ι Δαλματίας Δακίας Athan. Tim. δαλματίασ καππαδοκίασ BV2 καμπανίασ δαλματίασ δακίασ y καππανίασ καὶ δαλματίασ Καππαδοκίας F δαλματίασ καμπανίασ r in Dalmatiis Cass.; ob Δαλματίας, Παννονίας, Δακίας? vgl. S. 101, 6 I 15 αἱ = Tim. B Athan., übergeschrieben V2 ι πᾶσαι Π Tim. πᾶσαν Athan. in universa Africa Cass. ι 16/17 Ἰσαυρίαν καὶ Λυκίαν ~ n ι 17 nach ᾿ισαυρίαν + καὶ Πισιδίαν Tim. ι αἱ Hs Athan. Tim. > BV2NsyF ι κατὰ>y ι λιβύασ BaL Λίβυας A τἀς Λιβύας Athan. Tim. λιβίησ N λιβύην V2HF Libya Cass. ι B ι 18 τιν’ ἀνατολὴν B Athan. Codd. Par. Bas. ἀνατολὴν Tim. ἀνατολὰς V2ryF ι 20 πείρᾳ ἐγνώκαμεν] παραεγνώκαμεν B ι γράμματα = Athan. Τἰm] τὰ γράμματα B — 21 οἴδαμεν Π Cass. οἶδας Athan. Tim. ι κἀν] καὶ L κὰν Ac ἀντιλλεγωσι ταύτῃ τῇ πίστει, οὐ δύνανται πρόκριμα ποιεῖν πάσῃ τῇ >οἰκουμένῃ. πολλῷ γὰρ χρόνῳ βλαβέντες ἀπὸ τῆς Ἀρειανῆς αἱρέσεως, φιλονεικότερον νῦν ἀνθίστανται τῇ εὐσεβείᾳ. καὶ ὑπὲρ τοῦ γιγνώσκειν >τὴν σὴν εὐσέβειαν, καίτοι γιγνώσκουσαν, ὅμως ἐσπουδάσαμεν τὴν ἐν >Νικαίᾳ πίστιν ὁμολογηθεῖσαν ὑπὸ τριακοσίων δέκα κοὶ ὀκτὼ ἐπισκό- >πων ὑποτάξαι. ἔστι δὲ αὕτη ἡ ἐν Νικαίᾳ πίστις·

>Πιστεύομεν εἰς ἕνα θεόν πατέρα παντοκράτορα, πάντων ὁρατῶν >τε καὶ ἀοράτων ποιητήν· καὶ εἰς ἵνα κύριον Ἰησοῦν Χριστόν τὸν >υἱὸν τοῦ θεοῦ, γεννηθέντα ἐκ τοῦ πατρὸς μονογενῆ, τουτέστιν ἐκ >τῆς οὐσίας τοῦ πατρός, θεὸν ἐκ θεοῦ, φῶς ἐκ φωτός, θεὸν ἀληθινὸν >ἐκ θεοῦ ἀληθινοῦ, γεννηθέντα, οὐ ποιηθέντα, ὁμοούσιον τῷ πατρί δι᾿ οὗ τὰ πάντα ἐγένετο τά τε ἐν τῷ οὐρανῷ καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, >τὸν δι’ ἡμὰς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν >κατελθόντα, σαρκωθέντα, ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα καὶ ἀναστάντα >τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανούς, ἐρχόμενον κρῖναι >ζῶντας καὶ νεκρούς· καὶ εἰς τὸ ἅγιον πνεῦμα.

τοὺς δὲ λέγοντας >ὅτι ἦν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, καὶ πρὶν γεννηθῆναι οὐκ ἢν, καὶ ὅτι >οὐκ ὄντων ἐγένετο, ἢ ἐξ ἑτέρας ὑποστάσεως ἢ οὐσίας φάσκοντας >εἶναι, ἢ κτιστὸν ἢ τρεπτὸν ἢ ἀλλοιωτὸν τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ, τούτους ἀναθεματίζει ἡ ἁγία καθολικὴ καὶ ἀποστολικὴ ἐκκλησία

>Ταύτῃ τῇ πίστει, θεοφιλέστατε Αὔγουστε, ἐπιμένειν ἀναγκαῖον >ὡς θείᾳ καὶ ἀποστολικῇ, καὶ μηδένα μετακινεῖν αὐτὴν πιθανολογίαις καὶ λογομαχίαις· ὅπερ ἐποίησαν ἐξ ἀρχῆς οἱ ᾿Αρειομανῖται, ἐξ οὐκ ὄντων τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ λέγοντες, καὶ ὅτι ἢν ποτε ὅτε οὐκ ἦν, >καὶ κτιστὸς καὶ ποιητὸς καὶ τρεπτός ἐστι. διὰ τοῦτο γάρ, καθὰ προείπαμεν, καὶ ἡ ἐν Νικαίᾳ σύνοδος ἀνεθεμάτισε τὴν τοιαύτην αἵρεσιν, τὴν δὲ τῆς ἀληθείας πίστιν ὡμολόγησεν.

οὐ γὰρ ἁπλῶς 21—23 vgl. Kol. 1, 23. 2, 4. 1 Tim. 6, 4 B V2 HN (n) + GS (s)= r AL (y) F W [bis 22 ἀποστολικῇ] 1 ἀντιλέγωσι V2nSF Athan. ἀντιλέγουσι BGyTim. ι 5 ὑπὸ = Tim.] ὑπὸ τῶν V2W und Athan., der aber τριακοσίων δέκα καὶ ὀκτὼ ausläßt wie Tim. δέκα ὀκτὼ ι 5/6 ἐπισκόπων = Cass. Athan. Tim.] πατέρων s ι 6 bei Timotheus steht das Symbol hinter θεότητα unten 216, 7 ι 14 κατελθόντα] κατελθόντα ἐκ τῶ)· οὐρανῶν B dcseendit de coelis Cass. (aber de eoelis > Cod. L) κατελθόντα Λαὶ Athan. Tim. ι 15 τοὺς > HGLF, gestrichen in Α ι 17 ὅτι1 BV2HTim. > NsyFW Cass. Athan. ι 20 ἁγία = Cass. > N Athan. Tim. ι 21 ἀναγκαῖον ἐπιμένειν ~ B, Cass. wie ἰῶ Text ι 22 μετακινεῖν = Athan. Tim.] κινεῖν n, movere Cass. ι 25 καὶ ποιητὸς > F ι 25/26 καθὰ προείπαμεν ryF Athan. Codd. Par. Bas. καθὰ προείπομεν Tim. und, ο auf Rasur, V2 sicuti praediximus Cass. καθόπερ εἴπαμεν B >ὅμοιον εἰρήκασι τὸν υἱὸν τῷ πατρί, ἵνα μὴ ἁπλῶς ὅμοιος θεοῦ, ἀλλ᾿ ἐκ θεοῦ θεὸς ἀληθινὸς πιστεύηται, ἀλλὰ καὶ ὁμοούσιον ἔγραψαν, ὅπερ ἴδιόν ἐστι γνησίου καὶ ἀληθινοῦ υἱοῦ, ἐξ ἀληθινοῦ καὶ φύσει >πατρός.

ἀλλ’ οὐδὲ ἀπηλλοτρίωσαν τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀπὸ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ, ἀλλὰ μᾶλλον συνεδόξασαν αὐτὸ τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ ἐν τῇ μιᾷ τῆς ἁγίας τριάδος πίστει, διὰ τὸ καὶ μίαν εἶναι τὴν ἐν τῇ ἁγίᾳ τριάδι θεότητα.«

Τούτοις ὁ βασιλεὺς τοῖς γράμμασιν ἐντυχὼν ἐβεβαίωσεν ἣν εἶχε περὶ τῶν θείων γνῶσίν τε καὶ διάθεσιν. καὶ νόμον ἕτερον ἔγραψε τοῦ σίτου τὴν σύνταξιν ἀποδοθῆναι ταῖς ἐκκλησίαις κελεύσας ἣν ὁ μέγας Κωνσταντῖνος ἀπένειμεν. Ἰουλιανὸς γὰρ καὶ ταύτην ἐκεκωλύκει τὴν χορηγίαν, ἅτε δὴ τὸν κατὰ τοῦ θεοῦ καὶ σωτῆρος ἡμῶν ἀναδεξάμενος πόλεμον.

ἐπειδὴ δὲ ὁ ἐκ τῆς ἐκείνου δυσσεβείας ἐπισκήψας λιμὸς ἐπεῖχεν εἰσπράττειν τὰς εἰσφοράς, τῆς Κωνσταντίνου συντάξεως τὸ τριτημόριον Ἰοβιανὸς τὸ τηνικαῦτα παρασχεθῆναι προσέταξεν, ὑπὸ σχόμενος τοῦ λιμοῦ παυσαμένου τέλειον παρέξειν τὸ σιτηρέσιον.

Τοιούτοις νόμοις τὰ τῆς βασιλείας κατακοσμήσας προοίμια, ἀπὸ τῆς ᾿Αντιοχέων ἐπὶ τὸν Βόσπορον ὥρμησεν. ἐν Δαδαστάνῃ δὲ κώμη δὲ αὕτη Βιθυνῶν καὶ Γαλατῶν ἐν μεθορίῳ κειμένη) τοῦδε τοῦ βίου τὸ τέλος ἐδέξατο, αὐτὸς μὲν μετὰ μεγίστων καὶ καλλίστων ἐφοδίων ἀπάρας, τοὺς δὲ τῆς βασιλικῆς ἐκείνης ἡμερότητος γεγευμένους ἐν ὀδύνῃ καταλιπών.

οἶμαι δὲ τῶν ὅλων τὸν πρύτανιν, τὴν ἡμετέραν διελέγχοντα πονηρίαν, καὶ δεικνύναι ἡμῖν τὰ ἀγαθὰ καὶ τούτων ἡμᾶς πάλιν γυμνοῦν. καὶ δι’ ἐκείνου μὲν διδάσκειν ὡς μάλα εὐπετῶς 9—13 vgl. Sozomen. YI 3, 4. Philostorg. VlII 5. Theophan. 53, 33. ob. S. 47, 1 F. 182, 8 — —22 vgl. Sozornen. YI 6, 1. Socrat. III 26, 1—5. Philostorg. YIII 8. Rufin. H. Ε XI 1. Theophan. 54, 19. Zonar. XI Y 10 S. 71, 8 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 τὸν υἱὸν τῷ πατρί = Cass. Athan. Tim.] τῶ πατρὶ τὸν υἱόν B ι nach ἁπλῶς + ἦ r ι θεοῦ Π θεῷ Athan. Tim. ι 3 ἴδιόν = Cass. Athan. > ATim. καὶ2 = Athan. Tim. > B ι ὁ αὐτῶ A ι 8 δ am Rand HSS ι 10 σύναξιν n | 15 ἰοβιανὸσ BV2L ὁ ἰοβιανὸσ F ἰωβιανὸσ A ἰουβιανὸσ r ι τὸ2 nur in B ι | 16 παρέξειν B παρασχεῖν V2ryF ι 17 ​ε am Rand BryF ι 18 τὸν] τοῦ B ι ἐν δαδαστάνη δὲ y ἐν δαδασθένη δὲ V2 ἐν δὲ δασθάνη sF ἐν δὲ θασθάνη n ἐν θαδασθανη B; vielleicht im Urtext ἐν δαδασθάνη δὲ, vgl. Theophan. ἐν Δαδασθάνοις ; Δαδάστανα Socrat. Sozom. Philostorg. Malal. Chron. Pasch. Zonar. ι 19/20 τόδε τοῦ βίου τὸ τέλος] τὸ τοῦ βίου τέλος y ι 20 μὲν > B ι 21 γεγευμένουσ] γεγυμνωμένουσ V2 ι 22 καταλελοίπει V2 ι οἶμαι: ἑ am Rand V2 ι 24 ἡμὰς γυμνοῦν πάλιν ~ B πάλιν ἡμᾶς γυμνοῦν ~ V2 ι διδάσκων yF ι εὐπετῶς] εὐπρέπωσ V2 παρέχειν ἃ βούλεται δύναται, διὰ δὲ τούτου καὶ διελέγχειν ὡς οὐκ ἀξίους τῶν ἀγαθῶν καὶ ἐπὶ τὸν ἀμείνω βίον προτρέπειν.

Τότε μέντοι τὴν ἀθρόαν τελευτὴν τοῦ βασιλέως οἱ στρατιῶται μεμαθηκότες ἐθρήνησαν μὲν ὡς πατέρα τὸν ἀπελθόντα, Βαλεντινιανὸν δὲ ἐκεῖνον, τὸν τῇ χειρὶ τὸν νεωκόρον πατάξαντα καὶ εἰς τὸ φρούριον ἐκπεμφθέντα, βασιλέα προὐβάλοντο, οὐκ ἀνδρείᾳ μόνον ἀλλὰ καὶ φρονήσει καὶ σωφροσύνῃ καὶ δικαιοσύνῃ καὶ μεγέθει σώματος διαπρέποντα.

οὕτω δὲ ἢν βασιλικός τε καὶ μεγαλόφρων ὡς τῆς στρατιᾶς πειραθείσης κοινωνὸν αὐτῶ προβαλέσθαι τῆς βασιλείας, ἐκεῖνο φάναι τὸ παρὰ πάντων ᾀδόμενον· ὑμέτερον ἦν, ὦ στρατιῶται, βασιλέως οὐκ ὄντος, ἐμοὶ δοῦναι τῆς βασιλείας τὰς ἡνίας· ἐπειδὴ δὲ ταύτην ἐδεξάμην ἐγώ, ἐμὸν λοιπὸν καὶ οὐχ ὑμέτερον τὸ περὶ τῶν κοινῶν διασκοπεῖσθαι πραγμάτων‘.

τούσδε τούσδε τοὺς λόγους καὶ θαυμάσαντες καὶ στέρξαντες οἱ στρατιῶται εἵποντο τοῖς ἐκείνου νεύμασιν ἰθυνόμενοι. ὁ δὲ τὸν ἀδελφὸν ἐκ Πανονίας μεταπεμψάμενος, ὡς οὐχ ὤφελε, κοινωνὸν ποιεῖται τῆς βασιλείας, οὐδέπω τὴν τῶν δογμάτων διαφθορὰν εἰσδεξάμενον· καὶ τῆς Ἀσίας αὐτῷ παραδοὺς τὰ σκῆπτρα καὶ μέντοι καὶ τῆς Αἰγύπτου, ἑαυτῷ τὴν Εὐρώπην ἀπένειμε.

καὶ τὴν Ἑσπέραν καταλαβὼν πᾶσαν αὐτὴν ἐξεπαίδευσεν εὐνομίαν, ἀπὸ τῶν τῆς εὐσεβείας κηρυγμάτων ἀρξάμενος.

Αὐξεντίου γάρ, ὃς τὴν Ἀρείου μὲν εἰσεδέξατο λώβην, Μεδιολάνου 5 [ζ΄] δὲ τὴν ἐκκλησίαν πεπιστευμένος ἐν πλείσταις ἀπεκηρύχθη συνόδοις, τὸν βίον ὑπεξελθόντος, μεταπεμψάμενος τοὺς ἐπισκόπους ὁ βασιλεὺς 5/6 ob. S. 194, 20 f — —8 vgl. Synops. 58, 8. Zonar. XIII 5 S. 73, 12. Leo Grammat. 90, 5. Cedien. I 541, 3. Socrat. IV 1, 3 — —13. 16. 18/19 vgl. Philostorg. VIII 8. Sozomen. VI 6, 8—9. Synops. ὁδὶ IG. Zonar. ebd. 7 S. 73. 16. Cedreii. I 541, 11. Leo Grammat. 90, 19. Amm. Marcell. 26, 2 * —20 Cass. VII 7 — —S. 219, 19 Symeon. Vita Ambrosii 1 f PG 116, 861 B — 21 — S. 220, 4 Cass. VII 8 B V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 δύναται > ryF ι 3 ς am Rand HSS ι τελευτὴν übergeschrieben Ac 5 τὸν νεωκόρον τῇ χειρὶ ~ s ι 6 προὐβάλλοντο V2NF ι 7 καὶ δικαιοσύηῃ > F ι 8 βασιλικῶς B, ὅσ’ auf Rasur V2 ι 9 σιατιᾶσ Α ι παραθείσησ L 10 ἐκεῖνο] ἐκεῖνον B, ille responderit Cass. ι 12 ταύτην] ταύτασ B ι καὶ = et Cass. > y ι 13 τοῖσδε] τούτουσ δὲ ι 15 πανονίασ ryFSymeon παιωνίασ παιονίας V2 poenia Cass. Cod. L ι 16 ὤφελε Hy ὠφε///λε V2 ὤφειλεν BsF ὄφελον N quod non debuit Cass ι 1 7 ἐκδεξάμενον yF ι 20 ἀρξόμενος κγρυγμάτων ~ B, Symeon wie im Text ι 21 ζ am Rand HSS ι μὲν > s ι εἰσεδέξατο BV2 Symeon διεδέξατο ryF τοιοῖσδε πρὸς αὐτοὺς ἐχρήσατο λόγοις·

»ἴστε σαφῶς, ἅτε δὴ τοῖς θείοις λογίοις ἐντεθραμμένοι, ὁποῖον εἶναι προσήκει τὸν ἀρχιερωσύνης ἠξιωμένον, καὶ ὡς οὐ χρὴ λόγῳ μόνον ἀλλὰ καὶ βίῳ τοὺς ἀρχομένους ῥυθμίζειν καὶ πάσης ἀρετῆς ἑαυτὸν ἀρχέτυπον προτιθέναι καὶ μάρτυρα ἔχειν τῆς διδασκαλίας τὴν πολιτείαν.

τοιοῦτον δὴ οὖν καὶ νῦν τοῖς ἀρχιερατικοῖς ἐγκαθιδρύσατε θώκοις, ὅπως καὶ ἡμεῖς οἱ τὴν βασιλείαν ἰθύνοντες εἰλικρινῶς αὐτῷ τὰς ἡμετέρας ὑποκλίνωμεν κεφαλὰς καὶ τοὺς παρ’ ἐκείνου γιγνομένους ἐλέγχους ἀνθρώπους γὰρ ὄντας καὶ προσπταίειν ἀνάγκη) ὡς ἰατρικὴν ἀσπαζώμεθα θεραπείαν«. θεραπείαν«.

Ταῦτα τοῦ βασιλέως εἰρηκότος, αὐτὸν ἡ σύνοδος ἠξίου ψηφίσασθαι σοφόν τε ὄντα καὶ εὐσεβείᾳ κοσμούμενον. ὁ δὲ ἔφη· »μεῖζον ἧ καθ’ ἡμᾶς τὸ ἐγχείρημα· ὑμεῖς γὰρ τῆς θείας ἠξιωμένοι χάριτος καὶ τὴν αἴγλην ἐκείνην εἰσδεδεγμένοι ἄμεινον ψηφιεῖσθέ. οὔτοι μὲν οὔ ἐξελθόντες καθ’ ἑαυτοὺς ἐβουλεύοντο· οἱ δὲ τὴν πόλιν ἐκείνην οἰκοῦντες ἐστασίαζον, οἱ μὲν τοῦτον, οἱ δὲ ἐκεῖνον προβληθῆναι φιλονεικοῦντες.

οἱ μὲν γὰρ τῆς Αὐξεντίου νόσου μετειληχότες τοὺς ὁμόφρονας ἐψηφίζοντο, οἱ δὲ τῆς ὑγιαινούσης μοίρας ὁμογνώμονα πάλιν ἐζήτουν ἔχειν ἡγούμενον. ταύτην Ἀμβρόσιος, ὁ τοῦ ἔθνους τὴν πολιτικὴν ἡγεμονίαν πεπιστευμένος, τὴν στάσιν μαθὼν καὶ δείσας μή τι νεώτερον γένηται, τὴν ἐκκλησίαν οὑν τάχει κατέλαβεν.

οἱ δὲ τῆς διαμάχης ἐκείνης παυσάμενοι κοινὴν ἀφῆκαν φωνήν, Ἀμβρόσιον 1 f vgl. Ambros. Epist. 21, 2 u. 5. PL 16. Sozomen. VI 7, 2 — 15—S. 219, 1 vgl. Paulini Vita Ambrosii 6 PL 14, 31 A [griechisch Papadopoulos-Kerameus ᾿Αναλεκτὰ Ἱεροσολ. σταχυολογίας I S. 33] — 15—S. 219, 6 vgl. Socrat. IV 30 — 15—S. 219, 12 vgl. Sozomen. VI 24, —4. — — S. 219, 15 vgl.Rufin. H. E. XI [Georg. Mon. 558, 10] *19—S.220,2 Exc. Tripart.[ Polydeukes410,17. Theophan. 60,23.Exc. Bar. f. 220v] V2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 λογίοις V2S λογείοισ, nach ἐντεθραμμένοι ~ B eloquiis Cass. λόγοισ’ ’F Symeon ι 3 μόνον BV-y Symeon Cass. μόνω rF ι 4 ἀρχέτυπον ἑαυτὸν ~ B, Symeon Cass. wie im Text ι 4/5 μάρτυρας A ι 6 ἐνιδρύσατε θρόνοισ B ἐγκαθιδρύσατε θρόνοις Symeon ι 7 ὑποκλίνωμεν ByF Symeon ὑποκλίνοιμεν V2r ι 8 γιγνομένους V2ryF Symeon γενομένους B ι 9 προσπταίειν V2ryF Symeon πταίειν B ι ἀσπαζώμεθα V2 ἀσπαζόμεθα Bs ἀσπαζοίμεθα ny ἀσπασώμεθα F Symeon ι 14 εἰσδεδεγμένοι V2ryF Symeon εἰσδεξόμενοι B ι ψηφιεῖσθε TiSLF Symeon Cass. ψηφιεῖσθαι BV2GA ι 15 ἐβουλεύοντο V2ry Symeon Cass. ἐβουλεύσαντο BF ι 17 μετειληχότες V2ryF Symeon μετειληφότες B ι 21 σὺν] ἐν F ι 22 διαμάχης BV2syF μάχης n Symeou, scditione Cass. σφίσιν ἐξαιτοῦντες προβληθῆναι ποιμένα. ἔτι δὲ οὗτος ἀμύητος ἦν. ταῦτα μαθὼν ὁ βασιλεὺς προσέταξε παραυτίκα καὶ μυηθῆναι καὶ χειροτονηθῆναι τὸν ἀξιέπαινον ἄνδρα. ᾔδει γὰρ αὐτοῦ πάσης μὲν στάθμης εὐθυτέραν οὖσαν τὴν γνώμην, παντὸς δὲ κανόνος ἀκριβεστέρας τὰς ψήφους.

ὑπέλαβε δὲ καὶ θείαν εἶναι τὴν ψῆφον, ἐκ τῆς τῶν τἀναντία φρονούντων τεκμαιρόμενος συμφωνίας. ἐπειδὴ δὲ καὶ τῆς θείας τοῦ παναγίου βαπτίσματος ἀπήλαυσε δωρεᾶς καὶ τὴν ἀρχιερατικὴν ἐδέξατο χάριν, τοῦτον ὁ πάντα ἄριστος βασιλεὺς προσενηνοχέναι λέγεται τῷ σωτῆρι καὶ δεσπότῃ τὸν ὕμνον (καὶ γὰρ τοῖς γεγενημένοις παρῆν)· χάρις σοι.

δέσποτα παντοκράτορ καὶ ὁ σῶτερ ἡμέτερε, ὅτι τῷδε τῷ ἀνδρὶ ἐγὼ μὲν ἐνεχείρισα σώματα, σὺ δὲ ψυχάς, καὶ τὰς ἐμὰς ψήφους δικαίας ἀπέφηνας«. ἐπειδὴ δὲ ὀλίγων διελθουσῶν ἡμερῶν ὁ θεῖος Ἀμβρόσιος οὑν παρρησίᾳ πλείστῃ τῷ βασιλεῖ διαλεγόμενος ἐπεμέμψατό τισιν ὡς οὐκ εὖ παρὰ τῶν ἀρχόντων γεγενημένοις· ταύτην σοὺ, ἔφη ὁ βασιλεύς, »καὶ πάλαι ᾔδειν τὴν παρρησίαν καὶ σαφῶς ἐπιστάμενος οὐ μόνον οὐκ ἀντεῖπον, ἀλλὰ καὶ σύμψηφος τῆς χειροτονίας γεγένημαι. ἰάτρευε οὖν, ὡς ὁ θεῖος ὑπαγορεύει νόμος, τὰ τῶν ἡμετέρων ψυχῶν πλημμελήματα«.

ταῦτα μὲν οὑν ἐν Μεδιολάνῳ καὶ εἶπε καὶ δέδρακε.

ἐπέστειλε δὲ καὶ αὐτός, κοινωνὸν 1 f vgl. Ambros. Epist. 21, 7 PL 16 * —19 Vaticanus syriac. 145 fol. 69v (= Σ) — 10—19 Niceph. H. E. XI 32 B V2 HN (n) + GSP [P von 18 μετέρων ψυχῶν an] (s) = r AL (y) F 1 σφίσιν] φησι V2 > B Cass., vgl. ποιμένα ἑαυτῶν Symeon ι 2 προσέταξε V2ryF Symeon ἐκέλευσεν B ι 3 ἀξιέπαινον Lm ι μὲν vor γὰρ ~ B ι 4 οὐσαν = Symeon] εἶναι B ι 5 ὑπέλαβε = Symeon] ὑπελάμβανε s ι 6 τῶν > V2Ns Symeon ι 7 ἀπέλαυσε F, ἑ auf Rasur V2 ι 8 χάριν V2ryF Symeon gratiam Cass. χειροτονίαν Σ ι πανάριστοσ F ι 9 γὰρ = Symeon Cass.] γὰρ δὴ V2 ι 10 παντοκράτορ nSy Nie. Exe. Bar. und, ο aus ω corr., V2F παντοκράτωρ BG Symeon Polyd. Theophan. Codd. bdy ι 11 σῶτερ nF Nie. Symeon Polyd. Theophan. Exe. Bar. und, ε auf Rasur, V2 σώτηρ Bsy ι 12 δὲ2> V2 ι 14 ἐπεμέμψατό V2ny Nie. ἐμέμψατο BsF Symeon quereretur Cass., s. S. 178, 13; 195, 22 ι 17 ὁ > L I 18 διαγορεύει F ι τὰ naeh ψυχῶν ~ V2 ι 20 ἐν τῇ2 > B, vgl. in Asia et Phrijfiia Cass. ἐν Ἀσία καὶ Φρυγίᾳ Polyd. Theophan. ι 22 καὶ1 > B Cass. ι 24 ἐκτεθεῖσαν = Cass. > A τῶν γραμμάτων τὸν ἀδελφὸν ποιησόμενος, ἐμμένειν τοῖς δεδογμένοις παρεγγυῶν. ἀναγνώσομαι δὲ καὶ τὸν νόμον, σαφῶς αὐτοῦ κηρύττοντα τὴν εὐσέβειαν, ὡσαύτως δὲ καὶ τὴν τηνικαῦτα τοῦ Βάλεντος περὶ τὰ θεῖα δόγματα ὑγείαν δηλοῦντα.

»Αὐτοκράτορες Μέγιστοι ᾿Αεισέβαστοι Νικηταὶ Αὔγουστοι Οὐαλεν- >τινιανὸς καὶ Οὐάλης καὶ Γρατιανὸς ἐπισκόποις διοικήσεως Ἀσιανῆς, >Φρυγίας, Καροφρυγίας, Πακατιανῆς, ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>Συνόδου τηλικαύτης συγκροτηθείσης ἐν τῷ ᾿ιλλυρικῷ καὶ ζητή- >σεως πολλῆς γενομένης περὶ τοῦ σωτηρίου λόγου, ἀπέδεξαν οἱ >τρισφμακαριώτατοι ἐπίσκοποι τὴν τριάδα ὁμοούσιον πατρὸς καὶ υἱοῦ ναὶ ἁγίου πνεύματος· ἥν. οὐδ’ ὅλως ἐκκλίνοντες λειτουργίας τὰς >κατὰ τὸ δίκαιον ἐπιβαλλούσας αὐτοῖς. θρησκεύουσι τὴν θρησκείαν τοῦ μεγάλου βασιλέως.

κηρύττειν δὲ ταύτην προσέταξε τὸ ἡμέτερον κράτος, οὕτως μέντοι ἵνα μὴ λέγωσί τινες ὅτι ἀνήκαμεν >θρησκείᾳ βασιλέως τοῦ διέποντος τὴν γῆν ταύτην, μὴ ἀνεχόμενοι τοῦ ἐντειλαμένου ἡμῖν τὰ περὶ τῆς σωτηρίας. ὡς γάρ φησι τὸ 13 Matth. 5, 35 * 5— S. 224, 10 Cass. VII 9 — 5— S. 228, 1 Niceph. H. E. XI 30 B V2 HN (n) + GSP (s) = r Al (y) F W [von 5 an] 2 αὐτοῦ σαφῶς ~ ι 3 τὴν2 Ls > A ι 3/4 περὶ τὰ θεῖα δόγματα > mit Rasur von 3 Buchstaben V2 ι περὶ τί. θεῖα — 4 δηλοῦντα] οἰκείαν δηλοῦντα προαίρεσιν B, sinceriiatem sine duhitatione demonstrat Cass. ι 4 ὑγίειαν V2F ι 5— S. 223, 3 u. unten S. 224, 11—227, 23: für diese beiden ursprünglich schlecht übersetzten Briefe können wir nur die griechische Überlieferung unverändert wiedergeben. Die Emendation müßte die Wiederherstellung des lateinischen Urtextes anstreben ι 5 ἧ am Rand HSS ι 5/6 βαλεντινιανὸσ καὶ βάλῃς y ι 6 καὶ Οὐάλης > W ι 7 Καροφρυγίας = Cass. > B ι Καροφρυγίας, Πακατιανῆς] ’-malim hoc loco scribere Καρίας, Φρυγίας Πακατιανῆς« Val., s. unten 224, 12 f 10/11 πρσ καὶ vv καὶ ἁγίοι· Πὴ, Br Cass. πρι καὶ υἱῶ καὶ ἁγίῳ πνι V2FW πρα καὶ (καὶ > L) vv καὶ ἅγιον πνα y ; s. nnten 225, 1 ι 11 ἐκκλίναντεσ V2 ι τὰς > V2 ι 12 τὸ > PyFW ι ἐπιβαλλούσασ rF ἐπιβαλούσασ yW ἐπιπεριβαλλούσασ B (wohl Contamination von zwei Übersetzungsversuchen, s. S. 226, 4) ἐπεὶ περιβαλλούσασ V2 vgl. Cass.: quam nequaquam declinantes ittxta ministeria (misteria Cod. L) religionis magni regis exercent ι 14 ἀνήκαμεν BV2r sequimur Cass. ἀνῆκε yFW ι 15 μὴ ἀνεχόμενοι] μίαν ἐχόμενοι B ι 16 vor ἐντειλαμένου + μὴ Ρ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ ἡβῶν, ὅπερ ἐπίκρισιν ταύτην ἔχει· ἀπόδοτε τὰ τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καὶ τὰ τοῦ θεοῦ τῷ θεῷ‘.

τί λέγετε ὑμεῖς, οἱ ἐπίσκοποι καὶ προεστῶτες τοῦ σωτηρίου λόγου; εἰ οὕτως ἔχει τὰ τῆς ἀποδείξεως ὑμῶν, οὕτω μέντοι ἀγαπῶντες ἀλλήλους παύσασθε ἀποχρπασθαι ἀξιώματι βασιλέως καὶ μὴ διώκετε τοὺς ἀκριβῶς τῷ θεῷ λειτουργοῦντας, ὣν ταῖς εὐχαῖς καὶ πόλεμοι καταπαύονται ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἀγγέλων ἀπο- στατῶν ἐπιβάσεις ἀποστρέφονται.

καὶ πάντας δαίμονας φθορι- μαίους διὰ δεήσεως ἐπιστομίζουσιν, καὶ τὰ δημόσια κατὰ τοὺς νόμους εἰσκομίζειν ἴσασιν, καὶ οὐχ ἀντιλέγουσι τῇ τοῦ κρατοῦντος >ἐξουσίᾳ, ἀλλ’ εἰλικρινῶς καὶ τὴν τοῦ ἄνω θεοῦ βασιλέως ἐντο- >λὴν φυλάττουσι καὶ τοῖς ἡμετέροις νόμοις ὑτπτάσσονται. ὑμεῖς >δὲ ἀπειθεῖς ἐδείχθητε εἶναι. ἡμεῖς μὲν ἐχρησάμεθα τῷ Ἄλφα ἕως τοῦ Ω· ὑμεῖς δὲ ἀπεδώκατε. ἀπεδώκατε.

ἡμεῖς μέντοι καθαροὺς ἑαυτοὺς ἀφ᾿ ὑμῶν εἶναι θέλοντες, ὡς καὶ Πιλᾶτος ἐπὶ τῆς ἐξετάσεως >τοῦ ἐν ἡμῖν πολιτευομένου Χριστοῦ, μὴ θέλοντος αὐτὸν ἀνελεῖν, 1 f Matth. 22, 21 — ὁ Rom. 13, 8. ι Thess. 4, 9 (Joh. 13, 34. 15, 12 u. 17) — 7—9 vgl. Ephes. 6, —18 Tit. 1, 11? — 10—12 vgl. Rom. 13, 1 f. Tit. 3, 1 u. 3. 1, 16. Ephes. 2, 2 — 13/14 vgl. Apok. 1, S. 21, 6. 22, 13. Matth. 22, 21 — 15—S. 222, 4 Matth. 27, 11—25 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F W 1 χυ BV2 Cass. θῦ’ ryFW ι ἀπόδοτε B Matth. reddite Cass. ἀποδίδοσθαι V2ryFW ι 2 τὰ τοῦ Καίσαρος Καίσαρι LW τὰ //// Καίσαρος Καίσαρι A ι 4 ἡμῶν B ι 5 ἀποχρῆσθαι W ι 7 τῆς > B ι 8 ἀποστρέφονται aus ἐπιστρέφονται corr. V2 1 9 διὰ δεήσεως ἐπιστομίζουσιν B lorecum assiduitafe confundimt Cass. ἀποστρέφειν (ἀποστρέφει > mit leerem Raum H) διὰ δεήσεως σπουδάζοντες V2ryFW ι τοὺς BV2 > ryFW ι 1 1 ἀλλ’ > n. sed Cass. ι τοῦ ὄνω θῡ βασιλέως ἆ· ἄνω θυ βασιλέως BV2 τοῦ ἄνωθεν βασιλέως W und, βασιλέως nach ἐντολὴν ~ n τοῦ μεγάλου βασιλέως καὶ θῦ’ y, vgl. et superna dei mandata Cass. Cod. L; ἄνωθεν in nW wohl Verbesserung nach S. 222, 10 ι 12 ὑποτασσόμενοι V2 I 13 ἐχρησάμεθα] = »commercium « (sc. cum deo) mit Hinweis auf Joh. 4, 9 Val.; vielmehr mit ülicher zu vergleichen I Makk. 13, 4(3 wo χρήσῃ = lat. »reddas«, und Luk. 11, 5 wo χρῆσον = Isit. »commoda« : ob ἐχρήσαμεν (= commodavimus) ? ür den Sinn ziemlich richtig Cass : et nos qnideyn snbicimur ei qui primus est et novissimus ι τῷ] τὸ BGF ι Ἄλφα] ᾱ Y2F ι 13/14 ἴωσ’ τοῦ Π, wohl verkehrt ür καὶ τῷ, vgl. et Cass. und Apok. ι 14 ἑαυτοῖς BW (nach Matth. 22,21 zu ären) ἑαυτοὺς V2rF αὐτοὺς y; vgl. Cass.: vos autem vobismet adrogatis ι ἑαυτοὺς > V2 ι 15 πιλᾶτοσ ryFW πιλάτου BV2 ι 16 θέλοντος] θέλοντεσ V2 θέλων Christoph. >καὶ ὑπὲρ τοῦ παθεῖν τὸν παρακληθέντα ἐπιστραφεὶς ἐπὶ τὰ τῆς ᾿Ανατολῆς μέρη καὶ αἰτήσας ὕδωρ ἐπὶ χειρῶν, ἐνίψατο αὐτοῦ τὰς χεῖρας λέγων· »ἀθῶός εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματος τοῦ δικαίου τούτου«, οὕτως καὶ τὸ ἡμέτερον κράτος διὰ παντὸς ἐνετείλατο ὁ μὴ διώκειν μήτε ἐπικλύζειν μήτε ζηλοῦν τοὺς ἐργαζομένους τὸ χωρίον τοῦ Χριστοῦ, μήτε τοὺς διοικητὰς ἀπελαύνειν τοῦ μεγάλου βασιλέως, ἵνα μὴ σήμερον μὲν ἐπὶ τοῦ ἡμετέρου κράτους αὔξειν δόξητε, καὶ μεταξὺ τοῦ παρακεκλημένου παθεῖν τὰ τῆς δια- >θήκης αὐτοῦ, ὡς ἐπὶ Ζαχαρίου τοῦ αἵματος.

ἀλλ’ οἱ μετ’ αὐτοῦ μεταξὺ τῆς ἀφίξεως ὑπὸ τοῦ ἄνωθεν βασιλέως ἡμῶν ᾿ιησοῦ Χριστοῦ >ἐρράγησαν, παραδοθέντες εἰς κρίσιν θανάτου μετὰ τοῦ συνδραμόντος αὐτοῖς φθοριμαίου δαίμονος. τοῦτο προσετάξαμεν ἐπὶ ᾿ Αμιγητίου 6/7 Matth. 5, 35 — 9 Matth. 23, 35. Luk. 11, 51 — 9—12 vgl. II 2, 8. Luk. 9, 42? B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F W 1 καὶ ὑπὲρ τοῦ παθεῖν τὸν παρακληθέντα BV2 καὶ ὑπὲρ τοῦ παθεῖν αὐτὸν παρακληθέντα ryFW, niclit übersetzt von Cass.; καὶ ὑπὲρ τοῦ παθεῖν αὐτὸν παρακληθείς Christ, oder παρακληθέντος Lowth und so verstehen die Übersetzer: »et rogaretur ἡ. Pilatus) ut eum (sc. Christum) supplicio afficeret«. Aber der Aorist. παρακληθέντα äßt auch für den lat. Text vermuten: »sicut et . . . cum nollet eum necare, et ut pateretur is (vgl. Matth. 27, 25; auch Anspielung auf Valens?) qui hortatus erat (falsch hier und 222, 8 als Passivum übersetzt; s. unten 225, 15; 226, 8/9; 227, 2 andere ßverständisse von Participienj conversus ad orientis « ι 4 διὰ παντὸς κράτος ~ BV2 Cass. wie im Text ι ἐνετείλατο διὰ παντὸς ~ L ι 7 μὴ > yF, übergeschrieben Ac ι μὲν > PL ι 8 μεταξὺ τοῦ παρακεκλημένου] »postea una cum sceleris « verstehen Christ., Sirmond, Val. als ob es lautete μεταξὺ 〈μετὰ>, denn μεταξὺ (= »postea«, postea, dem σήμερον entgegengesetzt) ist m. W. im Sinne von μετὰ (= »una «) nicht belegt ι παθεῖν Π, vgl. Cass.: et postea tesiamentum domini subdere passioni; die Conjectur von Valois πατεῖν empfiehlt Noesselt mit Hinweis auf Hebr. 10, 29; ötig, vgl. Matth. 23, 35 u. 27, 25 (s. Z. 1): »et postea eins qui hortatus est pati quae sunt testamenti « ι 9 ὡς ἐπὶ — 12 δαίμονος] der Sinn dieser Stelle ist mir dunkel geblieben; ob in δαίμονος (wie in παρακεκλημένου) Anspielung auf Valens? ι 10 ὑπὸ] ob ὕπο, oder ὑπὸ τῆς ἀφίξεως ~ = sub adventum? ι 11 ἐρράγησαν] lat. destructi sunf? = κατηργήθησαν, oder das Futurum? vgl. II Thess. 2, 8 ι συνδραμοῦντοσ B ι 12 τοῦτο /// Α τούτου LF ι προσέταξεν V ι ἀμιγητίου V2yF ἀμηγιτίου B ἀμεγητίου W ἀμειγετίου G ἀμεγετίου nS ανεγετίου (sie) Ρ Megetio Cass. καὶ Κικερωνίου καὶ Δαμάσου καὶ Λάμπωνος καὶ Βρεντησίου,

ἀκρο- ατῶν γενομένων. ἅπερ καὶ αὐτὰ τὰ πραχθέντα ἀπεστάλκαμεν πρὸς ὑμᾶς, ἵνα γνῶναι ἔχητε τὰ πραχθέντα ἐν τῇ ἐναρέτῳ συνόδῳ.«

Τούτοις συνέζευξε τοῖς γράμμασι καὶ τῆς συνόδου τὰ δόγματα ἐν κεφαλαίῳ ταῦτα δηλώσας·

»῾Ομολογοῦμεν ἀκολούθως τῇ μεγάλῃ καὶ ὀρθοδόξῳ συνόδῳ ὁμο- ούσιον εἶναι τῷ πατρὶ τὸν υἱόν· καὶ οὐχ

οὕτω νοοῦμεν τὸ ὁμοούσιον ὡς καὶ πάλαι τινὲς ἐξηγήσαντο μὴ ἀληθινῶς ὑπογράψαντες καὶ νῦν ἕτεροι πατέρας ἐκείνους καλοῦντες, τὴν δύναμιν τῆς λέξεως ἀθετή- σαντες καὶ ἑπόμενοι τοῖς γράψασι τὸ ὅμοιον δηλοῦσθαι διὰ τοῦ ὁμοουσίου, καθ’ ὃ οὐδενὶ τῶν λοιπῶν κτισμάτων τῶν δι’ αὐτοῦ γενομένων ἐμφερὴς ὁ υἱός, ἀλλ’ ἢ μόνῳ τῷ πατρὶ ἀφωμοίωται.

οἱ γὰρ ταῦτα ἐξηγούμενοι κτίσμα ἐξαίρετον ἀσεβῶς τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ δογματίζουσιν. ἡμεῖς δὲ φρονοῦμεν, ὡς καὶ αἱ σύνοδοι νῦν αἵ τε κατὰ ῾Ρώμην καὶ ἡ κατὰ Γαλλίαν, μίαν εἶναι καὶ τὴν αὐτὴν οὐσίαν τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος, ἐν τρισὶ >προσώποις. ὅ ἐστιν ἐν τρισὶ τελείαις ὑποστάσεσιν.

ὁμολογοῦμεν δὲ κατὰ τὴν ἔκθεσιν τὴν ἐν Νικαίᾳ, καὶ σεσαρκῶσθαι τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ τὸν ὁμοούσιον ἐκ τῆς ἁγίας παρθένου Μάριας, καὶ ἐν ἀνθρώποις ἐοκη- >νωκέναι, καὶ πεπληρωκέναι πᾶσαν τὴν ὑπὲρ ἡμῶν οἰκονομίαν, γενέσει καὶ πάθει καὶ ἀναστάσει καὶ τῇ εἰς οὐρανοὺς ἀναβάσει· καὶ 7/8 ob. S. 51, 8 f — 11/12 ob. S. 52, —16 — 14/15 vgl. ob. S. 148, 7 f. 147, 8 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F W 1 κικερωνίου V2yFW κικερονίου B κηρωνίου nGP κτηρωνίου S Ciceronis Cass. ι διαμάσου F λαμάσου V2 Damaso Cass. Cod. L I Λάμπωνος = Lampone Cass.] δαϊλάμπωνοσ FW δαί· übergeschrieben Ac ι 2 γεναμένων B ι αὐτὰ BV2W Cass. . ταῦτα jF ι ἀπεστάλκαμεν — 3 πραχθέντα > V2 ι ἀπεστάλκαμεν B direximns Cass. ἐξαπεστάλκαμεν ryF, vgl. 225, 4 und oben 141, 18 ι 3 ἔχετε B ι 4 Τούτοις — δηλώσας] ἃ δὴ καὶ παρέζευξε τοῖσ’ γράμμασιν ἐν κεφαλαίῳ ταῦτα δὴ δογματίζοντα W συνέζευξε BV2yF, his ergo litteris subdidit Cass., συνεξεύξαμεν r ι δόγματα] γράμματα Ρ ι 5 δηλώσας BV2 δηλοῦντα ryF habentia Cass., vgl. S. 224, 9 ι 9 ἐκείνους = illos Cass.] αὐτοὺς B ι 10 ἑπόμενοι] ἐπόνυμοι Ρ ι 11 καθ’ ὃ οὐδενὶ] κατουδενὶ V2 ι τῶν2 V2r > yFW und, am Ende der Zeile, B ι 13 ταῦτα ryF haee Cass. τοιαῦτα BV2W ι ἀσεβῶς > GS, nach θεοῦ ~ V2Cass. ι 13/14 τοῦ θεοῦ > F ι 14 νῦν > y übergeschrieben Ac ι 15 αἵ τε BV2W ἧ τε ryF, kaum zu entscheiden, da Cass. versagt: im Lateinischen fehlt der Artikel ι καὶ ἡ] ἡ B καὶ αἱ W I καὶ τὶν αὐτὴν ryFW eamdemque Cass. τὴν αὐτὴν BV2 ι 17 ὅ ἐστιν BV2 quod est Cass. τουτέστιν ryFW ι 21 nach οὐρανοὺς + πάλιν GS πάλιν ἥξειν ἀποδιδόντα τὴν ὁμοίωσιν ἡμῖν τὴν θείαν παρ’ ἑαυτοῦ, θεὸν ὄντα σαρκοφόρον καὶ ἄνθρωπον θεόφορον·

καὶ τοὺς τοῖς >προειρημένοις ἐναντία φρονοῦντας ἀναθεματίζομεν, καὶ τοὺς >γνησίως ἀναθεματίζοντας τὸν εἰπόντα ὅτι πρὶν γεννηθῆναι οὐκ >ὁ υἱός, ἀλλὰ γράψαντας ὅτι καὶ πρὶν ἐνεργείᾳ γεννηθῆναι δυνάμει >ἦν ἐν τῷ πατρί. τοῦτο γὰρ καὶ ἐπὶ πάντων τῶν κτισμάτων >τῶν μὴ ἀεὶ ὄντων μετὰ τοῦ θεοῦ, καθ’ ὃ ὁ υἱὸς ἀεὶ μετὰ τοῦ πατρός >ἐστιν, ἀιδίῳ γεννήσει γεγεννημένος.«

Ταῦτα μὲν οὑν ὁ βασιλεὺς ἐν κεφαλαίῳ δεδήλωκεν. ἐγὼ δὲ καὶ αὐτὰ τῆς συνόδου τὰ γράμματα ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ,

»Οἱ ἐπίσκοποι τοῦ Ἰλλυρικοῦ ταῖς ἐκκλησίαις τοῦ θεοῦ καὶ ἐπισκόποις διοικήσεως Ἀσιανῆς, Φρυγίας, Καροφρυγίας, Πακα- τιανῆς, ἐν κυρίῳ χαίρειν.

>Συνελθόντων ἡμῶν ἐπὶ τὸ αὐτὸ καὶ ζητήσεως πολλῆς γενομένης >περὶ τοῦ σωτηρίου λόγου, ἀπεδείξαμεν ὁμοούσιον εἶναι τὴν τριάδα.

ἀλλ’ ἐν ταπεινοφροσύνῃ καταξιωθέντας τουτὶ ἡμῶν τὸ γράμμα ἀπεστάλκαμεν διὰ τοῦ ἀγαπητοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν καὶ συλλειτουργοῦ Ἐλπιδίου τοῦ πρεσβυτέρου. Τοὐ ταῖς γὰρ τῶν ἡμε- >τέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων, ἀλλ’ ἐν ταῖς τοῦ σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ >Χριστοῦ βίβλοις· ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ Ἀπολλῶ, >ἐγὼ δὲ Κηφᾶ.

μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν, ἢ εἰς τὸ ὄνομα νομᾶ Παύλου ἐβαπτίσθητε;. καὶ ταῦτα μὲν ἤρκει τῇ ἡμετέρᾳ ταπεινώσει, μήτε τὸ καθόλου γράμματα ἀποχαράξαι πρὸς ὑμᾶς, διὰ >τὸν τηλικοῦτον φόβον ὃν αὐτόθι κηρύσσετε πάσῃ τῇ ὑφ’ >ἐπαρχίᾳ, ἀποχωρίζοντες τὸ ἅγιον πνεῦμα ἀπὸ τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ >υἱοῦ. ἀνάγκην οὖν ἔσχομεν πέμψαι πρὸς ὑμᾶς τὸν κύριον ἡμῶν καὶ συλλειτουργὸν Ἐλπίδιον ἀπὸ τῆς βασιλευούσης ῾Ρωμαίων ἀρχῆς >τοῦτο τὸ γράμμα ἔχοντα, καταμαθόντα εἴ γε ἄρα οὕτως ἔχει κήρυγμα ὑμῶν.

οἱ γὰρ μὴ ὁμοούσιον τὴν τριάδα κηρύττοντες ἀνά- 2/3 vgl. Kol. 2, 18. u. 23 — —9 I Kor. 1, 12 u. 13 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F W 1 γράμμα V2 ι 3 γράφοντα V2 sc ribetites Cass. ι τουτὶ ryFW (= S. 226, 7) τοῦτο BV-, s. auch Ζ. 15 ι 4 ἡμῶν ἀδελφοῦ ~ L ι 5 οὐ ταῖς τῆς statt οὐ ταῖσV2) γὰρ γὰρ > B) τῶν ἡμετέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων Bv2 οὐ γὰρ (+ ἐν W übergeschrieben Ac) ταῖς ταῖς γὰρ ~ F) τῶν ἡμετέρων χερσὶ γραμμάτων yFW οὐ τοῖσ’ τῶν ἡμετέρων ἐν χερσὶν γραμμάτων δαρροῦντεσ NGS οὐ τοῖσ’ τῶν ἡμετέρων ἐν ////////////////////////////////// θαρροῦντεσ P οὐ τοῖσ’ leerer Raum einer halben Zeile θαρροῦντεσ H; vgl. Cass.: in prciesentibus itaque nostris litteris is quasi illud refertur quod in salvatoris nostri J. C. libris ascriptum est; οὐ γὰρ ἐν τοῖς τῶν ἡμετέρων χειρῶν γράμμασιν corr. Basler Ausgabe, aber die Übersetzung war wohl hier von Anfang an fehlerhaft und auch ückenhaft ι 6 ἀλλ’ ἐν ταῖς] ἀλλὰ ταῖς r 7 βίβλοις BV-r + γέγραπται AFW + ἐγγέγραπται L ascriptum est Cass., alter Verbeserungsversuch (wie Z. G θαρροῦντες) ι ἀπολλῶ die meisten HSS ι 8 nach Κηφᾶ + ἐγὼ δὲ χῡ n (aus I Kor. 1, 12), Cass. wie im Text ι ὑπὲρ ἐσταυρώθη ~ BV2, Cass. I Kor. 1, 13 wie im Text; ὑμῶν Y2SA ἡμῶν BnGPLFW ι 10 διὰ II Cass. ; ob ὑμᾶς. διὰ <δὲ> u. dann 13 υἱοῦ, ἀνάγκην ἔσχομεν? ι 11 φόβον = Cass.] ὄγκον V2 alte Variante des Übersetzers, der zwischen timorem und tumorem im Urtext schwankte? vgl. S. 220, 12; 220, 4 ι πάσῃ = Cass. > B 12 ἀποχωρίζοντας GS ι 13 οὖν = Cass.] μὲν N > BV2 ι πρὸς ὑμὰς πέμψαι ~ FW Cass. ι 14 ἀπὸ — S. 227, 2 Ἐλπίδιον > W (von junger Hand am Rand ügt) ι 15 τουτὶ V2 ι καταμαθόντα Π ut . . . cofjnoscat Cass., im lat. Text wohl »cogniturum« ; vgl. S. 226, 8/9; 227, 2 ι 16 κηρύττοντες = Cass.] δοξάζοντες n >θεμα ἔστωσαν, καὶ εἴ τις τούτοις φωραθείη κοινωνῶν, ἀνάθεμα >ἔστω· τοῖς δὲ κηρύττουσιν ὁμοούσιον τὴν τριάδα ἡ βασιλεία τῶν >οὐρανῶν ἡτοίμασται. παρακαλοῦμεν οὖν ὑμᾶς, ἀδελφοί, μὴ ἑτεροδι- >δασκαλεῖν, μὴ ἑτεροκαινοδοξεῖν, ἀλλ᾿ ὁμοούσιον ἀεὶ καὶ διὰ παντὸς >κηρύττοντες τὴν τριάδα δυνηθῆτε κληρονομῆσαι τὴν τοῦ θεοῦ >βασιλείαν.

>Περὶ τούτου γράφοντες καὶ ὑπόμνησιν ἔχοντες ἐχαράξαμεν τουτὶ >ἡμῶν τὸ γράμμα, καὶ περὶ τῶν καθισταμένων ἐπισκόπων ἢ κατα- >σταθέντων συλλειτουργῶν, ἐὰν μὲν εἶεν, ἐκ τῶν τέλει χρησαμένων >ἐπισκόπων ὑγιεῖς, εἰ δὲ μή, ἐξ αὐτοῦ τοῦ πρεσβυτερίου·

ὁμοίως τε >καὶ πρεσβυτέρους καὶ διακόνους, ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἱερατικοῦ τάγματος, >ἵνα ὦσιν ἀνεπίληπτοι πανταχόθεν, καὶ ἀπὸ τοῦ βουλευτηρίου καὶ >στρατιωτικῆς ἀρχῆς. εἰς τοῦτο οὖν αὐτὸ οὐκ ἠβουλήθημεν διὰ 2/3 vgl. Matth. 20, 23. 25, 34 — 3/4 vgl.I Tim. 1, 3 — 5/6 vgl. I Kor. 6, 9 — 12 I Tim. 3, 2 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 κοινωνον A, ὼ über ον geschrieben A c | 4 μὴ V2sy non Cass. μηδὲ Bn μήτε F | ἑτεροκαινοδοξεῖν B ἑτεροκενοδοξεῖν αι F ἑτεροκενοδοξεῖν V2nGS aliud innovetis Cass. ἑτεροδοζεῖν Py, vgl. oben zu S. 220, 12 | 5 τοῦ θεοῦ = Cass.] τῶν οὐρανῶν n | 7 τουτὶ] τοῦτο B | 8/9 κατασταθέντων] = creandis Sirmond, vgl. S. 225, 15 | 9 μὲν εἶεν] μείναιεν V2, vgl. si permanserint Cass. | τέλει] ἐν τέλει A | 10 ἐπισκόπων ὑγιεῖς] ὑγιεῖs N ὑγιεῖ H, vgl. Cass.: de episcopis autem constituendis vel comministris iam constitutis, si permanserint usque ad finem sani, bene; alioquin ex ipso presbyterio repellantur, gewiß verkehrt. Cotelier Ecclesiae graecae monumenta I 719: »videtur Graecus interpres ... in locum nominis fide substituisse vocem fine, et in locum participii visi participium usi. Scriptum erat latine: et de constitutis episcopis, vel constituendis comministris, siquidem fuerint ex episcopis qui in fide visi sunt sani; auch nicht richtig. Nicht besser scheint die zweite Correctur Coteliers: ἐκ τῶν τέλει χρησαμένων (expuncto ἐπισκόπων wie in n) ὑγιῶς; so würde ἐκ τῶν τέλει — ἀπὸ τοῦ βουλευτηρίου chiastisch entsprechen; aber s. unten zu Z. 12, Ich würde vermuten: »si quidem sint, ex iis qui vice (oder officio = τέλει) functi (oder nsi) sunt episcoporum sanorum (auch sani oder sane möglich) <eligantur>, sin minus, ex usw. So z. B. Flavianus und Diodorus unten IV 25, Eulogius IV 18; vgl. die von Meletius und Eusebius ordinierten Bischöfe V 4, 2 f | τε] δὲ r | 12 καὶ ἀπὸ BV2FCass. καὶ μὴ ἀπὸ ry, die Correctur μὴ zwar unentbehrlich, wenn καὶ μὴ ἀπὸ mit ἐξ αὐτοῦ τ. ἱερ.τάγματος coordiniert ist; aber καὶ ἀπὸ (nicht καὶ ἐκ!) war wohl im Urtext in Beziehung mit ἀνεπίληπτοι πανταχόθεν: »irreprehensibiles nndique, etiam a (fern von?) curia« usw. | 13 αὐτὸ > n | ἐβουλήθημεν V2 >πολλῶν ἀποχαράξαι, διὰ τὸ ἀποσταλῆναι ἕνα ἐκ πάντων τὸν κύριον ἡμῶν καὶ συλλειτουργὸν Ἐλπίδιον, ἐπισπούδως καταμαθόντα τὸ κήρυγμα ὑμῶν. εἴ γε οὕτως ἔχει ὥσπερ ἀκηκόαμεν παρὰ τοῦ κυρίου ὑμῶν καὶ συλλειτουργοῦ Εὐσταθίου.

Λοιπὸν εἰ καί ποτε ἐν πλάνοις γεγενημένοι ἦτε, ἀποθέμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον ἐνδύσασθε τὸν καινόν. καὶ γὰρ καὶ ὁ αὐτὸς ἀδελφὸς καὶ συλλειτουργὸς Ἐλπίδιος διδάξει ὑμᾶς κηρῦξαι τὴν ἀληθῆ πίστιν· ὅτι ἡ ἁγία τριάς, ἡ ὁμοούσιος τῷ θεῷ καὶ πατρί σὺν υἱῷ καὶ ἁγίῳ πνεύματι ἡγίασται, δεδόξασται, πεφανέρωται, >πατὴρ ἐν υἱῷ, υἱὸς ἐν πατρί, σὺν ἁγίῳ πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας.

φανερωθέντος γὰρ τούτου, φανερῶς δυνησόμεθα τὴν ἁγίαν τριάδα ὁμολογεῖν ὁμοούσιον, κατὰ τὴν πάλαι ἐκτεθεῖσαν πίστιν τὴν ἐν Νικαίᾳ, ἣν καὶ οἱ πατέρες ἐβεβαίωσαν.

κηρυττομένης οὐν τῆς πίστεως ταύτης, δυνησόμεθα τοῦ ἀλιτηρίου δαίμονος ἐκφυγεῖν τὰς μεθοδίας· σβεσθέντος γὰρ τούτου, θυνησόμεθα εἰρηνικοῖς γράμμασιν ἑαυτοὺς προσκυνεῖν ἐν εἰρήνῃ διάγοντες. ἐγράψαμεν οὑν ὑμῖν, ἵνα εἰδέναι ἔχητε τοὺς καθαιρεθέντας ᾿Αρειομανίτας, τοὺς μὴ ὁμολογοῦν- >τας ἐκ τῆς οὐσίας τοῦ πατρὸς τὸν υἱὸ.ν μήτε τὸ ἅγιον πνεῦμα, >τὰ ὀνόματα ὑπετάξαμεν ·

Πολυχρόνιος, Τηλέμαχος, Φαῦστος, ᾿Ασκλη- >πιάδης, Ἀμάντιος, Κλεόπατρος. καὶ ταῦτα μὲν οὕτως εἰς >πατρὸς καὶ υἱοῦ καὶ ἁγίου πνεύματος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, >ἀμήν. ἐρρῶσθαι ὑμᾶς εὐχόμεθα τῷ πατρὶ καὶ τῷ υἱῷ σωτῆρι Χριστῷ, σὺν ἁγίῳ πνεύματι, πολλαῖς ἐτῶν περιόδοις.«

Ὁ μὲν δὴ πανεύφημος βασιλεὺς τοσαύτην τῶν ἀποστολικῶν 5/6 vgl. Kol. 3, —10 — 14/15 vgl. Eph. 6, 11 * 24—S. 231, 20 Cass VII 11 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL(y) F W [bis 23] 2 καὶ συλλειτουργὸν = Cass.] συλλειτουργὸν Py > V2 ι ἐπισπουδαίωσ V2 ι καταμαθόντα s. oben S. 225, 15 ι 4 καὶ H et Cass. τοῦ B > V2NsyFW ι ὁ πλάνοισ BV-nPFW πλάνη ftSy errore Cass. ι 6 καὶ2 nur in B = et Cass. 9 υἱῶ καὶ BH > V2NsuFW. deo patri et filio cum sancto spiritu Cass. Cod. L II δυνησώμεθα BP ι 12 τὶν2 > V2 ι 13 πατέρες = Cass.] πρεσβύτεροι V2 ι 13/14 ταίτης τῆς πίστεως ~ L ι 14 τοῦ — 15 δυνησόμεθα> GS ι ἀλιτηρίου] ἀλλοτρίου L ι 14/15 τἀς μεθοδίας B am Rand Wr τὰ θήρατρα n > V2syFW Cass. ι 16 προσκυνεῖν] wohl mechanische Übersetzung von lat. salutare (= ἀσπάσασθαι) ; vgl. salutabimus Ciiss. I διάγοντες = Cass.] διαπαντός B ι IT ἔχοιτε V2 ἔχηται B ι 20 nach μὲν + οὖν F ι 21 καὶ1 > B ι 22 σωτῆρι BV2Cass. τώ σωτῆρι ἡμῶν ryFW ι 23 Χριστῷ > n ι 24 ι am Rand HSS δογμάτων ἐποιεῖτο φροντίδα. Αὐδαῖος δέ τις, Σύρος καὶ τὸ γένος καὶ τὴν φωνήν, καινῶν εὑρετὴς δογμάτων κατ’ ἐκεῖνον ἐγένετο τὸν καιρόν, πάλαι μὲν τῶν πονηρῶν ὠδίνων ἀρξάμενος, τότε δὲ δῆλος γενόμενος.

πρῶτον μὲν γὰρ ἀνοήτως νενοηκὼς τὸ »ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν«, ἀνθρωπείαν ἔχειν μορφὴν τὸ θεῖον ὑπέλαβε, καὶ τὰ τοῦ σώματος περικεῖσθαι ἐτόπασε μόρια, τῆς θείας γραφῆς οὐ κατιδὼν τὴν διάνοιαν.

πολλάκις γὰρ ταῖς θείαις ἐνεργείαις τὰ τῶν ἀνθρωπίνων μορίων ὀνόματα περιτίθησιν, ἐπειδὴ ῥᾷον οἱ τῶν λεπτοτέρων ἐπαίειν οὐ δυνάμενοι διὰ τούτων τοῦ θεοῦ τὴν προμήθειαν μανθάνουσι. προστέθεικε δὲ τῇδε τῇ δυσσεβείᾳ καὶ ἕτερα παραπλήσια. ἐκ γὰρ τῆς τοῦ Μανέντος πλάνης ἐρανισάμενος, οὔτε τοῦ πυρὸς οὔτε τοῦ σκότους ἔφη εἶναι δημιουργὸν τὸν τῶν ὅλων θεόν.

ἀλλὰ ταῦτα μὲν καὶ ὅσα τοιαύτα κατακρυπτουσιν οἱ τῆς ἐκείνου συμμορίας. φασκουσι δὲ τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀπεσχοινίσθαι συλλόγων, ἐπειδὴ τινὲς μὲν τὸν ἐπάρατον εἰσπράττουσι τόκον, τινὲς δὲ γυναιξὶν οὐ γόμῳ γάμου συνοικοῦντες παρανόμως βιοῦσιν, οἱ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοι τούτοις ἀδεῶς κοινωνοῦσι. διὰ ταῦτά φασίν ἐκεῖνοι καθ’ ἑαυτοὺς βιοτεύειν, τὴν τῶν δογμάτων ἀποκρύπτοντες βλασφημίαν. ἔστι μέντοι καὶ ἡ σκῆψις ἀλαζονείας μεστὴ καὶ τῆς Φαρισαϊκῆς διδασκαλίας ἀπόγονος.

καὶ γὰρ ἐκεῖνοι κατηγόρουν τοῦ τῶν ψυχῶν καὶ σωμάτων ἰατροῦ, τοῖς ἱεροῖς λέγοντες ἀποστόλοις· »ἵνα τί μετὰ τῶν τελωνῶν καὶ ἁμαρτωλῶν ἐσθίει ὁ διδάσκαλος ὑμῶν ;« καὶ διὰ τοῦ προφήτου δὲ περὶ τῶν τοιούτων φησὶν ὁ θεός· οἱ λέγοντες 1—17 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 10 PG 83, 428 — 4/5 Gen. 1, 26 22/23 Matth. 9, 11 — 24 f Jes. 65 5. Joh. 20, 17 * —14 Polydeukes 412, 14 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ἀυδαῖοσ ryi ἀυδαῖσ) Haeret. Fabul. Polyd. ἄυδεοσ V2F ἀίδιος B ι 2 καινῶν = Cass.] κενῶν NP κοινῶν B καινῶν, αι auf Rasur V2 ι 4 γὰρ > P 7 καθιδὼν B I 8 πολλάκις = Cass.] πολλὰ B ι 10 τὴν τοῦ θεοῦ ~ r ι μανθάνουσι = agnoscunt Cass.] λαμβάνουσιν B ι 11 τῆδε r Imic Cass. > BV2yF ι 12 μάνητοσ V2F Manetis Cass. ι ἐρανησάμενοσ B ι 14 κατακρύπτουσιν = Haeret. Fab] κρύπτουσιν B cdant Cass. ι 15 nach δὲ + οἱ V2 ι ἐπειδὴ] ἐπειδὴ δὲ n ι 17/18 οἱ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοι τούτοισ’ ἀδεῶς κοινωνοῦσι ryF τοῖσ’ δὲ τούτων ἀπηλλαγμένοις ἀδεῶς κοινωνοῦσι V2 > BCass., fehlt auch in Haeret. Fabul. ι 22 μετὰ τῶν B Matth. μετὰ V2ryF ι 24 περὶ τῶν τῶν > Bj τοιούτων φησὶν ὁ θεός BV2Cass. φησιν ὁ θεὸς περὶ τῶν τοιούτων rvF ι λέγοντεσ Lm καθαρός εἰμι, μή μου ἅπτου· οὕτος καπνὸς τοῦ θυμοῦ μου«. ἀλλὰ τὴν τούτων διελέγχειν ἄνοιαν οὐ τοῦ παρόντος καιροῦ· οὑ δὴ ἕνεκα ἐπὶ τὰ λοιπὰ βαδιοῦμαι τῆς διηγήσεως.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἡ τῶν Μεσσαλιανῶν ἐβλάστησεν αἵρεσις· Εὐχίτας δὲ τούτους προσαγορεύουσιν οἱ εἰς τὴν Ἑλλάδα φωνὴν τοὔνομα μεταβάλλοντες, ἔχουσι δὲ καὶ ἑτέραν προσηγορίαν ἐκ τοῦ πράγματος γενομένην· ᾿Ενθουσιασταὶ γὰρ καλοῦνται, δαίμονός τινος ἐνέργειαν εἰσδεχόμενοι καὶ πνεύματος ἁγίου παρουσίαν ταύτην ὑπολαμβάνοντες, οἱ δὲ τελείαν τὴν νόσον εἰσδεδεγμένοι ἀποστρέφονται μὲν τὴν τῶν χειρῶν ἐργασίαν ὡς πονηρίαν ὕπνῳ δὲ σφὰς αὐτοὺς ἐκδιδόντες τὰς τῶν ὀνείρων φαντασίας προφητείας ἀποκαλοῦσι.

ταύτης ἐγένοντο τῆς αἱρέσεως ἀρχηγοὶ Δαδώης τε καὶ Σαβᾶς καὶ ᾿Αδέλφιος καὶ Ἑρμᾶς καὶ Συμενώνης καὶ ἄλλοι πρὸς τούτοις, οἳ τῆς μὲν ἐκκλησιαστικῆς οὐκ ἀπέστησαν κοινωνίας, οὐδὲν οὔτε ὀνινάναι οὔτε λωβᾶσθαι φάσκοντες τὴν θείαν τροφήν, περὶ ἡς ὁ δεσπότης ἔφη Χριστός· ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων . μου τὸ αἷμα ζήσεται εἰς τὸν αἰῶνά. κρύπτειν δὲ τὴν νόσον πειρώμενοι, καὶ μετὰ ἐλέγχοις ἀναιδῶς ἐξαρνοῦνται, καὶ 4—S. 231, 20 vgl. Theodoret. Haeret. Fabul. IV 11 Pft 83, 429 [aus des Letoius und ῾Υπομνήματα des Amphilochius]. Photius Cod. 52. Timoth. De reeept. haeretic. PG 86 1, 48 f. Presb. Georgios in Byz. Zeitschr. IX 20 f. Nieetas Thesaur. IV 36 — 16/17 Joh. 6, 54—58 * 4—6 Theophan. 63, 14 — 4—S. 231, 20 Joh. Damasc. De haeres. lib. 736 A. Vaticanus syriac. 145 fol. 77r (= Σ) — 12—S. 230, 10 Theophan. 63, 17 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL(y) F 1 μή μου ἅπτου καθαρός εἰμι ~ L ι οὗτος] οὗτοι, , auf Easur Ac ι μου2 > V2 am Ende der Zeile ι 2 ἄνοιαν ryF stultitiam Gass. ἄγνοιαν B διάνοιαν V2, vgl. oben 228, 4 ι 3 εἵνεκα yF ι 4 ια am Rand HSS ι μεσαλιανῶν BSP μεσσαληνῶν n ι 5 εὐχήτασ GA ι fi μεταβάλλοντες BV2n Damasc. μεταβαλόντες syF ι 7 γενομένην = Σ] γινομένην B ι 8 ἐνεργείας A, den Singular bezeug. Cass. Σ ι 10 πονηρίαν BV2GyF πονηρὰν nSP Damasc. maligncDU Cass. 1 11 φαντασίας = Damasc. Cass. Σ] φαντασίας ὡς B ι 12 ἀρχηγοὶ τῆς αἱρέσεως ~ n, hacreseos principcs Cass. ι δαδώησ BNsF Theophan. Photius δαδόησ Hy Damasc, ο auf Rasur V2 Dcidosius Cass. Δαώδης Haeret. Fab. ι 13/14 τούτοις] τούτουσ A ι 14 ἐκκλησιαστικῆς μὲν ~ B ι 15 ὀνινάναι B ὀνεῖναι V2F ὑνίναι L ὀνῆναι A ὀνίνασθαι nS ὀνήνασθαι Damasc. ὠνήσασθαι G ὀνίσασθαι P 15 τροφήν = Damasc. Cass. Σ] γραφήν B ι 18 ἐλέγχου V2 ἀποκηρύττουσι τοὺ; ταῦτα φρονοῦντας ἅπερ ἐν ταῖς ψυχαῖς περιφέρουσι.

Λητώϊος μὲν οὖν ὁ τὴν Μελιτηνῶν ἐκκλησίαν ἰθύνας, ἀνὴρ ζήλῳ θείῳ κοσμούμενος, πολλὰ τῆς νόσου ταύτης σπάσαντα θεασάμενος μοναστήρια μᾶλλον δὲ σπήλαια λῃστρικά, ἐνέπρησε ταῦτα καὶ τοὺς λύκους ἐκ τῆς ποίμνης ἐξήλασεν.

ὡσαύτως δὲ καὶ Ἀμφιλόχιος ὁ πανεύφημος, τὴν Λυκαόνων μητρόπολιν νέμειν πεπιστευμένος καὶ ἅπαν ἰθύνων τὸ ἔθνος ἐπισκήψασα,, αὐτόσε τὴν λύμην ταύτην μαθών, ἐξανέστησε πάλιν καὶ τὰ ὑπ’ αὐτοῦ νεμόμενα τῆς λώβης ἐκείνης ἠλευθέρωσε ποίμνια,

Φλαβιανὸς δὲ ὁ πολυθρύλητος τῆς ᾿Αντιοχέων ἀρχιερεύς, ἐν Ἐδέσσῃ τούτους διάγειν μαθὼν τὸν οἰκεῖον τοῖς πελάζουσιν ἐγχριπτομένους ἰόν, συμμορίαν μοναχῶν ἀποστείλας ἤγαγέ τε εἰς τὴν ᾿Αντιόχειαν καὶ τὴν νόσον ἐξαρνουμένους τόνδε τὸν τρόπον διήλεγξε.

τοὺς μὲν γὰρ κατηγόρους ἔφη συκοφαντεῖν καὶ τοὺς μάρτυρας ψεύδεσθαι· τὸν δὲ Ἀδέλφιον, ἄγαν ὄντα πρεσβύτην, ἠπίως τε καλέσας καὶ πλησίον καθεσθῆναι κελεύσας· »ἡμεῖς«, ἴφη, »ὠ πρεσβύτα, τὸν πλείω βεβιωκότες βίον, ἀκριβέστερον καὶ τὴν ἀνθρωπείαν ἐμάθομεν φύσιν καὶ τὰ τῶν ἀντιπάλων δαιμόνων ἔγνωμεν μηχανήματα, πείρᾳ δὲ καὶ τὴν τῆς χάριτος ἐδιδάχθημεν χορηγίαν· οὔτοι δὲ νέοι ὄντες καὶ τούτων οὐδὲν ἀκριβῶς ἐπιστάμενοι, πνευματικωτέρων ἐπακοῦσαι λόγων οὐ φέρουσι τοιγάρτοι εἰπέ μοι ὅπως φατὲ καὶ τὸ πνεῦμα τὸ ἐναντίον ὑποχωρεῖν καὶ τοῦ παναγίου πνεύματος τὴν χάριν ἐπιφοιτᾶν«.

τούτοις ὁ πρεσβύτης 5 vgl. Matth. 21, 13 mit Parall. (Jer. 7, 11) — 60. 10 vgl. Act. 20 29 * 10—S. 231, 20 Georg. Mon. .537, 15 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ἅπερ = Datnasc. Σ] ἅπερ ἐκεῖνοι B quae ipsi Cass. ι 3 λητώϊοσ BGPm Theophan. λητόϊοσ V2nSPF Haeret. Fabul. λιτόϊοσ y Damasc, ι auf Rasur V2 Λιτώϊος Tim. Photius Litoius Cass. ι μελιτηνῶν V2HS μελιτι///νῶν, ι aus η corr., B μελετηνῶν F μελιτινῶν die übr. HSS ι 4 κοσμούμενος = Damasc. Cass.] κινούμενοσ L I 6 ἐκ > B ι δὲ Fs ι 6/7 ὁ πανεύφημος ἀμφιλόχιοσ y ι 10 ποίμνια vor 9 τῆς λώβης ~ L ι 10/11 τῖς Ἀντοχέων ἀρχιερεύς = Damasc. Cass. Σ] ὅτε τῆς ἀντιοχέων ἀρχιερεὺς ἐγεγόνει y ι 11 αἰδέσση B ἐδέση SP ι διάγειν > V2 ι 12 ἐγχριπτομένουσ ryF ἐγχριπτομένοισ B ἐγχριμπτομένουσ V2 ι nach ἰὸν + ἰδὼν P ι 13 τε > BF Damasc. ι τὴν1 > BA Damasc. ι 14 u. 7 ἔφησε n ι 15 nach μάρτυρας + ἔφη V2 Damasc. Cass. wie im Text 16 τε > yF ι καὶ πλησίον — κελεύσας = Damasc. Cass. Σ > yF ι 18/10 ἐγνώκαμεν P ι 21 πνευματικωτέρωσ y, σ in ν corr. Ao ι 22 vor ὅπως + καὶ SP ἐκεῖνος τοῖς λόγοις καταθελχθεὶς ἐξήμεσεν ἅπαντα τὸν κεκρυμμένον ἰόν, καἰ ἔφη μηδεμίαν μὲν ἐκ τοῦ θείου βαπτίσματος ὠφέλειαν τοῖς ἀξιουμένοις ἐγγίνεσθαι, μόνην δὲ τὴν σπουδαίαν εὐχὴν τὸν δαίμονα τὸν ἔνοικον ἐξελαύνειν. ἕλκειν γὰρ ἕκαστον τῶν τικτομένων ἔλεγεν ἐκ τοῦ προπάτορος, ὥσπερ τὴν φύσιν, οὕτω δὴ καὶ τὴν τῶν δαιμόνων δουλείαν· τούτων δὲ ὑπὸ τῆς σπουδαίας ἐλαυνομένων εὐχῆς, ἐπιφοιτᾶν λοιπὸν τὸ πανάγιον πνεῦμα, αἰσθητῶς καὶ ὁρατῶς τὴν οἰκείαν παρουσίαν σημαῖνον, καὶ τό τε σῶμα τῆς τῶν παθῶν κινήσεως ἐλευθεροῦν καὶ τὴν ψυχὴν τῆς ἐπὶ τὰ χείρω ῥοπῆς παντελῶς ἀπαλλάττειν, ὡς μηκέτι δεῖσθαι λοιπὸν μήτε νηστείας πιεζούσης τὸ σᾶ,μα μήτε διδασκαλίας χαλινούσης καὶ βαίνειν εὔτακτα παιδευούσης. οὐ μόνον δὲ ὁ τούτου τετυχηκὼς τῶν τοῦ σώματος ἀπαλλάττεται σκιρτημάτων, ἀλλὰ καὶ σαφῶς τὰ μέλλοντα προορᾷ καὶ τὴν τριάδα τὴν θείαν τοῖς ὀφθαλμοῖς θεωρεῖ.

οὕτως ὁ θεῖος Φλαβιανὸς τὴν δυσώδη διορύξας πηγὴν καὶ γυμνῶσαι παρασκευάσας τὰ θανατικὰ νάματα, πρὸς τὸν δύστηνον ἔφη πρεσβύτην· πεπαλαιωμένε ἡμερῶν κακῶν, ἐλέγξαι σε τὸ σὸν στόμα καὶ οὐκ ἐγώ· τὰ δὲ χείλη σου καταμαρτυρησαι σου«. δήλης δὲ ταύτης τῆς νόσου γεγενημένης, τῆς μὲν Συρίας ἐξηλάθησαν, εἰς δὲ τὴν Παμφυλίαν ἐχώρησαν καὶ ταύτην τῆς λώβης ἐνέπλησαν.

Ἐγὼ δὲ τῆς ἱστορίας τὰ λοιπὰ διηγήσομαι καὶ τῆς καταιγίδος ἣ τὰς πολλὰς κατὰ τῶν ἐκκλησιῶν τρικυμίας ἐκίνησε, τὴν ἀρχὴν 16/17 Susanna 52 — 17/18 Hiob 15, 6 B V2 HN(n) + GSP(s) = r AL (y) F 1 κεκρυμμένον = Damasc. Georg.] ἐνκεκρυμμένον B, quocl celabat Cass. 2 ὠφέλειαν Bry Damasc. Georg. τὶν ὠφέλειαν V2F ι 3 ἐγγίνεσθαι BV2S Damasc. Georg. γίνεσθαι ’yF, accedere Cass. ι μόνον V ι 5 οὕτω δὴ = Damasc. Georg. Cass. Σ > y ι 6 δὲ > Ρ ι 7 ἐπιφοιτᾶν B Damasc. advenire Cass. ἐπιφοιτᾶ V2ryF Georg. ι ἅγιον B = Cass. ι 8 Λαὶ BV2 Damasc. Georg. > ryF ι 10 ἀπαλλάττειν B = Cass. ἀπαλλάττον ο corr. V2, ων Ρ) V2ryF Damasc. ι 11 εὐτάκτωσ V2 ι 14 τοῖς > B ι 15 παρασκεάσασ B ι 15/16 τὰ θανατικὰ νάματα B τὰ νάματα V2rF τὰ δυσσεβῆ νάματα y τὰ νοήματα Damasc, et eins pocida cunctis examinanda producens Cass. ι 17 ἐλέγξαι σε nGLF ἐλέγξαι σε B ἔλεγξαί σε SP ἐλέγξει σε V2 ἐνέλεγξαί σε Α ἤλεγξέ σε Damasc. Georg, increpcuit te Cass. ι 18 καταμαρτυρήσαι σου V2nGP καταμαρτυρῆσαί σου y καταμαρτυρήσαισάν σου BSF κατεμαρτύρησάν σου Damasc. καταμαρτυροῦσί σου Georg, testantur adversum ie Cass.; vielleicht hat Theod. 17/18 (wie Georg. Cass.) nicht örthlich citieit (s. Z, 17 οὐ statt μὴ LXX) u. haben die Abschreiber nach ihren Bibeln corrigiert? ι δὲ ταύτης ἦς r δὲ /////// τῆσ V2 δὴ τὰ τῆς B δὲ τῆς F δῆτα τῆς y; cumque hic languor Cass. τῆς . . . νόσω ταύτης Georg. ι 21 ιβ am Rand BV2r ἐπιδείξω. ὁ γὰρ βάλῃς τὴν βασιλείαν παραλαβὼν τοῖς ἀποστολικοῖς τὰ πρῶτα δόγμασιν ἐκοσμεῖτο. τῶν δὲ Γότθων τὸν Ἴστρον διαβάντων καὶ τὴν Θρᾴκην ληϊζομένων, στρατιάν τε συναθροῖσαι καὶ στρατεῦσαι κατ’ αὐτῶν ἐβουλεύσατο.

ἔδοξε δὲ αὐτῷ μὴ γυμνὸν τῆς θείας παρατάξασθαι χάριτος, ἀλλὰ τῇ τοῦ παναγίου βαπτίσματος πανοπλίᾳ φραξάμενον. καὶ τοῦτο μὲν εὑ γε ἔδοξε καὶ μάλα σοφῶς· τὸ δὲ μετὰ τοῦτο πολλὴν τῆς ψυχῆς μαλακίαν καὶ τῆς ἀληθείας προδοσίαν δηλοῖ.

τὸ γὰρ ὅμοιον πέπονθεν ὁ ταλαίπωρος πάθος Ἀδὰμ τῷ προπάΤορι. τοῖς γὰρ τῆς ὁμόζυγος λόγοις καὶ οὕτος καταθελχθεὶς ἐξηνδραποδίσθη, καὶ γέγονεν οὐ δορυάλωτος, ἀλλ ἀπατηλῶν καὶ γυναικείων ῥημάτων ὑπήκοος.

τῆς γάρ τοι ᾿ Αρειανικῆς ἐξαπάτης ἐκείνη πρότερον θήραμα γενομένη συνεθήρευσε καὶ τοῦτον, καὶ οὑν αὐτῇ πεσεῖν εἰς τὸ τῆς βλασφημίας ἀνέπεισε βάραθρον. ἡγεῖτο δὲ ξεναγῶν καὶ μυσταγωγῶν ὁ Εὐδόξιος · αὐτὸς γὰρ ἔτι τῆς ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως κατεῖχε τοὺς οἴακας, οὐκ ἰθύνων ἀλλὰ βαπτίζων τὸ σκάφος.

τότε δὴ οὖν παρ’ αὐτὸν τῆς μυήσεως τὸν καιρὸν ὅρκοις δεσμεῖ τὸν τρισάθλιον, ὥστε καὶ τῇ τοῦ δόγματος δυσσεβείᾳ προσμεῖναι, καὶ τοὺς τἀναντία φρονοῦντας πάντοθεν ἐξελάσαι. 9/10 vgl. Synops. 60, S. Zonar. XIII 16, 1 S. 76, 1—14 vgl. Sozomen. VI 6, 10 Socrat. IV 1, 6 * 1—S. 233, 3 Cass. VII 13 — 8—19 Cod. syriac. Br. Mus. Add. 17,147 F 143r (= Σ) —9 —19 Theophan. 57, 3. Polydeukes 390, 6. Exe. Bar. F. 221r B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 γᾶρ : ἡ am Rand yF ι οὐάλησ s ι 2/3 διαβατῶν τὸν Ἴστρον ~ n ι 3 τε > GyF ι συναθροῖσαι καὶ] συναθρόισασ y ι 4 κατ’ αὐτῶν στρατεῦσαι ~ B ι δὲ BV2s οὑν nyF ι αὐτῷ] αὐτὸν L αὐτῶν B ι 5 χάριτος παρατάξασθαι ~ BP ι 6 σοφῶς HSF, ο auf Rasur, V2 sapienter Cass. σαφῶς BNGPy 8 ὅμοιον] ὁμοιούσιον P i 9 ὁμόζυγοσ B ὁμοζύγου V2ryF, vgl. S. 75, 16 u. 19 189, 19 ι 10 δοριάλωτοσ BV2 ι nach δορυάλωτος + μόνον n, Cass. Σ wie im Text ι ἀλλ’] ἀλλὰ καὶ n ι 11 καὶ > V2r ι ῥηματίων F ι ὑπήκοσ V2 τοι] τῆς F > y ι 12 γενομένη ο auf Rasur Ac) A γεναμένη B ι 12/13 καὶ τοῦτον συνεθήρευσεν ~ L ι 13 καὶ > F ι ἀνέπεσε A ι 14 ξεναγωγῶν s ι ὁ > B ι 15 ἐκκλησίας BCass. Σ > V2ryF ι 16 ἰθύνων B ἰ//θύνων V2 εὐθύνων ryF ι βαπτίζων] ποντίζων B, vgl. Theodoret. de Provid. Orat. VI PG 83, 648 C ι οὑν = ergo Cass. Σ > yF 1 18 προσμεῖναι] παραμεῖναι yF ι φρονοῦντασ ryF sapientes Cass. πρεσβεύοντασ B ἀντιπρεσβεύοντασ V2, vgl. vgl. z. B. unten S. 247, 3 ι 18/19 πάντοθεν = Cass. Σ] πάντας L Οὕτω τὴν ἀποστολικὴν ἐκεῖνος διδασκαλίαν καταλιπών, τῆς [γ΄] ἐναντίας μερίδος ἐγένετο· καὶ βραχέος διεληλυθότος χρόνου τὰ λειπόμενα τῶν ὀμωμοσμένων ἐπλήρωσεν.

ἐξήλασε μὲν γὰρ ἐκ τῆς Ἀντιόχου τὸν μέγαν Μελέτιον, ἐκ δὲ Σαμοσάτων τὸν θεῖον Εὐσέβιον, Λαοδίκειαν δὲ Πελαγίου τοῖ θαυμασίου ποιμένος ἐστέρησεν· ὃς ἐδέξατο μὲν νέος ἰὸν τὸν τοῦ γάμου ζυγόν, ἐν αὐτῇ δὲ τῇ παστάδι. τῇ πρώτῃ τῶν γάμων ἡμέρᾳ, τὴν ἁγνείαν ἔπεισε ἦς κοινωνίας προτιμῆσαι τὴν νύμφην καὶ φιλοστοργίαν ἀδελφικὴν ἀντὶ γαμικῆς συναφείας ἔχειν αὐτὴν ἐξεπαίδευσεν.

οὕτω μὲν δὴ τὴν σωφροσύνην κατώρθωσεν. εἶχε δὲ καὶ τὰς ταύτης ἀδελφὰς ἀρετὰς ἐν ἑαυτῷ οὑν αὐτῇ χορευούσας· οὑ δὴ ἕνεκα ψήφῳ κοινῇ τὴν προεδρίαν ἐδέξατο.

ἀλλ’ ὅμως οὐδὲ αἱ τῆς πολιτείας ἀκτίνες κατῄδεσαν τὸν τῆς ἀληθείας πολέμιον· ἀλλὰ τοῦτον μὲν εἰς τὴν Ἀραβίαν ἐξέπεμψεν, εἰς δὲ τὴν ᾿ Αρμενίαν τὸν θεῖον Μελέτιον, εἰς δέ γε τὴν Θρᾴκην Εὐσέβιον τὸν τοῖς ἀποστολικοῖς ἱδρῶσι περιρρεόμενον.

Οὑτος γὰρ πολλὰς τῶν ἐκκληησιῶν ἐρήμους εἶναι ποιμένων 4 [ιδ΄ μαθών, στρατιωτικὸν ἀμπεχόμενος οχῆμα καὶ τιάρᾳ καλύπτων τὴν κεφαλήν, καὶ τὴν Συρίαν περιῄει καὶ τὴν Φοινίκην καὶ τὴν Παλαιστίνην, πρεσβυτέρους χειροτονῶν καὶ διακόνους καὶ τὰ ἄλλα τάγματα τῆς ἐκκλησίας ἀναπληρῶν· εἰ δέ ποτε καὶ ἐπισκόπων ὁμογνωμόνων ἐπέτυχε, καὶ προέδρους ταῖς δεομέναις ἐκκλησίαις προὐβάλλετο.

Ὁπόσην δὲ ἀνδρείαν τε καὶ σοφίαν ἐπεδείξατο βασιλικὸν δεξάμενος νόμον ὃς ἐκέλευεν αὐτὸν τὴν Θρᾴκην καταλαβεῖν, ἀναγκαῖον * 3—S. 237, 17 Niceph. H. E. XI 21 4—9 Cass. VII 14—8, 237, 17 Ciiss. VII IG —16 —21 Cod. syriac. Br. Mus. Add. 12,155 F 111 r. Polydeukes 402, 23 — 23—S. 236, 13 Polydeukes 402. 18. 404,2. Theophan. 59, 13. Exe. Bar. Michael Syr. VIII 7 S. 295 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 Οὕτω: ιγ am Rand HSS ι 2 βραχέως Ρ ι 3 ὠμοσμένων BNF ὀμοσμένων GA ι μὲν > B [4 θεῖον = Nie] μέγαν B, smictum Cass. ι 5 λαοδικείασ V2 ι 6 μὲν > P ι 10 τὰς übergeschrieben Ac ι ἐν > B ι ἑ ἑαυτῷ] ἑαυτῆ GS ι 11 εἵνεκα V2syF ι 12 αἱ > B, nach πολιτείας übergeschrieben V2 ι 13 ἀλλὰ: ἰδ’ am Rand B ι εἰς2 — U Μελέτιον > P ι 14 γε > ΒΡ ι 15 τὸν τοῖσ’ B τοῖσ’ τοῖσ τὸν rvF ι περιρεόμενον BV2GS περιραιόμενον Ρ ι 16 Οὕτος: ἰδ’ am Rand yF ι πολλοὺς B ι 18 καὶ1 > n Cass. Polyd. ι περιείη BP ι 20 vor ἐπισκόπων + τῶν V2 ι ὁμογνώμων B ι 20/21 ἐπέτυχεν ὁμογνωμόνων ~ L ι 21 προβάλλετο B ι 22 τε nur in B ι καὶ σοφίαν = Cass. > yF ι 23 ἐκέλευεν B praecipiebat Cass. ἐκέλευσεν V2ryF οἶμαι τοὺς ἀγνοοῦντας μαθεῖν. ἀφίκετο μὲν γὰρ ὁ τοῦτον κομίζων τὸν νόμον περὶ δείλην ὀψίαν· ὁ δέ οἱ σιγῆσαί τε παρηγγύησε καὶ κρύψαι τῆς ἀφίξεως τὴν αἰτίαν.

εἰ γὰρ μάθοι, ἔφη, τὸ πλῆθος ζήλῳ θείῳ συντεθραμμένον, σὲ μὲν κατακοντιοῦσιν , ἐγὼ δὲ τὰς ὑπὲρ τῆς σῆς τελευτῆς εἰσπραχθήσομαι δίκας«. ταῦτα εἰπὼν καὶ τὴν ἑσπερινὴν λειτουργίαν συνήθως ἐπιτελέσας, περὶ αὐτὰς τοῦ ὕπνου τὰς εἰσβολάς, ἑνὶ θαρρήσας τῶν οἰκετῶν, μόνος ἐξελήλυθεν ὁ πρεσβύτης βαδίζων· εἵπετο δὲ ὁ θεράπων, προσκεφάλαιον μόνον καὶ βιβλίον κομίζων.

καταλαβὼν δὲ τοῦ ποταμοῦ τὴν ὄχθην (παρ᾿ αὐτοὺς γὰρ τοῦ ἄστεως τοὺς περιβόλους ὁ Εὐφράτης ἔχει τὸν πόρον), ἐπέβη τε πορθμείου καὶ τοῖς ἐρέταις ἐλαύνειν ἐπὶ τὸ Ζεῦγμα προσέταξεν. ἡμέρας δὲ γενομένης, ὁ μὲν τὸ Ζεῦγμα κατέλαβεν, τὰ δὲ Σαμόσατα ὀδυρμῶν ἢν καὶ θρήνων μεστά.

τοῦ γὰρ οἰκέτου ἐκείνου τοῖς γνωρίμοις τὰ προστεταγμένα μηνύσαντος, καὶ τίνας μὲν αὐτῷ συνεκδημῆσαι προσήκει, ποίας δὲ βίβλους κομίσαι, ὠλοφύροντο μὲν ἅπαντες τοῦ ποιμένος τὴν στέρησιν, πλήρης δὲ ὁ τοῦ ποταμοῦ πόρος τῶν πλεόντων ἐγένετο.

ἐπειδὴ δὲ ἀφίκοντο καὶ τὸν ποθούμενον εἶδον ποιμένα, ὀδυρόμενοι μὲν καὶ στένοντες καὶ πηγὰς δακρύων προχέοντες πείθειν ἐπειρῶντο μένειν, καὶ μὴ προέσθαι τοῖς λύκοις τὰ πρόβατα.

ἐπειδὴ δὲ οὐκ ἔπεισαν ἤκουσαν δὲ αὐτοῦ τὸν ἀποστολικὸν ἀναγινώσκοντος νόμον ὃς διαγορεύει σαφῶς ἀρχαῖς καὶ ἐξουσίαις ὑποτάσσεσθαι) οἱ μὲν αὐτῷ χρυσίον προσήνεγκαν, οἱ δὲ ἀργύριον, ἄλλοι δὲ ἐσθῆτα, ἕτεροι δὲ οἰκέτας, ὡς εἰς ξένην καὶ ἑκὰς κειμένην ἀπαίροντι γῆν.

ὁ δὲ σμικρά τινα παρὰ τῶν γνωριμωτέρων λαβὼν καὶ διδασκαλίαις 2 vgl. Basil. Epist. 243, 2 PG 32, 905 A — 21 Tit. 3, 1 B V2 HN(n) + GSP(s) = r AL (y) F 2 οἱ V2 αὐτῶ iLF αὐτώ καὶ A > B ι παρεγγύησεν B παρέγγύησε V2 4 κατακοντιοῦσιν BV2 καταποντιοῦσιν ryF, interimet Cass. ’de peur que le peuple . . . ne le « Michael ι 1) παρ’ αὐτώ — 10 τῶ περιβόλῳ yF, juxta ipsos nmros Cass. ι ἄστεως BP, ο auf Rasur V2F ἄστεοσ nGSy ι 10 πορθμείου Η πορθμίου BV2 πορθμίω s πορθμείῳ NyF ι 11 προσέταξεν] παρηγγύησε y ι ἡμέρας — 12 κατέλαβεν BV2 Cass. > ryF ι 12 γεναμένησ B ι 15 ὀλοφύρωντο B ingemiscebant Cass. ὠλοφύραντο, aber α scheint aus ο corr., V2 ι 17 ποιμένα εἶδον cvD B ι 18 μὲν > B ι 19 πρόβατα BrNic. ores Cass. θρέμματα V2BmyF ι 20 δὲ2] γὰρ B ι ἀναγιγνώσκοντα B ι 22 ἤνεγκαν B, obiulerunt Cass. ἄργυρον n ι ἄλλοι δὲ BV2 οἱ δὲ ryF ι αἰσθητὰ B ι 23 ὥς εἰς ξένην > yF, am Rand Ae ι καὶ] τὴν L ι ἑκὰς κειμένην yF κεκακισμένην B πόρρω κειμένην T ἀπῳκισμένην V2 tanquani ad ’percgrinam et exlraneam propcranti terram Case. ἅπαντας καὶ προσευχαῖς καθοπλίσας καὶ τῶν ἀποστολικῶν ὑπερμαχεῖν δογμάτων παρεγγυήσας ἐπὶ τὸν Ἴστρον ἀπῆρεν. οἱ δὲ τὸ σφέτερον ἄστυ καταλαβόντες καὶ ἀλλήλους παραθήξαντες, προσέμενον τῶν λύκων τὰς προσβολάς.

Διηγήσομαι δὲ καὶ τῆς τούτων πίστεως τὸ θερμόν τε καὶ ἀκραιφνές, ἀδικεῖν νομίζων εἰ μὴ διὰ τῆς συγγραφῆς ἀείμνηστος γένοιτο. ἐπειδὴ γὰρ οἱ τῆς Ἀρείου συμμορίας, τοῦ πάντα ἀρίστου ποιμένος τὴν ποίμνη,, γυμνώσαντες, ἕτερον ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο πρόεδρον, οὐδεὶς τῶν τὴν πόλιν ἐκείνην οἰκούντων, οὐ πενίᾳ συζῶν, οὐ πλούτῳ κομῶν. οὐκ οἰκέτης, οὐ χειροτέχνης, οὐ γηπονος, οὐ φυτοκόμος, οὐκ ἀνήρ, οὐ γυνή, οὐ νέος, οὐ πρεσβύτης, εἰς ἐκκλησιαστικὸν συνήθως ἀφίκετο σύλλογον· μόνος δὲ διῆγεν ἐκεῖνος, οὐδενὸς αὐτὸν οὔτε ὁρῶντος οὔτε λόγου μεταδιδόντος, καίτοι φασὶν αὐτὸν ἐπιεικείᾳ συνεζηκέναι ποiλῇ. ἐρῶ δὲ καὶ τούτου τεκμήριον.

Ἐπειδὴ γὰρ λούσασθαι βουληθέντος οἱ οἰκέται τοῦ βαλανείου τὰς θύρας ἔκλεισαν τοὺς εἰσελθεῖν βουλομένους κωλύοντες, πλῆθος πρὸ τῶν θυρῶν θεασάμενος ἀναπετάσαι ταύτας ἐκέλευσε, καὶ ἀδεῶς τοῦ λουτροῦ τοὺς πάντας κοινωνῆσαι προσέταξε. ταὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἔνδον ἐν τοῖς θόλοις πεποίηκε. λουομένῳ γὰρ αὐτῷ παρεστηκότας ἰδών συμμετασχεῖν τῶν θερμῶ, ὑδάτων ἐκέλευσεν· οἱ δὲ σιγῶντες εἱστήκεισαν. ὁ δὲ τιμὴν τὴν στάσιν ὑπολαβών, θᾶττον ἀναβὰς ἐξελήλυθεν.

οἱ δὲ τοῦ τῆς αἱρέσεως ἄγοις καὶ τὸ ὕδωρ μετεσχηκέναι νομίσαντες, ἐκεῖνο μὲν τοῖς ὑπονόμοις παρέπεμψαν ἕτερον δὲ αὐτοῖς κερασθῆναι προσέταξαν. τοῦτο μαθὼν ἐκεῖνος ᾤχετο τὴν πόλιν καταλιπών, πόλιν οἰκεῖν ἀπεχθανομένην καὶ κοινὴν δυσμένειαν ἔχουσαν ἀβέλτερον εἶναι νομίσας καὶ λίαν ἀνόητον.

Τοῦ δὲ Εὐνομίου τὰ Σαμόσατα καταλιπόντος οὕτω γὰρ ὠνομάζετο), Λούκιον αὐτοῖς ἀντ’ ἐκείνου προὐβάλοντο, προφανῆ λύκον καὶ τῶν προβάτων ἐπίβουλον. ἀλλὰ καὶ ποιμένος ἔρημα ὄντα τὰ πρόβατα τὰ ποιμένων εἰργάζετο· διετέλεσαν γὰρ τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν φυλάττοντες ἄσυλον.

ὅπως δὲ καὶ τοῦτον ἅπαντες ἐμυσάττοντο, ἕτερον διδάξει διήγημα, διήγημα.

Μειράκια γὰρ δὴ κατὰ τὴν ἀγορὰν οφαῖραν ἀλλήλοις ἀντέπεμπον.

τερπόμενα τῇ παιδιᾷ τούτου δὲ παριόντος. συνέβη τὴν σφαῖραν ἐκπεσοῦσαν διὰ τῶν τοῦ ὄνου διαβῆναι ποδῶν. οἱ δὲ ἀνωλόλυξαν, μύσους ἀναπλησθῆναι τὴν σφαῖραν ὑπειληφότες· ὁ δὲ συνεὶς ἐκέλευσεν ἑνὶ τῶν ἑπομένων προσμεῖναι καὶ γνῶναι τὸ δρώμενον.

οἱ δὲ παῖδες πῦρ ἀνάψαντες καὶ τὴν σραῖραν διὰ τῆς φλογὸς ἀκοντίσαντες, οὕτω καθαίρειν ὑπέλαβον καὶ οἶδα μὲν ὡς μειρακιῶδες τοῦτο καἰ τῆς παλαιᾶς λείψανον συνηθείας· ἱκανὸν δὲ ὅμως τεκμηριῶσαι τὸ μῖσος ὁπόσον εἶχεν ἡ πόλις ἐκείνη περὶ τὴν Ἀρείου συμμορίαν.

Ο μέντοι Λούκιος οὐκ ἐξήλωσε τὴν Εὐνομίου πραότητα, ἀλλὰ πολλοὺς μὲν καὶ ἄλλους τῶν ἱερωμένων ἐξοστρακίσαι τοὺς ἄρχοντας ἔπεισε, τοὺς δέ γε διαφερόντως τῶν θείων ὑπερμαχοῦντας δογμάτων εἰς αὐτὰ ἐξέπεμψε τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας τὰ τέρματα · μάτα· Εὐόλκιον μὲν διακονίας ἠξιωμένον, εἰς Ὄασιν εἰς τὸ ἔρημον πολυθρύλητον, Ἀντίοχον δέ, καὶ τῇ Εὐσεβίου τοῦ μεγάλου συγγενείᾳ κοσμούμενον ἀδελφιδοῖς γὰρ αὐτοῦ ἐτύγχανεν ὤν), καὶ πολιοῖς οἰκείοις κατορθώ- B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 2 προυβάλλοντο yF, constituerimt Cass. ι 3 καὶ τῶν — ἀλλὰ > GS ἀλλὰ = sed Cass.] ἀλλ’ ὅμως y ι 4 nach ποι[μένων] bis S. 238, 4 ἀνάπλεως Blatt 14 zur älfte verloren in Ρ ι εἰργάζετο V2SF ἠργάζετο BG εἰργάζοντο ny ι 7. 8. 10. 12 σφαῖραν] σφέραν BG, αἷ auf Rasur zweiter Hand V2 ι ἀντέπεμπον = Nie] ἀντιπέμποντεσ V2 porrigentes, Insu delectabantur Cass. I 8 τῇ παιδιᾷ] τὰ παιδία V2 ι 9 διαβῆναι ποδῶν] ποδῶν διαβῆναι V2 ποδῶν διελθεῖν Nic. ποδῶν ἐκκυλισθῆναι y, per asini eins transiret pedes Cass. ι οἱ δὲ — 11 δρώμενον = Cass. > r (P fehlt) ι 10 ἀναπλησθῆναι μύσους ~ y, pollutione completam Cass. ι ὑπειληφότες] ὑπολαβόντες B εἰληφότες ’h Bm 11 ἑνὶ ryFNic. τινι V2 alicui Cass. > B ι παῖδες = Nie. > B, piieri Cass. ι 12 τῆς φλογὸς] τοῦ πυρὸσ y, flamniam Cass. ι 14 ἱκανῶς B ι μῖσος = odiam Cass.] μύσος B. ι aus υ corr. V2 ι 15 πόσον V2 ι 16 nach μέντοι + οὑν expung. V2 17 καὶ ἄλλους] καὶ ἄλλων B > Cass. ι 18 δογμάτων ὑπερμαχοῦντας ~ V2 20 Ὄασιν] θάσιν B ι εἰς2] ἧσ’ V2, in Cass. ι πολυθρύλητον BV2 πολύδριον rF πολίχνιον y, nicht übersetzt von Cass. ι 21 τῆ — συγγενεία V2S τῆ — συγγενείασ (sic) B τῆς — συγγενείασ nGyF ι 22 ἀδελφιδὴσ V2 ι γὰρ] δὲ GS, enim Cass. μαcι λαμπρυνόμενον, καὶ μὲν δὴ καὶ ἱερωσύνης ἠξιωμένον, εἰς τινα τῆς Ἀρμενίας ἐσχατιάν.

ὅπως δὲ οὗτος τῶν θείων ὑπερήθλει δογ- μάτων, τὰ μετὰ ταῦτα δηλώσει.

Ἐπειδὴ γὰρ ὁ θεῖος Εὐσεβίος μετὰ τοὺς πολλοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς ἰσαρίθμους νίκας καὶ τὸ τῶν μαρτύρων ἐδέξατο τέλος, ουνῆλθε μὲν ουνήθως τοῦ ἔθνους ἡ σύνοδος, ἀφίκετο δὲ καὶ Ἰοβἷνος, τῆς Πέρρης τηνικαῦτα ἐπίσκοπος ὤν.

ὀλίγον δέ τινα χρόνον οὕτος τῆς τῶν Ἀρειανιξόντων ἠνέσχετο κοινωνίας. πάντων δὴ οὑν τὸν Ἀντίο- χον ψηφισαμένων τοῦ θείου διάδοχον, καὶ παρὰ τὴν ἱερὰν τρἀπεξ‘‘ν ἀγαγόντων τε καὶ κλῖναι βιασαμένων τὰ γόνατα, ἐπειδὴ στραφεὶς εἶδε τὸν ιοβἷνον τὴν δεξιὰν ἐπιτιθέντα τῇ κεφαλῇ, ἀπεσείσατό τε τὴν χεῖρα καὶ τῶν χειροτονούντων ἀποκριθῆναι προσέταξε, λέγων μὴ ἀνέξεσθαι δεξιᾶς δεξαμένης διὰ βλασφημίας τελεσθέντα μυστήρια, ἀλλὰ ταῦτα μὲν μετ’ οὐ πολὺν χρόνον ἐγένετο·

τότε δὲ εἰς τὴν Ἀρμενίαν τὴν ἐνδοτέραν ἀπήχθη. ὁ δὲ θεῖος Εὐσεβίος παρὰ τὸν Ἴστρον διῆγε, τῶν Γότθων τὴν Ορᾴκην ληιζομένων καὶ τὰς πόλεις πολιορκούντων, ὡς τὰ παρ’ ἐκείνου γραφέντα δηλοῖ.

Βάρσην δέ, οὗ καὶ νῦν πολὺ τὸ κλέος οὐκ ἐν Εδἐσσῃ μόνον >̓͂ν ἴθυνε καὶ ταῖς ταύτης πλησιοχώροις πόλεσιν, ἀλλὰ καὶ ἐν Φοινίκῃ καὶ ἐν Αἰγύπτῳ καὶ Ο-ηβαίδι (ταῦτα γὰρ πάντα διελήλυρε τὰ ἔθνη 5 unt. V 4, 8 * 4— S. 238, 11 Michael Syr. Yll 7, 29G — 18— S. 238, 11 Cass. YII 17 — 18— S. 238, 20 Nicepb. H. . XI 22 B V2 HN (n) Ψ GSP (s) = r AL (y) F 2 ὑπερήθλει τῶ, θείων c>^ V^ ι 6 μὲν] μὲ; οῖ·i Y- [ ἰοβῖ,οσ Br ἰοβῖ- ,-οσ ὁ Y- lovimis Cass. Cod. L ἰοβιaiόσ LF Nie. ἰωβια,’ὸσ Δὶ vgl. ιοιὐὶιίs Perrhensis Mansi III 509 B ι 7 πέρρης |- Perenae ciritaiis Cass. Cod. L Pera Michael ιΛλλησ Ρ πέργησ die übr. HSS (Ρ fehlt) Nie. ι 9 ψηφισαμένῳ; nach διάδοχον c^ B, Cass. wie im Text ι τοῦ θείου — 10 βιασαμένων > s (P fehlt) ι 10 ἀ;αγα- γόγτων B pcrduxissent Cass. ι τε >■ B ι τὰ γόiατα βιασαμέγωγ ω Y- 11 ἰοβιαiὸν BLFNic. ἰωβιαiὸν A ἰοιβἶνον S ι ἐπιτιθέ;τα B imponcntem Cass. ἐπιθέντα V^ryF ἐπιθέμενον Nie, vgl. unten lY 23, 2 1 τε > s (P fehlt) 13 ἀiέζεσθαι BV^Nic. ἀνέχεσθαι die übr. HSS ι vor δεζιὰς + διὰ B ι 14 μετ’ οὐ πολὺν χρόνον V^ μεθουποἰὺ χρόνον B οὐ μετ’ οὐ πολὶ·γ χρῷό; uL οὑν μετ’ οὐ πολὺν χρόνον F οὐ μετὰ πολὺν χρόνον GSA ’ὶο,̔͂ Ροsί υὶιιἰίνυὶ ternporis Cass. ἐγένοντο L ι 14/15 εἰς τὴν ἐνδοτέραν Λ́ρμεγίαν oo B ι 16 Γότθω;] κεἰτὥ, B ἄπιε Cass. ι 17 τὰ] τἀς B ι 18 T: am Rand HSS ι βαρσἧν V’^ βαρση; B βάρσου y ι αΛ̓έσση B ἐδέση V^rF ι 19 ταύτης] ταύταις V^F ταf·τη B 20 ἐν > B I nach καὶ2 -f ἐν Ρ 1 ἅπαντα V2 διὰ τὴν τῆς ἀρετῆς περιφερόμενος λαμπηδόνα), πρῶτον μὲν αὐτὸν ὁ βάλῃς Ἄραδον οἰκεῖν τὴν νῆσον προσέταξεν· ἐπειδὴ δὲ ἔγνω μυρία πάντοθεν πρὸς αὐτὸν συρρέοντα πλήθη (ἀποστολικῆς γὰρ χάριτος ἀνάπλεως ὢν λόγῳ τὰς νόσους ἐξήλαυνεν) εἰς ᾿Οξύρυγχον αὐτὸν ὁ τὴν Αἰγυπτίαν ἐξέπεμψε πόλιν.

ὡς δὲ κἀκεῖ τὸ τούτου κλέος συνήγειρεν ἅπαντας, εἰς φρούριον ἔσχατον τοῖς ἐκεῖ γειτονεῦον βαρβάροις ’φήνω δὲ τούτῳ ὄνομα) ὁ τῶν οὐρανῶν ἄξιος ἀπήχθη πρεσβύτης.

ἐν δὲ τῇ Ἀράδῳ φασὶ τὴν ἐκείνου μέχρι καὶ τήμερον μεμενηκέναι κλίνην, πλείστης ἀξιουμένην τίμης. πολλοὶ γὰρ τωι αρρωστουντων ἐπ’ ἐκείνης κατακλινόμενοι τὴν ὑγείαν διὰ τῆς πίστεως δρέπονται.

Πόλιν τοίνυν ὁ βάλῃς, τὴν ποίμνην τοῦ ποιμένος γυμνώσας, λύκον ἀντὶ ποιμένος ἐπέστησεν. ἐπειδὴ δὲ ἅπαντες τὴν πόλιν καταλιπόοντες πρὸ τοῦ ἄστεως συνηθροίζοντο, ἀφίκετο μὲν αὐτὸς εἰς τὴν Ἔδεσσαν, τῷ δὲ ὑπάρχῳ προσέταξε Μόδεστος δὲ τηνικαῦτα ἢν) τούς τε ὑπ’ αὐτὸν στρατιώτας ἀθροῖσαι οἳ τὰς εἰσφορὰς εἰσπράττειν εἰώθασι, καὶ τῆς ὁπλιτικῆς δυνάμεως τοὺς παρόντας παραλαβεῖν καὶ τὸ συναθροιζόμενον σκεδάσαι πλῆθος καὶ ῥάβδοις παίοντας καὶ ῥοπάλοις καὶ τοῖς ἄλλοις πολεμικοῖς ὀργάνοις εἰ δεήσοι χρωμένοις.

ὑπὸ τὴν ἕω τοίνυν ὁ ὕπαρχος τὸ κελευόμενον ἔδρα. διιὼν δὲ τὴν ἀγορὰν εἶδε γύναιον βρέφος φέρον ἐν ταῖς κεφσὶ καὶ μάλα γε ἐπειγό- 13—S. S. 239, 16 vgl. Rufin. XI 5. Socrat. IV 18. Sozomen. VI 18, 2—7 Chronie. Edessenum anno 684 in Corpus Script. Christ. Or. cur. Chabot. Scriptores Syri. Versio. Series III t. IV S. 5 B V2 HN(n) + GSP[Pbis4 ἀνάπλεως](s) = r AL (y) F 1 διὰ τὴν τῆς ἀρετῆς περιφερόμενος V2yF ἡ διὰ τῆ; τῆς ἀρετῆς περιφερομένην B τὴν τῆς ἀρετῆς περιφερόμενος r, quas gcnfes cum maximo virtutis suoe splendore transierat Cass. ι μὲ;] μὲν οὑν V2 ι αὐτὸν > y ι 2 ὁ > GS ι οὐάλησ Bs, zweiter Hand V2 ι οἰκεῖν τὴν νῆσον] νῆσον οἰκεῖν V2 ι ἐπεῖδ’] ἐπεὶ B ι μυρίασ B ι 3 πάντοθεν > BCats, ι συρέοντα B ι συρρέοντα πρὸς αὐτὸν ~ L ι ἀποστολικῆς γὰρ] καὶ γὰρ ἀποστολικῆς y ι 4 ἀνάπλεοσ BGS ι ἀπήλαυνεν n ι αὐτὸν > s ι nach αὐτὸν + κατὰ y + καὶ F, Cass. wie im Text ι 6 γειτονεῦον = vicinum Cass.] γειτονεύουσι yF ι βαρβάροις γειτονεῦον ~ V2 Cass. wie im Text ι 7 ’φήνω BV2 Pheno Cass. φιλὼ yFNic. ô Michael ι 9 κλεινὴ B 1 ἀξιουμένην V2 ἀξιουμένη B ἠξιμωένην ryFNic. ι 9/10 ἀρρώστων V2, infirmantium Cass. ι 10 ὑγίειαν V2F ι 12 ιζ am Rand HSS ι οὐάλησ Bs ι 13 ἀντὶ] ἀντὶ τοῦ V2F ι 14 ὄστεωσ B, ω in ο corr. V2F ἄστεος ry ι 15 αἴδεσσαν B ἔδεσαν V2s ι 16 εἰσπράττειν BV2 πράττειν ryF I 19 δεήσει Bs ι χρόμενοσ B ι 21 ταῖν χεροῖν rF μένον· καὶ γὰρ καὶ τὴν τῶν ἡγουμένων διέκοψε τάξιν πάντων ἐκείνων καταφρονήσασα.

ψυχὴ γὰρ ὑπὸ θείου ξήλου πυρπολουμένη οὐδὲν ἀνθρώπινον εἰσδέχεται δέος, ἀλλὰ τὰ τοιαῦτα δείματα γέλωτα νομίζει καὶ παιδιάν. τότε δὴ ταύτην ὁ ὕπαρχος θεασάμενος καὶ συνεὶς τὸ γιγνόμενον, ἤγαγέ τε καὶ ἤρετο ὅποι βαδίζοι. ἡ δέ· »μεμάθηκα«, ἔφη, »τὰς κατὰ τῶν θείων θεραπόντων τυρευθείσας καὶ θέλω τοὺς ὁμοπίστους καταλαβεῖν, ὀριγνωμένη ἵνα σὺν ἐκείνοις δέξωμαι τὰς ὑφ’ ὑμῶν ἐπιφερομένας σφαγάς«.

»τὸ δὲ βρέφος«, ἔφη ὁ ὕπαρχος, τί δή ποτε φέρεισ;« ἡ δὲ ἔφη· ἵνα καὶ τοῦτό μοι τῆς ἀξιεράστου τελευτῆς κοινωνήσῃ‘. ταῦτα ὁ ὕπαρχος παρὰ τῆς ἀνθρώπου μαθὼν καὶ διὰ ταύτης τὴν ἁπάντων ἐγνωκὼς προθυμίαν, ἀπήγγειλέ τε τῷ βασιλεῖ καὶ τὸν ἐσόμενον μάτην ἐδήλωσε φόνον· δύσκλειαν γάρ‘, ἔφη, μόνον ἐκ τοῦ δρωμένου δρεψόμεθα, ἐκείνων δὲ τὴν προθυμίαν οὐ σβέσομεν«.

Ἀλλὰ ταῦτα εἰπὼν τὸ μὲν πλῆθος πεῖραν λαβεῖν τῶν προσδοκηθέντων οὐκ εἴασε λυπηρῶν· τοὺς δὲ τούτων ἡγουμένους, πρεσβυτέρους φημὶ καὶ διακόνους, ἀγαγεῖν τε προσετάχθη καὶ δυοῖν θάτερον, ἢ πεῖσαι κοινωνῆσαι τῷ λύκῳ, ἢ τοῦ ἄστεως ἐξελάσαι καὶ εἰς τινας ἐσχατιὰς παραπέμψαι.

ἐπειδὴ δὲ συνήθροισεν ἅπαντας, ἠπίοις χρώμενος λόγοις πείθειν ἐπειρᾶτο ταῖς βαοιλέως νομοθεσίαις ἀκολουθεῖν· παραπληξίας γὰρ ἔλεγεν εἶναι μεστὸν τῷ βασιλεῖ τηλικούτων καὶ τοσούτων ἡγουμένῳ εὐαριθμήτους ἀντιτείνειν ἀνθρώπους.

ἐπειδὴ δὲ σιγῶντες εἱστήκεισαν ἅπαντες, πρὸς τὸν τούτων ἡγούμενον Εὐλόγιος δὲ ἦν, ἀνὴρ ἀξιέπαινος,) εἶπεν ὁ ὕπαρχος· τί δή ποτε οὐκ ἀποκρίνῃ πρὸς τὰ παρ’ ἡμῶν εἰρημένα;« ὁ δέ· »οὐκ ᾠήθην«, ἔφη, * 10—S. 242, 22 Niceph. H. Ε. XI 22—23 —15 —S. 241, 10 Cass. VII 33 B v 2 HN (n) + GS (s) == r AL (y) F 1 καὶ 2 Ls > BnG ι 2 θείου > B ι ζήλου θείου ~ ν 2 ι 3 ἀνφρώπειον syF ι δείματα] δόγματα B ι 4 παιδιάν ν 2 παιδειάν B παίγνια yF παίγνιον r ι 5 ὅποι BV 2 ποῖ ryF ι 6 τυδευθείσασ B ι 7 ὀριγνωμένη schreibe ich] ὀρειγνομένη B ὀρεγομένη ν 2 ἱμειρομένη ryF, vgl. unten V 24, 8 und 39, 11 u. z. B. Haeret. fabul. IV 3 PG 83, 417 C, Gr. aff. cur. S. 29, 1 u. 91, 12 8 δέξομαι BS ι ὑφ’ > v 2 ι 9 μοι] μὲν B ι 11 nach τὴν + τῶν B 12 τε > BnL ι 13 δύσκλειαν) δυσκολίαν B ι 15 λαβεῖν nach 16 λυπηρῶν ~ nGyF ι 18 ἄστεως B ω in ο corr. ν 2 ἄστεος ryF ι 18/19 τινας ἐσχατιὰς = Nie] τινα ἐσχατιὰν B, in quibusdmn extremis partibus Cass, ι 20 ταῖς βασιλέως νομοθεσίαις] τῶν βασιλέων λογοθεσίοις B, leges . . , imperatoris Cass. ι 22 ἠγουμένων ν 2 Α I bei ἐπειδὴ kein neues Capitel in den HSS ι 23 ἰστήκεισαν B »χρῆναι μηδὲν ἐρωτηθεὶς ἀποκρίνεσθαι«.

καὶ μήν‘, ὁ ὕπαρχος ἴφη, πολλοὺς διεξελήλυθα λόγους παραινῶν ὐμῖν τὰ συνοίσονται ὁ δὲ εὐλόγιον πρὸς ἅπαντας ἴφη ἐκεῖνα εἰρῆσθαι, καὶ ἄτοπον ὑπειληφέναι τοὺς ἄλλους παρωοάμενον ἀποκρίναντα. εἰ δὲ ἐμὲ μόνον ἔροιο, ὁ τὴν γνώμην δηλώσω τὴν ἐμαυτοῦ«. »Τοιγαρτοι«, ἴη ὁ ὕπαρχος, »κοινώνησον τῷ βασιλεῖ«.

ὁ δὲ εἰρωνικῶς τε καὶ μάλα χαριέντως· »προσφέρει γάρ«, ἔφη, »καὶ μετὰ τῆς βασιλείας καὶ τῆς ἱερωσύνης μετέλαχεν;« ὁ δὲ ὕπαρχος τῆς εἰρωνείας αἰσθόμενος ἐχαλέπηνε, καὶ λοιδορίαις κατὰ τοῦ πρεσβύτου χρησάμενος καὶ ταῦτα προστέθεικεν· οὐ τοῦτο εἶπον, ἐμβρόντητε, ἀλλ’ οἶς κοινωνεῖ ὁ βασιλεύς, κοινωνῆσαι ὑμῖν παρᾐνεσα«.

ἐπειδὴ δὲ εἶπεν ὁ πρεσβύτης καὶ ποιμένα ἔχειν καὶ τοῖς ἐκείνου νεύμασιν ἕπεσθαι, ὀγδοήκοντα κατὰ ταὐτὸν συλλαβὼν εἰς τὴν Θρᾴκην ἐξέπεμψεν. ἀπαγόμενοι δὲ θεραπείας ἀπήλαυον ὅτι μάλιστα πλείστης· καὶ πόλεις γὰρ ὑπήντων καὶ κῶμαι γεραίρουσαι τοὺς νικηφόρους ἀγωνιστάς. ἀλλ’ ὁ φθόνος τοὺς ἀντιπάλους ὁπλίσας φάναι τῷ βασιλεῖ παρεσκεύασεν, ὡς τιμὴν παμπόλλην τοῖς ἀνδράσιν ἐκείνοις ἡ νομισθεῖσα προὐξένησεν ἀτιμία.

ταῦτα μαθὼν ὁ βάλῃς ἀνὰ δύο διαιρεθῆναι προσέταξε, καὶ τοὺς μὲν εἰς τὴν Θρᾴκην, τοὺς δὲ εἰς τὰς τῆς Ἀραβίας ἐσχατιάς, ἄλλους δὲ εἰς τὰς τῆς Θηβαΐδος διασπαρῆναι πολίχνας.

φαοὶ δὲ καὶ οὓς ἡ φύσις συνἐ- * 12—S. 242, 14 Michael Syr. VII 7 S. 297 B v 2 HN (n) + GS (s) = r AL(y) F 1 ἀποκρίνεσθαι B Nie. ἀποκρίνασθαι v 2 rgf ι 2 συνοίσαντα B ι 3 ἴφη πρὸ ἅπαντας ~ n ι ὑπειλῆφθαι] ὑπείληφα εἶναι B ὑπειληφέωαι, ἑ corr., V2 ι AF παρωσαμένοις L ι ἀποκρίνεσθαι B ι ἐμὲ > LF ι 5 τὴν ἐμαυτοῦ BV2sF vor γνώμην (τὴν >) ~ n τὶν ἐμήν y ι ὁ ὕπαρχος ἔφη ~ B 6 εἰρωνικῶς] εἰρηνικῶς A pacifice Cass. ι τε> ryF ι 6/7 χαριέντως προσφέρει· Μὴ γάρ, ἔφη in allen Ausgaben: falsch: meine Interpunction ist die HSS und μὴ fehlt in allen HSS und Nic.; Cass. hat die Stelle et mihi regni quoqiie sacerdotiique consortium est; s. Revue de ’Instruction publique en Belgique 1909, 221f ι 9 πρεσβύτου BV2 HNic. semm Cass. πρεσβυτέρου NsyF, s. Z. 11 ι προστέθηκεν BF ι 10 ἐμβρόντητε εἶπον ~ V2 Nic., Cass. wie im Text ι ἐμβρόντητοι B, fiihninande Cass. ι ὁ BV 2 > ryF ι10/11 κοινωνῆσαι = Cass.] τούτων κοινωνῆσαι n ι 11 ὑμῖν] ὑμᾶσV2 ι καὶ > n 12 καταυτὸν BA κατ’ αὐτὸ F ι 13 nach θεραπείας + απείασ expung. v 2 ι ἁπήλαυον = fruebantur Cass.] ἀπέλαυον, ε auf Rasur, ν 2 ἀπήλαυσαν B ι 14 ὅτι μάλιστα > s ι ὑπήντουν ν 2 Α ι 18 οὐάλησ Bs, zweiter Hand ν 2 ι nach προσέταξεν + ἅπαντασ B, fehlt bei Cass. Michael ι 20 διασπαρῆναι] παρῆναι B, dispersit Cass. ζευξε διαξεῦξαι τοὺς ὠμοτάτους, καὶ ἀδελφοὺς ὄντας ἀπ’ ἀλλήλων χωρίσαι. Εὐλόγιον δὲ τὸν τῶν ἄλλων ἡγούμενον καὶ Πρωτογένην τὸν μετ’ ἐκεῖνον εἰς Ἀντινὼ τὴν Θηβαίων ἐξέπεμψεν.

Ἐγὼ δὲ οὐδὲ τὴν τούτων ἀρετὴν παραδώσω τῇ λήθῃ. ἐπειδὴ 7 [ιγ΄] γὰρ ὁμογνώμονα τὸν τῆς πόλεως εὑρόντες ἐπίσκοπον τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἐκοινώνουν συλλόγων, μάλα δὲ ὀλίγους εἶδον συναθροιςομένους, κοὶ πυθόμενοι ἔγνωσαν Ἕλληνας εἶναι τοὺς τὴν πόλιν οἱκοῦντας, ἤλγησαν μὲν ὡς εἰκὸς καὶ τὴν ἀπιστίαν ἐθρήνησαν· οὐ μὴν ἀποχρῆναι ἐνόμισαν τὸ θρηνεῖν, ἀλλ’ εἰς δύναμιν τῆς τούτων ἰατρείας ἐπεμελήθησαν. ὁ μὲν γὰρ θεῖος Εὀλόrιος, ἐν οἰκίσκῳ καθειργμένος.

πανημέριον καὶ παννύχιον τὸν τῶν ὅλων ἠντιβόλει θεόν. πρωτογένης δὲ ὁ ἀξιάγαστος, τὰ Εὐνομίου γράμματα πεπαιδευμένος καὶ γράφειν εἰς τάχος ἠσκημένος, τόπον εὑρὼν ἐπιτήδειον καὶ τοῦτο, διδασκαλεῖον καὶ παιδαγωγεῖον ἀποφήνας, μειρακίων κατέστη διδάσκαλος, καὶ κατὰ ταὐτὸν γράφειν τε εἰς τάχος ἐδίδασκε καὶ τὰ θεῖα ἐξεπαίδευε λόγια.

Δαυϊτικάς τε γὰρ αὐτοῖς ὑπηγόρευε μελῳδίας καὶ τῆς ἀποστολικῆς διδασκαλίας ἐκμανθάνειν τὰ πρόσφορα παρεσκεύαζεν. ἑνὸς δὲ τῶν μειρακίων νόσῳ περιπεσόντος, ἀφίκετό τε εἰς τὴν οἰκίαν καὶ τῆς δεξιᾶς τοῦ νοσοῦντος ἁψάμενος προσευχῇ τὴν νόσον ἐξήλασε. τοῦτο μεμαθηκότες οἱ τῶν ἄλλων παίδων πατέρες ἦγόν τε αὐτὸν εἰς τὰς οἰκίας καὶ τοῖς ἀρρωστοῦσιν ἐπικουρεῖν ἠντιβόλουν.

ὁ δὲ οὐ πρότερον ἔφη τὸν θεὸν ἱκετεύσειν ἀπελάσαι τὴν νόσον, πρὶν ἀξιωθῆναι τὸν ἄρρωστον τῆς τοῦ βαπτίσματος δωρεὰς. οἱ δὲ προ * 10—242, 21 Cass. VII 34 B ν 2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 2 πρωτογενῆ ν 2 ι 3 ἀντινῶ v 2SA ἀντινων (sic) B ῳν, ν expung., F antino Cass. Cod. L ι ἐξέπεμψαν v 2 transmisit Cass. ι 4 Ἐγὼ δὲ: ιݲηݲ am Kand HSS οὐδὲ > L ι 6/7 συναθροιζομένουσ B concurrentes Cass. ἀθροιζομένους die übr. HSS ἀθροιζομένων Nie. ι 9 ἀποχρῆναι B ἀποχρῆν, ἢν auf Rasur corr. ν 2 ἀπόχρην GyF ἀποχρῆν nS ι 10 ἐπιμελήθησαν B ι 12 nach ἀξιάγαστος + ἐκεῖνος v 2, fehlt bei Cass. ι τὰ εὐνομίου ν 2 yf Eunomii Cass. (s. Revue de Philologie 1909, S, 238 f) τὰ ἐκ νόμοι· Br: vgl. νομικός im Sinn von παιδοδιδάσκαλος Byz. Zeitschr. III 186 ι 14 παιδαγωγεῖον = Nic.] παιδευτήριον y ι 15 κατὰ — ἐδίδασκε καὶ τὰ = Cass. > A I κατ’ αὐτὸν BF τὰ κατ’ αὐτὸν S ι 16 ἐξεπαίδευε BrFNic. erudiebat Cass. ἐξεπαίδευσε V2y ι αὐτοῖς > F ι ὑπηγόρευσε yF, dictabat Cass. ι 18 τε > Bs ι 20 παίδων BV 2 παιδίων ryF infantium Cass. ι τε > B ι 22 ἱκετεύσειν ἀπελάσαι V 2 ἱκετεύειν ἀπελάσαι B ἱκετεῦσαι ἀπελάσαι F ἱκετεῦσαι ἵνα ἀπελάσῃ nGL ἱκετεῦσαι /////// ἀπελάσηα αἰ Ac) A ἱκετεῦσαι S θύμως ὑπήκουον (κατήπειγε γὰρ αὐτοὺς τῆς ὑγείας ὁ πόθος) καὶ κατὰ ταὐτὸν ψυχῆς τε καὶ σώματος τὴν ὑγείαν ἐδρέποντο.

εἰ δέ ποτέ τινα τῶν ἐρρωμένων ἔπεισε τῷ θείας μεταλαχεῖν χάριτος, ἀπῆγε τοῦτον πρὸς τὸν Εὐλόγιον, καὶ πατάσσων τὴν θύραν ἀνοῖξαι παρεκάλει καὶ τὴν δεσποτικὴν ἐπιθεῖναι τῷ θηρευθέντι σφραγῖδα.

ἐκείνου δὲ δυσχεραίνοντος ὡς διακοπτομένης τῆς προσευχῆς, οὕτος ἔλεγεν ἀναγκαιοτέραν εἶναι τῶν πλανωμένων τὴν σωτηρίαν. ἐθαύμαςον δὲ ἅπαντες τὸν Πρωτογένην, θεώμενοι τοιαῦτα μὲν θαυματοθυργοῦντα, τοσούτοις δὲ τοῦ τῆς θεογνωσίας μεταδιδόντα φωτός, καὶ τῷ Εὐλογίῳ τῶν πρωτείων παραχωροῦντα καὶ τοὺς άγρευομένους ἐκείνῳ προσάγοντα.

ἐτόπαζον δὴ οὖν εἰκότως πολλῷ πλείονα εἶναι τὴν ἐκείνου καὶ ὑπερτέραν ἀρετήν. ἐπειδὴ δὲ τοῦ κλύδωνος παυσαμένου καὶ καθαρᾶς γενομένης γαλήνης ἐπανελθεῖν προσετάχθησαν, προὔπεμψαν αὐτοὺς ἅπαντες ὀλοφυρόμενοι καὶ δακρύοντες, οὐχ ἥκιστα δὲ ὁ τῆς ἐκκλησίας ἡγούμενος, τῆς ἐκείνων γεωργίας ἐστερημένος.

ἐπειδὴ δὲ τὴν ἐνεγκοῦσαν κατέλαβον, ὁ μὲν θεῖος Βάρσου τοῦ μεγάλου μεταστάντος εἰς τὸν ἄλυπον βίον, τῆς ὑπ’ ἐκείνου κυβερνωμένης ἐκκλησίας ἐπιστεύθη τοὺς οἴακας· ὁ δὲ ἀξιάγαστος Πρωτογενὴς γεωργεῖν ἐτάχθη τὰς Κάρρας, πόλιν κεχερσωμένην καὶ ἀκανθῶν Ἑλληνικῶν πεπληρωμένην καὶ πολλῆς δεομένην φιλοπονίας. ταῦτα μὲν οὑν μετὰ τὴν τῶν ἐκκλησιῶν εἰρήνην ἐγένετο.

Ὁ δὲ βάλῃς, πᾶσαν ὡς ἔπος εἰπεῖν ἐκκλησίαν τοῦ ποιμένος γυμνώσας, εἰς τὴ·ν Καισάρειαν ὥρμησεν ἧς οἰκήτορες Καππαδόκαι 16 — 18 vgl. Chronic. Edessenum anno 689 — 24 f vgl. Sozomen. VI 16, 1 * 23— S. 246, 10 Cass. VlI 36 B ν 2 HN (n) + GS (s) = r AL (y) F 1 ὁ τῆς ὑγείας ~ n ι ὑγιείας und 2 ὑγίειαν V 2 yF ι 2 καταυτὸ B 3 μεταλαχεῖν, λαβεῖν am Rand, F μεταλαχεῖν A ι 4 ἀπήγαγεν B ι nach ἀνοῖξαι + οἱ V 2, fehlt bei Nie. Cass. ι 8 δὲ > B, igitur Cass. ι πρωτουένη V 2 μὲν > F I 9 μεταδιδόντος BV 2 ι 10 τῶν πρωτείων = Nie.] τὰ πρωτεῖα 11 προσάγοντα] προσφέροντα B offerret Cass. ι 12 vor ἀρετήν + τὴν V 2 F 13 γεναμένησ B ι 15 τῆς 2 — 16 ἐστερημένος > L ι16δὲ> V 2 ι 17 den Accent corr. V 2 ι 19 προσετάχθη A ι τὰς Κάρρας ἐτάχθη ὅ V 2 Cass. wie im Text ι 20/21 δεομένης B ι 21 μὲν οὐν > B ι 22 ἐγένοντο yF ι 23 ἴθ’ am Rand HSS ι Οὐάλης r, von zweiter Hand BV 2 ι τοῦ ποιμένος = Cass.] ὀρθοδόξου ποιμένος B ι 24 γυμνώσας = Cass.] ἐστέρησε καὶ n καππαδόκεσ B ἡγεῖτο δὲ ταύτης τηνικαῦτα Βασίλειος, ὁ τῆς οἰκουμένης φωστήρ. προὔπεμψε δὲ τὸν ὕπαρχον, ἐντειλάμενος ἢ πεῖσαι τὸν Βασίλειον τὴν πρὸς Εὐδόξιον ἀσπάσασθαι κοινωνίαν ἢ μὴ πειθόμενον ἐξελάσαι.

τοῦ γὰρ ἀνδρὸς τὸ κλέος προπεπυσμένος πρώτῳ προσβαλεῖν οὐκ ἠθέλησεν, ἵνα μὴ γενναίως τὴν προσβολὴν δεξάμενος καὶ ταύτην ἀποκρουσάμενος ἀνδρείας τοῖς ἄλλοις ἀρχέτυπος γένηται. ἀλλ’ ἀράχνης ἱστῷ τὸ μηχάνημα παραπλήσιον ὤφθη.

ἤρκεσε γὰρ τοῖς ἄλλοις ἀρχιερεῦσιν εἰς ὠφέλειαν τὰ Παλαιὰ διηγήματα, καὶ οἶόν τινες πύργοιτὸν τῆς πίστεως περίβολον ἀκλινῆ διετήρησαν. ὁ μέντοι ὕπαρχος εἰς τὴν Καισάρειαν ἀφικόμενος καὶ Βασίλειον τὸν μέγαν μεταπεμψάμενος, τιμῆς τε ἠξίωσε καὶ λόγοις πρὸς αὐτὸν ἠπίοις ἐχρήσατο, εἶξαί τε τῶ καιρῷ παραινῶν καὶ μὴ προέσθαι τοσαύτας ἐκκλησίας δι’ ὀλίγην δογμάτων ἀκρίβειαν· ὑπισχνεῖτο δὲ καὶ τὴν βασιλέως φιλίαν καὶ τὰς ἐκ ταύτης δι’ αὐτοῦ πολλοῖς ἐσομένας εὐεργεσίας.

ὁ δὲ θεῖος ἐκεῖνος ἀνὴρ μειρακίοις ἔφη τούτους ἁρμόττειν τοὺς λόγους.

»ἐκεῖνοι γὰρ καὶ οἱ ἐκείνοις προσόμοιοι περὶ τὰ τοιαῦτα κεχήνασιν· οἱ δὲ τοῖς θείοις λογίοις ἐντεθραμμένοι προέσθαι μὲν τῶν θείων δογμάτων οὐδεμίαν ἀνέχονται συλλαβήν, ὑπὲρ δὲ τούτων, εἰ δέοι, καἰ πάσας τοῦ θανάτου τὰς ἰδέας ἀσπάζονται. τὴν δὲ βασιλέως φιλίαν μέγα μὲν ἡγοῦμαι μετ’ εὐσεβείας, δίχα δὲ ταύτης ὀλεθρίαν ἀποκλῶ«.

τοῦ δὲ ὑπάρχου χαλεπήναντος καὶ ἀνόητον εἶναι φήσαντος, ὁ θεῖος ἔφη Βασίλειος· ταύτην ἔχειν εἰς ἀεὶ τὴν ἄνοιαν εὔχομαι«. ἐπειδὴ δὲ ἐξελθεῖν προσετάχθη καὶ τὸ πρακτέον βουλεύσασθαι καὶ τῇ ὑστεραίᾳ δηλῶσαι τὴν γνώμην (συνῆπτο δὲ τοῖς λόγοις καὶ ἀπειλή), φάναι 9—19 vgl. Gregor. Nyss. Contra Eunomium I PG 45, 292Aff — 19/20 vgl. Gregor. Nazianz. Orat. XLIII 48 —23 —S. 244, 2 vgl. Sozomen. VI 16, 5. Rufin. Η. Ε. XI 9 S. 1016, 10. Socrat. IV 26, 19 B V2 HN (n) + GSP [P von 22 ταίτην] (s) = r AL (y) F 1 ταίτης] αὐτῆς B ι nach Βασίλειος + ὁ μέγας n, fehlt bei Cass. 6 ἀρχέτυπον V2r ι 7 ἤρκεσαν V2 ι γὰρ] γὰρ καὶ B, enim caeteris Cass. 9 τὸν > n ι τῆς > F ι11 nach λόγοις + τε Β ι 12 τε > BG 13 δουμάτοσ A ι 15 τούτοισ’ F ι ἐκεῖνοι ΒV2 ἐκεῖνοί τε die übr. HSS 17 λογίοις B eloquiis Cass. V 2 rgF ι 18 εἰ δέοι πάσασ ΒV2 si cojitingat etiam omnes Cass. καὶ πάσας εἰ δέοι ryP ι 19 εἰδέασ NGy ι 20 δίχα] ἄνευ yF ὀλεθρίαν ἀποκαλῶ] ὀθνίαν καλῶ v2, pemiciem . . . appello Cass. ι 21 καὶ ἀνόητον εἶναι φήσαντος > F ι ἀνόητον εἶναι BV2 stidtunique voeitaret Cass. ἀνοηταίνειν ry ι 22 ἄνοιαν] ἀνομίαν F ι 24 συνήπτετο B λέγεται ὁ πανεύφημος ἐκεῖνος ἀνήρ· »ἐγὼ μὲν ὁ αὐτός σοι καὶ αὔριον ἥξω· σὺ δὲ μὴ μεταβάλῃς τὴν γνώμην, ἀλλὰ χρῆσαι ταῖς ἀπειλαῖς«.

μετὰ τούσδε τοὺς λόγοις ὁ ὕπαρχος ὑπαντήσας τῷ βασιλεῖ ἀπήγγειλέ τε τὰ εἰρημένα καὶ τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἀνεδίδαξεν ἀρετήν, καὶ τὸ τῆς ψυχῆς ἀνδρεῖον καὶ θαρραλέον ἐμήνυσε.

καὶ τότε μὲν σιγήσας ὁ βασιλεὺς εἰσελήλυθεν.

Ἐπειδὴ δὲ κατὰ τῆς οἰκίας εἶδεν θεηλάτους καταπεμφθείσας πληγὰς ὅ τε γὰρ υἱὸς αὐτοῦ ἀρρωστήσας παρ’ αὐτὰς ἢν τοῦ θανάτου τὰς πύλας καὶ τὴν γαμετὴν διάφορα ἐπολιόρκει παθήματα) καὶ τὴν αἰτίαν ἐπέγνω τῶν σκυθρωπῶν, τὸν θεῖον ἄνθρωπον,

ὃν κολάσειν ἠπείλησεν, ἐλθεῖν εἰς τὴν οἰκίαν ἠντιβόλησεν. οἱ δὲ στρατηγοὶ τοῖς βασιλικοῖς διηκόνουν προστάγμασι τότε ὁ μέγας Βασίλειος καταλαβὼν τὰ βασίλεια καὶ τὸν τοῦ βασιλέως υἱὸν παρ’ αὐτὴν ὄντα τὴν τελευτὴν θεασάμενος, πρὸς τὴν ξωὴν τοῦτον ἀναστρέψειν ὑπέσχέτο, εἰ τοῦ παναγίου διὰ τῶν εὐσεβούντων ἀξιωθείη βαπτίσματος·

καὶ ταῦτα εἰπὼν ἐξελήλυθεν. ὁ δὲ τῶν ὅρκων κατὰ τὸν ἀνόητον μεμνημένος Ἡρώδην τοῖς συμπαροῦσιν αὐτῷ ἐκ τῆς Ἀρείου συμμορίας βαπτίσαι τὸ παιδίον προσέταξε· τὸ δὲ παραυτίκα τοῦ βίου τὸ τέλος ἐδέξατο.

Μεταμεληθεὶς δὲ βολῆς καὶ τὴν ἐπιβλαβῆ τῶν ὅρκων ἀλήθειαν 3—5 vgl. Gregor. Nazianz. ebd. 51 —8 —13 vgl. Rufin. ebd. Sozomen. YI 16, 2 u. 9. Socrat. IV 26. 21— —10 —19 vgl. S. in magn. Basil. S. Ephr. opera ed. Romae 1743, t. II, p. 294 D. Nazianz. ebd. 54 — 16/17 Matth. 14, 7—9. Mark. 6, 23—26 * 12— S. 245, 5 Cod. syriac. Br. Mus. Add. 17, 147 F. 143r (= Σ) B V2 HN (n) GSP [bis 1 ἀνήρ] Ρ2 [von 1 ἐγὼ an] AL (y) F 1 ὁ2 > B ι 2 μεταβάλλῃς V2 ι 3 τοὺς δὲ Bn τούτους δὲ YspzF δὲ τούτουσ y ι ἀπαντήσας v2 ι 4 τε > Ρ2 ι ἀνεδίδαξεν B ἐδίδαξεν die übr. HSS, nuntiavit Cass. ι 5 Λαὶ1] τε καὶ P2 ι θαρσαλέον ν2 ι 6 εἰσῆλθεν B | 7 κατὰ τῆς οἰκίας εἶδεν θεηλάτους] κατὰ τὴν οἰκίαν αὐτοῦ θεηλάτους εἶδε y 8 αὐτοῦ B eins Cass. > Y2nP2yF ι 8/9 τἀς πύλας τοῦ θανάτου ~ y, mortis portaw Cass. ι 9 nach γαμετὴν + δὲ n ι καὶ2 > y ι 10 τῶν σκυθρωπῶν ἐπέγνω ~ n ι nach θεῖον + τοίνυν yF ι 12 τότε ὁ μέγας BV2nP2Σ itaque magnus Cass. τότε ὁ μὲν yF ι 14 τοῦτον ἀναστρέψειν V2 eiim remeaturum esse Cass. ἀναστρέψειν τοῦτον B τοῦτον ὑποστρέψειν n τοῦτον n τοῦτον [. . .] στρέ ψειν Ρ2 τοῦτον ἀναστρέψαι yF ι 15 βαπτίσματος vor διὰ τῶν ~ yF ι 17 συμμορίας Ἀρείου ~ yF ι 18 τὸ δὲ Bn τότε ν2 ὁ δὲ P2yF ι 20 βάλῃς P2yF ὁ οὐάλησ n Valens Cass. = Σ ὁ βασιλεὺς ΒV2 λογιοάμενος, εἴς τε τὸν θεῖον νεὼν εἰσελήλυθε καὶ τῆς τοῦ μεγάλου Βασιλείου διδασκαλίας ἀπήλαυσε καὶ τῷ θυσιαστηρίῳ τὰ εἰωθότα προσενήνοχε δῶρα. καὶ εἴσω δὲ αὐτῶν τῶν παραπετασμάτων ἔνθα καθῆστο γενέσθαι κελεύσας, πολλοὺς πρὸς αὐτὸν περὶ τῶν θείων δογμάτων ἐποιήσατο λόγους καὶ δὴ καὶ λέγοντος ἤκουσεν.

παρῆν δέ τις Δημοσθένης καλούμενος τῶν βασιλικῶν προμηθούμενος ὄψων, ὃς τῷ διδασκάλῳ τῆς οἰκουμένης ἐπιμεμψάμενος ἐβαρβάρισεν. ὁ δὲ θεῖος Βασίλειος μειδιάσας· »ἐθεασάμεθα«, ἔφη, »καὶ Δημοσθένην ἀγράμματον«. ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνος πλέον δυσχεράνας ἠπείλησε· »σόν ἐστιν«, ἔφη ὁ μέγας Βαοίλειος, »τῆς τῶν ζωμῶν καρυκείας φροντίζειν· δογμάτων γὰρ θείων ἐπαίειν οὐ δύνασαι, βεβυσμένας ἔχων τὰς ἀκοάς«. ταῦτα μὲν δὴ πρὸς τοῦτον ἔφη.

ὁ δὲ βασιλεὺς οὕτως ἠγάσθη τὸν ἄνδρα ὡς καὶ χωρία τὰ κάλλιστα ὤ εἶχεν αὐτόθι τοῖς ὑπ’ αὐτοῦ φροντιζομένοις δωρήσασθαι πένησιν, οἳ τὸ σῶμα ἅπαν λελωβημένοι πλείονος ὅτι μάλιστα θεραπείας προσδέονται.

Τὴν μὲν οὖν πρώτην τοῦ Βάλεντος προσβολὴν οὕτω διέφυγεν ὁ μέγας Βασίλειος. ἐπειδὴ δὲ πάλιν πάλιν αὐτόσε, καὶ τῶν προτέρων ἐπιλελησμένος (ὑπὸ γὰρ τῶν ἐξαπατώντων ἐπολιορκεῖτο τὴν γνώμην) τῆς τῶν ἐναντίων αὐτὸν αὖθις γενέσθαι μερίδος παρῄνεσεν, εἶτα μὴ πείσας τὸν περὶ τῆς ἐξορίας γραφῆναι νόμον ἐκέλευσε.

τοῦτον δὲ 1—5 ; vgl. Sozomen. VI 16, 7. Gregor. Nazianz. ebd. 52, 53 — 6 vgl. Nazianz. ebd. 47. Gregor. Nyss. Contra Eunomium ι PG 45, 293 B —20 — S. 246 vgl. S. Ephraem ebd. 295 D. Gregor. Nazianz. ebd. 54 * 5—9 u. 12—15 Polydeukes 414, 20 u. 16. Theophan. 63, 24. Gramer Exe. Bar. F 220v —13 — S. 246, 5 Niceph. H. E. XI 18 —17 — S. 246, 5 ebd. (= Σ) —19 — S. 246, 4 Theophan. 64, 1. Polydeukes 416, 1. Exe. Bar. edb. B v2 HN (n) + GSP [von 9 δυσχεράνας an] (s) = r Ρ2 [bis 9 ἐκεῖνος] AL (y) F 1 τε] γε A I 2 ἀπέλαυσε, ἑ auf Rasur v2 ἀπήλαυσε. η von zweiter Hand F 3 δῶρα προσενήνοχε ~ V2 ι αὐτῶν BV2 αὐτὸν nP2yF, intra aidaea residehat Cass. ι nach τῶν + θείων n, fehlt bei Cass. Σ ι 4 κελεύσας γεωέσθαι ~ n, venire praecipiens Cass. ι γενέσθαι > yF ι κελεύσας] καλέσασ L ι 4/5 περὶ τῶν θείων δογμάτων > F ι 5 καὶ2 > nyF ι nach λέγοντος + αὐτοῦ v2 ι ἤκουσεν BN2P2 aiidivit Cass. ἤκουε nyF ι 9 δὲ > A πλέον ἐκεῖνος cvj nP2yF ι nach ἠπείλησε + ἢν ἐστιν expungiert, u. dann 9/10 σὸν ἐστιν > v2 ι 10 ὁ μέγας Βασίλειος ~V2 ι ἔφη n ι καρυκιίασB 11 ἐπαίειν] ἐπακούειν ι 13 τὰ BV2Nic. > ryFPolyd. ι 16 οὐάλεντοσ s, von zweiter Hand V2 ι 17 αὐτόσε καὶ V2 = Σ αὐτὸς ἐκ B illic Cass. αὐτὸσ καὶ ryF 19 μερίδος] μοίρας r ι παρῄνεσεν] προσέταξεν n, movebat Cass. τῇ χειρὶ πειραθεὶς βεβαιῶσαι οὐδεμίαν στοιχείου κεραίαν ἐξέτεινεν· ὁ γὰρ κάλαμος συνετρίβη. ἐπειδὴ δὲ καὶ ὁ δεύτερος καὶ ὁ τρίτος κάλαμος ταὐτὸ πάθος ὑπέμεινε καὶ βεβαιῶσαι τὸν δυσσεβῆ νόμον ἐκεῖνον ἐφιλονείκει, ἐσείσθη μὲν ἡ δεξιὰ καὶ τρόμον ἐδέξατο· δείματος δὲ πλήρης ἡ ψυχὴ γενομένη ἀμφοῖν τοῖν χεροῖν τὸν χάρτην διέρρηξε.

καὶ πέπεικε τῶν ὅλων ὁ πρύτανις ὡς καὶ τοὺς ἄλλους αὐτὸς ἐνδέδωκεν ἐκεῖνα παθεῖν, καὶ τοῦτον τῶν ἐπιβουλῶν ἀπέφηνε κρείττονα· διὰ μὲν τῶν περὶ τοῦτον γεγενημένων τὴν δύναμιν τὴν οἰκείαν δεικνύς, διὰ δὲ τῆς ἑτέρας οἰκονομίας τῶν ἀρίστων ἀνδρῶν τὴν ἀνδρείαν κηρύττων. ἐνταῦθα μὲν οὑν ὁ βάλῃς προσβαλὼν τῆς ἐλπίδος ἐψεύσθη.

Ἐν Ἀλεξανδρείᾳ δέ, Ἀθανασίου τοῦ νικηφόρου μετὰ τοὺς πολλοὺς ἀγῶνας καὶ τοὺς ἰσαρίθμους στεφάνους λύσιν τῶν πόνων εἰληφότος καὶ εἰς τὴν πόνων ἐλευθέραν βιοτὴν μεταστάντος, Πέτρος ἀνὴρ ἄριστος τὴν προεδρίαν ἐδέξατο, πρώτης μὲν τῆς μακαρίας ἐκείνης ψηφισαμένης αὐτὸν κεφαλῆς, πάντων δὲ συμψήφων γεγενημένων, καὶ τῶν ἰερωμένων καὶ τῶν ἐν τέλει καὶ ἀξιωτάτων.

καὶ ὁ λαὸς δὲ ἅπας ταῖς εὐφημίαις ἐδήλου τὴν ἡδονήν· τῶν γὰρ Ἀθανασίου συμμετέσχεν ἱδρώτων καὶ ἐνδημοῦντί τε καὶ ἀποδημοῦντι συνῆν καὶ τοὺς παντοδαποὺς σὺν ἐκείνῳ κινδύνους ὑπέμεινεν. διά τοι τοῦτο καὶ τῶν ἀρχιερέων συνέδραμον οἱ πελάζοντες, καὶ τὰς ἀσκητικὰς καταλιπόντες παλαίστρας οἱ ἐν ἐκείναις διάγοντες τὸν Ἀθανασίου θρόνον κληρονομῆσαι τὸν Πέτρον ἠξίουν.

Ἐπειδὴ δὲ τοῖς ἀρχιερατικοῖς αὐτὸν ἐνίδρυσαν θώκοις, εὐθὺς ὁ τοῦ ἔθνους ἡγούμενος, τὸν Ἑλληνικὸν καὶ Ἰουσαϊκὸν ὅμιλον συναθροίσας, τοὺς τῆς ἐκκλησίας ἐκύκλωσε περιβόλους ἐξιέναι τῷ Πέτρῳ 12—20 vgl. Rufin. H. E. XI 3 [Georg. Mon. 552, 6]. Socrat. IV 20, 2 — 24—S. 247, 9 vgl. Socrat. IV 21. Sozomen. VI 19, 2 * 12—S. 247, 7 Cass. VII 37 —12 —S. 247, 18 Nicepli. H. E.26 B V2 SN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 2 καὶ1 > P ι 4 ἐκεῖνον > PF ι 5 ἧ ψυχὴ γενομένη] γενόμενος L τοῖν B ταῖν V2ryF, vgl. S. 174, 9 ι χειροῖν B χαιροῖν V2 ι 6/7 ἔδωκεν y i 7 ἀποφῆναι B ι 8 τῶν] τὸν B ι τὴν οἰκείαν δύναμιν n ι 10 οὐάλησ s, von zweiter Hand ΒV2 ι 12 κݲ am Rand HSS ι 14 πόνων] ἄπονον s ἀπόνων ἄπονον καὶ y ι ἀποστόντοσ GS ι 16 αὐτὸν ψηφισαμένης ~ L ι 17 καὶ τῶν ἱερωμένων = Cass. > B ι καὶ3 > P ι ἀξιωτάτων ΒV2F ἀξιωμάτων Nsy ἀξιώμασι HLcNic. ι λεὼς V2 ι 18 ἐδήλουν n ἐδήλουν S ι 19 τε > y 20 ὑπέμεινεν BV2P Casa. ὑπέμενε nGSjF ι 24 Ἐπειδὴ: kein neues Capitel HSS ἱερατικοῖς B ι ι 25 ἒθνοισ übergeschrieben Ac ι ὅμιλον] λαὸν P ὅμιλον Pm παρεγγυῶν καὶ γὰρ ἄκοντα ἐξελάσειν ἠπείλει. ἐποίει δὲ ταῦτα τῷ βασιλεῖ μὲν δῆθεν τὰ θυμήρη πραγματευόμενος καὶ τοὺς τἀναντία φρονοῦντας ἀναπιμπλὰς συμφορῶν, τῇ δέ γε ἀληθείᾳ τῆς δυσσεβοῦς ὀργῆς ἐμφορούμενος τῆς γὰρ τῶν εἰδώλων θεραπείας ἐξήρτητο,

καὶ λαμπροτάτην ὑπελάμβανεν ἑορτὴν τῆς ἐκκλησίας τὴν ζάλην. Πέτρος μὲν οὖν ὁ θαυμάσιος, τὸν ἀδόκητον θεασάμενος πόλεμον, λαθὼν ἐξελήλυθε καὶ σκάφους ἐπιβὰς εἰς τὴν Ῥώμην ἀπῆρεν.

Ὀλίγων δὲ διελθουσῶν ἡμερῶν. Εὐζώϊος ἀπὸ Ἀντιοχείας Λούκίον κίον ἄγων ἀφίκετο καὶ τὰς ἐκκλησίας ἐκείνῳ παρέδωκεν, οὐ τῆς δυσσεβείας καὶ παρανομίας καὶ τὰ Σαμόσατα πεῖραν ἔλαβε. τὸ δὲ πλῆθος ταῖς Ἀθανασίου διδασκαλίαις ἐντεθραμμένον εἶτα ἐναντίαν τροφὴν θεασάμενον, τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἱκών ἀπέστη συλλόγων.

ὁ δὲ Λούκιος, δορυφόροις κεχρημένος τοῖς τῶν εἰδώλων θεραπευταῖς τοὺς μὲν ᾐκίζετο, τοὺς δὲ καθεῖργε, τοὶ δὲ δραπετεύειν ἠνάγκαζεν ἄλλων δέ, βαρβάρων δίκην, ἐπόρθει τὰς οἰκίας. ἀλλὰ ταῦτα ἄμεινον ὁ ἀξιάγαστος Πέτρος ἐν ἐπιστολῇ διηγήσατο· ἐγὼ δὲ μίαν ἀνοσιουργίαν τοῦ Λουκίου διηγηοάμενος ἐκείνην ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ τὴν ἐπιστολήν.

Ανδρες ἐν Αἰγύπτῳ τὴν τῶν ἀγγέλων πολιτείαν ζηλώσαντες 5 [κα] τοὺς μὲν πολιτικοὺς θορύβους ἀπέδρασαν, τὴν ἐν ἐρήμῳ δὲ προείλαντο βιοτὴν καὶ τὴν ψαμμώδη καὶ ἄκαρπον καρποφόρον ἀπέφηναν, καρπὸν τῷ θεῷ ἥδιστόν τε καὶ κάλλιστον φέροντες ἣν ἐνομοθέτησεν ἀρετήν.

ταύτης πολλοὶ μὲν ἦρξαν καὶ ἄλλοι τῆς πολιτείας, παιδοτρίβης δὲ ἄριστος τῶν ἀσκητικῶν ἐγένετο συνταγμάτων Ἀντώνιος ἐκεῖνος ὁ πολυύμνητος, ἀρετῆς παλαίστραν τοῖς ἀσκηταῖς ἀποφήνας τὴν ἔρημον.

τοὺς ἐκείνου οὑν θιασώτας αὐτὸς γὰρ μετὰ τῶν με- 10 ob. S. 236, 16 f —19 —26 vgl. Rutin. H. E. XI 4 [Georg. Mon. 552, 24] * 8—26 Cass. VII 38 —26 — S. 249, 12 Cass. VII 39 B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F 1 ἄκοντασ B, yiolentem Cass. ι ἐποίησε V2 faciebat Cass. I 2 μὲν > F δῆθεν > L ι 3 ἀναπιμπλᾶν B ι 4 ἐξήρητο P ι 5 ἑορτὴν ὑπελάμβανεν ~ L ι Ttjv τῆς ἐκκλησίας ζάλην ~ ryF ι 8 Ὀλίγων: κἄ am Rand ry ι ἡμερῶν διελθουσῶν ~ s ι 12 vor τῶν + καὶ GS, fehlt bei Cass. ι 14 ᾐκίζετο BV2 ᾔκιζε ryF ι 17/18 τὴν ἐπιστολὴν τό συγγραφῇ ~ B ι 19 Ἄνδρες: κἄ am Rand BV2 κݲβݲ F ι 20 δὲ vor ἐν ~ B ι 20/21 προείλοντο HSL, ο auf Rasur V2 ι 21 nach τὴν + μὲν B ι 22 καρπὸν > L ι ἐνομοθέτησεν HSS ἐνομοθέτησαν Ausgaben, unrichtig ι 23 ἀρετή //// V2 ι 26 οὖν > BnGSF, nach úbergeschrieben V2 γίστων τε καὶ καλλίστων φορτίων εἰς τοὺς ἀπηνέμους λιμένας καθώρμιστο) ὁ δύστηνος ἐξήλασεν καὶ τρισάθλιος. τοὺς δὲ τῶν θείων ἐκείνων ἡγουμένους χορῶν, Μακάριόν τε τὸν ἀοίδιμον καὶ τὸν γε ὁμώνυμον καὶ Ἰσίδωρον καὶ τοὺς ἄλλους ἐκ τῶν σπηλαίων ἐξαγαγών, εἰς τινα νῆσον ἐξέπεμψεν ὑπὸ δυσσεβῶν οἰκουμένην ἀνθρώπων καὶ μηδένα πώποτε δεξαμένην εὐσεβείας διδάσκαλον.

τοῦ δὲ πορθμείου τῇ γῇ τῆς νήσου πελάσαντος, ὁ δαίμων ὁ παρ’ ἐκείνοις τιμώμενος τὸ ἱδρυμένον καταλιπὼν εἴδωλον, ὅπερ εἶχε παλαιὸν οἰκη- τήριον, τὴν τοῦ ἱερέως ἐξέμηνε θυγατέρα καὶ βακχευομένην πρὸς τὴν ἀκτὴν ἐξήγαγεν, ᾗ τὸ πορθμεῖον οἱ ἐρέται προσώρμισαν· ὀργάνῳ δὲ τῇ γλώττῃ χρησάμενος τῆς κόρης, ἐβόα δι’ αὐτῆς ἅπερ ἐν Φιλίπποις ἡ τὸ πνεῦμα τοῦ Πύθωνος ἔχουσα.

ἤκουον δὲ ἅπαντες, καὶ ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ἐκείνου τοῦ δαίμονος λέγοντος· ὢ τῆς ὑμετέρας δυναστείας, ὢ θεράποντες τοῦ Χριστοῦ, πανταχόθεν παρ’ ὑμῶν ἐληλάμέθᾳ ἀπὸ πόλεων καὶ κωμῶν ἀπὸ ὀρέων καὶ βουνῶν, ἀπὸ τῆς οἱκητόρων ἐστερημένης ἐρήμου.

ἠλπίσαμεν ἐν τῷδε τῷ νησυδρίῳ διάγοντες τῶν ὑμετέρων ἀπηλλάχθαι βελῶν, καὶ τῆς ἐλπίδος ἐψεύσθημεν· ἐνταῦθα γὰρ ὑμᾶς ἐξέπεμψαν οἱ διώκοντες, οὐχ ἵνα ὑμᾶς ἀνιάσωσιν, ἀλλ’ ἵνα ἡμᾶς δι’ ὑμῶν ἐξελάσωσιν. ἀφιστάμεθα καὶ τῆς νησῖδος· ταῖς γὰρ τῆς ἀρετῆς ὑμῶν ἀκτῖσι βαλλόμεθα«.

ταῦτα λέγοντες καὶ τὰ τούτοις προσόμοια, εἰς μὲν τὸ ἔδαφος τὴν κόρην κατέβαλον, αὐτοὶ δὲ φροῦδοι πάμπαν ἐγένοντο. ὁ δὲ θεῖος ἐκεῖνος χορὸς προσευξάμενος τὴν κόρην ἀνέστησεν, καὶ τῷ γεγεννηκότι σωφρο- 2—S. 249, 10 vgl. Rufin. ebd. 1007, 5 [Georg. Mon. 554, 15]. Sozomen. VI 20, 6—10. q Socrat. IV 24, 12—17 — 11/12 Act. 16, 16—17 B V2 HN(n) + GSP [P bis18 ὑμᾶς ἐξέ] (s) = r AL (y) F 1 τε > nGS ι 1/2 nach καθώρμιστο + ὃν r ι 2 ὁ δύστηνος ἐθήλασεν καὶ τρισάθλιος BN2F ὁ δύστηνος καὶ τρισάθλιος ἐδίωξε r ὁ δύστηνος ἐκεῖνος καὶ τρισάθλιος ἐδίωξε j infelix Lucius expulit Cass. ι 3 ἡγούμενος P ι τε > GS ι 4 γε] δὲ s > ny ι καὶ1 > V2Cass. ι ἠρίδωρον V2 Isidorum Cass. ι 5 ἐξαγαγών] ἐξήγαγον καὶ B, eiieiens Cass. ι 6 δεξαμένην zweimal, das erste expungiert V2 ι 7 πορθμείου nPyF πορθμίου BN2GS ι προσπελάσαντος GS ι ἐκείνων yF ι 10 ἀκτὴν] αὐτὴν Ρ ι ᾗ τὸ πορθμεῖον] πρὸς τὸ πορθμεῖον ἔνθαF ι ἦ BV2 εἰσ’ ἥν ry ι πορθμεῖον nPyF πορθμίον ΒV2GS ι 11 γλώσση y ι κεχρημένος B ι χρησάμενος τῆς κόρης τῇ γλώττῃ ~ V2 ι δι’ αὐτῆς BV2A διὰ ταύτης rAsLF ι > y ι 15 ὀρέων ὀρῶν ΒV2 ι 18 γὰρ > Ρ ι 22 κατέβαλεν, ε auf Rasur, V2 ι 23 ἀνέστησεν Bn suscitavit Cass. ἀνέστησαν V2syF νοῦσάν τε καὶ ἐρρωμένην ἀπέδωκεν· οἱ δὲ τοῦ θαύματος θεαταὶ πρὸ τῶν ἁγίων ἐκείνων ποδῶν κυλινδούμενοι τῶν τῆς σωτηρίας ἐφοδίων μεταλαχεῖν ἠντιβόλησαν.

καὶ τὸ μὲν τῶν εἰδώλων κατέλυσαν τέμενος, ταῖς δὲ τῆς διδασκαλίας ἀκτῖσι καταυγασθέντες τῆς τοῦ παναγίου βαπτίσματος ἠξιώθησαν χάριτος.

τούτων ἐν τῶ ἄστει δήλων γεγενημένων, πανδημεὶ συνῆλθον ἅπαντες, τῷ Λουκίῳ λοιδορούμενοι καὶ θεήλατον σφὰς ὀργὴν καταλήψεσθαι λέγοντες εἰ μὴ τῶν ἁγίων ἐκείνων ὁ θεῖος ἀφεθείη χορός· οὕτω δείοας ὁ Λούκιος τὸν τῆς πόλεως θόρυβον ἐπανελθεῖν τοῖς θεσπεσίοις ἀνδράσιν ἐπέτρεψεν εἰς τὰ σπήλαια.

Ἱκανὰ μὲν δὴ καὶ ταῦτα δεῖξαι τὴν ἐκείνου βδελυρίαν τε καὶ ἀσέβειαν· σαφέστερον δὲ τὰς τολμηθείσας διδάξει παρανομίας τοῦ θαυμασίου Πέτρου τὰ γράμματα. ἐγὼ δὲ τὸ μῆκος φεύγων τὰ ἐν μέσω, κείμενα τῆς ἐπιστολῆς ἐνθήσω τῇ συγγραφῇ.

»Ὁ τοῦ ἔθνους ἡγεμονεύων Παλλάδιος ἐθνικὸς ὢν τὴν αἵρεσιν καὶ τῶν εἰδώλων ἀεὶ προκυλινδούμενος, κατὰ Χριστοῦ στρατεύεσθαι πολλάκις μελετήσας, τὰ προειρημένα συναθροίσας πλήθη, ὁρμᾷ κατὰ τῆς ἐκκλησίας ὡς ὑποτάξαι βαρβάρους ἐπειγόμενος. τότε δὴ τὰ χείριστα γέγονεν. ἀλλὰ καὶ μόνον ὑπαγορεῦσαι θέλων, τῆς μνήμης ὀδύνην μοι παρασχούσης, ἐπαφῆκα δακρύων ἄμετρον φοράν· καὶ ἐπὶ πολὺ ἔμεινα ἂν τοῦτο πάσχων, εἰ μὴ θείῳ λογισμῷ λωφῆσαι παρεσκεύασα.

ἐν γὰρ τῇ καλουμένῃ ἐκκλησίᾳ Θεωνᾶ ἐπεισελθόντα τὰ * 12— S. 260, 22 Cass. VII 40 —15 —S. 251, 7 Cod. syriac. Br. 14, 725 (= Σ) —15 —S. 252, 7 Michael Syr. VH 7 p. 301 —15 —S. 260 H. E. XI 28 —22 — S. 252, 2 Polydeukes 406, 19. Theophan. 60, 34 Bar. 220r B V2 F HN(n) + GS(s) =r AL (y) W[von 15 an] 1 ἀπέδωκεν V2n restituit Cass. ἀπέδωκαν BsyF ι 2 ποδῶν ἐκείνων ~ L κυλινδούμενοι B καλινδούμενοι V2ryF ι 7 nach σφὰς + αὐτοὺς n ι vor τῶν + ὁ F, übergeschrieben Ac ι 8 ὀ θεῖος> FCass. ι 11 ἱκανὰ] εἰκόνα 15 κβ am Kand HSS ι ἐθνηκὁσ BG, ι aus η corr. V2 ι 16 προκυλινδούμενος = Σ) προ////καλινδούμενοσ, α aus Corr., V2 προσκυλινδοίμενοσ F, adoraret I nach κατὰ + τοῦ F ι 18 βαρβάρους ὑποτάξαι ~ n ι τότε δὴ τὰ B τότε δὴ τότε die übr. HSS, τότε nur einmal auch bei Cass. Σ Michael ι 19 ἀλλὰ = Σ] ἃ δὴ W quae Cass. > F ι μόνον ὑπαγορεῦσαι θέλων V2FryW = Cass. Σ θέλων μόνον ὑπαγορεῦσαι B ι 20 παρασχοĺσησ B dolore . . . sum cotnmotus Cass. Σ παρεχούσης die übr. HSS ι ἀμέτρων nW ι 21 ἔμεινα ἂν τοῦτο] ἐκείνα τοῦτο ἂν B I λοφῖσαι B >πλήθη ἀντὶ ῥημάτων σεμνῶν εἰδώλων εὐφημίας ἐπήφιον, ἀντὶ θείων γραφῶν ἀναγνώσεως κρότους χειρῶν ἀσέμνους καὶ κεκλασμένας μετ’ αἰοχρότητος φωνάς κατὰ τῶν τοῦ Χριστοῦ παρθένων ὕβρεις, ἃς ἡ γλῶττα προφέρειν οὐκ ἀνέχεται· αἰοχρὸν γάρ ἐστι καὶ λέγειν.

καὶ γὰρ μόνον τις τῶν εὖ φρονούντων ταῦτα ἀκούσας ἔβυσε τὰς >ἀκοάς, καὶ μᾶλλον ηὔξατο ἂν γενέσθαι κωφὸς ἢ αὐτήκοος γεμέσιαι τῆς αἰσχρολογίας αὐτῷ,.

Ἀλλ’ εἴθε λόγοις ἀρκούμενοι μόνον ἐξημάρτανον καὶ μὴ πράξει τὴν τῶν λόγων ἐνίκων ἀσέλγειαν· εὐύποιστος γὰρ ἡ λοιδορία, κἂν οἳα δή ποτ’ οὖν τυγχάνῃ, παρ’ οἷς οἰκεῖ Χριστοῦ φρόνησις καὶ θεῖα διδάγματα.

αὐτοὶ τοίνυν οὔτοι ὀργῆς σκεύη τυγχάνοντες »κατηρτισμένα εἰς ἀπώλειαν‘, τὴν ῥῖνα σιμώσαντες, ψόφον ἀσελγῆ ἀπὸ τῶν μυκτήρων μακρόν, καὶ ἵν οὕτως εἴπω, ὡς ἀπὸ κρουνοῦ προχέοντες, τὴν μὲν ἐσθῆτα διέρρησσον τῶν ἁγίων τοῦ Χριστοῦ παρθένων, ὧν ἡ ἄσκησις τύπον ἁγίων 〈ἀγγέλων> ἐχαρακτήριξεν, ὡς δ’ ἡ φύοις ἔχει γυμνὰς πᾶσαν τὴν πόλιν ἐθριάμβευον, διαπαίζοντες μετὰ ἀσελγείας ὃν τρόπον ἐβούλοντο, καὶ ὅλως ὠμὰ καὶ ξένα τὰ γενόμενα.

εἰ γοῦν τις ἐπὶ τούτοις συμπαθὼν ἐκώλυεν παραινέσεως χρώμενος λόγοις, τραυματίας ἀπελύετο ἀλλὰ φεῦ τῶν συμφορῶν, 4 Ephes. 5, 12 — 11/12 Rom. 9, 22 B V2 F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W 1 ἐπήφιον Fry W ἐπίφιον B ἐπηφίουν, aber der Accent über η ausradiert und οὐ aus ο corr., V2 ι 2 ἀσέμνως B, turpes Cass. = Σ ι 3 τοῦ > V2 ι 4 γλῶσσα s ι αἰσχρὸν γάρ ἐστι καὶ λέγειν II, nicht übersetzt von Cass. 5 ταῦτα B talia Cass. = Σ ταύτας V2FryW ι 9 ἀσέλγειαν BV2FrW turpitidinem Cass. Σ ἀσέβειαν y ι εὐύποιστοσ V2FrW εὐυπγστοσB ἐγύποιστοσ y ι 10 τυγχάνει Β 1 Χριστοῦ Σ Σ] θݲυ V2 I 10/11 διδάγματα = Σ] δόγματα B, doctrinae culius Cass. ι 11/12 κατηρτισμένα r Rom. κατηρτισ [. . . . ] ein Strich, wie es scheint, von α noch leserlich B, ἇί perditionem facta Cass. κατηρτισμένοι Y2FyW I 13 ἀπὸ1 Y2FW de Cass. ἁ? [. . . . ] B διὰ ry ι 13/14 κρο[ . . . . . . . ] χέον τεσ B ι 14 διέρησσον By ι τοῦ > ly, s. Z. 3 ι 15 ἀγίων ἀγγέλων Christ. sanctorum — angelorum Cass. ἀγίων II; Σ las ἀνθρώπων πρώτων, oder, mit Correctur im Syr., ἀνθρώπων ἀγίων; vgl. 247, 19 ι 16 γυμνὰς ἀνὰ τῆ πόλιν vermutet Val., vgl, διὰ τῆς πόλεως περιῆγον Theophan. ι διαπαίζοντές + τε V2 I 17 ὅλως] ὅμως F ι 18 nach γενόμενα + γυμνοῦτεσ δημοσία περιῆγον FW im Text, aus einer Randglosse zu γυμνὰς — ἐθριάμβευον ι ἐπὶ τούτοισ’ συμπαθῶ (sie) Σ eos tunc compatiendo Cass. συμπαθῶς ἐπὶ τοίτοισ ry ι ἐκώλυεν BFW prohiberet Cass. = Σ ἐκώλυσε V2ry πολλαὶ βίαιον φθορὰν ὑπέστησαν σώματος, πολλαὶ τῶν παρθένων ῥοπάλοις κατὰ κεφαλῆς τυπτόμεναι ἔμενον ἀχανεῖς, οὐκ ἐπιτρεπομένων τῶν σωμάτων οὐδὲ τῇ ὁσίᾳ παραδίδοσθαι· πολλὰ οὑν μέχρι σήμερον τῶν γονέων ὀδυρομένων οὐχ εὑρίσκεται σώματα.

Ἀλλὰ τί τὰ μικρὰ πρὸς τὰ μεγάλα διεξέρχομαι; τί δὲ τούτοις ἐμβραδύνω καὶ μὴ σφοδρῶς ἐπὶ τὰ κατεπείγοντα βαίνω; ἐφ’ οἷς εὑ οἶδ’ ὅτι θαυμάσετε καὶ μενεῖτε ἐπὶ πολὺ σὺν ἡμῖν ἀχανεῖς, ἐξιστάμενοι τῆς φιλανθρωπίας τὸν κύριον ὅτι μὴ ἄρδην τὸ ὅλον συνέστειλεν. ἃ γὰρ κατὰ τὸ γεγραμμένον μήτε γέγονε μήτε ἠκούσθη ἐν ταῖς ἡμέραις τῶν πατέρων ἡμῶν ταῦτα ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ θυσιαστηρίου ἐπετέλουν οἱ δυσσεβεῖς.

ὡς γὰρ ἐν κρηπῖδι σκηνῆς ἀτάκτου, παῖδα τὴν ἄρρενα φύσιν ἐξαρνησάμενον καὶ τὴν γυναικείαν ποθήσαντα, στίβει τοὺς ὀφθαλμοὺς κατὰ τὸ γεγραμμένον διαχρισάμενον καὶ φύκει τὰς ὄψεις ἐρυθήναντα, ὡς τὰ παρ’ αὐτοῖς εἴδωλα, θηλυβόρφῳ τῷ σχήματι, ἐπ’ αὐτοῦ τοῦ θυσιαστηρίου ἔνθα κάθοδον τοῦ ἁγίου πνεύματος ἐπικαλούμεθα, εὐκύκλῳ τῇ στροφῇ ὧδε κἀκεῖσε τὼ χεῖρε σχηματιζόμενον, ὀρχεῖσθαι παρεσκεύασαν, πλατὺ μὲν γελῶντες, ἀθέσμους δὲ ἐπαφιέντες φωνάς.

οἱ δὲ πάλιν καὶ τοῦτο πρὸς ἀταξίαν ἡγησάμενοι καὶ τὰ παρωχηκότα εὐπρεπῆ μᾶλλον ἤπερ ἄθεσμα λογισάμενοι, ἐξ αὐτῶν ἕνα γνωριμώτατον ἐν αἰσχρότητι, ὁμοῦ τὴν ἐσθῆτα καὶ τὴν αἰδῶ γυμνωσάμενον ὡς ἡ φύσις ἔχει ὀχήματος, τῷ 9/10 Joel 1, 2 — 13 Jerem. 4, 30 — 14 vgl. Sap. Sal. 13, 14 B V2 F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W 1 βίαιον BV2 βιαίαν FW violentmn Cass. βιαίως ry ι 2 nach κατὰ + τῆς V2 ι 3 τῆ ὁσία παραδίδοσθαι V2ny τῆ ὁσία παραδίδοσθαι ταφὴ sW τῆ ὁσία παραδίδοσθαι ///////// F solemni scpulturae tradi Cass. τῆ ταφῆ παραδίδοσθαι B. s. unten S. 258, 19 ι πολλὰ οὖν] καὶπολλῶν V2, multa deniqiie Cass. ι 6 ἐνβραδύνω B I 7 θαυμάσητε V2 ι ἀχανεῖς οὑν ἡμ[ν ~ y, Cass. wie im Text 9 μήτε1] μὴ B ι 13 στοιβῆ στοιβὴ nGy στίμει V2 στιμῆ F μάμμη SW ι τοὺς ὀφθαλμοὺσ κατὰ τὸ γεγραμμένον B κατὰ τὸ γεγραμμένον τοὺς ὀφθαλμοὺς V2F ryW, vgl. Jer. στίβι τοὺς ὀφθαλμούς ι 14 φυκί“ ω ι ἐρηθύνοντα F ἐρυθήσαντα S ἐρυθίαντα 6 ι εἰδώλοις s ι 15 τῷ > s ι θυσιαστηρίου BV2FW Cass. ἀγίου θυσιαστηρίου ry ι 18 δὲ1 > B ι 19 εὐταξίαν aus ἀταξίαν mit Con- jectur Lc, vgl. Cass.: qui rursus hoc parvum iudicantes πρὸς ἀταξίαν nicht übersetzt), als ob er μικρὸν nach τοῦτο gelesen ätte; den Text ärt Noesselt: »omnem hanc petulantiam quasi ἐν κρηπῖδι σκηνῆς ἀτάκτου actam esse modo dixerat Petrus, quare nunc narrat eosdem nebulones iterum fecisse quod πρὸς ἀταξίαν idoueum «; ob τοῦτ’ #x003E; πρὸς ἀταξίαν? ülicher ι 20 ἑαυτῶν B τῆς ἐκκληοίας ἐπιβιβάσαντες θρόνῳ δημηγόρον αἰσχρὸν κατὰ Χριστοῦ προσηγόευσαν.

ἀντὶ γὰρ θείων ῥημάτων αἰσχρότητα προὐβάλλετο, ἀντὶ σεμνῶν λόγων ἀσέλγειαν, ἀντ’ εὐσεβείας ἀσέβειαν, ἀντὶ ἐγκραἀντὶ τείας πορνείαν, μοιχείαν, ἀρσενοκοιτίαν, κλοπήν, πόσιν καὶ βρῶσιν τῷ βίῳ πρὸς τοῖς ἄλλοις εἰσηγούμενος εἶναι χρήσιμα.

Τούτων δὲ οὕτως ἐχόντων κἀμοῦ τῆς ἐκκλησίας ὑπαναχωρήσαν- τος πῶς γὰρ οὐχί, ὅπου στρατιωτῶν ἔφοδοι, ὅπου δῆμος πρὸς ἀτα- ξίαν ἀργυρώνητος, ὅπου φιλοτιμίαι χρημάτων καὶ ἐθνικῶν πλήθη μετὰ μεγίστων ὑποσχέσεων;) ἡμέτερος δῆθεν ἀποστέλλεται διάδοχος. χρυσίῳ τὴν ἐπισκοπὴν ὡς ἀξίωμα κοσμικὸν ἡγησάμενος, Λούκιός ἧις. λύκου τὴν πονηρίαν καὶ τὰς πράξεις ἔχειν ἐσπουδακώς, οὐκ ἐπισκόπων ὀρθοδόξων συνόδῳ, οὐ ψήφῳ κληρικῶν ἀληθινῶν. οὐκ αἰτήσει λαῶν, ὡς οἱ τῆς ἐκκλησίας διαγορεύουσι θεσμοί.

τῷ δὴ τοιύτῳ συνῆσαν ἁπλῇ γὰρ εἰσόδῳ τῆς πόλεως ἐπιβαίνειν οὐκ ἠδύ- νατο) οὐκ ἐπισκόπων τινές, οὐ πρεσβυτέρων, οὐ διακόνων, οὐ λαῶν πλήθη, οὐ προῆγον τοῦτον μονάζοντες ὕμνους ἐκ γραφῶν ἀναμέλ- ποντες, ἀλλ’ Εὐζώϊος ἦν, ὁ πρώην μὲν σὺν Ἀρείῳ καθαιρεθείς, διά κονος ὢν τῆς καθ’ ἡμὰς Ἀλεξανδρείας, ἐν τῇ κατὰ Νικαίαν ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ συνόδῳ, ἄρτι δὲ προστασίᾳ τὴν Ἀντιοχέων λυμαινόμενος, καὶ ὁ τῶν κομητατησίων δὲ λαργιτιόνων κόμης, στρατιωτῶν ἐπαγό- μενος ἄμετρον πληθύν, ὁ ἐν πάσῃ ἀσεβείᾳ ἀεὶ γνωριζόμενος Μάγνος τοὔνομα· ὃς ἐν τοῖς Ἰουλιανοῦ καιροῖς τὴν Βηρυτίων ἐκκλησίαν ἐμπρήσας Φοινίκων δ’ αὕτη πόλις ἐπιφανής), ἐπὶ τοῖς τοῦ τῆς 4 vgl. I Kor. 6, 4 f. Röm. 14, 17 B v2 F HN (n) + GS (s) = r AL (y) W 1 ἐπιβηβάσαντεσ Bs τα G), βι aus βῆ corr. V2 ι Χριστοῦ = Cass.] τοῦ θῦ’ V2 ι 2 προσηγόρεισαν H, προσαγορεύσαντες V2FNsyW προσαγορεύοντες B, vielleicht als echte Lesart προσαγορεύονται aus B herzustellen; doch den Aorist bezeugt Cass.: concionatorem — elevaverunt ι γὰρ = enim Cass.] μὲν μὲν V2 προυβἀλλεται Bs, proferebat Cass. ι 4 πόσιν καὶ βρῶσιν βρῶσιν βρῶσιν καὶ πόσιν Fry cibuvi, potiim Cass. ι 5 εἰσηγούμενοι B \ χρήσιμον B, utilia Cass. 6 κἀμοῦ = et me Cass.] ἐμοῦ B ι 7/8 ἀταξίαν BV2nW seditione Cass. ἀταζίασ Fsy I 9 μεγίστων] μεγάλων B Cass. ι 10 χρυσίω B χρυσίου die übr. HSS HSS ἡγησάμενος] ὠνησάμενος H, vgl. Cass.: aut pfo episcopatu (sie) quasi mundanam comparans dignitatem ι 12/13 οὐκ αἰτήσει λαῶν Π non petitione populorum electus Cass., ein Wort ausgefallen? ι 14/15 ἠδύναντο n ι 20 κομετατησίων ι λαργητιόνων ENGL, vgl. S. 259, 18 ι 21 πλῆθος B ι ἀεὶ > BCass. ι 23 ἐμπρήσας = incendetis Cass.] ἐμπλήσασ’ B ι ἐπὶ τοῖσ’ τοῦ Hs τοῖσ’ ἐπὶ τοῦ V2 ἐν τοῖσ’ ἐπὶ τοῦ FW τοῖσ’ ἐπὶ B ἐπὶ τοῦ Ny μακαρίας μνήμης χρόνοις χρόνοις ἐξ οἰκείων ταύτην ἀνορθῶσαι κατηναγκάσθη, ὀλίγου καὶ τὴν κεφαλὴν τμηθείς, εἰ μὴ φιλανθρωπίας ἐκ πολλῆς περιδρομῆς ἔτυχε βασιλικῆς.

Ἀναλογίσασθαι τοίνυν ἐκ τούτου τὸν ὑμέτερον ζῆλον προσήκει ὃν διεγερθῆναι πρὸς ἐκδικίαν τῶν γενομένων παρακαλῶ οἱα καὶ ἡλίκα τὰ πλημμεληθέντα κατὰ τῆς τοῦ θεοῦ ἐκκλησίας, τοιούτου τυράννου τοῦ προειρημένου καθ’ ἡμῶν ἐπαναστάντος.

ἅμα γὰρ ὁ παρὰ τῆς ὑμετέρας θεοσεβείας καὶ τῶν ἁπανταχοῦ ὀρθοδόξων ἔπι σκόπων πολλάκις ἀπαγορευθεὶς Λούκιος τῆς πρὸς αὐτὸν ἀπεχθῶς διακειμένης ἐπ’ εὐλόγοις ταῖς προφάσεσιν ἐπέστη πόλεως.

οὐ γὰρ μόνον, ὡς ὁ δύσφημος ἐν Ψαλμοῖς ἄφρων, λέγει· οὐκ ἔστι θεὸς« ἀληθινὸς ὁ Χριστός, ἀλλὰ καὶ τοῖς ἐπιτηδεύμασι διεφθάρη καὶ διέφθειρε, χαίρων ἐπὶ ταῖς κατὰ τοῦ σωτῆρος πεμπομέναις βλασφη- μίαις παρατῶν τῇ κτίσει λατρευόντων παρὰ τὸν κτίσαντα«. πῶς γὰρ οὐχί; ὅπου γε παραπλήσιον Ἓλλησιν ἔχων τὸ φρόνημα πρόσ- φατον τολμᾷ ὁ ἀλιτήριος σέβειν θεόν.

ἐπ’ ὄψεσι γὰρ αὐτῶ τούτους τοὺς ἐπαίνους ἔπεμπον· »καλῶς ἦλθες, ἐπίσκοπε, υἱὸν μὴ λέγων· ὁ Σάραπίς σε φιλῶν εἰσήνεγκε«, τὸ πάτριον εἴδωλον ἑαυτῶν ὀνομά- ζοντες.

συγγνωμονήσει γὰρ ὑμῖν τὸ θεῖον, κἄν ἀληθῆ σέβητε θρησκείαν, οὐκ αὐθαιρέτως ἀλλὰ πρὸς ἀνάγκην τοῦτο πράξασι. τῇ μὲν γὰρ ἀνάγκῃ ἀπολογία περιλείπεται, τῷ δὲ αὐθαι- ρέτῳ ἀκολουθεῖ κατηγορία.

διὸ τοιούτους λογισμοὺς πρὸ ὀφθαλμῶν τιθέμενοι ἥκετε πρόθυμοι μελλησμὸν ἀποθέμενοι πάντα, τῷ Ἀρείου ὐπογράφοντες δόγματι, ὃ νῦν κηρύττει ὀνομαστὶ λέγων Λούκιος, εὖ εἰδότες ὡς πειθαρχοῦντες χρήματα καὶ πόρους καὶ γέρα παρὰ βα- σιλέως ἕξετε, ἀπαναιωόμενοι δὲ εἱρκτῆς καὶ στρεβλῶν καὶ βασάνων καὶ μαστίγων καὶ δαμαστηρίων λήψεσθε, χρημάτων ὁμοῦ καὶ κτημάτων στερηθέντες καὶ τῆς πατρίδος μεταναστάντες, εἰς χαλεποὺς οἰκῆσαι τόπους κατακριθήσεσθε«.

’Αλλ’ οὗτος μὲν ὁ γενναῖος, ἀπάτῃ τὴν ἀπειλὴν κεράσας, μετα- ναστῆναι τῆς εὐσεβοῦς τοὺς πάντας καὶ προὐτρέπετο καὶ κατηνάγκαζε γνώμης. οἱ δὲ πικρότερον βασάνου πάσης τὴν εἰς εὐσέβειαν προδοσίαν ἡγησάμενοι ἔχει γὰρ οὕτω), τοιοῖσδε πρὸς αὐτὸν ἀναγκαζόμενοι ἀπήντησαν ῥήμασιν, ἀρετῇ καὶ γενναίῳ φρονήματι ὁμοῦ τὴν ἀπάτην ναὶ τὰς ἀπειλὰς ὑποτάξαντες· »πέπαυσο λοιπόν, πέπαυσο τούτοις ἡμᾶς ἐκφοβῶν τοῖς ῥήμασιν· ἔπεχε εἰκαῖα προφέρειν ῥήματα·

ἡμεῖς B V2 Ρ HN (n) + GSP [P von 21 μασιν ἀρετῇ an] (s) = r AL (y) W 1 τῆς > n ι 2/3 διὰ τῶν πατέρων > L ι 4 βόλεντα y > n ι 5 und 6 πίσθητε B ι φωνὴ BFW βοῆ V2ry ι 7 σέβητε FHSW, η auf Rasur V2 σέβετε BNy σέβεσθε G, vgl. S. 255, 1; 1; 259, 11 ι 8 περιλείπεται] BN deest Cass. ι 10 ἥκετε πρόθυμοι = Cass. > B ι 11 ὃ] ὅν A ι λέγων λούκιοσ ΒV2 λέγων λέγων FryW ι 12/13 βασιλέως = Cass.] βασιλέων v 13 στρεβλῶν BV-FW στρεβλώσεων ry, s. unten S. 256, 2 ι 15 μεταστάντεσ L I χαλεπωτέρους V2, crudelia Cass. ι 17 ὁ γενναῖος — 18 πάντας am Rand Wr ι 18 πάντας καὶ] ἅπαντας B, vgl. S. 259, 21 ι 19 τὴν εἰσ’ εὐσέβειαν Y2FryW τῆς εὐσεβείας τὴν B, pielatis proditionem Cass. ι 20 ἔχε ι — ἀναγκαζόμενοι > F I nacli γὰρ + δὲ expungiert V2 ι 21/22 τἀς ἀπειλὰς καὶ τὴν ἀπάτην ~ L ι 23 ἐκφοβῶν ἡμᾶς ~ V2 nos terrere Cass. ι εἰκαῖα] εἰκαᾶ] B, rana (verba) Cass. I προσφέρειν L ι ῥήματα] ἐπιχειρήματα V2W ι nach ἡμεῖς + γὰρ FryW, fehlt bei Cass. ουτε νέηλυν οὔτε πρόσφατον σέβοντες θεόν, κἂν ἐπαφρίξῃς κυ- μαίνων εἰκῆ καὶ προσρήσσῃς ὡς βίαιος ἄνεμος τοῖ, εὐσεβείας ἄχρι θανάτου ἐμπολιτευόμεθα δόγμασιν, οὐκ ἀδύναμον, οὐκ ἄσοφον, οὐ χωρὶς ἀληθείας πώποτε φρονήσαντες θεόν, οὐ ποτὲ μὲν ὄντα πατέρα, ποτὲ δὲ μὴ ὄντα, κατὰ τὸν δυσσεβῆ τοῦτον Ἀρειανόν, χρονικὸν ἢ πρόσκαιρον δοξάζοντες τὸν υἱόν.

εἰ γὰρ κτίσμα κατὰ τοὺς Ἀρειο- μανίτας ὁ υἱός, οὐχ ὑπάρχων πατρί εἰς τὸ εἶναι συστήσεται καὶ ὁ πατήρ, οὐχ ὑφεστῶτος τοῦ υἱοῦ οὐκ ὤν ποτε κατ’ αὐτοὺς πατήρ. εἰ δὲ ἀεὶ πατήρ ἐστιν, ὑφεστῶτος δηλονότι τοῦ ἐξ αὐτοῦ ἀληθινοῦ καὶ οὐ κατὰ ἀπόρροιαν γεννήματος ἀπαθὴς γὰρ ὁ θεός), πῶς οὐκ ἄφρων καὶ μανιώδης ὁ ὄιν ὅτε οὐκ ἠν« φρονῶν τὸν υἱόν, δι’ οὑ τὰ πάντα εἰς τὸ εἶναι κατὰ χάριν συνέστη; οἱ γοῦν ἡμέτεροι κατὰ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην πατέρες, ὧν ἐκπεσόντες οὗτοι εἰκότως ἀπάτορες γεγόνασι, ἐν Νικαίᾳ συνελθόντες, ἀναθεματίσαντες τὴν Ἀρείου κακοδοξίαν, ἦς ὁ νεώτερος οὗτος νῦν προίσταται, οὐχ ἑτεροούσιον, ὃ νῦν ἡμᾶς εἰΠεῖν καταναγκάζεις, τὸν υἱὸν εἰρήκασι τοῦ πατρός, ἀλλ’ ἐκ τῆς αὐτοῦ οὐσίας· ὃ καλῶς μετ’ εὐσεβοῦς διανοίας νοήσαντες, ἐκ πολλῆς τῶν θείων ῥημάτων συλλογῆς ὁμοούσιον ὠμολόγησαν.«

Τὰ δὴ τοιαῦτα καὶ τὰ τούτοις παραπλήσια λέγοντας καθεῖρξεν ὴμερῶν πολλῶν οἰόμενος τῆς εὐσεβοῦς μετακινήσειν γνώμης. οἱ δὲ ψάλλον, ὥσπερ ἐν σταδίῳ τῶν ἀθλητῶν οἱ γενναιότατοι, δειλίαν πᾶσαν ἀποσβέσαντες, ἐπαλείφοντες ἑαυτοὺς τοῖς τῶν πατέρων διὰ 1 Psal. 80, 10 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) W 1 οὔτε νέηλυν > Ρ I σέβοντες] σέβομεν H colimus Cass. ι ἐπαφρίζεισ ΒG ι 2 προσρήσσεισ BN προσρήσεις V2 ι 3 ἐνπολιτευόμεθα B ι 5 Ἀρειανόν] ἄρειον F ἄριον B Arii Cass. ι 6 nach γὰρ + Λαὶ P ι 6/7 ἀρειανοὺσ L ι 7 ὁ1] ἴσθ’ ὁ V2 ι ὁ va, οὐχ ὑπάρχων ’πι εἰσ’ τὸ εἶναι συστήσεται BV2FW ὁ va, οὐχ ὑπάρχων ’πι ὁμοούσιος εἰσ’ τὸ μὴ εἶναι συστήσεται mit Interpolation ry, am Rand ’Wi, ὁμοούσιος fehlt auch bei Cass.; der Sinn ist: »si enim creatura ... est filius, non existens patri (ob οὐχ ὑπάρχων <ἀεὶ σὺν> oder <ἀεὶ vgl. verwandte Stellen Hahn, Bibliothek der Symbole 309, 10 f. 353, 25 f, Marcells Fragm. 129, S. 215, 5 ed. Klostermann und oben S. 114, 1 f), ita ut sit creabitur etiam pater« ι 7, 8. 15 οὐχ] οὐκ B ι 8 ὑπεστώτοσ B ι τοῦ > y ι ποτε κατ’ αὐτοὺς πατήρ] πατὴρ κατὰ τούτους ποτέ V2 ι 9 ἐστιν > B, est Cass. 11 ὁ] τὸ B ι 11/12 τὰ πάντα εἰς τὸ εἶναι] τὸ εἶναι τὰ πάντα B, omnia ut sint — constituta sunt Cass. ι 14 ἀναθεματίζοντες GS ι 16 εἰπεῖν nach καταναγκάζεις ~ GS > B, fateri nos cogis Cass. ι 17 ὃ > V2 quod Cass. 18 nach πολλῆς + τῆς V2 ι 19 τὰ2 > V2FPL ι καθῆρξεν B θείων λογισμῶν ἀνδραγαθήμασι, γενναιότερον εἶχον περὶ τὴν εὐσέ- βειαν τὸ φρόνημα, γυμνάσιον ἀρετῆς τὰς στρέβλας ἡγούμενοι.

οὕτω τοίνυν ἀγωνιζομένων καὶ θέατρον‘ ὡς ὁ μακάριος ἀπόστολος γράφει γενομένων καὶ ἀγγέλοις καὶ ἀνθρώπος«, ἐπέτρεχεν ἡ πολις ἅπασα, ἀθλητὰς θεασαμένη Χριστοῦ καρτερίᾳ τοῦ βασανίζοντος άσεβείας νικῶντας τὰς μάστιγας καὶ τρόπαια δί’ ὑπομονῆς κατὰ άσεβείας ἐπαίροντας καὶ θριάμβους κατὰ Ἀρειανῶν ἐπιδεικνυμένους· οὃς ὑποτάξας ὁ πικρὸς οὗτος πολέμιος δι’ ἀπειλῶν καὶ ἀπάτης τοῖς εἰς Χριστὸν ἀσεβοῦσιν ἐκδώσειν ἐνόμιζεν.

Αποκακήσας τοιγαροῦν ταῖς τῶν βασάνων δι’ ἐπινοίας χαλεπῆς προσβολαῖς, ἁπάντων τῶν λαῶν ὀδυρομένων ποικίλως διὰ πολλὰ τῶ θρήνῳ, ὁ πικρὸς καὶ πάσης ἀποδέων φιλανθρωπίας, τὰ συνήθη πάλιν πρὸς ἀταξίαν συναθροίσας πλήθη, ἐπὶ κρίσιν αὐτούς, μᾶλλον δὲ ἕωλον κατάκρισιν, καλεῖ πρὸς τῷ θαλάσσης λιμένι, πολυωνήτων συνήθως κατ΄ αὐτῶν ἐπαφιεμένων τῶν βοῶν παρὰ τῶν εἰδωλολατρῶν καὶ τῶν Ἰουδαίων.

καὶ μὴ θελησάντων εἶξαι τῇ προφανεῖ δυσσεβείᾳ τῶν Ἀρειομανιτῶν, ἀποφαίνεται, τῶν λαῶν πρὸ τοῦ δικαστηρίου πάντων ὀδυρομένων, τῆς Ἀλεξανδρείας μεταναστάντας τὴν Ἡλιούπολιν τῆς Φοινίκης οἰκῆσαι, ἔνθα τῶν ἐνοικούντων οὐδεὶς κἂν ἀκοῦσαι τὸ τοῦ Χριστοῦ ἀνέχεται ὄνομα· εἰδωλικοὶ γὰρ οἱ πάντες.

παραυτὰ σκάφους ἐπιβῆναι προστάξας αὐτὸς ἑστηκὼς ἐπὶ τοῦ λιμένος (πλησίον γὰρ ἐν δημοσίῳ λουτρῷ τὴν κατάχρισιν κατ’ αὐτῶν ὥρισε) γυμνὸν ἐπιδεικνύ- μενος τὸ ξίφος, νομίσας ἐκ τούτου φοβεῖν τοὺς τῇ διστόμῳ μαχαίρᾳ τοὺς πολεμίους δαίμονας πολλάκις κατατρώσαντας, οὕτω δὴ οὐ, άποπλεῖν αὐτοὺς κελεύει, οὐκ ἐμβαλλομένους ἐπιτήδεια, οὐ παραμύθιόν ἧι τὸ σύνολον τῆς ἐξορίας ἔχοντας, καὶ τὸ θαυμαστὸν καὶ ἄπιστον, 3/4 ι Kor. 4, 9 — 23 vgl. Hebr. 4, 12 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) W 3 ἀπόστολος BFsyWCass. παῦλοσ V2n ι 5 θεασαμένη Π contemplatura Cass, θεασομένη Val. besser ι 7 ἀσεβείας — κατὰ > s ι 8 οὓς ὑποτάξασ BN2FW οἷσ’ ὑπόταξαι nPy οἷσ’ ὑποτάξαι τούτουσ GS ι οἶτος > GS ι δι’ ἀπειλῶν — 9 ἐκδώσειν] διαπείσειν GS ι ἀπάτης] ἀπὸ τῆς V2 βασάνων H, nicht übersetzt von Cass. ι 10 ἀποκακίσασ B ι χαλεπαῖς B ι 13 αὐτοὺς nach 14 κατάκρισιν ~ V2F, Cass. wie im Text ι αἴωλον B ι 15 ἀφιεμένων B, s. S. 250, 1; 251, 18 I βοών] βοώντων GP ι 16 δυσσεβείᾳ] αἱρέσει H > N, impietatibus Cass. ι 20 παραυτὰ FryW corr. V2 πάραυτα B, s. S. 258, 19 vor σκάφους + δὴ H ι 22 κατ’ αὐτῶν > L ι 22/23 ἐπιδεικνύμενον BV2 ι 24 καταστρώσαντας GS καταστρατώσαντασ P ι 25 ἐμβαλομένουσ B ἐμβαλλόμενοσ Ρ τῆς θαλάττης ἐπαφριζούσης καὶ δυσχερῶς οἶμαι δι’ αὐτὸ τοῦτο φερούσης καὶ μὴ βουλομένης, ἵν οὕτως εἴπω, δι’ ὑποδοχῆς τῶν άνδρπῶν ἀδίκῳ κοινωνῆσαι κελεύσματι· ἐνέφαινε γὰρ καὶ τοῖς ἀγνοοῦσι καὶ τοῦ κρίναντος τὴν βάρβαρον προαίρεσιν.

Ἕστι γοῦν ἀληθῶς εἰπεῖν· »ἐξέστη ὁ οὐρανὸς ἐπὶ τούτῳ‘. ἐστέναξε γὰρ ἡ πόλις ἅπασα καὶ μέχρι δὲ νῦν θρηνεῖ καὶ οἱ μὲν ἀλλεπάλλῃ τῇ χειρὶ κτύπον ἐκ στηθῶν μακρὸν ἀπέπεμπον, οἱ δὲ τὰς χεῖρας ὁμοῦ καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς οὐρανὸν ἀνέτεινον τὴν βίαν διαμαρτυρόμενοι, μόνον οὐχὶ λέγοντες· ἄκουε, οὐρανέ, καὶ ἐνω- τίζου, γῆ«, ὅτι παράνομα τὰ γιγνόμενα. καὶ ὅλως οἰμωγῆς τὸ πᾶν ἐπεπλήρωτο, καὶ μέλη καὶ θρῆνος ἦν ἐν πάσῃ τῇ πόλει χορεύων, τοῖς ποταμὸς ἐκ δακρύων σχεδὸν καλύπτων πλημμύρᾳ τὴν θάλατταν τοῖς ἅπασιν ἄφνω προσεγίνετο.

ὅτε τοίνυν ὁ προειρημένος ἐπὶ τοῦ λιμένος παρὼν τοῖς ἐρέσσουσιν ὑψοῦν τὰ ἱστία προσέταττε, τότε οἰμωγὴ οἰμωγὴ παρθένων καὶ γυναικῶν, πρεσβυτῶν καὶ νέων, καὶ θρῆνοι προσπεπλεγμένοι δάκρυσιν ὀξέσιν, αἱ τῶν ἁπάντων βοαὶ τῆς ἐπαφριζούσης θαλάσσης † τὸν προσρησσόμενον σωρὸν τῷ κύματι κτύ- πον ἐκάλυπτον.

Αλλ οὕτω τῶν προειρημένων ἀποπλεόντων εἰς τὴν Ἠλιούπολιν, ἄνθα δεισιδαιμονῶν πᾶς, ἔνθα τοῦ διαβόλου τὰ πρὸς ἡδονὴν ἐπιτη- Δεύματα, ἔνθα θηρίων ἐφέστια φοβερά ὄρη γὰρ κύκλῳ πανταχόθεν οὐρανῷ προσπελάζοντα), οἱ πάντες λοιπὸν μέσῃ τῇ πόλει, κοινῇ καὶ 1 u. 17 vgl. Judas 13 — 5 Jerem. 2, 12 — 9/10 Jes. 1, 2 B V2 F HN(n) + GSP(s) = r AL (y) W 1 θαλάττησ B θαλάσσης die übr. HSS, s. Z. 12, 17 u. S. 258, 14 ι δι’ αὐτὸ τοῦτο] διὰ τοῦτο ry, nicht übersetzt von Cass. ι 3 καὶ > V2 ι 4 καὶ > FH, besser? κρίναντος] κρείττονος B ι 5 ἔστιν οὑν B ι vor ἐξέστη + καὶ F ι 7 ἄλλε ἀλλεπάλλη BP ἀλλ’ ἐπαλλη V2G ἄλλ’ ἐπ’ ἄλλη FNL ἀλλ’ ἐπάλλη W ἐπάλλη ἀλλεν Ac) A ἄλλο ἐπ’ ἄλλω S ἀλλεπαλλήλῳ H ι μακρὸν] μακρόθεν B μακρὰν B P 8 nach εἰς + τὸν V2 + τοὺς Ρ ι οὐρανοὺς r, coelum Cass. ι 10 ἧ γῆ d i II ἁπάσῃ V2 ι 12 ἐκ > Ρ ι 13 προσεγίνετο FNsW προσεγείνετο B προσε- γίγνετο V2 προσεγένετο Hy, currebatque fluvius lacrymarum Cass. ι 14 ἐρέσσουσιν V2Fw αἰρέσσουσιν B ἐρέταισ ry ι 15 πρεσβυτῶν BV2 senionim Cass. πρεσβυτέρων FryW ι 16 θρίνοισ πεπλεγμένοι L ι 17/18 τὸν προσρησσόμενον σωρὸν (σορὸν P) τῶ κύματι κτύματι F) κτύπον BV2FNsyW τὸν προσρησσόμενον τοῖσ’ κύμασι κτύπον H, nicht übersetzt von Cass.; τῶν προσρησσομένων ὀρῶν (oder ἀνέμων s. S. 255, 2) τοῖς κύμασι κτύπον Val.; ob τὸν προσρησσομένων σωρηδὸν σχεδὸν τῶν statt σωρηδὸν vermutet Jülicher) κυμάτων κτύπον? ι 20 ἔνθα εἰσὶ δαιμόνων P ι 21 κύκλῳ] ἢν A ι 22 vor μέσῃ + ἐν A >ἕχαστος ἰδίᾳ ὀλοφυρόμενοι καὶ στεναγμῶν ἐπιπέμποντες ῥήματα, οὐδὲ >δακρύειν ἐπετρέποντο κελεύσει τοῦ τῆς πόλεως ἐπάρχου Παλλαδίου, >δεισιδαιμονεστάτου καὶ αὐτοῦ τυγχάνοντος. πολλοὶ γὰρ τῶν κλαι- >όντων ἁρπαζόμενοι καὶ φυλακιζόμενοι πρότερον, εἶτ’ αἰκιζόμενοι, ξεόμενοι, Βασανιζόμενοι, τοῖς Φεννηςίοις καὶ Προκονηςίοις παρεδί- >δοντο μετάλλοις, ἄνθρωποι τῆς ἐκκληςίας δἰ ἔνθεον ζῆλον ὑπέρμα- >χοι.

οἱ πλείους γὰρ ἦσαν μονάζοντες, ἐρημίαν οἰχοῦντες δἰ ἄσκη- >σιν· μεθ’ ὦν, εἴκοσι καὶ τριῶν τυγχανόντων, μικρὸν ὕστερον ὁ δι- >άκονος, ὁπαρὰ τοῦ ἀγαπητοῦ ἡμῶν Δαμάσου τοῦ τῆς Ῥώμης ἐπι- >σκόπου κομίσας ἡμῖν ὁμοῦ παρακλγτικὰ καὶ κοινωνικὰ γράμματα, >ὀπίσω τὼ χεῖρε δεθεὶς ὑπὸ δημίων δημοςίᾳ ἤγετο, ὥσπερ τις τῶν >κακούργων περιβόητος·

ὃς φονέων βασάνοις ἐπέκεινα κοινωνήσας >λίθοις καὶ μολιβδίσι κατ’ αὐτῶν τῶν αὐχένων ἐπὶ πολὺ μαστιζόμενος >ἐπέβαινε σχάφους ἐπὶ θαλάττης παραπληςίως τοῖς ἄλλοις, τοῦ θείου >σταυροῦ τὸ σημεῖον ἐπὶ μετώπου χαρακτηρίσας, οὐ τημελείας οὐ θε- >ραπείας τυχών, τοῖς κατὰ Φέννησον παραδοθῆναι μετάλλοις· ἔστι δὲ >ταῦτα τοῦ χαλκοῦ.

>Ἔτι γοῦν βασαωίζοντος τοῦ δικαστοῦ ἁπαλὰ παιδαρίων σώματα, >τινὲς παραυτὰ μεμενήκασιν, οὐδ’ ὁσίᾳ κοινωνήσαντες, γονέων καὶ >ἀδελφῶν καὶ συγγενῶν καὶ πάσης ὡς ἔπος εἰπεῖν τῆς πόλεως μίαν >αὐτοῖς αἰτούντων δοθῆναι τὴν ὑστάτην ταύτην παράκλησιν. ἀλλ’ >ὢ πολλῆς ἀπαωθρωπίας τοῦ δικάσαντος, μᾶλλον δὲ τοῦ κατακρί- B V 2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) W 1 ὀλοφυρόμενος BV2F | 2 δακρύειν] δάκρυσιν V2 | 3 τυγχάνοντος] ὑπάρχουτος B | 4 πρότερον εἶτ’ αἰχιζόμενοι = Cass. > r | 5 ξεόμενοι] ξαινομενοι n, lacerate Cass. | βασαωιζόμενοι ξεόμενοι ̴ V2 | φαινιςίοις, ιςί auf Rasur, V2 | προκονγσςίοις B προκοννηςίοις FW προκοννη///σίοις V2 προικονγςίοις NS | 6 nach ἔνθεον + διδασκαλίας V2, fehlt bei Cass. | 7 ἐρημίαν BV2 ἔρημου FryW | 9 τοῦ2>B | 10 ἡμῖν = Cass.>A |11 ὑπὸ δημίων = Cass.] ὑπὸ A > GS | σημοςία Pm | 12 ὅς] ὡσ BV2, vgl. Cass.: veluti quidam reus insignis et homicidarum rerberibus coaequandus | φο////νέων V2 | ἐπέκεινα >n Cass. | 13 μολιβέσιν B μολιβίσι ////, ιβίσι auf Rasur, V2 | 14 θαλάττης BFW θαλάσσης V2ry | 15 ἐπὶ μετώποω τὸ σημεῖον ̴ FryW | χαρακτηρήσας Α | 16 φέννησσον B φέννης n | παραδοθῆναι BV2FW παρεδόθη ry | 17 τοῦ >y | 19 nach τινὲς + μὲν A | ὁσία B ὁσια V2 ὁσία ταφῆ FrW exsequiis solemnibus Cass., s. S. 251, 3 und, fϋr den Dativ, Z. 12 u. S. 257, 3 | 22 ἀπανθρωπίας] φιλανθρωπίας V2, inhumanitas Cass. | δικάσαντος B δικάζοντος V2FryW iudicantis Cass. | 22 f κατακρίναντος BV2PA κατακρίνοντος FnGSLW praeiudicantis Cass., vgl. S. 257, 4 ναντος, οἱ δι’ εὐσέβειαν ἀθλήσαντες φονεῦσιν οὐ συνεκρίνοντο,

ἀτα- φοι μένοντες τὰ σώματα· οἱ καλῶς ἀγωνιζόμενοι θηρίοις καὶ πτη- νοῖς πρὸς βορὰν ἐρρίπτοντο· οἱ συμπαθῆσαι βεβουλημένοι πατράσι διὰ τὴν συνείδησιν τὴν κεφαλὴν ὡς παράνομα δράσαντες ἀπετέμνοντο.

ποῖς νόμος Ῥωμαίων, ποία δὲ γνώμη βαρβάρων τοὺς πατράσι συμ- παθοῦντας ἠμύνατο; ποῦ τις τῶν παλαιῶν ποτε ἔδρασέ τι τοιοῦτον παράνομον; ἐκέλευσέ ποτε Φαραὼ ἀναιρεῖσθαι τῶ, Ἑβραίων τὰ ἄρρενα· ἀλλὰ φθόνος· καὶ δέος ὑπέβαλε τοῦτο τὸ πρόσταγμα.

πόσῳ τὰ τότε τῶ; νῦν φιλανθρωπότερα; πόσῳ ποθεινὰ πρὸς αἵρεσιν ἀδικήματος; πόσω βελτίονα πρὸς σύγκρισιν ἀνομήματος, κἂν ἀλλήλων αἱ κακίαι μὴ χωρίξωνται; ἄπιστα τὰ λεγόμενα, ἀπάνθρωπα καὶ δεινά, ὠμὰ καὶ βάρβαρα, ἀνελεῆ καὶ πικρά.

ἀλλ’ ἐν τούτοις ἐγαυρίων οἱ τῆς Ἀρείου μανίας ὑπήκοοι χορεύοντες.

Τῆς δὲ πόλεως πάσης ὀλοφυρομένης, οὐκ ἦν γὰρ οἰκία ἐν ᾗ οὐκ ἠν τεθνηκώς«, ὠς ἐν τῇ Ἐξόδῳ γέραπται, ἠρέμησαν πάλιν οἱ τὴν ἓξιν ἀκόρεστον πρὸς παρανομίαν ἀσκήσαντες.

ἐπὶ γὰρ τὰ χείρω τὴν προ- αίρεσιν γυμνάζοντες, μέχρι τῶν τῆς ἐπαρχίας ἐπισκόπων τὸν ἴδιον τῆς κακίας ἰὸν ἐπεκτείνοντες, δορυφόρῳ πρὸς ἀδικίας τῷ τῶν λαργιτιόνων χρώμενοι κόμητι τῷ προειρημένῳ Μάγνῳ, τοὺς μὲν βουλευτηρίῳ παρέ- δοσαν, τοὺς δὲ ἄλλους ὃν ἐβούλοντο τρόπον ἐνήδρευον, πανταχόθεν πρὸς ἀσέβειαν τοὺς πάντας θηρεῦσαι βουλόμενοι, οὐδὲν ἀφέντες ἀτόλμητον· ἀλλὰ γὰρ καὶ πάντα περιερχόμενοι, κατὰ τὸν ἴδιον τῆς αἰρέσεως πα- τέρα διάβολον »ζητοῦντες τινα καταπιεῖν«.

καθόλου τοίνυν παρὰ πάντων ἀπορούμενοι, ἕνδεκα τῶν ἀπὸ τῆς Αἰγύπτου τὸν ἀριθμὸν 7/8 Exod. 1, 16 — 14/15 Exod. 12, 30 — 23 ι Petr. 5, 8 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) W 1 οἱ δι’ εὐσέβειαν — 2 ἀγωνιζόμενοι = Cass.] οἱ δὲ εὐσέβειαν ἀγωνιζόμενοι B οὐ > A ι 3 βορρᾶν NAW ι βεβουλημένοι BV2 voluerimt Cass. βεβουλευμένοι FryW ι 5 βαρβάρων = Cass.] βαρβάρου B ι τοὺς BV2HPW τοῖσ’ die übr. HSS I 6 ποτὲ παλαιῶν ~ B ι τι τοιοῦτον BP τι τοιοῦτον οὕτω V2 τοιῦτόν τι FnGSPinW τοιοῦτό τι γ ι 7 ἀναιρεθῆναι B ι 8 ἀλλὰ] ἀλλ’ ὁ F ι ὑπέβαλε nftPyW protulit Cass. ὑπέβαλλε BFS ὑπερέβαλε V2 ι 10 πόσῳ — ἀνομήματος > B Cass. ι βελτίονα] βέλτιον· ὅσα V2 ι 11 χωρίζονται BNs ι 12 ἀνελεῆ V2FNsy ἀνηλεῆ ἀνηλεῆ HW ἀνειλεὴ B ι 13 ὑπήκοοι > GS ι 14 πόσης FryW ἁπάσης B ὃλησ ι 14/15 οὐκ ἦν] μὴ Ν ι 16 ἵξιν] λέξιν P ι 18 λαργητιόνων nL ι 19 vor Μάγνῳ + θεοστυγῆ GP, fehlt bei Cass. ι 20 ἠβούλοντο sy I ἐνίδρευον ι 23 ζητοῦντες τίνα καταπιεῖν BV2FNsW qttaerentes — qttem devorarent Cass. ἐζήτουν τίνα καταπιεῖν H ζητοῦσι τίνα καταπίωσι y ι 24 ἀπορούμενοι] ἀποκρουόμενοι Val., besser? >ἐπιοκόπων, ἄνδρας ἐκ παιδίου μέχρι γήρως τὴν ἔρημον ἀσκήσεως χάριν οἰκήσαντας καὶ λόγῳ καὶ πράξει τὰς ἡδονὰς ὑποτάξαντας, καὶ τὴν εὐ- σερῆ πίστιν ἀνεπαισχύντως κηρύττοντας καὶ τὰ τῆς εὐσεβείας αλουχη- θέντας δόγματα, καὶ νίκην πολλάκις κατὰ δαιμόνων ἐπάραντας ἀρετῇ δυσωποῦντας τὸν ἀντίπαλον, καὶ τὴν Ἀρειανὴν σοφωτάτῳ λόγῳ ὑπερορίους αἳρεσιν, ὄργανον ὠμότητος τὸν προειρημένον ἔχοντες, ὑπερορίους πεποιηκασιν ἐν οἰκουμένῃ παρὰ τῶν κυριοκτόνων ιου- δαίων πόλει, τοὔνομα Διοχαιοαρεἰᾳ.

καὶ ὅμως, ὡς ὁ ᾅδης ἐπὶ θα- >νάτῳ τῶν ἀδελφῶν οὐκ ἐμπιπλάμενοι, ἁπανταχοῦ γῆς ἐτόλμησαν οἱ >παράφρονες καὶ ἀβέλτεροι τῆς οἰκείας ὠμότητος καταλεῖψαι μνημό- συνα, ἐκ κακῶν ἔχειν τὸ γνώριομα βουλόμενοι. ἰδοὺ γὰρ πάλιν κλη- ρικοὺς τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἐν Ἀντιοχείᾳ διατρίβοντας ἅμα σπου- δαίοις μονάζοσι τὰ τῆς δραματουργίας αὐτῶν διαμαρτύρασθαι προθεμένους, βασιλικὰς ἠχήσαντες κατ’ αὐτῶν ἀκοάς, τὴν Νεοκαι- >οάρειαν τοῦ Πόντου οἰκεῖν παρεσκεύασαν, οἳ τάχα καἰ τοῦ ξῆν ἐστε ρήθησαν διὰ τὴν τῶν τόπων ἀγριότητα.«

Τοιαύτας ὁ καιρὸς ἐκεῖνος ἐδέξατο τραγῳδίας, σιγῆς μὲν καὶ 37 κγ΄] λήθης ἀξίας ἐν συγγράμμασι δὲ τιθεμένας εἰς ἔλεγχον τῶν κατὰ τοῦ μονογενοῦς κινησάντων τὰς γλώττας· οἳ τὴν τῆς βλασφημίας εἰσδεξάμενοι λύτταν, οὐ μόνον τὸν τῶν ὅλων δεσπότην τοξεύειν ἐπιχειροῦσιν, ἀλλὰ καὶ κατὰ τῶν εὔνων αὐτοῦ θεραπόντων τὸν ἄσπονδον ἀνεδέξαντο πόλεμον.

Κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν χρόνον τῶν Ἰσμαηλιτῶν τὰ φῦλα τὰς πελαζούσας τῆς Ῥωμαίων ἡγεμονίας ἐληΐζετο χώρας. Μαβία δὲ τούτων ἡγεῖτο, οὐχ ὁρῶσα μὲν ἣν ἔλαχε φύσιν, ἀνδρείῳ δὲ φρονήματι κεχρημένη. αὕτη μετὰ παμπόλλας συμπλοκὰς σπεισαμένη, εἶτα τῆς θεογνωσίας εἰσδεξαμένη τὸ φῶς, ᾔτησεν ἀρχιερέα προβληθῆναι τῷ ἔθνει Μωϋσῆν ἐν μεθορίῳ τῆς Αἰγύπτου καὶ Παλαιστίνης ἐσκηνημένον.

ταύτην δεξάμενος ὁ βάλῃς τὴν αἴτησιν, εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἀπαχθῆναι τὸν θεῖον ἄνδρα προσέταξε, κἀκεῖθεν αὐτὸν τὴν ἀρχιερατικὴν ὐποδέξασθαι χάριν· ἐκείνη γὰρ μᾶλλον ἐπέλαζεν. ἐπειδὴ δὲ ἀπήχθη καὶ τὸν Λούκιον εἶδεν ἐπιθεῖναί οἱ τὴν χεῖρα πειρώμενον· μὴ γένοιτό, ἔφη, »παρὰ τῆς σῆς με χειροτονηθῆναι χειρός·

οὐκ ἐπιφοιτᾷ γὰρ σοῦ καλοῦντος ἡ χάρις τοῦ πνεύματος«. ὁ δὲ Λούκιος· »πόθεν ταῦτα«, ἔφη, »τοπάζων λέγεις;« ὁ δέ· οὐ τοπάζω, εἶπεν, ἀλλ’ οἶδα σαφῶς· τοῖς τε γὰρ ἀποστολικοῖς δόγμασι διαμάχῃ καὶ ἀντίπαλα φθέγγῃ, καὶ τοῖς βλασφήμοις λόγοις συμβαίνει τὰ παρανόμως γιγνόμενα.

τίς γὰρ διὰ διὰ δυσσεβὴς τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς συλλόγοις οὐκ ἐπεκώμασεν; τίς τῶν ἀξιεπαίνων ἀνδρῶν οὐκ ἐλήλαται; ποίαν θηριωδίαν βαρβαρικὴν οὐκ ἀπέκρυψε τὰ παρὰ σοῦ καθ’ ἑκάστην ἡμέραν τολμώμενα;‘ ταῦτα ὁ μὲν θαρραλέως ἔλεγεν, ὁ δὲ φονῶν ἤκουε· καὶ σφαγῆς μὲν ἐφίετο, ἐδεδίει δὲ μὴ πάλιν ἐξάψῃ τὸν διαπαυσάμενον πόλεμον.

οὐτ’ δὴ χάριν ἑτέροις αὐτὸν ἐπισκόποις προσαχθῆναι προσέταξεν οὓς ἐκεῖνος ἐξᾐτησε. μετὰ τῆσδε τῆς ἀξιαγάστου πίστεως τὴν ἀρχιερατικὴν εἰσδεξάμενος χάριν , πρὸς τοὺς αἰτήσαντας παρεγένετο καὶ ταῖς ἀποστο 1— S. 262, 2 vgl. Rufin. H. E. XI 6 [Georg. Mon. 555]. Sozomen. VI 38, 1 u. 5—9. Socrat. B V2 F HX (n) + GSP (s) = r AL (y) 1 κݲγ am Rand Py ι τὰσ φυλὰς V2 ι 2 τῆς] τῶ τῶν F ι τῆς — in τῆι — ἡγεμονίαι corr. Ae ι βάβια n ι 3 κεχρημένη] κεκτημένη V2 ι 4 nach αὕτη + δὲ V2 ι παμπόλλας ΒV2 πολλάς Fry ι εἶτα > B ι 5 μωϋσήν ΒV2, vgl. Μωϋσπῆς Rufin. Socr., μωσῆν Fry Μωσῆς Sozom. ι 6 ἐσκηνημένον B ἐσκηνωμένον Fry ἠσκημένον V2; vgl. S. 272, 6 ι 7 οὐόλησ r ι ἀπαχθῆναι BFry ἀχθῆναι V2 I 8 ἱερατικὸν B, vgl. Z. 22 ι 8/9 δέξασθαι P ι 10 ἐπιθεῖναί] ἐπιθῆναι V2FG ἐπιτιθηναι B ι οἱ ΒV2 αὐτῶ Fry ι 11 ἔφη] φησιν B ἔφησε n 13 ἔφη vor 12 πόθεν ~ S > G ι 13 τοπάζω εἶπεν ΒV2 τοπάζων εἶπον Fry 14 γὰρ > A ι διαμάχῃ] ἀντιμάχη n ι 16 ἐπεκώμασεν ΒV2 ἐκώμασε Fry 18 ἠμέραν> P ι 19 θαρσαλέως V2GS ι φονῶν] φωνῶν FP φόνων V2 B ι μὲν2 > F I ἐφίετο Gy ἠφίετο BFnSP ἠκούετο V2 ι 20 ἐξάψαι B ι διαπαυσάμενον B παυσάμενον V2 Fry ι 21 nach αὐτὸν + πάλιν V2 ι προαχθῆναι V2Fny ι 22 τῆσδε τῆς] δὲ τῆς sy λικαῖς διδασκαλίαις τε καὶ θαυματουργίαις πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἐπο- δήγησεν.

ἐν μὲν οὖν τῇ Ἀλεξανδρείᾳ τοιαῦτα ὑπό τε Λουκίου ἐτολμήθη καὶ ὑπὸ τῆς θείας προμηθείας ᾠκονομήθη.

Ἐν δὲ κωνσταντινουπόλει σκάφος εὐσεβῶν πρεσβυτέρων ἐμπλή- σαντες οἱ τῆς ἀνοσίου συμμορίας ἀφῆκαν ἀνερμάτιστον εἰς τὸ πέλαγος' εἶτα, τινὰς τῶν ὁμογνωμόνων εἰς πορθμεῖον ἕτερον ἐμβιβάσαντες, πῦρ ἐπαφεῖναι τῷ σκάφει τῶν πρεσβυτέρων ἐκέλευσαν οὑ γενομένου, πυρὶ καὶ θαλάττῃ μαχόμενοι τέλος τῷ βυθῶ παρεπέμφθησαν καὶ τοῦ μαρτυρίου τὸν στέφανον ἀνεδήσαντο.

καὶ γὰρ τὰς Ἑλληνικὰς τελετὰς ἐπετέλουν οἱ τῇ πλάνῃ δεδουλωμένοι, καὶ τὴν μετὰ Ἰουλιανὸν ὑπὸ Ἰοβιανοῦ σβεσθεῖσαν ἐξαπάτην ἀνθῆσαι πάλιν συνεχώρησεν οὗτος· καὶ τὰ Διάσια καὶ τὰ Διονύσια καὶ τὰ τῆς Δήμητρος ὄργια οὐκ ἐν παραβύστῳ ἐπλήρουν ὡς ἐν εὐσεβεῖ βασιλείᾳ, ἀλλὰ διὰ μέσης τῆς ἀγορᾶς βακχεύοντες ἔτρεχον.

μόνοις δὲ πολέμιος ἢν τοῖς τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν πρεσβεύουσι. πρῶτον μὲν γὰρ αὐτοὺς τῶν ἱερῶν ἐξήλασεν 4—9 vgl. Socrat. IV 16, 4—6. Sozomen. VI 14, 3 —4. Gregor. XLIII 46 —11 —19 vgl. unt. V 21, 3—4 —18 —S. 264 Histor. 8 PG 82, 1369 D ff. 2. 1317 BC — 19 f vgl. Socrat. IV 2, 6. 17, 12> Sozomen. VI 18, 1 * 4—9 Cass. VllI 2 —10 —S. 264, 14 Niceph. H. Ε. XI 24. Cass. VlII 11—19 Exc. Trip. [Theophan. 58, 34. Polydeukes 404, 16. Exe. Bar. F. 220r] 19—S. 263, 12 Miehael Syr. VII 7 S. B V2 F HN (n) + GSP (8) = r AL (y) 2 τῇ > V2nGy ι ὑπό τε Λουκίου τοιαῦτα ~ V2 ι 4 κδ am Rand HSS ι δὲ] δὲ τῆ F ι σκάφοισ B ι 5 ἀτερμάτιστον F ι 5/6 τὸ πέλαγος] τὴν φάλασσαν V2, pelagus Cass. ι 6 πόρθμιον B ι συμβιβάσαντεσ V2 ι 7 τῆ σκάφη L 10 κέ am Rand HSS ι ὁ > ΒV2 ι οὐάλησ Bs, von zweiter Hand V2 ι χρόνον vor βάλῃς ~ V2, \^, Cass. wie im Text ι 11 ἅπασαν F, ovinibus Cass. ι ἄδειαν > B, Ucentiam Cass. ι δεδώκει B, dedit Cass., vgl. δέδωκε Exe. Trip. ι 14 οἱ τῇ πλάνῃ δεδουλωμένοι vor 13 τὰς Ἐλληνικὰς ~ V2 ι ἰωβιανοῦ PA ἰουβιανοῦ GS ι 15 ἀπάτην V2 ι 15/16 τὰ Διάσια καὶ = Cass. > V2 ι 16 δημήτρασ FnP ι 17 ὡς ἐν εὐσεβεῖ βασιλείᾳ = Cass. > n ι nach ἀγορᾶς + καὶ V2, fehlt bei Cass. ι 19 αὐτοῖσ’ V2 οἴκων· αὐτοῖς γὰρ Ἰοβιανὸς ὁ πανεύφημος ἐδεδώκει καὶ τὴν νεόδμητον ἐκκλησίαν. ἐπειδὴ δὲ παρὰ τὴν τοῦ ὄρους συνιόντες κρηπῖδα ὕμνοις τε τὸν δεσπότην ἐγέραιρον καὶ τῶν θείων λογίων άπήλαυον, , τῶν ἐναντίων τοῦ ἀέρος ἀνεχόμενοι προσβολῶν γαῖ ποτὲ μὲν ὑετοῦ καὶ νιφετοῦ καὶ κρυμοῦ, ποτὲ δὲ σφοδροτάτου φλογμοῦ, οὐδὲ τῆς ἐπιπόνου ταύτης ὠφελείας αὐτοὺς μεταλαχεῖν συνεχώρησεν, ἀλλ’ ἀποστείλας στρατιώτας ἐσκέδασεν.

Ἀλλὰ Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος, καθάπερ τινὲς πρόβολοι, τὰ προσβάλλοντα βάλλοντα διέλυον κύματα. Μελετίου γὰρ τοῦ σφετέρου ποιμένος ἑκὰς διάγειν ἠναγκασμένου, οὔτοι τῆς ποίμνης ἐπεμελοῦντο, τοῖς μὲν λύκοις ἀντιτάττοντες τὴν οἰκείαν ἀνδρείαν τε καὶ σοφίαν, τοῖς δὲ προβάτοις προσφέροντες τὴν ἁρμόττουσαν θεραπείαν. ἐκ δὴ οὑν τῆς ὑπωρείας ἐξελαθέντες παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ γείτονος ποταμοῦ τὰ πρόβατα ἔνεμον.

οὐ γὰρ ἠνέσχοντο κατὰ τοὺς ἐν Βαβυλῶνι δορυαλώτους »κρεμάσαι τὰ ὄργανα«, ἀλλ’ ὕμνουν τὸν ποιητήν τε καὶ εὐεργέτην »ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας αὐτοῦ‘.

ἀλλ’ οὐδὲ τὴν ἐν τῷδε τώ χωρίῳ σύνοδον ἤνεγκε τῶν εὐσεβῶν ὁ μόνων τῶν τὸν δεσπότην Χριστὸν θεολογούντων πολέμιος. πάλιν δὴ οὑν τῶν θαυμασίων ἐκείνων ὑποποιμένων ἡ ξυνωρίς, εἰς τὸ πολεμικὸν γυμνάσιον τὰ θεῖα πρόβατα συναγείρουσα, τὴν πνευματικὴν ἐπεδείκνυ πόαν. καὶ Διό- 14/15 Psal. 136, 1—2 — 16 Psal. 102 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 1 ἰωβιανὸσ A ἰουβιανὸσ GS ι ἐκδεδώκει GS, dederat Cass. ι καὶ τὴν > F ι καὶ > P ι 2 συνεισιόντεσ B ι 6 μεταλαχεῖν αὐτοὺς ~ ry ι 8 kein neues Capitel in den HSS ι ἀλλὰ φλαβιανὸσ φλαβιανὸσ dgFryNic. tunc Flavianus Cass. ι 10 ἑκὰς Fry ἐκεῖσε V2 οἶκοι B πόρρω Pm seorsum Cass., vgl. Relig. Hist.: τὴν ὑπερορίαν οἰκεῖν κατηνάγκαζε »in Verbannung« Michael ι μὲν] Μichael ι 12 GS ι 13 ἐξελασθέντεσ S ἐλελασθέντεσ P ι γειτονεύοντος V2, vieini Cass. I 14 δοριαλώτους BP δωριαλώτουσ V2 ι nach δορυαλώτους + ἐπὶ ταῖς ἰτέαις H Relig. Hist. Psal. + παρὰ τἀς ἰτέας Nie, fehlt bei Cass. ι 17 τῶν εὐσεβῶν ἤνεγκεν ~ V2 concilium pioriivi quietum esse permisit Cass. ι 17/18 ὁ μόνων τῶν τὸν δεσπότην χݲνݲ θεολογούντων πολέμιος BV2F νομέων τὼ; τὸν δεσπότην θεολογούντων ὁ πολέμιος ry, vgl. Cod. Nic.: ὁ τῶν ὀρθοδόξων μόνων πολέμιος, u. oben S. 262, 18 f, unten 270, 22 ι 19 ὑπὸοιμένων, ὑπὸ expung., V2 ὑποποιμένων Cod. Nie. illorum mirabilium pastoris magni discipidorwn Cass. ποιμένων die übr. HSS, vgl. ὑποποιμαίνοντας Relig. Hist. ι 20 ἐπεδείκνυ B ἐπεδείκνυον Nic. ἀπεδείκνυ V2 ὑπεδείκνυ Fry ministrabat Cass. δωρος μὲν ὁ σοφώτατός τε καὶ ἀνδρειότατος, οἶά τις ποταμὸς διειδής τε καὶ μέγας, τοῖς μὲν οἰκείοις τὴν ἀρδείαν προσέφερε, τὰς δὲ τῶν ἐναντίων βλασφημίας ἐπέκλυζε.

καὶ τὴν μὲν τοῦ γένους οὐκ ἐλογίζετο περιφάνειαν, τὴν δὲ ὑπὲρ τῆς πίστεως ταλαιπωρίαν ἀσπασίως ὑπέμενεν. Φλαβιανὸς δὲ ὁ ἄριστος ἐξ εὐπατριδῶν μὲν καὶ αὐτὸς ἐπεφύκει, εὐγένειαν δὲ τὴν εὐσέβειαν ὑπελάμβανε μόνην, καὶ οἷόν τις παιδοτρίβης τὸν μέγαν Διόδωρον καθάπερ τινὰ πένταθλον ἤλειφεν ἀθλητήν κατ’ ἐκεῖνον γὰρ τὸν καιρὸν ἐν μὲν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς οὐκ ἐδημηγόρει συγγόγοις, τοῖς δὲ τοῦτο δρῶσι πολλὴν παρεῖχεν ἀφθονίαν ἐνθυμημάτων τε καὶ γραφικῶν νοημάτων,

καὶ οἱ μὲν ἔτεινον κατὰ τῆς Ἀρείου βλασξημάς τὰ τόξα, οὗτος δὲ καθάπερ ἔκ τινος ὁπλοθήκης, ἐκ τῆς διανοίας τὰ βέλη προσέφερεν· οἴκοι μέντοι καὶ δημοσίᾳ διαλεγόμενος, τῶν αἱρετικῶν τὰς ἄρκυς ῥᾳδίως διέσπα καὶ ἀράχνια ἐδείκνυ τὰ ἐκείνων προβλήματα.

τὴν γὰρ τῶν προβάτων σωτηρίαν προτιμήοας τῆς ἡσυχίας, τὴν ἀσκητικὴν καταλιμπάνων κα- λύβην τῶν ποιμενικῶν ἱδρώτων ἠνείχετο. ὁπόσον μὲν οὑν οὕτος ἀρετῆς συνέλεξε πλοῦτον, περιττὸν ἡγοῦμαι νῦν λέγειν, ἐν ἑτέρᾳ πραγματείᾳ ταῦτα συγγεγραφώς· ἓν δὲ μόνον τῶν ἐκείνου διηγήσομαι μάλα προσῆκον τῇδε τῇ ἱστορίᾳ.

Βορρᾶθεν μὲν Ὀρόντης ὁ ποταμὸς παραρρεῖ τὰ βασίλεια, ἐκ δὲ μεσημβρίας στοὰ μεγίστη διόροφος τῷ τῆς πόλεως ἐπῳκοδόμηται 15—S. 266, 21 Theodoret. Relig. Histor. 8 PG 82, 1372 D * 15—S. 266, 19 Cass. VIII 4 — 15 — S. 268, 6 Niceph. H. Ε. XI 25 16—S. 266, 17 Michael Syr. VII 7 S. 302 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 1 μὲν] δὲ B, quidem Cass. ι τε > B ι τις] δὴ B, quidam Cass. ι διειδής = perspicims Cass.] διηδέστατοσ B, διειδέστατοσ Cod. Nie. ι2 ἀρδείαν) ἀνδείαν H ἀνδρίαν N ἀνδρείαν BFS, vgl. ουeε quidem proprias irrigabat Cass., und unten V ι 5 ι προέφερεν V2 ι 5 ὑπέμενεν BV2S sustinehat Cass. ὑπέμεινε die übr. HSS ι μὲν > GS ι 7 τὸν μέγαν Διόδωρον] διόδωροσ ὁ μέγας GS ἤλειφεν] εἴληφεν BY-NGy, nnrjehat Cass. ι 8 γὰρ] δὲ V2 > F, namqiie Cass. ι 10 τε > n ι 12 ὁπλοθήκης B βελοθήκης Fry Nie. ἰοδόκης V2 ι ἐκ nur in Β, suae mentis sagittas congruas Cass. ι προέφερεν n, offerebat Cass. ι 13 ἀραχνίασ Fry ι 15 κݲςݲ am Rand HSS ι 17 καταλιμΠάνων BV2F deserens καταλιπὼν rA u., nach καλύβην ~, L ι 18 οὑν > B ι 19 ἐν > F ι 22 βόρραθεν B I παραρῖ B παραρέει V2 ι 23 διόροφοσ BV2 διώροφος Fry Cod. Nie. ι ἐπωκοδομεῖται B περιβόλῳ, πύργους ὑψηλοὺς ἑκατέρωθεν ἔχουσα.

μεταξὺ δὲ τῶν τε βασιλείων καὶ τοῦ ποταμοῦ λεωφόρος ἐστὶν ὑποδεχομένη τοὺς ἐκ τῶν τῇδε πυλῶν ἐκ τοῦ ἄστεως ἐξιόντας καὶ εἰς τοὺς προαστείους ἀγροὺς παραπέμπουσα. διὰ ταύτης Ἀφραάτης παριὼν ὁ θεσπέσιος εἰς τὸ πολεμικὸν ἀπῄει γυμνάσιον, τῶν θείων προβάτων τὴν προσήκουσαν ποιησόμενος θεραπείαν.

τοῦτον ἄνωθεν ἐκ τῆς βασιλείου στοᾶς διακύπτων ὁ βασιλεὺς εἶδε σισύραν τε ἀναβεβλημένον καὶ ἐν γήρᾳ βαθεῖ συντόνως βαδίξοντα· καί τινος εἰρηκότος ὡς Ἀφραάτης οὗτος, οὗ τὸ τῆς πόλεως ἐξήρτηται πλῆθος ἔφη πρὸς αὐτόν· »που σὺ βαδίζεις, εἰπέ«. ὁ δὲ σοφώς ἅμα καὶ προσφόρως· »ὑπὲρ τῆς σῆς«, ἔφη, ἔφη, »προσευξόμενος βασιλείας‘. ἀλλ’ οἴκοι σε μένειν ἐχρῆν‘, ὁ βα- σιλεὺς ἔφη, καὶ ἔνδον κατὰ τὸν μοναχικὸν προσεύχεσθαι νόμον‘.

ὁ δὲ θεῖος ἐκεῖνος ἀνήρ· εὖ μάλα, ἔφη, λέγεις, ὤ βασιλεῦ· τοῦτό με δρᾶν ἔδει. κοὶ τοῦτο δρῶν μέχρι καὶ νῦν διετέλεσα, ἕως εἰρήνης ἀπήλαυε τοῦ σωτῆρος τὰ πρόβατα. ἐπειδὴ δὲ πολὺν ὑπομεμένηκε θόρυβον καὶ πολὺς ἐπικρέμαται κίνδυνος μὴ θηριάλωτα γένηται, πάντα κινεῖν πόρον ἀνάγκη καὶ διασώζειν τὰ θρέμματα, εἰπὲ γάρ μοι«,

ἔφη, ὦ βασιλεῦ, εἰ κόρη τις ἐτύγχανον ἔνδον ἐν θαλάμω καθημένη καὶ ταλασίας ἐπιμελουμένη, εἶτα ἐθεασάμην ἐμπεσοῦσαν φλόγα καὶ τὴν πατρῴαν οἰκίαν νεμομένην, τί με δρᾶσαι προσῆκεν εἰπέ μοι; ἔν- * 10—S. 266, 16 Theophan. 62, 28. Polydeulies 404, 20. Exe. Bar. F B V2 F ΗΝ(n) + GSP(s) = r AL (y) 1 τε > F I 2 ἐκ] διὰ ι 3 ἄστεος V2nPy ι 4 παριὼν Ἀφραάτης ~ V2 ι 7 συσύραν B ι 8 συντόνως ΒV2Ρ συντόμως FnGSy, cekriter Cass. ι 9 οὐ] ὡ B ι ἐζῆρται F ι πρὸς αὐτὸν ἔφη ~ B, dicit εἰ· Cass. ι ποῦ BY-nSP Cod. Nic. ubi Cass. ποῖ FGy ι 10 σὺ > B Cass. Cod. Nic. ι 11 ἐχρῆν B Cod. Nie. oportebat Cass. χρὴ die übr. HSS, vgl. ἔδει Ζ. 14 ι 12 μοναδικὸν B ι 14 με δρᾶν = me facere Cass.] μὲν δρᾶν V2 μαιδραναι B ι 15 ὑπομένει Ρ ι 17 θρέμματα] πρόβατα V2 ι 18 ἐτύγχανον ΗG Relig. Hist. essem Cass. ἐτύγχανον ὥν FNPy Cod. Nic. ἐτύγχανεν οὖσα S ι θαλόμη Ρ ι καθημένη II residens Cass. Relig. Hist. κεκρυμμένη Cod. Nic. ι 19 καὶ ταλασίας ἐπιμελουμένη V2 et ad lanam navi vacans Cass. καὶ τῆς οἰκίασ ἐπιμελουμένη Fry καὶ ἧ ἐν τοῖσ’ ταλόροισ ἐργα- ζομένη κόκκινον ἧ ἔριον ταλασίας ἐπιμελουμένη Β, vgl. Cod. Nic.: καὶ πρὸς ἄτρακτον ἐρείδουσα χεῖρας, καὶ τῖς οἰκείας ταλασίας καθεστῶσα εἰσ’ ἐπιμέλειαν wohl späterer Zusatz, da er in der Relig. Hist. wie bei Cass. u. Michael fehlt ι εἶτα (ειτ᾿ H) ἐθεα- σάμην V2H ἐθεασάμην ἐθεασάμην B ἐθεασάμην δὲ Relig. Hist. videremqiie Cass. εἶτα . . . ἑώρων Cod. Nie. εἶτα θεασαμένη FNsy ι ἐκπεσοῦσαν BP ι 20 νεμομτἐνην ΒV2 ἐμπιπραμένην Fry ι τί με — S. 266, 1 ἐμπιπραμένην > GS ι με > nPL, me Cass. ι προσήκειν NPy, congrueret Cass. δὸν καθῆσθαι καὶ τὴν οἰκίαν ἐμπιπραμένην περιορᾶν καὶ τῆς φλογὸς προσμένειν τὴν ἐμβολήν, ἧ τῷ θαλάμῳ χαίρειν εἰποῦσαν διαθέειν ἄνω καὶ κάτω καὶ ὑδροφορεῖν καὶ σβεννύναι τὴν φλόγα; δῆλον ὅτι τοῦτο ἐρεῖς· τοῦτο γὰρ κόρης ἀγχίνου τε καὶ φρενήρους.

τοῦτο δρῶ νῦν, ὢ βασιλεῦ. σοῦ γὰρ εἰς τὴν πατρῴαν ἡμῶν οἰκίαν ἐμβαλόντος τὴν φλόγα, περιθέομεν κατασβέσαι ταύτην πειρώμενοί. ταῦτα ὁ μὲν εἶπεν, ὁ δὲ σιγήσας ἠπείλησεν. εἷς δὲ τῶν περὶ τὸν βασιλικὸν κοιτῶνα, θρασύτερον ἀπειλήοας τῷ θείῳ ἀνδρί, τοιόνδε τι πέπονθε.

Τοῦ βαλανείου πεπιστευμένος τὴν ἐπιμέλειαν, εὐθὺς μετὰ τούσδε τοὺς λόγους κατῆλθε τοῦτο εὐτρεπίσων τῷ βασιλεῖ· εἴοω δὲ γενόμενος καὶ τὰς φρένας πληγεὶς εἰς τὸ θερμότατον ὕδωρ τὸ ἄκρατον κατελήλυθέ τε καὶ τετελεύτηκεν.

καθῆστο δὲ ὁ βασιλεὺς προσμένων ἐκεῖνον ὥστε οἱ μηνῦσαι τὴν εἴσοδον. ἐπειδὴ δὲ πολὺς ἀνηλώθη καιρός, ἀπέστειλεν ἑτέρους ὁ βασιλεὺς τῆς μελλήσεως τὴν αἰτίαν μηνύσοντας. οἱ δὲ εἴσω γενόμενοι καὶ πάντα περισκοπήσαντες εὗρον ἐκεῖνον ἐν τῷ ἀκράτῳ τεθνεῶτα καὶ διαλυθέντα θερμῷ.

καὶ τούτου δήλου γενομένου τῷ βασιλεῖ, ἔγνωσαν μὲν τῆς Αφραάτου προσευχῆς τὴν ἰσχύν, τῶν δογμάτων δὲ τῶν δυσσεβῶν οὐκ ἐξέστησαν, ἀλλ’ ἐσκλήρυναν κατὰ τὸν Φαραὼ τὴν καρδίαν αὐτῶν· καὶ τὴν τοῦ ἵππου δὲ θαυμακατὰ μεμαθηκώς, ὁ ἐμβρόντητος μεμένηκε κατὰ τῆς εὐσεβείας λυττῶν.

Κατὰ τοῦτον δὲ τὸν καιρὸν καὶ Ἰουλιανὸς ἐκεῖνος ὁ πολυύμνητος, οὗ καὶ πρόσθεν ἐμνήσθην, καταλιπεῖν μὲν τὴν ἔρημον, εἰς δὲ τὴν Ἀντιόχειαν εἰσελθεῖν ἠναγκάσθη. ἐπειδὴ γὰρ οἱ τῶ ψεύδει συντεθραμμένοι καὶ τὰς συκοφαντίας μάλα ῥᾳδίως ὑφαίνοντες, οἱ τὰ Ἀρείου λέγω φρονοῦντες, τὸν μέγαν ἄνδρα ἐκεῖνον ἰσχυρίζοντο τῆς σφετέρας εἶναι συμμορίας, ἀπέστειλαν οἱ τῆς ἀληθείας βωστῆρες, Φλαβιανὸς καὶ Διόδωρος καὶ Ἀφραάτης, ἄνδρα ἀρετῆς ἀθλητήν, Ἀκάκιόν φημι τὸν χρόνῳ ὕστερον μάλα σοφῶς τὴν Βεροιαίων ἐκκλησίαν ἰθύναντα, πρὸς τὸν πανεύφημον ἄνδρα ἐκεῖνον, ἀντιβολοῦντες πολλὰς ἀνθρώπων μυριάδας οἰκτεῖραί καὶ τῶν μὲν ἐναντίων τὴν ψευδολογίαν ἐλέγξαι, τὰ δὲ τῆς ἀληθείας βεβαιῶσαι κηρύγματα.

καὶ ὅσα μὲν οὕτος καὶ ἀπιὼν καὶ ἐπανιὼν καὶ ἐν αὐτῇ δὲ τῇ μεγίστῃ πόλει τεθαυματούργηκεν, ἐν τῇ Φιλοθέῳ ἡμῖν συγγέγραπται Ἱστορίᾳ, ᾗ ῥᾴδιον ἐντυχεῖν τοὺς ταῦτα βουλομένους μαθεῖν.

ὅτι δὲ ἅπαν τὸ τῆς πόλεως πλῆθος εἰς τὸν ἡμέτερον συνήθροισε σύλλογον, οὐδένα ἐνδοιάζειν οἶμαι τῶν τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν ἐπεσκεμμένων· πέφυκε γὰρ τὰ παράδοξα ἕλκειν ἅπαντας ὡς ἐπίπαν πρὸς ἑαυτά.

ὅτι δὲ καὶ μεγάλα εἰργάσατο θαύματα, μαρτυροῦσι καὶ οἱ τῆς ἀληθείας πολέμιοι. Τοῦτο δὲ καὶ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ πρὸ τοῦδε τοῦ χρόνου πεποίηκεν κη] ἐν τοῖς κωνσταντίου καιροῖς Ἀντώνιος ἐκεῖνος ὁ πάνυ. καταλιπὼν 1—18 —2 ob. S. 202, 25f — 16/17 vgl. S. Ephraem Hymn. I De Juliane Saba ed. Lamy t. III p. 840 — — S. 268, 3 vgl. Athanas. Tita S. Antonii 69 * — S. 268, 3 Exe. Trip. [Polydeukes 404, 25. Exe. Bar. F 220r. Theophan. 62, 26]. Michael Syr. VII] 7 S. 303. — 1—S. 268, 6 Cass. VIII 5 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 1 κζ am Rand HSS ι δὲ] γε F ι πανύμντοσ V2 ι 2 κατέλειπεν B ι 5 ἰσχυρίζοντο BV2 διισχυρίζοντο Fry ι σφετέρας BV2 αὐτῶν Fry ι 6 εἶναι > F ι 7 Λαὶ1] τε καὶ n ι Ἀκάκιόν: οὗτός ἐστιν ἀκάκιοσ ὁ εἰσ’ ὕστερον ἐχθρὸς καὶ πολέμιος γεγονὼς τοῦ τιμίου πρݲσݲ ἡμῶν ιωݲ τοῦ am Rand A ι 8 σαφῶς BS ι βεροιαίων BV2SPL βερυαίων G βεροιέων n βεροιαίαν F Βέροιαν A ι ἰθύνοντα F ι 11 κηρύγματα βεβαιῶσαι ~ Fry ι 12 καὶ ἀπιὼν zweimal, das erste gestrichen A ι ἀπιὼν καὶ ἐπανιὼν] ἐπανιὼν καὶ ἰὼν n, veniens et revertens Cass. ι δὲ] μὲν B ι 13 μῶ; FN ι ᾗ > V2 ι 15 ἐνδοιάζειν V2nSP ἐνδυάζειν BFGy ι 17 ἓλκειν] ἐκεῖνα F ι 18 καὶ > B, etiam Cass. ι 19 κݲηݲ am Rand HSS ι τοῦτο δὲ] τοῦτο BV-, hoc enim Cass. ι 20 κωνσταντίου V2Fr Nic. Constantii Cass. κωνσταντίνου By ι ἐκεῖνος BV2 > Fry Cass. ι πάνυ) μανύνητοσ B πανεύφημοσ F, magnus Cass. γὰρ τὴν ἔρημον ἅπαν ἐκεῖνο περιῄει τὸ ἄστυ, διδάσκων ἅπαντας ὡς τῆς ἀποστολικῆς διδασκαλίας Κήρυξ ἐστὶν Ἀθανάσιος καὶ ὡς ἀντίπαλοι τῆς ἀληθείας οἱ τῆς Ἀρείου συμμορίας.

οὕτως ᾔδεσαν οἱ θεῖοι ἄνδρες ἐκεῖνοι τὰ πρόσφορα ἑκάστῳ προσαρμόττειν καιρῶ) καὶ πηνίκα μὲν χρὴ τὴν ἡσυχίαν άσπάζεσθαι, πηνίκα δὲ προτιμᾶν τὰς πόλεις τῆς ἐρημίας.

Ησαν δὲ καὶ ἄλλοι κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τὰς τῆς μοναχικῆς φιλοσοφίας ἀφιέντες μαρμαρυγάς· ἐν μὲν τῇ Χαλκιδέων ἐρήμῳ Ἄβιτος καὶ Μαρκιανὸς καὶ Ἀβραάμης καὶ ἕτεροι πρὸς τούτοις οὐκ εὐαρίθμητοι, ἐν παθητοῖς σώμασι τὴν ἀπαθῆ βιοτὴν μελετῶντες· ἐν δὲ τῇ Ἀπαμέων χώρᾳ Ἀγαπητὸς καὶ Συμεώνης καὶ Παῦλος· ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων, Πούπλιος καὶ Παῦλος καὶ ἄλλοι τὴν ἄκραν φιλοσοφίαν συλλέγοντες. ἐν δὲ τῇ Κυρεστῶν, ὁ μὲν πανεύφημος Ἀκεψεμᾶς ἐν οἰκίσκῳ καθεἷρκτο, καὶ ἑξηκοντούτην χρόνον τοῦτον ἐβίω τὸν τρόπον, οὔτε ὁρώμενος οὔτε φθεγγόμενος·

Ζευγμάτιος δὲ ὁ ἀξιάγαστος, καίτοι τὸ βλέπειν ἀφῃρημένος, περιῄει στηρίζων τὰ πρόβατα καὶ τοῖς λύκοις μαχόμενος, οὗ δὴ χάριν αὐτοῦ τὴν ἀσκητικὴν καλύβην ἐνέπρησαν. ἀλλὰ Τραϊανὸς ὁ πιστότατος στρατηγὸς ἑτέραν ἐδείματο καὶ τῆς ἄλλης θεραπείας μετέδωκεν. ἐν δὲ τῇ Ἀντιοχέων, Μαριανὸς καὶ Εὐσέβιος καὶ Ἀμμιανός, Παλλάδιός τε καὶ Συμεώνης καὶ ’ Αβραάμης καὶ ἄλλοι πρὸς τούτοις τὴν εἰκόνα τὴν θείαν ἀκήρατον διασώσαντες. 7—S. 269, 6 Theodoret. Relig. Histor. PG 82 Ἄβιτος 3. 1332 D. 3. 1324 C. ’Aβραάμης 3. 1336 C. Ἀγαπητὸς καὶ Συμεώνης 3. 1325 C ff Πούπλιος 5. 1352. ’Ακεψεμᾶς 15. 1413. Μαριανός, Εὐσέβιος, Ἀμμιανός 4. 1340 ff. Παλλάδιος 7. 1364. Συμεώνης 6. 1357. ’βραύμης 7. 1365 D. Πέτρος ὁ Γάλ’. 9. 1377. ‘Ρωμανός 11. 1393. Ζήνων 12. 1396. Μωϋσῆς 23. 1456 D. 24. 1460 C] * 7—S. 269, 6 Niceph. Η. E. XI 41 —13 —19 Cass. VIII 6 B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 1 τὸ ἄστυ περιῄει ~ P ι 4 πρόσφορα] προσφερόμενα B ι 6 ταῖς ἐρημείαισ B ι 7 κθ am Rand HSS ι 8 φιλοσοφίας BV2FSPGmy πολιτείας nG πολτείασ Pm I μὲν] μὲν οὖν B ι χαλκηδέων P ι 9 ἀβρᾶμησ P ι 10 βιατὴν B 11 ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων — 12 Παῦλος > B ι δὲ] δέ γε FGP ι 12 καὶ ἄλλοι — 13 συλλέγοντες vor 11 ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων ~ Fy 13 δὲ] δέ γε V2 κυρρεστῶν B, Cijrestensium Cass. ι μὲν nur in B ι ἀκεψεμᾶσ PA ἀκεψεμὰσ B Αcepsemas Cass. ἀκεψημᾶσ V2 ἀκεψιμᾶσ FnGSL Nie. Relig. Hist. ι ἐν2 > V2 14 καθεῖρκτο] κάθιρκτοσ B ι χρόνον > B ι ἐβίου ry ι 16 περιείη BP 17 αὐτοῦ nach ἀσκητικὴν ~ V2 Cass. ι 18 ἕτερον B ι 20 ἀμιανόσ GS ι ἀβρᾶμησ P καὶ τούτων δὲ κἀκείνων τὸν βίον ἀνάγραπτον πεποιήκαμεν.

καὶ τὸ ὄρος δὲ τὸ τῇ μεγίστῃ παρακείμενον πόλει λειμῶσι παραπλησίοις ὡράϊστο· καὶ γὰρ ἐν τούτῳ Πέτρος ὁ Γαλάτης διέλαμπε, καὶ ὁ τούτου γε ὁμώνυμος ὁ Αἰγύπτιος, καὶ Ῥωμανὸς καὶ Σευῆρος καὶ Ζήνων, Μωϋσῆς τε καὶ Μάλχος καὶ ἄλλοι πλεῖστοι, παρὰ μὲν τῶν ἀγνοούμενοι, παρὰ δὲ τοῦ θεοῦ γινωσκόμενοι.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον ἐν Ἐδἐσσῃ μὲν Ἐφραΐμ ὁ θαυμάσιος, ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὸὲ διέπρεπε Δίφυμος, κατὰ τῶν ἀντιπάλων τῆς ἀληθείας δογμάτων συγγράφοντες καὶ οὗτος μὲν τῇ Σύρων κεχρημένος φωνῇ τῆς πνευματικῆς χάριτος τὰς ἀκτίνας ἠφίει· παιδείας γὰρ οὐ γεγευμένος Ἑλληνικῆς, τούς τε πολυσχιδεῖς τῶν Ἑλλήνων διήλεγξε πλάνους καὶ πάσης αἱρετικῆς κακοτεχνίας ἐγύμνωσε τὴν ἀσθένειαν.

καὶ ἐπειδὴ Ἁρμόνιος ὁ Βαρδησάνου ᾠδάς τινας συνετεθείκει πάλαι καὶ τῇ τοῦ μέλους ἡδονῇ τὴν ἀσέβειαν κεράσας κατεκήλει τοὺς ἀκούὄντας καὶ πρὸς ὄλεθρον ἤγρευε, τὴν ἁρμονίαν τοῦ μέλους ἐκεῖθεν λαβὼν ἀνέμιξε τὴν εὐσέβειαν καὶ προσενήνοχε τοῖς ἀκούουσιν ἥδιστον ὁμοῦ καὶ ὀνησιφόρον φάρμακον.

ταῦτα καὶ νῦν τὰ ᾄσματα φαιδροπαιδόθεν τέρας τῶν νικηφόρων μαρτύρων τὰς πανηγύρεις ποιεῖ ὁ δὲ Δίδυμος, τῆς ὀπτικῆς ἐστερημένος αἰσθήσεως καὶ ποιητικῶν καὶ ῥητορικῶν μετέλαχε παιδευμάτων· ἀριθμητικῆς τε καὶ γεωμετρίας καὶ ἀστρονομίας καὶ τῶν Ἀριστοτέλους ουλλογισμῶν καὶ τῆς Πλά- τωνος εὐεπείας διὰ τῶν ἀκοῶν εἰσεδέξατο τὰ μαθήματα, οὐχ ὡς ἀλήθειαν ἐκπαιδεύοντα, ἀλλ’ ὡς ὅπλα τῆς ἀληθείας κατὰ τοῦ ψεύδους γιγνόμενα.

καὶ μέντοι καὶ τῆς θείας γραφῆς μεμάθηκεν οὐ μόνον 5 f vgl. II Kor. 6, 9 —13 —14 vgl. Historia S. Ephraemi 31 [S. Ephraem Hymni et Sermones ed. Lamy II 65] — 9 — 17 vgl. Sozomen. III 16, 1 u. —7 7 — 18—S. 270, 1 vgl. Sozomen. III 15, 1—2. Rufin. H. Ε. XI 7 S. 1012, 10 Socrat. IV 25, 1—6 * 7— 18 Cass. VllI 6 —S. 270, 2 Vaticanus Syriac. 145 f. 78r (= 15—18 Historia S. Ephraemi 31 ebd. —18 —24 Cass. B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 2 λειμῶνι n ι παραπλησίοις By παραπλησίως V2Fr ι 3 διέλαμπε] διέπρεπεν V2 Νic. ι 4 γε > B ι 5 μωϋσῆσ BV2 Relig. Hist. μώσης Fry Nie. ι 6 τῶ θεῶ ry ι 7 λ am Rand HSS ι αἰδέσση B αἰδέσῃ V2 ἐδέση FnGSL Edessa Cass. ι 8/9 ἀληθείας = Σ] ἐκκλησίας B ι 10 ἤφιεν B ι 11 = Σ] γεγυμνασμένος F ι πολυσχιδεῖς HGP πολυσχίδησ B πολυσχεδεῖσ die übr. HSS ι 13 ἁρμόδιος s, Hartnoniits Cass. Σ ι συνετεθήκει ΒV2 συντεθείκει Fry ι 15 τὴ //// ἁρμονία /// V2 ι μέλους = Cass. Σ Hist. Ephr.] σώματος B ι 19 ποιητῶν Α ι 22 τὰ > B τὰ γράμματα, ἀλλὰ καὶ τὰ τούτων νοήματα. ἐν μὲν οὑν ἀσκηταῖς καὶ τῆς ἀρετῆς φροντισταῖς οὔτοι κατ’ ἐκεῖνον διέλαμπον τὸν καιρόν.

Ἐν ἐπισκόποις δὲ Γρηγόριος ἑκάτερος, ὅ τε Ναξιανξοῦ καὶ ὁ Νύσ- [λα΄] σης, ὁ μὲν ἀδελφός, ὁ δὲ σύσκηνός καὶ συνεργὸς τοῦ μεγάλου Βασιλείου τυγχάνων. οὗτοι μὲν οὖν ἐν Καππαδοκίᾳ τῆς εὐσεβείας ὑπερμαχοῦντες ἠρίστευον.

συνηρίστευε δὲ αὐτοῖς καὶ Πέτρος, γεννήτορας μὲν Βασιλείῳ καὶ Γρηγορίῳ τοὺς αὐτοὺς ἐσχηκώς, τῆς δὲ θύραθεν παιδείας οὐ μετειληχὼς σὺν ἐκείνοις, τὰς δὲ τοῦ βίου μαρμαρυγὰς ἀφιείς.

ἐν Πισιδίᾳ δὲ Ὄπτιμος καὶ Ἀμφιλόχιος ἐν Λυκαονίᾳ, γενναίως ὑπὲρ τῆς προγονικῆς παραταττόμενοι πίστεως, τὰς ἐναντίας ἀπεκρούοντο προσ- βολάς. ἐν δέ γε τῇ Ἑσπέρᾶ, Δάμασος μὲν τῆς Ῥώμης ἡγούμενος, Ἀμβρόσιος δὲ Νεδιόλανον ἰθύνειν πεπιστευμένος, καὶ τοὺς πόρρωθεν ἠναγκασμένοι ἔβαλλον.

καὶ μετὰ τούτων οἱ τὰς ἐσχατιὰς οἰκεῖν ἠναγκασμένοι γράμμασι καὶ τοὺς οἰκείους ἐστήριζον καὶ τοὺς πολεμίους κατέλυον.

ἀντιρρόπους γὰρ τῷ μεγέθει τοῦ κλύδωνος ἔδωκε κυβερνήτας τῶν ὅλων ὁ πρύτανις, καὶ τῇ τῶν πολέμων σφοδρότητι τὴν τῶν στρατηγῶν ἀντέταξεν ἀρετήν, καὶ πρόσφορα τῇ τοῦ καιροῦ δυσκολίᾳ τὰ ἀλεξίκακα ἔδωκε φάρμακα.

Οὐ μόνον δὲ ταύτης τῆς προμηθείας ταῖς ἐκκλησίαις μετέδωκέ [λβ΄] ὁ φιλάνθρωπος κύριος, ἀλλὰ καὶ ἑτέρας αὐτὰς κηδεμονίας ἠξίωσε.

τὸ γὰρ τῶν Γότθων ἔθνος παρακινήσας εἰς πόλεμον ἐπὶ τὸν Βόσπορον εἵλκυσε τὸν κατὰ μόνων τῶν εὐσεβῶν μεμαθηκότα στρατεύειν. τότε δὴ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν ὁ μάταιος ἐγνωκὼς ἀπέστειλε πρὸς τὸν ἀδελφὸν στρατιὰν ἐξαιτῶν. ὁ δὲ ἐπέστειλεν ὡς οὐχ ὅσιον ἐπαμύνειν ἀνδρὶ πολεμοῦντι θεῶ, δίκαιον δὲ τὴν τούτου καταπαύειν θρα- 3—8 vgl. Rufin. H. E. XI 9 S. 1017, 12—15. Socrat. IV 26, 26 24—8 271, 8 vgl. Synops. 59, 3. Zonar. XUl 15, 12 S. 74, 14 ? Synops. 61, 19. Zonar. 17, 7 S. 83, 1 * 3—9 Theophan. 61, 18. Exe. Bar. f. 220r —3 —22 Niceph. H. E. XI 14 — 11—17 Cass. VIII 10 —21 —S, 273, 6 Cass. VIII 13 —23—S. 272 H. E. XI 49 —23 —25 Polydeukes 420, 10. Theophan. 61, 21. Exe. Bar. f. 221r B V2 F HN (n) +GSP [P bis 17 ἀρετήν] (s) = r AL (y) 1 γράμματα] ῥήματα H ι ἀσκητικαῖς P ι 2 τῆς>GS GS ι φροντιστὴς B ι 3 λݲαݲ am Rand HSS ι 3/4 νύσησ V2nL ι 8 δὲ τὰς ~ F ι 9 ὅπτιμοσ B 10"παραταττόμενοι] παραλλόμενοι B ἀνθιστάμενοι Nic. ι 11 δέ γε] δὲ B Nic. γῆ F I naeh Δάμασος + ὃς B ι 12 μεδιολάνων V2 ι καὶ > ry ι 16 πολέμων BV2 in praeliis Cass. πολεμίων Fry Nic. ι 18 δέδωκεν B ι 19 λβ am Rand HSS ι μετέδωκεν ταῖς ἐκκλησίαις ~ L ι 20 κύριος] θεὸς s 22 μόνον BN σύτητα. ταῦτα τὸν δείλαιον ἐκεῖνον μείζονος ἀνίας ἐνέπλησεν· οὐ μὴν ἐξέληξε τῆς θρασύτητος, ἀλλ’ ἐπέμεινε κατὰ τῆς ἀληθείας παραταττομενος.

Ἐπανῆκε μὲν γὰρ ἀπὸ τῆς Ἀρμενίας Τερέντιος τρόπαια στήσας· [λγ,] ἢν δὲ στρατηγὸς ἄριστος καὶ εὐσεβείᾳ κοσμούμενος. τούτω δωρεὰν ὁ βάλῃς αἰτῆσαι προσέταξεν· ὁ δὲ ἀπήγγειλεν ἥνπερ ἔδει τὸν εὐσεβείᾳ συντεθραμμένον. ᾔτησε γὰρ οὐ χρυσὸν οὐδὲ ἄργυρον, οὐ χωρίον, οὐ δυναστείαν, οὐκ οἰκίαν ἀλλ’ ἐκκλησίαν παρασχεθῆναι μίαν τοῖς τῆς ἀποστολικῆς διδασκαλίας προκινδυνεύουσιν.

ὁ δὲ τὴν ἱκετείαν δεξάμενος καὶ γνοὺς τὰ ἐγκείμενα, χαλεπήνας διέρρηξε καί οἱ ἄλλα τινὰ αἰτῆσαι προσέταξεν. ὁ δὲ τῆς ἱκεσίας συλλέξας τὰ ῥήγματα· »ἐδεξάμην«, ἔφη, »ὠ βασιλεῦ, καὶ ἔχω τὸ δῶρον καὶ ἕτερον οὐκ αἰτήσω· σκοποῦ γὰρ κριτὴς ὁ τῶν ὅλων κριτής«.

Ἐπειδὴ δὲ τὸν Βόσπορον διαβὰς εἰς τὴν Θρᾴκην ἀφίκετο, πρὥ- τοὶ μὲν ἐν Κωνσταντιναυπόλει πλεῖστον διέτριφς χρόνον δειμαίνων τὸν πόλεμον· Τραϊανὸν δὲ σὺν τῇ στρατιᾷ τὸν στρατηγὸν κατὰ τῶν βαρβάρων ἀπέοτειλεν.

ἐπειδὴ δὲ ἡττηθεὶς ἐπανῆλθεν ἐκεῖνος, ἐλοιδορεῖτο λίαν ὁ βάλῃς, μαλακίαν αὐτῷ καὶ δειλίαν ἐγκαλῶν. ὁ δὲ παρρησίᾳ χρησάμενος ἀνδρὶ γενναίω πρεπούσῃ· »ούκ ἐγώ«, ἔφη, »ὠ βασιλεῦ, ἥττημαι· ἀλλὰ σὺ προίῃ τὴν νίκην κατὰ τοῦ θεοῦ παραταττόμενος καὶ τὴν ἐκείνου ῥοπὴν προξενῶν τοῖς βαρβάροις· παρὰ σοῦ γὰρ πολεμούμενος ἐκείνοις συντ·άττεται.

τῷ δὲ θεῷ ἡ νίκη ἕπεται 15 vgl. Socrat, ιV 38, 3. Sozomen. VI 39, 3 * 17—21 Polydeukes 420, 14. Theophan. 62, 10. Exe. Bar. B V2 F HN (n) + GS (s) = r AL(y) 1 μειζόνως B, maiori necessitate Cass. ι ἐνέπλησεν] ἐπλήρωσεν V2 ι ἐξέληξε B ἔληξε V2ry ἔπληξε F ι ἐπέμενε FHy ι 2/3 παραταττόμενος] ταραττόμενος V2, rebellis Cass. ι 4 λγ am Rand HSS ι 5 τοῦτον F ι 6 οὐάλησ r ι αἰτῆσαι > sy, poscere Cass. ι ἀπήγγειλεν B respondit Cass. ἐπήγγειλεν V-Fry ι 7 χρυσίον οὔτε ἀργύριον V2 ι οὐδὲ χωρίον B > V2 non praedium Cass. ι 8 οὐκ] οὐχ V2 I μίαν παρασχεθῆναι ~ V2 ι 10 ἄλλ’ οἵ ~ V2 ι 11 ἱκετείας V2 ι ῥήγματα Hsy ῥήματα BV-FN verba Cass. ι ἐδεξάμην — 12 δῶρον] suscipe, inquit, ο imperator, et habeto donuni Cass. ι 12 ἔφη > n I ὦ > B ι 14 λδ am Rand HSS ι 15 διατρίψαι sie B ι δειμαίνων BV2 Nic. διαμένων F διανέμων ny praeparans Cass. προσμένων s ι 16 τῇ > F I τὸν > B ι 17 ἐπειδὴ] ἐπεὶ n ι 18 > B Cass. ι οὐάλησ r ι 20 προίη Fs Exe. Bar. προείη ΒV2 προῄει y Cod. Polyd. πρόῃ n προίῃς Nie. perdidisH Cass. ι V2 ι 20/21 πραττόμενος V2 ι 22 συντάττεται = Nic.] συντέτακται V2 pughat Cass. καὶ τοῖς ὑπὸ τοῦ θεοῦ στρατηγουμένοις προσγίνεται. ἢ οὐκ οἶσθά, ἔφη, »τίνας τῶν ἐκκλησιῶν ἐξελάσας, τίσι παρέδωκας ταύτας;« καὶ Ἀρίνθεος καὶ Βίκτωρ (στρατηγὼ γὰρ ἤστην καὶ τούτω) συνωμολογησάτην οὕτως ἔχειν, καὶ τῷ βασιλεῖ μὴ χαλεπαίνειν παρῃνεσάτην ἐπ’ ἐλέγχοις ἀληθείᾳ συνεζευγμένοις.

Φᾶσί δὲ καὶ Ἰσαάκην σκηνὴν αὐτόθι μοναχικὴν ἔχοντα, ἐπειδὴ εἶδεν αὐτὸν συνεξιόντα τῇ στρατιᾷ, βοῇ χρησάμενον φάναι· »ποῖ βαδίζεις, ὢ βασιλεῦ, κατὰ θεοῦ στρατευόμενος καὶ τοῦτον οὐκ ἔχων ἐπίκουρον; αὐτὸς γὰρ κατὰ σοῦ τοὺς βαρβάρους κεκίνηκεν, ἐπειδὴ καὶ σὺ κατ’ αὐτοῦ πολλὰς γλώττας εἰς βλασφημίαν παρέθηξας καὶ τοὺς ἐκεῖνον ὑμνοῦντας τῶν θείων οἴκων ἐξήλασας.

παῦσαι δὴ οὑν πολεμῶν καὶ παύσει τὸν πόλεμον. ἀπόδος ταῖς ποίμναις τοὺς ἀρίστους νομέας καὶ λήψῃ τὴν νίκην ἀπονητί. εἰ δὲ τούτων μηδὲν δεδρακὼς παρατάξαιο, μαθήσῃ τῇ πείρᾳ ὅπως σκληρὸν τὸ πρὸς κέντρα λακτίξεῖν·

οὔτε γὰρ ἐπανήξεις καὶ προσαπολέσεις τὴν στρατιάν«. όργισθεὶς δὲ ὁ βασιλεύς· »καὶ ἐπανήξω«, ἔφη, καὶ κατακτενῶ σε καὶ τῆς ψευδοῦς προαγορεύσεως εἰσπράξομαι δίκας«. ὁ δὲ ἥκιστα δείσας ἀπειλὴν ἔφη βοῶν· »κτεῖνον, εἰ φωραθείη τῶν λόγων τὸ ψεῦδος«.

Καὶ Βετρανίων δέ, παντοδαπῇ μὲν λαμπρυνόμενος ἀρετῇ πάσης δὲ τῆς Σκυθίας τὰς πόλεις ἀρχιερατικῶς ἰθύνειν πεπιστευμένος, ἐπύρσευσέ τε τῷ ζήλῳ τὸ φρόνημα καὶ τὴν τῶν δογμάτων διαφθορὰν καὶ τὰς κατὰ τῶν ἁγίων παρανομίας τοῦ Βάλεντος ἤλεγξε, καὶ μετὰ τοῦ θειοτάτου Δαβὶδ ἐβόα· »ἐλάλουν ἐν τοῖς μαρτυρίοις ἐναντίον βασιλέων καὶ οὐκ ᾐσχυνόμην«.

Ὁ δὲ τῶν συμβούλων ἐκείνων τῶν ἀρίστων καταφρονήσας, τὴν μὲν στρατιὰν εἰς τὴν παράταξιν προὔπεμψεν, αὐτὸς δὲ ἔν τινι κώμῃ καθήμενος τὴν νίκην προσέμενεν. οἱ δὲ στρατιῶται τῶν βαρβάρων οὐκ ἐνεγκόντες τὴν ῥύμην ἐτρέποντο καὶ κατεκτείνοντο διωκόμενοι·

καὶ οἱ μὲν ἔφευγον κατὰ τάχος οἱ δὲ κατὰ κρότος ἐδίωκον καταλαβόντες δὲ τὴν κώμην ἐκείνην οἱ βάρβαροι ἔνθα ὁ βάλῃς τὴν ἥτταν μεμαθηκὼς ἐπειράθη λαθεῖν, πῦρ ἐμβαλόντες ἐνέπρησαν σὺν τῇ κώμῃ καὶ τὸν τῆς εὐσεβείας ἀντίπαλον. οὕτω μὲν οὑν ἐκεῖνος κἀν τῷ παρόντι βίῳ ποινὴν ἔτισεν ὑπὲρ ὣν ἐπλημμέλησεν.

Ἐγὼ δὲ προὔργου νομίζω διδάξαι τοὺς ἀγνοοῦντας ὅπως οἵδε οἱ βάρβαροι τὴν ’Αρειανικὴν εἰσεδέξαντο νόσον. ὅτε τὸν Ἴστρον διαβάντες πρὸς τὸν Βάλεντα τὴν εἰρήνην ἐσπείσαντο, τηνικαῦτα παρὼν Εὐδόξιος ὁ δυσώνυμος ὑπέθετο τῷ βασιλεῖ πεῖσαί οἱ κοινωνῆσαι τοὺς Γότθους· πάλαι γὰρ τὰς τῆς θεογνωσίας ἀκτίνας δεξάμενοι τοῖς ἐνετρέφοντο δόγμασι.

»βεβαιοτέραν γάρ«, ἔφη, »τὸ κοινὸν 1— 4 vgl. Sozomen. VI 21, 3—6 — 5/6 Psal. 118, 46 —11 14 IV 38, 8. Zosim. IV 24. Joh. Chrys. Ad viduam iun. 5 PG 48, 606. Rufin. H. Ε. XI 13 S. 1020, 2/3. Sozomen. VI 40, 3—5. Philostorg. IX 17. Synops. 61, 8. Zonar. 16, 25 S. 79, 1. Cedren. I 549, 20. Amm. Marcell. 31, 13, 14 —16 —S. 274, 8 vgl. Sozomen. VI 37, 2 u. 8—10. Socrat. IV 33 — 20/21 vgl. Philostorg. II 5. Sozomen. II 6 * 7—14 Cass. VIII 15 —16 —S. 274, 11 Cass. VIII 13 B V2 F HN (n) + GS (s) = r AL (y) 1 λς am Rand HSS ι δέ nur in B = autem Cass. ι πόσας V2 , Cass. wie im Text ι 3 τε > BF ι τὴν] τήν τε B ι διαφορὰν B, corruptione Cass. ι 4 τοῦ Βάλεντος παρανομίας ~ F ι οὐάλεντοσ r ι 6 ἐναντίον — ᾐσχυνόμην = Cass.] καὶ τὰ ἐξῆσ n ι 6 ᾐσχυνάμην B ι7 λζ am Rand HSS ι 9 βαρβάρων nach 10 ῥύμην ~ V2, Cass. wie im Text ι 10 ἐτρέποντο ΒV2 fufiiebant Cass. ἐτράποντο Fry ι κατεκτείνοντο = Cass.] κατεκλείνοντο B ι11καὶ>n n ι ἔφευγον ΒV2 ἔφυγον φεύγοντεσ n ι ἐδίωκον] διώκοντες n ι 12 οὐάλησ r Valens Cass. Cass. βασιλεὺς V2 ι 14 οὖν > y ι 16 λη am Rand HSS ι προῦργον H I οἱ δὲ οἱ, οἱ am Rand, B οἱ δὲ οἱ V2 οἱ Fry ι 18 οὐάλεντα u. S. 274, 2 οὐόλησ r ι 19 οἱ V2 αὐτῶ Fry ι 21 γάρ > B, enim Cass. τοῦ φρονήματος τὴν εἰρήνην ἐργάσεται«. ταύτην ἐπαινέσας τὴν γνώμην ὁ βάλῃς προὔτεινε τοῖς ἐκείνων ἡγεμόσι τῶν δογμάτων τὴν συμφωνίαν· οἱ δὲ οὐκ ἀνέξεσθαι ἔλεγον τὴν πατρῴαν καταλείψειν διδασκαλίαν.

κατ’ ἐκεῖνον δὲ τὸν χρόνον Οὐλφίλας αὐτῶν ἐπίσκοπος ἦν, ᾧ μάλα ἐπείθοντο, καὶ τοὺς ἐκείνου λόγους ἀκινήτοις ὑπελάμβα- νον νόμους. τοῦτον καὶ λόγοις κατακηλήσας Εὐδόξιος καὶ χρήμασι δελεάσας, πεῖσαι παρεσκεύασε τοὺς βαρβάρους τὴν βασιλέως κοινωνίαν ἀσπάσασθαι.

ἔπεισε δὲ φήσας ἐκ φιλοτιμίας γεγενῆσθαι τὴν ἔριν, δογμάτων δὲ μηδεμίαν εἶναι διαφοράν. οὑ δὴ εἵνεκα μέχρι καὶ τήμερον οἱ Γότθοι μείζονα μὲν τὸν πατέρα λέγουσι τοῦ υἱοῦ, κτίσμα δὲ τὸν υἱὸν εἰπεῖν οὐκ ἀνέχονται, καίτοι κοινωνοῦντες τοῖς λέγουσιν.

ἀλλ’ ὅμως οὐ παντάπασι τὴν πατρῴαν διδασκαλίαν κατέλιπον· καὶ γὰρ Οὐλφίλας Εὐδοξίῳ καὶ Βάλεντι κοινωνῆσαι πείθων αὐτοὺς οὐκ εἶναι δογμάτων ἔφη διαφοράν, ἀλλὰ ματαίαν ἔριν ἐργάσασθαι τὴν διάστασιν.