The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
scribere, non quo ille indigeat hoc munere, qui tantis meritis
enituit uirtutibusque effloruit, sed quia plerique gestorum
eius lecta serie non introspicientes uim scripturarum uel
occulta mysteriorum mirantur quomodo tantus propheta
adulterii primo, deinde homicidii contagia non declinauerit.
ideo nobis studio fuit ipsam recensere historiam.
quae patuisse
peccato uidetur. namque in secundo Regnorum legimus libro
quoniam deambulans Dauid in domo sua regia prospexerit
lauantem mulierem — nomen illi Bersabee - formae egregiae
et gratia et uultu decoram praestantique admodum facie.
quibus inlecebris delenitum potiendi eius sumpsisse affectum.
erat autem mulier uiro nupta; Uri nomen marito, cui
DAUID AD THEODOSIUM AUGUSTUM P INCIPIT LIBER SCI AM-
BROSn AD THEODOSIUM AUGUSTUM DE APOLOGIA DAUID D\'
INCIPIT APOLOGIA DAUID RB\'.AD INCIPIT DE APOLOGIA SANCTI
DAUID TL SCI AMBROSII INCIPIT DE APOLOGIA SANCTI PATRIS
DAUID C TRACTATUS SCI AMBROSII DE DAUID T. deest inecriptio
in Px et spatio vacuo relicto in B\'\'. de P1 confer praefationem 1 apologian
0 apollogiam (1 exp. m2) P4 2 quod C (d t. u. m2) Bx
4 tecta PxD\'0 lecta (t t 8. 1) Px intro aspicientes P\'ADT\' 5 misterioram
P 6 primo (8. t primum) P\' primum D\' 9 regali P\'D\'OT\'
regia (8. i regali) Px 10 bersabee D\'0 bethsabeae ÂBuL et (h fl. u.
m2) T bersabeae cet. formae egregiae et gratia et uultu decora PBx
et (in mg. m2 add. ai) T\' (eadem praebet Thuaneut recentior a Mau-
rinis adhibitus, in quo legitlW decoraro, quod recepi) formae gratia (grate
0) et uultus decore T\' (in teztu) cet. 11 praestanti (om. que) P\'D\'0
facie om. P1 12 delenitum Pml delinitum Pm2 P (li ex le) cet.
13 urie P1 (e 8. u. m2) T (e eraa.) uriae PxD\'T\' uiri A (in quo uriae
pro marito) n
impedimentum cupiditatis, plurimum tamen ad uerecundiam
adulterii obstare uita eius aestimabatur.
itaque ut a planioribus
exordiamur, quem deus iustificauit ne tu diiudices. pro
minimo mihi est inquit Paulus ut a uobis diiudicer
aut ab humano die, sed neque me ipsum diiudico.
et adhuc erat in corpore situs, adhuc temptationi obnoxius,
sed ideo se non diiudicabat, quia spiritalis a nemine diiudicatur
nisi a solo deo. denique subdidit: qui diiudicat me
dominus est. itaque nolite ante tempus quid iudicare.
sed Dauid iam tempus inpleuit et gratiam meruit et
iustificatus a Christo est, quandoquidem Dauid se dici filium
ipse dominus gratulabatur et qui eum ita confitebantur inluminabantur.
cur hominem dei a praemio in iudicium uocas?
iudicauit iam de eo dominus, de quo dixit ad Solomonem:
si ambulaueris in conspectu meo, sicut ambulauit
Dauid pater tuus in sanctitate cordis et iustitia
ad hoc, ut faceret secundum omnia quae mandaui
ei. hic ergo iudicio dignus an praemio est, qui fecit secundum
omnia mandata caelestia ambulans in sanctitate et iustitia
cordis? ubi aliorum peccata et uitia delitescunt, ibi Dauid
15, 22; 20, 30 sqq. 16 Reg. III 9, 4 jpr. 8. u.) regis RB\'ACT\' scena libri est scena
LTT 2 inpedimentum (in ex im) P 8 uitae (e exp. m2) P4 aestimabatnr
(8 s. u.) P 4 exordiamur BxL exoriamur cet. ne PBx et
(8. u. m2) R, om. cet. diiudices P (es ex is) diiudicas PlCLOTTi
et (di 8. u.) Px iudicas AD 5 minimo (mi ex me) P diiadicer P
(di ex de) D\' (di 8. «.) iudicer AOT\' 6 indico AD 8 diiudicabat
(di ex de) P\' anemi.ne B animi ne (est m2 8. ne) B1 diiadicatur
P1 (di ex de) et (e m2 8. *) B\' 10 quid PD\'O et (d 8. u. m2) P,
om. cet. diiudicare P\'PxBxD\'Т\' 12 quandoquidem (n 8. u. m2) P
18 confitebantur (n alt. 8. u.) P4 15 solomoneDi P salomonem cet. 18 secundum...
ei infra in mg. P\' 19 iudicio dei P1 (dei 8. u. m.8) D\'0
an praemio est qui fecit] a peccato uidetur P\'D\' aut praemio uidetur
L aut praemio uidetur ambulans T (in ras., in quo ambulans deinde
deletum est) 21 uitia et peccata P\'T\'
eius peccato disputamus otiosi, pro cuius merito et gratia
aliorum peccata reuelata sunt! nam cum offendisset Solomon,
quod non custodisset mandata domini, et regnum eius
disposuisset deus scindere in plurimas partes, ait ad eum:
uerum tamen in diebus tuis non faciam haec
propter Dauid patrem tuum. de manu filii tui
accipiam illud. uerum tamen non totum regnum
accipiam, sceptrum unum dabo propter Dauid
seruum meum. iustificante igitur domino quis est qui
tantum diiudicat uirum? quod deus inquit mundauit tu
commune ne dixeris.
saluo tamen iudicio caelesti, quo
etiam ipse honorifices tantum prophetam, in eius actus
moresque ingredere. non miraris hominem et angelis
iudicas plurimum uitae suae, immo a pueritia in
diuitiis honoribus imperiis demorantem, in multis temptationibus
positum semel tantum locum errori dedisse et ei errori,
quo etiam angeli caelorum, ut scriptura memorat, de sua
gratia et uirtute deiecti sunt ? sane et alter legitur error
ipsius, quod numerari fecerit populum.
delinquit, et tamen unusquisque de plebe peccatum suum
confitendum non putat: ille rex tantus ac potens ne exiguo
n 24, 10 AT\', ex reuelata ml PxBx m2 C redeitata (s. m2 releuata) 0
solomon P salomon cet. 6 hoc 0 9 post dabo excidisse uidetur
filio tuo (tiji LXX); tibi post dabo add. 0 s. fl., illi s. u. P\'D\',
tibi add. post meum BxCDLT, post unum T\' 11 diiudicat P (di ex
de) et te s. a) Px diiudicet BxT\' 12 ne commune LT 13 honori-
▼
fices (es ex is) P honorificat PD\'O actis R actis (u s. i m2) B\'
14 non ex nom L nam ABuT miraris B\' (e s. 9. m2) adaequandum
P\' (um ex am) B\' (um ex 0 m2) 16 diuitiis (i ali, s. u.) honorihus
(ri s. u.) P 17 locum s. u. P1 errori locum T\' errori (t
eras.) B eo K eo (i 8. Q) Px, om. A 23 confitendum non PPBxD\'0
non confitendum cet.
sed praematura confessione atque inmenso dolore
reddidit peccatum suum domino. quem mihi nunc facile
repperias honoratum ac diuitem, qui si arguatur alicuius
culpae reus, non moleste ferat? at ille regio clarus imperio,
tot diuinis probatus oraculis, cum a priuato homine corriperetur
quod grauiter deliquisset, non indignatus infremuit, sed
confessus ingemuit culpae dolore. denique dominum dolor
intimi mouit affectus, ut Nathan diceret: quoniam paenituit
et dominus transtulit peccatum tuum.\' maturitas 10
itaque ueniae profundam regis fuisse paenitentiam declarauit,
quae tanti erroris offensam traduxerit.
alii homines cum a
sacerdotibus corripiuntur, peccatum suum ingrauant, dum
negare cupiunt aut defendere, ibique eorum maior est lapsus,
ubi speratur correctio. sancti autem domini, qui consummare
certamen pium gestiunt et currere cursum salutis, sicubi
forte ut homines corruerunt naturae magis fragilitate quam
peccandi libidine, acriores ad currendum resurgunt pudoris
stimulo maiora reparantes certamina, ut non solum nullum
adtulisse aestimetur lapsus inpedimentum, sed etiam uelocitatis
incentiua cumulasse. ergo si currentium non soluitur
cursus, cum aliqui forte ceciderunt, non luctantium contentio,
P 2 praemâtura (ur 8. u. m2) P\' premitur a D\' inmenso
(o ex e) P\' inmens? (o s. g m2) A 4 honoratum ac diuitem in ras. T
diuitem ac honoratum B\'T\' diuitem ac (ac s. u.) honoratum px diuitem
honoratum AC ac diuitem honoratum R et (ac eras.) D arguatur P1
(ur postea add.) 5 ad (t 8. (J) P 6 cumque RBxC et (que eras.)
PxDT 8 pro culpae B4 - culpae T dolore P L dolorum RB\' dolorem
T (m exp.) cet. doloris P\' (is s. u. m2) D\' 9 affectu D4
12 transduierit P\'T\' et (ns 8. M.) PxT traduxerit ad ueniam (ad ueniam
add. m2) B\' 17 corruerunt PBx conruerint P R (hi int ex unt) cet.
18 acrius PD\'0 22 ceciderunt PRCT ceciderint P1 (int ex unt) cet.
luctantium P\'D\'LO et (c s. u.) T laetantium cd. contentio PRB\'ACD
contentio est PD\'LOT\' et (est s. u.) T contentio (s. t cunctatio est)
Px continentia Bx
unum aut alterum lapsum gratia maiore uicerunt: quanto
magis agonem pietatis ingressi non debent unius prolapsionis
offensione censeri, cum beatus sit qui se potuerit reparare
post lapsum, quoniam post mortem quoque resurgere munus
beatorum est.
Alias quoque prodesse peccatum possumus conprehendere
et prouidentia domini sanctis obrepsisse delicta. propositi enim
ad imitandum nobis sunt, et ideo curatum est, ut et ipsi
aliquando laberentur. nam si inoffensum a uitiis inter tot
lubrica huius saeculi curriculum peregissent, dedissent nobis
occasionem infirmioribus aestimandi cuiusdam superioris eos
naturae ac diuinae fuisse, ut delictum recipere et culpae
consortium habere non possent, quae opinio utique ut exortes
nos illius substantiae ab inpossibili imitatione reuocaret.
praeteriit igitur illos paulisper dei gratia, ut nobis ad
uita eorum fieret disciplina et sicut innocentiae ita
etiam paenitentiae magisterium de eorum actibus sumeremus.
ergo dum lapsus eorum lego, consortes etiam illos infirmitatis
agnosco: dum credo consortes, imitandos esse praesumo.
admonet etiam apostolus Paulus prospexisse dominum deum
nostrum, ne uel reuelationum sublimitate uel secundo operum
continuante processu humanus etiam in sanctis extolleretur
adfectus nec sibi deputarent uirtutique adtribuerent suae quod PD\'LO et (quid ex quin) T etiam quod L et (quod add.
m2) T 4 censeri R e alt. m2 in ras.) et (i s. ę alt.) B\' 8 sancti
P et (Banctis m2) P\'R oprepsisse R (m2 ex opripisse) opripisse (b
8. p) B\' obressissae A obrepisse C 9 nobis ad imitandum LTT et
(add. dati) V 10 inoffensaip P1 inoffensa Bx (in s. u.) D\'0 11 curricula.
P (r pr. 8. u. m2) P\'B\'\'D\'O et (V ex a) Px 18 immo (m2 8. u.)
naturae B\' ac PPBuD\'O, om. cet. 15 in (eras. R, exp. P\'Т) illius
RB\'CPxT 17 uita PPBuO uitae T (in mg. m2 at uita) cet. 18 etiam]
et P D\'O 19 consortes (es ex is) P 22 reuelationum (la 8. 11.) P
uel pr. in ras. m3 T\', om. CDLT opere PD\'O 28 continuato
(to ex nt) R
iudicium ruerent atque in perfidiae foueam deciderent, passus
est illis dominus subintrare culpam, ut et ipsi aduerterent
diuinis se auxiliis indigere ducemque salutis suae quaerendum
esse cognoscerent. denique Paulus infirmitatem sibi profuisse
testatur dicente domino roganti sibi, ut a se stimulus carnis
suae discederet: sufficit tibi gratia mea; nam uirtus
in infirmitate consummatur. meritoque gloriatur in
infirmitatibus; sciebat enim uirtutis abundantia plurimos
etiam sanctos sine remedio conruisse. quanto igitur commodius
uni aut duabus reprehensionibus locum dedisse quam traxisse
in perpetuum diuinitatis offensam!
possumus, quia plerosque cum in aliquo probauerimus officio,
eosdem quasi industrios atque inpigros in alio munere
uolumus experiri? quam multi athletae cum isto certandi
genere praeualuerint, ad aliud genus uocantur certaminis!
quid, si et te dominus deus tuus, cum aliquod specimen
uirtutis dederis tuae. in alio uirtutum genere uult probare?
Iob sanctum currentem inoffense temptari tamen filiorum
interitu et corporis totius ulceribus passus est, ut in hoc
quoque eius uirtutem probaret, si nec iniuriis et acerbitatibus
coactus deuotionem sui minueret affectus. non liquet quod
etiam sanctum Dauid fide nobilem, praestantissimum mansuetudine,
manu fortem probare uoluerit, quemadmodum uitiumeras.) R furet P 3 illos PxBxCDLT aubintroire
RB\'APxCDT\' subire LT 6 dno PPBxD\'0 dd cet. 11 uni
aut duabus (ex duobus m2 D) reprehensionibus PDD\'LOT\' et ex corr.
PxT uno (unil B\') aut duobus reprehensioni PxT (hi ante corr.) ca.
13 illam RB\'AC et (m tras.) T quam RB\'AP\'C quae (ex quam) T
18 quid] qui CDO si et C (et s. ti. m2) et si LTT\' cum alio P\'D\'
19 alio te P4 (te s. u. m2) T (0 in ras.) D\'L aliquo RB\'ABxCD ali-
0
qyQ Px 21 totius corporis LTT\' ulceribus om. R (in mg. m2 aegritudine)
22 probarent (n del. m2) P sic (c del.) BPx et] nec T\'
23 no P nam (e.r non) T nunc D
possemus admissum operire peccatum ?
nisi forte uilis causa
alicui uidetur, ut propter nostram correctionem tantus errarit
propheta, cum propter omnium redemptionem infirmitates
nostras Christus susceperit, qui peccatum pro nobis factus
est, cum peccatum non cognouerit. et indignum aestimatur
nec ueri simile creditur quod Dauid propter posteritatis profectum
unius lapsus opprobrium inciderit, cum ipse dominus
pro nobis sit factus obprobrium, sicut ipse ait: ego autem
sum uermis et non homo, obprobrium hominum et
abiectio plebis et alibi: et opprobria exprobrantium
ceciderunt super me? ergo futurae dispensationis mysterium
in suis ante praemisit, et seruuli quidem condicionis suae
peccata portarunt, ideo non potuerunt etiam ipsi exortes esse
peccati: dominus autem onus suscepit alienum, ideo solus fuit
sine consortio delictorum.
Ad summam apostolo quoque docente cognouimus in figura
gesta esse conpluria, quae temporibus gesta superioribus sunt.
nam cum dixisset in deserto patres a serpentibus uulneratos
non aliter potuisse sanari, nisi Moyses serpentem suspendisset
aereum, quo uiso letales illi morsus atque infusiones ueneni
noxiae curabantur, subiecit: haec autem in figura facta
sunt illis ad nostram conrectionem. in figura aereus
Cor. 10, 9 Num. 21, 8 sq. 22 I Cor. 10, 11 RB\'AP\'T\' possimus cet. 3 nostram s. u. m2 P erraret
P (et ex it) cet. 7 ueri ex uiri m2 P 8 opprobriuum (u pr.
del. m2) P 9 sqq. opprobrium (p pr. ex b) P 10 opprobrium (o alt. ex
u) P 11 et alt. PP\'B\'\'D\'0, om. cet. exprobrantium tibi BxCDD\'LOTT\'
(LXX) 15 onus om. RB\'A, a. u. Px solus
(o ex u) P 17 summa RB\'T summi (ã m2 ex a) D, ad summam
•om. D\' figuram P\'D\' figura. T 18 conpluria (a 8. u.) P quam
plura BxDT\' conplura cet. 19 uulneratos (os ex us) P 21 aeneum
BxT\' letalis P morsum P infusiones P (es ex is) R (es ex em)
infusionem B\'A infusio PxLT 22 figuram (m eras.) P 23 correptionem
RB\'ACDP\'T
adnuntiabatur humano, qui serpentis diaboli uenena uacuaret,
in figura maledictus, in ueritate autem qui totius mundi
maledicta deleret. alibi quoque, id est ad Galatas ait quia
duos filios habuit Abraham, unum de ancilla et
unum de libera et subdidit: sed is quidem qui de
ancilla secundum carnem natus est, qui autem de
libera per repromissionem. quae sunt per allegorian
dicta. quid sit per allegorian sequentibus exposuit
euidenter dicens duas illas generationes, unam de ancilla,
alteram de libera, duo esse testamenta, unum quidem a monte
Sina in seruitutem generans, in quo monte legem Moyses
accepit a domino, alterum autem ab Hierusalem, quae est
libera, quae in Isaac filios, hoc est in libertate gratiae, non
litterae seruitute generauit; seruis enim poena decernitur,
liberis confertur gratia. nonne in typo geminae plebis Iacob
duas accepit uxores, ex quibus diuersam subolem procreauit?
cur patriarcha ludas propriae nurus post filii sui mortem
legitur expetisse concubitum, quo geminorum partus est
editus, nisi ut figura praecederet utroque Iesu domini testamento,
quorum alterum in typo futurae mortis eius est
alterum in euangelii ueritate, duos populos esse
38, 11 sqq. m2) P idem T (em ex 8) ACDLTI ideeras.)
Px galatas PO galathas cet. 6 his P (h exp.) J2 (h eras.) B\'
quidem om. APxBxT\' 8 inde a uerbo repromissionem incipit B
allegorian B allegoiiam cet. 9 allegorian B et (m2 allegoria in) P
allegoriam cet. in sequentibus P\' (in 8. u. m2) D\' 10 generationes
P (es ex is) 12 seruitute ALT monte post Moyses transponunt-
RBIACD. jy monte T 14 isac B isaac (a alt. 8. u.) P filio LT
in om. BP\'0 non BPP\' AD\'O non in cet. atramento in uu.16-20
detrito paucae tantum scripturae libri B dignosci possunt 17 duaby?
(s s. bP\' uxores P (es ex is) 20 ihu dni PRDO dni ihu RI\'T\'
ihs dns BP\'D\'L iesus (s alt. postea add.) dns (s in ras.) T ihu dno
B\'AC ihu dno (i s. o) Px 21 coram RBI
ac munitionem populi superioris incideret — hic est populus
manu prior, ortu posterior — uel quia ipse dominus Iesus natus
ex tribu Iuda opera sua ante praemisit quam nobis ex uirgine
nasceretur?
Quid de Ioseph loquar, qui a fratribus adpetitus, exutus
patrio uestimento, in lacum missus, in seruitutem uenditus
euidens dominicae incarnationis expressit indicium, eo quod
ille dilectus patri cum esset in dei forma, non rapinam
esse se aequalem deo, sed ipse se exinaniret, ut
formam serui accipiens ueniret et se usque ad mortem crucis
humiliaret, cuius pretio et emptus et uenditus a suis fratribus
genus redemit humanum? in cuius typo Dauid minor electus
ex fratribus, unctus in regnum solus belli grauis periculo
singulari certamine uniuersum populum liberauit, triumphauit
in decem milibus, ita ut puellae cum tympanis psallerent:
Saul triumphauit in milibus, Dauid in decem
milibus. quae figura in illis iuuenculis nisi animarum, quae
triumphalem psalmum concinunt Christo? genuit ex se filios,
unum incestum et alium parricidam, eo quod incestus et
parricidalis populus adfixam patibulo crucis carnem proprii
uiolaturus esset auctoris. denique in tertio psalmo Abessalom
6-8 12 Matth. 26, 14 sq. 13 Reg. I 16, 11 sqq. 15 Reg. I 17,
32 sqq. 17 Reg. I 18, 7 19 Reg. II 13, 1 sqq.; 17, 4 22 Psalm. III 1 RB\'ABxC sepem (8. ras.) T 2 ac BP\'DDILT\' et T (omnem
ac in ras.), P (ex haec), Px (ex hanc), hanc Bx (n s. u.) cet. 3 ortu
posterior om. BP\'DO 4 ante praemisit opera sua CDLT 6 quid
(d s. tt.) P 10 ipse se BP\'O se ipse D\' se ipsum Bx semet ipsum
PxT\' ipsum se cet. et formam BP\'D\'0 11 usque adque (adque
del.) P 15 triumfauit BPRO 16 decem (e alt. cx i) pi, X. (s. decim)
R puella RB\' 17 triumfauit BPO 19 triumfalem BPO
filios (o ex u) P, (o in ras.) T 20 et om. T\' 21 populus (u alt.
ex o) adfi.am (x m2 a. ras.) P patibulis RB\'.AC et (o s. j§) Px patibulo
(o in ras. ex is) T carne propius RB\' carnem propius C 22 solaturus
RB\'.AC uiolaturus (s. uio ras.) Px et (ex solaturus) T deque
RB\' de quo APxT habessalom BP abissalon (n ex m) P\' abessalon RB\'
titulus praemittitur et passio domini prophetatur.
quid de
Solomone sancto loquar, cuius posteriora cum graui errore
non careant, uulgus tamen Iudaicum ipsum aestimat uenisse
pro Christo? et quam multos grauis erroris offensa reuocauit!
maior itaque culpa plus profuit, ne supra hominem crederetur
qui uitio non caruisset humano. fuit igitur in eo inuidiosa
sapientia et culpa suasoria, quae hominem conprobaret.
quid
igitur obstat, quominus etiam Bersabee sancto Dauid in figura
sociata fuisse credatur, ut significaretur congregatio nationum,
quae non erat Christo legitimo quodam fidei copulata conubio,
quod auersariis quibusdam foret uestibulis in eius gratiam
praeter legis ingressura praescriptum, in qua nuda mentis
sinceritas et aperta simplicitas lauacri iustificante mysterio
ueri Dauid et regis aeterni mentem transduceret, lacesseret
caritatem? merito uenit occultus et qui falleret principem
mundi tamquam Uri illum, qui interpretatione dicitur lumen
meum, transfigurantem se in angelum lucis. uenit inquam in
hunc mundum et uenit occultus, tamquam adulter intrauit,
ut ius legitimum uindicaret.
fuisse textum huius historiae conprobauimus: nunc superiora
repetamus et tamquam exutum spiritalibus indumentis BP 3 aestimant RB\'ACPxV et (n exp.) T estimauit
D (uit in ras. m2) uenisse (s pr. 8. u. m2) P 4 graues errores
RB\'ACDPxTx, grauis erroris in ras. T offensa P (a m2 ex e)
uerba inde a reuocauit usque ad p. 309 u. 20 tam facile desunt in B,
in quo excidit folium 8 bereabee PP\'D\' bersabeg RB\'CO bethsabee
D (ta in ras., h s. u. m2), bethsabeę, betsabee, bethsabee cet. sancto
om. P\'D\' 10 erant RB\'APxBx conubio P (b ex u) conuiuio 0
coniugio T (in ras.) L 11 auersariis scripsi aduersariis P transuersariis
cet. 12 leges (es ex is) P ingressura PP D\'LO H (in spatio
uacuo postea add.) T iura cet. praescribto P praescripta DT\' 14 ueri
(e ex i m2) P transduceret P (tra in ras.) traduceret L 15 et om.
RB\'ACDPxLT 16 urie (e s. u. m2) P\' urie D\' uira A (in ras., s.
m2 t uria) huriam Px uriam T\' 20 allegationes PAD (hi e pr. ex i)
PIIYLO alligationes cet. 22 uestimentis RB\'ACPxLTT
paenitentiam gessit, fleuit, ingemuit, quod non solent reges,
confessus est culpam, obsecrauit indulgentiam, humi stratus
deplorauit aerumnam, ieiunauit, orauit, confessionis suae
testimonium in perpetua saecula uulgato dolore transmisit.
quod erubescunt facere priuati rex non erubuit confiteri. qui
tenentur legibus audent suum negare peccatum, dedignantur
rogare indulgentiam, quam petebat qui nullis legibus tenebatur
humanis. quod peccauit condicionis est, quod subplicauit
correctionis. lapsus communis, sed specialis confessio. culpam
itaque incidisse naturae est, diluisse uirtutis. quis gloriatur
inquit castum se habere cor? nec unius diei infans
mundus esse scripturae testimonio declaratur.
da mihi aliquem
sine prolapsione delicti. ualidissimus omnium Sampson legitur,
qui leonem etiam suis manibus strangulauit; sed utinam
amorem suum suffocare potuisset! messes incendit allophylorum
et ipse mulieris unius arsit igniculo. Iephthae uictor ab hoste
remeauit, sed uexilla referens triumphalia suo uictus est
sacramento, ut pietatem occurrentis filiae parricidio remunerandam
putaret. primum omnium quid opus fuit tam facile
iurare et incerta uouere pro certis, quorum nesciret euentum?
15 Iudd. 14, 6 et 17 16 ludd. 15, 5; 16, 4 sqq. 17 Iudd. 11,
30 sqq. m2) P\' humo BxCDLT stratis (v s. i)
P\'R 5 et (eras. B) testimonium BB\'A perpetua (a m2 ex um) P\'
8 tenebantur P 9 subplicauit (p a. b m2) P supplicauit cet. 11 deljsse
(e 8. i m2) P\' delesse Px (ex diluisse) D\'OTI diluisse (s. m21 delesse) T
gloriabitur ABxDPxTT\' 13 **+ aliquem P1 14 prom
B\' sampson P sanson AD\' samson cet. 15 leonem etiam PP\'BxD\'0
etiam leonem cet. strangulabit (v s. b m2) P utin RBI 16 alIophylorum
P (ph ex f ni2) allophilorum ABxDD\'T\' allofilorum cet.
17 arsit (r ex s) Px cersit RB\' cessit BxODLT iephthe D\'T iepte
PAPxT heptae (h eras.) R hiepte ]J\' iepte 0 iepthe cet. 18 uexilla
(e ex i) P triumphalia (ph ex f m2) P 19 filio B\' 20 quid (i ex
o) Px quod RB\'ABx
cruentis soluat sua uota funeribus?
Nec de sacerdotibus silendum arbitror. ne nostra uidear
dissimulare delicta. Aaron ipse summus sacerdos, quo duce
pariter ac Moyse rubrum pedes mare transiuit populus
Hebraeorum, rogatus a plebe ut deos sibi faceret quos adorarent
aurum poposcit, in ignem misit, et caput uituli figuratum
est, cui sunt oblata sacrificia. quo indicio claruit auri cupiditatem
materiam esse perfidiae et auaritiae studio sacrilegia
solere generari. iterum tantus sacerdos locum incidit offensionis
cum sorore sua Maria. nam dum fratri uterque obtrectant
quod alienigenam accepisset uxorem, ilico Mariam contagio
maculosae carnis effloruit.
quo loci euidentis fuit figura
mysterii, quod sacerdotalis ille populus patrum fraterno
populo posterioribus temporibus derogaret Aethiopissae illius
nesciens sacramentum. nam si cognouisset, non reprehendisset
quod cum ueteri mysterio conueniret. itaque cum Iudaeus
eum qui ex gentibus credidit dicit esse communem et uult
a lege secernere, lepram habet, quam non poterit euadere,
nisi spiritalis ei legis agnitio ad ueniam fuerit suffragata.
ergo et Dauid, qui sciret hominem se esse natum lapsui,
ueniam postulauit, domini autem non desperauit misericordiam.
e-rus.) T quis LT\' quod Bx tristitia PC tristitiae
BVjyO reddidit RCDPxLTT\' 3 uidear BPP\'D\'0 uideatur B
(tu eras.) B\'Px uideamur cet. 4 delicta (i ex e) B 5 pedes BPPlf
pede cet. 6 rogatur RBI facerent RB\' quod (a s. d) f 8 cupiditate
materia mense R (materium esse corr. ml) B\' 10 indicit
RB\'ACT et (corr. ml) Bx incidit (cid in ras. m2) D incidicat (ci 8. u.) Px
11 dum BPP\'BxD\'O cum cet. obtrectapt T obtrectat BPPxBxD\'LO
12 accepisset BPP\'BxD\'LO et (in ras.) T duxit cet. ilico T (in ras.)
Px (co in ras.) igitur RB\'AO mariam P maria cet. 13 quod PBx
loci (i ex 0) Px loci (0 8. i m2) P\' loco DD\' euidenti§ P\' euidenti
RВ\' A euidendi C 14 misterii P 15 posteriori BP\'D\' et (-rucorr.) 0
tempore D\' derogaret (et ex it) P 17 conuenerit R (0 ex u) B\'C
conuenit D conueniret (iret ia ras.) T 18 et] ut P
nisi dominus noster Iesus, qui de se ait, ut hodie lectum est,
quod homo quidam cum diues esset, abiit in
regionem longinquam acciper.e regnum et reuerti.
et uere diues erat maiestatis suae opibus et diuinitatis propriae
plenitudine, cui angeli et archangeli, uirtutes et potestates
et principatus, throni et dominationes, Cherubin et
Seraphin indefesso obsequio seruiebant. sed tamen cum diues
esset, reliquit XCVIIII in montibus oues et unam ouem, quae
lassa remanserat, requisiuit. hanc princeps istius mundi contemplatione
illius diuitis egenus et pauper quasi filiam
alimentis propriis nutriebat. merito itaque defecerat cui
erat cibus saeculi. errauerat haec ouis in Adam insidiis
sollicitata serpentis.
et non mala ouis, quae erat uerbi plena,
utpote rationabilis ebdomadis filia et sancti munus auctoris:
tamen non pretiosis aliquibus, sed uilibus pauperis diu opibus
alebatur. denique de pane inquit eius manducabat et
de calice eius bibebat et in sinu eius dormiebat.
non bona esca Aethiopum, noxius calix aureus Babylon, qui
gentes inebriat: non utilis somnus est dormientibus, malo
II 12, 3 15 Philo quod det. pot. ins. 46 (223, 18) 17 Reg. II 12, 3
19 Psalm. LXXIII 14 Hier. 28, 7 (51, 7) (Apoc. 17, 4 sq.) 8. u. 1x, ihs xps CPxTT 6 et uirtutes et potestates et
BP\'D\'O et potestates uirtutes et PBx 7 cherubin et serafin P cherubin
et serafin B cherubim et seraphim P\'RB\' 9 XCVIIII P XC et
VIIII BP\'O XC et nouem RB\'APx nonaginta nouem BxT\' nonaginta
et nouem cet. 13 ouis (is ex es) P insidiis in mg. m2 P 15 utpote
(o ex u m2) P4 rationeabilis (e eras.) P ebdomadis (d alt. ex t) P
sancti munus auctoris] sanctimonii sanctioris BB\'ADPxT\' et (in quo
sanctionia) C sancti munus auctoris T (munus auctoris in ras.) et sic T\'
in mg. auctoris (u 8. u.) P 16 uerba inde a tamen non usque ad
p. 313 u. 16 regenerationis desunt in B, in quo excidit folium 17 eleuatur
RB\'AC alebatur (ex eleuatur) PxT inquit de pane eius
BB\'ACDPxLTT 19 calix (i ex e) P aurefi RB\' babyllon P
Babylonis a (LXX)
corde, obdormierunt somnum suum et nihil inuenerunt.
hospitii igitur gratia, quia susceperat hospitem, ut
ei epulas exhiberet, illam pauperis ouem abstulit; de suis
enim uel gregibus uel armentis si quod animal immolaret,
nobis prodesse non poterat, quos nisi immolasset, non redemisset.
Infirmitates igitur nostrae fragilitatis in sua carne hospitali
quodam suscepit affectu, cuius leuandae causa uel potius
reficiendae carnem suam salutari illi optulit passioni, ut cibum
nobis uitae praeberet aeternae. et bene agnam dixit scriptura,
quia erat uirginis partus. bene dignus morte pronuntiatur
diues iste iudicio prophetico, quia et Caiphas prophetauit
dicens: expedit unum hominem mori pro populo.
solus autem dominus Iesus tali dignus electus est morte,
qua tolleret peccatum mundi. pulcre quoque addidit: agnam
restituet, quia carnem propriam resuscitauit, carnem
illam uirginalis integritatis reddidit. nec illud otiosum
quod ait: in quadruplum restituet; quadruplatur enim
resurrectio mortuorum, sicut docet apostolus dicens: seminatur
in corruptione, surgit in incorruptione;
11, 50 16 Ioh. 1, 29 Reg. II 12, 6 19 Reg. II 12, 6 20 I Cor.
15, 42-44 LT somnium PO 3 hospiti R hospitis (s postea
add.) A hospitem (t ex d m2) P 4 eij et PBx aepulas P
abstolit (v 8. 0) P 5 immolaret (m alt. et e s. u.) P 6 quod
ACDLT et (corr. ml) Px redimisset (et ex it) P redemisset (de ex
di m2) P\' 8 infirmitates (e m2 ex i) P\'0 infirmitatis RBIO infinnitates
(te s. u. m2) T 9 lauandae T (a pro ex e) L effectu RB\'AC
10 obtulit (b ex p) P optulit CDLT obtulit cet. 11 scriptura om.
RB\'ACD, 8. u. T, in mg. Px 12 quia PABxCDT et m2 T qui T
ml eet. dignos R (-us corr.) B\' 13 este P isto R (corr. iste) B\'AC
iste (e in ras.) T caiphas (ph ex f m2) P 16 pulchre (h 8. u.) P
pulchre cet. agnam PP\'BxD\'LO et agnam T (et ems.) cet. 18 illum
RB\' 19 restituit PRB\' 20 docet (0 ex e) R 21 surget AD\'LTT
in corruptione R seminatur ... gloria om. R, infra in mg. m2 C
in infirmitate, surgit in uirtute; seminatur
corpus animale, surgit corpus spiritale. restituet
plane in quadruplum agnam etiam illo modo, quo potest iam
homo dicere: si cui aliquid abstuli, reddo quadruplum.
conuenienter etiam illud adiecit: quia non
non enim pepercit sibi Christus, ut omnibus subueniret.
ideoque dictum est a domino Iesu Christo ad seruum suum
Dauid, ut mysterium declararet: quoniam tu hoc fecisti
in occulto, et ego faciam hoc uerbum coram omni
Istrahel in conspectu solis huius. et primo quidem
nesciens sacramentum commotus est Dauid indignatione, sed
non errauit affectu. postea uero ubi cognouit mysterium magnum
- magnum enim sacramentum Christi et ecclesiae —,
uidens remissionem futuram omnium peccatorum, praeuidens
fulgorem gratiae per lauacrum regenerationis et infusionem
spiritus sancti ait securus ueniae: peccaui domino, ut et
ipse in eorum ueniret consortium quibus culpae remissio proueniret.
aduertis quemadmodum peccatum proprium deplorauerit?
quis igitur ei miretur esse dimissum?
etenim quia non potest sine peccato esse humana fragilitas,
cauendum ne plura peccata sint quam opera uirtutum.
quod magna ui sapientiae suae sanctus Paulus expressit
14 Ephes. 5, 32 16 Tit. 3, 5 17 Reg. II 12, 13 sq. surget AD\'LT\' 3 surget P\'APxD\'LT\' 4 quadruplum (u
tert. ex o) P quo PP\'BxiyLOT\' et m2 T quod T tnl cet. pote
est P iam R iam (s. m2 etiam) T etiam P\'D\'LO 8 ideoque ei
P lei s. tt.) P\'BxD\'O, fort. ideoque et scriptum fuit 9 misterium
PR quem B\' 11 istraliel P isrt cet. et in BilL, recte puto (xal
LXX) primum B 15 futurae P futura R 16 infusione
B infusionj§ (e 8. iş) Px 19 deplorauit LT 20 igitur ei] igitur et
BE\'A igitur fl et Px igitur CD miretur ei (i alt. in ras.) T\' 22 humana
(na ex no m2) P 23 cauendum est ne ACDPxD\'LTT\' 24 suae
om. BPO
praecedentia ad iudicium, quosdam autem et
hoc est: non inuenitur quisquam inlibatus a
culpa; habet quis bona merita, habet et uitia atque peccata.
omnia itaque nostra quasi in trutina ponderantur. si bonis
igitur factis peccata praeponderant, praecedunt ad iudicium:
uergunt enim peccata quasi in profundum, uergunt quae manifesta
sunt uel pondere atque acerbitate uel multitudine.
quosdam autem inquit et subsequuntur, hoc est eos
qui se egerint sobrie, sed fragilitate condicionis dederint
etiam errori locum bona facta praecedunt. mala sequuntur.
hi honestiores, sed tamen homines lapsi leuioribus
uitiis et erratis. ergo iustos sequuntur peccata, non praeeunt:
iniustos praecedunt. praeponderant peccata quae uergunt, sequuntur
autem si quae recte facta sunt quasi quodam praeiudicio
peccatorum praeeuntium praegrauata. similiter et facta
bona manifesta sunt. lucent enim opere uirtutum et splendore
meritorum et quae aliter se habent abscondi non possunt.
ergo talia non teguntur, non obumbrat ea caritas quae operit
multitudinem peccatorum, non operit operum bonorum gratia,
non abscondit multitudo uirtutum: quasi nuda et intecta produntur.
non est enim in his qui dicat: sub umbra alarum
tuarum protege me; crux enim domini omnes abolet atque
abscondit errores.
quis igitur magis operuit et texit quam
ex ci) P subsequntur PBx subsequnntur PxD\'T\'
subsecuntur RB\'ACDL subsequentur P (v 8. e alt.) T (que in ras.) BO
6 praeponderantur RB\'AVxBxT\' et (n alt. 8. u.. m2, ur eras.) D 7 quae
in ras. T, quia et RB\' ACDPx T\' 8 acerbitate (u s. b mS) P 9 subsequuntur
P (u tert. s. u.) BP\'BxD\' subsequentur A subsecuntur cet.
11 et 13 sequuntur BPP\'RBxD\'T secuntur cet. 12 liii BRB\'DD\'L
14 sequntur P sequuntur BPBxD\'T\' secuntur cet. 16 bona facta D\'LT
17 opera P D\' 18 quae (ae ex a) P* 19 alia RB\'AC\'D et (s. mS
talia) T\' 21 quasi BPPBxD\'0 quia cet. intecta BPF\'CDD\'LT
intacta cet. 22 dicant PRB\' 24 errores (es ex is) P operit
RB\'APxD
speraui, donec transeat iniquitas, et sic dilexit
dominum, ut nimia caritate peccatum omne tegeret atque
absconderet. etenim si sanctus apostolus Petrus lapsum suum
confessione caritatis aboleuit et ille interrogatus a domino
dicente ei tertio: Simon lohannis, amas me? ut quem
tertio negauerat tertio fateretur atque ita trino quodam dilectionis
uelamine lapsum trinae negationis absconderet: si quia
semel fleuit Petrus ueniam reportauit, quanto magis Dauid,
qui lauabat per singulas noctes lectum suum et lacrimis stratum
suum rigabat, cui erant lacrimae suae panis die ac nocte,
qui cinerem sicut panem manducabat et potum suum cum
fletu miscebat! etenim si eius qui conuersus ingemuerit miseretur
Iesus, si Petrum aspexit et ille fleuit, quanto magis
qui diu fleuit a conspectu domini non recessit? negauit Petrus
et non fleuit, quia non respexerat Iesus: negauit secundo et
non fleuit, quia non respexerat dominus: negauit tertio, respexit
Iesus, et statim fleuit et fleuit amarissime. ideo Dauid,
qui semper flebat, dicebat: oculi mei semper ad dominum,
qui semper uidebatur a Christo, dicebat: per exitus
aquarum descenderunt oculi mei.
Sed iam etiam facta eius consideremus. quis non tantarum
laude uirtutum unius criminis obumbraret inuidiam? diuino
56 sqq. 10 Psalm. VI 7 11 Psalm. XXXXI 4 12 Psalm. CI 10
14 Luc. 22, 61 19 Pealm. XXIIII 15 20 Psalm. CXVIII 136 TT et (ui s. bp) 0 e sic P 4 absconderet
(et ex it) P sanctus om. BP\'D\' 0 apostulus P 6 iohannis (is
ex es m2) P\' 7 quodam R (o ex a, 8. o ras.) quadam B\' 8 abscon-
dere P 11 panes ACDPxD\'LTT\' 12 ceneremP sicut] tSquam D
potum P 13 fletu (u ex o) P 14 petru
RB\'CDPx et (ihs eras.) AT ihs BxT 19 dicebat 8. u. T, om.
RB\'ACDPx dicens T 20 qui ex quia T, quia MB\'ACDPx 22 tanta
BPWO 23 obumbraret (et ex it) P obumbret BP\'LO et (ex obumbraret)
T
iudicio. processit in proelium et trepidantibus ceteris solus
allophylum Goliam uerborum iactantia et inmanis corporis
mole terribilem concurrenti simul fide ac uirtute prostrauit.
unius fortitudo facta est uniuersorum uictoria. conferatur, si
placet, priuatum crimen et triumphus omnium, mors unius
et tantorum quos liberauit a morte uita populorum.
ueniamus
ad alia. insidias patiebatur a rege; uitam eius quaerebat extinguere,
sed dispositione diuina in eius rex potestatem traditus
cum totus pateret ad uulnus, ferituris sociis Dauid
sanctus occurrit et a corpore perituri uulnus letale detorsit
dicens: nolite tangere christum domini. quin etiam
inimici illius ultus est mortem, flebiliter satis deplorauit interitum
et debitum sibi imperium diu distulit, quod sciebat
deo auctore deberi.l quo solo docuit omnes homines non praeripiendum
regnum, etiamsi debeatur, sed expectandum ut suo
tempore deferatur. utinam hunc uirum imitati essent posteri!
non tantas bellorum pertulissemus acerbitates. arguis quod
unum occiderit, non consideras quod docuerit quemadmodum
pax orbi Romano perpetua seruaretur. quam graui adhuc
uastitate. quam publico quodam totius orbis funere adpetiti
necem regis exsoluimus? heu dura supplicia! inde adhuc
13 Reg. II 1, 14 sqq.; 5, 3 sqq.\' Bx non esse om. CT, 8. u. mZ D 3 allophvlum
RA allofylum (f ex p) P allofilum BP\'CPxOT alfophilum cet. golian
RB\' inmani iJ 4 terrebilem P concurrenti BPP\'RB\'BxD\' 0 et
(i ex e) LT concurrentS C concurrente cet. 5 uictoria uniuersis CDLT
6 triumfus BP triumphos (v a. o) P\' 9 potestate BP\'AD\'LOT 10 ferituris
sociis] feritur issotiis R feritur in sotiis B\' feritur his sotiis APx
uulnus separatus (-atur B) a sociis BP\'D\'0 11 sancto BP\'D\'0 detorsit
BP\'BxO titursit P retorsit cet. 13 fleuiliter PRB\' fideliter
BPD\'LO et (ex fleniliter) T, om. Bx 15 deo (o 8. u.) P4 de B dno T
debere Px0 non BP\'D\'OT ad non cet. 17 essent (n 8. fl.) P
18 pertulliasemus B acerbitates (b ex u m2) P1 19 quid docuerit
BPIDIO 20 pars (x s. rs) orbi (v 8. o) B\' 21 uasstitate RB\' urbis
RB\' 22 exoluimus B eu B\' heu (h 8. ft. m2) A etu R et CD
dira BxD\' dura (8. u. m2 i dira) T\'
arma uertuntur. sic uires ceciderunt publicae, sic Romana
uirtus suis motibus fracta consenuit, dum publico rapitur
parricidio, quod paternae sollicitudinis religione suscipitur.
idque eo usque praecauit, ut cum Adoniam filium regnum sibi
usurpare conperisset et serere conuentus, non eum qui praeripere
gestiebat, sed eum qui expectaret eligeret.
saltabat ante
arcam domini potentissimus regum et, cum a proprio reprehenderetur
uxore, quod denudatus esset ante faciem puellarum,
respondit: coram domino nudabor adhuc et ero nugas
ante oculos tuos, ut honorificetur inquit dominus,
qui me pro patre tuo adsciuit in regnum, docens
contuitum regalis potentiae non habendum, ubi religioni
exhibetur obsequium. honestum est enim pro religione facere,
etsi id incongruum potestati sit.
Specta aliud memorabile. parricida filius regnum patrium
uiolenter inuaserat. cedebat primo pater eius furori et locum
proelii declinabat, ut uel sic impius a furore resipisceret. bello
quoque interesse noluit, rogauit ad proelium profecturos ut
parcerent filio. securus erat uictoriae, qui rogabat ut parcerent,
nec pietatis alienus, qui perire debere etiam inpium filium
non putabat. fleuit et magno luctu deplorauit exitum
sqq. 19 Reg. II 18, 5, RIPACDT4 adaersfis (s alt. eras.) T aduerse (om. se) Bx
5 adoniam IY L et D (in ras. m2) A (ad s: u. m2) adorniam P\' (ad s.
u., r eras.) orniam B (r eras.) 0 (r exp. m2) T (r 8. u.) RB\' oriam PB\'\'
oniam CPxT\' 6 et om. B 7 ante s. u. P 8 potentissimum RB\'
9 est BB\'ADPx, om. C 10 nugas PRB\'C et (x s. g m2) Px nugax
DBxT\' nadans BPLO et (dans in ras. 3 litt.) T nudus A ludens D\'
11 ut ex et P 14 religione (li s. u.) B faceret B\' 15 sit potestati
BxT\' 16 alium RB\'Px patrium (i s. u., eras.) B patruni (is
s. yip) P\' patris D\'O 17 furori (i ex e) P\' et locum ... furore om.
PD\' 18 ut (s. fl.) resipisceret P\'D\' bellyip (0 s. ŲJp) P 19 profecturus
PRB\' 20 uictoriae BPDD\'OT\' de uictoria PBx ex uictorie Px
et uictoriae cet. rogabatur RB\' 21 deberit P deberet RB\' et (t
eras.) P AT debera (e a. &) pi 22 lucto P
mihi mortem pro te, filius meus Abessalom?
putabat eum qui pro paternae uindicta pietatis occiderat.
quam uero iniuriae patiens et doloris! cedebat, ut dm,
fili sui Abessalom furori uallatus dextra laeuaque ualidis bellatoribus,
maledicebat ei uir, cui nomen Semei, cruentum
appellans et uirum sanguinis dignoque iudicio domini deiectum
esse de regno: sed ne talibus quidem mouebatur conuiciis,
mouebantur autem comites eius. denique unus ex sociis
— Abessa nomen uiro — minitatus est quod iniuriae pretium
caput eius auferret. sed rex conuersus ad Abessa quid mihi
inquit et tibi est, fili Saruiae? ideo maledicit mihi,
quoniam dominus dixit illi, ut maledicat. quam
moraliter docuit quod iniuriarum uel periculorum nostrorum
tempora temptationum certamina et examina probationum sint
et ideo non sine diuino ea inrogari solere iudicio? exercetur
bonus athleta conuiciis, exercetur laboribus et periculis, ut
dignus sit cui deferatur corona iustitiae. et ideo ferenda patienter
sunt quae putantur aduersa. denique et alibi id te
docet scriptura diuina dicente . iusto: si bona accepimus
de manu domini, quae mala sunt cur non sustineamus?
et addidit sanctus propheta dicens: ecce filius
Tim. 4, 7 sq. 20 Iob 2, 10 22 Reg. II 16, 11 sqq. PP\' absalon PxBxD\'T\' abessnlon cet. mihi dabit
MB\'ACDPxLTT\' 2 et 5 abissalon P\' absalon PxBxD\'T\' abessalon
cet. 4 faciens RB\' 5 fili B filii cet. 7 dignoque (que s. u. m2) D
digno T\' dei 0 (corr. dni) T\' 8 ne talibus BPP\'BxD\'LO et (ne
t et bus in ras.) T §talibue T4 (non add. ante mouebatur) et alii CD
et alibi cet. 10 abisai PDIT abissai (s pr. s. u.) 0 abysai BxT\'
abysa L minitatus BPP\'Bx minatus cet. 11 abessa P abisai D\'
abysai T\' abysay Bx abisan P 0 abesBan cet. 12 inquit in ras. T,
post tibi transponit P\'PxD, om. C, ait L saruia BRB\' 14 morabiliter
P\' morariliter R (ri eras.) B\' 15 temptationum (ta s. u.) P
16 eo (a 8. o) P\' 17 atleta R adleta B\' 20 accipimus BO accepimus
(e ex i) P\' suscepimus PxT\' 21 sustineamus PCPxBxD\'LO suscipiamus
T\' sustincmus eet.
meam. si autem Iemineus maledicit mihi, dimitte
illum ut maledicat, quoniam dixit illi dominus,
ut uideat humilitatem meam, et retribuet mihi
dominus pro maledicto hoc. o altitudo prudentiae, o
insigne patientiae, o deuorandae contumeliae grande inuentum!
moueris, inquit, Abessa, quod mihi maledicat extraneus, quem
parricidio petit filius? dominus dixit ei ut maledicat mihi. sed
non est maledicus dominus nec delectatur contumeliis.
uide
quam singula diligenter custodiat. non accusat dominum quasi
auctorem iniuriae, sed magis laudat quod patiatur. nos minora
perpeti...., ut maiorum ueniam peccatorum adipiscamur. ecce
uerborum contumelia parricidii leuauit aerumnam, absoluit
procacem, cuius maledicta plus prosint, quae diuina remuneratione
donantur. quis secum talem non conpenset iniuriam,
ut quem homo laesit eum deus meliorum retributione soletur?
progeniem gigantum, quando unus ex illis uersantem in proelio
regem paene percusserat, quos ausus tamen aduersarius
exceptae pretio mortis exsoluit.
hoc quoque percepto uictae
gentis ferocis triumpho iterum in ualle Titanum bellum inmane
suscepit, non minus aduersus hostem quam aduersus
naturam. sitiens enim cum uersaretur in bello, quod biberet
BP ABx D\' iemnaeus P gemineum C gemineua cet. demitte
BP et (i 8. e pr.) A 4 retribuet (et ex it) P 7 abisai PBI\'D
abissai 0 8 ei s. u. m2 P\' tibi RBI tibi (s. m2 michi) A, om. 1x
9 maledictus A (ct m2 ex c) Bx (t del. tn2) 10 diligenter singula LT\'
costotiat P accusat (c pr. 8. u. m2) P\' quiasi (i pr. eras.) R
12 lacunam indicaui; excidit fort. non sumus parati; nolumus add.
APxТ\' 12 pectorum B adipiscamur peccatorum CDLT criminum
uen. adip. T\' 15 quis (s 8. «.) B 16 dns BP\'D\'LO et (ex ds) T
meliorem B\' 18 gygantum BP\' aduersanteiu P D\' proelio (e
s. u. m2) P 19 poenae RB\' 21 gentes feroces BP\'D\'0 ferocis
om. BxT\' triumfo BP uallem RB\'AP\' in manu RB\'A.CD
23 uersarctur (r pr. s. u.) B
est in Bethleem ad portas? erat autem inter lacum et
sanctum Dauid interfusus hostis et media hostilium saepta
castrorum. praeciderunt tres uiri multitudinem aduersariorum
et inpleuerunt aquam de lacu, qui erat in Bethleem, et optulerunt
regi bibendam. sed rex noluit bibere et profudit illam
domino — dignum etenim tanto munere fuit, ut quae erat
uiuidae uirtutis insigne fieret pietatis sacrificium — dixitque
dignam prophetico spiritu sententiam : non contingat mihi
hoc facere, ne sanguinem uirorum qui abierunt
ex animis illorum bibam. uicit ergo naturam, ut sitiens
non biberet, et exemplum de se praebuit, quo omnis exercitus
tolerare sitim disceret. exercuit etiam subditos ad uirtutis
officium, ut etiam per pericula regali imperio uoluntarii
milites obtemperarent. quod autem noluit bibere declarauit
probandorum militum se imperasse gratia, non sitis uictum
necessitate, prospexisse etiam ne cui regum bibendi usus
alienis periculis quaereretur, postremo piae uulnus conscientiae
deprecatum, eo quod aqua tot uirorum quaesita sanguine suauitatem
bibendi habere non posset, quae propositae mortis
horrore constaret.
quod si altius uelis spectare et introspicere
mysterium, sitiebat Dauid non aquam de lacu, qui est in
Bethleem, sed oriundum ex uirgine Christum in spiritu alt. a. u.) P habebant B et (n exp.) P1 potum inquit
BPP\'BxD\'O inquit potum cet. 2 bethlem BP betlem P\' autem
BPPBxD\'O enim cet. 3 hostalia BB4 hostilia ACDPx hostiliQ T
(Q ex a) T\' (0. in ras. m3) 5 bethlem BPP\' obtulerunt P\' 7 erat
ut uide RB\' 8 insignee (e alt. del. m2) P 10 sanguine PRB\' et
(-8 corr.) P\' habierunt P 11 exanimis (is ex es) P\'T exanimea
D\'LO 12 de se BPPBxD\'L et (de in ras.) T, om. O, ex se cet.
13 tollerare PB\' subditus P 15 declarabet P 16 se] si RB\' 17 usus
(u pr. ex ui) PT 19 uiroru P suauitatem (u pro s. u.) B 20 posset
(e ex i) T ml T\' m2 possit ACDPx 21 horrore (r pr. s. fl.) P uelis
(is s. 11.) P uellis B\' 22 aquam] quam P L 23 bethlem BP* uriundum
P in om. BB\'ACDPxT
gratiae spiritalis, hoc est: non aquarum sitiebat elementum,
sed sanguinem Christi. denique non bibit oblatam aquam,
sed domino fudit significans sitire se Christi sacrificium, non
naturae fluentum, illud sacrificium, in quo esset remissio
peccatorum, illum sitire se fontem aeternum, non qui periculis
quaereretur alienis, sed pericula aliena depelleret.
Tot igitur operibus tam mirandis unius sanguinem tectum
non credimus? merito uox sanguinis Abel iusti clamabat ad
dominum, quia nullis Cain impius bonis operibus tegebatur,
quia parricidalis erat, quia non confitebatur flagitium, sed
\'II
negabat. Dauid uero occiderat quidem uirum minime reum,
sed occiderat non studio crudelitatis inpulsus, sed ut obumbraret
pudorem, tegeret uerecundiam concupiscentiae. non
audeo dicere quod ui criminis fuerit oppressus — neque enim
oppressus est qui sciuit quemadmodum a ruina illa peccati
se posset leuare —, dico tamen quod ui temptationis inflexus
sit. dixerat enim supra: proba me, domine, et tempta
me, ure renes meos et cor meum et alibi: ego autem
et: igne me examinasti, et non est inuenta in me
iniquitas. uoluit eum subiacere dominus temptationi, ne
supra hominem sibi aliquid adrogaret; nam uirtus in infirmitate
consummatur. neque enim cruento fecit affectu: nihil
XXV 2 19 Psalm. XXVIIII 7 21 Psalm. XVI 3 23 II Cor. 12, 9 om. BO et qui desiderabat add. post bibere P\' m3 D\'
2 elimentum (e s. i m3) P4 7 sed qui AT\' depellere RB\' 8 sanguine
B et (corr. -is) T 9 clamabat BPPBxD\'O clamat cet. 10 dum
BPP\'1)BxD\'0 dtfi cet. impius PP\'Bx impii cet. 13 crndelitatis
studio L et (studio s. u.) 7\' 15 obpressus RP\' neque enim oppressus
est s. u. m2 B\' 16 obpressua R 17 possit RB\' 20 abundantia
(dan 8. u.) P 21 et ante non Ofn. RBI, 8. u. A 22 eum] enim eum
P\' (eum s. u. m2) T (enim 8. u. m2) LO enim ABxD\'T\' eum dominus
subiacere DL dominus eum subiacere T\' subiacere eum dominus D\'
dominus s. u. P\' 24 consummatur BPRB\'APxT\' perficitur T (in
ras.) cet.
suprema uoce conuenit Solomonem filium, ut innocentem
sanguinem a se tolleret, quem fuderat dux eius exercitus Ioab,
quando Abenner, cum de ineunda societate tractaret, dux
licet aduersarii agminis insidiis adpetitus occubuit. quem fleuit
et post lectum eius ambulans depositis infulis potestatis
exsequiarum iusta curauit. quo facto docuit etiam aduersariis
fidem promissam esse seruandam. honorandam quoque et in
hoste uirtutem. nonne tam mitis suae hereditate pietatis etiam
huius naeuum detersit erroris ?
quam praeclarum autem quod
tribus sibi oblatis condicionibus, quam uellet eligeret, quando
numerato populo contraxit offensam, cum propositum esset
utrum triennio famem super terram fieri uellet aut tribus
mensibus fugere a facie inimicorum suorum persequentium se
aut triduo mortem fieri in terra, tertium elegit, quod domini
mallet se quam hominum committere potestati; dominus enim
cito miseratus ignosceret. itaque sic ait: angustiae mihi
sunt ualde in his tribus, sed magis incidam in
manum domini, quoniam magna est misericordia
II 8, 31 10 Reg. II 24, 12 sq. Paralip. I 21, 11 sq. 17 Reg. II 24,
14 Paralip. I 21, 13 sq. B spui P\' (i postea add.) 0 (i s. w. m2) spiritui D\'
potest (st in ras.) P 2 supprema PP\'RB\'APxJDT solomonem
BP salomonem eet. 3 ioab (b ex h ut uidetur) B 4 abaenner P (a
alt. del.) abenuer R (en eras.) B\' abner eet. ineunda BUD\'T et (in
s. u. m2) D adeunda BP\'LO et (ade in ras. m2) T eunda cet. tractarit
P 5 obcubuit P 6 lectum scripsi ( ϰλίνην LXX) luctuin
BPP\'BxD\'LO et (luc in ras.) T feretrum T\' fletum cet. est (om. eius)
ambolans P 7 exsequiarum PRB\'CBx T\' exequiarum cet. iusta (b s. j)
P\' busta D\' lustra (r 8. u.) A (in mg. m2 busta) bella T\' aduersarius
B\' 9 honeste B (ne eras.) C non tam PBx mitis PBx miti
cet. hereditatem P, fort. mitis suae hereditatis pietate etft P
10 deterrit R 11 ut quam L elegeret B 13 uellit RB\' uellet A
(1 pr. s. U., et ex it) uelit Px et (wi2 uellet) D\'T aut BPP\'BxD\'O
an cet. 14 fugeret BPP\'BxD\'0 et (t s. tc.) T 15 tertium Bx, om.
cet. 17 sunt mihi D\' 19 manu PxT\' manus LT quoniam ex quam
B\' quia T\' misericordia magna est BP\'D\'O
humilitate prudentia mansuetudine fecit, ut uerbis scripturae
utar, habere dominum propriae commotionis paenitentiam.
denique sic scriptum est quia paenitentiam habuit
dominus super malitiam.
quam uero etiam illud
admirabile, quod angelo ferienti plebem se obtulit dicens:
grex iste quid fecit? fiat manus tua in me et in
domum patris mei! quo facto statim dignus sacrificio iudicatus
est, qui absolutione aestimabatur indignus. nec mirum
si tali sua oblatione pro populo peccati sui adeptus est
ueniam, cum Moyses offerendo se domino pro plebis errore
etiam plebis peccata deleuerit.
Texit igitur peccata sua an non ? sed quis hoc neget, cum
hic ipse docuerit propheta quod remittantur iniquitates,
tegantur peccata, non inputentur a domino ? peccatum remissum
sibi ipse docuit, sicut scriptum est: delictum meum
agnosco et iniustitiam meam non operui. dixi:
pronuntiabo aduersum me iniustitiam meam domino,
et tu dimisisti inpietatem cordis mei. si dixit
pronuntiabo et ueniam meruit antequam pronuntiaret,
quanto magis, ubi de se pronuntiauit dicens: iniquitatem
meam ego agnosco, remissum est ei omne peccatum.
licet specialiter de hoc et Nathan propheta responderit: et
8 Reg. II 24, 25 16 Psalm. XXXI 5 21 Psalm. L 5 23 Reg. II 12, 13 PBx illius cet. incidam hominum DBx haec R (e eras.)
B\'APxT\' 3 ut R utrum A usus Px dm P\'D\'LT 8 domo BP\'D\'0
9 aestimabitur B\' 10 ablutione ATx obiectione T\' 11 pro plebęs
(i 8. ţ) P4 12 delnerit RB\' dilueret A diluerit CDPx T\' 13 igitur in
mg. jP 14 hic s. u. T, om. BB\'ACDPx 16 edocuit B\'AD uerba
sicut... operui transponit post cordis mei («. 19) P1 siglis \'f. supra sicut
et dixi additis 18 aduersum me a. u. T, om. CD 19 dimissisti P
22 enim meam LT agnosco (s s. ta.) P post agnosco add. et delictum
(peccatum T\') meum contra (coram D) me est semper RB\'ACDLTT\'
23 natham BP propheta om. BP\'D\'O et dominus traduxit (tx
transuxerit) s. u. m2 P
dominus traduxit peccatum tuum.
ergo et
meruit iniquitatis et texit caritate atque operuit
peccata sua et texit operibus bonis. nec inputatum est ei
peccatum, quia non fuit in eo dolus malitiae, sed lapsus
erroris. deinde quia non fuit inprobitatis aestus, sed umbra
mysterii. et tamen confessus est delictum suum, agnouit
iniquitatem, uidit lauacrum et uidit et credidit. dilexit multum,
ut nimia caritate tegere quemuis posset errorem.
ad eam scripsit historiam. et cum priorum gestorum suorum
historiam subiecerit, ut de proditione Doec Syri, cuius est
titulus in psalmo quinquagensimo primo, et Ziphaeorum, quae
conprehendi titulo uidetur psalmi LIII, istam quae posterior
est praemisit historiam, cum Doec ante prodiderit uel Ziphaei
quam regnum Dauid propheta susciperet, quandoquidem regem
Saul fugiens adhuc per diuersa secreta exul errabat, Bersabee
autem iam cum regnaret accepit.
cur ergo secundum
PBxT\' transtulit D\' traxit C 2 texit (t pr. s. u.) P
a caritate RB\' 3 et om. BPDiLO et (t pr. in texit in ras.) T,
atque operuit et texit om. T\' est om. B\' 5 inprobitatis (is ex e
m2) P 6 misterii P 7 lauachrum RB\' direxit P multnni
mB (alt. del.) 8 tegeret P et (t alt. s. u. m2) A tegere Bx
(e ult. in ras.) quemuia B (quemuis del. m1) quamuis P1 (exp.) B\'
quauis (a ex ft) A quguis ex quaeuis uel quauis P\' 9 iam se ipse T ipse
iam T (iam se m3) Px quinquagensimum BRB\' quinquagesimum
cet. 10 suorum om. PD1 11 historiam om. B\' subiecerit Px (e
s. i alt.) T (ex subiceret) subieceret BB\' subiceret ACDT4 11 doee
BPBB\'D\' dohec P (qui desinit in hoc uerbo; cetera excidertmt) T dohaec
A doech cet. 12 quinquagensimo primo B LI R L. I. A licet
(om. deinde et) B\' Lmo primo Px quinquagesimo primo cet. zyfeorum
BPBL zvpheoruin 0 zifeorum B\'PxT zafeorum Bx zipheorum D (i ex
y ut uidetur) eel. 14 doec BPD1 doaec A dohec T doech eet. ziphaei
B" et (zi ex ze) Px zyfei BP\'0 zyephaei RB\' zyphei D\' zyphaei T\' ziphei
AD zifei CT zifaei L 15 susciperet (i ex e) B susceperit 0 16 bersabe
B bersabeo P\'RB\'C bersabee 0 betsabee AT bethsabeae piT
bethsabee D (beth m2 tn ras.) cet. 17 cum iam BIiD\'L
quia non tam ordinem ordini quam mysterium gestis uoluit
conuenire ideoque numerum remissionis aptare huic uoluit
historiae. quinquagensimus enim numerus remissionis est
numerus, sicut in euangelio dominus ipse nos docuit dicens:
duo debitores erant cuidam faeneratori. unus
debebat denarios quingentos, alius quinquaginta.
non habentibus illis unde redderent donauit utrisque.
quis ergo eum plus diligit? et in lege habes quia
iubeleus dicitur numerus quinquaginta annorum recursus
celebrabilis admodum, quo debita uacuantur, confirmantur
Hebraeorum libertates, possessionum refusiones. hunc numerum
laeti celebramus post domini passionem remisso culpae totius
debito chirographoque uacuato ab omni nexu liberi et suscipimus
aduenientem in nos gratiam spiritus sancti: die pentecostes
uacante ieiunio laus dicitur deo, alleluia cantatur.
denique et puellae pater illius, quae per uim concubitus nulli
,łĮ\'I.J
desponsata pertulerit, quinquaginta didragma argentea accipit,
ipsa autem in coniugio permanebit. hoc ergo numero etiam
uitia uertuntur in gratiam. magnus igitur psalmus, quo
docemur quemadmodum agenda paenitentia sit.
I
P\' ex gestis D\' 3 huic uoluit historiae BP D\'O
uoluit huic (uhic R, hic B\') historiae cet. 4 quinquagensimus BR В\'
quinquagesimus eet. 8 reddere RB\' utrique B 10 iubileus LT\'
11 uacuantur BP\'B \'D\'LO et (in ras.) T celebrabC caelebrantur
RB\' celebrantur T (s. m2 l uacualltur) ADPx 12 haebreorum B
13 remissi B remisso (o ex i) P1 remissio PxBxC et (i alt. eras.) T remissione
T\' 14 cirografoque B cirographoque 0 (o pr. m2 ex e) cirographorum
Bx cyrographoque eet. suscepimus RB\'OFx 15 pentecosten
BPD\' et fn alt. exp.) 0 16 uacante ieiunio BP\'D\'0 aacant a
(a 8. u.) ieiunio D uacant (uacuant T) ieiunia cet. aleluia B 17 puellam
RB\'.APx puella D propter puellam T\' fort. coucubitum
18 disponsata A (e s. i) BP\'RB\'CD didragmata Px (ta a. u.) DD\'
didragmas AC argenti A argenteas C accipit BxD\'LTT\' et
(i pr. ex e) BP\' accepit eet. accipiet a
Miserere mei inquit, domine, secundum magnam
misericordiam tuam. et secundum multitudinem
miserationum tuarum dele iniquitatem meam. in
multum laua me ab iniustitia mea et a delicto
meo munda me. quoniam iniquitatem meam ego
agnosco et delictum meum contra me est semper.
tibi soli peccaui et malum coram te feci, ut iustificeris
in sermonibus tuis et uincas, cum iudicaris.
ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, et in
delictis peperit me mater mea. quis nostrum etiamsi
confiteatur delictum suum, non perstringendum potius quam
repetendum putet? quis secundo repetat aut tertio? uide
quot uersibus tantus propheta peccatum suum resonet, quam
nullus uersus sine confessione delicti sit. congessit omnia
simul iniquitates suas et iniustitiam personando iungens
delicta peccatis atque ea saepe repetendo merito magnam
misericordiam poscit, nec solum magnam misericordiam, sed
etiam multitudinem miserationum. quod ergo peccatum talis
non diluat deploratio, quam culpam precatio huiusmodi non
emundet? ille pro uno peccato miserationum multitudinem
deprecatur, nos pro pluribus peccatis uix semel eius misericordiam
credimus obsecrandam. deinde legimus quia in
uirtute sua magna et bracchio suo excelso populum suum de
terra Aegypti liberauit, quando transduxit eum per mare
1 ante hunc uersum in B" haec leguntur: EXPOSITIO SCI AMBRO-
SII IN PSALMO QUINQUAGESIMO inquit mei BxD\'T\' 6 coram
P\'CD\'T\' 11 praestringendum BD\'LT perestringendum P1 12 qui
BRU\'A quis (s s. «.) P\' quam LT 13 quod BRpx et (s. quot) A
tantus om. BP\'D\'() propheta s. u. IM 14 sine 8. u. m3 P1
congessit P (n s. u., ssit in ras.) 15 iniustitiam BP\' ABxD\'O iniustitias
cet. 16 merito ... poscit om. BP\'D\'O 17 nec solum] non solum
D\'O, s. u. m 2 P, om. B 18 post multitudinem add. promeruit
P\' (s. u. m2) D\'0 19 huiusmodi BPBxDD\'LO et (huiuB ex eius) T
eiusmodi ctt. 20 peccato] delicto BB\'ACPxLTT\' 23 sua B, om. cet.
et BPB\'CBxD 0 et in eet. bracchio B brachio eet. 24 transduxit
BP\'OT\' ct (ns ems.) Bx tradnsit eet.
in figura fuit sacramentorum, quanto magis in ueritate eorum
magna misericordia est. recte quoque illic poscitur miserationum
multitudo, ubi multitudo peccantium est.
in multum
laua me ab iniustitia mea et a delicto meo munda
me. non tam saepius quam plenius lauari petit, ut conceptam
sordem possit eluere. nouerat secundum legem pleraque
<qui>dem mundandi esse subsidia, sed nullum plenum atque
perfectum. ad illud ergo perfectum tota intentione festinat,
quo iustitia omnis impletur, quod est baptismatis sacramentum,
sicut ipse docet dominus Iesus. nam cum uenisset ad
Iohannem, ait Baptista: ego a te debeo baptizari, et tu
uenis ad me? respondit dominus: sine modo; sic enim
decet nos implere omnem iustitiam. sed posteaquam
baptizatus est Christus et spiritus sanctus super eum tamquam
columba descendit et pater filium signauit e caelo, iustitia
omnis impleta est. ideo propheta dicit: in multum laua
me ab iniustitia mea; grandis enim squalor et macula
I non exiguo, sed multo aufertur lauacro.
quod si quis aliter
accipere uult, potest ita suum formare intellectum. mundat
sermo diuinus, mundat nostra co-ntessio, ille dum auditur,
ista dum promitur; mundat bona cogitatio, mundat honesta
operatio, bonae quoque usus conuersationis. his mundatus
unusquisque facilius haurit et tamquam in se rapit splendorem
3, 15 14 Matth. 3, 16 17 Psalm. L 4 23 Iac. 3, 13 LT\' fuit in figura fuit D 7 pleraque quidem scripsi
plena quaedam BP\'BxD\'O et (quaedam ex quidem) T quaedam L plena
quidem cet. plura quidem a pleraque tacite Maurini 10 quo BV\'D\'LOT\'
in quo T (in eras.) cet. 12 baptiszati B 14 docet B postea
quando PD\' 16 e BP\'BxD\'0 de eef. 17 omnis (i ex e) B 20 formare
euum PD\' 22 honesta] bona D\'T\' 23 bonae) bene F\'D\' boni
RP\'APx bong (e ex i) T mundatur BP\'D\' 24 hauriet B haurit
(h et t s. u.) P\' et tamquam BP\'BxD\'L0 et (e.r etiam suum) T et
infusQ (infusQ in raa. m2j D et etiam T\' etiam suum C i in mg. m2
sensuum) cet.
pretiosus fucus inradiat, sed primum suco ignobili uellus
inficitur, deinde aliis atque aliis sucis naturalis eius species
frequenter eluitur et diuerso saepius colore mutatur ac sic
postea uelut plenioris lauacri adhibetur infectio, ut purpurae
uerior atque perfectior fulgor inrutilet. sicut igitur muricum
plurimum in purpurae infectione ita in lauacro regenerationis
miserationum est multitudo caelestium, ut iniquitas deleatur.
itaque qui in multum lauatur ab iniustitia mundatur et a
delicto et peccandi quandam inolitam studiis ac moribus
deponit habitudinem et obliuiscitur qualitatem. et bene lauatur
ab iniustitia uel iniquitate, quae maior est, emundatur a
delicto, quod minus est.
Ideoque addidit: quoniam iniquitatem meam ego
agnosco et delictum meum contra me est semper.
non mediocre est, ut agnoscat unusquisque peccatum suum.
ideoque et supra ait: lapsus quis intelleget? id est quis
est tantus ut intellegat? quomodo illud: quis habitabit
in tabernaculo tuo aut quis ascendet in montem
domini? non utique nullus, sed rarus; qui enim potest
agnoscere potest declinare, potest quid sequatur eligere.
plerique in suis lapsibus gloriantur et putant ea laudi esse
quae crimini sunt, si alienum coinquinauit torum et pudicae
P4 (u ex 0) pretiosum C focus (v 8. 0) P\' fucus (s s. f)
0 sucus D et (in quo sucus pretiosus) T\' succus PxL, om. C ignobili
T (ignob in ras.) T\' (in ras.) in ouili RB\'ADPx 3 sucus B sucis
(i ex 0) P\' fucis T\' 4 eliditur BO et (v s. i<Į) P\' eluditur D\' diuerso
(i s. u.) B 6 perfectior B (r alt. s. u., sed eras.) irradiet B\'
7 plurimum BP\'D\'O plurimorum cet. 9 iu multis BP\'BxD\'O multum
LTT\' et a BP\'D\'0 a cet. 12 iniquitatem (m eras.) B a] et
a P D\' 16 unus (om. quisque) RB\' 17 intelleget RB\' intelleg.t Px
.(i eras., e s. ras.) intellegatur C intellegit cet. 18 habitauit RB\'
19 ascendit BRB\'AP\' ascendet (et ex it m2) P\' requiescet (in monte)
CT\' 22 plerique... crimini sunt uidelicet (ante si) infra, in mg. m2
P1, eadem in . textu D\' . 23 criminis MB\'ACPxT\' quoinquinauit
RB\' Px T
fraude mutauit: alius nece hominis, latrocinii insidiis et rapto
uiuere putat esse uirtutis: nonnulli circumuenire ac fallere
arbitrantur esse sapientiae. ex his nullus potest dicere:
quoniam iniquitatem meam ego agnosco, sed ille
qui potest dolere quod fecerit, condemnare quod deliquerit,
quem sua uitia conpungunt. unde et propheta. ait: quae
dicitis in cordibus uestris et in cubilibus uestris
conpungimini. plerique equorum cum ceciderint, se iactare
consuerunt et quos casus non laeserit iactando se debilitantur
et franguntur. alii, qualis Graecorum equorum fertur natura,
cum uel in certamine curuli elisi fuerint uel fortuito ceciderint,
nequaquam se mouere consuerunt et quandam tenent quietis
et patientiae disciplinam. his si casus non nocuit, quies
prodest ; certe non acerbatur offensio. nonne mutis animalibus
deteriores aestimandi qui se in flagitiis suis iactant et putant
insigne esse uirtutis ubi lapsus est criminis ? ideo quasi muto
dicitur iumento: peccasti, quiesce.
unde pulchre addidit:
et delictum meum contra me est semper. insipiens
enim delectatur erroribus suis et nonis uetera obumbrando
IIII 5 18 Gen. 4, 7 19 Psalm. L 5\' ex uoce pi necein RB\'PxBxLTT\' insidiis BPD\'O et \'-is
m2 in ras.) D insidias cd. 3 uirtutes BP et (i a. ę m2) 0 4 sa.
pientiae BP\'BxD\'O sapientum C sapientiam T\' (t e 8. am m2) eet.
5 ego om. BCT, 8. u. m1 Bx, m2 D agnosco (s 8. u.) B 6 qui
s. u. m2 P condempnare P\'RB\' diliquerit B et (corr. m1) pi
dereliquerit A 7 suae uitiae R (e his eras.) B\' . 9 conpungemini B
equorum BBxO e.orum (c eras., qu 8. ras.) R ęcorum B\' eorum P\'D\'
namque eorum eet. 10 consuerunt BP\'BxD\'O consueuerunt eet. et
(t 8. u. m2) B laeserit RB\'ACDPxT\' laeserunt L T Jaeserint B (n
exp.) eel. iactandoa et R (corr. ml) B\' se iactando Bx debilitantur
BP\'O debilitant cet. 11 franguntur L T frangunt eet. aliis pi (s
eras.) quale (is 8. e) P 12 curriH (i pr. ex u) B eurruli P\'PxD\'O
fortuito (v 8. 0 alt.) P fortuitu GPxBxD\'LTТ\' fortuiti D 13 consuerunt
BP\'BxDD\'O consueuenmt eet. 15 prod. est B aceruatur
PBxD\'L 17 criminis (9 ex bus) P\'
uero sapiens aduersum se iudicat esse delictum suum et
tamquam hostiles acies ita lapsus culparum suarum aduersantium
modo sibi arbitratur obsistere. quidquid personuerit,
quidquid increpuerit, culpa ei propria semper occurrit: quidquid
fuerit dictum aut lectum in se dictum putat: quidquid
intenderit, se nutu, se oculis signari putat. si epuletur, si
cogitet, si oret ac deprecetur, ante oculos eius semper error
est proprius et momentis omnibus culpa pulsat conscientiam
nec quiescere nec obliuisci sinit. uelut grauis censor exagitat
se terrore perpetuo. omnia igitur aduersa habet qui ipse sibi
displicet, ipse sui accusator, ipse sui testis est, nec inuenit
quo fugiat qui ipse se perurget et stimulat. sed hoc bonae
mentis est uulnus sentire peccati. nam qui expertes doloris
sunt non sentiunt uulneris acerbitatem, quod est inmedicabilis
aegritudinis: qui autem dolore aliquo punguntur sicut doloris
sensu non carent ita non carent etiam sanitatis profectu. ubi
enim doloris sensus ibi etiam sensus est uitae; sentire enim
uitalis uigoris ac muneris est. unde et ille qui errorem suum
non agnoscit insanit furit desipit, qui autem agnoscit utique
resipiscit, non respuit remedia sanitatis, sed se ipse restringit,
paenitet eum culpae, de ipsa semper cogitat et cogitando se
ipse condemnat; iustus autem in primordio sermonis
ex re) B at ex ad B ad RBI
3 hostiis RBI hostilis AC culparum suarum lapsus Bx 4 sibi modo
OT\' personauerit R persona iuuerit BI 5 quidquid pr.] quid RBI
perincrepuerit P\'D\'O 7 se nutu se BP\'D\'O sese notis po se notis
CBx notis se D sese dotis propriis (om. oculis) T\' se notis se eet.
11 sed errore B se terrore (t in TaB.) pi 12 sui pr.] sibi PxT\'
s
13 qui] quia CDLT quippe (om. ipse se) R quippe B\' se perurget]
perurguet CPx se purget A semper urget 0 14 est om. P\'D\' experteis
B (i eras.) BI 16 aliquo dolore LTT\' 17 sensu ita (ita 8. It.
m2) non carent non carent etiam T sensu ita etiam non carent. L sensu
carent ita etiam D 21 sed (s, ft. m2) se T\' se (om. sed) CDBx, se
om. eet. 22 pacniteut RB\'C 23 ipsa RBIACPx ipsa T autem
BP\'BxD\'L et (8. ft. m2) T. om. cet., enim a. recte puto
est sobrius est, sanus est. iustus fauere sibi nescit, rigorem
iudicii etiam circa se non nouit inflectere, recordationem
lapsus proprii perhorrescit et commissum erubescit errorem,
omnem eius memoriam pauet metuit reformidat; grauem <se>
sibi iudicat, se ipsum arbitrum refugit nec sese sibi audet
committere, quod nullum putat sibi esse grauiorem quam
eum quem latere non possit, fallere non queat, fugere ac
uitare non reperiat, nisi ut se sibi abneget et domini crucem
tollat.
Magna uis obnoxiae conscientiae, magna supplicia. timebant
Eua et Adam et, cum domini uocem in paradiso ambulantis
åudirent, cupiebant se abscondere, quos nemo quaerebat. Cain
quoque metuebat, ne omnis eum quicumque inueniret occideret.
ita in se ferebat ipse sententiam, quod dignus esset
cui nullus ignosceret. unde bene ait: e t delictum meum
contra me est semper, hoc est: sine interuallo aliquo
recordatio et species ipsa mei me erroris inpugnat. considera
quomodo nos confundat, cum aliquid deliquimus, quomodo
RB\'APxLTT\' qui iustus est om. BP\'DD\'D 2 sobrius
est et RB\'ACDPxLT faueri Bpi 4 perorrestit RB\'CT commissum
(o ex u) B erubescit (e alt. ex i; B 5 greue RBI graue
ADPx T graQa C se sibi scripsi sibi se u, se om. libx 6 sese pi
(ex esse) DID esse BT\' se eet. 7 sibi putat RB\'ACDTTi 8 quaeat
B ac BP\'BxD\'O aut eet,\' 9 ut se sibi abneget et domini crucem
tollat (ut s. a. abn. et apm sequatur Ti) magna uis obnoxiae conscientiae
(conscientiae obnoxiae Bx), magna supplicia. timebant omnes praeter
BP\'D\'U, itł quibus haec leguntur: ut se obnoxium conscientiae fateatur.
magna supplicia timebant 11 subplicia B\' 12 adam et eua LT\'
euua (u pr. eras.) B ambulantis BP\'D\'O deambulantis cet. 14 metuebant
(n eras.) R nex e) B 15 ferebat
in se ipse Bx in se ipse ferebat T\' 17 coram C et (s. t contra) Bx
alico RBI 18 mei 8. u. B terroris APxLTT\' inpugnant
RB\'CT\' considerat BP\'O 19 deliquimus BP\'U delinquimus C (n
8. u.) eet.
quem commissi pudet nescit aliquid postea tale committere,
I unde similiter erubescat.
praecedit autem iniquitas, peccatum
sequitur. radix est iniquitas, fructus autem radicis est culpa.
unde uidetur iniquitas ad mentis inprobitatem referri, peccatum
ad prolapsionem corporis. grauior iniquitas tamquam materia
peccatorum, leuius peccatum. denique iniquitas per lauacrum
remittitur, peccatum tegitur bonis factis et tamquam alis
operibus obumbratur. unde bene supra hic ipse ait: beati,
quorum remissae sunt iniquitates et quorum tecta
sunt peccata. caritas enim abscondit errorem et operit
multitudinem peccatorum. multa quoque caritas remittit
etiam ipsa peccata, sicut scriptum est de muliere, quae super
dominum fudit unguentum: remissa sunt peccata eius
multa, quoniam dilexit multum.
sunt etiam qui accipiant
priorem uersiculum de lauacro esse, secundum de
paenitentia. qua gratia etiam Petrus, qui ante fuerat
interrogatur, postquam uisus est dominum negasse :
Simon Iohannis, diligis me? dicit ei: utique tu scis,
domine, quia diligo te. et iterum interrogatur: Simon
Iohannis, diligis me? et iterum respondet: tu scis quia
amo te. et tertio interrogatur: Simon lohannis, amas me?
et contristatus est, quia dixit ei tertio: amas me, et dicit ei :
R incuruet C oculus BP\'D\' in memoria BO et memoria
P\'D\' 2 postea. post similiter transponit T\' 4 sequitur. peccatum
radix iniquitatis est Bx 5 ad mehtis] odientis B et (in mg. m2
ad mentis) 0 odientis ad P (ad s. u. m2) D\' 7 lauachrum B\'BxLO
8 alis ed. Rom. aliis BP\'BxD\'O et (m3 ex maHs) Т\' malis cet. 11 operit
BxD\' opernit BO et (u eras.) P\' cooperit cet. 12 amittit RB\'AC
aD emittit Bx abscondit T\' 13 peccatum BB\'A
14 eius peccata PxBxTT\' ei peccata C peccata ei D 15 sunt m2 ex
sicu P\' 16 lauachro BB\'BxD\'LOTI 19 dicit... 21 diligis me om.
BP\'D\'O 19 dixit Bx 20 domine ante tu transponunt BilL interrogatas
RB\'DP\' 21 et om. Bx respondet LT respondit cet.
quia ego Bx 22 iohannes P 23 qui B quia (a s. t4. m2) P
dicit] dixit DD\'LT
dictum est ei trina uice: pasce oues meas; sequere me,
quasi qui peccatum suum nimia caritate texisset. nec otiose
post confessionem nimiae caritatis iubetur plebem regere, qui
etiam turbatus non amiserat quemadmodum ipse se regeret ?
hoc propter gratiam diximus caritatis, eo quod peccatum tegat.
denique nonnulli ideo trinam interrogationem dilectionis factam
esse dixerunt, quia trina fuerat negatio, ut trinae lapsum
negationis professio caritatis totiens repetita deleret.
legibus tenebatur, quia liberi sunt reges a uinculis delictorum;
neque enim ullis ad poenam uocantur legibus tuti sub imperii
potestate. homini ergo non peccauit, cui non tenebatur obnoxius.
sed quamuis tutus imperio deuotione tamen ac fide erat deo
subdit\'18 et legi eius subiectum se esse cognoscens peccatum
suum negare non poterat, sed quasi reus cum amaritudine
fatebatur, qui sciret maioribus uinculis se teneri, quia maiora
deberet, quoniam plus ab eo exigitur, cui plus commissum
est.) possumus etiam et ita accipere. quis me diiudicat, cum
omnes sub peccato sint? denique dominus de illa adultera
qui sine peccato est inquit prior lapidet eam. et I
nemo lapidauit. hoc igitur ait propheta: tibi soli peccaui,
L 6 18 Luc. 12, 48 21 Ioh. 8, 7 DLTТ\' 2 ei om. DBx uoce RB\'Px
8 quiasi P otiosae B (a exp.) A 4 caritatis om. RB\'ACD, 8. fl.
m2 T 5 se om. CDLT gereret Bpi 6 haec Å caritatis (ti
s. fl. m2) P\' 7 iudeo R (u eras.) B\' 8 quia (i 8. u.) f negatio
BP\'AD\'O derogatio Px denegatio cd. 12 ullis (n ex i m2) pi tuti
(n ex o) R, om. BPD\'O sub BP\'D\'LO et 8. U. m2 T, om. eet.
14 totus (v 8. 0 m2) pi erat (a ex i m2) P deo erat suhditus
Bx erat subditus deo pu subditus erat deo T\' 15 legi eius] legibus
CDL et (in ras. m2) T 19 etiam BP\'DD\'O autem cet. deiudicat
B et (di- m2) pi 22 lapidauit B (t m2 ex corr.) PD\'O
eam lapidauit cd. profeta B soli P\'BxDD\'LT et 8. U. T,
om. cd.
quasi peccatorem non potest iudicare. inexcusabilis est enim
omnis homo, qui in alio ea quae agit ipse condemnat; in
quo enim alium iudicat semet ipsum adiudicat. tibi inquit
peccaui et malum coram te feci, ut iustificeris in
sermonibus tuis et uincas, cum iudicaris. tibi peccaui,
qui me ad uirtutis studia prouocasti, qui me erudisti in
lege tua. tibi soli peccaui, quem solum abscondita
cogitationum et mentis occulta non fallunt.
e t malum coram
t e feci, quem sola sanctificatio decet. hominis testimonium
declinamus, sed in conspectu tuo ea quae sunt indigna committimus.
iniuria est homini spectare flagitia, deum arbitrum
esse omnium scimus et eo ipso teste peccamus: et tamen in
his iustificatur magis dominus deus noster, quia iniustitia
nostra dei iustitiam commendat et mendacium nostrum concelebrat
ueritatem dei; sit enim deus uerax, omnis
autem homo mendax.
Ut iustificeris in sermonibus tuis. sermones dei
pleni ueritatis sunt atque iustitiae ideoque uera sunt quaecumque
locutus est dominus de fragilitate humana, quia
inclinatum est cor eorum ad nequitiam, propendit ad fraudem.
et quia definiuit eo quod non sit homo qui non peccet omnes
enim declinauerunt et inutiles facti sunt
-, ideo uincit, dum iudicatur, quoniam prolapsione uniuersorum
18 Psalm. L 6 CXVIII 160 23 Psalm. XIII 3 pr. BP\'BxD\'O quia tu A quia eet. 2 quasi (i 8. u. m2) P
inexcussabilis P enim est LT\' 4 aliutras.) f 10 sola
(a in ras.) D\' solum Bx et (quem solum in mg.) D 11 sed BP DILO
et T (8. m2 sed) cd. 12 homini BP\'PxD\'O hominis Bx (is ex u) eet.
expectare RB\'APxТ\' putaret (del. 11.2 et 8. scr. spectare) T dum
CDLT 13 omnium esse pOL 14 N = noster 8. u. B, non P\'D\'
15 celebrat DLT celat C 16 ueritatem dei BP\'BxD\'O dei ueritatem
eft. enim BP\'BxD\'O autem eet. 17 mendat (1: 8. t m2) P\' 21 propendet
BOD\' 22 difiniuit B de6niuit (de ex di m2) P diffinillit Bx
23 declin:nauerunt (e pr. ex i, n pro extra u. m2) B 24 diiudicatur
APx T\'
dixerimus quia iniquitatem fecimus, iustificamus deum in
sermonibus suis; si autem dixerimus quia non peccauimus.
mendacem facimus deum; sed inpossibile est mentiri eum.
nos igitur omnes sub peccato esse manifestum est. quantum
igitur crimen, ut homo se peccatorem neget, quoniam quantum
in ipso est summi dei uidetur arguere ac refutare mendacium,
qui tam moderatus et patiens est, ut uincat, cum iudicatur.
uenitur enim ad iudicium: deus dicit: populus meus, quid
feci tibi aut quid contristaui te aut quid mol est us
tibi fui? quia eduxi te de terra Aegypti, et de domo
seruitutis liberaui te et misi ante faciem tuam
Moysen et Aaron et Mariam. plebs mea, in mente
habeto quid cogitauerit de te Balac. singula in conspectu
tuo locat beneficia sua, ut tamquam de his iudices quae
seruare debueras, quo magis reus fias, qui diuinis non potueris
stare beneficiis. quid feci inquit tibi? tamquam reum se
constituit et te iudicem. aut quid contristaui te? offensi
uultus non abnuit crimen, si tu deo es contristatus auctore.
aut quid molestus tibi fui? interpellationis iniuriam
confitetur, si molestior aestimata est: addit beneficia, quorum
gratia non erubuit qui existimabatur ingratus. in hac quoque
causa considera quomodo dominus se ipsi Dauid iudicandum BPDIO de nra BI densam R 6 peccatorem se C
8 et] ac LT 9 nenitis (m9 ex uenitur) pi ueniens BxD\'O uenit Px
et deus dicit A deus et dicit Px et dicit tibi deus TJ popule
P\'BxCDD\'T\' quid (d 8. u. m2) pi 10 quid pr.] in quo BxTx 11 fui
tibi CD feci tibi (om. molestus) Bx eduxit (t eras.) P\' de ante domo s. u.
m2 P\' ml D, om. BO 13 et aaroll om. BP\'PxD\'O, et om. r maria B
et (I fn2 ex a alt.) pi plebes R (e alt. eras.) Px (e alt. 8. fl.) 14 balach
ALTТ\' 15 locat (e ut uidetur eras.) R iudicis B iuditiis RbI
iudiciis APxT\' iudiceris T (s. m2 t ces) iudicii (es m2 8. ii) C 20 tui
fni RBJAC et (tibi 8. tui m2j DT fui tibi BxOT\' 21 addidit A
22 gratiam RB\'ABxCDLT erubuit (b ex p) P\' existimabatur
scripai existimabat BP\'D\'O erat T\' existebat T (ex existeret) eet.
dominus deus Istrahel: ego uncxi te in regem super
Istrahel et ego liberaui te de manu Saul et dedi tibi
omnia quae erant domini tui et uxores illius in
sinum tuum dedi et dedi tibi domum ipsius Istrahel
et, si pauca sunt, adiciam tibi. et quare pro nihilo
duxisti dominum, ut faceres nequiter in conspectu
eius? horum commemoratione conuentus cum uideret inferiorem
se esse, cum iudicat, ait: peccaui domino. ita iustificauit
dominum, qui peccatum suum negare non ausus est
possumus et ita accipere:
iustificat dominum qui peccatum
fatetur. denique in euangelio habes quia publicani iustificauerunt
deum baptizati baptismo Iohannis. Baptista autem
Iohannes baptismum fecit paenitentiae. qui autem agit paenitentiam
delicta non abnuit. ergo quia Dauid contra se habebat
semper delictum suum, utique non negabat quod et erubescebat,
non negabat quod et agnoscebat. non negando autem
utique commissi paenitentiam gerebat erroris atque ita confitendo
delictum iustificabat dominum et ipse iustificabatur a
domino. iustificatur enim dominus, dum eius praedicatur
iustitia et ab eo uenia postulatur. simul et ipse iustificat
confitentem et iustificatur in sermonibus suis, sicut scriptum
est: dic iniquitates tuas, ut iustificeris.
43, 26 P\' (in mg. m2 t diceret) D\' dicit (it ex et) B natham
B 2 sqq. isdt B isrt eet. uncii B unxi eet. 4 UIores (es ex is
m2) B 4 dedi in ainum tuum CDLT 8 cõmemoratione (ne ex nu)
P cum ex con P audiret L T 9 cum oln. P\'U, cum iudicat
om. D\' iudicat P iudicati pi iudicat. (ns 8. f) 0 iudicatur A
10 non est ausus r .11 peccatum suum BxD\'T\', fort. recte
13 baptizatos RB\'Px baptiamum (0 8. u) B baptismo (o tn2 in ras.) P\'
baptismo baptizati 0 14 iohannes (ea ex is m2) BP\' penitentium
tn2 ex penitentaeam ut uidetur pi 16 semper BP\' BxD\' et post auum
transpositum 0, om. cet. erubescebat (be ex bi m2) B 17 et om.
Y
CDT neganJi RB\'AP\'C 20 dem (v 8. e) P\' 21 postolatur P
(v m.2) postulamur (t 8. tJl m2) B
et in delictis peperit me mater mea. quis tanto adfectu
agit paenitentiam? humi stratus iacuit fusus in lacrimas,
cibum non gustauit, lauacro se abdicauit. quid iam reliqua
dicam, quod abstinuerit ornatu et comitatu regio? adiunxit
confessionem iniquitatis suae et in perpetua saecula toto
canendam orbe transmisit. ecce inquit in iniquitatibus
conceptus sum et in delictis peperit me mater mea.
auerte faciem tuam a peccatis meis et omnes iniquitates
meas dele. ne proicias me a facie tua et spiritum
sanctum tuum ne auferas a me. libera me de sanguinibus,
deus deus salutis meae. <antequam nascimur,
maculamur contagio et ante usuram lucis originis ipsius
excipimus iniuriam. in iniquitate concipimur - non expressit
utrum parentum an nostra - (et in delictis generat unumquemque
mater sua). nec hic declarauit utrum in delictis suis
mater pariat an iam sint aliqua delicta nascentis. sed uide ne
utrumque intellegendum sit. nec conceptus exors iniquitatis
est, quoniam et parentes non carent lapsu. et. ei nec unius
diei infans sine peccato, multo magis nec illi materni conceptus
dies sine peccato sunt. concipimur ergo in peccato
parentum et in delictis eorum nascimur. sed et ipse partus
habet contagia sua, nec unum tantummodo habet ipsa natura
duas epist. Pelag. IIII 11, 29 (antequam ... concipimur) et contra Iul.
Pelag. I 3, 10 (antequam ... natura. contagium) 20 rob 14, 5 RB\' APxBHТ\' 3 lacrimis PD\'T\' 5 abstinuerit (s to
11.) B comitatu BPBxD\'O contemptu  comptu cd. adiuncxit
(c a. u. m2) P 7 canendum BP\'D\'O canenda T orbi (i ex e m2) B
in a. u. m2 pi 12 nascamur ADPxBxD\'T\'O et Augustinus l. pr.
18 antequam P 14 iniquitatem B 15 nostria BP\'D\'0 nostram AP\'\'
unumquemque generat dugecatinus 16 delictis m2 ex dilectis B
17 aint BP\'OBxD\'O sint et eee. 18 eIors BBxLOTТ\' exsors cd.
19 lapsum RBIP\' 20 peccato est D\' 21 sint (v 8. i) P\', sunt om. PxT\'
concepimur RB\' 22 sed et BP\'DBxD\'O sed eet. 28 tantomod4)
(v a. 0 pro m2) P\'
tamen qui habent uxores ita sint ac si non habentes. ipse
torus incoinquinatus et nemo alterum fraudare debet eo nisi
: forte ad tempus, ut uacent orationi: tamen secundum apostolum
non uacat orationi quis eo tempore, quo usum corporeae
illius conuentionis exercet; et mulieri menstruatae coinquinatus
est pannus nec potest illis diebus purgationis suae offerre
sacrificium,. et mulieris quae generauerit dies partus et
plerique alii a sacrificio feriati sunt, donec legitimo ritu feta
mundetur.
ideo in quo uoluit dominus nulla huiusmodi
originis esse contagia, dicit illi dominus: priusquam te
formarem in utero matris tuae, noui te et, priusquam
exires de uulua, sanctificaui te et prophetam in
gentibus posui te. quis tantus, cui tam magna delata sunt?
numquid Hieremias ? sed non ille utique in gentibus propheta
propositus, sed in Iudaea tunc temporis, nunc autem etiam
in nationibus, quae in Iesum dominum crediderunt. uide
tamen ne illi dicatur, qui antequam nasceretur ex uirgine,
iamdudum erat et erat semper et operabatur etiam in utero
Mariae constitutus et ita sanctus erat, ut sanctificaret
suos. in quo solo et. conceptus uirginalis et partus
sine ullo fuit mortalis originis inquinamento. dignum etenim
2 I Cor. 7, 29 3 I Cor. 7, 5 6Leuit.l5,19sqq. 8 Leuit.
12, 2 sqq. 11 Hier. 1, 5. 22 Augustinus contra duaa epist. PeIag.
IIII 11, 29 (dignum...uita). om. Augustinus copola B sed tamen m1 P\'T\' ai tamen
P m2 T\' m3 si D\' 2 habent (n a. u.) B\' 3 torus est Augustinus
inquoinquinatus RB\'P\' alterutrum (corr, m2) P eo om. BAO
4 ad ţę ad tempus B tamen] iam RB\'PxBxT\' 5 quis D ma
PDt et (s e. u.) Т\' qui se EO, om. LT, qui D ml cet. usum BPBxD\'O
usus cet. 6 mulieris ACDPxLTT\' quoinquinatus B\' 7 pannus
(n pr. 8. u. m2) P 8 generauerat P (erapr. a. u. m2) D\' generauit LT
11 illic BO illi. (c eras.) P\' 15 ille non Px profeta B 16 pro-\'
poeitus BPD\'OT\' positus cet. autem om. CD, 8. u. T etiam]
etiam et ACDPx et T\' 17 quae BP\'CDBxD\'OT quae et cd. dum
BP\'D\'O xpm dmn cd. 18 nec (c eras.) P\'.
nullum sentiret generationis naturale contagium. merito ergo
Dauid flebiliter in se deplorauit ipsa inquinamenta naturae,
quod prius inciperet in homine macula quam uita.
Dum haec dicit et peccatorum specialium atque communium.
conluuiem confitetur, subito ei splendor ueritatis et candor
gratiae spiritalis offulsit. supergressus enim umbram spiritu,
prophetico ipsa uidit mysteriorum sacramenta caelestium,
quorum typum Moyses praefigurauit in lege. uulneratus igitur
caritatis uulnere et indagandae captus ueritatis cupiditate in
superiora suae mentis extendit intuitum et in futura prospiciens
thensauros sapientiae et scientiae uidit in Christo\\
praeuidit baptismatis sacramentum et miratus gratiam exclamauit
subito dicens: ecce enim ueritatem. dilexisti:..
incerta et occulta sapientiae tuae m anifestasti ti mihi.
non incerta mysteria, quia certa sunt, nec incerta secreta et
arcana sapientiae, sed non manifesta. hoc enim significat,
quia nullis essent manifestata; quod enim oculus non
uidit nec auris audiuit nec in cor hominis ascendit,
hoc praeparauit deus diligentibus eum. uidens igitur ea
dicit: ecce iam non in umbra nec in figura, non in typo, sed
18 I Cor. 2, 9 21 Colose. 2, 17 ezp. m2) P\' 3 dauid (d alt. ez t) P
flebititer (i pro ex e) B 4 et quod Augustinus hominem RAPxT\'
maculare (Tę del.) B 6 conluuionem LT ei] eis C enim BU, om. 0
-et candor gratiae spiritalis om. BP\'D\'O 7 offalait BP 0 effulsit
DBxD\' obfulait cet. umbra R spu. P 9 moeses B uulneratalia
RB\' et (m2 uulneratus) f nulnerata. A uulnere T 10 cupidita.te
B (e eras.) 11 intuitum BDBxD\'LO et (ū ex u m2) P intantúm
T (a. m2 tuitum) cet. 12 thensauros B thesauros cet. uidit
(it ex et m2) Bpi 14 dilixisti B 15 occulta (c pro S. u. m2) P
tuae om. B 16 misteria P 17 archana B significat T\' significat∗
(ur 8. ras.) pi significans C significant P\' (n alt. expo m2) cd.
18 quia BPxD\'O quae BU quia adhuc pi in mg. ** hec que D haec quae
r adhaec quae cet. 19 auris (is ex ea m2) BP\' 21 nec BPD\'Q
non cd. I
splendorem ueritatis agnosco, nunc te maiore domine deus
noster, ueneror adfectu. ecce enim ueritatem dilexisti:non
per speculum, non in aenigmate, sed faciem ad faciem
te mihi, Christe, demonstrasti; in tuis te inuenio sacramentis.
haec sunt tuae uera sacramenta sapientiae, quibus mentis
occulta mundantur.
itaque iam laetus atque securus, quod
uibrasset ei sapientiae plenitudo, dicit ad dominum: asparges
me hysopo, et mundabor; lauabis me, et super
niuem dealbabor. bene et ueteris testamenti sacramenta
non euacuat et euangelica docet mysteria praeferenda. hysopo
mundari secundum legem postulat, lauari secundum euangelium
concupiscit et supra niuem se extimat, si lotus fuerit,
dealbandum. per hysopi fasciculum aspargebatur agni sanguine
qui mundari uolebat typico baptismate. lauatur autem qui
diluitur aeterni fontis inriguo et supra niuem dealbatur cui
culpa dimittitur. denique de ipsa anima dicitur: quae est
haec, quae ascendit dealbata? antequam baptizaretur,
ipsa est quae dicebat: nigra sum et decora, filia Hierusalem.
erat enim nigra, tenebroso peccatorum horrore
deformis, sed posteaquam abluta per baptismum remissionem
meruit delictorum, dealbata ascendit ad Christum. inde et per
12 Matth. 3, 13 14 Exod. 12, 22 17 Cant. 8, 5 19 Cant. 1, 5 B (m alt. exp.) Px (m alt. eras.) P (i m2 a. ęrp) maiori
AD\'LTT\' 4 faciem pr. B facie P\' (w quo cie ad extra u. m2) cd.
5 demonstrasti B monstrasti P\'D\'O demonatrans C (n alt. exp.) LT
demonstras cd. in tuis te inuenio BP\'D\'O te in tuis teneo cet.
6 tua P\'D\' 8 asparge B asparges (e m2 8. a alt.) P aspargis BH
asperges cet. 9 hysopo BPxTx isopo C ysopo cet. 11 misteria P
bysopo BRB\'APxTx ysopo cet. 12 postolat (v 8. 0 m2) P 13 super
Px Bx T\' se 8. t4. m2 P 14 hysopi BPxT\' ysopi cd. aspargebatur
BRB\' et (e 8. a alt.) m2 P m1 A aspergebatur cet, 16 dealbabitur
LT 19 filiae CPxBxT 20 enim torum horrore
om. nigra tenebroso pecca B tenebrosa P\'APxD\' 21 ablaata RB\'
uestra sicut phoenicium, ut niuem dealbabo, id est: si
\'cruenta, si tetra, mundabo. haec est nix intellegibilis, de qua
ait in euangelio quod domini Iesu refulserint uestimenta sicut
nix, eo quod peccatum non cognouerit, caro eius, quando se
induit ueniens in hunc mundum, ab omni ment munda delicto.
quid miraris si uidit baptismatis sacramenta cum supra dixerit,
ubi descripsit domini passionem: dominus pascit me, e t
nihil mihi deerit; in loco uiridi ibi me conlocauit,
super aquam refectionis educauit me et alibi: uox
domini super aquas, deus maiestatis? et de
ipso sacramento plenius dixit: parasti in conspectu
meo mensam; inpinguasti in oleo caput meum, et
poculum tuum inebrians quam praeclarum est.
gaudium et laetitiam, exultabunt ossa humiliata.
probasti, domine Iesu, quia numquam tua uerba praetereunt,
probasti illud euangelicum quod dixisti: multi prophetae
et iusti uoluerunt uidere quae uidetis et audire
quae auditis. ecce Dauid solo laetatur auditu, quia futura
1 sq. 10 Psalm. XXVIII 3 12 Psalm. XXII 5 15 Paalm. L 10
17 Matth. 24, 35 18 Matth. 13, 17 m2) peccata (ta 8. u. m2) ura (ura in ras.) P\'
2 fenicum B fenicium pI phenitium RBI 4 in euangelio quod dni ihu
Т\' dns ibs in euangelio quod BD\'O quod (8. u. m2) dni ihu (ihu 8. ras.
m2) in euangelio P quod dni ihu in euangelio eet, refulserint P\'
(n 8. u. m2) B (nt ex t) 5 eius] enim LT fort. cognouerit <et>
quando BP\'D\'O qua cet. 6 mundom et P (et add. m2) PxDI 7 sacramentum
LTr dixerit BP\'BxD\'OT\' dixit eet. 8 discripsit B et
(corr. ml) P 9 uiridi BP\'BxD\'O pascue uel pascug eet. 10 edocauit B
11 maiestatis BPD\'O maiestatie intonuit cet. 14 poculum meum P\'BxD
et (tu s. me)B\' praeclarus RB\'ACPx 15 istis BD\'O iste (ste A) quoque
AP\'T\' istic quoque P (m2 ex istis) D (quoque 8. u.) eet. 16 exultabunt
BEB\'A et exultabunt cd. 17 Iesu] hunc BO hinc P (i ex u
m2) lY uerba tua PxTx 18 euangelicum (c 8. tI. m2) pi euglm AC
dinsti illud (illud eras.) R 20 audistis B et (s pro exp.) P\'Px
humiliata. sicut omnia iusti ossa dicent : domine, quis
similis tibi? sic exultabunt ossa humiliata, humiliantis
scilicet animam suam iusti. dicuntur ergo ossa uirtutes,
dicuntur ossa uelut quidam animi motus uel animae, qui
motus humiliantur peccatis, exultant gratiae caelestis munere.
dicuntur et ossa populi ecclesiarum, unde habes dictum in
psalmo: non est absconditum os meum, quae fecisti
in abscondito. os suum ecclesiam dixit et plebis deuotae
conuentus sacros, quoniam sumus membra corporis Christi de
carne ipsius et de ossibus eius. hoc igitur dicit, quia ecclesia
domini omnia opera diuina cognoscet et fidem resurrectionis
accipiet.
sequitur: auerte faciem tuam a peccatis meis
et omnes iniquitates meas dele. usitata est deprecatio,
ut eos quos laesimus obliuisci offensionis propriae postulemus.
moraliter ergo deum rogat propheta, ut auertat faciem suam
a peccatis eius et tamquam obliuia peccatorum eius adsumat.
sed quia omnia spectat et nihil eum praeterit, obliuisci non
potest sicut nos, quos breui interuallo temporis eorum quae
cognouimus memoria subterfugit. Ideo bene ait, ut faciem
suam auertat, non ab ipso, ne deficiat destitutus, sed a peccatis,
ut uires non possint habere peccata ipsius. quos enim
22 Psalm. LXVI 2 CXYIII 135 B erat LT 2 ossa iusti DD\' 3 tibi] tui ATx
si B\' omnia ossa PxT\' humiliantis DD\' 0 bumiliantes cet.
4 uirtutis BP\'RB\'ACD\'OT 6 peccatis sed P (m2 ex peccatis) DIO
exultat B exultant (n s. u. m2) P cxaultent d exaltentur r caelestis
(s alt. 8. u.) B 8 occultatum T\' quod BUD\' 9 abscondito
BP\'D\'O occulto cet. auum] sum B 11 dixit Bx _ quia] qui B
eclesiam B aecclesialP (a pr. 8. U., m expo m2) P 12 omni B omnia
(a 8. u. m2) pi cognoscit BUD\' 14 uisitata (i 1)r. exp.) BP
15 offensionęs (i 8. ę) P postolemus (v 8. 0 alt. m2) P 16 moraliter
om. BD\'O, 8. u. m3 pi 18 espectat Bx expectat BRB\'APx T
20 subterfugit (git ex it) Px 21 destitus B\' 22 ut om. B
uires ut (ut m2, uirgulae n m3) P uires ut D\'O habere non possint
PxTx non habere possint 0.
aspicit dominus inluminat et in uultu domini pietas atque
indulgentia est. ideoque hic ipse ait: de uultu tuo iudicium
meum prodeat; de uultu enim domini uenia, non
poena procedit. rogandus ergo, ut nos aspiciat, auertat autem
faciem suam a peccatis nostris, ut deleat ea. quae enim non
\'aspicit delet et quae deleuerit ea memoria sepelientur, sicut
ipse dominus ait: ego sum, ego: sum qui deleo iniquitates
tuas, et memor non ero; tu autem memor
esto e t iudicemur.
peccatum autem aut donatur aut
deletur aut tegitur. donatur per gratiam, deletur per sanguinem
crucis, tegitur per caritatem. similiter et iniquitas, quae
aestimatur habitudo mentis iniustae, licet Iohannes in epistula
eum qui fecerit peccatum et iniquitatem fecisse dixerit, sicut
habemus scriptum:. omnis qui facit peccatum et iniquitatem
facit. peccatum est iniquitas, quia in peccato
ipso iniquitas est; tamen, ut nobis uidetur, peccatum opus
est iniquitatis, iniquitas autem operatrix culpae atque delicti.
plus est ergo ut ipsa iniquitas deleatur, excidatur radix et
seminarium peccatorum. tollatur mala radix, ne malos fructus
faciat, aboleatur errois omnis affectus, uniuersa iniquitatum
genera tollantur.
itaque quemadmodum intrans in animam
sapientiae disciplina inprudentiam tollit et scientia ignorantiam,
sic perfecta uirtus iniquitatem et remissio peccatorum delet
BP\'BxD\'O enim cet.
autem 8. u. C, om. LT 6 aspicit (it m2 ex et) B ea BP\'D\' et
(e eras.) 0, om. Bx, cum 1x et D (a. u.) C et cum pi (et exp.) cet.
sepelientur BP\'D\'LOТ\' sepeliuntur pi (un s. u.) T\' sepelitur cd.
9 autem om. BD\'LO et m1 pi aut deletur aut donatur BD\'O aut
deletur autem (autem s. u. m3) aut donatur (uirgulae .. m3) P\'\' 12 iohannis
B (-es corr.) RBI epistula B et ml pi epiatoIa P m2 cet.
16 peccatum om. BPD\'O 19 fructus malos PxTx 20 faciat (a alt.
8. \'U.) P erroris omnis BP\'D\'O omnia erroris eet. 21 quaêadmodum B
intrans (s 8. v.) P 22 sapientiae BP\'BxD\'O sapientia cd. disci.
plina (a ex e) pi scientiae RB\'ACPxLTTx scientia (8. a a-as.) D
nobis peccata dominus Iesus delens chirographum
decreti, quod erat contrarium nobis, et ipsum
inquit de medio tulit adfigens illud cruci, deleuit
- sanguine suo atramentum Euae, deleuit obligationem hereditatis
obnoxiae. fides igitur peccatum minuit. et ideo dominus
dimittens peccata dicebat: fiat tibi secundum fidem
tuam.
rectum innoua in uisceribus meis. superius
mundari ab occultis petit, hic postulat cor mundum creari
sibi, quod ei prouenit qui renouatur spiritu; in nouo enim
homine cor mundum est, in quo ueterum delictorum fuerit
deleta conluuies nec inscripta remanserit aliqua iniquitatis
effigies. grande autem munus cordis esse mundi. unde pulcre
Solomon: quis gloriabitur castum se habere cor?
et dominus in euangelio: beati mundo corde; ipsi enim
deum uidebunt. propterea etiam Dauid cor mundum habere
cupiebat, ne a facie domini proiceretur.
in quo autem cor
mundum est, innouatur in eius interioribus spiritus. uiscera
XVIII 13 16 Prouerb. 20, 9 17 Matth. 5, 8 B chyrographum P\' cirographum BUD cyrografam OT
cyrographum cet, 4 delet BBuD\' et (m2 delenit) PO 5 aeue B
6 et BPD\'O, om. eet. 9 et om. APxLT\' 11 mundari ab occultis
BD\'O et (c pro 8. u.) P\' ab occultis mandari eet. petit BP\'BxD\'O
se petit eet, postolat (v s. 0 all. m2) P 12 vrouenit BP\'D\'O procedit
cet. 13 fuerat (i 8. a) P 14 deleta (e alt. ex a m2) BO, (m2
ex conlata) f delata D\' delicta A nee] ne BP\'BxD\'O scripta
remanserit Bx inscripta (a m3 in ras. litt. ura) remanserit T\' in scriptura
(scribtura B) manserit BP\'D\'O 15 grande. R (s eras.) est munus
cordis P\'D\' munus cordis est (om. esse mundi) D munus est cordis APxT\'
pulcre B pulchre ed. 16 solomon B salomon eet. casturo] mundum
ODLT 17 euuangelio P ipsi enim] quoniam ipsi BxLTТ\'
19 prohiceretur L prohibetur B\' 20 eius interioribus spiritus BP\'BxD\'O
interioribus eius epiritus d interioribus spiritus eius L interioribus eius
spiritus eius Т\' eius interioribus eius spiritus eet.
uiscera animae, ut sunt uiscera misericordiae, ut sunt interiora
quae benedicunt dominum, de quibus ait: benedic, anima m a
mea, dominum et omnia interiora mea nomen
sanctum eius. uiscera autem animae adinuentiones sensuum
sunt, bonae cogitationis studia, uirtutum perseuerantia, postremo
illae quae graece
rectus autem spiritus,
qui bene dirigit, qui deducit in uiam rectam; hic est spiritus
ueritatis uel certe recta hominis conscientia nullis inflexa
peccatis uel spiritus, qui in homine est. non praetermisimus
quid alii sentiant; tamen nobis uidetur <quod>, quoniam de
mysteriis dicit lectio et futurae gratia renouationis exprimitur,
spiritus sancti infusio postulatur.
denique sequitur : n e
proicias me a facie tua et spiritum sanctum tuum
n e auferas a me. si quis nos offenderit seruulorum, auertere
ab eo uultum solemus. plerique autem diuitum amendare
consueuerunt mancipia sua et per agellulos relegare, et haec
poena grauior aestimatur. denique solent magis se offerre
uerberibus. si apud homines hoc graue ducitur, quanto magis
apud dominum deum nostrum. quasi non hinc dolor parricidalis,
reprimendus quidem, si qua eum pietas temperare
m2 ex corpus P intellegibilia (Ie ex li m2) P\' 3 ait]
dicit T (8. u.) L 4 mea 8. tf. m2 P\', om. D\' 5 ei R adinuentiones
(es ex is m2) BP 6 cogitationis BP\'D\'OT\' cogitationes cet.
7 scripsi ennome T\' ennomine C sinnome (s. 1\' ennoie) D enno-
Diae eel. 9 Dullis BBxD\'Or et (ex nullus) P\' in nullis cet. 10 praetermişsmus
P\' 11 allii B aliis B\' quod addidi 12 misteriis P\'
gratia 8. u. P\' gratiae Bx et (corr. m1) 0 13 spiritusque P (que
postea add.) D\'O postulatur BP\'D\'O pręrtolari Px et (s. m2 postulari)
T\' postulari eet. 15 sernulorum offenderit BxT\' 16 amendare
scripsi amandare Erasmus emandare A emendare cet. 17 eonsuerunt
BPD\'O consueuerunt cet. relegare L religare eet. 18 grauiora
RB\'G et (a tras.) Px solent (n 8. u.) pi solet Bx se magis PxBxT\'
segmagis (dd. m1 et 8. ser. magis) se T 19 homines (es ea: is) B .
dicitur BP\'GBxD\' et (m2 in mg. ducitur) 0
auertit, respexit autem super munera Abel. itaque tacito uultu
alterum innocentem pronuntiauit, alterum peccatorem. ergo
quasi ultimus seruus humiliat se et quasi in peccato deprehensus
et offensae reus obsecrat, ut flagelletur potius quam
proiciatur a facie domini.
quomodo proiciat deus a facie sua
audi dicentem: tollite illum in tenebras exteriores;
ibi erit fletus et stridor dentium. qui non emendatur
a facie eius in tenebris constituitur. ideo iustus, ne tenebras
patiatur, ait: uultum tuum, domine, requiram. ubi
enim Domini uultus ibi lumen est, sicut scriptum est:
faciem tuam inlumina super seruum tuum. denique
ubi primum intuitus Petrum uidit, et inluminauit.
grande
igitur supplicium proici a facie dei. proiectus est Adam de
paradiso nec inmerito; ipse enim se ante absconderat a facie
dei. exiuit et Cain a facie dei non solum post parricidale
commissum, sed etiam postquam deum putauit esse fallendum,
ut crimen negaret. peccator igitur excluditur a facie dei,
iustus autem dicit: ecce ego. denique ipse Dauid cum
uideret interire populum, semet ipsum optulit dicens: \'ecce
XXVI 8 12 Psalm. CXVIII 135 13 Luc. 22, 61 14 Gen. 3, 8
et 24 16 Gen. 4, 8 sq. et 16 19 Esai. 6, 8 20 Reg. II 24, 17 eras.) RB\' A 2 auertłt (i 8.
a) P aduertit B\' 5 obseeratu ut B\' fiagellet R 6 d3 BP\'DBxD\'OT\'
dns cet. 7 illum BP\'BxD\'O illum ligatis (ligatis om. RB\', post pedibus
transponit C) manibus et pedibus et (et om. CDLT) mittite cet.
8 qui non emendatur BP\'AD\'O et ml D qui (quis C) emendatur RBICLT
et (-tus) PxT\', quia qui proicitur Bx (qui proicitur D m2), recte puto
9 tenebras RPxTTx constituitur (i alt. a. tl.) A constitutus RB\'CPxT
constitutus est Bx 13 primus T primum est PxT\' petrum om. DB\'I
14 dni D\'T de paradiso BD\'O et ml P cum de paradiso exiret P
m2 cet., recte puto 16 eIiuit... dei in mg. m2 P dei... dei] dDi
... dni PxT\' dī . . . dni Bx dni... dt D\' parricidale (ci s. u. m2) 1x
17 dlb BPBxD\'O, om. cet. 19 iustum (s s. fit) B 20 interiore (o
eras.) P optulit BC\'DL obtulit eet. ecce sumJ ego sum AO ecce
sum ego CD
domini mitigata est et uenia donata.
Simul ostendit quia sancti permanent, criminosi proiciuntur.
ideoque seruanda est nobis gratia spiritalis, ne propter peccata
nostra aufel\'atur a nobis. non enim proicitur in quo sanctus
est spiritus, sed inoffenso muneris sui fructu studet se
domino semper offerre, sicut ille qui dicenti domino: n u mquid
et uos uultis discedere? respondit: ad quem
ibimus? uerba uitae aeternae habes, et nos
u s.
simul illud considerandum, quia non aufertur spiritus
nisi domini uoluntate, sicut Bon datur nisi domini uoluntate.
qui utique cum datur, non quasi coactus operatur, sed pro
sua uoluntate diuiditur, sicut scriptum est dicente apostolo:
haec autem omnia operatur unus atque idem
spiritus diuidens singulis prout uult. cum igitur
non auferatur nisi domini uoluntate, apparet quia una trinitatis
uoluntas est.
principali confirma. cui debetur et redditur: redditur
rationabili naturae laetitia salutaris. laetitia autem et gaudium
fructus est spiritus; firmamentum quoque nostrum spiritus
principalis est. denique is qui principali confirmatur spiritu
non est obnoxius seruituti, nescit seruire peccato, nescit fluitare,
nescit errare nec studio nutat incertus, sed firmatus in
P\' 5 spiritus est sanctus B\' Bx est spiritus,
sanctus DT\' spiritus sanctus est L 7 dicente P (i a. e alt.) LT
8 respondit petrus P\' (petrua in mg. m2) D\'. -ad quem BO domine ad
quem P (domine in mg. m2) cet., recte puto 10 auferetur RB\'CDPxT
auferatur T\' 11 nisi) nisi a B uolumtate bis B sicut... uo- .
luntate om. R 16 auferatur (au 8. v.) p4 aoluptate (n 8. V) p
trinitates P 17 uoluntate RB\'PxT\' 18 laetitia RB\' 201aetitiae
B et (eorr. m2) P 22 denique BP\'D\'O meritoque cet; his BP\'B\'
et (h eras.) D\' 23 flnitare BP\'BxD\'O fluctuare eet. 24 nec∗∗∗ B
(c in ras., nescit scriptum fuisse uidetur) studii CDLT nutat
BP BxD\'O niti T nutu f (ans s. \\1 alt.) eet. incertus BPBxD\'O
incerto cet.
petra solido stabilitur uestigio.
quem putamus dici spiritum
principalem? plerique spiritum rectum ad dominum referunt
Iesum. qui peccatum mundi abstulit et omne hominum genus
sui sanguinis effusione renouauit. et ideo dictum: e t
rectum innoua in uisceribus meis, spiritum
autem sanctum, de quo dicit: et spiritum sanctum tuum
ne auferas a me, spiritum intellegunt ueritatis, spiritum
uero principalem deum patrem arbitrantur. quam moraliter
autem ait: ne proicias me a facie tua! fideliter timet
auferri sibi quam accepit gratiam. ideoque alibi ait: oculi
mei semper ad dominum et in posterioribus: ecce
sicut oculi seruorum in manibus dominorum suorum
et sicut oculi ancillae in manibus dominae
suae ita oculi nostri ad dominum deum nostrum,
donec misereatur nobis. certe hic est spiritus auctor et
princeps, qui regat mentem, confirmet adfectum, quo uelit
trahat, in superiorem uitam dirigat.
sunt et qui spiritum acceperint
hominis, qui in ipso est. de eo ait apostolus: quis
enim scit hominum quae hominis sunt nisi spiritus,
qui in ipso est? qui potest scire omnia, quem hominis
occulta non fallunt potest habere in homine principatum.
conuertentur. ille praecipuus gubernator, qui scopuloso in
10 Psalm. XXITU 15 11 Psalm. CXXII 2 18 I Cor. 2, 11
22 Psalm. L 15 BP\'CDBxD\'O quia cd. mundum B\' 4 effuaione P (ne ex
nis) dictum et BPD\'O dictum est et Bx dictum est cd. 5 post
meis add. sanctum B 6 sanctum ţuum P sanctum pOBt ueritatis
tramponit D\' 8 patrem om. PiT 10 auferre B\' 14 nn (= noatri)
P N (= nostrum) B 15 nobis] nostri CDBxD\'LT\' auctor BP\'D\'O
doctor cet. 16 regit BP\'D\'O confirmat BPD\'O quod B\'
17 trahat et lY uiam B\'ADPxT, om. C acciperint B acceperint
(v 8. i alt. m3) T\' acceperunt Bx 18 homines B (-is corr.) Bx de eo
BP\'BxD\'O ideo cet. 19 sunt hominis T\', sunt om. B in homine habere
D\' 23 praecipuus ex praecibus B praecipuus est P (est postea
add.) IY gubernatur (0 8. U alt.\' B scopoloso (v 8. 0 alt.) P
ingenia ad eruditionis profectum, ille bellator egregius, dux
mirabilis, qui timidiores accendit in proelium et exploratis
locorum fulcit ingeniis, ut infirma uirium commodae stationis
oportunitate conpenset: ille similiter magnus etiam fidei prae-
. dicator, qui iniquos docet. unde pulchre ait: docebo in iquos.
non dixit: docebo iustos - nouerunt enim iusti uias
domini -, sed iniquos inquit docebo. denique auctor
et magister omnium dicit: non ueni iustos uocare,
sed peccatores. et medicus ille caelestis non opus
est sanis inquit medicus, sed infirmis.
siue igitur ex
persona illius qui gentes uocauit sine ex sua bene posuit:
docebo iniquos, quia commutare intimos adfectus potest
propositumque conuertere doctrina caelestis et operatio diuina
sacrilegis pectoribus studia pietatis infundere, ut hi qui sine
lege uiuebant conuertantur ad dominum uerum, qui ante
regalis quoque exemplo paenitentiae qui iniquitates
et acerba exercent flagitia corrigantur et fide atque opere conuersi
doctrinae remedium salutaris accipiant, ingrediantur domini
uias, in quibus nullos erroris anfractus, nulla deuerticula
BxLO 2 egregiua BPBxDiO gregius regius
T (8. m2 i egregius) cd. 3 exploratis ex expoliatis P\' 4 inftrma uirium
(uirium in ras.) L infinnantium BPDiO infirmabilium B\'i commoda
CDLT corda BP\'D\'O 5 fidei praedicator qui Å (praedicator
ex praecator), Px (ex fide praecator, qui 8. fl.), L (in qwo etiam fidei
magnus praedicator), D (in quo praedicatur) fidei qui (om. praedieator)
BP\'BxD\'O fide precator (om. qui) BT (in quibus praecator) C (in qtUJ
praecatur) B\' praedicatur qui (om. etiam fidei) Т\' 6 pnlcre P\' 7 nouerunt
B (ue 8. u. m2) PD\'O 8 inquit om..P\'CD\' 9 iustos uocare
BPD\' uocare iustos Ctt. 13 intimos BP\'BxD\'O uicium L initium cel.
15 pectatoribus P\' sine (i ex e) P 16 dominum] dlb ACDPxLTT\',
recte puto, cf. Sap. 12, 27 Ioh. 17, 3 cd. 11 qui] hii qui RB\' hi qui
ÂCDPxBxT iniquitatis BBxO et (es ex is) F\' 18 acerba (b es u)
P aceruę R acerne B\' acerbe A 20 nullo! P\' (os ex us) BAD\' 0
nullus cet. erroris (is ex es) B deuerticula B diuerticula P (di
ex de) cet.
et uirtutis exemplar in his uiris est, qui inoffensa uitae
suae tempora percucurrerint, ita qui ante actis renuntiantes
flagitiis uel incredulitatis erroribus emendauerint cursum posterioris
aetatis iis ad imitandum propositi sunt qui uel opere
uel cogitatione labuntur.
sequitur: libera me de sanguinib,us,
deus deus salutis meae. et ad Uri mortem potest
referri, quod mandatae necis eius conscius ueniam tanti
poscat admissi et quamuis. rex legibus absolutus suae tamen
reus sit conscientiae. quibus uinculis se enodare desiderans
diuinum sibi precatur auxilium, ut ab omni criminis
labe mundetur. et reuera cum mitis et corde mansuetus
egregia semper dederit sanctus propheta suae mansuetudinis
et pietatis insignia, ita ut aduersariis suis frequenter ignouerit
atque ab eorum nece putauerit abstinendum, non est
mirum quod tam grauiter doleat fundendi sanguinis innoxii
sibi obrepsisse peccatum. ideo liberari se a sanguinibus,. hoc
est a peccatis mortalibus postulauit. laudauit dominum deum
suum, iustitiam domini praedicauit ideoque addidit:
lingua mea iustitiam tuam.
laudem tuam. qui enim laudat dominum ab inim\\cis
suis . erit saluus, ut scriptum est. et certe supra dixerat
XVII 4 . 23 Psalm. XXXX VIIII 1 R P\'D\' percnr-,
rerint eet. 4 erroris B errorẽ Bx errores P\' (es ex is) D\'O 5 iis ex
his P\' 6 cognitione BRB\' et (m2 cogitatione) P 7 an B uriae eet.
8 mandatae BPBxD\'OT\' et (m2 ex mandati) Px mandati et eet. 10 ae
8. u. m2 P\', om. D\' eno∗∗dare P aenodare RA enodare (i 8. e aU.)
D\' 12 et alt.] atque CDLT 18 aegregia B 15 eorumne R (ne eras.) B\'
17 obrepisse BO obrepsisse P (s pr. s. U. m2) et ideo P (et 8. v.
m2) D\'Т\' 18 peccatis in ras. R postolauit (v 8. 0 alt. m2) P laudabit
RB\' 19 ideoque (o s. u.) pi addit BO exultabit B (b ex
u) Pl\'T\' et (n in ras.) D exaltabit B. exultauit eet. 21 domine ...
tuam om. Bx 08 (s in ras.) B adnuntiabit (b ex u) B et tn2 pi
23 saluus erit ACDP\'LTT\'\'
quare tu enarras iustitias meas? cum ergo per os
suum dixerit quod peccatorem prohibuerit deus suas enarrare
iustitias, utique ipse enarrando iustitiam dei declarauit commissum
hoc nequaquam sibi inputatum esse peccatum.
et
addidit: labia mea aperies, et os meum adnuntiabit .
laudem tuam. os peccatoris deus claudit, ne loquatur
iustitias dei: iusti aperit, ut loquatur. cuius ergo labia aperit,
hunc peccati absoluit reatu. illius autem aperit labia dominus
qui accipit uerbum in apertione oris sui. unde et apostolus
petit se adiuuari orationibus plebis, ut aperiatur sibi ostium
uerbi ad loquendum mysterium Christi. linguam uero pro.
sermone accipimus eius qui exultat in dei laudibus. unde et
illud sic aestimatur: lingua mea calamus scribae
uelociter scribentis, sermo infusus prophetae.
quod si
ex persona Christi dictum accipimus, uide ne scriba sit uelociter
scribens uerbum dei, quod animae uiscera percurrat et
penetret et inscribat in ea uel naturae dona uel gratiae,
lingua autem sit sanctum illud ortum corpus ex uirgine, quo
uacuata sunt uenena serpentis et euangeli opera toto orbe
celebranda decursa sunt. accedit ad euacuandum peccatum,
quod humilitatem suscepit; contriuit cor suum, quod magis
BP\'B\'AC XLVIII B XLo nono D\' quadragesimo octauo 1)
quadragesimo nono cet. 2 iustitia p\' 3 peccatorum (c s. tł. m2) P
4- enårrando a narrando P (o ex a) cet. 5 sibi BPCD\'O auutn 4. suo
D (post inputatum transpositum) cet. peccato DPxBxLTT\' 6 -adnuntiabit
P (b ex u m2) adnuntiauit RB\' .8 iustitia RB\'APxT\'
9 peccatum P\' om. D\' 10 apertionê BO oris (e m2) PĮ2 misterium
P\' 13 sermoneip B eius BPD\'O, om. cet. 14 calamos B.
15 scribentis (is ex es) B 16 scriba. sit P (s erae., t ex d) sid (t.
s. d) B m1 0 m2 18 inscribat (in 8. tł. m2) P\' gratiae (ae
ex am) P 19 ornatum B corpus ortum T\' 20 sint B (s in rss.)
PO euangelio (euuangelio P\') per toto orbe B et m1 p\' euangelia.
per totum orbem P m2 D\'O euangelii RB\'ACDP\'BxLTT\' 21 euancuandum
(n pr. eras.) P\' 22 suscepit m2 ex suscipit BP suscipit LT
cor suum 8. tł. m2 P-.
secundum legem offerri solebant. denique supra ait: holocausta
etiam pro peccato non postulasti; tunc
dixi: ecce uenio, id est: non rapinam arbitratus esse me
aequalem deo uenio formam serui accipiens, uenio in specie
- susceptionis humanae, in ueritate crucis, mortis humilitate
oboedientiam probaturus, ut inoboedientia deleatur.
Merito ergo et hic dicit: quoniam si uoluisses.
sacrificium dedissem utique; holocaustis non
delectaberis. sacrificium deo spiritus contri
bulatus: cor contribulatum et humiliatum deus non
spernet. et sicut supra dixi certum est mysterio conuenire
quod ipse dominus Iesus uidetur hic quoque ex sua
persona loqui, qui superius illud personae suae euidenti
testificatione deprompsit. ipse enim uerus Dauid, manu fortis,
uerus humilis atque mansuetus, primus et nouissimus, aeternitate
primus, humilitate ultimus, per cuius oboedientiam
humani generis culpa deleta, refusa iustitia est. ipse, inquam,
Iesus, umbrae finis et legis, aduenit humilitatis magister
docere superbos sensu et tumore cordis inflatos ad mansuetudinem
et simplicitatem esse migrandum. quomodo igitur
in typo eius mysterii peccatum inputari potest, cum in ipso
16 Matth. 21, 5 Zach. 9, 9 Apoc. 1, 17 18 Rom. 10, 4 Hebr. 10, 1 RB\'APxBx et (us m3 ex i alt.) T\' elegit s eligit P
eligit CBxD\' 1 et 2 olooausta B bolooausta (h 8. u. m2) P\' 1 pro
peccatis... holocausta om. LT peccato RB\'ACPxT\' 3 peccato (c
pro a. u.) B postolasti (v a. 0 alt. m2) P 4 rapinam (m del. m2) P
rapina BB\'O esse] est esse ACDPxBxLTT\' me BD\'O et (e a, v.
m2) P se eel. 5 nenio alt.] uenit BP\'D\'O epetiae RB\'A 6 ueritatê
ALT bumilitatem RR\'AP\'T\' 7 ut 8. u. m2 D 9 olocaustis B
11 contribulatum BPD\'O contritum cet. 12 spernet BP\'D\'O apemit
cef. 14 qui om. BP\'D\'O superius ex supernis P\' 18 depletur
(p del.) B deIetur PD\'O effusa BPD\'O 20 superbo P\'»\' 21 igitur]
ergo BxD\'L 22 eius (n 8. u.) BO eis P\' eius et APxT\' mysteno
APxT\' in 8. u. 07 om. B\'G
suam peccatumque confessus est eius admissi, ut
ipse ad remissionem peccati et gratiam mysterii pertineret.
nam quid sibi uult quod uir peccatum suum confitens de
Sion et Hierusalem psallit dicens: benefac, domine, in
bona uoluntate tua Sion, et aedificentur muri
Hierusalem, nisi quia adcelerari ei placet ecclesiae
per uocationem gentium, quae non ancillae
filiis, sed liberae Hierusalem, illius quae in caelo est, fidei
suae prosapiam toto orbe diffunderet et spiritalium saepta
murorum doctrinae apostolicae adsertione fundaret?
muri
itaque Hierusalem fidei propugnacula, disputationum munimenta,
uirtutum culmina sunt: muri Hierusalem ecclesiarum
conuentus sunt toto orbe fundati; ecclesia enim dicit: ego
murus et ubera mea turris. et bene Hierusalem muri
ecclesiarum conuenticula, quoniam quisque bona fide atque
opere ingreditur ecclesiam fit supernae illius ciuis et incola
ciuitatis, quae descendit de caelo. hos muros lapidum aedificat
structura uiuorum.
uidens igitur Hierusalem ueram et Sion
dixit: cum benedixeris in uoluntate tua Hierusalem et Sion,
BPO sic D\' ideo dauid BP\'BxD\'O dauid ideo cet.
2 admisi B adrnissi (s pr. 8. u.) P\' 3 ipse BP\'D\'O et ipse cet. 5 de
hierusalem RCD T benefac ... Hierusalem om. Px. 6 uolumptate
(p ex t) B sion (n a. u.) B 8 quae a quia D\' qui eet. 9 filiis
RAPx filius DT\' filii B (i tert. 8. N.) eet. hierusalis RR\' 10 prosapiaem
pi (ae ex a m2) prosapiem D\' prosapia RB\'CT toto orbe
om. Å diffunderent BPBxD\'LO saepta] septanomen RCT septanom\'
B\'Px septanomine (ine 8. u. m2) Å tutamen D 11 mororum R
/\'/
fundarent BPBxD\'L funderent (in mg. m2 darent) 0 fundaret adsertione
A 12. 13. 15 hiernsalis RBI 14 fundati (d ex t) P\'
16 conuenticuIa eunt P\'D\' quisquis DBxLT\' 17 ciues B et (-is
corr.) P 18 Iapidificat structura RP\'D\' et (m2 in mg. lapidum edificat)
0 19 uidens igiturj unde magis igitur BP\'D10 19 et 20 syon
RBI 20 benediIeris LT\' dixerit (s 8. t) BP direIeris Bx dixeris cet.
in] in bona 0
sacrificium corporis Christi, qui ait, cum de propria passione
loqueretur: aperite mihi portas iustitiae et ingressus
in eas confitebor domino. et in euangelio ait ad
Iohannem: sine modo; sic enim oportet nos implere
omnem iustitiam et infra: beati qui persecutionem
patiuntur propter iustitiam. iustitia Christus est;
sacrificium ergo Christi acceptabile futurum patri adserit. hoc
est ergo, de quo et supra ait: sacrificate sacrificium
iustitiae et sperate in domino. haec est iustitiae
spiritalis oblatio et holocaustum feruentis deuotionis et infusionis
spiritus sancti, quod dicit futurum, cum ad illud
spiritale domini altare coeperint admoueri animae credentium,
quae renuntiantes uoluptatibus atque deliciis tamquam aratrum
in uisceribus suis ducant, ut fructus piae possint adferre
culturae.
uel certe ita: cum benedixeris ecclesiam ex gentibus
adquisitam et spiritale sacrificium iustitiae coeperit frequentari,
tunc et martyres sancti, qui suum pro Christo corpus optulerunt
exarandum, tamquam uituli sacris altaribus offerentur,
sicut in Apocalypsi Iohannis scriptum inuenimus quia sub
altari erant animae eorum qui pro domini Iesu nomine corpora
sua optulerunt martyrio, ut Christi sibi gratiam mercarentur.
cui est honor, gloria, laus perpetua cum deo patre et
5, 10 9 Psalm. IIIl 6 14 Luc. 9, 62 20 Apoc. 6, 9 BP\'TJ\'O qui aettum R qui et, cum T quia cum et C
qui cum L (add. ait post loquentem) quia et cum cet. 3 loquerentur
(p eras.) B 8 xpi ex xps P \'xps D\' 10 iustitiae alt. PCDD\'L iustitia
cet. 11 olocaustum B 12 ses R 13 spitle (tle ex de) 1x 14 delitiis
(de ex di) 1x 15 fructos (u s. o) B 18 optulerunt BT obtulerunt
PDD.LOT cbtulerint cet. 20 sicut et (et expo m2) P apoealypsin
RB\'P\' apocalypsyn 0 21 eorum animae Bx illomm animae
PxT\' nominae (a eras.) P 22 optalerunt B obtulerunt P\'D\'LOTT\'
et (S. unt ras.) Px optulere 0 obtulere cet. 23 cuius PxT honor
BP\' BxD\'O honor et cet. perpetua BP\'D\'O perpetuitatis Bx perpetuitas
cet.
saeculorum amen.
EXP. LIB APOLLOG AMB DE DAUID P\' EXPLICIT APOLOGIA
DAUID RB\'PxCT EXPLICIT LIBER SCI AMBROSII DE APOLOGIA
DAUID D\' FINIT DE APOLOGIA DAUID L EXPLICIT APOLOGIA
SCI AMBROSn DE DD (APOLOGIA... DD in ras. m3) T\' (in mg. m2
EXPL LIB. I. SCI AM. DE DD.). in ADBxT non est susbcriptio