The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
rentiam, cum legimus quoniam qui benedicebatur a patre
benedictus erat et qui maledicebatur maledictus erat! ideo
hanc parentibus gratiam donauit deus, ut filiorum pietas
prouocetur. praerogatiua igitur parentum disciplina est filiorum.
honora ergo patrem, ut benedicat te. honoret patrem pius
propter gratiam, ingratus pro timore. etsi pauper est pater
et non habet diuitiarum copias, quas relinquat filiis, habet
tamen ultimae benedictionis hereditatem, qua sanctificationis
opes successoribus largiatur. et multo plus est beatum quam
diuitem fieri.
festinabat-Ioseph sumere benedictionem. denique
et filios suos optulit Manassem et Ephraem, quos benedixit
Iacob, ut quia duodecim habebat filios et tertius decimus
apostolus futurus erat Paulus quasi posterior electus, tertia
decima tribus de Manasse et Ephraem nepotibus sanctificaretur
in utrumque diuisa, quo Paulus non extra paternarum tribuum
numerum inueniretur, qui ueteris testamenti et noui egregius
praedicator paternae benedictionis hereditatem sibi quoque
48, 8 sq. BO INCIPIT LIBER ILBEATI AMBROSII
DE PATRIARCHIS Px INCIPIT LIB EIUSDE (LIB EIUSDE om. W.\'T,
EIUSDEM om. DET\', LIB om. V; LIB VIII 21x) DE BENEDICTIONI-
BUS PATRIARCHARUM PNVDT\'. in P\' non est inscriptio 6 ergo
8. u. P prius B et P (r eras.) V (r exp.) 0 (corr. m2) pius patrem
WED pius patrem T 7 propter timorem NVD 12 filios B (o ex u)
manassen 91\' (en ex em) PP\'1lET manasen 0 manaese V efrem
BV effraim Px effrem cet. (jsemper) 14 futurus erat apostolus U\'DT
erat futurus apostolus UxE quasi B (i s. u.) 16 tribuum B (u pr.
8. u.), fort. tribum scribendum numerum tribuum 91 xE 17 ueteris B-
(is ex es)
profecisse facile conprobaret.
quam praeclara in hoc mysteria,
quod sumens Ioseph filios suos, quos susceperat in Aegypto,
Ephraem ad dexteram suam, ad sinistram autem Istrahel
patris sui, Manassem autem ad sinistram suam, ad dexteram
autem Istrahel, adplicuit eos ante patrem, extendens autem
Istrahel manum dexteram inposuit supra caput Ephraem, qui
erat iunior et stabat ad sinistram aui, et sinistram suam inposuit
supra Manassen, qui erat ad dexteram, et ita inmutatis
manibus benedixit eos! in quo et Ioseph naturae ordinem
seruauit, ut seniori filio plus deferret, sicut Isaac quoque in
Esau priorem filium benedictionem deferre cupiebat, sed
minorem filium in typo iunioris populi credidit praeferendum,
sicut erat ipse a matre praelatus.
denique Manasses ex obliuione
Latina interpretatione signatur, eo quod populus Iudaeorum
oblitus est deum suum, qui fecit eum, et quicumque ex ea
plebe crediderit tamquam ex obliuione reuocatur. Ephraem
autem fecunditatem fidei interpretatione nominis pollicetur,
qui auxit patrem, sicut ait ipse Ioseph dicens: quia auxit
6 (I 397, 1 M.) de congr. quaer. erud. grato 8 (I 525, 6) 15 Deut.
32, 18 17 Philo Legg. alleg. III 30 (I 105, 46) 18 Gen. 41, 52 B et (corr. m2) P facile profecisse Ux E quam B
ml N\'VD quamquam B m2 cet. in B m1 D haec in B m2 P\'PxO
haec (8. et) in P et in cet. hoc B (c 8. u.) 3 dextram PT istrahel
B (t eras.) israhel V isrt cet. 4 manassen VPWEOT manasse
91\' manassen (s pro et n s. u.) D autem malim abesse a
sinistra 91\' (corr. m. ant.) suam B (m s. u. m3) ad B ml NV
ut ad B m3 (ut extra u.) D (ut s. u.) cet. 5 autem B m1 N\'V esset_
(s. u.) autem B m3 auteip (s. esset.) D esset T (in ras.) cet. istrahel
B isrt cet. (semper) adplicuit B m1 PxU\'ET applicauit 9(x (a (alt.
exp.) V et adplicuit B m3 (et s. u.) D (et s. u.) cet. ante patrem
om. V patrem B ml N\' patrem snum B m3 (suum s. u.) D et T
(suum 8. u.) cet. 6 supra BPx super cet. 7 a sinistra N\' posuit W\'JE
8 super caput (man.) NVD manassen BPx0 manasse V manassem 91\'
(m alt. eras.) cet. 10 isaac B (a alt. s. u.) 11 conferre V praeferre
WoxE 16 ex s. u. P, om. Px 17 interpraetationeiji B
18 qui BPx
populi iunioris, qui corpus est Christi augens patrem et deum
proprium non relinquens.
denique spiritaliter de populis hoc
esse mysterium senior declarauit. nam cum filius eum putaret
errasse uitio hebetioris aspectus, conuertere uoluit manus
eius dicens: non sic pater; hic enim primitiuus est.
inpone dexteram tuam supra caput eius. et noluit,
sed dixit: scio, fili, scio. et hic erit in populum,
et hic exaltabitur, sed frater eius iunior maior
illo erit, et semen illius erit multitudo gentium.
denique praeferendum Ephraem seniori germano etiam benedictionis
serie prophetauit dicens: in uobis benedicetur
Istrahel dicentibus: faciat uobis deus sicut
Ephraem et Manasse. et ideo cum essent nepotes, in
locum filiorum sunt adoptati, ut non essent auitae benedictionis
expertes.
qui ante iuniorem seniori praetulerat coepit a primo, ut in
illo mysterii praeferret gratiam, in hoc ordinem seruaret aetatis,
simul quia ante in duobus benedixerat uniuersos cum omni
posteritate et progenie futurorum, ne aut superflua uideretur
plebis iterata benedictio aut prior aestimaretur infirma. meritoque
repetitam magis adnuntiationem eorum quae posterioribus
essent euentura temporibus quam benedictionem conferre se
dicit.
denique sic coepit: Ruben primitiuus meus, tu
ND 3 denique et filiQş suos P 4 putaret eum WE
5 hebetioris (is ex es) BE haebetioris (be ex bi) P 7 supra BPPxT\'
super cet. sed noluit 91\' (sed exp.) UxE 8 set T (et in ras.) et UxE
10 ill. P (e eras., 0 s. ras.) illius in ras. T 12 serie ... 16 benedictionis
infra in mg. P profetauit B (f in talibus semper) benedicetur
(e tert. ex i) B 13 uos NVD 14 manassen BPP UTi
et 8. u. m3 B 19 praeferret B (r alt 8. u. m2) 20 omni om. PT\'
22 priora B et (a eras.) P 23 repetita PVPDOTTI adnuntiatione
BPOT\' annuntiatio P\' 24 essent B esset P\'Px0 uentura DT
v
benedictionem B (m s. u.) 25 roben B (saepe) primogenitus N\'
portari et durus temerarius, adfecisti contumelia.
sicut aqua non efferueas; ascendisti enim in cubile
patris tui: tunc polluisti torum, quo ascendisti.
nonne redargui magis quam benedici uidetur? et ideo prophetia
magis quam benedictio est. prophetia etenim adnuntiatio
futurorum est, benedictio autem sanctificationis et gratiarum
uotiua conlatio.
et ludaei putant quia propterea haec senex
ad Ruben filium dicat, quia cum Bala concubina patris
concubuit et torum patrium polluit — sed facile refelluntur;
hoc enim ante erat gestum —, Iacob autem quae uentura
essent in nouissimis diebus, non ea quae gesta erant spondet
se esse dicturum. ergo patriarchae sibi congruit et constat
sententia, qui uidens persequentibus ludaeis futuram domini
passionem execratur immanem primogenitae plebis audaciam,
quae incredula nec dei legi subdita et iugum Christi dura
nesciens portare ceruice auctorem uitae non solum scelere
necis, sed etiam sacrilegae insultationis adfecit iniuria.
non
efferueas inquit sicut aqua, ne in maiorem prorumpat
amentiam et feruor furoris atque insaniae non sinat resipiscere
peccatores, sed agant paenitentiam delictorum, quoniam durus
populus ascendit cubile patris et torum polluit sanctum, hoc
onto V 2 adfecisti B (ci ex ce) P (fe ex fi) me contumelia
91\' (me s. U. m. ant.) WE 3 in s. u. PD 4 tui VT (tof)
r
itatpo; 300 LXX) om. cet. polluisti P (0 ex u) quo B (∻ refertur
ad adnotationem margine absciso deperditam; adscriptum fuisse uidetur
quando) quo NV qn ex quis D quando cet. 6 etenim T (et s. u.)
WVDT\', om. E 8 collatio est VPP \' et exp. P, om. OT\'
iudei B (i alt. s. u.) putabant ВUxE putant ex putabant mJ P
m2 91\' propterea om. N\' hapc P (e s. y) 9 balla B (1 pr. eras.)
bala ex balla m2 PĮ(\' 10 polluit P (0 ex u) 11 erat ante PPxWDT
12 spondit 9t\' (-et m2) spopondit DT 13 patriarcha P (a ult. ex ae
m2) T\' 14 praeuidens Px 15 plebis s. u. P 16 legis P (s eras.)
legi dei VP4 18 sacrilegaę B 19 elferucas P (f pr. s. u.) pro-
T
rumpas P\'DT 20 & P ut OT\' 22 ascendit populus N\'
crucis, in qua uelut in quodam cubili et patrio toro sancti
eius salutari refectione requiescunt. quis igitur abnuat de
populo dictum, cum populo haec uniuersa conueniant? ipse
enim dictus est primogenitus Istrahel, ipse durae esse ceruicis,
de ipso dixit Moyses: uos autem populus dura ceruice
estis. et re uera quis tam durus et tam temerarius et contumeliosus
quam populus Iudaeorum, qui dominum Iesum, per
quem uiderant mortuos suscitatos, caecos inluminatos, flagellis
uerberauerunt, clauis confixerunt, cum diuina eius opera negare
non possent? quod scribis et pontificibus auctoribus et principe
sacerdotum Caipha pariter saeuiente commissum euangelii
series declarauit. et ideo sanctus propheta refugit tanti sceleris
participatum, ne per successionem generis auderent tanti
patriarchae sibi adrogare consortium.
non seruaret adfectum, et quia praeuidit flagitium, perhorrescit
consilii contagium. in consilium inquit eorum non ueniat
animameaetin congregationem eorum non
uiscera mea, quoniam in ira sua occiderunt
hominem et in cupiditate sua subneruauerunt
taurum. quod dicit de filiis quidem dicit Symeon et Leui.
sed eorum nomine tribus signat, quae appellatione simili
uocabantur. quam interpretationem pulcherrimam deriuant
Iudaei et arbitrantur quia propterea arguat filios Iacob, quia
propter stuprum sororis Sicimitas isti duo prae ceteris fratribus
P (a ex o) uelut in quo extra u. P 3 requiescant T ! qui
ex sci) DO 5 esse om. PP\'T\' 6 durae ceruicis N\'VP\'D 7 tam
post et om. NIV. s. u. T (m2) D 12 caifa BV caypha U\'P\'EOT\'
14 principatum OT\' 17 fort. seruarit 19 conpregatione NVD
21 homines U\'UxVD 22 simeon BplO leuui B 23 significat
P\'DT eignatur 21\' (ur postea add.) WE 24 uocabatur U\' (atur ex
antur) WE 25 et scripsi ut libri arbitrantur B (e 8. 9 alt.) N\'
arbitrentur cet. 26 aichimitas P (h 8. u) PxJT\' isti B (i pr. s. u.)
gratiam et ideo circumcidi eos oportere suaserunt, ut religione
concordi pax inter eos et recipiendae adfinitatis societas
firmaretur. sed circumcisos adorsi recentibus adhuc uulneribus
et inualidis uiribus, quas dolor soluerat, fractos die superueniente
tertio necauerunt. ideo et fortasse isti duo ultores
prae ceteris, quia scribarum et sacerdotum auctores sunt;
nulli enim magis quam sapientes et sacerdotes debent castimoniam
uindicare.
sed in hoc quoque errant Iudaei. isti enim
causas doloris sui praestiterant patri adserentes se in illa licet
aetate iuuenili uindices laesae fuisse pietatis et uiolatae casas
ultores. quod utique sanctus <Iacob> condemnare non poterat,
quia non passi sunt inultam sororem suam loco esse meretricis,
quae et uirginitatem amiserat et uindictae solacium non habebat,
maxime cum ipse sic factum probauerit, ut <cum> Sicimam
possideret, in morte donaret eam filio suo dilectissimo Ioseph
dicens ad eum: do tibi Sicimam praecipuam super
omnes fratres tuos. quam accepi de manibus
in machaera mea et arcu. quod factum negari
non potest, interpretari tamen possumus per Sicimam umeros
significari, per umeros opera. heredem ergo bonorum operum
sanctum Ioseph prae ceteris elegit, cuius opera fratres aequare
non poterant.
quis enim facta Christi potuit adaequare ? tum
praeterea immaculatus et castus de hoc terreno deuorsorio et
BV ultQ iri pi (il ex u) T 2 oportere circumcidi eos N
et (oportere in mg.) D suaserunt illis 9P (is ex os m2) 7lxE 4 adhuc
B (huc s. u.), om. P\' 5 quas P (0 s. a m2) quos 0 (0 ex a) T\'
fractas 91\' (as ex os m. ant.) 31xE 6 tertio T (0 in ras.) tertia P\'
et in ras. B 10 causas (as s. u.) doloris (is ex es) B 12 Iacob
addidi 15 probauerit B (b ex u) cum addidi sichimam P (h
8. u.) PxT\' 16 possederet B ct in P (et s. u.) P\' (et s. u. m2) DO
17 et 20 sichimam P (h s. u.) PxTT\' 18 accipe B (e in ras.)
18 amorreorum ct 19 machera libri 20 umeros B humeros 91\' (h s. u.
m2) cet. 21 umeros B humeros cet. 24 deuorsorio BY diuersorio P
(di ex de m2) cet.
flagitiis uacantem ad incolatum sanctorum uerbis caelestibus
et gladio capiens spiritali, ut ubi inhabitatores ante lasciuiae
et principes luxuriae uersabantur, ubi fuerant incentiua libidinis
et fomenta nequitiae, ibi nunc sancti sacerdotes magisteria
doceant castitatis et plurima uirginalis integritatis exempla
quodam supernae lucis fulgore resplendeant.
Tribus igitur sunt quae designanturnominibus patriarcharum,
quia de tribu Svmeon scribae sunt, de tribu Leui principes
sacerdotum, qui perfecerunt nequitiam suam in domini passione
mensuram omnem paternae inpietatis inplentes. ipsi consilium
cogitauerunt aduersum dominum Iesum, ut occiderent eum,
sicut Esaias dicit: uae animae ipsorum, quia cogitauerunt
consilium malum aduersum se dicentes:
alligemus iustum, quia inutilis est nobis. ipsi occiderunt
prophetas et apostolos adnuntiantes domini salutaris
aduentum, passionis eius et resurrectionis gloriam praedicantes.
ipsi postea in sua cupiditate. quia terrena flagitia desiderabant
diuina consortia refugientes, corporis castimoniam, sobrietatem
mentis, contemptum pecuniae, lucrum gratiae, subneruauerunt
taurum, illum uidelicet cornua producentem et ungulas, quem
uident pauperes et laetantur, quoniam uerbo dei exaltauit
cornum populi sui, quo et inimicos reppulit et praemium coronae
caelestis emeruit. hic est taurus, quo ecclesia figuratur in
luna tunc plenior, cum uelut cornibus nixa taurinis spatium
alt. enis.) 4 luxoriae BV et (v s. o) P 6 in-
tegritatia B (is ex es) 9 himeon B (i ex e) Px scribae B (ae iu
ras.) leuui B (u pr. eras.) 12 ailuersuni (urn ex us) FT aducrsus
X\'D 13 eseias B isaias PT\' eorum T {■in ras.) P\' 15 alligemus
B (i ex e) qm (s. i quia) D 16 apostoloa B (os ex UH)
saluatoris ND saluataris Tx (a alt. s. u. m2) 18 quia V (i eras.)
qua PxU\'ET, om. 21x 21 autem taurum W (autem del. m2) UxE et
(autem eras.) T 22 uerbum N\'D 23 cornum B cornu eet. 25 lunam
B (m exp.) 91\' (m eras.) VP\'Dl\' iam pleniore P (m2 ex tunc
plenior) OT\'
totius orbis includit.
tamen prophetiae huic etiam gratiam
uidetur benedictionis adiungere. nam et ad primogenitum
Ruben dicendo: nonefferuescasut aqua peccatum statuit,
quia aqua mundare magis delicta mentesque nostras ab omni
solet uitiorum feruore reuocare, et iterum dicendo ad Symeon
et Leui: diuidam uos in Iacob et dispergam in
Istrahel ostendit gentium congregatione redimendos; percusso
enim pastore grex ille dispersus est, qui fuerat ante conlectus,
ut qui non erat introiret et sic omnis Istrahel saluus fieret.
et maxime propter tribum Leui debemus hoc credere, quia
ex ea tribu dominus Iesus uidetur secundum corporis susceptionem
genus ducere. ex qua tribu sunt sacerdotes Leui et
Nathan, quos sanctus Lucas in euangelii libro, quem ipse
scripsit, inter maiores domini conputauit. sacerdos enim patris
et princeps omnium sacerdotum, sicut scriptum est: tu es
sacerdos in aeternum, sacerdotalis originis successionem
debuit uindicare.
unde et Moyses benedixit hanc tribum dicens:
date Leui sortem suffragii sui et ueritatem eius
uiro sancto. benedixit Moyses etiam tribum Ruben, sicut
habes scriptum: uiuat Ruben et non moriatur et sit
multus in numero. neque enim benedixisset, si secundum
patriarchae sententiam benedictionis scisset indignos. certe
quod strictim ille praeteriit iste conpleuit.
12 Lue. 3, 29 et 31 15 Psalm. CVIIII 4 18 Deut. 33, 8 20 Deut. 33, 6 u. P, om. V uidetur etiam gratiam 91x etiam uidetur
gratiam E 2 et\'s. u. D, om. T 3 dicendo B (0 ex um) efferuescasut
B (su 8. u.) efferuescat 2T efferueas ut UxEO efferueas sicut
VD 4 delicta (i ex e) menteequae (te ex ti) B 5 simeon BPx
9 fort. non <in eo> omnis B (i ex e; 13 natham BPx et ml P
leuite et nathinnei P m2 T\' leuitg et nathanei P (tha ex thi) 0 (in
i X
8. a alt.) euangelii 91\' (i alt. a. u. m2) 14 conposuit B (in mg. conp
reliquis cum margine abseisis) conputauit (t alt. s. u. m2) couposuit
(exp. m2) P 18 suffragii eius N\' 19 etiam moyses N\' 22 sententiam
B (ten 8. u.) benedictionis scripsi benedictiones (s eras.)
BW benedictione cet.
sunt, ideo Matthaeus ex tribu Iuda discribit eius familiam.
et
apostolus ait: quoniam de Iuda ortus est dominus
noster, ut ex tribu Leui sacerdotalis et plena sanctitatis
adnumeretur hereditas, ex tribu autem Iuda, ex qua Dauid
et Solomon et reliqui reges fuerunt. regalis successionis splendor
effulgeat, ut idem rex et sacerdos scripturarum testimonio
demonstretur. meritoque se circa gratiam Iudae Iacob sanctus
effudit dicens: Iuda, te laudabunt fratres tui; manus tuae
super dorsum inimicorum tuorum, adorabunt te filii
patris tui. catulus leonis Iuda. ex germine, fili, mihi
ascendisti. recumbens dormisti ut leo et tamquam
catulus: quis suscitabit eum? non deerit index ex Iuda
et princeps de femoribus eius, donec uenit cui repositum
est, et ipse exspectatio gentium: alligans ad
uitem asinam suam et cilicio pullum asinae suae
lauabit in uino stolam suam et in sanguine uuae
anaboladium suum: hilares oculi eius a uino et dentes
\'candidiores quam lac.
ad ludam quidem patriarcham dirigi
uidetur alloquium, sed Iuda ille posterior uerus confessor
exprimitur, qui ex ea tribu natus est, qui solus laudatur a
fratribus, de quibus dicit: narrabo nomen tuum fratribus
meis, dominus per naturam, frater per gratiam, cuius manus,
XXI 23 BPx matheus eet. discribit B descripsit ND describsit V
descripbit Px describit P (e ex i) cet. 5 adnumeratur P (e 8.$m2)
6 solomon B salemon WE salomon cet. regalis B (a in ras.) 81\' (8
8. v. m. ant.) splendor effulgeat B (ef in ras., ex ec?) PVP\'PxDT\'
aplendor eifulgeat T splendor refulgeat N\' 8 sanctus iacob P\' 11 mihi
BY (cf: p. 134, 22 et 135, 10) mi cet. (uU fioo LXX) 13 qui P
suscitabit (b ex u) BP 14 uenit B et ml P ueniat P m2 cet.; fort.
recte, cf. p. 136, 7 et 14 15 ipse erit 91\' (erit 8. u. m2) UxP\'Px
ipse..erit T\' ipse est DT eispectatio BO expectatio cet. 17 lanabit
T (bit 8, «.) lauit D 18 anaboladium B (ad eras.) VT anabuladium
N\'D anobolium P\' anabolium cet. a om. N\' dentes eius
PPxOT\' (ol LXX); cf. p. 138, 19
inimicorum. isdem enim manibus atque eadem passione suos
texit et subiugauit aduersarias potestates omnesque fidei et
pietatis exortes subditos sibi fecit. de quibus ait pater ad
filium: et dominaberis in medio inimicorum tuorum.
quos inimicos sua fecit malitia, non Christi uoluntas. in quo
magna gratia domini. etenim spiritales nequitiae, quae ante
ceruicem nostram iugo solebant captiuitatis inflectere, ita ut
Dauid ipse manus quodammodo super se triumphantium sentire
se scriberet dicens: super dorsum meum fabricauerunt
peccatores, ipsae nunc subditae Christi triumpho et quibusdam
manibus eius, id est factis operibusque subiectae perpetuae
subeunt captiuitatis aerumnam. ipse <est> utique. qui adoratur
a filiis patris sui, quando adoratur a nobis, quibus ipse
permisit ut patrem uocemus, cuius seruum esse uirtutis est.
Catulus leonis Iuda. nonne euidenter et patrem expressit
et filium declarauit? quid tam euidens, quo unius naturae
filius deus cum patre esse doceatur? leo ille, hic catulus
leonis. uili conparatione eiusdem naturae aut potentiae unitas
intellegitur. rex ex rege processit, fortis ex forte. quia futuros
praeuidebat qui filium adsererent iunioris aetatis, occurrit his
subiciens: ex germine mihi ascendisti. recumbens
dormisti ut leo et tamquam catulus. et alibi habes
VW isdem BVPx iisdem P (i alt. 8. ft.
m2) T hisdem cet. 3 et subiugauit in mg. P 4 exsortes B (s pr. s.
u., in mg. m3 sine sorte) PT\' 5 in medio om. ND 7 spiritales B
(c ex i) 8 solebant B (s. LR W) 9 dauit B se «. «. P, super
se om. WE triumfantium BV 11 subditae B (i ex e) triumfo
BV triumpho xpi UxE 13 subeunt B (s. B ö) est addidi
qui BVP1xUx, eras. in NIl, om. cet. ac fortasse praestat omisso est
illud qui ut ex praecedenti que orlum dclere 18 deus IIOT\' dei cet.
19 aut BP\' et ml P ut Px ac P m2 cet. 20 futuros B (s. m3 hereticos)
21 hiis P (i pr. s. U. m2) is T\', om. 0 22 germine fili mi T
(fili in ras., mi s. u.) P\'PxDO 23 tamquamJ quasi E
dixerat. bene statim leonem posuit, hoc est dicere: non
aures uestrae, quia catulum audierunt; filium expressi,
non dixi minorem. et ipse est leo sicut pater. audiant quia et
leonem et catulum appellauit, leonem quasi perfectae plenaeque
uirtutis, catulum quasi filium, ne quis cum audiret, aequalem
patris non putaret filium. non sic laudatur filius, ut separetur
a patre.
ille probat aequalem qui filium confitetur. mirifice
autem et incarnationem eius expressit dicens: ex germine
mihi ascendisti, eo quod tamquam frutex terrae in aluo
uirginis germinau<er>it et ut flos boni odoris ad redemptionem
mundi totius maternis uisceribus splendore nouae lucis emissus
ascenderit, sicut Esaias dicit: exiet uirga ex radice Iessae
et flos ex radice ascendet. radix familia Iudaeorum, uirga
Maria, flos Mariae Christus. recte uirga, quae regalis est
generis de domo et patria Dauid, cuius nos Christus est,
qui faetorem mundanae conluuionis aboleuit, odorem uitae
infudit aeternae.
habes ergo incarnationem, accipe passionem.
recumbens inquit dormisti ut leo, quando iacuit in
sepulchro uelut quodam corporis sui somno quietus, sicut
ipse ait: ego dormiui et requieui et surrexi, quoniam
dominus suscipiet me. unde et Iacob ait: quis suscitabit
1 catulus om.*NVD 7 patris B (s exp.) 31 (s eran.) patri eet.
8 mirifice P (i alt. ex c) 10 fili mi P\'PxOT et (in ras. ni2) D 11 germinauerit
scripsi germinauit libri 12 splendorew B in splendore 21x
in splendorem U\'VED et (in et m eras.) T 13 ascenderet P (-it corr.)
N D ascendit V eseias B (a s. ?) ex in ras. Ux de P\'ET radiceiesse
P (e pr. add. m2) iessae BO iesse cet. 14 de radice P\'T
radice eius P\'UxEDTT\' et (rills e.l\'p.) 0 ascendit P (-ct m2) V
15 recte B (c ex d) quia U\'VD 16 patria B (a all. 8. u.) de
patria V 17 faetorem BVPxDO foetorem PP\' fetorem cet. conluuionis
(s. uith /ues) B abolenit et ed. Rom. 18 aeternae infudit
UxE 20 sepulchro B (r s. u.) sepulcro Px 21 quieui V reaurrexi
VPx 22 suscipiet BWV et m2 P suscipit OT\' suscepit Pml cet.
quis B (s 8. u. ml) 0 (s s. u. m2) qui WT\' suscitabit (b ex u)
B m3 P m2
resuscitet, nisi ipse se sua patrisque resuscitet potestate?
uideo natum auctoritate propria, uideo mortuum propria
uoluntate, uideo dormientem potestate propria. qui omnia suo
fecit arbitrio cuius alterius ut resurgat egebit auxiliis ? ipse
igitur resurrectionis suae auctor est, qui mortis est arbiter,
qui expectatur a gentibus.
ideo, donec ille ueniat, non
deficiet dux ex Iuda. ut usque ad eius ortum regalis
successionis fides incorrupta seruetur. postea enim. ut docuimus
tractatu habito in euangelium, per Herodem adulterata successio
praerogatiuam dignitatis amisit. etenim quia uerum regem
negarunt, falsos habere coeperunt. ergo hoc dicit patriarcha:
seruabitur in iudicibus uel regibus Iudaeorum intemeratae
successionis hereditas ducta per reges, donec ueniat cui
repositum est, ut ecclesiam dei congreget ex conuentu
nationum omnium et gentilium deuotione populorum, hoc est
ipsum manet, ipsi debitum reseruatur, ipsi tantae gratiae
praerogatiua defertur.
Et ipse est expectatio gentium. plus dixit quam si
dixisset: ipsum expectant gentes, quod omnis spes ecclesiae
in ipso recumbat. ideo dicitur Moysi: solue calciamentum
pedum tuorum, ne ipse sponsus ecclesiae crederetur, qui
dux plebis eligebatur. ideo soluit calciamentum suum Iesus
Naue, ut uenturo tanti muneris gratiam et ipse seruaret. ideo
dicit Iohannes: post me uenit uir, cuius non sum
dignus soluere corrigiam calciamenti eius, ideo
dicit: qui habet sponsam sponsus est; amicus autem
sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gaudet, hoc
5, 15 (16) 25 Ioh. 1, 27 27 Ioh. 3, 29 DT 7 et ideo jVD 10 habito P (0 m2
ex u) 12 negarunt BPVPxOT\' negauerunt ctt. 13 in uelP uel in T\'
20 omnis B (i ex e) 21 moysi B (0 8. u.) m..si P (oy m2 s. ras..
is ut uidetur eras.) 24 tanti in ras. B 26 calciamentorum 51x
28 eum et gaudio N\'
huic deferentes copulam gratiae nuptialis calciamentum suum
soluerunt prophetae. hic sponsus est, ego sponsi amicus:
gaudeo, quia uenit, quia uocem audio nuptialem, quia iam
non dura peccatorum supplicia, dura legis tormenta, sed
remissionem criminum, uocem laetitiae, sonum iucunditatis,
exultationem festi nuptialis audimus.
hic est ille alligans ad
uitem asinum suum et cilicio pullum asinae suae,
ut feruorem spiritus sancti congregatio habeat nationum ante
remissa et neglegens, set iam deuota per Christum et uiti
illi perpetuae, hoc est domino Iesu, qui ait: ego sum uitis,
pater meus agricola, uelut fructuosi palmitis quibusdam
inexsolubilis fidei uinculis alligemur. hoc est illud mysterium,
quod pullum asinae solui iussit in euangelio et ipse dominus
Iesus sedit eum, ut alligatus ad uitem perpetua sanctorum
suauitate requiesceret.
Lauabit inquit in uino stolam suam. bona stola est
caro Christi, quae omnium peccata operuit, omnium delicta
suscepit, omnium texit errores, bona stola, quae uniuersos
induit ueste iucunditatis. lauit hanc stolam in uino, quando
cum baptizaretur in Iordane, descendit spiritus sanctus sicut
62, 11 21 Ioh. 1, 28 et 32 U\'PxE solus uir est Ux est uir solus V 2 copulae
gratiam T (corr. copulam gratiae) N\'D 3 amicus sponsi ND 5 sup-..
plia B 6 iucunditatis B iocunditatis cet. 7 audimus T (mus in ras.)
audiuimus PxD 9 habeat congregatio S\' E 10 sed B (d ex t) cet. \'
12 palmitis B (s in ras) ?[\' (-es mS) T\' (-es m2) palmiti PPx palmites
cet. 13 inessolubilibus 2{\' (s pr. s. u. m2, ibus m2 ex is) ineiolubilibus
%xE uinculis fidei N\'D 15 super eum P\'PxUxET et
(super 8. u.) 2T (m. ant.) D 17 lauabit (b ex u) B m3 P 1111 lauabit
(bit 8. u) T labit V lauit N\'D bona... 19 errore!! infra in mg. P
18 delicta] peccata P (s. delicta) 19 errores texit UxE 20 iucunditatis
B iocunditatis cet. 21 iordanne B m. ant. in ras. (fuit eufrate;
in mg. m3 / in eu te litteris fra cum margine abscisis) eufrate N\'V
in iordane T (s. u.) D (m2 in spatio uacuo)
spiritus sancti indiuidua in eo fuerit nec recesserit. unde et
euangelista ait quia plenus spiritu sancto dominus
Iesus regressus est ab Iordane. lauit ergo Iesus stolam
suam, non ut suam quae non erat, sed ut nostram quae erat
sordem ablueret. denique addidit: et sanguine uuae
anaboladium suum, hoc est in passione corporis sui diluit
gentes suo sanguine. etenim uerbi anaboladium gentes sunt,
sicut scriptum est: uiuo ego, dicit dominus, nisi omnes
eos induam sicut uestimentum et alibi: sicut amictum
mutabis eos, et mutabuntur. non ergo sanguine
proprio sua peccata quae non erant, sed nostra quae fecimus
delicta mundauit. et bene unam dixit, quia sicut uua pependit
in ligno. ipse est uitis, ipse uua: uitis ligno adhaerens. uua,
quia lancea militis apertum latus emisit aquam et sanguinem.
sic enim dixit Iohannes quia exiuit de eo aqua et sanguis,
aqua ad lauacrum, sanguis ad pretium. aqua nos abluit,
sanguis nos redemit.
et ideo ait propheta: hilares oculi
eius a uino et dentes candidiores quam lac significans
prophetas et apostolos. alii enim sicut oculi Christi
praeuiderunt et adnuntiauerunt eius aduentum, de quibus ipse
dicit: Abraham diem meum uidit et gauisus est, et
unus de prophetis dicit: uidi dominum Sabaoth, quem
uidentes spiritali laetitia conplebantur: alii uero, hoc est
apostoli, quos dominus ab omni peccatorum labe mundauit,
22 Iob. 8, 56 23 Esai. 6, 1 B 3 sp§ B (v s. § m3) 4 regressus (r pro s. u.) 2T ergo
om. P 5 ut alt. s. u. T, om.WD 6 denique ait JV\' 7 anaboludium VT
V
anaboladium P (d postea add.) anabuladium BN\'DOT\' anabolium P\'Px
8 uerbi P (v s. i) T (i ex um) uerbfl 0 anaboladium VT anabolium
ppx anabuladium cet. - 10 induam eos D amictum T (amic
in ras.) 18 sanguine V nos eras. T, om. P\'2ĮxE hilares B (es
ex is) 19 a om. 21 xE dentes eius DT 20 proplietas eius et V
23 dum in ras. T dfli D 24 spiritalia P (a alt. eras.)
fuscauit. etenim lac temporale est, gratia autem apostolorum
perpetua manet, qui nobis spiritalia illa atque caelestia conficientes
alimenta mentis internae uiscera saginarunt. sunt
etiam qui mandata domini lucida, quae diuino ore deprompta
sunt, sicut lac nobis facta arbitrentur, quibus nutriti ad panis
caelestis peruenimus alimoniam. unde et Paulus ait: lacte
uobis potum dedi, non escam; nondum enim poteratis.
Corinthius in principio fidei potu lactis inbuitur, sancti
illi quorum fides adnuntiatur in uniuerso mundo tamquam,
ablactati esca solidiore firmantur.
accessus nauium et praetendet usque ad Sidonem.
ipsa nominis interpretatio meliora promittit, eo quod Latina
expressio liberationem significet a nocturnis, quod est utique
bonum et eius qui speret in pinnis domini, quem circumdat.
ueritas eius, ne timeat a timore nocturno et a negotio perambulante
in tenebris.
hic ergo Zabulon iuxta mare inquit
habitabit, ut uideat aliorum naufragia ipse inmunis periculi
et spectet alios fluctuantes in freto istius mundi, qui circumferantur
omni uento doctrinae, ipse fidei radice inmobilis
perseuerans, sicut est sacrosancta ecclesia radicata atque
fundata in fide spectans haereticorum procellas et naufragia
663, 38) 16 Psalm. LXXXX 4-6 1 super lac candidiores WE nulla postea Slx 3 perpetua B
(a s. te.) 4 mentis B (is ex es) 7 lacte BPT\' lac V (in quo uos
potauit non esca) cet. 9 corinthius BD corinthiis VPx corinthii P\'T
corinthios cet. inhuitur BVPxD imbuuntur PiT inbuit cet. et sci
P m1 ut sci P m2 T\' sed \' m2 in ras. 11 firmantur P (e s. a m2)
firmentur V 13 praetendet PVPxO pertendit 81\' (p m2 ex p) V
(p ex p) UxD praetendit cet. sidonem BVP\'0 sydonem cet. 15 signi-
ficat (e m2 8. a) D 16 et exp. m2 P, om. OT\' sperat (at ex et)
P m2 2{\' m. ant. sperat WET pinnis BV pennis cet. 17 nec B
(c exp.) P (c up. m2) 3t (c eras.) VP\' 20 circumferantur VPx 21 radiceip
P 22 sicut et sacr. V 23 spectat V spectas U\' (~ m2)
circa fluctus igitur habitat, non fluctibus conmoue.tur
magisque ad subueniendum parata quam periculo obnoxia, ut
si qui tempestatibus acti grauibus confugere ad portum uelint.
praesto sit ecclesia tamquam portus salutis, quae expansis
bracchiis in gremium tranquillitatis suae uocet periclitantes
locum fidae stationis ostendens. ecclesiae igitur in hoc saeculo
tamquam portus maritimi per litora diffusi occurrunt laborantibus
dicentes esse credentibus refugium praeparatum. quo
uentis quassata nauigia possint subducere.
in his ecclesiis
sunt principes Zabulon et principes Nephthalim, sicut docet
LXVII psalmus, quorum alii liberatores sunt a tempestate
nocturna clamantes: abiciamus ergo opera tenebrarum
et induamus arma lucis, alii sunt latitudinis apostolicae,
qui possunt dicere: os nostrum patet ad uos o Corinthii,
cor nostrum dilatatum est. ipsi sunt isti, qui cum
essent in tenebris, lucem uiderunt magnam, sicut propheta
testatur dicens: regio Zabulon et regio Nephthalim,
uia maris trans Iordanem. populus, qui sedebat in
tenebris, lucem uiderunt magnam. qui sedebant
in regione umbrae mortis, lux orta est illis.
exploratores
igitur secus accessus nauium posuit dominus deus
noster patriarchae huius heredes, cuius cura peruigil et
(I 663, 45) 15 II Cor. 6, 11 18 Esai. 9, 1 sq. NVD 2 fluctus itaque N\' ante igitur spatium 4
litt. P 3 obnoxia s. u. m2 B obnoxii 3P (corr. -ia) WE aut B
(a exp.) P\'T 6 bracchiis B brachiis cet. 7 fidei BPx et (i a. u.
m2) D 11 princepiB B nepthalim B neptalin V neptalim cet.
12 LXVII BPWPx LXVII\' 0 LXVI. P LXm\' septimus T\' seiagesimus
septimus VDT quinquagesimus septimus decimus 31x (decimus add. m2)
E 13 clamantes B (n s. u.) 14 induamur NVP\'T latitudines B
(es ex ia) 15 chorinthii 7iPE chorintii V 18 nepthalim BPW neptalin
V neptalim cet. 19 iordanen N\'VD 20 uiderunt lucem N\'
(uiderunt 31x in mg.) lucem uidit T uidit lucem Px 23 herodes P
(corr. m2)
ad gentes peruenit, ut domini misericordia peccata ableuet
nationum. Sidon etenim primitiuus est filius Cham, illius
utique, qui propter inreuerentiam paternae pietatis maledictione
damnatus est patris. ergo liberatio nocturna tamquam in
excubiis posita propugnaculi spiritalis, ne quis scopulos uitae
huius possit incidere, praetendit usque ad grauissimorum
criminum peccatores et Sidonios ipsos, qui ante superstitione
uehementi uenatores scelerum nuncupabantur, ut interpretatio
docet, soluta hereditate maledicti donataque hereditate benedictionis
absoluit. ut ubi maior reatus erat, ibi nunc uberior
sit gratia.
sortes. et uidens requiem quia bona est et
terram quia pinguis, supposuit umerum suum ad
laborandum et factus est uir agricola. Isachar
merces dicitur et ideo refertur ad Christum, qui est merces
nostra, quod eum nobis ad spem salutis aeternae non auro ei
argento, sed fide et deuotione mercemur. unde et Dauid de
ipso dicit: ecce hereditas domini fili, merces fructus
uentris. et Moyses de eo dicit: merces circa mare
inhabitantium. hic est qui bonum concupiuit ab initio et
M. 11 Rom.
5. 20 13 Gen. 49, 14 sq. 17 Philo de ebr. 23 (I 371, 26) de somniis
II 5 (I 663, 35) 20 Psalm. CXXVI 3 21 Deut. 33, 19 m2 ex p) Ux sidonem IIVUx sydonem eet.
2 ablenet B et ml P alleaet Px aboleret V abluat P m2 (idem in mg.
ml) cet. 3 sidon liVOT sydon cet. enim WE scribendum puto
filius \\Chanaan (fort. scriptum fuit chanaam), nepos\'> Cham; cf. Get). 10,
6 et 16 6 qui 91\' scopnlosa N\'D 7 hnius itinera WE incedere
P\' (i 8. ę pr.) N\' incidere (ci ex ce) DT pertendit 91\' (p ex p m2)
UxE 8 sidonios BPVP\'OT\' svdonios P\'T sydones cet. 9 et ut %xE
15 umerum BV humerum P (h 8. u.) 91\' (h s. u. rn2) cet. 16 isacar B
18 non auro non argento WET; cf. de Iacob 1 3, 11 20 filii B (i
tert. 8. u.) cet. 21 et ideo dicit moyses (om. de eo) K\' de eo P
(e alt. 8. u.) 22 inhabitantium P\' (in s. ft.) bonum 8. u. P
priusquam sciat puer uocare patrem aut matrem,
non credit malitiae eligens quod bonum est..
requieuit inter sortes ueteris et noui testamenti uel in medio
prophetarum. ideoque inter Moysen et Heliam medius apparuit,
ut ostenderet nobis quod eorum sermonibus requiem habeat,
per quos plerique peccatis renuntiantes credunt in deum uiuum
uel quod ipsi sint testes resurrectionis eius et beatae quietis.
itaque ut ad resurrectionis suae gratiam uocaret gentes —
ipsa est enim pinguis et fertilis terra, quae fructus generat
aeternos, fructus centesimos et sexagensimos —, subiecit
umerum suum ad laborandum, subiciens se cruci, ut nostra
peccata portaret. ideoque dicit propheta: cuius principium
super umerum eius, hoc est super corporis passionem
diuinitatis potestas uel crux supereminens corpori. posuit ergo
umerum incumbens aratro omnibus subeundis patiens contumeliis,
ita subiectus labori, ut uulneraretur propter iniquitates
nostras et infirmaretur propter peccata nostra. et factus
est uir agricola sciens terram suam bono seminare frumento
et fructiferas arbores alta radice plantare.
Istrahel. et factus est Dan ipsi serpens in uia
sedens et\' in semita mordens calcaneum equi, et
49, 16 sq. om. ND eseiaa B (a s. e alt.) ait VWEPx 3 credit
BPVOT1 credet P\'Px credidit cet. 6 in eorum VDT, fort.
recte 10 fertilis li (is ex es) 11 sexagensimos B (n eras.) sexagesiinos
cet 12 unierum BV humerum P (h s. 11.) St\' (h s. 1t. m2) cet.
subieciens B (e pr. ems.) 13 principjuip 51 (atus m. ant. s. hnp)
principatus D (in mg. t principium) E (n s. u.) 31x imperium Px
14 umerum B umeros V humerys P1 (V s. ųş) humerum P (h s. m.) 91\'
(h s. u. m2) eet. 15 supposuit UxE 1(5 umerutn BV humerum P
(h s. u.) cet. contumeliis patiens 91 xE 19 uir om. UxET\' seminare
B (i ex e) seminare P (a m2) 22 est orn. WEO ipsi B V
ipse 91\' (e m2 ex i) cet.
simplex quidem intellectus hoc habet, quod etiam Dan tribus
iudicem dederit in Istrahel. etenim post Iesum Naue iudices
fuerunt plebis de diuersis tribubus. fuit autem et Samson de
tribu Dan et iudicauit uiginti annis. sed non hunc prophetia
significat, sed antichristum, qui futurus ex tribu Dan saeuus
iudex et tyrannus inmanis iudicabit populum. tamquam serpens
in uia sedens deicere temptabit eos qui uiam ambulent ueritatis,
supplantare cupiens ueritatem. hoc est enim mordere equi
calcaneum, ut ueneni suffusione equus saucius et uulneratus
dente serpentis leuet calcaneum suum, sicut Iuda proditor
temptatus a diabolo leuauit super dominum Iesum calcaneum
suum. ut deiceret equitem, qui se deiecit, ut omnes leuaret.
cecidit igitur non prostratus in faciem quasi dormitans, sed
retrorsum, ut a superioribus ad priora se extendens a domino
expectaret salutem; sciebat enim se resuscitandum et ideo
iacentem Adam expectabat erigere.
unde nos cum bene in uia
currimus, caueamus necubi serpens lateat in semita et subruat
uestigium equi, hoc est corporis nostri et deiciat subito equitem
dormientem. nam si uigilemus, cauere debemus aliquatenus
et morsus declinare serpentis. non ergo nos opprimat somnus
neglegentiae, somnus saeculi, non opprimat somnus diuitiarum,
ne et de nobis dicatur: obdormierunt somnum suum,
23 Psalm. LXXV 6 alt. ex u) 3 etenim B (cnim s. u. m2) hiesum B
nane s. U. P 4 tiib. B tribubus P (bu IJr. s. u.) sanson PxOT\'
5 post iudicauit add. centum ND ieras. in U\'DT), isrl P\' sed (corr.
et) P at P\' et T (eras.) 6 antichristuin (ti ex te) B anticristum
U\'P\'Px est ex N\'VD est de T 7 iudicabit (b ex UI B populurn
suum ND 8 post sedens add. in seinita T\' deicere P (c ex ti
ambulent BVPO et (-ant m2) P9C ambulant cet. 10 ueneni? P
(g eras.) effusione equus et saucius PT\' 11 sicut... calcaneum suum
in mg. sup. P iuda BPVOTT\' iudas cet. 12 diabulo B super
dum ihm leuauit N\' Iesum om. YP\' 18 et P (v s. e m2) ut T\'
20 uigilainus 91\' (a ex e tn2) UxE 22 diuitiarum somnus 91x 23 et
om. NVD somnium BPU
et equites dormientes, de quibus scriptum est: dormitauerunt
qui ascenderunt equos. si auaritia pectus tuum
uulneret, si libido inflammet, dormis eques, et ideo corpus
tuum, hoc est equum tuum non potes refrenare. uigila ergo,
ut etiamsi deiectus fueris, hoc est mortuus fueris, non
obdormias. qui enim obdormiunt somnum suum nihil inueniunt;
tu autem expecta salutem a domino, uenturam respice, ut
gratiam resurrectionis inuenias. dormiebat Iudas: denique
uerba Christi non audiebat. dormiebat ludas et quidem
somnum diuitiarum, qui mercedem de proditione quaerebat.
uidit eum dormientem diabolus et oppressum auaritiae somno
graui: misit se in cor eius, uulnerauit equum, deiecit equitem,
quem separauit a Christo.
hanc trib um benedixit Moyses dicens:
Dan catulus leonis et effugiet ex Basan, hoc est ex
confusione. unde secundum Graecum magis intellegere debemus,
ex quo Latinus transtulit, quod Dan ipse factus sit serpens
in uia sedens. Dan iudicium interpretatur, et ideo graue
periculum iudicii tribus ista subiit, cui serpens inlapsus
antichristus est, qui currentem suis sauciaret uenenis. sed
tamen ipsa tribus liberabitur a confusione, cum fuerit confessa
equitem resurgentem, qui ait: qui me confusus fuerit
33. 22 16 cf. Origenes XII 1509 A M. 18 Philo Legg. alleg. II
24 (I 84. 8) de agri cnlt. 21 (I 314, 52) de somniis II 5 (I 663, 40)
22 Matth. 10. 33 et 32 POT\' 4 inflammet B (m pr. s. u.) 14 di#cens P
19 iudicii periculum ND 22 sqq. haec verba eodem quo apud Matthaeum
22, 17 sq. ordine leguntur in NVD: qui me confessus fuerit c.
h. confitebor et ego ... qui est in caelis (in caelis eat DT) . qui autem
me confusus (non confessus DT) fuerit c. h. confundam et (et om. DT1
ego... in caelis est (est in oaelis V), verba qui autem me confusus
... caelis est Ux in mg. m2, contra in B ordine inuerso: qui me confusus
fuerit c. h. confundam et ego ... in caelis est. qui autem me confessus
fuerit c. h. confitebor et ego... in taelis est. in P uerba qui me
confusus fuerit (fusus fuerit in ras. m2) c. h. confundam... caelis est
in mg. inf. adscripta sunt ml. in P\' ceteris omissis haec leguntur: qui
patre meo, qui caelis est. qui autem me confessus
fuerit coram hominibus, confitebor et ego eum
coram patre meo, qui in caelis est.
eos secus pedes. temptatio est congregatio et astutia
scribarum et sacerdotum, qui dominum Iesum de tributo
Caesaris et de Iohannis baptismate, ut docuit scriptura, temptabant,
quibus dominus Iesus in sua iustitia temptamentum
retorsit. secus pedes, hoc est continuo sine ulla
referens, quo temptantes magis ipse concluderet. dicentibus
enim: in qua potestate haec facis? non ad quaesita
respondit, sed etiam ipse proposuit dicens: interrogabo uos
et ego unum uerbum. quod si dixeritis mihi, et ego uobis
dicam in qua potestate haec facio. iterum dicentibus:
licet tributum dare Caesari an non? ait: quid me temptatis,
hypocritae? ostendite mihi nomisma census.
et offerentes iterum interrogauit: cuius est imago et superscriptio?
dicunt ei: Caesaris. ibi igitur eos ligauit ipsorum
sermonibus, ipsorum obligatione constrinxit — tunc ait illis:
reddite quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt
dei deo —, ut contra uerba sua uenire non possent. denique
mirati abierunt ab eo. sed non est mirum, si secus pedes
» respondebat, qui ante pedes uidebat.
exposuit euidenter Moyses
hanc prophetiam Iacob sancti esse de Christo; sic enim ait:.
17 sqq. 8 Matth. 21, 25 12 Matth. 21, 23 sq. 16 Matth. 22, 17 sq.
17 Matth. 22. 20 sq
est, in Px turba qui me confusus... confundam ... caelis est erasa sunt,
in OTx omissa 5 temptabit (bis) scripsi temptauit (bis) libri 6 eum iV
8 de om. V 13 et ego nos 91x 15 dico N\' dico (exp. ml) nobis
dicam D 16 dare BPFWET\' et U\' m2 dari 2(1 ml eet. aut non V
17 nommisma PP\'U\' m2 WET nommisma D (m pr. exp.) T numisma
91\' ml 0 18 est hęc imago T eat imago hec PxD 19 ubi JVK
20 et ipsorum V 24 moyses euidenter UxE 25 iacob B (c ex i)
confringens bracchia et principes. et uidit ab initio
suo quia ibi diuisa est terra principum collectorum
simul cum principibus populorum; iustitiam
dominus fecit et iudicium Istrahel.
agnoscimus itaque
qui requieuerit sicut leo, < cum) confregerit bracchia potentium,
quia a principio diuisiones temptantium uidit. ibi igitur hiatus
est terrae, qui absorbeat calumniantes, ubi temptatio perfidorum
est.
principibus. Aser interpretatione Latina significat diuitias.
quis igitur diues nisi ubi altitudo diuitiarum est sapientiae
et scientiae dei? quis diues nisi dominus Iesus, qui abundat
semper et numquam deficit? pauper uenit in hunc mundum
et omnibus abundauit, repleuit uniuersos. quantus est in
diuitiis, qui paupertate sua omnes diuites fecit! sed pauper
propter nos, diues cum patre. pauper ille, ut nos ab inopia
uindicaret, sicut apostolus docet dicens: quia propter uos
pauper factus est, cum diues esset, ut illius inopia inopia
uos ditaremini. cuius inopia ditat, sanat fimbria, famis
satiat, mors uiuificat, resuscitat sepultura. hic ergo est
diues thensaurus, cuius pinguis panis. et bene pinguis, quem
qui manducauerit esurire non poterit. hunc panem dedit
de somniis II 5 (I 668, 42) 12 Rom. 11, 33 18 II Cor. 8, 9
20 Matth. 9, 20; 14, 36 23 Ioh. 6, 35 B gath V 2 bracchia BY brachia cet. principes (ci ex ce) B
principibus E et om. DT 3 principium BPYP et (i tert. exp.
m2) 0 collictorum Px et (corr. ml) BP 5 fecit dns ND facit V
istrahel B isrt PP\'PxOT\' cum iart V in isrt cet. 6 quia NVD
cum addidi, quia ed. Rom. cum fregerit 0 confregit PT4 confregeritque
DT bracchia BV brachiQ 21x brachia cet. 7 quia T et
(a om.) V quia (del.) qui D quis 31\' m2 WE qui Sl m1 cet. 11 prin-
cipibus B (us extra u.) diuitem significat V 13 dei om. N\' 15 uniuersos
repleuit %xE uniuersos replens (ex repleuit) D 20 famis B Vfames
cet. 21 sepultura resuscitat %xE diues est 31\'\' 22 thensaurus B (n
eras.) thesaurus cet. huius pinguis ND et bene pinguis in ras. D, om. N
nobis eum, quem ipse sacerdos cotidie consecrat suis uerbis.
hic ergo panis factus est esca sanctorum. possumus et ipsum
dominum accipere, qui suam carnem nobis dedit, sicut ipse
ait: ego sum panis uitae. patres uestri manducauerunt
mannam in deserto et mortui sunt, hic est
autem panis, qui de caelo descendit, ut, si quis ex
ipso manducauerit, non moriatur. et ne quis putaret
quia de hac morte dicit, quae per animae et corporis secessionem
uenit, et iure dubitet, cum sciat sanctos apostolos hac
morte esse defunctos, addidit: ego sum panis uiuus, qui
de caelo descendi. si quis manducauerit ex hoc,
uiuet in aeternum, hoc est: non de temporali uita dixi
supra nec de morte istius uitae, qua etiamsi quis mortuus
fuerit, tamen si panem meum acceperit, uiuet in aeternum.
ille enim accipit qui se ipsum probat; qui autem accipit non
morietur peccatoris morte, quia panis hic remissio peccatorum
est.
Moyses quoque pulcherrime prophetauit in benedictionibus
suis dicens: benedictus a filiis Aser, et erit acceptus
a fratribus suis et intinguet in oleo pedem suum.
ferrum et aeramentum erit calciamentum eius, et
sicut dies tui sunt, sic erunt uirtutes tuae. non
est quisquam sicut est deus tuus in caelo, adiutor
33. 24-28 ex us) et om. NP\'PxD 2 cotidie sacerdos con-
Eecrat N cotidie : consecrat : sacerdos D 5 patres B (e ex i) 6 mannam
B manna cet. 8 ipso] eo N\' ut P (s. et) BO putaret P
(i s. e) putarit T\' 11 addidit B (i pro ex e) 12 manducarit 91x
hoc pane V et (pane m2) W 13 uiuit V dixit BPxT\' et (t eras.)
P ut dixi T 14 qua] qui P (a s. i) qu.a E (i eras.) 15 acciperit B et
(corr. m2) P 17 morietur V (e eras.) moritur ND peccatorum NVD
peccatoris cet. 18 mosys B (s pr. lI. u. m2) 20 et om. V intinguit
B et (corr. m2) P 21 aeramentum] es 91x erit] est B (st in ras.,
fuit erit) et V om. 31x eat cet. calciamentum eius infra in mg. m2 B
22 tue P (e m2 ex i) 23 est alt. s. u. P\'
deus initii et per uires bracchiorum potentium.
et eiciet a facie tua inimicum dicens: pereat. et
inhabitabit Istrahel fidens solus super terram
Iacob in frumento et uino, et caelum tibi cum
nebula roris erit.
decorem. sarmentum uitis aliud amputatur, quod uidetur
inutile, ne cassa uitis sarmentorum exultatione luxuriet, aliud
paulisper reciditur ac remittitur, ut fructum adferat, cuius
decus in generatione porrigitur, quia dum ad superna se
subrigit, uitem amplectitur et ad uerticem ascendens iugi
quaedam colla uitium pretiosi palmitis uestit monili. est et
ille decus in generatione, quia plenis palmitibus multos fructus
exundat.
decorum hoc, sed multo illud pulchrius, quod haerentem
palmitem uiti significat spiritali, cuius nos sarmentum sumus
et fructum adferre possumus, si maneamus in uite: sin autem,
praecidimur.
sanctus patriarcha Nephthalim erat palmes
unde Moyses dicit: Nephthalim satietas
Cantica canticorum e scriptis Ambrosii collecto 3, 26 (I 1577 CD B.)
19 Deut. 33, 23 BPT\'D m2 et (in quo magna, et decens in ras.) P1
magnus decens YO magnus et docens Px magne dicene D ml T magnus
dns 21\' (dns m2 in ras. 6 litt.; in mg. d.. s euanidum) Ux E 2 bracchiorum
B et (cpr. eras.) Fbrachiorum cet. 3 etpr. exp. m2 P, 8. u. D, om. WETx
eiecit ND 4 solus fldens P\' 7 sqq. neptalin V nephtalim Comm.
in Cant. neptalim cet. 9 casaa NYD Comm. in Cant. cassu Px casu
cet. luxoriet P (v f. 0) V aliut BO et aliud ND Comm. in Cant.
10 recidetur ac remittetur BPx et (corr. m2) P recidatur ac remittfptur
(a 8. 0 11 ad B (d s. u. m2) U\' (in ras. 3 litt. m2) 13 quodam DT,
fort. recte monili P (v s. 0 m2) munili T (8. u m2 l 0) 0 14 illi D
(i alt. ex e) decorus D (corr. decus) N Comm. in Cant. 15 exundet
UOTT et (et ex at) D (at 8. et) 91\' decore P (v a. e) 16 uiti
P\'T Comm. in Cant. uitis P (s eras.) 0 (s exp.) cet. sarmenta F
18 palmis B et (-es m2) PP1 19 unde et N\' Y Comm. m Cant.
et Africum possidebit exponens hoc quod Iacob dixerat,
quod sit uitis remissa, hoc est per fidei gratiam uinculis
mortis exutus, in quo significatur populus dei ad libertatem
fidei et ubertatem uocatus gratiae, toto orbe diffusus, qui
iugum Christi bono fructu uestiat et ligna uerae illius uitis,
hoc est mysteria dominicae crucis ambiat nec timeat confessionis
eius periculum, sed magis etiam in persecutionibus positus
Christi nomine glorietur.
hic est uere remissus a uinculis
qui nullo nexu formidinis alligetur — unde et propheta dicit:
exibunt et tripudiabunt sicut uituli resoluti uinculis
— ideoque in germine suo decorem porrigit, quia in loco
pascuo conlocatus et super aquam educatus refectionis per
sacramenta regenerationis suae germinat bonum uerbi decorem
et adsumitur in illam pulcherrimam Christi gratiam, qui potest
uenustatem tui decoris augere.
denique super omnes decorus
quod habet donat, quia nemo potest donare quod non habet,
ideoque dictum est: dominus regnauit, decorem induit.
induit enim decorem ecclesiae gratia, quae in illo lauacro
deponens foeditatem omnium delictorum splendore gratiae
caelestis enituit. ideoque sponsus de ea dicit: quaenam
esthaecprospiciens tamquam diluculum, speciosa
sicut luna, electa sicut sol, miraculum sicut
ornatus?
V 2 affricum PPxUxE 3 qupd (i 8. Q) PT quod
D quid cet. Comm. in Cant. hoc eat post gratiam transponunt N\'
7 est B (t s. u.) confesBionis B (is ex es) 8 * positus 91\' ppositus
Uindob. 705 10 profeta B esaias V 11 tripudiabunt B (t pr. eras.)
et (tri ex tre m2) PW trepidabunt UxE a uinculis P4 (a exp.) DT
13 pascuo B Uindob. 705 et fe s. Q) PO pascuae cet. edocatus B
refectionis (nis in ras. m2) P refectionis educatus ND 18 regnabit
0 19 gratiam NVD 21 post dicit add. V bona soror mea
ut bene placita spetiosa sicut hierusalem et infra 22 respiciens V
diluculum NVD diluculo B (di ex de) cet. electa sicut sol apeciosa
sicut luna WE 23 mirabilis WE
sicut et scriptura conclusa diuina, prophetiam sancti Iacob de
sancti Ioseph nomine digeramus: filius ampliandus meus
Ioseph, filius ampliandus meus zelandus, filius meus
adulescentior, ad me reuertere. in quem consilium
conferentes maledicebant et intendebant in eum
domini arcum. et contriti sunt cum potentia arcus
eorum et dissoluti sunt nerui bracchiorum manus
eorum per manus potentis Iacob, indeque praeualuit
Istrahel a deo patris tui. et adiuuit te deus meus et
benedixit te benedictione caeli a summo et benedictione
terrae habentis omnia propter benedictionem
uberum et uuluae, benedictiones patris tui et matris.
praeualuit super benedictiones montium manentium
et desideriis collium aeternorum: erunt super caput
Ioseph et super uerticem eorum quibus praefuit
fratrum.
quae causa est quod super omnes filios uberius
Ioseph filium prosecutus est pater nisi quia in eo praefigurantia
Christi uidebat mysteria? unde benedicens illum magis
(fort. conclusa est) diuina scripsi scripturam
(scribturam B) conclusam diuinam BP P\' scriptura conclusa diuinam
P ml 0 scriptura conclusit diuina P m2 U\'1DTT\' et (diuina om.) V
scriptura diuina conclusit UxE scripturam conclusam diuinam <uidemus>
Hmricus Schenkl sancti iacob de NVD, om. cet. 4 zelatus ND
zelatua meus V; cf. de Ioseph 3, 13 5 consilia UxE 7 contristati
BPPxT\'0 8 bracchiorum B (c pr. eras.) brachiorum cet. 9 indeque
tacite Maurini indequi B (d in ras. m2) P (qui exp. m2) %\'D inde
quia V inde OT\' ille qui cet. 10 istrahel B (t exp.) isrt cet. 12 habentes
B et (-is corr.) P 13 benedictionis BV benedictionęs (i s. e,
sed eras.) P benedictio DET 14 praeualujt P (isti 8. it) praeualuisti T\'
praeualebit Px praeualuerunt P\' super exp. m2 91\', om. WE benedictiones
B (es ex is m3) 15 desideriis ΠΟТ\' et m1 91\' (cr. de Ioseph
3,13) desideria 31\' m2 cet., cf. s. 52 17 ioseph uberius (om. filium) N\'
18 in eo praefignrantia nOT\' in eo praefigurata iam U\'VDT praefigurata
in eo iam WE
meus Ioseph. qui est ampliandus nisi Christus, cuius
gratia semper augetur et finem processus sui non habet gloria?
de quo et Iohannes dicit: illum oportet crescere, me
autem minorari, quia per ipsius illud salutare perfectumque
nomen cumulata est in hoc mundo et abundauit gratia - filius
ampliandus meus - et ideo quia uidebant eum crescere
fratres ei inuidere coeperunt, intellegibilis autem Ioseph et .
zelum incidit ab iis quos magis fouebat. denique dicebat:
non ueni nisi ad oues perditas domus Istrahel. et illi
dicebant: nescimus unde sit. ille curabat eos et illi negabant
eum.
Filius inquit meus adulescentior. re uera adulescentior,
qui erat paene ultimus natu. denique et scriptura dicit:
amabat eum Iacob, quia filius erat senectutis illi.
quod etiam ad Christum refertur. senescenti enim mundo et
iam occidenti inlucescens dei filius per Mariae uirginis partum
serus aduenit. tamquam filius senectutis secundum sacramentum
suscepit corpus, qui erat ante saecula semper aput patrem.
unde dicit .
ad eum pater: ad me reuertere, euocans eum
ad caelum de terris quem propter nostram salutem miserat.
itaque resuscitans filium suum unigenitum euacuauit consilium
maledicentium — unde et Esaias dicit: uanum consilium
23 Esai. 19, 11 1 metis ampliandus DET 2 quis VDT 3 habet eius P (eius
8. «.) T\' habet et T et (eras. et) D 4 iohannes (es ex is m3) B
5 per (r 8. u.) B illud (d ex t) B 6 culmulata P (1 pr. eras.)
7 meus ampliandus 31x 8 ei T\' Uindob. 705 (in quo ei &, & extra u.),
post inuidere transponit P1, om. T, sui V et P (exp., s. ei) 91\' (eras.) cet.
in zelum (om. et) Px, et om. V 9 his libri 10 oues quae perierunt
DT 13 inquit 8. u. P 14 natorum ?T (ex nato m. ant.) WE
natus V 15 illius Wo\' (us postea add.) UxEVPx 18 sero N\' tamquam]
quasi N\' filius B (i alt. 8. u.) 19 suscepti corporis NVD
20 euocans PTI et (u ex t) P et uocans BO uocans cet. 23 eseias B
(a 8. e alt.) concilium T
dirigebant, soluit omnia. contriuit eorum potentiam, qui in
suis uirtutibus et non in deo confidentes erant. inde inquit
praeualuit Istrahel a deo patris tui. et adiuuit te
deus meus. quis est qui confortauit Istrahel et adiuuit filium
nisi solus deus pater, qui dixit: Iacob puer meus, suscipiam
eum: Istrahel electus meus, suscipiat eum anima
mea?
et benedixit eum benedictione caeli desuper et
benedictione terrae habentis omnia; omnia enim subiecit
ei, caelestia sicut benedictionem caeli et terrena sicut benedictionem
terrae, ut et hominibus et angelis dominaretur.
itaque in illo uelut contemptibili corpore praeualuisti
inquit propter benedictionem uberum et uuluae, benedictiones
patris tui et matris. ubera uel duo testamenta
dixit, quorum altero adnuntiatus est, altero demonstratus — et
bene ubera, quoniam uelut quodam nos spiritali lacte nutritos
educauit et optulit deo filius — uel Mariae dicit ubera, quae
uere benedicta erant, quibus sancta uirgo populo domini
potum lactis inmulsit. unde et illa in euangelio mulier ait:
beatus uenter, qui te portauit, et ubera, quae suxisti!
quod autem ait: uuluae benedictionem patris tui et
XI 572 20 Luc. 11, 27 BVOT\' uitia P\' conuitia cet. 2 contriuat P (i s. Q.)
omnem eorum V 3 errant P (r eras.) inde inquit quia praenaluit
iBrt deo patris tui V ille inquit qui praeualuit a deo isrt patri
tuo WE 4 sq. istrahel (t eras.) B isri cet. 4 iuuit DT 5 quis P
(s 8. u.) 6 deus (8. u.) pater (in ros.) P 7 istrahel (t eras.) ... suscipiat
eum 8. U. m2 B suscipiaip P (t s. m m2) suscipiet P\'PxDT 9 habentis
(is ex es) B et m2 P 10 post caelestia add. terrestria P\' et
terrestria V et terrena (terrestria D) sicut benedictionem terrae ND
sicut benedictionem terrae V et terrae cet., fort. et terrestria praeferendum,
cf. p. 155, 10 13 benedictionis (patris) BV benedictioncs (s eras.)
PD benedictione T4 et benedictiones 0 propter benedictiones P\'\' 17 edllcauit
R (o ut uidetur ex u) 0 euocauit V optulit BV obtulit cet.
18 uere P (re m2 ex ro) populo (s. pabulo) P labellis V 19 mulier
in euangelio UxE 21 benedictionem ... uuluam infra in mg. m2 B
utramque benedictionem coniunxerit latebit causa — potuit
enim dicere de sola uulua matris —, sed pulchrius arbitror,
ut secundum spiritale mysterium intellegamus utramque
generationem domini Iesu et secundum diuinitatem et secundum
carnem, quia ante saecula est generatus ex patre. unde
et pater ait: eructuauit cor meum uerbum bonum, eo
quod ex illa intima et inconprehensibili patris processit substantia
et in ipso est semper. unde et euangelista dicit:
deum nemo uidit umquam, nisi unigenitus filius, qui
est in sinu patris, ipse enarrauit. sicut ergo sinus patris
spiritalis intellegitur intimum quoddam paternae caritatis
naturaeque secretum, in quo semper est filius, ita etiam
patris uulua est spiritalis interioris arcani, de quo tamquam
ex genitali aluo processit filius. denique diuerse nunc uuluam
legimus patris, nunc cor eius, quo uerbum eructuauit, nunc
08 eius, ex quo iustitia processit, ex quo prodiuit sapientia,
sicut ipsa ait: ex ore altissimi prodiui. ita cum unum
non definitur et unum omnia sonant, spiritale magis mysterium
generationis paternae quam membrum aliquod corporale significat.
sed sicut illam ex patre generationem intellegimus, ita
etiam ad consummationem fidei generationem Mariae intellegamus,
quando benedicitur uulua matris, illa utique Mariae
uirginalis, quae nobis edidit dominum Iesum. de qua pater
dicit per Hieremiam prophetam: priusquam te formarem
25 Hier. 1, 5 JVT 4 apiritalS B spiritaleip P 7 eructnauit
B et (u alt, eras.) P eructanit cet. bonum om. UxE, in 91x
post uerbum est ras. 5 litt. 8 inconprehensibilis P (s alt. 8. u., eras.)
9 dicit in ras. V ait N\' 11 enarrauit BPVPxOT\' enarrabit cet.
b a
14 spiritalis est uulua 21\' arcani B «archanQ P (cha s. w.) archanum
P\'UxETx archani cet. 15 nunc legimus uuluam %xE 16 eructuauit
BO et (u alt. eras.) P eructauit cet. none (v I. o) B 18 ipsa T
ipse cet. prodii V 23 illa utique m2 ex ita itaque P . 24 de qua
parte Uindob. 705 de quo partu N\'.
sanctificaui te. geminam igitur propheta m Christo substantiam
declarauit, diuinitatis et carnis, alteram ex patre, alteram
ex uirgine, ita tamen ut non exsors suae diuinitatis esset,
cum ex uirgine nasceretur et esset in corpore.
Unde et conualuit super omnes montes et desideria
collium aeternorum. super omnes enim illos sublimis
meriti uiros patriarchas et prophetas et apostolos, sed etiam
ultra solem lunam archangelos tamquam caeli lumen emicuit,
sicut ipse ait: non est discipulus super magistrum nec
seruus super dominum. quis enim illorum fuit cui subiecta
essent omnia, quibus ipse donauit quod erant? in quo benedicuntur
omnes sancti eius, quia ipse est super capita omnium
caput omnium — caput enim mulieris uir, caput uiri Christus —
et super uertices omnium, quia ipse est supereminens uertex
uniuersorum, sed iustorum est uertex altissimus, quos fratres
uocat adquisitos per gratiam et quoddam regenerationis
consortium. unde et fratribus Ioseph illos magis fratres
intellegimus, de quibus dicit in psalmo: narrabo nomen
tuum fratribus meis, in medio ecclesiae cantabo
tibi.
Denique et Moyses completurus uitae istius cursum, cum
benediceret tribum Ioseph, non illum utique iam defunctum
Ioseph, sed Christum benedicebat, sicut habes scriptum de
Ioseph: a benedictione domini terra eius, a finibus
caeli et a rore et ab abyssis fontium deorsum et
5, 23 16 Matth. 12, 49 sq. 19 Psalm. XXI 23 25 Deut. 33, 13—17 4 uirgineui B exsors (s pr. s. u.) P\' exors N\' VP\' 6 conualuit R
(con 8. u.) 8 et pr. extra u. m2 P 12 in s. u. B 15 omnium]
0
montium 91x «uertex P 16 altissim P quos NVPPx quod cet.
17 uocauit NVD regenerationis B fre 8. ft.) 18 et BDOT et in
P\'Px (fort. recte) et de P (de 8. u. m2) T\' in V ex 21 (ex et) UxE
20 cantabo tibi] laudabo te P\'W 25 a pr. s. u. B 26 et ab om.
D ml (add. m2) T, ab om. N\'V abyssi V abyssus D (-is m2) T
deorsum extra u. postea add. 21\' m. ant. decursum V
mensibus et a uertice montium ab initio
et a uertice collium aeternorum et ad horam terrae
plenitudinis et ab eo qui uisus est in rubo ueniat
super caput Ioseph et super uerticem ipsius. honorificus
inter fratres. primogenitus tauri decus eius,
cornua unicornui. in ipsis gentes uentilabit simul
usque ad extremum terrae. ipsae myriades Ephraem
et ipsae chiliades Manasses.
benedictio eadem est, quae
omnem habet caelestium et terrestrium plenitudinem et
specialem Christi gratiam, qui uisus in rubo dixit ad ipsum
Moysen: solue calciamentum pedum tuorum, qui
est super omnes deus, quia ipse caput corporis, ecclesiae,
qui est principium, primogenitus ex mortuis, ut
fiat in omnibus ipse primatum tenens, quoniam
in ipso conplacuit omnem plenitudinem inhabitare.
et ideo soli benedictionis huius praerogatiua defertur a
summitate caeli usque ad extremum terrae. ipse est enim
ante omnes, in quo constant omnia, qui etiam per
sanguinem crucis suae pacificauit omnia siue quae
NVD cnrsfls P (s alt. eras.) cursum P\'PxT\' 3 collium
P (i 8. u.) oram nDT\' horam (h s. u. m2) W 4 rubbo (b
pr. eras.) P 5 post Ioseph add. benedictio UxE honorificus sit 31\'
(sit s. u. m2) WE 7 habens cornua DT cornua (a, habens) 0 unicornui
P (i alt. ex um) fort. unicornui <cornua ipsius;, cf. in psalmum
XXXXIII 15 et 17 de off. min. II 16, 85 simul usque D
(us 8. u. m2) simulque N 8 sq. ipsae ... ipsae Costerius ipse ...
ipse libri 8 myriadis B (-es corr.) P\' (is ex es) Px miriadis P
(-es corr.) chiliadis V efrem B effrem PP\'PxOT efem V miriadis
effrem D m2 (in ras. maioris spatii) mysteria de se (se 8. u. T) fremet
N 9 benedictio B (i alt. 8. u.) 10 caelestium IIOT\' et caen
lestium NVD 12 moyse.s B (s alt. del.) moysê. W, (6 m2 ex e, s
eras.) 13 deos N\'P ipse 110 ipse est cet. 15 sit 91\' m2 (fiat ml,
8. m. ant. sit, sed eras.) WE in B (in mg. m2) 9C (s. u. m. \'ant.)
20 quae in caelo sine quae in terris sunt N\'
pulcre benedicitur sanctus Ioseph, ut honorificetur
inter fratres.
Primogenitus tauri decus eius habens cornua unicornui,
in quibus gentes uentilabit. et bonus taurus
quasi hostia pro delictis et totius mundi uictima, ut pacificaret
omnia. cuius decus sanctum; omne enim sanctum primogenitum,
sicut alibi demonstrauimus, unde Leui non aetatis ordine,
sed sacrae successionis praerogatiua primogenitus meruit nuncupar.
et uere sanctum decus eius, de quo scriptum est
resurgente: speciosus forma prae filiis hominum, quia
ipse est primogenitus ex mortuis, habens cornua unicornui.
sed cum dixerit cornua, quomodo unicornui posuerit requirendum,
cum ipsum unicornuum inter generationes ferarum, ut
periti aiunt, non inueniatur. et ideo uerbum unicum magis
aestimare debemus, quia substantiuum uerbum dei unum est.
non multa uerba. unde et Anna ait: dominus iudicat
finis terrae, et dabit uirtutem regi et exaltabit
cornum christi sui, et Esaias ait: uinea facta est
dilecto in cornu in loco uberi, quoniam in dei filio
unigenito floret ecclesia tenens unicum dei uerbum, in quo
est uirtutis atque sapientiae plenitudo, cuius ubertate seges
fidei pullulauit. quod uerbum sequuntur sancti.
12 Coloss. 1. 18 17 Reg. I 2. 10 19 Esai. 5, 1 BPx pulchre cet. honoreficetur B (i s. e pr.) 5 uentilabit
(b ex u) R uentilauit PVPOT\' 7 scm pr. B (m in ras.) scs 91\'V
8 unde et NVD 10 scs BVP\'0 et (8. m2 x scm) P scs 91\' (supra et
irtfra s alt. ras.) 13 posuerit unicornui WE 14 ipsorum P (or s.
u. m2) T\' ipse unicornuus WE 15 uerbum B (b s. u.) 17 indicauit
P4 18 tines B (e ex i) cet. exaltauit B (corr. ml) 2P (corr.
m2) 0 eiultauit V 19 comum (m eras.) BO cornu cet. sui m2 in
mg. D, om. N eseias B (a s. e alt.) 21 unigeniti P (0 s. i m2)
22 ubertate B (e ex i) 23 paIlulauit P (v s. a) secuntur
N\' VPaPx
Decem milia inquit Ephraem et milia Manasse,
id est: et Iudaeorum et gentium dominetur et ex utroque
populo adquirat sibi ecclesiae plenitudinem. ideoque dextram
suam super Ephraem posuit sanctus Iacob, eo quod legis
dicentem illam in Canticis canticorum: fraternus meus
candidus et rubeus, electus de decem milibus.
denique etiam iuuenculae Dauid Mariae auctorem, ex cuius
successione Christus est natus per uirginis partum, in decem
milibus praedicabant, Saul autem in milibus, cum reuerentiae
gratia circa regem magis praeponderare debuissent. qui ergo
cornum Christi exaltauerit confessus eius gloriam ipse quoque
accipit cornua. unde etiam sancti unicornui dicti sunt in
psalmi uersiculo: et dilectus tamquam filius unicornuorum.
etenim sicut animal huiusmodi, cum ei oriuntur
cornua, processum plenioris significat aetatis, ita cum e capite
quodam nostrae animae cornua pullulare coeperint, processum
uidentur perfectioris significare uirtutis et tamdiu crescunt,
quamdiu conpleantur. hoc cornu dominus Iesus comminuit
gentes, ut superstitionem obtereret, salutem redderet, sicut
ipse ait: percutiam et sanabo. ideoque tamquam imitator
canticorum e scriptis Ambrosii collecto 5. 60 (I 1601 BC B).
5 Cant. 5, 10 7 Reg. I 18, 7 13 Psalm. XXVIII 6 20 Deut.
32, 39 et 4 efrem B V effrem cet. 3 dexteram WEDOT Comm. in Cant.
5 dicente illa U\' (illa del. m2 et s. m. ant. ęccła) D (m2 dicent? ilIA)
dicente eccJa WE Comm. in Cant. fraternus BPVPxOT frater cet.
Comm. in Cant. 6 de decim P (de alt. s. u. m2) de decem (de pr.
8. u.) D m2 T ml ex decem 91\' (ex 8. u. m. ant.) WE Comm. in Cant.
8 decem P (e alt. ex i m2) 10 gratiam N\' Comm. in Cant. proponere
N\'D et (p in ras.) Uindob. 705 praeponere Comm. in Cant.
11 cornum B et (m eras.) 0 cornu eet. 12 accipit B (i pr. ex e) VP4
accipet P\'\' accepit et 0 accipiet P (m2 ex accipit) cet. 13 tamquamj
quemadmodum 2lx.E7 15 significat plenioris 21x plenioris B (is ex
es), om. P\' com (v 8. o m2) P ex VPx et a P\' 17 perfectioris
B (is m2 ex es) W (r alt. m2 ex n) perfectionis 0 (r s. 5) V
id est altitudinem omnem eleuantem se
aduersus dei scientiam destruentes. et ideo iuxta
legem munda animalia cornua habent; lex enim spiritalis est.
qui enim possunt saeculi huius inlecebras uerbo dei et uirtutis
obseruantia propulsare cornibus uelut quibusdam capitis sui
armis uidentur esse muniti. meritoque et tuba cornea dicitur
uirtus sermonis mirabilis, quae bonos milites Christi accendit
ad proelium, ut de hoste diabolo manubias reportemus. in
acie igitur sumus et plurimos ex nobis uidemus in aduersariis
castris esse captiuos. ii nobis iugo grauissimo seruitutis
exuendi sunt.
et ideo intellegibilis Ioseph, ut oues seruaret suas, ipsum
inimicum uenientem ad diripiendas oues rapuit lupum Paulum
faciens ex persecutore doctorem. de quo dicit Iacob, sicut
scriptum est: Beniamin lupus rapax, mane edet adhuc
et ad uesperum diuidet escam principibus. lupus
erat, cum dispergeret et deuoraret oues ecclesiae: sed qui
lupus uenerat pastor est factus. lupus erat cum Saulus esset,
quando intrabat in domos et uiros ac mulieres trahebat in
carcerem. lupus erat, quando spirans minas et homicidia in
discipulos domini petebat epistulas a principibus sacerdotum,
LXXXXVII 6 17 Gen. 49, 27 21 Act. 9, 2 23 Act. 9, 2 B (corr. m1) P (corr. m2) 0 uentilabimus cornu DT
2 est B (t s. u.) 3 aduersum V sententiam 0 4 spiritalis B (is
ex es) 7 armis P (s in ras.) meritoque B (que extra u. add.) D
(que s. u.) 8 xpi milites 81x 9 diabulo P 10 aduersariis (a alt. eras.)
U\' aduersarii D (s. i iis) V\'UxEТ\' 11 hii BP\' hi cet. grauissim§ VPx
15 inimic. B (in ras. i fuisse uidetur, um s. ras. m2) deripiendas B
et (di corr.) P 18 et a. u. m2 B uesperum P1 (um ex am) uesperam
DE dauidet P (i 8. a) diuidit st\' (m2 -et) 91x djuidi.et E
dabit F 20 esset] erat N\' 21 tradebat V 22 spęrans (i 8. §) B
homicidia P (i tert. s. M.) 23 a principe N\'V ad principes DT
tenebris oberrantem offusa Iesus luce caecauit. ideo Rachel
cum pareret Beniamin, uocauit nomen eius filius doloris
mei futurum prophetans ex ea tribu Paulum, qui adficeret
filios ecclesiae persecutionis suae tempore et graui matrem
dolore uexaret. sed tamen idem postea principibus escam
posteriore diuisit tempore euangelizans gentibus dei uerbum
et plurimos ad fidem prouocans, qui eo disputante sicut
legatus Pauli proconsulis et Publius princeps domini gratiam
receperunt.
pulchre autem etiam Moyses, cum benediceret
Beniamin tribum, dixit: dilectus a domino habitabit
fidens, et deus obumbrabit super eum omnibus
diebus, et inter umeros requiescet dilectus a
domino. qui etiam uas electionis est factus; neque enim
aliter nisi domini est miseratione et amore conuersus. unde
et ipse nihil merito tribuens suo, sed totum deferens Christo
ait: ego enim sum minimus apostolorum, qui non
sum dignus uoeari apostolus, quoniam persecutus
sum ecclesiam dei. gratia autem dei sum quod sum,
et gratia eius egena in me non fuit. habitauit fidens
in domo, quam ante uastabat, habitauit in tabernaculis Christi,
qui ante sicut lupus errabat m siluis, et deus obumbrauit
super eum, quando uisus est ei Christus. qui licet apertis
11 Deut. 33, 12 17 I Cor. 15, 9 sq. PVplOT offegsa D (v s. e) et ideo VO 4 ei (exp. m2)
ei P tribuiii P affligeret N D afflicturus erat Y 5 ecclesae B
7 posteriorem B et (em exp., i s. em m2) P posteriori PxT\' 8 qui
eo] quo VPxDT 9 legimus VPx legitur DT paulus proconsul
VPxDT proconsulis P (pro s. u.) 11 habitauit BVO ct (-bit corr.) P
12 obumbrauit B et P (corr. ml) 21\' (corr. m2) VWEO 13 diebus B
(bu 8. u.) 15 nisi (8. u.) domini (ni in ras. ex no) B 18 post uocari
add. dignus P 19 autem] enim V sum id quod PVPW
20 habitauit VPxO et (-bit corr.) PP\' habitabit cet. 21 habitauit VPxO
habitabit P (bit ex uit) cet. 22 obumbrabit P (bit ex uit) T\' (-uit
corr.) P\'
praesentem, quem etiam audiebat loquentem. non caecitatis
est obumbratio ista, sed gratiae. denique Mariae dicitur:
spiritus sanctus superueniet in te et uirtus altissimi
obumbrabit tibi.
et inter umeros requiescet,
hoc est inter bonos actus et opera pretiosa. nam et supra
habes quod Isachar supposuit umerum suum ad laborandum
et factus est uir agricola. quem Paulus imitatus posuit fidei
nouella plantaria ideoque quasi bonus agricola dixit: ego
plantaui, Apollo rigauit.
N\' 5 obumbrauit B V umeros B V humeros cet.
requiescit V requiescat Px 7 isacar B umerum BV humerum P
et 9t\' (h 8. u. m2) cet. 9 dicit V EXP. DE PATRIARCHIS BPx
EXPLICIT (LIB add. m2) DE PATRIARCHIS (IS eras., ARV m2 add.
BENEDICTIONIBUS) P LIBERJI EXPLICIT DE PATRIARCHIS 0
EXPLICIT (FINIT T) LIBER (SCI AMBROSII EPISCOPI add. D) DE
BENEDICTIONIBUS PATRIARCHARUM DTTI EXPL LIB. VIII. DE
BENEDIC+PATRIARCHARV Sf EXPLICIT VE et (manu saeculi
XIIII) P\'. in 91\' non est subscriptio