The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
ad bellum, tuba canerent, cuius sonitu dominus
populi sui, quo petitum conferret auxilium plus quae
misericordiae suae incentiua cognoscens, et in diebus laetitiae
suae, in numeniis suis concinerent tubarum sono. unde et
Dauid ait: canite in initio mensis tuba, in die frequenti
sollemnitatis uestrae. ueniet igitur nobis dies
sollemnitatis et iam adpropinquat. canamus tuba tamquam in
proelium progredientes, canamus tuba, ut adnuntiemus sollemnitatis
diem. simul nobis et certamen imminet et uictoria
repromittitur. uictoria nostra crux Christi est, tropaeum
nostrum pascha est domini Iesu. sed ille ante est proeliatus,
ut uinceret, non quo ipse egeret certamine, sed ut nobis
M.
(II 1 A G.) 10 Num. 10, 9
TRACTATUS SCI AMBROSII DE IEIUNIO R INCIPIT SERMO UE-
NERABILIS UIRI AMBROSII MEDIOLANENSIS EPI DE IEIUNIO G
INC EIUSDEM DE IEIUNIO H AMBROSIUS DE SEPTEM TUBIS (in
w
mg. H. DE IEIUNIO) B INCIPIT LIBER BEATI AMBROSII DE UTI-
LITATE ET LAUDE SCI IEIUNII H INCIPIT TRACTATUS DE HE-
LIA ET IEIUNIO DP\' 1 reaultat DP\' et (ut m2) R graderentur
H 2 bella B canerent (e alt. ex i) P 3 ferret H plus
quae B plusque PGDP\' populis plusque HI, om. RH 4 et om. G
5 numeniis P m1 neomeniis P m2 cet. suis om. H sond RH
6 dicit GH in om. RG, s. u. m2 H tube P et (corr. ml) D
frequentis R insigni G insignis H 7 uenit H uobis D et (corr.
till) pi, om. H\' 8 propinquat R adpropinquet (a s. e) G canemus R
in om. R 9 adnuntiem B diem rollemnitatis DP\' 11 crux
Christi] erga xpm DP\' tropheum P (h s. u. m2) RG BIJP 12 nostrum
om. DP\' est ante B, ante om. R 13 uinceret (et ex it m2) P
quod B ageret H nobis om. H
triumphandi. certamen nostrum ieiunium est. denique ieiunauit
saluator, et sic ad eum temptator accessit. et primum
gulae direxit spiculum dicens: si filius dei es, dic lapidi
huic, ut panis fiat. ille cibum uelut escam laquei
ut sic inlaquearet adpetentiam corporalem, dominus
ieiunium praetulit, ut laqueos temptatoris, ut uincula dissolueret.
denique sic habes scriptum: non in solo pane uiuit
homo, sed in omni uerbo dei. illo laqueo Adam fuerat
strangulatus, hac absolutione diabolicae quaestionis omnis
homo est liberatus.
ieiunare delectaret et Christum, tam ualida, ut ad caelum
homines eleuaret. et ut humanis magis quam diuinis utamur
exemplis, de Heliae ieiuno ore uox missa caelum clausit
sacrilego populo Judaeorum. etenim cum a rege Achab altare
esset idolo constitutum, ad uerbum prophetae tribus annis et
sex mensibus ros pluuiae non cecidit super terram. digna
poena, quae intemperantiam congrue coherceret, ut caelum
inpiis clauderetur, qui terrena polluerant. dignum etiam, ut
15 Reg. III 17, 1 sq., cf. 16, 31 sqq. Bas. 172 C (5 BC) 17 Reg. III
17, 1; 18, 1 BH debellandi G (om. ante) H peracriberet H 4 lapidi
isti R 5 esca P 6 appetentia corporali B 7 teraptatoris P
(ia ex es m2) R (ta s. u. m2), sui add. GH ut] et BG, fort. recte
uincula (u alt. del. m2) P uincla R uiacula B 8 habet R pane
solo GH 10 strangilatus G hoc absolicione B omnia om. B
12 uirtus est G militia (mi ex mil) P, illa militia D (il alt. in ras. m2) P4
14 erigeret P (m2 ex eleuaret) BH\'DP\' ut om. PR quam om. B
utar H 15 de om. GH helięie (he ex he) P ieiunio PR et
(i tert. eras.) D ad (eras.) celum P 16 acab B ab B ahab D (h
8. u.) P\' alta?rae§sit (litterae punctis distinctae erasae) P altari es-_
..
set R 17 constructa (s. coostituttl) H\' constitum B *prphę:tę (h
s. u., tg extra u. m3) P 19 intemperantiam (in add. m3) <? 20 claucieretur
(re s. u. m4) P
Sarepta Sidoniae mitteretur, quae quoniam deuotionem cibo
praetulit, meruit ut ariditatis publicae sola non sentiret
aerumnam. itaque non defecit hydria polenta, cum torrentis
fluenta deficerent.
quid eius reliqua contexam ? ieiunus filium
uiduae ab inferis resuscitauit, ieiunus pluuias ore deposuit,
ieiunus ignis deduxit e caelo, ieiunus curru raptus ad caelum
et quadraginta dierum ieiunio diuinam adquisiuit praesentiam.
tunc denique plus meruit, quando amplius ieiunauit. ieiuno
ore statuit fluenta Iordanis et redundantis fluminis alueum
repente siccatum puluerulento transmisit uestigio. merito
illum dignum caelo diuina iudicauit sententia, ut cum ipso
raperetur corpore, quoniam caelestem uitam uiuebat in
corpore et supernae usum conuersationis exhibebat in terris.
ieiunium refectio animae, cibus mentis est, ieiunium uita est
angelorum, ieiunium culpae mors, excidium delictorum,
salutis, radix gratiae, fundamentum est castitatis. hoc
ad deum gradu citius peruenitur, hoc gradu Helias ascendit
22; 18, 38 et 45; IIII 2, 11, cf. III 19, 8 Bas. 172 C (5 C) 9 Reg.
IIII 2, 8 12 Reg. IIII 2, 11 14 Philipp. 3, 20 H condempnationem G (p eras.) cet. propheta
(ex profae) P 2 sareptha BDP1 Bareptbam H\' cibi GB 3 protulit
B publicae BGH pluuiae cet., quod uix defendas collato loco
Iudith. 11, 10 uulg. ariditas aquae 4 deficit R (corr. ml) B hidria P
idria B hydriae H\' polenta PIP pollenta B pollentae G (1 pro exp.
m3) polentae cet. 5 defict-rent fluenta H\' deficerint (ni2 defecerint)
P ppo deficerent R contexta HI ieiunus ... deposuit om. B 6 suacitauit
RH ieiuno H pluuias P 7 ignis P m1 igns B ignes
P m2 cet. eduxit a caelo R curro H raptus est H\' est raptus
P (est 8. u. m2) cet. 10 redundantis P ml redundantem P m2 cet.
12 dignum om. R 13 caelesti uita R ducebat DP\' 14 at (et m3)
G ac H\' exibebat R et (corr. m2) B exibebaijt G 15 nisi... caelestis
ieiunium om. R 16 ęţ cibus H ieiunium alt. om. B 17 exaudium
B delictorum (s. c ras.) P 18 caritatia B 19 hçlias P
caelum ascendit 12
caelum abiens discipulo dereliquit, in hac uirtute et spiritu
Heliae uenit Iohannes. denique in deserto et ille uacabat
ieiuniis; esca autem eius erat locustae et mei siluestre. et
ideo qui uitae humanae possibilitatem continentia supergressus
fuerat, non homo, sed angelus aestimatus est. de ipso
etiam plus quam propheta. hic est, de quo
scriptum est: ecce mitto angelum meum ante faciem
tuam, qui praeparabit uiam tuam ante te. quis humana
uirtute equos igneos, currus igneos potuisset ascendere,
regere aerios currus nisi qui naturam humani corporis incorruptibilis
ieiunii uirtute mutasset?
sed de Heliae gestis
plurima iam frequenti diuersorum librorum sermone digessimus
et cauendum arbitror, ne in eadem recurramus, cum
praesertim in opere suo ipse laudetur. imitemur ergo illum
et eam escam quaeramus, cuius uirtute diebus ac noctibus
progredi ad supernorum possimus cognitionem. non enim
omnis esca materialis nec omnis cibus corporalis: est cibus
mentis, ut diximus, quo epulantur animae, de quo ait
dominus: meus cibus est, ut faciam uoluntatem patris
mei, qui in caelis est. hic cibus angelorum, ut diuino
11, 9 sq. 20 Ioh. 4, 34 PR abstinenti BH\' abstinentiae cet. 2 derelinquit fn
eras., u 8. u.) P 3 holiae PR nacauit GH 4 ieiunis R eius] ei R,
om. H locusta JRBJf 5 quia GH, fort. recte continentie P (e
ex a) H\' continentiarji G 7 prfa P 9 qui... tuam om. H\' praeparauit
R (corr. m2) B (corr. m1) RG quis (s s. u. m2) H 10 potuisset
(t alt. 8. u. m2) H 11 orios currus P (e s, i m2) cursus aeris R
currus aerios (aereos B, ereos D, ereos P\') cet. natura R 13 librorum
s. u. G 14 in] bis R, om. B 15 praesertim om. H ipsa DP\'
illum] eum DP\' 16 in cuius R 17 progredientes G progredi et
(et 8. u. m2) H superiorem R superiorum H possemus P cognitionem
uenire GH 18 omnia (eras.) omnis P, omnis om. H 19 animi
GH 20 uolontatem (Y a. 0 alt.) P 21 caelo H est angelorum
RGHH\' angelorum est B
usus, nullae repositae epulae, nullus uini potus
aut sicerae, nulla distentio corporis, nulla uentris offensio.
primus usus mundi a ieiunio coepit, quando lux clara
resplenduit. secundus dies ieiunio, quando caeli factum est
firmamentum. tertio die terra pabulum germinauit, natura
obsequium praebuit: ieiunium tamen caelestis disciplina
seruabat. quarto die luminaria facta sunt solis et lunae: et
adhuc ieiunium. quinto produxerunt aquae repentia animarum
uiuarum et uolatilia super terram secundum
firmamentum caeli, et uidit deus quia bona sunt. et
benedixit ea deus dicens: crescite et multiplicamini
et replete aquas, quae sunt in mari, et uolatilia
multiplicentur super terram: et adhuc ieiunium. denique
\'benedixit ea\' scriptum est \'et dixit: crescite,\' non dixit:
edite et manducate. sexto die bestiae sunt creatae et cum
bestiis orta edendi potestas est et usus escarum. ubi cibus
coepit, ibi finis factus est mundi, ibi coepit sua incrementa
nescire, ibi coeperunt diuina circa eum opera feriari. quo
10 Gen. 1, 20 12 Gen. 1, 21 13 Gen. 1, 22 17 Gen. 1, 25, cf. 28 sqq. H\' mensarom] cenarum R PHUus nullus B 2 nnllae
r. epulae om. B in olla nullae DP\' copulae B potis P positus
B et (si eras.) D 3 ac sicerae H distentio P dissensio B
distensio cet. eflFusio R 4 esse om. B 5 ieiunio (i tert. 8. u. m2) H
6 in ieiunio P (in 8. u. m2) BGH\' a ieiunio H (a in mg. m2) DP\'
7 terra om. R pauolum (bu 8. uo) P praebuit germinatis H\'
nature obs. tenuit R 8 disciplinae BH\' 9 seruauit G lunae
lumina H\' 10 quinto H\' quinto die GH, om. cet.; V. scriptum fuisse
uidetur aqua B 11 uiuarum om. G uolatilia uolantia RGH
uolatilia celi B 13 ea deus PH\'DP\' ea cet. 14 maris (om. quae
sunt in) R uolatilia cgli DP\' 16 sicut scriptum est BDP4 et
om. B 17 edite] uenite B die (e ex o) P et alt.] ut (ct m2)
H et \\it 0#t eras.) G 19 fines (finis m2) P cibua R ibiJ ubi B
20 ibi (v 8. i pr.) P ubi H quod G (d exp.) H
imminui, per quos desiit augeri. nemo delictum sciebat,
nemo poenam timebat, nemo nouerat mortem.
plantauit
dominus paradisum ad gratiam beatorum, posuit ibi hominem
operari et custodire eum et, uti sciamus non esse nouellum
ieiunium, primum illic legem constituit de ieiunio; sciebat
enim quod per escam culpa haberet intrare. prima poena de
ieiunii praeuaricatione dicente mandato dei: de ligno quod
est scientiae boni et mali non edetis; qua die autem
manducaueritis ex eo morte moriemini. eo usque autem
nemo praeuaricari nouerat, ut adhuc orta non esset quae
prima est praeuaricata indictum abstinentiae. lex a domino
deo, praeuaricatio legis a diabolo: culpa per cibum, latebra
post cibum: cognitio infirmitatis in cibo, uirtus firmitatis in
ieiunio. denique quamdiu interdictis abstinuerunt, nesciebant
esse se nudos : posteaquam manducauerunt de interdicta
arbore, nudatos se esse cognouerunt. merito ergo mulier, ubi
culpae agnouit auctorem, interrogata: serpens persuasit
mihi, et manducaui. serpens gulam suadet, dominus
13 Gen. 3, 1 et 8 18 Gen. 3, 13 H [indjicio declaratam ... mundus 8. u. md P quo
per cybo B cibus (o s. n m2) H haberet mnndus DP\' haberet
periret (om. imminui) B 2 inminni (i tert, in ras.) G denuit B m1
desiuit B m2 H dilectum (corr. m4) P sciebat dilectum B sciebat
delictum H\' 3 nemo. nonerat timorem G 4 et posuit DP 5 costodire
(v 8. o pr.) P cnstodiret B nti (i del. ml) P nt cet. 6 primam
BGH instituit R 7 intrare (ex in terra) B intrare. intranerat G
imitari. intranerat H 8 ieiunii praeaaricatione ieivgii J2 discidente
mandato (v m2 8. o) H 9 non] ne H\' edetis (a s. e aU. m3) G
edatis BH\' 11 praenaricationis B 12 non est H\' praenaricatio G
indictum ieiunium abstinentiae BGH 13 latebra BGH inlecebra eeL
15 abstinuere R abstinuerant H abstinere (bant s. re 3) G neaderant
H\' 16 se esse WDP1 postquam DP1 de om. H inter-
dicto B 17 nndos H\' 18 agnouit culpae DP\' cognouit H\'
interrogata respondit RGH serpens respondit H\' serpens inquit DP\'
snasit R 19 mihi inquit BH\' gulae GH Buadit (e I. i) B
persuadet H (per exp.) DP\'
intretis in temptationem. itaque gula de paradiso
regnantem expulit, abstinentia ad paradisum reuocauit
errantem.,
Et dixit deus: ecce Adam factus est tamquam unus
ex nobis. inridens utique deus, non adprobans dicit, hoc
est: putabas te similem fore nostri? quia uoluisti esse quod
non eras, destitisti esse quod eras. itaque, dum supra te esse
adfectas, infra te esse coepisti. denique uestiuit eum tunica
pellicia prius et sic ait: ecce Adam, quasi dicat: ecce
amictus tuus, ecce dignum indumentum tuum, hic te uestitus
decet. qui diuina affectant tali digni habentur ornatu. ecce
quo te tua culpa deduxit, ecce nunc in hac tunica pellicia
tamquam unus ex nobis aperuisti oculos. circumspice diligenter:
nudum te aspicis, quem uestitum putabas.
gula ergo
nudos facit, ieiunia operiunt et exutos. unde dominus ait:
operui in ieiunio animam meam. bonum operimentum
quod et animam tegit, ne a temptatore deprehendatur, ne a
temptatore nudetur. bonum uelamen quod tegit culpam, tegit
abstinentia, tegit gratia; beati enim quorum remissae
3, 21 17 Psalm. LXVIII 11 20 Psalm. XXXI 1 om. R tamquam (tam in ras.) P quisi G 6 itaque B
non 8. u. B h?c dicit H\' ait B 7 potabus (v s. o) P putas H\'
8 desiste R desisti GH eras. itaque dum BGH eras. eras itaque dum
P et P (in quo m. rec. add. dum intra te eras) eras. erras (r alt. s. U.
itaque dum D eras. eras itaque dum intra te eras. cum B et (te eras. dum
autem) H\' 9 effectas (a s. o m3) G affectans (n del. m2) H affectabas
H\' intra PGH tunicam pelliciam PRH\' 10 sic om. H\'
11 amictus G (t s. u. m3) P\' (ctus in ras.) amicus PBT) indumen-
--\'/
tuum tuum dignum B, dignum Onto DP\' 12 ornatum G 13 culpa
8. u. B reduxit (de s. re) H\' hanc tunicam pellitiam R pellicip
B 15 potabus (v s. o m2) P 16 fecit R ieiunia (v a. a m2)
operiunt R et om. RH unde et HI])P\' dominus] Dauid ed.
Rom. 17 operuit B 18 et (eras.) P, om. cet. 20 abstinentia (ia
ex ii) G abstinentiam (om. tegit gratia) R gratia B in ras. vi2 et
(ia ex ift) G remissae (om. suntj H\'
gratia, dum remittit et omnem abolet errorem: tegit abstinentia,
dum obumbrat uitium et maesto abscondit affectu
atque extenuat paenitendo. etenim ieiunium et elimosyna a
peccato liberant. opertus erat Adam uirtutum uelamine
priusquam praeuaricaretur. sed tamquam exutus praeuaricatione
uidit esse se nudum, quia indumentum quod habebat
amiserat. in diebus enim ieiuniorum uestrorum orietur inquit
tibi matutinum lumen tuum et sanitas tua matura
orietur et praecedet ante te iustitia et circumdabit
te maiestas domini. bonum uestimentum lux. scriptum est
enim: circumdatus luce sicut uestimento. bonum
uestimentum, quando circumdat dominus et operit ieiunantes.
filiorum. at nudatus erat per ignorantiam, non per
adhuc enim uinum nesciebatur. in principio generis
humani ignorabatur ebrietas. primus uineam ipse plantauit:
dedit naturam, ignorauit potentiam. itaque uinum nec suo
pepercit auctori. quid mirum si, cum dominus ipse creaturas
suas laudauerit, et iste miratus est? itaque cum delectaret
eum reperti muneris gratia, temptauit uehementior creatura
14 Gen. 9, 21 sqq. Bas. 169 B (4 C) 17 Gen. 9, 20 ex is m2) P 1 sq. tetigit (ti eras.) P .2 gratiaIll R
aboletur (ur eras.) H terrorem B 3 obumbrat] abluit GH mestu
(0 m3 s. u) G 4 elimosina P elymosina R elemosina cet. 5 liberat
RHB 7 esse se R se esse P (se in mg. m2, esse ex essed) cet. indunientum
(in 8. u.) R, quia indumentum om. H 8 inquit (ipr. ex t) P
9 matotinurn (v s, o m2) P magnum GH matura om. R, matuti 1)
mutatina P\' 10 post orietur repetit uerba sed tamquam ... orietur G
procedet H circumdabit (b ex u) P 12 uestimento GHH\'
uestimentum eet. 14 Noe] ne G est om. H eum om. B 15 at
scripsi sed RGH et cet. non per intemperantiam om. B 16 principio
enim H\' humani generis DP\' 17 uinea G 18 sed ignorauit P (sed
s. u. m. ant.) cet. poenitentiam B uinom (v s. 0) P nec] non R
20 laudauorat BH\' miseratus (se del. m2) H adiectaret H delectaretur
DP\' 21 eum] cum PGDP1 gratis P gratia R
inquit qui ascenderunt equos. ascendit corporis uoluptates:
et iustus obdormiuit. sed illius ebrietas nobis suadet sobrietatem.
semel enim inebriatus est Noe; ubi uero malum
ebrietatis agnouit, inuentum suum ad remedium temperauit,
non effudit ad uitium. unde apostolus ait: uino modico
utere propter frequentes tuas infirmitates.
manebat
antequam uinum inueniretur omnibus inconcussa libertas;
nemo sciebat a consorte naturae suae obsequia seruitutis
exigere. non esset hodie seruitus, si ebrietas non fuisset.
oprepserat quidem fraternae praelationis inuidia, manebat
tamen adhuc paternae pietatis reuerentia. laesa pietas est,
dum ridetur ebrietas. non illis itaque solis nocent uina quos
temptant, sed et illis amplius quorum oculis temulenta
ebriorum membra nudantur. hinc risus inreuerens nascitur,
hinc libido flammatur, ut multo maiore temulentia eos uina
perturbent quorum oculos ac mentem inebriauerint quam
quorum membra prostrauerint.
Legimus etiam quod patrem Loth inebriauerint filiae in
eo monte, ad quem timentes incendia Sodomitana confugerant
et habitabant in spelunca. conuenit ebrietati atque concurrit
aetas, sexus. solitudo, locus ferarum magis latibulis quam
humanis aptior domiciliis. fuit itaque ebrietas origo incesti,
19, 33 sqq. (o s. u alt.) senes (i s. e alt.) R artos P artus senis
B uana potatio R donnitauerunt inquit qui om. H dormitaueruntq
(q del.) P 2 ascendunt B uoluntates R uoluptas H\' 3 iustus et
Gelenins 4 ueroj enim RGH 5 iumentum GH remedio (v s. o
m2) R, ad remedium om. B 6 unde et GH 11 oprepserat (b 8. p
pr. 11.2) P obrepserat RGH oppresserat Bll\'Dpl quidem iam fraternae
RGH 13 nocent solis R solis (s alt. s. u. m. (mt.) P 16 inflammatur
BHIJP1 maiore.. (m eras.) P 17 mentes RGH inebriauerunt
DP\' 18 prostrauerunt GDP\' 20 eo om. G incendium sodomitanum
GH soduuiitanaę R 22 solidudo (t s. d pr.) P solitudinis
GH, out. B
pessimae generatricis partus deterior.
at non Abraham uinum
in suo conuiuio ministrabat: immolabat uitulum et butyrum .
et lac etiam angelis hospitibus exhibebat — caeli dominum,
mundi agnoscebat auctorem —; uinum enim exhibere non
poterat. sed recte illic deerat materia peccati, ubi erat
remissio peccatorum.
denique adnuntiauit eum Iohannes neque
manducans panem neque bibens uinum; qui enim Christum
adnuntiat ab omni uitiorum incentiuo praestare se debet.
alienum. uicit igitur sanctum Noe uel etiam Loth Abrahae
nepotem ebrietas, quorum alter, cum ieiunaret, diluuio
fuit, alter incendio.
Moysen quoque cognouimus sitienti
populo aquarum amaritudines temperasse, non uina. cui petra
aquam uomuit potuit et uini abundantia non deesse. denique
deus dixit: percuties petram, et exiet aqua et bibet
populus, non dixit: exiet uinum in populo; periculosum
enim erat uinum ministrare, quod fortiores ferre uix possent.
denique Moyses de ieiunio legem dedit, de uino non dedit.
ipsum quoque ieiunantem non uoces magnae, non fulgora et
nubes nimbosa, non fumigans Sina perterruit. neque uero
15. 25 12 Exod. 17, 6 Num. 20, 11 18 Exod. 19, 16 sqq. Bas.
169 C (4 C) BWDP genetricis B regeneratricis G generatrix B generatio
D (atio m2 in spatio 6 uel 7 litt. uacuo relicto) gener P1 at
GH an R (at s. an m2) cet. non om. BH\' abraham (h 8. u. m2) B
uinv (v 8. u.) P uino (v s. o m2) R uina GH 2 sed immolabat GH
uitulum et scripsi uitulum GH uitulum sed cet. butyrum (y ex u
m2) jP 3 hospitium B post exhibebat intercidisse quaedam uide-ntttf,
fort. in quibus 4 enim I crgo RGH 6 iohannes (e ex i m2) P 7 adnuntiat
xpm H\' 9 noe sciu B 12 aqua R amaridudines (es ex
is m2) P temptasse (corr. m3) G uino R 13 denique1 de qua B
deus denique dixit D denique dixit deus P1 14 percuties 8. «. G
aqua ex ea RGH bibet (et ex it m2) P bibat H\'DP\' 15 in om.
G, in populo om. R in populo ... uinum om. H 16 ministrare
PBH\'lJ populo ministrare RGH; fort. <ei erat possint RH 17 uinol
ieiunio B 18 uoces (es ex is rn-2) P fulgura (u alt. ex 0) P fnlgora
G et (v s. 0) H fulgura cet. 19 nequi (ncquaquam m3) G neq
UP uero (del. m2) neque uero P
sine periculo salutis audisset nisi munitus armis ieiunii.
quadraginta enim diebus ieiunauit in monte, cum legem acciperet
a domino deo nostro. et in superioribus quidem montis
lex dabatur Moysi ieiunanti, in inferioribus populo manducanti
praeuaricatio sacrilega luxu accendebatur epulantium. quo
spectaculo motus fregit tabulas Moyses indignum iudicans ut
ebrio populo lex daretur.
itaque tabulas legis, quas accepit
abstinentia, conteri fecit ebrietas. quid uero alia dicam ? nonne
sterilitatem matris Sampso uini abstinentia fecundauit et
parientem fecit ex sterili? quoniam iuxta praeceptum domini
uinum non bibit. nonne Annam non manducantem. exaudiuit
dominus et infecunditatem eius soluere ieiunia? ex quibus duo
<qui> generati sunt, unus fortissimus, alius obseruantissimus,
dignos se praebuerunt, qui ieiunii gremio diu foti et quodam
abstinentiae fusi utero uiderentur. idem itaque Sampso, qui
matris sobrietate generatus est, allophylorum insultantium
sibi ebrietate est uindicatus.
Helisaeus uates, qui de magistro
didicerat parsimoniam, cum filios aleret prophetarum, uitis
1 et 6 Bas. 169 D (4 D) 7 Exod. 32, 19 10 Iudd. 13, 4 et 14 Bas.
172 A (4 E, 5 A) 12 Reg. I 1, 15 et 20 16 Iudd. 16, 23 et 29 sq.
18 Reg. IIII 4, 38 sqq. Bas. 172 CD (5 C) B 3 cum legem] celion B acciperit (accepcrit
m2) P 4 nro dno d5 R in om. H\' momis (is ex es) P 5 datur
lex H datur R dabitur B moyse P in s. u. m2 R 6 epulantium
(epulnrum m3) G populorum H quod G 7 moyses 8. tt. G
moyses ... tabulas om. B 8 ita (om. que) H 9 fecit conteri DP\'
10 sterclitatem P (corr. ml) G sampson (n s. u. m2) P sanson B
samson cet. 11 sterilem (om. ex) RGH terili (ri ex re) P et (eras.)
quoniam G domini anna uinum DP\' 13 soluerant BH\'D 14 qui
addidi generatis (om. sunt) B sunt deleuit Erasmus alius amantissimus
B 15 foti BH forti R (r exp.) cet. 16 abstinenti effusi GH
sampson (n s. u. m2) P samson cet. 17 sobrietate (o ex u) P altofilorum
P (ph 8. f m2) GB allophilorum cet. 18 ebrietatem (om. est) G
elhseus (s eras.) P qui de ] quiderp G qui a R 19 cum1 bacuni
P (ba exp.) D (ba eras.) ac cum P1 uitis agrestis om. H\'
hospitalis humanitatis implebat officium. quorum offensi
amaritudine cum manducare non possent, leuis farinae aspersione
omnem illam amaritudinem temperauit propheticae
munere abstinentiae ueneni uires euacuans.
nullo facilis igne consumi, quae inposita focis ignescit, ilico
sublata de flamma tamquam aquarum infusione munda resplendet.
talia erant Hebraeorum puerorum corpora, quae de
ieiunio in amianti transformata naturam uaporem ignis non
ad dispendium sui, sed ad gratiam mutuabantur. denique cum
furerent fornacis incendia, ut ultra quadraginta cubitos flamma
per circuitum funderetur consumens plurimos quos repperiret
Chaldaeorum, qui naphtha, pice et stuppa atque sarmento
alimenta ignibus ministrabant, ubi cum ieiunio ingressi sunt.
discusso ardore flammarum in medio fornacis coepere statim
roris spiritu refrigerantis umescere, ita ut eorum nullus
capillus capitis exureretur, quia illam quoque ieiunia comam
B siluestribus (ex siluestris G m3 H m2) holeribus
(oleribus GH) ROH, recte puto 2 hospitalitatis humanitate GH
officia. in quorum R 3 amaridudine P possint P (corr. m2) lJ])Pł
4 omnem om. B amaridudinem (t 8. d pr. m4) P prophetico R
5 uirus R 6 quidam (corr. m2) G creatura R amminantum R
adamantium G ml et (ad s. «. m2) H adamantem G m3 DP\' amantium
B 7 facile H\' igne PB igni cet. foci B facis H\' ignescit
P (corr. -iscit) G (e ex i) RH igne et BH\' ignibus et DP\' 8 resplendet
(et ex it m2) P 9 ebreorum P ebreorum G HB 10 aminanti
R adamanti G ml amanti H (adamantii m2) amiranti B adamantis Gm3
DP* natura G 11 mutabantur RGH 12 furerent (e alt. ex i m2)
P furirent (corr. m2) R XL R cubitos quadraginta H\'.. flammaR
(9 eras.) G 13 reperiret P 1111 BHP1 repperiret (p pr. eras.) D
reppererat Pm4 cet. 14 naptha P napta cet. et om. R sartamenta
(sannentis m3) G sannenta H (sarmentis m2) B 15 alimenta (menta s. ft.
m2)R sumua D et (sunt corr.) P\' 16 discussa PB flammae R coeperunt
Gm3 H\' tempore G ml tepore H 17 refrigerandis B umesceret
(hUmeRcerent m2, H huniescere P (h s. u. m2) RHDP4 18 illa RH
pauerant.
Daniel, uir desideriorum, trium ebdomadum ieiunio
leones quoque docuit ieiunare. missus in lacum in adamantis
rigorem abstinentiae soliditate membra duratus non patuit
uulneri. sic eum constrinxerant ieiunia, ut in eius corpore
ferarum morsibus locus esse non posset. clausa tenebant
leones ora, quae abstinentiae propheticae sanctitas comprimebat,
ut ea ferae aperire non possent meriti quibusdam uinculis
alligata.
ieiunium itaque uirtutem ignis extincxit, ieiunium
ora obstruxit leonum, ieiunium maris fluenta solidauit,
ieiunium petram soluit in fontes aquarum, uirtute ieiunii
contra suam mutata naturam et fluctus obriguit et petra
inundauit.
etiam praesentium muneribus gratiarum? quis deteriorauit
domum suam ieiunio, quis inminuit facultates? cui non,
suspecta luxuries, cui non uenerabilis abstinentia? cuius
torum appetiuit parsimonia, cuius pudorem non laesit ebrietas ?
ieiunium continentiae magisterium est, pudicitiae disciplina,
humilitas mentis, castigatio carnis, forma sobrietatis, norma
173 C (6 B) 18 Bas. 173 C (6 B) R danihel RGH uir desideriorum post ieiunio
transpositum in libris hoc loco collocandum esse indicant G m3 et H m2;
cf. Basil. 173 B Aav.r(X St b ftvJjo twV iictaufuwv 6 tPllic; fes3oji.a5a? aptov
[J.7) oaytuv ... ebdomadarum HBH\'DP\' soliditate G (di a. u. m3)
soliditate R soliditate. H\' durata G (corr. m3) H (corr. m2) non
potuit uulnerari R 4 constrixerant P 5 possit PDP\' 6 leones (es
ex is m2) H abstinentia prophetica (om. sanctitas) R propheticae
(li 8. u., e pr. ex i m2) P conprimebant P (i ex e, n alt. del.) 7 meritis
H\' cuiusdam R quasi H\' 8 uirtutum (om. ignis) R extincxit
P extigxit B extinxit cet. 9 leonum obatruxit H\' 10 ieiunii (i
quart. m2) R 11 mutati G (-ta corr.) R flatus (uc s. e) D 12 inundauit
(un 8. u. m2) R mundauit B 13 sed GH 14 gratiarum RGH
et gratiarum cet. quia] ieiunio quis H\'B, om. DP\' deteriorhauit
(h eras.) P 15 minuit R diminuit 1J 16 despecta B luxuria
est 22 17 thronum (thorum m3) G iustorum R 18 miuistrwn H
19 carnis (in ras.) G sobrietatis (o ex u) P
institutio, caritatis inlecebra, senilis gratia, custodia iuuentatis,
ieiunium est infirmitatis adleuamentum, alimentum salutis.
nemo cruditatem ieiunando incidit, nullus per continentiam
ictum sanguinis sensit, immo nullus non repressit et reppulit.
bonum iteneris uiaticum, bonum totius uitae, bonum in mari:
sedat naufragia, cibum seruat.
graue dicunt esse ieiunium:
respondeant quis e ieiunio defecerit. multi in prandio, plerique
dum uomunt epulum fudere animam. quod postremo animal
ieiunium sibi causam fuisse mortis ingemuit? per escam
laqueus non cauetur, in esca hamus latet: cibus deducit in
foueam, cibus inducit in retia, cibus uisco etiam aues inligat,
cibus uolantes deponit ad mortem. quae non propter uentrem
pericula? muta animalia crimen nesciunt et in hoc solo
tamquam pro crimine puniuntur. ieiunium sobrietas mentis
est. hoc uigent sensus, in hoc iudicia tractantur, in conuiuio
pocula. ieiunium custodit disciplinam, luxuriam sequitur
om. H\' castitatis R inlecebra (ce in ras.) P seni
H\' iuuentatis. (v s. a) P iuuentis D iuuentutis cet. 3 leuamen H\'
4 in cruditatem DP\' credulitatem G crudelitatem HB immo nullus
(om. postea immo) H 5 hictus sanguines (i s. e) R nullus (0 s. u
alt.) R aliquem (om. non) repressit uel DP\' pressit H\' repulit
GBD 6 iteneris P itineris eet. 7 sedat P (t s. u.) DP\' sed at G
sed ad H sed R et (in quo ñfragili) B et (in quo naufraga) H\' qui
graue RG 8 defeceriot (e alt. ex i m2) P in om. D et (in quo
multo) P\' 9 uomunt] ueniunt H epulum] e pabulo R paulultl H
animali R 10 causam sibi GH fuisse causa R 11 laqueos (v
s. 0 m2) P h.mus (a s. ras., u eras.) P amus RG latet et GBH\'DP,
deducit Pml inducit Pm2BH\' 12 foueam (e s. u.) P verba
inr
INDUCIT cl -**.....
cibu$(pr.)...xiiscosicscriptasuntinP: CIB;: I in retia ; BUSUIiSCO
(INDUCIT et fort. B; quoque et litteras illas octo nunc erasas, in qui-
bus...... ia dispexi, add. m. ant., in retia ci m2, inr m4; librarius
uerba cibus inducit in retia omiserat) deducit R inducit (c s. u.) D,
in quo uerba in foueam cibus inducit repetuntur in uisco (om. etiam)
R 13 uentris G 14 nessciunt (s pr. eras.) P solum (om. in) R
16 uiget R conuiuiti H\' 17 costodit (v s. 0 pr.) P custodit»# G
disciplinam conuiuium luxuria sequitur impia BH\' disciplinam luxuriain
insequitur impia DP\'
dictum. ieiunium quietem diligit, luxuria inquietudinem:
ieiunium otia serit, luxus negotia.
Ferietur aliquando Tcoquonim mastigiarum machaera. requiescat
obsonator, qui antequam luceat fores pulsat alienas et
tamquam bellum aliquod inmineat excitat dormientes. turbatum
uides, anhelantem aduertis. interrogas quae causa perturbationis.
pascit, inquit, dominus meus, ubi uinum melius
ueneat quaerit, ubi durior uulua curetur, ubi iecur mollius,
ubi fasianus pinguior, ubi piscis recentior. cursitat per diuersa
et cum inuenerit, summo cursu properat, inquietat dominum
somnolentum, auctionatur pretia. si pretium mouerit piscis,
nusquam meliores adserit inueniri, immo deesse. heri, inquit,
tempestas, hodie procella; uix istum potui latentem deprehendere.
multi concursant in macello. si tu reddideris, alter
plus dabit, et quid exhibebis in prandio? istius uini ille
natalis est, haec ex illo lacu lecta ostrea. talis fit de singulis
R luxuriae R famis luxuria H\' fames PDP1 famis
(e s. i m2) R 2 ieiunium ... inquietudinem om. H luxuria (a ex
a) P luxuriaiji R 3 ieiunium otia ... requiescat otn. G ieiunium
hostia erit deo in xpo ihu dno nro R, qui desinit in his uerbis in f. 44u
post negotia in D spatium decem fere lilt. (om. ferietur; in mg, jriatur
ceteris abscisis); ferietur om. P4 4 mastigiarum scripsi mastigiorum B
uistigiorum Pml urorum H uestigiorum Pm2 eet. requiescat. requiescat
B 5 obsonatur DP1 obsanator B alienas (as ex os m2) H
et tamquamj etiam quam PDP4 6 tum (om. turbatum) uides H
7 auertis G perturbationis sit G turbationis sit H 8 pascit (o s.
a m3) G melius uetus H 9 ueneat G ueniat PDP\' inueniatur B
inueniat H (om. quaerit) H\' ubi durior ybi (exp. m3) G uua D
(s. uulua, sed eras.) P1 iecor G et (v s. o) ml P m2 H 11 inuenit B
12 pretio BH\' 13 nusquam (s ex m) P nnmquam G meliores PB
melioris H\'DP\' meliorem GH 14 procellas (s eras.) uix istum (s s. u.
m2) potui (u 8. u.) P istum inquit H\' 15 concursant (cu ex ue
m2) G reddideris (i pr. ex e) P 16 dabit (b ex u) P 17 lacu locta
(cu IPC eras.) P iaculata DP\' electa B ostria G et (m2 ostrea)
H est ostrea II\' est. rea P est rea DP\'
turbatus addicit patrimonium, rogat adhuc per quos
suorum bonorum iura minuantur.
curritur ad coquinam, fit
ingens strepitus, fit tumultus. tota exagitatur familia, maledicunt
omnes, quod nulla his requies detur. tandem aliquando
da requiem coquo, statue pincernae dexteram: summum gelu
riget. ille in frigida exercet manus, illi marmora lauantur.
mundant pauimenta uino madida et spinis cooperta piscium.
quanti dum ambulant uulnerantur! in ipso conuiuio clamor
epulantium, gemitus uapulantium. si quid forte displicuit
amicis, rident: tu indignaris. sileat aliquando domus a multis
perturbationibus huc atque illuc discurrentium, a sono immolatorum
animalium, uacet fumo et semustulatorum nidore.
non coquinam, sed carnificinam putes, proelium geri, non
prandium curari: ita sanguine omnia natant.
Malae dominae seruitur gulae, quae semper expetit,
expletur. quid enim insatiabilius uentre? hodie suscipit,
cras exigit. cum impletus fuerit, disputatur de continentia:
cum digesserit, uale uirtutibus dicitur, quaerit luxuriam.
P et (i tert. s. ft. tn2) H\' litigatio BH\'Pł latitatio G litjitatio
(i s. a) D obsunatorem G et pastorem om. H 2 turbatur B
3 bonorum suorum H\' minuentur B 4 excitatur H exitatur B
f) quod] quia H\' eis nulla DP4 detur his requies B 6 da] det
DP\' coco GHH\' eo! quo P eo quo D eo quod P\' statue] statue
finem iam H\' deitera PGDP\' dextera cet. summo GRH\'
7 frida P; latetne frigda? labantur (v s. b) P lauaturi GH
8 maddida (d pr. s. u.) P modita (corr. m2) H 9 conuiu io (spatium
2 litt.) P 10 gemitus uapulantium om. H quis G 11 rident
scripsi illi rident GH ridetur 1P (non inepte) ridentur cet. 12 perturbationibus
(bu 8. u. m. ant.) P immolatarum H\' immoderatorum G
13 semiustulatorum (i s. u.) P semustilatorum BH\' semihostilatorum DP
14 carnificinam BH\' carnifici I non (non txp. et Q extra u. add. m2; fi
eras. et nam adscr. m. rec.) P carnifici non DP\' carnificinum G (m2 ex
Ilfill
eamificuiO) H 15 sanguineni P sanguing B et (g ex e) D et (-ne
corr.) P\' 16 dominicae G dum BH seruitur (i ex e) P qum
(m eras.) G et nflquam H\' 18 exigit (it ex et) P exiget BHIDP
disputat BH\' 19 dicit BH\' quae in luxuria H
laudantur. uigiliae inquit et cholera et tortura uiro
insatiabili. manducat et paulo post eum paenitet.
non illum
diutius sua intemperantia delectauit diuitem, qui induebatur
purpura et bysso et epulabatur cottidie splendide, cuius ad
ianuam Lazarus ille mendicus iacebat plenus ulceribus, cupiens
saturari ex his quae de mensa cadebant diuitis. paulo post
cum esset mortuus, coepit rogare positus in inferno, ut
extremum digiti sui pauper ille in aquam intingeret et refrigeraret
linguam eius, quae ardebat incendio. ubi illae copiae.
ubi illae ebrietates ? sitit qui inebriabatur, abundat qui mendicabat.
in ipso conuiuio dum bibunt, sitiunt et cum inebriati
fuerint, amplius bibunt. quasi aperto gurgite uinum iam
non bibitur, sed infunditur: poculum non libatur, sed exinanitur.
se manibus suis uulnerat, ipse ulcera sibi in pectus deicit.
his spinis scindit uestimentum fidei quod accepit et thensaurum
suum seruare non poterit; omnis enim ebriosus et
fornicator egebit et induet se scissa uestimenta insipientiae.
et ideo potentes uinum prohibentur bibere, ne cum biberint,
(3 C, 7 B) 16 Prouerb. 26, 9 21 Prouerb. 24, 72 sq. (31, 4 sq.) B philosophica DP\' 2 laudantur (n s. u.) G cholera
(h eras.) P holera DP\' colera eet. torturam (m eras.) P uiro (i
ex e) P utero BWDP1 3 eum om. GH 4 ante diuitem add. adtende
G 5 bisso P (o ex um) B 6 ianuas GH iacebat (at e.r
it) G ulceribus plenus B 7 saturi G 9 pauper ille om. DP\', pauper
om. BH\' aquam HDP1 aqua cet. tingeret DP\' 10 eius G
in ras., suam H in incendio H\' 11 ebrietates (es ex is) P inebriatur
GB mendicat B 14 inanitur B 16 manibus GH ipse
se om. B 17 adicit GH 18 scidit. G uestimenta f. quae H thensaurum
(n eras.) P thesaurum cet. 19 poterit (s. er ras.) P potuit BH\'
omnis (i ex e) P et forn. egebit] eget forn. eget DP\' 20 induit
PB se om. H 21 potentes (es ex is m2) P nec B bibunt B
obliuiscantur sapientiam.
denique bibebant uinum in
ebrietatem potentes qui Olopherni principi militiae regis
Assyriorum se tradere gestiebant, sed non bibebat femina
Iudith, ieiunans omnibus diebus uiduitatis suae praeter
festorum dierum sollemnitates. his armis munita processit et
omnem Assyriorum circumuenit exercitum. sobrii uigore
consilii abstulit Olophernis caput, seruauit pudicitiam, uictoriam
reciperauit. haec enim succincta ieiunio in castris praetendebat
alienis, ille uino sepultus iacebat, ut ictum
sentire non posset. itaque unius mulieris ieiunium
innumeros strauit exercitus ebriorum. Esther quoque pul-
chrior facta ieiunio — dominus enim gratiam sobriae
mentis augebat — omne genus suum, id est totum populum
Iudaeorum a persecutionis acerbitatibus liberauit,
ita ut regem sibi faceret esse subiectum, non libidinis
ardore flammatum, sed caelesti miseratione conuersum, ita ut
et poena in impium retorqueretur et honor sacris redderetur
altaribus. itaque illa quae triduo ieiunauit continuo et corpus
suum aqua lauit plus placuit et uindictam rettulit. Aman
autem dum se regali iactat conuiuio, inter ipsa uina poenam
suae ebrietatis exsoluit.
est ergo ieiunium reconciliationis
DP\'
2 ebrietatg P ebrietate GHBH\' oloferni PHB holoferni GDP1 olophemio
(i s. u.) H\' 3 assiriorum P (B.pr. s. u.) GB nesciebant G
bibebapt G 5 solleranitates (es ex is m2) P monita (v s. o) P
6 assiriorum PH\' 7 abstolit (v s. 0) P olophernis H\' ofernis P
holofernis GDP\' olofernis HB 8 reciperauit Henricus Schenkl reportauit
BH\' regi orauit cet. se praetendebat GH 9 iacebat sepultns
H\' mulieris DP\' 10 potuisset H 11 innomeros (v s. 0 pr.) P
exsjstrauit (exs del. et s add. m2) P ebriorum PGH chaldorum
B chaldeorum HI assyrioruin DP\' esther P aester G hester cet.
pulcrhior P 12 facta est DP\' enim] ei BH\' 14 persecutione acerbitatis
GH (b ex u m3 G m2 H) persequutionis H\' persecutionib; (B S.
b:) B aceruitatibus liuerauit P 17 in impium om. B impio P
18 et (7 s. e fort. reete) H, et om. H\' 19 placauit B uindictam
om. H rettulit arpmain P (retulit G [u ex tj cet.)
fortiores augmento gratiae. ieiunium nescit faeneratorem, non \'
sortem faenoris nouit, non redolet usuras mensa ieiunantium,\'
non strangulant filium continentis uiri paternae centesimae,
non uexant uiduam oppignorata sobrii uiri iura defuncti, non
defaenerata excludit heredem aula ieiuni.
etiam ipsis ieiunium
conuiuiis dat gratiam. dulciores post famem epulae fiunt,
quae adsiduitate fastidio sunt et diurna continuatione uiliscunt.
condimentum cibi ieiunium est. quanto auidior adpetentia,
tanto esca iocundior. commendat sitis poculum. nescit uini
quaerere uenustates qui quidquid hauserit transmittit ad
satietatem, non ad iudicium nare suspendit. usu etiam pretiosa
degenerant. quorum autem difficilis possessio, eorum
grata perfunctio. ipse sol post noctem gratior, ipsa lux post
tenebras splendidior et post uigilias sopor dulcior, ipsa salus
post aegritudinis temptamenta iocundior. ab ipso mundi conditore
didicimus saepe diuersitatibus cumulari gratiam. patrocinatur
ergo et conuiuio fames et gratior fit mensa ieiuniis.
qua dicit Dauid: parasti in conspectu meo mensam
(7 B) 20 Psalm. XXII 5 H\' augmentum cet. feneratorem H
feneratorem cet. 3 fenoris PH fenoris G foenoria H\' feneratoris DP\'
4 strangulant B stranguilat G straugulat H (om. non) cet. continentes
PGH ieinnantis (s. i continentis) B paterne (ne 8. u. m2) H centesimae
(e alt. ex i m2) P 5 uexant H (n s. u.) uexat G oppignerata
H uiri om. H iura eras. G, panae (paene m2) H defuncti
(i ex a) B 6 defaenerata P defenerata D (e tert. ex o) cet. heredS
(8 ex 11 m2) H ieiunii GHBD 7 conuiuis BH\' 8 adsuiduitate
(u pr. del.) P diurna GH diurno H\' (a s. e) cet. uilescunt P (e
ex i m2) cet. 10 iocundior B (in quo iocundior esca) PH\'DP et m2 H
iucundior G et ml H 11 uenustates PBH\'DP\' uenus G uetustates H
qui G m3, om. cet. quidquid (c 8. d pr.) P quicquid cet. 12 gnare
DP\' 13 degenerant (ne 8. 11. m21 II eorum] quorum DP\' 14 gratia
P 15 uigilias (s 8. u.) P uigiliam BHDP4 16 iucnndior G et
(m2 ioc.) H 17 diuersitatis PBH\'1)P\' 18 famis H ut gratior fiat
GH 19 mistica PBH\' illi roenso DP\', mensa om. H\' 20 dauid dicit B
et poculum illud inebrians sobrietate caelestium sacramentorum
siti quaeritur. dixit enim dominus: qui sititis ite
ad aquam et quicumque non habetis argentum ite
et emite et bibite et manducate. et alibi ait: ecce
qui seruiunt mihi manducabunt, uos uero esurietis:
ecce qui seruiunt mihi bibent, uos autem
sitietis. qui uos nisi qui ante potastis? de quibus supra
dixit: parastis daemoniis mensam et inplestis
fortunae poculum. ergo si ad mensam illam uenerabilem
ieiunia nos sancta perducunt, si hac fame illa quae sunt
aeterna mercamur, quid de iis dubitamus quae in usu
humano sunt, quod etiam haec nobis faciat suauiora ieiunium?
non omnis autem fames acceptabile ieiunium facit, sed famis,
quae dei timore suscipitur. considera. quadragesima totis
praeter sabbatum et dominicam ieiunatur diebus. hoc ieiunium
domini pascha concludit. uenit iam dies resurrectionis,
electi, ueniunt ad altare, accipiunt sacramentum.
sitientes totis hauriunt uenis. merito dicunt singuli refecti
spiritali cibo et spiritali potu: parasti in conspectu
meo mensam, et poculum tuum inebrians quam
praeclarum! non sola autem fames quaeritur, sed plena
20 Psalm. XXII 5 GHBDP fames P (e ex i m2) B aprecio (p
ex d) D apretio P\' 2 illa GH sobrietatS H 6 esuritis H\' 7 bibent
(e ex u) G 8 quid (d eras.) uos G 9 dixerat H\' parasti GH
daemoniorum DP\' implesti GH 10 illam om. B 12 mercamur
H mereamur P meremur DP\' mercantur GBH\' iis H\' his cet. 13 faciant
BH\' suauior G suauius B 14 autem omnis G famis H et
(e 8. i) G fames (e ex i) H\' famis P (-es m2) H fames cet. 15 quadragesima
(e ex i m21 P quadragesima HBHDP4 16 dominica BH\'
17 dominicQ H\' pascha (h s. u. ni2) B 18 sacramentum (c ex g)
P sacramenta GH 19 sitiente H 20 cibo spiritali et potu spiritali
DP\' 20 conspectu (o ex u) P 21 meo om. B. qui mox mensam ad-
ų.ęrşųş )męum ( tu s. mę) GB 22 praeclarum est GHDP4 famis H
plana G et (fort, a pr. ex e) H
ieiuniorum uestrorum inuenitis uoluntates uestras
et omnis subditos uobis stimulatis. an ad
iudicia et rixas ieiunatis et percutitis pugnis? ut
quid mihi tale ieiunium, ita ut audiatur in
clamore uox uestra? non hoc ieiunium ego elegi
et diem, ad humiliandam animam suam hominem,
nec si flectas ut circulum collum tuum, cinerem
etiam et cilicium substernas, nec sic uocabitis
ieiunium acceptum. non tale ieiunium ego elegi,
dicit dominus. quod ieiunium improbetur audiuimus, nunc
audiamus quod sit probabile. sed solue omnem colligationem
iniustitiae tuae, dissolue obligationes
uiolentarum commutationum, dimitte confractos
in remissionem et omnem conscriptionem iniquam
disrumpe. frange panem tuum esurienti et egenos
non habentes tectum induc in domum tuam. si
uideris nudum, cooperi et domesticos seminis tui
non despicies. uides quae species sit et forma ieiunii, qui
mentis habitus, ut orationi uaces, ut in lege dei die et nocte
meditere.
Ipsa figura corporis plena grauitatis. nullus rubor ebrietatis
circumfusus genas, qui intuentium offendat aspectus, sed om. B 2 inuenieti9 G inuenientes H uolontates (e ex i
m2) P 3 omnis Pml omnes Pm2 cet. an om. GH 4 et pulsatis
GH 5 auditur H 6 ego elegi et diem GH KGOETaSlEM (legi s.
Tas m. ant.) P elegi ego et ad diem (ad mox om.) B elegi ego ut ad
diem H\' elegi ego sed (om. diem) DP\' 8 sic P (c eras.) GBH\' 9 et
etiam cil. P cilicio (om. et) DP\' 11 reprobetur DP\' 12 colligationem
P ml conligationem P m2 GH 13 et dissolue DP\' obligationem GH
16 esurienti panem tuum GH 17 tectum G (ex tectos) HH\' lectum
cet. 18 cooperi eum GHDP\' 19 dispicies P despicias H quis
DP\' quia GH 20 mentes abditas probat GH habitus ex hauitas P
rationi DP\' nt alt. om. H\', et a lege (e alt. ex 8) P legê DP\'
dei G dni lIBR\', om. PDP\' 22 plena in ras. 3 ucl 4 litt. m4 P
grauitate GH ebrietatis (is ex es) P 23 que G
uerecundior, gressus stabilior atque moderatior; plerumque
enim turbatiore incessu proditur motus animorum. uultus
intentior et quidam cogitationis suae arbiter et tacitus cordis
interpres, ut neque tristitiam praetexat neque soluatur risu
incontinenti. non enim hoc superfluum putes nostrae esse
commonitionis, cum sapientia in euangelio dicat: cum autem
ieiunatis, nolite fieri sicut hypocritae tristes.
ideo dixit hypocritas, eo quod simulatione alienam personam
induant, sicut in scaena qui tragoedias canunt [et] pro eorum
dictis quorum personas gerunt motus suos excitant, ut aut
irascantur aut maereant uel exultent; adfectant enim isti ut
ieiunare uideantur, hominibus magis quam deo cupientes
probari, quod faciebant ludaei.
et ideo nobis dicitur: uos
autem cum ieiunatis, unguite caput uestrum et
faciem uestram lauate, ne pareatis hominibus
quia ieiunatis, sed patri uestro, qui est in abscondito.
et pater uester, qui uidet in abscondito,
reddet uobis. quid est unguite caput uestrum? sed
et luxuriosi dicunt: \'uino et unguentis nos repleamus). unguento
enim se ungunt qui corporei odoris gratiam quaerunt: sed
Bas. 165 A (2 C) B micat HDP\' et m2 P migat P m1 G miscet B micet H\'
reuertendus G reuerendo H oculis (v s. i) uerecondior (v s. 0 pr.) P
3 turbatiori BH\' turbatior H turbatior est (est s. u. m3) G proditor
G et (-ur m2) H 4 quidem H et] est BH\' 5 interpres (pres ex
pretes) G ptexat (p ex co m2) H *risu. H 6 superfluum hoc GH
7 coinmotionis (mo ex mu) P comminationis G (corr. m3) H continentiae
DP\' autem om. B 8 tristes (e ex i m2) P 9 quos ideo H\'
dixi DP\' simulationem PDP\' alienae personae DP\' 10 inducant
B in om. GH scena libri et del. Costerius 12 enim
om. B 13 ab hominibus H 14 et om. GH 15 ungite BDP4
capita uestra GH 16 pereatis (corr. m3) G 17 quia] qui G 18 et
pater ... abscondito om. BH\' uidet] est DP\' abscondito (0 pr. ex
u) P 19 ungite BH\'DP\' 21 ungent G imguent H corpori GH
sed] sed ct G II
est sobrietatis unguentum, de quo dicit ecclesia ad sponsum:
unguentum exinanitum nomen tuum, aliud oleum,
quo artus animae et quaedam membra pinguescunt. unde et
Dauid ait: inpinguasti in oleo caput meum; hoc est
oleum laetitiae, quo unctus est Iesus Christus a patre deo,
ut prae omnibus suis emineret consortibus. hoc iubet ungi
caput nostrum, ut oleo laetitiae obducatur omnis simulata
tristitia, ne uidearis ieiunium tuum uendere hominibus. ne
uidearis contristari in animae salute; nemo enim tristis
nemo maestus triumphat. unge ergo caput tuum, ubi
sensus sapientis sunt; oculi enim sapientis in capite
eius. ad mysteria uocaris et nescis; disces. cum ueneris. at
reminiscere illud: sicut unguentum in capite, quod
descendit in barbam: tunc cognosces quid sit ungere
caput uestrum, quomodo placueris deo, ut tibi sua patefaceret
sacramenta, daret gratiam spiritalem.
est et aliud caput
mysticum. quod illud? audi: caput mulieris uir, caput
CXXXII 2 18 I Cor. 11, 3 PP\' (corr. ml) BD inlecebras (s postea add.) G 2 ungentum
PP\' (corr. ml) BD sponsum suum GH 3 aliud est DP\'
4 pinguescunt (e ex i m2) P 5 dauid om. G \' aitl dicit GH et
hoc GH 6 oleo H\' _laetitiae oleum DP\' ihs xps P (xps ex spsi
DP\' xps GH dns ihs spu B ihs spu H\' 7 ungi PDP\' et (ex unguerij
H ungueri G nngere B unguere H\' 8 oleolep P obdulcatur DP\'
10 contristare B animae tuae GH, fort. recte salute G (e ex è)
salutem H 11 triumphat (h s. «. m2) P ungue GH tua («. tl .
ras.) P 12 sapienti B 13 misteria PBH\' disces cum ueneris
scripsi dicis (discis H m2) cum ueneris GH discussum uenenis P (ne s.
u. m2, eras.) eet. at scripsi et GH aut cet. 14 unguentum1 (u alt.
in ras.) P unguntum G ungentum D unguentum (u alt. s. u.) P1 15 descendit
(e alt. ex i m2) P cognosces GH cognoscis cet. ungere PBDP\'
unguere H\' unguite GH 16 uestrum PGH tuum DP\', om. BH\'. ac
sane uestrum ex p. 432 u. 15 huc transferri potuit. ante quomodo quaedam
excidisse uidentur 17 sacramenta (c ex g) P daret (et det
m3) G dare H et daret H\' 18 mysticum (y ex i m2) P misticum BH\'
illud P est illud G II illud est cet.
caput eius unguentum; caput eius deus est. illa mulier
ecclesiae typum gerens, quae in caput eius misit unguentum,
confessa est eius diuinitatem, et quae in pedes misit confessa
est eius passionem. utraque laudatur: et tu fac quo lauderis.
quo remissionem accipias peccatorum. laua faciem tuam,
emunda animam tuam peccatricem, laua conscientiam tuam.
index enim facies plerumque est conscientiae et quidam
tacitus sermo mentis, cum aut peccato conpungimur aut
integritate laetamur. noli hanc exterminare faciem, laua illam
et omnem sordem conscientiae tuae dilue. exterminat faciem
suam qui aliud corde gerit, aliud foris praetendit. non nos
uelut quodam peripetasmate operiamus: quod intus est foris
luceat, quod foris est intus operetur. nemo in ieiunio culpam
includat, pure ferat innocentiam; ieiunium etenim culpae
interfectorium est.
nemo amarioribus praeoptet dulcia. dulcis
uoluptas uidetur, amarum ieiunium. hoc amaro illud dulce
tollatur. solent amara etiam ipsis plus prodesse corporibus.
sicut enim cum in intimis puerorum uisceribus uermes ex
cibi indigestione nascuntur extingui non queunt nisi cum
amarior potus infunditur aut medicamentorum uis inolescit
asperior, quorum odore moriantur, ita profundum animae uirtus
A (2 B) DP\' ungvcntum (v 8. u. m2) P ungentum D unguentum
(U alt. s. u.) P1 est et (et eras.) P 3 typum] egyptum DP\' un-
. gventum (v 8. u. m2) P ungentum BD unguentum (u alt. s. u.) P
4 quae autem (om. et) H\' inmisit (om. in pedea) B in pedes eius
misit H\' 5 utr§que laudantur H quo B quo tu H\' quod eet.
7 tuam post animam om. H 10 illam] eam DP\' 12 suam (s ex t)
quid G 13 pueripetasmate (u del.) P quadam impietate GH operamus
H quid G 14 ieiunio (0 ex um) P 15 preferat (om. pure)
GH etenim (et 8. u.) H\' enim DP 16 interfectorum B interfector
GH 17 ieiunium (u alt. 8. u.) P 19 in om. PBD oermes (es ex
is, ut llidetur) G uermis B 20 cibi (cibis m2) P cibis (s del. m2) H
extingui (u s. u.) P queunt (e 8. u.) P 21 inolescit (s s. u.
m4) P
ingressa ieiunii culpam latentem interficit.
quid Esau seruum
fratri suo fecit? nonne esca ad horam dulcis, amara in
posterum? quid Iacob dominum fratri dedit? nonne contemptus
cibi ad tempus amarior, sed salubris in reliquum?
ipsa corpora dulcibus frequenter inflantur et melle iecur tenditur,
idem tamen escae amaritudine temperatur. ideo non
mediocris, sed laudata quaestio: de manducante exiuit
esca et de forti dulce. alii habent: et de tristi dulce,
Graeci codices maxime.
sed et forte laboriosum est; exit enim
dulce de tristitia uel labore. noli ergo te iactare, cum ieiunas.
noli gloriari, ne nihil tibi prosit ieiunium; quae enim ad
ostentationem fiunt non in futurum fructum iam extendent
suum, sed praesentium mercedem consumunt. Helias in
deserto erat, ne quis ieiunantem uideret nisi soli corui, cum
pascerent. Helisaeus in deserto erat, ubi non inueniretur esca
nisi amara. Iohannes in deserto erat, ubi solas locustas aut
mel siluestre inueniret. ieiunantibus epulae pio angelorum
ministerio deferebantur. prandebat Daniel inter ieiunantes
leones. ille prandebat alienum prandium. ferae non tangebant
suum. ieiunantibus epulae uolant, prandentibus pedes uacillant:
ieiunantibus de caelo mauna descendit, epulantibus culpa
praeuaricationis ascendit.
III 17, 6 15 Reg. IIII 4, 39 16 Matth. 3, 4 18 Dan. 6, 22
20 Exod. 16, 13 21 Exod. 16, 15; 32, 6 alt. ex e) P 4 posterum (8. reliqum) D 5 iecor G
et (v 8. o m2) H 6 amaridudine P 8 forti H\' forte cet. et om. DP\'
triste GHB 11 ne I. u. G possit corr. m3 G m2 H 12 fructum
futurum H\' iam om. GHH\' extendunt 1)Px, recte puto suum
excedunt (extendunt m2) H 13 mercedem P (e alt. ex i m2) H\'DP\'
mercede cet. 14 ne quia i. uideret] ubi nullus erat H uideret (et
ex it m2) P corui (8. u.) H cor.ui G post corui add. qui GHJJP\'
cum H\' eum cet. 15 pasceret B eliseus P elisaeus B deserto
(e pr. ex i m2) P 16 et mel H 17 ieiunantibus ... (u. 20) suum om. B
ieiunantibus enim H\' 18 mysterio G defer.ebantur (r eras.) P
danihel GH \' 20 aduolant H\' prandentibus pedes uacillant om. II
21 descendit (e pr. ex i m2) P culpa (a ex A) P
conuiuiorum. nisi fallor, in sermone meo redoluit prandium.
sonus ergo litterarum inuitat, inpatientiae exempla non terrent.
etenim qui ieiunantem et ea quae legis sunt ferentem
expectare non passus est populus utique sedit manducare et
bibere et surrexerunt ludere. uidemus sacrilegium ebrietati
fuisse coniunctum. nam sicut mater fidei continentia ita
perfidiae mater ebrietas est. in quod facinus non ista praecipitat?
sedent in foribus tabernarum homines tunicam non
habentes nec sumptum sequentis diei. de imperatoribus et
potestatibus iudicant, immo regnare sibi uidentur et exercitibus
imperare. fiunt ebrietate diuites qui sunt ueritate inopes.
aurum donant, dispensant pecunias populis, ciuitates aedificant
qui non habent cauponi unde potus <nisi> suis corporibus
pretium soluant. feruet enim uinum in his, nesciunt quid
loquantur. diuites sunt, dum inebriantur; mox ubi uinum
digesserint, cernunt se esse mendicos. uno die bibunt
multorum dierum labores.
de ebrietate ad arma consurgitur,
calicibus tela succedunt. pro uino sanguis effunditur
et ipsum sanguinem uina fuderunt. quam fortes sibi
homines uidentur in uino, quam sapientes, quam diserti.
quantum etiam pulchri ac decori, cum stare non possint!
mens necesse est titubet, lingua balbutiat, pallor exsanguis
ora suffundat, <ut>faetor ebrietatis horrori sit. barbari
GH dum om. H de s. u. P 3 impatientia B 4 qui
om. H\' et om. G 5 itaque D 7 confunctum P 8 perfidiae (i
alt. s. u.) G quot (d s. t) P quo B praecipita B 9 sedentibus G
foribus (b in ras.) G hominis P tunica G 11 iudicant s. H.
m4 P sibi regnare DP\' 13 adaedificant P adaedificant (edificant
P\') cinitatea DP\' 14 unde cauponi H\' <nisi) suis corporibus
pretium scripsi sui corporis PBH\'DP\' sui ptium GH 16 inebriabuntur
P 18 dierum om. GH 19 succendunt (n eras.) P1 20 fortes
(s s. w.) P 22 quantum scripsi quam GH quanto cet. pulcrhi P
possunt DP\' 23 necesse est om. GH balbutiet HD exsanguis]
et sanguis GH 24 ut addidi faetor PH\' fateor GH fetor Cft.
ebrictatis (ta s. fl. m3) G horror sit GH horrescat DP1
percussus, uideas ora saucium uini lacrimas fundere, miserabiles
epilogos decantare. habet unum hoc temulentia, ut emolliat
et resoluat corda temulentorum; sicut ignis enim probat ferrum
durum, ita et uini incendio etiam superborum hominum cor
liquescit.
omnes sibi in uino aequales uidentur, nullus inferior.
non pauper diuiti cedit, utpote qui pauperem esse se nescit:
non infirmus ualido, cui omnis in bibendo est fortitudo: non
mendicus locupleti, non ignobilis honorato, cum bibentes illum
regem habeant qui bibendo superauit uiros. meritoque scriptum
est: aequalis uita hominibus uinum in ebrietate. sed
utinam et quod sequitur audires: bibas illud moderate, ut
sis sobrius! non habes quod accuses uinum. in iocunditatem
creatum est, non in ebrietatem ab initio. exultatio
animae et cordis est, si moderate bibas, inmoderatior
autem potus in iracundiam concitat et ruinas multas
efficit.
sed forte dicant has esse potationes uulgarium
et leuissimorum hominum. ueniamus ergo ad horum potentium
et fortissimorum conuiuia. non ego hic unguentatos adulescentulos
aut coronatos rosis proferam, qualem ferunt fuisse
27-29 (31, 35. 86. 38) 20 Diog. Lacrt. IIII 3, 16 DP\' 3 habet om. DP\' unum P enim GH uinum
cet. ut PGH aut B autem cet. emolliat P et molliat GH inol-
lią.t D mollit cet. 4 resoluat PGH resoluit cet. enim ignis BWDP1
o & ita D 6 liquescit (e ex i m2) P conliquescit G (Onl. cor; s. m3
mens) in om. IP 7 utpote (o ex u) P quia GH se esse
fiHH\', se om. B 8 omnis] omissa DP\' est uoluntas (om. non mendicus...
regem) B 9 locupleciori (-tiori H) GH honoratis H bibunt
G bibent H 10 habent GH superauerit G HH\', fort. recte
ceteros H\' 13 quod uinum accuses. uinum H\' iocunditatem
... ebrietatem scripsi iocunditate (iucunditate G Il) ... ebrietate libri
15 inmoderatio GH 16 in exp. m3 G, om. BH\' iracondiam (v s. o) P
iracundiam (m s. u. m3) G multas om. H\' 17 potiones DP\' 18 hominum
et leuissimorum D et hominum leuissimorum P1 horumj uirorum
BH 19 ergo BDP\' unguentatos (u alt. s. u.) P ungentatos B
ungentatusD unguentatus (u alt. 8. u.) P aduliscentulo9?(o ex \\\\,§eras.)P
adolescentulos BH\'DP\' 20 coronatusD proferetur DP\' illum fuisse GH
meretricibus, antelucano pOt\'l ebrius et diurno cereorum
comitatus lumine philosophi auditorium disputantis ingressus
sit, quo audito coronas, ut aiunt, sensim detraxerit, unguenta
deterserit, scortis uale dixerit, philosophus postea tantus
euaserit, ut esset sobrietatis exemplum qui fuerat ante
ludibrium. non enim unum emendatum illis inuideo, ut
doceam genus eorum luxuriae a me non esse simulatum.
certe ille si resipuit a uino, fuit tamen semper temulentus
sacrilegio.
uenimus. inter arma prandendum est. stipatores hic
sunt bellici, qui ministrant succincti auro et Babylonicis
lumbos suffulti balteis, aureis torquibus nitent colla, aureis
bullis zonam tegunt, aureis thecis cultros includunt suos.
quibus dimicent cum epulis diuidendis. adsistunt pueri coma
nitentes ex gente barbarica ad hos electi usus per singularum
distantes aetatum uices. cernas populorum diuersorum ordines,
aciem ordinatam putes: uasa exposita argentea, pompam
arbitreris: cornu in medio uini plenum non proeliaris, sed
epularis instrumentum bucinae, quod discumbentes in certamen
accendat.
primo minoribus poculis uelut ferentariis pugna
P delibatus GH unguentis (u alt. s. u.) PP1 ungentis
Bl) unguento H 2 antelucanQ DP\' 3 philosophorum GH disputantes
till GH disputantium m3 G m3 H 4 distraxerit H unguenta
(u alt. s. u.) P ungenta BD 5 detexerit G (s. m3 deterserit) H
scorti hR\' 6 ante fuerat H\' 7 unum om. G ut om Gll
9 re.sipiuit G (s eras., uit s. iuit m3) rcsipuit (i pr. s. u. m2) HH\' respuit
B 11 a pace BHDP1 adulescentes H aduliscentes P ml adolescentis
H\'DP\' adolescentes Pm2 GB lubrici H\' (ci s, u. 7H2) B
12 hic GH hinc cet. 13 babilonicis P (i alt. s. u.) B 14 sutfnlti. P
(8 eras.) colla infantium GH 17 usus electi GH 18 distantes
scripsi distantias PIl\'])PI distincti GR. om. B 19. aurea et> argentea
a 20 uino DP\' non epularis sed pliaris GH 22 accendant
G et (n pr. s. M., n alt. exp.) B uoluntarii, GH
est disciplina. etenim ut tragoediarum actores primo sensim
uocem excitant, donec udae uocis aperiant iter, ut postea
magnis possint clamoribus personare, ita isti quoque in principio
prolusoriis se exercent poculis, ut inritent sitim, ne
forte restinguant eam et satiati postea bibere non possint.
ergo ubi res calere coeperit, poscunt maioribus poculis, feruor
inardescit Martius, cibo sitis exaestuat et, ubi inminui uisa,
potu meraciore reparatur. certant pocula cum ferculis et inter
morsus saepe remittuntur. deinde procedente potu longius
contentiusque diuersa et magna certamina quis bibendo
nota grauis, si quis excuset, si quis temperandum
forte uinum putet. et haec donec ad mensas perueniatur
secundas.
at ubi consummatae fuerint epulae, putes iam
esse surgendum: tunc de integro potum instaurant suum,
cum consummauerint, tunc incohare se dicunt, tunc deferuntur
fialae, tunc maximi crateres quasi instrumenta bellorum. ac
ne inmoderatum hoc arbitreris, mensura proponitur, certatur
sub iudice, sub lege decernitur. agonithetes illis furor est,
stipendium debilitas, uictoriae praemium culpa. pendit anceps
< 1-28 C) GH praeludit B sobrietatis (o ex u) P 2 est om. D
ut GH, om. cet. acturi H auctores BD 3 in uocem B in uocem
se H\' udae P inde DP\' uiuae GH tutae H\' tube B 5 praelusoriis
BH4, recte puto, cf. u 1, prolixioribus D et (in quo in principio post
prol. transpositutn) P\' 6 restingant H\' restringant B 7 recalere (om.
res) coeperint GH 8 inardescit (e ex i m.2) P artius GH cibus
siti GH minui H\' uisa est a potu DP\' uisa potui BH\' 9 meratione
H (-ore m2) GB 10 morsos B moras GH remittantur PD
remittuntur (u pro in ras.) P\' geminantur GH procedente (e pr. ex
i IH2) P 11 contentiones diuersae GH 12 se excuset GH se temperandum
GH 15 tum D et (m ira ras.) P\' 17 craterae H\' 18 indemorarum
(r alt. ex t) B inde moderatum D et (in quo hoc post inde
tranaposttuna) P\' deinde (om. ne) moderatum H\' pponitur H\' 19 agonithetis
P (i bis ex e) G (i pr. m3 ex e) B agonethicis H furor illis
H\' illic G illi 11 20 dibilitas (b ex u) P debilitatis GH pendet H\'
cedunt pincernarum manus uina fundentium et cocorum
labores calida ministrantium, cedunt qui mensuras ipsas bonas.
supereffluentes diligenti librant examine, ne quid effundant:
non cedunt bibentes.
Sola illa sunt sine excusatione certamina. in bello si quis
se inferiorem uiderit, arma conuertit et meretur ueniam: hic
si quis calicem conuertat, urgetur ad potum. in scammate si
quis manum leuat, exors quidem palmae, sed inmunis
iniuriae est: in conuiuiis etsi manum reuocet a uino, ori
eius infunditur. omnes inebriantur, uictores uictique omnes
ebrii iacent plerique sopiti. nec portari eos ad sepulchrum
licet, prius quam is qui pascit de omnibus se uindicatum
uiderit, ut ulciscatur dispendium. qui autem damna non sentit
hanc mensae suae gloriam putat, si ex ea uulnerati omnes ac
saucii tamquam de harena exeant.
spectaculum triste Christianorum
oculis et miserabili specie. cernas iuuenes terribilis
nisu hostibus de conuiuio portari foras et inde ad conuiuium
reportari, repleri ut exhauriant et exhauriri ut bibant. si quis sed eras.) P dubii G dubia BDpl ille P et 1»3
G illis H illi G vil cet. 2 cedunt... ministrantiuin om. B et cocorum
... bonas om. H quocorum PG coquorum DP\' 3 laboris P
calida P callida (1 pr. eras.) G 4 et per effluentes H laborant
G uibrant DP\' qui efudant B 7 in uerbo ueniam desinit B in
folio extremo; cetera exciderunt 8 urguetur P (u alt. 8. u. m2) GH
scamate G scammai (te s. i vi2) H 9 te (del. m3 G m2 H) manum GH
leuet H 10 iniuria G et (-iae m2) II manum eius H\' 11 inebriabuntur
PDP\' uictores (e ex i m2) P 12 iacentque H\' sopit
(ni2 sopiuntur) P sepulcrhum P sepulcrum HH\' 13 licet ante portari
transponit II\' his PD et (h exp.) G 15 suae om. H putat
(a ex e) G 16 harena P arena eet. crhistianorum P 17 miserabili
P (b ex u) H\' miserabilc DP\' miserabilis GH (in quibus species)
cernes H\' iuuenes (es ex is m2) P terriuilis Pml terribiles P
m2 cet. 18 fortasse inde II 19 exaurire P exhaurire H\'DP\', et exhauriri
om. H
potus tenere non possit, anhelare uehementius, gemere,
sudare, signis prodere quod pudeat confiteri. ibi unusquisque
pugnas enarrat suas, ibi fortia facta sua praedicant, narrant
tropaea uino madidi et somno soluti nesciunt mente quid
lingua proferant. unusquisque stertit et potat, dormit et
dimicat, et si quando consurrectum fuerit, uiri proeliatores
stare non possunt, egressu uacillant. rident seruuli dominorum
opprobria, manibus suis portant militem bellatorem, inponunt
equo. itaque hac atque iliac tamquam nauigia sine gubernatore
fluctuant et tamquam uulnere icti in terram defluunt,
nisi excipiantur a seruulis. alii referuntur in scutis, fit pompa
ludibrii. quos mane insignis armis spectaueras, uultu minaces,
eosdem uesperi cernas etiam a puerulis inpune rideri sine
ferro uulneratos, sine pugna interfectos, sine hoste turbatos,
sine senectute tremulos, in ipso iuuentatis flore marcentes.
mentibus uenenum ? periclitatur homo lutum esse de corpore
s. o) P fuerit et H erubescat (e alt. ex i m2) P
urgnere G (s. m3 t surgere) II immoderatos (v 8. o alt.) P immoderatus
H\'DP\' 2 teneri H\' non possit teneri lJP anhelare (a pr.
ex i m3) G 3 suadare P suadere GH pudet G et (d ex t vi2) H
4 ennarrat PG ubi G sua om. GH praedicat GH 5 trophca
P (h s. «) HH\'DP throphea G 6 profecerapt P potat HH\' puta
P putet D et (om. et) P\' portat G dormit (t s. u.) P dormiat (om.
et) H\'P 7 consurrecturi H (ri ex r\') surrectum DP\' fuerint H
8 gressu GH 9 oppropria (b s. p pr. et tert.) P obprobria GDP\'
10 itaque atque (atque eras.) P huc atque illuc GH nauis H\'
gobernatore (v 8. o pr.) P 11 uulneri icti G et (uulnerati m2) II
12 referuntur (er 8. u. m2) P 13 dilubrii P et (s. ludibrii) D expectaueras
H\'DP\' uultum in acies G (in mg. 1113 minaces) uultu in
acies H 14 uespere DP\' puerilis (in mg. vx3 pueris) G inpugne
(m,2 in pugna) H 16 iuuentaiis (v s. a.) P iuuentutis cet. marcentes
G m3 Hm2 arcentes mlGH nascente cet. 17 tale G et (-le corr.) H
infundit P 18 mentibus GD mentis H (s del. m2) cet. uenenum
(e alt. ex i m2) P pocinum D et (n in ras.) P\' pereclitatur P (corr.
mf) H (corr. m2) D
tamen nec uos excusamini, qui uocatis ut amicos et
emittitis ut inimicos. quanto melius in terram tua uina
fudisses! sed et terra inebriat et asperiores etiam ipsas feras
reddit, si uini contigerit odor. denique uindemiae tempore si
uineam intrauerint, solent ebrietate succendi. quid te delectant
damna sine gratia ? rogas ad iocunditatem, cogis ad mortem:
inuitas ad prandium, ecferre uis ad sepulchrum: cibos promittis,
tormenta inrogas: uina praetendis, uenena suffundis.
omne enim quidquid nocet uenenum est. tollit sensus, uiscera
exurit, somnum infestat, caput uexat.
etiam maior uis uini
quam ueneni est. denique uenenum uino excluditur, non
ninum ueneno. mento deus per Moysen non solum ueneno
sed etiam draconum ueneno uinum conparauit dicens: furor
draconum uinum ill orum et ira aspidum insanabilis.
et pulcre addidit insanabilis; multi enim a reliquo
serpentium ueneno curantur, nemo ab ebrietate. certe ueneno
caro uulneratur, mens sine noxa est: ebrietas ad corporis
mortem mentis etiam crimen adiungit. aduerte autem et
perfidiae uenenum uini declaratum nomine. ait enim supra
H\' uoluptariae H corruptulae (e s. y) P
corruptela spontanea G (corr. m3) H 2 et tamen GH 3 emittitis
(tit 8. u. m4, is ex es m2) P tua PDP1 4 inebriata asperior est H
inebriatur H\' 5 reddit (s. m2 asperiorea) H uindimiae P 6 ebrietates
(s eras.) G 7 iucunditatem G 8 ecferre scripai efferre GH nec
ferre cet. sepulcrhum P 9 totamenta (corr. m3) G inrogas ...
uenena om. H uinam G uenina soffundis 8. u. m.2 (corr. m4) P
uenena (ne 8. u.) G infundis DP\' 11 infert GH uis ow. P
et (spaiio sex fere litt. relicto) D uis uini quam om. spatio 13 fere liit.
relicio P1, uis est H\' 12 ueneni (ne ex ni m2) P est om. H\' uenenum
(ne ex ni m2) P uino ex nom m4 P 15 eorum GHH\'
16 pulcrhe (h 8. u. tn2) P pulchre cet. reliquorum (om. a) GH 17 ab
om. G certe om. H\'DP\' 18 uino mens (om. sine) noxia est GH
est om. H\'DP 19 mortem menti G mentem menti H autem]
etiam GH 20 perfidae (corr. 1112) H uintl (corr. m2) H
uinum eorum est et uitis eorum uitis Gomorrae:
uua eorum uua fellis, botrys amaritudinis in
ipsis.
ieiunii praedicationi hunc miscuisse sermonem: et adhuc
propter hos fortissimos uiros quanta praeterii, quanto minora
dixi quam dominus locutus est! audistis quid per Moysen
dixerit, audite quid in libro sermonum Esaiae scriptum est.
inuehitur enim dominus in huiusmodi uersus et ait: u ae
his qui surgunt mane et sectantur sicera, qui
ebrii sunt uesperi; nam uinum eos comburet. cum
cithara enim et psalterio et tympanis uinum
bibunt, opera autem dei non respiciunt et opera
manuum eius non considerant. cui uae inquit, cui
iudicia, cui tumultus? diuersa singulis, temulentis
omnia. uae enim his qui ebrii sunt uesperi! quid igitur illis
qui et ante uesperam et frequenter in lucem madent? ergo
uae sibi debitum habent concertationes. conserunt lites, in
caedem prosiliunt, ueniunt ad iudicia uel uocantur. habent
ergo et iudicia tamquam rei. fit nonnumquam grauior tumultus,
23, 29 alt. ex i wi2) P nescirent (e alt. ex i m2) P nesciunt
DP\' sodomorum G 2 uinum Pml GH uinea Pm4 cet. est
PDP\', om. cet. 3 uue P fellęs (i 8. e) G fellis et HP et (& s. it.
postea add.) D botrus P (u ex y) cet. 6 praedicatione G praedicationS
H mississe G misisse H 7 propter (ex pp) G hos om. H
uiros quanta om. H quanto Pml HDP\' quanta P m2 GH\' 8 quid
(d s. u. m3) G 9 esaiae (a pro ex e) P scriptum sit G 10 inuenitur
H uisus H 11 consurgunt GH\' sicera sectantur H\' siceram
GDP\' 12 uespere DP\' uespertina (om. nam) GH comburit
H\'DP\' cflburet G 13 timpanis PH\'D 14 autem] enim G dni GH
d! cet. (\'tOD xtjptou LXX) 18 luce DP4 lucem habent H 19 concertationes
(cer s. u.) G in lites DP\' in cedem GH incident P
incidenti H\' incidunt uel DP\' 20 et ueniunt G 21 reij reges P\'
nec magistratus, ut scriptum est, et omnia per
talenta facit loqui. et non meminerunt, cum
biberint, amicitiae nec fraternae necessitudinis.
sed post tumultum sumunt gladios et cum a uino mersi
fuerint et surrexerint, non meminerunt ipsi quae gesserint.
habent ergo etiam dignam mercedem tumultus.
praeterieram
certe ego citharam psalteria tympana, quae cognouimus conuiuiis
huiuscemodi frequenter adhiberi, ut uino et cantu
excitentur libidines. plerique etiam Persico more mulieres
dignas temulentorum consortio induci iubent et ab his fialas
accipiunt atque illis se substernunt sedentibus. et hunc ritum
sacratae habent obseruationis, ebrietatis ministerium. habent
ergo uinum et barbari: libenter his Romani indulgent, ut et
ipsi soluantur in potus et eneruati ebrietate uincantur. nec
solum uinum ebrietatem facit, sed et sicera. denique Hebraei
omnem potum qui inebriat sicerae nomine uocant.
Non inmerito ergo uae illis qui mane ebrietatis potum
requirunt, quos conueniebat deo laudes referre, praeuenire
lucem et occurrere oratione soli iustitiae, qui suos uisitat et
(129 A) 20 Halach. 4, 2 H ebriosis H ebrii D (ex ebriosi) P 2 nec] uel P*
per talenta] aperta GH 4 biberent GH 5 sed non post multum
GII sunt gladiis H a om. HH\' 6 surrexerint P (n s. u.) GH\'
resurrexerint D et (re exp.) 1x exsurrexerunt et II gesserint (i ex u
nt2) H 7 ergo om. H mercedem (e alt. ex i) P praeteriti H
8 ergo HH\' et (r s. u.) D chitaram P cithara H cythara G timpana
P11\' tymphana (na 8. u.) G 9 huiuscemodi (ce eras.) P huiusmodi
eet. 10 libidinis P libidine H etiam om. H 11 filialas (li
eras.) P 12 ritum GH metum cet. 13 obseruationis (is ex es m3) G
ebrietatis (is ex es m3) G 14 romanus indulget GH ut om. G
15 uincantur (n pr. s. u. m4) P uincamur (-antur m3) G 16 uino
ebrietatis (om. facit) DP\' et om. G 17 sicera DP\' 18 potum ebrietatis
DIx 19 quos] quibus DP\' 20 orationi G (-ne m3) H et
iustitiae soli H qui uos G (nos m3) 11 quis nos DP\' uisitabit
DP\'
piis hymni dicuntur, et tu citharam tenes? psalmi canuntur.
et tu psalterium sumis aut tympanum? merito uae, quia
salutem relinquis, mortem eligis. uix diluculum, et iam cursatur
per tabernas. uinum quaeritur, excutiuntur tapetes.
accubitum festinant sternere, lagynas argenteas, auratos calices
exponunt.
uae,inquit,istaquaerentibus! calix aureus Babylon
in manu domini inebrians omnem terram. a uino eius
biberunt omnes gentes, ideo commotae sunt. et
subito cecidit Babylon et contrita est. calix ergo
aureus contritus est, quia Babylon contrita est, quae est
calix aureus. sed quamuis auro se iactet et pretio, in domini
et ipsa est potestate. denique diuina indignatione conteritur.
qua ratione calix aureus ? quoniam qui ueritate deficitur
quaerit inlecebram, ut species saltem pretiosa ad bibendum
aliquos possit inlicere.
constitue ante oculos pompam
huius saeculi: uides speciosam inlecebram, sed inanem
gratiam. non te inducant aurea uasa et argentea; habemus
et nos thensaurum in uasis fictilibus. uas apostolicum
fictile est, sed in eo thensaurus est Christi. uae
siceram mane sectantes! aureum est hoc uas, poculum est:
(51), 7 sq. -18 II Cor. 4, 7 21 Act. 9, 15 m2, t exp. m2) H exurget OD!:\' exsurget 11\'
nobis si om. H in xpo H\' 2 piis scripsi pii DP\' plus P plus
dicam H\', om. GH himni P chitaram P tenens (n alt. eras.) P
3 timpanum PD qui GH 4 eligis (i pr. ex e) P uox PDP\'
diluculum P ml (i ex e) H\' diluculo Pm2 cet. et iam om. pi
cursitatnr H\' 5 tappetes G gappetes H 6 lagynas P laguenas GH
lagenas DP\' lagoenas H\' 7 babilon PH\'D 10 sq. babilon PH\'
13 et om. H 14 qui G ml quia G m3 H\' 15 species tacite
Matirini inspicias PH\' inspicientes DP\' specie GIl saltim G saltem
si H\' uasa pciosa DP\' 16 constituite (constitue m.1) G oculos
PDP\' oculos tuos cet. 17 uides (e ex i) P uide GH 18 habeamus
G 19 thensaurum (n eras.) P, om. H, thesaurum cet. apostnlorum
G 20 thensaurus (n eras.) P thesaurus cet. 21 secctantes
(c pr. eras.) P
ebrietatis est. hoc qui biberit commouetur et cadit. commouetur
non solum corpore sed etiam corde turbato; commoueri
enim peccati est.
Naid, quod interpretatione significat commotionem. ergo qui
calice aureo inebriatur peccato mouetur. quid te sub maledicto
constituis Cain illius parricidae, ut tremas atque mouearis?
sed et persecutores domini transeuntes mouebant capita sua:
exagitabat enim eos spiritus nequam, qui repleta a se corpora
mouere consueuit. et ille cum defuerit tremor desinit, ebrietas
autem perpetuum dat tremorem. sudant uinum corpora temulentorum:
si leuius contigeris, uinum exprimis.
ebrietas
fomentum libidinis, ebrietas incentiuum insaniae, ebrietas
uenenum insipientiae. haec sensus hominum mutat et formas.
per hanc fiunt ex hominibus equi adhinnientes, siquidem
naturali uapore corporis calidi et praeter naturam uini calore
flammati cohibere se non queunt et in bestiales libidines
excitantur, ut nullum tempus praescriptum habeant, quo
deceat indulgere concubitu. uocem amittunt, colore uariantur,
oculis ignescunt, ore anhelant. fremunt naribus, in furorem
4 (I 140. 44 M.; I 172, 25 C.) 8 Gen. 4, 14 9 Marc. 15, 29 12 Bas.
452 A (125 D) 15 Bas. 448 CD, 449 C, cf. 181 A (124 BC, 125 AB. cf.
9 A) 16 Hier. 5, 8 19 Bas. 448 C (124 B), cf. Xen. Comm. I 4, 12 eraa.) P 2 est om. G 3 turbatur DP\' 5 conspectu (o
ex u) P terra naid Il\' terra naith DP\' terrena: id P terram naim
G terra naim H 6 per interpretationem GH commotionem (mo ex
mu) P qui a GH 7 calicem (m eras.) aureo (o ex um) P 8 constituis
(is ex es) P tremens GH moriaris H 9 transeontea P
12 autem] enim H uino GH 13 leuius eum contigeris (contetigeri
G) GH exprimiB (exprimit H) uinum GH 14 libidinis est D (est
postea add.) ] \' 15 insipientiae 6 H 16 siquidem] sed quid è H\'
17 uaporem G 18 bestiales (e pr. ex i m2) libidines (e ex i m2) P
19 quo P quod cet. 20 doceat G iudulgeri H concubitu (ta ex
ttl) D uoce P colore (o pr. ex u m4) P 21 ignescunctojre (corr.
m2) P ignis cuncto ore (ignescunt toto ore m2) H in fororem (y S.
o pr.) inardescunt (e ex i m2) P in furore inardescunt (ardescunt G) GH
calculi grauis poena, hinc exitialis cruditas, hinc uomitus
frequens semesas epulas cum internorum uiscerum cruore
fundentium. mentior, nisi eadem dominus per Hieremiam
locutus est dicens: bibite et inebriamini et uomite:
et cadetis et non surgetis.
Hinc etiam uanae imagines, incerti uisus, instabilis gressus.
umbras saepe transiliunt sicut foueas. nutat his terra, subito
erigi et inclinari uidetur, quasi uertatur. timentes in faciem
ruunt et solum manibus adprendunt aut concurrentibus
-montibus sibi uidentur includi. murmur in auribus tamquam
maris fluctuantis fragor et resonantia fluctu litora. canes si
uiderint, leones arbitrantur et fugiunt. alii risu soluuntur
incondito, alii inconsolabili maerore deplorant, alii inrationabilis
cernunt pauores. uigilantes somniant, dormientes litigant.
uita his somnium est, somnus his multus est. excitari nullis
uocibus possunt: quantolibet stimulandos inpulsu putes, nisi
resipierint, uigilare non possunt.
unde bene Hieremias huiusmodi
hominem tamquam superfluam creaturam deflendum
putat. quid est enim homo ebrius nisi creatura superflua?
. (124 C) 11 Bas. 449 A (124 C) 13 Bas. 449 AB (124 D) PH\' excidunt Pml WDP1 excedunt Pm2 GH frenosia
H\' 2 crudelitas GHD 3 semesas] inmensas G immensae H
4 tundentium PDP1 uomentium H\' mentior om. GH eodem P
hyeremiam P 6 surgetis (m2 ex surgites) P resurgetis H\' 7 instabiles
WDP1 8 umbra G nutatur (om. his) H\' 9 erigi et GHH\'
erigit P (i pr. ex e) D erigitur (r pr. in ras.) P1 uidentur G et (n
del. m2) H quasi P et quasi cet. uertitur GH 10 adprendunt
P adprehendunt cet. 11 includimur (om. murmur) G 12 fragor...
risu om. H . fragor a flagor G pauor eel. si H\', cum ante canes
P\', si om. cet. 14 inconsonabili G moerore P merore GH\'DP\'
inrationabiles P (ex inrationaailis m2) eet. 16 somnium] somnus D
multlls] mors GH nullis (i ex u) P 17 petes GH 18 resipuerint
H (u ex i m2) DP\' uigilare (i alt. ex ae) P euigilare GH 19 defluendam
G (u pro eras.) H 20 enim om. GH creatura superfluam G
quia deserta est ciuitas Iazer, et infra: uinum erat in
torcularibus tuis: mane non calcauerunt, meridie
autem non fecerunt. Iazer
superflua est — moderatio enim naturalis est, supra mensuram
quidquid est superfluum habetur — ita est ebrietas, quae fletu
prophetico deploratur. unde ait apostolus: nolite inebriari
uino, in quo est luxuria. sed implemini spirituest
ergo ebrietas culpae, est et gratiae. et forte haec naturae
quae gratiae, quia ad imaginem et similitudinem dei facti
spiritu sancto repleti esse debemus.
sacramenta, quae uiolare nefas arbitrantur? \'bibamus* inquiunt.
\'opto salutem imperatorum, ut qui non biberit fiat reus
indeuotionis; uidetur enim non amare imperatorem qui pro
eius salute non biberit).s o piae deuotionis obsequium ! \'bibamus
pro salute exercitus, pro comitum uirtute, pro filiorum
sanitate\'. et haec uota ad deum peruenire iudicant sicut illi
qui calices ad sepulchra martyrum deferunt atque illic in
uesperam bibunt; aliter se exaudiri posse non credunt. o
GH fletui PH\' fleui DP\' 2 quia] quae H deser**»»»ta,
(er in ras. m4) P es H in (s. u.) torcolaribus (v s. 0 alt) P
3 meridie ... fecerunt om. H 4 noiYjai; TtEp-.aods ed. Paris. a. 1661
MwIHTICMepiCCOT P mointicmepisot H\' mohitic mepissot G moithic
mepiccor DP\', in H est spatium 14 litt. 6 quidquid (c s. d) P quicquid
cet. fluctu (e s. ijc) P fleto G 8 inebriamiui GH 9 est ante
et om. 11 gratia P naturS P et forte haec naturae eras. in D,
qui om. quae gratiae spatio 18 litt. relicto, et... gratiae om. P\' 10 quia
H\' qui PGII nos autem qui D (nos autem s. u.) P\' facti sumus D
(sumus s. u.) P1 12 putantium P potantium (a ex e m2) G loquor
H\' raemore (m2 ex merorè) H 13 sagramenta P nefas] fas D
14 opto salutem] pro salute GH imperatoris H\' ut] et GH, rectc
puto fit GH 15 indeuotione H 16 salute eius DP\' 0 piae
GH copiae PH\' copioso D copiose P 17 exercituum GH 18 pertinere
D (s. t peruenirc) P 19 calices (e ex i) P sepulcrha P sepulcra
H martirum P deferant P 20 uespere G uespera H
exaudire (i s. g) H
existimant illis ebrietatem placere qui ieiunio passionem
sustinere didicerunt.
quantos de intemperanti conuiuio nouimus
ad tormenta uenisse! dum per ebrietatem de imperio suo
certant et sibi regna promittunt, honores aliis pollicentur,
infelices ad poenam ducti sunt, qui quid dicerent nesciebant.
unde plerique boni iudices ea quae per ebrietatem dicta essent
tenenda ad crimen non putauerunt. plerique etiam uino
utuntur ut eculeo et quibus tormenta non eliciunt uocem
proditionis eos temptant bibendo, ut patriae statum, salutem
ciuium, defensionis suae prodant consilia; uirtus enim plerumque
uincit dolorem, fidem autem potus excludit. cognoui
plerosque fidiculis exulceratos nomen suum negasse: quis
inter cymbia texit quod latere cupiebat?
quid retexam
auditum mihi non poculi, sed profluuii genus, quo in ora
hominum tamquam per fistulas aut canales uina funduntur?
homines hos an utres uerius aestimarim ? tamen ipsi utres,
nisi moderata transfusio sit, saepe rumpuntur; per cornu
etiam fluentia in fauces hominum uina decurrunt, et si quis
respirauerit, conmissum flagitium, soluta acies: loco motus
G 2 que G passiones GH 3 didicerunt (i pr. ex
e) P intemperantia conuiuii GH 4 ante uenisse repetuntur in H
verba uenisse ... certant, nunc erasa 5 aliis honores G Ii aliis (s
8. u.) P alii P\' salutes (s. i aliis) 1) 6 qui quid H quitjquid (c s. d)
P quicquid cet. dicerent (e alt. ex i m2) P didicerint H 7 dicta
essent P (i ex, e) H\'DP\' dicta esse G et (sunt m2 s, esse) H 8 temnenda
P potauenmt (v s. o) P 9 eligunt (ci m2 8. g) H uocg
ex uocent m2 G uoce DP 10 eos] sue P\' 12 autem om. H 13 fidiculis
H\' fidiculos GH fiducialis (e s. i tert.) P fiduciales DP\' 14 cvmbia
SCripsi clindias Pll\' scientia has G ml sciendahas G m2 H insidias
DP\' 15 audita G et (ta ex ta) H profluuii (proflui H) genus esse
uidetur quod GH quo. HI 16 suffundunt H fundantur P 17 hos
homines GH an om. H uerios (v s. o) P aestimarim scripsi
aestimari PP\' exstimari D aestimauerim cet. tamen] et tamen GIl
18 inmoderata G immoderata H 20 habetur motus H\'
mollibus putant nequaquam nocere uisceribus
impetus fluentorum?
elefantos quoque ferunt promoscide
haurire aquae plurimum, eosdem tamen ad sedandam sitim
moderato potu esse contentos, sed si forte ab aliquo caupone
fuerint mercede fraudati, indignantes replere concauum promoscidis,
non ut ebibant, sed effundant, atque in momentariis
inundationibus inrigare eius tabernam de quo se putauerant
uindicandos. siccantur ad potum subito lacus ac repente
funduntur, natant omnia: cui non mirum tam immania beluarum
corpora superfluum nil tenere?
oportet sollicitiorem castitati sobrietatis adhibere custodiam,
usque ad ebrietatem bibunt? deinde surgentes, quas etiam
intra secreta domus uel audiri ab alienis non conuenit uel
uideri, prodire in publicum non uelato capite, uultu procaci!
apostolus mulieres tacere etiam in ecclesia iubet, domi uiros
suos praecipit interrogare. illae in plateis inuerecundos etiam
uiris sub conspectu adulescentulorum intemperantium choros
ducunt, iactantes comam, trahentes tunicas, scissae amictus,
nudae lacertos, plaudentes manibus, saltantes pedibus,
G rupeas P et (corr. et rupes) D sub rape P\' rumpit et
eet. 2 potant (v 8. o) P nequaquam GH nequaquam non P et (nou
exp.) H\' non D et (ante putant transposilum) P\' uiolentų.ĮQrum (o s.
ylg) P 3 elefantes G promoBcide P promuscide cet. 4 eosdem]
eos P1 5 immoderato G potuisse P potauisse (corr. potu esse) 1)
contentus PG 6 replere usque ad cum et (p. 452 «. 10) om. H. excidit
folium promoschides PG promoscides D et (e ex a) P1 promuscidis
H\' 7 momentaneis DP\' 9 uindicando G 10 funditur D (ex
fundituntur) P immania] in alia G 13 oportet (e ex i m2) P
solitudinem castigati G costodiam P 15 inter GH alienis]
eis DP\' 16 prodire] uel prodire DP\' puplicum P 18 inuerecundis
H\' etiam om. G 19 conspectu (o ex u) P adulescentulorum
G aduliscentuloruin P ml adolescentulorum P m2 H\'D adolescentularum
P4 in se spectantium IV 21 lacer.tos (a eras.) P
histrionico, petulanti oculo, dedecoroso ludibrio. spectat corona
adulescentium et fit miserabile theatrum. inter saltantium
l\'uinas et spectantium lapsus caelum inpuro contaminatur
aspectu, terra turpi saltatione polluitur, quae perobscaenis
saltatibus uerberatur.
quomodo patienter loquar, pie
conuenienter defleam? uinum nobis tantarum animarum
damna intulit. etenim si uinum et mulieres discedere a
deo faciunt, quod uel ebrietas uel libido praeuaricationis
inlecebrae sint, si singula ac separata <faciunt, unita> quid
faciant ? unde non inmerito ait sapiens ante nos quidam:
mulier ebriosa ira magna.
quid autem mirum, si uino
decipiuntur animae feminarum, cum omnes illae tribus
patrum, cum de petra biberent aquam, manna manducarent,
gentes ualidissimas uincerent, et non erat in his ullus
infirmus r ubi uero carnes desiderare coeperunt et desideriis
in Aegyptum conuertebantur, nequaquam ex tot milibus
hominum in terram repromissionis praeter duos peruenire
meruerunt. itaque quid boni sit sobrietas, quid mali intemperantia
hinc colligere datur: quando immurmurabant requirentes
Aegypti delicias a serpentibus moriebantur, quando
per maris rubri transibant semitam, aquam bibebant. non
16, 13 sqq. 16 Exod. 16, 3 18 Num. 26, 65 21 Num. 21, 6 ex i m2) P libines G 2 dedecoroso (o pr. ex u) P
3 adulescentium G aduliscentium P ml adolescentium P m2 cet. 4 ruinas
et spectantium om. G contamiaato G 5 aspectum (m eras.) P
perobsconis P pro obscenis D (pro ex per) P\' obscenis GH\' 6 saltatibus
DP\' saltantibus P saltationibus H\' cantibus G 10 faciunt unita
(uel coniuncta) addidi quid faciant (facient H\') libri; Chaec faciunt>, quid
faciunt <unita. ? a 11 non in mg. m2 G 12 uiros decipiunt DP*
13 illas DP\' 14 bibcrent 1112 PG biberint P ml H\'D et (-ent corr.) P1
bibunt ml G 15 his] illis DP\' 17 aegiptum PH\' 20 collegere P
21 aegipti P aegiptii H\' delicias (e ex i) P moriebantur G mone-
\' bantur P mordebantur cet. 22 transiebant G
bonorum adeptione defrudent?
quid sibi sperent audiamus. inducit enim eos Esaias
propheta dicentes: manducemus et bibamus; cras
enim moriemur, meritoque exclamat: ululate naues
Cartaginis, quia perierunt et amplius non erunt.
quod est dictum de uisione Tyri, quam luxuriosam urbem
cognouimus. ideoque nona uisio est, non septima aut octaua,
quod ea neque legem custodiat neque euangelii gratiam, cum
et sabbato legitimo ignes libidinis adolere sit uetitum, et
euangelii serie octauus dies resurrectionis inluceat. idem
autem dies primus atque octauus, quia dominica dies in se
recurrit. luxuria ergo nec fidem habet nec obseruantiam
disciplinae, luxuria seminarium et origo uitiorum est. nec
arbitremini me aduersus apostolum dixisse, quia ille ait
auaritiam radicem esse uitiorum omnium, quoniam luxuria
ipsius est mater auaritiae. etenim cum exhauserit quis luxuriando
proprias facultates, quaerit postea auara conpendia.
audistis quid hodie lectum sit.
mercatores inquit
transmeantes mare; in aqua multa semen
28, 1 16 I Tim. 6, 10 20 Esai. 23, 2 sq. del.) P delicias (e ex i) P 2 defraudent
P (ra 8. u. m2) cet. 4 de (del. mT) eos eseaas (i s. a pr.) P
5 dicentS G dicens H\'DP\' 6 naues (e ex i vi2) P 7 cartaginis 11\'\'
chartanis (h 8. u. m2) P carthaginis GD karthaginis P\' quia scripsi
qui Pml G quae P m2 cet. perierunt P parierunt G$deuisione
(e alt. ex i m2) P diuisione G tiri (y a. i pr. m2) P orbem (v s. 0) P
cognouimus urbem DP\' 11 ignis GH libidines (e ex i tn2) P
sit m2 (se ml) P uestitum H 14 finem G habet (m2 ex
hauit) P 16 a..rtrimini (ui ml 5. ras., corr. bi m2, i pr. in e mutauit
m2) P 20 audisti G et (auditis m2) H hodie quid GH phoenicum
H (0 del. m2) fenicum cet. 21 transsmeantes (s pr. del.) P
transmeantes (es m2 ex 6) H semen ed. Rom. semini P semina GHH\';
semen ... uicinae om. D spatio 4 litt. et totius uerstts relicto, item om.
P\' spatio trium uersuum et dimidii relicto
istae sunt ciuitates, Tyrus Phoenicae, Sidon, uicinae ut locis
ita et uitiis, mercatores a negotiationibus periculosa transfretatione
maris lucella quaerentes. sollicita uita hominum,
inquieta conuersatio et quodam semper in turbine, uentis
ipsis mobilior, quibus uoluitur atque huc et illuc saepe
iactatur. utique accusatis crebra naufragia: quis uos nauigare
conpellit? quasi non inuidia opum et terras faciatis intutas
et ad latrocinium plurimos excitetis ? mare non ad nauigandum
deus fecit, sed propter elementi pulchritudinem.
latius pelagi fudit aequora certe, ut freto includeret terras, ne
longius tu uagus et exul errares. sed tempestate iactatur
mare: timere ergo, non usurpare debetis. elementum innocens
nil deliquit, temeritas humana sibi est ipsa discrimini. denique
qui non nauigat nescit timere naufragium. dominus dixit:
dominamini piscium maris, non dixit: enauigate in
fluctibus. denique et propheta Iona, qui missus est in
Nineuem, ut paenitentiam praedicaret, quia uoluit nauigare,
ut fugeret a facie dei, tempestate turbatus et sorte ductus
et iactatus in mare et exceptus a ceto est. 8. 9) P 2 foenicen (n alt. del.) P foenice H fenice GP4
fenice D fenix et H\'; fort. Phoenicae Tyrus, Sidon 3 mercatoris (mercatoriis
H) ac negotiationibus GH mercatoribus ac negotiatoribus H*
periculosaque H\' transfretatione H\'DP\' transfretatio VG transfetant
(n alt. 8. u. m2) H 4 mari P locella GH 5 in om. DP\' uentus
D 6 atque huc et illuc Pll\'DP\' huc atque illuc GH 7 crebra
(b ex p) naufragia (g ex c) P 8 recompellit (om. quis uos nauigare) H
(m2 mare compellitis) opium G et (i del. mT) H 9 plurimos om. H
10 pulcrhitudinem P 11 includeret (et ex it m2) P 13 debetis (e alt.
ex i m2) P elimentulD P 14 nil P nihil cet. delinquit P ipsi G
16 sed non dixit (in ras.) P4 enauigate PH\' nauigate cet. 17 fluctibus
maris P\' Iona scripsi ionan P ionas cet.; uix credibile Ambrosium
<respice> prophetam Ionan, qui missus in uel simile quid scripsisse
est om. PW 18 nineuem P nineuen H niniuen GH4 niniuem DP\'
praedicaret (t postea add.) P 19 dni P\' turbatus H\' turbatur cet.
20 ceto IV coeto H (0 del. m2) PG exceptus est a ceto (ceto P\')
(om. et) DP4
Propheta quoque Dauid ait, cum dei circa hominem commemoraret
gratiam: omnia subiecisti sub pedibus
eius, oues et boues uniuersas, insuper et pecora
<campi, uolucres caeli et pisces maris, qui perambulant
semitas maris. piscibus dedit, non hominibus
perambulare maris semitam. ad escam tibi mare datum est,
non ad periculum: cibo, non ad mercatum utere. cur tibi
periculum generas de uoluptate ? cur separatioris elementi
profunda rimaris? cur inquietas mundi altiora secreta? cur
postremo saepius sulcare atque exarare fluctus inpatiens nauta
contendis? cur temptas frequenter innoxia aequora, inritas
procellas ? o inexplebilis auaritia mercatorum! cedit tibi et
mare et inquietudinem tuam pelagus non potest sustinere.
denique totiens recurrentibus mercatoribus exaratum: erubesce,
Sidon, dixit mare. tamquam fatigati elementi uox I
ista dicentis est: erubesce, Sidon, hoc est meos fluctus
negotiator arguis, cum sis ipse fluctibus inquietior. erubesce
uel pudore, quoniam periculo non moueris. uerecundiores
uenti sunt quam uestrae cupiditates. illi habent otia sua,
numquam uestra quaerendi studia feriantur. et cum otiosa
tempestas est, numquam uestra otiosa nauigia sunt. uenatur
om. G comemorct H 2 subiecit GH
3 nniuersa PGH (ncba; aut ofcrcaoa; AS2 LXX) 4 uolocres (v s. o alt.)
P 6 perambolare P semitas DP\', recte puto; semitas maris GH
mare datum GH mandatum cet. 7 cibo (o ex u) H ad mercatum
!JDpl mercatuTr mercato HH\' uterere P 8 separatioribus (mS
-oris) H separationibus G elementis P (e alt. ex i m2) GH 9 iniquitas
G et (corr. m2) H 11 tempestas GHH\' in nra H 12 ineYpIebiIis
(e alt. in ras. m2, b ex u) P inexplibilis H cede tu ubi
et GH 13 pelagus inquietudinem tuam GH inquietudinem (t ex
d) P non potest sustinere GH\' et (sti ex bti m2) H non potes P
ferre non potest DP\' 14 denique totiens om. PDP\' erubesce (e alt.
ex i m2) P 16 dicentis (is ex es) P 16 et 17 erubisce P 16 fluctus
meos DP\' meus G fructus P fluctos H\' 17 fructibus P
et erubesce uelut GH 18 uerecondiores P 19 odia P otio (corr.
m2) H 20 odiosa PH\' 21 uersantur (n s. u. m2) P
unda sub remige, quando quiescit a flamine.
non parturiui
inquit nec peperi nec enutriui iuuenes. quid me inquietant
quos nescio, quos non agnosco?\' ite in Cartaginem,
ululate qui inhabitatis insulas! supra dixit: ululate,
naues Cartaginis! Cartaginem etenim Tyrii condiderunt
et ideo Cartaginenses sequuntur luxuriam conditorum transfusa
in se decolora successione nequitiae, pessimorum uitiorum
heredes deteriores. et bene luxuriosos naues dixit. sicut illae
uento ita hi cibo iactantur et uino. insulas repleta potu
corpora, naufragiis circumsonant, tunduntur fluctibus
ebrietatis, nec per diem nec noctu quiescunt. horum igitur
mercatorum semen in aqua, < in aqua> messis fructus est. in
aqua enim labores suos seminant, ut pericula metant, in aqua
illis seges pullulat, in aqua messis exuberat, fructus ipse in
aqua est, numquam tutus et solidus. unde recte ait: \'qui
pro eras.) P qug quando
D quae quandoque P flumine G fulmine (flamine m2) H 2 neque
pauperi H H?9peri (pe s. m2) V iuuenes (es ex is m2) P
3 chartaginem PH carthaginem cet. 5 naues (es ex is m2) P cartaginis
H\' chartaginis P kartaginis P\' carthaginis GD, om. H chartaginem
(h 8. u. m2) P et (in quo a alt. ex h) H karthaginem P\' carthaginem
GH\'D 6 cartaginenses H\' chartaginenses P (es ex is m2) H carthaginenses
P\' cartliaginienaes GD sequuntur P\' sequntur D secuntur GH
sequantur PH\' luxoriam P lurorift D (J & 8. e, sed eras.) P\' conditorem
DP\' 7 decolora a decolorat PH\' decolore GH, om. D (in quo
est spatium 15 litt.) 1* nequitias H\' 8 heredis deterioris D (in quo
ante heredis spatium 5 litt.) F\' pene G luxuriosos G luxurioBis
P luxuriosas eet. enim illae GH, fort. recte 9 hi PH\' hii DP\' hic
GH iactatur H insulas PH in insulas DP\' insuleq; G insulae
quap H repletae H\' replete G repletae H inhabitant (b ex u) P
nauitant H\'D nauigant 1x 10 tenduntur PDpł 11 ebrietates H\'DF\'
noctu] per noctem GHH\' 12 semen in aqua GH\' sefii in qua H
sem in aqua P m1 semina qua Pm2 semina quorum DP\' in aqua
addidi mercis G fructus P fluctus H\'DP\' in fluctibus GH 13 laboree
(e ex i m2) P pericula (a ex o m2) G 14 illis om. H\' pullulat
P pululant G messes P istis GH exuberat (b m2 ex p) H
15 recte quidam P\' recte et spatium 8 litt. D
seminabat in caelo. sed est et bona terra, in qua quicumque
seminauerit fructus ei caelestes orientur.\'
perit munitio uestra. et erit in illa die, relinquetur
Tyrus et infra: eritque post annos LXX Tyrus
uti canticum meretricis. uide quibus uerbis utatur propheta
nec refugiat uerborum istiusmodi uilitatem. nos interdum
refugimus, non quo nobis quam illis lingua sit castior, sed
auctoritas inferior. maior enim uis rerum in talium expressione
sermonum est, ut qui delicta non erubescunt erubescant uel
nomina delictorum. erit inquit Tyrus ut canticum meretricis.
uidete ne cum aliquis illos choros uiderit duci, turpia
uerba cantari, dicat: ecce facta est Tyrus ut canticum meretricis.
oraculum propheticae adnuntiationis impletum. et
subiecit: accipe citharam, uagare, ciuitas meretrix
oblita, bene cithariza multa canta, ut fiat memoria
tui. et erit post LXX annos Tyrus ut canticum meretricis
et uisitationem faciet deus Tyri. unde
23, 16 terra PGH introiui P 2 est et H et est et G est cet. 3 fructus
(r m2 ex 1) G ei] et H caelestis P (-es m2) GH orientur
P oriatur GH oriantur cet. 4 ait PH\' aut G, om. cet. naues (e ex
i) P chartaginis P et (is m2 ex es) H kavthaginis P\' carthaginis cet.
5 periit H\'DP\' die illa H relinquetur (e alt. m2 ex i) P 6 tirua
(bis) P eritqui P annos LXX PH\' annos septuaginta GH septuaginta
annos DP\' 7 uti P ut cet. uidete (te ex tis m2) G profeta
P 8 nec (c s. u. m2) G rerefugiat (re pr. eras.) P 9 quod
H\' nobis magis quam DP\' sed auct. inferior om. H 10 exprl\'ssionem
G 11 crubescunt P (m2 ex eruuiscunt), orn. H\' erubescant P
(b ex u m2), s. u. m2 H 12 delictorum horreant H\' 12 sqq. tirus P
13 duci HDP1 ducti P (u in 0 corrigere uoluit m2, sed 0 deleuit) dici
GH 15 proflticae P impletum P impletum est eet. 16 uagare
Costerius et uacare G uacare cet. 17 cytharizare G citharizare H
fiant (n del. m2) H 18 eris postc P LXX PH\' septuaginta cet.
ut H\' et P, om. cet. canticQs P 19 ETJ (J del.) P dus DP\'
exploratores Iesu fideli mente suscepit. nam et dominus ait:
cantauimus uobis, et non saltastis et Dauid ait:
cantate domino canticum nouum, cantate domino
omnis terra, hoc est canticum meretricis, quod illa ante
meretrix in Adam et Eua terra cantauit, meretrix in populo
nationum. haec meretrix plurimas meretrices bonas fecit, de
quibus dictum est a domino Iesu ad illum electum et
populum dei: publicani et meretrices praecedunt
uos in regnum dei.
Ergo quoniam tam misericordem habemus dominum, qui
etiam graui ignoscat errori, conuertamur a uitiis, non recedamus
a lege, praeceptum domini quasi seruuli sedulis studiis
exequamur. quid nobis cum inpuritatibus et inpudicitiis, quid
cum operibus diaboli? audistis hodie m lectione decursa quid
legio dixerit: quid mihi et tibi est, Iesu, fili dei? et
tu dic, si forte uides pugnare aduersum te diaboli temptamenta:
\'quid mihi et tibi est, Belial? ego seruus Christi
sum, illius redemptus sanguine, illi me totum mancipaui.
quid mihi et tibi est? non noui opera tua, nihil tuum quaero,
nihil tuum possideo, nihil tuum desidero.\' quanto magis nos
separari oportet a diabolo, si se ille discernit a Christo? et
si fuimus ei in aliquo obnoxii, iam, non sumus. confugimus
ad medicum. uulnera superiora curauit, et si quid superest
16 Luc. 8, 28 16 II Cor. 6, 15 G canticom (v 8. o m2) P cantico G 2 suscepit (e ex
i m2) P 5 meritricis P 6 terra s. u. m4 P 8 Selectam H 9 popnlo
P meretrices (es ex is m2) P praecedunt (e alt, ex i m2) P
precedent G 10 regno H\' 12 recedamus (e alt. ex i m2) P 18 serui
G sedulis (s alt. m2 8. u.) H\' 15 lectione om. DP\' 16 legio GH
lectio cet. est om. H\' dei] dauid G 17 dicis H (is exp. m2) G
18 beliab (1 s. b) P 19 redemptus (e alto ex i m2) P illi ex ille I\'
20 non om. H\'DP\' tuum quaero nihil om. H 21 oportet nos separare
GH 23 simus WDP1 confugiamus GHH\' 24 inedicum
qui GHH\'
memor non erit qui semel donauit. etsi grauia deliquimus,
magnum medicum inuenimus, magnam medicinam gratiae
eius accepimus; magna medicina enim tollit peccata magna.
habemus etiam plura subdita, quibus peccata nostra redimamus.
pecuniam habes, redime peccatum tuum. non uenalis
est dominus, sed tu ipse uenalis es. peccatis tuis uenditus
es: redime te operibus tuis, redime te pecunia tua. uilis
pecunia, sed pretiosa est misericordia. elimosyna namque
a peccato liberat et alibi: redemptio uiri diuitiae
eius et in euangelio: facite uobis amicos de mammona
iniquitatis. et uenenum frequenter antidoto temperatur, hoc
est ueneno uenenum excluditur, ueneno mors repellitur, uita
seruatur. fac et tu quasi bonus dispensator de instrumento
auaritiae subsidium misericordiae, sinceritatis gratiam de
corruptionis inlecebra.
disperdere orbem terrarum. quasi manu sanctus propheta
demonstret, quasi oculis aduenientem uideat iudicii
diem, ita dicit: ecce uenit dominus disperdere orbem
terrarum. immo quia in spiritu prophetis etiam quae
futura sunt tamquam praesentia reuelantur, ideo quae uidebat
PGH medella P et (1 pr. del. m2) H medela cet.
4 accipimus G magna medicina enim scripsi magna enim medicina DP\'
medicina enim PGH\' medicina H 5 etiam] enim H\'DP\' subsidia GH;
subdita idem est quod tvsyupa 6 pecunia (3, ex a m2) H 7 ipse om. DP
uenundatus GH 8 operibus tuis redime te om. H fort. opibus suibendutn
9 elemosina namque HIDP elimosinamque P elimosina (elemosina
H) inquit GH 10 d? a P alibi dicit GH redemptio (e alt. ex i
m2) P redemptio anime P\' 11 euangelio dns dicit GH 12 ueneno
P (o ex um) H (v s. 0) cet. antidoto H antidotum cet. 18 ueneno
uenum P uenenum ueneno P4 reppellitur GH . 14 strumento PH\'
15 sinceritatis m2 ex sendritatis P 16 correptionis H 17 audisti
GH lectum sit hodie GH 18 manus PDP\' sancti DP\' profeta
P 19 demonstraret GH demonstrat DP\' 20 dicens DP\' per-
<lere H 22 ideoque uidebant GH
ab errore reuocaret.
nec tamen quisquam frangi debet, cum
audit quia disperdet dominus orbem terrarum, ne forte dicat:
esto, nos grauia peccata commisimus: quid deliquit caelum,
quid terra, quid mare, ut et illa disperdat? cur perit tam
pulcher ornatus?\' angusti est animi eiusmodi opinio. ceterum
si altius spectes, inuenies hoc esse pro nobis quod putas
esse contra nos, iudicabis hoc esse pro mundo quod aduersus
mundum arbitrris. non semper stadium refertum est
non semper certaminibus inquietum, non semper concretum
puluere, sed quando certamina, tunc populus in spectaculo,
luctator in scammate, puluis in stadio. ubi decursa
certamina, conuentus soluitur, discedit unusquisque aut uictor
ad gratiam aut uictus ad opprobrium. euehit corona uictorem,
uictum premit uerecundia, angit iniuria. si quis ergo postea
ingrediatur stadium, uideat uacuum celebritatis, dicat agonithetae
cur uacet stadium, cur sileant certamina, cur
ferietur, respondebit qui agoni praeest: \'oportet requiescere
athletas, oportet requiescere spectatores.) qui enim laboris
H conuersationem PG 2 uocaret P reuocarent (n
8. u.) H quisque H\' 3 disperdit H 4 caelum et quid mare om. G
5 post pr. quid add. deliquit H et om. H 6 angusti PH\' nngustia
DP\' si angustia GH animis P eiusmodi PH\' istiusmodi GH
huiusmodi cet. 7 expectes GHDP\' 8 iudicabis ex iudicabilis H
aduersum GH 9 repertum GH est (t s. u. m2) P 10 inquietior
H 11 certamintt (om. tunc ... certamina) H 12 luctator H\' luctatar
cet. scamate G scaumate DP\' decursa sunt H 14 opproprium
P ml obprobrium Pm2GH\'DP\' coronam (m eras.) PD
15 pmet H4 uerecondia (v 8. o) P finget G potea P 16 uideat
GHH\' iudicat cet. dicat GH ad P dicat ad H\', in D est fpatium
14, in P\' 19 Titt. agonithetae GDP agonethetae P agonitae H
agonithetam H\' 17 cur uacet H\' cur uacat GH curue et P cur uetet
DP\' sileant (m2 silent) H sollemnias H solemnia G 18 ferientur
(n 8. «. m2) H quia (a del. m2) cognitioni presto 6 oporterc
quiescere athletas oportere quiescere H 19 athletas op. requiescere
om. G spectatores (s pr. s. u.) P quid DP\'
terrarum aliquando soluendus est, ut sit requies fatigatis.
Athletae sumus, in quodam stadio decernimus spiritali.
denique bonus athleta dicebat: facti sumus spectaculum
huius mundi et alibi: sic curro non ut in incertum,
sic enitor, non ut aera caedens, sed castigo corpus
meum et alibi: superiora obliuiscens et ea quae
sunt priora adpetens ad destinatum sequor, ad
brabium. athletae ergo sumus, legitime certandum est.
multa luctamina sunt, et qui hodie uictus est eras se reparat.
ante ad brabium contenditur, ad coronam postea. numquid
athleta otio uacat, cum semel dederit certamini nomen suum?
exercetur cottidie, unguitur cottidie. ipse cibus ei agonisticus
datur, disciplina exigitur, castimonia custoditur. et tu dedisti
nomen tuum ad agonem Christi, subscripsisti ad conpetitionem
coronae: meditare, exercere, ungere oleo laetitiae, unguento
exinanito. cibus tuus cibus sobrietatis sit, nihil habeat intemperantiae,
nihil luxuriae, potus tuus parcior, ne quid ebrietatis
obrepat, custodi corporis castimoniam, ut possis esse habilis
ad coronam, ne existimatio tua offendat spectatoris affectum,
9, 26 et 27 7 Philipp. 3, 14 9 II Tim. 2, 5 16 I Cor. 9, 25
17 Cant. 1, 3 om. H\' 2 aliquando (aliqua in ras.) P 3 decernimur G decertemus
H\' decertamus DP\' 4 bonos (v s. o alt.) P 5 ut s. «.
m4 P ut in certum G 6 enitor percutio P enitor G enitor percuti
H percutio H\' cernitur percussio DP\', cf. Expos. in psalm. XXXVI s.
56 de parudiso 12, 55 aera m2 ex era P aere G 7 ea om. GP\'
8 sunt»«p»riora G ad pr. del. m2 H; ad alt. om. DP\' 9 et 11 brabium
P brauium cet. 9 adthletae P 10 luctamina sunt R\' lucta
manu sunt P certamina sunt GH lucta in manu est DP\' parat G
reparet DP\' 11 ad p-r. om. G postea... suum om. H postea ad
coronam DP\' 12 semet DP\' 13 mens exercetur H ungitur DP\'
ago?tnisticus P 14 exigitur (i pr. ex e) P costoditur P 16 unguere
GHH\' ungvento (v s. u.) P ungento DP\' 17 eihinanito P
18 luxuriae] auaritiae H ne quid] nihil H 19 costodi P custodit G
20 ne] ncc G spectatoris (i ex e) P
te archangeli et potestates et dominationes et illa angelorum
decem milia decem milium. sub tantis erubescere considera
quam dedecorosum sit, ingressus stadium uigorem animae
tuae excita, lacertos excute. progressus in scamma necesse
est excipias puluerem, subeas aestiui solis flagrantiam. grauis
aestus, sed dulcis uictoria: molesta caligo pulueris, sed speciosa
tolerantia. nemo stadium puluerulentus ingreditur, sed
puluerulentum reddunt certamina: ibi colligitur puluis, ubi
palma proponitur. nemo iterum nitidus coronatur, puluerulentum
decet uictoria.
ueni ergo, domine Iesu, exeat corona tua,
dimitte uictores in requiem, uictos ad conpunctionem. etsi
disperdis orbem terrarum, plura sunt inuisibilia opera tua
quam quae uidimus. qui angustioris est animi illa non cernit,
dolet quod disperdas orbem terrarum, sed qui nouit
spectare quae inuisibilia sunt gaudet ut uenias et omnes
liberes. gaudent athletae, qui possunt dicere: ueniat
tuum, fiat uoluntas tua sicut in caelo et in
terra. gaudebit creatura mundi, ut a uanitate mundi istius
liberetur, quae nunc congemiscit et parturit, quia uanitati
etiam illa creatura subiecta est, donec multiplicetur adoptio
8, 20-23 G neclegentem P neglegentem cet. spectant P expectant
H\'DP\' spectantem (om. te) GH 2 potestates et dominationes (es
bis ex is m2) P 3 decem alt.] et decem G, om. DP\' substantia
(s alt. ems.) P, om. D (spatio 7 litt. relicto) P4 erubescere (e alt.
ex i) P erubesce DP\' 4 decorosum sis DP rigorem DP\' 5 scamma
P scama G scauma DP\' escamina (m.2 escamma) H scammate H\'
7 uictoria (a ex ã) P 8 tollerantii G 9 reducunt H ubi GH
collegitur P ibi GH 10 nemo iterum om. H, nemo igitur H\',
recte puto 11 certa (s. corona) H\' 12 admitte GH requie PDP\'
13 plura] plena PP\' plena** D in (eras.) inuisibilia (b ex u) P
14 quam quae] queque D queque P\' 17 liberes (e alt. ex i m2) P
liberi H\'DP 18 uolontas P 19 creatura] omnis creatura DP\'
20 liberaretur (ra del. ml) P quaec (c del.) P congemescit P (e
alt. ex i m2) G
disperdet orbem terrarum. erit etenim caelum nouum et nox
non erit amplius. denique reuelabit, inquit, faciem
eius, ut reuelata facie spectemus gloriam Christi.
aut dolori erimus, qui nunc fautores nobis sunt, ne
pro nobis incipiant erubescere. sicut enim erit gaudium
in caelo super uno peccatore paenitentiam agente.
ita erit maestitia super eo qui non exorata uenia cursum
uitae huius confecerit. castigemus ergo corpus nostrum ieiuniis,
fugiamus indecoras comisationes. caueamus ne nobis
dicatur: ululate a uino, ne ueniat Moyses, Leuitas aduocet.
quicumque paratus ad dominum armatam dexteram gerat
separet se ab iis qui manducando et bibendo grauia contraxere
peccata. et hodie Moyses uenit, cum lex recensetur:
Moyses uocat, cum lex praecipit.
apostolus docet ut separemus
nos ab omni fratre inquiete agente. percutiamus
eum gladio spiritali, qui est uerbum dei. non
fratris, non propinqui accipiamus personam, sed omnem
inmundum a Christi secernamus altaribus, ut emundet et
corrigat lapsus suos, quo ad sacramenta Christi redire
7 Luc. 15, 10 12 Ioel 1, 5 Leuit. 10, 9 16 II Thess. 3, 6 18 Ephes.
6, 17 19 Matth. 12, 49 sq. om. H redemptio (e alt. ex i m2) P 2 disperdet G
disponit H disperdit cet. erit etenim G erit enim BBI etenim cet.
3 reuelauit PG et (-bit corr.) H 4 expectemus H\'DP\' 5 aduertamus
H\' quanti DP\' delectatione G 7 erubescere (e alt. ex i m2) P
8 agente (te m2 ex tê) H 9 exorta G et (corr. m2) H 10 castiga.
mus P 11 comisationes Pml comessationes Pm2 GH\' et (co m2 ex
co) H cdmessationes D commessationes P1 12 ne] nonne H Leuitaa]
et leuitas GH aduocet] ad uos H 13 quicumque] et quicumque
GH gerat (g s. u. m2) H 14 his libri 16 Moyses ... lex
om. H praecepit (i s. e) H dicit H\' et docet H 17 agente (nt
ex r) P 18 qui] quod H 19 fratres P fris ex frs H\' accipiamus
(a alt. 8. u.) H 21 corrigat (i ex e) P quo qypd (ad s. qwJ) P
quo usque ad D (0 ex a) P* sagramenta P Chriati] dei DP\'
mereatur.
si quis autem non est baptizatus, securior conuertatur
remissionem accipiens peccatorum...... uelut ignis quidam
peccata consumit, quia Christus in igne et spiritu baptizat.
denique hunc typum legis in Regnorum libris, ubi Helias
super altare ligna inposuit et dixit ut mitterent supra de
hydriis aquam. et dixit: iterate, et iterauerunt. et
dixit: iterate tertio, et iterauerunt et tertio et, cum
manaret aqua, precatus est Helias, et ignis descendit e caelo.
tu es homo super altare, qui ablueris aqua, cuius exuritur
culpa ut uita renouetur; lignum enim et stipulam consumit
ignis. noli timere ignem per quem inluminaris. ideo tibi
dicitur: accedite ad eum et inluminamini. suscipite
iugum Christi. nolite timere quia iugum est: festinate, quia
leue est. non conterit colla, sed honestat. quid dubitatis, quid
procrastinatis? non alligat ceruicem uinculis, sed mentem
gratia copulat, non necessitate constringit,
..... quid negas
adhuc esse temporis? omne tempus oportunum ad indulgentiam.
si aurum tibi offeram, non mihi dicis: cras ueniam,
sed iam exigis. nemo differt, nullus excusat: redemptio
427 D 429 A (115 D) 12 Psalm. XXXIII 6 Bas. 425 B (114 B)
13 Matth. 11, 29 sq. Bas. 425 C (114 DE) 16 Bas. 429 A (115 D) GH lacunam indicaui; baptismus add.
H\', siquidem baptismus a quidem DP\' 3 igne (i 8. e) H 4 uide
denique H\' 5 emitterent H supra PH\' super cet. 6 hydrias (om.
de) H aqua P iterate (te ex ta m2) H, qui om. et iterauerunt...
iterate 7 et pr. om. H et alt. PH\', om. cet. 8 maneret GD
descindit (e ex i m2) P e] de DP\' 9 homo] ignis DP\' 12 accedite
(e pr. ex i m2) P suscipe H 13 noli lIR\' 14 quid alt.
(qu a. u.) P 15 alligat (i ex e) P 16 copolat (v 8. o alt.) P lacunam
indicaui, cf. Basil. 425 C g\'j ràp SsojAsitat yj Csufta] nspl orÒY TpayrrjXov
orjteSouacov iaiaTel orÒY 6-feX*ovTa; sed uoluntate boni operis diligit
fdirigit a) add. GHa, sed uoluptate (corruptum ex uoluntate) boni operis
allicit add. Michaelinus et Uallicellianus Maurinorum, sed uoluntatem boni
operis dirigit scr. Maurini 17 essem (m del. ml) P, esse om. H\' 19 eiiges
H\' ante nemo add. aurum accipere H\' redemptio (e alt. ex i m2) P
baptizabat, et omnis Iudaea conueniebat: Christus baptizat
in spiritu, Christus gratiam dispensat, et cum fastidio conueuitur.
typum baptismatis demonstrauit Helias et caelum
aperuit, quod fuit clausum tribus annis et sex mensibus.
quanto maiora munera ueritatis sunt! aperuit utique caelum
non pluuia descendens, sed ascendens gratia; nemo enim
nisi per aquam et spiritum ascendit in regnum caelorum.
clauserat caelum hominibus perfidia, sed aperuit fides.
patebat
et ante hoc caelum hominibus. denique Enoch raptus ad caelum
est. iterum clausum est, sed aperuit Helias. qui raptus
est curru. et uos potestis ascendere, si sacramenti gratiam
consequamini. quousque delectationes, quousque comissationes?
instat iudicii dies: dum differs gratiam, mors adpropinquat.
quis dicat: (non mihi nunc uacat, occupatus sum, non mihi
demonstres lumen, nolo tam cito me redimas, non mihi
adhuc opus est regnum caeleste?\' nonne hoc dicit qui excusat
a baptismate? et quanta gratia renouaris, o homo! <purgaris>
et non exureris, sanaris et non doles, reformaris et non
dissolueris, ictum mortis non excipis et resurgis. et adhuc dissimulas, adhuc expectas ut uiuas saeculo, postea te reseruas
deo? ignoras quod Cain propterea displicuerit
10 Gen. 5, 24 11 Reg. ini 2, 11 22 Gen. 4, 3 sqq. G raenitentia cet. 2 babtizat D 3 fastidio (o ex orum
m2) H conuenit PDP 5 clausum om. D 6 maioris H sunt ueritatis
H\' itaque GH 7 descendens (e pr. ex i m2) P aecendens (e pr.
ex i m2) P gratiani P 8 spum fm 8. u. m2) P 10 »*raptus 11\'
est ad caelum DP\' 12 curro G et (corr. m2) H: curru igneo a,
fort. curru aerio ascendere (e pr. ex i t»2) P sacramenti (c ex g) P
13 quoadusque pro GH commessationes P (e pr. ex i m2) GHP1 comessationes
HD 18 quanta (u ex r) P reuocaris G purgaria
add. a 19 eiueris H sanaria (i ex e) P, om. 11 et tert.] sed GH
20 excipis (ex ex re) H resurge G resurgens H 21 uerba adhuc
expectas tisque oraculum (cf. p. 465 u. 3) scripta sunt in H in II
uersibus erasis reserues H 22 an ignoras GH
de sequentibus munus deo temptauit offerre, Abel
autem primitiarum oblatione praelatus meruit insigne pietatis?
PH\' obtulit cet. perfunctus est GH 2 deo om. H
3 primitiarum suarum GH malim meruerit post pietatis add. laudari
oraculum G H; in Michaclino et Uallicelliano legitur insigni pietatis
oraculo, quod receperunt Mawrini EXPL. TRACTATUS SCI AM-
BROSI CONFESSORIS ET EPI DE HELIA ET IEIUNIO P FINIT
SCI AMBROSII LIB DE IEIUNIIS. LEGE FELICITER (erasa est antiqua
вubscnptio minio ptcta) H EXPLICIT TRACTATUS SCI AM-
BROSII (MEDIOLANENSIS add. P\') DE HELTA (ET IEIUNIO add.
D) DP. in GH\' non est subscriptio