The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
utinam quam facilis sermo tam cautus et sollicitus affectus!
sed quod peius est frequenter inrepit terrenarum inlecebra
cupiditatum et uanitatum offusio mentem occupat, ut quod
studeas uitare hoc cogites animoque uoluas. quod cauere
difficile est homini, exuere autem inpossibile. denique uoti
magis eam esse rem quam effectus testatur propheta dicendo:
declinacormeumin testimonia tua et non in auaritiam.
non enim in potestate nostra est cor nostrum et nostrae
cogitationes, quae inprouiso offusae mentem animumque confundunt
atque alio trahunt quam tu proposueris, ad saecularia reuocant,
mundana inserunt, uoluptaria ingerunt, inlecebrosa intexunt,
ipsoque in tempore quo eleuare mentem paramus insertis
inanibus cogitationibus ad terrena plerumque deicimur.
quis
autem tam beatus, qui in corde suo semper ascendat ? sed hoc
in corde eius), contra lul. Pelag. II 8, 23 (Frequens ... deicimur), de
dono perseu. 8, 20 (Frequens ... deicimur) 8 Psalm. CXVIII 36
9 Augustinus de dono perseu. 19, 48 (non est in potestate nostra cor
nostrum et nostrae cogitatiunes) 14 Augustinus de dono perseu. 13, 33
\\quis autem ... corde eius) add. D. QUARTUS T) DE ESAU ET
fESAU ET add. m2 A) FLGA SAECULI ADT INCIPIT (EIUSDEM
add. P) DE FUGA SAECULI PP\'UU\'C\' et (add. LIBER. III.) V AMBRO-
SIUS DE FUGA SECULI Cx INCIPIT LIBER (SCI AMBROSII EPl
add. C, III Ux) DE FUGA SAECULI CWE 1 effugiendo U\' (ef eras.)
fugiendo PouT isto est UxCxE Augusiinus loco primo et altero
sermo est (est s. u. m2) ®\' 4 et (8. m2 t ut) quod A 6 exuere
A (e alt. 8. u. m2) noti. P (s eras.) 7 eam s. u. m2 A 9 sunt
cor Augustinus loco primo, om. est tertio 10 offusae (e 8. o m2) A
effusae PCT inprouisaffueae C 12 inserunt] inferunt C inectunt C
(corr. intexunt, sed eras)
supra eadem scriptura dicit: beatus uir, cuius est auxilium
eius abs te, domine: ascensus in corde eius. beatus
plane, quem delectatio non reuocat, quem non inclinat uoluptas,
qui ad inferiora non respicit, quod nec ipsius Loth uxor potuit
euadere. quo admonitus exemplo apostolus posteriora
et ea quae sunt priora adpetens festinabat ad brauium
et peruenire meruit, quia ante se Christum uidebat, a quo
ad iustitiae uocabatur coronam. sed peruenit ille, qui se ipsum
sibi abnegauit, ut Christum lucraretur. denique non ipse
uiuebat, sed uiuebat in eo Christus.
Nam quis inter tot passiones huius corporis, inter tot
inlecebras huius saeculi tutum atque intemeratum seruare
uestigium potest? respexit oculus et sensum mentis auertit,
audiuit auris et intentionem inflexit, inhalauit odor et cogitationem
inpediuit, os libauit et crimen rettulit, tactus contigit
et ignem adoleuit. intrauit mors per fenestram dixit
propheta. fenestra tua oculus tuus est. si uideas mulierem
ad concupiscendum, intrauit mors: si audias sermones meretricios,
intrauit mors: si luxuria sensus tuos capiat, penetrauit
mors. et ideo qui uult ascendere non laeta saeculi, non
amoena, non delectabilia, sed plena doloris et fletus sequatur;
Tim. 4, 8 10 Philipp. 3, 8 11 Gal. 2, 20 17 Hier. 9, 21
18 Matth. 5, 28 A (8 8. u. m2) C (s eras.) 2 et (eraa.) supra 9t\' dicit in
spatio min. add. ml A 3 eius APUT, exp. U\', om. cet. 4 uoluptas
non inclinat 31x 5 non ipsius C 12 inter T (ter s. u. eras.) paesiones
A (8. m2 * ibus) passionibus T tot PVCCCx totas A
(s. m2 t tantas) tantas cet. 14 potest uestigium 91x euertit Nx
16 rettulit A reddidit 81x retulit cet. 17 fenestras T 18 est oculus
tuus UxCx uideris UxC\'CxE 19 concupiscendum eam C intrabit
Aml C\' ml PC et (b ex u) D intrauit A m2 C\' m2 cet. si
... intrabit mors in mg. m2 T, om. C audieris Cx 20 intrabit A
ml POlOx intrauit A m2 cet. luxoria (v 8. 0) A penetrabit A mt
PCC\'Cx penetrauit A m2 cet. 22 sequetur 21 (e alt. ex a)
denique nec Adam de paradiso descendisset, nisi delectatione
deceptus esset.
pulchre igitur Dauid, qui periculosos hominis
etiam ipsos aspectus fuerat expertus, beatum illum dicit cui
spes omnis in dei nomine. sic enim non respicit in uanitates
et in insanias, si semper in Christum intendat, semper Christum
interioribus oculis aspiciat. unde iterum ad ipsum conuersus
ait: auerte oculos meos, ne uideant uanitatem. uanitas
circus est, quia nihil prodest: uana est equorum uelocitas,
quia mendax ad salutem est: uanitas theatrum est, uanitas ludus
omnis. omnia inquit uanitas dixit Ecclesiastes quae in
isto saeculo sunt. denique qui saluus esse uult supra mundum
adscendat, quaerat uerbum apud deum, fugiat hunc mundum,
terras relinquat; non enim potest percipere illud quod est et
est semper, nisi prius hinc fugerit. unde et dominus uolens
patri deo adpropinquare <ad> apostolos ait: surgite, eamus
hinc.
quid enim aliud docet, cum dicit: disponetis uobis ciuitates
ad refugium, et erunt uobis refugia, quo refugiat
homicida, omnis qui percusserit animam inuitus et infra et infra:
sex ciuitates ad refugia erunt uobis. tres ciuitates
dabitis trans Iordanen et tres ciuitates dabitis in
10 Psalm. XXXII 17 11 Eccl. 1, 2 16 loh. 14, 81 19 Num. 35, 11
22 Num. 35, 13 sq. om. UC, s. u. 81\' enim om. UxE gaudii] conuiuii Cx conuiui
E 3 qui om. APCCxCx hominis A (s. m2 I es) PCC\'CII homines
cet. 4 ipsos aspectus A (s. m2 i ipso aspectu) P%CC\'Cx ipso?
aspectu V ipso aspectu 81\' (ex ipsos aspectus) cet. cuius A m2 T
6 in pr. APCT, om. cet. insanias falsas C\' in om. 81xE si
semper N\' 8 uanitates C\' 9 uanitas est 81x uana A (a pro s. u.
m2) 11 bominis (h 8. b) P inquit del. m2 81\', om. P\'CxDT dixit
om. UxE 12 isto A («. m2 i hoc) PCCC hoc cet. 13 dum st
16 ad add. ed. Rom. apostoloa A ml PYN\' apJa 31, om. t apoi
stolis A m2 cet. 19 qupd A 23 iordanem VUP\'T et (-en corr.) E
homicidii refugia proposita sunt, sed consideremus *altius.
quattuor sunt quae admonent profundius esse spectanda
lectionis arcana istius. unum, qua ratione ex his ciuitatibus.
quae Leuitis in portionem sorte obuenerunt, sex ciuitates ad
refugium datae sunt homicidii crimine laborantibus, cur non
etiam aliarum tribuum ciuitates ad hoc munus deputatae.
secundum, qua ratione sex numero; non enim otiose numerus
hic praescriptus uidetur neque plurium neque pauciorum
ciuitatium. tertium, cur tres ultra Iordanen ciuitates et tres in
regione Chananaea dispositae sint, quae refugio peccantibus
forent. quartum, cur denumeratio et definitio temporis conprehensa,
intra quod habitet homicida in ciuitate refugii, quoad
moriatur sacerdos magnus et post mortem sacerdotis magni
reuertatur homicida in ciuitatem habitationis suae. de singulis
ergo oportet dicere atque eo ordine quo proposuimus quaesita
absoluere.
Conpetenter itaque Leuitarum ciuitates datas ad refugium
primo explicandum est. congrue autem prouisum liquet, quia
M.) 5 Num. 35, 6 13 Num.
35, 25 18 Num. 35, 6 Philo 1. c. 17 (559, 12) eras.) fugientibus
rc 2 sed ei A (si 8. u. m. ant.) NplT si (om. sed) YCC\' 4 lecti- c
c onis b arcana a istius A (a b c m2) lectionis arcana istius PCCx istius arcana
lectionis VT istius lectionis arcana 91D arcana lectionis istius N\'
lectionis huius arcana Cx 5 in portionem sorte A (s. m2 i inter portionum
sortem) inter portionum sortem 91 inţęr portionem sorteqi T in
portione sorte X\' 6 sunt A (s. m2 l sint) P sint T (u s. i) sint C
et C\' (ex sunt) cet. crimine P (e ex a) 7 post aliarum extra ti.
add. tn. ant. non sunt A (it. mg. 1112 ali\' Cur etiam aliarum tribuum ad
hoc munus) deputatae sint C (sint ex sunt s. u.) 9 paucorum P
et (a 8. 0 m2) Y panciorum E (i del. m2) paucarum Cx 10 ciuitatium
AVW et (i tert. del. m3) U ciuitatum cet. iordanen APVUU\'C
iordanem cet. 11 refugio A (v s. 0 rn2) refugium 91T 12 denumeratio
P (i a. e pr., Y (i s. e pr. m2) dinumeratio CCx conprehen ta
sit 91\' (sit s. u. m. ant.) WE 13 quoad usque PC ct (usque s. u.) T
16 quae A (s. m2 1\' quo) P quaesita A (a alt. m2 in ras.)
patriam parentes filios omnem cognationem, ut adhaereant
uni deo. denique et Abrahae dictum est: exi de terra
tua et de cognatione tua et de domo patris tui. sed
forte dicas: Leuita non erat. sed habebat in lumbis suis Leui,
ut legimus ad Hebraeos scriptum. et dominus Leuitis dicit,
cum discipulis suis, hoc est apostolis dicit: si quis uult
post me uenire, abneget se ipsum et tollat crucem
suam et sequatur me, quamquam ad omnes iam dictum
sit: uos autem genus electum, regale sacerdotium,
gens sancta, populus in adoptionem. uenit plenitudo,
reliquiae cessarunt. Christus enim omnes uocauit, omnibus
profectio patet, ut omnes sequantur, omnibus regnum propositum
et uita aeterna.
ergo cui deus portio est nihil debet
curare nisi deum, ne alterius impediatur necessitatis munere.
quod enim ad alia officia confertur, hoc religionis cultui atque
huic nostro officio decerpitur. haec enim uera est sacerdotis
fuga, abdicatio domesticorum et quaedam alienatio carissimorum,
ut suis se abneget qui seruire deo gestit. recte ergo fugaces
fugacibus commendauit aeternae legis sanctio, ut qui hunc
mundum obliti sunt eos recipiant qui peccata sua condemnantes
atque opera obliuionem uitae superioris expetant et
saecularia quae gesserint abolere desiderent. fugitans igitur
est suorum sacri altaris eius minister. unde dominus quasi
10 I Petro 2, 9 11 Galat. 4, 4 Rom. 11, 5 17 Philo 1. c. 17 (559, 21)
24 Matth. 12, 48, cf. Philo 1. c. 17 (559, 17) fort. <qui> ut 3 et PC om. cet. 5 leui PCx r leui. U\'C leuim VUx
leuin cet. 8 se A ml PVCSH semet Am2 (met 8. u.) cet. 10 sit A (s. u.
m2 i est) est (8. ait) T sit in ras. 91x 11 adoptione APVWCx adoptio U
adoptionis (om. in) T 13 profectio pi et (i eras.) E profecto 91x perfectio
cet. propositum est V et (est s. fl.) C 15 ne? AP 16 cultu C
19 se seruire A (se del. m2) C (se eras.) P 20 in (del. m2) hunc A
21 conderapnantes PC 22 expetant 31 expet.nt C (a eras., u 8. raN.)
expetunt T (ex expectant) expectent 91\' (m2 ex expectant) expetent E exoptent
21x expectant cet. et A (s. m2 l ac) ac T
dixit: quae est mater mea aut qui sunt fratres mei?
hoc est: non agnosco matrem, non recognosco fratres, ignoro
proximos. mater mea et fratres mei hi sunt qui
audiunt uerbum dei et faciunt. solum ergo uerbum
dei nouit minister, cum eos nouit in quibus operatur dei
uerbum. et ideo exul est mundi: fugitans corporis, fugitans
passionum abdicat se omnibus, ut solus remaneat, sicut Helias
dixit: et ego relictus sum solus. sed non erat solus,
cum quo erat Christus. et ipse dominus relictus est solus,
sed non sum inquit solus, quoniam pater mecum est.
est etiam illa causa quia Leuitae ministri sunt dei.
et ideo
ipsorum ciuitates fugientibus homicidis per legem deputantur,
quia ipsis ius est diuina mandata exsequi circa eos qui crimen
mortale admiserint. nescit ecclesia publicare leges suas: nouit,
ut dominico sacerdos oboediat imperatu. audi Leuitam dicentem
tradidi huiusmodi Satanae in interitum carnis,
ut spiritus saluus sit in die domini nostri Iesu
Christi. percussus igitur Leuitico gladio moriatur sensus
carnis in nobis, ut uiuat anima nostra. nisi enim sensus
carnis occiderit, nullus esse potest uitae fructus aeternae.
Sex autem ciuitatum refugia sunt ita, ut prima ciuitas sit
cognitio uerbi et ad imaginem eius forma uiuendi. quicumque
16, 32 17 I Cor. 5, 5 22 Philo 1. c. 18 (560, 9) P\'Cx 4 mea CW, om. cet. 6 uerbum dei PG\' 8 qui
abdicat %xE abdicat (ns s. t m2) P 10 xps erat Cx erat dS C\' erat
ipse dns (ipse dns s. u. m2) C 12 quia A (8. m2 i qua) quia (i s. u.)
UT 13 homicidiis A (i ult. 8. u. m. ant.) 21x (i ult. exp.) 14 ipsis
ius (s. m2 i ipsius) A ipsius 21\' (m2 ipsorum) VWlxEP ipsis (ex
ipsius) eat ius (ius 8. u ) T circa eos 8. u. P 15 publicare AP
publicas cet. 16 imperatu (a. m2 1: to) A imperatui VCC\'Cx imperato
T imperatore VI imperio 9f (ex imperatu) 21 xE 17 huiusmodi hominem
P\' 18 iha APm\'CC 20 ut A (s. m2 1 et) et U\', om. Cx
21 potest esse 21x fructus uitae P T fructus s. «. 21\' 23 cogitatio
A ml D recognitio A 8. m2 T
secundum quod et dominus ait: iam uos mundi estis
propter sermonem, quem locutus sum uobis. et alibi:
haec est autem uita aeterna, ut cognoscant te
solum uerum deum et quem misisti Iesum Christum.
haec igitur ciuitas uelut metropolis, cui adiacent aliae quinque
ciuitates Leuitarum. secunda est ciuitas consideratio diuinae
operationis, qua creatus est mundus. tertia ciuitas est contemplatio
potestatis regiae et maiestatis aeternae. quarta ciuitas
propitiationis diuinae contuitus. quinta ciuitas legis diuinae
contemplatio, quae praecipit quid faciendum sit. sexta quoque
ciuitas portio legis, quae praescribit quid non faciendum sit.
quanta abundantia diuinae misericordiae, quantae diuitiae
pietatis eius, ut singulorum studia fragilitatesque humanae
condicionis considerans, quibus et inuiti ac reluctantes ad
culpam ducimur et non uoluntaria delicta uicti inlecebris
frequenter committimus, diuersa nobis refugia proponeret, sex
uidelicet urbium, ut quo numero mundus formatus est; eodem
numero aduersus mundana uitia et saeculi huius naufragia
remedium prouideretur!
Primum igitur remedium, ut si cui boni propositi uiro
culpa inrepsit, is sine ulla conperendinatione, si perfectam
uelit habere securitatem, ad ipsam rerum arcem omnium
VN 6 haec eat 21 ciuitas est V (est s. fl. m2)
quinque (s. m2 t quoque) A quoque VN queque T 8 est om. VN
9 potestatis N (p ex c corr. 91\') T ciuitas A (s. m2 potestatis) ciuitatis
cet. 13 misericordiae J iustitiae (in spatio min. m. ant., fort. in ras.) A
(s. m2 misericordiae) 14 fragilitatisque A (t e 8. i tert. m2) C\' (con\'.
m2) P 17 proponeret V%C proponere A (s. m2 1 praeponeret) PC\'Cx
et (ex praeponeret) T proponat$1\' (m2 ex proponere) WE 18 formatus
(a. for m2 t fir) A 21 est remedium 21\' (est s. v.) C (est s. u.
m2) UxE si cui C et (cui ex cut m2) C\' sicuti PCx si UxE sicut 21\'
(cut eras.) cet. 22 irrepserit WE is A (his m. ant.) P (ita m2) T
(is eras., 8. ita) 23 omnium arcem UxCxE
ac recessu dei, ubi est fons sapientiae, unde pro morte uitae
aeternae hauriat potum inmortalem. secundum est remedium,
ut qui non potest cognitionem boni illius praelibare et tardior
uel ingenio est uel fidei conprehensione, quoniam ueloci
mentis uigore atque ingenii acumine ad cognitionis summa
contenditur, saltem opera domini consideret atque ex his quae
facta sunt tanti contempletur operis auctorem, quoniam ex
his bonis, quae sunt in constitutione istius creaturae — bona
enim ualde, sicut dominus dixit, — bonum illud summum
atque aeternum conprehenditur. qui ordo rerum, quae disciplina,
quae gratia? nonne his quamuis tardum ingenium diligere
auctorem suum prouocatur? etenim si parentes, quia nos
genuerunt, amamus, quanto magis diligere debemus creatorem
parentum auctoremque nostrum! ergo operatoria uirtus dei.
etsi non uidetur, tamen ex suis operibus aestimatur operatoremque
opera sua produnt, ut intellegatur qui non conprehenditur.
unde et dominus ait: si mihi non creditis, uel
operibus credite. bona igitur etiam haec ciuitas ad refugium,
quae aedificatoris sui testificatur gratiam et affectum
nostrum excitat, ut eius simus cupidiores qui tantam nobis
fabricae huius uideatur contulisse pulchritudinem. tertius ordo
est regalis potestatis contemplatio, ut subiciamur regi, si non
deferimus tamquam parenti. metu enim praesidentis plerumque
fit oboediens potestati qui est salutis ingratus, ut necessitatem
sobrietatis agnoscat qui noluit ac nequiuit gratiam pietatis
proponeret A (8. m2 i properet) 4 cognitiong A (5 ex e) 7 salti A
(I ex 6) saltira VUU\'ET 8 contempletur operis aucto[rem] in ras. m2 A
9 quae del. m2 A, 8. u. T 10 ualde sunt 21\' (sunt 8. u.) WEP\'
illum P (corr. ml) AC\', om. Cx 13 prouocantur P (n exp.) C\'Cx
quia A qui 21T 16 uide*tur A 24 deferimus honorem T praesidentęs
A (i 8. ?) 26 sobrietatis A (s. m2 t tas) T (ti s. fl.) qui
A (s. i m2 t e) qup (corr. qui) T
debuerat.
Hae sunt tres ciuitates trans Iordanen perfectiori prudentiae
ad refugium datae, ut primo culpam fugiamus inductione
animi conformes ad imaginem dei. ita enim creati sumus
dicente deo: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem
nostram. haec ergo primae illius lex ciuitatis
est. deinde si per fragilitatem carnis et mundi inlecebras ita
mentem nostram formare non possumus, reuerentia paternae
generationis et sedulitate prolis leuemus; caritas enim
multitudinem peccatorum operit. qui ergo ad imaginem
dei esse non potuerit sit ad plenitudinem caritatis. illa ciuitas
culpam excludit. haec soluit. haec denique lex secundae ciuitatis:
diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et
ex tota anima tua et ex tota uirtute tua. sed si rursus
angusti animi et minuti sunt qui abundantiam caritatis et
gratiam recipere non possunt. habes tertiam ciuitatem, ut
diuinae potestatis formido te sobrium faciat et inflectat metus.
et haec lex tertia: dominum deum tuum adorabis et
ipsi soli seruies. haec igitur praecipuae uirtutes et ideo
paucorum, non plurium supra Iordanen positae, ut exprimas
quasi imago archetypum, diligas quasi filius patrem, adores
quasi subditus regem.
qui autem lordanen transierint — 1 agnoscere ... pietas in mg. m2 A 3 haec UCxE iordanem
WEP*T 4 inductioni A (s. m2 i ne) 5 conformes A («. m2 ix is) T
(es ex is) conformis VN 6 dno M T* 7 primę A (a s. ę m2) prima T
illius/. lex ciuitatis ^ est A (X m21 illius lex ciuitatia est PCC\' illius
lex est ciuitatis V illius ciuitatis lex est N lex est illiue ciuitatis T lex
primae illius ciuitatis est (est s. u.) Cx 12 potuerit 21x (u s. fl.) poterit
COli 13 lex est (est 8. u. m2) C ciuitatis est (est s. u. m2) W
16/. angusti /: animi A (/. m2) animi angusti T 17 possint C 18 formido
om. %xE 19 est lex C (est 8. u. m2) T 20 illi VCC\'P\' haec A (c
exp. m2) ?(\' (bee vi2) hae cet. 21 iordanem W\'CxEP\'T post Iordanen
add. autem s. ft. P (M. ant.) T
ergo ex illis superioribus uirtutibus ad haec inferiora, id est
in quibus integritas caritas humilitas uacillauerit, habent
propiora homini refugia quae petant. ut qui obnoxii delictis
et inflexi uitiis sunt non uoluntariis sperent dominum sibi
reconciliari posse, si ueniam petant, sperent posse corrigi,
si praecepta sequantur caelestium testamentorum, quibus aut
informamur ad innocentiam aut reuocamur a culpa. haec igitur
intra Iordanen ciuitates sequentes sunt, ut propitiemus nobis
deum, sequamur quae iubet, uitemus quae prohibet. sit ergo
propitiandae diuinitatis ambitio, sequendae praeceptionis oboeditio,
interdictae praeuaricationis cautio, quibus propitiatoriam
dei misericordiam et nomotheticen eius prouidentiam uel
institutorum obsequio uel interdictorum declinatione ueneremur.
Quartum superest quod de morte summi sacerdotis ait:
quia usque ad illud tempus erit in ciuitate refugii
1.
homicida ille, donec moriatur sacerdos magnus,
in quo secundum litteram haeret interpretatio. primum ipsa
fuga sorte magis quam aequitate alicuius examinis definita,
dein in causis paribus inpar euentus; poterat enim fieri ut
post homicidae illius refugium sequenti die obiret magnus
sacerdos. quae autem sub incerto sententia? ergo quia haeret
(561. 48) 16 Iosue 20, 6 22 Philo 1. c. 20 (562, 11) corr. m2) 31\' df ex dS P 3 habet A habent
(ent ex et) Vm2 Um3 %\'ml 4 propriora A (s. m2 i propria) et (r
alt. del.) PVWL\' propriora T (or s. u., r alt. exp.) Cx propria CSMx
6 reconciliare C et (i s. e alt.) AC se posse A (se s. u. m2) T
posse se VN 7 sequuntur A sequantur P (q ex c, a s. u. m. ant.)
secantur CxD 8 ad culpft A (& ex a m.. ant., s. m2 i a culpa) ad (d
eras.) culpa U\', lort. ab culpa haec A hae ctt. 9 iordanem VOT
10 sit ex sint uel scit P 12 cautio. P 13 ut (s. u. m2) et A nomotheticen
A (1:0 ex ne) 31 («. m3 legislationem) nomothedicen 2P 14 instauratorum
A (s. m2 i institutorum) C (s. i institutorum) PCCx
20 dein scripsi de PC\'Cx deinde A (inde s. u. m2) cet. 21 cohiberet
(s. in2 obiret) A 22 sacerdos P (0 ex u) quia (a s. u.) adhaeret A
non adhaerentes T
nisi dei filius, uerbum dei, cuius aduocationem pro nobis
habemus apud patrem, qui exors omnium est uoluntariorum
et accidentium delictorum, in quo consistunt omnia quae in
terra sunt et quae in caelo ? uinculo enim uerbi constricta
omnia sunt et eius continentur potentia et in ipso constant,
quoniam in ipso creata sunt et in ipso inhabitat omnis
plenitudo. et ideo omnia manent, quia dissolui illa non sinit
quae ipse constrinxit, quoniam in eius uoluntate consistunt;
omnia enim quoad uult suo imperio cohercet et regit et
naturali concordia ligat. uiuit igitur dei uerbum et maxime
in animis uiuit piorum nec umquam moritur plenitudo diuinitatis.
numquam enim moritur sempiterna diuinitas et aeterna
dei uirtus. sane moritur nobis, si a nostra anima separetur,
non quo morte corrumpatur, sed quo dissoluatur atque exuatur
mens nostra ab eius coniunctione; mors enim uera est uerbi
et animae separatio. denique statim incipit anima peccatis
patere uoluntariis.
in apostolo dicente eo: ita quod in me est, promptus
sum et uobis, qui Romae estis, euangelizare. non
enim erubesco euangelium; uirtus enim dei est in
salutem omni credenti, Iudaeo primum et Graeco.
c. 21 (568, 31) 20 Rom. 1, 15 sq. A (e alt. add. m2) T littera S !t (8 s. u. m3, om.
haeret) 2 dei pr. s. u. m2 A 3 est omnium WE et (eat s. u.) T
5 terris ℋxE 6 omnia sunt A (/• m2) sunt omnia T 7 sunt PCC\'Cx
sunt omnia A (omnia s. u. m2) V (sunt eras.) NT inhabitat AนCCx
et (in 8. u.) C\' inhabitabat P habitat cet. 10 omne PCC omnia (8.
omne) T quoad A m2 (a 8. u.) quod AmlPCCC quoad T cohercet
A (m2 ex coheret) coercet น\' 11 uerbum dei N 12 plenitudo ...
enim moritnr om. PCx 14 separetur A (i a m2 8. e alt.) PC separatur
cet. 15 exuratur A (8. m2 t exuatur) n et (r pr. eras.) P1
20 est om. CP1 promtua A 21 jl) uobis A uobis C
credidit. denique addidit: ex fide in fidem, sicut scriptum
est; iustus autem ex fide uiuit. in quo igitur
iustitia dei reuelatur nisi in eo qui conformis est imaginis
filii dei? habes primum praeceptum ad imaginem dei. secundum
quia inuisibilia dei per ea quae facta sunt intelleguntur, id
est sempiterna uirtus eius et diuinitas operibus eius cognoscitur.
haec est operatoria uirtus. tertium de imperiali potestate,
quia uerbum dei regale est et iudiciale et plenum iustitiae
sacerdotalis, remunerationem bonorum actuum et retributionem
malorum uenturis in iudicium suum seruans, de quibus dicit
apostolus: scimus autem quoniam iudicium dei est
secundum ueritatem in eos qui talia agunt. itaque
qui ueritatem et iustitiam dei cognouit non debet ea agere
quae morte digna sint. sequitur bonitas dei propitiatoria utique,
de qua dicit: an diuitias bonitatis eius et patientiae et
longanimitatis contemnis ignorans quoniam bonitas
dei ad paenitentiam te adducit? id est: debet te
adducere. prouocat te quia bonus est deus, ut sperare possis
tuorum peccatorum indulgentiam; non uult enim uindicare
qui est paratus ignoscere. subtexuit etiam legislationem, id
est nomotheticen, ut si quis contemplatione diuinae bonitatis
resoluitur et magis ad neglegentiam quam ad paenitentiam
A (s: m2 l quod) T (ex quod) 2 credit C\'P\' ex fide in
fidem A (s. m2 X in fide ex fide) in fide (fidem VT) ei fide Vนน\'T ex
fide in fide E 4 conformis A (i ex e m2) 5 primum del. m2 A
dei del. m2 A, om. VN, add. 8. u. T 6 quia(s. m2 quam) A 7 et
s. w. m2 A 10 remunerationS et A m2 et (nS ex nis) 21 et remunerationg
T 11 uenturi A et 21\' (-ris m2) P (s postea add.) uenturi นE
dicit] ait VNT 12 est et A (et exp. m2) C (et eras.) P 15 sunt
Px"น"DET 17 ignorans A (n alto eras.) T ignoras cet. 19 ante quia
add. ut YN ut A («. «. m2) PCT, om. cet. 20 none A (e eras.)
22 nomotheticen C (0 pr. in ras.) nemotheticen Cx (corr. m2) nomothedicen
N\'
sine lege peccauerunt sine lege et peribunt et
quicumque in lege peccauerunt per legem iudicabuntur..
Lex autem gemina est, naturalis et scripta: naturalis in
corde, scripta in tabulis. omnes ergo sub lege, sed naturali,
sed non est omnium, ut unusquisque sibi lex sit. ille autem
sibi lex est qui facit sponte quae legis sunt et in corde suo
scriptum opus legis ostendit. habes quae bona legis sint,
quae tamen non solum scire uel audire perfunctorie, sed
etiam facere debemus; non enim auditores legis iusti
sunt apud deum, sed factores legis iustifica buntur;
cognouisti etiam quae mala. primum natura ipsa boni operis
magistra est. scis non furandum et seruum tuum, si furtum
tibi fecerit, uerberas et si quis ad uxorem tuam affectauerit,
persequendum putas. quod ergo in aliis reprehendis ipse
committis: qui praedicas non furandum furaris, qui dicis non
adulterandum adulteras. secuta est etiam lex, quae data est
per Moysen, per legem autem agnitio peccati. accepisti etiam
quid declinares et ea agis quae prohibita cognoscis. lex
autem quid operatur nisi ut omnis mundus subditus fieret
deo, quia non solum Hebraeo lata est, uerum etiam aduenam
uocauit, quae non exclusit proselytum. sed quia lex os omnium
contra duas epist. Pelag. IIII 11, 30 (lex os ... conuertere) om. PC\'CxT,fort. recte quicamque ... peribunt in mg. m2 T 2 et
pro om. PCC", 8. u. W 5 est PCC\'C", 8. u. m2 V, postea add. T+
om. AN 6 omnes ergo A (/■ m2) ergo omnes T omnes... naturali
om. PCx naturalis 21 et (s eras.) A%1\' 7 lex sit sibi 81\' sibi sit lei
V%"CxET autem 8. u. m2 A 9 sint A (sunt m2) sunt CCEPT
14 ..est น\' (ad eras.) 15 tibi del. m2 A, 8. u. WT, om. C uerberas
A (8 ex t) ad om. PC", exp. T 20 quid A (s. m2 i quod)
quod (i 8. o) T ea A (a 8. u.) eaip T cognoscis A (osc s. v.}
b.
21 subditus fieret W 22 data P lata T (d 8. 1) 23 excludit 91
proselitum libri et lex A (et 8. u. m2) VCCN et (et del.) T
remedium postremae illius ciuitatis debebatur, in quo esset
refugium salutare, ut mors principis sacerdotum ab omni
nos mortis liberaret formidine atque exueret metu.
Qui est ille nisi de quo lectum est: ecce agnus dei,
ecce qui tollit peccatum mundi? quem proposuit
deus propitiatorem per fidem in sanguine ipsius
ad ostensionem iustitiae suae. accipe autem quia ipse
est princeps sacerdotum magnus. pater iurauit de eo dicens:
tu es sacerdos in aeternum. recte in aeternum, quia
alii temporales omnes sub peccato, hic autem inpraeuaricabile
habet sacerdotium. omnes sub morte, hic autem semper
uiuens, quoniam qui saluare alios potest ipse perire quemadmodum
posset? talis enim inquit nobis decebat. recta
est elocutio, siquidem apud eos qui uerborum et elocutionum
dilectum habuerunt, huiusmodi inuenitur dicente aliquo:
locum editiorem quam uictoribus decebat. quod
ideo non praeterii, ut sciamus quia apostolus naturalibus
magis quam uulgatis aut secundum artem utitur uerbis. talis
ergo inquit nobis decebat princeps, sacerdos, iustus,
sanctus, innocens, inmaculatus,
7, 26 17 Sallust. Hiat. I 98 D. (I 140 M.) apud Arusianum Mesaium
Gramm. Lat. VII 465 K. (adde Sern. ad Uerg. Aen. VIII 127); cf. Bue..
cheler Mus. Rhen. XXXXIII 293 19 Hebr. 7, 26 PCx et (et s. u.) T obstrueret A (t eras., restituit t
m2 et 8. scripsit t re) obstruere cet. 4 mortes 91\' (corr. m2) morte D
et (mortis corr.) T liberaret et A (et 8. u. m2) D (et exp.) T
exureret A (r pr. s. u. m. ant., 8. m2 X erueret) 5 qui n m1 i(\'
ml C\' quis (s 8. u.) AV et 9T m2 91 m3 quis cet. dictum V
6 peccatum APVWCT peccata cet.. preposuit P 9 princeps est
91 xC sacerdotum ... recte om. VN, in mg. m2 T deo (om. de)
APC, de eo om. D 14 decebat nobis T post decebat add..A 8. u.
m2 ut esset pontifex 15 et apud A (et s. u. m2) VNT 16 delictum
A (8. m2 t dilectum) PCCx dilectum D et ml นน\' studium T in ras.
delectum 91 m3 91\' m2 cet. a quo V quodam T alio N 17 loco Ax
uerbum, quod supra caelos habitans inluminat omnia. unde
et unctus naturaliter legitur a deo patre, quia lumen est
uerbum, quod inluminauit omnem hominem uenientem in hunc
mundum. hoc est uerbum dei, in quo est magnum sacerdotium,
cuius Moyses in illo uestimento principis sacerdotum
indumenta describit intellegibilia, quod uirtute sua induit
mundum et tamquam eo amictus fulget in omnibus. induit
etiam cognationem generis humani per huius corporis susceptionem
ad dominum dicens .... et inenarrabilem caritatem
infundens se omnibus spiritu et plenitudine diuinitatis suae,
de cuius plenitudine omnes accepimus, ut sciamus supereminentem
scientiae caritatem Christi et inpleamur in omnem
plenitudinem dei. caput est enim omnium Christus, ex quo
totum corpus producitur et mutua sibi conexione coniungitur
incrementum sui aedificatione caritatis accipiens. hoc est igitur
uerbum. quod supereminet, quod Moysi in illius arcae
aedificatione dicit: et inmittes in arcam testimonia
quaecumque dabo tibi et facies inpositionem propitiatorii
et infra: inpones propitiatorium super arcam
desuper et inmittes testimonia quae dabo, et
12 Ioh. 1. 16 Ephes. 3. 19 14 Ephes. 4, 15 sq. 17 Exod. 25, 15 sq.
20 Exod. 25, 20 sq. A (s. m2 i uerum) PCCx uerum cet inluminauit A (s..
m2 inluminat) PV% inluminat cct., recte puto ueniens VP\'E et (uenientem
m2) Pน\'C (uenientem tn3) 9t 9 etiam] enim VC\' cognitionem
NxCxE cogitationem (cognationem m2) V per] pro P susceptioneip
P 10 ad dum dicens A (del. m2) P (exp.) C\'Cx, om. cet. lacunam
post dicens significaui; excidit fort. corpus aptasti mihi (Psalm.
XXXVIIII 7 Hebr. 10, 5); de ceteris quae sine dubio interciderunt
coniecturam facere non audeo 16 aedificationfi A (S ex e m2) PSIT
. in aedificationem ?l\' (in s. u. m. ant) 18 aedificatione A (s. m2 i n§)
aedificationeip T dicit A (s, m2 J dicitur) dicitur CCT et scripsi
ei A%C, exp. V, del. a m3, om. cet. inmittis 9{ et (corr. m2) AW
(corr. ml) V 20 archam AW, 21 dabo tibi et T
ubi supra caelos est, ubi apud patrem est, inde tibi loquar.
eleuati ad illam sedem gratiae, fugientes hoc saeculum et
eius contagionem. hoc est autem fugere: abstinere a peccatis,
ad similitudinem et imaginem dei formam uirtutum adsumere,
extendere uires nostras ad imitationem dei secundum mensuram
nostrae possibilitatis. uir enim perfectus imago et gloria est
dei. unde et dominus ait: perfecti estote, sicut et pater
uester, qui in caelis est, perfectus est. hoc est igitur
similem esse dei, habere iustitiam, habere sapientiam et uirtute
esse perfectum. deus enim sine peccato, et ideo qui peccatum
fugit ad imaginem est dei. non est igitur dubium quod is
qui a peccato abstinet fugit. unde et apostolus clamat: fugite
fornicationem. persequuntur enim nos peccatorum inlecebrae,
persequitur libido: sed tu fuge tamquam furiosam dominam,
quae si conprehenderit, nec die nec nocte requiescere sinit,
exagitat, urit, incendit. fuge auaritiam, ne te interius conprehendat.
fuge perfidiam, ne te suis inuoluat retibus. unde et
dominus ait: cum autem persequentur uos in ciuitate
ista, fugite in aliam. amen dico uobis, non consummabitis
ciuitates Istrahel, donec ueniat filius hominis.
de sen. 47 20 Matth. 10, 23 A (f car 8. cam m2) innotescar T 2 super 91x 4 leuati
N\' subleuati P\' refugientes PCx 7 et extendere 91 11 dei
8. u. m2 A, om. PCCCx uirtute PCC\'Cx in uirtute A (in s. u. m2)
cet. 12 enim est 91\' (est s. ti. m2) นxE peccato est C (est s. u.)
13 dei est CCxW,x his P (h exp.) 91 14 est abstinens 91\' (est s. U.
m2) %xE 15 persecuntur Pนน\'C 16 tamquam] quasi CG\'Cx 18 post
conprehendit add. a fuge inuidia quae non solum alienos: uerum multo
magis eum quem possederit lacerare consueuit 19 ne te#*suis A (in
eras.) 20 ciuitatem istam A (m exp. bis m2) 21 post aliam add.
quodsi in alia persequentur \'uos fugite in aliam A s. u. m2 VlYlT (quodsi
in aliam 91 (m exp. m. ant.) 91\' (m eras.) E. uos om. T, in E haec
tramposita post amen dico uobis) 22 ciuitates A (8. u. m2) P (8. tl.
ml), om. C israhl: P israhel V isrf cet.
uideatur, tamen melius fugit qui fugit inlecebram saecularem,
ut non teneatur diuitiarum suarum sollicitudine, non thensauri
contemplatione, non uitae istius cupiditate, sed directa animi
intentione festinet ad gloriam regni caelestis, properet ad
coronam nec terrenorum contuitu a sui corporis passione
reuocetur.
Fuga ergo mors est uel celebrata vel adumbrata. et forte
illas exprimit refugii legitimi ciuitates, ut fugiamus ad uirtutum
culmina, quas pro praemiis bono faeneratori alibi dispensat
dicens: quia in modico fidelis fuisti, eris potestatem
habens supra decem ciuitates. lex VI nouit ciuitates:
sed quia legem impleuit qui potuit dicere: non ueni soluere
legem, sed implere, perfectiorem numerum remunerationis
indulget.
non ergo erubescamus fugere; gloriosa enim haec
fuga est fugere a facie peccati. sic fugit Iacob matre suadente;
dixit enim Rebecca: exsurgens fuge in Mesopotamiam.
sic fugit et Moyses a facie regis Pharao, ne eum aula regia
coinquinaret, ne inretiret potentia. denique pretiosius Aegypti
diuitiis aestimauit obprobrium Christi. sic fugit etiam Dauid
a facie regis Saul, a facie Abessalom. denique fugiens addebat
incrementa pietatis. qui et insidiatori pepercit et parricidae
salutem rogauit. sic fugit populus Hebraeorum, ut fides eius
et uita inter fluctus sibi aperiret uiam. fuga illa erat trames
innocentiae, uirtutis uia, pietatis adsumptio. audeo dicere
2, 15 20 Reg. I 19, 18 II 15, 14 23 Eiod. 14, 5 s. V. m2 A 3 thesauri libri 9 confugiamus VNDT
10 feneratori libri 12 supra .APCCx super cet. sex ed. Rom. quinque
libri (Y fuit in archetypo) 13 soluere legem AN\'T legem soluere cet.
14 adimplere A (ad 8. V. m2) P\'T 15 ergo] enim A (s. m2 t ergo) PCx
16 fugere (re 8. u. m2) AC fuge PC matre sua dicente N\' 17 mesopotamifi
A (ft m2 ex a) 18 farao A (e. v. m2 i nis) PVfi pharaonis
CIPT 20 aestimauit A (-ret corr. m. ant.) 21 abessalom P abessalon
AVC et eras. (8. m2 absalo) C absalon น et 9t\' (ex abessalom) cet.
23 rogauit A (s. m2 i inrogauit) irrogauit T (ir eras.) fugit et VNT
ascensione, qui usque ad Christi ascendit similitudinem,
ut fieret typus Christi. sicut enim Ionas fuit in uentre
ceti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit inquit
et filius hominis in corde terrae tribus diebus et
tribus noctibus. nam si sic non fugisset, numquam de
uentre ceti esset auditus.
1 Sed si dubitas, doceat te Rebecca quam beata sit fuga,
quam suscepit Iacob. suasit Rebecca: fuge inquit in Mesopotamiam.
et Isaac dicit: surgens uade in Mesopotamiam
in domum Bathuel. in hymnis uel oraculis a plerisque,
ut ante nos scriptum est, Bathuel sapientia dicitur, interpretatione
autem Latina filia dei significatur. in domum ergo
sapientiae mittitur Iacob et accipere admonetur uxorem a
filiabus Laban, qui habitabat in Charris, quod significat cauernas,
in quibus species est sensuum, qui sunt tamquam in
cauernis corporis, ut uisus in oculis, auditus in auribus,
odor in naribus, in ore sapor. qui enim delectatur hoc mundo
et tripudiat in uoluptatibus corporis obnoxius est sensuum
passionibus atque in his habitat et deuersatur. unde et dicit
Rebecca habitandum paucos dies cum illo, non multo tempore,
ne corporeis coloretur uoluptatibus et saeculi capiatur
11 Philo 1. c. 9 (553, 30), cf. Origenes in Gen. XII 117 M. 15 Gen.
27, 43; 28, 2 Philo 1. c. 8 (552, 41) 20 Gen. 27, 44
1 et om. N\' 3 ionas fuit A (X m2) fuit ionas VNT 4 inquit om.
VN. 8. u. T ceti VN\' coeti C 5 et pr. om. C\'P\' 7 cęti VN\'
coeti PC 10 surgens A (8. m2 1 surge) surgens T (ns 8. u.) 11 bathuhel
A batuel PW batuhel V patuhel 51 ymnis A VC 12 batuel
P91\' batuhel V% 15 inhabitabat A (in s. u. m2) 16 est om. C,
est species 91x sensuQ (Q ex u m2) A sensuum PCCICx et (in mg.) T
eorum %xE, om. VWL\' 18 odor A (s. m2 k odoratus) PCCICx odoratus
cet. na.ribus A 19 et del. m2 A, 8. u. T 20 diuersatur P (i ex
e) C\'P decersatur 91 (de eras.) unde et A m1 PCC\'Cx unde ei A
m2 cet. 21 habitandum A (0 m2 8. um) PCOCx habitando นนxE
et (v s. 0) V habitand. iI\' habitandps (fl eO s. 95) T
inlecebris.
persuadet autem habitare, ut discat studiosus disciplinae
uirtutes sensuum et uelut situs quosdam carnis atque regiones,
ut se cognoscat et nouerit uehementiam carnis, quid et qua
causa creatum sit, quemadmodum unusquisque sensus
qui uiderit inquit mulierem ad concupiscendum.
male sic uidet oculus. uideat ergo oculus et fungatur suo
munere, non lubricae mentis imperio dirigatur ad lapsum, ut
uitium referat pro officio. breue ergo tempus ad cognoscendos
sensus uel potius experiendos datur et fortasse tenerioris
adulescentiae prima exordia, statimque reuocatur, ne diutius
titubet in lubrico et diuidua quadam inundatione corporis
huius et saeculi mersentur animi interiora uestigia. cum
autem uel expertus fuerit uel steterit in instabili et incerto
atque umido solo, reuocatur a matre patientia uel perseuerantia,
quae dicit: mittam ad te et accersam te inde, ut et illic
in lubrico tutum portum inuenias sapientiae, quae te non
sinat tamquam in naufragio fluctuare, et reuersus perseuerare
circa dei noueris cultum et sis in conuentu gentium significans
eius fide ecclesiam gentium congregandam.
His igitur patientiae mstmctus et perseuerantiae disciplinis A (8. m2 i SUS) PC\'Cx et (i alt. 8. u.) T 2 uirtutes
CนxE et (es ex is m2) 91\' et uirtutis D uirtutisq; (q; s. u.) T uirtutis
cet. sensuum .4 (i sum 8. suum m2) V (u alt. exp.) CC\'N sensum cet.
regionis .A (-es m2) P VWCx 4 creatus C\'D creatum (s s. m) T
creatura (tura in ras. m2) C 5 inquit del. m2 A, 8. u. T concupiscendam
eam A (eam extra u. m2) 91 C\' T post concupiacendum
add. C 8. u. m2 ia mechatus S 9 datur A (i tQ 8. tur m2) datum
est T (s. um add. ur. sed eras.) 10 adolescentiae libri 12 et del.
m2 A, s. u. T, om. VCN mer?entur A (g m2 8. §) mersentur T
(uen 8. sen) mergentur P mergantur Cx 13 instabilitate A (tate 8.
u. m2) T (tate del.) 15 adcersam A (i 8. sa m2) accersam E accersiam
cet. inde te C et om. AD 16 tutum A (8. m2 i totfl) et
(t alt. H. u. m2) CE 17 sinat A (apud i ras.) 18 dei A (8. m2 add.
O
qs hate) conuentu C (u ex 11) conuentum NT 20 et perseuerantiae
instructus นxE
propositi opimam dote prudentiae, cum qua uitae tempora
sine ulla offensione transcurreret. addito igitur thensauro
sapientiae uariarum ouium sibi instituit gregem, sed illum
rationabilem, uirtutum plurimarum diuersitate fulgentem. unde
et iactantiam carnis eius recidit, quod significat femoris stupor
salua sacri interpretatione mysterii. his ergo uirtutibus uelut
gradibus quibusdam mens eius ascendit in caelum, et dei
secreta cognouit et confirmatus est et repletus, ut Laban
scrutans domum eius nihil apud eum inane, nihil uacuum
repperiret, nulla simulacra, nullam effigiem uanitatis. non enim
erat apud eum imago, sed ueritas, non effigies ignauiae, sed
solida forma iustitiae et uiuae uirtutis expressio intellegibilis.
itaque Laban perscrutatus est domum eius spiritalem et non
inuenit eges ; plena enim erat non figurarum, sed
potuisset autem inuenire fundamenta uirtutum et culmina,
nisi caecitatem cordis et perfidae mentis caliginem detulisset.
denique ea inprobitatis caecitate suffusi mentem Sodomitae
ostium nequaquam sancti Loth inuenire potuerunt. unde enim
mens impia uidere potuit uiri sancti uel exitum uel ingressum?
28, 12 9 Gen. 31, 33 et 35 18 Gen. 19, 11 A (i s. e m2) sapientiae domo A
(domo 8. u. m2) VNT consortg A (6 ex e m2) VNT 2 propositi A
(0 pr. ex e m2) dotem APCC\'T 3 transcurreret A (re pr. s. u.
m2) transcurret PC tranacurrat C addito A (u m2 s. d pr.) audito
VNT thensauro QI (n 8. u. m3) thesauro A (s s. u.) cet. 4 sibi
ouium WE 6 eius. A recedit A (J i s. e alt. m2) 7 misterii
PVLC uelut A (s. uel m2) T (ut 8. u.) uel VN 10 e.um A
11 reperiret P VWH\'C simulachra AWET 12 apud erat eum C
b a
apud erat eum นxx apud eum erat E 18 uiuae C et (u alt. 8. u.) V
uitae A (a. m2 i uiae) POCx et (t s. u.) T uiae 31 uerae 31\' (m2 ex
uiae) นxE 17 perfidiae Aนx\' et (i alt. exp.) P perflde น\' (de ex die)
18 inprobitatis A (te et m2 8. tis) P (e 8. if) improbitate et T caecitatis
P offusi P profusi (corr. offusij T 19 enim del. m2 A, 8.
u. T, sed eras. 20 non potuit A (non 8. u. m2) 21 (non 8. u. m3) T
mundi princeps et in me inuenit nihil. quomodo nihil
inuenire potuit in eo, in quo plenitudo diuinitatis habitabat
et habitabat corporaliter, de quo uirtus exiebat et sanabat
omnes ? quomodo nihil inuenire potuit in soliditate uirtutis,
ubertate sapientiae intellegentiae iustitiae ? ipse dixisti, domine:
plenus sum, ipse dixisti: mitte manum tuam in latus
meum et noli esse incredulus, sed fidelis. misit manum
qui non credebat et dominum te et deum repperit. non ergo
uacuus, sed ille caecus inanis princeps istius mundi, qui
nescit nisi sua cernere, nescit nisi sua inuenire, ea quae
Christi sunt nescit agnoscere.
aut si sic quemadmodum plerique
habent: non inuenit in me nihil, hoc est: non inueniet in
me malitiam, quia malitia nihil est, non inueniet mortuum,
quia mortuus non est. sed quomodo in eo mortuum repperiet,
qui uiuificat mortuos et uocat quae non sunt tamquam quae.
sunt ? non inueniet, inquit, peccatum in me, qui mundi peccatum
abstuli. quomodo enim nihil habet qui omnia habet et quod
plus est omnia habet quae pater habet, sicut ipse ait: omnia
quae pater habet mea sunt?
16 Rom. 4, 17 17 Ioh. 1, 29 19 loh. 16, 15
2 inueniet A (e alt. a. u. m2) inueniet V%E 3 habitabat A (t s. bat
ml; habunbat m2) habundat 51 abundat T habundabat CC 4 habitabat
A (t m2 s. bat) habitabat P habitabat V (bita 8. u. m2) exiebat
AP (e ult. exp.) C (e alt. eras.) VCCx exibat cet. 6 intellegentiae
A (8. m2 ! integritate) PCCx intelligentia Cx integritate VN et (8. intelligentia)
T 10 tu uacuus A (tu s. u. m2) VNT 11 nisi P (si s. u.)
12 sunt 8. u. Y m2 น\' m1, om. 91 13 inuenit] inueniet A (e s. u. m2)
CVNT 14 est del. m2 A, 8. u. T 15 in efl A (in del. m2) C eo
(v 8. o) 8. u. V in eo C (in ras.) 9(x (in quo inueniret in eo post mortuum)
et in 8. u. น m3น\' m. ant., eum T repperiet A (s. m2 repperit) P\' (a s.
e tert. m2) reperiat PC\' repperiat V repperiret 2lE reperiret 91\' rep-
peritDT. om. 21x 16 uificat.4 uocat ea quae N (ea 8. u. m3 9() P\'T
tamquam ea quae A (ea a. u. m2) N\'T 17 inquit del. A, 8. u. T rnunda
A mundi E (i ex Q) mundo C (o ex Q) CxD 1S abstulit NI (t eras. 9C)
quod esse magnificum putatur, ubi et qui se putat aliquid
esse nihil est et omnino non est. uidi inquit impium superexaltatum
et eleuatum ultra caedros Libani et transiui,
et ecce non erat. et tu transi sicut Dauid, transi sicut
bonus seruus, ut dicatur tibi: transi, recumbe. transi sicut
Moyses, ut uideas deum Abraham, Isaac et Iacob et uideas
uisum magnum. hoc est uisum magnum. sed si uidere uis,
solue calciamentum pedum tuorum, solue omne uinculum
iniquitatis, solue uincula saeculi, relinque calciamentum, quod
terrenum est. ideo Iesus sine calciamento, auro et argento,
pecunia apostolos destinauit, ne secum terrena portarent. qui
enim bonum quaerit non in calciamento, sed in pedum uelocitate
et decore laudatur dicente scriptura: quam speciosi
pedes euangelizantium pacem, euangelizantium bona!
solue ergo calciamentum pedum tuorum, ut speciosi sint ad
euangelizandum. solue dixit, non liga. solue, ut transeas et
illum quem mirabaris in terra impium nihil esse, nihil posse
repperias. transi igitur, hoc est fuge de terris, ubi malitia est,
ubi auaritia. ideo dicit tibi Dauid: declina a malo et fac
bonum. declinare fugere est utique; malum autem in terris,
bonum in caelo est. unde et addidit: inquire pacem et
22, 82 9 Exod. 3, 5 11 Marc. 6, 8 Matth. 10, 9 Luc. 9, 3 14 Rom.
10, 15 Esai. 52, 7 17 Exod. 3, 5 20 Psalm. XXXIII 15 in mg. m2 A, om. PCCCx 2 magnificum
putatur esse W esse aliquid Vนน\' 3 uidi m2 ex ubi A
4 ultra (s. m2 i ut) A cedros T cedros cet. 7 et (s. m2 i ut) A
ut T; fort. et uideas uisum magnum ex dittographia ortum 8 hoc est
uisum magnum exp. 9T, om. VนCxE, hoc est enim uisum magnum in
mg. T 10 uinculum VNT cingula plCx 11 auri et argenti PCx et (i
bis m2 ex 0) CT peccunia A (del. m2) pecunia P et (8. u.) T, om.
cet. 12 apostolos post Iesus, quod s. w. additum est, transponit V, om.
CCx 13 uelocitate ...p. 185, 19 deseritur om. C, qui post pedum
8. u. m2 add. nuditate destinatur 18 minabaris A (t ra m2 s. na) P
(r s. n m2) post nihil pr. add. illic A (s. u. m2) VNT 20 dauit A
X X
21 tst utique A (< m2) utique est T
dixit: pacem do uobis, pacem meam relinquo uobis.
ergo quia fugienda et declinanda sunt mala, mala autem
in terris, in terris iniquitates. fugiamus terrena, ne nos
conprehendant iniquitates. quae etiam sanctum Dauid conprehenderunt,
sicut ipse testatur dicens: conprehenderunt me
iniquitates meae, et non potui ut uiderem, eo quod
fumo iniquitatis oculus animae caecatur, ne uideat quae sunt
lucida. sic ergo et Laban bona Iacob uidere non potuit et
princeps mundi gloriam Christi.
Sed forte dicas: cur igitur Iacob ad Laban missus est, si
Laban reprehensibilis ? si nomen consideremus, candidus dicitur
latine. ergo ad splendidiora lacob iubetur egredi. sed quia
carnalis erat, melius intellegimus splendidiora uitae huius.
quasi nondum perfectus primo ad eum uadit, apud quem ad
horam exultaret in luce eius. filios autem deteriores habebat,
id est tolerabilius nomen quam opera. et ideo et matris
consilio et diuino oraculo et ipsius Iacob amatoris disciplinae
uoluntate deseritur ac derelinquitur.
abscondit autem simulacra
sancta Rachel, id est ecclesia uel prudentia, quia ecclesia
inanes ideas et uanas nescit simulacrorum figuras, sed ueram
nouit trinitatis substantiam. denique umbram aboleuit, splendorem
gloriae manifestauit. relinquamus ergo umbram, qui
solem quaerimus, deseramus fumum, qui lumen sequimur.
fumus iniquitas est, quia sicut fumus oculis, sic iniquitas
.12, 31 12 Philo 1. c. 8 (552, 31) 16 Gen. 31, 1 19 Gen. 31, 34
25 Prouerb. 10, 26 1 persequere C\'T de caelis AD 2 dicit WE pacem meam do
AVนน"CxET meam om. C\'N\' 4 alt. in terris 8. u. A, om. Cx et
(in quo et iniq.) Cx iniquitates A (J tas m2 s. tates) iniquitatis P
6 cdphenderunt dauit 51x 10 huius mundi น"P\' 13 iubetur egredi
iacob W,xE 16 horam A (h 8. u.) oram Vน 18 consilio A (l ci 8.
si m2) 19 uoluntate A (1 rie m2 8. te) uoluntarie T cito deseritur
A (cito 8. M. m2) T (cito 8. u.) VN relinquitur Cx 20 rachahel A
et (ha del. m3) ?t 25 sic iniquitates F
uita in terra, sicut Iob dixit. quid autem hic nisi temptationes
? omne tempus in sollicitudine, omnis uita in molestiis.
in medio laqueorum inquit ambulabis. et alius in uia qua
ambulabat extentos sibi, sed absconditos laqueos querebatur.
ne deprehensus caderet, uolebat fugere sicut passer, sed adhuc
laqueus contritus non erat. periit inquit fuga a me. grauatas
habebat pennas per illam tenebrosam aquam in nubibus aeris
et fortasse uolare non poterat. denique pennas illas quaerebat
accipere, ut euolaret et requiesceret, sicut scriptum est: quis
dabit mihi pennas sicut columbae, et uolabo et
ubi enim uolatus, ibi requies. denique alibi dicit:
si dormiatis inter medios cleros, pennae columbae
deargentatae.
Sed fortasse dicas: quomodo ergo hic dicit fugam a se
perisse qui supra dixerat: si sumpsero pennas meas ante
lucem? numquid contrarium est? absit. multa enim iustorum
certamina. numquid semel athleta luctatur? quotiens post
coronas multas uincitur in alio certamine! quotiens qui saepe
uicerit interdum fluctuat et incerto haeret! et saepe ut, ut
fortibus fortis congrediatur maioraque oriantur certamina,
ubi maiora uirium documenta. ergo Dauid, ubi fugam quaerebat,
CXXIII 7 7 Psalm. CXXXXI 5 10 Paalm. LIII! 7 13 Psalm.
LXVII 14 16 Psalm. CXXXVIII 9 CC 2 post dixit add. C s. u. m2 effugit uelut umbra
4 inquit laqueorum WET ambulabis 9t (b alt. ex u) ambnlas ex
ambulabis N\' ambulamua CนxE 6 deprehensus PCC\'Cx deprehensos
A VN et (1x sua s. aos) T caderet PCC\'Cx caueret 91\' (et m2 .
ex ent) T (s. f caderet) cet. 7 periit ACCT et m3 91 m2 น\'Cx
perit ml นน\'C"\' cet. grauatas A (s. m2 x gratas) T (ua 8. fl.) 9 euolaTe
A (e pro s. u. m2) VNT, fort. recte illas pennas W\'E 11 euolabo
A (e s. u. m21 T 15 fortasse ergo A (ergo s. u. m2) D ergo
8. 11. m2 F, om. CxE dicit fugam A (/. m2) fugam dicit T 16 pinnas
2L (e s. i m3) 18 sq. quotiens 4 (i a m2 s. ns) 20 uicerat N\'C
in incerto 91x (in s. u. m. ant.) %"PI, fort. recte 22 maiora sunt
(sunt 8. u. m2) C
ancipiti fluctuabat certamine, siquidem, ubi in potestate habet
pennas suas, titulus psalmi in finem est, id est ad perfectionem
et consummationem uictoriae. denique quasi uictor
dicit: domine, probasti me et cognouisti me. tu cognouisti
sessionem meam et resurrectionem meam. merito
habebat facultatem uolandi qui pennas resurrectionis acceperat,
hic autem adhuc in spelunca est, id est in carne, in antro
quodam istius corporis, cum rege Saul filio duritiae et intellegibilis
illius principis potestate decernens, qui non uidetur,
sed intellegitur. unde et psalmi titulus intellectus est,
quem tamen Dauid positus in carne conclusit, sed ut concluderet
rogando meruit. denique a uoce precationis coepit.
adde
illud, quod ille ex persona saluatoris psalmus dicitur, iste
ex persona Dauid, qui in potestate non habebat uictoriam,
sed sperabat a Christo. et ipse tamen posteaquam expandit
ad deum manus suas tamquam pennas animae suae et confugit
ad dominum et spiritus sancti deductionem poposcit, quo
cognosceret uiam, per quam posset ascendere, inclinari uidit
caelos, ut Christus descenderet, et rogauit ut leuaret eum
manu sua. aut forte ideo pennas suas iam non quaerebat,
quia perfectior factus manum Christi desiderabat.
Qui unIt igitur manu Christi leuari ante ipse euolet, habeat
pennas suas — qui fugit saeculum pennas habet — et si suas
non habet — ne forte ille solus habeat suas qui potestatem
habet uolandi —, si suas inquam non habet, ab eo qui habet
11 et 13 Psalm. LIIII1 16 Psalm. LIIII 7 et 21 19 Psalm. CXXXXIIl\'5 ex m) A ubi 8. u. m2 A, om. PCCCx 3 est pr.
om. P 12 positus A (i tum m2 8. tus) positam T (s 8. m) _con-
cluderet A (i retur m2 s. ret) 13 cepit AVCCCWE 17 dum PC\'
19 poscit V (a 8. c) possit NT 22 post perfectior add. xpi 8. u. m2 A,
xpi famulua ml T 23 manui A (i 8. u. m2) euolet A (e pr. exp.
m2) T (e pr. 8. u.) uolet % 24 habet A (t eat m2 s. et) Pนน\'นC\'Cx
habeat T (a alt. exp.) cet. 26 habet pr. A (t ent m2 s. et) ab eo
qui habet 8. u. T, om. VN habet tert. A (s. et ras. 2 litt.)
fugiens et mansi in solitudine. euolauit ergo Dauid sicut
nycticorax in domicilio, sicut passer singularis in domo. si
autem ad Christum referas, euolauit in corporis passione, ut
sub umbra alarum suarum protegeret populos nationum
euolauit diuinitate, mansit corpore atque habitauit in deserto.
ut plures fierent desertae filii quam eius quae habebat uirum.
illud ergo corpus sequamur, ut et nos resurgamus; ubi enim
corpus, ibi et aquilae.
qui non potest ut aquila uolare uolitet
ut passer, qui non potest ad caelum uolet ad montes, fugiat
ante ualles, quae cito corrumpuntur umore, et ad montes
transeat. transiuit ad montem Segor nepos Abrahae et saluus
factus est, quae autem non potuit ascendere affectu femineo
reclinata salutem amisit. adpropinquate montibus aeternis
dominus dicit per Michaeam prophetam, surgite hinc, quia
non est uobis haec refrigeratio propter spurcitiam.
corrupti estis corruptione, persecutionem passi estis.
et dominus dicit: tunc qui in Iudaea sunt fugiant in
montes, ubi mons Sion et ciuitas pacis Hierusalem non
terrenis, sed uiuis constructa lapidibus et decem milia
primitiuorum ecclesia, perfectorum spiritus, iustorum
deus, qui in sanguine suo melius locutus est quam Abel.
54, 1 Galat. 4, 27 8 Matth. 24, 28 12 Gen. 19, 17. 22 sq. 26
14 Mich. 2, 9-11 18 Matth. 24, 16 19 Hebr. 12. 22 sqq.; 7. 2
20 I Petr. 2, 5 21 Hebr. 12, 23 sq. นน\'E nocticorax AC\' nicticorax C (i pr. m2 ex e. x s. u.
mZ) cet. sicut... domo om. CxN\' singnlaris in domicilio C (s. m2
J solitarius in tecto) domo T tecto P1 domicilio cet. 7 habebat A
(k et m2 8. ebat) T (ba s. u.) habet Cx 9 euolare n et ml 21\' 11 uaIles
A ml PC\'C\'Cx uallestria A m2 T (tria del.) eet. umore F9t humore
A (s. m2 l amore) cet. 12 montes CCIXI nepos A (o eae u m2)
14 adpropinquante A (n alt. del. m2) adpropinquate (is s. e) 91\' ml adpropinquantibus
น\'m2 %xE 15 michaeam C\' micheam cet. 16 haec
del. m2 A hec C (§ m2 ex i) hic T (s. u.) 18 iudaea PC iudea cet. CxN 20 decim (i ex e) A decem (e alt. ex i) 91\'
22 habel A
fratris accusa
crimen, hic texit secundum quod scriptum est quia beati
quorum tecta sunt peccata.
depraedetur hunc mundum ut Hebraeus Aegyptum. qui parturit
pariat. ne onusto et degrauato iniquitatibus mentis utero
fugere non possit, et fugiat non quasi lactantem ferens, sed
quasi expeditum, non paruulum gestans, sed perfectum in
Christo exhibens; fugiat non quasi feriatus in sabbato, sed
tamquam operarius. in negotio, nec tamquam sterilis in frigore,
sed tamquam opimus in messe. ideo enim dictum est: orate
ne fiat fuga uestra hieme uel sabbato. fuga ergo fecunda
uirtutum est, non effeta meritorum. fuga haec nescit frigus
timoris, tremorem mortis, contractionem sollicitudinis, dissolutionis
otia, lasciuiae ferias, torporem lentitudinis, sed uitae
caelestis requirit inpigrum uiatorem, regni superioris competitorem
strenuum, diuitem agricolam, qui fructus suos cogat
et cogendo diripiat.
quid enim aliud a te, o homo, quaeritur
nisi ut timeas deum, requiras eum, post ipsum ambules,
conprehendas uias eius ? in quo, inquit, conprehendam
Matth. 24, 19 10 Matth. 24, 20 12 Matth. 24, 20 18 Matth. 11, 12
19 Deut. 10, 12, cf. 13, 4 21 Mich. 6, 6 sqq. ed. Rom. accusat libri 4 post quorum add. C remissae
sunt iniquitates 5 non Pm1 (nep m2) 6 hoc P haebreus P
8 possint A et (n exp.) V (n m3 del.) N (-it m3) N\' (-it m2) laetantem A
(8. m2 l lactantem) lactantem C (n 8. u. m2) T (e 8. a alt.) lactentem E
11 operarius ... sed tamquam om. PCx operarius A (s. m2 t operosius
et 8. hoc m2 operosior) nec A (c exp. tn2) nec T (c 8. u.) 13 ergo
haec น\' (haec 8. u. m2) %xE 15 contradictionem APCCx et (di
exp.)น" quae leguntur inde a sollicitudinis usque ad p. 202, 21 [be]nediiit
om. V, in quo erasa est scriptura in foliis 56-63 dissolutionis
otia A (i nes etia m2 8. nis otia) 16 otia (8. u.) et T
otia 21\' (H ex a m2) WE lentitudinis A (is eras., 8. m2 i lenitudinis)
lenitudinis น et (corr. ml) T 20 dum N\'C 2L dm A (m2
ex dum) T, recte puto
haedorum, non in milibus arietum, non in fructibus impietatis
reconciliatur dominus et peccata redimuntur, sed in bona uita
domini gratia conprehenditur. renuntiatum est, inquit, tibi,
homo, quid sit bonum. aut quid dominus exquirat a te aliud
nisi ut facias iustitiam et diligas misericordiam et paratus
sis ire cum domino tuo? dicit tibi ergo euangelium: surgite,
eamus hinc, dicit tibi lex: post dominum deum tuum
ambulabis. didicisti quomodo hinc fugias: quid moraris ? dicit
tibi euangelium iterum: progenies uiperarum, quis uobis
demonstrauit fugere ab ira uentura? et dicit hoc illis
qui ueniebant ad baptismum paenitentiae.
Ergo paenitentia fuga est bona, gratia dei fuga est bona.
in qua est adsumptio fugientis, desertum fuga est bona, ad
quod fugit Helias, Helisaeus, Iohannes Baptista. fugit Helias
mulierem Iezabel, id est effusionem uanitatis et fugit ad
montem Choreb, quod significat exsiccationem, ut siccaretur
in eo carnalis profluuium uanitatis et cognosceret plenius
deum. erat enim ad torrentem Chorrad, quod est cognitio,
ubi abundantiam profluentem diuinae cognitionis hauriret, ita
fugiens saeculum, ut nec cibum corporis huius exquireret nisi
quem aues detulissent ministrae, quamquam esca eius plerumque
terrena non fuerit. denique quadraginta diebus in uirtute escae,
3, 7 15 Reg. m 19, 4 Matth. 3, 1 Luc. 3, 2 16 Reg. III 19. 2
17 Reg. III 19, 8 19 Beg. III 17, 5 sq. 23 Reg. III 19, 8 1 olocaustis Aน\' decim A 5 0 horao A (0 add. m. ant., del. m2) T
(o s. u.) Cx requirat CC"%x quid aliud A (quid s. u. m2) C
(quid s. u.) NT 7 domino deo tuo a tuo del. m2 A. 8. u.. T T tibi ergo ST tibi om. นxE 9 didicisti A (8. m2 i dixisti)
didicistis T (s alt. eras.) 14 quam CCxT 16 mulierem P (li s. u.)
iezabel 91 (i ex z m2) zezabel it\' id A m1 id 8 (6 s. u.) A m2
17 choreb A (ch s. u. m2) coreb 21 (c del.) 21\' (c eras.) horeb C (h 8.
u.) T oreb cet. 18 profluuius PC 19 chorrad A (d exp. m2) C
-(h s. u.) N\' chorrat Cx corrad C\' chorad 21 chora T chorrsed P (se ex a,
b s. d) 23 eschae A
propheta tantus, sed hoc saeculum nec mortem timebat, qui se
obtulerat requirenti et qui dicebat ad dominum: recipe
animam meam, taedium uitae istius sustinens, non cupiditatem,
sed fugiebat saecularem inlecebram et conuersationis
maculosae contagionem et impiae ac praeuaricatricis nationis
sacrilegia.
Solomon quoque iu mulieris illius specie corruptelam
saeculi huius exponit et meretricias artes declinandas
edocet. haec est mulier aliena et fornicaria, a qua te ut
custodias adhortatur nec declines ad uias saeculi cor tuum,
sed conloces illud in manu domini, in qua est cor regis. qui
enim se ipsum regit, quod pluris est quam aliis imperare,
cor eius in manu est dei, et quo uult deus conuertit illud.
non mirum si conuertit in bonum, qui perfectae bonitatis est.
in manu ergo dei simus, ut bonum quaeramus, illud bonum
incorruptibile atque inmutabile, de quo dicit Amos propheta:
exquirite bonum et non malignum, ut uiuatis: et sic
erit uobiscum dominus deus omnipotens, quomodo
dixistis: odio habuimus mala et dileximus bona.
ubi ergo bonus deus, ibi bona sunt, quae desiderauit uidere Dauid
et uisurum se credidit, sicut ait ipse: credo uidere bona
domini in terra uiuentium. illa enim bona sunt, quae
manent semper, quae non queunt temporis uel aetatis mutatione
corrumpi.
in illis bonis est qui deum quaesiuerit et
21, 1 17 Arnos 5, 14 sq. 21 Psalra. XXVI 13 om. WD nec mortem A (s. m2 i a morte) an mortem 91xE
3 optulerat 91\' 5 inlecebr»am (ae eras.) A 6 hac A rationis A
(t na 8. ra m2) PCCI 7 salomon libri (salemon E) 10 nec A (c exp.
m2) nec T (c a. u.) ne CxN\' declinet PCx 11 conloces A (t cet
m2 8. ces) 12 post enim add. quis (del. m2) A plus WP*
/. /c
13 est dei A (/■ m2) dei est W\'CxET deus uult %xE 15 sumus WP1
16 incomntabile WP4 19 dixistis A (t ti m2 8. tis) 20 uidere dauid A
(A m2) dauid uidere T dauid uidere D 21 ait ipse A « m2) ipse
ait นxET 23 mutationis A mutati. E (s ertw., 8. ras. one)
non enim solet bonum datum deprecantibus dominus denegare.
ergo quia bonus dominus est et maxime sustinentibus se
bonus est, ipsi adhaereamus, cum ipso simus tota anima nostra,
toto corde, tota uirtute, ut simus in lumine eius et uideamus
eius gloriam et delectationis supernae fruamur gratia. ad illud
igitur bonum erigamus animos et in illo simus atque in ipso
uiuamus, ipsi adhaereamus, quod est supra omnem mentem
et omnem considerationem et pace utitur perpetua ac tranquillitate,
pax autem supra omnem mentem est et supra omnem
sensum. hoc est bonum, quod penetrat omnia, et omnes in
ipso uiuimus atque ex ipso pendimus, ipsum autem nihil supra
se habet, sed est diuinum; nemo enim bonus nisi unus deus.
quod ergo bonum diuinum et quod diuinum bonum. et ideo
dicitur:aperiente te manum implebuntur omnia bonitate;
per bonitatem enim dei nobis uniuersa tribuuntur merito
bona, quibus nihil admixtum est mali. haec bona promittit
scriptura fidelibus dicens: quae bona sunt terrae manducabitis.
boni ergo illius similes simus, ut quae bona sunt
adipiscamur, bonum quod est sine iniquitate et sine dolo et
sine asperitate, cum gratia, cum pietate, cum sinceritate et
beniuolentia caritate iustitia. itaque omnes uirtutes bonitas
tamquam mater fecunda amplectitur.
12 Act. 17, 28 13 Marc. 10, 18 15 Psalra. CIH 28 18 Esai. 1, 19 libri 2 dns A is. m2 X dum) dum T (corr. dns) Cx
denegare A if i m2 s. e ult.) 3 bonus s. u. A et del. m2 A
4 adhaereamus A (t mur m2 8. mus) ipso A (0 ex i) 5 ut del.
m2 A 6 delectationis A (ta a. u. m2) 7 ut in N\' 9 utitur A (t
mur m2 s. tur) 12 ex (s. m2 i in) A in (s. ex) P\'T pendimus APCx
pendemus cet. supra se nihil นxEP\' 13 nisi solus deus CP1 15 manu
A (m2 mantl) P adimplebuntur T et (ad 8. u. m2) A implebuntur น
(imple in ras., buntur 8. u.) replebuntur C 20 iniquitate P (i alt. a.
u. m2) et pr. del. m2 A, om. T, est N et alt. del. m2 l1, om.
NT 22 beniuolentia 31 (i pr. ex e m2)
ut perueniamus a malis ad bona, ab incertis ad fidelia et F
plena ueritatis, a morte ad uitam. ipse quoque dominus dicendo:
posui ante te bonum et malum, uitam et mortem
demonstrauit quia bonum uita est, sed aeterna. si enim haec
obnoxia saeculo atque eius malignitati, utique illa est bona,
quae non corrumpitur et mutatur, quae nullo uitio degenerat,
quae uirtute adquiritur. fugiamus ergo malitiam saeculi huius,
in quo dies ipsi inquit mali sunt, et fugiamus inpigre.
ideoque Esaias clamat: conualescite manus remissae et
genua dissoluta, id est non corporis, sed animae genua
conualescite, ut directum ad caeli altissima mentis uestigium
possit adtolli, ut sit ductus solidior, uita maturior, gratia\'
plenior, prudentia circumspectior.
hoc est enim fugere, scire
quo tendas, ableuare se a saeculo, ableuare a corpore, ne
iterum frustra se aliquis extollat, et inflata mente carnis suae
non teneant caput, et dicatur de his: fugerunt e t non
uiderunt. sed hoc est fugere hinc, mori elementis istius
mundi, abscondere uitam in deo, declinare corruptiones, non
attaminare cupiditates, nescire quae sint mundi istius. qui
nobis uarios iniungit dolores, exinanit cum repleuerit, cum
exinaniuerit replet. et haec omnia inania et uacua, in quibus
19 Coloae. 3, 3 (m2 in raB.) eius Aน 9 ipsi dies N\'. 12 conualescite Å
(ł scit m2 a. scite) 13 ductus CC\' actus T (a ex du) fructus N\' (m2 in
ras.) doctus cet. 14 eat del. m2 A, post fugere transponit T 15 saeculo
ablenare se A (se a. u. m2) NT 16 et del. m2 A, 8. u. T inflata A
(inftflmata m2, ma 8. ų.) P (inflAti m2) นนCxE inflatus CC\' et (tus ex
ta m2) น\' inflammata (exp. et a. inflati) T mente CNT mentis A
(t te m2 8. tis) P (mente m2) C\'Cx 17 non CC\'นxE et non AนCxD
et (eras. et) Pน" T teneant D (n alt. eras.) teneat A m2 CC\'NT
capud Aน 19 dolo A (et add. extra u. et dno a. dolo m2) dno T
et declinare ND et (& eras.) T 20 sunt CC\'C"นxE istius mundi CT
21 iniungit C\' gignit A (gign in ras. m. ant., fuit ninguit; 8. m2 ł ninguit)
P (ex ningit) C (m2 ex ninguit) นxET ninguit W. et (t eras., 8. tll.
ant. gignit? น\' inriguit Cx exinanit P
quia non est in deum diues, et ideo insipiens, quia sapientia
cultura est dei, abstinere autem a malis disciplina est.
Quis ergo non fugiat malitiae locum, officinam iuprobitatis,
quae interire nesciat? denique non otiose signum positum
est supra Cain, ne quis eum occideret, ut significaretur quod
non extinguatur et auferatur a terris malitia. timebat Cain,
ne occideretur, quia fugere nesciebat. augetur enim et cumulatur
ipso usu malitia et est sine moderatione, sine fine, dolo
et fraude decernens, quae factis suis proditur et sanguine
peremptorum, sicut et Cain proditus est. uersatur itaque in
terris malitia atque istic errat, et ideo rogamus uoluntatem
dei fieri in terris sicut et in caelis, ut et hic sit innocentia.
itaque malitia, quoniam illic locum non habet, hic circuit,
hic saeuit seque effundit, non mundano illo mersa diluuio,
non Sodomitano exusta incendio. denique grauius postea in
seminariis pullulauit usque in ipsum parricidales ac sacrilegas
iniciens manus uniuersorum auctorem salutis. lex factum
damnat, non aufert malitiam. ipse dominus Iesus peccatum
damnauit, auctorem eius distulit, ut esset per quem iusti
probarentur. etenim quia malum deus non fecit et nequitia
diaboli inseruit, uindictam deus distulit, ut ab his ipsis quos
18 Augustinus contra duas epist. Pelag. IIII 11, 30 (leI factum... malitiam)
PC\'Cx solidus m2 ex solus C est s. u.
m2 C 4 officinA A (t na m2 8. nã) SI (à. ex a m3) 7 a A (e. m2
x e) 0 (ex ae) N\' de T e P (m2 ex a) cet. 8 quit P (ę. extra u. m2)
comulatur d (v 8. o) 9 malitia Å (ł\' ię m2 8. ia) et A (s. lineala
eras.) 10 et alt. om. P 12 istic erat (om. atque) น\' (exp. m. ant.)
atque istic errat om. นxE errat C\' et (r pr. 8. u.) T erat cet. 14 itaque
illic Å (illic 8. u. m2) T (illic eras) malitia ê น illic Å (exp. m,2,
8. iam m2) illic iam N et (illic 8. u.) T 15 seque PC\'Cx seseque  (se
pro 8. U. m2) น\' (se pr. 8. u.) cet. fundit P infandit N 16 sodomitano
P 19 dampnat AO et (p 8. u, m3) น\' 20 donauit T (o eras.
et 8. ip) eet. damnauit mg. ed. Paris. a. 1569 21 probarentur Å (b
ex p) set ex et น m3 น\'m2 sed น\'E 22 his deel. m3 A, om. NT
deceperat diabolus uinceretur.
exercentur ergo decepti, ut et
pretium luant facilitatis et sumant studia uirtutis, industriam
cautionis. unde ait: estote astuti ut serpentes. quare
sicut serpentes? ut et ille spolietur suo et qui alios exuere
uoluit amittat quae sunt ipsius non uenena, sed merita naturae.
denique deicitur ille, cum tu ascenderis. scriptum est enim:
uidebam Satanan sicut fulgur cadentem de caelo.
non fulgur inquit, sed sicut fulgur, quia suum lumen amisit,
quod habebat, antequam tibi tuum lumen uellet auferre. uerum
forte dicas quae de saluatore legimus quia sicut fulgur
coruscans desub caelo ita erit et aduentus filii
hominis. bene et hic sicut fulgur, quia supra fulgur. denique
fulgur desub caelo, lumen autem uerum supra caelum. ergo
Satanas sicut fulgur, quia amisit quod habuit: tu autem
recepisti quod amiseras.
non enim ita circa illum sicut circa
te soluta est sententia; nam Christi gratia, quae te resoluit,
illum adstrinxit; manet enim maledictio directa in serpentem
propter tuam deceptionem. sic enim dictum est ad eum:
maledictus tu ab omnibus pecoribus terrae. omnium
enim communis inimicus est qui fuit hostis bonorum et
pro iis damnatur quos adhuc non laeserat, quoniam qui
hominem laesit, cui illa subiecta omnia sunt, laesit omnia.
communem etenim legem soluit, quia ipse homini cum ceteris
subditus est. ideo communi odio atque execratione omnium
maledictio eius oneratur. genus autem damnationis non mors,
u. m2 A 3 cautionis A (f n1 m2 s. nis) cautionum (s. t
nis) T ut A (s. m2 t sič) sicut NT 10 que A (a. m2 t quia et)
quia et N et (et s. u.) T 11 corruscans A 12 quia et hic supra N
15 recipisti Aty. 16 quae tibi PนCxCx et (bi eras.) C que tibi A (8. m2 1
que te) quae te W (te ex tibi m2) 18 sic A (s. m2 f sicut) 21 his libri
i X
22 subiecta omnia sunt A (/. m2) omnia subiecta sunt WCET subiecta
sunt omnia C 23 etenim A (et exp. m2) K" (et s. u.) enim T quia
ex qua 21 qua N\' et ipse A (et 8. u. m2) นน\'น"T et ipsi E 24 omnium
post odio transponunt 21x et (in quo atque in mg.) E 25 honeratur
APCx dampnationis PC
u en t rem ambulabis. premenda enim fuit noxia conscientia
et proterenda malitia fraudulentumque secretum tamquam a
dei facie relegandum; simul ostenditur quod terrena malitia
sit quae in terram recuruet. denique addidit: e t terram
edes omnes dies uitae tuae.
Describi quidem his natura serpentis uidetur, sed magis
omne malitiae uas describitur, omnis serpens inprobitatis,
qui in uentrem se deicit atque intra se uenenum suum claudit
et intus in pectore suo uoluit, cogitationibus suis lubricus
et super fraudes suas ambulans, suis dolis se ipse inplicans,
mouens semper atque exagitans sua uenena, cum cogitat,
uentrem quoque, hoc est seminarium cordis sui proterens.
unde pulchre Dauid ait: alienati sunt peccatores ab
utero, errauerunt a uentre, locuti sunt falsa, furor
his secundum similitudinem serpentis, sicut aspidis
surdae et obturantis aures suas, quae non
exaudiet uocem incantantium et uenefici. qui
incantantur a sapiente. propter hoc etiam illud pulchre
dictum uidetur, quod in libro prophetico legimus: uentrem
meum doleo, uentrem meum, quia ibi est malitia,
ubi debet esse innocentia, et illud plus laborat, quod in nobis
debet esse tranquillius, atque id nequitiae uestigiis proculcatur,
4, 19 ex Ie) A et m. ant. 9f religandum นCx et (t e a. i)
T relegandam P (Ie ex Ii) 8 uas malitiae นxE 10 cogitationibus
suis ex cogitationes suas A cogitationes suas D; an cogitatione sua?
18 hoc A (c s. u.) seminarium Å (mi ex me m2) 14 dauit A
16 his] illis น"Cx similitudinem Å (s. ec. m2 x multitudinem) C (Ii
s. t4.) 17 obturantis AT obstruentis eet. 18 qui] qng 01 cum นxE,
om. T 19 incantantur A (8. m2 k tatnr) P (n alt. exp.) น\' (m2 incantatur)
W incantatur น"CxCxE incantat C (at m2 in ras.) incantantis T
a om. CT sapienter C (r add. m2) T 21 uentrem meum doleo A
(doleo s, a. m2) N\' (doleo a. u. m3) นCxET 23 id Å (d ex t)
uestigiis Å (is ex as) W (s. m3 mesticiis) uestitus W\' uestitur น\'E
proculpatur N conculcatur 0
concutitur, ubi est genitale seminium posteritatis
aeternae. uidetur quidem hoc ad id esse referendum, quod
dolebat perisse quos creauit filios et suscepit, sed multo
magis, quod in uentre suo uerbi seminarium non habebat.
ideo uentrem suum dicit quasi pretiosissimum. pretiosus enim
mentis uterus est, in quo fecunda seges consiliorum uerbi
semine pullulare consueuit et uitae totius solent atque uirtutum
ac disciplinarum quaedam membra formari.
Sed ut reuertamur ad propositum, quod malitiam deus
reprimendam interim quam abolendam putauerit, ait ad serpentem:
et inimicitias ponam inter te et mulierem et
inter semen tuum et semen mulieris. ipsa tibi
seruabit caput et tu illius calcaneum. ubi inimicitiae
sunt, discordia. est nocendique studium, ubi nocendi studium,
ibi malitia ponitur. ergo discordia inter serpentem et mulierem.
discordiae malitia subest; non est ergo sublata malitia. denique
seruatum est serpenti, ut calcaneum mulieris et seminis eius
obseruaret, quo noceat et uenenum suum infundat. non ergo
ambulemus in terrenis, et serpens nobis nocere non poterit.
sumamus euangelicum calciamentum, quo uenenum serpentis
excluditur, morsus eius hebetatur, ut simus calciati- pedes in
A (i ex e m2) seminium A et P (seminarium m2) 2I
(seminarium m3) น\'C\'Cx seminum Cxp\' seminarium cet. 8 addidisse A
(8. m2 ł ad id esse) PCx 5 habebat นC\'T habebant A (t bat m2 s.
bant) P fn exp.) eet. 6 pretiosius A (sius ex sus; s. m2 x sus) enim
8. u. A (m. ant. et iterum m2) 7 sA (x. fecunda) secunda PCx
secundum CI 11 magis (s. u. m2) quam ม\' abolendam P (a pro ex
T
o) potauerit A 12 te et inter A (inter 8. u. m2) NT et tert.
om. P 13 illius mulieris A (illius extra u. m2) T (illius del.) illius
นP\'D ipse A (s. m2 sa) n ipsa น\' (a ex e m2) 14 ubi enim 2l
15 ibi discordia P 17 malitiae Aน et (e exp.) P malitip น\' (-ia m2)
naret A (t & m2 8. ara) PCUCx ohseruet eet. quo A (i 8. 0 m2)
et A 8. u., del. m2 20 poterit 5t (771.3 ex potuit) น\' (m2 ex potest)
potest มxE
pedum suorum, ut sumeret calciamentum euangelii,
uel quia non Moysi, id est non prophetis, sed apostolis
praedicatio euangelii debebatur. ea est, quam supra diximus,
dicta in serpentem sententia: in hominem quoque cuiusmodi
directa sit consideremus.
maledictus est ille qui auctor est
culpae, sed non est maledictus iste qui aliena fraude deceptus
est; tamen quia non seruauit mandatum dei, operum suorum
labore damnatur - maledicitur sane terra, sed in operibus
peccatoris - et maledicitur, donec resoluatur in terram. ideo
ergo suscepit Iesus carnem, ut maledictum carnis peccatricis
aboleret, et factus est pro nobis maledictum, ut benedictio
absorberet maledictionem, integritas peccatum, indulgentia
sententiam, uita mortem. suscepit enim et mortem, ut impleretur
sententia, satisfieret iudicato: male dictum carnis peccatricis
usque ad mortem. nihil ergo factum est contra sententiam
dei, cum sit diuinae condicio impleta sententiae; maledictum
enim usque ad mortem, post mortem gratia. mortui ergo
saeculo sumus: quid adhuc de saeculo decernimus ? mortui
sumus cum Christo: quid adhuc uitae huius actus requirimus?
mortem Christi in corpore nostro circumferimus, ut et uita
Christi in nobis manifestetur. non ergo iam nostram illam
uitam, sed Christi uitam uiuimus, uitam innocentiae, uitam
castimoniae, uitam simplicitatis omniumque uirtutum. cum
19 R 1R 15 R 17 sqq 91 n in
1 moysi A (i m2 ex es) 2 et euangelii A (et del. m2) P (et exp.)
5 cuiusmodi A (i pro 8. tt.) 7 maledictua est มxE 9 dampnatur
APC\'น".ET 11 suscepit Jesus] suscepit deus น\'E deus suscepit น"
12 factum A (t tus m2 s. tum) PCI 15 per maledictum น" (per 8. tl.
m3) น" E; fort. maledicto; nam carni peccatrici non placet 18 mortem
(alt.) autem 21xE 19 quid adhuc de saeculo decernimus A (infra in
mg. m2 ali\' quo adhuc secernimur) de om. NI, s. U. T saeculo ...
Christo om. 9t secernimus T decernimus (s. m2 ł deseruimus) E
deseruimus น
ut serpens calcaneum nostrum quod uulneret in terris repperire
non possit.
potes et hic esse et adesse ad dominum, si illi adhaereat
anima tua, si post ipsum cogitationibus tuis ambules, si fide,
non specie uias eius sequaris, si ad ipsum confugias. est
enim refugium et uirtus, cui dicit Dauid: ad t e con fu g i
et non sum deceptus. ergo quia deus refugium, deus
autem in caelo et supra caelos, utique hinc illo fugiendum
est, ubi pax, ubi requies ab operibus, ubi epulemur sabbatum
magnum, sicut dixit Moyses : et erunt sabbata terrae
uobis escae. epulatorium enim et plenum iocunditatis et
tranquillitatis est requiescere in deo et eius delectationem
uidere. qui ergo confugimus ad deum ad mundum reuertemur,
qui peccato mortui sumus peccata repetemus, qui renuntiauimus
saeculo et usui eius iterum in luto eius haerebimus?
fugiamus hinc, quia tempus breue est.
audi quomodo fugias:
et qui habent uxores ita sint ac si non habeant et
qui flent tamquam non flentes et qui gaudent
tamquam non gaudentes et qui emunt tamquam.
non possidentes et qui hoc mundo utuntur, tamquam
non utantur; praeterit enim figura huius
mundi. non ergo cum praetereunte figura mundi opera nostra
praetereant, ne etiam ipsi praetereamus, sed maneamus in
4-6 19 I Cor. 7, 29-81 A ml in ipso uiuimus. in ipso uiuamua A m2 T
2 terrenis N et (8. x terris) 7\' reperire APCน"T 5 ad.hereat A
7 sequaris A (i m2 ex a) 9 da est ref.น 10 confugiendum น" 11 post
sabbatum add. eius f; (act T) xpi ê (et T) omnium uirtutum et sabbatum
A 8. u. m2 T 12 magnu. A 13 aepulatorium AP iocunditatis
(o ex u m2) NC\' in xpo T 15 reuertimur PC\'CII et (corr.
m2) C 16 repetimas A (i ex e m2) PO\'Cx et (corr. m2) 0 17 baerebimus
A (h 8. u.) 18 fugias A ml fugiamus A m2 2(T 19 habeant A
(a alt. 8. u.)
eo manebimus et non praeteribimus, sed dicemus : benedictio
domini super uos, benedicimus uos in nomine
domini. qui enim praetereunt non possunt dicere, quia non
dixerunt praetereuntes uiam: benedictio domini super
uos, quemadmodum dixit propheta. itaque si uolumus non
praeterire opera nostra, non praetereamus mandatum dei, non
praetereamus requirendi Iesu domini diligentiam, emerendi
eius gratiam. non praeteriuit eum illa mulier. quae usque
in Pharisaei domum ingressa, in qua Christus recumbebat, in
pedes eius superfudit unguentum.
non praetereamus disciplinae
alicuius profectum, sicut etiam Ioseph adulescentulus non
praeteriuit, quia fratres suos requirebat et ad eum festinabat
locum, in quo pascebant oues, et cum cognouisset quia in
Dothaim sunt, perrexit eo. significatur autem illo uerbo
Dothaim defectus idoneus, id est uanarum opinionum defectus
non mediocris, sed perfectus et plenus, in quo profectus est
animae. sapiens enim quando minuit addit; deficiunt enim
saeculares opiniones, quae mulieribus infirmis comparantur.
unde pulchre, quo ostenderetur Sarra ad profectum uenisse,
1. c. 23 (564, 44) 15 Philo 1. c. 23 (õ65, 1) 18 Philo 1. c. 28 (565. 7) pro. A m1 maneamus A m2 CC\'N et (a alt. exp.) T 8 uos]
nos Aนน\' benedicimus A ml benediximus A m2 นxET uobis CC"น"
/ /-
7 mandatum QI (a pr. ex n) mandata C\'N\'p\' 8 ihu dni A (/ m2)
dni ihu T 9 praeteribit A (s. m2 ł iit) i( (cor-r. tn3) 2(\' (corr. m2)
X /
praeteriit C 11 superfudit ungentum A (/ m2) unguentum anper-
Cudit T 12 adulescentulus นน\' adolescentulus น\' (corr.) eet. 14 qua Å (t
08. a m2) cognouissent A (t 8. ųt tn2) 16 defectus alt. A (us ex n m2)
17 profectus (ex perfectos) P et m2 C 18 minuit APนC\'C"\'T monuit
น\' (o ex i tn. ant.) นxE mittitur e (m2 in ras, 8. m2 dothaim mittit)
addidit AN\' et ml C (m2 additur) deficiant Å (v 8. & m2) PCC\'
deficient e" 19 infinnibus n et (m2 infirmis) น\' infonnibus P
corr. C\'Cx 20 quoostenderetur A (o alt. s. u. m2) . sarra APน et
(r pr. eras.) Cx sara eet. perfectum PMNT
fieri muliebria. bona ergo defectio cupiditatum, defectio
uanitatis, quia ueritatis adiectio est. unde et sanctus ait:
defecit in salutare tuum anima mea. paritura etenim
erat quem concesserat eoque et promiserat deus, paritura
laetitiam et sobriam illam iocunditatis ebrietatem, paritura
ante expectatum ingenii celeritate partus, feta sapientiae.
denique et de aliis Hebraeis mulieribus habes quia Hebraeae
prius pariunt quam ueniant obstetrices, eo quod animae iustorum
non expectent artes et disciplinas propter inuentionum
genera nec requirant adiumenta generandi, sed sponte partus
suos fundant expectationemque praeueniant.
Nec minus inpiger ad inueniendum quam ad exsequendum
Iacob, cui cum mater dixisset ut inferret patri escas, definitionum
genera suppetisse cernimus. nam et cito inuenit et
inuentorum suorum auctorem testificatus est deum, in quo
et diligentiae palma et ingenii significatur ubertas. prima ergo
definitio in inuentione. quod inuenitur quaeritur et quod
quaeritur temporis est et quod temporis est utique diligentiae
est. quod autem praeuenit usum temporis deus infundit, deus
dat, quod deus dat naturae, non diligentiae est. ingenium
igitur diuini est muneris, quod autem diuini muneris hoc
naturae. ingenium ergo naturae est, inuentio diligentiae: illud
CXVIII 81 7 Lerg. Georg. III 348 8 Exod. 1, 19 Philo de profugis
80 (571, 19) 18 Gen. 27, 6 sqq. 14 Philo 1. c. 30 (571, 28) APนT et (r pr. tras.) C\' sarae eet. 2 cupiditatê A (t tii 8.
M m2) 3 sanctus dauid A (dd 8. M. m2) C\'CxC"นxET; in 9f s. ait ras.,
fort. dd eras. 4 enim น"Cx 5 quae นน"น"CxT eoque del. m2 A,
om. GNT 7 parta? P parto. GC\' et (8. u. m2) T feta (8. m2 x
facta) A facta CT 9 primus A (m eras.) primitus P (tu s. \'U.)
obstretices Pน 14 cui cum mater dixisset ut inferret A (infra in
mg. m2 cui mater dixisse ut inferret) cui mater cum T dixisset
(t 8. u. m2) น\' 16 suorum auctorem suum A (suum s. u. m2) T (suum
del.) 19 et om. N, 8. u. T est alt. del. m2 A, om. T 20 quod
autem... diligentiae est om. N, in mg. T 28 natura A (corr. m2)
pee et (ra ex re) P
praesto est, hoc in spatio temporis inuestigatur; illud supra
nos, hoc uero ad nos refertur.
quaerenti igitur patri cibum
uerbi - non enim in solo pane uiuit homo, sed in omni
uerbo dei; talem cibum quaerebat Isaac, talem cibum esuriebat
Petrus, quando uidit credituri gentilis populi mysteria -
Esau praesto non habuit cibum spiritalis et uelocioris ingenii.
dum ille uenatur et quaerit et praedurum atque agrestem
sermonem suggerere parat, praeuenit Iacob celeri inuentione
et miti et prope domestica responsione suaue uerbum ministrans,
quo eum mulceret et delectaret. unde miratus pater
ait: quid est hoc, quod tam cito inuenisti, fili?
respondit Iacob: quod tradidit dominus deus tuus
in manus meas. prima definitio in interrogatione est, secunda
in responso. plena igitur omnia repperiens pater quae erant
uel ingenii uel diligentiae definitionis consummatione conclusit
dicens: ecce odor filii mei tamquam odor agri pleni,
quem benedixit dominus. ager enim et naturale habet
fertilitatis ingenium et culturae diligentiam temporalem meritoque
in eo est plenitudo, cui utrumque non deest. simul
cum addiderit: quem benedixit dominus, uidetur naturae
gratiam praetulisse cultionis labori. et confirmauit Esau dicens :
iuste uocatum est nomen illius Iacob; subplantauit
enim me iam bis et primogenita mea accepit.
27. 5 11 Philo 1. c. 80 (571, 29) 12 Gen. 27, 20 17 Gen. 27, 27
23 Gen. 27, 36 NT 5 isac P 6 misteria AnC 8 uenatur A
(uena ex uenena) adgrestem A (corr. tn2) P !grestem C (a 8. »)
9 inuentione A (i s. e m2) 10 mitti (t pr. eras.) Pนx (t Pr. exp.) T
11 quo A (8. m:! x que) que (o S. e) T et scripsi ut A (8. m2 ac)
PCC\'Cx ac cet. 12 fili mi A (mi 8. U. m2) NT 15 responsione A
(tn. ant. et iterum m2 ex responso) C\'Cx responso (ex responsione) T
18 naturale P et (-le corr.) Aน 23 illius] eius CPT, om. V supplantauit
Pน\'C
Sed forte dicas: in quo moram fecit qui ad uenationem
a patre missus est ? sed considera quia et pater pronuntiauit
quia paratum habere non posset quod spiritaliter petebatur.
et ideo quia deficiebatur ingenio uel diligentiae subsidium
ut adiungeret exigebat. celeritatis quoque admonet, qui ait:
cape arcum et sagittam. accipit tamen et diligentiae
fructum qui agnoscit superius esse ingenii munus.
nec
domesticos cibos detulit. qui de domesticis seminis sui
sapientiae sibi adquisiuit copulam. bona autem diligentia cum
sapientia et inuentio cum ingenio est naturali. denique habens
in promptu sapientiae copulam sanctus Isaac deambulabat in
campo, immo abalienabatur. et nos primo sapientiae copulemur
et sic exeamus in campum quaerere et inuenire cupientes. multi
enim sine sapientia male quaerunt. et ideo Cain, quia non
acceperat a deo prudentiam, male quaesiuit, male exiuit in
campum, Abel bene, qui perfectum sacrificii munus impleuit;
bonum enim sapientiae sacrificium, bona est hostia fides et
omnis uirtus. denique sapientia interfecit suas hostias et
miscuit in cratere suum uinum. et ideo ut insipientibus
gentilibus potum fidei daret, ad craterem suum conuocauit
eos dicens: qui est insipiens deuertat ad me et egentibus
sensu dixit: uenite et edite de meis panibus et
bibite uinum, quod miscui uobis. de hoc cratere Plato
in suos libros transferendum putauit, ad cuius potum euocauit
9, 2 20 Prouerb. 9, 3 sq. 22 Prouerb. 9, 5 28 Plat. Conu. 213 E Å (e ex t) fecit A (t fa 8. fe m2) facit T (e a. a) 3 posset
(t m2) Aน\' posse QL 4 deficiebatur น\' (ur eras.) deficiebat C\'CxนxEP\'T
6 accepit N\'D 7 qui A (8. m2 ł quia) quia VT 8 de del. m2 Å,
a. M. T, om. C domesticis Å (t ci m2 8. cis) 10 est del. m2 Å,
om. VNT 11 promptu นC\'CxE promptus K\' (8 eras) promtu eet.
17 post hostia add. bona 8. u. m2 Å 19 cratere CนxE craterem eet.
auum uinum Å (/. m2) uinum suum VNT ut] aut A (s. m2 x ut)
21 quid P (d eras.) 22 dicit V 28 de del. m2 A, om. นCT hoc
PนxCxEhuc (corr. hoc) <M\' hunc eet. cratere น"C"\'E craterem P (m
eras.) cet. 24 transferendum P (a a. u.) C (s s. U. m2) uocauit N\'
perfidiae ministrabat.
sciebat enim ueram patriam esse superiorem.
fugiamus sicut
cerui ad fontes aquarum: quos sitiebat Dauid sitiat et nostra
anima. quis est ille fons? audi dicentem: quoniam apud
t e fons uitae. huic fonti dicat anima mea: quando ueniam
et parebo ante faciem tuam? fons enim deus est; sed
qui hunc fontem desiderat effundat super se animam suam,
ut nihil possessioni carnis relinquat, sed ubique anima superfluat.
pulchre eam effudit Susanna, ut euaporare in eam non
possent corporis incendia, mortis formidines, uitae cupiditates.
effusa super ipsam anima omne restincxit carnale desiderium,
saeculare studium. quae etiam prodigiosorum senum et
presbyterorum potuit flammas restinguere, nisi in his
profluuium libidinis redundasset. a quibus cum intenderetur
calumnia, si adsensus negaretur adulterio, ingemuit Susanna
et dixit: angustiae mihi adsunt undique. si enim hoc
fecero, morte aeterna peribo: sin autem, non effugiam
manus uestras. melius tamen iudicauit crimen
potius fugere quam periculum. plorauit itaque, cum crimen
7 Psalm. XXXXI 3 18 Sus. (Dan. 13) 22 21 Sus. 85 postea add. T, om. CC\'CxN\' 5 anima nostra T (in quo
quos... nostra 8. u.) Cx anima nostra D 7 te est VนxET et (est a.
u.) m2 Aน\' m1 C dicat A (i s. a m2) dicit (a 8. i alt.) T 8 parebo
P (e ex a) parabo น (m3 aparebo) 10 possessionê 9t passioni Clp\';
possessionis carni libri quidam Maurinorum ubique A (s. m2 k ubicumque)
11 susanna A (ex ansana) euaporare A (et m2 8. e alt.)
uaporare C euaporaret et (et del.) T earn .4 (m del. m2) ea VN
12 incendiat A (t del.) incendia corporis นxE 18 restincxit d (s m2 i
restrincrit) restinxit PCxD restrinxit QI (in m3 ex i) cet. 14 inpudentium Å
(e ex i, n alt. s. u.) inpudentum P inprudentium นน\' 15 presbyterum น
(-orum m3) presbiterorum eet. restringuere 2tC\' et (r eras.) C 16 profiuuium
profluuium libidinis Å (" m2, sed his erae.) libidinis proSuumm
YNT 18 adsunt d (ad del. m2) sunt C"\'T 19 sin A (n 8. v. m.9) si N
iudicium uindicarent, non mortem deplorans, sed castitatis
calumniam, religionis iniuriam plorauit et effudit super se non
corpus, sed animam ; effudisset enim corpus, si carnalibus
adquieuisset. denique cum morte damnaretur, exclamauit quasi
iudex reorum, arbitra calumniantum et innocentis conscientiae
auctoritate diuinam sibi in iudicium accersiuit cognitionem,
non timore mortis percita, sed arguentis censurae potestate
praecelsa. Susanna ergo fugit saeculum et se deo credidit
ad illam arcem ciuitatis aeternae fugiens, quae totum mundum
conplectitur, quoniam intra deum omnia.
fugit et Paulus ut
euaderet per fenestram demissus in sporta - spartum enim
triplex corrumpi non posse nouerat -, sed fugit, ut euangelium
domini toto orbe praedicaret, et ideo in paradisum
raptus est. et nos fugiamus per fenestram audientes praecepta
domini et uisu sobrio atque oculorum castitate seruantes.
Fugiamus sicut Loth Sodomitana crimina amplius quam
supplicia formidans. magis enim pius certe scelerum fugit
contagia qui Sodomitanis domum clausit nec cohabitans
nouerat eos quorum flagitia nesciebat et obprobria auersabatur
nec fugiens respexit eos quorum conuersationes non desiderabat.
alt. a. u.) A m2 นm3 2 uendicarent (ue ex ui) Pm1
น\'m2 5 dampnaretor PVCนxET 6 calumniantum A lk tiQ m2 s.
tum) PVนน\' calumniantium cet. 7 accessiuit PCx arcessiuit P
8 pcepta Å (cep in Tas. m. ant., 8. m2 x percita) 9 seculum .\'. Å
(supra ita mg. m2.\'.ali\' lit esse a deo credidit ut ad illa arcê ciuitatis
eine fugientes q totn mundt Cplectit qih intra dlb oia fugiunt) et se
(ez esse) a T credidit ut T 10 fugeret T 11 eunt omnia N\' (sunt
8. «. m2) นxE omne P omne euum C\'Cx omnem 0x c
(con a, cum) confugit C\'Cx fugiunt T 12 in sporta dimissuB นxE
est dimisans C dimissus est P\'DT demissus Cx dimissus P (corr.
m1) cet. spartum PนCxT et ml V sportum Å (t a m2 8. o) Vm2
cet. 14 paradysum A 16 uisu (t sum m2 8. su) sobrio (1\' um s, 0
alt. m2) A 17 sodomitana crimina A (8. m2 ł sodomita non crimina)
18 formidantes CxL\' formidans QIx (ns in Tas.) prius .APนT et (r
exp.) Y, (pius m2) น\' 19 domum suam NMT domum sua
moribus, qui post se non respicit, qui superiorem illam
ingreditur introitu cogitationum suarum nec recedit ex
ea, donec mor iatur princeps sacerdotum, qui tulit peccatum
mundi. mortuus quidem semel est, sed moritur unicuique, qui
baptizatur in morte Christi, ut consepeliamur cum eo et
resurgamus cum eo et in nouitate uitae illius ambulemus.
bene fugis, si cor tuum non imitetur peccatorum consilia
cogitationes<que> eorum. bene fugis, si oculus tuus fugiat
calices et phialas, ne fiat liuidus, dum moratur in uino. bene
fugis, si oculus tuus alienam declinet, ut lingua tua ueritatem
custodiat. bene fugis, si non respondeas inprudenti ad inprudentiam
illius. bene fugis, si auferas gressum pedum tuorum
ex ore insipientium. cito enim malis ducibus erratur; sed si
uis bene fugere, longe fac uias tuas ab eorum sermonibus.
Mortuus est tibi princeps sacerdotum, tibi crucifixus est,
ut clauis eius adhaereas. te enim in illa carne et tua peccata
suscepit; adfixa sunt illi patibulo tuorum delictorum chirographa,
ut iam mundo nihil debeas, cui semel renuntiasti. et
recte nihil debes. cui suppetit dicere: mihi enim mundus
crucifix us est et ego mundo, ut iam mortem non timeas,
si geras Christum, in quo potes dicere: ubi est, mors,
uictoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus? etenim cum
6 (7) 12 Prouerb. 26, 4 15 Prouerb. 5, 8 20 Galat. 6, 14 22 I
Cor. 15, 55 28 Rom. 6, 6 scripsi et cogitationes A (et
postea add.) VT cogitationes C (in quo s. M. m2 si non habeas) cet.
fugias A (t gis m2 8. gias) 10 fialas libri liuidus (ex libidus)
น m3 D libidus APVน\'T libidinosus นxC\'E libido Cx bene fugis
AT et add. m2 C (bene ex sine), Oln. eet. 11 alienA A (t na 8. oi
m2) aliena ON\'T 12 bene... illius infra in mg. A inprudenti
A (r s. u. m2) 14 eruatur A (s. m2 i erratur) 17 claws A (claues
tn. ant., claais restatuit m2) 18 chirographa นx cirographa E chirografa
Vน cyrografa eet. 20 enim om. CxP\' l2 generas A (8. m2 1\'
geras) P 23 stimulug tuus T
peccatum, obtusus aculeus, uacuata culpa, ut ulterius seruire
flagitiis desinamus. abiit enim et uetus homo. nunc autem iam
non uetus homo in nobis, sed noua est creatura habens in
se similitudinem Christi, cuius mortis similitudini consepulti
imaginem uitae eius adsumpsimus, alas gratiae spiritalis accepimus.
sic igitur uolate, ut dicatur de uobis: qui sunt
isti, qui sicut nebula uolant et sicut columbae
cum pullis suis? ut nebulae uestrae rorent iustitiam et
columbae pariant simplicitatem. sic nauigate quasi
mundum, non pererrantes quasi naues Tharsis, ut in
intellegibiles portus cursum dirigatis et conuehatis diuitias
maris. sic festinate, ut dicatur de uobis: leues facti sunt
super aquilas. ab ira enim uentura fugiendum uidetis,
quam declinare poterunt qui per paenitentiam sibi spem
locauerint euadendi et reconciliationis futurae fidem hauserint,
per dominum nostrum Iesum Christum, cui regnum est a
saeculis et nunc et semper et in omnia saecula saeculorum.
amen.
Matth. 10, 16 11 Esai 60, 9 13 Thren. 4, 19 VN, 8. U. P T 2 optusus PVC obtusus น (b ex p m3)
3 desinamus A (n ex m) C (de ex di m2) et del. m2 A, om. VN
5 mortis (s a. U. m2) PVน\' morti Aน morte Cx 8 nebula A (t e
m2 8. a) nebulae T columba A (a ex e m. ant., i e m2 a. a)
9 ut] et P (vt corr.) C iustitiae A (am m2 s. ae) 11 ut
in (in 8. u.) P\', in onl. CC\', ut ad 3T (ad 8. u. m. ant.) นxE 12 intellegibiles
(es ex is) N m3 น\' m2 conueatis AP conuehatii (h 8. u.)
V m2 Cx14 uidetis A (t ea m2 8. e) 15 qui] que A (s, m2 ł qui)
quem P (i 8. em) Cx penitentiae A (t am s. ae) penitentte P
17 Christum om. V, lesum Christum om. NI FINIT LIBER DE (esau
et add. m2) FUGA SECULI A FINIT DE FUGA SAECULI P FINIT
LIBER DE FUGA SAECULI N EXPLC. V EXPLICIT LIBER (SCI
AMBROSII add. P\', IIII นx) DE FUGA SAECULI (SECULI P\'น")
น\'P\'น" EXPLICIT LIBER QV ARTVS E FINIT DE ESAU ET FUGA
SCŁI T EXPLICIT LIBER SCI AMBROSII DE ESAU ET FUGA SE-
CULI D. in CCxCx non est subscriptio