The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
plenius accipimus seriem scripturarum, ut dum Abraham, Isaac
et Iacob ceterosque iustos legendo cognoscimus, uelut quendam
nobis innocentiae tramitem eorum uirtute reseratum
enitentibus uestigiis persequamur. de quibus mihi cum frequens
tractatus fuerit, hodie sancti Ioseph historia occurrit. in quo
cum plurima fuerint genera uirtutum, tum praecipue insigne
effulsit castimoniae. iustum est igitur ut, cum in Abraham
didiceritis inpigram fidei deuotionem, in Isaac sincerae mentis
puritatem, in Iacob singularem animi laborumque patientiam,
ex illa generalitate uirtutum in ipsas species disciplinarum
intendatis animum. nam licet illa diffusiora, tamen ista expressiora
sunt eoque facilius mentem penetrant quo magis circumscripta
ac determinata sunt.
NOSTRO B INCIPIT LIBER PRIMUS BEATI AMB DE IOSEPH P
INCIPIT EIUSDE LIIi PRIM\' DE IOSEPH F INCIPIT LIB PRIMUS
SCI AMBROSII DE PATRIARCHIS Px INCIPIT LIBER PRIMUS DE
IOSEPH 0 INCIPIT (h. VII add. u\', TRACTATUS SCI AMBROSII
EPISCOPI D, LIBER EIUSDEM T, LIBER E) DE SCt) IOSEPH
PATRIARCHA (PATRIARCHA om. D)ND INCIPT BEATI AMBROSII
EPI MEDIOLANENSIS DE IOSEPH V 2 accepimus N (accepimus
u\') V series 21\' (s alt. eras) serie uxE 2 et 9 isac B 4 uirtute
eorum N reseratum P (re s. u. m2) 5 imitantibus NV proy
sequamur WilE com P 6 ioseph mihi T historia P (h postea
add.) 7 fuerint B (n «. u.) tum om. N 8 iustum estum ęşţ B
9 didiceritis B (di pr. ex de) P (di pr. ex du) fidei om. P ml (in
mg. add. m2) 12 illa sint W (sint s. u. m. ant.) 91xE in (eras.)
ista P 13 eoque NV et quae BP\'0 et quae eo P (eo s. ft. m2) D
et Fx penetrent P (ent ex ant m2) P\'D 14 sint BPx0
Sit igitur nobis propositus sanctus Ioseph tamquam speculum
castitatis. in eius enim moribus, in eius actibus lucet pudicitia
et quidam splendet castimoniae comes nitor gratiae.
unde etiam a parentibus plus quam ceteri filii diligebatur.
sed ea res inuidiae fuit, quod silentio praetereundum non
fuit.
hinc ergo argumentum totius historiae processit, simul
ut cognoscamus perfectum uirum non moueri ulciscendi
doloris iniuria nec malorum rependere uicem. unde et Dauid
ait: si reddidi retribuentibus mihi mala. quid autem
esset quo praeferri Ioseph mereretur ceteris, si aut laedentes
laesisset aut diligentes dilexisset? hoc enim plerique faciunt.
sed illud mirabile, si diligas inimicum tuum, quod saluator
docet. iure ergo mirandus qui hoc fecit ante euangelium, ut
laesus parceret, adpetitus ignosceret, uenditus non referret
iniuriam, sed gratiam pro contumelia solueret, quod post
euangelium omnes didicimus et seruare non possumus.
discamus
ergo et sanctorum inuidiam, ut imitemur patientiam, et cognoscamus
illos non naturae praestantioris fuisse, sed
obseruationis nec uitia nescisse, sed emendasse. quodsi inuidia
etiam sanctos adussit, quanto magis cauendum est ne inflammet
peccatores?
filiorumque gratia. amare liberos dulce et inpensius amare
praedulce, sed frequenter amor ipse patrius, nisi moderationem
teneat, nocet liberis, si aut nimia indulgentia dilectum resoluat
B (saepe) 2 pudicitiae PD 4 filii P (i tert. 8. u.) 5 set P
y
(m2 sed) praetereundem P 6 ergo in ras. P enim NV praecessit
IIO 7 ulciscendae dolore inuidiae N ulciscendi dolore iniuriae V,
fort. ulciscendae dolore iniuriae 9 dicit T reddiderim V 11 dilixisset
B 13 ergj om. P\' facit BP fecit 0 (e m2 ex a) 15 contumilia
B (corr. ml) 16 sed seruare V discamus P (s pr. 8. u.)
17 imitemur B (ur 8. u. m2) 18 praestantiores B (corr. m3) P (corr.
ml) set P (sed m2) 19 scisse BPPxD nescisse 0 (ne m2 8. tt.)
22 instruimur P (instru ex initu) 25 autem P (em eras.) dilectum
VP\'\'U\'\'O delictum cet.
plus adquiritur filio, cui fratrum adquiritur amor. haec
munificentia patrum. haec ditior hereditas filiorum.
iungat liberos aequalis gratia, quos iuncxit aequalis natura.
lucrum pietas nescit pecuniae, in quo pietatis dispendium
est. quid miraris si propter fundum aut domum oriuntur
inter fratres iurgia, quando propter tunicam inter Iacob sancti
filios exarsit inuidia ?
quid ergo ? reprehendendus Iacob, quia
praeferebat unum ceteris ? sed nec libertatem possumus auferre
parentibus, ne eos plus diligant quos plus credant mereri.
nec filiis resecare debemus studium plus placendi. denique et
Iacob illum plus amabat, in quo maiora uirtutum insignia
praeuidebat, ut non tam filium pater praetulisse uideatur
quam propheta mysterium, meritoque uariam tunicam fecit
ei, quo significaret eum diuersarum uirtutum amictu fratribus
praeferendum.
Denique in puero adhuc refulsit diuina gratia, siquidem
somniauit quod, cum alligasset, ut sibi uidebatur per uisum,
manipulos cum fratribus suis, surrexerit manipulus eius et
steterit erectus, conuersi autem fratrum manipuli adorauerint
manipulum suum. in quo utique futura domini Iesu resurrectio
reuelata est. quem et Hierosolymis cum uidissent, undecim
adorauere discipuli et omnes sancti, cum resurrexerint, adorabunt
fructus honorum operum praeferentes, sicut scriptum est:
uenientes autem ueni ent cum exultatione tollentes
manipulos suos. unde fratres, licet somnii fidem per inui-
diam derogarent, interpretationem tamen eius propriis
P (d eras.) 2 amor acquiritur WE 3 hereditaa B (re
8. u. m2) 4 iuncxit B iunxit cet. 6 auriuntur B (corr. m2) hauriuntur
P (corr. m2) 10 credunt ST (u m2 ex a) WE 14 profaeta B
16 praeferendum ... gratia in mg. inf. P 18 alligasset B (i ex e m3)
19 surrexit et 20 stetit PV 20 adorauerint N\' adorauerunt cet. 21 dni
ihu futura resurrectio N 22 hierosolymis V hierusolimis B hierosolimis
P (v 8. o pr. m2) cet. uidissent B (n 8. u) 24 fructum (om.
operum) Px proferentes 9T (ro m2 in ras.) %xE 25 portantes NO
regnaturus es nobis aut dominando dominaturus
es nobis? regem enim uenturum uisio illa significabat, quem
omnis caro generis humani inflexo adoraret genu.
uidit autem
aliud somnium et narrauit illud patri suo et fratribus, eo
quod sol et luna et undecim stellae adorarent eum. unde
obiurgauit illum pater eius dicens: quid ergo erit
hoc uisum, quod somniasti? numquid uenientes
ego et mater tua et fratres tui adorabimus te super
terram? quis est ille quem parentes et fratres adorauerunt
super terram nisi Christus Iesus, quando eum Ioseph et mater.
cum discipulis adorabant, deum uerum in illo corpore confitentes,
de quo solo dictum est: laudate eum, sol et luna;
laudate eum, omnes stellae et lumen? obiurgatio
autem patris quid significat nisi duritiam populi Istrahel, ex
quibus Christus secundum carnem, quem hodieque deum esse
non credunt nec uolunt adorare quasi dominum, quia ex se,
natum esse cognoscunt? audiunt itaque responsa eius, et non
intellegunt: legunt ipsi quod eum sol et luna laudant, sed
nolunt credere dictum esse de Christo. itaque Iacob typo
fallitur alieno, sed suo amore non fallitur. pietas in eo paterna
non deerrat, sed erraturae plebis adfectus exprimitur.
pariter gemino prophetabat oraculo, ut et personam iusti
repraesentaret et populi, quod dei filius uenturus esset in
11 Matth. 14, 33 13 Psalm. CXXXXVIII 3 N\'V 4 omnis B (i ex e) infleio P (0 ex u) 5 alium
B aliut P (aliud corr. ml) fratribus suis NVD 10 quis ex quid P
adorauerint Bux et ml 91\' (adorauerunt m2) 11 xpm ihm B xps et
(et eras.) ihsaihs xps 0 ioseph et maria U\'TV maria et ioseph WilE
12 adorauerant N\' uerum esse 91\' (csse s. u. m2) WE confidentes
91\' (corr. m2) UxE 14 stellae B (o pr. ex i) 15 israhel BPx
isrt cet. 17 dffi P 18 et IIDO sed NV 19 laudent NV 21 amare B
(cotT. m3) 22 deerrat scripsi deerat IIO errat NVD 24 profetabat
B
uidebat igitur futurae incarnationis mysteria, qui filium mittebat
ad fratres, ut uideret si recte sunt oues. quas oues deus in
illo iam tunc patriarchae studio requirebat nisi eas, de quibus
ipse dominus Iesus in euangelio dixit: non ueni nisi ad
oues perditas domus Istrahel? et misit inquit in
Sychem, quod interpretatione dicitur umerus siue dorsum,
hoc est ad eos qui non conuerterentur ad dominum, sed fugientes
a facie eius se auerterent, quod est proprie peccatoris;
exiit enim Cain a facie dei, et propheta dicit: pones
eos dorsum. iustus autem non se auertit a domino, sed
occurrit dicens: oculi mei semper ad dominum. et
Esaias dicenti domino: quem mittam? sponte se obtulit
dicens: ecce ego. et Symeon expectauit, ut uideret Christum
dominum, et, posteaquam uidit, quoniam remissorem peccatorum
et totius mundi uiderat redemptorem, quasi leuatus a peccato
poposcit usu carnis huius absolui dicens: nunc dimitte,
domine, seruum tuum, quoniam uiderunt oculi
mei salutare tuum. et Zacchaeus hinc primum suae praerogatiuam
commendationis inuenit, quod in arborem, ut Christum
uideret. ascendit. ergo Ioseph a patre est missus ad
det. pot. inaid. 4 (I 193, 17 M.) 10 Gen. 4, 16 Psalm. XX 13
12 Psalm. XXIHI 15 13 Esai. 6, 8 sq. 14 Luc. 2, 25 et 29 sq.
19 Luc. 19, 4 B (non exp. m3) P (non exp.) Px (non eras.) necaretur
N perfidis iudeis P 3 rectae BP deus om. XD 4 iam
tunc ante in illo transponunt WET patriarcae B 5 Iesus om. WE
6 istrahel B israhel V israel P isri cet. 7 umeris P fv 8. i m2)
9 se P s. u. m2, unte a facie transponunt WE proprium P (um
m2 ex e) DO 10 dni W (n exp.) Px0 profeta B 12 ad (d a.
u. m2) P 13 eseias B (corr. m3) dicente VWE mittam P (am
ex as) 14 simeon BPPx Ux expectabit B (corr. m31 15 domini
ed. Rom. (TOV recte puto; cf. de bono mortis 2, 5 17 absoluit
P (t eraa.) dimittis N et (in quo om. domine) V 18 tuum
in pace WED quia D 19 zacceus B zacheus cet. 20 in B (n
8. u.) 21 missus est 21x
pro nobis omnibus tradidit eum, ab illo patre, de quo scriptum
est: deus filium suum mittens in similitudinem
carnis peccati.
Et errabat, inquit, Joseph, quia fratres suos inuenire non
poterat. non inmerito errabat, qui quaerebat errantes; eos
enim agnoscit dominus qui sunt ipsius. denique et
Iesus fatigatus ex itenere sedebat super puteum. fatigabatur,
qui non inueniebat dei populum, quem quaerebat; exierat
enim a facie domini. qui enim culpam sequitur exit a Christo.
peccator exit. iustus intrat. denique Adam se peccator abscondit,
iustus autem dicit: intret ratio mea in conspectu tuo.
inuenit autem fratres suos Ioseph in Dothaim, quod significat
defectionem. ubi est enim nisi in defectione qui deum deserit?
nec mirum si deficiebant qui non audiebant dicentem: uenite
ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego
uos reficiam. uenit igitur Ioseph in Dothaim, et praeuiderunt
illum de longe uenientem, antequam adpropiaret
ad illos. et insaeuiebant, ut occiderent eum.
mento longe erant qui erant in defectione et ideo insaeuiebant,
quia iis non adpropiauerat Christus. nam si adpropiasset iis
typus Christi, fratrem utique dilexissent; sed prope esse non
poterant qui parricidium cogitabant. ecce inquit somniator
2. 19 8 Ioh. 4, 6 10 Gen. 4. 16 11 Gen. 3. 8 12 Psalm.
LXXXVII 3 13 Gen. 37, 17 Philo quod det. pot. ins. 9 (196, 37)
15 Matth. 11, 28 17 Gen. 37. 18 23 Gen. 37, 19 sq. ND 2 nibis B (corr. m3) eum] illum P\'PxUxT
5 et... poterat om. P4 inquit ioseph quia fra P in ras. 8 itenere B
itinere cet. supra NVPx 9 quia NVD et (a postea add.) 0
13 ioseph fratres suos VPaWE dotain B dothain P1 et (h s. ft.) Px
quod ... 17 dothaim infra in mg. m2 P quod B (d s. u.) 17 dotaim
B dothain Px 18 eum N adpropriaret B (r alt. exp.) P\'
adpropinquaret T 20 insaeuiebant P (in s. 11. m2) 21 his libri
si hi P (hi eras.) adpropriasset B et his no 23 inquiunt PxDT
haec uerba dicebant qui de parricidiali sacrilegio cogitabant,
sicut Solomon de ipsis ait:
tollamus iustum, quia inu-
]
tilis est nobis? et addiderunt in Genesi: et uidebimus
quid erunt somnia eius. hoc scriptum est de Ioseph,
conpletum est de Christo, quando Iudaei in eius passione
dixerunt: sirex Istrahel est, descendat nunc de cruce,
et credimus ei. confidit in deum: liberet nunc eum,
si uult eum. numquid et ipsi fratres tam impii, ut fratrem occiderent?
et unde tantorum merita patriarcharum, ut lex tribus
totius plebis eorum uocabulis designaret ? quomodo conueniunt
pietatis nomina et sceleris insignia ? sic etiam isti typo populi,
non animi sui uitio laborabant. inde omnis inuidia, inde parricidii
meditatio: inuidia per figuram, pietas per adfectum.
Denique Ruben et ludas germanitatis pia iura seruantes
de manibus eorum liberare eum cupiebant, meritoque ludas
paterna benedictione praefertur, cum dicitur ei: adorabunt
te filii patris tui. catulus leonis Iuda et ipse
expectatio gentium. quod utique soli conuenit Christo,
37, 21 et 26 17 Gen. 49, 8-10 et (m2 ex uenit &) E eum NVD 2 parricidiali
B parricidali cet. 3 de ipsis salomon W solomou B salemon E
esaias V salomon cet. 5 proderunt 21\' m2 8. u. (ml ert, eras.) % \'E
illius N 7 dicebant NV istrahel B (d ut uidetur eras.) isrf cet.
8 credamus V confidit B (i pr. ex e) deo FET dno V nunc
om. P\' eum nunc DE 9 eum B (exp. m2) V (del. m2), om. cet.
10 patriarcarum B patriarcharum ... plebis om. V tribus om. ND
11 designaretur N 12 sed etiam iusti NVD 13 omnis B (i ex e) P
(i ex e m2) 15 roben B (v s. o) 16 eorum 8. u. m2 P ceterorum
NVplD eum liberare ND eum eripere Y 17 ei dicitur UxE
18 post Iuda haec sequuntur in V: ex germifi filius ascendisti. re cubans
donnisti sicut leo et sicut catulus leonis. quis excitabit illum. alligans
ad uitem pullum et ad palmitem pullum asinae sue. lauauit in uino
stolam suam et in sanguine uuae amictum suum. & post aliquanta non
deficiet princeps ex iuda-nec dux de femoribus eius donec ueniat cui
repositQ g ipse erit VUx
a gentibus, lauaret in uino stolam suam proprii corporis
passione, quia carnem suam nulla peccati labe maculauit.
Aser quoque non utique sibi conuenire credebat Aser, pinguis
eius panis et ipse Aser cum principibus. quid uero
ipse Ioseph, cui dictum est: filius ampliandus meus
Ioseph, filius ampliandus meus, zelatus filius
meus, filius meus adulescentior, ad me reuertere,
in quem consilium conferentes maledicebant, in quo benedictio
praeualuit super benedictiones montium manentium
et desideriis collium aeternorum, quem significari
in se intellegebat nisi illum qui omnium merita
supra omnium desideria sanctorum inmensae teneret
apicem potestatis, quem uoto nullus aequaret? conpensatur
ergo in patriarchis inuidia per gratiam, qui et excusantur a
culpa et reuelationis munere consecrantur. non enim tam
culpabile est dixisse quae plebis sunt quam beatum uidisse
quae Christi sunt. subierunt personam peccatoris populi, ut
acciperent gratiam domini redemptoris. certe culpam aboleuit
gratia, gratiam culpa non minuit.
et ut agnoscamus omne
hoc de populo et de domino Iesu esse mysterium, uenite
37,27 B (ra ex re) adoretur P ipse adoraretur P4 2 lauaret
B (u ex b) 3 passioneṃB passione 0 (e ex 8) 4 pinguia B
(n 8. u.) 5 panis eius N\'V 6 meus ampliandus Ux E mens ampliandus
2* ampliatus V (om. meus ... ampliandus meus) 8 aduliscentior B
adolescentior P (v s. o pr. m2) 10 benedictionis B (corr. m3) E
(corr. ml) benedictionibus P (ibus m2 ex es) DO manentium et
cm. P\' manentium om. T 11 desideria N 12 intellegebant PVP DOT
14 conpensantur B (n tert. del.) P (n tert. eras.) 15 patriarcis B et
(chis m2) P eicussantur P (s pr. eras.) a 8. u. B 17 plebis P
(s 8. u. m2) beatum P m2 NVD beata Pml cet. 18 subierint B
(-unt corr.) Px2T 19 aboleuit P (a m2 ex o.) 20 cognoscamus Ux T
21 de alt. om. NV myBterium esse WE misterium PP\'f.\'
habet nomen Ioseph nisi quod diuinam gratiam
et expressionem dei summi? quis igitur uenditur nisi
ille qui, cum in forma dei esset, non rapinam arbitratus
est esse se aequalem deo, sed semet ipsum
exinaniuit formam serui accipiens? neque enim nos
eum emissemus, nisi uendidissent eum sui. male uendiderunt,
peius emerunt. uendiderunt negotiatoribus, bonum odorem
emerunt a proditoribus; uendidit enim Iudas, emerunt Ismahelitae,
qui significantur Latina interpretatione odio habentes
deum suum. ideo alibi uiginti, alibi uiginti et quinque aureis,
alibi triginta inuenimus emptum Ioseph, quia non omnibus
unius aestimatione pretii ualet Christus. aliis minus, aliis
amplius. fides ementis incrementum est mercis. religiosiori
pretiosior deus, peccatori pretiosior est redemptor. pluris et
illi ualet qui plus habet gratiae. sed etiam cui multa donata
sunt pluris ualet, quia cui plus remissum est plus diligit,
sicut ipse dominus in euangelio pronuntiauit de illa muliere,
quae super eius pedes effudit unguentum et lacrimis lauit et
capillis suis tersit et osculis siccauit, de qua ait ad Simonem:
propter quod dico tibi: remissa sunt ei peccata
eius multa, quoniam dilexit multum. cui autem
minus dimittitur minus diligit. interdum diuersitates
37, 25; cf. Matth. 26, 14; 27, 5 11 Gen. 37, 28 12 Matth. 26, 15
20 Luc. 7, 47 B (he ex hi) 2 significet et om. P 3 et om. BPxO
4 formani B rapina P 7 eum alt. om. NV eum (add. m2) Cum
(in mg. m2 • • i quem) Bui P eum quem sui 0 sui quem sui D 8 alieni
peins 0 boni odoris NV 9 enim] eum PUxD emerunt eum D
ismahilitae B 10 latine (om. interpretatione) P\' 11 XX. P
XX. et V. P et om. V 12 XXX. BPU\' 15 pretiosior (pr.)
est PxT pluris NV plus nDO 16 cui m2 in spatio uacuo P
17 plnres B et (corr. m2) P cui s, u. m2 P 18 illa (a ex e) P
19 lanit] rigauit P 20 qua (a ex o) P m2 91\' m. ant. 22 eius add.
m2 P, om. N\'VPI 23 diuersitatis B (corr. m3) P (corr. m2)
sicut habes de unguento, quod ad sepeliendum se
dominus fusum esse memorauit, (ut) scriptum dicente Iuda:
potuit hoc ueniri denariis trecentis, quo numero
non quantitatis, sed significatio crucis uidetur expressa. ita
hic quoque diuersitas uel uiginti uel triginta. aureorum uel
argenteorum habet uel geminatae uel trinitae perfectionis
indicium. nam uiginti quinque aurei iubelaei, qui est remissionis
numerus, significant pretiosissimam portionem. hic
quoque, ut dominicae figuram passionis aduertas, ait ludas
patriarcha: tradamus Ioseph Ismahelitis; manus
autem nostrae non sint iniectae super eum. et bene
superius dixerat: manus autem nolite inferre ei, quod
Iudaei in domini passione dixerunt: nobis non licet interficere
quemquam, ut sermo Iesu inpleretur significans
qua morte moriturus esset.
iam tunc ergo crucis futurae
figurabatur insigne, simul et quod exutus est tunica, id est
carne, quam adsumpsit, exutus est decora diuersitate uirtutum.
ergo tunica eius, id est caro, non diuinitas cruentata est et
indumentum ei carnis, non inmortalitatem uitae auferre potuerunt.
hanc tunicam Iudaeicae bestiae cruentauerunt, illae de
37, 27 13 Gen. 37, 22 14 Ioh. 18, 31 17 Gen. 37, 23 Ioh. 19, 23 B (corr. m3) scriptum habes P\' ungento P (co-rr. m2) Px
3 ut stlppleui. sicut T scriptum BPVPxDO scriptum est T scriptura
N\'. om. P\' 4 ueniri BVOT uenire P (re ex, ri m2) N\' uenundari
PPxD CCC BP 5 quantitas NJ Ix 6 XX uel XXX BPH\'P\'D
7 trinitae B trinitate P et (-tp) V trinjtate 0 (in mg. m2 triplicate) de
trinitate 31\' (del. et s. acr. m2 triplicate; in mg. m. ant. 1 triplicatel
T (in quo antea de geminitate) triplicatae cet.; intactum reliqui trinitae.
nam alienum non est a uero uerbum trinire extitisse 8 iobelei B (r
a. 0) iubilei %xE iubelei cet. 10 passionis figuram P\' 11 Iosephl
eum Y ismaelitis B (e ex i m3) 12 non sint nostrae intintinctae Jx
13 illi NVD 17 praefigurabatur ND tunica VET 18 caruS JVrF
decoraiji B decori NVPx 19 tunica?4 B 21 hanc (m2 ex hoc) P
iudaeicae B (e pr. del.) iadaicae U\' (a pr. m2 in ras.) 0 (a pr. ex
e) cet.
ecce ego mitto uos sicut agnos inter
5
lupos. quod autem lacus siccus erat, quid mirum si Iudaeorum
lacus aquam non habet, qui dereliquerunt fontem aquae
uiuae et fecerunt sibi contritos lacus ? et ut scias uerum hoc
esse mysterium, ipse de se dominus ait: posuerunt me in
lacu inferiori, in tenebris et in umbra mortis.
Illi igitur emunt Christum, qui bonos odores deferunt,
thymiama, quo adolent altaria piae mentis, unde et Dauid
graece ait:
500, resinam quoque, qua marmora confracta sociantur. est
resina spiritalis, quae fracturam animae tuae solidet et diuulsa
conectat, resoluta constringat. haec enim spiritalis resina
conroborat et quaedam conminuta animae membra conponit,
ut sine offensione socientur. denique Hieremias hanc quaerit,
ut Babyloniam curet sanare, si possit, dicens: accipite
resinam conruptioni eius, si quo modo sanabitur.
curauimus Babyloniam, nec sanata est. non est sanata
synagoga, quia resina ista migrauit ad ecclesiam. ideo ex
Galaad ueniebant negotiatores, hoc est de possessione uel
7 II Cor. 2, 15 8 Gen. 37, 25 9 Psalm. CXXXX 2 10 Gen. 37, 25
15 Hier. 28 (51), 8 sq. 19 Gen. 37, 25 Philo Legg. alleg. III 6
(I 91, 13) (m2 ex qui) P 4 lacus contritos NVD 6 tenebrosis VPxE
7 bonos odores P (8. ras.) boni odoris Wm2 WET 8 tymiama
lJPPxOT et ml P tymiamatis Pm2 D timiama it\' thimiama %x quo
(m2 ex quod) P quod P\' piae B (a s. u.) dauit B dauit ex diuuid
m2 in spatio uacuo P 9 KATGyEyN BPx et ml P catei. ein P
in mg. m2 D ka
MANeNaet (in quibus — eNANHOCooy) W\'E KeENONH-
T KaTeyOTNBh-
oratio mea sicut incensum in conspectu tuo V 11 sqq. risina
B (corr. m3) fracturam BPPx0 fracturas D (as ex am) NVP\' deunlsa
BPx et (di ex de) P 12 et soluta N\'D 14 quaerit resinam
yYD 15 babilloniam BP/O et sanare P (s. sanare ras.) D
17 babyUoniam B et (1 pr. exp.) P et sanata est N\' et sanata non est T
ut gentium peccata resina ista curaret. de quibus dicitur:
conualescite, manus dimissae et genua dissoluta.
fides sincera resina est. hanc adhibebat Petrus, cum diceret
clodo: in nomine Iesu Christi Nazaraei surge et
ambula. meritoque surrexit et ambulauit. hanc habebat,
cum diceret paralytico: Aeneas, sanat te dominus
lesus: surge et sterne tibi. et surrexit et strauit
sibi. hanc habebat, cum diceret mortuae: surge in nomine
domini nostri Iesu Christi. et defuncta surrexit. huius
resinae temperamento lapides illi, de quibus potens est deus
resuscitare filios Abrahae, conpaginantur. huius resinae medi camento
claudus erigitur, paralyticus reformatur, mortua
resuscitatur.
illud quoque quod haedi sanguine respersernnt
tunicam eius uidetur significare, quoniam falsis testimoniis
adpetentes in inuidiam deduxere peccati omnium peccata
donantem. nobis agnus est, illis haedus. nobis agnus dei
occisus est, quibus abstulit peccata mundi: illis haedus,
quorum aceruauit errores, delicta cumulauit. ideoque ait:
inplete mensuram patruum uestrorum.meritoquelaeob
posteritatis suae deplorans dispendia quasi pater filium flebat
11 Matth. 3, 9 14 Gen. 37, 31 15 Matth. 26, 60 sq. 17 Ioh. 1, 29
Exod. 12, 4 sq. 20 Matth. 23, 32 21 Gen. 37, 34 PxDO discussae N resolutae V 5 clodo BO claudo cet.
ihu m2 ex ihm B Christi om. NV nazarei B et ml P nazorei
V nazareni P m2 cet. 7 paralytico BVEO paralitico eet. aeneas
BV et ml P aenea P m2 cet. sanat BPVPx sanet U\' (e ex a m2) cet.
8 ihs ips P\'DT 9 mortuae thabitha V 10 nostri om. N\'DO
Christi om. ND 11 dns N\'O 12 abraae B medicamento B
(i ex e) 13 paralyticus BVJEO paraliticus cet. 14 aedi BP\'Ux 16 in
8. u. m2 P ml T, eras. 2T, om. VUxE 17 aedus BP\' edus PxUx
nobis ... edus infra in mg. m2 P agnus B (n 8. u.) 18 peccatum
T aedus P\' edus PUx 19 acerbauit B (corr. ml) %\' (corr.
m2) %xE aceruabit P (corr. m2) 20 patruum B patrum cet. 21 suae
om. UxE dispendia (di ex de) P
scidit etiam uestimentum suum, quod in passione domini
Iesu factum legimus a principe sacerdotum, in quo esset
non priuata persona, sed publici munus officii. et uelum
templi scissum est, ut profanata mysteria, nudatum populum
salutaribus indumentis, diuisum regnum talibus manifestaretur
insignibus destruendum, quia omne regnum diuisum facile
destruetur. et uere diuisum, quando id quod erat Christi
coepit esse iam diaboli. neque enim poterant indiuisi manere
qui a patre filium separabant.
praeposito coquorum. non otiosa persona, quae cruda ciborum
coqueret, ut epularentur animi fidei suauitate; nullus enim
cibus scientia et doctrina dulcior. erat ante in Aegypto cruda
perfidia, quam nullus diuinae cognitionis ardor et uerae
scientiae cupiditas nulla molliuerat, non eloquia domini ignita
decocserant. uenditus est autem Ioseph in Aegypto, quia
Christus uenturus erat ad eos quibus dictum est: peccatis
uestris uenditi estis et ideo suo sanguine redemit quos
propria peccata uendiderant. sed uenditus Christus condicionis
susceptione, non culpae peccati pretio non tenetur, quia
peccatum ipse non fecit. pretio igitur nostrum debitum, non
sua aera contraxit, chirographum sustulit, faeneratorem remouit,
11 Gen. 37, 36; 39, 1 16 Psalm. XVII 31 CXVIJI 140 18 Esai.
50. 1 22 II Cor. 5, 21 23 Colosa. 2. 14 B 3 Iesu om. N\'P \'0 o ut] et N\' mysteria ut esse
W\' (ut esse extra u. add. m. ant.) WB 7 distruendum B et (corr.
m2) P 8 distruetur B et (corr. m2) P id IIVDOT hoc N\' 9 iam
IIVO etiam D (e. f iam) N 11 et ductus ND et (in quo om. est) V
12 cocorum PN\'VD quoquorum T 13 suanitate (u pr. s. u.) B 15 perfidia
P (i alt. 8. u.) 16 nulla P (n postea add.) PxDO ulla cet., fort.
nec...ulla 17 decocierant B (x ex s) decoxerant cet. 21 non alt.
eras. U\', om. WoxE 22 debitum B (i ex e) 23 chirografum B cyrographum
P cyrografum N\' feneratorem libri
non licebat nobis exire seruitio. suscepit hoc ille pro nobis,
ut seruitutem mundi repelleret, libertatem paradisi restitueret,
gratiam nouam consortii sui honore donaret. hoc de mysteiio.
ceterum quod ad moralem pertinet locum, quia omnes saluos
uult fieri dominus deus noster, dedit etiam per Ioseph his qui
sunt in seruitute solacium, adtribuit magisterium, ut discerent
etiam in ultima condicione posse mores esse superiores nec
ullum statum inmunem esse uirtutis, si animus se uniuscuiusque
cognoscat, carnem seruituti subditam esse, non mentem
multosque seruulos esse dominis liberiores, si in seruitute
positi a seruilibus putent operibus abstinendum. seruile est
omne peccatum, libera est innocentia. unde et dominus ait:
omnis qui facit peccatum seruus est peccati. quomodo
enim non seruus auarus omnis, qui pro exiguo pecuniae
lucello se ipsum auctionatur ? timet omnia ne congesta amittat
qui non utenda congessit, maiore periculo seruaturus quo
maiora quaesiuit. quomodo non mendicus cui sunt parua
quae possidet? nam etsi mihi diues uideatur, sibi eget, nec
testimoniis sua uota solatur qui quod optat nescit credere.
quomodo autem non et ille seruus qui subditus libidini est?
primum suis ardet incendiis et pectoris sui facibus exuritur.
quibus recte dicit propheta: ambulate in lumine ignis
uestri et in flamma, quam accendistis. suscipit omnes
P\' debitorem B (i ex e) munus BPP D
unQ T exsoluit B (s s. u.) PF2T 4 hoc B (c s. u. m2) niystyrio
B 5 uult saluos NFPPxD 6 per ioseph etiam N\'VD 7 solacium
B (la s. u.) discederent P (de eras.) 10 non mentem ...
seruitute infra in mg. m2 P 14 et 15 omnis B (i ex e) 15 omnis
.,
auarus WET 16 locello BP\'PxD et §1\' m2 lfjcello P autionatur
BO et (corr. m2) P cautionatur Px omnia II VDOT enim N\' 18 quomodo
enim non P\' pauca Px 19 aeget B et (a eras.) P 20 necscit
P (c pro eras.) 21 est libidini %xE 22 pectoris P (s s. u. m2) 31\'
(s. 0 ras.) peccati WE 23 profeta B 24 flamaiu B suscepit P
(corr. m2) VP\'
potiatur, fit seruus omnium. seruit igitur ac miseram quidem
seruitutem qui ipse sibi dominos facit, ipse uult habere quos
timeat; nihil enim tam speciale seruitutis est quam semper
timere. ille uero in quauis condicione seruitii semper liber
qui amore non capitur, auaritiae uinculis non tenetur, metu.
criminis non alligatur, qui securus spectat praesentia, quem
futura non terrent. nonne tibi uidetur iste in seruitute dominari,
ille autem in libertate seruire ? seruiebat Ioseph, regnabat
Pharao: beatior huius seruitus quam regnum illius. denique
tota Aegyptus conlapsa esset fame, nisi regnum suum consilio
seruuli subdidisset.
habent igitur unde glorientur originis
seruuli; seruiuit et Ioseph. habent unde se consolentur qui
ex libertate in seruitutem aliqua necessitate uenerunt. habent
quod imitentur, ut discant condicionem se mutare posse, non
mores, esse et in uernaculis libertatem et in seruitute constantiam.
habent etiam domini quod per seruulos bonos sperent.
Abraham filio per uernaculum inuenit uxorem. benedixit
dominus domum Aegyptii propter Ioseph, et facta benedictio
domini in toto censu eius et in domo et in agris. et conuertit
inquit [ei] omnia quaecumque erant illi in manus
Ioseph. aduertimus quod ea quae domini gubernare non
poterant seruuli gubernauerunt.
39, 5 NV hanc BPP\'DO per hanc Px 6 mundi amore ed. Rom..
inlucido post amore add. 0 m2, transeuntium Px 7 expectat BP\'PxO
expectant P (n eras.) 12 origine seruili P1 originales seruuli N
(serui E) V 13 se om. DOT, ante unde ponit V, post consolentur Ux
consalentur B 14 seruitutS B (6 m3 ex e) seruitute PilE 16 uernulis
N 19 facta BPx facta est cet. 20 agris B (s s. u.) agro 0
21 ei eras. U\', om. VWE omnia B u s. u.) 23 gubernarunt NV
24 dispositiones N\' et (es ex is) 0 dispositionis cet.
sui uultus non ad alienam diriuauit iniuriam, sed ad
suam seruauit gratiam, hoc se pulchriorem ratus, si non
dispendio castitatis, sed cultu pudoris speciosior probaretur.
illum esse uerum decorem, qui non alienos oculos caperet
nec fragiles mentes uulneraret, sed iudicia adquireret uniuersorum
fraudi nullis futurus, laudi sibi. iam si qua petulantibus
aspexit oculis, crimen est solius quae male uidit, non
huius qui male nollet uideri, nec in eo quod uisus est culpa
est. non erat in potestate seruuli ut non uideretur: maritus
debuit cauere uxoris oculos. si ille nihil timebat de coniuge,
arbitrabatur iste testimonium esse castimoniae, non remissionem
incuriae. discant tamen etiam uiri cauere oculos feminarum;
adamantur et qui nolunt amari. denique adamatus est
Ioseph, qui amantem contemneret. et bene excusauit eum
scriptura dicens: inmisit oculos uxor domini eius in
Ioseph, hoc est: non ipse se ostentauit nec cepit incautam,
sed illa retia sua misit et indagine sui capta est, laqueos
suos sparsit et suis haesit uinculis.
dixit autem illi: dormi
mecum. prima adulterae oculorum tela sunt, secunda,
sed qui non capitur oculis potest uerbo resistere. suppetit
defensio, ubi adhuc liber affectus est. ideo scriptum est quia
ille noluit. primum igitur mentis congressione superauit
tamquam scuto animi inruentem repellens, deinde sermonem
tamquam hastam uibrauit, ut se illa reuocaret. et dixit
25 Gen. 39, 8 N\'V 2 ad 8. u. P deriuauit V
3 pulchriorem P (m 8. u.) 7 nulli NP1 nullus 0 8 illine crimen
solius (ex solus 21\' m2, solum UxE) est NY 9 male se U\'Ux se male
ET nollit B et (corr. ml) P nolit V 11 oculos uxoris UxE
13 uiri cauere etiam NV 14 adamantur enim et 91x 16 eius dni Wx
17 iste NV cepit VEO cepit W/\'DP coepit cet. 18 indagine P
20 secunda P (a m2 ex um) 21 uerbo P\' (o in ras.) uerbis NV
23 congressione mentis WE 25 astam P hastam (h 0. ft.) Px
dicitur, quae non potuit extorquere quod uoluit impetrare.
nam quomodo domina, quae dominandi non habebat effectum,
quae disciplinam dominae non tenebat, quae seruulis libidinis
incentiua praestabat ? ille dominus, qui amantis non excepit
faces, qui lenocinantis uincula non sensit, quem nulla mortis
formido perterruit, qui maluit liber criminis mori quam potentiae
criminosae eligere consortium. ille liber qui turpe credidit
uicem gratiae non referre. denique non ut meticulosus excusat
nec tamquam periculi timidus cauet, sed tamquam beneficii
erilis et innocentiae suae debitor fugit crimen ingrati peccatique
labem et culpae contagium quasi iustus horrescit. tertium
spiculum adultera interpellandi adsiduitate uibrabat. sed
Ioseph non audiebat eam. habes post prima uerba quid caueas.
non solum lubrica, sed etiam procax inportuna petulans est
libido, nec habet quod uereatur adultera. quae dispendia
pudoris prima non doluit insidiatur, ut capiat.
Denique officii sui et commissi muneris ingressum gratia
remotis arbitris ac domesticis adprehendit eum dicens: dormi
mecum. excusatur Ioseph scripturae testimonio, quia commissum
a domino deserere nequibat obsequium. non enim satis
est quod securus sui domus interiora quasi qui capi non
posset ingressus est: iustus debuit prouidere, ne furenti copiam
daret et eius illa peccato periret. sed qui aduersari sibi domini
sui uidebat uxorem neclecti officii etiam a domino cauere
debebat offensam. simul adhuc sermonis, non conprehensionis
putabat audaciam.
excusatur quod ingressus est, praedicatur
eras.) P uxor D 2 impetrare Px imperare cet. 3 affectum
91\' (corr. m2) WET 6 lenocenantis B uincla PVUxD
10 cauit B et (corr. m2) P 12 horescit B 13 interpellandi B (i alt.
s. u.) P (a ex e m2) adsiduitate P (id ex ua) 15 petulans B
(n 8. u.) 18 sui om. P muneris m2 ex numeris P ingressum B
(s s. ṃ) ingressus PPxD et (Q corr. m2) P 21 nequibat deserere WET
24 et om. P (nc 8. u. m2), ne D 25 neglecti B (g ex c) cet. 26 sermonis
B (i ex e) 27 praedicatur B (r pr. 8. tc.)
animi castimoniam. reliquit tamquam non sua quae adultera
suis manibus detinebat et aliena iudicauit quae tactu inpudicae
potuerant conprehendi. magnus tamen uir, qui uenditus seruile
nesciuit ingenium, adamatus non redamauit, rogatus non
adquieuit, conprehensus aufugit, qui cum ab uxore domini
conueniretur, teneri ueste potuit, non potuit animo capi ac
ne ipsa uerba diu quidem passus contagium iudicauit, si
diutius moraretur, ne per manus adulterae libidinis incentiua
transirent. itaque uestem exuit, crimen excussit et relictis
quibus tenebatur exuuiis spoliatus quidem, sed non nudus
aufugit, quia erat tectior indumento pudoris; non est enim
nudus nisi quem culpa nudauerit. denique in superioribus
habemus quod Adam, posteaquam dei mandata praeuaricatione
deseruit et peccati grauis aera contracxit, nudus erat. unde
et ipse ait: uocem tuam audiui in paradiso et
timui, quia nudus sum, et abscondi me. intellexit enim
esse se nudum, qui infulas diuinae protectionis amiserat. et ideo
latebat, quia uestem fidei non habebat, quam utique praeuaricando
deposuit. magnam rem uides. ille nudus erat, qui
tunicam non amisit: iste nudus non erat, qui uestimentis se
exuit, quae in manibus adulterae dereliquit. eadem scriptura
illum nudum adseruit, hunc abnuit. et ideo expoliauit iste se potius
quam nudauit, qui incorrupta uirtutum uestimenta seruabat,
expolians se ueterem hominem cum actibus eius, ut indueret
nouum. qui secundum imaginem creatoris in agnitione renouatur:
ille autem nudus remansit, qui se iterum uestire non potuit
3, 9 sq. B et (corr. m2) P 4 tamen II DO quippe N\' plane T
(a ex e) V seruile tamen NV 7 animo capi non potuit UxE ac
ne ipsa ... p. 91 u. 3 nudauit om. V 8 quidem uerba diu N\' uerba
quidem diu T 10 ex.uit 1\' (i eras.) 11 exubiis B 12 qui N
14 mandatil N 15 contracxit B contraxit cet. 18 se om. U\', se esse
WE, esse om. T 20 uides B (es ex is) 23 hunc (n s. u.) B m3
P m2 25 eius UIJOT suis N\'
quia peccator habere non poterat spiritalem. reliquit igitur
uestimenta Ioseph et nudauit adulterae inuerecundiam, quae
postea latere non potuit.
Denique exiuit foras et ipsa adulterii sui temptamenta
uulgauit exaltans uocem suam, eo quod relictis uestibus
Hebraeus aufugerat. ipsa igitur quod debuerat celare prodebat,
ut conposito crimine laederet innocentem. iustus autem accusare
non nouit et ideo inpune hoc inpudica faciebat. illam igitur
uere exutam dixerim, etiam aliena uestimenta seruantem. quae
omnia amiserat uelamina castitatis, illum satis ornatum. satis
defensum, cuius uox non audiebatur et innocentia loquebatur.
sic Susanna postea, dum tacet in iudicio, melius est locuta
oraculo et ideo prophetae meruit defensionem, quae propriae
uocis non quaesiuit auxilium. illum ergo beatiorem dixerim,
cum in carcerem mitteretur, quia subibat pro castitate
bonum enim munus pudicitia, sed minoris meriti, cum
periculum non habet; ubi uero etiam salutis periculo defenditur,
ibi plenius coronatur. inaudita causa, inexplorata fide ueri
tamquam reus criminis in carcerem Ioseph mittitur, sed eum
dominus nec in carcere deserebat. non turbentur innocentes,
cum falsis criminibus adpetuntur, cum oppressa iustitia
truduntur in carcerem.
uisitat deus et in carcere suos, et ideo
5
ibi plus est auxilii, ubi plus periculi. sed quid mirum si
uisitat Christus in carcere positos, qui ipsum se in suis in
19 Gen. 39, 20 P (a ex e) adulterii P (i alt. postea add.) 7 haebraeus
BP celare debuerat WE 9 no*uit B 13 locuta est Ux E ęşţ
locuta est T 15 auxilium non quaesiuit X\' 16 carcerem B (c pr.
ex i) caBtitateip B 18 non habet 11DO abest XV 19 uere B
(e alt. ex i) 21 carcerem B (m exp.) PVplDT 23 truduntur P
(ru in ras.) traduntur VUxE carcere (pr.) BPx carcerem (alt.) P\' V et
(ra exp.) BP 24 est plus X\' ubi plus IIDO ubi plus est U\'T ubi est
b a
plus UxE 25 ipsum se 9T (b a mS) se ipsum UxE
carcere eram, et non uenistis ad me? quo non penetrat
diuina misericordia ? inuenit Ioseph huiusmodi gratiam, ut qui
fuerat clausus m carcere ipse potius carceris claustra seruaret,
cederet munere clauicularius, inclusos omnes potestati eius
committeret. itaque non solum Ioseph carcerem non sentiebat,
sed etiam alios quoque carceris leuabat aerumna.
mulier est Aegyptiarum, quae procaces cum uiris solent miscere
sermones, lacessere uerecundos, refugientes insequi, pudentes
perurguere. cum uitia sua non posset defendere, innoxios
criminabatur perfidiam admiscens perfidiae, aliena tenens,
alios ipsa condemnans, modum nullum ponens furori. quae
enim causa crudelitatis nisi quod cupiditatibus suis obsisti
uidebat et desideria sua uetita adsensione fraudari ? en propter
quod aperiatur carcer, ut suscipiat innocentes, soluantur catenae
reis, ut inponantur fidelibus, dimittantur ueritatis adulteri,
ut includatur qui adulterium fidei recusauit.
de istis uero
spadonibus quid dicam ? qui exemplo debent esse spadonibus
ceteris quod status eorum fragilis et tenuis et in uoluntate
regia spes omnis quibus leuis offensa summum periculum
hoc loco B in mg. m3 habet sequitur, quod post
memorauit praebent Px et (del. ml) PO 3 inuenit P (ex inuenti)
gratia B ut s. u. P 5 cederet NV concederet B (con in mg.
*
m2) cet. munere St\' munera P1 in potestatem N 6 ioseph non
solum UxE 7 carceris (is ex e) P 8 mulier spadonis fuit T et liber
Clarae vallis, sed id quod adparet ex eis quae sequuntur u. 14 sqq.
praepositi uini et pistorum significantur 9 mulier est scripsi mulieres II
mulier NV Aegyptiarum scripsi aegyptiorum libri solent IIDO
spoliata U\'T solita UxEV 11 perurgere PVPplDT cum 0 m2
con 0 ml P ne P (ex non) D possit BPO et (corr. ml) P
innoxios BVE et 0 m2 innoxifl P1 innoxius 0 ml cet. 12 miscens N
13 et alios NY 14 crudelitatis s. u. M2 P 16 aperiatur P (a alt.
eras.) aperitur DO soluuntur P (ex -antur) D 18 fidei adulterinni
UxE 19 exeinpla N debent P (n a. u.) 20 ac tenuis 21x
quod esset uini praepositus, alter quod pistorum. uterque
offendit missique in carcerem et conmendati sancto Ioseph
ab ipso carceris clauiculario, cum essent illic dies complures,
uiderunt somnium. et cum reuiseret eos Ioseph, tristes turbatosque
animi offendit, quia turbabantur somnio, cuius interpretem
non inuenirent. nonne per deum inquit interpretatio
somnii est? narrate ergo mihi. et narrauit
praepositus uini somnium suum: erat uitis in
conspectu meo, in uite autem tres radices et ipsa
florens, ferens germina, maturi etbutrones uuarum
et calix Pharao in manu mea. et sumpsi eam et
expressi eam in calicem et dedi calicem in manus
Pharao. et dixit illi Ioseph: tres radices tres dies
sunt. adhuc triduum, et in mentem habebit Pharao
principatum tuum et restituet te super officium
tuum pristinum et dabis calicem in manus Pharao.
sed memor esto per temet ipsum, cum tibi bene
erit, et facies in me misericordiam et memor eris
mei ad Pharao et educes me de carcere isto, quia
Px0 ministerio P (corr. m2) Px0 gloriabatur BSV
gloriabantur cet. 3 miseique P (s pr. 8. u.) 4 carceris B (i ex e)
5 turbatosque B (o ex u) 6 animo PV animis 31\' (s s. u. m2) PxT
cuius P (ua add. m2 in mg.) 10 conspetu B radices B (e ex i
m3) 11 Burens scripsi flores cet. germina B m1 ̄ΝV germinauit B
m2 (uit 8. u.) cet. maturos P (os ex i) matura WE matur*: 0 et
maturi P\' bytrones B et ml P botrionis V botriones P m2 cet.
12 pharao DO farao BPV faraonia WT pharaonis cet. et sumpsi...
Pharao om. Px fort. sumpsi uuam 13 eam om. WE calice NV
et dedi calicem NV, om. BP, et dedi P (in mg. m2) D dedique O
in manu N\'V, om. T 14 pharao PDO farao BV faraonis ill pharaonis
cet. 15 triduo PPP\'D in mentem (mente P\'V, fort. recte)
habebit ilVDO memorabitur N farao BVWI 17 tuum om. O
manu N pharao PPDO farao BV faraonis 21\' pharaonis cet. 18 bene
tibi fuerit N 19 facias P 20 pharao 0 farao B V faraouem cet.
nihil mali feci, sed miserunt me in lacum carceris
huius.
alterius somnium non libet dicere. meministis certe
uerborum meorum, quod etiam tunc refugerim eius interpretationem
in eo, cuius exitum refugio, mortem horresco. de
isto prius dicamus, qui sibi beatus uidebatur, cum esset uini
praepositus, et hunc summum credebat apicem omnis potentiae,
quod regi calicem dabat. haec gloria illius, haec magnificentia
in hoc saeculo: hac defraudatus dolebat, huic redditus gratulabatur.
sed hoc somnium est et omnis potentia saeculi
somnium, non ueritas est. denique per somnium uidit reddi
sibi principatum suum. et Esaias dicit ita esse huiusmodi
homines, qui in hoc saeculo delectantur rebus secundis. sicut
qui in somnis manducat et bibit uidetur sibi cibo aut potu,
dum dormit, repleri, sed cum uigilauerit, incipit esurire
amplius — tunc intellegit quam inanis ille cibus et potus fuerit
somniantis —: sic qui in hoc dormit saeculo nec oculos aperit
ad mysteria diuina, quamdiu somno grauatur corporis, putat
alicuius momenti esse hanc saecularem potentiam — quasi in
somnis eam uidet — ubi euigilauerit, deprehendit quam inanis
huius uoluptas saeculi sit.
iunioris eunuchum significat; cf. Augustinus contra Iul. Pelag. VI 14. 41
et Ambrosii epistula ad Marcellinam sororem (XX), in qua (sect. 28)
Calligoni mentionem facit 12 Esai. 29. 8 N 2 mali in ras. 2 litt. VIx
male PDO sed N miserunt B (nt m2 8. u.) lacum P
(a ex o) WEDO locum cet. 5 horresco P (h s. u. m2) perhorresco
WE 8 haec (alt.) B (c 8. u.) 10 omnis B (i ex e) 12 suum B
(u alt. 8. u.) eseias B (a 8. e alt. m3) . dicit BPVFxDO, post
homines huiusmodi transponit T, ait P\', om. 9t\' (in quo 8. u. m2 add.
-astruit) %xE 13 secundis rebus N\' 14 bibit (i pr. ex e) B aut]
et N\' potu B (u ex o m3) 15 nigilauerit BPx et ml P euigilauerit
P m2 cet. 16 et tunc U\' (et s. u. m2) WE inanis B (is
ex es) 17 in hoc dormit BVP\'PxDOT hoc indonnit P indonnit hoc 9T
indormit in hoc E dormit in hoc W., 20 eam B m3 NVPx ea B ml
cet. 21 saeculi uoluptas P\'Ux
Considera nunc illum uerum Hebraeum, illum non somnii,
sed ueritatis et praeclarae uisionis interpretem, qui de illa
diuinitatis plenitudine ac libertate caelestis gratiae in hunc
corporeum carcerem uenerit, quem non potuit saeculi huius
inlecebra mutare, non ulla corruptela mundanae uoluptatis
euertere, qui temptatus non decidit, adpetitus non adpetiuit,
postremo adulterina quadam synagogae manu ueste corporis
adprehensus carnem exuit, liber mortis ascendit. calumniata
est meretrix, ubi eum tenere non potuit, quem non carcer
terruit. non inferna tenuerunt. quin etiam quo ueluti puniendus
descenderat, inde alios liberauit:
ubi ipsi stringebantur mortis
uincula, ibi laxauit ipse uincula mortuorum. considera ergo
istum Hebraeum dicentem illi praeposito spadonum, qui
contraxerat offensam regiam, quem restituerat muneri suo:
memor esto per temet ipsum. cum tibi bene erit,
et facies in me misericordiam et memor eris mei.
ideo secundo repetiuit, quia sciebat non recordaturum quid
euasisset iniuriae, cum potentiam recepisset. ideo secundo
admonuit, quia secundo liberauit, ut si prioris beneficii eum
memoria non teneret, uel posterioris subiret, non despiceret
auctorem salutis suae, non perfida praeuaricatione uiolaret. sed
quod peius est, cito beneficii inrepit obliuio rebus secundis.
redditus officio suo non est memor factus interpretis, sed
23 Gen. 40, 23
1 uerum NV uirum ILD uimm illum 0 2 illa diuinitatis 91x (b a
add. m2) 3 pulchritudine PD ac libertate NV ad libertatem
(tem m2 ex te P) cet. 6 euertere ND euertere* (t eras.) 0 euertens
eet. 7 sinagogae PP\'Px 8 adpraehensus B (us ex is m2) 9 carcer
non N 10 quod B (d exp.) P (d eras.) Px 11 discenderat B et
(corr. m2) P 12 uinculo DO uinculis 91\' (is ex a m2) UxEP ̇Τ considera
P (o ex u) 15 fuerit UxET 16 facias P 18 recipisset B
et (corr. m2) P 20 dispiceret (corr. ml) B (corr. m2) PtV 21 auctorem
B (c 8. It.) perflda NVD et (a ex ia) PO perfidia cet. praeuaricationis
P Px 22 secundis rebus UxE in secundis rebus V
obliuiscebatur, sed loquebatur ei et per seruulum loquebatur
dicens ad eum: memor esto per temet ipsum, hoc est
uel officii tui contemplatione quid audieris recordare. sed
etsi nunc oblitus es, memor eris mei, ut euadas periculum,
qui oblitus es beneficium. tamen elatus potentia non recordabatur.
et quanta haec potentia, ubi uini ministerium? en unde
omnis iactantia! quia erat spadonum praepositus, qui uinum
poculis regiis ministrabant.
Et factum est inquit post biennium. mentior de hoc
nostri spadonis tempore, nisi et dies conuenit, quia post biennium
recepit officium nec recordatus est, sed admonitus.
cognouit enim quod etiam regnum ipsum in hoc saeculo esset
somnium qui suo somnio non credidit. didicit etiam regum
.... esse somnia nec ipsorum potestates esse perpetuas. sed cito
hunc locum praetereat dolor. ne ipsa commemoratione crudescat;
ne ipsius quidem sermonis mei meminisse delectat, quem
tunc temporis uel effuderit dolor uel extorserit ecclesiae
contumelia.
admonitus ergo sui per somnium regis ait:
peccatum meum recordor. sera quidem ista est, sed
utinam uera confessio. post peccatum fateris quod ante peccatum
cauere debueras. quam cito oblitus fueras memor esto
mei. scis nempe tunc temporis hunc fuisse sermonem, sed
obtunsas aures habebas fastu potentiae et uini ebrius non
audiebas uerba sobrietatis. uel nunc memor esto mei, qui
B loquebatur B (bis e ex i) 7 enunde T (n pr.
ex m) PxV inundet 91\' (I ex n m2) UxE et unde cet. 8 praepositus
P (si s. tł.) 12 recipit B 14 somnium B (u s. u.) didicit lVVet
1112 0 discit P (s s. u. m2) D dicit 0 ml cet. regnum P (n in ras.
ut uidetur ex i) 0 (n exp.) 1łVD 15 lacunam significaui; excidisse
uidetur dona uel beneficia perpetuas P (er in ras.) 17 mei rpei B
18 temporis uel N temporis ut B et ml PO temporis aut PO m2 D
temporis ui P\' temporis Px 19 contumilia B 22 ∗∗∗memor P (mei
erasum esse uidetur) 24 obtunsas 21\' (n del. m2) obtusas U xET
25 memor esto UVDOT memento N\'
inebriare iam non uino, sed sancto spiritu. recordare quid
passus sit, cum quo dormisti somnum tuum et somniasti
somnium. et ipse praepositus erat et praepositus epularum
regis, quae ad opus pistorium pertinebant. sublimem se esse
credebat, quia in potestate habebat panem regium: nesciebat
multos anfractus esse huius potentiae. minabatur aliis ipse
mox supplicio dedendus extremo nec audiuit eum, qui licet
seruulus domini tamen loquebatur oraculum, quod ipsius
iussu regis, de quo sibi plurimum blandiebatur, caput amissurus
esset,. esca auibus derelinquendus. uel hoc te exemplum
reuocare debebat, ut perfidiae non crederes.
sunt et alia exempla
de fastu et fragilitate ministrorum regalium, quae posterioris
temporis historia habet. et Doec praepositus erat et praepositus
regis animalium ad disciplinam mulorum, hoc est spadonum
animalium. hic quoque sacerdotem domini detulit et regem
fraude conmouit in sacerdotis periculum et hic Syrus erat.
num mentior, quando et patria et facta conueniunt? Aman
quoque a cubiculo regis et ipse praepositus, dum inuadere
ecclesias domini inproba temeritate contendit populumque
fidelem spoliare ac persequi, grauibus sacrilegia suppliciis
expendit.
ebrius mero beneficii auctorem oblitus est diu, aliquando
7: 22, 18 17 cf. p. 94 u. 5 18 Esth. 8, 1. 8 et 9; 7, 10 23 Gen.
41, 9 eqq. NV dih N4 2 spu sco PET 3 somnium
BU\' 5 relgis B (re m3) ex his 0 sublimen Px se m2 ex esse P
7 amfractus DT 9 ipsius P (i alt. m2 ex u) 10 caput (t ex d) BO
12 crederis BY et (corr. m2) P2V 13 posterior hystoria (om. temporis)
P4 14 temporis in mg. m2 P historiam B et (m exp.) P
doec T doet (c 8. t) B docet PD donec 9T doech cet. 15 ad disci-
U
plinam on adicinam 0 adde si placet NY m. lorum P (u m2, a
eras.) multorum P\' 16 fraude regem W 18 num NV non IIDO
19 a om. PPPIID, exp. m2 0 inuaderet BPx 21 spoliare B
(s 8. u.) 24 aliquando P (d ex t)
quasi callidus intimauit seriem rei gestae. quo cognito rex
quoque eum iussit arcessiri erutumque de carcere interrogauit,
si posset interpretari sibi somnium. cuius explanatione delectatus
remouit iniuriam, honorem detulit. itaque uidete si non
praesentibus et ista conueniunt. iniuria inlata est prius quam
cognosceretur a rege, gratia relata, ubi regi est cognitus. ita
rex uacat culpa, quia et id quod excepit uir sanctus iniuriae
alienum fuit et id quod recepit gratiae regis est proprium.
somnium autem et eius interpretatio huiusmodi est:
inquit facit deus ostendit Pharao. septem uaccae
bonae septem anni sunt, et septem spicae bonae
septem anni sunt. somnium Pharao unum est.
et septem uaccae macrae, quae ascendebant post
illas, septem anni sunt, et septem spicae macrae
et a uento corruptae septem anni sunt. erit septem
annis famis. uerbum autem quod dixi \'quaecumque
deus facit ostendit Pharao\', ecce septem anni
ueniunt ubertatis magnae in totam terram Aegypti;
uenient autem septem anni famis post haec et
obliuiscentur ubertatem in tota Aegypto. et
del. m2) 3 arcessiri BO arcessi V arcersiri P ml accersiri
P tn2 cet. erutii tumque B (t pr. eras.), erutumque om. N
4 possit P (corr. m2) N\'VO 7 itaque N\' 8 excepit NPx excipitur
V excipit cet. 9 id NVP1 ideo cet. recepit NPx requirit V recipit
cet. regis gratiae est N\' regis est gratiae T . 10 eius ex ius P
autem eius et W 11 faciet P (e s. «. in2) D pharao P DO
farao BV faraoni U\' pharaoni cet. 13 pharao PPxDO farao BV
faraonis 31\' pharaonis cet. 16 erit enim P4 17 famis B fames Px
(e ex i) cet. dixi ed. Rom. dixit UxE dixit farao BU\'V dixit pharao
cet. 18 deus faciet P (e s. u. m2) D fecit deus N\' facit deus T
pharao PDO farao BV faraoni 21\' pharaoni cet. 20 uenient BU\'VEOT
ueniunt 2(x ueniet cet. anni NV annis B (s eras.) cet. famis
BU\'\'ET et U\'m2 fames 21\' 1111 Px (es ex is) cet. 21 Csumet P
(5 s. M.)
quae futura est post haec; ualida
enim nimium. quod autem iterauit somnium Pharao
bis, quia uerum erit uerbum a deo et festinabit
deus facere illud.
Uetus somnium, res recentes. posterioribus priora consumpta
sunt et ubi erat ante ubertatis copia, ibi rerum omnium facta
est indigentia. quod si quis huiusmodi consilium regi dedisset,
ut aliquid de superiori ubertate posteriori principatus sui
seruaret aetati, reliquo quoque tempori larga donandi affluentia
redundasset. sed inmodica aeui superioris effusio etiam posteriora
destituit et homines diripientes uniuersa aliquem loseph
adhibere nolebant. etsi non ego Ioseph — quis enim istud ? —,
clamabam tamen uaccas illas pinguis non solum lasciuiam, sed
etiam incuriam diuinae significare reuerentiae — de perfidis
enim dictum est: tauri pingues obsederunt me et de
Iudaeorum populo scriptum est: inpinguatus et obesus
factus est et dilatatus est et dereliquit deum, qui
fecit eum — et ideo somnium illud redundantiae saecularis
perpetuum esse non posse: fore tempus, quo his famis dura
succederet.
nec tamen hoc somnium uni aut duobus
16 Psalm. XXI 13 17 Dent. 32, 15 B fames Px (es ex is) cet. non s. u. P cognoscetur N\'
et (a 8. co) T 2 quae om. N futura. post U\' (p m2 in ras.) est
om. WET aalida est enim 0 nimium ualida (om. enim) P\' 3 pharao
somnium P4 farao Bsk\'V 4 a om. V festinauit BN et (corr. m2) P
5 deus om. P4 ut faceret N 6 recentes B (es ex is) priora P
(a ex is) 7 antea %\'ET abunde V 8 regi consilium N\' 10 tempore
PP afluentia B 12 distituit B et (corr. m2) P ioseph
ei N 13 etsi (si 8. u. m2) P quis (m2 quiuis) enim (sim 8. u.
add. m2) P quiuis enim sum D istut B 14 pingues B (es ex is)
cet. 16 pingues B (es ex is) 17 obesus factus (factus factus B) est
n VDO incrassatus N 18 dilatatus B (di ex de) deumjV euim IIVDO
qui fecit eum XIVDO qui fecit illum 21\'T factcrem suum UxE
20 perpetutl P (Q ex e m2) sed fore 2T (sed s. u. m. ant., fore vi2
ex foret) UxE famis B fames P (es ex is w2) cet.
anni istius mundi pingues et saeculari ubertate opimi absorbeantur
ab illis saeculis, quae futura sunt, in quibus perpetua
quies et legis obseruantia spiritalis, quam Ephraem illa tribus
patrum deo fructuosa custodiat, bona uacca, non illa corporeo
distenta ubere, sed abundans spiritalis lactis et gratiae, super
cuius decorem ceruicis deus sedere se dicit, ut scriptum est:
Ephraem uacca docta diligere uictoriam. ego autem
transiui super decorem ceruicis eius. non ergo inpinguet
caput nostrum oleum peccatoris nec falsi fructus delectare
nos debent, ne dicatur et de nobis: seminastis inpietatem
et iniquitates eius uindemiastis. manducasti fructum
falsum, quia sperasti in curribus tuis. nec me mouet
quod habet spicas macras et uento corruptas, quia et Dauid
tum melior erat, quando sicut aranea tabescebat, et spiritus
contribulatus sacrificium dei est et illi praestantiores euadunt
quos in hoc saeculo grauibus iniuriis spiritus malignus exercuit.
unde magis mystica meruisse praemia Ioseph arbitror, quia
de mysticis est locutus. quid enim sibi uult anulus digito
eius insertus nisi ut intellegamus pontificatum ei fidei esse
delatum, ut alios ipse signaret? quid stola, quae amictus est
sapientiae, nisi tributum ei ab illo rege caelesti prudentiae
principatum? torques aureus intellectum bonum uidetur
10, 13 15 Psalm. XXXVIII 12 L 19 19 Gen. 41. 42 21 Gen.
41, 42 23 Gen. 41, 42 B (i pr. 8. u.) pingues (es ex is) BPx 3 perpetua P
(pe alt. 8. u. m2) 4 et 8 efrem BV effrem cet. 5 custodit NV
8 trituram E in ras. m2 (in mg. m2 uictoriam) ego enim N 10 capud
P et (corr. ml) RPx falsi P (fal 8. 11. m2) 11 semenastis B
12 iniquitates B (es ex is m2) uindemiastis B (e ex i) manducastis
P (s alt. exp.) V 13 sperastis P (s tert. 8. u. m2) 31x (s tert.
exp.) V curribus eius V 14 habebat PDO spicat P (s m2 8 t)
15 tunc NY 16 praestantiores (es ex is) B m2 Px ml 17 iniuriis
V
(i quart. s. u.) B 18 meruisse B (i 8. u.) 19 analus P 21 quid
e.c quod P, quid (id in ras. m2) 91\' 22 prodentiae B (v 8. 0)
quis autem est qui ex gentibus accepit uxorem nisi qui
ecclesiam sibi ex nationibus congregauit et suscepit ex ea
filium Manassem, per quem oblitus est omnes dolores suos,
quos habuit de sacrilegiis Iudaeorum? suscepit alium quoque
filium Ephraem, per cuius profectum claruit quod suscepta
in carne humilitas et diuinitatem non humiliauit et cumulauit
gloriam.
Denique quicumque famem patiebantur adloseph mittebantur.
qui sunt isti nisi de quibus dictum est: conuertentur ad
uesperam et famem patientur ut canes? erat autem
fames non unius loci, sed totius terrae, quia non erat qui
faceret bonitatem. ideo dominus esus ieiunia mundana
aperuit horrea sua et mysteriorum caelestium thensauros
scientiae sapientiaeque patefecit absconditos. ut nulli alimenta
deessent. dixit enim Sapientia: uenite edite panes meos,
et ideo ab illo solo dicitur: dominus pascit me, et nihil
mihi deerit qui saturatur a Christo. aperuit ergo horrea
sua Christus et uendebat non aera pecuniae, sed fidei pretium
et deuotionis stipendium quaerens. uendebat autem non paucis
in Iudaea, sed uendebat omnibus, ut ab uniuersis nationibus
crederetur.
et omnes regiones uenerunt in Aegyptum
ad Ioseph emere; optinuerat enim fames. omnes enim
esuriunt quos non pauerit Christus. emamus ergo alimenta,
10 Psalm. LVIII 7 14 Gen. 41, 56 16 Prouerb. 9, 5 17 Psalm.
XXII 1 22 Gen. 41, 57 IIDO quiạexp. m2) 3 ex nationibus sibi WE
4 manassen VPUx E 6 ephrem U\'E efrem B V effrem cet. 7 humilitas
P (as m2 ex atis) gloriam camulauit UxE 10 istis P (s alt.
&
eras.) conuertantur P\' (e s. a) Px 11 patientur Px patiebantur N\'
13 faceret B (t 8. u) hiesus B 14 te«sauros B (n eras.) thesauros
cet. 15 sapientiaequae B (a pr. s. u.) alimenta B (i ex e) 19 uendebat
B (e pr. ex i) aerę P (a s. ẹ m2) 22 regiones B (ea ex is)
23 enim eos N omnes B (es ex is) 24 esurient N pauerit P
(i ex a)
contemplatione reuocetur, nemo uereatur qui argentum non
habet. non quaerit Christus argentum, sed fidem, quae argento
pretiosior est. denique emit eum Petrus, qui non habebat
argentum. argentum inquit et aurum non habeo, sed quod
habeo do tibi. in nomine Christi Iesu surge et ambula.
et propheta Esaias dicit: qui sititis ite ad aquam et
quicumque non habetis argentum ite emite et bibite
et manducate sine argento et pretio uini. neque enim
pretium quaesiuit a nobis qui pro nobis sanguinis sui pretium
soluit, quia non auro et argento, sed pretioso nos redemit
sanguine. ergo id pretium debes, quo emptus es. etsi ille
non semper exigat, tu tamen debes. eme igitur tibi Christum
non eo quod pauci habent, sed eo quod omnes habent per
naturam, pauci offerunt per timorem. suum est quod a te
Christus reposcit. ipse uitam omnibus dedit, ipse pro omnibus
mortem suam optulit. solue pro auctore quod soluturus es
lege. non mediocris iste contractus est, non omnes eum facile
uident. denique illae uirgines in euangelio, quas ueniens
sponsus exclusit, ideo foris relictae sunt, quia uenale oleum
non emerunt. unde dicitur his: ite potius ad uendentes
et emite uobis. et negotiator non inmerito praedicatur, qui
uendidit omnia sua et emit margaritam.
19 Matth. 25, 10 21 Matth. 25, 9 22 Matth. 13, 46 2* Gen.
42, 1 sq. 0 3 quaeritur Chr. argento, sed fide N 4 euin scripsi eam
libri; cf. u. 13 6 ihu xpi N, quod praeferendum esse puto (
Χριστοῡsurge B (r s. 11.) 7 profeta eseias B sititis B (is ex
es) 8 habctis B (is ex es) 9 argento B (n s. u.) 12 sq. debes B
(es ex is) 14 omnes habent. omnes habent N sed ... habent om. V
15 offerant PP\'Px post timorem add. enim P (in mg. m2) T (s. fl.
i
m2) D 17 obtulit P solue P (e ex it) 18 lege B 19 euangelium
B (-io corr. ml) P\' 21 his lIDO eis NV 23 margaritam P
(i cv e m2) 24 dixit Costerius dicit libri suis filiis 31\'
illo et emite nobis escas. non semel hoc Iacob dixit,
cotidie omnibus filiis suis dicit, qui serius ueniunt ad gratiam
Christi: quare pigri estis? ecce audiui quia est frumentum
in Aegypto. ex hoc frumento granum est quod resurgit.
qui igitur famem sustinet suae segnitiae debet adscribere.
ecce inquit audiui quia est frumentum in Aegypto.
citius utique iuniores aliquid quam seniores audire consuerunt,
dum foris positi multi circumeunt. sed hanc negotiationem
prius senex audit, sed ille senex, in quo est fidei longaeua
canities, prior senex intellegit, senex, in quo uenerabilis est
senectus et aetas senectutis uita inmaculata. nec omnes hanc
negotiationem suscipiunt nisi filii Iacob et ipsi prouectioris
aetatis. ideo decem pergunt, non pergit iunior. non misit eum
pater, ne contingat inquit eum infirmitas. adhuc obnoxius
erat infirmitate Beniamin iunior. patriarcha quidem legitur
Beniamin, sed ille ex tribu Beniamin Paulus praefigurabatur.
merito Iacob de eius infirmitate dubitabat. denique infirmatus
est, ut sanaretur: caecitatem passus est, sed haec infirmitas
ad salutem. denique illa caecitas lucem adtulit. accepimus
historiam, cognoscamus mysterium.
sine Beniamin patriarchae
primo perrexerant, sine Paulo apostoli. uterque non primus
42, 4 17 Eom. 11, 1 19 Act. 9, 8 sq. u. P frumentum est % discendite B (corr. m3) P
(corr. m2) 3 cotidiae B 6 segnitiae B (e pr. ex i) segnitiei WE
7 audiui inquit 9C\', inquit post frumentum transponit E frumentum
est Ux 8 aliqui [ id BU\' aliqui 91x et (in quo repetitur aliqui post
senioree) E consuerunt audire N\' 9 positis P (s alt. eras.) multi
BDO et (s. i molta) P multa cet. 10 audiuit VplE 11 canitiens B
(n alt. eras.) intellexit V ante alt. senex add. sed ille NV est
uenerabilis UxET 13 prouectiores BP 14 aetatis P (is ex es m2)
decem P (em m2 ex im) 17 beniamin pr. P (a 8. u. m2) praefigurabatur
BN praefiguratur cet. 21 patriarcha U\'UxP\'T, om. E
22 perrexerunt N\' apostolo P\'N primus NV proprius P\' (pro
eras.; om. non) prius eel.
suo fecit aduentu. est inquit frumentum in Aegypto, hoc
est: ubi maior fames, ibi maior ubertas est. magnum frumentum
in Aegypto. denique et deus pater dicit: ex Aegypto
uocaui filium meum. ex isto grano illa fecunditas; neque
enim messis esse potuisset, nisi Aegyptii granum ante seuissent.
est ergo frumentum, quod nemo ante esse credebat; in
hoc frumento negotiantur patriarchae. et illi quidem argentum
detulerant, sed bonus Ioseph frumentum dedit, argentum
reddidit; non enim pecunia emitur Christus, sed gratia: pretium
tuum fides est, hac emuntur diuina mysteria. portat autem
frumentum hoc asinus ille ante inmundus in lege, sed iam
mundus in gratia.-
adfectu. tenebant eum legis uincula, mos paternus. fames inualescebat,
quia sero ueniebat. intercedunt pro eo duo, Ruben
et ludas, hoc est humilitas atque confessio. his uadibus aput
patrem utitur, his committitur, quorum unus primitiuus, alius
resuscitatus. lex primitiui, euangelium resuscitati. his deducitur
Beniamin iunior et bonis odoribus comitatus aduenit
portans secum resinam, qua lapides marmorum conectuntur,
eo quod praedicatione propria tamquam spiritali resina uiuos
lapides etiam iste conecteret: portans etiam mel, quo noxia
uulneris interius exeduntur sine acerbitate aliqua sectionis.
9, 9 15 Galat. 1, 14 Gen. 43, 1 16 Gen. 43, 7 sq. 17 cf. Gen.
29, 32 Philo de somniis I 7 (I 626, 17) 21 Gen. 43, 10
e BVO arcersitus P (c 8. u. m2) accersiius cet. uberiorem
NV superiorem cet. 5 uocaui B (i ex 0) 6 seuissent B (i in
ras.) 7 credebat esse N 9 detulerunt NVP4 11 fides B (es ex is)
12 ante om. N\' 13 in gratiam B per gratiam NV 14 beniamen B
adhaerebat N 16 roben B (v s. 0 m2) 17 aput B apud eef.
19 primitiui 0 libri s. Ebulphri, s. Michaelis, 8. Albini primitiua cet.
resuscitat PPx resuscitatQ 91\' (Q m2 ex i) WET diducitur B et
b a
(corr. m2) P 20 bonis (i ex u) BP 24 aliqua acerbitate N\' (aliqua siue
91\', b a m. ant.) aceruitate BV et (corr. ml) P (corr. m. ant.) 91\'
euacuaret umorem disputationis suae aculeo, urere magis
aegra mentis uiscera cupiens quam secare. incensum
orationis et casiam et guttam sepulturae insignia esse Dauid
propheta nos docuit dicens: murra et gutta et casia a
uestimentis tuis. uenit enim Paulus crucem domini
ilicem semper uirentem et nuces, quarum testa durior,
fructus tenerior — meritoque uirga sacerdotalis Aaron nucina
et Hieremiae baculum huiusmodi —, argentum quoque duplex.
non otiosa munera esse quis dubitet, cum et patriarchae uita
et apostoli sermo semper uirescat in pectoribus singulorum
et eloquium sanctorum sicut argentum igne examinatum praecepti
salubris fulgore resplendeat? nec inmerito duplex argentum
referunt, in quibus Pauli praefigurabatur aduentus, qui
laborantes presbyteros in uerbo atque doctrina duplici honore
donabat.
Uidit autem illos Ioseph et Beniamin fratrem
suum ex eadem matre. iam uidentur Hebraei et uidentur
a Christo, qui Ioseph uerus est, quando cum Pauli ueniunt
typo, et loquitur illis mitia atque mansueta, ut pariter cibum
sumant. supra autem, quia sine Beniamin uenerunt, agnoscebat
quidem eos, sed ab his se auertebat, ut scriptum est: et
loquebatur his dura, quia ipsi non agnoscebant eum a
43, 11 et 14 12 Psalin. XI 7 15 I Tim. 5, 17 17 Gen. 48, 28
22 Gen. 42. 7 B humorem P (h s. u. m2) cet. 3 aegrae P\'P\'\' 4 casiam
P\'Px eass;am cet. 5 profeta B murra B miira U\'VO myrra
cet. casia Px cassia P\' is pro eras.) cet. 7 fort. <portans - semper,
cf. p.104 U. 23 8 et fructus WE aron B nocina B (v s. o) nucina P
(ex nociua m2) nucinea U 9 ieremiae B baculum BV baculus (us
ex n vi2) Pil\' baculus cet. 12 eloquiorum P igni P (ni ex ne
m2) D 15 praesbytcros B presbiteros PV pbros 91\' 17 uidit (i alt.
8. u.) autem (au 8. 14.) B in (exp. m2) fratrem P 18 uidentur (n
8. u.) haebraei B 19 uerus ioseph Ux 28 loquebatur B (e ex it
ipse P (corr. ml)
dominus Iesus tamquam iuniorem fratrem ex eadem matre
generatum amplius ceteris fratribus diligebat. aduertant Iudaei
quem dominum negauerunt. qui etiam crucifixus ex synagoga
eorum tamen tamquam ex eadem ortos parente plus diligit,
si uel sero cognoscant suae salutis auctorem. sed propriorum
conscii delictorum non credunt tantam Christi esse
ut donet peccatum, remittat iniuriam. ideoque praefigurabantur
in patriarchis quales essent futuri. inuitabantur
ad gratiam, ad salutaris mensae uocabantur conuiuium, et
calumniam sibi parari, insidias fieri suspicabantur.
et coeperunt
ad hominem, qui erat supra domum, in ianua domus
causam suam uelle agere. adhuc dubitant introire et ex operibus
suis malunt iustificari qui causam uolunt adstruere
quam gratiam accipere et ideo in portis redarguuntur. qui
autem fructum uteri uirginalis expectat et hereditatem domini,
filii mercem negotiatur non erubescit in porta, sed in
exitu uitae huius repellit inimicum, ne ad altiora properanti
conscius culpae grauioris obsistat.
unde mystice lUis respondit
maior domus. et is qui sit intellege, cum legeris Moysen
fidelem in tota domo eius. maiores enim domus Moyses Petrus
Paulus et ceteri sancti sunt, Christus autem solus est dominus.
scriptum est quia Moyses fidelis in tota domo eius
tamquam famulus in testimonium eorum quae
B (corr. m3) 2 matrcip B 5 eorum om. N\' ex
eadem ortos N\' cx eadem ortus P (ex eadem in ras. m2) T (R. ras.) V
ex adam mortuus cet plus eos P (eos s. u. mZ) T (eos s. u. ml) 6 priorum
N\' 7 esse s. u. B 8 praefigurabantur B (n s. u.) praefigurabatur
VP\' 9 quales B (es ex is) 13 suam om. P\' agere uelle N
adhuc B (h s. u. m3) 14 mallunt B (1 pr. eras.) P (1 pr. exp.)
causam suam uolunt N 15 redarguntur B et (corr. m 1) 0 17 erubescit
NV erubiscetit B erubescegt P erubescet D (-et ex\' -at) cet.
20 quis P\' et (m.2 ex qui) PW 21 tota (m2 ex toto) P moeaes B
22 et paulus UxEO 23 sicut scriptum N\' V; fort. scriptum <enim/
moises B (i ex e). om. PD
domo sua, quae domus nos sumus, si libertatem
et gloriam spei tenuerimus.
Hic ergo maior domus respondit illis: propitius sit
uobis, nolite timere. deus enim uester et deus
patrum uestrorum dedit uobis thensauros in sacculis
uestris: argentum uestrum probum acceptum 502
habeo. illi enim dixerant: argentum uniuscuiusque
in sacculis nostris inuenimus. argentum nostrum
ad pondus rettulimus. o magna mysteria et euidenter
expressa! hoc est dicere: cur inflamini? argentum uos habere
uestrum in sacculis saepius usurpatis? quid enim habetis
quod non accepistis ? si autem accepistis, quid gloriamini
quasi non acceperitis? iam saturati estis, diuites facti estis.
qui argentum habere uos creditis, sed argentum uobis deus
patrum uestrorum dedit. ille deus uester, ille patrum uestrorum
deus est, quem negastis. sed ignoscit. sed indulget, sed
recipit, si reuertamini. ipse est, qui uestrum non quaerit
argentum, suum donat. ipse uobis dedit argentum in sacculis
uestris. iam sacculi uestri argentum habent, qui lutum habebant;
et ideo uester est qui dicit: conscidisti saccum
meum et induisti me laetitia. laetitiae munus est
Christus. ipse est argentum uestrum, ipse est pretium uestrum.
non exigit a uobis dominus lesus frumenti sui pretium, non
XXVIIII 12 m2 dicenda) essent 91\' dicenda esaent %xE dicebantnr T
uero HVDOT autem N\' 5 uobis IIVO uobis dns D (dns s. «.) uobis
dã 9C (dS s. te. m2) UxET 6 tensauros B (n eras.) thesauros cet.
7 probatum Px 8 dixerunt N\'V uniuscuiusque B (us alt. a. u.)
9 et argentum 1)0 ad pondus argentum nostrum tyx 10 rettulimus
\'D retulimus cet. 11 cur argentum Costerius 13 accepistis (e ex i)
bis B 14 acciperitis B et (corr. m2) P acciperetis V estes B
15 quia NV uos habere P\'D creditis B (i pr. ex e) 17 indulgit
B et (corr. m2) P 20 sacculis B 22 munus e.v minus m2 P
23 est ult. om. NVO.
quaerit uestri pondus argenti.
argentum uestrum reprobum
est, argentum sacculi non est bonum. argentum uestrum
probum acceptum habeo, hoc est: non est illud materiale
argentum, sed spiritale argentum uestrum, hoc est
probum, quod fida deuotione quasi Iacob filii detulistis, quod
sine damno datur et sine ullo adnumeratur dispendio, quandoquidem
tali pretio detrimentum mortis excluditur, lucrum
uitae adquiritur.
meridie.
accelerauit meridiem fides Pauli. ante caecus
erat, postea coepit lumen uidere iustitiae, quoniam qui reuelat
ad dominum uiam suam et sperat in eum, dominus quoque
educet tamquam lumen iustitiam eius et iudicium eius sicut
meridiem. et Abrae quando deus apparuit ad ilicem Mambrae,
meres erat, cui de praesentia domini lux aeterna fulgebat.
meridies est, quando Ioseph uerus in domum suam intrat,
ut prandeat. tunc enim plus dies lucet, quando sacramenta
celebramus.
et intulerunt inquit ei munera. nos munera
inferimus, ille instaurat conuiuium. ille dicit: adponite
panes, quos soli Hebraei sumunt, Aegyptii manducare non
possunt. sed ante conuiuium quanta dignatio! quam usus
istius et sedulitatis et gratiae morale magisterium! adhuc de
calumnia, quam sibi a Ioseph fieri putabant, fratres suspecti
erant. ille inuitabat ad prandium: horum nutabat adfectus,
illius perseuerat gratia. primus adpellat, primus interrogat:
quomodo habetis?
et iterum ait: recte est pater
5, 6 14 Gen. 18, 1 18 Gen. 43, 25 19 Gen. 43, 30 20 Gen.
43, 31 sq. 26 Gen. 43, 26 saeculi N 5 probatum T 6 numeratur N\' (dispendio numeratur WE)
dinumeratur P\' 7 detrimentum B (de ex di) lucrum B (s. u pr. refs.)
8 adquiritur B (ri ex re) 10 meridiem P (m s. u.) N meridie cet.
11 uidere lumen N\' 12 uiam P (s eras.) 13 educit X 14 meridie
BV et (t s. u.) B abrae B abrahae cet. mftbre P 16 meridies
(i alt. s. u.) est (8. u. m2) P in crai. P, om. DT 20 haebraei
P ebraei 91\'
prouocare, dare sermonis fiduciam, quaerere non solum de
ipsis, sed etiam de parentibus.
respondent illi: recte est
puer tuus, pater noster. ille seniorem dixit, ut honoraret:
isti puerum nominarunt, ut deferrent humilitatis obsequium,
quod senectus honoratae sit dignitatis, pueritia autem subiecta
uideatur et propior uerecundiae quam superbiae.
Respiciens autem oculis uidit Beniamin fratrem
suum ex eadem matre. morale est, ut quos diligimus
eos uideamus prae ceteris et quos animi intentio tenet priores
eos obtutus offendat oculorum, siquidem plerumque circa alia
mentis occupatione districti quos habemus ante oculos non
uidemus. ita duce animo dirigitur noster aspectus. uidit
igitur Beniamin fratrem suum sanctus Ioseph, quem tenebat
animo, quem oculis requirebat, quo absente fratres paene
non uiderat, quia uidere nihil proderat. nec solum uidisse
contentus quasi nesciret interrogauit: hic frater uester
est adulescentior? consuetudo et gratia caritatis est, ut
dilectos nobis non solum oculis, sed etiam sermone teneamus.
agnouerat Ioseph dilectum suum, sed ideo interrogabat, ut
quem tenebat animus uox sonaret.
demque non expectauit
ut responderetur, sed continuo benedixit eum et turbatus est
desiderii sui fructu. torquebantur autem uiscera eius,
quia conplectendi eius quem desiderauerat libertas differebatur.
denique ingressus in promptuarium plorauit et lauit
faciem suam et continuit se. grandis amoris aculei cito
corda conpungunt, nisi desiderii frena laxentur. uincebatur
25 Gen. 43, 29 sq. ex nr ml SP) puer tuus N\' 5 illi WE nominauerunt
N 7 proprior B et (r alt. exp. m2) W proprie PD 10 tenet
IIVDOT habet Sl\' (ex debet m. ant.) WE 12 destricti N\'V et
(de ex di) T distracti P 13 uideamus BO et (a eras.) P 16 quia..,
proderat om. N\', s. u. T prodęerat B 21 animo N 24 deferebatur
B et (corr. m2) P 25 prumptuarium P (corr. m1) Px promtu- .
arium VO 26 continuerunt BPx et (corr. m2) P
fleuit, ut amoris pii aestus lacrimis temperaret.
: Haeo moraliter; mystice autem uidit dominus lesus Paulum oculi
enim domini super iustos — et dixit: hic frater
uester est adulescentior? adhuc adulescentior dicitur, qui
nondum maturam canae fidei gerebat aetatem, nondum in uirum
perfectum excreuerat. in illam, sicut ipse ait, mensuram
aetatis plenitudinis Christi. denique adulescens legitur
tantum ibi, ubi lapidantium Stephanum uestimenta seruabat.
et ideo Philemonem non adulescentiae suae, sed senectutis
similem esse cupiebat, ut scripsit: magis obsecro, cum
sis talis ut Paulus senex. ideo adulescentiores uiduas
praedicat declinandas, non propter aetatem, sed propter quandam
pubiscentium delictorum lasciuiam inmaturitatemque
ceterum maior in iuuene quam in sene laus castitatis
est. puto autem quod a uero non sit alienum, si illud intellegamus,
quia, cum hoc Paulus haberet et horreret correptus,
quod caecitas accidisset ei, inciperet tamen adpropinquare
dicendo: domine, quid me uis facere? ideo adulescentior
dicebatur a Christo. ut qui uocabatur ad gratiam excusaretur
a culpa, quod ea lubricae fuisset aetatis. denique uidit eum
Christus. ubi lux circumfulsit eum, et quia adulescentes metu
magis quam ratione reuocantur a uitio, adhibuit stimulum et
7 Ephes. 4. 13 8 Act. 7, 58 11 Philc.n. 9 12 I Tim. 5, 11
19 Act. 9, 6 22 Act. 9, 3 (alt.) B 6 incanitie N (-i« U\'Ux) incauae V 9 stefanum
B sthefanum V (h eras.) seruabat B (b ex u) 10 filimonem B
et ml 2(\' filemonem P (e pr. ex 0 m2) 21\' (corr. m. atit.) OT senectutis
§1\' (s alt. eras.) 12 sut (s eras.) P 14 pubiscentium BP pubescentium
P corr. ml cet. delictorum B (de ex di) 16 autem] enim N\'
illud si N\' 17 hic (adhuc V) paulus haereret et horrore NV
19 mi B aduliscentior B adolescentior P (v 8. 0 pr.) 20 a gratia
PP\'PxD 22 adolescentes P (v s. 0, te eras.) adolescens D, om. Px
magis meta 91\' (ex metus, s eras.) UxE metu om. V 23 reuocatur
PD reuocabitur Px (bi ira ras.) uocantur X\' adibuit B
miseratus admonuit, ne aduersus stimulum calcitraret.
turbatus
est autem, sicut habes in euangelio quia turbauit se spiritu,
cum Lazarum suscitaret, et ibi fleuit. ut prius lacrimis suis
mortui delicta lauaret. sed intra fleuit et lauit faciem suam.
caecitas Pauli fletus est Christi: lauat faciem suam, ubi lumen
ei reparatur amissum. lauit faciem suam Christus, ubi
est Paulus, per quem dominus Iesus a pluribus uideretur.
et ideo in conuiuio pars eius quinquipliciter maior effecta
est, quod haberet superioribus anteferri non solum mentis
prudentia, sed etiam militia corporis et gratia castitatis.
a principio fidei maior Paulo praerogatiua defertur, de quo
dictum est ad Ananiam: uade, quoniam uas electionis
est mihi ad sufferendum nomen meum coram
a principio inebriatur ebrietate, sed sobria, ut et ipse
cum sanctis diceret: et poculum tuum inebrians quam
praeclarum est!
et scyphus argenteus soli sacco eius mseritur.
nesciebat hoc Beniamin: fallebatur Paulus, sed uocabatur.
mittitur post eum mane; nox enim processerat caecitatis,
dies fidei adpropinquabat.
per ordinem singulorum prius
inspiciuntur sacculi. docet te moralitatem scriptura diuina.
per ordinem ante discubuerunt in conuiuio contra eum, primitiuus
secundum aetatem. uides quod seniori locus ille sit
8 Gen. 43, 33 11 Gen. 43, 33 13 Act. 9, 15 16 Psalm. XXII 5
17 Gen. 44, 2 19 Rom. 13, 12 20 Gen. 44, 12 22 Gen. 43, 32 B (e ex i) habes et VT uides et N\' spus P (s alt. eras.)
3 resuscitaret N\' 4 intra se U\'Ux J\'T et (se s. u. m2) E intro Px
5 lauit B m3 WoxE lauat B ml cet. 6 lauat PP\'PxD 7 dominus
Iesns om. N\' 8 et om. N\'V quinqurpliciter P (i eras.) quincupliciter
P m2 in mg. D 10 gratia m2 ex gaudea P 11 biberunt P
(bi ex be) illo P 13 annaniam PD 15 ebrietatae P (et a. u.)
16 di.ceret B (s eras) et om. PP\'D 17 praeclarQ (Q m2 ex us) PIx
scyfus BU\' 18 infallebatur PD 19 praecesserat P (prae e.c pro-
m2) NVDO 20 singulorum B (n s. u.) 23 uides B (es ex is)
seniori NV et (i postea add.) 0 senior cet. illi P (i alt. ex e) P\'D
ut scias electum Paulum caelesti esse iudicio. discussit
ceteros, hunc praetulit. in nullius alterius sacco scyphus
inuentus est argenteus nisi istius. quid sibi uult quod insertus
est sacculo ? Ioseph quidem inebriauit ut falleret, scyphum
misit ut fratrem quem diligebat pia fraude reuocaret, sed
refulgent mysteria diuina.
Hoc inuenit in nobis Chnstus argentum, quod ipse donauerit.
habemus naturae argentum, habemus et gratiae. natura
opus est creatoris, gratia munus est redemptoris. etsi non
possumus uidere dona Christi, ille tamen donat et operatur
occulte et donat omnibus, sed seruare paucorum est et non
amittere. non omnibus tamen donat omnia. triticum multis
datur, scyphus uni, qui prophetico et sacerdotali donatur
munere. non enim omnis, sed propheta dicit: calicem salutaris
accipiam et nomen domini inuocabo.
in corpore
igitur Pauli iam doctrinae caelestis adloquium refulgebat,
cum esset eruditus in lege. sed quia adhuc iustitiae dei subiectus
non erat, intra saccum erat scyphus, doctrina intra
legem, lucerna intra modium. missus tamen Ananias, qui
benedictionem daret, manum inponeret, saccum solueret. sacco
soluto reluxit argentum et decidentibus squamis uelut quibusdam
sacci uinculis statim uidit. uinculum eius perfidia erat,
absolutio eius fides facta est. et ideo tamquam soluto sacco,
hoc est deposito legis uelamine, quod supra cor est positum
ludaeorum, conuersus ad dominum, liber a nexu adeptus
20 Matth. 5, 15 Act. 9, 12 et 17 22 Act. 9, 18 25 II Cor. 3, 13 sqq. om. UxE 3 scyfus W\' scypus V
4 argenteus inuentus est N 5 sacculus IID scyfum BU\'V 8 do-
nauerat N 14 scyfus JB2I\' V prophetico B (e vi3 ex y) 15 omnes
PNVD salotaris B (v a. 0 m2) 16 inuocabo B (b ex u m2)
19 scyfus BWV syphuB P 20 tamen est T autem est PD 22 relusit
P (x s. e) 24 fides B (e ex i m3) soluto NVPO aolutus cet.
25 quod (d s. u.) Bml Pm2 positum est supra cor WE
gloriam dei speculantes ad eandem imaginem reformamur.
soluto enim calciamento legis nudo uestigio
liberi sermonis euangelium praedicabat. tenebant eum Iudaei
et inpedire cupiebant, sed ubi in eius sacco argentum resplenduit,
sciderunt uestimenta sua et reuersi sunt retro. libera
enim pro Christo Pauli praedicatio nudauit populum Iudaeorum
et omnem eorum rescidit gratiam,
ideoque retro regressi
sunt, qui ante se uidere non poterant. retro redeunt qui
Christum amittunt. denique et in euangelio, cum corriperent
ad mortem dominum Iesum, redeuntes retro ceciderunt in
terram. merito retro reuertebantur, qui in terrenam labem ab
illa caelesti gratia recidebant. nolebant igitur moraliter redire
sine fratre, mystice sine Paulo reuerti, quo amisso adserebant
in maerorem deducendam parentis populi senectutem.
et ideo
ludas apud Ioseph remanere cupiebat, ne uideret mala, quae
inuenerunt patrem suum, hoc est iam praeuidebat et cauere
cupiebat mala, quae uentura erant populo Iudaeorum. sed
cum adhuc haec ipsa non esset in typo illo principum populi
Iudaeorum libera praedicatio, fleuit loseph, hoc est in illo
plorauit Iesus.
uenerat enim, sicut ipse ait, nisi ad oues, quae perierunt
18, 6 16 Gen. 44, 32 sq. 20 Gen. 45, 2 23 Matth. 15. 24 pr. in ras.) omnes om. N reuelata P (ta ex
T
ta) 3 nodo BP 4 eum P\'D enim eum N tamen eum V enim cet.
5 eius B (i s. u.) argent∗um B (e eras.) 7 enim nDO ergo jVF
9 quia Uindobonensis 1067 iam uidere V 10 et om. Px 12 terra
PD terrenam P (e alt. s. U. m2, n in ras.) 13 recedebant B (e alt.
ex i m2) PPxD decidebant cet. 14 sine (s. u.) suo fratre P reuerti
om. E 16 cupiebapt P 17 inuenirent P\'Px0 imminerent T iam
in ras. P 19 non esset om. N\'. non esset in s. u. T principium
BV et (i tert. exp.) PD 23 uenerat P (ne s. u. m2) ipuenerat B
Ioseph; adhuc pater meus uiuit? hoc est: expandit
manus suas ad populum non credentem et contradicentem,
non legatum neque nuntium quaerens, sed ipse dominus saluum
facere uolens populum suum. ipse qui loquebar adsum
inquit et palam factus non quaerentibus me adpareo
his qui me non interrogabant. quid igitur aliud
tunc clamauit nisi: ego sum Iesus, cum a principibus
Iudaeorum < temptatus > interrogantibus: tu es filius dei?
responderet: uos dicitis quod ego sum, cum Pilato
diceret: tu dicis quia rex sum; ego in hoc natus
sum, cum principi sacerdotum dicenti: adiuro te per
deum uiuum, ut dicas nobis si tu es Christus
filius dei, referret: tu dixisti. amen dico uobis,
amodo uidebitis filium hominis sedentem ad
dexteram uirtutis et uenientem cum nubibus
caeli. hoc est ergo quod ait: ego sum Ioseph, ego
sum diuinae potentiae. adhuc pater meus uiuit? hoc
est: ego patrem non nego, ego fratres agnosco, si aut
uos fratrem aut pater filium recognoscat. adhuc ergo populus
meus uiuit, de cuius populi familia fratrem mihi elegi ?
accedite ad me, quia ego ad uos adpropinquaui et eo
usque, ut per carnis susceptionem facerem me uestrae consortem
naturae. nolite uel participem fugere uestrae societatis,
si non agnoscitis auctorem salutis.
et accesserunt inquit
ad illum, et dixit: ego sum Ioseph frater uester,
quem uos tradidistis in Aegyptum. nunc ergo
8 lob. 18, 5 et 8 10 Ioh. 18, 37 12 Matth. 26, 63 sq. 22 Gen.
45, 4 25 Gen. 45, 4 sq. B isri cet. 5 ipse IIVDO ego N loquor V adsum
UVDOT ecce adsum N\' 6 apparui P 8 a om. T temptatus» addidi
interrogatus P\' 10 quod] quia T 11 post sum add. ut testimonium
perhibeam ueritati P (s. 14.) D 14 tu dicis V 20 pater cx
patrem P 23 post neque repetunt adpropinquaui (appr. UxE )NV
24 participem P (ci ex ce m2)
hic me uendidistis; ad uitam enim misit me
deus ante uos. quam fraterna pietas, quam dulcis germanitas,
ut etiam parricidale excusaret admissum dicens diuinae
illud prouidentiae fuisse, non inpietatis humanae,
non ab hominibus oblatus ad mortem, sed a domino
missus ad uitam sit. quid aliud habet illa domini nostri
Iesu Christi, qui fratres omnes pietate superauit, in cruce
positi intercessio pro plebe dicentis: pater, dimitte illis;
non enim sciunt quid faciunt? quid aliud illa appellatio
sanctitatis in medio discipulorum dicentis: pax uobis: ego
sum, nolite timere? et cum conturbati et conterriti existimarent
spiritum uidere, iterum dixit ad illos: quid turbati
estis et quare cogitationes ascendunt in corde
uestro? uidete ecce manus meas et pedes meos,
quia ego sum ipse. palpate et uidete quia spiritus
carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere.
haec ergo iam tunc futura posterioribus temporibus mysteria
reuelata sunt.
Denique ipsis exprimuntur sermonibus, ut ipsum esse
et qui ante in Ioseph et postea in suo locutus est
corpore, quandoquidem nec uerba mutauit. ait enim tunc:
nolite maesti esse et infra: ascendite ad patrem
meum et dicite illi: haec dicit filius tuus Ioseph:
fecit me deus dominum totius terrae Aegypti. et
23 Gen. 45, 5 et 9 WoxE enim uestram misit NPx 3 dns pOD 4 dicens P
(it a. dicit D 5 illut B 7 sit ad uitam 91 xE aliut B illa
exp. m2 P, om. D 8 omnes P (s s. u. m2) 9 intercessio P\'PxT
intercessio illa cet. ignosce .NI 10 faciant B (ant in ras. ex unt,
ut uidetur) aliut B 12 turbati VP\' 13 se spiritum NVP\'D et (se
a. u. m2) 0 14 cogitationes P (es ex is m3) corde uestro B V corda
ueatra P (ex corde uestro) cet. 18 mysteria B (e ex i m3) misteria 91\'
20 ex ipsis 91x 21 in pr. om. BPx, s. u. P 23 et s. u. BP
meis, ut eant in Galilaeam, et ibi me uidebunt.
et infra ait: data est mihi omnis potestas in caelis
et in terra, hoc est dicere: diuinae hoc fuit dispositionis,
ut acciperem potestatem, non acerbitatis humanae. non obicit
scelus qui enumerat praemium.
quod autem habet in Genesi:
ad uitam enim misit me deus ante uos reddit in
euangelio dicens: docete omnes gentes, baptizantes
eas in nomine patris et fili et spiritus sancti; haec u
enim est merces et uita sanctorum, quod etiam alios redemerunt.
illud quoque aduerte non otiose scriptum in Genesi:
et eris prope me, tu et fili tui et filii filiorum
tuorum; hoc est enim quod dixit in euangelio: ecce ego
uobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem
saeculi.
quam euidens quoque illud mysterium,
quod ueluti conpleto omni mandato fratrem suum Beniamin
amplectitur Ioseph et cecidit super collum eius, sicut conpleto
euangelio Paulum Christus amplectitur quibusdam misericordiae
suae bracchiis, ut interna opinione curuatum uelut a collo in
caelum erigat. unde et ille erectus a Christo ait: nostra
autem conuersatio in caelis est.
unde et uulgata est uox in domo Pharao et hortatus est
28, 19 12 Gen. 45, 10 13 Matth. 28, 20 16 Gen. 45, 14 17 Act.
20, 37 20 Philipp. 3, 20 22 Gen. 45, 16 aqq. P 2 et expo m2 P, om. DO 3 omnis B (i ex e)
caelis BPx caelo cet. 5 acerbitatis ex aceruitates P 6 habetur 91\'
(ur s. u. m2) WE 7 enim uestram misit UxE redit N\' 9 eos
NVP1 filii B (i fert.. s. u.) cet. 10 est 8. u. 0, om. N rediv
ta
merunt Px et (corr. m2) n\'o redinierent V 11 illut B 12 me«* P
(e et tu m2) fili B filii cet. filii 8. u. P 14 sum s. u. m2 P
consumationem P 15 illut B 16 coplectitur ioseph (ioseph om. E)
beniamin WE 18 xps paulum N\' misericordiae B (i pr. ex e)
19 bracchiis B brachiis cet. ut P\' m2 et P\' ml cet. opione B
20 erigit 91 xED et (it ex at) PU\' 22 farao m(1 23 diuulgata NV
farao B pharaonis NPx
et mandat inpleri eorum sarcinas tritico et in uehicula dari.
unde haec humanitas barbaro, nisi illud ostenderetur magnum
mysterium, quod iam non inuidet ecclesia, cum
redimuntur Iudaei, et populus Christianus hac adiunctione .
laetatur et quibus potest subsidiis iuuat et mittit euangelizantes
regnum dei, quo maturius euocentur? quibus dantur
binae stolae.
et allegat Paulum, cum eius dicta depromit,
cui trecenti aurei et quinque stolae diuersi coloris conferuntur
a Christo. trecentos aureos habet qui crucem praedicat Christi,
ideoque ait: neque enim iudicaui scire me aliquid inter
uos nisi Christum Iesum et hunc crucifixum. et bene
aureos accipit. quia non in suasoriis sapientiae uerbis, sed
in ostensione spiritus praedicabat. quinque autem stolas accipit
uel sapientiae multiplicis disciplinas uel quod nullis sensuum
corporalium captus inlecebris ubi aliis periculum illic teneret
uictoriam, qui omnes uoluptates carnis singulari continentia
et uirtute superaret, cuius ingenium studiumque nulla corporis
hebetaret infirmitas, qui, cum esset in corpore, corpus se
habere nesciret. denique raptus in paradisum siue in corpore
siue extra corpus nesciens audiuit uerba ineffabilia, quae loqui
homini non liceret, qui postremo terrenum nihil oleret in
terris, sicut ipse docet dicens: quia Christi bonus odor
13 I Cor. 2, 4 20 II Cor. 12, 2 sqq. 23 II Cor. 2, 15 BT, del. P\' m2, eras. P, om. eet. 4 mysterifl P (in in ras.)
quod iam IIDO quoniam NV 5 cristianus BP 8 allegat 0 aligat B
alligat cet. 11 ideoque P (que 8. u. m2) scire me IIDO me scire U\'
(me 8. u, m. ant.) \'IxET scire V 13 accepit Px (e ex i) 0 (corr.
accipit) AT humanae sapientiae WET 15 multiplicis PD et ml
BPx multiplices B m3 P.1 corr. cet. 16 aliis P alius D alii VP\'UxE
17 quia BP\'Px0 et (a eras.) P uoluptates B (es ex is) 19 hebetaret
P (e alt. m2 ex i) habitaret 31\' (corr. m2) V corpusque P
(que 8. u. m2) D et corpus P\' 20 denique ... nesciens om. PD
21 corpore nesciens (i s. u.) B 22 nihil terrenum UxE, terrenum
om. Px
sumus deo in his qui salui fiunt.
praecellit igitur Paulus
et eius exuberat portio, sed tamen habent et alii praedicatores
gratiam suam. binas stolas accipiunt. quas? illas utique, de
quibus dubitare non debes, quia legisti de Sapientia dictum:
binas uestis fecit uiro suo. una est mystica, moralis
altera. sed non omnes apostoli, non omnes prophetae. non
omnes pastores, non omnes uirtutes, non omnes habent gratiam
curationum, non omnes linguis loquuntur. ubi diuersa praemia,
merita diuersa.
et praemittuntur et patri munera. filius honorat
patrem, Christus populum suum inuitat promissis, inuitat
muneribus. portant haec munera illi asini inutiles et laboriosi
ante, nunc utiles, portant in typo Christi munera portaturi
in euangelio munerum largitorem.
Dimisit autem fratres suos et abierunt. et dixit
illis Ioseph: nolite irasci in uia. quam bene docet ab
iracundia praecauendum, quod ea possit etiam amantes sui
separare germanos, et maxime in uia fugiendam esse discordiam,
ubi ipse uiandi comitatus debet inuiolabilis gratiae
habere consortium. quid aliud autem ait dominus noster Iesus
ex hoc corpore recessurus, cum discipulos dimitteret suos,
nisi ne irascerentur in uia, dicens: pacem relinquo uobis,
pacem meam do uobis? ubi enim pax est, iracundia locum
Matth. 21, 7 14 Gen. 45, 24 21 Ioh. 14, 27 P1
S quas N\'YD, om. T, quasi P (i postea add.) cet. utique illas :N\'
de quibus om. NIVP\' 4 debes B (es ex is) 5 uestea B (es ex
is) cet. 7 habent B (t 8. u.) 8 loquntur B loqOtur Px locuntur NP\'
diuersa merita diuersa et praemia NV 9 et praemittuntur et B et
(et alt. era.a.) P et praemittuntur PI/DO praemittuntur et 2* mittuntur
et NV 11 asini illi NY 12 portaturi BNVP\'O portatur PPxD
13 largitor PxD 15 in uia irasci V 19 aliut B autem aliud N\'
aliud autem D, aliud om. P\' noster om. NV 21 nisi NY om.
UDO ne om. V pacem meam do uobis, pacem meam relinquo
nobis Y
quod ait: pacem meam do uobis, id est nolite irasci in
uia. et uide ne in hac uia dicat, hoc est in hoc cursu totius
uitae indignationem cauendam, quod ira saepe etiam innocentes
in crimen adducat, quia, dum iusto amplius irascimur et
uolumus alienum coercere peccatum, grauiora peccata conmittimus.
ideo apostolus non uos ipsos inquit uindicantes,
carissimi, sed date locum irae, hoc est declinemus eam,
ne nos illa corripiat. unde et dominus Iesus dimittens ad euangelizandum
discipulos misit eos sine auro, sine argento, sine
pecunia, sine uirga, id est ut et incentiua litis et instrumenta
eriperet ultionis.
Et ascenderunt inquit de Aegypto et uenerunt in
terram Chanaan ad Iacob patrem suum et nuntiauerunt
illi dicentes quia Ioseph filius tuus uiuit et ipse
est princeps totius terrae Aegypti. quae est terra
Chanaan? quae nutabat. quid igitur tam euidens quam apostolorum
tempora designari, quibus ingressi Iudaeorum synagogas
nutantes Iesu domini potentiam praedicabant, sicut
habemus in Actibus apostolorum dicente Petro: hunc ergo
legum resuscitauit deus, cuius nos testes sumus.
dextera igitur dei exaltatus repromissione spiritus
sancti accepta a patre effudit hoc donum, quod uos
13 Gen. 45, 25 aq. 17 Philo de aacr. Abel et Cain 27 (I 181, 11)
20 Act. 2, 32 sq. B a eras.) abligatur .1 ml T abnegatur
V allegatur P1 alligatur cet. discordia (con 8. dis m2) P 3 in
pr. om. BP\', s. u. P hoccureu P (h a. u. mZ) occarsu VP T 9 unde
et IIDOT et unde 2(\' (et eraa.) unde VWE 11 sine pera post pecunia
add. tacite MalCrini, ac sane facile haec excidere potummt etrumenta
BPV 12 ultionis P (is ex ea m2) 14 chanaam BVPx et
(corr. ml) P 15 illis P (s eras.) tuus om. B 16 aegipti P
qui B quid NV 17 chanaam BPV 18 designari P (ri ex re)
quiw (bus eras.) PP\' qui VPxDO ingressis BK 19 dni ihu N
potentia B praedicabat B et (corr. ml) P 23 uos om. Px
totius principem dicat, qui aperiens horrea sua spiritalis gratiae
donet omnibus ubertatem. haec dicebant apostoli, sed Iudaei
non credebant, sed iniciebant manus in eos et trudebant in
custodiam praedicatores salutis.
unde et de Iacob scriptum
est: expauit mente; non enim credebat eis. expauit adfectu
plebis incredulae, sed posteaquam Christi gesta cognouit,
tantis beneficiis et operibus delinitus resumpsit spiritum dicens:
magnum mihi est, si adhuc filius meus Ioseph uiuit.
ibo et uidebo illum, priusquam moriar. primum et
maximum fidei fundamentum in resurrectionem Christi credere.
quicumque enim crediderit resuscitatum festinus requirit,
deuotus accedit et intima deum mente ueneratur; credit enim
quod ipse non moriatur, si credat in resurrectionis auctorem.
et immolauit hostiam deo patris sui Isaac.
merito
eleuatur qui festinat ad Christum. fides praecedit deuotionem.
prius so eleuauit, postea immolauit: ille enim bene immolat
qui cognitionem diuinitatis inuestigauerit.
dixit autem deus
ad Istrahel in uisu nocte dicens: Iacob, Iacob. qui
dixit: quid est? dicens: ego sum deus patrum
tuorum: noli timere, descende in Aegyptum; in
11 Ioh. 11, 25 15 Gen. 46, 1 19 Gen. 46, 2--4 8. u. mS) 2 orrea B 4 et IIFDO
sed N tradebant NVpl 6 credebat eis m2 ex credebatis P 8 resumsit
B 9 est mihi P\' ioseph uiuit N uiuit ioseph uiyit B uiuit
ioseph uiuet P (uiuet eras.) uiuit ioseph cet. 10 eum ND 11 maximae
BP\'Px et (corr. ml) P 12 requiret BPPx et (corr. m2) P
13 accedit Pm2 VOD adcedit T accedet BP m1 P\'Px accepit 31\' m1
accipit %\' m2 3lxE uenerabitur Px 15 istrahel B israhel V isrf
cet. poteum B (v s. 0) 16 et om. N isaac B (a alt. s. u.)
18 eleuauit P (e pr. s. 1t.) 19 dns V 20 istrahel B israhel P isrt
cet. nocte P (is s. ę) noctis P\'D 21 dicens BPVT, exp. m. ant.
et supra scr. et dns ait U\', eras. P, om. Px (qui post sum add. inquit),
et dns ait WE et dns 0 deus s. u. m2 P 22 uestrorum BPD
descende P (e pr. ex i)
tecum in Aegyptum et ego deducam te in perpetuum.
quemadmodum quae ipsi legunt non intellegunt et Moysen
quem laudant abnegant, cum eius scriptis nolunt credere!
quid euidentius quam quod hoc loco inuitantur, ut ad ecclesiam
dei transeant et qui ante intra Iudaeae terminos coartabantur
angustos ad populum dei migrent, qui ex toto orbe,
ex omnibus nationibus et populis congregatus in magnam
factus est gentem ? denique in omnem terram exiuit sonus
eorum. uocatur ergo a filiis suis Iacob, id est a Petro
Iohanne Paulo populus Iudaeorum inuitatur ad gratiam.
ipse
quoque deus noster proprio eum hortatur oraculo, spondet
ei profectum fidei muneris sui fructum dicens ei: Ioseph
mittet manum super oculos tuos. non utique sanctus
patriarcha. sollicitus erat a quo ei oculi clauderentur, licet
etiam intellectu simplici moralis exprimatur adfectus. nam
si eos quos diligimus cupimus frequenter amplecti, quanto
magis recessuri ex hoc corpore ipso carorum pignorum tactu
delectamur extremo et hoc mulcemur uiatico. tamen mystice
licet nobis intellegere quod postea cogniturus deum sit populus
Iudaeorum. hoc est enim mysterium, quod uerus Ioseph
immittet manus super oculos eius, ut qui non uidebat ante
iam uideat. ueni ad euangelium, lege quemadmodum caecus
ille sanatus sit, cui lesus manum inposuit et eius abstulit
caecitatem. non enim morituris manum Christus inponit, sed uicturis,
aut si morituris, recte, quia prius morimur, ut reuiuiscamus;
non enim possumus deo uiuere, nisi peccato ante moriamur.
9, 6 sq. 27 Eom. 6, 2 W descendam B (e pro ex i) descendo V 4 credere
nolunt UxE 5 ad ecam ecclesiam P1 8 et populis om. WE, popu-
Iub (Otn. et) V 10 id eat BNVPPI quid ęşt P quia D 11 et
paulo Px po∗∗∗ P (o m2 in ras., populus in mg. m2) 14 immittit V
manus N 16 quod B (d eras.) 16 sinplici B 18 ipsp P (o s. t)
22 antea PD 23 qugemadmodum B quaeadmodum P (ae ex ae m2)
\'26 qui BPx quia (a 8. u.) P
Descendunt igitur in Aegyptum septuaginta quinque animae,
sicut scriptum est, et hoc mystice numero remissionis, quia
post tantam duritiam, post tanta peccata haberentur indigni,
nisi donaretur his remissio peccatorum. occurrit illi ludas,
hoc est confessio erroris. hunc sui uenturus Iudaeorum populus
praenuntium mittit. ideo et Ioseph uerus, id est arbiter et
interpres diuinitatis, occurrit, quia praecedit iam confessio
quos ante perfidia possidebat. interpres est enim diuinitatis
Christus, quia deum nemo uidit umquam, nisi unigenitus
filius, qui est in sinu patris, ipse enarrauit. hic senilis
iam aetatis et fessum suscipiet ultimis temporibus populum
Iudaeorum, non secundum illius merita, sed secundum electionem
suae gratiae et inponet manum super oculos eius, ut
caecitatem auferat. cuius ideo distulit sanitatem, ut postremus
crederet, qui ante non putauit esse credendum, et praerogatiuam
superioris electionis amitteret. unde et apostolus ait:
quia caecitas ex parte Istrahel contigit, donec plenitudo
gentium intraret et sic omnis Istrahel saluus
fieret.
gesta igitur patriarcharum futurorum mysteria sunt.
denique ipse Iacob sic ait ad filios suos: congregamini,
ut adnuntiem uobis quae occursura sunt uobis in
nouissimis diebus. congregamini et audite Istrahel
patrem uestrum.
6 Philo de Iosepho 6 (II 46, 7) 9 Ioh. 1, 18 17 Rom. 11, 25 sq.
20 Gen. 49, 1 sq. B (e pr. ex i) 2 raysticae BPxE 4 iis ex his P
5 confessio P\' (ex confusio) confessor NV 6 praenuutiQ P (11 ex us)
et pr. om. P1 7 confessio E (es m2 in ras.) 8 antea UxE
interpraes B enim diuinitatis est NV 13 inponept B (g cras.)
imponit N\'V ut ex et B 14 sanitatem in mg. m2 P 17. 18.
22 istrahel B isricet. 17 contigit in isrf Ux E 20 sic om. UxE EXP.
LIB. PRIMUS DK IOSEPH BP O et (om. primus) D EXPLICIT LIB
SCI AMBROSII DFMOSEPH P et (om. LIB) V EXPLICIT LIB. I.
BEATI AMBROSII EPI DE PATRIARCHIS Px FINIT DE SCO IOSEPH
PATRIARCHA U\' FINIT LIB. VII. DE SCO IOSEPH PATRIARCHA
EXPLICIT DE SANCTO IOSEPH T EXPLICIT E