Itinerarium Anonymous pilgrim of Piacenza Paul Geyer University of Leipzig European Social Fund Saxony Gregory Crane Jouve OCR-ed, corrected and encoded the text Greta Franzini Project Manager (University of Leipzig) Simona Stoyanova Project Assistant (University of Leipzig) Bruce Robertson Technical Advisor (Mount Allison University) Uvius Fonticola Technical Advisor (Ludwig Maximilians University Munich) University of Leipzig stoa0028e.stoa001.opp-lat2.xml Available under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License 2014 University of Leipzig Germany Itinera hierosolymitana saecvli IIII-VIII Paul Geyer Anonymous pilgrim of Piacenza F. Tempsky G. Freytag Prague Vienna Leipzig 1898 Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum 39 Internet Archive

The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.

Latin
DE LOCIS SANCTIS, QVOS PERAMBULAVIT BEATVS ANTONINVS MARTVR.

Procedente beato Antonino martyre una cum collega suo, ei eo quod ciuitatem Placentiam egressus est, in quibus locis per regnum conatus est ire, uestigia Christi sequentes et miracula sanctorum prophetarum prouidere coeperunt. Ita exeuntibus nobis de Constantinopolim uenimus in insula Ciprum in ciuitate Constantia, in qua requiescit sanctus Epiphanius. Ciuitas pulchra, dilitiosa, ornata palmis dactalorum. Dein uenimus partibus Syriae in insula Santaritus ad Tirum.

Tunc uenimus Tholomaida, ciuitate onesta, monasteria bona.

Tholomaida permanet contra ciuitatem milia sei in castm Samaritanorum, miliario a Sugamina. Sub monte Carmelo super ipsa castra miliario semis monasterium Helysaei prophetae, ubi ei occurrit mulier, cuius filium suscitauit in monte Carmelo. Ibique est petra modica, rotunda; quando exagitatur, sonat, quia solida est. Talis autem est uirtus petrae illius, ut, si suspensa fuerit mulieri uel cuicumque animali, iactum numquam faciet, et a ciuitate sex aut septem milia personat.

De Tholomaide maritima uenimus in finibus Galileae in ciuitatem, quae uocatur Neocesarea. In qua adorauimus amola et canestellum sanctae Mariae. In quo loco erat cathedra, ubi Titulus deest B 6 sanctorum om. B 7 constantinopoli litt. m erasa Br insulam cyprum B 8 ciuitatem constantinam B epyphanius Br 9 pnlcra deliciosa B dactilarum B Deinde B 10 in partes siriae B in insulam B tyrum B 11 ptholomaidam B ciuitatem honestam et B 12 ptholomaida manet B miliaria B castris B 13 cannell/lo B 14 ipsum castrum B elysei B 15 occurrit ei B 16 est om. B 17 uirtus est B 18 supensus B aut B 19 milaria B 20 ptholomaida B fines B 21 neocessarea B amula B 22 canistellum B 13* sedebat, quando ad eam angelus uenit. Deinde milia III uenimus in Chana, ubi Dominus fuit ad nuptias, et accubuimus in ipso accubitu. Ubi ego indignus parentum meorum nomina scripsi. Ex quibus hydriae duae ibi sunt, impleui aqua unam et protuli ex ea uinum et in humero plena leuaui et obtuli ad altare, et in ipso fonte pro benedictione leuauimus.

Et inde uenimus in partibus Syriae, ubi requiescit sanctus Leontius, quae ciuitas tempore Iustiniani imperatoris subuersa est a terrae motu cum aliis ciuitatibus. Venimus exinde Bibolo, quae et ipsa ciuitas cum hominibus subuersa est. Exin in ciuitate Triari, quae et ipsa subuersa est. Deinde uenimus in ciuitate splendidissima Beritho, in qua nuper fuit studium litterarum, quae ciuitas subuersa fuit. Dicente nobis episcopo ciuitatis, quia cognitae fuerant personae excepto peregrinis, qui ibi perierant. Ipsa ciuitas iacet sub montana Libani.

A Berito uenimus Sidonem, quae ex parte ruit et ipsa adheret Libano, homines in ea pessimi; illic currit fluuius Asclepius, et fons, unde surgit, stat. De Sydone uenimus Sareptha, quae ciuitas modica et ualde christiana est; in qua est caenaculum illud, quod factum fuerat Haeliae, et lectum, ubi recubuit, et alueus marmoreus, ubi illa uidua fermentauit, in quo loco multa offeruntur et uirtutes multae fiunt. Exeuntibus nobis de Sareptha uenimus in ciuitate Tyro; a Tyro usque Sareptha continue milia septem. Tyrus ciuitas, homines potentes, uita pessima, tanta luxuria, quae dici non potest. Ginetia publica, olosericum et diuersa genera telarum.

At uero de Tyro uenimus in ciuitatem Nazareth, in qua 1 miliario III B 2 acubnimus B 3 acubitu B 4 Ex quibus om. B idriae B ibi om. B 5 humerura plenam B optuliB 6 lauimusB 7 Ex- inde B partes B 9 a 0111. B bibilo B 10 Exin-est om, B 11 ciuitatem aplendidiasimus ab eritho B 13 fuit] est B 14 cui cognitae B quae B 16 beritho B sydonem B 18 inde B stat om. B sareptam B 19 in qua cen. B 20 helyae B 21 loco uiitutes multae fiunt et illuc multa offeruntur B 22 sarepta B 23 ciuitatem B sareptam B continua miliaria B 24 habet homines B 25 tantae luxuriae quantae B genetia puplica B 27 post Tyro magna lacuna in cod. B sunt multe uirtutes. Ibi etiam pendit thomus, in quo Dominus a b c habuit impositum. In qua etiam synagoga posita est trauis, ubi cum aliis sedebat infantibus. Quae trauis a Christianis agitatur et subleuatur, Iudaei uero nullo modo possunt eam agitare, sed nec permittit se foras tolli. Domus sanctae basilica est et multa ibi sunt beneficia de uestimentis eius. In ciuitate uero illa tanta est gratia mulierum Hebreorum, (ut) in terra illa inter Hebreas pulchriores <non> inueniantur, et hoc a sancta Maria sibi concessum dicunt; nam et parentem suam dicunt eam. Et dum nulla sit caritas Hebreis erga christianos, ille omnem sunt caritate plenae. Prouintia paradiso similis in tritico, in fruges similis Aegypto. Modica quidem, sed praecellit in uino et oleo et poma melliumque, sed et milium extra natura altum nimis super statum hominis talea grossa.

De Nazareth uenimus in monte Tabor, qui mons exiit in medio campestri, terra uiua, tenens circuitum milia VI, ascensum milia Illa, sursum ad unum miliarium planum, in quo sunt tres ecclesiae-, ubi dictum a discipulo est: Faciamus hic tria tabernacula). In circuitu diuersae ciuitates, quae in Regum leguntur. De Tabor uenimus ad mare Tyberiadis in ciuitatem, quae alio tempore appellata est Samaria, modo uero dicitur Neapolis, in qua puteus est, ubi Dominus a muliere Samaritana aquam petiit, et ibi facta est basilica sancti Iohannis, et ipse puteus est ante cancellos altaris et situla, de qua dicitur, quod Dominus biberit, et multi aegri ibi ueniunt et sanantur.

Deinde uenimus in ciuitate Tyberiade, in qua sunt termae salsae. Nam aqua maris ipsius dulcis est, quae mare circat milia VIII. Deinde uenimus in Capharnaum in domo beati Petri, quae est modo basilica. Inde transeuntes per castra uel uicos aut ciuitates uenimus ad duos fontes, scilicet Ior et Dan, quae in unum confluunt et uocitatur Iordanis. Paruus ingreditur 18 Matth. 17, 4 Marc. 9, 5 Luc. 9, 33 8 nt* om. Br non om. Br 18 miliarium. Planum Br mare et pertransit totum maris pelagum usque alio litore maris. Reuertentes post nos uenimus ad locum, ubi Iordanis de mare egreditur, transiuimus Iordanem in ipso loco et uenimus in ciuitatem, quae uocatur Gaddera, quae et Gabaon dicitur. In ista parte ciuitatis miliario tertio sunt aquae calide, quae appellantur termas Heliae, ubi leprosi mundantur; ibi et synodochium delicias de publico habens, et ora uespertina mundantur termae. Ante ipsum uero clybanum grande est solium, qui dum impletum fuerit, omnia ostia clauduntur et per ostium mittuntur intus cum luminaria et incensum et sedent in illo solio tota nocte. Et dum soporati fuerint, uidet ille, qui mundatus est, aliquam uisionem, et dum eam recitauerit, non mundantur ipsae termae per VII dies. Ibi uero defunctus est collega noster Iohannes de Placentia. Nam ipse fluuius calidus, qui uocatur Gaddera, descendit torrens et intrat in Iordanem et ex ipso ampliatur Iordanis et maior fit.

Et tunc descendimus per Galileam iuxta Iordanen transeuntes multas ciuitates, quae leguntur, uenimus in ciuitate metropoli Galileae, quae uocatur Scitopolis, in monte posita, ubi sanctus multas operatur uirtutes. Exinde descendimus per alia loca Samariae et Iudeae in ciuitate Sabastea, in qua requiescit Heliseus propheta. Descendentes per campestria, ciuitates uel uicos Samaritanorum et plateas, unde transiuimus, uenientes post nos Iudaei, cum paleas uestigia nostra incendentes. Tanta illis est exsecratio utrisque; Christianis quidem responsum faciunt. Attamen, ut, quod ab illis emere uis, non tangas, priusquam pretium des; quod si tetigeris et non comparaueris, mox scandalizabuntur. Nam foris uico habent condoma una posita, qui ipsius faciunt responsum; nummos autem non accipiet de manu tua, sed tu in aqua proicies eos et denuntiant tibi, quando ingrediaris. Tunc uero noli expuere; si 3 transiuiaimuB, sed ead. m. corr. Br 26 Attamen. Hic denuo incipit B ut om. B non tangas post des coll. B 27-conparaberis B 28 foris uico habent om. B comdoma B 30 accipiunt B aquam B 31 Tn uero B . autem expueris, scandalizabuntur. Sero autem purificant se in aquam et sic ingrediuntur in uico aut in ciuitatem.

Deinde uenimus in loco, ubi Dominus de quinque panibus et duobus piscibus quinque milia hominum satiauit extra paruulis et mulieribus, extensa campania, oliueta et palmeta. Exinde uenimus ad locum, ubi baptizatus est Dominus. In ipso loco filii Israhel transierunt Iordanem et filii prophetarum perdiderunt securem. Et ex ipso loco Helias assumptus est in caelum ibique mons Hermon modicus, qui legitur in psalmo. Ad pedes montis ipsius ascendit de fluuio nubes; ora prima, oriente sole Hierusolimam uenit super basilicam, quae est in Syon, et super basilicam sanctae Mariae ad sancta Soffia, quae fuit praetorium, ubi auditus est Dominus. Super his locis descendit ros sicut pluuia et colligunt eam medici et in ipso quocuntur omnes confectiones per synodochia. Nam multi languores sanantur ibi, ubi cadit ipse ros; ipse est enim ros, de quo propheta canit Dauid: Sicut ros Hermon, qui descendit in Syon. In illa ripa Iordanis est fons, ubi baptizabat sanctus Iohannes; inde usque Iordane milia duo. In ipsa ualle inuentus est Helyas, quando ei coruus deferebat panem et carnes. In circuitu autem uallis ipsius multitudo heremitarum.

Et ibi prope est ciuitas, quae uocatur Salamiada, ubi remanserunt duo semis tribus Israel, priusquam transirent Iordanem, in quo loco sunt termae ex se leuantes, quae uocantur termae Moysi. Ubi etiam et leprosi mundantur, et ibi est dulcissimus aquae fons, quae bibitur pro catarcium et multos sanat languores. Non longe a mare salinarum, in qua Iordanis ingreditur 9 Psalm. 41, 7 17 Psalm. 132, 3 2 ingredientur, corr. ead. m. B uicum B 3 locum B 4 exclptis B 5 ibi sunt oliueta B 6 Et in B 7 loco om. B 8 helyas B 9 mons est B modicus om. B 11 et ierosolimam ueniet B 12 sanctam sophiam B 13 haec loca B 14 ea B ex ipso coquuntur B 16 ipse est enim ros om. B 19 iordanem miliaria B 24 thermae B ex se leuantes om. B thermae B 25 et om. B et om. B 26 qui B pro catartico B 27 autem mare B in quod B subtus Sodoma et Gomorra, ad cuius litus bitumen et sulphur colligitur. In quo mare mense Iulio et Augusto et usque medio Septembrio tota die iacent leprosi, ad uesperum autem leuantur in ipsas termas, et aliquotiens Dominus, quem uult, mundat. Nam et generalitate est aliqua permitia. In quo mare nihil uiuificatur, nec lignea nec paleae ibi natant neque homo ibi natare potest. Sed quicquid ibi proiectum fuerit, in profundum demergitur. De Iordane usque ad locum, in quo Moyses de corpore exiit, sunt milia octo. Exinde non multum longe a Segor, in quibus locis multi heremitae. Vidimus et ibi monumentum Absalon, filii Dauid.

Tenuimus theophania iuxta Iordane, et ibi fiunt mirabilia, ubi baptizatus est Dominus, in ipsa nocte. Est ibi tumulus cancellis circumdatus, et in loco, ubi redundat aqua in alueum suum, posita est crux lignea intus in aquam ex utraque parte marmoris. In uigiliis theophaniae grandes fiunt uigiliae, populus infinitus, et quarta aut quinta uice gallo canente fiunt uigiliae. Completis matutinis primo diluculo surgentes procedunt ministeria sub diuo, et diaconi tenentes sacerdotem descendit sacerdos in fluuium, et ora qua coeperit benedicere aquam, mox Iordanis cum magno rugitu post se reuertitur, et stat aqua superior in se, usquedum baptismus perficitur; inferior uero fugit in mare dicente psalmista: Mare uidit et fugit, Iordanis conuersus est retrorsum. Tunc omnes Alexandrini habent ibi suas naues cum hominibus habentes colaphos plenos aromatibus et balsamo. Et hora, qua benedixerint fontem, antequam incipiant baptizare, fundunt illos colaphos in fluuium 23 Psalm. 113, 3 1 subtus-Gomorra om. B 2 mare orn. B 3 medium septembrem B 4 lauantur in ipsis thermis B 5 parmitia B 6 lingua B natare possnnt B neque-potelt om. B 7 in illud proicitnr B 9 miliaria B a om. B 10 heremite multi B 12 theophaniam B iordanem B mirabilia multa B 15 aqua B 16 grades Br 19 diuum B 20 hora B 21 rugitu] strepitu B 23 uidit om. B 25 nanee suos (sic) B 26 Et om. B benedixerunt B et tollunt aquam benedictam et exinde faciunt aquam sparsionis in suis nauibus, antequam exeant ad nauigandum. Baptismo completo descendunt omnes in fluuium pro benedictione induti sindones et alias multas speties, quas sibi ad sepulturam seruant. Haec perfecta omnia statim aqua in proprio reuertitur alueo. Nam unde surgit Iordanis a mare Tyberiadis, usque ad mare salinarum, ubi deficit, sunt milia CXXX.

In illa uero ripa Iordanis est spelunca. in qua sunt cellulae VII cum septem puellis, que ibi infantulae mittuntur. Et cum aliqua ex eis mortua fuerit, in ipsa cellula sepelitur. Et alia cellula inciditur et mittitur ibi alia puella, ut numerus stet, et habent foris, qui eis cibaria preparet; in quo loco magno cum timore ingressi sumus ad orationem, nullius ibi faciem uidimus. In ipso loco dicitur esse sudarium, quod fuit super caput Iesu. Non multum longe a Iordane, ubi baptizatus est Dominus, est monasterium sancti Iohannis ualde magnum, in quo sunt sinodochia duo. In ista uero uel in illa ripa Iordanis per loca submontana inueniuntur serpentes, de quibus conficitur tyriaca; inde uenimus ad Iordanem.

De Iordane usque Hiericho milia VI; Hiericho autem in oculis hominum ita uidetur ut paradisus. A terre motu muri diruti; domus Raab stat et est sinodochium, sed et cubiculum, de quo exploratores deposuit, oratorium est sanctae Mariae. Lapides uero illi, quos leuauerunt filii Israel de Iordane, non longe a ciuitate Hiericho positi sunt in basilica post altare. Et ante basilica campus ager Domini, in quo Dominus manu propria seminauit ferens satum quasi modia tria. Qui etiam 1 tollent inde B 8 omnes om. B 4 sindonibus et aliis multis speciebus B 5 Haec omnia dum perficiuntur B in proprium reuertitnr alueum B 6 iordanis surgit id est B 9 VII cellulae B quae illuc B 11 ibi] in eam B 12 et om. B preparant B In quem locum B cum magno timore B 14 uidimus in ipso loco. Dicitur ibi esse B 15 Non longe multum, ubi baptizatus est dominus in iordane B 18 inuenientur B 19 tiryaca B 20 miliaria B autem om. B 21 esse ut paradysus B 24 israhel B 25 Hiericho om, B 26 basilicam B campus om. B 27 satis B colligitur et numquam seritur, sed ex se profert semen. Colligitur autem mense Februario et inde communicantur in pascha. Cum collectum fuerit, aratur et iterum cum reliquas messes colligitur.

: At uero fons aquae, quem indulcauit Heliseus propheta, inrigat omnem Hiericho, ubi nascitur uinum potiscon, qui febricitantibus datur; ibi nascitur dactalum de libra, ex quibus mecum in prouintia adduxi et dedi inde unum domno Paterio patritio. Ibi nascitur caedrus de libras quadraginta et uirga fassioli duo pede longa; ibi est et uitis, unde in ascensione Domini plenas cistras racemis in monte Oliueti uenales sunt et inde pentecosten mixtum exinde plena colata proponuntur.

Exeuntibus nobis de Hiericho uenimus contra Hierusolimam; non longe a Hiericho est illa arbor, in qua Zacheus ascendit, ut uideret Dominum. Quae arbor infra oratorium inclusa est et per tectum desuper sicca uidetur. Igitur exeuntes de Hiericho uenimus contra occidente in sinistra manu et intrauimus uillis Sodomae et Gomorre. Super qua prouintia descendit semper obscura nubes cum odore sulphureo. Nam quod dicunt homines de uxore Loth, eo quod lingendo ab animalibus minuatur, mendacium est, sed stat in statu, quo fuit.

Ascendentes de montana Hierusolimorum uenimus Baoridem. Inde reuertentes ad sinistram ad oppida montis Oliueti uenimus in Bethania ad monumentum Lazari. Nam respicientes ualles illas et perambulantes monasteria multa mirabiliorum loca uidimus clausam multitudinem in monte Oliueti uirorum ac 2 mense om. B 3 reliquiis (sic) messibus B 6 potissimum quod B 7 de libra om. B 8 in prouincia duxi B inde om. B 9 patricio B de libras quadraginta om. B 10 fassiola duorum pedum longa B . 11 plenae canistrae racemis B 12 et in pentecosten B plana B un proponitur, sed corr. ead. m, B 13 hierosolimam B 14 a hierico Br ab hiericho B 15 dominum] iesum-B est inclusa B 17 occidentem in sinistram manam B ualles B 18 quam prouinciam B 20 eo om. B muniatur Br 22 montanis B hierosolimorum B post Baoridem erasurn est ponte B 23 ad sinistram om. B opida B 24 in bethaniam B 25 et mirabiliorum B et expunxit Br 26 oliuarum B mulierum. Et rursum in monte, unde Dominus ascendit ad patrem, ubi et iudicare ueniet, uidimus copiosa et cellula, ubi inclusa fuit uel iacet in corpore sancta Pelagia. Et in ipso monte iacet Iacobus Zebedaei et Cleophas et multa sanctorum corpora.

Descendentes de monte Oliueti uenimus in uillam Gethsemani in loco, ubi traditus est Dominus. In quo sunt tria accubita, in quae ille accubuit et nos pro benedictione accubuimus, et in ipsa ualle est domus sanctae Mariae, de qua eam dicunt ad caelos fuisse sublatam. Et ipsa uallis Gethsemani ibidem uocatur Iosaphat. In dexteram partem porte est oliuetum et ficulnea, in qua se ludas laqueo se suspendit, hoc est ad portam Hierusalem. Cuius taleas stat munita petris; porta ciuitatis, quae coherit portae speciosae, quae fuit templi, cuius liminare et tribulatio stat.

Clinantes proni in terram ingressi sumus in sanctam ciuitatem, in qua adorantes Domini monumentum; quoniam ipsud monumentum, in quo corpus Domini positum fuit, in naturale excisus est petra. Lucerna hydria, quae illo tempore ad caput eius posita fuerat, ibidem ardet die noctuque. Ex qua benedictionem tulimus et recomposuimus ea. In quo monumento deforis mittitur terra, et ingredientes benedictionem tollunt. Lapis uero, unde clausum fuit monumentum, ipsud est ante illius monumento. Color uero petrae, quae excisa est de Golgotha. Nam ipsa petra ornata est ex auro et gemmis et in postmodum de ipsa petra factum est altare in loco, ubi crucifixus est Dominus. Petra uero monumenti uelut molaris et est infinitae ornata; uirgis ferreis pendentes brachialia, 2 copiosam multitudinem et cellulam B 4 corpora sanctorum B 6 gessemani B 7 in locum ubi dominus traditus est B 8 acubita B acnbuit B in quibus B 9 uillae B 10 geasemani B 11 uocatus est B in dextra parte B 13 tale adstat munitae B 14 coheret B 16 Inclinantes nos B 17 quG ipsum B 18 in naturali excisum est petra B 19 ydriae B 21 eam B 22 ingredientes deforis benedictionem portantB 23 ipsum est ante monumentum itlud B 24 de petra GolgothaB 26 in ante postmodum om. B 28 in fine ornata ex auro et gemmis B dextroceria, murenas, monilia, anuli, capitulares, cingella, irata, baltei, coronas. Imperium ex auro uel gemmis et ornamenta plurima. Et ipsud monumentum in modum aedae coopertum ex argento et ante monumentum altare positum.

A monumento usque Golgotha sunt gressi LXXXta. Ab una parte ascenditur per gradus, unde Dominus ascendit ad crucifigendum. Nam et in loco, ubi fuit crucifixus, apparet cruor sanguinis, et in ipso latere petrae est altare patriarchae Abraham. In quo ibat offerre Isaac, quando temptauit eum deus. Ibi et Melchisedec hobtulit sacrificium Abrahae, quando reuertebatur cum uictoria a caede Amalech. Tunc ibidem dedit ei Abraa omnem decimationem in hostias. Iuxta ipsum altare est cripta, ubi ponis aurem et audis flumina aquarum, et iactas pomum aut quod natare potest, et uadis ad Solua fonte et ibi eum suscipiens. Inter Syna et Golgotha credo est miliarium. Nam Hierusolima aquam uiuam non habet praeter in Solua fonte.

De Golgotha usque ubi inuenta est crux sunt gressi L; in basilica Constantini coherentem circa monumentum uel Golgotha in atrio ipsius basilicae est cubiculum, ubi lignum crucis reconditum est, quem adorauimus et osculauimus. Nam et titulus, qui super caput Domini positus fuerat, in quo scriptum est: Iesus Nazarenus, rex Iudaeorum) tenui in manum et osculaui. Quod lignum crucis de nuce est. Procedente uero sancta cruce ad adorandum de cubiculo suo et ueniente in atrio, ubi adoratur, eadem ora apparet in caelo stella et uenit 1 murena B 2 belthei B 3 Ipsum omisso et B aedae] medie B 5 A monumento uero B 6 per ascenditur gradus B hubi B 7 ubi om. B 8 petri B 9 in quod B 10 obtulit B 11 amalec B 12 Abraa om. B post decimationem rasura complur, litt. B illud B 18 9 ponis, sed exp. I. a B 14 aut aliud quod B uades B siloam fontem B 15 suscipies B syna] siloam B 16 esse B 17 praeter siloam fontem B 18 usque ad locum B gressus B 19 basilicae B 20 otrio Br 21 osculabimus B 22 capud B positus] pot Br 28 in manu B 24 de nucis B 26 atrium B hora B stella in caelo B ueniet B super locum, ubi crux residet. Et dum adoratur crux, stat super eam stella. Et affertur oleum ad benedicendum ampullas medias. Hora uero, qua tetigerit lignum crucis has ampullas, mox ebulliet oleum foras. Et nisi citius claudantur, totum ebulliet foras. Reuertente uero cruce in loco suo et stella pariter reuertitur, et post reclausam crucem ultra non apparet stella. Nam ibi est canna et spongia, de quibus legitur in euangelio. Cum qua spongia aquam bibimus. Et calix onichinus, quem benedixit in caena, et aliae multae uirtutes. Species beatae Mariae in superiori loco, et zona ipsius et ligamentum, quo utebatur in capite. Et ibi sunt septem cathedrae marmoreae seniorum.

Inde ascendimus in turre Dauid, ubi decantauit psalterium,: magna ualde in caenaculis singulis. Quae turris quadrangulis et opus scalptum non habens tectum. In qua et christiani pro deuotione ad mansionem ascendunt, et circa medio noctis spatio surgentes audiunt uoces murmurantium deorsum in ualle Iosaphat contra Iordanem ad loca, quae respiciunt contra Sodoma et Gomorra.

Deinde uenimus in basilica santa Syon, ubi sunt mirabilia multa. Inter quibus, quod legitur de lapide angulare, qui reprobatus est ab aedificantibus. Domino ingrediente in ipsa ecclesia, quae fuit domus sancti Iacobi, inuenit lapidem deformem in medio iacentem, tenuit eum et posuit in angulo. Quem tenes et leuas in manibus et ponis aurem in ipso angulo, et sonat in auribus tuis quasi multorum hominum murmuratio. In ipsa ecclesia est colomna, ubi 1 crux post adoratur om. B 4 foras oleum B Et nisi-foras haec uerba supra omissa in margine inferiore ead. m. ascripsit B 5 in locum sunmB 6 reclusam B lestom.B 13 uenimus B turrem B 14 singulis om. B quadrangula B 15 sculptum B in quam B et om. B 16 medium noctis spatium B 18 iosaphath B contra sodomam et gomorram B 20 basilicam sancti sion B 21 inter quos legitur B de illo B lapite Br 23 in ipsam ecclesiam B domus sancti iacobi fuit B n iacobi. Innenit Br 25 angulum B tenęs corr. 2. m. Br leues B manus B pones B 26 in ipsum angulum B 27 columna B ubicolumna p. 206, 1 om. Br Dominus flagellatus est, in qua columna tale est signum, ut dum eam amplexus fuisset, in ipsa pectus eius adhaesit, et apparent in ea palmae et digiti, ita ut per singulis languoribus tollatur et circa collum habent et sanantur. In ipsa columna est et cornu illud, de quo reges unguebantur. Unde et Dauid unctus est in regno, et ibi est et corona de spinis, de qua Dominus fuit coronatus. Ibi et lancea, de qua in latere percussus. Ibi et lapides multi, cum quibus fuit lapid;1tus Stephanus. Ibi columna, in qua crux posita fuit beati Petri, ubi crucifixus est Romae. Ibi et calix, in quo post resurrectionem Domini missas celebrarunt apostoli. Et multa alia mirabilia, quae non recolo. Ibi est monasterium puellarum, et ibi uidi testam hominis inclusam in loculo aureo ornata gemmis, quae dicunt esse capud martyris Theodote. In qua multi aquam pro benedictione bibebant et ego bibi.

De Sion uero usque in basilica sancte Marie, ubi est congregatio magna monachorum et mulierum, mensas i.nnumerabiles, lecta languentium, sunt tria miliaria et orauimus in pretorio, ubi auditus est Dominus, et modo est basilica sancte Sophie. Ante ruinas templi Salomonis sub platea aqua decurrit a fonte Syloa secus porticum Salomonis. In ipsa ecclesia est sedes, in qua sedit Pilatus, quando audiuit Dominum. In qua petra quadrangula, in quam reus leuabatur, ut ab omnibus audiretur et uideretur, <in eam leuatus est Dominus, quando auditus est a Pilato. Ibique remansit illius imago, pedem pulcrum, modicum, subtilem, statura communis, pulcra facies, capillo subanelato, manum formosam, digiti longi, quantum imago designat, quae illo uiuente et pedibus ambulante depicta est et posita in ipso 1 signum est B 2 ea Br 3 ea] ipsa B per om. B mensura tollatur B 4 habeant et sanatur B et om. B 5 ungebantur B 6 regnum B et post est om. B 7 fuit dominus coronatus B 8 de quibus lapidatus est B 9 posita est B ubi] in qua B 10 percussus est B 11 celebrarum Br celebrabant B 12 reloco Br et monasterium B 13 ornatam B 14 capud om. B 16 basilicam B hic magnam lacunam exhibet Br a uocabulo Marie usque ad in ipso pretorio no p. 207, 1 17 menses inmerabiles B 19 et modo ę.\\lQ.itųş B 20 sup B pretorio. Nam de ipsa petra multae fiunt uirtutes; tollentes mensuram de ipsa uestigia et ligant per singulos languores et sanantur, et ipsa petra ornata est ex auro et argento.

Inde uenimus ad arcum, ubi fuit antiquitus porta ciuitatis.

In ipso loco sunt aquae putridae, in quas missus est Hieremias propheta. Ab arcu illo descendentibus nobis ad fontes Siloa per gradus multos. Est ibi basilica uolubilis, desub qua surgit Syloa, quae habet solia duo ex marmore manu hominis facta. Et inter solios clausura cancellorum. In quibus pro benedictione in unum lauantur uiri, in alium uero mulieres; in quibus aquis multa ostenduntur, immo et leprosi mundantur. Et ante atrium est piscina grandis manu hominis munita, in qua lauatur populus assiduae. Nam illis solis certis horis fons ipse irrigat aquas multas, quae descendunt per uallem Iosaphat, quae et Gethsemani uocatur, et ingrediuntur in Iordane fluuio. Ubi Iordanis deficit in mare salinarum subtus Sodoma et Gomorra.

Nam modo et ipse fons buoa infra ciuitatem inclusa est, quia Eudoxia augusta, uxor Iustiniani imperatoris, addidit muros in ciuitate Hierusalem, et ipsa muniuit sepulchrum et basilicam sancti Stephani et ipsa suum habet sepulchrum iuxta sepulchrum sancti Stephani. Et infra sepulchra sunt gressus XXVI, et beatus Stephanus requiescit foris portam sagittae iactum. Unoque modo porta ex nomine ipsius martyris uocatur. Et est ad uia, quae respicit ad occidentem, quae descendit ad Iopen et Cesarea palestine uel Diaspoli ciuitatem, quae antiquitus dicebatur Azotus, in qua requiescit sanctus Georgius martyr. In ipsa uia non longe a ciuitate stat columna 1 Hic denuo incipit Br p. 61, sed alia scriptura et peiore pergamena 2 ipso uestigio B 4 aream Br 6 fontem Byloa B 7 per gradus—surgit Syloa l. 8 om. B 9 Et inter-mulieres 1.10 om. B 13 illis om. B oris B 14 inrigat B 15 iosaphad B iessemani B in om. B iordanem fluuium B 16 id est ad mare salinarum. Subtus est B 18 syloa B inclusus B 19 eodixia Br eodoxia B 21 et ipsa Buum habet-etephani in marg. inf. B 22 aepalcrum, sed corr. ead. m. B 24 unoque corr. ex unoquo Br unaqueque porta modo B 25 in uia B 26 iopem et cessaream B diospoli B marmorea, in qua Dominus prius ducebatur ad flagellandum, Quae fugiens leuata est ad nubes et deposita in ipso loco. Et ita in tantum cognoscitur uerum esse, quia non habet basidem, ubi debet esse fundata. Sed sic stat semper super terram et agitatur. In cuius summitate crux ferrea posita est et sursum per scala ascenditur et fiunt ibi luminaria et incensum et daemoniaci ibi mundantur. Nam et in ipsa prouincia beatus Georgius martyr.

Itaque exeuntes a Syloa fonte uenimus in agrum, qui comparatus est de precio sanguinis Domini, qui uocatur Acheldemach, hoc est ager sanguinis, in quo sepeliuntur omnes peregrini, et inter ipsa sepulchra cellulae seruorum dei, ubi fiunt multae uirtutes. Et per loca infra ipsa sepulchra sunt uineae et poma.

Reuertentibus nobis in ciuitatem uenimus ad piscinam natatoria, quae quinque porticus habet; et in uno earum est basilica sanctae Mariae, ubi multae fiunt uirtutes. Ipsa uero piscina modo iactata est in stercore. Et ibi lauantur omnia, quae necessaria sunt. Vidimus et in uno angulo tenebroso catena ferrea, cum qua se laqueauit infelix ludas. Item exeuntibus nobis a porta iorem uenimus ad locum, ubi requiescit sanctus Ysicius. Ibi etiam erogantur pauperibus panes, quos deputauit beata Helena.

Via, quae ducit Bethleem, miliario tertio ab Hierusalem iacet Rachel uxor Iacob, mater scilicet Ioseph. Et Beniamin iacet in finibus Rama. In ipso loco in media uia uidi aquam surgere, quasi sextarios septem. Unde complent omnes satietatem bibendi, et nec minuitur nec augetur. Et est suauis ad potandum. Et dicunt, quod fugiens beata Maria in Aegyptum 1 ad quam B decebatur Br 2 ita om. B 3 basitem Br basim B ubi-fundata om. B 5 ferea B rursum Br scalam B 6 et fiunt] effiunt B 9 a] de B 10 de om, B sanguinis O;! acheldemac B 13 sunt om. B 15 nobis om. B natatoriam v 17 multi B ipse Br 19 catenam ferream B 20 Iaqueauet iudas infelix B 21 ioram B 22 ysitius B 24 bethlehem B 26 iacet] requiescit B 27 ad satietatem B et sederit ibi cum puero et sitiens orauit et continuo ipsa aqua emanauit. Et in ipso loco modo ecclesia constructa est.

Inde usque Bethleem milia tria. Bethleem locus splendidis- simus, serui dei multi. Ibi est spelunca, ubi natus est Dominus, et presepium ex auro et argento ornatum, et iugiter ibi fiunt luminaria. Os uero ipsius speluncae angustus. Hieronimus presbiter in loquendo peritus, interpretatione clarus, inter omnes relator conspicuus, in ipso ore speluncae petra sculpiuit et ob deuotionem Saluatoris ibidem sibi monumentum fecit. Miliario semis de Bethleem in suburbi Dauid iacet Dauid et Salomon filius eius, et appellatur locus ille basilica sancti Dauid. Sed et infantes, quos occidit Herodes, ipso in loco habent sepulchra, et in uno omnes requiescunt domo, et aperiuntur eorum monumenta et uidentur illorum sancta ossa. Ante Bethleem est monasterium muro cinctus, in quo multitudo est monachorum.

De Bethleem usque ad ilicem Mambres milia XXHII. In quo loco requiescunt Abraham, Isaac, Iacob et Sarra, simul et Ioseph ossa. Est basilica in quadriporticus, atrium in medio discoopertum et per medio cancellum; ex uno latere intrant Christiani, ex alio uero Iudaei, incensa facientes multa. Nam depositio Iacob et Dauid in terra illa die primo post natale Domini deuotissime ab omnibus celebratur, ita ut ex omni terra Iudeorum conueniat innumerabilis multitudo, incensa ferentes uel luminaria et dantes munera ac seruientes ibidem.

Item reuertentes in Hierusalem descendimus in uia, quae uadit ad Gazam et Ascalon milia XX. De Hierusolima uenimus in monte Gelboe, ubi occidit Dauid Goliam gygantem. Et 1 sederet B et ante sitieus om. B 3 miliaria B spendidisBimas Br 4 Est ibi B 5 iugitur Br 7 pspiter B praeclaras B 8 petram scalpsit B 10 suburbano B iacent B 13 una B 14 monu- 0 menta] sepulcra B illorum] eorum Ji 15 cintus corr. ead. m. B 16 monachorum est B 17 hylicem Br mambreae B sunt miliaria B 18 sara B 19 baailica edificata in medio atrio quadriporticus discooperta B 20 per medium caitoe}lendum B 21 alia B multas Br 26 uiam B 27 ducit B 28 montem gelboae B gigantem B XXXVIUI ltln. Hleroaol. 14 ibi mortui sunt Saul et filius eius lonathas. Iacet ibi Goliat in media uia, ligneum ad caput aceruum. Et super eum congeries magna petrarum. Ita ut a XX milia non possis inuenire lapidem, quem mouere possis. Quia usus est talis: Quotienscumque quis ibi transit, ternas secum defert lapides et ibi eas proicit; sed et nos similiter fecimus. Nam in ipsos montes nec ros nec pluuia descendit, postquam Dauid eos , maledixit. Et nocturnis horis secreto ibi uidentur uolui inmundi spiritus tamquam uellora lanae uel undae maris.

Deinde deuiantes ad latus uenimus in ciuitatem, quae dicitur Heliuteropolis, in loco, ubi Samson ille fortissimus cum maxilla asini mille occidit uiros. Ex qua maxilla ipso orante aqua profluxit. Qui fons loca ipsa usque in hodiernum diem irrigat. Nam in loco, ubi surgit, fuimus. Dein uenimus inter templum et altare, ubi occisus est Zacharias, et ubi requiescit, est ibi ecclesia ornata; sunt in ea serui dei multi. Inde uenimus ad locum, ubi Isaias propheta de serra lignea secatus est, et ibidem iacet sub quercu Rogel iuxta aquarum decursu. Et ipsa serra pro testimonio posita est ad sanctum Zachariam. Exinde uenimus in loco, ubi Abacuc propheta prandium ferebat messoribus, quando eum angelus per uerticem tenens duxit super lacum, in quo Danihel inter leones orabat. Et ibi surgit fons, in quo Philippus baptizauit eunuchum. In ipsis locis sunt putei, quos foderunt Abraham scilicet et Iacob, quos appellarunt calumnia.

inde ingressi sumus Ascalon; ibi est puteus pacis in modum theatri factus, in quo usque ad aquam descenditur per gradus, ubi requiescunt tres fratres martyres; propria quidem habent 1 ionathan filius eius B golias B 2 habens ligneum B 3 congeries petrarum multa B infra XX miliaria B 4 moueri BrB possit, sed corr, cad. m. Br 5 quotiescumque B ibi] illuc B ternos B 6 eos B 7 eis dauid B 8 ubi Br 9 uellera B 11 hely uteropolia B locum B 11 samson ubi B 12 uiros occidit B ipse B 14 Deinde B 15 ibi requie- scit B 16 ibi om. B 17 esaias B sectus B 18 decursum B 20 Deinde B locum B deferebat B 24 et om. B 25 quas appellauerunt calumniam B 26 ingresi Br egressi uenimus B 27 teatri B grad Br nomina, sed uulgariter Aegyptii uocantur. Miliario a ciuitate Sarafia est ciuitas Mazom Ascalonites. Inde uenimus in ciuitatem Mazomates, in qua requiescit sanctus Victor martyr. De Mazoma usque Gaza est miliarium. Gaza autem ciuitas splendida, delitiosa, homines honestissimi omni libertate decori, amatores peregrinorum. Inde miliario secundo requiescit sanctus pater Hilarion.

Et inde uenimus in ciuitate Eluahal in capite heremi, qui uadit ad Syna monte, in qua etiam ex reuelatione episcopi ipsius ciuitatis unum audiuimus, quod silere non oportet, miraculum. Puella quedam nobilissima nomine Maria cum nupta fuisset, ipsa nocte nuptus sui mortuus est sponsus eius; ipsa quoque hanc rem patienter portauit. Et infra septimanam omnia sua pauperibus distribuit. Celebrato die septimo nocte ipsa uestem sponsi sublata inuenta non est. De qua dictum est nobis, quia esset in heremo trans Iordanen inter calameta uel palmeta ante nos in finibus Segor circa mare salinarum. In quibus locis inuenimus monasteria ultra quindecim uel XVIII puellarum, quae christiani populabant. Quae habentes unum asellum, qui eis cibaria deportabat, et nutriebant leonem terribilem ad uidendum. Cumque appropinquassemus cellulae, omnia animalia, quae erant nobiscum, a rugitu illius minxerunt et in terram corruerunt. Et dicebant nobis, quod ipsum asellum leo ipse gubernaret in pascuis. Quem et offerebant nobis pro centum solidis. Sed pater Antoninus suscipere noluit. Sed misit in Hierusalem cito et adduxit eis ternas tonicas et oleum ad luminaria et legumina multa. Et i 1 uulgaliter aegiptii B 2 mazona B ascolantes corr. ead. tll, B 3 mazoma//tes B 4 maona, l. z ead. m. ascripta B autem est B 5 splendidissima B diliciosa B docori Br 7 pater om. B 8 Deinde B ciuitatem eluaha B que B 9 montem syna B 10 audiuimus miraculum B 11 miraculum om. B 15 ueate B n 16 tras corr. ead. tn. Br trans Iordanen om. B 17 uel] et B antc, sed lineola expuncta Br, antem B 19 que Br qui B 20 deportabant Br 21 adpropinquassemus B 23 ipsius B 25 et om. B solidis ex solidos, corr. ead. m. Br 27 tunicas B 14* ipsae nobis dixerunt de uirtutibus Mariae, cuius superius mentionem fecimus, quae ambulauerat in heremo sola portans legumina et sportellas plenas uel tonicas, quas ei cupiebant auferre; sed nullus eam inuenire potuit. Attamen de ea, quae secum duxerat, nihil reportauit reuertens de heremo. Cuius afflictionem uel ploratum nulla ratione consolare potuimus. Sed tantum sepius dicebat flens: Ye mihi miserae, cuius causa me christiana dico?

Froficiscentes de ciuitate Heulatia intrauimus heremum miliario XXO. In quo est castrum, ubi est synodochium sancti Georgii. In quo habent transeuntes uel heremitae refugium uel stipendia. Inde intrantes in interiorem heremum uenimus ad loca, de qua dicitur in psalmo: Terra fructifera in salsugine, hoc est in amaritudine, a malitia inhabitantium in ea, et ibi uidimus homines rasos fugientes cum camelos. Nam et in Hierusolima uidimus homines ex Aethiopia habentes fissas nares et aures, calliculas calciatos et per digitos in pedes anulos missos. Interrogauimus, quare sic. Qui dixerunt: Quia Troianus imperator signum hoc nobis reliquid.

Ambulantes per heremum dies VI camelis nobis aquam portantibus sestarium mane et sestarium uespere cotidie dabatur per hominem. Amarescente aqua in utres in modum fellis mittebamus in ea harenam et indulcabatur. Familia autem Sarracenorum uel uxores eorum uenientes de heremo cum lamentatione in uia sedentes sarcina deposita petebant panem a transeuntibus. Et ueniebant uiri ipsarum de interiore parte 13 Paalm. 106, 34 1 ipsi B 3 de legumimbus sportellas B et spontellas Br tunicas B y cupiebant ci B 4 anferre B de eis B 6 affliccionem B proratu Br 7 dicebant, sed l. n expuncta B \' misera Br misere B 8 christianam B 9 A uerbis de ciuitate incipit M enlatia B 10 qua ex quo corr. 2. m. B 12 siue stipendium B transeuntes B 13 loca Aflocum BrB de quo B terram fructiferam B salsuginem B 14 amaritudinem B 15 rascia Br camelis B 16 ethyopia M 17 spissas B 20 septem B 21 sextarius B cottidie B 22 utribuB B 23 eam B haerena Br arenam B 24 saracenorum B heremo B 25 lamentatio BrJl sedentes in uia B panes B 26 ipsarum uiri B heremi adducebantque utres cum aqua frigida et accipiebant sibi panes. Et adducebant restes cum radices, quarum odor suauissimus super aromata et dies suos festos celebrabant. Populus autem, qui per ipsum maiorem heremum ingrediebatur, ad explorandum numero XII milia sexcenti.

Qui perambulantes heremum octaua die uenimus ad montem dei Choreb. Et inde mouentes, ut ascenderemus monte Syna, ecce multitudo monachorum heremitarum cum cruces psallentes obuiauerunt nobis, prostrati in terram adorauerunt nos. Simili modo et nos facientes lacrimauimus. Tunc introduxerunt nos in uallem inter Choreb et Syna. Ad cuius pede montis est fons ille, ubi Moyses adaquabat oues, quando uidit ardentem rubum. Qui fons inclusus est infra monasterium. In quo monasterio sunt tres abbates scientes linguas, hoc est latinam, grecam, syram et aegyptiacam - et bessam. Inde uenimus ad speluncam, ubi absconditus fuit Helias propheta, quando fugit Iezabel mulierem perfidam; ante ipsa spelunca surgit fons, qui irrigat ipsum montem. Inde ascendimus in summo cacumine montis, in quo est oratorium modicum habens in longitudine pedes sex, similiter et in latitudine, in quo nullus manere praesumit. Sed orto iam die ascendunt monachi de supra dicto monasterio et celebrant ipsi officium. In quo loco multi pro deuotione tondent capillos suos et barbas. Nam et ego ibi tetigi barbam meam.

Mons uero Syna petrosus est, raro habet terram, et in circuitu eius cellulae multae seruorum dei, similiter et in Choreb. Et in parte ipsius montis habent Sarraceni idolum 2 redices Br radicibus B 3 festos suos B 4 maiorem haeremum Br heremum maiorem B 5 explorandam B XII sexcenti B 6 hpremum Br octaba B 7 oreb B montem syna B 8 baremitarum Br et heremitarom B uenientes cum crucibus B 11 pedem B 13 infra ipsum B 14 latina greca syra et aegyptiaca et bessa M 15 persam B 16 belyas BM fugit ante BM 17 gezabel B ipsam speluncam B 18 inrigat B summum cacumen B 22 ipsi] ibi MB 28 nam om. B 24 tetigi uel totondi B 25 sina B 27 oreb B Et om. B suum positum marmoreum, candidum tamquam nix. Ibi etiam permanet sacerdos ipsorum indutus dalmaticam et pallium lineum. Et quando uenit tempus festiuitatis illorum praecurrente luna, antequam egrediatur, a die festo ipsorum incipit marmor ille mutare colorem, et quando coeperint adorare idolum, fit marmor ille niger uelut pix. Completo tempore festiuitatis reuertitur iterum in pristino colore. Unde ualde ammiratus sum.

Inter Syna et Choreb est uallis, in qua certis temporibus descendit ros de caelo, quem manna appellant, et coagulatur et fit tamquam grano masticis et habent inde plenos doleos. Et dant aliis pro benedictione. Et nobis dederunt sestarios quinque. Ex quo etiam et prodito bibent et nobis. dederunt, bibere. Nam in ipsis montibus leo et pardus, capreae et burdones simul pascunt, et nullus eorum a leone laedetur propter heremi uastitatem. Et quia iam se complebant dies festi Hysmahelitarum, praeco exiit, ut nullus subsisteret per heremum, per quo ingressi sumus. Alii per Aegyptum, alii per Arabiam reuerterentur in sanctam ciuitatem.

1 De monte Syna usque in Arabiam ciuitatem, quae uocatur Abela, sunt mansiones VII. In Abela autem descendentes naues de India cum diuersis aromatibus. Visum est nobis per Aegyptum reuerti. Et uenimus in ciuitatem, in qua pugnauit Moyses cum Amalech. Ubi est oratorium, cuius altare positus est super lapides illos, quos posuerunt Moysi orante. In ipso loco est ciuitas munita de lateribus, locus sterilis ualde propter aquas. Ibi occurrerunt nobis mulieres cum infantibus palmas in manibus portantes et ampullas cum rafano oleo; prostratae 1 tanquam M sicut B 2 dalmatica et palleo lineo B 4 ipsorum. Incipit Br 6 sicut B 7 pristinum colorem B ualle Br 9 quam B 10 coago- latur B 11 tanquam B maticis Br granum martyris B1, marcycis B 2 et inde habent B 12 sextarios-dederunt l. 13 om. B 14 Nam om. M nam et in B capraeae Br 15 purdones B leditnr B 16 heremi et sic saepe Br 17 hysmahelytarum M ismahelitarum B 18 per quem B aegiptum B 21 nouem B 24 aratorium Br positum B 25 subposuerunt B 26 ualde sterilis B 28 tenentes B raphano B prostrati B pedibus nostris ungebant plantas nostras et capita lingua aegyptiaca psallentes antiphonam: Benedicti uos a Domino et benedictus aduentus uester. Osanna in excelsis\'. Ipsa est terra Madian et ipsi habitantes in ea ciuitatem. Dicitur autem, quia ex familia Iethro soceri; Moysi descendunt, octingentas condomas )militantes in publico cum uxoribus suis, annonam et uestes accipientes ex Aegypto.

De quibus locis uenimus Magdalo et Soccoth et a< d) septuaginta duas palmas et duodecim fontes et applicuimus ibi dies duos, fatigati post tantum laborem et heremi uastitatem. In quo loco est castellum modicum, qui uocatur Surandala. Est etiam infra ipsum castellum ecclesia cum synodochium propter transeuntes. Inde uenimus ad locum, ubi filii Israhel transeuntes mare rubro castra metati sunt, et ibi similiter castellum cum synodochio. Et in loco, quo exierunt de mare, est oratorium Heliae. Et transcendentes uenimus in loco, ubi intrarunt in mare, ubi est oratorium Moysi. Ibi est et ciuitas parua, quae appellatur Clysma, ubi de India naues ueniunt. In loco uero, ubi transierunt, fulgus exit de pelago maiore et extenditur intus in multis milibus, qui accessa recessaque habet. Recedente mare apparet omnis subuersio Pharaonis et omnia arma in marmore mutata uidentur. Ibi accepimus nuces uirides, quae de India uenerunt, quas de paradiso credunt homines esse, et qui ex eis gustauerit, satiatur.

Intus autem in ipso pelago modica est insula, in qua est petra uiua, ubi pendent molles ut carnei in modum dactalorum, qui fundent unguentum, quod oleum petrinum appellant, qui , 2 antyphonam B 4 et inhabitantes B ciuitate B autem] enim B 5 socero BrM octingentos B 6 puplico B 7 de ggipto B C 8 ma dolo et sochot et ad LXXII dalmas B 9 fuimus ibi duos dies B 10 tantam B 11 quod B surandal\'7/ Br 12 sinodocbio B 13 transierunt B 14 rubrum et castra B 15 sinodochio B 16 haeliae Br transeuntes M ad locum B 17 et om. M 18 disina quo B 19 fluuius B 20 intul Br milibus om. B quia Jt 22 marmorem B 23 uirides Duces B de om. Br indj a BrM 24 paradyso M ex eas M 26 dactilorum B pro maxima benedictione tollitur. Vas, in quo portatur, si impletus fuerit et uolueris reiterare ad tollendum, iam non eum capit. In quo loco quanticumque egroti maximeque egroti pertingere possunt, sanantur. Quem tollentes pro benedictione non eum permittunt iterum introire per Clysma, antequam commisceatur cum oleo. Nam si non adulteraretur, credo quia ipsam uirtutem semper faceret. Nam liquor ipsius tenet continuo per duo milia. Infra ciuitate ipsa, quae dicitur Clysma, intus in basilica uidimus loculos ligneos sanctorum heremitarum patrum XIIII.

Et inde uenimus per heremum ad speluncam beati Pauli heremitae, quae uocatur syracumba. Qui fons locum ipsum irrigat. Exinde pergentes uenimus ad caetractas Nili, ubi ascendit aqua ad signum manu hominis facta, et habet gradus XII. Ex utraque parte ipsarum ca<et>ractarum sunt duae ciuitates. quas aedificasse dicunt filias Loth, et una earum dicitur Babilonia. Tunc uenimus per campos Thaneos, et in Nymphy ciuitate et Antino, in qua residebat pharao, ex qua filii Israhel exierunt. In ipsis locis sunt orrea XII Ioseph plena.

In Nymphy fuit templum, quae est modo ecclesia, cuius una porta se clausit ante Dominum nostrum, quando beata Maria cum ipso fuit in Aegyptum, et adhuc non potest aperiri. Ibi uidimus pallium lineum, in quo dicunt illum tempore illo tersisse et idcirco ibi eius remansisse uestigia. Quae imago singulis temporibus adoratur. Sed et nos adorauimus, sed propter splendorem non potuimus in eum intendere. Quia quantum in ipsam effigiem intendis, immutatur in oculis tuis. 1 pro maxima] proxima Br in qua B impletur B 3 maximeque egroti om. B 5 clisma B 6 misceatur B adulteretur Br quia semper ipsam faceret uirtutem B 8 ciuitatem ipsam B clisma B 10 XIII BM 11 Exinde B cum uoce speluncam\' desinit M 12 haeremitae Br totum locum B inrigat B 16 et om. B 17 babilonia dicitur B campesthaneos B nimphi B 19 horrea B 20 nimfl B quod B 21 eclesiae porta B 22 fugit B aegiptum semper B 23 palleum B cum quo B illo tempore B 24 eius uestigia ibi remansisse B 25 et om. Br 26 in eant B 27 inmutatur B

Descendentes per Aegyptum uenimus in ciuitatem Athlepi ad sanctum Mennatum, qui multas uirtutes ibi operatur. Inde per stagnum nauigantes Alexandriam uenimus. In ipso stagno uidimus multitudinem corcodrillorum. Alexandria, ciuitas pulchra, populus lenis, sed amatores peregrinorum, haereses multae; ibi enim requiescit Athanasius ipsius ciuitatis episcopus, qui contra Arrium presbyterum ipsius ciuitatis haereticum pro fide Christi certando multa pericula mortis sustinuit temporibus Constans imperatoris Constantini Helenae filio. Ibidem requiescit sanctus Faustus et sanctus Epymachius et sanctus Antonius uel sanctus Maurus et alia multa sanctorum corpora.

Iterum uenientes Hierusolima, ubi ego egrotus per multum tempus iacui, usquedum uidi per uisionem sanctum Antonium et beatam Eufemiam, qui me pariter sanauerunt. Egressi de Hierusolima ueni Ioppen, ubi iacet sancta Thabita, quae dicitur Dorchas. Deinde uenimus Caesarea Philippi, quae turris Stratonis, quae et Caesarea Palestinae uocatur, in qua requiescit sanctus Pampilus et sanctus Procopius et sanctus Cornelius, ex cuius lecto benedictionem tulimus. Inde per Galileam ascendimus et uenimus Damascum, ubi est monasterium, ubi sanctus Paulus conuersus est in uicum, qui uocatur rectus, in quo multae fiunt uirtutes. Deinde Heliopoli, et inde uenimus Emiza, ubi est caput sancti Iohannis baptistae in doleo uitreo, et nos ibi eum intus uidimus et adorauimus. Et inde transeuntes per ciuitates, hoc est per Arissa, Aristosa et Epiphania, uenimus in ciuitate splendidissima Ampamia, in qua est omnis nobilitas Syrorum. 2 mennanum B ibi om. B 3 stannum B stanno B 7 praecon sbeterium Br presbiterum B 9 staotii imperatoris stantini helenae filio (cum uocabulo stantini\' noua pagina incipit) B 10 epimachus et s. maurus B 12 hierosolimam B 13 antoninum B 15 uenimus B 16 dorcas B cesaream B statonis Br 17 cessarea B requiescunt B 18 pamplius Br 20 ibi eBt B 21 uico B uocatus est B 22 ibi multae uirtutes fiunt B uenimus eliopoli B 24 et uidimus ibi B 25 arissam et aristosam et epiphaniam B hic desinit B

Inde exeuntes uenimus Antiochia maiore, in qua requiescit sanctus B<ab>yllas episcopus et tres paruuli et sancta Iustina et sanctus lulianus et fratres Machabei, hoc est septem sepulchra, et super uniuscuiusque sepulchrum scripta sunt passiones illorum. Exinde descendimus Mesopotamiam in ciuitate Chalcida. Inde uenimus Carran, ubi natus fuit Abraham, et inde uenimus in ciuitate Barbarisso; ibi requiescit sanctus Bachos, frater sancti Giorgii. Inde uenimus in ciuitate Suran, per qua media ciuitate descendit fluuius Eufrates, qui ibidem per ponte transitur. In ipsa ciuitate passi sunt sanctus Bacchus et sanctus Georgius. Sed sanctus Georgius in ciuitate Tyro requiescit.

Tunc per tanta et talia uidimus loca in miraculis posita. Reuersi post nos per multa castella, per plateas, uicos, uillas uel ciuitates, fatigati ex tam longo itinere, coepimus iter carpere; transeuntes mare uenimus Italiam propriam regionem, adiuuante domino nostro Iesu Christo, pro cuius amore ab hac loca egressi prouidere iuimus tam sua mirabilia, quae ipse inter homines habitans fecit, et beatorum apostolorum, uel quae ante tempus incarnationis suae ex uirgine assumpta olim per patriarchas et prophetas suos fecerat Iesus Christus dominus noster. Viuentes ouantes uenimus Placentiam propria ciuitate nostra, posita super fluuio, qui dicitur Padus, infra iam dicta Italia.

EXPLICIT FELICITER. AMEN. 11 tyra Br 15 iter] ita Br 16 regionem. Adiunante Br 23 par- Jus Br

PRAEFATIO.

Arculfus sanctus episcopus gente Gallus diuersorum longe remotorum peritus locorum uerax index et satis idoneus in Hierosolymitana ciuitate per menses nouem hospitatus et loca sancta cotidianis uisitationibus peragrans mihi Adamnano haec uniuersa, quae infra craxanda sunt, experimenta diligentius percunctanti et primo in tabulis describenti fideli et indubitabili narratione dictauit, quae nunc in membranis breui textu scribuntur.