The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
rescriptorum debitor fui, ex quo mihi scripsisti per homines
filiae nostrae religiosissimae Florae, quaerens a me, utrum
prosit cuique post mortem, quod corpus eius apud sancti
alicuius memoriam sepelitur. hoc enim abs te uidua memorata
petiuerat pro defuncto in eis partibus suo filio et rescripseras
consolans eam: idque etiam nuntians de cadauere fidelis iuuenis
Cynegii, quod materno et pio affectu desiderauit, esse
conpletum, ut scilicet in beatissimi Felicis confessoris basilica
poneretur. qua occasione factum est, ut per eosdem perlatores
litterarum tuarum etiam mihi scriberes, ingerens huiusce
E)
epm de cura pro mortuis gerenda fol. 35. T fol. 164. B fol. 133 F,
A. fol. 1 E, Ch Incipit ad scm Paulinum de cura pro mortuis gerenda
Sed cum haec ita sint, quomodo huic opinioni contrarium
non sit quod dicit apostolus: omnes enim astabimus ante
tribunal Christi, ut ferat unusquisque secundum ea
quae per corpus gessit, siue bonum siue malum, non
te satis uidere significas. haec quippe apostolica sententia
ante mortem admonet fieri quod possit prodesse post mortem.
non tunc, quando iam recipiendum est quod quisque gesserit
ante mortem. uerum haec ita soluitur quaestio, quoniam
quodam uitae genere adquiritur, dum in hoc corpore uiuitur,
ut aliquid adiuuent ista defunctos, ac per hoc secundum ea
quae per corpus gesserunt eis quae post corpus religiose pro
illis facta fuerint adiuuantur. sunt enim, quos nihil omnino
B inde om. F$2 uidetur
IZMACh sentio B Scripsisti mihi querens a me utrum prosit
cura post mortem quod corpus eius apud aci alicuius memoriam sepeliretur
et cetera. nam dicis sqq. X 3 tibi uideri P 4 ita K etiam
om. P uocare ZI1 6 hinc et illud] illud hi X potest Ch
prodesse om. F 7 suorum parentum E 8 oppitulatio Ij) 10 oppinioni
y 11 non om. B ait apostolus KEXVY ÂChFpIj)Eug apostolus
ait T adstauimus N adstabimus MAYoCh 12 uti T ne 1x
eferat T referat IZMEXYy ..ferat F 13 per om. P malum sit T
15 ammonet NKFXy post mortem possit prodesse TE posse
Ch1 om. A accipiendum iam E iam om. TMFXYAK,
8. 1. B, post est
Poterat inquisitioni tuae sufficere mea breuis ista responsio;
sed quae alia moueant, quibus respondendum existimo,
parumper adtende. in Machabaeorum libris legimus
oblatum pro mortuis sacrificium. sed et si nusquam in scripturis
ueteribus omnino legeretur, non parua est uniuersae
ecclesiae quae in hac consuetudine claret auctoritas, ubi in
N ista om. A sunt s. l. K 2 neque bd tabulis
(8. bulis add. libus) K st p meritis adiuuari his X Eug 3 bona
sunt Eug indigent Ch 4 quam V 5 possint V quae X piae N
om. V 7 uitae
sui, operosius inquirendum est. ac primum utrum intersit
aliquid ad inferendam uel augendam miseriam post hanc uitam
spiritibus hominum, si eorum corpora sepulta non fuerint,
non secundum opinionem utcumque uulgatam, sed potius
secundum religionis nostrae sacras litteras est uidendum.
neque enim credendum est, sicut apud Maronem legitur,
insepultos nauigando atque transeundo inferno amne prohiberi,
quia scilicet
nec ripas datur horrendas et rauca fluenta
transportare prius, quam sedibus ossa quierunt.
quis cor christianum inclinet his poeticis fabulosisque figmentis,
cum dominus Iesus, ut inter manus inimicorum, qui
eorum corpora in potestate haberent, securi occumberent christiani,
nec capillum capitis eorum adserat periturum, exhortans
ne timeant eos, qui cum corpus occiderint, amplius non
habent quid faciant? unde in primo libro de \'Ciuitate dei\'
satis, quantum existimo, sum locutus, ut eorum dentem retunderem,
qui barbaricam uastitatem, praecipue quam nuper
Roma perpessa est, Christianis temporibus inputando etiam
Mo quod <p altare eius P 3 prosit aliquid NY
aliquid om. B locu T loci Y 4 operiosius VCh aliquid intersit
T 5 inferenda Y auferendaxn F augenda \'P 8 sacris (i a. a) K
litteris K 9 aput T 10 insepulta ossa f a nauigando NKEVYQbd
nauigando? M inferni IZE amne] aie V am.ne I anne KlRl
11 scilet Y 12 et] nec bd 13 quieuerint NBEFY quieuerunt TYACh
quierint ffy quier (sed f exp. et rint suprapos.) K quiev§rint M 14 cor
post inclinet s. I. m. 2 A, om. Ch hiis Y atque fabulosis p
15 ut om. BMA inimicorum manus bd 16 ut securi BMCh, (s. l.) A
17 asserit <p exortans TMEKFV$yCh 18 neç K eos—626, 22
sustulerunt om. Y cum om. <p 19 habeant V quod Nrt in
om. Ch 20 quantum] ut 8. I. N 21 quae praecipue M praecipae;
pbuere (exp. m. 2) A, om. Ch quam om. M
cum responsum fuerit animas fidelium pro suae fidei meritis
ab illo fuisse susceptas, insultant de cadaueribus insepultis.
totum itaque istum de sepultura locum uerbis talibus explicaui.
(At enim in tanta, inquam, strage cadauerum nec sepeliri
potuerunt. neque istud pia fides nimium reformidat, tenens
praedictum nec absumentes bestias resurrecturis corporibus
obfuturas, quorum capillus capitis non peribit. nullo modo
diceret ueritas: nolite timere eos, qui corpus occidunt,
animam autem non possunt occidere, si quidquam obesset
futurae uitae quidquid inimici de corporibus occisorum facere
uoluissent. nisi forte quispiam sic absurdus est, ut contendat
eos, qui corpus occidunt, non debere timeri ante mortem, ne
corpus occidant, et timeri debere post mortem, ne corpus
occisum sepeliri non sinant. falsum est ergo quod ait:
qui corpus occidunt et postea non habent quid faciant,
si habent tanta, quae de cadaueribus faciant? absit,
ut falsum sit quod ueritas dixit. dictum est enim aliquid eos
facere, cum occidunt, quia in corpore sensus est occidendo,
16 Luc. 12, 4 E illic om. B 2 cum om. MAl
fuerat M fidei suae Tbd suae om. V fidaei K 3 de er. I
corpora defunctorum maximeque iustorum atque fidelium,
quibus tamquam organis et uasis ad omnia bona opera sancte
usus est spiritus. si enim paterna uestis et anulus ac si quid
huius modi tanto carius est posteris, quanto erga parentes
maior affectus, nullo modo ipsa spernenda sunt corpora, quae
utique multo familiarius atque coniunctius quam quaelibet
indumenta gestamus. haec enim non ad ornamentum uel
adiutorium, quod adhibetur extrinsecus, sed ad ipsam naturam
hominis pertinent. unde et antiquorum iustorum funera
T domini V illorum
o phylosophy 9 contemserant T condempserunt Kl 3 uniuersua
9 4 uel-curarunt om. TAFMYRlCh 5 curauerunt Bbd
5 licuit TAChMF licuitque quae Y poetis de hac Mbd plausabiliter
IZ 7 teagitur K urnam] urciam V urnam in ras. Z
9 carnis om. F 10 elementorum aliorum E 11 quod ilapsa Y quod
dilapsa B quo illa ipsa o 12 et—cantemnenda om. Y et om. ACh
retentegranda Kl redintegrandaque Aex, 13 condemnenda Kl abitienda
9 14 atque] ac bd 15 tamquam om. F uasis et organis V
sanctae NBlI sca MEFMVChfab, er. T 16 UBUR Ch spiritus] xps I
ac] lac (s 17 quantum IZ 18 ipsa corpora sp. sunt
(s. 3 add. e) T 22 antiquorum patrum T officiosa] cum F
prouisa, ipsique, cum uiuerent, de sepeliendis uel etiam
transferendis suis corporibus filiis mandauerunt. et Tobis
sepeliendo mortuos deum promeruisse teste angelo commendatur.
ipse quoque dominus die tertio resurrecturus religiosae
mulieris bonum opus praedicat praedicandumque commendat.
quod unguentum pretiosum super membra eius effuderit atque
hoc ad eum sepeliendum fecerit. et laudabiliter commemorantur
in euangelio qui corpus eius de cruce acceptum diligenter
atque honorifice tegendum sepeliendumque curarunt.
uerum istae auctoritates non hoc admonent, quod insit ullus
cadaueribus sensus, sed ad dei prouidentiam, cui placent etiam
talia pietatis officia, corpora quoque mortuorum pertinere
significant propter fidem resurrectionis astruendam. ubi et illud
salubriter discitur, quanta possit esse remuneratio pro elemosynis,
quas uiuentibus et sentientibus exhibemus, si neque
hoc apud deum perit, quod exanimis hominum membris
officii diligentiaeque persoluitur. sunt quidem et alia, quae
sancti patriarchae de corporibus suis uel condendis uel
Matth. 26, 7 sqq. 9 cf. Ioh. 19, 38 sqq. 18 cf. Gen. 47, 30; 50, 25 E et om. E exequae 11 sepultara Y 2 conuiuerent
K dum uiuerent Dombart. p. 23, 27 etiam otn. V
3 tobias TBaYaEFVbd tobi.s M tobis m 5 tertia EY religiosum Ar
religiose IK 6 opus bonum E 7 ungentum M praetiosum K
praesiosum tp eius membra F 8 sepeliendum fecerit eum N sepeliendum
eum TV fecerat TMACh commemorat K 9 euuangelio T
euangelio quoque o 10 currar P 11 istae in mg. T hoc non Y
ammonent NKMF 12 dei om. ACh etiam placent P 13 pietaiis
om. V ad corpora E 14 fidem om. F1 adstruendam ChNI
ZEYM\'cp asstruendam
corporibus apud memorias sanctorum locus bonae
affectionis humanae est erga funera suorum, quoniam, si nonnulla
religio est, ut sepeliantur, non potest nulla esse,
T est om. TEAMBlCh ut] et T pertractem Y
cum] intenditur cum EF ista] ea om. M si om.
TAVxCh sustendandis (dan 8. l.) A, CWfi 4 amictusque E que
quamuis F 5 perferendis N perfruendi Y tolerandisque N
6 exercitatem IKV excitatam MAEBxCh exercitata Y faecundiorem
N 7 quae condiendis corporibus atque curandis funeribus N
de curandis m 8 de condendisque K condiendisque BlZAtEMCh
colendisque V solent om. TMABlCh 9 ocultis K priorum BM
11 illam N magna K aliorum om. T opidorum Afi 12 poterunt
Y 13 praebere-ista om. MACh mortuorum poena bd
potuerunt BTKYEFVB& possint tp 14 sepultura BMACh 16 recensiri
Y ab alio B TM A 17 fui I 18 etiam] etiam loaton ACh
prouisus itaque X qui hic incipit 19 memoriam ChTVXEMKFA$<o
Eug bene ® 20 est humanae
desiderauit in basilica martyris poni, si quidem credidit eius
animam meritis martyris adiuuari, hoc, quod ita credidit, supplicatio
quaedam fuit, et haec profuit, si quid profuit. et
quod ad idem sepulcrum recurrit animo et filium precibus
magis magisque commendat, adiuuat defuncti spiritum non
mortui corporis locus, sed ex loci memoria uiuus matris affectus.
simul enim et quis et cui commendatus sit, non utique
infructuose religiosam mentem precantis adtingit. nam
X 2 humari-locis om. YX 3 nullor 11 nullius 12
facultas I2 permittant N\'f permittit A 4 praemittendae T 5 et
om. MF catholica om. TMF 6 tacitis-ista om. V eorum]
quorum ChBTMA om. EF quos sub F 7 uocabulo commemoratione
T suscipit FE 8 uelj aut BNTEKXYAfi
exibeatur F matri TB\' iste IZT 11 prodesse YM spiritug.Jibus
T in locis EFBfibd 12 sanctis si ACh exanimata
EXt>o2C%2 13 lidelis alt. om. K 14 basilicam BTZMAEKRCh BiJ
sic <p om. Y credidit ex tradidit Ch animam eius T 15 martyris
meritis E martyris om. Y 16 et-quid profuit om. A1 haec
om. T si quid profuit om. F 17 sepulchrum BNZKX sepulchro T
animo recurrit V filium] fidelium F 18 magis om. V et
adinuat EF 19 loco memoriae X 20 alt. et om. I cui] cQ Y
commendans TMBxAxChl commendandus A2Ch2b 21 infructuosae K
religioea XY et religiosam p mente XY
congruit, cum genua figunt, cum extendunt manus uel
etiam prosternuntur solo et si quid aliud faciunt uisibiliter,
quamuis eorum inuisibilis uoluntas et cordis intentio deo
nota sit nec ille indigeat his indiciis, ut animus ei pandatur
humanus. sed hinc magis se ipsum excitat homo ad orandum
gemendumque humilius atque feruentius, et nescio quomodo,
cum hi motus corporis fieri nisi motu animi praecedente non
possint, eisdem rursus exterius uisibiliter factis ille interior
inuisibilis qui eos fecit augetur, ac per hoc cordis affectus.
qui, ut fierent ista, praecessit, quia facta sunt crescit. uerum
tamen si eo modo quisque teneatur uel etiam ligetur, ut haec
de suis membris facere nequeat, non ideo non orat interior
homo et ante oculos dei in secretissimo cubili, ubi conpungitur,
sternitur. ita etiam cum plurimum intersit, ubi ponat
corpus mortui sui, qui pro spiritu eius deo supplicat, quia
et praecedens affectus locum elegit sanctum et illic corpore
posito recordatus locus sanctus eum qui praecesserat renouat
et auget affectum, tamen etiamsi non possit ubi religiosus
animus elegit humare quem diligit, nullo modo debet a
E de corporis sui membris F suiş K subplicantibus
JM 2 cum scilicet E fipgunt X manus extendunt F
3 proternuntur K1 si om. Tl aliter N uisibiliter faciunt bd
4 inuisibilis eorum P 5 iudiciis V indictis Z ut] aut MV humanus
ei paudatur animus bd 6 sed] tamen E hic BNX9 his
ChlKMAFY »»his (in er.) Z excitet X 8 his B anime T
9 possunt T exterius] et\'nis V factus Kl nisi ille T 10 nisibilis
BTl facit EXCh Eug augeatur T 11 uernmptamen X
12 se Kl quisque eo modo Ml 13 non ideo] nå
ideo IZ orat] erit X 14 et] ut om. T cubiculi
Y ubi] qui V 15 n plurimum E ponant T 16 sui qui]
ei quis Y supplicaus N qui X om. Y quia et] tamen cO E
17 et locum eligit P locus K eligit AefiCh et om. E 18 recordatur
MF locum sanctum F 19 augit Y etiamsi (ai s. I.
m. 2) N religionis
Eusebius et in latinam linguam uertit Rufinus, martyrum
corpora in Gallia canibus exposita canumque reliquias atque
ossa mortuorum usque ad extremam consumptionem ignibus
concremata eosdemque cineres fluuio Rhodano, ne quid ad
memoriam qualemcumque relinqueretur, inspersos. quod non
ob aliud credendum est diuinitus fuisse permissum, nisi ut
discerent christiani in confitendo Christum, dum contemnunt
hanc uitam, multo magis contemnere sepulturam. hoc enim
quod ingenti saeuitia de corporibus martyrum factum est, si
eis quidquam noceret, quo minus beate requiescerent eorum
uictoriosissimi spiritus, non utique fieri sineretur. re ipsa
uol. 19-24
sqq. X 2 enim om. T; enim-requies om. MACh iacet
pr. K spiritus T 4 quod Xv siue sit E 5 exspectat N
expe.tat M uitam suam $bd 6 cui-uitam om. TMKAFYCh
detraxerat K exiens X 7 sed om. K 8 carng
eusebius (in mg. ad penii) V 9 reuiaescant NTATB1 reuiuescat Chi
reuiuiscant KE reuiuescapt F hic finittur cod. X 10 istoria FY
Jjjstoria N grecae B 11 eusibus E rufinus (s. I. hieronimus) A
12 galliis <p canumque] eorflque ACh Naquf (s. I. I nec non) F
atque om. V 13 ossaque V consummationem NKo consumationem Y
14 rodano BTIZEKFVY15 inspresos Y 16 diuinis 1 17 discenrent
K drent 3 in om. AEM xpo A contempnunt
TMYK1 18 contempnere B condemnere Kx 19 ingente IZ seuitia
TMKE martirum K 20 quicquam NTEMKfcCh beato NBIZMKCh
beati EFR 21 sineretur fieri fin. s. I.) K ergo ipsa fs
eos qui corpus occidunt et postea non habent quid
faciant, quod non esset permissurus aliquid eos facere de
suorum corporibus mortuorum, sed quoniam quidquid facere
permissi essent, nihil quo minueretur christiana defunctorum
felicitas fieret, nihil inde ad sensum post mortem uiuentium
perueniret, nihil ad detrimentum saltem ipsorum corporum.
quo minus integra resurgerent, pertineret.
umquam carnem suam odio habet, si cognoscant homines
aliquid post mortem suam suis corporibus defuturum, quod
in sua cuiusque gente uel patria poscit sollemnitas sepulturae.
contristantur ut homines et quod ad eos post mortem non
pertinet, ante mortem suis corporibus timent: ita ut inueniatur
in Regnorum libris deus per prophetam minari alteri prophetae,
qui eius transgressus est uerbum, quod non inferretur
cadauer eius in sepulcrum patrum eius. quae scriptura sic
se habet. haec dicit dominus: quia inoboediens fuisti
ori domini et non custodisti mandatum quod tibi
om. I 2 occidunt corpus T,1 habeant M 3 aliquid permissurus
T eos om. V 4 mortuorum1 martirum Y quicquid
TMYCh quid Kl facere om. T 5 permisisset cp 6 ad sensum]
assensum T uiuendum N 7 proueniret Ncp nihil-pertineret
om. F ealtim BMKCh 8 resurgent MAE 9 humani in mg. T
quod N 10 hodio Yjft habuit E agnoscant N 11 post mortem
suam aliquid F defuncturum Bl defunctorum TYb defunctis obesae
(8. l. defuturum) R defunctis obesse EF 12 poscitj possit Y eollempnitas
TV solempnitas Ch 13 et] ut m quos
post mortem A Ch post mortem in mg. T 14 pertinet] pertiaebit
pertinet IZNB pertinebit pertineat cp pertinet dolent K suis corporibus
timent om. ChNBTIZYMKAy ita utj quod EF inoeniatur
(ni 8. I.) T inuenitur EF 15 regum E 16 est om. V inferetur
MKX ferretur Al 17 eius om. N\'fi sepulchrum MEKY eias-
635, 4 patrum om. V sic scriptura ACh sic habet RYbd 18 quoniam
TRbd 19 praecepit tibi NIZRţrbà
panem et bibisti aquam in loco in quo praecepit
tibi, ne comederes panem neque biberes aquam,
non inferetur cadauer tuum in sepulcrum patrum
tuorum. quanti haec poena pendenda sit, si secundum euangelium
cogitemus, ubi post corpus occisum nihil metuendum
esse didicimus, ne membra exanima patiantur, nec poena
dicenda est. si autem humanum erga suam carnem consideremus
affectum, potuit inde terreri uel contristari uiuus, quod
sensurus non erat mortuus; et haec erat poena, quoniam
dolebat animus id de suo corpore futurum, quamuis cum
fieret non doleret. hactenus enim uoluit dominus seruum
suum plectere, qui non sua contumacia spreuerat praeceptum
eius inplere, sed aliena decipiente fallacia oboedire se credidit,
quando non oboediuit. neque enim putandum est ita
fuisse interemptum morsu bestiae, ut ad supplicium tartareum
eius deinde anima raperetur, quandoquidem ipsum eius corpus
idem leo qui occiderat custodiuit iumento etiam, quo uehebatur,
inlaeso et simul cum illa inmani fera intrepida praesentia
ad sui domini funus adstante. quo mirabili signo adparet
hominem dei cohercitum potius temporaliter usque ad mortem,
quam punitum esse post mortem. de qua re apostolus,
cum propter quasdam offensas commemorasset infirmitates
regressus E es et om. p 2 praecepitibi Z 3 comederis
N biberis N 4 inferretur T sepulchrum TME sepulchro 9
5 quanta V si om. NTIZFYB\'KlJIA.tRI 7 dicinius IY nec o
membrae K exanimata FEpAICh 8 dicendum eltt carnem
suam p Y10 erat poena haec E quoniam] quod Fp qua F 12 non
om. Ax actenus ChTEKBlMY 13 qui. B contumatia ZY contomatia
sp 14 adimplere p 15 putandum] credendum F 16 interemtum
BY baestiae K thartareum N 17 eius deinde] eiusdem Yy
anima deinde E quodquidem ACh1 18 leo] loco T quod Ch1
uebatur Ch1 19 inmani] in manu V intrepidę.\' F 20 ad]
et ad F aetante Vbd signtt Y appareret IZE 21 coercitum
IZFR$f potius om. K temporaliter] corporaliter E 23 propter]
pro EFV$quibusdam EFV p quaadam quorundam 9 offensis EF$
a domino non iudicaremur; cum iudicamur
autem, a domino corripimur, ne cum mundo damnemur.
eum sane ipse qui deceperat in monumento proprio
satis honorifice sepeliuit seque sepeliendum iuxta eius ossa
curauit, ita sperans parci posse quoque ossibus suis, cum
ueniret tempus, quando secundum illius hominis dei prophetiam
Iosias rex Iuda in illa terra multorum eruit ossa mortuorum
eisdemque ossibus sacrilega altaria, quae sculptilibus
constituta fuerant, funestauit. pepercit quippe illi monumento,
ubi iacebat propheta, qui ante annos amplius quam trecentos
ista praedixerat; et propter ipsum nec illius, qui eum seduxerat,
sepultura uiolata est. affectu namque illo, quo nemo
umquam carnem suam odio habet, prouiderat cadaueri suo.
qui occiderat mendacio animam suam. ex hoc igitur, quod
carnem suam quisque naturaliter diligit, et illi poena fuit
addiscere non eum futurum in sepulcro patrum suorum et
huic cura prospicere, ut parceretur ossibus suis, si iuxta eum
iaceret, cuius sepulcrum nemo uiolaret.
ueritate uicerunt. nec mirum quia contempserunt, quod non
fuerant peracta morte sensuri, qui non potuerunt eis, quos
uiuentes sentiebant, cruciatibus uinci. poterat utique deus.
er.) M nos-3 a domino om. V inquid <p om. T
2 a domino om. E non] non a domino j3 non utique E 3 autt-m
om. ? ac] ut non F hoc mundo Eff dampnemur Y 4 eum]
cum BM 5 oasa eius bd curauit ossa A 6 parci posse sperans E
quoque posse Vp quoque om. Nf 8 iude IZ 9 sculptibilibus X
scultilibus IZy1 10 funestauit] festinauit F 12 seduierit T 13 affectuip
K qua T A 14 habuit (s. l. t habet) E prouidit IZ
15 mendatio KM 16 naturaliter quisque E paena M 17 sepnlchro
IZ sepulcrum E sepulcr$18 hac F pasceretur IZl iwcta;
iusta Y 19 uigjlaret (s. gi pos. o) K 20 pro ueritate certantea bd
21 nec mirum om. TAMFB1 contemserunt NT condemserunt A\'
22 perhacta I more Tl securi Y qui] quod Y 23 cruciantibus;.
itaque F
non permisit adtingere et fecit de peremptore custodem, poterat,
inquam, a suorum interfectis corporibus canes, quibus
fuerant proiecta, prohibere; poterat et ipsorum hominum innumerabilibus
modis terrere saeuitiam, ne cadauera incendere,
ne cineres dispergere auderent: sed hoc quoque experimentum
multiplici uarietati temptationum deesse non debuit, ne fortitudo
confessionis, quae inmanitati persecutionis pro corporis
salute non cederet, pro sepulcri honore trepidaret, postremo,
ne fides resurrectionis consumptionem corporum formidaret.
debuerunt ergo et ista permitti, ut etiam post haec tanti
horroris exempla martyres in Christi confessione feruentes
huius quoque testes fierent ueritatis, in qua didicerant eos,
a quibus sua corpora interficerentur, postea nihil habere quod
facerent, quoniam quidquid mortuis corporibus facerent, utique
nihil facerent, quando in carne omni uita carente nec
aliquid sentire posset, qui inde migrauit, nec aliquid inde
perdere, qui creauit. sed inter haec, quae fiebant de corporibus
occisorum, cum martyres non ea metuentes magna fortitudine
paterentur, tamen apud fratres luctus ingens erat, quod nulla
dabatur potestas sanctorum funeribus iusta persoluere nec
occulte subtrahere aliquid, sicut eadem testatur historia,
M 3 aų K 4 ipaorum] ipsam BTKMAFVY}
5 teneri Å nec Y 6 ne cineres] nec ineres Kl nec in auras K2
nec in aerem ?p disperdere Y huic EF experimento EF
7 multiplex EF multiplici uarietate] multiplicauerit TA uarietateBM
laudantur illi et a rege Dauid benedicuntur, qui Saulis
et Ionathae ossibus aridis sepulturae misericordiam praestiterunt.
quae tandem misericordia praestatur nihil sentientibus:
an forte reuocandum est in opinionem, quod infernum fluuium
insepulti non poterant transmeare? absit hoc a fide christiana:
alioquin pessime actum est cum tanta martyrum multitudine,
quorum non potuerunt corpora sepeliri, et fallaciter eis ueritas
dixit: nolite timere eos, qui corpus occidunt et
postea non habent quid faciant, si eis tanta mala
Aen. 6, 327 16 Luc. 12, 4 in mg. m. 2 T 2 occisi om. TMAFB1 fuerant in mg.
m. 2 T in
neglegendam uideantur inferre quaestionem. feruntur quippe
mortui nonnulli uel in somnis uel alio quocumque modo adparuisse
uiuentibus atque ubi eorum corpora iacerent inhumata
nescientibus locisque monstratis admonuisse, ut sibi
sepultura quae defuerat praeberetur. haec si falsa esse responderimus,
contra quorundam scripta fidelium et contra eorum
sensus, qui talia sibi accidisse confirmant, inpudenter uenire
K exoptataj exobtata IZrr exportata MEAK (s. I.
f expectata) F experta (erta in ras.; in mg. pectata) T 2 ullaj aliqua
E 3 eorum-7 in mortuorum in mg. inf. m. 2 T 4 exibeatur
Ef fidelibug <p quur AM ergo om. V qui] cQ V
5 saule V saul FE et-sepelierunt om. V$filium eius TRbd
sepeliendo E 6 et] sed et F sed TMA1 om. E ob] ex BFYTMEA
pio rege V;i 7 quando et a (om. F) dolentibus pro mortuorum corporibus
nondumque (que om. F) alienis illo affectu sqq. EF; quando et
adolentift (8. l. I ea dolent B) mortuorum BTAKM et ea dolentium Y
dolent non fieri mortuorum <p in] et Z 8 umquamj tamquam
N 9 relicti nolunt EF quod (s. I. m. 2) uolunt A in
corporibus EF 10 que o exiberi E 11 suntj possunt BM non
om. MA1 exibere TE dum om. A1 ipsi om. BTIZAMY, er.
in f 12 narratur
mortuum in somnis quisque uiderit, ipsius animam se uidere
arbitretur, cum autem uiuum similiter somniauerit, non eius
animam neque corpus, sed hominis similitudinem sibi adparuisse
non dubitet. quasi non possint et mortuorum hominum
eodem modo nescientium non animae, sed similitudines adparere
dormientibus. pro certo, cum Mediolani essemus,
T1 fallaciis F nisis] suis his B suis hi FM uisis hig T
uisis hii A 2 mittantur A talia perpeti] tali delusione appeti (delasione
a. I.) F uelud Y 3 eneas NAEFYq 4 poetica] poetica
usus (usus in ras.) B, IZM poetica 1134 T poetice causa EF falsitatis
E et] et ut TIZEAKIMF eius NT\'MF non sepulti]
insepulti F ó loquaturque] et loquatur EF loquatur Y loquatur qui T
talia om. EFYA1 qualia om. TB1 refertur NIZBlf illi locutus
bd locutus illis F locutus ille p locutus fuisse illi E pallinurus
(in mg. polidorus) K 6 inueniatur Y 7 somniared Y ammonitus
NKY 8 inuentumj uiuentum V 9 sepelire V 10 prohiberi
inferna F prohibere KL 11 nonne (ne s. I. m. 2) K ita] ista
NTKVfyd Eug a] ad Y exorbitatur f exhorbitat V 13 Sic]
si TMFBlAa se M esse FAl cum] quem BTMKYEAFCh
que F 14 mortuum post uiderit habent NlZVMfobd quemque EF
arbitretur animam se uidere E anima Y 15 arbitratur V autem
uiderit similiter uiuum E somniauerit om. E 16 neque] nec V
homines in similitudinem F sibi similitudinem N 19 pro certo]
porro Vf \' porro certe EF
patris cautione prolata, quod filio nesciente a patre iam fuerat
persolutum, contristari homo grauissime coepit atque mirari.
quod ei pater moriens non dixerit, quid deberet, cum fecisset
etiam testamentum. tunc ei nimis anxio adparuit idem pater
eius in somnis et ubi esset recautum, quo illa cautio uacuata
fuerat, indicauit. quo inuento iuuenis atque monstrato non
solum falsi debiti calumniam propulsauit, sed etiam paternum
recepit chirographum, quod pater non receperat, quando est
pecunia persoluta. hic utique putatur anima hominis curam
gessisse pro filio et ad eum uenisse dormientem, ut docens.
quod ignorabat, magna molestia liberaret. sed eodem ipso
ferme tempore, quo id audiuimus, id est nobis apud Mediolanum
constitutis Carthaginis rhetor Eulogius, qui meus in
eadem arte discipulus fuit, sicut mihi ipse, posteaquam in
Africam remeauimus, retulit, cum rhetoricos Ciceronis libros
discipulis suis traderet, recensens lectionem, quam postridie
fuerat traditurus, quendam locum offendit obscurum, quo non
intellecto uix potuit dormire sollicitus. qua nocte somnianti
E mirari] minari JI
4 quod deberet Eug 5 ei om. TKAEFMVYBa nimis om. Eug
ancxio Y 6 eius om. Fj3 essent V recautum] reuocatum MAFE1,
(in mg. m. 2) T recantum
uigilantium, qui turbatos habent sensus, sicut phrenetici uel
quocumque furentes modo. nam et ipsi loquuntur secum,
quasi uere praesentibus loquantur, <loquuntur> etiam cum
absentibus quam praesentibus, quorum imagines cernunt siue
uiuorum siue mortuorum. sed quemadmodum hi, qui uiuunt,
ab eis se uideri et cum eis se colloqui nesciunt — neque
enim re uera ipsi adsunt aut ipsi sermocinantur, sed turbatis
sensibus homines talia uisa imaginaria patiuntur — eo modo
et hi, qui ex hac uita migrarunt, sic affectis hominibus uidentur
quasi praesentes, cum sint absentes et, utrum aliquis
eos imaginaliter uideat, omnino nescientes.
E quae M quod non] ut A et immo E 2 et
trans E B curis om. Eug 4 cnrente BxMl ista fiant V quomodolibet
fiant] sicut hec fiunt F quomodouiuet (do uiuot in ras.) M
5 fiant om. A quur M credimus fieri BTMAFV$6 mortuumuideat
in mg. m. 2 T uideat eum N Eug 7 uel ubi om. V
\'8 quorum Vj} 9 somnis MAtp sompniis V in somnis F 10 frenetici
BTIZAEFMYfo 11 modo furentes T nam et ipsi locuntur saepe
cum uere praesentibus, locuntur etiam cum absentibus quorum imagines
sqq. Eug secum quasi] saepe cum NVWp 12 quorum loquantur et
tam cum absentibus quam praesentibus lincola subducta delenda assignantur
in K loquantur] locuntur
Huic rei simile est etiam illud, cum homines altius,
quam si dormirent, subtrahuntur corporis sensibus et occupantur
talibus uisis. et his enim adparent imagines uiuorum
atque mortuorum; sed cum fuerint sensibus redditi, quoscumque
mortuos uidisse se dixerint, uere cum eis fuisse creduntur
nec adtendunt qui haec audiunt similiter ab eis absentium
atque nescientium quorundam etiam imagines uisas
esse uiuorum. homo quidam Curma nomine municipii Tulliensis,
quod Hipponi proximum est, curialis pauper, uix illius
loci duumuiralicius et simpliciter rusticanus, cum aegrotaret,
ablatus a sensibus paene mortuus iacuit aliquot diebus:
tenuissimus flatus in naribus, qui manu admota utcumque
sentiebatur et erat exiguum uiuentis indicium, sepeliri ut
exanimem non sinebat. nullos artus mouebat, nulla sumebat
alimenta; nihil oculis, nihil ullo alio sensu corporis qualibet
inpacta molestia sentiebat. uidebat tamen multa uelut in
somnis, quae tandem aliquando post dies plurimos quasi euigilans
uisa narrauit. ac primum mox ut aperuit oculos, eat
aliquis, inquit, ad domum Curmae fabri ferrarii et uideat,
quid ibi agatur. quo cum itum esset, inuentus est mortuus
sqq. A altius
quam] subito si E altius om. F 2 quasi Fm dormiant EF,
corporalibus Eug et-uisis om. TMAEFKBlYCh 3 et s. I. o hi.\'l
*is If> 5 se om. Eug eis 8. l. m. 2 y 6 ab eis om. m 7 scientium
BTMAFY uisas] uiuas TMVA1 8 uiuorumj mortuorum T
Cnrma] de turma curma BTRMAFCh tuliensis o 9 ipponi IZMAF
YNBTEKy ypponi
mortuis?
Cur non istas operationes angelicas credimus per dispensationem
prouidentiae dei bene utentis et bonis et malis
secundum inscrutabilem altitudinem iudiciorum suorum? siue
instruantur hinc mentes mortalium siue fallantur siue consolentur
siue terreantur, sicut unicuique uel praebenda est
misericordia uel inroganda uindicta ab illo, cui misericordiam
et iudicium non inaniter cantat ecclesia. ut uolet
accipiat quisque quod dicam. si rebus uiuentium interessent
animae mortuorum et ipsae nos, quando eas uidemus, adloquerentur
in somnis, ut de aliis taceam, me ipsum pia mater
nulla nocte desereret, quae terra marique secuta est, ut mecum
uiueret. absit enim, ut facta sit uita feliciore crudelis usque
adeo ut, quando aliquid angit cor meum, nec tristem filium
consoletur, quem dilexit unice, quem numquam uoluit maestum
uidere. sed profecto quod sacer psalmus personat, uerum
NKE se nunc ab illo Y et nunc
ab illo TAChy tunc ab illo V$BF et tunc ab illo M tunc ab illo se bd
audisse se V$adque firmabant 11 et adfirmabant 12 2 et fin.
om. N ipponem
uiuis, quomodo ille diues, qui apud inferos torquebatur, rogabat
Abraham patrem, ut mittat Lazarum ad quinque fratres
suos nondum mortuos et agat cum eis, ne ueniant et ipsi in
eundem tormentorum locum? sed numquid quia hoc ille diues
BIKI 2 dicit E sabahot IZ IJQO şįç K idcirco E
3 in pace Y 4 occuli K 5 inducam EFV$ commemorantur BxYl
in eo in mg. N 6 comminationibus dei TAFM de
comminationibus B comminatione N 7 conciderat V sit Tl deproperata
çp deproperatur amorte K 8 eeset quieturus E pace]
parte ji 10 istam uitam E hominum uita Eug 11 hominibus
TEFRftbd ergo om. Eug 12 utrum] aut utrum IZ obiecta Y
iacent IZ 13 miseria K1 miseriis K2 ipsi sua NE;. ipsa AFM
om. T patiuntur
hic agatur, sed dum hic agitur, postea uero audire ab eis.
qui hinc ad eos moriendo pergunt, non quidem omnia, sed
quae sinuntur indicare, qui sinuntur etiam ista meminisse,
pr. T in illo MAEFV$2 fuit illi E cura fuit AT
facerent F 3 omnino om. Tl nescirept F nobis est Fp uobis
M cura om. T 4 omnino utique p 6 abraam F ac] et At
hac A2 prophetas quin immo hic sqq. EFpV hic-respondit om.
TK 7 quos-prophetas in mg. m. 2 T ad om. Kl 8 hic om. TY
9 abraam T pater abraam F ipse om. TMAFV$ibi B esse
sciebat FYp moysen esse et prophetae E 11 infemi ME ou*. V
uitarent NIZAKv deuitarent p 12 diliciis Ttp delitiis Y 13 recepisti
NEVp 14 bona] bona tua NBAM similiter mala V,1 15 quae)
quia VF om. BTMA utique om. F[3 aput Y 16 faerant] sunt
non non Y cum non T in eis T mortuus Y defunctos
18 habraham T abraam F. 19 cum uoce Proinde incipit cod. X
quod MA 20 nondum ? agatur K1 uero om. XV1 non audire F
22 sinunt BTA1 indicare-sinuntur om. X quae Kf isti <p ita KY
et ab , angelis, qui rebus, quae aguntur hic, praesto sunt,
audire aliquid mortui, quod unumquemque illorum audire
debere iudicat, cui cuncta subiecta sunt. nisi enim essent
angeli, qui possent interesse et uiuorum et mortuorum locis,
non dixisset dominus Iesus: contigit autem mori inopem
illum et auferri ab angelis in sinum Abrahae.
nunc ergo hic, nunc ibi esse potuerunt, qui hinc illuc
quem deus uoluit abstulerunt. possunt etiam spiritus mortuorum
aliqua, quae hic aguntur, quae necessarium est eos
nosse et quos necessarium est ea nosse, non solum praesentia
uel praeterita, uerum etiam futura spiritu dei reuelante cognoscere,
sicut non omnes homines, sed prophetae, dum hic
uiuerent, cognoscebant, nec ipsi omnia, sed quae illis esse
reuelanda dei prouidentia iudicabat. mitti quoque ad uiuos
aliquos ex mortuis, sicut e contrario Paulus ex uiuis in paradisum
raptus est, diuina scriptura testatur. nam Samuhel
propheta defunctus uiuo regi Sauli etiam futura praedixit:
quamuis nonnulli non ipsum fuisse, qui potuisset magicis
artibus euocari, sed aliquem spiritum tam malis operibus
20 cf. de diu. quaest. ad Simpl. II quaest. III om. Eug 3 aliquid audire F unumquemque] none quemque
BTMA eorum F 4 subiacent E enim om. Eug 5 possunt
NMA YEug pr. et om. V 6 ccntingit Kl 7 auferre Kx
ferri AEFXVfy ferre M afferri ex auferri <p sinu JJNTKAY habraham
T abraae F abraham ABl 8 nunc] non IZ \' ibi] illic ?
ubi X hunc X illud I illum NcpX 10 quae alt.] quos Y quia F
ea BTMAKYF 11 et-nosse in mg. Z om. F quod Y quae MABT
non est BTKMA est om. E ea nosse] eos non nosse BMT2YA
non solum necessarium non est eos non nosse non solum praesentia
sqq. F praeterita uel praesentia bd 12 etiam om. MA 14 illizi]
ipsi Y 15 iudicat M audiebat YKl mittit Y ad uinos om. X
16 aliquos (os add. m. 2) N aliquis Kl e om. BMA paulus quod
EF paradysum N\' 17 raptus in mg. m. 2 T est] esse X
samuel EFRYVX}vbd 18 defunctus] mortuus
ipsis beneficiis, quae dantur orantibus, indicant se interesse
rebus humanis, si nesciunt mortui, quid agant uiui. non enim
solis beneficiorum effectibus, uerum ipsis etiam hominum
aspectibus confessorem adparuisse Felicem, cuius inquilinatum
pie diligis, cum a barbaris Nola obpugnaretur, audiuimus non
incertis rumoribus, sed testibus certis. uerum ista diuinitus
exhibentur longe aliter, quam sese habet usitatus ordo singulis
creaturarum generibus adtributus. non enim quia in
cf. Matth. 17, 3 18 cf. Ioh. 2, 9 om. Y flgura esset IZ 2 hie-
SUS N filius om. BIZKMAYy1 syrae B syralic T syraac V sirac
IZKMAF ae scripsisse Y traditur] testatur KY 3 eloquium BT
nonnulla V nullam p 4 contineatyr (exp. m. 2) T laudem K
samueel Y samuel EFVfrbd etiam] et MAKFVYBE 5 et om.
B TMKAEFVYfibd, ebreorum KM ebraeorum BT hebreorum F
6 in eo] in eorum bd om. AE, in eo post ost legitur in T canhone
B cannone <p in canone E moysi Z 7 deuthoronomio N deuteronomium
Y 8 elya EV Elia bd legitur om. T1 9 uidentibus c
uiuens F 10 Incipit cod. X Hic X quaestio soluitur T quonftmodo
KNEug quodammodo (quod add. m. 2) Y sancti martyres T
11 ipsi NyEug orationibus Eug 12 agunt BTAFMVXa 13 affectibus
FVp uerum-aspectibus in mg. Z etiam ipsis Abd ipsis
om. X 14 cuiuB-diligis] ciuibus vel inquilinis (inquilis F) pie a se
dilectis (delictis E) EFVfy 15 a om. Yep oppugnabatur V expugnaretur
g pugnaretur X 16 certis testibus E testibus] certibus ..:V
om. T certis rebus T 17 exibentur EF quam] ca Y ae
BMAF$18 adtribuit Y
non debemus, quid aqua ualeat in elementorum ordine proprio,
ab istius diuini operis raritate uel potius singularitate
discernere; nec quoniam Lazarus resurrexit, ideo mortuus
omnis, quando uult, surgit aut eo modo exanimis a uiuente
quomodo a uigilante dormiens excitatur. alii sunt humanarum
limites rerum, alia diuinarum signa uirtutum; alia sunt, quae
naturaliter, alia, quae mirabiliter fiunt, quamuis et naturae
deus adsit, ut sit, et miraculis natura non desit. non igitur
ideo putandum est uiuorum rebus quoslibet interesse posse
defunctos, quoniam quibusdam sanandis uel adiuuandis martyres
adsunt, sed ideo potius intellegendum est, quod per
diuinam potentiam martyres uiuorum rebus intersunt, quoniam
defuncti per naturam propriam uiuorum rebus interesse non
possunt.
Quamquam ista quaestio uires intellegentiae meae uincit,
quemadmodum opitulentur martyres his, quos per eos certum
est adiuuari: utrum ipsi per se ipsos adsint uno tempore
tam diuersis locis et tanta inter se longinquitate discretis,
siue ubi sunt eorum memoriae siue praeter suas memorias,
ubicumque adesse sentiuntur, an ipsis in loco suis meritis
congruo ab omni mortalium conuersatione remotis et tamen
M uolait fecit T1 3 ab] ad IZFA caritaţę
(in mg. raritate) T rarite Bl raritatem IZAF singularitatem IZAF
4 neque V ideo] ita V 5 surget Eug surgit—modo] resurrexerunt
tantummodo X eo] quo Y 6 uigiljante K exitatur F
humanoram BTA1 7 limites] milites TFAX rerum om. X alia
sunt p diuinorum MB om. T\' 9 Bssit NV ut sit om. KYf
10 rebus om. X posse om. KY 11 defunctis X 12 adBunt-martyres
om. X 13 prouidentia (a. i potentia m. 2) T rebus om. T*
intersont-rebus om. X 14 interesse non possunt] intersunt K 16 meae
intellegentiae F uincat KYXM uicit f uicerit Eug 17 quemammodum
NBX oppitulentur tp iis$bd quod Y 18 utrum om. MA
ipsis T assint K asserit E 20 sine pr. om. X
propter X 21 locis Tl 22 omni om. tp semotis NKYrp
nos oramus pro mortuis, quibus utique non praesentamur nec
ubi sint uel quid agant scimus — deus omnipotens, qui est
ubique praesens nec concretus nobis nec remotus a nobis.
exaudiens martyrum preces, per angelica ministeria usquequaque
diffusa praebeat hominibus ista solacia, quibus in
huius uitae miseria iudicat esse praebenda, et suorum martyrum
merita ubi uult, quando uult, quomodo uult, maximeque
per eorum memorias, quoniam hoc nouit expedire nobis
ad aedificandam fidem Christi, pro cuius illi confessione sunt
passi, mirabili atque ineffabili potestate ac bonitate commendet.
res est haec altior, quam ut a me possit adtingi, et
abstrusior, quam ut a me ualeat perscrutari. et ideo quid
horum duorum sit, an uero fortassis utrumque sit, ut aliquando
ista fiant per ipsam praesentiam martyrum, aliquando
per angelos suscipientes personam martyrum, definire non
audeo. mallem ab scientibus ista perquirere. neque enim nemo
est, qui haec sciat, non qui sibi scire uideatur et nesciat.
dona enim dei sunt his alia et illis alia largientis secundum
apostolum, qui dicit unicuique dari manifestationem spiritus
EtlfJ indigentiis IZEbd supplicantiura
TAFVXp 3 Bcimusj sed X omnipotens deus VX 4 nobis pr.
om. X 5 exaudiat
monachum, quem de belli ciuilis euentu maior Theodosius
consuluit imperator: habebat quippe etiam prophetiam. neque
enim singulos singula munerum istorum, sed etiam plura
unum habere posse non ambigo. Iohannes ergo iste cuidam
mulieri religiosissimae inpatienter eum uidere cupienti atque
ut hoc inpetraret per maritum suum uehementer instanti, cum
ille nollet, quoniam id numquam permiserat feminis, uade,
inquit, dic uxori tuae, uidebit me nocte proxima, sed in
somnis. et factum est: monuitque illam quidquid fidelem
coniugatam moneri oportebat. quae cum euigilasset, talem se
uidisse hominem dei uiro suo, qualem ille eum nouerat, et
quid ab illo audierit, iudicauit. qui hoc ab eis conperit, retulit
cum uocabulo utilitatem finitur X quidem om. YK inquid Y
3 autem om. TE epm N 4 alii-spiritu om. MARF alii] alteri
BKEFVabd donatio] gratia T curationumJ sanitatum T 5 operatio
T prophetiae T VMAeaF prophetatio o 7 sermonum] linguarum
BFKMRIZ er. in I 8 idem om, F propria unicuique]
singulis E cuique K 10 quem N cuique Y 12 in illum F
13 euentum N 14 inperator F habeat K etiam om. T 15 unum
plura E 16 quadam muliere Vf-bd 17 religiosissime TY religiosissima
VNbd cupiente Vpbd 18 maritum] uirtl E instante Fpbd
19 femini K 20 in] tu p 21 quicquid KEF 22 coniuugatam K
moneri ex moueri Y 24 illo] eo T, (a fin. in ras.) I
indicabit l"1 rettulit N
sanctum monachum ipse uidissem, quia, sicut fertur, patientissime
interrogabatur et sapientissime respondebat, quaesissem
ab eo, quod ad istam pertinet quaestionem, utrum
ipse ad illam feminam uenisset in somnis, id est spiritus
eius in effigie corporis sui, sicut nos ipsos in effigie nostri
corporis somniamus, an ipso aliud agente uel, si dormiebat,
aliud somniante siue per angelum siue quocumque alio modo
in mulieris somnio talis facta sit uisio, atque id futurum,
ut ipse promitteret, prophetiae spiritu reuelante praesciuerit.
si enim ipse interfuit somnianti, mirabili gratia utique id
potuit, non natura, et dei munere, non propria facultate; si
autem ipso aliud agente, siue dormiente et uisis aliis occupato,
cum mulier uidit in somnis, profecto tale aliquid factum
est, quale illud est, quod in apostolorum Actibus legimus,
ubi dominus Iesus loquitur Ananiae de Saulo et indicat ei,
quod Saulus uidit ad se uenientem Ananiam, cum hoc Ananias
ipse nesciret. quodlibet horum mihi responderet ille
homo dei, et de martyribus ab illo pergerem quaerere, utrum
ipsi adsint in somnis uel quocumque alio modo uidentibus
eos in qua figura uoluerint, et maxime quando ab eis se
ex grauissimua F credidi TBI]{2F
2 ipse 8. l. T om. E 4 ista Y 5 ille ipse <p illam] ipsam f
faeminam N 6 effigiae B sui-corporie om. K nos om. 4
ipsi E corporis nostri AV$bd 7 an] ante Y 8 eine per angelum
om. K siue a quocumque BTF alio quocumque E 9 somniam
BMAEF atque si E 10 ut om. E promiserit E prophetiaeque
E praesciuerit] cognouerit E II si enim ipse somniante
interfluit P somnianti interfuit V iJ utique gratia N utique
om. Tl 13 uisis] ųjş (s. ųiş add. in) K occnpata IZ 14 aliquid
quicquid V 15 actibus apostolorum BTMAEFVRfibd 16 annaniae
AB iudicauit KE ei om. MA 17 et cura P hoc om. E
anania Y 18 mihi ipse KY responderit F1 resporet Kl 19 pergerem
ab illo V ab illo om. T pergerem quaererej peterem E
peterem quwe F 20 ipsa A assint K absint 11 uel in Jquo
modo cumque aliter E 21 eo Tl uoluerit Tl
pareant sibi, an ista fiant dei nutu per angelicas potestates
in honorem commendationemque sanctorum ad utilitatem
hominum illis in summa quiete positis et ad alia longe meliora
uisa uacantibus seorsum a nobis orantibusque pro nobis;
nam Mediolani apud sanctos Protasium et Geruasium martyres
expresso nomine sicut defunctorum, quos eodem modo
commemorabant, adhuc uiuum daemones episcopum confitebantur
Ambrosium atque ut sibi parceret obsecrabant illo
aliud agente atque hoc cum ageretur omnino nesciente; an
uero aliquando per ipsam praesentiam martyrum fiant ista,
aliquando per angelorum; et utrum possint uel quibus signis
possint a nobis duo ista discerni, an ea sentire ac diiudicare
non ualeat, nisi qui habeat illud donum per dei spiritum
diuidentem propria unicuique prout uult: dissereret mihi, ut
arbitror, ille Iohannes haec omnia, sicut uellem, ut aut eo
docente discerem et ea quae audirem uera et certa esse cognoscerem,
aut ego crederem quae nescirem illo dicente
quae sciret. quodsi mihi forsitan de sancta scriptura responderet
ac diceret: altiora te ne quaesieris, et fortiora
A 5 seorsus N 6 geruaaium
et prothasium (protaeium T) TF gerbasium NK1 7 expresso nomine]
xp? sno nomine (a. xpg add. demones) F defunctos A 8 daemones
om. F epyscopum K 9 atque om. Tl sibi] eis TKM$
10 agente aliud E cum hoc V 11 uero] forte BAEFfiV aliquando
om. V 12 uel-possint leguntur post discerni in V 13 possunt
YKl an ea] as (s sup. exp. n) K ea om. Y iudicare
BTMAy 14 ualeat K ualet Y habet NVFYfyybd-, cum uoce habgt
cod. \'P fol. 21b finitur; unum folium. mutilum est, ut paucae uoculae
dinosci possint illQ
pro quibus curam gerimus, peruenire, nisi quod pro eis siue
altaris siue orationum siue elemosynarum sacrificiis sollemniter
supplicamus, quamuis non pro quibus fiunt omnibus
prosint, sed eis tantum quibus dum uiuunt conparatur, ut
prosint. sed quia non discernimus, qui sint, oportet ea pro
regeneratis omnibus facere, ut nullus eorum praetermittatur,
ad quos haec beneficia possint et debeant peruenire. melius
enim supererunt ista eis, quibus nec obsunt nec prosunt,
quam eis deerunt, quibus prosunt. diligentius tamen facit
haec quisque pro necessariis suis, quo pro illo fiat similiter
a suis. corpori autem humando quidquid inpenditur, non est
praesidium salutis, sed humanitatis officium secundum affectum,
quo nemo umquam carnem suam odio habet
unde oportet ut quam potest pro carne proximi curam gerat.
TMAE praecepit tibi BTMAEFbd preceperat K
4 saltemj sane E J> nobis sit I discat om. I
abesse Tl 8 Incipit cod. X 10 orationum sacrificiis sine elemosinarum
muneribus sollemniter supplicamus E elemosinarum TIZKM
Al1EVYIl$ elemosynarum
Habes ad ea, quae a me putasti esse quaerenda, qualem
reddere potui responsionem meam: quae si ultra quam
sat est prolixa est, da ueniam; id enim factum est amore
diutius loquendi tecum. hunc ergo librum quemadmodum
acceperit uenerabilis dilectio tua, rescriptis tuis nouerim,
quem tibi perlator eius faciet sine dubio gratiorem, frater
scilicet et conpresbyter noster Candidianus, quem per tuas
litteras cognitum toto corde suscepi inuitusque dimisi. multum
enim nos in caritate Christi sua praesentia consolatus est et,
quod fatendum est, eius tibi parui instantia. nam cor meum
tanta distendunt, ut, nisi ipso assidue commonente me non
sineret obliuisci, profecto interrogationi tuae mea responsio
defuisset.
Y om. BMAFT$decesserit X om. T gerebat] regebat
BTZMAEF faciunt om. K 4 aeternitatem NVbd 5 quodadmodo
Z 6 memoria BAEFMEug mihi om. MA prodesse
uidetur N 7 ut-patrocinio om. Y etiam om. Tl etiam affectus
patrocinio martyrum X 8 uoce augeatur fin. cod. X 9 abes I
qua ea eputasti 2P putatis Y esse om. V quaerenda esse F
10 potui reddere BTMAEFVRfibd responsionem] rationem F
11 satis bd enim om. Y 12 tecum loquendi E quemamrnoduin
KMN 18 acciperit N dilectio tua uenerabilis T uenerabilis
om. V tradit uenerabilis P tua dilectio V ante rescriptis »»-
culcant "peto" NEVRPfabd 14 quam Y sine dubio faciet V
fñj Yl 15 compresbyter IZ comprespiter TA 18 eius instantia tibi
parui BNTKMAEFRVY$bd 19 assidue om. Tl me om. BNKM
AEFRYfi 20 sineretur