The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
Secundus hic arreptae expositionis labor nostrae seriem
translationis expediet, in qua quidem uereor ne subierim fidi
interpretis culpam, cum uerhum uerbo expressum comparatum-
que reddiderim, cuius incepti ratio est quod in his scriptis
in quibus rerum cognitio quaeritur, non luculentae orationis
lepos, sed incorrupta ueritas exprimenda est. quocirca mul-
tum profecisse uideor, si philosophiae libris Latina oratione
compositis per integerrimae translationis sinceritatem nihil in
Graecorum litteris amplius desideretur, et quoniam humanis
animis excellentissimum bonum philosophiae comparatum est,
P; BOETII EXPOSITIO SCDA IN YSAGOG. E; BOETII COMMENTA
IN ISAGOGAS G; INCIP COMENTV BOETII, in isagogis porphirii;
Expos Scda L; COMENTV BOECII IN ISAGOGAS R; inscriptione
carent CFHNS (nisi quod in FH recens quaedam est), item e codd.
Isagogen tantum a Boethio translatam continentibus (sic) pro Y (m. poster.) de
titulo operis cf. ProlegomenaC foedi Hm1N infidi FGm1 7 uerbo] e uerbo N 8 incoepti
CEGHPRS 10 corrupta Em1Sm1 incorruptae Em2 (e in mg. add.
sed del.) Lm1 11 uidebor brm 13 graecis Lm2
subnixa est. quarum quidem primae id officium est, ut creandis,
nutriendis alendisque corporibus praesto sit, nullum uero rati-
onis praestet sensusue iudicium. haec autem est herbarum
atque arborum et quicquid terrae radicitus adfixum tenetur,
secunda uero composita atque coniuncta est ac primam sibi
sumens et in partem constituens uarium de rebus capere
potest ac multiforme iudicium. omne enim animal quod sensu
uiget, idem et nascitur et nutritur et alitur, sensus uero
diuersi sunt et usque ad quinarium numerum crescunt, itaque
quicquid tantum alitur, non etiam sentit, quicquid uero sentire
potest, ei prima quoque animae uis, nascendi scilicet atque
nutriendi, probatur esse subiecta. quibus uero sensus adest,
non tantum eas rerum capiunt formas quibus sensibili corpore
feriuntur praesente, sed abscedente quoque sensu sensibili-
busque sepositis cognitarum sensu formarum imagines tenent
memoriamque conficiunt, et prout quodque animal ualet, lon-
gius breuiusque custodit, sed eas imaginationes confusas atque
ineuidentes sumunt, ut nihil ex earum coniunctione ac compo-
CEm2H (uia fort. ras. ex uiae), uiae et filo
quodam N uiae (s. l. R) ex filo quodam EmIGPR edd. uiae (ex uia S)
ex quodam filo LS uiae (s. l. filo m1) quodam F ratio CEmIGLRS
ex] ab Hm1NP efficienti Em1 efficientis Fa. c. 3 post uitam add.
solum CFHP solam N corporis GNRL a.r.Sa.r. 5 rationis FGRS
6 procreandis CHNP 7 nutriendisque (om. alendis) EL sit s. l.
Gm2Nm2 9 terra CN 10 ac] ad FSm1 at LSm2 et G 11 rebus]
quibus GRS de rebus de quibus L 12 poterit E post iudicium
add. capit E (sed del.) L, s. l. m2 in HRS 13 et nutritur om. CHP,
s. l. nutritur (om. et) Lm2 14 ita CHR 16 poterit E quoque
prima FGm2H 19 praesente ante feriuntur FHN praesentes CHm1N
abscedente] Em2FGHmINESa.r. absente CEm1Hm2LPSp.r. 20 re-
positis GR 22 imagines FHN 23 ante sumunt add. sic brm
tiendi trahit hisque uelut famulis atque oboedientibus utitur,
eadem tota in ratione constituta est eaque uel in rerum prae-
sentium firmissima conceptione uel in absentium intellegentia
uel in ignotarum inquisitione uersatur. haec tantum humano
generi praesto est, quae non solum sensus iraaginationesque
perfectas et non inconditas capit, sed etiam pleno actu intel-
legentiae quod imaginatio suggessit, explicat atque confirmat,
itaque, ut dictum est, huic diuinae naturae non ea tantum
cognitione sufficiunt quae subiecta sensibus comprehendit,
uerum etiam et insensibilibus imaginatione concepta et absen-
tibus rebus nomina indere potest et quod intellegentiae ratione
comprehendit, uocabulorura quoque positionibus aperit, illud
quoque ei naturae proprium est, ut per ea quae sibi nota sunt
ignota uestiget et non solum unum quodque an sit, sed quid
sit etiam et quale sit nec non cur sit, optet agnoscere, quam
triplicis animae uim sola, ut dictum est, hominum natura sor-
tita est. cuius animae uis intellegentiae motibus non caret,
quia in his quattuor propriae uim rationis exercet, aut enim
aliquid an sit inquirit aut si esse constiterit, quid sit addubitat,
quodsi etiam utriusque scientiam ratione possidet, quale sit
CR amissa EFGm1NP amissam Gm2LS, ras. et s. l. ex
admissam H memoriam om. FGR, s. l. Sm2, memoria H 3 hiis F,
sic saepe cogitatio CNm2 4 animae uis CEL 5 ante trahit add.
uires brm 6 ea CHm1N est ante constituta CEGS, om. R 7 con-
tentione EGm1Sm1 contemplatione R, m2 in GLS 8 in s. l. Gm1PmS,
del. Lm2 ignotorum Hm1N 9 imaginationes EN 11 conformat
Gm2Pm2 13 cognitione] in cognitione FHNP 14 et] ex Em1HN
sensibilibus CEm1Hp. c. Nm2 sensibus Ha. c. Nm1 ante imaginatione
add. sibi E (del. m2) NPSm2 imaginatione] in agnitione Gm1Sm1
agnitione Gm2R post concepta add. nomina Hm1, idem post rebus
s. l. m2 17 sint E 19 optat LR 22 quia] qua Gm1 atque
EHm1Pm1 24 scientiam post ratione E sententiam Hm1 pos-
sedit FRS
Cum igitur hic actus sit humani animi, ut semper aut
in <rerum> praesentium comprehensione aut in absentium intel-
permulta esse necesse est, quae uestigantem animum a recti
itinere non minimum progressione deducant, ut in multis euenit
Epicuro, qui atomis mundum consistere putat et honestum
uoluptate metitur, hoc autem idcirco huic atque aliis accidisse
manifestum est, quoniam per imperitiam disputandi quicquid
ratiocinatione comprehenderant, hoc in res quoque ipsas euenire
arbitrabantur, hic uero magnus est error; neque enim sese ut
in numeris, ita etiam in ratiocinationibus habet, in numeris
enim quicquid in digitis recte computantis euenerit, id sine
dubio in res quoque ipsas necesse est euenire, ut si ex calculo
centum esse contigerit, centum quoque res illi numero sub-
iectas esse necesse est. hoc uero non aeque in disputatione
seruatur; neque enim quicquid sermonum decursus inuenerit,
om. CNR, s. l. Gm2Sm2 5 rerum add. edd. post praesentium,
ante Brandt; cf. p. 137, 6 6 ignotorum Gm2Hm1Lm2N ante in-
uentione s. l. in Hm2 8 inpendat FPSa.c. naturam FHm1N
certa inquisitionis] Gm2H certae inquisitionis FNP inquisitionis certa
CELm2, om. certa Gm1Lm1RS (fort. recte) 10 quod] eius quod r exer-
cet Hm1 12 minimum ante non E minime FSm1 diducant FGm2
13 atbomis plerique codd. consistere in mg. Hm2 constare CFP, post
er. ł consistere C honestam Em1P honestatem F 14 uoluptate
om. F uoluptatera CEHm2 (te* m1) LNR, add. corporis L (del. m2) R,
s. l. Gm2, ante uol. edd. mentitur CEGHPRSm1 hoc] haec H
16 racione CN comprehenderent m1 in EHN 17 nero] ergo H
maximus E error est CFHNP post sese add. res FR, s. l. Pm2
19 digitos CEFN
fida, quae possit esse suspecta, rerum incorrupta ueritas ex
ratiocinatione non potest inueniri. cum igitur ueteres saepe
multis lapsi erroribus falsa quaedam et sibimet contraria in
disputatione colligerent atque id fieri inpossibile uideretur, ut
de eadem re contraria conclusione facta utraque essent uera quae
sibi dissentiens ratiocinatio conclusisset, cuique ratiocinationi
credi oporteret, esset ambiguum, uisum est prius disputationis
ipsius ueram atque integram considerare naturam, qua cognita
tum illud quoque quod per disputationem inueniretur, an uere
comprehensum esset, posset intellegi, hinc igitur profecta est
logicae peritia disciplinae, quae disputandi modos atque ipsas
ratiocinationes internoscendi uias parat, ut quae ratiocinatio
nunc quidem falsa, nunc autem uera sit, quae uero semper
falsa, quae numquam falsa, possit agnosci, huius autem uis
duplex esse perpenditur, una quidem in inueniendo, altera in
iudicando. quod Marcus etiam Tullius in eo libro cui Topica
titulus est, euidenter expressit dicens; Cum omnis ratio
diligens disserendi duas habeat partes, unam inue-
niendi, alteram iudicandi, utriusque princeps,
ut mihi quidem uidetur, Aristoteles fuit. Stoici
ante natura add. in HLSpr, s. l. Pm2 3 post nisi add. quis r
prius enim E 4 disputandi om. GRS ad ueri similem s. l. ał que
ueri se similem agnouerit Hm2 et agnoscere] FSm1 (om. et) et
agnouerit EGLPRSm2 (om. et) edd. ut ex hoc delectia rationum que-
amus agnoscere Hm1, s. l. ał et agnouerint quae fida et reliqua m2
ut ex diligentia rationum queamus (ex quaeramus C) agnoscere CN 7 et
sibimet] sibimet C sibi et EGRS 9 post re s. l. si Cm1? 10 cuique)
CHm1N cuiue cett. 13 tunc FHNPm1R post an add. id R, s. l.
Gm2Lm2, 2 litt. er. C 15 ipsis ratiotinationibus Hm2 16 ante
internoscendi add. et brm uiam CFHN 19 inneniendi et iudicandi
(om. in) Hm2 24 quidem uidetur] FHNPCic. uidetur quidem GRS
quidem om. CEL
quoniam in utraque summa utilitas est et utram-
que, si erit otium, persequi cogitamus, ab ea quae
prima est, ordiemur, cum igitur tantus huius considera-
tionis fructus sit, danda est huic tam sollertissimae disci-
plinae tota mentis intentio, ut primis firmati in disputandi
ueritate uestigiis facile ad rerum ipsarum certam comprehen-
sionem uenire possimus.
Et quoniam qui sit ortus logicae disciplinae praediximus,
reliquum uidetur adiungere, an omnino pars quaedam sit
philosophiae an ut quibusdam placet, supellex atque instru-
mentum, per quod philosophia cognitionem rerum naturamque
deprehendat, cuius quidem rei has e contrario uideo esse sen-
tentias. hi enim qui partem philosophiae putant logicam con-
siderationem, his fere argumentis utuntur, dicentes philoso-
phiam indubitanter habere partes speculatiuam atque actiuam.
de hac tertia rationali quaeritur an sit in parte ponenda, sed
eam quoque partem esse philosophiae non potest dubitari,
nam sicut de naturalibus ceterisque sub speculatiua positis
solius philosophiae uestigatio est itemque de moralibus ac
ENPCic.p, om. cett. codd., uiam brm ea scientia] Pm1Cic.
eam scientiam EPm2 edd. eam scilicet scientiam CN artem et scientiam
FSm2 scientiam GHLRSm1 3 CFGHL-
NPm2RS dialecticam E dialectica Pm1 Cic. topice Gm2LNS
topica CEFGm1HPR 4 quaeque] quae et Cic. 5 prior] prior est
GLa.c.RS 6 in—est et] CN Cic., s. l. Pm2, om. cett. codd., Boethius
etiam in comment. in Cic. Top. lib. I p. 1047 D haec uerba respicit
8 prima] prior Cic. ordiemur] EHm1NCic. ordiamur CGHm2LPRS
ordinamus F 13 quid FHm1NPp.c. quod a.c. 14 ante reliquum
add. esse GHP pars sit quaedam GN quaedam pars sit L 18 hii
EHL 20 ante habere add. duas L m 1860 21 post rationali add.
uel orationali EFGH (del. m2) RS (del. mS) id est logica L (s. l.
m2) edd. ad an s. l. si Cm2 24 inuestigatio L
de his philosophia sola pertractat, propter eandem causam erit
logica philosophiae pars, quoniam philosophiae soli haec dis-
putandi materia subiecta est. iam uero inquiunt : cum in his
tribus philosophia uersetur cumque actiuam et speculatiuam
consideratio|nem subiecta discernant, quod illa de rerum naturis,
haec de moribus quaerit, non dubium est quin logica disci-
plina a naturali atque morali suae materiae proprietate di-
stincta sit. est enim logicae tractatus de propositionibus atque
syllogismis et ceteris huiusmodi, quod neque ea quae non de
oratione, sed de rebus speculatur neque actiua pars, quae de
moribus inuigilat, aeque praestare potest, quodsi in his tribus,
id est speculatiua, actiua atque rationali, philosophia consistit,
quae proprio triplicique a se fine disiuncta sunt, cum specula-
tiua et actiua philosophia partes esse dicuntur, non dubium
est quin rationalis quoque philosophia pars esse conuincatur.
qui uero non partem, sed philosophiae instrumentum putant,
haec fere afferant argumenta, non esse inquiunt similem logicae
finem speculatiuae atque actiuae partis extremo, utraque enim
illarum ad suum proprium terminum spectat, ut speculatiua
Ep.r.FR, m2 in GLP 3 diiudicat CHm2 5 sola philo-
sophia CFN pertractet Em1 tractat Hm1 7 iam] tam R ita FL
9 sublectas discernat Em2 10 dubium non est CEL non est dubium F
11 a om. LS, s. l. Gm2Pm2, postea add. R disiuncta (iunc in ras.
m1?) R 12 est enim] etenim GLRS post tractatus add. est LR,
s. l. Pm2 14 orationibus E ratione Lm1, add. est L 17 sint
Rm1, ex sit Sm2 cumque H (q. er.) Lm2N 18 et] atque EFNP
philosophiae pbr dicantur Lm2N non est dubium EFHNP
21 haec—argumenta del. G asserunt (ss in ras. m1?) C similem
om. GR, post finem s. l. Sm2, ad similem s. l. ł proprium Pm2 22 ante
speculatiuae add. sed R, s. l. Gm2Lm2 extremum E (u ex a uel o
m2) GL (um ex am m2) Pm2RSm1 23 proprium suum C ut] ita
ut brm
quod propter inuestigationem rerum huius effectio artis inuenta
est? scire enim quemadmodum argumentatio concludatur uel
quae uera sit, quae ueri similis, ad hoc scilicet tendit, ut uel
ad rerum cognitionem referatur haec scientia rationum uel ad
inuenienda ea quae in exercitium moralitatis adducta beatitu-
dinem pariunt. atque ideo quoniam speculatiuae atque actiuae
suus certusque finis est, logicae autem ad duas reliquas partes
refertur extremum, manifestum est non eam esse philosophiae
partem, sed potius instrumentum, sunt uero plura quae ex
alterutra parte dicantur, quorum nos ea quae dicta sunt
strictim notasse sufficiat. Hanc litem uero tali ratione dis-
cernimus. nihil quippe dicimus impedire, ut eadem logica partis
uice simul instrumentique fungatur officio, quoniam enim ipsa
suum retinet finem isque finis a sola philosophia, consideratur,
pars philosophiae esse ponenda est, quoniam uero finis ille
logicae quem sola speculatur philosophia, ad alias eius partes
suam operam pollicetur, instrumentum esse philosophiae non
negamus; est autem finis logicae inuentio iudiciumque rati-
onum. quod scilicet non esse mirum uidebitur, quod eadem
pars, eadem quoddam ponitur instrumentum, si ad partes
corporis animum reducamus, quibus et fit aliquid, ut his quasi
quibusdam instrumentis utamur, et in toto tamen corpore par-
tium obtinent locum, manus enim ad tractandum, oculi ad
Em2H(in mg. m1?) Lm2 edd., post cognitionem add. rerum
s. l. Pm2Sm2, add. naturalium rerum F, s. l. Gm2, om. cett. 2ad alteram]
de altera Em2 3 non potest esse FGN 4 est om. C 5 aptari
FGm1Hm1Pm2R 6 affectio EFHLm2Pm1Bm1 8 intendit F
9 rationum scientia CLP 10 mortalitatis bm 11 parant Ea.c.
pariant Hm1 15 alterutra] utraque EP, add. post alterutra H, del.
m2 ante dicta add. supra EP, s. l. Lm2 18 enim] nero CFHN
21 ei F 24 uidetur Em1FGm2LNPm2 28 optineant Fp.c.S
disciplina pars quidem philosophiae est, quoniam eius philo-
sophia sola magistra est, supellex uero, quod per eam inqui-
sita philosophiae ueritas uestigatur.
Sed quoniam, quantum mihi quoque breuitas succincta
largita est, ortum logicae et quid ipsa logica esset explicui,
nunc de eo nobis libro pauca dicenda sunt quem in praesens
sumpsimus exponendum, titulo enim proponit Porphyrius intro-
ductionem se in Aristotelis Praedicamenta conscribere, quid
uero ualeat haec introductio uel ad quid lectoris animum
praeparet, breuiter explicabo. Aristoteles enim librum qui De
decem praedicamentis inscribitur hac intentione composuit, ut
infinitas rerum diuersitates quae sub scientiam cadere non
possent, paucitate generum comprehenderet, atque ita quod
per incomprehensibilem multitudinem sub disciplinam uenire
non poterat, per generum, ut dictum est, paucitatem animo
fieret scientiaeque subiectum. decem igitur genera rerum esse
omnium considerauit, id est unam substantiam et accidentia
nouem, quae sunt qualitas, quantitas, relatio, ubi, quando,
facere et pati, situs, habere, quae quoniam genera essent su-
prema et quibus nullum aliud superponi genus posset, omnem
necesse est multitudinem rerum horum decem generum spe-
Em1 (aliquod m2) G 2 utilitatem post corporis
EG, ante totius L 4 quas FSm2 5 quidem post philosophiae H
quaedam L 6 uero] uero est L 8 quoque om. L quidem edd.
ueritas Cm1N succincta] CNPSm2 sua mora EFGHR sua mota Sm1
succincta suam moram L 9 ortum om. L et de ortu CNF quod
CF est G explicaui CELm2PRS 11 titulum CHm1N 13 lectoris
s. l. Gm2, post animum CN, post praeparet H. om. E 14 paret
EFGNRS 15 scribitur EGRSm1 17 ita quod s. l. Gm2 (itaque
m1) Rm2 quod (om. ita) s. l. Sm2 20 decem] in decem C 23 et
om. FLNP situm habere CRa.c. situm esse habere Gm1S 24 genus
superponi H possit Ea.c.FGm1NPRS 25 ante horum add. per
s, l. Pm2, ante species CFLR. s. l. Gm2Sm2
communis una substantia uel natura, sed tantum nomen. itaque
decem genera ab Aristotele reperta omnibus a se differentiis
distributa sunt. sed quae aliquibus differentiis disiunguntur,
necesse est ut habeant proprium quiddam quod ea in singu-
larem solitariamque uindicet formam. non est autem idem
proprium quod accidens. accidentia enim et uenire et abesse
possunt, propria ita sunt insita, ut absque his quorum sunt
propria, esse non possint. quae cum ita sint cumque Aristo-
teles decem rerum genera repperisset, quae uel intellegendo
mens caperet uel loquendo disputator efferret - quicquid
enim intellectu capimus, id ad alterum sermone uulgamus —,
euenit ut ad horum decem praedicamentorum intellegentiam
quinque harum rerum tractatus incurreret, scilicet generis,
speciei, differentiae, proprii, accidentis. generis quidem, quoniam
oportet ante praediscere quid sit genus, ut decem illa quae
Aristoteles ceteris anteposuit rebus, genera esse possimus
agnoscere, speciei uero cognitio plurimum ualet, ut quae
cuiusque generis sit species, possit agnosci. si enim quid sit
species intellegimus, nihil impediti errore turbamur. fieri enim
potest, ut per speciei inscientiam saepe quantitatis species in
relatione ponamus et cuiuslibet primi generis species alteri cui-
FHLN 9 quoddam S 10 uendicet HLP uindicent
(ent in ras.) S constituat CN 11 euenire FGm2R (om. et) abire
NP 12 propria ita] propria enim ita H proprietates EGm1S propria
uero ita edd. insitae EGm1S 14 uel om. FP 16 cupimus E
alterutrum FPm2S 19 ante accidentis add. atque FHNP et L 21 inter-
posuit m1 in EGS superposuit Em2NP praeposuit FGm2 possemus
FN 22 cognitio post ualet LP 24 impedito (uel in-) Ca.c.EGm1HNS
impedit R turbari CS 25 inscitiam F 26 cuilibet] cuiuslibet
Gm1N,a.r. in EFS
mutemus, uerum etiam ut in eodem quolibet genere proximas
species generi nouerimus eligere, ut ne substantiae mox animal
dicamus esse speciem potius quam corpus aut corporis homi-
nem potius quam animatum corpus, at uero differentiarum
scientia in his maximum retinet locum, qui enim omnino
qualitatem a substantia uel cetera a se genera distare cogno-
scimus, nisi eorum differentias uiderimus? quomodo autem
discernere eorum differentias possumus, si quid ipsa sit diffe-
rentia nesciamus? nec hunc solum nobis inscientia differentiae
offundit errorem, uerum etiam specierum quoque tollit omne
iudicium. nam omnes species differentiae informant, ignorata
differentia species quoque necesse est ignorari, quomodo uero
fieri potest, ut quamlibet differentiam possimus agnoscere, si
omnino quae sit nominis huius significatio nesciamus? iam
nero proprii tantus usus est, ut Aristoteles quoque singulorum
praedicamentorum propria perquisiuerit. quae propria esse quis
deprehenderit, antequam quid omnino sit proprium discat? nec
in his tantum propriis haec cognitio ualet quae singulis nomi-
nibus efferuntur, ut hominis risibile, uerum etiam in his quae in
locum definitionis adhibentur, omnia enim propria rem subrectam
quodam termino descriptionis includunt, quod suo quoque loco
Gm1REa.r.Sa.r. fiet CH fit N permixtio FHm2LNP
4 primorum FNP 5 in om. CERS, s. l. Gm2 6 ante generi add.
cuilibet brm 7 aut—corpus om. E, s. l. Gm2Sm2 8 corpus om. FP,
del. Hm2 9 qui] quomodo Ep.c.HPp.c.R 11 nouerimus R quo-
modo—ignorari (16) in inf. mg. Em2 autem] nero E(m2) 14 offundit]
E (m2) Pm1 obfundit Hm2 diffundit Gm1 effundit cett.; cf. p. 159,16
15 informant differentiae brm 16 quomodo] qui FNP uero om. G
18 huius nominis FNP 20 perquisierit R quis esse FR 21 deprehen-
derit in ras. E deprehenderet Np.c. deprehendet (ex -it) P 22 proprii
Gm2N post singulis add. tantum FHLNP 24 subiecto EGm1RS
accidentis naturam firmissima consideratione teneamus? fieri
enim potest, ut differentiae loco uel proprii per inscientiam
accidens apponatur, quod esse uitiosissimum etiam definitiones
probant, quae cum ipsae ex differentiis constent et fiant unius
cuiusque definitiones propriae, accidens tamen non uidentur
admittere. Cum igitur Aristoteles rerum genera collegisset,
quae nimirum diuersas sub se species continerent, quae species
nuraquam diuersae forent, nisi differentiis segregarentur, cum-
que omnia in substantiam atque accidens, accidens uero in
alia nouem praedicamenta soluisset cumque aliquorum praedi-
camentorum fere sit propria persecutus, de his ipsis quidem
praedicamentis docuit, quid uero esset genus, quid species,
quid differentia, quid illud accidens, de quo nunc dicendum
est, uel quid proprium, uelut nota praeteriit, ne igitur ad
Praedicamenta Aristotelis uenientes, quid significaret unum
Haec quidem intentio est huius libri, quem Porphyrius
ad introductionem Praedicamentorum se conscripsisse ipsa, ut
NR post accidentis add. teneri L, post naturas (3)
tenere HN 3 quonam modo FHLNP 5 tota EN, m1 in GPS 6 te-
nemus C 7 insciciarn FN 11 ante rerum add. decem cod. Monac.
4621 brm, recte? 15 nouem om. S edd., s. l. Em2Gm2 16 fere
om. EFGS, er. H 18 nunc om. GRS est dicendum CL 21. 24 eo-
rum delendum esse coni. Engelhrecht 23 quo] ut CHLNP inspecto
FNP perfecto EGm1 24 eorum] cod. Monac. 4621 (om. quae), om.
codd. nostri proposuit FP proposui H posuit NR 25 ab om. ENR
praeponerentur CHm2NR 27 ipse L ita F
Cum sit necessarium, Chrysaori, et ad eam quae
est apud Aristotelem praedicamentorum doctri-
nam, nosse quid genus sit et quid differentia quid-
que species et quid proprium et quid apcidens, et
ad definitionum adsignationem et omnino ad ea
quae in diuisione uel demonstratione sunt, utili
hac istarum rerum speculatione, compendiosam
tibi traditionem faciens temptabo breuiter uelut
introductionis modo ea quae ab antiquis dicta
sunt adgredi altioribus quidem quaestionibus
abstinens, simpliciores uero mediocriter coniec-
tan s.
Utilitas huius libri quadrifariam spargitur, namque ad illud
etiam ad quod eius dirigitur intentio, magno legentibus usui
FGm2 (in mg. add.) HP utilitas eius est in mg.
add. Em2 est eius utilitas s. l. add. Lm2 eius est utilitas N, om, RS;
est tamen simplex eius utilitas C 3 uerum in mg. Em2 sed GLS sed
et R multiplex et in mg. Em2, s. l. Sm2 est er. uid. E 5 ante
Cura add. PROLOGVS RS, de inscript. codicum Isagogen tantum con-
tinent. cf. ad initium libri Chrysaori] G chrisaori EHNPa.c. s. l.
menanti) uel cris- uel chriss-,1 CFLPp.c.
Rm1C (er.) FLNA (del.) s. l. scil, te E
6 ante praedicamentorum add. X Lom. N 8 pr. et s. l. E, om. Em1m2, in -nes,
hoc in -num mut. F 10 in] ad FHP, ante in er. ad uid. C diuisionem
Ca.r.FHNPa.r.a.r.N et ad FHP uel in Ca.r. (-ne ras. ex -ne ut uid.) FHNPa.r.Aa.redd. utilia codd. 11 hac] HP, s. l. Sm2 hanc CLNΤdel. om. EFGRS speculationem CEa.r.Hm2La.r. in -num corr. ras. ex -sa Cuel -cione) CLΝras. ex
-nem HTS ante
ad add. et EGP, s. l. L 18 etiam om. G
ciles atque arduae sunt, tanto perspicaciorem studiosioremque
animum lectoris expectant. dicendum uero est quod in omni-
bus libris euenit. nam primum si quae sit intentio cognoscatur,
quanta quoque utilitas inde prouenire possit expenditur et
licet extra multa, ut fit, huiusmodi librum sequantur, tamen
illam proxime utilitatem uidetur habere, ad quod eius refertur
intentio, ipso libro quem sumpsimus exponente, cum eius
intentio sit ad Praedicamenta intellectum facilem comparandi,
non dubium quin haec eius principalis probetur utilitas, licet
non minores sint comites definitio, diuisio ac demonstratio,
quorum nobis quaedam hic principia suggeruntur, sensus uero
totus huiusmodi est : ‘cum sit, inquit, utilis generis, speciei,
differentiae, proprii accidentisque cognitio ad Praedicamenta
Aristotelis eiusque doctrinam, ad definitionum etiam adsigna-
tionem, ad diuisionem et demonstrationem, quae sit harum
rerum utilis überrimaque cognitio, compendiosam, inquit, tra-
FHP 3 opusculum CEp.r.FGm2HLN, recte?
cf. p. 149, 3 4 integra om. ER, s. l. Gm2Sm2 recta] perfecta CFGm2-
Hm1N 8 post libris add. his HNP hoc R, s. l, sed exters. G sit]
est H 9 id est (add. Lm2) perpenditur Em2Lm2 10 ante huius-
modi add. in CE (del.) G (del. m2) N librum] LPm2RSm2, om. Hm1,
libros FGm1Sm1, s. l. Hm2, libro CE (del.) Gm2NPm1 sequntur
(uel sec-) R, m1 in EGS 11 uidentur FH ad quod] aliquod Cm1
ad quam FGm2Pm2 eius] eorum FGm2HPm1 12 ante ipso add.
ut (s. l. est Lm2) in hoc CFHLNP, s. l. ut in Em2 hoc Gm2 ex-
ponendum CE(dum in er. te?) FHLNP (ex -dus m1 exponere m2) Sm1
post cum s. l. enim Hm2 13 praeparandi H 14 ante dubium add.
est FHNP, s. l. Gm2, post s. l. L 15 minoris CGm1N 16 nobis
om. C hic quaedam C principalia NSm1 17 huiusmodi totus EG
19 eamque Hm1Sm1 20 ad om. C, s. l. Gm2, et FHN et ad P et]
ac H, om. CFNP, et ad edd. demonstrationemque CN demonstrationum-
que FP quae] quia Lm2R, om. CFNP 21 traditione ras. ex -nē H
giam, simpliciores uero mediocriter coniectabo’, id est sim-
pliciorum quaestionum obscuritates habita in eis quadam
coniecturae ratiocinatione tractabo. Tota quidem sententia
huiusce prooemii talis est, quae et utilitate überrima et
facilitate incipientis animo blandiatur, sed dicendum uidetur
quidnam celet amplius altitudo sermonum, necessarium in
Latino sermone, sicut in Graeco
significatur. alia quoque significatio est qua dicimus solem
necessarium esse moueri, id est necesse esse, et illa quidem
prima significatio praetermittenda est, omnino enim ab eo
necessario quod hic Porphyrius ponit aliena est. hae uero duae
huiusmodi sunt, ut inter se certare uideantur quae huius loci
obtineat significationem, in quo dicit Porphyrius; Cum sit
necessarium, Chrysaori; namque, ut dictum est, neces-
om. E 3 corpus HNPm1 4 refugio EGR 5 simplicium
Gm2LPm2 6 eas EFGm1HNSm1 7 ad quidem s. l. autem Gm2
8 prohemii EPS uberrima <sit> Brandt 9 animum EGLm2Pm2R
uidetur om. ERS, s. l. Gm2 11 ΑΝΑuel ANAKAION uel sim.
codd. ANAC 12 etenim F ad Marcus Tullius
in mg. Marcus enim tullius pro fundanio inquit descripsistine eius neces-
sarium id est adiutorem danium (leg. fundanium) add. Hm2, ex Mario
Victorino De defin., Boeth. p. 906 B, haustum, Cic. IV 3 p. 236 frg.
6 Mueller 13 aliquod C aliquid Hm1NPm2 nos] Hm1Pp.e.Sm1
nostrum cett.; an nostrum est scribendum? ante cum add. ut EG (del.
m2) HLm2P uel F nos Hm2 14 dicamus L 16 post, esse] esset F
est Hm1LNP 18 uero om. N ergo F 21 Chrysaori] CEm1 chrisaori
uel eris- uel crys- uel crisar- uel sim. cett. necessarium] harum E
(s. l. duarum necessitatum m2) Gm1S necessarium harum F
neque praeter generis uel speciei cognitionem praedicamenta
discuntur nec definitio genus relinquit et differentiam, et in
ceteris quam sit utilis iste tractatus, cum de diuisione et
demonstratione disputabitur, apparebit, sed quamquam necesse
sit haec quinque de quibus hic disputandum est, prius ad
cognitionem uenire quam ea quibus illa praeparantur, non
tamen ea significatione hic a Porphyrio positum est qua neces-
sitatem significari uellet ac non potius utilitatem, ipsa enim
oratio contextusque sermonum id clarissima intellegentiae
ratione significat, neque enim quisquam ita utitur ratione, ut
aliquam necessitatem referri dicat ad aliud, necessitas enim
per se est, utilitas uero semper ad id quod utile est refertur,
ut hic quoque, ait enim Cum sit necessarium, Chrysaori,
et ad eam quae est apud Aristotelem praedicamen-
torum doctrinam, si igitur hoc necessarium utile intel-
legamus et id nomine ipso uertamus dicentes : cum sit utile.
Chrysaori, et ad eam quae est apud Aristotelem praedicamen-
om. R, del. CGm2 significans R ante necessitatem add.
altera R, s. l. Gm2 4 necessitas est E quia om. NS sint post
haec F, post praecognita H 5 agnosci CN post cognosci add. quae
(om. E) praedicamenta dicuntur CEGL (in sup. mg. m2) PR cognitiones
(del. et s. l. quae add. m2) praedicamentarum (rum del. m2) dicuntur
S nam—discuntur om. GRS, in sup. mg. Lm2 nam—cognitionem in
mg. Em1?, reliqua om. 7 nec] sed istis cognitis nec C sed nec S
neque N 10 sit] erit Em2GLm1RS 13 significare FN 15 utatur
Sm1 oratione CHm1N 16 aliud] aliquid CHm1N 17 post se add.
quiddam CFHPN, s. l. Em2Lm2, quidem edd. quod] ad quod NP
defertur Gm1Lm1RS 18 enim om. C Chrysaori] eaedem fere quae
p. 147, set 149, 21 in codd. scripturae 19 et] te et L 20 post
doctrinam add. nosse quid genus sit C nosse quid sit genus et cetera
in mg. Lm2 22 Chrysaori] ut 18 et om. EFGS te et L doctri-
nam praedicamentorum C
genus sit et cetera, rectae intellegentiae sermonum ordo non
conuenit. quocirca hic diutius immorandum non est. quamquam
enim sit summa necessitas his ignoratis non posse ad ea ad
quae hic tractatus intenditur perueniri, non tamen de necessi-
tate hic dictum est necessarium, sed potius de utilitate.
Nunc uero, licet idem superius dictum sit, tamen breuiter
quid ad praedicamenta generis, speciei, differentiae, proprii
atque accidentis prosit agnitio, disputemus. Aristoteles enim
in Praedicamentis decem genera constituit rerum quae de
cunctis aliis praedicarentur, ut quicquid ad significationem
uenire posset, id si integram significationem teneret, cuilibet
eorum subiceretur generi de quibus Aristoteles tractat in eo
libro qui De decem praedicamentis inscribitur, hoc ipsum uero
referri ad aliquid uelut ad genus tale est, quale si quis spe-
ciem supponat generi, hoc uero neque praeter cognitionem
speciei ullo modo fieri potest nec uero ipsae species quid sint
uel cuius magis sint possunt perspici nisi earum differentiae
cognoscantur, sed differentiarum natura incognita, quae unius
CLP
(ex 5) 2 uero] autem C 3 atque] itaque FN ut CLH (in ras.) Chry-
saori] ut p. 150, 18 4 est] sit GLRS nosse—sit om. EH 5 ordo
ante sermonum E 7 post his s. l. quinque Lm2 pr. (sic) ad om. G,
in mg. Em1? 8 tractatus hic H intendit L peruenire Lm1S 9 ante
hic add. solummodo F 10 nunc] nam F 11 quod EN 12 possit
Lm2 cognitio R 15 possit Fa.c.LS 16 Aristoteles delend. esse
coni. Brandt eo om. E 17 De om. NS, de s. l. Lm2 uero
s. l. Gm2 18 post, ad om. GRS, s. l. Em2Lm2P qui S 19 neque
er. L nec N post cognitionem add. generis neque praeter cognitio-
nem CFHP (in mg. m2) generis nec E (s. l. m1?)N, s. l. generis
et Lm2 20 nullo Lm2 neque F 21 magis] modi CEm2 (in aliis
m1) Hm1Pp.c. (corr. m1?) modo N possint S possumus Gm1Lm2
possemus m1 possimus E perspici] scire EGm1 (sciri m2) L
agnosci RS
in eodem libro plura sint ad quae nisi maximam peritiam et
generis et speciei et differentiae lector attulerit, nullus omnino
intellectus patebit, ut cum ipse Aristoteles dicit : diuersorum
generum et non subalternatim positorum diuersae
secundum species et differentiae sunt, quod his ignoratis
intellegi inpossibile est. sed idem Aristoteles proprium unius
cuiusque praedicamenti diligentissima inquisitione uestigat, ut
cum substantiae proprium post multa dicit esse quod
idem numero contrariorum susceptibile sit, uel rursus
quantitatis, quod in ea sola aequale atque inaequale
dicatur, qualitatis etiam, quod per eam simile et dis-
simile aliud alii esse proponimus, et in ceteris eodem
modo, ut quae sit proprietas contrarii, quae secundum relationem
oppositionis, quae priuationis et habitus, quae affirmationis et
b, 16 s. 13 s.] ibid. c. 5, p. 4a,
10 s. 15 s. (dicatur)] ibid. c. 6, p. 6a, 26 s. 16 s.] ibid. c. 8, p. 11a,
15—19. 18 (quae sit)—153, 1 (negationis)] ibid. c. 10.S 5 non potest s. l. Gm2 quamquam] cum F
6 et generis—differentiae post attulerit E 8 pateat EGLRS dicit]
Brandt dicat codd. edd.; cf. 13. p. 154, 14. 21. 153, 2. 6 10 post
secundum add. se EGL (del.) ES, er. uid. H et om. CN, del. Lm2,
er. uid. H; cf. Aristot. Cat. c. 3 et Boethii interpretat. In Categ.
Arist. p. 177 A (om. se) quid GRS 11 possibile EG (post est signum
interrogat.) RS propria FHNP 14 ante numero s. l. cum E
15 aequum Em1FGLm1RS; cf. p. 153, 17 atque] aut N 16 dicitur
FHLm2P et dissimile] F uel dissimile s. l. Em2 aut dissimile s. l.
Gm2Pm1?, om. cett.; cf. Aristot. Cat. c. 9 Τομοιον χα) άνο'μοιον — et Boethii interpretat, p. 259 A (simile et
dissimile,) 17 aliis DGPm1RS (s in ras); cf. Aristot, ibid. Boeth. ibid. alteri 18 post relationem add. contrarii Em1, del. et s. l.
ut sapientia stulticiae m2
obtineat locum, quod proprio nomine nouem praedicamenta
circumdat.
Et ad praedicamenta quidem quanta sit huius libri utilitas
ex his manifestum est. quod uero ait et ad definitionum
adsignationem, facile cognosci potest, si prius substantiae
rationum diuisio fiat, substantiae ratio alia quidem in descrip-
tione ponitur, alia uero in definitione, sed ea quae in descrip-
tione est, pro|prietatem quandam colligit eius rei cuius sub-
definitionem quoque uenire necesse est; si quis enim quan-
titatis rationem reddere uelit, dicat licebit; quantitas est
secundum quam aequale atque inaequale dicitur, sicut igitur
proprietatem quidem quantitatis in ratione posuit quantitatis et
ipsa tota ratio ipsius quantitatis propria est, ita descriptio et
proprietatem colligit et propria fit ipsa descriptio, definitio
uero ipsa quidem propria non colligit, sed ipsa quoque fit
propria, definitio namque substantiam monstrat, genus differen-
tiis iungit et ea quae per se sunt communia atque multorum
in unum redigens uni speciei quam definit reddit aequalia.
ita igitur ad descriptionem utilis est proprii cognitio, quoniam
sola proprietas in descriptione colligitur et ipsa fit propria
sicut definitio quoque, ad definitionem uero genus, quod primum
om. RS, s. l. m2 in EGL tamquam iam] quasi C 5 optinet
FHm1LmSN obtineat ante praedicamentorum E 7 libri huius CGLRS;
cf. p. 155, 14. 17. 156, 8 utilitas] brm intentio codd. 10 post
substantiae add. uero F, s. l. enim Lm2 16 ante dicat s. l. sc. ut
Lm2 20 proprietates CFHNP ipsa] ita G 22 nam qui Gm2Lm1
(namque qui m2) S 26 proprietas sola CLP sola proprietas sola
FGm1S 27 ad sicut s. l. ł sic Em2 uero s. l. Hm2 quod om.
F quidem R
simplicem huius libri editio prima sufficiat, ad interiorem uero
speculationem confirmatis paene iam scientia nec in singulis
uocabulis rerum haerentibus haec posterior colloquatur.
Ad diuisionem uero faciendam tam hic liber est utilis,
ut praeter earum scientiam rerum de quibus in hac libri serie
disputatur, casu fiat potius quam ratione partitio, hoc autem
manifestum erit, si diuisionem ipsam diuidamus, id est si nomen
ipsum diuisionis in ea quae significat partiamur, est namque
diuisio generis in species, ut cum dicimus ‘coloris aliud est
album, aliud nigrum, aliud uero medium’, rursus diuisio est,
quotiens uox plura significans aperitur et quam multa sint
quae ab ea significantur ostenditur, ut si quis dicat ‘nomen
canis plura significat, et hunc, latrabilem quadrupedem que et
caeleste sidus et marinam bestiam’, quae omnia a se definitione
disiuncta sunt, diuidi autem dicitur et quotiens totum in
partes proprias separatur, ut cum dicimus ‘domus aliud sunt
fundamenta, aliud parietes, aliud tectum’, et haec quidem
triplex diuisio secundum se partitio nuncupatur, est autem
post ponitur add. utile est CN, post species s. l. utilis est Lm2
et species—aptatur in mg. Em2Gm2 illud genus C 3 eum om. E,
s. l. Gm2, ei R 4 uti FGLRSm1 5 reseruasse] CPm2 edd. reser-
uare E (-re in ras.) FGm2HNPm1 (ante reseruare add. se m1, del. m2)
reseruantes Gm1S seruantes Lm1 seruare m2 reseruantes sumus R
8 colloquatur] m1 in GLS eloquatur CEm2 (in ras.) HN collocatur Em1R,
m2 in GLS edd. loquatur FP 9 utilis est LP 10 rerum om. E
12 post. si om. EG, s. l. Sm2 13 ante partiamur s. l. si E partia-
tur Gm1 14 aliud est] CEp.c.R edd. aliud esse Ea.c.GHLPS esse
aliud FN 15 rursum CEGNPm1R est s. l. Sm2, ante diuisio
FHNP, et ante rursus et post diuisio R 16 quam] quod EG a.c.
(quae p.c.) LRS sunt CFLNPa.c. 18 quadripedemque Sm1
20 distincta FHm1NP 23 partitio] separatio EGLm1Pm1RS
medii coloris’, rursus cum accidens in accidentia separamus,
ut cum dicimus ‘liquentium alia sunt alba, alia nigra, alia
medii coloris’, et rursus ‘alborum alia sunt dura, alia liquentia,
quaedam mollia’, cum igitur ita omnis sit diuisio aut secundum
se aut per accidens, utraque uero partitio tripliciter fiat cum-
que in superiore secundum se triplici partitione sit una diui-
sionis forma genus in species separare, id neque praeter
generum scientiam fieri ullo modo potest neque uero praeter
differentiarum, quas necesse est in specierum diuisione sumi,
manifestum est igitur, quanta utilitas huius libri ad hanc
diuisionem sit quae primo aditu genus ac species et differentias
tractat, secunda uero ea diuisio quae est secundum se in uocis
significantias, nec haec quidem ab huius libri utilitate discreta
est. uno enim modo cognosci poterit, utrum uox cuius diui-
sionem facere quaerimus, aequiuoca esse uideatur an genus,
si ea quae significat definiantur, et si ea quae sub communi
nomine sunt, definitione clauduntur, species esse necesse est,
et illud commune eorum genus, quodsi illa quae proposita
H uel] aut brm rursum FS 4 corporalium
Ca.c.Hm1N 5 rursum F 6 liquentia Ea.c.Gm1 8 fit G sit ante
omnis F, post diuisio N 9 accidentia S 10 superiori Sm2 11 sepa-
rare om. EN 12 possit Em2 uero om. C post praeter s. l.
scientiam Sm2 16 ea del. L, er. uid. P ante quae add. est N
(om. post quae] P (er. uid.) secundum—significantias] FHN uocis
post significantias C se et in om cett. 18 uno] nullo F quo m2 in HLP
enim] quidem N 20 si] nisi FLm2Pm2 significant CNPm2 et
(om. si,) in ros. Hm2 si et RS (et s. l. m2) si om. EL, s. l. Gm2Pm2,
etenim L (ex et m2) Pm1 communi nomine] CEm2 (in ras.) FHNP
(nomine s. l. m2) communione cett. 21 sunt del. L, s. l. Pm2 ante
definitione add. una FHL (del. m2) R, s. l. Em2Pm2 diffinitione s. l.
Gm2 claudantur EGLRS 22 earum ES post genus s. l. necesse
est Gm2 praeposita EGPS
fit quid genus sit, quid uero nomen aequiuocum, definitio
uero per genera differentiasque discurrit, quisquamne dubitare
potest aeque in hac diuisionis forma plurimum huius libri
auctoritatem ualere? illa uero secundum se diuisio quae est
totius in partes, quemadmodum discernitur ac non potius
gruere, totius uero in una quaque parte sua nomen conuenire non
posse, manifestum fit aliam diuisionem esse generis in species,
aliam totius in partes, conuenire autem nomen generis singulis
speciebus ostenditur per id, quod et homo et equus singuli
animalia nuncupantur, neque tectum uero neque parietes aut
fundamenta singillatim domus nomine appellari solent, sed
om., nemo—comprehendi (5) in inf. mg. Gm1? nemo—ita
sit in ras. Em2 2 uox—communis] uox non (non er. L, om. S) sit
communis Gm1 uel 2 Lm1Sm1, post uox add. sit aequiuoca neque (non,
sed del. G) ita (om. G etiam S) s. l. Gm2 uel alia Sm2, in mg. Lm2
3 ante his add. de E (er.) G (del. m2) ES his s. l. Lm2 4 post posita
s. l. sunt Hm2 non possunt] definiri (uel diff-j (-ri ex -re Cm2) non
possunt (add. neq. Cm1, er. et una add. m2) nec CFN 6 fit] H est C
sit cett. 8 aeque] etiam CFHm1NPSm1 9 auctorem GR utilitatem
Lm2 10 discernetur Hm2 (fort. recte) discernatur N ac] et FHNP
11 esse om. R, ante diuisio FN sit FSm1 sunt G et] ac R 12 earum
quauis ELR, m2 in GHPS, earum quis Fm1 quamuis (om. earum,) m2;
cf. p. 157, 3 13 quisque CFHR esse potius FNR 14 dum F
15 quaque om. FN 17 sit ELRm1 (est m2) S 19 id om. RS, s. l.
Em2Gm2 singula CEa.r. (ut uid.) GLPm1 singularis Sa.c. singu-
laque R 20 aut] ac FHLNP neque S 21 singulatim CNR appel-
lari] nuncupari FHLNP
quasi genus in species, et postremo omnem hunc ordinem
partitionis foedissime permiscebit inscientia.
Et quoniam quid hic liber ad diuisionem prosit osten-
dimus, nunc.de demonstratione dicemus, ne per ardua atque
difficilia haereat qui in tanta hac disciplina uigilantissimo in-
genio et sollertissimo labore sudauerit. fit enim demonstratio, id
est alicuius quaesitae rei certa rationis collectio, ex ante cognitis
naturaliter, ex conuenientibus, ex primis, ex causa, ex neces-
sariis, ex per se inhaerentibus, sed genera speciebus propriis
priora naturaliter sunt; ex generibus enim species fluunt, item
species sub se positis uel speciebus uel indiuiduis priores
naturaliter esse manifestum est. quae uero priora sunt, ea et
praenoscuntur et notiora sunt sequentibus naturaliter, duobus
enim modis primum aliquid et notum dicitur, secundum nos
scilicet et secundum naturam, nobis enim illa magis cognita
sunt quae sunt proxima, ut indiuidua, dehinc species, postremo
genera, at uero natura conuerso modo ea sunt magis cognita
quae nobis minime proxima, atque ideo quamlibet se longius
er. C accipiunt F 3 incognita m1 in GRS accidente
CN accidentia, del. a EGm2Rm2 accidenti—differentiarum in mg.,
ante facile add. ea accidentia, sed del. E incognitaque—differentia-
rum om. GR cognitaque (sic) ut generis ac differentiarum Sm1, del. m2
4 soluamus FHNP 5 postremum HP hunc ante omnem L, post
ordinem R 6 inscitia FHN 7 quid hic liber) FGm1NP quid liber
hic Em2HL hic quid liber Gm2 liber quid hic Em1R liber hic quid S;
quid ad diuisionem hic liber C 8 ne—haereat] rem perarduam atque
difficilem illi etiam FN; ne et -in in difficil**ia et hereat in ras. C
9 hereat s. l. Sm2 etiam m1 tota CFN 11 alicuius om. CL 13 priora
propriis C 15 pr. uel om. L, del. Pm2 19 enim] uero N 21 natura]
Ea.c.GR naturae Ep.c.FHLPS secundum naturam CN; cf. Boeth.
Post. Analyt. Aristot. interpret. lib. I c. II p. 714 B non enim idem
est natura prius et ad nos prius neque notius natura et nobis notius.
22 quantumlibet Em2 quantolibet Pm2
uenientia principia, possit intellegi, necessaria uero esse ea
ipsa quae genera et differentias dicimus, nullus dubitat qui
speciem sine genere et differentia intellegit essq non posse,
genera uero et differentiae sunt causae specierum. idcirco enim
species sunt, quia genera earum et differentiae sunt quae in
syllogismis posita demonstratiuis non rei solum, uerum con-
clusionis etiam causae sunt, quod postremi Resolutorii locu-
pletius dicent.
Cum igitur perutile sit et definitione quodlibet illud circum-
scribere et diuisione dissoluere et demonstrationibus comprobare,
haec autem praeter earum rerum scientiam de quibus in hoc
libro disputabitur, neque intellegi neque exerceri ualeant, quis
umquam poterit dubitare quin hic liber maximum totius
logicae adiumentum sit, praeter quem cetera quae in ea
magnam uim tenent, nullum doctrinae aditum praebent?
Sed meminit Porphyrina introductionem aese conscribere
neque ultra quam institutionis modus est, formam tractatus
egreditur, ait enim ‘se altiorum quaestionum nodis abstinere,
FLR praetulerint N 2 substantiales] substantiae uel
E 3 inesse post rebus C esse, del. in E 4 in om. C, s. l. Sm2
6 possint Hm1P 7 ante genera add. et LP 8 intellegit in mg.
Cm2, post esse in ras. N 9 causae sunt FHL sunt om. R causa G
11 demonstrantibus EFGLPm1RS; cf. Boeth. ibid. c. VI p. 718 D de-
monstratiuus syllogismus 12 postremis L in (s. l.) postremis Pm2
postremo EFGPm1RS resolutoriis L resolutarii F resoluturi RS
resoluituri G resolutius ac E 13 dicemus EGLPm1RS 15 demon-
stratione N 16 in om. FGPR, s. l. Hm2S 17 ualeant] m2 in EHLS
ualent CEm1F (n del.) GHm1NP (n in ras.) RSm1 22 nec N 23 egre-
ditur] CF (aegr-) HNPm1 aggreditur L egredi EGRS aggredi Pm2
altioribus FN nodis om. Cm1Sm1 modis FNRa.c., s. l. Cm2, in
mg. Sm2
posita sunt siue subsistentia corporalia sunt an incor-
poralia et utrum separata a sensibilibus an in sensi-
bilibus posita et circa ea constantia, dicere recusabo,
altissimum enim est huiusmodi negotium et maioris
egens inquisitionis.
Altiores,. inquit, quaestiones praetereo, ne eis intempestiue
lectoris animo ingestis initia eius priraitiasque perturbem, sed
ne omnino faceret neglegentem, ut nihil praeterquam quod
ipse dixisset, lector amplius putaret occultum, id ipsum cuius
exequi quaestionem se differre promisit, addidit, ut de his
minime obscure penitusque tractando nec le|ctori quicquam
L praestringere G perscribere CFN 2 sunt N
3 inquit om. ΗΝpost quidem add. quod EG (del.) Sm2
quae m1 4 subsistant L nudisque] nudis purisqne Porph. p. 1, 10
Em1 sunt ante corporalia post incorporalia LRm2, ras. ex sunt II 6 separat R a
sensibilibus om. Gm1 (s. l. m2) Sm1 (cf. proxima), ras. ex ab insensi-
bilibus m2; om. Porph. p. 1,12 ab CEa.r.m1m1 an in
sensibilibus posita et] FG (posita s. l. m2) LRm2) et S an ipsis sensibilibus (posita om.) iuncta (in mg.)
et (om. II) s. l. m2 et (cetera om.) CEHPm1m1 (s. l. an et in sensi-
bilibus posita m2) m1 (in mg. an sensibilibus iuncta m2) Φ an (cet. om.)
NPm2 CHFm1 8 enim—negotium] FHLPsed
est enim Abaelard. negotium ante est CEGRS enim est negotium
huius modo (sic) N; Porph. p. 1, 13 ante eis add. in, sed del. E 11 primitiaque R per-
turbent FN 12 neglegentiam Gm1P praeter (s. l.) quam C praeter id
quam L 13 putasset C 14 exequi quaestionem] exeeutionem (uel eis-)
EGHm1LRS 15 penitus Em1FG ne L 16 effunderet Ca.c.EGLNR
infunderet Cp.c.FS; cf. p. 145, 14 17 possit C a.c. Fa.c. se N
ergo intellectus generis et ceterorum cuiusmodi sit quaeritur,
utrumne ita intellegamus species et genera ut ea quae sunt
et ex quibus uerum capimus intellectum, an nosmet ipsi nos
ludimus, cum ea quae non sunt, animi nobis cassa cogitatione
formamus, quod si esse quidem constiterit et ab his quae
sunt, intellectum concipi dixerimus, tunc alia maior ac diffi-
cilior quaestio dubitationem parit, cum discernendi atque intel-
legendi generis ipsius naturam summa difficultas ostenditur,
nam quoniam omne quod est, aut corporeum aut incorporeum
esse necesse est, genus et species in aliquo horum esse opor-
tebit. quale erit igitur id quod genus dicitur, utrumne cor-
poreum an uero incorporeum? neque enim quid sit diligenter
intenditur, nisi in quo horum poni debeat agnoscatur, sed
neque cura haec soluta fuerit quaestio, omne excludetur ambi-
guum. subest enim aliquid quod, si incorporalia esse genus
ac species dicantur, obsideat intellegentiam atque detineat
exsolui postulans, utrum circa corpora ipsa subsistant an et
praeter corpora subsistentiae incorporales esse uideantur. duae
quippe incorporeorum formae sunt, ut alia praeter corpora esse
C 2 doctissimis P 4 statutum L discribit E 5 id
s. l. C 8 capiamus C ipsi nos] ipsos FR ipsos** (-os ex i m2) S
ipsi Hm1 nos s. l. m2 9 eludimus Hm2 cogitatione] imaginatione F
11 intellectu ras. ex -tu E ac] et R 12 parat FHm1PRS discer-
nendae atque intellegendae.. naturae EFGHNRS 13 natura L osten-
datur N 16 utrum FHm1NP 17 an] aut ex ut F uero om. N
19 excluditur Cm2GHp.c.LPRS 20 aliquid quod] alia quae (que N)
FN aliud (ex aliquid] quod E esse post species FHL, om. N 21 ac]
et H intellegentiam atque] animum intelligentiamqne F intellegen-
tiamque N 22 ipsa corpora EFGHN et om. CFHLN (fort. recte),
del. Pm2 23 subsistentia Ca.c.Gm2L substantiae Cp.c.FN (s. l. ł
subsistentes) incorporalia Gm2L
pronuntiamus, quod tribus spatiis minime distendantur, tamen
ita in corporibus sunt, ut ab his diuelli nequeant aut separari
aut, si a corporibus separata sint, nullo modo permaneant,
quas licet quaestiones arduum sit ipso interim Porphyrio
renuente dissoluere, tamen adgrediar, ut nec anxium lectoris
animum relinquam nec ipse in his quae praeter muneris sus-
cepti seriem sunt, tempus operamque consumam, primum
quidem pauca sub quaestionis ambiguitate proponam, post
uero eundem dubitationis nodum absoluere atque explicare
temptabo. Genera et species aut sunt atque subsistunt aut
intellectu et sola cogitatione formantur, sed genera et species
esse non possunt, hoc autem ex his intellegitur, omne enim
quod commune est uno tempore pluribus, id unum esse non
poterit; multorum enim est quod commune est, praesertim
cum una eademque res in multis uno tempore tota sit.
quantaecumque enim sunt species, in omnibus genus unum
est, non quod de eo singulae species quasi partes aliquas
carpant, sed singulae uno tempore totum genus habent, quo
fit ut totum genus in pluribus singulis uno tempore positum
unum esse non possit; neque enim fieri potest ut, cum in
pluribus totum uno sit tempore, in semet ipso sit unum
om. CS, s. l. Em2 corporalitate ELS 3 possunt ELNPR
4 tamenetsi Ca.c. (tam ras. ex tam) L tam si Em1 tamensi GRS 5 quod]
eo quod L tamen om. G tam N 6 uti EGLPa.r.RS ante
diuelli add. aut Hm1, del. m2 7 a om. ERS, s. l. Gm2 separatae
ex -ta H 8 quaestiones licet FHLPN 9 rennuente Ca.r.Ga.c.LNS
ut] ita ut R 13 dubietatis L exsoluere CF 14 atque] et EGLPRS
15 solo (s. l. Pm2) et FHNP 17 uno tempore pluribus] multorum uno
tempore N 18 est (s. l. m2) enim G 19 tota sit] transit F 20 est
unum Fm2H 21 non, s. l. quod S, ut non CHm1N 22 carpunt RS
capiant F participant Nm1 habeant Hm2Lm2P 24 possunt F
possint S enim om. FN. del. L 25 unoque Gm2 sit uno FHN
tempore in mg. Gm2
positum genus, quod illam multiplicitatem unius sui nominis
uocabulo includat, ut enim plura animalia, quoniam habent
quiddam simile, eadem tamen non sunt, idcirco eorum genera
perquiruntur, ita quoque quoniam genus, quod in pluribus est
atque ideo multiplex, habet sui similitudinem, quod genus est,
non est uero unum, quoniam in pluribus est, eius generis
quoque genus aliud quaerendum est, cumque fuerit inuentum,
eadem ratione quae superius dicta est, rursus genus tertium
uestigatur. itaque in infinitum ratio procedat necesse est, cum
nullus disciplinae terminus occurrat, quodsi unum quiddam
numero genus est, commune multorum esse non poterit, una
enim res si communis est, aut partibus communis est et non
iam tota communis, sed partes eius propriae singulorum, aut
in usus habentium etiam per tempora transit, ut sit commune
commune fit, non tamen ut eorum quibus commune est, sub-
stantiam constituat, ut est theatrum uel spectaculum aliquod,
quod spectantibus omnibus commune est. genus uero secundum
nullum horum modum commune esse speciebus potest; nara
NR quoddam FS quodque N quidem R
5 ad ultimum s. l. maximum E super se (se s. l. G) positum GR
6 sui] LP edd. ui cett. (post nominis F) hominis R 7 uocabulo]
HLP edd., om. cett. concludat H concludit Lm1 includat m2 includit
R 12 requirendum F perquirendum N 13 ratio Hm1N tertium
genus CL 14 nestigabitur FH nestigabit N 15 quodsi] quod NR
quiddam] quoddem (sic) R 17 si communis] sic omnis F quae com-
munis CN si om. R post post, communis est add. ut puteus et (uel
H) fons CHNP (del. m2), in mg. E, s. l. Lm2 18 proprie CFLNR
post singulorum add. sunt HP, s. l. Lm2, post sunt s. l. ut puteus et
fons Pm2 19 habent G etiam om. FNP iam LS 21 sit NP
(ras. ex fit) est R
genus aliud inquirendum est, uidebitur genus omnino non esse,
idemque de ceteris intellegendum est. quodsi tantum intel-
lectibus genera et species ceteraque capiuntur, cum omnis
intellectus aut ex re fiat subiecta, ut sese res habet aut ut
sese res non habet nam ex nullo subiecto fieri intellectus
non potest —, si generis et speciei ceterorumque intellectus
ex re subiecta ueniat, ita ut sese res ipsa habet quae intel-
legitur, iam non tantum in intellectu posita sunt, sed in rerum
etiam ueritate consistunt, et rursus quaerendum est quae sit
eorum natura, quod superior quaestio uestigabat. quodsi ex re
quidem generis ceterorumque sumitur intellectus neque ita ut
sese res habet quae intellectui subiecta est, uanum necesse
est esse intellectum qui ex re quidem sumitur, non tamen ita
ut sese res habet; id est enim falsum quod aliter atque res
est intellegitur, sic igitur, quoniam genus ac species nec sunt
nec cum intelleguntur, uerus eorum est intellectus, non est
ambiguum quin omnis haec sit deponenda de his quinque pro-
positis disputandi cura, quandoquidem neque de ea re quae sit
s. l. Lm1? brm, om. cett. 2 post tempore add. sit Np, s. l.
Em2 3 conformare N substantias FHNP ante si add. et Hm1,
del. m2 ad quoniam s. l. quod Hm2 4 multiplex m2 in CEGP,Lm1
8 habeat N aut—habet in mg. Gm2 ut s. l. Lm2Sm2 9 habeat
N, post add. nanus est intellectus (Intellectus otn. brm) qui de nullo
subiecto capitur in mg. Lm2, s. l. Rm1? brm intellectus post potest
C 11 ipsa res HLN 12 pr. in om. ENR, s. l. F 13 etiam om. CL
14 uestigabit Lm2 inuestigabat F 17 esse post intellectum F, post
uanniu N, om. R 18 enim falsum est CKNP est om. H, er. L
enim om. R 19 si CNPS, m1 in GHL, nec R igitur—intelleguntur
om. R quoniam om. CN ac] et S neque FHN quae Sm1
20 neque FH cum om. GLPS s. l. add. E, sed del. uerus] nec
uerus GLR earum HN est eorum CL non] neque N 22 fit
Lm2
Haec quidem est ad praesens de propositis quaestio;
quam nos Alexandro consentientes hac ratiocinatione soluemus.
non enim necesse esse dicimus omnem intellectum qui ex
subiecto quidem fit, non tamen ut sese ipsum subiectum habet,
falsum et uacuum uideri. in his enim solis falsa opinio ac
non potius intellegentia est quae per compositionem fiunt. si
enim quis componat atque coniungat intellectu id quod natura
iungi non patitur, illud falsum esse nullus ignorat, ut si quis
equum atque hominem iungat imaginatione atque effigiet Cen-
taurum. quodsi hoc per diuisionem et per abstractionem fiat,
non quidem ita res sese habet, ut intellectus est, intellectus
tamen ille minime falsus est; sunt enim plura quae in aliis
esse suum habent, ex quibus aut omnino separari non possunt
aut, si separata fuerint, nulla ratione subsistunt. atque ut hoc
nobis in peruagato exemplo manifestum sit, linea in corpore
quidem est aliquid et id quod est, corpori debet, hoc est esse
suum per corpus retinet, quod docetur ita : si enim separata
sit a corpore, non subsistit; quis enim umquam sensu ullo
separatam a corpore lineam cepit? sed animus cum confusas
res permixtasque in se a sensibus cepit, eas propria ui et
a, 45 ss.,
Dexippi p. 50b 15—31 (= p. 45, 12—28 Busse), Dauidis p. 51b, 10 ss.
(Brandis) adfert Prantl, Gesch. d. Logik im Abendlande I 623 n. 24.CEFH (ex fit) NPR ante ut add. ita FN, s. l. Gm2Pm2
habeat FHm1NP 7 post uideri add. ut si quis dicat lineam esse cum
longitudine sine latitudine non est omnino falsum F 8 compositionem]
conjunctionem EGLPRS, recte? 9 quisquam HP quisque N ponat
H intellectu] in intellectu F id om. N 10 patiatur NR 11 pr. atque]
aut N efficiet L (c ex g m2) efficiat CF effigiat Sa.c. 12 haec E
ad abstractionera s. l. ł (??)positionem Lm2 ł abscisionem Pm2 fit R
13 ita post res C, om. R 14 ille] ipse R 16 ut s. l. Cm2, del. Lm2,
post hoc F 17 ad peruagato s. l. ł uulgato Pm2 18 hoc om. F est
om. ELS, s. l. Gm2, et F 19 ante docetur add. et CHNP, in mg.
Lm2 20 a om. ERS, s. l. Gm2 21 anima Em1Gm1Pm2Sm1 22 post
permixtasque add. corporibus brm capit C eas in mg. Hm2
corporibus coniuncta traduntur, ita distinguit, ut incorpoream
naturam per se ac sine corporibus in quibus est concreta,
specnletur et uideat. diuersae enim proprietates sunt incorpo-
reorum corporibus permixtorum, etsi separentur a corpore,
genera ergo et species ceteraque uel in incorporeis rebus uel
in his quae sunt corporea, reperiuntur. et si ea in rebus incor-
poreis inuenit animus, habet ilico incorporeum generis intel-
lectum, si uero corporalium rerum genera speciesque perspexerit,
aufert, ut solet, a corporibus incorporeorum naturam et solam
puramque ut in se ipsa forma est contuetur, ita haec cum
accipit animus permixta corporibus, incorporalia diuidens spe-
culatur atque considerat, nemo ergo dicat falso nos lineam
cogitare, quoniam ita eam mente capimus quasi praeter corpora
sit, cum praeter corpora esse non possit, non enim omnis qui
ex subiectis rebus capitur intellectus aliter quam sese ipsae
res habent, falsas esse putandus est, sed, ut superius dictum
EGLRS 3 at nero om. C animi (om. cui) R et
om. GRS, s. l. Lm2 post disiuncta add. ut equum et hominem quae
iungi non patitur natura, post composita add. ut corpus et lineam et
(sic) disiungi natura non patitur R 4 a s.l. m2 in EGLS 5 ante
incorpoream add. in FLNS 7 et] ut S sunt proprietates CLR, add.
ut equum et cetera R 8 ante corporibus add. et C etiamsi R et,
s. l. si Cm2F separarentur F (ra s. l.) R separantur Lm1N 9 ergo
om. FN, del. Lm2, uero H, s. l. Lm2 corporeis Cm1GHLPa.c.R
10 incorporeis] corporeis Cm1 11 animus inuenit FHNP post ilico
add. ibi F, s. l. Gm2, add. quo E, sed del. 12 incorporalium Em1
speciesque] et species esse F prospexerit HR 14 ante haec add.
et H (del. m2) N, s. l. Cm2 animus cum accipit F 15 accepit Pm1S
animus accipit C post incorporalia add. ea CHm2LPN diuisa
Gm2 16 desiderat Em1Ga.c. falso ante dicat F falsam CGm1Lm1
(post nosl NRS 17 capiamus Cm2N 19 sese om. F ipsae om. H,
s. l. Em2, ipsa F
sunt igitur huiusmodi res in corporalibus atque in sensibilibus,
intelleguntur autem praeter sensibilia, ut eorum natura per-
spici et proprietas ualeat comprehendi, quocirca cum genera
et species cogitantur, tunc ex singulis in quibus sunt eorum
similitudo colligitur ut ex singulis hominibus inter se dissi-
milibus humanitatis similitudo, quae similitudo cogitata animo
ueraciterque perspecta fit species; quarum specierum rursus
diuersarum similitudo considerata, quae nisi in ipsis speciebus
aut in earum indiuiduis esse non potest, efficit genus, itaque
haec sunt quidem in singularibus, cogitantur uero uniuersalia
nihilque aliud species esse putanda est nisi cogitatio collecta
ex indiuiduorum dissimilium numero substantiali similitudine,
genus uero cogitatio collecta ex specierum similitudine, sed
haec similitudo cum in singularibus est, fit sensibilis, cum in
uniuersalibus, fit intellegibilis, eodemque modo cum sensibilis
est, in singularibus permanet, cum intellegitur, fit uniuersalis.
subsistunt ergo circa sensibilia, intelleguntur autem praeter
corpora, neque enim interclusum est ut duae res eodem in
subiecto sint ratione diuersae, ut linea curua atque caua, quae
GHR facit post hoc H 2 quia Gm1R quod Sm2
3 id om. N, s. l. Em2H, post diuisionibus F assumptionibus Em1Gm1P
atque assumptionibus CL 5 post solus add. intellectus F, scil, intellectas
s. l. Lm2 6 corporibus FHN post sensibilibus add. rebus CHLNP
8 ante genera add. et CFS; et species et genera R 11 post pr. simili-
tudo add. colligitur N, scil, colligitur s. l. Hm2Sm2 cognita Cm1F
cognita uel cogitata N 12 ueraciter Lm2N perfecta Em1NP sit
FN 13 in om. C 14 earum] Pp.c. (corr. m1?) eorum cett.
17 substantiarum R 18 collecta cogitatio Cm1LP 22 autem] tamen
R 23 eadem Em1Gm1Ha.c. eidem Gm2Lm1 fin eodem m2) PR
e*dem (sic) S in ante subiecto s. l., post eodem er. uid. C, om.
EGLPRS 24 sint om. L concaua Cm2N cauata Lm1
subiectum est, sed alio modo uniuersale est, cum cogitatur,
alio singulare, cum sentitur in rebus his in quibus esse suum
habet. His igitur terminatis omnis, ut arbitror, quaestio
dissoluta est. ipsa enim genera et species subsistunt quidem
alio modo, intelleguntur uero alio, et sunt incorporalia, sed
sensibilibus iuncta subsistunt in sensibilibus, intelleguntur uero
ut per semet ipsa subsistentia ac non in aliis esse suum
habentia, sed Plato genera et species ceteraque non modo
intellegi uniuersalia, uerum etiam esse atque praeter corpora
subsistere putat, Aristoteles uero intellegi quidem incorporalia
atque uniuersalia, sed subsistere in sensibilibus putat; quorum
diiudicare sententias aptum esse non duxi, altioris enim est
philosophiae, idcirco uero studiosius Aristotelis sententiam
executi sumus, non quod eam maxime probaremus, sed quod
hic liber ad Praedicamenta conscriptus est, quorum Aristoteles
est auctor.
Illud uero quemadmodum de his ac de propo- sitis probabiliter antiqui tractauerunt et horum ma- xime Peripatetici, tibi nunc temptabo monstrare.
Praetermissis his quaestionibus quas altiores esse praedixit,
HPp.c.(corr. m1?) eorum cett. 3 enim om. LP quippe
P, s. l. Lm2 concaua Cm2N eadcmque FLRS 6 post singulare
add. est R, s. l. Sm2 9 post, alio] alio modo LR 10 post uero s. l.
praeter corpora Pm2 11 subsistentia in ras. E substantia GSm1
13 ante esse s. l. ea E praeter s. l. Cm2 15 ante sensibilibus
add. ipsis G 16 dixi Lp.c.Sa.c. 17 uero s. l. Cm2 20 auctor
est CLP est om. G 21 ante lemma ISTORIA add. S, sic (uel HIST-)
ante omnia paene lemmata uero] autem om. E 22 pro-
babiliter] Porph. p. 1, 15 tractauerint Cp c.GHm1
23 monstrare (demonstrare N) temptabo FLN 24 ante Praetermissis add.
EXPOSITIO S, sic paene ubique ante explicat, lemmatum Missis Sm1
tatis difficultate, animum lectoris inuitat, ut uero adquiescat
ac sileat ad id quod dicturus est, Peripateticorum auctoritate
confirmat, atque ideo ait de his, id est de generibus et spe-
ciebus, de quibus superiores intulerat quaestiones, ac de pro-
positis, id est de differentiis, propriis atque accidentibus,
sese probabiliter disputaturum, probabiliter autem ait
‘ueri similiter’, quod Graeci
usus est uerbo, quod nos scilicet in translatione, quod ait
proprium, nam cum ab imperitorum hominum mentibus doc-
trinae secretum altioris abhorreat, talis esse introductio debet,
om. S 2 harum que LS horumque Gm1 quaestionum] insti-
tutionum Gm1Lm1RS omissi Em1 omisso Lm1Sm1 amissio F 3 est
s. l. Em2, esset Gm1 ex] et FHN, s. l. (om. ex) Em2 quo-
rum FHN 4 subnisus EGm1Sm1 aggreditur EGLPRS 8 et]
ac R 10 de] R, om. cett. 11 post ait add. id est C 12 edd., ante add. uel CGLPR; uel ΛΩΓΙ-
uel alia sim. codd.; ΕΝC, sim. Η endoE ΕΝS, alia uarie cett. 13 et om. GR est S S, in cett. eadem
fere quae 12 14 Boethum] b boetum p boethon Em2GNS (recte?) boeton
CEm1PR boethion F bethon H boetoton Lm1 boeten m2 Boethum (-tium
m)rm 16 uerbo usus est CEGLRS 17 item ut 13, edd.
19 se L *mitteret, s. l. pro Cm2 23 ingredientium opinionem C
non ante praeter CEG (corr. m2) L atque ideo] ergo Gm1 (atque ita
m2) LPm1RS melius probabiliter quam om. R, s. l. Gm2Sm2
Praedicamenta conneniat.
Quaeri in expositionum principiis solet, cur unum quodque
ceteris in disputationis ordine praeponatur, uelut nunc in
genere dubitari potest, cur genus speciei, differentiae, pro-
prio accidentique praetulerit; de eo enim primitus tractat,
respondebimus itaque iure factum uideri; omne enim quod
uniuersale est, intra semet ipsum cetera concludit, ipsum uero
non clauditur, maioris itaque meriti est ac principalis naturae
quod ita cetera cohercet, ut ipsum naturae magnitudine
nequeat ab aliis contineri, genus igitur et species intra se
positas habet et earum differentias propriaque, nihilo minus
etiam accidentia, atque ita de genere inchoandum fuit, quod
cetera naturae suae magnitudine cohercet et continet, praeterea
illa semper priora putanda sunt quae si auferat quis, cetera
perimuntur, illa posteriora quibus positis ea quae ceterorum
substantiam perficiunt, consequuntur, ut in genere et ceteris,
nam si animal auferas, quod est hominis genus, homo quoque,
quod species est, et rationale, quod differentia, et risibile, quod
proprium, et grammaticum, quod accidens, non manebit et
codd. et p exhibent idem lemma (sine inscript.) quod
p. 171,10 habent, om. brm expositione CGm1L expositionis S prin-
cipii CGm1L 3 dispositionis N 5 praetulerat C tractat in ras.,
s. l. scil, conamur Em2 tractare Em1Sm1 6 respondemus F 8 clu-
ditur (i ex e m2) S naturae] naturae suae F 10 igitur] itaque C
et om. CN 11 etiam minus HS 12 etiam om. R etiam et C ita]
idcirco CE (in ras.) HLm2NP ideo F inchoandum fuit] erat incho-
andum FHNP 13 ante cetera add. et L natura suae magnitudinis
FHN coerceat et contineat Lm2 14 priora] propria LS aufert
Ca.c. 19 ante proprium add. est P, s. l. Lm2 post gram-
maticum add. esse FHP, s. l. Em2 post accidens add. est FP,
ante N
substantia non recedit, sublato igitur genere et cetera con-
sumuntur, positis ceteris sequitur genus; prior est igitur
natura generis, posterior ceterorum, iure est igitur in dispu-
tatione praepositura.
Sed quoniam generis nomen multa significat hoc - est
enim quod ait : Videtur autem neque genus neque spe-
cies simpliciter dici; ubi enim non est simplex dictio, illic
multiplex significatio est —, prius huius nominis significationes
discernit ac separat, ut de qua significatione generis tractaturus
est, sub oculis ponat, sed cum neque genus neque species
neque differentia nec proprium nec accidens significatione
simplici sint, cur de his tantum duobus, genere inquam ac
specie, dixit non simpliciter dici, cum proprium, differentia
atque accidens ipsa quoque sint significatione multiplici? dicen-
dum est quoniam longitudinem uitans tantum speciem nomi-
nauit eamque idcirco, ne solum genus significationis esse multi-
plicis putaretur, enumerat autem primam quidem generis signi-
ficationem hoc modo;
Genus enim dicitur et aliquorum quodammodo se
habentium ad unum aliquid et ad seinuicem collectio,
om. P 2 post grammaticum add. esse FHP, s. l. Em2
3 esse post est Gm2L, om. EGmIRS, post esse add. constituas EP,
s. l. Lm2 alt. est] sit FHNP 5 et om. FHNR consummantur S
9 enim est L 10 ante Videtur add. INCIPIT m. post., om. cett. autem om. HN 12 est
significatio C 13 tractatus R 14 est] sit P oculos HN neque
genus om. C 15 pr. nec FHP neque proprium neque N 16 simplicia
G(a add. m1 uel 2) LSm2 ac] et C 17 non] nec G 18 atque
om. C 19 est om. G 20 solem Gm1 21 quidem om. C 24 ad]
et ad S aliquod ENPin ras. Cm2, fort. aliquid m1
trahens et ipsi Romulo et ad se inuicem quasi quadam nominis
hereditate coniuncta est. eadem enim quae a Romulo societas
descendit, Romanos inter se omnes uno generis nomine deuin-
cit et colligat, uidetur autem secuisse hanc generis signifi-
cationem in duas partes, cum copulatiuam coniunctionem
admiscuit dicens; genus dicitur et aliquorum quodam-
modo se habentium ad unum aliquid et ad se inuicem
collectio, tamquam et illud genus dicatur ad unum se aliquo
modo habere et hoc rursus genus dicatur, quod ad se inuicem
unius generis significatione coniuncti sint. hoc uero minime;
eadem enim a quolibet uno propagata societas et ad illum
qui princeps est generis, totam multitudinem refert et ipsam
Cm1G 2 scilicet
om. Porph. p. 1, 20 3 ante inuicem add. se L (s. l. m2) brm Busse;
cf. p. 173, 12 4 eam quae] eamque CR 5 dictae] Hm1Lm2Rcett.; cf. p. 173, 14 et Porph. p. 1, 23 (om. FGRS, s. l. Em2, unum H; cf. 21 ad quem s. l. ał
quod Lm2 8 est coniuncta F 9 dicitur—Romanorum in mg. E, s. l.
Gm2, uerba multitudo enim Romanorum del. Lm2 11 post trahens
add. sit E (del.) G (del. m2), s. l. Lm2 12 ea E (ras. ex eadem) FHN
ab CEH 14 colligit CFPm2RS alligat L 16 genus om. H, s. l. N
dicitur] edd., om. H dici cett. (s. l. N) 17 ad] et ad S aliquod N
18 collectionem FH aliquo modo om. EGRS 19 rursus post genus
C rursum S dicatur—generis om. GRSm1 dicatur unius generis s. l.
m2 20 coniunctiua EGR coniuncta Sm2 sint] NS sunt CFHLP,
om. EGR post minime add. est LPm2 22 refert—multitudinem
om. EGSm1, s. l. m2 (sed praefert)
intellegendus —: ‘genus enim dicitur et aliquorum ad unum
se aliquo modo habentium collectio et ad se inuicem aliquo
modo habentium’ — rursus ‘collectio’ subaudienda; est enim
zeugma —, cuius significationis adiecit exemplum : secundum
quam significationem Romanorum dicitur genus ab
unius scilicet habitudine, dico autem Romuli, et
multitudinis rursus habitudine habentium aliquo modo
ad inuicem cognationem, eam scilicet quae ab illo est,
id est Romulo, secundum diuisionem ab aliis generibus
dictae, scilicet multitudinis. haec enim multitudo aliquo
modo ad unum et ad se inuicem habens genus dicta est, ut
ab aliis discerneretur, ut Romanorum genus ab Atheniensium
ceterorumque separatur, ut sit integer uerborum ordo : ‘genus
enim dicitur et aliquorum collectio ad unum se quodammodo
habentium et ad se inuicem, secundum quam significationem
Romanorum dicitur genus ab unius scilicet habitudine, dico
autem Romuli, et multitudinis secundum diuisionem ab aliis
generibus dictae, habentium scilicet hominum aliquo modo
ad inuicem eam quae ab illo est, id est Romulo, cognatio-
EGLRS uinculo CFHN nomine uel uinculo P 4 se FHNP
qui om. ER, s. l. Gm2Sm2 6 pr. sese L 7 ante collectio s. l. et (ut
uid.) C subaudiendo N, post sub. add. est LR, ante s. l. Pm2 8 zeuma
EFGHPS 14 dictam EGm1Lm1PSm2 haec enim multitudo om.
ERS, s. l. Gm2 aliquo modo om. FP, ante add. et C, post add. se
P (del. m1?), s. l. Gm2H 15 post unum s. l. aliquid Gm2 post
habens add. cognationem Pm2 edd. 17 separetur Fa.c.N separaretur
CFp.c.HLm1 sit] sic H (sit post uerborum,) P (sit post ordo,) sic
sit F; integer sit C; ordo uerborum, post repet. sit N 18 collectio
om. E 20 ab] ad F habitudinem F, post repetit uerba post. aliquo—
exemplum (6—8) G 22 dictam CEGm1Lm1Sm2 post habentium add.
se Lm2P 23 id est om. S, in quo post cognationem locus p. 172,
4—13 secundum—deuincit et collegit (sic) repetitus (5 dicta est, 12
ea script.)
Dicitur autem et aliter rursus genus, quod est
unius cuiusque generationis principium uel ab eo qui
genuit uel a loco in quo quis genitus est. sic enim
Orestem quidem dicimus a Tantalo habere genus,
Hyllum autem ab Hercule, et rursus Pindarum qui-
dem Thebanum esse genere, Platonem uero Athenien-
sem; etenim patria principium est unius cuiusque
generationis, quemadmodum et pater. haec autem uide-
tur promptissima esse significatio; Romani enim sunt
qui ex genere descendunt Romuli, et Cecropidae, qui
a Cecrope, et horum proximi.
Quattuor omnino sunt principia quae unum quodque prin-
cipaliter efficiunt. est enim una causa quae effectiua dicitur,
uelut pater filii, est alia quae materialis, uelut lapides domus,
tertia forma, uelut hominis rationabilitas, quarta, quam ob rem,
uelut pugnae uictoria. duae uero sunt quae per accidens unius
om. in ras. C quae Gm1m1 5 a loco] ab eo
loco CEGLRS; Porph. p. 2, 1 ex si Cm2 enim
in ras. Cm2 6 oresthē C oresten LNFHF 7 Hyllum] Gm1 yllum m2 illum (ad quod s. l. tan-
talum m2) cett. autem om. G 8 ante Thebanum add. dicimus Porph. p. 2,4 cf. infra p. 178, 17 10 et] Ν(er. uid.) brm, s. l. om. cett. Busse; Porph. p. 2, 5 om. codd.
quidam (habet M); cf. p. 176, 1 11 esse om. H sunt om. EFG-
ΗΝSs. l. Lm2, in mg. m2 dicuntur edd.; Porph. p. 2, 6 cf. p. 176, 7 12 cecropides Ea.c. (a
cecropis p.c.) G (cae- m1 ci- m2) R ex genere descendunt cecropis
LSs. l. Em2 (om. cecropis), fort. ex p. 176, 8; Porph. ΚHLin ras. H
16 filii] et filius Em1FGLPRS post materialis add. dicitur FPR
17 ante forma add. a R, s. l. Sm2, ras. in E uelut* (i er.) C
quam] NS, om. R, quae cett., fort. recte ob rem s. l. Rm2 18 pugnae
uictoria] N pugna uictoriae cett. duo CNP accidentes Ea.c.GHm1
(in mg. ał accidentialiter m2) Lm1RSm2 accidentis m1
horum omnium in hac secunda generis significatione duo quae-
dam ex alterutris assumit, quae ad significationem generis
uidebuntur accommoda, ex his quidem quae principalia sunt,
effectiuum, | ex his uero quae accidentia, locum. ait enim ‘genus
palium causa, ‘et in quo quis loco est procreatus’, quae est
accidens causa principii. itaque haec secunda significatio duo
continet, eum a quo quis procreatus est, et locum in quo
quis editus, ut exempla quoque demonstrant. Orestem enim
dicimus a Tantalo genus ducere; Tantalus quippe Pelopem,
Pelops Atreum, Atreus Agamemnonem, Agamemnon genuit
Orestem. itaque a procreatione genus hoc dictum est. at uero
Pindarum dicimus esse Thebanum, scilicet quoniam Thebis
editus tale generis nomen accepit. sed quoniam diuersum est
illud, a quo quis procreatus est, locusque in quo quis editus,
uidetur diuersa esse generis significatio procreantis et loci,
quam in secunda scilicet parte enumerans unam fecit. sed ne
uideretur duplex, per similitudinem coniunxit dicens : etenim
patria principium est unius cuiusque generationis,
in ras. E et C 3 quicquid ex quo quid Cm2, ante add. et
F, post add. enim L 4 accidentaliter CLN accidentialiter EGPSm2; cf.
indicem Meiseri 5 ex alterutris duo quaedam FP 6 consumit S sunt
Cm1H sumit Cm2, s. l. N generis significationem H 7 uidebantur LPRS
uideantur EG accommodata R post quidem add. causis codd., om. unus
F, del. Hm2 8 ante effectiuum add. sumit H accidentalia N 9 dici
CFNP et om. C, s. l. Lm2 quisque CGRS 10 loco procreatus
est L procreatus est loco N quod GKS 13 editus] editus
est FHNP post quoque add. ipsa FHP, s. l. Lm2 oresten LN,
item 16 14 pelopen E 15 agamemnonen EG (-men) 17 quoniam]
quia FHN ante Thebis s. l. a Hm2? 18 editus] editus est CL
accipit C est om. G 19 pr. quisque R editus] editus est NP
(est s. l. m2) 22 post uideretur add. tamen EP, s. l. Lm2 adiunxit FN
23 patria s. l. Cm2, in mg. F generati Em1 generis RSm1
hanc esse promptissimam generis significationem quae a
procreante deducta sit; hi enim maxime Cecropidae sunt qui
a Cecrope descendunt, hi Romani, qui a Romulo. quae cum
ita sint, confundi rursus generis significationes uidentur. si
enim hi sunt maxime Romani qui a Romulo originem trahunt,
et haec significatio illa est quae a procreante deducitur, ubi
est reliqua, quam primam quoque enumerauit, quae est ‘mul-
titudinis ad unum et ad se inuicem quodammodo se habentium
collectio’? sed acutius intuentibus plurimae admodum diffe-
rentiae sunt. aliud est enim a quolibet primo procreante genus
ducere, aliud unum genus esse plurimorum. illud enim et per
rectam sanguinis lineam fieri potest et non in multa diffundi,
ut si per unicos familia descendat, huic enim aptabitur
secunda illa generis significatio, quae a procreante deducitur;
prima uero illa non nisi in multitudine consistit. illud quoque
est, quod prima procreationis principium non requirit, sed, ut
ipse ait, sufficit aliquo modo se habere ad id unde huiusmodi
generis principium sumitur, secunda uero significatio nullam
uim nisi procreante sortitur. item in illa primae significationis
multitudine huius secundae particularitas continetur, ut in
C (ante euenit) LNPm2S intellectu G signi-
ficandae FRSm2 propinquis F propinquus Gm1PR propinquum N
3 quoniamque Em2HLm2P, post quoniam add. qui Sm1, del. m2
4 generi EGH (s er.) 6 esse om. G 7 ducta R cecropides R
8 Cecrope] cecropede FR (-ide) post Romulo add. descendunt N
9 significationes generis C 11 ducitur Lm1 15 est s. l. F, post
enim CL enim om. N aliquolibet (om. a) G 16 deducere CLm1
et om. N 18 si s. l. Lm2, del. Sm2 per—descendat] puer unicus
familiam distendat Cm1FHN aptatur N 21 est] est intellegendum
C primae Hm2 24 <a> procreante Engelbrecht prima EGHLm1RS
tionem, quia eorum familiae Scipio et sanguinis principium
fuit.
Et prius quidem appellatum est genus unius cuius-
que generationis principium, dehinc etiam multitudo
eorum qui sunt ab uno principio, ut a Romulo; namque
diuidentes et ab aliis separantes dicebamus omnem
illam collectionem esse Romanorum genus.
Sensus facilis et expeditus, si tamen ambiguitas una sol-
uatur. cum enim prius multitudinis significationem retulerit
ad generis nomen, post autem ad procreationis initium, nunc
contrario modo illam prius a se enumeratam significationem
dicere uidetur quae est procreationis, illam uero posteriorem
quae est multitudinis; quod contrarium uideri potest, si quis
ad ordinem superius digestae disputationis aspexerit. sed hic
non de se loquitur, sed de humani consuetudine sermonis, in
quo prius eam significationem generis fuisse dicit quae a
procreante sit tracta, accedente uero aetate loquendi usu
nomen generis etiam ad multitudinem habentem se quodam-
modo ad aliquem fuisse translatum, hoc uero idcirco, quoniam
CFL 2 scipiades HNP ante pr. ad add. et FHNP,
s. l. Em2Lm2 post, ad om. L 4 scipiades N 5 quia] quod E
et om. NP, s. l. Cm2 8 generationis in ras. Cm2 generis PR 9 nam-
que (sic etiam B Bussii)] om. Hm2m2 nam edd.
Busse; Porph. p. 2, 8 post aliis add. generibus F,
s. l. Lm2 11 collationem post esse HP; romanorum
esse collectionem F 12 post facilis s. l. est Lm2Pm2 facile (om. et)
FN expeditur FNPa.c. 13 retulerat F retulit R 14 post, ad
om. FHNR, s. l. Sm2 post nunc s. l. autem Lm2 15 prius] posterius
CLm2NP numeratam N 16 post uidetur add. priorem CGLNP
18 perspexerit C 21 loquendique CN et (s. l. m1?) loquendi H
23 ante hoc s. l. dicit Lm1?, post idcirco in mg. dixit Pm2
est, ut per loquendi usum etiam multitudinis ad aliquem
His igitur expletis uenit ad tertium genus quod inter
philosophos tractatur cuiusque ad dialecticam facultatem multus
usus est. horum quippe generum historia magis uel poesis
tractat exordium, tertium uero genus apud philosophos con-
sideratur. de quo hoc modo loquitur :
Aliter autem rursus genus dicitur cui supponitur
species, ad horum fortasse similitudinem dictum. et-
enim principium quoddam est huiusmodi genus earum
quae sub ipso sunt specierum, uidetur etiam multi-
tudinem continere omnem quae sub eo est.
Duplicem significationem generis supra posuit, nunc tertiam
monstrare contendit, hanc autem ad superiorum similitudinem
p. 174, 10 2 secundum GR a (s. l.) secunda E 5 quis
Cm2 prius m1 7 duceretur Cm1 diuisiones EFHLm2NP 8 esset]
est (s. l.) et E has FH 9 expeditis N ad om. F 10 cuius
CF multus post usus Lm1R, multum G 11 poesi Cm1 13 hoc]
2 litt. er. C 14 genus ante rursus post dicitur (16) om. N, quod indicatur uoce usque addita (dicitur usque earum);
sic (saepe etiam usque ad) paene constanter in N aliisque codd. ubi
mediae lemmatum partes omissae sunt 15 ab.. similitudine GLm2m2Porph. p. 2, 12 om. m1 se m2Lp.c.Gm2m2 uideturque
brm Busse; Porph. F autem m1m1) omnium CEGLPRSm2m2 earum FHN, s. l. post omnium
Lm2 sub eo est] m1m1Fm2 se Lm2)
sunt (est E, s. l. G) specierum EFGHLNPp.c. (sunt eo sub a.c.)
RSm2m2 sunt sub eo specierum C; cf. Porph. p. 2,12 s. 19 pro-
posuit edd. 20 superiorem FLm1Pm1
quae procreantur principium est. cum igitur sint superius
duae generis propositae significationes, tertium nunc addit
de quo inter philosophos sermo est, illud scilicet cui sup-
ponitur species, quod idcirco genus uocatum esse sub opinionis
credit ambiguo, quoniam habet aliquam similitudinem supe-
riorum. nam sicut illud genus quod ad multitudinem dicitur,
uno suo nomine multitudinem claudit, ita etiam genus plurimas
species cohercet et continet. item ut genus illud quod secun-
dum procreationem dicitur, principium quoddam est eorum
quae ab ipso procreantur, ita genus speciebus suis est prin-
cipium. ergo quoniam utrisque est simile, idcirco nomen
quoque generis etiam in hac significatione a superioribus
mutuatum esse ueri simile est.
Tripliciter igitur cum genus dicatur, de tertio apud
philosophos sermo est; quod etiam describentes adsi-
GRS autem om. C, s. l.
Lm2, del. Pm2 dictae] duae Lm1, ante sunt s. l. dictae m2, duae
ex dictae H (ras.) Sm2, ante dictae s. l. Pm2, ante sunt edd., post R
2 quidem om. C cum in mg. Cm2 quae m1N quadam om. EFG
quandam H qua RSm1 antiquitatem H 3 ad se iunctam] CLm2 ad
se et adiunctam HN ad se iniunctam Sm1 ab uno quoque iniunctam R
adiunctam cett.; cf. p. 177, 2 continet Cm1 (corr. in mg. m2) Nm2
aliam G 4 deduceretur E 5 qui P 6 tertiam et qua F 7 post
scilicet add. genus F, s. l. Sm2 8 ante opinionis add. suae N, post
CHLP, s. l. Em1?, in mg. Sm2 se m1 9 creditur Ca.r.FR 10 a
multitudine Ep.c.FHN 11 suo] sub C (nomine sub uno) FHNPm2,
ex suo EL ita in mg. Cm2, s. l. Nm2 13 est] esse EGLm2RS
14 post suis add. constat FHN, post genus s. l. Em2 est] CLm1P
esse cett. 15 idcirco] id C nomen post generis FHNP, post
quoque L 16 in hac etiam FHN hanc significationem CP
18 cum genus—sit (p. 180, 2) om. N dicitur Sm1R
Iure tertium genus philosophi ad disputationem sumunt;
hoc enim solum est quod substantiam monstrat, cetera uero
aut unde quid existat aut quemadmodum a ceteris hominibus
in unam quasi populi formam diuidatur ostendunt. nam illud
quod multitudinem continet genus, illius multitudinis quam
continet substantiam non demonstrat, sed tantum uno nomine
collectionem populi facit, ut ab alterius generis populo segre-
getur. item illud quod secundum procreationem dictum est,
non rei procreatae substantiam monstrat, sed tantum quod
eius fuerit procreationis initium. at uero genus id cui sup-
ponitur species, ad speciem accommodatum speciei substantiam
informat. et quia inter philosophos haec maxima est quaestio,
quid unum quodque sit — tunc enim unum quodque scire
uidemur, quando quid sit agnoscimus —, idcirco reiectis
ceteris de hoc genere quam maxime apud philosophos sermo
est, quod etiam describentes adsignauerunt ea descrip-
tione quam subter annexuit. diligenter uero ait describentes,
non definientes; definitio enim fit ex genere, genus autem
aliud genus habere non poterit. idque obscurius est quam ut
primo aditu dictum pateat. fieri autem potest ut res quae
ante genus Pm1, post dicentes om. F 2 differentiis
R quid] iterum quod P praedicetur om. CN enim est solum FP 6 existit E (it in ras.)
GLPS existet Sm1 extitit HN <multitudo> a Brandt 7 una... forma
EGRS diuidantur G ostendit EGLPm1S 8 multitudinis] multi-
tudinem G 12 procreantis Nm1 13 atque G 14 ad speciem om.
N ad differentiam Cm2FLm1Pm2 edd. 15 quaestio est FHN 16 unum
om. EGRS enim] etenim FN quodque unum G 17 uidemur]
debemus E (in ras.) GPm1RS, post uidemur add. uel debemus Hm1
del. m2 post reiectis add. quia non demonstrant substantiam L temptatis
temporum Sm1, del. m2 19 post quod add. genus EPm1, del. m2
20 ait ex aut Em1 addit m2NP addidit F 21 ex] de H 23 dictum
om. FH dictu GLS autem] enim FNP
quod genus est, genus habere non posse. si igitur uoluisset
genus definitione concludere, nullo modo potuisset; genus enim
aliud quod ei posset praeponere, non haberet, atque idcirco
descriptionem ait esse factam, non definitionem. descriptio uero
est, ut in priore uolumine dictum est, ex proprietatibus infor-
matio quaedam rei et tamquam coloribus quibusdam depictio,
cum enim plu|ra in unum conuenerint, ita ut omnia simul rei
tibus specie in eo quod quid sit praedicatur. tria haec
requiruntur in genere, ut de pluribus praedicetur, ut de specie
differentibus, ut in eo quod quid sit. de qua re quoniam ipse
posterius latius disputat, nos breuiter huius rei intellegentiam
significemus exemplo. sit enim nobis in forma generis animal.
id de aliquibus sine dubio praedicatur, homine scilicet, equo,
boue et ceteris. sed haec plura sunt. animal igitur de pluribus
praedicatur, homo uero, equus atque bos talia sunt, ut a se
discrepent, nec qualibet mediocri re, sed tota specie, id est
tota forma suae substantiae. de quibus dicitur animal; homo
enim et equus et bos animalia nuncupantur. praedicatur ergo
animal de pluribus specie differentibus. sed quonam modo fit
G post supponatur add. sed cum (alii add. P) subponi-
tur (uel sup-) CFHN, s. l. Pm2 non—potest (3) del. E 2 col-
locatur CFHNPm2 non] enim EF 7 ei (eius HN) aliud quod
HNPm1RS possit EGS 9 priori LN ex om. GHS, s. l.
Em2Lm2 11 plurima L plura post unum C 16 post. ut om. FG
18 late E (in ras.) FHP, ecte? 19 exemplo] hoc modo CLP 20 prae-
dicetur CEGPm1RS ante equo add. et FHLN, er. P 21 boue]
et boue L et er. uid. C 22 a] ad Lm1S 23 mediocri re] medio-
critate H 24 forma tota E (del. tota) G 26 fit om. G
rogationibus hanc animalis responsionem ineptam atque inu-
tilem semper esse reperies, nisi ei tantum apta est quae quid
sit interroget. interrogantibus enim nobis quid sit homo, quid
sit equus, quid sit bos, ‘animalia’ respondebitur. ita nomen
animalis ad interrogationem ‘quid sit’ de homine, equo atque
boue ac de ceteris praedicatur, unde fit ut animal praedicetur
de pluribus specie differentibus in eo quod quid sit. et quo-
niam generis haec definitio est, animal hominis, equi, bouis
genus esse necesse est. omne autem genus aliud est quod in
semet ipso atque in re intellegitur, aliud quod alterius prae-
dicatione. sua enim proprietas ipsum esse constituit, ad alte-
rum relatio genus facit, ut ipsum animal, si eius substantiam
quaeras, dicam substantiam esse animatam atque sensibilem.
haec igitur definitio rem monstrat per se sicut est, non tam-
quam referatur ad aliud. at uero cum dicimus animal genus
esse, non, ut arbitror, tunc de re ipsa hoc dicimus, sed de
ea relatione qua potest animal ad ceterorum quae sibi subiecta
FHN rogaueris Cm1GS 3 ante animal add. mox F
respondetur F ut] non FHN 4 post qualis add. sit FHNP, s. l.
Em2, s. l. homo sit Lm2 interroges] Em1Lm1P roges cett. nec
CG haec CSm2 id m1 hic FN 5 interrogantibus EG 6 ineptam]
CFHNPp.c.Lm2 idiotam E (s. l. i. inertem m2) GLm1 (s. l. inpro-
priam m1?) Pa.c.S Hilgard idiotam uel ineptam R idiotae Engelbrecht
7 nisi] ni C 8 interrogat Em2HN enim] autem F post. quid]
quidque R 9 sit om. E animal C item EGLm1PRS 11 ac]
et R 13 ante bouis add. atque FHNP 14 genus autem C 15 ante
alterius add. ad CEm2HN praedicationem Em1PSm1 edd., post
add. refertur Pm2 edd. 18 dicas Lm2 21 esse om. EGRS, s. l.
Lm2 re om. EGR, s. l. Sm2 post hoc add. nomen C, s. l.
Em2Pm2, ante FHNS de del. L, s. l. Pm2 22 relatione in ras.
E ratione GLPm1R
Huius autem definitionis rationem per exempla subiecit dicens :
Eorum enim quae praedicantur, alia quidem de uno
dicuntur solo, sicut indiuidua ut Socrates et hic et
hoc, alia uero de pluribus, quemadmodum genera et
species et differentiae et propria et accidentia com-
muniter, sed non proprie alicui. est autem genus qui-
dem ut animal, species uero ut homo, differentia autem
ut rationale, proprium ut risibile, accidens ut album,
nigrum, sedere.
Omnium quae praedicantur quolibet modo, facit Porphyrius
diuisionem idcirco, ut ab reliquis omnibus praedicationem
generis seiungat ac separet, hoc modo. omnium, inquit, quae
praedicantur, alia de singularitate, alia de pluralitate dicuntur.
post itaque add. ut P, s. l. Lm2 est om. R, post generis F
quiddam Ea.r.G quidem CNPm1 2 praedicatione post res C 3 eo-
rum CGNS, m1 in ELP 4 tantum E substantiam NR, -a ex -a
CS; cf. p. 187, 11. 18 5 autem om. C, in mg. Lm2 8 indiuiduum C
indibus (s. l. indiuidua Em2) diabus (a, ex e E) EG ut Socrates—
hoc om. CLNP,—risibile (13) om. E (in mg. sicut socrates et hic et
hoc) GH ut] sicut Em2 (in mg.) RSF
9 uero om. CFLNPR autem (13) om. CL
(sed uerba est autem 11—sedere 14 exhibet p. 184, 14) NP ut genera,
om. reliqua usque accidens (13) F 10 differentia Sm1m1 pro-
prium L (p. 184, 14) Rras. ex -ae) in ras.) post alicui); Porph. p. 2, 20 om. R est—sedere (14) om. S 12 uero s. l. m2 13 ante
accidens add. ut CL ut] id est CLm2P uel E et R; Porph. 2,22
ante nigrum add. et R 16 a LPS 17 post separet add.
et (F) id facit FHN, s. l. Em2 18 pr. alia] alia quidem FHN alia
de singularitate om. G, s. l. Em2, post pluralitate CLm1 post. alia] alia
uero FHNS dicuntur] praedicantur post singularitate FHN
est —, sed hoc quod nunc suppositum est, nec album quod
in niue est — uniuersale est enim album et nix —, sed hoc
album quod in hac niue nunc esse conspicitur; hoc enim non
potest de quolibet alio albo praedicari quod in hac niue est,
quia ad singularitatem deductum est atque ad indiuiduam
formam constrictum est indiuidui participatione. alia uero
sunt quae de pluribus praedicantur, ut genera, species,
differentiae et propria et accidentia communiter,
indiuiduis; homo enim, quod est animalis species, plures sub
se homines habet de quibus appellari possit. item equus, qui
sub animali est loco speciei, plurimos habet indiuiduos equos
de quibus praedicetur. differentia uero ipsa quoque de pluri-
bus speciebus dici potest, ut rationale de homine ac de deo
corporibusque caelestibus, quae, sicut Platoni placet, animata
sunt et ratione uigentia. proprium item etsi de una specie
praedicatur, de multis tamen indiuiduis dicitur, quae sub
conuenienti specie collocantur, ut risibile de Platone, Socrate
et ceteris indiuiduis quae homini supponuntur. accidens etiam
om. FHN 2 possunt CLm1 3 ante Plato add. ut FH,
s. l. Lm2 et N edd. 4 quod] ut F ut] et N 6 sed] sed et F
7 niui Gm2Sm1 enim est FL 8 niui Sm1, item 9 9 hac] alia
EFGR (a.c.ut uid. ac p.c.) Sm1 10 post, ad om. GHLR, s. l. Em2Nm2,
in FSm2 14 propriae FGa.c.Sm1 propria CHLN post alicui
uerba lemmatis p. 183, 11—14 est autem—sedere add. L 15 plurimis
FN 16 post indiuiduis add. suis CFHP 17 qui] quod FHN
19 praedicatur FHN 20 potest dici E 21 quae om. R, s. l. Sm2
q. er. N 22 item] autem Lm2P specie om. C 23 tamen ante
de H 25 post indiuiduis add. dicitur CLP, s. l. Hm2 hominibus EG
homini* (b.? er.) L supponantur Em1GS supponuntur ante homini C
quoniam communiter accidens esse potest et proprie alicui,
idcirco determinauit dicens et accidentia communiter, sed
non proprie alicui. quae enim proprie alicui accidunt, indi-
uidua fiunt et de uno tantum ualentia praedicari, ea quae
communiter accipiuntur, de pluribus dici queunt. ut enim de
niue dictum est, illud album quod in hac subiecta niue est,
non est communiter accidens, sed proprie huic niui quae
oculis ostensionique subiecta est. itaque ex eo quod commu-
niter praedicari poterat — de multis enim album dici potest,
ut albus homo, albus equus, alba nix —, factum est, ut de
una tantum niue praedicari illud album possit cuius partici-
patione ipsum quoque factum est singulare. omnino autem
omnia genera uel species uel differentiae uel propria uel acci-
dentia, si per semet ipsa speculemur in eo quod genera uel
species uel differentiae uel propria uel accidentia sunt, mani-
festum est quoniam de pluribus praedicantur. at si ea in his
speculemur in quibus sunt, ut secundum subiecta eorum
formam et substantiam metiamur, euenit ut ex pluralitate
praedicationis ad singularitatem uideantur adduci. animal enim,
om. C et (s. l. m2) enim L sedit CN simia] post sedet
FH et simia R aues] auis N set et aues F sedet auis H 4 quo-
que om. FN, uero L quarum Lm1 post sunt s. l. sedent Pm2
scil, sedent Sm2 5 ante communiter add. et FHN, s. l. Em2Pm2
7 propria HN pr. alicui om. GLR quae s. l. Sm2 cum E (s. l.
m2)FH enim proprie s. l. Em2Sm2 propria N accidunt ali-
cui E 8 ea quae] et quae E ea quidem quae N eademque cum P et
cum F cum H 9 queunt om. Em1G, s. l. Sm2 possunt E m2 Pm1
(potest m2) R 10 niui Sm1 niue est subiecta HL niui Sm1 nunc G
12 ostensione GRS ita* (q. er.) C ita quoque Sm2, ad itaque s. l.
quoque Hm2 15 niui GSm1 17 differentias CE (s in er. e?) GL
20 quoniam] quod G 21 ut] et FN subiectam CEGH a.r.Lm1PSm2
22 substantiamque (om. et) FHNP metiantur E mentiamur Ca.r.Sa.c.
eueniet HN pluritate Gm1P
consideremus, fit indiuidua, quoniam Socrates ipse indiuiduus
est ac singularis. item differentia ut rationale de pluribus dici
potest, sed in Socrate indiuidua est. risibile etiam cum
de pluribus hominibus praedicetur, in Socrate fit unicum.
communiter quoque accidens, ut album, cum de pluribus
dici possit, in uno quoque singulari perspectum indiuiduum
est. Fieri autem potuit commodior diuisio hoc modo. eorum
quae dicuntur, alia quidem ad singularitatem praedicantur,
alia ad pluralitatem, eorum uero quae de pluribus praedicantur,
alia secundum substantiam praedicantur, alia secundum acci-
dens. eorum quae secundum substantiam praedicantur, alia in
eo quod quid sit dicuntur, alia in eo quod quale sit, in eo
quod quid sit quidem, genus ac species, in eo quod quale
sit, differentia. item eorum quae in eo quod quid sit praedi-
cantur, alia de speciebus praedicantur pluribus, alia minime;
de speciebus pluribus praedicantur genera, de nullis uero
species. eorum autem quae secundum accidens praedicantur,
alia quidem sunt quae de pluribus praedicantur, ut accidentia,
R 5 si s. l. Lm2Sm2 quae et est om. F est—
indiuidua in mg. Cm2 7 est post singularis E 9 hominibus om. FN
praedicatur CEGL (ante hominibus) Pm1RS dici possit N in Socrate
om. ER unica Em1GS unicam Lm1 unita R 10 cum s. l. Em2Sm2
11 possit dici E singulari] singulari corpore CFHN perspectum]
CE (in ras.) FH, m2 in LPS perspecta Lm1 a.c. (perfecta m1p.c.)R
perfectam Pm1Sm1 profecto (alt. o in ras.) N profecto perfecta G in-
diuidua EGLm1RS 12 ante eorum add. ut GRS, del. EL 13 dicun-
tur] praedicantur Pm2 praedicantur] dicuntur L (ex dicantur m2) P
14 plurimis R praedicantur] dicuntur N 17 pr. quod—differentia (19)
in ras. Em2 post, in eo—differentia (19) om. GR 19 iterum FN
20 pluribus (plurimis H) praedicantur FHN 21 post speciebus add.
quidem FHNP pluribus om. GRS, s. l. Lm2, post praedicantur
Em1Fm1 23 post pluribus add. speciebus CFHN, s. l. Em2
praedicantur. eorum quae in eo quod quid sit, alia de diffe-
rentibus specie dicuntur, ut genera, alia minime, ut species,
eorum autem quae in eo quod quale sit de pluribus prae-
dicantur, alia quidem de differentibus specie praedicantur, ut
differentiae et accidentia, alia de una tantum specie, ut propria.
eorum uero quae de differentibus specie in eo quod quale sit
praedicantur, alia quidem in substantia praedicantur, ut diffe-
rentiae, alia in communiter euenientibus, ut accidentia. et per
hanc diuisionem quinque harum rerum definitiones colligi
possunt hoc modo. genus est quod | de pluribus specie differen-
tibus in eo quod quid sit praedicatur. species est quod de
pluribus minime specie differentibus in eo quod quid sit
praedicatur. differentia est quod de pluribus specie differentibus
in eo quod quale sit in substantia praedicatur. proprium est
quod de una tantum specie in eo quod quale sit non in sub-
stantia praedicatur. accidens est quod de pluribus specie
differentibus in eo quod quale sit non in substantia praedicatur.
om. FN una C (s. l. add. specie) FHN possit FRS
potest N 2 etiam om. LP 4 post pr. sit add. praedicantur CFHNP,
s.l. Lm2 6 specie] speciebus Ea.r.FLNPS 7 autem in mg. E, s. l. Lm2
9 accidentia et differentiae C post accidentia add. communiter Pm2
edd. 10 uero om. GRS, in mg. Em2Lm2 quae in mg. Em2 de
differentibus specie om. GLRS, in mg. de specie differentibus Em2 de
om. C 11 substantiam RSa.r. 12 conuenientibus Pm2 13 de-
finitiones] diuisiones FHm1 14 specie differentibus hic F, post quid
sit (15) cett.; cf. proxima et p. 193, 1 15 est] autem E 18 substan-
tiam R proprium—praedicatur (20)] om. GR, in mg. Em2 proprium
(uero s. l. add. Lm2) est quod de pluribus minime specie differentibus
in eo quod quale ait (sit s. l. Lm2) non in substantia praedicatur LPm2
non in substantiam praedicatur Sm1, del. m2, in sup. mg. (ante non inse-
renda) haec proprium est quod de pluribus specie minime differentibus,
deinde pauca uerba, quorum extremum <praedi>cat<ur>, cum mg. abscisa,
sequuntur uerba accidens est (20)—praedicatur (21), m2 20 ante
specie add. et CE (del.) GLP
Et nos quidem has diuisiones fecimus, ut omnia a semet
ipsis separaremus, Porphyrio uero alia fuit intentio. non enim
omnia nunc a semet ipsis disiungere festinabat, sed tantum
ut cetera a generis forma et proprietate separaret. idcirco
diuisit quidem omnia quae praedicantur aut in ea quae de
singulis praedicantur, aut in ea quae de pluribus, ea uero
quae de pluribus praedicantur, aut genera esse dixit aut
species aut cetera, horumque exempla subiciens adiungit :
Ab his ergo quae de uno solo praedicantur, diffe-
runt genera eo quod de pluribus adsignata praedi-
centur, ab his autem quae de pluribus, ab speciebus
quidem, quoniam species etsi de pluribus praedican-
tur, sed non de differentibus specie, sed numero;
homo enim cum sit species, de Socrate et Platone
praedicatur, qui non specie differunt a se inuicem,
sed numero, animal uero cum genus sit, de homine
et boue et equo praedicatur, qui differunt a se inui-
cem et specie quoque, non numero solo. a proprio
uero differt genus, quoniam proprium quidem de una
sola specie, cuius est proprium, praedicatur et de his
quae sub una specie sunt indiuiduis, quemadmodum
GNRm1Sm1 porphirii Lm1 fuit alia CN 4 forma
generis H separet NPa.c.Sm1 ante idcirco add. hic FRS
5 diuisit s. l. Em2 separauit m1 quidem s. l. R, ante diuisit L
6 praedicarentur FHLm2Pm2 plurimis Em1Lm2 uero] autem C
7 plurimis FGm2N praedicarentur FHLm2 8 horum F 9 Ab
om. GHP, s. l. ER ergo] uero H praedicarentur N 10 prae-
dicantur Em1GLm2PRSm2 Busse 11 ab his—accidens (p. 189, 14)] om. cett., sed in S particulae lemmatis plerumque HISTORIA (cf. ad
p. 167, 21) inscriptae uariis locis expositionis p. 189, 17—193, 16 insertae
sunt, item particulae quaedam in L; quorum locorum lectiones hic pro-
ponentur post. ab] (etiam B Bussii) a edd. Busse 12 post quidem
add. differunt genera om. m2Porph. p. 3, 1 edd. cum Porph. om. Porph. p. 3, 3
genus, quoniam etsi de pluribus et differentibus spe-
cie praedicantur differentiae et communiter acciden-
tia, sed non in eo quod quid sit praedicantur, sed in
eo quod quale quid sit. interrogantibus enim nobis
illud de quo praedicantur haec, non in eo quod quid
sit dicimus praedicari, sed magis in eo quod quale
sit. interroganti enim qualis est homo, dicimus ratio-
nalis, et in eo quod qualis est coruus, dicimus quo-
niam niger. est autem rationale quidem differentia,
nigrum uero accidens. quando autem quid est homo
interrogamur, animal respondemus; erat autem homi-
nis genus animal.
Nunc genus a ceteris omnibus quae quolibet modo praedi-
s. l. om. optimi codd. Porph. p. 3,5, delend. uid. Bussio
5 locum quoniam—animal (16) post genus p. 193, 18 add. LS etiamsi
LSPorph. p. 3, 6 Lm2S 7 sed non] ad sed s. l. id est tamen m1?) ad sed s. l. uel tamen m1?) Busse tamen non LSedd.; Porph. p. 3, 8 cf. supra p. 188, 13, infra 190, 12 7 sit
om. L sed in eo quod quale quid sit] codd. cum Porph. p. 3, 8
codicib. Lm2Mm2 delend. uid. Bussio 8 quid
om. S(11) om. s. l.
uel interrogati LSm2(del. m2) Busse nos m1 (enim post
nos,) om. decst Porph. p. 3, 8 έρωτησάντων γάρ ήμών uel
codd. 9 post illud s. l. quomodo (m1?) uel de quo (m2) s. l. Lm2 10 post quale add. quid (del. m2) m Busse, om.
LSpbr, om. etiam p. 194, 7 (cf. p. 195, 4. 196, 8. 15), aliquid s. l.
deest Porph. p. 3, 10 a.r.S interrogati cett.; Porph. p, 3, 10 m2om. cett.; Porph. p. 3, 11 om. N quid est] quidem FN qui Gm1, s. l. est m2 quod
est L 15 interrogamus Pm1 in EGRS erat]
RS, m1 in Ρcett.; Porph. p. 3, 13 Σ
id est specie, differentia, proprio atque accidenti idcirco, quo-
niam ipsa quoque de pluribus praedicantur. horum igitur sin-
gulorum differentias a genere colligit, ut solum intellegendum
genus quale sit sub animi deducat aspectum, dicens : ab his
autem quae de pluribus praedicantur, differt genus,
ab speciebus quidem primum, quoniam species etsi
de pluribus praedicantur, non tamen de differentibus
specie, sed numero. species enim sub se plurimas species
habere non poterit, alioquin genus, non species appellaretur.
quod quid sit praedicatur, cum species de pluribus dicatur et
in eo quod quid sit, huic si adiciatur ut de specie differenti-
bus praedicetur, speciei forma transit in generis; id quoque
exemplo intellegi fas est. homo enim praedicatur de
Socrate, Platone et ceteris quae a se non specie disiuncta
sunt, sicut homo atque equus, sed numero : quod quidem
habet dubitationem quid sit hoc quod dicitur numero differre.
numero enim differre aliquid uidebitur quotiens numerus a
om. CHN qui G, ex quae Lm2 3 post praedicantur
add. ut socrates et hic et hoc H quae CN 5 uno] uno solo LS
est ei L est om. CEHN 6 post specie add. et FHP, s. l. Lm2
accidente Lm2Pm1N 9 aspectum deducat E ab] CL (s. l.) NSm2,
om. cett. 10 autem] enim P post pluribus add. id est (add. specie, sed
del. E) ab his quae (haec s. l. E) de pluribus Em2GPRS 11 a R primum
om. S, s. l. Lm2; deest p. 188, 12 12 praedicatur S non tamen]
sed non S de om. FHNP 15 plurimis Em2GPRS 16 plurimis
EGR dicatur] praedicetur C praedicatur edd. 19 fas est] placet
HNPm1 post enim s. l. cum sit species Em2Pm2 (ex p. 188,14) quod
est species Lm2 20 et ceteris del. E qui Ep. c. disiuncta
(ad quod s. l. differunt)—equus del. E 21 post equus add. uel bos LP
23 differre (in mg. H) post aliquid FHLN aliquis GS quoties
(-cies) EPRS
quod illi plures, illi uero sunt pauciores. quomodo igitur So-
crates et Plato specie non differunt, sed numero, cum et So-
crates unus sit et Plato unus, unitas uero numero ab unitate
non differat? sed ita intellegendum quod dictum est numero
differentibus, id est in numerando differentibus, hoc est
dum numerantur differentibus. cum enim dicimus ‘hic Socrates
est, hic Plato’, duas fecimus unitates, ac si digito tangamus
dicentes ‘hic unus est’ de Socrate, rursus de Platone ‘hic unus
est’, non eadem unitas in Socrate numerata est quae in Pla-
tone. alioquin posset fieri ut secundo tacto Socrate Plato
etiam monstraretur. quod non fit. nisi enim tetigeris Socratem
uel mente uel digito itemque tetigeris Platonem, non facies
duos, dum numerantur. ergo differunt quae sunt numero dif-
ferentia. cum igitur species de numero differentibus, non de
specie praedicetur, genus de pluribus et differentibus specie
dicitur, ut de boue, de equo et de ceteris quae a se specie
inuicem differunt, non numero solo. tribus enim modis unum
quodque uel differre ab aliquo dicitur uel alicui idem esse,
EGLRS differt C, add. neque CP, s. l. Hm2, s. l. nec Lm2
4 ne—differunt] H (post quidem del. haec m2) N igitur om. EG nec in
eo (recte?) quidem differunt. Igitur numero differunt L non nisi quidem
numero. Igitur differunt numero F non nisi (eo add. S, sed del.) quidem
numero differunt RS Numero igitur (Igitur numero C) differunt, cet.
om. CP 5 quomodo] quo R igitur] uero C 6 specie—Plato om. F
7 pr. unum PS 8 differt CEm2NPR post intellegendum add. est CL
10 dum] cum F 12 ante rursus s. l. et S 14 possit FLRS posset fieri
in mg. Cm2 ut] in Cm2Em2G tactu socrates Em1G 15 ante
etiam add. et (sed et in etiam del. uid. E) EG demonstraretur LP
19 speciebus CFHN post genus s. l. quoque Lm2 et om. Em1
(s. l. et de m2) R specie differentibus EF 20 pr. de om. CL
et om. FH de s. l. Em2Lm2 ceterisque quae F inuicem
specie FN
quoniam alia est hominis species, alia equi. Socrates uero atque
Plato cum idem sint specie, idem quoque sunt genere; utrique
enim et sub hominis et sub animalis praedicatione ponuntur.
si quid uero uel genere uel specie idem sit, non necesse est
idem esse numero, quod si idem sit numero, idem et specie
et genere esse necesse est; ut Socrates et Plato, cum et genere
animalis et specie hominis idem sint, numero tamen reperiun-
tur esse disiuncti. gladius uero atque ensis idem sunt numero,
nihil enim omnino aliud est ensis quam gladius, sed nec
specie diuersi sunt, utrumque enim gladius est, nec genere,
utrumque enim instrumentum est, quod est gladii genus.
quoniam igitur homo, bos atque equus, de quibus animal
praedicatur, specie differunt, numero ergo etiam eos differre
necesse est. idcirco hoc plus habet genus ab specie, quod de
specie differentibus praedicatur. nam si integram generis defi-
nitionem demus, dabimus hoc modo : genus est quod de plu-
ante genere add. id est P, s. l. Hm2Lm2 genere—esse specie
om. EGRS numero] et numero C 2 esse post specie C, ante eadem
FH ut si—differant specie om. FHNPm1, in mg. add., sed del. m2
genere—eadem sint om. C 3 sunt F 4 est] esse (idem ante necesse)
GSm1 sunt EFGKHm1NRSm1 5 animalia FHN nuncupantur FHNS
differentia Hm1N 6 species om. FG, ante est C 7 uterqne EGLPRS,
recte? 8 et om. CP sub hominis et om. GLRS, s. l. Em2Pm2
post, sub om. C ponitur Lm2Sm2 9 sit] sint S sunt Fm1 (in mg. est
m2) Nm1 10 quod si—necesse est post disiuncti (13) transpos. et 13
enim pro uero scr. brm 12 tamen] tantum CLm1 15 diuersi* (s er.),
om, sunt C est gladius FN 16 ad instrumentum s. l. bellicum
Em2 17 bos ante homo EG atque bos post equus FN 18 ergo
om. FHNP, del. Cm1? Lm1? Sm2 etiam s. l. Lm1? 19 ante id-
circo add. et F, s. l. Sm2 ab specie om. EGLS a R de] a R
ab CEGLS 20 post specie s. l. quidem L definitionem (uel
diff-) generis FHNP 21 dabimus om. EG (add. dicimus post modo)
RS, s. l. Lm2, post modo C
de una sola specie, cuius est proprium, praedicatur
et de his quae sub una specie sunt indiuiduis. proprium
semper uni speciei adesse potest neque eam relinquit nec
transit ad aliam, atque idcirco proprium nuncupatum est, ut
risibile hominis; itaque et de ea specie cuius est proprium
praedicatur et de his indiuiduis quae sub illa sunt specie, ut
risibile de homine dicitur et de Socrate et Platone et ceteris
quae sub hominis nomine continentur. genus uero non de
una tantum specie, ut dictum est, sed de pluribus. differt
igitur genus a proprio eo quod de pluribus speciebus praedi-
catur, cum proprium de una tantum de qua dicitur appelletur
et de his quae sub illa sunt indiuiduis. A differentia
uero et ab his quae communiter sunt accidentibus
differt genus. differentiae atque accidentis discrepantiam a
genere una separatione concludit. omnino enim quia haec in
eo quod quid sit minime praedicantur, eo ipso segregantur
a genere; nam in ceteris quidem propinqua sunt generi, nam et
Lm2 s. l. et R et cum cett. P)
numero solo (solo s. l. Lm2, om. P) differentibus LPR 2 plurimis S
3 in—sit om. HN 4 proprium] prius S proprium—praedicatur] pro-
prium praedicatur et de una sola specie C quidem—est proprium om.
G, s. l. Em2 quidem om. etiam S 6 post proprium add. uero N enim
brm 7 uni om. GS, post speciei E (s. l. m2) HR 9 post hominis
add. est edd. 11 et] ut RS de om. FN, s. l. Pm2 Platone] de
platone G et ceteris] ceterisque FHNP 12 qui Em2 13 ut s. l.
Hm2Pm2 de om. N plurimis CEm1GNR, add. et differentibus
specie S, in mg. Pm2 (om. specie) 14 praedicetur Lm2P 15 post
tantum s. l. specie Lm2 appellatur FHm1NR 17 sunt accidentibus]
accidunt HN 18 genus] cf. ad p. 189, 5; post locum p. 189, 5—16
uerba Quare—praedicantur p. 194, 20 s. add. L discrepantia FL
19 separatione del. et s. l. diffinitione Em2, post separatione add. uel
definitione Hm1, del. m2 20 sint Em2HN 21 in] CL (s. l. m2) N,
om. cett.
uero ait : haec non in eo quod quid sit dicimus praedi-
cari, sed magis in eo quod quale sit, hoc magis quaesti-
oni occurrit huiusmodi. Aristoteles enim differentias in sub-
stantia putat oportere praedicari. quod autem in substantia
praedicatur, hoc rem de qua praedicatur, non quale sit, sed
quid sit ostendit. unde non uidetur differentia in eo quod
quale sit praedicari, sed potius in eo quod quid sit. sed sol-
uitur hoc modo. differentia enim ita substantiam demonstrat,
ut circa substantiam qualitatem determinet, id est substanti-
alem proferat qualitatem. quod ergo dictum est magis, tale
est tamquam si diceret : uidetur quidem substantiam significare
atque idcirco in eo quod quid sit praedicari, sed magis illud
est uerius, quia tametsi substantiam monstret, tamen in eo
quod quale sit praedicatur.
Quare de pluribus praedicari diuidit genus ab his
quae de uno solo eorum quae sunt indiuidua praedi-
cantur, differentibus uero specie separat ab his quae
FH 3 respondebitur R rationabilis N quis om. R, post
s. l. scil. (om. brm) interroget Hm2brm post, est om. HN 4 dicetur
FHN interrogetis N 9 autem] uero FHN 10 qualis Cm2FHP
16 tamquam] ac F 20 uerba Quare—praedicantur (21) et p. 193, 18
et hic (hic om. praedicatur) habet L, eadem iam ante lemma add. S
predicari ex preditur Pm2 genus diuidit hic L hiis F 21 sola F
eorum—accidentibus (p.195, 3)] in sup. mg. non sunt indiuidua (21)—
accidentibus add. Lm2? dicuntur ut indiuidua quae de una solummodo
substantia dicuntur R, om. cett. codd. eorum quae sunt indiuidua om.
p. 193, 18 L eorum om. L (hic) ante differentibus add. de
(195, 5) post colligamus p. 196,1
inseruit S, itaque uerba quae (195, 3)—quibus praedicantur (195, 5) et
illic et hic habet separatur in mg. genus add.
habens praedicantur de quibus praedicantur.
Tria esse diximus quae significationem hanc tertiam generis
informarent, id est de pluribus praedicari, de specie differenti-
bus et in eo quod quid sit. quae singulae partes genus a
ceteris quae quomodolibet praedicantur distribuunt ac secer-
nunt, quod ipse breuiter colligens dicit; id enim quod de
pluribus praedicatur, genus ab his diuidit quae de uno tan-
tum praedicantur indiuiduo. indiuiduum autem pluribus dici-
tur modis. dicitur indiuiduum quod omnino secari non potest,
ut unitas uel mens; dicitur indiuiduum quod ob soliditatem
diuidi nequit, ut adamans; dicitur indiuiduum cuius praedicatio
in reliqua similia non conuenit, ut Socrates : nam cum illi
sint ceteri homines similes, non conuenit proprietas et praedi-
catio Socratis in ceteris. ergo ab his quae de uno tantum
praedicantur, genus differt eo quod de pluribus praedicatur.
restant igitur quattuor, species et proprium, differentia et acci-
s. l. genus add. Lm2 differentibus S 3 ante quae
add. et CEGP quae om. R non om. S (hic) quod] quia R 4 post.
sit] cett; cf. p. 196, 8 quodammodo in ras. Em2 quod ad
modum CG quemadmodum LP quod a modo R quomodo edd. Busse;
Porph. p. 3, 19 cf. supra p. 128, 10 5 praedicantur om. ante de quibus add. de his S (ad p. 194, 22) ab his S (ad p. 194, 22) s. l.) om. cett.
7 informant FHm1N post, de] Hm2LPm2, om, CEGNRS, sed
FHm1Pm1; cf. p. 181, 16 8 et om. R 9 quolibet modo CL (modo
s. l. m2) N quo***libet (libe er. uid.) F praedicatur GPm1 10 col-
ligens breuiter EGS 12 dicitur pluribus C 13 non potest secari
CFN 14 indiuiduum—dicitur (15) om. G 15 adamas HLm1P (-as
ras. ex -ans), amans R 18 ceteros NP 20 igitur] ergo FP dif-
ferentiae EHa.c.NP, ante add. et H, s. l. Lm2
tantum specie praedicatur atque ideo non de specie differenti-
bus. item genus a differentia et accidenti differt, quod in eo
quod quid sit praedicatur; illa enim in eo quod quale sit
appellantur, ut dictum est. itaque genus quidem ab his quae
de uno praedicantur differt in quantitate praedicationis, ab
speciebus uero et proprio in subiectorum natura, quoniam
genus de specie differentibus dicitur, proprium uero et species
minime. item genus in qualitate praedicationis a differentia
accidentique diuiditur. qualitas enim praedicationis quaedam
est uel in eo quod quid sit uel in eo quod quale sit praedicari.
Nihil igitur neque superfluum neque minus con- tinet generis dicta descriptio.
Omnis descriptio uel definitio debet ei quod definitur aequari.
si enim definitio definito non sit aequalis et si quidem maior
sit, etiam quaedam alia continebit et non necesse est ut semper
definiti substantiam monstret; si minor, ad omnem definitionem
Cm1Lm1 colligamus ante differentias C colligemus (e ex i)
H; cf. ad p. 194, 22 2 ea quidem—dicitur om. S 3 post differentibus
add. praedicari edd. separat ab his] FLm1R dum separat ab his S
differt ab his CN differt (s. l. Em2) ab (a L) specie et proprio HP,
s. l. Lm2(seperat—propria [4] del. Lm2, om. P), s. l. et ab his add.
Hm2, om. EG separatur ab his edd.; cf. p. 194, 20 4 praedicantur
post propria H 5 nulla] nulla alia LS 8 enim] uero FHN 10 a
LNR 13 ab FHP (b er.) 15 praedicare GR 16 Nihil ex Nil
Pm1? pr. neque om. Porph. p. 3, 19 Busse, del. m2
17 genus F dicta om. E, s. l. post descriptio G locus Porph.
p. 3, 19 s. plenior est (cf. quod deest ap. Boeth.) 18 Omnis
descriptio in mg. Em2 (in contextu ras.), om. GR, s. l. Sm2 post
Omnis add. enim L, s. l. Sm2, post debet C (er.) EGR 19 definito
om. FPS et om. CFN 21 definitio (uel diff) Ca.r.N post si
s. l. sit L definitio C definiti (uel diff-) Em2HN
aequalis oportebit sit. id autem fieri potest, si neque super-
fluum quicquam habet neque di|minutum, ut in ea ipsa generis
de pluribus specie differentibus in eo quod quid sit praedicetur,
id esse genus. quodsi conuerti potest, ut ait, nec plus neque
minus continet generis facta descriptio.
Superior de genere disputatio uideatur forsitan omnem
etiam speciei consumpsisse tractatum. nam cum genus ad
aliquid praedicetur, id est ad speciem, cognosci natura generis
non potest, si speciei quae sit intellegentia nesciatur. sed
quoniam diuersa est in suis naturis eorum consideratio atque
discretio, diuersa in permixtis, idcirco sicut singula in prooemio
proposuit, ita diuidere cuncta persequitur. ac primum post
generis disputationem de specie tractat. de qua quidem
dubitari potest. si enim haec fuit ratio praeponendi generis
reliquis omnibus, quod naturae suae magnitudine cetera con-
tineret, non aequum erat speciem differentiae in ordine trac-
tatus anteponere, quod differentia speciem contineret, cura
praesertim differentiae ipsas species informent. prius autem est
quod informat quam id quod eius informatione perficitur.
posterior igitur est species a differentia, prius igitur de dif-
ferentia tractandum fuit. etenim prooemio etiam consentiret, in
quo eum ordinem collocauit quem naturalis ordo suggessit,
dicens utile esse nosse quid genus sit et quid differentia.
huic respondendum est quaestioni, quoniam omnia quaecumque
CGHL, ras. ex uideatur PS 3 sumpsisse CHN 5 ne-
scitur FHm1 7 mixtis Fa.c.Lm1 8 posuit H diuidere ante ita
G, post cuncta CLP, diuise HNa.c. prosequitur Gm1PR 10 pro-
ponendi CFNR genus R 12 nonne Em2FHPSm2 ante aequum
add. et HP, s. l. Em2 speciei differentiam EFHLm2P; cf. p. 239, 9
13 obtineret CLm1 14 ipsae CNP est s. l. Gm2Lm2 15 informet E
16 post Em1GLm1RS igitur] ergo C a om. CRS, er. L 17 ut enim N
ut CH etiam om. CF 18 post quo add. prius CN eam ordine CFN
quam CFN 19 post dicens add. ubi ait E 20 ante huic add. sed E
generis non est rursusque genus esse non potest, nisi referatur
ad speciem; nec uero substantiae quaedam aut res absolutae
esse putandae sunt genus ac species, ut superius quoque
dictum est, sed quicquid illud est quod in naturae proprietate
consistat, id tunc fit genus ac species, cum uel ad inferiora
uel ad superiora referatur. quorum ergo relatio alterutrum
constituit, eorum continens factus est iure tractatus :
De specie igitur inchoans ait hoc modo.
Species autem dicitur quidem et de unius cuiusque
forma, secundum quam dictum est : ‘primum quidem
species digna imperio’. dicitur autem species et ea
quae est sub adsignato genere, secundum quam sole-
mus dicere hominem quidem speciem animalis, cum
sit genus animal, album autem coloris speciem, trian-
gulum uero figurae speciem.
Sicut generis supra significationes distinxit aequiuocas, ita
idem in specie facit dicens non esse speciei simplicem signi-
ficationem. et ponit quidem duas, longe autem plures esse
Gm1Sm1 3 nomen] non Ea.c.Ga.c. 4 uideri EP
8 in om. R 9 consistit CLNPSm2 constat Em1 tum R ac] et
H 10 referuntur FLm1 referantur NS refertur Pm2R 11 continuus
CN 12 ante De add. sed CH, m1 in LRS, si E de ex sed Sm2 sed
del. Lm2Rm2 13 ante Species inscriptio DE SPECIE (EXPLICIT
DE GENERE. INCIPIT DE SPECIE additur in om. L
14 primum] G edd. primi L primis Sm1 priami cett. Busse; Porph.
p. 4, 1 (Eurip. Aeol. frg. 15, 2 N.);
cf. quemlibet illum infra p. 200, 22 15 post digna add. est HNPRs. l. LSm2, edd. Busse; om. Porph. post et ras., s. l. etiam om. N, post add. esse FR, s. l. L, esse post speciem s. l. Pm2
cum—animal om. S 18 autem om. Ε
om. HN
cuique indiuiduo forma est, ea non ex substantiali quadam
forma species, sed ex accidentibus uenit. alia est enim sub-
stantialis formae species quae humanitas nuncupatur, eaque
non est quasi supposita animali, sed tamquam ipsa qualitas
substantiam monstrans; haec enim et ab hac diuersa est quae
unius cuiusque corpori accidenter insita est, et ab ea quae
genus deducit in partes. postremumque plura sunt quae cum
eadem sint, diuersis tamen modis ad aliud atque aliud relata
intelleguntur, ut hanc ipsam humanitatem in eo quod ipsa
est si perspexeris, species est eaque substantialem determinat
qualitatem; si sub animali eam intellegendo locaueris, deducit
animalis in sese participationem separaturque a ceteris ani-
malibus ac fit generis species. quodsi unius cuiusque proprie-
tatem consideres, id est quam uirilis uultus, quam firmus
incessus ceteraque quibus indiuidua conformantur et quodam-
modo depinguntur, haec est accidens species secundum quam
dicimus quemlibet illum imperio esse aptum propter formae
CEGLPR 2 primo FHNP 3 formam] CN figuram cett
5 haec GL (s. l. add. species m2) RSm1 uni om. EGRS 6 ea om.
HN 7 ante species (specie H) add. ac CHN ex om. CH 8 forma,
s. l. species (m. 2) E pr. quae] sed quae E eaque] ea quae EFGH
Lm1Sm2 9 post sed add. est brm, post qualitas S 11 unius cuiusque
corpori] CNPm2R in (s. l. Lm2) unius cuiusque (in add. Lm1, del. m2)
corpore (ex -ri Lm2) FHLPm1 unius cuiusque (in s. l. Sm2) corpore EGS
accidentaliter CLm2P sita FHLm1 si ita Na.c. ea] hac F
12 postremoque CNPm2 (recte?) postremo quoque Rm1 postremum quae
Rm2S postremum H 13 sunt FH post atque add. ad CHR 14 in-
telligantur LRm1 15 si post humanitatem FHN respexeris N
eaque] Cm1N ea quae cett. determinet R 16 eam om. GPRS (recte?),
s. l. Em2 17 se Lm1N 18 species generis C 20 informantur
LPm2 21 accidentalis Lm2Pm2 22 quamlibet FLm1 quodlibet Sm2
illum om. CHLNP illud RS
de qua nunc loquitur, quae sub genere collocatur. creden-
dum uero est propter obscuritatem eius quam nos adie-
cimus, quia nimirum altiorem atque eruditiorem quaereret
intellectum, ea tacita praetermissaque ceteras edidisse. cuius
quidem speciei haec exempla subiecit, ut hominem quidem
animalis speciem, album autem coloris, triangulum uero figurae;
haec enim omnia species nuncupantur eorum quae sunt genera,
animal quidem hominis, albi autem color, trianguli figura.
Quodsi etiam genus adsignantes speciei meminimus
dicentes quod de pluribus et differentibus specie in
eo quod quid sit praedicatur, et speciem dicimus id
quod sub genere est.
Dudum cum generis descriptionem adsignaret, in generis
definitione speciei nomen iniecit dicens id esse genus quod
de pluribus specie differentibus in eo quod quid ait prae-
dicaretur, ut scilicet per speciei nomen definiret genus.
nunc uero cum speciem definire contendat, generis utitur
nuncupatione dicens speciem esse quae sub genere ponatur.
CLN substantialem FLm2Bm2 4 indiuiduam G
5 collocatur (-catur in ras. m2) E colligatur GLm2 (colligitur m1)
Rm1s 6 est] est quod EPRS 7 quia] quae CN quaerit C
quaeret Hm1N 8 praetermissa quae Em1Sa.c. praetermissa Rm1
dedisse Gm1 edidisset R, ante edid. add. ipsum r 9 ut] et EGLm1Ra.c.S
11 eorum quae] CFHN earum quae EGR earumque LPS 12 trianguli
figura] Lm1 figura trianguli Pm2 forma trianguli HNPm1 trianguli forma
cett.; fort, trianguli >uero>; cf. 10. 199, 19 13 Quodsi] Quid sit FPm1
(Quod sit m2) Quod CL Sic F 14 et om. F, s. l. R
15 sit om. ERS praedicatur—quid sit (19) om. N id s. l. Hm2 16 quod
sub assignato genere ponitur (est p) edd., Porph. p. 4, 6 p. 180, 1 20 genus definiret C 21 nunc]
nam Cm1
uel definiret genus, abusus est uocabulo speciei uelut notiore
quam generis atque ita ex notioribus descripsit genus. nunc
uero cum speciem uellet termino descriptionis includere, generis
utitur nomine rerumque conuertit notionem, ut in generis
quidem sit notius speciei uocabulum, in speciei autem descrip-
tione sit notius generis, quod fieri nequit. si enim generis
uocabulum notius est quam speciei, in definitione generis
speciei nomine uti non debuit. quodsi speciei nomen facilius
intellegitur quam generis, in definitione speciei nomen generis
non fuit apponendum. cui quaestioni occurrit dicens :
Nosse autem oportet <quod>, quoniam et genus ali- cuius est genus et species alicuius est species, idcirco necesse est et in utrorumque rationibus ntrisque uti.
Omnia quaecumque ad aliquid praedicantur, ex his de quibus
praedicantur, substantiam sortiuntur; quodsi definitio unius
cuiusque substantiae proprietatem debet ostendere, iure ex
alterutro fit descriptio in his quae inuicem referuntur. ergo
quoniam genus speciei genus est et substantiam suam et
post, definitione (uel diff-) CHNPm2 claudit C nec concludit F
3 monstrabat E (-bat ex -batur? m2) R 5 sit] est FHN 6 notiorem
FR 8 uelit FHNPm1 9 conuertit] uidetur conuertere CHLm2P
genere R 10 post quidem add. descriptione CFHLN, in mg. Em2, fort.
recte autem] quidem C uero FHNP 11 sit om. G pr. genus FH
16 autem om. Porph. quod add. edd.; Porph. p. 4, 7 pr. est om. FN, s. l. ante alicuius N om.
FPSAEm1 utrasque Em1 utriusque post
definitio add. uel descriptio CFHNP, s. l. Em2Lm2 22 ante inuicem
add. ad CL, s. l. Pm2, ad se F, s. l. Rm2 23 ante substantiam add.
in FHm1, del. m2 post, et om. F, s. l. Hm2Sm2
qualitates — aliae enim sunt species, quae et genera esse
possunt, aliae, quae in sola speciei | permanent proprietate neque
Adsignant ergo et sic speciem : species est quod
ponitur sub genere et de quo genus in eo quod quid
sit praedicatur. amplius autem sic quoque : species
est quod de pluribus et differentibus numero in eo
quod quid sit praedicatur. sed haec quidem adsignatio
specialissimae est et quae solum species est, aliae
uero erunt etiam non specialissimarum.
Tribus speciem definitionibus informauit, quarum quidem
duae omni speciei conueniunt omnesque quae quolibet modo
species appellantur, sua conclusione determinant, tertia uero
non ita. cum enim duae sint specierum formae, una quidem,
cum species alicuius aliquando etiam alterius genus esse
potest, altera, cum tantum species est neque in formam generis
om. H generis FLS ab om. F a NR, s. l. Hm2 specie s. l.
Hm2 species F definitionem (uel diff-) FGHP 2 pr. est] fuit Lm2
(post aduocandum) Pm2 3 descriptione] definitione (uel diff-) CFHLm2N
diffinicione uel descripcione P 4 relinquendum] omittendum FHN
uero post sunt H 8 reddit FN 9 ergo] uero PLm2 autem F quae CNRm1 (quo m2) EGHLm2Pm1 cett. 11 amplius—praedicatur (13) om. L 12 et om.
EGRS 13 post praedicatur add. ut homo equs (sic) bos et asinus
et cetera C 14 specialissimae] cett. codd. brm;
Porph. p. 4, 12 om.
FHR, s. l. Pm2, del. Sm2 sola C 17 omnis G 18 determinan-
tur Hm2 19 post ita s. l. est Hm2 sint om. Em1 sunt CEm2GR
ante specierum add. species Cm1, del. m2 20 post cum s. l. sit Lm2,
post aliquando EP (del. m1?), post species s. l. scil. sit N
quae dicit id esse speciem quod sub genere ponitur. eam uim
significat speciei qua refertur ad genus, et ea quae dicit id
esse speciem de quo genus in eo quod quid sit praedicatur,
eam rursus significat speciei formam quam retinet ex generis
praedicatione. idem est autem et poni sub genere et de eo
praedicari genus, sicut idem est supponi generi et ei genus
praeponi. quodsi omnis species sub genere collocatur, mani-
festum est omnem speciem hoc ambitu descriptionis includi.
sed tertia definitio de ea tantum specie loquitur quae numquam
genus est et quae solum species restat. haec autem species ea
est quae de differentibus specie minime praedicatur. nam si
id habet genus plus ab specie, quod de differentibus specie
praedicatur, si qua species praedicetur quidem de subiectis,
sed non de specie differentibus, ea solum erit superioris generis
species, subiectorum uero non erit genus. igitur praedicatio
ea quam species habet ad subiecta, si talis sit, ut de differen-
tibus specie non praedicetur, distinguit eam ab his speciebus
(5) om. N rursum CR 3 quo] Schepss qua
codd. et edd.; cf. p. 203, 10 4 praedicaretur EGLRS praedicetur edd.
5 ponuntur Cm2HN 6 speciem om. Sm1 species m2G post eam
add. tantum FHNP, s. l. Lm2 7 qua] CNP quae cett. 8 quo] p
Schepss qua codd. brm; cf. 3 genus s. l. Em2, ante add. species G
praedicetur FHLm2NP praedicaretur S 9 speciei om. C 10 est
post autem E (s. l. m2) R supponi EFGHLRS 11 generi] genere
CGm1 12 omnes (sed collocatur) ELN 13 post est add. autem CEGL
(del. m2) S (del. m2) 15 est om. EGS, ante genus ΗR, fit L per-
stat E (pers in ras.) HNa.c. 17 habet ante plus FH, post N, plus
post habet L a RS 18 si qua species om. N praedicetur om. N
praedicatur Em1HSm2 post subiectis add. Species uero differentibus
numero N 19 de om. N 21 de—non] non differentibus specie N
22 ante distinguit add. sed hanc terciam, sed del. E, post add. enim,
sed del. RS
differentibus in eo quod quid sit praedicatur, ut homo;
praedicatur enim de Cicerone ac Demosthene et ceteris qui a
se, ut dictum est, non specie, sed numero discrepant.
Ex tribus igitur definitionibus duae quidem et specialis-
simis et non specialissimis aptae sunt, haec uero tertia solam
ultimam speciem claudit. ut autem id apertius liqueat, rem
paulo altius orditur eamque congruis inlustrat exemplis :
Planum autem erit quod dicitur hoc modo. in uno
quoque praedicamento sunt quaedam generalissima et
rursus alia specialissima et inter generalissima et
specialissima sunt alia. est autem generalissimum
quidem super quod nullum ultra aliud sit superueniens
genus, specialissimum autem, post quod non erit alia
inferior species, inter generalissimum autem et spe-
cialissimum et genera et species sunt eadem, ad aliud
(s. l. m2) monstrabat S monstratque FHNP solam Sm2
3 speciei] solum species est N speciei—species ac] quae (s. l. m2)
solum * species magisque (in ras.) species H 4 hoc modo in mg. Hm2
ante species add. Dicitur enim FHP et differentibus numero p. 203, 12
6 Cicerone] socrate N post ac add. de R 8 duae—claudit] C (om.
pr. et) E (in ras. m2) FH (solum) LNP duabus quidem et specialis-
simas et non specialissimas species claudit GR una quidem et specialis-
simam et non specialis ultimam speciem claudit Sm1, del. et in mg. corr.
m2 (apte sunt post duae quidem,) 10 id om. LR rem om. EGS,
s. l. Pm2, post orditur Lm2 12 in uno quoque—solum species
(p. 206, 17)] RSom. cett. 14 rursum om. RS
15 sunt om. m1, in mg. scil. sunt ut corpus m2, est ut uid. RS ultra nullum R
quod] quam RS 18 autem om. ante et genera add. alia p
alia sunt quae brm; Porph. p. 4, 19
et animatum corpus species quidem est corporis, genus
uero animalis. animal autem species quidem est cor-
poris animati, genus uero animalis rationalis, sed
rationale animal species quidem est animalis, genus
autem hominis, homo uero species quidem est rationalis
animalis, non autem etiam genus particularium homi-
num, sed solum species. et omne quod ante indiuidua
proximum est, species erit solum, non etiam genus.
Praediximus ab Aristotele decem praedicamenta esse dis-
post eadem Rom. s. l. RRer.) ad uno s. l. isto m2 2 est quidem]
Rrepet, est S) cett. 3 est post corpus S, om. RST(s. l. m2) om. Busse; Porph. p. 4. 23 codd. nostri, om. Busse; Porph. p. 4, 24 post, et om. RS
7 eorum RS generalissimum] codd. PQ (non L) Bussii edd. genera-
lissima codd. nostri; Porph. p. 4, 25 om. R
9 ante et add. est pr. specie R 10 est om. s. l. brm, recte ut uid.; Porph. p. 4, 27 om. R 12 animal
autem] rursus animal brm; Porph. p. 4, 28 (s. l. m2) om. cett. animalis] (s. l. m2) post ratio-
nalis). om. cett.; Porph. p. 4, 29 om. R 15 autem] uero RS 16 autem del. m2 genus
etiam R 17 et om. CEGP indiuiduum F 18 est s. l. E erit
CGR solum species erit LS erit solum species E solum species est
CR solum speciem non etiam genus esse liquet G 19 Praedicimus
R, add. etiam L
maxima rerum omnium, quoniam de omnibus praedicantur,
ostensa sunt. in uno quoque igitur horum praedicamentorum
quaedam generalissima sunt genera et est longa series spe-
cierum atque a maximo decursus ad minima. et illa quidem
quae de ceteris praedicantur ut genera neque ullis aliis sup-
ponuntur ut species, generalissima genera nuncupantur, idcirco
quia his nullum aliud superponitur genus, infima uero quae
de nullis speciebus dicuntur, specialissimae species appellantur,
idcirco quoniam integrum cuiuslibet rei uocabulum illa sus-
cipiunt quae pura inmixtaque in ea de qua quaeritur proprie-
tate sunt constituta. at quoniam species id quod species est
ex eo habet nomen, quia supponitur generi, ipsa erit simplex
species, si ita generi supponatur, ut nullis aliis differentiis
praeponatur ut genus. species enim quae sic supponitur alii,
ut alii praeponatur, non est simplex species, sed habet quan-
dam generis admixtionem, illa uero species quae ita supponitur
generi, ut minime speciebus aliis praeponatur, illa solum spe-
cies simplexque est species atque idcirco et maxime species
et specialissima nuncupatur. inter genera igitur quae sunt
generalissima et species quae specialissimae sunt, in medio
Lp.c.P dicuntur N 3 poterit CNSm1 res om. E, sed
ras., ratio R 4 post, praedicatur] dicitur HNP 5 maxime Em1G a.c.
7 quaedam] quae CFHN genera om. CN, ante sunt F et om.
CHN 8 maximis CFHNPm2 11 quia] quoniam HN 14 inper-
mixtaque Em2HPm2 intermixtaque NPm1 de qua s. l. Sm2 de quo
R quae E (ex alia uoce) N 15 at] ut CFN quod] quoniam E
16 nomen om. FN quia] quoniam F 17 aliis om. C 18 ante
alii add. generi CL (del. m2), post s. l. P 19 simplex om. GRS, s. l.
Em2Lm2 22 atque idcirco maxime (-ma H) species est (est om. H)
in mg. Hm1?, s. l. Lm2 ante species add. est P, post C, s. l. Lm2
24 specialissima EGSm1 sunt om. EG, s. l. Pm2, post quae L
ut sint genera nonnumquam, subalterna genera uel species
appellantur. quod uero ita est species, ut alii genus esse non
possit, specialissima species dicitur.
His igitur cognitis sumamus praedicamenti unius exem-
plum, ut ab eo in ceteris quoque praedicamentis atque in
ceteris speciebus in uno filo atque ordine quid eueniat possit
agnosci. substantia igitur generalissimum genus est; haec
enim de cunctis aliis praedicatur. ac primum huius species
duae, corporeum, incorporeum; nam et quod corporeum est,
substantia dicitur et item quod incorporeum est, substantia
praedicatur. sub corporeo uero animatum atque inanimatum
corpus ponitur, sub animato corpore animal ponitur; nam si
sensibile adicias animato corpori, animal facis, reliqua uero
pars, id est species, continet animatum insensibile corpus. sub
animali autem rationale atque inrationale, sub rationali homo
atque deus; nam si rationali mortale subieceris, hominem
feceris, si inmortale, deum, deum uero corporeum; hunc enim
mundum ueteres deum uocabant et Iouis eum appellatione
om. EG collata] FHm1NPm2 collatae Cm2EGHm2
(add. e, sed exters.) Lm2 collocata Pm1 collocatae Cm1Lm1RS (in ras.)
sunt species CLR 2 haec] et C nominantur FHNP 3 alterutrum
Ea.r.Pm1 alterutro Pm2 5 ita s. l. Em2Lm2, ante ut C 6 ut
sint—est species (7) s. l. Em2 9 igitur] ergo E 11 ante in add.
ut Lm2Pm2 uno quoque Em2H (quoq. del. m1?) PRS quod Ea.c.
GLm2Pm1R 14 duae om. HN sunt add. C,s.l. Pm2, ante duae L post
pr. corporeum add. et C, s. l. Pm2, atque FHN 15 ante post. substantia
add. et ES (del), ex R 17 sub animato—ponitur om. R post. poni-
tur] collocatur FHNP 18 adicies RS 19 inanimatum Cm1Lm2NPm2S
(in s. l. minus cert.), post add. et s. l. Pm2 20 post rationali add.
autem L 22 feceris om. GRS, s. l. Em2, scil. fecisti (ante hominem)
s. l. Sm2 constituis L post uero s. l. dico Lm2, post corporeum Sm2
23 deum ueteres LN
infinita non recipit. cuius rei subiecta descriptio sub oculos
ponat exemplum. |
substantia
Superius posita descriptio omnem ordinem a generalissimo us-
que ad indiuidua praedicationis ostendit. in qua quidem substantia
generalissimum dicitur genus, quoniam praeposita est omnibus,
nulli uero ipsa supponitur, et solum genus propter eandem
scilicet causam, homo autem species solum, quoniam Plato,
Em2 deum quoque HLm2P 2 cum]
tum Em2F platone Lm2PSm1 tunc CGLSm1 4 cato om. C, ante
plato L, tito N 5 oculis CFP 6 ponit Lm1 figuram supra de-
pictam exhibent P (est altera de duabus ipsa quoque a m1 facta, prior
minus dilucida est), nisi quod ad pr. animal add. sensibile et rationale post
post. animal pos., et E, in quo ordo nominum cato plato cicero est, simillima
est in G, sed extrema pars homo—Cicero deest, et in H, nomina tamen
socrates plato cicero sunt; in S uoces mediae tantum substantia—homo
extant, sub uoce homo unum nomen est FVLCO GONCŁ, (explicare non
potuimus); figura deest in CFLNR, in F post ponat exemplum est
SVBSTANTIA 8 ad om. H, s. l. Em2 indiuiduum FLN in
qua] et E 10 uero] ergo H
uero sensibile animal est; ipsum igitur animatum propter pro-
priam differentiam, quod est sensibile, recte genus esse dicitur
animalis. animal uero rationalis genus est et rationale mor-
talis. cumque rationale mortale nihil sit aliud nisi homo,
rationale fit animalis species, hominis genus. homo uero ipse
Platonis, Catonis, Ciceronis non erit, ut dictum est, genus,
sed est solum species. nec solum differentiae rationalis species
est homo, uerum etiam Platonis et Catonis ceterorumque
species appellatur, propter diuersam scilicet causam. nam
rationalis idcirco est species, quoniam rationale per mortale
atque inmortale diuiditur, cum sit homo mortale. idem nero
homo species est Platonis atque ceterorum; forma enim eorum
omnium homo erit substantialis atque ultima similitudo. est
autem communis omnium regula eas esse species specialis-
simas quae supra sola indiuidua collocantur, ut homo, equus,
coruus — sed non auis; auium enim multae sunt species, sed
hae tantum species esse dicuntur —, quorum subiecta ita sibi
sunt consimilia, ut substantialem differentiam habere non
possint. in omni autem hac dispositione priora genera cum
inferioribus coniunguntur, ut posteriores efficiant species; nam
N et om. P, s. l. Lm2 5 corporis FN enim]
autem CLSm2 6 ipsum post igitur FL (s. l. m2), om. EGRS propter]
praeter H 7 quae ER 8 post rationale add. est genus R, s. l. scil.
genus L 11 Catonis om. CLN titonis N ante Ciceronis add. et
CFHP 12 species est solum C 13 catonis et platonis CL platonis
titonis N 15 post rationalis add. homo G 16 homo om. EGLS
17 atque] et C eorum enim E 18 erit] est FHNP 19 ante om-
nium add. et R post regula add. est EG esse ante eas FNS
(s. l. m2), om. EGR 21 enim] uero CEGLRS 22 haec Gm1NR
hee P species om. E quarum Em2FSm2 sibi om. R 24 dis-
putatione F 25 iunguntur CLm1 coniungantur m2 efficiunt
Fa.c.Sm1 efficiat m2
superiora iunguntur. nam quod est sensibile, tantum est,
quantum substantia corporea animata retinens sensum, quod
totum animal est. item superiora omnia rationi iuncta effi-
ciunt rationale postremumque hominem superiora omnia nihilo
minus terminant; est enim homo substantia corporea, animata,
sensibilis, rationalis, mortalis. nos uero definitionem hominis
reddimus dicentes animal rationale, mortale, in animali scilicet
includentes et substantiam et corporeum et animatum atque
sensibile. et in ceteris quidem speciebus atque generibus ad
hunc modum uel genera diuiduntur uel species describuntur.
Quemadmodum igitur substantia, cum suprema
sit, eo quod nihil sit supra eam, genus erat generalis-
simum, sic et homo, cum sit species post quam non
sit alia species neque aliquid eorum quae possunt
diuidi, sed solum indiuiduorum| — indiuiduum enim est
Socrates et Plato —, species erit sola et ultima species
H idem ex eidem Lm2 6 retinet CN habens L 7 ratio-
nali Pm2 coniuncta HL efficiuntur Ea.r.GS 8 postremoque
CHNP (recte?) postremum (-mo L) uero LS 11 inter mortale et in
animali add. quia animal includit[ur] in se et substantiam et corporeum
et animatum atque sensibile R 12 atque] et H 14 describuntur] dis-
tribuuntur FN 15 cum] R (sed ante breuis ras.) cett.
(quae del. et in mg. scr. parentesis m2); an quae scribend.? suprema
om. S summa G 16 eo quod] et a.c. nihil] nullum Nom. F, s. l. post eam RSm1 erit m2F sit P est cett. codd.
edd. Busse; Porph. p. 5, 2 (p. 212, 15)]
RSom. cett. et] etiam RSglossa ut uid. ad et in RS; add. inferior Busse, post species om. RSedd.
Porph. p. 5, 3 aliud R 19 post diuidi add. in species edd., recte ut
uid., etiam Bussio placet; Porph. p. 5, 3 post indiuiduorum add. species R 20 post Plato add. et hoc album
brm, fort. recte; Porph. p. 5, 4 R solam S
dicuntur, et eam quae est ad posteriora, secundum
quam genera ipsorum esse dicuntur. extrema uero
unam habent habitudinem. nam et generalissimum ad
ea quidem quae posteriora sunt, habet habitudinem,
cum genus sit omnium id quod est supremum, eam
uero quae est ad superiora, non habet, cum sit supre-
mum et primum principium, specialissimum autem
unam habet habitudinem, eam quae est ad superiora,
quorum est species, eam uero quae est ad posteriora,
non diuersam habet, sed etiam indiuiduorum species
dicitur, sed species quidem indiuiduorum uelut ea
continens, species autem superiorum, uelut quae ab
eis contineatur.
Ex proportione speciei nomen et generis ostendit. nam ut
genus, quoniam non habet genus supra se, generalissimum
genus dicitur, ut substantia, ita species, quoniam non habet
sub se speciem, sed indiuidua, specialissima species dicitur,
ut homo. quid est autem species non habere? his praeesse
quae neque in dissimilia diuidi possunt, ut genera diuiduntur,
neque in similia secantur, ut species. quae uero inter genera
generalissima speciesque specialissimas constituta sunt, ea et
species et genera nuncupantur, quoniam et ipsa aliis suppo-
nuntur et his alia subiciuntur, quorum uel in dissimilia uel
in similia possit esse partitio. cumque duae sint habitudines
et quasi comparationes oppositae, quae in omnibus generibus
speciebusque uersentur, una quidem quae ad superiora respi-
ciat, ut specierum, quae suis generibus supponuntur, alia
uero quae ad inferiora, ut generum, cum speciebus propriis
praeponuntur, generalissima quidem genera unam tantum reti-
nent habitudinem, eam scilicet quae inferiora complectitur,
illam uero quae ad praeposita comparatur, non habent. gene-
ralissimum enim genus nulli supponitur. item species specia-
lissima unam possidet habitudinem, per quam scilicet ad sola
genera comparatur, illam uero quae ad inferiora committitur,
non habet; nullis enim speciebus ipsa praeponitur. at uero
quae subalterna sunt genera, utraque habitudine funguntur.
FPm1 et om. N, del. Sm2, etiam FL 2 super F
se om. CN, s, l. Lm2 4 species specialissima FHN 5 speciem Lm2
post habere add. nisi (ex 2 al. litt. m2) L hoc est N id est R, inseruit
Pm1? 6 possint ESm2 7 ante neque add. sed P, del. m1?, s. l·
Lm2 quae—constituta] specialissimae constitutae, cet. om. EGRS
8 ea et] illae (illa L) uero EGLRS 9 et om. FP quoniam] quae
EGLm1R subponantur S 10 subiciantur S pr. uel om. EGR,
s. l. Lm2 uel in similia om. EGRS 11 possint EGLm1S possunt R
paratio Cm1 partitiones EGLa.r.RS cumque—comparationes om.
EGRS, in mg. Lm2 duo Cm1 sunt NPa.c. 12 subpositae
CHm1Lm1N, om. F 13 uersantur EGL 16 una Cm1 retinent
ante tantum H retinet R habent N 18 illam—comparatur (21) om. S
habet G, m1 in CEH 19 genus enim H nullis F 23 quae] illa
quae F utramque habitudinem G
matum uero eam qua potest de specie praedicari. specialis-
simae uero species licet ipsae indiuiduis praeponantur, tamen
praepositi habitudinem non habebunt, idcirco quoniam illa
quae speciei ultimae supponuntur, talia sunt, ut quantum ad
substantiam unum quiddam sint non habentia substantialem
differentiam, sed accidentibus efficitur, ut numero saltem
distare uideantur, ut paene dici possit et pluribus praeesse
speciem et quodammodo nulli omnino esse praepositam. nam
cum species substantiam monstret unam, quae omnium indi-
uiduorum sub specie positorum substantia sit, quodammodo
nulli praeposita est, si ad substantiam quis uelit aspicere.
at si accidentia quis consideret, plures de quibus praedicetur
species fiunt, non substantiae diuersitate, sed accidentium
multitudine. itaque fit ut genus quidem semper plurimas sub
ad illam et quae s. l. ał illud et ał quod L ad om. CGHLPS
quoniam quae] quantum que S 2 post sunt add. genera P, s. l. Lm2
3 praedicantur Hm1Sm1 4 superpositas Hm1 5 qu*a (i er.) C
poni potest E 6 quae EHm1LPN specie] speciebus R 7 prae-
ponuntur Hm1Pm1 8 subpositi E habent EP habebit Gm2 9 ul-
tima EGLm1S ad substantiam] substantia F 10 quidem GLm2S
non] nec FHLm2NP habentia] Em2 habentes CEm1GL (es ex al.
litt. m2) PS habentem R habent FHN 11 post sed s. l. scii, ex
Hm1? accidentibus del. et s. l. ał accidentalem Hm2 uel al., acci-
dentalem, s. l. ał accidentibus Lm1, s. l. Nam accidentibus m2 saltim
Lm2NPR 12 possint EFGLRS et] nec F, m1 in HLN 13 species
EGL (es in er. em? m2) Pm1RS esse om. FHN praepositae
EGLRSm2 (-tum m1) nam cum—praeposita est (16) in sup. mg. Lm2
14 monstraret HPm1 monstrat RS unam, quae] S unaque CFHNP
(ras. ex -que) unam quamque EGR unam* L 15 substantiae GLR
sit s. l. ante substantia Pm2, om. EGLR, est S ante quodammodo
add. fit HN, post nulli C, om. est (16) CHN 16 ad om. EGPRS
17 ac GR praedicatur EGLRS
indiuiduo praedicatur; solis etiam species unum solem intel-
legitur habere subiectum. ita nullam multitudinem | species
secundum id quod aes dicitur, idem et partes esse intellegitur
et totum. idcirco dictum est speciem, licet sit indiuiduis
praeposita, unam tamen habitudinem possidere, unam scilicet
qua species est. quoniam enim praepositis subditur, species
nuncupatur, et est superiorum species tamquam subiecta
inferiorum quoque species, idcirco quoniam eorum substantiam
monstrat. speciem uero substantiam nuncupamus, nec ita est
species substantia indiuiduorum, quemadmodum speciei genus;
illud enim pars substantiae est, ut animalis homo. reliquae
enim partes rationale sunt atque mortale, homo uero Socratis
atque Ciceronis tota substantia est; nulla enim additur dif-
ferentia substantialis ad hominem, ut Socrates fiat aut Cicero,
CL 2 ni C 4 est
post unus FHP, post phoenix N 5 solem] EGPpr solum cett. codd.
bm; cf. p. 218. 3. 219, 17. 7 cum om. S ut CFN tantum om.
ENRS; cf.p. 219,11 post indiuiduum add. unius generis G 8 tamen
om. C perit Sm2, add. sensus et F 9 post uirgulam add. in partes
suas (suas partes P) id est (id est om. F) aeneas particulas (particulas
om. F, aeneas uirgulas, sed del. L) CFHLN, in mg. Pm2 10 in-
telliguntur H 12 possidet FN unam] illam L eam unam F 13 ante
qua s. l. in Sm2 14 nuncupatur] nominatur FHN 16 demonstrat
CEGLP est om. S, post species in ras. N, esset F 17 substantia
(ia ex ie F) ante species FNa.c.RS, post indiuiduorum C 18 ani-
malis homo] EGLm1 homo animalis Sm2P animal hominis CLm2Sm1
hominis animal FH (inis in ras. m2 et post animal 2 litt. er.) NR
19 etenim R sunt om. EGR post mortale add. adduntur (om. N)
animali ad diffiniendam substantiam hominis N edd. uero om.
CFGLRS
Determinant ergo generalissimum ita, quod cum
genus sit, non est species, et rursus, supra quod non
erit aliud superueniens genus, specialissimum uero,
quod cum sit species, non est genus et quod cum sit
species, numquam diuiditur in species et quod de
pluribus et differentibus numero in eo quod quid sit
praedicatur. ea uero quae in medio sunt extremorum,
subalterna uocant genera et species, et unum quodque
ipsorum speciem esse et genus ponunt, ad aliud qui-
dem et ad aliud sumpta. ea uero quae sunt ante spe-
cialissima usque ad generalissimum ascendentia, et
genera dicuntur et species et subalterna genera, ut
Agamemnon Atrides et Pelopides et Tantalides et
ultimum Iouis.
Posteaquam naturam generum ac specierum diuersitatemque
monstrauit, eorum ordinem definitionis descriptionisque com-
memorat. ac primum quidem generalissimi generis terminum
N 3 possidet] optinet P 6 post deter-
minant add. philosophi C ergo om. CN enim EGLm1p.c.; Porph.
p. 5, 17 om. CGHP, s. l. Em2m2 quod] quoniam S
7 sit genus NR et rursus—genera ut (17)] LRSom. cett. rursum
S 8 erit] LRScett.; Porph. p. 5, 18 pr. quod] quae
Sa.c. post. quod—et quod (10) om. L 10 diuidatur S 11 et] et
de L 13 uocant] cett. edd. Busse; Porph. p. 5, 21
S speciem] Brandt species codd. Busse
ponunt] m2m2, e coni. scr. Busse, ponuntur m1 possunt m2 cum
cett.; species esse potest et genus edd.; Porph. p. 5, 22 post, et om. R ut om. FS
18 et om. CEG pelides F post. et om. C 19 ultimo F
20 Post**quam CL diuersitatem GLm1R, -que in ras. E, er. P
uocaretur. specialissima uero species hoc modo : quod cum sit
species, non est genus, ex opposito, quoniam opposita ex oppo-
sitis describuntur interdum. nam quoniam praepositio opposita
est suppositioni, genus autem praeponitur, species uero sup-
ponitur, si idcirco erit primum genus, quia ita superponitur,
ut minime supponatur, idcirco erit ultima species, quia ita
supponitur, ut praeponi non possit, oppositorum igitur recte
ex oppositis facta est definitio. Est alia rursus descriptio :
quod cum sit species, numquam diuidatur in species,
id est genus esse non possit. si enim omne genus specierum
genus est, si quid non diuiditur in species, genus esse non
poterit. Est rursus alia definitio : quod de pluribus et
differentibus numero in eo quod quid sit praedicatur.
de qua definitione saepe est superius demonstratum. nunc
RSm1 indicit Em1 indicat GLa.c. dicit CEm2FHLp.c.
NPSm2 inducit dicens brm indicat dicens p id om. EGRS, s. l. Lm2
3 non om. EGRS, s. l. Lm2 superueniens om. EGRS, s. l. Lm2
si—genus om. EGRS, in mg. sup. Lm2 5 uocetur EGLm1Sm2; post
inlatus est locus p. 219,14—220, 3 quoniam ridere—exemplam in EGL,
quoniam irridere (sic)—praedicatur p. 219, 15 (qui locus tamen infra
quoque extat) in S specialissima—idcirco erit (10) in ras. C post
modo add. describitur edd. 6 opposito] opposita F opposito est H; post
add. Quia sicut genus (genus in mg. F) generalissimum est cui non aliud
genus superponitur, ita et species specialissima nuncupatur, cui alia
species non subponitur (superponitur F) et utrumque ex opposito dicitur
alterius sicut pater ex opposito dicitur filii F, in inf, mg. cum nota
d(esunt) h(aec) Hm1? opposita om. EGR, s. l. Sm2 7 quoniam
om. EN 9 si er. E sed La.c, Pm2 11 ante ut add. rursus RS
ut praeponi non possit] ut minime praeponatur CFHN (in mg. add. m2)
oppositorum om. EGLRS recte om. C 13 quod] Lm1 edd. quae cett.
ante numquam add. quae CGHm1, del. m2 diuiditur CLRSm1 14 est
om. C possit] posse CFN potest edd. 16 potest EGLRS Est]
et FHNS et om. N
eo quod quid sit praedicatur? sunt enim quaedam quae de
numero differentibus minime dicuntur, ut phoenix, sol, luna,
mundus. sed de his illa ratio est de qua etiam superius pauca
reddidimus, quae paululum inflexa commodissime nodum quae-
sunt, siue infinita sint siue finito numero constituta siue ad
singularitatem deducantur, dum est aliquod indiuiduum, semper
species permanebit neque indiuiduorum deminutione, dum
quodlibet unum maneat, species consumitur. ut enim dictum
est, tametsi plura sint indiuidua, substantiales differentias non
habebunt. id uero in genere dici non conuenit, quod his
praeest quae substantiali a se differentia disgregata sunt;
praeest enim speciebus quae diuersis differentiis informantur.
om. G, s. l. Lm1 si, ut] sicut FGPSm1 sic La.c. supra
RS 3 suam S solis F mundi FR, add. hoc inane spacium s. l.
Lm2, post lunae in mg. et hoc immane spacium quod uidemus P quo-
rum] quae Lm1 4 indiuiduis om. EGRS post superponuntur
add. quod si ita est ut species de uno quolibet indiuiduo praedicetur
(praedicatur P) ut de phoenice (phe- P) P edd. qui] quomodo
Hm2LP 6 praedicetur L 8 mundus om. EGRS, s. l. Lm2
illa his EG ratio est om. EG 9 paulum N inplexa (uel im-)
EHm1LP nodum ras. ex modum EN 10 sub] suis EGS in suis R
specialissima GPm1RS 11 sint] sunt CHa.c.Lm1R finita CHm2N
12 deducuntur Lm2R adducuntur P, add. ut fenix uel sol R aliquid
FL semper—deminutione om. EGRS, in mg. Lm2 semper s. l.
Pm1?, post species N, om. L (m2) 13 deminutione] C diminutione
cett. dum om. S si EGLm1R 14 ante consumitur add. non EGL
(del. m2) RS ut] quod EGLRS 15 tamenetsi G tamen si RS
sunt F ante substantiales add. si G, s. l. Sm2, ras. in E 16 id
uero om. EG quod L idcirco id R id circo Sm1, circo del. m2 18 ante
speciebus s. l. genus E
uidui superpositae speciei praedicatio peruenerit, est tamen
species ac permanet. talia enim sunt illa quae pereunt ac
desunt, quale est id quod permansit et subiacet. quod uero
dicimus de pluribus numero differentibus speciem praedicari,
duobus id recte explicabitur modis, uno quidem, quia multo
plures sunt species quae de numerosis indiuiduis praedicantur,
quam hae quibus unum tantum indiuiduum uidetur esse sup-
positum, dehinc hoc, quia multa secundum potestatem dicuntur,
cum actu non semper ita sint, ut risibilis homo dicitur,
etiamsi minime rideat, quoniam ridere potest. ita igitur species
de numero differentibus praedicatur; nihilo enim minus phoenix
de pluribus phoenicibus praedicaretur, si plures essent, quam
nunc, quando unus esse perhibetur. item solis species de hoc
uno sole quem nouimus, nunc dicitur, at si animo plures
soles et cogitatione fingantur, nihilo minus de pluribus solibus
indiuiduis nomen solis quam de hoc uno praedicabitur. idcirco
igitur species de pluribus numero differentibus dicitur praedicari,
cum sint aliquae quae de singulis indiuiduis appellentur. Illa
uero quae subalterna uocantur ita definiri queunt : subalternum
EFGLm1RS redacta EGLPm2RS edd. 2 de om. E
3 si enim] nam si EGLRS 5 suppositae LNR superposita S uene-
rit EGLRS 6 alia EGLa.c.RS ante sunt s. l. non E 7 quale]
quam EGLa.c.RS et] ac CFHNP 8 de numero pluribus Ca.c.
numero de pluribus p.c. 9 excusatur EGLRS quidem uno EG
multo om. FN, s. l. H 11 hae om. ER hee C eae H ea N ante qui-
bus add. e CR, er. uid. E tantum om. S suppositum esse RS
12 dehinc] deinde EGLRS hoc om. FHNS 13 semper om. CFH
14 etiamsi—praedicatur om. F de loco quoniam ridere eqs. in EGLS
cf. ad p. 217, 5 igitur] etiam E 15 nihil EGLPRS 16 phoenicibus
om. F 17 ita (a in ras. m2) E hoc om. S, post uno F 18 ac
EGR ante animo s. l. in Pm2 19 cogitationes Ca.c.F ante de
add. enim EG 20 praedicatur EGLRS 22 appellantur FHN
Agamemnonis genus est. item Agamemnon Pelopides et Tan-
talides, cum Pelops ad Tantalum comparatus Tantalusque ad
Iouem quasi species itemque Tantalus ad Pelopem, Pelops ad
Atreum tamquam genera esse uideantur, cum Iuppiter ueluti
sit horum generalissimum genus.
Sed in familiis quidem plerumque ad unum redu-
cuntur principium, uerbi gratia ad Iouem, in generibus
autem et speciebus non se sic habet. neque enim est
commune unum genus omnium ens nec omnia eiusdem
generis sunt secundum unum supremum genus, quem-
admodum dicit Aristoteles. sed sint posita, quemad-
b, 22.om. RS et genus om. EG ad—ut] CG (ut om.) Hm2 ad
eumque (et ad eum N) modum sunt ut Hm1N ad eumque (eum que* L
eundem Pm2) modum qui (s. l. Lm2, part. in ras. Pm2) est (s. l. Pm2)
LP ad eum modum qui est EFR ad eum (eum del. m2, post que eu er.)
modum, in ras. quae est m2 S 4 et Tantalides—Iouis] Lm2Pm2
(om. et Tantalides) R edd., post species (5) Lm1S, om. cett. 5 quasi]
quae si Sm1, del. m2, ante add. et F, s. l. Pm2, est R 6 Agamem-
nonis] tamen his (is R) EGLm1R tamen non his Sm1, del. m2 genus
est del. Sm2 est om. P ante Pelopides add. non E atrides non (non
del. m2) L 7 comparatus] (s in ras. m2) H comparatur (cõ-) cett
Tantalusque] ut tantalus quae G 8 idemque CP idem N 9 Atreum]
creontum EG creontem Lm1 tareontum S tamquam] quasi EGLR
quae S uelut HP 11 reducuntur ante ad N, post reducuntur add.
omnes L, s. l. Pm2; reducunt coni. Busse; cf. p. 224, 19 reduci; Porph.
p. 6, 3 om. EGRSR
sic se EG neque—dicerentur (p. 221, 5)] RSom.
cett. enim om. R 14 neque Busse 15 sunt generis m2Porph. p. 6, 6 om. S, add. dictum
est edd., idem post Praedicamentis m2m2 (cf. p. 224, 19); om. Porph.
p. 6, 7
entia dicerentur; cum uero decem sint prima, com-
munio secundum nomen est solum, non etiam secun-
dum rationem, quae secundum nomen est.
Cum de subalternis generibus diceret, familiae cuiusdam
posuit exemplum, quae ab Agamemnone peruenit ad Iouem,
quem quidem pro numinis reuerentia ultimum posuit. quantum
enim ad ueteres theologos, refertur Iuppiter ad Saturnum,
Saturnus ad Caelum, Caelus uero ad antiquissimum Ophionem
ducitur, cuius Ophionis nullum principium est. ne igitur quod
in familiis est, id in rebus quoque esse credatur, ut res omnes
possint ad unum sui nominis redire principium, idcirco deter-
minat hoc in generibus ac speciebus esse non posse; neque
enim sicut familiae cuiuslibet, ita etiam omnium rerum unum
esse principium potest. fuere enim qui hac opinione tenerentur,
ut rerum omnium quae sunt unum putarent esse genus quod
ens nuncupant, | tractum ab eo quod dicimus ‘est’; omnia enim
in ras. m1 sicut om. post decem m1S, in ras. ex -bit Busse entia uniuoce R post uniuoce add. omnia edd. cum Porph.
p. 6, 9 Porph. p. 6, 10 FH prima] principia Lm1 prima genera m2P (genera s. l. m2), prima
principia Nante rationem (ante nomen E) add. definitionis (uel
diff-) ELRSom. Porph. p. 6, 11 quam E post est add. solum
CHN 8 Cum] Quoniam CLm1NS Quoniam (del. m2) cum H di-
cens CLm1N dicit in ras. S cuius Pm1 cuiusque F eiusdem R
9 ponit Sm2 ab om. F, s. l. Gm2 10 nominis EGLS nomini R
11 ad ueteres] aduertere Sm1 aduertisse CEFGLm2P aduertit se R
referantur Hm1N 12 caelium (uel ce-) LPm2RS zethum F zechum N
Caelus]Hm2 caelius (uel ce-) LPm2Sm2 celium R caelum CEGHm1Pm1Sm1
zetus F zehus N othionem F (sed ophionis) 14 esse (Pm2 est m1)
quoque FHNP 15 ante sui exters. uid. proprii E 17 familia H
19 ut] et Fa.c.S ut et N 20 est] esse S
ab eo autem quod dicimus ‘est’ participium inflectentes Graeco
quidem sermone
tum ad nullum commune principium reducantur. haec autem
decem genera statuit substantiam, qualitatem, quantitatem, ad
aliquid, ubi, quando, situm, facere, pati, habere. quod uero
occurrebat quoniam de his omnibus esse praedicaretur — omnia
enim quae superius enumerata sunt genera, esse dicuntur —,
ita discussit ac reppulit dicens non omne commune nomen
communem etiam formare substantiam nec ex eo debere genus
esse commune arbitrari, quod de aliquibus nomen commune
praedicaretur. quibus enim definitio communis nominis con-
uenit, illa communis nominis iure species iudicabuntur et
communi illo uocabulo uniuoce praedicantur, quibus uero non
conuenit, uox his communis tantum est, nulla uero substantia.
id autem manifestius declaratur exemplis hoc modo. animal
hominis atque equi genus esse praedicamus; demus igitur
post. et om. EGRS, s. l. Lm2 2 cetera C 3 de] in GLm1RS
5 esse om. EGRS, s. l. Lm2 6 autem s. l. L enim C est] esse FS
principium EG, m1 in LPS inflectentes post quidem N 7 quidem
ante Graeco R ante sermone add. de P, s. l. L post Latine add.
autem FHN, s. l. Pm2 8 prudentissimus FNP rerum] principiorum
EGLm1Pm1RS 9 omnes ante res C, om. EGRS, s. l. Lm2 dici
FGm1Pm2 10 ad FHNRm1 ipso Em1GPm1S ipsa FHN ipsos
Rm1 sunt CLm1R edd. 11 reducuntur EFGLm2RPm1S 15 nu-
merata CEGL innumerata S 16 repulit CEFHRP 17 eo debere]
eodem uere (e re add. S) EGSm1 18 post arbitrari add. debet E
19 praedicatur E praedicetur FHNP nominis communis FN 22 his
uox FHNP 23 manifestis FLp.c. 24 praedicatur S dicamus CHN
uerum est. conuenit igitur haec definitio et animali, quod
commune est homini atque equo, et eidem equo atque homini,
quae species ponuntur animalis. ex quo fit ut homo atque equus
utraque animalia uniuoce nuncupentur. at si quis hominem
pictum hominemque uiuum communi animalis nomine nuncu-
pauerit, definiat si libet animal hoc modo, substantiam ani-
matam esse atque sensibilem. sed haec definitio ei quidem
homini qui uiuus est conuenit, ei uero qui pictus est, minime;
neque enim est animata substantia. igitur homini uiuo atque
picto, quibus communis nominis definitio, id est animalis,
non potest conuenire, non est animal commune genus, sed
tantum commune uocabulum diciturque hoc nomen animalis
in uiuo homine atque picto non genus, sed uox plura signi-
ficans; uox autem plura significans aequiuoca nuncupatur, sicut
uox ea quae genus ostendit, uniuoca dicitur. itaque id quod
dicitur ens, etsi de omnibus dicitur praedicamentis, quoniam
tamen nulla eius definitio inueniri potest quae omnibus prae-
dicamentis possit aptari, idcirco non dicitur uniuoce de prae-
dicamentis, id est ut genus, sed aequiuoce, id est ut uox
plura significans. Conuincitur etiam hac quoque ratione id
quod dicimus, ens praedicamentorum genus esse non posse.
E 3 facultate Em1 4 equus] equi CFPm2
5 definitio (uel diff-) haec FHN 6 homini] et homini CNP atque]
et, FHNPR eidem] CEm2FH a.r.NPR idem Em1GHp.r.Lm1S
eadem Lm2brm ea eidem p 8 animalis EGLa.c. una uoce E nun-
cupantur C nominentur FHN 9 uiuum] uerum EGLm1PRS 10 si libet]
scilicet CHm1N animal om. E 12 uero] FHP, om. S, quidem cett.
13 est post substantia LP 16 dicitur quae Em1Sm1 dicitur quod LSm2
dicitur quia CFN 17 genus] genus est FN uox—significans om.
CEGP, s. l. Lm2Sm2 18 autem] enim RS ante aequiuoca add.
quae CEGP nuncupantur GS 19 ita ELm1 23 id est om. CFN
ut genus om. F 24 quoque om. N
igitur atque unum neutrum neutri supponitur; neque enim
unius dicere possumus genus ens nec eius quod dicimus ens,
unum. nam quod dicimus ens, unum est et quod unum dicitur,
ens est; genus autem et species sibi minime conuertuntur.
si igitur praedicatur ens de omnibus praedicamentis, praedicatur
etiam unum. nam substantia unum est, qualitas unum est,
quantitas unum est ceteraque ad hunc modum. si igitur,
quoniam esse de omnibus praedicatur, omnium genus erit, et
unum, quoniam de omnibus praedicatur, erit omnium genus.
sed unum atque ens, ut demonstratum est, minime alterum
alteri praeponitur; duo igitur aequalia singulorum praedica-
mentorum genera sunt, quod fieri non potest. cum haec igitur
ita sint, id Porphyrius determinauit dicens non ita in rebus,
ut in familiis omnia ad unum principium posse reduci nec
omnium rerum commune esse genus posse, ut Aristoteli pla-
cet; sed sint posita, inquit, quemadmodum in Praedi-
R sint post aequalia pos. RS, repet. FL (s. l. m2) P 4 sibi-
metque (quae F) FLm2Pm1 ita s. l. Lm2 5 ante haec add. aequa C,
sed del. eidem Pm2 eius S 6 neutris Em1 8 pr. unum post nec, om.
post ens H dicitur om. S dicimus Rbrm 13 esse] ens Lm2P
post omnibus add. his CP, in mg. Hm2, add. praedicamentis (s. l. m2)
his L post erit add. ens CHN et unum—omnium genus om. R
15 sed] si in ras. Em2 ut om. FH 16 praeponi FH 17 hoc
Ea.c. edd. 18 sit edd. 19 deduci LS duci Em1 20 genus ante
esse CFN, post posse S poterit F 21 sint] FHm1 sunt cett.
23 prima om. N, post principia R ut om. EGS 24 auctoritate
Em1Hm1 ad auctoritatem FN accedentes CFNS
enim uniuoce praedicaretur, genus esset eorum commune
nomen quod de omnibus praedicaretur; at si genus esset,
definitio generis conueniret in species. quod quia non fit, com-
mune his id quod dicimus ens, uocabulum est uocis signi-
ficatione, non ratione substantiae.
Decem quidem generalissima sunt, specialissima
uero in numero quidem quodam sunt, non tamen infi-
nito, indiuidua autem quae sunt post specialissima,
infinita sunt. quapropter usque ad specialissima a
generalissimis descendentem iubet Plato quiescere,
descendere autem per media diuidentem specificis
differentiis; infinita, inquit, relinquenda sunt; neque
enim horum posse fieri disciplinam.
Quoniam specierum nosse naturam ad sectionem generum
pertinet quoniamque scientia infinita esse non potest — nullus
enim intellectus infinita circumdat —, idcirco de multitudine
generum, specierum atque indiuiduorum rectissima ratione
persequitur dicens supremorum generum numerum notum —
decem enim praedicamenta ab Aristotele esse reperta quae
rebus omnibus generis loco praeferenda sint —, species uero
multo plures esse quam genera. nam cum decem suprema
sint genera cumque uni generi non una, sed multae species
supponantur proximaeque species supremis generibus subalterna
sint genera usque dum ad ultimas species descendatur, nimirum
unius generis multas species esse necesse est utrobique dif-
fusas, specialissimas uero multo plures esse quam subalterna,
quoniam per multitudinem generum subalternorum ad specia-
lissimas descenditur species. quas multo plures esse quam
genera subalterna hoc maxime ostenditur, quod inferiores sunt;
semper enim genera in plura subiecta diuiduntur. decem uero
generum species multo plures quam unius existere manifestum
est, uerum tamen etsi plures sunt, certo tamen numero con-
tinentur; quem facile si quis discutiat omniumque generum
species persequatur, possit agnoscere. indiuidua uero quae sub
una quaque sunt specie, infinita sunt uel quod tam multa
EGLRS, recte? 2 scienti GRS scienti alicui Lm2 5 su-
premorum] supra horum EG, m1 in LPS ante numerum add. esse
FHNP, post notum L 6 post reperta s. l. commemorat Em2 7 gene-
ris om. R, post loco L, generum S sunt CFH (ras. corr.) NPRSm2
8 nam cum—genera om. EGRS 9 sunt FLP (ras. corr.) 11 sint
post genera C sunt F 13 subalternas FH (s in ras. m2) N, ante sub.
add. genera PS, s. l. Lm2 16 hoc] in hoc F inferiora FHm1Lm2NP
17 semper enim genera] FHN semper si genera Cm1 semper enim sub-
alterna (genera subalterna P) Cm2 (part. in mg.) P et semper subalterna
genera RS et (om. G) semper subalterna EGL plurima N 18 ge-
neris G unius] generis unius R species unius generis Lm1 19 sint L
compraehenduntur L 21 prosequatur NR 22 species G specie ante
sunt FHLNR tam] FHN ea EGLPRS tam ea C
eas quae specialissimae nuncupantur, quoniam finitae sunt
numero, potest scientiae terminus includere, indiuidua uero
nullo modo. idcirco igitur Plato a magis generibus usque ad
magis species id est specialissimas praecipiebat facere secti-
onem; per ea enim quae finita essent numero, iubebat descen-
dere diuidentem, ubi autem ad indiuidua ueniretur, standum
esse suadebat, ne, quod natura non ferret, infinita colligeret.
ita uero genera in species diuidi comprobabat, ut specificis
differentiis soluerentur. de specificis autem differentiis melius
in eo titulo ubi de differentia disputatur, ac largius disseremus.
hic enim hoc tantum dixisse sufficiat, eas esse specificas dif-
ferentias quibus species informantur, ut rationale uel mortale
hominis. cum igitur diuidimus animal, rationali atque inratio-
nali, mortali inmortalique separamus. <hoc ergo> ceteraque
genera talibus differentiis quae subiectas species informent,
Plato censuit esse diuidenda usque dum ad specialissima
EFGHp.r. (ex sunt) LPRS numeroque] FHN in unum EGLm1
(numero m2) RS numeroque in unum CP concludi LS 3 uero) ex
quidem uero P recepit Brandt, quidem CEGLRS, om. FHN; cf. p. 223, 12
5 easque (om. quae,) LR specialissime GS 7 igitur om. C magis
a EGLPRS usque ad magis species] FHN magis om. C quam a
speciebus cett. 8 id est] e ut uid. er. C specialissimas] CFHN
a (add. L) specialissimis cett.; cf. p. 225, 13 9 essent] sunt FN
10 diuidentem] diuisionem EGHm1 (diuisorem m2) Lm1PRS 11 nec
HN 12 comprobat ELm1 (probabat m2) R ut et soluerentur om.
EGPm1 (s. l. m2) RS post ut add. in edd. 13 autem om. EGLPm1
(uero m2) RS 14 de om. FG differentiis CS a.c. 16 rationabile E
uel om. ERS et Lm1 17 ante rationali et inrationali add. in Em2
rationale atque inrationale (uel irr-) EGN p.c.RS 18 mortali om. N
mortale EGLPS inmortaleque EGNp.c.PRS; mortale (sic) ac (s. l.)
inmortali L 18 hoc ergo add. Brandt, cetera <quo>que Engelbrecht
separabimus FHN separauimus R 19 informant Fa.c.Lm1NR
Descendentibus igitur ad specialissima necesse
est diuidentem per multitudinem ire, ascendentibus
uero ad generalissima necesse est colligere multi-
communis plures; diuisiuum est enim semper quod
singulare est, collectiuum autem et adunatiuum quod
commune est.
Diuidere est in multitudinem quod unum fuerat ante dis-
soluere, omnisque diuisio e contrario compositionem coniunc-
tionemque meditatur. quod enim, cum sit unum, dispertiendo
diuiditur, id ipsum ex pluribus rursus partibus adunando
componitur. ut igitur superius dictum est, indiuiduorum qui-
dem similitudinem species colligunt, specierum uero genera :
similitudo uero nihil est aliud nisi quaedam unitas qualitatis.
ergo substantialem similitudinem indiuiduorum species colli-
gere manifestum est, substantialem uero similitudinem spe-
cierum genera contrahunt et ad se ipsa reducunt. rursus
ante igitur add. illis L necesse—singulare est (12) om. N
4 ire ante per L(11)] om. cett. 6 post
multitudinem excidisse in unum coni. Busse (cum Porph. p. 6, 18 add. edd. 8 e contrario—semper] edd. cum Porph. p. 6, 20
semper in multitudinem e contrario cett. codd. Busse 9 est unum Abaelard.
11 commune a.c. communes est FSom. CELR,
ante est cett. 12 est om. E 14 est] enim C est enim L in om. G,
s. l. Lm2 15 post dissoluere add. est C 17 plurimis F 19 uero]
ergo CEGLm1RS 20 nisi] ni C
facere multitudinem, cum uero ab speciebus ascendis ad genera,
componendo colligere et plura quae in specierum differentiis
fuerant similitudine qualitatis adunare. in speciebus etiam
idem considerari potest. ut enim ipsae indiuidua, quae sunt
infinita, una similitudine substantiali colligunt. ita indiuidua
speciem propria infinitate distribuunt. omnia enim indi-
uidua disgregatiua sunt et diuisiua, species uero et genera
collectiua, species quidem indiuiduorum collectiua atque adu-
natiua, specierum uero genera, ut ita dicendum sit : genus
quidem species distribuunt et species ab indiuiduis in multi-
tudinem deducuntur, rursus autem genus quidem multas
species colligit, species autem particularem singularemque
multitudinem ad singularitatis deducit unitatem. igitur plus
genus adunatiuum est quam species. species namque sola
indiuidua colligit, genus uero tam species quam ipsarum quo-
que specierum indiuiduas contrahit singularesque personas. sed
in hoc conuenienti utitur exemplo dicens quoniam partici-
patione speciei, id est hominis, Cato, Plato et Cicero
pluresque reliqui homines unus, id est milia hominum
post generis s. l. ergo E species] specie G speciem Lm1 2 ante
indiuiduasque s. l. in Hm2 3 haec igitur LNP 4 species ELm2R
5 a ELS ad (tamen speciebus) G 6 et om. EGLPRS plures
EFGLPm1RS quae ante fuerant EGLPRS 7 fuerint S simili-
tudinum (-nem Pm2) qualitates (ex -tis Pm2) EFGLPRS ante
adunare add. et EGLPR 8 poterit Lm2 ante ipsae add. species
N, post in mg. Cm1? ipsae] Cm2H ipsa cett. 9 unam similitudinem
substantialem EFGLRS 10 propriam infinite (uel -tae, -tate H)
EGHLPRS 12 post adunatiua add. est CGH (in mg. m1?) Lm2
NPm2 13 specierum uero genera s. l. Hm2 14 distribuit EGRS
15 ducuntur EGHN 17 ducit HN 19 cum species tum N
20 indiuidua EGHLPRS 21 participationi G 23 post unus add.
est Hm2
uero commune, quoniam multorum unum est, ut genus ac
species, collectiuum atque adunatiuum.
Adsignato autem genere et specie, quid est
utrumque, et genere quidem uno, speciebus uero
pluribus — semper enim in plures species diuisio
generisest —, genus quidem semper de specie prae-
dicatur et omnia superiora de inferioribus, species
autem neque de proximo sibi genere neque de supe-
rioribus; neque enim conuertitur. oportet autem
aut aequa de aequis praedicari, ut hinnibile de
equo, aut maiora de minoribus, ut animal de homine,
minora uero de maioribus minime; neque enim ani-
mal dices esse hominem, quemadmodum hominem
dices esse animal. de quibus autem species prae-
et 3 fiunt, ita r 2 pr. qui] quamuis FNm1 post. quae
EPR 3 et] ut Cm1 4 unus est] unum est ał (haec del. m2) unus
est C post. unus] unus est LS infinitis CLm1 diffinitus R 5 quidem
om. FN diuisum Em1 diuisuum N quod] quia quod, s. l. est G
6 uero commune] FS commune uero Cm1 (post uero add. est m2) HN
commune est uero LPm2R commune est numero EGPm1 ac] et R
ad Em2GLPm1 8 Assignati Pm1 quid est] FHPm2m1 quide CNRS
quid sit m2edd. quod est cett. Busse; cf. sunt p. 236, 14 9 utrum-
que—uno] CEGHPm1 (quidem ex quodem) RSm2m2N) FNm1om. LLPm2m1 utrumque
unum FLNPm2m1ad utrumque—
pluribus cf. Porph. p. 7, 1 11 genus—indiuiduis (p. 231, 16)] RSom. cett. speciebus R 14 autem] Porph. p. 7, 4 RS edd.,
om. Busse; Porph. p. 7, 4 R ignibile R 17 uero]
autem S post minime add. praedicantur utroque loco
dices] RS dicis edd. Busse; Porph. p. 7, 7
uerum est et Socratem animal dicere atque sub-
generibus, si plura sint media et subalterna, et de
specie et de indiuiduo. dicitur enim generalis-
simum quidem de omnibus sub se generibus spe-
ciebusque et de indiuiduis, genus autem quod ante
specialissimum est, de omnibus specialissimis et
de indiuiduis, solum autem species de omnibus
indiuiduis, indiuiduum autem de uno solo parti-
culari. indiuiduum autem dicitur Socrates et hoc
album et hic ueniens, ut Sophronisci filius, si solus
ei sit Socrates filius.
Breuiter quaecumque superius dicta sunt commemorat hoc
modo. cum, inquit, adsignauerimus quid sit genus et quid
species, cumque suis ea definitionibus comprehenderimus
docuerimusque unum genus semper in plurimas species solui,
Sm2 (specialissimum m1) S
4 autem] uero m2m2
(om. et,) om, m1m1RSom. om. del. m2) et
(om. cf. Porph. p. 7, 11 6 igitur] RS enim Porph.
p. 7, 12 RSa.c. 7 praedicantur
RSa.c. species] et species R indiuiduo] cod. Q. Bussii brm
indiuiduis RSante add. eius Porph,. p. 7, 13 RSm2p.c subalterna] de subalternis S
13 et de om. R de om. S 14 de] cum Porph. p. 7, 17 et de RS
15 pr. de om. S post. de] et de R 17 autem] enim NPorph.
p. 7, 19 m1 (et illud m2) m1 ut] et Νm2CEGLPRS; Porph. p. 7, 21 FHN 21 et om. R
iffdiertenbus in eo quod quid sit praedicaretur, esse definiuit
genus. nihil autem sunt plurimae res specie differentes nisi
plurimae species; de quibus autem praedicatur genus, in ea
ipsa dissoluitur. ostensum est igitur ex definitionis adsigna-
tione unius generis esse species plures. quae cum ita sint,
genus quidem de specie praedicatur, species uero de indiuiduis
omniaque superiora de inferioribus, inferiora de superioribus
nullo modo. id quare eueniat paucis absoluam. quae superiora
sunt, substantialiter ea genera esse praediximus, qua uero sunt
genera, ampliora sunt quam una quaeque species. neque enim
in plurima diuideretur genus, nisi ab una quaque specie
maius existeret. id cum ita sit, nomen generis toti conuenit
speciei; non enim coaequatur solum speciei generis magnitudo,
uerum etiam speciem superuadit. idcirco igitur omnis homo
animal est, quoniam intra animalis uocabulum et homo et
cetera continentur. at uero nullus dixerit : omne animal homo
est; non enim peruenit ad totum animal hominis nomen, quia,
cum sit minus, nullo modo generis uocabulo coaequatur. itaque
quae maiora sunt, de minoribus praedicantur, quae minora,
non conuertuntur, ut de maioribus praedicentur. at uero si
qua sint aequalia, ea secundum naturae parilitatem conuerti
necesse est, ut hinnibile atque equus, quoniam ita sibimet
S 2 uero om. ES 4 ante genus add. unum
FHNPR, in mg. Cm2, recte? 5 definitio (uel diff-) Ea.c.GLPm1S
6 esse] et esse R definiuit] designauit Sm1 10 ante esse add. semper
FHNP 13 id cur HN idcirco F 14 ea add. Em2 quae L (s. l.
illa) PS 15 quaque E quoque S 17 toti] totum non R 18 post
enim repet. non R 21 cetera] cicero F cetera animalia G 23 itemque
Lm1S 24 post post. quae s. l. uero Hm2 26 sunt FHLN pari-
tatem EGLp.c.RS 27 ignibile R ita] si ita H
dicantur, uerum etiam de inferiorum inferioribus. nam si illud
recipitur, ut ea quae superiora sunt, de inferioribus praedi-
centur, inferiorum inferiora superioribus multo magis infe-
riora sunt, uelut substantia praedicatur de animali, quod
est inferius; sed animali inferius est homo, praedicabitur
igitur etiam substantia de homine. rursus Socrates inferius
est homine, praedicabitur igitur substantia de Socrate. ita-
que species quidem de indiuiduis praedicantur, genera uero
et de speciebus et de indiuiduis. quod conuerti non po-
test; nam neque indiuidua de speciebus aut generibus prae-
dicantur nec species de generibus. ita fit ut genus quod est
generalissimum, de omnibus subalternis generibus praedi-
cari et de speciebus et de indiuiduis possit. de ipso nihil.
ultimum uero genus id est quod ante specialissimas species
collocatur et de solis speciebus specialissimis dici potest,
species uero de indiuiduis, ut dictum est, indiuidua autem de
singulis praedicantur, ut Socrates et Plato, eaque maxime sunt
om. brm post sit (si R) add. nisi CH (s. l. m2) LNPS ni R
inhinnibilis EG nec FN quid CF 2 pr. sit om. S post. sit] est
CEGLm1RS; non sit om. brm; post add. nisi CLNPRS, s. l. Hm2 ergo
om. H enim F sit equus FHNP 3 hinnibile N, post hinn. add.
sit L, ante P 4 sunt om. S, ante superiora EGP sibi om. H
5 si om. S, s. l. Hm1? 8 uelut om. LS ut C 9 pr. est s. l. Lm2
post. est s. l. Gm2 praedicatur CELm2RS 10 etiam om. FG
11 ante de add. et EGLR ita R 13 de speciebus] hic desinit cod. F
14 aut] ac R 15 itaque CHNP quod est] quidem CP quidem est R
16 post praedicari add. potest L (s. l.) m1 possit m2 N 17 possit
om. N potest L post ipso add. uero HNPR, s. l. Cm2Lm2 18 uero]
autem L id est] CHm2NS id est autem est Hm1 id autem est
EGLa.c. (id est autem ut uid. p.c.) RP ante om. EGR, s. l. Pm1?
19 collocat EGR et om. HN 20 post uero add. quae post
indiuiduis add. dici potest R autem] enim Lm1 21 ea quae
maximae G
si unicus Sophronisco fuit. indiuidua enim maxime ostendi
queunt, si uel tacito nomine sensui ipsi oculorum digito tac-
tuue monstrentur, uel ex aliquo accidenti significentur uel
nomine proprio, si solus illud adeptus est nomen, uel ex
parentibus, si illorum est unicus filius, uel ex quolibet alio
accidenti singularitas demonstratur, eo quod ad esse unam
praedicationem habeat eiusque dictio non transeat ad alterum,
sicut generis quidem ad species, specierum uero ad indiuidua.
Indiuidua ergo dicuntur huiusmodi, quoniam
ex proprietatibus consistit unum quodque eorum,
quarum collectio numquam in alio eadem erit. Socratis
enim proprietates numquam in alio quolibet erunt
EGPS ostentationem HN indicationeque EGPS indaga-
tionemque N 2 ante hic (is ex hic E) add. ut CEGR et L atque
quae] Hm2LNP atque EGHm1 atque ea quae S eaque quae CR
propria CH proprietate R 4 qui post forte HP 5 forte ante alius N
6 Sophronisci LNRS; cf. ei p. 231, 19 7 quaeant R si uel ex
siue Lm2 sensu GL (ante add. siue) P (ras. ex -sui) R ipso
Cm1LPm1R tactuque H tactu uel R 8 monstrantur R accidenti
significentur uel om. EGR accidente N ante uel add. id est CH
(del. m2) Lm2NP 9 nomine om. EGR, post proprio S illud om.
S, del. Lm2 10 post uel add. si HR, s. l. Lm2 11 demonstretur S
eo quod in ras. Cm2 eaque H (que add. m2, post er. quod) N ea quae
P; post quod add. accidentia in mg. Cm2 de (s. l.) accidenti in con-
textu, ał eo quod accidentia in mg. L ad esse unam] unam ad
sese C ad sese unam HN ad se unam L (s. l. et in mg. de se a.c.) P
12 habeat] EGHm2Lp.c.PRS habet Cm1Hm1La.c.N habeant Cm2L
in mg. dictio] praedicatio CNSp.c. transit CHNR 13 species]
m2 in CH (in mg.) P, La.c. specierum cett. 16 quarum—pluribus
(p. 235, 3)] Rom. cett. quarum] m2cett. in alio
post eadem s. l. m2 in alium R, post alio add. quolibet
Quoniam superius indiuiduum appellauit, huius nominis
rationem conatur ostendere. ea enim sola diuiduntur quae
pluribus communia sunt; his enim unum quodque diuiditur
quorum est commune quorumque naturam ac similitudinem
continet. illa uero in quae commune diuiditur, communi
natura participant proprietasque communis rei his quibus com-
munis est conuenit. at uero indiuiduorum proprietas nulli
communis est. Socratis enim proprietas, si fuit caluus, simus,
propenso aluo ceterisque corporis lineamentis aut morum
institutione aut forma uocis, non conueniebat in alterum; hae
enim proprietates quae ex accidentibus ei obuenerant eiusque
formam figuramque coniunxerant, in nullum alium conueniebant.
cuius autem proprietates in nullum alium conueniunt, eius
proprietates nulli poterunt esse communes, cuius autem pro-
prietas nulli communis est, nihil est quod eius proprietate
participet. quod uero tale est, ut proprietate eius nihil parti-
post particularium add. eaedem edd. cum Porph. p. 7, 24 haec
post hominis s. l. proprietates om. R
2 proprietates er. m1pr. in] et in Γ
post. in] et in m2om. S 4 in om. post sunt
add. continentur (ex p. 236, 7) R 6 ostendere conatur C 7 <in>
his brm quodque unum Cm1 quibus EGLPRS edd. 10 participan-
tur R post. communi (om. est) Gm1 11 proprietas om. E proprietates
Gm1 12 caluus, simus] caluissimus EGHm1 (caluus uel simus m2) Lm1PR
13 perpenso ESp.c. albo Em1 (caluitio m2) G uentre N cor-
poris linea del., sed lin. er., s. l. corruptus Hm2 liniamentis CEG
LNPm2S 14 post institutione add. probatus EP, s. l. Lm2 uocis]
Cm1EGPRS uocisue sono Cm2HLm2 (uocis uel sonus m1) N con-
ueniebant EGm1Hm1P haec G 16 in nullo alio EGHLm1PS
17 cuius—conueniunt om. EGLRS cuius] eius P autem] uero N ita-
que P in nullum—eius om. P post eius add. itaque N igitur L
18 poterant EGL potuerunt ex poterunt P potuerant R autem om. LS
19 proprietatem EGLRS proprietate* (s er.) H 20 proprietatem EGH
LPRS nihil] nulli Lm2P participat ER
alium singularem nulla ratione conueniunt.
Continetur igitur indiuiduum quidem sub spe-
cie, species autem sub genere. totum enim quiddam
est genus, indiuiduum autem pars, species uero et
totum et pars, sed pars quidem alterius, totum autem
non alterius, sed aliis; partibus enim totum est.
De genere quidem et specie et quid generalissimum
et quid specialissimum et quae genera eadem et spe-
cies sunt, quae etiam indiuidua, et quot modis genus
et species dicitur, sufficienter dictum est.
Hic retractat omnia breuiter quae supra latius absoluit
dicens indiuiduum ab specie contineri, species uero ipsas a
genere, huiusque causam reddens ait : omne enim genus
totum est, indiuiduum pars. totum enim genus in eo quod
genus est, continet, tametsi species esse potest; totum enim non
ut genus species est, sed ut ea quae supponitur generi. genus
igitur in eo quod genus est, totum est speciebus, semper
enim continet eas. at uero indiuiduum pars semper est, num-
Em1NR conueniunt N 4 pr. et om. C secund. in
om. S tert. in om. HNP 5 uenientes ex accidentibus C ex accidente
(om. uenientes) EGLm1RS 7 Continetur om. R (cf. ad p. 235, 4) con-
tinentur m2m1om. (14)] Rom. cett. 9 pars—uero] pars est species autem pr. totum] totum est edd. cum Porph.
p. 8, 2 12 quod om. Rcf. p. 237, 15 quod GS tot Pm1 modis om. S
15 dicatur Ns. l. add. cf. p. 237, 19 16 Hic om. NR,
s. l. Hm2 17 teneri C ipsas om. E ipsa Cm1 18 huiusce Lm2
19 pars om. E genus enim Cm1 (ante genus s. l. totum m2) HN
20 totum] tum Hm1 tunc Ν enim] autem S 23 est ante semper
CN pars post est LS
5 speciebus superest, una quaelibet species pars est generis, id
est unius, quoniam autem species pluribus indiuiduis | praeest,
unum ipsum unius totum esse non poterit. idcirco alterius
quidem pars est species, aliis uero totum.
Et de genere quidem et specie dictum est et quid sit gene-
ralissimum genus, quoniam id cui nullum aliud superponitur
genus, et quid specialissima species, quoniam ea cui species
nulla supponitur, et quae genera eadem sunt, eadem et species,
scilicet subalterna quibus aliquid superponitur, aliquid uero
supponitur, quae etiam indiuidua, ea scilicet quorum pro-
prietates alteri nequeunt conuenire, et quot modis genus uel
species dicitur, genus quidem aut in multitudine aut in pro-
creatione aut in participatione substantiae, species uero aut
ex figura aut ex generis suppositione, sufficienter dictum est.
quibus absolutis modum uoluminis terminabo, ut quarti area
libri differentiae reseruetur.
De differentia disputanti non aeque illud debet occur-
rere quod in generis specieique tractatu de collocationis ordine
quaerebatur. illic enim meminimus inquisitum, cur esset omni-
bus praepositum genus, ut id primum ad disputationem ueniret,
cur post genus species esset iniecta, nunc uero superuacuum
est dicere, cur post speciem differentia sumpta sit, cum illud
iam fuerit inquisitum, cur non ante speciem collocata sit.
quodsi mirum uidebatur speciem differentiae in disputationis
loco fuisse praepositam, quod differentia continentior et magis
amplior esset specie, quid est quod possit quisque mirari, si
eandem differentiam ante proprium atque accidens collocauerit,
cum proprium unius semper sit speciei, ut posterius demon-
strabitur, accidens uero exteriorem quandam ostendat naturam
nec omnino in substantia praedicetur, differentia uero utrumque
contineat, et de pluribus speciebus et in substantia praedicari?
sed haec hactenus, nunc ad ipsa Porphyrii uerba ueniamus.
Differentia nero communiter et proprie et magis
E Differentia G Differentiam La.c.
disputanti] in disputando CEGLm1N non aeque illud] non illud
quoque C 3 quod] ut HN collationis Cm1HN 4 quaerebatur]
hic desinit cod. S 11 ante specie add. ea EG ab HL est quod
om. GR (post quid add.interrgatiue) s. l. Lm2, sit Em1 sit quod
m2 an quisquam? ad quisque add. iure possit Em2 12 post
eandem add. iure E, s. l. Lm2 13 sit unius speciei semper C unius
sit semper speciei R unius semper speciei sit N 15 substantiam NR
16 substantiam Em1 18 ante Differentia inscriptio DE (om. additur in in mg. Cm2?
semper in aliquo modo habendi alteritatibus. proprie
autem differre alterum ab altero dicitur, quando inse-
parabili accidenti ab altero differt. inseparabile uero
accidens est ut nasi curuitas, caecitas oculorum,
cicatrix, cum ex uulnere obcalluerit. magis proprie
differre alterum ab altero dicitur, quando specifica
differentia distiterit, quemadmodum homo ab equo
Tribus modis aliud ab alio distare praediximus, genere.
specie, numero, in quibus omnibus aut secundum substantiales
quasdam differentias alia res distat ab alia aut secundum
accidentes. nam quae genere uel specie distant, substantia-
libus quibusdam differentiis disgregata sunt, idcirco quoniam
genera et species quibusdam differentiis informantur. nam
quod homo ab arbore genere distat, animalis sensibilis qua-
litas in eo differentiam facit. addita enim sensibilis qualitas
Porph. p. 8, 8; cf. nuncupatur infra p. 241, 18
communiter—distiterit (12)] Rom. cett. 2 ab , s. l. om. R 4 pr. a om. RRcett.; Porph. p. 8, 11 Porph. p. 8, 12 om. R
8 accidente R; post add. alterum edd. cum Porph. p. 8, 13 ab om. m2 post proprie add. autem (fort. recte) uero Porph. p. 8, 15 om. m1del. Lm1? 13 differentia om. Νante rationali
add. id est CEGL, s. l. Hm2m1? rationabili CEGLPR 14 ab]
LP, om. cett. 17 accidens CEm2 accidentales Lm2 18 disgregata—
quibusdam om. N, s. l. R 19 post quibusdam add. substantialibus
Hm2 edd.,recte? ad informantur s. l. disregantur N 21 ea Hm1Lm2NP
propositis tantum genus, id est hominis informat, ut dictum
est. illa uero quae specie distant manifestum est quod ipsa
quoque differentiis substantialibus discrepant, ut homo atque
equus differentiis substantialibus discrepant, rationabilitate
atque inrationabilitate. ea uero quae indiuidua sunt et solo
numero discrepant, solis accidentibus distant. haec autem sunt
uel separabilia uel inseparabilia, separabilia quidem, ut moueri,
dormire; distat enim alius ab alio, quod ille somno prematur,
bic uigilet. distat item inseparabilibus accidentibus, quod hic
staturae sit longioris, hic minimae. Quae cum ita sint, in ter-
narium numerum has differentiarum diuersitates Porphyrius
colligit hisque ipse nomina quibus post utatur, apponit dicens :
omnis differentia uel communiter uel proprie uel
magis proprie nuncupatur, communiter quidem eam dif-
ferentiam sumens quae quodlibet accidens monstret, quae in
quadam alteritate consistit, ut si Plato a Socrate differat,
quod ille sedeat, hic ambulet, uel quod ille sit senex, hic
E et idem G eadem L inanimatum L, in- er. EP; cf.
p. 208, 14 ss. 2 post arbor add. quae H (linea del., sed lin. er.) L
(del. m1) N 3 animali (om. genere) N 4 ante differentia add. sed ex E
nam brm, post s. l. igitur Pm2 5 praepositis CLm1N positis Em1, s. l.
homine et arbore Lm2Em2 6 distant specie C quod om. CHN 7 dis-
crepare CHN ut—discrepant om. EGL, s. l. R 8 discrepant om. C
9 post inrationabilitate add. distant L 10 sunt add. Lm2, in mg. Pm2
13 distant Hm1Pm2 distet L distat enim E 14 sit om. R, ante staturae
HN staturae sit post longioris L minimae] Ppr minime cett. codd. bm
16 isque EG ipsis C post utatur] postulatur EGR 17 propria Ca.c.L
18 propria L differentiam eam HNP a differentia (om. eam) E 19 ad
sumens s. l. exordium Em2 monstraret EGLm1 (demonstraret m2) R
20 ut si] uti EGLm1 (uti si m2) R a om. CGR, s. l. Lm1?Pm2
differt ex -rat E 21 sit om. C est EGL (s. l.) R
sola significant. nam et stare et sedere et facere aliquid ac
non facere multorum atque adeo omnium et separabilia esse
accidentia manifestum est. quibus si qui differunt, communibus
differentiis distare dicuntur. praeterea puerum esse atque adule-
scentem uel senem, ea quoque separabilia sunt accidentia. nam
ex pueritia ad adulescentiam atque hinc ad senectutem, ab hac
denique ad decrepitam usque aetatem naturae ipsius necessitate
progredimur. illud forsitan sit dubitabile de unius cuiusque
forma corporis, an ullo modo separari queat. sed ea quoque
est separabilis, nullius enim diuturna ac stabilis forma per-
durat. idcirco nec peregrinus pater relictum domi puerum, si
adulescentem redux uiderit, possit agnoscere; forma enim
semper quae ante fuerat, permutatur atque ipsa alteritas qua
distamus ab altero, semper diuersa est. Constat igitur hanc
communem differentiam separabilibus maxime accidentibus
applicari, propria uero est quae inseparabilia significat acci-
dentia. ea huiusmodi sunt, ut si quis caecis nascatur oculis,
si quis incuruo naso; dum enim adest nasus atque oculi, ille
caecus, ille erit semper incuruus. atque haec per naturam. sunt
uero alia quae per accidens corporibus fiunt, ut si cui uulnus
post differre add. quidem L 2 cum ante in mg. Cm2 nunc
si C 3 iam er. L, post nunc N 5 proprie CL sed] CLm2NP,
om. EG, et R quae HLm1 separabiles E, post add. enim Lm1, del. m2
6 pr. et om. P ac] et HNP 7 ideo EGL post omnium add-
sunt edd. et om. H esse om. G, post accidentia EL; separabilium
esse accidentium N 8 si om. N quid EG qua R 9 discuntur E
10 ante separabilia add. ueraciter R 14 eo Lm1 15 est separabilis]
est separabilis forma PR separabilis forma est EGL nullius—per-
durat om. GR, in mg. Cm2, s. l. Pm2 ac stabilis] et stabilis C (ut
uid.) N ac stabili P estimabilis E 18 alteritas ipsa EG 19 altera
EGLm2R 22 nascetur Em1 24 ante erit add. etiam R semper om. C
sunt naturaliter accidentia, alia extrinsecus, naturaliter quidem
ut pueritia uel iuuentus et totius conformatio corporis, sic
caeci oculi et curuitas nasi. et superiora quidem exempla
separabilis accidentis per naturam sunt, posteriora uero inse-
parabilis. item extrinsecus uel ambulare uel currere; id enim
non natura, sed sola affert uoluntas, natura uero posse tan-
tum dedit, non etiam facere. atque haec sunt separabilis acci-
dentis extrinsecus uenientis exempla, illa uero inseparabilis,
ut si qua cicatrix obducta uulneri obcalluerit. Magis propriae
autem differentiae praedicantur, quae non accidens, sed sub-
stantiam formant, ut hominis rationabilitas; differt enim homo
a ceteris, quod rationalis est uel quod mortalis. | hae sunt
quoniam separari non possunt, quamuis sint in accidentium
numero, illae iuro magis propriae praedicantur, quae non modo
a subiecto separari non possunt, uerum subiecti ipsius speciem
substantiamque perficiunt. ex his igitur tribus differentiarum
diuersitatibus, id est communibus, propriis ac magis propriis,
fiunt secundum genus uel speciem uel numerum discrepantiae.
nam ex communibus et propriis secundum numerum distantiae
nascuntur, ex magis propriis uero secundum genus ac speciem.
ante cicatrice add. si H 6 uel om. C formatio HNPm2 sic]
HPm1 (et si m2) Rm1 (sieque m2) si EGLm1 (sique m2) tum CN
9 post currere add. sunt E 10 uoluptas L 11 at Em1 atqui m2
separabilis sunt C 13 uulneris Lm2P autem propriae La.c.R
14 substantia Cm1 15 informant Pm2, recte? 16 a om. HN rationa-
bilis EGLPR post mortalis add. est C hae] Hp.r.L haec cett. sunt
igitur] enim sunt H 20 quoniam] quod R 22 ab G post ipsius
add. suis Em1, del. m2 23 tribus igitur CG 24 ac s. l. Em2,
et CR
Uniuersaliter ergo omnis differentia alteratum
facit cuilibet adueniens, sed ea quae est communiter
et proprie, alteratum facit, illa autem quae est magis
proprie, aliud. differentiarum enim aliae quidem alte-
ratum faciunt, aliae uero aliud. illae quidem quae
faciunt aliud, specificae uocantur, illae uero quae
alteratum, simpliciter differentiae. animali enim dif-
ferentia adueniens rationalis aliud fecit et speciem
animalis fecit, illa uero quae est mouendi, alteratum
solum a quiescente fecit; quare haec quidem aliud,
illa uero alteratum solum fecit.
Omnis differentia alterius ab altero distantiam facit. sed
haec uel est communis et continens uel cum quodam proprio et
magis proprio differentiarum modo. quare quicquid qualibet
ratione ab alio diuersum est, alteratum esse dicitur. si uero
accesserit illi diuersitati ut etiam specifica quadam differentia
sit diuersum, non alteratum solum, uerum etiam aliud esse
praedicatur. alteratio igitur continens est, aliud uero intra
alterationis spatium continetur; nam et quod aliud est, alte-
ratum est, sed non omne quod alteratum est, aliud dici potest.
itaque si accidentibus aliquibus fuerit facta diuersitas, alteratum
CEGR; Porph. p. 8, 17 Em2(10)] om. cett. ea quae est eqs.] cum cod. A
Porph. p. 8, 18, cett. item 4
autem] uero a.c. 8 ratio-
nale item 9; Porph. p. 9, 1 om. codd. quidam Porph., deleri uult Busse 10 faci(??)
m2* ((??) ? er.) re* C qua in re (si add. GLm1, s. l. siqui-
dem m2) EGL 11 ille Gm1 illae om. EG, s. l. Cm2,
solum modo P fecit] om. P, facit cett.; Porph. p. 9, 2 L uel ex EG est uel N, om. est CR, om. uel HP (ante est
add. quidem) communi EG continenti E (-ti*) G cum om. N,
s. l. Em2 eo m1 14 proprio] proximo GR, post proprio add. uel ma-
ximo P 18 inter Gm1 19 nam et] Hm1NR igitur et EG igitur omne
(et add. C) CHm2L 21 erit HN
differentiae, quoniam accidentium, ut dictum est, sunt, solum
efficiunt alteratum, aliud uero minime, magis propriae autem,
quoniam substantiam tenent et in subiecti forma praedicantur,
non modo alteratum, quod est commune uel substantiali uel
accidenti differentiae, sed etiam aliud faciunt, quod ea sola
retinet differentia quae substantiam continet formamque sub-
iecti. atque hae quidem differentiae quae faciunt aliud, speci-
ficae nuncupantur idcirco, quod ipsae efficiunt speciem; quam
cum substantialibus differentiis informauerint, faciunt ab aliis
ita esse diuersam, ut non alterata solum sit, uerum etiam
tota alia praedicetur. itaque fit huiusmodi diuisio, differentiarum
ut aliae alteratum faciant, aliae nero aliud. et illae quidem
quae faciunt alteratum, simpliciter puro nomine differentiae
nuncupantur, illae uero quae aliud, specificae differentiae prae-
dicantur. atque ut planius liqueat quid sit alteratum, quid
aliud, tali describuntur termino uel declarantur exemplo : aliud
est quod tota speciei ratione diuersum est, ut equus ab homine,
quoniam rationalis differentia animali adueniens hominem fecit
aliudque eum quam equum esse constituit. item si unus homo
sedeat, alter assistat, non efficietur homo diuersus ab homine,
sed eos alteratio sola disiungit, ut eum qui assistit ab eo qui
post, quidem om. HNP, del. Lm2 uel ex quibuslibet om. H 2 ad
differentiis s. l. uel diuersitatibus Rm1? 7 formam N 9 accidentali
Hm2NPm2 facit EGLP 10 quae er. C 11 hee P 12 ipsae
om. EGLR 14 alteratum E (in ras. m2) P alterum GLR 15 aliud
R sit E 16 ut om. EH faciunt HNR facient Em2 facie m1
20 describantur Em1 21 ratione specie (sic) E ab om. EGL, s. l. HP
22 facit HLNPm1 23 esse] est Em1 ita R itaque N 24 effi-
citur N efficiatur (ur add. m2) P
uero aliud. alteratum est enim, uel quod omnino specie diuer-
sum est — et est aliud; omne enim aliud, ut dictum est,
etiam alteratum est —, uel quod accidentibus distat, quod
ille iaceat, hic ambulet, semel uero est aliud, quod rationabili
et substantiales dicuntur. est igitur alteratum quod ab alio
qualibet ratione diuersum est.
Secundum igitur aliud facientes diuisiones fiunt
a generibus in species et definitiones adsignantur, quae
sunt ex genere et huiusmodi differentiis, secundum
autem eas quae solum alteratum faciunt, alteratio
sola consistit et aliquo modo se habendi permutationes.
Quoniam in principio operis huius generis, speciei, differen-
Em1G item om. EGR, in mg. Hm2, s. l. Lm2 si om.
EGL, post ille R, in mg. Hm2 post. ille] iste N caesius La.c.
(ce-) Pm1 caecis N cecus C 3 item in ras. L post has add. quo-
que HNP, s. l. Lm2 sola s. l. Em2 ut GN 4 uero om. E
5 ab] de P pr. alterum GLm1 6 post uero add. est C enim om.
H (quidem add. post est) N, ante est CGPR 7 enim om. G 8 distet R
9 iacet HLm1N ambulat H rationali atque inrationali HLm2R
10 differentia N segregatur CR specificae sunt] differentiae
specificae C 13 post facientes add. differentias edd., om. codd. cum
cod. C Porph. p. 9,3 et Dauide commentatore p. 177, 23 (Busse); post
add. et edd. cum Porph. (16)] Lom. cett. 15 ante
sunt add. definitiones m2 16 ante
alteratio add. at CG alteratio sola consistit] Porph. p. 9, 5 17 et] in CEGLR ad Porph. add. Em2 habentis R habentibus EGLm1
permutatione R permutationibus CEGLm2 18 huius om. EGR, ante
operis s. l. Lm2 specieique EGLNPR; cf. p. 148, 17
uero minime. quoniam igitur diuisio generis ita in species
facienda est, ut illae a se species omni substantiae ratione
diuersae sint, idcirco non probat assumendas esse eas ad diui-
sionem differentias quae uel separabilis uel inseparabilis acci-
dentis significationem tenent, idcirco quoniam, ut dictum est,
solum faciunt alteratum, aliud uero perficere et informare non
possunt. inutiles igitur sunt ad diuisionem hae differentiae
quae faciunt alteratum. segregandae igitur sunt communes et
propriae a generis diuisione, illae assumendae tantum quae
sunt magis propriae. illae enim faciunt aliud, quod generis
diuisio uidetur exposcere. ad definitionem quoque eaedem
magis propriae plurimum ualent, communes et propriae
uelut inutiles segregantur; communes enim et propriae, quo-
niam accidens diuersi generis ferunt, nihil substantiae ratione
conformant, definitio uero omnis substantiam conatur ostendere.
specificae uero differentiae illae sunt quae, ut superius dictum
est, speciem informant substantiamque perficiunt; hae sunt
magis propriae. eaedem igitur sicut in diuisionem, ita etiam in
definitionem assumuntur. ut enim dictum est, eaedem diffe-
G utile E 4 ac definitionibus om.
EG 5 diuisio igitur E 7 eas ante assumendas P, ante esse HN
diuisiones NRm1 8 uel inseparabilis om. EGR 9 idcirco—faciunt]
uel eas differentias quae faciunt (faciant R) EGL (del. m2) R 10 aliud—
alteratum (12) om. EGR 14 aliud faciunt C 15 definitionem] diui-
sionem Cm1EGLm1 eadem Em1G 16 plurimum om. EG post
ualent add. nam EGL (del. m2) P 17 uelut—propriae om. EGR enim
om. CH 18 proferunt Lm2Pm2 procedent m1 praecedunt N a.c.
19 informant N 21 hee CP haec E 22 eaedemque C eadem Em1GL
diuisione GN, add. generis GL etiam om. HN et P 23 diffinitione
N ut enim—sumuntur om. edd.
quidem quo aliud faciunt, diuisionibus aptae sunt, eo uero
quo speciem informant, definitionibus accommodatae sunt.
communes autem et propriae quoniam neque aliud faciunt,
sed alteratum, neque omnino substantiam monstrant, aeque a
diuisione ut a definitione disiunctae sunt.
A superioribus ergo rursus inchoanti dicendum
est differentiarum alias quidem esse separabiles,
alias uero inseparabiles. moueri enim et quiescere et
sanum esse et aegrum et quaecumque his proxima
sunt, separabilia sunt, at uero aquilum esse uel
simum uel rationale uel inrationale inseparabilia.
inseparabilium autem aliae quidem sunt per se, aliae
Ea.c. partitionem] coparationem N 3 ita—faciunt
(4) in mg. sup. Hm2 Ita igitur cum diuisio generis aliud quaerat.
substantia uero speciei informationem Hm1, eadem uerba loco ita—faciunt
adiungit N Ita igitur cum ad diuisionem generis aliud querant. aliud
uero ad speciei informacionem faciunt Hm3 3 diuisiuae] CHm2LN
(priore loco) Pm1 diuisione EG ad diuisionem Hm3R diuisio Hm1N (post.
l) Pm1 sunt] CHm2LN (pr. l.), om. EGHm1 et 3 N (post. l.) R, s. l.
Pm2 constituunt] CHm2N (pr. l.) Pm2 quaerat Hm1N (post. l.) Pm1
quaerant (uel que-,) Hm3R quam erat EG constituunt quam erat L
in substantiae uero definitione] CHm2LN (pr. l.) Pm2 in substantia uero
Pm1R substantia uero EGHm1N (post. l.) aliud uero Hm3 4 post uero
add. ad Hm3 faciunt om. EHm1N (post. l.) 5 pr. et om. HN,
s. l. Pm2 faciunt Lm1Pm1 et] ac C eo] in eo N 6 quidem
om. L quod HLm1NP (d er.) uero] modo N 7 quod HRm1
9 sed] sub G monstrat CGm1 11 ergo om. H uero NPorph.
p. 9, 7 om. H 12 aliae... aliae m1 separabiles esse (p. 249, 2) om. C moueri—perceptibile]
Rom. cett. 14 ante quaecumque s. l. omnia in sup. mg. m2 acylum sim. p. 249, 3.250, 20. al.
16 post inseparabilia add. suntedd. Busse, om.Rcum Porph. p. 9,10
Superius differentias triplici diuisione partitus est dicens
aut communes esse aut proprias aut magis proprias, dehinc
easdem alia diuisione in duas secuit partes dicens has quidem
aliud facere, illas uero alteratum. nunc tertiam earum quidem
facit diuisionem dicens alias esse separabiles, alias inse-
parabiles, posse autem de uno quoque cuius multae sunt dif-
ferentiae, plurimas fieri diuisiones ex ipsa differentiarum natura
manifestum est. nam si omnis diuisio differentiis distribuitur,
quorum multae sunt differentiae, multas etiam diuisiones esse
necesse est. fit autem ut animal diuidatur quidem hoc modo :
animalis alia quidem sunt rationabilia, alia inrationabilia, item
alia mortalia, alia inmortalia; item alia pedes habentia, alia
minime; rursus alia herbis uescentia, alia carnibus, alia semi-
nibus. ita nihil mirum uideri debet, si multiplex differentiae
est facta partitio. ac primum quidem cum in ternarium nume-
rum differentiae membra secuisset, communes et proprias et
magis proprias nuncupauit. secunda uero diuisio communes et
proprias intra nomen alteratum | facientis inclusit, magis proprias
cett. (in mg. capacem P post accidens add. est s. l. Lm2, ras. in E
et om. Νpost se add. est P 5 differentia R 7 dicens in mg.
Hm2 8 earum quid R earundem CN quidem post pr. alias C 9 post
post, alias add. uero C 14 animal] in animali quod H diuiditur H
quidem ante diuidatur Lp, om. brm 15 animalium N edd. quidem
post sunt NP, om. H rationalia alia inrationalia H 18 item P 20 post
secuisset add. ait HP aut CN et magis—et proprias om. EG 21 nun-
cupari H nuncupauerit LPR 22 facientes CNPm1 propria R
proprium Em1GLp.c. 23 facientes CN qua CLNRm1
quarum subdiuisio fit. inseparabilium differentiarum aliae sunt
per se, aliae secundum accidens, per se quidem magis pro-
priae, secundum accidens uero propriae. per se autem aliquid
inesse dicitur quod alicuius substantiam informat. si enim
idcirco quaelibet species est, quoniam substantiali differentia
constituitur, illa differentia per se subiecto adest neque per
accidens aut per quodlibet aliud medium, sed sui praesentia
speciem quam tuetur informat, ut hominem rationabilitas.
homini enim huiusmodi differentia per se inest, idcirco enim
homo est, quia ei rationabilitas adest; quae si discesserit,
species hominis non manebit. et has quidem quae substanti-
ales sunt, inseparabiles esse nullus ignorat; separari enim a
subiecto non poterunt, nisi interempta sit natura subiecti.
secundum accidens nero inseparabiles differentiae sunt hae
quae propriae nuncupantur, ut aquilum esse uel simum; quae
idcirco per accidens nuncupantur, quoniam iam constitutae
speciei extrinsecus accidunt nihil subiecti substantiae commo-
dantes.
Illae igitur quae per se sunt, in substantiae
om. EG, in inf. mg. L alteratum post facientibus R, om. G
post facientibus add. id est communem L (in inf. mg.) P 2 adiungit]
ponit La.c. cetera R ceterasque Lm2 alteram C 3 una ras. ex
una C quidem] quidem fit G quippe HN 4 et om. G, s. l. E
5 inseparabilis E esse om. G 6 post quarum add. quidem Lp ita
brm post aliae add. enim EGL 8 inesse aliud (ex aliquid m2) L
11 neque] non Lm2R, ante neque add. quae Hm2 12 post medium
add. quae sunt propria Hm1, del. m2 13 rationalitas H, item 15 15 ei
s. l. Hm2 16 quidem eas (sic) C 17 nullus esse C 18 nisi] ni EG
20 proprie CN aquilum] cf. p. 248, 15 22 accedunt Hm1N subiecto
Hm1 subiectae Lm1N (-te) 24 Igitur illae C in om. N
minus, illae uero quae per accidens, uel si inse-
parabiles sint, intentionem recipiunt et remissi-
onem; nam neque genus magis aut minus praedi-
catur de eo cuius fuerit genus, neque generis dif-
ferentiae, secundum quas diuiditur; ipsae enim
sunt quae unius cuiusque rationem complent, esse
autem uni cuique unum et idem neque intentionem
neque remissionem suscipiens est, aquilum autem
esse uel simum uel coloratum aliquo modo et
intenditur et remittitur.
Differentiis rite partitis earum inter se distantiam monstrat
atque unam quidem repetit quam superius dixit. cum enim
tres esse dixisset differentias, communes, proprias, magis pro-
prias, alteratum facere dixit proprias, sicut etiam communes,
aliud minime, sed hoc solis magis propriis reseruauit. nunc
igitur idem repetit dicens quoniam inseparabiles differentiae
quae substantiam monstrant, id est quae per se subiectis
speciebus insunt easque perficiunt, aliud faciunt, illae uero
GRLm2 percipiuntur E illae—suscipiens est (12)] om. cett. 3 dicuntur] accipiuntur (ex 1); Porph. p. 9, 16 uel codd., Dauid comment. p. 184, 16 alteratum] alterum m1 et om. om. om. brm Busse; Porph. p. 9, 18 Busse et cett.
codd. edd. (cf. 4); Porph. p. 9, 19 cod. M cett. 9 ipsae] Porph. p. 9, 20 10 post rationem add. id est diffinitionem cum Porph. p. 9, 21 cod. Μ, cett. 12 aquilum] cf. ad p. 248, 15 autem om. P 13 pr. uel]
et Em1 et om. CLR 14 et] uel R 17 esse
post dixisset HNP, ante tres P 18 alteratum—proprias] proprias alte-
ratum facere dixit HNP 19 post aliud add. uero HNPR, s. l. Lm2
strant, intendi aut remitti non possunt, quae uero sunt secun-
dum accidens, et intentione crescunt et remissione decrescunt.
id autem probatur hoc modo. uni cuique rei esse suum neque
crescere neque deminui potest; nam qui homo est, humanitatis
suae nec crementa potest nec detrimenta suscipere. nam neque
ipse a se plus aut minus hodie uel quolibet alio tempore
homo esse potest nec homo rursus ab alio homine plus homo
potest esse uel animal. utrique enim aequaliter animalia,
aequaliter homines esse dicuntur. quodsi uni cuique esse
suum nec cremento ampliari potest nec inminutione decrescere,
quod per id facile monstrari potest, quoniam quae genera sunt
uel species, nulla intentione uel remissione uariantur, non est
dubium quin differentiae quoque, quae unius cuiusque speciei
substantiam formant, nec remissionis detrimenta suscipiant
nec intentionis augmenta. itaque substantiales differentiae
neque intentionem neque remissionem suscipiunt. huius causa
haec est. quoniam esse uni cuique unum et idem est, et
N substantiam N sunt EN neque edd. 4 est] L
(s. l. m2) P edd., om. cett. sunt om. E 5 secundum accidens quo-
niam quae om. EGP 6 ante intendi add. quae EGP post pos-
sunt add. secundum (s. l. E) accidens EGP sunt om. CHL 7 in-
tentione] intensione Pm2 edd., item 17—p. 253, 6 9 deminui] Pm1
minui L (ex diminui m2) N diminui cett. quia C 10 decrementa
Em1G edd. 11 uel] aut L 12 neque N 13 uterque P aequa-
liter—dicuntur] aequaliter corporales. aequaliter animati. aequaliter ho-
mines esse dicuntur H, eadem uerba loco aequaliter—dicuntur adiungit sic
utrique enim aequaliter eqs. N 15 ampliorari EGLPm1 17 ante non
s. l. et ob hoc Em2 19 informant Pm2 21 suscipient N cuius HNP
22 post unum add. est L 23 remissionemque N post exemplum
add. sit Lm1 edd. (ante huius distinctio), est Lm2, s. l. Hm2
uero secundum accidens differentiae sunt inseparabiles, ut
aquilum esse uel simum uel coloratum aliquo modo, et inten-
tionem suscipiunt et remissionem. fieri enim potest ut hic
paulo sit nigrior, hic uero amplius simus, ille minus aquilus,
at uero quod non omnes homines aequaliter rationales mor-
talesque sint, nec specierum nec differentiarum natura uidetur
admittere.
Cum igitur tres species differentiae consi-
derentur et cum hae quidem sint separabiles, illae
uero inseparabiles, et rursus inseparabilium cum
hae quidem sint per se, illae uero per accidens,
rursus earum quae sunt per se differentiarum
aliae quidem sunt secundum quas diuidimus ge-
nera in species, aliae uero secundum quas ea quae
diuisa sunt specificantur, ut cum per se differen-
tiae omnes huiusmodi sint, animati et inanimati,
post cuilibet add. esse L edd. 2 quae om. GPR, del. Hm1?
3 formant CEGLm1R species Lm2NP 3 ante quoniam add. quae
EGHLPR essentiam] substantiam N 4 ante quae add. ill<a>e G
6 aquilum] cf. ad p. 248, 15 colorari EG 8 nigrior sit HNP hic—
aquilus] hic uero minus hic magis acilus ille autem minus hic amplius
simus illo uero minus E amplius simus] amplissimus G, add. sit L
aquilus] ut 6 9 non quod R ut non HNPm1 quoniam non m2 ratio-
nabiles ELm2P 12 considerantur m2 (in er. -entur) EG
illae—sensibilis (p. 254, 5) om. CEG 14 et—sensibilis (ibid.) om.
HLNP 16 rursus—sensibilis (ibid.) om. R per se sunt om. edd. haec m1
animati—insensibilis] Porph. p. 10, 4 ante sint
add. animalis edd. cum Porph. quattuor et (20—p. 254, 2) om.
inmortalis differentia et rationalis et inrationalis,
diuisiuae sunt animalis differentiae; per eas
enim genera in species diuidimus.
Fit nunc differentiarum plena et suprema diuisio, quae est
huiusmodi. differentiarum aliae sunt separabiles, aliae inse-
parabiles, inseparabilium aliae sunt secundum accidens, aliae
substantiales. substantialium aliae sunt diuisibiles generis,
aliae coustitutiuae specierum. quod uero ait : cum igitur tres
species differentiae considerentur, ad hoc retulit, quod
in prima differentiarum diuisione partim eas communes esse,
partim proprias, partim magis proprias dixit, quas rursus tres
differentias alias separabiles esse monstrauit, alias inseparabiles,
separabiles quidem communes, inseparabiles uero proprias ac
magis proprias. inseparabilium uero fecit diuisionem dicens
alias esse secundum accidens, quae propriae nuncupantur, magis
proprias uero secundum substantiam considerari. earum uero
quae secundum substantiam sunt, subdiuisionem facit, quod
m1 4 post animata add. et Busse, om. Porph. (p. 10, 6) edd. 5 ea] he ex e Rm2 est] sunt R 6 diffe-
rentia om. CEGPR et om. CLRet irrac- P) Lm2P 7 diuisi Em1 diuisae GPm1 has HP;
Porph. p. 10, 8 L (s. l. m2) (in mg.
m2) Porph., om. cett. 11 post inseparabilium add. uero C
12 generis om. EGR, in mg. Lm2 15 post esse add. dixit HNP
dicit R 16 dixit om. HPR, s. l. Em2 rursum H 17 alias insepa-
rabiles esse (esse om. N) monstrauit HNP 18 ac] et HN 20 acci-
dens] se EG(er.), s. l. Pm2, add. substantiam Em1 alias (alia E) se-
cundum substantiam considerari G edd., in mg. Em2, s. l. alias secun-
dum Pm2, post considerari add. et illas esse secundum accidens edd.
quae—considerari om. E post quae s. l. uero secundum accidens Pm2
propria C proprias Pm2 nuncupari Pm2 21 eorum (sic) uero quae
secundum substantiam s. l. add. Em2 22 post quae add. et C
inanimatum, sub animato sensibile atque insensibile, sub quo
animal, sub animali rationale atque inrationale, sub rationali mor-
tale atque inmortale et sub mortali species hominis, quae solis
deinceps indiuiduis praeponatur. in hac igitur diuisione omnes
hae differentiae specificae nuncupantur, generum enim specierum-
que differentiae sunt, sed generum quidem diuisiuae, specierum
autem constitutiuae. id autem probatur hoc modo. substantiam
quippe corporei atque incorporei differentiae partiuntur, cor-
poreum uero animati atque inanimati, animatum sensibilis
atque insensibilis. ita igitur genera substantiales differentiae
partiuntur et dicuntur generum diuisiuae. at uero si eaedem
differentiae quae a genere descendentes genus diuidunt, colli-
gantur et in unum quae possunt iungi copulentur, species
informatur. nam cum animal species sit substantiae — omnia
enim superiora de inferioribus praedicantur et quicquid inferius
fuerit, species erit etiam superioris —, animatum tamen atque
N diuident R informant CNR, add. atque construant H
atque constituunt (-ant ex -ent P) NP, s. l. Lm2 (ex p. 256, 3) at E
2 facilitatem G cognitionem om. EG illa s. l. Hm2 3 trans-
feratur Hm1N; post transcribatur spatium ad inscribendam figuram ut
uid. relictum in EG sub] ubi E hoc Em1GLm1R 4 atque
incorporeum in mg. Em2 sub corporeo om. GR, in mg Em2, s. l.
Lm2 6 animal sub om. E sub animali om. GR 6 rationabile E
7 et om. HN, del. Em2 12 patiuntur Em1G corporeum—partiun-
tur (15) om. Em1, in mg. corporeum (ex corpore m3)—inanimati (ani-
matum autem s. l. add. m3) sensibilis—partiuntur add. m2 13 ani-
matum om. G, post add. autem Em3 enim Lm1, del. m2, et er. N
14 post insensibilis add. partiuntur CL substantialis Gm1Pm2 15 si
del. Lm2, post si del. et R heaedem P (dem er.) R (h del.) hae HN
16 quae post descendentes L 17 in ex al. litt. Em2 18 informantur
EHN informant part. ras. ex informatur Lm2 fit E
inrationabilitas cum mortalitate iungatur, fiet equus aut quod-
libet animal, quod ratione non utitur, rationabilitas uero atque
inmortalitas copulatae del substantiam informant. ita eaedem
differentiae cum referuntur ad genera, diuisiuae generum fiunt,
si uero ad inferiores species considerentur, informant species
earumque substantiam conuenienti copulatione constituunt. In
hoc quaesitum est, quemadmodum dicerentur esse hae diffe-
post sunt add. eiusdem P (s. l. m2) edd. diuisiua Em1G 2 post
sunt s. l. si ad speciem Lm2Pm2 uero om. N, del. Pm1?, s. l.
Hm2Rm2 fiunt s. l. Rm2 3 definitionemque] diuisionemque EG
formant Hm1 4 quidem] uero N 5 ante genus add. eiusdem CN,
post add. est s. l. LPm2 ante differentiae add. generis GP, post add.
diuisiuae R post constitutiuae add. animalis R, s. l. speciei animalis
Lm2 6 rationabilitas—diuiditur] P rationalitas atque inrationalitas
diuidit mortalitas (ex inmortali m2) etiam atque inmortalitas (ex inmor-
tali m2) diuidit**· H rationabilitas atque irrationabilitas mortale atque
inmortale diuidit C rationale atque inrationale (diuidunt add. N) mortale
atque (et N) inmortale diuidit (diuidit om. N) NR inrationabile (inratio-
nale L) atque inmortale diuiditur EGLm1, in mg. ante atque add.
irracionale. mortale etiam atque m2 rationabilitas atque irrationabilitas,
mortalitas atque immortalitas diuidit brm 7 rationalitas E 8 diuisiua
Em1GLm1R 9 constitutiua GLm1R eiusque] hominisque HNP
nominis (del. Lm2) eiusque EGL 10 atque perficiunt s. l. Rm2
11 irrationalitas EP mortali Lm2Pm1 fiat G aut] atque L
12 rationalitas HP 13 inmortalitas] inrationabilitas R dei om. G,
post substantiam E (s. l. m2) L formant HN item HL 14 di-
uisae E 17 esse om. C eae EGR heae P
5 quod uero non sit animal, nec rationale esse concedi. sed eadem
corpora propter simplicitatem et perpetuitatem motus aeterna
esse confirmat. est igitur aliquid quod ex duabus his diffe-
rentiis conficiatur, inrationabili scilicet atque inmortali. quodsi
magis cedendum Platoni est et caelestia corpora animata
esse credendum, nullum quidem his differentiis potest esse
subiectum — quicquid enim inrationabile est corruptioni sub-
iacens et generationi, inmortale esse non poterit —, sed tamen
hae differentiae, quoniam substantialium differentiarum in
numero sunt, si iungi ullo modo potuissent, earum naturam
et speciem quoque possent efficere. atque ut intellegatur, quae
sit haec potentia efficiendae substantiae specieique formandae,
respiciamus ad proprias atque communes, quae tametsi iun-
gantur, speciem substantiam que nulla ratione constituunt. si
quis enim loquatur ambulans, quae sunt duae communes dif-
ferentiae, uel si albus ac longus, num idcirco isdem eius sub-
stantia constituitur? minime. cur? quia non eiusdem sunt
generis, quae alicuius possint constituere et conformare sub-
a, 18 ss.; ed. Didot IV
part. II p. 38a, frg. 24 (Cic. de nat. deor. II 15, 42 cum locis ab Heitzio
adlatis). 9 Platoni] Tim. p. 38 E. 39 E ss.; cf. supra p. 209, 2.G inrationalis CEGP differentiae E 5 concedit
Lm1N 7 est] esse CN, ad est s. l. ał esset L aliud G 8 con-
ficeretur H, s. l. (add. ał) ad conficiatur L irrationali Lm2P 9 ac-
cedendum CN (ac er.) H (ac in ras. m2), concedendum edd. est
platoni CN et om. C 10 credendum om. CN 11 inrationale
(irr- P) HP 13 ante substantialium add. in CHN, post diff.
om. CHNR 16 efficientiae G 17 tametsi] etsi C etiam (si er. H)
etsi H (in mg. ł tametsi m2) NP 19 loquitur HN 20 sit H num
ex non Rm2 isdem] NP eisdem (ei in ras. m2) L hisdem cett., post
s. l. differentiis add. Em2 21 ante cur add. id HNP, s. l. Lm2 eius
EG sunt ante eiusdem N, post generis L 22 possunt NP con-
firmare Em1GRm1
tale ac rationale coniuncta efficiunt deum : est igitur inmortale
quod speciem formet, quodsi inter se iungi nequeunt, non
idcirco quod in natura earum est, abrogatur.
Sed hae quidem quae diuisiuae sunt differentiae
generum, completiuae fiunt et constitutiuae speci-
erum; diuiditur enim animal rationali et inrationali
differentia et rursus mortali et inmortali differentia,
sed ea quae est rationalis differentia et mortalis, con-
stitutiuae fiunt hominis, rationalis uero et inmor-
talis del, illae uero quae sunt inrationalis et mor-
talis, inrationabilium animalium, sic etiam et supremae
substantiae cum diuisiua sit animati et inanimati dif-
ferentia et sensibilis et insensibilis, animata et sen-
sibilis congregatae ad substantiam animal perfecerunt.
Geminum differentiarum usum esse demonstrat, unum qui-
dem quo genera diuiduntur, alium uero quo species infor-
mantur; neque enim hoc solum differentiae faciunt, ut genera
partiantur, uerum etiam dum genera diuidunt, species in quas
genera deducuntur efficiunt, itaque quae diuisiuae sunt gene-
rum, fiunt constitutiuae specierum, huiusque rei illud exemplum
est quod ipse subiecit; animalis quippe differentiae sunt diui-
siuae rationale atque inrationale, mortale atque inmortale; his
enim praedicatio diuiditur animalis, omne enim quod animal
est, aut rationale aut inrationale aut mortale aut inmortale
est. sed istae differentiae quae diuidunt genus quod est animal,
speciei substantiam formamqne constituunt, nam cum sit homo
animal, efficitur rationali mortalique differentiis, quae dudum
animal partiebantur, item cum sit equus animal, inrationali
mortalique differentiis constitui|tur, quae dudum animal diui-
huiusmodi, quae cum animata et rationabilia Plato esse con-
firmat, tum in deorum uocabulum antiquitatis ueneratione
probantur assumpta, de primo quoque genere, id est substantia
demonstrantur uenire. nam cum eius diuisiuae sint differentiae
EHm1Rm2 alio m1 uero om. R 4 partiuntur GPm1
diuidendo N 5 deducantur HN dicuntur R diuiduntur C (uid in er.
duc? m2) diuisae Em1Gm2HR 6 huius C rei om. EGR
s. l. Lm2 7 ipse] ille R diuisae Em1Gm2 8 mortale atque
inmortale om. EGR, in mg. Lm2 9 quod animal est] animal HNR
10 pr. aut om. R post rationale add. est HN 11 est om. HR quod]
hoc C 13 post efficitur add. ab his EPm1, del. m2, s. l. Lm2 post
differentiis add. constituitur Cm1, del. m2 14 partiebantur] diuidebant
Lm1R 15 diuidebant] parciebantur R 16 ut] si CH, in ros. N, recte?;
cf.p. 208, 22 20 confirmet C (et in ras. m2)HLm2N 22 substantiam Em1
23 demonstrantur] idem monstratur HN idem (super ras. Cm2, s. l. Pm2)
demonstrantur Cm1Pm1, alt. n del. Cm2Pm2 euenire HNPm2, add.
s. l. differentiae Lm2 diuisae Em1Pm1 sunt EHm1
Quoniam ergo eaedem aliquo modo quidem accep-
tae fiunt constitutiuae, aliquo modo autem diuisiuae,
specificae omnes uocantur. et his maxime opus est ad
diuisiones generum et definitiones, sed non his quae
secundum accidens inseparabiles sunt, nec magis his
quae sunt separabiles.
Omnes a genere differentias procedentes genus ipsum a
quo procedunt, diuidere nullus ignorat, ipsae autem quae
diuidunt genus, si ad posteriores species applicentur, informant
substantias easque perficiunt, eaedem igitur sunt constitutiuae
specierum, eaedem diuisibiles generum, alio tamen modo atque
alio consideratae, ut si ad genus relatae quidem in contrariam
diuisionem spectentur, diuisibiles generis inueniuntur, si uero
iunctae aliquid efficere possint, specierum constitutiuae sunt,
quae cum ita sint, hae differentiae quae genus diuidunt, rectis-
sime diuisiuae nominantur - quae enim constituunt speciem,
specificae sunt, sed constituunt speciem hae differentiae quae
post constitutiuas add. et completiuas C completinasque HNP (ex
p. 258,10) 6 ergo] igitur P needem uel heedem hic et 15. 16. p. 261, 1
codd. quidam alio P (ras. ex aliquo,) in ras.) quidem]
om. cett.; Porph. p. 10, 18 (10)] om. cett. alio ras. ex aliquo ut uid. add. m2 10 sunt inseparabiles om. post Omnes
add. enim R 13 quo] quibus EGR procedent Em1 15 post sub-
stantias s. l. earum L eas substantiasque (quae N) HNR sunt
igitur HL 16 post eaedem add. sunt LR 19 sint CHPRm1 21 diui-
siuae] specificae Lm2 nominantur] nuncupantur HΡΝ enim om. C
post speciem add. eaedem speciem faciunt, quae uero speciem faciunt
CHN
manifestum est. quoniam enim diuisiuae sunt, per eas diuidi
oportet genus, quoniam autem constitutiuae, per eas species
definiri; quibus enim unum quodque constituitur, isdem etiam
definitur, constituitur autem species per differentias generis
diuisiuas, quae sunt specificae, iure igitur specificae solae et
in generis diuisione et in specierum definitione ponuntur, et
de specificis quidem haec ratio est, de his autem quae uel
separabilia uel inseparabilia continent accidentia, nihil in
generum diuisione uel definitione specierum poterit assumi,
idcirco quoniam quae diuisibiles sunt, substantiam generis
diuidunt, et quae constitutiuae sunt, substantiam speciei con-
stituunt. quae uero sunt inseparabilia accidentia, nullius sub-
stantiam informant, unde fit ut multo minus separabilia acci-
dentia ad diuisiones generum uel specierum definitiones
accommodentur; omnino enim dissimiles sunt substantialibus
differentiis, nam inseparabilia accidentia hoc fortasse habent
commune cum specificis, hoc est substantialibus differentiis,
quod aeque subiectum non relinquunt, sicut nec specificae
differentiae, separabilia autem accidentia ne hoc quidem; sepa-
Gm1 eaedemque] H (hee-) NP eaedem C igitur eaedem
(eaedem s. l. Lm2) quae (que E) sunt EGLR constitutiuae specie-
rum C 2 quare—constitutiuae om. EGLR quare iure] iure igitur P
4 diuisionem HLm2P et] uel R definitionem (uel diff-) HL (s. l.
ał constitutione] P diuisione Em1 6 eius Em1 7 post definiri add. oportet
CN, s. l. (scil. add. E) EL quibus—definitur om. EGLR, in mg. Pm2
hisdem CHN 9 solae s. l. Em2 10 post, in om. HN 12 continent]
concedunt EG, s. l. uel faciunt Gm1? 13 post uel add. in L 16 sub-
stantiam] HN, om. Em1, speciem CGLm1R (post informant) s. l. Em2,
speciei substantiam Lm2P edd. 17 formant H multo om. C 18 ad
diuisiones—accidentia (20) in inf. mg. Gm2 definitiones] diuisiones
Em1G 19 ante substantialibus add. a HN, recte? 22 ante quod
add. id H (linea del., sed linea er. uid.) N ad quod aeque s. l. ał
quod hae similiter L sic G (ut er.) L (ut del. m2) 23 ne] nec LN
Quas etiam determinantes dicunt : differentia est
qua abundat species a genere, homo enim ab animali
plus habet rationale et mortale : animal enim neque
ipsum nihil horum est nam unde habebunt species
differentias? neque enim omnes oppositas habet
- nam in eodem simul habebunt opposita —. sed,
quemadmodum probant, potestate quidem omnes
habet sub se differentias, actu uero nullam, ac sic
neque ex his quae non sunt, aliquid fit neque opposita
circa idem sunt.
Specificas differentias definitione concludit dicens substan-
differentia specifica est qua abundat species a genere,
sit enim genus animal, species homo : habet igitur homo dif-
ferentias in se, quae eum constituunt, rationale atque mortale;
omnis enim species constitutiuas formae suae differentias in
se retinet nec praeter illas esse potest, quarum congregatione
perfecta est. si igitur animal quidem solum genus est, homo
uero est animal rationale mortale, plus habet homo ab animali
id quod rationale est atque mortale, quo igitur abundat species
brm 4 Quae m1 dicuntur m1 est add.m2
5 que Em1 quae Ga.c. abundant (ha- G) Em1G a om. N ho-
mo—-nullam (11)] Rom. cett. ab om. R
autem om. add. m2, autem er. Porph. p. 11, 3 pro autem; cf. ad p. 16, 15; an autem
(cf. Boethius scripsit? opposita R habet]cett.
codd. et edd. 9 nam] nec R habebit post opposita), non habe-
bunt p.c. cett. ac sic om. N sic ex si
Em2G 12 hiis Rm1
13 circa idem sunt] Porph. p. 11, 6 Pm2R 19 constitutiuae Em1GLp.c.Rm1 in se om. C 22 est
uero E 23 id] id est EGP
traria in eodem esse non possunt, alia uero, quoniam ex nihilo
nihil fit. nam neque contraria pati sese possunt, ut in eodem
simul sint, nec aliquid ex nihilo fieri potest; omne enim quod
fit, habet aliquid unde effici possit atque formari, quae pro-
positiones talem faciunt quaestionem, dictum est differentiam
esse id qua plus haberet species a genere, quid igitur? dicen-
dum est genus eas differentias quas habent species, non habere?
et unde habebit species differentias quas genus non habet?
nisi enim sit unde ueniant, differentiae in speciem uenire
non possunt, quodsi genus quidem has differentias non habet,
species autem habet, uidentur ex nihilo differentiae in speciem
conuenisse et factum esse aliquid ex nihilo, quod fieri non
posse superius dicta propositio monstrauit. quod si differentias
omnes genus continet, differentiae autem in contraria dissol-
uuntur, fiet ut rationabilitatem atque inrationabilitatem, mor-
talitatem atque inmortalitatem simul habeat animal, quod est
genus, et erunt in eodem bina contraria, quod fieri non potest,
neque enim sicut in corpore solet esse alia pars alba, alia
nigra, ita fieri in genere potest; genus enim per se conside-
ratum partes non habet, nisi ad species referatur, quicquid
igitur habet, non partibus, sed tota sui magnitudine retinebit,
nec illud dubium est, quin in partibus suis genus habeat
post, quo] quod Em1 (quid m2) GHm1R a om. H 2 hoc—dif-
ferentia om. C huic] hunc Em1N 4 per se ante notis brm unam
GHa.r. 5 aliam C (sic) Ha.r. post quoniam add. quidem C 6 sit C
nec N 10 id om. R qua] quod GHLm1P; cf. p. 270, 12 dicen-
dumne Lm2 11 genus ante non habere HNP habent] habet Lm2
12 habet] habebit CEGLm1, in mg. Rm2 (om. m1) 13 ueniunt R
15 uidetur GLm1P differentia EGL (ex -tiasj P 16 esse] est CLP
aliquando Em1 18 contrarium HLm2NPm1 contrario R 19 mortali-
tatem atque inmortalitatem] CNP, s. l. Lm2, om. cett. 22 esse post alba
N, post alia P 25 detinebit N 26 in] HNP, s. l. Lm2, om. cett.
soluimus. potest quaelibet illa res id quod est non esse, sed
alio modo esse, alio uero non esse, ut Socrates cum stat, et
sedet et non sedet, sedet quidem potestate, actu uero non
sedet. cum enim stat, manifestum est eum non agere sessi-
onem, sed potius standi inmobilitatem. sed rursus cum stat,
sedet, non quia iam sedet, sed quia sedere potest; ita actu
quidem non sedet, potestate uero sedet. et ouum animal est
et non est animal. non est quidem animal actu, adhuc namque
ouum est nec ad animalis processit uiuificationem, sed idem
tamen est animal potestate, quia potest effici animal, cum
formam ac spiritum uiuificationis acceperit. ita igitur genus
et habet has differentias et non habet, non habet quidem actu,
sed habet potestate. si enim ipsum per se animal consideretur,
differentias non habebit, si autem ad species reducatur, habere
potest, sed distributim atque ut eius speciebus separarim nihil
possit euenire contrarium. ita ipsum genus si per se consi-
post homine s. l. habet E, post rationabilitatem Lm2 2 nunc
om. EGR, s. l. Lm2 4 suae intra C 6 quaelibet illa res] HLm2NPm1
quaelibet res (res s. l. E) CEPm2 quidlibet Lm1R quodlibet G 7 alio
uero non esse om. Hm1, s. l. alio non esse m2 8 secund. sedet om. CEGR
9 enim om. CEGLPm1 (s. l. autem m2) R sessione G 10 mobilita-
tem CEGLm1P mobilitate N cum stat in constat mut. ERm2 13 actu
om. EG 14 neque CL ad om. E animal G animalis quidem L
16 spiritum] speciem CHR genus et] ELm2NP et genus et H genus
CGLm1R 17 non habet quidem—potestate] habet quidem potestate
sed non habet (habet om. C) actu CEm2P habet quidem actu sed non
habet potestate Em1G 18 consideretur] quis (s. l.) consideret E
19 autem] enim R reducat E 20 distributim] HLm2PRm2 distri-
butum CN distribute EGLm1 distributam Rm1 atque—contrarium]
atque in species separatum (separatim H) ut nihil possit esse (euenire
H) contrarium CHN, add. locum atque ut eius—contrarium C nihil]
et nihil G 21 si ipsum genus HN
differentias in eo quod dicitur genus, actu non habet, inpos-
sibilitas enim eius propositionis quae dicit contraria in eodem
esse non posse, in eo consistit quod contraria actu in eodem
esse non possunt, nam potestate et non actu duo contraria in
eodem esse nihil impedit, quae uero nos contraria diximus,
Porphyrius opposita nuncupauit. est enim genus contrarii
oppositum : omnia enim contraria, si sibimet ipsis considerantur,
opposita sunt.
Definiunt autem eam et hoc modo : differentia
est quod de pluribus et differentibus specie in eo quod
quale sit praedicatur; rationale enim et mortale de
homine | praedicatum in eo quod quale quiddam est
nale et mortale est, conuenienter adsignabimus.
Tres sunt interrogationes ad quas genus, species, differentia,
proprium atque accidens respondetur, haec autem sunt : quid
H 2 uel om. Lm1 uelut HLm2 sin eo]
id HN quot E 7 actu ante contraria H, post eodem CLN in
eodem esse—in eodem om. EG 8 post non possunt add. quantum ad
genus potestate solum, quantum ad species actu et potestate Rm2 9 nil
L contraria nos C 11 si om. HN, s. l. Cm2 si in semet Lm2P
considerentur CLm2 12 sunt om. HN 13 autem om. H enim C
et om. CEGHNPante eam Porph. p. 11, 7 EP
de om. C et om. CEGLIR; Porph. cf. infra p. 267, 1 15 ra-
tionale—animal (19)] Rom. cett. 16 praedicatur a.c.m1 quid-
dam om. Rs. l. scil, homo m2; Porph. p. 11, 10
post post, animal add. sit C, ante EG inquisiti] Porph.
p. 11, 11 om. CEGLR; Porph. p. 11, 12 HNR, s. l. m2 assignauimus E assignamus G 22 hae
Hp.r.LR edd. heede m P
aut differentia aut proprium aut accidens respondebitur, id est
uel rationalis uel risibilis uel caluus. sed in proprio quidem
illa est obseruatio, quod illud proprium dici potest quod de
una specie praedicatur, accidens uero tale est quod qualitatem
designet quae non substantiam significet, differentia uero talis
est quae substantiam demonstret, interrogati igitur qualis una
quaeque res sit, si uolumus reddere substantiae qualitatem,
differentiam praedicamus, quae differentia numquam de una
tantum specie praedicatur, ut mortale uel rationale, sed de
pluribus, quod igitur de pluribus speciebus inter se differen-
tibus praedicatur ad eam interrogationem, quae quale sit id
de quo quaeritur interrogat, ea est differentia cuius talem
posuit definitionem : differentia est quod de pluribus
om. G, s. l. E habet CEGLR 2 per om. H ac N 3 pr.
aut] ut CHm1N post, aut] ut Hm1N habet R, post habeat del. se
habet G 4 iure—legit] differentia aut legit G aut differentiam *ut
(a er.) legit E differentia respondetur (respondetur etiam R) id est aut
sedet aut legit Lm1 5 aut] et HLm1NP quale H 6 proprio aut
accidenti EGR respondebitur] CLm2P respondebit EGR respondetur
HLm1N 7 pr. uel om. LN uel risibilis uel caluus] Lm1 edd. uel
mortalis uel caluus CHLmSN uel mortalis uel alicuius EGR uel mor-
talis uel saluus uel caluus Pm1 uel mortalis uel risibilis uel caluus m2
10 quae non—demonstret] Differentia uero talis est (haec om. L) quae
(que ELm1 atque m2) non substantiam significet (-cat Lm1, add. m1
Differentia uero talis est quae substantiam significat, del. m2). Differentia
uero talis est quae (non add., sed del. E) substantiam demonstret (at
Lm1) EGL post significet in mg. Proprium uero est quod non sub-
standam significat H 11 quae] quia R demonstrat CLm1 inter-
roganti R (ex -tis] quale R 12 constantiae G 13 numquam] non
C tantum de una C 14 sed om. EG, s. l. Lm2 15 quod] quod-
si R 16 ad praedicatur in mg. respondetur E 18 pluribus—differen-
tibus] cf. p. 265, 14
Rebus enim ex materia et forma constantibus
uel ad similitudinem rtfateriae et formae constituti-
onem habentibus, quemadmodum statua ex materia
est aeris, forma autem figura, sic et homo communis
et specialis ex materia quidem similiter consistit
genere, ex forma autem differentia, totum autem hoc
animal rationale mortale homo est, quemadmodum
illic statua.
Dixit superius differentias esse quae in qualitate speciei
praedicarentur, nunc autem causas exequitur, cur speciei qua-
litas differentia sit. omnes, inquit, res uel ex materia formaque
consistunt uel ad similitudinem materiae atque formae sub-
stantiam sortiuntur, ex materia quidem formaque subsistunt
post quale add. quid Lm2(in ras.) E (sed er.) Rm1, del. m2, add. quid
post sit s. l. Hm2 4 post similitudinem add. proportionemque LNRQ
(in mg. nempe communionem om. Porph. p. 11, 13 et) ac om. Lm2CEGHNPRm1 specieique
Ler. uid. cf. Porph. et infra 13 ss. 5 quem-
admodum—differentia (8)] LRom. cett. post materia add. quidem
edd., recte ut uid.; Porph. p. 11, 14 (s. l. m2) aere
(in ras. m2) in al. litt. m2) forma Lbrm Busse;
Porph. m2m1R) per (del. m2 diffe-
rentiam figuras add. LRm1m1om. del. m2m2 7 simi-
liter] Busse similiter proportionaliter LRm1 similiter proportionaliterquc
m2brm; cf. Porph. p. 11, 15 8 ante genere
add. in m2 (ex m1) LGa.c. 9 ratione E ante mortale
add. et CEGHLPR, om. Ncum Porph. p. 11, 16 homo est om. N,
ex homine m2 11 differentiam HN 12 praedicaretur HN causis
Em1 post cur add. autem Hm1, del. m2 qualitas speciei H 13 omnis
ELm2N uel om. EGR 14 consistit Ea.c.HLm2 subsistit N
15 sortitur HLm2N ex om. CEGR formaque] et forma P
iacente cum in ipsam figura superuenerit, fit quaelibet illa
res corporea ex materia formaque subsistens, ut Achillis statua
ex aeris materia et ipsius Achillis figura perficitur, atque ea
quidem quae corporea sunt, manifestum est ex materia for-
maque subsistere, ea uero quae sunt incorporalia, ad simili-
tudinem materiae atque formae habent suppositas priores
antiquioresque naturas, super quas differentiae uenientes effi-
ciunt aliquid quod eodem modo sicut corpus tamquam ex
materia ac figura consistere uideatur, ut in genere ac specie
additis generi differentiis species effecta est. ut igitur est in
Achillis statua aes quidem materia, forma uero Achillis qua-
litas et quaedam figura, ex quibus efficitur Achillis statua,
quae subiecta sensibus capitur, ita etiam in specie, quod est
homo, materia quidem eius genus est, quod est animal, cui
superueniens qualitas rationalis animal rationale, id est speciem
fecit, igitur speciei materia quaedam est genus, forma uero
et quasi qualitas differentia, quod est igitur in statua aes,
hoc est in specie genus, quod in statua figura conformans, id
in specie differentia, quod in statua ipsa statua, quae ex aere
G putemus R 4 nec om. Gm1 ne EGm2L 5 ma-
teria est] fit materia HNP ante igitur add. si E, sed del. 6 in
om. R ipsa ER figuram Hm1La.r. peruenerit HN 9 corpo-
ralia HNP ex om. C 11 prioris Em1G 12 antiquiorisque G
13 tamquam om. CLP, del. Hm2 ex] ea GL (in ras. m2) R 14 materia
ac figura] brm materia (in ras. Lm2) forma ac figura (ac figura del.
Lm2) LP forma ac figura CEGHRp figura ac forma N 15 generi]
generis EG 16 aes—statua (17) om. N materiae G 17 et quae-
dam—statua] CH, om. Lm1 (in mg. et quaedam figura m2) P statua
(cet. om.) EGR 18 quod] quae edd. 22 et om. EGR, s. l. Lm2 quali-
tatis R igitur est (est s. l. Pm2) HNP 23 figura] forma N 24 post
quod add. est igitur Pm2
sint, iure in eo quod quale sit interrogantibus respondetur.
Describunt autem huiusmodi differentias et hoc
modo: differentia est quod) aptum natum est diuidere
genere, quod est animal, diuidunt.
Haec quidem definitio cum sit usitata atque ante oculos
exposita, eam tamen plenius dilucideque declarauit. omnes
enim differentiae idcirco differentiae nuncupantur, quia species
a se differre faciunt, quas unum genus includit, ut homo atque
equus propriis discrepant differentiis; nam sicut homo animal
est, ita etiam equus, ergo secundum genus nullo modo distant.
CHNP 2 quidem] quaedam CHLm2PR 3 autem]
nero N uero] ergo Lm1 autem N qualitas] HNPm1 qualia CEGLR
uel qualis s. l. Pm2 5 ante respondetur excidisse differentia coni.
Brandt 6 post autem add. et L (del.) R; Porph. p. 11, 18 post add.cod. B differentias] Em2GHPm1CLPm2
Em1NR; Porph,. LPRom. cett.; Porph.CG actum R natura] HL
(del. m2) om. cett.; Porph. p. 11, 19 cf. infra p. 272,
5—9. 275, 12 8 ante quae add. ea s. l. m2, del. m. al., illa
s. l. m2 genere sunt om. EG
9 et equum] equnmque C 10 diuidit L 11 cum—oculos in mg. E
sit usitata] sita sit situr (sic) Em1 ita sit m2 situ sit sita G ante
om. HNR, s. l. Lm2 oculis HN 12 post exposita add. superius R
ea GNR plenius dilucideque declarauit] (claruit Em1Gm1) CEm2Gm2
plenius dilucideque declarauit L plenius lucidinsque declarauit Hm2
plenius dilucidiusque claruit R exempli insuper luce declarauit (ex decla-
ruit N) NP plenius dilucideque exempli insuper luce declarauit Hm1
exempli insuper luce reserauit edd. 13 species ase differre] specie (ex
specierum, sequ. rasura) differentiam E species in aere differentiam G
species ase differentiae Lm1 14 a] ad R concludit N 15 nam
in ras. Lm2 sed EG
Adsignant autem etiam hoc modo : differentia
est qua differunt a se singula; nam secundum genus
non differunt, sumus enim mortalia animalia et nos
et inrationabilia, sed additum rationabile separauit
nos ab illis, et rationabiles sumus et nos et dii, sed
mortale adpositum disiunxit nos ab illis.
Vitiosa ratione et non sana quod uult explicat definitio
quorundam. id enim esse dicunt differentiam qua una quaeque
res ab alia distet, in qua definitione nihil interest quod ita
dixit an ita concluserit : differentia est id quod est differentia,
etenim differentiae nomine in eiusdem differentiae usus est
EG 3 post equo distinguunt edd., post equus expec-
tatur igitur’ Schepps, additum eqs. nominatiuum absolut. (cf. indicem
Meiseri) interpretatur Brandt qui Lm2P 5 autem om.del.
Lm2m2 etiam om. H etiam et ΝPorph. p. 11, 21 Porph. Busse,
sed cf. infra p. 271, 1.7. 18. 272, 17. 6 nam—ab illis (9)] LRom. cett. post nam add. homo et equus cum Porph. edd. (cf. etiam
infra p. 271, 9. 12, sed etiam supra p. 269, 9), etiam Bussio homo
atque equus addendum uid. 7 enim] autem uel
irr-) R(in ras.) ros. ex -bilia (9) om. R ratio-
nabile] p.ra.r. et cett. separauit] disiunxit CHP, s. l. er. uid. om. cett. rationabiles] Lm1CP
rationales cett., add. enim ΕGΗcodd. Porph. aut om. CEGHP; Porph. om. E et om. N
di C dei ut uid om. EG 11 ante Vitiosa in ras.
Haec E ratione] L edd., om. cett. (recte?), in ras. est E et om. G
sane E (in ras.) NP explicans HNP non (s. l. m2) explicat L
12 id] cf. p. 263, 10 13 aliis R distat HN differt P 14 dixerit
Lm2P an] utrum R concluderit L concludat EGR id quod
est om. E ante differentia add. ipsa ER differentia om. G 15 etenim
om. EGR differentiae nomine] qua differt una res ab alia, id est id
quod est differentia est differentia. Differentiae nomine fid est—nomine
in ras. m2) E in—definitione] usus in eius diffinitione N
in eiusdem usus est definitione, est autem communis et uaga
nec includens substantiales differentias, sed quaslibet etiam
accidentes hoc modo : differentia est qua a se differunt
singula; quae enim genere eadem sunt, differentia discrepant,
ut cum homo atque equus idem sint in animalis genere,
quoniam utraque sunt animalia, differunt tamen differentia
rationali, et cum dii atque homines sub rationalitate sint
positi, differunt mortalitate, rationale igitur hominis ad equum
differentia est, mortale hominis ad deum, atque hoc quidem
modo substantiales differentiae colliguntur, quodsi Socrates
sedeat, Plato uero ambulet, erit differentia ambulatio uel
sessio, quae substantialis non est. namque istam quoque dif-
ferentiam definitio uidetur includere, cum dicit : differentia
est qua differunt singula; quocumque enim Socrates a
Platone distiterit nullo autem alio distare nisi accidentibus
potest —, id erit differentia secundum superioris terminum
definitionis, quam rem scilicet uiderunt etiam hi qui definitionis
huius uagum communemque finem reprehendentes certae con-
clusionis terminum subiecerunt.
Lm2 (non noscitur m1) P definitione] in definitione N
3 qui] LN quomodo CEGPR qui* (d er.) H possemus EG possi-
mus R 4 ita om. EGR cognitionem NPm2, post agnitionem add.
a cogitatione Hm1, del. m2, s. l. uel cognitione m2, del. m. al. set
om. EG 7 accidentales Lm2Pm2 9 sunt EGHLm1R in om. GNR
11 et om. EGR rationabilitate CGLm1 rationale N sunt CEGLm1R
12 positi] post EG post differunt add. tamen L rationabile L
13 est om. C 15 ambulatio uel om. EG, s. l. Lm2 16 nam HLm1
ista E 18 quo EGHm1 post differunt add. a se R cumque EG
quoque Rm1 quocumque modo P post enim s. l. modo Lm2 19 de-
stiterit CEm1HPRm2 distauerit m1 post alio s. l. modo Em2 ac-
cidentibus] ex accidentibus P
Interius autem perscrutantes de differentia
dicunt, non quodlibet eorum quae sub eodem sunt
genere diuidentium esse differentiam, sed quod ad
esse conducit et quod eius quod est esse rei pars est;
neque enim quod aptum natum est nauigare erit homi-
nis differentia, etsi proprium sit hominis, dicimus
enim ‘animalium haec quidem apta nata sunt ad naui-
gandum, illa uero minime’, diuidentes ab aliis, sed
aptum natum esse ad nauigandum non erat comple-
tiuum substantiae nec eius pars, sed aptitudo quae-
dam eius est, idcirco, quoniam non est talis quales
sunt quae specificae dicuntur differentiae, erunt igitur
specificae differentiae quaecumque alteram faciunt
speciem et quaecumque in eo quod quale est acci-
piuntur. — Et de differentiis quidem ista sufficiunt.
Sensus propositionis huiusmodi est. quoniam superius dixit
determinasse quosdam differentiam esse qua a se singula dis-
EGHP perscrutantes et speculantes cett.; Porph.
p. 12, 1 CH (linea del., sed lin. er.)
cett. edd. Busse; Porph. p. 12, 1 R, quodlibet] quod habet ELm1m1post quod-
libet er. habet om. s. l. Lm2 sed quod—
dicuntur differentiae (12)] LRom. cett. 5 aptum] actu R natum
om. LR; Porph. p. 12, 4 Porph. p. 12,
5 unde dicemus coni. Brandt, cf. supra p. 230, 18. 19;
infra 12 erunt p. 234, 16. (erit). 17. 235, 2 (erunt) 7 ani-
malia Rm1 nata om. LR 8 aliis] illis Rm1
natum om. R est R erit m2 10 neque Busse 11 est om. R
quoniam om. LR 12 quae om. L 13 alteram—
quaecumque om. H 14 et] ea EG quale in er. quid ut uid. Hm2
quid EG post est add. esse EG accipiunt EG 15 Et—sufficiunt
om. N Et om. CEGP; Porph. 12,11 om. EGPorph. om. H sufficiant CLm2;
Porph. EGLa.c. ilico alios P de differentia]
differentiam CLm1P
species sub uno genere positas, ut tamen eorum substantiam
minime conforment, quia non uidentur esse differentiae speci-
ficae nisi illae tantum quae ad id quod est esse proficiunt et
quae in definitionis alicuius parte ponuntur, hae autem sunt
ut rationale hominis, nam et substantiam hominis conformat
et ad esse hominis proficit et definitionis eius pars est. ergo
nisi ad id quod est esse conducit et eius quod est esse rei
pars sit, specifica differentia nullo modo poterit nuncupari,
quid est autem esse rei? nihil est aliud nisi definitio, uni
cuique enim rei interrogatae ‘quid est?’ si quis quod est esse
monstrare uoluierit, definitionem dicit, ergo si qua definitionis
pars fuerit, eius erit pars quae unius cuiusque rei quid esse
sit designet, definitio est quidem quae quid una quaeque res
EG 2 posita] posita sunt EGL post genere add.
quae Lm1, del. m2 3 differentiae—id est om. CN hae om. H id
est om. R, er. uid. H, s. l. Lm2 4 nominari HLm2NR 5 earum H
6 quia] quae CH specificae ante esse H, post N 7 proficiant R
et quae] eaeque G eae quae Em1, del. m2, etiam proxima in—ponuntur
del. m2 8 in del. Lm2, om. P diffinitiones N definitionibus EGLm1
aliqua N partes EGLP post ponuntur add. ut mortalis rationalis
Em1, del. m2 hae] ea EGLm2P 9 et s. l. Lm2 et ad G con-
format—hominis om. EG 11 conducat EHm2Lm2N et eius—pars
sit] N et eius quod (add. quid Rm1, del. m2, quidem ex quid Hm2,
del. m3) est esse rei pars sit (est Hm1) HR et eius rei quod est (est
del. Lm2) esse pars est (est om. Lm1, s. l. sit m2) CL et eius quod
quidem esse rei pars est P eius rei quod quidem (aliquid add. E) EG
13 esse om. G, ante autem H nihil del. Em2 est s. l. Lm2Rm2
esse E (del. m2) G unius cuiusque R 14 interrogatae] ad inter-
rogationem CHN quis] quid Lm2 quod] id quod CHNP 15 qua]
quid CHN 16 post eius s. l. rei Lm2 quae] quod HLm1N quid]
quod N sit esse L esse fit G est esse Hm1N 17 designat
Lm2P significet Hm1N est quidem] enim est HN quae quid]
quia N
atque equi hanc differentiam dicat, aptum esse ad nauigandum.
homo enim aptus est ad nauigandum, equus uero minime, et
cum sit equus atque homo sub eodem genere animalis, addita
differentia ‘aptum esse ad nauigandum’ equum distinxit ab
homine, sed aptum esse ad nauigandum non est huiusmodi,
quale quod possit hominis formare substantiam, sed tantum
quandam quodammodo aptitudinem monstrat et ad faciendum
aliquid uel non faciendum oportunitatem. idcirco ergo speci-
fica differentia esse non dicitur, quo fit ut non omnis diffe-
rentia quae sub eodem genere positas species distribuit, spe-
cifica esse possit, sed ea tantum quae ad substantiam speciei
proficit et quae in parte definitionis accipitur, concludit igitur
esse specificas differentias quae alteras a se species faciunt
per differentias substantiales, nam si uni cuique id est esse
quodcumque substantialiter fuerit, quaecumque differentiae
substantialiter diuersae sunt, illas species quibus adsunt, omni
substantia faciunt alteras ac discrepantes, atque hae in defini-
tionis parte sumuntur, nam si definitio substantiam monstrat
om. E ostenditur N ac er. E, om. N profert om. N
demonstratque CLm1 quid] quod Lm1Pm1R quidem quid N 2 per
om. EGR, in mg. Lm2 assignatione EG 3 ad om. EΡ quasi
om. EGPR 5 faciant om. EG facient CLm1Rm1 7 homo enim (autem
LR)—equus] HLNR hominem equum (cet, om.) CEGP 10 esse ad—sed
tantum (11) om. EG 11 quale om. EGR, del. Lm2 ante quod
(quid P) add. per L (del. m2), s. l. Pm2 post substantiam add.
sicut rationale quae est substantialis qualitas C 12 habitudinem Hm1
13 opportunitatem CR differentia specifica C 18 ante esse add.
eas HΝΡ, s. l. Lm2 quae—differentias om. EGR ad faciunt s. l.
Lm2 19 differentias ex distantias Lm2 idem est (in
ras. m2) esse H idem esse est R 21 sint Hm1 omnes EGP
22 substantias P substantiae Hm1 substantiae ratione N
Proprium uero quadrifariam diuidunt. nam et id
quod soli alicui speciei accidit, etsi non omni, ut ho-
mini medicum esse uel geometrem, et quod omni
accidit, etsi non soli, quemadmodum homini esse
bipedem, et quod soli et omni et aliquando, ut homini
in senectute canescere, quartum uero, in quo concur-
rit et soli et omni et semper, quemadmodum homini
esse risibile, nam etsi non semper rideat, tamen risi-
bile dicitur, non quod iam rideat, sed quod aptus
natus sit; hoc autem ei semper est naturale et equo
hinnibile, haec autem proprie propria perhibent esse,
om. EG, s. l. Pm2 2 erunt post partes Lm2 sunt m1 sunt
post definitionum CGR, s. l. Em2 3 DE PROPRIO om. H, add. Lm2
EXPLICIT DE DIFFEREN. (DIFFERENTIIS s. l. C 5 hominem Rm1H geo-
metram CEm1G edd. Busse et quod—perhibent esse (14)] LR (locum
hic om., p. 277, 7 post adest inserit) om. cett. omni] Porph.
p. 12, 14 Rm1 ante homini add. et R
8 homini] Porph. p. 12, 16 unde homini omni coni.
Busse 9 post uero add. est del., in mg.
conuenit m2 10 hominem RRPorph. p. 12, 17
Lhic ut uid. s. l. semper add., sed er. RBusse non rideat semper edd.; Porph. p. 12, 18 Ledd. Busse; Porph. edd.; Porph. p. 12, 19 cod. Mm2 om. R, add. ad ridendum Rante sed add. ridendum
om. Porph. semper ei est naturale L semper est ei naturale ante et add. ut (om. etiam B Bussii) edd. Busse;
Porph. p. 12, 20 om. cod. A 14 autem] Porph. om. cod. A proprie—esse] Ls. l. m2) om.), proprie domi-
nanterque (nominantur m2) propria perhibentur (perhibentur del. m2)
RPorph.
Superius dictum est omnia propria ex accidentium genere
descendere, quicquid enim de aliquo praedicatur, aut substan-
tiam informat aut secundum accidens inest. nihil uero est
quod cuiuslibet rei substantiam monstret nisi genus, species
et differentia, genus quidem et differentia speciei, species uero
indiuiduorum. quicquid ergo reliquum est, in accidentium
numero ponitur, sed quoniam ipsa accidentia habent inter se
aliquam differentiam, idcirco alia quidem propria, alia priore
propria quadrifariam dicunt, cuius quadrifariae appellationis
significationes enumerat, ut quae sit conueniens et congrua
nuncupatio proprietatis ostendat, dicit ergo proprium accidens
quod ita uni speciei adest, ut tamen nullo modo coaequetur
ei, sed infra subsistat ac maneat, ut hominis dicitur pro-
prium medicum esse, idcirco quoniam nulli alii inesse ani-
om. N equus—equus] CEGHNPsed add. et si
homo, risibile, si risibile, homo est] cum Porph. p. 12, 21, post pr. equus
add. et RL est etiam est et (sic) s. l. m2) et quicquid hinnibile equus est quattuor est s. l. m2) N 6 ante species add. et Lm1, del. m2
7 et om. R genus—diiferentia om. EGR, s. l. Hm2 11 ante antiquiore
add. in ER 12 nunc ex nam Hm2 quadrifarie N in quadrifariam
(-um GP) EGP diuidunt H (ur er.) P (ur del. m2) 13 aliquid CPm1
14 ait om. E (in mg. dicitur m2) G est R diuiduntur EG 15 nuncu-
pantur EGR 16 proprie CEm1G propriam ut uid. Pm1 propriam m2
dicuntur EGHm1La.c.NR quadrifariam C 18 proprietas Ea.c.
(proprii p.c.) G dicitur CEHLa.c. (corr. m1 et 2) P ergo om. C
proprium s. l. Cm2 primum m1 20 ei ante nullo HN ac] et HNP
dicimus HN
speciei, etsi non omni coaequatur, ut medicina soli quidem
inest homini, sed non omnibus hominibus ad scientiam ad-
est. Aliud proprium est quod huic e contrario dicitur
omni, etsi non soli; quod huiusmodi est, ut omnem quidem
speciem contineat eamque transcendat, et quoniam quidem nihil
est sublectae speciei quod illo proprio non utatur, dicimus
omni, quoniam uero transcendit in alias, dicimus non soli :
hoc huiusmodi est quale homini esse bipedem, proprium est
enim homini esse bipedem, omnis enim homo bipes est
etiamsi non solus, aues enim bipedes sunt, geminae igitur
significationes proprii quae superius dictae sunt, habent aliquid
minus, prima quidem quia non omni, secunda uero quia non
soli, quas si iungimus, facimus omni et soli, sed demimus
aliquid secundum tempus, si ei adiciatur aliquando, ut sit
haec tertia proprii nuncupatio ‘omni et soli, sed aliquando’,
ut est in senectute canescere uel in iuuentute pubescere;
omni enim homini adest in iuuentute pubescere, in senectute
canescere, et soli, pubescere enim solius hominis est, sed ali-
om. EG homini EN 2 quod] quia HN nisi de homine
post esse N 3 medicus Hm1N 4 inesse] CP, s. l. Hm2Lm2, om.
EGR inest N etiamsi Em2 (et m1) Hm1LR 5 etiamsi EHm1L
(repet, post inest) PR coaequetur Em2Hm1 ante medicina add. homini
H (del. m2) LNR 6 homini om. NR, s. l. Hm2 adest] adesse potest
CLN potest esse H; de R cf. ad p. 275, 6 7 est ante aliud HN, post
CG, om. E 8 etiamsi HLNR quid HN 10 quod illo—non soli in
inf. mg. Em2 post dicimus add. enim C 11 aliis Em2G 12 hoc] id N
post quale add. est s. l. Hm2, post homini CG 13 hominis R, post
homini add. proprium Em2 enim in mg. Em2 14 etiamsi—geminae om.
EGR 17 sed Hm2 si m1 demimus] HN deminus Cm1 m2 dempsimus R dedimus Em1 (addimus m2) G deest
minus LP 18 eis HLP ei post adiciatur N 19 omni et soli] et soli
et omni C sed] si G 21 post. in] et in HN 22 est hominis HN
quod omni et soli et semper adest, omni autem et soli
speciei et semper intellegendum est ut homini risibile, equo
hinnibile; omnis enim et solus homo risibilis est et semper.
neque illud nos ulla dubitatione perturbet, quod semper homo
non rideat; non enim ridere est proprium hominis, sed esse
risibile, quod non in actu, sed in potestate consistit, ergo
etiamsi non rideat, quia ridere tamen posse soli et omni homini
semper adesse dicitur, conuenienter proprium nuncupatur, nam
si actus separatur ab specie, potestas nulla ratione disiungitur.
Quattuor igitur significationes proprii dixit, nam prima
quidem, quando accidens ita subiectae speciei adest, ut soli
ei adsit, etiamsi non omni, ut homini medicina; secunda uero,
om. EGR, s. l. L, post tantnm P tamen L post iunentnte
add. pubescit N 2 post proprii add. integra simplexque significatio
GHP (del. m1? ex 5) in eo—fit proprii (4) om. R modo om.
N, del. Lm2 3 inest om. EG est Lm1 minus La.c. minui N
minuens P aliquid uel] atque significationem in ras. Em2 uel]
CNP et GL, om. ΕH 4 quod] quam N 5 simplexque] et simplex
HLNR proprii R 6 soli et omni N secund. et om. GLR,
s. l. Pm2 omni autem—intellegendum est om. Rbrm 7 et semper
om. EGR, del. Lm2, s. l. Hm2Pm2 intellegendum est del. et s. l. adest
scr. Hm2, in mg. quod soli et omni adest m. al. 8 post. et om. EGPR
post semper add. similiter et equus hinnibile brm 9 illud Hm2 enim
Hm1N 10 proprium est NPR sed] si est R esse del. Lm2 est R
11 sed] si R 12 si non rideat etiam C quia om. N, s. l. Hm2 tamen
om. R autem HN possit La.c.N potest Em2 post omni add.
adsit H (del. m2) adest N 13 ante semper s. l. et Hm2 semper
om. R ante conuenienter add. et H (er.) L (del. m2) NP 14 si]
etsi Hm1Lm1N separetur Em2 a C 15 proprii om. EG nam
prima] unam CHm1 (primam m2) N nam (s. l.) primam P 17 homini
medicina] hominem esse medicum C secundam CHN; in mg. ał. se-
cunda autem cum omni accidit etsi non soli ut homini esse bipedem
add. L uero] autem CL (in mg.)
cetera quidem conuerti non possunt : neque enim coaequatur
quod soli, sed non omni speciei adest, species quidem de ipso
dici potest, ipsum uero de specie minime, qui enim medicus
est, potest dici homo, homo uero qui est, medicus esse non
dicitur, rursus quod ita est alii proprium, ut omni adsit
etiamsi non soli, ipsum quidem de specie praedicari potest,
species uero de eo minime, nam bipes praedicari de homine
potest, homo uero de bipede nullo modo, rursus quod ita
adest, ut omni et soli, sed aliquando adsit, quoniam de tem-
pore habet aliquid deminutum nec simpliciter semper adest,
reciprocari non poterit, possumus enim dicere ‘omnis qui pubescit
homo est’, non ‘omnis homo pubescit’: potest enim minime ad
iuuentutem uenire atque ideo nec pubescere; nisi forte non sit
pubescere hominis proprium, sed in iuuentute pubescere, aut,
etiam cum nondum est in iuuentute aut etiam praeteriit, tamen
sit ei proprium non tale quale tunc fieri possit, cum praeter iuuen-
tutem est, sed quale cum in iuuentute consistit, atque ideo hoc
N soli—adiungitur del. Hm2 omni accidit etsi non
soli CHm2L semper s. l. Hm2 2 hominem C tertiam CHN
soli et omni N 3 omnio m. LNR homini om. N quartam CG (sic) HN
4 post. et om. EG, add. Pm2 inest CHm1N ideo om. E adeo
HLR 5 coaequantur HN 6 quodj quia cum Hm1N non omni
sed soli N sed] si R 7 qui enim—dici homo om. EGR 8 homo
dici C 9 ad alii s. l. aL, post add. una pars R 11 de homine
praedicari C 13 adest ex est Em2 distat Hm1 assit ex sit Hm2
14 diminutum EN nec] et Hm1 16 non] non tamen dicimus L
homo] qui est homo L qui homo est (qui et est s. l. m2) H 18 ante
sed add. solummodo Hm2, ante in CN, post post. pubescere L aut]
Hm2La.c.Pm2 ut EGHm1Lp.c.Pm1R autem CN 19 cum] Hm1NR
quod CEGHm2LP etiam s. l. Hm2 iam Em1 20 sit] adsit CHN
ei om. G fieri om. C, in ras. Lm2 fieri possit del., est s. l. scr.
Hm2 potest L (in ras. m2) P est C 21 post quale add. tunc fieri
potest (posset CHLm1N) CH (s. l. m2) LNP
riore plurimum distat; nam qui risibilis est, semper ridere
potest, rursus qui potest in iuuentute pubescere, cum ipsa
iuuentus non sit semper, non ei adest semper ut in iuuentute
pubescat, haec autem quarta proprii significatio quoniam nulla
temporis definitione constringitur, absoluta est atque ideo
etiam conuertitur et de se inuicem proprium atque species
praedicantur; homo enim risibilis est et risibile homo.
Accidens uero est quod adest et abest praeter sub-
iecti corruptionem, diuiditur autem in duo, in separa-
bile et in inseparabile, namque dormire est separabile
accidens, nigrum uero esse inseparabiliter coruo et
Aethiopi accidit, potest autem subintellegi et coruus
albus et Aethiops amittens colorem praeter subiecti
corruptionem, definitur autem sic quoque; accidens est
HN 2 speciei] tempori EGR aliquid C 4 alicui
om. EG, del. Hm2 ali R alii Lm1 pr. et om. EGLR post. et] ut
La.c.R 5 post. a s. l. Hm2 6 qui ex quod Lm2 7 ante cum
add. sed CH (del. m2) NP, s. l. Lm2 8 adest] est EGR in iuuentute
deleri uult Hilgard 9 quoniam] quam EGLm2P 10 definitio (uel
difd–) EGLm2R constringit EG 11 et de se] et ideo de se P de
se om. R De specie EG 12 risibile C et om. EGHR 13 inscript.
om. HLΝRom. (p. 281, 3)] LRom. cett. duobus L 16 in om. Busse 19 amittens colorem] m1ett. edd. Busse;
Porph. p. 13, 2 cf. supra p. 101, 13 corruptionem
subiecti LRcodd. Porph. aut ante aut post;
cf. infra p. 281, 17. 282, 3. 8 20 definitur] Porph. p. 13, 3
Omnibus igitur determinatis quae proposita sunt,
dico autem genere, specie, differentia, proprio, acci-
denti, dicendum est quae eis communia adsint et quae
propria.
Quouiam, ut superius dictum est, quae de aliquo praedi-
cantur, uel substantialiter uel accidentaliter dicuntur cumque
ea quae substantialiter praedicantur, eius de quo dicuntur
substantiam definitionemque contineant et sint eo antiquiora
atque maiora, quod ex substantialibus praedicatis efficiuntur,
cum ea quae substantialiter dicuntur pereunt, necesse est ut
simul etiam ea interimantur quorum naturam substantiamque
formabant, quae cum ita sint, necesse est ut quae accidenter
dicuntur, quoniam substantiam minime informant, et adesse
et abesse possint praeter subiecti corruptionem, ea enim tan-
tum cum absunt subiectum corrumpere poterunt, quae effi-
ciunt atque conformant quae sunt substantialia, quae uero
Rante pr. esse add. et R, s. l. m2; om. Porph.
p. 13, 4 post. et] uel L (post uel littera er.) edd.; Porph. codd. CM
post genus s. l. est m2 neque species neque differentia Busse; Porph. post proprium add. sit LR
3 consistens m1 5 dico—accidenti om. LH et accidenti Lm2 (et accidente m1)
EG 6 eis] his CHP hiis R, om. EG;
Porph. p. 13, 7 R sunt Lm1Porph. om. G 7 post propria add. EXPLICIT DE GENERE SPECIE DIF-
FERENTIA PROPRIO ACCIDENTE om. EG alio CEGR
9 accidentialiter CP accidenter HR dicuntur] praedicantur R cum
EG 11 definitione EG maiora atque antiquiora C 12 quod]
quia R substantialiter CN efficitur CHm2LN 13 cumque N,
post cum s. l. accidenter E intireunt P 15 an informabant? acci-
dentaliter Lm2 16 et om. EGR, s. l. Lm2 abesse et adesse H
17 possunt N tantum enim C 18 perrumpere E potuerunt LR
19 informant HN
inseparabile uero ut Aethiopi atque coruo color niger. in qua
re talis oritur dubitatio. ita enim est definitum : accidens est
quod adesse et abesse possit praeter subiecti corruptionem.
idem tamen accidens aliquando inseparabile dicitur; quod si
inseparabile est, abesse non poterit, frustra igitur positum est
accidens esse quod adesse et abesse possit, cum sint quaedam
accidentia quae a subiecto non ualeant separari, sed fit saepe
ut quae actu disiungi non ualeant, mente et cogitatione sepa-
rentur. sed si animi ratione disiunctae qualitates a subiectis
non ea perimunt, sed in sua substantia permanent atque per-
durant, accidentes esse intelleguntur, age igitur, quoniam
Aethiopi color niger auferri non potest, animo eum atque
cogitatione separemus, erit igitur color albus Aethiopi, num
idcirco species consumpta sit? minime, item etiam coruus, si
ab eo colorem nigrum imaginatione separemus, permanet tamen
auis nec interit species, ergo quod dictum est et adesse et
abesse, non re, sed animo intellegendum est. alioquin et sub-
stantialia, quae omnino separari non possunt, si animo et cogi-
tatione disiungimus, ut si ab homine rationabilitatem auferamus
H uel cum absunt
uel cum adsunt N cum uel (uel s. l. m2) absunt uel adsunt L; ante
assunt (sic) add. uel P 3 ante adest add. et P 4 dinidunt EGLR
accidens edd. aliud est enim H 5 ante dormire add. ut brm 6 ut
om. HR edd. 7 dubietas CEG (recte?) post. est add. Hm2 8 et]
uel N potest CL 9 dicit EG 11 abesse-et adesse E 12 ab CRm1
14 animi] hac C 15 eas EGN permaneant G ac R 16 acciden-
ter CG intellegantur Em1 igitur] enim HN 17 eum om. G, ante
separemus C, uero E atque] et HLNPR 18 num ex non Rm2
19 consumptae (consumpta R) sunt EGLR edd. ita CEP 20 imagine
EGR 21 interiit Lm1PR pr. et om. EGR, s. l. Lm2 22 et
om. CEG 23 si] saepe Hm1LNP 2t rationalitatem P
ni|tio ceterorum omnium priuatione, ut id dicatur esse acci-
species ac differentia et proprium, cum autem eadem simili-
tudine definitionis plura definiri queant, non est terminans et
circumclusa descriptio, praesertim cum longe sit a definitionis
integritate seiunctum quod cuiuslibet rei formam aliarum rerum
negatione demonstrat.
Quibus omnibus expeditis, id est genere, specie, differentia.
proprio atque accidenti, descriptisque eorum terminis quantum
postulabat institutionis breuitas, ea ipsa communiter pertrac-
tanda persequitur, ut quas inter se habeant differentias haec
quinque, de quibus superius disputatum est, quas uero com-
muniones, mediocri consideratione demonstret, ut non solum
EG possimus EL post tamen add. si L, s. l. Hm2Pm2
2 imaginatione] cogitatione N statimque C (q. er.) H (q. del. m2) N
periit PR 3 item CHm1 sit EN (ut uid.) sublata EGR enim
s. l. Cm2 accidenti om. EGR, post cogitatione N 4 ante cogitatione
er. et C quoque om. EGP (sic) accidentis om. C, post definitio R
5 ad priuatione s. l. quae fit per priuantiam Em2 id om. EG dicat
EGR 6 fit C neque differentia neque proprium LNR 8 enim
om. NR nec (ante differentia) CH 9 neque NR sit om. L,
post accidens R neque N 10 proprio HPm1 11 plurima L
queunt EGLm1R termino Ep.c.R et om. EGR 12 ab LR
ac G 13 negatione rerum E 14 demonstret N 15 post genere
add. quidem CP 16 ante proprio add. et H ante quantum
add. et PR, s. l. Lm2 17 post breuitas repet. expeditis PR,
s. l. Em2 pertractanda om. C retractanda HNP 18 ante quas
s. l. quia Em2 19 de quibus om. E disputandum G quas nero]
quasue CL
Expeditis per se omnibus quae proposuit et quantum
in unius cuiusque consideratione poterat, ad scientiae terminum
breuiter adductis nunc iam non de singulorum natura, id est
uel generis uel differentiae uel speciei uel proprii uel acci-
dentis, sed de ad se inuicem relatione pertractat, nam qui
communiones ac differentias rerum colligit, non ut sunt per
se res illae considerat, sed ut ad alias comparentur, id autem
duplici modo, uel similitudine, dum communitates sectatur,
uel dissimilitudine, dum differentias, quae cum ita sint, nos
quoque, ut adhuc fecimus, propter planiorem intellectum
philosophi uestigia persequentes ordiemur de his communio-
nibus quae adsunt generi et speciei et differentiae uel proprio
et accidenti.
Commune quidem omnibus est de pluribus praedi-
C considerationem Ea.r.G 4 id est om. N, add.
Rm2 5 pr. uel om. P secund. uel] et P 6 nam quia R namque
Hm1N 7 sunt.om. C 8 ille GLNP, post illae s. l. sint Cm2 ut
om. R ad s. l. LRm2 post alias add. qualiter CHPR, s. l. Lm2
comparantur EGHm2, recte? cf.p. 284, 1 post autem s. l. fit Cm2L,
in mg. Em2, post duplici s. l. Pm2 9 dum—dum om. EG sectatur]
retractat R retractantur L (n del., s. l. aP 10 differentiae
La.c.P uel differentia EG 11 ad adhuc s. l. id est (uel G) hac tenus
EGm2 12 his] his omnibus R communibus EGR 13 utrumque et om.
EGLR uel om. R et NP 14 et] uel EGL atque R 15 ante
Commune add. inscriptionem DE COMMVNIBVS GENERIS (ET add.
Busse,
N in subscript. libri IV cum alio ordine uerborum, DE HIS (HIIS om. (litt. minusc.) inscript.
om. CEGHLPR
uiduis. namque animal de equis et bobus [et canibus]
praedicatur, quae sunt species, et de hoc equo et de
hoc boue, quae sunt indiuidua, inrationale uero et de
equis et de bobus praedicatur et de his qui sunt par-
ticulares, species autem, ut homo, solum de his qui
sunt particulares praedicatur, proprium autem, quod
est risibile, et de homine et de his qui sunt particu-
lares, nigrum autem et de specie coruorum et de his
qui sunt particulares, quod est accidens inseparabile,
et moueri de homine et de equo, quod est accidens
separabile, sed principaliter quidem de indiuiduis,
secundum posteriorem uero rationem de his quae
continent indiuidua.
Antequam singulorum ad unum quodque habitudinem tractet,
illam prius respicit quam omnes ad se inuicem habere uide-
(16) om. HNP post. de om. R 2 autem] quidem
item 4 3 post indiuiduis s. l. praedicatur Em2 at uero
—separabile (16) om. CEG at uero—indiuiduis (5) om. om.R
5 post. de om. R 6 bubus Lm1R, ante add. de LBusse et canibus cum Porph. p. 13, 14 om. edd., delend. uid. Bussio
7 praedicatur post species R pr. (sic) de om. R 8 inrationabile L
et om. Porph. p. 13, 15; ante et add. similiter R 9 de om. R bubus
RLm1s. l. m2 (dicitur m1), post particulares LRR, add. homines Lom. Porph.
p. 13, 16 proprium—particulares (12) om. R quod est] Porph.
p. 13, 17 12 pr. et om. LBusse (casu ut uid., cf. eius adnot. ad
Porph. p. 13, 17 add. m2 13 pr. et om. Busse; Porph. p. 13, 18
R 15 de homine—equo post separabile R
16 sed om. Πpost principaliter add. accidens praedicatur s. l.
accidens Lm2 17 secundum—rationem] secundo uero (cet. om.) Netiam m1; uero post secundum C posteriore E ratione E
orationem ante de add. et edd. cum Porph. p. 13, 21 18 post
indiuidua add. speciebus NRG
species ac differentia et proprium et accidens, quae cum ita
sint, est eorum una atque indiscreta communio de pluribus
praedicari, disgregat autem ipsam de pluribus praedicationem,
quemadmodum in singulis fiat, quod unum quodque proposi-
torum de quibus pluribus praedicetur ostendit, ait enim genus
quidem de pluribus praedicari, id est speciebus ac specierum
indiuiduis, ut animal praedicatur de homine atque equo ac
de his indiuiduis quae sub homine sunt atque sub equo, item
genus praedicatur de differentiis specierum atque id iure.
quoniam enim species differentiae informant, cum genus de
speciebus praedicetur, consequens est ut etiam de his dicatur
quae specierum substantiam formamque efficiunt, quo fit ut
genus etiam de differentiis praedicetur ac non de una, sed de
pluribus; dicitur enim quod rationabile est, esse animal et
rursus quod inrationabile est, esse animal, ita genus de spe-
ciebus ac differentiis praedicatur ac de his quae sub ipsis
sunt indiuiduis. differentia uero de speciebus dicitur pluribus
ac de earum indiuiduis, ut inrationabile et de equo praedicatur
ac boue, quae sunt plures species, et de his quae sub ipsis
sunt indiuiduis eodem modo dicitur; nam quod de uniuersali
praedicatur, praedicatur et de indiuiduo. quodsi differentia de
speciebus dicitur, praedicabitur etiam de eiusdem speciei sub-
HN 5 post. et] atque R 7 autem] ut est E
8 quod] ut Em2P et quod La.c. et ut p.c., ante quod s. l. in eo Hm2
praepositorum HN 9 ostendat ELm2P 10 id est om. HNR, er. G
11 atque] et CL equo ac de om. EG ac] atque CL et R 12 de
om. L, s. l. Cm2 qui EGP post. sub om. LNP 14 enim del. E
15 praedicatur HN 16 perliciunt HNP 18 rationale EGHNP
19 quod om. R, in ras. E, quoniam GLm1 inrationale HNP est
om. R 21 differentiae... dicuntur R 22 inrationale (uel irr-) Em2
(rationabile m1) HLm2NP 23 bouej de boue N et de] deque EG
25 et ante praedicatur C 26 praedicatur C etiam om. EN
homo de Socrate, Platone, Cicerone et ceteris, proprium item
de specie praedicatur cuius est proprium, neque enim esset
proprium alicuius, si de alio diceretur; de quo enim una
quaeque res ‘et soli et omni et semper’ dicitur, eiusdem pro-
prium esse monstratur. quae cum ita sint, proprium de specie
dicitur, ut risibile de homine; omnis enim homo risibilis est.
dicitur etiam de indiuiduis speciei de qua praedicatur; est
enim Socrates, Plato et Cicero risibilis, accidens uero et de
speciebus pluribus dicitur et de diuersarum specierum indi-
uiduis. dicuntur enim coruus atque Aethiops nigri et hic cor-
uus et hic Aethiops, qui sunt indiuidui, nigri secundum nigre-
dinis qualitatem uocantur. atque hoc quidem est accidens
inseparabile, sed multo magis separabilia accidentia pluribus
inhaerescunt, ut moueri homini et boui — uterque enim moue-
tur —, et rursus ea quae sub homine sunt atque boue indiuidua,
moueri saepe praedicantur. sed aduertendum est auctore Por-
phyrio quod ea quae accidentia sunt, principaliter quidem de
his dicuntur in quibus sunt indiuiduis, secundo uero loco ad
uniuersalia indiuiduorum referuntur, atque ita praedicatio
CLP 3 uero C 5 praedicatur Cm1EGLRm2
7 esse E 8 nisi HPR, ex si CLm2 aliquo CHP ante diceretur
add. non R, s. l. Lm2 9 pr. et om. EGHN secund. et om. G tert.
et om. EG, del. Lm2, s. l. Pm2; ad et—semper cf. p. 275,10 12 etiam]
autem HPm1 13 Plato] et piato N et om. CEG risibiles CH
et om. EGLP 14 pluribus om. CN dicitur om. H, post indiuiduis
s. l. scil, praedicatur m2 specierum om. HN 15 dicuntur in ras.
Hm2 dicitur GNR niger NR et om. EGHN 16 et om. EG
post nigri add. autem R, s. l. Lm2 19 et om. EG 20 et om.
CEGP 21 mouere Ea.c.Gm2 actore Ea.c.R 23 post dicuntur
add. nam non subsistunt praeter haec quibus adsunt et nulli prius acci-
dunt quam indiuiduis R 24 post uniuersalia add. ad speciem G
In quibus omnibus mirum uideri potest, cur genus de proprio
praedicari non dixerit nec uero speciem de eodem proprio nec
differentiam de proprio, sed tantum genus quidem de speciebus
ac differentiis, differentiam uero de speciebus atque indiuiduis,
speciem de indiuiduis, proprium de specie atque indiuiduis,
accidens de speciebus atque indiuiduis. fieri enim potest ut quae
maioris praedicationis sint, ea de cunctis minoribus praedi-
centur, et quae aequalia sunt, sibimet conuertuntur, eoque fit
ut genus de differentiis, de speciebus, de propriis, de acci-
dentibus praedicetur, ut cum dicimus ‘quod rationale est,
animal est’, genus de differentia, ‘quod homo est, animal est’,
genus de specie, ‘quod risibile est, animal est,’ genus de
proprio, ‘quod nigrum est’, si forte coruum uel Aethiopem
demonstremus, ‘animal est,’ genus de accidenti praedicamus,
rursus ‘quod homo est, rationale est’, differentia de specie,
E (s. l. id est specierum) GP superioribus cett. sub-
teriorura superioribus brm ut—dicitur om. EG 2 post coruo s. l.
speciali Lm2 3 nigredinis accidentis C infecit HLm1 eam] eamdem
Lm2Pm2 (it eadem m1) eadem EG eo Rm1 ea m2 de om. P
4 ipsum specie EGPRm2 post ipsam add. scilicet C nigram C
5 omnibus s. l. Cm2 6 utroque loco neque R 7 differentias R 8 atque
Rbrm et de p differentiis] indiuiduis pr cum p. 286, 1, differentiis
<atque indiuiduis> coni. Brandt; cf. p. 287,12—21 differentias HLPR
9 proprium de specie atque indiuiduis om. H 11 maiores praedicationes
EGR sunt Ca.c. (ras. i ex u) Pm2R ea s. l. L eadem C eaedem
(om. de G) eae Pm1 hae ER cunctis] dictis EGR 12 et om. EG
conuertuntur] Em1GLm1Rm2 (conuertentur m1) conuertantur CEm2HL
m2NP ad eoque s. l. G fit] quale sit EG 13 pr. de] et de HNP
secund. de om. R et de HLNP tert. de om. E et HNPR et de L
quart. de] et NP et de HL atque R 14 praedicatur EG rationabile
CEGLm1NR 15 animal est] sit animal E (ad sit s. l. pro est) GLR
de s. l. EGm2L post differentia add. praedicatur GP (del. m1?),
s. l. Lm2, s. l. praedicari Em2 16 eat genus om. G 18 accidente R
19 rationabile Em1G post specie add. praedicatur G
est, risibile est’ in Aethiopis demonstratione ut proprium de
accidenti praedicatur. conuerti autem ad totum accidens potest,
ut quoniam in indiuiduis singulorum esse proponitur, idcirco de
superioribus etiam praedicetur, ut quoniam Socrates animal
est, rationalis est, risibilis est et homo est, cumque in Socrate
sit caluitium, quod est accidens, praedicetur idem accidens
de animali, de rationali, de risibili, de homine, ut accidens
de quattuor reliquis praedicetur. sed horum profundior quaestio
est nec ad soluendum satis est temporis, hoc tantum ingredi-
entium intellegentia expectet, quod alia quidem recto ordine
praedicantur, alia uero obliquo, quoniam moueri hominem
rectum est, id quod mouetur hominem esse conuersa locutione
proponitur, quocirca rectam Porphyrius in omnibus propositi-
onem sumpsit, quodsi quis uim praedicationis et solutionis
adtenderit in singulis praedicationibus comparans, eas quidem
HR 3 accidentia G post item add. quod rationale
est homo est species de differentia Hm1, del. m2 speciem ELm2PR,
item 5 6 ut om. R, del. ELm2 post proprium s. l. etiam Pm2,
post accidenti N, s. l. Cm2 7 praedicetur CHLm1NPm2 ad om.
N, s. l. Cm2 8 ut ex et Hm2 in] N, s. l. m2 in EHP, om. cett.
praeponitur Ca.c.EGHLNR 9 praedicatur CHLNR ante animal
add. et HN 10 ante rationalis add. et HNP, s. l. Cm1? rationabile
Lm1 ante risibilis add. et HNPR, s. l. Cm1? Lm2 risibile
Cm1EGLm1 et (s. l. m1?) homo est post rationalis est C et om.
EG 11 praedicatur CHLm2NP 12 secund. de om. CEGR tert. de
om. R quart. de om. C ut] et CHN 13 praedicatur CHN 14 dis-
soluendum N 15 expectet idem quod spectet 16 quoniam] nam HLm2NP
moueri post hominem Cm2Pm2 17 moneatur N 18 ante proponitur s.l.
non Hm2 proportionem EL 19 uim quis EGLR uim om. Hm1, ante
adtenderit s. l. m2 praedicatae H praedictae Lm2Pm2 et solutionis] CN
solutionisque L solutionis Gm1Hm2 (locutionis m1), s. l. add. Pm2 so-
lutione Gm2R solue (sic) E 20 attenderit in ras. Em2 ostenderit R
Commune est autem generi et differentiae con-
tinentia specierum. continet enim et differentia
species, etsi non omnes quot genera, rationale
enim etiamsi non continet ea quae sunt inratio·
nabilia quemadmodum animal, sed continet homi-
nem et deum, quae sunt species, et quaecumque
praedicantur de genere ut genera, et de his quae
sub ipso sunt speciebus praedicantur, et quae-
cumque de differentia praedicantur ut differen-
tiae, et de ea quae ex ipsa est specie praedicabun-
tur. nam cum sit genus animal, non solum de eo
praedicantur ut genera substantia et animatum,
sed etiam de his quae sunt sub animali speciebus
om. GN, add. Hm2 enumeratas] N numeratas cett. 2 prae-
dicantur] proferuntur HN 3 positas Gm1Hm1 suppositas Pm2 4 de
Porph. cf. ad p. 103, 7 5 Communis m1 in EHom. E
Porph. (p. 13, 33) Busse, post autem N 6 continet—sunt (p. 292, 8)] LRom. cett. 7 etiamsi m1 quas m2R 8 enim om. R,
8. l. add. ut genus codd. praeter Rom. etiam
Porph. p. 14,2, delend. uid. Bussio 9 sed] tamen brm 10 deum]
angelum R angelum et deum L; Porph. cod. A cett. cett. Busse (sed genera probare uid.); cf. ut genera
16. p. 293, 20, ut differentiae 13; Porph. p. 14,3 in ras. m2 12 et] p, s. l. m2,
om. cett. (aliter er. Busse item brm; cf. ad 13 quaecumque] Lm2Rcett. 13 de differentia] differentiae Lm1Rcf. ut differentiae p. 294, 1; Porph. p. 14,4 LR; Porph. R ut om. edd. genera] LBusse genus
cett. codd., om. edd.; cf. p. 394, 3—5; Porph. p. 14,5 om. L animalis
ratione uti. commune autem est et perempto ge-
nere uel differentia simul perimi quae sub ipsis
sunt; quemadmodum enim si non sit animal, non
est equus neque homo, ita si non sit rationale,
nullum erit animal quod utatur ratione.
Post eam quae cunctis adesse uisa est communitatem, sin-
gulorum ad se similitudines ac dissimilitudines quaerit, et
quoniam inter quinque proposita genus ac differentia uniuer-
salioris praedicationis sunt, siquidem genus species continet
ac differentias, differentiae uero species continent neque ab his
ullo modo continentur, primum generis ac differentiarum
similitudines colligit, ac primam quidem ponit hanc, dicit
enim commune esse generi ac differentiae, ut species claudant;
LR ante haec add. et s. l. Lm2, in mg. post
haec del. m2 2 rationalis] codd. (etiam Bussii LQ rational,
in P uox paene tota euanuit) rationale edd. Busse; Porph. p. 14,7
cf. infra p. 293, 14 rationalis diffe-
rentia; 295, 11 sub rationali differentia, unde rationalis nominatiuum
potius intellegas quam cum Porph. genetiuum praedicantur coni. Busse non] et non Ls. l. Km2, om. cett.;
Porph. p. 14, 8 ante sunt s. l. sub ipsa m2 sub rationabili-
bus m1, del. m2 post rationali add. animali s. l. Lm2 praedi-
catur a.c.; Porph. p. 14, 9 ante ratione
add. id quod est s. l. m2m2 Busse id quod potest LR post com-
mune s. l. illis ante perempto add. hoc Porph. p. 14, 10 om. cod. Μ 8 enim] s. l. m2,
om. cett.; Porph. p. 14,11 CEGHP 9 ita] sic L ac
m1EGP et om. CEG, s. l. Pm2, del. Lm2
13 generis ac differentiae CN uniuersaliores praedicationes CEGNP
14 ante species add. et LR 15 nec N 16 ac] et N 17 primum
LNP hanc] hanc communionem H 18 commune] hoc commune H
communionem LR ac] et CGLP concludant HN
species, quam quaelibet una earum differentiarum quas claudit,
ut animal praedicatur de rationabili et inrationabili. quodsi
ita est, praedicabitur et de his quae sub rationali sunt positae
speciebus et de his quae sub inrationali. est ergo commune
animali et rationali, id est generi et differentiae, quod sicut
genus de homine et de deo praedicatur, ita etiam rationale,
quod est differentia, de deo ac de homine dicitur, sed non in
tantum haec praedicatio funditur quantum animalis, id est
generis, animal enim non de deo solum atque homine, sed de
equo et boue praedicatur, ad quae rationalis differentia non
peruenit. sed quandocumque deum supponimus animali, secun-
dum eam opinionem facimus quae solem stellasque atque hunc
totum mundum animatum esse confirmat, quos etiam deorum
nomine, ut saepe dictum est, appellauerunt. Secunda item
communio est generis ac differentiae, quoniam quaecumque
praedicantur de | genere ut genera, eadem de his quae sub
Lm2 differentiae EGR 2 post. genus om. EGR, post
quoniam Cm1, corr. m2 3 differentias CHm1L etiam del. Lm2, om. N
et om. EG, s. l. Lm2 tantum om. H, s. l. Lm2 4 ante plures
add. sed EGL adhibeat R ut habeat L 5 quas om. L quam
EGHPm1R 6 rationali CHLN inrationali (uel irt-) HLN 7 ra-
tionabili Cm1EGm2P 8 inrationabili (uel irr-,) CEGNP commune
est, post s. l. ergo C; ergo om. EG, add. Pm2 10 et de deo om. EG
rationabile CEGR 11 in om. LN 12 haec om. EG 14 rationabilis
R 16 opinionem] CHNPm2 Abaelard. propositionem EGLPm1R
qua EGLm1P solem] coelum Abaelard. 17 confirmant EGLm1
confirmet N 20 de genere praedicantur C post eadem add. et L
21 ipso] genere H ad hanc similitudinem om. EGR; ante ad s. l.
et Pm2
de his quae sub animali sunt, ut genera rursus; nam hominis
et animatum et substantia genus est, sicut ante fuerat ani-
malis. item in ipsis differentiis quaedam differentiae inueniun-
tur quae de ipsis differentiis praedicantur, ut de rationali duae
differentiae dicuntur, quod enim rationale est, utitur ratione
uel habet rationem, aliud est autem uti ratione, aliud habere
rationem, ut aliud est habere sensum, aliud uti sensu, habet
quippe sensum et dormiens, sed minime utitur, ita quoque
dormiens habet rationem, sed minime utitur, ergo ipsius ratio-
nabilitatis quaedam differentia est ratione uti, sed sub ratio-
nabilitate homo positus est; praedicatur igitur de homine ratione
uti ut quaedam differentia, differt enim a ceteris animalibus
homo, quia ratione utitur, demonstratum igitur est quia sicut
ea quae de genere praedicantur, dicuntur de generi subiectis,
ita etiam ea quae de differentia praedicantur, dicuntur de his
quae differentiae supponuntur. Tertium commune est quod
ante quaecumque add. et EGL(del. m2), er. uid. C quaeque
GPR praedicantur om. EGR, post ut differentiae H ut differentiae
om. EG post differentiae add. eadem quoque L, post de his P (om.
et), eadem s. l. Nm2 2 post sub add. ipsa NR sunt ante sub H
ut differentiae om. H, s. l. Nm2 ut differentia EG 4 post. dicitur
om. L 5 ante substantia add. et LPm2 6 rursus ante ut GR, post L
7 antea fuerat H ante fuerant (n s. l. m2) L fuerant ante R 8 quae-
dam s. l. Cm2 9 praedicentur Cm2 ut om. HN 11 autem habere
rationem aliud uti ratione NR. 12 ut om. H sicut N est om. H
13 sed minime utitur om. N sed—dormiens om. EGPE, del. Lm2
ita—rationem in sup. mg. Nm2 15 sed om. EG, s. l. Pm2 16 positus
est homo R esse (om. est EGP est ex esse Lm2 esse del. Pm2)
praedicatur. Igitur EGLP 17 ut om. EG, s. l. Cm2 post diffe-
rentia add. est EGP a] L, om. cett. 18 homo ante ceteris H est
igitur HLN quia] quod CL 19 post. generum EGLm2P 20post his
add. quoque HN 21 post Tertium add. uero P, s. l. Lm2 quod] quia C
speciebus praedicari, sicut etiam differentias, propter hanc
igitur similitudinem si auferantur genera, species pereunt, sicut
etiam species perire necesse est quae sub differentiis sunt, si
uniuersales earum differentiae consumantur, cuius exemplum
est : si enim auferas animal, hominem atque equum sustuleris,
quae sunt species positae sub animali, si auferas rationale,
hominem deumque sustuleris, qui sunt sub rationali diffe-
rentia collecti. Et de communitatibus quidem hactenus,
nunc de generis et differentiae dissimilitudine perpendit.
Proprium autem generis est de pluribus prae-
dicari quam differentia et species et proprium et
accidens; animal enim de homine et equo et aue
et serpente, quadrupes uero de solis quattuor pedes
habentibus, homo uero de solis indiuiduis et hin-
nibile de equo et de his qui sunt particulares, et
om. EG consumptis (post ita) Pm2 6 igitur] qui-
dem E sicut] sic GHm2LN 7 species etiam HNP 10 quae] quia
H qui ex quia Nm2 12 collocati HNP, recte? cf. 10. p. 300, 18
Et om. CEGP, del. Lm2 13 perpendet G 14 PROPRIO C PRO-
PRIIS post DIFFERENTIAE L GENERI R DE PROPRIIS
EORVM (EORVNDEM Ρde Porph. cf. ad p. 105, 16 15 autem
om·. LNRcf. infra p. 297, 15. 16 s. 299, 17. 300, 23.
301,10. (13) 302,11 est ante generis s. l. om. om. Porph. p. 14,14
16 ante quam add. magis L (er.) (del. m2) differentiae EGHLPm1R;
Porph. p. 14, 15 (p. 296, 21)] LRom. cett. et proprium] propriumque add. post uero add. uidetur m1 in Ldel. m2; om.
Porph. p. 14, 17 solis om. R 20 ante equo add. solo edd. cum
Porph. p. 14, 18 fort. recte post, de om. R, s. l. Lm2
nale. amplius genera quidem priora sunt his quae
sunt sub se positae differentiis, propter quod
simul quidem eas auferunt, non autem simul aufe-
runtur; sublato enim animali aufertur rationale
et inrationale. differentiae uero non auferunt
genus; nam si omnes interimantur, tamen substan-
tia animata sensibilis subintellegitur, quae est
animal, amplius genus quidem in eo quod quid
est, differentia uero in eo quod quale quiddam est,
quemadmodum dictum est, praedicatur, amplius
genus quidem unum est secundum unam quamque
speciem, ut hominis id quod est animal, differen-
tiae uero plurimae, ut rationale, mortale, mentis
et disciplinae perceptibile, quibus ab aliis differt,
et genus quidem consimile est materiae, formae
uero differentia, cum autem sint et alia communia
om. Lm1 4 continet genus LR; Porph. p. 14, 20
om. m1 est in mq. Lm2 6 quidem
genera Lm1R priora om. L 7 sub se ante sunt L, post positae R
positis m1 in Lom. L, ante simul R auferunt]
m1cett.; Porph. p. 14, 22 (m1cett.; Porph. p. 14, 23 om. R 11 si] etiamsi brm cum Porph. p. 15, 1
scribendum tamen om. s. l. m2m2 12 sensi-
bili R subintellegitur] R subintellegi potest
cett.; Porph. p. 15, 2 Busse; Porph. om. L quiddam om. R quid edd. est om.
LRLR est dictum Busse 16 quidem
genus m1LR 17 ante hominis add. est edd. Busse;
om. Porph. p. 15, 4 18 plures brm cum Porph. p. 15, 5 cf.
infra p. 301, 21; post plurimae add. sunt Busse; om. Porph.
p. 15, 5 mentis m2 risus m1 20 cum simile R 21 autem Cp.c.
haec
| Proprium quidem quid sit, conuenienti atque integro uoca-
quorumlibet dicuntur quae in una quaque re ab aliis continent
differentiam, licet cum aliis sint ea ipsa communia, per se
quippe proprium est homini quod ei omni et soli et semper
adest, ut risibilitas, per usurpatam uero locutionem etiam
proprium hominis rationabilitas dicitur non per se proprium,
quippe quod ei cum deorum est natura commune, sed homini
rationabilitas proprium dicitur ad discretionem pecudis, quod
rationale non est; id uero propter hanc causam, quoniam id
proprium unius cuiusque dicitur quod habet suum, quo igitur
quis ab alio differt, proprium eius non absurda usurpatione
praedicatur, sed nunc quod dicit proprium generis esse de
pluribus praedicari quam cetera quattuor, id ipsum generis
tale proprium est, quale per se proprium dici solet, id est
quod semper <et> omni et soli adsit generi, generi enim soli
adest, ut differentia, specie, proprio, accidenti überius atque
affluentius praedicetur, sed de his differentiis, speciebus, pro-
priis atque accidentibus id dici potest quae sub quolibet
P et] ac EGP nunc om. Porph. p. 15, 8 suf-
ficiunt m1Porph. cod. B C quod R 5 in una quaque re] CLP re om. N una quaque
E una quaeque G unam quamque HR 6 differenda EGLm1 7 omni
et soli] et soli et omni C pr. et s. l. Lm2 post, et om. EG 10 post
ei add. quoque HNP 12 rationabile HR post uero add. fit L,
s. l. Pm2 14 aliquo Lm2 differat Cm2Hm1N 15 nunc om. EG,
post quod C 17 tale ante quale P est proprium LP post, est
om. CN 18 et add. brm adest C generi enim in mg. Hm2
enim] uero C autem L 19 post ut add. et H (del. m2) N et specie
HLN et proprio HLR et (atque R) accidente HLm1 (-ti m2)
NR 20 affluentius] CHNPm2 fluentius Lm1, s. l. ł lucidius m2
cluentius E (s. l. habundantius] Pm1 licentius G luculentius R de]
e R speciebus post differentiis pos. Brandt, ante codd. pr, om.
bm et propriis CHLN 21 atque om. P
genus includit, hoc facilius exempla declarant, sit enim genus
animal, quadrupes ac bipes differentiae sub animalis positae
continentia, homo atque equus species sub eodem genere
constitutae, risibile atque hinnibile propria earundem spe-
cierum, uelox uero uel bellator accidentia quae his indiuiduis
accidunt quae sub speciebus equi atque hominis continentur :
animal igitur, quod est genus, praedicatur et de quadrupede
et bipede, quae sunt differentiae, quadrupes uero de bipede
non dicitur, sed tantum de his animalibus quae quattuor pedes
habent; plus igitur praedicatur genus quam differentia, rursus
homo de Platone ac Socrate praedicatur, animal uero non
modo de hominibus indiuiduis, uerum etiam de ceteris inratio-
nabilibus indiuiduis dicitur; plus igitur genus quam species
praedicatur, sed cum sit proprium hinnibile equi speciei cum-
CNp differentias EG, m1 in HLP de (om. HPR) dif-
ferentiis m2 in HLP, Rbrm quidem om. B, ante add. sunt C, post N
genus diuidunt HN 2 speciebus Hm2Lm2 specie Pm2brm diuisi-
bilis Hm1Pm1R (add. est), dissimilis E (add. est) G, ad diuisibilibus
in mg. ał quae diuisiuis Lm2, sed cf. p. 254, 12 ante generis add
est ERm2, add. sunt, post et (del. m2) P informantur CLm2 3 pro-
prio m2 in HLP (ante s. l. de add.) brm post autem add. quod est
EGP (del. m2) illi Lm1 4 diuisiuum Lm1 diuiditur (om. est; N
accidentiaque] CEGHm1Lm1 accidentia quoque Pm1 (de accidentibus
quoque m2) accidentia Rp accidensque N accidentibusque Hm2Lm2brm
quae] quod N hereat N haerent Pm2 edd. 5 sint G 10 uelox—
bellator] HNP (uel om., et s. l. m2), uelox uero dux uel bellator C
uelox uero uel bellator dux L uelox uero bellator dux EG ferax uerox
(sic) (s. l. equus m2) bellator dux R 11 accidant H accidencia Pm1
12 et om. EGP 13 et bipede] HNP, om. R bipede C de bipede
EGLm1 et de bipede m2 quadrupedes G 14 his om. GR, s. l. Cm2Lm2
16 ac] et P post praedicatur add. et ceteris HNP 17 hominis C
(s in er. b.? m2) GHm1N 19 sed—praedicetur om. EG hinnibile
ante proprium N, om. LR simile H equi om. H
ut uelocitas in paucis animalibus inuenitur. quo fit, ut genus
differentia, specie, proprio et accidentibus amplius praedice-
tur. Atque haec est una proprietas generis quae genus ab
aliis omnibus disiungat ac separet, oportet autem, inquit, nunc
eas differentias intellegere quibus diuiditur genus, non quibus
informatur, illae enim quibus informatur genus, plus quam
ipsum genus sine dubio praedicantur, ut animatum et corpo-
reum ultra animal tenditur, cum sint differentiae animalis, sed
non diuisiuae, sed potius constitutiuae; omnia enim superiora
de inferioribus praedicantur, quae uero de inferioribus praedi-
cantur neque conuerti possunt, haec ab eis quae inferiora sunt
amplius praedicantur.
Post hoc aliud proprium generis ostendit quo ab his
differentiis quae sub eodem sunt positae, segregatur, omne
enim genus continet differentias potestate, differentia uero
genus non potest continere, animal enim rationale atque inra-
tionale continet potestate; neque enim inrationabilitas neque
rationabilitas animal poterit continere, potestate autem ait
continere animal differentias quia, ut superius dictum est,
Cm1R 3 inesse] inest C ante saepe add. semper uel
Hm1, del. m2 contractius genere H inneniri C 5 pr. ut er. uid. C,
om. HPm1 et LN, s. l. Pm2 6 ante differentia add. et Hm2LN ante
specie add. et HL et de N ante proprio add. et HL et de N et om. E
accidente R 8 inquit om. N, del. Hm2 10 post informatur add. genus C
illae—informatur om. EGLR, post praedicantur (11) add. Ipsae enim diffe-
rentiae a quibus informatur genus Lm1, ante plus quam transpos. m2
illae enim] nam illae P ante plus add. nam GR 11 sine dubio om. HN
et om. EG 12 tendit EG? tenduntur R sunt H 15 ab om. H 18 eodem]
eo HN eodem genere C segregetur HN 20 rationabile ELm2P
atque om. EGR, s. l. Pm2 inrationale om. EGPm1R inrationabile
Lm2, s. l. Pm2 21 inrationalitas neque rationalitas HN 22 poterunt
CHLP 23 post differentias add. proprias CL (del. m2), ante HNP
differentias simul abstulero, num poterit remanere genus?
dicimus : potest, unum quodque enim non ex his de quibus
praedicatur, sed ex his ex quibus efficitur, substantiam sumit,
itaque fit ut genus sublatis diuisiuis differentiis permanere
possit, dum tamen maneant illae quae ipsius generis formam
substantiamque constituunt, quoniam enim animal animata
sumit ex quibus efficitur, non ab his de quibus praedicatur,
amplius si utrasque differentias genus potestate continet, ipsum
per se neutram earum intra se positam collocatamque con-
cludit. quodsi actu quidem eas non continet, sed potestate,
actu etiam ab his poterit separari; hoc ipsum enim, potestate
eas continere, id erat actu non continere, genus uero, quod
quaslibet differentias actu non continet, actu ab eisdem etiam
separatur. Kursus aliud est proprium generis, quod ex pro-
GR 2 alia ut EGP 4 rationalitas HN at om. EGR
rationabile CLm1R 5 inrationale om. EG inrationabile Lm1R quod
CEGLP qui R 6 post abstulero add. rationales et inrationales E
num] non EGLm1P 7 dicimus] sed dici EP de quibus—his in mg.
Hm2 8 post, ex] de P 9 itaque] atque GR atque ita C atque ideo
EP 10 post tamen add. earum P illa C (a. in er. ae m2) N
quod E 11 quoniam—constituunt in mg. inf. Em2 animati
Cm2LR 12 differentia HN differendis Pm1 haec C (c er.)
EGHN manent E 15 dictam est] diximus C 17 ante ipsum s. l.
tunc Hm2 18 neutra G neutrum R positum collocatumque LPm1R
20 etiam] quidem E post poterit add. genus EG post enim add.
quod est R, s. l. Pm2 21 erit Lm2R quod] quae E 23 eat
om. ENR
in qualitate consistit, sed hoc proprium tale est quale supe-
rius diximus, non per se, sed secundum alicuius differentiam
dictum, alioquin commune est hoc generi cum specie, ut in eo
quod quid sit praedicetur, sed quia hoc genus a differentia
discrepat, quoniam differentia quidem in eo quod quale est,
genus uero in eo quod quid est praedicatur, generis proprium
dicitur non per se, sed ad differentiae comparationem, et in
omnibus reliquis eandem rationem conueniet speculari; quod-
cumque enim ita generi proprium dicitur, ut nulli sit alii
commune, sed tantum hoc habeat genus ut omne genus et
semper, id secundum se proprium nuncupatur, quicquid uero
cum quolibet alio commune est, id non per se, sed ad alterius
differentiam proprium dicitur. Alia rursus generis et diffe-
rentiae separatio est, quod genus quidem speciei unum semper
adest, scilicet proximum plura - enim possunt esse superiora,
uelut hominis animal atque substantia, sed proximum eiusdem
hominis animal tantum —, differentiae uero plures uni speciei
post agnoscitur add. Omne enim genus ei proprietate cognoscitur
praedicationis P, in inf. mg. Lm2 generis E 2 quid est] quidem
E quidem quid est HN unum om. E respondere CLR 4 sit]
est HN 7 hoc ex huic Em2 8 ac G 9 est] sit N 11 et om. EG
12 conuenit CHNP 13 generis Pm2 alii sit C 14 tamen E
habeat—semper] Cm2Hm1N habeat genus et omne genus et (et om.
Lm2R) semper Cm1Hm2Lm2R habeat omne genus semper EG habeat
genus omne semper Lm1 genus hoc (del. m2) haheat omne genus
(genus omne m2) et (s. l. m2) semper P 15 se om. CN, illud Cm2
(s. l.) id H post proprium add. dicitur quod per se proprium CHN
16 ad om. C, in mg. Hm2 17 pr. differentia C 18 est om. HNR,
s. l. E uni R 19 proximum Cp. c. proprium a. c. ad plura in
mg. genera Lm2, enim genera P 20 ante animal s. l. sed genus Cm2
21 post speciei add. semper adsunt E
suscipiat, haec uero sit forma quae superueniens speciei sub-
stantiam rationemque perficiat. Idcirco uero pluribus diffe-
rentiis a genere differentiam segregauit, quia haec maxime
generis quandam similitudinem contineat, quia est uniuersalis
et praeter genus inter ceteras maxima, sed cum alia plura
communia pluraque propria generis inter se ac differentiae
ualeant inueniri, nunc, inquit, ista sufficiant, satis est
enim ad discretionem quaslibet differentias assumere, etiamsi
non quae dici possunt omnia colligantur.
Genus autem et species commune quidem ha-
bent de pluribus, quemadmodum dictum est, prae-
dicari. sumatur autem species ut species et non
etiam ut genus, si fuerit idem et species et genus.
om. EGR ut om. HN ut homini C Hominis
itaque C hominis, itaque P 2 ante pluribus add. de Lm2 3 post
rationale add. atque edd. est om. HNR 4 quidem om. C 5 ita
ut om. EGLm1 ut m2 quaedam om. EG, s. l. Lm2, ante materia P
quae om. R, s. 1. Cm1? quod Em1 6 suscipiens Lm1R 7 uero om.
EGLR 8 differentias CEGHm1Pm1 9 continet EGLPR 10 et
om. N praeter] post HPm1 maxima inter ceteras H in N cetera
Lm1Pm2 edd. maximi G maximae Pm1 12 nunc—sufficiant] HLNR
(recte? an ex p. 297, 1?) ista inquit sufficiunt GP sufficiunt inquit
ista C ista quidem sufficiunt E 14 non post omnia E (s. l.) p, ante
brm colliguntur Hm1R 15 ET SPECIEI] SPECIEIQVE C; de
Porph. cf. ad p. 102, 7 17 de pluribus om. G 18 sumatur—prae-
dicantur (p. 303, 2)] LRom. cett. autem] autem et LPorph.
p. 15, 11 om. add. m2 pr. et] L cum
Porph. p. 15,12, om. codd. cett. edd. Busse genus et species Ε
Generis et speciei enumerat tria communia, unum quidem,
de pluribus praedicari; genus enim et species de pluribus
praedicantur, sed genus de speciebus, ut dictum est, species
uero de indiuiduis. sed nunc de illa specie loquitur quae
tantum species est. id est quae non etiam genus est, sed
ultima species, quodsi talem speciem ponamus quae etiam
genus esse potest, ac de ea dicamus quoniam commune habet
cum genere de pluribus praedicari, nihil interest an ita dica-
mus, ipsum genus id secum habere commune de pluribus
praedicari, talis enim species quae non est solum species, ea
etiam genus est. Est autem commune his quoque quod utra-
que priora sunt his de quibus praedicantur, omne enim quod de
aliquibus praedicatur, si recto, ut dictum est superius, ordine
dicatur, prius est his de quibus praedicatur. Praeterea est
illis hoc etiam commune, quod genus ac species totum sunt
eorum quae intra suum ambitum continent et cohercent;
omnium enim specierum totum est genus et omnium indi-
ui|duorum totum species, aeque enim genus et species aduna-
Differt autem eo quod genus quidem continet spe-
cies sub se, species uero continentur et non continent
genera; in pluribus enim genus quam species est.
genera enim praeiacere oportet et formata specificis
differentiis perficere species; unde et priora sunt
naturaliter genera et simul interimentia, sed quae
non simul interimantur. et species quidem cum sit,
est et genus, genus uero cum sit, non omnino erit et
species. et genera quidem uniuoce de speciebus praedi-
cantur, species uero de generibus minime, amplius
genera quidem abundant earum quae sub ipsis sunt
specierum continentia, species uero a generibus abun-
dant propriis differentiis. amplius neque species fiet
umquam generalissimum neque genus specialissimum.
Expeditis communibus generis ac speciei nunc de eorum
discretione pertractat. differre enim dicit genus ab specie,
quoniam genus continet species, ut animal hominem, species
H DIFFERENTIIS C; de Porph. cf. ad p. 105, 16
2 Differunt ENR edd.; Porph. p. 15, 15 post autem add. genus a
specie N 3 sub se er. uid. s. l. m2, ante
species (2) Porph. p. 15, 15 s. l. Gm2
continetur CPorph. om. EG continet C(14)] LRom.
cett. enim] quidem Porph. p. 15, 16 ante oportet
s. l. et m2 et s. l. m2, hic om., sed ante perficere pos. LRm1 (del.
m2) Porph. p. 15, 17 R 9 est]
Porph. p. 15, 19 exciditne omnino? pr. et om. LRs. l. m2; Porph. p. 15, 19 post. et] (del. m2) cum
Porph. p. 15, 20, om. cett. edd. Busse 10 uniuoce quidem Porph.
Porph. p. 15, 21 Lm2Busse; Porph. (s. l. L) sub ipsis LR;
Porph. p. 15, 22 om. m1, del. m2
14 fiet post umquam C fit HN 15 neque genus specialissimum om. H
post genus add. fiet CEGR fiet umquam L; Porph.
15, 24 CE 17 differt GR a
HLNR 18 pr. speciem HN
genus amplius praedicatur quam species, necesse est ut spe-
cies quidem contineatur a genere, genus uero speciei nullo
ambitu praedicationis includatur, huius autem ratio est quo-
niam genus semper suscipiens differentiam speciem facit, hoc
est, genus quod habebat latissimam praedicationem, coartatum
differentia et contractum speciem facit; omnino enim generi
iuncta differentia speciem reddit et ex uniuersalitate atque
latissima praedicatione in angustum speciei terminum con-
trahit. animal enim, cuius praedicatio per se longe lateque
diffusa est, si arripiat rationalis differentiam, si etiam mortalis,
deminuit atque contrahit in unum hominis speciem, unde fit
ut minor sit semper species quam genus atque ideo conti-
neatur, sed non contineat, sublatoque genere auferatur et spe-
cies; si enim totum auferas, pars non erit, quodsi species
auferatur, genus manet, ueluti cum animal sustuleris, interi-
mitur etiam homo, si hominem auferas, animal restat, haec
etiam causa est, ut genus de specie uniuoce praedicetur, id
est ut species suscipiat definitionem generis et nomen, sed
HN enim om. C 6 contineantur NR speciei om. R
specie Cm1 in specie Lp.c. species N post nullo add. modo EGHPR,
s. l. Lm2 7 includitur EGLm1P includat N post autem s. l. rei Cm2
8 semper om. HN species N hoc—facit (10) om. EG 9 est
s. l. C, om. HN, del. Pm2 habet Lm2Pm2 coartatum ex coapta-
tum Lm2, in mg. ał coaptata ipsa diffinitio et contracta speciem facit m1
coaptata Hm2P apta Cm1 (aptata m2) Hm1N 10 et] LR, s. l. Pm2,
om. CHN (de EG cf. ad S) contracta Lm2 omni Hm2Lm2 11 et
om. G, s. l. ELm2 atque] et EHNPR 12 post praedicatione add.
generis CNP, s. l. Lm2 speciem EG contrahitur Hm2 14 differen-
tia C (ras. ex -ã) R etsi etiam E et s. l., del. si etiam Lm2, et R
15 diminuit EHLPR; diminuitur atque contrahitur N unam C (am
in ras. m2) Hm2NR 16 continentur sed non continent N 17 et
om. EGR 19 remanet C cum] si P 21 est causa C 22 generis
et nomen] et generis nomen E et nomen generis N generis nomen R
dicasque hominem esse substantiam animatam atque sensi-
bilem, nihil fuerit in propositione falsi, sed si hominis defini-
tionem reddas ‘animal rationale mortale’, ea animali non con-
ueniunt; neque enim quod animal est, id dici poterit animal
rationale mortale, fit igitur, ut sicut species generis nomen
suscipit, ita etiam capiat definitionem, et sicut genus nomen
speciei non suscipit, ita nec eiusdem definitione monstretur,
sed cuius nomen et definitio de aliquo praedicatur, id uniuoce
dicitur, cum igitur generis et nomen et definitio de specie
praedicetur, genus de specie uniuoce dicitur, quoniam uero
speciei de genere. neque nomen neque definitio praedicatur,
non conuertitur uniuoca praedicatio. Differunt genera <ab>
speciebus hoc quoque modo, quod genera superuadunt species
suas aliarum continentia specierum, species uero genera dif-
ferentiarum pluralitate, animal enim, quod est genus, superuadit
hominem, quod est species, quia non hominem solum continet,
uerum etiam bouem, equum aliasque species, quas suae spatio
praedicationis includit, species uero, ut homo, superuadit genus,
ut animal, multitudine differentiarum, nam quod actu genus
(om. R) conuersio EGLPR 2 non er. H sub-
stantiae EGLm2 (-tia m1) PR enim priorum] enim proprium EGP
diffinitionem (om. en. pr.) R 3 et om. CHNP 4 aut] brm at CHLNP,
om. EGR 5 definitione E 7 nil C fuerat Cm1 fueris HN falsi]
mentitus HN sed] quod CHN hominis definitionem om. EGR
hominis rationem L 8 addas EGR, post si (om. reddas,) add. P, reddas
addas L pr. animali Ea.c.LR animal est G conuenit CNPa.c.
9 ante quod add. id HNPR, s. l. Lm2 id dici] EGLa.r.P dici
Lp.r.R idcirco dici HN id circo id dici C 11 et om. EG 12 defini-
tionem (uel diff-) monstret EGR 14 pr. et om. CEG, s. l. Lm2
15 praedicatur E uniuoce de specie C 17 a add. brm, ab Brandt
18 modo om. NR 19 continentia aliarum C 21 quod] quae N
non s. l Cm2 22 equum bouem HN 24 namque quod Lp.c.
est per se neque rationale, quodsi genus quidem plus unam
continet speciem, at uero species multis differentiis infor
mantur, superat quidem genus speciem continentia specierum
species uero uincit genus differentiarum pluralitate. Illa
quoque est differentia, quod genus quoniam omnium primum
est, numquam in tantum descendere poterit, ut fiat ultimum,
species uero, quae cunctis est inferior, in tantum ascendere
non poterit, ut suprema omnium fiat; numquam igitur nec
species generalissimum fiet nec genus specialissimum. Sed
ex his quae dictae sunt differentiae aliae sunt quae genus ab
specie propriae coniunctaeque disterminant, aliae uero quae
non solum genus ab specie, uerum etiam a ceteris diducunt
ac disterminant, neque in his tantum differentiae quae sunt
dictae, uerum etiam in ceteris considerentur oportet, si proprie
normam quaerimus discretionis agnoscere.
Generis autem et proprii commune quidem est sequi
species - nam si homo est, animal est, et si homo est,
risibile est et - aequaliter praedicari genus de specie-
bus et proprium de his quae illo participant; aequaliter
enim et homo et bos animal et Cato et Cicero risibile,
commune autem et uniuoce praedicari genus de pro-
priis speciebus et proprium quorum est proprium.
Tria interim generis ac proprii dicit esse communia, quorum
primum illud est, - quoniam ita genus sequitur species ut
proprium, posita enim specie necesse est intellegi genus ac
proprium; neutrum enim species proprias derelinquit, nam si
homo est, animal est, si homo est, risibile est; ita quemad-
modum genus, sic proprium ab ea specie cuius est proprium,
non recedit. Illud quoque, quod aequalis est generis partici-
patio, sicut etiam proprii, omne enim genus aequaliter specie-
bus participatur, proprium uero indiuiduis omnibus aequaliter
adhaerescit, manifestum uero est participationem e?se generis
aequalem; neque enim plus homo animal est quam equos
de Porph. cf. ad p. 102, 7 2 Genus
Em1Gm1 consequi Pm1 3 nam—risibile (6)] LRom. cett. pr.
est s. l. m2 5 illo] sub illo R participant] continentur R, add.
indiuiduis edd. cum plerisque codd. Porph. p. 16, 4 6 post animal
add. est om. Porph. p. 16, 5 et Cato et Cicero] Porph. post risibile add. est CEGP autem est (est s. l. m2) et (om. R) R(s. l. m2) autem et Porph. p. 16, 6 R 8 post pr. proprium add. de his Νs. l. de propriis Gm2
10 illud est primum R 11 post proprium add. quoque CH (del. m2)
N ac] et C 13 si] et si HN risibilis EGHNP 15 post quoque
add. est commune R, s. l. Lm2, s. l. scil, commune est Hm2 a genere
(generis Hm2) participatio est HN 16 proprii] a proprio Hm1N
ante speciebus add. a H ab L (del. m2) NB, post add. suis R 17 parti-
cipat** (ur er.) E 18 adheret N participatione EGR generi E
(ex genere m2) R 19 aequale EG aequale proprium R, post aequa-
lem add. s. l. et proprii Lm2, in mg. et proprium Pm2
quod iam rideant, aequaliter ergo ea quae sub genere sunt,
suscipiunt genus, sicut ea quae sub propriis, propria. Tertium
illud, quod sicut genus de speciebus propriis uniuoce praedi-
catur, ita etiam proprium de sua specie uniuoce dicitur, genus
enim quoniam substantiam speciei continet, non modo eius
nomen de specie, uerum etiam definitio praedicatur, pro-
prium uero quia speciem non relinquit eamque semper sequitur
nec in aliam speciem transgreditur nec infra subsistit, defi-
nitionem quoque propriam speciebus tradit; cuius enim nomen
uni tantum conuenit speciei cui coaequatur, dubitari non
potest quin eius quoque definitio speciei conueniat. quo fit ut
sicut genus de speciebus, ita proprium de sua specie uniuoce
praedicetur.
Differt autem, quoniam genus quidem prius est,
posterius uero proprium; oportet enim esse animal,
dehinc diuidi differentiis et propriis, et genus qui-
HLm2NR 2 ad se om. EGR, s. l. Lm2 etiam om. H
et om. R 3 pr. aequaliter om. C 6 suscipiant Em1Lm1 genera
EGLPm2 gen. ante suscipiunt HNP 7 illud] illud commune est G
quid Cm1 9 enim om. E nomen eius C 11 quia om. EGLP
derelinquit Lm2P eamque] eique HN ei quae R ea quae Pm1 ae-
quatur Pm2 12 definitio (diff-) ELm2 (diffinitione m1) Pm1 definitio
enim R 13 proprium Ea.r.R proprii Ep.r.L (ras. ex propriis,) P
traditur EGLm2Pm1 14 cui] uel ei C eique HNPm2 (cuique m1), et
(del. m2) cui L aequatur L 18 De proprietatibus de Porph.
cf. ad p. 105, 16 GENERIS ET PROPRII] EORVM P PROPRII]
SPECIEI L 19 Differunt C edd. autem om. N autem genus et proprium
LRPorph. p. 16, 9 HNR
est om. H 20 oportet—interimunt genera (p. 310, 10)] LRom. cett.
21 pr. et om. L
bile est; sin uero homo est, risibile est, et e conuerso
amplius proprium omni speciei inest cuius est pro-
prium, et soli et semper, genus uero omni quidem
speciei cuius fuerit genus, et semper, non autem soli,
amplius species quidem interemptae non simul inter-
Rursus tale proprium sumit, quod ad alterius comparationem
proprium nuncupetur, dicit enim proprium esse generis prius
esse quam propria, oportet enim prius esse genus, quod ueluti
materia differentiis supponatur, uenientibusque differentiis fieri
speciem, cum quibus propria nascuntur, si igitur prius est
Rm2edd. praedicari cett. codd. Busse (propriis, et
genus distinguit, sed cf. 16 oportet et p. 311, 9 Rursus differt); Porph-
p. 16, 11 Porph. cod. C add. om. R homo est] homo et er.), homo, et Busse homo
est (est s. l. m2) et L; Porph. p. 16, 13 et Lm1 et conuersim si risibile est homo est R si risibile est
homo est Porph. p. 16, 14 cod. C 8 et soli] m2 et uni m1LRPorph.
p. 16, 15 post speciei add. inest LRs. l.)
(in mg. m2) edd. Busse, om. cum Porph. soli] Porph. p. 16,16
s. l. L propria brm cum Porph. interempta HL 11 post genera add. quorum sunt species brm Busse (in adn.) cum Porph. p. 16, 17 interimuntur HΡ
12 ea om. Ηbrm cum Porph. quarum brm et his—
interemptis om. EG et] quare edd., Porph. p. 16, 18 ante et his CP et ipsa] et ipsa etiam propria CGLR ad 10—13 cf. p. 312, 13 ss. 14 Rursus
om. EG, s. l. Pm2, sed R ad om. H, s. l. Pm2 comparatione
HPm1 15 nuncupatur Cm2Em2Ga.c.N 16 pr. esse om. N, s. l. Pm2
uelut N 18 species Lm2 nascantur N
generi cum differentia, differentiae enim species conformantes
priores considerantur esse quam propria, siquidem speciebus ipsis
priores sunt, quas propria ratione determinant, sed ut dictum
est, hoc proprium ad differentiam proprii intellegendum est,
non quale superius per se proprium constitutum est. Rursus
differt genus a proprio, quod genus quidem de pluribus
praedicatur speciebus, proprium uero minime; nam neque
genus est, nisi plures ex se species proferat, nec proprium,
si alteri cuilibet speciei possit esse commune, fit igitur ut
genus quidem plurimas sub se species habeat, ut animal
hominem atque equum, proprium uero unam tantum, sicut
risibile hominem. Quo fit ut illa quoque differentia nascatur :
genus enim praedicatur quidem de speciebus, ipsum uero in
nulla praedicatione supponitur, proprium uero et species alterna
praedicatione mutantur, fit enim praedicatio aut a maioribus
ad minora aut ab aequalibus ad aequalia, genus igitur, quod
maius est, de speciebus omnibus praedicatur, species uero,
quoniam minores sunt, de generibus non dicuntur, ut animal
de homine dicitur, homo uero de animali nullo modo praedi-
catur. at uero proprium, quoniam speciei aequale est, aeque
Lm2 2et om. EG et si H 4 est hoc] HL (hoc
del. m2) N est et hoc C esse Pm1 et hoc est m2 est EGR 5 diffe-
rentia] differentiis CHN differentiae om. EG enim s. l. Cm2, post
species EG informantes prius N 6 considerentur Hm1R esse s. l.
Cm2 7 quam G 8 hoc om. EGR 10 a om. NR quod] quo-
niam L de] a C 12 proferet Lm2 14 species sub se C 16 quoque
del. Em2, post add. proprietas (s. l. Lm2) ex GL, s. l. Pm2 nascan-
tur Ep.c. 17 de speeiebus quidem C ipsis CN in om. CN
19 mutuantur La.c.Pm2 praedicatio om. EGR, s. l. Lm2 20 quod]
quoniam E (in ros.) Gm2 21 est s. l. Em2 praedicabitur N
22 minora CEGLm2P
est. nam speciebus suis et semper adest et omnibus, non uero
solis; hoc enim haeret propriis, quod singulas tantum species
continent, hoc generibus, quod plures. igitur propria quidem
singulas optinent species, genera uero non singulas, adest igitur
proprium uni soli speciei et semper et omni, genus uero omni
quidem et semper, sed non soli, ut risibile homini soli, ani-
mal uero eidem homini, - sed non soli; praeest enim ceteris,
quae inrationabilia nuncupamus. Praeterea si auferatur
genus, species interimuntur nam si non sit animal, non erit
homo —, si auferas species, non interimitur genus; nam si non
sit homo, animal non peribit, species uero et propria quoniam
sunt aequalia, alterna sese uice consumunt; nam si non sit
risibile, homo non erit, si homo non sit, risibile non manebit,
consumunt igitur genera sub se positas species, non uero ab
his inuicem consumuntur, species uero et proprium inuicem
perimuntur et perimunt.
Generis uero et accidentis commune est de pluri-
bus, quemadmodum dictum est, praedicari, siue separa-
bilium sit siue inseparabilium; etenim moueri de
pluribus et nigrum de coruis et de hominibus Aethio-
pibus et aliquibus inanimatis.
Nihil est quod inter cetera ita sit a generis ratione dis-
iunctum, sicut est accidens, nam cum genus cuiuslibet sub-
stantiam monstret, accidens uero a substantia longe disiunctum
sit et extrinsecus ueniens, nihil fere notius commune potest
habere cum genere quam de pluribus praedicari, genus enim
de pluribus praedicatur speciebus, accidens uero de pluribus
non modo speciebus, uerum etiam generibus animatis atque
inanimatis, ut nigrum dicitur de rationabili homine, de inra-
tionabili coruo et de inanijmato hebeno, album etiam de cygnoj
Differt autem genus ab accidenti, quoniam genus
ante species est, accidentia uero speciebus posteriora
sunt; nam si etiam inseparabile sumatur accidens, sed
tamen prius est illud cui accidit quam accidens, et
genere quidem quae participant, aequaliter partici-
pant, accidenti uero non aequaliter; intentionem enim
et remissionem suscipit accidentium participatio,
generum uero minime, et accidentia quidem in indi-
uiduis principaliter subsistunt, genera uero et species
naturaliter priora sunt indiuiduis substantiis, et
genera quidem in eo quod quid sit praedicantur de
bis quae sub ipsis sunt, accidentia uero in eo quod
quale aliquid sit uel quomodo se habeat unum quod-
que; qualis est enim Aethiops interrogatus dices
‘niger’, et quemadmodum se Socrates habeat, dices
quoniam sedet uel ambulat.
Differentiam generis et accidentis hanc primam proponit,
quod genus quidem ante species sit, quippe quod materiae
loco est et differentiis informatum species gignit, at uero
accidens post species inuenitur. oportet enim prius esse cui
aliquid accidat, post uero ipsum accidens superuenire; nam si
subiectum non sit quod suscipiat, accidens esse non poterit,
quodsi genus quidem speciebus subiectum est nec possunt
esse species, nisi eis genus ueluti materia supponatur, acci-
dentia uero esse non possunt, nisi eis species supponantur.
manifestum est genus quidem esse ante species, accidentia
uero post species. Rursus alia differentia, quoniam genus
neque intentionem neque remissionem suscipere potest, quo
fit ut quae participant genere, aequaliter eius nomen defini-
tionemque suscipiant; omnes enim homines aequaliter animalia
sunt eodemque modo equi, nec non inter se homo atque equus
et cetera animalia comparata aeque animalia praedicantur,
accidentis uero participatio et intenditur et remittitur, inuenies
enim quemlibet paulo diutius ambulantem, paulo amplius
nigrum et in ipsis Aethiopibus considerabis omnes non aeque
nigro colore obductos. Alia quoque differentia est, quoniam
omne accidens in indiuiduis principaliter subsistit, genera uero
et species indiuiduis priora sunt; nisi enim singuli corui
HN ponit C 2 pr. quod] quid C
quoniam (del. m2) quod EII 4 post esse add. aliquid P, s. l. Lm2
5 si—sit] nisi sit subiectum HN nisi subiectum sit R 6 quid Cm1
potest H 7 speciei HN est] sit N nec] non CEGLP 8 uelut
CEGLP uel R supponitur C 9 supponatur (uel subp-) EGH 10 ante
manifestum add. nam EGLP 11 post Rursus add. uero C post
alia add. est CGP 13 generi CEGP 15 eodem EHLR 18 paulo
amplius nigrum paulo diutius ambulantem HN post ambulantem add.
et LR 19 et] et si (si s. l, Lm2) LR si EGP omnis GLm2R
aequa nigredine coloris (coloris del. Lm2) HLNP 20 obductus
EGLm1R, post obd. add. esse C est EGLR est om. HN 21 in om.
CG genera—priora sunt] C species uero et genera indiuiduis priora sunt
HLm1N genera uero speciebus et indiuiduis priora sunt GP genera nero
et speciebus et indiuiduis posteriora sunt Lm2 genera indiuiduis priora
sunt E et indiuiduis posteriora sunt R 22 singulariter EGPR
idcirco, quoniam de his omnibus praedicantur eorumque sub-
stantiam propria praedicatione constituunt, sed dici potest
genera quoque ipsa et species posteriora indiuiduis inueniri;
nam nisi sint singuli homines singulique equi, hominis atque
equi species esse non possunt, et nisi singulae species sint,
eorum genus animal esse non poterit, sed meminisse debemus
superius dictum esse genus non ex his sumere substantiam
de quibus praedicatur, sed de eo potius, quod differentiis con-
stitutiuis eorum substantia formaque perficitur, itaque si genus
quidem diuisiuis differentiis interemptis non perimitur, sed
manet in his quae eius constitutiuae sunt eiusque formam
definitionemque perficiunt, cumque differentiae diuisiuae generis
speciebus sint priores — ipsae enim species conformant atque
constituunt —, non est dubium quin genus etiam pereuntibus
speciebus possit in propria manere substantia, idem de spe-
ciebus dictum sit; species enim superioribus differentiis, non
posterioribus indiuiduis informantur, quae cum ita sint, species
quoque ante indiuidua subsistunt, accidentia uero nisi sint
in ras. Lm2, sunt N sint R 2 esse om. EGR 4 indiui-
duum CHN 5 super CN 8 genera] de genere R quoque om. R
quaeque EGP ipsa om. EGPR et species] atque species (specie
R) LR specieaque N 9 nam nisi] nisi enim EGR nara nisi enim
(enim del. m2) C homines—nisi singulae (10) in mg. Em2 homi-
nes EN 10 et om. EG singulis E singuli G singulares Lm2R
11 eorumque Lm2 earum brm 12 ex del., his om. E 13 de eo] eo
Hm1N ex eis Hm2 de eis Lm2 quod del. Hm2, er. L, quo GPR
14 eorum om. Lm1 eius R edd. quae eius Hm2 de quibus eius Lm2
substantiam formamque perficiunt Hm2 normaque N 15 diuisiuae
(post differentiae N) differentiae interemptae non perimunt HLN 16 eius-
que] quae eius C quaeque eius EGP 17 speciebus generis LNR
20 permanere Lm2R 23 quaeque EG
quidem, quia rem demonstrat et de substantia praedicatur, in
eo quod quid est dicitur, accidens uero in eo quod quale est
aut in eo quod quomodo sese habet res. nam si qualitatem
interroges, accidens respondebitur, ut si qualis est coruus,
‘niger’, si quomodo sese habeat, aliud rursus accidens, aut
‘sedet’ aut ‘uolat’ aut ‘crocitat’. nam cum accidens in nouem
praedicamenta diuidatur, qualitatem, quantitatem, ad aliquid,
ubi, quando, situm, habitum, facere, pati, cetera quidem omnia
in ‘quomodo se habeat’ interrogatione ponuntur, qualitas uero
in qualitatis sciscitatione responderi solet. nam si interrogemur
qualis est Aethiops, respondebimus accidens, id est ‘niger’,
si quomodo se habeat Socrates, tunc dicemus aut ‘sedet’ aut
‘ambulat’ aut superiorum aliquid accidentium.
Genus uero quo ab aliis quattuor differat, dictum
pr. accidunt Lm1 accident N prius post accidunt C 2 post indi-
uiduis add. quia indiuidna prima sunt quantum ad praedicationem P, in
mg. Lm2 4 adnumera (ann- G) EG annumerant Hm1 dicta est
superius R est sepius (corr. m2) dicta C sepius (corr. Hm2) dicta est
HN 5 quidem om. EGR 6 dicitur om. N, s. l. Hm2 post uero
add. aut P 7se H post habet add. res CLm1, del. m2 9se EGHN
habet Clm1 aliud rursus accidens] aliud uero accidens rursus C
aut uolat aut sedet HLN 10 croccit Hm1 groccitat N, post add.
egrotat P nam] at EGLm1 ac (ut uid.) R 12 quanto Em1 quan-
tum G situm habitum quando C post omnia add. id est VIIII Hm1,
del. m2 13 habeant Ep.c. Lm2P interrogationem EGR 14 inter-
rogemur] C edd. (cf.p. 314, 15) interrogemus cett., recte? cf.p. 58, ss.
99, 23 15 respondemus HNR 16 dicimus EHLRbrm 17 aliquod
ELa.c.N 18 uero] uerus Pa.c. ergo CHL (in ras. m2) RPorph. p. 17, 14 EGPm1Rm1s. l.
m2, om. cett. quattuor om. G, s. l. m2
una differentia superatis, prop(??)terea quia iam sumpta
est, tertiis uero duabus, quartis uero tribus, quintis
uero quattuor, decem omnes fiunt, quattuor, tres, duae,
una. genus enim differt a differentia et specie et pro-
prio et accidenti; quattuor igitur sunt omnes diffe-
rentiae. differentia uero quo differat a genere dictum
est, quando quo differret genus ab ea dicebatur;
relinquitur igitur quo differat ab specie et proprio
et accidenti dicere, et fiunt tres. rursus species quo
(p. 319,12)] LR, om. cett. contigit R Am1Ym1
2 aliis
Quoniam differentias atque communitates generis ad diffe-
rentiam, ad speciem, ad proprium atque accidens persecutus
est, idem quoque ad ceteras facere contendens praedicit, quot
omnes differentiae possint esse quae inter se comparatis com-
R A quo] quid
Quae cum ita sint, in generibus quoque et speciebus et
ceteris idem considerabitur. erunt ergo quattuor differentiae,
quibus genus a differentia, specie, proprio accidentique dis-
iungitur; aliae rursus quattuor, quibus differentia a genere,
specie, proprio atque accidenti discrepat; rursus quattuor spe-
ciei ad genus ac differentiam, proprium atque accidens; quat-
tuor etiam proprii ad genus, differentiam, speciem atque acci-
dens; quattuor insuper accidentis ad genus, differentiam, spe-
ciem atque proprium. quae coniunctae omnes uiginti explicant
diflferentias. sed hoc, si ad numeri referatur naturam compara-
tionisque alternationem; nam si ad ipsas differentiarum naturas
uigilans lector aspiciat, easdem saepe differentias inueniet
sumptas. quo enim genus differt a differentia, eodem differentia
distat a genere, et quo differentia distat ab specie, eodem
species a differentia disgregatur, et in ceteris eodem modo. in
hac igitur dispositione differentiarum, quam supra disposui,
easdem saepius adnumeraui. atque si differentiarum similitudines
detrahamus, decem fiunt omnino differentiae, quas ad prae-
sentem tractatum uelut diuersas atque dissimiles oportet assu-
mere. age enim differat genus a differentia, specie, proprio
in mg. sup. add. Hm2, quaternas litteras (B C D E
cett.) infra singulis litteris A cett. positas quadratis
inclusas exhibet L; in C in mg. (litt. minusc.) hae
duae figurae sunt, quarum posterior spectat ad p. 321,
20 ss. 323, 9 ss:
in P figura est per quinque ob-
longa deorsum continuata, quorum
primum hic proponitur :
CEGHP accidentique] atque accidenti (-te N) HN 4 dif-
ferentiae G ab CEGHNP 6 ac om. N ad LP 10 post hoc add.
fiet E (s. l. m2) fit H (s. l. m2) niget L (in mg.) R 13 adsumptas R
differat C 14 ab] a R 17 saepius om. EGPR, s. l. Cm2, post ad-
numeraui L adnumerauit Cm2GP atque) EGP at CR itaque HLN
si om. N multitudines, s. l. ał similitudines L 18 fient edd.
genus a differentia discreparet. detracta igitur hac comparatione,
quoniam supra commemorata est, relinquuntur tres distantiae
quibus differentia ab specie, proprio accidentique disiungitur;
quae iunctae cum superioribus quattuor septem differentias
reddunt. post hanc species si sumatur, quattuor quidem eius
essent differentiae secundum numeri diuersitatem, cum ad genus,
differentiam, proprium atque accidens comparatur, sed priores
duae comparationes iam dictae sunt. nam quo species differat
a genere tunc dictum est, cum quid genus differret ab specie
dicebamus, quid uero species a differentia distet commemo-
ratum est, cum differentiae ab specie dissimilitudines redde-
remus. quibus detractis duae supersunt integrae atque intactae
speciei ad proprium atque accidens discrepantiae; quae iunctae
cum septem nouem differentias copulant. proprii uero si ad
numerum differentiae considerentur, quattuor erunt, scilicet ad
genus, differentiam, speciem atque accidens comparati, quarum
quidem tres superiores differentiae iam dictae sunt. nam quid
proprium distet a genere, tunc dictum est, cum quid genus a
proprio distaret ostendimus, rursus quid proprium a differentia
discrepet, in colligenda distantia differentiae propriique superius
N 3 ab] HN a cett. accidente HN quod L dis-
crepet] distet HN 5 hac igitur C 6 distantiae] differentiae L 7 a LN
accidenti C accidenteque H disiungitur ante ab specie C 8 reddunt
differentiae C 9 sumatur] mutatur E 11 ante differentiam add. et
HLNP ante proprium add. et P cõpararetur C cõparantur N
12 differat post genere EN 13 a om. EGHNP differret] GLm2Pm2R
differet ΕLm1 differat HNPm1 differt C ad speciem R ad specie C
15 ab specie] CG a specie EHLm2NP ad speciem Lm1R 17 post
speciei add. id est EGP 18 differentias copulant] complent differen-
tias C 20 comparatae Ep.c. (ex-ti) GHm2PR quorum EGLm1R
21 quod C 22 proprium—cum quid om. EGR distaret a pro-
prio H
cetera possent quidem esse quattuor, nisi iam omnes proba-
rentur esse consumptae. nam quid differat uel genus uel dif-
ferentia uel species uel proprium ab accidenti, supra mon-
stratum est, nec sunt diuersae differentiae accidentis ad cetera
quam ceterorum ad accidens. itaque fit, ut cum sit quinque
rerum numerus, si prima assumatur, quattuor fiant differentiae,
si secunda, tres, uincanturque secundae rei ad ceteras difte–
rentiae a prima ad ceteras una tantum distantia; nam cum
prima habuerit quattuor, secunda retinet tres. tertia uero si
sumatur, duas habebit differentias, quae uincantur a primis
quattuor differentiis duabus; quarta si sumatur, unam habebit
differentiam, quae uincitur a primis quattuor differentiis tribus,
quinta uero quoniam nullam omnino habebit differentiam nouam,
totis quattuor a prima differentiis superatur. atque hoc nume-
rorum gradu quidem usque ad denarium numerum tenditur :
quattuor, tres, duae, una, ut generis quidem quattuor, diffe-
rentiae uero tres, speciei duae, proprii una, | accidentis nullap
om. EGR a EGLR 2 cum] quando R 5 cetera] extera
Cm1 6 differret H differet N 7 accidente CHN monstrauimus H
8 ante diuersae add. plus R, s. l. Lm2 10 ad prima s. l. ł una res
Hm2 sumatur HN fient C 11 uincanturque] C (pr. n om.) Lm1
(iungantur m2) N, m2 in HPR (iungenturque Rm1), uincantur EGHm1Pm1
12 primis L 13 habuerat C habeat Lm2NP retineat Lm2 14 diffe-
rentias habebit C uincuntur Lm1R 15 duabus (s. l. E) differentiis
EHN post duabus add. distantiis GR post quarta add. nero R,
s. l. autem Pm2 16 post tribus add. subdistantiis E distantiis G
17 habet HL 18 primis brm hoc] ex hoc HLN numeri HN
19 gradus HLm1N quidam HN 20 post post. quattuor add. sint
CHm2L (del. m2) P sunt Hm1N 22 sit] Rbrm est CEGLP, om.
HN et om. EGR quidem s. l. Em2L, post generis C 23 teneant
HLm1NR
quattuor primis duabus tantum differentiis nouis. proprium
uero unam retineat nouam, quoniam tres habet superius ad-
numeratas, uincaturque a prima nouis tribus differentiis, quinti
uero accidentis comparationes quoniam nullam retinent nouam
differentiam, totis quattuor a primis generis transcendantur.
atque ad hunc modum ex uiginti differentiis secundum numerum
decem secundum dissimilitudinem contrahuntur. ut tamen has
secundum dissimilitudinem differentias non in quinario tan-
tum numero, uerum in ceteris notas habere possimus, talis
dabitur regula quae plenam differentiarum dissimilitudinem in
qualibet numeri pluralitate reperiat. propositarum enim rerum
numero si unum dempseris atque id quod dempto uno relin-
quitur, in totam summam numeri multiplicaueris, eius quod
ex multiplicatione factum est dimidium coaequabitur ei plura-
litati quam propositarum rerum differentiae continebunt. sint
igitur res quattuor A B C D; his aufero unum, fiunt tres;
has igitur quater multiplico, fient duodecim; horum dimidium
HLm1NR ten. post nouas CR adnumera (tamen eat) C
uincitur autem] et uincatur HLm1 (et del., uincitur m2) N 2 nouis
quattuor primis HN 4 adnumeratas om., in mg. enumeratas G uin-
catur Lm1 uincantur HN uincuntur C 6 ante unam add. tantum L,
post EGPR retinet Lm2Pm2 edd. 7 uincanturque N uincatur qua
re EG uincitur haec R uinciturque edd. quinta N 8 comparatio
Lm2N retinet HLN, post nouam HN 9 primis] CLPH a.r. primi
EGHp.r.NR transcendentur Lm2 transcendatur N transgrediantur C
transcenduntur edd. 11 tamen er. uid. E non G (etiam post diffe-
rentias est non) 13 uerum] uerum etiam C ceteris quoque brm notas]
Lm1N notis CEGHm2 (totas m1) Lm2PR 15 reperiat] pariat Cm2Hm1N
17 post numeri add. si CHP simul EG 18 ei om. EGN 19 sunt
Lm1R 20 igitur] ergo CEN fiant LR 21 hos EGLPR post
igitur add. si N tres H per totam summam R multiplica C multipli-
cato E fiunt HN fiant R post horum add. si L
regulam simpliciter ac sine demonstratione nunc dedisse suffi-
ciat, in Praedicamentorum uero expositione ratio quoque cur
ita sit explicabitur.
Commune ergo differentiae et speciei est aequaliter
participari; homine enim aequaliter participant par-
ticulares homines et rationali differentia. commune
uero est et semper adesse his quae participant; sem-
per enim Socrates rationalis et semper Socrates homo.
Dictum est saepius ea quae substantiam formant, nec
remissione contrahi nec intentione produci; uni cuique enim
id quod est, unum atque idem est. quodsi differentia spe-
cierum substantiam monstret, species uero indiuiduorum, aequa-
liter utraque ab intentione et remissione seiuncta sunt; quo
N sumo tenens (tenens del. m2) H si (ex sumo m2)
teneo L pr. erunt ante sex N, s. l. Hm2 post. erunt ante igitur
(ergo H) HL 2 detinet HN 4 complent numerum H 5 dedisse
nunc HN 8 DIFFERENTIAE ET SPECIEI] plerique codd. fort. ex 9
sumptum, om. ecte ut aid.;
Porph. p. 18, 10 cod. Μ
add. Hm2 10 homine—parti-
cipant (12)] LR Q, om. cett. homini
Proprium autem differentiae quidem est in eo quod
quale sit praedicari, speciei uero in eo quod quid est :
nam et si homo uelut qualitas accipiatur, non sim-
(sunt ex sint Lm2, add. homines Lm1,
del. m2, sunt del. Pm2; atqueLm1Pm2 et HLm2Pm1; sicut del. et sunt
scr. Pm2) HLP aeque mortales atque rationabiles sunt ut homines C
aeque (s. l. m2) mortales (ex -lis m2) sunt atque rationabilis (sic) sunt
(part. ras. ex sicut m2) homines E mortales sunt atque (atque sint N)
rationales sicut homines NR mortalis atque rationabilis sicut homines G
2 nam—homines (4) om. N idem est] E (est in mg.) HR idẽ CL
id est (ẽ G) GP est del. Lm2 3 esse post ration. EL, repetit. post
ration. P, om. CH rationali R rationalis Lm1 rationabile G rationa-
bili E rationabilis Lm2P 5 ante commune add. est H habent om.
HR, s. l. EL (n del. m2) differentia R 6 relinquit R relinquent
Pm1 derelinquunt Lm1 rationabilis EG 7 rationabilitati CGP
rationalitate HN post semper add. enim G 8 quia ex qua Em2
humanitati EGLP differentia HLNR 9 relinquit HLNR par-
ticipent E 11 SPECIEI ET DIFFERENTIAE (DIFFERENTIIS E)
ΕG ΤΖΦ, recte ut uid., DE PROPRIIS EORVM
Expositis communitatibus quantum ad institutionem per-
tinebat differentiae et speciei, eorundem nunc dissimilitudines
colligit dicens quoniam differunt, quod species in eo quod
quid sit praedicatur, differentia uero in eo quod quale sit.
huic differentiae poterat occurri. nam si humanitas ipsa, quae
species est, qualitas quaedam est, cur dicatur species in eo
quod quid sit praedicari, cum propter quandam suae naturae
(del.) R 3 considerantur Porph. p. 18, 20
cod. B R Γ (sunt
Differentia uero et proprium commune quidem
habent aequaliter participari ab his quae eorum par-
ticipant; aequaliter enim rationalia rationalia sunt
et risibilia risibilia. et semper et omni adesse com-
HN 2 aero] quis R rationalitas HLa.c.N 3 est
om. CEGP 4 specieqne R et species C distant C distantia est EGP
species] significationes Em1 5 differentia est C 6 saepe om. EGR
post pluribus add. uero R 8 enim] etiam Lm1 igitur Lm2Pm1 10 asinae
HLm2 11 perficit GP 12 perficiant Lm1R 14 nec.. nec C neque
permisceri possunt om. EGR neque aliquid] non aliquid EGR cogi-
tatione si HN 18 COMMVNIBVS] de Porph. cf. ad p. 102, 7 20 par-
ticipari] praedicari L ab his—dicitur (p. 330, 2)] LR Q, om. cett. ab
Nunc differentiae propriique communia continua ratione per-
-sequitur. commune enim dicit esse proprio ac differentiae quod
aequaliter participantur — aeque enim omnes homines rationa-
biles sunt, aeque risibiles —, illud, quia substantiam monstrat,
istud, quia est aequum proprium speciei et subiectam speciem
non relinquit. Aliud etiam his commune subiungit : aequa-
liter enim semper differentia subiectis adest ut proprium;
semper enim homines rationabiles sunt, ut semper quoque
risibiles. sed obici poterat non semper esse bipedem hominem,
cum sit bipes differentia, si unius pedis perfectione curtetur.
quam tali modo soluimus quaestionem. propria et differentiae
non in eo quod semper habeantur, sed in eo quod semper
naturaliter haberi possunt, semper dicuntur adesse subiectis.
R ΓΦ qui est] quies
Proprium autem differentiae est quoniam haec qui-
dem de pluribus speciebus dicitur saepe, ut rationale
de homine et de deo, proprium uero de una sola spe-
cie, cuius est proprium. et differentia quidem illis
est consequens quorum est differentia, sed non con-
uertitur, propria uero conuersim praedicantur quorum
sunt propria, idcirco quoniam conuertuntur.
Distat a proprio differentia, quia differentia plurimas species
N nil C attinet s. l. Lm2, post naturam R
2 ad om. EG ualet om. EGR 3 pr. in om. CEH, s. l. Lm2Pm2,
ab Gm1, del. m2 post. in om. EGNP, s. l. Lm2 4 possunt HN
dicuntur semper adesse R 5 actum... naturam E umquam Ea.c.G
7 potest om. EG, post fieri L, postea (om. fieri ut) HN pede] HLm1N
ambo pede Em1GR utroque pede Em2Lm2P; ambobus curtetur pedi-
bus C ante etiam (om. C) add. uel CL (s. l. m2) R diminuto CEGLPR
8 pede om. C sit natus] nascatur C 10 de inscript. ap. Porphyr.
cf. ad p. 105, 16 11 autem] uero (15)] LR Q, om. cett. saepe
Differentiae autem et accidenti commune quidem
est de pluribus dici, commune uero ad ea quae sunt
EGRm2 claude his (sic) ml 2 cui iungitur] coniungitur
Lm1N, add. et L rationabile CGLPR 3 pr. de om. CH, er. L post
deo add. praedicatur R, s. l. Lm2 post quadrupes add. uero R et
ceteris] ceteris E ceterisqne GP 6 ac] et E 7 aeque GR (-(??)e)
comitentur HN comitatur ex commitetur Rm2 sequi] si quid
EGPm1 8 quotiens om. EG, s. 1. Pm2 qualibet re (re s. l. Pm2)
prius nominata HLNPm2R reliquam HLm2NPm2 reliqua Lm1Rm2
uero qua m1 9 rationalis Cm2HN est om. N 10 posterius ex
prius Em2 opposui EG posui Lm1R ergo] enim E 11 at] et
Hm1 nomina] ut (in ras. Lm2) prius differentiam nominem HNP, in
mg. Lm2 12 rationale HN propositi CG proposita oratio in
ras. E 13 nulla ratione differentiam C proprium—secantur in mg.
sup. Hm2 14 sequuntur PRm2 sequntur E ante omnis add. ut L, post
add. enim HNP 15 et om. EG, s. l. Lm2 est om. R 16 ACCI-
DENTIS ET DIFFERENTIAE E ΕΤ] uel P ACCIDENTI C de in-
script. ap. Porphyr. cf. ad p. 102, 7 17 accidentis Cm2 il commune—
adesse
Duo quidem differentiae et accidentis communia proponit,
quorum unum separabilibus et inseparabilibus accidentibus
cum differentia commune est, ab altero uero separabile acci-
dens segregatur. tantum uero inseparabile secundo communi
concluditur. est enim commune differentiae cum omnibus acci-
dentibus de pluribus praedicari; nam et separabilia et inse-
parabilia accidentia sicut differentia de pluribus speciebus et
indiuiduis praedicantur, ut bipes de coruo atque cygno et de
his indiuiduis quae sub coruo et cygno sunt, nuncupatur.
item de eodem coruo atque cygno album et nigrum, quae
sunt inseparabilia accidentia, praedicantur. ambulare enim uel
stare, dormire ac uigilare de eisdem dicimus, quae sunt acci-
dentia separabilia, reliqua uero communitas ea tantum acci-
dentia uidetur includere quae sunt inseparabilia. nam sicut
differentia somper subiectis speciebus adhaerescit, ita etiam
inseparabilia accidentia numquam uidentur deserere subiectum.
ut enim bipes, quod est differentia, numquam coruorum spe-
ciem derelinquit, ita nec nigrum, quod accidens inseparabile
est. differentia enim idcirco non relinquit subiectum, quoniam
eius substantiam complet ac perficit, accidens uero huiusmodi,
post semper add. in eodem genere P omni R; Porph. p. 19, 18 post omnibus add. hominibus et L hominibus (del. m2) 2 nigrum esse]
(nigros Hm2) esse EGHm1 nigredo esse L nigrum adest
\Am2 nigrum
Differunt autem quoniam differentia quidem con-
tinet et non continetur — continet enim rationabi-
litas hominem —, accidentia uero quodam quidem
modo continent eo quod in pluribus sunt, quodam uero
modo continentur eo quod non unius accidentis sus-
ceptibilia sunt subiecta, sed plurimorum, et differen-
tia quidem inintentibilis est et inremissibilis, acci-
dentia uero magis et minus recipiunt. et inpermixtae
quidem sunt contrariae differentiae, mixta uero con-
traria accidentia.
Huiusmodi quidem communiones et proprietates dif-
ferentiae et ceterorum sunt, species uero quo quidem
Post differentiae et accidentis redditas communitates nunc
de eorum differentiis tractat. ac primum quidem talem proponit.
post. posset Lm1 potest HLm2NPR post accidens repet. esse G,
3 uel 4 litt. er. L 2 reliquerit H relinqueret N 3 ACCIDENTIS ET
DIFFERENTIAE C EORYNDEM E de inscript. ap.
Poiphyr. ef. ad p. 105, 16 4 Different Cm1 Differt L ΣΐΑηιΐm1Φ post
autem
Expositis igitur distantiis differentiae ad cetera restat de
specie dicere, cuius quidem differentias ad genus ante colle-
gimus, cum generis ad speciem differentias dicebamus. eiusdem
etiam speciei distantias ad differentiam diximus, cum differentiae
ad species dissimilitudines monstrabamus. restat igitur speciem
proprii et accidentium communioni coniungere, tum differentia
segregare.
Speciei autem et proprii commune est de se intri-
cem praedicari; nam si homo, risibile est, et si risi-
HN 2 maximae EH, add. dicuntur uniuersalia
et (et om. R) proprie Lm2 (in mg.) R 4 ut om. CG, s. l. Lm2 5 una
quaeque enim HNR 6 quoniam] quia E 7 profitentur] monstrant R
ante intentione add. et HN 9 his] se C 10 misceantur N permiscen-
tur R et] ut C 11 coniunguntur LN fiat C 12 rationali C (bi
s. l. er.) HN inrationali HN in unum] L in om. cett.; cf. indicem
Meiseri s. unus 13 post color s. l. ut uenetns Pm2 15 ad genus—
differentias om. EG 16 dicebamus] diximus EGP 17 diximus] dice-
bamus C 19 proprio HLm1NP accidenti Lm1 accidenti tum HPm2
accidentique (om. et) N communione HLm1NP tunc R 20 disgre-
gare N 21 de inscript. ap. Porph. cf. ad p. 102, 7 23 nam—dictum
est (p. 337, 4)] LR Q, om. cett. post homo
Commune, inquit, habent propria atque species ad se ipsa
praedicationes habere conuersas. nam sicut species de proprio,
ita proprium de specie praedicatur; namque ut est homo risi-
bilis, ita risibile homo est; idque iam saepius dictum esse
commemorat. cuius communitatis rationem subdidit, eam scilicet,
quia aequaliter species indiuiduis participantur, sicut eadem
propria his quorum sunt propria. quae ratio non uidetur ad
conuersionem praedicationis accommoda, sed potius ad illam
aliam similitudinem, quia sicut species aequaliter indiuiduis
participantur, ita etiam propria; aeque enim Socrates et Plato
homines sunt, sicut etiam risibiles. itaque tamquam aliam
communionem debemus accipere quod est additum : aequaliter
enim sunt species his quae eorum participant et pro-
pria quorum sunt propria. an magis intellegendum est hoc
modo dictum, tamquam si diceret ‘aequalia enim sunt species
et propria’? nam quia species eorum sunt species quae spe-
ciebus ipsis participant, et propria eorum propria quae|pro-
om. R ante secundum add. et (s. l.) Busse, om. Porph.
p. 20, 13 id om. Porph. p. 20, 14 LR dicitur Porph. om. post spe-
cies P earum R, ex eorum ut uid. 5m2 7 ita—est homo
Differt autem species a proprio, quoniam species
quidem potest et aliis genus esse, proprium uero et
aliarum specierum esse inpossibile est. et species
quidem ante subsistit quam proprium, proprium uero
postea fit in specie; oportet enim hominem esse, ut
sit risibile. amplius species quidem semper actu adest
subiecto, proprium uero aliquando potestate; homo
enim semper actu est Socrates, non uero semper
ridet, quamuis sit natus semper risibilis. amplius
quorum termini differentes, et ipsa sunt differentia;
est autem speciei quidem sub genere esse et de plu-
CELN 2 haec om. LN, del. uid. E sunt EHa.c.N, add.
et CE (del.) GH (del.) P (del. m2) propriis (post sint) E (del.) G proprii
Ha.c. 4 DE PROPRIETATIBVS C; de Porph.
cf. ad p. 105, 16 5 a om. GHLNR, s. l. Pm2 ilm2 6 et
Primam proprii et speciei differentiam dicit quoniam species
potest aliquando in alias species deriuari, id est potest esse
genus, ut animal, cum sit species animati, potest esse hominis
genus. sed nunc non de his speciebus loquitur quae sunt
specialissimae, atque hunc confundere uidetur errorem, quod
cum de his speciebus dicere proposuerit quae essent ultimae,
nunc de his quae sunt subalternae et saepe locum generis
optineant disserit. propria uero nullo modo esse genera possunt,
quoniam specialissimis adaequantur; quae quoniam genera
esse non queunt, nec propria quae sibi sunt aequalia, genera
esse permittuntur. Rursus species semper ante subsistit
quam proprium—nisi enim sit homo, risibile esse non poterit —,
et cum ista simul sint, tamen substantiae cogitatio praecedit
proprii rationem. omne enim proprium in accidentis genere
collocatur, eo uero differt ab accidenti, quia circa omnem
solam quamlibet unam speciem uim propriae praedicationis
continet. quodsi pviores sunt substantiae quam accidentia,
species uero substantia est, proprium uero accidens, non est
dubium quin prior sit species, proprium uero posterius. Dis-
edd.; cf. p. 340, 13. 341, 22 2 praedicari] Porph. p. 21, 2
post huiusmodi add. praedicari Im1, del. m2 pro-
prium
Speciei uero et accidentis commune quidem est de
pluribus praedicari; rarae uero aliae sunt communi-20
om. EHP, s. l. Lm2, ante etiam G a propriis in ras.
Lm2, a (om. R) proprio Pm2R actu CHLm1N 2 post uero add.
non semper (actu s. l. add. Lm2) sed EGLPR 3 actu om. EG, del.
R, s. l. Lm2 autem semper om. EGR 4 ante sunt add. semper N
5 quia om. HN, s. l. Lm2 tametsi] etiamsi C potuerunt N pos-
sunt R non (del. E) poterunt EG 6 ante species add. e(??) R, ras. L ad-
est] adsunt H 7 uelut] ut NR 9 diuersas—definitiones (10) om. N
11 igitur—speciei] substantiae igitur. est speciei autem H substantiae—
de pluribus in mg. inf. Gm2 speciei definitio] diffinitio speciei spe-
cies C 12 sub genere esse HΝ 14 opus non H ita definitur,
om. non Hbrm, er. E; ita, <sed> definitur Brandt, cf. p. 347, 4 15 spe-
ciei om. H 18 de inscript. ap. Porph. cf. ad p. 102, 7 19 uero]
autem H est quidem C 20 sunt aliae HRT
Speciei atque accidentis similitudinem communem dicit de
pluribus praedicari; de pluribus enim dicitur species, sicut et
accidens. raras uero dicit esse alias eorum communiones
idcirco, quoniam longe diuersum est id quod accidit et cui
accidit. cui enim accidit, subiectum est atque suppositum,
quod uero accidit, superpositum est atque aduenientis naturae.
item quod supponitur substantia est, quod uero uelut accidens
praedicatur, extrinsecus uenit. quae omnia multam eius quod
est subiectum et eius quod est accidens differentiam faciunt.
tamen inueniri etiam aliae possunt speciei et accidentis inse-
parabilis communitates, ut semper adesse subiectis — aeque
enim homo singulis hominibus | semper adest et inseparabilia
accidentia singulis indiuiduis praesto sunt —, et quod sicut spe-
cies de his quae indiuidua continet, aeque de pluribus accidentia
indiuiduis praedicantur; nam homo de Socrate et Platone, nigrum
uero atque album de pluribus coruis et cygnis quibus accidit
nuncupatur.
Propria uero utriusque sunt, speciei quidem in eo
quod quid est praedicari de his quorum est species,
om. ΗL ΣΑΛ'Ψ (recte?), s. l.
Restat igitur de proprio et accidenti dicere; quo
enim proprium ab specie et differentia et genere
differt, dictum est.
Quod nunc proprium speciei et accidentis se exequi polli-
cetur, tale proprium intellegendum est quod, ut superius dictum
est, ad comparationem dicitur differentium rerum. species enim
in eo quod quid est praedicatur, accidens uero in eo quod
quale est. qua differentia non ab accidentibus solis species
N quidem CEm1 quidam m2 uel—habens om.
CEGHN 2 aliquo modo] quomodo Porph. p. 21, 10 cf. supra
p.128, 10 adn. et—nigredinem (12)] LR Q, om. cett. 3 unam
Restat nunc proprii communiones ac differentias persequi.
sed quo proprium differat a genere uel specie uel differentia.
superius demonstratum est, cum quid genus uel species uel
differentia a proprio distaret ostendimus. nunc reliqua ad com-
munitatem uel differentiam consideratio est, quid proprium
accidentibus aut iungat aut segreget.
Commune autem proprii et inseparabilis accidentis
est quod praeter ea numquam constant illa in quibus
considerantur; quemadmodum enim praeter risibile
non subsistit homo, ita nec praeter nigredinem sub-
H ac] et H 2 remissionemque] ac remissionem H
3 si s. l. CLm2 4 in (del. m2) incremento H decremento R edd.
uti R ita E 5 ante nigredo add. ut Hm1N id est s. l. Hm2 6 fu-
scis] La.c. edd. fuscus Lp.c. et cett. aliis uero] edd. uero aliis codd.
(uero s. l. Lm2) 8 post proprii add. et accidentis N ac] ad EGLm1
9 quo] Cm2 (part. ras. corr.) quod Cm1EGLm1NPR quid HLm2;
cf. p. 342, 13 10 quid] quod N quicquid E uel differentia uel
species H 11 a s. l. Lm2 12 uel] et N quod E quae Hm2LR
13 iungit EGHm1LPm1R segregat LPR separet N 14 ACCIDEN-
TIS] Porph. p. 21, 20 cod. Μ cett. de Porph. cf. etiam ad p. 102, 7 16 est post commune L,
ante accidentis m1 accidentis inseparabilis est m2 praeter ea] prop-
terea CH Busse (coll. p. 159, 7) consistant EGNPR
m1p.c.edd. consistunt La. c. m2 illa post
quibus N 17 quemadmodum—Aethiops (p. 345, 1)] LRom. cett.
18 ita om. s. l. m2 subsistit] non subsistit m2; Porph. p. 22, 1
Quoniam proprium semper adest speciebus nec eas ullo
non potest segregari, hoc illis inter se uidetur esse commune,
quod ea in quibus insunt, praeter propria uel inseparabilia
accidentia esse non possint. inseparabilia uero accidentia com-
parat, quoniam, ut in specie dictum est, rarissimae sunt speciei
atque accidentis similitudines. quocirca multo magis proprii
atque accidentis communitates difficile reperiuntur. accidens
enim in contrarium diuidi solet, in separabile accidens atque
in inseparabile, quae uero sub genere in contrarium diuiduntur,
ea nullo alio nisi tantum generis praedicatione participant.
quodsi proprium inseparabile quoddam accidens est, a separabili
accidenti plurimum differt, atque ideo nullas proprii et separa-
bilis accidentis similitudines quaerit. sed quia ipsum proprium
certis quibusdam causis ab inseparabilibus accidentibus differt,
horum et communitates inueniri possunt et inter se differentiae.
quarum una quidem ea est quam superius exposuimus, secunda
uero quoniam sicut proprium semper et omni speciei adest,
ita etiam inseparabile accidens; nam sicut risibile omni homini
et semper adest, ita etiam nigredo omni coruo et semper
adiuncta est.
Differt autem quoniam proprium uni soli speciei
adest, quemadmodum risibile homini, inseparabile
uero accidens, ut nigrum, non solum Aethiopi, sed
etiam coruo adest et carboni et hebeno et quibusdam
aliis. quare proprium conuersim praedicatur de eo
cuius est proprium et est aequaliter, inseparabile
autem accidens conuersim non praedicatur. et pro-
priorum quidem aequaliter est participatio, acciden-
tium uero haec quidem magis, illa uero minus.
Sunt quidem etiam aliae communitates uel proprie- tates eorum quae dicta sunt, sed sufficiunt etiam haec ad discretionem eorum communitatisque traditionem.
Proprii atque accidentis prima quidem differentia est quia
proprium semper de una tantum specie dicitur, accidens uero
minime, sed eius praedicatio in plurimas diuersi generis sub-
stantias speciesque diffunditur. risibile enim de nullo alio nisi
de homine praedicatur, nigrum uero, quod est inseparabile
quibusdam accidens, tam coruo quam Aethiopi, quae diuersa
sunt specie, tum coruo atque hebeno, quae differunt generi-
bus, non tantum specie, praesto est. quo fit ut propriis quidem
CPitem Porph. p. 22, 4 cod. M
(plerique cett.), ACCIDENTIS ET PROPRII cett., nisi quod
EORV II EORVNDEM de Porph. cf. etiam ad p. 105, 16 2 Dif-
ferunt CGPorph. p. 22, 5 om. N inseparabile—minus (10)] LRom. cett. 4 soli LR hebeno plerique codd., item 20. p. 347, 7 6 proprium est post. est] (del. uid.) cum Porph. p. 22, 8, om. LRBusse
8 autem] uero Busse conuersim non] nec conuersim Rm2Rconi. Busse, aequalis cett.;
Porph. p. 22, 9 Porph. p. 22, 11 C dictae CEGHP hae N et R
13 traditionem ex distractionem E contradictionem Gm1 14 est om. H
16 praedicatio eius H 17 species Cm1 19 diuersae HLNPm2
diuisae m1 20 speciei H (ante sunt) N tunc R nec non Lm1 sed
tum m2 21 tantum specie] uni tantum speciei P
ipsum quidem de his praedicari potest quibus inest, illa uero
ad huius praedicationem conuerti retrahique non possunt;
nigrum enim de carbone. hebeno, homine atque coruo prae-
dicatur, haec uero de nigro minime, nam quae plurima con-
tinent, de his quae continent praedicari possunt, ea uero quae
continentur, de sese continentibus nullo modo nuncupantur. Rur-
sus proprium quidem aequaliter participatur, accidens remis-
sionibus atque intentionibus permutatur. omnis enim homo
aeque risibilis est, Aethiops uero non aequaliter niger est, sed,
ut dictum est. alius quidem paulo minus alius uero
taeterrimus inuenitur.
Et de proprii quidem atque accidentis differentiis satis dictum
est. restabat uero accidentis ad cetera communiones proprie-
tatesque explicare, sed iam superius adnumeratae sunt, cum
generis, differentiae, speciei et proprii ad accidens similitudines
ac differentias adsignauimus. fortasse autem his institutus animus
et sollertior factus alias praeter eas quas nunc diximus com-
munitates uel differentias quinque rerum quae superius sunt
positae reperiet, sed ad discretionem atque eorum similitudines
comparandas ea fere quae sunt dicta sufficiunt. nos etiam,
quoniam promissi operis portum tenemus atque huius libri
seriem primo quidem ab rhetore Victorino, post uero a nobis
s. l. m2) aequa conuersio H 2 esse presunt (pre-
sunt del. m2) H esse Lm1 esse habent Lm2R 4 post post. homo add. est
CLR post risibile add. est LPR 5 quibus] in quibus R 7 ante
hebeno add. de H, er. uid. L 9 continentur HN 11 proprium post
quidem H (s. l. m2) quidem om. G 12 permittatur E 15 deter-
rimus CLN 16 proprii* (s er.) HL differentiis om. G proprietate E
17 accidens G 18 replicare EGLPR iam] etiam EG enumeratae
La.c. 19 speciei] et speciei NR ad accidens] et accidentis
Em1La.c.R 20 his om. NR 23 ante eorum add. ad EGLPR
24 sufficiant HR 26 ab in a mut. ut uid. C