Cum moneat Dominus et dicat: uos estis sal terrae cumque esse nos iubeat ad innocentiam simplices et tamen cum, simplicitate prudentes, quid aliud, fratres dilectissimi, quam prouidere nos conuenit et sollicito corde uigilantes subdoli hostis insidias intellegere pariter et cauere, ne qui Christum sapientiam Dei patris induimus minus sapere in tuenda salute uideamur? neque enim persecutio sola metuenda est et ea quae subruendis ac deiciendis semis Dei aperta inpugnatione grassantur, facilior cautio est ubi manifesta formido est, et ad certamen animus ante praestruitur, quando se aduersarius confitetur. plus timendus est et cauendus inimicus, cum latenter obrepit, cum per pacis imaginem fallens occultis accessibus serpit, unde et 2 Matth. 5,13. INCIPIT DE CATOLICA AECCLESIAE VNITATE S, INCIPIT DE CATHOLICE AECLEaiAE TKITATE W, INCIPIT DE ECCLESIAE CATOLICE VNITATE M, INCIPIT ETVSVEM CIPKIANI DE ECLEBIAE VNTTATE G, INCIPIT DE VNITATE BCCLESIAE B; Cypr. epist. 51, c. 4: sed et catholicae ecclesiae Tmitatem quantum potuit expressit nostra mediocritas; JFulgentius de remiss. pecc. I, 21: hnius arcae mjsterium beatissimns martyr Cyprianus scribens in libro de simplicitate praelatorum uel potins secundum netnsta exemplaria de unitate ecclesiae catholicae exposuit; de simplicitate praelatorum uel de unitate ecclesiae inscriptio uwlgata. 4 dilictissimi S, karissimi G 5 et] ut S 7 dni R indnimns SY, indnimnr W GMR de intuenda M sed de super ras. 2. Zitt. m. 2 8 ei et M eaq. SB snbnertendis R 9 dei serois « inpngnatione] indignatione M gTassantnr SGH\'BI, grassatur WVM1, crassatur B2 10 manilesta] maneea S 11 pre***tnitur G(sti? eras.) quA ex quando R ». 2 profitetur M 12 timendns] metnendns v et canendus est G quam per ex cum per R m. 2 13 serpit] serpentis S m. 14 nomen serpentis accepit. ea est eius semper astutia, ea est circumueniendi hominis caeca et latebrosa fallacia. sic ab initio statim mundi fefellit et uerbis mendacibus blandiens rudem animam incauta credulitate decepit: sic dominum ipsum temptare conatus, quasi obreperet rursus et falleret, latenter accessit: intellectus tamen est et retusus et ideo prostratus quia agnitus adque detectus.

Ynde nobis exemplum datum est ueteris hominis uiam fugere, uestigiis Christi uincentis insistere, ne denuo incauti in mortis laqueum reuoluamur sed ad periculum prouidi accepta inmortalitate potiamur. inmortalitatem autem potiri quomodo possumus, nisi ea quibus mors expugnatur et uincitur Christi mandata seruemus ipso monente et dicente: si uis ad uitam uenire, serua mandata, et iterum: si feceritis quod mando nobis, iam non dico uos seruos sed amicos. hos denique fortes dicit et stabiles, hos super petram robusta mole fundatos, hos contra omnes tempestates et turbines saeculi inmobili et inconcussa firmitate solidatos. qui audit, inquit, uerba mea et facit ea, similabo eum uiro sapienti, qui aedificauit domum suam super petram. descendit pluuia, aduenerunt flumina, uenerunt uenti et inpegerunt in domum illam: et non cecidit. fundata enim fuit super petram. uerbis igitur eius insistere, quaecumque et docuit et fecit discere et facere debemus. ceterum credere se in Christo quomodo dicit, qui non facit quod Christus 13 Matth. 19,17. 14 Io. 15, 14 sq. 18 Matth. 7, 24 sq. 1 semper eiusJf est om. JR eius circnmneniendis G 2 hominib. ex hominis Gm.2 3 statim ex statum Om. 2 rude anima S, rues anima M1, rudes animas WGM*Bv 4 credelitate G1, crudelitate SM, crudelitas B decipit Gl, decoepit M 5 obriperet SB 6 agnitus est B 9 uincentis] ninentis scripsit Baltusius ne] nec G 11 inmortalitatem BY, immortalitate WGMBf) possumus W sed u corr. 13 pernenire B 14 feceritis inquit M quod WG MVR, quoad S, quae v 15 dicam v denique] denuo B 16 et stabiles dicitM supra G 19 illum B 20 aedificabit S, etificat W suam M 8. I. m. 2 supra Wv 21 ad- uenerunt SWGMVB, uenerunt v nenerunt SWMVB, flauerunt Gv inpigerunt S 23 supra W eius igitur B 24 et (ante docuit) om. M 25 christum Wv facere praecepit? aut unde perueniet ad praemium fidei qui fidem non uult seruare mandati? nutet necesse est et uagetur et spiritu erroris abreptus uelut puluis quem uentus excutit uentiletur nec ambulando proficiet ad salutem qui salutaris uiae non tenet ueritatem.

Cauenda sunt autem non solum quae sunt aperta adque manifesta sed et astutae fraudis subtilitate fallentia. quid uero astutius quidue subtilius, quam ut Christi aduentu detectus ac prostratus inimicus, postquam lux gentibus uenit et sospitandis hominibus salutare lumen effulsit, ut surdi auditum gratiae spiritalis admitterent, aperirent ad Dominum oculos caeci, infirmi aeterna sanitate reualescerent, clodi ad ecclesiam currerent, muti claris uocibus et precibus orarent, uidens ille idola derelicta et per nimium credentium populum sedes suas et templa deserta excogitauerit nonam fraudem, ut sub ipso christiani nominis titulo fallat incautos? haereses inuenit et schismata, quibus subuerteret fidem, ueritatem corrumperet, scinderet unitatem. quos detinere non potest in uiae ueteris caecitate circumscribit et decipit noui itineris errore. rapit de ipsa ecclesia homines et, dum sibi adpropinquasse iam lumini adque euasisse saeculi noctem uidentur, alias nescientibus tenebras rursus infundit, ut cum euangelio Christi et cum obseruatione eius et lege non stantes christianos se uocent et ambulantes in tenebris habere se lumen existiment blandiente aduersario adque fallente, qui secundum apostoli uocem transfigurat se uelut angelum lucis et ministros subornat suos uelut ministros iustitiae adserentes noctem pro die, interitum pro salute, desperationem sub obtentu spei, 1 facere] fieri VR 2 semare. Mandat G nutet super ut et M m. 2 3 errores S areptus M excuti G uentuletur S 6 autem fratres dilectissimi v quae sunt] que eunt R 7 et M 8. I. m. 2 a*stute G 8 prostratus ex promptus R m. 2 10 efulsit W, infulsit M ad ante auditum G 8. 1. m. 2 11 aperirent om. R deum Gv oculos suos W GMv 12 claudi Wv current S 14 et S, ac WGMRv 15 excogitauerat G, excogitauit M2 16 heresis SWlR et ex aut G m. 2 scismata SW, ita saepius 17 quos ex q** M m. 2 18 ueteris] tieteris S 19 cum S 20 adpropinquanti M lumine M, lumina G, ImnenJS 21 rurrus G infudit MG* ut] et S 22 et cum] ut cum W 23 seuocant M 24 existimant G 25 angelus M 26 suos subornat G, suos ornatM si uelut S 27 diem S salutem S obtentum Gl 14* perfidiam sub praetexto fidei, antichristum sub uocabulo Christi, ut dum uerisimilia mentiuntur, ueritatem subtilitate frustrentur. hoc eo fit, fratres dilectissimi, dum ad ueritatis originem non reditur nec caput quaeritur nec magisterii caelestis doctrina seruatur.

Quae si quis consideret et examinet, tractatu longo adque argumentis opus non est. probatio est ad fidem facilis conpendio ueritatis. loquitur Dominus ad Petrum: ego tibi dico, inquit, quia tu es Petrus et super istam petram aedificabo ecclesiam meam, et portae inferorum non uincent eam. dabo tibi claues regni caelorum: et quae ligaueris super terram erunt ligata et in caelis, et quaecumque solueris super terram erunt soluta et in caelis. super unum aedificat ecclesiam, et quamuis apostolis omnibus post resurrectionem suam parem potestatem tribuat et dicat: sicut u t misit me pater et ego mitto uos. accipite Spiritum sanctum: si cuius remiseritis peccata, remittentur illi: si cuius tenueritis, tenebuntur, tamen ut 8 Matth. 16,18 sq. 15 Io. 20, 21 sq. 1 praetecto S, praetextuW1*? antichristi tam S 2 ut] et MR subtili arte ex snbtibiatebe R m. 2 3 ueritates M, unitatis coni. Baluzius originom] ordinem G 4 nec (ante mag.) om. R magisterii MV, magi- steri S, magistri WR Gv 6 quis non G consideraturS(a in e coff. tK. J) tractu NtB, tracto S longo om. G 7 conpendium G7 8 dico tibi MR inquit om. G 9 istam] hanc v 11 dabo tibi S, tibi dabo WGMVR, et tibi dabo v legaueris -legata M 12 et (ante in) om. S 13 saper] in S poet in caelis add. Mv : et idem (et iterum eidem v) post resarrectionem suam dicit: pasce oues meas (Io. 21, 16 sq.), uerba om. SWGVR 14 nnum SWGMIRV, illum unum M*v ecclesiam suam v; continuo add. Mv: et illi pascendas oues mandat (mandat oues v) suas; his adiungit M solus: et quamuis apostolis omnibus parem tribuat potestatem, unam tamen cathedram constituit et unitatis originem atque (atque deletum m. 2) orationis suae auctoritate disposuit. hoc erant ptique et ceteri quod Petrus, sed primatus Petro datur ut (ex et m. 2) una ecclesia et cathedra una monstretur. et pastores sunt omnes, sed grez unus ostenditur, qui ab apostolis omnibus nnanimi consensione pascator. hanc et Pauli unitatem qui non tenet, tenere se fidem credit? qui cathedram Petri super quam fundata ecclesia est deserit, in ecclesia se esse confidit ? super unUDl aedificauit ecclesiam 16 accipe S 17 si cui Rsv, sicut R\', - item 1.18 . remittuntur R 18 illis M, om. G unitatem manifestaret, unitatis eiusdem originem ab uno incipientem. sua auctoritate disposuit. hoc erant utique et ceteri apostoli quod fuit Petrus, pari consortio praediti et honoris et potestatis, sed exordium ab unitate proficiscitur, ut ecclesia Christi una monstretur. quam unam ecclesiam etiam in cantico canticorum Spiritus sanctus ex persona Domini designat et dicit: una est columbamea, perfecta mea, una est matri suae, electa genetrici suae. hanc ecclesiae unitatem qui non tenet tenere se fidem credit? qui ecclesiae renititur et resistit in ecclesia se esse confidit? quando et beatus apostolus Paulus hoc idem doceat et sacramentum unitatis ostendat dicens: unum corpus et unus spiritus, una spes uocationis uestrae, unus Dominus, una fides, unum baptisma, unus Deus.

Quam unitatem tenere firmiter et uindicare debemus, maxime episcopi qui in ecclesia praesidemus, ut episcopatum quoque ipsum unum adque indiuisum probemus. nemo fraternitatem mendacio fallat, nemo fidem ueritatis perfida praeuaricatione 6 Cant. 6, 8. 11 Eph. 4, 4 sq. 1 manifestet R unitatÎsSWGMRV, unam cathedram constituit et unitatis Manutius eius R ab uno incipientem] atque originem V teste Rigaltio 2 et om. R 3 fuit et G 4 proflciscitur] add. v postManutium invilis SWGMVR: et primatus Petro datur, ut una Christi ecclesia et cathedra una monstretur. et pastores sunt omnes, sed grex unus ostenditur, qui abapostolis omnibus unanimi consensione pascatur. adnotat uir doctus, cui uariantes lectiones in exemplari Goettingensi debemus: \'haec uerba sunt addita ex uno codice manuscr. Virosii (sic! sed corruptum ex Vianesii, fuit enim ille liber Vianesii de Albergatis; cf. Latin. bibl. suer. p. 179) \'Bononiensis, qui est in bibliotheca Vaticana, a P. Gabriele paenitentiario consentiente magistro sacri palatii\'. hoc additamentum defendit anony- wus in libello inscripto lettre d\'un sfavant d\' A. pour redamer un passage important de St. Cyprien., Mimoires de Trevoux. 1726 p. 1877 sq.; cf. tamen theologiscke Quartalschrift 1823 p. 510 sq. ut R 8. 1. m. 2 Christi om. V mostretur S 5 etiam om. S 6 designat et] de ecclesia G dicat S 7 electa est M, om. S 8 genitrici v tenet om. B 9 resistit] add. v. post Pamelium: qui cathedram Petri, super quam (quem Baiueius) fundata est ecolesia, deeerit 12 unum spm HI uestrae] nostrae G 14 firmiter tenere v 15 ecclesiam Gx 16 inuisum WMl 17 fidem ueritatis S, fldei ueritatem W GMRv perfida] perfidiae V, per fidei M praeuaricationem M corrumpat. episcopatus unus est, cuius a singulis in solidum pars tenetur. ecclesia una est quae in multitudinem latius incremento fecunditatis extenditur, quomodo solis multi radii sed lumen unum, et rami arboris multi sed robur unum tenaci radice fundatum, et cum de fonte uno riui plurimi defluunt, numerositas licet diffusa uideatur exundantis copiae largitate, unitas tamen seruatur in origine. auelle radium solis a corpore, diuisionem lucis unitas non capit: ab arbore frange ramum, fractus germinare non poterit: a fonte praecide riuum, praecisus arescit. sic et ecclesia Domini luce perfusa per orbem totum radios suos porrigit: unum tamen lumen est quod ubique diffunditur, nec unitas corporis separatur. ramos suos in uniuersam terram copia ubertatis extendit, profluentes largiter riuos latius pandit: unum tamen caput est et origo una et una mater fecunditatis successibus copiosa: illius fetu nascimur, illius lacte nutrimur, spiritu eius animamur.

Adulterari non potest sponsa Christi, incorrupta est et pudica. unam domum nouit, unius cubiculi sanctitatem casto pudore custodit. haec nos Deo seruat, haec filios regno quos generauit adsignat. quisque ab ecclesia segregatus adulterae iungitur a promissis ecclesiae separatur, nec perueniet ad Christi praemia qui reliquit ecclesiam Christi. alienus est, profanus est, hostis est. habere non potest Deum patrem qui ecclesiam non habet matrem. si potuit euadere quisque extra arcam Noe fuit, et qui extra ecclesiam foris fuerit euadit. monet Dominus et dicit: qui 25 Matth. 12, 30. 1 a singulis super sanguinis M\'RI. 2 insolitum S 2 ecclesia quoque Mv est om. G multitudine G incrementum R 3 funditatis G sol in multis radiis G sed et M 4 robor SW 6 licet] scilicet G difusa G, effusa S copia R largitatem G 7 originem R 8 tamen non M 9 arescet v 10 et] et in M, om. S 12 separatur ramos] desinit cod. S fol. 34 b, fol. 35 mutilato continetur nonnisi fragmentum cap.17 13 riuos suos M pandit WG2MI, spandit Gl, expandit RAPv 15 copiosa] gloriosa V spiritu quoque M 17 sponsa] ecclesia M 18 cu- bili W 19 dño R generat R 20 quisquis v segregatur M adul- terae...separatur om. M 21 ueniet M christi om. G 22 relinquid W M\'J R ecclesia R , 23 iam non M 24 si] sic V quisquis v, quisquam qui M, quisque si R arca R tunc fuit V 25 fuerit foris G non est mecum aduersus me est, et qui non mecum colligit spargit. qui pacem Christi et concordiam rumpit aduersus Christum facit: qui alibi praeter ecclesiam colligit Christi ecclesiam spargit. dicit Dominus: ego et pater unum sumus. et iterum de Patre et Filio et Spiritu sancto scriptum est: et tres unum sunt. et quisquam credit hanc unitatem de diuina firmitate uenientem, sacramentis caelestibus cohaerentem scindi in ecclesia posse et uoluntatum conlidentium diuortio separari? hanc unitatem qui non tenet, non tenet Dei legem, non tenet Patris et Filii fidem, uitam non tenet et salutem.

Hoc unitatis sacramentum, hoc uinculum concordiae inseparabiliter cohaerentis ostenditur, quando in euangelio tunica Domini Iesu Christi non diuiditur omnino nec scinditur, sed sortientibus de ueste Christi, quis Christum potius indueret, integra uestis accipitur et incorrupta adque indiuidua tunica possidetur. loquitur ac dicit scriptura diuina: de tunica autem, quia de superiore parte non consutilis sed per totum textilis fuerat, dixerunt ad inuicem: non scindamus llam sed sortiamur de ea, cuius sit. unitatem ille portabat de superiore parte uenientem id est de caelo et a patre uenientem quae ab accipiente ac possidente scindi omnino non poterat, sed totam semel et solidam firmitatem inseparabiliter obtinebat. possidere non potest indumentum Christi qui scindit et diuidit ecclesiam Christi. contra denique cum Salomone moriente 4 Io. 10,30. 6 1 Io. 5, 7. 16 Io. 19, 23 sq. .1 aduersum MTVI\' 2 dispargit R 3 ecclesiam christi G 5 sancto M s. l. m. 2 6 hi tres v, tres inquit M 8 et scindi M uoluntatem W, uoluntate G 9 non tenet dei legem GMR, dei legem non tenet v, dei legem W 10 fidem] dei R uitam GB, unitatem WM 11 unitas G sacramentum om. Gl 12 cohaerensii, coherentesM ostendit M dni nri GM 14 qui Ml potius christum G, christum Baluzius, ipsam potius v induceret R uestes ex ueste M m. 2 15 adque] et R indiuisa GMVRv 16 et dicit B, adicit Gl de om. R 17 superiora G cossutilis R, consutilis erat M 19 ille] illa W2v 20 superiori M ueniente R 21 ac] et W 22 sed totam sed totam G semel] simul v et om. R solida firmitate G 23 poterit R qui... christi om. B 24 solomone morientem G1 regnum eius et populus scinderetur, Achias propheta Hieroboam regi obuius factus in campo in duodecim scissuras uestimentum suum discidit dicens: sume tibi decem scissuras, quia haec dicit Dominus: ecce scindo regnum de manu Salomonis et dabo tibi decem sceptra, et duo sceptra erunt ei propter seruum meum Dauid et propter Hierusalem ciuitatem quam elegi, ut ponam nomen meum illic. cum duodecim tribus Israel scinderentur, uestimentum suum propheta Achias discidit. at uero quia Christi populus non potest scindi, tunica eius per totum textilis et cohaerens diuisa a possidentibus non est: indiuidua, copulata, conexa ostendit populi nostri qui Christum induimus concordiam cohaerentem. sacramento uestis et signo declarauit ecclesiae unitatem.

Quis ergo sic sceleratus et perfidus, quis sic discordiae furore uesanus, ut aut credat scindi posse aut audeat scindere unitatem Dei, uestem Domini, ecclesiam Christi? monet ipse in euangelio suo et docet dicens: et erunt unus grex et unus pastor. et esse posse uno in loco aliquis existimat aut multos pastores aut greges plures? apostolus item Paulus hanc eandem nobis insinuans unitatem obsecrat et hortatur et dicit: obsecro, inquit, uos, fratres, per nomen Domini nostri Iesu Christi, ut id ipsum dicatis omnes et non sint in uobis schismata: sitis autem compositi in eodem sensu et in eadem sententia. et iterum dicit: sustinentes 3 I Reg. 11, 31, 32, 36. 18 Io. 10,16. 211 Cor. 1,10. 25 Eph. 4, 2 sq. 1 populum R a.hia X, aczas ex acazias R iheroboam G 2 obuiam G M 3 discindit R, scindit M tiblM***lF 5 sceptra decem R, x tribus M et duo sc. e.] Porro una tribus remanebit Msed m. 2 in ras. 6 eiWet M 8. I. m. 2 propter propter dauid sernum meum G 7 iherusalem G ponat R 8 cum...israel om. R tribus om. W scinderetur R 9 achaias B I, ahia M scindit M 11 coherentes G\' indiuiduam copulatam connexam V 13 coherentcs R declarnit Wl 15 sic est v 17 domini] dominicam G 18 et (ante docet) om. R erit GMRv 19 posse] se R in uno M exestimet G 20 plures gregesr idem M 21 et om. M ct dicit] dicens v 22 pcr] propterTF 23 id M 8. 1. m. 2 ipsnt R 25 sustinetis Wl inuicem in dilectione, satis agentes seruare unitatem spiritus in coniunctione pacis. stare tu et uiuere putas posse de ecclesia recedentem, sedes sibi alias et diuersa domicilia condentem? cum dictum sit ad Rhaab, in qua praeformabatur ecclesia: patrem tuum et matrem tuam et fratres tuos et totam domum patris tui colliges ad te ipsam in domum tuam, et erit omnis qui exierit ostium domus tuae foras, reus sibi erit, item sacramentum Paschae nihil aliud in Exodi lege contineat quam ut agnus qui in figura Christi occiditur in domo una edatur. loquitur Deus dicens: in domo una comedetur, non eicietis de domo carnem foras. caro Christi et sanctum Domini eici foras non potest nec alia ulla credentibus praeter unam ecclesiam domus est. hanc domum, hoc unanimitatis hospitium designat et denuntiat Spiritus sanctus in psalmis dicens: Deus qui inhabitare facit unanimes in domo. in domo Dei, in ecclesia Christi unanimes habitant, concordes et simplices perseuerant.

Idcirco et m columba uenit Spiritus sanctus: simplex animal et laetum est, non felle amarum, non morsibus saeuum, non unguium laceratione uiolentum, hospitia humana diligere, unius domus consortium nosse, cum generant simul filios edere, cum commeant uolatibus inuicem cohaerere, communi conuersatione uitam suam degere, oris osculo concordiam pacis agnoscere, legem circa omnia unanimitatis inplere. haec est in ecclesia noscenda simplicitas, haec caritas obtinenda, ut columbas dilectio fiaternitat imitetur, ut mansuetudo et lenitas agnis et ouibus aequetur. quid facit in pectore christiano luporum feritas et 5 Ios. 2,18 sq. 11 Ex. 12, 46. 15 Ps. 67, 7. 2 tu] te R, om. G 3sedet R 4 condentes R raab WGM 5 et (ante frat.) om. R 6 ad] et M ipsum G1 in W s. 1. m. 2 7 erit om. Baluzius 9 contineatur M 10 dna M 11 et non M eicitis G, eicietur M carnem de domo R, caro.. de domo M 14 domum hanc W nuntiat M 15 spiritus...psalmis om. R 16 in domo om. R 17 uuanimes RGl inhabitant M, habitent G 18 columbam V 19 est om. v 21 super edere M m. 2: alere cum (ante commeant) W 8.1. m. 2, om. G 22 comm*»eunt W uolatilibus MJVI 23 agnuscere M 25 dilectione Gl 27 adequetur G canum rabies et uenenum letale serpentum et cruenta saeuitia bestiarum? gratulandum est, cum tales de ecclesia separantur, ne columbas, ne oues Christi saeua sua et uenenata contagione praedentur. cohaerere et coniungi non potest amaritudo cum dulcedine, caligo cum lumine, pluuia cum serenitate, pugna cum pace, cum fecunditate sterilitas, cum fontibus siccitas, cum tranquillitate tempestas. nemo existimet bonos de ecclesia posse discedere: triticum non rapit uentus nec arborem solida radice fundatam procella subuertit: inanes paleae tempestate iactantur, inualidae arbores turbinis incursione uertuntur. hos execratur et percutit Iohannes apostolus dicens: ex nobis exierunt, sed non [fuerunt ex nobis. si enim fuissent ex nobis, mansissent nobiscum.

Hinc haereses et factae sunt frequenter et fiunt, dum peruersa mens non habet pacem, dum perfidia discordans non tenet unitatem. fieri uero haec Dominus permittit et patitur manente propriae libertatis arbitrio, ut dum corda et mentes nostras ueritatis discrimen examinat, probatorum fides integra manifesta luce clarescat. per apostolum praemonet Spiritus sanctus et dicit: oportet et haereses esse, ut probati manifesti sint in uobis. sic probantur fideles, sic perfidi deteguntur, sic et ante iudicii diem hic quoque iam iustorum adque iniustorum animae diuiduntur et a frumento paleae separantur. hinc sunt qui se ultro aput temerarios conuenas sine diuina dispositione praeficiunt, qui se praepositos sine ulla ordinationis lege constituunt, qui nemine episcopatum dante episcopi sibi nomen adsumunt: quos designat in psalmis Spiritus sanctus sedentes in 11 I Io. 2, 19. 20 I Cor. 11, 19. 1 rabies canum G rabies et uenenum om. R 3 sua om. M 7 extimet R 8 cum rapit WG, non sup. scr. m. 2 9 subuerti R tempestates R 10 et inualidae V turbines R incussione G fort. recte euertuntur v et percutit om. M 11 apostolus iohannes M ierunt G (e eras.) 13 nobiscum utique mansissent M, mans. utique nob. v 14 heresis W GMR 16 hoc R 17 ut dum corda om. G corda nostra v 20 esse et schismata V 23 hinc WG, hic M1, hi B:JI\'łv 24 se om. G conuenias R, conuentus M in ras. disputatione R 25 se praeficiunt G 27 pestilentiae in M pestilentiae cathedra, pestes et lues fidei, serpentis ore fallentes et corrumpendae ueritatis artifices, uenena letalia linguis pestiferis euomentes: quorum sermo ut cancer serpit, quorum tractatus pectoribus et cordibus singulorum mortale uirus infundit.

Contra eiusmodi clamat Dominus, ab his refrenat et reuocat errantem plebem suam dicens: nolite audire sermones pseudoprophetarum, quoniam uisiones cordis eorum frustrantur eos. locuntur sed non ab ore Domini. dicunt eis qui abiciunt uerbum Dei: pax erit uobis et omnibus ambulantibus in uoluntatibus suis, omnis qui ambulat errore cordis sui non uenient super te mala. non locutus sum ad eos, et ipsi prophetauerunt. si stetissent in substantia mea et andissent uerba mea et si docuissent populum meum, conuertissem eos a malis cogitationibus eorum. hos eosdem denuo Dominus designat et denotat dicens: me dereliquerunt fontem aquae uitae et effoderunt sibi lacus detritos qui non possunt aquam portare. quando aliud baptisma praeter unum esse non possit, baptizare se opinantur: uitae fonte deserto uitalis et salutaris aquae gratiam pollicentur. non abluuntur illic homines sed potius sordidantur, nec purgantur delicta sed immo cumulantur. non Deo natiuitas illa sed diabolo filios generat. per mendacium nati ueritatis promissa non capiunt: de perfidia procreati fidei gratiam perdunt. ad pacis 6 Hier. 23, 16-17, 21--22. 16 Hier. 2, 13. 1 cathedram W\' serpentes G1 super fallentes Mm. 2: patrantes 3 tractatus WGMRV, tractus uel tactus v 4 infundit contra uirus iufun- dit R 5 sinsmodi R et] ei R 6 plebem suam crrantem M 8 loquuntar enim M 9 eis ex eius W m. 2 adiciunt W1 dni GR uobis uobis G 11 omnis WG, omni VRM\', omnibus M1 in errore GRv 12 te WGRV, eos M in ras., eum v sum locutus G et] sed R 13 subst. m. et] substantiam exeant R 15 conuortissent WR, conuertissem Ml (m. 2 corr. con in a) eorum G* in ras. 16 dns denuo M derelinqucrunt WG 17 uitac MGV, uiuae RM offoderunt Gl 19 se W, posse se Gv, posse R, se posse Mv; cf. p. 222, 3 21 non.... sordidantur om. G abluuntur] lauuntur R illis v 22 immo om. M maculantur WM deo] dni R 23 diaboli R 24 perdiderunt M praemium uenire non possunt qui pacem Domini discordiae furore ruperunt.

Nec se quidam uana interpretatione decipiant, quod dixerit Dominus: ubicumque fuerint duo aut tres collecti in nomine meo, ego cum eis sum. corruptores euangelii adque interpretes falsi extrema ponunt et superiora praetereunt, partis memores et partem subdole conprimentes: ut ipsi ab ecclesia scissi sunt, ita capituli unius sententiam scindunt. Dominus enim cum discipulis suis unanimitatem suaderet et pacem: dico, inquit, nobis quoniam si duobus ex uobis conuenerit in terra, de omni re, quamcumque petieritis, continget nobis a patre meo qui in caelis est. ubicumque enim fuerint duo aut tres collecti in nomine meo, ego cum eis sum, ostendens non multitudini sed unanimitati deprecantium plurimum tribui. siduobus, inquit, ex uobis conuenerit in terra: unanimitatem prius posuit, concordiam pacis ante praemisit: ut conueniat nobis, fideliter et firmiter docuit. quomodo autem potest ei cum aliquo conuenire, cui cum corpore ipsius ecclesiae et cum uniuersa fraternitate non conuenit? quomodo possunt duo aut tres in nomine Christi colligi quos constet a Christo et ab eius euangelio separari ? non enim nos ab illis, sed illi a nobis recesserunt et cum haereses et schismata postmodum nata sint, dum conuenticula sibi diuersa constituunt, ueritatis caput adque originem reliquerunt. Dominus autem de ecclesia sua loquitur et ad hos qui sunt in ecclesia loquitur, ut si ipsi concordes fuerint, si secundum 4 Matth. 18, 30. 10 Matth. 18,19. 1 qui] quiaM 7 partis WMl R, partim GM* partem GMAH, partim WMt 8 excisi ex excussi Mm. 2 9 suaderet] suam deseret R 10 uobia inquit R quoniam om. G, quia M duo* M (b. eras.) connenerint M 11 in terra ex intra W quacumque G 12 est in caelis M 13 fuerint W s. I. m. 2 14 ostendit M 15 unianimitate R, una- nimitate Gx 16 unianimitatem R ut passim 19 cui] qui MR 20 non -conuenit om. R quomodo autem M 21 constat Glv 23 heresis WGMR sunt RMl cum W conuenticulus s. diuersas W 24 reliquerint G, relinquerunt R 25 dominus...p. 2211.1 collecti R in ras. loquitur ut si ipsi et ad eos qui ecclesia sunt loquitur concordes R 26 ut ex et G m. 2 quod mandauit et monuit duo aut tres licet collecti unanimiter orauerint, duo aut tres licet sint, inpetrare possint de Dei maiestate quod postulant. ubicumque fuerint duo aut tres, ego, inquit, cum eis sum, cum simplicibus scilicet adque pacatis, cum Deum timentibus et Dei praecepta seruantibus. cum his duobus uel tribus licet esse se dixit, quomodo et cum tribus pueris in camino ignis fuit et quia in Deum simplices adque inter se unanimes permanebant, flammis ambientibus medios spiritu roris animauit, quomodo apostolis duobus in custodia. clausis, quia simplices, quia unanimes erant, ipse adfuit, ipse resolutis carceris claustris, ut uerbum quod fideliter praedicabant multitudini traderent, ad forum rursus inposuit. quando ergo in praeceptis suis ponit et dicit: ubi fuerint duo aut tres, ego cum eis sum, non homines ab ecclesia diuidit qui instituit et fecit ecclesiam, sed exprobrans discordiam perfidis et fidelibus pacem sua uoce commendans ostendit magis esse se cum duobus aut tribus unanimiter orantibus quam cum dissidentibus plurimis plusque inpetrari posse paucorum concordi prece quam discordiosa oratione multorum.

Ideo et cum orandi legem daret, addidit dicens: et cum steteritis ad orationem, remittite si quid habetis aduersus aliquem, ut et pater uester qui in caelis est remittat peccata uobis. et ad sacrificium cum dissensione uenientem reuocat ab altari et iubet prius concordare cum fratre, tunc cum pace redeuntem Deo munus offerre, quia nec ad Cain munera respexit Deus: neque enim habere pacatum Deum 20 Marc. 11,25. 1 licet sint M sed sint add. m. 2 2 de dni magestate M, ad dum maiestatis R 3 enim fuerintM tres collecti Mx, tres collecti in nomine meo M7v 4 inquit om. M 5 paeatis] pacificis V 6 licet eras. in M M W s. Z. m. 2 7 dum 22, domino V 8 persenerabant V medio GR 13 duo inquit aut tres fuerintJf 14 tres W GrMRV, tres collecti in nomine IDeO o 15 discordiam ezprobrans M 16 snam G se M a. Z. m. 2 17 Qnianimiter ex nnamiter W m. » 18 pluribus MV paucorum] pacifioorum R concordiae R, concordiam Ml prece ex pacem M m. 2 19 discordiae orationem 12 23 remittet W uobis peccata Mv 24 iubet hunc M recordare R 25 deo W in ras., domiuo v ad M s. I m. 2 26 pacatum habere a dominum V poterat qui cum fratre pacem per zeli discordiam non habebat. quam sibi igitur pacem promittunt inimici fratrum? quae sacrificia celebrare se credunt aemuli sacerdotum? secum esse Christum, cum collecti fuerint, opinantur qui extra Christi ecclesiam colliguntur?

Tales etiam si occisi in confessione nominis fuerint, macula ista nec sanguine abluitur: inexpiabilis et grauis culpa discordiae nec passione purgatur. esse martyr non potest qui in ecclesia non eat: ad regnum peruenire non poterit qui eam quae regnatura est dereliquit. pacem nobis Christus dedit, concordes adque unanimes esse praecepit, dilectionis et caritatis foedera incorrupta adque inuiolata mandauit: exhibere se non potest martyrem qui fraternam non tenuit caritatem. docet hoc et contestatur Paulus apostolus dicens: et si habuero fidem ita ut montes transferam, caritatem autem non habeam, nihil sum: et si in cibos distribuero omnia mea et si tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem non habeam, nihil proficio. caritas magnanima est, caritas benigna est, caritas non aemulatur, non inflatur, non inritatur, non agit perperam, non cogitat malum, omnia diligit, omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. caritas numquam excidet. numquam, inquit, excidet caritas. haec enim semper in regno erit, haec in aeternum fraternitatis sibi cohaerentis unitate durabit. ad regnum caelorum non potest peruenire discordia, ad praemium Christi qui dixit: hoc est mandatum meum ut diligatis 14 I Cor. 13, 2-5, 7 sq. 26 Io. 15,12. 1 celi G 2 fratruum G 3 aemulii R secum WGMRY, an secum v 4 colligunt R 6 ante nominis add. M1: christi 8 post ecclesia add. M1: dei 9 quae ex qui G m. 2 10 derelinquit GMv, reliquit R nobis pacem R christus nobis M 12 seruari mandauit v 13 tenet RM* hoc om. R contestatur] hortatur R 16 cibis M, cibos paupcrum v 17 ita ut V ardeat R 18 magnissima R1 est om. G 19 infiatur] inflammatur V 20 non inritatur om. R non agit perperam] oro. R, ante non inflatur ponit v 21 malum] add. VR: non gaudet super (super om. R) iniustitiam 22 excidit G1 v, excedit M1 23 excidet WGMR V, oxcidit v 24 et in MR durauit Wl 25 nec ad RM, sed in M add. m. 2 nec; cf. cap. 23 p. 231l. 10 praemia v 26 qui dicit] dicentis R meum] dei R

inuicem, quemadmodum dilexi uos, pertinere non poterit qui dilectionem Christi perfida dissensione uiolauit. qui caritatem non habet Deum non habet. Iohannis beati apostoli uoxest: Deus, inquit, dilectio est et qui manet in dilectione in Deo manet et Deus in illo manet. cum Deo manere non possunt qui esse in ecclesia Dei unanimes noluerunt. ardeant licet flammis et ignibus traditi uel obiecti bestiis animas suas ponant, non erit illa fidei corona sed poena perfidiae nec religiosae uirtutis exitus gloriosus sed desperationis interitus. occidi talis potest, coronari non potest. sic se christianum esse profitetur, quomodo et Christum diabolus saepe mentitur ipso Domino praemonente et dicente: multi uenient in nomine meo dicentes: ego sum Christus, e.t multos fallent. sicut ille Christus non est, quamuis fallat in nomine, ita nec christianus uideri potest qui non permanet in euangelio eius et fidei ueritate.

Nam et prophetare et daemonia excludere et uirtutes magnas in terris facere sublimis utique et admirabilis res est, non tamen regnum caeleste consequitur quisque in his omnibus inuenitur, nisi recti et iusti itineris obseruatione gradiatur. denuntiat Dominus et dicit: multi mihi dicent in illo die: Domine, Domine, nonne in tuo nomine prophetauimus et in tuo nomine daemonia exclusimus et in nomine tuo uirtutes magnas fecimus? et tunc dicam illis: numquam uos cognoui, recedite a me qui operamini iniquitatem. iustitia opus est, ut promereri quis possit Deum iudicem: praeceptis eius et monitis obtemperandum est, ut 4 I Io. 4,16. 12 Marc. 13, 6. 21 Matth. 7, 22 sq. 1 ad deum pertinere R poterit (potuit W) ad praemium christi WM, poterit ad christum v 3 iohannes R beati om. G 4 in deo in dilectione WGMR 5 et deus.. manet om. V 7 uel obiecti M* add. in margine 11 ftZabolus R 13 fallent] seducent M 14 christi R nomine illiustJ 15nechicF enangelii MW w 17 primum et om. M 19quisque enim M, quisquis v his G 8. l. m.2 20 itineris inuenitur et M sed inuenitur exp. m. „ denuntiat quoque M1 21 illa M1 domine om. G 22 nomine tuo GM 23 tuo nomine W 24 magnas uirtutes W 25 noui M omnes qui V iniquitem W, iniustitiam RMV 26 iustitia prius M dum possit R 27 quia praeceptis M est W 8. 1. m. 2 accipiant merita nostra mercedem. Dominus in euangelio cum spei et fidei nostrae uiam conpendio breuiante dirigeret, Dominus Deus tuus, inquit, Dominus unus est, et: diliges Dominum Deum tuum de toto corde tuo et de tota anima tua et de tota uirtute tua. hoc primum et secundum simile huic: diliges proximum tuum tamquam te. in his duobus praeceptis tota lex pendet et prophetae. unitatem simul et dilectionem magisterio suo docuit, prophetas omnes et legem praeceptis duobus inclusit. quam uero unitatem seruat, quam dilectionem custodit aut cogitat qui discordiae furore uesanus ecclesiam scindit, fidem destruit, pacem turbat, caritatem dissipat, sacramentum profanat P

Malum. hoc, fidelissimi fratres, iam pridem coeperat, sed nunc creuit eiusdem mali infesta clades et surgere ac pullulare plus coepit haereticae peruersitatis et schismatum uenenata pernicies, quia et sic in occasu mundi oportebat praenuntiante per apostolum nobis et praemonente Spiritu sancto: in nouissimis, inquit, diebus aderunt tempora molesta, erunt homines sibi placentes, superbi, tumidi, cupidi, blasphemi. parentibus in dicto non audientes, ingrati, impii, sine adfectu, sine foedere, delatores, incontinentes, inmites, bonum non amantes, proditores, procaces, stupore inflati, uoluptates magis quam Deum diligentes, habentes deformationem religionis, uirtutem autem eius abnegantes. ex his sunt qui repunt in domos et praedantur mulierculas 2 Marc. 12, 29 sq. 17 II Tim. 3,1 sq. 1 euangelio suo V cum spei] dicit cum ipse R 2 conpendii breuitate M post dirigeret add. ait M2 3 inquit om. MR dominus] deus v unus est W 8. 1. m. 2 5 et de tota uirtute tua om. R hoc est M\'v primum mandatum v 6 tuum om. G 10 custodiat 221 11 quis W 13 hoc om. R fidelissimi] dilectissimi KV 14 exsurgere Rv pululare W 15 cshismatum G 16 et sic Wll, sic et JR, sic M fieri oportebat v, oportebat fieri M sed fieri 8. I. m. 2 18 et erunt v 19 cupidi om. G 20 in dicto non (non om. B) audientes (obaud. M) WGBlM, non obedientes B2V, in dicto inaudientes Gronou. p. 629 21 super sine affectione Mm. 2 ponit: sine mia 22 non W s. I. m. 2 23 super inflati Mm. 2 ponit; ambitiosi 25 his] iis v oneratas peccatis quae ducuntur uariis desideriis, semper discentes et numquam ad scientiam ueritatis peruenientes. et quomodo Iannes et Mambres restiterunt Moysi, sic et hi resistunt ueritati, sed non proficient plurimum. imperitia enim eorum manifesta erit omnibus, sicut et illorum fuit. adimplentur quaecumque praedicta sunt et adpropinquante iam saeculi fine hominum pariter ac temporum probatione uenerunt. magis ac magis aduersario saeuiente error fallit, extollit stupor, liuor incendit, cupiditas excaecat, deprauat inpietas, superbia inflat, discordia exasperat, ira praecipitat.

Non tamen nos moueat aut turbet multorum nimia et abrupta perfidia, sed potius fidem nostram praenuntiatae rei ueritate corroboret. ut quidam tales esse coeperunt, quia haec ante praedicta sunt, ita ceteri fratres ab eiusmodi caueant, quia et haec ante praedicta sunt instruente Domino et dicente: uos autem cauete, ecce praedixi uobis omnia. uitate quaeso uos eiusmodi homines et a latere adque auribus uestris perniciosa conloquia uelut contagium mortis arcete, sicut scriptum est: saepi aures tuas spinis et noli audire linguam nequam. et iterum: conrumpunt ingenia bona confabulationes. pessimae. docet Dominus et admonet a talibus recedendum: caeci sunt, inquit, duces caecorum. caecus autem caecum ducens simul in foueam cadent. auersandus. est talis adque fugiendus quisque fuerit ab ecclesia separatus. 16 Marc. 13, 23. 19 Sir. 28, 24. 21 I Cor. 15, 33. 23 Matth. 15,14. 3 iannes WMV, iamnes RGv 4 mosi W hi] isti R resistent WT reakterunt M neritati] add. 1421\': homines corrupti sensu, reprobi circa fidem sed ita V 5 -proficiunt WM 6 et om. W 7 dicta Jtf1 8 probationes V 10 excaecat] excedat G 12 arrnpta R 13 nostram Ms.l.m.2 praennntiata R, praennntiante M\'v , praennnitas V teste Rigaltio 14 post ut add. M*: qtifl et haec M 15 ita...1.16 sunt om. W et om. R 16 et dicente dno M 17 nitate ex uita W m. 2 nos fratres quaeso M sed fratres 8. 1. m. 2, nos fratres v huiusmodi M 18 ab auribus MV 19 saepi inquit M 21 iterum dicit M ingenia. bona] mores bonos M 22 et B B. I. m. 2 esse recedendum V 23 inquit] autem R 24 cadunt v aduersandus M 25 quisquis Gv ID. 15 peruersus est huiusmodi et peccat et est a semet ipso damnatus. an esse sibi cum Christo uidetur qui aduersum sacerdotes Christi facit, qui se a cleri eius et plebis societate secernit? arma ille contra ecclesiam portat, contra Dei dispositionem repugnat. hostis altaris, aduersus sacrificium Christi rebellis, pro fide perfidus, pro religione sacrilegus, inobsequens seruus, filius impius, frater inimicus contemptis episcopis et Dei sacerdotibus derelictis constituere audet aliud altare, precem alteram inlicitis uocibus facere, dominicae hostiae ueritatem per falsa sacrificia profanare, nec scire quoniam qui contra ordinationem Dei nititur ob temeritatis audaciam diuina animaduersione punitur.

Sic Core et Dathan et Abiron qui sibi contra Moysen et Aaron sacerdotem sacrificandi licentiam uindicare conati sunt poenas statim pro suis conatibus pependerunt. terra conpagibus ruptis in profundum sinus patuit, stantes adque uiuentes recedentis soli hiatus absorbuit, nec tantum eos qui auctores fuerant Dei indignantis ira percussit, sed et ceteros ducentos quinquaginta participes eiusdem furoris et comites qui coagulati cum isdem simul ad audaciam fuerant exiens a Domino ignis properata ultione consumpsit, admonens scilicet et ostendens contra Deum fieri quicquid inprobi fuerint ad destruendam ordinationem Dei humana uoluntate conati. sic et Ozias rex cum turibulum ferens et contra legem Dei sacrificium sibi uiolenter adsumens resistente sibi Azaria sacerdote obtemperare nollet et cedere, diuina indignatione confusus et leprae uarietate in fronte maculatus est, ea 1 huiusmodi est M et (ante peccat) om. G 2 aduersus BM dotes chriati] ab his incipit fragmentum exiguum cod. S fol. 35 3 ab ecclesia eius et plebe V teste Bdlueio 4 disputationem MRl 5 christi sacrificium R rebelis G, facit M 7 derelictia ex delictis Wm. 2 8 audeat G 9 dominice hostiam G 10 nec] add. ex coniectura Manutius: dignatur quoniam om. G dm R 11 audacia R 12 chore W habiron G 13 sacerdotes WR licentiam ex diligentiam M tfI. 2 poenam M 14 pro suis statim v rependerunt BMI, et penderunt G, dependerunt M* abruptis M 15 sinum WGv cedentes R solii R, solis W 16 hiatus] fatus R adsorbuit R actores Ml fuerunt B, fuerant eius dementiae V 17 ceteros] illos R 18 eiusdom] eorum M 19 exigens G 20 admonet B 22 et om. R thuribulum G 23 dei legem M sibi om. G resistenti illi azariae sacerdoti ex resistene ibi azarias sacerdote R m. 2 24 cedere] credere W, ceteri R sed m. 2 expunctum 25 lepraae W parte corporis notatus offenso Domino ubi signantur qui Dominum promerentur. et filii Aaron, qui inposuerunt altari ignem alienum quem non praeceperat Dominus, in conspectu statim Domini uindicantis extincti sunt.

Quos imitantur scilicet adque sectantur qui Dei traditione contempta alienas doctrinas adpetunt et magisteria humanae institutionis inducunt: quos increpat Dominus et obiurgat in euangelio suo dicens: reicitis mandatum Dei, ut traditionem uestram statuatis. peius hoc crimen est quam quod admisisse lapsi uidentur, qui tamen in paenitentia criminis constitute Deum plenis satisfactionibus deprecantur. hic ecclesia quaeritur et rogatur, illic ecclesiae repugnatur: hic potest necessitas fuisse, illic uoluntas tenetur in scelere: hic qui lapsus est sibi tantum nocuit, illic qui haeresin uel schisma facere conatus est multos secum trahendo decepit: hic animae unius est damnum, illic periculum plurimorum. certe peccasse se hic et intellegit et lamentatur et plangit, ille tumens in peccato suo et in ipsis sibi delictis placens a matre filios segregat, oues a pastore sollicitat, Dei sacramenta disturbat. et cum lapsus semel peccauerit, ille cottidie peccat. postremo lapsus martyrium postmodum consecutus potest regni promissa percipere: ille si extra ecclesiam fuerit occisus, ad ecclesiae non potest praemia peruenire.

Nec quisquam miretur, dilectissimi fratres, etiam de confessoribus quosdam ad ista procedere, inde quoque aliquos tam 8 Marc. 7, 9. 1 corporis scilicet F notatus est M signantur] signa R dno M 2 altaria BI 3 dni statim G 5 contempto S 7 inducant G 8 reicitis inquit M, reicistis R 9 uestram om. W amisisse R 10 qui ta desinit fragmentum cod. 8 paenitentiam R 11 dominum V hic] illic M eccleda dei Aft 12 illic] hic M ecclesia R hic] illic M 13 illic] hic M qui lapsos est] lapsum R 14 heresim M scisma WGR 15 secum quoque M deeipit G illio-hic M 16 ille- hie lit 17 peceato] pectore BcUueius sibi] suis v 18 placens ex plan- gens W m. 2 filium ex 000 Rm. 2 segregato B I oues ex uel B , m. 2 19 sacramentum R ille] hic M 21 potest ex post W m. 2, item l. 22 illic HI R I 22 primia G praemium non potest M 23 etiam] et F 24 ad istam MI, ad instar ex adstar Gm.2 procedere] prosilire F inde q. aliquos add. m. 2 in R 15* nefanda, tam grauia peccare. neque enim confessio inmunem facit ab insidiis diaboli aut contra temptationes et pericula et incursus adque impetus saeculares adhuc in saeculo positum perpetua securitate defendit: ceterum numquam in confessoribus fraudes et stupra et adulteria postmodum uideremus quae nunc in quibusdam uidentes ingemescimus et dolemus. quisque ille confessor est Salomone maior aut melior aut Deo carior non est: qui tamen quamdiu in uiis Domini ambulauit, tamdiu gratiam quam de Domino fuerat consecutus obtinuit, postquam dereliquit Domini uiam, perdidit et gratiam Domini. et ideo scriptum est: tene quod habes, ne alius accipiat coronam tuam. quod utique Dominus non minaretur auferri posse coronam iustitiae, nisi quia recedente iustitia recedat necesse est et corona.

Confessio exordium gloriae est, non meritum iam coronae, nec perficit laudem sed initiat dignitatem, cumque scriptum sit: qui perseuerauerit usque in finem hic saluus erit, quicquid ante finem fuerit gradus est quo ad fastigium salutis ascenditur, non terminus quo iam culminis summa teneatur. confessor est: sed post confessionem periculum maius est, quia plus aduersarius prouocatus est. confessor est: hoc magis stare debet cum Domini euangelio per euangelium gloriam consecutus a Domino. cui multum datur, multum quaeritur ab eo: et cui plus dignitatis adscribitur, plus de illo 11 Apoc. 3,11. 17 Matth. 10, 22. 23 Luc. 12,48. 1 innefanda Mx, nefaria V tamque P, quam v 2 facit ex fassit B m. 2 ut ex aut Rm. 2 4 securitatis 221 nonnumquam Ml 5 uiderimusque G 6 et ex ut G quisquis OMrv 7 et ante salom. add. B\' dno R, om. v 8 quamdiu] tamdiu G 9 derelinquit OB 10 dni uiam ex diu fama R m. 2 perdit M et ideo scriptum est] om. O, sicut scriptum est: et excitauit dominus Satanam ipsi Salomoni. et ideo in Apocalypsi dominus ad Ioannem grauiter comminatur Y unde Manutius teste Rigaitio recepit 12 auferre M posset B I 13 quia ex qui Wm. 2 recedat ex redat G m.2 15 iam] nam M in ras. 16 sed ex et W m. 2 initiat et R 17 inquit usque M in] ad OR hic] is W 18 quOt fastigium M 19 escenditur maluit BalusitUI summa tenetur M s. I. m.2 21 plus ex pius Rm.2 23 a domino] dñi R cui] ait enim dominus cui v queretur WR 24 et om. M exigitur seruitutis. nemo per confessoris exemplum pereat, nemo iniustitiam, nemo insolentiam, nemo perfidiam de confessoris moribus discat. confessor est: sit humilis et quietus, sit in actu suo cum disciplina modestus, ut qui Christi confessor dicitur Christum quem confitetur imitetur. nam cum dicat ille: qui se extollit humiliabitur, et qui humiliat se exaltabitur, et ipse a patre exaltatus sit, quia se in terris sermo et uirtus et sapientia Dei patris humiliauit, quomodo potest extollentiam diligere qui et nobis humilitatem sua lege mandauit et ipse a patre amplissimum nomen praemio humilitatis accepit? confessor est Christi: sed si non postea blasphemetur per ipsum maiestas et dignitas Christi. lingua Christum confessa non sit maledica, non turbulenta, non conuiciis et litibus perstrepens audiatur, non contra fratres et Dei sacerdotes post uerba laudis serpentis uenena iaculetur. ceterum si culpabilis et detestabilis postmodum fuerit, si confessionem suam mala conuersatione prodegerit, si uitam suam turpi foeditate maculauerit, si ecclesiam denique ubi confessor factus est derelinquens et unitatis concordiam scindens fidem primam perfidia posteriore mutauerit, blandiri sibi per confessionem non potest quasi electus ad gloriae praemium, quando ex hoc ipso magis creuerint merita poenarum.

Nam et ludam inter apostolos Dominus elegit, et tamen Dominum ludas postmodum tradidit. non tamen idcirco apostolorum firmitas et fides cecidit, quia proditor ludas ab eorum societate defecit. sic et hic non statim confessorum sanctitas et dignitas conminuta est, quia quorundam fides fracta est. beatus 6 Luc. 18,14. 2 confessoribus GMX 3 est sit] est christi si R 4 dic.t G 5 imiturum Bl cum B s. l. m. 2 6 et qui] qui autem M se om. M 9 humilitate G 13 sit turbulenta v 15 laudis et confessionis V culpabilis ex cuius M m. 2 et detestabilis om. V, et detestabilis uita M* 16 confeseionis suae M malam conuersationem MBl 17 prodegerit 7Gl, prodigerit G2, protegerit W, prodideritM (idi in ras.), om. R 18 denique ipsam F 20 quasi sit v 21 premium ex primum G m. 2 23 iudan W sed n 8. 1. 24 postmodum iudas M tradidit WM*, prodidit RM\', prodit G 25 fides et firmitas Rv docidit M 27 dignitas et sanctitas G comminuta est ex comminutas Rm. 2 apostolus loquitur in epistula sua dicens: quid enim si exciderunt a fide quidam illorum, numquid infidelitas illorum fidem Dei euacuauit? absit: est enim Deus uerax, omnis autem homo mendax. stat confessorum pars maior et melior in fidei suae robore et in legis ac disciplinae dominicae ueritate, nec ab ecclesiae pace discedunt qui se in ecclesia gratiam consecutos de Dei dignatione meminerunt, adque hoc ipso ampliorem consecuntur fidei suae laudem, quod ab eorum perfidia segregati qui iuncti confessionis consortio fuerunt a contagio criminis recesserunt: uero inluminati euangelii lumine, pura et candida Domini luce radiati tam sunt in conseruanda Christi pace laudabiles quam fuerunt in diaboli congressione uictores.

Opto equidem, dilectissimi fratres, et consulo pariter et suadeo, ut si fieri potest nemo de fratribus pereat et consentientis populi corpus unum gremio suo gaudens mater includat. si tamen quosdam schismatum duces et dissensionis auctores in caeca et obstinata dementia permanentes non potuerit ad salutis uiam consilium salubre reuocare, ceteri tamen uel simplicitate capti uel errore inducti uel aliqua fallentis astutiae calliditate decepti a fallaciae uos laqueis soluite, uagantes gressus ab erroribus liberate, iter rectum uiae caelestis adgnoscite. contestantis apostoli uox est: praecipimus uobis in nomine Domini Iesu Christi ut recedatis ab omnibus fratribus ambulantibus inordinate et non secundum 1 Bom. 3, 3 sq. 23 II Thess. 3, 6. 1 apostolus paulas V, pauL apost. v in epistola sua loquitur v si] sic R 2 a fide W s. l. m. 2 3 euacuabit WG absit om. G 5 maior et] maiora G in (ante legis) om. VM2 disciplinam G 6 ucritate] »*memores M 7 ecclesiam GMl 8 adque WGMR, atqui v maiorem consecuntur f. s. L immo ampliorem V teste Rigaltio 9 segregat W quibus V iunctis G 10 contagione R hi uero R* 11 tam M in ras. sunt M s. I. m. 2 12 pace] luce G fuerant R 14 opto] hortor V 15 consentienti Rl 16 sinum (pro unum) gremio suo MI, sinu gremii sui M3 19 consilio salubri M* reuocari Rl 20 fallentia R astutia calliditatis G 23 uobis inquit RGv, inquit nobis M domini nostriMv, domini dei R 24 fratribus om. W 25 et om. M non om. R traditionem quam acceperunt a nobis. et iterum dicit: nemo uos decipiat inanibus uerbis: propterea enim uenit ira Dei super filios contumaciae. nolite ergo esse participes eorum. recedendum est a delinquentibus uel immo fugiendum, ne dum quis male ambulantibus iungitur et per itinera erroris et criminis graditur, a uia ueri itineris exerrans pari crimine et ipse teneatur. unus Deus est et Christus unus et una ecclesia eius et fides una et plebs una in solidam corporis unitatem concordiae glutino copulata. scindi unitas non potest nec corpus unum discidio conpaginis separari, diuulsis laceratione uisceribus in frusta discerpi. quicquid a matrice discesserit . seorsum uiuere et spirare non poterit, substantiam salutis amittit.

Monet nos Spiritus sanctus et dicit: quis est homo qui uult uitam et amat uidere dies optimos? contine linguam tuam a malo et labia tua ne loquantur insidiose. declina a malo et fac bonum, quaere pacem et sequere eam. pacem quaerere debet et sequi filius pacis, a dissensionis malo continere linguam suam debet qui nouit et diligit uinculum caritatis. inter sua diuina mandata et magisteria salutaria passioni iam proximus Dominus addidit dicens: pacem nobis dimitto, pacem meam do uobis. hanc nobis hereditatem dedit, dona omnia suae pollicitationis et praemia in pacis conseruatione promisit. si heredes Christi sumus, in Christi pace maneamus: si filii Dei sumus, pacifici esse debemus. beati, inquit, pacifici, quoniam ipsi filii Dei uocabuntur. pacificos esse oportet Dei filios, corde mites, 1 Eph. 5, 6 sq. 13 Ps. 33,13 sq. 21 Io. 14, 27. 25 Matth. 5, 9. 1 accepistis G 4 uel immo ne M (uel et ne eras.) 5 ne dum M s. I. m.2 6 iter M a om. B uiaueritatis itineris M sed itineris exp. m. 2 7 deus unus v unus et christus unaM 8 plebs una VW, plebsTFGJFiv 9 unitatem] firmitatem V glutinae R 10 nec diuulsisiJFM1 11 frustra W\' G 13 aps scs monet M, monet nos in psalmis s. s. V 14 amat] cupit M 15 insidiosae R, desidione G, dolum M 16 declina] deuerte M1, dinerte M1 inquire M 17 et sequere] consequere V filius est G 19 diuina] denique V 20 paBsionis Ml 21 dimitto uobis v 23 et M 8. 2. m. 2 coheredes MH 24 si om. G pacifi R 25 quia M 26 uocantor W* nos oportet M sermone simplices, adfectione concordes, fideliter sibi unanimitatis nexibus cohaerentes.

. Haec unanimitas sub apostolis olim fuit: sic nouus credentium populus Domini mandata custodiens caritatem suam tenuit. probat scriptura quae dicit: turba autem eorum qui crediderant anima ac mente una agebant. et iterum: et erant perseuerantes omnes unanimes in oratione cum mulieribus et Maria quae fuerat mater Iesu et fratribus eius. et ideo efficacibus precibus orabant, ideo impetrare cum fiducia poterant quodcumque de Dei misericordia postulabant.

In nobis uero sic unanimitas deminuta est, ut et largitas operationis infracta est. domos tunc et fundos uenundabant et thesauros sibi in caelo reponentes distribuenda in usus indigentium pretia apostolis offerebant. at nunc de patrimonio nec decimas damus et cum uendere iubeat Dominus, emimus potius et augemus. sic in nobis emarcuit uigor fidei, sic credentium robur elanguit. et idcirco Dominus tempora nostra respiciens in euangelio suo dicit: filius hominis cum uenerit, putas inueniet fidem in terra? uidemus fieri quod ille praedixit. in Dei timore, in lege iustitiae, in dilectione, in opere fides nulla est. nemo futurorum metum cogitat, diem Domini et iram Dei et incredulis uentura supplicia et statuta perfidis aeterna tormenta nemo considerat. quicquid metueret conscientia nostra, si crederet, quia non credit, omnino nec metuit. si autem crederet, et caueret: si caueret, et euaderet.

Excitemus nos quantum possumus, dilectissimi fratres, et somno inertiae ueteris abrupto ad obseruanda et gerenda Domini 5 Act. 4, 32: 6 Act. 1,14. 19 Luc. 18, 8. 1 sermone simplices om. G 4 dei R 5 scriptura diuina VM 6 ac] et Bv et (ante erant) om. G 8 fuit v 9 et ideo quia BcUusius precibua] uerbis R et ideo R 10 domini v 12 diminuta Mv, do- mini R ut et] et utB, ut V 13 est om VMl, sit add. M1 thensauros W 15 at] etR 17 rubor G 18 et languit G 19 hominil finquit M 20 fieri etiam M praedixit M s. l. m. 2, praecepit Ml 21 dni R 22 metu GMR4 24 quicquid WR, quo id G, quod quid 8 M sed êadd. m. 2, quae V, quod v 25 si ex sic quoque si M m. 2 credidit W 26 si autem M et euaderct GMRV, euaderet Wv praecepta uigilemus. simus tales quales esse nos ipse praecepit dicens: sint lumbi uestri adcincti et lucernae ardentes et uos similes hominibus expectantibus dominum suum, quando ueniat a nuptiis, ut cum uenerit et pulsauerit, aperiant ei. beati serui illi quos adueniens Dominus inuenerit uigilantes. adcinctos nos esse oportet, ne cum expeditionis dies uenerit, inpeditos et inplicitos adprehendat. luceat in bonis operibus nostrum lumen et fulgeat, ut ipsum nos ad lucem claritatis aeternae de hac saeculi nocte perducat. expectemus solliciti semper et cauti aduentum Domini repentinum, ut quando ille pulsauerit, euigilet fides nostra uigilantiae praemium de Domino receptura. si haec mandata seruentur, si haec monita et praecepta teneantur,. opprimi dormientes diabolo fallente non possumus, serui uigiles Christo dominante regnabimus. 2 Luc. 12, 35 sq. 1 ipse nos esse V 2 sin G ardentes in manibus uestris M1 3 uos ex tuos G m. 2 4 ut] et M 5 illi om. M 6 accitos B 7 impeditos nos v 8 nos apprehendat V 9 ipsutJS 10 et expectemusM 11 nigilet MB 12 et fides W 13 seruantur G et W 8. I. m. 2 teneantur ØII. G 14 non eras. in G DE CATHOLICE ECLESIAE VNITATK EXPLICII yP, DE YWITATE ECCLESIAE EZPLICIT B, CAECILI CYPRIAKI DE ECCLESIAE OA- THOLICE VMITAT EXPLT M, EXPLICIT EPL CAECILII CYPJiIAlfI DE ABCCLE- SLAE TWITATE G