Inmortale nihil mundi conpage tenetur, Non orbis, non regna hominum, non aurea Roma, Non mare, non tellus, non ignea sidera caeli. Nam statuit genitor rerum inreuocabile tempus, Quo cunctum torrens rapiat flamma ultima mundum. Sed tamen innumeros homines sublimia facta Et uirtutis honos in tempora longa frequentant, Adcumulant quorum famam laudesque poetae. Hos celsi cantus, Smyrnae de fonte fluentes, Illos Minciadae celebrat dulcedo Maronis. Nec minor ipsorum discurrit gloria uatum, Quae manet aeternae similis, dum saecla uolabunt 7] cf. Verg. Aen. IX 389 s. IN NOMINE ATQ: ADIVTORIO TRINITATIS SCAE AМENIINCI- PIT PROLOGUS EVANGELII VERSUUM M, INCIPIT PREFATIO IWENCI PRS RB (om. PRSJ, HAEC (HIC K2) HIC SVNT EVANGE- LLA. IIII (QA.TVOR Kx) VERSIBVS G. VETTI AQVILINI IWENCI VC PRESBITERI K&T, INCIPIT PROLOGVS IVVENCI PPESBI Mp, INCIPIT PROLOGVS P, ITEM PRAEFATIO Vu Incipit prefatio in LIB Iuuenci presbiteri Hl, INCIPIVNT VERS\' DE . IIll. EVANGE- LIIS IWENCI mSPANIENSIS PBRI G, om. rell. 1 immortale MBb nichil HZ N 2 urbes CBbs, orbes K2 (m. 1) V3 (m. 1), urbis TN 3 sydera Bb N 5 iñdn (ft in ras. m. 2) Mp 6 inumeros M 7 onus T, e onos Kj 8 adcumulant RPT Bb 9 Smirnae CMp, Smyrne* (m? eras.) M, Smyrne KyPTBbN, smvrnę H fluentis BIHll, fluentse V 10 min||cia∗de M, minciad.e (a eras.) BKx mincliia de MpBbH, mine ciade PT caelebrat T, cebrant Bb dulcido CK2 T1 Hl1 11 ne P decurrit Poehn. 12 dum s. I. P secla Kx (c in ras.) K2MpB uolabant P1 XXIV. Inn. 1 Et uertigo poli terras atque aequora circum Aethera sidereum iusso moderamine uoluet. Quod si tam longam meruerunt carmina famam, Quae ueterum gestis hominum mendacia nectunt, Nobis certa fides aeternae in saecula laudis- Inmortale decus tribuet meritumque rependet. Nam mihi carmen erit Christi uitalia gesta, .\'.I Diuinum populis falsi sine crimine donum. Nec metus, ut mundi rapiant incendia secum Hoc opus; hoc etenim forsan me subtrahet igni Tunc, cum flammiuoma discendet nube coruscans Iudex, altithroni genitoris gloria, Christus. Ergo age! sanctificus adsit mihi carminis auctor Spiritus, et puro mentem riget amne canentis Dulcis Iordanis, ut Christo digna loquamur. 18] of. Stat. Theb. VHI 759. 13 po*li Mp adque C aegora C1 14 Ethera MMp sydereum tt MKx siderium B, sidere (tt a m.2) P iussu BMpt, ius in N uoluit V R1 K2 Mp1, uolet (u a m. 2) P 16 hominum gestis M mendatia T i « K, T 17 aeterna RlHl, aeterne (e in raa.) T ladem (corr. m. 2) Kr, laudis (is in ras.) T 18 immortale CMHl 19 michi N 20 populis CXVX, add. in s. I. (J2MpK2B, in in textu RM K1 PTV2 Bb Hl, in populos Poelm. i. mg. 22 me forsan KIK,Bb subtrahit 01 cu* (c et - am. 2.) Mp 28 discendet C1 K1 K2 PT1, descendit Mp I, discendit Bb, descendet rell. corruscans C, coruscus Mp1 24 post altitbroni, coruscans eras. in M 25 INVOCATIO in mg. B assit N 27 Iordanes C EXPL PFACIO RK, Ki TBb; IWENCYS NOBILISSIMI GENERIS ---OR HISPANVS PRST IIII EVANGELIA EXAMETRIS VERSIBVS PENE OR ADVERBVM TRANSFERENS lIII LIBROS CON (COM Mp) POSVIT ET NONNVLLA EODEM METRO AD SACRAMENTORVM ORDINEM PERTINENTIA FLORVIT SVB CONSTANTINO PRINCIPE VT HIE- RONIMVS PRST DE EO SCRIPSIT fSCRIBIT Mp) RK1 K2 Mp V2 Hl (cf. Hieron. de uir. ill. c. 84 ed. Herdvngianae) — FINIT RROLOGVS M, EXPLICIT PROLOGVS MpPB

Rex fuit Herodes Iudaea in gente cruentus, Sub quo seruator iusti templique sacerdos Zacharias, uicibus cui templum cura tueri Digesto instabat lectorum ex ordine uatum. Huius inhaerebat thalamis dignissima coniux. Cura his ambobus parilis moderaminis aequi, Ambos adnexos legis praecepta tenebant. Nec fuit his suboles, iam tum uergentibus annis, Gratius ut donum iam desperantibus esset. Sed cum forte aditis arisque inferret odores Zacharias, uisus caelo discendere aperto Nuntius et soli iussas perferre loquellas (Cetera nam foribus tunc plebs adstrata rogabat): 2] cf. Ou. Am. III 118. - 7] cf. Ou. Mpt. XIII 153. 8] cf. Lucan. I 129, II 105. 13] cf. Ou. Met. II 703. INCIPIT LIBER PRIMVS M (probacio in mg. glossator), IVVENCI LIB PRIMVS DE NATIVITATE SCI IOHANNIS B, INCIPLIB PRIMVS P, om. rett. 1 Herodis Tl ludea pleriqw, iudee Mp in 2 quoq. Bb 4 degesto M1 stabat (In a m. 2) Hl 5 cuius in In • mg. Podm. herebat (in a m. 2) M t.halami Mp eouiuJ: C M ftiit Kt (m. 1) V2BBbHl, coniuii*x (c eras.) Kt 6 cura H paralis KxMpx rmmi modenis (rami a m. 2) H 7 adnex*os (is eras.) K I tenebat N 8 ne (c a m. 2) P hjis M (saepe), hiR in ras. B soboles Rt Kt K2MpBlHl, sobolis MTl, subolis Bb tunc RMKtK,MpPTBBh, tot V2 Hl gine gindunuergentibus H 9 gracius GHl, grandius Mp donum u ex eorr. in Mp disperantibus RM* 10 cum corr. in qum Mpl sorte VtV2 aditis libri arisque] ris in ras. M, araeque Mp ima ferret M 11 Zaccharias C, Zacharius K2 uidit C discendere C Mt % 12 nuncius GHl afferre (af in ras.) G iusas M, iussus MpT7, * i iussas (u eras.) K2, uisus V2 Hl loquelas M, loquelas R K1 K2 Mp TB 13 tQ plebs K1 K2 T1 Hl plebes RM2 (plebis m. 1) V2GHN rofmlwt astra*ta (r in ras., c eras.) Mp, adstrata ex asstrata B iacebat M l* \'Quem tibi terribilis concussit corde pauorem Visus, cum laeti sermonis gratia pla.cat? Nam me dimissum rerum pater unicus alto E caeli solio tibi nunc in uerba uenire Praecipit et cara tibi mox e coniuge natum Promittit, grandis rerum cui gloria restat, Plurima qui populis nascendo gaudia quaeret; Sobrius aeternum, clausum quem Spiritus ipsis Visceribus matris conplebit numine claro. Istius hic populi partem pleramque docendo Ad uerum conuertet iter, Dominmque Deumque Continuo primus noscet plebemque nouabit. Nomine Iohannem hunc tu uocitare memento.\' Olli confusa respondit mente sacerdos: \'Aemula promissis obsistit talibus aetas, Nec senibus fetus poterit contingere fessis, 30 Quem deus auertens primaeuo in flore negauit.\' 17] cf. Ou. Ex P. II 570. 18] cf. Val. Flacc. H 551. 27] cf. Yerg. Aen. II 786. 28] cf. Verg. Aen. V 415. 30] cf. Verg. Aen. VH 162. 14 corda Poelm. quid tibi t. concussi corda pauore Poelm. in mg. 15 eum MK, (m. 1) MpPTBbGHl laetis C placet KxMpxTBb, placat C atn.2) KtN uisus? cu laeti sermonis munere placat Poelm. in mg. 16 propitius dimissum p. C, propicius rerum p. RMK1 K2 TV2 BG demiuum Hl, demissum rerum p. MpPVxBb, jppicius r. p. Hl, praepitius fort. 0unius Kt 17 E] om. M, a nonnulli 18 praecepit KlK2 (a m. 2) Mpl a 1 19 promitit Mp 20 gadia K\' quaerit MplT, quaeret K, 21 subrius V ln Kt (m. 1) T1 aeterno Ki que Hl ipsis (in a m. al.) M 22 compleuit CRHl, conpleuit MI, conplebit KtTBb 28 pleramque (ra. in ras.) B1, plebemque sed be in ras. CM (c. gl. plurimam), plebemque K, P1 TBb N reuerti Mp (t docendi m. 2) VI 24 conuertit C, suadebit MpVi dominumque (que s. I) Mp2 25 noscit C, agnoscet (ag eras.) M, gnoscet KtKt (m. 2) RB*BbHl nouabit M (t uocauit m. al.) Mp Vt O, uocabit in ras. C et rell. 26 tu 8. l. R M 27 confu*sa (s eras.) M 28 aetes Kt (m. 1) 29 fetus OK, (m. 1) T, f*ętus (o eras.) M, soboles ViMp Poelm. in mg., foetus rell. fesis M 30 quam Mp V1 Haec trepidans uates; cui talia nuntius addit: \'Si tibi mortalis subolem promitteret ullus, Ad desperandum forsan cunctatio mentis Debuerat tardis haerens insistere uerbis. Nunc ego, quem dominus caeli, terraeque repertor, Ante suos uultus uoluit parere ministrum, Auribus ingratis hominis uisuque receptus, Supremi mandata Dei temnenda peregi. Quare promissis manet inreuocabile donum, Sed tibi claudetur rapidae uox nuntia mentis, Donec cuncta Dei firmentur munera uobis.\' Haec ait et sese teneris inmiscuit auris. Interea populus miracula longa trahebat, Quid tantum templo uellet cessare sacerdos. Progressus trepide numen uidisse supernum Nutibus edocuit, miserae et dispendia uocis. Inde domum remeat conpleto ex ordine uates Officio, amissamque leuant promissa loquellam; Nec dilata diu uenerunt munera prolis. Anxia sed uentris celabat gaudia coniux, Donec quinque cauam conplerent lumina lunam. 35] cf. Verg. Aen. XII 829. 31 uatis fa m.l) 2Tj T infert R V2 Hl Poelm. in mg. 32 subolem C P2BBbH, prolem Mp, sobolem reU. 33 disperandum APKt (m. 1) K, (m. 2) P Bb cunctacio R 34 aherens Mp 85 creator Poelm. 36 suo uultu C parere fe, ex corr.) M, parare jff2 37 hominum Mp, homini coni. Barth. receptis Bb 38 suppremi BKIK, Hl, supraemi M tempnenda BGHN peregi in ras. Mp 39 quare ex corr. in M, que iam N irreuocabile Hl 40 clauditur M1 trepide MpVi HP uobis ex corr. Mp 42 tenuis P subito tenueis se misit in auras Poelm. in mg. immiscuit C Hl 43 populos R trahebant Mp 44 templo] in om. C R1 Mp1 T1 V1 cessare (at morare 8. I.) T 45 egressus edit. 46 & docuit Mpl misserae** (q; eras.) MVx miserae T cum rdl., misera et coni. Vonck., misera ob Stockes dispendia (aexo) M 47 remeant C, rediit Poelm. ex om. G conpleto OBKaK, (m. 2) TBBb uatis K2 (m. 1) T1 48 amisamque B1 promisa B1 loquellam CM XI K7 (m. 1) T1 50 sa B celebat ex celabat B, caelabat M coniux CMK3 (m. 1) TxBbHHl 51 conplerent CKyK7TBBb, complerent rell. Tunc maiora dehinc idem mandata minister Detulit ad Mariae dimissus uirginis aures. Haec desponsa suo per tempora certa propinquo Abdita uirgineis caste pubescere tectis Et seruare diem iussis permissa parentum. Ad quam tranquillum sermonem nuntius infit: \'Salue, progenie terras iutura salubri, Desine conspectu mentem turbare uerendo. Nam tua concipient caelesti uiscera iussu Natum, quem regnare Deus per saecula cuncta Et propriam credi subolem gaudetque iubetque. Hunc ubi sub lucem dederis, sit nomine Iesus.\' Ad quem uirgo dehinc pauido sic inchoat ore: \'Nullos conceptus fieri sine coniuge dicunt; Vnde igitur subolem mihimet sperabo uenire?\' Nuntius haec contra celeri sermone profatur: \'Virtus celsa Dei circumuolitabit obumbrans, Spiritus et ueniet purus, lectissima uirgo, 64] cf. Ou. Met. I 386, Stat. Theb. XI 121. 52 ANGELVS AD MARTAM in mg. BMp uncN, nunc in mg. Poelm. 58 dimissuB CBtKlK2TN1, dimisus B1 54 disponsa MK2 (m. 1) T1 ts bBG 55 casta Mpl, castis Bb 56 iusispennisa M 57 tranquillaum Hl nutus B1 infit ex imfit M, infert Poelm. in mg. 58 progeniae MBb, que proienie Mp, progenies N terrasque R, terras** Kt, terras (que a m. 2) in Bb, terrisque N iutura (i fort. ex f) M (gl. germ. helfentiu), iura (tu a m. 2) P, futura GN, adfutura H salubri* (m eras.) M, ubri in ras. B, salubris Fj N cf. Wiener Stud. 1880, p. 87 progeniem terris paritura sa- lubremPoelm. in mg. 59 disine Mx ut uidetur, desine* 60 concipient] I pi ci m ros. B1, concipent (i a m. 2) Mp, con***rient P 61 deus fecit M 62 propitam P sobolem RMtK2 (m. 2) PTGHl subolem credi Mp N gauditque iubitque C 63 nomen ex nomine M, nomen B 64 paoido a manu post. in mg. C, pauida TlHl inchoat] at in ras. M. incoat K-t (m. 2) P1 T1, incipit MpV, : inchoat ore in ras. H 65 con- \':eptos Jf, (m. /) iT, (m. OBI 66 sobolem ff.V1 K? <m. 2) PTaBGHl \'Speraubo K I 1)7 fatetur Mp 1 Vx V ■, Poetm. Cef Wiener Stvd. 1888, p. 87) 68 dei g. I. B circumuoiitauil C1. circumuoltabat RMp: -li- «>• lu B »*obumbrans (te erae. f) M, obumbras AT, (m. lj «9 «t tumiat] adueniet BlG, adueniens Ht N laiв-sima Kl (m. L J - Ac tibi mox puerum casto sermone iubebit Magnificum gigni populis, quem credere sanctum Supremique Dei natum uocitare necesse est. Sic cognata tibi, sterilis quae credita cunctis, Zachariae coniux mortali germine nuper Aeuo defessis hausit miracula membris. Sextus adest mensis: parent sic omnia iussis/. Virgo dehinc: \'Domino famulam nunc ecce iubenti, Vt tua uerba sonant, cernis seruire paratam.\' Nuntius abscedens uacuis se condidit auris. Illa dehinc rapidis Iudaeam passibus urbem Zachariaeque domum penetrat grauidamque salutat Elisabeth, clausae cum protinus anxia prolis Membra uteri gremio motu maiore resultant. Et simul exiluit mater concussa tremore, Diuinae uocis conpleta est flamine sancto Et magnum clamans: \'Felix o femina, salue, Felicem gestans uteri sinuamine fetum. Vnde meam tanto uoluit Deus aequus honore Inlustrare domum, quam mater numinis alti 79] cf. Verg. Aen. IX 619. 80] cf. Verg. Aen. VII 156. 70 hunc CMp (ae in mg.), ac reliqui mox perme C 71 popolum MI, populus Mp1, populos K3 (m. 1) credidere Ml 72 suppraemique M 73 cognita Mp1 sterelis CXS (rn. 1) BxBb 74 Zacchariae C coniux h MK-2 (m. 1) PITJBIBbHHl 75 de+fessis (f eras.) M auxit (h a m. 2) VIB, auxit MMpK7 (i a m. 2) T (x a m. 2) BbGHHl membra Kx (m. 1) UDC a 77 dein M1 n*ecce (une a m. 2) XI ece Tl 78 sonent B1, sonent P 79 abscidens M1, abscendens Hl condedit CT1 aures Mp1 80 SA- II LVTATIO MAEIE AD HELISABET B deinc M Iudeam R et alii ma 81 do (mu a m. 2) C penitrat M1 salutat (at in ras.) R, salutet T1 82 Elishaah Mp cum CBP1, quum (t cui m. 2) Mp, cui rell. proles RI 88 menbra R Mp K1 T\' 84 eialuit MKt (m. 1/ T\', exilui Bb I, exsiluit CT1 Hl concussa (Sj in ras.) Mp 85 flumine <\\ fnrninp R B K1 T (ex corr. ne. W GHIN, ∗∗famme (af wus.j M. t flamine m. al. in mg., numine Mpl H. cf. r. IMi 86 ∗o A, ofelix P 87 sinuanime K t foetum R K1 P B Bb, faetum (a itl ra*. > M 88 aequos M1 89 illuitrnre MB 2 Hl Viseret? Ecce meo gaudens in uiscere proles Exultat, Mariae cum prima adfamina sensit. Felix, qui credit finem mox adfore uerbis, Quae Deus ad famulos magnum dignando loquetur r Illa trahens animum per gaudia mixta pudore Subpressae uocis pauitantia dicta uolutat: \'Magnificas laudes animus gratesque rependit Inmensi Domino mundi. Vix gaudia tanta Spiritus iste capit, quod me dignatus in altum Erigit ex humili celsam cunctisque beatam Gentibus et saeclis uoluit Deus aequus haberi. Sustulit ecce thronum saeuis fregitque superbos, Largifluis humiles opibus ditauit egentes.\' Tunc illic mansit trinos ex ordine menses, Ad propriamque domum repedat iam certa futuri. Iamque aderat tempus, quo iussum fundere partum Elisabeth uoluenda dies in luminis oras Cogeret. Ad partus famam collecta cucurrit 96] cf. Stat. Theb. VII 379. 106] cf. Yerg. Aen. IX 7, Ge. II 47. 90 ui*seret (s eras.) M, uisseret P prolis M1 K1 K2 T1 P1 Bb, proln gaudens Hl 91 affamina C M B2 PHl, adfamine T\' corr. m. 2 92 que M*BMp*K2 (m.2) TBbzHHIG, que* K1 affore recentiores credit finem Poelm. 93 loquitur MlBlKt (m. 2) 94 animo BK, (m. 2) BbHHl podore B, pudore* (m eras.) Kx pudorem VI Poelm., pauore G animo per gaudia mixta pudorem Poelm. 95 sub- DiSco pressae CRT 96 magnificat C, magn (nifico m. 2) Mp anima C, animo R2 M2 B Mp P2 V1 (m. 2) V7 (m. 2) HHl rependi P, celebrat MplV2 Poelm. in mg. 97 immensi MHl tanta] tota Poelm. in mg. 98 altom R ipsum te caperent Poelm. in mg. 99 erigit C M1 B Mpl PTJ Bbl HI, erigi ex eregi Kt, erigere rell. 100 seo*lis RM* habere MplH 101 tronum plerique, trhonum Mp seruis Poelm. in mg. frigitque C 102 largifluis] inmensis Poelm. in mg. humilis K., (m. 1) PlT, homines G *egentes (a. eras.) T1 104 apropriaraque H repetat R, rediit M (m. al.), remeat Poelm. 105 PARTVS ELISABET Mp iusum Ml partum C, fetum vel foetum rel\'.; sarcina deserat aluum Poelm. 106 Aelisabeth MI, elishabet Mp liquidas soluenda in Poelm. auras libri, cf. Verg. Ge. II44 107 Ad partus fama tantos collecta Poelm. Turba propinquorum, tum gaudia mira frequentes Concelebrant nomenque iubent genitoris habere. Abnuit hoc genetrix, sed Iohannes uocitetur Ingeminat. Placuit muti tunc iussa parentis Consulere, scriptoque rogant edicere nomen. Sed, pro mira fides, tabulis cum scribere temptat, Inplicitam soluit per uerba sonantia linguam. Mox etiam adsuetam penetrant spiracula mentem, Conpletusque canit uenturi conscia dicta: \'Concelebrent cuncti laudes gratesque frequentent Astrorum et terrae, pontique hominumque parenti, Visere quod uoluit propriamque absoluere plebem. En beat antiquam gentem cornuque salutis Erecto indulget Dauidis origine lumen. Hoc est, quod prisci cecinere ex ordine uates, Haec est illa salus, qua nos ex hostibus atris Eripit, ut iuste iusto seruire queamus. At tu, parue puer, sanctus dignusque profeta Dicere et Dominum mox praegrediere uiando Illius et populum duces per lumen apertum: Errorem per te spernent mortisque tenebras Abrumpent omnes, tua qui praecepta sequentur.\' Exhinc secretis in uallibus abdita semper 108 tunc MMpBG, per Poelm. i. m. ma*na (g eras.) Mp 110 genitrix T1 Hl 110 sed CBMaMpaPT, et rell. lohannis MIBI 111 ingemuit V2 muti CBK2 (s. l.) Poeltn. in mg., cunctis rell. tum CB 112 in scriptoque Poelm. in textu, in scripto rogitantque in mg. 113 pro mira (ra in ras.) M, promissa X, (ex corr.) Hl tabolis C conscribere BB temptat (p a m. 2) B 114 inplicitam (i3 ex a) MB 115 penitrant MJ facta Hl 116 conpletusque] a £ conscius cui M in mg. 117 coucelee brant RM (a m. al.) VjOHl, concelebrant GH frequentant RM (a m. al.) Y2GHl 119 quod] qui K{ KaPBBbHHlG gentem Hl 120 beat. M, beat** (am eras.) H 121 indulget (in ex qi) Mp Dauidis (s a m. 2) M 122 hoc] haec corr. in hoc R presci* M1 123 qua C, quae rell. 125 dignus scsque M profeta C 126 dicere Kt (la m. 2) et] om. C dm C praegredere (m. 1) MKIKtT, praegredire Bb1, progrediere Poelm. in mg. iu**ando H 127 et] ut P 130 exin M (n ex m) KaKaTB Bb G H, exinc P, exhin Hl Vita fuit puero, donec poscentibus annis Vatis ad officium pleno pubesceret aeuo. Interea Mariae sponso miracula mentem Sollicitant, manifesta uteri quod pondera uidit, Et secum uoluit, quanam ratione propinquae Dedecus obpressum celet thalamosque recuset. Talia tractanti torpescunt membra sopore Audiuitque Dei super horrida somnia uocem: \'Accipe coniugium nullo cum crimine pactae, Spiritus inpleuit sancto cui uiscera fetu. Hanc cecinit uates uenturam et uirgine prolem, NOBISCVM DEVS est nomen cui.\' Protinus ille Haec praecepta sequens seruat sponsalia pacta. Sed tum forte nouo capitum discussio censu Caesaris Augusti iussis per plurima terrae Describebatur; Syriam tunc iure regebat. Quirinus, proprios cui tota per oppida fines Edebant populi, uires nomenque genusque. Urbs est Iudaeae Bethleem, Dauida canorum 148] cf. Verg. Aen. X 149. 132 pubisceret C 133 VISIO IOSEP Mp in mg. sponsi M2 Mp2 t KaTaBBbGH miraculamentum (e a m. 2) H 135 quana Hl rade tione. B 136 decus (de a m. 2) RM1 obpressum K1 K2 T B Bb thaJamoque K2 TI caelet MI KIP Bb recu*set M, recusit Tl 137 turpescunt BlTl menbra KI K2 T sapore ut uidetur B1 138 orrida K2 Mp T mox stertente dei uox est audita monentis Poeltn. in mg. 139 Tu sponsam capias, uacat omni pactio fraude Poelm. in mg. 140 implebit K7 cui* M foetu RltfPBBb, faetu Mp 140 sanctus Bb 141 \'uenturum Bb et uirgine C, ex u. M (in ras.) Kz (s. I. m. 2) P V1 B Bb G H Hl, in u. B (s. I.) Mp T (s. I. m. 2), ip Jf, 143 seuat Mp, seruit N pata B\' 144 DE PROCESSIONE ET XPI NATIVITATE B cum Hl, tunc Bl Mp noui-census MK, (m. 2) PT3, nouus Poelm. in mg. 145 Cesari L Oaesareque Augusto iussus Poelm. i. m. agusti Bh plurima scribi Poelm. in mg. 146 discribebatur MK,K L B1 Siriam C. sirie MK, K, LPTBb ._, G Hl tum* CMp. R, quae Hh. quam rell. 147 Cyrinos R Bb proprio MBLPV. proprih H. proprii Pnelm. in mp. «pida 8/T, tinis Cf 148 Ndebaut, (:J\'lpBb, aedebaut A\'. addebant rell. 149 iud5 Hl. iudex pler. Bethleem CRM1 K1 Mp P1 Quae genuit, generis quae censum iure petebat. Edidit hic Mariam Dauidis origine Ioseph Desponsamque sibi scribens grauidamque professus. Hospitio amborum Bethleem sub moenibus urbis Angusti fuerant praeparua habitacula ruris. Illic uirgo nouo conpleta in tempore fetu Soluitur et puerum ueteri cunabula textu Inuoluunt durumque datur praesepe cubili. Circa sollicitae pecudum custodia noctis Pastores tenuit uigiles per pascua laeta. Ecce Dei monitu uisus discendere caelo Nuntius, at subitus terror tremefacta pauore Prostrauit uiridi pastorum corpora terrae. Talis et attonitis caelo uox missa cucurrit: \'Ponite terrorem mentis, mea sumite dicta, Pastores, quibus haec ingentia gaudia porto. Nam genitus puer est Dauidis origine clara, Qui populis lucem mox laetitiamque propaget. Hoc signum dicam, puerum quod cernere uobis 153] cf. Verg. Aen. XII 116. 165] cf. Stat. Theb. X 555. 150 genuit Mariae generis quae C, g. Mariae (i generis s. I. m. 2 B) quae BMpVit g. generis censumque MKxPBBbH 151 ededit C, *edidit M Mariam] illam BMpV7 originis M* 152 disponsamque EX, TBb, desponsata N 153 De natiuitate xpi Mp hospitium L Mp1 Fv H Bethleem C cum plerisque desub C 154 perparua M (er in ras.) B L Mp 154 et 155 in mg. Mp1 155 conplet C tempora MMpB1 O foaeu M, foetu RMpPBb, faau Kx nouum completo tempore foetum V Poelm. 156 conabula RB texto (m. 1) KI K, T Edidit et leni pannoso tegmine motu Poelm. 157 Texit cui durum cunas praesepe ministraf Podm. imuoluuut MI durumque C, duroque rell. que] qu*e BKX praesepe] es ex is M, praesepis H 158 sollicite pler., sollicitos coni. Arev. pecodum CMppecorum Ka TBb G cf. Lucas TI R: spuXarrovret ϕυλαxάς tij; vuxtoi; iwi τήν πάμνην αύτών ANGELTJS AD PASTOREa BL. Angelus apparuit pastoribus Mp2 15° uitrilis L. ui∗gines Bh 160 ui∗sus M, iussus Poelm. discendere plerique 161 at in w."\'2. t in rUJol. T, et Mp V 5 «ubito Poelm. m Iliff. 163 atiouiti* CM, atuuitih P emissa C 164 sumitiE L 165 post hae*- ras. 4 liti. in "\'1 uubitt quibus H gaudio T. 168 VTSIO IOSEP R Iam licet inplentem gracili praesepia uoce.\' Talia dicenti iunguntur milia plebis Caelestis cunctique Deum laudantque rogantque, Talis et uniti uox agminis aera conplet: "Gloria supremum comitatur debita patrem; In terris iustos homines pax digna sequetur." Et simul his dictis caeli secreta reuisunt. Pastores propere ueniunt puerumque iacentem Praesepis gremio cernunt; post inde frequentes Dispergunt late celeris uaga semina famae. Mirantes laudant, laetantes constipuerunt, Omnia nocturnis monitis quod uera recurrant. Viderat octauam lucem puer, ecce recidi Ad morem legis nomenque aptare necesse est. Inpositumque illi est, monitis caelestibus olim Quod Mariae uox missa Deo praecepit, Iesus. Scripserat antiquae Moyses moderamina legis, Inter quae primos prisco de sanguine uatum Obseruare dedit fetus offerre sacrandos, Inplumesque simul ferre ad delubra columbas. Haec ubi per Mariam templo seruata feruntur, 190 Ecce senex Simeon dignus conprendere sensu 172] cf. Verg. Aen. IX 112. 175] cf. Stat. Theb. X 210. 169 uoce] fotu coni. Vonckim 171 laudentque JB1 172 et] s. I. R aere J11 173 su*premum CIRI, supr*emus M1 comitatur libri, comitetur edit. 174 sequatur CP, sequetur rell. cf. Luc. II 9 (lCnClt) 175 histis Mphiis M1, is Bb celsi H reui*sit (it in ras.) M (ax reuisunt angeli in mg.), reuisunt reuisitant L, reui*sunt 2TS 176 PA- STORES IN BETLEM BL, spatium uacuum in Mp 177 cremio Ml sequentes (fort. a m. 1) KtT, Poelm. in mg. 178 celebris V7 (?) 179 constupuerunt KtMpV7BBbGH 180 recurrunt M1 K1 K2 P T B2 Bb H 181 CIRCVMCISIO XPI LMp1 182 moram T est] in ras. M2, om. G 184 *deo M IHSUS P, hesus T, ihesus Bb 185 Moises C moderamine Kt (m. 1) PT1 186 primus CBbG1 natum C, natus N 187 fetus CKi (m. 1) T1 188 delubra* (m eras.) C, dilubra P1 columbes K7 (m. 1) T 189 seruate KtT* 190 DE SIMEONE L, DE unit SIMONE B senex L Symeon RKtPBbG conprendere CRLK1 PTBG, comprehendere MMpK2BbHl sensum MpVa (m. 1) Poelm. Caelestes uoces, cui quondam praescia rerum Virtus prodiderat, quod carcere corporis aegri Deposito mortem liber requiemque uideret, Cum primum caeli laudem terraeque salutem, Omnia quem uatum spondent oracula Christum, Vidisset templo sollemnes ferre palumbas. Isque ubi curuato defessus corpore templum Iam grauior penetrat, monuit quod spiritus auctor, Ecce simul paruum gremio genetricis Iesum Ad templum sensit uenisse, trementibus ulnis Accepit puerum laetusque haec dicta profatur: \'Nunc, nunc me famulum Dominus nunc liberat atris Corporis e uinclis finemque inponere uerbis Dignatur cum pace suis. En splendida nostros Lux oculos tua circumstat radiisque renidet, Quam cunctis hominum lustratis gentibus addit Istrahelitarum cumulatae gloria plebis. \' Quid tantum Mariae stupuerunt pectora matris? Hic puer ad casum populi datur, iste renasci 210 Concedet populos; dictum in contraria signum 198] of. Yerg. Aen. II 486. I\' emm 191 caelestis C Mp uocis Mp condam Mp 192 corpore Kx, cor- .., pore P 195 DE DVOBVS PVLLIS COLVMBARVM B 196 templo R sollemnes CMKt palumbęs R, polumbes Ml, palumbes DitMpK= (m. 1) Bb2VI, columbes LT1, balumbes Kx palumbos Vt Poelm. in mg. 197 hisque HI curbato C diffusus R1, deffesus M, defessos T1 nn 198 penitrat M motuit L 199 genitricis R2 et rec. 200 at L sensit 8. 1. KtT 201 accipit C 202 liberat RMatr., liberet rell. arctis Rl, artis Kx KtLTBb 203 uinculis Rl 204 dignatur CMp, dignetur rell. suis] nitens Mp en] ac LlHl splendide Kt (m. 1) T nostris Kx (m. 1) 205 renidet M1 (resplendet in mg.) R2 B KI (m. 2) T2, refulget V, Poelm., retinet L, renitet rell. cf. Wiener Stud. II112 206 addit L 207 istrahelitarum cui C, hisraelitarum R, israhelitarum rell. comolatae R, cu- . mulate 2Ta uu. 207 et 208 p. u. 222 in Hl 209 ca*sum (s eras.) M 210 concidet C, concidit M1, concedit Kt (m. 1) T populos CMKX (m. 1) Kt (m. 1) B1, populis rell. dictum scripst, dicta libri cf. Luc. II 34 άντιγόμενον Istius adueniet, percurrens debita leto Atque animam matris ferro fulgente machaera, Quo pateant tecti tenebrosa uolumina cordis.\' Haec ait in Simeone Deus; mox ecce profetae Femineam sancto conplet spiramine mentem. Anna fuit natu grauior, quam in flore iuuentae Destituit uiduam mors inmatura mariti. Casta sed in templo semper pro coniuge uita Et cultus cessere Dei; quae numine iussa Cognouit Christum et simili sermone locuta est. Inde ubi sollemnem pueri pro nomine legem Conpleuit genetrix et Ioseph omnia mirans, Ad patriam laeti repedant puerumque reportant. Gens est ulterior surgenti conscia soli, Astrorum sollers ortusque obitusque notare; Huius primores nomen tenuere Magorum. Tunc hinc delecti Solymos per longa uiarum 213] cf. Stat.. Theb. I 851. 215] cf. Verg. Aen. VIII 160. 216] cf. VArgo Aen. XI 166. 227] cf. Verg. Aen. X 213. 211 percurrent Bl, percurret Rx Mp F,; pcurrpns omnia G loeto uel leto libri 210 et 211 permutati in Hl 212 raachera plerique; Poelm. in mg.: Concedet populis, illi signum esse negabunt Foederis hi contra caelo uenisse tenebunt- Liuor edax faciet lethum ut percurrat amarum Atque tuam fulgens animam mihi crede machaera 213 uolumina] uelamina N 214 DE ANNA LB ait in s. 1. M2 Symeone plerique 215 faemineam mentem-complet M 217 distituit MIKIK2TB1, constituit Poelrn. in mg. immatura CM 219 cultos (m. 1) KtT nomine C 220 simile P1 loquuta M 221 solemnem RL, solempnem B, sollempnem GH 222 conpleuit C K1 K2 T B Bb genetris Mpl 223 repetant R\', remeant L, redeunt Poelm. 224 VBI MAGI VIDERVNT STELLAM Mp, MAGORVM MVNERA ET VISIO STELLE. L est s. I. RHl Gens est Eoi Phoebo orto proxima regni Poelm. 225 solers RMLKt (m. 2) PTBBb 226 priores My 227 tunc hinc laeti C, tunc hinc delecti KjBb, hinc lecti R, tunc hit dilecti ltf, (af hinc lecti proceres) L, tunc hi delecti B K,PVtVtH, t di hinc l*ai (a eras.) Mp, Hunc lecti L, hinc lecti proceres (in ras.) T7, tunc hinc delati proceres G, hinc laeti proceres Hl solimos plerique Deueniunt regemque adeunt orantque doceri, Quae regio imperio puerum Iudaea teneret Progenitum: sese stellae fulgentis ab ortu Admonitos uenisse uiam, quo supplice dextra Exortum terris uenerabile numen adorent. Territus Herodes Solymorum culmina uatum Quique profetarum ueterum praedicta recensent Imperio accitos iubet omnia quaerere legis, Quis pateat, quae sint genitalia moenia Christo, Omnia uenturum spondent quem oracula uatum. Tunc manifestatur, Bethleem quod moenibus illum Progigni maneat, cui sacram ducere plebem Istrahelitarum sancta uirtute necesse est. Hinc iubet Herodes Persas pertendere gressum. Inuentumque sibi puerum monstrare colendum. Ecce iteris medio stellam praecurrere cernunt Sulcantem flammis auras, quae culmine summo Restitit et pueri lustrata habitacula monstrat. Gaudia magna Magi gaudent sidusque salutant, Et postquam puerum uidere sub ubere matris, Deiecti prono strauerunt corpore terram 232] cf. Ou. Ex P. II 3, 19. 235] cf. Verg. Aen. XI 235. 243] cf. Verg. Aen. II 694. 244] cf. Verg. Aen. VII 512. 246] cf. Gell. IX 9. 229 iudara Hl, iudea plerique 230 progenitum dicunt. M stillae C et stellae sese LT1 231 admonitus C, ammonitos MG dextera M, dertra* Kx 232 nomen 01Kl (m. 1) TIBI adorant B1 233 Terribilis M (W territus i. mg.) Herodis C1 M alii Solimorum plerique culmine M1 Bl 234 profetarum CT 236 quo Poelm. in mg. pateant TBbHl sit H 287 uentura Mpt, ueuturum quem M spondeantq. L 238 Tum MKJLiTLBbG Bethleem CRMK,Mp 240 is*rahelitarum (t eras.) C sancta] prompta Mp V2, sacra Poelm. - est] om. Mp 241 De po quod magi obtulerunt ttno munera Mp m. al. hic C1, tunc j\'l Poelm. in mg. Herodis M1 242 colendum] uidendum Poelm. in mg. 243 itineris M1, uiae Poelm. in mg. stillam C 244 quae] qs C, q R*, quae in (sic) M, et Hl culmina Mp1 245 restetit M1 246 magna magis redeunt puero Poelm. 248 deiec*ti C, dilecti (at deiecti) M, deiecte F, (m. 1) strauerunt C1 N, texuerunt M (ai strauerunt i. m.), texerunt rell. cf. Verg. Aen. VIII 719 terram caesi strauere iuuenci Submissique simul quaesunt; tum munera trina Tus, aurum, murram regique hominique Deoque Dona dabant. Totam mox horrida somnia noctem Sollicitant saeuumque iubent uitare tyrannum. Denique diuersis Herodis callibus aulam Diffugiunt patriamque Magi rediere latenter. Ipsum etiam puerum monitis caelestibus actus Aegyptum cum matre simul transportat Ioseph. At ferus Herodes sibimet succedere credit, Quem callens astris quaesisset cura Magorum. Quorum praecauto discessu sollicitatus Horribilem iussit Bethleem per compita caedem. Infantes cunctos teneramque sub ubere plebem Auellit ferro nullo sub crimine culpae. Haec etiam caedes olim praescripta manebat, Quam bonus Hieremias diuino numine iussus. Conplorat, subolis misero pro funere matres 265] cf. Ou. Am. II 6, 9. 249 submissique Ku submisique Bb, eubmissisque N quaesutum C tunc Poelm. in mg.; mox mystica munera promunt Poelm. 250 murrS C, da myrram uel mirram rell. 251 donabant (da a m. 2) MK2 T, donabant BbG (bant in ras.), d. ferunt Hieron. in Matth. 12;11, Aicuin. de div. off. 5 Poelm., dono dabant B cf. Wiener Stud. 1880, p. 110 tota L sompn f nia R 252 tyrandum M, tirannum CB G 253 Herodes Kx calcibus Ki 254 diffugiuntque M, difugiunt Kx defugiunt Bl redire M . Kx (m. 1) Kt (m. 1) Tl laetantes at latentes M, latentes RLMpPT1 Bb G H Hl cf. Wiener Stud. l. c. p. 90 p. uers. 256 DE PVERIS IN- TERFECTIS AB HERODE Mp, p. uers. 257 PASSIO INFANTVM L 255 etiam] & Kt (m. 1) post u. 256 uersus unius spatium C Aegiptum CBG 257 ad CBL Herodis MlKt (m. 1) T 259 discessu* (s eras.) M, discessi Bbl 260 Bethleem CRMKIKtPT competa RL Kv K2 Mp TB, compaaIP Kt; crudeli tinzit Bethlemica compita caede Poelm. 261 que om. V3 ubera RHl, hubere P 262 Euellit M (auelli in mg.), auelli R Kl Mp PB Bb V2 fero LMp; Innocuam in sinibus rigido succumbere f. Poelm. in mg. 263 caedis MlK2 (m. 1) prescripta R, perscripta (m. 1) KtT 264 nomine CXM fai numine š. m.), Qunine munere Ky 265 conplorat RKt TB, conplorant K7, conploraret Bb sobolis RMlKj (m. 2) LP1, suboles Bb; soboles miserum Mp miserae Poelm. in mg. matris Ml Horrendis grauiter caelum pulsare querellis. Ast ubi sopitus furor est et saeua tyranni Infantum horribili feritas satiata cruore, Extinxisse putat cunctos, quos unus et alter Annus letiferi miseros obpresserat aeui. Mirandis rursus deuinctus membra sopore Urgetur monitis Mariam puerumque Ioseph Aegypto ad patriam uectare, ubi Nazara felix Olim praedictum puero dedit addere nomen. Dixit et alterius quondam praenuntia uatis Vox instincta Deo: Veniet, ueniet mea proles Aegypto ex alta terris lumenque salusque. Crescebat rapidis annorum gressibus infans, Praecurrens aeuum sapientia praeueniebat Gratiaque in uultu et uerbis ueneranda micabat. Et iam bissenos aeui conprenderat annos, Cum paschae ritum seruando ex more parentes Ad templum laetis puerum perducere festis 271] cf. Culex 207. r 266 horendis (reydis in ras.) Kx, horridis P1 querelis R Mt Mp B GHHl, querillis (m. 1) K7; horrenda grauiter pulsabant aethera uoce u n Poelm. i. m. 267 foror L ti*ranni (r eras.) C, tyrandi M 268 horribili] roseo Poelm. in mg. ferita C 269 extincxisse RL unus CRPN, primus (af unus) M, primus rell. 270 annos ClM loetiferi plerique misseros M pI, misere Poelm., miserandos p. coni. Arev. obpraesserat M, subpresserat BL Podm.; miserandus praesserat MpVu miserandus cesserat Poelm. in mg. 271 rursum M1 deuinctos R, deuictus M fal deuinctus i. m.) H menbra T supore C 272 urguetur R M2 Mp K1 K2 PG 273 Aegipto C (passim) uectarae B, uatare L felex Ml 274 predicta B2 T ex corr. ut uidetur, predicto BM (ai predictum i. m.) 275 alterius iussi MKjT 276 instricta Bb, instructa Poelm. in mg. mea ueniet M, ueniat mea Hl prolis M1 K1 K2 T 277 EX EGIPTO VOCAVI FILIVM B exaltat LG nomenq; (at lumenq;) M 278 imfans M1 279 precur*ens C, occurrens B 280 omniaque Poelm. in mg. ls et** (in eras. ?) M uerba P micabant Poelm. in mg. post u. 280 inscriptio euanida in L 281 comprehinderat C, compręhenderat Ml MpTBb, cõj)nda G 282 DVODECIM ANNORVM REMANSIT IN TEMPLO B conpascae L seruantes N, seruare Poelm. 288 laeti MpVi Poelm. in mg. XXIV. Iuu. 2 Omnibus annorum uicibus de more solebant. Ergo aderant paschae pariter cunctisque diebus Festorum inpletis patriam remeare parabant, Cum puer in populo comitis uestigia matris Deseruit templique libens secreta petiuit. Illum per uicos urbis perque abdita tecta\' Perque iteris stratas per notos perque propinquos Quaerebat genetrix; sed lux ubi tertia uenit Ad templum propere remeat, uatumque choreis Inuenit insertum legumque obscura senili Tractantem coetu. Vix admiratio digna De pueri uerbis senibus fuit; at pia mater: \'Nate, ait, amissum lacrimis te quaero profusis Anxia cum genitore gemens. Quae causa parentum Discernit gressu templique in sede retentat?\' Ille autem: \'Quid me tantum, quid quaeritis? inquit. An nondum sentis, genetrix, quod iure paternis Sedibus et domibus natum inhabitare necesse est?\' Haec ait et gressum sociat patriamque reuisit; Nec genetrix tanti persensit pondera uerbi, Ordine cuncta tamen cordis secreta reseruant. 286] cf. Verg. Aen. XI 793. 288] cf. Verg. Aen. VIII 468. 303] cf. Cicero, de orat. 17. 284 solebant] sciebant G 286 festum implentes M (aA festorum implet in mg.) uu. 285 et 286 in mg. adscripti in Mp 287 tum L Hl Poelm. 289 perque urbis Ml faJ urbis perque) urbes VI 290 iteris] uiae Poelm. in mg. stratus R\' totos H 291 genetrix GEMlMpKt Kt T 292 at L choregis ,L, coronae Poelm. in mg. 293 rerumque Mp 294 ammiratio MpBiG, admiratio fuit M 295 fuit s. l. M ad MplТ1 298 discernit CMp, secreuit Vu secernit rell. gressum BH insidere temptat Hl 299 quid2] qui K7, 8. 1. XI inquid MMp 301 inhabi- 1 I tare] in s. l. K, 302 inscriptio euanida in L reuijit Mp, reuisat G; vers. in marg. inf. adscr. 2f2 303 REGRESSIO DE HIERVSALEM B naec Kt 304 ordinem Bl secreto M reseruat RKXLTV\\, seruauit ra reseruat M, serua*t Mp, reuisunt G At puer obsequiis apte praedulcibus ambos Ad proprium semper cogens nectebat amorem. Interea ueteris scripti per debita currens Omnia saeclorum series promissa trahebat. Zachariae suboles desertis uallibus omnes Ad deponendas maculas clamore uocabat, Fluminis ut liquidi caperent miranda lauacra, Quis animae uirtus abluta sorde niteret; Esaias uates cecinit quod numine iussus: \'Vox late resonat desertis uallibus; amplas Instruite stratas, omnis sit recta uiarum Semita, quae Domini digne uestigia gestet. Subsident colles, uallis conplebitur omnis; Corriget anfractus iteris bona linea recti Corporeisque oculis lumen tractare serenum Omnibus indulget genitor Dominusque salutis.\' Ergo aderant populi passimque hinc inde ruentes Conplebant ripas auidique lauacra petebant. Texta camelorum fuerant uelamina saetis, Et zonae pellis medium cinxere profetam. 310] cf. Verg. Aen. XII 812. 305 arte (apte in mo.) Mp, aptae P, aptos H 306 eos (af semper ■ua e cogens in mg.) M, cogens L, habens G1 nectabat M, uectabat Poelm. in mg. 307 DE IOHANNE B scripti uetei-is B 308 saeculorum MMpKx serie KZ Tl 309 Zacchariae C soboles RPBbHI, sobolis KIK2G, subulis L in uallibus C 310 deponeudas (de s. I. m. 2) M, depouentes P 31 i ca*perent (r eras.) M lauachra B 312 queis di II (?) F, uirtus CMpPViBb, species rell. ablutas ordine (?) MI, **luta sorde G (corr. a m. 2) 313 Esaias CMKX KiPTBb, Isais uel Ysaias rell. uatis Kt nomine C 314 VOX CLAMANTIS IN DESERTO B late a sonuit G 315 instruite] te s. I. M7; instruit estrates Mp omnes (m. 1) K2T; omnis iussit H 316 digna R gestat Rl D. plantis calcanda beatis Poelm. in mg. 317 ualles (m. 1) KzT omnes C 318 corrigit RtK2 (m. 1), corrigat Hl tamfructus KzT iteris] callis Poelm. 320 dot minus genitorque B 323 textum Ml camelt-orum CM sedis L, saetes T1 324 pellis zonae Mp cincxere RLT1, tinxere (m. 1) Kh X ciugere Ku cinxerunt P1 profetam CB 2* Et tenuem uictum praebent siluestria mella. Isque ubi tot populos diuersis sedibus ortos Inruere ad fluuium cernit, sic incipit ore: \'Vipereae gentis suboles, quis debita uobis Supplicia urgentesque iras euadere monstrat? Sed facite, o miseri, fructum, si paenitet, aptum, Nec generis uestri tollat fiducia mentes. Nam facile e saxis etiam pro nomine plebes Succedet uestro, suboles quia degener errat. Proxima roboreis iamiam radicibus instat Cunctorum ante oculos acies leuata securis. Caedentur siluae steriles ignemque fouebunt. Nunc ego praeteritas maculas in flumine puro Abluere institui; ueniet sed fortior alter, Cuius uincla pedum non sum contingere dignus. Abluet ille hominis sancto spiramine mentem Flammarumque globis purgabit noxia corda. Illius et manibus ruralis pala tenetur Et propria ipsius purgabitur area frugum Horreaque inplebit secreti copia farris Aeternusque leues paleas populabitur ignis/ *825 Edere locustas solitus ruralibus aruis 331] cf. Verg. Aen. I 136. 341] cf. Verg. Ge. I 471, Aen. III 574. u. 325 antecedit 325* in CRМ2 K1MpV1BGHHl, in flUlrg. add. KjT* V-jBb1 hedere V7 solitus] sonitus sonitus T2 326 ibi P1 populus C 327 DE BAPTISMO IOHANNIS ET VERBVM EIVS AD POPVLVM B 329 subplicia Kx turgentesque M ut uidetur 330 miseris Mp1 penitet a plerique 332 e] est* (& eras.) M, add. B1; exaris L plebis CM; potis est dura superum rex cote creare Poelm. 333 succedent RMp V1 V2 G H Hl, succedunt MKxPTVJSb sobolis KiT errat] *** M, s erret Lx; progeniem quando soboles sua d. e. Poelm. 334 roboris R S iam iamq; R 335 acie M, acies* K3, aciesque Poelm. leuigata Matr., sublata Poelm. in mg., elata coni. Ârev. 336 caedautur R1, caeduutur M1 K1 K2 TV1 V2 Bb Hl sterelis C fouebant H 337 ergo OKI 339 uinc*la M tingere Kx condignus Mp 340 abluit C hominis C, oms B, homines rell. sêõ* (s eras.) Kl in spiramine BLVtHl mentem C, mergens rell. 343 harea L, a*rea Kt 344 orreaque M impleuit OK,B! Haec ait et properis per siluam passibus ipsum Cernit Iordanis ueneranda lauacra petentem. Sed uetat increpitans uates et talia fatur: - \'Tune meis manibus dignaris mergier undis, Cum tua me melius possint mundare lauacra?\' Dixit Iohannes, cui talia reddit Iesus: \'Nunc sine, nam decet hoc, sic sancta per omnia nobis Iustitiae consectandus conplebitur ordo.\' Haec memorans uitreas penetrabat fluminis undas. Surgenti manifesta dei praesentia claret. Scinditur auricolor caeli septemplicis aethra - Corporeamque gerens speciem discendit ab alto Spiritus aeriam simulans ex nube columbam Et sancto flatu corpus perfudit Iesu. Tunc uox missa Dei longum per inane cucurrit Ablutumque undis Christum flatuque perunctum Adloquitur: \'Te nate, hodie per gaudia testor Ex me progenitum, placet haec mihi gloria prolis.\' Tum petit umbrosos montes et lustra ferarum Obsequiumque illi patris praebere ministri 348] ef. Verg. Aen. III 485. 354] cf. Verg. Aen. III 389. 357] cf. Verg. Aen. VIII 423. 360] cf. Verg. Aen. XII 354. 364] cf. Verg. Ge. II 471. 347 Iordanis CR2 M2 Mp2 P B Hl Poelm., Iohaimes rell. 348 sed uetat] a succedet M 349 digneris RKX (m. 1) LTHlPoelm. in mg. mergi (er a m. 2) M, er in ras. T 350 mundare CMpP, purgare rell. 351 Iohannis CMlKQ reddidit MK, (m. 1) Bb, dicit N 352 si R 353 iustiae R implebitur Mp 354 post memorans: que celer eras. in M uitteas P penitrat fluminis undas M, xps penetrabat in undas K1 L Bb G Hl; celer uitreas xps penetrabat i. u. (ipS a m. 2) KiT, uifluminia * treans penetrabat in undas H fluminis undas in ras. B; undis Mp 355 surgenti. (s era-s.) R 356 aethera 0, aetra llfMp\', aether Yi; aethera caeli Poelm. in mg. 357 discendit CMPB alii 358 ex] in Hl 359 perfundit RKIT 360 mane Mp 361 ambitumque Poelm. in mg. U flateque L 362 alloquitur RMLPB rec. 364 tunc Poelm in mg. humbrosos III 365 que] om. M patri CMp, patrii PV2 (m. 2), patrii li (s a m. 2) praeb+ere (u eras.) Kx Certabant rapidi, mox liuor daemonis atram Cum terrore rapit mentem, nec defuit aegro Temptandi interea Christum uersutia fallax. Quadraginta illi fuerant ex ordine soles, Ex quo nulla cibi potusque alimenta dabantur, Sed contexta simul firmi ieiunia cordis Terrarum ad regnum mentis secreta tenebant. Tunc epulas demum monuit conquirere corpus. Horrendi interea sceleris fallacia temptans: \'Si te pro certo genuit Deus, omnibus, inquit, His poteris saxis forti sermone iubere Usum triticei formamque capessere panis.\' Christus ad haec fatur: \'Nil me iam talia terrent;- Nam memini scriptum, quoniam non sola tenebit Vitam credentis facilis substantia panis, Sed sermone Dei conplet I pia pectora uirtus.\' Rursus at ille dolos uersutis artibus aptans Nectere temptator properat. Nam moenibus urbis Mox inferre pedem sensit, uis liuida Christum Culmine marmoreo fecit consistere templi. Tum sic adgreditur uocis fallente ueneno: 383] cf. Verg. Aeu. XII 116. 366 certabat V, rabidi R P T2 B2 Bb libor C demonis libri ater MG Poelm. 367 TEMPTATIO DIABOLI B terrore (62 in ras.) R aegro] ergo N 368 temptandi (i ex o) C interra N 369 quadra- Q genta C, XLta M fuerunt RlMV2 370 potusque CV2N, potesue 1Jf, potusue lell. 372 at C mentis CMyoT, cordis rell. tenebat G 373 tuncque BVXV2H epulas R daemum MKxKi, demon G cqui***rere R, conquere M1 374 horrendum KN, horridi P interea* sceleris (\'s, a m. 2) M fallatia R et alii, fallantia P 375 certe HL inquid pleri- X que 376 hiis M1 po*teris (s eras.) Kt sasis Mp forte Kx (m. 1) 377 in mg. inf. adscr. m. al. in C capissere Ml 378 nihil MaKaTVa G 379 quod non iam M\'; quod non sit sola datura Poelm. in mg. 380 cren denti Ky, credentes 1\'1 382 dolus MlKt (m. 1) abtans Mp 383 nectire rat Ki (m. 1) prope scit, M namj quam Barthius 384 uis] s ex corr. C 385 marmorei Poelm. fecit V, VtBb, SV C, tendit Poelm. in mg., suasit rell. 386 tum CM2KIK2PT, tunc rell, "Si Deus est uere genitor tibi, culmine templi Aera per uacuum saltu iaculabere corpus. Testis erit scriptura tibi, quae spondet aperte Mandatum summi genitoris tale ministris, Ut lapsum studeant casu defendere corpus; Et famulis manibus current tua membra leuare, Ne lapidis laedat summas offensio plantas." Reddidit his Christus dictis contraria dicta: "Me meminisse magis scripti caelestis oportet, Ne uires Domini fidens audacia temptet." Rursus in abrupti montis consistere celsis Mox furibunda iugis sensit fallacia Christum, Ostendens illi fulgentia regna per orbem: \'Cernis, ait, quae sit tantarum gloria rerum? Cuncta tuo possum iamiam concedere regno, Talia donantem si me ueneratus adores.\' Tunc sic instantem dictis, reiecit Iesus: \'Effuge pestiferi rabies uaesana ueneni, Haereat ut semper nobis inmobile iussum, Ut iustus caeli Dominum deuotus adoret Unius et famulans ueneretur nomen in aeuum.\' Talibus excussus fugit per deuia daemon. Ille ubi Iohannem cognouit carceris umbris 388] cf. Verg. Ge. III 109. 400] cf. Verg. Aen. IV 272. e U9 388 aether (m. 1) Ku ar*a T, aer Bb iaculare (ue a m. 2) M 389 testes Kx ait Hl spondit Mx; spondeat perte H 390 mundatum Bl genitore Bb tale] id esse Poelm. in mg. ministri RHl 392 famuli; C, famuli MpPG2Hl curent KzPTBb 394 Christus] ihs C dictis xps L 395 me] om. ClRMKiK2TMpBBbGH scriptis P 396 di K (m. 1) pellatia (m. 1) KzTBb temptat BL 397 arrupti Mp montes C 398 iugis] magis Poelm. in mg. 399 illi C R P1 V1 V2 H1, olli rell. 400 tauta T\' 401 tuo] tibi Poelm. in mg. possim TBb G 403 stautem MlMpl 404 rabie suae sana lJ-I; uesania LKX (m. 1) 405 nobis semper RHl, s. nobis cum M iussum donum R, donum iussum Vj 406 dominum caeli VI deuotos C ad*oret (h eras.) B 407 nomen CxMLMpPV%BBbG, numen rell. 408 excusus MMp cog - 409 agnouit (cog m. 2) M Inmersum, tristi conpressit corde dolorem, Finibus et statuit Zabulonum ponere sedes, Ut dictum Esaiae concurreret ordine longo: "Terra Zabulonum et regionis Neptala nomen, Et uia trans pelagus longe Galilaea per arua Trans et Iordanen gentes populique tenebris Inclusi magnum lumen subitumque uidebunt, In mortisque illis umbra residentibus alma Exoritur fidei resplendens luce uoluntas." - Ergo instare Dei regnantis munera Christus Nuntiat increpitans praeconia larga salutis. Praeteriensque uidet ponti per litora fratres, Praesolidum Simonem, dignum cognomine Petri, Andreamque simul, sinuosa uolumina lini Piscibus insidias disponere marmoris undis. \'Nunc, inquit, pisces capitis maris aestibus altis, Sed me si libeat sectari, fortia uobis Prouenient hominum praepulchra indagine lucra.\' Olli confestim firmato pectore certi Retibus abiectis pariter praecepta sequuntur. Post fratres Iacobum Iohannemque marinis 410] cf. Verg. Aen. I 209. 423] cf. Verg. Aen. XI 758. sub 410 indemersum (sub a m. 2) C, demesum VJt submersum BMlL Kz (m. 1) MpTBbHl corda R2 Mp2 Bb, cordae M dolorem ClMV2 Bb* Poelm. in mg., dolore rell. 411 istatuit Mpl Sabolorum C, dialon r nunc Ml, diabulonum X\'b zabulonum L, Zabulon Poelm. pedes Ml. t lODJO 412 isaiae B, esaiae M in ordine 3f1 longo C, secli P, saec*li MKU saecli rell. 413 terre H Sabulorum C, dialon haec MI, Zabulon KIK2P TBb G Poelm. 414 Galilaea per arua] ego, Galileaque arua libri, Galilaeiaque ama Barth. Arev. 416 inclusique R uidebunt (d et b a m. 2) C 417 umbras (M) almas T\' resedentibus Jf, (m. 1) P 418 splendens FJF2 lu uoce M uoluptas KiT 419 uenire instare Mp dne 01 420 longa M1 421 uidit Rl, uidens T littera K, 422 persolidum N Symonem BM 424 marmoreis M 425 inquid M et alii altos M1 K1 K2 Mp1 V1 T 427 pulchra MI, perpulchra LN, preclara (pre in ras.) T, clara Bb indaginem H 428 illi KaKjLaTBbaHl 429 secuntur MpTBG feminog 430 fratres geminos C L Mp V2 B H, fratres BM, geminos Poelm in Jug. Insidias gregibus maculoso innectere textu Ut uidit similemque dedit de litore uocem, illi Zebedeum genitorem in puppe relinquunt Ilico sectantes pulcherrima iussa salutis. Exhinc per terram Galilaeam sancta serebat Insinuans populis regni praeconia Christus Donabatque citam inualidis aegrisque medellam; Et mox crebra procul Syriam iam fama tenebat Mille sonans uerbis praesentia munera Christi. Denique certatim languoris tabe peresos Diuersisque malis nexos, quis longa dolore Absumpsit populans membrorum robora tabes, Monstrabant Christo; facili sed munere cunctos Reddebat propere miranda ad gaudia sanos. Iamque animae ipsius morbi saeuique furores Et lunae cursum comitata insania mentis Discessere graui sermonis pondere iussa. Illum stipantes miracula magna mouentem Mixtae sectantur turbae Solymique Syrique Et Iudaea frequens populis Galilaeaque plebes, Quos et Iordanes dirimit stagnante fluento. Hos populos cernens praecelsa rupe resedit Ac sic discipulis gremium cingentibus infit: 439] cf. Verg. Aen. IV 183. 440] cf. Verg. Aen. VI 442. 433 Zebideum M1, Zebeaeum Mp puppi M 434 illico L 435 exin** (de eras.) M Galileam MlT, Galileę KtKt (m. 1) LMpGH, Galilee* B sereba*t (n eras.) M, ferebat Poelm. in mg. uu. 436—438 i in mg. sup. M1 436 regna Mp 437 inualidisq. C, fessis V, T aegris C 438 siriam CB 439 mille sonis M*L7, mellisonis C1, m. sonant K2 (m. 1) nerbis C, linguis rell. 440 praessos Mx 441 longo L doloris MMp Kt (m. 1) PBH, dolorum VI G 442 absumsit M, adsumpsit TxBb robura Ml tabis CaKaKaT 443 facile (m. 1) K1 K2 P T monere L1 444 reddebant (m. 1) K1 K2 P T 446 commitata C1 mentes Mpx 448 stipantis (m. 1) K/T cuncta M* Mp* 449 solimique C et alii, solirnyque R Sirique C et alii 450 Iuda (m. 1) KtT gallilea B plebis (m. 1) MK2T 451 Iordanes CKyTxB, Iordanis rell. in stagnante B 452 in r. mg. adscr. M2 K2 T2 rupe] in om. CMH, exhibent rell. sedit (re a m. 2) R 153 DE BKATITVDIXE B praemium (?) M1 \'Felices humiles, pauper quos spiritus ambit, Illos nam caeli regnum sublime receptat, His similes mites, quos mansuetudo coronat,-, Quorum debetur iuri pulcherrima tellus. Hoc modo lugentes solacia magna sequentur., Pabula iustitiae qui nunc potusque requirunt, Illos plena manet satiandos copia mensae. Felix, qui miseri doluit de pectore sortem, Illum nam Domini miseratio larga manebit. Felices, puro qui caelum corde tuentur, Visibilis Deus his per saecula cuncta patebit. Pacificos Deus in numerum sibi prolis adoptat. Felices nimium, quos insectatio frendens Propter iustitiam premit; his mox regia caeli Pandetur. Gaudete, operum quos iusta tenentes Urgebit praeceps stimulis iniuria saeuis; Plurima nam merces uobis seruatur in aethra, Namque profetarum fuit insectatio talis. Discite uos hac in terra salis esse saporem. Hic sapor amissa si iam uirtute senescit, Quae salis absumptos acuet substantia gustus? Nec quisquam uani post haec superest salis usus, Ni longe abiectum cuncta ut uestigia calcent. Vos estis mundi clarum (ne abscondite) lumen. 456 decorat Hl 457 debitur M* 458 hoc CMlPVu hic rell. solatio RIMIK2 (m. 2) TIBb magna C, digna rell. sequetur RxMl KzT Bb 459 add. M2 460 plane MI, plene Bb mane**t (bi eras.) M satiaudos C, saturandos rell. cf. Sedul. P. c. 16 (ed. Huemer) 464 hos Ml manebit L 465 in mg. add. m. 2 K2T 467 praemit CRM alii operum 468 post T corr. m. 2 iussa RMaKaKaLTG, iussat (at in ras.) B tenent Bb1 469 urguebit RML alii 470 uobis] om. m. 1 in K2T aetra R 471 profetarum CB\' 472 VOS ESTIS SAL TERRE B in hac terra M1; haec Bb1 473 si] protinus C, si* (c eras.) B senescet F, 474 qua K2Tl absumtos C, absumptus RlK2 (m. 1) LxTl acuit C 475 nequicquam MIMpIBI, nec quicquam IaHIT, neccuiquam KI Kt (m. 1) Bb, nequiquam RT, nec quiquam PG 476 ni] nil CK2 (m. 1) ut] om. P 477 VOS ESTIS LVX MVNDI B clarum mundi C nec Kx Nam quis praecelsis inpostam rupibus urbem Occultare queat? Vestrum sic lumen ad omnes Perueniat rerumque decus sub luce serena Ponatur. Cunctis genitoris gloria uestri Laudetur, celsi thronus est cui regia caeli. Non ego nunc priscas leges dissoluere ueni Vertere nec, ueteres ponunt quae iussa profetae; Omnia nam uobis per me conplenda manebunt. Vera loquor, donec caeli terraeque marisque Interitus ueniat, legis nec littera saltem Aut apicis parui gracilis distinctio deerit, Omnia quin fiant digesto ex ordine saecli. Si quis enim minimam mandati soluere partem Ausus erit, pariterque homines audendo docebit, Hic minimi nomen caelesti in sede tenebit. At quicumque operis proprii moderamina seruans Inuiolata simul tradet praecepta priorum, Magnus erit magnique feret trans sidera nomen. Audistis ueteris iussum moderamine legis: Humano si quis macularit sanguine palmas, Ille reus ferro persoluet uindice poenas. Ast ego praecipiam, ne quis consurgere in iras Audeat atque odio fratris feruente moueri. Nam reus hic aequo poenas sub iudice pendet. 482] cf. Verg. Aen. VII 210. 486] cf. Verg. Aeu. I 598. 499] cf. Val. Flacc. I 673. 478 in praecelsis M impositam C, inpositam R?MlK, (m. 1) LH 479 q; ad Hl sic C (c in ras.), sed rell. 481 cuncti (m. 1) KzT 482 tronus (h a m. 2) B 483 NON VENI SOLVERE LEGEM B desoluere B 484 uetere C profetae CB, prophetae R 486 loquar MT e 487 legum B1 saltem CMpBJ, saltim rell. 488 deri*t (n eras.) C, derit K2 (m. 1) T 489 digesto C, digesta RKiK3LT\'BBb, degesta RaMB1, di*gesta Mp, digestae P saeculi MKX 491 suadendo V2K2 (m. 1 ?) 492 in] om. III 493 moderamine ItYs (a m. 2) 494 tradit C K,T 495 erit ] enim iT2 (m. 1) ferit corr. in feret C 497 macuue larit (ue a m. 2) 0, maculauerit M1 Mp1 K1 (m. 1) Bl 499 iniquas Mp1 500 fratres L 501 aeque C7RMl K2LlTVy VtBb G pones Mpx reddet M (a-t pendet m. al.) K1 K2 TV1 V2 Bb Nec minor illorum conuicia flamma sequetur, Qui fatui miseriue cient sub nomine fratrem. Sin offerre uoles, uenerans altaria, munus Et tua tunc tacitae mentis penetralia tanget, Quod tibi sit cum fratre domi suscepta simultas, Munera cuncta illic aditis admota relinque Et prius ad pacem properans transcurre petendam. Fraterno demum iam conciliatus amori Offer grata Deo tranquillo pectore dona. Est tibi praeterea semper contraria uirtus Corporis; hoc casti celeri curetur amore, Dum rapidae tecum graditur per compita uitae.. Accusabit enim polluti corporis usus. Et te sublimi statuet sub iudice uinctum. Damnatum rapient ad uincula saeua ministri Nec prius e tenebris solueris carceris atri, Ultima quam minimi reddatur portio nummi: Haut ignota, reor, uobis stat cautio legis Corpus adulterio prohibens, sed nunc mea iussa Occulta internae frenant molimina mentis: Nec minus optati quam facti poena luenda est. 519] cf. Verg. Aen. II 91. 502 illorum i. m. 02 503 miserique C (que a m. 2) RMLKaTVi cient (c in ras.) BT, uocent Mp, dent K2 (m. 1) 504 SI OFFERS MVNVS TVVM B si M1 uolens C1 M2 Mp1 V1 V2 B Bb1 H Hl rauuus CVit mumis N, donis rell. 505 tuae CMlBW tum CPBWN tacita 02 tangit RMLMpP (In KXT a m. 2) BHHl 507 illis T acditis L, aditis plerique, adito R ex corr. 508 propeHRnS (t eras.) R, properet P truia t curre (trans a m. 2) R, transcurre* fs eras.) C pe;endam (t a m. 2) R, petendum (m. 1) K2T amora Kx (m. 1), amari Gl 510 offer* (s eras.) CK2THl tranquillo* Ks 511 ESTO CONSENTIENS ADVER- SARIO TVO B Virtus contraria semper RMpBbHlN Poelnt. 512 caste K, (m. 1) T1 caeleri R 513 rapida M, rapide nonnulli compita CM (m. al.) MpPBb, conpita TKi (m. 1); uias conpeta Gl 515 statuet (e ex i) C 516 uincla MpB1 saeui Ml 517 mitteris 0 ttri 5 RKj (m. 1) TVJV3 Poelm., carceris m solueris M (diri fort. eras.) 519 aut CM 521 occultare (m. 1) KiT internae sj M ferjent L, feriant RKt (m. 1) T*BBbHHlB 522 estj om. Mp Vx V2 Si te forte oculi dextri laqueauerit error, Auctorem miserae properans conuellito labis Et iaculare procul. Nam membrum perdere refert Exiguum, flammis quam totum dedere corpus Perpetuisque animam pariter conuoluere poenis. Et si dextra manus mentem per deuia ducit, Erroris causam praestat decidere ferro, Quam totum aeternis corpus concedere flammis. Praecipiunt ueteres, si quis conubia rumpit, Scribere discidium, iuris feralia uerba. Sola uiri recte discedet adultera tectis, Ast aliae maneant, nam casti iura pudoris Auctore amittet mulier deserta marito. Antiquae leges prohibent periuria linguis, Sed nostris cedat iurandi audacia iussis. Nec fas est homini caelum iurare per altum, Quod sedes Domini, nec quae uestigia gestat Terra Dei, Solymaeue urbis uenerabile nomen, Quod regis magni propria est, iurabitur umquam. Nec caput in proprium cuiquam iurare licebit, Namque potestatem minimi non esse capilli Cernitis, albumue aut nigrum mutare colorem. 534] cf. Ou. Amat. I 100. 540] cf. Ou. Amat. III 407. 523 SI OCVLVS TVVS SCANDALIZAT TE B 554 autorem M misserae Mx comuellato Ml 526 post exiguum, aestibus eras. in Į[, flammis Bb7 in mg. 527 couuellere BlMK2 528 dextera M diuidia M1 529 praestet Bb G ferro in ras. Mp causam magis utile uellere f. Poelm. in vig. 530 in mg. add. Mp concidere ClHl, condere (m. 1) KzT 531 permittunt Poelm. in mg. rumpet R M1 Mp K1 K2 PV1 V2 Hl 532 discidium (: separationem m. al.) M 533 recti Bb discedat RP TxBHHl 534 SI QVIS DIMISERIT VXOREM B alia Hl podoris Bb 535 autore M1, auctore Hl amittat R, amittit MlKxKi V2G, mittet (corr. in -at) T, emittit Bb 536 legis Hl linguis (in, ui a m. 2) C 537 caedat R 538 nec] om. M est] oni. Kx 539 sedis M*K2T domini C, est d. Ml, d. est rell. neque OMp1, nec eius que dei Ii M, nec quod Poelm. in mg. 540 terram pedis M Solimae R, solimoqe K2BbG 541 quod corr. in quae Kt 544 SIT SERMO VESTER EST EST NON NON B albumque Vt [)4[) Est est sufficiat, quod non est dicite: non est. Quod superest istis, totum fallaciter aegro Suggeret obreptans animo uis tetra ueneni. Peruulgata diu legis praecepta tenetis: Laedentem semper similis uindicta sequatur, Sed tranquilla malum melius patientia uincet; Ac si quis partem palma percusserit oris, Mox aliam uultus partem praebere memento. Auferet aut tunicam si quis ui iudicis instans, Cede libens pariterque ferat tua pallia secum. Si te forte aliquis passus per mille iubebit Ire uiam grauidique oneris perferre laborem, Mox perges aliudque iteris comitabere duplum. Si quis egens poscet uel si simulabit egentem, Ex animo miserans largire; aut mutua si quis Orabit, tribue, et mitem ne subtrahe uultum. Nec tibi sit placitum solis succurrere amicis Aut caecis odiis inimicos ducere dignos. Quin ego praecipiam semper blando esse per omnes Obsequio precibusque Deum mollire benignis 556] cf. Verg. Ge. H 343. 545 sufficiet MaKaKaTBbG, sufficiant (ant in ras.) L, te add. N diccre M\'LK, (m. 2) T2 Hl Poelm. in mg. 546 hiis Ml, histis Mp egre Hl 547 suggeret CIRMMplBb, suggerit rell. uis] s ex r M tętra C, thethra R 548 peruulta (Uj ex corr.) M1 549 laedentem pjo R sequetur Mpl L 550 manum Kx uincit K, Kz (m. 2) G 551 SI TE CVSSEKIT MAXILLA B at L 552 alteram u. p. partem Ml; alium L 553 auferat R VaBbGHHl, auferit K7 (m. 1) T1 tonicam RM et alii 554 pariter M1 feret K1 (m. 1) 555 SI ANXIA- VERIT MILLE PASSVS B te om. MILl super C iubebat Kl 556 grauemque iteris C labores M1 L T1 557 moxque M1 pergens KiKaLTBbGH . aliutque CT1 dublum Jlf1 558 si] se MxMpx n b K-L (m. 2) PT2Bb poscit CMIBI simulauite B, similauit M (corr. m. 2) 559 mutuo K2 (m. 1), mutua M1 560 tribuae M mittem L, tristem Vt 561 succurre C 562 dignus L1 563 ergo Kt (m. 1) blandum super R, uos (M) blando semper MT1, blando super esse L K1 K2 Mp PV1 V2 B Bb 564 obsequium BL; blanda-obsequia Bb1 praecibus omnes fere Pro uita ipsorum, qui uos exscindere gaudent Aduersisque truces animis odiisque sequuntur. Nam genitor noster communia lumina solis Communesque dedit pluuias iustisque malisque.\' Quod si coniunctos tantum ueneramur amicos, Quis locus hic iustae poterit mercedis haberi? Seruit amicitiae tantum gens dedita lucris. Sed uos perfecto similes estote parenti. Sicubi iustitiae pandetur pulchra facultas, Deuitate oculos hominum; nam nulla manebit Merces, posterius quae factum tale sequatur. Adplaudet tantum sterilis laudatio uulgi., Sed quod dextra facit, faciat, nescire sinistram Conueniet; iustis meritis tum digna rependet Occulti solus scrutator praemia cordis. Sunt quos praetumidae tollit iactantia mentis, Et precibus propriis gaudent adsistere turbas Multifluisque diem uerbis ducendo fatigant; His uotis pompae fructus succedit inanis. Sed secreta domus precibus penetralia castis 585 Claudantur paucisque Deum uenerabere uerbis. .582] ef. Verg. Aen. VIII 94. d 565 exscindere MT\'l, excingere K* 566 aduersusque L secuntur C K1 K2 T Bb 567 PLVIT SVPER IVSTOS ET INIVSTOS B nostro a (m. 1) Kx 569 ueneraeinur L3 571 geni M 572 perfecto* (s eras.) C, perfecti Poelm. in mg. similis Hb1 573 Si tibi Poelm. in mg. panditur (m. 1) K2T pulfhra iusta C, pulcra BLVtV3 574 deuites Poelm. in mg. nam] s. Z. K2T, quia N 575 mercis OB\'; merces in caelo Poelm. sequetur III 576 sterelis CM\' 577 QUOD FACIT \'DEXTERA TVA B sed te M1 K1 K2 L V1 T Bb1 dextera M facit M (m. al. s. I), 8. l. RBbt, om. TV, facies corr. in facias s. I. K7, faciens Hl sinistra Hl 578 cfl ueniet M (m. al.) PxHl, conuenit VI iustis] hiis M, his Ki (m. 1) T, et iustis F, 579 occulti* (s eras.) K3 580 sunt** (et eras. ?) M iactantia CKi Vx (?), iactatio rell. 581 praecibus plerique gaudet L assistera B turbis Bl 582 docendo Ml 583 succidit K\'ĮTI 584 custis C, -tis in ras. R 585 claudentur Poelm. dnKi Mx uenerabile C, uenerauere K7 TxBb Scit pater ipse, tui quae sit trepidatio cordis. Nil absente Deo loquimur, nil abdita clausum Pectoris antra tegunt, praesens Deus omnia cernit. His igitur uotum placeat concludere uerbis: Sidereo genitor residens in uertice caeli, Nominis, oramus, ueneratio sanctificetur In nobis, pater alte, tui: tranquillaque mundo Adueniat regnumque tuum lux alma reclaudat. Sic caelo ut terris fiat tua clara uoluntas, Yitalisque hodie sancti substantia panis Proueniat nobis; tua mox largitio soluat Innumera indulgens erroris debita praui; Et nos haut aliter concedere foenora nostris. Tetri saeua procul temptatio daemonis absit Eque malis tua nos in lucem dextera tollat. Sic etenim genitor populis delicta remittet, Si uestra alterni uobis peccata uelitis Cedere nec durum erratis intendere pectus. Sunt etiam praegrata Deo ieiunia plebis; Sed propriam multi faciem foedare laborant, Quo uanam captent hominum ieiunia famam. Tu uero et grato crinem nitefactus oliuo 586 precatio KIK2 (m. 1) Tl Bbl G 587 nihil (utroque loco) MlKt PT\' clausi T ex corr. 589 placat C 590 resedens L post in uertice: iu culmine eras. in C 592 tranquilloque M 593 regnique tui M (m. al.) L1 P1 V1 V2 Bb1, regnumque tuum RMlKi (m. 1) alma**** fampla ercis.) C, ampla BV1 V2 reclaudat∗∗∗∗∗∗∗∗ (patescat eras.) C, recludat Bb, patescat RV,, redundat M (corr. in -et) BtG, redundet Mp K1 P T2 V1 H Hl 594 sic ** (in eras.) C, in M1 R1 K1 K2 (m. 1) P TBb caelo* iu M ut] om. R, et ut L, et in KiT tua flat RPVX 8 VtBbHl, tua fit (m. 1) T 595 subtantia P 598 aut CMKt T Bb aliter conueuiat Ml concidere C foenera foedepa C, fenore Ml fas est vI HI, nostris rell., fort. nostrum uel nosti .599 taetri CR 601 delicta] peccata Hl remittit MMpYsB 603 concedere M1 erretis M intendere CRlVu inpendere uel impendere rell. 604 semper grata Ml, pregrata R, pergrata rec. 605 foedare ex foedere MKU foedera P1 606 cum ieiunio Ml 607 et] om. M gratum Ml madefactus M1 (ut uidetur) Poelm. in mg. Laetantem puris de fontibus ablue uultum, Ut solus genitor deuoti pectoris altum Seruitium cernens laudet meritumque rependat. Vanum est defossis terra inuigilare talentis. Illic aerugo et tineae dominantur edaces, Cunctaque diripiunt fures egesta latebris. Condite thesauros uobis in uertice caeli; Non aerugo illos tineaeue aut horrida furum Factio diripiet. Vobis ubi condita res est, Illic corda etiam simili dicione tenentur. Corporis est lumen, quo publica lumina cernis; Sed si pura acies oculis simplexque nitebit, Clare totius splendebunt corporis artus. Sin uero nequam fuerit paruumque uidebit, Obscurae incumbent super omnia membra tenebrae. In nigras lumen sed si conuertitur umbras, Ipsis horror erit quantus sine luce tenebris? Nemo potest dominis aeque seruire duobus, Unius aut odiis cedet uel cedet amori, Nec pariter dominum seruus patietur utrumque. Haut umquam poterit quis diuitiisque Deoque Inseruire simul; sed uos haec iussa tenete: Sollicitet proprio ne uos pro corpore uestis, 614] cf. Verg. Aen. I 225. 620] cf. Verg. Ciris 198. 608 abluet L 609 abtum MaKaT1, aptum Hl 610 laudet] om. M, laudem KXK2PTVa rec. rependet MlMp 611 deffosis M1 terrae RMKi (m. 2) LT2VIB 612 aedaces MMp 618 deripiunt RVt, diripient T congesta T 615 tineaeue illos M1 KaKjTBb haud Mp orrida CMp 616 cuncdita L 617 dicione CMKiT, dictione B, ditione rell. 618 qui Ml puplica C 619 oculi MKaMpaTG; oculi acies MKX K2MpPTB, oculis acies VI 620 Et totius clare M (in ras. m. al.) Mp P, clare*totius Ku clare & totius K-fi, totius clare Vu tunc totius clare V3 (m. 1) 621 si uero C (u ex n) Hl paruumque H, parumque 0, prauumque (pra in ras.) M, prauumque (ra. in ras.) B, prauumque rell. GbrM 623 tenebras M 624 quantus (s a m. 2) R 626 hodiis RTl cedit C, cedit (utroque loco) MtKyK2, cedat (altero loco) P1 V2 627 aut CK1 T1 V2 N 629 NEQVE DE VICTV NEQVE DEV ... B 630 pro] de RHI, per KY (m. 1) XXIV. Iua. 3 Neu faciles uictus aegra disquirite cura. Nonne animam pluris facimus quam corporis escas? Aut dubitat corpus quisquam praeponere uesti? Aerias spectemus aues: num uomere presso Terga soli subigunt, iaciunt aut semina farris, Aut segetum culmos incurua falce recidunt? Proueniet tamen his satias potusque cibique. Nonne Deo magis est hominum curatio cordi? Nec dignum fuerat uestis suspendere curam Pectoribus nostris; non, si cubitalia possent Incrementa suis homines inponere membris. Cernite, per pingues agros ut lilia fulgent! Non ulli tamen his umquam incubuere labores, Nec Solomona illum, cum regni diuitis aula Aflueret, talis contexit gratia uestis. Quod si pratorum fruticumque uirentia laeta Ipse Deus uestit nostris obnoxia flammis, Cur uobis potior non est fiducia patris? *645 Naturale bonum terris commune placebit 631 facilem uictum MlKtBb N; facilis V3 disquerite Cdisquerere tn. al.) M, disquerere BKXP 632 quam] q; Kx (m. 1) Mp 633 haud Pl dubitet F, (m. 2) quisque МptBl uestri Bb 634 aereas Mp\'PHl, aeria B num CP(?)N, non rell. 635 soli 8. I. B1, in ras. Kz; terram umquam LBI(?) 636 haut Ku nec Poehn. in mg. segitum KjT1, segemitum Bb 637 prouenit M1, proueniat Kt; prouenit attamen Tl hiis M satietas M, saties TK2 (m. 2) HHl, sacitas L 638 cordis RKaMpPB 639 fuerit coni. Âreu. 640 non sic ubi talia plerique, num sic cubitalia coni. Âreu. Pectoribus si nunc habitam transire figuram Poelm. in mg. possunt Ml Hl Poelm. 641 hominis K2 (m. 1); per se nemo potest aut quicquam imponere membro Podm. in mg. 642 fulgent] Rorent ante eras. in C, florent M (d. sc. m. al.) P (t fulgent s. l.) V3 (?) 643 nonnulli BIM K1K1T, nulli Mp hi| quam R his om. P labores ligones C, labores (t ligones m. 2) RP, ligones M (labores add. m. al.) XI (s. I. labores) K, (ex corr.) L 644 Solomona C, Salomona rell. illum] grauem Poeltn. i in mg. 645 afluerit KXTX, affluerit Bb, aflfueret rell. uestes Kx post 645 Naturale bonum terris commune placebit K1 TV1 V2, add. in M (m. al.) Mp (in mg.) 646 fructicumque KI (m. 1) Mp Ergo cibum potum uestemque et inania cuncta Gentibus infidis terrenam linquite curam. Vos potius digne caelestia quaerite regna Iustitiamque Dei — spontanea cetera current —, Crastina nec uobis curetur copia rerum; Quisque dies sibimet satis est pro fraude diurna. Iudicium uestrum fugiat damnatio saeua; Nam Dominus uestri iuris documenta sequetur, Quae uos in terris statuetis tempore capti: Mensuram tibi, quam ponis, portare necesse est. Cernis adhaerentem fistucam in lumine fratris, Nec tamen in proprio tignum consistere sentis Atque oculum prius alterius purgare laboras; Deripe sed proprio fallax de lumine lignum, Tunc minimam alterius curabis demere aristam. Ne canibus sanctum dederitis neue uelitis Turpiter inmundis iactare monilia porcis. Namque illa in caeno pedibus subiecta iacebunt Conuersique sues uasto uos uulnere rumpent. Poscenti dabitur, quaerens inuenta tenebit, Pulsantique aditus foribus pandetur apertis. 670 Vos homines natis panem poscentibus omnes *657 Haec eadem uobis genitor seruabit in aethra 667] cf. Verg. Aen. IX 580. 652 current surgent C 656 uestri iuris CG, iuris uestri rell. y docomenta T, documenta (cu in ras.) M 657 quaecumque R, quae uobis MlV* Poelm. in mg. in tempore Ml post 657 tters. 657* legitur in RK1LV1 V2BbGHHl, in marg. add. in MKzMpPs, interpOB. in BlT2 658 quam] quod HI pauis Hl 659 DE FESTVCO IN OCVLO PATRIS B fisticam CMaKaTBb 660 properio P1 lignum ex tignum C, dignum M, tegnum (m. 1) KtT 662 diripe BLMpB Poelm., eripe MKxK7TBbG Poelm. in mg. trabem B (i tignum m. 2) F, Fj, dignum M 663 tQ C arestam Bl 664 nec RKyPBG neue] ne C 665 immundis C 666 insceno Hl 667 conuerseque KzT 1; conuersaeq; alii conuersisque canes Poelm in mg. suees R uasto u.] uastantes Hl 669 pandentur M, panditur (m. 1) KtT 670 uos homines] quis uestrum K2 (m. 1) T 3* Non lapidem dabitis piscemue petentibus anguem; Vos, inquam,. rigidi, quibus alte est insita cordis Durities, uestris dabitis semper bona natis. Indulgens hominum genitor bona mitia digne Quam praestare magis gaudet poscentibus aequis! Quae cupitis uobis hominum benefacta uenire, Haec eadem uestro cunctis praestate fauore. Haec legis summa est, hoc ius dixere profetae. Ite per angustam, iusti, super aethera portam. Quam lata et spatiosa uia est, quae limite laeuo Praeruptum conuoluit iter caligine mortis, Innumeraeque illam penetrant per prona cateruae! Vitalis uastis stipatur semita saxis, Celsaque uix paucos ducit per scrupea uirtus. At si quos nimium fallax inlexque malorum Planities suasit deformi lubrica lapsu, Adripit hos pronosque trahit uelut impetus amnis, Aut alacer sonipes ruptis effrenus habenis, Aut rectoris egens uentosa per aequora puppis. Obseruate illos, falso qui nomine uobis Insidias faciunt appellanturque profetae. Hos ouium species uestit, sed saeua luporum Pectora fraude tegunt, lacerantque incauta trahentes 689] cf. Verg. Aen. VI 335. 672 regidi M1, ridigi P 674 homini Poelm. in mg. digne] donet C; an donet Quae? 676 cupitis ex cupidis C 679 DE ANGVSTA ET LATA VIA B super aethera C (sidera eras.), supra (pro. in ras.) sidera M, super aethera MLB1, supra sidera rell. 680 quod Poelm. in mg. 682 penitrant Ml 683 strictis VI 684 ducet RXIX,VI Bb G scropea M et alii 685 quos] nos Hl 686 plenities R labsu C 687 adripit BI, abripit R2ML; arreptos Mp1, pronosque pcites B cg (uelut s. 1. m. al.) M amnes KXK7T 688 effrenos Rl (-us m. 2), effrenis BlL, efrenis.H abenis C, habens MlP, abneis L 689 agens L pupis BIP 690 ADTENDITE A FALSIS PROPHETIS B et illos XI (m. 1) nomina (m. 1) K2T qui falso Hl 691 profetae C (passim) T 693 incautos Ml Agmina cedentum, saeuus quos decipit error. Fructibus e propriis noscuntur talia monstra; Quemque petat finem fallax doctrina uidendum est. Nam neque de tribulis ficus nec sentibus uuas Prouenisse umquam ruris per terga notastis. Utque arbor proprio uestitur germine pomi, Sic dolus illorum fructu monstrante patescit. Non ego palpantum uerbis et honore mouebor, Nec, me quod dominum praeblanda adolatio dicet, Praemia caelestis capient spontanea sedis. Illi sed merito gaudebunt munere regni, Qui facient nostri genitoris iussa uolentes. Adueniet mox summa dies, quae iure seuero Praemia iustitiae tribuet scelerique gehennam. Tunc mihi multorum clamabit talia fletus: Nonne tuo quondam magnae sub nomine nobis. Virtutes sanctis domuerunt omnia iussis? Saepe etiam nostra est uox adnumerata profetis Seruiuitque tuo nobis sub nomine daemon. Tunc iurabo illis, quod talis cognita numquam Vita mihi est hominum, gestis quae sordet iniquis. Quisque meis monitis auresque et facta dicabit, Hunc aequabo uiro solidis fundamina saxis *696 Quapropter rerum molitio perspiciatur 706] cf. Verg. Aen. II 324, VII 145. 694 om. MxKxKi (add. m. 2) TlBbx edentum C, credentum RKX Mp-TGH, credendum L sc*uus Hl 695 & MIBI, ex N uoscantur N 696 quamque Hl est om. V2 NON COLLIGVNT DE SPI- NIS VVAS B 696* legitur in CV2 (sed uncis inclusus) G, add. Kt (m. 2) Mp2P2T2Bb 697 nec] neq. L 698 notatis BMlT 701 NON OMNIS QVI DICIT MIHI DNE DNE B 702 adolatio optimi 703 capient C, accipit BI, capiat Hl, capiet rell. sedes KtTl 704 olli Poelm. in mg. munera MlBl 705 facient CKrK2TlPBb, faciunt rell. uolenter H 706 saeuero RMP 707 gehennem Mpl 708 clamauit CMX 709 nobis sub nomine uirtus Poelm. 710 aruerunt domuerunt C, fort. uirtutes (scil. erant), nostris paruerunt etc. iusis M Exstitit et nostris parebant Poelm. 714 gentis L 715 DOMVS SVPRA PETRAM FVN- DATA B quis M 716 sasis Mp1 Ponenti, librata super cui moenia surgent. Illa domus pluuiis uentisque inlaesa manebit Torrentumque minas firmato robore uincet, Haerent inmotae quoniam fundamina petrae. Qui uero auditu tantum mea iussa tenebit Diuersisque procul factis per lubrica perget, Hunc similem faciam, uolucri qui fulcit harena Fundamenta domus; primo cui flamine uenti. Et pluuia infusis coepit cum incumbere riuis, Omnis subuerso procumbit pondere moles Insequiturque graui tectorum strage ruina.\' Talia dicentem fixa admiratio plebis Inmensum stupuit, quoniam transcenderat alte Doctrinam ueterum Christo concessa potestas. Denique linquentem celsi fastigia montis Stipabat gaudens populorum turba sequentum. Ecce sed horrenda confixus uiscera tabe, Quem toto -obsessum foedarat corpore lepra, Procubuit uenerans iuuenis Christumque precatur: \'Ut caream tandem languoris pondere tanti, Sufficiet uoluisse tuum.\' Tum dextera Christi 728] cf. Verg. Aen. IV 362. 717 ponentem (m. 1) K21\', promenti L; p. domus M surgunt Ki K2 (m. 2) 719 uincent III 720 immotae CR alii immota-petrg P, immoto-fundamiue Poelm. in mg. 721 DOMVM SVPER ARENA B 722 diuersis M pergit CVt 723 uolocri P, pulueri M1 que (m. 1) K1K2 figit ex fulcit C 724 flamine CKaKaMpTVa V2, flamina rell. 725 infusis CMxMpxPVu effusis uel efusis rell. coepere (cum om.) K1K2T 726 in mg. add. Mp omnes T1 procumbet MlB, procumbent P molis RM1K1K1LPT1Bb 727 grauis HPoelm. tectorem Hl strange (m. 1) IC, ruina (sic) C 728 dicentem] i ex corr. Mp (cf. Matth. VII 29), dicenti Klt dicente K2, dicente VI flxa magna C, fiia F,, magna reU. 729 immensum C transcenderet B1 732 st*ipabat (p eras.) R 733 horrida M1 734 DE LEPROSO B totum (m. 1) Kt foedauerat RIM1, f*ederat Kt (auit corr. m. 2) P, fedauit KaTaBb 735 procumbit Ml precatur CRM1 alii, precator Kx 736 caream CK (m. 1) T, careat rell. tandem aliquando B langoris (m. 1) KiKiPT pondera Ml, ponderae G .737 sufficiat Poelm. dum MI, tunc R Adtactu solo purgauit lurida membra. Incolumique dehinc: \'Celaris gaudia, iussit, Et legi parens offers tua munera templo. Inde recedenti supplex se protinus offert Centurio et precibus proiectus talibus orat: \'Inpubis pueri cruciatur spiritus aeger, Cuius cuncta repens membrorum munia languor Dissoluit uitamque tenet iam poena superstes. Sed iussu miserere precor, nam tecta subire Crimina nostra uetant uitae lucisque parentem. Nunc uerbo satis est iubeas remeare salutem. \'Subiectos mihi saepe uiros sic nostra potestas Officiis uerbo iussis parere coegit.\' Dixerat. Ille uiri motus precibusque fideque Talia conuersus populo dat dicta sequenti: \'Haut umquam talem memini me gentis auitae Inuenisse fidem; sed ueris discite dictis, Quod multos homines diuersis partibus orbis Progenitos caeli regnum sublime uocabit Cum patribus nostris uitali adcumbere mensae, Progenies quorum caecis demersa tenebris Dentibus horrendum stridens fletumque frequentans 73SJ cf. Ou. Met. XIV 747. 746] cf. Verg. Aeu. VI 117. 750] cf. Ou. Met. I 385. 755] cf. Verg. Aen. XII 708. 759] cf. Verg. Aen. VI 288, Stat. Theb. VI 765. 738 a*tactu (t eras.) B, atactu B1, adtactu (m. 1) KzT lurida libida C, lu*rida XI 739 incolomique BMp, incolomeque KtT celaris scripsi (cf. Matth. VIII 4 nemini dixeris), caelare CRM, celaret Poelm. in mg., celare K2 (are in ras.) rell. haec gaudia BM (haee m. al.) K2 LMpPT2 Poelm. 740 offers tua C, offerret BMpBVxV2G, offerre M1, offerri KIBbH, offerit T\', offerri** Kit fort. offer tum templi Hl 741 recidenti C, recendente Kx (m. 1), recedente Hl aufert III 742 uenturo Hl proiectis Kx 743 impubis CB puer Ml spu (s m. al.) M 744 raepens Ml, tepens Poelm. (cf. Sed. P. c. IV 287 H.) langor pleri- e que cf. supra v. 736 746 procor BM alii 747 parentam K2 748 uero s 0 M, uerba K2Tl, uerbu Hl iubeat Kx 749 potesatas C 750 parare L 751 mo*tus P 753 aut CM 754 uiris C 755 quam multos Poelm. n n 758 demersa C, plerique dimersa \' 759 gentibus Hl frequetas Bb Perpetuis poenae cruciatibus acta subibit. At tibi iam, iuuenis, mentis uirtute fidelis, Ut credis, ueniet fructus cum luce salutis.\' Dixerat et dicto citius cum uoce loquentis Ad puerum celeris transcurrunt munera uerbi, Ingressusque domum miles properante recursu Praeuenisse Dei laetatur dona medentis. Aedes inde Petri sanctus penetrabat Iesus, Cuius anhela socrus aestu febrique iacebat. Utque illi dextram tetigit saluator Iesus, Sana ministerium praebebat femina mensis. *762 Quae cupis extimplo obtineas poscens sapienter 763] cf. Verg. Aen. I 142. 768] cf. Ou. Ex Pont. I 10, 5. 760 poenae CV,, poeuam rell. 761 ac Hl Poelm. tu M1 iuuenis lenis C, iuueni (s a m. 2) K2T post u. 762 obtenes quae cupis rogando sapienter extemplo (extimplo M) CM, quae cupis extimplo optineas poscens sapienter K2 (i. m. m. 2) 763 in mg. adscr. Mp1 loquentes CP 764 celeris R percurrunt Poelm. in mg. 765 procurante (?) H cursu Ml 767 liedes T, sedes Hl penitrabat M1 hiesus C 768 au*hela (c eras.) M, anela LMp, anaelo P, hanela Hl 769 atque III dext+ram (e eras.) MK7 seruator F, SAPIENTISSIMI VIRI IVVENCI XPIANI EVAN- GELIORVM LIBER PRIMVS EXPLICIT C, EXPLICIT LIBER PRI- MVS RMLMpPVu EXPLIC LIBER PRIMVS GAI (VEITJ AQVILINI SIVE IVVENCI VERSVS EVANGELIORVM B, G. VETTI IVVENCI PRESBITERI EVANGELIORVM (om. Kr) LIBER PRIMVS K,KzTBb

Iamque dies prono decedens lumine pontum Inciderat, furuamque super nox caerula pallam Sidereis pictam flammis per inane trahebat: Cum multos homines mentis languore ruentes Deuinctosque animam furibunda daemonis arte Certantes populi caeca iam nocte ferebant. Sed uerbum Christi tanto languore remoto Omnibus indulgens praebebat munera patris. Ecce sed exorta maior cum luce tumultus Gratantis populi cum turbis; anxius ille In mare ueliuolum celsam deducere iussit Discipulis puppim. Precibus tum scriba profusis Nauigio Sancti pariter poscebat abire. Olli Christus ait: \'Quo me tu, scriba, sequeris? Yulpibus in saltu rupes excisa latebras Praebet, et aeriis auibus dat silua quietem; 2] cf. Stat. Theb. II 527, Silu. I 6, 85. 6] cf. Verg. Aen. II 397. 11] cf. Verg. Aen. I 224. 17] cf. Verg. Aen. XI 146. INCIPIT LIBER SECVNDVS CALVETII AQVILINI Inde Philippus ... cernes dubitare quiesce I et proprios huc saepe greges ad pocula duxit I Progrediens inde nil oculis tueri licebit lad hoc seruator talia dicta detulit C (cf. II 109 et 264), INCIPIT LIBER (om. RK1 V,) SECVNDVS MltKaMpTPV.Bb, INCIPIT LIBER EIVSDEM B 1 decidens K7 (m. 1) T (cf. Thielmann, Archiv fur lat. Lexie. II 710) 2 incederat KJK2 (m. 2) BbG fuluamque C, furuamiam PIIl super] iam RlP, s. I. M (m. al.) B1 4 langore nonnulli 5 douictosquo M; deuinctasque animas C, deuinctas animas Poelm. scelerata furibunda C, furibunda MpVa, scelerata rell. 6 certantes eK, (m. 1) K2MpPTBbG, ceri tatim rell. populo L 8 patres T 9 extorta Vu exortus Poelrn. 11 multisonum uelibolum C 12 pupim MBl praecibus KMl alii 13 pariter sancti Mp habire C 14 olli] o ex corr. Mp7, illi Poelm. in mg. scribe Kx 15 altum Mx rupis BMp2P exesa K2 (m. 1), excesa Bbt, excissa i MMp1 latebras G, latebram rell. 16 acrcis RBI, auuerpÎs Mp, ethereis G H l Ast hominis nato nullis succedere tectis Est licitum: gentis sic sunt molimina uestrae.\' Tunc e discipulis unus sic ore rogabat: Ultima defuncto debentur munera patri, Sed spatium tribuat tua nobis, Sancte, uoluntas, Ut liceat miseri genitoris condere corpus.\' Christus ad haec: \'Itiner melius comitabere nostrum Et sine defunctis defunctos condere terrae.\' Conscendunt nauem uentoque inflata tumescunt Vela suo, fluctuque uolat stridente carina. Postquam altum tenuit puppis, consurgere in iras Pontus et inmissis hinc inde tumescere uentis Instat et ad caelum rabidos sustollere montes; Et nunc mole ferit puppim nunc turbine proram, Inlisosque super laterum tabulata receptant Fluctus disiectoque aperitur terra profundo. Interea in puppi somnum carpebat Iesus. Illum discipuli pariter nautaeque pauentes Euigilare rogant pontique pericula monstrant. *29 Ventorum rabies mixtis hinc inde procellis Instat et ad caelum rabidos sustollere montes Pontus et abruptos tollit trans sidera montes 23] cf. Verg. Aen. VI 112. 24] cf. Verg. Aen. XII 893. 27] cf. Verg. Aen. III 192, Val. Flacc. I 672. 30] cf. Verg. Aen. I 115. 32] cf. Verg. Aen. I 107. 33] cf. Verg. Aen. IV 554. 18 sunt molimina intentio C, sunt m. M (in ras. m. al.) MpPlVxBH, est intentio RlKt KaLTViBbG Poelm. in mg., cf. infra u. 308 19 e] s. I. R* 21 nobis tua RMpVxV*B; nobis tribuat tua Hl sancta BLH uoluntas potestas C 23 itener MV2 (m. 1), callem Poelm. in mg. 25 nauim M (m. al.) Kx (m. 2) N inflante MI, inflatu (m. 1) XI 26 flataque Bbl 27 consurgit CG3 28 immisis M, inmessis pi, inmensis RKaKaLMpVa GHl tumiscere C 29* Veutorum-montes C Poeltll. in mg. 29 instat coepit C, cepit RK2 (m. al.), coepit LlifpBGHHl. rabidos CRIMIK1 i PV2, rapidos rell. montis C 30 more K pumpim Ku puppem (m. 1) , K2T 31 inliss* (i eras.) M, illis hosq; III lateram B1 receptat Poelm. n. in mg. 32 fluctos H dissectoque Poelm. in mg. 33 in] s. I. Rs poppi Kt Ille dehinc: \'Quam nulla subest fiducia uobis! Infidos animos timor inruit!\' Inde procellis Imperat et placidam sternit super aequora pacem. Illi inter sese timidis miracula miscent Conloquiis, quae tanta\'sibi et permissa potestas, Quodue sit imperium, cui sic freta concita uentis Erectaeque minis submittant colla procellae. Iam Gerasenorum steterat sub litore puppis; Ecce sed egresso iuuenis — mirabile dictu — Occurrit, miseram cui mentem spiritus ater Inmunda inplebat lacerans uirtute furoris. Illi grata domus tetris habitare sepulchris; Nec poterat rapidum quisquam retinere furorem, Fortia quin etiam rumpebat uincula ferri Scidebatque graues ut lanea fila catenas. Et iam conpedibus leuis insultare solutis Ludus erat saxisque ferum concidere pectus. Isque ubi pergentem Christum per litora uidit, Cum clamore ruit longeque adcurrit adorans: Regnantis semper Domini certissima proles, IIf-\' 88] cf. Verg. Aen. I-€ £ TT 39] cf. Verg. Ge. IV 174, Aen. VIII 452. 40] cf. Verg. Aen. IX 97. 43] cf. Verg. Aen. III 277. 44] cf. Verg. Ge. II 30. 49] cf. Verg. Aen. II 134. 53] cf. Verg. Aen. VI 684. 55] cf. Verg. Aen. VI 322. 36 parua Poelm. in mg. subest] sub m. al. M fiduciam C 37 infidosq; N irruit R 38 inpetrat L suber MlBl aecora Mp 39 timidi T2V, 40 quae tantanta C, qualis M (m. aZ.) sibi et C, sit ei RMB, sibi LPVtHHl, fiet MpKiKj (i in ras. 2) BbG, stet T, sit fit a m. 2) V2, siet coni. Korn, fuat olim conieci 41 cui] cuic Hl 42 submittunt K2 (m. 2) Hl procillae C 43 gerasinorum MK2 (m. 1) Tx, Ierasenorum Vu tam senorum L littora C, littore B 45 miserocui FJFJ acer MlVi 46 immundam horrenda 0, horrenda Poelm. in mg. c 47 taetris R saepulchris M1 48 poterapidum C, rabidum MRxMpVi V3 BGHHl 49 fortia lf2. (ferrea eras.) C, ferrea Mp VI Poelm. ferri membris C, membris MpV, Poelm. 50 sparges graues C lania Bb, linea i Poelm. fala Bb 51 cum pedibus LBBb soluto Poelm. 52 conscindere M m. al. 53 ibi Poelrn. in mg. 54 rugit MlKx (m. 1) BbG longeque] que s. I. R? adcurrit RKxK7MpPTBBb 55 prolis RaMaKaKaTBb Oramus, ne nos solitae regionis ab oris Excutias longe tormentis excruciatos. Nam nomen Legio est nobis multosque sub uno Nomine consociat flatus uis sola nocendi. Cernis, ut inmundi subigant haec pascua porci? His saltem liceat rabiem satiare repulsam, Per patris altithroni nomen sublime rogamus.\' Imperat his hominis mentem dimittere Christus Porcorumque sinit gregibus finire furores. Iamque hominis stupidum decusso daemone pectus Insperata suae ueneratur dona salutis. Et iam praecipites scopulorum margine porci In mare coniecti properant disperdere uitas. At uero e speculis miracula tanta pauentes Diffugiunt urbisque ruunt ad tecta subulci Et famam accendunt populosque ad litora cogunt. Insanum uero iuuenem postquam resipisse Credere cernentum populorum turba coacta est, Orabant pauidi, regionem linqueret illam. Inde domum repedat terrarum lumen Iesus. Ecce reuertenti iuuenis torpentia membra, Officium quorum morbus dissoluerat aeger, 62] cf. Verg. Ecl. IX 27, Quid. Trist. IV 10, 121. 66] cf. Val. Flacc. II 488. 71] cf. Verg. Aen. IV 289. trndmi 56 hos C solita Bb; solitae ne nos Poelm. horis Jf1 57 excutias ruorant Hl, extrudas Mp Vh excruciandos M1 60 immundi C subigant T 61 saltim IIM alii rapiem C 62 altitroni RP 63 hiis MMp 64 furoris C 65 namque Hl homini Mx decusso CH(?), discuso M, discusso relZ. 66 inspirata R\' Mt ltlpt 67 iamque M *scopulorum M 68 disiecti R1\'G, deiecti MKXK2MpPBfibll uitam L Poelm. in mg. u 69 ut Hl e] om. MTl scopulis lJfp 70 difugmnt M querunt B *uulci M1 71 fama Hl incendunt MlKxPTBBbGH, spargunt Poelm., intendunt in mg. populosque] que om. Hl 72 insanum iuuenem postquam resipisse uidebant Poelm. resipisset C 75 repetat R\' 76 renertenti, (s eras.) M iuuenem C, fort. iuuenem, torpentia m. turpentia C, torrentia T I 77 morboa Ml aeger CR T, om. Bb t, acer rell. Ante pedes Christi lecto posuere cubantem. Quem miserans animo uerbis conpellat Iesus: \'Adsit certa tuae, iuuenis, constantia menti, Nam tibi praeteritus uitae donabitur error.\' Hoc dictum scribae mentis per operta malignae Carpebant, quod uerba Dei uirtute ferenda Protulerat. Christus sed pectora talia cernens, ,Hoc, inquit, uerbum scribarum dicta retractant. Quod quanto leuius fuerit dixisse sequentis Et dicti et facti pariter uirtute probabunt, Et mihi concessum peccata remittere cernent. Quapropter iuuenis, firmato corporis usu Surge uigens stratumque tuum sub tecta referto.\' Surrexit lectumque umeris iam fortibus aptat, Per mediumque uigens populi mirantis abibat. Tunc timor et laudes Domini per pectora plebis Concelebrata simul miracula laeta frequentant. Progrediens tunc inde ad uectigalia uidit Consessu in medio Matthaeum; protinus ergo Discipulis haerere iubet. Nihil ille recusans Imperio Christi paret gaudetque secutus. Inde iter ingrediens simili sermone Philippum Hortatur comitemque suis adsciuit amicis. Ille ubi cognouit Christi uiresque uiamque, Ut primum iusto concurrit Nathanaheli, 78 a. p. ponunt tepido recubantia lecto Poelm. in mg., cf. etiam Gru- o neri edit. Sedul. ad u. III93 79 compellat MMp 82 hic Kv 83 uerenda Sabatierus 84 Christus ClM3MpB, scs rell. 85 inquid CM alii . i uerbo Hl 86 quantum facile Poelm. in mg. sequentes T 87 facti et dicti Hl probabo Poelm. 88 peccata| (& eras.?) Ki cernunt V3 un g (m. 1) Ht, cernit B; ut (pro etj-cernant Poelm. in mg. 90 uies M referto C (t reporta m. 2) MlMpP(?) 91 umeris C, humeris rell. 93 laudis Mx 94 laeti N 96 concessu CB, consensu MKt (m. 1), consensum R1, consessum PHl, consessu rell. Matheum C cum aliis 97 heres L nihil CRPTl BbHZ, nil rell. recusa*t (n erail.) C, recussans M 98 paret] pauper Bbl sequutus MBHl 102 et RtV2 Poelm. cucurrit M Nathanaeli C \'En nostris, inquit, concessum est surgere saeclis, Quem uoces ueterum et sancti cecinere profetae. Hunc genuit ueniens Dauidis origine Ioseph, Nazara cui felix patria est et nomen Iesus.\' Ille refert: \'Genuit quicquam si Nazara, miror, Quod dignum tantis umquam uirtutibus esset.\' Inde Philippus ait: \'Cernes, dubitare quiesce.\' Illum ubi tendentem longe respexit Iesus: \'Vir uenit huc, inquit, cui pectora nescia falsi Virtutem puram seruant sine fraude maligna.\' Ille sub haec: , Ubinam uel quo me tempore nosti?\' Cui Dominus dicta haec diuino pectore promit: \'Cum te diffusae tegerent umbracula ficus, Ante etiam quam te uocitarent uerba Philippi, Vidit et elegit comitem te spiritus auctor.\' Talibus attoniti sequitur uox Nathanahelis: \'Progenies ueneranda Dei, rex inclite gentis, Tu populis manifesta salus uitaeque magister.\' Christus ad haec: \'Facilis suasit tibi credere uirtus, Arborea quod te uidi recubare sub umbra; *109 Progrediensque uide nam oculis tueri licebit 103 In Vu et V3 Podm. in mg. inquid CBT alii est] om. MBb surgere uisere C, uisere B* (s. I.) PHIN Poelm., uiscere P cf. u. 181 saeclis] sedes Bl 104 quae uoces V2 105 dabitis L; origine dauidis M Iosep BKxMp, uirgo Poelm. 106 ihs plerique 107 minor MH 109 inde] olli MTIBb cernis CVi (m. 2) V2, cernes MpPVxBx Poelm. in mg., cernens rell. quis esset My quiesces KI Tl, quiescis Bb; cernens noli dubitare Poelm. 109* deest in BG, add. in CKIMpT, post u. 109 legitwr in MLPYI YzBBb; que] om. CMLKxBlBbH namque L tuere CPB, spectare editt. 110 longe ihs M 111 uere ait Poelm. in mg. inquid CMpO nescia pectora RH falsi] fellis Poelm. in mg. 112 seruaJlS B maligna nocendi C, nocendi Mp, maligne KIT, maligni Poelm. in mg. 114 cui] tunc Mp 115 te iam B diffusa VJVJ, difusae K,, difuse Bt uerbum (m. 1) Kx 117 eliget C comitantem Hl autor M 118 Nathanielis C 120 populi Kj VtBb Hl manifesta terraeque C, manifesta KxMp, terraeque rell. 121 ad haec s. Z. K2T 122 quid P1 recumbere BIKtTl, cub are Mpt Sed maiora dehinc rerum miracula restant. Cernetis pariter totum se scindere caelum Atque Dei celeres aethram penetrare ministros, Inde hominis nato claram deferre coronam.\' Interea thalamis conubia festa parabant In regione Chanan, ubi clari mater Iesu Nato cum pariter conuiuia concelebrabat. Vina sed interea conuiuis deficiebant. Tum mater Christum per talia dicta precatur: \'Cernis, laetitiae iam defecisse liquorem? Adsint, nate, bonis ex te data munera mensis.\' Olli respondit terrarum gloria Christus: \'Festinas, genetrix; nondum me talia cogit Ad uictus hominum tempus concedere dona.\' Mensarum tunc inde uocat laetata ministros Mater et imperiis nati parere iubebat. Sex illic fuerant saxis praepulchra cauatis Vascula, quae ternis aperirent ilia metretris Haec iubet e fontis gremio conplere ministros. Praeceptis parent iuuenes undasque coronant Conpletis labiis lapidum; tum spuma per oras 123] cf. Verg. Ecl. 11, Ou. Met. X 129, Calp. Ecl. IV 37. 124] cf. Verg. Ge. IV 441. 125] cf. Verg. Aen. I 587. 135] cf. Verg. Aen. XII 18. 143] cf. Verg. Aen. II 607, I 724. 124 cernitis] MIK2 (m. 1) TlV2 totum pariter tlbra L copscendere (se a m. 2) Mp 125 caeleres BM, celeris V2 aetheram RaKKaMp, aeternam M, aethrem Tl, aetram alii penitrare M 126 defferre M corona Mp 127 parabus L 128 chanaan RK7T, chana M, chanam Mp clara RlMlMpTl iesu* (s eras.) T, ihesu Bb, ihu plerique 129 conpariter VtLHl comuiuia M concelebrabant CLN, caelebrat M, concelebrantbat H 130 conuiis Bb deficere f*rte (o eras.) M, defecere . K, (m. 1) MplBbl 131 tunc BLMpPVtV3Hl uerba Hl 132 deficisse CKXT, difficise M liquorum CMl(?) 133 assint C, et sint Hl 134 illi Hl respondebit Ll 135 festina P1 genitrez M 136 concidere C 137 laeta uocat M 138 et] om. M 140 ternis quae M, quaternis L ilia] = ilja, illa K,LTBb, illia VI V, metretis LTl Bb, » mari** K2, metris reU. cf. Wiener Stud. I. c. p. 107 141 effontis P conplere C ministris C 143 lapidum labiis Poelm. dum KtBb spuma* (s eras.) M Conmixtas undis auras ad summa uolutat. Hinc iubet, ut summo tradant gustanda ministro. Ille ubi percepit uenerandi dona saporis Nescius, in uini gratum transisse liquorem Egestas nuper puris de fontibus undas, Increpat ignarum sponsum, quod pulchra reseruans Deteriora prius per mensas uina dedisset. His signis digne credentum discipulorum Perpetuam stabili firmauit robore mentem. Inde ubi Iudaeis aderant sollemnia paschae, Ad Solymos direxit iter temploque subibat. Repperit hic populum uenalia multa locantem: Pars uendebat oues, pars corpora magna iuuencum, Pars inhians nummis arti numerare uacabat. Restibus hic Christus conectit uerbera flagri Et tales populos sancta proturbat ab aede, Et mensas uertens aeris profundit aceruos Et superincrepitans: \'Procul haec auferte profani,- Ut meus hic genitor, non sordida lucra colantur.\' Tum poscens signum plebes Iudaea fremebat, Quo fidens animos in talia facta leuaret. Ventura obscuris tunc Christus talia miscet: 145] cf. Verg. Ge. IV 499 s. 149] cf. Culex 146. 153] cf. Ciris 43. 157] cf. Verg. Aen. XI 811. 162] cf. Verg. Aen. VI 258. 144 undas (m. 1) K2T aurasque MpVsBBb, aures L 145 tradent (m. 1) jfi ministra M, magistro K2 (ag in ros. m. 2) 147 ligorem C 148 nuperis T1 149 ignarus C quid Poelm. 152 robure M 153 Iudeis C cum altis adherant KtE 154 solimos CMKXP deflexit R Mp (ex corr.) VyVi templumque Mp Poelm. in mg. subibant Bb 155 roperiit M1 hiic M1 156 uindebat C, scindebat T1 .157 in mg. add. KI inhinians T arti] Areu. coni., partim Mp, arte: T, arte MtG, artem rell. uocabat K7Tl; mensas onerauerat aere editt. pler. 158 quoflaffris nectit L flagris C, flagellis N 159 perturbat RT1 edae CR 160 ac R mensas se Mp profudit CB2 161 tum super V2 proferte P1 162 et C colantur C t MI K2Tl V2Bb2 (m. 1) G, colatur rell. 163 tum CR, tunc reU. plebis MtT 164 quod K2 (m. 1) PT animas C 165 tum RKIK,L PTGIl tempora miscet F, \'Soluite pollutis manibus uenerabile templum Hoc, ego restituam, cum tertia lumina solis, Incipient rutilam terris infundere lucem.\' Illi inter sese tractantes murmure caeco: \'Hoc, aiunt, uix sex et quadraginta per annos Constructum ueteris regni molimine templum Tu poteris tribus in spatiis renouare dierum?\' Hoc uerbum quondam post tempora debita digni Cognouere uiri, proprio de corpore Christum Delubrum dixisse Dei. Sed signa uidentes Tum multi cepere fidem Sanctumque secuti. Nocte sub obscura celso sublatus honore Primorum procerum Iudaei nominis unus Venit et ad Christum submissa uoce profatur: \'Haut dubium est, quod larga Dei te, Sancte, uoluntas Humanis lucem concessit surgere rebus; Nec quisquam tantis tribuet miracula. signis, Ni comitata Dei iubeat splendescere uirtus.4 Christus ad haec: \'Iteris iusti si culmina quaeris, Nullus ad excelsum poterit conscendere regnum, Reddita ni penetret nascendi exordia rursus Atque nouam capiat diuino munere uitam.\' Ille autem tantis stupefactus corda loquellis: \'Hoc, inquit, nostrae non est conprendere mentis. 166] cf. Ou. Ex Pont. III 3, 91. 167] cf. Verg. Aen. VI 255. 168] cf. Ou. Met. I 864. 169] cf. Verg. Aen. XII 591. 171] cf. Verg. Aen. m 84. 177] cf. Verg. Ge. I 478. 179] cf. Ou. Met. VII 90. 168 incipiant MKaLTaBGHl rutilem Hl lumen Poelm. in mg. 169 hoc inter Poelm. in mg. murmore BIBl 172 tu* (m eras.) M in] om. M Mp B I reuocare P tu poterisne trium spatio Poelm. 178 uerbum g***ncis quondam tempore debito M pos L 174 in mg. add. Mp 176 coepere B sequti M 177 DE NICODIMO PRINCIPE SACER- DOTVM L obscurum (m. 1) Kt 178 numinis M 179 summissa B 180 aut B 182 tribuet C, tribuat B1 f-it m. 2) Vt F2, cogeret M, ageret L, tribuit rett. signis rebus C 183 splendiscere C uirtus] in ras. K2T 186 credita Mp penitret MBb 187 numine M, numere Kt (m. 1) 188 corde RMpxP loquillis 1E, (m. 1) T 189 inquid C non est nostrae P comprehindere f, eomprendere M, conprehendere plerique XXIV. Inu. 4 Quis poterit coeptae reuocare exordia uitae? An rursus senior matris conreptet in aluum Ut nouus in lucem ueniat uitamque reuoluat?\' Ille sub haec: \'Liquido si quis de fonte renatus Et flatu sancto rudibus consistere membris Coeperit, aetheriam liber conscendet in aulam. Terrenum corpus terreno corpore natum est, Spiritus haut aliter similem generat sibi flatum. Spiritus hic Deus est, cui parent omnia mundi. Hic, ubi uult, quocumque uolat uocemque per auras Iactat, sed nescis, quae sint exordia uocis, Quamque petant eius currentia flamina partem. Quisque igitur iustae repetit primordia uitae, Hunc similem sancti flatus reuirescere certum est.\' Et Iudaeus ad haec: \'Nil horum cernere possum.\' Talia tum Christus: \'Solymorum magne magister, Tune etiam mentem uitae de lumine raptam Demergis praeceps furuis, miserande, tenebris,, Nec potes obtunso conprendere talia sensu? Ecce fides nulla est, tantum terrestria dixi! *205 Israhelitarura sublimis gloria gentis 190] cf. Verg. Aen. VII 40. 199] cf. Verg. Aen. II 768. 205*] cf. Verg. Aen. VI 767. 191 afl M, aut KxKaTBb conreptet R1, correpet Poelm. in mg. 192 et M uitam lucem M resoluat C, resumat B, reuoluat M (a s. uJ Kt(?) Mp VIt renoluet Bb 195 aetheream M conscenderet CB, conscendit LN aulam] altum Hl 197 aut C, haud B 198 rerum P (i mundi) 199 ubi] om. CJtfJEt (m. 1) T, oum Poelm. in mg. uolens C quacunque B aures Hl 200 nescit Hl eisordia Hl 201 que] s. I. Bb* flumina T1, flammina Kx in mg. legitur uers. H 202 iuste B 208 reuirescere Cant., reoiuescere CMp1, reuiscere M, reuisuescere Vu reuiuiscere rell. cf. Wiener Stud. I. c. p. 110 204 nihil PTlBb posum M 205 tunc RMp solimorum C cum aliis magni (m. 1) KiT 205* CR, in mg. add. MTWaBbaHl, om. Cant. cf. I 207 207 dimergis R, demerges K2T1 mirandae in mg. add. in M 208 potes. (t eras.) KI conprehendere KaKaPTBaBb, deprehendere Hl 209 dixi* (t eras.) B Quid, si caelestes uires conscendere sermo Coeperit et superas rerum conprendere formas? Quis uestrum duram poterit mihi pandere mentem ? Accipite ergo, nouis quae sit sententia rebus. Sidereum nullus poterit conscendere caelum, Ni solus, qui missus caeli uenit ab aula, Idem hominis natus, caeli qui in sede moratur. Ut serpens olim regionibus in desertis Moysei manibus summo sublatus honore est, Sic hominis natum tolli in sublime necesse est, Ut, quicumque fidem mentis penetralibus altis Illius ad nomen statuit, sub turbine saecli Proculcet pedibus letum et trans sidera surgens Sublimis capiat donum inuiolabile uitae. Namque Deus mundum tanto dilexit amore, Eius ut in terras discenderet unica proles Credentes Domino uitae iunctura perenni. Nec Deus hunc natum disquirere iure seuero Iudicioue truci terras expendere misit, Mitia sed populis ueniant ut munera uitae. 211] cf. Verg. Aen. VI 626. 213] ef. Verg. Aen. III 250, XI 314. 217] cf. Verg. Aen. IV 42. 219] cf. Verg. Aen. X 144. 220] cf. Stat. Silu. m 5, 56. 222] cf. Ou. Met. XII 374. 224] cf. Verg. Aen. I 344. 210 seręmo R 211 conprehendere KaKaMpPTBb 213 accipe V2L\' 215.nisi VaBHN qui missus caeli C, missus qui u. H caeli qui uenit ab aula missus M, caeli qui uenit missus a. a. LPB finissus in ras. m. 2) 217 olim R1 vn ras. regionibus olim L in desertis regionibus olim BP tia GH, desertis in regionibus olim Mp in deser (In m. 2) R, inque desertis KaKiTaBb1 olim uastae regionis in oris Poelm. 218 Mosęi C, Moysei MLMpX., Mosei RPBH, Mosey Bb, moseis Poelm., moysi G Poelm. in mg. 220 penetrabilibus BtMppl VI, penitralibus M 221 nomen CMKi (m. 1) T1, numen rell. statuet RLVaHHl 222 proculculca M, conculcet Poelm. in mg. loetum plerigue 223 captat KtTl inuiobile R1, inreuocabile M 224 nam dominus mundum V2, nam d. hunc Hl amo**re (ro eras.) R 225 terra MHl discenderet M, ascenderet Kt (m. 1), descenderet rell. prolis Tl 226 dono C, dominum YiHI perendi (sic) M credas ut domino uita uicturae perenni G 229 popalis seu X2, p. eu Tl 4* Namque ubi certa fides fuerit conplexa salutem Non erit ulla illic anceps agitatio iuris. Ast ubi dona procul fuerint exclusa medellae, Iam propria ipsorum mentem damnatio torquet; Unica nam Domini fuit his incognita proles. Aduentum lucis miseri fugere superbi Et magis amplexi caecas tenuere tenebras. Sic quicumque malis mentem maculauerit actis, In tenebras pauidus refugit, ne lumine claro Sordida pollutae pateant contagia mentis. At quicumque piae tenuit uestigia uitae, Ad medium properat lucemque nitescere gaudet, Splendeat ut claris uirtutis gloria factis.\' Inde Galilaeam repetit seruator Iesus. Praeteriens sed forte venit Samaritida Sichen. Illic fundus erat, Iacob de nomine pollens, Et puteus gelido demersus in abdita fonte. Sederat hic rapido saluator anhelus in aestu, Discipulique escas mercantes moenibus urbis Passim dispersi solum liquere magistrum. Moenibus egrediens Samaritis femina uenit Hauritura cauis putei penetralibus undas. 286] of. Verg. Aen. III 232. 246] cf. Verg. Ecl. X 42. 248] cf. Verg. Aen. XII 116. 230 foerit B1 complexa BMB, conpleta Hl 231 erat Kx 233 iamque M, tunc Hl propriam HIN dominatio M 234 namque Bbl prolis KIK" 235 fugire CJEjT1 superui C, supernae Poelm., superbe coni. Koenigius 236 tenebras CMp 238 in C, ad rell. ca 241 admedium L, in m. Poelm. in mg. 243 DE MVLIERE SAMA- RITANE L Galileam plerique petiit VxHl seruator CKKaMpTVu saluator rell. 244 Samaritida (as in ras.) Sichen C, Sichae RMMpV,, sychem K", sichem LVj, sychen KIPTBb 245 Iacobi BMKX (i in ras.) V2Bb de nomine CLMpPB, nomine MKzTlBb, cognomine R 246 at C gelidus (m. 1) Kx dimersus RLPBlGH 247 rabido MKX (m. 2) saluator OtB2N, seruator rell. anhellus MBl, sanhelis (m. 1) XI estus 2\'1, e*tu Mp 248 discipulisque Mp, discipuli (m. 1) X2 249 sparsim L linquere C 250 Samarites M faemina M 251 hauritura (ha tn ras.) B, extractura Poelm. in mg. canis L penetrabilibus BXTX, penitralibus XI Olli Christus ait: x,Laticis da, femina, potum.\' Respondens mulier: \'Mirum mihi praecipis, inquit, Ut tibi Iudaeo mulier Samaritica potum Dispernens ueterum Samaritum iussa ministrem.\' Tum seruator ait: \'Domini si munera nosses, Et quis te sitiens putealia pocula poscat, Tu potius peteres, uiuam tibi traderet undam.\' Illa sub haec: \'Puteus gremium sinuatur in altum, Urceus est nullus nec sunt tibi uincula funis; Unde igitur poteris undam mihi tradere uiuam? Num tu maior eris nostri uirtute parentis? Hunc Iacob etenim puteum cum prole bibebat, Et proprios huc saepe greges ad pocula duxit.\' Olli respondit mundi regnator Iesus: \'Ex ista plene nullus satiabitur unda, Nam rursus sitiet; sed nostri dona liquoris Ardorem excludent aeterna in saecla bibendi. Dulcia prouenient nostri cui pocula fontis, Largior inde fluet uitalis gratia fluctus. Sed desiderium nostrae si te capit undae, Excitus ueniat tecum mox urbe maritus.\'. Coniugio sese mulier negat esse reuinctam. 252* Illam deposcit potum sibi tradere Christus 264] cf. Verg. Eol. VIII 28. 265] cf. Verg. Aen. XII 18. 252 exhtbet C (de pro da) Poelm.; Rom. (ap. Areu.): Sic olim Christus 1. d. f. p.; post u. 252 kgitur in C 252*, qui ueraus in codd. omn. praeter T adest, cf. infra u. 279; ordine inuerso u. 252[3 leguntur in FJF2 253 respondit ML inquid KtT, inquidt Bb 254 samaritidca C, samaritida KXLPV*BGH Poelm. in mg. 256 saluator BHHl 257 putualia R, potalia ML, putialia P1 258 peteris T tradier R, tradere K2 VI VI TsBb 261 unda C mihi poteris undam M, p. mihi undam L 268 iacob; (sic) enim C puteo etenim Iacob Mp, puteum iacob semper Hl etenim (& a m. 2) KIT hoc—puteo MBH Poelm. in mg. 264 dixit LB 265 ad haec seruator talia dicta detulit M (uersus genuinus in mg. add.) olli] o in ras. K7 266 planae M, plane Vu ad plenum Mat. saturabitur M 267 sitia Bl 270 fluitur Bt, fluit KtKI1\'Bb 271 dissiderium M si] om. M capet CM, capit Kv 273 coidgio M deuinctam M Tunc sic prosequitur mentis perspector Iesus: \'Femina, ueridicis loqueris de coniuge uerbis. Nam tu conubiis nexa es iam quinque uirorum, Nunc aliena super thalamorum uincula tollis.\' Tum mulier: \'Sanctum te certum est esse profetam. Sed nostri istius uenerandum montis in arce Praeceptum nobis quondam liquere parentes, At uos in Solymis orandum dicitis oris.\' Talia dicenti mox talia reddit Iesus: \'En aderit tempus, montis cum uertice uestri Omnibus et Solymis aberit ueneratio longe. Sed nunc certa salus Iudaeis surget ab oris, Et nunc instantis cursus iam temporis urget, Cum ueri sanctum genitorem errore remoto Cultores iustis armati legibus orent. Spiritus his ac plena fides erit et pater altus Talia conquirit cultorum pectora terris.\' Illa dehinc: \'Scimus, quod Christus nuntius orbi Aduentu proprio uitalia saecula pandet.\' Et tum peccantis largus miserator Iesus Se lumen terris Christum uenisse fatetur. Et iam discipuli reduces stupuere magistrum, 289* Spiritus atque fides aderit simul et pater altus 282] cf. Verg. Aen. IV 362. 288] cf. Verg. Aen. VII 674. 274 tum H\'iKsLBipT rec. 275 uiridicis CR, ueredicis (m. 1) KXK7 276 cunubiis M nexas Bbl uiuorum Vx 277 talamorum R uincla M 278 tunc Hl profetam C, prophaetam R post u. 279 add. m. 2 in Kt illi ip ait laticis da femina potum cf. supra u. 252 279 uenerandi Rt LMp2 B 280 quondam nobis B 281 e Solimis R 282 reddidit MK-t 285 surget CMBlBb, uenit Mp YtHl, surgit rell. 286 stantis M tempus L urguet KaMpLBb 287 ueri om. M; uerum sancti Mp 288 cultoris KtTl iustis samarites C 289* legitur in C (scriptwra diuersa), (om. u.289) in MpMatr. 290 conquira RlVt 291 qua ex quod M2 292 saecla KI (m. 1) pandent K3 (m. 1) 293 tunc RPBbHI peccantis C, praecantum M (in mg. peccantum), peccatum P, peccat*u Mp, peccantum reU. 294 christus C MIRABANTVR QVOP CVM MVLIERE LOQVEBATVR L sese M 295 discipoli C Quod secreta illis potiretur femina uerbis. At properans urnam mulier pro fonte reliquit Et populum totis eduxit moenibus urbis. Omnia nam memorat, sibimet sermone profetae Gesserat ipsa prius quaecumque, ex ordine dicta. Tum propere Christum fusae petiere cateruae. Discipuli interea rogitabant, sumeret escas. Ille satis sibi pulchrorum superesse ciborum Respondit. Sed tum mirantum discipulorum Inter se occultis currebat sermo loquellis: \'Forte aliquis prior hic epulas dedit ante magistro, Nostras ut merito satiatus respuat escas.\' Ille sed internae cernens molimina mentis: \'Hae mihi sunt epulae, pectus satiabitur istud, Si faciam magni genitoris iussa per orbem. Quattuor hinc menses laetae ad primordia messis Frugiferae aestati certe superesse putatis. Erigite ergo oculos, albentes cernite campos, Cunctaque maturam iam rura exposcere messem. Nunc quicumque metet, pulchri mercede laboris Vitalique dehinc gaudebit fruge redundans Et sator accipiet messorum gaudia laetus. Vos ego nunc misi grauidam succidere messem, Quae non est uestro sulcis inserta labore. 313] cf. Verg. Aen. XII 36. 315] cf. Ou. Fast. VI 661, Lucau. V 331. 318] cf. Ou. Met. VIII 781. 296 illi C, illius RlMxK\\ MplVaBb, ullis P poteretur L2K\'J (m. 1) 297 ad BlMlKiG prope MLPVaHl fonte M relinquit Ml; uersus in mg. adscr. in Mp 298 totum ML, notis Hl 299 namque M profetae CT 300 ipsa prius] ipsius Hl ueraus in mg. add. P2 301 tunc MpB properat K2P fu*sę MB, rulsę L petere CMB, petire Kt 302 rogabant M, cogitabant Bx sumere B aescas M (passim) 306 prior (a m. 1 om.) K2T 308 interno P 309 haec Hl aepulae CR 310 DE MATVRIS MESSIBVS L 311 hic KtLTWi mensis RBbN, messis ex corr. BKt 312 aestati CRsG, aestatis rell. u. 313 in mg. MaKaT2 eregite C 314 exposcire Tl messe Mp 315 metit ZfBJT mer- I rt4 oide CM1 labores T 316 uitalisque Hl habundans M, potitus Mp 318 ergo R succedere RxPl 319 laborem JS1 Vos aliena bonae ditabunt munera frugis.\'. Talibus adloquiis comitum dum pectora conplet, Ecce Samaritum populi uenere rogantes Exorantque illic geminos expendere soles. Iamque fides multos plebis fundauerat alta; Nec iam femineis tantum concredere uerbis Ipsos, sed coram uirtus manifesta docebat, Venisset saecli quod iam seruator Iesus. Iamque Galilaeam remeauerat in regionem, Quondam ubi fontanas uino mutauerat undas. Regius hic iuuenis, cui natum morbus anhelo Ardore extremis uitae torrebat in oris, Conperit ut Christum certo remeasse recursu, Aduolat et precibus subolis pro sorte profusis Orabat, celeris deposcens dona salutis, Ne prius ad letum natus traheretur acerbum. -Christus ad haec: \'Signis nisi suadeat omnia uirtus, Non erit ulla fides; sed perge et sospite uita Aedibus in uestris dulcem conplectere natum.\' His uerbis fructum mox perceptura salutis Pulchra fides animum laetanti in pectore firmat. Iamque iter ingresso properantibus obuia seruis Nuntia fama uenit pueroque in luminis oras Limine de mortis subitam remeasse salutem. 329] cf. Ou. Fast. IV 655. 331] cf. Verg. Ge. II 171. 338] of. Verg. Ge. II 523. 341] cf. Verg. Aen. VII 160. 342] cf. Verg. Aeu. IX 474, VII 660. 343] cf. Culex 224. 320 alieuae Bb bonos (m. 1) K, fruges RI K2Tl 321 alloquiis CBM alii 322 uenire T\' 323 exortantque JB1 expendere CMLlMpPBl GH, inpendere rell. u. 324 in mg. adscr. M2 327 saeculi Kx quod] d ex n M, qm B saluator BHl 328 DE FILIO REGVLI L Galileam plerique Galilea-regione T iamque iterum terram remeauerat in galileam VxHl 330 anhello MK2, anhelans Bbl 331 ardoris M horis HIN 332 certum H l cursu M 333 praecibus CRM sobolis RPBb profusus Mp\'T\' 335 aceruum RIBI 336 nl M, ni KtKtT 337 sospita M (in mg. adsc.) Rt, suspite T\' 340 laetantin CBb in] om. RV2 342 horas LBzGHl puero resonatque iacenti Poelm. in mg. 343 liminis L1, lumine (m. 1) KtT Ille ubi cognouit certum concurrere tempus Sanantis Christi verbis, seseque domumque Mancipat amplexus fidei uenerabile donum. Forte dies epulis multos sociauerat unis, Publica conductis qui uectigalia lucris Professi rapiunt alieno nomine praedam. Hos cum discipulis simul accipiebat Iesus. Ecce Pharisaei occulto reprehendere risu, Quod legis doctor conuiuia talia iniret. Ille sed inspiciens, quid pectora clausa tenerent: \'Non, inquit, medicis opus est, ubi fortia membra Intemerata salus uegetat uirtutis honore. Aegris sed merito miseris adhibenda medella est. Discite nunc saltem, iubeant quid uerba profetae: Non ego sacra magis quam mitia pectora quaero. Haut etenim iustos ueni ad directa uiantes, Sed reuocare malos peccantum a limite gressus.\' Ecce sed e numero mirantum munera Christi Unus Iohannis quaerebat discipulorum, Cur ipsi legis ieiunia crebra tenerent Nullaque sub Christo plebes ieiunia ferret. 346] cf. Verg. Aen. VI 408. 355] cf. Culex 358. 344 concurre T 345 sanati Vu sanatis YzHI 346 macipjat MP complexus M domum LMptBt 347 QVARE CVM PVBLICANIS L unis CM1 Cuna in mg.) K2Tt, unus Hl Poelm. in mg., una rell. 348 puplica C 349 professe RI, professo Ml 350 accepiebat C reprehinquod dere C, reprehendere R, reprendere BK1LP 352 cum M comuiuia M concelebrabat L, talia uellet MpVaVaHl 353 clausa saeua C, clausa Poelm. in mg., saeua rell. 354 non] num a m. 1 fuisse uid. in M 355 uegitat CMKtTBlBb uiresque ministrat uirtutis honore C, uiresque ministrat MpV2 (a m. 3) Poelm. 356 miseris C Mat., miserans rell. cf. Sedul. P. c. 138 H. est] om. Mp 357 discedite L salutem Mp, saltim RMKaKaLPTVjGH 358 non] nunc Bl 359 aut C uenit L 360 peccantS Hl a] om. CP mortis a M1 limite CMp Mat. PBN, climine M, limine rell. 361 NON CORA SPONSO IEIVNARE L 362 Iohannes R\' 363 ipse Hl crepra C 364 plebis MIK2Pt1\'l ferrent CLMp Christus ad haec contra placido sic ore profatur: \'Qui sponsi laetis comitantur uota choreis, Non praesente illo ieiunia tristia portant Iamque dies aderit, cum sponsus turbine saecli E medio comitum rapietur: tristibus illi Spondebunt animos lacrimis horrore ciborum. Quam stultum est, rudibus ueteres subtexere pannos Vestibus, ut turpis peius scissura patescat? Aut utribus calidum tritis conmittere mustum, Quis ruptis totum sequitur disperdere uiuum? Sed rudibus rectum est utribus spumantia musta Condere: sic uiuum conseruant fortia uasa..\' Talia tractanti percussus pectora luctu Ecce sacerdotum princeps procumbit adorans Et sibi defunctam — funus miserabile — natam Inplorat lacrimans, certamque uenire salutem Defunctis etiam poscebat munera Christi. Haut mora, consurgens graditur seruator Iesus. Progressi mulier sequitur uestigia seruans, Quam languore graui bis sex labentibus annis 370* Languida concipient animis ieiunia flentes 365] ef. Vwg. Aen. VII 154. 368] cf. Verg. Am. II 132. 378] cf. Ou. MeL XIY 751. 383] cf. Verg. Aen. H 711. 384] cf. Verg. Aen. II 15. 365 contn] illi KxKyTG 365-367 M m§. add. I;P 366 quis Hl aestigu JP (coU m .,J 367 neiunia M. ueni: Mp tristitia ClHl(?), tiisti*» XI 368 tnrbine] de add. Mp1 369 illis L 370 tuncque dakunt Poeim. M mg. latrimos RI tt. 370 exripit M. 370* M CX,LJlp(?) GH ap. Poflm., im mg. atLtcr. in MK\'pT2BBb. amte II. 370 fay. ita VI Mat. Hl concipuuit KIPТB 371 panno C 372 ut#»risque M (turpis f"\'" .. t. ut putres KtT. ut putris K,llb. ut ruptis Matr. peior XI LKI ier rotТ.J patescat notetur C ueteris peior scissun pateseat PKJM., turpis peius scissura notetur Pbtim. im mg. 373 fessis tritis C 374 disrnmptr* X 375 rertum M 376 eoncidere C 377 DE FILlA. PBIK- CXPIS SACERDOT V M L percus?us CAftrf., perculsus rdl. 381 defonctae uita posoebat mnnrre Chrim Pocim. munere MH 382 Mt C emm aliis alutor KyLBHl t s; DE FLVXV MTLIERIS L proi gresa» Poelm. SS4 grsue T Carpebat fluxus macerans sine fine cruoris Viribus absumptis et toto corpore fessam. Pectoris haec tacitam uoluebat credula mentem Arcano secumque fide iam certa tenebat, Actutum fesso fugeret quod corpore tabes, Extremam Christi posset si tangere uestem. Haec ubi per populum summi pendentia pepli Fila manu trepida tractauit, protinus ille Et causas morbi et credentia pectora cernens Concessit celerem tali cum uoce salutem: \'Accipe, quod meruit fidei constantia, munus.\' Et mox restricto uiguerunt sanguine uenae. Postquam peruentum est, ubi funera uirginis, ingens Plangentis populi fremitus clangorque tubarum Ultima supremae celebrabant munera pompae: Abscedant, inquit, tectis haec tristia uestris. Namque puella iacet placido demersa sopore, Defunctam retur flentum quam nescia plebes.\' Talia dicentem ridentum turba reliquit, 385* Torquebat soluens morbus pallore uirentem 386* Visceribus siccis fluxu sine fine cruoris 396] cf. Verg. Ge. III 460. 398] cf. Verg. Aen. II 313. 385 macherans K2, manans Koenig coni., lacerans Arev. post u. 385 exhibet C: Carpebat soluens morbos pallore uirente Viribus absumptis et to corpore fessS Visceribus siccis fluxu sine fine cruoris; Pectoris etc. Torquebat soluens morbus pallore uirentem Poelm., Torpebatque graui morbus p. u. Poelm. in mg. 387 tacita Hl 388 arcana RMKtPVaBb Poelm. in mg.; arcanaque fide s. Poelm. secum MBb fldei M, fidem MpHl, fides Kl (m. 1) 389 actum Tl labes M 390 possit KJLaTBb 391 pendenti KzTI plebi MBX 396 restrictu (m. 1) KZT, constrictae Poelm. 397 DE EADEM PILIA ITERVM L 399 suppraeme BPHl celebrabat Mp munera RM, funera (af munera in mg. m. 2) B, funera rell. 400 abscendant (m. 1) KtT inquid CMTBb tristitia B\'TlBt 401 iacit C dimersa R supore CT1 402 estimat retur Mp, fertur Poelm. in mg. quam flentum miretur M plebis .MTBb 403 om. K2 (m. 1) T\'Bb dicenti (m. 1) Kx requirit KIT, reliquit i requirid Kx Quod morte abreptam dixit dormire puellam. Sed Christus, leti uictor uitaeque repertor, Frigentis dextram dignatus prendere dextra Surgere mox iussit miranda ad gaudia patris. Inde reuertenti clamor se protinus offert Caecorum pariter gressu labente duorum. Ollis Christus ait: \'Quid credunt pectora uestra? Num uirtute mea se reddet lumen ademptum?\' Olli firmato se credere corde fatentur. Tum Christus fatur: \'Credentes cernite lucem Nec cuiquam nostrum post haec edicite nomen.\' Dixit; sed propere per gaudia tanta uidentum Ardor inexpletus famam per cuncta serebat. Offerturque dehinc iuuenis, cui rapta sonorae Daemonis incursu fuerat substantia uocis. Ast ubi propulsus fugit de pectore daemon, Confestim sanae redierunt munera linguae. Talia mirantis populi stipante tumultu Vallatur; cernens sed milia tanta uirorum Ingemit ut ruris dominus, cui pascua laeta Innumerae tondent pecudes rectoris egentes. Tunc ad discipulos depromit talia dicta: \'Quam laetae segetes ruris per terga patescunt! 411} cf. Verg. Aen. III 658. 426] cf. Verg. Ge. I 1. 404 loeto Mp arreptam BlHl puella Mp 405 laeti C 406 dexteram M 407 surge (re in mg.) M 408 DE DVOBVS CAECIS L reuerteutem Rl, reuerteudi Mpl 409 lumine captorum Poelm. labante coni. Arev. 410 illis (m. 1) K2T Quid CK2 (m. 1) TaVaBbHl, si rell. 411 nunc RI (in mg.) MKXK2 (m. 2) T2BBbGH, none P\' reddet quod M adeptum Hl 412 illi C 413 tum CRBb, tunc rell. lumen M (in mg.) VjG1 Poelm. 415 m maior (propere eras.) ev 2t propere Mp Mat. F, Poelm. in mg., maior rell. 417 DE SVRDO E MVTO L adferturque Poelm. in mg. 418 fuerat] ferebat Mp 419 pulsus M, proculsis Mp IX peccatore Mp 422 uallatos R 423 utruci (m. 1) K2, utrucis KyT 424 tundent C pecodes MK2, equites L\' rectores (m. 1) KtTBb 425 MESSIS MVLTA .... L uerba LMpVx V2BG Poelm. 426 qua Hl e latae B, late B; en late PoeZm. in mg. segites (m. 1) K,TIB Sed rarus messor frugis superatur aceruo. Iam superest dominum segetis deposcere tantae, Ut sua rura uelit numero conplere colentum.\' Haec fatus populo ex omni delecta seorsum Fortia conglomerat bisseno pectora coetu. Hos ubi delegit, praeceptis talibus inplet: \'Deuitate itiner, quod gentes perfidiosae Et Samaritarum fraudis uestigia calcant. Pergite, qua patrii pecoris custodia labat. Pergentes uero similem mihi sumite mentem, Ut uobis subigat uirtutes daemonis atri Sancta fides curamque piam languoribus aptet. Hae uires nulla uobis mercede dabuntur Et uos haut aliter gratuita inpendite dona. Non auri argentiue domet possessio mentem, Nec uos nummorum subigat scelerata cupido. Non geminas uestes nec plantis tegmina bina Virtutis nudae cupiat seruare minister. Ingressi muros urbis perquirite semper, Hospitio quorum par sit succedere iustis; Ingressique dehinc pacem sub tecta uocate. 431* Bis sex consociat fidomm corda uirorum 427 raros T fruges (m. 1) K2PT 430 VBI MITTIT DISCIPVLOS SVOS PREDICARE L omni expec*ta C dilicta CBl 430 om. Mp post u. 431 u. 431* legitur in CLG, in mg. add. in Bb2 tertia c. G uers/us 431 et 431* inuerso ordine Mat. KiYzN 432 dilegit Rt 433 itener CMG; uiam quam Poelm. in mg. gentis KxK3LBHl 434 samaritQ B* MVJF2, samaritanum KtTtG: atque Samaritum Poelm. fraudes BlKxBb ante uestigia crasum doctrina frequentat C calcent M 435 patri (i ex u) C balat VI HI 436 uere Hl sumite C 436 et 437 transmutati in M subigant BMpPB uirtutem Poelm. in mg. 439 haec THl mercide CMl 440 aut C 441 argentique R 442 numerum Bl ante subigat eras. rabies uanissima uincat C nec uos n. rabies uanissima uincat Mp 443 non CBKr MpPBBb GH, nec reU. 444 uirtuti MKt MpB Poelm. capiat MG seruire BXMLHX Poelm., portare MpVt 445 ingressique R 446 pars J21 447 uocato L, uocare N Si tranquilla domus fuerit, pax illa manebit, Sin erit indignis habitantum moribus horrens, Diffugiet uestrumque abitum pax uestra sequetur. Excludet quicumque ferus uos limine tecti, Auribus aut duris spernet uitalia uerba, Excutite egressi domibus uestigia uestra, \' Haereat iniustae ne uobis portio uitae. Illos deterior Sodomorum poena manebit Suppliciis, ueniet mundo cum terminus omni. Pergite nunc ut oues, durorum praeda luporum; Sed uos arguto serpentum corde uigete, Simplicitate tamen dulces superate columbas. Nam saepe incumbet uobis iniuria praeceps Conciliisque hominum statuentur corpora uestra. Vos flagris uinclisque feris durisque tyrannis Frendens urgebit pro me uiolentia saecli. Cum uos prodiderint, uerborum linquite curam, 451* Sine auersa dei famulos succedere tectis Hospitiique locos miscere grauata uetabit 451] cf. On. Ibis 613. 464J cf. On. Met. IX 697. 448 post si rasura 5-6 litt. in C 450 defugiet MP airumqae B\' habitum BMKyLMpTBBbGH seque*tur (n eras.) C 451 ferox t ■ Poelm. limine L 452 penitrent M, penetret Podm., speret (n am. 2) T post 452 m C ras. 3 lin., quae haee fere eontimiisse *ttdent*tr: Siue (sin Malr.) auersa (aduersa Matr.) dei famulos snccedere tectis Hospitiique focos (osp. fores Matr. at focos in mg.) miscere grauata uetabit fingrata uitauit Matr.), hi dttO uersvs exstant m cod. Matr. et in edition. DswrItr. et Poelmanni 453 egressique M, egressu Potlm. in wag. 454 iniuste RMp nobis ne BHl ▓ uitae (terrae eras.) C, terrae JfpF, 455 post illos ras. (d* horridior p) tn C superior M post v. 456 insert. est u. 479 tn MGH, a manu post. addit. est in C, eras, esse uidetur in B 457 pergite nunc C (is super te m. 2) MpN, pergitis en rell. saeuorum JMpFtJEn 458 uegete L1 459 ante dulces: puras eras. m C, quod habet Podm. in mg. columbis (m. 1) XI 460 incumbit KXTG 461 consistent PoeJm. in mg. 462 dirisque Bb* tirannis %% (catenis eras.) C, tyrandis (sic) M, catenis MpHl 463 nrguebit Xt secli** XI 464 tradiderint Poelm. in mg. linquite ▒▓ (ponite eras.) C, linquite Mp VtHl, ponite reJl. cara C Sponte fluens dabitur sermonis gratia uobis; Spiritus in uobis pro uobis digna loquetur. Prodet enim fratrem scelerata. insania fratris, Ad letumque dabunt genitorum corpora nati. Vos odia urgebunt semper pro nomine nostro, Sed finem fidei comitatur gloria uitae. Profugite ex tectis, quae uos sectabitur, urbis; Inde aliam, mox inde aliam conquirite sedem. Nam uobis urbes semper superesse necesse est, Istrahelitarum quae dent sub nomine plebem. Discipulus numquam transcendat celsa magistri Culmina, nec dominum temptet praecellere seruus. Discipulo satis est uires aequare magistri Vel domini similem uirtutem prendere seruo. Pectoribus uestris semper timor omnis aberret; Nam nudata suis promuntur cuncta latebris. In tenebris tacite uobis quaecumque iubentur, Dicite praeclaro nitidi sub lumine solis. Auribus et uestris dicam quaecumque susurrans, Excelso in populos spargantur culmine tecti. Despicite illorum rabiem, qui corpora uestra Prosternent ferro: non est his ulla potestas Viuacem leto pariter dimittere mentem. 467] cf. Verg. Aen. VII461. 479] cf. Verg. Aen. XI 14. 482] cf. Verg. Aen. VI 255. 484] cf. Verg. Aen. IV 186. u t frmtrin 466 pro] in L nobis T 467 scelerata* (m eras.) C fratri P fratrem autem prodet Poelm. in mg. 469 odio LB1 Poelm. in mg. e 470 fidem Kx (m. 1) B1 471 e CBGH insectabitur M 472 alia C post 472 uestigia uersuum supra laudat. in marg. inf. M inuenitmtur 478 urbis T1 474 Istrahelitarum C1 numine M1 475 discipuli (m. 1) Kv transcendet L2 476 praescellere M, procellere Mp seruos (m.l)Kt 477 magistro KtT2 478 seruo* (s eras.) C m prendere seruo om. Mp 419. om. M aborret 221, aberit (m. 1) KI TBb, aberrat GH 480 notata M cuncta] lata Poelm. im mg. 481 iubentur a m. 2 in B 482 limine BXH1 484 A*celso L, E*oelso T 485 dispicite RKjLTBaBb rapiem C 486 prosternunt F, (?) GH Poelm. uon est his B1, sed non est his C (his om.) Bl non his est LGHl 487 demittere J23P Illum sed potius cordis secreta pauescant, Corporis est animique simul cui cuncta potestas. Passeribus pretium nummi uix portio parua Proueniet: non est tamen unum credere dignum Iniussu Domini laqueos incurrere nostros. Quis dubitet sapiens, Domini sub pectore multis Cedere pinnatis hominem pro milibus unum? Qui me confessus fuerit sub iudice terrae, Hunc ego non aliter coram genitore fatebor; Sic itidem coram genitore negabo negantem. Non ego nunc pacem terris inmittere ueni, Sed gladium, patrio dirimat qui pectore natum Et dulcem natam dirimat qui pectore matris. Si quis amore meo genitorem pluris habebit, Vel matri suboliue meum postponet amorem, Sentiet horribilem nostra de sede repulsam. Contemnet quicumque animam pro nomine nostro, Inueniet laeta florentem fruge salutis. Qui uos suscipiet, me suscepisse benignis Obsequiis, idem me pro genitore supremo Suscepisse sibi gaudebit perpete uita/ Talia discipulis bis sex cum iussa dedisset, . Iustus Iohannes caeci de carceris umbris Sectantum e numero delectos talia dicta 494] cf. Ou. Met. I 825. 510] cf. Verg. Aen. VI 734. 488 pauiscant C 489 est] om. Mp animique CRM, animaeque rell. iusta B, |ata G 491 proueniat B 492 sine iusu M, iniussu uel ni iussu rdl. laqueos facile decidere laeto incurrere nostros C 494 credere M (in textu) R (in mg.) KtBb pinnatis plerique 495 comfesus M, cum confessus Mp 496 & ego M 497 itidem] iterum M 498 immittere C, emittere MltMpB 499 a patrio Hl, propio N 500 tn mg. KtT1 dulci CVj V3 que Kt (a m. 1) 502 matri a Hl soboliue rec. postponat Mp, postponit K2T 504 condemnet M pronomen Bl 505 laetam KtT uirtutis M, salutem BM (in mg.) Kz (m. 1) LxVaB*HHl 506 suscepiet C, susceperit RIK2 me] om. T benignus BlBl 507 idest Mp suppremo C 508 uite B1 509 IOHAKNES DE CARCERE IHVM L 510 caecis RMKaMpPVaBb GH 511 sex tantum Hl dilectos ex delectos C, dilectos (m. 1) K7T Ad Christum portare iubet uerumque referre: \'Tune piis animis requies, quam regia caeli Pollicita est terris, nostro sub tempore fulgens? An aliam superest post haec sperare salutem?\' Talibus haec Christus dictis mandata remittit: \'Caecorum tenebrae mutantur lumine lucis Debiliumque uigent firmato robore membra; Lurida discutitur squamoso corpore lepra, Aeriae uocis penetrat surdas sonus aures. Redditur amissae leti post funera uitae Ad corpus remeans animae iam libera uirtus, Pauperibusque suis non dedignata patescit Fulgentis splendens aduentus gloria nostri. Ille beatus erit, quem non deceperit error.\' Talia discipuli referunt mandata magistro. Hoc super ad populum depromit talia Christus: \'Cur in deserto uoluistis uisere nuper Stramen harundineum uento uibrante moueri? Cur etiam molli uestitum ueste uidere? \' In domibus regum molli cum ueste tenentur. Ille profetarum solus transcendere uires 522* Depositum repetens animae substantia corpus 523* Omnibus et late non dedignata patescit 524* Lucifluis splendens aduentus gloria terris 513] cf. Verg. Aen. VII 210. 515] cf. Verg. Aen. II 354. 518] cf. Ciris 43. 514 pollicita est] largiter HI fulgens nostro M fulges (m. 1) K2 515 an CYIGHHI, anne rell. alia Hl 518 fugent (vn ras.) Mp 519 lurida lucida C squamosa Kt 520 penitrat M2 surdas penetrat uocis B 521 amissae-uitae C, amissa-uita rell. post uitae: rursus in C 522 remians M 522* post 522 legiUtr in CF, Matr. Poelm. depositam-substantiam C 522 et 522* inuerso ordine VI Matr. Poelm. 523 patiscit C 523* legitur in C 524 splendidens Mp 524* legitur in C 525 deoiperit MK&TBb 526 refferunt M 527 QVID EX ISTIS VI- DEBE ARVNDINEM L hoc] c in ras. C, hec (m. 2) K3 at 01 528 uoluisti Hl 529 stamen RMKt KaPTGHl bibrante M 531 en domibus C cOmolli L 532 post profetarum: sciTs eras. in C transcedere R fatidicis longe praeponitur ille prophetis Poelm. in mg. XXIV. Inn. õ Iudicio ueteris scripti promittitur olim. Hunc etenim memorat uenerandae lectio uocis: En ego mitto meum stratas aptare ministrum Ante tuos uultus; genuit nec femina quemquam, Maior Iohannis nostri qui uiribus esset. Sed minor hoc caeli fiet sublimior aula. Huius ab exortu uim caeli regia sentit, Et caeli regnum uiolentia diripit atrox. Lex omnis summam Baptistae ad tempora cepit Atque profetarum finis concluditur idem. Si uultis uolucris penetralia noscere saecli, Corpus Iohannis felix habitabile sumpsit Helias, quondam quem turbine missa corusco Flammipedum rapuit simulatio quadriiugorum. Audiat haec dictis pandens uitalibus aures. Nunc tibi confiteor, genitor, cui gloria seruit Fulgentis caeli et terrarum frugiferentum, Celasti nunc quod sapientibus ista superbis 543* Ipse est Iohannis felix uentnrus in aeuum 550* Oculis haec quondam parue sapientibus orsa 549] cf. Ouid. Met. II 17. 533 iudicii C, indicio PT olim unus C ut ueteres quondam cecinere oracula scripti Poelm. in mg. 534 hinc 221 memora*t (n eras.) C 535 egomet B abtare MMp 537 qui maior nostris Ioanne hoc uiribus esset Poelm. in mg. 538 maior Bl **aula (in eras.) M sed minimus caeli qui in regno est maior habetur Poelm. in mg. 539 ab] sub R sensit KtTBb 541 LEX ET PROPHETE VSQVE AD IOHANNEM L hominis Mpx summam ex corr. in KXT a tempore RVh in tempore Poelm. in mg. coepit C et alii 542 adque C fini K1K2T post 543 CHIC3 (= Cantabrig. Gg 35 saec. XI) insertmt Ipse est iohannis felix uenturus in aeuum, qui uersus in folio adnexo cod. F, (u. 543-591) post 544 et in Bodl. (527 s. XIII) post 546 legitur 545 misso МRt V 2t iussa VI corrusco C 548 comfiteor M seruis C 549 frugiferarum Poelm. 550 in mg. add. hiKzT, post 582 Bb cęlesti BlBbHl quid MpB, qui K1PH nunc qui Bb Namque abscondisti Poelm in mg. post 550 insertus est u. 550* in CRL Mat. V2Hl haec oculis-paruae BLVaHl, Populus-parbe Matr.; sequitur in raswra C: Celasti quondam sapientibus ista superbis Paruulaque infantum uis haec conprendere corda. Iam mihi regnantis sunt omnia tradita patris, Nec quisquam Domini poterit cognoscere natum, Ni solus genitor; genitorem mente uidebit Filius, aut idem pandet cui talia natus. Huc omnes ueniant, oneris quos sarcina uasti Conprimit; his poterit uirtus mea munere patris Antiquas uires hilari reparare quiete. Sumite forte iugum, leuis est mea sarcina iustis, Namque humili dulcem largitur corde salutem.\' Haec ubi dicta dedit, messis per culta grauatae Praeterit, et populus sectantum discipulorum Spicarum grauidam carpebat in ordine frugem. Ille dies ueteri poscebat lege quietem, Sabbata nam priscis repetebant otia iussis. Ecce Pharisaei coram reprendere Christum, Quod sanctae legis calcarent iussa metentf\'s Discipuli. Legum sed tum conpletor Iesus Incipit his ueteris scripti monumenta retexens: \'Legistis certe, in templo Dauida canorum Cum populo quondam panes sumpsisse sacratos Et propriam comitumque famem sedasse; sed illos Inlicitum cuiquam fuerat contingere panes, Sumere quos solus poterat de lege sacerdos. Eiusdem scriptum est iusto moderamine legis: Sabbata profanent templo sine crimine uates. 561] of. Verg. Aen. II 790. 551 qui MKaKiMpTVt imfantum M conprehendere KtPTBBbG 552 regnanti Hl 554 nisi C genitorest Mp 555 itidem ВК2T pandit BTlHl 556 VENITE AD ME OMNES QVI LABORATIS L 557 munera JTJFJ (m. 1) Poelm. 558 quietae R 560 largitur CRM, largitus rdl. 561 DIE SABATI ABIIT PER GENTES L mensis RKt 563 frugum R 565 sabbati MpV2 ex priscis Mp 566 pharisei plerique curant BLH Poelm. in mg., curam Mp reprendere C BMH, reprehendere reU. 568 tum CRMpB, tunc rell. completur (m. 1) KlK2 569 is Poelm. monumenta 01Ml, monimenta reK. 570 legis L 573 fuerit R1 574 solus] lege N1 poterade Mp 576 sabbato R ante profanent eras. dimoueant C, profanant G 6* Nec minor est istic uestrae glomeratio turbae Quam templi uirtus. Caperent si pectora uestra, Quod non sacra Deus, sed malit mitia corda, Non iam saepe uiros damnasset factio sacros, Expertes culpae. Sed nunc ego sabbata cuncta Sponte mea dominans legis sub iure tenebo.\' Tunc conuenticula ipsorum post talia dicta Ingreditur; mox hic iuuenem pro limine cernit, Siccatum ex umero cui pondus inutile palmae Pendebat. Sed tum dictis temptando dolosis, Aegris an liceat per sabbata ferre medellam, Quaerunt, calcatae ut legis uindicta maneret. Christus ad haec: \'Foueam si forte pecuscula uestra Inciderint, certe transibitis otia legis Et pecus abrupto tolletis uile profundo. .Quanto igitur nobis hominum curatio maior Ad benefacta animos tollens accendere debet! Ergo age tu, iuuenis, rediuiuam tendito dextram.\' Cum dicto palmas sanus porrexit utrasque. His tum pro signis, quae uix ueneratio posset Mirantis digno populi sustollere cultu, Conciliis trucibus conclamant decipiendum. 585] cf. Quid. Amor. III 7, 15. 593] cf.Verg. Aen. XII 426. 577 isti C, istic est M, istinc K2T, ista L nostrae T 579 mallit CKaPTB1, malit MVtBbG, malia Mp, malet F2 580 iam CMlMp KtPBb, tam rell. sacros] praeceps Hl, uestra Poelm. 582 sponta M 583 VBI MANVM ARIDAM RESTITVIT L tum KIKsMpP comuenticula M eorum MMpB1, illorum Poelm. in mg. 584 hiic** pro limine M **pro (in eras.) Ku de Poelm. 587 medelam R et ree., ut medillam T1 588 ac K2 589 pepuscola Ll 590 inciderent CR, incederint M 591 uile tolletis M 594 ergogen Mp rediuiuam tendito C, rediuiuam extendito Poelm., sanam protendito rett. 595 palmasutrasque C, palmam-utramque rell. sanam ML cum dicit palmam, alii palmas sanas utrasque Poelm. in mg. 596 istum M (vn mg. iustumj R (in mg.) KaKaPTBb GH, istis Poelm. (iustum in mg.) que K2 possit MpP, poset M 597 populis CL 598 consiliis coni. Arev. dispiciendum RVt Talia perspiciens procerum molimina Christus Discedit; uariis hominum languoribus aptat Concessam in populos patria uirtute medellam. Oblatus sibi mox, quem daemonis horrida uirtus Et lingua et uisu truncatum uiuere poenae Et propriis escam cruciatibus esse uolebat. Hunc ubi curatum uisuque et uoce uigentem Caeca Pharisaeae cognouit factio gentis, Daemonis auxilio, qui princeps daemoniorum Solus nequitiae uires dicione teneret, Haec illum fecisse ferunt. Sed talia Christus Veridicis aperit conuincens pectora uerbis: \'Si gemina regnum distractum parte dehiscat Et scissa aduersum sese diuulsio pugnet, Disruptis propere labentur cuncta medullis. Horridus et daemon si daemone pellitur atro, Aduersa sibimet scissus uirtute repugnat. Quis poterit praedam tectis auferre uirorum, Ni prius adgressor custodum brachia nodis Vinciat, ut facilis ueniat direptio praedae? Quisque meis aberit discretus miles ab armis, Hostis in aduersa consistet fronte duelli. 608] of. Verg. Aen. I 236. 599 VBI CAECVM ET MVTVM CVRAVIT L perspiciens CVU prospiciens rell. 600 discedit C, decidens M, decedens KlK2TBb, decessit Poelm. in mg., discedens rell. uarii Mp aptet Rl 601 conoessum Bb in populis Poelm. in mg. patriam P medillam (m. 1) KtT 602 oblatus G, oblatusque rell. sibi mox scripsi, ****** moz (se illi eras.) C, ibidem est M (est exp.) V2, illi est Mp (illi ex ubi) VI HZ, en illl ibidem TG, ibidem rell. 603 uiuere p.] affliiit amare Poelm. in mg. 604 cruciantibus C 606 cognouit factio gentis] cognoscunt pectora plebis MpV, 608 ditione BHl d. teneret uires M 610 ueredicis KtT comuincens M uerbis] uirtus P 611 gemina est TBb distructum C, districtum N arte M 612 diuulsio C (diuisio ante eras.) Vu deuulsio Hl, diuisio rell. 618 diruptis K2TlHl 615 et scissus T\'Bb, scissa K2 (m. 2) repugnet IfzTBb 617 pius T1 adgressus Mp Vy custodem L nubis (m. 1) KiT 618 uincere K2 (m. 1) ut] et MKtLITIBb 619 et 620 erasi in C aberit-Pleis om. Mp 620 consistit KxPTBbG. Quisque meis gregibus cogendis liber aberrat, Dissicet ille mei pecoris per deuia pastus. Sed quicumque hominum fuerit super omnibus error, Dimitti poterit; tantum ne Spiritus umquam Vocibus insana laceretur mente profusis. Siue furens hominis nato conuicia quisquam Ingeret, haec etiam poterunt peccata remitti. Spiritus at sanctus tantum cuicumque profana Verborum rabie uiolabitur, inreuocatis Suppliciis nunc et semper torrebitur ignis. Quando ueneniferi serpentis saeua propago Sermonum dulci poterit mitescere fructu? Nam bona thesauris promuntur dulcia iustis Et mala letifero procedunt ore uenena. Verborum meritis ueniet sub iudice poena, Verborum meritis dabitur sub iudice uita. Quae genitor faciet, sectabitur omnia natus, Namque idem nato manifestat cuncta uidenda Et potiora dehinc tribuet miracula rerum. Sicut enim genitor demortua corpora reddet Ad claram uitae lucem, sic omnia natus, Quae uolet, ad lumen surgentia corpora ducet, Nec genitor quicquam uestri se iudice quaeret, Sed dedit haec nato quaerendi iura per orbem, Gloria quo maneat similis natoque patrique. 639] cf. Yerg. Ge. IV 441. 621 aberat C, oberat R, ab***atur Mp, oberrat PoelfR. in tIIg. libero erret L 621 et 622 desunt in H 622 dissicit (m. 1) KtT 623 error] eius Hl 626 conuitia RMpPTBH 627 ingerit ML, ingerat MpVx potn*runt (e eraa.) KtT remitti] relinqui R 628 ac T, ad Bb 629 rabiem Kt 630 igni Mp VI 632 nitiscere C, mitiscere V2Tl 633 thensauris K\'JTI dulcia] congrua VvHl 634 laetifero C 635 in . mg. inf. suppletus in M paenas M 636 uite III 637 DE VNI- TATE PATRIS ET FILII L 638 manifesta M 639 priora M tribuit R1 640 genitoreifiortua M; emortua KaLMpVaBBbGH re*dit (d eras.) C, reddit P 642 lumen CllfpPYIBHHI, superos rell. ducit RMKjPBBbGH 643 quicquam CRMKjKa (m. 1) TtY2Bb, quemquam reU. Namque repulsus erit uestro si natus honore, Inprobitate pari genitorem despicietis. Sed cui nostra fidem sermonis gratia figet, Mox me mittentis genitoris dona patescent Aeternamque dabit praesens constantia uitam. Iudiciumque illi non est, sed migrat ab atra Morte procul lucisque uigens ad limina tendit. Adueniet tempus, cum mortua corpora uocem Accipient nostram et uitam cum uoce tenebunt. Nam sicut genitor uitam sibi possidet in se, Sic tribuit nato uitam et ius dicere iussit, In terras hominis quoniam cum corpore uenit. Nec uobis mirum uideatur, corpora cuncta Vocis ad auditum propriis exsurgere bustis, Iustorumque animas rediuiuo corpore necti, Iudicioque graui miseros exsurgere prauos. Nec mihi iudicium tribuit mea sola potestas, Arbitrio quoniam genitoris cuncta iubentur, Qui me iustitiam terris disquirere iussit. Namque ego si proprio testis pro nomine surgam, Falsa loquar; aliusque itidem quia testis habetur Pro nobis, semper mihi talia temnere fas est. Nam ueris operum signis manifestior omni Luce nitet praesens nostris testatio factis. 652] cf. Verg. Aen. VI 696. 667] cf. Verg. Aen. I 77. 646 nam M dispicietis RKaKaTBaBbH 648 fide C figet CLP YIGHHd, figit rell. 649 emittentis MHl patiscent C despicienspatescent om. Mp 653 DE DIE IVDICII L adueniat RlHl tempus quo mortua Poelm. in mg. 654 accepient C, accipiant L tenebit Hl 655 possedit C, posedet M ipse M 656 et ius dicere iussit sic tribuit nato uitam KIKz (m. 1) T\' et ius-hominis om. MIBbt 657 terras C LMpPVtBGH, terris rell. cum C, de rell. torpores Mp flU. 658- 676 post 764 leguntur in M 658 mirum uobis Hl 659 ad] om. Mp proprii G, epropitis Mp 662 tribuet CKyKtG, tribuat V3 uoluntas MKjKaLPViBBbH 663 iubet M 666 loquor B alius M, s. 1. K2 T*Bb habet** C 667 semper] recte RzT mihi iam C 668 uiris C, uerius M, uires (m. 1) K2T 669 actio M, testatio in ras. K2T2, est actio Bb t facti* T Talia concedens genitor mihi testis adhaeret, Qui me dimisit terris sua ponere iussa. Huius enim uocem numquam conprendere quistis Nec speciem propriam concessit uisere uobis. Nec sermo ipsius poterit per uestra sedere Pectora, credendi quoniam substantia nulla est. Quaeratur ueterum scriptorum lectio uobis, Perpetuam cunctis uitam quam ferre putatis. Haec etiam nostrum testatur lectio donum. Nec tamen audetis propius consistere nobis, Ne uerae uobis contingat gratia uitae. Non mihi captatur terrenae gloria laudis. Namque ego quod summi genitoris nomine ueni, Respuitur uobis, ueniet sed decolor alter, Homine quem fultum proprio gens uestra sequetur. Alternae in uobis captatur gloria famae, Unius et solam fugitis disquirere laudem. Nec uos arguerim coram genitore, sed illic Accusator erit, quem spes modo uestra celebrat,. Moyses, quem fidei nullo seruastis honore. Eius enim scriptis uester si crederet error, Crederet et nobis, Moysi quem scripta frequentant.\' Talia tum contra scribarum uerba sequuntur: \'Vocibus indubitata fides comitabitur istis, Si uirtus certis firmet miracula signis.\' Ille dehinc: \'Polluta malis generatio quaerit 670 concidens C adhaeret mihi M 671 demisit BaKaBaHHl \'terras Hl 672 cuius MK1K2 conprehendere RIMpBb, conprende T, re conprende P quistis] quisquam C 678 concesset C 675 credenti J21 est] om. M 677 cuncti Hl 678 nostram - domum L 679 proprius LTlB* 680 ne* B 681 iteratus in mg. legitur B; UffS. iter. eras. in M 683 decolor CK2TIBb\', decollor M, discolor rell. 684 sequitur KIMp 686 disquerere CK2 688 spes] sps R uestra modo M 689 Moises C (saepius) seruastis C Matr. Poelm., seruatis rell. 690 scribtis C I eror C 691 crederit K2T moisi C, moysei M, moysi Mp, mose T, i moyse K2 692 VBIIYDEI QVERVNT SIGNA L tum] om. M istis] iusis M 694 signet Mx 695 mallis P, magis LBBbGH Signa sibi; rebus stabunt sed signa futuris. , Namque profeta cauo quantum sub pectore ceti Temporis absumpsit, terrae in penetralibus altis Progenies hominis tantum demersa manebit. Adueniet tempus, cum surget reddita uitae Gens hominum propriis in fletum dedita gestis. Haec istam digno damnabit crimine gentem, Quod maris e fundo surgentis uoce profetae Conmonita in lacrimas Dominum proiecta reflexit. Hic et Ionaeis monitis potiora iubentur, Contemnitque feris animis gens impia lucem. Et regina Noti uitales surget in oras. Illius ad specimen damnabitur effera plebes, Finibus extremis Libyae quod uenerit illa, Ut Solomona pium, praeceptis dedita iussis, Audiret; potior nunc est Solomone potestas Et tamen obtunsae caecantur pectora plebis. Expulsus si quando fugit de pectore daemon, Quem turbat sanctus purgato corpore flatus, Ille uenenatis conlustrat passibus oras, Qua nulla excurrit fontani gurgitis unda, Nec requiem placidae sedis sibi repperit ardens. Tunc repetit suetae sitiens habitacula mentis. 698] cf. Verg. Aen. VII 59. 702] cf. Verg. Aen. VI 430. 697 coeti RM et alii 698 adsumpsit BlLMp penetrabilibus 121Tiy, is 699 dimersa RLT7BX 703 effundo M 704 com mota RtKt 705 ionae (is notbi a m. 2) T 707 nothi RKaPBbG, austri H noditur ales M horas K2 m• 1\'BbG, auras Hl1 708 specimen C Matr., spetiem Ku spetium L, speciem rell. clamnabi|tur R affere M plebes T, plebis MK2 (m. 2) 2\'2 709 uenerat KtK2 710 Soloinona CMp, Salomona rell. iussis (s7 fere eras.) C 712 obtuusa (m. 1) K/T, obtunso K2, obtonse P, obtuso F, pectore Mp plebi MKX TBb caecatur pectore plebes Hl 713 extnrbat purgat plusus M 714 purgat M, turbat Ku purgat Bbl prolato e M\'K,T\' fprodato 8. 1. m. 2) Bb (e om.) e corpore MpP Poelm.; proluto e c. coni. Reuschius corpore] pectore Hl 715 horas K2T 716 quas M fon- tan∗ M unde Rt 717 placitae RMK&PTVaBbG 718 tum RM KIKaTG repetet CT sueta MX,KzT\'G querens Mp At si forte suis obnoxia corda uenenis Ornatuque leui ridentia limina cernit, Adsociat septem similes glomerando furores Vis inimica homini penetratque in uiscera serpens. Sic genus hoc uero mentis cum degenerarit, Vincula perpetuis deflebit subdita poenis.\' Atque ea dum populis uitalia dicta frequentat, Pro foribus mater cum fratribus adstitit illi Et miscere foris sermonem comminus orat. Talia tum matris mandatis dicta remittit: \'Hic mecum genetrix, mecum germana residunt Corpora. Nam. patria inpletur cuicumque uoluntas, Ille meo proprium conectit sanguine corpus, Et matris generisque mei sub nomine habetur.\' Progreditur templo terrarum lumen Iesus Et maris extrema terraeque resedit in ora, Innumeraeque illuc plebis fluxere cateruae. Ille sed excelsam scandens, quae proxima, puppim Litora conplenti depromit talia plebi: \'Ecce sator proprio conmendat semina ruri; Illa cadunt diuersa solo sortemque locorum Pro uirtute ferunt. Nam sicubi trita uiarum Sub pedibus solido densetur limite tellus, 719 ac RMTlV7Bb, ad Mp 720 leui* C 722 hominique penitrat uiscera M 723 mentis] sensu B et edit. degener errat RB, ex corr. K1 K2 TPGHHl Sic istec generatio deteriora priorum Mp, qui uersus post 723 legitur in Hl 724 uincla RM defflebit M, defluit Mp subsita M 725 VBI MATER IhS STABAT FORAS L interea M atque haec Poelm. in mg. cum RMMpPBb uu. II 726 - III 276 desunt in G; in Mp uers. ita se excipiunt 720, 723, 724, 721, 722, 725, 726 726 adstetit CKtK2, adsistit M illi CRMBbillic rell. 727 misceri MK2 (m. 2) V2 (m. 1) T2 728 tn Mp dictis mandata B 729 hiic M n genetrex M resident R (corr. 2); hic residunt mecum Mp 730 patris RKX (ex corr.) adimpletur M 733 lumi;ne M 734 ma*ris (t eras.) CKXT residit R, res*dent, M 736 PARABOLA .... L excelsa 227 qu*e (a eras.) C, in RMpV,, i in que P, quae om. H; celeri pede Poelm. , in mg. proxima fuit M pupin R, puppem Tl 738 propria FjJB1 739 sortesque Poelm. 741 limine M Aeriis auibus dant nudam semina praedam. Ast ubi pertenui uelantur puluere saxa, Farra quidem uiridem depromunt germinis ortum; Sed quia nulla subest suci substantia glebis, Inserto arescunt radicum fila calore, Cunctaque mox apicum labuntur acumina leto. Seminibusque aliis contingunt aspera rura; Sentibus hic spinisque feris uelocius exit Roboris augmentum frugemque internecat angens. Uberibus uero dantur quae semina glebis, Illa ferunt pulchram segetem, cui laeta frequentat Incrementa sui centeno copia fetu. Audiat haec, aures mentis qui gestat apertas.\' Talia discipuli mirantes dicta requirunt, Inplicitis populo cur clauderet omnia uerbis, Ille sed amota credentum plebe profatur: \'Vobis, qui firmo robustam pectore mentem Ad capienda Dei penetralia constabilistis, Concessum est aditis penitus consistere regni; Illis pro merito clauduntur lumina mentis. Si quia habet dignus, capiet potiora redundans; Qui uero expertes caelestis muneris errant, Amittent etiam, proprium quodcumque retentant. Idcirco obscuris coopertum ambagibus illum Perstringit populum sermonis gratia nostri, Ut dictum Esaiae merita de plebe recurrat: 742 aereis MpBHl nudam dant V2 (a m. 2), dant nuda Vu d. uilem L2 Poelm. 743 tenui Mp puhuer*e R 744 terra-depromit M 745 suci CK2 (m. 1) TIN, si*ecis P, sicci Matr., duris VtHl, siccis rell. 746 in ras. B2 fil*a (i eras.) XI 747 aculmina Bb 749 his C, hiic M, hic alii Hl feri C 750 roburis M aumentum MTl internaecat C anguens MKit egens Mpt, angues Bb1 752 frequentant MBL 754 que CMp 756 cUuderet P 757 ille sed amota CP, ille semota M, ille sed admota RKaKaMpTVa V3Bb credent*um (i eras.) M plebem C 759 penetrabilia P constabilitis K2TIBb 760 aditis plerique 761 limina X, (m. 1) V3 limina uitae Poelm. 762 quis] quid nonnullae editiones meritis potiora capesset Y,Hl 764 amittant Pl 765 coopertum C, cooperta rell. 766 perstringet B2MKlK2TBb, praestringit VtV3 767 isaiae B En populi mentes uelantur ad omnia crassis Obicibus, sensu ne tangant munera uitae. Auribus adsistunt clausis oculisque grauatis, Ne conuersa bono sanetur noxia plebes. Quam uestrae nunc sunt aures oculique beati! Nam multi ueteres iusti sanctique profetae, Quae uobis clarent, orarunt cernere dona. Accipite ergo animis, qui sit de semine sensus: .... Quisque meum uerbum summas dimittit in aures, Nec sensus recipit stabili praecepta uigore, Eripit illius totum de pectore daemon. Hic agro est similis duro, qui germina farris Exponit rapidis auibus sine fruge rapinam. Sunt alii, laeto qui pectore nostra receptant, Sed breuis est illis perceptae gratia frugis. Nam si dura premat mentem strictura coercens, Continuo trepidi produnt sibi credita leto. His saxosus ager simili leuitate uirescit. At spinosus ager curarum mole grauatis Respondet, pressant quos pondera diuitiarum. Semina sic nostri sermonis pressa grauantur, Nec fructus sequitur spinarum horrore necatus. Pinguia sic itidem paribus stant uiribus arua Illis, qui clarae capiunt praecepta salutis, Quae penetrant animum sensu tractante tenaci Centiplicemque ferunt uirtutis robore frugem.\' 775] cf. Verg. Aen. III 250, X 104. 771 comuersa M plebis MK2TI 772 oculi*que Kr 778 ueteris Tl B sancti iustique RLBH 775 accepete C animi (s a m. 2) KyT quis c MpHl, que Bb 776 demittit P Poelm. 777 sensus] uelox YIHd 778 eripiet VI 779 hic] talis Poelrll. similis est ML qui] que C germine CLxMp farris C Poelm.. calle rell. 780 exponet C 781 nostro Bl 783 cohercens RMPH tribulacio cordis VxHl 785 hic CKy (m. 1) leuitate] de uita C uirescet C 786 more Kt (m. 1) Bb grauatus RKXB1 787 responde.t (n eras.) T prae|jant M 788 si M 791 illi Hl clarae CVX 792 tractante CK3 (m. 2) Mp Matr. PHN, Ie tractant (te a m. 2) T, tractata rell. 793 robure M Haec tum discipulis plebique haec insuper addit: \'Agricolae simile est regnum sublime Tonantis. Ille iacit proprio mandans bona semina ruri, Sed post subripiens hominum insidiando sopori Trux inimicus adit loliumque inspergit amarum. Ecce sed ad fructum culmis cum spiceus horror Processit, lolio messis maculata redundat. Tum domino famuli mirantes talia fantur: Nonne bonum terrae semen per terga dedisti? Unde igitur lolio turpi tua rura grauantur? Sed iam, si iubeas, messem purgabimus omnem, Triticeusque nitor selecta sorde resistet. Tum dominus miti contra sermone profatur: Hic dolus est, inimice, tuus, sed farra sinamus Crescere cum lolio. Pleno nam tempore messis Secretum lolium conexo fasce iubebo Ignibus exuri; at nostro de semine messor Horrea nostra dehinc purgata fruge replebit. Haut aliter simile est, cordis si panditis aures, Praeparui grano regnum caeleste sinapis, Quod proprio insinuans disponit cultor agello. Seminibusque illud minus omnibus esse uirentum Creditur; at iusti mox incrementa uiroris Sumpserit, erecto transcendit uertice cunctas 794] cf. Verg. Aen. XI 107. 799] cf. Verg. Ge. I 314. 814] cf. Ou. Fast. V 499. 794 tunc OMlp addidit Mp 795 ALIA PARABOLA DE SEMI- NANTE ... L agriculae C simili e Mp 797 surripiens H homini Poelm. imsitiando M, insidiare Hl soporem Poelm. 798 addit M spargit M 799 culminis M conspiceus Kx (m. 1) 803 turpia Tl grauantur rura M 805 tritici Usque C resistet CV2, nitebit Matr. F, Poelm. in mg., nitescet rell. (cf. III 322) 806 mitti P 810 at] om. C, et Hl messis Poelm. in mg. 812 aut C pandetis C, pandet (m. 1) K2TBb 818 praparui M sinapi C, senapis Ku sinapis rell. r cf. III 376 814 per sinum Sectans sinuans Mp 815 uiuentum M serit 816 incrimenta C 817 sumsit M Agrorum fruges, ramis ut plumea turba Conludat possitque umbras habitare uirentes. Fermento par est munus caeleste salubri, Quod magna condit mulier sub mole farinae. Illa dehinc modico fermenti mixta calore Conducto, unius coalescit corpore massae.\' Talia tum populo perplexis condita uerbis Promebat, ueteris quo possent dicta profetae Ordine saeclorum iussis concurrere rebus: Os aperire meum dignabor, condita mundi Conuoluet ructans uarii sermonis imago. Inde domum repetit serus turbasque reliquit. 818 agnorum M 819 conludat CMtMpPTt V, considat rell. possit sub umbras M uirentes (in ras.) M 821 condit magna Poelm. 822 firmenti (m. 1) K2T mixta] a ex i Mp 823 coaliscet C masae M 824 dum MKA (m. 1) LPT Poelm. in mg. 825 possint RMKaKaPTBBbH profetae C 826 saeculorum MKlBl 827 mehum L 828 comuoluet M, conuoluit R, cum uoluet Bl ruct*ans (u eras.) M 829 serus] uictor C C3, fortasse doctor relinquit Mp EXPLT\' INCPT • LIBER TERTIVS C, LIBER SECVNDVS EXPLICIT INCIPIT TERTIVS MBPL (add. DECLARATIO MESSIS), EXPLICIT LIBER SECVNDVS: INCIPIT TERTIVS RB (add. IVVENCI), G. VETTI AQUILINI SIVE IWEN- CI.VC. PRESBITERI EVANGELIORV LIB. II - EXpi INCIPIT TERTIVS KzgsT (add. LIBER; Bb

Fuderat in terras roseum iubar ignicomus sol. Discipuli rogitant, lolii quid quaestio uellet Et segetis; clarus quibus haec depromit Iesus: \'Optima qui farris conmendat semina glebis, Filius est hominis; mundum sub nomine ruris Accipite, atque homines puro pro semine iustos. At lolium infelix cooperti daemonis arte Sunt homines; inimicus erit, uis horrida, daemon; Extremus mundi finis pro tempore messis. Messores patrii uenient per rura ministri, Quos hominis natus proprii de corpore regni Colligere erroris laqueos labemque iubebit Collectosque simul rapidis exurere flammis. Dentibus his stridor semper fletusque perennis, Secretisque piis ueniet lux aurea uitae, Sedibus ut caeli uibrantur lumina solis.\' Haec docuit patriamque redit seruator in urbem. Illic expediens populis — mirabile dictu — Iustitiae leges uitaeque salubria iussa, Virtutes patrias simul insinuando docebat. Tunc liuore graui plebes conmota suorum . Praesentisque simul doni miracula uoluens Et generis noti reputans ex ordine gentem, 7] cf. Verg. Ecl. V 37. 15] cf. Verg: Aen. VIII 670. 18] cf. Verg. Ge. II 30. 23] cf. Verg. Aen. VIII 722. 1 terris V2Hl 2 lo*li (1 eras.) A 2 uelit RMKz (m. 1) PTVt 3 segetes AKX clarus] xps VxHl 4 obtima BMAMpB 7 imfelix M I cooperte Mp 10 patris Poelm. 11 proprio Bb 12 collegere RITI, corrigere AV2 errores (m. 1) K1K2T iubebat Hl 13 collectisque Hl rabidis XI (ex corr.) P 14 histridior L, histridor B fletusque CMp PTVt Poelm. in mg., luctusque rell. perendis (sic) M 17 re*it M seruator CKlgsDipPTBb, saluator rell. 18 dicti in A 19 legis MA KaTaBb1 20 simulque M, patriasque B 21 tum .A2KIK2 (m. 1) T plebis .AК2T t 22 doni CR, dni rell. Haec inter sese mussanti uoce uolutant: \'Nonne hic est fabri suboles, cui nomen Ioseph? Non Maria est genetrix, non fratrum nota propago? Unde igitur legis doctor tantaeque minister Virtutis, cedit cui labes uicta malorum? Nazara sic plebes; cui talia reddit Iesus: \'Temnuntur propriis miracula semper in oris Et sine honore manent patria sub sede profetae.\' Talibus indignans pressit sua munera Christus. Interea ad regem uolitabat fama superbum, Quod mala cuncta illi uirtus diuina domaret. Sed putat Herodes, leti quod lege remissus Tanta ut Iohannes uirtutis dona teneret. Nam quondam cernens liuenti pectore daemon, Erroris labem puris quod solueret undis Iustus Iohannes, damnis accensa malorum Tunc petit Herodem pestis saeuissima regem . Et facile iniusti penetrans habitacula cordis Adcumulare feris subigit scelera impia gestis. Arserat inlicito Herodes accensus amore In thalamos fratris, casto quod iure uetabat Doctus Iohannes. Feritas sed nescia recti Subiecit leges pedibus fruiturque nefandis Conubiis ipsumque super, qui praua uetabat, 43] cf. Verg. Aen. VII 496. 46] cf. Verg. Ge. II 492. 24 mussanti GTxVxBb, submissa Poelm., musitanti rell. uolutat Kt (m. 2) T, susurrant VI 25 sobolis AT1 26 nonne A1 patrum M1 propago] CR, propago est rell. 27 magister RBL 28 laues A, labis K1K2T uicta] cuncta VtHl laborum Vx V2 Poelm. 29 Gazara VI sit V2Hl plebis MAKaPTaBb reddidit MTl, reddet A1 30 horis Hl 31 profetae C 33 superuum C 34 illi CT1, illic rell. domarit C, donaret At 35 lege remissus] surgere posset Hl 36 tantae; Ii f Iohannis (ex corr.) M 37 quoniam M1, quando (in ras. m. 2) KyT libenti CKyT 1 38 lauem A 41 penitrans M 42 adcomolare B subegit RV2 scelere Hl 43 inlicita Hl herodis МК2Tt 44 thalamis T1 casto CVX Poelm. in mg., sancto rell. uetebat M 45 iohannis MKzT 46 sebiecit Rl legis KaTaBb1 47 ipsumque] istum (m. al.) M, iustumque Poelm. in mg. insuper M qui MKtTx Poelm., quia rell. uetebat KIP Carceris inmersum tenebris uinclisque grauauit. Sanguine nam iusti primo conpressa timore Abstinuit sitiens feritas, quia magna profetam Plebis Iohannem ueneratio suscipiebat. Natali sed forte die cum laeta tyrannus Herodes celsis strueret conuiuia mensis, Luxuriae quoniam coniuncta superbia gaudet, In medio iuuenum reginae filia uirgo, Alternos laterum celerans sinuamine motus, Conpositas cantu iungit modulante choreas. Ipse sed in primis mirata uirginis arte Attonitus stupuit; tunc praemia cuncta patere Iuratus spondet, quaecumque puella petisset. Illa sed horrendae seruans scelera impia matris Urget Iohannis caput a ceruice reuelli Et lance inferri praesentia munera poscens. Praesentum Herodes procerum sub pondere tristis, Iurandique memor iuris tamen imperat aegre, Insontis caput inferri tradique puellae. Illa — nefas — matri scelerata ad gaudia portat. Corporis at lacerum flentes sine nomine truncum Discipuli condunt terrae Christumque sequuntur. 58] cf. Verg. Aen. I 688. 59] cf. Verg. Ge. II 508. 62] cf. Verg. Ge. IV 523. 68] cf. Verg. Aen. II 557. 48 inmersum C, inmersit rell. uinculisque K2Tl grauabit AV2 49 promotio pressa timore Poelm. in mg. 50 profetam C 51 ueneratione Tl suspiciebat MKaKaMpTVa 52 natalis LP tirrannus C, tyrandus M 53 herodis MaKaT1 celsi Mp instrueret Ft mensis CFj, 9 tectis reU. 54 luxoriae MBl 55 medi A filie L 56 caelerans RM a . motos P 57 cantu] s. 1. 02 conpositas lusit R (Y iungit m. 2) A lusiu scanto A iugit Mp, iunxit L modolante C 59 patere CVtBb, parare rell. 60 spondit RB1 62 urguet RMPBlBb iohannes C capud C e R 63 poscens CRVX V2Bb, poscent (m. 1) K2P, poscit rell. 64 herodis MKaKaT1 mox rex procerum de N 65 iuratumque T1 aeger A Poelm in mg. 66 capud C imferri M 67 matri C, matris rell. cf. Matth. XIV 11 68 ad plerique 69 (= 78) secuntur KaKaMpPTaBb XXIV. Iuu. 6 Ille ubi cognouit iusti miserabile letum, Deserit insonti pollutam sanguine terram Frondosaque latet secretae uallis in umbra. Sed populi inmensae uirtutis dona sequuntur. Ille ubi credentum turbas in ualle remota Conuenisse uidet, morborum tabe repulsa Corpora subiecit miseratus multa medellae. Iamque sub extremo labentis lumine solis Discipuli Christo suadent dimittere turbas, Ut sibi quisque paret quaerens per compita uictum. Ille iubet cunctis ibidem conuiuia poni. Discipuli ostendunt, nil amplius esse ciborum Ni pisces geminos et farris fragmina quinque. \'Hoc, inquit, satis est.\' Tum mox discumbere plebem Gramineisque toris iussit conponere membra. Suspiciensque dehinc caelum genitore precato Ipse duos pisces et quinque ex ordine panes Diuidit et dapibus mensas onerauit opimis. Iamque expleta iacet - dictu mirabile — plebes, Reliquiasque dehinc mensis legere ministri Bissenosque sinus cophinorum fragminis inplent. Cenantum numerus tum milia quinque uirorum, Praeterea populus matrum fuit et puerorum. Discipulis tunc inde iubet conscendere nauem Et transire fretum, donec dimitteret omnes, 83, 84] cf. Verg. Aen. I 708, VIII 176. 87] cf. Verg. Aen. I 706, III 224, Ge. IV 183. 88] cf. Verg. Aen. III 680. 70 cognouit ut A misserabile M, mirabile Hl 71 insontis BAP BHHl Poelm. in mg. 72 secreta YIHt 73 DE QVINQVE PANIBVS L 74 inde M remota. (s eras.) Hl 75 comuenisse M uidit AVjBb labe M 76 misseratus M, miseratur Mp1, medio At medillae (m. 1) K2T 78 demittere Mp 79 competa RMK,IZzTY,YzBt, completa P1, impio A 80 comuiuia M 81 nihil MP cyborum esse A 82 nisi CT1 fragmine R, framina Mp 88 inquid CAKaMpT1 tunc ML Poelm. in mg. 85 suscipiens KxTWyB 86 ille M 87 honerauit Hl 88 iacet] iubet A plebis MK2TlBb 89 reliiquiasque RP 90 cofinorum C.AК,PTB, coffinorum M 91 cenantum CR2MpH, cenatum rell. 98 tunc ipse VI nauim BB1 In sua quemque, uiros. Tum montis celsa petiuit S\'ecretusque dehinc genitoris nomen adorat. Iamque soporata torpebant omnia nocte, Cum puppis medio sulcabat in aequore fluctus Iactata aduerso surgentis flamine uenti. Ast ubi iam uigilum quarta statione premebat Noctis iter rapidos attollens lucifer ortus, Fluctibus in liquidis sicco uestigia gressu Suspensus carpebat iter — mirabile uisu —! Iamque propinquabat puppi, sed nescia nautae Attoniti tremulo uibrabant corda pauore Clamoremque simul confusa mente dederunt. Tum pauidis Christus loquitur: \'Timor omnis abesto, Credentumque regat uegetans constantia mentem. En ego sum, uestrae doctorem noscite lucis/ Olli confidens respondit talia Petrus: \'Si tua nos uere dignatur uisere uirtus, Me pariter permitte tuo super aequora iussu Fluctibus in liquidis inmersos figere gressus.\' Adnuit his Dominus; nauem mox linquere Petrus Audet et innixus figit uestigia ponto. Verum ubi tantarum mentem miracula rerum Terrificant uentique minas crebrescere cernit, 96] cf. Verg. Aen. III 437. 97] cf. Verg. Aen. VI 390. 103] cf. Verg. Aen. VII 810, XII 252. 107] cf. Verg. Aen. XI 14. 110] cf. Verg. Aen. XH 18. 115] cf. Verg. Aen. VI 159. 116] cf. Verg. Ge. IV 441. 117] cf. Verg. Aen. XII 222. 95 queque RPV2H petunt Ax 96 numen MIATa 97 turpebant R 98 fluctum AK2 (m. 1) 99 surgentes A flamina T2Bb 100 iam] om. P uigilium MaAaKaKaT 101 inter C attollit RlV2 lucirfer hortus XI 102 gressus A 103 uisu] dictu VI 104 pupi M 105 attoniti stupe facti Mp bibrabant A corde Rl 106 comfussa M mente uoce C, mente AMpPN, uoce rell. 107 tunc KxKtTBb 108 reget A 1, regat Vx uegitaus MKxKaLTaVaVaBaBb 109 uester MITt 110 i olli A ii respondet R, respondens H 111 uere nos PN dignantur RyL uisi sere M 113 non mersos MpVx 114 anuit C hic M, huic T nauim RL mox] post Fj Hl relinquere M1 115 inmexus A1, inuexos (m. 1) KyTiBb fiiit (x in ras.) T 117 crebriscere C, crescere RMaKaT1 6* Paulatim cedunt dubio liquefacta timore Quae ualidum fidei gestabant aequora robur. Iamque Simon medio submersus corpore clamat: \'Fluctibus horrendis pereuntem diripe, Christe!\' Dextera confestim protenditur obuia Petro, Et dubitata fides uerbis mulcatur amaris Ascensaeque rati contraria flamina cedunt. Praesentemque Dei subolem stupuere rogantes Cuncti, nauigio socios quos casus habebat. Transierat tandem sulcans freta feruida puppis Optatumque grauis conprenderat ancora portum. Conueniunt populi rapido per litora cursu Portantes aegros uestisque attingere fila Extrema exoptant — mirumque — hoc munere cuncti Credentes referunt plenam per membra salutem. Ecce Pharisaei scribaeque hinc inde dolosi Captantes Christum promunt fallacia dicta: \'Cur tua discipulos patitur doctrina labare Praeceptis ueterum? manibus nam cura lauandis Praeteriit, sumuntque simul cum sordibus escas.\' Ille sub haec fatur: \'Magis hoc est quaerere dignum, Transgressi praecepta Dei quod proditis omnes. Namque Deus mortem defixa lege minatur, 119] cf. Verg. Aen. IV 441. 118 timori CATN 119 rubor C 120 Symon Bb summersus C 121 pereentem R eripe A, deripe PFj V2Hl fort. recte 122 com- festim A praetenditur Vt (a m. 1) 123 mulcatur CAK2T(?), mulcetur rell. et edit. amoris ex amaris C, amoris MT 124 ascensique A flumina T1 125 subolem CK2TIHHl, sobolem rell. 126 in nauigio B causa trahebat A 128 obtatum RA alii conprendere JRlAMx, conpre- hsenderat A ancora CIKzMpT\' 129 comueniunt M 131 extrema A optantes MpHl mirumque CA Poelm. in mg., miroque rell. 132 per] in Bua A saluam A1 135 Quur A uetuit A labari C, lauare A, labore TlL lapsare ferunt documenta Poelm. 136 nam] quos KaKaTVa 137 praeteriit MxAKt (m. 1?) Tpraeterit rell. sumuntque CAP, absumuntque uel assumuntque rell. 138 sed ex sub M 139 transgressa Kx (m. 1) mandata Poelm. in mg. 140 iamque A morte Poelm. difixa .AK2T 1 Si genitor cuiquam uerbo laedatur amaro. Vel genetrix nati dictis pulsetur acerbis. Inrita uos istaec facitis peruersa docendo. Quam manifesta uigent de uobis dicta profetae: Me populus summis labiis sublimat honore, Sed diuersa procul cordis secreta pererrant. Accipite ergo omnes auresque aduertite cordis: Non inlata homini fuerint quaecumque, pudendis Sordibus aspergent uitaeue animoue sedebunt. Erumpunt hominum sed quae penetralibus oris, Internam misere maculabunt edita mentem.\' Discipuli Christo memorant, quod uerba loquentis Occulto traherent scribarum pectora risu. Ille dehinc: \'Genitor plantarum semina noster Quae non ipse sui conseuit in aequore ruris,.. Abiciet penitus radicibus eruta longe. Caecum forte ducem caecus si nactus oberret, Decidet in foueam pariter dimersus uterque.\' Tunc petit absolui Petrus, quid quaestio uellet, Ipse Pharisaeis quam mox scribisque dedisset. Tum sator aeternae respondit talia uitae: \'Vos etiam duro discluditis omnia corde Iussa nec admittit mentis dubitatio lucem. Nam quaecumque hominum ueniunt extrinsecus ori, 147] cf. Verg. Aen. V 804. . 141 sic BlB quisquam A, cuiusquam F, 142 genitrei M, genitoris Al uerbis Mp VI V2 aceruis RXA 143 ista haec B (haec am. 2) AMp (hista), ista ML VI VzBb, istic TxBl, ista et PHl 144 profetae C 145 oblimat Mpl 148 inlota (m. 1) K2T hominis Mpl, homines Poelm. in mg. 150 penitralibus M, penetrabilibus RA VI V2 151 miserae 0, missere M 153 carpant VI (cum gl. detrahant, captant) 155 suo Rl K1K2L consueuit (m. 1) K2T, plantauit Hl 157 caecum-caecus C A2MpP, caecus-caecum rell. si] i C nanctus RMaAKaTVy obherret R, aberret M1, oberrans Poelm. in mg. 158 decidit R}MLVi Fj, decidia Hl demersus CAK2 (ex corr.) MpsBb 159 NV QVOD IN OS INTRAT QVOINQVINAT L tunc MpPN, tum rell. uellit C, uelit RtV1 160 scribisque quam mox M 161 tunc CRMp 162 duros KXK7 163 amittit C, ammittit P, admittet K2TBb In uentrem cedunt animoque incognita currunt. Quae uero interno concepta e pectore promunt Ora hominum, mentem possunt aspergine labis Polluere inmundoque hominem maculare piaclo. Secreto cordis promuntur noxia uitae Consilia et caedes et furta nefanda tororum Et fraudes fallaxque hominum pro testibus error Et rapidae caelum pulsans uaesania uocis. Haec sunt quae maculant hominem, quae sordibus inplent. Inlotis autem manibus non polluit umquam Corporis arbitrio terrenum sumere uictum.\' Haec ubi dicta dedit, pulcherrima rura Syrorum Sidonemque Tyrumque petit: cum femina fusis Crinibus et precibus natam causata iacentem Yoluitur et tacitum non desinit anxia Christum Orare, ut mentem uexatam daemone saeuo Redderet et miserae tandem resipire liceret. Tunc etiam precibus sectantum discipulorum Respondit, proprias genitoris malle bidentes Cogere, quas uanus late disperserat error. Crebrius instanti tum talia fatur Iesus: \'Natis quisque suis panem non detrahet umquam Et canibus iaciet.\' Tum talia femina fatur: \'Micarum saltem canibus sua portio mensae 170] cf. Ou. Met. IV 174. 176] cf. Verg. Aen. II 790. 166 concepta Ku concepte AKtTl, e om. CMp 170 torum C 171 fallax fraudesque A 172 rapida A, rabida V3, rabidae Kt (m. 2) MpT1 Poelm. in mg. uaesania C, uisania (ui in ras.) M uoce Al 175 sumire T1 176 DE MYLIERE CANANAEAE L sirorum C 177 sydonem RMlp, sydorumque Mp tirumque C, tyrorumque A2K! petiit A suplex A 178 crinibi effusis A 179 uolbitur A d*sinit (i eras.) M 180 Demones euo sanam M, demonis aeuo KtKtT 181 misere R cum aliis misiserere resipisse Mp resipire CYz, respirare; resipisse R, resipissere Ml, resipere A, resepere (m. 1?) KlK2T, resipisse rell. liceret ez liceat R 182 tunc etiam] insuper his liceret A, insuperhis MpHl 183 uidentes C 184 disperserit .ÂK!MptTl 185 tunc Mp, tum Iesus RHI, tum itis МV1 V2 186 om. T panes PBN detrait (it in nu. m. al.) M, dethraet Hl 187 iaciat Hl tunc HHl 188 saltim RMA alii Decidit et nihilo dominorum cena grauatur.\' Tum Dominus loquitur: \'Veniant tibi digna salutis Praemia, quae fidei meruerunt robora tantae.\' Talia saluator uerbis caelestibus edit Virginis et mentem discusso daemone uirtus Conplexam inpleuit donis fecunda salutis. Inde Galilaeas repedat seruator in oras Praecelsique procul montis consedit in arce. Haut mora, conueniunt populi secumque trahebant Pars captos oculis et crurum debile uulgus. Elinguesque alios morbique uocabula mille. Omnibus ille tamen languores dempsit amaros, Viribus et ualidis uenerando munere donat. Tum populi pariter miracula tanta frequentant Aeternoque patri laudes gratesque celebrant. Discipulos Christus cogens in uertice montis Secreto adloquitur: \'Plebis miseratio multa est, Tertia nam terris remeant iam lumina solis, Ex quo nulla sibi sumunt alimenta ciborum; Ieiunam nolim tantam dimittere plebem, Ne labor adficiat populos per longa uiantes.\' Discipuli Christo ostendunt septem sibi panes Esse et pisciculos alimenta ad proxima paucos. 190] cf. Verg. Aen. I 605. 201] cf. Verg. Aen. V 361. 204] cf. Verg. Aen. XI 526. 206] cf. Verg. Aen. VI 255. 207] cf. Ou. Met. VII 79. 189 decidet RK2TI, decidat Poelm. in mg. grauetur Poebn. in mg. 190 tunc MpHl uenient MMp 191-194 desunt in Mp 191 robura Rl uitae Hl 192 caelestibus edit Vu medicamina douat Matr. et uoce loquutus uel locutus rell. cum C, qui uerba in rasura litteris ■ curstuis cmglosaxonicis scripta habet 198 decusso VaVaHl 194 secunda VI 195 ERAT ills SANANS POPVLV L Galilee VxHl repetat CR, repetit A saluator KaKaMpPTB 196 conscendit Mp (?) 197 aut CMp, haut plerique comueniunt M 198 uulgus debile crura Poelm. 199 altos C alii TV1 V2 morib;que C 200 langores Hl acerbos MpVtHl 201 et uires ualidas A mirando MpVx munera H 202 tunc Mp 208 aeterno M 204 DE SEPTEM PANI- BVS L 205 secreto OVIt secrete rell. 206 remeantia CAKaKaT 207 sumant VHl 208 nollim TlBbl, nulli L Tum populum ius sit terrae per terga cubare, Quodque fuit totum propriis discerpere palmis; Et cunctae curat mensatim dedere plebi. Discipuli ponunt epulas populusque repletur Ad satiem dapibus; relegunt mox fragmina panis Et sportas referunt cumulato pondere septem. Quattuor ex omni fuerant tum milia plebe Nec numero quisquam matres puerosque notauit. Inde Magedarum naui transcurrit in oras. Ecce Pharisaei Sadducaeique dolosi Poscere temptantes instant caelestia signa. Sed Christus cernens fallacia pectora fatur: \'Conuexum quotiens claudit nox humida caelum, Si ruber astrifero procedit uesper Olympo, Dicitis: Adueniet uentura luce serenum. Iamque sub exortu solis ubi tristia rubro Nubila miscentur confusa luce colori, Dicitis, agricolis nautisque uenire fragosam Ventorum rabiem tempestatumque furores. Fallaces, nostis faciem discernere caeli, Saeclorum uero nescitis tempora signis Explorare suis? Sed uobis signa dabuntur, Quae maris inmenso quondam uenere profundo, Belua cum tenuit uentris sub carcere uatem.\' Haec ait et propere puppis retinacula soluens 215] cf. Ou. Fast. IV 545. 224] cf. Verg. Aen. II 8, III 198. 225] cf. Verg. Ecl. VI 86. 226, 227] MoretA. 230] cf. Stat. Theb. VIIS10. 213 quod ML, quotque P 214 comtae M curam Yl, curat (t in ras. 2 lift.) Xl curat cunctae Hl 215 epulas dapibus Hl 216 faciem H relegant R fraumina A 217 refferunt M pundere M 218 plebe CLMpTWi, plebis rell. 219 notabit A 220 magędanlm C, magidarum MKzBb, mageddarum V2 221 saduceique RM alii 224 conezum M, connexum N claudet MKIKzT nox ex mox T umida K7 (m. 1) TlPH 225 iubar A, rober KzT I procedet VX(?)V% olimpo C cum aliis 227 ortu RIMt ubi CVlt si rell. 228 nula L comfusa M 229 uenise M 234 uenire AK2Tl 235 bilua M 236 CAVETE FER- MENTV PHARISEORVM L. Trans freta contendit rapido conprendere cursu Arua Philipporum sociisque haec talia fatur: \'Sollicite uobis uitentur noxia farra Fermentumque ferox!: uestris auertite mensis. Illa Pharisaei Sadducaeique dolosi Admiscent escis falluntque in nomine panis. Cur uobis tacitas uoluit cunctatio mentes? Pro! quam parua fides sensu torpente fatiscit! Dicitis auersi, naui quod tollere panes Non fuerit uobis uacuum farrisque cauendas Insidias iubeam; meminisse et scire putabam, Quod panes quinque plebis mihi milia quinque Inplerint dapibus cophinisque superflua tantis Fragmenta ad cumulum fuerint collecta ciborum, Quattuor et rursum cenantum milia panes Quod facile inplerint septem sportasque referri Vidistis rursus conpletas reliquiarum. Sed moneo istorum semper fermenta cauere.\' Discipuli tandem uitalia uerba secuti Doctrinam cernunt fermenti nomine dictam. Inde ubi peruentum liquidi per terga profundi Clara, Philippaeo quae pollent nomine, rura, Cogit concilium sectantum discipulorum. Et quaerit, quem se populorum fama putaret. Respondent multas plebis tunc esse loquellas: 287] cf. Verg. Aen. V 291. 237 transcendit rabido freta R (t trans freta contendit in mg.) conprehendere KzTB 239 sollicito A 1 241 sadducaeque C, saduccique plerique 243 quur A tacitam-mentem MpY1 tacita KsTIYz oluit CR, soluet A cogitatis M mentis AKtTl 244 qua C fatescit RKaMpPVyB1, patescit MlBb 245 aduersi VxHl 246 cauendus C 247 et scire] iscire Hl 248 quod panes quini plebis mihi Poelm., p. q. mihi plebis quod in mg. 249 implerent CRaKxKiPVx V2B, implerunt M cofflnisque M 250 cumolum C 251 rursus MKxK7Bb 252 implerent CKIK2PTBb, impleuerint M 253 rursum AKxK%MpT 254 caaeri MKiLMpPTBBbH 257 peruentum est RKLP 258 quo TIBIH,. qua Poelm. rora M 259 sectandum HHl 261 multiqui A, multi K2 (m. 1) T1 VI V2 Crebrius audisse et multos firmare, quod esset Iustus Iohannes, populos qui flumine lauit. Pars memorat uolucris famae sibi cognita uerba Heliam uenisse iterum, quem praepete curru Turbine caelesti quondam simulata quadrigis Astris inseruit rapidae uis feruida flammae. Hieremiam dixere alii paruisse profetam. Tunc Christus cunctis arridens pectore blando Conquirit, quae sit sententia discipulorum. Sed stabilis Petrus: \'Tu Sancti filius, inquit, Christus, magnifico terras qui lumine conples.\' Tum Dominus forti respondit talia Petro: \'Petre beatus eris, nam talia pandere certe Humanus sanguis uel terrae portio corpus Haut umquam poterit. Genitoris munera sola- Possunt tam ualidum fidei concedere robur. Tu nomen Petri digna uirtute tueris. Hac in mole mihi saxique in robore ponam Semper mansuras aeternis moenibus aedes. Infernis domus haec non exsuperabile portis Claustrum perpetuo munitum robore habebit; Caelestisque tibi claues permittere regni Est animus; terrisque tuo quae nexa relinques Arbitrio, caelo pariter nodata manebunt; 264] cf. Ou. Ep. XVI 207. 272] cf. Verg. Aen. III 645. 284] cf. Verg. Aen. XI 325.\' 262 et om. MKxBb, audissa K2T esset] ipse Hl 263 iohannis K2T 264 memorans K2TBb uolucris memorat PB 265 praepeti MJltBb, repete (re in ras.) B currum C, curru Kt (m. 1) Tl VI, cursu reU. 268 om. Mp paruisse C, paresse M, apparuisse Fj, pars esse feH. profetam C 269 tum MKIKZTBb arridens] affatus JMpFiRZ 272 qui terras K2 273 tunc C forte Kx (m. 1) Mpl 274 certe] terrę N 275 san- gues M 276 aut C (passim) poterint RMl 277 poscunt C concidere C rubor C 279 hoc in moli M (Inmobili i. m. adscr.); hoc mihique inmobili P; post mihi: ualidumque in marmore eras. in C robure M 281 imfernis M, infirmis Kt ezuperabile C, exsuperabilis M1 282 monitum C robure Ml, robore AKt (m. 2) Bb1, robur rell. 288 caelestesque ÅL, celesteq; 2T, (m. 1) T1 284 nixa B1, nexu .AtK2Tl relinquens P, relinquis V2 285 caeli TIV\'J ligata A, non data KjT1 Soluerit et rursus tua quae sententia terris, Haut aliter uenient caeli sub sede soluta.- . Sed uos discipuli Christum me dicere cunctis Parcite, quo soli cognoscant talia digni. Iam lux adueniet properis mihi cursibus instans, Moenibusque in Solymis rabies cum prona furore Eximios uatum saturabit sanguine nostro. Ast ubi lucifluum reddet sol tertius ortum, Consurget radiis pariter redimita salutis Vita mihi cunctisque dabit sua munera terris.\' Tum Petrus magno percussus corda dolore: \'Absint, Christe, tuis, inquit, tam tristia sanctis Monstra. procul membris; nec fas est credere tantum, Nec tibi tam durus poterit contingere casus.\' Christus ad haec: \'Procul hinc, inquit, procul effuge, daemon. Non diuina tibi mentem prudentia tangit, Sed terrena sapis mollique timore tremiscis. Sed si quis uestrum uestigia nostra sequetur, Abneget ipse sibi corpusque animamque recusans Atque crucem propriam comitatibus addere nostris Gaudeat, amissam redimet cui gloria uitam; Nam seruata perit terris possessio lucis. Sed quid proficient saecli mortalia lucra, 296] cf. Verg. Aen. I 209; cf. infra u. 364. 286 *oluerit C et] ad Mp, at F, 287 ueniet KXK7 sub] om. V2 289 quos (s add. m. al.) M, quod BKaKaVaBb Poelm. 290 propriis BlM 291 moenibusq; C, que om. rtll. cf. indicem solimis plerique prona] uesana in mg. add. M 292 eximio statu M (ex corr.) A. uatum] tantos K\'b in ras. T adornabit (saturauit m. al. s. l.) M, saturauit K1K2Tl sanguine* (m eras.) A. nostros M 298 luctifluum Vt (?) Poelm. 295 cunctisque] cautisque Hl debet Bx 296 tunc MK2 (ex corr.) MpPBbG perculsus B2AMp(?)Bl corde KaLTWaVaBbG pauore RL 297 inquid C (passim) 298 nefas H 301 nil RP, nihil MTlBb tua diuinam Poelm. in mg. i 802 tremore KzT zHl tremiscis OA., timesces Kif timisces T, tremescis rell. 808 sequatur MP 804 abnegit C corpus KyBb animamque in ras. T, 8. 1. Kt 305 adque C 306 redemit M 308 s. q. proficiunt Poelm., commoda sed quid erunt Poelm. in mg. saeculi M Si damnum subeant lucis uitaeque perennis? Yel quae digna queunt animae conmercia poni? Filius huc hominis ueniet sub nomine patris, Caelestesque illum fremitu comitante ministri Stipabunt, reddetque hominum sua debita uitae. Vera loquor: certos istic sub limine lucis Inueniam, caeli fulgens cum regna capessam.\' Haec ubi dicta dedit, passus bis terna dierum Lumina conuerso terras transcurrere caelo, Tum secum iubet abruptum conscendere montem Petrum Zebedeique duos per deuia natos. Inde ubi peruentum secreti montis in arcem, Continuo Christus faciem fulgore corusco Mutatur, uestemque niuis candore nitescit. Respiciunt comites mediumque adsistere sanctis Heliae Moysique uident. Tum talia Petrus: \'Respice, num nobis potius discedere longe, An istic tantae spectacula cernere molis Conueniat; trino tamen hic tentoria uobis, Si iubeas, frondis faciam diuersa paratu, Singula sub noctem quae uos aulaea receptent.\' Talia dum loquitur, caelo praefulgida nubes Circumiecta oculis uestibat lumine montem, 815] cf. Verg. Aen. Vm 507; Stat. Theb. II 109. 316] cf. u. 176. 321] cf. Verg. Ge. IV 98. 322] cf. Verg. Aen. XII 84, III 538. 331] cf. Verg. Aen. VI 640. 309 subeunt A, pariant VI Poelm. uitae lucisque MP perendis M 310 queant Hl 312 caelestisque ÅК2Tl, caelestes Hl 313 hominem VI (m. 1) 314 istinc MAKit isti*c Cij am. 2) T lumine RIKtlJ.fplT2Bl sublime AL 315 imueniam M 317 conuexo ..41K\'l (m. 2) PT iHl terras] umbras K2J uerbera Bb 318 tunc PB 320 peruentum est RLPGH 321 Christi Bb facie R (in mg.) K2 (m. 1) LV7B7H, facies Bb1 corrusco C 322 uestemque C Matr., uestesque KzT z, uestisque rell. niueo Mp candorem A 324 helian A Moysi] Moisi C, Mosei JJFj, moysen A, Moyse KlK2Tt tunc R 825 uobis (m.l) K2 326 anne .A.t(?)L2 istinc AlBb 327 comueniat M trino CKXLTXVaB, trina rell. hiic M, stic T1 328 frondes KaKaTaBbx1 diuerso MBb1 apparatu M 829 nocte MMpV%BbGH qui Mp receptant L1 880 nubis AК2Tl 831 uesti*bat (e eras.) RM, condebat Poelm. in mg. Et uox e medio lucis manifesta cucurrit: \'Unicus hic meus est natus, mea summa uoluntas; Huius iustitiam iusto conprendite corde.\' Discipuli pauido presserunt corpore terram, Nec prius e prono uultus sustollere casu Audebant, sancto Christi nisi dextera tactu Demulcens blandis firmasset pectora uerbis: \'Surgite et abiectum fortes calcate timorem, Nec cuiquam praesens pandatur uisio uerbis, Ni prius huc hominis suboles speciosa reportet In lucem referens mortis de sede tropaea.\' Consurgunt solumque uident et uoce requirunt, Cur scriptis ueterum scribarum factio certet, Heliam primum caeli de sede reuerti In terras Christique dehinc consurgere lucem. Christus ad haec: \'Veniet certo sub tempore iussus Helias reddens mox omnia debita saeclo. Sed si quis credit, iam uenerat ante renascens, Ignotum ueluti rabies quem caeca furoris Demersit leto; mox saeuior altera caedes En hominis nato trucibus laniatibus instat.\' Haec ait et populum repetit. montemque relinquit. Ecce sed inflexis genibus fletuque solutus 340* Horomatis huiusce expertes facite cunctos 833J cf. Verg. Aen. YIII 581. 350] cf. Verg. Aen. II 244. 333 sola M uoluptas Poelm. in mg. 334 conprehendite ALBBbG 337 audibant A christi sancto Mp quam Poelm. in mg. 339 et 340 om. M1, pro quibus legitur u. 340* Horomatis huiusce expertes facite cunctos, post 339 legitur uersus in MpPYIGH, post 352 in T (Horomatisque huius), idem post 340 in R (Horomatisque huius), horomatis huius eipertes reddite cunctos Hl; gloriae et huiusce ezpertes uos red-te Podm., oromatisque huiusce expertes reddite cunctos Poelm. in mg., cf. Beda, Retr. in Act. ap. IX, 11 et 12 340 uobis PBt, uerbi G 341 Nisi CA hinc A subolis CMT1 343 solidumque uident et Poelm. in mg. 344 quur A 347 certo ueniet M certe V2 iussus C, iustus rell. 348 haelias C debeta C 350 rabies quem ueluti Mp 851 dimersit KtLG leto C 352 inque B V 2t in Mp laniantibus Hl 353 reliquit RKaKaLPTB 354 imflexis M fletusque Mp, fleotuque B1 Vir senior precibus Christum ueneratus adorat: \'Dauidis suboles, hominum lumenque salusque, Te precor, horribilem nati de corpore morbum Proturbes, reddasque seni solacia uitae. Nam cursus lunae natum mihi daemonis arte Torquet et in liquidas deiectum proicit undas, Aut miserum medio proiectum uoluit in igni. Nam tua discipuli sectantes iussa frequenter Conisi nulla in solidum mihi dona dederunt.\' Tum Christus magno conmotus corda dolore: ,0 gens nullius fidei, gens effera semper, En etiam patiar uobiscum me fore terris?\' Sic ait et puerum mandat perferre parenti Ante suos uultus. Tum uocis pondere multo Incubuit mentisque simul conuulsa uenena Daemonis horrendi purgato corde fugauit. Discipuli rogitant, cur non successerit illis Eiusdem pueri totiens temptata medella. Respondit Dominus: \'Labat quia pectore uestro Instabilis fidei nutans per lubrica gressus. Nam si certa foret credendi portio uobis, Instar quae minimi possit praestare sinapis, Istius hinc montis possetis uellere uerbo Inque alias sedes cunctam transuoluere molem. Nam genus hoc morbi precibus sine fine fidesque 360] cf. Verg. Aen. V 859. 355 precibus C 356 da*idis (b eras.) A o soboles Mp, sobolis KtTaVaBb 358 proturbas KaKaLTaBBb 359 iam A 360 proiecit ML, protrahit Hl 361 uoluet giBb ignem A, igne KtTlBb 362 dicta B 363 solida ex solidum T 364 tunc RHl corde RLBlHl Poelm. in mg. 366 Nunc eius iam A patior KaKaTBBbH 367 praeferre Vy 368 tunc AHl pundere M 369 simul] sinu VtHl 370 purb gata P 372 medelis Mp 373 respondet Ky lauat qui M 375 nobis Mp Poelm. 376 perstare R sinapi Audonaaropolitanus 266a. IX, senapis A, sinapis rell. quae minimi posset granum p. s. Poelm. in mg. 377 poteritis XI (m. 1) KtT 378 hincque VxHl altas KtTl 379 precando A fidesque Ky (m. 2) MpVaB, fideique L, fide que rell. at genus h. m. duntaxat nota precesque Poelm. in mg. Multaque robusti ieiunia pectoris arcent.\' Inde Cafarnaum gradiens peruenit ad oras. Conuenere Petrum, quibus instat cura tributi, Soluere poscentes solitum pro nomine Christi. Ille sed ad Petrum conuersus talia fatur: \'Dic, inquit, reges quorum dependere natos Externos propriosne sibi iussere tributa?\' Respondit Petrus: \'Alienos soluere certum est.1 \'Cernis, ait Christus, natum non soluere regis; Sed ne quem laedam, praeceptum suscipe nostrum: En maris undisoni rupes quae prodit in altum Scandatur tibi summa, Simon, hamusque profundo Stamine saetarum conexus praecipitetur. Haeserit et curuo qui primus acumine piscis, Huius pandantur scissi penetralia uentris; Illic inuentum duplex dissolue tributum/ Discipuli post inde rogant, quis maximus alto In caeli regno meritis pro qualibus esset. Tum Christus medio puerum consistere coetu Praecipit et placido doctor sermone profatur: \'Quisque cupit celsam caeli conscendere sedem, 3 Istius en pueri similem se moribus aptet. I Erroris laqueos saeclis increscere certum est, 394] cf. Verg. Cat. V 39. 380 multum ac A rubusti P 381 Capharnaum M peruenit ad CMG Poelm. in mg., peruenerat rell. 382 comuenere M instabat RlM 383 poscentis KtTl solidum KlT2 384 comuersus M 385 inquid C cum aliis rependere Vt natis KtTx 286 propriosue MKtLMp na PTBGHHl sibi (ne a m. 2) R 387 Petrus his Poelm. in mg. 390 E Maris M, et maris Poelm. undissoni CJlf1 rupis MPBb in aequor R2 (dupl. scr.) MKaKaTBb post 394 Inuentumque dragmum illius iliis apertis Prome et te illum prgbe poscentibus nummum M (sed signo athet. addito) C2 in mg.; Illic inuenta didragma quae illius ilis est Apertis prome et te praebe illud poscentibus\'aurum T11. m. inf. 895 inuento Poelm. in mg. 398 tunc RM 399 praecepit MK7TxBbHl et] eis A w. 400 et 401 transmutati in MKa KaMpPTBBb GH En huius-se fingere certet Matr. F, Sed tamen infelix, per quem generabitur error. Qui uero e paruis istis deceperit ullum, Si sapiat, nectat saxo sua colla molari Praecipitemque maris sese iaculetur in undas. Nec quisquam fastu paruos contempserit istos. Horum custodes caelesti in sede tuentur Altithroni uultum genitoris sidera supra. Sed si quis pastor, cui pascua credita tondent Centum balantes, unam cum forte seorsum Nescius error habet, quaesitor deserit omnes Unius et totis lustrat uestigia siluis, Illam si magno possit reperire labore; Laetitia inuentae maior tum nascitur agnae, Quam pro cunctarum numero, quod nulla resedit. Ex istis paruis genitor sic perdere quemquam Non patitur gaudetque suis increscere regnis.\' ,Si fratrem proprium delicto conmaculatum Cernis, secretum mox dictis corripe solus. Si tua uerborum patiens moderamina laudat, Labentis mentem frater lucrabere fratris. Sin tua solius contemnit uerba relinquens, Tunc alios pariter monitor pia iussa frequentet. Sed si discutiet doctorum frena duorum, Tunc ad concilium referantur crimina plenum, Ut populi saltem sanetur pondere uictus. 406] cf. Verg. Ecl. VIII 59, Aen. IV 253. 413] cf. Verg. Aen. XI768. 404 deceperet C, deciperet R, deoiperit MBb unum T1 405 sapiet C, rapiat (t sapiat m. 2) R suo L 406 mari Bb iaculatur Rl 410 Et siquis Fs 411 una C 414 illa Mp repperire CR alii labores Bb 415 tunc Hl 416 quod nulla resedit] quibus afuit error A recedit nonnulli rec., recessit Poelm. in mg. 418 non] num Lx concrescere Rl 419 proprio RM (m. al.) KILMpPBBbGH, proprios KtTl 420 cernes CP secretom corr. in secretum C, secretim Matr. VtHl, secretis PBBbG, secreto rell. 422 amorem A lucrauere M frater 1. fratris m. A 428 si* (n eras.) C, si AL contempnet RKtK,A£pP TBBbGHl reluctans MK1K2T 424 tum ML monitor pariter RMp 425 dicutiet V3, descutiet CM (m. al.), decutiet KIKzPTBb, discutiat B, decutiat H 427 saltem C, saltim rell. Sin et multorum contempserit efferus ora, Sit tibi diuersae multatus nomine gentis. Namque in concilium semper praesentia nostra Adueniet mediumque duum me stare necesse est, Siue trium fuerit coetus sub nomine nostro.\'\' Tum Petrus quaerit, quot fratri errata remittat, Vel septem lapsus hominum si forte liceret. Christus prosequitur: \'Non septem crimina tantum, Sed decuplata super donentur uulnera fratri.\' ,Nam caeli regnum domini praediuitis aulae Consimile est, nummi rationem qui sibi poni Iusserit et seruum debentem multa talenta Praecipit abreptum cum coniuge progenieque Atque opibus cunctis uenali nomine sisti. Tum seruus dominum prostrato corpore adorat Et spondet, spatii sibi si foret ulla facultas, Omnem nummorum domino dissoluere summam. Conmouit dominum famuli miseratio flentis Cunctaque trans meritum concessit debita seruo. Ille sed egrediens conseruum limine in ipso Nactus constringit; tum debita fortior urget Persolui precibusque locum truculentus abegit, Carceris et mersum tenebris poenisque premebat. Quae postquam dominus famulorum noscere uerbis Incipit, adducto ingessit iustissima seruo Dicta dolens iramque mouet iussisque seueris 429] cf. Verg. Aen. XI 246. 428 contempserit ex corr. M *ora (h eras.) M 429 diuisae MMp PViBBbGH mutatus CAMpTaVaVa multator Kt (m. 1) 430 consilium A 431 adueniat L dum A 433 tunc RLGHl quod AlBl dimittat (m. 1) KtT 434 si forte C, si ferre rell., indulgere edit. 436 crimina M frit Mp 437 nunc RML 441 adque C et alii 442 tunc AHl 443 si sibi C si] om. Bb, s. I. T fuerit (m. 1) Kt 444 summa P 445 tum mouit M 446 concesserit A1 448 nanctus RxMAKxMpBBb constrinxit M inmitior MKyKaT, fortius HPoelm. urgit C, urguet MKXBV 449 pręcibusque C abeget Tl 450 promebat A 451 posquam T1 452 addicta KtTG 453 iamque giT 1 XXIV. Ino. 7 In tormenta ferum detrusit cuncta reuoluens Debita, dum dignis lueret per uincula poenis. Sic uobis faciet genitor, qui culmina caeli Possidet, inmites saeuo si pectore fratrum Peccata orantum dure punire uoletis.\' Talia dicta dedit; Galilaeaeque arua reliquit Iudaeamque petit, qua pinguia rura silenter Agmine Iordanes uiridis perrumpit amoeno. Nec minus in stratis aegros donare salute, Sublimisque patris concedere munera praestat. Ecce Pharisaei temptantes quaerere pergunt, Coniugis an liceat reiectum scindere uinclum, Quicquid erit, laesi tangit quod corda mariti. Haec ubi percepit, depromit talia Christus: \'Principio Deus in terris par dispare sexu Constituit iussitque uno de corpore necti Amborumque animas iunctis inolescere membris. Quod Deus ergo iubet proprio concrescere uerbo, Inlicitum est hominum foedo secernere luxu. Moyses praecepit, quod pectora dura uideret, Scribere discidium, quo saxea corda reuinci Per proprios apices possent sub iudice flamma. Nam temere exsoluet casti qui iura cubilis Alteraque illius thalamis sociabitur uxor, Crimen adulterii populo sub teste subibit.\' 459] cf. Yerg. Aen. V 852. 455 luceret 221 uincla M 457 possedet CM inmitis (m. 1) HlgsT pectora R1 459 Galilęaque CH, Galileaque ALMp VIG rura LMp PGH 460 quam per M silentem M, silenum (m. 1) K2T 461 amne M Iordanis RM et alii pręrumpit MKIK2T, perrupit P, prorumpit Poelm. amoenos VI 462 pratis ML aegris-salutem RAPBGHHl saluti KtK2 (m. 2) T 463 perstat MVa V3 465 coniugii MBb relictum Jf 466 quidquid C, quicquit M tale si quod tangit A, (om. quod) FJFJ tanget CMpP corde R 467 percipit CM 468 dispari MT2 470 animos RMKaKaLPTaG inoliscere C 472 secedere Hl 473 Moses C praecipit C uidisset MKt (m. 2) Bb, uiderunt A 474 quod .A.К2Tl reuincti A 475 possint RMKiKtPTBb flammae YIYiHd Poelm. in mg. 476 exsoluit RWK&TVJBbG Discipuli referunt: \'Urget lex ista uirorum Seruitiique premit non aequo pondere partem, Ut melius fuerit thalamis caruisse perosis.\' Respondit Dominus: \'Non omnes pondere tanto Subicient umeros, lectae sunt talia dona \' Virtutis. Trino truncantur corpora more, Quae nulla gaudent genitali lege tororum. Namque alios tales progigni in luminis oras Conperimus; plerosque hominum uis ferrea sexu Exuit; atque alios ipsos sibi demere constat Pro caeli regnis pronum de pectore amorem. Quisque capax fuerit, celsa uirtute capessat, Quod paucis lectisque Deus uult pandere munus/ Haec ait et pueros, quos gaudens cura parentum Cum precibus laetis certatim hinc inde ferebat, Suscipit et plebem sectantum, quod prohiberet, Increpat ac tales adfirmat regna mereri Aulae caelestis. Sanctas his ordine palmas Inponit redditque ulnis portare parentum. Ecce sed e populo iuuenis, cui rura domusque Et gaza exstabat, rerum possessio fulgens, Accedit Christumque palam submissus adorat: \'O bone praeceptor, dic-nunc, quae facta sequamur, Ut mihi perpetuam liceat conprendere uitam?\' 486] of. Verg. Aen. VII 660. 479 urguet R\'MK,L issa L 480 prg monet M pundere M 483 subiciunt A, subici L humeros BKaKaBb laetae Poelm. in mg. 484 truncatur P corpore amore Hl 485 genitalia (m. 1) KjT 487 hominumj horum L 488 exsuit CKt exultatque A 489 promunt C morem M, amorum Hl 491 electisque MP minus B 492 aut A gaudens quos M 493 laeti CKxBb Poelm. ferebant CK1 Matr. PVaBb 494 suscepit M, suspicit A peccatum A prohiberent Hl 497 reddi*que (t eras. m. 2) B, reddiditque M humeris YIYsHI portare] iubet ipse B1 498 iura VI domique P 499 gazaestabat C, gazae stabat KIK2T2, gazistabat Matr. N, gaza distabat BMLMpV2BbGH, gaza adstabat Bl, gazae adstabat VxHl 500 accidit M summissus CB 501 dic nunc] dignum M sequantur MPT1 502 conprehendere MA K2PTB 7* His auctor uitae tum talia reddit Iesus: \'Nunc demum quaeris, ueteri quae lege tenentur? Non hominis perimes uitam, non furta tororum \'Inuades, quaestumue alienis noxia rebus Mens aut dextra leget, non testis falsa loqueris. Sit genitor genetrixque tuo sublimis honore, Proximus et frater pro te tibi cedat amore.\' Ille dehinc: \'Istaec semper mihi perpete cura Obseruata reor, sed ne quid forte relictum Desit, praesenti liceat me uoce moneri.\' Tum Christus fatur: \'Nunc si perfecta requiris Prendere praecelsis meritis fastigia uitae, Omnia, quae proprio retines solus dominatu, Distrahe et ad miseros confer securus egentes. Tum thesaurus erit caeli tibi conditus arce Virtutisque tenax uestigia nostra sequeris.1 Haec adolescentis ueniunt ubi dicta per aures, Deiecit uultum tristisque in tecta refugit. Tum sic discipulis uitae spes unica fatur: \'Difficile est terris adfixos diuite gaza Auelli caelique leues in regna uenire. Nam citius tenuis per acus transire foramen Deformis poterunt inmania membra cameli, Quam queat ut diues caelestia regna uidere.\' Talibus attoniti comites stupidique silebant, 504] cf. Verg. Aen. XH 819. 505] cf. Ou. Met. IV 174. 512] cf. Verg. Aen. III 461. 520] cf. Verg. Aen. III 320, VII 500. 527] cf. VaL Fl. VII 101, cf. Verg. Ge. II 508. 503 tunc R et alii reddidit MP 504 daemum C 505 peremis (m. 1) K2Tl 506 inuadis K2Tl questumque P 507 dextera M liget iJFj V2Bb falso R1 508 genetrexque MA. alii 509 frater C Matr., puro rell. 510 ista haec MA.MpPTV2BbGHHl, ista hac R, cuncta istaec Fj, istam haec L 511 nequi P 513 tunc R num Mp 514 fatigia C 515 retinens CMp1 517 tunc MALBPGHHl thensaurus T1 518 om. Rl 519 adoliscentis CA, aduliscentis A, adulescentis K,112 521 tum CAMpVx V3GH, tunc rell. 522 adflxus gsT de diuite (de 8. Z. m. 2) Mp, deuite Bb 525 deformes gzT1 526 quam diues possit c. r. u. A diues ualeat Poelm. in mg. 527 stupuere A Voluentes quae tanta foret sub pectore uirtus Humano, talem possit quae prendere uitam. Respicit aeternae iustorum gloria uitae Atque ait: Haec homini forsan uideantur acerba, Sed Deus electis facilem praepandit in aethra Possibilemque uiam, uirtus quam celsa capessat.\' Tum Petrus fidei munitus moenibus infit: \'Omnia nostrorum proiecta reliquimus olim, Et tua iussa sequi nobis spes unica restat. Quid nostris animis superest? Dic, Christe, precamur.\' Talibus ad Petrum uerbis respondit Iesus: \'Vos quicumque meum mentis penetralibus altis Credentes seruatis iter, cum sederit alte Progenies hominis, celso quem cinget honore Maiestas, bis sex illic pulcherrima uirtus Constituet uobis sublimi in uertice sedes, Iudiciumque hominum pariter tractare licebit. Hic quicumque sui linquet generisque domusque Gazas adfectusque omnes pro nomine nostro, Centiplicata dehinc capiet uitamque perennem. Primorum meritum postremi transgredientur, Ultima praeteriti capient uix praemia primi.\' 529] cf. Verg. Aen. V 363. 589] cf. Verg. Aen. VII 59. a 529 humanum Fj talem ut possit M (ut m. al.) A fposaj posset MpT2B2 deprehendere A 530 respicet K2 (m. 1) T1 aeterna. K2T1 531 forsitan ABb uidebuntur M1 arcerba C, acerua RIBl 532 elictis C, celestis M1 aetheram KlK2 (m. 1) T2 533 quem Bb capissat C\', capisset MxBl, capessit KaKaPTG 534 tunc AB monitus CLVXBX, monitos (m. 1) Kt 535 nostra olim Poelm. in mg. relinquimus Mp 5S9 penitralibus M, penetrabilibus Ji1 540 credentis P 541 quam B2H cingit libri cingit in hore Mp1 542 magestas RAKyMp illis Kz, uertice illi* (c eras.) T 543 constituit C in] om. RVj arce M post 543 bis saeneque tribus uestros sub iure iacebunt A 545 his M, hinc K2Pl1\'1 sui] om. MK2 (rn. 1) T1 linquid jR, linquit KIKsPVzB\' genitoris M domique P 547 centuplicate KIT perendem M 548 transgredentur A 549 ultimi A ,Sedulus ut ruris dominus, cui dulcia fundum Pinguibus in campis late uineta coronant; Hic ubi progressus primo cum lumine solis, Conduxit iuuenum fortissima robora pactus Unius in lucis certa mercede laborem, Et sua tum iussit cultu uineta polire. Ipse sed egrediens, ubi tertia uenerat hora, Inuenit ecce alios operique adcrescere iussit, Pro meritis operis promittens praemia digna; Illi non aliter laeti praeeepta sequuntur. Ast ubi sexta dehinc lucis transfluxerat hora, Haut secus hinc alios iuuenes conducere pergit. Horaque nona dehinc ubi solis cursibus acta est, Tunc alios pariter conductos iussit adire. Ultima labentis restabat portio lucis: Egressus cernit iuuenes causasque requirit, Cur pigris manibus torperent otia lenta. Aiunt, conductoris quod praecepta fuissent Nulla sibi. Dominus mox hos insistere ruri Tunc etiam iussit. Sed uespere protinus orto Praecipit, ut cuncti caperent mercedis honorem Aequalique omnes portarent praemia nummo. Tunc manus illa uirum, prima quae luce laborem Sustulerat factisque diem tolerauerat aequum, Indignans secum tali cum murmure fatur: 554] cf. Ou. Fast. VI 661. 559] cf. Verg. Ge. IV 448. 562] cf. Verg. Aen. III 512. 565] cf. Verg. Aen. VI 710. 550 fundunt CB1 551 late* B 552 de culmine A 553 iuuenem 2Tj (m. 1) MplPTt robura M 554 certe Mp1 mercide M laborum BMKaKaLPTBBbHl 555 poliri BBHHl 556 uenerit Poelm. abhora K2T3 557 adolescere KXLB ad opus quos ire iubebat Poelm., a. o. quibus ire al. operique adolescere i. Poelm. in mg. 558 operis CViT1 Hl, operum rell. 560 hinc M locis K2Tl transfloierat Tl 561 aut C 564 labentes TlV2 565 perquirit M, requiret K2Tl 566 Quur A torpere Vt otio lento M 567 conductor reddunt ipsis quod nulla dedisset iussa sibi Poelm., aiunt quod couductoris praecepta fuissent n. s. Poelm. in mg. 568 rursus Hl 570 praecepit BaMKaKaMpTaB cunctis A 571 portarent omnes M 573 equm K2J ecum T, aequis F, 574 reffertur M Iniustum est, istis similem nos quaerere nummum, Ultima quos operis sero coniunxerat hora. Tum dominus ruris sedato pectore fatur: Inlibata tibi mercedis portio saluae Redditur et pacti seruantur iura fidelis. Istis de nostro liceat concedere tantum, Extima quos operis glomerauit portio ruri. Nam multos homines dignatio sancta uocauit, E quis perminimam dignum est secernere partem.\' Haec ait et Solymos repetit comitesque seorsum Adloquitur solisque iteris regionibus infit: \'Ingredimur gnari truculentaque moenia adimus.. Filius hic hominis prodetur ad ultima mortis, Scribarum procerumque ferens ludibria membris, Adfixusque cruci post tertia lumina surget.\' Hic tum Zebedei coniux submissa rogabat, Ut Christo medio caeli sublimis in arce Felices nati dextra laeuaque sederent. Tum quaerit Christus, calicem si sumere possent, Quem sibi praeceptis instaret sumere patris. Respondent se posse simul. Tum talia Christus: \'Vos nostrum calicem fas est potare, sed altis Sedibus aequali mecum considere honore 577] cf. Verg. Aen. IX 740. 587] cf. Horat. Epist. I 16, 79; Calp. Ecl. III 91. 592] cf. Verg. Aen. VI 486. 575 isti Hl ut nos R (ut a m. 2) MMpxBb 576 coniuncxerat OJ, coniunxit M 577 tunc MLBBb 578 inliberata A 579 pactis RI VI V2, facti L seruantur] } redduntur T 580 nostra T1 natum A 581 ultima IVMLH, extrema AP quo extrema T1, quos exti*ma K2 (os in ras.2) ruris AKlMpl 582 uocabit AKaKaPT2 583 aequis A VI dignata M 584 solimos CM alii 585 solisque CMAKaTaP, solitisque Rt Matr. VJLl, solimisque RaMpBBbGHHl iterum (m. 1) VI 586 ignari GM1 truculenta RtMJTJ 587 proditur K2Tt 588 procerum (m. 1) KsT 589 adflixusque Hl 590 hiic M, haec L, hinc Hl coniuncx T 592 dextera M residant G 593 tunc RBH possint RV2 594 instarent A sumeret Mpl 596 putare C, portare RaKaTaVa 597 consedere RV2 honorem C Non hoc nostra dabit cuiquam pro munere uirtus. Haec certis genitor sublimia dona reseruat.\' Exin discipulos dictis pro talibus omnes Conmotos tali sermonis mulcet honore: \'Gentibus infidis celsa dicione potestas Inponit quoscumque super dominantur eorum Exercentque trucem subiectis urbibus iram. Vos inter longe tranquillior aequora uitae Concordi sternit mitis moderatio pace Magnus et obsequiis crescit super alta minister. Nec primus quisquam, nisi cunctis seruiat, unus Esse potest. Hominis natus sic uestra minister Obsequio solus proprio pia munera gestat, Et multos redimens pretioso sanguine seruat. At uos ex minimis opibus transcendere uultis Et sic e summis lapsi conprenditis imos.\' ,Si uos quisque uocat cenae conuiuia ponens, Cornibus in summis deuitet ponere membra Quisque sapit. Veniet forsan si nobilis alter, 611* Pro multisque animam pretioso sanguine ponit 605] cf. Yerg. Aen. V 763. 608] cf. Horat. C. II 2, 12. 611*] cf. Yerg. Ge. IV 288. 598 haec MAKaPTaH nomine RV2 Poelm. 599 certis] paucis Poelm. in mg. reseruet AIHl 600 exhinc R 601 stabili R 603 inponi Mp quosque M, quemcumque Poelm. quoscumque uelit dominentur Poelm. in mg. earum VI (m. 2) Hl 605 uos hic sed MpVtB Bb, uos inter R2 in ras. longet MA tranquilliora RtMPV2, tranquilla A . aequoru A, aequore B2Bb Longe tranquilliora inter nos aequora uitae L 606 concordi* (s eras.) M, concordes R cernit R, adsociet A, sternet KzT I pacem C, paci R, pacis Kt 607 crescat A, crescet KIKsPT 608 prior MKaKaT1 seruiet R 609 esse potest] \'non secus atque A sic] qui A sicura LG cuncta ministrat Poelm. 610 gestans Poelm. ante 611 uersus 611* legitwr in CR Matr. YyHI, et u. 611 om. in MAKaKaL (sernat) PTVt (saluat) BbGHl (saluat); 611 add. a m. 2 in VyB et multos redimet gloriosa morte coronat Matr. 612 ad RIMpK1 eximiis Hl concrescere A 613 comprehenditis MBT; conphaenditi simus A *imos (B eras.) C 614 conuiuia* (e eras.) C, comuiuia M 615 diuitet K2T] 616 forsitan A si** (bi eras.) JT, Turpiter eximio cogetur cedere cornu, Quem tumor inflati cordis per summa locarat. Sin contentus erit mediocria prendere cenae, Inferiorque dehinc si mox conuiua subibit, Ad potiora pudens transibit strata tororum.\' Proxima tum Solymis conscendit culmina montis, Ordinibus lucent quae glaucicomantis oliuae. Hinc lectis iussit sectantum discipulorum, Obuia castelli monstrans habitacula, Christus Inde asinam pariter fetu comitante repertam Ducere; uel si quis causam disquirere uellet, Cur sua tam subito quoquam iumenta trahantur, Dicere tunc, operam dominum sibi sumere uelle. Discipuli celeri conplent praecepta paratu. Adducunt mollique super uelamine uestis Insternunt pullum placidum praebentque sedendum. Hinc ueteris quondam fluxit uox nuntia uatis: \'Ecce uenit placidus tibi rex., quem terga sedentem Praemitis gestant asinae pullique sequentis.\' Tunc populi stratas praetexunt uestibus omnes, Quaque iter est Christo, subnexa fronde coronant. Proxima tunc alii spoliant palmeta uirore Conclamantque omnes: \'Dauidis origine creto Osanna excelsis sit gloria laeta tropaeis!\' Sic adeo ingreditur Solymorum moenia Christus. 631] cf. Stat. Theb. V 315. 637] cf. Verg. Aen. IV 506. 617 turpitur Mp eximio] i2 8. I. iil, esumo A i. e. ex summo fort. rede cf. v. 618 618 locaret H ,619 siRMAKaKaPTBG pendere CB1, phaendere A 620 imferior M comuiuia M, conuiuia (m. 1) KtK2 621 at C prudens AV2, audax s. I. T3, audens Sg accedet M, transiuit A, transsibit LV2 622 Solimis plerique conscendet C 623 quo Hl 624 hoc L electis M, lectos A 625 obuiae A 627 dicere Bitgi 627. 628 om. MiK, (m. 1) PlTl 628 quur A trahuntur V2 629 ducere KjT1 opera Hl nellet C reddere huic: nostro nunc iis opus esse magistro Poelm. 680 parati A 632 placidum pullum RPBb 633 batis A 635 gestans A sedentis BlM 636 tunc CP, tum rell. perteiunt Bb 637 subniia BMKaTxBGHHl 638 palmita MK2Ti 640 ossanna C in excelsis R Vi V, set C tropeis plerique, prophetis A 641 adeo] tunc Poelm. Ingresso occurrit primo sub limine templi Cruribus atque oculis certatim debile uulgus. Quos ubi tam subito gressu uisuque uigentes Cuncta sacerdotum cognouit factio mirans Et pueros templi conplentes tecta clamore: Osanna egregia Dauidis stirpe creato, Ipsum percontant cuncti, quae causa clamoris Inpubem tantum tollat per gaudia plebem. Christus ad haec: \'Legis sanctae uos scripta tenere Creditur, infantum quae dicit ab ore uenire . Lactantum et linguis iusti consurgere laudem.\' Haec ait ingratam linquens cum ciuibus urbem Bethaniamque petit, rediensque in margine cernit Stratae tendentem diffusa umbracula ficum. Illic forte cibi pertemptans corda uoluntas Arboris adtrectat ramos, sed nulla facultas Pomorum sterili frondis concreuerat umbrae. Olli Christus ait: \'Non sit tibi fructibus umquam Copia promendis.\' Tum protinus aruit arbor. Discipuli celerem mirantur in arbore mortem. Sed Christus stupidis adsistens talia fatur: \'Nunc ligni istius nostro stupuistis honore, 642] cf. Verg. Aen. II 469. 647] cf. Verg. Aen. X 548. 642 ingressus C, ingressoq; DiglP 644 uisu gressuque uegentes M 646 canore HG (ex clamore) magno clamore replentes A 647 ossanna CT create A 648 percunctant RglgsMpPTY, YsBb, percunctantur M tum percontantur Poelm. clausa A timoris MKt (m. 1) T1, tumoris Cant., canoris G (ex clamoris) Hl 649 impubem C tantam XI (m. 1) PT2, tanta Kx (m. 2) Ft tollant R1 per plebem inpubem tollant ut gaudia tantum A 650 scae CMpT2V2BBb, inquid uel inquit rell. uos] duos J. tenere ex tenete R 651 creditis RVX 6521aetantum BI, lactentum V3N cf. Matth. XXI16 (ed. WordswtWth) 654 residens MG, SDS redigit Ku redigensque L 655 stare extendentem Podm. in mg. deffussa M 656 pertemptas A uoluptas TlBb 657 attractat MG, adtrectant Hl 658 sterili ORAMppIBI, sterilis rell. frondes MKt (m. 1) concreuerant M umbra A Poelm. 659 fructus-promendi M 660 tunc MKiK7PTBb arbos RTV1 V2 661 caelebrem A natum Hl 662 stupendis M (stupidis in mg.) 663 ligni libri, lignum Reuschius cernitis en ligni istius defecisse uigorem A Desisse ad uires terrenos ducere sucos. Sed ueris uerbis iterumque iterumque monebo: Namque fides si certa animi consistet in arce Nec dubiis nutans uitiis tremebunda iacebit, Arboris istius nobis substantia cedet. Nec tantum istius, sed montis celsa reuelli Credentum uerbo poterunt undisque profundi Cum siluis pariter saxisque ferisque recondi. Et quaecumque fides robusto pectore poscet, Credentum semper digna uirtute tenebit.\' Haec ubi dicta dedit, templi se moenibus infert. Confestim proceres populi miracula rerum Collecti inquirunt, uirtus quae tanta dedisset. Ollis Christus ait: \'Quaerentibus omnia uobis Dicere iam facile est, si nobis uestra uicissim Percontata prius paucis sententia soluat. Nuper Iohannes, puro qui gurgite lauit Sordentis populi maculas, diuina potestas An hominis potius uobis fallacia uisa est?\' Haec ait ancipiti uerborum pondere claudens Captantum procerum mentem; nam magna profetam Plebis Iohannem ueneratio suscipiebat, Nec poterant eius fallacem dicere uitam. 665] cf. Verg. Aen. III 436. 675] cf. Verg. Ge. IV 441. 664 sucus Rl et uerbum nostrum magna uirtute pactum A 665 iterum iterumque MKLMpPVtBIBbH docebo A 666 consistit OB.AК1L VaVaBbGHHl 667 tremibunda CM 668 cedit (i corr. in e) CK2 669 istius] ipsius C; uersus 668 et 669 contraxit A: Non tantum imperiis uestris substantia cedet arboris istius sed montis celsa reuelli 670 profundis MpBb 672 poscit CMLKIKzPTG 675 comfestim M 676 mirantes rogitant qua uirtute efficis ista ? Poelm. in mg. 677 illis A, olli K2L 678 uobis si B 679 percontata CRaABaH, percunctata rell. soluet A 680 puero A quid CT, quod ABKt (m. 1, quid m. 2) T1 681 sordentis OBV1 V2BIH1, sordentes rell. macula C 682 uissa fallacia est M 688 pundere M ludens V2 684 mentes Hl magnam C, magnum MG propheta Mp 685 suscepiebat C, suspiciebat RMPKaTaViVaHl post 686 legitur in A: Humanoque ortu trepidant baptisma fateri I aetherio quodsi loquerentur fonte uenire I cur non caperent traherent confessio culpam I Se nescire .. Rursum sublimem dixissent esse profetam, Occidisse illum traheret confessio culpam. Se nescire tamen respondit factio fallax. Tum Christus: \'Non est iniustum claudere uocem, Cum mihi claudantur procerum responsa superba.\' ,Nam geminae prolis genitor maioris in aures Talia dicta dedit: Vitis mihi portio maior Semiputata iacet. Sed perge et robore forti Nunc scrobibus nunc falce premens uineta retunde. Tum iuuenis sese tam sordida dicta laboris Nolle pati memorat. Post omnia iussa parentis Exsequitur damnansque sibi responsa coercet. Post alium natum simili sermone iubebat Ad uineta sui dependere iussa laboris. Adnuit his iuuenis nec dictis facta repensat. Dicite, quis potius genitoris iussa sequatur?\' Olli conlaudant responsum posterioris. Prosequitur Christus: \'Nunc uera aduertite dicta. Iam magis hinc caeli sedem conprendere possunt Corporis e uitiis quaerentes sordida lucra, Quam uestrum quisquam. Vobis nam uenerat ante Iustus Iohannes, sed non est credere uestrum. Namque fidem potius meretricum pectora certam Hauserunt sordesque animi posuere pudendas. At uos tantorum scelerum nil paenitet umquam.\' 698] cf. Verg. Aen. V 852. 694] cf. Verg. Ecl. II 70. 695] cf. Verg. Ge. I 157. 701] cf. Verg. Aen. XII 841. 687 rursus RP si dixissent OMsKs VsBb, dixissent si IVMpPB, ai dixerint Tx si sublimem dixerat G 689 tamen] igitur Poelm. fatur M 690 tunc CBb 691 superbia A 694 semipotata ML se mihi p. (m. 1) KtK2Ts perga MpT1 robure M 695 retundes Ku retundens KtTx 696 tum CMpBb, tunc rell. dicta C, uincla rell. 697 postumius L 700 deprendere G iusta RA 701 adnuit MK2PTlL 703 illi collaudant nati responsa prioris Poelm. 705 hic C sedem caeli R conprehendere AKIKsTB possunt CB, certum est rell. 707 quem quam AKiK3PlTBb est qu**quam M 708 iohannis MK2T 709 fidem nam M 710 auxere R, auserunt VtV3 animis MpB1, animae Vt deposuere M 711 ad ALMp nihil MA ,Sic quidam diues, cui iugera multa nitentis Vineti saepes circum densata coercet, In medio turrem prelumque et dolia fecit Cultoresque dedit fructusque locauit habendos, Inpositam statuens mercedis soluere legem. Tum longinqua petit, sed fructus tempore certo Actores famulos mittit, quis portio salua Cultorum certa ruris mercede daretur. Ecce colonorum rabies hos uerbere saeuo, Ast alios lapidum proterrent undique telis; Denique letali prosternunt uulnere multos. Tum dominus ruris plures incedere seruos Praecipit et rursum mercedis pacta reposcit; Maior at in plures audax iniuria surgit. Ultima iam domino natum dimittere mens est, Quod subolem partemque sui uis digna pudoris Cultorum cordi uenerandam posceret esse. Sed contra illorum iam mens maculata cruore Progenie extincta domini sibi post dominatum Cedere credentum, crudeli uulnere fixum Obtruncant iaciuntque foras trans saepta cadauer. Post haec iam dominus ueniet poenasque reposcet Tantorum scelerum. Sed uobis tradita quondam 717] cf. Verg. Ge. II 197, Ou. Rem. 189. 729] cf. Pseudo-Ou. Nux 157. 781] cf. Verg. Aen. II 561. 712 sed MB 718 saepis RIMKt (m. 1) L 714 turrim BKxO post turrem: ut add. R proelumque C, pleramque M dolea M 716 im- positam C statueris A ? 17 tunc MglglPT longinquam C 718 misit ML 719 mercide CM 720 colonum M seruos Hl 721 alio C proterunt M, terrentes A, prosternent Hl, prosternunt BBb (dupl. ket.) 724 praecepit RaAKaKaLMpPaTB1 rursus RAKaLPTVa constituta pacta Mp 726 demittere CMpVJSbHl 727 subolem O..tl{21\'t dina A 728 corde MgIP, corda A, corda H concrederet esse uerendam A, posceret esse uenerendam H 780 progeniem BlBl eztincta C et alii 731 credere MpBx finum (s eras.) M 733 post etiam Hl resposcet Hl 734 a uobis M tradita regna I diuersa ingente iuste translata ferentur praepingues domino possitque reddere fructus A Fulgentis regni sedes translata feretur Ad placidam gentem, possit quae reddere fructus.\' ,Ut rex, qui nato thalamorum uincula nectens Praecipit, ut proceres conuiuia laeta frequentent, Accitos famulis uoti regalis honorem Concelebrare simul; cuncti sed adire recusant Regales thalamos, regalis pocula mensae. Post alios mittit, sese largissima cuncta Magnificasque dapes, conuiuia laeta parasse. Illi neglectis opibus diuersa petebant. Hic aedes proprias, hic ruris tecta propinqui, Ast alius merces potius ac lucra reuisit. Multi praeterea missos, qui ad laeta uocarent, Insontes famulos rapiunt et corpora ferro In mortem cruciant. Tum rex ubi conperit acta, Milibus armatis ciues cum moenibus ipsis Subruit, effusi famulorum sanguinis ultor. Tunc seruis fatur: Nunc festa iugalia cenae, Praelargis opibus quaecumque instruximus illi, Contempsere meis proceres contingere mensis. Ite igitur propere per publica saepta uiarum, Et quoscumque illic casus glomerauerit, omnes Huc laetis nati thalamis adhibete uocantes. Progressi famuli per compita cuncta uiarum Inuentos duxere simul. Iam denique cunctae 737] cf. Verg. Ecl. VIII 78. 748] cf. Verg. Aen. I 638. 785 sedis R1MK2PT1 refertur MB1 736 ad gentem dignos R V3 Poelm. 737 at Poelm. 738 praecipit CM2Mp, praecepit rell. ut Mp, om. rell. comuiuia M (saepius) K frequentes A 789 accitis RKaKaPTB regalisque M 740 et 741 om. VI cunti RIM se A 744 ille C necglectis Mp dapibus Podm. patebant C, p*etebant (a eras.) Ki 747 comissos M ex corr., missis P1 749 trucidant A tunc RA 750 militibus M 751 et fusi AVaVaHl 752 et couiugalia Mp eaenae] cerne A 753 quae tunc A illis MpVIBIBb 755 puplica C, lubrica A septa C 756 glomeraberit A, glomerauit Bb 757 hunc KIT natis C* 758 competa R\'MgiTBBbt lata RMKaKaPTB2GHHl 759 imuentos M Conplentur mensae mixtae sine nomine plebis. Hic iusti iniustique simul cubuere uocati. At rex ingressus conuiuia laeta reuisit. Hic uidet indutum pollutae uestis amictu, Laetitiis thalami fuerat cui dissona lingua. Isque ubi regalis sermonis pondere causas Reddere pro uestis maculis et labe iubetur, Oppresso tacuit non puri pectoris ore. Et tum conuersus famulis rex praecipit illum Conexis manibus pedibusque et corpore toto In tenebras raptum mox praecipitare profundas. Illic stridor erit uasti sine fine doloris, Et semper fletus. Multis nam saepe uocatis Paucorum felix hominum selectio fiet.\' 760] cf. Verg. Aen. IX 343. 760 mixta Poelm. in mg. sine] 8. 1. B2M 761 hiic M, huc V3 simul discubuere C, s. uenere RV7, discubuere simul M, s. accubuere K3Tl 763 uidit CKaKaMpPTVx VjB amictum H 764 laetitie* (s eraa.) C, laetitiis Vu laetitiae rell.; laetities—longe coni. Hartelius thalamis BbGH cui CRAMp Fj Fj-B, quae ren. dissonae A, inconueniens Mp, desona L lingua JfFj, lingue Bt, longe rell. 765 ibi Rl regali CRKJZJLPT pandere R, spondere A 766 iuuetur M 767 inpuri M, non puro R1 V3 768 tum CVi V3, tunc rell. conuersis Bb praecepit RxAKxK3MpPT 771 illi e A 772 nam multis M 773 selętio C, electio ATl EVAN- ..,,.., .. GELIORf LIBER TERTIVS EXPLCT INCIPIT EIVSDEM LIBER QVARTVS FELICITEll CVt (Explicit euang.1. t., feliciter om.), LIBER TERTIVS EXPLICIT. INCIPIT. QVARTVS M, EXPLICIT LIB ill. IN- CIPIT QVARTVS RLMpPBBb, EXPLICIT EVANGELIORV LIBROS III ■ INCIPIT EIVSDEM LIBER IIII. AM A, G. VETTI AQVILINI - VC ■ SIVE IVVENCI (VC ■ hic XI add.) PRESBITERI EVANGELIORVM (om. KJ LIBER llI . EXPLICIT INCIPIT LIB IIII. KtK3 (post IVVENCI nonnullis erasis) TBb, EXPLICIT LIB TERCIVS. IVVENCI G, Finit liber tercius, Incipit quartus Hl