The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
DOMINO HONORIFICENTISSIMO EVSEBIO EPISCOPO LVCIFER EPISCOPVS PANCBATIVS PRESBVTER ET HILARIVS.
Calcato capite diaboli et suggestionibus prauis, domine
sancte, gratiam tibi a domino nostro concessam rogamus noli
negligere, sed ut quantocius inuadente (te) effugetur Arrianorum
dogma, iam accelerare dignare. scit enim dominus et
Christus eius quia sicut in aduentu beatissimorum apostolorum
glorificatur dei nomen in ruina Simonis, ita Valente expulso
in aduentu tuo dissoluta blasphemantium Arrianorum machina
destruatur. nos, domine sanctissime, a prima die qua Vercellas
uenimus religionem tuam usque in hodiernum cupimus
et dominum rogamus, ut in hac ecclesia restaurationem perpetuam
laudent sancti omnes tuamque spiritalem uirtutem
debita laude prosequantur. quod credimus peruenturum, quia
passionem saluatoris superari non posse confidimus. Christus
dominus te gloriosum conseruet, sanctissime ac beatissime.
I. Hanc epistulam ex Coletorum editione recepi; exstat ■etiam apud
Baronium ad annum 355 m. VIII 10 inuadente te
LIBERIVS EPISCOPVS DILECTISSIMO FRATRI LVCIFEEO.
Quamuis sub imagine pacis humani generis inimicus uehementius
in membra ecclesiae uideatur esse grassatus, uos
tamen acceptissimos in domino sacerdotes egregia et singularis
fides et hic probabiles deo ostendit et iam ad futuram glorias:
martyres designauit. quo itaque praeconio laudis, qua uocis
exsultatione merita uirtutis uestrae proferam positus inter:
moerorem absentiae uestrae et gaudium gloriae prorsus inuenire
non possum, nisi quod scio hinc me probabiliora uobis
solatia exhibere, si credatis me in exsilium simul uobiscum
esse detrusum. denique me adhuc in ipsa exspectatione pendentem
quod a consortio uestro durior necessitas interim u
distrahit, satis contristor. optaueram enim, fratres deuotissimi.
prior pro omnibus impendi, ut exemplum gloriae per me magis
uestra dilectio consequeretur. sed fuerit haec palma meritorum
uestrorum, ut priores de perseuerantia fidei ad confessionis
illustrem gloriam ueneritis. quaeso igitur dilectionem uestram.:
ut me praesentem uobiscum esse credatis atque eo me affectu
absentem non, esse sentiatis et intelligatis dolere me satis.
quod sum interim a uestro consortio disparatus. quantam
denique gloriam fueritis consecuti, hinc magis scire potestis.
quod si qui in persecutione coronati sunt solius persecutoris
cruentos gladios sentire potuerunt, contra. uos deuoti per
omnia dei milites etiam falsos fratres inimicos experti de I
perfidia uictoriam pertulistis, quorum quanto uiolentia in
\'Apud Hilarium? exstat haec epistola fragm. VI. ex mss. Remig.
et Pith. nec non apud Baronium ad an. 355 n. 32 et Stephanum
Ferrerium e tabulis Ecclesiae Vercellensis et Vaticano codice exscripta\'
Coustantius Epist. Summ. Pont. 7 acceptissimos
DOMINO BENIGNISSIMO LVCIFERO FLORENTIVS.
Nomine tuo codicem quidam domino et augusto nostro obtulit;
hunc ad sanctitatem tuam perferri mandauit et cognoscere
desiderat, si idem codex a te destinatus sit. id ergo, quod in
fide ueri est, perscribere debebis et codicem remittere, ut
possit aeternitati eius denuo offerri.
Bar. 13 uerba et alia manu non
scribentis esse patet; huius clausulae loco [leguntur apud FerreriÚm:
FLORENTIO MAGESTRO OFFICIORVM LUCIFER EPISCOPVS.
Codicis perlatorem quem memorat honorificentia tua nomine
meo adisse imperatorem a mea fuisse destinatum mediocritate,
ipsum quoque codicem, ut es admonere dignatus, sollicite inspeetum
atque Bonoso in rebus agenti perferendum traditum
his formanda fuit religiosa prudentia tua, fili carissime. iam
tuae erit generositatis agnitum a me sine ulla cunctatione i
defendere. nos etenim propitio deo contra ea quae in nostram
parantur necem stare laetos, cum causas cur tali scripserim\'
modo discutere coeperit, inueniet.
DOMINO DILECTISSIMO FRATEI LVCIFERO EPISCOPO ET CONFESSORI ATHANASIVS IN DOMINO SALVTEM.
Deo fauente corpore ualentes misimus etiam nunc carissimum
nostrum Eutychetem diaconem, ut tua quoque religiosa
sanctitas, quod est nobis optandum et desiderabile, de tua
incolumitate tuorumque omnium certiores nos efficere dignetur.
uobis namque confessoribus ac semis dei uiuentibus credimus
statum catholicae ecclesiae renouari et quod haeretici conscindere
temptauerunt hoc dominum nostrum Iesum Christum
per uos ad integrum restituere. quamquam enim praecuraores
JSpistulam exh. V fol. 162 inscribens: FLORENTIO MAGISTRO
OFnciORUM LUCEFER coni. Tilius 11 letus r,
em. 9 talia Papebrochius in tom. IV Maii Balland. cap. 2 comment.
hist. de S. Lucifero
DOMINO GLORIOSISSIMO AC MERITO DESIDERANТISSIМO COEPISCOPO LVCIFERO ATHANASIVS IN DOMINO SAXVTEM.
Etsi credo peruenisse etiam ad sanctitatem tuam de persecutione,
quam etiam nunc aduersus fraternitatem facere
conati sunt inimici Christi quaerentes sanguinem nostrum.
possunt tamen etiam carissimi nostri referre religioni tuae;
in tantum enim rabiem suam per milites extendere ausi sunt
ut non solum ciuitatis clericos effugarent, sed etiam ad here
mias exirent et funestas suas manus aduersus
inmitterent. inde factum est ut etiam ego me longius abducerem,
ne etiam qui nos susceperunt negotium ab eisdem
paterentur. cui etenim parcent Arriani qui nec animis suis
pepercerunt? quando autem possunt recedere a suis nefandis;
actibus, dum permanent negando dominum Christum unicum
filium dei? haec est radix eorum prauitatis, hoc suo arenoso
fundamento aedificant peruersas suas uias, sicut scriptum inuenimus
in tertio decimo psalmo: dixit insipiens in corde suo:
non est deus, et mox sequitur:
GLORIOSISSIMO CONSTANTIO AVGVSTO LIBERIVS EPISCOPVS.
Opto tranquillissime imperator, ut mihi benignas aures clementia
tua tribuat, quo possim mansuetu dini tuae mentis meae
propositum aperirè. de Christiano etenim imperatore et sanctae
memoriae filio Constantini hoc ipsum sine cunctatione merear
impetrare; sed in eo me laborare intellego, quia repetita satisfactione
placabilem etiam circa reos animum tuam in gratiam
Vv, em. Tilius in notis, permittemur Von. 3. agunt]
habent cod. Sang. 4 V, eremitas Chiff. 5 negotiis v
7 dicit t) 12 semperque Paperb. 18 famulae 14 et sed Chiff. Epistula praeter codicem V Hilarii fragmento cod. Pith. sup-
peditdttit, itnde Coustantius eam edidit; Baronius ad ann. 364 *. 2
eahibet, bibl. patr. Paris. eam exscripsit ex editione Tilii GIORIO-
SISSIMO — EPISSOPVS imcr. V 19 qpto V, obsecro Coust. 20 possit
— apparere Coust. 21 enim Coust. 23 quia Coust., qui Vx
dudum ad populum missus me quidem quem patienter omnia
ferre necesse est plurimum lacerat, sed animum tuum qui lenitati
semper uacat, qui numquam ut scriptum est in occasum
diei iracundiam seruat, retine
mihi est. ego enim, religiosissime imperator, tecum
neram pacem requiro, quae non sit uerbis conposita interna
dispositione fallaciae, sed praeceptis euangeliorum rationabiliter
confirmata. non Athanaaii tantum negotium, sed multa alia in
medium uenerunt, propter quae concilium fieri mansuetudinem
tuam fueram deprecatus, ut ante omnia, quod specialiter optat
mentis tuae erga deum sincera deuotio, cum fidei causa
in qua prima nobis spes est ad deum diligenter fuisset tractata
neg(otia) eorum qui nostram circa deum obseruantiam mirari
debent possent finiri. et dignum fuerat dei cultore, dignum
imperio tuo quod Christi pietate regitur et augetur specialiter
hoc ipsum pro reuerentia sanctae religionis, cui prudenter intentus
es, clementiam tuam nobis ad haec inpetranda praestare.
Sed multi ecclesiae membra lacerare festinant, qui confinxerunt
me litteras suppressisse, ne crimina eius quem dicebantur
condemnasse apud omnes paterent, quasi illas litteras episcoporum
orientalium et Aegyptiorum, quibus in omnibus eadem
in Athanasium crimina continebantur. at satis omnibus clarum
est nec quisquam negat nos orientalium litteras intimasse.
legisse ecclesiae, legisse concilio atque ad haec etiam orientalibus
respondisse, qui (bus) fidem et sententiam non commodauimus
nostram, quod eodem tempore LXXV episcoporum
Aegyptiorum de Athanasio sententia repugnabat, quam similiter
V, litteras hodie perditas quas asteriscis indicani
legit uel recte suppleuit e 4 semper uacat
Videt igitur prudentia tua nihil animum meum introisse
quod deo seruientibus non dignum fuerat cogitare. testis autem
est mihi deus, testis est tota cum suis membris ecclesia me fide
et me
et apostolica ratio praecepit, calcare atque calcasse; non
furore temerario sed constituto atque obseruato iure diuino
atque in alio ministerio ecclesiastico uiuens nihil per iactantiam,
nihil per gloriae cupiditatem quod ad legem pertinebat
impleui; atque ad istud officium, testis est mihi deus meus,
inuitus accessi, in quo cupio quidem sine offensa dei, quam
diu in saeculo fuero, permanere, et numquam mea statuta
sed aposto.lica ut essent semper firmata et custodita perfeci.
secutus morem ordinemque maiorum nihil addidi episcopatui
urbis Romae, nihil minui passus sum et illam fidem seruans,
quae per successionem tantorum episcoporum cucurrit, ex quibus
plures martyres extiterunt, inlibatam custodiri semper exopto.
Denique iam aperire meam causam\' pietati tuae sollicitudo
ecclesiastica atque ipsa deuotio persuadet. significant orientales
paci se nostrae uelle coniungi. quae est pax, clementissime imperator,
cum sint ex partibus ipsis quattuor episcopi Demofilus,
Macedonius, Eudoxius, Martyrius, qui ante annos octo cum
Coust. m∗ssus 5 reliquid
quae tamen v, c***** V 6 cocilium 7 post fuerat uerba featinana ad
africA nobis reliquid quae tamen postea omnia scripta ne — legatus
falso repetiuit Arelate Lat. 9 in animum Coust. 11 eatotota
12 meta Ooust., me Vv; et me exp. Lat. 18 praecipit fort.
15 ecclesiasticuB 18 quo] co 21 addi Lat, et Coust. 24 exobto
25 aperire coni. Lat., me aperire Cotut., perire V mea V
om. Coust. 27 paci se coni. Latinius, pacis et Vv, paci Coust.
damnare, de concilio iratis animis exierunt? horam si fas est
sententiis quale sit aut quid habeat commodare consensum
aequitas et clementia tua poterit aestimare. non est nouum
quod nunc subtiliter et sub occasione nominis Athanasii adtemptatur,
manent litterae Alexandri episcopi olim ad Siluestrum
sanctae memoriae destinatae, quibus significant ante
ordinationem Athanasii undecim tam presbyteros quam etiam
diacones, quod Arrii haeresem sequerentur, se ecclesia eiecisse,
ex quibus nunc quidam extra ecclesiam catholicam foris positi
dicuntur sibi conciliabula inuenisse, quibus adseueratur etiam
Georgius in Alexandria per litteras communicare. quae ergo
potest pax esse, tranquillissime imperator, si exhibitis epi*
scopi, ut nunc per Italiam factum est, cogantur talium senlentiis
oboedire ?
Accipe aliud, quia tranquillitas tua patienter admittit. manent
tegatorum litterae qui ad clementiam tuam fuerant destinati
quae nuper uenerunt, quibus significant propter turbationem
quidem omnium ecclesiarum se quidem ante succumbere
sententiis orientalium uoluisse, proposuisse tamen conditlonem,
ut, si idem Arrii haeresem condemnassent, hoc genere
significant, scriptura teste firmatur. itur in concilium, acci.
piunt cum deliberatione responsa Arrii doctrinam se damnare
non posse, Athanasium, quod solum exigebant, communione
esse priuandum. hinc iam clementia tua hoc quoque consideret,
recte catholicae religionis iure seruato an hominis catisa debeat
diligenter excusseque tractari.
v her***cam noluissent Vv 2 damnari
fort. fiмmisss.Ua1equid|∗∗∗∗∗∗∗∗∗ cOD1ll1o.łueqales
sint aut quidqitid. habeant lort. 4 c∗mt∗a stimare
et Goust., n ο̃ Vv athanasi 8
Vnde iterum atque iterum mansuetudinem tuam, animum
tuum deo deditum rogo per eius uirtutem, qui se in defensione
tua quantus sit uniuersis mortalibus adprobauit, habens
ante oculos eius beneficia qui imperium tuum in omnibus
regit, haec in coetu episcoporum diligenter facito omni cum
consideratione tractari, ut pacatis per te deo fauente temporibus
tranquillitate tua consentiente sic omnia discutiantur, ut
quae fuerint iudicio sacerdotum dei confirmata, cum constiterit
omnes in expositione fidei, quae inter tantos episcopos
apud Niciam praesente sanctae memoriae patre tuo confirmata
est, uniuersos consensisse, cum exemplo possint in posterum
custodiri, ut ipse saluator qui desuper mentis tuae
propositum intuetur in tanta rerum expeditione laetetur causam
fidei et pacis etiam reipublicae necessitatibus non inmerito praeposuisse.
ad exorandam igitur mansuetudinem tuam, ut beniuolo
animo allegationes nostras audire digneris, fratrem et coepiscopum
meum sanctum uirum Luciferum cum Pancratio conpresbytero
meo et Hilario diacono placuit proficisci, quos
credimus de clementia tua ad pacem omnium ecclesiarum catholicarum
non difficulter posse concilium impetrare. dei
omnipotentis clementia te nobis custodiat, clementissime ac
religiosissime Auguste.
animum Coust. rogamus Cousi.
2 uirtute. . . . | litterde quas Tiluis uidit in fine 6 linearum papyro
coopertae hodte legi nequeunt 3 sis adpro. . . . | habend V.
Domino quidem gratias ago qui donauit uobis in eum credere,
ut cum sanctis etiam uos habeatis uitam perpetuam. quia
autem sunt quidam qui quae sunt Arii sapiunt circumeuntes
monasteria propter nihil aliud, nisi ut quasi ad uos uenientes
et a nobis reuertentes simplices seducant, quidam autem sunt
qui adfirmant quidem non se sapere illa quae sint Arii, pergunt
autem et pariter orant cum ipsis, necessario hortantibus sincerissimis
fratribus scribere studui, ut piam fidem quam in
nobis dei gratia operatur sincere et sine dolo custodientes
non detis occasionem scandali fratribus; cum enim quis uos
n Christo fideles uiderit communicare cum talibus uel cum
eis pariter orare, utique opinantes indiscretum hoc esse incidunt
in caenum impietatis. ut ergo nihil tale fiat, sit ue
fratres
Arrianae a)uertere, eos autem qui putantur quidem non sapere
quae sunt Arii, orant autem cum impiis deuitare, et maxime
quia quorum sensus execramur horum etiam communionem
conuenit fugere. si quis itaque uenit ad uos, si quidem adfert
secundum beatum Iohannem rectam doctrinam, dicite huic
aue et sicuti fratrem hunc talem suscipite; si quis autem is mulat
quidem confiteri se rectam fidem, apparet autem communicare
illis, huiusmodi hominem hortamini quidem abstinere
se a tali consuetudine et si quidem promiserit habetote et
hunc quasi fratrem. si uero contentioso animo perseuerauerit
et hunc quoque uitate. possibile quidem erat mihi etiam per I
8 estndentib; 12 sci///bere 18 sincerem 15 cum v, ***n V
16 hoc v, *** V * un ncidit 17 uestra cura fratres suppleui, ne j -
***** V, uobis noluntas v 18 impieta| ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗ uertere V, impietatis
Arii auertere v 27 habitote
huiusmodi doctrinae, sed quia prudentes existentes praeuenitis
eos qui scribunt et magis abstinentiae intenti idonei estis
et alios docere, propterea breuiter tamquam diligens ad diligentes
dictaui, confidens quia sic degentes puram sinceramque
fidem seruabitis et illi iam uidentes quod non cum eis pariter
oratis percipient utilitatem, timentes ne forte tamquam impii
et qui (quae) illorum sapiunt deputentur.
scripsi, qui Vv rapiunt V
m. 1, sapiant