Iniuria quidem est patri familias maritimis deliciis abundanti terrenum aliquid et agreste praebere; sed ego, ut et causa mihi esset apud unanimitatem tuam aliquid conloquendi et aliquod sermoni huic obsequium uiderer adiungere, pauculas de paucissimis quas pueruli uespere inferunt ficedulas misi. quarum cum erubescerem paucitatem, plura etiam uersiculis uerba subtexui quasi uero numerum loquacitate facturus. sed quia utraque culpabilia sunt, tu utrisque benigne ac familiariter ignoscendo facies, ut nec inhumana uideatur paucitas nec odiosa garrulitas.

Sume igitur pastas dumoso in rure uolucres, quas latitans filicis sub tegmine callidus auceps, dum simili mentitur aues fallitque susurro, agmina uiscatis suspendit credula uirgis. tunc referens tenuem non paruo munere praedam. V. — Incipiunt epistulae gfci paulini V 3 habundanti V 5 aput V aliqui od(cмI m. 3) V 7 a tficedulas (eorr. m. 8) V 8 quu V 9 uerum coni. Barthius 11 facis Vin. uideantur V1 tu. 1 duoso (8 m. 2) V in rare V; in mg. in rore et man. saec. XVl in fume 5 praedam V XXX. Panlini Nol. carmina. i digerit aucupium tabulis; et primus opimis ordo nitet sensim tenuatus ad ima tabellae. ut minus offendat macies, praelata saginae gratia praeuentos pingui iuuat alite uisus.

Pauperis ut placeat carum tibi munus amici, munera ne reputes- quae mittis ditia nobis. nam tibi quid dignum referam pro piscibus illis, quos tibi uicinum*tocupleti gurgite litus suppeditat miros Specie formaque diremptos. at mihi uix alto uada per saxosa profundo rarus in obscura generatur sphondylus alga. hinc te participans bis quinque et bis tibi ternas transmisi aequoreo redolentes nectare testas, quas uiscus praedulce replet bicolore medulla. oro libens sumas nec uilia dedigneris, quae sunt parua modo magno metitus amore.-

Europamque Asiamque, duo uel maxima terrae membra, quibus Libyam dubie Sallustius addit Europae adiunctam, possit cum tertia dici, regnatas multis, quos fama oblitterat et quos barbara Romanae non tradunt nomina linguae, Illibanum Numidamque Auelim Parthumque Vononem et Caranum, Pellaea dedit qui nomina regum, quique magos docuit mysteria uana Nechepsos, I. - 8 pra§lata V 9 prafuentos V iubat V II. V. — Item alia ad quem super V 2 quag V 5 mira Vin. . direptoa V, em. Vin. 6 alto] acto Schot. 7 sfondilus V, funditus Vift. 10 praedulce V 12 modum Scaliger_ III. — Hoc fragmentum cum notis ex Ausonii editionibus Schenkelii et Peiperi receptum est 2 lybiam T(illianus) M(agliabecchianus) 8 posset T 4 oblicterat T, obliterat M 6 uononem M -8 misteria TM Nechepsus Fwt., mechepsi T, nethepsi Vatic. 1611, nechepsi cet. edit. Vend. a. 1472, Nechepsos Plinius et qui regnauit sine nomine moxque Sesostris. 10 * * * * * * * audax Icario qui fecit nomina ponto, et qui Chalcidicas moderate enauit ad arces.

Omnipotens genitor rerum, cui summa potestas, exaudi si iusta precor: ne sit mihi tristis ulla dies, placidam nox rumpat nulla quietem. nec placeant aliena mihi, quin et mea prosint supplicibus nullusque habeat mihi uota nocendi aut habeat nocitura nihil. male uelle facultas nulla sit ac bene posse adsit tranquilla potestas. mens contenta suo nec turpi dedita lucro uincat corporeas casto bene conscia lecto inlecebras, turpesque iocos obscenaque dicta oderit illa nocens et multum grata malignis auribus effuso semper rea lingua ueneno. non obitu adfligar cuiusquam aut funere crescam. inuideam numquam cuiquam nec mentiar umquam. adsit laeta domus epulisque adludat inemptis uerna satur fidusque comes nitidusque minister, morigera et coniunx caraque ex coniuge nati. moribus haec castis tribuit deus, hi sibi mores perpetuam spondent uentura in saecula uitam. III. — 9 moxque sesostris T, mox sesoostris cet. 11 ycario M 12 calcidicas TM arces uetus lectio auctore Accursio, arthos M, arctos cet. IIII. NY. — Incipit oratio i Paulini NV 2 mici V semper pro a 4 sint V .5 habet (a m. 2) V 6 aueat fort. nihil N, mihi V edd. d 7 hac F1, at Grauius; cf. V 65 8 cotemta V dedicta V1, deaita N O 9 uinceat V1 corpjj|raeas N 10 turpis N 12 offuso Ueitmus 13 obitum N1 15 da sit Heinsius lata V epulisque Vin., epulis N, aepucoa lis V 17 iux N coniunge V1 18 tribuat edd. his ibi NY, hi tibi edd. 1*

Omnipotens, solo mentis mihi cognite cultu, . ignorate malis et nulli ignote piorum, principio extremoque carens, antiquior aeuo quod fuit aut ueniet, cuius formamque modumque nec mens conplecti poterit nec lingua profari, cernere quem solus coramque audire iubentem fas habet et patriam propter considere dextram ipse opifex rerum, rebus causa ipse creandis, ipse dei uerbum, uerbum deus, anticipator mundi quem facturus erat, generatus in illo tempore quo tempus nondum fuit, editus ante quam iubar et rutilus caelum inlustraret Eous, quo sine nil actum, per quem facta omnia, cuius in caelo solium, cui subdita terra sedenti. et mare et obscurae chaos insuperabile noctis, inrequies, cuncta ipse monens, uegetator inertum, non genito genitore deus, qui fraude superbi offensus populi gentes in regna uocauit, stirpis adoptiuae meliore propage colendus, cernere quem licuit proauis, quo numine uiso et patrem uidisse datum, contagia nostra qui tulit et diri passus ludibria leti esse iter aeternae docuit remeabile uitae, 9] (Ioh. 1, 1). 13] (Ioh. 1,3). 14] (Matth. 5,34). 18] (Rom. 9,9). 19] (Rom. 11, 17). 20] (loh. 14, 9). V. NYWet Ausonii (Ephem. 11113) codd. — Incipit oratio śCi ausoni n NY, oratio panlini episcopi W 1 solo mentis mihi cognite cultu (culto N) NVW, quem mente colo pater unice rerum v 8-16 om. 11 9 uerbum om. NW 11 tempore V\' in ras. 12 inlustraret NVW, illustrauit v 13 in se (to vi. 2) V nil actum (nilac in ras. m. 2) V 14 sedenti E N 15 obscure N cahos V post noctis eras. irequies N 16 cunctis N 17 non genitor ex 11 18 regno N 19 styrpis N adobtiug (b in ras. m. 2) V 20 nomine N 21 datur ex datum V m. 2 22 dira N pasuus N1 ludibri laeti N 23 i*ter (u eras.) V, et N uita N nec solam remeare animam, sed corpore toto caelestes intrare plagas et inane sepulchri arcanum uacuis adopertum linquere terris. nate patris summi nostroque salutifer aeuo, uirtutes patrias genitor cui tradidit omnes, nil ex inuidia retinens plenusque datorum, pande uiam precibus patriasque haec perfer ad aures. da, pater, inuictam contra omnia crimina mentem uipereumque nefas nocituri auerte ueneni. sit satis antiquam serpens quod perdidit Euam deceptumque adiunxit Adam; nos sera nepotum semina, ueridicis aetas praedicta prophetis, uitemus laqueos, quos letifer inplicat anguis. pande uiam, quae me post uincula corporis aegri in sublime ferat, puri qua lactea caeli semita uentosae superat uaga nubila lunae, qua proceres abiere pii quaque integer olim raptus quadriiugo penetrat super ara curru Elias et solido cum corpore praeuius Enoch. da, pater, aeterni speratam luminis auram, si lapides non iuro deos unumque uerendi suspiciens altare sacri libamina uitae intemerata fero, si te dominique deique unigenae cognosco patrem mixtumque duobus in uv. 24-29 ultimis scripturam euanidam refecit V m. 2 24 solum N 25 intrareplagas (rep in ras. m. 2) V sepulcri V 29 nihil N 30 haec om- N 30 at V1 32 uipereum (que om.) N auertere ueni N 33 antiquus Bolt. perdidit VW, prodidit Nt) aeuam V, aeuam W 34 adiancxit V nos separare potft N 35 ueredicis N aetas Wv, aetas N, olim V profetis V 86 letifer V, lethifer W, leo fer N implicat N 87 quae V, que N, qua codd. Auson. 88 ferat VW, fera N, ferar codd. Auson., feram v et codd. Auson. 39 scmita N uentose superat (sęsup in ras. m. 2) V nubila] uentos lumina N, lumina Lugdun. Scal. 40 quam V proceris N, proceres (res in ras. m. 2) V abiere VW, abiero N 41 aerae curru N, aethera curru v 42 Helias V*Wv, teLas N, Helia L. Mueller enoc N 43 spiratam VW aeternis paeratam N numinis T(ilianus) 44 inro N 45 sacrae codd. Auson. 47 unigenae W, unigene N, uuigeni v missumque Chraeuius qui super aequoreas uolitabat spiritus undas. da, genitor, ueniam cruciataque pectora purga, si te non pecudum fibris, non sanguine fuso quaero nec arcanis numen coniecto sub extis, si scelere abstineo errori obnoxius et opto magis quam fido bonus purusque probari. confessam dignare animam, si membra caduca execror et tacitum si paenitet altaque sensus formido excruciat tormentaque sera gehennae anticipat patiturque suos mens saucia manes. da, pater, haec nostro fieri rata nota precatu: nil metuam cupiamque nihil; satis hoc rear esse quod satis est. nil turpe uelim nec causa pudoris sim mihi. non faciam cuiquam quae tempore eodem nolim facta mihi. nec uero crimine laedar nec maculer dubio; paulum distare uidetur suspectus uereque reus. male posse facultas nulla sit et bene posse adsit tranquilla potestas. sim tenui uictu atque habitu, sim carus amicis et semper genitor sine uulnere nominis huius. non animo doleam, non corpore; cuncta quietis fungantur membra officiis, nec saucius ullis partibus amissum quicquam desideret usus. pace fruar, securus agam, miracula terrae 48] (Gen. 11, 2). 49 cruciatque N 50 pecodum V frebris N 51 arcanis NV1, archMtis V\'W, carnis v omen coni. Heinsius exitis N 52 scilere N (i ita e corr. m. 1) abtineo N errorique Accwsius, errori ipse v et si V in ras. m. 2 o 53 obto N quan N probprobari V1 55 exseror (e m. 2) N tatitum N 56 serae geennae (b m. 2) V, serehennae N 57 anticipiat N, anticipant VW saucia] anxia Heinstus, conscia Tttmebus 58 hoc uel huic codd. nonn. Auson. 59 rear VW, rera N 61 sim VW, sit N non VW, nec Nv cuiquamque N 64 mala VW Col. 65 nulla (u in ras.) N et] at Gra- uius bona Col. 66 adque V amicis VW, amicus N 67 nominis huius (s h in ras. m. 2) V 68 cunta ex cuncta V suetis Heinsius 69 suad cius N 70 amissum (J wi. 2) V quicquia N 71 fruar] fraias N nulla putem. suprema diei cum uenerit hora, nec timeat mortem bene conscia uita nec optet. purus ab occultis cum te indulgente uidebor, omnia despiciam, fuerit cum sola uoluptas iudicium sperare tuum; quod dum sua differt tempora cunctaturque dies, procul exige saeuum insidiatorem blandis erroribus anguem. haec pia, sed maesto trepidantia uota reatu, nate, apud aeternum placabilis adsere patrem, saluator, deus ac dominus, mens, gloria, uerbum, filius, ex uero uerus, de lumine lumen, aeterno cum patre manens, in saecula regnans, consona quem celebrant modulati carmina Dauid, et responsuris ferit aera uocibus Amen.

Summe pater rerum caelique aeterna potestas, cum quo nostra salus, sanctorum gloria, Christe, spiritus et patri pariter natoque cohaerens, qui mentes linguasque regis uiresque ministras, promeruit quas sola fides, cui plena potestas brutis ingenium uocemque infundere mutis, praesta euangelico ductum de fonte Iohannem in nostra arenti decurrere carmina riuo. ille quidem tantus, quantum potuit dare mundo qui nasci talem noua per miracula iussit; 72 diei NVW, mihi v, dii codd. Auson. cB in qu Y m. 2 78 ob*tet V 74 cfi in qu V m. 2 75 dispiciam NV1 uolnntas Y 77 cnntaturque Y 79 sed] nec duo codd. Auson. reatu (tu in ras. m. 2) V 80 nate NVW, christe v aput Y apnda gternum N asse N 81 mes VWv, meus N 82 ex uerbo N, et uero v neros NVW, uerum v 84 consona VW, mistica N celebrat v modolati N, modulato v carmine Wv dauid NVW, plfbes v VI. N. — Incipit laus StT iohanni (a m. 2) N 4 uirisque Nl 5 potestras N sed licitum magnis tenues inpendere curas, nec dedignantur uilem caelestia laudem. pars etiam meriti meritum celebrare piorum; nec noua nunc aut nostra canam; dixere prophetae - cuncta prius sanctique uiri sermone soluto promissum exortum, uitam mortemque sacrarunt, si mors illa fuit, meruit quae sanguine caelum. nos tantum modulis euoluere dicta canoris uouimus et uersu mentes laxare legentum. sic (nam magna licet paruis, antiqua nouellis, perfecta indoctis conferre, aeterna caducis) inspirante deo quicquid dixere priores aptauit citharis nomen uenerabile Dauid, consona caelesti pangens modulamina plectro. nos quoque fas meminisse dei et quamquam obruta multis pectora criminibus caelestem admittere sensum. Zacharias Syria quondam de gente sacerdos credita sollemni curabat templa paratu. vita uiri pietate fide grauitate pudore obsequio condigna dei, coniunx huic alma Elisabeth prisca sanctorum stirpe uirorum progenita et tanto uirtutibus aequa marito. sed, quod in obprobrio matrum posuere priores, prole carens sterilem ducebat maesta senectam spemque omnem sobolis transacta excluserat aetas. forte sacrum sollemne deo plebs cuncta ferebat, et pius antistes sacros adoleuerat ignes, intima diuinis decorans altaria flammis.; ecce sacram propter caelestis nuntius aram 12 dignantur N1 13 caelebrare Nl priorum N 15 saloto N1 18 modulcis Nl 20 uam N s. l. m. 2 patruis N 23 cytharis N 25 et N, om. Lugdun. Eosw. obruta N, obsita Bostc. multis add. N W. 2 26 admittera N1 27 zaaharias N 30 condigno Nl . coniux Roaw. 32 merito N1 34 mesta (M m. 2) N 36 forte sacrum solle n in rax. N sollemyinp (corr. m. 2) N 37 pius Lugd. Rosca. prius N autestis N1 adstitit ac ueste insignis, uenerabilis ore se caelo missum uultuque habituque probauit, tum sancta in tales laxauit pectora uoces: accipe, caelesti domino dilecte sacerdos, aeterni mandata dei, cui cura piorum : perpetua est, iugis qui puro in pectore custos emeritum sanctis inpendere sciuit amorem. ac primum genus hic extincto semine non uult interiisse tuum fecundaque uiscera fecit coniugis, effeto quae iam cessabat in aeuo. cur tamen addubitas, mortali tu quoque sensu, omnia posse deum? sed credes, ille probabit. nascetur dignus tanto sponsore beatus perpetuusque puer, qui primo protinus aeuo maior sacras inuicto in pectore uires auctoris dono plus quam genitoris habebit. nec sane, nato quae prima uocabula ponas, arbitrii iurisque tui est; deus ipse profecto qui nasci iubet hunc idem iubet esse Iohannem. nominis hic titulus, meritorum inmensa propago, quae necdum genito potuit praenoscere solus qui dabit et tanto tribuet tibi gaudia nato. nec uero tribuet tantum tibi, gloria parua est intra unam conclusa domum; sed quantus ab ortu tenditur in serae finita crepuscula lucis, totus prole tua tecum laetabitur orbis. quid mirum? cuncta uitiorum faece carebit, caelestem ducens sine labe et crimine uitam, uesano seruans abstemia pectora uino omniaque euitans malesuadi pocula suci, cumque hominum generi uel post errata salutem, 41 abituque probabit N1 42 laxabit N1 pectorae Nl 46 sciuit exвaeuitNfIł.247extintoN4sinterisseNOft(041m.2)N saeuit N m. 2 47 extinto N 48 interisse N fecundaque (°* m. 2) N 49 effefto (corr. m. 2) N cessabait Nl 54 malor N 59 rominis N1 60 necdun Bostc., n N 61 tantoff N 64 serae Rosw., sera N 66 fece N c 68 uaesano N 69 omnia que et uitans N suci (e m. 2) N spondeat, ab sancta quisquis renouabitur unda, ipse in se nihilum quo purificetur habebit. ac ne plura tibi uariis ambagibus edam, Eliae meritum doctus nescire sacerdos non potes, exosae qui mortis lege remissa aeternam degit proprio cum corpore uitam, igneus excelsum quem uexit ad aethera currus flammantum rapido nisu glomeratus equorum; hunc tuus aequabit meritorum stemmate natus tantundem et laudis simul et uirtutis habebit. ergo ad condignas tanto pro munere grates ne dubiam suspende fidem, ne mota fauentis ira dei meritam statuat post praemia poenam. haec ait et tenues elabitur ales in auras fragrantemque sacro procul aera fundit odore. diriguit trepida confusus mente sacerdos,. ac dum promissum cunctantia corda volutant, dum se diffidit tantum meruisse fauorem, ut summi sit cura dei, dimissus ut alto nuntius e caelo famulo tam clara referret a domino mandata suo ludique ueretur, somniaque illa putat, mores dum parcius aequo aestimat ipse suos nec se meruisse fatetur, infidum facit ipsa fides; dum credere dignum se non uult, poenas incredulitate meretur. protinus adstricta est dubitanti lingua palato, et motus oblita sui molitaque uocis articulare sonum pigro torpore cohaesit, dumque cupit narrare suae miracula plebi, conatus frustra defixo obmutuit ore. maestus abit uersatque inclusa mente dolorem et ueniam erratis arcano in corde precatur. 73 edam u: aedem N m.2 74 helig N 78 flammatum Rosw. rapido Lugd., rapi N glomeratos Nl 82 neu dubiam N 84 aures N1 e 85 flagrantemque N1 87 corde Nl nolutat N 90 nuntius (c m. 2) N 06 95 paenas Nl 101 maestus (08 m. 2) N 102 praecatur Nl quanta dei pietas quamque exorabile numen! paenituisse sat est. rata qui dat temporis ordo uoluitur, et grauida (mirum) distenditur aluo Elisabeth, sanctumque gerunt pia uiscera pondus, et uenit effeto munus iuuenile sub aeuo. inde aliud sanctus Gabriel, qui nuntius idem Zachariae fuerat, multo maiora uolutans ad Mariam molitur iter, quae sponsa marito, sed mage lecta deo, Mundi paritura salutem uirgo inlibatum seruabat casta pudorem. cui postquam insignis caelesti forma decore constitit ante oculos, uultus demissa pudicos tinxit suffuso rutilantes sanguine malas. ille ait: o toto quem solis circulus ambit, quaeque fuere prius, quae sunt, quae deinde sequentur, uirginibus cunctis felicior orbe puella, magno lecta deo, mater dicaris ut eius, cuius et ille pater! felix age concipe pondus, inpolluta uiro coituque inmunis ab omni, uerbo feta dei; corpus tua uiscera praestent illi, qui caelum terras mare sidera fecit, qui semper fuit et nunc est et tempore in omni semper erit mundi dominus lucisque creator. et lux ipse poli per te mortalia membra induet atque oculos hominum coetusque subibit. inperturbatos tantarum in praemia laudum tolle animos, dabit ille tibi uiresque fidemque, qui uoluit (nam cuncta regit nutuque gubernat) filius esse tuus, domini cum filius esset. dixerat, et uisus pariter terrasque reliquit adsuetumque sibi facili petit aethera nisu. 103 exorabilis N1 104 qui Lugd., quae N 107 effeto (ae m. 2) N iuuenale Nx 109 multa N 110 iterq; N1 111 malge N 112 podorem N1 113 decora Nl 114 dimissa Nl 115 tiacxit N saffossa Nl 120 cuius (iu in ras.) N 122 uerba N1 feta (ae m. 2) N 128 caelu N1 129 tabit N1 132 reliquid JV\' inplentur praecepta dei creditque puella protinus atque auget meritum uitamque priorem prompta fides. tacitis elementa latentia causis diuinum informant corpus sacrandaque crescit sarcina, caelestem dominum pia confouet aluus. interea grauidam soboles quamquam edita necdum instigat Mariam sanctam, ut progressa reuisat Elisabeth, longo quae iam uenerabilis aeuo dilectum domino puerum paritura gerebat. auscultat nato genitrix, uis tanta fidei, et quo iussa uenit; mouit materna Iohannes uiscera et inpleuit diuino pectora sensu. iam uates necdum genitus conclusus in aluo iamque propheta prius gesta et uentura uidebat. illa ubi concepto fulgentem lumine longe conspexit Mariam, celeri procul incita gressu obuia progreditur uenerataque brachia tendens. salue, o mater, ait, domini, salue, pia uirgo, inmunis thalami coitusque ignara uirilis, sed paritura deum; tanti fuit esse pudicam, intactae ut ferres titulos et praemia nuptae. cur mihi non meritae nec tanto munere dignae officii defertur honos? cur gloria caeli in nostros delata Lares et uilia tecta obscuris tantum lumen penetralibus infert? sed mitis placidusque suis cultoribus adsit, praestet et hunc genitus quem praestitit ante fauorem. dixit et amplexus ulnis circumdata iunxit iamque deum uenerata pio dedit oscula uentri. 189 subolis Nl 140 reuisit Nl 141 helisabeth N quae iam ex i quendam N m. 2 142 peritura Nl 148 genetrix (l m. 2) N 147 propheta ex profida N m. 2 pius N 149 maria mariam N 150 brahia N1 it 151 salua Nl o om. N 152 coetusque (a m. 2) N 154 intectae N ante corr. m. 1 ferris N1 155 tantu Nl 156 honus N1 158 pe- H netrabilibus N 160 praestet et hunc Gronovius, prestitet hunc (It m. 2) N 161 et N s. I. m. 2 curcumdata N 162 dedet N1 dic age nunc, Iudaea nocens et sanguine regis conmaculata tui, uerbis si nulla priorum est adhibenda fides, sacros si fallere uates creditis et Moysen ipsum, si fallere Dauid inpia peruersae putat inclementia gentis, credite non genitis; materna clausus in aluo quid uideat, sancto matris docet ore Iohannes. quis, precor, hunc docuit quem casto uiscere uirgo contineat, quantus maneat noua saecula partus? sed sanctis abstrusa patent nec uisa profanis. uerum egressa modum latos petit orbita campos atque oblita mei procurrere longius audet. spero, erit ut possim firmato robore quondam hoc quoque per spatium fortes agitare quadrigas. nunc coeptum repetamus iter; mortalia dicat pagina mortalis, dominum diuina loquantur. iamque adeo exacto, quantum natura iubebat, tempore matura puer inclitus editur aluo, et promissa dei magna non credita poena inplet certa fides et natus conprobat infans. conueniunt contingentes de more propinqui, ut puero ueterum de nomine ducta parentum aptent conlatis quaesita uocabula causis; sed negat arbitrium cognatis esse relictum caelestis iussi per natum conscia mater. ergo placet dudum praeclusa uoce silentem consuluisse patrem; promendi sola facultas indicii quod lingua nequit, si littera signat. consulitur, sumit tabulas scribitque Iohannem. mirantur cuncti nullumque habuisse priorum o t 164 cummaculataui (corr. m. 2) N 165 adihbenda Nl 166 ipsum N a. I. m. 2 167 peruese Nl indementia gentes N1 168 genitus N1 178 latos ex lattis aut latus N m. 2 174 procurre N1 176 fortis (e m. 2) N agitur equadrigas N 177 nunc Oronottim, D hnc N 180 temporet Nl maturet Nl 183 contigentis N 184 uet terum Lugd., ueterem N 188 praclausa N 190 signae (ł m. 2) N praescriptum nomen recolunt de stirpe parentum. quantum sera fides ualuit! quia dextra notauit quod mens crediderat, peccati poena remissa est. soluuntur uinctae laxata repagula linguae \'respondet iam uoce senex proditque propinquis tecta diu mandata dei spondetque futura, dum transacta probat. talem fore quis dubitaret, quem domini iussis naturae lege remissa insolito exortu nasci potuisse uideret? exemplum cunctis celebrandum incredulitatis ante oculos cunctis posuit uel poena parentis uel uenia, atque animis instat simul hinc metus, hinc spes. labitur interea cunarum tempus; in ipsis extat diuini species manifesta uigoris. blanditiae risusque silent incertaque cessant murmura; serietas lasciui praeuia sensus iam tenera informat uenturis moribus ora. inde ubi prima puer stabili uestigia nisu fixerat et certam signarant uerba loquelam, mos erat aut sancti dicta auscultare parentis aut antiquorum praeclara ediscere facta uel quas ipse deus leges interprete Moyse condiderat, sacri quas seruat pagina saxi. haec et quae teneram firmarent cetera mentem tractabat recolens; neque enim ignorasse priora credendus, dederat dominus cui nosse futura. at postquam robur membris accessit ab aeuo (nam mens plena deo tardos praeuenerat annos), illa sibi iam tum statuit discenda, docere quae nequeunt homines, simul effugienda ciborum et potus sanctae contagia noxia uitae. n 197 respondit N1 202 celebranda (II\' m. 2) N 207 blanditia eris usque N1 incaertaque N1 208 seria etas N 211 Eixerat N1 cera signarat N 212 auscultate N1 213 praclare discere NI 1 214 moise N 216 tenerum N 217 tractaba N proora N1 219 robor N1 220 uersum uncinauit N m. 2 tecta igitur sancti quamquam inmaculata parentis deserit ac turbas hominum coetusque nocentes effugit ac solas loca tendit ad inuia terras, in quis se tantum mens inpolluta uideret liberaque a curis sacra ad praecepta uacaret. uestis erat curui saetis conserta cameli, contra luxuriem molles duraret ut artus arceretque graues conpuncto corpore somnos. hunc uilis rigidos ad lumbos zona ligabat. praebebant uictum facilem siluestria mella pomaque et incultis enatae cautibus herbae arentemque sitim decurrens unda leuabat. quis locus hic uitiis? aditum quem praua cupido inuenit haec inter sacrae ad penetralia mentis? quo peccet qui nil cupiat? quo tendat iniqui in latebras sensus quisquis non indiget ullo? sic primi uixere homines, mundoque recenti hos auctor dederat uentura in saecula mores, inseruit donec sese malesuada uoluptas ac secum luxus et amorem inuexit habendi. hinc odia, hinc lites, hinc fraus, hinc liuor et irae, caedes arma cruor conflictus proelia mortes, hinc offensa dei, quam tartara saeua piabunt. uerum ego cur nimium communes arguo culpas, inmemor ipse mei, quem non commissa grauare, sed ueniam sperare decet? mirabimur immo rectius inuictum nullique imitabile prisci exemplum saecli transgressum humana labore semideumque uirum, qui labe inmunis ab omni, 225 nocentis N 226 terrais N 227 quis (a m. 2) N 229 connocentisN226ternusN 227 qujs(eim.2)N229conserta Lugd., serta N 230 mollesf (t? eras., • tic. 2) N 231 sumnis N 232 hanc N1 rigides Nl 237 sacrae ad N, sacra ad Lugd. 238 cupiet N1 239 in latebras Lugd., in lacebras N, inlecebras fort. 242 malas uada Nl 243 inuexit (x in ras.) N 244 litis N1 245 caes dis Nl prelia N 246 cartara N 247 communis NI argo N 249 mirabitur Rosvo 250 nulliq; N cum sua tam saeuis cruciarit corpora poenis, praescripsit quid nos uel post peccata deceret. at postquam inuictam firmans per talia mentem exegit largum tempus statuitque reperta. quae fuerant quaerenda, sibi uox edita caelo est: iam satis inpensum spatii, dilecte propheta, quo tibi prodesses; tempus tibi quae data sentis ut prosint aliis et quae iam perdita seruent. perge igitur sanctas puri Iordanis ad undas. hic quicumque hominum uitae commissa prioris paenitet et tandem sensu meliora uolutat, ablue confessum; quisquis tibi mente fideli crediderit delere pio conmissa lauacro, ille renatus erit, talis modo uita sequatur quae probet ablutos uitam damnasse priorem. paruit auditis famulanti mente Iohannes protinus et ripas iussi descendit ad amnis. praedicat hic praecepta dei sermone uerendo infunditque nouam credentum in corda salutem. diluit infusis credentum crimina limphis absoluitque metus hominum poenasque remittit atque ignem restinguit aquis, obliuia suadet errorum praestatque nonae noua corpora uitae. o pater, o hominum rerumque aeterne creator, quot gradibus parcit pietas tua! qui pater umquam sustinet erranti totiens ignoscere nato? das genti sensum, quo uel bona uel mala noscant. non satis, innectis seruandae uincula legis proponisque malis poenas et praemia iustis. haec quoque quis spreuit, redeat quandoque libebit; 254 doceret N1 256 eiigit N1 259 prodisses N tibi Lugd., om. N 260 seruant N 264 sibi N1 265 delere pio ex dele rapio N m. 2 268 famulari N iohannis N1 269 descendi Nl 272 cre- «M dentum Lttgd., credentia N lymfis Nl 275 prestat quae non enoua N (corr. m. 2) 277 quod N1 279 da Roaw. gentis N1 281 pro- 0 prnisque N\', in promptu uenia est, sanctum patet ecce lauacrum, quod renouet uitam ueteresque oblitteret actus quodque nouos homines faciat. quid quaerimus ultra? et tamen ulterior uenia est, uiolauerit ullus hoc quoque polluto prolapsus corpore donum. quamquam iam nimius longe processerit error, desinat et redeat. cum se damnauerit ipse, absolui meruit; si paenitet, inrita culpa est. o uere, quod ais, pondus leue quodque cohaeret suaue iugum, totiens homini cum ignoscitur uni; et tamen erramus, finis nec criminis ullus humano generi. sed crescit laus tua; nam quo maior culpa rei, parcentis gloria maior. grates ergo tibi referat mens omnis et omnis lingua canat, quantumque potest humana propago, si placuisse nequit, fieri uel grata laboret. panditur inmensum, si demus uela, profundum in laudes, pater alme, tuas; sed conscia tanti mens oneris trepidat propriasque haud inscia uires consulit et dignis potius dicenda relinquit. reddamur coeptis: opus hoc tibi, sancte Iohannes, quo renoues puras abluto corpore mentes. non haec prima dedit domini sententia, qua te admonuit claram mittens per nubila uocem, saecula multa prius sancti deus ore locutus Isaiae uatis, ueteris qui maximus aeui: mittam, ait, ante tuos oculos, o nate, ministrum, qui sentosarum purgans concreta uiarum gressibus ille tuis celsos subsidere montes, 808] (Es. 40, 3. 4). 284 quod tae quoq; N m. 2 ueterisque N1 287 domum N1 295 par rentis N 296 gratis N 297 hamana N 298 nequid N1 299 de- M mos N1 uela ex ut a N m. 2 300 caudes N1 801 propriatque (• m. 2) N aut N 302 reliquid N1 303 iohannis N1 304 mentis N1 306 ammonuit N clarum N1 308 uates Nl 810 purgans Lugd., purum N XXI. Paulini Nol. carmina. 2 idem depressas faciet consurgere ualles; diriget hic quae praua et leniet aspera, dura molliet et totum coget planescere mundum. tune, precor, donum summi patris, alme Iohannes, cum Christo promisse, uenis teque inputat ille qui misit natum? tune, o praedicte prophetis, nominis angelici tu participatus honore? per te prima dei sese clementia profert; prima tibi dandae ueniae permissa potestas. cum multa nouae peterent miracula plebis, de te Christus ait: concessum est uisere talem, qualem nulla prius uiderunt saecla prophetam. dico ego, qui solus quae gesta gerendaque noui: inter mortales dederit quos femina partus quosque dabit sollemni hominum de more creatos, nullus erit possit qui se praeferre Iohanni. haec de te ille refert, qui quaelibet intima cordis humani et cunctos saeclorum ex ordine tractus peruidet, ut quae sunt oculis subiecta uidemus.

Beatus ille qui procul uitam suam ab inpiorum segregarit coetibus et in uia peccantium non manserit nec in cathedra pestilenti sederit, sed corde toto fixus in legem dei 322] (Matth. 11, 11). 312 depressus (0 m. 2) N 818 dirigit N1 liniet N1 314 et N s. I. m. 2 planaescere N1 315 iohanne N1 316 promiss§ N1 322 concessum est Lugd., prophetis N, properetis fort. 326 quisqui N sol- D lemni (n m. 2) N 329 saeculorum N tractos N1 330 peruidet ut Lugd., ut uidet ut N VII. On. — Psalmus primus 0, incipit de psalmo primo in mg. fere eras. n 4 catedra n pestilenti Rosw., pestilentiae Onv 5 legem n, lege On praecepta uitae nocte noluit et die mentemque castis institutis excolit. erit ille ut arbor, quae propinqua flumini humore ripae nutriente pascitur suoque fructum plena reddet tempore, et fronde numquam defluente peruirens stabit perenni uiuidum lignum coma. non haec iniquos prosequetur gloria; sed ut fauillam pulueris uentus rapit, sic ira iniquos uerret a uultu dei. idcirco tali diuidentur ordine hominum per orbem dissipatorum greges, ut iudicandi non resurgant inpii, qui denegarunt debitum cultum deo, sed puniendi; namque crimen euidens non indigebit quaestione detegi, quoniam inminentem praeferent mortis notam signum salutis non gerentes frontibus. peccator autem, non et inpius tamen, quae magna turba est, non resurget gloriae, uerum resurget deputanda examini. nec enim sedere cum piis iudex potest causas suorum redditurus actuum uarieque gestis aut probandus aut reus. sine lege passim legis ignari cadent, in lege lapsus lege iudicabitur. opus per omne curret ignis arbiter; quod non cremarit flamma sed probauerit, illud perrenni praemio pensabitur. qui concremanda gesserit, damnum feret, sed ipse saluus euolabit ignibus; tamen subusti corporis signis miser 8 w. 8-51 om. n 10 fructum Bosw., fluctu 0, fructu b redde 0 13 prosequitur 0 15 sio in ira 0 20 namque scripsi, nam Ov, nam saum BollW. euidens scripsi, uidens Ov 21 questioni 0 22 eminentem Schot. in mg. 29 uarieque Col., uariaeque Ov 33 cremarit v, oremauit 0 2* uitam tenebit, non tenebit gloriam. quia carne uictus, mente non uersus tamen, etsi negarit debitam legi fidem, per multa saepe deuolutus crimina, tamen fidei nomen aeternum gerens, numquam salutis exulabit finibus. idcirco cuncti nunc in isto saeculo, dum currit aetas et dies aeui patet, rectas agamus semitas firmo pede nec deferamur lubrico latae uiae; praestat per artum dimicantes tramitem laboriosis introire nisibus. uias bonorum laetus agnoscit deus, at inpiorum pronum iter delebitur.

Cur gentes fremuere et inania cur meditati sunt populi? adstiterunt proceres cum regibus acti aduersum dominum et Christum uesana frementes: uincula rumpamus, iuga discutiamus eorum. qui manet aeterno totis moderamine caelis, . inridebit eos iustaque loquetur in ira terribilique minax uerbo turbabit iniquos: ast ego rex ab eo parili dicione creatus, praeceptum domini super almum praedico Sion. ipse ad me dominus, meus, inquit, filius es tu, teque hodie genui. pete; sis mihi gentibus heres, et tua fundatur totis possessio terris. ferrea uirga tibi est, ualido quia iure tumentes orbe regis toto populos, ceu uasa recocto ficta luto frangens corda, ut meliora reformes. 42 nomen v, non 0 48 dimicantes Rosw., dimicantis Ov 50 lftus v, loetas 0 51 ad 0 7Vm. 0. — Psaf. secundus 0 3 frementes Ov, furentes uel ferentes t Sacch. 9 almam Sacch. peto Jtosto. 14 recocta v 15 lugo 0 et nunc ecce, omnes, stratis aduertite, reges, mentibus et quicumque hominum famulantia corda iudicio regitis rerumque tenetis habenas, deseruite deo trepidi mixtoque fideles exultate metu; fiat discordia concors. dissimiles socians affectus pectore in uno, . ne timor adfligat mentes uel gaudia soluant, si careant laeto pauidi formidine leti. dicite iustitiam rectosque capessite mores et iusto trepidate deo, gaudete benigno, ne quando meritum deus irascatur in orbem uosque uia iusta iuste pereatis abacti. amodo iam resilire uia properetis iniqua; ecce breui cum magna potentis inarserit ira, uentilet ut totum diuino examine mundum segreget et paleas igni, frumenta saluti, tunc omnes, quibus est in eo spes fida., beati.

Sedimus ignotos dirae Babylonis ad amnes captiui, Iudaea manus, miserabile flentes, cum patrium memori traheremus pectore Sion et meritum iusta suspiraremus ab ira exilium, lentis qua consita ripa salictis hospitibus populis umbras praebebat amicas. illic Assyriae mediis in moenibus urbis obliti laetas per maesta silentia uoces . de salicum ramis suspendimus organa nostra. namque dabat nobis durum grauis ira dolorem, 22 adfligant 0 24 capessite v, capessito 0 28 amodo v, modo 0 30 ut v, u 0 diuino v, diuine 0 YIIII. On — Incipit de psalmis quibusdam uersus eiusdem. Psai. centesimus XXXVI 0, incipiunt uersus de psalmo CXXXVI id est de fluminibus babylonis n 1 babilonis n 3 patriam Sacch. 4 iustas 0 5 consista 0 salictis v, salectis On 6 praemebat n 7 assyrie 0 urbes Ov 8 oblite n mesta 0 9 salijfum rami n quod solita in sancto depromi cantica templo haec ad delicias sibi nos cantare iubebat inpius ille domo qui nos abduxerat hostis. ergone diuinas laudes et carmina castis apta choris inter sacra barbara foedaque busta inter et accensas funestis ignibus aras heu! male de nostro laetis maerore canemus deque pio ritu luxum faciemus iniquum, mystica ad hostilem modulantes cantica ludum? quo miseri nunc ore sacros cantabimus hymnos? quoue loco Babylon poscit sibi cantica Sion? sed domini carmen tellus aliena mereri non capit, indignas sacra uox auertitur aures. si tamen ut captis dominus uiolentior instas, et si tantus amor Sion pia noscere uobis cantica, si pergis me cogere non tua fari et diuina tibi quaenam sint cantica Sion, accipe quid captae deus ultor spondeat urbi, ne longum speres isto gaudere triumpho, inpie, quo sacrum prodi tibi praecipis hymnum; ecce quis est hymnus domini, quae cantica Sion: si fuero oblitus mea moenia, te, mea cura, urbs Hierusalem, fiat mea non memor umquam dextra mei, mea lingua meis et adhaereat arens faucibus, aeterno nisi te conplectar amore et nisi principio promissi in saecula regni laetitiaeque meae primo reminiscar in anno, te cunctis, Hierusalem, praeponere terris. esto memor tum prolis Edom, ut uersa uice nostrum adspiciat confusa diem, quo plebs tua claram moenibus aeternis Hierusalem habitabit, cui nunc gens oblita tui crudele minatur ne a 18 hostis v, hostes 07r 15 coris n 17 merore cames n 18 de quo 0 inicum 0 19 misticca n1 20 hymnus 0 21 canta n 24 instans n 26 fari (a in ras.) n us. 28-31 om. O1, add. - mg. O* 31 qui n qui canta n 32 fuere n 34 adereat n 39 edum n nustrum n 40 que n excidium, dicens: inuisam funditus urbem diruite et uacuate manu, uestigia donec nulla relinquantur muris ad inane redactis. infelix miserae Babylonis filia, felix qui tibi pro nobis in nos tua gesta rependet. nec minus ille beatus erit, qui parua tenebit. et simul elidet solidae tua pignora petrae. si cupis extincta Babylonis stirpe beari, -in te ipso primis gliscentia crimina flammis frange fide. iam propter adest petra Christus; in ipso uipeream sobolem ualidis elide lacertis. nam Babylon nomen confusio, filia cuius est caro, peccatis mater, quae turba saluti noxia corporeis ducit mala semina fibris. haec uincenda tibi, si uis euincere mortem; namque tuis tales inclusos ossibus hostes, si permittantur crescendo adsumere uires, difficili uinces luctamine; praecipe paruos, dum rudis ex utero cordis per pectora capta reptat adhuc teneris uitiorum infantia membris. quae nisi praecaueas, aucta uirtute necabit concordem uitiis animam terrena propago. ne parcas igitur talem mactare cateruam. non tibi crimen erit nocituram perdere gentem ultricemque malo perfundere sanguine petram; gaudet enim iustus, si concidat inpia proles; nam magis atque magis pius ista caede piatur, si perimat peccata suis dominantia membris et fracta in Christo uitiorum plebe triumphet. a 43 insam n 46 misere babilonis n folix in ras. n 47 rependit n 49 allidet Schot. in mg. solida etua n patrae n 50 extinctae 0 51 primi gliscencia n grimina n1 52 iam v, om. On 53 subolem n 54 nan babilon n 55 materque 0 56 febri n 58 tuis tale nv, uitales 0 60 praeripe Lebrun 61 rudis v, rudes On exutere n 62 repta n infanoia menbris n 63 acta n 64 uiciis anima terrenam n 66 non in nan corr. m. rec. n crimenen nent nocitura perdae regentem n 67 pfundere n; 68 proles v, prolis On 70 menbris n

Quarta redit duris haec iam messoribus aestas et totiens cano bruma gelu riguit, ex quo nulla tuo mihi littera uenit ab ore, nulla tua uidi scripta notata manu, ante salutifero felix quam charta libello dona negata diu multiplicata daret. trina etenim uario florebat epistola textu, sed numerosa triplex pagina carmen erat. dulcia multimodis quaedam sub amara querellis anxia censurae miscuerat pietas. sed mihi mite patris plus quam censoris acerbum sedit et e blandis aspera penso animo.- ista suo regerenda loco tamen et grauiore uindicis heroi sunt agitanda sono. interea leuior paucis praecurret iambus discreto referens mutua uerba pede. nunc elegi saluere iubent dictaque salute, ut fecere aliis orsa gradumque, silent. X. BHNOVWn. — Incipit paulini ad ausonium BO, ausonio paulinus NV, duff illustri ausonio paulinus Hn 1-18 om. BOW 1 reddit n am me*soribus (n uid. eras., \' m. 2) V 2. brua (m m. 2) V et in mg. m. 3: bruma 3 hore n 4 tuo V1 5 qua NV (q m. 2 in ras. V), comuni A n, cum Hv carta NVn 6 di (u m. 3) V (in mg. diu), diu n daret] clarum n 7 uarios V1 8 set HV, et fort. carmen (r et c corr.) V 9 multamodis NY, multa modis coni. Sacch. subamara uulgo querillis N 10 censura N m|iscuerat V pia§tas V1 11 michi mitte n qua n 12 sederit et blandis H Auant(ianus) et v, sederit et stantis (flandis teste Peipero) n pensa H, pulso coni. Zechmeister us. 13 et 14 18 om. n 13 regerenda H Muratorius, regenda (u m. 3) V, regenda N, referenda t; 14 heroo v 15 in mg. m. 2 exh. V praecurret N, praecurrit HVnv 16 descreto n 17 legi n saluta V 18 alias v silent] secent v post um. 18 inscr. Ausonio paulinus (add. V in mg. m. 2: metro iamuico. uersus maior senario, minor quaternario) NV, uale dñe illustris H al. m., epistola paulini presbyteri ad eundem H Quid abdicatas in meam curam, pater, redire Musas praecipis? negant Camenis nec patent Apollini dicata Christo pectora. fuit ista quondam non ope, sed studio pari . tecum mihi concordia ciere surdum Delphica Phoebum specu, uocare Musas numina fandique munus munere indultum dei petere e nemoribus aut iugis. nunc alia mentem uis agit, maior deus, aliosque mores postulat, sibi reposcens ab homine munus suum, uiuamus ut uitae patri. uacare uanis, otio aut negotio, et fabulosis litteris uetat, suis ut pareamus legibus lucemque cernamus suam, quam uis sophorum callida arsque rhetorum et figmenta uatum nubilant, qui corda falsis atque uanis imbuunt tantumque linguas instruunt, nihil ferentes, ut salutem conferant us. 19-38 minutis imcialibw al. m. scripti H 19 quum n abdicatas F1 patet V1 20 redimere OWl praecipis] precibus B 21 ca- I 11 moenis HW parent H appolini n 28 sta qondam (q ex c, 1 et B m. 3) V sed] at coni. Zechmeister patri in parili corr, V, om. BO 24 mici V tU semper 25 ciere] uere 0 (oere teste Peipero) delfica BOV, defica N phebum n, foebum 0, febum B 26 nomina BO 27 fundique OV (Bed in V u corr. m. 3), fundique B munerem 0 inductum B, ductum 0 diei N 28 e 0, ona. BWv, e (et Fa) fonte NV, fonte Hn nemore Hn 29 alia HVWv, aliam cet. 30 aliosque (s in lit. m. 3) V 31 subire poscens W ab homine] a suo fort., ab nomine coni. Peiper a 33 ocio aut negocio B 34 literis W 36 suam] saum 0, sum N 37 soforum NVn calida n rethorum BNVJJrn et om. W 38 ficmenta B nubilent Hn 39 uanis et falsis BO 41 nihil BHOv, nich\' n, nil NVW ferentes BOv, adferentes cet. aut ueritate nos tegant. quod enim tenere uel bonum aut uerum queunt qui non tenent summae caput, ueri bonique fomitem et fontem deum, quem nemo nisi in Christo uidet? hic ueritatis lumen est, uitae uia, uis mens manus uirtus patris, sol aequitatis, fons bonorum, flos dei, natus deo, mundi sator, mortalitatis uita nostrae et mors necis, magister hic uirtutium; , deusque nobis atque pro nobis homo nos induendo se exuit, aeterna iungens homines inter et deum in utroque se commercia. hic ergo nostris ut suum praecordiis uibrauerit caelo iubar, absterget aegrum corporis pigri situm habitumque mentis innouat; exhaurit omne quod iuuabat antea castae uoluptatis uice 42 aut BO, quod cet. ueritate scripsi, ueritatem OJ nos tegant 9 scripsi, non tegant BO, detegat cet. v 43 quid BHnv aurum 0 tJ queunt BONV (eunt in ms.m. 2 V, quaeant V1 teste Peipero), queant Hfu) 44 tenet HV1 summe BO, sume H, summum 11 capud BV1 45 fort mitem N et fontem om. BO 46 quem otn. W nixi 0 quem non nisi in Ch. uident coni. Zechmeister 48 et uirtus W, uite ut ui- detur n 49 sola N honorum H 50 mat9 n satio n (satis teste Peipero) 51 uitam n, uitae HN metis n 52 uirtutium NOV, uirtutuum W, uirtutum cet. 53 ds quae 0 nouis V1 54 induendo se exuit Auant v, induendo induit Hn, induendus (induendos N) induit cet., exuendus induit edd. 55 iungent N1 inter homines v 56 in utroque (i. e. qui utrumque, homo et deus, erat) scripsi, in utrumque BO, utrumque VW, inter (iflnter N) utrumque HNn commercia (er corr.) V, comercia H 57 pcordis n 58 uibrauit e coni. Zechmetster 59 abstergit Murat. pigris V1, pigrii n 60 abitumque N 61 exaurit V1 iubauat V1 62 uolumtatis VXW uif§ce (o m. 2 in ras.) V, uitae HINn. totusque nostra iure domini uindicat et corda et ora et tempora; se cogitari intellegi credi legi, se uult timeri et diligi. aestus inanes, quos mouet uitae labor praesentis aeui tramite, abolet futurae cum deo uitae fides. quae quas uidemur spernere non ut profanas abicit aut uiles opes, sed ut magis caras monet caelo reponi creditas Christo deo, qui plura promisit datis, contempta praesens uel mage deposita sibi multo ut rependat fenore. sine fraude custos aucta creditoribus bonus aera reddet debitor multaque spretam largior pecuniam restituet usura deus. huic uacantem uel studentem et deditum, in hoc reponentem omnia . ne, quaeso, segnem neue peruersum putes nec crimineris inpium. 63 totaque Hn, totoque edd. nostras n et iure 0, sibi iure Hn, iure sibi Auant. dinj n uindicabat B 64 tempor 0 65 se] sic W intelligi HNVn crediligi N 66 dilligi H 68 praesenti H 69 abolet] horret ed. Lugd., abhorret Auant. futurae n Aouam. v, futura cet. uite a N, uita 0 70 que N, qui H uidemus HVWn, iubemur Schot. in mg., suademur fort. 71 profamas n abicet V1, abiciat n uiles] iubes n 72 sed ui magis curas W mouet W, moneat n 78 caelis H, coelis n Avont. a reponia V treditaa V1 75 contimpta N, contemta Vn praestans Schot. in tIlg. uelo B reposita W deposita mage coni. Zechmeister, mage adposita fort. 76 multa V fo§nore Y, foenore ON 77 sine Hn, sic BNO, ne VW fraudis 0 custus H aut a NVW 78 era V1, sera Hn reddit VWnv, redit H 79 quae multa (tn lit. fR. 2 V) VW (multaquaes pretam V1 teste Peipero) pecouniam n 80 restituit VW 81 huic (hui m. 2) V uacatem n 82 reponent BO 83 segene N neque BO putet n, putos H 84 necrimineris 0 pietas abesse christiano qui potest? namque argumentum mutuum est pietatis, esse christianum, et inpii, non esse Christo subditum. hanc cum tenere discimus, possum tibi non exhibere id est patri, cui cuncta sancta iura, cara nomina debere me uoluit deus? tibi disciplinas dignitatem litteras, linguae togae famae decus prouectus altus institutus debeo, patrone praeceptor pater. sed cur remotus tamdiu degam arguis pioque motu irasceris? conducit istud aut necesse est aut placet, ueniale quicquid horum inest. ignosce, amans, mi si geram quod expedit; gratare, si uiuam ut libet. Defore me patriis tota trieteride terris atque alium legisse uagis erroribus orbem, 85 et 86 om. B piagtas V1 cristiano 0 (et infra), christianum » 86 mutuum] tuum n 87 pietas 0 abesse B impium B, ipsum n 88 xplh » 89 hic n discamus Hn posum V1 tibi] ter n 90 exiuere V1, exibere n idem W, item fort. 91 sancta iure Hnv, sancto iure edd. 93 tei n disciplinas N 94 et toge et Hn, toge et B fama§Ee V, famen 0 95 altus BHOn, auctus NVW institus 0 .96 patronae V1 praecepto 0 97 cure n, quur ex cur V m. 2 motus n pm , digam B, degam (g in ras. m. 2) V, dem (1\'&111 m. 2) 0 98 motus B, mota n 99 stud V1 100 uel aliud Hn quidquid V, quid H, quis n heorum W inest coni. Zechmeister, est cu, erit v ueniale et horum quicquid est fort. 101 amans mi (1461 mihi) scripsi, amans BO, amens NY, amice W, amanti Hnv, clemens coni. Zechmeister 102 grata res « utilib; » — Finiunt ad ausonium r Ausonio paulinus B, ausonio paulinus (ex ausonius paulino corr. m. 2) V, finiunt paulini ad ausonium. incipit ausoni ad paulinum (sc. proxima quae etc.) 0 fol. 91x col. 1 (us. 103 sqq. extant in 0 fol. 92* inscripti ausonio paulinus), uale dfiS illustris. paulinus ausonio salutem H, finit N, om. n; us. 103 sqq. om. W 103 patris Vx tota-terris om. n trietheride NY 104 adque V me egisse Hn culta prius uestrae oblitum consortia uitae, increpitas sanctis mota pietate querellis. amplector patrio uenerandos pectore motus et mihi gratandas saluis affectibus iras. sed reditum inde meum, genitor, te poscere mallem unde dari posset. reuocandum me tibi credam, cum steriles fundas non ad diuina precatus, Castalidis supplex auerso numine Musis? non his numinibus tibi me patriaeque reducis. surda uocas et nulla rogas (leuis hoc feret aura quod datur in nihilum) sine numine nomina Musas. inrita uentosae rapiunt haec uota procellae, quae non missa deo uacuis in nubibus haerent nec penetrant superi stellantem regis in aulam. si tibi cura mei reditus, illum aspice et ora, qui tonitru summi quatit ignea culmina caeli, qui trifido igne micat nec inania murmura miscet quique satis caelo soles largitur et imbres, qui super omne quod est uel in omni totus ubique omnibus infuso rebus regit omnia Christo, quo mentes tenet atque mouet, quo tempora nostra et loca disponit. quod si contraria uotis te 105 oblita 0 106 nota Col. in mg. pie n querillis N, querelis HOn 107 inpelector ut uidetur N1 patie n post 107 ponunt spernentesseuero i. e. iis. 176- 277 BOv 108 et] hae v 109 set BV1 reditus V1 poscere nollem Auam. 110 posset BOVv, possit eel. 111 sterilis N praecatus N 112 nomine BNO musas V1 113 is n, his 0 nominibus BO reduces Rosw. 114 post 115 transpomit RosIe. nicilum B nomine nomina BO, numine nomine N, numine nomina HNn 115 hoc feret] auferet coni. N Heinsius 116 insita H uentosa eripiunt 0 uota] uerba Hn et Col. in mg. hoc B precellę V1 117 ungibus V1 haberent n 118 superis H superis cellantem n, super*stilanteni 0, superstillantem B, supereiceUentem (perexcell in ras. m. 3) V regi V1 120 tronitu N querit n culmine N 121 om. N inania] ina 0 123 uel add. V m. 2, om. cet., et coni. Zechmeister omni] omnia NY 124 infusus V christus NY 125 quo BHOnv, qui NV adque V ut solet mobet V1 quo HOn, qui BNV 126 quod quid si] nec V (quid m. 3) constituat nostri, prece deflectendus in illa est quae uolumus. quid me accusas? si displicet actus quem gero agente deo, prius est, si fas, reus auctor, cui placet aut formare meos aut uertere sensus. nam mea si reputes quae pristina, quae tibi nota, sponte fatebor eum modo me non esse sub illo tempore qui fuerim, quo non peruersus habebar et peruersus eram, falsi caligine cernens, stulta deo sapiens et mortis pabula uiuens. quo magis ignosci mihi fas, quia promptius ex hoc agnosci datur a summo genitore nouari quod non more meo geritur; non, arbitror, istic confessus dicar mutatae in praua notandum errorem mentis, quoniam sim sponte professus me non mente mea uitam mutasse priorem. mens noua mi, fateor, mens non mea, non mea quondam, sed mea nunc auctore deo, qui si quid in actu ingenioue meo sua dignum ad munia uidit, gratia prima tibi, tibi gloria debita cedit, cuius praeceptis partum est quod Christus amaret. quare gratandum magis est tibi quam queritandum, quod tuus ille, tuis studiis et moribus ortus, Paulinus, cui te non infitiare parentem, 127 nostris HNV 128 mea causas N tactus,. 129 que n, quae n Auant. si fas BOv, fiat HNV, ut fiat n actor V 180 aut (a in ras. m. 3) V seruus n 131 reputas n 132 eum] enim Col. in mg. eo modo ne n 133 quo] qui V 134 persus N 135 stultiter V deo sapiens BO, di sapiens HNv, desipiens V, dum sapiens n stultus desipiens Col. in mg. papula B, pauula V1 136 om. Hn qua V1 exoo V1 nobari V1 188 mo (™ m. 3) V istis Âuant. RoN. 139 dicat n mutata n, mutate NOV, mutuę V in mg. mutandum 0, nutandum B, notandus n 141 infra lineam add. V m.l me non] nemo N 142 noba V1 mi] me Hn mens non mea non mea BOV, mens non mea H(?)Nn, flexit (cepit v) mens non mea ed. Lugd. v condam n 143 qui] quid 0 siquit V 144 ingenitoue N munia N1, numina n 145 grl p t tibi gloria n deuita V1 cedet N, credet n 148 tuos n tuis om. 0 149 cui te] culte B inficiare N 150 nec modo, cum credis peruersum, sic mea uerti consilia, ut sim promeritus Christi fore, dum sum Ausonii; feret ille tuae sua praemia laudi deque tua primum tibi deferet arbore fructum. unde precor meliora putes nec maxima perdas praemia detestando tuis bona fontibus orta. non etenim mihi mens demens neque participantum uita fugax hominum, Lyciae qua scribis in antris Pegaseum uixisse equitem, licet auia multi numine agente colant, clari uelut ante sophorum pro studiis musisque suis, ut nunc quoque castis qui Christum sumpsere animis agitare frequentant, non inopes animi neque de feritate legentes desertis habitare locis, sed in ardua uersi sidera spectantesque deum uerique profunda perspicere intenti, de uanis libera curis otia amant strepitumque fori rerumque tumultus cunctaque diuinis inimica negotia donis et Christi imperiis et amore salutis abhorrent speque fideque deum sponsa mercede sequuntur, quam referet certus non desperantibus auctor, si modo non uincant uacuis praesentia rebus, 150 cum om. N credes NY perbersum V1 mea credi Qti H 151 ut] aut N promeritum n dum suum V1 152 et in mg. sup. columnam et in contextu add. Vm.2 fert NV tuae] me n 153 fructum] pomum Hn 154 putas n perdes B 155 premia V, pristina B •t detestanda Hn horta 0 156 enim (It m. 2) V, enim N demens B0, uaga est (est add. m. 3) V, uaga . ã. N, uaga Hn, uaga sed Rosw. participatum n, participantem N, praecipitantum coni. Sacch. 157 fugas V t litiae Nn, lime B, lice V agris BO 158 pigaseum N equtem (I m. 2) V, equitatem n 159 nomine H numinae agenta N, non me agente B uelud B soforum NVn 160 misissque n ut] et Hn castris n 161 aumere V agitare] hitare Hn frequentes n, frequentent H 163 set BV 164 profundi n 165 prospicere n, prespicere (p m. 1, p m. 2) V liuera V1 166 ament N strepitusque n m. 167 sqq. om. H negatio N 168 aborre V1 169 seque BO deum] dum n secutur V1, sequnctur N, sequntur B 170 disperantibus NV quaeque uidet spernat, quae non uidet ut mereatur secreta ignitus penetrans caelestia sensus. namque caduca patent nostris, aeterna negantur uisibus, et nunc spe sequimur quod mente uidemus, spernentes uarias, rerum spectacula, formas et male corporeos bona sollicitantia uisus. attamen haec sedisse illis sententia uisa est, tota quibus iam lux patuit uerique bonique, uenturi aeternum saecli et praesentis inane. at mihi, non eadem cui gloria, cur eadem sit fama? fides noti par est, sed amoena colenti nunc etiam et blanda posito locupletis in acta litoris unde haec iam tam festinata locorum inuidia est? utinam iustus me carpere liuor. incipiat, Christi sub nomine probra placebunt. non patitur tenerum mens numine firma pudorem, et laus hic contempta redit mihi iudice Christo. ne me igitur, uenerande parens, his ut male uersum increpites studiis neque me uel coniuge carpas uel mentis uitio; non anxia Bellerophontis mens est nec Tanaquil mihi, sed Lucretia coniunx. nec mihi nunc patrii uisa est obliuio caeli, 173 om. n secrata 0 ignits (n m. 2) V- 174 naegantur N 175 sequitur N quo V monte ui demus N us. 176-277 post 107 exh. Ov 178 adtamen V1 sedisse illis Bv, illis edisse (aedisse V1 teste Schenkelio, aedise V1 teste Zechmeisttro, edi ex aedi V m. 2 teste Peipero) OV, illis edi N, illis (spat. 6 fere litt. om. sedisse) n, illis saeclis Col. in mg., illis ton a saecli coni. Zechmeister sentia N 180 saeculi 0 Vainanu 0, inae (D m. 2) V 181 gloria cur] goria cure N, gloriatur 0, gloria v cur ex non corr. B m. 2 adempsit N 182 uoti B s. I. m. 2, ueri ed. Lttgd. pars est set B 183 Nnunc N 184 lotoris V1, littoris 0 undis 0 iam] itam N 185 me] sine B libor V1 186 proba N 187 tenorem N nomin 0, nomine B, niuem (inueni teste Peipero) n dudore N1 188 hinc Heinsivs rediit n 189 om. N ne me] dein 0 ueneranda B 190 increpitet V1 parcas 0 191 bellerofontis BNO, bellerofo*tis V, bellorofontis n 192 lucrecia B, cretia N coniux Nl0 193 in inf. mg. exh. V patrig V, patri 0 uisa est Vv, est uisa 0, est uisa* B, est ut uis Nn, est ut uisa coni. Peiper, est tibi uisa fort. qui summum suspecto patrem, quem qui colit unum hic uere memor est caeli. crede ergo, pater, nos nec caeli inmemores nec uiuere mentis egentes humanisque agitare locis; studia ipsa piorum testantur mores hominum; nec enim inpia summum gens poterit nouisse deum. sint multa locorum, multa hominum studiis inculta, expertia legum, quae regio agresti ritu caret? aut quid in istis inprobitas aliena nocet? quid tu mihi uastos Vasconiae saltus et ninguida Pyrenaei obicis hospitia, in primo quasi limine fixus Hispanae regionis agam nec sit locus usquam rure uel urbe mihi, summum qua diues in orbem usque patet mersos spectans Hispania soles? sed fuerit. fortuna iugis habitasse latronum, nam lare barbarico rigui, mutatus in ipsos, inter quos habui socia feritate colonos? non recipit mens pura malum neque leuibus haerent inspersae fibris maculae; sic Vascone saltu quisquis agit purus sceleris uitam integer aequus, nulla ab inhumano morum contagia ducit hospite. sed mihi cur sit ab illo nomine crimen, qui diuersa colo, ut colui, loca iuncta superbis 194 patrem] deum Col. in mg. 195 ueri (i in rcu.) V caeli om. n credet V1 paterni Heinsius 196 oelum memores n 198 mortes BO sumum w 200 hominQ| F experientia n 201 aggresti B, agrestis ft, agoesti Nl rutu N quod V1, qui n in istis BOnv, honestis NV 202 quid B, quod Q.J, quo Hevnsius 203 uasconum BO pyrinaei 0, pirinei BV1, pirineorum ya, pirenei N, pyrenei n 204 oblitis ospitia n lumina BN (lumine N teste Peipero) 205 hispanie n, hispaniae ex spanae V m. 3, nispanae N sic N umquam n 206 dibes V1 urbem BO 207 mereo N 208 set B 209 nu NVn, nunc B0, non v clare 0 O origui N, regum BO mutatur n in 0 s. I. 210 colunus N 211 repcipit Nl lebibus V1 heret V1 212 febris BN macula V1 sic BO, si NVn 213 uita B integer aequus coni. Zech- O meister, integer eq B, integer ęquo ONY, inter iniquos v, inter n, integer a quo Col. in mg., integer aeque coni. Peiper 214 humano 0 215 set B fit coni. Zechmeister 216 quid uersa B colo (lo ex lui) V XX2. Panlini Nol, carmiua. 3 urbibus et laetis hominum celeberrima cultis? ac si Vasconicis mihi uita fuisset in oris, cur non more meo potius formata ferinos poneret in nostros migrans gens barbara ritus? nam quod in euersis habitacula ponis Hibera urbibus et deserta tuo legis oppida uersu montanamque mihi Calagurrim et Birbilim acutis pendentem scopulis collemque iacentis Hilerdae exprobras, uelut his habitem laris exul et urbis extra hominum tecta atque uias: an credis Hiberae has telluris opes, Hispani nescius orbis, quo grauis ille poli sub pondere constitit Atlans, ultima nunc eius mons portio metaque terrae, discludit bimarem celso qui uertice Calpen? Birbilis huic tantum, Calagurris, Hilerda notantur, Caesarea est Augusta cui, cui Barcino amoena et capite insigni despectans Tarraco pontum. quid numerem egregias terris et moenibus urbes, 218 ao] at V in ras., t ex c m. 3 uasonicis n horis B 219 qur ex cur Y m. 2 more] minore n 221 non 0 quid fort. in] me 0 auersis coni. Heinsius et Lebrun, uersis 0 ponis (nis in ras. m. 2) V hibera BNOV (sed V in ras.), hiberis n 222 diserta N legis] iacis n uersus n 223 montanaque B calagorrem (re ita ri corr. V) NV1, calagurrim OYin birbilim BOV, byrbilim ex byrririm(?) N, birlim n, Bylbilim v 224 pendente in N, pondentem. 0 scopolu NYl iacentes N, iacenti 0 ilerdae B, si ledae 0 225 uelud B orbis BOv 227 has V in ras. m. 2 ex as tellure n opes ex hospea V, sopes n 228 grabis V, grauius n constituta n atlans BO, aclans N, halans V1 (teste Schenkelio), ahtlano V1 (teste Peipero), ahtlans V*, om. n 229 mentaque 0 230 discludit V (u in ras. m. 2) bibarem N qui celso n calpem NV n 231 byrbilis N, birbilis BOVn (lis in ras. m. 2 V) 231 huic V in ras. m. 3, hic n, uio N calagorris Nn, calagoris Vx, calagurris OV* ilerda notantur 0, ilerdano tant\' B, hilerda notatus nt) 232 cui cui V (teste Schenkelio) et v, cui 11 cet. barchino B v, barthino 0, barcinus NY, barcinnusa n amaea V, moena n 233 dispectans NVl (i in$corr. VI) tartaco B, taraca n 234 numen! 0 egregias B m. 2, aegregias 0, eggiem n tectis et Sebis, turritis Heinsius qua geminum felix Hispania tendit in aequor, qua Baeti Oceanum Tyrrhenumque auget Hibero lataque distantis pelagi diuortia conplet, orbe suo finem ponens in limite mundi? an(ne) tibi, o domine inlustris, si scribere sit mens, qua regione habites, placeat reticere nitentem Burdigalam et piceos malis describere Boios? cumque Maroialicis tua prodigis otia thermis inter et umbrosos donas tibi uiuere lucos, laeta locis et mira colens habitacula tectis: nigrantesne casas et texta mapalia culmo dignaque pellitis habitas deserta Bigerris? quique superba potens contemnis moenia Romae consul, harenosos non dedignare Vasatas? uel quia Pictonicis tibi fertile rus uiret aruis, Raraunum Ausonia heu deuenisse curules conquerar et trabeam ueteri sordescere fano, quae tamen augusta Latiaris in urbe Quirini caesareas inter parili titulo palmatas 235 qua Accursiw v, quas u germinum 0 spania V1 aecor N 236 quia n Beti Lebrtm, uetis V1, betis cet. tyrrenumque BNOn, tirren namque V atget V hibero BO, iberus V1, hiberus NVn 237 lateoml que B destantis 0 diuorgia n 239 anne Heinsius, an <u o] mi nv, o (_1 m. 2) V si Vv, om. BOn, sic N mõns n 240 quia n pateat V t nitem 0, nitemus B 241 burdigalem V e (t m. 2) V mallis BNOV, malum n disoribere NVn baios N 242 maroia lacis 0, marota lucis B, maroialici V, maiora litis n, marogalicis N, marosaacis v prodigis] proteris n otiaethermis (alt. t corr.) V 243 et om. N donasti (tibi om.) 0 lutos n 244 loeta 0 245 nigrantes necasas V1 tecta v texta apalia V1 246 habita V uigerris V 247 potens BO, tuae nv, altae NV contempnis B, contendis N 248 arenosus h B, harenosus N, arenosas (h m. 2) V, has harenosas 0 non] num Itosw. 249 pictonis V ras B ueret BO, uiueret N 250 rara unum NVn, rara annu BO, Ranranum JRosw., Romanum v ausonia BO, n ausonias cet. heu NVv, eu n, seu B, se 0, huc v deuenisse OJ, deueiisse v curules] secures Vossii cod. 251 sordiscere BN fano ILl, phano v, panno coni. Heinsius 252 agusta N latialis n 253 pari BO 3* fulget inadtrito longum uenerabilis auro, florentem retinens meriti uiuacis honorem? aut cum Lucani retineris culmine fundi, aemula Romuleis habitans fastigia tectis, materiam praebente loco, qui proxima signat, in Condatino diceris degere uico? multa iocis pateant; liceat quoque ludere fictis. sed lingua mulcente grauem interlidere dentem, ludere blanditiis urentibus et male dulces fermentare iocos satirae mordacis aceto saepe poetarum, numquam decet esse parentum. namque fides pietasque petunt, ut quod mala nectens insinuat castis fama auribus hoc bona uoti mens patris adfigi fixumque haerescere cordi non sinat. et uulgus scaeuo rumore malignum ante habitos mores, non semper flectere uitam crimen habet; namque est laudi bene uertere. cum me inmutatum audis, studium officiumque require. si prauo rectum, si religiosa profanis, luxurie parcum, turpi mutatus honestum, segnis iners obscurus ago, miserere sodalis in mala peruersi; blandum licet ira parentem 254 in adtrito (atrito N, attrito Bn) OJ, natiuo Vin. loge n Vm. 255 forentem N 257 emulor B omuleis B, romulieis Yl dectis N I 258 materia n praeiubente V1 259 condantino B, colatina Q m. 2) V, colatino N diceris diceris degere uico (iceris de ante gere in ras. m. 2) V degerre N 260 iocis] satis n quaeque 0 261 set B 262 ludere] laudem n 263 satyrae 0 acaeto Yl 264 parentem BOn 265 male Bn noctes n 266 fama N B B boti V1, moti coni. Zechmeister, noti Yin. ; uoti - patrii coni. Heinsxus 268 et cu, m ut v seuo B, seuorum n ruore (m m. 2) V maliguum Nl 269 uitae coni. Lebrun, uita coni. Zechmeister 270 uetere quu (r m. 3) V 272 sic 0 relligiosa n 273 luxuriae V, luxorie 0, luxuria N partum B, pcut n turbi n mutatur Auant. Col. honesto V, honestam N (houesta teste Peipero) 274 in mg. m. 2 exh. V saegnis 0 in eis n misere B 275 in mala peruersi] inmersa sodali N blandium liceti parentem 0 iram n. excitet, ut lapsum rectis instauret amicum moribus et monitu reparet meliora seuero. at si forte itidem quod legi et quod sequor audis, corda pio uouisse deo, uenerabile Christi imperium docili pro credulitate sequentem persuasumque dei monitis aeterna parari praemia mortali damnis praesentibus empta, non reor id sancto sic displicuisse parenti, mentis ut errorem credat sic uiuere Christo, ut Christus sanxit. iuuat hoc nec paenitet huius erroris. stultus diuersa sequentibus esse nil moror, aeterno mea dum sententia regi sit sapiens. breue, quicquid homo est, (est) corporis aegri, temporis occidui et sine Christo puluis et umbra; quod probat aut damnat, tanti est quanti arbiter ipse. ipse obit, atque illi suus est comitabilis error, cumque suo moriens sententia iudice transit. at nisi, dum tempus praesens datur, anxia nobis cura sit ad domini praeceptum uiuere Christi, sera erit exutis homini querimonia membris, dum leuia humanae metuit conuicia linguae, non timuisse graues diuini iudicis iras, quem patris aeterni solio dextraque sedentem, 276 excitet ut] et B instauraet N 277 reparare BO post 277 exh. us. 108 sqq. Ov 278 ad BNV, aut Ov ididem 0 279 corde v pie coni. Heinsius, pium fort. sed cf. epist. 52, c. 6 nouisse Bn, uouis (in uobis corr.) se N 280 loquentes n 281 dei] tenes n, sedet ex det V m. 3 monitus Nl, montis 0 pcuri n 282 praesenti V1 283 id] hoc n sano V diplicuisse V1 284 si BO us. 285-331 om. n 285 sanciit N, sancsit F1 iuuet B, iubat V ne B, om. N penitet BO 286 stultos BO essei V 287 mora BO 288 rapiens N, sapiens (s ex c corr. m. 2) V quidquid V n est est scripsi, est BO, est homo NO, est ut v 290 qui V (i ex o corr. m. 3) pabata ut N 291 adque V ecomitabilis 0 292 iudice] lucide B 293 at BO, et NV praesens tempus N 294 dm B 295 exutus O1 hominum BN quaerimonia V membris V partim in ras. m. 2 296 leuiS 0, leui ad B linguae V in ras. m. 3 298 dexteraque N omnibus inpositum regem et labentibus annis uenturum, ut cunctas aequato examine gentes iudicet et uariis referat sua praemia gestis, credo equidem et metuens studio properante laboro, si qua datur, ne morte prius quam crimine soluar. huius in aduentum trepidis mihi credula fibris corda tremunt gestitque anima id iam cauta futuri, praemetuens ne uincta aegris pro corpore curis ponderibusque grauis rerum, si forte recluso increpitet tuba uasta polo, non possit in auras regis ad occursum leuibus se tollere pinnis, inter honora uolans sanctorum milia caelo, qui per inane leues neque mundi conpede uinctos ardua in astra pedes facili molimine tollent et teneris uecti per sidera nubibus ibunt, caelestem ut medio uenerentur in a £ re regem claraque adorato coniungant agmina Christo. hic metus est, labor iste, dies ne me ultimus atris sopitum tenebris sterili deprendat in actu, tempora sub uacuis ducentem perdita curis. nam quid agam, lentis si dum coniueo uotis, Christus ab aetheria mihi proditus arce coruscet et subitis domini caelo uenientis aperto praestrictus radiis obscurae tristia noctis suffugia inlato confusus lumine quaeram? quod mihi ne pareret uel diffidentia ueri uel praesentis amor uitae rerumque uoluptas 299 omnbus V1 lapentibus N 301 uariss V1 gentis N 302 metuo BOv 303 ne] me B qua N 304 crepidis N febris N n oc id om. BO, haec v 307 cluso 0 308 posset 0 aures B 309 cursum N se tollerae V, attollere 0 pinnis NOV1, pennis cet. 311 leuis NV1 uinctus B 312 facile V1 modimine N1 tollet V1 314 aęre V 316 satris O1, acris NV 317 stereli BV1 deprehendat V, deprendit BO1 319 letis V conniueo v, conhibeo (sed in mg. cosetio m. 2) V 320 arte 0 choruscat B 321 subditis 0 322 praestrictas O, aperstrictus (er in ras. m. 2) V obscure N, obscura et 0 tristicia N 323 suffogia N, subfugia 0 325 rerumue B curarumque labor, placuit praeuertere casus proposito et curas finire superstite uita communique deo uentura in saecula fretum expectare trucem securo pectore mortem. si placet hoc, gratare tui spe diuite amici; si contra est, Christo tantum me linque probari.

Continuata meae durare silentia linguae numquam tacito memoras placitamque latebris desidiam exprobras neglectaeque insuper addis \' crimen amicitiae formidatamque iugalem obicis et durum iacis in mea uiscera uersum. parce, precor, lacerare tuum nec amara paternis admiscere uelis ceu melli absinthia uerbis. cura mihi semper fuit et manet officiis te omnibus excolere, adfectu obseruare fideli. non umquam tenui saltem tua gratia naeuo conmaculata mihi est; ipso te laedere uultu semper et incauta timui uiolare figura. cumque tua accessi uenerans, mea cautius ora 326 curarumue v 828 communique BOv, cffunesque NV, commissisque Rosto., communemque adeo coni. Peiper fretum scripai, ribus N, a s s s rebus cet. 330 place B tui spf diuita amica (corr. m. 3) V 331 christum BO um. 331 secuntur us. 1-102 in V. — Finit ad ausonium BO. XI. BNOVWn. — ausonio (o ex us m. 2) paulinus (us ex o m. 2) V, ausonio suo paulinus W, ausonio paulinus NO, om. Bn 1 mea n 2 memores Nl placitumque OW 3 oni. W exprobus B, exprobra N neclecteque B, negleteque V1 4 amicitiae (ci corr.) V, amici B iugulem N 5 obiei;s V iacet V1 (iaces auctore Peipero), iacit V*, iaces N 6 precor] da add. B tunu O1 7 melli V (teste Peipero) W Vin., melle cet absintia V1, absentia N 8 officijcis te n 9 excolore N obserbare V1 10 nom n numquam On tenuis B, tenuit n saltim NOVln neuo BOn, ineuo N 11 cummaculata N 13 om. n conposui et laeto formaui lumine frontem, ne qua uel a tacito contractam pectore nubem duceret in sanctum suspicio falsa parentem. hoc mea te domus exemplo coluitque colitque, inque tuum tantus nobis consensus amorem, quantus et in Christum conexa mente colendum. quis tua, quaeso, tuis obduxit pectora liuor? quo rumore pium facilis sibi fama per aures inrupit pepulitque animum contraque uetustam experta pietate fidem noua uulnera mouit, laederet ut natis placidum malesuada parentem? sed mihi non fictae mens conscia simplicitatis, nec patris inculti pietas rea respuit omne inmeritum et falso perstringi crimine non fert, inmunis uero; grauius uiolatur iniquo uulnere tam tenera offensae quam libera culpae. discussisse iugum quereris me, quo tibi doctis iunctus eram studiis. hoc nec gestasse quidem me adsero; namque pares subeunt iuga, nemo ualentes 14 leto B, leta n formabi Y 15 ne qua] neque 0 uel a tacito On, uel tacito VW, uelacito B, uelatito N pectora 0 16 ducere n suspitio Nn 17 exempla n coletque n 18 tuo Ov tantus nobis 0, tantum nobis NVn, nobis tantus B amore V1 W (sed re m. 2 V), amore est v, amor est cet. 19 Christum NVWv, christo BO, Col. in. mg., exemplum n colendo Col. in. mg. 20 quaesotus 0, quaesotius N U liuor (u in ras. m. 2) V, liqor (q postea eraso) teste Peipero V 21 quoe 0 rumre (rum* m. 2) V (rumre V teste Peipero), quorum exore W, quorum ore n pias (teste Peipero) nv 22 inripuit B uetustan V, uete tusta W 23 expertam yY, experte n poe n noba V1 mobit V1 24 om. W natis] magis NV malesuad 0 parentum n 25 set B V conficte B, non fure n simplicitas V1 26 inculci N rea B s. I. m. 2, rae N respicit W 27 prestringi N 28 uero] merito n Vin. grabius V1, grauior N uiolatur N 29 uulnera 0 tenero a B, tanera n, tetro VW, sed V in ras. m. 3 ffense V, offensa B culpa » ia u 30 tugum V1 me quod B, meqo (in ex m m. 2) V 81 studiistudis (tudis exp.) V huc n nec n, ne BVW, ae N1 (ne ex ge teste Peipero) 32 adsero] ad se B partes n copulat infirmis, neque sunt concordia frena, si sit conpulsis mensura iugalibus inpar. si uitulum tauro uel equum committis onagro, si confers fulicas cygnis et aedona picae, castaneis corylos, aequas uiburna cupressis, me conpone tibi; uix Tullius et Maro tecum sustineant aequale iugum. si iungar amore, hoc tantum tibi me iactare audebo iugalem, quo modicum sociis magno contendit habenis dulcis amicitia aeterno mihi foedere tecum et paribus semper redamandi legibus aequa. hoc nostra ceruice iugum non scaeua resoluit fabula, non terris absentia longa diremit nec perimet. toto licet abstrahar orbe uel aeuo, numquam animo diuisus agam; prius ipsa recedet corpore uita meo quam uester pectore uultus. ego te per omne quod datum mortalibus et destinatum saeculum est, claudente donec continebor corpore, discernar orbe quolibet, 83 copulat 81, culpa in Bl, culpat in 0 frene V1 85 equm B 36 fuligas B cicnis NVl, cignis BV*, cygnis On aedona pice B, cydon apice 0, edonia parre n, aedona parrae Nv, lollia farre W, lolia farrg (lolia f in ras. m. 2) V sed in mg. eras. fparrea 37 corulos V uiurna V1, uiberna 0, uiuurna N compressis N um. 88 post 39 exh. n a me n tullius ex illius B* tectum 0, tetum n 39 sustineat BNO, substineant n iungor NVW 40 audebam n 41 quod B modicus Heinsius socius 0 abenis 0, abheis n, auenis W post wn. 42 iterwn exh. vm. 41 cum uera scriptura audebo n 48 patribus n redamnandi 0, redanuiandi B, et amandis n, et amandi Auantius aequo V1 44 cerbice V1, e ceruice Auantius non om. 0 acgba V (in mg. m. 2: i. sinistra uel contraria), saeua Auantius resoluet NV\' W, resolbet F1 45 subsentia n longa] nostra NVW dirimit BNO 46 dirimet Heinsius abstruar VXW, abstraar V* urbe n 47 Non animo n ipsam n recedit BO 48 ur ex uidetur n m. 2 uultu B us. 49—68 om. NVW 52 ab orbe BO qualibet n, quamlibet Heinsius nec ab orbe longe nec remotam lumine tenebo fibris insitum, uidebo corde, mente conplectar pia ubique praesentem mihi. et cum solutus corporali carcere terraque prouolauero, quo me locarit axe communis pater, illic quoque animo te geram. neque finis idem qui meo me corpore et amore laxabit tuo. mens quippe, lapsis quae superstes artubus de stirpe durat caeliti, sensus necesse est simul et affectus suos retineat ut uitam suam; et ut mori sic obliuisci non capit, perenne uiuax et memor.

Inclite confessor, meritis et nomine Felix, mens pietate potens, summi mens accola caeli nec minus in totis experta potentia terris, qui dominum Christum non uincta uoce professus contemnendo truces meruisti euadere poenas, 53 longum Bv, longo « nec ore longe uel nec orbe 1. n. r. limine coni. SacM. 54 febris n t48. 56 et 57 om. n 58 terraque cum n prolauero 0 59 locari 0 60 animo te coni. Zechmeister, te animo (amo B) BOnv 62 laxauit BO tui v 68 artibus » 64 styrpe O, stirpae B dura BO 66 retineat coni. Chatelain, teneat BOv, teneat aeque (aeque add. B\') Bn, sic teneat coni. Zechmeister 67 mori] mares n 68 perhenne B, perhempne n uiuat n. — Finit B, uale domum illustris n XII. ABDEQT; LJ exh. scs. 1-30. — Incipit de natale dnt felicis qui obseruatur die XVIII. ki fetr et hi sunt primi quos in hispanis adhuc positus fecit B, incipit liber primus iiCl paulini nolani ijñ in laudem beatissimi ac sanctissimi felicis papae atque confessoris xpi D, paulini sanctissimi atque beatissimi episcopi nolani in laudem sancti Felicis Nolani T us. 1-8 om. AQ inclyte D4 m. 2 et 3 om. ABv 8 totis] multis D 4 christum] ihm AD non uincta] constanti BTtJ deuotamque animam tormenta per omnia Christo sponte tua iussus laxatis reddere membris liquisti nacnos rabidis lictoribus artus,. uectus in aetherium sine sanguine martyr honorem, o pater, o domine, indignis licet, adnue semis, ut tandem, hanc fragili trahimus dum corpore uitam, sedibus optatis et qua requiescis in aula hunc liceat celebrare diem, pia reddere coram nota et gaudentes inter gaudere tumultus. sit iam, quaeso, satis merita inpietate tulisse hanc poenam, tot iam quod te sine uiximus annis, sede tua procul heu! quamuis non mente remoti. iam desideriis inmenso tempore fessis consule, iam uel sero memor miserere tuorum perque orbem, magni qui nos tanto aequore ponti disparat, obtritis quae nos inimica retardant pande uias faciles et, si properantibus ad te inuidus hostis obest, obiecta repagula pelle fortior aduersis et amicos prouehe cursus. seu placeat telluris iter, comes aggere tuto esto tuis; seu magna tui fiducia longo suadeat ire mari, da currere mollibus undis, ut famulis famulos a puppi suggere uentos, ut Campana simul Christo duce litora necti ad tua mox alacri rapiamur culmina cursu inque tuo placidus nobis sit limine portus. illic dulce iugum, lene onus blandumque feremus a 1 UI. 6-8 om. B 7 laxitas Q, laceratis T 8 littoribus T artis Q 12 acula Q 13 licet at B redde Q coram] nostra v us. 15-17 om. Bv 16 quot AT sine te g E 17 sed tua ADQ hea A, haea Q, ea D quamuis nomen tenere moti Q 18 desideris Q post tØII. 18 tXh. T: consule et obtritis: que innos inimica resultat 19 iam — 21 disparat om. Bv uel D 8. I. 20 p quo Q que T tanto AQ, procul cet. 21 obtritos (os in ras.) D, et obtritis Bv 22 et si — tis. 27 mari om. Bv 23 abest T 25 agmine fort. 26 magno T 27 undas AD, om. Q 28 ut ADQ, et cet. appuppis B, a puppis Q suggsre] agere B a puppibus aggere o > us. 29 et 30 om. Bx 31 sit nobis B lumine BE 32 honus E seruitium sub te domino; etsi iustus iniquis non egeas seruis, tamen et patiere et amabis qualescumque tibi Christo donante dicatos et foribus seruire tuis, tua limina mane munditiis curare sines et nocte uicissim excubiis seruare piis et munere in isto claudere promeritam defesso corpore uitam.

Felix, hoc merito quod nomine, nomine et idem qui merito, redit alma dies, qua te sibi summas adsciuit patriam confessum Christus in aulam, tempus adest plenis grates tibi fundere uotis. o pater, o domine, indignis licet optime seruis, tandem exoratum est inter tua limina nobis natalem celebrare tuum. tria tempore longo lustra cucurrerunt, ex quo sollemnibus istis coram uota tibi, coram mea corda dicaui. ex illo qui me terraque marique labores distulerint a sede tua procul orbe remoto, nouisti; nam te mihi semper ubique propinquum inter dura uiae uitaeque incerta uocaui. et maria intraui duce te, quia cura pericli cessit amore tui, nec te sine; nam tua sensi 33 add. m. 1 in mg. Q sub te] subite Q dñe Q et sic ustis iniq; Q 35 qualiscumque AD1 Q 37 mundiciis Q, mundicies B, 0 mundicie v sinis B noste Q 38 excubuis Q piis] tuis T. — Finit I. B, eipl praef. incipit laus anni primi D. XIII. ABDEQT; 4 exh. us. 4—17, 24-34. — Incipit II. Ite hos anno sequenti iam presentatus B, Item de eiusdem de natiuitate ipsius T, Carmen anni II. Incipit E 1 om. AQ hic B quo D 2 cui Gryn. reddit ADQ te] et T summas ADQ, summus cet. v 3 confessum (m in ras.) A, confessus Q fps Q 4 tibi] ti Q 5 optime] annue B 6 tande B intra Bosw. 7 natale Bd tempora ABDQ longa Q, longe B 8 solemnibus E 9 corde B 10 illoq: me Q, illo quo me v 12 te] ne te B me tibi—uocasti v 15 cesset T praesidia in domino superans maris aspera Christo; semper eo et terris te propter tutus et undis. hunc, precor, aeterna pietate et pace serenum posce tuis, cuius magno stas nomine, Felix. nunc iuuat effusas in gaudia soluere mentes, . cara dies tandem quoniam hic praesentibus orta est, semper et externum nobis celebrata per orbem, quae te sacrauit terris et contulit astris. ecce uias uario plebs discolor agmine pingit, urbes innumeras una miramur in urbe. o felix Felice tuo tibi praesule Nola, inclita ciue sacro, caelesti firma patrono postque ipsam titulos Romam sortita secundos, quae prius imperio tantum et uictricibus armis, nunc et apostolicis terrarum est prima sepulchris! sis bonus o felixque tuis dominumque potentem exores, liceat placati munere Christi post pelagi fluctus mundi quoque fluctibus actis in statione tua placido consistere portu. hoc bene subductam religaui litore classem, in te conpositae mihi fixa sit anchora uitae.

Venit festa dies caelo, celeberrima terris, natalem Felicis agens, qua corpore terris occidit et Christo superis est natus in astris, 16 superant Q1 17 eo] ego edd. us. 18—30 om. Bv 19 magno stas] agnoscas T 20 uiuat excussas in T 21 caro Q est om. T 22 aeternum Lebum, eternum E celebratea Q 26 felix licet tuo tibi D, felix licet uoti AQ praesole AQ 27 caue T 28 titulis romam dignata secundis T 30 sepulchris] secundis ADQ 32 placato LlT, placiti B munera AQ 33 plagi T 34 placito T us. 35 et 36 om. Q bone B subducta religa in T 36 ancora T. — Finit II B, expl1 laus anni primi. Incipit anni secundi D. Xmi. ABDEQT; J exh. 116-126. — Ite in eandem diem Ill - B, carmen anni III. incipit E. 2 om. Q caelestem nanctus sine sanguine martyr honorem. nam confessor obit poenas non sponte lucratus acceptante deo fidam pro sanguine mentem, qui cordis taciti scrutator ferre paratos aequiperat passis, sat habens interna probasse supplicium carnis iusta pietate remittit; martyrium sine caede placet, si prompta ferendi mensque fidesque deo caleant; passura uoluntas sufficit et summa est meriti testatio noti. ergo dies, tanto quae munere condidit alto Felicem caelo, sacris sollemnibus ista est, quae post solstitium, quo Christus corpore natus sole nouo gelidae mutauit tempora brumae atque salutiferum praestans mortalibus ortum procedente die secum decrescere noctes iussit, ab hoc quae lux oritur uicesima nobis, sidereum meriti signat Felicis honorem. denique nil inpar his, qui fudere cruorem, testibus et titulo simul et uirtute recepti martyris ostendit meritum, cum iure potenti daemonas exercet deuinctaque corpora soluit. nam sibi Felicem caecis incumbere poenis pestiferi proceres tristi clamore fatentur occultasque cruces gemitu testantur aperto, uelatumque oculis mortalibus, at manifestum auribus et multo praesentem numine produnt, 4 na*ctus D, nactus BET 5 paenam ET lucratas AD 6 acep- S tante B 7 tacitis B scrutatur Q 8 aequiparat Q parsie Q interra B 9 suplicium B remittat Q 10 si - us. 11 caleant om. Bv feraendi Q 11 mens AD do~ Q caleat T 12 merita T 13 munera E edit Q, retulit B, contulit T, rettulit v 15 quae scripsi, qua E, quam cct., nam Bosvo. solsticium B 16 solo Q 17 hortum Q 18 secunde crescere B 19 ab] ad B uicissima AQ 21 deniqui Q nihil B iis T, in his B fundere BQ 22 titulo] merito T recepta v 24 deuictaque B corporęa. Q 25 caecis] cunctis T incumbe Q 26 proceris Q tristi BET, fpi ADQv 28 ad T 29 multo] uultu T nomine T, numi Q cum captiua intra deprensi corpora Christum in sancto fulgere suo clamantque probantque, membrorum incussu tremuli capitumque rotatu tormentisque suis; sed non sua corpora torquent, clamantes proprios aliena per ora dolores orantum ueniam; latet ultor, poena uidetur. tum si quos grauiore malo uiolentior hostis uinxerit, ista dies diuino numine soluit. cernere nunc passim est sacra purgata medella pectora liminibus sterni, iam mente refectos, gratantes iam uoce sua; concurrit hiantum turba tremens hominum, mixtae inter gaudia cunctis prosiliunt lacrimae, praesens deus omnibus illic creditur; inmensi Felix est gloria Christi. alma dies magnis celebratur coetibus, omnes uota dicant sacris rata postibus; omnia gaudent terrarum et caeli, ridere uidetur apertis aethra polis, uernum spirare silentibus aurae flatibus et laetum plaga cingere lactea caelum. nec modus est populis coeuntibus agmine denso nec requies, properant in lucem a nocte diemque expectare piget, uotis auidis mora noctis. rumpitur et noctem flammis funalia uincunt, stipatam multis unam iuuat urbibus urbem cernere totque uno conpulsa examina uoto. Lucani coeunt populi, coit Apula pubes 30 dephensi ADQ, detenti T 31 clamant qui Q 32 menbroram B incusa ÅQ, incussa D tremu Q capitumqui Q, captumque B 33 tormentis qui Q torquent Q 35 orant tum coni. Zechmeister 37 uixerint Q, uixerit B numine] munere BTv soluti T 38 tunc B v passum B sacris E purgante E, inspurgante T me- I dela ET 39 sterniam AQ 40 hiantem Q 41 miste T gaudea Q 44 magis Q omnia B 45 uota-omnia om. B dican Q 46 uidentur T 47 ethera B, aetra Q 48 ingere Q 49 pupulus Ql acmine B 50 ac noctem Q 58 urbibi Q 54 totque] atque T copulosa (os corr.) T exanima Q, examine E 55 appula Ev pupes B et Calabri et cuncti quos adluit aestus uterque, qui laeua et dextra Latium circumsonat unda; et bis ter denas Campania laeta per urbes ceu propriis gaudet festis, quos moenibus amplis diues habet Capua et quos pulchra Neapolis aut quos Gaurus alit, laeta exercent qui Massica quique Ufentem Sarnumque bibunt, qui sicca Tanagri quique colunt rigui felicia culta Galaesi, quos Atina potens, quos mater Aricia mittit. ipsaque caelestum sacris procerum monumentis Roma Petro Pauloque potens rarescere gaudet huius honore diei portaeque ex ore Capenae milia profundens ad amicae moenia Nolae dimittit duodena decem per milia denso agmine; confertis longe latet Appia turbis. nec minus ex alia populis regione profectis aspera montosae carpuntur strata Latinae, quos Praeneste altum, quos fertile pascit Aquinum, quosque suburbanis uetus Ardea mittit ab oris, quique urbem liquere Cales geminamque Teanum, quam grauis Auruncus uel quam colit Apulus asper; huc et oliuifera concurrit turba Venafro, oppida Samnites duri montana relinquunt. uicit iter durum pietas, amor omnia Christi uincit et alma fides animisque locisque rigentes suadet acerba pati, simul aspera ponere corda. 56 calabris Q abluit E, adluita Q est utique Q 57 qua E* t leua AEQT e (l m. 2) A lacium B circumstrepit instant T 58 bis ter denas] qua bis ternas Bv capinia Q 59 quos om. ADQ 60 pulcra B aut] a A, et E 62 saturnnmque T 63 quiaque A, quiaq. Q n colQnt Q galaesi AD, galesi cet. 64 antina E materarcia Q misit T 65 sacrum Q monimentes AXDQ 66 paulo qui Q 67 die E 69 per] post T 71 ne B 72 montuose B 73 equinum T 74 quosque] quos ADQ horis B 75 quisque Q celes B geminumque fJ, gemina qui Q theanum BT 76 a.runcus B, auruncis AQ appulus Ev 77 oliuafera B, oliuiferat Q, olifero v concurritur AQ terra T, ba-AQ uenefro AD, funefro Q 78 sannites T mutana Q relinqunt B 79uincit D\'T 80 rigentis ADQ 81 acerua B mollit simul aspera corda T una dies cunctos uocat, una et Nola receptat, toto plena sui spatio spatiosaque cunctis, credas innumeris ut moenia dilatari hospitibus. sic, Nola, adsurgis imagine Romae, [tu quoque post urbem titulos sortita secundos; nam prius imperio tantum et uictricibus armis, nunc et apostolicis terrarum est prima sepulchris]. tu quoque perpetuas duplici sub honore coronas, ante sacerdotis, post martyris omne per aeuum Felicis conplexa tui, gemino bene caelum contingis merito diuini mater amici. te prius alma pio celebrans altaria cultu presbyter instituit placido et moderamine rexit. nunc quoque perpetuo decorat te nomine Felix. namque tuo meritum in gremio sacratus honorem ducit odorifero pia conditus ossa sepulchro. aurea nunc niueis ornantur limina uelis, clara coronantur densis altaria lichnis, lumina ceratis adolentur odora papyris, nocte dieque micant. sic nox splendore diei fulget et ipsa dies caelesti inlustris honore plus nitet innumeris lucem geminata lucernis. nos quoque felices, quibus istum cernere coram et celebrare diem datur et spectare patroni praemia praestantique suis tam grandia Christo gratari et laetos inter gaudere tumultus. ferte deo, pueri, laudem, pia soluite uota 82 et una et Q 83 totaque v suis Bv spacio ET, om. cet. v paciosaque T; limina add. B m. 3 et v . 84 inmuneris Q 85 assurgis ET, assurgit v us. 86-88 (= carm. XIII, 28-30) om. ADEQ 88 est] es B li 89 duplicis Q 90 per eum Q 91 feces Q geminos T cglos T 93 pius B, om. AQ alma] parens add. s. I. in ras. D1 94 presbiter BD, presbit Q rexit om. Q 95 nunc 1\'1), hinc v quoque] que T te om. Q nomi Q 96 inque tuo merito gremio sacratus honore T 97 sepulcro B 96 niues horaantur Q 99 lignis B 100 limina ABD, lymina Q adorentur ADQ paphyris AQ 101 splendorque B 103 nitet] micat Bv 104 iste Q 105 datur expectare T, datur et ezpectare B, datur spectari Q 108 pie ADQ XXX. Psatini NoI. carmiDa. 4 et pariter castis date carmina festa choreis, \'... spargite flore solum, praetexite limina sertis. purpureum uer spiret hiems, sit floreus annus . ante diem, sancto cedat natura diei..\' martyris ad tumulum debes, et terra, coronas.. \' ast illum superi sacra gloria liminis ambit > florentem gemina belli pacisque corona. hunc, precor, aeterna nobis cum pace serenum posce diem, hoc iterum liceat gaudere reuerso annuaque hic et uota- tuis et carmina festis reddere placati tranquillo numine Christi. hic amor, hic labor est nobis; haec uota tuorum suscipe commendaque deo, ut cum sedula cura - seruitium nostrum longo tibi penderit aeuo,. tunc demum placitos pietate laboris alumnos. absoluas mittente manu, positasque tuorum ante tuos uultus animas uectare paterno ne renuas gremio domini fulgentis ad ora, .. quem bonitate pium sed maiestate tremendum exora, ut precibus lenis meritisque redonet debita nostra tuis. cum tu quoque, magna piorum portio, regnantem, Felix, comitaberis agnum, posce ouium grege nos statui, ut sententia summi iudicis hoc quoque nos iterum tibi munere donet, ne male gratatis laeuos adiudicet haedis et potius dextre positos in parte piorum munifico pecori laudatisque adgreget agnis. 11 110 lumina B 111 purporeum Q hiemps ABD sit] it Q 112 sanctum T 114 luminis BTv . 115 pacis qui Q 116 nobicum Q, nobiscum v 117 postte diaem Q ruerso T, reumso Q 118 hjc om. B 119 placiti D tranquiillo Q nomine BQ, munere T 123 tum T placidos BEv pietatis Q alumpnos B 124 absoluat Rosw. 125 ante IÚ. nos uultu Q animos B, amas Q 126 rennuas D 128 plenis Bv 11 130 comitaueris B 131 poste Q greges T, in grege fort. 133 grataiis D, gradatis Q 1 leuos BET edis EQ 134 et] sed Tv deztre BET, dextrae ADQv, dextra Rosw. posios T, positas ex positus Ql dextra expositos coni. Chatelain piorum E, priorum ÅDQ, salutis BTv. 135 laudatis (om. que) B. — Ezplicit secunda. incipit tertia D.

Annua uota mihi remeant, simul annua linguae debita, natalis tuus, o clarissime Christo Felix, natali proprio mihi carior, in quo quamlibet innumeris sint gaudia publica turbis, est aliquid speciale tuis, quod nos tibi Christus esse dedit, uiles caro largitus amico, non quia tu dignus famulis tam uilibus esses, aeternis dignante deo comes ire triumphis, sed quia nos inopes aequi indiguosque salutis sic uoluit ditare pater bonus, ut male dites criminibus uersa in melius uice diuitiarum pro cunctis opibus cunctisque affectibus et pro nobilibus titulis et honoribus omnia uanis Felicem caperemus opes patriamque domumque. tu pater et patria et domus et substantia nobis, in gremium translata tuum cunabula nostra, et tuus est nobis nido sinus, hoc bene foti crescimus inque aliam mutantes corpora formam terrena exuimur stirpe et subeuntibus alis XV. ABDEGQRT; A exh. 45—48, Beda de re metro ed. Kftl tom. VII exh. um. 299. — Incipit natalis quartus B, incipit carmen anni IIII . E, aersus SS paulini \'Pi de uita fc!1 feliois libri VI. (?, inoipiunt sez libri U felicis sancti R 1 remiant G, redeunt T anna G 2 clarissime G, .ń.sime E, kfji{, T christo om. T 3 felix it Q clarior ADQ 4 innumeraris Q fiunt T puplica ABGR 5 aliquod T nos tibi] nost Q ffTs tibi GR* 6 esse om. R claro coni. Zechmeister amicus Q, amieos E 7 tfli R dignus] indignus coni. Zechmeister famulus Qx 8 dignate Ev, dignitate D comites B, te comitem GR (sed te exp. in R) 9 set B aequi ADQ, iustique R1, iustitiae G, iusti cet. indiguosque (uo in ras.) E, indignosque cet. 10 si Q, te T ditare C mw.) G 11 creminibus GR1 melius] milibus D 12 prae R cunctisque] uniuersisque GR afectibus R pro om. GR 18 nobilibi Q, et nubilibus G, nubilibus R honeribus R omnibus GR 14 cuperemus T opejs Q, opes ex opm corr. G domumque] et domum GR1 15 patriae ADQ et om. ADQT 16 tuum translata G, translatuum Q conabula GR nram Q 17 tuus] tutis T 18 motantes BR 19 aubentibus T 4* uertimur in uolucres diuini semine uerbi. te releuante iugum Christi lene noscimus, in te blandus et indignis et dulcis Christus amaris. ista dies ergo et nobis sollemnis habenda, quae tibi natalis, quia te mala nostra abolente occidimus mundo, nascamur ut in bona Christo. surge igitur, cithara, et totis intendere fibris, excita uis animae; tacito mea uiscera cantu, non tacita cordis testudine dentibus ictis pulset amor, linguae plectro lyra personet oris. non ego Castalidas, natum phantasmata, Musas nec surdum Aonia Phoebum de rupe ciebo; carminis incentor Christus mihi, munere Christi audeo peccator sanctum et caelestia fari. nec tibi difficile, omnipotens, mea soluere doctis ora modis, qui muta loqui, fluere arida, solui dura iubes. tu namque asinam reboare loquendo perfectamque tibi lactantes condere laudem fecisti et solidam soluisti in flumina rupem et terram sine aqua subitis manare fluentis iussisti, deserta rigans in spem populorum, in quorum arentes animas pia gratia fluxit, 36] (Num. 22, 28). 37] (Fe. 8, 3). 20 in om. Q 21 releuant Q, reuelante ex reueantur eorr. G, releuante ex reuelante R m. 2 leue B s. I. m. 3 nos scimus D 22 blandis B, blanda GR christus om. GR 23 ista] ita D et om. GR solempnis nobis GR solemnis DET 24 natalis est GR nostra Q 25 occidimur D\'E, occidamus Q, occulimus T munde T ut nascamur GR 26 ezsurge GR cythara ERT ut solent intedere Q 27 cantu] tactu T 28 ictis] istis T 29 linguae] lire E lira BGR, cor v personat B Plectro lingua lyre: plectro lyra personet horis T 30 ergo GR fantasmata » mussas R 31 sordum GR aonie B, auoniae G, iuoniae R, iconia T foebum ADQR, phebum E, febum BG cyebo GXR 32 incestor D1 ip\'s in sps corr, G 33 pecator Q sancta BGR 34 deficile (il ex el? corr. G) GR, difficilem Q 35 multa BR1 soluii R * 36 assinam BR1 roboare ER1, reaboarae Q, recare B 87 latentes Q, lactentes Tv 38 et] ac R soluisti] uertisti B m. 2 rumpe Q, rubem R 39 manere GiRi 40 iusisti GXR quos Christus uiuo manans petra fonte refecit. unde ego, pars hominum minima, isto munere fretus roris, Christe, tui uiuos precor aridus haustus. da uerbum de fonte tuo, tua non queo fari te sine; namque tui laus martyris et tua laus est, qui facis omnipotens homines diuina ualere fortiaque infirmis superas de carne triumphans, aerios proceres uincens in corpore nostro. quare ades, ut duce te repetens ab origine pergam Felicem narrare tuum, cui nobile ductum ex Oriente genus; nec enim magis altera tellus Felicis patriam decuit quam quae patriarchas quaeque pios tulerat, Christi sacra uasa, prophetas, unde et apostolicis fundens sua flumina linguis totum euangelii sonus emanauit in orbem. debitus inde deo Felix, genitore profecto Italiam necdum genitus, tamen in patre uenit, cinis ut affectu nostris oreretur in oris nec cuiquam natum nisi nobis se meminisset. sic pater Abraham domini praecepta secutus mutauit patrias externo cespite terras deposuitque sacrum Chananaeis semen in aruis; 42 manens G funte Q reficit GR1 43 ergo 01B pars (p ex cP a eorr.) G 44 praecor Rl ut solet ardus austus Q 46 lautf Q martiris GR 48 superans BJEGR triumphas BdDIEGR, triumphis DIT 49 otn. ADEQ aereos BR, ethereos T, Assyrios b 50 ducet et Q repetens om. T 51 nubile GR1 dictum QR1 52 oriente] origine R 53 felices Q1 dedecuit R1 quem que B, quam illaq: GR sed illa in R exp. -.1 54 queq; EQ, q:q: G tuos T tullerat R1, tollerat 01 xps Q uassa R1 profetas GR 55 uno AQ, una ex uno D\', imo E et om. R suas Q, om. T fulmina v 56 euangeli GR1 eminauit Q, emanuit G 57 praefecto G 58 INitaliam G, inetaliam R 59 ciues AQ, nobis Tl cinis G at Q affectus D oriretur DET, oretur G 60 ne cuiquam GQRT natus D* se miminisset G, remansisset ADQ 61 sic patriarca T abram Q, habraham A fonsecutus R 62 motauit Rl cispite GRl, excepta B w. 63 et 64 om. v posuitque T chananeis BD, cananeis EQT, channaneis GR semen] semper T unde peregrinas abeunte propagine terras mystica Felicem nobis transmisit origo, quem perfecta fides illa radice profectum prodidit, ut nobis esset pia uena fidei. Felix nunc etiam posita cum carne quiescit, spiritus in Christo uiuens, operantibus altae- uirtutis meritis Abrahae semine mutat duritiam lapidum, quos suscitat in bona uitae. hac igitur genitore Syro generatus in urbe dilectam coluit patriae sub imagine Nolam sede beans placita multoque relictus in auro diues opum uiguit quamuis non unicus heres. Hermia cum fratre sui cognomine patris terrenas diuisit opes, caelestia solus obtinuit Felix; geminos sententia discors diuisit fratres: Hermiam mundus abegit, Felicem Christus sibi sustulit; ille caduca maluit, hic solida; praesentibus ille cohaesit, iste solum caelo uertit, patrimonia regnis; ille heres tantum proprii patris, iste coheres Christi. sed quis tam uariam miretur ab uno sanguine progeniem, ueterum inter sancta parentum pignora qui relegat, populorum stirpe duorum 64 inde T abeunte ADQ, obeunte ET, subeunte BGR propaginem Q 65 mistica BGQRT, myxtica E transmissit 22, tranmis Q orego G 66 perfectus Q perfectum GRl T 68 possita R 69 spiritu R1 uiuens in iPó GR1 70 abrahe BEQT, abrachae GR, abrahe. qui T semine om. GR, add. G in mg. alia m. motat 221 71 duritiem T; simine add. GR (sed G exp. m. alia) in om. Q 72 hic B genetore G siro BGR natus in nutritus corr. R m. 2, genarat; Q orbe G* 78 dilictam 221 nulam 221 74 sedem beatam GR placito GR multaque T reliquit E 75 inopum Q ueguit 221 quamquam BGR 76 cognomento GR 77 opus Q 78 gemina 22 79 abegit] elegit BGR 80 sibi christus ADQ, xpe sibi T sustullit B oauduca B 81 malluit BGR cohesit G, cohessit R 82 patrimonias R regni BGR, regis Q 88 propri R coheredes R 84 qui istam B miretur uariam G unu G inter scrib, carr. 85 propaginem uerum B parantu G 86 pignera T religat G stirpe duorum om. Q fecundam pugnas uteri doluisse Rebeccam conquestamque deo grauidi luctamina uentris ? cum iam tunc fremeret sanctae intra uiscera matris quae nunc intra uterum mundi discordia saeuit, hispida Iudaeis hirti sectantibus Esau perfidiae, addictis populo seruire minori, at nobis lenem. per lenia pacis Iacob, qua uia. lucis agit, meliore sequentibus ortu. ergo pari dispar fratrum de sanguine sanguis Hermias uelut asper Edom terrena secutus squaluit in uacua captiuus imagine mundi duraque Idumaei praelegit iura parentis, in gladio. uiuens proprio uanaeque laborem militiae. sterilem tolerans, qua Caesaris armis succubuit, priuatus agens ad munia Christi. at meus aeterni satus arma capessere regis in patris Israel migrauit nomina Felix seseque a puero pia mens caelestibus edens instituit seruire deo; nec gratia pauper adfuit, et quantum sitiebat corde capaci lucis hians animus, tam largiter influa traxit\' 87 fecondam R uter B rebetcam Q, rebicam R 88 conquestaque Q grauida G 89 tum T fremeret B inter BRT um. 90 atIÚ 89 pon. GR inter G 91 hispidas BGR; ad hiBpida adscr. in mg. D: hispidaridacis hirsuti GR, hertis Q et cantibus Q essau R hirtis sectantibus, Esau v 92 perfidie B, perfldias G, perfldas R, perfida ADQ, perfidia ETv addictas B, adductis R 93 laeuem BT lenia] laeuia v 94 quia G uiam GR hortu Q 95 pari] patri B, patrum GR sangues GR, sanguinis Q 96 hermiam T uelud BR aelugas per E edum Q, aedum B sequtus B, SCUtUB Q 97 scaluit 0, squalauit R captius GR magine Q 98 idomei C*J!, idimaei Q praeolegit R rora v potentis GR 100 stirilem G tolierans BGlR qua GR, quia ADQ, qae BET, qui f) - cessaris GR 101 sucubuit B m priatus G aegens T menia B, monia Q, moenia GR 102 satus] partus GR capissere ADGQR 103 israhel DT migrauit israhel R 104 sesequi Q aedens B 105 paper R1 106 sinebat T sagaci B 107 luces Q1 hians huis animus G largitur Q infiuxit radiis (radius R) GR traxit om. GR dona dei. primis lector seruiuit in annis. inde gradum cepit, cui munus uoce fideli adiurare malos et sacris pellere uerbis. quod quia perspicua meriti uirtute gerebat, iure sacerdotis ueneranda insignia nanctus, mente loco digna meritum decorauit honorem. sed ne sola sacrum caput infula comeret illi, extitit et potior geminandae causa coronae, dira profanorum rabies exorta furorum, cum pia sacrilego quateretur eclesia bello praecipueque illos populo deposceret omni inpietas, quorum pietas insignior esset. tunc senior sanctis Nolanam legibus urbem Maximus et placido formabat episcopus ore, presbytero Felice potens, quem mente paterna conplexus ueluti natum sedisque uouebat heredem; subita sed tempestate fugatus non cedente fide petiit deserta locorum. tunc magis atque magis quaesito antistite Felix claruit obpositus gladiis solusque fidei inuidia effectus, nec spectabatur honore; 108 dono GB, do D seruit G armis T 109 coepit DGlJR cui] oui T minus uoci Q 100 pellare Q, uellere v 111 perspecua B uirte T regebat v 112 iure] inde T nactus BD*J £ T 113 mente] iure T locum AQ dignum meriti seruauit T 114 set B, et T solum R, solam Q capud GR infola AGQB uiro sacrum caput O infula uelet v 115 eistet B corne Q 116 dura T rabias Q extorta A, ex Q 117 cupiam Q sacrislego Q, sacrilegia B quatitur B ecclesia DT, aeclesia GB, ecclesa B bella B 118 ppopulo GB, fpto B posceret B omnis BGR, om. Q 119 impietatis Gl 120 tum ADE scs G nolam BB; sub add. B, qui add. G m. rec. 121 et T, e cd. formaaba Q, firmabat GRT episcopos AD1 122 Presbitero D, Bfirb B, n praesbitero AQ, prespitero G, prispiterio B felici B 128 conplexs G natus Q sedis B uouebat ADEQT, fouebat BGB 124 sed] sub BGR 125 cendente 01 petit BGB 126 atque] ac GR antestite AGQB 127 obpossitus GB gladis GR, rabidis T us. 128 et 129 om. Q affectus Col. expectabatur B, ministra tabatur G, ministrabat R, monstrabatur coni. GhaUlam maior honore fides, quia tantum causa fidei. tunc petitur, sua cum draco liuidus excitat arma, proruere id cupiens quo surgimus et cadit ipse. ergo truces poenas fugiente antistite solus uel primus de plebe quasi de corpore uertex conpetitur Felix. hunc omnes uincere certant et quasi praecelsam obsessis in moenibus arcem facta mole petunt, cuius munimine uicto cetera iam facili cadat urbs prostrata ruina. o digna infidis dementia! creditur uno extinguenda fides, totus quam credidit orbis. heu, misera inpietas, infernis caeca tenebris quo ruis P in quem tela moues? an credis in uno mortali constare deum et, si corpora soluas, uim simul et mentem diuinam posse aboleri? quae mundi per membra meat, qua nasceris ipse indignusque aleris, cuius de numine pendet uincere uel uinci, cuius uirtute uel unus fortior innumeris, pietate armatus inermi armatos ferro, sed inermes pectora Christo prosternit superante fide, quae conscia ueri caelestis uitam praesenti morte futuram conparat et uicto uictricem corpore mentem 129 tantum quia 17 180 tum T peciit B, petit GB cum sua t GB liquidus ADQ excidit am arma Q 131 qua B cadat R 132 antestite GB, antitite Q 133 uertix A QB 134 uincere] uiscera Q v. 135 quusi G ftaelsa Q in om. B menibs G arcem] partem GB 136 mola Q uincto D 137 caetera A, ceter Q prostrata cadat pars t GB constructa B, constrata v 138 infidas Q 189 eitinguienda G, eztincta B 140 inferni BGB caca (e m. 2) A, cecata GB 141 mones G1 credes ADQ 142 mortale 01 constari B, constrare R dnifi GB 143 uis GB et simul R 144 menbra Beat R 145 nomine AQ, munere T 146 uenci R 147 armartus T, armatur E inermis BT, inhermis GB 148 armatis T inhermes GB, inermis T pectore BGB 149 prosternit G, prosternat BR, prosternet cd. 150 psentam psenti Q 151 mente Q laeta deo referens gaudentibus inuehit astris. quid iuuat ergo pium tanta quod mole furoris Felicem, uesane, petis? manet intus operto, mens inuicta deo; nec iam tibi sola resistit terreni natura hominis; deus ipse repugnat quem petis, atque tuis, serpens antique, uenenis ipse offert se per famulorum corpora Christus teque tuis nectens laqueis in caede suorum sternit, per mortis speciem de morte triumphans. sed fera corda suus stimulis furialibus error sanguinea flagrare siti sanctumque cruorem urgebat ueluti sceleris deposcere palmam. ergo ubi sacrilegos excepit Nola furores intentosque piis expauit ciuibus enses, quaeritur excussa Felix uenerandus in urbe. nec refugit celso iam spirans sidera flatu et tacitis acuens stimulis in proelia mentem, inpauidus trepidum seruabat pastor ouile,. exemplo domini promptus dare pro grege uitam. ergo alacer saeuos perstat quasi murus in hostes et canis florente fide reuirescit in annis, totus in astra animo, Christi memor, inmemor aeui, f 152 referens G, refferens R gaudientibus B inuenit Q, om. B b astris inuehit G inuehit referens gaudentibus B 158 qui diuat G ri* e furo add. sic in mg. G m. 1 154 uassane G, uassanae R operta G 155 inuictato T restitit R, restistit G 156 terrena G R natora Q ipsa Q, in se B repugnat] pug Q 157 adq. G tui A ueninis R, om. Q 158 se per] semper Q, se pro T corpore T; suorum add. GB 159 seruorum suorum GR 160 de morte om. B 161 coda Q suis BGQB furalibus R, feralibus T eror Q 162 sanguine R flagare A, flagrans GB sitis B, om. GR sanctique Q 163 deposceret G 164 excipit G, ezcoepit B 165 intentusque v, intentos R pios G ensis Tv 166 queritur ABEQ excusa A, excursa T uelix B 167 refiga Q celo B tpse spirans G, sprans Q sedera B flatu iam sidera spirans B 168 acuent G1 stimuli Q 169 oliue Q 170 dSS" Q prumtufi B, promtus promtus Q 171 senos praestat B, perstabat seos G, perstabat seus B murum Q 172 reuiscit Q, reuirescebat GB 173 in astra] erat in astra G, in astra erat R, intra ADQ eui GB, aui Q corde deum gestans et plenus pectora Christo. nec iam se capit ipse, sacer maiorque uideri sidereumque oculis et honorem fulgere uultu. ilicet arripitur gaudens saeuisque furentum protrahitur manibus, sed, qui mos hostis iniqui, cui potior labor est animas quam corpora nostra perdere, dilatum gladio terroribus ante temptat et in mortem surgit gradibus poenarum. primus supplicii de carcere texitur ordo. ferrea iunguntur tenebrosis uincula claustris; stat manibus colloque chalybs neruoque rigescunt diducente pedes; sternuntur fragmina testae, arceat ut somnum poenalis acumine lectus. nec requie tamen est uacuus nec luminis expers confessor, cui iam sociatus in omnia Christus conpatitur, uirides grauior cui poena coronas multiplicat, spatiante polum qui mente peragrat. seque ipsum, uincto quamuis in corpore, liber spiritus anteuolat summi in penetralia Christi praemeditante anima certis sua praemia uotis. ergo beata. sacris Felicem passio poenis 174 pectore BGR 175 se iam T maior quid Q 176 sidereum qui Q, sydereum G, sed ereum R honorem AE, hominum G, honorum cet. fulgere om. Q uultu-i-- Q 177 Et licet v, Elicet et B aripitur R furėntem B 178 protrachitur GR, protraitur A, pertrahitur" set B k* gstas G antiqui G 179 animos v 180 delatum BGR 181 urgit GR in mortes urget coni. Chatelain gradibusque ABGQR paenarum À W G, penarum A1 in mortem poenarum gressibus exit v 182 subplici G, supplici R, suplicii et B, suppliciis cet. ordo texitur GR, sumitor otdo E 188 tenebris G 184 instat GR colloqui Q, ferroque T calybe ADE, oalibs Q, chalibs T, calips B, chalebs G, caleps R rigentes T 185 deducente BDI EOT, deducante R fracmina B, framina T, fragmenta GR 186 arcaeat Q sumnum R paenalis G, penalis ÅE lectur Q 187 est] nec statu add. GR numinis BGR expars Q 188 cuiam Q 189 paena sooronas G 190 spatiente Q D ois qui polum B 191 se R uicto G, uictum T quam R libus Q 192 petralia Q, penetrabilia 01Rw, petra R1 193 p me ditante Q anima omnia R, omnia anima G ceteris T 194 paenis G semper urgebat grauibus uinclis et carcere caeco, quantasque ex homine induerat caro subdita poenas, tantas a Christo recipit patientia palmas. Maximus interea solis in montibus aeger, contentus fugisse manus feraliaque ora carnificum, diuersa at non leuiore ferebat martyrium cruce, quam si ferro colla dedisset membraque tormentis aut ignibus; acrior illum cura sui gregis urit et afficit; uritur igne frigoris et gelido caeli de rore rigescit, panis inops tectique simul, noctemque diemque peruigil, intenta iungit prece tempus utrumque, dumosa prostratus humo conpungitur artus sentibus et mentem curis, intusque forisque dimicat et ruris spinas in corpore perfert, tristitiae patitur spinas in pectore maesto. duris dura tegens cruciatu mentis acerbo membrorum tormenta leuat, sensumque doloris corporei excludit mentis dolor. attamen aegra materies terrae, licet inconcussa maneret uis animae spernente fide labentia carnis, 195 utgebat Q, urgebat et GR uinculis GB\', undis Q, uindis Å. cercere R 196 quantas R, quantaque AD indurat Q pęnis T 197 recepit AQ patientiae GR, paciencie B palmas B 199 feraJia B 200 carnificium R at om. R leuiora BT, latiore E 201 crucem quasi T ferro si B colla dedisset om. Q 202 turmentis G aut ri o ginibus Q 203 gres Q et adficit exoritur G, et adfecit et uritur 22, et adfigitur ADQ igni GR 204 furigoris G gilido GR regescit R, riquescit E 205 inobs GR simul] simus T noctem R 206 pera uigili BR, peruigem G intecta AEQ, tenta G, intacta coni. Chatelain praece GR fert semper utrique ut uidetur A 207 domosa G, domussa R, dumoso B prostratus tII, dum stratus v arctus GR 209 demicat R corpore — 210 spinas in om. Q 210 tristitiem A, tristifices (fices m. 2inras.) D, tristitiae et fort. 211 aceruo BR 212 turmenta R 213 corporei ET, corporeis B, corporis GR, corpore ADQ mentis ADQ, cordis cet. 214 matheries Q, matiries B inconousa A » i manet G 215 superante G libentia D; subplicia add. GR uicta hieme atque fame duroque adtrita cubili deficiente suam linquebat corpore mentem, altius et uacuis fessi senis hausta medullis frigora pellebant glaciato sanguine uitam. mota patris summi pietas antistite tanto non tulit obscuro consumi funere corpus. quamquam et ut Elian istum quoque pascere posset, esciferas uolucres ieiuna per auia mittens, posset et ut Mosen secreto operire sepulchro; sed soli hoc dederat deus uni munus amico arcana tellure tegi, quia iure decebat tantus honos illud corpus, quod comminus ore fulserat et sermone dei, ut mortalia functus iura deo tantum frueretur teste sepulchri. ergo sacerdotem confessoremque sereno lumine respiciens tacitis tabescere siluis non tulit ulterius mitis pater, et quia digno condignum comitem meritis sociare parabat, Felicem numero de carceris eligit omni, cuius id adponat meritis opus, ut senis almi membra leuet reuocetque animam reuehatque refotum a 216 hime G, hemae B atrita A cubuli R 217 om. E dificiente G, defioientes AQ linguebat Q corpora Q 218 et] e BGBv u hausta] acta T medulis Q 219 frigura G saguine Q 220 mota G, motat\' B antestite AGQR 221 tullit GR obscura B cu sumi Q et 222 et ut] ut ADEQv heliam BEGRTv, helian (rt m. 2) D istum quoque ADEG*QR, sic istum BTv, sic iustum Gl 223 per auia mittens ieiuno GR 224 moysen BERT sepulucro BR 226 om. GR archana BDET oure Q 227 tantum GR honus illud A, bonus illud Q, munus ut illud GR corpus] niuus add. R 228 ut om. GR functum GT, iura functum R 229 iura om. R tam B, tanti v, T9 taciti coni. Bscch. testa v sepulchari R 231 conspiciens G, respiens R1 taciti Q 232 ulterius non tulit (tullit i2) GR alterius T quia] quae Q digno G 8. I. 233 comitem condignum iteneris GR meriti ADQT 234 felicem parabat R elegit BDGR 235 id om. R adponit B opus ut] et ADQ 236 reuocet qui Q reueatq. QT, reuechatque R refotum] spectatis add. GR adtonitisque ouibus cari solacia reddat pastoris. uenit ergo micans iam nocte silenti angelus et tota uinctorum in plebe reorum Felicem solum, pietas cui sancta reatum fecerat, adloquitur; fugit atri carceris horror. uoce simul sacri Felix et luce ministri excussus tremit et uerbum trahit aure fideli. ac primum, ueluti ludentis imagine somni accipiat mandata dei, stupet anxius et se causatur non posse sequi prohibente catena. insuper et claustro simul et custode teneri carceris obsessi. sed uox diuina morantem increpitans iubet excussis adsurgere uinclis. et subito ut molles manibus fluxere catenae, sponte iugo ceruix ferrato exuta leuatur prosiliuntque pedes laxato caudice nerui. mira fides! saluis reserato carcere claustris sopito custode fores interritus exit, perque ipsos uia fit, per quos uia clauditur; ibat angelus et tacitae per amica silentia noctis. lux et iter Felicis erat. nonne unus in omni Christus adest sancto? sicut uiget omnibus idem spiritus in Christo genitis, sic ipsa piorum. gratia concordat. ueterem remeare recenti 239] (I Petro 2,19. 3,14). 237 adtonitisqui Q solatia ET 238 iam] in T 289 uictorum R reuorum G 241 fuit B acri Q 242 felex R 243 excussit AQ tremet B trachit R, trahitur T aura fidelis Q 244 uelut ADQv O eludentis v sumnii G, sumni R 245 accipit GR mundata Q anciins GR et se] esse B, et GR 246 causatus E, causatur se GR 247 claustra B 248 uox om. R, nox Q 249 increpans R uinculis G 250 noles Q, nolles A 251 ferroque GR 252 pedis T 254 subito custodes BGR -foresque BR, foraresque G exiuit R, exiit G 255 iabat G ~ n a 256 noctis silentia GR 257 felici R erat] iter AD, it Q none uns G omnes BGR 258 SSs B, sanctos G B sanctos christus adest G 260 condat Q uetm B remiare GR renti Q historia uideo speciem, qua. iussus abire bisseno sublimis in agmine discipulorum Petrus sponte sua uinclis labentibus eque carcere processit clauso, qua praeuius illum angelus Herodi praedam furatus agebat. sic meus educente deo geminata per atra carceris et noctis reliquis obscura sed uni inlustrata sibi Felix inpune per ipsos custodes constante premens uestigia passu callibus ignotis directus iussa petebat. et postquam emensus secretos auia saltus rura locum fessi senis inuenit, aegra trahentem iam tenui cernit maestus suspiria flatu. et primo ut cari cognouit membra parentis, fusus in amplexum dat uultibus oscula notis et temptat gelidis reuocare fouendo calorem artubus et crebris adflatibus oris anheli reddere uiuentes tepefacto corpore sensus. sed neque clamatu est neque pulsu mobile corpus\' iam simile exanimo, modicus tamen ultima uitae flatus et internae prodit trepidatio fibrae. 268] (Act. 12, 7.10). . 261 historiam T specie T quam G, quia B, aut R uisus R abire BT et in mg. G, adirii B, adiri cet. 262 bissenus R1, bissenos ADQ sublimi in (in om. Q) imagine A DQ, princeps super agmine v 263 uinculis GR latentibus DQ aeque ADGQ, aequae R 264 praecessit R cluso R quo BGR 265 erodi R furatus] futurum GR regebat R 266 edocente R dQ5 G, die T gemina B 267 cerceris R et] ac SR 268 felex R 269 constanti R, cunctante E 270 callidias ex callidus R iusa GXR, iussu D 271 mensus T secretus AQR suis Q, auiaque GR altus Q 272 iura AD1 Q, pura v fessis AQ seni R thraente AQ, trachentem R, trachantem B 273 nam AQ uestigia T flatus AQ 274 cognuit R 275 fussus GR, fluxus Q, fusum T amplexus T, camplexum G da Q uultibi B nostis Rl 276 gilidis R iuuendo G, fouenda Q 277 artibus Q, arctibus GR anhelli AQ, angb ehelli G, anccelli R 278 typefacto R 279 clamatu B est om. G n beque pulsu est T pulsu B mobile G 280 exanime Q ultimae GR i 281 tripidatio GR, repidatio Q phibrae G, febre Q anxius intuitu tali pia pectora Felix, distrahit exsangues artus et lurida cernens ora fame nec habens quicquam, quo rebus egenis ferret opem, non igne procul neque comminus esca, ut dape tabentem recrearet et igne rigentem. quaerenti et multa Christum prece conuenienti, quanam ope quaue uia iussum conplere ualeret seruitium, subitam omnipotens de sentibus uuam edidit et capiti iussit pendere propinquam, ut facile adtiguo posset decerpere ramo natum sponte cibum. diuinitus ergo refectus mente pia oblato laetatur munere Felix demessumque manu morientis ad ora racemum admouet, et quoniam strictis iam dentibus ille et sentire negat dulces et sumere uictus, exprimit umentes acinos sucumque liquentem instillat, digito diducens arida labra, donec et adspirante deo conatibus aegris et luctante manu rigidos paulisper hiatus laxauit tenuemque aditum dedit oris aperti, quo rorem exiguum resoluta infunderet uua. hinc animae sensus, calor ossibus atque oculis lux 282 ancxius GR felez R 288 distrachit R exangues G arctos G, aructus R, scortos B 284 eginis R 285 feret Q igne BGR esca BGR 286 dapet habente AQ et om. R igni GR, ignem T regen- tem R 287 querenti BEGQR praece G, p Q conuenti R1 288 opeue qua uia B iusum GR 289 uitibus v uubam R 290 edidid B iusit G pendere om. R 291 atiguo B deoarpere GR, deterpere Q n 292 ergo] munere add. R reffectus G 293 pio B, floripia G monere G, om. R 294 demessumque D, demensumque AB, dimensumque G, demens eque Q, demissumque ET, demersumque R, decerptumque b mam nu orientis AQ racinum G, racimum R 295 amouet B, ammouet B iam strictis GR 296 et om. R uictus] gustus G 297 expraesum G, m exprimitum R humentes BET, om. GR acinum G, aocinum R, acemo B 298 instilat Q, instilliat R deducens BGR 299 et om. BGR 300 et om. DQ eluctante manu DE, eluctautem anu Q rigados Q, rigidus R 301 leuemque T asperti AQ 302 resuluta G, resoluta A uua AQ 303 hanc Q calorque GR uitaque tota redit, quaeque haeserat obsita siccis faucibus exercet solitas iam lingua loquellas, postquam uocis iter patefecit lubricus umor. ergo reuiuiscens notissima comminus ora, Felicis uidet ora sui amplexusque uicissim conqueritur tardum: nam te promiserat, inquit, adfore iamdudum dominus mihi, pars mea Felix; praecipuum, Felix, pignus mihi, quae rogo tantae aut ubi te tenuere morae? si corpore cessi ad tempus fragili, solido tamen esse fidelis pectore duraui. docet et locus et status ipse, in quo me cernis uitae istius ima trahentem, non mortis fugisse metu Christoque meam me praeposuisse animam; fugi non lucis amore, sed fragile hoc metuens infirmi corporis; atquin tecta petens alia uixissem tutus in urbe, si mihi uile fides et carum haec uita fuisset. ignotos montes desertaque nuda petiui, in gremio domini dulcis mea colla reponens, ipso ut deficerem teste aut ut pascerer ipso. nec frustra, ecce uides, fuit haec fiducia nobis; adfuit omnipotens et te mihi mittere legit, per quem dona mihi sua redderet; utere, fili, 304 hesserat GR 305 iam B s. I. m. 3, om. R loqueIas BET 306 uocis] lucis G, lucis j lucis R humor BEGRT 307 ergo om. GR reuiuescens DT, reuiscens G ura Q, hora G 308 uidet] sui (suis G) agnoscit ad GR amplexcsumq; G, amplexum R, amplexus qui Q 309 grandum R namque GR promisserat Q inquid BGQR 310 mi Q 311 praecipue R pignus felix B 312 at B, ad Q te om. QR tinuere G sic AQ 314 pectora dura cui Q stat Q ipse B s. l. m. 3, om. GR 315 in] ipse in sed ipse exp. B m. 3 quo] ipse add. R 316 me om. R, ne Q 317 praepossuisse GR, proposuisse BT non] si Q 318 infirmi corporis metuens G1 corpore T adquin D, atqui v 319 orbe D 320 uilis R cara GR haec om. T 321 deserta nudaque GR petui R 322 dni in G lucis ADQ med R reponeijsi G, reportans B 323 ut] ut aut GR difecerim G testae R aut ut] aut BGR, aut duce T 324 haec fuit G 325 aut fuit Q mihi te B mitte Q religit Q, elegit BEG, egjt relegit R 326 domina G sua mihi BGR reddere B uteri A filii GR XXX. Pulini Nol. carmina. 6 praeceptis pietatis opus mandantibus et me suscipiens humeris commune ad ouile reporta. inpiger optato gauisus munere Felix carum onus ut Christi pondus leue sumit et adfert tam uolucer cursu, tamquam magis ipse feratur nec ferat, et uere Christus fert ipse ferentem et pedibus pietate citis deus addidit alas. nocte eadem pariter tot munera percipit unus et simul exequitur Felix; sua rumpere iussus uincla sacerdotem reficit reuehitque refectum deponitque sui tutum sub culmine tecti, unica quod seruabat anus; tam celsus et isto Maximus extabat merito confessor, ut illi orba domus summa et census anus una maneret. pulsatis foribus Felix hanc excitat; illa ad primos stupefacta sonos, uix nota renoscit adloquia et dominum tectis adsumit apertis, uoce graduque tremens quatiente timore senectam. cui Felix: cape depositum hoc quod conscia mecum sidera noctis et angelicae sub principe Christo me tradente manus tradunt tibi; sume fideli hanc domini gemmam gremio, quam tempore summo 327 praceptis R opus pietatis R 328 umeris A comune Q, commone GR reportat Q 329 om. T oblato G, abtato R 330 honus GR pundus R sumpsit et R, submittet Q adfert eum GR, aufert coni. Sacclt. 331 tum B uolucer ADEQ, uolucri BTv, ueloci GR cursus D1 tamque Q ipsa B, ip G, ille T, om. R referatur Q 333 et] it v halas R S34 monera G percipi Q, precipit et R 335 et om. R iusus rumpere GR iussu ADQ rupere B 336 rumpere uincula G sacerdotum] euadens sacerdotemque GR refecit AGQ a 337 disponit R 338 quod unca G et isto] existo G, isto R 340 orba NcrtpM, de turba GR, turba cet. una anus G manaret T 341 hanc felix G suscitat BGR at illa G 342 stupefacta ADQ, pauefacta cet. v sonus Gl R 343 testis Q 345 Felii] inquid add. GR capi R depossitum GR hoc om. E 347 me exp. G, om. R traduunt R, trahunt G1, traddunt E 348 dfTfii Q geminam B, gemma in R summo] summoto R, submoto G incolumem nobis domino sub iudice reddas, quo nunc teste capis. subit istis Maximus orsis Felicemque suum reuocans: cape tu quoque, dixit, muneris, o mi nate, uicem, quam me tibi iussit reddere conpositum, qui te mihi iussit adesse deposito. tum deinde sacram Felicis amati inponit capiti dextram, simul omnia Christi dona petens, uelut ille patrum uenerabilis Isac rore poli natum et terrae benedixit opimo; Felicem Christo sic Maximus ore paterno ore et apostolico benedicens et locupletans, inmarcescibilis redimiuit honore coronae perpetuisque opibus, quas et modo cernimus, auxit.

Tempora temporibus subeunt, abit et uenit aetas; cuncta dies trudendo diem fugit et rotat orbem; omnia praetereunt, sanctorum gloria durat in Christo, qui cuncta nouat, dum permanet ipse. 356] (Gen. 27, 28). h 349 incolomem BDR 350 subit] sub GQR oris G, horis BR 351 capi R tu BR, tfl (id est tu) G 352 muneris (numeris Q) o mihi nate AJDEQ, o huius mihi nate qui B natae G iusit GB 353 conpossitum qui GR, cposituq: Q iusit GR 354 depossito R, depositum T amanti G B 355 dexteram et G 356 dona christi J2 uelud BG R illo AQ isaac ADEQ, isaa G, isaah T 358 iffi (i in ras. m. 2 D) DT 859 locopletans GB 360 inmarcescibiles BD, inmarciscibilis AGQR, immarcessibili E 361 opipus B, operibus Q, opibus om. in uersu G, add. in mg. modo] mo Q auxit—; etas Q. - explicit tertius. Incipit quartus D, finit G. XVI. ABDEGQBT. Bella de re metr. ed. Keil tom. VII exh. tIS. 64, 125, 181. — Incipit natalis quintus B, incipit carmen anni quinti E, item unde supra T 1 corpora AQ abiit GR aestas BDv 2 fugit * diem R, fugatque diem B, fugit diem G 3 praetereunt omnia R 4 ipse BB, iplise G, i|se D 6* tandem igitur, reuoluta dies, mihi nascere, toto exoptata dies anno, quae dulcia festa et mea uota nouas, quae me sollemnia poscis munera natalem referens, quo milia gaudent innumeri populi, quo me specialia tangunt gaudia, quo famulae rata debeo munera linguae Felici libare meo, cui mente dicata in domino Christo sum deditus; hunc etiam oris obsequio celebrare per annua carmina sanctum fas mihi. dicam igitur merita et causas meritorum, e quibus obtinuit caelestum praemia laudum aeternosque dies et magni nomen honoris. iam prior hoc primos uobis liber edidit actus martyris, unde domum uel qui genus et quibus altus in studiis, quo deinde gradu per sancta uocatus munia maluerit Christo seruire perenni quam patrias errare uias per deuia mundi; nam pater emeritis sub Caesare uixerat armis. diximus et taetro toleratas carcere poenas, quas confessor obit, mortem quoque ferre paratus, ni deus anticipans gladios soluisset iniquis 5 nascere mihi G, minascere Q 6 et exobtata R, et optata T ducilia Q 7 me] mea GR sollempnia G, solemnia AQT, solempnia R 8 refferens GR 9 populo G1 10 rata] sat B, om. GB munere Q sacra munera G, munera sacra R 11 librare E, libera Q, libata r dedicata Gl R 12 ihii iPó R hunc et amoris f) 13 obsequia B caelebrare R ut solet gaudia T 14 mihi est G, est mihi R igitur dicam B 15 obtenuit R caelestium GR 16 nomen om. B honores R1 17 priores GR hic (i in ras.) D, hos R primus BGQR, primum T nobis GR, a nobis T 18 martiris GR domum ADEQ, domus BGRT, domo v uel] et G quod B, quid GR altis Q 19 studis GR 20 mania B, munera R malluerit R perhenni B, peremni T 21 reseruare G, seruare R diuia B 22 meritis R cessare GR 23 ut ita diximus R, diximus ut ita G taetro] retro T, om. R tollerat has G, protulerat has R carceris B 24 confesor R abit B, subit G, subiit R, adit (ad in ras. m 2) D ferre om. T paratur DQ 101 25 antecipans G uisset G, soluisse T et iniquis GR emissum uinclis aliosque uocasset ad actus,\' ut prius ad sacram remearet episcopus aulam Maximus, in solis qui saltibus ultima uitae aeger anhelabat grassante fugatus ab hoste, quem iussus proprio subuexit corpore Felix pauperis et tecti delatum in sede locauit; pensatisque sibi sancto senis ore beati officiis benedictus abit paucisque diebus delituit proprii tacitus sub culmine tecti, non tacita dominum caelestem mente fatigans, quem prece directa penetrans super astra propinquo pulsabat merito, pacem procedere poscens. interea fluxere dies, pax uisa reuerti. deseruit latebram Felix tandemque sereno confisus caelo laetis se reddere laetum fratribus et placidae committere coeperat urbi. gratabantur oues Christi pastore recepto. ille gregem pauidum de tempestate recenti mulcebat monitis caelestibus et duce uerbo anxia corda regens firmabat amore fidei, contemnenda docens et amara et dulcia mundo; nec concedendum terroribus obuiaque ipsis ignibus aut gladiis promptos inferre monebat pectora; et ipse suis addebat pondera uerbis, 26 emisam GR uinculis GR altosque G, altos quoque R actos B 27 pius BGR ad om. R remiaret R, remeasset B 28 soli D qui] sui AQ, suis D altibus D ultima AQ 29 aohelebat Q, anaellabat R, anchellabat G grasante GR, gransante Q, crassante T fugatur Q 30 ifelix G 31 et G s. I. inside locauit Q 32 sibi om. Q sanctio Q di seniore ET beatis T 33 officis GR abiit GR 34 latuit G, dilatanit R propri GR 35 deum caelestem ente Q 36 praece drectea Q, praecaedi (praecedi R) recta GR penitrans G sub astra Q 37 praecedere R 88 uissa R reuertenti R 39 diseruit R 40 sed G laetum] celum T 41 caeperat G 42 recepto pastore R 44 munitis Q 45 anccon xia R firmat 01 46 contempnenda G mundi BGRTv 47 cidenu dum G, concidendum R obiaque G, obiaque R, obuia ADQ 48 aut] et Col. gladis GR imferre G munebat R 49 pundera R umbis Q confessor passus quae perpetienda docebat, omnibus eloquio simul exemploque magister. non tulit haec malus ille diu; sed inhorruit atris crinibus et rabidis inflauit colla uenenis inmisitque suum scelerata in pectora uirus, ureret ut nigras Felicis gratia mentes. inseruit stimulos, et mentibus arsit iniquis uipereae furor inuidiae; petit inproba primum ira domum; cunctis amor inpius in scelus ardet. Felicem sitit inpietas; sed ab aedibus absens forte suis media steterat securus in urbe, fraternis de more suo uallatus amicis et pia uerba serens populi credentis in aures. ecce et eum strictis quaerentes ensibus adsunt, cum subito aut illis corda hostibus aut huic ora uertuntur; notum non agnouere furentes . Felicemque rogant. Felix ubi cernitur, et non cernitur; ipse nec ipse uir est; cum sit prope, longe est. ignotus notusque suis fit ciuibus idem, discernente fide uultum credentibus ipse, . hostibus alter erat. persensit et ipse fauentis consilium Christi ridensque rogantibus infit: nescio Felicem quem quaeritis. ilicet illi 50 confessor] add. GR: tuo nonne hoc subuexisti proprio corpore eaquae R, eaq. G perpeteuda R 51 simul exemplo qui Q, simulque exemplo R magister erat GR 52 tullit R inorruit Q 53 criminibus B, creminibus GR rapidis BRv inflabit B 54 inmissitque R, imisitq: Q celerata A, caelerata Q 55 aureret 0, uteret Q felices Q 56 istimulos Q mensibus 01 mersit Q iniquis om. R 57 uipereus BGR2, uipereos R1 inuidia B petit om. R primam Go 58 ira] peti- tura. R demonum domum GR1 celus Q ardor G1 59 et felicem R sibi sitit AQ 61 uellatus R 62 credentes Q 63 et AEQT, om. D, ad cet. hunc D in ras. m. 2 stratis Q 64 et cum R aut huic] an huic B 65 uerteuntur G agnore R 66 rogant et R 67 ipse om. A uir est] et uiris G, et uiris unus R sit om. D 68 sit Q cibibus G1, quibus R 70 erat] estat T praesensit v uauentis G1 71 consilium] Anulium B christi consilium R inquid B 72 queritis illic G elicet B, il*icet (1 eras.) D, illico et G illi] ipsi G praetereunt ipsum; discedit at ille platea inludente canes domino frustratus hiantes. nec longum emensis spatium et scitantibus omnes, qua Felix regione foret, quidam increpat et dat indicium, ignarus causae credensque furore dementes, qui non uidissent comminus ipsum, ad quem contiguis fecissent uerba loquellis. perculsi nouitate doli grauiusque furentes mox redeunt perque ipsa uiri uestigia currunt. iamque propinquabant, sed praecurrente tumultu urbis et adtoniti clamoribus undique uulgi admonitus Felix instantia uulnera flexu declinat medioque procul se deuius aufert e spatio nanctusque locum, qui forte pauenti panditur effugium, celebri seductus ab urbe sic quoque non longinquus erat sectoribus atris, qui prope conspicuo subductus ab ore sequentum infestos utcumque timens uitauerat enses; et capiendus erat, quia nullius obice claustri ille repellendis locus obsistebat iniquis. nam foribus nullis in publica rostra patebat semiruti paries male fidus fragmine muri. 73 praeteriuut G, praeterunt R descendit B, discendit GR illa R, o ipsa B plataea A, a platea. GR 74 deo GR frustratus G hientes B 75 emensi BDGQR sciscitantibus GRT, scientibus Q oms ADEQT, ome B, omnibus GR, illis v 77 credens R forore T 78 dementesq: Q uidesent R 79 at BQT. õtinguis Q, attiguis G, atiguis B ficessent R loquelis BET 80 percussi R 81 perquae A ipsi jS uestigia uiri G 1 82 propinquabunt R procurrente T, propinquante ADQ 83 atoniti G 84 ammonitus DG, iam monitus B, attonitus ET felix ammonitus G instantantia Q 85 deuium GR 86 e ET, om. eet. nanctusque AD1, nactusque cet. quij q; Q . namque locum nactus spatio qui forte patenti v 87 celefris D eductus U DGR 88 si Q lonquinqus R, lonquinqus G sic quoque longinquus errat v sectatoribus GR 89 prope om. R subductus conspicuo urbe i ab ore sequentium R 90 infestus D1 ensis T 91 nullus G clatri T 98 iam GR puplica ABGR rostra R, rosrostra G, rosta Q, strata Schot. in mg. patiebat R 94 simiruti B fracmine B sed diuina manus sese sanctum inter et hostes obposuit miroque locum munimine saepsit, non strue saxorum, neque ferratis data ualuis claustra, per humanas quibus atria claudimus artes, rudere sed subito concreuit sordidus agger, iussaque nutantes intendit aranea telas et sinibus tremulis intutum struxit apertum desertaeque dedit faciem sordere ruinae. quae simul occurrit minitantibus, obstipuerunt defixoque gradu sibimet dixere uicissim: nonne furor temptare aditus aut credere quemquam hac intrasse hominem, minimi qua signa dedissent uermiculi? modicae rumpunt haec retia muscae, nos penetrasse uirum per clausa putamus inepti et tenerum tanto non ruptum corpore textum? ille magis nostris manibus modo debitus index, qui nos in deserta doloso callidus astu induxit uersumque alio mentitus in isto Felicem latitare situ, quo nostra maligno uerteret arma dolo, capiti fugientis amicus. ergo recedamus, nam stare diutius istic i 95 et inter hostem R 96 moroque G, miro R munimisne Q u COli 97 struae R dat GR 98 cladimus G 99 creuit G sordibus AEGR 0 100 iusaque G, iussaqui Q nudantes T arenea RT 101 tribmulis G e intutum DEGT, intuitum AQR, in totum Bv 102 desertaque DG, deserteque ER, desertaque AQ sordidae G, surdidae R uiniae R, uinetae G 103 obstupuerunt BE, obstuperunt G, obstupuere T 104 fixob que GB simimet G, simul et v uicisim G, uicissem R 105 temperare B aut] an E quemque Q 106 huc GR intrase AQ hominum R quo B, quoq: G, cui R 107 uerunculi B modica B, e modice G rompunt R musae G, mutae R 108 per claustra BT, 1 r praeclusa v petamus ADEQ 110 debetus (sic) G 111 deserto D O u dolos$G calidus astu Q, haustu (hausto R) callidus GR 112 indux Q 113 latere R maligno nostra R 114 Vteret B dolo] loco T capti Q amictus G 115 recidamus R staret B deutius GB, diustius T risus erit uulgi demensque notabitur error scrutatum hac hominis latebras contendere gressum, qua uel mole putri uel araneolis obductis monstrat inaccessos humus incalcata recessus. nec mora, discedunt propere in diuersa frementes; sed deus, ut scriptura canit, uesana minantes inridebat eos caelesti Christus ab arce Felicemque suum sacris uelauerat alis. qui domini tutus gremio candentia tela discutiebat ouans galea scutoque fidei et gladium uerbi confessor in ore gerebat. armatus pietate manus et pectora plenus casta deo insignis meriti thorace tegebat. o multis diuina modis sapientia diues, semper ab infirmis confundens fortia mundi! nix populos altis defendunt moenia muris, et fretos ualido munimine saepius hostis. obprimit euersaeque obponunt mortibus urbes. nunc et ab armatis protexit aranea sanctum defensante deo; teneris stetit hostis abactus cassibus; aerio cessit uis ferrea filo. uana salus hominum, uirtus mea non mihi uirtus, 121] (Ps. 2,1. 4). 116 r*i*sus G demensqui Q 117 scrutari BGB ac AD*Q, hic BB, hoic G latebra ET et contendere GR gressus T 118 quo « BGB araneolisque B, araniae B, arainae G reductis B, filis obductis G, obductis pylis B 119 monstratim Q iuacensos R, accessos Q, incessos D non calcata R recessi Q 120 discendunt GB in] diu in GR 121 dns G uensania G, uesania AQ 123 uallauerat T aliis B Q 124 tutos (tutus in G) gremio GR, gremio tutus B 125 galia G 126 more BG1 128 ferebat T 130 infirmis G 132 fretus B munime R septos G B hostes AD 133 euerseque BET, **uersaeque D, aduersisque o obponunt ADQ, exponunt BE, exponuntur GR, obsunt T mortibus ADEQ, mortalibus T, montibus BGR urbis ADQ 134 ab om. Q 135 stetis Q, astitit B, adstetit G, adsistit B hostibus abat9 Q 136 casibus T aereo BEGR, et lidio T ius T fylo R 137 non] non est GR si caream uirtute dei. quo uasta gigantum robora? quo Pharii reges? ubi magna Hierico? omnibus exitii sua gloria, qua tumuerunt, causa fuit, neque herois uirtutibus ista, sed magis infirmis diuina potentia fregit. ille gigans pueri funda pastoris obiuit ut canis; illam urbem sonitus soluere tubarum; litorea iacuit rex ille superbus harena, diuitias regni pendens in funere nudo. sic ubi Christus adest nobis, et aranea muro est; at cui Christus abest, et munis aranea fiet. digressis igitur cum facta silentia turbis secretoque fugae fidas nox alta tenebras praebuit, egreditur Felix mutatque latebras, illa canens domino: media si noctis in umbra ingrediar, mala non metuam, quoniam tua mecum dextra; per infernum non expers luminis ibo. ergo dei ductu capit in regione remota conpluuium angusto breuia inter tecta cubili, 152] Ps. 22, 4. 138 carenam B, ca*ream G uastata GR sunt gigantum R 139 farii ADQT, feri GR, ferri B regis T, res Q ubi] sub GR herico Q, ierico BT, hiericho ADE, hericho GR 140 exitii DEQ, exitu ABT, exitio v, eiutis G, exustis R gloria sua gloria R 141 causa ADEQT, aero cassa cet. v herois scripsi, suis R, uero suis cet. v 143 gigas Tv pueris Q obiit ABGR 144 orbem R sonitur Q, solutus D2 tubarum soluere GR 145 literea T iacuit rex ille superbus in litore GR illa Q arena BG, arauae R 146 pensans ET 147 adest christus GR arenea Q murus (est om.) BGR 148 at] et B, ad AQ adest T uo i mrs G 149 degresis G, degressus R 150 secreto qui Q fuge DGR fidus 01 tenebras] latebras ADE 51 pibuit Q motatque G, mutatqui Q laetebram R 152 ille Q deo R medio T noctis ADQ, mortis cet. v in umbra ingrediar] inueniar umbra R medias — in umbras coni. Chatelain 154 dextera GR imfernum G expres Q luminis ibo mota non expers GR 155 die ducto GR reducta G 156 add. B m. 2 i in mg. sup. conplum R, conpluum G breui GR in tecta cubuli R quo uetus arebat tecto cisterna profundo. propter in adtiguis habitabat femina tignis sancta deo mulier, quae confessoris operti nescia Felicem Christo quasi conscia pauit. mira canam, ingenium domini pascentis alumnum ignara pascente suum. nunc sedula panes, nunc alias de more, sibi quas coxerat escas, mentis in excessu diuino facta paratu inportabat eo, Felix ubi teste latebat- uelatus domino; sed nec cum tenderet illo, nouerat ingressum nec cum discesserat inde, introitus erat illa sui memor; utque paratus intulerat satagens, propriis licet illa cibando seruiret manibus sancto, tamen inscia tanti muneris hoc de corde suo nouisse nequibat, quod non mente sua sed Christi numine agebat, proque loco latebrae et structae super ora lacunae adpositos ingressa cibos linquebat, eosque se posuisse domi credens, ita semper abibat, ponendae memor et positae mox inmemor escae. o mulier benedicta deo, uelut una uolucrum, h 157 arcebat B, herebat R, aerebat G chisterna R profundo T 158 prope BGR atiguis GR 159 operti nescia G 161 mirum arcanum GR 162 paciente Q penas Q 163 aescas A 164 excessil ABQ, excussu D, excelsu G diuina AQ factus R, factas G, facto AQ 165 inportebat sibi eo quod felix teste R ubi ~ elatebat Q 166 uelaltua G nec] haec BG, om. R illuc G, illum T, haec illuc R 167 ingressam DQ, ingresum A decesserat T, discederat B, discenderet R 168 inmemor GR utique R et ut uidetur G1 paratus DGlQ, paratos cet. 11 169 intolerat G, intullerat R satagens ADEQ, uictus cet. v propris GR lucet Q cibanto B 170 seruire AD1 Q sea Q U 171 hec Q n|ss|e D nequiebat GR 172 nomine G, in numine R, munere B 173 proquo GR structae AD, structe BEQT, strictae OR., lacunar D 174 adpossitos R, adpropossitos G ingresa Q linquiebat cibos G 175 possuisse GR craedens G 176 ponendo Q1 possitae GR esca D1, aescae AG, aesce Q 177 benedicta deo mulier T uelud BGR quae quondam mundo abductum pauere prophetam, tu quoque secreto pauisti martyra tecto, sicut auis domino parens, et nescia sancti conscia seruitii, quid gesseris et cui tandem seruieris, illo gaudens sub tempore nosces, cum deus ipse suo pro confessore coronam iustitiae Christus reddet tibi; tunc tua Felix ipse tibi referet sub iudice prandia Christo, quae deus ad dulces sacrati martyris usus transtulit, ut quondam coctas messoribus escas angelica per inane manu pendente propheta misit ieiuno rabida inter monstra prophetae; non fera iam feritas, saeuos quia praeda leones sanctaque frenabant auidos ieiunia rictus. sex illum totos perhibent ex ordine menses expertem coetus hominum uixisse sub illa culminis obscuri simul angustique latebra, nil opis humanae indiguum, solamine Christi semper abundantem; qui tempore fertur in illo saepe illum sermone suo dignatus adisse, saepe sua pauisse manu caeloque dedisse 178 quandam R abductam Q, obductum B profetam AGR 179 om. AD secreto om. GR martirem GR 180 dominum pascens T et om. GR nesciia G 181 seruituti R quod AD* 182 gaudens illo on ET gaudes Q 183 coram G 184 iusticia B tibi redderit R, tibi reddirit G ipse tibi felix GR 185 reffert R, refferret G 186 sacri R n ussus R 187 quodam G, quandam R aescas A Q, om. GR 188 profeta AR, profecta B 189 misit escas G, missit aescas R ieiunio Q rapida R 190 et 191 bis exh. T iam feritas saeuos quia praeda leones ADQ, monstra fides quia (qui B) uicerat alma leones BTv, monstra quia fides uincerat alma leones GR, iam feritas hominem circumstetit almum E et ait. loco T 191 sancta (sancto GR) que (quoque GR) frenabant (frenebant D1, fremebant B, frenabat GR) auidos (auidus Q) ieiunia (ieiuno GR) rictus (rictos Q) ABDGQRI; frenarunt auidos ieiunia sancta leones E et aft. loco T 192 per totos GR peribent G perhibent totos B 193 uixise G 195 nihil GR opus B indignum GRT 196 habundantem BEGR que Q refertur GR 197 addisse G, addidisse R 198 om. ADGR pocula non pluuialis aquae, quam nubila passim omnibus effundunt, sed quem specialiter uni gratia Felici defudit ab aethere rorem; nam nimiis, ut fit, tunc torrida solibus aestas et puteum quoque siccarat, qui parca latenti pocula praebuerat. sed ne sitis ureret illum carnea, qui Christum sitiendo ferebat et istam corporis adflicti poenam, delata sereno. inque globum tenuem nubes collecta per artum conpluuii dulcem sitientls in ora liquorem infudit quasi pressa manu, caeloque uocandum uelleris aetherii suco lactante refecit. quid mirum, si nunc terrena labe solutum Christus alat, positum quem in corpore sanctus alebat spiritus et cui panis erat uerbum deus ipse, caelestum panis, quo uescitur angelus omnis? tempus ut hoc abiit, pax reddita condidit enses, Felicemque deus monuit prodire latebra, qui dudum placidas mundi clamoribus aures struxerat, humanis ducens obliuia rebus. ut nouus in lucem iam desperantibus exit 199 pucula G pluialis GR aquae] atque B quam] per BE, q Q, que E nibula GR passi B 200 quam v, que T 201 felice AQ defudit] mittebat BRv, mitebat G 202 uam Q nimis GRT turrida G Q solis GR 203 et om. R siccaret R, siccarerat G latent B 204 pucula G praepuerat B, praeberat R uriret GR 205 sps ferebat GR ad i et G 206 corpori Q paenam G de electo G, die laeto R, ctlo acta T serenoque R 207 inque onl. R globus GR tenuem BET, a tinuis G, om. cd. nubis R, nobis G collectam B, collectae GR atrum A 208 conpluuii AQ, compluuii lJET, plui GR, impluuii Bv ore E liquore Q 209 infundit GR, influxit v praessa GR manu oin. AQ caeloqui Q uagantem B 210 aetherii AD, aetherei BETv, aetheris GR, set herei Q reiicit B1, reffecit R 211 nunc] iam T terraena G labore B, mole v solutam D1 212 possitum GR pascebat GR 218 uerum ADlQ, uerus DIE 214 caelestium BGQR, celestis T uestit\' Q 215 redita R credidit T 216 munit R 217 qua b 218 obstruxit R, obtruxit G dicens Q 219 disperantibus GR eziit GR et patria tamquam rediuiuus in urbe uidetur et multi dubitant agnoscere et ante rogantes, uerane, te, facies? aiunt, tunc ille beatus, redderis qui tanto nobis post tempore, Felix? qua regione uenis? caelo datus an paradiso redditus in terras habitacula nostra reuisis? ille fidem firmat coram se corpore adesse, seruatum uixisse deo; data gaudia cunctis, laudibus et meritis populo celebratur ab omni. functus erat longum perfunctus episcopus aeuum Maximus, et pecudes ductu pastoris egebant. Felicis nomen totum balabat ouile, quem confessoris redimibat adorea Christo quemque salutiferum spondebat lingua magistrum uitaque doctrinae concors; sed ut hoc quoque palmam iustitiae ferret, meritum sublime quieto corde premens uelut indignus non audet honore crescere testaturque seni mage debita Quinto, quod prior ille gradum socii meruisset honoris presbyter. haec septem distabat summa diebus. i a 220 et] ut v rediuius R, redurus G 221 multa Q dubitabant T e et om. Q 222 uera uec Q, uerene R, uerane G te facis GB, efacies Q tunc in tunc D m. 2 ille om. GR 223 heu qui ADQ, aeui GR, heu cet. 11 tanta GR nobis post] pus nobis T tempora GR 224 et 225 ovi. Q an] in GR paradisao R, paradyso A 225 reditus R terra GR reuisas B, reuissas GR 227 seruatu T, reseratum B uizise B deo] xpo R, dei T data ADQ, dat cct. v 228 caelebratur DR, celebrantur Q, celebratus E 229 largum Bv perfectus BGR aeuum ąrs li, aeuum aepiscopos G 230 pecudes] numerus BGRv doctu R egebat BG, aegebat R 231 om. E balat R, balat G, uallabat T ouilae GR recI dimebat BR adhorea T xpi (i ex o m. 2) D 233 queque Q mastrum G 234 uitaeq G doctrina in mg. D m. 2 consors GR hoc otn. AT C palma E 235 iustia Q 236 praemens R uelud BGR honor T, hono- 8 rem ADQ 237 testatuque E, testaque B seni magi ADl Q, senem magis agere GR, sem mage B debitum R1 quintum BGR 238 quo AGR prius BGR soci G, sotie Q 239 prp B, presbiter GQ, praesbiter ADQ, praespiter R destabat GR, testabat B diebus summa R ergo sub hoc etiam Felix antistite uixit presbyter et creuit meritis, quia crescere sede noluit; ipse illum tamquam minor omnia Quintus obseruabat, et os linguam Felicis habebat. ille gregem officiis, Felix sermone regebat. multa aliis sanctum Christi uirtutibus auxit gratia Felicem, nec pace minora subegit proelia, quam ualidis confessor gesserat armis. corpoream tristi sub tempestate salutem spreuerat, idem et opum simul et contemptor honorum secura sub pace fuit. non ille tenendi securus meriti, sed cautior, ut bona uitae parta tueretur, postquam discrimina mortis uicerat, et scopulos inter tranquilla timebat. diximus ut mortem calcarit et ambitionem; nunc aliam confessoris cognoscite palmam. uicit auaritiam; nam praedia multa domusque diuitiis locuples patriis possederat heres. confessor proscriptus erat, sed pace reducta et sua, si uellet, deposcere iura licebat; maluit ille tamen uerbum curare magistri: cuncta licent, non cuncta iuuant. licito utile praefert 261] I Cor. 6,12. 240 ego T antestite GQR 241 om. T prespit B, presbiter G, praesbiter AD, sprespeter R q Q, qui v sede] de se B, se G, om. R 242 ipe T illum om. R per omnia GR quit\' Q 243 oseruabat T, seruabat R et os et GR 244 officiis A Q, officii D, officio cet. v gerebat B 246 pacem in ora D, pace mora Q, minora pace R 247 g Q, quamque R, quamquę G 248 tristis Q, christi B 249 spraeuerat GR contempor R onorem A 250 securaque G ille om. R tacendi R 251 ut om. T 252 parata GR, parte D discremina GR 253 scrupulos T tranquella R 254 calcari B, calcauerit G ambitione Q 255 agnoscite B 256 uincit G auritiam (a m. 2) G domosque DET, domum B 257 diuitis GR locoplexs G, lucuples R patris GR haeres G 258 proscribtus G, prescriptus D* 259 licebat iura GR iure B 260 malluit BG cauere (u in ras. m. 2) D 261 cuncta] omnia GR licet G1 iuant G liceto R ultile R, ut ille Q et quasi terrenae contagia ducere labis horruit amissos in iura reposcere fundos. multi obtundebant, prae cunctis nomine prisco Archelais, tam sancta fide quam nomine clara, diues opum uidua et sanctum pietate fideli Felicem uenerans atque illi cara uicissim. haec illum iuxta meritum uenerata colebat, utque ferunt, iunctum sibimet pro iure sodali usurpans animum, crebris pia corda querellis saepe fatigabat, cur debita promptaque reddi iura recusaret, quae dispensare recepta mercedis magnae cum fenore posset egenis. plurima de propriis quoque rebus munera saepe obtulit. ille pio contentus ad omnia sensu femineam placido ridebat pectore curam, caelestum sibimet sat conscius ipse bonorum, quae pro terrenis sibi conpensata tenebat. unde potens caris instantibus haec referebat: cogitis ut repetam terrena, perennia perdam? praestat, opes saluo desint quam uita opulento; diues egebo deo, nam Christum pauper habebo. diuitiis inopem ditabit gratia Christi. 263 orruit G ammissos B, amisos G iura] uia B 264 obtundebat AQ, obtendebant BGR numiue A prisco] claro DEQ 265 archelais DT, archelaus Q, archilaus AGB, archelai E; ancella di add. R, nom prisco Ancilla dr add. G fidae R nomine ADEQ, stemate B, stegmate T, stigmate GR claro A 267 uenarans Q adque R illi om. B 268 illi R iuxa R 269 utique G fecjrunt G uinctum D sibi 1 da \' et GB, sobi Q solali B, sodalem A, sole Q 270 quaerilis R 271 fatgabat Q prumptaque GR, promt\' AQ 272 recussaret R dispensata i B, pensare R 273 mercidis GR faenore ADQ possit GR aegenis G, aegnis B 274 propris GR 275 omnia] omam Q censu Schot. i in mg. 276 femeneam G placito R in pectore R 277 celestam Q, caelestium BG R sibi erat nam conscius T 278 propt renis Q 279 petans AQ insontibus GR refferebat G 280 cognitis JR1 me ut G perhennia BT, perjennia G, praemia perennia R 281 desit E opulenta BT, polento Q 282 aegebo GR deo nam] dona A abeo GB 283 diuitis GR ditauit BT . hunc retinens animum modici tria iugera ruris nec proprio sub iure tenens conducta colonus ipse manu coluit famulo sine pauperis horti possessor; sed et has de cespite diues egeno in dominum confudit opes, cum paupere semper collectum diuisit holus, cum paupere mensam. una dies illi curam consumpsit habendi, unica uestis eum, saepe et uix unica texit. si geminas habuit, nudum meliore refouit. saepe nouo miseros uertit uelamine pannos, Felicisque habitu pauper mutatus ab atro enituit; contra mendici tegmine Felix sorduit, exornans inculto corpore mentem. hac uiuens pietate deo maturus et aeui et meriti plenis clausit sua saecla diebus mutauitque piae, non clausit saecula uitae.

Iamne abis et nos properans relinquis, quos tamen sola regione linquis 284 modici tria] tria macri (macri B add. m. 2) Bv 285 colonus A, colunus T 286 ipsae Q manu om. Q colluit G orti BEGT 287 posesBOr G, posses Q sed et has] sed eas BGR cispite GR ggeno R, egino G, om. AQ 288 dm GR pauperes est per Q 289 diuisit (diuissit R) holus collectum GR hollus AQ paupere Q mensa f Tv 291 una ADQ uix] lux Q una R 292 fouit QR, uouit G, refudit B 298 noui T, nouos B misseros R uestit QT uelamina T panni T, passus D 294 motatus R, mutus AQ 295 econtra GR mendaci T tecmine B Felix om. R 297 eui AEG 298 plenus E sua om. Q saecula GQ1, sacula R 299 motauitque G, motauit R pie GR clasit R saeculum G, saeclum R, pecula B. — finit natalis - V B, explicit. IIII - Incipit quintus (i. e. carm. XVIII) D, finit secundus liber G. XVII. BGORVn. Beda de re metro ed. Keil tom. VII exh. us. 1—4, 45-56, Hrabanus Maurtu de uniuerso XVI2 exh. uss. 16, 17, 250—252. — Incipit de nicete epo de dacia. hi uersus sunt metro saffico facti B, de reditu Nicetae episcopi qui ad natalem sancti felicis occurrit 0, item epi- XXX. Pnlini Nol. aarmiDa. 6 semper adnexa sine fine tecum mente futuros? iamne discedis reuocante longe quam colis terra? sed et hic resistis, sancte Niceta, quoniam et profectum corde tenemus. i memor nostri remaneque uadens spiritu praesens, animis uicissim insitus nostris, trahe ferque tecum quos geris in o nimis terra et populi beati, quos modo a nobis remeans adibis, quos tuo accedens pede uisitabit Christus et ore. ibis Arctoos procul usque Dacos, ibis Epiro gemina uidendus, et per Aegeos penetrabis aestus Thessalonicen. Apulis sed nunc uia prima terris te uehet longo spatiosa plano, stola sSi paulini ad nicetam epscm V, incipit de niceta epm de dacia (in mg.: hi uersus sunt Metro saffico facta) n 1 iamne bis R1 abisset nos ir 2 quos tamen sola regione reliuquis GR, sce niceta neque nos relinquis V 3 semper R adnixa GORn, adnizas B tecum mente] et tumente BR 4 futurus R, futrus G 5-12 om. V discendis GR reuocate R, reuocat G longe] amor longe GR 6 qua On sed et] est set B, est et GR 7 neceta GR et om. B 8 te tenemus R 9 i om. GOR inmemor 0 10 spu psens add. G m. alia in mg. 11 insitis R trachae R perque BR 12 in te geris B 13 o nimis F1 teste Zechmeister et v, omnis cet. terrae 0, te terra R, et (et in ras. m. 2) terra V beati populi GR 14 remians GR 15 accidens R uitauit B 16 §ore (h eras.) V 17 ibis] armatus add. s. I. G arctoos 0 V Hrab., arctuos BOn, arctos GR esque B, osque GRO1 n 18 adibis GR Epyro 0, efro G, epsre R uidendus] ab urbe add. GR 19 egeos RVn, geos G penetrauis V1 hestus R, om. G 20 tessalonicen V, tesalonicen Rn, thessalonica B, tesalonecae nec G 21 Apulis sed OVn, neapolis B, apolis ueceta sed R, apolis hestus sed G 22 te uehat B, teue et n blano GR qua Canusino medicata flagrant uellera fuco. ast ubi paulum uia proferetur, det, precor, mites tibi Christus aestus et leuis spiret sine nube siccis aura Calabris. sicut antiqui manibus prophetae per sacramentum crucis unda misso dulcuit ligno posuitque tristes merra liquores, sic tibi caelum modo temperetur, et leui sudo tenuatus aer flatibus puris placide salubres spiret in auras, qui solet flatu grauis e palustri anguium tetros referens odores soluere in morbos tumefacta crasso corpora uento, quem potens rerum dominus fugari siue mutari iubeat suoque nunc sacerdoti bona sanitatis flabra ministret. 31] (Ex. 15, 25). e 23 canosinu BGR, uenusino (sed in mg. tanusino) V mnedicata n i 24 uellara R suco GR 25 uia paulum n paululum R, paulum G proferitur GR 26 de BGRV mitescat G, nitescat B estus G, hestus R 27 leues nleue (in mg. m. rec. leuis) V spireJ V 28 calebris G, cultabris n 29 antiquis BOn profetae GBVn 30 undas miso GR 31 dulciuit B depossuitque GR 32 merra G, mirra BVn, myrra 0, mira R licores V 33 modo caelum Oln 34 et] ut GR splendldo « lene BOV, leua n sudo G, sudet BOn, sudans (sed in mg.: sudet) V aer V 36 spiret ex spirat Q aures R 37 grabis V, graues On e] exque V, se GB pallustri R, paulustri G, lustris V 38 angium G, anguum R refens R 39 moribus R crasso G s. l., cruso R 40 corpore B uentu R, uentre Y 41—54 om. V dominus rerum B 43 sanitis n1 6* sicut Aegypto pereunte quondam noctis et densae tenebris operta, qua dei uiui sacra gens agebat, lux erat orbi, . quae modo in toto species probatur orbe, cum sanctae pia pars fidei fulgeat Christo, reliquos tenebris obruat error: sic meo, qua se feret actus ora, cuncta Nicetae dominus secundet, donec optato patriam uehatur laetus ad urbem. perge, Niceta, bene qua recurris prosperos Christo comitante cursus, quem tui dudum populi fatigant nocte dieque te reposcentes, ut ager leuandis cum satis imbrem sitit utque molles cum suas matres uituli represso lacte requirunt. unde nos iustis precibus tuorum, qui suum recte repetunt parentem, cogimur uicto, licet inrepleti, cedere uoto. et quia spes iam rapitur tenendi, 45 aegipto G, aegito R perente R quandam R 46 nontis n operata R 47 quam 01 dTm G 49 quomodo n speciem O1* 50 pras n1 sidei R 51 fulgeat xptf (eat z in ras. m. 2) n 52 obsura R 53 quas efferet B 54 necetae G, necetate R 55 obtato BG, h obtoto R, optatam coni. Zechmeister patream G uiatur n1, ueharis V 56 latus Vn uerbem R 57 nicąeta V, neceta GR qua] qu R recnrris] recursus V 58 presbeteros R cursus] ducis V post. um. 58 sequuntur 55, 56 et 69 seqq. (59-68 om.) in V 61 respondentes GR, re pos nocte dieque centes n lauandis R 62 ymbrem 0 moles B 63 repraeso G, leuandis n 65 iustis in iuncti corr. 0, iustis (iu m. 2 corr.) n, iuncti G, iunti R tuorum praecibus GR 67 uicti fort. et repleti BOln 68 credere B 69 iam om. G 1 R urget affectus placitis fauere; iam uias illas licet oderimus quae rapiunt te, odimus quamuis, sed easdem amamus. odimus quod te retrahunt, amamus quod tuum nobis procul adtulerunt cernere uultum. quas peradstricti superante amore nunc tibi sterni faciles precamur praeuio terris pelagoque summi nomine Christi. qui tibi factis iter omne campis arduos montes reprimat cauasque inpleat ualles, salebras adaequet, iungat hiatus. te per Hydruntum Lupiasque uectum innubae fratrum simul et sororum ambient uno dominum canentes ore cateruae. quis mihi pennas daret ut columbae, ut choris illis citus interessem, qui deum Christum duce te canentes sidera pulsant? 89] (Ps. 54, 7). ei 70 urguet V placidis B, plagtis G 71 odirimus G, execremur Gryn. 73 sed eas demamus n*, tamen has amamus v 74 rethahunt R, retrahant V 75 procul nobis GB adtolerent G 76 cernere om. R 77 per adstricti GORV, per adtriti n, per adstrictis B, prius stringi v, Ceras stringis coni. Chatdain 78 tibi om. G facilis R praacamur V 79 praguio V pilagoque GR suimmi G 81 fatis GlR, faxit fort. omue iter GR 82 deprimat V reprimat (repraemat R) montes GR cauasque (ca in ras. m. 2) n, causasque R 83 salabras BR ada§quet V 84 hiahd B tos G, iatus V 85 hydrontum On, hidrutum R, ydrontum B, irutum G, idrarontum (ru eras. V) lippiasque G, lepiasque BOVn, lipasque R Dictum B 86 innube GRVn 87 ambiant BGR dm G, dni R 89- 100 om. V pinnas G 90 interesem G 91 quit G, quid R cannentes G 92 pulsant (pul in ras.) n, pulsagnt G sed licet pigro teneamur aegri corporis nexu, tamen euolamus mentibus post te dominoque tecum dicimus hymnos. nam tuis intus simul inplicati sensibus, uel cum canis ac precaris, cum tua de te prece cumque uoce promimur et nos. inde iam terris subeunte ponto stratus Hadriae sinus obsequetur, unda procumbet zephyroque leni uela tumescent. ibis inlabens pelago iacenti et rate armata titulo salutis uictor antemna crucis ibis, undis tutus et austris. nauitae laeti solitum celeuma concinent uersis modulis in hymnos et piis ducent comites in aequor uocibus auras. praecinet cunctis tuba ceu resultans lingua Nicetae modulata Christum, 94 nixu R, nent n euoluamus GR 95 mente GR poste n tecum 96 ymnoB BR, imnos G 97 intuus R simul 0 98 cum om. R ac] uel GR praecaris G, praearis R, caprecaris n 99 de te om. R 100 prommitur R 101 punto R 102 stratus hadriae (adriae V) OVn, d stratus adrie B, strato atriae R, strato atriae G, Adriae stratus v sinu GR obsequitur n, om. GR 108 zefiroque leni V, zebphero lenique G, zephiroque plena B, pefero uentu lenique R 104 uejla G tumescant b B, tumencent n 105 inla*ens G pilago GR tacenti V 106 et] etempus 0, tempus n amata Lebrun titulos n 107 antempna GR undus n 1 bis V 108 austrus n 109 nautae GR laeti] ipsi add. GR celeumma GR, celeusma v 110 canent GR modolis GR in om. G, et V immnos G, hinis V, hymur 0, sumnos R 111 ducunt a On coenites 7J; in] per GR equor Rn, iquor G 113 precinet Vn cheu G, ceur 7r: essultans n 114 lincua V, liangua n1 necetae G, nectae R, nicv.etae V xpC Y psallet aeternus citharista toto aequore Dauid. audient Amen tremefacta cete et sacerdotem domino canentem laeta lasciuo procul admeabunt monstra natatu. undique adludent patulo uirentes ore delphines, sine uoce quamquam aemula humanis tamen eloquentur gaudia linguis. nam deo quid non sapit atque uiuit, cuius et uerbo sata cuncta rerum? hinc dei laudem maris ima noscunt mutaque clamant. testis est nobis ueteris prophetae belua ad nutum domini profundo excita, ut mersum caperet deinque redderet haustum. sed modo ad nostrum ferus ipse uatem auribus tantum pia deuorabit 129] (Ion. 2,1). 115 psalet R, psallit On: aeternis ORv, alternis Rosw. oytharista i OR 117 aude tamen n, audiens tamen V tremefacti GR coete V, O cętę 1f, caeti G, coeti R, cetae 0 118 et] te V, neceta G, niceta R sacerdote GR canente GR 119 lata Vn admiabunt GR, admehabunt V 120 natuta n 121 adludunt R uirentes scripsi, uerrentes ■x, uerentes cet. v 122 delfines BRV, delfenes G quamquam] quam GR 123 emula GRn eloquuntur On 124 guadia n 125 dn5 R adq. G 126 et OVn, e BGR rerum BOn, crescunt V, rerum consistunt GR 127 hic V dill R hima V 129-136 om. V betM testes R profetae On, profhaetae G 130 bilua GR1, babylon 0, babilon n notum GOln profunda R 131 excitata GR capiret G, cuperet B denique B «. l. m. 3, deneque G, dicnique R 133 modo] a cetu add. B nrm x uatum 0 134 tatum n, tamen B deuorauit On cantica; inpastam saturabit aluum., carmine pastus. qua libet pergas iter, et per undas perque tellurem licet et per hostes, ibis armatus galea salutis, uertice Christo. aduolet missus Raphael; ut olim Tobiae Medis, ita prosequendo ipse Nicetae comes usque Dacos angelus adsit. ducat hunc aeque famulum suum dux ille, qui quondam profugum superbi fratris a uultu deus in salutem duxit Iacob. namque Niceta fugitiuus aeque est; - quod semel fecit patriarcha, semper hic facit, mundo fugiens ad alti moenia caeli; et gradus illos, quibus ille uidit angelos uersa uice commeantes,- 155 iste contendit superante nubes scandere uita, 141] (Tob. 5, 5).\' 146] (Gen. 28, 13). 154] (Gen. 28,12). 3 135 carmina BGR inpastum BGR, inpasta 0, inpasta n satturabit 5 R, saturauit 0, satur n aluo 0, uitalno n 136 patus R, pastor BO1* 137 quas GR liuet V1 iter] licet V, inter BG 1 n 138 tellorem G hostis R, ostos n, aequor V 139 aronatus n 140 uertique R 141-192 desunt in V misus GR raphahel B, rafahel GORn 142 Medis om. GR (sed G in mg.: mdis), moedis On 143 naecetae G, necetae R, nicete est B, nicetem 0, nicetem n comis n dacus B 145 eque GR 146 quandam R profugam R, famulum nt profogum famulum 0 superbi BGO\'R, separauit 0ln, minacis 148 iacobum BGR 149 neceta QR fugitius G 150 faecit G 151 mondo G ad om. GR, ab Ov 152 monia R 153 uidit ille BGR 154 angelus R commenantes R 155 contentus On per crucis scalas properans in astra, qua deus nitens ad humum coruscis e thronis spectat uarios labores bellaque mentis. tuque, Niceta, bene nominatus corporis uictor, uelut ille dictus Israel, summum quia uidit alto corde satorem, unde Nicetes meus adprobatur Israelites sine fraude uerus, qui deum cernit solidae fidei lumine Christum. hic deus noster, uia nostra semper, sit comes nobis, sit et antecessor, semitis lumen pedibusque nostris sermo lucerna, qua per obscuri uada caeca saecli luminis ueri face dirigamur, donec optatos liceat salutis tangere portus, quos modo undosum petimus per aequor, dum uagae mentis fluitamus aestu, 163] (Gen. 82, 28). 172] (Ps. 118,105). 157 scalas crucis B schalas On astro n 158 nitens ad humum coruscis On v, nitentis ad alta celi B, nitentis ad summum thoracis (thoraces G) GR 159 et thronis n, et throni G, et troni B, et thori R expectat n 161 tu GR neceta G, necta R nomenatus R 162 corpori B uelud BG illut R banedictus G 163 israhel BGOR, strahel n alta n 165 nicetis BOBn, necetis G 166 israhelitis BO, israhelsite R, strahelitiis n, iste G fraude] israhel add. G uerum GR 167 quia GR solide B, solido GR, solidae 0 fideli B, fidaei 0 lumine fidei GR 169 uita BGR 170 comis 11: artecessos n 171 lumenque pedibus G R nostris B 8. I. m. 3 173 obsucri R ceca GR saeculi R, rec*li G, sedi n, mundi v 175 obtatos BGn, obtatus B 176 portos GOln 177 ondosum R pequor n 178 uage GBn fluctuamus GR estu GR, hestu R terreo tamquam fragili carina corpore uecti. sed gubernaclo crucis hanc regente nunc ratem in nobis pia uela cordis pandimus Christo referente laetos flamine dextro. ergo dux idem modo prosequatur te uia, qua nunc properas reuertens ire, Niceta, patrioque reddat limine tutum. sed freto emenso superest uiarum rursus in terra labor, ut ueharis usque felices quibus es sacerdos praestitus oras. tu Philippeos Macetum per agros, per Tomitanam gradieris urbem, ibis et Scupos patriae propinquos Dardanus hospes. o quibus iam tunc resonabit illa gaudiis tellus, ubi tu rigentes edoces Christo fera colla miti subdere gentes! quaque Riphaeis Boreas in oris 179 terraeo 01TI, terimur B, terremur R, terraemur G carina fragili GR 181 gubernaculo Gn, guberaculo R 183 pandamus GR ferente n in ipso ljietos (corr. m. 2) 0, ipso letos n, littus v, fretis peletos B, freti spe li- tus R, freti spea spe litus G 184 dextero R 185 prosaequtur R 186nunc om. B 187 ire om. R neceta GR patrio GR reddi GR 188 limiiie BOI, lumine Oxn, limiti G, limeti R tutus GR 189 freta O1, fert.e n menso n 190 russus n in terra rursus GR interea B ut om. GR 191 es quibus B sacerdos es G1 R 192 praestitutus Rn 193 philipeos 7f, filipeos V, pilipeos G, pilippeum R Macedum v 194 toi minatam V, tomitam nam B, tomi namque GR gradieres G urbiem n 195 scopos BV, scupus R 196 dardanis B, dardanuis GR ospes G 197 resonauit V1 198 gaudis G, gudis R regentes B 199 in mg. add. Bt edocis n feraj srea R colla] corda BGR 201 quasque B, quoque G R riphaeis v, ripheis w boria GR horis R adligat densis fluuios pruinis, hic gelu mentes rigidas superno igne resoluis. nam simul terris animisque duri et sua Bessi niue duriores nunc oues facti duce te gregantur pacis in aulam. quasque ceruices dare seruituti semper a bello indomiti negarunt, nunc iugo ueri domini subactas sternere gaudent. nunc magis diues pretio laboris Bessus exultat; quod humi manuque ante quaerebat, modo mente caelo conligit aurum. o uices rerum! bene uersa forma! inuii montes prius et cruenti nunc tegunt uersos monachis latrones pacis alumnos. sanguinis quondam, modo terra uitae est, uertitur caelo pia uis latronum, et fauet Christus supera occupanti regna rapinae. mos ubi quondam fuerat ferarum, nunc ibi ritus uiget angelorum, 202 aligat R fluuius V, fluios G i R, fluuiis B, fiuuitis n proniuis R 208 gilu GR mentis QRV1 rigidos BG, regidos R superbo R 204 in igne G, in igni B 205-216 om. V 206 bessu GR 209 seruitute R 210 indominti n1 negauerunt G 212 sterne n 214 exultet et G quod] que B nanuque R 216 collegit R 217 o bices V, cui aes GR o bene GR uarsa (in mg. fursa) V 218 in • uu. B, iniqui GR cruenti] crudeles B, crudiles GR 219 tegunt] aequant Y b monachis n, monachi 0, monaci (h m. 2) V, monachos BGR latronos n, latronibus G, tatronibus B 220 pascis alumpnos R 221 terrae 01 uita R 222 caelo om. GR 223 fauit GR supra R, superna G. super OVn occupantes V 224 rapinis V 225 mons V ubique G condam V quandam B foerat R 226 nunc bi V, ibi nunc GR manet (m mg. m. 8. XVI uiget) V et latet iustus quibus ipse latro uixit in antris. praeda fit sanctis uetus ille praedo, et gemit uersis homicida damnis, iure nudatus spoliante Christo criminis armis. interit casu satanae uicissim inuidus Cain, rediuiuus Abel pascit effusi pretio redemptos sanguinis agnos. euge, Niceta, bone serue Christi, - qui tibi donat lapides in astra uertere et uiuis sacra templa saxis aedificare. auios saltus, iuga uasta lustras, dum uiam quaeris, sterilemque siluam mentis incultae superans in agros uertis opimos. te patrem dicit plaga tota Borrae, ad tuos fatus Scytha mitigatur et sui discors fera te magistro pectora ponit. et Getae currunt et uterque Dacus, 234] (Gen. 4). 227 iustus] intuus R, intus G sed in mg.: iustus 229 praeda fit] praesit GR 230 et om. R uersit n homioida uersis G, humicidia uersis R dominis R 231 dum renudatus V, iure (in iure uel uere 11 R) nudatus cet. v 232 creminis GR 233 casus B, oassu R, cassa G, casa Ti, suasu fort. 234 inuidas R rediuius habel GR 235 poscit R redemtos (o ex u in ras.) V 236 agnus Bn, agnis R 237 neceta G 238 donet BG lapedes in asatra R 240 aediuicare G 241 uassta i inlustras G 242 queris stirilemque sąluam G 243 subarans coni. Zechmeister 245 tota plaga GR Borrae Lebrufl, boraę V, boreae On, boriae GR boree plaga tota B 246 scithia B, scitha GR, schita V 247 discros n ferae magstro R magistros n1 248 pectora ponit pectora ponit n1 249 gethe B, gettae G, gete Vn daccus V1, ducus R, dattus F2, dacus V* ut cet. qui colit terrae medio uel ille diuitis multo boue pilleatus accola ripae. de lupis hoc est uitulos creare et boui iunctum palea leonem pascere et tutis caua uiperarum pandere paruis. namque mansueto pecori coire bestias pulsa feritate suades, qui feras mentes hominum polito inbuis ore. orbis in muta regione per te barbari discunt resonare Christum corde Romano placidamque casti uiuere pacem. sic tuo mitis lupus est ouili, pascitur concors uitulus leoni, paruus extracto trucibus cauernis aspide ludit. callidos auri legulos in aurum uertis inque ipsis imitaris ipsos, e quibus uiuum fodiente uerbo eruis aurum: 253] (Es. 11, 7, 8). i 250 media V 251 diuites G pileatus Hrab., pelleatus BOn:, a pilletus G, pillatus R, palleatus V 252 accula R riphe B 253- 264 om. V uitolos GR 255 poscere n caua] causa BR1 ueperarum G 256 parulis GR 257 nam R choire G, choiere R 258 suadis n 259 fera] uesa R pilito R 260 induis GR 261 multa BGR 262 barbaris n 263 placidam Gl R 264 querere BG, querrere R 265 miti V est om. R, ab G s. l. ouile B 266 consors (in mg. m. s. XVI concors) V 267 extracta B G R 268 haspide 0, aspida GR 269 regulus B, regulos GR 270 in que ipsis V, et bersos 0, et bessos cet., et uersos v imtaris R, imitare On ipsos V, ipsis B, in ipsis GORn, ipse v 271 uium GR 272 aurum eruis R has opes condens domino perenni, his sacrum lucris cumulans talentum, audies: intra domini perennis gaudia laetus. his, precor, cum te domus alma sancto ceperit fratrum numerosa coetu in choris, et nos pietate cari pectoris adde. nam deo grates, quod amore tanto nos tibi adstrinxit per operta uincla, uis ut internam ualeat catenam rumpere nulla. unde conplexi sine fine carum pectus haeremus laqueo fideli, quaque contendas comites erimus mente sequaci. caritas Christi bene fusa caelo cordibus nostris ita nectit intus, ut nec abiuncto procul auferamur orbe remoti. nulla nos aetas tibi, (nulla) labes orbis aut alter neque mors reuellet; 274] Matth. 25, 21. 273 oipes V, ospes n condes dno On, condis dno V, domino condis BGR perhenni B 274 lucris scorum G, lucris sanum R cumulans v, cumulas w 275 audi (M m. 2) V perhennis B semper 276 guaudia R 277—284 om. V te] de dns G sancti n 278 coeperit GOR ffifi B caetu Gn, cetu B 279 coris 7f 280 addae R, abde r 281 quia morte tanta B 282 adstrixit BG, adstrigit R per opertam clauis R, propter tam clauis G 283 uis om. GR interna BR ueleat R 284 inrumpere GR 286 heromus Vn, eremus B, erimus GR 287 quoque Boste. aderimus G 288 mentes et quaq; G, mentes quaq; R, aetheris arce eras., in mg. mente sequaci (m. s. XVI) V 289 fussa G. fus n i 290-293 om. OVnv ita nostris B nectęt G intuus R 291 abiunto R adferamur R 293 nulla labes scripsi lapes R, labis BG, labis unquam Lebrwn 294 orbis] uellet B ne n reullet B corporis uita moriente uita uiuet amoris. dum graues istos habitamus artus, . mente te semper memori colemus; tu, petes, simus simul in perenni tempore tecum. namque te celsum meritis in altum culmen inponet pretiosa uirtus inque uiuentum super urbe magnis turribus addet. nos locis quantum meritis dirempti eminus celsis humiles patronis te procul sacris socium cateruis suspiciemus. quis die nobis dabit hoc in illa, ut tui stemus lateris sub umbra et tuae nobis requietis aura temperet ignem? tunc, precor, nostri nimium memento et patris sancti gremio recumbens roscido nobis digito furentem discute flammam. nunc abi felix, tamen et recedens semper huc ad nos animo recurre; esto nobiscum, licet ad paternam ueneris urbem. 310] (Luc. 16, 24). 296 niuit GR 297—336 om. V grauis On: arctus GR 298 te om. GR memores BGR colamus B, colimus Gn, colimus te R 299 petes v, pete BOn:, pete ut GR simus simul On, forte ut simus B, simus GR 301 nam Glt 302 inponit GR 303 inque] atque fort. uiuencium B urbem GR 305 direpti B, diripti R 306 patronum BG B 308 suscipiemus R 309 hec B 310 et n humbra R 311 «equietes R 313 nimium om. R, omnium G 8. I. memonto R i 315 ruscido G, rusido R 317 filex G, flei n: redens R, redens G 318 animo ad nos B succurre GR 319 ad BGR, et On patriam R non enim unius populi magistrum, sed nec unius dedit esse ciuem te deus terrae; patria ecce nostra te sibi sumit. nunc tuos aequa pietate utrisque diuide affectus et amore nobis, ciuibus uultu, gemina morare cinis in ora. forsan et maior patria haec habenda,. non manufactis ubi contineris pectorum tectis hominesque uiuam incolis urbem. sicut antistes, ita dignus almi hospes es Christi, quia Christianis mentibus consors habitas erile accola templum. iam uale nobis et in omne nostri diligens aeuum bonus usque finem duc bonum cursum positamque iustis sume coronam.