The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
In catalogo uirorum illustrium id est in libro, quem beatus
Hieronymus inchoauit, sed Paterius discipulus eius perfecit, ibi
legitur quia fuerit iste Sedulius. Fuit enim primo laicus saeculari
sapientiae deditus; postea ad Deum conuersus scripsit hunc librum
quasi per dirocheum id est duplicem refectionem, de ueteri et
nouo testamento. Et sciendum, quia prius prosaice fecit, postea
metrice composuit et praetitulauit eum paschali carmine, consecrans
Macedonio presbytero. Mos enim erat apud antiquos, ut sua
scripta sapientibus et nobilibus conferrent, ut eorum auctoritate
roborarentur et ab aemulis saluarentur. Docuit autem in Asia
partim in Italia. Modo facit epistolam ad Macedonium. Decurso
Seueritatis
Paschalis
sicut apostolus ait: Pascha nostrum immolatus est
A = cod. Monacensis (ol. Tegerns.). 19456 8. X. B = cod. Monacensis (ol. Windberg.) 22307 8. XI.
GLOSA SVPER SEDVLIVM B; cf. Prol. 5 dyrocheum A cf. Prud.
Ditt. I (ed. Dressel) id est A, B (passim) 6 quod A1
corr. m. 2 7 ctl B 12 add. A\\ om. B 13 grauitatis
INT
A 14 aduiuo (u a m. 2) A\'
pro profunditate diuinitatis ponitur. Tyro, nouellus miles
et rudis, qui nouiter ad militiam Christi uenit. Lintre, nauicula;
translatinis uerbis utitur
pelagus\' profunditatem mysterii paschalis, modo dicit parua
lintre\' pro \'paruo ingenio\'. Expurgem, excusabo. Modo se
excusat apud Macedonium, qualiter ausus fuit prosaice hunc librum
componere, post metrice. Audacem, praesumptuosum.
Deuotum, humilem. Portum ideo pectus nuncupat, quia sicut
in portum multae conueniunt naues, ita et in pectore multae
geruntur cogitationes. Naufragium
Occupatus, detentus... Non utilitati
Sed inani
Lusibus, ludos uocat saecularia carmina. Fabricam
cordis uisum animi dicit. Dicitur autem oculus quasi ocior lux,
quod cito intenta respiciat, siue quod palpebris occulentibus probatur
occultus. Sentes: sentes sunt spinae, dum similiter dicuntur
truncatiue spinae et pluraliter declinantur, inde dumosi
agri
doctrinam. Nisu
Procella, sollicitudine; procella dicitur unda a percellendo
percellendo, eo quod mentes hominum percellat. Aegros anhelitus
honorat Macedonium dicens ipsi\' pro \'ipse\'. Igniculum in
me: uos, inquit, cogitatis me habere aliquem igniculum prudentiae.
Silicis: silex est petra durissima, ex qua ignis egreditur. Ne
non carerem
a Deo. Ingenium suum uocat quantitatem unius talenti; euangelicam
parabolam tangit, ubi dicitur : homo quidam peregre
proficiscens uocauit seruos suos e. d. d. t. a. d. a. n. Per V.
talenta V. sensus corporis intelleguntur, per duo intellectus et
operatio, per <1. intellectus tantum, quia quidam sunt quibus datur
intellectus sine gratia operandi. Hi sunt qui quasi fodiunt illud
A 12 detentus] Excerpta
incipiunt
non carerem\', culpa illorum scilicet, qui talentum infodiunt.
Procliuioris lubrici
fixo, quasi diceret \'procliuioris lubricitatis\', non est in usu.
Lubrum dicitur rasile lignum
non plana, unde labimur, sed hic pro peccato ponitur. Clipeus
dicitur maius scutum; clepte graece furari, inde clipeus
Viam libertatis appellat catholicam fidem, ubi est uera libertas.
Qua occasione
uero est soluta oratio. Egregius dicitur quasi e grege electus,
qui pro suo merito et sanctitate segregatur a grege, et sicut
eximius ab eximendo
inmissioribus pennis. Aquila quando alte uolat, extensas tenet
alas, quando uero ad terram, retrahit sibi alas, ita et tu non debes
semper altas legere scripturas. Hoc dicit propter suum carmen.
Antistare dicimus praecellere, inde antistes dicitur eo quod
anteit praecellens omnes. Tyrocinio id est primo tempore;
tyrocinium dicimus primum tempus militiae; tyrones dicuntur
rudes milites
et faciebant ictus aliquando caesim, aliquando punctim, et qui eos
instituebat campidoctor uocabatur. Pacatus
tempore, quando Sedulius fecit hunc librum, Alani et Wandali
uastabant Italiam. Astutiam
ab \'astu\' nomine indeclinabili. Gallicanum aeque
presbyterum sicut alii. Mitissimum
dicitur quasi mutus. Eruditus
eruditus quasi de rure sublatus
sinibus collocatus. Simplicitatem columbae s. habet
Laurentius, quia ad hoc uigilat, ut non alium decipiat, ab alio non
decipiatur sicut columba. Vere felicem: alludit de nomine poeta.
3 inclinationis A corr. m. 2 6 cljppeus B 7 clepte] fort.
clepere cf. Anecd. Helv, p. 238, 12 clepsin to somata A, clypayn
to 8. B 11 e] a AB 12 segregatua A 21 caesi-puncti
AB 22 campidoctor (u a m. 3) A 28 qn A, qum B
alani (man a m. 2) A Wantandali A 24 auston A, austu
B 25 indeclinabile B-..
Idoneos
ad nobilee et praeclaras feminas
sua scripta, quales fuerunt Chromatius et Heliodorus, Paula et
Eustochium. Domicilium, domicilium dicitur solarium proprie
eo quod in superiore parte domus sit uelut cilium in eminentiori
parte corporis. Syncletices, praenomen. Ministrae, diaconissae.
Syncletos graece consul uel senator, inde Syncletia senatrix.
Allecta
sena uocabatur in praesenti, in futuro angelico senatu perfrui
mereatur. Castum
incestum dissolutum. Refertum
docere etiam, et apostolus prohibet mulieres docere in ecclesia
dicens: mulier es in ecclesia taceant. Nomine meritoque:
alludit de nomine. Perpetua enim erat nomine et perpetua merito.
Teneram, iuuenculam. Nuptae
mulier ornatos debet habere habitus. Huc usque ea persona Mace-
donii loquitur, hinc ex sua persona. Deterreas
deterrere enim est aliquem minando expellere. Implesti per
syncopam pro impleuisti. Omnia omnibus factus es, sicut
apostolus: Factus sumludaeis tamquam Iudaeus, gentilibus tamquam
gentilis. Omnia omnibus factus sum ut omnes saluos facerem.
Non dicebat hoc, ut eos inuitaret, sed quia uolebat, ut omnes
salui fierent. Iactura
faciunt nautae in mari. Tempestate enim orta (onera) proiciuntur
in mare, ut leuigetur nanis. Ne pigeat
Anchoram
dixit gurgitis profunditatem paschalis carminis, modo dicit \'anchora\'
pro fortitudine. CKVPA graece manus, inde anchora manus ferrea,
quae mordens terram facit stare nauim inmobilem. Pascha\'
nostrum. Pascha Iudaeorum erat, quod ad uesperam immolabatur.
Pascha nostrum est Christus, qui immolabatur pro peccatis nostris,
1 latine] AB 3 scriptura AB eliodorus AB Pala
1
B 6 sincletices B pnom (i a m. 2) A, pnom B 24 onera
addidi 26 leuaur A1 26 infirmitatem A\'B
\'immolatus est Christus\'. Illi habebant pascha pecuinum, nos uero
diuinum. Cum dicit cum patre et spiritu sancto demonstrat
eos in diuinitate esse aequales, quia Arriani dicebant \'gratia patri
in filio, filium minorem patre asserentes.
specie conuiuae inuitans ad paschale carmen ueluti ad cenam.
Paschales uocat dapes caelestia mysteria. Dignatus, participium
pro uerbo
prandebant. Supercilium: cilium dicitur pars corporis
qua teguntur oculi; \'cillere\' dicunt Graeci mouere, inde cilia dicuntur
a mouendo, sicut palpebrae a palpitando. Hinc supercilia
dicuntur pili, qui superminent oculis. Ponitur hic supercilium pro
superbia, quae maxime oculis deprehenditur. Pone pro depone,
et est aphaeresis. Hoc carmen ideo paschale uocat, quia illius
agni facta narrat, qui \'pascha nostrum immolatus est Christus\'.
Cognoscas
distat: cognoscimus quos nunquam uidimus, agnoscimus quos iam
uidimus. Amicum, amicus quasi animi custos uel animi aequus.
Artificis
secularem retinens eloquentiam, diuini autem libri nudis et
simplicibus constant uerbis. Saciare
debes repleri cibo spiritali quam corporali. Cibus est uictus coctus
esui hominum tantum aptus, nam reliquorum animalium crudis est
uictus. Hinc et apud Graecos et homo et cibus brosis uocatur,
eo quod solus in animalibus cocto cibo utatur. Cenis A (INCS. I. m. 2), explicit Epistola B
12 gillere A, Illere B dnt (t ex r) A, dnr B 14 oculi B
15 oculos AB 16 afferesis A, afferesisis B 17 narrat lacta
B 20 equus AB .26 prosis AB
animum saecularium poetarum carminibus. Caenon graece, commune
latine, inde caena dicitur a communicando, quia ibi multis apud
antiquos prandebant, sicut et conuiuium dicitur a conuiuendo, quod
Graeci sympusion uocant. Sed Cicero dicit melius latine conuiuium,
ducit a conuiuendo, quod Graeci sympusium uocant a compotando.
Quicquid uolat
Tres sunt species philosophiae, quas hic tangit: Ethica, Physica,
Logica. Per mare intellegitur Ethica
hominum disputat; per terram Physica, quae de rerum omnium
natura tractat; per astra Logica
rebus narrat. Carpsimus
per hortum paruum ingenium, per holus modicum carmen, per
testam corpus caducum, fragile uel fictile uult intellegi; unde
apostolus: Nos habemus thesaurum absconditum in uasis fictilibus
Tres sunt caracteres: humilis, medius, grandiloquus, hos omnes
Virgilius tangit. Tragico
latine; hinc \'tragemata\' graece, uilia munuscula, colobidia hebraice,
latine bellaria. Getae, persona comica est apud Terentium.
Getae ipsi sunt Mysii populi, ioculatores lusibus nimium studentes.
Contagia
quod unius contactu in plures diffunditur, idem est et porrigo
a porrigendo eo quod ab uno in alios porrigat. Monimenta
Niliacis biblis. Nilus est Aegypti fluuius et ibi biblus nascitur.
Biblus enim est maior iuncus, qui et papirus dicitur, unde fiebant
libri apud antiquos. Bibli enim graece, latine libri. Dicitur autem
\'Nilus\' quasi Neonilus
Resonare
decachordo psallam tibi. Sed hoc non recipitur de psalterio,
AB 4 latine om. A 5 conuinium] sc. conbibium
et conbibendo multos A1B 12 logica A, astrologica B t
rstionat A 22 misu Al, mnsii B.
in quo X praecepta legis continentur. Psalterium est instrumentum
musicnm habens X chordas et percutitur ab inferioribus et resultat
ab inferioribus. Per \'odas\' X chordarum psalterium unlt intellegi,
Arx dicitur altius aedificium in ciuitate, dictum ab \'arcendo*
repellendo, eo quod longe repellat a se hostem, quia etymologia
etiam dicitur. Sceptrum
regis et pro regno ponitur. Principium deus dicitur uel quia
sine initio uel quia omnia quae sunt ab eo initium essendi sumpserunt.
Medullis
dicta eo quod sit media. Curis, cura dicta eo quod cor urat.
Serpit
ueneniferis imbutus doctrinis, hinc Cecropeum uenenum dicitur
doctrina illius mala. Spirantis odorem: Hypallage est, debuisset
enim dicere: sectantes odorem spirantis uitae. Pedorem
graece dicitur fons, inde dicitur uilla, eo quod sit iuxta fontem
sita; inde pagani dicuntur uillani, eo quod longe sint a ciuitate dei
uel quasi ex uno fonte potantes. Laborintus fuit ypogea
subterranea fossa, quam fecit Daedalus. Fabula talis est. Pasiphe
fuit uxor Minois, regis Cretae, quae amauit taurum et per consilium
Daedali, qui erat artificiosissimus, concubuit cum eo, inde
natus est Minotaurus semihomo
homines. Videns autem hoc Daedalus fecit ypogeam
fossam cum C. ostiis, in qua inclusus est Minotaurus, quam
domum Laborintum uocauit et dicitur Laborintus quasi labor intus,
quia qui semel ingrediebatur, nunquam reuertebatur. Hinc poeta
metaphorice Laborintum uocat errores Atheniensium, qui uilibus
delectantur carminibus magis quam ueris dictis euangelicae lectionis.
Reuera taurus Minois regis notarius fuit, qui cum Pasipha
concubuit, nomine Minotaurus. Daedalus artificiosissimus fuit, cuius
B 2 quo X] quorum AB 6 altus B
7 repellat om. B et himologia AB 15 yppalage AB
17 taaoreAB 20 uno] fort. uiuo
uel auo 27 laBorarintns AB.
loquentes. Labruscam, labrusca uocatur agrestis uitis, dicta
quod in labris uiarum nascitur. Vua dicitur quasi uuida, placidis
unis
orcitunica uocatur; saliuncam mittit pro gentilitate. Fana, fone
graece uox; hinc fanum dicitur templum eo quod ibi responsa
dabantur, et profanus quasi porro a fano
Metallis
arare in die. Plagas
et duae habitabiles. Toxica autem uocat saecularia
carmina uilium rerum, quae ducunt hominem in tartara. Vireta
tantum uoluptati aptus. Per latices
sitit ueniat ad me et bibat, et de uentre eius fluent aquae uiuae;
hoc autem dicebat de spiritu, quem accepturi erant credentes in
eam. Vt messis
mansiones. Merx mercis
Omnipotens: oratio poetae. Omnipotens compositum est ab eo
nomine, quod est omnia et potens, participium quod proprie ad
deum pertinet. Est autem ex nominibus, quae comparatione carent,
quae fit in augendo aut in minuendo. Omnipotens enim est, cuius
potentia nec augeri nec minui potest, ideoque nec comparari.
Potens autem simplex dicitur quasi patens eo quod illi omnia patent.
Aeterne, aeternum a graeco deriuatur quod est eon, quod pro
perpetuo accipitur. Deus graece timor interpretatur, uenit autem
a graeco \'theoro\'
peetarum et maxime Virgilii, proposuit enim, inuocauit, narranit.
Procella dicitur eo quod percellat homines timore uel naues unda.
Sol dicitur eo quod solus apparet in die; luna dicitur quasi lucina,
ea est et Iuno. Apud gentiles dicitur lucina eo quod in lucem
nascentibus praeest secundum deliramenta gentilium. Luna autem
AXB subdolo A1B 4 est om. A 17 autem
om. A 30 nauis A
corniculata est in crescendo et decrescendo. Qui stellas. Hyginus
et Aratus astrologi fuerunt fingentes se scire numerum stellarum,
sed mentiti sunt. Nullus enim hoc scit nisi deus. Potestates,
quia quaedam sunt quae dominantur calori, aliae frigori, aliae
tempestatibus. Diuersa in corpora. Corpus a corruptione dicitur,
quia cito resolui possit et hoc loco corpus intellegi uult omne
quod V sensibus percipitur uel quicquid dextra procreatur. Mysticum
Graeci dicunt secretum, unde mystica dicuntur secreta et
mysterium atque symmistes
quae continet nobis arcana sunt
significet arca. Diluuium. Sicut, inquit, ille qui in arca salui
fuerunt morientibus aliis, ita nunc, per baptismum, in quo fides
sanctae trinitatis continetur, saluantur fideles et damnantur infideles.
Nam diluuium significat peccatum, aqua diluuii baptismum. Callis-
1 i s, callis dicitur a callo
Semita dicitur quasi semis uia. Via dicitur a uehendo quasi uehea
uel, sicut Augustinus dicit, uia dicitur a ui pedum, eo quod pedibus
teratur. Sunt autem IIII genera uiarum
et actus. Actus dicitur uia publica duo carpenta recipiens
plaustra, unum euntem, alterum redeuntem. Hiemps: hiemps
dicitur ab hemisperio, quod est dimidia pars sperae caelestis. Vernare
est florere, hinc uernale tempus eo quod tunc floret totus
mundus. Patentem
miraculorum. Side e ra a considerando dicta uelut a sidero
uerbo
Pectus
Bibulus, bibulus dicitur multum bibens. Post inuocationem
suam facit narrationem. Chaos, chaos dicitur primordialis confusio.
Viuacibus
uiuit, hinc Virgilius \'uiuacis cornua cerui*. Abusque et
adusque pro ab et ad ponitur. Naturae, quia humanae naturae
est ut moriatur homo uel post C. annos. Mors est priuatio uitae,
dicitur autem mors secundum Augustinum a morsu uetiti pomi.
1 Yginus AB 10 archana A 11 inquid AB 20 fort.
euntum-redeuntum
v. 108-142 .
proprie situs dicitur lanugo terrae in locis neglectis
Ponitur hic situs pro uetustate. Frigidus dicitur, quia in
iuuenibus sanguis calet, in senibus uero friget; frigidus ergo
uetulus. Cum seniore uiro, quia Abraham iam senex erat,
siquidem Abraham centenarius, Sara uero nonagenaria habebatur.
Senes dicuntur secundum Varronem quasi se nescientes, quia prae
nimia senectute delirant. Plus pietatis habens s. in deum.
In hoc crudelis fuit Abraham, quoniam filium decollare uoluit, sed
pius, quia deum plus quam filium dilexit. Occumberet
Modo allegorizat: Abraham significat deum patrem, Isaac filium,
aries humilitatem. Duas naturas in Christo credimus, unam personam,
et sicut aries immolatus est et Isaac incolumis mansit,
ita humanitas Christi passioni succubuit, sed diuinitas inpassibilis
fuit. Loth interpretatur declinans, Sodoma pecus mutum, quia
contra naturam irrationabiliter peccabant. Chaos
elementorum, perditionem significat mundi. Nota est historia.
Pluit deus ignem et sulphur super Sodomam, quoniam angelus
praecepit Loth et uxori eius, ut fugerent et post se uultum non
deflecterent. Aspiciens uxor eius retro uersa est in statuam salis,
et bene in statuam salis, ut hoc exemplo mentes audientium condirentur,
ne similia perpetrando similia paterentur. Insuaterga,
qui si fecerit, faciet sulcum obliquum
crura iugalium. Per arantem designat praedicatorem, per arationem
praedicationem
debet referre uultum in sua terga, ita praedicator non debet ea
facere, quae praedicat uitanda. Frondea pro frondosa, frondosum
dicitur habens frondes; frondeum uero aliquid de frondibus
ramis factum sicut scena
Trisulcis
ut uideatur hominibus trisulca. Chelidrus
in terra et in aqua. Cherson graece terra, ydor aqua, inde
chelidrus quasi chersidrus eo quod in terra et in aqua possit
uiuere. Incedens B 27 fatere (c a m. 2)
A 33 chelidus A1 chersidus A1
balneum graece, lauacrum latine. Rude
haec rudis et hoc rude, trium generum est et significat nonam,
quando uero uirgam decorticatam, feminini est rudis. Rudus etiam
ruderis neutri generis est, trita tegula uel ruinae maceriarum.
Moyses typum Christi gerebat sicut in apostolo legitur: Omnes
in Moyse baptizati sunt
populus Israel in mari rubro sub Moyse et exercitus Aegyptiorum
deletus, ita et nos sub Christo in baptismo saluamur et diabolus
cum suis aduersitatibus uincitur. Clamat uox domini super aquas.
Quattuor sunt elementa, quorum duo sibi sociantur in leuitate
ignis et aer, sursum enim semper feruntur; duo sociantur sibi in
grauitate
cadunt. Abyssum, abyssum uocat nimiam profunditatem scripturarum,
nam abyssus nimia profunditas dicitur. Nimbis
Nimbus dicitur densa et repentina pluuia et dicitur nimbus
quasi nubus a nubibus, sicut imber quasi umber ab umbra. Ne ctaris
Siccus dicitur quasi sine suco. Metallum uocat omne
durum. Christus erat panis, quoniam dedit eis panem
sicut ipse dixit \'Ego sum panis uitae\'. Christus petra, quoniam
dedit eis aquam, sicut apostolus ait: Petra autem erat Christus.
Christus in undis, quoniam duxit eos per mare. Rudenti
uociferanti. Ruditus proprie est uox asinorum sicut balatus ouium.
Sol stetit ad Gabaon
Arma dicuntur eo quod armos tegunt. Famulata
Iesusnaue et Iosue idem est et interpretatur saluator.
Sine more
ministrare. Auido
a raucitate suae uocis. Heredem
ab herendo uel ab ero
astreo, astrologo. Sulcos
Aer diuiditur sagitta, aqua naue, sed cito in se recurrunt, in
terra uero sulcus manet, ignis non recipit sulcum, sed quicquid
AB 10 elementa mundi B 16 fort. numbus
31 astrolo (go a m. 2) A.....
hel deus, i mens, as dominus. Coetus apud latinos
masculini generis, apud graecos neutri est
dicitur. Depositum
Babilonia
Achemeniam, rex Parthorum, fuit tanti furoris, ut si semel irasceretur,
nullo modo placari posset, quousque XII homines immolarentur.
Cuius iram iste habebat. Nil urente rogo
incendente igne. Rogus est coadunatio lignorum. Vecors
corde, ue pro non ponitur, sicut uesanus
de minoribus, pecora de maribus dicimus. Septena tempora
VII annos. A parte totum, unus quisque enim annus IIII tempora
habet. Hirsutus
ungues eius excreuerant. Nec minus s. similiter, figura est quae
litotes dicitur. cum duo abuegatiua faciunt unum adfirmatiuum.
Tyranni, tyrannus apud Graecos pro rege ponitur, apud Latinos
uero pro inuasore alienae possessionis. Belua trissyllabum est;
resolutio in metro, et posuit singularem numerum pro plurali. -VII.
enim fuerunt leones. I n faucibus, Fauces sunt maxillae, et
dicuntur fauces a fage - i. comedere. Dic ubi. Per recapitulationem
alloquitur naturam sub interrogatione, quam poeta facit sibi
quodammodo respondere. Qui tartara. Modo introducit illam
quasi sibi respondentem. Anum
nam anus erat et sterilis. In anguem
Nimbis
uidentes dixerunt manhu, quod interpretatur \'quid est hoc ?\' ideoque
cibus ille manna dicitur. Volucres, uolucres dicuntur a
crebro uolatu. Tria lustra
Ezechiae. Graeci per Olimpiadas
sua tempora, Romani uero per lustrum
quinto anno redintegrat sol suum ortum. Nam primus annus habet
dies CCCLXV et unum quadrantem, secundus et tertius annus
B, pir A τΚΗΚCTH AB 8 partor (tl a m. 2)
A 17 adfirmatiuaB 21 leones fuer B 22 fage] sc. fagein
cf. p. 318, 7
faciunt unum diem; ipse est bissextus qui quarto anno
inseritur. Quinto uero anno inchoat sol eosdem cursus. Verbi
gratia sol in primo anno est in fronte arietis, secundo in spatulis,
tertio in latere, quarto in renibus, quinto uero in frontem iterum
reuertitur. Lustrum etiam dicitur a Iustrando eo quod Romani
totam ciuitatem quinto anno lustrabant cum cereis et lampadibus
in honorem suorum deorum, quomodo nos facimus per singulos
annos mense Februario in honorem sanctae Mariae. Lustra uero
pluraliter dicuntur cubilia ferarum. Naufragus, naufragus
dicitur qui sustinet damna in mari. Naus graece, nauis latine;
inde naufragium dicitur nauis fractio. Caminus et clibanus
graeca sunt et fornax latinum. Rictus est nimia apertio oris.
Venit autem a uerbo \'ringo\'
prouocante. Stimulus est proprie uirga habens ferrum in summitate,
qua ammonentur boues. Nempe non, inquit, mirum est si
ista contra naturam facta sunt. Quocumque
partem. Vana uel fana
poeta de erroribus paganorum. Idolum diminutiuum est ab idea
aratri, inde deliro
delirare est, quando boues de sulco exorbitant, ita et senes delirare
dicuntur, quoniam a uera locutione recedunt. Bouem
nam apis uocatns est taurus, qui Isidi reginae offerebatur. Semihominemque
est. Tria genera sunt simiarum: una est uillosa, quae spinx dicitur,
alia cercopithecus dicitur caudam habens, tertia sine cauda, quae
simia nuncupatur faciem et pedes ad similitudinem hominis habens,
ceterum uero corpus ad similitudinem canis. Vt uolucrem
ibin. Ciconias dicit Aegyptiacas domesticas, quas Aegyptii
colebant propter serpentes, quos deuorabant. Geminum
Geminum pro aequali posuit, quia illi tres dies in initio
Mundi aequales fuerunt, post uero solem quarto die creatum inaequales
sunt dies, aut enim crescunt aut decrescunt non tantummodo
in aequinoctiis. Fugantur A 27 circopecrit\' A 30 aegiptia//////aecas A
dicitur homo, qui lignum adorat, sicut lapideus, qui lapidem adorat.
Surdis
retineat, mutus dicitur a mugitu eo quod uocis sonum naribus
retinet. Culmina a culmo dicuntur. Carduus, carduus est
herba spinosa, quae uulgo calcatripa uocatur. Monstra
idea forma. \'dulia\' seruitus est, inde idolatria seruitus idolorum
et idolatra homo dicitur seruiens idolis. Montem. Montem
appellat difficile carmen euangelii. Tolis, Tolus est summa
pars tecti, unde contignatio procedit. Vbi dantur digna
petenti. Illud tangit quod in euangelio dicitur: Petite et accipietis.
Reprobus
orum. Ille lapis est Christus, qui reprobatus fuit a Iudeis,
quando dixerunt: Nolumus hunc regnare super nos, et in psalmo:
Lapidem quem reprobauerunt et cet. Lapis angularis dicitur Christus,
quia coniungit sibi gentilem populum et Iudaicum, ueluti lapis
coniungit parietes. Simplet
ARRIO. Arrius fuit doctor Alexandriae ciuitatis, quae est metropolis
Aegypti, quam aedificauit magnus Alexander. In qua erat
Petrus episcopus, sub quo iste erat doctor scholae. Qui latenter
docebat esse Filium minorem Patre et Spiritum sanctum minorem
utroque. Tunc Petrus missus est a Licinio, socio Constantini, in
carcerem propter fidem catholicam, quam praedicabat. Cui Christus
apparuit in specie pueri pulcherrimi inductus colobio candidissimo
adeo ut uix conspicl posset, sed dilacerato ueluti a canibus.
Deinde Petrus grauatus pondere catenarum, quibus erat ligatus
et non ualens surgere, clamauit dicens: Domine quis ita te affecit
me a patre meo, sed uide ne ei communices. Postea interfecto
Licinio a Constantino, quia eius imperium uolebat praeripere, congregauit
Constantinus maximam synodum trecentorum uidelicet
et X ei VIII episcoporum exceptis diaconibus et abbatibus, ubi
14 palmo (s cras.) A 30 constantio (n a m. 1) A
32 ibatib; A
adpropinquasset ad synodum, sancto Alexandro episcopo in oratione
perseuerante nimio terrore arreptus est, adeo ut omnia uiscera
eius dolore deficerent. Tunc iussit sibi parari latrinas. Ad quas
cum uenisset, diffusa sunt omnia uiscera eius, quia iusto indicio
per auia
sine uia, a pro sine ponitur. Nepos, nepos dicitur filius filii
et nepos quasi natus post. Quando filium. aut filiam significat,
facit hic nepos et haec neptis, quando uero luxuriosum, hic et haec 10
nepos. Aui, auus dicitur quasi auitus
commune. Communio uel communitas in sancta Trinitate est
exceptis relatiuis nominibus. Quod potest cathegorizari de patre,
hoc de filio, hoc de spiritu sancto: ut bonus, magnus, pius,.
omnipotens et cet. exceptis sicut supra dictum est relatiuis nomini-15
bus. Quo crescat
dicebat esse creaturam\', sed mentitus est, non enim fuit creatus,
sed genitus. Nam quia qui summus
uim uerborum: Non hic est filius qui et pater, sed hoc est filius
quod et pater
personas, hoc ad substantiam pertinet. Vnum sumus. Non
dixit \'unus\' sed \'unum\'
unam substantiam scire debet. Ille enim dicebat tres esse personas
bene, et tres substantias male. Dicebat enim Filium minorem Patre,
Spiritum sanctum minorem utroque et contra Sabellius unam sub- 25
stantiam bene, sed unam personam male. Dicebat enim: Pater
quando uult, pater est, quando uult, filius est, quando uult, spiritus
sanctus est. Iste
hic
Potest etiam hoc ad philosophos referri, nam philosophus aliquis so
multum loquitur sicut Epicurus, qui de creatione mundi multa
dixit. Dicebat enim mundum ex atomis constare. Tacet nimis
alter sicut Pythagorici, qui quinquennio discebant, per quinquennium
5 difosa A 7 parui A1 corr. m. 2 24 pat (re a m. 2)
t
A 25 sapeilius A 32 athomis A 33 pitagorici A
fletus Socrates. qui semper flebat eo quod uideret homines huius
saeculi uitia sectari, crispat cachinnum Democritus, qui semper
risisse dicitur, quia uidebat homines auaritiam et turpia lucra
huius saeculi sectari. Hinc luuenalis perpetuo risu agitare solebat
pulmonem Democritus\'. Vexilla dicuntur a uehendo. Vexillum
est signum militare. Ianua uos. Apostrophum facit ad
illos, qui Christo militant. Ianua dicitur Christus, quia per ipsum
uenitur ad ipsum. Ianua est initium domus et dicitur a Iano
deo, cui consecratum erat initium uniuscuiusque rei. Inde Ianuarius
mensis dicitur eo quod anni sit principium. In albo
in caelesti libro. Album est tabula, ubi scribebantur eorum nomina,
qui ad militiam recipiebantur, et si aliquis eorum interemptus
esset, ad caput nominis ipsius 8 littera scribebatur, quae mortem
significat. Tremit
Leo magnam uocem habet et ipse est rex bestiarum, propter quod
uero Marcus in similitudinem leonis pingitur, quia ea uoce suum
inchoauit euangelium ut uox clamantis in deserto, et regalem
Christi describit dignitatem. Iuuenci, uituli. Iuuencus dicitur
a iuuamine eo quod iuuamen praebeat ad sulcandam terram
hominibus. Iuuencus enim erat solitus immolari in templo, et
Lucas ea describit, quae dominus in templo et circa templum
gessit. Iohannes per aquilam designatur, quia sicut aquila in
reuerberatis oculis solem aspicit, ita Iohannes supra omnes caelos
uolitans diuinitatem Christi, quam ceteri euangelistae describebant.
Proceres
proceres dicuntur eo quod emineant inter ceteros. Mensis uocatur
a mene
Maniplos primitiuum est, inde manipulus diminutiuum, proprie
autem quingenti milites, idem est et cohors. Manipulos uocat
bona opera. Meto est colligo, inde dicitur messis, quod singulis
annis colligatur. Metior metiris est mensuro, metor metaris est
2) A 18
4m iferto (de a w. 2) A describebat
A 31 choors A
enim se scripturum ab Adam usque ad natiuitatem Christi.
plastus formatus, inde protoplastus
sede
Adam terrenus homo uel terra rubra. Illecebris
Heu. Dolet poeta de culpa mulieris. Noxia culpabilis. Interrogationem
facit ad mulierem.s o coniunx, fuistine magis noxia
an perfidus ille draco? Modo ipse sibi respondet: Perfidus ille
draco
Est autem hoc loco syllogismus integer, constans ex
propositione, assumptione, conclusione. Perfidus dicitur quasi
prodens fidem, perdit enim diabolus fidem, quando dixit: eritis
sicut dii. Non enim quod promisit inpleuit, quia non solum dii
facti non sunt, sed etiam mortales fuerunt. Demon dictus quasi
daimon
uixit nongentis XXX annis, Matusalam DCCCLXXX. Nepos
primi terrigenae
Veniale
deus: angelum et hominem, quorum unus nullo suadente nec fragilitate
corporis circumdatus peccauit, ideo inrecurabiliter periit;
homo uero, quia fragilis erat corpore et diabolo suadente peccauit,
ideo ueniam meruit. Tensos
De limine
autem synecdoche
constat. Clausa
filiis, hoc de psalmo sumpsit, ubi legitur: Speciosus forma prae
A 20 fage]
cf. p. 327, 22 21 comedere A 22 rationabilis (e a m. 2) A
24 inrecnbabiliter A
secundum humanitatem pulchrior fuit ceteris. Obsitus
Giro
habere uidetur, ita imperium Christi. Femina. Femina et mulier
non sunt nomina corruptionis, sed sexus et naturae, nam uirgo
et femina et mulier potest appellari. Pastoribus. Pastores
erant in deserto ultra Bethleem iuxta turrim gregum, qui uocatur
Adernam. Si aliquem timorem haberent, illam ascendebant. Ibi
erat planities apta atque utilis pecoribus. Eous. Mobile est eous,
eoa, eoum. Eous fixum
graece, latine rex. Tyrannus apud nos dicitur inuasor alienae
possessionis, unde et Herodem appellat tyrannum. Alienigena enim
fuit, patre Idumeo matre Arabica, nutritus ab Hyrcano pontifice
Iudeorum, quo mortuo inuasit regnum. Nubila
mentis. Alens
Tractat
in lege Iudeorum, quod Christus de Iuda deberet nasci. Numina
Patrandum
Thesauros uocat thecas uel pixides, ubi munera erant.
Solutis
per myrrham mortalem crediderunt, quia myrrha conduntur corpora
mortuorum. Tres magi significant genus humanum a tribus filiis
Noe disseminatum per tres mundi partes
Europam, quia uenit ad Christum cum tribus naturalibus disciplinis:
Physica, Ethica, Logica. Cur tria et non ampliora ? Propter numerum
sanctae Trinitatis uel propter III tempora, quae deus semper
cernit. Postquam uenimus ad Christum non repetamus
iniquum
reuersi ad Herodem. Herodes interpretatur pelliceus uel pellis
gloria et significat diabolum, qui primos parentes exutos stola in
mortalitatis induit pelliceis uestibus. Postquam enim per baptismum
uenimus ad Christum, non debemus reuerti ad diabolum, cui
A 14 yrcano A 23 mirra A 26 ctrib;
4
abrenuntiauimus in baptismo. Aperit
iram, quam latebat. Sicut superius dixit \'nubila mentis habens\'.
Facinus
enim ad Aegyptum fugerat. Facinus ton meson est, in bono enim
et in malo ponitur. Inmerito
agedum: adiectio syllabica est dum. Vagitus
infantium, inde uagiticanus deus dicitur, qui praeest infantibus.
Innumerum nefas
filio. Lanio
lupus a lana, quia interfecit oues, nam laniare est interficere.
Alieno in corpore
dicit: Saule, quid me persequeris? Non dixit meos sanctos, in hoc
manifestum est, quod deus in sanctis martyribus patitur. Emeritus
expleto quinquagesimo anno cessabant a militia et dabatur eis aliqua
dignitas, inde emeritus dicitur totus perfectus. Nec mora
sine mora. Postquam Christus duodenis erat, inuentus est in templo
docens. Si aliquis dicat interrogando quare dixerit Cnec mora\', cum
magnum spatium sit inter XII et XXX annos, quantum ad hominem
pertinet, respondet per parenthesin
cum interrogatione. Fluens
mirum, inquit, super se prophetat sine sermone, quia patrem habet
mutum. Spiramina. Spiras dicimus reuolutiones funium in
nauibus, hinc spiramina quaedam dicit uocari reuolutiones VIII.
mensium. Verum quia hoc exemplo caret, melius dicimus taciturna
spiramina, noui mensis emissiones et reciprocationes spiritus
prophetae sine uoce usque ad natiuitatem Iohannis. Tollere cum
dicit exponit, quod dicit ueniens peccatum tollere mundi. Mihi
Non obfuscata
lux, cum in tenebras uenit, nihil obscuritatis accipit, sed potius ipsas
tenebras
tamen maculam carnis fort. quae 8 piuata (r a m. 2) A 10 alona A 24 spirasmina
(mina in ras.) A 32 decutit] addidi cf. Carm. v. 154
33 Ataetu (c a m. 2) A
peccatum gessisse dicitur, cum similitudinem carnis
Torrentum
Limphas Graeci dicunt nimphas, nos limphas, nam eiusdem
nominis nota est apud Graecos N., cuius est L- apud nos
quinquaginta. Reflues
est autem, -quando filii Israel transierunt Iordanem pergentes ad
terram repromissionis. Tunc primi transierunt sacerdotes et statim,
ut aqua tegit pedes eorum, pars Iordanis, quae deorsum erat,
fugit
stetit in una mole. Hoc detulit poeta ad baptismum domini.
Harenas: harenae dicuntur ab ariditate, quando sine aspiratione
scribuntur, quando uero cum aspiratione dicuntur eo quod hereant
fabricis. Honore
Mansuetum
suetus
humilitate sermone carere putatur. Deus in mansuetis habitat,
sicut ipse dicit: Super quem requiescet spiritus mens, nisi super
humilem et quietum et trementem uerba mea. Per uolucrem.
Volucres dicuntur a crebro uolatu; ideo in columba Spiritus apparuit,
ut ostenderet Christum simplicem, et eorum corda replere per
simplicitatem et innocentiam diligunt. Probatur Pater in uoce,
Spiritus sanctus in specie columbae, Filius in persona hominis,
qui baptizabatur. Pater est ibi, Natus est ibi, Spiritus sanctus
est ibi, ibi Trinitatem hic demonstrat. De caute
Cautes et cotes idem sunt. Vipereis
uipera dicitur eo quod ui pariat, caret enim uulua, sed ore concipere
fertur. Potestas s. angelica et archangelica. Nec mirum
si diabolus, qui spiritus est, potuit omnia regna mundi Christo
ostendere, cam beatus Benedictus in corpore adhuc positus potuit
aspicere totum mundum, non quia mundus breuiatus sit, sed mens
eius per contemplationis est gratiam dilatata. Ideo diabolus post
baptismum dominum temptauit, ut ostenderet nos tunc acrius
temptari, cum se deserere et seruitio dei uiderit diligentius insistere.
versuum in A 34 & a m. 2)
A
Delapsus
te deorsum. Imperatiuus est a uerbo labor. Fastigia
pinnae sunt cacumina
autem pro tabulatis posuit templi. Templum domini tricameratum
erat
erant, a primo usque ad secundum alii XXX, a secundo usque
ad tertium LX, ecce CXX. Curuauit
quia in modum camerae sunt caeli. Vectus
ipsius uirtute, sicut de Spiritu sancto passiue legimus \'Spiritus
domini ferebatur super aquas\'. A quo enim ferretur nisi sua potentia?
Cuspide
apostolus et gladium spiritus, quod est uerbum dei, quo tunc deus
aliquem percutit, cum de peccatore efficit iustum. Praecipites
dixit. Confringit deus fortes, cum eos a timore superbiae deicit
et ad ueram humilitatem ducit. Perdit sapientes, cum uanam sapientiam
illorum destruit et ad ueram, quae Christus est, perducit.
Non elegit deus rhetores et sapientes et imperatores, sed pauperes
et humiles et piscatores. Tractare
quia fratres sumus; germanus proprie dicitur, quasi de uno germine
patris manans. Vetusti doli
dolum
est; ergo debemus delere inuidiam de cordibus nostris, quae
uere diaboli nota est. Degener dicitur qui non respondet nobilitati
parentum
deo degeneramus, cum nos inuicem odimus. Sicut benedicier
idem, magna subauditio est,
a quo sanctificamur omnes, sicut iubet idem benedici a nobis, a
quo benedicimur omnes. Iam iamque aduerbium est optantis
se ipsum colligens regnet in nobis. Non succedunt
adueniunt. Per aeuum. Aenum pro perpetuitate ponitur, et
uenit a graeco quod est eon tempus, nihil aliud est nisi cursus et
uicissitudo rerum A 2 orsum (de a m. 3) A 11 gladias A
14 rethores A
initium neque finem, ita illud praemium initio et fine carebit.
Nusquam, in nullo loco, usquam econtrario in aliquo loco, sicut
nunquam in nullo tempore, unquam in aliquo. Vtque polo. Per
polum animam intellege, per humum corpus humanum. Ydrus,
ydrus est serpens aquaticus. Vendicet
Artus
eo quod stringit corpus. Panem nostrum. Non iste panis, sed
spiritalis intellegitur, qui est Filius dei, qui substantialis dicitur,
quia omnem substantiam uel essentiam supergraditur, et licet
dialectici in deum categoriam quae est usia cadere dicant, deus
tamen ultra usiam est, et ideo secundum humanam intellegentiam
nihil est, quia omnem exuperat intellectum, ut ait apostolus \'pax
dei, quae exuperat omnem sensum\'. Annonam
est et praebenda. Annona dicitur eo quod singulis renouetur.
Diurno, a die diurnus
temporis. Corpore
cibusque: uerbum, quia deus est ante saecula, a deo patre genitum,
cibus. quia cum esset deus homo factus est, ut esset cibus
hominum, qui erat cibus angelorum. Cautio
cauo, cauis
firmatio, unde in euangelio accipe cautionem\'
scripturam. Tortoribus
talenta intelleguntur maiora peccata sicut est fornicatio, adulterium,
homicidium, per C. denarios minora uelut ira, odium et cetera.
Si ergo nos dimiserimus fratribus nostris minora, dimittet nobis
deus maiora, si non, nectemur grauius iam soluti a peccatis.
Hic tangit euangelium, ubi legitur homo quidam posuit rationem
cum seruis suis\'. Donec finitum pro infinito posuit, quia illi qui
in inferno damnandi sunt, nunquam ueniam merebuntur, non sicut
Origenes dicit, post mille annos soluetur satanas cum suis, sed
magis sententia domini cauta erit, qua dicit \'ibunt impii in suppli.
cium aeternum*. Ergo donec pro semper posuit, sicut in psalmo
25, 19 32 cf. Matth. 25, 46 33 Psal. 122, 2 eras.) A 7 artus — corpus add A1 15 brebenda A
atur nostri
particula signum et quoddam sigillum est dominicae orationis,
quo confirmantur omnia, quae supra dicta sunt. Malum
Bonum
sed intentione mentis, deo enim non loco sed mente approximamus
aut elongamus. Ducit
est
euadere
Hierusalem, pascua est dulcedo diuinae uisionis.
dicitur, ubi uoluptas perficitur. In ydriis. Lacus appellat
hydrias et dicuntur a latendo, quia ibi latebant aquae; ydor graece
aqua, inde ydriae dicuntur uasa receptui aquarum parata.
Gaudia
rei dat sensum
esse quod non erant. Inocciduas uuas
fideles, nunquam perituros. Pampinus est folium uitis, quod a calore
solis et iniuria imbrium protegit racemos. Ita diuina protectio fideles
sanctae ecclesiae, ne deficiant, (ab) aduersantibus huius seculi protegit
et munit. Post
Febris. Febris dicitur a feruendo, et licet a calore dicatur nonnunquam
frigida est, et in diuina scriptura omnes infirmitates
febris dicuntur nomine. Quantum imperii, uirtutis. Admiratio
est; quantum illius rei dicimus, ut quantum uini, quantum aquae.
Rura
diminutiuum a castris. Candore miser
propter suum candorem, iste contristabatur, quia lepra gaudet
in corpore. Lepra graece uarietas, inde leprosus dicitur qui
uariis coloribus maculosum corpus habet. Quaeritur, cur leprosus
in uia occurrit domino; quia lex praecipiebat, ut omnis leprosus a
consortio communis habitationis separetur. Febris
a feruore dicatur, aliquando tamen frigore corpus cruciat. In
frigida est febris, postea calida. Fontem dicit fidem mulieris,
quae in corde latebat. Iras
quod spiritus nigri sunt, non enim accidit color nisi corporibus,
sed nigros dicimus damnatos uel mortuos a graeco, quod est
nicros, et maligni spiritus propter malignitatem dicuntur nigri,
quia licet perpetualiter uiuunt, tamen mortui sunt felicitati aeternae.
Honorem dicit hominem, quia homo honor est omnium
naturarum, per illum enim omnia honorantur. Norat
diabolus secundum substantiam dei est, quia ipse eum creauit,
secundum autem id quod malus est, non est dei, quia deus eum
bonum creauit et cuncta ualde bona fecit. Arentes algas
siccas herbas. Algae dicuntur purgamenta matris uel alicuius rei,
ideo marina loca petiit, ut ibi quisquis deum uerum esse monstraret.
Cymbae
Librabant
in altum extendere. Ratis proprie est incastratura trabium uel
strues lignorum. Flabris
paruus uentus. Hyems est quarta pars anni, sed abusiue pro
tempestate ponitur. Procellis
uentus cum aqua mixtus. Vada salsa
Poeticum est quod dicit salsum, quia mare Galileae dulcem habet
aquam, habilem ad potandum
dicitur ab amaritudine, et sciendum quia nauigationes domini
in mari fuisse Galileae dicuntur. Naufragia
putabant se naufragia passuros. Dormire est quiescere, dormitare
ante quietem pigritare et somniculari. Citus
turbatorum, in turbatis enim non est continuus sermo sed separatus.
Exiliens
cupidas. Pennas dicuntur habere uenti propter suam uelocitatem.
Prosiluere
erant. Mala
legio keras dicitur graece, macedonice phalanx. Duplex, quia
35 interius erant demones peruasi, exterius uinculis inretiti. Pro
A 7 nikroa A = νεϰϱός cf. p. 346, 3 26 fuer
in mg. A 33 sexingenti in mg. A 34 kera A
I
et olidum idem est et sunt ton meson, unde semper egent epitheton
lingua Medorum, quod dicimus legiones. Horrens
horribilis; tria sunt epitheta sine coniunctione, quae figura uocatur
asyndetos. Sine usu,
ostendit, quid sit paralisis. Lisis, solutio; paralisis, resolutio,
inde paraliticns per sua membra resolutus. Vincula
Nerui sunt uincula corporis, cum uero resoluuntur
laxum et fluuidum reddunt corpus. Malis
Quinque modis datur infirmitas: primo propter gloriam dei, ut laudetur
deus sicut in Lazaro et in caeco nato; secundo ad custodiam
uirtutum sicut Paulo, ne insolesceret tanta magnitudine; tertio
ad augmenta uirtutum sicut Tobiae et Iob, qui patienter ferentes
infirmitatem sanctiores fuerunt; quarto propter peccata sicut huic
paralitico; quintus modus est reproborum, qui hic ideo incipiunt
torqueri. ut per haec tormenta ueniant ad aeterna sicut contigit
Herodi et Antiocho. Grata mercede
quo portatus fuerat, portabat. Haec dicta sunt per periphrasin.
Clauso
quia duodenis erat, digna iam coniugio. Spem dicit, quia in
illa erat spes posteritatis. Funera
graece sanguis, reuo
Christi. Mos erat apud Iudeos ut in IIII. angulis pallii
fila ponerent iacintiri, ut per haec discernerentur a ceteris gentibus.
Lugentia. Metonymice sunt lugentia. Culmina moesti tecti
et id quod continetur. Moriens pro mortua. Trepidus
dubius. Vlulans ton meson est. Vlulatus dicitur exercitus insequens
et exercitus fugiens. Funereos
sonantes. Vis est musicae artis, ut gaudentes plus gaudere faciat
et dolentes plus dolere. Plangor
magnus. Versis, subest cantilenis A 4 fort. nos dicimua 6 asintbeos A
7 paralisin eorr. in -siB A 13 tantam magnitudinem A
14 tbobic A 23 emat A 27 metonomie A
esse uidetur, quod dicit euangelista \'mortua\'
dominus non est mortua\'. Vtrumque tamen uerum est, nam hominibus
mortua erat, illi qui suscitare eam poterat, non erat mortua,
sed dormiebat. Biothanatus
athanatos, immortalis. Inclite
repromissiones de filio dei specialiter factae sunt. Cognosce
pro cognoscere. Torpens
Israel
haberent dicendi ad alios: Pergunt et nos dimittunt. Hoc nomine
Gratis aduerbium est a gratia. Est autem gratia spontaneum
donum, quod sine merito alicui impenditur, acsi diceret dominus:
Et uos mei estis et oues meae sunt et pascua mea sunt. Nolite
ergo uendere meis ouibus pascua
qui datur per inpositionem manus. Hoc dixit, ut sacerdotes
exemplum haberent, quatenus ne uenderent sacerdotale ministerium.
In paradyso quidam fons est, ex quo procedunt quattuor flumina :
Geon ipse est Nilus; Phison ipse est Ganges; Tigris et Euphrates
propriis nominibus uocantur. Synagoga dicitur congregatio,
sicut ecclesia conuocatio. Dimenso
reuertenti. Nil tollit
de membris, ut totum corpus sanetur. Instaurans
Chelydrus
serpens, quia in terra et in aqua potest esse. Despectans
per aliquot annos putares currere infirmitatem. Ima petunt
terrenis opibus inhiant; inhiare est intendere. Modo allegorizat.
Illa mulier significat illos, qui pondere peccatorum pressi terrenis
opibus delectantur. Maioribus
fecit Moyses, plus enim fuit de duobus piscibus et quinque panibus
magnam multitudinem satiare quam de inmensa largitione ,
coturnica. Coturnix idem est et ortigometra. Cophinus et corbis
35 et canthara idem sunt. Aucta A 20 eufrates A 34 ozzigometra A corbes A
suscepta est, quanta non (fuerat apposita. Diem
solem. Pallor
enim dicunt solem sero mergi in oceano, mane surgere in
oriente. Hesperus stella est, quae surgit post occasum solis
et uocatur Venus media nocte, mane uero Lucifer. Arua
maris. Arua sunt quicquid sustinent aliquid, arua auium sunt
ager, arua nauium mare, arua hominum terra. Glaueis
coloris; glaucus dicitur uiridis, est autem color inter album et
nigrum. Sub calle pedestri
regio est trans mare Galileae et dicitur Genesar, generans auram
sibi, sicut mare tempestatem. Quot
ciuitates sunt maritimae, interpretatur autem Tyrus angustia, Sidon
uenatio, quae etiam ante Sarra uocabatur ... Pro uitio
Cham fuit filius Noe, unde omnes Chananei dicuntur.
Odoratae, quia cibis odorem accipit; odorum est quod ex se
ipso odorem dat, odoratum quod aliunde accipit sicut uestimentum,
odorisecum quod insequitur odorem sicut canis. In sentibus
in errore gentilitatis. De gramine
scientia dininarum scripturarum, quae Hebreis datae sunt. Hebrei
enim tunc in deum credebant, aliae uero gentes nondum credebant,
unde psalmista: Notus in Iudea deus. Attemperat
organum uocat officia membrorum, nostrum enim corpus quasi ex
officio musicae artis constat, quia sicut musica ars foris fidibus
temperatur, ita corpus aequalitate elementorum. Nam infirmitas
corporis nil aliud eat nisi inaequalitas elementorum, sanitas uero
aequalitas illorum est. Organa concordia membrorum ; nerui sunt
uincula corporis. Geminanda
reuerterentur, ipse labor itineris famem augeret. Qua
Enorme
enormis, cuius per sui magnitudinem mensura non potest inueniri.
Secundi
aetatis
pueritia. Reliquias suas et culmina eadem sunt, est autem
tx e) A 11 tirus A 16 uestis êtum A, in
mg. odorisecum m. 2 18 in °rore A1
Sportarum. Sporta est uas ex foliis palmarum contextum. Poetice-
tice dixit expauisse ipsam famem, messem uocat ipsas reliquias.
Lichnus. Lichnus graece, latine lucerna. Clarum communis
figura est, quae graece dicitur ϰοιυου̃. Ignotos, quia antea
ees non uiderunt Alfa prima littera est Graecorum, w ultima.
Enachos licet postea sit, non est littera sed character numeri, et
per haec significatur \'deus initium et finis\', sicut ipse dicit in
apocalypsi: Ego sum alfa et w, primus et nouissimus. Principium
intelligitur Christus per Moysen, qui in tertia mundi
aetate fuit, finis per Heliam, qui in quinta aetate fuit prope iam
sextam, et adhuc uiuit uel inter Heliam et Moysen stetit, quia
ipse initium et finis prophetiae. Limine uitae
quasi in ostio resurrectionis stans, quia iam ultima aduenerat
aetas, in qua electi resurgentes ad uitam aeternam erant transituri.
Deiectus lumina. Figurata locutio
habens, in deiectione oculorum eius humilitas ostenditur. Tributum
censum Caesari
unum argenteum et per alios aereum; ter quini XV. et hoc est
indictum uel indictio. Gerulum
qui habebat in ore staterem
nummi, quod appendit X. denarios, hinc dicitur quasi decima pars
dragmatis sit, dragma uero aliter est duo denarii et dimidium.
Idem est et stater, praeterea statera dicitur ubi aliquid ponderatur.
Aliter dragma dicitur graece, latine fabula; inde dragmaticum carmen
dicitur fabulosum. Aulae
dicta est ab aulaeis
Non annis, quia non possumus, sicut apostolus \'Estote paruuli \'
malitia, sensu autem perfecti\'. Nec resupina
dicimus superbos, qui resupini et erecti solent incedere.
A 5 KOENY A 9 apocalipsis A 11 Heliā
A 12 fecit A1, corr. stetit m. 2
Hierusalem et tribus Iudea et Beniamin cum tribu sacerdotali,
quae etiam Iudea appellatur. Camelus a graeco uenit, quod est camir
aptum ferendis oneribus. Fertilitate
est
Hoc impossibile est, ut diues amator diuitiarum ingrediatur in
regnum caelorum. At alto deo possibile est omneuis, quia ipse
potest facere, ut diues diuitias suas pauperibus tribuat et pauper
factus deum sequatur. Aerugo et rubigo uitium est metallorum;
aerugo uero segetum dicta ab auro, eo quod aureum colorem in
se habeat. Tinea est uermis quicquid conterit adurens, et pertinet
ad uestes, aerugo uero ad aurum. Nec famulatur
quia hic famulatur aurum furibus, cum se permittit auferri.
Considere a uerbo sido sidis, considere
auras
oliueti mille passibus ab Hierusalem distans. Ficus dicitur a fecunditate,
aliquando enim pomum maturum habet, aliquando acerbum.
Frondea pro frondosa dixit. Frondeum est quod constat ex frondibus
quod habet frondes sicut arbor. Repperit esuriens
ideo quaesiuit dominus fructum in ficu uel quod ignorat, quia non
erat tempus, et secundum euangelistam non erat tempus, ut haberet
fructum. Quid ergo peccauit arbor? Nihil, sed illa arbor significat
synagogam Iudeorum, ubi Dominus nullum fructum inuenit et ideo
maledixit illi. Stipite. Stipes est proprie truncus, de quo rami
procedunt
est derelinquere, inde uidua derelicta. Nil fertile nutrit
nihil boni. Modo allegorizat. Allegoria est inuersio, quando
A 9 aferendo A 19 uictulus A 20 ad A
Amoenus locus dicitur aptus uoluptati. Palma. Palma dicitur
quasi pacis alma, eo quod uictoribus datur uel eo quod ad
similitudinem manus sit insita. Et bene iustus comparatur
palmae, quia non habet palma fortitudinem et fundamentum
in radice, sicut aliae arbores, sed exilis est et in summitate crassa
ibique habet fundamentum, ita et sancti non respiciunt in
terram nec curant de terrenis
fortitudinem. Libanus mons est in Iudea, ubi nascuntur cedri,
altissimae arbores et interpretatur Libanus dealbatio. Tacendo:
quia tacendo demonstrauit se mutum esse, cum solitum sit hominibus
suas infirmitates loquendo declarare. Pharisei interpretantur
diuisi, qui merito speciali sanctitatis se a cetero populo diuidebant.
Dicti a Phares filio Iudae. Incumbens
Flagrante
pedes domini significant eius humilia membra, ille pedes domini
lauat lacrimis et tergit capillis, qui pauperibus compatitur et
necessitatem illorum suam putat. Vnguento fouet eos cum bonae
opinionis odorem de se emittit. Nulla enim manus uacua a munere,
cuius area cordis plena fuerit bona uoluntate. Capharnaum
ciuitas est in monte Tabor posita. Synagoga dicitur congregatio
sicut ecclesia conuocatio uel conuentus. Erat domus apud
Iudeos, quae synagoga uocabatur, in quam conueniebant die sabbati
ad audiendam et docendam legem, sicut nunc in ecclesia fit.
Proteruo
ualde horribilis. Quid nobis et tibi
nobis pertinet. Cur nos uenisti perdere
tu m
utcumque promissum est nosse filium sanctum Dei, minora uero
nescierunt, usque dum gloria et fortitudo eius fregit infernum. Demones
enim quamuis dignitatem perdiderunt, naturam tamen non.
Sunt enim ut dicit Augustinus corpore aeria animalia, spiritu
aeterna, animo maligna et sunt naturae subtilioris ideoque futura
aliquando praeuident Tria latuere diabolum: partus uirginis,
diuinitas hominis, passio redemptoris. Demonas accentus graecus,
A 24 ad] & A 28 dicebat A 80 nescirent A
testem annuntietur, quia non est pretiosa in ore peccatoris.
Nigrae mortis. Nigram mortem dicit a graeco, quod est nicros.
Nam nigros appellamus mortuos, sicut et candidos uiuentes. Amicum.
Amicum illius dicimus, amicum illi possessiuum est, amicus.
illi adquisitiuum. Legens
uela
spiramus. Ruptis penetralibus
penetrale est secretum penetrabile, quod penetrari potest. Procumbens
caecitatem, qua mortui non uident. Stagna
dicitur a stando, ubi aqua stat. In alno
est species arboris, de qua sunt naues, ponit autem speciem pro
genere. Aquosis gentibus
sicut Virgilius de apibus \'gentis adultos educunt foetus\' et idem ipse de piscibus \'ibat eum uasti circum gens humida ponti\', cum
de Proteo loqueretur. Exequiis. Exequiae sunt officia, quae
mortuis inpenduntur, dicta ab exequendo. Funere
dicitur mors a funibus
obliti. Vrna
apud antiquos, ubi cineres mortuorum solebant recondi, unde pro
sepultura ponitur, idem est et memoria. Feretro. Feretrum graece,
latine capulus a capiendo. Feretrum et faretra ab uno graeco,
quod est foron ueniunt
mortem. Residens et loquens duo signa sunt uitae, et est
hysterologia, primum enim reuixit, deinde resedit. Candida
pompa i. laeta gloria. Mos antiquus erat, ut in aduersitatibus
et doloribus pullis uestibus
uero et in laetitia candidis, hoc est quod dicit candida pompa.
Squameus pro squamosus. Anguis dicitur squamosus
habena, sicut piscis ad modum loricae, unde inuulnerabiles sunt.
Gehenna compositum est ex ge et enna et interpretatur uallis
gratuita; ge enim hebraice uallis dicitur, Hennon quidam homo
A 16 enim A 22 Aordia A
recedentes a templo dei propter amoenitatem illius loci, ubi adorauerunt
idola, quia fons Siloa irrigabat eam. Tunc dupliciter ibi
perierunt: anima, quia idola coluerunt, corpore, quia ab hostibus
interfecti; inde gehenna ponitur pro inferno, quia ibi est duplex
poena: calor et frigus. Septem gyros. -VII- reuolutiones; idem
est septena uolumina, septenarius numerus pro plenitudine ponitur,
quia omne tempus huius saeculi per VII- dies uoluitur; unde VII.
pro plenitudine demoniorum, quae in ipsa erant, posuit. Vipereas
matre nati exeunt. Cessante
finxistis
et cum iniquas res ageretis, diuina fingebatis uos opera facere.
Quidam sunt, qui cum uiderint homines facientes miracula, non
uitam sed miracula attendunt; deus uero potius bonam uitam quam
miracula respicit. Carminibus
non ueras sed falsas. Nota est historia: uirga uersa in ueracem draconem.
Deus enim potestatem habet creaturam suam mutare inquamcumque
uoluerit. Magi uero non habent potestatem creaturae,
sed oculos intuentium fascinant
inuidiosa, inde fascino, fascinas. Post
leni, quia mos est diuitum ut difficile inuitentur, sed dominus
facili precatu uenerat ad domum Pharisei. Phares fuit filius Iudae,
a quo Pharisei dicuntur et interpretantur diuisi. In spatium
uteri
graece aqua, inde ydropicus aquaticus, ydrops est intercutaneus
morbus et dicitur latine ueternus, ydropicus morbus est ex uitio
uesicae natus cum turgido uentre et anhelitu foetido. Fluuidus,
quia quo plus bibit, eo amplius sitit. Lacum
lacum appellat uentrem, aqua ueluti in lacu. Adibat
dominus domos principum, non quo indigeret eorum epulis, sed ob
eorum famulos, quia seruitio detenti eum adire non poterant et eius
praedicationem audire, nam aeque de omnibus curabat. Portenta.
Portentum est quod subito apparet et aliquid praetendit. Idem est
1 cfuger A 10 pareat A 81 domos ex domus A principiu
A 34 fori. portendit
Lepra. Lepra est porrigo uel prurigo siue ebullitio,. quia humor
putridus a corpore defluit; ipsa lepra portentum. Obscenis
cum turpibus. Obscenas aues dicimus, quae malum omen
ferunt et tunc componitur a cano uerbo. Obscenus uero
turpis a ceno componitur
dicitur qui de aliquo periculo uenit. Christus namque est uerus
sacerdos, qui se ipsum et non aliam hostiam pro mundi salute in
ara crucis obtulit. Melchisedech interpretatur rex iustitiae.
Melchus rex, side iustitiae, qui nomine et actu Christum ostendit;
actu quia Christus panem et uinum in mysterium corporis et sanguinis
sui instituit, sicut enim Melchisedech legitur primum pa-.
nent et uinum deo in sacrificium obtulisse. Importuna
perseuerans . Portus eat statio et requies nauium, hinc inportunus
dicitur quasi sine portu et sine requie. Vnanimum
fidum. Petebat panem
a te illam rem. Foribus clausis. Fores proprie sunt portae,
quae foris aperiuntur, ualuae quae intus. Obnixe
tot aduerbia ponit, ut ostendat instantiam negantis. Accola
alienigena. Accola dicitur qui aliunde ueniens alienam terram incolit.
Testudine. Testudo dicitur instar huius animalis facta testudo.
Testudo est camera curua domus, quae in templis fiebat ad similitudinem
scenae. Testudo etiam densitas scutorum, qua militum
capita protegebantur ad similitudinem animalis testudinis, quod
durissima testa munitur. Ad peruia
operis. Peruius est locus, ubi est uia. Reatus omnis culpa, quae
reum facit. Moechae
mechanica ars uocatur, quae tanta subtilitate fit, ut oculos intuentis
fallat. Per claustra
limi. Affectate dixit consanquinei, quia homo et limus
consanguinei sibi sunt
limum reuertitur. Mystica: mysticen dicunt Graeci secretum, inde
mystica miracula dicuntur Christi, quia licet corporaliter fierent,
spiritaliter tamen aliquid insinuant. Natas, quia in tenebris
eramus. Iste caecus genus humanum significat. Per sputum sapientia.
dei designatur. Spiritus enim a capite in os defluit, similiter
prodii. Ex sputo ergo et terra dominus lutum fecit, quia
diuinitas humanae naturae sociata est. Allegorizat. Per sputum
intellegitur diuinitas, per terram humanitas, quae simul in Christo
coniunctae causa nostrae salutis extiterunt. Abluta causa
metri corripuit. Bethania ciuitatula in radice montis oliueti non
longe ab Hierusalem distans, stadiis XV-, et interpretatur domus
oboedientiae. Lazarus interpretatur adiutus. Populatio i.
multitudo populi et est uerbum affectatum et noue inuentum. Secundum
hominem flebat deus, quia diuinitas inpassibilis non subiacet
passioni. P ost funera
mortui hominis dictum a funibus
retineat et nunquam reddat. Caduca culmina
honores. Phaleris
ornamenta equorum, graece ephippia dicuntur. Ostro
Ostrum dicitur purpura ab ostreis
tinguitur. Aurum
sanguinolentas ab ore spumas eicere. Honos pro honor, Non
fuit impar
qui agnouit Christum in praesepi. In solido
gentiles.
Coeperat
debebant. Pascha dicitur a transitu, non a passione ut quidam
dicunt. Ista enim die transierunt filii Israel ex Aegypto. Pascha
autem erat apud Iudeos agnus, qui immolabatur ad uesperum.
Gloria
per circumlocutionem declaratur qualitas, ut Virgilius \'robur
Troianorum\'
Clarificem cauicula A 23 lit III (in marg. m. 2) A
substantialiter, sicut columba non fuit Spiritus sanctus nec ex aliis
columbis generata, sed ex aere, ita ista nox non fuit patris substantialiter,
sed signum ut demonstraretur Christus filius dei.
Annua, quae singulis annis celebrabat; annua
uno quoque anno in mense primo
uocatur, apud Iudeos pascha celebratur. Et sciendum, quia Iudei
non habebant computum, sed per XXX dies numerabant mensem
et lunam. Prima die mensis faciebant primam lunam, decima die
decimam, quarta decima die quartam decimam et tunc immolabatur
agnus et fiebat pascha. Ex more
suis discipulis secundum consuetudinem Iudeorum. Humilem.
Humilis dicitur quasi adclinis. Sepulchrum albae formae est
deforis, intus uero corruptione plenum mortuorum, dicitur autem
sepulchrum quasi sine pulsu
tumor plagarum, aliquando autem pro inuidia ponitur ut in hoc
loco. Pactus
habet, pepigi et pactus sum et est polissemus sermo
significans. Paciscor pacem facio et promitto sicut in hoc loco.
Paciscor
adipisci. Nomisma a nomine dicitur, quia denarius nomine regis
insignitur. Sterili matre
ut non potuisset nasci. Sors melior
poeta, ut non fuisset ille natus, et si natus, ut cito mortuus esset.
Fusus
osculo ferebat. Premis
in praelia. Enses pro bello posuit. Per id quod efficit, id quod.
efficitur, intellegitur. Aut. Lupus numquam osculatur agnum.
Puero
indulgeo uel seruo, inde parcas apes dicimus seruatrices mellis.
Et parco est cesso, sicut in hoc loco. Aliger
Concilium
conciliabulum ipse locus. M i 11 e, finitus numerus est pro infinito.
Vanis fauillis
cibi ignis et dicitur a graeco, quod est fage
arrisit, quia ante sub seruitute diaboli eramus. Alapa est incussio
faciei dicta a lata palma. Infectum
sed factum. Sanctio
opus, quod fecit quando erat inmemor, damnauit quando
fuit memor. Cedunt
id quod agere debemus dimittimus, et dicitur quasi derelictum.
Rigeo facit praeteritum rigui, inde dirigeo
Commercia
proiecit in corbanan. Corbanan enim est gazophilatium, ubi dona
populi recondebantur. Corban donum, inde corbanan donarium, ubi
reges et principes dona condebant in sabbato. Incassum. Casses
dicuntur retia aranearum, inde aduerbium incassum
Vertat
suffocans. Recte per guttur suspensus fuit, quia de illo male
locutus est, de Christo. Iudas inter caelum et terram periit, et
ut quidam dicunt in ficu, quia non erat dignus, ut ab his elementis
reciperetur. Refuga, retrorsum uadens. Apostata graece, retro
conuersus latine uel retro cedens. Hinc uerbum apostato, apostatas
et nomen apostasia ipsa res
fuit, quia apostolorum dimisit consortium et Iudeorum caecitati se
sociauit. Ad iugulum
collum, inde est quod iugulare dicimus decollare. Lucus. Lucus
est locus amoenus et arborosus. Iudei in siluis et in excelsis locis
adorabant idola. Idolum dicitur quasi idos dulos
et deriuatur idolum ab idea sicut formula a forma. Tunc
filius magistri eorum. Rabbi enim hebraice, latine magister. Iussus
Omnis enim non semper generaliter ponitur sed particulariter, quia
dominus passus est non pro malis. Toruafalx. Falx est ferrum
unde inciditur foenum, per falcem intellegitur maledictio Iudeorum,
24 locus(u a m. 2) A 25 siliuf (i eras.) A 26 fort. idodulos
27 diriuat A
Sicut enim falce inciditur foenum, ita Iudei ista maledictione incisi
sunt. Vigili
praestat ueniam. Implet arundo manum: cum dicit implet, demonstrat,
quod magna fuit. Arundo idem est et ferula. Sceptrum
inualidum
Vacuum
illusus fuit, Christus in alienis uestibus illusus fuit. Allegorizat.
Hoc accepto alieno dimisit proprium uestimentum et iterum accepit,
significat quod depositurus erat mortalem carnem et iterum
sumpturus resurgendo inmortalem. Vt mutabile
Vinum felle. Mirra et fel amarissimum reddunt uinum. Discriminis
elegit, ut leuius nos saluaremus a diabolo et eius fraudibus
inposito signo crucis, quia si lapidatus fuisset, ut Iudei uoluerunt,
portaremus lapidem in signum eius. Cruce sua dominus continet
totum mundum sicut ipse dicit: Cum exaltatus fuero a terra, omnia
traham ad me ipsum. Positus ergo in cruce dominus uertice
tenuit orientem, pedibus occidentem, dextra septentrionem, laeua
meridiem. Hae sunt quattuor partes mundi, quae graece ita uocantur:
Oriens anathole, occidens disis, septentrio arctos, meridies
mesimbria. Colligit
iste titulus: hebraice propter diuinam scripturam, ut uidelicet
omnis lingua secundum uocem apostoli confiteatur, quia dominus
Iesus Christus in gloria est dei patris. Ergo Iudei uelint nolint
confitentur, quia Christus rex Iudeorum est; graece propter humanam
sapientiam, quia Graeci multas artes inueneruut; latine propter
romanam potentiam, omnibus gentibus paene imperabant. Exuuiis
earum, sed abusiue pro omni spolio ponuntur. Scisma
graece scissio, hinc et scismatici haeretici, qui se scindunt a fide
catholica. Licet unum fuerit iudicium
uidelicet et latronibus, non fuit tamen unum meritum, quia Christus
propter nostram salutem pendebat. Sententia
hi mundo damnabiles
reus est mundus
fidelitatem. Conuicia a uicinis dicuntur, quia uicini inter se
Edem hebraice, paradisus graece, hortus latine. Violentum
a quo deriuatur. Aliquando enim bonum facinus dicitur. Polum
poli tenet, quando fit secundum naturam. Sed tunc non fuit naturalis,
sed signum. Et sciendum quia eclipsis solis nunquam fit
nisi in tricesima luna uel in prima, tunc quarta decima erat.
Exequiis
mortuorum. Delituit
Non mansura diu .8. ipsa lux solis, nisi per tres horas. Mystica
tribus diebus iaceret dominus in sepulchro, a sexta hora usque ad
nonam. Tres horae sunt, quibus occultatus est sol. Verbum de uerbo
transtulit, cum dixit mystica, secreta. Mysticon enim Graeci dicunt
secretum. Ne-c tellus sine clade fuit
quomodo condoluit terra, quia iam dictum habet de caelo. Supremum
uenit a uerbo supprimo, sed hic non potuit propter metrum, supremus
uero per unum p. summum deum significat. Apex
Christi. Succumbere
suo ad infernum descendere. Vagas
genus humanum. Consistentia
Manzeribus
dicit, quia uirum animae suae
latronem quasi adulterum eligendo secuti sunt. Acetum ex optimo
uino fit et dicitur quasi acidum
de patribus
mica generatio. Bonus Christus dicitur a graeco, quod est boo
13 equf (ii a m. 2) A seruit\' (iis a m. 2) A 19 mistichon
A 31 x (e a m. 2) A
I
uoco, eo quod omnes naturali bonitate uocat. Dimisit, quia
uoluntate mortuus est. Mors non adiit illum sicut homines. Non
obeunte deo
significat et morior. Fatiscunt
hias
fatisco ex graeco, quod est fatos
et fatisco uerbum, quod significat habundanter. Fragore
Fragor dicitur magnus sonitus, tractum a fractis rebus. Maius
templum uocat corpus Christi, quia erat plenum diuinitate.
Alumni
ita et illud Christum. Poetice dixit ob dolorem nudasse
templum sua pectora uidens Christum mori et hoc secundum Iudeos,
apud quos uestis scindebatur, si eis accideret aliquis dolor. Sciendum
uero quod duo uela erant in templo: unum interius, alterum
exterius, quod exscissum est. Patescit
quod significat scissio ueli, reserationem uidelicet legis. Sicut enim
facies Moysi uelamine operiebatur, ita lex ante aduentum Christi
carnali et litterali intellectu tecta erat Non formauit, non
creauit te. Vipereo
illum serpentem, per quem primus homo seductus est, matrem
uero eius culpam fuisse, quam idem homo commisit. Ad tempus,
ideo dicit ad tempus, quia mox resurrecturus erat
diem. Per ecbasin
Et patenti
currit, etiam sanguis cruor uocatur. Mansore
Nobilis s. locus ex eo, qui illic iacuit. Nobilior, qui inde
surrexit. Augebat
discipuli
sepulchrum sigillo et bulla
uigiliis. Excubiae dicuntur uigiliae diurnae, sicut uigiliae nocturnae.
Sabbata. Sabbata et sabbatum singulariter unum diem demonstrant.
Per hoc quod dicit septimum diem, commemorat ultimum
ostenditque diem dominicum, qui sequitur, primum esse, quia omne
tempus per . VII. dies uoluitur huius saeculi. Cum munere
cum unguento aromatibus perfecto. Aromatum genus est unguenti
6 an in marg. m. al. scr. A 27 referunt A
angeli; ideo in specie ignis apparuit angelus, ut terreret
custodes. Sopitos
mortuorum. Soluere
coopertum. D euectare
Perituros
festiuitas, in qua tuba canitis. Non unctus
tua uictima, quia in kalendis et in neomeniis
faciebant Iudei uictimas et elemosynas et magna conuiuia. F u scata
adoratis idolis adulterina facta est et in loco illius Christus sibi,
sociauit ecclesiam sicut apostolus dicit: Desponsauit sibi ecclesiam
non habentem maculam neque rugam. Beata uirgo Maria praesignat
ecclesiam, quia illa casta et uirgo fuit ante partum et post
partum, ita ecclesia cottidie spiritaliter filios deo gignit in baptismo
et tamen casta permanet fidei integritate. Diuulgans
Hoc poeticum est. Index
Duobus discipulis euntibus in castellum Emaus apparuit et in
fractione panis se demonstrauit. Obusti
u 8. Didymus interpretatur dubius uel simillimus, quia ex parte
similis erat Christo. Limine
Ars magica semper uult latere et nunquam demonstrare se nec
magus diligit eos, qui requirunt artem eius. Pendula
Fluctiuagam
numerus significat numerum electorum. Ret e praedicationem uocat,
quia sicut reti pisces, ita animae piorum praedicationibus discipulorum
coniunguntur. Dignis
capitur. Sicut illi rete miserunt in dextra, ita Christus suos in
dextera parte beatitudinis. Vlnis
Vnam A 7 AIIOKENT A 21 apyssna A,
panis uiuus. Spiritus sanctus ignis, quia Spiritus sanctus in
linguis igneis apparuit discipulis in die pentecostes. Hinc aqua
baptismatis. Epulis
reges et principes. Ritu
toris discumbebant. Toris
magistro. Operario
ciuitatula est in monte oliueti posita et interpretatur domus
oboediens. Dextra aequalem gloriam significat. Dominus non
habet dextram
Plurima innumerabilium bonorum discipuli non scripserunt omnia,
quae fecit Dominus, sed tantum scripserunt, quantum pertinet
ad saluandum genus humanum, quia si facerent, non potuisset
mundus capere. Carta dicta a Cartano oppido, ubi primum
repertus est usus cartarum, sicut pergamentum a Pergamo oppido.
Cartae sunt membranae, membranae autem sunt pelles ouium et
dicuntur eo quod a membris ouium exuantur. Descriptis miraculis
hortatur poeta secum omnes canere Christo et gratias
referre.
graece repercussio, inde paractericum carmen, dicitur repercussum
eo quod repercutitur unus uersus ab altero, hoc est initium
primi fit ultimum secundi. Vnius
ob causam. Minores i. posteri. Vnius
patuit
iniquum fratrem, quia Christus omnes discipulos suos fratres
appellat. Transitus
qualem locum perdidit. Parent
quia et nos ita transiemus. Aequor
ex lignis leuigatis fuit in mg. A 24 ũciũ (tn marg. initiG m. 2) A
est
futuram tegebat. Reserat
uenit hereditas Isaac. De Iacob loquitur, quomodo proeliatus est
cum angelo. Iacob claudus fuit, quia angelus eum tetigit in neruis,
et propter mysterium et ideo Iudei non manducant neruos. Gens
Venundatus a ueneo, is, quasi uenum eo, sed uenum non
est in usu. Fratrem
Aegypti. De Pharaone loquitur. Dum cessant
semper peris. Sanguine
filii Israel in pascha, de cuius sanguine fecerunt signa in
ostiis, quia angelus illa nocte transiebat per totam Aegyptum
interficiens omnia primogenita Aegypti, et ubi sanguis erat, nullum
malum faciebat. Obruit
Refecta
deus manna. Adoptat
adorauerunt idola. Sibi
homines ante legem nesciebant habere peccatum, non concupiscentiam,
nec ipsam sentiebant esse peccatum, donec insinuant, ut lex
dicens \'nec concupisces rem proximi tui\'. En lapis
lapide dicit, unde fluxerunt aquae. Iste lapis significat Christum,,
sicut ait apostolus petra autem erat Christus\'. Munus
Seditiosa: Dathan et Abiron, De filiis Israel loquitur,
quando insurgentes contra Moysen uoluerunt eum lapidare, et tunc
descendit ignis de caelo super holocaustum et consumpsit illud et
maximam partem castrorum in tantum, ut, si Aaron tenens turibulum
cum incenso non stetit inter mortuos et uiuos, paene omnes.
morerentur. Heres
deserto fuit mortuus excepto Iosue et Caleb. Et Iosue diuisit terram
populo suo; ita Christus disponit beata regna patris suis fidelibus.
Muros de Iericho dicit, quando filii Israel ueniebant de Aegypto
A 31 Calep A
Madianitas, petiit signum, ut esset ros super uellus siccata
terra et alia nocte esset ros super terram siccato uellero.
Vincis
qui cum pergeret in bellum promisit deo dare in munere quicquid
primum inuenisset. Qui et inuenit suam filiam dicens: Non claudam
os meum super te, sed deo implebo, quod dixi. Tamen dedit
ei spatium
hoc? Quia lex maledicebat omnes feminas, quae non haberent
semen. Affectum
filiam. Tulit
noua lege, ubi legitur: Si aliquis percusserit te in maxillam, praebe
ei alteram. Temerante
duros Iudeos, licet omnes crederent et signa mouerent,
sed omnes duri Iudei credere noluerunt* Tulit
poenis munera. Tulit
Adam, quasi sacrilegus peccando. Dura
discipuli eius fuerunt. Gustato
sanguis eius fuit effusus et cotidie potamus ex co. Euinxerat
quos non poterant supplicio terrere. Hostes
Properare aduenturn indicum priorum
nostra
Piis
ecclesia. C Corui
dicitur toruosus, non rectus. Visio Christi remuneratio erit electis
et damnatio reprobis. Spiritus longum habet spi, sed maluit poeta
corrumpere regulam quam minuere Trinitatem.
A 6 Iepte A (bis) 15 mouna A 20 a
portarrixin A = ixo
Baiolat
dicitur C. homines habens, graece hecatontarchos sicut chiliarchos
mille homines habens. Chile mille. Fletu rogitantis
Quaedam
quasi manibus confecta. gero graece siccum, miron unguentum,
inde xerofagi
dicitur, ubi uenduntur unguenta. Idem est et farmacopole, farma
est unguentum, cuius uenditores atque cultores mirocopi uocantur.
Chira graece manus, copos labor, inde chirocopi; hinc et copia
dicitur, quia omnis substantia ex labore constat. Sic bibliopole dicitur
locus, ubi libri uenduntur, quorum uenditores Sosii uocantur.
Sanna est obscenus sonitus narium, unde et pro irrisione ponitur.
Venditus
fortitudinem, et leo diabolus propter saeuitiam.
4 acatontarchos A 7 miro nunguentQ A 16 saeuitiam]
finit A