The following text is encoded in accordance with EpiDoc standards and with the CTS/CITE Architecture.
Magna curiositate et maiore longe memoria opus est ad
studendum, si qui uelit ex litteris receptissimis quibusque
philosophorum uel poetarum uel quorumlibet doc
saecularis magistrorum testimonia excerpere
ueritatis, ut aemuli persecutoresque eius de
et erroris in se et iniquitatis in nos rei
nonnulli quidem, quibus de pristina littera
labor et memoriae tenor perseuerauit, ad
penes nos condiderunt: commemorantes et contestificantes
in singula rationem et originem et traditionem et argumenta
sententiarum, per quae recognosci possit nihil nos aut nouum
aut portentosum suscepisse, de quo non etiam communes et
publicae litterae ad suffragium nobis patrocinentur, si quid
aut erroris eiecimus aut aequitatis admisimus. sed ne suis
quidem magistris alias probatissimis atque lectissimis fidem
inclinauit humana de incredulitate duritia, sicubi in argumenta
Christianae defensionis impi
deos humanis passionibus et fab
duri, cum ueritatis fores A 4 quis B
cuiusque Ciacconius 5 doctrina B ac om. B 8 rei euiucantur. ac
nonnulli lun 10 eum modum] duae tresve litterae (eum) in A perierwnt,
gentes Rig 11 testificantes A 12 in singula rationem et originem et
traditionem Priorius: in singulationS & originE. & traditione A, in suggillationem
et originem et traditionem B, in suggillationem et originum et
traditionum Latinius, in singula rationem et originem traditionum Oehlerus
argumenta sententiarum Priorius: sentenitiarum angumenta AB 16 ne
om. ABmg 17 atque lectissimis om. A 18 incrudelitate A 20 absignant
Itm 21 uarietatis A
prudentiae aut sapient
seu saeculum reuincens
nihil nobis erit cum litteris et do
cui in falso potius creditur quam in uero.
de unico et solo deo pronuntiauerunt. immo nihil
relatum sit, quod agnoscat Christianus, ne exprobrare possit.
sciunt
homines, ad quas nemo uenit nisi iam Christianus.
nouum testimonium aduoco, immo omni litteratura. notius,
omni doctrina agitatius, omni editione uulgatius, toto homine
maius id est totum quod est hominis. consiste in medio,
anima; seu diuina et aeterna res es secundum plures philosophos,
eo magis non me
quidem mortalis, ut Epicuro soli uidetur,
non debebis, seu de caelo exciperis seu de terra conciperis seu
numeris seu atomis concinnaris seu cum corpore incipis seu
post corpus induceris, undeunde et quoquo modo hominem
facis animal rationale, sensus et scientiae ca
non eam te aduoco, quae scholis formata, bybli
academiis et porticibus Atticis pasta sa
te simplicem et rudem et impolitam et idioticam
qualem te habent qui te solam habent, illam
de triuio, de textrino totam. imperitia tua
est, quoniam aliquantulae peritiae tuae nemo credit. ea ex-
sciam, Christi
tamen nunc a te testiA, ceremonias B 5 cui B, cum A potius B, eius A
6 pronuntiauer A 9 tantum Iun 12 aeditione A corr. 13 homines
A 15 mentieris Oiacconius: mentiens B 17 debens Urs -18 incoeperis
B, inciperis Iwn 22 academiis Pam: acadamicis A, academicis
B parta B, partam Gel, pastam Hild sapientia B eructas
Urs 24 prius te om. B 26 tuae om. A 27 in hominem B 28 est
A corr. 29 soles Urs
oderint et inrideant, quae te nunc consciam detineant.
Non placemus deum praedicantes hoc no
a quo omnia et sub quo uniuersa. dic testimonium, si
ita scis. nam te quoque palam et tota libertate, qua non
licet nobis,
dederit, et, si deus uoluerit. ea uoce et aliquem esse
significas et
uoluntatem, simul et ceteros negas deos esse, dum suis uocabulis
nuncupas, Saturnum,
solum deum confirmas quem tantum deum nominas, ut, cum
et illos interdum deos appellas, de alieno et quasi pro mutuo
usa uidearis. de natura quoque dei, quem praedicamus, nec
te latet. deus bonus, deus benefacit tua uox est. plane,
adicis, sed homo malus, scilicet contraria pro
et figuraliter exprobrans ideo ma
deo bono abscesserit. etiam, quod penes
benignitatis omnis benedictio inter nos su
et conuersationis sacramentum, benedicat
facile pronuntias quam Christiano necesse est, at cum in
super
sunt
et iudice
qui ad ista
sic d
anim
n
est:
diui
ipsius ABmg, conscientia detineant Oehlerus 3 dominum
B unico om. A 8 illic A corr. 9 negas om. A 10 nam
om. A 11 cum et Oehlerus: et cum AB 13 quam Rig 14 bonus
est B planeadicis A, plane ea dicis B 15 et contraria B 20 in A,
id B 21 dictionem ABmg proinde dicis B 23 despectorem A
datorem suum nouit, et si nouit, utique et timet, et tantum
postremo adauctorem. an non timet quem magis propitium
uelit quam iratum? unde igitur naturalis timor animae in deum,
si deus non nouit irasci? quomodo time
quid timetur, nisi ira? unde ira, nisi
unde animaduersio, nisi de iudicio? unde
potestate? cuius potestas summa, nisi dei solius?
tibi, anima, de conscientia suppetit domi ac foris nullo irridente,
uel prohibente praedicare, deus uidet omnia, et deo
unde tibi hoc
Cereris redimita, et pallio Saturni
in ipsis deni
Aesculapio stas, Iunonem
furuis galeam formis,
in tuo foro aliunde
alium deum pateris. o testimonium
daemonia te testem efficit Christiano
non
Chry
sustine
hominem
AB, non del. Gel ut tantum B 3 auctorem B, ad
auctorem (i. e. cum auctor tantus sit) Hartelius et quem AB, et del.
Gel 5 nouit] uult
Iam nunc quod ad n
quantum et ad ipsum st
manere post uitae dispunc
proque meritis aut crucia
sempiterno; quibus sust
pristinam eiusdemque hominis
quod et nihil mali ac boni sentire, possis sine carnis
passionalis facultate, et nulla ra
qui meruit iudicii passio
etsi honestior multo Pythagorica
etsi plenior Platonica, quae
reddit, etsi Epicurea grauior, quae
tamen propter suum nomen soli uanitati et
praesumptioni deputatur. sed non e
erit nostra praesumptio. primo enim, cum alicuius defuncti
recordaris, misellum uocas eum, non utique ut de bono
uitae ereptum, sed ut poenae et iudicio iam adscriptum. ceterum
alias securos uocas defunctos. profiteris et uitae incommodum
et mortis
extra portam cum ob
ad busta recedis aut B, odiis oportunum Iun 2 auersatione Bmg et
detestatione om. A 8 nouerunt A corr. apud] capit Iun, sapit Viae-
h
conius 10 necessariorum Ivm 11 in quantum Jtm 19 pitagorica A
21 epicura eagrauior A gratior Bmg 22 propter nomen solum Lat
23 praesump*tioni A 25 non utique ut scripsi: non utique quod AB,
non uti Lat 26 dereptum Lai poena A iuditio A 27 sfaros A
28 quando A 29 mattaeis B, mattyis Itm 30 recedis] cedis Lipsim
loqueris, cum ab eis longe
praesentibus et conrecumbenti
non possis. debes adulari propter
ergo uocas qui nihil sentit? quid,
maledicis, cuius memoriam cum alicuius
terram grauem inprecaris et cineri pe
aeque ex bona parte cui gratiam de
eius refrigerium comprecaris et ut
cupis. si nihil passionis est tibi
sensus perseuerantia, si denique nihil es
cur mentiris in te, quasi ali
immo cur in totum times mortem, si nihil
post mortem, quia nec experiundum post mor
dic
sed ut commodum | uitae amputantem, atquin cum et incommoda
partis metum diluis nec iam timenda est amissio bonorum,
quae altero bono id est incommodorum pace pensatur. non
est timendum quod nos liberat ab omni timendo. si times
uita decedere, quia optimam nosti, certe mortem timere non
debes, quam mal
scires autem malam,
esse post mortem quo
nunc naturalem
quod euadere non potest. Lex alte la parte congredior laetioris
spei post mortem. nA 2 est B eorum] cum Lat 3 conrecunbentibus A
4 quos laetius Lat: quod laetius B, quos lautius Rig 5 sqq. quid, cum
... facis, terram e. q. s. Lat 6 si cuius Iim 7 tormentum Gel: stramentum
AB 9 compraecaris A 11 es Gel: est AB 13 si om. A
mortem, si nihil es? tibi — experiundum e. q. s. Semlerus 14 quia
scripsi: qua AB 15 dicere B dicere potes Gel ut ultra quid
scripsi: ultra quid AB, ut aliquid Gel 17 excedas, lucratione scripsi:
excedant. lucratione A, excedant et lucratione B, excedas et lucratione
Gel, excedas, ea lucratione Iun, excidant, lucratione Oehlerus 18 diluis
Gel: diluit AB ne A 23 quam scripsi: quia B 26 laetiores B
uel Graecos uiros, quorum innu
mortis propter postumam famam
memoriae post mortem frequentandae ita
operibus uel simplici laude morum
ambitione nomen suum seruet? unde aniLmae hodie
affectare aliquid quod uelit post mortem et tantoperLe praeparare
quae sit usura post obitum? nihil utique de poste
curaret
e
cuius nos
anima
tanquam
Abiit iam et reuerti debet.
Haec testimonia animae quanto uera, tanto simplicia,
quanto simplicia, tanto uulgaria, quanto uulgaria, tanto communia,
quanto communia, tanto naturalia, quan
diuina. non puto cuiquam friuola et ridicula uideri posse, si
recogitet naturae maiestatem, ex qua cen
quantum dederis magistrae, tantum
magistra natura, anima discipula.
aut ista perdidicit, a deo traditum,
magistrae. quid anima pos
in te est aestimare
quae ut sentias efficit. recogita
augurem, in euentibus pros
data homini nouit diuinare? tam mirum,
est, nouit. etiam circumuenta ab aduersario B, et A grecos A innumerabilia elogia Oehlerus: innum
..... liae logia A, innumera elogia B 4 ista (A ?)B ut uel A, uel
ut B 6 anima B 7 adfectaret B praepararet Gel 8 quae sit
usura Rig: quaesitura ABmg, quo sit usura B 9 curaret Rig: sciret B
10 certior sis A, certioris B, certior es Gel 13 de om. B 14 abiit
Gel: habet AB 18 putem B friuola et ridicula Hild: friuolae
tridi .... A, friuolam et frigidum B, friuola et frigida Oehlerus 21 animad
A corr. docuit A 25 hominibus A 26 euntibus A 27 homini
nouit Gel: nouit homini AB 28 interrogationis signum post nouit
sustuli
ipsius. sic mirum, si a deo data eadem canit quae
de
do
opini
corroboratum
littera et prior sermo quam liber et prior sensus quam stilus
et prior homo ipse quam philosophus et poeta. numquid ergo
credendum est ante litteraturam et diuulgationem eius mutos
ab huiusmodi pronuntiationibus homines uixisse? nemo deum
et bonitatem eius, nemo mortem, nemo inferos loquebatur?
tam
labiis pa
germinassent, antequam Mercurius, opinor, natus fuisset.
unde
disseminare
protulerat
insiti
tantum
fidem
usurp
uestr
postera, quae, et ipsa a prioribus instrui sustinebant, cum,
etsi de ultimum et om. B, fuit in A 4 et prius del. Big 5 tacite commissam
Urs de uentilatis Gel 6 publicatum Iun 7 sermonandi A
9 phylosophus A 10 multos B 11 ab huiusmodi] absque Gel 14 etiam
hodie A, hodie iam B 15 prouideutior Bmg esse om. A 17 parat B
fuerint A antequam litterae in saeculo germinassent om. A 19 oro
Oehlerus: ordo AB contigit? unde nosse Iun usu A 22 olea ex
oleastro Lat 23 quarum addidi uel AB, non Pam 24 antecedantUt"
A 9.Q iiistrnntanfi frfil • inAt.1"11Ilt.1I. >4 R
cum ita sit, non multum refert, a deo formata sit animae conscientia
an litteris dei. quid igitur uis, homo, de humanis
sententiis litterarum tuarum exisse haec in usus communis
callositatem?
Crede itaque tuis
crede diuinis, sed de ani
elige quam ex
si tu tuis litteris du
ut et naturae et deo
credas. illa certe est
cuius es totus, quae tibi
nec mori, propter quam
Christianus, eam conueni. cur alium colens deum nominat?
cur, cum maledicendo spiritus deno
cur ad caelum contestatur et ad ter
seruit, alibi uindicem conuenit? cur
cur uerba habet Christianorum, quos nec auditos
uult ? cur aut nobis dedit ea uerba, aut accepit
cu
pra
es, si huic linguae soli aut Graecae, quae propinquae
hab
non
gentium unus homo, uarium nomen est, una anima, uaria uox,
unus spiritus, uarius sonus, propria cuique genti loquella, sed
loquellae materia communis. deus ubique et bonitas dei ubique,
daemonium ubique et maledictio daemonii ubique, iudicii
Gel 4 a litteris A 5 usu communi A 6 callositatem
Gel: scallositatem AB 7 credo ABmg 9 quem A 10 tu scripsi:
te AB, de Hartelius 11 credis A 12 quanti lun 15 cur (cum) Harnack
colat