Sufficienter ut arbitror et per libros antiquitatum, opulentissime uirorum Epaphrodite, legentibus eos aperui de nostro genere Iudaeorum, quia et uetustissimum est et primam conscientiam propriam habuit nec non et quemadmodum regionem, quam nunc habuimus, habitauit. quinque milia enim annorum numerum historiam continentem ex nostris sacris libris Graeco sermone conscripsi.

quoniam uero multos uideo respicientes blasphemiam quorundam insane prolatam et ea, quae a me de antiquitate conscripta sunt, non LBR, CP(Pa), e. — A, ed. pr(inc. Graeca) In L titulus deest, manus saeculi XVI uel XVII in marg. add.: De uetustate Iudeorum libri duo Iosephi aduersus appionem grammaticum; in B deest, spatium undecim uersuum librarius uacuum reliquit; in Cr M deest; in R deest, manus recentissivia add.: Fl. Iosephi contra Appionem; in C minio scripta sunt haec: Incipit liber uigesimus primus flauii Iosephi contra manethonem et plures alios qui liber non distinguitur per capitula sed totum simul legitur sub primo capitulo. Et hic incipit capitulum primum -::- -::-. Proinde alteri eiusdem paginae columnae inscribitur: Item capitulum primum contra manethonem et alios.- P exhibet haec: Incipit liber primus flauii Iosephi dissertissimi hystoriography contra manethonem egypticum et ceremonem stoycum et alios. Co(rsinianus 839) fol. 23: Inuectiue Iosaphi contra Apionem et Molonem. D(resdensis 118) habet haec ex Hieronymo de uir. ill. 13 sumpta: Iosephi machaciae filii hebraei genere sacerdotis ex hierosolymis de antiquitate Iudeorum contra Appionem grammaticum Alexandrinum capitulum primum. Eadem e uerbis capitulum primum omissis repetit. 2 Pa per §§ 1-3 collatus est. et] om. CPPa 3 apperui CP 5 conscientiam] ύπόστασιν nec non-habitauit] om. L (qui seruauit antea pro habuit uocem habitauit, L2 uit superscripto restituit: habuit) B (sed . prima manus in imo margine suppl.) e 7 enim milia tr. CPPa milia] niillis Pa 10 quae] quae dicta sunt B 1* credentes, putantes indicium, quasi nouellum sit nostrum genus, eo quod nulla memoria apud Graecorum nobiles

historiographos digni sunt habiti nostri maiores, pro omnibus his arbitratus sum oportere me breuiter haec dicta conscribere et derogantium quidem uesaniam spontaneumque increpare mendacium, aliorum uero ignorantiam pariter emendare, uniuersosque de nostra antiquitate, qui scilicet ueritatem amplectuntur, edocere.

utar autem in meis dictis testibus eis, qui de omni antiquitate apud Graecos fide digni sunt iudicati; eos autem, qui blaspheme de nobis atque fallaciter conscripserunt aliqua, per semetipsos conuictos indubitanter ostendam.

conabor autem etiam causas exponere, propter quas non multi in Graecis historiis gentis nostrae fecere memoriam, nec non et eos, qui de nobis nequaquam scribere siluerunt, nescientibus aut nescire simulantibus indicabo.

Primitus itaque satis ammiror eos, qui aestimant oportere de rebus antiquis Graecis tantummodo fidem haberi et ab eis consulendam esse ueritatis integritatem, nobis autem et aliis hominibus non esse credendum; sed ego omnia in his contraria uideo contigisse. quapropter decet non uanas opiniones inspicere sed ex ipsis rebus iustitiam ponderare.

omnia siquidem Graecorum noua et heri uel ut ita dicam LBR, CP(Pa), e. — Euseb A, ed. pr. 1 indiciumj ex Graeco TEv.p.Yjpiov scr., iudicium codd. indicium-genusj mendacium quasi nostrum sit genus e nostrum sit tr. R 3 hystoriagraphos Pa 5 et] abest a Graecis uesaniam L uesanum e spontaneumque] spontaneam simulque C spontaneam undique P spontaneum undique Pa 9 iudicati] iudicamu L iudicandi ex corr. L2,BRe 10 conscripsere ut solet in talibus e quod hoc solo loco noto 11 conuictos] a conuinctos L (-os s. L2) conuincta B conulctos C cumuinctos P conuicta e 12 autem] om. e 14 qui de] quidem e siluerunt] uoluerunt e 15 aut] autem R 16 primum C itaque] ita P extimant C exstimant B existimant e oportere post antiquis tr. R 17 habere LBe 20 quapropter] elye uarias e 22 siquidem] ye A heri uelj . here ut L (here in heri corr. recte X5) here uel C hec uel P herius e nuper facta cognouerit, hoc est fabricas ciuitatum et adinuentiones artium conscriptionesque legum cunctarumque rerum iunior apud eos est historiae diligentia conscribendae.

apud Aegyptios autem atque Chaldaeos et Phoenicas, desino enim nos illis connumerare, sicut ipsi fatentur res gestae antiquissimam et permanentem habent memoriae traditionem.

nam et locis omnes inhabitant, quae nequaquam aeris corruptioni subiaceant, et multam prouidentiam habuerunt, ut nihil horum, quae apud eos aguntur, sine memoria linquerentur, sed in publicis conscriptionibus semper a uiris sapientissimis dicarentur;

Graecorum uero regionem innumerae corruptiones inuaserunt rerum memoriam delentes. si autem nouas constituentes conuersationes omnium se praeesse crediderunt, sciant, quia etiam sero et uix naturam potuerunt agnoscere litterarum; nam antiquissimum earum usum habuisse creduntur a Phoenicibus et a Cadmo se didicisse gloriantur.

sed neque illo tempore poterit aliquis demonstrare seruatam conscriptionem neque in templis neque in publicis anathematibus, quando etiam de Troianis rebus, ubi tot annis militatum est, postea multa quaestio atque contentio facta est, utrum litteris usi LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 cognouerit] evooi, unde conieci; cognoui. et codd. e eopTjostc Euseb i hoc] haec e 3 iunor L diligenda P conscribende B (a 1. m. in -da corr.), conscribenda LRCPe 4 enim nos om. CP 5 ipse R fatentur ipsi tr. B 7 aeris] ex TOO xtpiiyovxoq 8 nihil horum] nichilh lorum L1 nihil eorum R 9 aguntur] geruntur R relinquerentur CP t 10 dicarentur] xa0iEpooa6at dicarentur B dictarentur RCP dicerentur e 12 si] åel, in codice suo Graeco s: habuisse uidetur interpres, qui postea, ut haberet apodosin, sciant quia inseruit qui e 13 sciant quia] in Graecis non extant. 14 sero] scio R 15 habuis Eex L 16 et a-didicisse] et cadmos (cadinos R) edidicisse (ex edidisse B e didicisse R) L (L2 s lineola a cadmo separatum cum e coniunxit) BR a cados e didicisse P illo tempore] å7t\' sxstvoo tou Xpóvou Euseb ša\' exstvoo too y. A 18 anathematicis P 19 de Troianis rebus-est] Trspi Twv ferct Tpoiav toaoútotç enat στρατευσάντων de jo troianis L (ipse expunxit) 20 usi sunt] usi sint BRCP sunt; et magis ueritas optinuit, eo quod usus modernarum litterarum illis fuisset incognitus.

constat autem, quoniam apud Graecos nulla inuenitur absolute conscriptio poema Homeri uetustior, et hunc etiam post bella Troiana fuisse manifestum est. et aiunt neque hunc litteris suum poema reliquisse, sed cantibus memoria reseruatum postea fuisse compositum et propterea multam in eo conspici dissonantiam.

qui autem historias apud eos conscribere temptauerunt, id est hi, qui circa Cadmum Milesium, et Acusilaus Argiuus et post hunc quicumque alii fuisse referuntur, paululum tempus Persicam apud Helladium militiam praecesserunt.

sed etiam eos, qui de caelestibus et diuinis primitus apud Graecos philosophati sunt, id est Pherecydem Syrum et Pythagoram et Thaletem omnes concorditer confitentur Aegyptiorum et Chaldaeorum fuisse discipulos et breuiter conscripsisse, quae a Graecis omnium antiquissima iudicantur, ita ut uix ea credant ab illis fuisse conscripta.

Quomodo ergo non est inrationabile, ut tali fastu uegetentur Graeci, tamquam soli sciant uetera et ueritatem eorum sub scrupulositate contradant? an quis non ab ipsis LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 usus] usu CP 2 fuisse P incognitQ C 3 conscri B, quod rec. ntan. parum recte correxit in conscribi poemate L3 Re omeri C 4 et] om. R 5 aiunt] ante e 6 cantibus] ᾀσμάτων A Ypap-fJ-wtwv Eu... -memoriae R recte? 7 multa B conspexi e dissonantia LB dissonan- tia L3 9 hi] om. CP circa] carca L (i s. L3) CP circa cadmura] circadamum e cadinum R mileseum LB milefium P acusilaum CP Argiuus et] argius et LBR argiuis. sed C argiuisset P 10 paulum R 11 apud Helladium] šn rfjV \'EXXotoa apud hellidium CP apud hellanicura e eos etiam tr. e 12 primitiis ex -tus corr. B2 13 sunt, om. e id est] idem e fericidem codd. siru L cyrum R Saptov fi pithagora L corr. L3 14 thalitem LBP thales L3 (s. c les) talethem li 16 ut] om. LBRe, s. L3. 18 inrationabile] irrationabile RPe fastuj conieci. factu Le facto BRCP 19 uegentur (te s. 1 vi.) B uegerentur P a ueritatem] in marg. L3 add.: c (i. e. corrigas) uetustatem 20 contradant. an quis] de antiquis e an quis] e Graecis i, tt; restitui, aqub LBB a quibus CP conscriptoribus facillime discat, quia neque firmiter scientes aliquid conscripserunt, sed quod unusquisque opinatus est hoc studuit explanare? unde etiam libris suis alterutros. arguunt et ualde contraria ex rebus eisdem non piget eos edicere.

sed ego uidebor me potioribus esse superfluus, si explanare uoluero, quantis quidem locis Hellanicus ab Acusilao de genealogiis discrepat et in quantis Isidiotum corrigit Acusilaus aut quomodo Ephorus quidem Hellanicum in plurimis ostendit esse mendacem, Ephorum uero Timaeus et . Timaeum qui post illum fuerunt. Herodotum uero cuncti;

sed neque de Siculis cum Antiocho et Philisto aut Callia Timaeus concordare dignatus est neque rursus de Atticis hi, qui Atthidas conscripserunt, aut de Argolicis, qui de Argis historiam protulerunt, alterutros consecuti sunt.

et quid oportet dicere de ciuitatibus breuibusque rebus, quando de militia Persica et his quae in ea sunt gesta tantum uiri probatissimi discordasse noscuntur? in multis autem etiam Thucydides tamquam fallax accusatur, licet scrupulosissimam secundum se historiam conscripsisse uideatur.

Causae uero huius dissonantiae multae quidem forsan LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 discant codd. e jj.a6oi neque] frrav A jirak iv Euseb 4 exj περὶ, ttapa legisse uidetur interpres, nisi ex in de corrigi iusseris. non eos piget (eos in ras.) tr. B eos om. e 5 educere B dicere CP me] ne Le om. CP superfluum e 6 hellanifus L fin c L1 ita correxit, ut similis litterae f existeret, unde in hellanufus nomen abiit apud Cr M hellanitiis P agesilao e 7 genealogiis] -al- in r. B geonologiis M Isidiotum] \'HaioSov ysiodo(-di- P)tum CP herodotum De 8 implurimis B 9 et] xal om. LPe 10 herodotum] Frodotum L Trodotum B erodotum B Terodotum C koerodotum P 11 Siculis] singulis codd. e oixsXd>v A calia LB 12 athicis P 13 attidas LBe atticas RC2 14 pertulerunt R 16 militia Persica] cum Eusebio concinit, tyjs περιοιϰήσεως Wr,; Περσιϰη̃ς A de militia ex dicere malitia corr. L2 tantum] tn R uiri Ix. B 17 autem] om. CP 18 Thucydides tamquam] thucididis tamquam LBR (thuchidis R) thucididista quam CP 20 huius] τοιαύτης Euseb τοσαύτης A quidem] om. Be et aliae quaerere uolentibus apparebunt. ego uero duabus quas dicturus sum maximam huius summam diuersitatis ascribo. et quidem primum dico eam, quae mihi proprior esse uidetur,

id est eo quod ab initio non fuerit studium apud Graecos publicas de his quae semper aguntur proferre conscriptiones. hoc etenim praecipue et errorem et potestatem mentiendi posteris uetus aliquid uolentibus scriptitare concessit.

non enim solummodo apud alios Graecos publica conscriptio est neglecta, sed neque apud ipsos Athenienses, quos terrigenas esse dicunt disciplinaeque cultores, aliquid huiusmodi reperitur factum, sed publicarum litterarum antiquissimas esse dicunt leges, quae a Dracone eis ex Phoenicibus sunt conscriptae ante modicum tempus tyrannidis Pisistrati.

de Arcadibus autem in antiquitate gloriantibus quid oportet dici? uix enim isti et postea litteris eruditi sunt.

Cum ergo conscriptio nulla proponeretur, quae et discere uolentes edoceret et mentientes argueret, multa inter alterutros conscriptores discordia generata est.

secunda uero causa uarietatis post illam haec ponenda est, quoniam qui ad conscribendum se praeparabant non studium ueritatis exhibuerunt, licet haec promissio semper habeatur in promptu, sed uerborum magis habuere prolationem maximam.

et quemadmodum LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 3 primum] plurimum R propriorum R 4 ab initio] ἐξ ἀρχη̃ς A ἐξετασθη̃ναι Euseb 5 quae aguntur et semper proferre C q; aguntur semper proferre P 6 et ante errorem] om. R et post errorem] de P metiendi L (L2 s. n) 7 scriptare L (L2 s. ti) 10 huiusmodo L (L2 in -di corr.) factum] om. e 11 antiquissimis L (correxit L2) R dicunt esse tr. P 12 dracone eis] draconeis R ex Phoenicibus] περὶ. \'twv cov!*u»v (ϕοινίϰων A) 13 de Arcadibus] dicarcadibus L (ic litteris superp. L2 e) dica reatibus B 14 isti om. R 16 nulla] ulla P praepone- 8 retur e 17 uolentes] uolentis L (L3 in m. : c tes) uolentibus B (ras. in -tes mut. B2) uolentibus e 18 secunda-ponenda est] om. De uarietatis scribenduiu causa tr. R 19 ad conscribendum] ad pre con spo crinendum L (L2 superscr.) ad pscribendum Be ad praeconscribendum R ad componendum P 21 impromtu LB 22 habuere] ex ἐπεδείϰνυντο coneci, habere- codd. e quamadmodum R laudari se in hoc super alios aestimarent, ad hoc potius semet ipsos aptabant, aliqui uero ad fabulas sunt conuersi, aliqui autem ad gratiam aut ciuitates laudantes aut reges; alii semet ipsos ad accusandas causas aut conscriptores tradiderunt in hoc se fore probabiles aestimantes et omnino hoc agentes, quod historiae nimis aduersum est.

uerae siquidem historiae indicium est, si de hisdem rebus omnes eadem dicant atque conscribant. hi uero cum quaedam aliter conscriberent quam alii, tunc se putabant omnium ueraciores ostendi.

quapropter causa quidem uerborum et calliditatis eorum cedere nos Graecis oportet, non autem de antiqua historiae ueritate et maxime de rebus propriis uniuscuiusque prouinciae.

Quoniam uero apud Aegyptios et Babylonios ex longissimis olim temporibus circa conscriptiones diligentia fuit, quando sacerdotibus erat iniunctum et circa eas ipsi philosophabantur, Chaldaei uero apud Babylonios, et quia praecipue Graecis immixti usi sunt Phoenices litteris circa dispensationes uitae et communium operum traditionem, dum consentiant omnes, tacendum hoc puto.

de nostris uero progenitoribus,: quia eandem quam praedicti habuerunt in conscriptionibus sollicitudinem, desino dicere etiam potiorem, pontificibus et prophetis hoc imperantes, et quia usque ad nostra tempora LBR, CP, e. — Enseb A, ed. pr. 1 super, up in ras. L2 aestimarent] extimarent CP 2 conuersi sunt tr. R 3 aliqui] alii C 4 acusandas B aut] om. B expunxit Ll YJ 5 sese CP fore] forte codd. e ex Graeco eoSoxtpjsstv emendaui aestimantes] existimantes C 7 de] om. e hisdem] eisdem e 8 hi uero] hinc CP cum-alii) e: xauta γράψειαν Itspa)? A (omisso p.-ii ab Eusebio post ei prolato) aliterj taliter B 9 ali R 10 causa] causas LBRe calliditates R calliditatis eorum] -riįç ev TOUTOI? oscvonjTos 12 propriis] propriae LBRe 13 Quoniam uero] quando (qri) P uero] om. C apud] om. e 15 eos R philosophiopbabant R philosophabant LBeCP cfr. uero lib. II § 23 philosophati sunt 16 et quia] quiue CP 17 usi sunt inter uersus suppl. Z2 phenices L phenicis corr. L2B . phoenicis e dispensationem R 18 traditionum CPL (ipse in -em corr.) 20 quia] qui CP cum multa integritate sefuatum est, si oportet audentius dici, etiam seruabitur, conabor breuiter edocere.

Non enim solummodo ab initio probatissimos uiros et in dei placatione praeparatos ad haec exercenda constituerunt, sed quatenus etiam genus sacerdotum sine permixtione purumque consisteret prouiderunt.

oportet enim eum, qui sacerdotium habiturus est, ex eiusdem gentis nasci muliere et neque ad pecunias neque ad honores inspicere et de hoc per antiquam lineam et multis testibus approbare.

quod scilicet agimus non solum in ipsa Iudaea, sed ubicumque nostri generis constitutio reperitur, etiam ibi integritas ista seruatur

circa nuptias sacerdotum, hoc est in Aegypto et Babylonia et quocumque terrarum orbe quilibet de sacerdotum genere sunt dispersi. mittunt enim in Hierosolymam conscribentes a patre nomen nuptae et antiquorum progenitorum, quicumque huius rei testimonia praebuerunt.

si autem bella proueniant, sicut iam crebro factum est, dum Antiochus Epiphanes ad nostram uenisset regionem et Pompeius Magnus et Quin-

tillus Varus, et praecipue nostris gesta temporibus, tunc hi qui de sacerdotibus supersunt ex antiquis litteris iterum noua conficiunt et probant mulieres, quae relinquuntur. non enim ad captiuas accedunt alienigenarum consortia formidantes.

indicium uero integritatis hoc maximum est, quia pontifices apud nos a duobus milibus annis denominati filii a patre conscripti sunt. his autem qui praedicti sunt, si quid LBR, CP, e. — A, ed. pr. 2 dici] dicere C om. e seruabitur] seruatum est P 4 in dei] ex Graecis correxi, inde codd. e plecatione R 6 qui-habiturus est] TOV μετέχονα 7 eiusdem] eius R 8 <et> neque LBe honeres P et de hoc-approbare] Graeca paululum rnutauit interpres 9 approbari CP 11 reperietur R et<in>R 13 qua cum que R orbe] urbe L (corr. L3 in orbe) BR quilicet P de] om. R 14 enim] et R 15 quicumque] y.al Ti\'vss, unde conicias et esse inserendum 16 rei om. C 17 sicuti P crebros R anthiochis R 18 quintilus uarrus R quintilius e 22 accedunt] sequuntur in textu Graeco insiticia ut uidetur haec: itoXXax:; γενονυιω̃ν aOTats 23 iudicium R 25 his autem qui praedicti suntinterdicitur] Graeca non intellexit interpres si quidj siquidem R praeuaricentur, interdicitur, ne uel ad altare accedant uel alia sanctificatione fungantur.

recte siquidem, potius autem necessarie, cum neque conscribendi potestas omnibus data, neque aliqua sit in descriptione discordia, sed solummodo prophetis antiquissima quidem et ueterrima secundum inspirationem factam a deo cognoscentibus, alia uero secundum se sicuti facta sunt palam conscribentibus,

infiniti libri non sunt apud nos discordantes et sibimet repugnantes, sed solummodo duo et uiginti libri habentes temporis totius conscriptionem, quorum iuste fides ammittitur.

horum ergo quinque quidem sunt Moyseos, qui natiuitates continent et humanae generationis traditionem habent usque ad eius mortem: hoc tempus de tribus milibus annis paululum minus est.

a morte uero Moyseos usque ad Artaxerxem Persarum regem, qui fuit post Xerxem, prophetae post Moysen ea, quae secundum eos sunt gesta, conscripserunt in tredecim libris. reliqui uero quattuor hymnos in deum et uitae humanae noscuntur pignora continere.

ab Artaxerxe uero usque ad nostrum tempus singula quidem conscripta, non tamen priorum simili fide sunt habita, eo quod non fuerit certa successio prophetarum.

palam namque est ipsis operibus, quemammodum nos propriis litteris credimus; tanto namque saeculo iam praeterito neque adicere LBR, CP, e. - Euseb A, ed. pr. 1 uel prius] ut P altare] altarium LR altaria L3 (superscrc ria) . r 3 conscribendi] TO ujtoypaostv A alia e 4 descriptione] disceptione L discerptione B discrepatione R discretione e 5 conspirationem C 6 a deo] ad eo LB sunt facti tr. e facta] facti LBBCPe facta correx. C2 recte ut arbitror. 7 infiniti] infiniti enim C infiniti e (i. e. d est) P 10 ammittitur corr. Z2 11 natiuitates] tod; ts vojaooc; Euseb γενομένους A continet L (-et L-) humanae generaticnis] τη̃ς avbpturcoYo- vb; Euseb <xr.\' ἀνθρωπογενίας A generationes LlB 12 habentJ om. B mortem] tsXsottj?. 14 artaxerxen R artaxersem C Xerxen .R Xersem C 15 ea] et ea R et e 16 tresdecim P quatuor CP hymno R 17 pignora noscuntur tr. R 18 Artaxerse C 19 conscripta <sunt\'> li primorum R priori e 21 quemammodum] P quemadmodum reliqui codd. nos] om. P credimusJ πεπιστεύϰαμεν A icposaasv Euseb 22 addicere e quisquam aliquid nec auferre nec transformare praesumpsit. omnibus enim insertum est mox ex prima generatione Iudaeis haec diuina dogmata nominare et in his utique permanere et propter ea, si oporteat, mori libenter.

iam itaque multi captiuorum frequenter tormentis affecti sunt et mortes uarias in theatris sustinuerunt, ne ullum uerbum contra leges ammitterent aut conscriptiones habitas postea uiolarent.

qui Graecorum aliquid tale perpessus est? quando neque fortuitam sustinere laesionem uolunt, licet omnia apud eos scripta destruantur;

uerba enim haec esse putant secundum conscribentium uoluntates exposita. et hoc iuste etiam de antiquis sapiunt, quoniam aliquos nunc quoque uident praesumentes de his rebus conscribere, quibus neque ipsi interfuerunt, neque credere scientibus adquiescunt.

denique de bello, quod apud nos contigit nuper, quidam historias conscribentes ediderunt, dum neque ad ea loca uenerint, neque in proximo rerum gestarum fuerint, sed ex auditu quaedam pauca componentes inpudenter semet ipsos uidentur historiae nomine iactitare.

Ego uero et ex omni bello et quae ibi particulariter gesta sunt, ueram descriptionem feci, dum ipse rebus omnibus interfuerim;

dux etenim apud nos Galilaeorum eram, donec fuit defendendi facultas. contigit autem ut caperer a Romanis et habentes me Vespasianus et Titus in custodia uniuersa semper inspicere faciebant. primo quidem uinctus, LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 quisquam] s in rasura L quicquam Be aliquis e neque auferre R 2 mox] ex mos corr. C ex] Graecum ex secutus scripsi cum ed. Mediol. et codd. e 3 docmata B nominare] ovofxaCetv A vojuCsiv Euseb 3 itaque] ita R utique CP 6 ammitterent] amitterent (d 1 m. s.) L admitterent rell. codd. e 7 postea] om. e qui] cons pro S ziq exhibet A quis CP 8 furtuitam LB (corr. B1) e 9 sostinere e scripta] conscripta R 14 crederej muQeaOai, interpres legisse uidetur im\'6sG6ai adquiescunt] ἐϕιλοτιμήθησπν acquiescunt BC 15 nuper contigit tr. CP conscribentes om. P 20 uero et] et om. R ex] rcept, unde conicio de p 21 discrtionem L rebus <et> L 22 interfueram R 24 uespesianus e postea uero solutus cum Tito ab Alexandria propter obsessionem Hierosolymorum directus sum.

eo tempore nihil est gestum, quod meam potuisset latere notitiam. nam uidens Romanorum exercitum uniuersa sub diligentia describebam s et ea quae nuntiabantur ab his, qui semet ipsos tradebant, ego solus integrius intellegens disponebam.

deinde Romae tempus uacationis habens, omni iam negotio praeparato usus aliquibus cooperantibus mihi propter eloquentiam Graecam rerum editionem exhibui. tantaque mihi securitas adfuit ueritatis, ut primos omnium imperatores belli Vespasianum et Titum testes exposcerem.

primum namque illis optuli libros, et post illos multis quidem Romanorum qui bellis interfuerunt, plurimis uero nostrorum eos etiam uenundaui, qui Graeca sapientia uidebantur imbuti, quorum est Iulius Arche- . laus, Herodes honestissimus et ipse ammirabilis rex Agrippas.

isti siquidem uniuersi testimonium perhibuerunt, quia uentatem diligens excolui, non reprimentes forsitan aut tacentes, si quid gestorum per ignorantiam aut per gratiam commutaui aut praetermisi.

20 Quidam uero praui homines derogare meae historiae sunt conati, tamquam in scolis adulescentium propositum exercentes et accusationis insperatae atque detractionis facientes opus, cum oporteat illud sciri, quia conuenit LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 propter] 1tpÓç 2 directus] ductus C 3 meam] in eam P uidens] uideris P 4 discribebam L describenda P 6 intelligens LBR e Romae] rone R 9 editionem] eruditionem JLe edionem B rcapoi- Sooiv, ex quo conicio scribendum esse: traditionem ueritatis] om. B 10 imperatoros R uespesianum e 11 <non> exposcerein e 13 uenundedi B uenadaui CP 14 archealaus B (correx. ipse in archelaus) 15 et ipse] aixoc agrippa BRe 17 diligenter B ἐπιμελω̃ς exolui R reprimentes] ὑποστειλάμενοι reprimens L (te s. Lz) BBQ forsitam P aut] non R tacentes] σιωπήσαντες tacens LBe 18 siJ 7^ A 20 derogaui L (re s. L2 litteris ui expunctis) 21 scholis e adolescentium Be ppositum P 22 excercentes L inspiratae codd. e detractiones L (ipse corr.) 23 cum] eum R quia <quod> LBe promittentem aliis rerum ueracium traditionem ipsum prius haec nosse certissime aut rebus gestis adhaerendo aut ab scientibus

consulendo, quod ego praecipue circa utrumque me credo fecisse negotium. antiquitatis namque libros, sicuti dixi, ex uoluminibus sacris interpretatus sum, cum essem genere sacerdos et participarer illarum sapientiam litterarum;

historiam uero belli conscripsi multarum quidem actionum ipse operator, plurimarum uero inspector existens et omnino eorum quae dicta uel gesta sunt nihil ignorans.

quomodo ergo non procaces quilibet aestimabit eos, qui aduersum me nituntur de ueritate contendere? qui licet imperatorum commenta legisse dicantur, non tamen nostrorum repugnantium rebus interfuerunt.

De rebus itaque necessariam feci digressionem significare uolens facilitatem eorum, qui historiam scribere compromittunt-

promittunt, et sufficienter, sicuti reor, palam faciens, quia conscriptio rerum apud barbaros potius sollemnior, quam apud Graecos est, uolo paululum primitus disputare aduersus eos, qui contendunt nouellam esse nostram conuersationem, eo quod. nihil de nobis, ut aiunt illi, dictum sit conscriptoribus Graecis;

deinde testimonia antiquitatis ex aliorum litteris LBR, CP, e. — A, ed. pr. h 1 traditionu L (L2 corr.) BR nosce Re 2 aderendo B inhaerendo R a scientibus CP 3 ergo L utrum quia R 5 geneere L2 corr. 6 parti tieiparer] ex participaret corr. Ll parti parer B participarem Ce sapientia BRP 10 aestimabit] extimabit C exstimabit P existimabit e 11 legisse dicantur] legantur R 12 dicantur] λέγωσιν dicnntur (n in a corr. 1 m.) B dicuntur e 14 necessarium (u in a corr. L) LCP digressionem] disgressionem P descriptionem e, in marg. add. LB: ai. (i. e. alii) discret (c L) ionem 15 facultatem codd. e 16 faciens] facient L faciunt LlBe 17 rerum] i. e. tWV πραγμάτων; \'rwv παλαιω̄ν A quamI om. R 18 uoloj uolo <autem> CP aduersus] apud R 19 conuers sationem] consonantiam R 20 ut aiunt de nobis tr. R illi B2 21 et ante Graecis supr. uers. add. L2 <antiquis\'> Graecis R testimonia post antiquitatis errore repetiuit statimque deleu. B exhibebo et eos, qui nostro blasphemant generi, ualde ipsi rationi blasphemare monstrabo.

Nos igitur neque regionem maritimam habitamus, neque mercimoniis congaudemus, neque per haec alterutris peregrinationibus fatigamur, sed sunt quidem nostrae ciuitates procul a mari positae, regionemque uberrimam possidentes in ea assidue laboramus, praecipue circa filiorum nutrimenta studentes, legumque custodiam et traditionem pietatis totius opus uitae necessarium iudicamus.

cum assit igitur his, quae praedicta sunt, conuersationi nostrae etiam uita remotior, nihil fuit in antiquis temporibus, quod faceret nobis permixtionem Graecorum, sicut Aegyptiis mercimonia, quae ab eis reiciuntur et ad eos rursus introducuntur, et iterum habitatoribus Phoeniciae maritimae studentibus circa contractus atque negotia amore pecuniae requisita.

sed neque circa latrocinia sicut quidam alii uacauerunt aut amplius habere concupiscentes patres nostri ad bella conuersi sunt, licet regio nostra multa milia uirorum fortium possideret.

Phoenices ergo propter negotia ad Graecorum prouinciam nauigantes repente sunt agniti et per illos Aegyptii et omnes, a quibus ad Graecos onera deuehebant inmensa maria proscindentes.

Medi uero postea atque Persae palam in AsŲt regnauerunt et usque ad alteram Epirum Persae militauerunt. Thraces autem LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 ipsi rationi] lv \'tOtç ),ó,otç A corrupta lectione, abzwv zoiq Xoyotg? 3 regionem] nationem R 4 mercimoniis] ex mocimoniis corr. ipse B cumgaudemus R hoc e alterutros (i superscripto) L 5 fatigamus R sed sunt quidem] dXV stat jiiv, unde scripsi, sed quidem codd. e 6 positae] possit P 7 nutrimenta tiliorum tr. R 8 opus totius tr. RCP 9 assit] i as (i. e. animis) P qui praedicti R 10 conuersationis conicio etiam inter lin. suppl. L 11 nihil fuitj ouSsv A ouS £ v ed. pr. nobis om. B 12 aegyptus BCP reiciuntur eis tr. sed ipse corr. B 13 habitatores CP 14 contratus P 16 aut-conuersi sunt] yj zb rcXeov sysiv otcioov πολεμοῡντες itpctojaav A — ἀξιοῡντες etg πολέμους itp. coni, 21 onera] honorem L (L3 corr. honera) BRPe honores C proacindentes] possidentes R 23 ad] supr. lin. add. B alteram Epirum] Wrs ήμετέρας ἠπείρου A haud recte, ŚtŚpa.ç interpres uertit trhaces B traces RCP propter uicinitatem et Scythicum ab his, qui Pontum nauigant, cogniti sunt.

et omnino uniuersi iuxta mare uel orientale uel hesperium habitantes aliquid conscribere uolentibus cogniti facti sunt, qui uero superius habitabant et procul a mari multis sunt temporibus ignorati.

et hoc apparet etiam circa Europam contigisse: quando de Romanorum ciuitate tam longo tempore adepta potestate tantasque causas belli conficiente neque Herodotus neque Thucydides nec ullus qui fuit cum istis fecit aliquam mentionem; sed sero tandem et uix ad Graecos potuit eorum notitia peruenire.

de Galatis enim et Hiberis sic ignorauerunt hi, qui putantur subtilissimi conscriptores. quorum est Ephorus, ut unam ciuitatem esse arbitraretur Hiberas, qui tantam partem hesperiae terrae noscuntur inhabitare, et neque mores eorum, qui fiunt apud eos uel qui dicuntur, tamquam sic utentibus referre praesumpsit.

causa uero ignorantiae ueritatis est, eo quod procul abessent. ut autem falsa conscriberent, eo quod uellent uideri aliquid amplius ab aliis rettulisse. quomodo ergo mirari decet, si neque nostra gens plurimis erat certa, neque ad scribendum LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 propterui ciuitatem P uicinitatem] uicini in ras. B Scythicum] 10 ExuQckov scit(h P)iam codd. scytiam e 2 uniuersa LBRe iuxta mare uniuersa tr. R mare s. lin. add. B 3 uolentes (entes in ras. C) CP 4 sunt facti tr. C, 1 m. corr. 5 multi L 1 m. sunt... ignorati] ἠγνοήθησαν ed. pr. ἠγνόησαν A ign. temp. tr. R 6 tam-potestate] codd., Totaoxtjv h jiaxpoO Suvatr.v ϰεϰτημένης. propterea conicio: tantam longo tempore adepta 6 Qt potestatem 8 herodotus] lorodotus LB erodotus (c ero s.) L3 herodus R 1 m. thu (tu R) cididis codd. -des L1 nec] neque R 10 notitia peruenire] om. e Galathis e enim] autem R 11 hyberis Ce 12 arbitrarentur L 13 Hiberas] ex heberas corr. L heberos R hyberas CPe qui] quod P tantum LBP tamen R 14 et neque-praesumpsit] non intellexit Graeca interpres qui] 3 C eos] nos (t. e. hos) C qui] q C 15 praesumpsit] ἐτόλμησαν praesumunt e 16 abesset R ut] eum P 18 ab aliis] oni. C de se aliquam dedit occasionem ita constituta procul a mari et ita conuersari deliberans?

Pone igitur nos argumento uti uelle Graecorum, quia non est eorum genus antiquum, eo quod neque in nostris uoluminibus de eis sit aliquid dictum: nonne omnino deridebunt causas huiusmodi a me prolatas et testes uicinae regionis adducent antiquitatis suae?

igitur ego hoc conabor efficere: Aegyptiis enim et Phoenicibus praecipue testibus utar, cum nullus eorum potuerit tamquam falsum accusare testimonium; et uidentur maxime circa nos inimici in communi quidem omnes Aegyptii, Phoenicum uero Tyrii.

de Chaldaeis autem nequaquam hoc dicere potero, quoniam et generis nostri principes constituti sunt et propter cognationem in conscriptionibus suis meminere Iudaeorum.

- cum uero fidem de his praebuero et blasphemias falsas ostendero, tunc etiam Graecorum conscriptores memorabo, qui Iudaeorum fecere memoriam, ut neque huiusmodi occasio relinquatur inuidis nobis faciendae contentionis.

Inchoabo autem primitus a litteris Aegyptiorum, quas non arbitrantur commendare quae nostra sunt. Manethon LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 ita] et ita e 2 conuersari] ex pioxeuetv emendaui et ex coniectura Co conuersi LBRCe conuerslP ? 4 genus eorum tr. e 5 deridebunt] describunt R 6 huiusmodi] ante et post causas iterat R probatas e adducunt LBRe 7 igitur-efficere) om. M igitur] legitur P hoc] coc L, h s, uers. suppl. B 8 enim] om. e 9 et] fap \')tal ort etenim conicio 11 <et> Phoenicum e 12 hoc] tauto toOto 15 et blasphemias falsas ostendero] in textu Graeco non inueniuntur 17 inuidis] in undis P in iudaeis e 19 inchobo B autem] QS Eus Srj A quas-nostra sunt] Iosephus prorsus alia expressit, interpres corruptela codicis sui deceptus sententiam aliquam a re non alienam enucleare conatus est. 20 non arbitrantur] oux otovTat uertit interpres, oiix oiovts A oūX oiov ts recte Euseb 19 quas non—18, 1 Aegyptiorum] om. oculis aberrans librarius L, in marg. suppl. 1 m. 20 quae nostra sunt] taxuvujv Manethon] MavsQaiv A MaveOio? restituit Niese ex Theophilo et Eusebio XXXVII Iosephus pars 6. 2 itaque genere uir Aegyptiorum, Graeca disciplina participatus, sicut palam est, scripsit enim uoce Helladica, paternae regionis historiam ex sacris, sicuti ait ipse, interpretatus libris, frequenter arguit Herodotum in Aegyptiacis ignoratione mentitum.

ipse quidem Manethon in secundo Aegyptiacorum haec de nobis scribit. ponam uero etiam sermonem eius tamquam testimonii iure prolatum: "Honorabile nomen.

sub hoc nescio quomodo deus inspirauit et praeter spem ex partibus orientalibus homines genere ignobiles adepta fiducia in prouincia castra metati sunt et facile ac sine bello eam potenterque ceperunt;

et principes eius alligantes de cetero ciuitates crudeliter incenderunt et deorum templa uerterunt. circa omnes uero prouinciales inimicissime usi sunt alios quidem perimentes, aliorum uero et filios et coniuges ad seruitia redigentes.

nouissime uero et unum regem ex se fecerunt, cui nomen erat Sualitis. hic in Memphide ueniens superiorem inferioremque prouinciam diuidens et castra in oportunis relinquens locis, maxime etiam partes muniuit orientales prospiciens, quoniam Assyrii aliquando plus ualentes erant desideraturi regnum eius inuadere.

inueniens autem in Nomotosuati ciuitatem oportunissimam, positam quidem ad orientem LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 2 paternae regionis bistsriam] t-YJv rcaTptov toToptav, religionis codd. e sicuti RPe 3 III/storiam B ex sacris ... libris] Sx twV lepcov Euseb h twv iepswv A 4 ignorantione L ignorantie R 5 ipse] aaroc A OUTO? Euseb secunda R 6 sermonum LBCPe 7 Honorabile nomen] ortum est ex TOO τίμαιος ovofjia codicis A, sub TOU τίμαιος fortasse Too- Ofiujatc nomen regis Aegyptiaci latet. similis error in Chronicis Eusebii Armen 8 inspirauit] avTeitvsuaev in orientalibus partibus R 9 prouinciam conicio 10 metati P potenterque eam tr. B potenter R 11 alligantes] xetpwoap.syot 12 et eorum R uerterunt] euerterunt rec. m. in P 14 et coniuges et filios tr. R 16 Sualitis] SaXaTt? A SaXtTt? A2 memfide LCP mem (-n- L7) fitide L2 B mefide e 17 diuidens] Sao|j.oXoYwv et] om. LBRe opurtunis P 18 locis relinquens If. M partes] ex patres mut. L2 20 eius] TTJS αὐτη̃ς A eum e inuenies LBRe in Nomotosuati] ἐν vóp.<p TW Satrg A 21 opurtunissimam B quidem om. R Bubastitis fluminis, quae appellabatur a quadam antiqua theologia Euaris; hanc fabricatus est et muris maximis communiuit collocans ibi multitudinem armatorum usque ad ducenta quadraginta milia uirorum eam custodientium.

hic autem messis tempore ueniebat, tam ut frumenta metiretur et mercedes exsolueret, quam ut armatos pro terrore extraneorum diligenter exercitaret. qui dum regnasset decem et nouem annis uita priuatus est.

post hunc autem regnauit alter quattuor et quadraginta annis Beon nomine; post quem alter Apachas sex et triginta annis et mensibus septem, deinde et Apofis unum et sexaginta et Samnas quinquaginta et mense uno;

post hos autem omnes Ases nouem et quadraginta et mensibus duobus. et isti quidem sex apud eos fuerunt primi reges debellantes semper et maxime Aegypti radicem amputare cupientes.

uocabatur autem omne genus eorum Ycsos, hoc est reges pastores, yc enim secundum sacrarum linguam litterarum regem significat, sos uero pastorem siue pastores secundum sermonem communis eloquii et ita compositum inuenitur Ycsos. quidam uero dicunt eos Arabas esse.

" in aliis autem exemplaribus non reges significari comperi per LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 bulliastitis LB buliastitis reliqui pouPaaxtioD quadram R 2 enaris R Auaptv 5 tepore R metiretur] meteret e 7 exercitaret] ex Graeco yofivaCtuv scripsi; excitaret codd. e dum] cum e et] (1m. e 8 regnauit] om. CP 9 epachas R apaschas C apascas P 10 treginta P mensibus] -ibus in ras. R aposis L,lm.Be apposis R 11 Samnas] \'Iavva§ A lcxvtcx; ed. pr. 12 hos] om. e omnes] õã- sup. lin. add. BAses nouem] xal Aool; ivvea ases inouem Lasses nouem R 13 sex quidem tr. R 14 debellantes-cupientes] nopso5vxei; (ποθοῡντες .ed. pr.) eXEl xal μα̃λλον \'tijç Aiyunxou Hapai pi\'C«v A maximi LB 15 omne genus eorum] zb abvos A x6 σύμπαν αὐτω̃ν ėfivos Euseb Ycsos] Niese, om. R Resis P sesos rell. e 16 reges <et> CP yc] se codd. e yc-significat] secundum sed enim sacrarum linguarum regem significat e sacrarum linguam litterarum] sacrarum (B1 in m. suppl.) linguarum LB interpretationem sacrarum linguarum R 17 siue] xai pastores] -es in ras. B 18 ita] tantum e inuenitnr compositum tr. R 19 Ycsos] ICOC R sesos CP hycsos e 20 comperi] apud Iosephum non inuenitur appellationem] in marg. suppl. B1 2* appellationem yc, sed e diuerso captiuos declarari neque pastores. hyc enim rursus Aegyptiaca lingua et ac, quando pingui sono profertur, captiuos aperte significat; et hoc potius uerisimile mihi uidetur et historiae antiquae conueniens.

hos ergo quos praediximus reges et eos, qui pastores uocabantur, et eos qui ex eis fuerunt, optinuisse Aegyptum ait annis undecim et quingentis.

post haec autem regum Thebaidis et alterius Aegypti factam dicit super pastores inuasionem et bellum maximum et longaeuum eis inlatum.

sub rege uero cui nomen erat Alisfragmuthos uictos dicit pastores et alteram quidem uniuersam Aegyptum perdidisse, inclausos autem in locum habentem mensuram terrae ulnarum undecim milium, cui loco nomen est Auarim;

hunc Manethon dicit omnem maximo muro atque robustissimo circumdedisse pastores, quatenus et omnem possessionem munitam haberent simul et praedam suam.

filium uero Alisfragmathoseos Thumnosim dicit conatum quidem eos per obsessionem capere et fortiter cum quadringentis octuaginta milibus armaterum eorum muris excubuisse. cum uero obsessionem desperasset, pacta cum eis fecisse, ut Aegyptum relinquentes, quo uellent, innoxii omnes abirent.

illos uero his 20 promissionibus impetratis, cum omni domo et cum LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 yc] is R re P hyc e e] est R de CP diuersio (i ex corr.) R captiuos] PaoiXeT; αἰχμαλώτους A neque] 00 A hyc] yc BC ic R hec P 2 lingua] om. R ac] hac e 3 aperte] ῥητω̃ς apertos 1 m. L B (L3 s. c e) BCPe 4 ergo] deest in A, extat ap. Eus. 5 et eos qui ex] xai xobs 14. eos om. LBRe 6 annis] sup. uers. add. B 7 haecj om. C alterius] tyjs α̌λλης 9 eis] cum A (aaToTs) ponit interpres allatum R 10 Alisfragmuthos] -mutos ReP i. m. L3 μισϕραγμούθωσις OB solet Euseb alisfragmathos C alteram] tYw akk-qv uniuersam] om. C 11 inclausos] inclusos Ll (ipse a expunxit) BRe 12 undecim milium] jxoptwv locum e 13 est] erat R Auarim] aoaptv Manethon] sic semper cum cod. graeco A: MavsOcuv 14 possessionem om. P 16 Thumnosim] themusim CP Θούμμωσιν A 0fj.oustootv Eus. 17 obsedionem R occtuaginta B 19 pactum CP 20 habirent LP (Ll h deleuit) 21 cum post et om. e possionibus B possessionibus non minus ducenta quadraginta milia numero ex Aegypto per desertum in Syriam iter egisse,

et metuentes Assyriorum potentiam, tunc enim illi Asiam optinebant, in terra, quae nunc Iudaea uocitatur, ciuitatem aedificasse, quae tantis milibus hominum sufficere potuisset, eamque Hierosolymam uocitasse.

in alio uero quodam libro Aegyptiacorum Manethon hanc ipsam inquit gentem, id est qui uocabantur pastores, in sacris suorum libris captiuos ascriptos, rectissime dixit. nam antiquis progenitoribus nostris pascere mos erat; et pascualem habentes uitam uocabantur ita pastores.

sed et captiui non inrationabiliter ab Aegyptiis sunt uocati, quoniam progenitor noster Ioseph dixit ad regem Aegyptiorum se esse captiuum et fratres in Aegyptum posterius euocauit rege praecipiente. sed de his quidem in aliis examinationem subtilius faciemus.

Nunc autem huius antiquitatis producam testes Aegyptios rursumque quomodo se habeant uerba Manethonis circa ordinem temporum aperte describam; sic enim ait:

"Postquam egressus est ex Aegypto populus pastorum ad Hierosolymam, expulsor eorum rex Themusis regnauit post haec annis uiginti quinque et mensibus quattuor et defunctus est. adsumpsit regnum filius Chebron annis tredecim;

huius autem Amenofis *** annis uiginti uno et mensibus nouem. Mifris autem LBR, CP(Pa), e. — Euseb Theoph A, ed. pr. 2 aegyto P egisse] egysse R egypsse P 4 uocatur JBCP uocatur iudea tr. CP 7 inquit] om. e 8 duxit L 9 antiquos P mos] mox P 10 pascualem] pascua est P ita pastores uocabantur tr. CP 11 ab] 8. R aegytiis P uocati] om. LBe 12 rege C 14 examinationibus CP 18 apte R postquam-p. 22, 9 uirtutem habens] Pa collatus est 20 Themusis] temusis P Τέθμωσις uigintique R XXIIIIor P XXII Pa 21 et prim] xrll, om. codd. adsumpsit] assumpsit autem C adsumpsit in P assumpsit autem in Pa 22 Chrebron e Amenofis] filius Amenofis CPPa amenosis e Post Amenofis exciderunt quae in Graecis sunt: elXOat xal μη̃νας ἑπτά. tou 81 ἀδελϕὴ 1Ajj.saaY]s. ab annis in annis Ubrarius oculis aberrauit. 23 uiginti uno] u. unum ZC XXI reliqui codd. Mifris-mensibus nouem] om. R Mifris] μήϕρης. duodecim et mensibus nouem.

Miframthusis uiginti quinque et mensibus decem, Etmusis autem nouem et mensibus octo, Amenofis uero triginta et mensibus decem, Orus uero triginta

sei et mensibus quinque, huius autem filia Acenchres duodecim et mense uno, Rathotis uero frater nouem, Acencheridis autem *** duodecim et menses tres, Armes uero quattuor et mense uno, Armesis autem unum et menses quattuor, Armesis Miamus uero sexaginta sex et menses duos, Amenofis decem et nouem et menses sex.

Sethosis autem equestrem et naualem uirtutem habens fratrem quidem Armen procuratorem Aegypti constituit et omnem ei aliam regalem contulit potestatem; tantummodo autem diademate uti prohibuit et ne reginam matrem filiorum opprimeret imperauit et ut abstineret etiam ab aliis regalibus concubinis.

ipse uero ad Cyprum et Phoenicen et rursus contra Assyrios atque Medos castra metatus uniuersos alios quidem ferro, alios sine bello, terrore magnae uirtutis sibimet subiugauit. his uero felicitatibus eleuatus confidentius incedebat orientales urbes ac prouincias subuertendo;

multoque tempore procedente Armes, qui in Aegypto fuerat derelictus, omnia contraria, quam eum frater agere 81) LBR, CP(Pa), e. — Euseb Theoph A, ed. pr. 1 Miframthusis] -tusis R μηϕραμούθωσις mifranthusis e 2 Etmusis] TOU 8\' "EOfuoais legisse uidetur interpres, tou δὲ θμω̃σις A themusis C emusis PPa 3 Amenosis e uero] autem B 4 et] om. LBPa achenchres R acenechres P acenchies e 5 ratothis P acencherides B, ipse in -dis mut., achencheridis R 6 Post autem desunt Graeca haec: swssxa xat μη̃νας πέντε. TOU 81 ὰϰεγγήρης ITEOS? duodecim et menses tres] et om. Ce d. et mensibus tribus Pa mense uno] mensem unum B 7 Armesis] armensis R \'Paμέσσης unum—quattuor] uno et mensibus quattaor Pa armesimianus R armesismianus Ce 8 mensibus duobus Pa amenofis <uero> R 9 mensibus sex Pa Sethosis] sedhossis LBe sjoosis R sethossis CPa setchossis P SSQUJI; 6 xal \'Paμέσσης (as6c«ais xai pap. £ aaYj(; A) uirtutem equestrem et naualem tr. B natialem P 10 Armen] "Appiaiv 11 ei] enim B contulit] constituit P 12 regina P 16 quidem alios tr. e sine bello] ferro H magno L (corr. L2) Ce 17 subiugabit P (corr. PJ; 18 incendebat L (ipse corr.) R 20 agere monuerat] amouerat R monuerat, sine timore faciebat. nam et reginam uiolenter adiecit et aliis concubinis sine parcitate iugiter miscebatur, suasusque ab amicis utebatur diademate et rebellabat fratri.

is uero qui constitutus erat super sacra Aegyptia scribens librum Sethosi direxit et cuncta significans et quia rebellaret ei suus frater Armes. qui repente ad Pelusium destinauit et proprium tenuit regnum.

" prouincia uero uocata est ex eius nomine Aegyptus; dicit enim quia Sethos Aegyptus uocabatur, Armes autem frater eius Danaus.

Haec equidem Manethon. in palam uero est ex praedictis annis tempore computato. quia hi qui uocabantur pastores, id est nostri progenitores, ex Aegypto liberati ante tres et nonaginta atque trecentos annos hanc prouinciam inhabitauerunt, quam Danaus ad Argos accederet, licet hunc antiquissimum Argiui esse confidant.

duas igitur res Manethon maximas pro nobis ex Aegyptiis litteris protestatus est: primam quidem, quia aliunde uenerunt ad Aegyptum, deinde egressum eorum exinde ita temporibus antiquissimum, ut paene mille annis bellum praecedat Iliacum.

in his autem, in quibus Manethon non Aegypti litteris, sed sicut ipse confessus est ex fabulis quorundam sine nomine quaedam adiecit, postea particulariter haec redarguam, ostendens ea sine uerisimilitudine esse mendacia. LBR, CP, e. — Euseb Theoph A, ed. pr. 2 adiecit] (Ptatu»?) eojrev abiecit e adfecit? 3 suas usque Pe -que] hk A ab] ad B, ipse corr. et post utebatur inser. LBRe fratri.is] fratrus LB (B2 in -iis mut.) frater CP 4 super sacra] ircl Ttuv tepernv super] supra R 5 Sethosi] sedho (s e) si LBRe sethossi CP et prius om. BS C cum Graeco frater suus tr. R 8 sethos] L c sedhosis 8. L3 setho B cethos e 9 Danaus CP 10 quidem R Manethon] Manathon LBCP (L2 correx.) 14 habitauerunt R denaus L (corr. L3) Be ad] et L (ad s. L2) 15 Argiui] argQ C arguit P maximas manethon tr. C 16 ex] om. C? (extat in Co et P) 17 uenerunt] om. e B 18 egressum] conieci, gressum RCP gressus L (c um s. L3) Be 19 praecedat] mpotspslv Eus npotspov A illiacum CP 20 non<ex> conicio litteris] πραγμάτων A γραμμάτων ed. pr. 21 quaedam adiecit] ex Graecis oitfcp Jiy... itpoateOeixev emendaui; quodam adiecto codd. e

Sed uolo ab istis rursus migrare ad ea, quae apud Phoenicas de nostro genere conscripta et eorum testimonio declarata sunt.

< sunt> itaque apud Tyrios multorum annorum publicae litterae et conscriptiones diligentissime custoditae ex his quae apud eos facta et in inuicem gesta noscuntur, quae tamen memoria digna sunt.

inter haec ergo conscriptum est, quia in Hierosolymis aedificatum est templum a Solomone rege, ante annos paene centum quadraginta tres et menses octo, quam Tyrii Carchedonam fabricauerunt.

descripta uero est apud illos constructio templi nostri. Iromus enim Tyriorum rex amicus erat regis nostri Salomonis paternis amicitiis ei deuinctus.

is ergo munificentiam suam exhibens ad claritatem fabricae praebuit Salomoni auri quidem uiginti et centum talenta incidensque pulcherrimam siluam de monte, qui Libanus nuncupatur, ad cameram destinauit ei. quem redonauit quidem Salomon aliis quidem multis rebus, sed etiam terra Galilaeae regionis, quae Zabulon uocatur.

praecipue autem eos ad amicitias sapientiae concupiscentia conuocauit; propositiones enim soluendas alterutris dirigebant et melior in his Salomon LBR, CP, e. — Euseb Sync A,. ed. pr. 1 rursus] ext A ἢδη Euseb 3 <sunt> itaque] eoti toiVDV, unde inserui sunt multorum annorum] icoXXwv hwv A ftrco παμπόλλων hwv Euseb 5 et in inuicemj in inuicem CP et inuicem e πρὸς ἀλλήλονς A itap\' tDXoiq Euseb 7 Salomone RCP 8 fiiseses B 9 Carchedonam] jakinem h xYjSova A carthago charcedona L (s. L2) cartaginem carcedoneaB carthago h charcedonam R cartago care edonam C cartago charcedonam P Carthaginem Charcedonam e farbicrauerunt B uero] om. It 10 post illos in Eusebii textu Graeco oux &),órwç iuste (cfr. Niesii praef. p. XIII) extabat. In A et textu interpretis omissum erat Iromus] ironius R iram CP tyrorum R e semper Ironius et Solomon formis usa est 11 patemis-deuinctus] itatpix-fjv npo? autov oiXiav διαδεδεδεγμένος. διαδεδεμνος uertit interpres 12 is] auto; A othoç Euseb munificentissimam R i 13 pbuit (i. e. pribuit) R 14 de monte] iy. tOl) bpOOÇ in monte LBe et montem R 15 ad cameram] Ecs tov coocpov ei] eius corr. C 2m. quidem] quide P 17 Zabulon] Zebulon R Ca°ouXiov A cfr. Niese praef. p. XIII et ad hunc locum Xaf5u)Xu> Euseb autem] in ras. 1 m. B 18 prepositiones R .. erat et in aliis sapientior apparebat. hactenus uero seruantur apud Tyrios epistolae multae, quas illi scripserunt adinuicem,

pro qua re liber est a me compositus litterarum a Tyriis directarum. unde etiam testem producam Dionem, qui apud. Phoenicen historias integerrimus approbatus est. is igitur in Phoeniciis historiis hoc modo scribit: "Abibalo moriente filius eius Iromus regnauit.

hic partes orientales ciuitatis ampliauit et urbem potiorem fecit; et Olympii Iouis templum destruens terrae coaequans locum medium moenibus urbis adiunxit et aureis anathematibus exornauit. ascendens autem in Libanum siluas incidit ad templorum aedificationem.

regem uero Hierosolymorum Salomonem misisse dicunt ad Iromum quaedam aenigmata et poposcisse ab eo solutionem, adiciens, ut qui non posset discernere pecunias soluenti persolueret,

coniessumque Iromum non se posse persoluere propositas quaestiones et multas pro expensis faciendis pecunias condemnatum. deinde Abdemonum quendam, uirum Tyrium, propositas LBR, CP, e. — Euseb Sync A, ed. pr. 1 hactenus] h sup. uera. suppl. L2 actenus P uero] autemJJ 3 pro] om.B pro qua re-directarum] ot: 8\'o6 λόγος ἐοτὶν 6n\' ip> £ > coyxeifjLevos Ó ttept rwv rcapd tOtç Topiotç γραμμάτων non recte intellexit interpres 4 unde] cfr. Antiq. Iudd. VIII147 sqq. Dionem] Atov A Sefctov Euseb Dyonem P qui] quia e 5 Phoenicen] Φοινιϰὴν A cpotv.xtx-av Syncellus phenicum L phenicem BCPe phenices R integerrime LBCe est approbatus tr. R is] om. e a 1. manu additum in B 6 fenicis codd. phoenicis e historicis codd. e ababilo C (abibilo C2 corr.) P 7 Iromus] ironius Be iram CP partljes L horientales LB ciuitates LCP om. R 8 hurbem B iouisque P destruens terrae coaequans] xo6\' laotiv ov Iv viQotjj (foŲI Euseb Syncell) xwoaç A 9 quo aequans P menibus LCP hurbis B 11 siluam B regens R 12 salomonem hierosolymorum tr. CP Iromum] ironium Re iram CP 13 poposcisse ab eo solutionem] xal ttap\' aÒ\'toi) Xaaetv ἀξιου̃ν A xat n. a. 1.. ἀξιου̃ν Xuotv Euseb 14 qui] qd (a. e. quid) Le discernere] in marg. add. LB: af disserere (diserere B) dissoluere R pecunias] pecunia e confessusque LBReP 15 Iromum] ironium Re iram CP persoluere] soluere conicio 17 addemonum LeC ad demonem (-nent in -num corr. 1. m.) B ad demonium P soluisse quaestiones ipsumque alias proposuisse, quas si non solueret Salomon, multas rursum pecunias Iromo regi conferret. " Dion igitur hoc modo de praedictis testimonium perhibuit nobis.

Sed post hunc producam quoque Menandrum Ephesium. is enim singulorum regum actus conscripsit apud Graecos et barbaros studens ex prouincialibus uniuscuiusque loci litteris historiae ueritatem pandere; scribens enim.

de his, qui in Tyro regnauerunt et deinde ueniens ad ueniens ad regem sic ait: "Moriente uero Abibalo successit in eius regno filius eius Iromus, qui uixit annis triginta quattuor.

hic statuit locum ualde latissimum aureamque columuam Iouis in templo reposuit et ad siluam lignorum proficiscens abscidit de monte, qui Libanus appellatur, ligna cedrina ad tegmina facienda templorum destruensque antiquiora templa fanum aedificauit LBR, CP, e. — Euseb Sync Theoph A, ed. pr. 1 soluisse quaestiones] eoluisse figvra9 questiones L soluisset questiones (in marg. 1. m.: at. figuras) B soluisse at quaestiones P alias] una A aua Euseb 2 rursum] ab Graecis deest, om. R rursus e Iromo] ironio Re iram C yram P 3 Dion] å:oç A Atouv Syncellus p. 343 Bonn. prohibuit (1. m. in exhibuit corr.) R 4 Sed-producam sqq.] cfr. Antiq. \'Iud. VIII 144 quoque] xat Euseb, deest in A Ephesum LB 5 is] his LB uix P 6 ex] rex L rex R uniuscuiusque] fexaotots Euseb exeivok; A 7 hystoriae litteris tr. R litteris] γραμμάtodv A itpaYfAaxtuv Euseb enim] to-vuv Eus syj A 8 in Tyro regnauerunt] interrogauerunt C Iromum] ironium JZe iram CP 9 Abibalo] ababilo LBCPe abibalo (iba in ras.) R 10 Iromus] ironiua Ee iram C yram P qui uixit <š\'t\'fj νγ\', ἐβασίλευσεν≻ annis triginta quattuorl Graeca omisit interpres cum codice A, qui deest in A 11 locum ualde latisnraum] τὸν Εὐρύχωρον 12 et ad] i. e. feiti re ut Euseb sitetxa A 14 teplorum B destruesque P defouens e destruensque sqq.] Interpres textum codicis Iosephi fere Eusebiani sequitur, omisit uero librarius cancellis inclusa: xaQeXcov xe ta apxaix lepa ναὸν ᾠϰοδόμησε τόν ts \'to\'j \'Hpa*Xeous <xa\'t tvjs \'Aataprrjs irpuiTtiv ts to5 \'HpaxXeoo £ > efspoiv StcoitfjaaTO Iv Ttj) llepiTttp fiTjvt. Contra A sic praebet: xaQeXu>v te ta dparala lepa xat \\!cwbç ὠϰοδόμησε to Te ton \'HpaxXeooi; ϰαὶ τη̃ς \'Αστάρτης T6fj.evo? avtepeoaev xat to filv too \'HpaxXeou? itpdi>Tov ε̌γερσιν ἐποιήσατο Iv Tto llsptTto) μηνὶ, etTa to \'tiJs \\AaxapTY]<; antiquiora templa] fana (phana C) templorum antiquiora CP phanum BC . Herculis ***

*** fecit erectionem mense Peritio castraque mouit aduersus Titiceos minime tributa reddentes, quos etiam subdens sibimet denuo remeauit.

sub hoc fuit Abdemonus puer iuuenis, qui semper parabolas superabat, quas Salomon Hierosolymorum rex destinabat".

supputatur uero tempus ab hoc rege usque ad constructionem Carchedonis hoc modo: moriente Iromo successit in eius regno Balbazerus filius. qui cum uixisset annis quadraginta tribus, septem regnauit annis.

post hunc Abdatratus filius cum uixisset annis uiginti regnauit nouem; hunc filii nutricis eius quattuor per insidias peremerunt, quorum senior Metusastartus filius tribus regnauit. qui cum uixisset annis quadraginta quattuor; regnauit annis duodecim.

post hunc frater eius Astirimus; et hic uiuens annis quattuor et quinquaginta, regnauit annis nouem et peremptus est a fratre Pellete qui suscipiens regnum mensibus imperauit octo, cura uixisset annis quinquaginta. hunc peremit Ithobalus Astartae sacerdos, qui cum uixisset annis quadraginta octo regnauit annis triginta duobus.

huic successit Badezodus filius, qui cum uixisset annis quadraginta quinque LBR, CP, e. — Euseb Sync Theoph A, ed. pr. 1 erectionem] erectiorem LBRa I mensę (sed I erasif) B pericio C 2 Titiceos] tyticeos Pe, toTs ts n\'toairnç Euseb or.oze titools A tributa] Touc cpópooç A riv <po\'pov Euseb 3 sub hoc] litl toutou Sync enl TouTtuv A Abdemonus] Abdemonis R \'Αβδήμουνος A Sync 4 semper] ast om. A parabolas] προβλήματα 5 destinabat] ImeTaaae A uero <hoc> R 7 Iromo] ironio Be iram CP regnum R Balbazerus] Balbazorus R PaXeoCspoi; A aaaXpaCepos Sync Euseb 8 quadraginta tribus-annis] om. R septem] cum Euseb et A habet, ιξ\' Syne 9 Abdatratus] abdatractus P &$Maxpaxoq A Abdastartus fortasse scribendum est uiginti] ecxooisvvea A X0\'Euseb 10 per insidias] om. e 11 metusastratus22 leartarti B Leastrati e 12 quadraginta quattuor] nsvrqxovTa Tefloapa A 13 astarimus e aaepufio? A ἀσθάρυμς Euseb 14 quattuor et quinquaginta] concinit cum A contra Euseb Theoph. \'N)\' 15 per-emptus] ex peremultus corr. Bl frate B Fellete? Φέλλητος Pellethe e 16 octo1 cri\' Eus exc. gr. hic post octo inseruit C, sed deleuit ipte 17 thytobalus e qui cum etc.] numeri differxmt ab A Euseb Theoph anis C 18 succedit R 19 Badezodus] βαδέζωος A (3aXe- ζωρος Euseb badezolus P adezodus C fius B regnauit sex. huic successor factus est Mettinus filius, qui cum uixisset triginta duobus nouem regnauit annis.

huic successor fuit Pygmalion, qui annos egit in sua uita quinquaginta sex, ex quibus quadraginta tenuit principatum. huius regni anno septimo soror Dido in Libya ciuitatem aedificauit Carchedonam.

colligitur ergo omne tempus a regno Iromi usque ad aedificationem Carchedonis annorum centum quinquaginta quinque et mensium octo. quia uero duodecimo anno huius regni in Hierosolymis aedificatum est templum, fit ab aedificatione templi usque ad constructionem Carchedonis tempus annorum centum quadraginta trium mensium octo.

testimonio siquidem Phoenicum quid amplius oportet apponi? cernitur ipsa ueritas fortiter approbata et multo clarius apparet, quoniam praecedit constructionem templi progenitorum nostrorum ad prouinciam hanc aduentus. cum enim eam uniuersam bello tenuissent, tunc [autem] templum aedificare coeperunt; et haec aperte ex litteris sacris etiam a me in antiquitate manifestata sunt. LBR, CP, e. — Euseb Sync Theoph A, ed. pr. 1 sex] sic cum A, rj\' Euseb C\' Theoph Mettinus] fiarcA jxst- τηνος Theoph Μέτινος Sync metimus R 2 nouem] sic cum A, xfj\' Theoph Y.!;;\' Euseb Sync 3 Pigmalion codd. e ϕυσμαλίου A Μυγδαλίων Φυσμαλίωος Euseb qui] oq in A deest uita sua tr. P quinquaginta sex] sic cum A, qui νς\'; νη\' Euseb 4 ex quibus] add. interpres c quadraginta] jxC\' A C\' Theoph genuit L huius] huic L 5 Dido] ouyoooa Libia (ibia in ras.) B ciuitate BP 6 carcedonam LR charchedonam BP ergo omne] etiam e Iromi] ironii Be iram CP 7 carce(e B)donis LB 8 quia] qua e 9 huius] aitou Euseb είρώ- [jlou A 10 carcedonis LBP 11 mensium] et mensium C (postea et et inseruit), mensium P 12 testimonium R quid] quod C amplius] icXeico A nXeov Euseb apponitur C 13 et multo clarius apparet, quoniam praecedit] xal noXb Stqtcou izpoayei A 15 eam] et eam L 16 tenuisset P autem] delendum puto, in Graecis non extat 17 ceperunt codd. ut solent etiam] addid. interpres in antiquitate] in equitate codd., L3 inter lin. adnotat: c (i. e. corrigas) in eo qui de antiquitate 18 manifestata sunt] manifestatata sunt B manifcstatas P manifesta sunt e-

Nunc itaque sunt dicenda ea, quae apud Chaldaeos noscuntur esse conscripta et de nobis in historia sunt relata. quae multam habent concordiam cum nostris uoluminibus etiam de aliis rebus.

testis autem horum est Berosus, uir genere quidem Chaldaeus, notus autem eis, qui doctrinae eruditionique congaudent, quoniam de astronomia et de Chaldaeorum philosophia ipse Graecas conscriptiones exposuit.

is igitur Berosus antiquissimas secutus historias de facto diluuio et hominum in eo corruptione sicuti Moses ita conscripsit, simul et de area, in qua generis nostri princeps ereptus est, deuecta scilicet ea in summitates montium Armeniorum.

deinde describens eos qui ex Noe progeniti sunt et tempus eorum adiciens usque ad Nabolassarum peruenit, Babyloniorum et Chaldaeorum regem, et huius actiones exponens ait, quemadmodum misit in Aegyptum et ad nostram terram filium suum Nabuchodonosor cum multa potentia;

qui dum LBR, CP, e. — Euseb Theoph A, ed. pr. 2 esse] çę B in] ad (quod inter uersus addidit Z2) Be om. L historia] historiam LBe historiis R delata e 3 babent] 8 habens L (L3 s.: ct) Be concordiam] con- 8. uers. add. B2 4 horum autem tr. B autem] om. C Berosus] berodotus LB (Z3 super- B scripsit: c berosus) herodotns RCPPa (in marg.: herodotus uel berosus s Pa) 5 notu L nottl B 6 eruditionisque R 7 Graecas conscriptiones exposuit] ea tobs xEXXirjva? efrqve-fxe tas awjfypatpag 8 is] om. e Berosus] uosus L (berosus s. L3) uo su s .,in rasura erat i, ergo: uero suis 1 m.) B berosum R suus C uo suus P antiquissimus L (qui -mus in -mas 2 m. corr.) BBCPe 9 diluuii e eo] ea codd. e corruptiones CP moses] mos est L (moyses superscripsit L3) BCPe mos 8 B ita] om. P 10 qua] post hoc uerbum in Graeco textu Nwxoç inuenitur, om. interpres 11 ereptus] eruptus LB erutus e summitatis L 1 man. sumitate B summitate L2Re sumitates CP 12 describens] xaToXeYMv scribens codd. e 13 eorum] aoiols adiciens] adi in rota. C ad] om. P Nabolassarum] nabulassarum LB nabulasarum R, nobolassarum CP ναβοναλάσσαρον Euseb aaoaaaaapov Theoph Babyloniorum] Bapo- ),wvo; 15 in Aegyptum] megiptum L, L2 corr. et] om. e 16 nabucodonasor R nabucodonosor C nabucdonosor e vajioxoopoaopov Euseb rebellantes eos inuenisset, omnes suo subiecit imperio et templum in Hierosolymis concremauit cunctumque generis nostri populum auferens migrauit in Babylonem. unde ciuitatem contigit desolari annis septuaginta usque ad Cyrum regem Persarum.

dicit autem, quia tenuerit Babylonius Aegyptum, Syriam, Phoenicen, Arabiam, uniuersos priores Chaldaeorum et Babyloniorum reges actionibus suis excellens.

ipsa uero uerba, quae Berosus protulit hoc modo dicta, necessario proferenda sunt:

"Audiens autem pater eius Nabolassarus, quia satrapa constitutus in Aegypto et Syria inferiore et Phoenice rebellaret, cum non ualeret iam ipse labores ferre, tribuens filio suo Nabuchodonosor aetate ualenti partem quandam exercitus, super eum misit.

Nabuchodonosor autem cum satrapa desertore congressus prouinciam, quae ab initio eorum fuerat, ad proprium reuocauit imperium. eodem uero tempore contigit patrem eius Nabolassarum cum aegrotasset in Babylonia ciuitate defungi, qui regnauit annis uiginti uno.

Nabuchodonosor autem non post multum tempus mortem patris agnoscens, et negotia Aegyptiaca disponens reliquamque prouinciam et captiuos Iudaeorum et Phoenicum atque Syrorum, qui in LBR, CP, e. — Euseb Sync A, ed. pr. 1 inuenisset] uneQeTO A suo] suos P 4 cyrum] cyprum R 5 quia] qui R egyptum post Syriam repetit R 6 phenicem LBCe plenicem P arabam P 7 et] xal, om. codd. e babiloniorumque CP Inter excellens et ipsa Graeco in textu inueniuntur insiticia 8 ipsas P ipsa uero uerba et sqq.] cfr. Aniiq. Iud. X 219 sqq. proferenda necessario tr. CP 9 audiens]s in ras. P1 nobolassarus LBeCP nobalasarus R vaaoicaXaoapo? Sync hic et infra 10 et Syria] et in Syria R inferiore] τὴν ϰοίλην 11 rebellare L, L2 addid. t ipse iam tr. R 12 liabucodonasor R nabucodonosor C nabucdonosor e ναβοϰοδροσόρω Euseb hic et infra 13 nabucodonosor LRC nabucdonosor e contra satrapam desertorem R 14 congressus <xal παραταξάμενς aotou τ\'ἐϰυpiEoos \'Кal> prouinciam, om. cancellis inclusa interpres ab initio] ἐξ apX>j? A 15 atttT)? Euseb 16 nobolassarum LBCP nabolasarum R 17 uiginti uno] stxooiswsa A unum L nabucodonosor RC nabucdonosor e 18 morF-~em (in ras. erat t) B 20 syriorum Pe qui in Aegypto fuerant] xai (xat om. A Sync) \'too" xata rJjv ATyujttov IQvwv Aegypto fuerant, commendans quibusdam amicis, ut cum magna uirtute et reliqua utilitate deueherentur ad Babyloniam, ipse cum paucis adgressus per desertum in Babyloniam uenit

reperiensque cuncta a Chaldaeis dispensari seruatumque regnum ab optimatibus eorum, dominus factus totius paterni principatus, captiuis quidem aduenientibus praecepit habitacula in oportunissimis Babyloniae locis aedificari;

ipse uero de belli manubiis templum Beli et reliqua loca munificentissime nimis exornans et antiquam ciuitatem et alteram extrinsecus adiciens, cogitans, quatenus nequaquam possent obsidentes fluuium conuertere et ad ciuitatem accedere, tres quidem in interiori ciuitate per circuitum porticus, tres uero in exteriori constituit. quarum alias quidem ex cocto latere et bitumine, alias uero ex ipso latere fecit;

et largissime muniens ciuitatem portasque diuina pulchritudine comens superaedificauit in paternis regalibus alia quoque regalia celsitudinem illorum multo ualde praecedentia, quorum ornatum exponere ualde longissimum est. uerumtamen sciendum, quoniam haec maxima atque superba ultra credulitatem rei sunt perfecta diebus quinque et decem.

in his ergo regalibus lapideas munitiones celsas aedificauit et aspectum montibus LBR, CP, e. — Euseb Sync A, ed. pr. 2 uirtute—utilitate] utilitate et uirtute B 3 egressus R 4 reppenesque P 5 optimatibusj xoo peXxwxoo factus <est> CP totius] e £ oXoxWjooo A 6 <et> captiuis CP aduenientibus] TCapaYEvop.svos A praeccpit] at>Yśta;£ aatotç A etaçs Sync habitacula] ἀποιϰίας A xatoty,iaç Sync 7 locis] om. B hediticare CP 8 manubiis] ex manibus corr. R Beli] belli ROPe, R2 corr. 10 adiciens] προςχαρισάμενος adicens B obsedentes LB 12 in] s. P1 13 quorum LBBCe alias quidem] \'rob; fiiv Euseb TOTE [i £ v A quidem] om. e latere et] latere fecit et B 14 alias] ex alios corr. Pl 15 diuine L (a s. L2) cometis e 16 alia quoque] alia quaeque LBe aliaque P alia R regalia <e/dfieva ixetvwv> celsitudinem, Graeca omisit interpres celsituciinem-diebus quinque et decem] Graeca codicis A corrupta sunt, neque interpres sana tradidisse uidetur 17 procedentia R 18 legissimum L Iggissimum B uerume u ptamen LB 19 haec] om. R crudelitatem L3Bl 21 similem montibus tr. C similem reddens etiam ex arboribus diuersis plantationes exhibuit. fecit quoque hortum, quod suspensibile uocabatur, eo quod uxor eius desideraret huiusmodi qualitatem nutrita in Mediae locis.K-

Haec ita retulit de praedicto rege et multa super haec in tertio libro Chaldaicorum, in quo culpat conscriptores Graecos quasi uane arbitratos a Semiramide Assyria Babylonem aedificatam et mira opera ab illa circa eam fuisse constructa.

false conscripsisse dicens. et ipsam quidem Chaldaeorum conscriptionem fide dignam pudori existimandum est, quando cum archiuis Phoenicorum concordare uidentur quae a Beroso conscripta sunt de rege Babyloniorum, quoniam et Syriam et uniuersam Phoenicen ille subuertit.

in his quoque consonat et Philostratus in historiis, dum Tyriae meminit obsessionis, et Megasthenes in quarto Indicorum, ubi declarare contendit, praedictum regem Babyloniorum Herculem fortitudine et actuum magnitudine praecessisse; dicit enim eum et maximam Libyae partem et Hiberiam subuertisse.

quae uero de templo Hierosolymorum relata sunt, quia et concrematum est pugnantibus Babyloniis et coepit rursus aedificari Cyro tenente Asiae principatum, ex dictis Berosi declaramus.

sic enim in tertio LBR, CP, e. — Eueeb Sync A, ed. pr. 1 etiam] et tam B diuersis] παντοὸαποι̃ς, Ant. Iud. uniuerais codd. plantationem R platationes P 2 ortum BCPe suspensileR? P? Ani. Iud. 3 uxor] om. e huiusmodi] bpeiaq A, oixsiaq Antiquit. Iud. X 225 nutrata L nutritam e 5 ita] itaque Pe 6 tertio] om. e C(h)aldeicorum LBR caldeaicorum C quo] qua 1 m. B 7 uane] ex (j.aTiqv conieci, une L unam L2Be male R una CP assiriam LBeCP babiloniam CP 8 aedifatam R et] om. R 9 et] om. CP ipsam] xata zaoza 10 pudori] quid lateat nescio; desideratur infinitiuus uelut iudicari, putari, quae tamen parum placent 11 archibis LBR arcbiberus C archibus (i. e. archibeua siue archiberus) P Phoenicum e a Beroso] ab eo R ab Beroso e 12 Syria P 13 quoque] fo5v 14 et] om. R flostratus P 15 Magasthenis e megasth(h om. R)enis codd. declare 1 m P 16 fortitudinem R 17 magnitudinem R praesessisse P, ipse corr. et] om. R 18 heberiam LCPe hiberiam L2BR 19 congrematum 1 m. L est] om. R 20 cepit codd. Cyrro R 21 besori C libro dicit: "Nabuchodonosor itaque, posteaquam inchoauit praedictum murum, incidens in languorem de uita migrauit, cum regnasset annis tribus et quadraginta. huius regni dominus est effectus filius eius Ethelmaradochus, *

* propter iniquitates atque luxurias passus insidias a marito sororis suae Niriglissoro peremptus est, cum duobus regnasset annis. quo defuncto sumens regnum, qui ei fecit insidias, Niriglissorus annis regnauit quattuor.

huius filius Laborosardochus principatum quidem tenuit puer existens mensibus nouem, insidias uero passus, eo quod nimis appareret malorum esse morum, ab amicis extinctus est.

hoc itaque pereunte conuenientes hi, qui fecerant insidias illi, communiter regnum imposuerunt Nabonnido cuidam, qui erat ex Babylone ex eadem gente. sub hoc muri circa fluuium Babyloniae ciuitatis ex latere cocto et bitumine sunt ornati.

cumque regnum eius esset in anno septimo decimo constitutum, egressus Cyrus ex Perside cum multa uirtute uniuersam Asiam subuertens impetum fecit ad Babyloniam urbem.

sentiens autem Nabonnidus inuasionem eius et occurrens cum exercitu suo atque congressus pugna uictus et cum paucis fugatus inclusus est in Borsippensium ciuitate.

Cyrus autem Babyloniam comprehendens et deliberans LBB, CP, e. — Euseb Sync A, ed. pr. 1 nabucodonosor RC nabucdonosor e postquam BR postea e 2 langorem LBRPe 3 quadraginta tribus CP 4 est] om. CP ethelmaradocheus R ethelmarodochua CP post nomen regis extant in Graecis: cotos npoata5 xaiv itpaYfxaxtov, hic excidisse iudicat Niese 5 atque] et e passus <est> B inriglisoro R niriglissori CP niriglisaoris e • νηριγλισσοροόρου A vYjprfMoapou Eus 6 quod L 7 niriglisoris qui fecit insidias (ei om.) tr. R vyjptfXioapos Euseb νηριγλισσορόορος A niriglissoris e 8 naburosardocus R laborosadochus P Xaj3opoooapxosos A XapopocoapSoxo? Euseb 12 insidias<co> illi B nabon.nido B nabonido Ce 13 gente] ἐπισυστάσεως Euseb litiotaaeax; A 14 latere] in ras. L2 lactere R cocto et] cocot P cocto] ex cocco L2 16 cyrrus R syrus P 17 multa] magna R uirtute] xal post hanc uocem praebet A Asiam] aoiav A {JaotXsiav Euseb fitpav Sync 18 nabon.nidus B nabonidus LRCe eius inuassionem tr. R 20 borsipesium R borsipensium Ce 21 ciuitatem R cyrrus R deliberans] covtotaa? XXXVII Iosephus pars 6. 3 exteriores muros deponere ciuitatis, eo quod nimis uideretur munita et esset ad capiendum ualde difficilis, reuersus est ad Borsippum Nabonnidum instanter expugnaturus.

Nabonnido uero obsessionem non ualente perferre sed primitus supplicante usus clementia Cyrus et dans ei habitaculum in Carcamane expulit eum a Babylone. Nabonnidus itaque reliquum uitae tempus in illa prouincia conuersatus est."

Haec concordant cum nostrorum libris; scriptum namque in eis est, quia Nabuchodonosor octauo decimo regni sui anno templum nostrum ad desolationem usque perduxit et fuit exterminatum annis septem, secundo uero anno regni Cyri fundamentis depositis rursus secundo regni Darii anno perfectum est.

his prolatis adiciam etiam Phoenicorum historias, non enim probationum abundantia relinquenda est; est enim dinumeratio in illis annorum, sic enim habent:

sub rege Thobalo Nabuchodonosor obsedit Tyrum annis tribus et decem; post hunc regnauit Bahal annis decem.

post hunc iudices constituti sunt et iudicauerunt, id est Hecnibalus Nibasci mensibus duobus, Chelbis Addaei mensibus decem, LBB, CP, e. — Enseb Sync A, ed. pr. 1 <comprehendere> deponere R ciuitates P 2 munita] πραματιϰήν est] autem R 3 Borsipum e nabonnidem (alteram n om. RCe) codd. e instanter-nabonnide in marg. suppl. L1 instanter <cum> P nabonide (-nn- P) codd. e 4 obsessione R 5 Cyrus] Ciri LBe om. CP hitaculum R Carcamone e Kapfxaviav 6 nabonidus RCe tempus uitae tr. R 7 conuersatus est] διαγενόμενος...ϰατέστρεψε t6v {3i\'ov 8 concordans R nostrorum libris] nostris LBe nostrorum R nostrorum litteris CP libris] βίβλοις TYJV AXaQetav 9 nabucodonosor C 11 septem] iizxd A πεντήϰοντα Euseb LXX R et (in rasura itocis septem) B 12 cyrri R Darii regni tr. P 13 his prolatis] in Graecis non extant etia R Phoenicum e 14 habundantia BCP 15 sic enim habent] TotaoTij 16 Thobalo] ἐπὶ ©wpaXoo pro šrs\' \'I6a)PaXoo praebuit A nabucodonosor C nabucdonosor e tyrrum R 17 post—decem] in mg. suppl. Ll baal R 18 id est] idem, LBRa hecinbaliis R haec Nibalus e iwifiaXoq A inbasci R nibasi C Nalbasei e paoX-ax00 19 Chelbis Addaei] chelbisaddei LBe chelbisadei BC chelbi sadei P χέλβης o[p§aMo A Abalus pontifex mensibus tribus, Mittinus et Gerastartus Abdilimi iudices annis sex, inter quos regnauit Balatorus anno uno.

quo moriente mittentes euocauerunt Meralum ex Babylone et quattuor regnauit annis; eo quoque moriente euocauerunt fratrem eius Iromum, qui regnauit annis uiginti. sub hoc Cyrus Persarum habuit potestatem.

quapropter omne tempus est annorum quinquaginta quattuor et mensium trium. septimo siquidem anno regni sui Nabuchodonosor coepit obsidere Tyrum, quarto decimo autem anno regis Iromi Cyrus Persarum tenuit principatum.

consonant igitur quae de templo scripta sunt a Chaldaeis ac Tyriis cum litteris nostris, manifestum uero et sine contentione testimonium est de praedicta nostri generis antiquitate. et his siquidem qui non ualde contendunt sufficere iudico quae praemissa sunt.

Oportet autem non credentibus barbaricis conscriptionibus, sed solis Graecis fidem habendam esse dicentibus adhuc multos exhibere testes etiam Graecos scientes nostrum genus et oportuno tempore eorum habentes mentionem.

Pythagoras igitur Samius, cum sit antiquus quidem aetate, sapientia uero et diuina pietate philosophos omnes excellens, non solum quae nostra sunt agnouisse manifestus est, sed LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 Abalus] "Aapapoi; Mittinus] mitimus R Μύττυνος gerestartus R YEpaotpato? A e 2 anni sex LB (s ins. B2) bellatorus R 3 Meralum] merolum R MepfiaXov quoque] abest a Graecis 5 Iromum] ironium 22e iram C yram P 6 cyrrus <rex) R 7 trium] in Graecis sequitur πρὸς αὐτοι̃ς 8 Nabuchodonosor] JJaPooyoSovooopou nabucodonosor .C nabucdonosor e cepit codd. 9 tyrrum R ironii Re iram C yram P cyrrus R 11 nostris] suis CP 12 contentione, -ne s. R2 13 et] ex C his] hi LBe 14 iudicio LBe indico R promissa LBReP 16 post dicentibus ἀποπληρω̃σαι τὴν ἐπιζήτησιν xai uerba inueniuntur in Graecis 17 exhiberem e sciens, te s. 1 m. P 18 habentium codd. e post mentionem in codice A extant irapa0 £ o0at ev iotocS aόtwv συγγράμμασιν quae suspecta uidentur pitagoras L phitagoras BP pithagoras C pictagoras R 20 excellentes (in -ens corr. L1) L 21 manifestum 22CPe- 3* etiam zelatus ea ex multis apparet.

et eius quidem nulla conscriptio reperitur, multi tamen de eo retulerunt, quorum insignior est Hermippus, uir circa omnem historiam diligentissimus indagator.

refert itaque in primo de Pythagora libro, quia Pythagoras uno confabulatorum suorum defuncto, nomine Calciphonte genere Crotoniate, illius animam dicebat secum degere die noctuque et quia praeciperet, ut non transiret de loco, unde asinus onus portaret, et ab aqua faeculenta semet ipsum abstineret et ab omni blasphemia recederet.

deinde sequitur: "Haec autem agebat atque dicebat Iudaeorum et Thracensium opiniones imitatus ac transferens; dicitur enim, quia uere ille uir multas Iudaeorum leges in suam transtulit philosophiam.

fuit autem etiam per ciuitates non ignota olim gens nostra, et multae nationes ad quas transiit etiam zelum eius habuerunt. quod manifestat Theophrastus in his, quae scripsit de legibus.

ait enim, quia prohibent Tyriorum leges peregrino sacramento iurari. inter sacramenta cum quibusdam aliis etiam iusiurandum quod corban appellatur enumerat; et apud nullum hoc inuenitur iuramentum nisi apud Iudaeos LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 zelatus] R et ex correctura Bl zelatis L 1 m. B zelatum CP ex multis apparet] I* icXsbtou γεγενημένος ex] in ras. C conscriptio nulla tr. e 4 de] die B om. e phitagora LBP picthagora R Pythagorae e 5 phitagoras LB picthagoras R pithagoras C pitagoras P suo R 6 KaXXtocimo; crotoniato L (o non certo dinoscitur) degere secum tr. P 8 unde-portaret] ėo\' ov bYOÇ oxXao-jj honus B faeculenta] fetulenta e διψίων . 9 recederet] Atceyziv 11 tracensium codd. Tharcensium e transferens] μεταϕέρων ea lauxov dicit R 12 ille, e ex i corr. P1 e in ras. R leges iudeorum tr. C trastulit R 13 ignotas LBCPe ignoratas R 14 nationes] i. e. efrvuiv; iQdiv Iosephus scripsit cfr. Gutschmid, Kl. Schriften IV 561 ad quas] ad quos LBe (c a superscriptis L3 quos in quas corr.) eis \'tt\'i/Xç transit -Re 15 cleofrastus LBC cleofastus R leofractus P; in archetypo deofrastus fuisse uidetur 17 iurare sacramento tr. R iurare Re sacramenta cum] conieci; sacramentum codd. e 18 corbam e solos; quod *** interpretatur ex Hebraica lingua significat dei donum.

uerum neque Herodotus Alicarnaseus nostram ignorauit gentem, sed quodam modo eius meminisse cognoscitur. de Colchis enim referens in secundo libro sic dicit:

"Soli autem inter omnes Colchi et Aegyptii et Aethiopes uerenda ab initio circumcidunt, Phoenices uero et Syri in Palaestina, qui confitentur hoc ab Aegyptiis didicisse.

Syri autem, qui circa Thermodontem et Parthenium fluuium commorantur et Astygitones a Colchis dicuntur didicisse nuper. hi namque sunt inter homines soli, qui circumciduntur, et isti sicut Aegyptii facere uidentur; de Aegyptiis autem et Aethiopibus dicere non possum, utrum alteri ab alteris didicere.

" dixit ergo Syros, qui in Palaestina sunt, circumcidi. omnium autem qui habi-tant Palaestinam soli Iudaei circumciduntur.

quod de eis agnoscens et Cyrillus antiquus poeta meminit hoc modo de gente nostra dicens, quia castra metati sunt nostri maiores cum Xerxe Persarum rege apud Helladam, et dinumerans uniuersas gentes nouissimam nostram posuit, ita dicens:

"Postremum . uero transiebat genus mirabile uisione, linguam LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 quod] sequuntur in Graecis: Ó)Ç av siicoc \'rtS. quae non tam ab interprete, quam ab archetypi librario omissa esse uidentur, interpretatur enim non habet quo referas interpretatur] LBe interpretatum L2B2MCP μεθερμηνευόμενος; si quis fortasse excidit 2 Herodotus II 104 alicarnasseus LBe 3 quodam modo] quo in modo P eius] om. R 4 cholchis B libro] om. C 5 colchii LBP et posterius om. B 6 Syri] sirii LB tyrii R assyrii CP quij interpres xat outot uertere studuit, qui in Pal. tr. Gutschmid 7 Syrii R 8 termodontem CP Thermedontem e θερυμώδοντα xal rcaoSovta A et Astygitones] xat Maxpioveg o: it toutoioiv ὰστυγείτονες ovtes astigones (s. L2) L 9 colcis L cholcis BP cholchis C didiscisse P nuper didicisse tr. e namque] iamque Le 10 circunduntur B 12 syrios R 14 pelestinaiu L, pe in pa corr. L2 quod—Cyrillus] touto apa γιγνώσϰων eTpYjxev (scil. Herodolus) περὶ αὐτω̃ν xal XoipiXo? quae interpres male coniunxit 15 cirillus LCP erilus R Xoip:Xoq antiquus] cum Eusebio, ἀρχαιότερος A 16 castra metati sunt] cum Eusebio, ouveoTpdTeDTai A nostri maiores] add. interpres 17 Xerse CP apud Helladam] om. R eitl t-Jjv \'EXXdSa 18 ita] om. R 19 transibat Re transibant C \' quidem Phoenissam ore proferentes, habitantes autem in Solymis montibus, ubi palus amplissima est, iuuenes capillis sub rotunditate detonsis, super equos erectos habentes uultus

et quasi fumo siccatos." palam ergo est, sicut arbitror, quia nostri meminerit, eo quod et montes Solymi in nostra regione sunt constituti, in quibus habitamus, et palus, quae dicitur Asphaltis, id est bituminalis. haec enim inter omnes palus in Syria latior atque maior est.

et Cyrillus quidem cum ita meminerit Iudaeos scisse dinoscitur, quem quilibet cum legerint ammirantur, non calumniosi Graecorum, sed sapientia summa conspicui.

CIearchus enim Aristotelis discipulus et ex peripato philosophorum nullo secundus in primo libro de somno dicit Aristotelem doctorem suum de quodam uiro Iudaeo ita referre, et ipsi Aristoteli eundem sermonem ascribit, quod ita conscriptum est: "Sed alia quidem longum est dicere.

quae uero 111 habere poterunt illius ammirationem quandam atque LBR., CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 PhoenissamJ ex «Dotvtaoav scripsi; poenissimam LB (in m. add. L2: at plenissimam) penissimam R plenissimam CPe ope e habitantes] wxsov Euseb WlX££ A 2 Solymis] solis LBCPe ubi] evl A napa Euseb amplissima est] amplissimus LRCP (L2 superscr. a est litteris mus) iuuenes] inuenies R 3 super—siccatos] aotap orcEpOsv Tiritcuv Sapta rcposiujt\' ètpópo!)v ἐσϰληϰότα xarrvcp 4 sicut <ego) R arbitrorj otllat itaotv 5 Solymi] solum (lum ex corr. P) CP om. e constituti sunt tr. R 6 quae] qui Re alphaitis R asaltus CP asphaltitis Gutschmid 8 maior atque latior tr, JR et CJrillus-ll conspicui] Graeca male coniunxit interpres, -JjittoTato (scil. Choerilus), neque ἠπίσταντο (scil. Graeci) in suo exemplari legisse uidetur cirillus LBCP erilus R O quidem] qud R 9 dignosciturLe quem quilibet... legerint] coots atmjJv IvtoxotEv 11 chlearchus L chlearcus B clearcus (in cleargus corr. PJ) CP scie aristotilis CP diptus R peripharto R peripateticorum C paripatenticorum P 12 nullo] om. CP libro philosophorum dicit de somno arifctotellem R aristotilem C 13 uiro <suo> R ita referrej om. R 14 aristotelli R aristotili CP ascribit] napaTtQst? A ivaTtQrjOt Euseb 15 sed alia quidem] ἀλλἀ τὰ μἐν noXXa quae] qui R uero] non e 16 poterant e am (ad- e) miratione Be quagdam L quadam Be philosophiam-39, 2 inquit] corruptissima in codd. extant, Graeca sunt haec: — philosophiam, Hyperochidi, operae pretium est referre. et Hyperochides ueneranter inquit, audire desideramus uniuersi.

porro Aristoteles, secundum praecepta, inquit, rhetorica, eius genus primitus transeamus, ne reluctemur doctoribus praeceptorum. dic, inquit Hyperochides, ita si placet.

ille igitur genere quidem Iudaeus erat ex inferiori Syria, qui sunt ex propagine philosophorum Indorum, uocantur ut aiunt philosophi apud Indos Calani, apud Syros autem Iudaei nomen accipientes a loco; locus enim ubi habitant, appellatur Iuda. nomen uero ciuitatis eorum ualde difficile est: uocant enim eam nomine Hierosolymam.

is igitur homo multos hospitio LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. ϕιλοσοϕίαν ὁμοίως SieXOsTv co XE:pUV (oiiysupov A) <aaou>s δ\'ι̌σθι, eiicsv, (3e aot etrcelv A), \'ϒπεροχίδη, OaujiaaTov bvsipotç taa. aot so £ tu Xeyetv) oxa.l 6 \'Trcepoyt§7]s εὐλαβούμενς <st\' a.Òtό làp> šmrl xoo-to xai. Inclusa a codd. Latinis absunt, reliqua sic decurrunt: philosophiaml/llll topere\' pretium est referre u et hipecidee ueneranter inquit (rasura est 4 litterarum, in fine uersus opere L5 in m. add., in sinistro marg. Ll ocidi suppl.) L philosopbiam cci di (occidi e) operae pretium est referre et hiperocudes (in m. add. hiperoclides Cr) ueneranter inquit Cr ex L descriptus et e philosophiam ope precium est referre et hipecides uenerantur (in m. add.: ai occidi ope ptium 1 m.) B philosophiam ohip ohichides pcium est referre et hipecides uenerantur inquit R phylosophiam yperochidi operel/ll (opere in ras. 1 m.) precium est reffere et hipecides uenerantur inquit C philosophiam yperochidi opere p pretium est referre Ethipecides ueneranter inquit Co ex C descriptus. phylosophiam yperoehidi (oehidi in ochide, deinde in ochidus correctum esse uidetur 1 manu) per praecium est referre. Ethipecides ueneranter inquit P. sub rasura codicis L igitur Hyperochidis nominis fragmenta, sub rasura codicis C per errore repetitum scripta fuerunt 2 uenerans igitur coni. Niese desiderantes B 3 aristotelis (-ilis CP) codd. secundum praecepta Aristotelis tr. e 4 reluctemus B (s in r corr. Bl) praeceptorum] ἐπαγγελιω̃ν A ditaYYeXtujv Euseb 5 hiperoclides R 6 inferiori] ϰοίλης 7 Indorum] iudeorum R uocantur-aiunt] uocantur autem ut aiunt iudei B recte ? philosoplii] in philosophia CP 8 Indos] iudeos R 9 abitantur (-ur eras. est) 1 m. B Iuda] \'IooSata 10 uero] om. B eorum ciuitatis tr. e difficilis LBC 11 is] bis L his P recipiens et de superioribus ad marina descendens Graecissimus erat non solum eloquio, sed etiam animo.

et tunc nobis degentibus apud Asiam, dum is homo uenisset ad ea loca, confabulari coepit nobiscum et cum aliis icolasticis eorum sapientiam temptans, cumque multi eruditorum congregarentur, tradebat potius aliquid <

quod) habebat." Haec ait Aristoteles apud Clearchum et super haec multam atque mirabilem continentiam Iudaei uiri in cibis et castitatem narrans. licet autem uolentibus haec ex ipsius lectione cognoscere; ego enim refugio plus quam decet inserere.

CIearchus siquidem facta digressione, cum aliud propositum haberet, nostri generis ita meminit. Hecataeus autem Abderita, uir philosophus simul et circa actiones industrius, cum Alexandro rege nutritus et cum Ptolomaeo Lago commoratus, non transitorie, sed de ipsis Iudaeis conscripsit librum. ex quo uolo capitulariter unum eorum, quae ab eo sunt dicta, percurrere.

sed primitus tempus ostendam: meminit enim belli, quod circa Gazam ab Ptolomaeo gestum est contra Demetrium, quod utique contigit LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 Graecissimus] emendauit Gutschmid ex Graeco ἑλληνιϰός, gratissimus codd. e 3 degentibus] om. R dum is] quum diuinus e is] his RP uenisset] i. e. rcapapaXcuv; irapaXaPcuv A ea] zobq A tobs aitobe Euseb - 4 cumfabulari R aliis] in ras. B scolasticis] sociis R 5 sapientia R cumque] cum R multi... eongregarentur] sic cum A; izoXkdlq συνω̩ϰείωτο Euseb eruditarum e 6 tradebant P quod] inseruit Gutsrhmid, om. codd. e haec ait habebat tr. R aiistotelis LB aristotillis R aristotiles CP 7 chlearcum LP clearcum BRC haec] ec L atque] ac e admirabilem R 8 uiri] ex àyopóç emend. Gutschmid, uero LBRe om. CP castitate BReCP narrans] ex Graeco διεξιών scr. Gutschmid; narrant LBRe narrauit CP 9 autem] aut P 10 chlearcus LB clearcus C chlearchus P Clearchus -12 meminit] in Graecis codicis A corruptela latet 11 alium LBCP 12 Hecataeus] Aechateus (aech- P) LP Achateus B achareus R ecateus C autem] om. C abdirita LR addirita BCP 14 ptholomeo B Lago] lagi C rege R À.arw A Xajoa ed. pr. sed <prolixe> C . 15 ipsis] in ras. L captulatriter B 16 unum] i. e. Sv uel ėva-; Ivta A quae] quem R 17 Gazam] gaium LBRe, ex gaium corr. zam superscripto L3 ab] a R 18 est] om. R - undecimo quidem anno post mortem Alexandri, olympiade uero septima et decima atque centesima, sicuti refert circa- . stor, adiciens enim hanc olympiadem dicit:

"Sub hac Ptolomaeus Lagus uicit in Gaza bello Demetrium Antigoni qui uocabatur obsessor." Alexandrum uero profitentur uniuersi centesima et quarta decima olympiade fuisse defunctum. palam ergo est, quia et secundum illud tempus et sub Alexandro genus florebat nostrum.

dicit igitur Hecataeus, quia post Gazae bellum Ptolomaeus locorum quae sunt circa Syriam dominus est effectus et multi hominum cognoscentes mansuetudinem et clementiam Ptolomaei cum eo proficisci ad Aegyptum et rebus communicare uoluerunt,

quorum unus, inquit, erat Ezechias pontifex Iudaeorum, homo aetate quidem quasi sexaginta et sex annorum, dignitate uero apud contribulos maximus et animo sapientissimus, potentissimus ad dicendum et circa causas sicut nullus alter expertus.

" dicit etiam omnes sacerdotes Iudaeorum, qui decatas accipiunt et uniuersa in communi gubernant, circa mille et quingentos existere.

rursus autem praedicti uiri faciens mentionem, inquit, Homo hunc honorem gerens et assuetus esse nobiscum, adsumens aliquos suorum, differentiam cunctam exposuit et habitationem suam et conuersationem, quam scriptam habebat, pariter indicauit.

" deinde palam facit Hecataeus, quales circa LBR, CP, e. — A, ed. pr. 3 enim] ei e 4 Lagus] codicem A sequitur, Adfon ed. pr. gara R 7 secundum illud tempus] xat\' IXEIVOV (scil. Ptolomaeum) A 8 dicit] dicitur e Hecataeus] ecatheus LBR e (§ C) chateus CP Hecataeus] z rExataioç rcotXcv toSe 9 Gazae] gaie (z s. L3) L gai BR gaze P Gaii e ptoloiTis LB 11 ptholomei R cum] inter uers. add. L1 om. RP 13 ezequias P 14 sexaginta] LXX habuit 1 m. R, X posterius eras. est contribules e 16 discendum CP causas] causam CP 17 decatas] -tas in ras. B decathas R decadas CP tYjv oexaTTJV tWY γινομένων 18 uniuersa] omnia R 19 inquit] cotoq, ϕησίν 20 assuetus] συνήθης 21 suorum] seruorum R 21 et habitationem-23 indicauit] Graeca non bene intellexit interpres 22 suam] at>twv 23 pariter indicauit] add. interpres facit] ex corr. B ecatheus LBP ecchataeus R echateus C . circa] rcpas_ leges existimus et quia omnia sustinere, ne transcendamus eas, eligimus et hoc esse optimum iudicamus.

dicit igitur haec: "Et mala saepius ab Astygitonibus audientes et omnes compulsionum uim passi a Persicis regibus et satrapis non possunt mente mutari. sed cum magna exercitatione de his

praecipue omnibus respondere parati sunt." perhibet autem etiam indicia fortis animi circa leges non parua dicens, Alexandro quondam in Babylone constituto et uolente Beli templum quod corruerat repurgare cunctisque militibus similiter stercora portare praecipiente, solos Iudaeos hoc facere non fuisse perpessos, sed etiam multas sustinuisse plagas et detrimenta pertulisse non modica, donec eis ignoscente rege securitas praeberetur.

"qui dum ad prouinciam," inquit, "propriam reuersi fuissent, templa et altaria fabricata omnia destruxerunt et pro aliis quidem multam satrapis exsoluerunt, pro aliis uero ueniam consecuti sunt". adicit autem, quoniam LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 leges] s. uers. suppl. B etj a Graecis abest transcendeanms B trascedamus P 2 eas] xooto A todtods ed. pr. elegimus HP 68 se L indicamus e 3 mala] male emendauerim Astygitonibus] om. R fitoTOYEttovouv xat TOtV εἰςαϕιϰνουμένων et omnes] tccxvtes xa: a 4 compulionum B a] ūab ed. pr. 6nlp A 5 sed-6 parati sunt] textum lacunosum uertisse uidetur interpres, scripsit enim Iosephus: aXXa γεγυμνωμένως nspi tooTwv xat alxtati; xal 0avaTot? SetvoTaTot? p.aXtaTa icavtwv aitavxtuot p.-1j apvo6[j.svot Ta naTpta. 5 cum magna exercitatione] γεγυμνωμένως A γεγυμνασμένως intellexit 6 respondere omnibus (ipse expunxit) L autem] om. CP 8 Beli] belli Pe 9 repurgare] ex Graeco avaxa6apat emendaui; repugnare LRPCo reparare (-ara- in ras.) C renouare (nouare litteris pugnare superscripsit L2) L2CrBe 9 similiter] om. R 10 stercora] Xoõv 11 fuisse perpessos] irpooaetv A, rccb- Xetv uertit interpres multas, a ex o corr. Bl . 12 agnoscente R 13 qui dum-14 fabricata] Graeca non intellexit interpres 13 dum] Iitet A prouintia R 15 multam] multa LBPe mulctam R multam peccuniam C, Cap-\'-av satrapis] satrapas L (-pa§ corr. L2) R satrapae Be 16 adicit autem] ex Graeco προςεπιτίθησιν emend., ad cinitatem codd. e quoniaan-est] sententiam Iosephi nonperspexit interpres iustitia apud eos mirabile est,

et quia gens nostra fuit multorum hominum numero copiosa, sed multa quidem milia nostrorum migrantes in Babyloniam Persae primitus collocarunt, non parua uero etiam post mortem Alexandri in Aegyptum et Phoenicen sunt translata propter seditionem in Syria factam.

idem itaque uir et magnitudinem prouinciae quam incolimus pulchritudinemque narrauit. "Paene decies trecenta milia, inquit, iugera terrarum optimarum uberrimae ualde prouinciae possidere noscuntur; Iudaea namque huius est amplitudinis.

" et quia etiam ciuitatem ipsam Hierosolymorum speciosam et maximam olim inhabitamus et uirorum multitudine copiosam, necnon et de templi constructione idem ipse sic refert:

"Sunt autem Iudaeorum in aliis quidem multae munitiones per prouinciam atque uici, una uero ciuitas munitissima habens praecipue circuitum quinquaginta stadiorum, in qua commorantur hominum circa centum et quinquaginta milia, eamque uocant nomine Hierosolyma.

est autem in ipsa medietate ciuitatis lapidea quadriporticus centum per circuitum cubitorum, habens etiam duplices ianuas, LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 mirabile est] tan baop.a.aw, mirabilis Be, quid L habuerit dinosci s fl nequit, mirabili (i in ras.) L3 2 numero] om. R sed] yap nostro- rum milia tr. B 3 transmigrantes CP babilonia P per se e primitus, u ex corr. B collocauerunt BR 4 uero] om. e, post morte tr. R post mortem] morte LBRe 5 phenicem codd Phoenicem e 6 siriam (syriam RP) codd. e 8 iugera] emend. codicis Cr corrector; integra (integrae B) codd. e 9 Iudaea] iude LBP inde R X iudee C Iudeae e 10 amplitudinis] amplitudines B πλη̄θος A quia] om. P qui R ipsam] om. C 11 spel/llllllllciosam lrasura 12 fere litterarum spatium tenet) L spaciosam e habitamus R et—copiosam] xoi ..£pl πλήθους ἀνὀρω̄ν 12 multitudinem LBR copiosam] om. R de] om. e 13 idem ipse] aQ\'tόç in aliis quidemj xa p.èv 14 atque uici per prouinciam tr. R 15 munitistisima B 16 centum et quinquaginta milia] swdsxa fiupKzSei; 17 eamque uocantj om. e hierosoa limamBRCP 18 mediatetei1 lapidea quadriporticus] περίβολος tvo<; μη̄ϰος iliç πεντάπλεθρος 19 per circuitum] eupoi; quo ara est quadrianguli figuratione composita ex lapidibus non dolatis, sed collectis atque iacentibus, unumquodque latus uiginti cubitorum habens, altitudinem uero decem. et circa eam maxima fabrica, ubi altare est constitutum et candelabrum utraque aurea duorum talentorum pondus habentia et inextinguibile lumen noctibus et diebus.

simulacrum uero aut aliqua anathema ibi nequaquam est nec ulla plantatio; nullus ibi ueluti lucus aut aliquid huiusmodi. habitant autem in eo et noctibus et diebus sacerdotes quasdam purificationes agentes et omnimodis uinum non bibentes in templo".

super autem, quia et cum Alexandri regis successoribus postea castra metati sunt, testatur hoc modo dicens ea, quae cognouerit a uiro Iudaeo in expeditione constituto, cuius uerba haec habentia declarantur; ait enim:

"Me siquidem eunte ad mare rubrum una secutus est quidam cum aliis equestrium Iudaeorum nos deducentium, nomine Mosollamus, uir efficax animo bellator, super omnes arcarius indubitanter et Graecos et barbaros ualde praecipuus.

is igitur homo properantibus LBR, CP, fl. — Euseb A. ed. pr. 1 quo] codd. e. iv w A quo pro ubi dici uidetur cf. 0. Giinther, Auellana-Studien p. 117, not. 1 ex lapidibus-iacentibus] aTfiiQtujv συλ- λέϰτων ἀργω̄ν XtQtuv 2 atque iacentibus unumquodque non dolatis sed collectis (signo iustum uerborum ordinem indicat) B unumquoque Le unumquodquod P 3 latus] latitudinem CP habens] latitudinem habens e 4 eam] ea eam L ea CP fabrieaţę. L\' constitutum est tr. BR candelabra e 5 duo Ze 7 aliqua] codices omnes, aliquod e platatio (pla- B2) B 9 et noctibus] noctibus CP 10 omnimode e in templo non bibentes tr. R super] superius C, insuper conicio 11 cum Alexandri-12 sunt] \'Αλεξάνδο̩ω̩ tio PaciXel covssTpa- τευσαντο xat (sic Euseb, συνεστρατεύομεν A) jj-etm taoTa TOCs stas6yot? al>To5 ea castra metati sunt in ras. L testatur <autem> R testęatllr B dicens—constituto] parum Graeca intellexit interpres 13 constito B 15 unaa C 16 Iudaeorum] om. R mesollamus B Mossolamus e efficax] txa.YÓç A ἱ̔ϰανω̃ςEuseb 17 bellator] eupcooTos arcarios uel archario3 codd. e et indubitanter tr. codd e 18 is] om. P - prosperantibus R . multis per iter et quodam uate ab ipso augurium capiente et petente ut cuncti starent interrogauit, cur sustinerent omnes.

ostendente uero ei uate auem quam intuebatur atque dicente, quia siquidem expediret eis ut sustinerent omnes si staret auis, si ergo surgens anterius euolaret, procederent, si uero post tergum iret, recedere cunctos oporteret rursum, tacens arcumque trahens sagittas emisit et auem percutiens interemit.

indignantibus uero uate et quibusdam aliis et maledicentibus ei, quid furitis, inquit, mali daemonii auem sumentes in manibus? haec enim suam salutem nesciens de nostro itinere nobis salubritatem potuit indicare? si enim praescire futura ualuisset, in hunc locum nequaquam uenisset metuens, ne sagittata a Mosollamo Iudaeo periret.

sed Hecataei testimonia iam quiescam quidem; facile namque est uolentibus librum ipsum legere et haec apertius inuenire. non uero me pigebit Agatharchidem introducere, licet homo minime malus ut ei uisum est nobis detraxisse uideatur.

is enim narrans LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 per iter] xata ttv 6sdv; p iter B pariter LRCPe ab ipso augurium capiente] ὀρνιθευομένου ipso] aue R ex insequentibus opinor sumens angurium R 2 qur P sustinerent] subsisterent CP, sed cf. Traubii indicem ad Cassiodori Variarum editionem Mommsenianam p. 589 et Roenschium ibidem laudatum. 3 ostendente-quam] om. P, 2 m. partim in ras. add. quam intuebatur] absunt a Graecis 4 quia siquidem] scripsi; quasi quidem codd. e sustinerent] subgisterent CP si] inter uersus add. L2 5 ergo] uero emendauerim 6 postergum P oportet Le tacentes LBR 7 sagittam conicio percuties R 8 uero] sup. uers. add. Bl, om. R quibusdam, dam sup. ueis. add. B1 9 ei] s. uers. add. Bl fueritis R mali-manibus] codicem sequitur interpres simillimum libro A, qui habet haec: ϰαϰοδαιμονέστατον opviQa λαβόντες εἰς xstplXÇ postea stp-q omisso auem sumentes] quem summens R 12 in hunc-uenisset] om. B 13 mossolamo Be Hecataei] et ad eius LBCPe ab eius B testimoniis R 14 quiescant LBe quidem quiescant tr. e 17 librum hunc ipsum B haec] hoc R inuenire] inucare C 16 agatharcidem LBCP agatarcidem R homo minime malus] in\' soYjaeias, nisi corruptela latet malus] in aliis BR 17 ut-uisum est] om. CP ut] et LBBe nobis] om. B is-narrans] in ras. P, qui primum scripserat: quidem ex syria enim] s. uers. add.B1 de Stratonice, quemadmodum uenit quidem ex Syria de Macedonia suum uirum Demetrium derelinquens, Seleuco autem uxorem eam ducere non uolente, quod illa sperabat, exercitu eius in Babylonia posito circa Antiochiam bella mouit.

deinde quomodo reuersus est rex, Antiochia capta in Seleuciam illa fugiens, cum posset semet ipsam uelocius interimere, somnio prohibita ne faceret capta atque defuncta est."

haec ergo praedicens Agatharchides et derogans superstitioni Stratonices, utitur indicio generis nostri conscribens:

"Qui uocantur Iudaei habitant omnium munitissimam ciuitatem, quam uocare Hierosolyma prouinciales solent. hi uacare consueti sunt septima die et neque arma portare in praedictis diebus neque terrae culturam contingere neque alterius cuiuspiam curam habere patiuntur, sed in templis extendentes manus adorare usque ad uesperam soliti sunt.

ingrediente ia uero in ciuitatem Ptolomaeo Lago cum exercitu et multis hominibus, dum custodire debuerint ciuitatem, eis stultitiam obseruantibus, prouincia quidem dominum suscepit amarissimum, lex uero manifestata est unam habere sollemnitatem. LBR, CP, e. — A, ed. pr. d 1 ex Syria] et$Suptav 2 macedoni asuum uirum (d s. L1) L macedonia ad suum uirum Cre 3 ducere eam tr. CP ualente R ille P 4 exercitu—posito] Jtoioopivoo S £ rJjv airo BafioXuivos atoateiav (otpattåv A) Ie 5 quomodo] thç in seleutiam et illa L inse utia met illa (le s. Bx) B in seleutiammet illa R in Seleutia Metilla e interimere uelocius tr. B interimere] aitojtXstv 7 somnio—faceret] Jvuitvtu) xtuXiiovtt ireio6eiaa somno Le proehibita L pro re habita B 8 agatarcides R agatharcides C locus Agathurchidis in breuius contractus iterum in Antiq. Iud. XII 6 legitur. superstitioni] subpraestitionis LB superstitionis Re superstitionibus C subpraestitionibus P 9 stratonicis codd. e inditione R generis nostri] tip περὶ ἡμω̃ν λόγω̩ conscribens] praescribens e 11 hierosolimam ReCP uocare P consueti] soliti R 13 diebus] χρόνοις 15 uespera B 16 ptholomaeo R multis hominibus] loiv avQpaiittuv i. e. twV \'looSattuv; interpres a cum praepositione pendere faciens postea eis inserit 17 eis] a Graecis abest 19 unam] una na LCr unam natura e cpaoXov; quid lateat pro certo affirmari nequit, uanam uel uacuam uel malam subesse coniecerim

huiusmodi autem casus praeter solos illos alios docuit uniuersos, ut tunc ad somnia et opiniones quae tradebantur de lege hoc confugiant, dum circa res necessarias ratio nihil ualet humana".

hoc equidem Agatharchidi uidetur esse ridiculum; eis autem haec examinantibus integrius apparet magnum et praecipua laude dignissimum, si et saluti et patriae quidam custodiam legum pietatemque diuinam praeponere concupiscant.

Quia uero non ignorantes quidam conscriptorum gentemnostram, sed propter inuidiam quandam aut alias causas non salubres, memoriam nostri non reliquerunt, hoc indicium me arbitror esse praedicturum. Hieronymus enim, qui de successoribus conscripsit historiam, ipso quidem tempore quo Hecataeus fuit et amicus existens regis Antigoni Syriae praesidebat.

uerum Hecataeus quidem etiam librum conscripsit de nobis, Hieronymus autem nequaquam nostri historiam meminit, licet paene in ipsis locis nutritus esset: in tantum LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 alios] om. C 2 tradebant R 3 hoc] codd hic e; homines conicio confugiant] confingant CP, myw 4 ualet, e ex i corr. R hoc] hec LBR equidem] enim R quidem e agatharcidi LB agatharci fl c tibus 1iP agatharcidis C 5 haec] qui haec B examinantibus] exanimant* (s. L3) L exanimant- (nim in min corr. B\') B examinantur Be existimantibus C integrius] f1-1) μετὰ Suofteveiai; apparSt C 7 quidam] & no quidem CP proponere e 9 qui Bl ig rantes Bl conscriptorum -10 quandam] in textu om. L, in margine suppl. L2, nunc autem partim a bibliopega resecta sunt, ut solummodo legantur haec: lonscriptorum gentem nram -Iquadam 10 sed-alias] ex Graecis ?J.n\' ÚttÒ qfiovou t:vos y; Qt\' SXkaq emendaui; Iquadam (in m. L2) aut alias L sed pro quadam aut alias BCPe sed per quadam aut alias R 11 nostri] add. interpres non] nunc e, om. R hoc] haec e iudicio (-tio P) CP 13 scripsit B ipso] ipse C?e quo tempore tr. P ecatheus LBP echatheus B echateus C 15 Hecataeus] acatheus L acatheu0 B echatheus B ecatheus P echateus C scripsit RCP 16 geronimus C historiam] xata t-Jjv lotopiav, in historia ed. Venet. 1510 haud male 17 in ipsis locis] fev tolj toitot? nutritus] διατετριϕώς uoluntates hominum differebant. alio namque placuit studium habere memoria dignum, alio uero omnino circa ueritatem quaedam passio cernitur obscurasse.

sufficiunt tamen ad comprobationem antiquitatis nostrae Aegyptiorum et Chaldaeorum ac Phoenicum historiae et super illas Graecorum pariter conscriptores.

adhuc enim super ea quae dicta sunt Theophilus et Theodotus et Manaseas et Aristophanes et Hermogenes et Euemerus et Cinon et Zopyrion et multi quidem alii simul, non enim ego omnibus libris incubui, non transitorie nostri fecere mentionem.

plurimi namque praedictorum uirorum ueritate quidem antiquarum causarum frustrati sunt, quia lectioni sacrae nostrorum non incubuere librorum; communiter tamen cuncti de antiquitate testati sunt, pro qua nunc referre proposui.

Phalereus autem Demetrius et senior Philon et Eupolemus non multum ueritate frustrati sunt, quibus dari ueniam dignum est. non enim inerat eis, ut nostras litteras possent omni scrupulositate sequi.

His ita dictis unum adhuc mihi capitulum est LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 alio-dignum] Iosephi smtentiam non recte intellexit interpres alio] alteri C alii P placuit] i. e. eso £ ev; ἐδόξαμεν 2 alio] R; scriptum fuisse uidetur a 1 m. L, ita tamen correctum est, ut simile fieret uoci alid, unde aliud Cr; alium BCPe uero] in ras. B circa] rcpos 3 quaedam passio] ti rcaOoi; oux euifvtufiov 4 Aegyptiorum] cum A, Soptov Euseb 5 ac] atque e illas] ex illis corr. B1 illos CP 6 conscriptores] conscriptiones LBe adhuc enim] ett Se xal A adhuc etiam conicit Niese super ea quae dicta sunt] 1tpόç toIs εἰημένοις scil. συγγραϕευ̃σιν quae dicta sunt] om. e 7 Theodotus] theodorus Le theodonis B Manaseas] maneseas R manasceas P Mvocoea? aristophanas codd. germogenes codd. 8 eumerus R omerus CP Cinon] cinun LB in cinon corr. Bl cinum e cin5 RCP xovojv A xopuv Euseb zopiron P 9 omnibus] omnium BRP itaoiv transititorie P 10 facere BPe 11 uerir tatem codd. e frustati Bl 12 lectionis L librorum non incubuere tr. R 13 cuncti] om. e 13 pro qua] onkp o5 Euseb 14 phalireus BRCP autem <et> C 15 eupholemus codd ueritatem C 17 scrupolositate LBR - 18 His ita dictis] addid. interpres ad hunc e, relictum ex his, quae in principio libri posui, quatenus derogationes et maledicta, quibus utuntur quidam contra genus nostrum, falsas ostendam et conscriptoribus eorum testibus utar, quando conscribentes haec contra semet ipsos locuti sunt talia.

quia uero multis aliis hoc euenit propter quorundam uesaniam, arbitror intellegere eos, qui uoluerint historias ipsas percurrere. quidam igitur gentium et gloriosissimarum ciuitatum foedare nobilitatem et conuersationi detrahere temptauerunt, Theopompus quidem Atheniensium, Lacedaemoniorum uero Polycrates.

is autem tripodem perdurabilem conscribens, non enim Theopompus hoc fecit sicuti quidam putant, etiam Thebaeorum momordit urbem, multi uero necnon et Timaeus in historiis de praedictis et de aliis blasphemauit;

et hoc praecipue faciunt, quando gloriosissimis in aliqua parte calumniantur, quidam propter inuidiam atque maliuolentiam, alii uero propter uerborum nouitatem memoria se dignos fieri iudicantes; et apud stultos quidem nequaquam hac spe fraudantur, qui uero salubre noscuntur habere iudicium, multas eorum miserias condemnabunt.

Blasphemiarum uero in nos saepe gestarum LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. 1 posui] proposui fortasse recte R jtpotsQevTtov 3 falsos LBR eorum] irauTa? 4 quando] om.P quoniam conicio 6 uexaniam B intelligere BRCPe eos] C mens LBRa meos P qui] ex que corr. B1 que R uoluerit LBe uolucrunt (unt in int ipse corr.) P ipsas a historias tr. CP 7 quedam LBBe 8 federe (s. L2) L conuersationem R 9 theoponpus L laceredemoniorum P 10 pilocratis LBCP philocrates R Pylocratis e Πολυϰράτης is] his LBPe tripodem perdurabilem] TOV TpmoXiTtxdv 11 theoponpus L teopompus C facit R 12 thebanorum R momordit] nposeXa(3ev A multi] i. e. itoXXol; rcoXXa A et Timaeus] etimeus LB ethimeus R 13 plasphemauit L 14 gloriosissimi e in aliqua parte] add. interpres 15 maleuolentiamR 16 uerborum nouitatem] conieci ϰενολογεῑν Λ ϰαινολογει̃ν recteDindorf; uerbosam nouitatem codd e 16 dignos se tr. R 17 stultoB B 18 fraudantes R uero] non e multas <u{\'ro) LBe 19 miserias] [ioyQrjptav condemnabunt] i. e. xaTaStxobooat; xaTaStxaCouot A 20 blasphemiarum-aliquibus] Graeca non intellexit interpres corruptelis exem- XXXVII Iosephus pars 6. 4 huiusmodi causa est: uolentes Aegyptii praestare aliquibus ueritatem corrumpere temptauerunt, et neque aduentum in Aegyptum nostrorum progenitorum, sicuti contigit, sunt confessi

nec rursus egressum cum ueritate dixerunt, multasque causas odii ac inuidiae pariter habuerunt, principio quidem, quia in eorum regione nostri progenitores potentes effecti sunt, unde regressi ad propria denuo fuere felices. deinde horum aduersitas multas inter eos fecit inimicitias in tantum differente nostra pietate extra sollemnitates illorum, quanto dei natura animalibus inrationabilibus sine dubitatione distinguitur.

communis namque apud illos ritus est haec arbitrari deos, seorsum uero singuli solent diuersis ea muneribus honorare, uani ac fatui inter omnes homines et ab initio uti de deis malis opinionibus consueti, et propterea nequaquam imitari nostram honestatem de diuina ratione potuerunt, uidentesque multos nostram zelari conuersationem inuidiam habuerunt;

et ad tantam fatuitatem ac pusillanimitatem quidam eorum perducti sunt, ut non eos pigeret, etiam contra antiquas suorum scriptiones aliqua dicere. qui dum hoc faciunt, LBB, CP, e. — A, ed. pr. plaris sui ut uidetur turbatus saepe gestarum] a Graecis abest gestarum] ex gestorum corr. L gestorum RP huiusmodi causa est] Yjp £ avto POSy sc. Aegyptii, quod nomen sequentibus iunxit interpres huiusmodi, i ex 0 corr. L 1 uolentes—aliquibus] βουλόμενο. 8\'ixtivot5 ttvk; XaptCeoOat aliquibus] aliquibus ciuitec P 3 sicut L contingit R 4 rursum C multasque causas] aa:a5 81 itoXXa? 5 hodii LP 7 deinde] unde R aduersitates L 8 inter eos] eis R tanto R differentie P 9 extra sollemnitates eorum] 1tpÒç τὴν ύπ\' ἐϰείνων νενομισμένην scil. eoospetav quantum Le 10 animalibus] ab animalibus P sine dubitatione] addid. interpres distinguitur] in m. suppl. L2 11 ritus apud illos tr. BC ritus] om. P, nottptov est] om. LBRP, lott haec] alios e arbitrati e 12 uero] non e singuli] 1tpÒç ahkrt- Xouq 13 inter omnes] omnes e, navranaotv et] a Graecis abest de deis] scripsi, de his LBCPe eis R, itspt {l-ewv 14 et] inser. interpres, non in Graecis inuenitur propterea] postea R 15 de] om. R diuina ratione] fteoXoytas potuerunt] ἐχώρησαν 17 eorum] eo Le 18 contra antiquas] exiguas R 19 scriptionem B qui] quod LPe dum] CL cum e ho L sibimet ipsis aduersa conscribere passione caecitatis ignorauerunt.

In uno tamen et maximo uiro uerbum meum statuam, quo usus sum ante paululum nostrae antiquitatis teste.

Manethon itaque, qui Aegyptiacam historiam ex litteris sacris se interpretatum pollicitus est, praedicens nostros progenitores cum multis milibus in Aegyptum aduenisse et eius incolas subiugasse, deinde ipse confessus est, quia posteriori tempore amittentes eam prouinciam quae nunc Iudaea uocatur optinuissent et aedificantes Hierosolymam construxissent templum. et usque ad haec conscriptiones secutus est antiquorum.

deinde praebens sibimet potestatem, cum utique uideatur scribere ea quae in fabula sunt atque dicuntur, incredibilia uerba de Iudaeis inseruit uolens permiscere nobis plebem Aegyptiorum leprosorum aliorumque languentium, qui sicut ait abominatione ex Aegypto fuga dilapsi sunt.

Amenofin etiam regem adiecit, quod est falsitatis nomen, et propterea tempus regni eius nequaquam definire praesumpsit, cum aliorum regum annos perfecte protulerit. huic itaque quasdam adnectit fabulas paene oblitus, quia egressum pastorum in LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 adoersis LBe adnerse R passione caecitatis] uno tDoXrJxYjtos tou πάθονς, fortasse igitur scribendum est: passionis caecitate sed cfr. p. 58,1 M passionem Be 3 statuam meum tr. R 4 teste. Manethon] teste Anethon L testem. Anethon (Anathon B) BRP testem. Manethon C 5 saa cri Bl 6 interpretaturum R interpretatum sum e praedicit C praedixit P 7 et eius] etenim e icolas P 8 ipse] om. R confess su Bl posteriore R tempore, re ex ris corr. X1 9 amittentes] Jxitsoovta? nunc] tunc R uocabatur R 10 <in> hierosolimam LB (in s. uers. add. L2) 11 haec] huc R hoc e 12 uideatur] cpavai, quod pro «patveaS-ai habuisse uidetur interpres 13 dicantur R 14 inserunt R permittere e 15 aliorumque-16 dilapsi sunt] Graeca non recte expressit interpres qui] quod Le 16 abhominatione LBC amenosin R 17 regem] ad regem R 18 diftinire LBCPe 19 <omnes> annos e huic] hinc e 20 poene B quia] conieci, qui codd. e, b or. in] a L ab Be 4* Hierosolyma ante quingentos decem et octo annos factum esse protulerat.

Tethmusis enim erat rex, quando egressi sunt, et ab hoc tempore regum qui postea fuerunt anni sunt trecenti nonaginta tres usque ad fratres nomine Sethonem et Hermaeum, quorum Sethonem quidem Aegyptum, Her- i maeum uero Danaum denominatum dicit; quem expellens, inquit, Sethon regnauit annis quinquaginta et nouem, et post hunc senior filiorum Rapsis annis sexaginta sex.

ante tantos igitur annos egressos ex Aegypto patres nostros confessus, deinde Amenofin adiciens regem hunc confitetur et deorum fuisse contemplatorem, sicut Osorem quendam priorum regum, et implesse desiderium eius nominis sacerdotem, id est Amenofin natum ex patre Papio, qui uidebatur quasi diuina participari natura et secundum haec sapientiam hanc habere scilicet praescientiam futurorum.

et dixisse regi hunc uniuocum eius, quia posset uidere deos, si prouinciam a leprosis et aliis maculatis hominibus purgare contenderet.

in quo laetatum regem omnes dicit corpore debiles ex Aegypto congregasse et fuisse multitudinem numero milia octuaginta, LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 hierosolimam RCP 2 protulerit R Tethmusis] tehtmusis LB thehmusis R Themusis e 3 ab hoc-fuerunt] à\'ltό 8$ τούτων μεταξὺ iwv βασιλέων ατ\' ατ̀̀̀̀ν A 4 Σέθω 5 hermeum RCP hermetum LBe \'Epμαίου Σέθων egiptium L Aegyptium e hermeum codd. Hermetum e 6 uero] om. R denaum LB Deneum e dicit] om. e 7 inquit] abest a Graecis Ešbws quinquaginta nouem CP 8 filiorum Rapsis] scilicet Tapsis e filio L? \'Ράμψης sexaginta sex] cum parte folii abscissa sunt in L 9 ex aegypto egressos tr. R 10 amenosin R 11 Osorem] hosorum R £ 2p, Orem coni. Niese quendam] els 12 implesse] àVEvepÚv, quo non intellecto sententiam Iosephi peruertit interpres desidirium B eius] enim e eiusdem conicio id est] ide uel idem LBe amenosin R 13 Ilaittoi; (genit.) 14 et secundum—15 futurorum] xata xe cotptav xai TCpoyvcuotv \'twv ioofievov sapientia R habere scilicet] habere s. C haberes P habere LBRe 16 eius] enim e prouinciam] t-Jjv xwpav Sitaoav 17 purgaret P 18 regem] ex corr. L3 reges Borne B 19 fuisse] coni. Niese, fecisse codd. e, YsvsoQai milia octuaginta] milia add. Niese recte LXXX pro

eosque ad sectiones lapidum in partem Nili orientalem misisse ad hoc efficiendum, simul et alios Aegyptios, quibus hoc erat iniunctum. fuisse autem quosdam inter eos etiam rationabilium sacerdotum lepra perfusos ait.

Amenofin uero illum sapientem diuinumque uirum refert timuisse et circa semet ipsum et apud regem deorum Vulcanum, ut aperte suaderet eis uim fieri, sed adiecisse, quoniam auxiliarentur quidam maculatis hominibus et Aegyptum optinerent tredecim annis. et haec eum non quidem praesumpsisse regi dicere, sed ex his omnibus conscriptum reliquisse librum et peremisse semet ipsum, et propterea regem in anxietatem maximam peruenisse.

proinde is his uerbis haec refert: "His itaque *** rogatus rex, ut ad requiem et tutamen eorum secerneret ciuitatem, desertam urbem, quae tunc fuerat pastorum, nomine Auarin, praebuit eis. est autem haec ciuitas secundum theologiam antiqua LBR, CP, e. — A, ed. pr. LXXX scriptum in archetypo fuisse iudicans, p.optriaa; ÖXtlÓ milia om. LBCPe mille milia numero et octuaginta R octoginta C 1 lectiones B sextiones P inter sectiones et lapidum spatium fere trium litterarum uacuum relictum est in L 2 ad hoc—3 iniunctum] Qi:W; ἐργάζοιντο xal TWV MXXIUV Αἰγυππίων o5. ἐγϰεγωρισμένοι A quae sunt corrupta hoc] hoc esse LBRe simul] simul immisit C simul misit P 3 autem] autem inter (inter mox deleuit) P rationabilium] irrationabilium R )..oŢ{wv 4 lapra B fusos B perfussos R amenosin R uero] om. R 5 timuisse—6 uim fieri] Graeca prorsus non intellexit interpres 6 et apud regem deorum Vulcanum] (Ttpoi; aotclv te) xa\\ TOV βασιλέα χόλον TOIV QSCOV, χόλον pro χωλὸν habens uertit interpres 7 iecisse LBRe 8 optineret Pet] abest a Graecis 9 non] om. P quidam LBRe ex his omnibus] rcspl navTiuv 10 conscriptum] conscripsisse R et peremisse semet ipsum] om. R peremisse] ex avsXsTv emaendaui, per codd. e ipsum] ipsum et apud regem ex uersu 6 errore repetens e 11 maxima P 12 proinde is] ex xu.m:t\'ta emendaui; pro iudeis codd. e his*+itaque rogatus rex] \'tWV δ\'ἐν ται̃ς λατομίαις th; χρόνος ἱϰανὸς διη̃λθεν ταλαιπωρούντων a4\'«>6Ets 6 paatXsoi; 13 requiem et] prouinciam R ciuitatem] apud Iosephum non inuenitur 15 secundum—praecelsa] xa\'teX TYJV GeoXoYtav u.vwłhy ToaAMOI; antiquam Re antiqua (ex antiquam corr. C1) et C ualde praecelsa.

porro illi in hanc ingressi et locum hunc ad resultandum habentes optimum ducem sibimet quendam Heliopolitanorum pontificum Osarsifa constituerunt et huic se oboedire in omnibus iurauerunt;

et ille primum quidem eis legem posuit, ut neque deos adorarent neque a sacris animalibus, quae praecipue festiua apud Aegyptios erant, se penitus abstinerent nullique copularentur, nisi cum quibus iusiurandum habere uidebantur.

haec autem sancieus et alia plura maxime Aegyptiorum consuetudinibus inimica praecepit multo opere muros aedificari ciuitatis et ad bella praeparari contra Amenofin regem.

ipse uero adsumens secum etiam alios sacerdotes et maculatorum quosdam misit legatos ad pastores, qui uidebantur a Tethmuse rege depulsi ad Hierosolymorum urbem, causas suas et aliorum qui simul fuerant exhonorati significans et poscens, ut pariter contra Aegyptum

castra metarentur, promisitque eos fore uenturos primum quidem in Auarin progenitorum suorum prouinciam et necessaria populis abundantius exhibenda, pugnaturos autem oportuno tempore et prouinciam facillime subdituros.

illi uero laetitia cumulati omnes alacriter usque ad ducenta milia uirorum pariter sunt adgressi et non post multum ad Auarin usque uenerunt. Amenofis autem Aegyptiorum rex, dum LBR, CP, e. — A, ed. pr. in 1 in] ex ia corr. B1 gressi (S. L1) L egressi CP ad resultanf dum] eli; ἀπόστασιν 2 optimum] opimum e λεγόμενον 3 osarfixa (f 8. L2) L osarsipha R Osarphipha e 4 oboedire] ex oboedide corr. Bl et] ut LBe Se, at Sobius (ed. Colon. 1524) primum] om. R 5 a] ab e 7 se penitus abstinerent] om. R abstinerent] AnexeoQac wavta 31 fl-uetv xat avaXoSv 8 haec] totaota santiens B sanctiens C santies P 9 maxime <in> R egiptiorum in ras. Cl 10 opere] tempore CP muros] om. B H amenosin R (Jievaxpiv A rege P assummens C secum] sup. uers. add. B1 13 athet muse L atehetmuse B athemuse BP athetmuse C a Thethmuse e depulsa (s. L2) L 16 primumque R 17 auarim RP 19 et] om. B facililme B subdituros] prodituros R uero] s. uers. add. Bl 20 emulati R 21 adgressi] agressi R συνεξώρμησαν Auarin] arauin LB auarim CP illorum audisset inuasionem, non mediocriter uulneratus est, dum recordaretur, quod ei praedixerat Amenofis Papiae.

et primum quidem congregans Aegyptiacam plebem facto consilio cum principibus eorum animalia sacra et quae praecipue a sacerdotibus honorabantur, ante praemisit et sacerdotibus particulariter iussit, ut simulacra deorum caute celarent.

filium uero Sethonem, qui etiam Ramessi a Rapso patris nomine uocabatur, cum quinque esset annorum, apud suum commendauit amicum. ipse uero transiens cum aliis Aegyptiis usque ad trecenta milia uirorum bellatoribus uiris occurrens congressus non est.

putans enim semet ipsum contra deum pugnare post tergum reuersus uenit ad Menfin et sumens Apin et alia sacra mox in Aethiopiam cum uniuersis nauibus et multitudine uenit Aegyptiorum; per gratiam namque erat ei subiectus Aegyptiorum rex.

qui suscipiens etiam populum uniuersum praebuit alimenta hominibus necessaria, quae prouincia ministrabat, et ciuitates ac uicos tredecim, quatenus eis qui fuerant de regno pulsi sufficerent; nihilominus LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 uulneratus est] συνεχύθη ; alia legisse uidetur in suo exemplari interpres 2 Papiae] Iladirtos 3 primum] jtpotspov congregatis e conscilio B concilio R 4 et] abest a Graecis quae] om. RP, inter uers. add. L praecipue quae tr. C praecipue] irpwxa p.ciÀtata a] s. uers. add. L om. RP a sacerdotibus] £ v toIq kpots 5 ante praemisit] chç Y aaoTov μετεπέυ̩ψατο, ad se praemisit conicio 6 deorum] ex Gr. tujv SoiWY emendaui, eorum codd. e celerentur (a s. RJ) R 7 SeQtu ramesi R \'Ραψηου̃ς 10 occurrens] dnavraaaot A 11 non] om. RCP deum] diti LB 12 postergum BP Menfin] LBGP menefin R Apin et alia] apinetalia BCe animalia R 13 et alia sacra] xat Ta υ̌λλα Ta fexstas μεταπεμϕθέντα tspa Cqja, fortasse scripsit interpres: et alia sacra animalia nauibus] tw otoXu) 14 uenit <in> R ei] eis P 15 Aegyptiorum] twv AtS-toTtouv qui suscipiens-56, 1 fines Aegyptios] Graeca corrupta sunt neque Latina sana qui] quod Le ofisv A 17 ac uicos-sufficerent] xat xtujia? npis rfjv tWY πεπρωμένων TptoxatSexa STuiv ftito vriq àpXiĮç abzoo slç rfjv (st$ffjv otn. ed. pr.) sxirtiDatv aota\'pxsti; cf. infra § 266 18 fuerunt R de regno-56, 1 fuerant] om. e . nihilominus-Aegyptiorum] ofy ἡττον ≺ϰαὶ oTpaToitsSov Αὶθιοπιϰὸν πρὸς pu),a- *** Amenofin fuerant deducti ad fines Aegyptios.

et in Aethiopia quidem haec gesta sunt. Solymitae uero descendentes cum uiris pollutis Aegyptiorum sic pessime hominibus usi sunt, ut eorum uictoria esset nimis pessima his, qui tunc eorum inpietates inspiciebant;

non solum etenim ciuitates et uicos concremauerunt sacrilegia facientes et deorum idola deuastantes, sed etiam ipsa sacra animalia quae colebantur crudelissime discerpserunt peremptores et occisores horum sacerdotes atque prophetas esse cogentes, quos etiam expellebant nudos.

dicitur itaque, quia conuersationes et leges eis composuit sacerdos quidam, genere Heliopolites, nomine Osarsifas uocatus ex nomine Osireos Heliopolitani dei, qui dum conuersus fuisset ad hoc genus mutauit nomen et uocatus est Moyses."

Quae uero Aegyptii de Iudaeis proferunt haec sunt, sed et alia multa breuitatis causa praetereo. dicit autem rursus Manethon, quia postea Amenofis ex Aegypto digressus est cum magna uirtute, simul et filius eius Ramsis et ipse habens magnum exercitum. et congressi ambo contra pastores LBR, CP, e. — A, ed. pr. rrjv ἐπέταξε \'tol; παρ\'≻ \'Αμενώϕεως (\'toū βασιλέως ≻eirt tillY opuov tij; A:- YoitTou. cancellis inclusa in uersionis Latinae codicibus omissa sunt, id quod, opinor, non tam interpreti quam archetypi librario tribuendum est. plane enim cum sensu careant quae reliqua sunt, lacunosa habuerim. excidisse igitur puto fere haec: etiam Aethiopum exercitum misit pro custodiendis eis qui per regem 2 haec] Toiauta solomite C 3 pessime] ἀνοσίως xai A 4 eorum] tav προειρημένων esset nimis pessima] Xpoaov ϕαίνεσθαι 5 eorum] todtwv inpietatem R inspiciebantur L 1 m. B (-ur eras. B2) e etenim] xat yap, enim CP 8 crudelissime discerpserunt] bjttavtots ypiofj.Evot StsTeXouv perpretores (CrD) e 8 quos etiam] xai 10 itaque] s. uers. add. B, 810 11 heliopolitis (eliopolitis P) codd. e 12 ofarsifas L orsiphas R orsasiphas e boapat? osyreos R qui] quod (D) e 13 conuersus] ex conuersi corr. Ll etj om. P 16 alia] om. e praetereo] ex praeterea corr. Pl a itap- {YJJJLI ed. pr. nap\' ἡμι̃ν A 17 Aegypto] AiQtorcta; 18 Ramsis] ramessi (essi in ras.) C \'Ράμψης 19 ambo] om. e atque pollutos uicerunt *** eos usque ad Syriae fines.

haec equidem et huiusmodi Manethon conscripsit. quia uero anilia loquitur deliramenta atque mentitur aperta ratione, monstrabo illud primo distinguens, quod postea alterna gratia referendum est. is enim concessit nobis atque professus est, eo quod ab initio non fuerint Aegyptii genere, sed extrinsecus illic aduenissent et Aegyptum optinuissent, et ex ea rursus egressi sunt nostri progenitores;

quia uero nobis postea permixti non sunt Aegyptii corpore debilitati et quia ex his non fuit Moyses, qui populum eduxit ex Aegypto, sed ante multas generationes extitit, per ea quae ipse dixit conabor ostendere.

Primam itaque causam posuit figmenti risibilem: rex enim, inquit, Amenofis concupiuit uidere deos. quos putas? siquidem, qui apud eos sollemnes erant, bouem et hircum et crocodillos et canicapitos uolebat inspicere.

caelestes autem quomodo poterat? et cur hoc habuit desiderium? quia utique et prior eius rex alter hos uiderat. ab illo ergo audiens, quales essent et quemadmodum eos uidisset, noua nequaquam egebat arte.

sed forte sapiens erat ille uates, per quem haec rex posse agere confidebat: quod si ita fuisset, LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 pollutos] puitos pollutos P uicerunt *** eos usque] lacunam tribuo neglegentiae archetypi librarii; ivtxyjoav atkob? xat tcoXXou? ἀποϰτείντες touuaav abtous fitypi 2 anilia] uilia CP 4 alterna gratia] πρὸς ἀλλή- X005 A πρὸς atjxov ed. pr. 6 illuc LeP 8 suntj sint emendauervn nostri progenitores] addid. interpres de suis permixti] om. P 10 ex egipto eduxit tr. L signo iustum ordinem significans ex Aegypto] add. interpres 11 ostendere] tendere LB (D) e 12 itque R risibilem] uerisibilem R 13 quos putas?] rcoioos; putans CP 13 qui] scripsi, quia codd. e, tobç 15 cocodrilos R cocodrillos CP camcapitos R canicapatos e inspicere] aspicere LBe cae (uel ce) lestem codd. e οὐρανίους 16 Gur] cui R quur P 17 eius] enim e alter L (i utrum L2 an L3 scripserit discerni nequit) alter hos] alteros R 18 quamadmodum R 19 egebat] e5et, agebat codd. e uates] ex uatis corr. V uatis CP 20 quod-fuisset) add. interpres quomodo impossibilitatis concupiscentiam non praesciuit? non euenit, quod uoluit. proinde quam rationem habere potuit, ut propter semimembrios aut leprosos ei inuisibiles essent dii? irascuntur enim propter impietates, non propter corporum deminutiones.

deinde tam multa milia leprosorum et male habentium una paene hora quomodo fuit possibile congregari? aut quomodo rex non oboediuit uati? ille namque praecepit debiles Aegyptios exilio deportari, hic autem eos ad sectiones lapidum destinauit, tamquam operariis indigens et non purgare prouinciam uolens.

ait autem eo quod uates quidem semet ipsum peremerit praeuidens deorum iram et quae erant in Aegypto futura, et conscriptum librum regi reliquerit. proinde ab initio uates etiam suum interitum non praesciuit?

quomodo non repente regi contradixit uolenti uidere deos? ** *quam quod se ipse perimere festinabat?

quod uero inter omnia est stultius uideamus: audiens enim haec, inquit, et de futuris iam metuens debiles illos, ex quibus Aegyptum purgare debuerat, neque tunc de prouincia propulit, sed rogantibus eis, sicut ait, ciuitatem dedit dudum a pastoribus habitatam, quae uocabatur Auarin.

ad quam congregati principem, LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 impossibilitatis concupiscentiam] to aSuvatov τη̃ς ἐπιθυμίας cfr. passione caecitatis p. 51, 1 2 quod uoluit] addid. interpr. 3 dii] dum uel du LBRe 5 diminutiones] codd. e tam multa milia] όxnό p.upiaSas 6 hora] -fjfjipa congragari R 8 debiles Aegyptios] rfjs At- γύπτου (ab ἐξορίσαι pendet) tohç λελωβημένους sectiones] seditiones P 10 pugnare LBR quidem] scripsi qui dum codd. e 11 perimerit LBCPe deorum] twv {ł.swv; eorum codd. e 12 reliquerit] requerit (in m. liqt) L1 reliquerit (in marg. liqt) Bl reliquit Ce reliquid P reliquerit regi b tr. B 13 uates ab initio tr. CP auinitio (b s. L1) L suam L 14 non] nunc e deos] lacunam hic statuo; Graeca desunt haec: ncns δ\'ευ̌λογος o ϕόβος tiuv JJLYJ \'ltap\' aotov συμβησομένων xaxwvj 15 quam quod-festinabat?] YJTT (YJ tl A •/] ti ed. pr.) χει̃ρον ε̌δει naS-eTv oiĮ»\' av laotov eoiteoSev quod prius] s. uers. add. B 16 haec] hoc R inquit] a Graecis abest et] om. P 18 propulit] eSVjXaaev; protulit LBBCe pertulit P 19 ciuitatem L inquit, elegerunt ex sacerdotibus Heliopolitanis, qui eis exposuit, ut neque deos adorarent, neque ab Aegyptiacae festiuitatis animalibus abstinerent, sed omnia perimerent atque consumerent, et nulli penitus miscerentur, nisi cum quibus coniurati esse uidebantur; et iureiurando multitudinem obligatam, quatenus in eis legibus perdurarent, Auarin ciuitatem munitam contra regem dicit eos bella sumpsisse.

adiecit autem, quia misit Hierosolymam rogans illos pro auxiliis exhibendis et daturum Auarin compromittens, quae foret egredientibus ex Hierosolymis ex iure maiorum, et ex qua procedentes omnem Aegyptum optinerent.

deinde subiungit illos quidem uenisse cum ducentis milibus armatorum. regem uero Amenofin Aegyptiorum. cum non censeret repugnandum deo, mox ad Aethiopiam refugisse et Apin cum aliis sacris animalibus deuexisse.

Hierosolymites uero inuasione facta et ciuitates pollutos et templa concremasse et equestres peremisse refert et nulla iniquitate aut opere iniquitatis abstinuisse.

qui uero conuersationem et leges eis exhibuit sacerdos, inquit, erat genere Hieropolites, nomine Arsifas uocatus ab LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 eligerunt C degere (D) e heliopolitanis] ex heliopolitanos corr. L4 eis] om. R exposuitJ εἰςηγήσασθαι 2 festiuitatis, s in ras. L festiuitatibus CP 3 consumerent atque perimerent tr. R 4 et] om. e, 81 miscerentur] συνάπτεσθαι ed. pr. συνεμβάπτεσθαι A 5 multitudinem obligatam... Auarin ciuitatem munitam] accusatiuos absolutos ponit interpres Graeco textu seductus 6 eis] Tootot?; eius JBRCPe 7 regem B psumpsisse C subpsisse P adiecit autem] αί προς- TiOrjCt (i. e. adicii), adiecit autem subiecit e 9 egredientibus] post Hierosolymis tr. (D) e 10 ex iure, iure in ras. L exire e procedens e 11 deinde <quidem> R uenisse cum] uetus secum L(Dje (uocatus t secum Cr) 13 censeret] cessaera L cesse,ret in cessaret corr. B cessaret e 14 apinum codd. e animalibus] in r. C\'1 15 deuexisse] παρατεθειϰέναι \'tOtç bpeuotv διαϕυλάττεσθαι napaxsXsucavTa hierosolimitis LCPQ hierosoit lini is B hierosolimis R 16 depopulasse R depopulatas e perimisse L 17 aut opere-19 uo(catus;] exceptis litteris sa in sacerdos in ras. habet B pressissinae scripta 18 qui] quod e 19 Hieropolites] (h)ieropolitis appellatione Osireos Heliopolitani dei et mutato nomine dictus postea Moyses.

tertio decimo uero, inquit, anno Amenofin postquam regno pulsus est ex Aethiopia profectum cum multa militia dicit et congressum contra pastores atque pollutos habita conflictione uicisse et multos interficientem usque ad fines Syriae persecutum.

In his iterum non intellegit sine uerisimilitudine se mentiri. leprosi namque et cum eis, ait, multitudo collecta debilium, licet primitus irascerentur regi circa se utique talia facienti secundum praemonitionem uatis, tamen cum a sectione lapidum sunt egressi et prouinciam perceperunt, omnes circa eum mitiores effecti credendi sunt.

porro si adhuc et illum odio habebant, seorsum magis insidiari potuissent, non circa omnes bella committere, cum scilicet plurimi existentes multorum illic cognationes haberent.

proinde etiamsi contra homines pugnare decreuerunt, non tamen contra deos impietatem gerere praesumebant nec contraria LBR, CP, e. — A, ed. pr. LBJRPe heliopolitis (heli in ras. C) C(Co) ήλιουπολίτης A Arsifas] 08 arsifas (os s. C2) C (osarsifas Co) ap-Yjo A ὸσαρσίϕ ed. pr. 1 osyreos LBRP muto R dictus <est> P 2 Amenofin-pulsus est] \'Αμένωϕιν toaoutov ydp aotiii) xPÓVOy sίαι της ἐϰπτώσεως πεπρωμένον cfr. supra §247 4 militia] milia LB(D,eCP atpazeiaq A arpana; ed. pr. congressus P pollutos. o priorem ex corr. P 7 intelligit RC intellexit e sine uerisimilitudine] siuerisimilitudine (si- expunxit L, ri- in ra corr. B) LBRe ueriaimilitudine CP 8 sefii tyri B leprod] scripsi, leprosum LBRe leprosorum CP et-debilium] xCtt z6 jj.fi\' αὐτω̃ν πλη̃θος; in suo exemplari legisse uidetur interpres: Xr.lt to p.n\' aόtwy twv jjnapwv itXfao? ait] ais R, add. interp. 9 circa-facienti] t. e. xai toiaOta nsps aitobs ttsnotYjxoti; xat \'toTç ta icepi aoTob; πεποιηϰόι A 10 tale R secundum] xatd te A praemonitionem] propofitionem R a sectione] assectione R 11 regressi R et prouinciam] XCtl noXtv Ttap1 autoo xal XÓJpa:J 12 omnes] πἀντες A itavtcu? ed. pr. credendi sunt] credendis P porro si adhuc] e: 81 srj et si adhuc tr. R 13 seorsum magis] tsta jiiv y.vw (ἂν Niese) A 14 non] o/)... 8è, non uero conicio circa-bella] circa eum omnes bella C circa eum bella omnes P 15 illic] illi conicio cognationes] ed. renet. 1510 coffsvsias; cogitationes codd. e suis agere legibus, in quibus inscripti esse noscuntur.

oportet itaque nos Manethoni gratias agere, quoniam huius iniquitatis principes dicit non eos, qui ex Hierosolyma sunt egressi, sed illos ipsos Aegyptios esse probat et maxime sacerdotes *** atque iurisiurandi uinculum illorum multitudine conuenisse.

illud autem quomodo non inrationabile est, quod ait, quia familiarium quidem seu amicorum cum eis nemo consensit nec pericula belli participatus est, sed miserunt maculatos ad Hierosolymam et ab eis solatia poposcerunt?

pro quibus hoc amicitiis aut qua familiaritate praecedente facere potuerunt? cum utique e diuerso hostes existerent et moribus plurimum differentes. et illi, inquit, repente promissionibus oboediunt, quia Aegyptum optinerent, tamquam eis non ualde prouinciae experimentum habentibus, ex qua uicti fugatique sunt.

et si quidem indigerent Hierosolvmitae uel in malis constituti essent, forsitan ad talia consensissent; cum uero ciuitatem inhabitarent felicissimam et prouinciam multam meliorem Aegyptiacae regionis incolerent, <cur> cum eis, qui dudum fuerunt inimici corpore uexati, quos neque sui domestici ferre potuerunt, suo periculo laborarent? non enim LBRV, CPPa, e. - A, ed. pr. 1 legibus <huius> R inscripti] scripti R evetpasr aav, quod habuit pro ἐνεγράϕησαν interpres 2 maneton R quoniam] om. R 4 sacerdotes *»« atque] tobç iepictq ἐπινοη̃σαί TE TAOTA \'Y.C<t; atque coniunctione indicari uidetur, interpretem omnia quidem uertisse, librarium uero archetypi errore quodam nonnulla omisisse 5 atque-conuenisse] corrupta sunt, xat ὁρϰωμοτη̄σαι TO icXijfl-os; pro certo emendare nesciens suspicor sic fere locum esse constituendum; atque iurisiurandi uinculo illorum multitudinem conuenisse, uel coniurasse uel coniunxisse (scil. sacerdotes) iurisiurandum LBR 6 quod ait-consensit] om e 7 consensit] suvaKooTYjoat A 9 adJ om. R hierusalem R et] ut CPa om. P poposcerunt] BV, poscereiT, ent ex corr. L poscerent BeCPPa pro —p. 71, 13 indigerentl deficiunt L et codices ab eo deriuati 10 hoc] hi CPPa amicitias BCPPa 12 illi] ille V inquit] inquit quidem C inquit qui Pa 13 oboediuit V quia <ratione> CPa 14 uicti fugatique sunt] βιασθέτες exjvEnTatxaot 15 si quid R V in] ex ut corr. B 18 meliore P cur cum] conieci, cum codd. 19 quos] om. V futuram regis praesciebant fugam,

sed e diuerso dixit eis, quia filius Amenofis trecenta milia pugnatorum habens occurreret ad Pelusium. et hoc quidem uenientes indubitanter nouerunt, paenitentiam uero eius et fugam penitus ignorabant.

deinde dicit cum optinuissent Aegyptum multa mala gessisse ex Hierosolymis uenientes *** habens criminari eos, qui ex his uidentur extranei, cum ante illorum aduentum haec agerent et se agere coniurassent qui genere Aegyptii essent.

posterioribus, inquit, temporibus Amenofis adgressus pugna deuicit et perimens hostes usque ad Syriam eos expulit; sic enim omnimodis Aegyptus aperta uastationibus est ex quibuscumque congredientibus locis.

putasne qui tunc bello optinuerant eam, uiuere audientes Amenofin, neque inruptionem quae ex Aethiopia fieri potuerat munierunt multas utique contra hoc praeparationes habentes neque alium exercitum praepararunt? ait enim: usque ad Syriam eos perimens exsecutus est per arenam aridam, et [quia] palam est, quia non facile nec sine bello transire potuisset exercitus.

Igitur secundum Manethonem neque ex Aegypto genus est nostrum neque exinde quilibet inmixti sunt; BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 eis] i. e. aotol?; aitos A 3 pilusium B 4 poenitentium V eius] om. C penitus ignorabant] izoHsv ehafeiv ε̌μελλον deinde] i. e. etta, quod restituit in textu Niese; ta emta A 5 dixit R 6 uenientes-extranei] ἐπιστρατεύσαντες ()tal περί τούτων ovstStCsi xaOanep ού jtoXefAtoui; aotoTs inayayu>v -iJ> SEOV τοι̃ς ε̌ξωθεν iittxXYjOetatv iyxaXeTv; cancellis inclusa in archetypo excidisse puto, uerba quae sequuntur sic emendare suadet Otto Guenther: <necesse> habens criminari eos qui euocati (cf. § 296) uidentur extranei 8 se] si B posterioribus ... temporibus] dXXa xal xpóvotç oatspov 9 inquit] addid. interpres 10 perimens] puniens R usque ad Syriam] fiixP1 ri]ç Suptas; usque in assyriam codd., (quod fuit sine dubio in archetypo), nisi quod in C in as erasis corrector superscr. ad 11 egyptiis B aperta uastationibus] eiiaXwto? 12 putans ne B 14 utique] itaque R 15 praeparauerunt RV 16 ad Syriam] ad assiriam B 17 et quia] quia delendum esse suspicor nec sine] nec sine sicut R 19 mathonem B 20 est genus tr. V\' leprosorum enim atque languentium plurimos credendum est in lapidicinis multo tempore ac fatigatione defecisse, multos in posterioribus bellis, innumeros autem in ultimo proelio atque fuga perisse.

Superest mihi nunc aduersus eum de Moyse ratio disputandi. hunc enim uirum mirabilem quidem et sacrum Aegyptii putant, uolunt autem cum blasphemiis incredibilibus falsitates inducere dicentes eum Hieropolitanum esse et ex illis templis propter lepram fuisse sectatum.

probatur autem in conscriptionibus, quia ante quingentos decem et octo fuerit annos et nostros patres duxerit ex Aegypto in regionem, quae nunc inhabitatur a nobis.

quia uero neque uitio quolibet huiusmodi circa corpus fuerit uiolatus ex ipsis rebus agnoscitur. leprosos enim sanciuit, quatenus nec in ciuitatibus manerent nec in uicis inhabitarent, sed soli ambularent uestibus ruptis, et contingentes eos uel uescentes cum eis inmundos existimauit.

et licet eorum aegritudo aliquando curetur propriamque naturae recipiant sanitatem, praedixit tamen, ut purgationes quasdam atque purificationes ex lauacris fontium BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 planguentium V plurimo B plurimos in lap. credendum est tr. R 2 lapidicinis] lapidinicis BV lapidibus R lapidiciniis CPa multo -defecisseJ drco6ave!v noXuv Xpóvov ἐϰει̃ xal ϰαϰοπαθοῡντας ac] R, hac reliqui 3 ultimo] uno BR V 4 periisse BPa defecisse V 5 nunc mihi tr. R nunc] non Pa moysi CPPa 7 uolunt autem cum] PoiXovtat 81... fAsta; uoluntatem cum B nolentes eum cum JJFuolentes cum CP uolentes eum Pa cum blasphemiis] ante uolunt posuit, sed signis transpositionis ordinem rectum indicauit B 8 falsitates inducere] TCposrcoielv autoTç quod non recte intellexit interpres Hieropolitanum] ήλιουπολολίτην A, hierosolimitanum R heliopolitanum (helio in ras.) C et ex illis templis] twV lxe!6ev tepscuv sva 9 secatum CPPa 10 quia I scripsi, qui BBV q CP que Pa 11 fuerit annos] annos fuerunt CPPa et] quod CPPa 12 habitatur C 13 ex ipsis rebus] h toiv ÀEjOpvtov oti\' aόtoó; ex ipsius uerbis conicio, an legit interpres ysvojiivuiv ? 15 habitarent R VP 16 uescentes cum eis] zbv ὁμωρόϕιον γενόμενον 17 egritudine BV egritudines R curentur BV 18 recipiant] codd., ἀπολάβ ut] ne superscr. 2 m. Pa purgationes quasdam atque purificationes] rivag rijYEfaç xaOapfiobc et totius capilli derasiones multaque et diuersa sacrificia

facientes sacram ingrediantur urbem, cum e diuerso esset credibile, ut quadam prouidentia magis atque <clementia>, si fuisset ea clade constrictus, circa similes uteretur.

et non solum de leprosis ita sanciuit, sed neque eos, qui uel paruum quiddam corporis minus haberent aut maculati essent, immolare permisit, et super haec sacerdotes qui huiusmodi calamitate tenerentur honore priuauit.

quomodo ergo credibile est illum haec stulte sanxisse, qui fuerat huiusmodi calamitatibus inuolutus, et contra se ad obprobrium et laesionem tales exposuisse leges?

sed etiam nomen eius incredibiliter transformauit; ait enim: Arsifas uocabatur. hoc siquidem non eius figurationi conuenit.

quapropter iudico satis factum et palam est, quia Manethon, donec secutus est antiquas historias non multum ueritate frustratus est, cum uero ad fabulas 15 sine auctore conuersus est, aut incredibiliter composuit eas aut hominibus credidit odiose loquentibus.

Post hunc igitur examinare uolo Chaeremonem; is enim Aegyptiacam historiam scribere se dicens et adiciens idem regis nomen, quod Manethon, id est Amenofin et filium 20 BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 derationes P 2 facientes <et sic> V ingrediatur R 3 quadam] quada ex quandam corr. B magis-si] magis atque si BCPPa magis <usus fuisset> atque si RV, clementia ex cpiXavOpuma textus Graeci recepi utpote quod casu in codice archetypo exciderit 4 fuisset] rasura ex fuissent corr. B 6 minus-essent] ̓ἠϰρωτηριασμένις minus] eminus Pa 7 inuiolare R 8 teneretur R quomodo—11 leges] Graeci sui textus ( fortasse mendosi) sensum non cepit interpres, leguntur enim haec in A: πω̃ς οὔν εἰϰὸξ exelvov xauta vou.o06xsTv dvorjtax; dito xotooTtov ODJA- !popd>v συνειλεγμένους irposa0at xa6\' aaoxd»v eij ovetSo? xe xat pXaaYjv vop.ou; συντιθεμένους 9 fuerit R 11 etiam] om. B etianomine R 12 osarsifas C non] nofli (fii in ras.) B nominis V nomen RCPPa; ex Graeco cox scripsi. omissa sunt haec Iosephi post conuenit: xo δ\'ἀληθὲς ὂνομα δηλοι̃ xov ex xou 5saxo? atuse\'vxa [Miuavjv]. xo flip cocup at Αἰγύπτιοι p.w5 xaXooatv 16 composuit] posuit V 18 uolo examinare tr. C Cberimonem codd.; et interpres fortasse ipse sic scripsit 20 id estj id (i. e. idem) B menofin Pa eius Ramessin ait,

quia per somnium Isis apparuit Amenofi terrens eum, quia templum ipsius fuerit bello subuersum, nec non et quia dixerit Fritobautis scriba sacrorum, si ex hominibus maculatis Aegyptus mundaretur, timor abscederet.

et tunc elegisse regem languentium milia trecenta quinquaginta et eos expulisse, quorum duces fuisse scribam Moysen et Iosep idem scribam sacrorum et habuisse eos Aegyptiaca nomina, quorum uni quidem ponit Moysen, Iosep autem Petesep.

hos dicit ad Pelusium uenisse et ibi comperisse trecenta octuaginta milia, quae reliquerat Amenofis et ducere in Aegyptum *** peruenisse.

Amenofin uero non ferentem eorum inuasionem in Aethiopiam fugisse grauidamque reliquisse uxorem, quae abscondita in quibusdam speluncis generauerit filium nomine Ramessin; hunc, dum creuisset, refert secutum esse Iudaeos in Syriam, cum essent circa ducenta milia, et patrem Amenofin ex Aethiopia suscepisse. BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 ramassim R (e s. rec. m.), ramessim BVPFa somnium] uttvoos ysis CPPa 2 terrens] μεμϕομένη; teppens BCPFa ipsius] in marg. suppl. 1 m. B fuerat C 3 fritobantis R iritobautis V sa- -crorum, o ex a corr. B o eligisse B regem] addid. interpres milia trecenta quinquaginta] jiupta5as eTxoa: KZVTB ; milia om. codd, fuit enim ut uidetur in archetypo sic scriptum: CCCL, trecenti & quinquaginta R V cf uero p. 66,11* 6 ducem V 7 ioseph BVCPa idem] i. B id est C ■cfr. Movunseni indicem in Iordanem 8. v. idem (de homine cognomine). 8 quorum-Moysen] xtp jilv Μωση̃ Τισιθέν; interpres ergo xifhqo: uel legit uel intellexit ioseph BVCPa 9 Petesep. hos dicit] petesephos dicit BV dicit petisephos R petesephos et dicit CPPa 10 trecenta <milia> R octoginta C relinquerat C et ducere] et ducerem R et ducere et C educere et Pa et duceret P 11 in Aegyptum *** peruenisse] Post Aegyptum cum Ottone Guenther lacunmlt statuo, archetypi enim librarius a uoce Aegyptum priore in posteriorem aberrauit. haec uero fere uerba Guenther inserere suadet: noluerat, cum quibus amicitia facta eos in Aegyptuni peruenisse] oTpateooai 12 fugisse] fuisse R relinqaisse R 13 abcondita P 14 genuit BV Ramessin] ramesim BR ramessim VCPPa dum creuissetj emendaui ex ἀνδρωθέντα , decreuisse codd 15 secutum essej emendaui e Graeco ἐϰδιω̄ξαι; secute se B se- ■cutos se RV secuturum se CPPa 16 et] om. CPPa. in Graecis post suscepissc inueniuntur haec: xai taOta jxev 6 Χαιήμων XXXVII Iosephtts pars 6. 5

Arbitror equidem [rem] manifestam esse et ipsa prolatione edictorum utriusque fallaciam; aliqua namque subiacente ueritate inpossibile est tanta discordia deuiare: qui enim falsa componunt, non aliis consona scribunt, sed sibi placentia quaeque confingunt.

ille siquidem desiderium dicit regis, quatenus uideret deos, principium fuisse, ut uitiosi pellerentur e regione, Chaeremon autem quasi proprium composuit Isidis somnium.

et ille quidem Amenofin esse dicit, qui praedixit regi purificationem esse faciendam, hic uero Fritobautem. sed forte multitudinis numerus ualde uicinus est: nam cum ille milia dixisset octuaginta, iste milia quinquaginta et ducenta descripsit.

super haec igitur Manethon quidem prius in lapidicinas maceratos dicit expulsos, deinde dat eis ad habitandum Auarin et dum circa hora contra Aegyptios pugnatum fuerit, tunc dicit euocasse eos Hieroso-

lymitarum auxilium, Chaeremon autem circa Pelusium BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 rem] suspectum habeo; rem re B nanifestam P et ipsa prolatione edictorum] corrupta, emendanda iudico sic: ex ipsa prolatione e- (uel potius prae-)dictorum Graecis ex twv εὶημένων usus; et ipsa prolatione seductorum BCPPa et ipsas prolationes aedictorum RV 4 scribunt] suo loco omissum u. 5 post quaeque ponit ex conscribunt correctum et signis superpositis iustum uerborum ordinem notat B 6 deos} <18 B principium <eius> CPPa 7 cherimon C 8 ysidis CPPa quidem <aut> V 10 Fritobautem] fritobaflt B fritobus V fritob. RPPa fritobautis C numerQ B 11 ille milia] milia in ras. R mille milia. a VPPa dixisset-milia] om. Pa LXXX dixisset (dix in ras.) tr. B octoginta C iste] ex ille corr. B quinquaginta et ducenta] quinquaginta trecenta BR quinquagenta V itevxe itpis ται̃ς ει̌ϰοσιν (p.opidsa?) di 12 quidem Manethon tr. R 13 plus R lapicinas B lapicidinas V dixit BV expulsos] ex expultos corr. P 14 eis] om. B auarim R V et] emendaui eo codd circa hora contra] mendosa, suspicor delenda esse hora contra, contra a librario corrigendi causa circa uoci superscriptum, hora uel ora ex dittographia eiusdem uocabuli ortum arbitratus . hora] horam BR ora V contra] om. BRV 15 tunc (autem) CPPa . eos euocasse tr. CPPa eos] eos in 2*F.in R 16 cherimon codd Chaeremon—circa] 6 81 Xatp-qjuov ἀπαλλαττομένυς ev. τη̃ς Αἰγύπτου περὶ inuenisse trecenta octuaginta milia uirorum quos reliquerat Amenofis et denuo cum illis ingressos in Aegyptum et Amenofin in Aethiopiam fugisse refert.

quod uero ualde fortissimum est: nec qui aut unde fuerint tot milia exercitus nec siue Aegyptii genere siue loco extraneo deuenissent, sed neque causam aperuit, propter quam eos rex in Aegyptum reuocare noluerit, qui circa leprosos somnium Isidis ita finxit.

Moyse uero etiam Iosep Chaeremon tamquam eodem tempore expulsum simul adiunxit, qui senior est Moyse generationibus quattuor, quarum anni sunt paene octuaginta et centum.

proinde Ramesse Amenofis filius secundum Manethonem quidem iuuenculus cum patre repugnat et una deuictus fugit in Aethiopiam, hic uero fingit eum post fugam patris in quadam spelunca natum et post haec pugna uincentem et Iudaeos in Syriam expellentem numero quasi ducenta milia.

o quanta mentiendi facilitas! non enim prius uel qui fuerunt ista trecenta et octuaginta milia dixit nec quemadmodum ducenta triginta milia sunt perempta, utrum in bello ceciderint an certe ad Ramessin conuersa sint.

quod uero ualde mirabile est, neque quos uocat Iudaeos potest ab eo cognosci, utrum BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 trecentos BVCPPa CCCLXXX B octoginta C 2 ingressos] ingressus B VP ingressum BCPa 3 ethiopioam B fuisse B uero] om. CPPa 4 est] om. R qui aut unde] ttvs; ἢ rcoOev; quia unde codd fuerunt] VCPPa 6 aperuit] apparuit B 7 noluerit] noluerint (no ex uo corr.) B noluer P noluerat Pa ysidis CPPa Moyse] moise B moyses BV moysen CPPa (XOJOSI A; corrigas fortasse in moysi 8 ioseph BVCPa twaijicov chremon B cremon V cherimon C simul expulsum tr. B 9 generatior Pa 10 paene] om. BV octuaginta] LXXX R octoginta CP ipSopjxovta 11 Eamesse] ramese R ramessi C pap.£co-łĮv A pajieooT)? ed. pr. filiis B manethonem] ex matiethonem corr. B 12 pugnat BV repugnauit CPPa συμπολεμει̃ unaa C 13 egthiopioam B 14 pugna B fuga V 16 prius enim tr. B 17 octoginta BC quamadmodum B 18 triginta] trecenta B 19 certe] recte B ad] om. Pa Ramessim, -e- ex a corr. B ramesim V conuersa sint] in ras. B 20 potes BV 5* illis prioribus ponit hanc appellationem id est ducentis quinquaginta milibus leprosorum an trecentis octuaginta milibus, qui erant circa Pelusium.

sed forte uacuum est pluribus conuincere uerbis eos, qui sermonibus suis arguuntur; ex alienis enim conuinci rationibus mediocre est.

His igitur explanatis introducam super istos LysimachuIIj, qui idem argumentum falsitatis de leprosis et languentibus usurpauit, sed transcendit etiam illorum ualde miraculum suis figmentis, quae multo odio composuisse dinoscitur;

ait enim sub rege Aegyptiorum Bochore quosdam ex populo Iudaeorum, qui erant leprosi et scabie pleni aliisque uexati languoribus, ad templa fugisse petentes cibum et, cum multi homines in has aegritudines incidissent, frugum sterili-

tatem in Aegypto factam et Bochorem Aegyptiorum regem ad Ammonem misisse, ut de sterilitate uates interrogarent, deumque respondisse, ut templa pollutis et impiis hominibus purgarentur et de templis ad deserta loca propellerentur, scabiosos enim atque leprosos in profundo esse maris mergendos, tamquam Sole ex eorum uita grauiter indignante, <et> templa purificari et ita reddere fructum terram.

Bochorem BRV. CPPa. — A, ed. pr. 1 illis prioribus] i. e. npoxspois aoxots; ποτεροιςairot? A ponit] om. Pa 2 octoginta C octuginta P 3 uacuum] super superscripsit 2m. Pa 4 alenis P 5 enim] om. R mediore P 6 His igitur explanatis] addid. interpres 7 idem argumentum] rJjv abdjv \'rotç npoetpr,ixsvots \'jitoOeatv idem] in archetypo codice eundem extitisse uidetur a sermone, puto, interpretis alienum: idem (ex eundem ras. corr. B) BR eundem VCPPa (idem s. Pa2) 8 ualde miraculum] ambavozraxa A 9 dignoscitur CPPa 10 Aegyptiorum] om. R bochoro <nomine> BY ad 11 aliisque] aliis V 12 langoribus BRCPPa ad] et s. 2m. R 13 fruoum V sterelitatem BPa 14 facta P bochorum B 15 amonem R misise (ise in ras., 1 m. superscripsit s.) B ut] et R sterelitate] B interrogaret CPPa 16 deumque, que s. 1 m. R respondisse] ipslv A ekstv ed. pr. et impiis] impiisque V 18 enim] 81 maris] V magis BBCPPa mergendos] om. R 20 et templa] scripsi templaque CPPa templa BRV reddere fructum) xapKotpopYjastv terram] terre (e in a corr.) Bl terra V bocho R uero refert cum responsa recepisset sacerdotes et ariolos euocasse atque iussisse, ut segregati omnes inmundi militibus traderentur, leprosi uero in chartis plumbeis inuoluti in pelagi profunda mergerentur,

demersis uero leprosis et scabie uitiatis alios congregatos in deserti loca perituros exposuisse. quos congregatos asserit cogitasse pro semet ipsis et nocte superueniente ignem et candelabra pariter accendisse pro sua munitione et nocte sequenti ieiunasse, ut placarent deos, quatenus eos eriperent.

altera uero die quendam Moysen eis persuasisse dixit, ut properantes unam uiam secarent, donec ad loca habitabilia perueuirent eisque praecepisse ut nulli hominum fauerent neque bona suadentibus adquiescerent, sed pessima quaeque facerent deorumque templa et aras quae possent inuenire subuerterent.

cunctisque consentientibus et placita facientibus deserti eos iter arripuisse multaque passos, quatenus ad habitabilem prouinciam peruenirent, et cum hominibus contumelias crebro fecissent et templa uastassent, ad terram quae nunc appellatur Iudaea eos uenisse commemorat aedificantesque ciuitatem illic inhabitasse.

quae urbs arco vijs lepoooXeta? id est a templorum expoliatione Hierosolyma BRV, CPPa. — A, ed. pr. 2 iussisse, -isse ex esse corr. B 3 traderentur, leprosi uero ] ttapacouvat <xaTd £ etv aόtοόç ItÇ rljv epY]jj.ov> tΟόç 8 £ /.supob?; inclusa suspecta esse recte iudicat Niese leprosi uero-mergerentur] in textu omissa in summo margine signo .&. (i. e. deest) utrique loco apposito suppl. 1 man. B cartis RCPa carthis BVP 4 mergerentur] ϰαθω̄σιν A 5 alios] tοόe; aXXooc in desertis locis CPPa 7 atcendisse (t in rus.) B 8 ieinnassent BR 9 Moysen] om. Pa 10 properantes] irapa- βαλλομένοις A 11 habitabilia] o:xoofi.evous habitantia codd cf. § 310 eosque Pa 12 neque-13 facerent] μήτε aptsta συμβουλεύσειν &XXa xd ystoova 14 cunctis] twv fiXXwv 15 pacita P 16 quatinus BPPa habitabitabilem B prouinciam habitabilem tr. R 17 uastassent] cuXwvTas xal ἐμπρήσαντας 19 habitasse R AIJOTHCIEPOCrElA BPa AnoeHCTEPMCTASOAC R AIIOTXCIEPOCIErA C anotuciepoycyeia P spatio uacuo relicto om. V 20 ad templorum expoliationem (spoliationem BBV ad om. P) codd. Hierosolyma] kpoadXujxa A iepo- συλα ed. pr. ex illorum qualitate denominata est, postea uero, dum multa tempora ualuissent, nomen mutatum est ciuitatis propter obprobrium et ciuitas Hierosolyma et ipsi Hierosolymitae uocati sunt.

xxxv. Iste siquidem nec eundem regem quem illi dicere potuit, sed nouum nomen composuit et introducens ueluti somnium etiam prophetam Aegyptium dicit ad Ammonem destinatum, quatenus de leprosis responsum peteretur.

sed et ait collectam in templo multitudinem Iudaeorum. putasne hoc nomen leprosis ponit an certe solummodo Iudaeis et qui in languores inciderant? dicit enim: "populus Iudaeorum"; qui populus?

aduena an certe genere prouincialis? cur igitur Aegyptios existentes Iudaeos uocas? si uero peregrini sunt, quare non dicis unde? uel quomodo rege multos quidem eorum in pelago submergente ceteros autem in loca deserti proiciente tantae multitudinis sunt reperti?

aut quemadmodum desertum quidem egressi sunt et tenuerunt prouinciam, BRV, CPPa. — A, ed. pr.\' 1 denominata estj u)v6y.aazai A ὠνομάσθαι ed. pr. 2 propter obprobrium] rcpas \'t;\' bveis £ Ceo6ai 3 ipsi] ex ipse corr. B Hierosolymitae] ἱεροσολύμους A 5 siquidem] a Graecis abest illi] ille RY dicere] docere BRY 6 nouum] xatvotepov ed. pr. xsvotepov A et introducens-8 peteretur] xal παρsὶς ἐνύπνιον ϰαὶ προϕήτην Αἰγύπτιον eis ̓\'Αμμωνος aneXaXoQev icept \'tWV ψωρω̃ν ϰαὶ λεπρω̃ν χρησμὸν oToiuv, quae non intellexit interpres. cf. § 306 7 somnium] summum R ammionem R hammonem Pa 8 quatenus-peteretur] quatenus leprosis peterentur responsum B quatenus responsa peterentur RY sed] sequitur BRV 9 in templo] lOt; td lepa, a templo R in templa 0. Guenther multitudine B 10 leprosus R an-11 inciderant] r p.ovov Twv \'looSattov xots vooTQfiaotv περιπεσόντων solomodo Pa et qui] codd; eis qui conicio 11 langores BCPPa inciderent R -rint Y dicit] Si6 (». e. diC) P 12 qui populus?] qui populi R aduena <\'erat> CPPa 13 uocas] xaXstc; uocat codd si uero] si igitur V 14 dicis] B λέγεις; dicit codd. rell. quomodo rege] correge R quo rege VP?Pa? multos quidem eorum intelligo subuergerunt in ras. R 15 submergente] submergerunt (-rnt in ras. B) BY deserta V 16 proidenti P proiciente <populi> Pa § repti in ras. B, antea extitisse uidetur sunt, ὑπελείϕθησαν quam nunc inhabitare dinoscimur, fundaueruntque ciuitatem et aedificauerunt templum omnibus famosissimum?

oportebat autem et legislatoris non solum nomen edicere, sed etiam genus exponere, qui fuerit uel ex quibus, uel cur huiusmodi leges sancire praesumpsit de diis et de iniquitate circa homines agenda per iter.

nam sine fuissent genere Aegyptii, non facile poterant ex paternis moribus immutari, siue aliunde uiderentur, quaedam eis sine dubio fuerant leges consuetudine longa seruatae.

et siquidem de his qui expulerant eos coniurassent, ut eis numquam fauerent, aliqua ratio uideretur, contra omnes uero homines bellum eos optasse suscipere, cum essent sicut ipse dicit in malis et omnium solatiis indigerent, maxima stultitia non illorum, sed haec fingentis ostenditur. iste namque etiam nomen positum ciuitati airo tffi lepoaoAeia?, id est a templorum expoliatione praesumpsit edicere et hoc postea fuisse mutatum.

miranda res, quia posteris quidem turpe fuit tale nomen et odiosum, ipsi uero qui fundauerunt urbem, ornare semet ipsos eo uocabulo crediderunt. hic autem fortissimus uir multa detractionis inperitia non intellexit, quia hierosolin non idem uoce Iudaica quod BRV, CPPa. — A, ed. pr. 1 dignoscimur BC 2 omnium V 3 autem<ergo) P le.islatoris, -gis- ex -ges- corr. Pa non solum post edicere tr. Pa 4 fuerint B qur P 5 diis] dis B 6 per iter] xata rfjv nopeiav p iter BC pariter BPa 7 ex] om. V 9 siquidem <eos> CPPa 10 coniurassent] ωμοσαν coniurasset codd unquam R faueret (t in ras. B) BPPa aliqua] alia V 11 bellum] icoXe{j.ov ἀϰἠρυϰτον optasse] add. interpres 12 malis (constituti) R 13 maxima] ab hac voce incipit. rursus L et codices qui ab eo pendent et e cf. supra p. 61, 9 maft xime (a s. Z5) L 14 histe B etiam] om. BV aito rfyg bpoau- λείας] AnOTCClEPMCTAETAC L ΑΠΟΤθCΙΕΡωCϓΑΕΤΑC B Afl0SH- CTEPwCTAHSAC R AnOTNCIEPOCIEIA C spatium relinquunt uaettum Pe 15 id est] ide L idem R a] om. C spoliatione e 16 miranda res] S-ijXov yap 17 poteris R et] s. R1 odiosum] aduersum R otiosum e 18 eo uocabulo] conieci euocabulo codd est uocabulo e o5tto? avojiaoavtsi; 19 inperitia] oxpaoias; intemperantia coni- cio 20 hierosolima R hyerosoll P Hierosolymi e non idem] id est R

Graeca significat, quid ergo amplius quilibet poterit dicere contra mendacium tam impudenter expositum? sed quoniam congruam iam magnitudinem suscepit hic liber, aliud faciens principium cetera praesentis operis explanare temptabo. LBR, CP, e. — A, ed. pr. 1 poterit] om. (D) e 2 iraprudenter e. Subscriptio: Explicit capitulum primum ff Explicit liber uigesimus primus Flaoii Iosephi con tra manethonem et plurea alios -:;- C minio script. Explicit liber primus. P. deest in LBCrRDCoe, uersns duo uel unum uacuos relinquunt LBCr