Yishayahu Peri 0.665 3.005 צװײ, ביטע דערצײלן זי װײַטער. Aizik Dimantstein 4.192 10.652 מיר האָבן געאַרבעט אין אַ פֿאַבריק װאָס האָט באַאַרבעט האָלץ, װי איך האָב געזאָגט, און מ'האָט געשיקט באַראַקן אױפֿן פֿראָנט. Aizik Dimantstein 10.652 13.4 דאָרטן האָבן געאַרבעט אומגעפֿער אַ פֿינף און צװאַנציק Aizik Dimantstein 13.811 15.02 מענטשן. Aizik Dimantstein 16.562 19.031 דער, די פֿאַבריק פֿלעג קריגן Aizik Dimantstein 19.031 20.117 סחורה Aizik Dimantstein 20.46 21.534 האָלץ Aizik Dimantstein 21.658 22.648 אױף Aizik Dimantstein 23.598 26.068 אַ אײַזנבאַן־ליניע פֿאַר משׂאָות. Aizik Dimantstein 26.068 28.473 און דאָרטן פֿלעגן קומען פֿאַר דער פֿאַבריק Aizik Dimantstein 28.473 29.938 ברעטער האָלץ Aizik Dimantstein 30.348 31.67 און דאַן פֿלעג זי שיקן Aizik Dimantstein 31.67 33.734 אירע מענטשן, דאָס הײסט אונדז Aizik Dimantstein 33.825 34.95 אָפּצולאַדן Aizik Dimantstein 35.175 36.486 די װאַגאָנעס. Aizik Dimantstein 37.048 41.95 געדענק איך װי הײַנט, איז געקומען אײנער און ער האָט געזאָגט ער האָט נײטיק eh פֿיר מענטשן צי װיפֿל, Aizik Dimantstein 41.95 47.48 האָט מען גענומען פֿון די צװאַנציק װאָס האָבן געאַרבעט אױפֿן פֿאַבריק פֿיר מענטשן, מ'האָט זײ גענומען, אַװעקגעשיקט, אַװעקגעפֿירט Aizik Dimantstein 47.544 48.351 אַהין. Aizik Dimantstein 48.371 52.781 צװישן זײ איז אײנער געװעזן סלאַװין, אַ ריגער ייִד, און דער צװײטער Aizik Dimantstein 52.781 53.996 אַ קאָרסאָװקער Aizik Dimantstein 54.007 55.503 קאַגאַן שמואל. Aizik Dimantstein 57.973 59.064 מיר Aizik Dimantstein 59.475 64.937 האָבן דאָך ניט געהאַט פֿון װאָס צו לעבן, פֿון װאָס צו עסן, פֿון װאָס... פֿון װאָס האָבן מיר געלעבט? Aizik Dimantstein 66.275 68.888 איך האָב פֿריִער דערצײלט אַז מ'האָט די גאַנצע Aizik Dimantstein 68.888 72.086 מענטשן אַרױסגעפֿירט פֿון גרױסן געטאָ און זײ האָבן געלאָזן Aizik Dimantstein 72.131 74.842 אַלע צ- אַלץ, אַלץ אינעװײניק. Aizik Dimantstein 76.13 81.254 די ריזיקע איז געװען גרױס, אָבער מיר פֿלעגן מוזן זיך בײַ נאַכט אַהין אַרײַנגנבֿענען Aizik Dimantstein 81.834 84.107 און נעמען פֿאַרשידענע זאַכן Aizik Dimantstein 84.416 85.946 װאָס זײ האָבן געלאָזן Aizik Dimantstein 86.205 88.123 כּדי אָט די זאַכן Aizik Dimantstein 88.348 91.72 װען מיר גײען צו דער אַרבעט זאָלן מיר קענען מיטנעמען Aizik Dimantstein 91.72 93.053 דאָרטן דאָס Aizik Dimantstein 93.053 96.006 טױשן אױף ברױט, אױף פּוטער, אױף אַנדערע זאַכן Aizik Dimantstein 96.006 96.985 און מיטנעמען Aizik Dimantstein 96.985 98.687 דאָס צוריק. Aizik Dimantstein 101.797 103.887 <אַז מע> מיר פֿלעגן קריגן, זאָגן מיר Aizik Dimantstein 103.887 104.832 mhm Aizik Dimantstein 104.832 106.587 צװײ, צװײ פֿלעשלעך Aizik Dimantstein 106.607 108.654 eh SHEME- SHEMEN אָדער אל Aizik Dimantstein 108.654 112.456 פֿלעגן מיר בײדע ניט מיטנעמען, פֿלעגן מיר דאָס לאָזן אױף דער אַרבעט און אױף מאָרגן מיטנעמען. Aizik Dimantstein 112.597 114.366 מ'האָט באַשטימט די פֿיר מענטשן Aizik Dimantstein 114.366 117.851 און ער האָט, און פֿון דאָרטן פֿלעגט מען זײ ניט נעמען צוריק Aizik Dimantstein 117.851 120.169 אױפֿן פֿאַבריק, נאָר דירעקט אין געטאָ. Aizik Dimantstein 121.541 122.34 האָט ער Aizik Dimantstein 122.34 127.796 טראַכט ער ער האָט בײַ זיך אַ פֿלעשל SHEMEN, און דער סלאַװין אױך, האָבן זײ מיטגענומען בײַ זיך און אַהין אַװעקגעגאַנגען. Aizik Dimantstein 128.172 132.909 זײ האָבן געענדיקט אַרבעטן, נעמט דער, דער, דער לעט און פֿירט זײ צוריק אין געטאָ. Aizik Dimantstein 134.113 138.765 אױפֿן װעג, נאַטירלעך זײ גײען אױפֿן װעג און ער גײט אױפֿן טראָטואַר, איז דורכגעפֿאָרן Aizik Dimantstein 139.04 140.57 דער קאָמענדאַנט Aizik Dimantstein 142.23 143.088 פֿון Aizik Dimantstein 143.088 144.587 ריגער געטאָ Aizik Dimantstein 146.702 148.434 ah, כ'האָב פֿאַרגעסן זײַן נאָמען. Aizik Dimantstein 149.317 152.332 און ער האָט eh זײ אָפּגעשטעלט און זײ באַזוכט Aizik Dimantstein 152.473 153.981 און געפֿונען בײַ יעדערן Aizik Dimantstein 153.981 155.404 בײַ זײ די פֿלעשל Aizik Dimantstein 156.152 159.116 eh אל, eh SHEMEN Aizik Dimantstein 159.577 163.098 און זײ אַװעקגעפֿירט אין געטאָ, און מע האָט זײ אױפֿגעהאַנגען. Aizik Dimantstein 165.77 168.796 איך האָב זיך דערמאָנט יעצט עפּעס װאָס נאָך אַ פּאָר װערטער װעגן דעם. Yishayahu Peri 168.639 169.393 ביטע. Aizik Dimantstein 168.796 172.176 נאָך דעם װי מע האָט געז-, װי איך האָב געזאָגט, אַז מע האָט אַרױסגעפֿירט Aizik Dimantstein 172.176 177.136 אַ- די גרױסע געטאָ די פֿיר און צװאַנציק טױזנט מענטשן, און די שטיבער אַלע זײַנען געבליבן לײדיק, Aizik Dimantstein 177.245 182.656 און מיר פֿלעגן גײן דאָרטן בײַ נאַכט; ס'איז געװען אַ גרױסע ריזיקע, װעמען זײ פֿלעגן כאַפּן, פֿלעגן זײ אױף אַן אָרט שיסן Aizik Dimantstein 183.033 186.735 אַ פּאָר װערטער, UNK װעל איך עס קענען eh גוט דערצײלן Aizik Dimantstein 186.735 191.162 װי די דירות האָבן מיר געזען זעט אױס, און אַזױ פֿלעגן מיר Aizik Dimantstein 193.817 197.979 אַרײַנגײן אין אַ דירה און זען װי עס שטײט די לעפֿל Aizik Dimantstein 198.204 199.818 אין אַ טעלער זופּ. Aizik Dimantstein 200.533 203.154 די ברױט איז ניט געענדיקט עסן. Aizik Dimantstein 203.154 205.045 די טיר ניט פֿאַרמאַכט. Aizik Dimantstein 205.045 210.281 די בעט ניט אױסגעבעט. אַלץ איבערגעקערט מיט אַלץ מיט אַנאַנדער. Aizik Dimantstein 210.658 214.922 דאָס איז געװעזן געפֿערלעך צו קוקן, געפֿערלעך צו קוקן. Aizik Dimantstein 215.602 217.486 גוט, איך װעל יעצט eh Yishayahu Peri 216.598 219.697 איך װעל ס- אַנטשולדיקן נאָך אױף אײן סעקונדע ביטע. Yishayahu Peri 220.344 226.565 אַז איר האָט שױן זיך דערמאַנט צוריק אַ ביסל װעגן געטאָ װאָלט איך טאַקע געװאָלט פֿרעגן אַ פֿראַגע. איר דערצײלט װי Yishayahu Peri 228.36 233.451 װױנונג־באַדינגונגען זענען געװען שװער אין דעם גרױסן געטאָ פֿאַר דעם, פֿאַרן ליקװידירן און בכלל. Yishayahu Peri 234.013 237.754 װי האָבן זיך טאַקע אַ מע- די מענטשן אין געטאָ אַ עצה געטון מיטן עסן Yishayahu Peri 237.843 240.352 אין צײַט װען די געטאָ האָט נאָך עקסיסטירט? Aizik Dimantstein 240.864 242.748 װען די גרױסע געטאָ האָט עקסיסטי-. Yishayahu Peri 241.792 243.339 האָט נאָך עקסיסטירט. Aizik Dimantstein 244.087 245.195 eh יאַ. Aizik Dimantstein 245.758 249.431 דאָס איז געװעזן אַזױ. װען די גרױסע געטאָ האָט עקסיסטירט. Aizik Dimantstein 250.517 254.56 די גרױסע געטאָ האָט דאָך עקסיסטירט אין גאַנצן eh צװײ מאָנאַט. Yishayahu Peri 254.432 256.553 לאָמיר זאָגן פֿאַר די קורצע צײַט. Yishayahu Peri 256.625 258.712 מענטשן האָבן זיך נאָך אַן עצה געטון מיט דעם? Aizik Dimantstein 256.742 257.626 איך גלײב Aizik Dimantstein 257.626 262.251 איך גלײב, מע, װאָס הײסט, אַ טײל האָט געהאַט פֿון פֿריִער, אַ טײל האָט מען געשלעפּט פֿון, פֿון, פֿון Aizik Dimantstein 262.251 263.659 פֿון בײַ זיך פֿון דירה. Aizik Dimantstein 263.659 266.486 אַ טײל האָט געטױשט אײנער מיט די אַנדערע. אַ טײל האָט פֿאַרקױפֿט Yishayahu Peri 264.759 266.525 האָט מען זיך נאָך אַן עצה געגעבן. Aizik Dimantstein 266.486 271.068 אפֿשר די דײַטשן אױך פֿאַר עפּעס װאָס געגעבן, גאָלד אָדער זײגערס אָדער װאָס. Aizik Dimantstein 271.068 275.182 איך גלײב ניט אַז די פּראָבלעם איז געװעזן אַזאַ געפֿערלעכע פֿאַר די צװײ מאָנאַט. Yishayahu Peri 272.471 274.17 פֿאַר די קורצע צײַט האָט מען נאָך Yishayahu Peri 274.817 275.557 mhm. Yishayahu Peri 275.593 278.574 װײַל ס'איז געװען אַ קורצע צײַט, הײסט דאָס. כ'פֿאַרשטײ. Yishayahu Peri 279.12 279.874 יאָ. Yishayahu Peri 280.352 281.241 ביטע. Aizik Dimantstein 282.984 284.041 eh Aizik Dimantstein 284.823 292.715 אין געטאָ אין די קלײנע האָבן זײ, װי איך האָב גע- דערצײלט אַרײַנגעלאָזן און אױסבראַקי- און אױססאָרטירט פֿיר טױזנט יונגע, שײנע, געזונטע מענטשן. Aizik Dimantstein 292.856 296.321 אָבער װי ניט פֿאַר די צײַט האָבן זיך אַרײַנגעגנבֿעט Aizik Dimantstein 296.321 299.077 אױך אַ ביסעלע עלטערע מענטשן. Aizik Dimantstein 299.488 304.843 זײ האָ- זײ האָבן זיך, <האָבן זײ> באַמיִען זיך צו באַהאַלטן. װאָס הײסט באַהאַלטן? ניט צו װאַרפֿן זיך אױף די אױגן Aizik Dimantstein 304.843 306.8 װײַלע זײ נעמט מען ניט אױף דער אַרבעט. Aizik Dimantstein 306.8 311.719 אָט למשל בײַ אונדז אין דירה <זײ> האָבן געלעבט זעקס אָדער זיבן, מײַנע באַקאַנטע, אַלע צוזאַמען פֿון eh Aizik Dimantstein 311.739 313.567 און מיר האָבן געהאַט אַן עלטערן מענטשן Aizik Dimantstein 313.567 315.767 װאָס האָט אונדז געקאָכט און געמאַכט Aizik Dimantstein 315.823 319.31 אַלץ. אין אײן שײנעם טאָג מיר קומען, ער איז נישטאָ. Aizik Dimantstein 319.468 320.469 װאָס איז? Aizik Dimantstein 320.469 322.933 זײ האָבן געװוּסט פֿון דער פּראָבלעם, די דײַטשן, Aizik Dimantstein 322.933 327.523 און זײַנען געקומען אין אַ שײנעם טאָג און זײ האָבן אַלעמען, אָט די עלטערע װאָס זײַנען ניט געגאַנגען צו דער אַרבעט Aizik Dimantstein 327.523 329.418 אַלעמען אַרומגערינגלט Aizik Dimantstein 329.677 331.291 eh אַרומגעקליבן Aizik Dimantstein 331.652 335.291 און eh אַװעקגעפֿירט און זײ נאַטירלעך און eh Aizik Dimantstein 336.174 337.535 און געשאָסן. Aizik Dimantstein 339.195 340.134 אױ־װײ. Aizik Dimantstein 345.388 347.677 יעצט מוז איך דערצײלן Aizik Dimantstein 347.835 348.994 װײַטער. Aizik Dimantstein 350.923 352.942 יע, מיר האָבן Aizik Dimantstein 353.032 355.389 געאַרבעט דאָרטן. Aizik Dimantstein 355.8 360.049 דאָס איז געװעזן אין ריגע אױף MA- אױף דער גאַס MARIJAS Aizik Dimantstein 360.052 362.274 הונדערט צװײ און צװאַנציק Aizik Dimantstein 362.651 363.483 ביז Aizik Dimantstein 363.483 365.88 די ריגער געטאָ האָט זיך, Aizik Dimantstein 365.891 368.63 מיר האָבן דערהערט קלאַנגען אַז מע גײט אױפֿלײזן Aizik Dimantstein 368.63 370.357 פֿאַרמאַכן די ריגער געטאָ Aizik Dimantstein 371.072 373.896 און דאָ האָבן מיר ניט געװוּסט װאָס װעט זײַן מיט אונ- מיט אונדז. Aizik Dimantstein 373.896 375.504 און דאָ האָבן מיר געהערט Aizik Dimantstein 375.695 376.533 אַז Aizik Dimantstein 376.59 379.236 הינטער ריגע, פֿון אײן זײַט איז דאָס געװעזן Aizik Dimantstein 379.239 382.848 אַ פּלאַץ פֿון אײנע װילעס פֿאַר זײער רײַכע מענטשן Aizik Dimantstein 382.848 387.632 און לעבן דעם איז געװעזן אַ גרױסער פּלאַץ פֿון זאַמד, פֿון אַלע זאַכן Aizik Dimantstein 387.632 391.214 אַז דאָרטן גײען זײ בױען, מאַכן שטאַכל־דראָט אַ צױם Aizik Dimantstein 391.338 393.07 אױף אַ טײל פֿון די Aizik Dimantstein 393.178 395.957 פֿיר טױזנט פֿון די ייִדן װאָס זײַנען דאָרטן געבליבן Aizik Dimantstein 396.249 397.846 און דאָס האָט געהײסן Aizik Dimantstein 398.342 399.703 MEZAPARK. Aizik Dimantstein 401.177 404.664 דאָרטן האָבן זײ געבראַכט פֿון דײַטשלאַנד Aizik Dimantstein 405.142 406.604 פֿאַרברעכער Aizik Dimantstein 407.133 408.16 דײַטשן Aizik Dimantstein 408.163 409.44 און פּאָליאַקן Aizik Dimantstein 409.935 412.43 װאָס זײַנען געװעזן פֿון Aizik Dimantstein 412.43 415.549 אַרױסגענומען געװאָרן פֿון תּפֿיסה אין דײַטשלאַנד. Aizik Dimantstein 415.858 419.481 אײנער איז געװעזן בײַ אונדז אַ באַװוּסטער. ער האָט זיך געהײסן איקס. Aizik Dimantstein 420.836 424.858 און דער צװײ- -טער Aizik Dimantstein 424.869 426.905 האָט געהײסן Aizik Dimantstein 429.608 431.445 אַ! כ'האָב פֿאַרגעסן דעם נאָמען. Aizik Dimantstein 432.092 435.292 חוץ דעם זײַנען געװעזן װי געזאָגט פּױלישע Aizik Dimantstein 436.766 437.945 װאָס האָבן זיך Aizik Dimantstein 437.945 443.325 געפֿערלעך, געפֿערלעך שלעכט באַצױגן, געהרגעט און געשאָסן און געש- אַלץ אין דער װעלט Aizik Dimantstein 443.702 445.435 eh װאָס מע קען נאָר זאָגן. Aizik Dimantstein 445.71 449.113 אַלס משל קען איך אײַך זאָגן: מיר האָבן געלעבט דאָרטן אין באַראַקן. Aizik Dimantstein 449.253 451.931 פֿלעגן זײ קומען צװעלף אָדער אײנס אַ זײגער בײַ נאַכט Aizik Dimantstein 452.24 455.086 און געהײסן אין פֿאַרלױף פֿון צװײ דרײַ מינוטן Aizik Dimantstein 455.7 456.802 אַרױסגײן Aizik Dimantstein 456.847 458.304 פֿון באַראַק Aizik Dimantstein 458.332 459.35 בײַן טיר Aizik Dimantstein 459.35 460.498 און בײַ די פֿענצטער. Aizik Dimantstein 460.498 462.902 פֿלעגן זײ שטײן מיט נאַגײַקעס, Aizik Dimantstein 462.902 465.215 מיט שטעקענער, מיט אַלץ װאָס איר װילט Aizik Dimantstein 465.251 466.01 אַז די ל- Aizik Dimantstein 466.01 467.878 באַראַק איז געװעזן לײדיק Aizik Dimantstein 468.542 472.975 פֿלעגן זײ הײסן צוריק אַרײַנגײן און װײַטער די זעלבע סצענע Aizik Dimantstein 473.165 474.335 eh װאָס אַהין. Aizik Dimantstein 474.363 476.129 דאָרטן איז געװעזן Aizik Dimantstein 477.249 478.931 זײער אַ געפֿערלעכער Aizik Dimantstein 479.257 480.031 אָרט. Aizik Dimantstein 480.031 483.996 איך געדענק װי הײַנט, מענטשן פֿלעגן דאָרטן שטאַרבן אין די צענדליקער Aizik Dimantstein 483.996 485.799 יעדן טאָג Aizik Dimantstein 485.973 490.122 װײַל ס'איז שױן געװעזן דאַן באַלד װינטער, די, די, די Aizik Dimantstein 490.122 492.206 GVIYOT, די, די Aizik Dimantstein 492.206 496.821 ehm LEICHEN אױף דײַטש, װי הײסט עס, די טױטע קערפּערס Aizik Dimantstein 496.821 499.859 זײַנען שױן געװעזן דאַן פֿאַרפֿראָרן, פֿלעגט מען זײ צוזאַמענ- Aizik Dimantstein 499.859 501.639 -קלײַבן אין אַ געװיסן אָרט Aizik Dimantstein 501.639 503.884 און אײן מאָל אַ װאָך פֿלעגט קומען אַ מאַשין Aizik Dimantstein 503.884 508.428 און מיר פֿלעגן זײ דאַרפֿן אָנלאַדן די טױטע קערפּערס, װאַרפֿן אַזױ װי קלעצער. Aizik Dimantstein 508.873 510.768 איך געדענק, איך האָב עס אױך נאַטירלעך געמאַכט Aizik Dimantstein 510.768 518.739 אָבער eh מענטשן יונגע װאָס האָבן דערקענט, צװישן די פֿאַרשידענע, עלטערן זײערע און, און, און באַקאַנטע זײערע. Aizik Dimantstein 519.791 523.61 אַלס, װי איך האָב געזאָגט, איז געװעזן בײַ אונדז אַ דײַטש־ייִדישע Aizik Dimantstein 523.61 526.839 POLIZEI, װאָס מ'האָט די מערסטע טײל כּמעט אױסגעשאָסן. Aizik Dimantstein 526.963 528.071 דער שעף Aizik Dimantstein 528.262 529.134 פֿון Aizik Dimantstein 529.443 530.956 דער דײַטש־ייִדישער Aizik Dimantstein 531.519 532.613 POLIZEI Aizik Dimantstein 532.616 535.023 איז אױך האָט מען געבראַכט אין Aizik Dimantstein 536.092 537.318 KAISERWALD. Aizik Dimantstein 537.746 541.717 eh נאַטירלעך אַז ער האָט, זײַענדיק אין געטאָ, ער האָט געאַרבעט מיט זײ צוזאַמען Aizik Dimantstein 541.717 542.786 און זײ האָבן Aizik Dimantstein 543.72 547.427 ניט געװעלט עס זאָלן בלײַבן קײן עדות, אַזױ פֿלעגן זײ זיך פֿירן די גאַנצע צײַט, Aizik Dimantstein 547.837 550.498 און זײ האָבן אים דערטרונקען. Aizik Dimantstein 551.381 552.29 קײן eh Aizik Dimantstein 552.29 554.525 קײן טואַלעטן זײַנען דאָרטן ניט געװעזן, Aizik Dimantstein 554.525 555.915 נאָר גריבער Aizik Dimantstein 556.427 558.53 אין אַזאַ גרוב האָבן זײ אים Aizik Dimantstein 558.924 560.268 דערטרונקען. Aizik Dimantstein 561.202 563.036 איך האָב געהאַט אַ ביסל מזל. Aizik Dimantstein 563.362 566.09 איך בין געקומען אין KAISERWALD Aizik Dimantstein 566.788 569.044 און איך גיב אַ קוק, דער ייִדישער Aizik Dimantstein 569.893 573.06 ÄLTESTER פֿון אַ באַראַק װוּ איך בין געװעזן Aizik Dimantstein 573.403 574.95 איז מיר אַ באַקאַנטער. Aizik Dimantstein 576.997 581.058 איך גײ צו צו אים, זאָג איך "אפֿשר הײסט איר אַלטהױזער?" זאָגט ער "יע." Aizik Dimantstein 581.334 584.552 זאָג איך "איר װײסט אַז איר זײַט געװעזן בײַ אונדז אין קאָרסאָװקע, Aizik Dimantstein 584.625 587.027 אין שטוב פֿון ריגער," ער איז אַ ריגער Aizik Dimantstein 587.027 591.068 ער האָט געאַרבעט בײַ אַ גרױסע פֿאַבריק פֿון האָלץ, מײַן ah פֿאָטער האָט געאַרבעט אױך מיט האָלץ Aizik Dimantstein 591.068 594.553 און דער פֿאָטער פֿלעגט פֿאַרקױפֿן די פֿאַבריק אַ סך, און ער האָט געשיקט אים Aizik Dimantstein 594.553 596.038 צו <באַראַקירן> די האָלץ Aizik Dimantstein 596.038 602.017 האָט ער זיך דערמאָנט, זאָג איך "אַלטהױזן, װי קען מען אַרױסגײן פֿון דאַנען?" זאָגט ער "דאָס דאַרף קאָסטן געלט." ניט אים. Aizik Dimantstein 602.017 604.047 "איר דאַרפֿט געבן די S.S.ניקעס Aizik Dimantstein 604.047 605.831 די S.S.ניקעס געלט." Aizik Dimantstein 606.495 612.109 זאָג איך "איך האָב געלאָזן אײדער איך בין אַרױס פֿון דער פֿאַבריק װאָס איך האָב פֿריִער דערצײלט בײַ אײנעם אַ פּאָליאַק Aizik Dimantstein 612.435 614.221 אַ UNK גאָלדענעם זײגער Aizik Dimantstein 614.223 616.023 מיט אַ גלײב איך פֿינף Aizik Dimantstein 616.67 618.301 רובלדיקן אַ גאָלדענעם." Aizik Dimantstein 618.982 621.055 זאָגט ער "איך מײן אַז פֿאַר דערױף Aizik Dimantstein 621.055 622.279 װעסטו קענען Aizik Dimantstein 622.307 625.265 אַרױסגײן פֿון דאַנעט." װאָס הײסט אַרױסגײן? דאָס הײסט Aizik Dimantstein 625.293 628.412 מע װעט דיר צופּאַסן אַ קאַזאַמירונגס־פּלאַץ פֿון WEHRMACHT Aizik Dimantstein 628.412 631.442 װוּ בײַ WEHRMACHT פֿלעגט מען ניט אַזױ הרגענען, ניט אַזױ שלאָגן, Aizik Dimantstein 631.47 633.338 אַ בעסערע קאַזאַמירונגס־אָרט Aizik Dimantstein 634.068 636.732 װוּ דו װעסט קענען אַזױ אַרום אַרױסגײן פֿון דאַנעט. Aizik Dimantstein 636.732 641.184 זאָג איך "נו, װי קומט מען אַהין?" "איך װעל דיר געבן" זאָגט ער "אַ S.S.־מאַן מיט אַ JEEP." Aizik Dimantstein 641.865 647.411 eh, דאָס איז זײער אַ, נאַטירלעך ריזיקאַליש נאָר איך האָב ניט געהאַט קײן ברירה. איך האָב אים געשטעלט נאָר אײן תּנאַי: Aizik Dimantstein 647.568 653.843 זאָג איך "בײַ מיר איז דאָ נאָר אײנער אַ חבֿר. דאָס איז מײַנער אַ קאָרסאָװקער. ער הײסט WILLI װעלפֿקע פֿרומערמאַן. Aizik Dimantstein 653.88 655.832 איך װעל אַװעקגעבן אַלץ װאָס Aizik Dimantstein 656.377 659.257 נ- נאָר פֿאַר בײדן." זאָגט ער "גוט. אָפּגערעדט." Aizik Dimantstein 659.55 663.715 מיר זײַנען צו- דער דײַ- דער דײַטש האָט מיר, דער S.S.ניק האָט מיר צוגעשי- צוגעפֿירט צו דער פֿאַבריק. Aizik Dimantstein 663.715 665.248 איך בין אַרונטערגעלאָפֿן. Aizik Dimantstein 665.338 668.927 ער הײסט, דער פּױער הײסט, ער eh הײסט אַנטאָסקי. Aizik Dimantstein 669.337 670.698 טאָסקי איז ניטאָ. Aizik Dimantstein 670.991 672.98 טאָסקי איז גראַדע דעם טאָג ניטאָ. Aizik Dimantstein 672.98 674.074 נײן; ער איז דאָ. Aizik Dimantstein 674.838 676.537 זאָגט ער "איך האָב זאַכן בײַ זיך." Aizik Dimantstein 676.745 678.714 דעם אמת זאָגנדיק, האָב איך געטראַכט Aizik Dimantstein 678.888 683.703 אַז eh ער װעט זיך מאַכן, דאָס איז איבער הױפּט אַ זעלטנהײט, אַ יוצא־מין־הכּלל. Aizik Dimantstein 683.703 689.244 זאָגט ער "דו קענסט דאָס אַלץ קריגן; קײנע פּראָבלעם. זאָג מיר װען דו קומסט, איך װעל עס ברענגען יעדן טאָג; איך װעל עס האָבן בײַ זיך" Aizik Dimantstein 689.402 693.48 און ער האָט נאָך אַרױסגענומ- איך געדענק ניט װאָס פֿאַר אַ געלט דאַן איז געגאַנגען צװײ הונדערט Aizik Dimantstein 693.907 697.465 מאַרק אָדער װאָס, <און ער האָט צו מיר> געזאָגט "נאַ"; ער האָט געװוּסט די לאַגע פֿון די ייִדן. Aizik Dimantstein 697.465 700.064 זאָג איך "<איך װעל> דיר דאָרטן קענען אַװעקגעבן?" זאָגט ער "דאגה ניט." Aizik Dimantstein 700.064 703.312 מיר זײַנען צוגעפֿאָרן אַ צװײטן מאָל. ער האָט מיר דאָס אַלץ אַװעקגעגעבן Aizik Dimantstein 703.312 705.579 און מ'האָט אונדז BEEMET קאַזאַרמירט Aizik Dimantstein 705.787 708.164 אין ריגע אין אַ גוטן אָרט. Aizik Dimantstein 708.183 712.666 דאָס איז געװעזן דער הױז פֿון פֿאָריקן, פֿאָר דעם, אין פֿ-, אין פֿרידן־צײַט Aizik Dimantstein 712.666 715.782 פֿון ייִדישן טעאַטער, אַ גרױסע הױז. Aizik Dimantstein 716.081 719.504 דאָרטן פֿלעגן די דײַטשן װאָס פֿלעגן פֿאָרן פֿון פֿראָנט Aizik Dimantstein 719.504 721.931 אױף אורלױב זײַן אַ טאָג צװײ Aizik Dimantstein 722.105 724.423 און די װאָס פֿלעגן קומען פֿון אורלױב Aizik Dimantstein 724.423 725.495 פֿון KHOFESH Aizik Dimantstein 725.514 729.558 צום פֿראָנט פֿלעגן זײ UNK דאָרטן איז בײַ אונדז געװעזן, אונדז געװעזן Aizik Dimantstein 730.053 731.549 זײער גוט. Aizik Dimantstein 733.952 734.706 אױ. Aizik Dimantstein 734.998 738.37 יעצט, יעצט, די MEZAPARK געדענק איך. Aizik Dimantstein 738.39 743.042 דער לאַגער־פֿירער האָט געהײסן OBERSTURMBANNFÜHRER SAUER. Aizik Dimantstein 744.313 745.32 אָט שטײט ער Aizik Dimantstein 747.35 748.948 מיר פֿאַר מײַנע אױגן. Aizik Dimantstein 751.333 752.964 איך האָב זיך דערמאָנט אַ נאָמען Aizik Dimantstein 753.138 754.094 פֿון Aizik Dimantstein 755.99 757.115 קאָמענדאַנט Aizik Dimantstein 757.307 758.685 פֿון ריגער Aizik Dimantstein 759.112 760.49 קלײנער געטאָ, Aizik Dimantstein 760.58 763.531 ער איז געװעזן דװקא אַ עסטרײַכער, און איך מוז דאָ צוגעבן Aizik Dimantstein 763.531 765.606 אַז די עסטרײַך<ער>שע Aizik Dimantstein 765.643 769.268 eh, eh, אי- נאַציס, S.S., זײַנען געװעזן Aizik Dimantstein 769.268 770.407 ערגער Aizik Dimantstein 770.407 776.491 װי די דײַטשע כ- כאָטשע מיר דוכט װי קען דאָס זײַן ערגער װי די דײַטשע, ערגער. Aizik Dimantstein 776.491 778.277 ער האָט געהײסן ROSCHMANN. Aizik Dimantstein 780.442 782.051 אַזױ האָבן מיר Aizik Dimantstein 782.096 784.217 דאָרטן געװעזן אין Aizik Dimantstein 784.627 789.245 דײַ- אין ייִדישן טעאַטער גלײב איך אַ פּאָר מאָנאַט, דרײַ מאָנאַט Aizik Dimantstein 789.858 794.697 און מע האָט אונדז װידער גלײב איך אַװעקגעפֿירט אין דײַ- אין KAISERWALD. Aizik Dimantstein 795.039 796.268 פֿון דאָרטן Aizik Dimantstein 796.268 797.396 האָבן זײ Aizik Dimantstein 798.718 800.434 צוזאַמענגעקליבן Aizik Dimantstein 800.625 802.999 גל- אַ זעקס הונדערט Aizik Dimantstein 803.055 803.988 מענטשן, Aizik Dimantstein 803.988 805.698 פֿרױען און מענער, Aizik Dimantstein 806.97 807.811 כּדי Aizik Dimantstein 807.83 814.237 זײ האָבן געזאָגט פֿאַכמענער; מיר האָבן זיך כּלומרשט אָנגעגעבן פֿאַר פֿאַכמענער, װי, מסתּמא די פֿרױען האָבן זײ געדאַרפֿט ניט אַזױ פֿאַכמענער װי צו אַרבעטן אָדער װאָס Aizik Dimantstein 815.036 820.616 צו קענען רעפּאַרירן װאַגאָנעס װאָס קומען צעבראָכענע פֿון פֿראָנט Aizik Dimantstein 820.892 824.011 אױף אַן אײַזנבאַן־סטאַנציע אין ריגע Aizik Dimantstein 824.013 825.934 װאָס האָט געהײסן RĪGA PREČU. Aizik Dimantstein 825.934 830.609 RĪGA איז ריגע און PREČU איז משׂאָות; אױף אַ אײַזנבאַן, משׂאָות דאָרטן, Aizik Dimantstein 830.612 835.551 און דאָרטן האָבן מיר אױך געלעבט, און דאָרטן האָבן מיר אױך פֿאַרריכט, און דאָרטן האָבן מיר אױך אַלץ געמאַכט. Aizik Dimantstein 836.602 838.186 דאָרטן האָבן מיר Aizik Dimantstein 838.222 842.59 יע, פֿאַר דער צײַט האָבן ז- די רוסן, דאָס <יע האָבן מיר> שױן געהאַלטן בײַ פֿיר און פֿערציק. Aizik Dimantstein 842.59 846.007 די רוסן האָבן זיך אָנגעפֿאַנגען צו דערנעענטערן ניט װײַט פֿון ריגע Aizik Dimantstein 846.052 847.965 און די דײַטשן האָבן באַשלאָסן Aizik Dimantstein 847.976 849.455 אַז זײ װעלן Aizik Dimantstein 849.63 850.991 אַז זײ מוזן אַנטלױפֿן. Aizik Dimantstein 851.182 852.121 איצטער אַזױ: Aizik Dimantstein 852.397 858.601 לאָזן אונדז, בלײַבן זײ דאָך eh אָן אַ שטול, אָן אַ עפּעס װאָס, זײ האָבן זיך ניט <בײַ װאָס צו האַלטן נעענטערן זײ> צום פֿראָנט. Aizik Dimantstein 859.063 860.655 האָבן זײ באַשלאָסן אַז זײ װעלן אַ טײל Aizik Dimantstein 860.655 861.481 אַ טײל Aizik Dimantstein 861.481 862.992 פֿון די זעקס הונדערט, Aizik Dimantstein 862.992 866.178 איך מײן נאַטירלעך אַז זײ האָבן מיט אַנדערע אײנהײטן דאָס אױך געמאַכט, Aizik Dimantstein 866.252 870.111 אָבער איך װײס יעצט װעגן מײַן אײנהײט; זיכער האָבן זײ מיט <אײנ-> אַנדערע אײנהײטן געמאַכט אומעטום Aizik Dimantstein 870.42 874.414 אַז זײ װעלן אױססאָרטירן יונגע שײנע Aizik Dimantstein 874.655 877.195 מענטשן װאָס זײ װעלן מיטנעמען צו זיך Aizik Dimantstein 877.195 880.125 און דאָרטן װידער מאַכן אַ לאַגער, און זײ װעלן האָבן זיך בײַ װאָס צו האַלטן Aizik Dimantstein 880.125 881.771 מיר'ן קענען דאָרטן אַרבעטן. Aizik Dimantstein 882.587 885.579 דאָס האָבן מיר נאַטירלעך דערנאָך אַלץ פֿאַרשטאַנען. איך װײס נאָר דאָס: Aizik Dimantstein 885.579 888.555 אַז אין מיטן נאַכט איז מען געקומען, און מע האָט אונדז אױפֿגעװעקט Aizik Dimantstein 889.691 891.95 אין eh, װי אין אַלע Aizik Dimantstein 891.95 898.025 eh, eh אַנגאַרן איר, איר װײסט װאָס איז אַנגאַר? דאָס איז גרױסע, גרױסע האַלעס װאָס גײען אַרײַן Aizik Dimantstein 898.025 898.809 אַפֿילו Aizik Dimantstein 898.809 902.105 eh עראָפּלאַנען, אָבער דאָרטן זײַנען אַרײַן װאַגאָנעס. Aizik Dimantstein 902.955 904.468 מיר זאָלן גײן Aizik Dimantstein 905.317 906.546 אין די האַנגאַרן Aizik Dimantstein 906.546 908.2 אין די גרױסע UNK. Aizik Dimantstein 908.203 909.716 מען עפֿנט די טיר Aizik Dimantstein 909.992 914.9 און מיר זאָלן אַרײַנגײן, שטײען פֿ- נאַקעטע פֿרױען און מענער, די װאָס האָבן שױן געבראַכט Aizik Dimantstein 914.9 917.141 אַ שעה פֿריִער, אַ האַלבע שטונדע פֿריִער, Aizik Dimantstein 918.952 922.797 און מיר האָבן זיך אױך אױסגעטאָן אין גאַנצן נאַקעט, מיר שטײען פֿרױען און מענער. Aizik Dimantstein 922.817 925.208 אין מיטן שטײט דאָרטן אַ טישל. Aizik Dimantstein 925.314 930.152 עס זיצט דערבײַ אַ, אַ, אַ, אַ אָפֿיצער, און לעבן אים שטײען סאָלדאַטן. Aizik Dimantstein 930.258 933.706 זײ האָבן אַרײַנגעלײ- -געלײגט, מערערע אַרײַנגעלאָזן, מערערע הינט Aizik Dimantstein 933.706 934.82 געפֿערלעכע Aizik Dimantstein 934.848 938.302 שטעלט זיך פֿאָר, עס שטײען נאַקעטע מענטשן, און הינט דרײען זיך אַרום זײ. Aizik Dimantstein 938.426 939.635 יעדערער Aizik Dimantstein 940.063 941.09 האָט געדאַרפֿט Aizik Dimantstein 941.09 941.984 צולױפֿן Aizik Dimantstein 941.984 944.633 צו דעם. eh דאָס האָט געהײסן די אַקציע Aizik Dimantstein 944.633 946.936 די אַקציע פֿון דאָקטער KREBSBACH. Aizik Dimantstein 946.936 947.999 דער דײַטש, Aizik Dimantstein 947.999 951.324 דער דאָקטער איז געװעזן אַ דאָקטער, און ער האָט געהײסן KREBSBACH. Aizik Dimantstein 951.324 952.531 און לעבן אים Aizik Dimantstein 952.531 953.476 צולױפֿן, Aizik Dimantstein 953.476 954.958 אױפֿהײבן די הענט, Aizik Dimantstein 955.402 960.926 מאַכן אַ פֿולן SIVUV כּדי ער זאָל זען אױב ס'איז ניטאָ קײן פֿלעקן אױפֿן קערפּער Aizik Dimantstein 960.926 964.833 אָדער עפּעס װאָס, און דאַן פֿלעגט ער זאָגן צו די סאָלדאַטן "רעכטס, Aizik Dimantstein 964.833 966.146 לינקס. רעכטס, Aizik Dimantstein 966.236 966.838 לינקס." Aizik Dimantstein 966.995 968.595 מיר האָבן נאַטירלעך ניט געװוּסט. Aizik Dimantstein 968.595 970.95 מיר האָבן פֿאַרשטאַנען שױן אַז רעכטס, אַז Aizik Dimantstein 970.95 973.085 אַז אײן זאַך איז לעבן, אײן זאַך איז טױט, Aizik Dimantstein 973.085 976.102 אָבער מיר האָבן ניט געװוּסט װאָס איז רעכטס, טױט אָדער לעבן. Aizik Dimantstein 976.226 980.003 און <זײ װעלן זײ> מיטנעמען אױפֿן גאַס. אױפֿן גאַס האָבן זיך געזאַמלט Aizik Dimantstein 980.04 981.384 די גרופּעס Aizik Dimantstein 983.027 986.112 און אונטן זײַנען געשטאַנען אַװטאָמאָבילן Aizik Dimantstein 986.112 989.214 װאָס די אַלע, װאָס זײ האָבן געװוּסט װאָס איז אױף צום Aizik Dimantstein 989.608 991.88 טױט, האָבן זײ געפֿירט אין Aizik Dimantstein 992.021 997.055 צו די eh, eh, GRUZ- eh צו די לאַסט־װאָגנס. Aizik Dimantstein 997.055 998.549 מ'האָט זײ אַװעקגעפֿירט און געשאָסן. Aizik Dimantstein 998.549 1003.575 ס'איז געװעזן אַזױנע פֿאַלן HEYOT װי די מענטשן האָבן ניט געװוּסט װאָס איז רעכטס, װאָס זײַנען געשטאַנען שױן אין דרױסן, Aizik Dimantstein 1003.631 1005.999 װוּ מע, װוּ אײנע פֿון די פֿאַמיליע איז געװעזן רעכטס, Aizik Dimantstein 1005.999 1010.218 דער צװײטער פֿון די פֿאַמיליע איז געװעזן לינקס, און מ'איז זיך אַריבערגעלאָפֿן אײנער צום צװײטן, אײנער איז געלאָפֿן פֿון, Aizik Dimantstein 1010.218 1012.193 מ'האָט, נאַטירלעך זײ האָבן, מ'האָט דאָס ניט געלאָזן. Aizik Dimantstein 1012.193 1016.141 אָבער eh דורכגעגנבֿעט זיך, אײנער איז געלאָפֿן אפֿשר פֿון טױט צו לעבן. Aizik Dimantstein 1016.141 1017.938 אַ צװײטער איז <געלעבן> פֿון לעבן Aizik Dimantstein 1017.938 1018.745 צום טױט. Aizik Dimantstein 1019.342 1026.711 און אַזױ האָבן זײ אָפּגעקליבן די די SHEMENET, די די די סמעטענע פֿון פֿון די געזונטע מענטשן Aizik Dimantstein 1026.902 1028.747 און מע האָט אונדז געפֿירט Aizik Dimantstein 1028.747 1030.662 צום פּאָרט אין ריגע Aizik Dimantstein 1030.662 1032.818 כּדי צו עװאַקויִרן אונדז Aizik Dimantstein 1032.993 1034.911 אין GROSSDEUTSCHLAND. Yishayahu Peri 1035.356 1037.342 װען איז דאָס געװען, מער־װײניקער? Aizik Dimantstein 1036.486 1039.619 אָט דאָס איז געװעזן זומער פֿיר און פֿערציק Aizik Dimantstein 1041.869 1044.615 AUGU- AUGUST SINTYABR' אומגעפֿער. Yishayahu Peri 1045.228 1049.677 איר האָט שױן דעמאָלטס געהאַט אַ אַנונג װעגן דעם אַז די סאָװיעטישע אַרמײ גײט פֿאָרױס? Aizik Dimantstein 1049.649 1058.633 מיר האָבן ני- מיר האָבן געװוּסט, יע, זי שטײט אַ פֿערציק קילאָמעטער פֿון, מיר זײַנען דאָך שטענדיק געקומען אין קאָנטאַקט מיט eh לעטן, Aizik Dimantstein 1058.633 1063.737 מענטשן װאָס מיר האָבן געאַרבעט מיט זײ, זײ זײַנען געװען, שטעלט זיך פֿאָר, די, די MENAHALIM Aizik Dimantstein 1063.737 1065.002 די פֿאָרמענער Aizik Dimantstein 1065.002 1069.466 און מיר זײַנען געװען זײערע אַרבעטער, זײ זײַנען געװעזן מענטשן װאָס האָבן געלײענט eh די צײַטונג און האָבן געהערט Aizik Dimantstein 1069.466 1072.436 ראַדיאָ. מיר האָבן געװוּסט אַז זײ שטײען פֿערציק קילאָמעטער פֿון אונדז Aizik Dimantstein 1072.481 1073.589 אין OGRE Aizik Dimantstein 1073.949 1075.496 און זײ דאַרפֿן אַנטלױפֿן. Aizik Dimantstein 1076.784 1077.572 און Aizik Dimantstein 1078.674 1083.056 מע האָט אונדז אַרײַנגעפּאַקט אין אַ שיף, אין אַ גרױסע שיף Aizik Dimantstein 1083.281 1086.231 און מ'האָט אונדז גענומען פֿירן קײן Aizik Dimantstein 1086.231 1087.713 DANZIG. Aizik Dimantstein 1088.293 1090.245 DANZIG זײַנען מיר אַלע אַרונטער. Aizik Dimantstein 1090.301 1092.965 מ'האָט אונדז דאַן אָנגעלאָדן אױף באַרזשעס Aizik Dimantstein 1093.001 1093.873 װאָס Aizik Dimantstein 1094.047 1096.168 אַ מאָטאָר־שיף האָט דאָס געשלעפּט. Aizik Dimantstein 1096.41 1098.092 מיר האָבן ניט געװוּסט װוּהין. Aizik Dimantstein 1098.198 1100.431 מיר זײַנען גע- גע- מיר זײַנען געשװוּמען Aizik Dimantstein 1100.431 1101.888 אױף די טײַך װײַסל. Aizik Dimantstein 1103.025 1105.989 מיר זײַנען געקומען און מיר זעען ס'שטײט אָנגעשריבן Aizik Dimantstein 1107.328 1110.849 SHLATIM, eh, װי זאָגט מען אױף ייִדיש SHLATIM? Aizik Dimantstein 1111.175 1112.182 אַרום דעם Yishayahu Peri 1111.361 1112.283 שילדן. Aizik Dimantstein 1112.238 1113.147 שילדן. Aizik Dimantstein 1113.147 1113.932 אַרום Aizik Dimantstein 1113.932 1115.17 דעם צױם Aizik Dimantstein 1115.327 1117.296 מיר האָבן ניט געװוּסט דאָס איז אַ לאַגער, ניט קײן לאַגער Aizik Dimantstein 1117.47 1120.046 "ARBEIT MACHT DAS LEBEN SÜSS" Aizik Dimantstein 1120.457 1122.797 מ'האָט אונדז געזאָגט "דאָס איז STUTTHOF." Aizik Dimantstein 1124.456 1129.186 די דײַטשן האָבן דאָ געהאַט אַ געװיסן אינטערעס צו האַלטן אונדז, די זעקס הונדערט מענטשן Aizik Dimantstein 1129.186 1131.322 SOGENANNTE, אַזױ גערופֿענע אַרבעטס- Aizik Dimantstein 1131.322 1132.517 פֿאַכמענער. Aizik Dimantstein 1134.058 1138.659 די איבעריקע אַלע מענטשן זײַנען דאָרטן אַרומגעגאַנגען ניט טױט און ניט לעבעדיק, װאָס געגעסן, װאָס געטרונקען Aizik Dimantstein 1139.323 1146.084 און זײ האָבן אונדז אונדז אַ ביסל געהיט. זײ האָבן געזוכט פֿאַר אונדז אַן אַרבעט אױף אַ ענלעכע Aizik Dimantstein 1146.309 1149.327 eh אײַזנבאַן־סטאַנציע Aizik Dimantstein 1149.327 1150.474 אין דײַטשלאַנד Aizik Dimantstein 1150.474 1153.812 װאָס מיר זאָלן קענען אױך פֿאַרריכטן די װאַגאָנעס און דאָס. Aizik Dimantstein 1154.426 1156.566 און זײ האָבן אונדז <אַלץ אײנס> ניט געטשעפּעט Aizik Dimantstein 1156.569 1159.14 נאָך גלײב איך צװײ, דרײַ װאָכן Aizik Dimantstein 1159.151 1162.419 האָט מען אונדז גענומען, װירקלעך אַלע זעקס הונדערט Aizik Dimantstein 1162.965 1163.848 און Aizik Dimantstein 1163.893 1169.113 אַװעקגעפֿירט אױף אַן אײַזנבאַן־סטאַנציע װאָס הײסט STOLP. דאָס איז געװען נאַטירלעך אױך אַרומגערינגלט מיט שטאַכל־דראָט. Aizik Dimantstein 1169.113 1171.619 מ'האָט אונדז געגעבן האַלעס. אין די האַלעס זײַנען געװעזן Aizik Dimantstein 1171.619 1172.918 קױקעס eh Aizik Dimantstein 1172.918 1177.036 eh בעטן, בעטן, אױב מע קען עס אָנרופֿן בעטן, צו צװײ דרײַ Aizik Dimantstein 1177.036 1178.504 עטאַזשן די הײך Aizik Dimantstein 1178.504 1180.509 אָבער אײדער דעם װיל איך נאָר זאָגן Aizik Dimantstein 1182.489 1183.597 אַ פּאָר Aizik Dimantstein 1184.767 1186.078 װערטער Aizik Dimantstein 1187.72 1188.57 יאַ. Aizik Dimantstein 1188.598 1189.858 װעגן STUTTHOF. Aizik Dimantstein 1191.197 1197.113 װי געזאָגט, װי איך האָב געזאָגט, דאָרטן זײַנען אַרום, די מענטשן האָבן ניט געאַרבעט, גאָרנישט. מ'האָט זײ געהאַלטן נאָר אָדער צו פֿאַרגאַזירן Aizik Dimantstein 1197.113 1199.33 אָדער זײַנען דאָרטן געװעזן אַ גאַז, אַ גאַז- Aizik Dimantstein 1199.33 1200.388 קאַמער אױך. Aizik Dimantstein 1202.115 1203.833 און דאָרטן פֿלעגן מיר אַרומגײן Aizik Dimantstein 1203.853 1207.183 די מענטשן, האַלב טױט, האַלב לעבעדיק. איך געדענק װי הײַנט Aizik Dimantstein 1207.183 1208.465 יעדן טאָג אַזױ. Aizik Dimantstein 1208.465 1209.804 אַ זײגער צװעלף Aizik Dimantstein 1210.097 1211.897 פֿלעגט קומען אַן S.S.ניק Aizik Dimantstein 1212.054 1214.36 מיט װײַסע קרײַד אין קעשענע Aizik Dimantstein 1214.703 1216.861 און פֿלעג גײן אױך צװישן די Aizik Dimantstein 1216.861 1218.157 האַלבע מתים Aizik Dimantstein 1218.247 1219.659 װאָס גײען אַרום Aizik Dimantstein 1220.289 1224.041 און אױפֿן רוקן פֿלעגט ער זײ אָנצײכענען מיט די װײַסע קרײַד Aizik Dimantstein 1224.041 1226.083 אַ איקס. אָדער אַ קרײץ Aizik Dimantstein 1226.111 1229.036 װײַל אַזױ פֿלעגט ער צוזאַמענקלײַבן איקס מענטשן, Aizik Dimantstein 1229.036 1234.323 און אין צען פֿופֿצן צװאַנציק מינוט אַרום האָט איר געקענט זען װי אַ סאָלדאַט האָט זײ אַלעמען צוזאַמענגעקליבן Aizik Dimantstein 1234.38 1237.479 און געשלעפּט זײ אין, אין גאַז־קאַמער. Aizik Dimantstein 1237.974 1241.411 יאַ. מיר זײַנען אַװעקגעפֿאָרן. אונדז האָט מען אַװעקגעפֿירט אין STOLP. Aizik Dimantstein 1242.311 1244.769 דאָרטן האָבן מיר װי געזאָגט געאַרבעט Aizik Dimantstein 1246.074 1248.991 eh פּלאָ- eh, eh Aizik Dimantstein 1248.991 1252.551 eh, פּלאָטניקעס, eh NAGARIM, eh Yishayahu Peri 1252.52 1253.493 סטאָליערס. Aizik Dimantstein 1252.551 1253.209 װי זאָג- Aizik Dimantstein 1253.209 1257.183 סטאָליערס eh האָבן געאַרבעט eh בײַ זײער פֿאַך, Aizik Dimantstein 1257.183 1260.263 די װאָס האָבן פֿאַרשטאַנען מיט, מיט מעטאַל בײַ <אונדזער> פֿאַך. Aizik Dimantstein 1260.266 1262.69 איך האָב געאַרבעט אױפֿן Aizik Dimantstein 1262.915 1263.857 גאַס, Aizik Dimantstein 1263.86 1265.866 ניט אױפֿן גאַס, דאָס הײסט ניט אין די האַלעס Aizik Dimantstein 1265.866 1267.554 װוּ עס פֿלעגן אַרײַנגײן Aizik Dimantstein 1267.554 1269.34 די װאַגאָנעס Aizik Dimantstein 1269.952 1271.6 פֿון דרױסן. Aizik Dimantstein 1271.842 1272.866 <האָבן> מיר געװען Aizik Dimantstein 1272.939 1277.506 מיט אײנעם אַ דײַטשן, אַ דײַטשן פֿאָרמאַן. מיר האָבן דאָרטן געאַרבעט אין דרױסן. Aizik Dimantstein 1277.732 1278.705 tsk יעצט אַזױ: Aizik Dimantstein 1279.132 1283.109 די װאַגאָנעס פֿלעגן קומען די מערסטע טײל לײדיקע. Aizik Dimantstein 1283.638 1286.318 דערפֿון האָבן מיר אױך געלעבט. װי זײ פֿלעגן קומען Aizik Dimantstein 1286.338 1287.685 פֿלעגן מיר שנעל Aizik Dimantstein 1287.685 1289.302 עפֿענען די טיר Aizik Dimantstein 1289.865 1292.588 װי ניט האָבן מיר געפֿונען אַ מאָל אַ קאַרטאָפֿל Aizik Dimantstein 1292.588 1294.562 אַ מאָל אַ ש- אַ שטיקל סיגאַרעט Aizik Dimantstein 1294.562 1296.806 פֿלעגן מיר די שטיקלעך סיגאַרעט צוזאַמענקלײַבן Aizik Dimantstein 1296.806 1298.831 און eh מאַכן דערפֿון טאַביק. Aizik Dimantstein 1298.831 1300.777 מע פֿלעגט דאָס קענען װי ניט איז Aizik Dimantstein 1300.867 1304.406 eh פֿ- eh אָר- אָרגאַניזירן אין אַ שטיקל ברױט. Yishayahu Peri 1301.846 1302.549 טױש- Aizik Dimantstein 1305.305 1309.048 אָפֿט מאָל פֿלעגן אָבער קומען אױך פֿולע װאַגאָנעס Aizik Dimantstein 1309.068 1313.006 װאָס זײ, װאָס זײַנען געשיקט געװאָרן אױפֿן פֿראָנט, זײַנען ניט דערגאַנגען צום פֿראָנט Aizik Dimantstein 1313.006 1315.326 און די אַקסל גענומען eh װאַרעמען. Aizik Dimantstein 1315.326 1317.601 מ'האָט געדאַרפֿט אַרײַנפֿירן צו אונדז דאָס Aizik Dimantstein 1318.89 1320.622 eh פֿאַרריכטן. Aizik Dimantstein 1320.915 1322.389 די װאַגאָנען, ס'איז געװעזן Aizik Dimantstein 1322.389 1323.424 פּלאָמבירט. Aizik Dimantstein 1325.336 1328.317 מיר האָבן נאַטירלעך געװוּסט דערפֿון; מיר האָבן דערשמעקט Aizik Dimantstein 1328.643 1330.004 אַז ס'איז טאַביק. Aizik Dimantstein 1330.095 1333.644 טאַביק איז געװעזן אין לאַגער אַזױ װי הײַנט Aizik Dimantstein 1333.644 1338.065 ניט דאָלאַרן, נאָר װי גאָלד, װי, װי װ- פּלאַטינע, װי בריליאַנטן. Aizik Dimantstein 1338.065 1340.326 דאָס <האָט ניט> געקענט געבן, מיר האָבן זיך געדרײט אַרום Aizik Dimantstein 1340.326 1341.98 גױים אַרום eh לעטן Aizik Dimantstein 1341.98 1343.137 אַרום eh SLIKHA Aizik Dimantstein 1343.137 1349.515 אַרום פּאָליאַקן ah װאָס זײַנען געגאַנגען טאָג בײַ נאַכט eh אַהײם. זײ האָבן דיר געגעבן אַ שטיקל ברױט Aizik Dimantstein 1349.515 1352.667 פֿאַר די גאָלד, און זײ האָבן דאָרטן פֿאַרקױפֿט דאָס צען מאָל טײַערער. Aizik Dimantstein 1353.618 1357.899 די, האָבן זיך אַרױסגעכאַפּט חבֿרה און מ'האָט די ערשטע אַרונטערגעריסן דעם Aizik Dimantstein 1357.972 1358.894 פּלאָמבע. Aizik Dimantstein 1359.879 1361.15 מע דערלאַנגט אַ כאַפּ. Aizik Dimantstein 1361.178 1361.982 די Aizik Dimantstein 1362.292 1363.1 טאַביק Aizik Dimantstein 1363.1 1364.382 איז געגאַנגען Aizik Dimantstein 1364.382 1364.981 אין Aizik Dimantstein 1364.981 1368.036 פּעקלעך איך װײס ניט צו הונדערט אָדער צו פֿופֿציק Aizik Dimantstein 1368.036 1369.442 UNK פּעקל Aizik Dimantstein 1370.24 1373.334 eh KHAVILOT eh פּעקלעך, פּעקעלעך. Aizik Dimantstein 1373.345 1374.431 דאָס איז געװען אַ פּעקל, Aizik Dimantstein 1374.431 1376.709 פּעקעלע. און מ'האָט געשײַנט אַ כאַפּ געטאָן Aizik Dimantstein 1376.709 1378.284 אײניקע פּעקלעך אַזױנע. Aizik Dimantstein 1378.813 1380.664 די דײַטשן זײַנען אַרױף אױף דערױף Aizik Dimantstein 1381.884 1382.925 און Aizik Dimantstein 1383.386 1386.08 די מענטשן האָבן דאָס אַ טײלװײַז באַהאַלטן, טײלװײַז UNK. Aizik Dimantstein 1386.913 1388.73 איך מוז זאָגן אַז אױך Aizik Dimantstein 1389.073 1392.268 דער פֿרומערמאַן, דער צװײטער װאָס איז געװעזן מיט מיר צוזאַמען Aizik Dimantstein 1392.313 1396.47 האָט אױך געכאַפּט אַ פּעקל און האָט דאָס פֿאַרשטעקט באַהאַלטן ערגעץ װוּ אין האַלע Aizik Dimantstein 1396.481 1397.572 איך װײס ניט װוּ. Aizik Dimantstein 1398.742 1404.238 די דײַטשן זײַנען אַרױף אױף דערױף; מ'איז געקומען צו אונדז בײַ נאַכט; מ'האָט אָפּגעשלאָסן דע- דעם באַראַק Aizik Dimantstein 1404.446 1407.056 און מ'האָט געזאָגט מע זאָל צוטראָגן די Aizik Dimantstein 1407.382 1408.67 די פּעקעלעך אַלע Aizik Dimantstein 1408.67 1412.861 װאָס מע האָט געגנבֿעט; אַניט זאָלן זײ איך װײס איך װאָס; מיר האָבן געװוּסט װאָס זײ <זאָלן> שױן מאַכן. Aizik Dimantstein 1414.098 1417.636 װי װי, eh, װי קענען זײ דאָס צוטראָגן? Aizik Dimantstein 1418.064 1422.733 דאַרף מען דאָך גײן װידער אַרױסגײן פֿון זײ, יעדערער האָט געהאַט באַהאַלטן דאָס eh בײַ זיך אין האַלע, אַרױסגײן. Aizik Dimantstein 1424.932 1426.327 האָבן זײ Aizik Dimantstein 1426.856 1428.304 אַרױסגעפֿירט Aizik Dimantstein 1428.341 1429.23 אַלעמען. Aizik Dimantstein 1429.387 1429.989 נײן, Aizik Dimantstein 1430.332 1432.219 SLIKHA; דאָס איז מיר UNK Aizik Dimantstein 1432.219 1433.702 שפּעטער בײַ אַ צװײטע געלעגנהײט. Aizik Dimantstein 1434.028 1435.536 די מענטשן האָבן אונטער- Aizik Dimantstein 1435.536 1437.431 גע- אַװעקגעגעבן זײ די פּעקלעך Aizik Dimantstein 1437.74 1440.957 אָבער דער פּעקל פֿון מײַן WILLI פֿרומערמאַן, פֿון װעלװל פֿרומערמאַן Aizik Dimantstein 1441.2 1442.87 האָט ער נאָך ניט אַװעקגעגעבן. Aizik Dimantstein 1442.87 1445.734 װײַל ער האָט געװוּסט װעמען מע װעט כאַפּן װעט מען שיסן. Aizik Dimantstein 1446.363 1448.214 מיר האָבן געהאַט <דאָרט> דעם מזל Aizik Dimantstein 1448.54 1449.918 צו דערקריכן Aizik Dimantstein 1450.886 1451.718 צו די Aizik Dimantstein 1451.718 1454.098 צו אײנע פֿון די דײַטשע דאָרטן מאַכערס Aizik Dimantstein 1454.098 1456.28 פֿאַר געלט; איך געדענק ניט פֿאַר װאָס Aizik Dimantstein 1456.353 1458.474 און מע האָט דעם פּעקל Aizik Dimantstein 1458.598 1461.073 ז- זײ האָבן געװוּסט װיפֿל פּעקלעך עס פֿעלט. Aizik Dimantstein 1461.956 1466.138 איז אַלע האָבן צוגעטראָגן. דער פּעקל האָט געפֿעלט און מע האָט דעם פּעקל צוגעטראָגן <און עס געגעבן> Aizik Dimantstein 1466.138 1466.999 זײַן נאָמען. Aizik Dimantstein 1466.999 1469.747 מע האָט זײ, די אַלע זיבן אָדער אַכט, איך געדענק נישט, Aizik Dimantstein 1469.988 1472.446 האָט מען זײ אַרײַנגעזעצט ערגעץ װוּ באַזונדער, Aizik Dimantstein 1472.672 1475.063 מיר װײסן ניט װאָס איז מיט זײ, װען איז מיט זײ. Aizik Dimantstein 1475.237 1478.162 אין אַ פּאָר, דרײַ פֿיר אָדער פֿינף טעג אַרום בײַ נאַכט Aizik Dimantstein 1478.162 1481.711 מע הײסט אונדז קומען אַלעמען אַרױסגײן פֿון פֿון באַראַק Aizik Dimantstein 1482.122 1483.165 אַרױסגײן. Aizik Dimantstein 1483.185 1486.099 מיר האָבן זיך אָנגעטאָן. פֿינצטער. מיר גײען Aizik Dimantstein 1486.188 1488.202 פֿון בײדע זײַטן שטײען Aizik Dimantstein 1488.202 1491.299 סאָלדאַטן מיט די SHTIK- מיט די SHTIKI Aizik Dimantstein 1491.299 1492.345 מיט די Aizik Dimantstein 1492.345 1493.034 אַװ- Yishayahu Peri 1492.414 1493.044 UNK Aizik Dimantstein 1493.698 1496.729 מי- אױף די, אױף די ehm Yishayahu Peri 1496.837 1498.839 די מעסערס UNK KIDONIM. Aizik Dimantstein 1497.174 1498.91 אױף די ביקסן, Aizik Dimantstein 1498.91 1501.185 די מעסערס פֿון בײדע זײַטן Aizik Dimantstein 1501.41 1502.552 שטײען Aizik Dimantstein 1502.675 1506.976 געדיכט אײנער צום צװײטן, און מיר גײען, און מע פֿירט אונדז <אַזױ װוּ מיר זאָלן> גײן. Aizik Dimantstein 1506.976 1509.623 מיר זײַנען אַרײַן אין אַ געװיסע האַלע Aizik Dimantstein 1510.286 1512.154 און מ'האָט אונדז געעפֿנט די טיר. Aizik Dimantstein 1513.003 1516.98 דאָרטן זײַנען געהאַנגען אָטאָ די אַלע זיבן אַכט Aizik Dimantstein 1517.745 1519.326 אױפֿגעהאַנגענע אַלע. Aizik Dimantstein 1521.153 1524.269 נאַטירלעך דאָס הײסט, מע זאָגט אױף עבֿריתּ LEMAAN YIRU VEYIRAU. Aizik Dimantstein 1524.832 1526.956 אין אַ פּאָר מינוטן אַרום Aizik Dimantstein 1526.956 1535.205 האָט זיך װײַטער געעפֿנט די טיר. דאָס זײַנען אַרײַן די מענער. די מענער מיט די פֿרױען זײַנען געװען צוזאַמען. די מענער האָבן געלעבט באַזונדער אין אַ באַראַק, האָט מען װי געזאָגט אַרױסגעפֿירט די מענער. Aizik Dimantstein 1535.413 1539.334 אין אַ פּאָר מינוטן אַרום האָט מען װי עס שײַנט, ניט װי עס שײַנט, אַרױסגעפֿירט די Aizik Dimantstein 1539.334 1540.419 פֿרױען Aizik Dimantstein 1540.644 1542.101 אַז זײ זאָלן אױך זען Aizik Dimantstein 1542.101 1543.848 אײניקע פֿרױען האָבן דערקענט Aizik Dimantstein 1543.85 1546.865 זײערע מענער צװישן די װאָס זײַנען געהאַנגען. Aizik Dimantstein 1549.166 1550.952 יאַ. איך קען זיך דערמאָנען Aizik Dimantstein 1550.955 1552.316 פּערזענלעכע זאַך Aizik Dimantstein 1552.727 1557.626 אַז eh <ס'איז> אַרײַנגעקומען אַ, װי פֿאַרשטענדלעך אַז עס פֿלעגט אַרײַנקומען ברױט. Aizik Dimantstein 1557.626 1560.719 פֿלעגן קומען נעמען מענטשן פֿון אונדזערע אָפּצולאַדן די ברױט. Aizik Dimantstein 1561.13 1566.164 איז eh איך האָב eh, <מיר זאָגן> געגנבֿעט, מע רופֿט עס אָן געגנבֿעט Aizik Dimantstein 1566.164 1567.368 אַ לעבל ברױט Aizik Dimantstein 1567.458 1568.937 און זײ האָבן מיר געכאַפּט. Aizik Dimantstein 1569.888 1570.965 זײ האָבן מיר געכאַפּט Aizik Dimantstein 1570.965 1574.118 און זײ האָבן מיר צוגעמישפּט פֿינף און צװאַנציק, Aizik Dimantstein 1575.778 1577.882 פֿינף און צװאַנציק שמיץ. Aizik Dimantstein 1579.457 1583.096 פֿאַר נאַכט נאָך דער אַרבעט האָט מען אַלעמען אַרומגעשטעלט אַרום און אַרום Aizik Dimantstein 1583.945 1586.977 און איך האָב זיך געדאַרפֿט אַװעקלײגן אױף אַ טאַבורעטקע Aizik Dimantstein 1587.354 1589.002 אױף אַ קלײנעם שטול אַזאַ. Aizik Dimantstein 1589.092 1590.909 <דערמיט> װאָס, װוּ מע דאַרף Aizik Dimantstein 1591.421 1592.951 שלאָגן, זאָל זײַן Aizik Dimantstein 1593.041 1596.427 אָנגעצױגן, <אַלץ דעמאָלט> האָט מען מיר גענומען שלאָגן. Aizik Dimantstein 1596.804 1600.427 מ'האָט מיר גענומען שלאָגן מיט אַ געפֿערלעך לאַנגן Aizik Dimantstein 1600.888 1605.264 ניט קײן בײַטש אָדער װי די װאָס טרענירן די Aizik Dimantstein 1605.264 1609.792 די די לײבן און די <װאָלפֿן, אָט> אַזאַ לאַנגן Aizik Dimantstein 1609.882 1612.678 אַזאַ לאַנגן טראָס, איך װײס ניט װי אָנצורופֿן. Aizik Dimantstein 1613.24 1622.887 איך בין געװעזן בלאָ אין גאַנצן פֿון, דער גאַנצער קערפּער מײַנער איז געװעזן בלאָ. איך האָב ניט געקענט זיך דרײען אױף קײ- װוּ איך פֿלעג זיך ניט דרײען, Aizik Dimantstein 1623.247 1624.915 נו גוט, דאָס איז געװעזן. Aizik Dimantstein 1624.935 1628.557 נאָך אַ זאַך, אַז זײ פֿלעגן טײלן די פֿערטל ברױט, Aizik Dimantstein 1629.643 1632.658 מ'האָט געגנבֿעט אײנער פֿון צװײטן; דאָס איז געװען אַ לעבן. Aizik Dimantstein 1633.018 1636.978 האָב איך אַװעקגעלײגט. יעדערער פֿלעגט מאַכן <אַזױ> אַװעקגעלײגט אונטערן קישן Aizik Dimantstein 1637.912 1639.931 שלאָפֿן אַז מע זאָל ניט אַרױסגנבֿענען. Aizik Dimantstein 1640.021 1643.815 האָב איך קײן מאָל ניט געקענט אײַנשלאָפֿן ביז Aizik Dimantstein 1643.835 1647.289 איך פֿלעג ניט אַרױסנעמען <מײַן> שטיקל ברױט און אױפֿעסן און Aizik Dimantstein 1647.868 1649.466 און דאַן פֿלעג איך קענען שלאָפֿן. Aizik Dimantstein 1649.724 1650.343 יאַ. Aizik Dimantstein 1650.703 1651.831 יעצט Aizik Dimantstein 1651.831 1653.752 האָבן זיך װײַטער די Aizik Dimantstein 1655.192 1657.954 רוסן אומעטום דערנעענטערט זיך װײַטער אַהער. Aizik Dimantstein 1658.111 1660.957 האָבן זײ באַשלאָסן אַז זײ װעלן אונדז פֿירן Aizik Dimantstein 1661.064 1663.185 צוריק אין STUTTHOF. Yishayahu Peri 1666.447 1667.926 KEN. TAMSHIKH, TAMSHIKH. Aizik Dimantstein 1669.181 1671.724 זײ האָבן אונדז אײַנגעלאַדן אין Aizik Dimantstein 1672.32 1675.363 eh װאַגאָנעס װאָס מע פֿירט בהמות UNK. Aizik Dimantstein 1675.363 1680.257 אײנער אױפֿן צװײטן, אָן אַ טואַלעט; זײ האָבן אַװעקגעשטעלט אַן עמער אין מיטן, Aizik Dimantstein 1680.257 1682.777 פֿרױען און מענער צוזאַמען, אַלץ Aizik Dimantstein 1684.233 1686.88 אָן אַ ברױט, אָן עסן, אָן אַ גאָרנישט. Aizik Dimantstein 1686.88 1689.425 און זײ האָבן אונדז געדאַרפֿט אַװעקפֿירן אין Aizik Dimantstein 1689.802 1691.568 STUTTHOF נאָך אַ מאָל. Aizik Dimantstein 1692.131 1693.537 און זײ האָבן געדאַרפֿט פֿאַרן Aizik Dimantstein 1693.565 1694.572 פֿ- פֿאָרן Aizik Dimantstein 1695.253 1701.258 מיטן אײַזנבאַן הינטער DANZIG; איך האָב פֿאַרגעסן דעם נאָמען װי דאָס הײסט, אַ באַװוּסטער קוראָ- קוראָרט Aizik Dimantstein 1701.258 1703.139 פֿון די POLEN, פֿון די פּאָליאַקן Aizik Dimantstein 1703.139 1705.805 און דאָרטן האָבן די רוסן שױן געהאַט אָפּגעשפּערט Aizik Dimantstein 1705.805 1708.885 און מיר האָבן ניט געקענט, און מיר זײַנען דאָרטן געזעסן נאָך אַ טאָג צװײ Aizik Dimantstein 1708.885 1710.671 און דאַן האָבן די דײַטשן באַװיזן Aizik Dimantstein 1710.828 1714.548 אָפּצושטופּן זײ די פֿון אָרט װוּ דער eh באַן דאַרף דורכגײן Aizik Dimantstein 1714.548 1716.998 און מיר זײַנען געקומען נאָך אַ מאָל אין Aizik Dimantstein 1716.998 1718.164 STUTTHOF.