Hershey Felder 18.142 19.02 OKAY. Masha Rolnikaite 23.181 24.862 אַז מיר זײַנען געשטאַנען אין רײ Masha Rolnikaite 25.459 28.274 בײַ נאַכט, אַ גאַנצע נאַכט, צום רעגיסטרירן... Masha Rolnikaite 28.274 31.241 אַגבֿ, דאָס איז געװען אין די װילנער געװעזענע רעאַל־גימנאַזיע... Masha Rolnikaite 31.298 33.384 צום רעגיסטרירן די געלע שײַנען Masha Rolnikaite 33.508 35.679 און באַקומען די בלױע נומערלעך, Masha Rolnikaite 36.411 37.428 צום, Masha Rolnikaite 37.428 39.476 דאָס איז אױך אַ ערלױבעניש צו בלײַבן לעבן. Masha Rolnikaite 40.09 44.471 איז צוגעגאַנגען צו די מאַמען אַ מאַנצביל. ער האָט געזען אַז מיר שטײען, <eh> אָן אַ מאַנצביל. Masha Rolnikaite 44.471 46.06 זאָגט ער, "איך האָב ניט קײן Masha Rolnikaite 46.06 47.728 געלן שײַן. ראַטעװעט מיר. Masha Rolnikaite 48.342 49.857 שרײַבט מיר צו אַלס"... Masha Rolnikaite 49.857 51.755 דאָס איז געװען אַפֿילו אין געטאָ אַזאַ מין, Masha Rolnikaite 51.755 55.44 eh, TERMIN, צושרײַבן. "אַ צוגעשריבענער מאַן," "אַ צוגעשריבענע װײַב." Masha Rolnikaite 55.446 57.594 דאָס איז, eh, פֿ- אַ פֿיקטיװער, נאָר Masha Rolnikaite 57.594 61.144 אַזױ האָט דאָס געהײסן, אָט אַזאַ ספּעצ- eh ספּעציפֿישער װאָרט. Masha Rolnikaite 61.789 70.475 eh נו, זאָגט די מאַמע, "גוט. געדענקט אָבער װי" <האָט, און> mm זי האָט אים געזאָגט, װי ער דאַרף הײסן. דאָס הײסט, זי האָט אים געגעבן פּאַפּע'ס נאָמען און פּאַפּע'ס פֿאַמיליע־נאָמען. Masha Rolnikaite 70.684 73.513 זי האָט אים אױף גיך געזאָגט, װי מיר הײסן, Masha Rolnikaite 74.751 76.317 און זי האָט אים צוגעשריבן. Masha Rolnikaite 76.317 80.752 װי דער מאַנצביל האָט געדאַנקט פֿאַר דעם ש- קלײנעם בלױען פּאַפּירעלע! Masha Rolnikaite 81.619 84.296 נאָר, אַ- און ס'איז געװען אַזאַ מין באַפֿעל. Masha Rolnikaite 84.437 85.64 דאָס איז געװען דער, Masha Rolnikaite 85.64 89.606 דער ג- הױפּט-<תּליהן> פֿון װילנער געטאָ איז געװען FRANZ MURER, Hershey Felder 89.213 90.084 mhm. Masha Rolnikaite 89.77 92.973 דער שטעל־פֿאַרטראַטער, <פֿאַרשטרעטער> פֿון GEBIETSKOMMISSAR, Masha Rolnikaite 92.973 93.847 HINGSTn, Masha Rolnikaite 93.955 94.877 אין װילנע. Masha Rolnikaite 95.035 96.323 דאָס איז אַ Masha Rolnikaite 96.323 97.29 חיה Masha Rolnikaite 97.313 100.617 אױף װעלכנ'ס געװיסן ס'איז איבער הונדערט טױזנט מענטשן. Masha Rolnikaite 100.789 104.647 MURER, ס'איז ניטאָ קײן מענטש פֿון װילנע װעלכער זאָל ניט װיסן, װער <דאָס> איז געװען MURER. Masha Rolnikaite 105.97 108.917 MURER אַלײן איז געשטאַנען בײַם טױער. יע, האָט מען געזאָגט Masha Rolnikaite 109.058 112.68 אַז ביז פֿיר אין דער פֿרי דאַרף װערן געענדיקט די רעגיסטראַציע, Masha Rolnikaite 113.226 115.245 און <נאָך> דאַן דאַרפֿן די, Masha Rolnikaite 115.302 117.456 eh, eh, INHABER פֿון געלן שײַן Masha Rolnikaite 117.546 119.649 מיט די צוגעשריבענע, Masha Rolnikaite 120.06 123.108 ehm, דאָס הײסט, די אָפֿיציעל דערלױבענע Masha Rolnikaite 123.216 124.849 eh פֿאַמיליע־מיטגלידער, Masha Rolnikaite 124.849 126.444 קינדער אָדער מאַן־און־װײַב, Masha Rolnikaite 126.444 129.937 אַרױסגײן צו דער אַרבעט, דאָרטן װוּ יעדער אַרבעט, Masha Rolnikaite 129.937 132.035 און זיצן דאָרטן דרײַ מעת־לעת. Masha Rolnikaite 132.936 136.382 און פֿאַר דער צײַט האָט מען די געטאָ גערײניקט. Masha Rolnikaite 136.53 138.633 דאָ איז בײַ מיר דאָ אַ פֿאָטאָגראַפֿיע, Masha Rolnikaite 139.045 143.1 די ק- מאָמענט פֿון קאָנטראָל, װען עס שטײען די דײַטשן און קאָנטראָלירן Masha Rolnikaite 143.1 147.847 אַז עס זאָל חלילה ניט אַרױסגײן אַ מענטש װאָס האָט ניט דעם געלן שײַן אָדער ד- מיט די בלױע נומערן. Hershey Felder 148.077 148.674 hm. Masha Rolnikaite 149.068 151.711 אין דער צײַט װען מיר זײַנען געשטאַנען בײַם טױער, Masha Rolnikaite 151.954 154.462 MURER אַלײן האָט קאָנטראָלירט, ניט נאָר ער אַלײן. Masha Rolnikaite 154.772 158.497 eh דאָרטן זעט זיך אױף די פֿאָטאָגראַפֿיע אַ געטאָ־פּאָליציסט. ער שטײט אױך מיט אַ, Masha Rolnikaite 158.497 160.145 אַ בלױ־װײַס, אַזאַ מין, Masha Rolnikaite 160.145 161.988 אױפֿן, אַ פּאַסיק אױפֿן אַרבל. Masha Rolnikaite 162.906 165.127 אין דער צײַט װען מיר זײַנען צוגעגאַנגען, Masha Rolnikaite 166.793 168.64 האָ- איז גע- ק- פֿאָר אונדז, Masha Rolnikaite 168.64 171.506 אַזאַ ביסל אָן אַ זײַט. אַזױ, איך האָב דאָס געזען אָט, Masha Rolnikaite 171.563 174.83 אָט כּמעט אַזױ װי איך ש- װי איך זע אײַך איצטער, אַזױ נאָענט. Masha Rolnikaite 175.798 177.682 איז צוגעגאַנגען אַ יונגע מײדל, Hershey Felder 177.492 178.038 hm. Masha Rolnikaite 177.682 181.971 אַ שײנע, אַ שײנע מײדל, װ- כ'געדענק, מיט לאַנגע האָר אַזעלכע, אַ, אַ, Masha Rolnikaite 181.971 185.023 אַ טיפּיש ייִדישע אַזאַ מין, אַ כײנעװדיקע. Masha Rolnikaite 185.62 188.01 און זי האָט געשלעפּט פֿאַר די הענט אירע עלטערן. Masha Rolnikaite 188.202 191.143 זי האָט ניט צוגעשריבן קײן מאַן, זי האָט ניט צוגעשריבן קײן װײַב, װײַלע Masha Rolnikaite 191.143 195.822 עס איז געװען, די נאַכט איז געװען אַ שרעקלעכע. מענטשן װאָס האָבן ניט געהאַט האָבן געבע-, קײן Masha Rolnikaite 195.822 197.235 געלן שײַן האָבן געבעטן Masha Rolnikaite 197.235 201.945 בײַ, בײַ, בײַ שכנים, בײַ באַקאַנטע, "ראַטעװע די קינדער. שרײַב צו אַז ס'איז די... קינדער." Masha Rolnikaite 201.945 203.982 צושרײַבן איז געװען ניט־שװער, װײַלע Masha Rolnikaite 203.982 207.461 אין געטאָ האָט מען געיאָגט פֿאַר פֿינף מינוט. קײנער <האָט> קײן דאָקומענטן ניט געהאַט. Masha Rolnikaite 207.461 208.969 איז זאָג אָן ס'איז דײַן קינד. Masha Rolnikaite 209.16 211.182 ס'איז געװען בײַ אונדז אַ שכנטע. Masha Rolnikaite 211.182 215.246 האָט eh דער, אַ שכן האָט צוגעשריבן די, די טאָכטער Masha Rolnikaite 215.37 216.714 אַלס אַ װײַב, Masha Rolnikaite 217.092 220.68 און זײַן װײַב, דאָס הײסט די טאָכטער'ס מוטער איז געבליבן, Masha Rolnikaite 221.192 224.407 װיסנדיק אַז מ'װעט איר דערשיסן, נאָר מע דאַרף ראַטעװען די טאָכטער. Masha Rolnikaite 224.483 228.217 אַ יונגער־מאַן האָט צוגעשריבן זײַן מאַמען אַלס אַ װײַב, און די מאַמע האָט זיך גע- Masha Rolnikaite 228.217 232.863 געזען אַזױ זי זאָל אױסזען, זיך צופּוצן, אױסזען אַ ביסל ייִנגער. די טראַגעדיעס איז געװען שרעקלעכע. Masha Rolnikaite 232.92 234.804 און די מײדל האָט, װײַזט אױס, Masha Rolnikaite 234.945 239.138 eh, באַש- <מ- מ-> ניט געװעלט, <געז- איז זי>, קײן מאַן האָט זי ניט, קײן קינדער האָט זי ניט, Masha Rolnikaite 239.138 241.824 איז האָט זי געמײנט אַז זי האָט רעכט צו ראַטעװען די עלטערן, Masha Rolnikaite 241.864 245.455 און זי װײַזט אים, אָט דאָס, דער פֿ- ד- דעם געלן שײַן MURERn. Masha Rolnikaite 245.455 249.244 זי װײַזט אים אַז דאָס איז מײַנע עלטערן. זי דערקלערט אים אַז זי האָט מער קײנעם ניט, Masha Rolnikaite 249.244 250.526 און ער שטופּט זײ אָפּ. Masha Rolnikaite 250.526 255.504 די װאָס מ'האָט, eh, ער פֿלעגט בראַקירן אױב ער פֿלעגט זען, אומגעפֿער, מ'האָט קינדער געמעגט ביז זיבעצן יאָר. Masha Rolnikaite 255.504 258.077 און אױב מע פֿלעגט צ- eh נו, מײַן שװעסטער איז געװען Masha Rolnikaite 258.077 264.411 אַכצן שױן, איז, eh, האָט זי אױסגעזען װי זיבעצן; ניט, ניט אַזױ שרעקלעך. נאָר װען <מע, אַנטקעגן> אַ צװאַנציק אָדער צװײ און צװאַנציק יאָר, Masha Rolnikaite 264.411 267.123 האָט ער דאָך געזען ס'איז אַ ליגן. אָדער אַז אַן אַלטע מאַמע Masha Rolnikaite 267.123 268.678 גײט אַלס, אַלס אַ װײַב. Masha Rolnikaite 268.678 272.166 איז די פֿלעגט ער, eh דאָרטן <אָט ערשט> mm אױף רודניצקער גאַס אױך, Masha Rolnikaite 272.166 275.608 בײַ אַ טױער אָפּ- אָפּגעטריבן. דאָס האָט ער דאָס, eh, אױסבראַקירט. Masha Rolnikaite 275.631 277.509 האָט ער אַ שטופּ געטאָן די עלטערן Masha Rolnikaite 277.509 278.336 אַהין. Masha Rolnikaite 278.336 279.509 האָט זי זײ מיט Masha Rolnikaite 279.509 283.218 כּוח װידער אַרױסגעריסן. זי װיל, זי װיל מיט כּוח זיך דורכרײַסן. Masha Rolnikaite 283.292 287.963 האָט ער זײ אַ צ- אַ שטופּ געטאָן, אַרױסעגעטר- -שלעפּט דעם פּיסטאָלעט, און איר אױסגעשאָסן. Masha Rolnikaite 287.963 289.614 און זי איז אַנידערגעפֿאַלן Masha Rolnikaite 289.738 291.238 בײַ די פֿיס פֿון די עלטערן. Masha Rolnikaite 291.238 292.295 דאָס האָב איך אַלײן געזען. Masha Rolnikaite 292.295 293.955 ס'איז געװען אין אָקטאָבער אײן און פֿערציק. Masha Rolnikaite 294.278 297.242 די אַזױ גערופֿענע ערשטע אַקציע פֿון די געלע לאַטעס. Masha Rolnikaite 297.552 302.001 דרײַ מעת־לעת זײַנען מיר אָפּגעזעסן דאָרטן אױפֿן הױף פֿון די פֿאַבריק װוּ מאַמע האָט געאַרבעט. Masha Rolnikaite 304.96 307.789 אַז מיר האָבן זיך אומגעקערט אין געטאָ איז די געטאָ געװען אַ פּוסטע. Masha Rolnikaite 308.571 313.149 אין געטאָ זײַנען געװען אַ סך מאַלינעס. נו, מאַלינעס, דאָס הײסט איבער הױפּט eh Masha Rolnikaite 313.149 316.971 eh <גאַנײװים> רופֿן מאַלינעס װוּ זײ, נאָר אין געטאָ האָט געהײסן מאַלינעס, Masha Rolnikaite 316.971 321.187 אומגעפֿער, ס'איז געװען אַ צימער פֿאַרשטעלט מיט אַ שאַף אָדער מיט אַ אַלטן בופֿעט, Masha Rolnikaite 321.244 323.991 צוגעקלאַפּט צום װאַנט, אַרײַנקריכן דאָרטן דורך, Masha Rolnikaite 323.991 327.096 דורך אַ פּאָליצע דורך אַ אונטערשטע, און הינטן זיצן מענטשן Masha Rolnikaite 327.096 328.005 באַהאַלטן. Masha Rolnikaite 328.078 332.386 אָבער די סאָלדאַטן האָבן דאָס אַלצדינג געװוּסט. זײ האָבן <הע-> פֿלעגן אױסקלאַפּן די טירן, Masha Rolnikaite 332.386 334.142 זײ פֿלעגן אױס- אױפֿרײַסן. Masha Rolnikaite 334.142 337.54 מענטשן האָבן זיך געסטאַרעװעט, אומגעפֿער, אין בופֿעט אַװעקשטעלן אַ פֿלעשל Masha Rolnikaite 337.54 338.399 בראָנפֿן. Masha Rolnikaite 338.49 342.365 אַז זײ װעלן דערזען די בראָנפֿן װעלן זײ נעמען, אָנהײבן צו טרינקען, אפֿשר װעלן זײ פֿאַרגעסן. Masha Rolnikaite 342.557 347.886 eh ס'איז געװען, eh, ס- נאָך דעם איז געװען, eh, שפּעטער. דאָס איז געװען, פֿון דעסט װעגן, האַרבסט אײן און פֿערציק. Masha Rolnikaite 347.886 350.924 שפּעטער זײַנען געװען מער ראַפֿינירטע מאַלינעס. Masha Rolnikaite 350.924 352.695 אומגעפֿער, ס'איז געװען געמאַכט Masha Rolnikaite 352.695 353.57 אַ אױװן, Masha Rolnikaite 354.117 356.963 און דער אױװן דרײט זיך אָפּ און דאָרטן אונטן איז אַ קעלער. Masha Rolnikaite 356.968 359.1 נאָר דאָס האָט װײניק װעמען געראַטעװעט. Masha Rolnikaite 359.1 364.405 און אַז מיר זײַנען געקומען אין אונדזער דירה איז אױך געװען אַזאַ מין מאַלינע, אָבער קײנער איז ניט געװען שױן. Masha Rolnikaite 364.545 367.154 עס קען זײַן אַז <ס'האָט> זיך פֿונאַנדערגעװײנט אַ קינד. Masha Rolnikaite 367.482 371.019 עס קען זײַן אַז זײ האָבן אַלײן דערזען. ס'קען זײַן אימעצער האָט אַ הוסט געטאָן. Masha Rolnikaite 371.97 379.4 אין עטלעכע װאָכן אַרום, eh, כאָטש GENSAS, דער האָט געזאָגט אַז <ש-> די לעצטן מאָל, מער װעט שױן קײן ערק- eh, אַק- דאָס האָט געהײסן אַקציעס, אָט דער אַװעקיאָגן Masha Rolnikaite 379.4 381.55 אין פּאָנאַר, מער װעט דאָס ניט זײַן, Masha Rolnikaite 381.758 385.025 נאָר אין עטלעכע eh מאָנאַט אַרום האָט זיך דאָס איבערגעחזרט. Masha Rolnikaite 385.268 389.514 נאָך דעם אײ-, אַ געװיסע צײַט איז געװען רויִק. נאָך דעם האָט מען געזאָגט, Masha Rolnikaite 389.74 394.459 נאָך דעם ענדיקט זיך די געלע שײַנען; ה- זײַנען געװען ביזן דרײַסיקסטן מערץ. Masha Rolnikaite 394.768 397.749 און אַלע האָבן מורא געהאַט, װאָס װעט זײַן דעם אײן און דרײַסיקסטן. Masha Rolnikaite 398.245 401.496 נאָך דעם, גאָט צו דאַנקען, האָט מען געזאָגט אַז מע פֿאַרלענגערט דאָס Masha Rolnikaite 402.042 403.352 אױף אַ מאָנאַט, Masha Rolnikaite 403.543 404.634 ביז APREL'. Masha Rolnikaite 405.113 410.642 אָט אַזױ האָט מען געצױגן. אַזױ איז געװען, איך קען אײַך ניט איבער- איבערצײלן אַלע אַקציעס װאָס ס'איז געװען. Masha Rolnikaite 411.053 412.987 דאָס איז די, די ראַפֿינירטע, Masha Rolnikaite 413.095 414.624 דער ראַפֿינירטער מאָרד. Masha Rolnikaite 415.035 416.073 דאָס איז געװען Masha Rolnikaite 416.073 420.873 eh דאָס װאָס מע הײסט מושבֿ־זקנים. דאָס איז אַ, אַ שטוב פֿאַר, eh, עלטערע מענטשן. Hershey Felder 418.568 419.076 mhm. Hershey Felder 419.646 420.649 פֿאַר עלטערן... Masha Rolnikaite 420.873 424.719 האָט מען, כּדי מע זאָל ראַטעװען, פֿון דעסט װעגן, יונגע װאָס קענען אַרבעטן, Masha Rolnikaite 424.719 429.142 האָט מען eh <געזאָגט>, װיפֿל געדאַרפֿט נעמען, האָט מען צוגענומען אַלע די אַלטיטשקע. Masha Rolnikaite 429.142 431.957 אַן אַנדער מאָל האָט מען געזאָגט אַז די אַלטיטשקעס נעמט מען אױף eh Masha Rolnikaite 431.957 433.474 mm אָ- זיך אָפּרוען. Masha Rolnikaite 433.48 436.366 און אַ װאָך האָט מען זײ געהאַלטן טאַקע אין אַ אָפּרו־הױז. Masha Rolnikaite 436.366 437.912 און מ'האָט זײ גוט געקאָרמעט. Hershey Felder 436.38 437.037 mhm. Masha Rolnikaite 438.103 440.172 װײַזט אױס, האָבן זײ דאָס געדאַרפֿט... Masha Rolnikaite 440.432 445.103 eh, פּראָטעסטן זײַנען ניט געװען, אַז, װאָס מע הרגעט ייִדן. נאָר װײַזט אױס האָבן זײ דאָס געדאַרפֿט, Masha Rolnikaite 445.103 448.79 צי פֿאַרן רױטן קרײץ, פֿאַר עפּע- דאָס איז געװען אַ פּראָפּאַגאַנדע. Masha Rolnikaite 448.79 452.114 אַ װאָך האָט מען זײ געהאַלטן, געקאָרמעט, און נאָך דעם אַװעקגעפֿירט אַלעמען שיסן. Masha Rolnikaite 452.114 455.141 און אַזױ האָט דאָס, אַזױ האָט זיך דאָס געצױגן. איך אַלײן Masha Rolnikaite 455.856 457.672 בין אַװעק אַרבעטן אױך. Hershey Felder 457.425 458.229 mhm. Masha Rolnikaite 460.986 467.73 איך האָ- spn איך האָב געהאַט אַ פֿאַמיליע־מיטגלידס־אױסשר- eh, -אױסװײַז. דאָס הײסט אַז איך בין אַ פֿאַמיליע־מיטגליד. די שװעסטער האָט געאַרבעט. Masha Rolnikaite 467.854 470.025 איך אױך. בין איך אַרײַנגעפֿאַלן Masha Rolnikaite 470.419 472.303 אױף גערטנערײַ. Hershey Felder 472.191 473.07 mhm. Masha Rolnikaite 472.697 476.032 די גאַנצע אַרבעט מײַנע איז באַשטאַנען, שלעפּן װאַסער. Masha Rolnikaite 476.781 481.213 עס זאָל ניט זײַן אַזױ, eh, ס'איז געװען ניט, ניט זײער אינטערעסאַנט. Masha Rolnikaite 481.213 482.279 פֿלעג איך צײלן Masha Rolnikaite 482.279 483.309 װיפֿל עמער. Masha Rolnikaite 483.309 485.949 איז צו מײַנע פֿערצן יאָר, דאַכט זיך, פֿלעגן מיר דאַרפֿן Masha Rolnikaite 485.949 487.603 eh mm פֿער- פֿון Masha Rolnikaite 487.603 492.249 אַכט און נײַנציק ביז הונדערט זעקס עמער אַהין און צוריק שלעפּן <צו, דער אָ> גאָרטן איז געװען אַ גרױסער. Masha Rolnikaite 492.492 495.0 נאָר אַז מיר פֿלעגן פּאָלעװען, דאָס פֿלעגן, Hershey Felder 494.237 494.898 mhm. Masha Rolnikaite 495.0 498.459 דאָס איז װען דער, דער בעל־הבית האָט געזאָגט, "אױב איר װעט אױפֿעסן אַ מערעלע Masha Rolnikaite 499.09 501.23 װעל איך, eh, װעל איך גאָרניט זאָגן. Masha Rolnikaite 501.23 503.736 אָבער אױב איר װעט װעלן כאָטש אײנער אַרױסטראָגן, Masha Rolnikaite 503.736 505.404 גיב איך אײַך איבער אין GESTAPO." Hershey Felder 505.389 506.044 mhm. Masha Rolnikaite 505.404 507.701 אָבער אין שטוב זײַנען געװען צװײ הונגעריקע קינדער. Masha Rolnikaite 508.199 509.607 פֿלעגן מיר, פֿאַרשטײט זיך, Masha Rolnikaite 509.607 514.22 טראָגן אַ בולװע, אַ מערעלע, װאָס, באַ- דאָס בײַ װאָס מיר האָבן געאַרבעט. Masha Rolnikaite 514.732 517.067 האָבן מיר געהאַט געמאַכט אַזאַ מין, Masha Rolnikaite 517.067 518.561 אַזאַ מין ט- eh, Masha Rolnikaite 518.561 520.594 mm, האַלדז־טיכל, אַ שאַליק, Masha Rolnikaite 520.594 525.61 און הינטן איז ער געװען פֿאַרנײט. פֿלעגט מען דאָרטן אַרײַנרוקן צװײ קלײנע בולװעטשקעס אַהין. Masha Rolnikaite 525.61 527.545 דאָ זעט זיך ניט, דאָ איז אױסגעבונדן. Masha Rolnikaite 527.545 529.228 אָבער די דײַטשן האָבן דאָס אַלץ פֿאַרשטאַנען. Masha Rolnikaite 529.228 534.026 מיר פֿלעגן בײַטן, האָט מען... עס האָבן געאַרבעט דאָרטן, mm, פּאָליאַקן, מ- אַממײסטנס פּאָליאַקן, אַ ביסל ליטװינער. Masha Rolnikaite 534.026 537.575 פֿלעגט מען בײַטן די לעצטע, די לעצטע בעבעכעס װאָס מ'האָט געהאַט, Masha Rolnikaite 537.649 540.174 אומגעפֿער אױף מעל. װי אַרײַנטראָגן אין געטאָ? Masha Rolnikaite 540.535 542.557 איז, פֿלעגט מען נײען אַזאַ מין, Masha Rolnikaite 542.557 544.433 נו, אומגעפֿער װי אַ העמד, Masha Rolnikaite 545.513 546.682 eh װי אונטערװעש, Masha Rolnikaite 546.682 548.527 אָבער ס'איז געװען אָפּגעשטעפּט. Hershey Felder 548.027 548.848 mhm. Masha Rolnikaite 549.023 552.729 און דור- אין, eh, זײער, eh eh eh געװען קלײנינקע אַזעלכע Masha Rolnikaite 552.735 555.153 פּאַסיקעס, און דאָרטן פֿלעגט מען אַרײַנשיטן מעל. Masha Rolnikaite 555.153 558.3 און אַזױ װי ס'איז געװען שמאָל, פֿלעגט זיך דאָס ניט אַראָפּפֿאַלן אַלע, Masha Rolnikaite 558.3 559.752 און ס'פֿלעגט בלײַבן ליגן. Masha Rolnikaite 559.752 562.478 איצטער טראָגט מען דאָס מאָדערנע אַזעלכע, ס'איז דאָ Masha Rolnikaite 562.478 565.081 מאַנטלען אױסגעשטעפּטע, צ- טראָגט מען דאָס. Masha Rolnikaite 565.385 570.559 eh פֿלעגט דאָס, eh, אַז מע פֿלעגט באַזוכן, פֿלעגט דאָס אױסזען װי װאַרעמע װעש, אַ ביסל אַ דיקע. Masha Rolnikaite 571.213 577.079 יאַ, איך האָב אײַך פֿאַרגעסן צו זאָגן אַז די גאַנצע צײַט האָב איך געשריבן דעם טאָג־בוך. אָט דאָס װאָס איך זאָג אײַך איצטער איז אַלץ פֿאַרשריבן. Hershey Felder 576.976 577.721 mhm. Masha Rolnikaite 579.938 582.682 אָט אַלע צוטראַכטענישעס פֿון דעם MURERn, Masha Rolnikaite 584.562 587.408 אַלע, eh, אַלע רײד װעגן דעם, Masha Rolnikaite 587.633 592.892 אַלצדינג, װי ס'איז געװען די אָרדענונג אין געטאָ. ס'איז געװען, אומגעפֿער, אַ סאַניטאַר־פּאָליצײ, Hershey Felder 592.811 593.307 mhm. Masha Rolnikaite 592.915 595.618 װאָס פֿלעגן דאַרפֿן זען, eh, צוקוקן עס זאָל זײַן, Masha Rolnikaite 595.618 596.69 eh eh Masha Rolnikaite 596.69 597.845 רײן. Masha Rolnikaite 597.845 603.525 פֿון די, מיר פֿלעגן קריגן PFENNIGn צו, איז געװע- זײ האָבן פֿ- מיר פֿלעגן קריגן זײער װײניק באַצאָלט פֿאַר אונדזער אַרבעט. Hershey Felder 603.414 603.754 mhm. Masha Rolnikaite 603.525 608.855 עס פֿלעגט קױם <קליגן> קריגן אױסצוקױפֿן די קאַרטעלעך, די ברױט־קאַרטעלעך װאָס מען פֿלעגט געבן. Masha Rolnikaite 609.418 612.368 אָבער פֿון דעסט װעגן האָבן מיר געמוזט eh צאָלן Masha Rolnikaite 612.368 614.188 שטײַער פֿאַר די דײַטשן. Masha Rolnikaite 614.228 618.338 מיר דאַכט זיך אַז ס'איז דאָ אױך צװישן די פֿאָטאָגראַפֿיעס אַפֿילו דער STEUERKARTE. Masha Rolnikaite 618.338 622.344 אױב דו האָסט ניט באַצאָלט קײן STEUER, פֿלעגסט ניט קריגן די, די, קײן קאַרטל אױף ברױט. Hershey Felder 622.058 622.862 mhm. Masha Rolnikaite 622.598 625.025 דאָס איז, ס'איז געװען אַלץ געמאַכט װי אַ אמתע... Masha Rolnikaite 625.025 627.435 ס'איז געװען אַפֿילו אַזאַ לידעלע, eh, eh, Masha Rolnikaite 627.981 632.227 "גענס דער מיניסטער, דעסלער דער פּראָפֿעסאָר, אַ ייִדישע מלוכה מיט דײַטשישע פּעסער." Masha Rolnikaite 632.385 633.594 אַזאַ מין Masha Rolnikaite 634.191 636.114 mm כּלומרשט הומאָריסטישע. Masha Rolnikaite 636.317 639.77 ס'איז געװען, דאָס איז אױך פֿאַרשריבן. ס'איז געװען אָרגאַניזירט Masha Rolnikaite 639.945 640.968 אַ טעאַטער. Hershey Felder 641.999 642.755 אין געטאָ? Masha Rolnikaite 642.047 643.435 ס- אין געטאָ. Masha Rolnikaite 643.435 646.185 דאָס איז געװען... איצט פֿאַרשטײ איך װאָס דאָס, eh אַלס ער-, Masha Rolnikaite 646.185 648.759 אַלס ערװאַקסענע, נאָר ס'איז געװען אױך אַ װידערשטאַנד, Hershey Felder 648.514 649.135 mhm. Masha Rolnikaite 648.759 650.447 אַ גײַסטיקער װידערשטאַנד. Masha Rolnikaite 650.447 653.777 ס'זײַנען געװען צװײ כאָרן, אַ העברעיִשער און אַ ייִדישער. Hershey Felder 653.272 653.76 hm. Masha Rolnikaite 653.85 655.447 איך קײן העברעיִש קען ניט, Hershey Felder 655.344 655.836 mhm. Masha Rolnikaite 655.447 659.121 נאָר מ'האָט מיר פֿאַרשריבן אין העברעיִשן כאָר. אַ שטים האָב איך געהאַט נישקשה. Masha Rolnikaite 660.29 661.989 אַ סך װער האָט פּראָטעסטירט. Masha Rolnikaite 661.989 665.876 אַז דער כאָר פֿלעגט רעפּעטירן, און שטעלט זיך פֿאָר, מע קומט נאָך אַזעלכע שװערע אַרבעט, Hershey Felder 665.667 666.399 mhm. Masha Rolnikaite 666.237 669.926 מע פֿלעגט זעלטן רעפּעטירן, אָבער זיך אױפֿקלײַבן, זיך זען, Hershey Felder 669.735 670.483 mhm. Masha Rolnikaite 670.405 673.937 איז האָט מען געװאָרפֿן, און גע- געשריִען און מ'האָט גע- גע- געש- eh, Masha Rolnikaite 673.937 678.313 פֿאַרשײדענע, אױסגעקלעפּט eh אַזעלכע בלעטעלעך, אַז אױף אַ בית־עולם זינגט מען ניט. Hershey Felder 676.886 677.287 mhm. Hershey Felder 678.251 678.752 mhm. Masha Rolnikaite 679.382 682.823 דורמאַשקין, אײנ- דער ייִדישער כאָר האָט געפֿירט סלעפּ, אַ Masha Rolnikaite 682.823 685.783 באַװוּסטער אין װילנע איז ער געװען, אַ לערער פֿון מוזיק. Masha Rolnikaite 685.783 691.093 דורמאַשקין האָט אָרגאַניזירט ניט נאָר דעם העברעיִשן כאָר, ער האָט אָרגאַניזירט אַ סימפֿאָנישן אָרקעסטער. Masha Rolnikaite 691.448 693.416 קײן אינסטרומענטן איז ניט געװען, Hershey Felder 693.117 693.725 mhm. Masha Rolnikaite 693.473 697.064 װײַלע, אַז מ'האָט געיאָגט פֿאַר פֿינף מינוט אין געטאָ האָט מען געכאַפּט אַ, Masha Rolnikaite 697.064 699.39 אַ מאַנטל אָדער אַ פּאָר שיך, און ניט קײן... Masha Rolnikaite 699.413 704.282 און פֿון דעסט װעגן זײַנען געװען מענטשן װאָס האָבן גע- געהאַט אינסטרומענטן, װאָס האָבן געהאַט געלאָזן בײַ די, Hershey Felder 702.478 703.188 mhm. Masha Rolnikaite 704.282 706.995 eh, דאָרטן באַקאַנטע ליטװינער אָדער פּאָליאַקן, Masha Rolnikaite 706.995 710.004 און מ'האָט, און דערצו איז געװען בײַ אַלעמען די הענט, Masha Rolnikaite 710.112 714.799 װײַלע דער מענטש װאָס <האָט זיך>, דער געטאָ־אײַנװױנער װאָס <האָט זיך> ניט פֿאַרשריבן אַז ער איז אַ, Masha Rolnikaite 714.799 716.58 אַ סטאָליער צי ער איז אַ, Masha Rolnikaite 716.58 718.475 אַ, אַ, אַ שוסטער, Masha Rolnikaite 718.577 721.524 זײַנען שױן לאַנג געװען דערשאָסן, די װאָס זײַנען געבליבן אינטעליגענטן. Hershey Felder 721.256 721.968 mhm. Masha Rolnikaite 721.524 726.541 איז אָט די, זע-, אַ- נאָר אַז מ'האָט געמוזט אַרבעטן אַלס אַ שוסטער איז װאָס איז שױן דאָס פֿאַר אַ פֿידלער, װאָס שױן פֿאַר אַ פּיאַניסט? Hershey Felder 726.463 727.284 mhm. Masha Rolnikaite 727.105 729.09 און דאָך איז געװען אַ אָרקעסטער. Hershey Felder 729.037 729.78 mhm. Masha Rolnikaite 730.227 732.282 און דאָך, איר װעט זיך אפֿשר באַװוּנדערן, Masha Rolnikaite 732.282 735.384 מיר האָבן געזונגען דעם פֿינאַל פֿון די "נײַנטע סימפֿאָניע" Masha Rolnikaite 735.762 739.063 פֿון BEETHOVENen, SCHILLER's "אָדע", "אָדע" איז דאָרטן, Masha Rolnikaite 739.828 741.222 אין העברעיִש. Masha Rolnikaite 741.364 744.712 "KOL BNEI ADAM HEM AKHIM". "אַלע מענטשן זײַנען ברידער". Masha Rolnikaite 745.6 748.327 דאָס, eh, דאָרטן, די, די, די װערטער. Hershey Felder 747.287 749.055 די װערטער. יאָ. Masha Rolnikaite 748.333 749.103 DA. Masha Rolnikaite 749.329 753.997 אמת, געז- אױס- אױסגעפֿילט האָבן מיר דאָס אײן מאָל, נאָר ס'איז געבליבן אױפֿן גאַנצן לעבן. Masha Rolnikaite 755.505 758.789 דאָס איז געװען אַ ג- אַ גײַס- ס'איז געװען אַ ביבליאָטעק. Hershey Felder 758.72 759.363 mhm. Masha Rolnikaite 759.893 764.249 איך האָב געפֿונען <אי- דער, דע-> ס'איז געבליבן דער זשורנאַל. כ'האָב געפֿונען מײַן נאָמען. Masha Rolnikaite 764.249 766.46 כ'האָב געפֿונען דעם ברודערל'ס, רוּװעלע'ס נאָמען. Masha Rolnikaite 766.46 768.479 דאָס איז דער אײנציקער אָרט, דאָס איז װי אַ... Masha Rolnikaite 768.479 770.4 אױ, איך האָב דאָס דעם ערשטן מאָל דערזען... Masha Rolnikaite 771.553 777.504 דאָס איז דער אײנציקער אָרט װוּ ער איז געבליבן, ס'איז געבליבן װי ד- װי אױף אַ דענקמאָל בלײַבט דער נאָמען מיטן פֿאַמיליע־נאָמען. Masha Rolnikaite 779.215 781.301 און אָט אַזױ האָט דאָס געדױערט Masha Rolnikaite 781.324 783.936 צװײ יאָר. איכ'ל ניט איב- איכ'ל אײַך ניט איבער- Masha Rolnikaite 783.936 788.81 eh -דערצײלן אַלע אַקציעס. אױב עס װעט אײַך פֿאַראינטערעסירן, אָדער דעם שפּילבערג־פֿאָנד, Masha Rolnikaite 789.154 794.615 אָדער אימעצן פֿון די ייִדישע געזעלשאַפֿט, איך האָב געבראַכט דעם בוך, איכ'ל איבערגעבן פֿאַר דעם שפּילבערג־פֿאָנד. Masha Rolnikaite 794.976 796.961 און דאָ- עס, ער איז אין רוסיש. Masha Rolnikaite 798.435 801.5 פֿאַרשטײט זיך, eh, ב- נאָך דעם האָב, יאַ. Masha Rolnikaite 802.215 805.82 איך זאָל ניט פֿאַרגעסן, אַז דאָס ש- שפּרינג איך אַ ביסעלע פֿון טעמע צו טעמע. Hershey Felder 803.637 804.318 mhm. Masha Rolnikaite 807.43 808.453 MURER, Masha Rolnikaite 808.527 810.844 איר פֿאַרשטײט, ס'איז שױן, אין געטאָ איז שױן געבליבן, Masha Rolnikaite 810.844 815.526 eh, פֿון די פֿופֿציק טױזנט, פֿינף און פֿופֿציק, װאָס איז געװען אין אָנפֿאַנג, איז שױן געבליבן איבער צװאַנציק טױזנט. Hershey Felder 815.197 816.125 mhm. Masha Rolnikaite 815.526 818.159 טאַקע די אַרבעטס־קראַפֿט װאָס זײ האָבן געדאַרפֿט, Masha Rolnikaite 818.159 819.354 װאָס זײ האָבן געדאַרפֿט. Hershey Felder 818.402 818.835 mm. Masha Rolnikaite 819.478 825.31 מיר האָבן דאָך קע- קײן זאַך זײ כּמעט ניט געקאָסט. אָבער ניט הרגענען קען ער ניט. דאָס איז אַ מערדער. Hershey Felder 825.038 825.749 mhm. Masha Rolnikaite 825.452 827.263 דערצו האָבן זײ צוגעטראַכט, Masha Rolnikaite 827.263 830.714 נאָך די געלע שײַנען איז געװען ARBEITSAUSWEIS אַנדערע. Masha Rolnikaite 830.714 835.084 נאָך דעם איז געװען אַ פּאַס, אַ פּאַס װאָס ס'איז אױפֿגעשריבן די פֿאַרב פֿון די האָר Masha Rolnikaite 835.084 837.084 און פֿון די אױגן, אָנע פֿאָטאָגראַפֿיעס. Masha Rolnikaite 837.084 838.693 און ס'איז אָפּגעדרוקט דער פֿינגער. Masha Rolnikaite 838.918 842.728 צום פּאַס־נומער האָט מען געמוזט טראָגן דאָ אַזאַ מין mm בלעכעלע, Masha Rolnikaite 842.728 844.391 װי די, װי די הינט. Masha Rolnikaite 844.391 847.428 און דער בלעכל פֿלעגט זײער ראַ- eh, רײצן און, eh, אָנרײַבן. Masha Rolnikaite 847.428 851.383 האָבן מיר געמאַכט, אױסגע- פֿון, פֿון שטאָף אױפֿגענײט אַזאַ מין קלײנינקע... Masha Rolnikaite 851.406 853.259 האָט ער ניט געלאָזן. זאָגט ער, Masha Rolnikaite 853.259 857.948 "איר, איר, eh, אױבע מיר דאַרפֿן אײַך שיסן, און איר, eh, היט נאָך אײַער הױט אױס, אײַער פֿלײש." Masha Rolnikaite 858.291 861.947 און מיר האָבן געמוזט דאָס טראָגן מיט זיך און צו יעדן מאָמענט דאַרפֿן באַװײַזן Masha Rolnikaite 862.594 864.461 אַז, אַז מיר האָבן דאָס מיט זיך. Masha Rolnikaite 865.007 869.324 און זיך נ- אױך אַרױסגעגעבן װײַטער, ניט אַלעמען, אַ, װידער עלטערע מענטשן. Masha Rolnikaite 869.324 873.205 נאָ-, די גאַנצע צײַט האָט ער עפּעס געטאָן כּדי צו דערװײַזן Masha Rolnikaite 873.205 877.151 אַז ער איז דאָס זײער נײטיק, מע זאָל ניט שיקן אױפֿן פֿראָנט. פֿאַרן פֿראָנט האָבן זײ מורא געהאַט. Hershey Felder 877.019 877.691 mhm. Masha Rolnikaite 877.478 880.521 און ס'איז שױן געװען, דאָס איז שױן געגאַנגען דער צװײ און פֿ- ס- פֿערציקסטער יאָר. Masha Rolnikaite 880.521 881.896 פֿאַר די גאַנצע צײַט Masha Rolnikaite 881.896 884.998 האָט מען װילנע באָמבאַרדירט, די רוסן, נאָר אײן מאָל. Hershey Felder 884.773 885.504 mhm. Masha Rolnikaite 885.274 887.343 מיר זײַנען געלעגן אין געטאָ און געזונגען. Masha Rolnikaite 887.67 890.612 אָט מיר האָבן געלעבט זעקס משפּחות אין אַ קלײנעם צימערל. Masha Rolnikaite 890.612 893.531 דאָס הײסט, מיר פֿאַרנומ- מיר האָבן פֿאַרנומען אַזױ פֿיל אָרט, װיפֿל מען דאַרף Masha Rolnikaite 893.531 895.578 בײַ נאַכט זיך צו לײגן שלאָפֿן. Hershey Felder 894.663 895.392 mhm. Masha Rolnikaite 896.243 897.707 נאָר מיר האָבן זיך געפֿרײט. Masha Rolnikaite 897.707 901.007 און מיר האָבן געזאָגט אַז אונדז איז ניט שרעקלעך. אונדז װעט מען ניט באָמבאַרדירן. Hershey Felder 897.982 898.337 mhm. Hershey Felder 900.939 901.654 mhm. Masha Rolnikaite 901.007 902.48 ס'איז אַפֿילו געװען, Masha Rolnikaite 902.824 906.26 eh ס'איז דאָ אַ ייִדישער אױסדרוק: טאַטע, דו לאַכסט? אַ קלאָג צום געלעכטער. Hershey Felder 905.76 906.597 mhm. Masha Rolnikaite 906.486 908.288 שטעלט זיך פֿאָר אַז ס'איז געװען אַפֿילו Masha Rolnikaite 908.288 909.854 פֿאָלקלאָר אין געטאָ. Masha Rolnikaite 909.928 911.232 אָט דאָ ניט לאַנג... Masha Rolnikaite 911.232 913.021 דאָס רײד איך אַ ביסל אָן אַ זײַט... Masha Rolnikaite 913.021 915.811 דאָ ניט לאַנג איז אַרױס אין פּעטערבורג אַ בוך, Masha Rolnikaite 915.885 918.933 "דער פֿאָלקלאָר פֿון די סטאַלינישע לאַגערן," Hershey Felder 917.999 918.646 mhm. Masha Rolnikaite 919.868 924.823 און איך האָב דאָרטן אָנגעשריבן אַ אַרטיקל, "דער פֿאָלקלאָר פֿון די געטאָ און פֿון די אונדזערע לאַגערן." Masha Rolnikaite 924.998 926.966 און כ'האָב דאָרטן געבראַכט עטלעכע Masha Rolnikaite 926.972 928.125 eh בײַשפּילן Masha Rolnikaite 928.125 929.328 פֿון לידער, Masha Rolnikaite 929.419 930.898 פֿון אַנעקדאָטן. Masha Rolnikaite 930.972 933.736 פֿאַר װאָס האָבן מיר ניט מורא געהאַט פֿאַר eh באָמבעס? Masha Rolnikaite 933.736 937.445 װײַלע אַ באָמבע פֿאַלט פֿינף מײַל אין דער ערד און מיר ליגן צװאַנציק. Masha Rolnikaite 938.312 940.469 אָדער, אונדז װעט מען ניט באָמבאַרדירן Masha Rolnikaite 940.469 944.127 װײַלע ס'איז געװען דאָרטן SZAWELSKA, SZPITALNA, Hershey Felder 943.885 944.608 mhm. Masha Rolnikaite 944.235 949.211 eh RUDNICKA. דאָס איז װ- eh, eh, נו, S., ניט S.S.S.R., דאָס איז SHA, נאָר eh קלײניקײטן. Hershey Felder 947.942 948.617 mhm. Masha Rolnikaite 949.211 951.421 אַז מיר זײַנען אונדז אַרום און אַרום. Masha Rolnikaite 951.421 955.789 טאַקע דעם, די געטאָ האָט מען ניט באָמבאַרדירט, נאָר מער, צום באַדױערן, האָט מען ניט באָמבאַרדירט. Hershey Felder 953.213 953.764 mhm. Hershey Felder 955.474 956.396 mhm. Masha Rolnikaite 955.862 957.842 און אױף, אױף מאָרגן איז געקומען Masha Rolnikaite 957.842 960.38 צעפֿלױגן אַן אינכּעסער MURER Masha Rolnikaite 960.38 964.952 אַז, eh, מ'האָט געלאָזן פֿון געטאָ אַ ראַקעטע, און מ'האָט ג- געװיזן, הײסט עס, װוּ צו באָמבאַרדירן. Masha Rolnikaite 965.211 967.056 צי יע צי נײן, װײס איך ניט. Masha Rolnikaite 967.056 970.116 איך בין קײן פּאַרטיזאַנקע ניט געװען. איך בין נאָך געװען צו קלײן. Hershey Felder 969.866 970.538 mhm. Masha Rolnikaite 970.78 973.187 נאָר דאָס אַלץ װאָס ס'איז פֿאָרגעקומען, Masha Rolnikaite 973.648 977.675 אין געטאָ איז געװען אַ פּאַרטיזאַן־אָרגאַניזאַציע. מ'האָט זיך אָרגאַניזירט גאַנץ פֿרי, Hershey Felder 977.361 978.195 mhm. Masha Rolnikaite 978.222 979.279 װאָס מע האָט Masha Rolnikaite 979.723 981.843 tsk eh, די אױפֿרײַס־שטאָף, eh, Masha Rolnikaite 981.951 986.788 נאָר אָט דער זעלבער גענס האָט די גאַנצע צײַט געזאָגט, "מע זאָל ניט שטעלן קײן װידערשטאַנד." Masha Rolnikaite 986.98 992.273 ער זאָגט, "מיר'ן לעבן ביז מיר זײַנען נ- נײ- ביז מיר ברענגען נוצן, ביז די דײַטשן דאַרפֿן אונדז." Masha Rolnikaite 992.515 998.3 אין, אױסער דעם װאָס מיר האָבן געאַרבעט אױסערן געטאָ, איז געװען אין געטאָ, זײַנען געװען אַ סך װאַר- װערקשטאַטן, Masha Rolnikaite 998.3 1002.568 װאָס מ'האָט געמאַכט, מ'האָט גענײט שיך, מ'האָט גערעמאָנטירט זײערע שינעלן, מ'האָט גע- Masha Rolnikaite 1002.568 1006.127 מ'האָט געשטאָפּט און געװאַ- די, די װאָס װאָס פֿלעגן ברענגען eh װעש. Masha Rolnikaite 1006.352 1010.936 און מע פֿלעגט ה- פֿון האָלץ אױסאַרבעטן, און אַלע קאָמיסיעס װעלכע פֿלעגן קומען, Masha Rolnikaite 1010.959 1016.929 eh פֿון די דײַטשן, זײ פֿלעגן דאָרטן אָפֿט קומען קאָנטראָלירן, פֿלעגט ער אַלעמען געבן מתּנות, און אַלעמען פֿלעגט ער פֿירן Masha Rolnikaite 1016.929 1019.115 אין דעם װערקשטאַט װוּ פֿלעגט מאַכן שיך. Masha Rolnikaite 1019.115 1022.827 ס'איז דאָ אַזאַ, eh, hm, hm, מאַניל־גראָז הײסט דאָס. Masha Rolnikaite 1022.827 1027.822 װאָ- דאָס איז פֿילפֿאַרביקע. פֿלעגט מען מאַכן זײער פֿײַנע פֿרױען־שיך, eh זומער־שיך. Masha Rolnikaite 1027.822 1030.526 פֿלעגט ער אַלעמען געבן אַלס אַ סוּװעניר פֿאַר די פֿרױ. Masha Rolnikaite 1030.526 1034.653 דאָס הײסט, ער האָט מיט אַלע כּוחות געזען אַז מ- אַז די דײַטשן זאָלן האָבן פֿון אונדז אַ נוץ. Masha Rolnikaite 1034.653 1041.26 און ער האָט געזאָגט אַז זײ, ביז זײ װעלן זיך דערװיסן אַז בײַ אונדז זײַנען דאָ מענטשן װאָס שטעלן אַ װידערשטאַנד, װעט מען אונדז אױפֿרײַסן אין אײן טאָג. Masha Rolnikaite 1041.688 1044.25 דאָס האָט זײער, eh, דאָס האָט זײער, eh, Masha Rolnikaite 1044.25 1046.947 אַ סך מענטשן האָבן געגלײבט. אַ סך האָבן ניט געגלײבט. Masha Rolnikaite 1047.375 1050.642 ס'איז זײער שװער צ- שװער צו זאָגן. מ'האָט געװעלט גלײבן. Masha Rolnikaite 1051.392 1057.025 נאָר דעם, hm, אַ סך אפֿשר זײַנען ניט געגאַנגען צום װידערשטאַנד צוליב דעם אױך, נאָר Masha Rolnikaite 1057.025 1058.422 ניט נאָר צוליב דעם. Masha Rolnikaite 1058.968 1062.995 איר פֿאַרשטײט, אַרױסגײן צו די פּאַרטיזאַנער, שטעלן אַ װידערשטאַנד האָבן <געקענט> נאָר יונגע, Hershey Felder 1062.799 1063.687 mhm. Masha Rolnikaite 1064.47 1066.196 װאָס האָבן ניט קײן משפּחה. Masha Rolnikaite 1066.196 1069.796 און װוּ ט- װוּ טוט מען אַהער די קינדער? און װוּ טוט מען אַהער די פֿרױען? Hershey Felder 1068.179 1069.034 mhm. Masha Rolnikaite 1069.903 1074.069 דעריבער, אַז איצטער זאָגט מען אַז די ייִדן זײַנען געגאַנגען װי שאָף, און דאָס איז, Masha Rolnikaite 1074.069 1077.854 ס'איז זײער שװער. מע טאָר, מע טאָר אױף קײנעם, קײנעם צו קײנעם קײן, Masha Rolnikaite 1077.854 1079.465 ניט, ניט װאַרפֿן קײן שטײן. Hershey Felder 1078.915 1080.643 אַזאַ JUDGEMENT, אַזאַ... Masha Rolnikaite 1081.041 1082.835 מע טאָר דאָס ניט, װײַלע דאָס איז... Hershey Felder 1082.343 1083.119 mhm. Masha Rolnikaite 1082.835 1088.733 דער- דערצו איז געװען דער אַנטיסעמיטיזם אַפֿילו אין די פּאַרטיזאַנער אין די, אין די װעלדער. מע פֿלעגט ייִדן Hershey Felder 1088.384 1089.085 יאָ. Masha Rolnikaite 1088.733 1092.611 אָנע געװער ניט נעמען. װוּ נעמט מען געװער? <װאָס ס'איז> אומגעקומען אײנער אַ טאָװבין Hershey Felder 1092.415 1093.185 mhm. Masha Rolnikaite 1092.617 1094.406 און, מיט די טאָכטער צוזאַמען, Masha Rolnikaite 1094.406 1096.323 װאָס מ'האָט אים געכאַפּט בײַן גנבֿענען געװער. Masha Rolnikaite 1096.323 1098.565 מע פֿלעגט קױפֿן געװער, מע פֿלעגט מאַכן אין געטאָ. Masha Rolnikaite 1098.565 1105.057 מ<UNK> געװען. ס'איז געװען, אין געטאָ איז געװען אַ פֿאַראײניקטע פּאַרטיזאַנער־אָרגאַניזאַציע, אַזױ האָט זי געהײסן, F.P.O., Hershey Felder 1102.757 1103.496 mhm. Hershey Felder 1104.733 1105.52 mhm. Masha Rolnikaite 1105.057 1111.311 פֿאַראײניקטע פּאַרטיזאַנער־אָרגאַניזאַציע, װוּ עס האָבן זיך פֿאַראײניקט אַלע: ציוניסטן, קאָמוניסטן, בונדיסטן, אַלע, Hershey Felder 1106.7 1107.392 mhm. Masha Rolnikaite 1111.311 1116.438 װאָס האָבן באַשלאָסן אַז אַלץ, אַלץ װאָס מיר זײַנען ניט אײַנשטימיק, נאָכן קריג. Masha Rolnikaite 1116.816 1119.172 און פֿאַרן קאַמף מיט די דײַטשן Masha Rolnikaite 1119.364 1120.927 דאַרף מען זײַן פֿאַראײניקט. Masha Rolnikaite 1122.469 1125.72 eh, אָ- אָנגעפֿירט האָט װיטנבערג. Hershey Felder 1125.642 1126.479 mhm. Masha Rolnikaite 1126.198 1127.61 איציק װיטנבערג. Masha Rolnikaite 1127.92 1129.241 האָט פּאַסירט Masha Rolnikaite 1129.241 1133.769 אַז אין די... און ער איז געװען אױך, eh, אַרײַנגעגאַנגען אין דעם אונטערערדיקן, Masha Rolnikaite 1133.86 1135.828 eh, שטאָט־קאָמיטעט. Masha Rolnikaite 1137.42 1139.405 און דאָרטן איז געװען אַ פּראָװאָקאַטאָר Masha Rolnikaite 1139.783 1142.243 און מ'האָט אים אַרױסגעגעבן. מ'האָט אַרױסגעגעבן אַלעמען Masha Rolnikaite 1142.243 1143.185 און אין, Masha Rolnikaite 1143.293 1145.497 אונט- אױך צװישן זײ װיטנבערגן. Masha Rolnikaite 1145.908 1149.901 האָט eh M- eh, MURER האָט אַרױסגערופֿן גענסן Hershey Felder 1149.365 1149.903 hm. Masha Rolnikaite 1150.043 1154.526 און געזאָגט, "אָדער װיטנבערג, אָדער מאָרגן נײַן אין דער פֿרי ליקװידירן מיר די געטאָ." Masha Rolnikaite 1157.637 1158.908 eh, Masha Rolnikaite 1159.206 1163.79 די, די פּאַרטײ־אָרגאַניזאַציע, דאָס הײסט, די װאָס זײַנען געװען אַרום װיטנבערגן Hershey Felder 1162.85 1163.597 mhm. Masha Rolnikaite 1164.066 1168.498 האָבן געזאָגט אַז אױבע די דײַטשן רײדן שױן װעגן אַ ליקװידאַציע װעט מען ליקװידירן. Hershey Felder 1168.268 1169.122 mhm. Masha Rolnikaite 1168.69 1172.298 איז די װאָס האָבן געװער און די, די פּ- די, eh, מ- Masha Rolnikaite 1172.298 1179.045 מיטגלידער פֿון, eh, מ- פּאַראַ- פֿון די פֿאַראײניקטע פּאַרטיזאַנער־אָרגאַניזאַציע װעלן שטעלן אַ װידערשטענד, װידערשטאַנד, און ער, אַלס Masha Rolnikaite 1179.135 1181.373 eh הױפּט־קעמפֿער דאַרף זײַן מיט אַלעמען. Hershey Felder 1181.262 1184.091 אין די צײַט, װיפֿל מענטשן איז געבליבן אין געטאָ? Masha Rolnikaite 1183.86 1186.995 איבער צװאַנציק... צװײ און צװאַנציק טױזנט, פֿיר און צװאַנציק טױזנט. Hershey Felder 1186.51 1187.955 אַהאַ, און ז- איז זי...? Masha Rolnikaite 1186.995 1190.148 דאָס איז שױן געװען, דאָס איז שױן געװען דער דרײַ און פֿערציקסטער יאָר, פֿרילינג. Hershey Felder 1189.646 1191.163 eh <די יאָר>. Masha Rolnikaite 1190.205 1193.742 דאָס איז שױן געװען, דאָס איז שױן גע- דאָס איז געװען די, פֿאַרש- פֿאַרשטײט, Masha Rolnikaite 1193.783 1198.822 eh, די אײנצלדע, eh, אַזעלכע אײנצלדע אַקציעס. אָט אױבע װיטנבערג װעט ניט, eh װעט גײן, Hershey Felder 1198.322 1199.261 יע. Masha Rolnikaite 1198.828 1200.779 װעט מען כּלומרשט ניט ליקװידירן. Masha Rolnikaite 1200.82 1203.031 גענס איז אַרומגעלאָפֿן אַ גאַנצע נאַכט Masha Rolnikaite 1203.031 1208.188 איבער, eh, מיר האָבן נאָך ניט געטאָרט גײן, eh, אין, אין אָװנט שפּעט טאָרן מיר ניט, קאָמענדאַנט, eh, די פּאָליצײ־שטונדע. Hershey Felder 1207.482 1208.543 mhm. Masha Rolnikaite 1208.447 1210.125 איז ער גע- אַרומגעלאָפֿן Masha Rolnikaite 1210.125 1214.718 און געשריִען צו די פֿענצטערס. ד- די שטיבעלעך זײַנען קלײנע. די הױפֿן זײַנען ענגע. Hershey Felder 1211.898 1212.923 hm. Masha Rolnikaite 1214.775 1216.152 ער האָט געשריִען Hershey Felder 1216.432 1217.05 mhm. Masha Rolnikaite 1216.446 1221.587 און מיט קללות, "אױ- איר װעט אומקומען אַלע, צום טײַװל, אױב איר װעט אים ניט אַרױסגעבן!" Masha Rolnikaite 1221.998 1223.761 אָבער די פּאַרטיזאַנער האָבן אים געהיט. Hershey Felder 1223.77 1224.597 mhm. Masha Rolnikaite 1224.613 1230.192 און די געטאָ־פּאָליצײ האָט קײן געװער ניט געהאַט. געװער האָט געהאַט נאָר גענס און דעסלער, זײַן הילף. Hershey Felder 1229.971 1230.671 mhm. Masha Rolnikaite 1230.283 1233.517 און די, די, די פּאָליצײ האָבן נאָר געהאַט ש- eh שטעקעלעך. Masha Rolnikaite 1233.726 1235.559 די פּאַרטיזאַנער האָבן געהאַט געװער. Masha Rolnikaite 1235.582 1237.314 האָט מען װיטנבערגן... Masha Rolnikaite 1237.59 1241.196 tsk דאָס איז אַלץ אין ביכל. איך כ- איך חזיר זיך, איך כאַז- איך חזיר איבער. Hershey Felder 1239.666 1241.82 יאָ, יאָ, יאָ. ס'איז גוט, ס'איז גוט. Masha Rolnikaite 1241.708 1244.503 eh האָט, דע-, מע האָט געהיט Masha Rolnikaite 1245.02 1247.202 װיטנבערגן, זײַנען געװען פֿאַרשפּאַרט, Hershey Felder 1246.703 1247.632 mhm. Masha Rolnikaite 1247.344 1249.463 און די געטאָ־פּאָליצײ האָט געװוּסט אַז spn Masha Rolnikaite 1249.463 1252.927 מע טאָר זיך דאָרטן ניט רירן, װײַלע מ- זײ, מע װעט שטעלן אַ װידערשטאַנד. Hershey Felder 1252.533 1253.198 mhm. Masha Rolnikaite 1252.927 1255.151 און אױב די דײַטשן װעלן דערהערן אַז אין געטאָ שיסט מען, Hershey Felder 1254.955 1255.837 mhm. Masha Rolnikaite 1255.191 1257.032 דאַן טױג שױן טאַקע ניט. Hershey Felder 1256.507 1257.345 mhm. Masha Rolnikaite 1257.032 1259.44 פֿון דעסט װעגן איז געװען אַ ביסל, אַ קלײנע שיסערײַ. Masha Rolnikaite 1259.44 1261.939 נאָך דעם איז װיטנבערג געװען איבערגעטאָן אַלס פֿרױ Hershey Felder 1261.947 1262.414 mhm. Masha Rolnikaite 1262.426 1266.864 און אימעצער האָט אים דערזען אױפֿן <טרעפּעס> אונטערן, אונטער די ק- אונטער די קלײד, די די לאַנגע, Hershey Felder 1266.649 1267.487 mhm. Masha Rolnikaite 1266.864 1268.601 זײַנען דאָ מענערישע הױזן. Masha Rolnikaite 1268.893 1270.096 מיט אײן װאָרט: Masha Rolnikaite 1270.096 1272.077 די געטאָ־פּאָליצײ האָט אים אַרעסטירט. Masha Rolnikaite 1272.454 1273.742 מ'האָט אים געפֿירט Masha Rolnikaite 1273.742 1274.878 צ- eh, צו גענסן. Hershey Felder 1274.698 1275.468 mhm. Masha Rolnikaite 1275.863 1279.395 די פּאַרטיזאַנער האָבן, eh מיט, מיט געװער, מיט שיסערײַ Masha Rolnikaite 1279.395 1280.716 אים אָפּגעקלאַפּט. Masha Rolnikaite 1281.432 1285.813 און מ'האָט אים, און מ'האָט זיך פֿאַרבאַריקאַדירט און געזאָגט, "אױב איר װעט eh צוגײן, שיסן מיר אײַך." Masha Rolnikaite 1286.106 1290.598 און פֿון דעסט װעגן האָט װיטנבערג אַלײן באַשלאָסן אַז ער װעט גײן. Hershey Felder 1290.342 1291.352 mhm. Masha Rolnikaite 1290.949 1295.347 ער זאָגט, "איך װיל ניט זײַן די סיבה פֿון אומקום פֿון צװײ און צװאַנציק טױזנט מענטשן. Masha Rolnikaite 1295.522 1296.194 ע- Masha Rolnikaite 1296.194 1302.266 נו, די, אַ- מ'װעט ליקװידירן, נאָר אפֿשר װעט מען נאָך ניט מאָרגן ליקװידירן," װי ער האָט געזאָגט, אױבע ער װעט ניט גײן, איז מאָרגן נײַן אין דער פֿרי. Masha Rolnikaite 1302.795 1305.627 "אפֿשר װעט כאָט- נאָך אימעצער באַװײַזן אַרױסגײן Masha Rolnikaite 1305.627 1308.782 אין, צו די פּאַרטיזאַנער אין װאַלד. אפֿשר װעט אימעצער געפֿינען נאָך, Masha Rolnikaite 1308.782 1313.525 eh, כ- ליטװינער אָדער פּאָליאַקן װעלכע װעלן ראַטעװען כאָטש מ- כאָטש צען, כאָטש צװאַנציק. Hershey Felder 1310.564 1311.248 mhm. Masha Rolnikaite 1313.525 1315.684 איך װיל ניט זײַן די סיבה." און ער האָט זיך אַלײן, Masha Rolnikaite 1315.684 1317.352 ער איז אַלײן אַװעק צו גענסן. Hershey Felder 1317.223 1318.989 און װאָס איז געשען מיט אים? Masha Rolnikaite 1320.075 1328.104 eh, מע זאָגט אַז גענס האָט אים געגעבן, eh, ציאַנקאַלי, דאָס איז די, זיך אָפּסמען, אַז אױב מ'װעט אים אין געסטאַפּאָ זײער מאַטערן, זאָל ער זיך אָפּסמען. Hershey Felder 1324.635 1325.429 mhm. Hershey Felder 1326.353 1327.157 mhm. Masha Rolnikaite 1328.104 1331.071 איך װײס ניט צי דאָס איז אמת. איך װײס ניט צי דאָס איז, Masha Rolnikaite 1331.162 1333.552 hm, צי דאָס איז אַז, eh, Masha Rolnikaite 1334.25 1336.707 tsk צי ער האָט באַװיזן מיט דעם זיך צו באַנוצן. Hershey Felder 1336.074 1336.673 mhm. Masha Rolnikaite 1337.119 1339.028 נאָר ehm, Masha Rolnikaite 1339.028 1343.104 אין געסטאַפּאָ גופֿא האָבן אױך געאַרבעט ייִדן. דאָס הײסט, eh, זײ האָבן געראַמט דאָרטן, Masha Rolnikaite 1343.515 1349.902 eh, זײ האָבן געזען װי מ'האָט אים אַרױסגעטראָגן אַלס מת. ער איז געװען, eh, שרעקלעך צעהרגעט. מ'האָט אים קױם דערקענט. Masha Rolnikaite 1349.902 1351.448 פֿאַרשטײט זיך, ער איז אומגעקומען. Masha Rolnikaite 1352.762 1354.241 אין מײַן טאָג־בוך, Hershey Felder 1353.842 1354.73 mhm. Masha Rolnikaite 1354.686 1356.471 איך ב-, מיר זײַנען אַרױס אין דער פֿרי. Masha Rolnikaite 1356.471 1360.299 מיר האָבן געװוּ- מיר האָבן נ- ניט געװוּסט װאָס. מיר זײַנען אַרױס אין דער פֿרי צו דער אַרבעט Hershey Felder 1356.657 1357.235 hm. Masha Rolnikaite 1360.305 1364.571 און ס'איז זײער שרעקלעך. איר פֿאַרשטײט? מיר איז שױן געװען, נ- נו, זאָגן מיר שױן, כּמעט זעכצן יאָר. Masha Rolnikaite 1364.571 1366.495 איך בין שױן געװען אַ דערװאַקסענער מענטש. Masha Rolnikaite 1366.495 1369.811 בײַ מיר איז קײן יוגנט ניט געװען. איך בין פֿון קינדהײט, פֿון פֿערצן, Masha Rolnikaite 1369.811 1371.368 גלײַך געװאָרן אַן אַלטע, Masha Rolnikaite 1371.368 1374.761 װײַלע, eh... און ס'איז געװען די פֿאַראַנטװאָרטלעכקײט פֿאַר די קלײנע, Hershey Felder 1374.556 1375.342 mhm. Masha Rolnikaite 1374.868 1378.473 און ס'איז געװען זײער שרעקלעך אַז מיר <װעלן> קומען פֿון דער אַרבעט און מיר קענען זײ ניט געפֿינען. Masha Rolnikaite 1379.526 1383.278 איז זײַנ- מיר זײַנען געקומען פֿון דער אַרבעט, האָבן מיר זיך דערװוּסט װאָס דאָ איז געװען. הײסט עס, אַז Masha Rolnikaite 1383.278 1385.224 מיר האָבן זיך דערװוּסט אַז װיטנבערג איז אַװעק, Masha Rolnikaite 1386.681 1389.29 און אין טאָג־בוך איז בײַ מיר דאָ אַזאַ אױפֿשריפֿט: Masha Rolnikaite 1389.955 1391.754 "איך װײס ניט װיפֿל איך װעל לעבן. Hershey Felder 1391.44 1392.293 mhm. Masha Rolnikaite 1392.216 1393.897 נאָר װיפֿל איך זאָל ניט לעבן, Masha Rolnikaite 1394.899 1395.838 איז, Masha Rolnikaite 1396.249 1397.137 eh האָב איך, Masha Rolnikaite 1397.211 1398.504 דערפֿאַר בין איך Masha Rolnikaite 1398.679 1400.38 eh דאַנקבאַר װיטנבערגן. Masha Rolnikaite 1400.38 1403.173 הײַנט האָט ער מיר געראַטעװעט. ניט נאָר מיר, די מאַמען, Masha Rolnikaite 1403.173 1404.017 מירען, Masha Rolnikaite 1404.017 1405.035 די קינדער." Masha Rolnikaite 1406.728 1413.567 איך ehm אַקצענטיר די פֿראַזע, װײַלע נאָך דעם אַז איכ'ל אײַך דערצײלן מיט װאָס פֿאַר אַ צרות, מיט װאָס פֿאַר אַ גרינע גאַל Hershey Felder 1409.647 1410.431 mhm. Masha Rolnikaite 1413.567 1415.227 עס איז געגאַנגען מײַן בוך, Hershey Felder 1415.139 1415.902 אַהאַ. Masha Rolnikaite 1416.533 1420.643 האָט מען ניט געלאָזן מיר אַפֿילו די, אָט די פֿראַזע האָט מען געהײסן, איך זאָל אױסמעקן. Masha Rolnikaite 1420.643 1422.264 איכ'ל אײַ-... דאָס איז, דאָס איז שפּעטער. Masha Rolnikaite 1424.363 1426.044 אַזױ האָט זיך דערצױגן Masha Rolnikaite 1427.67 1430.904 ביז, עס איז שױן, שױן געװאָרן זומער דרײַ און פֿערציק. Masha Rolnikaite 1432.412 1436.996 eh מ'האָט אַריבערגעהױבן ערגעץ, eh, MURERn. ס'איז געקומען KITTEL. Masha Rolnikaite 1437.728 1440.219 KITTEL, דאָס איז אַ געװעזענער אַרטיסט. Hershey Felder 1439.917 1440.624 mhm. Masha Rolnikaite 1441.288 1442.55 אַגבֿ, װידער, Masha Rolnikaite 1442.55 1447.259 אין בוך איז בײַ מיר אָנגעשריבן, אַז מע זאָגט ער איז אַ געװעזענער אַרטיסט, און אַזאַ מין Masha Rolnikaite 1447.259 1448.255 שײנע, Masha Rolnikaite 1448.255 1454.108 eh, זײַנע, eh, אַרבעט האָט ער, eh, פֿ- פֿאַרביטן אַלס, אַלס, eh, צו װערן אַ הענקער. Masha Rolnikaite 1454.417 1457.696 אַז כ- כ'האָב ג- כ'האָב אַרױסגעלאָזן דעם בוך אין דרײַ און זעכציקסטן יאָר, Masha Rolnikaite 1457.696 1462.699 האָב איך ניט געקענט דערװײַזן אַז ער אי-... זאָגן זײ, "פֿון װאַנעט װײסט איר אַז ער איז אַ אַרטיסט?" זאָג איך, "איך װײס ניט, מ'האָט גערעדט." Masha Rolnikaite 1462.699 1464.714 ער האָט דאָך מיר זײַנע דאָקומענטן ניט געװיזן. Masha Rolnikaite 1464.714 1468.923 האָב איך געמוזט דאָס אױסמעקן. און נאָך דעם האָט מען געפֿונען דאָקומענטן; אין די שפּעטערדיקע איז דאָ. Hershey Felder 1466.141 1466.78 mhm. Hershey Felder 1467.593 1468.328 mhm. Masha Rolnikaite 1469.352 1473.261 KIT- KI- מיר האָבן געװוּסט אַז KITTEL האָט אַ צונעמעניש, ליקװידאַטאָר, Masha Rolnikaite 1473.418 1474.933 אַז ער ליקװידירט. Hershey Felder 1474.448 1475.522 mhm. Masha Rolnikaite 1474.933 1477.085 און מיר האָבן פֿאַרשטאַנען, ער'ט ליקװידירן די געטאָ. Hershey Felder 1476.81 1477.529 mhm. Masha Rolnikaite 1477.384 1479.318 נאָר װײַזט אױס, האָט זײ גענס, Masha Rolnikaite 1479.645 1484.948 כאָטש ער האָט אױסגעפֿילט זײערע באַפֿעלן, ער האָט זײ, װײַזט אױס, געשטערט. מ'האָט אים אַרױסגערופֿן אין געסטאַפּאָ און מ'האָט אים געשאָסן. Hershey Felder 1485.147 1486.93 ס'איז געװען דרײַ און פֿערציק? Masha Rolnikaite 1486.429 1490.321 דאָס איז שױן געװען הערבסט דרײַ און פֿערציק. אָנהײב הערבסט דרײַ און פֿערציק. Hershey Felder 1488.275 1488.87 mhm. Masha Rolnikaite 1490.715 1491.479 און, Masha Rolnikaite 1491.479 1493.108 װי איך שרײַב אין טאָג־בוך, Masha Rolnikaite 1493.108 1496.75 אַז די ג- די געטאָ האָט מען פֿאַרמאַכט. מ'האָט שױן מער ניט אַרױסגעלאָזן אױף דער אַרבעט. Hershey Felder 1495.059 1495.838 mhm. Masha Rolnikaite 1497.448 1501.301 אַז די געטאָ האָט שױן eh אױסגעזען װי אַ מאַשין, װאָס אַרבעט ניט, Hershey Felder 1500.823 1501.649 יע. Masha Rolnikaite 1501.301 1504.023 װאָס שטײט, און די רעדעלעך פֿאַלן שױן פֿון איר. Masha Rolnikaite 1506.949 1512.68 און די לעצ- eh ט- נ- די שװעסטער מײַנע, מירע, האָט געלונגען, נאָך אײדער מ'האָט פֿאַרמאַכט די געטאָ, אַרױסגײן. Masha Rolnikaite 1512.973 1515.667 זי האָט זיך דעררעדט מיט, eh, דאָרטן געפֿונען Masha Rolnikaite 1515.724 1516.966 באַקאַנטע. Masha Rolnikaite 1517.935 1519.995 eh, דאָס איז אַ באַזונדערער עפּיזאָד. איך, Masha Rolnikaite 1519.995 1523.717 eh, אַזױ װי איך רײד איצטער װעגן איר, װעל איך דערצײלן אַ ביסעלע איר היסטאָריע. Masha Rolnikaite 1524.465 1527.415 eh, ייִדן האָבן געאַרבעט אין דעם שטאָט־אַרכיװ, Masha Rolnikaite 1527.415 1528.968 מ'האָט געמאַכט דאָרטן אַ רעמאָנט, Hershey Felder 1527.469 1528.147 mhm. Masha Rolnikaite 1528.968 1531.024 װוּ עס ליגן eh דאָקומענטן. Masha Rolnikaite 1531.62 1533.554 דער דירעקטאָר פֿון שטאָט־אַרכיװ Masha Rolnikaite 1534.337 1535.731 האָט געזאָגט, Masha Rolnikaite 1536.548 1539.832 "װײסט װאָס?" זאָגט ער. "דאָ איז דאָרטן אַ לאַנגער, לאַנגער קאָרידאָר. Masha Rolnikaite 1540.159 1541.874 לאָמיר אָפּצױמען אַ שטיק. Masha Rolnikaite 1542.032 1544.236 דאָס װעט אין ערגעץ ניט זײַן פֿיקסירט, Masha Rolnikaite 1544.496 1546.312 אַז דאָס פֿעלט אַ שטיק קאָרידאָר. Masha Rolnikaite 1546.453 1548.522 און טאָמער עס זאָל זײַן זײער שלעכט, Masha Rolnikaite 1548.58 1550.329 און מ'װעט האַלס- האַלטן אין געטאָ Masha Rolnikaite 1550.47 1551.797 בײַם ליקװידירן, Masha Rolnikaite 1552.9 1554.027 קומט צו גײן, Masha Rolnikaite 1554.027 1555.722 און מיר װעלן אײַך דאָ באַהאַלטן." Masha Rolnikaite 1557.27 1560.74 עס איז געװען צוגעגרײט גאַנץ גוט. דער אַרכיװ Masha Rolnikaite 1561.017 1563.643 גײט אַ- eh, גײט אַרױס אױף אײן גאַס Hershey Felder 1563.447 1564.419 mhm. Masha Rolnikaite 1564.476 1566.326 און פֿון דער זײַט איז אַ קלױסטער. Masha Rolnikaite 1567.193 1569.584 דער גלח פֿון קלױסטער האָט אױך געהאָלפֿן. Hershey Felder 1569.124 1569.985 mhm. Masha Rolnikaite 1570.163 1574.646 און דער גלח האָט געקראָגן אַ דערלױבעניש צו מאַכן אַ צװײטע טיר, Masha Rolnikaite 1574.668 1576.538 װעלכע גײט אַרױס אױפֿן הױף Masha Rolnikaite 1576.538 1579.189 פֿון דעם אַרכיװ. פֿאַר װאָס האָט ער דאָס געדאַרפֿט? Masha Rolnikaite 1579.189 1582.866 װײַלע אױבע אַ מענטש װעט אַרײַנגײן פֿון שטאָט דאָרטן אין הױף, Masha Rolnikaite 1582.866 1584.146 די שכנים װעלן זען Masha Rolnikaite 1584.169 1587.572 צו װעמען ער איז געגאַנגען, פֿאַר װאָס איז ער צוריק ניט אַרױסגעגאַנגען, Masha Rolnikaite 1587.612 1590.711 און אױב ער װעט אַרײַנגײן אין דער פֿינצטער פֿון קלױסטער, Masha Rolnikaite 1590.885 1592.33 װעט מען אים ניט זען. Hershey Felder 1592.067 1593.023 mhm. Masha Rolnikaite 1592.556 1596.11 דעריבער האָט ער דאָס געמאַכט אַז, נו, כּלומרשט ספּעציעל. Masha Rolnikaite 1596.133 1601.116 ער האָט געזאָגט אַז מען דאַרף דאָס, טאָמער װעט זײַן אין קלױסטער אַ שׂרפֿה און אַלע װעלן לױפֿן דורך די טיר, Masha Rolnikaite 1601.116 1603.333 זאָל זײַן נאָך אײנער, אַרױסגאַנג. Masha Rolnikaite 1604.554 1609.003 און דאָרטן האָט מען אױסגע- האָט מען אױסבאַהאַלטן נײַן מאָנאַט. זײַנען דאָרטן געזעסן פֿערצן ייִדן. Masha Rolnikaite 1610.663 1616.563 eh, זײ האָבן אַלץ פֿון זיך אױסגעטאָן כּדי מע זאָל קענען פֿאַרקױפֿן און כּדי מע זאָל קענען דאָס, eh, לעבן. Hershey Felder 1615.203 1616.022 mhm. Masha Rolnikaite 1616.957 1621.186 ehm, אַ- בײַ נאַכט פֿלעגט מען צו אײנעם אַרױסלאָזן זיך אָפּװאַשן. Masha Rolnikaite 1621.885 1626.486 און צװישן זײ איז געװען מײַן שװעסטער מירע, און אַזױ איז זי געבליבן לעבן פֿון הערבסט Hershey Felder 1624.08 1624.46 mhm. Masha Rolnikaite 1626.559 1629.101 פֿיר און פֿערציק ביזן צװעלפֿטן יולי, Masha Rolnikaite 1629.428 1631.649 eh, פֿ- eh פֿ- eh, הערבסט דרײַ און פֿערציק Masha Rolnikaite 1631.672 1637.06 ביזן, ehm, צװעלפֿטן יולי פֿיר און פֿערציק, װען מ'האָט װילנע באַפֿרײַט. דאַן איז זי אַרױסגעגאַנגען. Hershey Felder 1635.587 1636.728 mhm. Masha Rolnikaite 1637.393 1642.601 זי לעבט ביז איצטער, האָט צװײ קינדער, האָט אײניקלעך, גאָט צו דאַנקען, לעבט אין מ- מעמל, Masha Rolnikaite 1642.793 1647.253 KLAIPĖDA. נו, אַ טראַגעדיע, ס'איז דערטרונקען געװאָרן איר מאַן. זי האָט אַלײן געהאָדעװעט די קינדער. Masha Rolnikaite 1647.253 1649.438 נאָר דאָס איז שױן אומגליקן פֿון, Masha Rolnikaite 1649.438 1652.627 פֿון נאָכמלחמהדיקע צײַטן. דאָס פּאַסירט אין לעבן, Hershey Felder 1649.722 1650.722 פֿון לעבן. Masha Rolnikaite 1652.627 1653.839 צום באַדױערן. Masha Rolnikaite 1655.582 1659.544 איך קער זיך צוריק אין געטאָ. מיר זײַנען פֿון געטאָ ניט אַרױס Hershey Felder 1657.086 1658.109 mhm. Masha Rolnikaite 1660.427 1662.631 און דעם דרײַ און צװאַנציקסטן סעפּטעמבער, Masha Rolnikaite 1663.262 1664.471 דרײַ און פֿערציק, Masha Rolnikaite 1665.439 1667.238 איז געקומען, eh, Masha Rolnikaite 1668.004 1671.865 יע, דעסלער איז אַנטלאָפֿן. אַז דעסלער איז געװען אַנשטאָט גענסן, װעמען מ'האָט אים דערשאָסן, Hershey Felder 1670.747 1671.747 יע. Masha Rolnikaite 1671.865 1675.035 איז געקומען אָבערהאַרט, אױך פֿון די ייִדישע פּני, Hershey Felder 1674.737 1675.591 mhm. Masha Rolnikaite 1675.918 1678.831 eh, אַז מע זאָל אים, eh, אױפֿנײען די די, Masha Rolnikaite 1678.939 1683.438 אַז מע זאָל אים אױפֿנײען דער פּאַסיק, אַז איצטער איז ער דער פּאָליצײ־שעף, דער געטאָ־פֿאָרשטײער. Hershey Felder 1682.359 1682.861 יאָ. Masha Rolnikaite 1684.356 1685.835 און ס'איז געװען אומרויִק. Masha Rolnikaite 1686.803 1692.157 און נאָך דעם האָט מען גענומען, די געטאָ־פּאָליצײ איז אַרומגעגאַנגען... די געטאָ איז דאָך אַ קלײנינקע, קלײן װי אַ גענעץ... Masha Rolnikaite 1692.157 1694.086 ד-, איבער די עטלעכע געסעלעך, Hershey Felder 1694.036 1695.095 mhm. Masha Rolnikaite 1694.278 1699.309 און געמאָלדן אַז אַלע זאָלן צו נײַן אין דער פֿרי לױפֿן... קײן טע- קײן זײגער האָבן מיר במילא ניט געהאַט... Masha Rolnikaite 1699.392 1702.119 ל- אין, קומען אין eh הױף פֿון יודנראַט Hershey Felder 1701.67 1702.457 mhm. Masha Rolnikaite 1702.26 1703.823 פֿאַר אַ װיכטיקע מעלדונג. Hershey Felder 1703.577 1704.415 mhm. Masha Rolnikaite 1704.268 1705.949 איך בין אַװעקגעלאָפֿן אױך. Masha Rolnikaite 1706.918 1708.127 און דאָרטן, Masha Rolnikaite 1708.96 1712.447 eh, אױף די טרעפּעלעך װאָס איז געגאַנגען צו גענס' דירה... Masha Rolnikaite 1713.027 1715.603 די טרעפּעלעך איז דאָ, די דירה איז דאָ; Masha Rolnikaite 1715.997 1717.9 יעדן יאָר, אַז איך קום אין װילנע, Masha Rolnikaite 1717.9 1719.349 מאַך איך דורך די װעג... Masha Rolnikaite 1720.401 1722.555 מיטן רופּאָר האָט מען געמאָלדן, Masha Rolnikaite 1723.152 1724.698 אין דײַטש, Hershey Felder 1724.198 1725.254 mhm. Masha Rolnikaite 1725.362 1730.671 tsk אַז די אײַנװױנער פֿון װילנער געטאָ, װעלכע זײַנען דאָ געקו- געװען פֿאַרמאַכט מיט צװײ יאָר צוריק, Hershey Felder 1730.551 1731.215 mhm. Masha Rolnikaite 1730.863 1735.045 װערן אַריבערגעפֿירט אין צװײ אַרבעטס־לאַגערן: אײנע, דאָ גופֿא אין ליטע, Masha Rolnikaite 1735.045 1736.741 לעבן שאַװל, ŠIAULIAI, Hershey Felder 1736.354 1737.219 mhm. Masha Rolnikaite 1736.741 1737.787 און אײנע Masha Rolnikaite 1737.787 1739.092 אין לעטלאַנד. Hershey Felder 1738.66 1739.448 mhm. Masha Rolnikaite 1740.229 1744.259 eh, צ- נאָך דעם האָט מען צװײ מאָל איב- אי- DA, און אַז זײ, זײ ראַטן אונדז Masha Rolnikaite 1744.259 1745.913 אַז מיר זאָלן מיטנעמען מיט זיך Masha Rolnikaite 1745.913 1750.56 eh װאַרעמע זאַכן, אַז מיר זאָלן מיטנעמען דאָרטן טעפּ, עמערס, װער װאָס האָט, Hershey Felder 1747.264 1748.264 mhm. Masha Rolnikaite 1750.56 1753.064 װײַלע אין די נײַע לאַגערן װעט מען דאָס אונדז ניט געבן. Masha Rolnikaite 1753.105 1755.827 נאָך דעם האָט מען דאָס צװײ מאָל איבערגעחזרט אין ייִדיש, Hershey Felder 1755.612 1756.222 mhm. Masha Rolnikaite 1755.827 1758.527 און געזאָגט אַז צו עלף אַ זײגער דאַרפֿן אַלע זײַן Masha Rolnikaite 1758.527 1762.313 שױן בײַ די, בײַ רודניצקע, הײסט עס, בײַם, בײַם אַרױסגאַנג.