Simionas Dovidavicius 15.33 17.349 TRIDTSAT' PERVOE MARTA Simionas Dovidavicius 17.405 20.825 TYSYACHA DEVYAT'SOT DEVYANOSTO SHESTOGO GODA. Simionas Dovidavicius 21.236 22.918 INTERV'YUIRUEMYY: Simionas Dovidavicius 23.244 25.061 SHMUEL' SHRAGE. Simionas Dovidavicius 25.522 27.305 INTERV'YUIRUYUSHCHIY: Simionas Dovidavicius 27.648 28.835 SIMONAS Simionas Dovidavicius 28.835 30.224 DAVIDAVICHYUS. Simionas Dovidavicius 30.72 32.419 GOROD: KAUNAS. Simionas Dovidavicius 32.593 34.446 STRANA: LITVA. Simionas Dovidavicius 34.483 35.383 YAZYK: Simionas Dovidavicius 35.383 36.367 IDISH. Simionas Dovidavicius 40.254 42.96 הײַנט איז אײן און דרײַסיקטער מערץ Simionas Dovidavicius 42.96 46.441 פֿון אײן טױזנט נײַן הונדערט זעקס און נײַנציקטן יאָר. Simionas Dovidavicius 46.565 50.46 איך בין SIMONAS DAVIDAVICHYUS, אױף ייִדיש SHIMON דאַװידאָװיטש. Simionas Dovidavicius 50.48 51.338 איך בין Simionas Dovidavicius 51.338 53.866 אין געסט בײַ חשובֿן קאָװנער ייִד Simionas Dovidavicius 53.923 56.229 eh SHMUEL' שרגא. Simionas Dovidavicius 57.45 59.641 eh מיר זײַנען אין קאָװנע, Simionas Dovidavicius 59.677 61.089 אין ליטע. Smuelis Shrage 67.322 69.51 איך הײס שמואל שרגא Smuelis Shrage 69.819 70.944 ברב YAKOV. Smuelis Shrage 71.135 73.07 געבאָרן געװאָרן אין טױזנט נײַן הונדערט Smuelis Shrage 73.177 75.959 פֿינף און צװאַנציק- eh דער, פֿינף און צװאַנציקסטן יאָר, Smuelis Shrage 75.959 77.2 אין דריטן מײַ, Smuelis Shrage 77.75 79.567 אין שטאָט שאַװל, ליטע. Smuelis Shrage 79.64 80.596 אין אַ Smuelis Shrage 81.092 83.96 ניט קײן גרױסן דערפֿעלע; <ריכטיק געזאָגט, איז> לעבן שאַװל Smuelis Shrage 83.96 84.97 װאָס זי <האָ-> רופֿן זיך Smuelis Shrage 84.97 85.777 <KALNIUK>. Smuelis Shrage 88.64 89.641 מײַן מאַמע Smuelis Shrage 90.693 91.666 הענע ש- Smuelis Shrage 92.567 96.594 הענע שמאַל-, eh, הענע מאַלץ, דאָס איז איר מײדלשע פֿאַמיליע. Smuelis Shrage 97.443 99.702 געבאָרן געװאָרן אין טױזנט אַכט הונדערט Smuelis Shrage 99.702 100.925 נײַנציקסטן יאָר Smuelis Shrage 100.925 102.146 אין קורשאַן. Smuelis Shrage 103.468 105.352 איר טאַטע, ישׂראל, Smuelis Shrage 106.05 108.258 איז געװען אַ שמשׂ אין אַ קלײנע קלױז Smuelis Shrage 108.258 109.684 אין שטעטעלע קורשאַן. Smuelis Shrage 109.684 111.275 זײער אַן אָרעמע פֿאַמיליע. Smuelis Shrage 112.057 113.486 די מאַמע הינדע Smuelis Shrage 113.627 116.136 איז אױכעט פֿון ליטע, פֿון אַ שטעטעלע גרוזד, Smuelis Shrage 116.343 117.721 דאָס הײסט, מײַן באָבע. Smuelis Shrage 119.988 122.159 בײַ די מאַמע אין שטוב איז געװען דרײַ קינדער, Smuelis Shrage 122.334 123.867 זײַנען געװען, <הײסט, הינדע איז אױך געװען> Smuelis Shrage 123.903 125.416 אַ שװעסטער רחל Smuelis Shrage 126.772 130.546 און אַ ברודער װאָס איז אַװעקגעפֿאָרן אין דרום־אַפֿריקע; זײַן פֿאַמיליע־נאָמען אַפֿילו געדענק איך ניט. Smuelis Shrage 132.088 133.281 מײַן טאַטע Smuelis Shrage 134.518 135.997 YAKOV שרגא Smuelis Shrage 137.353 140.413 איז געבאָרן געװאָרן ט- אױך אין טױזנט נײַן הונדער-, טױזנט אַכט הונדערט Smuelis Shrage 140.424 141.886 נײַנציקסטן יאָר Smuelis Shrage 142.28 143.358 אין לעטלאַנד, Smuelis Shrage 143.358 144.345 LATVIA, Smuelis Shrage 144.356 146.826 שטאָט BAUSKA, BAUSKA. Smuelis Shrage 146.837 147.61 שטאָט BAUSKA. Smuelis Shrage 149.486 153.598 אין טױזנט נײַן הונדערט צענטן יאָר איז מײַן פֿאָטער <געװאָרן> אײַנגערופֿן אין קריג Smuelis Shrage 155.882 158.52 און ער, דורך די גאַנצע װעלט־קריג, איז די ערשטע װעלט־קריג, Smuelis Shrage 158.52 160.663 איז ער דורך מיט אַ חבֿר, <NAUKUTIS>. Smuelis Shrage 160.663 161.557 אַזױ Smuelis Shrage 161.585 165.224 האָט ער UNK געבראַכט מײַן טאַטע פֿון BAUSKA ביז שאַװל. Smuelis Shrage 166.26 167.385 מײַן מאַמע Smuelis Shrage 167.6 170.845 װי איך האָב געזאָגט איז געװאָרן, געװאָ- געװאַקסן אין זײער אַן אָרעמע שטוב, Smuelis Shrage 171.002 174.017 איז זײַענדיק אַ קלײנע קינד איז זי אַװעקגעפֿאָרן זוכן אַרבעט Smuelis Shrage 174.596 175.738 ביז ריגע. Smuelis Shrage 176.216 179.276 אָט דאָרטן האָט זי געדינט בײַ רײַכע ייִדן, GOLODETS. Smuelis Shrage 179.276 180.803 די פֿאַמיליע GOLODETS איז, Smuelis Shrage 180.806 182.201 פֿיל מענטשן װײסן. Smuelis Shrage 182.493 183.837 האָט זי געדינט ביזן Smuelis Shrage 184.316 187.264 דרײַצעטן יאָר, טױזנט נײַן הונדערט דרײַצעטן יאָר. Smuelis Shrage 187.522 189.744 טױזנט נײַן הונדערט דרײַצעטן יאָר האָט זי חתונה געהאַט Smuelis Shrage 189.885 190.76 מיט איר eh Smuelis Shrage 190.76 191.955 ערשטן מאַן, Smuelis Shrage 192.399 193.44 האָט געהײסן Smuelis Shrage 193.783 195.026 יודל קאַגאַן. Smuelis Shrage 197.192 201.473 אין פֿערצע-, טױזנט נײַן הונדערט פֿערצעטן יאָר, AUGUST מאָנאַט, האָט אױסגעבראָכן די קריג Smuelis Shrage 201.731 205.829 און ער איז אַװעק אױף קריג, און אױף <שערװענגע> איז ער געבלי- אײַ- געבליבן Smuelis Shrage 205.829 207.634 אין געפֿאַנגשאַפֿט. Smuelis Shrage 207.654 209.083 דאָרטן איז ער געשטאָרבן. Smuelis Shrage 209.814 212.883 די מאַמע איז געבליבן מיט אַ פֿיר־װאָכעדיקן קינד אױפֿן האַנט, Smuelis Shrage 212.883 215.512 דאָס הײסט, מײַן עלטסטער ברודער לײזער קאַגאַן. Smuelis Shrage 217.07 219.984 געלעבט די לעצטע יאָרן האָט ער געלעבט פֿון נאָך דער קריג האָט ער געלעבט Smuelis Shrage 220.293 225.029 אין CHICAGO, און דאָרטן איז ער געשטאָרבן אין אין פֿינף און אַכציקסטן יאָר איז ער געשטאָרבן, אין CHICAGO. Smuelis Shrage 225.963 226.936 <CHICAGO>. Smuelis Shrage 227.28 228.996 און דאָס איז מײַן UNK <פֿאַמיליע>. Smuelis Shrage 229.355 231.374 צו מיר איז נאָך געװען אַ שװעסטער Smuelis Shrage 231.532 232.539 טײַבעלע. Smuelis Shrage 232.848 235.289 זי איז געבאָרן געװאָרן אין נײַן און צװאַנציקסטן יאָר. Smuelis Shrage 235.937 238.125 און אַזױ האָבן מיר אַלע געבליבן אין שאַװל לעבן. Smuelis Shrage 238.738 241.129 מײַן טאַטע איז געשטאָרבן אין דרײַסיקסטן יאָר. Smuelis Shrage 241.286 244.824 אַ מאָל האָט מען דאָס גערופֿן פּאָפּלעקסיע; איצטער איז דאָס BOLEE, מערער, Smuelis Shrage 244.948 247.035 <מאָדנע> רופֿן עס אַ אינפֿאַרקט. Smuelis Shrage 247.547 249.313 זײַנען מיר געבליבן דרײַ קינדער Smuelis Shrage 249.825 251.493 אױף די אײן מאַמע'ס אױסהאַלטונג. Smuelis Shrage 251.493 252.303 איז געװען בײַ אונדז Smuelis Shrage 252.303 254.224 פֿיל, פֿיל שװערע טעג. Smuelis Shrage 254.583 258.476 אָװנטברױט געדענק איך ניט, נאָר אָװנט- אַלץ געדענק איך, אַז <מיר האָבן> האָלץ געדענק איך אַז מיר האָבן Smuelis Shrage 259.105 260.804 אַ װינטער דורכגעלאָזן. Smuelis Shrage 262.025 263.724 איך בין געװאָרן אַ יאָר צװעלף Smuelis Shrage 266.042 269.496 און אַז ס'איז געקומען מײַן צײַט צו לערנען בין איך אַװעק לערנען אין תּלמוד־תּורה. Smuelis Shrage 270.125 272.212 האָב איך געלערנט פֿון זיבן יאָר, Smuelis Shrage 272.454 278.085 זעקס קלאַסן האָב איך געענדיקט, אומגעפֿער בײַ דערצ-, ביז דרײַצן יאָר, האָב איך געענדיקט טאַל- eh שאַװלער תּלמוד־תּורה, זעקס קלאַסן. Smuelis Shrage 278.394 279.35 נאַכער... Simionas Dovidavicius 279.204 282.32 דאָס איז געװעזן אַ פּראָגימנאַזיע <אָבער>... Smuelis Shrage 282.41 283.361 דאָס איז געװען Smuelis Shrage 283.361 290.16 אין שאַװל איז געװען אַ <לעדער־פֿאַב-> פֿרענקל דער בעל־הבית, האָט ער אױסגעהאַלטן די תּלמוד־תּורה. זײַנער איז געװען אַ אַ פּערסאָנעלע שולע, ניט קײן פּראָגימנאַזיע, דאָס... Smuelis Shrage 290.17 292.043 נאָר דאָס איז געװען אַ ייִדישע פֿאָלקשול, Smuelis Shrage 292.043 294.82 נאָר מערער־װײניקער איז געװען אין <ריכטיקער> רעליגיאָזער ריכטונג, Smuelis Shrage 294.82 295.905 װי אַ חדר. Smuelis Shrage 296.771 298.346 נאָר ניט קײן פֿאָלקשול װײַלע Smuelis Shrage 298.346 300.675 אַ פֿאָלקשול <איז געװען אין גאַנצן װאָס געװען> אָפּגעטײלט. דאָרטן האָט נאָר אַ Smuelis Shrage 300.675 302.168 טרופּע האָט, עטלעכע געלערנט Smuelis Shrage 302.168 302.961 עבֿריתּ, Smuelis Shrage 302.981 305.54 און eh ר- רעליגיע, UNK. Smuelis Shrage 306.609 309.978 אַ יאָר פֿערצן בין איך געװאָרן, איז געװען דער לעבן זײער אַ שװערער. Smuelis Shrage 310.119 313.094 בין איך אַװעק זוכן װאָס פֿאַרדינען. בין איך אַװעק זיך לערנען Smuelis Shrage 313.094 314.72 אַלס שלאָסער, מעכאַניק, Smuelis Shrage 315.131 316.897 בײַ אַ ייִדישן בעל־הבית, גאַמער, Smuelis Shrage 317.645 319.124 אױך אַלץ אין שאַװל. Smuelis Shrage 319.586 322.022 אַזױ האָב איך בײַ אים געאַרבײַט, געלערנט זיך און געאַרבעט Smuelis Shrage 322.022 323.698 ביזן פֿערציקסטן יאָר. Smuelis Shrage 325.661 328.999 פֿערציקסטן יאָר איז אַרײַן די, איז געקומען די סאָװיעטישע מאַכט אין ליטע, Smuelis Shrage 329.036 332.102 האָט מען זײַן מאַסטערסקײַע פֿאַרמאַכט װי אַ פּריװאַטע. Smuelis Shrage 332.343 337.091 האָבן מיר, <האָט> eh גענומען זײַנער אַ מענטש, האָט ער מיר צוגענומען אַלץ לע- אַ שלעסער <זײַן> Smuelis Shrage 337.091 338.616 אין לעדער־פֿאַבריק Smuelis Shrage 339.279 340.404 בײַ פֿרענקלען. Smuelis Shrage 340.494 342.969 דאַן האָט נאָך גערופֿן זיך פֿרענקל'ס לעדער־פֿאַבריק. Smuelis Shrage 344.072 345.45 דאָרטן האָב איך אָפּגעאַרבעט Smuelis Shrage 346.17 347.897 ביז ס'האָט אױסגעבראָכן די קריג. Smuelis Shrage 350.45 351.477 די ערשטע Smuelis Shrage 351.477 353.482 קריג, די ערשטע בלוט װאָס איך האָב דערזען... Simionas Dovidavicius 353.673 357.802 איך װיל אײַך פֿרעגן eh, װי גע- װוּ געלעבט אײַער ברודער? Smuelis Shrage 357.943 359.237 מיט אונדז צוזאַמען. Simionas Dovidavicius 359.462 362.713 װוּ ער געלעבן ד-, געהאַט, געהאַט ער אַ משפּחה? Smuelis Shrage 363.562 364.333 װי װי? Simionas Dovidavicius 364.288 367.168 eh געהאַט ער אַ משפּחה, אײַער ברודער? Smuelis Shrage 366.948 367.512 אַהאַ. Smuelis Shrage 367.595 369.508 דאָס האָב איך UNK אַנטשולדיק, האָב איך UNK. Smuelis Shrage 369.508 371.285 אין דרײַ און דרײַסיקסטן יאָר Smuelis Shrage 371.46 373.277 האָט מײַן ברודער חתונה געהאַט Smuelis Shrage 373.772 375.555 פֿאַר סאָסיע דאַװידאָװיטש, Smuelis Shrage 375.695 377.783 איז זי אַ שאַדעװער געװעזענע. Smuelis Shrage 378.075 379.363 און פֿאַר דער צײַט Smuelis Shrage 379.391 381.343 איז בײַ זײ געװאָרן דרײַ קינדער: Smuelis Shrage 381.483 383.216 אַבֿרהמעלע, דער עלטסטער, Smuelis Shrage 383.475 385.68 עלינקע, און דער ייִנגסטער איז געװען יודעלע. Smuelis Shrage 386.748 388.484 אַז די קריג האָט אױסגעבראָכן Smuelis Shrage 388.484 390.34 איז יודל געװען אַלט שױן פֿיר eh, Smuelis Shrage 390.34 391.434 פֿיר װאָכן. Simionas Dovidavicius 392.874 395.689 איך װיל אײַך פֿרעגן, אפֿשר איר געדענקט eh Simionas Dovidavicius 395.689 398.339 די ehm יום־טובֿן װי eh Simionas Dovidavicius 398.358 402.178 געװעזן אין שאַװל, ייִדישע יום־טובֿ אין שאַג- אין שאַװל. Smuelis Shrage 401.75 402.39 װער װער? Simionas Dovidavicius 402.178 404.397 ייִדישע יום־טובֿ אין שאַװל. Smuelis Shrage 403.681 404.591 יום־טובֿים? Simionas Dovidavicius 404.397 406.351 יום־טובֿים. װי האָ- דאָס eh Smuelis Shrage 406.408 409.339 נו, ייִדישע יום־טובֿים איז געװען אין שאַװל די זעלבע יום־טובֿים װי בײַ אַלע ייִדן געװען. Smuelis Shrage 409.395 411.853 <אױב> אָנפֿאַנגענדיק אַזױ: ראָש־השנה, Smuelis Shrage 413.04 414.553 שׂימחת־תּורה, Smuelis Shrage 415.082 416.561 סוכּות, װי עס גײט, Smuelis Shrage 417.714 419.109 נאַכער פּורים, Smuelis Shrage 419.334 421.542 פּסח. נו, כ-, אַנטשולדיק, חנוכּה, Smuelis Shrage 421.562 422.901 פּורים, פּסח, Smuelis Shrage 422.901 423.969 שבֿועות, Smuelis Shrage 424.211 427.5 אָט דאָס איז ניט <װע- קײן אַנדערע> יום־טובֿים בײַ אונדז איז ניט געװען, קײן ייִדן געװען <קײן אַנדערע> יום־טובֿים. Smuelis Shrage 427.5 428.528 און די Smuelis Shrage 428.528 433.051 מלוכישע יום־טובֿים, די ליטװישע מלוכישע יום־טובֿים װעלכע ס'איז געװען שױן דאַן אין ליטע, Smuelis Shrage 433.051 434.212 האָט מען געפֿ- פֿ- Smuelis Shrage 434.285 435.089 גע- Smuelis Shrage 436.412 438.15 ŠVENTĖ, װי זאָגט מען עס? eh Smuelis Shrage 438.15 439.106 ŠVĘSDAVO, Smuelis Shrage 441.491 442.864 די די ליטװישע יאָנטױװ- Smuelis Shrage 442.864 445.991 אָט דאָס איז געװען די יום־טובֿים. װײַטער איז קײן אַנדערע יום־טובֿים בײַ אונדז ניט געװען. Smuelis Shrage 446.115 448.118 האָבן מיר ניט גע-, האָבן מיר, האָבן מיר ניט גע- Smuelis Shrage 448.393 449.248 ניט געהיט. Simionas Dovidavicius 449.49 452.871 אפֿשר איר, איר דע- איר קענט דערמאָנען זיך eh Simionas Dovidavicius 452.871 458.141 eh אין שולע פּורים, קע- װי איז געװעזן פֿרײלעך, װאָס איר געמאַכט אין שול? Smuelis Shrage 457.37 460.531 אַ UNK, אין די, די כאָר־שול, די גרױסע שול, פֿלעג זײַן UNK Smuelis Shrage 460.531 461.502 זײער פֿרײלעך. Smuelis Shrage 461.502 465.4 חנוכּה און פּורים, אַז ס'האָבן, פּורים פֿלעג זײַן זײער פֿרײלעך. געקומען די המן־דרײער, Smuelis Shrage 465.4 467.248 פֿלעג ברענגען טאַש- המן־טאַשן. Smuelis Shrage 467.248 468.1 דאָס פֿלעגט נע- Smuelis Shrage 468.1 470.859 UNK קינדער פֿלעגן זיך שפּילן, Smuelis Shrage 470.859 471.8 פֿלעגט זיך פֿאַרברענגען, Smuelis Shrage 471.8 476.332 געװען אין שאַװל איז געװען אַ גרױסע ייִדישע ש- eh געמײנדע; <איך װעל> דערצײלן שפּעטער. Simionas Dovidavicius 478.498 481.783 װאָס פֿאַר אַ LIMUDIM eh גע- געלערנט אין די שול? Simionas Dovidavicius 482.463 486.592 eh װאָס פֿאַר אַ LIMUDIM, eh די זאַכן, eh געלערנט אין די שול? Smuelis Shrage 486.142 487.183 מיר האָבן געלערנט Smuelis Shrage 487.239 488.718 ליטװישע שפּראַך, Smuelis Shrage 489.163 490.401 מאַטעמאַטיקע Smuelis Shrage 490.412 491.233 געלערנט. Smuelis Shrage 491.51 492.734 eh ייִדיש, Smuelis Shrage 494.563 496.127 ייִדיש האָבן מיר געלערנט. Smuelis Shrage 496.858 499.316 eh ס'איז, און, און אַ ביסל העברעיִש. Smuelis Shrage 499.592 501.774 UNK Smuelis Shrage 501.774 504.516 די גאַנצע לער- eh לערע איז געװען אױף ייִדיש, אױף ייִדיש. Smuelis Shrage 504.553 507.23 אָט די זאַכן, דאָס װאָס איך האָב eh גע- געלערנט. Simionas Dovidavicius 507.59 509.241 eh װאָס פֿאַר אַ LIMUDIM Simionas Dovidavicius 509.241 511.264 געגאַנגען אײַך בעסער? Smuelis Shrage 511.87 512.66 ליטװיש. Simionas Dovidavicius 512.5 513.524 ליטװיש. Smuelis Shrage 513.176 513.88 ליטװיש. Smuelis Shrage 513.88 515.027 אױף ליטװיש בין איך געגאַנגען Smuelis Shrage 515.285 516.376 <אלא> פֿינפֿן. Smuelis Shrage 516.685 518.266 דער לערער האָט געזאָגט, פֿונקל, Smuelis Shrage 518.93 522.825 <NAUDŽIUS> איז געװען אַ לערער, אַ ליט- פֿונקל איז געװען eh אַ לערער, <NAUDŽIUS>, אײנער אַ ליטװישער, אײנער אַ... Smuelis Shrage 522.825 525.728 זאָגט ער "איך זע װי אַ ייִד eh, זעסט אױס װי אַ ליטװינער Smuelis Shrage 525.728 528.341 און רעדסט װי אַ ליטװינער, און קענסט װי אַ ליטװינער." Simionas Dovidavicius 530.017 533.555 אַ- אײַער מאַמע eh װאָס געמאַכט פֿאַר די מלחמה? Smuelis Shrage 533.73 535.243 מײַן מאַמע פֿלעג גײן אַרבעטן. Smuelis Shrage 535.367 536.492 זי פֿלעג גײן אַרבעטן. Simionas Dovidavicius 536.295 538.331 װאָס האָט גע- װאָס האָט געאַרבעט? Smuelis Shrage 536.606 537.01 זי איז געװען אַ... Smuelis Shrage 538.185 539.496 װוּ זי פֿלעג קריגן אַרבעט. Smuelis Shrage 539.923 542.232 אױף בױ־אַרבעט פֿלעג זי גײן, און בײַ בעל־הביתטעס, Smuelis Shrage 542.232 544.043 און װוּ איז געװען אַ פֿאַבריק, <װוּ פֿלעג זי קריגן,> Smuelis Shrage 544.043 546.943 װײַלע מיט אַרבעט איז געװען פֿאָר דער קריג זײער אַ גרױסע פּראָבלעם. Smuelis Shrage 546.943 548.895 נאָר װוּ עס פֿלעג גײן, דאָרט פֿלעגט זי גײן אַרבעטן. Smuelis Shrage 549.086 550.498 בײַ אַלע אַרבעט איז זי געגאַנגען. Simionas Dovidavicius 550.605 552.863 אפֿשר איר קען eh דערמאָנען Simionas Dovidavicius 552.863 557.18 װי, eh װען געקומען די קאָמוניסטישע מאַכט אין שאַװל? Smuelis Shrage 557.085 559.239 אײן מינוט, איך װאָלט װעלן נאָך דערמאָנען Smuelis Shrage 559.65 562.294 זשאַבאָטינסקי'ס רעדע. האָב <איך רעכט>? Simionas Dovidavicius 561.742 563.289 יע, אַװדאי. Smuelis Shrage 563.11 563.562 אַזױ. Smuelis Shrage 563.562 566.397 מיר האָבן געלעבט אױפֿן דערפֿל, װי איך האָב געזאָגט, <KALNIUKAS האָט> זיך אָנגערופֿן. Smuelis Shrage 566.397 568.504 איז ביזן דרײַ און דרײַסיקסטן יאָר Smuelis Shrage 568.728 571.535 כּל־זמן היטלער איז געקומען אױף מאַכט און האָט אָנגעפֿאַנגען די גרױסע Smuelis Shrage 571.58 573.02 פּראָפּאַגאַנדע קעגן ייִדן Smuelis Shrage 573.02 573.86 האָבן מיר געלעבט Smuelis Shrage 573.86 575.163 אַלע גאַנץ נאָרמאַל. Smuelis Shrage 575.208 578.386 ס'איז ניט געװען קײן UNK צװישן ייִדן, ליטװינער און אַנדערע פֿעלקער. Smuelis Shrage 578.386 579.522 גאַנץ רויִק. Smuelis Shrage 579.866 581.52 אַז היטלער איז אָנגעפֿאַנגען קומען Smuelis Shrage 581.52 583.128 זיך <געקלײַבן> זיך צו מאַכט קומען Smuelis Shrage 583.128 585.564 האָט זיך אָנגעפֿאַנגען, די ראַדיאָ פֿלעגט איבערגעבן, Smuelis Shrage 586.076 590.053 פֿלעג זײַן דער טאָג װאָס פֿלעגט פֿירן אַ ANTISEMITSKe קאָמ- eh קאָמפּאַניע קעגן ייִדן. Smuelis Shrage 590.16 590.931 אַלץ װ- Smuelis Shrage 591.155 593.68 אַלץ װאָס איז שלעכט, איז אַלץ <האָט מען> באַשולדיקט דעם ייִדן. Smuelis Shrage 593.68 595.048 אַלע, אַלע שלעכטיקײטן. Simionas Dovidavicius 595.06 600.313 eh אפֿשר איר קענט זאָגן װאָס פֿאַר אַ ראַדיאָ דאָס געװעזן. פֿון ליטע ר-, פֿון אױסלאַנד? Smuelis Shrage 599.812 601.46 פֿון דײַטשלאַנד. דײַטשישע ראַדיאָ. Simionas Dovidavicius 600.605 601.646 אײַ, פֿון דער- Smuelis Shrage 601.46 602.855 דײַטשישע ראַדיאָ. װײַלע װוּ זיך, Smuelis Shrage 602.855 605.479 פֿון שאַװל איז eh טילזיט זײער נאָענט. Smuelis Shrage 605.479 608.568 און <דאַן קײן שטערערס> ס'איז ניט געװען, פֿלעגן מיר הערן פֿרײַ זײַנע רעדעס. Smuelis Shrage 608.568 609.605 זײַנע און געבעלס', Smuelis Shrage 609.605 611.748 האָט <דאַן געמאָלדן> זײער <ברײטלעך אױסגעהערן> זיך. Smuelis Shrage 611.748 613.57 און צו צװײ שעה פֿלעגט מען Smuelis Shrage 613.57 616.074 eh די ראַדיאָ איבערגעבן נאָר זײַנע רעדעס. Smuelis Shrage 617.345 620.321 אין זעקס און דרײַסיקסטן יאָר איז געװען אין שאַװל, Smuelis Shrage 620.321 621.17 אין ליטע, Smuelis Shrage 621.716 622.88 אַ באַפֿעלקערונג Smuelis Shrage 622.88 625.001 איבער- ב- איבערגעשריבן די באַפֿעלקערונג. Smuelis Shrage 625.31 626.919 איז דאַן אין שאַװל געװען Smuelis Shrage 626.93 629.827 צװעלף, צװעלף אַ האַלב טױזנט ייִדן האָבן געלעבט אין שאַװל. Smuelis Shrage 630.035 633.742 <צװישן> דרײַ און דרײַסיק טױזנט מענטשן אין גאַנצן האָבן געלעבט צװעלף, צװעלף אַ האַלב טױזנט ייִדן. Smuelis Shrage 634.625 636.411 אַזאַ צרה איז געװען אַזאַ פּראָצענט ייִדן Smuelis Shrage 636.411 637.371 אין שאַװל. Smuelis Shrage 638.912 644.115 אין זעקס און דרײַסיקסטן יאָר, נאָכן <איבערשרײַבן> די גע- באַפֿעלקערונג איז געקומען שאַ- שאַבאָטינסקי. Smuelis Shrage 644.115 646.263 ריכטיק, איז זשאַבאָטינסקי, ניט שאַבאָטינסקי. Smuelis Shrage 646.32 648.536 איז ער געקומען spn אין שאַװל Smuelis Shrage 648.547 649.27 און ער האָט פֿ- Smuelis Shrage 649.27 650.206 געלאָזן דורך װ- Smuelis Shrage 650.206 652.771 דורכן רבֿ מעלדן אַז איר זאָלט, װיפֿל מע קען זאָל קומען Smuelis Shrage 652.771 656.472 אין גרױסע כאָר־שול, איז געקומען זײער אַ סך מענטשן אױפֿן געהעפֿט, װײַל ס'איז געװען זומער. Smuelis Shrage 656.883 657.935 אַזױ געדענק איך. Smuelis Shrage 657.935 660.809 <קאָלאָסאַלע> סך מענטשן, <כ'גלײב,> און מ'האָט געזאָגט "רבותי, Smuelis Shrage 661.187 664.134 עס ציט זיך אױף אונדז אַ שװאַרצער װאָלקן. Smuelis Shrage 665.169 667.863 לױפֿט פֿון דאַנעט װער האָט די מעגלעכקײט. Smuelis Shrage 669.405 670.918 װײַלע דער שׂונא איז נאָענט Smuelis Shrage 671.801 672.993 און דער שׂונא איז Smuelis Shrage 673.05 674.479 זײער אַ שרעקלעכער." Smuelis Shrage 676.239 677.49 איז װי לױפֿן? Smuelis Shrage 677.49 679.257 די רײַכע מענטשן האָבן געקענט לױפֿן, Smuelis Shrage 679.257 680.877 האָבן זײ געקענט איבערלאָזן זײער Smuelis Shrage 680.877 681.729 רײַכקײט. Smuelis Shrage 681.74 685.492 די אָרעמע, אָט אַזױ װי מיר און נאָך אַזעלכע, די מערסטע איז געװען אָרעמע, די מערסטע, Smuelis Shrage 685.492 687.354 האָבן מיר ניט געהאַט װאָס אַרױסצופֿאָרן. Smuelis Shrage 688.136 690.645 האָט זיך אָנגעפֿאַנגען אין שאַװל אָרגאַניזירן חלוצים. Smuelis Shrage 692.051 694.411 חלוצים, מסתּמא <װײסן> װער דאָס איז געװען. Smuelis Shrage 694.411 695.81 איר װײסט ניט װער איז געװען חלוצים? Simionas Dovidavicius 695.055 697.024 נו, נו, זאָגט אַ ביסעלע. Smuelis Shrage 696.506 699.44 דאָס איז געװען יונגע ייִנגלעך מיט מײדלעך, אָרעמע קינדער, Smuelis Shrage 699.44 701.591 האָבן זיך אָנגעפֿאַנגען לערנען לאַנדװירט־אַרבעט. Smuelis Shrage 701.591 703.127 לאַנדװירטשאַפֿטלעכע אַרבעט. Smuelis Shrage 703.172 705.498 פֿלעגט מען גײן און פֿאָרן אױף, דאָרט בײַ די לאַנדװירטן Smuelis Shrage 705.498 709.118 אַרבעטן און גלײַכצײַטיק איז זיך קענען אױסלערנען װי באַאַרבעטן די ערד. Smuelis Shrage 709.118 711.098 איז כּדי מע זאָל קומענדיק אין פּאַלעסטינע, Smuelis Shrage 711.68 713.125 דאַן איז געװען אײן לאָזונג זײַנער, Smuelis Shrage 713.125 715.602 נאָר אין פּאַלעסטינע, דאָס הײַנטיקע ארץ־ישׂראל Smuelis Shrage 715.98 720.483 קומען, מע זאָל שױן האָבן מ- מער אָדער װײניקער אַ פֿאַרשטאַנד װאָס הײסט אַן אַקער־אײַזן, Smuelis Shrage 720.483 722.01 און װאָס הײסט אַ קאָסע, Smuelis Shrage 722.01 722.938 און אַנדערע, Smuelis Shrage 722.938 726.285 אַנדערע געצײַג װאָס מע דאַרף בײַן אַרבעטן די אַר- די לאַנ- די ערד. Smuelis Shrage 726.965 729.491 װײַל <דאָס UNK איז דאָס יונגע> האָט ניט געװוּסט די זאַכן. Smuelis Shrage 729.598 731.274 האָט זיך <אָנגעפֿאַנגען> אומרויִקן. Smuelis Shrage 731.274 735.147 אַ סך ליטװישע יונגע מענטשן פֿלעגן בלײַבן אָן אַרבעט; די פֿלעגן פֿאָרן Smuelis Shrage 735.147 737.079 אַרבעטן נאָר כּדי זיך אױסצולערנען Smuelis Shrage 737.079 740.39 אַרבעט, לאַנד־אַרבעט, פֿלעגן זײ ניט פֿאָדערן קײן גרױסע באַצאָלונגען. Smuelis Shrage 740.853 743.424 KHOTYA ס'איז זײער ביליק אין געצאָלט, מע פֿלעגט צאָלן אין גאַנצן Smuelis Shrage 743.452 744.881 דרײַ פֿיר ליט אַ טאָג Smuelis Shrage 744.954 747.027 פֿאַרן אַרבעט, נאָר דאָס זײ <האָבן> געפֿאָדערט כּדי Smuelis Shrage 747.027 749.893 אומגעפֿער <אױף> פֿאַרדינען עטלעכע ליט ih אי- אױף די װעג האָבן. Smuelis Shrage 749.983 753.487 ס'האָט געפֿאָדערט אומגעפֿער בײַ צװײ הונדערט ליט מע זאָל קענען אַרױספֿאָרן אין אױסלאַנד. Smuelis Shrage 753.932 754.942 מע זאָל UNK, Smuelis Shrage 754.942 757.234 נאָר לײדער און דער, די מערסטע האָט דאָס אױך ניט געהאַט. Smuelis Shrage 758.741 760.282 אַזױ האָט זיך געצױגן עפּעס Smuelis Shrage 760.327 761.756 אַ צװײ יאָר צײַט. Smuelis Shrage 762.926 765.857 נאָך UNK װאָס די חלוצים, איז געװאָרן שטיל מיט די חלוצים. Smuelis Shrage 766.031 769.26 צו, <מ'איז ניט אַרײַנגעלאָז-> דאַן דער דער מאַנדאַט, דער, ארץ־ישׂראל האָט געהאַט די ענגלאַנדער, Smuelis Shrage 769.26 771.099 די ענגלענ- eh ענגלאַנד האָבן געהאַט דעם מאַנדאַט Smuelis Shrage 771.127 773.29 און זײ האָבן ניט אַרײַנגעלאָזן אין ק- Smuelis Shrage 773.63 776.117 שװ-, געװען גרױסע שװעריקײטן אַרײַנפֿאָרן אין ארץ־ישׂראל. Smuelis Shrage 776.612 778.979 אַזױ איז דורכגעלאָפֿן די קורצע צײַט, Smuelis Shrage 778.979 780.971 און דאָס, היטלער אונטערדעסן האָט פֿאַרנומען גלײַך Smuelis Shrage 780.971 784.233 עסטרײַך. נאַכער נאָך עסטרײַך איז געפֿאַלן אַ קרבן טשעכאָסלאָװאַקײַ, Smuelis Shrage 784.307 787.44 און איז דורכגעגאַנגען ביז נײַן און דרײַסיקסטן יאָר די בלוטיקע קריג אין פּױלן. Smuelis Shrage 787.614 789.026 ביז פֿאַרנעמען פּױלן Smuelis Shrage 789.183 793.329 האָט זיך ניט געלאָזט הערן אַז מע זאָל הרגענען ייִדן, נאָר װי ער האָט פֿאַרנומען פּױלן האָט זיך שױן אָנגעפֿאַנגען גלײַ-, לאַנג... Simionas Dovidavicius 794.921 797.919 איך װיל אײַך פֿרעגן, אפֿשר געגאַנגען אין קלױז? Simionas Dovidavicius 799.106 801.092 איר געגאַנגען אין קלױז פֿאַר... Smuelis Shrage 800.42 802.712 שבת פֿלעג איך גײן אין קלױז, יע. נאָר שבת. Smuelis Shrage 802.903 804.58 שבת, פֿלעגן מיר <אַװעק>, יע. Simionas Dovidavicius 803.898 807.858 mhm. װוּ איר געלעבט? אין אײגענע דירה, אין שטוב, eh װאָס הײסט... Smuelis Shrage 807.02 809.228 מיר האָבן געהאַט אַ שטיבל, אַן אײגענע שטיבל. Smuelis Shrage 809.228 811.368 שאַװל, ריגער גאַס אַכצן. Simionas Dovidavicius 812.302 815.924 איר געלעבט אַלע צוזאַמען מיט ברודער מיט שװעסטער אין... Smuelis Shrage 813.866 815.006 אַלע צוזאַמען. Smuelis Shrage 815.37 816.296 די מאַמע, Smuelis Shrage 816.352 820.44 דער ברודער און זײַן פֿרױ, זײַנע דרײַ קינדערלעך, האָבן מיר אַלע צוזאַמענגעלעבט, יע. Simionas Dovidavicius 820.689 823.383 װאָס איר געמאַכט אין, אין אַ פֿרײַע צײַט? Simionas Dovidavicius 823.71 828.446 eh װאָס איר געהאַט האָלט, eh האָלט צו מאַכן אין פֿרײַע צײַט, װאָס איר געמאַכט? Smuelis Shrage 828.249 830.994 די פֿרײַע צײַט האָבן מיר געהאַט אַ שטיקל ערד לעבן שטוב. Smuelis Shrage 831.894 832.667 פֿלעג איך Smuelis Shrage 832.67 833.672 אין גאָרטן, Smuelis Shrage 833.717 834.926 אין גאָרטן פֿלעגן מיר Smuelis Shrage 835.218 838.253 פֿאַרזײען און נאַכער פּאָלעװען, אָפּרײניקן דעם גאָרטן. Smuelis Shrage 838.256 840.49 אָט דאָס <װײַזט אױס>, זאָל זײַן <װי עס הײסט,> Smuelis Shrage 840.49 843.797 אַ ביסל ב- לײַכטער דער דורכצולעבן. פֿלעגן מיר זיך אױפֿהאָדעװען אײדע- Smuelis Shrage 843.797 846.452 אײגענע גרינסן אױפֿהאָדעװען. Simionas Dovidavicius 851.25 855.666 ih ih UND, UND אַזױ געקומען די ערשטע טאָג פֿון מלחמה בײַ אײַך. Smuelis Shrage 855.333 855.985 יע. Smuelis Shrage 856.295 857.15 דאָס איז Smuelis Shrage 859.046 861.47 אַזױ בי- װי איך איצטער האָב אײַך דערצײלט, Smuelis Shrage 861.678 866.178 נאַכער ביזן פֿערציקסטן יאָר האָב איך, װי איך האָב אײַך, איך װעל אַ צװײטן מאָל דערמאָנען, האָב איך געאַרבעט בײַם בעל־הבית. Simionas Dovidavicius 863.67 865.031 mhm, mhm. Smuelis Shrage 867.855 869.199 פֿערציקסטן יאָר, ס'איז אַרײַן Smuelis Shrage 869.272 870.957 די, די רױטע אַרמײ, Smuelis Shrage 870.96 874.425 האָט מען אַלץ אַנולירט, בין איך אַריבער אַרבעטן אין פֿאַבריק. האָב איך דאָרטן געאַרבעט אומגעפֿער Smuelis Shrage 874.425 876.36 אַכט נײַן מאָנאַט אין גאַנצן, װײַלע גלײַך איז ג-, Smuelis Shrage 876.36 877.53 דער אײן און פֿערציקסטן יאָר Smuelis Shrage 877.53 880.151 דעם צװײ און צװאַנציקסטן יוני איז שױן אױסגעבראָכן די קריג. Smuelis Shrage 880.865 882.845 די ערשטע בלוט װאָס מיר <האָבן> דערזען, Smuelis Shrage 882.845 883.813 זונטיק, Smuelis Shrage 884.713 887.812 אונדזער אַ שכן שׂימחהלע לוריא האָט געפֿירט אַ קו אין פֿעלד. Smuelis Shrage 887.97 890.04 דאָס, <מיט דאָס האָט ער פֿאַרלעבט>, פֿון די קו. Smuelis Shrage 890.349 893.704 אָנגעפֿאָרן אַ סאָלדאַטסקע מאַשין מיט פֿאַרװוּנדעטע געפֿירט פֿון פֿראָנט, Smuelis Shrage 893.724 895.628 פֿון טאַװריגער זײַט איז אָנגעפֿאָרן שױן Smuelis Shrage 895.628 897.128 מאַשינעס מיט פֿאַרװוּנדעטע. Smuelis Shrage 897.453 899.793 און דער סאָלדאַט האָט געפֿרעגט די װעג אױף ריגע. Smuelis Shrage 900.103 901.802 נו, געװײנטלעך האָט ער געװיזן. Smuelis Shrage 902.111 903.627 װי די מאַשין איז אַװעקגעפֿאָרן Smuelis Shrage 903.627 907.049 האָט זײַנער אַ שכן אים דערהרגעט מיטן אײַזן װאָס מע בינדט צו די קו. Smuelis Shrage 907.612 909.061 קומט צו גײן אַ שכנהטע Smuelis Shrage 909.061 909.871 <VOLODKA>, Smuelis Shrage 909.94 911.76 זאָגט זי, "מע האָט דערהרגעט שׂימחהלע." Smuelis Shrage 911.76 914.368 דאָס פֿון אונדז איז אפֿשר קילאָמעטער, ניט מער. בין איך אַװעק, געזען, Smuelis Shrage 914.368 916.196 איז ער געלעגן מיט אַ צעהאַקטע קאָפּ, Smuelis Shrage 916.522 917.428 אַ טױטער. Smuelis Shrage 917.94 920.28 דאָס איז געװען די ערשטע בלוט װאָס מיר האָבן דערזען ייִדי- Simionas Dovidavicius 920.235 922.086 פֿאַר װאָס ער האָט דאָס געמאַכט? Smuelis Shrage 921.939 925.443 פֿאַר װאָס, ער האָט געװיזן דעם סאָלדאַט די װעג אױף, װי, װי איז, װוּ אױף ריגע. Smuelis Shrage 925.635 927.573 װײַל די גאַנצע אַרמײ האָט זיך געצױגן Smuelis Shrage 927.609 929.04 פֿון דײַטשישן גרענעץ Smuelis Shrage 929.04 931.67 געגאַנגען צום לעטישן, צום רוסישן גרענעץ. Simionas Dovidavicius 931.878 934.567 ער געװאַרט פֿאַר דײַטשן, eh ניט eh... Smuelis Shrage 934.06 934.65 <KE?> Simionas Dovidavicius 934.567 938.1 דער, ער איז שױן געװאַרט פֿאַר דײַטשן, איך פֿאַרשטײ אַזױ. Smuelis Shrage 937.76 938.56 איך פֿאַרשטײ ניט. Simionas Dovidavicius 938.595 942.471 eh דער מענטש eh געװאַרט פֿאַר דײַטשן. Smuelis Shrage 942.712 944.731 יע, װײַזט אױס איז ער, געװײנטלעך, <סטײַטש>, Smuelis Shrage 945.316 946.405 דאָס איז געװען זײַן <נאָר פֿ-> Smuelis Shrage 946.405 947.685 פֿאַרברעכן איז דאָס געװען. Smuelis Shrage 948.85 950.047 ih מאָנטיק, Smuelis Shrage 951.858 953.298 צװײטן האַלבן טאָג, Smuelis Shrage 953.343 954.977 זײַנען מיר שױן אַרױס פֿון שטוב, Smuelis Shrage 954.977 956.19 אָדער דינסטיק. Smuelis Shrage 957.174 958.411 זײַנען מיר אַרױס פֿון שטוב Smuelis Shrage 958.411 959.205 װײַלע ס'איז, Smuelis Shrage 959.205 961.39 אַלע האָבן שױן געװוּסט <UNK עס> קומט אַרײַן דער דײַטש, Smuelis Shrage 961.39 964.492 װעלן מיר װערן פֿאַרניכט. און אַנדערע שכנים האָבן געזאָגט "לױפֿט!" Smuelis Shrage 964.633 965.963 װײַל אַז ס'קומט דער דײַטש װעט אײַך Smuelis Shrage 965.963 968.272 פֿאַר אײַך זײַן דע- נאָר אַן אָרט אין װאַסער. Smuelis Shrage 970.438 972.305 זײַנען מיר אַרױסגעגאַנגען אַלע פֿון שטוב. Smuelis Shrage 973.526 979.042 נאָר אַזױ װי בײַ אונדז איז געװען אַ פֿיר־װאָכעדיקער קינד זײַנען מיר אָפּגעגאַנגען נאָר אין גאַנצן ביז מעשקוטש, דאָס איז אַ קילאָמעטער אַכצן פֿון שאַװל, Smuelis Shrage 979.042 981.131 און מער די שװעגערין האָט ניט געקענט גײן. Smuelis Shrage 981.44 983.235 זײַנען זײ געבליבן אין מעשקוטש, Smuelis Shrage 983.235 984.826 בײַ יאָסל דער מעשקוטשער. Smuelis Shrage 987.38 988.944 דאָס איז געװען שױן דינסטיק Simionas Dovidavicius 988.832 991.898 eh װער געװעזן דער יאָסל פֿו- ah MEŠKUIČIAI? Smuelis Shrage 991.532 993.28 אַ װ-, אַ ייִד <װעלכער האָט> געלעבט אין מעשקוטש. Smuelis Shrage 993.28 995.509 יאָסל דער מעשקוטשער. אַזױ האָט ער זיך אָנגערופֿן. Simionas Dovidavicius 994.097 994.969 איר גע- Simionas Dovidavicius 995.598 997.854 איר געװײסט אים פֿאַר די מלחמה? Smuelis Shrage 997.083 999.99 מיר האָבן ניט געװוּסט, נאָר מיר האָבן געװוּסט אַז עס לעבט דאָרטן אַ יאָסל מעשקוטשער. Smuelis Shrage 999.99 1001.291 נאַכער האָט מען אים אין שאַװלער טורמע Smuelis Shrage 1001.291 1002.565 דערהרגעט. דאָס שפּעטער Smuelis Shrage 1002.565 1003.389 װעגן דעם. Smuelis Shrage 1005.082 1006.674 דאָס איז געװען, דינסטיק Smuelis Shrage 1006.674 1007.366 זײַנען מיר ד- eh, Smuelis Shrage 1007.366 1009.307 מיר זײַנען געגאַנגען מאָנטיק דערגאַנגען ביז אים. Smuelis Shrage 1009.307 1010.927 דינסטיק איז אָנגעפֿאָרן Smuelis Shrage 1010.938 1012.378 אַ לײַכטע מאַשין מיט Smuelis Shrage 1012.378 1014.038 דרײַ אָדער פֿיר גענערעלער Smuelis Shrage 1014.144 1015.415 פֿון דער רױטער אַרמײ Smuelis Shrage 1015.443 1019.119 און <נאָך> אַרױס<גײן> אַ גענעראַל, האָט זיך געבעטן נאָך װאַסער, זיך אָפּגעשטעלט לעבן אונדז Smuelis Shrage 1019.139 1022.3 און גערעדט נאָר מיט אַ געבראָכענעם ייִדיש, אַ רוסישן געבראָכענעם ייִדיש. Smuelis Shrage 1022.3 1025.507 זאָגט ער, "מײַן מאַמע," װײנט, זאָגט ער, "װאָס װעט זײַן מיט אונדז, <װאָס מיט> קלײנע קינדערלעך, Smuelis Shrage 1025.507 1026.43 <זײ> װעלן דערהרגען." Smuelis Shrage 1026.43 1028.786 זאָגט ער "װײן ניט. מיר'ן זיך גיך קערן צוריק." Smuelis Shrage 1029.18 1031.793 זײַנען אַראָפּגעפֿאָרן פֿון שטעטל עטלעכע הונדערט מעטער, Smuelis Shrage 1031.793 1033.123 האָט מען זײ דערשאָסן. Smuelis Shrage 1033.635 1035.367 פֿון אַ שטוב האָט מען זײ דערשאָסן. Smuelis Shrage 1036.098 1038.103 UNK געקומען צו לױפֿן מענטשן; <װי געזאָגט,> Smuelis Shrage 1038.103 1040.176 מ'האָט דערשאָסן די רױטע גענערעלער. Simionas Dovidavicius 1041.549 1044.665 eh װער, װער דאָס דערשאָסן, װער געקענט ד- Smuelis Shrage 1043.979 1045.149 פֿון אַ ציװילע שטוב. Smuelis Shrage 1045.149 1046.707 פֿון אַ ליטװישע ציװילע שטוב. Smuelis Shrage 1047.658 1049.256 װער האָט געשאָסן האָבן מיר ניט געזען. Smuelis Shrage 1050.24 1051.078 איך האָב... Smuelis Shrage 1051.337 1052.693 װי איך האָב דאָס דערהערט Smuelis Shrage 1052.693 1054.791 זאָג איך צו די מאַמען "איך לױף. Smuelis Shrage 1056.095 1058.396 איך לױף. איך האָב ד- איך לאָז דיך איבער, Smuelis Shrage 1058.396 1059.431 און איך לױף." Smuelis Shrage 1059.707 1061.169 די מאַמע האָט זיך צעװײנט. Smuelis Shrage 1061.225 1064.291 יאַ געװעלט לאָזן, ניט געװעלט לאָזן, דער ברודער זאָל, זאָל ער לױפֿן. Smuelis Shrage 1064.668 1068.875 אפֿשר װעט ער, ער װעט, אפֿשר װעט ער זיך ראַטעװען. װײַל מיר האָבן ניט װוּ צו לױפֿן, מע קען די קינדער ניט װאַרפֿן, Smuelis Shrage 1068.875 1072.031 האָבן מיר געקענט גײן. און די מאַמע ק- <קען ניט>, געװען אַן עלטערע פֿרױ Smuelis Shrage 1072.076 1073.539 און ניט קײן געזונטע. Smuelis Shrage 1073.662 1076.712 און די שװעסטער האָט זי די מאַמע ניט געלאָזן גײן. די שװעסטער איז אין גאַנצן מײַנע געװען Smuelis Shrage 1076.712 1080.072 צװעלף יאָר, דרײַצן יאָר איז זי געװען. פֿון נײַן און צװאַנציקסטן יאָר, איז זי געװען צװעלף יאָר Smuelis Shrage 1080.072 1080.879 אין גאַנצן. Smuelis Shrage 1081.56 1083.022 בין איך אַרױס אױפֿן װעג, Smuelis Shrage 1083.534 1084.788 אױפֿן שאָסײ. Smuelis Shrage 1084.833 1086.239 שאַװל, יאַנישאָק, Smuelis Shrage 1086.239 1087.123 ריגע. Smuelis Shrage 1088.141 1089.167 מענטשן, Smuelis Shrage 1089.167 1090.636 די גאַנצע װעג איז געװען פֿ- Smuelis Shrage 1090.636 1092.894 פֿול מיט מענטשן. ציװילע באַפֿעלקערונג, Smuelis Shrage 1093.17 1094.745 און eh מיליטער־לײַט. Smuelis Shrage 1094.756 1098.272 נו, די ציװילע פֿעלקער זײַנען נאָר געװען ייִדישע KONECHNO װײַל די אַנדערע האָבן ניט געדאַרפֿט לױפֿן. Smuelis Shrage 1098.272 1100.836 קײן eh אַנדערע רעליג- אַנדערע פֿעלקער האָבן ניט גע-, Smuelis Shrage 1100.836 1104.2 האָט <דאָרט דאָך> ניט פֿאַרניכט, געהאַט פֿאַרניכטיק-, ניט געװען פֿאַר נײטיק זײ צו לױפֿן. Smuelis Shrage 1104.442 1107.375 עס פֿלעגן אָנפֿליִען דײַטשישע עראָפּלאַנען איבער די קעפּ Smuelis Shrage 1107.378 1109.65 און װאַרפֿן די קלײנע SPLITTER-באָמבעס Smuelis Shrage 1111.85 1113.737 און באַשיסן פֿון די קױלן־װאַרפֿער. Smuelis Shrage 1113.774 1118.37 און פֿון אַ בײדע זײַט אַז מ'איז אַרױס אױפֿן װעג, אָפּגעגאַנגען אַ אַ צװײ קילאָמעטער, איז פֿון <אַ בײדע> זײַטן װעג Smuelis Shrage 1118.37 1122.183 געלעגן מענטשן האָט מען געהרגעט אַזױ װי, אַזױ װי בײמער אָנגעשניטן אין אַ װאַלד. Smuelis Shrage 1122.183 1123.331 פֿון אַ בײדע זײַטן. Smuelis Shrage 1123.331 1127.187 און די װעג איז געװאָרן אַ <שמאָל> UNK נאָר עס האָבן געצױגן זיך די סאָלדאַטן האָבן זיך געצױגן זיך, Smuelis Shrage 1127.187 1128.872 און די ציװילע באַפֿעלקערונג. Smuelis Shrage 1129.856 1131.364 מיר זײַנען אָפּגעגאַנגען ניט װײַט, Smuelis Shrage 1131.364 1133.293 איז אָנגעפֿאָרן טאַנקיסטן. Smuelis Shrage 1134.277 1136.342 אױף די טאַנקעס איז געװען ניט־װײניק מענטשן, Smuelis Shrage 1136.342 1138.541 נאָר די קעפּ האָט זיך געזען פֿון די טאַנקעס. Smuelis Shrage 1139.829 1141.21 צו מ'האָט אים אָפּגעשטעלט דעם Smuelis Shrage 1141.21 1143.215 ק- <אָפֿיצער>, צו ס'האָט זיך אַלײן אָפּגעשטעלט, Smuelis Shrage 1143.457 1145.206 און האָט אונדז זיך אַרױפֿגענומען. Smuelis Shrage 1145.837 1149.341 זײַנען מיר <אַרױפֿגעקראָכן> אױף די טאַנקעס, <מ'איז> געהאַלטן זיך װי אַ בוקעט בלומען. Smuelis Shrage 1149.414 1150.998 אײנער אױף אַ צװײטן האָט זיך געהאַלטן Smuelis Shrage 1150.998 1152.699 און די טאַנקעס האָבן זיך געשאַרט. Smuelis Shrage 1153.447 1154.656 ניט UNK Smuelis Shrage 1154.865 1156.583 ניט־פֿיל זײַנען מיר אָפּגעפֿאָרן, Smuelis Shrage 1156.586 1158.71 האָט מען זיך אָנגעפֿאַנגען אָפּשטעלן אײנער אױפֿן צװײטן. Smuelis Shrage 1158.71 1160.529 עס האָט זיך געענדיקט די בענזין בײַ זײ Smuelis Shrage 1160.602 1162.284 און זיך אָנגעפֿאַנגען ברעכן זיך. Smuelis Shrage 1163.1 1164.548 נו, האָט מען אָפּגעשטעלט די טאַנקעס. Smuelis Shrage 1164.548 1166.565 זאָגט דער eh עלטערער Smuelis Shrage 1166.61 1167.83 <װאָס> איז געפֿאָרן מיט די טאַנקעס, Smuelis Shrage 1167.858 1171.615 זאָגט ער, "מיר לאָזן איבער די טאַנקעס, <מיר װאַרפֿן>, און מיר גײען אַלע צו פֿוס Smuelis Shrage 1171.908 1174.839 אין ריכטונג צום ריגע. און דאָרטן אָט <װעלן מיר> זען Smuelis Shrage 1175.368 1176.139 UNK. Smuelis Shrage 1176.414 1178.214 מיר זײַנען דורך יאַנישאָק. Smuelis Shrage 1179.182 1181.421 <אױף> דאָרטן האָבן מיר נאָך געטראָפֿן נאָך מענטשן Smuelis Shrage 1181.645 1183.988 אין יאַנישאָק, ייִדישע מענטשן האָבן מיר געטראָפֿן <אױף> דאָרטן, Smuelis Shrage 1183.988 1185.558 װאָס האָבן זיך ניט געקליבן צו לױפֿן. Smuelis Shrage 1185.558 1186.756 האָט עמעצער געזאָגט, Smuelis Shrage 1186.756 1188.677 "לױפֿט! װאָס זיצט איר, װאָס װאַרט איר? Smuelis Shrage 1188.834 1191.36 יונגע יאַטעס, יונגע מײדלעך, געזונטע." Smuelis Shrage 1191.686 1196.86 װאָס איז <דער-, ער איז,> געבליבן <צום> גרענעץ אַריבערצוגײן פֿערציק קילאָמעטער אַריבערצוגײן דעם לעטישן גרענעץ. Smuelis Shrage 1196.951 1199.207 פֿון יאַנישאָק איז די זעלבע פֿערציק קילאָמעטער. Smuelis Shrage 1199.735 1201.293 נו, זײ האָבן, װער האָט געקוקט, Smuelis Shrage 1201.293 1203.057 װער האָט געלאַכט, װער האָט UNK Smuelis Shrage 1203.057 1204.809 אַלע פֿאַר-, זײ האָבן מיט אונדז ניט אַװעק. Smuelis Shrage 1205.203 1206.719 די װעלכע זײַנען מיר געגאַנגען Smuelis Shrage 1206.719 1208.842 אַזױ זײַנען מיר אַלע זיך געהאַלטן אין אַ גרופּקע. Smuelis Shrage 1210.248 1212.59 קלײנע קינדער מיט אונדז איז ניט געװען; געװען אײניק- Smuelis Shrage 1212.59 1216.992 אַ ביסל גרעסערע קינדער, נאָר צװײ קינדער געװען <קלײנע> מיט װעגעלעך האָבן געפֿירט, האָבן מיר זיך געביטן, Smuelis Shrage 1217.049 1219.085 געהאָלפֿן די עלטערן פֿירן די קינדער Smuelis Shrage 1219.142 1220.301 מיט װעגעלעך. Smuelis Shrage 1221.082 1224.148 מענטשן אומבאַקאַנטע; איך קען ניט זאָגן װײַל עס זײַנען געװען, Smuelis Shrage 1225.419 1226.797 און זײַנען מיר דערגאַנגען Smuelis Shrage 1227.09 1228.839 ניט װײַט פֿון JELGAVA. Smuelis Shrage 1229.115 1230.746 ביז JELGAVA זײַנען מיר דערגאַנגען. Smuelis Shrage 1230.92 1233.26 דאָרטן <האָט> געדאַרפֿט אַריבערגײן דעם טײַך. Smuelis Shrage 1233.485 1235.521 צו דער בריק איז געװען אױפֿגעריסן, Smuelis Shrage 1236.675 1240.5 צו בי-, ער איז געװען פֿאַרנומען קען איך ניט זאָגן, אַז אױפֿן בריק זײַנען מיר ניט אַװעק. Smuelis Shrage 1240.691 1243.014 זײ האָבן <באַ- -װעלט> אַריבערגײן איבערן װאַסער. Smuelis Shrage 1243.256 1244.569 האָט אונדז פֿון אַנטקעגן Smuelis Shrage 1244.569 1246.729 די לעטישע פּאַרטיזאַנער באַשאָסן Smuelis Shrage 1246.729 1247.891 מיט קױלן־װאַרפֿער. Smuelis Shrage 1248.892 1252.565 אַזױ, די װעג <איז געװען אונדז> פֿאַרמאַכט. רופֿט זיך אָן דער קאָמאַנדיר, Smuelis Shrage 1252.706 1253.915 אָדער אָפֿיצער, Smuelis Shrage 1254.225 1254.965 זאָגט ער, Smuelis Shrage 1254.965 1256.399 "איר ציװילע מענטשן גײט Smuelis Shrage 1256.399 1257.268 װוּ איר װילט. Smuelis Shrage 1257.296 1258.59 טוט װי איר פֿאַרשטײט. Smuelis Shrage 1258.59 1259.174 האָבן מיר Smuelis Shrage 1259.174 1261.914 מיליטער־לײַט װעלן זיך פּראָבירן דורכרײַסן Smuelis Shrage 1262.088 1265.559 צו עטלעכע מענטשן UNK דער איבעררײַס אױף דער װאַסער איבערגײן אױף יענע זײַט. Smuelis Shrage 1265.936 1267.891 זײַנען אַװעק, און מיר זײַנען געבליבן. Smuelis Shrage 1267.891 1270.82 אַנדערע ייִנגלעך האָבן זיך פּראָבירט, װײַל ס'איז געװען זומער־צײַט, UNK Smuelis Shrage 1270.82 1272.961 האָבן זיך פּראָבירט װאַרפֿן אין װאַסער אַריבערשװימען, Smuelis Shrage 1272.961 1274.925 האָט מען זײ געענטפֿערט פֿון דאָרטן מיט קױלן־װאַרפֿער. Simionas Dovidavicius 1275.453 1277.54 eh װאָס פֿאַר אַ טאָג דאָס געװעזן? Smuelis Shrage 1278.137 1279.552 דאָס איז געװען אַזױ. Smuelis Shrage 1279.571 1281.661 מאָנטיק זײַנען מיר אַרױס פֿון ש- פֿון Smuelis Shrage 1281.68 1282.805 פֿון שאַװל. Smuelis Shrage 1283.368 1285.778 דינסטיק בין איך אַרױס פֿון יאַ- פֿון eh Smuelis Shrage 1285.778 1286.788 מעשקוטש. Smuelis Shrage 1287.536 1291.023 דאָס <קער> אַרום, קען זײַן דינסטיק, אַרום דאָנערשטיק פֿרײַטיק Smuelis Shrage 1291.637 1292.914 האָט דאָס געמוזט זײַן. Smuelis Shrage 1293.543 1294.921 און אפֿשר שבת. Smuelis Shrage 1297.273 1297.996 דאָס הײסט, Smuelis Shrage 1297.996 1300.36 פֿינף טעג נאָך דער קריג, זעקס טעג נאָך דער ק- Smuelis Shrage 1300.36 1301.79 פֿיר פֿינף טעג נאָך דער קריג. Smuelis Shrage 1303.483 1306.785 נו, זײַנען מיר געבליבן בײַ דעם ברעג, װאָס קענען מיר טאָן? אַריבערגײן קענען מיר ניט. Smuelis Shrage 1307.313 1308.778 האָבן זיך, האָבן מיר זיך גע- Smuelis Shrage 1308.815 1311.276 געקערט זיך צוריק, האָבן מיר האָבן זיך גע- געגעבן אַ דרײ Smuelis Shrage 1311.276 1316.761 לינקס, איז געלאָזן JELGAVA רעכטס, און מיר UNK מיט אַ מאָל דאָרטן UNK מע זאָגט דאָרטן איז דאָ אַ בריקל UNK, Smuelis Shrage 1316.761 1319.239 מ'איז געקומען דאָרטן, דאָרטן אױך די זעלביקע. Smuelis Shrage 1319.312 1320.549 ניט אַריבערצוגײן. Smuelis Shrage 1320.56 1322.731 מענטשן האָבן געבעטן לאָטקעס פֿאַרדינגען. Smuelis Shrage 1323.007 1324.616 מ'האָט געװעלט אַװעקגעבן רינגען. Smuelis Shrage 1324.616 1326.363 זאָג דאָרטן די בעלי־בתּים, די לעטן, Smuelis Shrage 1326.363 1330.275 לאָטקעס װעלן מיר געבן נאָר מע װעט ניט אַריבער, דאָרט פֿון יענע זײַט שטײען אױכעט קױלן־װאַרפֿער צוגעגרײטע. Smuelis Shrage 1330.415 1332.615 דער גאַנצער װאַסער איז געװען פֿון יענע, האָט פֿאַרנומען Smuelis Shrage 1332.626 1334.893 eh דער, דער, דער בריק פֿון װאַסער, Smuelis Shrage 1334.893 1336.907 איז געװען פֿאַרנומען די לעטישע פּאַרטיזאַנער. Smuelis Shrage 1344.607 1348.449 נאָר אַזױ, אַז ס'איז קײן אַנדער װעג ניט געבליבן, זיך קערן צוריק אין שאַװל. Smuelis Shrage 1349.822 1351.909 האָב איך זיך געקערט צוריק אין שאַװל. Smuelis Shrage 1352.673 1357.935 װיפֿל די װעג האָט מיר געדױערט קען איך אײַך ניט זאָגן; איך בין דורך יאַנישאָק צוריק און דורך די זעלבע װעג <אױף װאַנעט> איך בין געגאַנגען. Smuelis Shrage 1357.938 1359.603 איך בין אָנגעגאַנגען אין מעשקוטש Smuelis Shrage 1359.761 1361.462 װוּ <איז> געהאַט געלאָזן די מאַמען, Smuelis Shrage 1361.465 1362.641 דעם ברודער Smuelis Shrage 1362.798 1363.884 און זײַן פֿאַמיליע. Smuelis Shrage 1363.884 1365.049 האָט מען אונדז געענטפֿערט Smuelis Shrage 1365.077 1367.116 אַז זײ זײַנען אַװעק קאַריק אױף שאַװל Smuelis Shrage 1367.118 1368.783 און יאָסל איז שױן אַרעסטירט. Smuelis Shrage 1368.958 1371.315 דער בעל־הבית, פֿ- eh, פֿון מעשקוטשער ייִד. Smuelis Shrage 1372.62 1377.019 בין איך eh געקומען ביז שאַװל, איז די ערשטע װאָס מיט מיר גלײַך UNK קומען אַרײַן אין שאַװל, Smuelis Shrage 1377.227 1378.852 האָב איך געטראָפֿן <UNK>ן Smuelis Shrage 1378.852 1380.073 און ŠNARISn. Smuelis Shrage 1380.23 1384.156 אַז זײ האָבן דערשאָסן מאַזאָװעצקין. דאָס איז די גרעסטע, די גרעסטע נײַעס האָט מיר איבערגעגעבן. Simionas Dovidavicius 1384.753 1386.486 װער געװעזן דער... Smuelis Shrage 1385.681 1388.159 מאַזאָװעצקי איז געװען דאָך אונדזער אַ שכן, אַ בעקער. Smuelis Shrage 1388.178 1389.776 ער האָט ניט װײַט פֿון אונדז געלעבט. Smuelis Shrage 1390.254 1391.846 דער פֿאַרברעכן זײַנער איז געװען דאָס Smuelis Shrage 1391.846 1392.867 אַז ער פֿלעג באַקן Smuelis Shrage 1392.867 1395.651 בעסערע ברױט װי ŠNARIS. ŠNARIS איז אַ ליטװישע פֿאַמיליע. Smuelis Shrage 1395.651 1398.647 זי האָט UNK געהאַט די בעקערײַ. פֿלעגט בײַ זײ װײניק װער קױפֿן, דער פֿלעגט מערער קױפֿן. Smuelis Shrage 1398.647 1401.504 דאָס איז <געװען> די ערשטע נײַעס <װי דער שׂימחה> האָט מיר דערצײלט. Smuelis Shrage 1402.725 1404.426 נו, איך בין געקומען אין שטוב. Smuelis Shrage 1404.426 1405.419 די מאַמע האָט זיך Smuelis Shrage 1405.475 1407.343 אי דערפֿרײט, אי צעװײנט. Smuelis Shrage 1407.635 1411.544 דערפֿרײט אַז איך בין געבליבן, אַז זי האָט צעװײנט פֿאַר װאָס מיר האָבן געקערט, ניט געקענט אַװעקגײן װײַטער. Smuelis Shrage 1412.31 1413.311 אין דער צײַט Smuelis Shrage 1413.311 1415.713 האָט זיך שױן אין שאַװל געגאָסן בלוט װי װאַסער. Smuelis Shrage 1416.663 1418.677 װילנער גאַס איז געװען מער אַ ייִדישע גאַס. Smuelis Shrage 1418.677 1421.585 איז שױן אַרױסגעגאַנגען UNK אַ סך מענטשן, נאָך װילנער גאַס איז געװען. Smuelis Shrage 1422.3 1423.723 נאָך װילנער. אַז איך בין געקומען אין שאַװל Smuelis Shrage 1423.723 1427.458 האָט זיך געמוזט זײַן אַרום זונטיק אָדער אפֿשר מאָנטיק, שױן אַ װאָך צײַט װי <ס'איז שױן> אַװעק, Smuelis Shrage 1427.531 1429.905 פֿון דער צײַט הײסט דאָס װי איך בין אַרױס פֿון שטוב. Smuelis Shrage 1430.973 1434.573 און דאָס װאָס <מ'האָט אַרױס גלײַך> די טראַגעדיע. אין שאַװל איז געװען, געלעבט אַ יונגע פֿ- Smuelis Shrage 1434.573 1436.807 פֿאַמיליע, <זי האָט> זײער אַ שײנע מײדעלע Smuelis Shrage 1437.15 1438.514 ניט קע- ניט קײן Smuelis Shrage 1438.514 1439.687 צוצו<UNK> צו קײנעם. Smuelis Shrage 1439.687 1442.038 זײַנען געגאַנגען שבת אין שול מיט די קינד. Smuelis Shrage 1442.111 1443.543 האָט מען איר אַזױ פֿאַרהאַלטן Smuelis Shrage 1443.543 1447.373 אױפֿן גאַס און מ'האָט די מײדל איבערגעריסן אין צװײ טײלן און אַװעקגעלאָפֿן די מאַמע אונטער די פֿיס Smuelis Shrage 1447.373 1448.597 צװײ שטיקער Smuelis Shrage 1448.642 1449.97 אַז UNK <קינד>. Smuelis Shrage 1450.515 1452.079 דאָס איז געװען אין שאַװל, Smuelis Shrage 1452.185 1454.528 און אָט אַזאַ מין טראַגעדיע איז געװען אין קאָװנע, אַלעקסאָט. Smuelis Shrage 1454.528 1457.951 דאָס האָבן מענטשן לעבעדיקערהײט UNK דאָס געזען, װאָס מ'האָט מיר דערצײלט. Smuelis Shrage 1459.391 1460.375 און שאַװל UNK Smuelis Shrage 1460.375 1461.354 װאָס טוט מען? Smuelis Shrage 1461.365 1463.632 בלוט גיסט זיך. קײן פֿאַרטײדיקונג איז ניטאָ. Smuelis Shrage 1463.677 1465.477 נאָר אַזױ װי מיר האָבן געלעבט אױפֿן דאָרף, Smuelis Shrage 1465.55 1468.261 און אונדזערע שכנים זײַנען געװען רויִקער, נײטראַלע מענטשן. Smuelis Shrage 1468.368 1470.062 פּערזענלעך אונדז האָט מען ניט פֿאַרטשעפּעט. Smuelis Shrage 1470.062 1471.789 אונדז האָט מען אַפֿילו קײן גלאָז ניט אױסגעהאַקט Smuelis Shrage 1472.098 1473.341 פֿון אונדזערע שכנים. Smuelis Shrage 1473.431 1475.94 נאָר אין שטאָט, איז פֿון שטאָט איז <די געסלעך> שױן געגאָסן אין בלוט. Smuelis Shrage 1476.215 1477.874 ניט קוקנדיק <אױף> דאָס װאָס שאַװל Smuelis Shrage 1477.874 1481.933 צוצוגלײַכן קעגן אַנדערע שטעט פֿון ליטע, צום בײַשפּיל, קאָװנע, Smuelis Shrage 1481.936 1483.483 מאַריאַמפּאָלע, ליטע, Smuelis Shrage 1483.725 1487.586 מאַריאַמפּאָלע, MARIJAMPOLĖ, ליטע ס- איז געװען אײנע פֿון די רויִקסטע קעגן ייִדן. Smuelis Shrage 1487.586 1489.659 דאָס בלוט האָט זיך געגאָסן װי װאַסער. Smuelis Shrage 1491.487 1492.61 אײנ- אַנטשולדיקונג. UNK Simionas Dovidavicius 1499.047 1500.729 דערצײלט נאָך דעם. Smuelis Shrage 1501.157 1503.48 דאָס װאָס ס'האָט זיך שױן בלוט געגאָסן װי װאַסער. Smuelis Shrage 1503.806 1507.04 אַזױ בין איך אָפּגעװען אַ קורצע צײַט אין, אין eh Smuelis Shrage 1507.468 1508.593 אין שאַװל Smuelis Shrage 1509.138 1513.537 האָט <מען> שױן אָנגעפֿאַנגען רײדן אַז ס'אָרגאַניזירט זיך שױן, פֿאַנגט שױן אָן אָרגאַניזירן אַ געטאָ. Smuelis Shrage 1514.808 1517.59 פֿאַנגט זיך אָרגאַניזירן אַ געטאָ, נאָר די געטאָ האָט זיך נ- Smuelis Shrage 1517.59 1519.05 נאָך געװען געשפּרעכן. Smuelis Shrage 1519.061 1521.435 אונדז האָט עס שױן געקליבן אױף פֿאַרשײדענע אַרבעט. Smuelis Shrage 1523.617 1527.903 מ'האָט אונדז אַװעקגעטריבן אױפֿן עראָדראָם. איז געװען אַ מעלדונג אַז ייִדן מוזן קומען אַרבעטן אױפֿן עראָדראָם. Smuelis Shrage 1527.903 1528.731 בין איך אַװעק... Simionas Dovidavicius 1527.903 1530.412 דאָ- דאָס געװעזן פֿאַר דעם געטאָ. Smuelis Shrage 1530.519 1533.182 די געטאָ האָט זיך נאָך אָרגאַניזירט, נאָר מיר זײַנען נאָך געװען ניט אין געטאָ. Simionas Dovidavicius 1532.848 1533.45 mhm. Smuelis Shrage 1533.185 1534.985 מיר זײַנען נאָך אין געטאָ ניט געװען אַרײַן. Smuelis Shrage 1535.362 1538.135 אײנצלנע מענטשן האָבן שױן אָנגעפֿאַנגען אַרײַנגײן אין געטאָ פֿון שטאָט. Smuelis Shrage 1538.135 1539.474 ס'איז געװען אַזאַ געזעץ. Smuelis Shrage 1539.902 1541.314 טראַקער געטאָ Smuelis Shrage 1541.54 1543.406 און קאַװקאַזער געטאָ, צװײ געטאָ. Smuelis Shrage 1543.648 1546.882 פֿלעגט מען אַרױסהײבן די אײַנװױנער אין די ציװילע באַפֿעלקערונג Smuelis Shrage 1547.006 1548.944 און אַ- אַריבערהײבן די ייִדן. Smuelis Shrage 1548.944 1551.054 ציװילע באַפֿעלקער- פֿלעגן אַרױסגײן פֿון שטוב Smuelis Shrage 1551.054 1554.074 און קריגן קאַריק אַזאַ שטוב אומגעפֿער אָדער אַזאַ דירה Smuelis Shrage 1554.228 1555.083 קריגן. Smuelis Shrage 1555.494 1557.33 אונדז פֿלעגט מען אַרײַנשטופּן Smuelis Shrage 1557.333 1559.606 צװײ פֿיר פֿאַמיליעס אין אײן צימער. Smuelis Shrage 1560.573 1564.249 צװ- צװײ פֿיר פֿאַ-. אָט אַזאַ צימער אומגעפֿער בײַ אונדז איז אַ זיבעצן קװאַדראַט Smuelis Shrage 1564.249 1565.546 װאָלטן געלעבט אפֿשר Smuelis Shrage 1565.923 1567.605 צען פֿערצן מענטשן. Smuelis Shrage 1567.914 1568.544 אײנע- Smuelis Shrage 1568.544 1569.995 צו לײגן איז ניט געװען אין װוּ. Smuelis Shrage 1569.995 1572.164 מע פֿלעגט זיצן אין די װינקעלע די נאַכט דורכזיצן. Smuelis Shrage 1572.164 1573.342 אָט אַזױ איז געװען. Smuelis Shrage 1573.719 1575.738 אַז איך בין געקומען אױפֿן עראָדראָם אַרבעטן, Smuelis Shrage 1576.925 1578.185 דאָרטן האָב איך דערזען Smuelis Shrage 1578.849 1579.569 בלוט, Smuelis Shrage 1580.081 1580.762 בלוט, Smuelis Shrage 1580.762 1581.386 בלוט. Smuelis Shrage 1581.397 1582.913 עס פֿלעגן גײן די דײַטשן, Smuelis Shrage 1582.916 1586.136 האָבן זײ UNK שאַװלער עראָדראָם האָבן געאַרבעט ייִדן Smuelis Shrage 1586.136 1588.246 מיט קריגס־געפֿאַנגענע סאָלדאַטן. Smuelis Shrage 1588.772 1591.669 אי מיר אי זײ זײַנען געװען זײער הונגעריקע און זײער Smuelis Shrage 1591.86 1593.441 שװאַכע, ניט געהאַט קײן כּוח. Smuelis Shrage 1593.75 1595.79 מע פֿלעגט מוזן מאַכן אַ געװיסע נאָרמע: Smuelis Shrage 1595.79 1598.6 אױבע דער סאָלדאַט זעט די קריגס־געפֿאַנגענע אָדער ייִד פֿלעגט מען Smuelis Shrage 1598.6 1600.612 אָנשיטן אַזױ פֿיל װאַגאָנעטקעס מיט ערד, Smuelis Shrage 1601.462 1603.163 פֿלעגט צוגײן דער דײַטש מיט אַ שטעקן Smuelis Shrage 1603.163 1605.669 געבן איבערן קאָפּ אַז סע פֿלעגט פֿאַלן אַ לוזשע בלוט. Smuelis Shrage 1605.68 1606.884 און אַז ער פֿלעגט עס ניט אױפֿהײבן, Smuelis Shrage 1606.884 1608.901 פֿלעגט ער צוגײן גאַנץ קאַלט, קאַלטס, Smuelis Shrage 1608.901 1610.079 און אים דערשיסן Smuelis Shrage 1610.456 1611.497 דעם מענטשן. Smuelis Shrage 1613.46 1615.918 איך בין אױך געװען זײער שװאַך דעם טאָג Smuelis Shrage 1616.463 1617.676 און איך האָב ניט געמאַכט Smuelis Shrage 1617.676 1620.199 די, די אױפֿגאַבע, דאָס װאָס געפֿאָדערט, אַז איך האָב ניט געקענט, Smuelis Shrage 1620.199 1622.527 איז צו צו מיר, דאָרטן האָבן אָנגעפֿירט נאָר דײַטשן. Smuelis Shrage 1622.527 1624.828 קײן, קײן אַנ- ציװיל־באַפֿעלקער- איז ניט געװען. Smuelis Shrage 1627.398 1628.628 און מע האָט, הײסט עס, Smuelis Shrage 1628.628 1629.64 אױף מיר צעהרגעט Smuelis Shrage 1629.64 1630.948 אַז איך בין געלעגן אױף דר'ערד. Smuelis Shrage 1630.948 1633.463 איז צוגעלאָפֿן צו מיר ייִדישע ייִנגלעך אױך אין מײַנע יאָרן. Smuelis Shrage 1633.463 1636.506 "גיכער, שמואלקע, שטעלט זיך אַװעק. אַניט גײט ער שױן, ער שיסט דיר אָפּעט." Smuelis Shrage 1638.738 1641.461 נו, פֿון די לעצטע <כּוח> האָב איך זיך אַװעקגעשטעלט, <גײט ער>, <"דו זעסט דאָרט, דו זעסט"> דער דײַטש, Smuelis Shrage 1641.461 1643.036 אַז דו װילסט, קענסט אַרבעטן." Smuelis Shrage 1643.177 1644.355 גלײַכצײַטיק Smuelis Shrage 1644.355 1645.317 פֿון שטאָט Smuelis Shrage 1645.337 1647.19 האָט מען שױן געפֿירט מענטשן אין קוזש Smuelis Shrage 1647.19 1648.656 אין די גריבער און געשאָסן. Smuelis Shrage 1649.083 1650.022 פֿון שטאָט. Smuelis Shrage 1650.18 1651.021 די ערשטע, Smuelis Shrage 1651.021 1651.932 די ערשטער Smuelis Shrage 1651.932 1653.181 שׂרפֿה האָט געברענט Smuelis Shrage 1653.181 1654.674 אױף די מושבֿ־זקנים Smuelis Shrage 1654.719 1657.43 װי דער דײַטש איז אַרײַן האָט מען באַלד די מושבֿ־זקנים פֿאַרניכט, Smuelis Shrage 1657.605 1659.07 און נאַכער גלײַך האָט מען פֿאַרניכט Smuelis Shrage 1659.07 1661.272 eh די, די קי-, די קינדער eh Smuelis Shrage 1661.272 1662.088 PRIYUT. Smuelis Shrage 1662.313 1663.961 ס'איז געװען אַ ייִדישער eh Smuelis Shrage 1664.523 1666.233 אינטער- װי רופֿט מען דאָס, אַ Smuelis Shrage 1666.233 1667.387 VAIKŲ NAMAI, Smuelis Shrage 1668.27 1669.378 װי איז אױף ייִדיש? Simionas Dovidavicius 1670.227 1671.926 קינדערשע HOME. Smuelis Shrage 1671.712 1674.198 אַ קינד- אַ קינדער־הײם. אָ! דעם קינדער־הײם. Simionas Dovidavicius 1672.91 1673.697 הײם. Smuelis Shrage 1674.198 1675.554 דאָס איז געװען די ערשטע, Smuelis Shrage 1675.813 1677.523 האָט מען פֿאַרניכט די ערשטע. Smuelis Shrage 1677.523 1679.354 און נאַכער האָט מען אָנגעפֿאַנגען פֿאַרניכטן Smuelis Shrage 1679.354 1680.569 די עלטערע מענטשן, Smuelis Shrage 1680.569 1681.792 ניט קוקנדיק אױף דאָס Smuelis Shrage 1681.792 1685.52 אױף די עלטערע האָבן זײ נאָך ניט װײניק אַרױסגעפֿירט יונגע מענטשן אױך קײן קוזש. Smuelis Shrage 1685.52 1689.442 אין קוזש האָט מען זײ געשאָסן. מע פֿלעגט צונױפֿפֿירן אין די גרױסע כאָר־שול, Smuelis Shrage 1689.853 1691.636 צונױפֿקלײַבן די מענטשן, Smuelis Shrage 1693.363 1695.011 און הײסט עס eh Smuelis Shrage 1695.894 1698.63 אַ געװיסע צאָל UNK קומען UNK אַװעקפֿאָרן אין קוזש. Smuelis Shrage 1698.63 1700.36 און דאָרטן האָט מען, פֿלעגן זײ אױסשיסן. Smuelis Shrage 1701.108 1702.25 די גרעסטע Smuelis Shrage 1702.796 1704.649 באַלײדיקונג, <פֿאַרנידערונג> איז געװען Smuelis Shrage 1704.649 1707.751 אַז מ'האָט אַרעסטירט אונדזער האַ- הרבֿ נחומאָװסקין. Smuelis Shrage 1707.977 1713.248 ער איז געװען דער שטאָ- eh פֿאַלװאַלטער, דער ייִדישער פֿאַרװאַלטער, eh, דער ייִדישער פֿאָרשטײער אין שטאָט־פֿאַרװאַלטונג. Smuelis Shrage 1713.248 1714.384 <דער> דעפּוטאַט. Smuelis Shrage 1714.743 1716.087 און מ'האָט אים אָנגעטאָן Smuelis Shrage 1716.245 1717.423 אין קאַפּאָטע Smuelis Shrage 1717.443 1718.233 אָן אַ Smuelis Shrage 1718.233 1719.058 היטל Smuelis Shrage 1719.452 1720.729 אין קלומפּעס, Smuelis Shrage 1721.088 1721.943 אים, Smuelis Shrage 1722.135 1723.412 טרײסמאַנען, Smuelis Shrage 1723.569 1726.905 פֿײַנבערגן דעם אַפּטײקער, װאָס איז געװען פֿאַר אַלעמען איז ער געװען גוט. Smuelis Shrage 1726.995 1730.769 האָבן זײ געטריבן UNK שטאָט און האָבן געװיזן װאָס מע מאַכט פֿון די ייִדישע קולטור. Smuelis Shrage 1731.804 1732.873 און נאַכער האָט מען אים Smuelis Shrage 1732.873 1734.245 אַװעקגעפֿירט שפּעטער, Smuelis Shrage 1734.47 1735.528 אים אַװעקגעפֿירט Smuelis Shrage 1736.512 1738.306 אין <ILGOJI LOVA>, Smuelis Shrage 1738.306 1739.656 <STAČIŪNŲ VALSČIUS>, Smuelis Shrage 1739.656 1741.333 און דאָרטן <האָט מען זײ> אױסגעשאָסן. Smuelis Shrage 1741.845 1743.125 דאָ ס'איז דאָ אַ דאָקומענט Smuelis Shrage 1743.125 1744.945 אין שאַװלער ייִדישן מוזײ.