Taube Reiss-Rubin 2.037 6.081 iz ir zent geven in a fabrik fa- hot zi gehat a fabrik mit trikotar? Ruth Helman 7.285 17.032 dort iz geven a, der balbos fun dem hoyz hot gehat a groyse fabrik oyf nalivkes fun tri- fun luksus vesh, trikotazh vesh. Ruth Helman 17.545 20.998 un s'iz geven geshafn SHOPn fun Tebetsn, Ruth Helman 22.489 31.73 un er hot nisht, eh un un s'iz gevezn zeyer a sakh fabrikantn fun Lozh vos zenen gekumen arayn un geblibn voynen oykhet in geto, in Varshe, Ruth Helman 31.854 35.513 raykhe mentshn, Korn, der, yener, farshidene. Ruth Helman 35.513 40.117 zenen zey alts in yenem gegnt geven kontsentrirt, s'zenen geven zayne bakante, Ruth Helman 40.444 44.364 dem fabrikant's. ober keyn fabrik hot er shoyn nisht gehat, Ruth Helman 44.364 51.592 ober m'hot im gekent, Nayfeld, Nayfeld hot er geheysn, als eh eh eh groyser fabrikant. Ruth Helman 51.717 57.194 flegn zikh tsun im vendn di vos hobn nisht gehat keyn dekung, zenen nisht geven in keyn fabrikn, Ruth Helman 57.775 60.134 u- un hobn nisht gehat keyn eh keyn kartn, Ruth Helman 60.134 64.687 keyn oysflug kartn oyf tsu lebn, oyf tsu kumen, oyf tsu eh oyf arbetn, b- Ruth Helman 66.448 70.762 az zey zey viln shafn a trikotazh, oyf triko. Ruth Helman 70.92 74.739 iz mentshn do- iz ver s'hot gekent hot gebrengt a mashin, Ruth Helman 74.739 83.624 nisht tsum undz iz undz punkt nor nokh frier ehm m'ho- vos m'hot oysgearbet shukhvarg, eh eh Shults iz gevezn, geven shoyn groyse fabrikn, Ruth Helman 83.624 89.577 vos zey hobn aroysgefirt di arbeter, hobn zey gekrign a bisl zup, keyn gehalt nisht, ibern tog. Ruth Helman 90.58 94.576 in meshekh fun di tsayt iz shoyn amshpetstn der Nayfeld Ruth Helman 94.576 99.098 gevorn gebetn fun etlekhene fabrikantn fun Lodzh, raykhe, Ruth Helman 99.098 104.647 az zey ebn im finantsirn un er zol UNK oyfshteln a fabrik fun trikotazh. Ruth Helman 104.957 107.786 un demolts iz gevezn der rusishe front, Ruth Helman 108.619 111.971 iz vos hot men gebrengt? m'hot dokh gemuzt epes brengen, Ruth Helman 112.382 117.253 iz yeder eyner vos iz arayngeganen, ver s'hot nodl un mashinen, farshidene mashinen, Ruth Helman 117.748 124.104 un ikh bin dokh gevezn fun eh a f- a shnayderin, fun dem fakh, un zi hot mikh gekent, Ruth Helman 124.414 127.142 azoy zi hot mikh bakent mit dem Nayfeldn, Ruth Helman 127.418 136.856 un m'hot ongehoybn brengen vesh, eh eh oyf tsu makhn naye vesh. s'geven eh eh dray nodlen, farshidene farshidene mashinen, un mentshn hobn gebrengt Ruth Helman 136.856 140.29 abi s'zol hobn dekung, az zey zenen basheftikt. Ruth Helman 140.29 144.709 az zey zenen noyt- noytik, az m'darf zey nisht avekre- avekfirn. sof, Taube Reiss-Rubin 144.057 147.797 ver s'iz nisht geven basheftikt hot men bald avekgef- Ruth Helman 146.706 153.917 hot men bald. zey hobn nisht gehat vos tsu bavayzn. un di oremkeyt iz geven groys, hobn zikh afile tsugeshtelt far dem broyt vos zey hobn geshribn. Ruth Helman 153.917 162.866 iz geven eyner bay undz vos hot ge- vos hot ge- eh gemoln, eyner a a trikotazhnik take, hot er gemoln a vog Ruth Helman 163.007 166.066 aza, un oyf eyn vogshol ligt a kop, Ruth Helman 166.066 173.278 a yid mit a bord, dem tsveytn sht- ligt a shtikl broyt mit a sloy s- eh eh, er hot gehaltn in eyn moln. Ruth Helman 173.537 177.263 a eyner v- vos oyf dey di opteylung fun di vesh. Ruth Helman 177.263 182.731 dos di ende iz gevezn az keyn naye, keyn shum naye vesh iz nisht geven. Ruth Helman 182.731 190.164 nor m'hot gebrengt fun front farblutikte, farloyzte, farkakte vesh, Ruth Helman 190.164 195.603 fun di soldatn fun front, fun di rusishn front, bloyz blut. Ruth Helman 195.981 203.535 un heys iz gevezn, fley, mit farshidene ge- dos alts hob- hobn undz gemakht. Ruth Helman 203.575 208.204 nor lomir zogn, s'hot badorfn aroys fun a, fun eh, zey hobn gegebn zek, Ruth Helman 208.204 211.68 in a zak iz geven lomir zogn fuftsik eh gatkes. Ruth Helman 211.68 217.575 yo, hobn undz tseharget, zey hobn koym gekrign tsen shtik, m'hot gehakt, vi s'nisht geganen. Ruth Helman 217.699 225.404 keyn nayes iz gornisht gevezn, s'geven a fiktsye. nor vos, der Nayfeld iz gevorn bakant. Ruth Helman 226.305 234.435 eyns hot er gehat a folks-doytsh, a Yan, vos iz gevezn in Poyln frier, an ongeshtelter in a groyser firme, a yidisher davke, Ruth Helman 234.435 247.595 hot zikh arumgedreyt lebn dem Tebesn. s'geven etlekhene Tebins in Tel-Avi- in eh eh ikh vil zogn in Tel-Aviv, in Varshe, oyf tsu <lernen> a shule iz vos iz geven, a handls-shule, Ruth Helman 247.686 252.152 oyf eh Leshno bay undz, un bay undz eh oykhet oyf Leshno, un an ander Nimo. Ruth Helman 253.221 259.183 alzo hot, er hot mikh a- a-, ikh hob dokh epes an anung in dos, oykh avekgezetst bay an OVERLOCK mashin, Ruth Helman 259.183 263.221 un m'hot gehakt. fun tsen por ge- gatkes iz aroysgeganen tsvey. Ruth Helman 263.7 270.174 fun di gatkes, do gemakht, do gemakht, un dos iz geven di bakantshaft fun di damke vos hot mikh bakent. Ruth Helman 271.328 277.214 nakher iz dos oykhet dos gevorn oysgenutst az m'zol ofitsyel gehern tsu Tebesn, Ruth Helman 277.214 279.793 fun di shnayders vos mayn man hot geshafn. Ruth Helman 282.364 287.555 un dos iz geven mentshn vos hobn gornisht farmogt, bundistn, komunistn, Ruth Helman 287.578 290.66 hobn nisht gehat nisht keyn mashin, nisht gornisht, nor fakhlayt. Ruth Helman 291.088 297.852 azoy az mayn man hot ibergenumen di gantse firung fun makhn iberkoyfn di groyse, Ruth Helman 297.852 301.944 eyner hot gedorfn an antsug, eyner hot badorfn a futer, eyner hot gedorfn dos, Ruth Helman 301.944 308.078 un er hot gehat a draysik mentshn vos hobn gornisht, hobn gornisht gehat tsu gebn, Ruth Helman 308.078 313.138 nor zenen geven fakhlayt, azoy az er hot, do iz geven di rikhtike shnayders. Ruth Helman 313.347 316.727 mayn bruder iz oykh geven a damen shnayder, far damen, Ruth Helman 316.727 320.276 hot er oykh gearbet mit mayn man, take oyf Leshno. Taube Reiss-Rubin 320.62 323.972 un vi lang hot dos gedoyert, vi lang hot men dos gekent, Ruth Helman 322.493 325.676 dos hot, dos iz alts geven monatn eyns fun andern. Taube Reiss-Rubin 325.716 327.904 un dos kind iz demolts shoyn gev- Ruth Helman 326.037 330.705 dos iz shoyn geven, dos iz shoyn geven nokhn KOSCIOL, nokhn kesl azoy gerufenem. Taube Reiss-Rubin 329.631 335.801 ikh vil ir ir zolt mir nokh dertseyln vegn dem kestl, ober ersht, un dos kind iz demolts shoyn geven bay di goyim. Ruth Helman 335.47 340.63 dos kind iz avekgeganen take fun Leshno, hob ikh adurkh gegan nokh di hoypt gerikht, Ruth Helman 340.63 345.133 s'adurkh gegan oyf a tsveyter gas, dort take vu s'hot gevoynt Kshevitski noent, Ruth Helman 345.342 349.726 hob ikh aribergefirt fun, eh di arayngang iz geganen fun undz fun Leshno, Ruth Helman 349.726 353.396 ober s'shoyn geshtanen a v- oyfgeshtelt oyf undzer zayt, Ruth Helman 353.396 357.885 oyf di eh vu s'glaykhe numern, tsvey un fertsik, fir un fertsik, Ruth Helman 357.885 363.83 iz shoyn geshtanen a a heykh fun e- a a shtok, fun tsigl oyfgeboyt, Ruth Helman 363.988 372.217 oyf di zayt, un oyf yene zayt iz geven kimat leydik, oder s'hot zikh ver oysbahaltn, nisht keyn polyakn, nisht keyn yidn hobn gevoynt oyf Le- oyf Leshno, Ruth Helman 372.274 376.031 un in der heykh iz geven tsemo- tsehakte flesher, Ruth Helman 376.712 382.713 m'zol nisht kenen ariber shmuglen zikh. nor s'geven fun tsayt tsu tsayt az toyer iz geshtanen a vakh, Ruth Helman 382.72 387.475 un di yidishe p- a a politsyant, in aza vakh fun der fabrik, Ruth Helman 387.475 389.649 un m'hot gekent zikh aroysganvenen. Ruth Helman 389.74 395.398 alzo ikh hob dos kind shoyn aroysgefirt nokh a Zamenhof brik, nokhn gerikht adurkh. Ruth Helman 395.398 396.973 hoy- dos hoypt gerikht. Ruth Helman 397.823 406.237 vos iz nor geven in Varshe, iz gevezn oyf di gas, oyf Leshno, un s'adurkh geganen oyf a tsveyter gas, noent vu der Kshevitski hot gevoynt. Ruth Helman 406.277 408.954 iz eh m'adurkh geganen nokh a kleyn gesele. Ruth Helman 410.496 414.118 dortn hot mikh ge- opgevart di froy zayne, dem, Taube Reiss-Rubin 412.538 413.578 zi al- Ruth Helman 414.124 417.226 un ikh hob ir gezogt, "ikh geb dir avek dos tayerste vos ikh hob, Ruth Helman 417.226 419.973 un vos ikh vel nor kenen, vel ikh vayter gebn." Ruth Helman 420.199 425.728 tsum sof hot men nokh dervust zikh der untergrunt az dort gefint zikh mayn Sare. Ruth Helman 427.287 431.466 un der u- un eyner vos hot oysgezen, vos ikh hob aykh dertseylt, Ruth Helman 431.59 435.864 vos er iz geganen tsu undz mit mir tsuzamen in eyn shule, nor in a hekhere klasn, Ruth Helman 435.864 441.323 vos hot oysgezen vi a goy, iz aro- iz iz geven in kontakt shoyn mit dem Ruth Helman 441.323 449.71 vu mayn Sare iz gevezn. ver hot oysgearbet afile far di untergrunt mentshn ken kartn, dos heyst pa- eh pasportn. Ruth Helman 449.71 451.563 dos hot geheysn ken-karte. Taube Reiss-Rubin 451.789 453.571 vi azoy hot er geheysn? Ruth Helman 453.51 463.477 e- er hot geheysn eh eh Vroblevski. Vladislav Vroblevski. Taube Reiss-Rubin 463.146 464.152 yo. Ruth Helman 464.85 467.943 er, der untergrunt fun der arisher zayt, Ruth Helman 467.943 474.533 iz adurkh geganen, er, der Zigmund, vos ikh hob aykh do gevizn mit dem m- militerishn hitl, Ruth Helman 474.533 488.734 in dem bukh hob ikh aykh ayn gevizn, ver iz gevezn eyn ofitsir in di poylisher armey, un er iz geve- m'hot im opgelozt, eh iz gefangener, er iz shoyn geven in Daytshland hot men im shoyn aroysgefirt, iz er tsurikgekumen, iz er gevorn a UNK, Ruth Helman 488.734 491.56 un azoy vi er hot gehat azan oyszen fun a goy, Ruth Helman 491.56 496.277 fun ts- ts- f- eh fun tsen goyim, not der aktsent, dos redn iz geven shvakh. Ruth Helman 496.277 501.871 iz eh az, flegt er kumen tsu dem Vroblevski, bin ikh eyn mol dortn gehat gevezn, Ruth Helman 501.871 504.537 trots dem vos s'iz gevezn vayt, iber dem Vaysl, Ruth Helman 504.537 508.494 ober ikh bin eyn mol dort geven, zey ikh ongekumen, hobn i- eh im shoyn gekent. Ruth Helman 508.494 512.483 Zigmund. er hot geheysn Zalmen, ober Zigmund hot men im gerufn. Ruth Helman 512.522 519.463 iz hobn di di tokhter fun do vu zi mayn tokhter, vu mayn tokhter iz geven fun dem Vroblevski, Ruth Helman 519.463 524.548 hot azoy vi er hot oyfgemakht di tir hot zi nokhgeshpet dem aktsent vi azoy er redt poylish. Ruth Helman 525.043 528.479 er hot nisht geredt mit dem rikhtikn aktsent vi a polyak. Ruth Helman 528.655 530.98 eh aktsent veyst ir vos zi heyst? Taube Reiss-Rubin 529.954 531.146 yo yo. Ruth Helman 530.98 535.4 diktsye. di diktsye hot men derkent s'iz nisht keyn reyn poylishe. Taube Reiss-Rubin 531.253 532.698 yo yo. Taube Reiss-Rubin 533.447 537.524 un ven m'hot nisht gehat di rikhtike diktsye hot dos gekent zayn toyt. Ruth Helman 537.328 539.35 ober er hot dokh oysgezen Ruth Helman 539.35 545.743 a fakt er hot z- eh er iz ge- er hot er iz geven oyf der arisher zayt, er hot ale, er hot ayn geshafn gever, Taube Reiss-Rubin 540.265 542.301 er hot zikh geretet. Ruth Helman 545.901 549.759 un er iz un ven s'iz oysgebrokhn der geto iz er gornisht geven in geto. Ruth Helman 549.968 553.742 vayl er iz gor shpeter ergets dershosn gevorn in a shtetl. Ruth Helman 554.001 556.745 vayl er hot gezen s- m'zol tsushteln gever. Taube Reiss-Rubin 556.684 561.841 ir hot gehat kesher eh, ir hot gehat eh bakante in untergrunt? Ruth Helman 562.017 564.171 eh eh fil ale bakante. Ruth Helman 564.21 567.978 dos bukh vos er shraybt zenen do do alts bakante, fun Bund, Ruth Helman 567.978 571.714 der firer fun Bund zenen zeyer a sakh, er Zigmund, Taube Reiss-Rubin 571.078 578.834 un demolts hot ir gevust, ven ir hot ge- ven ir ho- ir zent geven in geto hot ir gevust az s'iz do a untergrunt un az s'iz do, Ruth Helman 577.879 586.26 an untergrunt ho'mir gevust di gantse tsayt. iz geven a P.P.S., iz geven dos, zenen gevezn i Bundevtses, sotsyalistn. Ruth Helman 587.43 595.642 di tsienistishe organizatsyes hobn oykhet gehat bakantshaftn, ken zayn, ober zenen nisht geven azoy gebu- -bundn vi di sotsyalistn. Ruth Helman 595.952 600.941 s'geven a P.P.S.ishe poylishe partey, tsvey erley P.P.S. zenen gevezn. Ruth Helman 602.618 604.974 deye v- eh deye Zigmund, Ruth Helman 605.149 612.399 ober ven i- ven ikh hob, ven mayn man hot geshafn di grupe mit di gute shnayders, ze'mir geven oyf a tsveyter gas, nisht oyf Leshno. Ruth Helman 612.928 618.237 oyf Karmelitske. ot dos, do- dos Karmelitske hot ongemakht mayn shver. Ruth Helman 618.767 622.979 er hot iz geven a manufaktorist, dos hoyz iz gevezn zayns, Ruth Helman 623.172 627.519 un eh Ptashnik, eh hot men dortn nor gemakht, Ruth Helman 627.913 635.72 m'hot shoyn nisht gekent geyn oyf der arisher zayt a- eh a- a- arbetn di gute zakhn, az er hot zikh likvidirt, shoyn geven nokhn KOSCIOL, Ruth Helman 635.777 640.11 hot eh oy- iz er gekumen tsu geyn aroyf oyf Karmelitske, Ruth Helman 640.11 646.52 un dertseylt az er kumt yetst fun Treblinke, vi azoy s'zet oys. Ruth Helman 646.628 654.587 in droysn zet men gornisht, tsu geboyt a linye biz bizn toyer vos hot geshribn Treblinke, Ruth Helman 655.842 659.247 vos dort ineveynik in dem toyer hot zikh getun gornisht, Ruth Helman 659.247 665.015 nor goyim hobn im der- der der der vos hot gefirt dem o- dem eh di di ban, Ruth Helman 665.089 669.456 un vos hot ge- un goyim arum, hobn mit im geredt, Ruth Helman 669.456 672.626 az es filt zikh geferlekh a roykh, Ruth Helman 672.75 679.612 un u- un m'yogt eh eh iz er blaybt shteyn der der vos firt di ban, Ruth Helman 680.344 685.977 un az s'kumen aroys in droysn a bisl mentshn mit shablyes, mit farshidene zakhn, un m'shrayt Ruth Helman 685.977 690.429 "shneler! shneler! shneler! shneler! shneler!" m'yogt ale arayn, s'vert farhakt dos toyer. Ruth Helman 690.553 692.774 dernokhn kumt on a frishe ture. Taube Reiss-Rubin 692.95 695.306 un dos hot er enk dertseylt? Ruth Helman 694.806 702.343 az er hot geredt, mit dem KOLEJARZ, un dem eh a KOLEJARZ heyst der vos hot gefirt der ban. Taube Reiss-Rubin 701.067 702.31 di ban, Ruth Helman 702.568 704.435 un er hot im dos dertseylt, Ruth Helman 704.779 711.877 az er hot nokh nisht gezen , zogt er, keyn mol, nor di goyim zogn az s'shtinkt keseyder opge- eh eh eh brenekhts. Ruth Helman 713.537 718.419 un eh er iz epes arayn, un fun dortn hot er zikh epes arayn geshmuglt keyn Kaloshin, Ruth Helman 718.419 723.256 in a kleyn shtetl, hot er dortn getrofn eynem, hot er gezogt, ikh gleyb nisht, Ruth Helman 723.256 726.741 s'hot zikh a por aroysgeganvet, tsvishn ontuekhtser fun, Ruth Helman 726.741 731.319 hot zikh aroysgeganvet fun Treblinke, azoy hot men fun Treblinke nisht gekent aroys. Ruth Helman 731.319 733.834 s'geven Treblinke iz geven tsvey lagern. Ruth Helman 734.952 738.602 eyne fun lebedike, hot men ge- hot di gantse Ruth Helman 738.602 742.471 dos gantse lebn fun di vos m'hot arayngeyogt in Treblinke iz geven a sho. Ruth Helman 743.541 746.944 iz geven Treblinke eyns un Treblinke tsvey. Ruth Helman 747.253 751.022 in Treblinke eyns iz gezesn, m'hot oysgetun, Ruth Helman 751.022 755.314 der nokh hot men arayngeshikt dem m- mentsh, a kind, a man, a Ruth Helman 755.708 758.868 a froy, a z- bobe, a zeyde, ver veyst, Ruth Helman 758.868 764.088 un m'hot opgeshoyrn di hor, bay froyen ekstere, di lange hor, Ruth Helman 764.196 774.883 un bald fun danet, fun dem frizirer, iz gevezn a himl-shtrase, dos heyst a gas mit eh sh- eh eh mit eh eh drotn, Ruth Helman 774.883 778.756 hobn zey gerufn himl-shtrase, un s'geshtanen der Ivan Ruth Helman 778.756 789.851 mit a shabl un arayngeyogt "shneler! shneler! shneler! shneler!" er hot UNK geredt oyf ukrainish, ober di dem di daytshn hobn geshrign oyf eh oyf daytsh, "shneler! shneler! shneler!" Ruth Helman 789.851 792.05 eh shneler iz azoy gut vi oyf yidish. Taube Reiss-Rubin 791.753 794.953 un dos hot men enk dertseylt ven ets zents, Ruth Helman 793.693 795.833 un dos hot er dertseylt, Zigmund. Ruth Helman 795.833 797.99 iz gekumen tsu undz in fabrik dos dertseyln. Taube Reiss-Rubin 796.36 799.138 ven ets zents nokh geven in geto? Ruth Helman 798.638 802.484 ni- nisht geven shoyn keyn geto, s'shoyn geven nokhn KOSCIOL o-. Taube Reiss-Rubin 800.882 803.508 dos iz shoyn geven nokhn oyszidlung? Ruth Helman 802.562 806.58 nokhn KOSCIOL oykhet. s'shoyn gevezn, Taube Reiss-Rubin 805.793 808.369 vi azoy zents ets aygntl- Ruth Helman 808.83 810.455 ikh hob dokh gezogt aykh, Ruth Helman 810.455 816.823 az ikh hob gehat di bakantshaft vos m'hot gemakht di trikotazh, ho'mir shoyn gevoynt oyf Leshno, Taube Reiss-Rubin 812.003 813.094 yo. Ruth Helman 817.318 827.625 un oyf Leshno iz gevezn nokh a Tebes, un bald lebn Leshno hot s'hot eh eh ge- eh ge- ge- ge- ge- gelontshet zikh mit dem Ruth Helman 827.625 839.143 mit mit mit eh Leshno iz gevezn sh- eh Novolipye, dort hot der men, der tsveyter man gevoynt. iz geven Shults, nokh aza groyse fabrik, dort hot men oysgearbet shikh, Ruth Helman 839.143 841.657 eh kozhukhes, eh futers, Ruth Helman 841.657 850.694 farshidene zakhn. do iz geven oykhet bay a Tebes hekher aroyf iz oykh geven eh eh eh o- ont- ontuekhtser un shukhvarg, farshidene. Ruth Helman 850.694 858.439 un bay undz iz faktish geven nor a ibergekoyft oyf tsu gebn gelt, oyf tsu makhn matones, un aroystsukrign dem tsaygenish. Ruth Helman 858.439 859.618 di ken-karte. Taube Reiss-Rubin 858.645 862.874 un ayer eltern, un ayer shvestern, m'hot zey ale tsev- Ruth Helman 861.227 864.326 zey zenen sh- s'iz shoyn nisht geven keyn zeykher fun zey. Taube Reiss-Rubin 863.725 865.946 ven hot men zey genumen? Ruth Helman 865.041 870.502 zey hot men ale genumen di tsaytn fun take fun eh fun fun fun KOSCIOL. Taube Reiss-Rubin 870.897 872.494 ir vilt mikh dertseyln vi azoy, Ruth Helman 871.251 874.569 ikh hob zey nisht gezen, ikh hob keynem shoyn nisht gezen. Taube Reiss-Rubin 874.457 877.657 ir hot gev- eh v- ir hot gevust fun dem KOSC- Ruth Helman 875.824 883.276 zey zenen dokh ge- alts noent fun ge- fun eh fun umshlags-plats hobn zey gevoynt. mayn dire afile iz oykh geven. Taube Reiss-Rubin 880.093 887.158 un ir hot gezen un ir hot gezen vos hot zikh getun ven m'hot zey ale avekgenumen? Ruth Helman 886.422 891.468 ikh bin dokh geven gor in a shoyn an ander gegnt, vos iz gevezn in gantsn nisht bavoynt mer. Ruth Helman 891.528 899.872 iz geven a eh iz geven eh oyf di an- eh Zamenhof a yidishe gas, nokh dem E- Esperanto dokter a nomen. Ruth Helman 899.978 903.32 s'hot geheysn Dzhike, hot men es a nomen gegebn Zamenhof. Ruth Helman 903.38 907.08 dos iz gevezn fray, vild, s'heyst s'hot shoyn keyner nisht gevoynt. Ruth Helman 907.08 911.78 dos hot men badorfn zikh adurkh shmuglen dort, bin ikh shoyn geven vayt. ikh bin shoyn geven oyf di gas Ruth Helman 911.78 916.96 vu ikh bin antlofn mitn kind bald fun onheybn oyf Leshno tsu mayn shvegerin. Taube Reiss-Rubin 917.657 923.675 un ayer man iz geven demolts mit aykh? nokhn kesl, ayer man iz geven mit aykh? Ruth Helman 922.247 926.578 yo yo. er iz gevezn oyf Karmelitske, Ruth Helman 926.685 930.141 do vi ikh dertseyl aykh iz gekumen er opzogn, un Ruth Helman 930.141 936.495 un eh un epes zey flegn aroyskrign fun a goy vos m'hot im gevolt likvidirn gute zakhn. Ruth Helman 936.495 943.352 dos heyst ven ikh hob mitgearbet eh eh in a eh tsu bay zey eyder s'gevezn private bashtelungen, Ruth Helman 943.729 947.734 iz iz far fliers, dos heyst luksus geshnitene, Ruth Helman 947.734 955.445 un m'hot gearbet shut- ikh hob gehat shu- eh shutfes mit a mit dem shutef vos mayn man iz gevezn mit im bay di fabrik in UNK. Ruth Helman 955.445 960.53 dos iz gevezn alts azelkhe partey mentshn, ober gute fakhlayt. Taube Reiss-Rubin 960.402 963.146 vi lang zent ir geven in Leshno? Ruth Helman 961.802 963.433 dos iz geven nisht lang. Ruth Helman 963.591 967.482 dos iz gevezn nisht lang, biz bizn kesl. Ruth Helman 968.4 971.988 un un m'iz tsurikgeganen fun di selektsye fun kesl, Taube Reiss-Rubin 972.13 976.241 ir zent geven bay di selektsye fun kesl? yo. Ruth Helman 975.201 977.636 yo, ikh hob nisht gevolt, ikh hob mikh bahaltn. Ruth Helman 977.636 980.286 nor mayn man, du geyst do vu ikh gey. Ruth Helman 980.286 983.348 zog ikh, Shloyme, zol der toy- un s'geven azoy. Ruth Helman 983.348 989.339 keygn iber undz oyf eh oyf eh oyf eh tsk Karmelitske, Ruth Helman 989.339 993.169 hobn gevoynt yidishe politsey, yeder gehat dortn opgeteylt. Ruth Helman 993.169 999.742 iz aroyfgekumen shabes bay nakht a yidisher eh politsyant, Ruth Helman 999.742 1007.139 tsu undz tsu keygn iber ariber, un gezogt, herst tsu a, s'iz do a frisher or- a frisher farordenung. Ruth Helman 1008.175 1012.905 biz tsen in der fri, biz nayn in der fri, ikh gedenk nisht tsi biz tsener, biz nayner, Ruth Helman 1012.905 1017.689 az m'vet gefinen vemen oyf dem plats un nisht oyf lebn di geslekh, Ruth Helman 1017.689 1022.614 di gasn fun umshlag-plats, vert dershosn oyfn toyt, oyfn le- eh ort. Ruth Helman 1022.755 1025.854 zog ikh tsu mayn, un er hot gevust vu ikh bahalt mikh. Ruth Helman 1027.518 1029.514 er hot epes ikh veys nisht vos, Ruth Helman 1029.943 1034.977 moyre gehat. un er iz geven shvakher vi ikh, er iz geven afile nisht in in di militer. Ruth Helman 1034.977 1041.82 er hot gehat epes a, zayn muter iz geshtorbn bay tsvey un fertsik yor oyf eh eh oyfn harts, Ruth Helman 1041.82 1051.723 un m'hot mayn man nisht genumen tsu militer, er hot gehat eh eh der OT C., dos heyst in fal fun a milkhome mit gever, ober geyn dinen nisht. Ruth Helman 1052.607 1060.059 vayl er gehat epes di z- tsv- eh odern tsvey ZYLES tsunoyf gevoksn in harts. Ruth Helman 1060.487 1062.573 iz er nisht gegan in militer arayn. Ruth Helman 1064.875 1069.909 eh er hot gefilt er vet eh say vi nisht kenen keyn tsu f-, er iz nisht geven azoy unternemerish vi ikh. Ruth Helman 1069.909 1071.754 nisht azoy energish vi ikh. Ruth Helman 1071.928 1076.912 ikh hob gezogt, s'iz toyt, fun der ershter minut on. gegn zayn viln avekgebn dos kind, Ruth Helman 1076.912 1081.695 un un ikh do hob ikh mikh oykh bahaltn. er hot mikh gefunen. Ruth Helman 1081.695 1084.885 hor er mikh ongenumen bay der hant, " do vu ikh gey geystu oykhet." Ruth Helman 1084.885 1089.728 zog ikh, "Godl, Godl, s'iz toyt, zey viln zikh nor laykhter makhn! Ruth Helman 1089.728 1095.567 az undz zo'mir kumen ahin, nisht zey zoln darfn in yeder hoyf geyn zukhn un un dos o! Ruth Helman 1095.567 1104.114 dos iz oyf toyt! dos iz nisht keyn ge-" du vey- ikh hob dokh, m'hot dokh shoyn gevust az s'iz toyt, vayl Zigmund iz dokh gekumen, er hot undz direkt dertseylt fun dortn. Ruth Helman 1104.114 1106.432 eh khuts vos ikh hob aleyn farshtanen. Ruth Helman 1106.539 1112.745 zey hobn geheysn shraybn mankhe ekster arayn briv, s'iz an arbets-lager, fun dortn fun Treblinke geneyt, Ruth Helman 1112.745 1115.409 tsu der mishpokhe arayn, tsu shikn keyn Varshe, Ruth Helman 1115.702 1122.395 az s'iz eh zey arbetn, un zey krign azoy fil un azoy fil broyt, un zey eh krign a zup un zey krign dos. Ruth Helman 1122.435 1129.331 zoln zey zikh lozn nemen, alts azelkhe farshidene, eh s'zol zayn zey laykhter ontsukumen tsu likvidirn. Ruth Helman 1130.451 1133.466 un ikh bin, fun der ershter minut on, toyt. Ruth Helman 1133.86 1142.201 afilek ven zey hobn geshmuest oyf oyf oyf eh zumer-voynung az s'vet zayn a blits-milkhome, ikh hob gezogt az s'vet zayn a gresere milkhome. Ruth Helman 1142.201 1146.006 alts oyf shvarts, alts oyf rikhtik rikhtik vos s'iz. Ruth Helman 1146.006 1150.765 alzo mayn man hot mikh ge- gevust vu ikh bin bahaltn, un ikh hob nisht gevolt geyn. Ruth Helman 1150.765 1154.171 zog ikh, "du vilst geyn, gey, ikh vel dikh nisht haltn, Ruth Helman 1154.363 1161.411 i- zol men mir, ts- zol der toyt tse-, s'iz toyt! zol der toyt kumen tsu mir, lomir mikh do dershisn, zoln zey mikh khapn!" Ruth Helman 1162.733 1167.514 s'hot nisht geholfn, er hot mikh nisht opgelozt di hant un m'iz geganen tsuzamen mit ale Ruth Helman 1167.514 1170.759 tsu di gegnt fun umshlag-plats. Ruth Helman 1171.137 1174.742 dort arum un arum in di gasn. ikh hob gekent ale gasn. Taube Reiss-Rubin 1171.17 1177.138 ven ven, ir gedenkt di dat- ir gedenkt ven dos iz geven, velkhe datum? Ruth Helman 1176.942 1179.939 ikh hob farshribn, ober ikh gedenk nisht genoy, Ruth Helman 1181.127 1186.251 ikh hob alts farshribn, afilek ikh tref ze ikh dokh nisht ibertsuleyenen. ikh hob es nokh farshribn nokh. Taube Reiss-Rubin 1187.522 1189.574 s'iz zumer, vinter? Ruth Helman 1189.395 1194.62 s'iz neyn, s'iz geven far di yontoyvim. s'hot gekent zayn oygust. Taube Reiss-Rubin 1191.91 1192.866 far di yontoyvim. Ruth Helman 1197.478 1204.12 ikh hob farshribn, ober ikh ze dokh nisht. ikh ken dokh nisht azoy fil gedenken in kop. der kop arbet dokh shoyn nisht oykh azoy gut. Taube Reiss-Rubin 1199.436 1200.628 nisht vikhtik. Ruth Helman 1204.195 1209.014 ikh farges mankhe mol. dafke di dem onfang farges ikh, nisht dem sof. Ruth Helman 1210.236 1216.456 alzo, m'iz eh v- der sof iz gevezn az dafke dort in yenem gegnt m'iz gekumen Ruth Helman 1216.648 1221.235 hot er mikh nisht gezen keyn dray nokh anand, m'iz gelegn untern frayen himl, Ruth Helman 1221.235 1227.763 un dort iz geven a gegnt vos s'nisht geven keyn asfalt di vegn, nor kaylekhike shteyner. Ruth Helman 1228.343 1235.711 oyf di shteyner ze'mir azoy ge- eh -legn, nor azoy o, azoy gezesn, nisht vikhtik. Ruth Helman 1235.869 1244.418 s'nisht vikht- eh s- shtert, oy SLICHA! SLICHA. ikh hob fargesn. Ruth Helman 1244.813 1251.219 HAIKAR, azoy gezesn, nor shtendik hob ikh mit zikh getrogn azoy, a plet-zak, Ruth Helman 1251.934 1259.167 mit a lekht, a sher, a tsentimeter, a nodl mit bayvl, un a laterke. Ruth Helman 1260.051 1264.469 un efsher a por maytkes, un efsher a shtikl broyt. a fuln plet-zak. Ruth Helman 1264.469 1271.942 mit dem plet-zak hob ikh mikh gevalgert a eh in etlekhene UNK fun er hot mikh afilek nisht gezen gantse dray tog. Ruth Helman 1272.066 1276.408 dray tog un dray nekht. oyfn dritn tog hot men undz gerufn, Ruth Helman 1276.408 1281.56 iz punkt fun di gas vos mayne eltern hobn gevoynt, oyf Niske-Zamenhof, in Rok. Ruth Helman 1282.444 1289.087 bin ikh azoy gezesn oyf di knien, un s'gevezn un rekhts iz gevezn an otshered mentshn oyf kontrol, Ruth Helman 1289.262 1294.523 nisht, a por meter fun umshlag-plats, un in tsveyter zayt. un do iz geshtanen Brant, Ruth Helman 1294.523 1296.388 azoy farkatshet di arbl, Ruth Helman 1296.388 1302.62 in in eyn hant a flash bir, a hits iz gevezn, azoy az s'zikher geven amhekhstns y- oygust. Ruth Helman 1303.453 1306.754 iz dort geven a shtuperay, s'hot zikh der oylem geshtupt. Ruth Helman 1306.963 1313.178 azoy vi ikh ze az er k- er dreyt zikh oys azoy oyf tsu zogn, "rekhts, links, rekhts, links," Ruth Helman 1313.178 1315.988 tsum umshalg-plats hot men badorfn geyn links, Ruth Helman 1315.988 1319.717 un tsu di gute vos darfn nokh tsurikgeyn tsu der arbet oyf rekhts. Ruth Helman 1319.717 1324.979 ikh bin punkt gevezn epes oyf rekhts noent, nor gants vayt in dem tor, Ruth Helman 1325.374 1330.667 un azoy vi er hot zikh ibergedreyt, hob ikh mikh gegebn a heyb oyf, ikh bin shoyn oyf der rekhter zayt. Ruth Helman 1331.618 1338.969 mayn man iz nokh nisht geven. nor mayn shver, der tate fun fun mayn man, iz shoyn yo geshtanen, Ruth Helman 1339.11 1343.137 un gezogt azoy: "m'hot zey in der erd, m'vet zey iberlebn." Ruth Helman 1343.565 1345.106 geven aza vitsele. Ruth Helman 1345.106 1350.295 m'hot zey in tha- m'hot zey iberlebn, geb a kuk mayn eh eh der shver mayner shteyt shoyn Ruth Helman 1350.295 1354.697 kimat in der ershter reye oyf tsu geyn gut tsurik in der f- tsu der arbet. Ruth Helman 1355.935 1362.223 un ikh shtey azoy, efsher in a halber sho arum her ikh vi der vos er makht lekher Ruth Helman 1362.432 1369.479 sh- vil zikh rateven un s'shteyt der goy vos flegt aroysgebn di arbet, di gute, di far di far di fliers, Ruth Helman 1369.485 1376.921 iz shraybt azoy, "panye Lestinski, UNK!" Ruth Helman 1377.484 1383.396 er hot gevolt oyf zikh tsien di oyfmerkzamkeyt, hot er geshrign, oyf mayn man ongevizn, Ruth Helman 1383.396 1387.598 un der Brant, der der daytsh, iz geven oysgedreyt dort ahin, Ruth Helman 1387.598 1393.301 hot der goy, der vos flegt ge- gebn arbetn, gefirt tsu UNK arbetn oyf der poylisher zayt, Ruth Helman 1393.301 1396.867 un dernokhn hot er ar- arayngegebn ineveynik, un- undz tsu arbetn Ruth Helman 1397.38 1406.689 eh hot er eh eh ho- eh hot er bay mayn man zikh dernentert un ikh geb a kuk, efsher in a halber sho arum iz er hersht ongekumen, bafrayt gevorn. Ruth Helman 1406.695 1408.362 m'iz aheymgeganen, Ruth Helman 1408.362 1414.215 aheymgeganen, nisht do vu mayn voynung oyf Karmelitske fun vant ikh vin gekumen, fun vant zey hobn ge- Ruth Helman 1414.356 1419.159 zogt er eh eh kum- eh un in Varshe iz geven azoy, Ruth Helman 1419.452 1423.456 di oyf di shtign iz nisht geven keyn ayzn, nor bloyz holts. Ruth Helman 1423.456 1429.47 alts fun holts. un dos alts iz farbrent gevorn, vayl s'nisht geven mit vos tsu heytsn, Ruth Helman 1429.678 1437.159 un dafke iz dos geven nisht keyn orem hoyz, iz es oykhet nisht geven di po-, dos heyst a porentsh, di onhalt oyf aroyftsugeyn oyf di shtign. Ruth Helman 1437.159 1440.472 un ir oryentirt zikh den nisht? Taube Reiss-Rubin 1438.622 1440.202 yo yo zikher. Ruth Helman 1440.529 1446.086 alzo, un er kumt aroyf, der SHOP iz geven der oyf dem tsveytn shtok, Ruth Helman 1446.086 1450.597 un er zogt, "m'hot zey in der erd, m'vet zey iberlebn," un get a fal arop, mayn shver. Ruth Helman 1450.688 1455.204 mayn der tate mayn man's. arop fun tsveytn shtok. Ruth Helman 1455.295 1459.864 un er hakt zikh oys ale tseyn. un s'nishto ver s'zol rateven. Ruth Helman 1459.864 1465.768 er hot zikh op gemordevet a gantsn vinter, biz dem biz tsu dem oyfshtand. Ruth Helman 1466.635 1471.928 un dernokh iz er nokh mit mayn geforn keyn Ponyatov, un er iz dort geshtorbn normal. Ruth Helman 1471.933 1474.509 vayl s'nisht ver s'zol rateven di tseyn. Taube Reiss-Rubin 1476.625 1478.931 un ir zent geblibn demolts in, Ruth Helman 1478.43 1488.347 un <rikh>, ikh bin geblibn eh ikh hob ale demolts fun Karmelitske hob ikh gefirt oyf tsu Tebesn oyf Leshno. Ruth Helman 1488.91 1491.098 far gut, far di gute shnayders. Ruth Helman 1493.23 1498.905 dortn vu ikh hob gehakt bloyz di gatkes, hot men gemakht far gute shnayders. zey flegn brengen Ruth Helman 1498.905 1502.91 di groyse un di gelter hobn gegebn di raykhe, di lodzher, Ruth Helman 1503.304 1506.082 un m'hot keseyder azoy gemakht matones, Ruth Helman 1506.848 1517.287 iz dos gevezn a gantsn, biz ven, a gantsn vinter. Ruth Helman 1519.167 1523.633 alts azoy vi m'ho- eh un undz hobn ongehoybn trakhtn vegn rateven zikh. Ruth Helman 1524.043 1529.001 gelt hobn mir gehat, Kshevitski hot gehat undzer gelt, un m'iz geven in kontakt. Ruth Helman 1529.001 1533.718 er flegt aroy- durkh tsu shpatsirn oyfn tsveytn trotuar vu s'hot shoyn nisht gevoynt keyner, Ruth Helman 1533.718 1536.389 hot men undz im gezen vi er geyt ariber. Ruth Helman 1536.615 1544.624 un afilek etlekhe mol hot der goy vos hot gehat dos kind adurkh shpatsirt un m'hot dos gezen. a zuntik flegt er azoy adurkh shpatsirn. Taube Reiss-Rubin 1544.142 1545.891 mitn kind. Ruth Helman 1544.783 1545.958 mitn kind. Taube Reiss-Rubin 1546.707 1554.278 un dos iz geven dos eyntsike, dos eyntsike kontakt vos ets hots gehat, vos ets hots gevust az dos kind lebt? Ruth Helman 1546.858 1549.7 oyf di oyf di zayt dos hot keyner nisht gevoynt. Ruth Helman 1553.04 1554.786 eh dos iz, yo. Ruth Helman 1554.786 1557.77 er er Kshevitski hot dokh dos alts geshafn. Taube Reiss-Rubin 1557.878 1560.521 vi alt iz dos kind geven demolts? Ruth Helman 1559.92 1565.65 dos kind iz shoyn alt geven demolt eh eh f- eh f- fir yor geendikt, finef yor. Ruth Helman 1566.687 1569.735 zi iz dokh geven finef yor in der milkhome un zi iz geven a por monat. Ruth Helman 1572.61 1581.904 ober zi, ikh m- eh mayn bruder hot ir oyfgeneyt azan ekstere, aza goyishk mantele, m'hot ir gemakht azelkhe, fun di lokn hot men gemakht azoy dine tsepelekh, Ruth Helman 1581.904 1587.271 azoy vi di shikselekh, un m'hot ir un a kapelitshl ongetun azoy vi a g- azoy vi a shiksl, Ruth Helman 1587.271 1591.976 un ikh hob ir adurkhgefirt nokh der nokh dem gerikht fun danet. Ruth Helman 1591.999 1601.24 un az s- s'flegt zayn a a ikh hob ir a por vokhn gehaltn bay zikh, vayl m'hot dokh geshnitn di gatkes, mit di layz, mit di di alding, mit di flign, Ruth Helman 1601.432 1606.103 az s'flegt zayn a ehm a selektsye, m'hot gezukht, Ruth Helman 1606.103 1609.917 iz ikh hob dokh gehat vos zikh tsu bavayzn, dos kind iz geven umlegal, Ruth Helman 1609.917 1617.575 hob ikh ir arayngeleygt in a zak azelkhn mit di shmates, ikh hob ir aroysgenumen iz zi geven tsebisn azoy royt. Ruth Helman 1617.632 1628.915 un zi hot nisht geveynt. s'hot nisht al- nisht ale hobn dos alts ibergelebt in azelkhe pletser. Ruth Helman 1629.799 1635.851 a fakt az s'nishto keyner. fun mayn mishpokhe keyner nisht geblibn. Ruth Helman 1639.654 1642.061 vos i- s'arbet yetst vayter? Taube Reiss-Rubin 1641.038 1642.23 yo yo. Taube Reiss-Rubin 1644.683 1649.655 fun ayer mishpokhe hot men zey genumen ven s'iz geven di s- nokh frier. Ruth Helman 1647.14 1651.376 in eh in nokh firer, nokh nokh nokh frier farn farn KOSCIOL. Taube Reiss-Rubin 1653.778 1659.425 ir zogt ir hot geprubirt tsu klern zikh tsu rateven ven ir zent geven in Leshno. Ruth Helman 1660.225 1664.033 yo. hot men ongehoybn klern vegn rateven zikh faran. Ruth Helman 1664.089 1670.074 iz geven eyner vos er hot gehat gelt a sakh, un ikh hob gehat a sakh gelt, hob ikh tsugenumen der goy Ruth Helman 1670.074 1676.994 farn kind, ober s'nokh geblibn genug bay Kshevitskin, ikh hob nokh dernokh dem geshikt ahin keyn Ponyakov. Ruth Helman 1677.758 1685.784 iz eh hob ikh ong- hot men ongehoybn klern vos m'tut vider do. Ruth Helman 1686.702 1692.922 a kh- shvegerin fun dem Vroblevski vu dos kind iz geven iz gevezn on a man. Ruth Helman 1693.182 1699.228 un er hot gehat eyn shtibele unter unter Varshe. hot dos geheysn Vlokhi. Ruth Helman 1699.228 1705.784 oyf poylish Vlokhi iz eh Italye, zogt men Vlokhi oyf poylish. Ruth Helman 1705.784 1708.278 nor dos iz gevezn unter di shtot shoyn. Ruth Helman 1708.858 1713.8 hot zi gehat eyn shtibele un hot, der man, keyn man hot zi nisht ge-, zi hot zi iz geven ge- eh Ruth Helman 1713.938 1720.178 z- bay zey iz dokh nisht faran keyn getn, zi hot ge- nisht gevoynt bay im di muter, un zi iz geven an oreme, hot nisht mer gehat vi eyn shtibl, Ruth Helman 1720.384 1727.347 un hot gearbet in a hotel, als eh ro- roymike, tsi vos, ikh veys nisht. Ruth Helman 1727.539 1736.763 alzo, a- der yungster zun hot khasene gehat, un eyn tokhter iz geven oyf arbet in Daytshland, zi hot nisht gehat mer vi di eyne di tokhter, ikh hob ir nisht gekent, Ruth Helman 1737.563 1746.726 nor der der yingsterer zun hot khasene gehat un er iz geblibn in dem shtibl, hobn zey gedorfn voynen ale tsuzamen. zi hot azoy veynik fardint, zi iz geven a roymike in a hotel, Ruth Helman 1746.878 1751.867 on a man, un s'geven nokh a zun, der eltster iz geven nokh a zun mit ir. Ruth Helman 1752.717 1759.066 alzo, er hot ir gege- eh eh iz iz er hot ir dertseylt az er hot a kind, der Vroblevski, Ruth Helman 1759.066 1763.961 un er hot gekrign dos, er hot yents, ir farshtey- eh eh er hot zikh a eh bisl, Ruth Helman 1763.961 1767.243 zogt er, "ikh hob dir far dir a propozitsye, Ruth Helman 1767.243 1771.307 ikh hob dikh a froy tsu gebn zolst, zol dir gebn oyf der gantser dire." Ruth Helman 1771.397 1775.947 u- undz ikh mit mayn man un nokh eyner hobn gezolt zayn in di dire. Ruth Helman 1776.088 1780.692 gekoyft azoy vi a BAYIT MESHUTAF. Pulseskego nayntsn. Ruth Helman 1780.692 1784.942 UNK azoy ikh darf epes gedenken nisht, nor dos gedenk ikh. Taube Reiss-Rubin 1785.032 1788.134 un yetst vet mikh vayter dertseyln oyf der nekste kasete. Ruth Helman 1788.441 1789.417 nu dos hob ikh ay-