Qu’_est-ce_que/CS l’/DET intelligence/NC artificielle/ADJ ?/PONCT Qu’_est-ce_que/CS l’/DET intelligence/NC ?/PONCT Est-ce/NPP la/DET capacité/NC à/P percevoir/VINF le/DET monde/NC ,/PONCT à/P prédire/VINF le/DET futur/NC immédiat/ADJ ou/CC lointain/ADJ ,/PONCT ou/CC à/P planifier/VINF une/DET série/NC d’/P actions/NC pour/P atteindre/VINF un/DET but/NC ?/PONCT Est-ce/NPP la/DET capacité/NC d’/P apprendre/VINF ,/PONCT ou/CC celle/PRO d’/P appliquer/VINF son/DET savoir/NC à/P bon/ADJ escient/NC ?/PONCT La/DET définition/NC est/V difficile/ADJ à/P cerner/VINF ./PONCT On/CLS pourrait/V dire/VINF que/CS l’/DET intelligence/NC artificielle/ADJ (/PONCT IA/NPP )/PONCT est/V un/DET ensemble/NC de/P techniques/NC permettant/VPR à/P des/DET machines/NC d’/P accomplir/VINF des/DET tâches/NC et/CC de/P résoudre/VINF des/DET problèmes/NC normalement/ADV réservés/VPP aux/P+D humains/NC et/CC à/P certains/DET animaux/NC ./PONCT Les/DET tâches/NC relevant/VPR de/P l’/NC IA/NPP sont/V parfois/ADV très/ADV simples/ADJ pour/P les/DET humains/NC ,/PONCT comme/P par_exemple/ADV reconnaître/VINF et/CC localiser/VINF les/DET objets/NC dans/P une/DET image/NC ,/PONCT planifier/VINF les/DET mouvements/NC d’/P un/DET robot/NC pour/P attraper/VINF un/DET objet/NC ,/PONCT ou/CC conduire/VINF une/DET voiture/NC ./PONCT Elles/CLS requièrent/V parfois/ADV de/P la/DET planification/NC complexe/ADJ ,/PONCT comme/P par_exemple/ADV pour/P jouer/VINF aux/P+D échecs/NC ou/CC au/P+D Go/NPP ./PONCT Les/DET tâches/NC les/DET plus/ADV compliquées/ADJ requièrent/V beaucoup/ADV de/P connaissances/NC et/CC de/P sens/NC commun/ADJ ,/PONCT par_exemple/ADV pour/P traduire/VINF un/DET texte/NC ou/CC conduire/VINF un/DET dialogue/NC ./PONCT Depuis/P quelques/DET années/NC ,/PONCT on/CLS associe/V presque/ADV toujours/ADV l’/DET intelligence/NC aux/P+D capacités/NC d’/ADJ apprentissage/NC ./PONCT C’/NPP est/V grâce_à/P l’/DET apprentissage/NC qu’/P un/DET système/NC intelligent/NC capable/ADJ d’/P exécuter/VINF une/DET tâche/NC peut/V améliorer/VINF ses/DET performances/NC avec/P l’/DET expérience/NC ./PONCT C’/NPP est/V grâce_à/P l’/DET apprentissage/NC qu’/PROREL il/CLS pourra/V apprendre/VINF à/P exécuter/VINF de/DET nouvelles/ADJ tâches/NC et/CC acquérir/VINF de/DET nouvelles/ADJ compétences/NC ./PONCT Le/DET domaine/NC de/P l’/NC IA/NPP n’/ADJ a/V pas/ADV toujours/ADV considéré/VPP l’/P apprentissage/NC comme/P essentiel/ADJ à/P l’/DET intelligence/NC ./PONCT Par_le_passé/ADV ,/PONCT construire/VINF un/DET système/NC intelligent/ADJ consistait/V à/P écrire/VINF un/DET programme/NC «/PONCT à/P la/DET main/NC »/PONCT pour/P jouer/VINF aux/P+D échecs/NC (/PONCT par/P recherche/NC arborescente/ADJ )/PONCT ,/PONCT reconnaître/VINF des/DET caractères/NC imprimés/VPP (/PONCT par/P comparaison/NC avec/P des/DET images/NC prototypes/ADJ )/PONCT ,/PONCT ou/CC faire/VINF un/DET diagnostic/NC médical/ADJ à_partir_des/P symptômes/NC (/PONCT par/P déduction/NC logique/ADJ à_partir_de/P règles/NC écrites/VPP par/P des/DET experts/NC )/PONCT ./PONCT Mais/CC cette/DET approche/NC «/PONCT manuelle/NC »/PONCT a/V ses/DET limites/NC ./PONCT L’/DET apprentissage/NC machine/ADJ Les/DET méthodes/NC manuelles/ADJ se/CLR sont/V avérées/VPP très/ADV difficiles/ADJ à/P appliquer/VINF pour/P des/DET tâches/NC en_apparence/ADV très/ADV simples/ADJ comme/P la/DET reconnaissance/NC d’/ADJ objets/NC dans/P les/DET images/NC ou/CC la/DET reconnaissance/NC vocale/ADJ ./PONCT Les/DET données/NC venant/VPR du/P+D monde/NC réel/ADJ –/P les/DET échantillons/NC d’/V un/DET son/NC ou/CC les/DET pixels/NC d’/V une/DET image/NC –/ADJ sont/V complexes/ADJ ,/PONCT variables/ADJ et/CC entachées/VPP de/P bruit/NC ./PONCT Pour/P une/DET machine/NC ,/PONCT une/DET image/NC est/V un/DET tableau/NC de/P nombres/NC indiquant/VPR la/DET luminosité/NC (/PONCT ou/CC la/DET couleur/NC )/PONCT de/P chaque/DET pixel/NC ,/PONCT et/CC un/DET signal/NC sonore/V une/DET suite/NC de/P nombres/NC indiquant/VPR la/DET pression/NC de/P l’/DET air/NC à/P chaque/DET instant/NC ./PONCT Comment/ADVWH une/DET machine/NC peut/V -elle/CLS transcrire/VINF la/DET suite/NC de/P nombres/NC d’/V un/DET signal/NC sonore/ADJ en/P série/NC de/P mots/NC tout/ADV en/P ignorant/VPR le/DET bruit/NC ambiant/ADJ ,/PONCT l’/DET accent/NC du/P+D locuteur/NC et/CC les/DET particularités/NC de/P sa/DET voix/NC ?/PONCT Comment/ADVWH une/DET machine/NC peut/V -elle/CLS identifier/VINF un/DET chien/NC ou/CC une/DET chaise/NC dans/P le/DET tableau/NC de/P nombre/NC d’/P une/DET image/NC quand/ADJ l’/DET apparence/NC d’/P un/DET chien/NC ou/CC d’/P une/DET chaise/NC et/CC des/P+D objets/NC qui/PROREL les/CLO entourent/V peuvent/V varier/VINF infiniment/ADV ?/PONCT Il/CLS est/V virtuellement/ADV impossible/ADJ d’/P écrire/VINF un/DET programme/NC qui/PROREL fonctionnera/V de/P manière/NC robuste/ADJ dans/P toutes/ADJ les/DET situations/NC ./PONCT C’/NC est/V là/ADV qu’/ADV intervient/V l’/DET apprentissage/NC machine/ADJ (/PONCT que/CS l’/CLS on/CLS appelle/V aussi/ADV apprentissage/NC automatique/ADJ )/PONCT ./PONCT C’/NPP est/V l’/DET apprentissage/NC qui/PROREL anime/V les/DET systèmes/NC de/P toutes/ADJ les/DET grandes/ADJ entreprises/NC d’/ADJ Internet/NC ./PONCT Elles/CLS l’/V utilisent/ADV depuis/P longtemps/ADV pour/P filtrer/VINF les/DET contenus/NC indésirables/ADJ ,/PONCT ordonner/VINF des/DET réponses/NC à/P une/DET recherche/NC ,/PONCT faire/VINF des/DET recommandations/NC ,/PONCT ou/CC sélectionner/VINF les/DET informations/NC intéressantes/ADJ pour/P chaque/DET utilisateur/NC ./PONCT Un/DET système/NC entraînable/ADJ peut/V être/VINF vu/VPP comme/P une/DET boite/NC noire/ADJ avec/P une/DET entrée/NC ,/PONCT par_exemple/ADV une/DET image/NC ,/PONCT un/DET son/NC ,/PONCT ou/CC un/DET texte/NC ,/PONCT et/CC une/DET sortie/NC qui/PROREL peut/V représenter/VINF la/DET catégorie/NC de/P l’/DET objet/NC dans/P l’/DET image/NC ,/PONCT le/DET mot/NC prononcé/VPP ,/PONCT ou/CC le/DET sujet/NC dont/PROREL parle/V le/DET texte/NC ./PONCT On/CLS parle/V alors/ADV de/P systèmes/NC de/P classification/NC ou/CC de/P reconnaissance/NC des/P+D formes/NC ./PONCT Dans/P sa/DET forme/NC la/DET plus/ADV utilisée/VPP ,/PONCT l’/DET apprentissage/NC machine/ADJ est/V supervisé/VPP :/PONCT on/CLS montre/V en/P entrée/NC de/P la/DET machine/NC une/DET photo/NC d’/V un/DET objet/NC ,/PONCT par_exemple/ADV une/DET voiture/NC ,/PONCT et/CC on/CLS lui/CLO donne/V la/DET sortie/NC désirée/VPP pour/P une/DET voiture/NC ./PONCT Puis/CC on/CLS lui/CLO montre/V la/DET photo/NC d’/P un/DET chien/NC avec/P la/DET sortie/NC désirée/VPP pour/P un/DET chien/NC ./PONCT Après/P chaque/DET exemple/NC ,/PONCT la/DET machine/NC ajuste/V ses/DET paramètres/NC internes/ADJ de_manière_à/P rapprocher/VINF sa/DET sortie/NC de/P la/DET sortie/NC désirée/VPP ./PONCT Après/P avoir/VINF montré/VPP à/P la/DET machine/NC des/P+D milliers/NC ou/CC des/DET millions/NC d’/P exemples/NC étiquetés/VPP avec/P leur/DET catégorie/NC ,/PONCT la/DET machine/NC devient/V capable/ADJ de/P classifier/NC correctement/V la/DET plupart/NC d’/V entre/P eux/PRO ./PONCT Mais/CC ce/PRO qui/PROREL est/V plus/ADV intéressant/ADJ ,/PONCT c’/NC est/V qu’/VPP elle/CLS peut/V aussi/ADV classifier/ADJ correctement/NC des/P+D images/NC de/P voiture/NC ou/CC de/P chien/NC qu’/PROREL elle/CLS n’/CLO a/V jamais/ADV vues/VPP durant/P la/DET phase/NC l’/ADJ apprentissage/NC ./PONCT C’/NC est/V ce/DET qu’/NC on/CLS appelle/V la/DET capacité/NC de/P généralisation/NC ./PONCT Jusqu’/VPP à/P récemment/ADV ,/PONCT les/DET systèmes/NC de/P reconnaissance/NC des/P+D formes/NC classiques/ADJ étaient/V composés/VPP de/P deux/DET blocs/NC :/PONCT un/DET extracteur/NC de/P caractéristiques/NC (/PONCT feature/NC extractor/VPP en/P anglais/NC )/PONCT ,/PONCT suivi/VPP d’/P un/DET classifieur/NC entraînable/ADJ simple/ADJ ./PONCT L’/DET extracteur/NC de/P caractéristiques/NC est/V programmé/VPP «/PONCT à_la_main/ADV »/PONCT ,/PONCT et/CC transforme/V le/DET tableau/NC de/P nombres/ADJ représentant/VPR l’/DET image/NC en/P une/DET série/NC de/P nombres/NC ,/PONCT un/DET vecteur/NC de/P caractéristiques/NC ,/PONCT dont/PROREL chacun/PRO indique/V la/DET présence/NC ou/CC l’/DET absence/NC d’/P un/DET motif/NC simple/ADJ dans/P l’/DET image/NC ./PONCT Ce/DET vecteur/NC est/V envoyé/VPP au/P+D classifieur/NC ,/PONCT dont/PROREL un/DET type/NC commun/ADJ est/V le/DET classifieur/NC linéaire/ADJ ./PONCT Ce/DET dernier/ADJ calcule/V une/DET somme/NC pondérée/VPP des/P+D caractéristiques/NC :/PONCT chaque/DET nombre/NC est/V multiplié/VPP par/P un/DET poids/NC (/PONCT positif/ADJ ou/CC négatif/ADJ )/PONCT avant_d’/P être/VINF sommé/VPP ./PONCT Si/CS la/DET somme/NC est/V supérieure/ADJ à/P un/DET seuil/NC ,/PONCT la/DET classe/NC est/V reconnue/VPP ./PONCT Les/DET poids/NC forment/V une_sorte_de/DET «/PONCT prototype/NC »/PONCT pour/P la/DET classe/NC à/P laquelle/PROREL le/DET vecteur/NC de/P caractéristiques/NC est/V comparé/VPP ./PONCT Les/DET poids/NC sont/V différents/ADJ pour/P les/DET classifieurs/NC de/P chaque/DET catégorie/NC ,/PONCT et/CC ce/CLS sont/V eux/PRO qui/PROREL sont/V modifiés/VPP lors_de/P l’/DET apprentissage/NC ./PONCT Les/DET premières/ADJ méthodes/NC de/P classification/NC linéaire/ADJ entraînable/ADJ datent/NC de/P la/DET fin/NC des/P+D années/NC cinquante/ADJ et/CC sont/V toujours/ADV largement/ADV utilisées/VPP aujourd’_hui/ADV ./PONCT Elles/CLS prennent/V les/DET doux/NC noms/ADJ de/P perception/NC ou/CC régression/NC logistique/ADJ ./PONCT Apprentissage/NC profond/ADJ et/CC réseaux/NC neuronaux/ADJ Le/DET problème/NC de/P l’/DET approche/NC classique/ADJ de/P la/DET reconnaissance/NC des/P+D formes/NC est/V qu’/P un/DET bon/ADJ extracteur/NC de/P caractéristiques/NC est/V très/ADV difficile/ADJ à/P construire/VINF ,/PONCT et/CC qu’/NC il/CLS doit/V être/VINF repensé/VPP pour/P chaque/DET nouvelle/ADJ application/NC ./PONCT C’/NC est/V là/ADV qu’/ADV intervient/V l’/DET apprentissage/NC profond/ADJ ou/CC deep/DET learning/NC en/P anglais/NC ./PONCT C’/NC est/V une/DET classe/NC de/P méthodes/NC dont/PROREL les/DET principes/NC sont/V connus/VPP depuis/P la/DET fin/NC des/P+D années/NC 80/NC ,/PONCT mais/CC dont/PROREL l’/DET utilisation/NC ne/ADV s’/CLO est/V vraiment/ADV généralisée/VPP que/CS depuis/P 2012/NC ,/PONCT environ/ADV ./PONCT L’/DET idée/NC est/V très/ADV simple/ADJ :/PONCT le/DET système/NC entraînable/ADJ est/V constitué/VPP d’/P une/DET série/NC de/P modules/NC ,/PONCT chacun/PRO représentant/VPR une/DET étape/NC de/P traitement/NC ./PONCT Chaque/DET module/NC est/V entraînable/ADJ ,/PONCT comportant/VPR des/DET paramètres/NC ajustables/ADJ similaires/ADJ aux/P+D poids/NC des/P+D classifieurs/NC linéaires/ADJ ./PONCT Le/DET système/NC est/V entraîné/VPP de_bout_en_bout/ADV :/PONCT à/P chaque/DET exemple/NC ,/PONCT tous/ADJ les/DET paramètres/NC de/P tous/ADJ les/DET modules/NC sont/V ajustés/VPP de_manière_à/P rapprocher/VINF la/DET sortie/NC produite/VPP par/P le/DET système/NC de/P la/DET sortie/NC désirée/VPP ./PONCT Le/DET qualificatif/NC profond/ADJ vient/V de/P l’/DET arrangement/NC de/P ces/DET modules/NC en/P couches/NC successives/ADJ ./PONCT Pour/P pouvoir/VINF entraîner/VINF le/DET système/NC de/P cette/DET manière/NC ,/PONCT il/CLS faut/V savoir/VINF dans/P quelle/DET direction/NC et/CC de/P combien/ADVWH ajuster/VINF chaque/DET paramètre/NC de/P chaque/DET module/NC ./PONCT Pour/P cela/PRO il/CLS faut/V calculer/VINF un/DET gradient/NC ,/PONCT c’/NC est-à-dire/ADJ pour/P chaque/DET paramètre/NC ajustable/ADJ ,/PONCT la/DET quantité/NC par/P laquelle/NC l’/ADJ erreur/NC en/P sortie/NC augmentera/V ou/CC diminuera/V lorsqu’/CS on/CLS modifiera/V le/DET paramètre/NC d’/P une/DET quantité/NC donnée/VPP ./PONCT Le/DET calcul/NC de/P ce/DET gradient/NC se/CLR fait/VPP par/P la/DET méthode/NC de/P rétropropagation/NC ,/PONCT pratiquée/VPP depuis/P le/DET milieu/NC des/P+D années/NC 80/NC ./PONCT Dans/P sa/DET réalisation/NC la/DET plus/ADV commune/ADJ ,/PONCT une/DET architecture/NC profonde/ADJ peut/V être/VINF vue/VPP comme/P un/DET réseau/NC multicouche/ADJ d’/P éléments/NC simples/ADJ ,/PONCT similaires/ADJ aux/P+D classifieurs/NC linéaires/ADJ ,/PONCT interconnectés/VPP par/P des/DET poids/NC entraînables/ADJ ./PONCT C’/NC est/V ce/DET qu’/NC on/CLS appelle/V un/DET réseau/NC neuronal/ADJ multicouche/NC ./PONCT Pourquoi/ADVWH neuronal/ADJ ?/PONCT Un/DET modèle/NC extrêmement/ADV simplifié/ADJ des/P+D neurones/NC du/P+D cerveau/NC les/CLO voit/V comme/P calculant/VPR une/DET somme/NC pondérée/VPP et/CC activant/VPR leur/DET sortie/NC lorsque/CS celle-ci/PRO dépasse/V un/DET seuil/NC ./PONCT L’/DET apprentissage/NC modifie/V les/DET efficacités/NC des/P+D synapses/NC ,/PONCT les/DET poids/NC des/P+D connexions/NC entre/P neurones/NC ./PONCT Un/DET réseau/NC neuronal/ADJ n’/NC est/V pas/ADV un/DET modèle/NC précis/ADJ des/P+D circuits/NC du/P+D cerveau/NC ,/PONCT mais/CC est/V plutôt/ADV vu/VPP comme/P un/DET modèle/NC conceptuel/ADJ ou/CC fonctionnel/ADJ ./PONCT Le/DET réseau/NC neuronal/ADJ est/V inspiré/VPP du/P+D cerveau/NC un_peu/ADV comme/P l’/DET avion/NC est/V inspiré/VPP de/P l’/DET oiseau/NC ./PONCT Ce/PRO qui/PROREL fait/V l’/DET avantage/NC des/P+D architectures/NC profondes/ADJ ,/PONCT c’/NC est/V leur/DET capacité/NC d’/V apprendre/VINF à/P représenter/VINF le/DET monde/NC de/P manière/NC hiérarchique/ADJ ./PONCT Comme/P toutes/ADJ les/DET couches/NC sont/V entraînables/ADJ ,/PONCT nul/DET besoin/NC de/P construire/VINF un/DET extracteur/NC de/P caractéristiques/NC à/P la/DET main/NC ./PONCT L’/DET entraînement/NC s’/VPP en/CLO chargera/V ./PONCT De_plus/ADV ,/PONCT les/DET premières/ADJ couches/NC extrairont/V des/DET caractéristiques/NC simples/ADJ (/PONCT présence/NC de/P contours/NC )/PONCT que/CS les/DET couches/NC suivantes/ADJ combineront/V pour/P former/VINF des/DET concepts/NC de_plus_en_plus/ADV complexes/ADJ et/CC abstraits/ADJ :/PONCT assemblages/NC de/P contours/NC en/P motifs/NC ,/PONCT de/P motifs/NC en/P parties/NC d’/P objets/NC ,/PONCT de/P parties/NC d’/P objets/NC en/P objets/NC ,/PONCT etc/ADV ./PONCT Réseaux/NC convolutifs/ADJ ,/PONCT réseaux/NC récurrents/ADJ Une/DET architecture/NC profonde/ADJ particulièrement/ADV répandue/ADJ est/V le/DET réseau/NC convolutif/ADJ ./PONCT C’/NPP est/V un_peu/ADV mon/ADJ invention/NC ./PONCT J’/DET ai/NC développé/VPP les/DET premières/ADJ versions/NC en/P 1988-1989/NC d’_abord/ADV à/P l’/DET Université/NC de/P Toronto/NPP ou/CC j’/DET étais/NC post/ADJ doctorant/NC avec/P Geoffrey/NPP Hinton/NPP (/PONCT qui/PROREL travaille/V maintenant/ADV chez/P Google/NPP )/PONCT ,/PONCT puis/CC aux/P+D Bell/NPP Laboratories/NC ,/PONCT qui/PROREL était/V à/P l’/DET époque/NC le/DET prestigieux/ADJ labo/NC de/P recherche/NC de/P la/DET compagnie/NC de/P télécommunication/NC AT&T/NPP ./PONCT Les/DET réseaux/NC convolutifs/ADJ sont/V une/DET forme/NC particulière/ADJ de/P réseau/NC neuronal/ADJ multicouche/NC dont/PROREL l’/DET architecture/NC des/P+D connexions/NC est/V inspirée/VPP de/P celle/PRO du/P+D cortex/NC visuel/ADJ des/P+D mammifères/NC ./PONCT Par_exemple/ADV ,/PONCT chaque/DET élément/NC n’/ADJ est/V connecté/VPP qu’_à/P un/DET petit/ADJ nombre/NC d’/ADJ éléments/NC voisins/ADJ dans/P la/DET couche/NC précédente/ADJ ./PONCT J’/CLS ai/V d’_abord/ADV utilisé/VPP les/DET réseaux/NC convolutifs/ADJ pour/P la/DET reconnaissance/NC de/P caractères/NC ./PONCT Mes/DET collègues/NC et/CC moi/CLS avons/V développé/VPP un/DET système/NC automatique/ADJ de/P lecture/NC de/P chèques/NC qui/PROREL a/V été/VPP déployé/VPP largement/ADV dans/P le/DET monde/NC dès/P 1996/NC ,/PONCT y_compris/ADV en/P France/NPP dans/P les/DET distributeurs/NC de/P billets/NC du/P+D Crédit/NC Mutuel/ADJ de/P Bretagne/NPP ./PONCT À/P la/DET fin/NC des/P+D années/NC 90/NC ,/PONCT ce/DET système/NC lisait/V entre/P 10/DET et/CC 20/DET %/NC de/P tous/ADJ les/DET chèques/NC émis/VPP aux/P+D États-Unis/NPP ./PONCT Mais/CC ces/DET méthodes/NC étaient/V plutôt/ADV difficiles/ADJ à/P mettre/VINF en/P œuvre/NC avec/P les/DET ordinateurs/NC de/P l’/DET époque/NC ,/PONCT et/CC malgré/P ce/DET succès/NC ,/PONCT les/DET réseaux/NC convolutifs/ADJ –/ADJ et/CC les/DET réseaux/NC neuronaux/ADJ plus/ADV généralement/ADV –/ADJ ont/V été/VPP délaissés/VPP par/P la/DET communauté/NC de/P la/DET recherche/NC entre/P 1997/NC et/CC 2012/NC ./PONCT En/P 2003/NC ,/PONCT Geoffrey/NPP Hinton/NPP (/PONCT de/P l’/DET Université/NC de/P Toronto/NPP )/PONCT ,/PONCT Yoshua/NPP Bengio/NPP (/PONCT de/P l’/DET Université/NC de/P Montréal/NPP )/PONCT et/CC moi-même/PRO à/P NYU/NPP (/PONCT l’/DET Université/NPP de/P New/NPP York/NPP )/PONCT ,/PONCT décidions/NC de/P démarrer/VINF un/DET programme/NC de/P recherche/NC pour/P remettre/VINF au/P+D goût/NC du/P+D jour/NC les/DET réseaux/NC neuronaux/ADJ ,/PONCT et/CC pour/P améliorer/VINF leurs/DET performances/NC afin_de/P raviver/VINF l’/DET intérêt/NC de/P la/DET communauté/NC ./PONCT Ce/DET programme/NC a/V été/VPP financé/VPP en_partie/ADV par/P la/DET fondation/NC CIFAR/NPP (/PONCT l’/DET Institut/NPP Canadien/NPP de/P Recherches/NC Avancées/NPP )/PONCT ,/PONCT je/CLS l’/CLR appelle/V parfois/ADV «/PONCT la/DET conspiration/NC de/P l’/DET apprentissage/NC profond/ADJ »/PONCT ./PONCT En/P 2011-2012/DET trois/ADJ événements/NC ont/V soudainement/ADV changé/VPP la/DET donne/NC ./PONCT Tout_d’_abord/ADV ,/PONCT les/DET GPUs/NC (/PONCT Graphical/ET Processing/ET Units/ET )/PONCT capables/ADJ de/P plus/ADV de/P mille/DET milliards/NC d’/P opérations/NC par/P seconde/NC sont/V devenus/VPP disponibles/ADJ pour/P moins/ADV de/P 1000/DET euros/NC la/DET carte/NC ./PONCT Ces/DET puissants/NC processeurs/ADJ spécialisés/NC ,/PONCT initialement/ADV conçus/VPP pour/P le/DET rendu/NC graphique/ADJ des/P+D jeux/NC vidéo/ADJ ,/PONCT se/CLR sont/V avérés/VPP être/VINF très/ADV performants/ADJ pour/P les/DET calculs/NC des/P+D réseaux/NC neuronaux/ADJ ./PONCT Deuxièmement/ADV ,/PONCT des/DET expériences/NC menées/VPP simultanément/ADV à/P Microsoft/NPP ,/PONCT Google/NPP et/CC IBM/NPP avec/P l’/DET aide/NC du/P+D laboratoire/NC de/P Geoff/NPP Hinton/NPP ont/V montré/VPP que/CS les/DET réseaux/NC profonds/ADJ pouvaient/V diminuer/VINF de_moitié/ADV les/DET taux/NC d’/ADJ erreurs/NC des/P+D systèmes/NC de/P reconnaissance/NC vocale/ADJ ./PONCT Troisièmement/ADV plusieurs/DET records/NC en/P reconnaissance/NC d’/P image/NC ont/V été/VPP battus/VPP par/P des/DET réseaux/NC convolutifs/ADJ ./PONCT L’/DET événement/NC le_plus/ADV marquant/ADJ a/V été/VPP la/DET victoire/NC éclatante/ADJ de/P l’/DET équipe/NC de/P Toronto/NPP dans/P la/DET compétition/NC de/P reconnaissance/NC d’/P objets/NC «/PONCT ImageNet/NC »/PONCT ./PONCT La/DET diminution/NC des/P+D taux/NC d’/ADJ erreurs/NC était/V telle/ADJ qu’/P une/DET véritable/ADJ révolution/NC d’/V une/DET rapidité/NC inouïe/ADJ s’/NC est/V déroulée/VPP ./PONCT Du_jour_au_lendemain/ADV ,/PONCT la/DET majorité/NC des/P+D équipes/NC de/P recherche/NC en/P parole/NC et/CC en/P vision/NC ont/V abandonné/VPP leurs/DET méthodes/NC préférées/ADJ et/CC sont/V passées/VPP aux/P+D réseaux/NC convolutifs/ADJ et/CC autres/ADJ réseaux/NC neuronaux/ADJ ./PONCT L’/DET industrie/NC d’/P Internet/NPP a/V immédiatement/ADV saisi/VPP l’/DET opportunité/NC et/CC a/V commencé/VPP à/P investir/VINF massivement/ADV dans/P des/DET équipes/NC de/P recherche/NC et/CC développements/NC en/P apprentissage/NC profond/ADJ ./PONCT L’/DET apprentissage/NC profond/ADJ ouvre/V une/DET porte/NC vers/P des/DET progrès/NC significatifs/ADJ en/P intelligence/NC artificielle/ADJ ./PONCT C’/NC est/V la/DET cause/NC première/ADJ du/P+D récent/ADJ renouveau/NC d’/P intérêt/NC pour/P l’/DET IA/NPP ./PONCT Une/DET autre/ADJ classe/NC d’/ADJ architecture/NC ,/PONCT les/DET réseaux/NC récurrents/ADJ sont/V aussi/ADV revenus/VPP au/P+D goût/NC du/P+D jour/NC ./PONCT Ces/DET architectures/NC sont/V particulièrement/ADV adaptées/ADJ au/P+D traitement/NC de/P signaux/NC séquentiels/ADJ ,/PONCT tels/ADJ que/CS le/DET texte/NC ./PONCT Les/DET progrès/NC sont/V rapides/ADJ ,/PONCT mais/CC il_y_a/P encore/ADV du/DET chemin/NC à/P parcourir/VINF pour/P produire/VINF des/DET systèmes/NC de/P compréhension/NC de/P texte/NC et/CC de/P traduction/NC ./PONCT L’/DET intelligence/NC artificielle/ADJ aujourd’_hui/ADV ./PONCT Ses/DET enjeux/NC Les/DET opportunités/NC sont/V telles/ADJ que/CS l’/DET IA/NPP ,/PONCT particulièrement/ADV l’/ADJ apprentissage/NC profond/ADJ ,/PONCT est/V vue/VPP comme/P des/DET technologies/NC d’/ADJ importance/NC stratégique/ADJ pour/P l’/DET avenir/NC ./PONCT Les/DET progrès/NC en/P vision/NC par/P ordinateur/NC ouvrent/V la/DET voie/NC aux/P+D voitures/NC sans/P chauffeur/NC ,/PONCT et/CC à/P des/DET systèmes/NC automatisés/ADJ d’/P analyse/NC d’/ADJ imagerie/NC médicale/ADJ ./PONCT D’_ores_et_déjà/ADV ,/PONCT certaines/DET voitures/NC haut/ADJ de/P gamme/NC utilisent/V le/DET système/NC de/P vision/NC de/P la/DET compagnie/NC Israelienne/NPP MobilEye/NPP qui/PROREL utilise/V un/DET réseau/NC convolutif/ADJ pour/P l’/DET assistance/NC à/P la/DET conduite/NC ./PONCT Des/DET systèmes/NC d’/ADJ analyse/NC d’/P+D images/NC médicales/ADJ détectent/V des/DET mélanomes/NC et/CC autres/ADJ tumeurs/NC de/P manière/NC plus/ADV fiable/ADJ que/CS des/DET radiologues/NC expérimentés/VPP ./PONCT Chez/P Facebook/NPP ,/PONCT Google/NPP et/CC Microsoft/NPP ,/PONCT des/DET systèmes/NC de/P reconnaissance/NC d’/P image/NC permettent/V la/DET recherche/NC et/CC l’/DET organisation/NC des/P+D photos/NC et/CC le/DET filtrage/NC d’/ADJ images/NC violentes/ADJ ou/CC pornographiques/ADJ ./PONCT Depuis/P plusieurs/DET années/NC déjà/ADV ,/PONCT tous/ADJ les/DET moteurs/NC de/P reconnaissance/NC vocale/ADJ sur/P smartphone/NC utilisent/V l’/DET apprentissage/NC profond/ADJ ./PONCT Des/DET efforts/NC considérables/ADJ de/P R&D/NPP sont/V consacrés/VPP au/P+D traitement/NC du/P+D langage/NC naturel/ADJ :/PONCT la/DET compréhension/NC de/P texte/NC ,/PONCT les/DET systèmes/NC de/P question-réponse/NC ,/PONCT les/DET systèmes/NC de/P dialogue/NC pour/P les/DET agents/NC virtuels/ADJ ,/PONCT et/CC la/DET traduction/NC automatique/ADJ ./PONCT Dans/P ce/DET domaine/NC ,/PONCT la/DET révolution/NC de/P l’/DET apprentissage/NC profond/ADJ a/V été/VPP annoncée/VPP ,/PONCT mais/CC n’/CLS est/V pas/ADV encore/ADV achevée/VPP ./PONCT Néanmoins/ADV ,/PONCT on/CLS assiste/V à/P des/DET progrès/NC rapides/ADJ ./PONCT Dans/P la/DET dernière/ADJ compétition/NC internationale/ADJ de/P traduction/NC automatique/ADJ ,/PONCT le/DET gagnant/NC utilisait/V un/DET réseau/NC récurrent/ADJ ./PONCT La/DET recherche/NC en/P intelligence/NC artificielle/ADJ et/CC les/DET obstacles/NC au/P+D progrès/NC Malgré/P tous/ADJ ces/DET progrès/NC ,/PONCT nous/CLS sommes/V encore/ADV bien/ADV loin_de/P produire/VINF des/DET machines/NC aussi/ADV intelligentes/ADJ que/CS l’/DET humain/NC ,/PONCT ni/CC même/ADV aussi/ADV intelligentes/ADJ qu’/P un/DET rat/NC ./PONCT Bien_sûr/ADV ,/PONCT nous/CLS avons/V des/DET systèmes/NC qui/PROREL peuvent/V conduire/VINF une/DET voiture/NC ,/PONCT jouer/VINF aux/P+D échecs/NC et/CC au/P+D Go/NPP ,/PONCT et/CC accomplir/VINF d’/DET autres/ADJ tâches/NC difficiles/ADJ de/P manière/NC plus/ADV fiable/ADJ et/CC rapide/ADJ que/CS la/DET plupart/NC des/P+D humains/NC (/PONCT sans/P parler/VINF des/P+D rats/NC )/PONCT ./PONCT Mais/CC ces/DET systèmes/NC sont/V très/ADV spécialisés/ADJ ./PONCT Un/DET gadget/NC à/P 30/DET euros/NC nous/CLO bat/V à_plate_couture/ADV aux/P+D échecs/NC ,/PONCT mais/CC il/CLS ne/ADV peut/V faire/VINF rien/PRO d’/P+D autre/ADJ ./PONCT Ce/PRO qui/PROREL manque/V aussi/ADV aux/P+D machines/NC ,/PONCT c’/NC est/V la/DET capacité/NC à/P apprendre/VINF des/DET tâches/NC qui/PROREL impliquent/V non_seulement/ADV d’/P apprendre/VINF à/P représenter/VINF le/DET monde/NC ,/PONCT mais/CC aussi/ADV à/P se/CLR remémorer/VINF ,/PONCT à/P raisonner/VINF ,/PONCT à/P prédire/NC ,/PONCT et/CC à/P planifier/NC ./PONCT Beaucoup/ADV de/P travaux/NC actuels/ADJ à/P Facebook/NPP AI/NPP Research/NPP et/CC à/P DeepMind/NPP sont/V focalisés/VPP sur/P cette/DET question/NC ./PONCT Une/DET nouvelle/ADJ classe/NC de/P réseaux/NC neuronaux/ADJ ,/PONCT les/DET Memory-Augmented/NC Recurrent/ET Neural/ET Nets/ET (/PONCT réseaux/NC récurrents/ADJ à/P mémoire/NC )/PONCT est/V utilisée/VPP de/P manière/NC expérimentale/ADJ pour/P la/DET traduction/NC ,/PONCT la/DET production/NC de/P légendes/NC pour/P les/DET images/NC ,/PONCT et/CC les/DET systèmes/NC de/P dialogues/NC ./PONCT Mais/CC ce/PRO qui/PROREL manque/V principalement/ADV aux/P+D machines/NC ,/PONCT c’/NC est/V le/DET sens/NC commun/ADJ ,/PONCT et/CC la/DET capacité/NC à/P l’/DET intelligence/NC générale/ADJ qui/PROREL permet/V d’/P acquérir/VINF de/DET nouvelles/ADJ compétences/NC ,/PONCT quel/ADJWH qu’/NC en/CLO soit/VS le/DET domaine/NC ./PONCT Mon/DET opinion/NC ,/PONCT qui/PROREL n’/CLO est/V partagée/VPP que/CS par/P certains/PRO de/P mes/DET collègues/NC ,/PONCT est/V que/CS l’/DET acquisition/NC du/P+D sens/NC commun/ADJ passe/V par/P l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ ./PONCT Qu’/CS il/CLS soit/VS naturel/ADJ ou/CC artificiel/ADJ ,/PONCT il_y_a/P trois/DET formes/NC principales/ADJ d’/NC apprentissage/NC ./PONCT Nous/CLS avons/V déjà/ADV parlé/VPP de/P l’/DET apprentissage/NC supervisé/ADJ ./PONCT Les/DET deux/ADJ autres/ADJ formes/NC sont/V l’/DET apprentissage/NC par/P renforcement/NC ,/PONCT et/CC l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ ./PONCT L’/DET apprentissage/NC par/P renforcement/NC désigne/V la/DET situation/NC où/PROREL la/DET machine/NC ne/ADV reçoit/V qu’/VINF un/DET simple/ADJ signal/NC ,/PONCT une/DET sorte/NC de/P récompense/NC ,/PONCT indiquant/VPR si/CS la/DET réponse/NC produite/ADJ était/V correcte/ADJ ou/CC pas/ADV ./PONCT Le/DET scénario/NC est/V similaire/ADJ à/P l’/DET entraînement/NC d’/V un/DET animal/NC de/P cirque/NC à/P qui/PROREL l’/V on/CLS donne/V une/DET friandise/NC lorsqu’/CS il/CLS exécute/V l’/DET action/NC désirée/VPP ./PONCT Cette/DET forme/NC d’/P apprentissage/NC nécessite/V de/DET très/ADV nombreux/ADJ essais/NC ,/PONCT et/CC est/V utilisée/VPP principalement/ADV pour/P entraîner/VINF les/DET machines/NC à/P jouer/VINF à_des/P jeux/NC (/PONCT par_exemple/ADV les/DET jeux/NC vidéo/ADJ ou/CC le/DET jeu/NC de/P Go/NPP )/PONCT ,/PONCT ou/CC à/P opérer/VINF dans/P des/DET environnements/NC simulés/ADJ ./PONCT On/CLS a/V assisté/VPP à/P un/DET succès/NC éclatant/ADJ de/P l’/DET apprentissage/NC par/P renforcement/NC combiné/VPP à/P l’/DET apprentissage/NC profond/ADJ lors_de/P la/DET victoire/NC récente/ADJ du/P+D programme/NC de/P Go/NPP AlphaGo/NPP de/P DeepMind/NPP face_au/P champion/NC européen/ADJ ./PONCT L’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ ,/PONCT quant_à/P lui/PRO ,/PONCT est/V le/DET mode/NC principal/ADJ d’/NC apprentissage/NC des/P+D animaux/NC et/CC des/P+D humains/NC ./PONCT C’/NPP est/V l’/DET apprentissage/NC que/PROREL nous/CLS faisons/V par/P nous_même/PRO en/P observant/VPR le/DET monde/NC et/CC en/P agissant/VPR ./PONCT C’/NPP est/V en/P observant/VPR le/DET monde/NC que/PROREL nous/CLS apprenons/V qu’/CS il/CLS a/V trois/DET dimensions/NC ,/PONCT que/CS des/DET objets/NC peuvent/V en/CLO cacher/VINF d’/DET autres/PRO ,/PONCT que/CS certains/DET objets/NC peuvent/V être/VINF déplacés/VPP ,/PONCT qu’/V un/DET objet/NC sans/P support/NC tombe/ADJ ,/PONCT qu’/P un/DET objet/NC ne/ADV peut/V pas/ADV être/VINF à/P deux/DET endroits/NC en_même_temps/ADV ,/PONCT etc/ADV ./PONCT C’/NPP est/V grâce_à/P l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ que/PROREL nous/CLS pouvons/V interpréter/VINF une/DET phrase/NC simple/ADJ comme/P «/PONCT Jean/NPP prend/V son/DET portable/NC et/CC sort/NC de/P la/DET pièce/NC »/PONCT ./PONCT On/CLS peut/V inférer/VINF que/CS Jean/NPP et/CC son/DET portable/NC ne/ADV sont/V plus/ADV dans/P la/DET pièce/NC ,/PONCT que/CS le/DET portable/NC en/P question/NC est/V un/DET téléphone/NC ,/PONCT que/CS Jean/NPP s’/NPP est/V levé/VPP ,/PONCT qu’/PROREL il/CLS a/V étendu/VPP sa/DET main/NC pour/P attraper/VINF son/DET portable/NC ,/PONCT qu’/PROREL il/CLS a/V marché/VPP vers/P la/DET porte/NC ./PONCT Il/CLS n’/CLO a/V pas/ADV volé/VPP ,/PONCT il/CLS n’/CLO est/V pas/ADV passé/VPP à_travers/P le/DET mur/NC ./PONCT Nous/CLS pouvons/V faire/VINF cette/DET inférence/NC ,/PONCT car/CC nous/CLS savons/V comment/ADVWH le/DET monde/NC fonctionne/ADJ ./PONCT C’/NPP est/V le/DET sens/NC commun/ADJ ./PONCT Comment/ADVWH acquérir/VINF ce/DET sens/NC commun/ADJ ?/PONCT Une/DET hypothèse/NC possible/ADJ est/V l’/DET apprentissage/NC prédictif/ADJ ./PONCT Si_l’/CS on/CLS entraîne/V une/DET machine/NC à/P prédire/VINF le/DET futur/NC ,/PONCT elle/CLS ne/ADV peut/V y/CLO arriver/VINF qu’/DET en/P élaborant/VPR une/DET bonne/ADJ représentation/NC du/P+D monde/NC et/CC de/P ses/DET contraintes/NC physiques/ADJ ./PONCT Dans/P un/DET scénario/NC d’/ADJ apprentissage/NC prédictif/ADJ ,/PONCT on/CLS montre/V à/P la/DET machine/NC un/DET segment/NC de/P vidéo/NC ,/PONCT et/CC on/CLS lui/CLO demande/V de/P prédire/VINF quelques/DET images/NC suivantes/ADJ ./PONCT Malheureusement/ADV ,/PONCT le/DET futur/NC est/V impossible/ADJ à/P prédire/VINF exactement/ADV et/CC la/DET machine/NC s’/ADJ en/CLO tient/V à/P produire/VINF une/DET image/NC floue/ADJ ,/PONCT une/DET mixture/NC de/P tous/ADJ les/DET futurs/NC possibles/ADJ ./PONCT Si/CS l’/DET intelligence/NC est/V un/DET gâteau/NC au/P+D chocolat/NC ,/PONCT le/DET gâteau/NC lui-même/PRO est/V l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/VPP ,/PONCT le/DET glaçage/NC est/V l’/DET apprentissage/NC supervisé/ADJ ,/PONCT et/CC la/DET cerise/NC sur/P le/DET gâteau/NC est/V l’/DET apprentissage/NC par/P renforcement/NC ./PONCT Les/DET chercheurs/NC en/P IA/NPP sont/V dans/P la/DET même/ADJ situation/NC embarrassante/ADJ que/CS les/DET physiciens/NC :/PONCT 95/DET %/NC de/P la/DET masse/NC de/P l’/DET univers/NC est/V de/P nature/NC complètement/ADV inconnue/ADJ :/PONCT matière/NC noire/ADJ et/CC énergie/NC noire/ADJ ./PONCT La/DET matière/NC noire/ADJ de/P l’/NC AI/NPP est/V la/DET génoise/NC au/P+D chocolat/NC de/P l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ ./PONCT Tant_que/CS le/DET problème/NC de/P l’/DET apprentissage/NC non/ADV supervisé/ADJ ne/ADV sera/V pas/ADV résolu/VPP ,/PONCT nous/CLS n’/CLR aurons/V pas/ADV de/P machine/NC vraiment/ADV intelligente/ADJ ./PONCT C’/NC est/V une/DET question/NC fondamentale/ADJ scientifique/ADJ et/CC mathématique/ADJ ,/PONCT pas/ADV une/DET question/NC de/P technologie/NC ./PONCT Résoudre/VINF ce/DET problème/NC pourra/V prendre/VINF de/DET nombreuses/ADJ années/NC ou/CC plusieurs/DET décennies/NC ./PONCT En/P vérité/NC ,/PONCT nous/CLS n’/V en/CLO savons/V rien/PRO ./PONCT À/P quoi/PROWH ressembleront/V les/DET machines/NC intelligentes/ADJ de/P demain/ADV ?/PONCT Si/CS nous/CLS arrivons/V à/P concevoir/VINF des/DET techniques/NC d’/P apprentissage/NC machine/V aussi/ADV générales/ADJ et/CC performantes/ADJ que/CS celle/PRO de/P la/DET nature/NC ,/PONCT à/P quoi/PROWH ressembleront/V les/DET machines/NC intelligentes/ADJ de/P demain/ADV ?/PONCT Il/CLS est/V très/ADV difficile/ADJ d’/P imaginer/VINF une/DET entité/NC intelligente/ADJ qui/PROREL n’/CLO ait/VS pas/ADV toutes/ADJ les/DET qualités/NC et/CC les/DET défauts/NC des/P+D humains/NC ,/PONCT car/CC l’/DET humain/NC est/V notre/DET seul/ADJ exemple/NC d’/ADJ entité/NC intelligente/ADJ ./PONCT Comme/P tous/ADJ les/DET animaux/NC ,/PONCT les/DET humains/NC ont/V des/DET pulsions/NC et/CC des/P+D instincts/NC gravés/ADJ dans/P notre/DET cerveau/NC reptilien/NC par/P l’/DET évolution/NC pour/P la/DET survie/NC de/P l’/DET espèce/NC ./PONCT Nous/CLS avons/V l’/DET instinct/NC de/P préservation/NC ,/PONCT nous/CLS pouvons/V devenir/VINF violents/ADJ lorsque/CS nous/CLS sommes/V menacés/VPP ,/PONCT nous/CLS désirons/V l’/DET accès/NC aux/P+D ressources/NC pour/P ne_pas/ADV mourir/VINF de/P faim/NC ,/PONCT ce/PRO qui/PROREL peut/V nous/CLO rendre/VINF jaloux/ADJ ,/PONCT etc/ADV ./PONCT Nos/DET instincts/NC d’/ADJ animaux/NC sociaux/ADJ nous/CLO conduisent/V aussi/ADV à/P rechercher/VINF la/DET compagnie/NC d’/P+D autres/ADJ humains/NC ./PONCT Mais/CC les/DET machines/NC intelligentes/ADJ n’/NC auront/V aucune/DET raison/NC de/P posséder/VINF ces/DET pulsions/NC et/CC instincts/NC ./PONCT Pour/P qu’/NC elles/CLS les/CLO aient/VS ,/PONCT il/CLS faudrait/V que/CS leurs/DET concepteurs/NC les/DET construisent/NC explicitement/V ./PONCT Les/DET machines/NC intelligentes/ADJ du/P+D futur/NC auront/V des/DET sentiments/NC ,/PONCT des/DET plaisirs/NC ,/PONCT des/DET peurs/NC ,/PONCT et/CC des/P+D valeurs/NC morales/ADJ ./PONCT Ces/DET valeurs/NC seront/V une/DET combinaison/NC de/P comportements/NC ,/PONCT d’/DET instinct/NC et/CC de/P pulsions/NC programmés/VPP avec/P des/DET comportements/NC appris/ADJ ./PONCT Dans/P quelques/DET décennies/NC ,/PONCT quand/CS nous/CLS pourrons/V peut-être/ADV penser/VINF à/P concevoir/VINF des/DET machines/NC réellement/ADV intelligentes/ADJ ,/PONCT nous/CLS devrons/V répondre/VINF à/P la/DET question/NC de/P comment/ADVWH aligner/VINF les/DET valeurs/NC des/P+D machines/NC avec/P les/DET valeurs/NC morales/ADJ humaines/ADJ ./PONCT Mais/CC c’/CLS est/V un/DET futur/NC lointain/ADJ où/PROREL l’/PROREL on/CLS pourra/V donner/VINF de/P l’/DET autonomie/NC aux/P+D machines/NC ./PONCT D’_ici_là/ADV ,/PONCT les/DET machines/NC seront/V certes/ADV intelligentes/ADJ ,/PONCT mais/CC pas/ADV autonomes/ADJ ./PONCT Elles/CLS ne/ADV seront/V pas/ADV à_même/ADV de/P définir/VINF leurs/DET propres/ADJ buts/NC et/CC motivations/NC ./PONCT L’/DET ordinateur/NC de/P votre/DET voiture/NC s’/P en/CLO tiendra/V à/P conduire/VINF votre/DET voiture/NC en/P toute/DET sécurité/NC ./PONCT L’/DET IA/NPP sera/V un/DET amplificateur/NC de/P notre/DET intelligence/NC ,/PONCT et/CC non/ADV un/DET substitut/NC pour/P celle-ci/PRO ./PONCT Malgré/P les/DET déclarations/NC de/P certaines/DET personnalités/NC ,/PONCT le/DET scénario/NC à/P la/DET Terminator/NPP est/V immensément/ADV improbable/ADJ ./PONCT Tout_d’_abord/ADV ,/PONCT il/CLS faut/V garder/VINF à/P l’/DET esprit/NC que/CS l’/DET apparition/NC de/P l’/NC IA/NPP ne/ADV sera/V pas/ADV un/DET événement/NC singulier/ADJ ,/PONCT ni/CC le/DET fait/NC d’/P un/DET groupe/NC isolé/ADJ ./PONCT Le/DET progrès/NC de/P l’/NC IA/NPP sera/V progressif/ADJ et/CC ouvert/NC ./PONCT Comprendre/VINF l’/DET intelligence/NC est/V une/DET des/P+D grandes/ADJ questions/NC scientifiques/ADJ de/P notre/DET temps/NC ./PONCT Aucune/DET organisation/NC ,/PONCT si/CS puissante/ADJ soit/VS -elle/CLS ,/PONCT ne/ADV peut/V résoudre/VINF ce/DET problème/NC en/P isolation/NC ./PONCT La/DET conception/NC de/P machines/NC intelligentes/ADJ nécessitera/V la/DET collaboration/NC ouverte/ADJ de/P la/DET communauté/NC de/P la/DET recherche/NC entière/ADJ ./PONCT Faut/V -il/CLS avoir_peur_de/VINF l’/DET intelligence/NC artificielle/ADJ ?/PONCT L’/DET IA/NC n’/ADJ éliminera/V donc/ADV pas/ADV l’/DET humanité/NC de/P sa/DET propre/ADJ initiative/NC ./PONCT Mais/CC comme/P toute/DET technologie/NC puissante/ADJ ,/PONCT l’/DET IA/NPP peut/V être/VINF utilisée/VPP pour/P le/DET bénéfice/NC de/P l’/DET humanité/NC entière/ADJ ou/CC pour/P le/DET bénéfice/NC d’/P un/DET petit/ADJ nombre/NC aux/P+D dépens/NC du/P+D plus/ADV grand/ADJ nombre/NC ./PONCT L’/DET émergence/NC de/P l’/NC AI/NPP va/V sans_doute/ADV déplacer/VINF des/DET métiers/NC ./PONCT Mais/CC elle/CLS va/V aussi/ADV sauver/VINF des/DET vies/NC (/PONCT par/P la/DET sécurité/NC routière/ADJ et/CC la/DET médecine/NC )/PONCT ./PONCT Elle/CLS va/V très/ADV probablement/ADV s’/P accompagner/VINF d’/P une/DET croissance/NC de/P la/DET production/NC de/P richesses/NC par/P habitant/NC ./PONCT La/DET question/NC pour/P les/DET instances/NC dirigeantes/ADJ est/V comment/ADVWH distribuer/VINF ces/DET nouvelles/ADJ richesses/NC ,/PONCT et/CC comment/V former/VINF les/DET travailleurs/NC déplacés/VPP aux/P+D nouveaux/ADJ métiers/NC créés/VPP par/P le/DET progrès/NC technologique/ADJ ./PONCT C’/NC est/V une/DET question/NC politique/ADJ et/CC non/ADV technologique/ADJ ./PONCT C’/NC est/V une/DET question/NC qui/PROREL n’/CLO est/V pas/ADV nouvelle/ADJ :/PONCT l’/DET effet/NC du/P+D progrès/NC technologique/ADJ sur/P le/DET marché/NC du/P+D travail/NC existe/V depuis/P la/DET révolution/NC industrielle/ADJ ./PONCT L’/DET émergence/NC de/P l’/NC IA/NPP n’/NC est/V qu’/P un/DET symptôme/NC de/P l’/DET accélération/NC du/P+D progrès/NC technologique/ADJ ./PONCT Yann/NPP LeCun/NPP