1
00:00:15,200 --> 00:00:19,119
Kontrole przedłużone.

2
00:00:19,160 --> 00:00:21,559
Do 4 października
na granicy z Litwą i Niemcami.

3
00:00:21,600 --> 00:00:22,799
Kancelaria w komplecie.

4
00:00:22,840 --> 00:00:25,199
Wszyscy ludzie
prezydenta Nawrockiego.

5
00:00:25,240 --> 00:00:33,399
Złoto siatkarzy.
3:0 i Polacy najlepsi.

6
00:00:45,240 --> 00:00:48,399
Dobry wieczór, Marek Czyż,
zapraszam na 19:30.

7
00:00:48,440 --> 00:00:52,479
Na zachodzie bez zmian.
Konkretnie do 4 października.

8
00:00:52,520 --> 00:00:55,879
Minister Marcin Kierwiński przedłuża
kontrole na zachodniej granicy

9
00:00:55,920 --> 00:00:57,679
podobnie jak na granicy z Litwą,

10
00:00:57,720 --> 00:01:00,159
bo to tam przeniosły się
migracyjne szlaki

11
00:01:00,200 --> 00:01:03,919
po uszczelnieniu granicy
z Białorusią.

12
00:01:03,960 --> 00:01:06,839
Od momenty przywrócenia kontroli
w lipcu skontrolowano

13
00:01:06,880 --> 00:01:10,199
na obu granicach
prawie pół miliona osób.

14
00:01:10,240 --> 00:01:14,239
Kinga Dziuba pracuje w sklepie
w Słubicach na granicy z Niemcami.

15
00:01:14,280 --> 00:01:17,679
Na początku lipca,
gdy wprowadzano kontrole,

16
00:01:17,720 --> 00:01:22,039
miała mniejsze obawy przed nimi
niż przed imigrantami.

17
00:01:22,080 --> 00:01:25,319
Będziemy mieć mniejszy ruch,
mniejszy utarg, ale wydaje mi się,

18
00:01:25,360 --> 00:01:29,119
że kontrole
są jak najbardziej potrzebne.

19
00:01:29,160 --> 00:01:33,159
Dziś, gdy już zobaczyła,
czym kontrole skutkują,

20
00:01:33,200 --> 00:01:37,839
że miasto tonie w korkach,
podchodzi do nich z większą rezerwą.

21
00:01:37,880 --> 00:01:42,199
Utrudniają nam trochę
poruszanie się po mieście

22
00:01:42,240 --> 00:01:47,439
i mniejsze są obroty w firmach,
tak że jest to trochę problem.

23
00:01:47,480 --> 00:01:50,479
Problem zwłaszcza dla branży
logistycznej i transportowej.

24
00:01:50,520 --> 00:01:54,519
Północna Izby Gospodarcza
w Szczecinie dostaje wiele sygnałów
od przedsiębiorców

25
00:01:54,560 --> 00:01:56,679
i szuka rozwiązań.

26
00:01:56,720 --> 00:01:59,319
Przedsiębiorcy,
którzy stale przekraczają granicę,

27
00:01:59,360 --> 00:02:02,399
powinni mieć takie dokumenty,

28
00:02:02,440 --> 00:02:08,039
na podstawie których szybciej
powinni tą granicę przekraczać.

29
00:02:08,080 --> 00:02:09,639
Kontrole jednym przeszkadzają,

30
00:02:09,680 --> 00:02:14,159
innym dają poczucie bezpieczeństwa.

31
00:02:14,200 --> 00:02:17,799
W jakimś sposobie zatrzymują
napływ tych imigrantów do Polski.

32
00:02:17,840 --> 00:02:23,639
To jest dobre,
jeśli chodzi o kwestie imigrantów.

33
00:02:23,680 --> 00:02:27,679
Mieszkańcy Zgorzelca,
na drugim końcu zachodniej granicy,
są kontrolami zmęczeni.

34
00:02:27,720 --> 00:02:32,559
Co trzeci pracuje
po niemieckiej stronie
i jest klientem tamtych sklepów.

35
00:02:32,600 --> 00:02:35,719
Z kolei co piąty klient sklepów
po polskiej stronie to Niemiec.

36
00:02:35,760 --> 00:02:38,559
Na rynku przecież
ilu było tych Niemców,

37
00:02:38,600 --> 00:02:41,719
po tych kauflandach, wszędzie,
teraz się to bardzo pomniejszyło,

38
00:02:41,760 --> 00:02:43,439
Niemcy się boją.

39
00:02:43,480 --> 00:02:47,639
Ludzie byli przyzwyczajeni
do swobodnego przemieszczania się
z jednej strony na drugą.

40
00:02:47,680 --> 00:02:51,999
Teraz muszą się liczyć z korkami
i złą atmosferą.

41
00:02:52,040 --> 00:02:58,679
Niemcy kontrolują granicę
od dwóch lat.

42
00:02:58,720 --> 00:03:04,159
Migranci podążali często szlakiem
łotewsko-litewsko-białoruskim.

43
00:03:04,200 --> 00:03:09,559
Dlatego granica z Niemcami
nie jest jedyną unijną kontrolowaną
przez Polskę.

44
00:03:09,600 --> 00:03:14,399
Druga to ta z Litwą,
gdzie jest 13 punktów kontroli.

45
00:03:14,440 --> 00:03:17,839
Początkowo miało to trwać
do 5 sierpnia -
jest decyzja o przedłużeniu.

46
00:03:17,880 --> 00:03:19,679
Kolejne 60 dni do 4 października.

47
00:03:19,720 --> 00:03:23,959
We wrześniu
będziemy podejmować decyzje

48
00:03:24,000 --> 00:03:27,239
w oparciu o dane,
które będzie nam dostarczała
straż graniczna.

49
00:03:27,280 --> 00:03:29,799
Ze Strażą Graniczną
współpracuje policja i wojsko.

50
00:03:29,840 --> 00:03:33,479
W ciągu niespełna miesiąca
sprawdzonych zostało
prawie pół miliona osób.

51
00:03:33,520 --> 00:03:35,639
Ponad połowa na granicy z Niemcami.

52
00:03:35,680 --> 00:03:37,479
Jeśli chodzi
o uproszczoną readmisję,

53
00:03:37,520 --> 00:03:39,719
Polska przyjęła z Niemiec
ponad 80 osób,

54
00:03:39,760 --> 00:03:43,439
przekazała 6,
a na Litwę niemal 50.

55
00:03:43,480 --> 00:03:48,079
Straż graniczna odmówiła
wjazdu do Polski 185 cudzoziemcom -
większości na granicy z Niemcami.

56
00:03:48,120 --> 00:03:50,039
Tylko w Zgorzelcu
nie wpuszczono 17 osób.

57
00:03:50,080 --> 00:03:52,479
Najczęściej z powodu braku
wymaganych dokumentów.

58
00:03:52,520 --> 00:03:55,719
Byli to obywatele między innymi
Pakistanu, Mołdawii oraz Syrii.

59
00:03:55,760 --> 00:03:58,719
Burmistrz Zgorzelca uważa,
że to dla mieszkańców uciążliwe,

60
00:03:58,760 --> 00:04:02,119
a w skuteczność kontroli
po obu stronach niemieckiej granicy
wątpi.

61
00:04:02,160 --> 00:04:06,359
Nikt nie stoi dwie godziny w korku
po to, żeby mieć skontrolowane auto
przez służby,

62
00:04:06,400 --> 00:04:11,759
wioząc nielegalnych imigrantów.

63
00:04:11,800 --> 00:04:16,119
Wystarczy ich wysadzić kawałek dalej,
w parku, i przejdą
po płytkiej Nysie Łużyckiej.

64
00:04:16,160 --> 00:04:20,719
Szef MSW zaznacza,
że są konkretne efekty kontroli.

65
00:04:20,760 --> 00:04:23,879
W minionym tygodniu
spektakularna akcja SG,
policji, wojska.

66
00:04:23,920 --> 00:04:25,959
11 obywateli Somalii
i 2 obywateli Sudanu

67
00:04:26,000 --> 00:04:27,159
zawróconych na Litwę.

68
00:04:27,200 --> 00:04:29,639
Więc widać,
że te kontrole przynoszą rezultaty.

69
00:04:29,680 --> 00:04:31,119
Widać sens tego, co robimy.

70
00:04:31,160 --> 00:04:38,279
Stąd decyzja
o przedłużeniu tych działań.

71
00:04:38,320 --> 00:04:40,399
Wszyscy ludzie prezydenta
już pod parą,

72
00:04:40,440 --> 00:04:44,559
gabinet prawie w komplecie,
zaprzysiężenie w środę.

73
00:04:44,600 --> 00:04:49,519
Kandydatem był obywatelskim,
ale partyjny pierwiastek
ma swoje ważne miejsce w pałacu.

74
00:04:49,560 --> 00:04:52,399
Z samego jądra PiS-u
znajdą tam pracę Zbigniew Bogucki,

75
00:04:52,440 --> 00:04:55,319
Paweł Szefernaker, Marcin Przydacz,
Adam Andruszkiewicz.

76
00:04:55,360 --> 00:04:56,759
Są też inne postacie.

77
00:04:56,800 --> 00:05:02,479
Nie wiadomo, czy nobliwe,
ale z pewnością interesujące.

78
00:05:02,520 --> 00:05:05,199
To teraz pożądane zdjęcie.

79
00:05:05,240 --> 00:05:08,199
Pałac Prezydencki w tym tygodniu
będzie w centrum uwagi.

80
00:05:08,240 --> 00:05:10,239
W środę wprowadzi się
tu Karol Nawrocki,

81
00:05:10,280 --> 00:05:13,759
który właśnie skończył
kompletować swój gabinet.

82
00:05:13,800 --> 00:05:16,719
Do Sławomira Cenckiewicza,
a także polityków PiS

83
00:05:16,760 --> 00:05:20,199
- Pawła Szefernakera,
Zbigniewa Boguckiego
i Adama Andruszkiewicza -

84
00:05:20,240 --> 00:05:26,599
dołączył właśnie
ksiądz Jarosław Wąsowicz,
który ma zostać kapelanem prezydenta.

85
00:05:26,640 --> 00:05:35,679
Karol Nawrocki,
ogłaszając jego nominację,
napisał tak.

86
00:05:35,720 --> 00:05:39,359
Ostatnio znany jako kapelan kibiców.

87
00:05:39,400 --> 00:05:42,519
I organizator takich pielgrzymek
na Jasną Górę.

88
00:05:42,560 --> 00:05:47,599
To ostatnia, ze stycznia tego roku,
z udziałem Karola Nawrockiego.

89
00:05:47,640 --> 00:05:52,799
Podczas spotkania z nim
na Jasnej Górze padły takie hasła.

90
00:05:52,840 --> 00:05:57,639
Raz sierpem, raz młotem,
czerwoną hołotę!

91
00:05:57,680 --> 00:06:01,519
Na które ani przyszły prezydent,
ani jego przyszły kapelan
nie zareagowali.

92
00:06:01,560 --> 00:06:04,839
Te nominacje pokazują,
z jakiego środowiska
Nawrocki się wywodzi,

93
00:06:04,880 --> 00:06:06,959
kim się będzie wspierał
w tej kancelarii.

94
00:06:07,000 --> 00:06:08,799
Dla mnie to jest zawstydzające.

95
00:06:08,840 --> 00:06:11,679
Rządzący wskazują
na znajomości prezydenckiego kapelana

96
00:06:11,720 --> 00:06:14,759
z trójmiejskim półświatkiem
i takie zdjęcia.

97
00:06:14,800 --> 00:06:18,919
Tu z Olgierdem L., pseudonim Olo,
skazanym za sutenerstwo
i pobicie policjanta,

98
00:06:18,960 --> 00:06:23,719
tu - z neonazistą Grzegorzem H,
o pseudonimie Śledziu.

99
00:06:23,760 --> 00:06:27,359
Obściskiwał się z faszystami,
którzy mieli wytatuowane
podobizny Hitlera.

100
00:06:27,400 --> 00:06:30,319
To wszystko jest bardzo niepokojące.

101
00:06:30,360 --> 00:06:36,479
Ma też zdjęcia,
w których pokazuje środkowy palec.

102
00:06:36,520 --> 00:06:40,399
Chodzi o tę fotografię,
na której ksiądz wyraża opinię
o Gazecie Wyborczej.

103
00:06:40,440 --> 00:06:42,239
Politykom PiS to nie przeszkadza.

104
00:06:42,280 --> 00:06:44,359
Kapelan jest
wielkim patriotą polskim,

105
00:06:44,400 --> 00:06:46,359
nie ma co do tego
żadnych wątpliwości,

106
00:06:46,400 --> 00:06:48,039
wie to zapewne Karol Nawrocki.

107
00:06:48,080 --> 00:06:52,719
I nikt mu nie powinien
meblować gabinetu.

108
00:06:52,760 --> 00:06:56,599
Kilka lat temu
ksiądz Jarosław Wąsowicz zasłynął
z bożonarodzeniowego wpisu,

109
00:06:56,640 --> 00:06:59,479
w którym życzył Polski bez KOD-u,
fałszywych autorytetów,

110
00:06:59,520 --> 00:07:03,999
płatnych zdrajców
i Europy bez multi-kulti, islamistów,
lewaków i poprawności politycznej.

111
00:07:04,040 --> 00:07:05,479
Chciałby pan takiej Polski?

112
00:07:05,520 --> 00:07:09,559
Myślę, że dla Lewicy w Polsce
jest miejsce na scenie politycznej
i zawsze będzie.

113
00:07:09,600 --> 00:07:12,279
To dlaczego kapelanem prezydenta
zostaje człowiek,

114
00:07:12,320 --> 00:07:14,799
który za to się modli,
który tego sobie życzył?

115
00:07:14,840 --> 00:07:17,519
Ponieważ kapłani też mają prawo
do swoich poglądów,

116
00:07:17,560 --> 00:07:20,199
jeśli są
przeciwko polityce lewicowej.

117
00:07:20,240 --> 00:07:23,599
Ale tu nie chodzi
o szeregowego księdza -
podkreślają rządzący.

118
00:07:23,640 --> 00:07:29,799
Kiedy mamy w Polsce
wzrost nastrojów rasistowskich,
ksenofobicznych,

119
00:07:29,840 --> 00:07:40,479
wywołanych przez skrajną prawicę,
to otaczanie się takimi ludźmi
jest bardzo niepokojące.

120
00:07:40,520 --> 00:07:44,479
Lewica przypomina te obietnice
Karola Nawrockiego.

121
00:07:44,520 --> 00:07:46,959
Skończy się wojna polsko-polska.

122
00:07:47,000 --> 00:07:49,639
Z początku jego kampanii.

123
00:07:49,680 --> 00:07:52,999
Dziś kropkę nad i do tych słów
postawił Jarosław Kaczyński.

124
00:07:53,040 --> 00:07:57,359
Ta niezwykle niszcząca Polskę
wojna trwa. Musimy ją zakończyć.

125
00:07:57,400 --> 00:08:01,279
Ale drogą do tego jest
nasze zwycięstwo, proszę państwa,
nasze zwycięstwo.

126
00:08:01,320 --> 00:08:05,039
Te słowa według rządzących
potwierdzają to,

127
00:08:05,080 --> 00:08:08,759
że słowa o szukaniu narodowej zgody
były tylko kampanijnym chwytem.

128
00:08:08,800 --> 00:08:12,879
Jest też zapowiedź tego,
kim będzie otaczał się
przyszły prezydent Nawrocki.

129
00:08:12,920 --> 00:08:16,799
Ludźmi skrajnymi,
ludźmi nieprzejednanymi,
ludźmi zamkniętymi,

130
00:08:16,840 --> 00:08:21,919
bez możliwości dialogu z kimkolwiek,
bardzo smutne.

131
00:08:21,960 --> 00:08:23,959
Takie mam dziwne wrażenie,

132
00:08:24,000 --> 00:08:27,879
że jeszcze zatęsknimy
za panem Andrzejem.

133
00:08:27,920 --> 00:08:34,279
Zaprzysiężenie Karola Nawrockiego -
w środę.

134
00:08:34,320 --> 00:08:38,239
Nie mogę zrozumieć decyzji
jednego z prokuratorów
o zatrzymaniu policjantów,

135
00:08:38,280 --> 00:08:42,719
którzy ujęli sprawcę przestępstwa -
mówi minister sprawa wewnętrznych

136
00:08:42,760 --> 00:08:46,599
i chce wyjaśnień
od ministra sprawiedliwości
w sprawie tragedii sprzed lat.

137
00:08:46,640 --> 00:08:53,959
Użycie przez policję
narzędzi przymusu ma swój regulamin,

138
00:08:54,000 --> 00:08:59,319
ale czy tak skomplikowany,
że w interpretacji
da się zaszyć ryzyko nadużyć?

139
00:08:59,360 --> 00:09:02,079
Uciekał autem i pieszo.

140
00:09:02,120 --> 00:09:08,519
W Twardogórze na Dolnym Śląsku
policyjna kontrola zakończyła się
pościgiem i strzałami ostrzegawczymi.

141
00:09:08,560 --> 00:09:13,239
Okazało się, że w pojeździe
miał środki odurzające.

142
00:09:13,280 --> 00:09:16,359
Tester narkotykowy wykazał,
że ma on je w swoim organizmie.

143
00:09:16,400 --> 00:09:19,999
W Węgleszynie w Świętokrzyskiem
mężczyzna groził sąsiadom
metalową rurą.

144
00:09:20,040 --> 00:09:22,719
Nie reagował na polecenia -
policjanci użyli broni.

145
00:09:22,760 --> 00:09:25,199
Ranny trafił do szpitala.

146
00:09:25,240 --> 00:09:28,279
Widziałem, jak ten gościu
do nich tam z tą rurką.

147
00:09:28,320 --> 00:09:31,799
Było słychać, ale uciekał
i pałę miał na policjantów.

148
00:09:31,840 --> 00:09:35,959
W Sosnowcu interwencja zakończyła się
śmiercią napastnika.

149
00:09:36,000 --> 00:09:38,799
Na nagraniu widać, jak rusza
z niebezpiecznym przedmiotem

150
00:09:38,840 --> 00:09:43,279
na policjantów.

151
00:09:43,320 --> 00:09:47,359
Trwa śledztwo -
prokuratura sprawdza, czy nie doszło
do przekroczenia uprawnień.

152
00:09:47,400 --> 00:09:49,559
Policjanci wydawali
jednoznaczne polecenia,

153
00:09:49,600 --> 00:09:51,039
a mężczyzna nie reagował.

154
00:09:51,080 --> 00:09:56,399
Kontynuował atak,
więc zastosowali środki adekwatne,
jakie uznali za stosowne.

155
00:09:56,440 --> 00:09:58,559
Zgodnie z prawem
broń to ostateczność.

156
00:09:58,600 --> 00:10:00,799
Tylko gdy inne środki zawodzą.

157
00:10:00,840 --> 00:10:04,759
A każda kula to odpowiedzialność.

158
00:10:04,800 --> 00:10:08,679
Ale nie zawsze wygląda
to jak z instrukcji.

159
00:10:08,720 --> 00:10:11,519
W tej interwencji
broni użyto na stacji paliw.

160
00:10:11,560 --> 00:10:13,799
Bez zabezpieczenia otoczenia,
bez kontroli.

161
00:10:13,840 --> 00:10:15,639
Są braki kadrowe w policji.

162
00:10:15,680 --> 00:10:21,599
Policjant, który idzie do służby,
nie ma czasu na szkolenie.

163
00:10:21,640 --> 00:10:29,399
Jeżeli chodzi
o szkolenie strzeleckie,

164
00:10:29,440 --> 00:10:31,839
następny problem dochodzi -
to kwestia kosztów.

165
00:10:31,880 --> 00:10:33,119
Każdy nabój kosztuje.

166
00:10:33,160 --> 00:10:34,559
To nie wyjątek.

167
00:10:34,600 --> 00:10:37,799
Zdaniem ekspertów
brakuje nie tylko ćwiczeń,
ale też dowodzenia.

168
00:10:37,840 --> 00:10:39,519
Widać to w emocjach i chaosie.

169
00:10:39,560 --> 00:10:40,679
Przejaw niekompetencji,

170
00:10:40,720 --> 00:10:42,719
przejaw działania pod wpływem emocji,

171
00:10:42,760 --> 00:10:45,919
a nie poprzez wkodowaną
metodykę postępowania.

172
00:10:45,960 --> 00:10:49,039
Tam nie było nikogo,
kto by dowodził, i to jest szokujące.

173
00:10:49,080 --> 00:10:51,959
Policyjne środowisko zmaga się też
z innym problem.

174
00:10:52,000 --> 00:10:55,639
Czterej policjanci usłyszeli zarzuty
za interwencję sprzed sześciu lat.

175
00:10:55,680 --> 00:10:59,359
Chodzi o zatrzymanie
sprawcy zabójstwa
na jednej z warszawskich plebanii.

176
00:10:59,400 --> 00:11:01,839
Prokuratura twierdzi -
użyli siły nieadekwatnie.

177
00:11:01,880 --> 00:11:07,599
Minister Kierwiński zapowiada
interwencję.

178
00:11:13,160 --> 00:11:15,599
Jest to skandaliczna decyzja
pana prokuratora,

179
00:11:15,640 --> 00:11:22,999
który po 6 latach zorientował się,
że policjanci naruszyli prawo.

180
00:11:23,040 --> 00:11:26,879
W naszej ocenie
to jest gorsze traktowanie policjanta
niż każdego obywatela.

181
00:11:26,920 --> 00:11:30,519
Prokuratura informuje,
że zarzuty postawiono
na podstawie opinii biegłych,

182
00:11:30,560 --> 00:11:38,039
którzy wskazali na rażące błędy
podczas policyjnego zatrzymania.

183
00:11:38,080 --> 00:11:42,279
Za chwilę o złocie
dla naszych siatkarzy,
a potem jeszcze...

184
00:11:42,320 --> 00:11:44,359
Młodzi z papieżem.

185
00:11:44,400 --> 00:11:47,799
Porusza on coś w duszach nas,
młodych ludzi.

186
00:11:47,840 --> 00:11:51,799
Byście uczynili ze swojego życia
coś wielkiego.

187
00:11:51,840 --> 00:11:54,159
Powroty z emigracji.

188
00:11:54,200 --> 00:11:56,759
Dawny Wschód
teraz jest nowym Zachodem.

189
00:11:56,800 --> 00:12:01,439
Polska nabrała tempa
i jakby przegoniła Niemcy.

190
00:12:01,480 --> 00:12:09,679
Bociany pod nadzorem.

191
00:12:09,720 --> 00:12:13,759
To są technologie takie,
których nawet w medycynie ludzkiej
jeszcze nie stosuje.

192
00:12:13,800 --> 00:12:17,159
Współczesna nauka nic nam nie mówi,
czy bociany mają przyjaciół.

193
00:12:17,200 --> 00:12:21,239
Polscy siatkarze w chińskim Ningbo
pokonali Włochów
i zdobyli złoto Ligi Narodów.

194
00:12:21,280 --> 00:12:25,359
Zwycięstwo było wyjątkowe,
bo Biało-Czerwoni w trzech meczach
turnieju finałowego

195
00:12:25,400 --> 00:12:30,759
nie stracili nawet seta.

196
00:12:30,800 --> 00:12:34,479
Po wygranej
w półfinale z Brazylią 3:0
nasi siatkarze nie zwolnili tempa

197
00:12:34,520 --> 00:12:37,839
i w pięknym stylu pokonali Włochów,
aktualnych mistrzów świata.

198
00:12:37,880 --> 00:12:41,959
Wygrali w trzech setach
i od samego początku spotkania
narzucili swój rytm gry,

199
00:12:42,000 --> 00:12:49,999
imponując siłą ataku,
pewnością na zagrywce
i solidnością bloku.

200
00:12:50,040 --> 00:12:54,399
Żaden polityk nie ma startu
do tego pana,

201
00:12:54,440 --> 00:12:57,119
bo na nikogo z nich
nie czeka milion młodych ludzi,

202
00:12:57,160 --> 00:12:59,399
by usłyszeć i wysłuchać.

203
00:12:59,440 --> 00:13:01,839
Papież Leon XIV spotkał się
z młodzieżą w Rzymie

204
00:13:01,880 --> 00:13:04,279
i rozmawiał o życiu,
które ma sens tylko wtedy,

205
00:13:04,320 --> 00:13:06,999
gdy człowiek chce uczynić z niego
coś wartościowego.

206
00:13:07,040 --> 00:13:13,599
A jego wartość jest w braterstwie,
pokoju i człowieczeństwie.

207
00:13:13,640 --> 00:13:19,959
Milion młodych ludzi powitało
Leona XIV na kampusie uniwersyteckim
Tor Vergata w Rzymie.

208
00:13:20,000 --> 00:13:25,839
Większość spędziła tu całą noc.

209
00:13:25,880 --> 00:13:28,319
Był pięciominutowy deszcz,
trochę nas wystraszył.

210
00:13:28,360 --> 00:13:34,359
By usłyszeć te słowa.

211
00:13:34,400 --> 00:13:39,919
W ten sposób Leon XIV rozpoczął
swoje pierwsze wielkie spotkanie
z młodym pokoleniem katolików.

212
00:13:39,960 --> 00:13:43,839
W trzech językach:
włoskim, hiszpańskim i angielskim,
mówił o ludzkim życiu,

213
00:13:43,880 --> 00:13:48,599
które przypomina łąkę kwietną:
nieustannie się odnawiającą,
nawet w zimie tętniącą energią.

214
00:13:48,640 --> 00:13:50,199
I my do tego jesteśmy stworzeni.

215
00:13:50,240 --> 00:13:53,719
Nie do życia, w którym wszystko
jest oczywiste i niezmienne,

216
00:13:53,760 --> 00:14:00,799
ale do egzystencji, która nieustannie
odradza się w darze, w miłości.

217
00:14:00,840 --> 00:14:03,279
Papież mówił też
o dążeniu do szczęścia,

218
00:14:03,320 --> 00:14:07,439
poczucia spełnienia
i wyzwoleniu z nudy i przeciętności.

219
00:14:07,480 --> 00:14:10,599
I cytował swoich poprzedników,
Franciszka oraz Jana Pawła II.

220
00:14:10,640 --> 00:14:12,799
Naszą nadzieją jest Jezus.

221
00:14:12,840 --> 00:14:18,799
To on, jak mówił Jan Paweł II,
wzbudza w was pragnienie,

222
00:14:18,840 --> 00:14:23,879
byście uczynili ze swojego życia
coś wielkiego,

223
00:14:23,920 --> 00:14:27,679
by dążyć
do doskonalenia samych siebie
i społeczeństwa,

224
00:14:27,720 --> 00:14:33,919
czyniąc je bardziej ludzkim
i braterskim.

225
00:14:33,960 --> 00:14:39,479
A włoska prasa już w sobotę pisała,
że entuzjazm przed niedzielną mszą
jest taki sam jak ćwierć wieku temu

226
00:14:39,520 --> 00:14:41,559
podczas spotkania z polskim papieżem.

227
00:14:41,600 --> 00:14:46,119
Bo w niespełna trzy miesiące
Leon XIV zdołał podbić
serca młodzieży.

228
00:14:46,160 --> 00:14:49,479
Porusza on coś w duszach nas,
młodych ludzi.

229
00:14:49,520 --> 00:14:52,279
Podoba mi się nowy papież.

230
00:14:52,320 --> 00:14:55,839
Emanuje energią,
która jest nadzieją
dla nas wszystkich.

231
00:14:55,880 --> 00:15:01,559
A nie był to jedyny polski akcent
podczas mszy kończącej
Jubileusz Młodości.

232
00:15:01,600 --> 00:15:04,279
Na scenie Tor Vergata
obok Leona XIV stanęła Polka.

233
00:15:04,320 --> 00:15:08,119
I zabrała głos
podczas modlitwy wiernych.

234
00:15:08,160 --> 00:15:12,879
Niech Bóg zgody prowadzi
rządzących drogami pokoju,

235
00:15:12,920 --> 00:15:16,799
by ustały okrucieństwa wojen
i aby budowano świat sprawiedliwy
i braterski.

236
00:15:16,840 --> 00:15:19,759
Do Rzymu młodzi katolicy przyjechali
w środku wakacji.

237
00:15:19,800 --> 00:15:23,999
Są jednak pewni: było warto
poświęcić rozrywkę dla modlitwy.

238
00:15:24,040 --> 00:15:27,119
Bo zobaczyli Kościół,
który daje im nadzieję
na lepsze jutro.

239
00:15:27,160 --> 00:15:29,639
To jest Kościół, który się jednoczy,

240
00:15:29,680 --> 00:15:32,199
Kościół entuzjastyczny,
który ma dużo energii,

241
00:15:32,240 --> 00:15:33,559
którą chce pokazać światu.

242
00:15:33,600 --> 00:15:42,559
Szczęśliwej drogi.

243
00:15:42,600 --> 00:15:47,079
A droga ta prowadzi do Seulu,
gdzie w 2027 roku odbędą się
kolejne Światowe Dni Młodzieży.

244
00:15:47,120 --> 00:15:58,759
Ich hasło brzmi:
Odwagi. Ja zwyciężyłem świat.

245
00:15:58,800 --> 00:16:03,839
W wojnie Izraela z Hamasem
głód staje się bronią
i używają jej obie strony.

246
00:16:03,880 --> 00:16:09,879
Hamas wywiera presję na Izrael,
publikując nagrania
prawie zagłodzonych zakładników,

247
00:16:09,920 --> 00:16:13,719
Izrael nie odpuszcza w strefie Gazy
i głodzi jej mieszkańców,
utrudniając pomoc humanitarną.

248
00:16:13,760 --> 00:16:17,679
Administracja Trumpa twierdzi,
że ma dobry plan na pokój,

249
00:16:17,720 --> 00:16:23,559
ale Izrael chce podbić Gazę,
a Hamas żąda państwa ze stolicą
w Jerozolimie.

250
00:16:23,600 --> 00:16:28,679
Głodny i zdesperowany.
Żyje w wąskim tunelu
przetrzymywany przez Hamas.

251
00:16:28,720 --> 00:16:30,959
Od 666 dni.

252
00:16:31,400 --> 00:16:34,919
Nie jadłem od kilku dni.
Od miesięcy jestem w naprawdę
trudnej sytuacji.

253
00:16:34,960 --> 00:16:37,439
Jest mało jedzenia.
Dostaję mało wody.

254
00:16:37,480 --> 00:16:39,239
Zobaczcie, jaki jestem chudy.

255
00:16:39,280 --> 00:16:43,119
Ewitar pokazuje zapisaną
na kartce listę swoich posiłków.

256
00:16:43,160 --> 00:16:46,959
Wynika z niej, że dostaje
głównie soczewicę. Albo nic.

257
00:16:47,000 --> 00:16:49,559
Na jednym z ujęć usiłuje wykopać dół.

258
00:16:49,600 --> 00:16:54,079
Kopię swój własny grób.
Codziennie moje ciało staje się
coraz słabsze.

259
00:16:54,120 --> 00:16:56,439
Sądzę, że tu zostanę pochowany.

260
00:16:56,480 --> 00:17:03,639
Nagranie opublikował Hamas.
Zaraz potem na ulice Tel Awiwu
wyszło ponad 60 tysięcy ludzi.

261
00:17:04,360 --> 00:17:10,279
Widok mojego starszego brata
w tej niewyobrażalnej sytuacji
doprowadza mnie do szaleństwa.

262
00:17:10,320 --> 00:17:12,719
Mama jest załamana,
nie może żyć.

263
00:17:12,760 --> 00:17:16,239
Tata słyszy twój głos
w nocy i nie może spać.

264
00:17:17,080 --> 00:17:22,479
To eksperyment głodowy na żywo.
Głodzą go celowo, systematycznie.

265
00:17:23,240 --> 00:17:27,279
O głodzie, cierpieniu i śmierci
mówią też Palestyńczycy.

266
00:17:27,320 --> 00:17:30,079
Wystarczy spojrzeć na te nagrania.

267
00:17:30,120 --> 00:17:35,639
A na tych opublikowanych
przez ONZ widać z kolei
ich desperacką walkę o żywność,

268
00:17:35,680 --> 00:17:38,679
pod kulami izraelskich żołnierzy.

269
00:17:39,440 --> 00:17:45,119
To codzienna próba zdobycia
czegokolwiek do jedzenia,
by przeżyć.

270
00:17:47,200 --> 00:17:52,399
Niech Witkoff przyjedzie tutaj
i zobaczy, co dzieje się
z naszymi dziećmi.

271
00:17:52,440 --> 00:17:56,119
Niech przyjdzie
i zobaczy ludzi umierających z głodu.

272
00:17:56,160 --> 00:17:57,879
Steve Witkoff był w Gazie.

273
00:17:57,920 --> 00:18:00,839
Odwiedził punkt pomocy
humanitarnej wspierany
przez USA i Izrael.

274
00:18:00,880 --> 00:18:04,439
Potem spotkał się z rodzinami
izraelskich zakładników
i przekonywał,

275
00:18:04,480 --> 00:18:07,119
że ma dobry plan
na zakończenie konfliktu.

276
00:18:07,160 --> 00:18:11,599
Tyle że Hamas mówi,
że dopóki nie zostanie utworzone
niepodległe państwo palestyńskie

277
00:18:11,640 --> 00:18:15,279
ze stolicą w Jerozolimie,
broni nie złoży.

278
00:18:15,680 --> 00:18:19,919
Te przerażające filmy Hamasu
to próba wywarcia presji
na Izrael.

279
00:18:19,960 --> 00:18:23,399
A ja z tego miejsca,
z Wzgórza Świątynnego, mówię:

280
00:18:23,440 --> 00:18:26,119
podbijemy i przejmiemy
całą Strefę Gazy.

281
00:18:26,160 --> 00:18:31,199
Zlikwidujemy każdego członka Hamasu,
a resztę zachęcimy
do dobrowolnej emigracji.

282
00:18:31,240 --> 00:18:37,719
Do realizacji tego marzenia,
które wcześniej wydawało się szalone,
może być coraz bliżej.

283
00:18:37,920 --> 00:18:40,319
Netanjahu proponuje aneksję
części Strefy Gazy

284
00:18:40,360 --> 00:18:43,159
w celu udobruchania skrajnie
prawicowego ministra,

285
00:18:43,200 --> 00:18:45,679
jeśli Hamas nie zgodzi się
na porozumienie.

286
00:18:45,720 --> 00:18:48,399
Według doniesień dziennika "Haaretz"
premier Netanjahu,
by udobruchać koalicjantów,

287
00:18:48,440 --> 00:18:50,719
szykuje stopniową formalną aneksję
Strefy Gazy.

288
00:18:50,760 --> 00:18:52,759
Poczynając od strefy buforowej.
Plan miał poznać Donald Trump,

289
00:18:52,800 --> 00:18:54,399
ale nie wyraził
jeszcze na niego zgody.

290
00:18:54,440 --> 00:18:56,799
Presja międzynarodowa
na Tel Awiw rośnie.

291
00:19:04,160 --> 00:19:08,559
To musi być oczywiste dla narodów,
które przeszły wspólnie
przez piekło II wojny światowej.

292
00:19:08,960 --> 00:19:14,039
Do pokoju i pomocy Palestyńczykom
wezwali też uczestnicy
tego marszu w Sydney.

293
00:19:14,080 --> 00:19:17,759
Jednego z wielu,
które dziś odbyły się na świecie.

294
00:19:21,160 --> 00:19:23,919
Ziemia znów się zatrzęsła
na dalekim wschodzie Rosji.

295
00:19:23,960 --> 00:19:26,839
Na Kamczatce, po 600 latach,
obudził się jeden z wulkanów.

296
00:19:26,880 --> 00:19:29,639
Chmura pyłu wzniosła się
na 6 kilometrów.

297
00:19:29,680 --> 00:19:32,919
Naukowcy twierdzą,
że zjawiska mogą mieć
tę samą przyczynę

298
00:19:32,960 --> 00:19:36,759
i wynikać z rosnącej
aktywności sejsmicznej
w regionie.

299
00:19:52,840 --> 00:19:58,079
Przez wiele lat Niemcy były
jednym z głównych celów
polskich imigrantów.

300
00:19:58,640 --> 00:20:02,359
Obecnie Polacy stanowią
trzecią grupę cudzoziemców
w tym kraju

301
00:20:02,400 --> 00:20:03,919
po Ukraińcach i Turkach.

302
00:20:04,160 --> 00:20:08,479
Ale wkrótce sytuacja może się zmienić,
bo już w zeszłym roku
do Polski z Niemiec

303
00:20:08,520 --> 00:20:11,719
wróciło więcej Polaków
niż ich do Niemiec przyjechało.

304
00:20:11,760 --> 00:20:14,519
Ten trend utrzymuje się
też w tym roku.

305
00:20:19,880 --> 00:20:23,039
Siedzimy na walizkach
i szczerze się cieszymy.

306
00:20:23,240 --> 00:20:27,999
Są już prawie spakowani.
Po ponad 20 latach wracają do Polski.

307
00:20:28,200 --> 00:20:34,919
Niemcy jakby stanęły w miejscu,
a Polska nabrała tempa
i jakby przegoniła Niemcy.

308
00:20:37,680 --> 00:20:40,999
Najbardziej narzekają na codzienność.

309
00:20:41,040 --> 00:20:43,719
W Niemczech płacenie
kartą nadal jest przygodą,

310
00:20:43,760 --> 00:20:46,999
bardzo dużo miejsc
w ogóle nie przyjmuje
płatności kartą, króluje gotówka.

311
00:20:47,040 --> 00:20:49,839
E-urzędy, e-recepty
kojarzą się z egzotyką.

312
00:20:49,880 --> 00:20:52,479
Doskwiera im nadmierna biurokracja,

313
00:20:52,520 --> 00:20:55,559
ich zdaniem słynny
niemiecki "ordung"
to już tylko stereotyp.

314
00:20:55,600 --> 00:20:59,959
Od jakichś 12 lat
pod prysznicem nie ma zimnej wody.

315
00:21:00,880 --> 00:21:06,359
O ile w zimnej wodzie
można się umyć,
to we wrzątku jest to trudne.

316
00:21:06,600 --> 00:21:09,279
Ale ja jestem z Polski
i sobie poradzę.

317
00:21:09,320 --> 00:21:13,799
Byli tu różni fachowcy,
jeden wyszedł i powiedział,
że zaraz wróci.

318
00:21:13,840 --> 00:21:16,559
To było, nie wiem,
chyba 8 lat temu.

319
00:21:16,600 --> 00:21:19,559
Wyciągają wnioski.

320
00:21:19,920 --> 00:21:23,599
Dawny Wschód teraz jest
nowym Zachodem.

321
00:21:23,640 --> 00:21:25,519
Nie są wyjątkiem.

322
00:21:25,560 --> 00:21:29,639
W ubiegłym roku z Niemiec do Polski
wyjechało ponad 95 tysięcy osób.

323
00:21:29,680 --> 00:21:35,079
To o niemal 11 tysięcy więcej
niż do Niemiec
w tym czasie przyjechało.

324
00:21:36,080 --> 00:21:39,919
Od lat widzimy, że wysoka
jeszcze 10 lat temu
migracja z Polski

325
00:21:39,960 --> 00:21:42,959
stopniowo słabła i ten trend
się tak wzmacniał,

326
00:21:43,000 --> 00:21:47,679
że po raz pierwszy
od 15 lat w zeszłym roku
saldo migracyjne było ujemne.

327
00:21:47,720 --> 00:21:53,719
Jednocześnie mieliśmy najniższą
od 25 lat liczbę przeprowadzek
z Polski do Niemiec.

328
00:21:53,760 --> 00:21:57,559
Rekordowa liczba Polaków
przyjechała do Niemiec w PRL-u.

329
00:21:57,600 --> 00:22:00,599
Następne fale to czas
po wejściu Polski do Unii

330
00:22:00,640 --> 00:22:04,399
i pełnego otwarcia niemieckiego
rynku pracy w 2011.

331
00:22:04,440 --> 00:22:07,879
Magnesem były znacznie wyższe
niż w Polsce zarobki,

332
00:22:07,920 --> 00:22:12,319
a Polakom opłacało się pracować
nawet poniżej kwalifikacji.

333
00:22:12,360 --> 00:22:15,199
Ci starsi z inteligencji
chcą wrócić,

334
00:22:15,240 --> 00:22:17,679
bo na stare lata chcą
mieszkać w Polsce.

335
00:22:17,720 --> 00:22:23,279
I to może być powód,
że wiele osób osiągnęło już
wiek emerytalny i wracają.

336
00:22:23,320 --> 00:22:27,239
Ale wpływ na migrację mają
też zmiany demograficzne
w Polsce.

337
00:22:27,280 --> 00:22:32,159
Za granicę najchętniej
wyjeżdżają osoby
od 20 do 35 lat,

338
00:22:32,200 --> 00:22:34,679
a ich liczba w Polsce maleje.

339
00:22:34,880 --> 00:22:38,639
Ale Niemcy pozostają
atrakcyjne dla wielu Polaków,

340
00:22:38,680 --> 00:22:41,759
którzy nie decydują się
mieszkać tu na stałe.

341
00:22:41,800 --> 00:22:44,639
Zarabiają w Niemczech,
wydają w Polsce.

342
00:22:44,680 --> 00:22:47,279
To są tak zwani
pracownicy transgraniczni.

343
00:22:47,320 --> 00:22:51,079
Drugą grupą, która w tych statystykach
imigracyjnych czy migracyjnych
się nie mieści,

344
00:22:51,120 --> 00:22:54,759
to są osoby,
które są oddelegowane do pracy
w Niemczech,

345
00:22:54,800 --> 00:22:59,439
w tej chwili szacuje się,
że około 800 tysięcy
osób rocznie.

346
00:22:59,600 --> 00:23:04,959
Kamila Gierko i Zbigniew Perzyna
swoją zawodową przyszłość
widzą nad Wisłą.

347
00:23:05,000 --> 00:23:06,319
Ciężkie.

348
00:23:06,360 --> 00:23:09,119
I liczą na to, że się nie zawiodą.

349
00:23:19,480 --> 00:23:22,559
Przez lata potrafi nie dawać
znać o sobie.

350
00:23:22,600 --> 00:23:26,119
Kiedy już da, bywa za późno
na skuteczne leczenie.

351
00:23:26,160 --> 00:23:31,399
Rak jelita grubego
diagnozuje się w Polsce
u 20 tysięcy pacjentów rocznie,

352
00:23:31,440 --> 00:23:34,999
w połowie przypadków
bywa bardzo zaawansowany.

353
00:23:35,040 --> 00:23:40,399
Ratunek był w drogiej terapii
dostępnej za granicą,
teraz jest dostępna w Polsce.

354
00:23:43,080 --> 00:23:47,599
Moja rodzina ciągle: zbadaj się,
zbadaj się, no i wyszło.

355
00:23:47,800 --> 00:23:53,479
Dwa lata temu 66-letnia Danuta Fludra
usłyszała: to rak jelita grubego.

356
00:23:53,520 --> 00:23:58,879
Choroba była na zaawansowanym etapie,
szybko okazało się,
że są już przerzuty.

357
00:23:58,920 --> 00:24:01,639
Zostało jej jedynie
leczenie paliatywne.

358
00:24:01,680 --> 00:24:04,879
Dopiero lekarze w Poznaniu
dali jej nową nadzieję

359
00:24:04,920 --> 00:24:08,879
dzięki specjalnej metodzie
podawania chemii.

360
00:24:09,280 --> 00:24:11,919
Jeżeli wiemy, że coś może się
zadziać lepszego, to dążymy do tego.

361
00:24:11,960 --> 00:24:15,239
Wiem, co mnie czeka i wiem,
że to jest moje wyjście do przodu.

362
00:24:15,280 --> 00:24:18,999
Jak wyjaśnia profesor Dawid Murawa,
metoda PIPAC może być szansą

363
00:24:19,040 --> 00:24:21,679
dla pacjentów z przerzutami
w obrębie jamy brzusznej.

364
00:24:21,720 --> 00:24:24,199
Głównym nowotworami,
w których ją stosujemy,

365
00:24:24,240 --> 00:24:27,159
to jest rak jelita grubego,
żołądka i jajnika.

366
00:24:27,200 --> 00:24:29,879
Operacja jest wykonywana
laparoskopowo.

367
00:24:29,920 --> 00:24:34,159
Pod ciśnieniem podaje się w formie
aerozolu lek cytostatyczny

368
00:24:34,200 --> 00:24:37,879
do określonych miejsc
w jamie otrzewnej.

369
00:24:38,120 --> 00:24:42,759
To skuteczniejsze dostarczenie chemii
w przypadku nowotworów rozsianych.

370
00:24:42,800 --> 00:24:46,439
Metoda była do tej pory dostępna
tylko za granicą,

371
00:24:46,480 --> 00:24:49,599
ale to wiązało się
z gigantycznymi kwotami.

372
00:24:49,640 --> 00:24:53,399
W Izraelu jeden taki zabieg
kosztuje ponad 200 tysięcy złotych.

373
00:24:53,440 --> 00:24:58,039
Teraz terapia będzie stosowana
przez poznański ośrodek
w ramach procedury chirurgicznej,

374
00:24:58,080 --> 00:25:01,559
a zainteresowanie
już jest gigantyczne.

375
00:25:01,600 --> 00:25:06,399
Ja już miałem mnóstwo telefonów
od kolegów z całej Polski.

376
00:25:06,560 --> 00:25:09,039
Metoda daje nadzieję na spowolnienie
postępu choroby,

377
00:25:09,080 --> 00:25:11,399
jeśli po jej zastosowaniu
choroba zacznie się cofać,

378
00:25:11,440 --> 00:25:13,599
będzie można wrócić do innych
metod leczenia.

379
00:25:13,640 --> 00:25:16,439
Pozytywną odpowiedź na leczenie
uzyskuje blisko 60% pacjentów.

380
00:25:16,480 --> 00:25:19,719
To może być wydłużenie życia
nawet o kilkanaście miesięcy.

381
00:25:19,760 --> 00:25:24,559
Rocznie rak jelita grubego
jest rozpoznawany u 20 tys. pacjentów
w Polsce,

382
00:25:24,760 --> 00:25:27,319
ponad połowa
to zaawansowane przypadki.

383
00:25:27,360 --> 00:25:33,199
Od maja w ramach badań przesiewowych
programu "Moje zdrowie"
dla osób po 50. roku życia

384
00:25:33,240 --> 00:25:40,879
jest dostępny test FIT,
który pozwala na wczesną diagnostykę
w kierunku raka jelita grubego.

385
00:25:40,920 --> 00:25:46,079
To jest test z kału,
który nie wymaga
specjalnego przygotowania,

386
00:25:46,120 --> 00:25:51,279
on pokazuje, czy jest krew w kale
utajona i wtedy kieruje się pacjenta
na kolonoskopię.

387
00:25:51,320 --> 00:25:58,159
Kluczem do zwycięstwa w walce
z rakiem jelita jest wczesne wykrycie
i dostęp do innowacyjnych terapii,

388
00:25:58,200 --> 00:26:01,639
a tu w ostatnich latach
dokonuje się ogromny postęp.

389
00:26:01,680 --> 00:26:07,239
W leczeniu tego typu nowotworu
oczekujemy przede wszystkim przełomu
w badaniach

390
00:26:07,280 --> 00:26:13,199
i wykrywaniu nowych cząstek,
które mają charakter
leków celowanych lub immunoterapii.

391
00:26:13,240 --> 00:26:16,159
Danuta Fludra jest jedną
z czwórki pacjentów,

392
00:26:16,200 --> 00:26:18,919
którzy jako pierwsi
w piątek przeszli zabieg.

393
00:26:18,960 --> 00:26:21,799
Teraz kluczowe będą wyniki badań,
które pokażą,

394
00:26:21,840 --> 00:26:25,239
jak ich organizm zareagował
na taką formę leczenia.

395
00:26:25,280 --> 00:26:28,039
Nie można się załamywać, nie można.

396
00:26:33,920 --> 00:26:36,999
Obrączkowanie, a nawet
monitoring w gniazdach,

397
00:26:37,040 --> 00:26:41,519
to już ornitologiczna rutyna,
teraz do głosu dochodzi
kino uczestniczące.

398
00:26:41,560 --> 00:26:46,599
Dziesięć bocianich piskląt
z Opolszczyzny ma przed sobą
ważną rolę do odegrania

399
00:26:46,640 --> 00:26:49,319
i z mikrokamerami
ulokowanymi na grzbietach

400
00:26:49,360 --> 00:26:52,119
dostarczą nauce wiedzy
o bocianim życiu.

401
00:26:52,160 --> 00:26:55,719
Naukowcy wiele sobie po tym
eksperymencie obiecują.

402
00:26:55,760 --> 00:26:58,479
Powoli, po cichu,
żeby nikogo nie spłoszyć

403
00:26:58,520 --> 00:27:01,399
i założyć jak plecak
kamerę na bociani grzbiet.

404
00:27:01,440 --> 00:27:04,239
Uspokajamy, żadne zwierzę
nie ucierpiało.

405
00:27:04,280 --> 00:27:06,839
To pierwszy na taką skalę eksperyment.

406
00:27:06,880 --> 00:27:12,159
Pozwoli naukowcom z Poznania
poznać życie bocianów
- dziesięciu piskląt z Opolszczyzny.

407
00:27:12,200 --> 00:27:17,039
Uwiecznić na fotografiach,
z kim się spotykają,
co widzą i jak odpoczywają.

408
00:27:17,080 --> 00:27:20,439
To jest w takim miejscu,
gdzie on tego w zasadzie nie czuje.

409
00:27:20,480 --> 00:27:24,879
Są jeszcze takie specjalne szeleczki,
które w ogóle nie mogą obetrzeć ptaka,

410
00:27:24,920 --> 00:27:30,439
tak że to są technologie takie,
których nawet w medycynie ludzkiej
jeszcze nie się stosuje.

411
00:27:30,480 --> 00:27:34,279
Kamery zasilane panelem solarnym
ważą niecałe 50 gramów,

412
00:27:34,320 --> 00:27:37,039
urządzenie rejestruje
też trasę przelotu.

413
00:27:37,080 --> 00:27:40,559
Pozwala na uchwycenie obrazu otoczenia
i interakcji z innymi.

414
00:27:40,600 --> 00:27:43,599
Jakie inne gatunki ma po drodze,
czy wspólnie zbierają pokarm,

415
00:27:43,640 --> 00:27:47,719
czy wspólnie reagują na drapieżnika,
tak że naprawdę podstawowym pytaniem,

416
00:27:47,760 --> 00:27:52,719
które sobie zadajemy,
jest to, jak społecznie
realizuje się bocian.

417
00:27:52,760 --> 00:27:58,399
Bo o tym wciąż wiemy niewiele.
Na przykład czy dobrze dogadują się
z innymi gatunkami.

418
00:27:58,440 --> 00:28:00,959
Współczesna nauka nic nam nie mówi
na temat tego,

419
00:28:01,000 --> 00:28:05,199
czy bociany mają przyjaciół,
ale nic nie stoi na przeszkodzie,
żeby tak było,

420
00:28:05,240 --> 00:28:10,279
ponieważ wiemy bardzo dobrze,
że wiele gatunków takie jak sikory
takowych posiadają.

421
00:28:10,320 --> 00:28:15,239
Pierwszy taki eksperyment
przeprowadził w zeszłym roku
ornitolog Ireneusz Kaługa.

422
00:28:15,280 --> 00:28:17,519
Skala była mniejsza,
bo kamerę miał jeden bocian,

423
00:28:17,560 --> 00:28:19,079
na imię mu dano Fotograf.

424
00:28:19,120 --> 00:28:24,679
I szlaki zostały przetarte.
A nowa wiedza dzięki zdjęciom
z podróży do Afryki zdobyta.

425
00:28:24,720 --> 00:28:27,759
Śpią na wodzie i mogą się
zachowywać jak żurawie.

426
00:28:27,800 --> 00:28:32,079
Nie mieliśmy zupełnie świadomości,
bo żurawie właśnie tak spędzają noc.

427
00:28:32,120 --> 00:28:34,679
A to jeszcze więcej scen
z bocianiego życia,

428
00:28:34,720 --> 00:28:38,199
które udokumentował bociek Fotograf
swoją kamerą na plecach.

429
00:28:38,240 --> 00:28:39,959
Boćki nad morzem Marmara.

430
00:28:40,000 --> 00:28:41,439
Tu z kolegami w Jordanii.

431
00:28:41,480 --> 00:28:43,439
To pocztówka z Tanzanii.

432
00:28:43,480 --> 00:28:47,159
A to śmieciowe jedzenie na wysypisku.
Tak odpoczywają bociany.

433
00:28:47,200 --> 00:28:49,519
W dużych stadach siadają
na terenach podmokłych, na łąkach,

434
00:28:49,560 --> 00:28:53,159
wybierają również wysypiska śmieci,
więc wiadomo, tak zwane
śmieciowe żarcie.

435
00:28:53,200 --> 00:28:55,519
Czy bocian to ptak charakterny?

436
00:28:55,560 --> 00:28:57,319
- I charakterny i charakterystyczny

437
00:28:57,360 --> 00:29:00,359
Charakterny dlatego, że widzę,
jak bociany się zachowują,

438
00:29:00,560 --> 00:29:05,319
jak bronią swoich gniazd,
jak są przywiązane do terenów,
na które wracają.

439
00:29:05,360 --> 00:29:08,279
Do tej pory życie bocianów można
było śledzić przez internet,

440
00:29:08,320 --> 00:29:10,639
dzięki kamerom
zainstalowanym w gniazdach.

441
00:29:10,680 --> 00:29:13,999
Nowy sposób, lub jak kto woli,
pełna inwigilacja,

442
00:29:14,200 --> 00:29:17,119
to krok milowy
w badaniach nad ptakami.

443
00:29:17,160 --> 00:29:19,879
Mam tylko nadzieję,
że nikt na to nie wpadnie,

444
00:29:20,080 --> 00:29:23,279
żeby w ten sposób wykorzystywać
te ptaki do działań szpiegowskich.

445
00:29:23,320 --> 00:29:25,439
Na razie testowanych
jest dziesięć urządzeń.

446
00:29:25,480 --> 00:29:27,399
Młode bociany, którym je założono,

447
00:29:27,440 --> 00:29:30,599
szykują się do swojej pierwszej
wielkiej podróży do Afryki.

448
00:29:30,640 --> 00:29:32,639
Gdy tylko wyruszą,
kamery pójdą w ruch.

449
00:29:32,680 --> 00:29:36,799
A wyruszają już niebawem,
bocianie sejmiki zaczęły się już
na Warmii i Mazurach.

450
00:29:36,840 --> 00:29:44,039
Eksperci prognozują, że bociany
w tym roku odlecą szybciej
niż zazwyczaj, nawet o kilka tygodni.

451
00:29:47,040 --> 00:29:51,439
Kończymy "19.30".
Dziękuję i do zobaczenia.