1
00:00:31,480 --> 00:00:34,919
Zapraszam na "19.30".

2
00:00:38,600 --> 00:00:40,399
Projekty gotowe.

3
00:00:40,440 --> 00:00:45,159
Czas najwyższy,
aby doprowadzić do naprawy sytuacji
i zmiany w Trybunale.

4
00:00:45,200 --> 00:00:49,399
Na sędziego będą mogły kandydować
tylko i wyłącznie osoby,

5
00:00:49,440 --> 00:00:54,719
które przez 4 ostatnie lata
nie były członkami partii,
posłami czy senatorami.

6
00:00:54,920 --> 00:00:58,959
To jest znieczulica,
co tu się dzieje.

7
00:00:59,000 --> 00:01:00,959
Ślepi, głusi, niemi?

8
00:01:01,000 --> 00:01:03,239
Najważniejsze, żeby wezwać pomoc.

9
00:01:03,280 --> 00:01:06,119
Wolność konstytucyjna.

10
00:01:17,160 --> 00:01:19,839
Porządek prawny
- to musi coś znaczyć,

11
00:01:19,880 --> 00:01:25,959
więc rządząca koalicja ma taki plan:
uchwałą naprawimy skład Trybunału
Konstytucyjnego, usuniemy dublerów.

12
00:01:26,000 --> 00:01:29,719
Będą też nowe ustawy, o Trybunale
i o zmianie konstytucji.

13
00:01:29,760 --> 00:01:34,479
Do wszystkiego potrzebna będzie
polityczna zgoda, kwalifikowana
większość i prezydencki podpis.

14
00:01:34,520 --> 00:01:36,839
Jak to się ma udać?

15
00:01:37,360 --> 00:01:39,639
Trybunał Konstytucyjny na nowo.

16
00:01:39,680 --> 00:01:43,759
Poznaliśmy główne założenia
projektów ustaw,
które mają go zreformować.

17
00:01:43,800 --> 00:01:49,039
Mają szanse na to, aby doprowadzić
do uzdrowienia sytuacji
w Trybunale Konstytucyjnym.

18
00:01:49,080 --> 00:01:54,279
Minister Sprawiedliwości wraz
z zespołem pracującym nad zmianami
zapowiedział uchwałę Sejmu

19
00:01:54,320 --> 00:01:58,159
w sprawie usunięcia skutków
kryzysu wywołanego przez Trybunał

20
00:01:58,200 --> 00:02:01,439
oraz trzy ustawy o Trybunale
i zmianie Konstytucji.

21
00:02:01,480 --> 00:02:04,919
Liczę na to, że dziś przejdziemy
do kolejnego etapu prac,

22
00:02:04,960 --> 00:02:09,079
który jest ogólnie związany
z przywracaniem praworządności.

23
00:02:09,120 --> 00:02:12,959
W ustawie o Trybunale są m.in.
pomysły na jego odpolitycznienie.

24
00:02:13,000 --> 00:02:16,839
Na sędziego będą mogły kandydować
tylko osoby,

25
00:02:16,880 --> 00:02:21,959
które co najmniej 4 lata nie były
członkami partii, posłami
czy senatorami.

26
00:02:22,000 --> 00:02:24,559
Najwięcej emocji budzi uchwała Sejmu.

27
00:02:24,600 --> 00:02:27,559
Dotyczy m.in. tak zwanych
sędziów-dublerów.

28
00:02:27,600 --> 00:02:32,479
Jak czytamy: "Mariusz Muszyński,
Justyn Piskorski i Jarosław Wyrembak
zostali powołani bezprawnie,

29
00:02:32,520 --> 00:02:36,359
nie są sędziami
Trybunału Konstytucyjnego
i nie mogą w nim orzekać".

30
00:02:36,400 --> 00:02:42,119
W tej chwili tak zwane wyroki
Trybunału pani Przyłębskiej
są obarczone wadą prawną.

31
00:02:42,160 --> 00:02:45,279
Pomysły już wcześniej
skrytykowała opozycja.

32
00:02:45,320 --> 00:02:50,199
Wszyscy sędziowie zostali wybrani
do Trybunału Konstytucyjnego
zgodnie z procedurą,

33
00:02:50,240 --> 00:02:53,039
jest wszystko zgodnie z prawem,
z konstytucją.

34
00:02:53,080 --> 00:02:55,919
W uchwale jest też wezwanie
do instytucji publicznych,

35
00:02:55,960 --> 00:03:00,039
by nie uwzględniały
orzeczeń Trybunału
wydanych z naruszeniem prawa.

36
00:03:00,080 --> 00:03:05,279
Absurd, skandal, zamach stanu,
zamach konstytucyjny - to wszystko
w wykonaniu koalicji 13 grudnia.

37
00:03:05,320 --> 00:03:08,759
Wspomniano chociażby wyrok Trybunału
w sprawie aborcji.

38
00:03:08,800 --> 00:03:12,919
Także prezes Trybunału Julia
Przyłębska zdaniem autorów uchwały

39
00:03:12,960 --> 00:03:17,039
kieruje trybunałem
w sposób nieuprawniony,
bo jej kadencja wygasła.

40
00:03:17,080 --> 00:03:20,559
Dodatkowo, prezydent powołał ją
bez wymaganej procedury.

41
00:03:20,600 --> 00:03:26,319
Uchwała ma być tylko apelem
do nieprawidłowo wybranych sędziów
o ustąpienie ze stanowiska.

42
00:03:26,360 --> 00:03:29,999
Jeden z nich odpowiedział
w mediach społecznościowych.

43
00:03:31,160 --> 00:03:32,279
Zamach anno Domini 2024,

44
00:03:42,840 --> 00:03:46,679
Zmiany dotyczące składu Trybunału
rząd chce wprowadzić ustawowo.

45
00:03:46,720 --> 00:03:50,279
Jeżeli ta ustawa o zmianie
konstytucji zostanie przyjęta,

46
00:03:50,320 --> 00:03:56,399
to siłą rzeczy ten skład Trybunału
zostanie, można powiedzieć,
wyzerowany.

47
00:03:56,440 --> 00:04:00,999
Byli sędziowie, którzy współtworzyli
zaprezentowane dziś projekty,
mówią wprost:

48
00:04:01,040 --> 00:04:05,119
Trybunał musi znowu kontrolować
władzę i stanowione przez nią prawo.

49
00:04:05,160 --> 00:04:10,759
Jeżeli nie mamy tego mechanizmu,
a on został wyłączony, jakim jest
kontrola konstytucyjności prawa,

50
00:04:10,800 --> 00:04:14,679
no to nie mamy konstytucji
jako aktu podstawowego w państwie.

51
00:04:14,720 --> 00:04:19,319
Sejm ma zająć się projektami
naprawy Trybunału w środę.

52
00:04:21,240 --> 00:04:26,679
Przed sejmową komisją śledczą
badającą sprawę wyborów kopertowych
zeznawał dziś Paweł Kukiz.

53
00:04:26,720 --> 00:04:30,439
Przesłuchanie było momentami
dynamiczne, z odwołaniami
do siły wyższej.

54
00:04:30,480 --> 00:04:34,679
W zasadzie chodziło o rozumienie słów
"mafijny" , "gangsterski"
i "szantaż",

55
00:04:34,720 --> 00:04:39,319
bo tu między członkami komisji
a świadkiem istniały poważne
semantyczne różnice.

56
00:04:39,360 --> 00:04:43,239
A takich właśnie słów Paweł Kukiz
używał w pewnym
internetowym komentarzu,

57
00:04:43,280 --> 00:04:45,839
w którym opisywał działania PiS-u.

58
00:04:45,880 --> 00:04:48,639
Co poseł Kukiz pamięta,
a o czego nie?

59
00:04:48,680 --> 00:04:51,919
Jest dzisiaj z nami świadek
- Paweł Kukiz.

60
00:04:51,960 --> 00:04:56,079
Na początku obrad komisji
posłom zebrało się na wspomnienia.

61
00:04:56,120 --> 00:05:00,079
Niegdyś wokalista zespołu Piersi,
wszedł pan do polityki.

62
00:05:00,120 --> 00:05:03,839
To, że byłem wokalistą
zespołu Piersi,
ma tyle wspólnego z tą sprawą,

63
00:05:03,880 --> 00:05:06,159
jak to, że pan był
kierownikiem basenu.

64
00:05:06,200 --> 00:05:11,719
Powodem wezwania Pawła Kukiza
przed komisję był ten facebookowy
wpis z 5 maja 2020 roku.

65
00:05:11,760 --> 00:05:15,719
Pana jedynym związkiem ze sprawą
jest ten wpis?

66
00:05:15,760 --> 00:05:17,799
No tak, Zuckerberg.

67
00:05:17,840 --> 00:05:19,239
To krótki fragment:

68
00:05:19,280 --> 00:05:21,519
"Jarosław Kaczyński uparł się,
żeby za wszelką cenę,

69
00:05:32,440 --> 00:05:36,359
Dalej pisał o gangsterskich metodach
przekupstwa i szantażu.

70
00:05:36,400 --> 00:05:40,359
Na pewno nie miałem na myśli,
że ktoś podchodził z nożem
albo z pistoletem,

71
00:05:40,400 --> 00:05:44,279
albo mówił: "zrobię to i tamto,
jeśli nie zagłosujesz tak,
jak my chcemy",

72
00:05:44,320 --> 00:05:47,719
ale gangsterskie, ponieważ wszystko
się dzieje pod stołem, rozumie pani?

73
00:05:47,760 --> 00:05:48,959
Nie rozumiem.

74
00:05:49,000 --> 00:05:50,759
Wiemy po co się tu znalazł.

75
00:05:50,800 --> 00:05:54,439
Napisał to wszystko w maju
- 5 maja - jak próbowano
korumpować jego posłów.

76
00:05:54,480 --> 00:05:57,719
Wydaje mi się, że ten obraz
jest potrzebny do całości
tego wszystkiego.

77
00:05:57,760 --> 00:06:01,399
Pan Bóg ukarał tych ludzi
i im rozum odebrał, że w ogóle
chcieli powołać Kukiza,

78
00:06:01,440 --> 00:06:05,679
bo Kukiz tak naprawdę przez dwie
godziny zeznawał przeciwko
większości sejmowej dzisiejszej.

79
00:06:05,720 --> 00:06:08,719
Paweł Kukiz w Sejmie był przeciwny
wyborom kopertowym.

80
00:06:08,760 --> 00:06:12,519
Dziś mówi, że lepszym rozwiązaniem
byłyby głosowanie przez Internet

81
00:06:12,560 --> 00:06:15,439
albo odsunięcie wyborów
prezydenckich w czasie.

82
00:06:15,480 --> 00:06:18,439
Czy przesunięcie w czasie byłoby
według pana zgodne z prawem?

83
00:06:18,480 --> 00:06:27,159
Nie wiem, czy byłoby zgodne z prawem,
ale wydawało się,
powiem jak w zespole Piersi, lajtowe.

84
00:06:27,200 --> 00:06:30,959
"Lajtowe" do przepisów prawa
to średnio brzmi.

85
00:06:31,000 --> 00:06:36,559
Zdecydowanie więcej wniosły zeznania
byłego prezesa Poczty Polskiej.

86
00:06:36,600 --> 00:06:42,119
Zaprzeczył jakoby firma, którą
kierował, była odpowiedzialna
za organizację wyborów.

87
00:06:42,160 --> 00:06:45,119
Miała natomiast swoje zadania
do wykonania.

88
00:06:45,160 --> 00:06:49,679
czy kiedykolwiek spotkał się
pan z przedstawicielem Państwowej
Komisji Wyborczej odnośnie wyborów?

89
00:06:49,720 --> 00:06:50,879
Nie.

90
00:06:50,920 --> 00:07:05,279
Maile wysyłane do samorządowców
z wnioskiem o przekazanie spisów
wyborców były prezes nazywa błędem.

91
00:07:05,320 --> 00:07:06,759
Ubolewam nad tym.

92
00:07:06,800 --> 00:07:09,959
Przygotowania kosztowały
ponad 76 mln zł.

93
00:07:10,000 --> 00:07:14,239
Większość tej kwoty dostała
Poczta Polska - bez żadnej umowy.

94
00:07:14,280 --> 00:07:18,319
Pan premier Sasin mówił,
że to jest oczywiste,
że umowa będzie,

95
00:07:18,360 --> 00:07:21,159
przecież jest to napisane
w decyzji premiera.

96
00:07:21,200 --> 00:07:25,199
Ja o żadnych problemach związanych
z umową nigdy nie słyszałem.

97
00:07:25,240 --> 00:07:27,839
Dlaczego nie doszło
do jej zawarcia, nie wiem.

98
00:07:27,880 --> 00:07:34,719
Gdyby do wyborów doszło,
Poczta tylko na jednej turze
miała zarobić ponad 700 mln zł.

99
00:07:35,840 --> 00:07:38,839
Wydało się, bo przyszedł rachunek
za abonament.

100
00:07:38,880 --> 00:07:45,319
A potem Prokuratura Krajowa znalazła
kwity na 15 mln zł za system Hermes,
kupiony przez poprzedników.

101
00:07:45,360 --> 00:07:49,919
Miał być specjalistycznym
systemem analitycznym,
ale na razie wygląda na coś innego.

102
00:07:49,960 --> 00:07:53,839
Ci, którzy go używali, twierdzą,
że był tylko zaawansowaną
przeglądarką,

103
00:07:53,880 --> 00:07:59,879
więc teraz zaczęło się sprawdzanie,
co można było nim przeglądać
i jakim prawem.

104
00:08:00,360 --> 00:08:04,599
Potwierdzam zakup tego oprogramowania
przez Bogdana Święczkowskiego.

105
00:08:04,640 --> 00:08:09,599
Mówi minister sprawiedliwość
Adam Bodnar.

106
00:08:09,640 --> 00:08:12,039
Gazeta Wyborcza ujawniła dziś,

107
00:08:12,080 --> 00:08:17,879
że Prokuratura Krajowa
wiosną 2021 roku kupiła
system analityczny Hermes.

108
00:08:17,920 --> 00:08:23,599
Taki system był zakupiony przez
prokuraturę, kosztował 15 mln zł,

109
00:08:23,640 --> 00:08:29,319
obsługiwany był przez dwóch
byłych funkcjonariuszy ABW.

110
00:08:29,360 --> 00:08:32,639
Za godzinę pracy
mieli otrzymywać 1000 zł.

111
00:08:32,680 --> 00:08:34,999
To jest tak zwany biały wywiad.

112
00:08:35,040 --> 00:08:40,079
Polega na zdobywaniu informacji
o konkretnej osobie na podstawie
ogólnodostępnych danych

113
00:08:40,120 --> 00:08:43,959
- tak o działaniu Hermesa mówi
prokuratura i zapowiada kontrole.

114
00:08:44,000 --> 00:08:52,439
Celem jest sprawdzenie zasadności
zakupu i sposobu wykorzystania
oprogramowania zwanego jako Hermes,

115
00:08:52,480 --> 00:08:58,079
ale jest to oprogramowanie
służące do przeprowadzenia
czynności analitycznych.

116
00:08:58,120 --> 00:09:00,879
W praktyce, jeżeli wpiszemy
imię i nazwisko,

117
00:09:00,920 --> 00:09:05,959
to Hermes w szybkim tempie znajdzie
wszystkie nasze konta i zbierze dane
z mediów społecznościowych.

118
00:09:06,000 --> 00:09:08,839
Wyszuka także nasze
internetowe pseudonimy.

119
00:09:08,880 --> 00:09:13,599
Potem je agreguje i w ładnej
tabelce umożliwia wyeksportowanie
do dalszej analizy.

120
00:09:13,640 --> 00:09:15,559
I tym różni się od Pegasusa.

121
00:09:15,600 --> 00:09:18,919
Pegasus to narzędzie
do włamania się na telefon,

122
00:09:18,960 --> 00:09:23,439
a po drugie utrwalenia wszystkiego,
co na nim jest i co na nim pojawi się
w przyszłości.

123
00:09:23,480 --> 00:09:29,839
Hermes zbiera informacje,
które są dostępne dla każdego, kto ma
przeglądarkę i dostęp do Google'a.

124
00:09:29,880 --> 00:09:34,679
Sprawą Hermesa może zając się także
komisja śledcza ds. Pegasusa.

125
00:09:34,720 --> 00:09:41,799
Jeżeli otrzymamy informacje, że ten
system wykorzystywany był właśnie
do prowadzenia inwigilacji

126
00:09:41,840 --> 00:09:46,399
rozumianej w ramach
kontroli operacyjnej
- będziemy to również sprawdzać.

127
00:09:46,440 --> 00:09:51,639
3 lata temu zakup Hermesa miał
nadzorować ówczesny Prokurator
Krajowy Bogdan Święczkowski,

128
00:09:51,680 --> 00:09:56,959
jeden z najbliższych współpracowników
Zbigniewa Ziobry, byłego już
ministra sprawiedliwości.

129
00:09:57,000 --> 00:09:59,999
Nie mam takich wiedzy,
że taki sprzęt tego typu jest.

130
00:10:00,040 --> 00:10:02,359
Ale czy mógłby się przydać
w jakiś sposób prokuraturze?

131
00:10:02,400 --> 00:10:04,999
Nie pracuję w służbach, nie mam
takiej wiedzy.

132
00:10:05,040 --> 00:10:07,639
To jest wrzuta nie polegająca
na prawdzie,

133
00:10:07,680 --> 00:10:11,359
dlatego że są protesty rolników teraz
i się pojawił taki wątek.

134
00:10:11,400 --> 00:10:24,359
Obecne kierownictwo Prokuratury
Krajowej o systemie Hermes
dowiedziało się przypadkiem,

135
00:10:24,400 --> 00:10:32,039
kiedy pojawił się rachunek
za abonament za korzystanie
z systemu.

136
00:10:34,160 --> 00:10:37,919
Tę składkę wprowadził Polski Ład,
za to bałagan mamy jak nigdy.

137
00:10:37,960 --> 00:10:40,279
Przedsiębiorcy płacą
składkę zdrowotną,

138
00:10:40,320 --> 00:10:44,079
która od podatku wiele się nie różni
i czasem bywa nie do udźwignięcia.

139
00:10:44,120 --> 00:10:49,799
Koalicja idąca po władzę obiecała,
że to zmieni, ale na razie zmienia
zdanie, bo w budżecie ciasno.

140
00:10:49,840 --> 00:10:54,439
Trzecia Droga mówi twardo:
te zmiany muszą zajść
albo pod innymi się nie podpiszemy.

141
00:10:54,480 --> 00:10:59,039
W koalicji iskrzy, więc pytamy,
czy z tego może być pożar?

142
00:10:59,080 --> 00:11:03,679
To nie jest wypowiadanie wojny
komukolwiek albo robienie
wojny domowej.

143
00:11:03,720 --> 00:11:08,439
Choć tak mogły zostać odebrane słowa,
które padły w weekend
podczas konwencji Trzeciej Drogi.

144
00:11:08,480 --> 00:11:13,719
Marszałek Sejmu mówił,
że zmiany w składce zdrowotnej to
"nasze być albo nie być w koalicji".

145
00:11:13,760 --> 00:11:16,359
Wypowiedź wywołała polityczną burzę.

146
00:11:16,400 --> 00:11:19,359
Bym bardzo był wstrzemięźliwy
w takich wypowiedziach,

147
00:11:19,400 --> 00:11:23,959
że jeżeli coś się nie zrealizuje
tu natychmiast i teraz,
to wychodzimy z koalicji.

148
00:11:24,000 --> 00:11:30,599
Koalicja się rozpadnie, pana zdaniem?

149
00:11:34,000 --> 00:11:39,199
Jak dla mnie może się rozpaść
nawet za 5 minut, nie ma żadnego
problemu, to będzie dobre dla Polski.

150
00:11:39,240 --> 00:11:42,239
Tak, to jest priorytet
we wsparciu dla przedsiębiorców

151
00:11:43,000 --> 00:11:45,999
Kwestia składki zdrowotnej
opłacalnej przez przedsiębiorców

152
00:11:46,040 --> 00:11:49,279
była jednym z tematów
ubiegłorocznej kampanii wyborczej.

153
00:11:49,320 --> 00:11:53,359
Zmiany w zakresie jej pobierania
zadeklarowały m.in. Trzecia Droga
oraz Koalicja Obywatelska.

154
00:11:54,480 --> 00:11:56,799
Bardzo się cieszę, że ten głos
tak się poniósł.

155
00:11:56,840 --> 00:11:58,799
To musi być koalicja
podmiotowych partnerów,

156
00:11:58,840 --> 00:12:03,119
a nie zglajszaftowany koktajl,
jakieś smoothie z czterech
partii politycznych.

157
00:12:03,160 --> 00:12:05,519
Ministra zdrowia
Izabela Leszczyna zapewnia,

158
00:12:05,560 --> 00:12:09,159
że resorty finansów i zdrowia pracują
nad zmianami w składce zdrowotnej.

159
00:12:09,200 --> 00:12:13,599
Oba te ministerstwa
są zarządzane przez ministrów
z Platformy Obywatelskiej

160
00:12:13,640 --> 00:12:17,719
i stąd pewnie nasi przyjaciele
z koalicji czują pewien niepokój.

161
00:12:17,760 --> 00:12:22,799
Zapewniam, że te prace
są mocno zaawansowane.

162
00:12:22,840 --> 00:12:24,799
Lewica ma własny pomysł.

163
00:12:24,840 --> 00:12:29,439
My uważamy, że powinna być ona
progresywna, czyli ci,
którzy mają większe zyski,

164
00:12:29,480 --> 00:12:36,399
powinni płacić inną składkę niż ci,
którzy tych zysków nie mają
albo mają zyski bardzo małe.

165
00:12:36,440 --> 00:12:41,439
Zmieniona przez Polski Ład składka
zdrowotna jest dla przedsiębiorców
poważnym obciążeniem.

166
00:12:41,480 --> 00:12:45,279
Dla wielu wzrosła i może sięgać
aż 9% ich dochodu.

167
00:12:45,320 --> 00:12:48,719
Dodatkowo pojawiło się też więcej
biurokratycznych obowiązków,

168
00:12:48,760 --> 00:12:52,199
związanych ze składaniem
miesięcznych deklaracji do ZUS.

169
00:12:52,240 --> 00:12:55,559
Nam wtedy nie powiedziano,
że razem z obniżeniem podatków

170
00:12:55,600 --> 00:12:58,719
zostanie podniesiona
składka zdrowotna.

171
00:12:58,760 --> 00:13:01,879
W jakiś sposób nas wtedy oszukano.

172
00:13:01,920 --> 00:13:05,759
Przedsiębiorcy czekają,
stanowisko rządu mamy poznać wkrótce.

173
00:13:05,800 --> 00:13:09,759
Będziemy wprowadzać zmianę
w składce zdrowotnej w taki sposób,

174
00:13:09,800 --> 00:13:13,439
żeby nie powodować bałaganu,
nie powodować zamieszania,

175
00:13:13,480 --> 00:13:18,719
żeby wszyscy przedsiębiorcy
wiedzieli, jaką składkę
mają w danym miesiącu zapłacić.

176
00:13:18,760 --> 00:13:23,399
W dokumencie
"100 dni na pierwsze 100 dni rządów"
Koalicji Obywatelskiej

177
00:13:23,440 --> 00:13:30,039
widnieje zapis "Wrócimy do
ryczałtowego systemu rozliczania
składki zdrowotnej.

178
00:13:31,640 --> 00:13:35,519
To jest "19.30".
Co jeszcze w programie?

179
00:13:38,720 --> 00:13:40,879
Niebezpieczne telefony.

180
00:13:41,680 --> 00:13:45,039
Używanie w czasie jazdy
to 500 zł i 12 punktów.

181
00:13:45,080 --> 00:13:46,719
Reżyserski debiut.

182
00:13:46,760 --> 00:13:50,879
Wiedziałam, że muszę
pociągnąć ten temat.

183
00:13:54,520 --> 00:13:57,879
Miała 25 lat i w złym czasie
trafiła w złe miejsce,

184
00:13:57,920 --> 00:14:02,319
bo napastnik nie czyhał na nią, tylko
na kogokolwiek, kogo mógłby okraść.

185
00:14:02,360 --> 00:14:04,599
Sprawy zaszły najdalej, jak mogły,

186
00:14:04,640 --> 00:14:08,399
bo był rabunek, było zgwałcenie,
a na końcu śmierć młodej kobiety.

187
00:14:08,440 --> 00:14:12,039
Dramat na Żurawiej w Warszawie
widziały kamery monitoringu,
widzieli świadkowie,

188
00:14:12,080 --> 00:14:13,679
ale nie było reakcji.

189
00:14:13,720 --> 00:14:18,719
Boimy się, wstydzimy czy po prostu
wolimy opcję "nie moja sprawa"?

190
00:14:18,760 --> 00:14:21,439
To miała być jej bezpieczna przystań.

191
00:14:21,480 --> 00:14:26,519
25-letnia Liza była Białorusinką.
Do Polski przyjechała spod Mińska.

192
00:14:26,560 --> 00:14:30,359
Bardzo mnie to boli.
Teraz my kobiety bardzo się boimy.

193
00:14:30,400 --> 00:14:33,279
To jest coś nie do opisania.

194
00:14:33,320 --> 00:14:38,159
Dorian S, oprawca kobiety, zgwałcił,
pobił i porzucił ją dokładnie tu.

195
00:14:38,200 --> 00:14:42,119
Na ulicy w samym centrum
półtoramilionowego miasta.

196
00:14:42,160 --> 00:14:49,839
Jestem wstrząśnięty, że można
w tak brutalny sposób podejść
do kobiety pozbawić ją godności.

197
00:14:49,880 --> 00:14:52,759
Porusza nie tylko
okrucieństwo napastnika,

198
00:14:52,800 --> 00:14:57,639
ale i brak reakcji świadków,
którzy przechodzili tamtędy
w momencie tragedii.

199
00:14:57,680 --> 00:15:02,039
Jak sobie myślę, że mogę mieć córkę
w przyszłości i żeby jej się
coś mogło stać,

200
00:15:02,080 --> 00:15:06,839
to nie jestem w stanie sobie
wyobrazić, z jaką tragedią musi się
mierzyć np. ojciec tej kobiety.

201
00:15:06,880 --> 00:15:12,399
I choć komisariat policji
znajduje się 500 m od tego miejsca,
nikt nie udzielił Lizie pomocy.

202
00:15:12,440 --> 00:15:17,559
Brama ma dwa metry głębokości,
no znieczulica straszna.

203
00:15:20,840 --> 00:15:23,519
Nie musimy wkraczać, rozdzierać
sprawcy i być bohaterem.

204
00:15:23,560 --> 00:15:26,399
Bohaterstwo to podjęcie
jakiegokolwiek działania.

205
00:15:26,440 --> 00:15:27,919
Jakakolwiek reakcja.

206
00:15:27,960 --> 00:15:30,839
Można wejść do sklepu,
zapukać do mieszkania

207
00:15:30,880 --> 00:15:33,479
albo zadzwonić
pod numer alarmowy 112.

208
00:15:33,520 --> 00:15:38,999
Być może ten telefon jest w stanie
uratować komuś zdrowie a nawet życie.

209
00:15:39,040 --> 00:15:43,439
Historia Lizy, to nie jedyna
tragedia, której być może
dałoby się uniknąć,

210
00:15:43,480 --> 00:15:45,519
gdy nie społeczna bierność.

211
00:15:45,560 --> 00:15:49,319
Pod koniec ubiegłego roku
w Andrychowie zmarła 14-latka,

212
00:15:49,360 --> 00:15:53,319
która przez kilka godzin siedziała
na mrozie nieopodal tego sklepu.

213
00:15:53,360 --> 00:15:57,439
Była skrajnie wychłodzona.
Jej losem nikt się nie zainteresował.

214
00:15:57,480 --> 00:16:01,359
Musimy wziąć na siebie
odpowiedzialność za rozpoczęcie
jakichś działań,

215
00:16:01,400 --> 00:16:05,719
a to nie jest proste, bo musimy
wyjść ze swojej strefy komfortu.

216
00:16:05,760 --> 00:16:09,679
W takich sytuacjach
unikamy odpowiedzialności.

217
00:16:09,720 --> 00:16:11,879
Patrzymy, co zrobią inni.

218
00:16:11,920 --> 00:16:14,279
Nam się wydaje,
że ktoś inny zareaguje,

219
00:16:14,320 --> 00:16:17,599
że ktoś jest odpowiedzialny za to,
że ktoś zareagował,

220
00:16:17,640 --> 00:16:24,359
a odpowiedzialność się rozprasza,
nikt się nie decyduje na ten krok.

221
00:16:24,400 --> 00:16:28,479
Cześć osób nie chce angażować się
w obawie o własne bezpieczeństwo.

222
00:16:28,520 --> 00:16:37,839
Muszą wiedzieć, że mogą pozostać
anonimowi, że chroni się te dane
świadka w takich sytuacjach.

223
00:16:37,880 --> 00:16:41,639
Społecznej wrażliwości
można się jednak nauczyć.

224
00:16:41,680 --> 00:16:46,279
Trzeba zacząć od pokazywania
dzieciom, że nie możemy być obojętni
na to, co się dzieje dookoła.

225
00:16:46,320 --> 00:16:50,279
Potrzebna jest edukacja, żeby
ludzie patrzyli po prostu na siebie.

226
00:16:50,320 --> 00:16:54,719
A nie odwracali głowę.
Bo kiedyś role mogą się odwrócić.

227
00:16:54,760 --> 00:16:58,999
To mogło spotkać każdą z nas.

228
00:17:05,640 --> 00:17:09,599
TVP Info zaprasza dziś do obejrzenia
debaty pod tytułem "przemoc-reaguj".

229
00:17:09,640 --> 00:17:13,319
Rzecz o naszych emocjach,
o naszych obawach, o oczekiwaniach

230
00:17:13,360 --> 00:17:16,679
- polecamy spotkanie z ekspertami
o 20:20.

231
00:17:16,720 --> 00:17:19,439
Łapki na kierownicy
- nawołuje drogówka.

232
00:17:19,480 --> 00:17:22,879
I to nie pierwszy raz,
bo od dawna wiadomo,
że raz nie starczy.

233
00:17:22,920 --> 00:17:26,159
Rozmowa z telefonem przy uchu
podczas prowadzenia auta

234
00:17:26,200 --> 00:17:28,559
jest nielegalna,
a może być niebezpieczna.

235
00:17:28,600 --> 00:17:31,319
Zanim ktokolwiek uzna,
że rzuca grochem o ścianę,

236
00:17:31,360 --> 00:17:35,439
jest kilka ważnych pytań
i ważnych odpowiedzi w tej sprawie.

237
00:17:35,480 --> 00:17:37,639
Dla wielu kierowców to nawyk.

238
00:17:37,680 --> 00:17:41,799
Zaśpi na światłach, patrzę,
a ktoś jeszcze w telefonie klika.

239
00:17:41,840 --> 00:17:46,239
Korzystanie z telefonu
to przyczyna co czwartego wypadku
na polskich drogach.

240
00:17:46,280 --> 00:17:51,439
Zapiszczało po hamulcu,
tylko spojrzałem,
nawet nie odbierałem telefonu.

241
00:17:51,480 --> 00:17:54,759
Dlatego policja rusza z akcją
"Łapki na kierownicę".

242
00:17:54,800 --> 00:17:57,879
Będą spoty na ekranach LED
na terenie całego kraju

243
00:17:57,920 --> 00:18:00,959
i materiały edukacyjne
w popularnej nawigacji.

244
00:18:01,000 --> 00:18:05,279
Ma na celu
poprawę świadomości kierowców
i zmianę ich podejścia.

245
00:18:05,320 --> 00:18:07,079
A jest nad czym pracować,

246
00:18:07,120 --> 00:18:10,999
policjanci w ubiegłym roku wystawili
blisko 50 tys. mandatów

247
00:18:11,040 --> 00:18:13,959
dla kierowców,
których rozpraszał telefon.

248
00:18:14,000 --> 00:18:16,879
Korzystanie obejmuje chociażby
pisanie smsa,

249
00:18:16,920 --> 00:18:19,399
korzystanie z mass mediów,
Facebooka i innych aplikacji.

250
00:18:19,440 --> 00:18:27,519
Ludzie nie potrafią się "nudzić",
czyli np. stojąc na światłach,
nic nie robić.

251
00:18:27,560 --> 00:18:30,519
Telefon za kółkiem
zabija nie tylko czas,

252
00:18:30,560 --> 00:18:33,599
może też doprowadzić
do prawdziwej tragedii.

253
00:18:33,640 --> 00:18:44,599
Rozmowa lub zabawa telefonem
może nas kosztować 500 zł
i aż 12 punktów karnych.

254
00:18:44,640 --> 00:18:50,319
Dwa spotkania z policją
w takich okolicznościach
i kierowca traci prawo jazdy.

255
00:18:50,360 --> 00:18:56,079
Mamy technologie, takie jak drony,
dzięki którym możemy monitorować
ruch z powietrza

256
00:18:56,120 --> 00:18:59,079
i w łatwy sposób
zidentyfikować kierowców.

257
00:18:59,120 --> 00:19:03,119
Najwięcej za korzystanie z telefonu
za kierownicą w Europie
płacą Holendrzy

258
00:19:03,160 --> 00:19:05,359
- blisko półtora tysiąca złotych.

259
00:19:05,400 --> 00:19:08,719
Stawki polskich mandatów
są podobne do niemieckich.

260
00:19:08,760 --> 00:19:13,599
Nasi zachodni sąsiedzi
tracą jednak prawo jazdy
dopiero po ósmym takim wykroczeniu.

261
00:19:13,640 --> 00:19:19,959
Co ważne, policja, by nas ukarać,
nie musi posiadać zdjęcia
czy nagrania.

262
00:19:20,000 --> 00:19:32,719
Na podstawie zeznań policjantów
możliwe jest skuteczne ukaranie nas
przez sąd

263
00:19:32,760 --> 00:19:36,279
nawet w przypadku
odmowy przyjęcia tego mandatu.

264
00:19:36,320 --> 00:19:39,079
Jeśli używamy telefonu
wpiętego w uchwyt,

265
00:19:39,120 --> 00:19:40,999
np. korzystając z nawigacji,

266
00:19:41,040 --> 00:19:42,479
unikniemy mandatu.

267
00:19:42,520 --> 00:19:45,319
Tak samo w przypadku
zestawu głośnomówiącego.

268
00:19:45,360 --> 00:19:47,719
Pyk i rozmawiam, jak chcę, jadąc.

269
00:19:47,760 --> 00:19:51,559
Ale nawet taka rozmowa
dekoncentruje, czasem na długo.

270
00:19:51,600 --> 00:19:55,999
Zaburzenia koncentracji uwagi
mogą się utrzymywać

271
00:19:56,040 --> 00:20:01,199
nawet 20 minut
po zakończeniu rozmowy.

272
00:20:01,240 --> 00:20:05,799
Telefon z głową muszą używać
nie tylko kierowcy, ale i piesi.

273
00:20:05,840 --> 00:20:11,479
Przejście przez pasy
z nosem w ekranie
może uszczuplić portfel o 300 zł.

274
00:20:16,200 --> 00:20:17,959
Czym jeszcze żyje Polska?

275
00:20:18,000 --> 00:20:22,239
Najważniejsze tematy
i niezwykłe historie
od dziś znów na antenie TVP 1.

276
00:20:22,280 --> 00:20:25,599
"Reporterzy"
to nowy program interwencyjny.

277
00:20:25,640 --> 00:20:31,239
W studiu jest już gospodyni
dzisiejszego wydania
Agnieszka Górniakowska.

278
00:20:39,920 --> 00:20:49,359
Co dziś dla nas macie?

279
00:20:49,400 --> 00:20:54,599
4 miliardy zł. Nawet tyle
z europejskich dotacji mogła stracić
Ukraina.

280
00:20:54,640 --> 00:20:58,839
Od wielu miesięcy defraudowane
są pieniądze przekazywane przez Unię.

281
00:20:58,880 --> 00:21:02,239
Środki miały być przeznaczone
na dozbrojenie armii pomoc
humanitarną.

282
00:21:02,280 --> 00:21:07,799
Okazuje się, że duża ich część znika.

283
00:21:08,760 --> 00:21:11,639
Premier Donald Tusk
podczas wizyty w Wilnie

284
00:21:11,680 --> 00:21:14,479
zapowiada kroki
wobec importu z Rosji i Białorusi.

285
00:21:14,520 --> 00:21:17,239
Adresatem wniosku polskiego Sejmu
będzie Komisja Europejska,

286
00:21:17,280 --> 00:21:22,199
oczekiwane embargo ma być pełne
i dotyczyć wszelkich produktów
rolno-spożywczych.

287
00:21:22,240 --> 00:21:26,319
Zwrócę się do marszałka Sejmu
po powrocie z Wilna

288
00:21:26,360 --> 00:21:29,719
z propozycją uchwały
polskiego Sejmu

289
00:21:29,760 --> 00:21:36,799
wzywającej KE
do nałożenia pełnych sankcji
na produkty rolne,

290
00:21:36,840 --> 00:21:41,119
produkty żywnościowe rosyjskie
i białoruskie.

291
00:21:41,160 --> 00:21:46,599
Jestem przekonany,
że wspólna europejska decyzja
będzie skuteczniejsza

292
00:21:46,640 --> 00:21:50,999
niż indywidualne decyzje
państw regionu.

293
00:21:51,040 --> 00:21:54,639
Co do kwestii embarga
na produkty rolne z Rosji i Białorusi

294
00:21:54,680 --> 00:21:57,079
nie widzę tutaj żadnego pola sporu.

295
00:21:57,120 --> 00:22:00,719
Oczywiście chodzi o ostateczny
wording tej uchwały.

296
00:22:00,760 --> 00:22:03,199
O to, co się ostatecznie
w niej znajdzie.

297
00:22:03,240 --> 00:22:05,839
Więc nie widzę tutaj
żadnego problemu,

298
00:22:05,880 --> 00:22:08,999
żeby się tym pilnie
na tym Sejmie zająć,

299
00:22:09,040 --> 00:22:11,919
zgodnie z życzeniem pana premiera.

300
00:22:12,840 --> 00:22:15,039
Nad Sekwaną rewolucja francuska.

301
00:22:15,080 --> 00:22:17,999
Paryż wprowadza do konstytucji
prawo do aborcji.

302
00:22:18,040 --> 00:22:20,919
Francja staje się właśnie
pierwszym państwem na świecie,

303
00:22:20,960 --> 00:22:23,999
które tak odpowiada
na gorącą społeczną dyskusję.

304
00:22:24,040 --> 00:22:26,719
Według badań
za reformą jest 85% badanych,

305
00:22:26,760 --> 00:22:30,439
ale projekt gromadził na ulicach
także rzesze przeciwników.

306
00:22:30,480 --> 00:22:33,719
Anna Kowalska śledziła ten proces
aż do finału.

307
00:22:33,760 --> 00:22:38,719
Dobry wieczór, powiedz, jak Francja
dochodziła do tego miejsca?

308
00:22:55,800 --> 00:22:59,759
Droga był długa i kosztowna.

309
00:22:59,800 --> 00:23:05,079
Tekst bez żadnych zmian miały przyjąć
najpierw osobno izby parlamentu.

310
00:23:05,120 --> 00:23:10,839
Dziś odbyło się głosowanie
połączonych izb.

311
00:23:10,880 --> 00:23:12,839
Ogłoszono, że projekt został
przyjęty.

312
00:23:12,880 --> 00:23:15,079
Paryżanie nie kryli łez radości
i szczęścia.

313
00:23:15,120 --> 00:23:18,159
Wolność, równość, braterstwo
- a teraz także aborcja.

314
00:23:18,200 --> 00:23:20,359
Francja jest pierwszym krajem świata,

315
00:23:20,400 --> 00:23:26,119
który do swojej konstytucji wpisze
"gwarantowaną wolność kobiety
do przerywania ciąży".

316
00:23:36,440 --> 00:23:38,999
Od lat wychodziłam na ulicę
w tej sprawie.

317
00:23:39,040 --> 00:23:40,839
To cudowny dzień.

318
00:23:40,880 --> 00:23:43,119
We Francji
aborcję można przeprowadzić:

319
00:23:43,160 --> 00:23:46,039
anonimowo, bezpłatnie
i bez podawania przyczyny,

320
00:23:46,080 --> 00:23:48,639
w sposób chirurgiczny
lub farmakologiczny,

321
00:23:48,680 --> 00:23:51,079
do końca 14. tygodnia ciąży.

322
00:23:51,120 --> 00:23:52,399
To się nie zmieni.

323
00:23:52,440 --> 00:23:53,959
Zmieni się jednak fakt,

324
00:23:54,000 --> 00:23:59,679
że po wpisaniu do konstytucji
żaden kolejny rząd
nie będzie mógł tego prawa obalić.

325
00:24:07,600 --> 00:24:12,639
To głosowanie ostatecznie mówi tym,
którzy tego nie wiedzą, że kobiety
w naszym kraju są wolne.

326
00:24:12,680 --> 00:24:15,879
Proces w 2023 roku zainicjował
prezydent Emmanuel Macron,

327
00:24:15,920 --> 00:24:20,399
bo jak mówi, na świecie
jest coraz więcej jest krajów,
które dostęp do aborcji ograniczają.

328
00:24:20,440 --> 00:24:23,279
Francuzi jako przykład podają
Stany Zjednoczone,

329
00:24:23,320 --> 00:24:26,479
gdzie sąd najwyższy uchylił
federalne prawo aborcyjne,

330
00:24:26,520 --> 00:24:28,359
i przykład Polski.

331
00:24:42,240 --> 00:24:44,199
Zdaliśmy sobie sprawę we Francji.

332
00:24:44,240 --> 00:24:49,399
Ktoś kiedyś może chcieć zaatakować
prawo do aborcji.

333
00:24:51,640 --> 00:24:56,159
I chociaż prawie 90% Francuzów
i wszystkie partie polityczne
zmiany popierają,

334
00:24:56,200 --> 00:24:58,759
to sprzeciwia się im episkopat.

335
00:25:01,800 --> 00:25:04,119
Zdaniem francuskich specjalistów,

336
00:25:04,160 --> 00:25:08,199
gdy ogranicza się dostęp do aborcji,
kobiety korzystają z niebezpiecznych
zabiegów w podziemiu,

337
00:25:08,240 --> 00:25:10,359
co zagraża ich zdrowiu i życiu.

338
00:25:10,400 --> 00:25:14,639
Właśnie dlatego w latach 60.
o dostęp do aborcji
zaczęli walczyć lekarze.

339
00:25:14,680 --> 00:25:17,119
Zalegalizowano ją w 1975 roku,

340
00:25:17,160 --> 00:25:23,119
a w przyszłym roku kobiety we Francji
będą świętować 50-lecie
prawa do aborcji.

341
00:25:23,160 --> 00:25:27,759
Prawa, którego od dzisiaj
już nikt nigdy im nie odbierze.

342
00:25:38,200 --> 00:25:41,519
Najpierw był mur,
potem reportaż, potem dokument,
a potem przyszły nagrody.

343
00:25:41,560 --> 00:25:44,239
Za obraz ponurego świata,
w którym słabi są jeszcze słabsi,

344
00:25:44,280 --> 00:25:46,719
a szlachetni i dobrzy
bywają bezsilni.

345
00:25:46,760 --> 00:25:50,119
Ceniona za granicą
jako modelka i aktorka
Katarzyna Smutniak

346
00:25:50,160 --> 00:25:53,679
przyjeżdża do Polski,
by nam pokazać
swój reżyserski debiut.

347
00:25:53,720 --> 00:25:58,799
I z polsko-białoruskiej granicy
przywozi kino nie o murze,
tylko o nas.

348
00:25:58,840 --> 00:26:03,799
86 osób przekroczyło tutaj.
86!

349
00:26:03,840 --> 00:26:06,879
Historia
z polsko-białoruskiej granicy

350
00:26:06,920 --> 00:26:10,159
zmieniła jej życie i priorytety
jako aktorki.

351
00:26:10,200 --> 00:26:13,839
Nazywana przez Włochów
"młodszą siostrą Moniki Bellucci"
Kasia Smutniak podkreśla,

352
00:26:13,880 --> 00:26:19,839
że choć z polityką
nie ma nic wspólnego,
musiała coś zrobić.

353
00:26:19,880 --> 00:26:22,519
Ja wiedziałam,
że muszę pociągnąć ten temat.

354
00:26:22,560 --> 00:26:25,719
Stało się to jakąś moją
wewnętrzną obsesją.

355
00:26:25,760 --> 00:26:30,079
Tak powstał dokument "Mur"
- jej debiut reżyserski.

356
00:26:30,120 --> 00:26:34,399
Temat polsko-białoruskiej granicy
śledziła od pierwszego dnia.

357
00:26:34,440 --> 00:26:40,639
Cezurę stanowiła historia migrantów
koczujących na wysokości
Usnarza Górnego.

358
00:26:40,680 --> 00:26:46,199
Agresja wobec tej pierwszej grupy,
wydaje mi się, była czymś nowym.

359
00:26:46,240 --> 00:26:50,839
Szczególnie dla kogoś,
kto od ponad 20 lat
mieszka we Włoszech,

360
00:26:50,880 --> 00:26:53,879
gdzie kryzys migracyjny
to codzienność.

361
00:26:53,920 --> 00:26:58,359
Zdjęcia do "Muru" rozpoczęły się
kilka dni po wybuchu wojny
w Ukrainie.

362
00:26:58,400 --> 00:27:01,479
To pierwszy polski
pełnometrażowy dokument

363
00:27:01,520 --> 00:27:04,519
o sytuacji
na polsko-białoruskiej granicy.

364
00:27:04,560 --> 00:27:09,359
Film zrobiony przez Kasię,
której nie kojarzymy z dokumentem,

365
00:27:09,400 --> 00:27:12,319
i dzięki temu,
że ona jest tym, kim jest,

366
00:27:12,360 --> 00:27:15,679
ma szansę dotrzeć
do większej liczby osób.

367
00:27:15,720 --> 00:27:20,959
Film w ramach specjalnej trasy
obejrzą widzowie w 9 miastach.

368
00:27:21,000 --> 00:27:25,519
Ostatnim przystankiem
będzie rodzinna Piła.

369
00:27:25,560 --> 00:27:29,639
"Mur" został nakręcony
bez profesjonalnej ekipy.

370
00:27:29,680 --> 00:27:31,679
W większości telefonem.

371
00:27:31,720 --> 00:27:37,199
Film docenili włoscy krytycy filmowi,
przyznając mu prestiżową nagrodę:

372
00:27:37,240 --> 00:27:40,719
tzw. Srebrną Taśmę za dokument roku.

373
00:27:40,760 --> 00:27:44,799
Fakt, że film pokazywany jest
na światowych festiwalach,

374
00:27:44,840 --> 00:27:47,359
zdobywa nagrody krytyków,
m.in. we Włoszech,

375
00:27:47,400 --> 00:27:49,599
świadczy o tym,
że jej się to udało.

376
00:27:49,640 --> 00:27:51,479
Pokazuje, że jeżeli ma się w sobie
głęboką potrzebę opowiedzenia
jakiejś historii,

377
00:27:52,320 --> 00:27:55,719
To również film osobisty,
w którym pojawiają się bliscy
Kasi Smutniak.

378
00:27:55,760 --> 00:27:58,999
Reżyserka mówi,
że "Mur" jest historią o nas,
o naszych korzeniach,

379
00:27:59,040 --> 00:28:01,479
odwadze aktywistów
i zwykłych ludzi,

380
00:28:01,520 --> 00:28:05,079
którzy ratując życie
na granicy polsko-białoruskiej,

381
00:28:05,120 --> 00:28:08,039
ratują również to,
co pozostaje z człowieczeństwa.

382
00:28:08,080 --> 00:28:12,439
To uniwersalna historia,
bo pod hasłem "Mur"
kryje się coś więcej.

383
00:28:12,480 --> 00:28:16,279
Murem może być Puszcza Białowieska,
tak samo jak Morze Śródziemne.

384
00:28:16,320 --> 00:28:23,799
Są mury niewidzialne i takie,
które sami potrafimy postawić
przed sobą

385
00:28:23,840 --> 00:28:25,839
- i potrafimy go obalić.

386
00:28:25,880 --> 00:28:27,599
Symbol naszej epoki.

387
00:28:27,640 --> 00:28:30,119
Dla Kasi ma szczególne znaczenie.

388
00:28:30,160 --> 00:28:33,839
Przyszła na świat dekadę przed
upadkiem muru berlińskiego

389
00:28:33,880 --> 00:28:37,799
i pamięta rzeczywistość
sprzed 1989 roku.