1
00:00:14,680 --> 00:00:17,079
Obietnice prezydenta dla rolników.

2
00:00:17,120 --> 00:00:19,239
Pytanie, co z ich realizacją.

3
00:00:19,280 --> 00:00:21,999
W piątek bezpośrednie rozmowy
Trump - Putin.

4
00:00:22,040 --> 00:00:23,519
Czujność na wagę życia

5
00:00:23,560 --> 00:00:28,079
- warszawski motorniczy
uratował przed samobójczym skokiem.

6
00:00:43,080 --> 00:00:47,199
Joanna Dunikowska-Paź, dobry wieczór.
Zapraszam na "19.30".

7
00:00:47,240 --> 00:00:50,959
W kampanii wyborczej wśród rolników
zyskał zdecydowane poparcie

8
00:00:51,000 --> 00:00:54,199
- na starcie urzędowania
odwiedza ich jako prezydent.

9
00:00:54,240 --> 00:00:58,079
Karol Nawrocki spotkał się z rolnikami
w miejscowości Krąpiel
w Zachodniopomorskiem.

10
00:00:58,120 --> 00:01:02,119
"Polska nie będzie bezpieczna
bez bezpieczeństwa żywnościowego"

11
00:01:02,160 --> 00:01:05,639
- apelował do rządu prezydent,
składając kolejne obietnice.

12
00:01:05,680 --> 00:01:09,319
Rządzący odpowiadają - ktoś wprowadził
pana prezydenta w błąd,

13
00:01:09,360 --> 00:01:11,879
dodając że część obietnic
jest już spełniona,

14
00:01:11,920 --> 00:01:15,959
a część problemów
to efekt działań Zjednoczonej Prawicy.

15
00:01:16,000 --> 00:01:19,319
Podpisanie projektu ustawy
ochrona polskiej wsi.

16
00:01:19,360 --> 00:01:22,359
To kolejny prezydencki projekt,
który ogłasza Karol Nawrocki.

17
00:01:22,400 --> 00:01:25,679
Tym razem w otoczeniu rolników,
którym dziękował za głosy.

18
00:01:25,720 --> 00:01:27,999
80% z nich poparło go w drugiej turze.

19
00:01:28,040 --> 00:01:33,759
Nie tylko wieś jest za Karolem,
ale Karol jest też za rolnikami
i za polską wsią.

20
00:01:33,800 --> 00:01:39,159
W projekcie wzywa rząd do przedłużenia
zakazu sprzedaży polskiej ziemi
należącej do skarbu państwa.

21
00:01:39,200 --> 00:01:43,839
Polska ziemia powinna być w rękach
polskiego rolnika i zasobów państwa.

22
00:01:43,880 --> 00:01:47,079
Sęk w tym, że ministerstwo rolnictwa
ma już projekt,

23
00:01:47,120 --> 00:01:51,159
który wydłuża zakaz
o kolejne 10 lat, czyli do 2026 roku.

24
00:01:51,200 --> 00:01:56,519
Ci, którzy dzisiaj doradzają
panu prezydentowi w aspekcie rolnictwa
wprowadzili go w błąd.

25
00:01:56,560 --> 00:02:00,079
My polską ziemię
dla polskiego rolnika chronimy.

26
00:02:00,120 --> 00:02:05,519
Jednocześnie rządzący przypominają,
że to za czasów PiS sprzedano
najwięcej ziemi obcokrajowcom.

27
00:02:05,560 --> 00:02:09,239
Najwięcej w 2022 roku
- ponad pięć tysięcy hektarów.

28
00:02:09,280 --> 00:02:11,199
Po zmianie rządu - spadek.

29
00:02:11,240 --> 00:02:13,999
Prezydent mówił dziś
o bolączkach rolników.

30
00:02:14,040 --> 00:02:18,399
Wiszące gdzieś nad polskim rolnikiem
rozwiązania Zielonego Ładu.

31
00:02:18,440 --> 00:02:22,959
Panie prezydencie, to politycy PiS
zgodzili na europejski Zielony Ład.

32
00:02:23,000 --> 00:02:26,879
Promowany przez byłego komisarza
jako rolny program PiS.

33
00:02:26,920 --> 00:02:30,839
Było też o zagrożeniu
importem z Ukrainy.

34
00:02:30,880 --> 00:02:37,079
Dzięki interwencji rządu udało się
w jakiś sposób dojść do porozumienia.

35
00:02:37,120 --> 00:02:39,399
- Rządu Zjednoczonej Prawicy.

36
00:02:39,440 --> 00:02:43,799
Kto doprowadził do wjazdu
na teren Polski zboża technicznego?

37
00:02:43,840 --> 00:02:47,639
Zakaz importu wprowadzono
dopiero w czerwcu 2023 roku,

38
00:02:47,680 --> 00:02:50,239
ponad rok
po wybuchu wojny w Ukrainie.

39
00:02:50,280 --> 00:02:53,239
I po miesiącach masowych
protestów rolniczych.

40
00:02:53,280 --> 00:02:57,799
Karol Nawrocki zaapelował dziś
też o nowy zapis w tzw.
"konstytucji polskiego rolnictwa".

41
00:02:57,840 --> 00:03:04,919
Da nam szanse i rządowi,
i prezydentowi reagować w sytuacji,
gdy wejdzie umowa UE z Mercosur.

42
00:03:04,960 --> 00:03:08,119
To obecny rząd sprzeciwił się
umowie z Mercosur

43
00:03:08,160 --> 00:03:10,199
- przypomina wicepremier z PSL

44
00:03:10,240 --> 00:03:14,479
i sugeruje, by prawica
też włączyła się w budowaną
koalicję międzynarodową.

45
00:03:14,520 --> 00:03:18,359
Jeżeli pan prezydent chce nam pomóc
znaleźć mniejszość blokującą

46
00:03:18,400 --> 00:03:21,639
to prosimy go chociażby o rozmowę
z panią premier Meloni.

47
00:03:21,680 --> 00:03:25,279
To nawiązanie do dobrych relacji
polityków PiS z premier Włoch.

48
00:03:25,320 --> 00:03:27,919
Postulaty z kampanii wyborczej
są realizowane

49
00:03:27,960 --> 00:03:30,239
i one wszystkie zostaną zrealizowane.

50
00:03:30,280 --> 00:03:34,719
Ja bym chciał generalnie,
żeby prezydent Nawrocki
już wyszedł z kampanii wyborczej.

51
00:03:34,760 --> 00:03:37,519
Na co liczą rolnicy
słuchając polityków?

52
00:03:37,560 --> 00:03:42,399
Paweł Rochala ze wsi Bukowiec
w Łódzkiem mówi krótko
- stabilność i opłacalność.

53
00:03:42,440 --> 00:03:45,119
Środki do produkcji,
żeby były niedrogie,

54
00:03:45,160 --> 00:03:49,359
ale żebyśmy dostawali
za te płody rolne
pieniądze satysfakcjonujące.

55
00:03:49,400 --> 00:03:54,719
Bo jeśli to jest poniżej kosztów
to niejednokrotnie gospodarstwa
nie wytrzymują.

56
00:03:54,760 --> 00:03:57,679
Franciszek Nowak ze wsi Jeziorki
w Wielkopolsce

57
00:03:57,720 --> 00:04:00,639
wskazuje na bezpieczeństwo żywnościowe
na granicach

58
00:04:00,680 --> 00:04:02,679
oraz skutki zmian klimatycznych.

59
00:04:02,720 --> 00:04:06,559
Im mniej polityki, a więcej gospodarki
tym lepiej dla całego narodu.

60
00:04:06,600 --> 00:04:10,199
Jeżeli czegoś będzie brakowało
to momentalnie do Polski przyjeżdża.

61
00:04:10,240 --> 00:04:15,479
Dzisiejszy projekt to trzeci po CPK
i zerowym picie dla rodzin
jaki ogłasza Karol Nawrocki.

62
00:04:15,520 --> 00:04:19,119
Polska nie będzie bezpieczna,
jeśli nie będzie
bezpieczna żywnościowo.

63
00:04:19,160 --> 00:04:21,679
A to polski rolnik,
jak żołnierz w wojsku,

64
00:04:21,720 --> 00:04:25,039
odpowiada za bezpieczeństwo
żywnościowe Polski.

65
00:04:25,080 --> 00:04:26,759
Zapraszamy do współpracy.

66
00:04:26,800 --> 00:04:30,439
Proszę nie słuchać
rad tych politycznych awanturników.

67
00:04:30,480 --> 00:04:33,479
Można powiedzieć tak
- koń jaki jest, każdy widzi.

68
00:04:33,520 --> 00:04:36,119
Widzimy to
zwłaszcza w Janowie Podlaskim.

69
00:04:36,160 --> 00:04:38,559
I politycy PiS jacy są każdy widzi.

70
00:04:38,600 --> 00:04:41,319
Za rządów PiS
stadnina w Janowie Podlaskim,

71
00:04:41,360 --> 00:04:46,879
gdzie ministrowie zwołali konferencję,
miała aż ośmioro prezesów.

72
00:04:49,000 --> 00:04:52,519
Donald Trump zaprosił
Karola Nawrockiego do Białego Domu

73
00:04:52,560 --> 00:04:56,039
- poinformował szef
Gabinetu Prezydenta Paweł Szefernaker.

74
00:04:56,080 --> 00:04:58,759
Spotkanie ma się odbyć 3 września.

75
00:04:58,800 --> 00:05:04,399
Amerykański prezydent
zaprosił prezydenta Nawrockiego
w oficjalnym liście gratulacyjnym,

76
00:05:04,440 --> 00:05:06,999
przekazanym w dniu zaprzysiężenia.

77
00:05:07,040 --> 00:05:08,879
Ma to być spotkanie robocze.

78
00:05:08,920 --> 00:05:12,879
Karol Nawrocki
w drugiej połowie września
będzie gościł w USA ponownie

79
00:05:12,920 --> 00:05:16,319
- weźmie udział w Zgromadzeniu
Ogólnym ONZ w Nowym Jorku.

80
00:05:16,360 --> 00:05:19,799
Sesja zaplanowana jest na 24 września.

81
00:05:20,520 --> 00:05:25,759
Nie milkną echa afery
dotyczącej wydatkowania
środków z Krajowego Planu Odbudowy.

82
00:05:25,800 --> 00:05:29,999
Premier pisze
o konsekwencjach dla każdego,
kto popełnił błędy.

83
00:05:30,040 --> 00:05:32,839
Wyniki kontroli
mamy poznać we wrześniu,

84
00:05:32,880 --> 00:05:36,479
ale przedsiębiorcy
już teraz podkreślają,
że się jej nie boją.

85
00:05:36,520 --> 00:05:39,599
Wyjaśnień domaga się
Komisja Europejska i opozycja.

86
00:05:39,640 --> 00:05:41,559
Dla tej ostatniej to skandal,

87
00:05:41,600 --> 00:05:46,039
który dowodzi, że konieczna jest
zmiana zasad przyznawania środków.

88
00:05:46,080 --> 00:05:49,519
W tym miejscu w Gorzowie
z pieniędzy Krajowego Planu Odbudowy

89
00:05:49,560 --> 00:05:52,039
powstaje nowy,
większy blok operacyjny,

90
00:05:52,080 --> 00:05:55,039
będą też nowoczesne urządzenia
do diagnostyki.

91
00:05:55,080 --> 00:05:57,199
Wszystko za 80 mln złotych.

92
00:05:57,240 --> 00:06:00,919
To będzie oznaczało,
że my więcej pacjentów
będziemy mogli zoperować,

93
00:06:00,960 --> 00:06:03,799
szczególnie z chorobami
onkologicznymi.

94
00:06:03,840 --> 00:06:06,839
To jedna z tysięcy inwestycji
realizowanych z KPO.

95
00:06:06,880 --> 00:06:10,359
Funduszy, z których Polska otrzyma
około 255 mld zł.

96
00:06:10,400 --> 00:06:13,519
Tyle, że przez lata
rządów Zjednoczonej Prawicy

97
00:06:13,560 --> 00:06:17,239
były zablokowane
- przypominają politycy PO.

98
00:06:17,280 --> 00:06:23,039
Większą aferą jest, moim zdaniem to,
jak odbywał się taki proces,

99
00:06:23,080 --> 00:06:26,759
że rządzący politycy
przez wiele lat nie chcieli,

100
00:06:26,800 --> 00:06:30,599
aby pieniądze z KPO
w ogóle do Polski trafiły.

101
00:06:30,640 --> 00:06:34,439
To reakcja na wpisy i wypowiedzi
polityków PiS-u i konfederacji,

102
00:06:34,480 --> 00:06:38,879
którzy krytykują sposób wydawania
pieniędzy z programu HoReCa

103
00:06:38,920 --> 00:06:43,959
- wsparcia przedsiębiorców z branży
hotelowo-gastronomicznej po pandemii.

104
00:06:44,000 --> 00:06:48,599
Na rozszerzenie działalności
i rozwój tych firm w KPO
przewidziano 1,25 mld złotych,

105
00:06:48,640 --> 00:06:50,919
czyli zaledwie 0,5% całej puli.

106
00:06:50,960 --> 00:06:53,999
I zrobił to w 2021 rząd PiS.

107
00:06:54,040 --> 00:06:57,999
Jesteśmy świadkami
największego złodziejstwa.

108
00:06:58,040 --> 00:07:02,759
Każdy, kto popełnił błędy,
poniesie konsekwencje.

109
00:07:15,120 --> 00:07:17,119
Dowiedzieliśmy się wczoraj,

110
00:07:17,160 --> 00:07:22,399
że 400 tys. złotych trafia
na piwo bezalkoholowe w Wejherowie.

111
00:07:22,440 --> 00:07:27,239
Mówi europoseł, który dziś
przed siedzibą premiera
postawił taczkę

112
00:07:27,280 --> 00:07:29,359
i próbował wbić taki znak.

113
00:07:29,400 --> 00:07:31,839
- Czy się wbiło?
- Niewystarczająco.

114
00:07:31,880 --> 00:07:34,559
Politycy PiS
od wczoraj powtarzają fejk newsy.

115
00:07:34,600 --> 00:07:36,759
A właściciel browaru wyjaśnia:

116
00:07:36,800 --> 00:07:41,599
po pierwsze złożył wniosek
nie o pieniądze na piwo,
a linię do produkcji bezalkoholowego,

117
00:07:41,640 --> 00:07:44,599
po drugie
- dofinansowania z KPO nie dostał.

118
00:07:44,640 --> 00:07:47,359
Przedsiębiorcy mają żal do polityków.

119
00:07:47,400 --> 00:07:51,799
Joanna Widyńska-Hamad
prowadzi firmę Kebab House.

120
00:07:51,840 --> 00:07:56,359
Od 25 lat działamy w branży horeca,
zatrudniamy pracowników,

121
00:07:56,400 --> 00:07:59,759
nie zwolniliśmy żadnego pracownika
w czasie covidu,

122
00:07:59,800 --> 00:08:01,759
ponieśliśmy ogromne straty.

123
00:08:01,800 --> 00:08:05,679
Żeby zdywersyfikować biznes,
zainwestowała w branżę hotelarską,

124
00:08:05,720 --> 00:08:08,799
za dotację z KPO
chciała wyremontować 4 pokoje.

125
00:08:08,840 --> 00:08:11,679
Nie dostaliśmy do tej pory
ani złotówki z tego programu,

126
00:08:11,720 --> 00:08:14,519
ponieważ wypłata środków
została wstrzymana,

127
00:08:14,560 --> 00:08:17,199
czyli tak naprawdę
wszystkie koszty które pokrywamy,

128
00:08:17,240 --> 00:08:20,319
pokrywamy z własnej działalności,
z własnej kieszeni.

129
00:08:20,360 --> 00:08:23,119
Najbardziej wyszydzany
przez polityków PiS-u

130
00:08:23,160 --> 00:08:26,159
był zakup jachtu
przez firmę Pawła Adamskiego.

131
00:08:26,200 --> 00:08:30,159
Przedsiębiorca tłumaczy,
że w pandemii jego kina objazdowe
nie mogły funkcjonować

132
00:08:30,200 --> 00:08:32,559
i tak pojawiał się pomysł
na nowy biznes.

133
00:08:32,600 --> 00:08:35,599
Ta forma spędzania czasu
stała się bardzo popularna,

134
00:08:35,640 --> 00:08:38,559
nie tylko podczas covidu,
ale ostatnimi czasy.

135
00:08:38,600 --> 00:08:43,199
Przedsiębiorcy najpierw musieli
zainwestować własne pieniądze,

136
00:08:43,240 --> 00:08:49,319
a później ewentualnie dostają zwrot
90% poniesionych kosztów.

137
00:08:49,360 --> 00:08:53,319
I jak podkreślają
o wyniki kontroli są spokojni.

138
00:08:56,520 --> 00:08:59,159
Oglądają państwo "19.30" w sobotę.

139
00:08:59,200 --> 00:09:01,119
Co jeszcze przed nami?

140
00:09:01,960 --> 00:09:03,799
Kierunek - prohibicja.

141
00:09:03,840 --> 00:09:07,919
Nie będziemy po 23.00
sprzedawać alkoholu do 6.00 rano.

142
00:09:07,960 --> 00:09:10,599
Niepotrzebny w nocy alkohol nikomu.

143
00:09:10,640 --> 00:09:14,279
Mała czarna spod Big Bena.

144
00:09:14,320 --> 00:09:19,319
Serwujemy już angielską herbatę,
więc czas na angielską kawę.

145
00:09:19,360 --> 00:09:22,479
Na pewno skuszę się na taką kawę.

146
00:09:24,040 --> 00:09:29,519
Donald Trump i Władimir Putin
spotkają się w najbliższy piątek
na Alasce.

147
00:09:29,560 --> 00:09:34,839
Amerykański prezydent pisze
o długo oczekiwanym spotkaniu
i obiecuje więcej szczegółów wkrótce.

148
00:09:34,880 --> 00:09:38,919
Najlepszą obietnicą byłoby zakończenie
rosyjskiej agresji w Ukrainie

149
00:09:38,960 --> 00:09:45,919
- więcej słychać jednak
o wymianie terytoriów i Putinie,
który wciąż gra na własnych zasadach.

150
00:09:45,960 --> 00:09:49,239
Zamiast szumnie zapowiadanych
sankcji na Rosję

151
00:09:49,280 --> 00:09:53,479
będą rozmowy w cztery oczy
z rosyjskim dyktatorem.

152
00:09:53,520 --> 00:09:56,559
Wkrótce spotkam się
z prezydentem Putinem.

153
00:09:56,600 --> 00:09:59,079
Kiedy i gdzie do niego dojdzie?

154
00:09:59,120 --> 00:10:01,959
Niebawem ogłosimy miejsce spotkania.

155
00:10:02,000 --> 00:10:03,879
Spekulacji było wiele:

156
00:10:03,920 --> 00:10:07,359
Zjednoczone Emiraty Arabskie,
Szwajcaria i Rzym.

157
00:10:07,400 --> 00:10:11,519
Ale ten wpis prezydenta USA
rozwiał wszelkie wątpliwości.

158
00:10:21,600 --> 00:10:26,319
Będą to pierwsze rozmowy przywódców
w cztery oczy od powrotu Trumpa
do Białego Domu.

159
00:10:26,360 --> 00:10:28,599
Wybór miejsca - nieprzypadkowy.

160
00:10:28,640 --> 00:10:30,999
I Kreml jest z niego zadowolony.

161
00:10:31,040 --> 00:10:35,119
Rosja i USA są bliskimi sąsiadami,
dzielącymi wspólną granicę.

162
00:10:35,160 --> 00:10:37,479
Wydaje się całkiem logiczne,

163
00:10:38,960 --> 00:10:42,079
Odległość między położonymi
w Cieśninie Beringa Wyspami Diomedesa,

164
00:10:42,120 --> 00:10:44,279
z których jedna należy do USA,
a druga do Rosji,

165
00:10:44,320 --> 00:10:46,599
wynosi zaledwie trzy i pół kilometra.

166
00:10:46,640 --> 00:10:50,159
Gubernator stanu Alaska
mówi o moście łączącym narody.

167
00:10:52,720 --> 00:10:54,759
Dotyczące wojny w Ukrainie,

168
00:10:54,800 --> 00:10:57,759
problem w tym,
że bez jej przedstawicieli.

169
00:10:57,800 --> 00:11:01,359
Prezydent Wołodymyr Zełenski
w spotkaniu udziału nie weźmie.

170
00:11:01,400 --> 00:11:04,719
Wśród Ukraińców
niepokój i rozczarowanie.

171
00:11:04,760 --> 00:11:08,799
Nie, nie wierzę w te rozmowy.
Nie wierzę ani Putinowi, ani Trumpowi.

172
00:11:08,840 --> 00:11:11,559
Choć wielu liczy na zakończenie wojny.

173
00:11:11,600 --> 00:11:14,519
Chcę pokoju.
Chcę, żeby dzieci chodziły do szkoły.

174
00:11:14,560 --> 00:11:16,679
Chcę, żeby wszystko było dobrze.

175
00:11:16,720 --> 00:11:19,439
Za jaką cenę?
Tylko zwycięstwa Ukrainy.

176
00:11:19,480 --> 00:11:23,879
Donald Trump chce jednak,
by ceną za pokój
były ustępstwa Kijowa.

177
00:11:23,920 --> 00:11:26,519
Czy Zełenski będzie musiał
oddać terytorium?

178
00:11:26,560 --> 00:11:30,879
Dokonamy wymiany części terytoriów,
aby poprawić sytuację obu stron.

179
00:11:30,920 --> 00:11:33,359
Szczegółów prezydent USA nie zdradził.

180
00:11:33,400 --> 00:11:38,559
Pytanie, czy Rosjanie są gotowi
oddać jakiekolwiek okupowane obszary.

181
00:11:38,600 --> 00:11:41,759
Ukraina, jak wynika
z nieoficjalnych doniesień,

182
00:11:41,800 --> 00:11:43,959
miałaby stracić Donbas i Krym.

183
00:11:44,000 --> 00:11:47,679
Niejednokrotnie mówiono też
o obwodach Zaporoskim i Chersońskim.

184
00:11:47,720 --> 00:11:50,599
Tu Wołodymyr Zełenski
stawia sprawę jasno.

185
00:11:50,640 --> 00:11:53,159
Odpowiedź na ukraińską
kwestię terytorialną

186
00:11:53,200 --> 00:11:55,559
jest już zawarta
w Konstytucji Ukrainy.

187
00:11:55,600 --> 00:11:58,199
Ukraińcy nie oddadzą
swojej ziemi okupantowi.

188
00:11:58,240 --> 00:11:59,879
Wołodymyr Zełenski dodał,

189
00:11:59,920 --> 00:12:02,919
że jest gotowy
na sprawiedliwy i trwały pokój,

190
00:12:02,960 --> 00:12:08,519
a zasada "nic o Ukrainie, bez Ukrainy"
- wciąż pozostaje aktualna.

191
00:12:09,440 --> 00:12:11,719
Pięć lat białoruskiego oporu.

192
00:12:11,760 --> 00:12:16,119
Dziś kolejna rocznica sfałszowanych
przez Aleksandra Łukaszenkę wyborów,

193
00:12:16,160 --> 00:12:20,439
które wywołały ogromne protesty
i omal nie obaliły dyktatora.

194
00:12:20,480 --> 00:12:23,279
Ostatecznie manifestacje
zostały rozpędzone,

195
00:12:23,320 --> 00:12:26,559
w przepełnionych aresztach
są dziesiątki więźniów politycznych,

196
00:12:26,600 --> 00:12:30,799
wśród nich dziennikarz i lider
mniejszości polskiej na Białorusi
Andrzej Poczobut.

197
00:12:30,840 --> 00:12:35,639
Białorusini marzą o wolnym kraju,
często poza jego granicami
- także w Polsce.

198
00:12:35,680 --> 00:12:39,519
Izolacja, tortury,
znęcanie się psychiczne.

199
00:12:39,560 --> 00:12:42,199
Ta klatka
ustawiona w centrum Warszawy,

200
00:12:42,240 --> 00:12:45,839
ma przypominać,
że pięć lat po protestach
przeciwko sfałszowaniu wyborów

201
00:12:45,880 --> 00:12:50,639
- reżim Łukaszenki
wciąż przetrzymuje około 1200
tak zwanych więźniów sumienia.

202
00:12:50,680 --> 00:12:52,719
Jednym z nich był Andrej Czapiuk.

203
00:12:52,760 --> 00:12:55,279
Został skazany za przygotowywanie
masowych zamieszek.

204
00:12:55,320 --> 00:13:00,279
Już od samego zatrzymania
stosowano wobec mnie i fizyczną,
i psychiczną przemoc.

205
00:13:00,320 --> 00:13:03,399
W ten sposób śledczy
ułatwiali sobie zadanie,

206
00:13:03,440 --> 00:13:07,639
by stworzyć zarzuty i mnie posadzić,
ale im się to nie udawało.

207
00:13:07,680 --> 00:13:11,039
Śledztwo ciągnęło się
tak przez półtora roku.

208
00:13:11,080 --> 00:13:14,079
W areszcie śledczym i więzieniu
spędził cztery i pół roku.

209
00:13:14,120 --> 00:13:16,039
Wyszedł kilka miesięcy temu.

210
00:13:16,080 --> 00:13:18,839
Nie mógł znaleźć pracy,
bo trafił na listę ekstremistów.

211
00:13:18,880 --> 00:13:21,079
Bezpiecznie poczuł się
dopiero w Polsce.

212
00:13:21,120 --> 00:13:23,719
I otwarcie mówi
o protestach sprzed pięciu lat.

213
00:13:23,760 --> 00:13:26,119
Białoruskie społeczeństwo
zobaczyło wreszcie

214
00:13:26,160 --> 00:13:28,639
jak represyjny
potrafi być ten reżim,

215
00:13:28,680 --> 00:13:32,039
gdyby nie protesty,
ludzie nie byliby tego świadomi.

216
00:13:32,080 --> 00:13:35,439
Na własnej skórze o brutalności reżimu
przekonała się też Hana.

217
00:13:35,480 --> 00:13:38,239
Pięciokrotnie zatrzymywana
i bita przez milicję.

218
00:13:38,280 --> 00:13:40,519
Byłam po prostu bita
po nogach taką pałą

219
00:13:40,560 --> 00:13:43,999
za jakieś nieodpowiednie
odpowiedzi na pytania.

220
00:13:44,040 --> 00:13:46,879
Ale białoruska milicja
często jest bardziej brutalna.

221
00:13:46,920 --> 00:13:49,839
Jako Amnesty International
wielokrotnie potwierdziliśmy,

222
00:13:49,880 --> 00:13:55,199
że tortury są w Białorusi
wykorzystywane w sposób systemowy
i instytucjonalny,

223
00:13:55,240 --> 00:13:57,919
co oznacza,
że nie są wyłącznie incydentem.

224
00:13:57,960 --> 00:14:00,599
Na Łukaszence można jednak
wymuszać ustępstwa.

225
00:14:00,640 --> 00:14:02,279
Dowodem jest choćby to,

226
00:14:02,320 --> 00:14:05,439
że kilka tygodni temu
został uwolniony Siarhiej Cichanouski,

227
00:14:05,480 --> 00:14:09,079
a więc jedna z najbardziej
rozpoznawalnych twarzy
białoruskiej opozycji.

228
00:14:09,120 --> 00:14:11,559
Uwolnienia gratulował mu
szef polskiej dyplomacji.

229
00:14:11,600 --> 00:14:13,959
I zapowiedział dalsze działania.

230
00:14:18,120 --> 00:14:23,279
W 2011 roku prokuratura
oskarżyła Poczobuta o znieważenia
Aleksandra Łukaszenki.

231
00:14:23,320 --> 00:14:30,999
W 2023 roku Andrzej Poczobut
został skazany na 8 lat kolonii karnej
o zaostrzonym rygorze.

232
00:14:31,040 --> 00:14:33,079
Nie ma kontaktu z rodziną.

233
00:14:33,120 --> 00:14:37,119
Liczba 1200 więźniów sumienia
nie jest pełna,

234
00:14:37,160 --> 00:14:41,319
nie uwzględnia tych opozycjonistów,
którym reżim stawia
zarzuty kryminalne.

235
00:14:41,360 --> 00:14:43,799
Sytuacja od pięciu lat się pogarsza.

236
00:14:43,840 --> 00:14:49,679
Reżim Łukaszenki stara się wsadzić
do więzień jak najwięcej ludzi,
żeby przestali mówić prawdę.

237
00:14:49,720 --> 00:14:53,199
Każdego dnia 10, 15 osób
jest zatrzymywanych,

238
00:14:53,240 --> 00:14:55,879
to wygląda jak
w czasach stalinowskich.

239
00:14:55,920 --> 00:14:59,639
Ale przez te pięć lat,
dlaczego Łukaszenka
nie zaprzestał represji?

240
00:14:59,680 --> 00:15:03,159
Bo wie, że kiedy ich zaprzestanie,
ludzie wyjdą na ulice.

241
00:15:03,200 --> 00:15:06,639
Dziś Białorusini, którzy tysiącami
zjechali do Warszawy

242
00:15:06,680 --> 00:15:08,999
mogą na chwilę
zapomnieć o represjach.

243
00:15:09,040 --> 00:15:12,639
W Warszawie występuje dziś
białoruski raper Maks Korża.

244
00:15:12,680 --> 00:15:17,399
Bilety na wydarzenie
na Stadionie Narodowym
sprzedały się w pięć dni.

245
00:15:22,040 --> 00:15:27,919
To historia o dramatycznych decyzjach
i uważności drugiego człowieka,
która pojawiła się na czas.

246
00:15:27,960 --> 00:15:31,079
Motorniczy z Warszawy
jak co dzień był w tramwaju,

247
00:15:31,120 --> 00:15:34,799
gdy na jednym z mostów
po zewnętrznej stronie barierki
zauważył kobietę.

248
00:15:34,840 --> 00:15:38,719
Pan Artur
natychmiast do niej podbiegł,
nie pozwalając by spadła.

249
00:15:38,760 --> 00:15:42,719
To warty pokazania przykład odwagi
i tego, jak nie być obojętnym,

250
00:15:42,760 --> 00:15:48,479
gdy obok jest ktoś, kto dramatycznie,
choć często w ciszy,
woła o wsparcie.

251
00:15:49,600 --> 00:15:51,679
Była 5.20 nad ranem.

252
00:15:51,720 --> 00:15:54,799
Pan Piotr, motorniczy,
zauważył kobietę,

253
00:15:54,840 --> 00:15:57,919
która wspinała się
na barierki mostu nad Wisłą.

254
00:15:57,960 --> 00:15:59,839
Nawiązał z nią kontakt słowny,

255
00:15:59,880 --> 00:16:02,719
ale gdy orientował się,
że sytuacja może być poważna

256
00:16:02,760 --> 00:16:08,399
podbiegł do barierki,
przekładając ręce przez metalowe
elementy ogrodzenia,

257
00:16:08,440 --> 00:16:11,679
przytrzymał panią za ubranie
i uratował przed spadnięciem w dół.

258
00:16:11,720 --> 00:16:14,919
Do akcji włączyli się
także pasażerowie
i inni motorniczowie,

259
00:16:14,960 --> 00:16:17,079
którzy zatrzymali swoje tramwaje.

260
00:16:17,120 --> 00:16:20,679
Wspólnie udało się panią przytrzymać
i przełożyć przez barierkę

261
00:16:20,720 --> 00:16:23,239
na tę część mostową,
gdzie była bezpieczna.

262
00:16:23,280 --> 00:16:25,999
Kobietą zaopiekowali się
ratownicy medyczni.

263
00:16:26,040 --> 00:16:30,039
A o postawie dzielnych motorniczych
zaczęli rozpisywać się internauci.

264
00:16:30,240 --> 00:16:31,399
Brawo za reakcję.

265
00:16:31,440 --> 00:16:34,359
Pani życzę dużo zdrowia
i żeby się poukładało.

266
00:16:34,600 --> 00:16:36,879
Szacunek że nie pozostali obojętni.

267
00:16:37,080 --> 00:16:39,159
O takich wydarzeniach
powinno się mówić

268
00:16:39,200 --> 00:16:42,719
i tacy ludzie powinni otrzymywać
najwyższe ordery państwowe.

269
00:16:42,760 --> 00:16:46,479
W świecie społecznej znieczulicy
każdy ludzki odruch na wagę złota.

270
00:16:46,520 --> 00:16:49,519
Według psychologów
znieczulicy społecznej nie ma,

271
00:16:49,560 --> 00:16:52,959
ale brak nam wiedzy,
jak pomóc ludziom w takich sytuacjach.

272
00:16:53,000 --> 00:16:58,319
Jeszcze ważniejsza jest umiejętność
zauważenia problemu wśród bliskich,
którzy mówią o samobójstwie.

273
00:16:58,360 --> 00:17:00,519
To jest sygnał ostrzegawczy.

274
00:17:00,560 --> 00:17:02,599
To jest ukryte wołanie o ratunek.

275
00:17:02,640 --> 00:17:04,599
I istnieje sporo sposobów,

276
00:17:04,640 --> 00:17:07,959
aby ludziom, którzy mają
takie skłonności, takie myśli
- pomóc.

277
00:17:08,000 --> 00:17:11,559
Taką pomoc bezpłatnie oferują
ośrodki interwencji kryzysowej.

278
00:17:11,600 --> 00:17:13,759
W całej Polsce jest ich 170.

279
00:17:13,800 --> 00:17:18,439
Targnięcie się na własne życie
wiąże się z sytuacjami takimi jak:

280
00:17:22,280 --> 00:17:24,559
Szczególnie trudne jest ta ostatnia,

281
00:17:24,600 --> 00:17:29,319
bo potencjalni samobójcy
często przeżywają długotrwałe
stany depresyjne.

282
00:17:29,360 --> 00:17:33,159
Pomóc im może leczenie
i zrozumienie ze strony bliskich.

283
00:17:33,200 --> 00:17:35,599
Według danych Komendy Głównej Policji

284
00:17:35,640 --> 00:17:42,759
w ostatniej dekadzie w Polsce
odnotowano spadek liczby samobójstw
o około jedną piątą.

285
00:17:53,280 --> 00:17:57,319
Rośnie jednak liczba
prób samobójczych.

286
00:17:57,360 --> 00:17:59,559
Takich jak ta Warszawie.

287
00:17:59,600 --> 00:18:02,559
Tu trudno mówić o konkretnych danych.

288
00:18:02,600 --> 00:18:08,199
O setkach takich prób
nikt nie informuje,
nikt się nimi nie chwali.

289
00:18:12,520 --> 00:18:14,399
Ważna zmiana w Szczecinie.

290
00:18:14,440 --> 00:18:17,279
Od wczoraj w mieście
obowiązuje nocna prohibicja,

291
00:18:17,320 --> 00:18:21,759
co oznacza że między 23.00 a 6.00 rano
w sklepach nie kupimy alkoholu.

292
00:18:21,800 --> 00:18:23,959
Szczecin wpisuje się w trend.

293
00:18:24,000 --> 00:18:27,679
Na mapie Polski jest już
około 180 gmin z nocną prohibicją,

294
00:18:27,720 --> 00:18:30,559
wśród nich duże miasta,
jak Kraków, Gdańsk,

295
00:18:30,600 --> 00:18:34,799
a także część dzielnic Wrocławia,
Poznania, Rzeszowa czy Katowic.

296
00:18:34,840 --> 00:18:37,719
Przedsiębiorcy w Szczecinie
skarżą nowe przepisy,

297
00:18:37,760 --> 00:18:41,879
a Maria Guzek sprawdza,
jakie są pierwsze efekty
wprowadzonych zmian.

298
00:18:41,920 --> 00:18:45,759
Nie będziemy po 23.00
sprzedawać alkoholu do 6.00 rano.

299
00:18:45,800 --> 00:18:49,759
Tak jest w Szczecinie,
gdzie nocna prohibicja
o północy stała się faktem.

300
00:18:49,800 --> 00:18:52,359
Jak będą chcieli
to ludzie i tak kupią.

301
00:18:52,400 --> 00:18:54,919
Dla mnie to jest śmieszne.

302
00:18:54,960 --> 00:18:59,439
Mieszkańcy będą się zaopatrzać
wcześniej w trunki wysokoprocentowe,

303
00:18:59,480 --> 00:19:02,239
które i tak będą spożywać
po tych godzinach.

304
00:19:02,280 --> 00:19:05,639
Zakaz nie dotyczy
lokali gastronomicznych a sklepów.

305
00:19:05,680 --> 00:19:08,199
Ich właściciele - mocno zaniepokojeni.

306
00:19:08,240 --> 00:19:09,959
Żyjemy z handlu nocą.

307
00:19:10,000 --> 00:19:13,119
Już doszło do zwolnienia
jednej osoby,

308
00:19:13,160 --> 00:19:16,719
spółka zastanawia się
nad całkowitym zamknięciem.

309
00:19:16,760 --> 00:19:18,519
Sprzedaż będzie niższa.

310
00:19:18,560 --> 00:19:23,679
Być może ludzie się przystosują
i będą przed 23.00 przychodzić
po ten alkohol.

311
00:19:23,720 --> 00:19:27,959
Szczecin to już kolejne miasto,
które zdecydowało się
na nocną prohibicję.

312
00:19:28,000 --> 00:19:31,519
Rozwiązanie obowiązuje
w około 180 gminach w kraju.

313
00:19:31,560 --> 00:19:34,679
Dziś do tej listy dołączyło
podwarszawskie Legionowo.

314
00:19:34,720 --> 00:19:36,079
A w lipcu Słupsk.

315
00:19:36,120 --> 00:19:38,599
Mamy przykłady wielu miast w Polsce,

316
00:19:38,640 --> 00:19:45,519
gdzie ograniczenie sprzedaży nocnej
miało wpływ ma podniesienie
bezpieczeństwa, ładu i porządku.

317
00:19:45,560 --> 00:19:47,999
I właśnie
ze względu na bezpieczeństwo

318
00:19:48,040 --> 00:19:51,159
prohibicji w nocy
chcą też mieszkańcy Nowego Targu.

319
00:19:51,200 --> 00:19:54,679
Skarżą się na ekscesy różne,
które mają miejsce w nocy.

320
00:19:54,720 --> 00:19:57,759
Pochodzące od osób,
które piją alkohol.

321
00:19:57,800 --> 00:20:00,079
W Zakopanem już to jest aktualne,

322
00:20:00,120 --> 00:20:03,719
więc nie widzę żadnych problemów,
żeby to było też w Nowym Targu.

323
00:20:03,760 --> 00:20:07,479
Miasto przygotowuje projekt uchwały.
Ma być gotowy we wrześniu.

324
00:20:07,520 --> 00:20:09,919
Ostateczną decyzje podejmą radni.

325
00:20:09,960 --> 00:20:14,919
Prekursorem był Kraków
- dwa lata temu jako pierwszy w Polsce
zdecydował się na taki przepis.

326
00:20:14,960 --> 00:20:16,919
I udowadnia, że to ma sens.

327
00:20:16,960 --> 00:20:19,919
Po pierwszym roku
obowiązywania tej uchwały

328
00:20:19,960 --> 00:20:26,879
w przypadku policji prawie 50% mniej
związanych z zakłócaniem porządku
po wypiciu alkoholu,

329
00:20:26,920 --> 00:20:28,959
więc to naprawdę duży spadek.

330
00:20:29,000 --> 00:20:32,679
Przed decyzją o wprowadzeniu
nocnej prohibicji stoi Warszawa.

331
00:20:32,720 --> 00:20:35,679
Radni dzielnic obecnie
opiniują dwa projekty

332
00:20:35,720 --> 00:20:38,439
- Rafała Trzaskowskiego
oraz Klubu Lewicy

333
00:20:38,480 --> 00:20:40,719
i Stowarzyszenia Miasto Jest Nasze.

334
00:20:40,760 --> 00:20:44,159
Najpopularniejsze w historii
konsultacje zakończyły się
takim wynikiem,

335
00:20:44,200 --> 00:20:46,919
że ponad 80% osób,
które brały w nich udział

336
00:20:46,960 --> 00:20:50,039
chce tego nocnego
zakazu sprzedaży alkoholu.

337
00:20:50,080 --> 00:20:52,279
Według danych
Światowej Organizacji Zdrowia

338
00:20:52,320 --> 00:20:56,359
przeciętny dorosły Polak
spożywa rocznie około 11 litrów
czystego alkoholu.

339
00:20:56,400 --> 00:21:01,439
To o niemal o 2 litry więcej
niż przeciętny Europejczyk.

340
00:21:02,400 --> 00:21:05,159
Udało się odnaleźć jedną z nastolatek,

341
00:21:05,200 --> 00:21:09,119
które uciekły z boiska Młodzieżowego
Ośrodka Wychowawczego w Krakowie

342
00:21:09,160 --> 00:21:11,239
- cztery wciąż są poszukiwane.

343
00:21:11,280 --> 00:21:13,919
Policja publikuje wizerunki nastolatek

344
00:21:13,960 --> 00:21:17,199
i prosi o każdy sygnał,
który może pomóc w ich odnalezieniu.

345
00:21:17,240 --> 00:21:20,199
Jak podopieczni
trafiają do takich miejsc?

346
00:21:20,240 --> 00:21:24,599
I co jak się okazuje całkiem często
- skłania ich do ucieczki?

347
00:21:24,640 --> 00:21:26,319
Policja prosi o pomoc.

348
00:21:26,360 --> 00:21:30,959
Te nastolatki, które uciekły
z Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego
w Krakowie

349
00:21:31,000 --> 00:21:33,759
od kilku dni
są poszukiwane przez służby.

350
00:21:33,800 --> 00:21:38,839
Dziewczęta samowolnie
opuściły placówkę
prowadzoną przez siostry zakonne.

351
00:21:38,880 --> 00:21:41,639
Trzy dziewczyny,
nagle, niespodziewanie,

352
00:21:41,680 --> 00:21:44,359
po prostu przeskoczyły
przez ogrodzenie,

353
00:21:44,400 --> 00:21:47,319
a za drugim razem dwie dziewczyny
przeskoczyły przez bramę wjazdową.

354
00:21:47,360 --> 00:21:50,719
Wychowawcy natychmiast powiadomili
odpowiednie służby,

355
00:21:50,760 --> 00:21:54,439
aby zajęły się
poszukiwaniem dziewcząt,
aby były bezpieczne.

356
00:21:54,480 --> 00:21:56,959
Jedna z nich na szczęście
została odnaleziona.

357
00:21:57,000 --> 00:21:59,839
Ta dziewczyna udała się
w rejon Dolnego Śląska

358
00:21:59,880 --> 00:22:02,679
i tam, w Wałbrzychu,
przebywała u swojej znajomej.

359
00:22:02,720 --> 00:22:05,519
Tę informację policjanci
otrzymali już wcześniej.

360
00:22:05,560 --> 00:22:07,399
Los pozostałych nastolatek
jest nieznany.

361
00:22:07,440 --> 00:22:11,239
Ośrodek, z którego uciekły,
to placówka, do której trafia
młodzież po wyrokach sądu rodzinnego.

362
00:22:11,280 --> 00:22:15,359
Najczęściej za takie przewinienia,
jak uciekanie ze szkoły,
jakieś używki, kradzieże.

363
00:22:15,400 --> 00:22:17,199
To jest ośrodek wychowawczy.

364
00:22:17,240 --> 00:22:19,959
To nie jest więzienie,
to nie jest ośrodek poprawczy.

365
00:22:20,000 --> 00:22:23,479
Tutaj panują zasady wychowawcze,
a nie jakieś restrykcyjne izolacje.

366
00:22:23,520 --> 00:22:26,719
Nie poszukujemy osób niebezpiecznych,

367
00:22:26,760 --> 00:22:34,119
tylko osób, które można traktować
jako te, które zaginęły,
oddaliły się w nieznanym kierunku.

368
00:22:34,160 --> 00:22:36,759
One są jeszcze niepełnoletnie,
więc nie mogą decydować o swoim losie.

369
00:22:36,800 --> 00:22:39,239
Służby poszukują czterech nastolatek.

370
00:22:39,280 --> 00:22:41,479
Oliwia Bomska, wzrost około 1,8 metra,

371
00:22:41,520 --> 00:22:46,319
w dniu zaginięcia była ubrana
w szare spodnie dresowe
i czarną bluzę z krótkim rękawem.

372
00:22:46,360 --> 00:22:49,679
Amelia Korlak, wzrost około 1,6 metra,

373
00:22:54,160 --> 00:22:56,039
Dziewczyny mają od 15 do 17 lat.

374
00:22:56,080 --> 00:22:58,039
Mogą przebywać zarówno oddzielnie,

375
00:22:58,080 --> 00:23:00,399
jak i w grupie,
w której podjęły ucieczkę.

376
00:23:00,440 --> 00:23:04,279
Grupa rówieśnicza,
szczególnie w okresie dorastania,
jest szczególnie ważna.

377
00:23:04,320 --> 00:23:09,119
To znaczy indywidualnie
często podejmowalibyśmy inne decyzje
niż w przypadku decydowania w grupie.

378
00:23:09,160 --> 00:23:10,919
Służby apelują do wszystkich osób,

379
00:23:10,960 --> 00:23:13,919
które mogą mieć
jakiekolwiek informacje
na temat zaginionych dziewcząt

380
00:23:13,960 --> 00:23:17,679
o niezwłoczny kontakt
z najbliższym komisariatem policji.

381
00:23:17,720 --> 00:23:26,559
Więcej informacji o poszukiwanych
można znaleźć pod adresem internetowym
krakow.policja.gov.pl.

382
00:23:34,600 --> 00:23:36,079
Europa w ogniu.

383
00:23:36,120 --> 00:23:38,119
Pożary pustoszą Grecję,

384
00:23:38,160 --> 00:23:41,079
najwyższe alerty
także w Hiszpanii i Portugalii,

385
00:23:41,120 --> 00:23:44,479
Francja z katastrofą
na niespotykaną dotąd skalę.

386
00:23:44,520 --> 00:23:48,599
Susza, utrzymujący się upał
i silny wiatr nie poprawiają sytuacji,

387
00:23:48,640 --> 00:23:51,119
eksperci mówią o klimatycznej wojnie,

388
00:23:51,160 --> 00:23:57,199
na której jest Europa
ocieplająca się dwukrotnie szybciej
niż wskazuje światowa średnia.

389
00:23:57,240 --> 00:24:01,679
Dom Eirini spłonął doszczętnie.

390
00:24:01,720 --> 00:24:05,999
Wszystko zostało zrównane z ziemią.
Nic nie zostało.

391
00:24:06,040 --> 00:24:09,519
Pod Atenami, gdzie mieszka,
od piątku szaleje pożar.

392
00:24:09,560 --> 00:24:11,799
Akcję gaśniczą utrudnia pogoda.

393
00:24:11,840 --> 00:24:17,039
Podmuchy wiatru są tak silne,
że woda nie dociera do ognia,
wiatr ją odpycha.

394
00:24:17,080 --> 00:24:18,399
A do tego susza.

395
00:24:18,440 --> 00:24:22,479
W rejonie tym od kilku miesięcy
nie spadła nawet kropla deszczu.

396
00:24:22,520 --> 00:24:25,159
Płonie także Portugalia i Hiszpania.

397
00:24:25,200 --> 00:24:27,159
Zginęło kilka osób, a tysiące

398
00:24:27,200 --> 00:24:29,279
- zarówno mieszkańców,
jak i turystów -

399
00:24:29,320 --> 00:24:31,519
zostały zmuszone do ewakuacji.

400
00:24:31,560 --> 00:24:33,119
To było przerażające.

401
00:24:33,160 --> 00:24:36,399
Baliśmy się, bo czuliśmy,
że nie mamy jak uciec.

402
00:24:36,440 --> 00:24:40,479
W znacznej części Hiszpanii
obowiązują najwyższe alerty pogodowe.

403
00:24:40,520 --> 00:24:42,079
Podobnie w Portugalii.

404
00:24:42,120 --> 00:24:44,719
Mieszkańcy kraju mają zakaz
wchodzenia do lasów,

405
00:24:44,760 --> 00:24:48,439
rozpalania ognisk
i wykonywania prac polowych
przy użyciu urządzeń,

406
00:24:48,480 --> 00:24:51,279
które mogłyby
spowodować zaprószenie ognia.

407
00:24:51,320 --> 00:24:53,519
Z pożarem,
który premier François Bayrou

408
00:24:53,560 --> 00:24:56,639
określił mianem
"katastrofy na niespotykaną skalę"

409
00:24:56,680 --> 00:24:59,199
jeszcze kilka dni temu
walczyła Francja.

410
00:24:59,240 --> 00:25:01,679
Pożar wybuchł w departamencie Aude
we wtorek

411
00:25:01,720 --> 00:25:04,399
i rozprzestrzeniał
w zastraszającym tempie:

412
00:25:04,440 --> 00:25:09,719
w 24 godziny dotarł do 30 wsi
i strawił 16 tys. hektarów
pól i lasów.

413
00:25:09,760 --> 00:25:13,519
Zginęła 65-letnia kobieta,
23 osoby zostały ranne.

414
00:25:13,560 --> 00:25:15,519
Pożar jest pod już kontrolą,

415
00:25:15,560 --> 00:25:20,479
ale według strażaków
to największa taka katastrofa
we Francji od 75 lat.

416
00:25:20,520 --> 00:25:22,239
A eksperci podkreślają:

417
00:25:22,280 --> 00:25:26,639
południowa Europa
znajduje się na pierwszej linii
frontu zmian klimatycznych.

418
00:25:26,680 --> 00:25:31,319
Europa ociepla się w tempie
około dwukrotnie szybszym
niż średnia światowa.

419
00:25:31,360 --> 00:25:34,519
Efekt to fale upałów, susze, wichury

420
00:25:34,560 --> 00:25:37,719
i szybki wzrost
ilości łatwopalnej roślinności.

421
00:25:37,760 --> 00:25:40,519
I rosnąca liczba
śmiercionośnych pożarów.

422
00:25:40,560 --> 00:25:41,959
Jesteśmy na wojnie.

423
00:25:42,000 --> 00:25:46,559
Tylko w UE do końca lipca
spłonęły 292 tys. hektarów ziemi

424
00:25:46,600 --> 00:25:49,639
- to prawie sześciokrotna
powierzchnia Warszawy.

425
00:25:49,680 --> 00:25:53,399
A ekstremalne pożary to nie tylko
śmierć ludzi i straty materialne.

426
00:25:53,440 --> 00:25:56,359
Obserwujemy również większą emisję
dwutlenku węgla,

427
00:25:56,400 --> 00:26:00,399
dlatego istnieje duże zaniepokojenie
wzrostem liczby pożarów lasów.

428
00:26:00,440 --> 00:26:02,959
Według Europejskiej
Służby Meteorologicznej

429
00:26:03,000 --> 00:26:05,959
w czerwcu i lipcu
emisje z pożarów były rekordowe.

430
00:26:06,000 --> 00:26:08,399
W Grecja,
Turcja, Cypr i Wielka Brytania.

431
00:26:08,440 --> 00:26:12,399
Tak źle nie było od ponad 20 lat.

432
00:26:13,240 --> 00:26:17,439
Należy ją pić wyłącznie z filiżance,
najlepiej dodając do mleka.

433
00:26:17,480 --> 00:26:20,559
Ma być mocna, wyrazista
i odpowiednio parzona.

434
00:26:20,600 --> 00:26:24,719
Kultura picia herbaty
w Wielkiej Brytanii
sławę zyskała na całym świecie,

435
00:26:24,760 --> 00:26:27,839
ale jak się okazuje Brytyjczycy
mają także swoją odpowiedź

436
00:26:27,880 --> 00:26:30,959
na zagrożoną ze względu na zmiany
klimatyczne arabicę.

437
00:26:31,000 --> 00:26:37,519
Jak naukowcy z londyńskich
Królewskich Ogrodów Botanicznych
chcą ratować kawę?

438
00:26:37,560 --> 00:26:42,479
Jest wielkim miłośnikiem kawy,
ale dziś uczuciem równym tej miłości
jest strach.

439
00:26:42,520 --> 00:26:47,399
Dlatego Dr Aaron Davis od lat
szuka sposobu, by zapobiec dramatowi,

440
00:26:47,440 --> 00:26:50,959
który grozi wielbicielom
małej albo większej czarnej.

441
00:26:51,000 --> 00:26:54,559
Dziś uprawa kawy na całym świecie
staje się coraz trudniejsza

442
00:26:54,600 --> 00:26:57,959
z powodu drastycznie rosnących
temperatur i gwałtownych opadów.

443
00:26:58,000 --> 00:27:01,799
Wielu plantatorów zbiera
coraz mniej kawy, która staje się
produktem luksusowym.

444
00:27:01,840 --> 00:27:06,679
Jeśli nic się nie zmieni
w tropikach będzie zbyt gorąco,
by produkować ulubiony napój świata.

445
00:27:06,720 --> 00:27:13,759
Naukowcy z Kew Gardens ruszyli
do Afryki, a tam odkryli zapomniany
gatunek Coffea stenophylla.

446
00:27:13,800 --> 00:27:19,159
Po kilku genetycznych modyfikacjach
roślina może być uprawiany
w mniej tropikalnych warunkach.

447
00:27:19,200 --> 00:27:24,239
89% najbardziej znanych
ekspertów od kawy na świecie
uznało ją za arabicę,

448
00:27:24,280 --> 00:27:27,839
w dodatku pochodzącą z Rwandy,
czyli jakościowo najlepszą.

449
00:27:27,880 --> 00:27:29,959
Niektórym smakowała nawet bardziej.

450
00:27:30,000 --> 00:27:33,479
A testy przeprowadzono w taki sposób,
by eksperci nie wiedzieli,
co degustują.

451
00:27:33,680 --> 00:27:36,599
Odmiana z Kew Gardens
jest już uprawiana na południu Europy.

452
00:27:36,640 --> 00:27:39,879
Niewykluczone, że jeśli klimat
będzie się nadal ocieplał,

453
00:27:39,920 --> 00:27:43,199
jej drzewka pojawią się także
na Wyspach Brytyjskich.

454
00:27:43,240 --> 00:27:48,439
To byłaby rewolucja,
na którą czeka właściciel
tej najstarszej kawiarni w Londynie.

455
00:27:48,480 --> 00:27:51,719
Tu mała czarną serwuje się od 125 lat.

456
00:27:51,760 --> 00:27:56,319
Serwujemy już angielską herbatę,
mimo że nie uprawiamy jej
zbyt wiele w tym kraju,

457
00:27:56,360 --> 00:28:01,719
a głównie sprowadzamy ją
z różnych stron świata,
więc czas na angielską kawę.

458
00:28:01,760 --> 00:28:07,399
Na razie naukowcy z Kew
prowadzą analizę genetyczną ponad
1000 próbek kawy z całego świata,

459
00:28:07,440 --> 00:28:11,399
by znaleźć te najbardziej odporne
i jednocześnie smaczne.

460
00:28:11,440 --> 00:28:16,999
Dla przemysłu wartego
ponad 100 mld dolarów rocznie
to może być klucz do przetrwania.

461
00:28:17,040 --> 00:28:20,079
Dla mnie pochodzenie kawy
nie ma właściwie żadnego znaczenia.

462
00:28:20,120 --> 00:28:21,959
To po prostu musi być kawa.

463
00:28:22,000 --> 00:28:27,239
Na pewno skuszę się na kawę
pochodzącą z innego miejsca niż kawa,
którą pijemy zazwyczaj.

464
00:28:27,280 --> 00:28:30,319
Przyznam, że sam pomysł
brzmi dość ciekawie.

465
00:28:30,360 --> 00:28:33,239
To nie są już żarty
z angielskiej pogody po tym,

466
00:28:33,280 --> 00:28:38,479
jak pewien ambitny Szkot
próbował założyć plantację herbaty
w mglistych górach Highlands,

467
00:28:38,520 --> 00:28:42,999
naukowcy naprawdę zastanawiają się,
czy kawa mogłaby rosnąć
w Wielkiej Brytanii.

468
00:28:43,040 --> 00:28:47,159
Bo zmiany klimatu już dziś zagrażają
tradycyjnym uprawom arabici.

469
00:28:47,200 --> 00:28:50,639
I jeśli naukowcy nie znajdą
odpornej alternatywy,

470
00:28:50,680 --> 00:28:52,959
kawa naprawdę
może stać się luksusem.

471
00:28:53,000 --> 00:28:57,999
A wtedy poranki
będą znacznie trudniejsze.

472
00:29:00,640 --> 00:29:03,919
W "19.30" to już wszystko.
Bardzo państwu dziękuję.

473
00:29:03,960 --> 00:29:06,959
I na koniec jeszcze
muzyczne zaproszenie

474
00:29:07,000 --> 00:29:12,359
do telewizyjnej Dwójki na koncert
"Lata z Radiem i Telewizją Polską".

475
00:29:12,400 --> 00:29:15,559
Tym razem wakacyjna trasa
zawitała do Lublina,

476
00:29:15,600 --> 00:29:18,999
strat imprezy na placu Zamkowym
już za chwilę.

477
00:29:19,040 --> 00:29:22,079
Dobrego wieczoru, do zobaczenia.