1
00:00:16,960 --> 00:00:20,959
Bezpieczeństwo przez siłę -
odpowiedź Europy i Polski
na zagrożenie ze wschodu.

2
00:00:21,000 --> 00:00:25,439
Rodzice zaniechali szczepień -
dziecko z błonicą walczy o zdrowie.

3
00:00:25,480 --> 00:00:31,759
Cena złota przebija
psychologiczną granicę.

4
00:00:48,240 --> 00:00:51,839
Europejscy liderzy jeszcze spoglądają
za Atlantyk, ale jakby rzadziej,

5
00:00:51,880 --> 00:00:55,879
bo zza oceanu pada
więcej uszczypliwych pytań
niż partnerskich podpowiedzi.

6
00:00:55,920 --> 00:01:00,759
Choć jedna chyba na wagę złota
i skwapliwie wysłuchana -
zbrójmy się.

7
00:01:00,800 --> 00:01:05,119
Na Bugu linii frontu nie
ma i oby nigdy nie było,
za to armia musi być.

8
00:01:05,160 --> 00:01:11,839
Liczna, nowoczesna i uzbrojona tak,
by się nikomu zadzierać z Polską
nie opłacało.

9
00:01:11,880 --> 00:01:14,439
Zwarci, silni, gotowi.
Jak to dziś brzmi?

10
00:01:14,480 --> 00:01:17,919
Cztery dni po szczycie
w Arabii Saudyjskiej,

11
00:01:17,960 --> 00:01:20,679
na którym padła propozycja
30-dniowego rozejmu,

12
00:01:20,720 --> 00:01:23,319
Ukraina wciąż jest atakowana
przez Rosję.

13
00:01:23,360 --> 00:01:26,959
Usłyszałam strzały
i ze strachu pobiegłam na parter.

14
00:01:27,000 --> 00:01:29,799
Potem zobaczyłam uderzenie
tuż za domem.

15
00:01:29,840 --> 00:01:33,079
To Chersoń, na który w nocy
spadły rosyjskie pociski.

16
00:01:33,120 --> 00:01:37,799
Jedna osoba zginęła,
kilkadziesiąt straciło
dach nad głową.

17
00:01:37,840 --> 00:01:42,679
Moskwa wciąż nie dała
jasnej odpowiedzi
na propozycje przerwania walk.

18
00:01:42,720 --> 00:01:46,319
Jeżeli mówimy
o zawieszeniu broni i o tym,
że Ukraina się na to zdecyduje,

19
00:01:46,360 --> 00:01:48,719
to powinno to być
bezwarunkowe zawieszenie broni.

20
00:01:48,760 --> 00:01:55,359
Te słowa prezydenta Ukrainy padły
po tym spotkaniu, którego inicjatorem
był premier Wielkiej Brytanii.

21
00:01:55,400 --> 00:01:58,799
Wśród kilkudziesięciu uczestników -
prezydenci Francji i Turcji,

22
00:01:58,840 --> 00:02:01,959
premier Kanady
oraz szefowa Komisji Europejskiej.

23
00:02:02,000 --> 00:02:04,839
Polskę reprezentował szef MON.

24
00:02:04,880 --> 00:02:08,679
Europa się obudziła do działania,
podnosi swoje wydatki
na bezpieczeństwo,

25
00:02:08,720 --> 00:02:11,359
zmienia swoją strategię.

26
00:02:11,400 --> 00:02:13,879
Robi to także Polska.

27
00:02:13,920 --> 00:02:17,759
Za dwa tygodnie ma być gotowy
plan dobrowolnych szkoleń wojskowych.

28
00:02:17,800 --> 00:02:20,759
To oferta skierowana do wszystkich.

29
00:02:20,800 --> 00:02:25,559
To jest wielka operacja,
to będą największe szkolenia, kursy,

30
00:02:25,600 --> 00:02:28,999
przygotowania do sytuacji kryzysowych
w historii Polski.

31
00:02:29,040 --> 00:02:32,479
O których za sprawą
tego hollywoodzkiego aktora
o polskich korzeniach

32
00:02:32,520 --> 00:02:36,359
zrobiło się głośno także za oceanem.

33
00:02:36,400 --> 00:02:40,839
Jesse Eisenberg 10 dni temu
z rąk prezydenta odebrał
polskie obywatelstwo,

34
00:02:40,880 --> 00:02:46,279
o czym wczoraj w taki sposób
opowiadał w telewizyjnym show.

35
00:02:46,320 --> 00:02:50,279
Starałem się o to przez półtora roku
i dostałem je.

36
00:02:50,320 --> 00:02:52,719
Następnego dnia otwieram newsy,
a na czołówkach:

37
00:02:52,760 --> 00:02:57,119
"Polska wzywa wszystkich mężczyzn
na szkolenie wojskowe".

38
00:02:57,160 --> 00:02:59,959
To było dzień po tym,
jak dostałem obywatelstwo.

39
00:03:00,000 --> 00:03:04,879
Na te słowa zareagował premier.

40
00:03:04,920 --> 00:03:07,359
Drogi Jesse, naprawdę
nie ma się czego obawiać.

41
00:03:07,400 --> 00:03:08,719
Te szkolenia są dobrowolne.

42
00:03:08,760 --> 00:03:11,519
Tak że przyjeżdżaj do Polski,
tak cię tutaj wytrenujemy,

43
00:03:11,560 --> 00:03:13,919
że rolę następnego Jamesa Bonda
masz w kieszeni.

44
00:03:13,960 --> 00:03:16,519
Chętnych już teraz nie brakuje.

45
00:03:16,560 --> 00:03:19,439
Powody w Polsce
są dużo bardziej na serio.

46
00:03:19,480 --> 00:03:21,399
W warunkach
kiedy przyjdzie na to czas,

47
00:03:21,440 --> 00:03:23,679
może to być bardzo przydatne
i pomocne.

48
00:03:23,720 --> 00:03:27,679
Chciałabym umieć się bronić
i ewentualnie zaatakować.

49
00:03:27,720 --> 00:03:29,879
To powszechna potrzeba.

50
00:03:29,920 --> 00:03:32,119
O czym świadczą
wyniki sondażu IPSOS dla TVP,

51
00:03:32,160 --> 00:03:34,119
w którym 46% respondentów przyznało,

52
00:03:34,160 --> 00:03:40,319
że zdecydowanie lub raczej zgadza się
na przywrócenie
zasadniczej służby wojskowej.

53
00:03:40,360 --> 00:03:45,399
Sytuacja międzynarodowa,
sytuacja w polityce bezpieczeństwa
uzasadnia tego typu postawy.

54
00:03:45,440 --> 00:03:47,199
Rząd jednocześnie deklaruje wprost,

55
00:03:47,240 --> 00:03:56,679
że powrót do zasadniczej
służby wojskowej obecnie
nie jest brany pod uwagę.

56
00:03:56,720 --> 00:03:58,839
Jest lipiec 2018 roku.

57
00:03:58,880 --> 00:04:02,639
Dyrektor Karol Nawrocki
i jego ludzie goszczą w Moskwie.

58
00:04:02,680 --> 00:04:06,319
Wizyta jak wizyta.

59
00:04:06,360 --> 00:04:09,639
Oto politykę historyczną
realizuje dyrektor
Muzeum II Wojny Światowej.

60
00:04:09,680 --> 00:04:11,399
Tylko że to wiemy dziś,

61
00:04:11,440 --> 00:04:15,919
bo po powrocie
i muzeum, i jego dyrektor zapomnieli
o wizycie, jakby jej nigdy nie było.

62
00:04:15,960 --> 00:04:18,759
Żadnych komunikatów,
żadnych zdjęć, żadnych relacji.

63
00:04:18,800 --> 00:04:22,399
Poseł Brejza chce,
by prokuratura wyjaśniła,

64
00:04:22,440 --> 00:04:27,959
czy chodzi o krótką pamięć,
wstyd czy o coś jeszcze.

65
00:04:28,000 --> 00:04:31,239
Krzysztof Brejza wystąpił
do Muzeum II Wojny Światowej

66
00:04:31,280 --> 00:04:35,479
z interwencją, pytając
o podróże Karola Nawrockiego.

67
00:04:35,520 --> 00:04:41,079
Zdziwił się, gdy otrzymał informacje,
że ówczesny dyrektor placówki

68
00:04:41,120 --> 00:04:46,719
wraz z kilkoma pracownikami
był z wizytą w Moskwie
w propagandowym Muzeum Zwycięstwa.

69
00:04:46,760 --> 00:04:50,319
Do tego w internecie
znalazł zdjęcie.

70
00:04:50,360 --> 00:04:54,199
Opublikowane
przez propagandę rosyjską.

71
00:04:54,240 --> 00:04:59,279
Zrobili sobie państwo zdjęcie
w radosnym uniesieniu na schodach.

72
00:04:59,320 --> 00:05:00,879
Krzysztof Brejza zwraca uwagę,

73
00:05:00,920 --> 00:05:04,159
że wizyta Nawrockiego

74
00:05:04,200 --> 00:05:10,559
nie została podana
do publicznej wiadomości.

75
00:05:10,600 --> 00:05:12,559
Mimo że z Nawrockim był
rzecznik prasowy.

76
00:05:12,600 --> 00:05:18,279
Poseł zawiadomił prokuraturę.

77
00:05:18,320 --> 00:05:20,719
Ja ustalę,
jaka jest sygnatura tej sprawy.

78
00:05:20,760 --> 00:05:25,079
I złożę tam dodatkowe pismo,

79
00:05:25,120 --> 00:05:27,879
żeby rozszerzono to śledztwo
na kontakty niejakiego Tuska

80
00:05:27,920 --> 00:05:32,279
z Putinem na molo w Sopocie.

81
00:05:32,320 --> 00:05:34,279
4 lata po aneksji Krymu,

82
00:05:34,320 --> 00:05:38,279
po ataku Rosji na Ukrainę

83
00:05:38,320 --> 00:05:42,919
dyrektor muzeum jakby nigdy nic
Karol Nawrocki pojawia się
w Moskwie,

84
00:05:42,960 --> 00:05:47,399
odbywa jakieś spotkania,
których nie komunikuje.

85
00:05:47,440 --> 00:05:53,799
Karol Nawrocki najpierw tak
odpowiedział na zarzuty
na platformie x.

86
00:05:53,840 --> 00:05:55,639
Wstydu to chyba pan Nawrocki nie ma.

87
00:05:55,680 --> 00:05:57,119
Krzysztof Brejza przypomina,

88
00:05:57,160 --> 00:06:00,679
że moskiewskie muzeum

89
00:06:00,720 --> 00:06:05,439
powstało w kontrze
do prawdy historycznej.

90
00:06:05,480 --> 00:06:11,519
II wojna światowa rozpoczęła się tam
w '41 roku.

91
00:06:11,560 --> 00:06:13,959
Pan Nawrocki powinien
zawiesić kampanię,

92
00:06:14,000 --> 00:06:19,959
wycofać się z wyborów z racji tego,

93
00:06:20,000 --> 00:06:23,399
że sfotografował się z radosną pozą
w miejscu przeklętym dla Polski.

94
00:06:23,440 --> 00:06:26,039
Myślę, że pan poseł Brejza
po prostu się wygłupia,

95
00:06:26,080 --> 00:06:28,439
ktoś obsadził go w roli
politycznego klauna.

96
00:06:28,480 --> 00:06:30,519
Karol Nawrocki już wczoraj tłumaczył,

97
00:06:30,560 --> 00:06:32,719
co wydarzyło się
na spotkaniu w Moskwie.

98
00:06:32,760 --> 00:06:37,439
Powiedziałem dyrektorowi
Muzeum Pobiedy,

99
00:06:37,480 --> 00:06:42,119
Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej,
że oto wojna rozpoczęła się
w roku '39, a nie w '41 roku,

100
00:06:42,160 --> 00:06:50,439
jak chciałaby Moskwa.

101
00:06:50,480 --> 00:06:53,279
Dodaje, że jest osobą ściganą
przez Federację Rosyjską

102
00:06:53,320 --> 00:06:55,239
za obalenie 42 obiektów
propagandowych.

103
00:06:55,280 --> 00:06:58,879
Profesor Markowski nie widzi
w tej wizycie nic
szczególnie niepokojącego.

104
00:06:58,920 --> 00:07:00,919
Ja bym się tej wizyty
tak nie czepiał,

105
00:07:00,960 --> 00:07:03,959
jest dziwne to, że została ukryta.

106
00:07:04,000 --> 00:07:06,999
To właśnie niepokoi
byłą funkcjonariuszkę
kontrwywiadu ABW.

107
00:07:07,040 --> 00:07:09,399
Z punktu widzenia służb
był to wyjazd do kraju

108
00:07:09,440 --> 00:07:18,399
o podwyższonym
reżimie kontrwywiadowczym.

109
00:07:30,240 --> 00:07:32,039
To jest 19.
30

110
00:07:32,080 --> 00:07:33,679
i podsumowanie dnia w sobotę.

111
00:07:33,720 --> 00:07:34,879
Co jeszcze przed nami?

112
00:07:34,920 --> 00:07:36,759
Pasy grozy.

113
00:07:36,800 --> 00:07:39,799
Dwie panie były wręcz w szoku,
kiedy zobaczyły to nagranie.

114
00:07:39,840 --> 00:07:41,999
Skupiają się,
żeby jak najszybciej dojechać,

115
00:07:42,040 --> 00:07:43,879
nie obserwują tego, co się dzieje.

116
00:07:43,920 --> 00:07:44,919
Złoty szczyt.

117
00:07:44,960 --> 00:07:47,519
To jest rzeczywiście
taka prawdziwa gorączka złota.

118
00:07:47,560 --> 00:07:50,159
Nasze oczekiwania na jesień
to poziom 3300 dolarów.

119
00:07:50,200 --> 00:07:52,119
Autostradą przez puszczę.

120
00:07:52,160 --> 00:07:55,999
Chcemy pokazać Amazonię taką,
jaką jest, z jej problemami.

121
00:07:56,040 --> 00:07:59,199
Tracimy obszar,
w którym można wypuścić
te zwierzęta na wolność,

122
00:07:59,240 --> 00:08:02,519
w ich naturalnym środowisku.

123
00:08:02,560 --> 00:08:06,559
Maczugowiec błonicy.
Nie brzmi dobrze.

124
00:08:06,600 --> 00:08:10,439
Wytwarza jad,
atakuje krtań, nos, uszy, skórę,
najczęściej drogą kropelkową.

125
00:08:10,480 --> 00:08:14,279
Leczenie jest zawsze szpitalne
i zawsze długotrwałe.

126
00:08:14,320 --> 00:08:18,679
Szczepienia są obowiązkowe,
za to obowiązek
najwyraźniej do obejścia,

127
00:08:18,720 --> 00:08:22,319
bo w szpitalu we Wrocławiu
w ciężkim stanie
leży sześcioletnie dziecko,

128
00:08:22,360 --> 00:08:24,159
które przywlokło błonicę z wakacji.

129
00:08:24,200 --> 00:08:26,479
Nie było zaszczepione.

130
00:08:26,520 --> 00:08:29,479
Ile może kosztować,
gdy rodzice wiedzą lepiej?

131
00:08:29,520 --> 00:08:34,879
W tym szpitalu
trwa walka o zdrowie sześciolatka.

132
00:08:34,920 --> 00:08:37,359
Znajduje się
na oddziale anestezjologii

133
00:08:37,400 --> 00:08:41,919
i intensywnej terapii
dla dzieci i noworodków.

134
00:08:41,960 --> 00:08:45,799
To jeden z zaledwie kilku przypadków
odnotowanych w Polsce
od ćwierć wieku.

135
00:08:45,840 --> 00:08:48,199
Szczepienie przeciw błonicy
jest obowiązkowe.

136
00:08:48,240 --> 00:08:50,199
Ale rodzice
ten obowiązek zignorowali.

137
00:08:50,240 --> 00:08:53,079
Jest to choroba zagrażająca życiu.

138
00:08:53,120 --> 00:08:56,079
Optymistyczne jest to,
że rozpoznaliśmy tę chorobę wcześnie,

139
00:08:56,120 --> 00:09:00,279
udało się podać surowicę.

140
00:09:00,320 --> 00:09:03,519
Chorobę wywołuje bakteria -
maczugowiec błonicy.

141
00:09:03,560 --> 00:09:07,559
Objawy to gorączka, ból gardła,
powiększenie węzłów chłonnych,
kaszel i duszności.

142
00:09:07,600 --> 00:09:09,959
Do tego zmiany w sercu
i układzie nerwowym.

143
00:09:10,000 --> 00:09:12,399
Dziecko było z rodzicami w Afryce.

144
00:09:12,440 --> 00:09:15,399
Choroba rozwinęła się
jeszcze przed powrotem do Polski,

145
00:09:15,440 --> 00:09:20,439
dlatego ryzyko, że zaraziło innych,
jest niewielkie.

146
00:09:20,480 --> 00:09:22,439
Ogromne za to jest
ryzyko nieszczepienia,

147
00:09:22,480 --> 00:09:24,599
nie tylko dzieci.

148
00:09:24,640 --> 00:09:27,159
W Europie rośnie liczba
zachorowań na odrę.

149
00:09:27,200 --> 00:09:29,239
W zeszłym roku
zachorowało 127 350 osób.

150
00:09:29,280 --> 00:09:30,879
To najwięcej od ponad 25 lat.

151
00:09:30,920 --> 00:09:34,359
40% chorych to dzieci.

152
00:09:34,400 --> 00:09:41,759
Zaczyna się od czerwonej wysypki,
może się skończyć śmiercią.

153
00:09:45,720 --> 00:09:50,519
Rośnie także w Polsce liczba rodziców
odmawiających szczepienia dzieci.

154
00:09:50,560 --> 00:09:54,759
Pamiętamy początek lat 2000.,
gdzie tych odmów mieliśmy
dosłownie kilkaset rocznie,

155
00:09:54,800 --> 00:09:56,759
w tej chwili mówimy o tym,
że to może być

156
00:09:56,800 --> 00:09:59,759
nawet kilkanaście tysięcy rocznie.

157
00:09:59,800 --> 00:10:02,999
I dlatego wracają
zapomniane choroby zakaźne.

158
00:10:03,040 --> 00:10:07,479
Krztusiec to jest prawdziwa epidemia.

159
00:10:07,520 --> 00:10:13,839
Mieliśmy 32 400 przypadków
w zeszłym roku.

160
00:10:13,880 --> 00:10:20,079
To są wielkości
w porównaniu rok do roku
50-krotnie większe.

161
00:10:20,120 --> 00:10:24,519
Na szczęście wśród rodziców
przeważają takie głosy
jak ten pana Wojciecha.

162
00:10:24,560 --> 00:10:28,279
My wierzymy w medycynę
i w jej dobrodziejstwa.

163
00:10:28,320 --> 00:10:30,079
Dlatego szczepimy dzieci.

164
00:10:30,120 --> 00:10:32,119
Zresztą moja teściowa
jest pielęgniarką,

165
00:10:32,160 --> 00:10:37,319
która szczepi dzieci,

166
00:10:37,360 --> 00:10:41,679
tak że mamy
wszystkie szczepienia zapewnione.

167
00:10:41,720 --> 00:10:45,919
Pod koniec marca ma ruszyć kontrola
kart szczepień obowiązkowych
7,5 miliona dzieci.

168
00:10:45,960 --> 00:10:47,319
Ma pokazać skalę problemu

169
00:10:47,360 --> 00:10:53,959
i będzie krokiem w stronę stworzenia
cyfrowego systemu nadzoru
nad szczepieniami.

170
00:10:54,000 --> 00:10:58,639
Pieszy jest przezorny,
za chwilę to państwo zobaczą.

171
00:10:58,680 --> 00:11:01,639
Na przejściu dla pieszych
ma oczywiste pierwszeństwo.

172
00:11:01,680 --> 00:11:03,879
Co więcej,
respektowane przez kierowców.

173
00:11:03,920 --> 00:11:08,079
Niestety nie przez wszystkich

174
00:11:08,120 --> 00:11:10,879
i to w zupełności wystarczy,
by życie zawisło na włosku.

175
00:11:10,920 --> 00:11:14,319
A policja miała powód,
by publikować takie nagranie
ku przestrodze.

176
00:11:14,360 --> 00:11:16,759
Nie wiadomo tylko,
kogo przestrzegać,

177
00:11:16,800 --> 00:11:18,919
bo w deklaracjach
za kierownicą same anioły,

178
00:11:18,960 --> 00:11:26,239
a jednak przejście
to ciągle metry grozy.

179
00:11:26,280 --> 00:11:28,639
To ostrzeżenie mogło
uratować 13 - latce życie.

180
00:11:28,680 --> 00:11:30,719
Na nagraniu z Kalisza
widać dziewczynkę,

181
00:11:30,760 --> 00:11:34,719
która prawidłowo próbuje
przejść przez jezdnię.

182
00:11:34,760 --> 00:11:38,519
W pewnym momencie
samochód czekający przed przejściem
mijają dwa inne pojazdy.

183
00:11:38,560 --> 00:11:40,559
Kierujące nimi
trafiły w ręce policji.

184
00:11:40,600 --> 00:11:43,559
Dwie panie były wręcz w szoku,
kiedy zobaczyły to nagranie,

185
00:11:43,600 --> 00:11:46,759
nie spodziewały się w ogóle,
że mogło dojść do takiej sytuacji.

186
00:11:46,800 --> 00:11:48,799
Bo za kółkiem
często kieruje nami rutyna,

187
00:11:48,840 --> 00:11:52,039
ta nieuwaga kosztowała kobiety
1500 zł i 15 punktów karnych.

188
00:11:52,080 --> 00:11:54,879
Dużo wyższą cenę za błąd kierowcy
mogła zapłacić ta matka

189
00:11:54,920 --> 00:11:59,279
z kilkumiesięcznym dzieckiem w wózku.

190
00:11:59,320 --> 00:12:01,279
Oglądając to nagranie,
trudno uwierzyć,

191
00:12:01,320 --> 00:12:07,279
że nic poważnego im się nie stało.

192
00:12:07,320 --> 00:12:10,439
Kierowca,
który potrącił je na przejściu
w Ostrowie Wielkopolskim,

193
00:12:10,480 --> 00:12:12,279
był trzeźwy, stracił prawo jazdy.

194
00:12:12,320 --> 00:12:14,879
Jeżeli on potrąca pieszego,
którego ma przed sobą,

195
00:12:14,920 --> 00:12:17,719
to oznacza, że on nie obserwował
tego przedpola jazdy.

196
00:12:17,760 --> 00:12:19,479
Tu jest wniosek jeden podstawowy.

197
00:12:19,520 --> 00:12:22,359
Ale grzechów zmotoryzowanych
jest zdecydowanie więcej.

198
00:12:22,400 --> 00:12:23,919
Z policyjnych statystyk wynika,

199
00:12:23,960 --> 00:12:26,559
że w trzech czwartych wypadków
z udziałem pieszego

200
00:12:26,600 --> 00:12:27,599
winny jest kierowca.

201
00:12:27,640 --> 00:12:30,199
50 km/h, jak uderzymy kogoś,

202
00:12:30,240 --> 00:12:35,439
to jeszcze jest szansa,
że ten ktoś przeżyje.

203
00:12:35,480 --> 00:12:39,239
Ale 5, a już 10 km na pewno powoduje,
że ta osoba nie ma szansy.

204
00:12:39,280 --> 00:12:42,479
Do tak dramatycznych zdarzeń dochodzi
nie tylko przez brawurę,

205
00:12:42,520 --> 00:12:46,119
ale także brak wiedzy.

206
00:12:46,160 --> 00:12:54,759
Kierowcy nie mają świadomości,
że nie można omijać samochodu
przed przejściem dla pieszych.

207
00:12:54,800 --> 00:13:04,039
Rocznie w Polsce dochodzi
do blisko 5 tysięcy wypadków
z udziałem pieszych.

208
00:13:04,080 --> 00:13:07,479
Ponad połowa tych dramatów
rozgrywa się
na oznakowanych przejściach.

209
00:13:07,520 --> 00:13:10,279
Tylko w ubiegłym roku
życie straciło ponad 450 pieszych.

210
00:13:10,320 --> 00:13:12,919
Wchodzi człowiek,
gościu po heblach i jest nerwowo.

211
00:13:12,960 --> 00:13:15,119
Skupiają się,
żeby jak najszybciej dojechać,

212
00:13:15,160 --> 00:13:20,919
nie obserwują tego, co się dzieje.

213
00:13:20,960 --> 00:13:25,119
Piesi od 4 lat mają pierwszeństwo
już w momencie wyrażenia chęci
przejścia przez pasy.

214
00:13:25,160 --> 00:13:27,399
Po zmianie przepisów
liczba wypadków zmalała.

215
00:13:27,440 --> 00:13:29,839
Jednak nie jest
to pierwszeństwo bezwarunkowe.

216
00:13:29,880 --> 00:13:33,239
Kodeks drogowy nakazuje pieszym
zachowanie szczególnej ostrożności.

217
00:13:33,280 --> 00:13:37,239
Sam widzę bardzo często,
jak ludzie mają kaptury na głowie,
słuchawki w uszach,

218
00:13:37,280 --> 00:13:38,679
telefon jeszcze odpalony.

219
00:13:38,720 --> 00:13:41,279
Nigdzie nie patrzą,
to jest wtargnięcie na pasy.

220
00:13:41,320 --> 00:13:46,119
Za wtargnięcie przed jadący pojazd
pieszy może dostać mandat
w wysokości kilkudziesięciu złotych,

221
00:13:46,160 --> 00:13:52,959
choć ta decyzja może kosztować
zdecydowanie więcej,
bo ludzkie życie.

222
00:13:53,000 --> 00:13:56,999
Liczba atomowa - 79,
masa atomowa - 196,

223
00:13:57,040 --> 00:14:02,759
temperatura topnienia -
około tysiąca stopni Celsjusza,

224
00:14:02,800 --> 00:14:06,359
można je też doprowadzić do wrzenia,
ale trzeba się bardziej postarać.

225
00:14:06,400 --> 00:14:10,119
Tyle wiedzy
umiarkowanie ekscytującej,

226
00:14:10,160 --> 00:14:13,519
a teraz coś bardziej seksi -
cena powyżej 3 tysięcy dolarów
za uncję,

227
00:14:13,560 --> 00:14:15,159
czyli około 100 dolarów za gram.

228
00:14:15,200 --> 00:14:17,399
Złoto na światowych rynkach
bije rekordy.

229
00:14:17,440 --> 00:14:20,039
Co tak drogo?

230
00:14:20,080 --> 00:14:24,119
Ci, którzy zainwestowali w złoto,
zrobili złoty interes.

231
00:14:24,160 --> 00:14:28,759
Cena kruszcu na światowych rynkach
przebiła psychologiczną barierę
3 tysięcy dolarów za uncję.

232
00:14:28,800 --> 00:14:33,039
Pierwszy raz w historii.

233
00:14:33,080 --> 00:14:37,399
To, co obserwujemy ostatnio
na złocie, to jest rzeczywiście
taka prawdziwa gorączka złota.

234
00:14:37,440 --> 00:14:41,399
Do początku zeszłego roku
uncja kosztowała maksymalnie
około 2 tysięcy dolarów.

235
00:14:41,440 --> 00:14:45,439
Wtedy rozpoczął się rajd cenowy,
który trwa do dziś
i właśnie przebija sufit.

236
00:14:45,480 --> 00:14:48,479
W przeliczeniu na naszą walutę
za taką niewielką złotą monetę

237
00:14:48,520 --> 00:14:49,759
ważącą około 30 gramów

238
00:14:49,800 --> 00:14:55,719
trzeba zapłacić
ponad 11,5 tysiąca złotych.

239
00:14:55,760 --> 00:14:59,279
Choć cena złota wyrażona w walutach
wydaje się obecnie wysoka,

240
00:14:59,320 --> 00:15:02,399
to w relacji
do alternatyw inwestycyjnych

241
00:15:02,440 --> 00:15:06,439
takich jak akcje i nieruchomości
złoto jest wciąż
bardzo atrakcyjnie wycenione.

242
00:15:06,480 --> 00:15:09,039
Złoto drożeje,
gdy na świecie jest niespokojnie.

243
00:15:09,080 --> 00:15:11,639
Tak było
podczas kryzysu ekonomicznego
w 2008 roku,

244
00:15:11,680 --> 00:15:14,919
tak było, gdy wybuchła pandemia.

245
00:15:14,960 --> 00:15:18,319
Teraz powodem są konflikty zbrojne
i to, co dzieje się za oceanem.

246
00:15:18,360 --> 00:15:23,359
Donald Trump nakłada cła na Meksyk,
na Kanadę, na Unię Europejską,
na Chiny.

247
00:15:23,400 --> 00:15:27,959
I robi to w taki sposób,
że powoduje bardzo duży chaos.

248
00:15:28,000 --> 00:15:33,399
Zdaniem ekspertów
złoto szybko zyskuje na wartości
także przez zakupy państwowe.

249
00:15:33,440 --> 00:15:37,599
Banki centralne w swoich skarbcach
wolą trzymać sztabki, a nie gotówkę.

250
00:15:37,640 --> 00:15:42,239
Tym tropem idzie też NBP,
który ma już 480 ton złota.

251
00:15:42,280 --> 00:15:44,959
A to nie koniec.

252
00:15:45,000 --> 00:15:47,559
Osiągamy w ten sposób
trzynaste miejsce na świecie

253
00:15:47,600 --> 00:15:51,799
pod względem zasobów złota,

254
00:15:51,840 --> 00:15:55,439
jesteśmy już blisko zasobów złota
europejskiego banku centralnego.

255
00:15:55,480 --> 00:15:58,079
Pytanie, czy blisko jest koniec
cenowego szaleństwa.

256
00:15:58,120 --> 00:16:00,999
Złoto kupuje cały świat.

257
00:16:01,040 --> 00:16:04,199
Ci, którzy je sprzedają,
zacierają ręce
i liczą na dalsze zyski.

258
00:16:04,240 --> 00:16:06,839
Nasze oczekiwania na jesień
to poziom 3300 dolarów.

259
00:16:06,880 --> 00:16:09,879
Ale jeśli tak dalej pójdzie,
takie ceny zobaczymy wcześniej.

260
00:16:09,920 --> 00:16:14,079
Gdyby doszło na świecie
do jakiejś deeskalacji,

261
00:16:14,120 --> 00:16:17,959
na przykład do szybkiego porozumienia
w sprawie zawieszenia broni
na Ukrainie,

262
00:16:18,000 --> 00:16:21,959
to może się zdarzyć,
że cena złota może w krótkim czasie
gwałtownie spaść.

263
00:16:22,000 --> 00:16:25,159
Wiele zależy więc od tego,
co w najbliższym czasie

264
00:16:25,200 --> 00:16:31,359
zrobią nieprzewidywalni przywódcy
światowych mocarstw.

265
00:16:31,400 --> 00:16:35,039
Trenował
na ponad stu miliardach słów,
a i tak wszystkiego nie wie,

266
00:16:35,080 --> 00:16:41,199
ale się ciągle uczy
i już można z nim trochę poplotkować.

267
00:16:41,240 --> 00:16:48,039
Docelowo ma być naszym, obywatela,
wsparciem w kontaktach z urzędami,

268
00:16:48,080 --> 00:16:52,319
a gdy go zepną z aplikacją mObywatel,
słowo "petent" nabierze ponoć
nowego znaczenia.

269
00:16:52,360 --> 00:16:54,359
Co znaczy PLLuM i co będzie znaczyło?

270
00:16:54,400 --> 00:16:55,919
Idzie cybernetyczna rewolucja.

271
00:16:55,960 --> 00:16:59,599
Dzięki modelom
sztucznej inteligencji,

272
00:16:59,640 --> 00:17:00,759
dzięki modelowi PLLuM.

273
00:17:00,800 --> 00:17:03,919
PLLuM to polski model językowy.

274
00:17:03,960 --> 00:17:06,079
Jest już dostępny jako czatbot.

275
00:17:06,120 --> 00:17:08,519
Podobny do znanego
amerykańskiego czata GPT

276
00:17:08,560 --> 00:17:11,359
czy chińskiego modelu DeepSeek,
choć znacznie mniejszy.

277
00:17:11,400 --> 00:17:13,839
Ale do wytrenowania modelu
polscy naukowcy użyli

278
00:17:13,880 --> 00:17:16,079
imponującej liczby
ponad stu miliardów słów.

279
00:17:16,120 --> 00:17:18,439
Nie wie wszystkiego,

280
00:17:18,480 --> 00:17:21,679
ale tak jak z czatem GPT
można z nim porozmawiać
na wiele tematów.

281
00:17:21,720 --> 00:17:25,239
Pewnie w przyszłości
PLLuM da nam coś więcej

282
00:17:25,280 --> 00:17:28,319
niż tylko taką prostą
konwersację czatową taką jak dzisiaj.

283
00:17:28,360 --> 00:17:30,519
Dzisiaj możemy powiedzieć,
że to jest model

284
00:17:30,560 --> 00:17:32,839
będący w jakimś sensie
taką czystą atrakcją.

285
00:17:32,880 --> 00:17:34,439
Służy na razie do pogaduszek,

286
00:17:34,480 --> 00:17:37,279
a ma się stać narzędziem
do kontaktu obywatela z urzędem.

287
00:17:37,320 --> 00:17:39,919
Został dostosowany
jako asystent klienta w urzędzie.

288
00:17:39,960 --> 00:17:42,919
W związku z tym jego kompetencje
dotyczą spraw urzędowych.

289
00:17:42,960 --> 00:17:49,159
Będzie pomagał
w uzyskiwaniu dokumentów, wytłumaczy
i przeprowadzi przez procedury.

290
00:17:49,200 --> 00:17:52,839
Na razie sam czat
podobnie jak inne modele
sztucznej inteligencji zmyśla.

291
00:17:52,880 --> 00:17:56,239
Twórcy zapewniają jednak,
że wersja urzędowa
będzie prawdomówna.

292
00:17:56,280 --> 00:18:00,079
W najbliższym roku
planowane jest jego wdrożenie
w administracji publicznej,

293
00:18:00,120 --> 00:18:02,879
zwłaszcza w aplikacji mObywatel.

294
00:18:02,920 --> 00:18:07,119
To rodzi pytanie
o bezpieczeństwo naszych danych
w dyspozycji sztucznej inteligencji.

295
00:18:07,160 --> 00:18:09,719
Łączenie modelu językowego
z mObywatelem nie oznacza,

296
00:18:09,760 --> 00:18:13,759
że dochodzi do jakiegokolwiek
transferu danych z bazy publicznej.

297
00:18:13,800 --> 00:18:17,839
Prace nad stworzeniem PLLuM -
gromadzenie danych, trenowanie,

298
00:18:17,880 --> 00:18:21,399
wychowywanie tak, by odpowiedzi czata
nie były szkodliwe czy obraźliwe -

299
00:18:21,440 --> 00:18:22,799
trwały kilkanaście miesięcy.

300
00:18:22,840 --> 00:18:25,479
Projekt PLLuM kosztował dotąd
15 milionów złotych.

301
00:18:25,520 --> 00:18:31,439
Rozwój i wdrożenie w administracji
będzie kosztowało kolejnych 19.

302
00:18:31,480 --> 00:18:31,599
To jednak cena niezależności.

303
00:18:31,640 --> 00:18:32,559
Celem jest
suwerenność technologiczna,

304
00:18:32,600 --> 00:18:34,319
bo jeśli na będzie zapewniona,

305
00:18:34,360 --> 00:18:36,399
to wszyscy będziemy
na tym korzystali.

306
00:18:36,440 --> 00:18:38,799
Jeżeli skupimy się tylko
na firmach z zagranicy,

307
00:18:38,840 --> 00:18:41,639
amerykańskich konsorcjach,
to wszyscy będziemy błądzili.

308
00:18:41,680 --> 00:18:44,119
Amerykańskie firmy
to nie jest ziemia obiecana.

309
00:18:44,160 --> 00:18:47,159
A polskie może oznaczać lepsze.

310
00:18:47,200 --> 00:18:49,999
W przeciwieństwie
do zagranicznych modeli jak czat GPT,

311
00:18:50,040 --> 00:18:52,399
gdzie ilość danych polskich
jest niższa niż 1%,

312
00:18:52,440 --> 00:18:55,199
tutaj model jest trenowany
na danych polskich.

313
00:18:55,240 --> 00:19:00,279
A to przez kontekst językowy
przekłada się na wyższą trafność
odpowiedzi dla polskiego użytkownika.

314
00:19:00,320 --> 00:19:12,239
PLLuM jest modelem otwartym,
polskie firmy mogą go ściągnąć
i wykorzystywać na swoje potrzeby.

315
00:19:13,640 --> 00:19:15,839
Woda na ulicach,
podmyte drogi i autostrady,

316
00:19:15,880 --> 00:19:18,079
zamknięte muzea,
teatry, kina, szkoły.

317
00:19:18,120 --> 00:19:21,279
Wielka woda przelewa się
przez środkowe Włochy,

318
00:19:21,320 --> 00:19:24,119
gwałtowne ulewy podniosły
stany rzek.

319
00:19:24,160 --> 00:19:27,959
Czerwone alerty pogodowe
w Emilii Romanii i Toskanii.

320
00:19:28,000 --> 00:19:32,159
Włoska Agencja Ochrony Ludności
ostrzega - ryzyko ulewnych opadów
i powodzi nie minie

321
00:19:32,200 --> 00:19:34,759
w ciągu najbliższych dni.

322
00:19:34,800 --> 00:19:39,719
Ze łzami w oczach
i w pośpiechu opuszczają domy.

323
00:19:39,760 --> 00:19:42,319
Czy ludzie mogą tu zostać i mieszkać?

324
00:19:42,360 --> 00:19:45,079
Wątpię.

325
00:19:45,120 --> 00:19:47,519
Takich osób
jest co najmniej kilkaset.

326
00:19:47,560 --> 00:19:50,919
Większość otrzymała nakaz ewakuacji,
inne wyjeżdżają z własnej woli.

327
00:19:50,960 --> 00:19:52,759
Uciekłem, inaczej bym się utopił.

328
00:19:52,800 --> 00:19:54,279
Katastrofa.

329
00:19:54,320 --> 00:19:56,279
Przyniosły ją ulewne deszcze i burze,

330
00:19:56,320 --> 00:20:02,879
które przetaczają się
przez północne i środkowe Włochy.

331
00:20:02,920 --> 00:20:06,519
Czerwone alerty pogodowe ogłoszono
w regionach Emilia-Romania
i Toskania.

332
00:20:06,560 --> 00:20:09,159
Ulewy powodują podtopienia
i powodzie błyskawiczne.

333
00:20:09,200 --> 00:20:10,359
Wylewają rzeki i potoki.

334
00:20:10,400 --> 00:20:12,399
Nadchodzi ogromna powódź
na rzece Lamone.

335
00:20:12,440 --> 00:20:15,639
Nie tylko na Lamone.

336
00:20:15,680 --> 00:20:20,039
Przepływająca przez Florencję
rzeka Arno zbliża się
do pierwszego poziomu ostrzegawczego.

337
00:20:20,080 --> 00:20:22,079
Władze miasta zamknęły
wszystkie mosty.

338
00:20:22,120 --> 00:20:25,479
Wzdłuż brzegów rzeki
wojsko ustawiło bariery.

339
00:20:25,520 --> 00:20:28,719
To najwyższy poziom, jaki odnotowano
od czasu powodzi w '92 roku.

340
00:20:28,760 --> 00:20:31,359
Sytuacja wymaga więc dużej uwagi.

341
00:20:31,400 --> 00:20:34,359
W mieście nie działają szkoły,
muzea, kina i teatry.

342
00:20:34,400 --> 00:20:37,599
Niektóre dzielnice miasta
już zalała woda.

343
00:20:37,640 --> 00:20:41,999
Częściowo zamknięta jest autostrada,
powalone drzewa tarasują
mniejsze drogi dojazdowe.

344
00:20:42,040 --> 00:20:46,639
W całej Toskanii
utrudniony jest ruch kolejowy.

345
00:20:46,680 --> 00:20:49,479
Burmistrzowie
wielu zagrożonych miejscowości
apelują:

346
00:20:49,520 --> 00:20:51,679
chrońcie się
na wyższych piętrach budynków.

347
00:20:51,720 --> 00:20:54,679
I szykują się na najgorsze.

348
00:20:54,720 --> 00:20:59,319
Przygotowaliśmy miejscowe hotele,

349
00:20:59,360 --> 00:21:02,559
na wypadek gdyby musieli
się w nich schronić
mieszkańcy miasta.

350
00:21:02,600 --> 00:21:04,959
Ewakuacja trwa także
w regionie Emilia-Romania.

351
00:21:05,000 --> 00:21:06,959
Cywilom pomagają żołnierze
i strażacy.

352
00:21:07,000 --> 00:21:09,479
Alerty pogodowe obowiązują
w okolicach Bolonii,

353
00:21:09,520 --> 00:21:10,439
Ferrary i Rawenny.

354
00:21:10,480 --> 00:21:13,879
Gwałtowne burze powodują
osuwiska ziemi,
lawiny błotne i podtopienia.

355
00:21:13,920 --> 00:21:14,839
Nastąpił gniew boży.

356
00:21:14,880 --> 00:21:17,439
A raczej działalność człowieka,
która zmienia klimat.

357
00:21:17,480 --> 00:21:19,879
Wiosną możemy doświadczać
ulewnych deszczy,

358
00:21:19,920 --> 00:21:23,119
ale trwają one krócej
niż te jesienne.

359
00:21:23,160 --> 00:21:26,559
To, co ma miejsce teraz,
to tak naprawdę ulewy jesienne.

360
00:21:26,600 --> 00:21:29,199
Naukowcy nie mają wątpliwości:

361
00:21:29,240 --> 00:21:32,959
zmiany klimatu oznaczają
częstsze występowanie
intensywnych opadów i powodzi.

362
00:21:33,000 --> 00:21:34,799
Już teraz jest źle, a będzie gorzej.

363
00:21:34,840 --> 00:21:37,439
Susze przerywane obfitymi opady
będą jeszcze częstsze

364
00:21:37,480 --> 00:21:46,919
w miarę wzrostu
globalnej temperatury.

365
00:21:46,960 --> 00:21:50,599
Belem, na północy Brazylii,
stolica stanu Para.

366
00:21:50,640 --> 00:21:54,239
W listopadzie zjadą tam
światowi przywódcy
na klimatyczny szczyt COP 30.

367
00:21:54,280 --> 00:21:58,079
Amazonia to dobre miejsce
na taką dyskusję,

368
00:21:58,120 --> 00:22:00,639
bo tam jak nigdzie widać,
co człowiek robi z planetą.

369
00:22:00,680 --> 00:22:02,679
Jest szansa na dużą frekwencję,

370
00:22:02,720 --> 00:22:05,559
bo już kładą się drzewa
pod czteropasmową autostradę,

371
00:22:05,600 --> 00:22:07,479
którą wygodnie będzie
na szczyt dojechać.

372
00:22:07,520 --> 00:22:11,999
Co będzie widać z tego szczytu?

373
00:22:12,040 --> 00:22:17,479
Zamiast dziewiczej puszczy -
czteropasmowa autostrada.

374
00:22:17,520 --> 00:22:19,919
Ma zapewnić sprawny i szybki dojazd
do miasta,

375
00:22:19,960 --> 00:22:22,719
które już w listopadzie
będzie gospodarzem konferencji.

376
00:22:22,760 --> 00:22:23,719
Klimatycznej.

377
00:22:23,760 --> 00:22:28,319
Zorganizujemy ją w mieście Belem.

378
00:22:28,360 --> 00:22:31,559
W ciągu kilku miesięcy
na 50 hektarach
powstaną tu restauracje,

379
00:22:31,600 --> 00:22:33,399
kompleks sportowy, a nawet jezioro.

380
00:22:33,440 --> 00:22:36,599
Praca wre, by zdążyć
na przyjęcie uczestników COP30 -

381
00:22:36,640 --> 00:22:41,639
przywódców z całego świata
i nawet 50 tysięcy innych gości.

382
00:22:41,680 --> 00:22:45,239
Myślę, że to dobra okazja
dla wielu osób żyjących z turystyki.

383
00:22:45,280 --> 00:22:49,439
Pytanie,
czy równie dobra dla przyrody.

384
00:22:49,480 --> 00:22:52,199
Amazonia to jeden
z najważniejszych ekosystemów świata

385
00:22:52,240 --> 00:22:55,879
i jeden z najbardziej niszczonych
przez człowieka.

386
00:22:55,920 --> 00:23:02,919
W ciągu 40 lat wycięto tu obszar lasu
niemal trzy razy większy
od powierzchni Polski.

387
00:23:02,960 --> 00:23:05,999
Władze Brazylii chcą,
by politycy zobaczyli
to na własne oczy.

388
00:23:06,040 --> 00:23:09,639
Chcemy pokazać Amazonię taką,
jaką jest, z jej problemami.

389
00:23:09,680 --> 00:23:15,039
Mamy nadzieję,
że to nie będą tylko puste dyskusje
i decyzje na papierze.

390
00:23:15,080 --> 00:23:18,439
Jednocześnie
prace nad budową autostrady
przez puszczę przyspieszają,

391
00:23:18,480 --> 00:23:20,319
a wycinanie drzew trwa.

392
00:23:20,360 --> 00:23:23,119
Mieszkańcy regionu mówią
o katastrofie.

393
00:23:23,160 --> 00:23:25,319
Wszystkie takie działania
na tym terytorium

394
00:23:25,360 --> 00:23:27,359
muszą być konsultowane
z mieszkańcami.

395
00:23:27,400 --> 00:23:30,559
Ale tak się nie stało.

396
00:23:30,600 --> 00:23:35,879
Boimy się,
że ktoś przyjdzie tutaj i powie:

397
00:23:35,920 --> 00:23:38,879
"Potrzebujemy tego obszaru,
aby zbudować stację benzynową".

398
00:23:38,920 --> 00:23:40,919
Potem będziemy musieli stąd wyjechać.

399
00:23:40,960 --> 00:23:46,479
Władze stanu Para twierdzą,
że inwestycja nie ma nic wspólnego
z konferencją klimatyczną.

400
00:23:57,320 --> 00:24:01,959
Droga ma być nowoczesna
i przyjazna środowisku -
twierdzą politycy.

401
00:24:02,000 --> 00:24:05,559
Naukowcy z tym się nie zgadzają.

402
00:24:05,600 --> 00:24:11,679
Tracimy obszar, w którym można
wypuścić te zwierzęta na wolność,
w ich naturalnym środowisku.

403
00:24:11,720 --> 00:24:14,959
Zdaniem ekologów,
choć Belem będzie miejscem
rozmów o klimacie,

404
00:24:15,000 --> 00:24:22,159
to głos mieszkańców Amazonii
nie zostanie usłyszany.

405
00:24:22,200 --> 00:24:24,319
To wszystko w programie.

406
00:24:24,360 --> 00:24:26,399
Już za chwilę program Pytanie Dnia,

407
00:24:26,440 --> 00:24:29,199
a w nim gościem Aleksandry Pawlickiej
będzie Jan Klata,

408
00:24:29,240 --> 00:24:32,439
nowo wybrany dyrektor
Teatru Narodowego w Warszawie.

409
00:24:32,480 --> 00:24:38,279
Zapraszam, do zobaczenia.