1
00:00:17,920 --> 00:00:22,719
Wielka Brytania
pogr@¼y¾a si- w ¼a¾obie
po ¦mierci kr#lowej El¼biety II

2
00:00:22,760 --> 00:00:28,439
Dobiegają końca
uroczystości pogrzebowe monarchini,
która panowała przez 70 lat.

3
00:00:28,480 --> 00:00:31,519
Najdłużej w historii
Wielkiej Brytanii.

4
00:00:31,560 --> 00:00:35,159
W pożegnaniu wzięli udział
światowi przywódcy i głowy państw,

5
00:00:35,200 --> 00:00:40,959
m.in. USA, Kanady, Australii,
również polski prezydent Andrzej Duda
z małżonką.

6
00:00:41,000 --> 00:00:42,159
Nic dziwnego.

7
00:00:42,200 --> 00:00:46,239
Złożyć tej królowej ostatni hołd
to zaszczyt.

8
00:00:46,280 --> 00:00:51,239
96-letnia Elżbieta II była najstarszą
panującą monarchinią na świecie

9
00:00:51,280 --> 00:00:55,999
i chyba nikt nie wyobrażał sobie
świata bez niej.

10
00:00:56,040 --> 00:00:58,799
Dobry wieczór państwu, Danuta Holecka.

11
00:00:58,840 --> 00:01:02,519
Zapraszam
na specjalne wydanie Wiadomości
sprzed Pałacu Buckingham,

12
00:01:02,560 --> 00:01:05,959
londyńskiej rezydencji
brytyjskich monarchów.

13
00:01:37,040 --> 00:01:43,199
"Kiedy życie wydaje się trudne,
odwaga nie polega na tym,
by zaakceptować porażkę,

14
00:01:43,240 --> 00:01:47,959
ale by ostatkiem sił
zawalczyć o lepszą przyszłość"

15
00:01:48,000 --> 00:01:51,879
- mawiała Elżbieta II
i była tym słowom wierna.

16
00:01:51,920 --> 00:01:56,599
Za służbę narodowi,
za jej wielką charyzmę,
a zarazem ogromną pokorę i skromność,

17
00:01:56,640 --> 00:01:59,599
kochali ją Brytyjczycy.

18
00:01:59,640 --> 00:02:02,399
Niekwestionowana ikona monarchii.

19
00:02:02,440 --> 00:02:06,599
Niezależnie od zawirowań,
które zdarzały się
na brytyjskim dworze,

20
00:02:06,640 --> 00:02:10,039
stała się symbolem
prestiżu i ciągłości korony.

21
00:02:10,080 --> 00:02:15,639
Dziś spocznie obok swojego męża,
księcia Filipa, w kaplicy św. Jerzego
na Zamku w Windsorze.

22
00:02:15,680 --> 00:02:18,839
Tam jest Dariusz Bohatkiewicz.

23
00:02:18,880 --> 00:02:22,599
Zamek Windsor
stanowi symbol brytyjskiej monarchii.

24
00:02:22,640 --> 00:02:26,159
Zajmował też szczególne miejsce
w sercu Elżbiety II.

25
00:02:26,200 --> 00:02:29,799
Dlaczego?

26
00:02:39,360 --> 00:02:42,719
Windsor dla Elżbiety II
był miejscem szczególnym.

27
00:02:42,760 --> 00:02:49,279
Lubiła tu pracować i odpoczywać.

28
00:02:49,320 --> 00:02:51,519
Spędzała każde Boże Narodzenie
i Nowy Rok.

29
00:02:51,560 --> 00:02:54,119
Tutaj nastąpi ostatnie pożegnanie.

30
00:02:54,160 --> 00:02:56,679
Królowa spocznie
obok swojego ukochanego męża.

31
00:02:56,720 --> 00:03:00,119
Będzie to prywatna
rodzinna uroczystość.

32
00:03:00,160 --> 00:03:02,759
Tę ceremonię przygotowywano od dekad.

33
00:03:02,800 --> 00:03:05,719
Zapamiętana będzie
przez następnych kilkadziesiąt lat.

34
00:03:05,760 --> 00:03:07,599
Minuta po minucie.

35
00:03:07,640 --> 00:03:10,479
Przez ostatnie 4 dni,
w Westminster Hall,
w brytyjskim parlamencie,

36
00:03:10,520 --> 00:03:12,839
hołd królowej
złożyło kilkaset tysięcy ludzi.

37
00:03:12,880 --> 00:03:16,039
Stąd trumnę przewieziono
do Opactwa Westminsterskiego.

38
00:03:16,080 --> 00:03:20,999
Punktualnie o 11 czasu londyńskiego
rozpoczęło się nabożeństwo pogrzebowe.

39
00:03:21,040 --> 00:03:23,999
Powinniśmy podzielać
nadzieję królowej,

40
00:03:24,040 --> 00:03:27,479
że życie powinno być
inspirująca droga służby.

41
00:03:27,520 --> 00:03:30,239
Służbą za życia
- nadzieją po śmierci.

42
00:03:30,280 --> 00:03:32,839
Uczestniczyło w nim 2 tysiące osób.

43
00:03:32,880 --> 00:03:35,239
Król Karol III
i wszyscy członkowie Royal Family,

44
00:03:35,280 --> 00:03:38,799
brytyjska szlachta
i najznamienitsi obywatele
Zjednoczonego Królestwa.

45
00:03:38,840 --> 00:03:40,759
500 światowych przywódców.

46
00:03:40,800 --> 00:03:43,919
Koronowane głowy,
prezydenci, premierzy.

47
00:03:43,960 --> 00:03:46,439
W tym amerykański przywódca Joe Biden.

48
00:03:46,480 --> 00:03:48,999
Polskę reprezentował
prezydent Andrzej Duda
z pierwszą damą.

49
00:03:49,040 --> 00:03:51,999
Jeszcze wczoraj w Westminster Hall
oddali cześć zmarłej monarchini.

50
00:03:52,040 --> 00:03:57,959
To jest rzeczywiście moment,
w którym kończy się jakaś epoka.

51
00:03:58,000 --> 00:04:04,319
Nie tylko
w historii Wielkiej Brytanii,
ale także w historii Europy i świata.

52
00:04:04,360 --> 00:04:08,919
Po nabożeństwie
2 minuty narodowej ciszy.

53
00:04:08,960 --> 00:04:13,639
Na całych Wyspach Brytyjskich
i we wszystkich
terytoriach zamorskich.

54
00:04:13,680 --> 00:04:17,839
To kondukt żałobny
z opactwa westminsterskiego
do Wellington Arch.

55
00:04:17,880 --> 00:04:22,599
Co minutę rozbrzmiewał Big Ben.

56
00:04:22,640 --> 00:04:26,559
Także salwy armatnie.

57
00:04:26,600 --> 00:04:31,039
Za trumną szedł Karol III
i najbliższa rodzina monarchini.

58
00:04:31,080 --> 00:04:34,479
Kobiety Windsorów
podróżowały w limuzynach.

59
00:04:34,520 --> 00:04:36,799
Na trasie setki tysięcy ludzi.

60
00:04:36,840 --> 00:04:38,279
Z całego świata.

61
00:04:38,320 --> 00:04:41,199
Niektórzy byli tu od czwartku.

62
00:04:41,240 --> 00:04:43,119
Widząc przejeżdżający karawan
milczeli.

63
00:04:43,160 --> 00:04:44,959
Później rozlegały się rzęsiste brawa.

64
00:04:45,000 --> 00:04:48,319
Z Londynu trumna z ciałem królowej
została przewieziona do Windsoru.

65
00:04:48,360 --> 00:04:51,719
Tak Brytania żegnała
ukochaną monarchinię.

66
00:04:51,760 --> 00:04:54,639
Z dumą podkreśla historyk
profesor Bob Morris.

67
00:04:54,680 --> 00:04:57,959
To było wyjątkowe
i najdłuższe panowanie.

68
00:04:58,000 --> 00:05:00,279
Mimo zmian w kraju i w społeczeństwie
ona dostosowała się znakomicie,

69
00:05:00,320 --> 00:05:02,559
z ogromną wrażliwością tego,
co się działo.

70
00:05:02,600 --> 00:05:04,079
Naród docenia to bardzo.

71
00:05:04,120 --> 00:05:07,719
W czasie II wojny światowej
księżniczka Elżbieta
służyła w pomocniczej służbie kobiet.

72
00:05:07,760 --> 00:05:11,399
Naprawiała samochody,
w tym te polskich lotników.

73
00:05:11,440 --> 00:05:14,159
Doskonale zapamiętał ją
porucznik lotnictwa Jan Stangryciuk,

74
00:05:14,200 --> 00:05:19,359
stuletni bohater
Polski i Wielkiej Brytanii.

75
00:05:19,400 --> 00:05:29,519
Ona była bardzo kochana przez naród,
bo miała patriotyzm dla swego kraju.

76
00:05:29,560 --> 00:05:31,639
Po wojnie świat się zmieniał.

77
00:05:31,680 --> 00:05:34,359
Tron objęła w 1952 roku.

78
00:05:34,400 --> 00:05:37,039
Rok później była koronowana.

79
00:05:37,080 --> 00:05:41,479
Imperium chyliło się ku upadkowi,
a poszczególne kraje wspólnoty
deklarowały niepodległość.

80
00:05:41,520 --> 00:05:46,279
Królestwem wciąż rządzili
politycy w cylindrach
z czasów I wojny.

81
00:05:46,320 --> 00:05:49,239
Niekoniecznie uznający rządy kobiet.

82
00:05:49,280 --> 00:05:51,679
W tym legendarny premier,
Winston Churchill.

83
00:05:51,720 --> 00:05:56,279
Tylko on
odważył się powiedzieć o królowej:
"Ona ma charakterek".

84
00:05:56,320 --> 00:05:58,319
Zmieniała się Brytania.

85
00:05:58,360 --> 00:06:01,359
Wizytówką kraju stali się piłkarze
sir Alfa Ramseya i muzycy.

86
00:06:01,400 --> 00:06:04,359
W tym legenda - The Beatles.

87
00:06:04,400 --> 00:06:07,839
W Zjednoczonym Królestwie
wciąż nie było bezpiecznie.

88
00:06:07,880 --> 00:06:11,479
Irlandczycy z północy
chcieli się połączyć
z rodakami z południa.

89
00:06:11,520 --> 00:06:14,639
Przez problemy gospodarcze
w kraju trwały strajki.

90
00:06:14,680 --> 00:06:18,119
Niezbędna i owocna była współpraca
z Żelazną Damą, Margaret Thatcher.

91
00:06:18,160 --> 00:06:22,479
Elżbieta II cały czas
była stabilizatorem
nastrojów społecznych.

92
00:06:22,520 --> 00:06:26,559
W 1982 roku wybuchł konflikt
z Argentyną o Falklandy.

93
00:06:26,600 --> 00:06:30,279
Królowa murem stanęła za żołnierzami.

94
00:06:30,320 --> 00:06:36,559
Po śmierci księżnej Diany w 1997 roku
powstały pytania,
po co Brytyjczykom monarchia?

95
00:06:36,600 --> 00:06:40,039
Notowania rodziny królewskiej spadały.

96
00:06:40,080 --> 00:06:42,839
Zaufanie do korony
znów musiała ratować Elżbieta II.

97
00:06:42,880 --> 00:06:44,879
Tak było też w XXI wieku.

98
00:06:44,920 --> 00:06:47,279
Choćby w sprawie Brexitu.

99
00:06:47,320 --> 00:06:51,119
Monarchini uznała
wolę większości narodu,
głosującego w referendum.

100
00:06:51,160 --> 00:06:54,399
Królowa do końca życia wierzyła,
że także po jej śmierci,

101
00:06:54,440 --> 00:06:57,759
Zjednoczone Królestwo
pozostanie w obecnych granicach.

102
00:06:57,800 --> 00:07:00,399
Nie chciała,
by Szkocja oddzieliła się
od reszty kraju.

103
00:07:00,440 --> 00:07:02,679
To też przekazała następcy.

104
00:07:02,720 --> 00:07:05,679
Jestem pewien, że nowy król,
który wypadł bardzo dobrze
na początku,

105
00:07:05,720 --> 00:07:10,039
będzie kontynuował politykę matki
i dostosowywał monarchię
do nowoczesnego świata.

106
00:07:10,080 --> 00:07:13,399
Zawsze pamiętała o Polakach
walczących za Wielką Brytanię.

107
00:07:13,440 --> 00:07:16,959
W kwietniu wysłała
porucznikowi Stangryciukowi

108
00:07:17,000 --> 00:07:22,199
specjalne podziękowania
w dniu jego setnych urodzin.

109
00:07:22,240 --> 00:07:32,359
Kochała swój kraj i Polaków,
ona wiedziała, że to, co mogła pomóc,
ona się starała pomóc.

110
00:07:32,400 --> 00:07:35,959
Elżbieta II była głową państwa
i głową rodziny.

111
00:07:36,000 --> 00:07:39,359
Ci, którzy ją spotkali
zawsze podkreślają jej kulturę,

112
00:07:39,400 --> 00:07:42,799
opanowanie
i sympatię do każdego człowieka.

113
00:07:42,840 --> 00:07:46,279
Polka, Barbara Hamilton
namalowała wiele portretów Royalsów.

114
00:07:46,320 --> 00:07:50,599
Na początku tego roku
jeden z ostatnich
oficjalnych wizerunków monarchini.

115
00:07:50,640 --> 00:07:53,039
Razem spędziły sporo czasu.

116
00:07:53,080 --> 00:07:55,799
Tak naturalna, tak miła, tak szybka,
taka przyjemna,

117
00:07:55,840 --> 00:07:59,719
tak że to było zupełnie nadzwyczajne,
to był chyba palec Boży
w tym wszystkim.

118
00:07:59,760 --> 00:08:03,359
Po 70 latach na brytyjskim tronie
Elżbieta II przechodzi do historii.

119
00:08:03,400 --> 00:08:06,719
Dłużej panował
tylko król Francji Ludwik XIV.

120
00:08:06,760 --> 00:08:11,759
Styl monarchini
już nazwano epoką elżbietańską.

121
00:08:14,520 --> 00:08:21,199
8 września
świat obiegła smutna wiadomość,
a dla Brytyjczyków czas się zatrzymał.

122
00:08:21,240 --> 00:08:25,119
Wzruszające dedykacje
przed zamkiem Balmoral,
gdzie odeszła królowa,

123
00:08:25,160 --> 00:08:26,719
zamkiem w Edynburgu,

124
00:08:26,760 --> 00:08:32,199
morze kwiatów
przed Pałacem Buckingham,
wielokilometrowe kolejki ludzi.

125
00:08:32,240 --> 00:08:36,239
Ci, którzy chcieli pożegnać królową
i złożyć jej hołd,

126
00:08:36,280 --> 00:08:40,599
musieli czekać nawet ponad dobę,
nawet w nocy, nawet w chłodzie.

127
00:08:40,640 --> 00:08:42,799
Czekali. Nikt im nie kazał.

128
00:08:42,840 --> 00:08:45,479
Robili to z potrzeby serca.

129
00:08:45,520 --> 00:08:50,239
Dla swojej kochanej królowej,
uwielbianej i podziwianej.

130
00:08:50,280 --> 00:08:55,999
Dziś z tymi, którzy przyszli
pożegnać królową tu w Londynie,
rozmawiał Maciej Sawicki.

131
00:08:56,040 --> 00:09:01,199
Kim była królowa Elżbieta II
dla zwykłych Brytyjczyków?

132
00:09:08,360 --> 00:09:13,599
Te ostatnie historyczne dni

133
00:09:13,640 --> 00:09:20,199
pokazały szczególnie,
że dla Brytyjczyków
to była ukochana królowa.

134
00:09:20,240 --> 00:09:24,839
Było tak od zawsze i wydawało się,
że pozostanie na zawsze.

135
00:09:24,880 --> 00:09:27,719
Ale wszystko ma swój kres.

136
00:09:27,760 --> 00:09:31,799
To co dziś działo się w Londynie
i całej Wielkiej Brytanii,
to był historyczny hołd.

137
00:09:31,840 --> 00:09:33,599
Ostatni aplauz dla niej.

138
00:09:33,640 --> 00:09:35,399
Uwielbianej i podziwianej.

139
00:09:35,440 --> 00:09:38,879
To wyraz wdzięczności za to,
co zrobiła i dla nas znaczyła.

140
00:09:38,920 --> 00:09:42,599
Tak Brytyjczycy żegnają
swoją ukochaną królową.

141
00:09:42,640 --> 00:09:44,519
Bez obowiązku.

142
00:09:44,560 --> 00:09:46,439
Z potrzeby serca.

143
00:09:46,480 --> 00:09:52,919
Widziałem ją podczas jubileuszu,
kiedy byłem dzieckiem,
opuściła szybę, spojrzała i pomachała.

144
00:09:52,960 --> 00:09:56,119
Dziś codzienność jakby tu zamarła.

145
00:09:56,160 --> 00:10:00,359
Nawet na słynnym londyńskim
Picadilly Circus
telebimy zaświeciły na czarno.

146
00:10:00,400 --> 00:10:02,319
Świat się zatrzymał.

147
00:10:02,360 --> 00:10:05,839
To wyraz szacunku za to,
co dla nas robiła przez 70 lat.

148
00:10:05,880 --> 00:10:09,919
Ci, którzy nie dostali się
na oficjalne uroczystości,

149
00:10:09,960 --> 00:10:15,799
mogli je oglądać
w specjalnie przygotowanych strefach,
tak jak tu, w Hyde Parku.

150
00:10:15,840 --> 00:10:19,399
Kochamy ją za to,
że była świetnym liderem
w różnych czasach.

151
00:10:19,440 --> 00:10:22,679
Widać,
że w tym historycznym momencie...

152
00:10:22,720 --> 00:10:25,439
...wszyscy chcą być po prostu razem.

153
00:10:25,480 --> 00:10:28,399
Czuję, że jestem częścią
tego wielkiego wydarzenia,

154
00:10:28,440 --> 00:10:31,679
które przeżywają ludzie
z całego świata.

155
00:10:31,720 --> 00:10:34,679
Korona jednoczy
i jest symbolem wartości

156
00:10:34,720 --> 00:10:37,639
wyznawanych przez ludzi
z różnych części świata.

157
00:10:37,680 --> 00:10:41,079
Jesteśmy z Houston z Teksasu,
chcemy okazać szacunek,
bo ona była częścią naszego świata.

158
00:10:41,120 --> 00:10:43,479
Przyjechała ze Szwajcarii.

159
00:10:43,520 --> 00:10:47,399
Królowa była zawsze,
z pewnością pozostanie po niej pustka.

160
00:10:47,440 --> 00:10:49,959
Brytyjczycy nie kryją wzruszenia.

161
00:10:50,000 --> 00:10:53,319
Ostatnie dni pokazały,
jak bliska była im królowa,
którą żegnają.

162
00:10:53,360 --> 00:10:56,799
Królowa odeszła
i to w historyczny sposób
przypomina nam o jednym,

163
00:10:56,840 --> 00:10:58,759
że wszystko przemija.

164
00:10:58,800 --> 00:11:00,839
Kolejki, by złożyć hołd.

165
00:11:00,880 --> 00:11:03,599
Choć wielu nie widziało jej nigdy
na własne oczy,

166
00:11:03,640 --> 00:11:05,919
czują jakby była im niezwykle bliska.

167
00:11:08,000 --> 00:11:09,639
Nieprzypadkowo.

168
00:11:09,680 --> 00:11:13,559
Ona przez swoje
cechy charakterologiczne,

169
00:11:13,600 --> 00:11:16,639
gwarantowała 3 najważniejsze
cechy monarchii.

170
00:11:16,680 --> 00:11:20,919
Kontynuacja,
stabilizacja i reprezentacja.

171
00:11:20,960 --> 00:11:24,479
I tak było od początku.

172
00:11:24,520 --> 00:11:30,039
Całe moje życie, jakiekolwiek będzie,
długie czy krótkie,
poświęcę służbie Wam.

173
00:11:30,080 --> 00:11:33,159
Na swoim dworze gościła
112 głów państw.

174
00:11:33,200 --> 00:11:37,399
Dystans jej podróży jest równy
42-krotnemu okrążeniu Ziemi.

175
00:11:37,440 --> 00:11:39,799
Odwiedziła ponad 100 krajów.

176
00:11:39,840 --> 00:11:42,119
W 1996 także Polskę.

177
00:11:42,160 --> 00:11:45,879
Żeby Polska była Polską.

178
00:11:45,920 --> 00:11:49,919
W czerwcu królowa obchodziła
swój platynowy Jubileusz.

179
00:11:49,960 --> 00:11:55,159
Choć czas królowej Elżbiety II
przeminął bezpowrotnie,

180
00:11:55,200 --> 00:12:00,719
to jak mówią Brytyjczycy,
dziedzictwo i pamięć o królowej
pozostanie z nimi na zawsze.

181
00:12:05,160 --> 00:12:11,839
Śmierć królowej Elżbiety II uruchomiła
serię starannie przygotowanych
na tę smutną okoliczność planów,

182
00:12:11,880 --> 00:12:15,439
które były znane
jako operacja "London Bridge".

183
00:12:15,480 --> 00:12:19,919
Pierwsze wytyczne
zostały opracowane już w latach 60.

184
00:12:19,960 --> 00:12:24,799
Teraz przyszło to wszystko wykonać
z największą dbałością
o każdy szczegół,

185
00:12:24,840 --> 00:12:28,599
z najwyższym szacunkiem dla królowej.

186
00:12:28,640 --> 00:12:32,079
Rodzina królewska,
głowy państw z całego świata,
brytyjscy politycy i premierzy,

187
00:12:32,120 --> 00:12:36,439
niezmierzone rzesze Brytyjczyków
i ludzi, którzy przyjechali tu
z różnych zakątków globu.

188
00:12:36,480 --> 00:12:41,119
Wszyscy mogli godnie pożegnać
Elżbietę II.

189
00:12:41,160 --> 00:12:53,399
Ostatnie 11 dni
było precyzyjnie zaplanowaną operacją
o kryptonimie "London Bridge".

190
00:12:53,440 --> 00:12:56,559
To scenariusz działań
brytyjskiej korony po śmierci władcy.

191
00:12:56,600 --> 00:12:59,919
Od momentu ogłoszenia
odejścia królowej do dnia pogrzebu,

192
00:12:59,960 --> 00:13:04,279
kulminacyjnego momentu
pożegnania monarchini.

193
00:13:04,320 --> 00:13:06,559
Równolegle z oficjalnym,
królewskim protokołem

194
00:13:06,600 --> 00:13:09,519
ruszyła cała potężna
machina przygotowań.

195
00:13:09,560 --> 00:13:12,799
Wydarzenia,
jakiego pod kątem organizacyjnym
w Wielkiej Brytanii nie było od dekad.

196
00:13:12,840 --> 00:13:17,039
Tu także od lat szykowany był
specjalny plan operacji.

197
00:13:17,080 --> 00:13:20,639
Na ulicach miasta
jest 10 tys. policjantów.

198
00:13:20,680 --> 00:13:25,519
To nasze jądro policyjne,
ale mamy też wsparcie wszystkich służb
z całego kraju i świata.

199
00:13:25,560 --> 00:13:28,359
Wielu policjantów jest widocznych,
ale jest też duża grupa specjalistów,

200
00:13:28,400 --> 00:13:31,199
których nie widać,
a którzy bardzo nas wspierają.