1
00:00:38,800 --> 00:00:46,959
44 lata temu właśnie tutaj podpisano
porozumienia sierpniowe.

2
00:00:47,000 --> 00:00:49,359
To było zwycięstwo
strajkujących stoczniowców.

3
00:00:49,400 --> 00:00:51,799
Zbigniew Łuczyński, 19.30,
dobry wieczór.

4
00:00:51,840 --> 00:00:56,039
Zwycięstwo każdego z nas wtedy
i zwycięstwo, które ma wpływ na to,
jak żyjemy teraz.

5
00:00:56,080 --> 00:00:58,639
Solidarność to więcej niż w słowo,
to jest symbol,

6
00:00:58,680 --> 00:01:00,519
który towarzyszy nam od tamtych lat,

7
00:01:00,560 --> 00:01:03,079
a kryje się też za nim
historia i walka bohaterów,

8
00:01:03,120 --> 00:01:09,319
którzy wiele lat temu,
otwierając bramę nr 2 w stoczni,
otworzyli nam drogę do wolności.

9
00:01:09,360 --> 00:01:14,359
Daniel Chaliński jest teraz
przed salą BHP.

10
00:01:14,400 --> 00:01:19,599
Miejsce, w którym jesteś, to symbol,
z którym łączą się wydarzenia,
które odmieniły naszą historię.

11
00:01:19,640 --> 00:01:23,199
Łatwo nie było.

12
00:01:23,240 --> 00:01:27,119
Przyznają to bohaterowie.

13
00:01:27,160 --> 00:01:30,439
Głód wolności

14
00:01:30,480 --> 00:01:35,159
i marzenia o wolnej Polsce.

15
00:01:35,200 --> 00:01:40,479
Tu podpisano porozumienie gdańskie.

16
00:01:40,520 --> 00:01:45,719
Nie ma wolności bez solidarności

17
00:01:45,760 --> 00:01:52,559
- to dziś padało wielokrotnie.

18
00:01:52,600 --> 00:02:09,759
44 lata temu wszyscy
się jednoczyliśmy.

19
00:02:09,800 --> 00:02:13,119
Święto Solidarności i Wolności

20
00:02:13,160 --> 00:02:16,639
- od lat obchodzone oddzielnie.

21
00:02:16,680 --> 00:02:23,799
Z jednej strony władze miasta
i premier - z drugiej
Solidarność z prezydentem.

22
00:02:23,840 --> 00:02:27,839
Pierwszego przewodniczącego
Solidarności Lecha Wałęsy
na uroczystościach zabrakło.

23
00:02:27,880 --> 00:02:29,879
Dla byłej pierwszej damy,
Danuty Wałęsy,

24
00:02:29,920 --> 00:02:32,279
porozumienia sierpniowe
to pierwsze zwycięstwo

25
00:02:32,320 --> 00:02:35,679
na drodze do polskiej wolności
i jedności, choć dziś o jedność
trudno.

26
00:02:35,720 --> 00:02:38,359
To jest bardzo przykre i smutne,

27
00:02:38,400 --> 00:02:41,399
że pomimo że prezydent
powinien być prezydentem
całego narodu,

28
00:02:41,440 --> 00:02:42,559
jednak ten naród dzieli.

29
00:02:42,600 --> 00:02:44,199
Czemu są oddzielnie te obchody?

30
00:02:44,240 --> 00:02:46,959
A to mnie się nie pytać.

31
00:02:47,000 --> 00:02:49,039
Starałem się zawsze,

32
00:02:49,080 --> 00:02:51,519
aby przynajmniej w tym jednym dniu
byliśmy razem.

33
00:02:51,560 --> 00:02:53,519
Lech Wałęsa
jako pierwszy przewodniczący

34
00:02:53,560 --> 00:02:57,679
wisi jego zdjęcie w moim gabinecie,

35
00:02:57,720 --> 00:03:00,479
sam był osobiście,

36
00:03:00,520 --> 00:03:02,079
się pod tym zdjęciem podpisał.

37
00:03:02,120 --> 00:03:06,159
Ja nikogo nie gumkuje.

38
00:03:06,200 --> 00:03:08,919
Solidarność główne obchody miała
w historycznej sali BHP,

39
00:03:08,960 --> 00:03:10,719
potem składanie kwiatów przy bramie

40
00:03:10,760 --> 00:03:14,679
i msza święta
w bazylice świętej Brygidy.

41
00:03:14,720 --> 00:03:16,679
Słynna brama numer
2

42
00:03:16,720 --> 00:03:18,719
przez 2 tygodnie strajku
była zamknięta,

43
00:03:18,760 --> 00:03:20,959
gromadziły się tutaj
rodziny stoczniowców,

44
00:03:21,000 --> 00:03:22,599
a także ludzie z całej Polski

45
00:03:22,640 --> 00:03:24,359
po to, by wesprzeć strajkujących.

46
00:03:24,400 --> 00:03:25,759
Dziś tak jak 44 lata temu

47
00:03:25,800 --> 00:03:27,999
ponownie brama została
symbolicznie otwarta.

48
00:03:28,040 --> 00:03:31,599
Z udziałem sygnatariuszy
i bohaterów sierpnia osiemdziesiąt.

49
00:03:31,640 --> 00:03:34,639
Uważam, że to, co zrobiliśmy,
spowodowało,

50
00:03:34,680 --> 00:03:37,879
że dzisiaj po 44 latach stoimy tutaj
i możemy śmiało powiedzieć,

51
00:03:37,920 --> 00:03:39,079
że wygraliśmy wolność.

52
00:03:39,120 --> 00:03:41,399
Ale wolność nie jest dana
raz na zawsze.

53
00:03:41,440 --> 00:03:45,159
Potrzebujmy współpracy,
wspólnoty, porozumienia
w sprawach najważniejszych.

54
00:03:45,200 --> 00:03:50,439
Żeby obronić swoją wolność,
wolność sama się nie obroni.

55
00:03:50,480 --> 00:03:56,639
Za lekcję solidarności dziękuję
wszystkim imiennym i bezimiennym
bohaterom i bohaterkom rewolucji.

56
00:03:56,680 --> 00:04:00,199
Jednym z nich był Lech Bądkowski.

57
00:04:00,240 --> 00:04:03,039
Sygnatariusz i pierwszy
rzecznik prasowy Solidarności.

58
00:04:03,080 --> 00:04:05,799
Dziś odsłonięto jego pomnik.

59
00:04:05,840 --> 00:04:09,279
Wszyscy pamiętamy Bądkowskiego
jako człowieka z krwi i kości.

60
00:04:09,320 --> 00:04:15,079
Niezwykle takiego pragmatycznego,
bardzo pomorskiego,
bardzo kaszubskiego.

61
00:04:15,120 --> 00:04:20,159
Przypominać o tych wydarzeniach,
edukować i jednoczyć ma właśnie ECS.

62
00:04:20,200 --> 00:04:23,799
Nie dajcie sobie wmówić,
że jesteśmy podzieleni.

63
00:04:23,840 --> 00:04:26,959
Jesteśmy różni,
będziemy jeszcze bardziej różni

64
00:04:27,000 --> 00:04:28,519
w tym otwartym społeczeństwie.

65
00:04:28,560 --> 00:04:30,959
Tutaj okazuje się w tym miejscu,

66
00:04:31,000 --> 00:04:36,399
że wszyscy mamy
bardzo podobne emocje.

67
00:04:36,440 --> 00:04:42,279
W związku z 44. rocznicą
podpisania porozumień sierpniowych

68
00:04:42,320 --> 00:04:44,319
po popołudniu
w ratuszu głównego miasta

69
00:04:44,360 --> 00:04:46,079
premier spotkał się z ministrami.

70
00:04:46,120 --> 00:04:49,879
Podpisanie gdańskiego porozumienia

71
00:04:49,920 --> 00:04:53,319
otworzyło nowy rozdział w historii
nie tylko Polski, ale i Europy.

72
00:04:53,360 --> 00:04:54,759
Ale zanim do tego doszło,

73
00:04:54,800 --> 00:04:57,159
przez cały kraj przetoczyły się
społeczne zrywy,

74
00:04:57,200 --> 00:04:58,559
kształtowały się postulaty,

75
00:04:58,600 --> 00:05:01,039
a komuniści nie wyobrażali sobie
oddania władzy

76
00:05:01,080 --> 00:05:04,039
i całkowitego poparcia wolnościowych
aspiracji społeczeństwa.

77
00:05:04,080 --> 00:05:06,879
31 sierpnia 1980 roku, godzina 16.40,
Stocznia Gdańska.

78
00:05:06,920 --> 00:05:14,919
Lech Wałęsa
charakterystycznym długopisem
podpisuje porozumienie z rządem.

79
00:05:14,960 --> 00:05:17,159
Kończy się strajk,
zaczyna nowy rozdział

80
00:05:17,200 --> 00:05:19,559
w dziejach Polski
i tej części Europy.

81
00:05:19,600 --> 00:05:23,879
Droga do tego
była jednak długa i wyboista.

82
00:05:23,920 --> 00:05:26,879
Ludzie pamiętali,
co się działo 10 lat wcześniej,

83
00:05:26,920 --> 00:05:31,559
czyli w grudniu 1970 roku,
kiedy strzelano i 42 osoby zginęły.

84
00:05:31,600 --> 00:05:35,639
Mimo to 14 sierpnia zapada decyzja.

85
00:05:35,680 --> 00:05:39,879
Szósta rano, umówiliśmy się,
że rozpoczniemy strajk
w obronie Anny Walentynowicz.

86
00:05:39,920 --> 00:05:43,119
Operatorki suwnicy, którą niesłusznie
zwolniono dyscyplinarnie.

87
00:05:43,160 --> 00:05:46,599
W kolejnych dniach
do akcji przyłączają się

88
00:05:46,640 --> 00:05:48,759
dziesiątki kolejnych zakładów
na Wybrzeżu.

89
00:05:48,800 --> 00:05:51,359
Między innymi pracownicy
gdańskiej komunikacji.

90
00:05:51,400 --> 00:05:53,399
Sygnał dała
motornicza Henryka Krzywonos,

91
00:05:53,440 --> 00:05:55,799
zatrzymując tramwaj.

92
00:05:55,840 --> 00:06:00,879
Myślałam, że dostanę bęcki od ludzi,
którzy jechali do pracy.

93
00:06:00,920 --> 00:06:06,679
Nie miałam pojęcia o sytuacji,
która się odbywała na stoczni.

94
00:06:06,720 --> 00:06:09,919
Do pierwszych rozmów
ze stroną rządową doszło po tygodniu.

95
00:06:09,960 --> 00:06:15,079
Przyjechał tutaj
wiceprezydent Jagielski

96
00:06:15,120 --> 00:06:17,679
i to oznaczało uznanie
w ogóle kierownictwa strajku,

97
00:06:17,720 --> 00:06:20,119
tego wcześniej nie było.

98
00:06:20,160 --> 00:06:23,919
30 sierpnia dochodzi do porozumienia
z protestującymi
w Stoczni Szczecińskiej,

99
00:06:23,960 --> 00:06:25,719
dzień później - w Stoczni Gdańskiej.

100
00:06:25,760 --> 00:06:30,599
Komunistyczne władze zgodziły się
między innymi na prawo do strajku,

101
00:06:30,640 --> 00:06:32,399
budowę pomnika ofiar grudnia '70,

102
00:06:32,440 --> 00:06:34,199
wypuszczenie więźniów politycznych,

103
00:06:34,240 --> 00:06:37,639
radiowe transmisje mszy świętych,

104
00:06:37,680 --> 00:06:41,879
ograniczenie cenzury
oraz utworzenie niezależnych
samorządnych związków zawodowych.

105
00:06:41,920 --> 00:06:43,279
Tak powstała Solidarność,

106
00:06:43,320 --> 00:06:47,279
organizacja wolna
od wpływów władz PRL,
masowa i demokratyczna.

107
00:06:47,320 --> 00:06:51,519
To jest tak naprawdę
pierwsze demokratycznie wybrane ciało
w krajach komunistycznych.

108
00:06:51,560 --> 00:06:54,319
Więc to jest coś niebywałego,
to jest wielka rewolucja.

109
00:06:54,360 --> 00:07:04,919
I początek demontażu
systemu komunistycznego w Polsce.

110
00:07:04,960 --> 00:07:10,439
44 lata od podpisania
porozumień sierpniowych,

111
00:07:10,480 --> 00:07:14,439
10 lat Europejskiego
Centrum Solidarności

112
00:07:14,480 --> 00:07:17,919
i jutrzejsza data - 1 września -
rocznica wybuchu II wojny światowej.

113
00:07:17,960 --> 00:07:20,359
Gdańszczanie, turyści
już od wczesnego poranka,

114
00:07:20,400 --> 00:07:22,159
korzystając z darmowej komunikacji,

115
00:07:22,200 --> 00:07:24,359
będą mogli uczestniczyć
w wielu wydarzeniach.

116
00:07:24,400 --> 00:07:26,199
Także my pozostajemy w Gdańsku.

117
00:07:26,240 --> 00:07:30,439
Jutro o 19.30 specjalne wydanie
z Westerplatte.

118
00:07:30,480 --> 00:07:35,239
Przekazuję głos do Warszawy.
Marek Czyż.

119
00:07:35,280 --> 00:07:36,279
Dziękuję, Zbyszku.

120
00:07:36,320 --> 00:07:37,639
Witam państwa.

121
00:07:37,680 --> 00:07:40,479
W 19.30 zmieniamy temat.

122
00:07:40,520 --> 00:07:44,079
Tą drogą szło już PiS
i ceny mieszkań poleciały w górę,

123
00:07:44,120 --> 00:07:46,159
teraz rząd Donalda Tuska
przymierza się

124
00:07:46,200 --> 00:07:49,399
do kredytu mieszkaniowego
zero procent i zanosi się na burzę.

125
00:07:49,440 --> 00:07:52,559
Na ulice wyszli aktywiści i mówią,
że kredyt może będzie tani,

126
00:07:52,600 --> 00:07:55,599
ale mieszkania drogie jak nigdy,
bo już to ćwiczono.

127
00:07:55,640 --> 00:07:58,799
Jak wydać 20 budżetowych miliardów,
by był z tego wygodny dom,

128
00:07:58,840 --> 00:08:02,679
a nie polityczny dym?

129
00:08:02,720 --> 00:08:08,479
Dosyć kłamania,
budujcie nam mieszkania!

130
00:08:08,520 --> 00:08:11,759
Tak dzisiaj pod siedzibą
Ministerstwa Rozwoju i Technologii

131
00:08:11,800 --> 00:08:15,559
protestowano przeciwko polityce
mieszkaniowej rządu.

132
00:08:15,600 --> 00:08:20,159
Ostatnio odnotowaliśmy
rekordowe zyski deweloperów.

133
00:08:20,200 --> 00:08:27,239
Musi być granica chciwości,
a tą granicą jest nasze hasło:
mieszkanie prawem, nie towarem.

134
00:08:27,280 --> 00:08:34,759
Burżuje skupują mieszkania
jako inwestycje.

135
00:08:34,800 --> 00:08:38,799
Protestujący krytykowali
rządowe plany wprowadzenia
programu kredytu zero procent.

136
00:08:38,840 --> 00:08:41,879
Według demonstrantów to kroplówka
dla banków i deweloperów.

137
00:08:41,920 --> 00:08:47,719
Kredyt zero procent mógłby wywołać
wzrost cen wynajmowania mieszkań.

138
00:08:47,760 --> 00:08:53,959
A także ich zakupu.

139
00:08:54,000 --> 00:08:57,319
Już kredyt 2%
wprowadzony przez poprzedni rząd
podniósł ceny mieszkań.

140
00:08:57,360 --> 00:09:00,799
Wszystkie działania państwa
na rzecz zwiększenia
dostępności mieszkań

141
00:09:00,840 --> 00:09:08,639
będą wprowadzane w trzech filarach:
filarze społecznych,
spółdzielczym i własnościowym.

142
00:09:08,680 --> 00:09:13,919
Jeszcze w środę ministra funduszy
i polityki regionalnej cieszyła się
w mediach społecznościowych z tego,

143
00:09:13,960 --> 00:09:17,719
że w budżecie
nie przewidziano środków
na kredyt zero procent.

144
00:09:17,760 --> 00:09:23,039
Ale premier nie podzielił
jej entuzjazmu.

145
00:09:23,080 --> 00:09:29,519
Wypowiedzi pani minister
w kwestii kredytu zero procent
są nieprecyzyjne i fakty są inne.

146
00:09:29,560 --> 00:09:40,279
Na upomnienie premiera
Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz
zareagowała na portalu X.

147
00:09:45,360 --> 00:09:50,999
Wśród opozycji także nie
ma jednolitego spojrzenia na ten
pomysł.

148
00:09:51,040 --> 00:09:54,639
Jego jedynym skutkiem
będzie zwiększenie cen mieszkań

149
00:09:54,680 --> 00:09:58,359
oraz napchanie kasy bankom
oraz deweloperom,

150
00:09:58,400 --> 00:10:02,199
więc nie ma żadnego powodu,
abym miał dobre zdanie
o kredycie zero procent.

151
00:10:02,240 --> 00:10:05,239
Czekamy z niecierpliwością,
żeby coś zostało zaproponowane,

152
00:10:05,280 --> 00:10:08,839
bo tu nie ma wątpliwości,
że potrzebne są rozwiązania,

153
00:10:08,880 --> 00:10:11,679
które pomagają,
w szczególności młodym Polakom,

154
00:10:11,720 --> 00:10:14,199
w zakupie tego pierwszego mieszkania.

155
00:10:14,240 --> 00:10:17,399
Eksperci przypominają,
że za ewentualnymi dopłatami
do kredytów

156
00:10:17,440 --> 00:10:19,479
powinny pójść także inne rozwiązania.

157
00:10:19,520 --> 00:10:22,639
Trzeba wdrożyć również
program propodażowy,
nie tylko propopytowy.

158
00:10:22,680 --> 00:10:29,279
I apelujemy od dawna:
uwolnić nieruchomości w miastach.

159
00:10:29,320 --> 00:10:32,719
Chociaż wciąż nie wiadomo,
w jakiej formie
program wejdzie w życie,

160
00:10:32,760 --> 00:10:39,359
to rząd utrzymuje, że jego realizacja
nastąpi już w przyszłym roku.

161
00:10:39,400 --> 00:10:44,399
Za chwilę
o wypadku balonu na Podlasiu,
a co jeszcze w programie?

162
00:10:45,400 --> 00:10:48,199
Antyimigrancki ruch Berlina.

163
00:10:48,240 --> 00:10:50,839
Komu nie przysługuje prawo
do ochrony w naszym kraju,

164
00:10:50,880 --> 00:10:54,719
musi szybciej go opuścić.

165
00:10:54,760 --> 00:10:57,999
Dlaczego ci,
którzy przyjeżdżają do nas z Polski,
nie są u was?

166
00:10:58,040 --> 00:10:59,199
O czym mówią rośliny?

167
00:10:59,240 --> 00:11:08,919
Jeśli roślina jest zdrowa,
tym rzadziej do nas krzyczy.

168
00:11:08,960 --> 00:11:12,719
Paralimpijskie złoto w rzucie maczugą
przywiozła cztery lata temu z Tokio.

169
00:11:12,760 --> 00:11:16,399
W tym roku w Paryżu Róża Kozakowska
też była faworytką i nie zawiodła,

170
00:11:16,440 --> 00:11:17,399
deklasując rywalki,

171
00:11:17,440 --> 00:11:20,639
ale złota nie wywiezie,
została zdyskwalifikowana.

172
00:11:20,680 --> 00:11:23,879
Co się stało
i jakie są nasze najbliższe
medalowe szanse?

173
00:11:23,920 --> 00:11:27,679
Ta poduszka kosztowała
ją złoty medal igrzysk
paralimpijskich.

174
00:11:27,720 --> 00:11:32,159
Róża Kozakowska wynikiem 31,30 m
ustanowiła rekord świata
w rzucie maczugą

175
00:11:32,200 --> 00:11:38,119
i miała stanąć
na najwyższym stopniu podium.

176
00:11:38,160 --> 00:11:42,719
Ale po zakończeniu konkursu
jedna z ekip zakwestionowała
rozmiar używanej przez nią poduszki.

177
00:11:42,760 --> 00:11:53,759
Protest uznano,
a Polka została zdyskwalifikowana.

178
00:11:53,800 --> 00:11:56,959
"Ja i tak czuję się wygrana,
bo swoje zrobiłam, mam już medal,

179
00:11:57,000 --> 00:11:58,199
więc będę walczyć dalej"

180
00:11:58,240 --> 00:11:59,639
- takie słowa płyną od Róży,

181
00:11:59,680 --> 00:12:03,039
więc zróbmy wszystko, żeby jej pomóc.

182
00:12:03,080 --> 00:12:06,439
Róża podczas konkursu
nabawiła się też kontuzji barku,

183
00:12:06,480 --> 00:12:12,479
przez co pod znakiem zapytania
stoi jej start
w konkursie pchnięcia kulą.

184
00:12:12,520 --> 00:12:16,319
W tej konkurencji
mamy już jednak pierwszy medal
- ten brąz Lecha Stoltmana.

185
00:12:16,360 --> 00:12:20,239
Trzeci w jego karierze.

186
00:12:20,280 --> 00:12:22,879
O to walczyłem, po to trenowałem
te wszystkie lata,

187
00:12:22,920 --> 00:12:25,119
temu poświęciłem w zasadzie
całe moje życie,

188
00:12:25,160 --> 00:12:27,559
więc jest to dla mnie
bardzo satysfakcjonujące.

189
00:12:27,600 --> 00:12:31,199
A to dopiero początek
naszych medalowych szans
na lekkoatletycznej bieżni.

190
00:12:31,240 --> 00:12:33,359
Tutaj warto podkreślić
Karolinę Kucharczyk,

191
00:12:33,400 --> 00:12:36,439
Barbarę Bieganowską
czy Renatę Śliwińską.

192
00:12:36,480 --> 00:12:42,479
Kobietami kadra stoi u nas i myślę,
że będzie przewaga po stronie kobiet.

193
00:12:42,520 --> 00:12:46,079
Po zwycięstwie nad parą z Chin
awans do finału debla
w tenisie stołowym

194
00:12:46,120 --> 00:12:48,479
wywalczyli Patryk Chojnowski
i Piotr Grudzień,

195
00:12:48,520 --> 00:12:52,119
co daje im pewne srebro.

196
00:12:52,160 --> 00:12:54,559
Inne polskie pary:
Grudzień - Pęk
i Pęk - Partyka

197
00:12:54,600 --> 00:12:58,919
wywalczyły dzisiaj
dwa brązowe krążki.

198
00:12:58,960 --> 00:13:03,359
Po trzech dniach rywalizacji
na swoim koncie
mamy już więc pięć medali,

199
00:13:03,400 --> 00:13:07,959
a o drugi tytuł
na olimpijskiej pływalni
walczy właśnie Kamil Otowski.

200
00:13:08,000 --> 00:13:11,559
Polak płynie na dystansie 50 metrów
stylem grzbietowym w kategorii S1.

201
00:13:11,600 --> 00:13:14,599
Pierwsze złoto zdobył tu już
w czwartek na dystansie 100 m.

202
00:13:14,640 --> 00:13:19,599
Wtedy zdeklasował swoich rywali.

203
00:13:19,640 --> 00:13:22,039
Mam teraz złoty krążek, pierwszy,
mam nadzieję,

204
00:13:22,080 --> 00:13:23,439
że ten drugi też obronię,

205
00:13:23,480 --> 00:13:25,879
z mistrzostw świata z zeszłego roku,

206
00:13:25,920 --> 00:13:30,719
i będę mógł w pełni powiedzieć,
że robota została wykonana.

207
00:13:30,760 --> 00:13:38,159
Polacy w Paryżu mogą liczyć
na wsparcie wiernych kibiców.

208
00:13:38,200 --> 00:13:41,559
Córka Marta Dzieciątkowska
będzie startowała w paratriathlonie,

209
00:13:41,600 --> 00:13:44,639
jutro o godzinie 12.35 jest start,

210
00:13:44,680 --> 00:13:53,479
tak że przyjechała tutaj
grupa z Poznania.

211
00:13:53,520 --> 00:13:56,559
Okazji do kibicowania Biało-Czerwonym
wciąż jest bardzo dużo.

212
00:13:56,600 --> 00:13:59,759
Kolejne finały z udziałem Polaków
już w niedzielę rano.

213
00:13:59,800 --> 00:14:03,799
11 września poznamy
potencjalny kształt
europejskiego rządu.

214
00:14:03,840 --> 00:14:07,759
Ursula von der Leyen przedstawi
proponowany skład
Komisji Europejskiej,

215
00:14:07,800 --> 00:14:14,319
a Polska - z dużymi szansami
na tekę budżetu.

216
00:14:14,360 --> 00:14:17,079
Co prawda, na ten gabinet
zęby ostrzą sobie także Włosi,

217
00:14:17,120 --> 00:14:20,279
ale eksperci twierdzą,
że rząd Tuska ma tu mocniejsze karty.

218
00:14:20,320 --> 00:14:22,919
Von der Leyen chciała komisji
z płciowym parytetem,

219
00:14:22,960 --> 00:14:26,159
ale już wiadomo, że to się nie uda.

220
00:14:26,200 --> 00:14:29,559
Dania jako jeden z ostatnich krajów
przedstawiła swojego kandydata

221
00:14:29,600 --> 00:14:32,399
na komisarza
w nowej Komisji Europejskiej.

222
00:14:32,440 --> 00:14:35,919
Wspaniały podarunek.

223
00:14:35,960 --> 00:14:38,559
Teraz wiem, w co się tam ubierać.

224
00:14:38,600 --> 00:14:42,559
W ostatnim możliwym terminie
zrobiły to też Bułgaria oraz Włochy.

225
00:14:42,600 --> 00:14:46,159
Jedynym krajem, który do tej pory
nikogo nie nominował, jest Belgia.

226
00:14:46,200 --> 00:14:50,519
Powód?
Od czerwcowych wyborów brak rządu.

227
00:14:50,560 --> 00:14:52,719
Polskim kandydatem
jest Piotr Serafin,

228
00:14:52,760 --> 00:14:55,119
obecny przedstawiciel
naszego kraju przy Unii.

229
00:14:55,160 --> 00:15:06,599
Ubiega się o stanowisko komisarza
do spraw budżetu.

230
00:15:06,640 --> 00:15:09,199
Tyle że o tej samej tece
myślą także Włochy.

231
00:15:09,240 --> 00:15:12,799
Donald Tusk ma bardzo mocną relację
z Ursulą von der Leyen.

232
00:15:12,840 --> 00:15:16,439
Jest też jednym
z najważniejszych członków
Europejskiej Partii Ludowej,

233
00:15:16,480 --> 00:15:17,479
rządzi dużym krajem.

234
00:15:17,520 --> 00:15:20,119
Trudno będzie jej odmówić Tuskowi
i jego kandydatowi.

235
00:15:20,160 --> 00:15:22,319
Von der Leyen apelowała
do wszystkich państw

236
00:15:22,360 --> 00:15:25,719
o przedstawienie jej dwóch kandydatur
- kobiety i mężczyzny,

237
00:15:25,760 --> 00:15:28,559
bo chciała stworzyć
nową komisję zrównoważoną płciową.

238
00:15:28,600 --> 00:15:30,359
Unijne kraje zignorowały tę prośbę.

239
00:15:30,400 --> 00:15:34,679
Oprócz Bułgarii.

240
00:15:34,720 --> 00:15:40,719
Na 26 znanych nazwisk
tylko siedem to kobiety.

241
00:15:56,080 --> 00:15:58,559
Przy podziale stanowisk

242
00:15:58,600 --> 00:16:02,199
Niemka będzie musiała uwzględnić
wielkość i wagę
reprezentowanego kraju

243
00:16:02,240 --> 00:16:03,599
oraz kompetencje kandydatów.

244
00:16:03,640 --> 00:16:05,319
I zadbać o wspomniany parytet.

245
00:16:05,360 --> 00:16:07,479
Na przykład Litwa deleguje
byłego premiera.

246
00:16:07,520 --> 00:16:10,919
A to już ktoś, kogo nie można
ot tak sobie zepchnąć na dalszy plan.

247
00:16:10,960 --> 00:16:16,839
Ostateczną listę nazwisk
oraz przydział tek

248
00:16:16,880 --> 00:16:20,239
szefowa Komisji Europejskiej
ma przedstawić Parlamentowi
11 września.

249
00:16:20,280 --> 00:16:22,239
W czasie przesłuchań
w europarlamencie

250
00:16:22,280 --> 00:16:25,119
odpada zazwyczaj dwóch, trzech
kandydatów na komisarzy.

251
00:16:25,160 --> 00:16:27,519
W tym roku zielonego światła
od eurodeputowanych

252
00:16:27,560 --> 00:16:29,759
może nie otrzymać
obecny węgierski komisarz,

253
00:16:29,800 --> 00:16:32,159
którego Viktor Orban zgłosił
na kolejna kadencję.

254
00:16:32,200 --> 00:16:34,799
Oliver Varhelyi w jednej
z ostatnich sesji plenarnych

255
00:16:34,840 --> 00:16:37,999
zapomniał o wciąż włączonych
mikrofonach i w rozmowie z doradcą

256
00:16:38,040 --> 00:16:39,439
nazwał europosłów idiotami.

257
00:16:39,480 --> 00:16:42,439
W nowej komisji powstaną stanowiska
trzech nowych komisarzy

258
00:16:42,480 --> 00:16:46,679
- do spraw śródziemnomorskich,
obrony i mieszkalnictwa.

259
00:16:46,720 --> 00:16:51,519
Niemcy chcą skuteczniej egzekwować
przepisy azylowe i zaostrzyć zasady
dotyczące bezpieczeństwa.

260
00:16:51,560 --> 00:16:53,919
Odbierają świadczenia
części cudzoziemcom

261
00:16:53,960 --> 00:17:00,399
i chcą skuteczniej odsyłać tych,
którzy nie mają pozwolenia
na pobyt w Niemczech.

262
00:17:00,440 --> 00:17:05,919
To wszystko po zamachu w Solingen,
w którym życie straciły trzy osoby,
i przed ważnymi w Niemczech wyborami.

263
00:17:05,960 --> 00:17:09,119
Co dokładanie ma się zmienić?

264
00:17:09,160 --> 00:17:12,679
AfD, AfD, AfD!

265
00:17:12,720 --> 00:17:14,719
Protest w jednej
z berlińskich dzielnic

266
00:17:14,760 --> 00:17:17,319
przeciwko powstaniu
kolejnego ośrodka dla uchodźców.

267
00:17:17,360 --> 00:17:19,959
Jeden z wielu w ostatnich tygodniach.

268
00:17:20,000 --> 00:17:24,879
To za dużo.
Zbyt wielu uchodźców w całym kraju.

269
00:17:24,920 --> 00:17:27,519
Zdaniem tego mężczyzny
- zbyt mało w innych krajach.

270
00:17:27,560 --> 00:17:29,519
Jesteście z Warszawy?

271
00:17:29,560 --> 00:17:31,959
Dlaczego ci,
którzy przyjeżdżają do nas z Polski,

272
00:17:32,000 --> 00:17:32,959
nie są u was?

273
00:17:33,000 --> 00:17:35,559
Wszyscy trafiają do nas.

274
00:17:35,600 --> 00:17:38,799
Od zamachu w Solingen,
w którym zginęły trzy osoby,

275
00:17:38,840 --> 00:17:41,479
temat migracji znów dominuje
na ulicach i w polityce.

276
00:17:41,520 --> 00:17:43,839
Koalicja zapowiada
nowy pakiet bezpieczeństwa.

277
00:17:43,880 --> 00:17:46,479
Chce uspokoić nastroje.

278
00:17:46,520 --> 00:17:50,319
Będziemy dalej ograniczać
możliwość posiadania noży
w miejscach publicznych

279
00:17:50,360 --> 00:17:53,319
w celu zwiększenia ochrony
przed atakami z ich użyciem.

280
00:17:53,360 --> 00:17:59,399
Wprowadzimy ogólny zakaz
posługiwania się nożami
z ostrzem sprężynowym.

281
00:17:59,440 --> 00:18:02,959
Dla służb oznacza to przede wszystkim
większe możliwości kontrolowania.

282
00:18:03,000 --> 00:18:05,839
Oprócz tego walka z terroryzmem
ma być skuteczniejsza,

283
00:18:05,880 --> 00:18:10,079
a deportacje osób, które nie mają
pozwolenia na pobyt w Niemczech
- sprawniejsze.

284
00:18:10,120 --> 00:18:17,119
Koniec też ze świadczeniami dla tych,
którzy są w Niemczech,

285
00:18:17,160 --> 00:18:19,559
choć wniosek o azyl złożyli
w innym unijnym kraju

286
00:18:19,600 --> 00:18:21,519
i tam z Niemiec mają
zostać zawróceni,

287
00:18:21,560 --> 00:18:23,719
zgodnie z tak zwanym
mechanizmem dublińskim.

288
00:18:23,760 --> 00:18:26,759
Każdy, komu nie przysługuje prawo
do ochrony w naszym kraju,

289
00:18:26,800 --> 00:18:28,159
musi szybciej go opuścić.

290
00:18:28,200 --> 00:18:30,599
Doszliśmy do wniosku,
że cały proces migracji,

291
00:18:30,640 --> 00:18:32,599
w tym zwłaszcza
deportacja cudzoziemców,

292
00:18:32,640 --> 00:18:34,439
którzy dostali decyzję o wydaleniu,

293
00:18:34,480 --> 00:18:40,199
musi stać się
bardziej efektywna i szybsza.

294
00:18:40,240 --> 00:18:44,199
Lider CDU, partii Angeli Merkel,
kojarzonej z otwartą
wobec uchodźców polityką,

295
00:18:44,240 --> 00:18:45,439
chce pójść o krok dalej.

296
00:18:45,480 --> 00:18:48,919
Domaga się wstrzymania przyjmowania
uchodźców z Syrii i Afganistanu,

297
00:18:48,960 --> 00:18:51,919
stałych kontroli na granicach
i zawracania z nich migrantów.

298
00:18:51,960 --> 00:18:55,199
Jeśli nie jest to możliwe
ze względu na prawo europejskie,

299
00:18:55,240 --> 00:19:08,479
a istnieją takie argumenty,
to należy sprawić,
by było to w Europie możliwe.

300
00:19:08,520 --> 00:19:09,959
Na demonstracji w Berlinie

301
00:19:10,000 --> 00:19:12,759
hasła opozycji i rządu
wielu uznaje za mało przekonujące.

302
00:19:12,800 --> 00:19:16,399
Żeby było bezpiecznie,
muszą być wydaleni przestępcy.

303
00:19:16,440 --> 00:19:21,999
Przykro mi,
że teraz wszystkich migrantów
wrzuca się do jednego worka.

304
00:19:22,040 --> 00:19:24,879
Już jutro wybory w dwóch
wschodnioniemieckich landach.

305
00:19:24,920 --> 00:19:27,039
Bliskie wydaje się podejrzenie,
że termin,

306
00:19:27,080 --> 00:19:29,679
w którym rząd ogłasza zmiany,
nie jest przypadkowy.

307
00:19:29,720 --> 00:19:32,959
W Turyngii i Saksonii
w wielu sondażach
prowadzi skrajna prawica,

308
00:19:33,000 --> 00:19:34,759
a koalicyjne partie są tak słabe,

309
00:19:34,800 --> 00:19:41,359
że być może będą musiały
pożegnać się z miejscami
w parlamentach tych landów.

310
00:19:42,760 --> 00:19:49,639
We wsi mieszka ponad 200 osób,
ale nikt nie wiedział
o ponurej tajemnicy jednej z posesji.

311
00:19:49,680 --> 00:19:52,639
W Gaikach, pod Głogowem,
30-letnia kobieta
zamknięta w komórce

312
00:19:52,680 --> 00:19:58,079
latami była maltretowana fizycznie
i psychicznie przez swojego partnera.

313
00:19:58,120 --> 00:20:01,119
Kat w areszcie, ofiara w szpitalu,
a nad wsią wisi pytanie:

314
00:20:01,160 --> 00:20:04,119
nic nie było widać
czy odwracano wzrok?

315
00:20:04,160 --> 00:20:07,759
To, co się stało,
jest szokujące dla wszystkich.

316
00:20:07,800 --> 00:20:09,759
Gaiki, niewielka wieś
na Dolnym Śląsku.

317
00:20:09,800 --> 00:20:11,759
To tu 30-letnia Małgorzata
była więziona.

318
00:20:11,800 --> 00:20:13,839
Poznała swojego oprawcę
przez Internet,

319
00:20:13,880 --> 00:20:17,079
później przywiózł ją do siebie
i wtedy zaczął się jej koszmar.

320
00:20:17,120 --> 00:20:22,679
Znęcanie połączone było
ze szczególnym udręczeniem,

321
00:20:22,720 --> 00:20:26,119
które polegało właśnie
na przetrzymywaniu w komórce
przez cztery lata

322
00:20:26,160 --> 00:20:28,119
bez dostępu do wody, światła,
do toalety.

323
00:20:28,160 --> 00:20:33,839
Kobieta była głodzona,
bita i gwałcona.

324
00:20:33,880 --> 00:20:36,479
Oprawca to 35-letni Mateusz J.

325
00:20:36,520 --> 00:20:38,919
Jest bezrobotny,
mieszał w domu razem z rodzicami

326
00:20:38,960 --> 00:20:40,919
- kilkanaście metrów
od pomieszczenia,

327
00:20:40,960 --> 00:20:42,359
w którym więził ofiarę.

328
00:20:42,400 --> 00:20:46,319
Grzeczny chłopak po prostu dla nas,
dla mieszkańców,

329
00:20:46,360 --> 00:20:49,999
ukłonił się,
powiedział "dzień dobry".

330
00:20:50,040 --> 00:20:53,799
Przez te wszystkie lata
nikt nie zwrócił uwagi
na dziwne zachowanie mężczyzny.

331
00:20:53,840 --> 00:20:55,639
Jest mi bardzo trudno w tu uwierzyć,

332
00:20:55,680 --> 00:20:58,439
wydaje mi się,
że wygodnie jest
przemocy nie dostrzegać

333
00:20:58,480 --> 00:21:00,079
i na nią nie reagować, niestety.

334
00:21:00,120 --> 00:21:02,719
W ostatnich dniach
stan kobiety był na tyle poważny,

335
00:21:02,760 --> 00:21:04,519
że oprawca zawiózł ją do szpitala.

336
00:21:04,560 --> 00:21:07,959
Medycy zauważyli na jej ciele
liczne obrażenia i zaczęli dopytywać.

337
00:21:08,000 --> 00:21:12,159
Dopiero wtedy kobieta odważyła się
opowiedzieć swoją historię.

338
00:21:12,200 --> 00:21:17,599
Na jej twarzy wyrysowane jest
to fizyczne cierpienie,
jakie przechodziła,

339
00:21:17,640 --> 00:21:21,439
bo praktycznie jest to osoba
okaleczona na całe życie.

340
00:21:21,480 --> 00:21:24,239
Ofiara już wcześniej trafiała
do szpitala z obrażeniami,

341
00:21:24,280 --> 00:21:28,119
w dodatku urodziła dziecko oprawcy,
ale oddała je do adopcji.

342
00:21:28,160 --> 00:21:35,639
Dlaczego wtedy nie szukała pomocy?

343
00:21:35,680 --> 00:21:39,039
Nam powiedziała, że przede wszystkim
bardzo się bała kolejnej kary,

344
00:21:39,080 --> 00:21:41,319
że znowu zostanie
przez niego skrzywdzona.

345
00:21:41,360 --> 00:21:43,519
Eksperci tłumaczą,
że w przemocowej relacji

346
00:21:43,560 --> 00:21:46,519
ofiary często paraliżuje wstyd,
czasami same czują się winne.

347
00:21:46,560 --> 00:21:52,999
Pomieszanie strachu
i pewne psychiczne uwarunkowania

348
00:21:53,040 --> 00:21:57,959
- tutaj są elementy
sztokholmskiego syndromu.

349
00:21:58,000 --> 00:22:01,839
Mateusz J. usłyszał zarzut
znęcania ze szczególnym okrucieństwem
nad kobietą.

350
00:22:01,880 --> 00:22:06,439
Grozi mu do 25 lat więzienia.

351
00:22:06,480 --> 00:22:10,679
Rak endometrium, czyli trzonu macicy,
jest najczęstszym
nowotworem ginekologicznym.

352
00:22:10,720 --> 00:22:16,679
Liczba zachorowań,
ale i śmiertelności
w ostatnich 20 latach podwoiła się.

353
00:22:16,720 --> 00:22:20,319
Skąd tak dramatyczne dane,
jeśli to choroba
o dość dobrych rokowaniach?

354
00:22:20,360 --> 00:22:25,159
I jaki jest plan
na poprawienie wyników leczenia?

355
00:22:25,200 --> 00:22:28,199
Nietypowe krwawienie
w okresie menopauzy.

356
00:22:28,240 --> 00:22:31,239
Te objawy skłoniły Marzenę Chojnacką
do wizyty u lekarza.

357
00:22:31,280 --> 00:22:34,439
Po badaniach
rozpoznano u niej raka endometrium.

358
00:22:34,480 --> 00:22:37,159
Spadło to na mnie jak grom z nieba.

359
00:22:37,200 --> 00:22:41,319
Jak robiłam badanie,
to szłam na pewnego.

360
00:22:41,360 --> 00:22:45,119
Jak odebrałam wyniki,
ścięło mnie z nóg.

361
00:22:45,160 --> 00:22:50,159
Rak endometrium daje wcześnie objawy,
co pozwala na szybką diagnozę
i rozpoczęcie leczenia.

362
00:22:50,200 --> 00:22:52,999
W Polsce od roku
jest dostępna immunoterapia,

363
00:22:53,040 --> 00:22:56,159
która znacznie poprawia
wyniki leczenia.

364
00:22:56,200 --> 00:23:01,159
Jest jeden warunek:
badanie genetyczne.

365
00:23:01,200 --> 00:23:04,799
Problem w tym, że w Polsce
wykonuje się je tylko 40% pacjentek.

366
00:23:04,840 --> 00:23:07,199
A od tego zależy skuteczność
dalszego leczenia.

367
00:23:07,240 --> 00:23:09,479
Bo ta choroba ma cztery podtypy.

368
00:23:09,520 --> 00:23:12,279
Leczenie musi być dopasowane
do tego podtypu,

369
00:23:12,320 --> 00:23:15,559
bo każdy podtyp wymaga
innej siły leczenia,

370
00:23:15,600 --> 00:23:22,399
a jeden z podtypów zwalnia nas
z jakiejkolwiek
intensyfikacji leczenia.

371
00:23:22,440 --> 00:23:25,599
Badanie genetyczne
ma ogromne znaczenie.

372
00:23:25,640 --> 00:23:27,599
Może uratować życie
najbliższej rodzinie,

373
00:23:27,640 --> 00:23:31,599
bo jeden z typów
może być dziedziczony.

374
00:23:31,640 --> 00:23:33,879
Jeżeli u takiej chorej
będzie wykryta mutacja

375
00:23:33,920 --> 00:23:39,519
w genie predysponującym
do zachorowania na inne nowotwory,

376
00:23:39,560 --> 00:23:42,679
to opieką i badaniami
trzeba też objąć
członków jej rodziny.

377
00:23:42,720 --> 00:23:45,359
W Polsce diagnozę słyszy
6 tysięcy kobiet rocznie,

378
00:23:45,400 --> 00:23:48,279
a 1800 z tego powodu umiera.

379
00:23:48,320 --> 00:23:51,879
To dwukrotnie więcej
niż ponad 20 lat temu.

380
00:23:51,920 --> 00:23:54,679
Jak zatrzymać rosnącą śmiertelność?

381
00:23:54,720 --> 00:23:57,719
Ratunkiem ma być
Krajowa Sieć Onkologiczna,

382
00:23:57,760 --> 00:24:01,159
czyli wytypowanie ośrodków,
które leczą
według światowych standardów.

383
00:24:01,200 --> 00:24:04,559
Sieć ruszy
od kwietnia przyszłego roku.

384
00:24:04,600 --> 00:24:08,239
Muszą mieć sposoby diagnozy
na odpowiednim poziomie,

385
00:24:08,280 --> 00:24:09,999
w tym badania genetyczne,

386
00:24:10,040 --> 00:24:14,919
i mieć całe spektrum leczenia.

387
00:24:14,960 --> 00:24:18,599
Marzena Chojnacka miała
badanie genetyczne, które wykazało,

388
00:24:18,640 --> 00:24:23,599
że jej typ nowotworu poza operacją
nie wymaga zastosowania chemioterapii
ani immunoterapii.

389
00:24:23,640 --> 00:24:34,359
Wierzę w to bardzo głęboko,
że będę zdrowa, bo mam dla kogo żyć.

390
00:24:34,400 --> 00:24:38,599
Na drogach i torach gęsto,
bo ostatnie turnusy na finiszu
i definitywnie czas do domu.

391
00:24:38,640 --> 00:24:40,599
A że drogi i tory
czasem się krzyżują,

392
00:24:40,640 --> 00:24:43,199
PKP przypominają:
przejazd nie zawsze jest strzeżony,

393
00:24:43,240 --> 00:24:44,799
pociąg nie staje w miejscu,

394
00:24:44,840 --> 00:24:53,279
a ostrożności i rozwagi
nie zastąpią żadne rogatki.

395
00:24:53,320 --> 00:24:55,679
Prawie 4 tysiące policjantów
wyjechało na ulice,

396
00:24:55,720 --> 00:25:00,039
by czuwać nad bezpieczeństwem
w ostatni weekend wakacji.

397
00:25:00,080 --> 00:25:02,719
Powroty z urlopów
oznaczają wzmożony ruch.

398
00:25:02,760 --> 00:25:06,639
Były lekkie korki,
specjalnie wyjechaliśmy
o takiej godzinie,

399
00:25:06,680 --> 00:25:11,479
żeby się nie załapać na dużo stania,
ale zawsze w Nowym Targu się czeka.

400
00:25:11,520 --> 00:25:13,679
Nie zawsze czas,
który oszacuje nawigacja,

401
00:25:13,720 --> 00:25:16,079
będzie tym,
w którym uda nam się pokonać trasę.

402
00:25:16,120 --> 00:25:18,679
Kilka godzin za kółkiem
musi uwzględniać przerwę.

403
00:25:18,720 --> 00:25:22,159
Niestety źle planujemy podróż
i próbujemy nadrobić ten czas
na drodze,

404
00:25:22,200 --> 00:25:26,559
jesteśmy zaskoczeni korkami
i utrudnieniami.

405
00:25:26,600 --> 00:25:30,239
Ale nie tylko policja apeluje
o rozsądek.

406
00:25:30,280 --> 00:25:35,839
Akcję "Bezpieczny przejazd"
po raz kolejny organizują PKP
i Straż Ochrony Kolei.

407
00:25:35,880 --> 00:25:41,639
Nagminnie dochodzi do wykroczenia,
które polega na ignorowaniu
czerwonego światła na sygnalizatorze

408
00:25:41,680 --> 00:25:45,959
tuż przed przejazdem kolejowym.

409
00:25:46,000 --> 00:25:49,959
W ubiegłym roku w całej Polsce
doszło do 177 wypadków
na przejazdach kolejowych.

410
00:25:50,000 --> 00:25:52,159
Zginęło w nich 40 osób,
a 21 zostało rannych.

411
00:25:52,200 --> 00:25:56,399
Tylko w tym odnotowano już
95 takich zdarzeń.

412
00:25:56,440 --> 00:26:00,199
Jeśli mamy sprawne auto,
a zastanie nas taka sytuacja,

413
00:26:00,240 --> 00:26:03,039
że opuszczona zostanie rogatka,
nie wahać się taranować,

414
00:26:03,080 --> 00:26:04,879
wyjeżdżać, życie jest najważniejsze,

415
00:26:04,920 --> 00:26:06,279
rogatka to tylko urządzenie,

416
00:26:06,320 --> 00:26:08,359
ono zostanie naprawione.

417
00:26:08,400 --> 00:26:11,519
Droga hamowania pociągu
poruszającego się
z prędkością 120 km/h

418
00:26:11,560 --> 00:26:12,759
wynosi ponad kilometr.

419
00:26:12,800 --> 00:26:17,559
Maszynista nie ma szans na reakcję
- zgniecie auto jak puszkę.

420
00:26:17,600 --> 00:26:23,959
Najlżejszy pociąg ma kilka tys. ton,
a towarowy - kilkaset tys. ton,

421
00:26:24,000 --> 00:26:28,399
szanse są małe, nawet pięć gwiazdek,
które ma samochód przyznany
w testach zderzeniowych,

422
00:26:28,440 --> 00:26:31,439
mogą nie wystarczyć,
by uratować życie pasażerów
i kierowcy.

423
00:26:31,480 --> 00:26:33,879
W razie wypadku
służbom należy podać ten numer,

424
00:26:33,920 --> 00:26:36,719
znajdujący się na żółtej tabliczce
na każdym przejeździe.

425
00:26:36,760 --> 00:26:40,759
Cyfry pozwolą dokładnie zlokalizować
miejsce zdarzenia.

426
00:26:40,800 --> 00:26:43,359
Możemy w ten sposób
ostrzec maszynistę

427
00:26:43,400 --> 00:26:48,799
czy polecimy
zatrzymać kolejne pociągi.

428
00:26:48,840 --> 00:26:51,039
W Polsce
na 16 tysięcy przejazdów kolejowych

429
00:26:51,080 --> 00:26:56,439
jedna trzecia to te nieoznakowane.

430
00:26:56,480 --> 00:26:59,839
Naukowcy z Akademii
Górniczo-Hutniczej w Krakowie

431
00:26:59,880 --> 00:27:03,079
i z Uniwersytetu Przyrodniczego
we Wrocławiu nie mają wątpliwości

432
00:27:03,120 --> 00:27:05,439
- rośliny mają nam
coś do powiedzenia.

433
00:27:05,480 --> 00:27:08,319
Nie są
to szczególnie donośne komunikaty,

434
00:27:08,360 --> 00:27:11,159
ale roślina poddana stresowi
sygnalizuje, że cierpi.

435
00:27:11,200 --> 00:27:15,039
Ta wiedza może się przydać
hodowcy jednej paprotki,

436
00:27:15,080 --> 00:27:17,199
ale także stu hektarów żyta.

437
00:27:17,240 --> 00:27:24,199
A to znaczy,
że taki język może warto poznać.

438
00:27:24,240 --> 00:27:28,359
To nie Tolkienowscy Entowie
ani Babcia Wierzba z Pocahontas.

439
00:27:28,400 --> 00:27:30,199
To pomidory i tak, one też mówią.

440
00:27:30,240 --> 00:27:31,319
Na razie tylko słuchamy.

441
00:27:31,360 --> 00:27:34,159
To są takie szeregi impulsów,

442
00:27:34,200 --> 00:27:37,399
takie klikanie w zasadzie
w ultradźwiękowym
paśmie częstotliwości,

443
00:27:37,440 --> 00:27:40,039
czyli powyżej pasma,
które człowiek może usłyszeć.

444
00:27:40,080 --> 00:27:42,439
Naukowcy z Akademii
Górniczo-Hutniczej w Krakowie

445
00:27:42,480 --> 00:27:44,679
i z Uniwersytetu Przyrodniczego
we Wrocławiu

446
00:27:44,720 --> 00:27:47,279
najpierw podsłuchiwali
w szklarni rośliny

447
00:27:47,320 --> 00:27:49,719
i wyszło, że im pomidor był
bardziej spragniony,

448
00:27:49,760 --> 00:27:51,519
tym głośniej o tym krzyczał.

449
00:27:51,560 --> 00:27:54,319
Jeśli roślina jest zdrowa,
tym rzadziej do nas krzyczy.

450
00:27:54,360 --> 00:27:55,799
Im jest w gorszym stanie,

451
00:27:55,840 --> 00:27:57,559
tym tych impulsów jest coraz więcej.

452
00:27:57,600 --> 00:28:00,199
Coraz więcej roślin poddano badaniu.

453
00:28:00,240 --> 00:28:02,599
Jak w sosie arabiata,

454
00:28:02,640 --> 00:28:05,439
skoro były pomidory,
to musi być papryczka,

455
00:28:05,480 --> 00:28:08,879
tym razem słuchana
w komorze bezechowej.

456
00:28:08,920 --> 00:28:11,479
Naukowcy sprawdzali,
jakie dźwięki wydają rośliny,

457
00:28:11,520 --> 00:28:13,679
kiedy narażone są na różne stresy,

458
00:28:13,720 --> 00:28:16,119
oraz próbowali ustalić,
skąd ten dźwięk pochodzi.

459
00:28:16,160 --> 00:28:17,319
10 mikrofonów dookoła.

460
00:28:17,360 --> 00:28:20,399
Rozstawionych dookoła sadzonki.

461
00:28:20,440 --> 00:28:28,319
Które pozwalają nam później,

462
00:28:28,360 --> 00:28:29,919
w którym momencie

463
00:28:29,960 --> 00:28:31,319
element wydał dany dźwięk

464
00:28:31,360 --> 00:28:33,159
i w którym kierunku on podróżował.

465
00:28:33,200 --> 00:28:35,799
Badania naukowców mogą
w przyszłości pomóc rolnikom

466
00:28:35,840 --> 00:28:36,799
i ogrodnikom,

467
00:28:36,840 --> 00:28:38,359
którym sadzonki będą
komunikować,

468
00:28:38,400 --> 00:28:40,799
gdzie w uprawach jest problem
i czego im brakuje.

469
00:28:40,840 --> 00:28:43,439
Co prawda aparatu mowy u roślin
jeszcze nie odkryto,

470
00:28:43,480 --> 00:28:46,319
ale ogrodnicy od lat wiedzą,
że do kwiatów warto mówić.

471
00:28:46,360 --> 00:28:47,519
Komunikacja to podstawa.

472
00:28:47,560 --> 00:28:50,519
Niektórym trochę pogrożę,
jak coś tam nie rośnie, jak należy,

473
00:28:50,560 --> 00:28:52,359
inne pochwalę, jak pięknie zakwitną,

474
00:28:52,400 --> 00:28:54,159
ale nie są to zbyt częste rozmowy

475
00:28:54,200 --> 00:28:56,199
i zazwyczaj jest
z mojej strony monolog.

476
00:28:56,240 --> 00:29:00,399
Pytanie, czy w takim wypadku
w przyszłości rozmowy z roślinami
będą w ogóle możliwe?

477
00:29:00,440 --> 00:29:02,439
Będziemy sobie z paprotką rozmawiali?

478
00:29:02,480 --> 00:29:03,439
Wątpię.

479
00:29:03,480 --> 00:29:05,359
Rośliny mają inne potrzeby niż my,

480
00:29:05,400 --> 00:29:08,879
chyba nie mają
potrzeb intelektualnych.

481
00:29:08,920 --> 00:29:11,719
Więc rozmowa z rośliną o filozofii -
raczej nie.

482
00:29:11,760 --> 00:29:14,719
Ale mimo to może chociaż zdradzą,
o czym szumią wierzby.

483
00:29:14,760 --> 00:29:16,799
Na koniec mamy dla państwa
zaproszenie,

484
00:29:16,840 --> 00:29:19,839
bo dziś mamy "100 pytań do"...

485
00:29:19,880 --> 00:29:22,319
A do kogo? To już państwu opowie
Violetta Wramba.

486
00:29:22,360 --> 00:29:26,079
O życie na scenie,
o życie poza sceną,

487
00:29:26,120 --> 00:29:28,879
o plany i marzenia
będziemy dziś pytać
panią Olgę Bończyk

488
00:29:28,920 --> 00:29:30,159
w "100 pytaniach do...".

489
00:29:30,200 --> 00:29:32,759
Bardzo serdecznie zapraszam.

490
00:29:32,800 --> 00:29:35,399
Mam nadzieję,
że dowiecie się państwo
czegoś o mnie,

491
00:29:35,440 --> 00:29:36,799
czego jeszcze nie wiecie.

492
00:29:36,840 --> 00:29:37,799
Z pewnością.

493
00:29:37,840 --> 00:29:38,799
Zachęcamy.

494
00:29:38,840 --> 00:29:44,559
"100 pytań do..." już za chwilę.

495
00:29:44,600 --> 00:29:50,519
Dobre wieści z Paryża.

496
00:29:50,560 --> 00:29:52,959
Drugie złoto dla Polaka.

497
00:29:53,000 --> 00:29:57,359
Do zobaczenia jutro.